Skip to main content

Full text of "Opera omnia in unum corpus digesta ad fidem editionum Coloniensium : cura et labore monachorum sacri ordinis Cartusiensis, favente pont. max. Leone XIII"

See other formats 


>.*•.♦«.. 


,> » 


n<'  '  '"  /, 


rvv-. 


» ■-  f-tf 


^C^v 


M^ 


'  A' 


i 


Jr^u 


-***♦». 


'■/•■'^i 

.   '.;■» 


'   '  •-'   >-y  *:  * 


-■•f.. 


^i<r 


^- 


^^^vT.  ^^'i 


/ 


\ 


f 


J 


DOCTORIS    ECSTATICI 


DIONYSII   GARTUSIANI 


OPERA  OMNIA 


T.  32 


IMPKIMI  POTEST 

Fr.  Kknatus-Maria,  Prior  Gartusiae, 
in  Epii)hai)ia  Doniini.  anno  IDOG. 


IMPUIMATUR 

Tornaci,  25"  Januarii  1900. 
V.   Caivtineau,  Canonicus,  Censor  librorum. 


DOCTORIS  ECSTATICI 

D.  DIONYSII 

CARTUSIANI 

OPERA   OMNIA 

IN  INliM  COHPIS  DIGESTA 

AD  FIDEM  EDITIONUM  COLONIENSIUM 

CURA  ET  LABORE 

MONACHORUM  SACRI  ORDINIS  CARTUSIENSIS 

FAVENTE  PONT.  MAX.  LEONK  XIII 


SERfflONES    OE    SANCTIS    (Pars  secunda) 


TORNACI 
TYPIS    CARTUSIvC    S      M.    DE    PRATIS 

MDCCCCVI 


7HE  INSTITUrr  OF  HFPtAFVAL  STUD:£S 
r  ■  -:£ 


IN   FESTO 

S.  GEORGII  MILITIS  ET  MARTYRIS 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


NEMO   MILITANS    DEO   IMPLICAT   SE   NEGOTIIS   S^CULARIBUS,   ETG. 

II  Tim.  II,  4-10. 


p 


OSTQUAM  quae  boni  sunt  militis,  apo-  A 
stolus  Paulus  mandaverat  Timotheo, 
ii-rwi.ii,  dicens,  Labora  sicut  bonus  miles  Christi 
Jesu,  spinas  videlicet  vitiorum  et  tribulos 
passionum  e  cordibus  subditorum  evel- 
lendo,  vita  et  labiis  praedicando,  et  offi- 
cium  tuum  continuando,  subjungit  quod 
in  epistola  hodierna  sequitur. 

Nemo  militans  Deo,  id  est  ad  Dei  hono- 

rem  et  gloriam,  adversariis  veritatis  repu- 

gnans,  contra  propria  vitia  luctans,  et  di- 

vinis   exercitiis  se  immergens,  implicat, 

id  est  involvit,  se  negotiis  scecularibus,  id  B 

est  causis  et  rebus  divitiisque  mundanis. 

Per  hoc  enim  distraheretur  mens  ejus  ab 

£«c.x,42.  illo  uno  quod  solum  necessarium  est.  Ideo 

nfatth.vu  sollicitudo  de  crastino  prohibetur  a  Ghri- 

*•  sto.  Nam  etsi  interim  oporteat  servum  et 

militem  Ghristi  ssecularia  tractare  negotia, 

non  tamen  se  implicat  illis,  sed  moderate 

et  interdum  se  applicat  talibus,  cupiens 

expediri  et  Deo  uniri.  Ut  ei,  videlicet  Deo, 

placeat  cui  se  probavit,  id  est,  probabilem 

exhibuit  seu  devovit,  dicens  cum  Psalmi- 

Ps.  Lxxu,  sta  :  Mihi  adhaerere  Deo  bonum  est ;  et,  G 

p*.xxvi,4.  Unam  petii  a  Domino,  hanc  requiram.  Id- 

circo  autem  labora  ut  miles  Ghristi  :  iV«m 

et  gui  certat  in  agone,  id  est,  cum  alio  con- 

tendit  in  hujuscemodi  bellico  exercitio  : 

quod  et  agonizantes  quandoque  nudi  ex- 

T.  32. 


iS. 


ercuerunt ;  non  coronabitur  quasi  victor, 
nisi  legitime,  id  est  efficaciter  et  sicut  lex 
agonis  requirit,  certaverit,  omnia  impedi- 
menta  pugnandi  abjiciendo,  quemadmo- 
dum  dictum  est  alio  loco  :  Omnis  qui  iniCo)Mx,2D. 
agone  contendit,  ab  omnibus  se  abstinet. 
Laborantem  agricolam  oportet  primum 
cle  fructibus  percipere  :  id  est,  quemad- 
modum  agricola  diligens  primo  fruges  ter- 
rse  degustat,  et  de  eis  necessaria  sumit  et 
edit ;  sic  prsedicator  et  pastor  qui  corda 
audientium  vomere  praedicationis  aperit, 
vertit  et  excolit,  semenque  verbi  coelestis 
infundit,  debet  de  sumptibus  aliorum  et 
gregis  proprii  sustentari.  Dignus  est  enim  Li,c.\,-. 
operarius  mercede  sua.  Hoc  dicit  Aposto- 
lus,  quia  superius  dixit  quod  militans  Deo 
non  implicat  se  ssecularibus  negotiis.  Ut  er- 
go  ostendat  unde  prsedicator  et  praelatus  vi- 
vere  debeat,adjecit  similitudinem  de  agri- 
cola.  Intellige,  id  est,  discrete  perpende, 
quce  dico,  ne  tibi  videatur  contrarietas  in 
verbis  et  actibus  meis  :  eo  quod  ego  non 
accipiam  sumptum  ab  aliis,  cujus  opposi- 
tum  te  doceo.  Ego  enim  non  accipio  inter-  n  Cor.  xi, 
dum  propter  rationabiles  causas,ut  ampu-  ^^.lyjlg^j' 
tem  occasionem  perversis.Te  vero  accipere  ■^9;  <i 
volo  propter  rationabiles  causas,  quum  sis 
infirmus,  et  ut  Deo  liberius  vaces.  Dabit 
enim  tibi  Dominus  in  omnibus  quae  scribo 

1 


JAess. III, 8. 


2 


IN  FESTO    S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


aiit  facio,  intellectum,  id  est  veram  et  cir-  A 
cumspectam  notitiam. 

Porro,  quatenus  legitime  certes  conside- 
ratione  futurae  coronationis,  memor  esto 
per  actualem  considerationem,  Dominum 
nostrum  Jesum  Cliristum  resurrexisse  a 
mortuis,  natum  eoo  semine  David,  secun- 
dum  evangelium  meum,  id  est  secundum 
evangelicam  annuntiationem  a  me  admi- 
nistratam  ;  in  quo,  id  est  in  cujus  evange- 
lii  praedicatione,  laboro  usque  ad  vincula 
inclusive,  quibus  jam  vinctus  in  carcere 
jaceo,  quasi  male  operans,  id  est  tanquam  B 
falsa  prsedicans  et  homines  fallens.  Sed 
verbum  Dei  non  est  alligatwn,  id  est, 
prsedicatio  mea  seu  doctrina  non  est  im- 


pedita  :  nam  verbo  prsesentes  in  carcere 
doceo;  scriptis  vero  et  item  per  discipulos 
meos  absentes  informo.  Ideo  omnia  ad- 
versa  sustineo  patienter  joropter  electos, 
ut  et  ipsi  sahitem  consequantur ,  non  a 
me,  sed  per  ministerium  meum,  videlicet 
ut  cooperer  eorum  '&^w\A,quce  est  in  Chri- 
sto  Jesu  sicut  in  objecto,  datore  et  causa 
meritoria  :  in  ejus  enim  visione  consistit, 
ab  ipso  donatur,  ipse  quoque  pro  nobis 
meruit  eam  ;  cum  gloria  coelesti  salutem 
consequantur,  id  est  cum  omni  beatitu- 
dine  prsemii  accidentalis  adjuncta  praemio 
essentiali,  quae  per  salutem  exprimitur. 
Vel,  per  salutem  felicitas  intelligitur  viae, 
per  gloriam  ccelestem,  felicitas  patriae. 


SERMO  PRIMUS 


QUiE   MILES   DEBEAT   REGI,   ET   QUOMODO   S.  GEORGIUS   EADEM   CHRISTO   EXHIBUERIT. 


DOMINUS  tecum,  virorum  fortissime. 
Judic.  VI,  12. 
Haec  verba  dixit  angelus  Dei  ad  Gedeo- 
nem,  judicem  filiorum  Israel.  Quae  de  vi- 
ctoriosissimo  atque  praeinclyto  martyre  ac 
milite  Christi  S.  Georgio  congruentissime 
exponuntur.  Qui  omnia  ista  exhibuit  et 
exsolvit  Christo  regi  ccelesti,  quae  miles 
terrenus  exhibere  atque  exsolvere  debet 
regi  suo  terrestri.  Miles  namque  terrenus 
regi  suo  in  primis  tenetur  fidelitatem,  ut 
ei  sincere  adhaereat,  nec  adversariis  ejus 
concordet  in  contumeliam  regis.  Secundo 
tenetur  obedientiam  regi.  Tertio  tenetur 
pro  regis  honore  et  conservatione  ac  boni 
communis  defensione  vitam  propriam  ex- 
ponere,  adversariis  regis  ac  boni  commu- 
nis  strenue  reluctando,  et  pugnatoribus 
regis  opem  pro  posse  ferendo.  Omnia  ista 
beatissimus  Christi  miles  Georgius  Regi 
ccelorum  omnipotenti  sublimiter  solvit. 
Primo  ergo  fidclitatem  integerrimam  ex- 
hibuit  Christo,  immobiliter  ei  adhaerens, 


C  nec  adversariis  ejus  consentiens.  Secundo 
obedivit  Christi  praeceptis  in  omnibus. 
Tertio  pro  defensione  fidei  christianae,  pro 
Christi  honore,  pro  Christianorum  in  poe- 
nis  martyrii  deficientium  confortatione 
vitam  suam  exposuit,  crudelissima  et  im- 
manissima  tormenta  sustinuit,  atque  mar- 
tyrium  promptissimo  passus  est  animo. 
Insuper  adversariis  Christi  et  regni  ipsius, 
puta  Ecclesiae,  imperterritus  miles  Geor- 
gius  fortissiine  restitit,hoc  est  daemonibus 
et  peccatis  atque  tyrannis. 

D  De  hoc  glorioso  Georgio  inagna  et  mira 
leguntur.  Primum  est,  quod  filiam  regis 
cujusdam  a  draconis  devoratione  eripuit, 
et  draconem  qui  a  turbis  infidelium  su- 
perari  nequibat,  in  Christi  fide  occidit. 
Quo  facto,  regem  ac  populum  ejus  con- 
vertit  ad  fidem.  Secundum  est,  quod  sub 
Daciano  tyranno  saevissiino  videns  multos 
Christianorum  in  tormentis  deficere  ac 
idolis  sacrificare,  prosilivit  in  medium,di- 
cens  :  Omnes  dii  gentium  daemonia,  Do-  p«.  xcv,  5. 


IN   FKSTO    S.  GEOUdll   MILITIS    I:T   MAUTYUIS. 


ENAUUATIO    IN   KVANGELIUM 


3 


minus  aiitem  ccelos  fecit.Quumque  in  fide  A 
eonstantissimus  permaneret,  fecit  eum  in 
equuleum  Dacianus  suspendi,  corpusque 
ejus  ungulis  laniari,  facibus  iuflammari, 
et  pateutibus  martyris  sancti  visceribus, 
plagas  ejus  sale  fricari,  deinde  in  carcere 
claudi.  In  quo  Christus  ei  apparuit,  atque 
dulcissime  eum  cousolabatur  ac  roboravit. 
Tertium  est,  quod  venenum  pessimum  bis 
absque  laesione  potavit.  Quo  viso,  magus  qui 
ei  propinavit  venenum,  conversus  est,  et 
pro  fide  mox  decollatus.  Quartum,quod  ab 
aliis  horrendis  tormentis  divina  virtute  est  B 
liberatus,videlicet  a  rota  gladiis  bis  acutis 
circumsepta,  atque  a  plumbo  liquefacto 
ferventi  in  quod  fuit  projectus.  Alia  quo- 
que  mirabilia  de  ipso  leguntur,  et  quod  in 
ejus  passione  conversa  sit  uxor  Daciani  et 
mox  occisa  pro  Christo.  Quintum,quod  tan- 
dem  S.  Georgius  per  totam  civitatem  atro- 
citer  tractus,  capite  sit  truncatus,  Dacianus 


vero,  igne  de  coelo  cadente  consumptus. 
Jtaque  tam  gloriosi  militis  exemplo  ar- 
mcmur  virtutibus,  patientiam  induamus, 
djcmonibus  et  peccatis  jugiter  reluctcmur, 
atque  pro  nostris  peccatis  castigemus  nos 
ipsos,  et  adversa  occurrentia  libenter  sus- 
tineamus;  non  vincamur  a  propria  animo- 
sitate,  a  concupiscentiis  carnis,  ab  ira,  im- 
patientia,avaritia  aut  rancore,sed  humiles, 
timorati,  constantes  simus  in  omnibus,  et 
in  Dei  obsequio  semper  ferventes.  Postre- 
mo,  proximos  suos  corporaliter  aut  spiri- 
tualiter  indigentes,  deficientes,  infirmos, 
unusquisque  in  quantum  valet  consoletur, 
refoveat,  instruat  et  confortet,  juxta  illud 
Apostoli  :  Alter  alterius  onera  portate ;  et  Gaia(.\i,2. 
rursus.Consolamini  pusillanimes,suscipite  ir/iess.v, 
infirmos,patientes  estote  ad  omnes.Itaque  **' 
infernalem  draconem,  puta  diabolum,  qui- 
libet  Christianus  superare  conetur,  atque  ut 
possit  hoc,S.Georgii  patrocinia  deprecetur. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


EGO   SUM   VITIS   VEUA,   ET   PATEU  MEUS   AGRIGOLA   EST  ;   ETC.  Joaun.  XV,  1-11. 


H 


OC  evangelium  ex  sermone  illo  sua- 
vissimo  quem  Dominus  ad  passionem 
iturus,  discipulis  suis  post  Coenam  praedi- 
cavit,  assumptum  est,  et  ostendere  vult 
omnes  electos  sibi  incorporandos,  quem- 
admodum  viti  incorporantur  palmites,  qui 
si  abscissi  fuerint,  carebunt  vita  et  vitali 
nutrimento  vitis,  cujus  facti  sunt  per  ab- 
scissionem  exsortes.  Dicit  ergo  : 

£Jgo  sum  vitis  vera,  et  Pater  meus  agri- 
cola  est.  Christus  se  dicit  vitem  per  slmi- 
litudinem,  propter  multa.  Primo,  quoniam 
sicut  vitis  habet  ramos  seu  palmites  mul- 
Bphes.  1,  tos,  sic  Christus  quum  sit  caput  Ecclesise, 
^"^jj*  ^j* '  habet  membra  quamplurima,  puta  fide- 
les,  quorum  collectio  est  mysticum  corpus 
Christi.  Secundo,  quoniam  sicut  vitis  est 
arbor  optimos  fructus  producens,  sic  Chri- 


18 


C  stus   merito   suae   conversationis   et  pas- 
sionis,   copiosissimum    protulit   fructum, 
innumerabiles   salvans   et   convertens   ad 
Deum,  quemadmodum   ad  Hebraeos  dicit 
Apostolus,  quod  multos  filios  adduxit  in  ffebr.ii,\o. 
gloriam  ;  et  Psalmista,  Benedicentur  (in-  Pt.i\xi,ii. 
quit)   in   ipso   omnes  tribus  terra?.  Unde 
ad  insinuandum  innumerabilitatem  eorum 
qui  per  Christum  salvantur,qui  sunt  quasi 
botri  et  germina  ejus,  Deus  Pater  vel  Tri- 
nitas  ait  ad  eum  per  Isaiam  :  Parum  est  is.  xlix,  6. 
ut  sis  mihi  servus  ad  suscitandas  tribus 

D  Jacob,  et  fsces  Israel  convertendas ;  dedi 
te  in  lucem  gentium,  ut  sis  salus  mea 
usque  ad  ultimum  terrse.  Tertio,  quoniam 
sicut  lignum  vitis  est  despectum,et  tamen 
perutile,  sic  Christus  despectus  fuit,  quum  /6jrf.Liii,3. 
esset  omnium  salus.  Et  non  solum  Chri- ac/.  iv,  i^. 


m 


IN   FESTO   S.  GEORGII  MILITIS   ET   MARTYRIS.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


stus,  sed  et  ipsa  Ecclesia  dicitur  vinea, 
quum  sit  feciinda  in  bonis,  et  multos  con- 
tinens  filios ;  estque  boni  odoris  atque 
saporis,  laudabilem  famam  habendo,  et  di- 
vina  gustando,  ac  filios  suos  spiritualibus 
poculis  reficiendo.  Unde  Isaias  dicit  de 
/s.  V,  7.  Synagoga  :  Vinea  Domini  Sabaoth  domus 
Israel  est,  et  vir  Juda  germen  delectabile 

Osee  X,  1.  ejus.  Et  in  Osee  :  Vitis  frondosa  domus 
Israel.Unde  apud  Matthseum  dicit  Salvator: 

Matth.xxf,  Homo  erat  paterfamilias  qui  plantavit  vi- 

^^'  neam,  etc. 

Sed  quum  Christus  non  sit  vitis  nisi  per 
similitudinem,quomodo  loquitur,Ego  sum 
vitis  vera?  Dicendum,  quod  dicitur  vitis 
vera  propter  veram  similitudinem,  non 
propter  veram  naturse  communionem  cum 
/s.xL,  7.  vite,  sicut  in  Isaia  inducitur  :  Vere  foenum 
est  populus.  Et  item,  ut  se  distinguat  a 
prava  ac  sterili  vinea,  cui  apud  Jeremiam 

/e/.  11,21.  Dominus  protestatur  :  Ego  te  plantavi  vi- 
neam  electam,  quomodo  ergo  conversa  es 
in  pravum,  vinea  aliena?  Non  enim  est 
vitis  vera,  quee  talis  est  de  qua  per  Isaiam 
is.  V,  4.  ait  Dominus  :  Exspectavi  ut  faceret  uvas, 
et   fecit  labruscas.  Sic  ergo  Christus  di- 

/oann.1,29;  citur  vitis,  quomodo  appellatur  agnus,  leo, 

f^-;.;,;petra. 

Porro,  quum  vitis  et  palmites  sint  ejus- 
dem  natura),  ipsaque  vitis  sit  sub  agricola, 
indigens  ejus  cultura  vel  influentia,  con- 
stat  quod  Ghristus  dicat  se  vitem  secundum 
naturam  assumptam,  secundum  quam  ait: 

/oann.xiv,  Patcr  major  me  est.  Secundum  divinitatem 

^^"  vero,  et  ipse  agricola  est,  quemadmodum 

Pater  :  imo  tota  Trinitas  superbenedicta 
et  superdignissima,  est  unus  agricola.  Sub- 
dit  ergo  :  et  Pater  meus  acjricola  est,  id 
est  agricola)  similis.  Primo,  quoniam  sicut 
agricola  mittit  semen  in  terram,  et  plantat 
arbusta ;  sic  Deus  infudit  animse  Christi 
gratiam,  quae  est  quasi  semen  virtutum, 
plantavit  quoque  in  ea  omnem  scientiam 
ac  virtutem.  Secundo,  quoniam  colit  corda 
fidelium,  ea  a  sentibus  vitiorum  purgan- 
do,  per  gratiam  fecundando,  semen  verbi 
coelestis  in  eis  spargcndo,  et  tandem  in 
horreum   patria)   introduccndo.  Hinc   Go- 


A  rinthiis  scribit  Apostolus  :  Dei  agricultura  icor.iu.o. 
estis,  Dei  sedificatio  estis. 

Omnem  palmitem  in  me  non  ferentem 
fructum,  id  est  omnem  infructuosum  fi- 
delem,  qui  fide  informi,  non  caritate  et 
bonis  operibus,  conjungitur  mihi,  unde 
non  fert  fructum  in  me,  id  est,  opera  bona 
et  sancta  desideria  non  producit  in  cari- 
tate  et  gratia  mea ;  tollet,  id  est,  a  consor- 
tio  electorum  separabit  eum  Pater,  nunc 
gratiam  subtrahendo  seu  non  influendo, 
et   in   futuro  eum  gloria  privando.  Huic 

B  simile  est  quod  Joannes  Baptista  asserit  : 
Omnis  arbor  quse  non  facit  fructum  bo-  Matth.m, 
num,excidetur  et  in  ignem  mittetur.  Quod  '°- 
si  sola  sterilitas  condemnatur,  ipsa  ini- 
quitatis  exsecutio  quantum  torquebitur? 
Istud  intelligendum  est  de  his  qui  in  ne- 
gligentia  finaliter  perseverant. 

Bt  omnem  qui  fert  fructum,  id  est  ora- 
nem  fidelem  qui   habet  fidem   quae   per  Caiat.v.e. 
dilectionem   operatur,  et   Deo  obedit,  ac 
profert  fructus  de  quibus  ad  Galatas  dicit 
Apostolus  :  Fructus  Spiritus  est,  caritas  ibid.ii,ii. 

G  (hoc  est  actus  caritatis),  gaudium,  pax, 
patientia,  longanimitas,  bonitas,  mansue- 
tudo,  etc.  ;  purgabit  eum  Pater,  saltem 
a  venialibus  et  a  reatu  praeteritorum  mor- 
talium,  si  habuit  ea.  In  multis  enim  offen-  /aco6. 111,2. 
dimus  omnes ;  et  justus  septies  cadit  in  Prou.  xxiv, 


die ;  omnes  quoque  justitige  nostrse  sunt  j^  ^^^^  ^ 
quasi   pannus   menstruatge.  Purgat  etiam 
Deus  justos  in  via  ab  habitu  dissimilitu- 
dinis  et  minoratione  perfectionis,  quemad- 
modum  juxta  Dionysium,  angeli  inferiores    oe  EccL 
dicuntur  purgari  per  hoc  quod  lumen  in-  *'"""■  *^'  ^'' 
D  tellectuale  in  eis  augetur  seu  conforlatur. 
Purgat  autem  Deus  diversis  modis  fideles, 
videlicet  :  per  poenitentiam,  per  lacrima- 
rum  effusionem,per  adversa,  videlicet  per 
tentationes,  persecutiones,  infirmitates.  Nec 
dubium  quin  per  caritatis  fervorem,  qui  \Petr.\v,i. 
operit   multitudinem    peccatorum,   conti- 
nuamque  in  divinis  diligentiam,  maxime 
deleantur  peccata  quantum  ad  maculam 
et  reatum.    Ut  fructum  plus   afferat,  id 
est,  in  operibus  bonis  magis  abundet.  Nam 
in   via   Dei   non   proficere,   est   deficere. 


IN   FESTO   S.  GEORr.II    MU.ITIS    ET   MARTYRIS.   —   ENARRATIO    IN   EVANGELll'M 


4. 


Unde  oportet  incessanter  agere  bona,  et 

Ps.  Lxxxiii,  de  virtute  in  virtutem  procedere.  Sed  si 

^"  ita  est,  quid  est  quod  multi  quuin  coepe- 

rint  agere   bona,   rnox   decidunt,  et   non 

solum  non  purgantur,  sed  pristinam  gra- 

tiam  perdunt?  Dicendum,  quod  Christus 

loquitur  de  proficientibus  et  electis.  Vel 

distributio  prseinducta  intelligenda  est  pro 

generibus   singulorum,  non   pro   singulis 

generum,  sicut  et  illa  qua)  est  in  Dani- 

z)a«.vii,u.  eie  :  Omnes  populi,  tribus  et  linguae  ser- 

vient  ei. 

Jam  vos  mundi  estis  a  labe  mortalium 
vitiorum,  et  ab  incredulitatis  errore,  pro- 
pler  sermonem,  id  est  audiendo  et  obser- 
vando  doctrinam  evangelicam,  qiiem  lo- 
Luc.w^ii.  cutus  sum  vobis.  Beati  enim  qui  audiunt 
verbum  Dei,  et  custodiunt  illud.  Et  verba 
Christi  animam  purgant,  illustrant,  perfi- 
naruchw,  ciuut.  Propter  quod  scriptum  est  :  Beati 
sumus  nos,  quia  quse  placita  sunt  Deo, 
manifesta  sunt  nobis. 

Manete  in  me  per  fidem  et  caritatem, 
perseverando  usque  in  finem  :  quod  si 
feceritis,  et  ego  manebo  in  vohis  per  gra- 
tiosam  inhabitationem,  benignam  custo- 
diam  et  singularem  providentiam.  Nun- 
quam  enim  Deus  recedit  a  nobis,  nisi 
primo  recesserimus  ab  ipso.  Et  quum 
aversi  fuerimus,  invitat  ut  redeamus;  sem- 
perque  paratus  est  pcenitentes  suscipere. 
Idcirco  impoenitentium  pravitas  nullum 
habet  excusationis  colorem. 

Sicut  pahnes  non  polcst  ferre  fructum, 
scilicet  uvas,  a  semetipso,  nisi  manserit 
in  vitc,  non  praecisus,  sed  humorem  atque 
pinguedinem  a  stipite  vitis  trahens ;  sic 
nec  vos  Apostoli,  nec  aliquis  alius,  potestis 
in  bonis  et  meritoriis  actibus  frnctificare, 
nisi  in  me  manseritis  per  fidem  et  grati- 
am,non  innitentes  propriis  viribus,  sed  pi- 
etati  et  gratia>  mea?,  pra^sertim  quum  sitis 
iCor.vi,i5.  mcmbra  mea.  Quemadmodum  ergosi  pal- 
mes  vel  membrum  abscindatur,  statim  are- 
scit,  putrescit,  et  pristina  virtute,  fecundi- 
tate  et  operatione  privatur;  sic  fideles,nisi 
Christo  per  caritatem  inhaeserint,  nil  pos- 
sunt   meritorie   operari,   sed   peccati   ve- 


A  tustate  corrumpuntur,  vitiis  implicanlur, 
tentationibus  superantur. 

Quum  enim  beatitudo  hominis  sil  omni- 
no  supernaturalis,  videlicet  visio  Dei  per 
speciem,  non  potest  intellectualis  creatura 
ex  suis  naturalibus  aliquid  agere  quod  sit 
meritorium  beatitudinis  hujus,sed  indiget 
supernaturalibus  mediis,  quibus  ad  finem 
hunc  perducatur.  In  quo  damnatur  hasresis 
Pelagii,  asserentis  hominem  propriis  viri- 
bus  posse  justificari  ac  promereri.  Quo- 
contra  dicit  Apostolus  :  Fiduciam  talem   iicor.in, 

B  habemus  ad  Deum,  non  quod  simus  suffi-  *'^" 
cientes  cogitare  aliquid  a  nobis  quasi  ex 
nobis,  sed  sufficientia  nostra  ex  Deo  est ; 
et  iterum  :  Deus  est  qui  operatur  in  vobis  PhUipp.u, 
et  velle  et  perficere,  pro  bona  voluntate,  '^' 
hoc   est  ex  sua  voluntate  benigna.  Hinc 
apud  Osee  perhibet  Dominus:Perditio  tua,  Oseexiii,o. 
0  Israel,  ex  te ;  in  me  tantummodo  auxi- 
lium  tuum.  Nemo  ergo  pra3sumat,  nullus 
se  jactet  vel  alteri  prseferat,  aliumve  con- 
temnat.  Unde   monet  Apostolus  :  Itaque  icc./.x,i2. 
qui  stat,  videat  ne  cadat. 

C  Bgo  sum  vitis,  vos  palmites,  non  per 
essentiam,  sed  per  similitudinem,  sicut 
ostensum  est.  Denique,sicut  fidelis  dicitur 
palmes  et  arbor,  sic  appellatur  oliva,  juxta 
illud  Jeremi»  :  Olivam  uberem,  pulchrarr,  Jcr.  x..  le. 
fructiferam,  speciosam,  vocavit  Dominus 
nomen  tuum  ;  et  in  Psalmo,  Ego  quasi  Ps.  u,  lo. 
oliva  fructifera  in  domo  Dei.  Hoc  quoque 
sciendum,quod  sicut  palmes  quamdiu  ma- 
net  in  vite,  pretiosus,  speciosus  ac  nobilis 
est ;  si  vero  praecidatur,  vilissimus  est,  ad 
nullum  usum  conveniens  nisi  ut  combu- 

D  ratur,  prout  Dominus  ait  Ezechieli,  Fili  fzech.w, 
hominis,  quid  fiet  de  ligno  vitis  ?  etc. ;  sic  "  '^  ^'^^' 
Christianus  quamdiu  manet  in  Christo  per 
caritatem  et  gratiam,  cunctis  rite  gentibus 
praefertur  dignitate  et  merito.  Quid  enim 
Christiano  tali  felicius,  cui  regna  parata 
sunt  ccelorum,  qui  Christo  incorporatus 
est  et  deificatus  in  eo?  Si  vero  se  avertat 
a  Christo,  et  evangelicae  legis  obedientiam 
deserat,  fit  prorsus  contemptibilis  atque 
vilissimus.  Hinc  Christianorum  dignitatem 
insinuans  Petrus  :  Vos  (inquit)  genus  ele-  iPetr.11,9. 


6 


IN  FESTO   S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS.    —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


II  Pelr.  II, 
22  ;    Prov. 

XXVI,  11. 


PS.  LXII,  6. 


I  Cor.  XV, 
10. 

Philipp.iv, 
13. 

Jer.  X,  23. 


Jbid.  IX,  23, 

24. 

ICor.iv,7. 


Tliren.  v 


21. 


Matth. \ni, 
12;  XXII,  13; 
XXV,  30. 
/s.xxvi,  10, 
juxta  LXX. 

Ps.i,:i:Jcr. 

XVII,  K. 


ctum,  regale  sacerdotium,  gens  sancta,  po- 
pulus  acquisitionis.  De  aversis  autem  et 
recidivantibus  ait,  vilitatem  eorum  decla- 
rans  :  Gontigit  illis  illud  veri  proverbii, 
Canis  reversus  ad  vomitum,  et  sus  lota  in 
volutabro  luti. 

Qui  manet  in  me,  modo  jam  dicto,  cu- 
jus  videlicet  intellectus  mihi  unitur  per 
fidem,  voluntas  per  dilectionem,  memoria 
per  stabilitatem,  et  ego  in  eo  permaneo, 
conservando  dona  gratiae  mese  in  anima 
ejus  ;  hic  fert  fructum  multum,  id  est,  in 
operibus  bonis  abundat,  et  crescit  in  gra- 
tia.  Quemadmodum  enim  caput  influit 
membris  vitam  et  motum,  et  sicut  vitis 
suis  palmitibus  influit  pinguedinem  et  hu- 
morem  ;  sic  Christus  fidelibus  influit  vi- 
tam  gratiffi  et  motum  actionum  sanctarum, 
humorem  recepta  dona  alentem,  itemque 
charismatum  divinorum  pinguedinem.Un- 
de  orat  Psalmista  :  Sicut  adipe  et  pingue- 
dine  repleatur  anima  mea.  Quia  sine  me, 
id  est  sine  gratia  mea  gratum  faciente, 
nihil  meritorium  potestis  facere.  Propter 
quod  dicit  Apostolus  :  Gratia  Dei  sum  id 
quod  sum  ;  et,  Omnia  possum  in  eo  qui 
me  confortat.  Hinc  apud  Jeremiam  legi- 
tur  :  Scio,  Domine,  quia  non  est  hominis 
via  ejus,  nec  viri  est  ut  ambulet  et  dirigat 
gressus  suos.  Nemo  ergo  sibi  ipsi  blan- 
diatur,  vel  in  se  ipso  glorietur,  quum  nihil 
habeat  boni  a  se,  et  hoc  ipsum  quod  ha- 
bet,  nec  ad  momentum  potest  servare, 
nisi  conservetur  a  Christo.  Denique  ipsa 
prima  mentis  ad  Deum  conversio,  Dei  do- 
num  est,  et  a  Deo.  Propter  quod  Jeremias 
precatur  :  Converte  nos,  Domine,  ad  te,  et 
convertemur. 

Si  quis  in  me,  id  est  in  fide,  caritate  et 
obedientia  mea,  non  manserit,  mittetur 
foras,  id  est,  ab  electorum  grege  separabi- 
tur,  nunc,  voto  et  merito,  et  in  futuro, 
loco  et  pra^mio,  atque  in  tcnebras  exle- 
riores  mittetur,  quemadmodum  scriptum 
est  :  Tollatur  impius,  nc  videat  gloriain 
Dci ;  sicut  palmes  inutilis ;  et  arescet  per 
sterilitatcm  ab  opcre  bono,  id  est,  humore 
gratijc  roreque  glorige  destituetur;  ncc  erit 


A  tanquam  lignum  quod  plantatum  est  juxta 
decursus  aquarum,  sed   sicut  arbor  quae 
aruit,  quoniam  non  habebat  humorem.  M 
colligent,  id  est,  reprobis  adunabunt  eum 
angeli  sancti  exsecutores  divini  judicii  : 
de  quibus  scriptum  est,In  consummatione  Matth.xm, 
seeculi  exibunt  angeli,et  separabunt  malos  ^^*'  ^^" 
de  medio  justorum,  et  mittent  eos  in  ca- 
minum  ignis.  Ideo  subditur  :  et  in  ignem 
mittent,  id  est,  in  ignem  infernalem  pro- 
jicient  eum,  quum  dixerit  Judex  :  Ite,  ma-  ibid.wv, 
ledicti,  in  ignem  aeternum.  Istud  quoque 

B  particulariter  adimpletur  in  morte  singu- 
lorum.  De  quo  igne  ait  Prsecursor  apud 
Lucam  :  Paleas  comburet  igni  inexstingui-  Luc.  in,\-. 
bili.  Isaias  quoque  ait  :  Vermis  eorum  non  /s.lxvi,24. 
morietur,et  ignis  eorum  non  exstinguetur. 
Et  ardet.  Gur  non  ait,  Et  ardebit  ?  Quod  si 
dixisset,  verum  dixisset ;  sed  verbo  pr»- 
sentis  temporis  usus  est,  quoniam  id  quod 
fiet,  Deo  prsesentialiter  constat,  et  in  ejus 
prsescientia  jam  fit,  quod  in  exsecutione 
futurum  est.  Ardebit  ergo,  et  non  consu- 
metur ;  optabit  mortem,  et  eeternaliter  pu- 

C  nietur,  quemadmodum  in  Apocalypsi  dici- 
tur  :Cruciabitur  iniquus  igne  et  sulfure  in  Apoc.xw, 
conspectu  angelorum  sanctorum  et  Agni,  '"' 
et  fumus  tormentorum  ejus  ascendet   in 
ssecula  sseculorum ;  et  Psalmista,  Cadent  ps.cxww, 
super  eos  carbones,  in  ignem  dejicies  eos,  "' 
et  in  miseriis  non  subsistent. 

Si  manseritis  in  me,  conformando  vo- 
luntatem  vestram  voluntati  meae  per  cari- 
tatem  et  obedientiam  veram,e(J  vcrba  mea 
in  vobis  manserint  per  jugem  memo- 
riam   et   stabilem   verborum   adimpletio- 

D  nem  ;  quodcumque  volueritis  petetis,  id 
est,  quidquid  placuerit  animse  vestrse  po- 
stulabitis  a  Patre  vel  a  me,  et  fiet,  id  est 
dabitur,  vobis,  duminodo  orando  maneatis 
in  me,  orando  vere  salubria,  prout  mihi 
cst  pIacitum,orando  quoque  instanter.  Sed 
quoniam  justi  non  exaudiuntur  semper 
pro  aliis,  quamvis  petant  salubriter  et  in- 
stanter  pro  illis,  ideo  ait,  «  fiet  vobis  »  : 
quia  non  semper  fit  aliis,  eo  quod  ponant 
gratiae  obicem. 

In  hoc  clarificatus  est  Pater  meus,  id 


IN    KKSTO   S.  (iKOIUill    Mll.rns    I-n    MAUTYUIS.   —    KNAHHATIO    IN    KVAN^iKI.UJM  7 

csl.  iti  lioc  Palris  oa^lcslis  lioiior  consislil  A  siciil,  Palcr  dili^il   riiiiim,  iiou  laincn  pc-    Ao»i.viii, 

cl,  frloiia,  non  oh  siiain   indi^MMiliaiii,  scd  |)(M'cil  (m,  s(^(l   inanihiis  iinpioriiin  tradidil  **'' 

ad  vcslrain  iilililalcm,  id  friictiiiii  pluri,-  ciiiii  ;  si(;   Kiliiis  dili}j;il,  siios   luUdcs,  non 

miim  (f//cr(ifis,  id  est,  iniilla  opcra  nicri-  laiiicn  parcil  (^is,  s(^d  (pianlo  siinl cariores, 

toria   [)crp(i|r(Mis,  alios(pio  convcrlalis  ad  lanlo   |)liiril)iis   Irihiilalioiiilnis   illos  cxcr- 

l)(niin.  iil  sinl,  filii  vcsli'i  in  Ciliristo  rcnali.  ccl,   proiit  Sapicns  ail,  TaiKpiam    aiirnin    .Sup.m^i). 

In  rriiclificatioiK?  crgo  ct  optima  convcrsa-  in  fornacc  prohavit  clcctos;  cl  .liiditli,  Oin-  JudUhyw, 

lioiK!  fidcliiiin  glorificatnr  Dcns,  (pioniam  ncs  (pii  placiKTiint  Doo,  per  inullas  tribii-  "" 

honoratiir  iii  eis,  (\jns(pic  majcslas  ct  saii  lalioncs  transicrunt  fidclcs.  Propterea  non 

etitas  in  lali  conv(M'sati()nc  r(diicct:ct  lalcs  dchcmns  in  advcrsilatihiis  contristari,  sed 

Dcns  ad  ^'loriain  siiain  (!r(Nivit,  s(!(!iindiiin  jii.\ta  .lacobi  documcntiim,  oinnc  ^inuWnin  Jaa,i>.  \,  >. 

/,i  xiiii,:.  (piod  ail  a|»iid  Isaiain,  Oiiincm  (pii  invocat  a^slimarc,    (piiiin    in    divcrsas    lcntalioncs 

noincn    mciiin,   in    ji;loriain   incain  cr(!uvi  H  incidiiiiMs.  Iliiic  iicmpc  in  l*ro\'crl)iis  Salo- 

eum.    AV  ('//'icidinini   inci  (iiscipii/i,   cvv-  mon    lo(|iiiliir  :   Disciplinam   Doinini,   fili    j-iuc.  m, 

dcndo  cl  ohcdicndo,  ncc,  soliim  s(M'van(Io  iiii,  nc  iihjicias,  ct  nc  dcficias  (pniin  ab  eo  "' '"' 

pr.'i'(*cplii,    scd    cliiiin    iidimph^ndo    coiisi-  corripcris  :  qu(!in  ciiim   (iili{.?it  Dominiis, 

lia  :  (^l   iii  lioc  consistit  {j;lorificalio  Patris.  corripil,  ct  (pnisi  patcr  iii  filio  complaeet 

Joniiu.  V,  Qui  ciiiin  lionorificat  Kiliiim,  lionorificiil  sihi. 


2;t. 


Palrcin.  A/anc/c  in  (lilcctionc  ivcn,  quno  est  ani- 

Siciit  (lilc.vit   iiic  l\itcr,  ct  c(/o  dilc.ri  niic  vita  :  in  (pia  pcrscvcrandum  (^st  ju- 

///!</. III, :i.i.  ros.  Palcr  diligil  h^iliiim  s(M'iiii(liim  ulriiin-  ^ilor,  (pioniam  sola  pcrs(!V(M'aiilia  coroiia-   Matih.s, 

(pi(!  ejiis  naliiram  :  (piiii  scciindiim   nalu-  liir;  iic(!  ali(piid  priefercndiiin  aiit  eoin|)a- ^*"''""^''''" 

ruin  divinam,  dilif^it  ciim  liim  |tcrfc('t(^  cl  riuidiim   csl   diviiio  iunori,  scd   D(mis   pno 

fervido  sicut   sc    i|)suin,   vi(l(dicet   ainorc  cr^^aturis  iuniuidiis    csl    in    infinitum.   Id- 

immenso;  secundum  niitiiram  vcro  assiim-  C  circo,  s(!cuii(liiin  doctor(!s,  potius  deheret 

ptam,  dili{j;il  eiim  amor(!  pric(!ipuo,  ina{.^is  hoino    inorhMn    corporahMn   sul)ir(\  (piam 

vi(l(dicct  (piiim  ciincla  simiil  crciilii. .Vniiirc  uiiiiin    vcniiilc    committ^MC.   Ouiim  iuilxMii 

(piipp(<  csl  iiliciii  honiiin  vcll(\  Miijiis  iui-  h(>iiliiin  ct  sanctum  sit  in  diviiiii  dilcclioiK* 

t(Mn   honuin  voliiit  ct  (l(Mlit  D(Mis  ('lirislo  iniUKM'e,   palet   ex    verbo   Joannis    iii   sin 

homiiii,  (piain  loli  univ(M'S().  ulpolc  p(M'so-  (ianonica  :  I)(mis  carilas  cst,  cl  (pii  manet  i./,m»i/i.iv, 

iiaUMii  unioiKMn  (Miin  \'(M'ho.  Olirislus  qiio-  iii  ciU'ilato,  in  Dco  maiicl,  cl   D(mis  in  co.  '" 

que  (lili}i;it  iios  secundum  utramqiic  siiam  Si  'pr(vcept(i  incd  scrrdveritis,  inanehi- 

naturam  :  (piia  nl  D(M1s,  (lili{i;it  nos  ainorc  tis  iii  (lileetione  >nea:v[.  tamdiii  in  dih^cti- 

aMcrno,  iion  liuiKMi  imiiKMiso,  scd  iimpliori  oiic  miUKMnus,  qiiamdiii  ohcdimiis.  0'K'iii- 

(piiun  iili(piii  piiiii  crciiliiiii  (lili|j,il  aliiim  ;  iulmodiim  ctiain  ohscrvatio  pricccptorum 

porro,  nl  hoino,  dili{;it  iios  amorc  crciilo.  pioccdit  ex  carilate,   sic    coiis(M'miI    (>iun- 

infuso,  valdc  ard^Miti  al(pie  prnMMpiio,  ipio-  D  (Umii,  (pioniam  operatio  perficit  liahiliiin, 

\Jiyni„i.u<.  iiiiiiii  aniinam  siiiun  posiiil   pro  nohis,  cl  {^ratiaiiKpic  meretur  majorem.qiia  hahilus 

lanliim  nostram  conciipivit  saliihMii,  ipiod  carilalis  ('onforlalur. X/c/^/  ct  c(/o  /inreepta 

ad  eain  n^lulit  (piid^piid  f(>cit  aiit  p(MliiIil.  /'otris  inei  sereavi,  sc.cnmUim  ipiod  hoino 

(jiKMiiiidmodiiin  iliKpic  PiihM' dili}i;il  Kiliiim,  siiin.    Nam    qua>    j^Iacila    siinl    illi,    facio  yo.i/iM.vm, 

sic  Kiliiis  diIit,Ml  iios  :  (pioiiiam  siciil  ainor  s^MiqxM';  cl  (piid^piid  jiissil  inilii  p(M'  iiispi-  -'•'• 

Patris  ad  Kiliiim  csl  {,M'atiiiliis,  sic  ainor  Ki-  ralioiicin  fac(M'c  pro  liomiiuim  salvationc, 

lii  ad  nos  «^ratuilus  est.  Hursiis,  qucinad  IVci  hncnsque,  eroqiie  ei  obediens  nsque />/,,/,////. n, 

inoduin  Pal(M'  diligil  Kiliiim  iil  liomiiKMii.  ad  moilcin.   AV  iikuico  in  cjns  (lilcctione*- 

sic  Kilius  (lilip;it  nos:sic  eniin  l*al(M' diliiiil  plcnissima,  (piia    pliis  diligo   (Miin  quaiii 

Kiliiim,  volcndo  illi  fclicilalcni  iel(M'iiiun  ;  omiics  clecti. 

Kilius  qnoipic  nos  amal  ad  idcin.  IhMniii,  Ihcc    moralia   docuiiKMilii   locutiis   suni 


II'.. 


8  IN   FESTO   S.  GEORGU  MILITIS   ET  MARTYRIS.   —   SERMO   SECUNDUS 

vobis,  ut  gaudium  ^neum  in  vobis  sit,  id  A  in  nobis,  gaudium  suum  infundens  ac  tri- 

est,  spiritualiter  gaudeatis  in  Deo  quem-  buens  nobis.  Et  gaudium  vestrum,  id  est 

admodum  ego.  Vel,  «  ut  gaudium  meum  spiritualis  consolatio  quam  habetis  in  via, 

in  vobis  sit  »,  id  est,  beatitudo  et  gloria  im-pleatur  in  patria  :  juxta  illud,  Satiabor  7'«.xv.,i3, 

mea  vobis  communicetur  in  patria  :  prout  quum  apparuerit  gloria  tua ;  et,  Adimple-  /^s.  xv,  ii. 

n  rim.  11,  Apostolus  dicit,  Si  compatimur,  et  conre-  bis  me  laetitia  cum  vultu  tuo.  Nec  enim 

Imi'  if""'  gnabimus.  Vel,  «  ut  gaudium  meum  in  vo-  aliud  implet  nostri  intellectus  capacitatem 

bis  sit  )),  id  est,  ut  ego  de  vobis  quasi  de  et  sciendi  aviditatem,  nisi  veritas  prima 

Pi.cxLix,!.  bonis  filiis  glorier,  quia  beneplacitum  est  immensa,  per  speciem  cognita;  aiiud  quo- 

11  Esdf.   Domino  in  populo  suo,  et  gaudium  Domi-  que  non  implet  nostrse  voluntatis  deside- 

ni  est  fortitudo  vestra.  Quod  non  est  sic  in-  rium,  nisi  bonitas  summa  et  infinita,  per 

telligendum,  quasi  gaudium  Dei  aut  Chri-  fruitionem  possessa.  Patet  ergo  quod  finis 

sti  ex  nobis  augeatur ;  sed  quod  Deus  vel  B  nostrae  creationis   est  gaudium    plenum, 

Christus  in  se  delectetur,propter  se  ipsum  tamque  exuberans  et  perfectum,ut  eo  ade- 

approbans  bonum  nostrum,  et  gaudendo  pto,  majus  non  cupiatur. 


VIII,  10. 


SERMO  SECUNDUS 


E' 


DE   LUDORUM   INNUMERIS   MALIS  ;    ET   QUI   LUDI   LICITI    SINT   HONESTIQUE, 
QUIQUE   ILLICITI   ET   PROHIBITI. 


GO  sum  vitisvera,et  Pater  meusagri-  Qi      Denique,  quomodo  aut   quando  pecca- 

cola  est.  Joann.  xv,  1.  tum  sit  ludis  vacare,  sciendum  est  quod 

Nulli  dubium  esse  debet,  eum  hic  vo-  nunquam  ludere  liceat  ex  cupiditate  lu- 

Matih.w,  cari  agricolam,  qui  alibi  paterfamilias  di-  crandi  :  imo  hoc  diebus  festis  praecipue 

^-            citur  qui  conduxit   operarios   in   vineam  est  illicitum  ;  et  ita  lucrata,  sunt  injuste 

suam.  Porro,  quamvis  hi  qui  in  hac  vita  adepta  ac   restituenda,  seu  in  pios  usus 

I  rim. v,i7;  laborant  verbo  Dei,  juxta  Apostolum,  ma-  vertenda.  Denique,  in  ludis  potest  esse  ex- 

12^13!*  "^'  gno  sint  honore  habendi,  nihilo  minus  ta-  cessus  dupliciter.  Primo,  si  quis  in  luden- 

mer)  sunt  venerandi  etiam  qui  opere  et  do  utitur  turpibus  verbis,  aut  factis  noci- 

passione  gloriosa  constantes,  testimonium  vis,  gestibusque  lascivis  aut  scandalosis  ; 

fidei   et  veritati   etiam   moriendo   perhi-  sicque  excessus  ludi  est  mortale  peccatum 

buerunt.  Ili  fuerunt  sancti  martyres  :  in-  ex  genere.  Secundo,  quando  in  ludo  debi- 

ter  quos  gloriosissimus  et  victoriosissimus  D  tse  circumstantise  non  servantur,ut  quando 

miles  S.  Georgius,  nobilis  secundum  s.-e-  non   convenit  loco,  tempori,  negotio  aut 

culum,  non  parum  in  vinea  Domini  labo-  persona?.  Et  hoc    interdum  mortale  pec- 

ravit.   Tanto  enim   vineam   Domini   plus  catum  est,  aut  propter  prohibitionem,  aut 

excoluit,  quanto  plures  vites   vineae   Do-  propter  vehementiam   affectionis  ad   lu- 

mini  adjunxit.  Fuit  autem  piissimus  miles  dum,  quando  videlicet  illa  affectio  tanta 

S.  Georgius,  non  ut  hujus  a^tatis  sunt  no-  est,   quod   propter   eam    ageret    aut   ao-it 

biles,ludis,  spectaculis,torneamentis,aliis-  contra  Dei  caritatem  aut  jussionem  :  alias 

que   hujusmodi  vanitatibus  deditus  ;  nec  esset  veniale  peccatum. 

militia  ejus  fuit  ignava,  sed  nimium  lucra-  Proinde  de  hac  materia  plenissime  de- 

tiva,  ut  ex  ejus  Legenda  manifestum  (^st.  scribit    frater  Durandus   iii  Summa  sua  : 


IN    FESTO   S.  GEORflll    MIMTIS    ET   MAHTYRIS. 


SERMO    SECUNDLS 


9 


14. 


23. 


sed  brevitati  stiidens,  non  nisi  pauca  et 
huic  proposito  convenientiora  inde  acci- 
piam.  Itaque,  inter  cetera  scribit  :  Quidam 
est  ludiis  probationis  et  experientiac,  sicut 
tirones  vires  suas  exercent  ac  probant  lu- 
ctando,  saltando,  currendo,  eqiiilando,  la- 
pides  jacieiido,  atque  in  torneamentis  ac 
hastiludiis  se  viriliter  exercendo.  Sed  quia 
in  torncamentis  ac  hastiiudiis  fiunt  fre- 
qiienter  fraudes,  injurise,  violentiae,  osten- 
tationes,  pompae  et  expensae  notabilitcr 
excessivae,  multaque  alia  qu»  liidum  de 
se  licitum  inhoneslant,  idcirco  sunt  mo- 
do  prohibita.  De  tali  ludo  dixit  Abner  ad 

II  Reg.  II,  Joab  :  Surgant  pueri,  et  ludant  coram  no- 
bis.  Est  item  ludus  insolentiae,  sicut  sunt 
ludi  chorearum  et  monstra  larvarum.  Un- 
Exoti.     de  in  Exodo  legitur  :  Sedit  populus  man- 

**''"'  ■  ducare  et  bibere,  et  surrexerunt  ludere. 
Siib  hoc  ludo  contincntur  derisiones  et 
illusiones  quae  irrogantur  viris  devotis  ac 
sanctis  :  quemadmodum  Philistaei  illuse- 

y«dic.  XVI,  runt  Samsoni,  quem  eductum  de  carcere, 
fecerunt  adduci  ut  luderet  coram  eis,  ut 
in  libro  Judicum  narratur.  Alius  est  lu- 
dus  vanitatis  et  evagationis,  ut  in  vcnatio- 
nibus  atque  aucupiis.   De  quibus  Bariich 

DaruchM,  ait  :  Ubi  sunt  principes  gentium,  et  qui 
'    ■       dominantur  super  bestias,  qui  in  avibus 

76trf.  19.  ludunt?  De  qiiibus  subdilur  ibi  :  Extermi- 
nati  sunt,  et  ad  inferos  descenderunt.  In- 
super  alius  est  ludus  confusionis,  sicut  est 
ludus  taxiilorum  et  aleae  :  qui  merito  dici- 
tur  ludus  confusionis,  quia  in  ipso  bona 
omnia  confunduntiir,  videlicet  bona  na- 
turae,  gratiac  ac  fortunae,  redditque  homi- 
nem  dignum  confusione.De  hoc  liido  nunc 
specialiter  est  tractandiim. 

De  quo  quaeritur  priino,  quid  sit  ludus 
aleae.  Respondetur  :  Ludus  alcae  appellatur 
omnis  ludus  qui  viribus  fortunae  iiinititur. 
Ludus  autem  qui  innititur  viribus  naturae, 
fieri  potest  in  pecunia,  dummodo  fiat  sinc 
periculo  :  nam  ludus  noxius  est  in  culpa. 
Quis  enim  eos  ludos  appellet,  ex  quibus 
crimina  oriuntur?  Item,  si  fiat  sine  dolo. 
Liidus  autem  qui  innilitur  viribus  fortu- 
nae,  non  potest  fieri  iii  pecunia,  nisi  sex 


A  concurrant.  Primum  est  congruitas  perso- 
nan.  Clericis  namqiie  in  alea  ludere  non 
licet.  Secundum  est  congruitas  materiac,ut 
scilicet  fiat  pro  esculento  aut  poculento. 
Tcrtium  est  finis,  ut  scilicct  fiat  non  pro- 
pter  avaritiam  seii  liicrum,  sed  propter 
recreationem.  Qiiartum  est  mensura,  (juia 
non  licet  sic  ludere  ultra  solidum  unum, 
quamvis  lusor  sit  multum  dives.  Quintum 
est  congruitas  temporis,  ut  non  fiat  tem- 
pore  poenitenti<c,  aut  luctus,  vel  commu- 
nionis.  Sextum   est  congruitas  modi,  ita 

B  ut  modus  sit  sine  dolo,  ita  qiiod  nec  con- 
tra  legem  faciat  Iiidi,  nec  ludentem  pro- 
vocet.  Quia  vero  ludus  iste  aliter  illicitus 
est,  ideo  lex  punit  cooperantes  et  inspi- 
cientes  :  quia  clericus  inspicicns,  arcetur 
a  ministerio  per  tres  annos.  Punit  quo- 
que  ludentes,  quoniam  quod  lucrantur  re- 
tinere  non  possunt.  Punil  item  ad  lu- 
dum  cogentes,  quia  mulctantur  pecunia, 
ve  incarcerantur,  vel  in  vincula  publica 
dantur. 

Insuper  ait  :  Qui   ludunt  ad  aleas  vel 

C  taxillos,  et  qui  ludo  intersunt,  participes 
quoque  et  inspectores,  peccant,  et  maxime 
si  clerici  sint.  Et  quam  graviter  peccant 
tales,  patet  ex  novem  quae  in  ludis  hujus- 
modi  committuntur.  Primum  est  desid'^- 
rium  lucrandi  :  ecce  cupiditas,  quae  est  i  Tim.  vi 
radix  omnium  malorum.  Secundum  est  vo- 
luntas  spoliandi  proximum  :  ccce  rapina. 
Tertium  est  usura  maxiina,  scilicet  iin- 
decim  pro  duodecim,  non  solum  in  anno 
vel  mense,  sed  in  eodem  die.  Quartum  est 
multitudo  mendaciorum  atque  otiosorum 

D  inaniumque  verborum.  Quintum  est  bla- 
sphemia.  Sextum  est  multiplex  corruptio 
proximorum  qui  ad  videndum  ludiim  con- 
veniiint.  Septimum  est  scandalum,  etiam 
bonorum.  Octavum  est  contemptus  prohi- 
bitionis  sanctae  matris  Ecclesiae.quae  ludos 
hos  specialiter  vetuit.  Nonum  est  amis- 
sio  temporis,  scilicet  negligentia  bonorum 
operum  quae  tunc  fierent.  Haec  novem  ma- 
la  ponunt  Ostiensis  ct  Raimundus.  Ostien- 
sis  vero  addil  septem  alia  vitia.  Priinum 
est   furtum.   quia  liisores  cogente  inopia 


10. 


10 


IN   FESTO   S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   TERTIUS 


ssepe  discunt  furari.  Secundum  est  violen-  A 
tia,  qua  quis  quasi  violenter  tenetur  ad 
ludum.  Tertium  est  crimen  falsi,  quod 
committitur  in  faciendis  falsis  taxillis,  et 
ex  certa  causa  commodandis  aut  locandis. 
Quartum  est  homicidium,  quia  de  ludo 
veniunt  ad  verbera,  deinde  ad  vulnera,  et 
tandem  ad  homicidium.Quintum  est  fraus, 
quia  qui  melius  scit  decipere,  credit  se 
melius  ludere.  Sextum  est  adulatio  :  nam 
dicitur,  Ecce  quam  bonus  et  pulcher  lusor 
est  iste.  Septimum  est  vita  turpis  et  inho- 
nesta.  —  Haec  Durandus.  B 

Qua3  etiam  in  Summa  confessorum  ha- 
bentur  pro  maxima  parte,et  partim  haben- 
tur  in  Summa  virtutum.  Ubi  his  additur  : 
Lusor  vait  spoliare  proximum  suum  rebus 
ipsius,  et  etiam  proditionem  committit, 
quia  ilhim  vult  spoliare,  cum  quo  paulo 
ante  comedit  et  bibit.  Est  quoque  in  ludo 
immisericordia,  quia  unus  vult  alium  spo- 
liare  camisia  et  bracis  :  quod  non  faceret 
latro  spolians  peregrinos  in  nemore.  In- 
super  lusor   affligit  Patrem   suum  coele- 


stem,  blasphemando  eumdem  dum  perdit 
pecuniam.  Sffipe  quoque  jurat,et  interdum 
perjurat,  lusor  uterque.  Irascitur  item  et 
comminatur,  et  violat  festa.  Postremo,  in 
hoc  horum  lusorum  et  taxillatorum  appa- 
ret  insipientia  et  mens  prorsus  intimorata, 
quod  volunt  ita  ludendo  acquirere  tempo- 
ralia  ad  quse  restituenda  aut  in  usus  pios 
convertenda  tenentur  :  ita  quod  ea  quae 
perdunt,  perdita  manent;  quse  autem  lu- 
crantur,  tenere  non  possunt,  si  unquam 
velint  salvari.  Qui  vero  alium  allicit  ad 
ludendum,  aut  ludendo  dolum  committit, 
aut  ante  ludum  simulat  se  ludum  nescire, 
tenetur  quod  lucratur  reddere  ei  quem  sic 
allicit  aut  defraudat.  Et  prsesertim  resti- 
tuendum  est  eis  qui  rem  suam  alienare 
non  possunt  :  quales  sunt  furiosi,  prodigi, 
juniores  viginti  quinque  annis,  praesertim 
pupilli ;  item  mente  capti,  surdi,  muti,  cae- 
ci,  et  qui  perpetuo  morbo  laborant. 

Hsec  et  alia  materiam  istam  concernen- 
tia,  in  pra^allegatis  Summis  plenius  conti- 
nentur. 


SERMO   TERTIUS 


DE   OBSERVATIONE    SABBATl,    ID   EST    DIEI    DOMINIC^   AC   FESTORUM   NOViE   LEGIS, 
ET   QUID    IN   EIS    POTISSIMUM   AGENDUM    SIT   CHRISTIFIDELIBUS. 


Joann.  xi\ 
15. 


ExofL  XX, 
3-17; />ei(/. 
V,  "-Jl  ; 
Mallh.  V, 
21  el  suq. 


SI  prcvcepta  mca  sercaverids,  manebi- 
tis  in  dilectione  mea.  Joann.  xv,  10. 
Si  probatio  dilectionis  exhibilio  est  ope- 
ris,  nec  amor  Dei  oliosus  est,  et  juxta 
sententiam  Salvatoris,  si  quis  diligit  Deum, 
mandata  ejus  servat;  magna  est  vigilantia 
intendendum  ut  prwcepta  Dei  ex  amore 
(id  est,  ut  honor  Deo  exhibeatur)  implea- 
mus.  Sunt  autem  decem  mandata  Dei,  qiue 
sunt  de  naturalis  dictamine  rationis,  et 
per  Moysen  renovata  dicuntur,  ac  appro- 
bata  per  Christum.  De  quorum  explanatio- 
ne  ct  observantia  nunc  aliquid  scriberem, 
nisi  in  opusculis  aliis,  prsesertim  in  iibro 


C  de  Regimine  curatorum,  in  libelio  quoque 
de  Laudabili  vita  conjugatorum,  inde  scri- 
psissem.Verumtamcn  de  observatione  sab- 
bati,  id  est,  qu»  opera  sint  diebus  festivis 
illicita,  et  qua>  licita,  nunc  aliqua  sunt  ad- 
denda  :  prsesertim  quoniam  vir  religiosus, 
cujus  intuitu  et  amore  ista  scribuntur, 
instanter  rogavit  de  hoc  plenius  aliqua  in- 
troduci. 

Itaque  in  Decreto.de  Consecratione,  dis- 
tinctione  3,  dicitur  ex  concilio  Lugdunen- 
si   :  Omnem  diem  dominicam  a  vespera  cap.  i. 

D  usque  ad  vcsperam,  omnes  sciant  esse  fe- 
riandam.  id  est  celebrandam.  Porro  quod 


IN   FESTO   S.  GEORGU   MILITIS   ET   MARTYRIS.    —   SERMO   TERTIUS 


11 


ex  isto  conllnetiir  concilio,  «  a  vespera  us- 
que  ad  vesperam  »,  intelligendum  est  (ut 
infra  tangetur)  quanlum  ad  divinum  Olfi- 
cium.  Nam  sabbato  licitum  est  operari 
post  vesperam  :  non  tamen  post  mediam 
noctem,  quia  ab  illa  incipit  dies  sequens, 
qui  totus  est  celebris.  Deinde  dicitur  in 
DcCousccr.  Dccrcto  cx  concilio  Toletano  :  Irreligiosa 
dist.iii,c.2.  consuetudo  est,  quam  vulgus  per  Sancto- 
ruiu  solennitates  agere  consuevit,  quia 
dum  divina  Officia  deberent  attendere,  tur- 
pibus  saltationibus  invigilant,  non  solum 
cantica  mala  canentes,  sed  et  religiosorum 
(id  est  devotorum  seu  clericorum)  Officiis 
perstrepentes.  Ait  quoque  S.  Gregorius,  et 
in  pra?allegata  Decreti  distinclione  habc- 
cap.  1-2.  tur  :  Pervenit  ad  me,  quosdam  perversi 
spiritus  homines  inter  vos  seminasse  pra- 
va  aliqua  et  fidei  sancta?  contraria,  ita  ut 
in  die  sabbati  aliquid  operari,  illicitum 
perhiberent.Quos  quid  aliud  nisi  Antichri- 
sti  praedicatores  dixerim  ?  qui  veniens, 
diem  sabbati  atque  dominicum  faciet  ab 
omni  opere  custodiri,  id  est  celebrari. 
Nam  quia  simulabit  se  mori  ac  resurgere, 
diem  dominicum  celebrari  jubebit;et  quia 
popuium  judaizare  compellet,  ut  exterio- 
rem  legis  ritum  revocct  et  perfidos  sibi 
Juda^os  subdat,  sabbatum  coli  prsecipiet. 
Aliud  quoque  ad  me  perlatuin  est,  videli- 
cet  a  perversis  hominibus  vobis  esse  prse- 
dicatum,  ut  dominico  die  nullus  debeat 
lavari.  Et  quidem  si  pro  luxuria  et  pro 
voluptate  appetit  quis  lavari,  hoc  fieri  nec 
reliquo  quolibet  dic  concedimus.  Si  autem 
pro  necessitale  est,  hoc  nce  die  dominico 
fieri  prohibemus. 

Insuper  Origenes  :  Hsec  est,  inquit,  ob- 
servatio  sabbati  christiaui,  si  desinas  ab 
omnibus  sa?cularibus  operibus,  et  nihil 
hujusmodi  geras,  sed  spiritualibus  operi- 
bus  vaces,  ad  ecclesiam  convenias,  lectio- 
nibus  divinis  aurem  pra^beas,  de  coelesti- 
bus  cogites,  de  futura  spe  sollicitudinem 
geras,  venturum  judicium  pra)  oculis  ha- 
beas,  nec  respicias  ad  visibilia  et  praesen- 
tia.  Ecce  hajc  agere,  est  diem  dominicum 
et  festivum  veraciter  celebrare.  His  con- 


A  cordat  quod  ait  S.  Gregorius  :  Dominico 
die  a  labore  terreno  cessandum  est,  ut 
qnidquid  negligentia^  per  sex  dies  incur- 
ritur,  die  dominico  precibus  expietur,  At 
vero  contra  eos  qui  in  festivitatibus  San- 
ctorum  vivunt  gulosius,  ait  S.  Ilierony- 
mus:  Valdc  absurdum  est,nimia  saluritate 
velle  martyrem  honorare,  quem  scimus 
Deo  per  jejunia  placuisse.Ideo  Augustinus 
teslatur  :  Toties  dies  Sanctorum  natalitios 
celebramus,  quoties  virtutes  eorum  reco- 
limus,  quibus  clarucrunt  in  terris  ;  ita  ut 

B  totum  ad  illius  gloriam  referamus,  a  quo 
Sancti  habuerunt  quidquid  virtuose  ege- 
runt.  Qui  ergo  Sanctorum  virtutes  in  eo- 
rum  festis  non  recolunt  nec  sequuntur, 
eorum  festa  non  celebrare  monstrantur. 

Pra}terea  de  ista  materia  scribit  Thomas 
in  secunda  secundse,  qu»stione  centesima 
vicesima  secunda  :  In  observantia  sabbati  ari.  4. 
(id  est  diei  festivi)  duo  considerantur  : 
quorum  unum  est  finale  et  principale,  vi- 
delicet  Deo  vacare;  quod  insinuatur  quum 
Dominus  ait  per  Moysen  in  Exodo,Memen-  Exod.\\,s. 

C  to  ut  diem  sabbati  sanctifices,  id  est,  in 
sanctis  et  virtuosis  operibus  expendas.  Illa 
namque  sanctificari  dicuntur,  qua)  divino 
cultui  applicantur  aut  deputantur.  Aliud 
est  cessatio  operum,  non  quorumcumque,    Jbid.  10. 
sed  servilium.Nam  in  Levitico  praceptum 
istud  quasi  exponitur,  quo  habetur  :  Om-   Lev.  xxm; 
ne  opus  servile  non  facietis  in  eo.  Opera  fx',""^'^ '"' 
autem   servilia  sunt   triplicia,  secundum 
quod  triplex  est  servitus.Prima  quippe  est 
servitus  culpa> :  qua>  servitus  opponilur  li- 
bertati  virtutis  et  gratia^.  Unde  ha^c  servi- 

D  tus  nori  est  aliud  quam  convcrsalio  prava 
seu  actio  vitiosa,  qua  homo  male  agendo, 
aut  negligenter  se  habendo,  servit  peccato 
aut  subditur  culpie.  Hiiic  ait  Salvator:Qui  joann.ym, 
facit  peccatum,  servus  est  peccati.  Sicque  ^*' 
omnia  opera  prava  sunt  opera  servilia.  Et 
ista  potissime  sunt  illicita  diebus  festivis, 
quia  directe  impediunt  actus  quibus  Deo 
vacatur.  Secunda  est  servitus  qua  homo 
homini  servit  :  quse  servitus  est  quantum 
ad  corpus,  non  quantum  ad  nientem,  quia 
(ut  Seneca  loquitur)  corpora  servituti  ob- 


12 


IN   FESTO   S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   TERTIUS 


15. 


41 


noxia  siint,  mens  libera  manet.  Sicque 
opera  corporalia  dicuntiir  servilia.Quorum 
qufedam  diebus  festivis  non  licent.  Ope- 
rum  namque  hoc  modo  serviiium,  quse- 
dam  conveniunt  sob's  servis,  sicut  arare  et 
texere,  et  communiter  opera  mechanica  : 
et  ista  secundum  legem  communem  pro- 
hibentur  in  festis.  Alia  vero  sunt  commu- 
nia  servis  ac  liberis,  utpote  sibi  de  neces- 
sariis  providere,  damna  et  mortis  pericula 
devitare,vitam  corporalem  protegere.  Hinc 
quoque  in  veteri  Testamento  licuit  sabba- 

Luc.  XIII,  tis  manducare  et  bibere,  pecora  a  prae- 
sepio  solvere  et  adaquare,  contra  impu- 

i3/nc/i.ii,  gnantes  pugnare,  sicut  Machabai  fecisse 
leguntur.  Similiter  Elias  non  peccavit  fu- 

{WRey.wy.,  giendo  a  facie  Jezabel  :  in  qua  fuga  ambu- 

o 

lavit  etiam  sabbato  plus  quam  lex  admisit, 

sed  prgefata  necessitas  eum  excusat.  Hinc 

Maiih.  wi,  et  Christus  excusavit  suos  discipulos  de 

3  8 

hoc  quod  spicas  sabbato  colligebant,  quia 

ex  famis  necessitate  hoc  faciebant.  Con- 

formiter  opus  corporale  necessarium  pro 

corporis  sanatione  aut  conservanda  sani- 

tate,  licet  festis  diebus,  ut  infirmis  mede- 

ri.  Tertia  est  virtutis   ac  latriae   servitus, 

qua  Deo  servitur  :  et  servitus  ista  non  est 

in  fcstis  prohibita,  sed  jussa  et  frequen- 

tanda.  Hinc  et  in  veteri  Testamento  licuit 

joann.\u,  \n  sabbato  circumcidere  hominem,  et  mi- 

Maith.xu,  nisteria  Dei  in  templo  Dei  explere,  ac  cir- 

^-  cumducere  arcam  per  circuitum  Jericho. 

Jusiie  VI,  3  _  11. 

eiscq.  In  novo  quoque  lestamento  actus  docendi 
verbo  aut  scripto,  est  licitus.  Hsec  senten- 
tialiter  Thomas. 

Oiii  iterum  ait  in  loco  pra^allegato  :  Dies 
douiinica  in  evangelica  lege  succedit  sab- 
bato  Judteorum,  non  ex  Dei  praecepto,  sed 
ex  institutione  KccIesiaD  et  consuetiidine 
popiili  christiani  :  idcirco  operatio  corpo- 
ralis  in  sabbato  seu  in  festis,  non  est  tam 
districte  prohibita  in  nova  lege  sicut  in 
vcteri,  sed  quiedam  nunc  licent,  qufp  tunc 
erant  prohibita,  ut  prieparatio  cibi,  ainbu- 
latio,  et  consimilia.  Facilius  denium  nunc 
dispensatur  cum  observantia  sabbati  quam 
tunc,  quoniam  observantia  sabbati  non 
est  jani  figuralis,  sicul  tunc  fuit. 


A  Ex  pra?inductis  concluditur,  quod  dete- 
stabilius  violant  dies  festivos,  qui  in  eis 
intenti  sunt  comessationibus,  potationi- 
bus,  scurrilitatibus,  ludis  ac  jocis  prohi- 
bitis,  loquacitatibus  criminosis,  choreis,  et 
consimilibus  vanitatibus,  aut  spectaculis 
vetitis,  aut  consimilibus  vitiis,  quam  si 
opera  mechanica  exercerent.  Propter  quod 
asserit  Augustinus  :  3Ielius  (id  est  mi- 
nus  malum)  esset  die  sabbati  aut  festivo 
agrum  colere,  quam  seditioni  insistere  ;  et 
nere,  quam  chorizare. 

B  Ideo  graviter  peccant,  qui  in  festis  otiis 
et  verbositatibus  et  immoderatis  potatio- 
nibus  vacant,  prfesertim  qui  tunc  rixan- 
tur,  jurant  aut  pugnant;  item  qui  tunc 
desiderio  lucri  ludunt,  aut  ludendo  frau- 
dem  committunt,  aut  instrumenta  ludo- 
rum  tunc  vendunt;  illi  quoque  qui  tunc 
immoderate  se  occupant  circa  delicata  et 
crapulosa  convivia,  circa  pomposum  aut 
curiosum  vestitum,  circa  exteriorem  orna- 
tum  superfluum;  et  qui  pergunt  ad  loca 
dedicationum  non  ex  devotione,  sed  vani- 

C  tate,  ad  intuendum  aut  exercendum  ibi 
inania,  nova  aut  curiosa  ;  et  qui  tunc 
emunt  aut  vendunt  monilia.  Hinc  S.  Ber- 
nardus  in  Christi  loquens  persona,  inquit: 
Quid  tanta  ambitione  ciborum  delicias  pa- 
ras  in  mea  nativitate?  Damno  ego  carnis 
delectamenta,  non  approbo.  Cur  tam  im- 
moderate  vestium  gloriam  quaeris?  Damno 
ego  superbiam,  non  amplector. 

Quserit  Bonaventura,  a  quibus  operibus 
sit  cessandum  diebus  dominicis  atque  so- 
lennibus  ;  et  inter  cetera  dicit  :  In  manda-  iniiiscni., 

D  to  sabbati  erat  duo  considerare,  videlicet '^**'^'^'" 
cessationem  ab  opere  servili,  ut  homo  li- 
bere  Deo  vacaret  et  intenderet ;  aliud  erat 
il)i  considerare,  videlicet  determinationem 
diei  et  operum  exteriorum  a  quibus  erat 
cessandum.  Quantum  ad  priinum,  manda- 
tum  de  sabbato  erat  inorale.  Hoc  namque 
Deus  sempcr  exegit  ab  hoinine,  ut  homo 
sibi  cordis  habitaculum  pra^pararet,  atque 
interdum  vacaret  et  per  dilectionem  ad- 
ha?reret  eidem.  Et  quoad  hoc,  praeceplum 
illud  fuit  non  solum  morale,  sed  et  quo- 


IN    FESTO   S.  GEORGII    MILITIS    ET   MARTYRIS.    —   SERMO   QL'.\RTL'S 


13 


dammodo    conlulit   ad   omniiim    aliorum  A 
moralium  pra?ceptorum    integram   obser- 
vationem  :  quia  dum  liomo  vacat  Deo,  me- 
lius  cognoscit  quid  sit  agendum,quid  non. 

Exod.K\,s.  Idcirco  huic  praecepto  pra^mittitur,  Me- 
mento,  quia  in  ejus  commemoratione  alia 
quodammodo  memorantur.  Sed  quantum 
ad  aliud,  scilicet  diei  certam  designatio- 
nem  ac  operis  determinationem,  fuit  cae- 
rimoniale  ac  figurale,  designans  a  quo  es- 
set  cessandum,  utpote  ab  opere  peccati,  et 
quid  credendum  ac  exspectandum,  quia 
signabat  quietem  Christi  in  monumento,  B 
et  Beatorum  quietem  in  patria.  Idcirco 
Lev.wm;  istud  maudatum  ceteris  frequentius  in  le- 

xxT- eiic  "'  8®  reperitur.  Unde  aliquando  nominatur 
inter  moraiia,  interdum  inter  caerimonia- 
lia  :  et  in  quantum  fuit  ca^rimoniale,  est 
evacuatum ;  in  quantum  vero  moralc,  ma- 
net  in  nova  lege. 

Porro  observantia  diei  dominicse  ct  alia- 
rum  solennitatum,  alia  de  causa  est  intro- 
ducta  in  evangelica  lege,  utpote :  in  memo- 
riani  beneficii  redemptionis  humanse,  et 
in  praefigurationem  resurrectionis  futurae,  C 
atque  in  remedium  erroris  gentilium,  qui 
diem  illam  in  reverentiam  solis  venera- 
bantur.  Propter  quod  ordinavit  Ecclesia, 
ut  in  Dei  honorem  sit  celebris,  quatenus 
populus  christianus  tunc  specialiter  vacet 
cultui  Dei,  et  illa  prsetermittat  negotia 
qufie  animam  distrahunt  ne  Deo  intendat. 


Ideo  opera  talia  tunc  specialiter  ab  Ecclc- 
sia  prohibcntur,  et  talia  dicuntur  opera 
servilia  :  maxime  illa  in  quibus  homo  in- 
hiat  lucris  terrenis,  et  quae  sunt  praeter 
necessaria,  per  quae  homo  praecipue  occu- 
patur  circa  haec  inferiora.  Nec  tantum  hu- 
jusmodi  opera  prohibentur,  imo  magis  ac 
diligentius  opera  carnalia,  ut  ebrietates, 
lites,  jurgia.  Et  hoc  est  quod  dicit  Augu- 
stinus  in  libro  de  Decem  chordis  :  Dicitur 
tibi  ut  specialiter  observes  sabbatum,  non 
sicut  observant  Judaei,  carnali  otio.  Vacare 
etenim  volunt  ad  nugas  et  luxurias  suas. 
Melius  quippe  faceret  Judaeus  in  agro  suo 
aliquid  utile,  quam  si  in  theatris  seditioni 
insisteret;  et  melius  feminae  eorum  in  die 
sabbati  lanam  filarent  tractarentque,quam 
quod  tota  die  impudice  saltarent.  Hoc  au- 
tem  dicit  Augustinus,  non  quod  diebus 
festivis  cessandum  non  sit  a  negotiis  ac- 
tuum  exteriorum,  sed  quoniam  sacerdotes 
et  prselati,  quorum  est  hujusmodi  festa 
indicere,  et  determinare  qualiter  ab  exte- 
riori  opere  sit  cessandum,  magis  debent 
populum  revocare  ab  iis  quae  majorem 
praebent  peccandi  occasionem,  aut  magis 
culpabilia  sunt.  Unde  propter  vitandum 
otium  et  ineptum  solatium,  asserit  Au- 
gustinus  quod  potius  exercere  se  debe- 
ant  in  operibus  pietatis  et  misericordiae, 
quam  negotiis  inordinatis  ac  lascivis  in- 
tendere. 


Hucusque 
Bonaventu- 


ra. 


SERMO  QUARTUS 


QUAM   DETESTABILE    SIT   PECCATUM   AC   ENORME   AVARITIA,  ET   CUR   IDOLOLATRIA 

ET  VITIORUM   MAXIMUM   APPELLETUR. 


IN  hoc  clarificatus  cst  Pater  meus,  ut  D  docuit  contemptum  :  ideo  quotquot  illum 
fructum  plurimum  aff'cratis,et  efficia-      imitati  sunt,  mundo  abrenuntiantes,  ma- 
mini  mei  discipuli.  Joann.  xv,  8.  luerunt  paupertatem  et  improperium  Chri- 

Christus  ac  Salvator  noster,  magister  ac  sti  imitari,  quam  vEgyptiorum  prosperi- 
legifer  cujus  nos  sumus  discipuli,  in  mun-  tatibus  atque  saeculi  divitiis  locuplelari ; 
dum  veniens,  verbo   et   exemplo   mundi      siquidcm  attendentes  beatos  esse  pauperes  Matth.sx 


14  IN   FESTO    S.  GEORGII   MILITIS   ET  MARTYHIS.    —    SERMO   QUARTUS 

spiritu,qiiorum  est  regnum  coelorum,  jux-  A  latenus  dominari.  Nonne  ergo  perversum 

Luc.wui,  ta  consilium  Christi  omnia  vendentes,  de-  omnino,  vile  ac  fatuum  est,  infima  ista 

^^'  derunt  pauperibus,  Christum  nudum  nu-  non   solum   spiritualibus  ac  nobilissimis 

di  sequentes.  In  hoc  namque  clarificatur  animarum  divitiis,  sed  et  omnium  Creato- 

Deus,ut  «fructum  plurimum  »  afferamus  :  ri  superdignissimo  ac  immenso  prsepone- 

qui  fructus  utique  non  est,  ut  divitias  aut  re  per  amorem  terrenarum  cogitationum 

mundi  honores,  sed  ut  paupertatem,  mun-  ac  occupationum,quod  agit  omnis  avarus? 

di  contemptum,  laborem  atque  adversita-  Prseterea,  quum  anima  rationalis  summa? 

tes  Dei  amore  humiliter  toleremus.Et  haec  Trinitatis  imago  sit,  cunctis  corporaiibus 

est  paupertas  spirilus,  qua  Christi  effici-  creaturis,  etiam  coelis  ac  stellis  praestan- 

mur  discipuli.  tior,  magis  indignum  est,  innaturaliusque 

Hujusmodi  pauper  Christi  fuit  inclytus  videtur,  quod  ipsa  tam  vitiose  se  unit,  in- 
miles  et  martyr  S.  Georgius,  qui   aetatis  B  haeret  et  subdit  istis  terrenis,  quam  si  coe- 

florem,  qui  stemmata  et  nobilitatem  gene-  lum  haereret  terra?.  Insuper,  super  illud 

ris,  divitias  ac  omnia  qufficumque  mundus  Kcclesiastici,  Avaro   nihil  est   scelestius,  ^■cc/i.  x,9. 

PhUippAu,  amat,    contempsit    ut    Christum    lucrifa-  dicit  Glossa  :  Nullum  scelus  est  majus  ava- 

ceret.  ritia.  Et  si  dicatur  scelus  Judae,  qui  tradi- 

Itaque  hujus  exemplo,  si  bona  tempora-  dit  Christum,  esse  majus,  quia  pro  trigin-    Matth. 

lia  sunt  contemnenda,  quanto  magis  ava-  ta  denariis  A'endidit  Deum  ac  hominem ;  '"'^''  *^' 

ritia  atque  ipsa  cupiditas  de  corde  est  era-  respondetur,  quod  avarus  frequenter  dat 

dicanda?  Ad  quod  quum  multa,  prsecipue  ac  deserit  Deum  pro  uno  denario,  et  inter- 

tamen  movere  nos  debet  :  quum  homo  ex  dum  pro  nihilo,  dum  non  abhorret  peje- 

corpore  constet  et   anima,  et  corpus   ad  rare,  mentiri,  decipere  pro  uno  denario, 

animam  tanquam  ad  dominam  ordinetur,  quem  tamen  aliquando  non  lucratur  per 

ipsaque  anima  ad  beatificam  Dei  fruitio-  C  talia.  Et  certe  peccatum  Judse  fuit  avaritia, 

nem  sit  condita ;  hinc  profectus  atque  per-  vei  ex  ea. 

fectio   hominis  consistunt  in  hoc,  ut  ab         Amplius,  statera  reputationis  sive  judi- 

amore  et  occupatione  terrenorum  ac  sen-  cii  hominis  avari  est  nequissima,  quia  in 

sibilium  se  (quantum   sibi  possibile  est)  ea  plus  ponderat  obolus,  quam  Deus  et 

abstrahat  et  elonget,  spiritualibus  quoque  anima  propria,  seu  regnum  coeleste.  Caret 

artibus  vacet,  ac  Creatori  suo  per  since-  quoque  avarus  communicativa  proprietate 

rum  amorem  purasque  meditationes  pro-  tam  Creatoris  quam  creaturarum.  Creator 

pinquet  assidue  ac  uniatur  quotidie  magis  namque  bonitatem  suam,  divitias  gloriae 

pcrfecte.  Quum  ergo  terrense  divitise  sint  suse  incessanter  liberaliterque  communi- 

infima  hominis  bona,  et  fortunae  subjecta,  cat ;  sic  et  creaturse  bona  eis  collata  com- 

ac  maxime  corporalia,  vilissimum  est  et  municant  aliis,sicut  sol  splendorem  suum, 

prorsus  detestabile  vitium,atque  pr^cipue  D  et  ignis  suum  calorem,  terra  et  arbores 

ignobilitans  hominem,  quod  eis  tam  inor-  suos  fructus.  Avarus  autem  sua  communi- 

dinate  inharet,  et  per  affectum  se  subjicit  care  non  vult,  sed  recludit.  Sic  et  creatura 

ipsis.  una  defectum  alterius  cupit  supplere  :  un- 

Denique  istud  primo  dissuadet  ac  vitu-  de   natura   non    patitur   vacuum,  Avarus 

perat  nobis  naturalis  entium  ordo.  Terra  vero  defectus  proximi  sui  non  cupit  sup- 

namquc  est  infimum  elementum  ac  infi-  plere,  etiam   si   rogetur,  nec  vacuitatem 

ma  creatura,  qu.ie  et  omnium  pedibus  con-  indigentium  replet.  — Amplius,  avarus  est 

culcatur :  per  quod  edocernur,  quod  auctor  iniquus  in  Deum,quoniam  bona  sibi  a  Deo 

natur»,   institutor  ordinis   universi,  vult  commendata  ad  dispensandum,  proditorie 

ista  terrena  pedibus  anima)  nostr»,  puta  facit  sua.  Divites  namque,  dispensatores 

affectibus  ejus,calcari  ac  subdi,et  eis  nul-  sunt  seu  esse  debent  divitiarum  suarum, 


IN   FESTO    S.  GEOKfill    MII.HIS    ET   MAIUYRIS.   —    SEHMO   QUARTUS 


15 


non  domini.  Avaius  aulem  eas  non  crogat 
juxta  Dei  imperium,  sed  reservat  contra 
justitiam  :  et  inde  inimicus  Dci  officitur 
proptcr  qua?  oum  magis  diligore  obiiga- 
tur,  videlicet  proptcr  tcmporalia  sibi  a 
Deo  collata,  qu»  Doo  pra^ponit.  Propter 
Coioss.m,  quod  ait  Apostolus,  quod  avaritia  est  ido- 
=*•  lorum  servitus  :  circa  quod  asserit  Giossa, 

quod  nummiis  est  deus  avari.  Unde  et  su- 
xVaiiii.M  P^''  '""^'  Matthsei,Non  potestis  Deo  servire 
-*•  et  mammonae,  Glossa   affirmat  :  Divitiis 

servire,  est  Deum  negare.  Duobus  etenim 
modis  potest  quis  negare  dominium  priu- 
cipis.  Primo,  dicendo  :  Ego  non  recogno- 
sco  te  esse  dominum  meum;  libenter  tibi 
servirem  censumque  solverem,  si  mihi 
constaret  te  dominum  meum  esse.  Secun- 
do,  dicendo  :  Scio  quod  sis  dominus  meus, 
et  censum  teneor  tibi;  attamen  tibi  nihil 
solvam.  Primo  modo  infideles  negant  Chri- 
sti  dominium,  quia  ei  libenter  servirent, 
si  scirent  quod  ipse  eorum  et  universo- 
rum  sit  Dominus.  Secundo  modo  mali 
Christiani  negant  dominium  Christi  :  nam 
quamvis  agnoscant  quod  ipse  eorum  sit 
Dominus,  nolunt  tamen  ei  solvere  censum 
sui  obsequii ;  ideo  majorem  faciunt  contu- 
meliam  Christo  quam  infideles.  Denique 
Deus  jubet  avaro,  ne  pejeret,  ne  mentia- 
tur,  ne  fallat.  Nummus  vero  quem  cupit 
lucrari,  instigat  eum  ad  oppositum,  et  in- 
felix  avarus  magis  acquiescit  et  obedit 
nummo  quam  Deo  :  per  quod  ostcndit,  se 
esse  servum  nummi  magis  quam  Dei. 

Rursus,  avaritia  rocte  idololatria  nuncu- 
patur,  quia  avarus  creaturam  adorat.  Nam 
aliquid  adorare,  est  ei  summam  reveren- 
tiam  exhibere,  aut  divinam  majestatem  ei 
adscribere.  Quorum  utrumque  facit  ava- 
rus  :  quia  si  ei  duo  occurrant,  unus  dives 
quem  scit  esse  pecuniosum,  alius  pauper 
quem  credit  esse  devotum,  magis  exhibe- 
bit  divitiis  honorem  in  divite,  quam  Deo 
in  paupere.  Majestatem  quoque  divinam 
creaturse  adscribit. Divina  quippe  majestas 
significatur  per  istud  complexum,  Summe 
bonus,  summe  potens.  Idcirco  avarus  eo 
ipso  quo  divitias  summe  et  magis  deside- 


A  rat,  ipso  facto  ostendit,  quod  divitias  ar- 
bitratur  maximum  bonum,  et  super  Deum 
eas  extollit  :  imo,  si  transit  ante  fertilem 
agrum,  aut  uberom  vineam,  aut  pulchram 
domum,  inagis  inclinat  se  atque  afficitur 
circa  illa,  quam  si  pergat  ante  ecclesiam. 
Adhuc  autem,  secundum  Augustinum  in 
libro  de  Doctrina  christiana,  Deus  potissi- 
mum  colitur  fide,  spe  et  caritate.  Avarus 
autem  magis  credit  pecuniae  sua?  quam 
Deo,  et  magis  confidit  in  ea  quam  in  Dei 
providentia  ;    magis   quoque   diligit   eam 

B  quam  Deitatem  :  ideo  amplius  colit  eam 
quam  Deum.  Hinc  ad  Rusticum  mona- 
chum  scribit  Hieronymus  :  i^Estimat  ali- 
quis  malo  pondere  vitiorum  pressus,  et 
levius  ei  videtur  peccare  avarus,  quam 
idololatra.  Sed  non  mediocriter  errat  :  non 
enim  gravius  peccat,  qui  duo  grana  proji- 
cit  super  aram  Mercurii,  quam  qui  pecu- 
niam  avare  cupit  et  inutiliter  congregat. 
Ridiculumque  apparet  ut  aliquis  judicetur 
idololatra,  qui  duo  grana  offert  creaturse 
quae  debuit  Deo  offerre,  et  ille  non  judi- 

C  cetur  idololatra,  qui  tam  diuturnum  totius 
vitae  suse  obsequium,  quod  debuit  Deo  of- 
ferre,  offert  divitiis. 

Postremo,  inter  spirituales  infirmitates 
avaritia  ponitur  pessima.  De  qua  in  Eccle 
siaste   habetur  :   Est   infirmitas   pessima    Eccie.  v, 
quam  vidi  sub  sole,  videlicet  divitise  con-  '-'  '^- 
gregatai   in   malum  domini  sui;  pereunt 
enim  in  afflictione  pessima. 

Quidam  assignant  has  avaritise  species. 
Quarum  prima  est  furtum.  Ad  quod  tria 
concurrunt   ac  pertinent.  Primum,  quod 

D  ibi  sit  usurpatio  rei  aliense  :  quod  contra- 
riatur  justitise.  Idcirco  furtum  ex  suo  ge- 
nere  est  mortale  :  interdum  tamen  est 
veniale  propter  parvitatem  rei  quse  aufer- 
tur,  prsesertim  quando  usurpans  probabi- 
liter  putat  quod  talis  ablatio  parum  aut 
nil  sit  contra  voluntatem  domini  parvae 
rei.  Porro,  si  parva  in  re  sit  furandi  inten- 
tio,  et  probabiliter  aestimetur  quod  ojus 
ablatio  sit  contra  possessoris  voluntatem, 
mortale  peccatum  est.  Secundo  ad  ratio- 
nem   furti   concurrit,    quod   committatur 


IG 


IN   FESTO    S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   QLARTUS 


circa  possessionem,  praeserlim  circa  mo-  A 
bilia  bona  et  corporalia,  quse  potuerunt 
contrectari ;  et  per  hoc  differt  furtum  ab 
adulterio  et  homicidio.  Tertium,  quod  fiat 
occulte  :  per  quod  differt  a  rapina.  Hsec 
omnia  in  secunda  secunda?,quEestione  sexa- 
gesima  sexta,  atque  in  Summis  Durandi, 
Raimundi,  Joannis  et  Bartholomsei,  multo 
diffusius  continentur. 

Secunda  avaritiae  species  fertur  esse  ra- 
pina:qu8e  est  manifesta  et  violenta  ablatio 
rei  alienae,  sive  mobilis,  sive  immobilis. 
Et  est  rapina  gravius  peccatum  quam  fur-  B 
tum,  quia  in  eo  irrogatur  major  injuria  et 
contemptus  ei  cui  sua  tolluntur  :  utrum- 
que  enim  non  solum  justitiae,  sed  fraternse 
caritati  contrariatur.  Si  vero  auferatur  per 
furtum  aut  rapinam  res  divino  cultui  con- 
secrata,  non  solum  est  simplex  furtum 
aut  rapina,  sed  sacrilegium  quoque,  id  est 
abusus  rei  sacree. 

Tertia  species  avaritise  est  usura  :  quse 
secundum  Raimundum,  est  lucrum  ex 
mutuo  pacto  debitum  vel  exactum,  scili- 
cet  ultra  sortem;  seu  ut  alii  clarius  di- G 
cunt,  usura  est  mutuare  aut  tradere  alicui 
pecuniam  aut  aliquid  cujus  usus  est  sua 
consumptio,  ut  aliquid  ei  detur  ultra  sor- 
tem.  De  qua  usura  primo  Politicorum  ait 
Philosophus,  quod  sit  maxime  contra  na- 
turam.  Denique  usura  est  duplex  :  una 
manifesta,  alia  palliata.  Et  hsec  palliata 
usura  habet  species  quinque.Prima  fit  cir- 
ca  pignora  et  obsides,  quod  etiam  quinque 
modis  contingit.  Verum  hsec  prosequi  est 
nimis  prolixum  et  brevitati  intentse  con- 
trarium  :  idcirco  in  Summa  virtutum  et  D 
vitiorum  haec  requirantur. 

Quarta  avaritise  species  est  simonia:quge 
est  studiosa  voluntas  emendi  ac  vendendi 
aliquid  spirituale  aut  spirituali  annexum. 
Qua)  species  habet  sub  se  plurimos  modos, 
secundum  quod  in  diversis  rebus,  puta 
beneficiis,  dignitatibus,  sacramentis,  etc, 
accidere  potest.  Qua;  omnia  in  Decreto  et 
Summa  prffifata  aliorumque  Summis,et  in 
scriptis  doctorum  super  quartum  Senten- 
liarum,  in  sccunda  quoque  secunda?,  qua;- 


stione  centesima,  plenissime  continentur. 

Quinta  avaritiae  species  est  injusta  ex- 
actio  seu  talio  :  quse  valde  iniqua  est,  et 
qui  utitur  ea,  ad  restitutionem  tenetur.  — 
Sunt  autem  et  aliee  variae  differentise,  mo- 
di  seu  species  avaritise,  scilicet  negotia- 
torum  et  advocatorum,  et  etiam  ecclesia- 
sticorum  in  pluralitate  beneficiorum,  et 
religiosorum  qui  proprietarii  esse  non  me- 
tuunt,  item  eorum  qui  munera  libenter 
accipiunt,  ac  mercenariorum. 

Insuper,  prseter  prsetactas  avaritise  spe- 
cies,  ponuntur  in  Profectu  religiosorum 
tres  species  ejus.  Prima  est  anxia  cupido 
habendi  aut  acquirendi  temporalia,  sive 
sequatur  acquisitio  sive  non  :  sicque  pau- 
per  qui  parum  aut  nihil  habet,  potest  esse 
avarus.  Secunda  species  est  tenacitas  con- 
servandi  jam  habita,  non  permittens  ea  in 
causas  pias  aut  necessarios  seu  utiles  usus 
expendi,  nisi  forte  cum  cordis  dolore.  Ter- 
tia  est  insatiabiliter  augere  divitias,  sive 
hoc  fiat  quffistu  justo  ex  suo  genere,  sive 
injusto.  Quidam  infecti  sunt  prima  specie- 
rum  istarum  ;  quidam,  secunda  ;  alii,  ter- 
tia ;  nonnulli,  prima  atque  secunda ;  ceteri, 
omnibus  tribus. 

Postremo  Cassianus  libro   de  Institutis 
Patrum,  ponit  tres  modos  seu  species  ava- 
ritise  quse  religiosos  quosdam  concernunt. 
Prima  species  est,  ea  in  claustro  post  pro- 
fessionem  appetere  atque   colligere   quse 
nec  in  sseculo  habuit  ipse  religiosus.  Ta- 
les  religiosi  proprietarii,  designantur  per 
Giezi    ministrum    Elisei,    qui   a   Naaman   i\  neg.v, 
principe  militiee  regis  Syrorum,accepit  pe-  "'^'"^* 
cuniam  pro  sanitate  supernaturaliter  ipsi 
Naaman  concessa :  propter  quod  percussus 
est  lepra  gravissima.  Secunda  species  est, 
ea  denuo  affectare   et  obtinere   quae   se- 
mel  in  principio  abrenuntiationis  propter 
Deum  dimissa  sunt.  Et  religiosi  hac  ava- 
ritia  corrupti,  designantur  per  Judam,  qui 
post  apostolatum  assumptum,rursus  opta- 
vit  et  congregavit  quse  in  apostolatus  as-  Joann.xn, 
sumptione  reliquerat  propter   Ghristum  :  **■ 
atque  ex  avaritia  illa  ad  lantum  impietatis     ^^^ 
corruit  barathrum,  quod  non  solum  ven-  xxvi,  is. 


( 
I 


1 


L\    FESTO   S.  GEOIUjII    MILrriS    ET   MAKTVUIS.    —   \\)   UEI.IGIOSOS  ;    SEUMO   QUINTUS  1/ 

didit  Christiim,  sed  demum  suspendit  se  A  Ananiam    et   Saphiram,   qui   aliquid   sibi  Act.\,\c\. 
ipsum.  Tertia  species  est,  ipsam  monasti-     reservaverunt  secrete  de  pretio  agri  ven-  '"'''■ 
cam  seu  religiosam  vitam  male  incipien-      diti  :  propter  quod   beatissimo   principe 
do,  aliqua  propria  sibi  servare  ab  exordio      Apostolorum    eos    dijudicante,   subitanea 
religiosa?  vitu)  assumpta?.  Et  religiosi  ava-      percussi  sunt  morte,  ut  legitur  in  Actibus 
ritia  ista  obtenebrati,  designati  sunt  per      Apostolorum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUINTUS 

DE   INNUMERABILIBUS   TENTATIONIBUS,   FALLACIIS    OCCULTISSIMISQUE   INSIDIIS   D^MONUM, 
ET   QUO   PACTO   MILITI    SPIRITUALIS   PAL^ESTRiE   SIT   EISDEM   RESISTENDUM. 

MILITIA  est  vita  hominis  super  ter-  B  seu  peccata.  Denique,  quanto  quis  studio- 
ram.  Job  vii,  1.  sius  in  virtutibus  crescere  et  Deo  placere 

Ubi   Hieronymus   transtulit,  Militia  est      conatur,  tanto  solet  ab  his  impugnari.  Pro- 
vita  hominis,etc.,antiqua  translatio  habet,      pter  quod,  teste  Scriptura,  multae  tribula-  Ps.wwn, 
Tentatio  est.  Dicitur  autem  vita  hominis      tiones  iustorum,  et  omnes  pie  vivere  cupi-  -,''•. 

"  ...  *         II  lim.  iii, 

militia  super  terram,  quoniam  homo  bo-  entes,  persecutionibus  infestantur.  Jtaque  12. 

nus  Deo  placere  desiderans,  virtutibusque  praedicator  verbi    coelestis   diligentissime 

insistens,  assiduas  habet  et  sustinet  impu-  instruat  super  hoc  homines,  avisando  eos- 

gnationes  ab  adversariis  suse  salutis,  per  dem  de  hujusmodi  pugnis  et   tentationi- 

quas  (nisi  viriliter  tanquam  fidelis  miles  bus,  et  qualiter  resistere  praevalereque  de- 

Altissimi  reluctetur)  a  Deo  creatore  ac  re-  beant  :  imo   hortetur   et  animet  eos,  ut 

ge  suo  abstrahitur,  peccat  et  perire  mere-  tanto  virilius  virtuosis  insudent  operibus, 

tur.  Sunt  autem  hi  hostes,  maligni  spiritus  C  quanto  se  sentiunt  acrius  impugnari. 
et  acies  vitiorum,  carnalia  desideria,  vani-  Prseterea  multi  sunt  modi  resistendi  ten- 

tatesque  sseculi,  et  proprise  voluntatis  ac  tationibus  illis,  et  diversa  contra  eas  re- 

mentis  pronitas  ad  peccandum  ;  seu  dae-  media  sunt,  ac  multiplex  armatura.  Ge- 

mones,  mundus,  caro,  et  fomes  peccati,  ex  neralia    autem    remedia,    arma    et    modi 

quo  quatuor  vulnera  inflicta  sunt  animae  :  resistendi  quibuscumque  tentationibus  et 

quae  sunt  ignorantia  in  inteliectu,  malitia  peccatis,  sunt  lisec.  Primum  est,  diiigens  et 

in  voluntate,  concupiscentia  in  vi  appeti-  attenta  consideratio  dominicse  passionis  : 

tiva,  sensitiva,    concupiscibili,  infirmitas  quam  qui  frequenter  cordialiterque   per- 

in  irascibili ;  ex  quibus  multipliciter  im-  pendit,  nec  prosperis,  nec  adversis,  nec 

pugnamur  ac  labimur.  Itaque  tentatio  dici  blandis  et  delectamentis,  nec   asperis  et 

potest  omnis  motus  seu  actus  vel  affectus  afflictivis  dejicietur,  sed  in  omnibus  illis 

hominem   ad   peccandum    inclinans  :   ut  D  constans  manebit.  Secundum  est,  fiducia- 

sunt  stimuli  carnis,  diabolicge  suggestio-  lis  invocatio  divini  auxilii  assidua  atque 

nes,  adversitates,  persecutiones,  tribulati-  indesinens ;  seque  in  omnibus  humiliare, 

ones,  adulationes,  prosperitates,  et  omnes  atque  in  sola  divina  pietate  ac  ope  confi- 

instigationes   seu   impulsiones  ad  iilicita  dere,  quum  dicat  Scriptura  :  Quis  speravit  11,12.' 
T.  32.  2 


18 


IN   FESTO    S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


in  Domino,  et  confusus  est :  aut  quis  invo-  A 
cavit  eum,  et  despexit  illum?Unde  et  ipse 

/>s.xf.ix,i5.  Dominus  testatur  :  Invoca  me  in  die  tribu- 
lationis ;  eruam  te,  et  honorificabis  me. 
Tertium  est,  fiduciale  refugium  ad  glorio- 
sam  virginem  Mariam  et  ceteros  Sanctos 
ad  quos  quis  habet  majorem  devotionem, 
fiduciam  et  amorem,  ad  proprium  quo- 
que  angelum ;  et  horum  subsidium  fervi- 
de  invocare.  Quartum,  prudens  considera- 
tio  quatuor  novissimorum,quemadmodum 
fi-edi.vii,  scriptum  est  :  Memorare  novissima  tua, 

*^'  et  in  seternum  non  peccabis.  Unde  reme-  B 

dium  istud  dividi  potest  in  quatuor,  quo- 
rum  unumquodque  valde  exsistit  idoneum 
ad  resistendum  omni  tentationi,  videlicet : 
frequenter  attendere  propriam  mortem  in- 
desinenter  appropinquantem,  divini  rigo- 
rem  judicii,  tormenta  inferni,  beatitudi- 
nem  regni  seterni.  Quintum  est,  diligenter 
attendere  quam  gloriosum  et  fructuosum 
sit  tentationes  victoriose  sufferre.  Sextum, 
quod  impossibile  est  vitam  hanc  sine  ad- 
versis  transigere  :  quia  si  una  desit  adver- 
sitas,  cito  aderit  alia.  Idcirco  qusecumque  C 
evenerit,  patienter  est  sustinenda.  Septi- 
mum  est,  perpendere  quam  vile,  nocivum 
atque  damnabile  sit,  tentationibus  supera- 
ri,  seque  per  hoc  dsemonibus  subdere  et 
eorum  irrisioni  exponere,quia  (ut  ait  Psal- 
/'s.xii,  5.  mista)  qui  tribulant  nos,  exsultabunt  si 
moti  fuerimus.  Octavum  est,  Sanctorum 
exempla,  patientiam,  fortitudinem,  trium- 
phum  et  prsemia  contemplari,  ex  quibus 
erudimur  et  inflammamur  ad  imitationem 
eorum.Nonum  est,  consideratio  sanctarum 
Scripturarum,  qua)  docent  nos  qualiter  re-  D 
sistere  debeamus  ac  prsevalere.  Decimum 
est,  occasiones  et  causas  tentationum  pru- 
denter  vitare. 

Itaque,  dum  quis  quacumque  tentatione 
pulsari  se  sentit,  mox  se  ad  ista  convertat 
remedia,  Dei  auxilium  implorando,  Christi 
passionem  cordialitcr  ponderando,  et  cete- 
ra  nunc  prsetacta  sapienter  stabiliterque 
pensando,  exteriores  quoque  interioresque 
oculos  avertendo  ab  his  objectis  de  quibus 
tenlatur,  et  alias  occupationes  assumendo 


salubres  :  sicque  laboret  et  prselietur  tan-  iirim.11,3, 
quam  fidelis  minister  ac  miles  Dei,  quia   " 
non  coronatur  nisi  qui  legitime  certaverit. 

Sunt  autem  innumerabiles  fallaciae,  oc- 
cultissimse  quoque  insidise  dsemonum.  Pri- 
ma  est,  hominem  diuturna  et  assidua  ten- 
tatione  fatigare,  ac  tsedio  quodam  obruere, 
quatenus  paulatim  ducatur  non  solum  in 
tentationem,  sed  etiam  in  desperationem 
aut  diffidentiam,  ita  ut  putet  se  non  perti- 
nere  ad  Deum,  nec  curari  ab  eo,  quem  to- 
ties  invocat  ut  se  a  tali  tentatione  dignetur 
eripere,  nec  tamen  exauditur  ad  votum  : 
sicque  suspicatur  Deum  de  suo  non  curare 
periculo,  vel  de  adjutorio  Omnipotentis 
diffidit;  quorum  utrumque  perniciosissi- 
mum  est.  Isti  non  pensant  fidelitatem  ac 
providentiam  Dei  ad  homines,  nec  utilita- 
tes  quse  eis  ex  diuturna  tentatione  prove- 
niunt,  qua  indigent  ut  eorum  superbia  pe- 
nitus  eradicetur. 

Secunda  versutia  diaboli  est,  ipsa  extra- 
neitas  tentationis,  dum  quosdam  electos 
inconsuetis,  foedis  et  abominabilibus  ten- 
tamentis  impugnat,  ut  tanto  plus  arbitren- 
tur  se  a  Deo  relictos,  quanto  plus  opinan- 
tur  alios  ita  non  fuisse  tentatos  :  ut  sunt 
tentationes  blasphemise  et  contra  fidem,  et 
de  injectione  manus  violentae  in  se  ipsum, 
ac  de  vitiis  ignominise  contra  naturam. 
Isti  non  advertunt  quod  visibiles  hostes  ex 
sua  malignitate  frequenter  projiciunt  in 
castra  obsessa  quasdam  materias  foetidis- 
simas,  impurissimas  ac  penitus  venena- 
tas  :  sic  invisibiles  inimici  ex  invidentia 
sua  immittunt  cordibus  aliquorum  cogita- 
tiones  prorsus  abominabiles,  insolitas  et 
nefandas,  et  omnibus  quibus  possunt  ac 
permittuntur  modis  ipsos  impugnant.  Illi 
tamen  inde  non  maculantur,  quamdiu  ta- 
lia  detestantur  nec  delectantur  in  eis  :  imo 
tanto  gloriosius  coronari  merentur,  quanto 
molestiora  ac  abominabiliora  sunt  illa  ad 
tolerandum. 

Tertia  daemonum  astutia  est,  qua  hoc 
solum  intendunt,  ut  hominem  trahant  ad 
mutandum  statum  seu  locum  suum  in  quo 
se  bene  habet,  ut  intret  locum  assumatque 


IN   FESTO    S.  GEORGn   MILITIS   ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ',    SERMO   SEXTUS  19 


statum  in  quo  capi  possit  ab  ipsis  :  qucin-  A  tunc  venientes  simiae,  similiter  induunt  et 

admodum  pisces  atque  cuniculi   strepilu  adstringunt  pedibus  suis  calceos  illos;  quo 

quodam  terrentur,  ut  egrediantnr  recepta-  viso,  venatores  irruunt  super  eas,  fugere, 

cula  sua  in  quibus  a  captione  securi  sunt,  imo  nec  progredi  valentes,  et  capiunt  eas. 

et  sic  cadant  in  retia.  Ilinc  in  Ecclesiaste  Quinta   versutia   est,   dum   sub   specie 

ii'cc/e.  X.  4.  scriptum  est :  Si  spiritus  habentis  potesla-  boni  suadet  periculum  :  quemadmodum 

tem  ascenderit  super  te,  tu  locum  tuum  quosdam  inducil  ad  immoderatam  divitia- 

Hebi:x,io.  noii  dcscras.  Et  Paulus  :  Non  deseramus  rum  adeptionem,  ut  opera   misericordiae 

(inquit)coilectionem  nostram,  sicut  consu-  magis  exerceant ;  interim  vero  inficit  eos 

etudinis  est  quibusdam.  Verumlamcn  bo-  cupiditatis  affectu,  variisque  peccatis  quse 

I  Cor.  XII,  num  est  charismata  meliora  sectari,  et  pe-  divitiis  et  earum  acquisitioni  annexa  sunt. 

^'"           ricuiosa  vitare  consortia.  Sexta,  dum  sub  colore  et  praetextu  vir- 

Quarta  astutia  diaboli  est,  qua  conatur  B  tutum    vitia    persuadet,    ut   crudelitatem 

quosdam  per  Sanctorum  exempla  incitare  sub   specie    aequitatis,    sollicitudinemque 

ad    inchoandum   aliqua   magna   bona,    in  superfluam  sub  colore  prudentiae,  ac  ni- 

.  quibus  conjicit   eos   non   perseveraturos,  miam  remissionem  sub  pietatis  praetextu. 

aut  inquiete   et  scandalose  victuros  :  ut  Septima  et  pericuiosissima  versutia  est, 

dum  inconstantes,  inquietos,  indisciplina-  cessatio  ab  omni  tentatione,  quam  cessati- 

biles  inducit  ad  religionis  ingressum,  ut  onem  aliqui  cupiunt  imperiti  :  a  quorum 

inde  apostatando  plurimos  scandalizent  et  impugnatione  desistit,  ut  eos  ad  periculo- 

gravius  peccent,  aut  perseverando  in  reli-  sam  inducat  securitatem,  per  quam  timor 

gione  multos  inquietent  ac  turbent.  Per  Dei  amittitur.  Deinde  ex  tali  securitate  na- 

talem  caliiditatem  simiae  capiuntur,  dum  scuntur   negligentia   atque   acedia,  eiatio 

venatores  in  earum  praesentia  se  calceant  quoque,  si  se  putant  sanctos  quouiam  non 

calceis  magnis  et  ponderosis,  eosque  forti-  C  tentantur;  deinde  contemptus  et  dijudica- 

ter  pedibus  suis  adstringunt ;  quo  facto,  tio  fratrum,  praesertim  eorum  qui  impu- 

exuunt  eos  ac  ibi  relinquunt,  et  abeunt  :  gnantur,  et  immisericordia  circa  eos. 


SERMO   SEXTUS 


DE   ADJUTORIIS   MISERICORDISSIMI   DEI,   QUIBUS   NUNQUAM   DEERIT   MILITIBUS 
SUIS    SPIRITUALIBUS    LEGITIME   CERTANTIBUS. 


SI putas  in  robore  exercitus  bella  con-  D  mus  adhuc  aliis  auxiliis  Creatoris  contra 

sistere,  siqoerari  te  faciet  Deus  ab  ho-  tentationes.  Et  videtur  quod  non,  quia  ad 

stibus  :  Dei  quippe  est  adjuvare,  et  in  Paulum  dixit,  Sufficit  tibi  gratia  mea.  Vir-  ncor.  xn, 

fugam  convertere.  II  Par.  xxv,  8.  tutes  quoque  fortiores  sunt  vitiis.  ^- 

Certum  est  quod  ad  meritorie  agendum,  Sed   pensandum,   quod   ultra   praedicta 

non  solum   indigeamus   supernaturalibus  contulit  nobis  benignissimus  ac  providis- 

et  infusis  habitibus  gratiae  gratum  facien-  simus  Conditor  alia  multa  subsidia  contra 

tis  et  virtutum  atque  donorum,  sed  etiam  tentationum  certamina.  Primum  est  totius 

actuali   motione  seu  excitatione   Spiritus  militantis   Ecclesiae   communicatio  atque 

Sancti.  subventio  mutua,  juxta  illud  Psalmistae  : 

Et  quaeri  posset,  an  ultra  haec  indigea-  Particeps  ego  suin  omnium  timentium  te,  63.   ^^ '"' 


20 


IN   FESTO   S.  GEORGII   MILITIS    ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Deut.  V,  D. 


Ezech.  111 
17. 


Eccli.wu. 
12. 

Galal.sui. 
Ibid.  1. 


1  Petr.  IV, 
10. 


IV  Reg.  VI, 
16. 


I  Juann.w, 
1,  i. 


Hebr.  ix. 


21. 


et  custodientium  maudata  tua.  Universi 
namque  fideles  per  caritatem  connexi,sunt 
unum  mysticum  corpus,  et  sibi  invicem 
communicant  merita  sua  ac  suffragantur. 
Unde  super  Lucam  dicit  Ambrosius  :  Oret 
pro  te  mater  Ecclesia,  quae  pro  suis  filiis 
quasi  unica  mater  interpellat.  Secundum 
est  adjutorium  prselatorum,  qui  subditis 
suis  orando,  instruendo,  corripiendo  suc- 
currunt,  quum  sint  mediatores  inter  Chri- 
stum  et  gregem  ipsius.  Hinc  Moyses  filiis 
Israel  loquens  :  Ego  (inquit)  sequester  et 
medius  eram  inter  Deum  et  vos.  Ad  Eze- 
chielem  quoque  Dominus  ait  :  Speculato- 
rem  te  dedi  domui  Israel.  Hinc  pastorum 
est  subditos  contra  tentationes  praeavisare 
ac  praemunire,  modumque  et  practicam 
resistendi  docere. 

Tertium  est  caritativa  subventio,  con- 
sultio,  consolatio  seu  confortatio  proximi 
uniuscujusque,  quemadmodum  in  Ecclesi- 
astico  scriptum  est  :  Unicuique  mandavit 
Deus  de  proximo  suo.  Unde  Paulus  hor- 
tatur  :  Alter  alterius  onera  portate  ;  et 
denuo,  Si  praeoccupatus  fuerit  homo  in 
aliquo  delicto,  vos  qui  spirituales  estis, 
hujusmodi  instruite  in  spiritu  lenitatis.Ad 
quod  beatissimus  princeps  apostollci  chori 
hortatur,  dicendo  :  Unusquisque  sicut  ac- 
cepit  gratiam,  in  alterutrum  illam  admini- 
strantes.  Quartum  est  angelorum  sancto- 
rum  custodia.  De  quibus  Eliseus  locutus 
est :  Plures  nobiscum  sunt,  etc.  Hinc  quum 
abbas  Moyses  post  suse  conversionis  exor- 
diuin,  stimulo  carnis  acerrime  tentaretur, 
et  pro  consolatione  venisset  ad  abbatem 
S.  Isidorum,  ille  fecit  abbatem  Moysen  ad 
orientem  adspicere,  viditque  innumerabi- 
lem  multitudinem  angelorum  ad  subveni- 
cndum  paratam. 

Quintum  et  pra^cipuum  auxilium  est  me- 
ritum  Christi  mediatoris,  et  interpellatio 
ejus  pro  nobis,  juxta  quod  in  prima  sua 
Ganonica  Joannes  ait  :  Si  quis  peccaverit, 
advocatum  habcmus  apud  Patrem,  Jesum 
Ghristum  justum  ;  et  ipse  est  propitiatio 
pro  peccatis  nostris.  Qui,  ut  ad  Hebraeos 
scribit  Apostolus,  introiit  in  ipsum  ccelum, 


A  ut  appareat  nunc  vultui  Dei  pro  nobis. 
Ipse  etenim,  ut  electus  ait  Bernardus, 
ostendit  Patri  latus  et  vulnera ;  atque  ut 
ad  Romanos  scribitur,  interpellat  pro  no-  nom.  vm, 
bis.  Sextum  est  advocatio  et  oratio.  meri-  '*" 
tum  et  subventio  gloriosissimae  Virginis, 
Deo  Patri  comparentalis.  quse  est  advocata 
Ecclesise,  miseratrix,  adjutrix  et  mater 
omnium  ad  se  confugientium,  conculcatrix 
capitis  daemonum,  atque  in  omni  necessi- 
tate  subventrix.  Septimum  est  subsidium 
totius   triumphantis  Ecelesiae   matris  no- 

B  strae,  et  specialiter  Sanctorum  illorum  ad 
quos  quisque  majorem  habet  devotionem, 
confidentiam  et  recursum.  Michael  quo- 
que  princeps  magnus,  commissae  sibi  Ec- 
clesiae  specialis  ac  fidelissimus  est  pa- 
tronus. 

Octavum  est  refrenatio  invisibilium  ho- 
stium,  ne  nos  tentent  quantum  vellent  ac 
possent  :  quse  refrenatio  ministerio  fieri 
solet  specialis  chori  angelici.  Unde  in  Apo- 
calypsi  legitur  Satanas  religatus,  et  in  Apoc.-s.\.i. 
Tobia  legitur  Raphael   angelus    religasse  Tob.ym,z. 

G  daemonium  in  deserto  superioris  iEgypti. 
Christus    demum    potestatem    daemonum 
praecipue   refrenavit  ac  minuit,  sicut   in 
Evangelio  protestatur  :  Quum  fortis  arma-  Zuf. xi,2i, 
tus  custodit  atrium  suum,  in  pace  sunt  ea  ''' 
quae  possidet ;  si  autem  fortior  illo  super- 
veniens,  vicerit  eum,  vasa  ejus  diripiet, 
etc.  Nonum  est  effugatio  hostium,  qui  di- 
vina  ope  frequenter,  saltem  ad  tempus.fu- 
gantur  a  servis  Dei,  nec  impugnare  eos 
sinuntur.  Unde  et  in  Luca  asseritur  :  Con-  /iw.iY,  13. 
summata  omni  teutatione,  diabolus  reces- 

D  sit  a  Christo  usque  ad  tempus.  In  cujus 
rei   figura  dixerunt  ^Egyptii   :  Fugiamus  Exod.\i\. 
Israelem,  Dominus  enim  pugnat  pro  eis  "'■ 
contra  nos.  Decimum  est  profectus  spiri- 
tualis  et  gratiae  incrementum,  quod  ten- 
tatus  tentatori  resistendo  divina  ope  con- 
sequitur,  juxta  illud  Apostoli  :  Deus  faciet  icor.x.13. 
cum  tentatione  proventum. 

Undecimum  est  actualis  illuminatio,  seu 
gratia  discretionis  spirituum,  qua  qui  ten- 
tatur  intelligit  in  suo  conflictu  versutiam 
inimici  et  qualiler  sit  resistendum  :  per 


IN   FESTO   S.  GEORGII   MIMTIS   ET   MARTYRIS.   —    AI)   RELIGIOSOS  ',    SERMO   SEXTUS 


21 


(len.  xviii, 
2 ;  Josiie  v, 
15. 


Ccn.  III,  I, 


/'i.xciiLlO. 


II  Cor.  I,  3, 
4. 


Tob.  m,  2:!. 


Mallli.MU. 
2fi. 


Liic.  .xxii, 
43. 


quam  beatissimi  viri  Aiitonius  et  Martinus  A 
diabolum  in  specie  ('liristi  apparentcm 
adorare  nolebant.  Abraham  vero  et  Josue 
ac  alii  quidain  angelos  eis  apparentes,  mox 
cultu  duiiae  adoraverunt,  quoniam  ex  dono 
discretionis  spirituum  cognoverunt  quod 
vere  erant  angeli  sancti.  Duodecimum  est 
timor  divina  inspiratione  conceptus  ex 
ipsa  tenlationis  impugnatione,  quo  tenta- 
tus  timet  succumberc,  et  ex  hoc  cavet  at- 
quc  sollicitatur  ad  reluctandum  :  quemad- 
modum  in  certaminibus  ca^si,  provocantur 
ad  repercutiendum.  Tertiumdecimum  est  B 
forma  in  qua  tentator  cogitur  apparere,  ut 
ex  ea  fraus  callidissimi  deprehendatur  fa- 
cilius.  Sicque  secundum  Magistrum  Sen- 
tentiarum  et  alios  multos,  aggressus  est 
Evam  in  forma  serpentis;  et  glorioso  patri 
Antonio  apparuit  spiritus  fornicationis  in 
specie  pueri  turpis  nigerrimi. 

Quartumdecimum  est  relevamen  quod- 
dam,  consolatio,  seu  refrigerium  desuper 
datum  in  ipso  tentationis  ardore,  juxta  il- 
lud  in  Psalmo  :  Secundum  multitudinem 
dolorum  meorum  in  corde  meo,  consolati-  C 
ones  tuffi  laetificaverunt  animam  meam. 
Unde  et  Paulus  fatetur  :  Benedictus  Deus, 
qui  consolatur  nos  in  omni  tribulatione 
nostra.  Quintumdecimum  est  repausatio, 
qua  interdum  concedit  suos  a  tentationum 
labore  ad  tempus  quiescere,  nt  interim  vi- 
res  resumant,  et  ad  futurum  pra^parent 
se  conflictum  :  sicut  in  exteriori  videmus 
luctamine.  Unde  in  Tobia  dicitur  Deo  : 
Non  delectaris  in  perditionibus  nostris, 
quia  post  tempestatem  tranquillum  facis, 
et  post  fletum  exsultationem  infundis.  In  D 
Matthfeo  quoque  juxta  mysticum  fertur 
sensum  :  Imperavit  mari  et  ventis,  id  est 
inquietudini  impugnationum  atque  djemo- 
nibus ;  et  facta  est  tranquillitas  magna,  id 
est  pax  cordis.  Sextumdecimum  est  con- 
fortatio  sivc  erectio  cordis  in  Deum,  aut 
corroboratio  spei  visibiliter  aut  invisibiii- 
ter  facta  :  in  cujus  rei  signum  angelus  ap- 
paruit  Christo  prolixius  oranti.  Septimum- 
decimum  est  suppositio  manus.  Dei,  qui 
suscipit  et  a  collisione  pra?servat  suos,  ne 


tentatione  penitus  conterantur,  juxta  illud 
Psalmistte  :  Impulsus,  eversus  sum  ut  ca-  p.i.  cxvm, 
derem,  et  Dominus  suscepit  me;  itemque,  ''' 
Justus    quum    ceciderit,    non    collidetur,   Ps.  wwi, 
quia  Dominus  supponit  manum  suam.Per-    ' 
mittit  quippe  Deus  electos  suos  interdum 
impelli,et  pene  usque  ad  ruinam  devenire 
peccati,  ut  suas  recognoscant  infirmitates  ; 
non  permittit  autem  eos  in  foveam  corru- 
ere  culpa),  aut  lapsos  piissime  erigit.  Octa- 
vumdecimum  est  susceptio  confugientium 
ad  se,  juxta  quod  psallimus  :  Domine,  re- Ps.  lxxxix, 
fugium  factus  es  nobis.  In  Proverbiis  quo-  '' 
que    legitur   :    Turris    fortissima,  nomen /'/•oc.  xvm, 
Domini ;  ad   ipsum   currit  justus,  et  ex-  '"■ 
altabitur. 

Nonumdecimum  est  corporalis  labor, 
paupertas,  infirmitas  sive  adversitas,  per 
quas  tentationes  vinci  solent  aut  minui. 
Unde  in  Osee  Dominus  loquitur  :  Ecce  se-  Oseeu,  g. 
piam  viam  tuam  spinis.  Hinc  recitat  Cassi- 
anus,  quod  dum  in  congregatione  quadam 
quidam  adolescens  stimulo  carnis  acerri- 
me  tentaretur,  ordinavit  monasterii  Pater 
ut  unus  seniorum,  vir  seriosus,  juvenem 
illum  quotidie  exerceret  adversis,  et  pro- 
clamaret,  ac  coram  abbate  multipliciter 
accusaret,atque  ut  Fratres  in  testimonium 
adducti  testarentur  pro  sene.  Qua  exerci- 
tatione  per  annum  exhibita,  dixit  ad  ju- 
venem  abbas  :  Quid  est,  fili?  Adhuc  te 
stimulat  caro  ?  Bespondit  :  Papa? !  vivere 
non  licet,  fornicari  liberet  ? 

Ecce  quot,  quanta  et  qualia  providit  et 
contulit  nobis  clementissimus  Pater  coele- 
stis  auxilia  adversus  mundi  et  carnis  ac 
daemonum  tentamenta.  Idcirco  non  diffi- 
damus,  sed  confortati  in  Domino,  agamus  /^s.xxvi.ii. 
viriliter,ac  bonum  fidei  agamus  cerlamen, 
et  carnem  ac  sensualitatem  rebellem  sic 
rationabiliter  disciplinis,  vigiliis,  jejuniis, 
abstinentiis,  asperitate  vestitus  ac  labori- 
bus  castigemus,  ut  in  spiritus  servitutem  iCoi:i\, 
salubriter  redigatur. 

Sunt  denique  vitia  qua^dam  in  se  ipsis 
amara  et  afflictiva,  aut  afflictiones  et  dif- 
ficultates  ac  resislentias  graves  annexas 
habeulia.  Ira  namque,  invidia,  indignatio, 


27. 


22 


IN   FESTO   S.  GEORGIl   MILITIS   ET   MAHTYRIS.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


rancor,  odium,  timor,  tristitia,  impatien- 
tia,  amaritudo,  contentio,  in  se  ipsis  sunt 
afflictiva ;  superbia  vero,  ambitio,  avaritia 
et  consimilia  quaedam,habent  annexas  dif- 
ficultates,  labores,  resistentias,  afflictio- 
nes.  Nempe  qui  in  montem  dominationis, 
honoris  aut  prsesidentise  cupit  et  conatur 
ascendere,  multos  patitur  resistentes  ex 
adverso  ascendere  cupientes,  contra  quos 
mordetur  suspicione,  invidia  et  odio.  Ita- 
que  tentationibus  istis  efficacius  resisti- 
tur,  considerando  eas  ac  vitia  de  quibus 
impugnant  :  quo  enim  diligentius  conside- 
rantur,  eo  plus  abhorrentur  propter  poena- 
litates  adjunctas.  Porro  alia  sunt  peccata 
in  se  ipsis  delectabilia,  ut  praesertim  vitia 
carnis,  quae  quanto  plus  considerantur, 
quamvis  sint  in  se  ipsis  bestialia,  foeda, 
vilia  atque  enormia,  tamen  tanto  plus  ti- 
tillant  et  movent  appetitum,  propter  an- 
nexam  et  innatam  delectationem  :  ideo 
talibus  vitiis  melius  resistitur,  cogitatio- 
nem  et  adspectum  mox  ab  eis  totaliter 
avertendo,  cum  aspernatione  salubri,  et 
Cf.  t.  XV,  interjectione  istius,  Fy.  Nam  hac  prolati- 
p.  437D'.  Qjjg^  py^  superatur  diabolus,  et  stimulatio 
carnis. 

Quseritur  autem  qualiter  possit  se  homo 
inde  avertere.  Respondendum,  quod  omnis 
affectio  ex  praevia  quadam  apprehensione 
•  seu  cognitione  procedit,  quia  objectum 
appetitus  est  bonum  cognitum  :  idcirco 
qui  cupit  inordinatam  affectionem  vitare, 
studeat  a  se  protinus  removere  apprehen- 
sionem  objecti  carnalis  delectabilisve  rei 
ad  quam  inordinate  ac  sensualiter  affici- 
tur.  Et  qualiter  se  a  tali  inspectione  potest 
avertere  ?  Dicendum,  quod  convertendo  se 
ad  considcrationem  rerum  sahibrium,  sci- 
licet :  dominicae  passionis,  propriae  mortis, 
divini  quoque  judicii  et  infernaiis  suppli- 
cii,  praeteritarum  cuiparum,  adversilatum, 
fribulalionum  proximorum  fidelium ;  et 
quod  quotidie  lot  tanlaque  fiunt  in  mundo 
flagitia,  quod  innumerabiles  pereunt  ac 
damnantur  homines.  Gupiens  itaque  tenta- 
tionum  evadere  laqueos,  faciat  sibi  con- 
sueludinem  considerandi  assidue   passio- 


A  nem  Domini,  ac  novissima  sua,  et  peccata 
praeterita,  pericula  quoque  quibus  undique 
circumvallatur  :  sicque  quotiescumque  se 
senserit  carnali  tentatione  pulsari,  mox  ad 
dominicae  passionis,  ad  suorum  novissi- 
morum,  etc,  considerationem  recurrat. 
Secundum  remedium  est,  immoderatam 
vitare  potationem,  et  refectionem  super- 
fluam,  et  calida  alimenta,  vinumque  :  ex 
quibus  vitiorum  generantur  incitamenta. 
Unde  Paulus  :  Nolite  inebriari  vino,  in  quo  Ephes.  v 
est  luxuria.  Et  Hieronymus  :  Yenter  mero  '^' 

B  aestuans,  cito  spumat  libidinem.  Tertium, 
vitare  lubricorum  consortia.  Unde  in  Ec- 
clesiastico  dicitur:Qui  se  jungit  fornicariis,  Eccn.y.\\ 
erit  nequam.  Et  Salomon  :  Amicus  stulto-  %,.oi,.xi„ 
rum  (id  est  carnalium  et  pravorum)  effici-  20. 
etur  similis  eis.  Quartum  est,  diligenter 
attendere   et  celeriter  sine  immoratione, 
enormitatem  et  vilitatem  hujus  peccati,  et 
brutalitatem,  inhonestatem  ipsius,  mala  ei 
annexa,  et  quoniam  multa  et  gravia  mala 
ex  ipso  sequuntur,  et  per  vitium  istud  fit 
homo   bestialis,  acediosus,  levis,  depres- 

C  sus,  intimoratus ;  maxima  quoque  turpi- 
tudo  in  eo  apparet,  derogat  dignitati,  no- 
bilitati  naturae  humanae,  foetet  prae  ceteris 
vitiis  coram  Deo  et  angelis  ejus. 

Quintum  est,  bene  pensare  qualis  erit 
caro  post  mortem,  quam  foeda  et  putrida. 
Ilinc  fertur  in  Vitaspatrum,  quod  dum 
quidam  Frater  in  eremo  vehementissime 
tentaretur  de  quadam  muliere  formosa, 
et  audisset  eam  esse  defunctam,nocte  ape- 
ruit  ejus  sepulcrum;  et  sumens  partem  de 
putredine  ejus,  posuit   in   cellam   suam. 

D  Quumque  illius  intuitu  ac  fcetore  afflige- 
retur,  dixit  cogitationi  suae  :  Ecce  habes 
carnem  quam  appetebas,  satiare  ejus  am- 
plexu.   Sicque   cessavit  tentatio.    Sextum 
est,  incautos  et  morosos  mulierum  adspe- 
ctus,  amplexus,  oscula,  familiaria   colio- 
quia,  loca   secreta,  visitationes,  laterales 
consessus,  attactus,  munuscula  devitare. 
Ecce  David  incaute  respexit,  et  concupi-  wneg.y 
scentia  superatus  est;  Samson,  per  mulie-  ^;*:,,^.»^ 
ris  blandimenta.  Ideo  Job  ait  :  Pepigi  foe-  letscq. 
dus  cum  oculis  meis,  ut  ne   cogitarem '"*'"'' 


I 


IN   FESTO   S.  GEORGII   MILITIS   ET   MARTYRIS.    —   AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   SEXTLS 


23 


quidem  de  virgine.  Septimum  est,  otia  fu- 

gere,  et  jugiter  se  honeste  occupare  :  quia 

Eccii.     ut  dicit  Scriptura,  multa  mala  docuit  otio- 

^Pr'oi'."xxi  s'*^s,  atque  in  concupiscentiis  est  otiosus 

25, 26.       et  piger.  Unde  Propheta  :  In  labore  homi- 

PS.    LXXII,  ^  ,  1  •         U  II 

5^  Q  num  non  sunt,  et  cum  hominibus  non  lla- 

gellabuntur;  ideo  tenuit  eos  superbia,  etc. 

Octavum  est,  omnem   vitare   superbiam, 

quoniam  propter  eam  multi  sinuntur  in 

I  Cor.  IX,  vitia  ruere  carnis.  Nonum  est,  corpus  pro- 

*■'■  prium  egregie  disciplinare,  vigiliis,  jeju- 

niis,  asperitateque  strati  ac  vestitus  dis- 
crete  domare,  et  in  servitutem  redigere 


A  rationis.  Decimum  est,  studio  sacraj  Scri- 
ptura3  insistere,  seque  spiritualibus  exer- 
citiis  strenue  occupare.  Ideo  ait  Hierony- 
mus  :  Ama  studia  Scripturarum,  et  carnis 
vitia  non  amabis. 

Si  his  specialibus  tentationum  carna- 
lium  remediis  addantur  generalia  tentatio- 
num  remedia,poterit  Deo  auxiiiantc  homo 
in  omni  tentatione  hujusmodi  prajvalere. 
Ad  quod  etiam  confert  potissime  adimple- 
tio  evangelici  consilii  Christi  perpetuam 
continentiam    consulentis,   ad    habendam 

B  aureolam  cum  prajmio  aterno. 


IN  FESTO 

S.  AMBROSII   EPISGOPI 


AD   RELIGIOSOS 


A 


SERMO  UNICUS 

DE   VIRTUTIBUS   S.  AMBROSII  ;    CONTRA   AMBITIONEM,  DE   FRATERNA   COMPASSIONE, 
DE   PATIENTIA,   COMPUNCTIONE,   ET   EJUSMODI   VIRTUTIBUS. 

TTENDE  lectioni,  exhortationi,  do-  A  communicare,  misceri.  Quid  tritico  et  pa-  jer.  xxin, 

ctrinw.  I  Tim.  iv,  13.  leis?Quse  conventio  luci  ad  tenebras?Quid  '\[(^^^.  ^., 

Sanctus   pater   Ambrosius    plenus   fuit  religioso  et  sseculo?  Quid  proprife  mortifi- ii. 

virtutibus.  Cujus  exemplo  docemur  in  pri-  cationi  et  ambitioni?  Quid  monasticse  sub- 

mis,  consideratione  rigoris  divini  judicii,  jectioni  et  proprise  libertati  ? 

propri»  quoque  fragilitatis  et  insufficien-  Ecce  vir  adhuc   catechumenus,  adhuc 

tiee,  ducatum  fratrum  vereri,  pra^lationem  sa?cularis  et  judex  terrenus,  tantae  fuit  hu* 

metuere,  ambitionem  omnem  vitare.  No-  militatis,  tam  timoratus  et  sapiens  :  et  nos 

stis  enim,  o  fratres,  quam  opportune  et  postquam  tam  diu  fuimus  religiosi,  adhuc 

importune  nitebatur  promotionem  sui  ad  vani   invenimur,  intimorati  et  ambitiosi. 

pra^sulatum  evadere,  non  obstante  quod  Confundatur  qui  talis  est,  in  semetipso ; 

multum  miraculose  designatus  fuisset  esse  confundat  et  increpet,  reprobet  et  castiget 

debere   episcopus,  utpote  voce   infantuli  B  se  coram  Deo,discat  mortificare  se  ipsum, 

ac  aliis  modis.Quid  ergo  insipientia?  atque  et  penset  id  Psalmistae:  Quoniam  Deus  dis-  /•«.  LM,f,. 

insania)  in  cordibus   regnat  religiosorum  sipavit  ossa  eorum  qui  hominibus  placent; 

quorumdam,  qui  professionis  suae  ac  divi-  confusi  sunt,  quoniam  Deus  sprevit  eos. 

ni  timoris  obliti,  humilitate  privati,  vani-  Qui  se  ipsum  non  sufficit  regere,  et  pro- 

i/eir.  V,  4.  tate  scducti,  ncc  vocati  a  Deo  ut  Aaron,  priam  vanitatem,  ambitionem,  suarumque 

optant  prseesse,  atque  ut  periculose  ob-  impetus  passionum  exstinguere  :  quid  mi-  Xpcc.  in, 

tineant   quod   inanitcr  optant,  humiliant  ser  et  miserabilis,  pauper,  caccus  et  nu-  ''" 

ncquitcr  semetipsos,  quasi  manum  Dei  se  dus,  cogitat  aliis  prsesidere,  non  formidans 

putent  posse  effugere,  aut  quasi  humano-  quod  ait  Scriptura,  Judicium  durissimum  Sap 

rum  non  sit  inspector  cordium  Deus?  Non  in  his  qui  prsesunt,  fiet?  Perpendat  ergo 

qua?ramus   libertatem  cui  propter  Deum  et  dicat  quod  fertur  in  Isaia  :  Non  sum   is.  m. 

abrenuntiavimus   in   hac  vita,  resumere,  C  medicus,  et  non  est  in  domo  mea  panis; 

nec  mundo  quem  reliquimus  complacere,  nolite  me  constituere  principem  populi. 


VI,  0. 


Jl 


IN    FESTO   S.  AMBROSII   EPISCOPI.  —   .\D   RELIGIOSOS  ;    SERMO   UNICUS                        25 

Afatth.wv,  Qiium  itaquo   ignoremus  diem  et  horam  A  tuosus  consistat.  Nonne  Abel  esse  renuit, 

"•           exitus  nostri,  simus  semper  solliciti,  nec  qui  a  malitia   Cain   exerceri   refutat?  Et 

pristini  fervoris  obliviscamur  :  imo  quoti-  quomodo  volumus  in  nostris  defectuosita- 

die  ferventiores,atque  in  omnium  munda-  tibus  et  peccatis  a  summo  Judice  tolerari, 

norum  et  exteriorum  contemptu  perfectio-  qui  nolumus  nos  mutuo  tolerare?  Nonne 

res  efficiamur.NulIus  simplicium  Fratrum  unusquisque    est    incomparabiliter    defe- 

officialibus  sit  molestus,  nec  de  exteriori-  ctuosior  coram  Deo,  quam  proximus  ejus 

bus  et  impertinentibus  sibi  se  insipientia-  quicumque   coram    ipso  ?   Nonne   eadem  iVa<//t.vii, 

liter  intromittat  :  quia  hoc  malum  est  et  mensura  qua  mensi  fuerimus,  remetietur  '" 

speciem  habet  mali;  saepeque  accidit  quod  nobis  ? 

qui  talia  agunt,  ad  exteriora  mente  obte-  Quarto  proponitur  nobis  sanctus  pater 

Phiiipp.ui,  nebrata  adspirant.  Vcrum  nostra  conver-  Ambrosius  in  exempkim  patientiae  atque 

satio  sit   in  coelis  et   desiderio   beatificae  B  constantiae  in  adversis.Innumeras  namque 

Gaiai.  VI,  visionis  glorise   Dei.  Crucifixus  sit  nobis  et  gravissimas  persecutiones  tulit  a  Justi- 

'*■           hic  mundus;  nec  proprium  quispiam  quae-  na  imperatrice,  ac  aliis  Arianis  :  in  quibus 

rat  honorem,  quum  oporteat  nos  abjectio-  Omnipotens  gratiose  ac  miraculose  eum 

ne  et  subjectione  gaudere,  nec  quidquam  protexit. 

consolationis  aut  prosperitatis  in  saculo  Quinto  proponitur  nobis  in  exemplum 

isto  requirere.  justitia?  ac  fortitudinis,quia  implevit  quod 

Secundo  sanctus  pater  Ambrosius  nobis  scriptum  est,  Usque  ad  mortem  certa  pro   EccU.  iv, 

in  abstinentiffi   ac   sobrietatis   exemplum  justitia;  et,  Nolite  timere  eos  qui  corpus '^j/^j^^/i^ 

proponitur  :  quoniam  jejunavit  quotidie,  occidunt.  Hinc  imperatoris  ac  principum  -*>. 

demptis   sabbato  et  die   dominico   atque  strenuissime  reprehendit  excessus,  et  im- 

prsecipuis  festis,quum  tamen  in  medio  ho-  peratorem  Theodosium   de   choro  egredi 
minum  versaretur,  ac  tantos  assidue  habe- C  fecit,  nec  mortis  timore   reliquit  justiti- 

ret  labores.  Non  eum  delectabat  invitari  am.  Quumque  tot  occuparetur  laboribus, 

et  invitare,  aut  ventris  repletioni  seu  gu-  tot  persecutionibus  impugnaretur,  et  tam 

stus  voluptati  vacare.  valide  in  pra^dicando,  dictando,  ac  aliis 

Insuper,  quantum  in  Dei  ac  proximo-  exterioribus  laboraret,  nihilo  minus  com- 

rum  fervebat   dilectione,  quam    compas-  punctioni    et    lacrimarum    effusioni,   de- 

sivus   erat    lapsis,    hinc   elucescit,    quod  votioni   et  contemplationi  abundanter  ac 

dum  aliquis  suum  lapsum  ipsi  confiteba-  prompte   quasi  ad  libitum   insistebat,  et 

tur,  tam  amarissime  flevit,  quod  illum  si-  dixit  :  Arma  mea  sunt  orationes  et  lacri- 

militer  ad  planctum  induxit.  In  hoc  itaque  ma>.  Quid  ad  istud  facturi  sumus,qui  quum 

proponitur  nobis  tertio  in  exemplum.  Id-  ab  omnibus  simus  abstracti,  solique  Deo 

circo  dum  aliquem  videmus  peccantem,  habeamus  vacare,atque  ad  hoc  media  pos- 

aut  lapsum,  aut  nobis  injuriantem,  condo-  D  sideamus  aptissima,  nihilo  minus  dissoluti 

leamus   eidem  ex  intimo   cordis,  et  non  sumus  et  corde  duri,  distracti  et  indevoti, 

dedignemur,  aut   irrideamus,  seu  expro-  ita  ut  cum  labore  vix  accendamur,  aut  ad 

iCor.x,i2.  bremus,  quum  scriptum  sit,  Qui  stat,  vi-  pietatis  lacrimas  resolvamur?  Sicque  ab- 

Gaiat.yi,i.  dcat  uc  cadat ;  et  item  :  Fratres,  si  praeoc-  utimur  mediis  nobis  provisis  et  beneficiis 

cupatus  fuerit  homo  in  aliquo  delicto,  vos  nobis  collatis  :  totumque  malum  hoc  ex 

qui  spirituales  estis,  instruite  hujusmodi  negligentia  pravaque  consuetudine  nostra 

in  spiritu  lenitatis;  considerans  te  ipsum,  accidit   nobis,   quia   non   exercemus   nos 

ne  et  tu  tenteris.  Qui  imperfectos,  infir-  omni  die  certis  horis  in  compunctione  in- 

mos  et  malos  patienter  non  sustinet,  ipse  terna,    in    examinatione   et   expurgatione 

sibi   per    impatientiam    suam    testis    est  conscientia;  nostra^,  in  memoria  passionis 

quod  nec  perfectus,  nee  solidus,  nec  vir-  dominica?,  in  ineditatione  pcrtinentium  ad 


26 


IN   FESTO   S.  AMBROSII   EPISCOPI.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   UNICUS 


43 


salutem,  in  contemplatione  praesentiae  et  A 
excellentiffi  Dei;  imo  negligentes  nos  ipsos, 
occupamus  nos  vane  ac  stolide,  alios  ob- 
servando,  judicando,  spernendo  et  accu- 
sando.  Sed  resipiscamus  ab  istis  amentiis, 
et  Deo  (ut  monastica  requirit  professio)  ac 
propriae  conscientiae  sinceritati  vacemus, 
omnique  hora  occupemus  nos  fructuose; 
internae  quoque  exercitationi  insistere  as- 
Ps.  cxviii,  suescamus,  atque  cum  Deo  in  latitudine 
cordis  nostri  deambulemus. 

Sexto  proponitur  nobis  beatus  pater 
Ambrosius  in  exemplum  prsecipuae  devo-  B 
tionis  in  celebrando,  quia  in  celebratione 
devotissimus  fuit.  Ejus  ergo  exemplo  ad 
celebrationem  nos  prseparemus  quotidie 
cum  diligentia  grandi,  et  in  ipsa  celebra- 
tione  simus  ad  Deum  cum  ingenti  reve- 
rentia,  fervore  ac  stabilitate  erecti.  Ea 
quoque  quae  in  omni  sacrificio  sunt  pen- 
sanda,  ante  celebrationem  vivaciter  pon- 
deremus,  videlicet  quid,  cui,  quis  et  qua- 
re.  Intueamur  quid  Deo  offeramus,  utpote 
quant»  dignitatis  sit  Eucharistiae  sacra- 
mentum,  corpus  et  sanguis  Salvatoris,  imo  C 
totus  Christus,  qui  in  hostia  altaris  veris- 
sime  immolatur.  Consideremus  quoque  cui 
sacrificemus,  hoc  est,  quam  infinitse  sit 
dignitatis  Deus  Pater,  cui  unicum  Filium 
suum  immolamus;  item  quis,  id  est,  qua- 
les  simus  ipsi,  qui  tantum  conficimus,  tra- 
ctamus,  offerimus  ac  sumimus  sacramen- 
tum ;  et  quare,  id  est,  pro  quibus  causis 


offertur.  Ex  quorum  omnium  inspectione 
profunda,  videbimus  cum  quanta  cordis 
corporisque  munditia,  cum  quanta  humi- 
litate,  compunctione  et  reverentia,  cum 
quanta  prseparatione,  custodia  et  fervore 
oportet  tam  superdignissimum  consecrari, 
offerri  ac  suscipi  sacramentum. 

Septimo  nobis  proponitur  sapientissi- 
mus  pater,  doctor  et  praesul  Ambrosius  in 
exemplum  firmissimse  fidei  :  qua  etiam 
adversus  dsemonia  singularem  sortitus  est 
potestatem,  et  eos  potenter  ejecit,  timue- 
runtque  eum  vehementer.  Si  ergo  et  nos 
cupimus  daemonibus  praevalere  et  ab  eis 
timeri,  studeamus  vitia  supplantare,  cun- 
ctisque  animi  passionibus  dominari. 

Octavo  proponitur  nobis  in  magnae  hu- 
militatis  exemplum  :  quia  quum  talis  ac 
tantus  esset,  carnis  nobilitate,  saeculari 
prudentia,  rhetorica  eloquentia,  fama,  sci- 
entia,  potestate,  praelatione,  summorum- 
que  principum  reputatione,  nihilo  minus 
mansit  humillimus.  Cur  igitur  nos  pusilli, 
tam  levi  occasione,  applausu,  honoratione, 
laude  extollimur  atque  dejicimur?  Postre- 
mo,  qui  diligentius  scire  desiderat  quara 
modestus,  discretus,  virtuosus  fuerit  pa- 
ter  Ambrosius  in  verbis  et  factis,  in  ap- 
paratu,  incessu  ac  moribus,  et  qualiter 
rexerit  sibi  commissos,  libros  ejus  de  Of- 
ficiis  legat,  ubi  de  omnibus  istis  tracta- 
tur  :  quoniam  indubitanter  sicut  docuit, 
ita  vixit. 


IN  FESTO 

S.  MARI.E   ^GYPTIAG^ 


D 


SERMO  UNICUS 

DE   VIRTUTIBUS,    LAUDIBUS   ET  EXCELLENTIIS    B.  MARI^E  .EGYPTIAC^. 


UCAM  eam  in  solitudinem ,  et  loquar  A  ani  illuc  consueverunt  confluere.  Ipsa  ta- 

ad  cor  cjus.  Osee  ii,  14.  men  non  ex  devotione,  sed  ex  curiositate 

Verba  haoc  ex  persona  benignissimi  et  et  libidine,  ut  novos  acquireret  amatores, 

superdulcissimi  Dei  ad  sanctissimam  Ma-  illuc  processit;et  in  navi  procacissime  ha- 

riam  .^^gyptiacam  convenientissime  susci-  buit  se,  in  tantum  quod  non  solum  iubri- 

piuntur.  Ilsec  beatissima  femina,  admira-  cos,  sed  viros  quoque  honestos  traxit  ad 

bile  vas   infinitae  misericordi®   Creatoris  vitia,  et  nautis  pro  naulo  corpus  suum  ex- 

altissimi,  tanta)  fuit  excellentiae,  tantse  san-  posuit.  Quumque  venisset  Jerusalem,  per 

ctitatis,  tantae  perfectionis  et  gratise,  ut  ab  omnes  ejus  discurrebat  plateas,  meretri- 

ejus   adiniratione   omnis  mens   viatorum  ciis  gestibus  plena.  Tandem,  quum  vellet 

deficiat,  atque  ab  ejus  laude  omnis  lingua  cum  aliis  intrare  ecclesiam,  et  venisset  ad 

eorum  succumbat.  In  qua  electissima  mu-  januam  ejus,  invisibiliter  fuit  rejecta.  De- 
liere  perfecte  impletum  est  quod  ait  Apo-  B  inde   super  hoc  ipsa  admirans,  secundo 

flom.v, 20.  stolus  :  Ubi  abundavit  delictum,  super-  tentavit  intrare,  et  rursus  plus  quam  ante 

abundavit  et  gratia.  Quemadmodum  enim  remote  rejecta  est.  Sed  ipsa  manum  Om- 

haec   mulier   benedicta,   ante   suam   con-  nipotentis   super   se  non   advertens,  ter- 

versionem  vitam  duxit  prorsus  carnalissi-  tio  attentavit  ingressum,  et  iterum  horri- 

mam,  bestialissimam  atque  turpissimam  ;  biliter  est   repulsa.  Tunc  Deo  raiserante 

ita  post  suam  conversionem  duxit  spiri-  ac  inspirante,  ex  vexatione  intelligentiam    /«.  xxvi 

tualissimam,  divinissimam  et  vere  puris-  sumpsit,  et   compuncta  est  vehementer,  '^' 

simam   vitam.    Sed    nunc  ad    laudem    et  perpendens  quod  ob  scelera  sua  toties  es- 

gloriam  immensae  pietatis  Dei  aeterni,  se-  set    rejecta,   coepitque   amarissime   flere, 

riatim  tangendae  sunt  virtutes,  laudes  et  ex-  poenitens  valde.  Et  visa  imagine  Virginis 

cellentiae  hujus  gloriosissimae  Dei  sponsae.  gloriosae,  eam  affectuosissime  invocavit  ut 

Prima  laus  ejus,  est  conversio  ejus  gra-  C  orarct  pro  se,  emendationem  ei  promit- 

tiosissima  et  miranda. Quum  enim  in  Alex-  tens  si  permitteretur  ecclesiam  introire. 

andria  urbe  .Egypti,  per  decem  et  septem  Et  sumpta  fiducia,  quarto  tentavit  intro- 

annos  omni  gulae  atque  luxuriae  in  pro-  itum,  tamque  facillime  est  ingressa,  quasi 

stibulo  deservisset,  Deo  disponente  cum  ab  aliis  esset  vecta.  Quumque  orasset.egre- 

Christianis  ad  Jerosolymam  navigavit.Nam  diens  audivit  vocem  in  aere  sibi  dicen- 

circa  tempus  dominicae  passionis  Christi-  tem  :  Si  Jordanem  transieris,  salva  eris. 


28 


IN   FESTO   S.  MARLE   .EGYPTIACJE.   —   SERMO   UNICUS 


7. 


Moxque  quaesivit  quse  porta  duceret  ad  A 
Jordanem.  Quidam  vero  obvians  ei,  contu- 
lit  ei  tres  nummos,  pro  quibus  ipsa  emit 
tres  panes,  quorum  unum  comedit  in  via, 
alios  duos  tulit  in  eremum.  In*  ecclesia 
quoque  S.  Joannis  Baptistse  prope  Jorda- 
nem,  communicavit.  Ecce  hsec  est  gra- 
tiosissima  et  misericordissima  ejus  con- 
versio. 

Secunda  laus  ejus,  est  condigna  poe- 
nitentia  ejus  :  quia  certissime  condignos 
Apoc.xwu,  pcenitentia)  fecit  fructus.  Nam  quantum 
glorificavit  se,  et  in  deliciis  fuit,  tantum  B 
in  eremo  afflixit  se  ipsam  in  pcenitentiali 
dolore,  in  luctu  assiduo,  in  nuditate,  settu 
et  frigore,  fame  et  siti.  Denique,  quum 
duodecim  esset  annorum,  meretricibus  se 
conjunxit ;  tamque  libidinosa  fuit,  quod 
pretium  ab  amatoribus  suis  non  sumpsit, 
quatenus  plures  acquireret  amatores.  Et 
valde  delectabatur  in  vino,  quo  se  in- 
ebriavit  frequenter ;  et  totas  noctes  duxit 
insomnes  in  suis  spurcitiis,  in  quibus  po- 
terat  fatigari,  non  satiari.  Quum  vero  in- 
trasset  desertum,  abstinentissime  vixit,  et  C 
ultra  modum  humanum  fame  et  siti  cru- 
ciavit  se  ipsam ;  atque  post  paucos  annos 
vestibus  ejus  consumptis,  nuda  perman- 
sit,  et  tempore  hiemaii  tam  horribilia  sus- 
tinuit  frigora,  tempore  etiam  aestivali  tam 
graves  ardores,  quod  frequenter  prse  poena 
cadebat  in  terram,  deficiens  a  se  ipsa,  se- 
metipsam  non  capiens  neque  inteHigens 
prse  tormento.  Cum  orationibus  vero  fer- 
ventissimis  atque  humillimis,  et  abundan- 
tissimis  lacrimis  die  ac  nocte  postulavit 
sibi  sua  indulgeri  peccata.  D 

Tertia  iaus  ejus,est  admiranda  patientia 
et  invictissima  fortitudo  ipsius.  Quemad- 
modum  enim  decem  et  seplem  annis  in 
meretricio  sedit,  sic  desertum  ingressa, 
per  decem  et  septem  annos  gravissimas 
sustinuit  tentationes  a  diabolo  de  vitiis 
carnis,  de  poculo  vini  et  de  pristinis  suis 
carminibus,  aliisque  diversis.  Ou»  tenta- 
tiones  incredibiliter  ei  erant  molesta?  :  in 
quibus  Deo  auxiliante  palicntiam  habuit 
magiiam  ac  diulurnain,  et  fortiler  relucta- 


batur  da?monibus,  orando,  pectus  suum 
percutiendo,  Christi  passionem  inspicien- 
do,  terram  lacrimis  irrigando.  Quumque 
per  decem  et  septem  annos  sic  tribula- 
ta  et  praeliata  fuisset,  superatis  dsemoni- 
bus,  de  cetero  in  tranquiilitate  et  gaudio 
fuit  prse  solito.  0  fortissimam  feminarum, 
0  prseclarissimam  mulierum,  o  quale  spe- 
ctaculum  prsebuit  in  deserto  angelis  Dei 
et  universse  curise  coelesti,  imo  et  Deo  om- 
nipotenti,  dum  sola  in  eremo,  et  omni  hu- 
mano  destituta  solatio,  manu  ad  manum 
contra  invisibiles  hostes,  contra  crudelis- 
simos  spiritus,  contra  callidissimos  tenta- 
tores  tam  multos  pugnavit,  tam  diu,  tam 
acriter,  tam  invicte,  imo  tam  victoriose ! 
Quis  in  his  non  advertat  omnipotentiam, 
pietatem  et  adsistentiam  Christi,  qui  tam 
mirabiliter  operabatur  per  suam  prselia- 
tricem?Nonne  tota  vita  illa  fuit  penitus 
inhumana,  supernaturalis  et  miraculosa? 
Quomodo  enim  femina  una  posset  talia 
sine  Dei  adjutorio  operari  et  pati,  tam 
repente  converti,  tam  extreme  et  subito 
immutari,  taliter  prsevalere?  Nec  dubium 
quin  profunda  et  illuminata  consideratio 
horum,  certissimum  sit  argumentum  ve- 
ritatis  fidei  christianse. 

Quarta  laus  ejus,  est  contemplationum 
ejus  sublimitas,  et  divini  ardor  amoris 
quo  fuit  succensa,  raptus  quoque  et  ecsta- 
sis  ejus  in  Deum  :  siquidem  omnia  ista 
sibi  connexa  sunt  et  condependent,  qui- 
bus  etiam  delectatio  sancta  conjuncta  est. 
Fuit  itaque  sacratissima  ista  Maria  con- 
templatrix  altissima,  prsesertim  expletis 
annis  prsefatis  quibus  in  magno  fuit  con- 
flictu  contra  dsemones,  passiones  et  vitia  : 
quibus  devictis,  ipsa  jam  facta  persona 
heroica,  quanto  ab  omni  humano  tumul- 
tu,  ssecularique  cura  et  occupatione  ex- 
terna  fuit  abstractior  atque  liberior,  tanto 
ad  illuminationes  divinas,  ad  contempla- 
tiones  ccelestes,  ad  elevationes  ecstaticas, 
ad  raptus  deificos  fuit  habilior,  dignior. 
Ideo  Deus  copiosissime  loquebatur  ad  cor 
ejus,  et  suse  increatse  suavitatis  sapores  ei 
liberalissime   conlulit  cxperiri.    0   quam 


IN   FRSTO   S.  MARIiE   ^F.GYPTIACE.   —    SERMO    rNICLS 


29 


inniimerabilibus  vicibns  die  ac  nocte  ele- 
vabatiir  ad  Deum,  accendebatur  in  Deo, 
et  in  (livitias  glori»  ejus  rapiebatur,  ac 
suavissime  in  ipso  quievit,  et  vitam  pror- 
sus  angelicam  duxit  in  terris,  eratque 
amantissima  ac  familiarissima  Deo  ! 

Quinta  laus  ejus,  est  admirabilis  mani- 
festatio  ejus.  Nam  quidam  vir  sanctus, 
nomine  Zosimas,  monachus  et  claustralis, 
quodam  tempore  intrans  desertum  ut  in 
60  vacaret  liberius  Deo,  cogitavit  interiora 
eremi  perambularc,  si  forte  aliquem  ho- 
minem  sanctum  reperiret  ibidem.  Quum- 
que  per  dies  ambulasset  viginti  circum- 
spiciens  undique,  tandem  vicesimo  die 
vidit  personam  nudam  et  corpore  nigram, 
ex  solis  ardore  exustam.  Qua  visa,  gavisus 
est  valde,  timuit  tamen  ne  fortc  spiritus 
esset.  Illa  quoque  eo  viso  exsuitavit  non 
parum.  Ille  ergo  sumpta  in  Deo  fiducia, 
coepit  ire  ad  eam,  sed  ipsa  iniit  fugam. 
Cucurrit  ergo  vir  sanctus  post  eam.Quum- 
que  propinquaret  ad  ipsam,  iila  stans  vul- 
tu  ab  eo  averso,  dixit  :  Adjuro  te,  abba 
Zosima,  ne  me  amplius  insequaris,  quoni- 
am  femina  sum.  Si  vero  me  videre  et  allo- 
qui  cupis,projice  mihi  partem  de  vestibus 
tuis,  ut  qua3  verecundiora  sunt  tegam. 
Quo  facto,  convertit  se  ad  virum  illum, 
qui  multum  mirabatur  quod  ipsa  nomen 
suum  cognovit.  Statim  ergo  abbas  Zosimas 
flexis  genibus  eam  adoravit,  et  benedici 
ab  ea  rogavit.  Ipsa  vero  se  in  terram  pro- 
sternens,  respondit  :  Ad  te,  pater,  benedi- 
ctio  pertinet  magis,  quia  sacerdos  es.  Et 
audiens  iile  quod  se  esse  sacerdotem  co- 
gnovit,  amplius  mirabatur,  petiitque  be- 
nedici  ab  ea,  eo  quod  ipsa  sanctior  esset. 
Tunc  ipsa  dixit  :  Benedictus  Deus,  re- 
demptor  animarum  nostrarum.  Quumque 
surrexissent  de  terra,  Zosimas  eam  roga- 
vit  ut  pro  Dei  oraret  Ecclesia.  Illa  mox 
faciem  vertens  ad  orientem,  quum  coepis- 
set  orare,  statim  corpore  elevabatur  in 
aere.  Tunc  Zosimas  iterum  timuit  ne  forte 
spiritus  esset.  Illa  ergo  protinus  dixit  ad 
eum  :  Ignoscat  tibi  Deus,  abba  Zosima, 
quod  me  esse  spiritum  putas.  Nonne  tibi 


A  dixi  quod  mulier  sim?  Tunc  ille  obstu- 
puit  quod  cogitationem  suam  illa  tam  cito 
cognovit.  Rogavit  ergo  adjuravitque  eam 
ut  sibi  exponcret  qualiter  solitudinem  il- 
lam  intfasset,  quid  manducasset  in  ea, 
quales  habuerit  ibi  tentationes,  et  quam- 
diu  fuisset  in  ea.  Et  illa  :  Si  tibi,  o  abba, 
vitam  meam  quam  in  sa?culo  habui,ccepero 
recitare,  fugies  a  me,  et  aer  contaminabi- 
tur.  Quumque  vir  ille  cum  lacrimis  exora- 
ret  eam  ut  omnia  sibi  exponeret,  ipsa 
retulit  ei  qualiter  in  adolescentia  sua  im- 

B  munditiae  deservivit,  et  quomodo  in  Jeru- 
salem  fuisset  conversa,  et  cetera  qua  de 
ejus  tentationibus  et  afflictionibus  dicta 
sunt;  quod  etiam  de  duobus  illis  panibus 
quos  detulit  secum,  cibum  sumpsisset; 
item  quod  quadraginta  septem  annis  habi- 
tasset  in  eremo.  Quibus  auditis,  sanctus 
vir  ille  prae  gaudio  lacrimans,  seque  in 
terram  prosternens,  Deum  et  infinitam 
misericordiam  ejus  laudavit  in  famula 
sua.  Cui  illa  :  Obsecro,  abba,  ut  anno  fu- 
turo  in  die  Coenae  venias  super  Jordanem 

C  cum  corpore  Christi ;  ego  tibi  occurram 
ibi,  et  corpus  Christi  de  manu  tua  acci- 
piam,  quod  ex  quo  huc  veni  non  sumpsi. 
Sicque  Zosimas  se  ei  commendans,  ad 
claustrum  suum  regressus  est. 

Sexta  laus  ejus,  est  gloriosus  et  miracu- 
losus  finis  ipsius.  Quum  enim  die  pra>fixo 
Zosimas  super  Jordanem  redisset,  et  ipsa 
ex  altera  parte  staret,  crucem  super  fluvi- 
um  fecit,  et  ambulans  super  aquas,  perve- 
nit  ad  senem,  atque  de  manu  ejus  corpus 
Christi  accipiens  :  Rogo,  inquit,  o  abba,  ut 

D  venias  anno  sequenti  ubi  me  primo  inve- 
nisti,  et  ibi  videbis  me  secundum  quod 
Deus  voluerit.  Ipsa  vero  rursus  edito  si- 
gno  crucis  super  aquas  Jordanis  deambu- 
lans,  ad  eremum  rediit.  Zosimas  vero  ad 
claustrum  suum  revertens,  coepit  tristari 
quod  nomen  sanctissimse  mulieris  illius 
non  interrogavit  ab  ea;  sed  consolabatur  se 
ipsum,quia  futuro  anno  esset  eam  visurus 
et  interrogaturus.  Quumque  sequenti  anno 
venisset  ad  locum  pra^fixum,  nec  eam  in- 
venisset,  contristatus  est  valde.  Tandem 


30 


IN   FESTO   S.  MARIiE   .EGYPTIACiE. 


SERMO   UNICUS 


vidit  lucem  magnam  de  terra  consurgere. 
Qua  visa,  illuc  perrexit,  et  invenit  sanctam 
illam  defunctam,  ac  decentissime  manus 
ac  pedes  conjunctos  habentem,  et  vultu 
tam  pulchram  quasi  vixisset.  Tunc  lacri- 
mas  fudit,  ejus  tamen  sanctissimum  cor- 
pus  tangere  non  audebat.  Quumque  multa 
revolveret  mente,  vidit  juxta  caput  defun- 
ctse  verba  hsec  scripta  :  Sepeli,  Zosima, 
Marise  corpusculum,  et  ora  pro  me  ad  Do- 
minum,  ad  cujus  prseceptum  secunda  die 
Aprilis  reliqui  hoc  saeculum.  Cognovit  ita- 
que  senex,  quod  anno  prseterito  eodem  die 
quo  ab  eo  corpus  Ghristi  accepit,  tradidit 
spiritum,  et  spatium  illud  quod  ipse  infra 
viginti  dies  vix  ambulavit,  illa  infra  duas 
horas  pertransiit.  Porro  quum  Zosimas  in- 
strumentum  quo  foderet  terram,  non  ha- 
beret,  vidit  venientem  magnum  leonem, 
qui  pedibus  suis  foveam  fecit  aptissimam, 
et  mansuete  recessit.  Sepelivit  ergo  Zosi- 
mas  sacratissimum  Marise  corpusculum, 
atque  ad  suum  rediens  claustrum,  omnia 
ista  Fratribus  recitavit  per  ordinem  ;  et 
gavisi  ac  sedificati  sunt  omnes  valde. 
De  hac  gloriosa  ac   sacrosancta  Maria 


A  dicit  dominus  Guillelmus  Antisiodorensis 
in  Summa  sua,  quod  quotidie  loquebatur 
in  deserto  cum  angelis. 

Ecce  ex  ista  historia  multipliciter  et  sa- 
luberrime  informamur.  Et  primo,  quam 
incomprehensibilis  et  immensa  sit  miseri- 
cordia  Dei  in  suis  electis.  Secundo,  quod 
nullus  quantumcumque  iniquus  debeat 
desperare,  quum  videat  feminam  istam  an- 
te  tam  vitiosissimam,  ad  vitam  pervenisse 
tam  sanctissimam  ac  divinam.  Tertio,  ut 
dignos  poenitentiae  fructus  facere  studea- 

B  mus  juxta  exigentiam  multitudinis  ac  ma- 
gnitudinis  vitiorum  nostrorum.  Quarto,  ut 
tentationibus  viriliter  resistamus,  adver- 
sitates  et  afflictiones  sequanimiter  patia- 
mur,  Quinto,  ut  ferventer  perseveremus  in 
bonis.  — Diligamus  ergo,  veneremur  et  in- 
vocemus  Mariam  istam  sanctissimam,  quse 
vere  altera  Maria  Magdalene  vocari  potest, 
et  ei  in  regno  coelesti  propinquissima  esse 
non  dubitatur.  Cujus  meritis  et  precibus 
gratiam  verae  ac  finalis  poenitentiee  Ghri- 
stus  concedere  nobis  dignetur,  qui  cum 

C  Patre  et  Spiritu  Sancto  seternaliter  vivit 
et  regnat. 


\ 


IN  FESTO 

S.  MARGI  EVANGELISTvE 


Enarrationem   epistolw,   Qui    timet    Deum,    etc,   cum   suo    sermone,   quoire   de 
S.  Joanne ;  enarrationem  autem  evangelii,  Ego  sum  vitis,  etc,  in  festo  S.  Georgii. 


SERMO   PRIMUS 


DE    GRATIIS    ET    PRiEROGATIVIS    B.   MARCI. 


0 


UI  cum  sapientibus  graditur,  sapiens  k      Tertia  gratia  ejus   est,  copiosus  atque 

erit.  Prov.  xiii,  20.  prsecipuus  fructus  quem  fecit  in  mundo, 

Cf.  t.  XI,      B.  Marcum  evangelistam  Deus  multiplici  plurimos    convertendo    ad  fidem.   Quum 

^'  '^'       gratia  decoravit.  Prima  est,  quod  beatissi-  enim  S.  Petrus  B.  Marcum  vidisset  in  fide 

mi  principis  Apostolorum  Petri  prgedile-  constantem,  atque  in  evangelicae  legis  per- 

ctus  ac  familiarissimus  fuit  discipulus,  et  fectione  ac  sapientia  eminentem,  ipsum 

in  Baptismate  filius.  Non  utique  parvum  Aquilegiam  destinavit  :  in  qua  Marcus  in- 

exstitit  donum,  illius  summi  Apostoli  esse  numeras  gentilium  multitudines  convertit 

tam   specialem   discipulum   prsedilectum-  ad  Christum.  Post  hoc  Romam  reversus, 

que  filium,  habere  tantum  prselatum,  tam  ad  Alexandriam  urbem  iEgypti  a  S.  Petro 

sapientissimum  illuminatissimumque  ma-  est  missus  :  in  qua  primus  evangelium 

gistrum,  tam  sacratissimum  patrem.  Deni-  Christi  prsedicavit,  et  multos  congregavit 

que  in  Ecclesiastico  scriptum  est  de  Elia  B  discipulos,  qui  ibi  sub  ejus  regimine  apo- 

Eccii.     propheta :  Beati  qui  te  audierunt,et  in  ami-  stolicam  vitam  duxerunt,  omnia  habentes 

"•   citia  tua  decorati  sunt.  Quanto  magis  be-  communia,  et  semper  contemplantes  coe- 

atus  Marcus,  qui  Petrum  archiapostolum,  lestia,  atque  orationibus  assidue  insisten- 

summum,plenum  ac  generalem  Jesu  Chri-  tes  ;  qui  tam  sanctse  et  districtae  conversa- 

sti  vicarium  super  totam  universalem  Ec-  tionis  fuerunt,  quod  Christianos  undique 

clesiam,  audivit  quotidie,  et  amantissimus  ad   suse    perfectionis    imitationem    traxe- 

ejus  erat  discipulus?Nam  et  cum  beatissi-  runt.  Hinc   in   libro   de  Viris   illustribus 

mo  Petro  profectus  est  Romam,  et  familia-  scribit  Hieronymus  :  Assumpto  B.  Marcus 

riter  ei  adhaesit.  Et  quia  cum  sapientissimo  evangelio  suo,  perrexit  ^Egyptum  ;  et  pri- 

Petro  apostolo  gradiebatur,  vere   sapiens  mus  Alexandriae  Christum  annuntians,con- 

est  effectus.  stituit  ibi  Ecclesiam,  id  est  Christianorum 

Secunda  gratia  ejus  est,  quod  unus  qua-  C  congregationem,   tanta   doctrinae  ac   vitae 

tuor  Evangelistarum  esse  a  Deo  electus  continentia  seu  districtione,  ut  omnes  se- 

est  :  sicque  totius  Ecclesiae  lumen  est  et  ctatores  Christi  ad  sui  exemplum  induce- 

magister,specialis  quoque  testis  Salvatoris.  ret.  Insuper,  teste  Hieronymo,  Philo  diser- 


xr.viii. 


32 


IN   FESTO   S.  MARCl   EVANGELIST^.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


tissimus  Judseorum,edidit  librum  de  laude 
conversationis  Ecclesiae  quam  in  Alexan- 
dria  vidit  sub  Marco  :  quem  librum  de  Vi- 
ta  contemplativa  intitulavit,  eo  quod  talis 
fuerit  vita  discipulorum  Marci  in  Alexan- 
dria  ;  eorumque  habitacula  appellavit  mo- 
nasteria. 

Quarta  gratia  ejus  est,  fortitudo  et  pati- 
entia  sua  in  persecutione  sua  atque  marty- 
rio.  Mortem  namque  horribilem  intulerunt 
ei  Alexandrini  gentiles.  Siquidem  fune 
misso  in  collo  ipsius,  traxerunt  eum  per 
civitatem,  dicentes,  Trahamus  bubalum  ad 
loca  Buculi ;  et  tam  violenter  ac  atrociter 
ipsum  traxerunt,  quod  partes  corporis  sui 
fluebant  in  terram,  et  lapides  ejus  sangui- 
ne  rigabantur.  Quo  facto,  recluserunt  eum 
in  carcere.  Quumque  sequenti  die  similiter 
traherent  eum  hinc  inde,  dicentes,  Trahite 
bubalum  ad  loca  Buculi,  ipse  gratias  egit 
/>s.xxx,c;  Deo,  dicens  :  In  manus  tuas  commendo 
^Luc.xxm,  spipitQj^  meum.  Inter  qua3  verba  spiritum 
tradens,  migravit  ad  Dominum. 

Quinta  gratia  ejus  est,  virtus  miracu- 
lorum  ipsius.  Nam  in  Aquilegia  legitur 
innumerabilia  fecisse  miracula ;  et  dum 
in  Alexandria  fuit  in  carcere  clausus  post 
primam  suam  tractionem  per  civitatem, 
apparuit  Christus  in  carcere,  dicens  : 
Pax  tibi,  Marce  evangelista  meus ;  noli 
timere,  quoniam  ego  tecum  sum  ut  eru- 
am  te.  Angelus  quoque  eum  conforta- 
vit  ibidem.  Quumque  corpus  ipsius  ex- 
stinctum  vellent   pagani   comburere,  aer 


A  repente  turbabatur,  grando  cecidit,  toni- 
trua  sonuerunt,  fulgura  coruscarunt,  ita 
quod  impii  evadere  nitebantur,  et  sanctum 
corpus  reliquerunt  intactum  :  quod  Chri- 
stiani  cum  decenti  sepelierunt  honore.  In- 
super,  quum  post  tempora  longa  mercato- 
res  Venetiani  corpus  S.Marci  a  tumulo  suo 
in  Alexandria  levarent  ut  illud  transfer- 
rent  Venetias,  odor  tam  suavissimus  ema- 
navit,  quod  Alexandriam  totam  perfudit, 
ita  quod  omnes,  unde  prodiret,  admiraban- 
tur.  Postremo,  ut  legitur,  tantae  humilitatis 

B  sanctus  exstitit  Marcus,  quod  pollicem 
suum  abscidit,  ne  ad  sacerdotium  promo- 
veretur.  Verumtamen  dispositio  Dei  et  au- 
ctoritas  S.  Petri  prsevaluit,  qui  eum  Ale- 
xandrinum  fecit  episcopum. 

Itaque  hujus  tam  sancti  Evangelistae  ac 
martyris  instruamur  doctrinis,  provoce- 
mur  exemplis  ;  fortes  simus  in  Domino  in 
omni  eventu,  patientes  quoque  ac  hila- 
res  in  adversis.  Discamus  et  assuescamus 
patientes  esse  in  adversitatibus  parvis, 
quatenus   proficiendo  quotidie,  patientes 

C  efficiamur  in   adversitatibus,  infirmitati- 
bus,  tribulationibus,  irrisionibus  et  dam- 
nis  quantumlibet  magnis,  quemadmodum 
Jacobus  hortatur  apostolus  :  Omne  gaudi-  Jacob.i.i. 
um  existimate,  fratres,  quum  in  diversas 
tentationes  incideritis.Patientia  quippe  sa- 
pientiae  signum  est,  prout  Salomon  loqui- 
tur  :  Qui  patiens  est,  multa   gubernatur  p,or. xiv, 
prudentia  ;  impatiens  vero  operatur  stulti-  ^^'  ''• 
tiam.  Sic  ergo  agamus  ad  gloriam  Dei. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


IN   QUIBUS   HUMANA   CONSISTAT   PERFECTIO,   ET   QUOMODO   OBTINEATUR. 


0 


^PUS  fac  Evangelistce.  II  Tim.  iv,  5.  D  lista  vocatur  ab  actu  evangelizandi  ;  Mar- 
In  Actibus  Apostolorum,  Philippus      cus  vero  non  solum  ab  actu  hoc,  sed  a 
Ac<.  xx.,8.  unus  de  septem  primis  diaconis,  cvange-      conscriptione   quoque    evangelii    vocatur 


IN    FESTO   S.  MARCI    EVANGELIST^.    —  AD   RELIGIOSOS  ;   SEIIMO   SECl  NDUS 


33 


evangelista,  sicut  et  alii  tres.  Hujus  beatis- 
simi  evangelistae  Marei  magna  fuit  perfe- 
ctio,  magna  fructificatio,excellentia  magna 
in  sanctilate.  Unde  et  princeps  Aposlolo- 
runi  euin  in  fide  et  vita  perfeclum  esse 
conspiciens,  ad  loca  destinavit  eum  diver- 
sa  :  in  quibus  gloriose  fructificavit,  pluri- 
mos  convertendo  pra^dicatione  atque  mi- 
raculis.  Denique  in  Alexandrina  Ecclesia 
tam  perfectam  vitam  in  suis  fundavit  disci- 
pulis,  quod  ex  eis  sumpsit  initium  omnis 
illa  ^Egyptiorum  monachorum  conversatio 
admiranda.  Unde  et  Philo,  disertissimus 
Judaeorum,  de  perfectione  discipulorum 
S.  Marci  edidit  librum,  in  quo  protestatur 
eos  orationi  et  contemplationi  assidue  fu- 
isse  intentos,  in  cibo  quoque  et  potu  par- 
cissimos.  Horum  ergo  et  magistri  eorum 
beatissimi  Marci  perfectionem  nos  sequi 
oportet. 

Quocirca  potest  investigari,  quae  sit  per- 
fectio  nostra,  et  in  quo  consistat,  qualiter 
etiam  ad  eam  compendiosius  ire  ac  per- 
venire  possimus.  Legitur  in  Vitaspatrum 
de  miro  et  saluberrimo  fine  abbatis  Si- 
sois,  quemadmodum  in  extremis  agenti 
advenerit  et  apparuerit  primo  S.Antonius, 
deinde  Apostoli  ac  Prophetse,  et  tandem 
Christus.  Quumque  Sisois  exoraret  ut  per- 
mitteretur  modicum  poenitere  ante  egres- 
sum  suum  de  corpore,  atque  hoc  ipsum 
Patribus  et  Fratribus  indicasset  adstanti- 
bus,  dixerunt  ad  eum  :  Non  indiges  poeni- 
tenlia,  pater.  Quibus  ipse  respondit  :  Vere 
nescio  me  vel  initium  fecisse  pcenitentise. 
Et  subditur  ibi,  quod  omnes  qui  aderant 
Patres  et  Fratres,  cognoverunt  quia  perfe- 
ctus  esset.  Ergo  in  summa  illa  ipsius  hu- 
militate,  cognoverunt  eum  esse  perfectum. 
Quamvis  enim  perfectio  nostra  essentia- 
liter  sit  consistens  in  actu  caritatis  seu 
doni  sapientise,  seu  in  diligendo  aut  con- 
templando ;  nihilo  minus  in  humilitate  et 
patientia  posita  perhibetur,  tanquam  in 
virtutibus  ad  perfectionem  prsecipue  dis- 
positivis,  et  sicut  in  signis  in  quibus  vel- 
ut  in  speculo  consideratur  ac  cernitur  in- 
terna  mentis  perfectio. 

T.  32. 


A  Praterea  qua}ritur,qualiter  abbas  Sisois, 
qui  tam  diu  in  eremo  rigorosissimam,abs- 
tinentissimam  atque  sanctissimara  duxit 
vitam,  veraciler  dicere  potuerit,  Nescio  me 
fecisse  initium  poenitcnlia>;  et  qualiter  in- 
telligendum  sit  hoc  quod  fertur  rogasse, 
ut  permitteretur  modicum  poenitere,quum 
quidam  tam  religiosi  quam  sa^culares  de 
hoc  reprehensi  legantur,  quod  in  fine  vitse 
sua;  ad  poenitendum  inducias  petierunt. 
Verum  harum  queestionum  duarum  est  pe- 
ne  una  solutio,  ita  quod  unius  solutio  ex 

B  solutione  pendet  alterius. 

Itaque  sanctus  ille  abbas  asseruit  se  ne- 
scire  initium  poenitentiae  se  fecisse,  non 
quod  ignoravit  oblitusve  fuit  vitam  poeni- 
tentialem  in  solitudine  se  egisse,et  de  suis 
culpis  quotidianis  se  ssepe  esse  confes- 
sum  ;  sed  quia  ex  profundissima  humili- 
tate  atque  altissima  contemplatione  omnem 
poenitentiam  suam  prseteritam  reputavit 
pro  nihilo,  et  quasi  nullius  esse  momenti 
respectu  infinitae  dignitatis,  sanctitatis  et 
justitiae  Dei,  cujus  dignitatem,  sanctitatem 

C  et  justitiam  saltem  per  venialia  nonnun- 
quam  offendit,  et  aliquo  modo  inhonora- 
vit  :  quod  ipse  reputavit  tam  grave,  ut  se 
fateretur  nondum  quidpiam  condignse  poe- 
nitentise  peregisse.  Nempe  quo  aliquis  di- 
vinse  majestatis  immensitatem,  sanctita- 
tem  et  justitiam  sublimius  ac  splendidius 
contemplatur,  eo  quam  detestabile  ac  vi- 
tandum  sit  omne  peccatum,  quantumli- 
bet  parvum,  sincerius  affectuosiusque  in- 
telligit.  Hinc  sua  peccata  quotidianasque 
culpas  et  omissiones  exaggerat  vehemen- 

D  ter,  et  ponderat  graviter ;  nec  se  satisfe- 
cisse  aut  condigne  poenituisse,  imo  nec 
condigne  poenitere  et  satisfacere  posse  ar- 
bitratur,  etiam  si  mille  vivat  ac  lugeat 
annis,  totusque  mundus  secum  ploret,  tot 
quoque  lacrimas  fundat  quot  sunt  guttae 
aquarum  in  magno  mari.  Et  certe,  secun- 
dum  S.  Hieronymum,ita  esset,si  Deus  om- 
nipotens  et  immensus  secundum  justitiae 
suse  rigorem  vellet  nobiscum  procedere, 
et  nostra  ponderare  peccata  penes  gravita- 
tem  quam  sortiuntur  per  comparationem 

3 


34 


IN  FESTO  S.  MARCI  EVANGELIST^. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO    SECUNDUS 


eorum  ad  immensitatem  divinae  justitiee,  A 
dignitatisque  Dei  et  sanctitatis  suse  im- 
mensse.  Verum  misericors  ac  supersapien- 
tissimus  Deus  ad  suam  respiciens  pietatem 
interminatam,  atque  ad  nostram  fragilita- 
tem,  ignorantiam,  defectuositatem  ac  pro- 
nitatem  ad  mala,  pcenitenti  cito  ignoscit. 
Hinc  et  abbas  Agathon  dixit  :  Si  Deus 
vellet  nobis  imputare  negligentias  quas 
orando  incurrimus,  propter  eas  solas  non 
possemus  salvari.  Hinc  sanctus  Job  fassus 
/oiix,2,3,  est  :  Non  justificatur  homo  compositus 
15,20,21.   j^gQ.  g^  gj  voluerit  cum  eo  contendere,  non  B 

poterit  respondere  unum  pro  miile.  Etiam 
si  habuero  quidpiam  justum,  non  respon- 
debo  ei,  sed  ut  meum  judicem  depreca- 
bor ;  si  justificare  me  voluero,  os  meum 
condemnabit  me.  Etiam  si  simplex  fuero, 
hoc  ipsum  ignorabit  anima  mea.  Eodem 
sensu  ac  spiritu  quo  sanctus  Job  protulit 
verba  ista,  protulit  et  abbas  Sisois  verba 
praememorata.  David  quoque  in  Psalmo 
y's.cxLii,2.  oravit  :  Non  intres  in  judicium  cum  servo 
tuo,  Domine,  quia  non  justificabitur  in 
conspectu  tuo  omnis  vivens.  C 

Ex  his  patet  alterius  solutio  qusestio- 
nis.  Quod  etenim  Sisois,  vir  sanctissimus, 
supplicavit  ut  permitteretur  modicum  pce- 
nitere,  venit  (ut  tactum  est)  ex  profundis- 
sima  humilitate,non  ex  remorsu  conscien- 
tise  malee  sicut  in  his  qui  de  induciarum 
postulatione  reprehenduntur. 

Denique  prseinducta  apostolicis  conso- 
nant  documentis.  Nam  et  divinissimus 
niiiipp.w,  Pauius  apostolus  loquitur  :  Fratres,  ego 
^^''^*"  non  arbitror  me  comprehendisse ;  unum 
autem,  quee  quidem  retro  sunt  oblitus,  D 
ad  ea  vero  quse  priora  sunt  extendens 
me  ipsum,  ad  destinatum  persequor,  ad 
bravium  vocationis  supernse.  Quibus  pro- 
ibid.  15.  latis,  adjecit  :  Quicumque  ergo  perfecti 
sumus,  hoc  sentiamus.  Perfectorum  ergo 
est  ita  sentire ;  atque  in  hoc  relucet  no- 
stra  perfectio,  si  totis  viribus  servieri- 
mus  Deo,  ct  tamen  nihil  condignum  nos 
egisse  fateamur  :  praserlim  quum  Deus 
adorandus  et  benedictus,  sit  in  infinitum 
majori    cultu    ac    honorificcntia    dignus, 


quam  ei  a  nobis,  imo  a  toto  possit  mundo 
impendi.  Hinc   admonuit  et  Psalmista  : 
Laudate  eum  secundum  multitudinem  ma-  -PiCL.s. 
gnitudinis   ejus.   Quid   est,   Deum   lauda- 
re  secundum  multitudinem  magnitudinis 
ejus?  quum  in  Ecclesiastico  scriptum  sit, 
Quis  magnificabit  eum  sicuti  est  a  princi-  EccU.xLm, 
pio?  Itemque,  Benedicentes  Dominum,  ex-  /j,,^_  33. 
altate  illum  quantum  potestis,  major  est 
enim  omni  laude.  Itaque  laudare  Deum  se- 
cundum  multitudinem  magnitudinis  ejus, 
est  eum  totis  viribus,  mente,  ore  et  opere 
collaudare,  et  tamen  fateri  nil  condigni  se 
divinse  majestatis   infinitse   honorabilitati 
ac  laudabiiitati  exhibuisse.  Hinc  etiam  di- 
xit  Salvator  :  Quum  feceritis  omnia  quse-  Lucwu, 
cumque  prsecepta  sunt  vobis,  dicite,  Ser- 
vi  inutiles  sumus.  Itaque  perfectio  nostra 
consistit  essentialiter  quidem  in  hoc,  ut 
Deum   puro  virtuosoque  corde  sinceriter 
per  fidem  et  donum  sapientise  contemple- 
mur  ac  fervide  diligamus  ;  in  humiliati- 
one   autem   plenaria  et   patientia   incon- 
cussa,    consistit  tanquam   in   dispositivis 
atque  prseambulis,  et  sicut  in  signis  ac 
speculis. 

Postremo,  ad  istam  perfectionem  itur  ac 
pervenitur  compendiosius  per  privati  amo- 
ris  omnimodam  exstirpationem,  ut  homo 
discat  et  assuescat  non  amare  se  ipsum  ni- 
si  in  Deo  :  omnia  scilicet  appetendo,  am- 
plectendo,  viriliterque  agendo,  et  sequani- 
miter  sustinendo,  quse  sibi  necessaria  sive 
accommoda  sunt  ad  complacendum  Altis- 
simo,ad  proficiendum  in  caritate  et  gratia 
ejus,  ad  beatitudinem  obtinendam  ;  omnia 
quoque  abhorrendo  ac  fugiendo  cum  toto 
conatu  ac  diligentia  incessanti  quse  sunt 
impeditiva  aut  elongativa  a  Deo,  a  spiritu- 
ali  profectu,  ab  incremento  divini  amoris, 
ab  adeptione  verse  et  copiosioris  salutis. 
Porro  ad  hoc  quod  istud  adimpleamus, 
necesse  est  ut  ea  quse  Ordinis  sunt,  et 
prspsertim  ad  quse  ex  prsecepto  aut  voto 
tenemur,  diligentissime  observemus,  vi- 
temusque  modica,  ne  paulatim  evacue- 
mur,  et  discretionem  servemus  in  cunctis, 
ordinate  in  omnibus  procedendo.  Istud  est 


IN    FESTO    S.  MARCI   EVANGELISTyE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


vere  abnegare,  relinqiiere,  vineere,  mor-  A  saliiberriino  hurnilitatis  ac  patienti®  fundo 


tiCieare  se  ipsuin  :  passiones  coinpescere, 
proprio  aniino  dominari,  viliis  reluctari ; 
oculos  inleriores  semper  ad  Deuin  erige- 
re,  orando  ac  meditando  ad  ipsum  assi- 
due  adspirare,  nullum  tempus  infriictuose 
i/ebv.\i,9.  transigere,  et  semper  requirere  meliora  ac 
viciniora  saluti,  atque  in  securissimo  ac 


semper  stabilirc  se  ipsum,  in  divinac  quo- 
que  majestatis  pr»sciitia  iiitiis  et  foris 
persistere  custoditum.  Quse  omnia  ut  vaic- 
amus  implere,  beatissimi  Marci  evangeli- 
sta)  invocemus  suffragia,  imitemur  exem- 
pla,  veneremur  virtutes,  ejusque  meritis 
ac  precibus  exaudiri  rogemus  a  Domino. 


SERMO   TERTIUS 


QUOMODO  PR.ELATUS  SIBI  CAVERE  DEBEAT  ET  GREGI,  ET  QUOMODO  RURSUS  SUBDITI 

DEBEANT  OBEDIRE. 


c 


I LAMA  VIT  leo  :  Sicper  speculam  Do- 
mini  ego  sura,stans  jugiter  per  diem; 
et  super  custodiam  meam  ego  sum,  stans 
totis  noctihus.  Is.  xxi,  8. 
EzechA,^  In  visione  prophetica  Ezechieli  osten- 
^^^^^'  sa,  in  qua  apparuerunt  quatuor  animalia, 
S.  Marcus  evangelista  designatus  est  per 
leonem,  quoniam  evangelium  suum  a  cla- 
more  beatissimi  Prsecursoris  in  deserto  in- 
cepit,  et  circa  Christi  resurrectionem  in- 
tentus  est.  In  themate  igitur  tacto,  per 
leonem  intelligitur  Marcus,  qui  verissime 
dicere  potuit,  imo  verbis  et  factis  dixit, 
«  Super  speculam  Domini  ego  sum,  stans 
jugiter  per  diem»:  intelligendo  per  specu- 
lam,  vel  pastoralem  speculationem  ac  di- 
ligentem  considerationem  sibi  super  sub- 
ditos  suos  a  Deo  commissam,  vel  arcem 
seu  locum  hujusmodi  speculationis.  Scivit 
Jhid.m,i-;  namque  se  a  Deo  constitutum  ac  datum 
xxxiii,  7.  speculatorem  domui  Israel,  id  est  plebi 
christianse  sibi  commissae,  Deum  spiritua- 
liter  contemplanti.  Idcirco,  ut  creditum 
sibi  officium  fidelissime  adimpieret,  vigi- 
lantissimum  habuit  respectum  ac  curam 
pervigiiem  circa  gregem  dominicum,et  ad 
eos  ad  quos  convertendos  fuit  a  beatissimo 
Apostolorum  principe  missus.  Et  primo 
super  Aquilegiensis  Ecclesise  speculam 
stetit ;  quo  peracto,  Alexandrinse  civitatis 
plebi  fuit  intentus.  Quos  omnes  multosque 


B  alios  vcrbis  et  scriptis,  exemplis  et  signis, 
pro  posse  convertit,  enutrivit,  custodivit 
ac  rexit.  Sed  quia  non  debet  quis  aliorum 
saluti  ita  intendere,  ut  negligat  saluti  pro- 
prise  providere,  recte  in  persona  S.  Marci 
in  themate  subditur  :  «  Super  custodiam 
meam  ego  sum,stans  totis  noctibus».  Prae. 
latus  namque  quo  major  ac  iatior  est  ejus 
prffilatio,  eo  plus  indiget  proprii  cordis 
custodia,  spirituali  profectu,  exercitatione 
interna,  experientia  et  sapore  vitae  spiritu- 
alis  ac  sanctae,ut  a  Deo  obtineat  et  colligat 

C  in  secreto  quod  effundat  et  communicet 
subditis  in  aperto.  Cur  autem  pastor  et  cu- 
stos  aliorum  dicit  se  stare  super  custodiam 
subditorum  semper  per  diem,  et  super  cu- 
stodiam  propriam  noctibus  totis,  nisi  forte 
quia  praelati  diurnis  temporibus  magis  cir- 
ca  subditos  indigent  occupari,pr8edicando, 
celebrando,  confessiones  audiendo,  causas 
atque  negotia  expediendo;  a  quibus  omni- 
bus  magis  cessant  horis  nocturnis?  Idcirco 
tunc  Deo  et  sibi  ipsis  magis  vacare  de- 
bent,  juxta  illud  Psalmistse  :  Deum  exqui-  i>s.Lxxvi,3. 

D  sivi  manibus  meis  nocte  contra  eum. 

His  itaque  modis  unusquisque  prselatus 
stet  supra  custodiam  duplicem,  utpote  sui 
gregis  ac  proprii  cordis  :  imo  in  primis 
intueatur,  examinet,  purget,  perficiat  cu- 
stodiatque  se  ipsum,  ne  aliis  prsedicans,  icor.m, 
ipse  reprobus  efficiatur,  sed  ciim  Domino  ^^' 


36 


IN   FESTO   S.  MARCI   EVANGELIST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    TERTIUS 


Act.  I,  1. 


Lnc.  IV,  23. 

Jer.  X,  21. 
Eccli.  X,  2. 


Matth.w, 
14. 


Apoc.  XIX, 
10. 


1  rf/H.  V, 

20. 


Sap.  XVI, 
15. 

Joh  XXIV, 
12, 


Jesu  incipiat  facere  et  docere,ne  opere  de-  A 
struat  quod  verbo  Bedificat,  ne  subditos 
scandalizet,  ne  oves  Christi  dispergat,  vul- 
neret,  necet,  quas  colligere,  sanare,  vivifi- 
care  tenetur,  ne  ei  dicatur,  Medice,  cura 
te  ipsum ;  et  ne  illud  Jeremise  impleatur 
in  eo,  Quia  stulte  egerunt  pastores,  omnis 
grex  eorum  dissipatus  est.  Etenim  secun- 
dum  judicem  populi,  sic  et  ministri  ejus ; 
et  qualis  est  rector  civitatis,  tales  et  inha- 
bitantes  in  ea.  Sed  et  Salvatore  testante, 
Caecus  si  cseco  ducatum  exhibeat,  ambo 
pariter  ruunt  in  foveam.  Consequenter  B 
credito  sibi  gregi  intendat  cum  diligentia 
summa,  utpote  eis  pro  quorum  salute  Rex 
regum,  Dominus  universorum,  dignatus 
est  proprium  fundere  sanguinem  et  mor- 
tem  subire  turpissimam  :  unde  certissi- 
mum  est,  quod  pro  eis  districtissimam 
exiget  rationem.  Prsesidens  ergo  quidquid 
negligentiae  et  peccati  deprehenderit  in 
subjectis,  caritative  corripiat,  juste  casti- 
get,  et  publice  excedentes,  coram  omnibus 
reprehendat,  ut  ceteri  expavescant. 

Porro  qui  corripiuntur  et  corriguntur,  C 
nequaquam  accipiant  aegre,  non  indignen- 
tur,  irascantur  aut  detrahant  praesidenti, 
sed  gratias  agant  ei  ac  Deo  quod  emen- 
dantur  in  saeculo  isto  ne  pereant  in  futu- 
ro  :  scientes  quod  impossibile  sit  manum 
Omnipotentis  effugere,  nec  posse  peccata 
inulta  manere ;  e.t  maximam  esse  miseri- 
cordiam  Dei,  corrigi  in  praesenti ;  metuen- 
dissimam  quoque  iram  ipsius,  in  praesenti 
vita  non  castigari,  sed  futuri  judicii  distri- 
ctioni  importabili  reservari  :  pensantes 
item,  quod  praesidens  agat  id  quod  Deus  D 
ab  ipso  requirit,  quod  nisi  efficeret,  cum 
delinquentibus  simul  periret ;  quod  etiam 
summae  sit  caritatis  ac  maximae  pietatis, 
mederi  vuhieribus  animarum.  Nec  judicet 
subditus  temerarie  praesidentem,  quasi  ac- 
ceptor  sit  personarum,  aut  personaliter 
reus,  vel  illum  seu  illum  non  arguens  : 
haec  quippe  perversae  ac  rebellis  sunt 
mentis,  vulnera  sua  non  sentientis,  imo 
medici  manum  instar  furiosi  impudenter 
mordentis.  Attendat  ergo  praelatus   quod 


Tito  scribit  Apostolus  capitulo  secundo,  In   tu.  n,  -. 

omnibus  te  ipsum  praebe  exemplum  bono- 

rum  operum,  in  doctrina,  in  integritate,in 

gravitate ;  quod  item  scribit  ad  Timothe-  I 

um,Sollicite  cura  te  ipsum  probabilem  ex-  n  Tim. », 

hibere  Deo,  operarium  inconfusibilem,  re-  *^- 

cte  tractantem  verbum  veritatis. 

Insuper  unusquisque  etiam  subditus 
per  rationis  considerationera  speculetur  se 
ipsum,  custodiens  cor  suum  et  animam  su- 
am,  ne  a  lege  declinet,  ne  violet  regulam, 
ne  superiorum  suorum  transgrediatur  sta- 
tuta,ne  remissus  fiat  aut  tepidus.  Custodiat 
igitur  omnes  exteriores  interioresque  sen- 
sus,  potissime  in  divinis,  nec  per  corporis 
membra  agat  quidquam  injustum  :  imo 
verbum  Dei,  doctrina  Scripturae,  informa- 
tio  praesidentis  sint  lucerna  pedibus  suis,  Ps.  cxvm, 
et  lumen  semitis  suis,  ut  conversetur  in  '" 
omnibus  secundum  eloquia  Scripturarum, 
quemadmodum  Salomon  cohortatur  :  Ser-  Prov.  vu, 
va  mandata  et  legem  quasi  pupillam  oculi  "  ^' 
tui ;  liga  eam  in  digitis  tuis,  et  in  tabulis 
cordis  tui  scribe  eam.  Qui  rursus  testatur: 
Mandatum  lucerna  est,  et  lex  lux,  et  via /6(rf.vi,23. 
vitae  increpatio  disciplinae.  Subditus  quo- 
que  perpendat  quod  in  Ecclesiastico  legi- 
tur : Quam  bonum  est,  correptum  ostende-  Eccu.wi. 
re  poenitentiam ;  quod  item  in  Proverbiis 
fertur  :  Egestas  et  ignominia  ei  qui  deserit  Prov.w», 
disciplinam  ;  qui  autem  acquiescit  argu- 
enti,  glorificabitur  :  quod  etiam  Samuel 
dixit,  Quoniam  quasi  peccatum  ariolandi  ineg.w, 
est  repugnare,  et  quasi  scelus  idololatriae,  ' 
nolle  acquiescere. 

Praeterea,  quam  diligentissimus  sui  ipsi- 
us  custos,  quam  humilis  propriae  conditio- 
nis  recognitor,quam  profundus  divinorum 
contemplator  mysteriorum  fuerit  Marcus 
sanctissimus,  constat  ex  eo  quod  pollicem 
sibi  legitur  abscidisse,  ne  ad  sacerdotium 
promoveretur.  0  quantum  verebatur  ac 
reverebatur  majestatem  atque  justitiam 
Dei ;  quam  profunde  penetravit  verba  Apo- 
stoli,  Qui  manducat  et  bibit  indigne,  judi-  i  Cor.  xi, 
cium  sibi  manducat  et  bibit!  Quod  an- "^' 
tequam  scriberetur  agnovit,  intuensque 
expavit.  Quid  ergo  est,  quod  uos  miseri, 


27 


IN   FESTO   S.  MARCI   EVANGELISTiE.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS                   37 

pauperes   et   pusilli,  sacra  mysteria  tam  A  celebramus,  eo  perfectiori  id  mente  facere 

irreverenter  tractamus,  tam  imparati  ac-  nos  oportet.  Alioqui  ubi  fructus  quotidia- 

cedimus,  et  post  celebrationem  tam  in-  nae  ceiebrationis?  ubi  quotidianus  profe- 

considerate  conversamur,  tam  incustoditi  ctus  ?  Nonne  non  proficiens,  deficit? 

sumus  atque  ingrati,  mox  ad  pristinas  le-  Postremo,  beatissimus  Marcus  non  so- 

vitates,  fabulationes,  dissolutiones,  gulo-  lum  praetactam  ob  causam  rite  «  leo  )>  vo- 

sitates  et  insipientias  redeuntes  ?  Cur  non  catur,  sed  item  propter  fortitudinem  sui 

intuemur  praeallegata  verba  Apostoli,  et  animi  in  adversis,  et  quia  terribile  genus 

I  Cor.  XI,  quod  denuo  tam  terribiliter  intonat,  Qui-  mortis  pro  fide  et  Deo  patientissime  tulit, 

cumque  manducaverit  panem   hunc,  vel  atque  in  omni  eventu  in  Deo  constans  per- 

biberit  calicem  Domini  indigne,  reus  erit  mansit,  implens  quod  ait  Scriptura  :  Ju-    i'rov. 

corporis  et   sanguinis  Domini  ?  Emende-  stus  quasi  leo  confidens,  absque  terrore  ^''^"'' '' 

mus  ergo  nos  valde,  et  ante  celebratio-  B  erit.  Instar  quoque  leonis,  oculis  dormi- 

nem  nos  efficaciter  praeparemus;  in  cele-  vit  apertis,  quia  corporaliter  sic  dormivit 

bratione,  pura,  elevata  ac  fervida  mente  quod  sobriissima  ac   ferventissima  mens 

stemus;  post  celebrationem  custoditi,  de-  sua  frequenter  fuit  Deo  intenta,juxta  quod 

voti,  amorosi,  suaves  et  grati  persevere-  scriptum  est  :  Ego  dormio,  et  cor  meum  cw.  v,  .>. 

mus  :  imo  tota  conversatio  nostra  sit  una  vigilat.  Ejus  ergo  fortitudinem  imitemur, 

ad  celebrandum  prseparatio  continua.  Vi-  ejus  patientiam  in  cunctis  adversitatibus 

demus   quod   laici  eo  quo   communicant  amplectamur,  ejus  constantiam  in  omni 

die,  morigerati  sunt  et  devoti  prse  solito  :  sectari    eventu    conemur,   ne    inordinate 

quanto  magis  nos  qui  quasi  quotidie  cele-  contristet  nos  quidquid  acciderit  nobis,  ne  Pror.  xm, 

bramus,  quotidie  maturi,  faceti,  devoti  es-  propria  animositate  vincamur,  ne  corrua- 

se  debemus,  imo  quotidie  devotiores,  cu-  mus  sub  vitiis,  sed  viriliter  semper  ste- 

stoditiores  ac  ferventiores?Quia  quo  ssepius  C  mus  in  Domino. 


IN  FESTO 
SS.  PHILIPPI  ET  JAGOBI 


APOSTOLORUM 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


STABUNT  JUSTI   IN  MAGNA   CONSTANTIA,   ETC.  Sap.  V,  l-O. 


LECTIO  ista  in  horum  festivitate  Apo- 
stolorum  rationabiliter  legitur,  quia 
in  ea  docetur  quid  in  judicii  die  intererit 
inter  bonos  et  malos,  inter  eleetos  et  re- 
probos.  Itaque  Sapiens  asserit  : 

Stabunt  justi  in  magna  constantia,  id 
est  fortitudine  et  securitate  in  die  judicii 
generalis,  adversus  eos  qui  se  angustiave- 
runt,  id  est,  terrores,  minas,  oppressiones 
et  mortem  eis  intulerunt;  et  qui  ahstule- 
runt  labores  eorum,  id  est,  possessiones 
eorum  violenter  diripuerunt.  Vel,  «  qui 
abstulerunt  labores  eorum  »,  id  est,  opera 
eorum  virtuosa  laboriose  peracta,dixerunt 
esse  inania  aut  non  veraciter  bona.  Vi- 
clentes  judicem  Christum,  et  justos  cum 
eo  judicaturos,  turbabuntur  timore  hor- 
rlbili,  id  est,  vehementissimus  timor  eos 
concutiet,  penetrabit,  confundet.  Et  mi- 
rabuntur  in  subitatione  insperatw  salu- 
tis,  id  est  in  accelerata  eventione  felici- 
tatis  justorum,  quam  futuram  esse  non 
crcdidcrunt,  nec  speraverunt,  dicentes  in- 
trase  per  co^\\.sX\onQm,pa'nitentiamagen- 
tes,  id  est,  de  suis  peccatis  dolentes  poeni- 
tentia  infrucluosa  et  sera,  quia  non  veniet 
ex  caritate  et  zelo  justitiae,  nec  erunt  in 
stalu  niercndi  ac  demerendi,  sed  orietur 


A  pcenitentia  illa  ex  servili  timore,  et  ex  af- 
flictione  quam  patientur;  et  pra^  angustia 
spiritus,  id  est  ex  pcenali  oppressione  et 
perterritione  cordis  sui,  gementes  quod  ad 
tantam  devenerunt  miseriam  : 

Hi  sunt  quos  aliquando,  scilicet  in  ssb- 
culo  isto  et  vita  preesenti,  habuimus  in 
derisum,  juxta  illud  Job  :  Deridetur  justi  Job  xir,  4. 
simplicitas.  Sic  in  die  Pentecostes  prsedi- 
cantibus  Apostolis,  infideles  Judsei  irri- 
dendo  dixerunt,  Quia  musto  pleni  sunt  a^. 11,13. 
isti.  Et  in  similitudinem  improperii,  id 

B  est  in  exemplum  vituperationis,  ita  quod 
improperantes  alicui  dicebant  :  Sis  ut  il- 
le ;  aut,  Eveniat  tibi  ut  illi.  Unde  sanctus 
Job  ait  :  Posuit  me  in  proverbium  vulgi.  /o6xvii,6; 
Et  Judaei  obstinati  dixerunt  ca3C0  a  nativi-  ^^^'^- 
tate  quem  Christus   fecit  videntem  :  Tu  Joann:i\, 
discipulus  illius  sis,  scilicet  Christi.  Quod  ""' 
animo  maledicendi  locuti  sunt.  Nos  insen- 
sati,  id  est  salutari  sapientia  destituti,  vi- 
tam  illorum  aistimabamiis  insaniam,  id 
est  fatuitatem:quia  prsesentia  atque  carna- 
lia  despexerunt,  in  quibus  perversi  suam 

C  constituunt  felicitatem.  Unde  in  Evange- 
lio  legitur,  quemadmodum  Christo  contra 
avaritiam  prsedicante,  Pharisa?i,  qui  avari  ^'"<^"^'''*- 
eranl,  irridebant  euin,  dicentes  :  Insanit;  20. 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI  APOSTOLORUM. 


SERMO    PRIMUS 


39 


quid  eum  auditis?  Impii  namque  et  cslv- A  putati  sunt  inte?' filios  Bei,  \d  esi  angelos, 

nales  habent  rationem  vitiis  et  erroribus  sanctos  (de  quibus  ad  Job  ioquitur  Domi- 

obtenebratam  :  idcirco  judicant  stulte.  Et  nus,  Ubi  eras,  quum  me  laudarent  astra /06 xxxvm, 

finem  <7^orww,  puta  justorum,  a?stimaba-  matutina,  et  jubilarent  omnes  filii  Dei),  *' ^" 

mus  esse  sine  honore,  id  est  absque  re-  et  inter  Sanctos  sors  (id  est  pars  seu  felix 

tributione  gloriosa  a  Deo.  Quocontra  ait  merces)  illorum  est?  ke  si  dicant  :  Mira- 

/•s.cxv.is.  Psalmista  :  Pretiosa  in  conspectu  Domini  mur  de  isto,quod  tam  inopinate  accidit  ita, 

mors  Sanctorum  ejus.  Quomodo  ergo  com-  videlicet  nobis  tam  male, ct  illis  tam  bene. 


SERMO   PRIMUS 


DE   DIFFERENTIA   RETRIBUTIONIS   JUSTORUM   ET   IMPIORUM,    ET   QUOMODO 
HIG   JUSTI   PREMANTUR   AB   IMPIIS. 


v 


OS  qui  secuti  estis  me,  sedebitis  super  B 
sedes  duodecim,  judicantes  duodecim 
tribus  Israel.  Matth.  xix,  28. 

In  his  verbis  Christus  promisit  sanctis 
Apostolis,  et  in  eorum  persona  omnibus 
apostolicam  vitam  ducentibus,  puta  reli- 
giosis  omnibusque  perfectis,  quod  in  die 
judicii  sessuri  sint  secum  et  judicaturi 
genus  humanum.  Judicabunt  quippe  per 
assessoriam  dignitatem,  et  omnes  electi 
judicabunt  per  sententise  Judicis  approba- 
tionem.  Et  de  his  justis  atque  perfectis  in 
lectione  hac  dicitur,  quod  in  die  judicii  C 

Sap.\,\.  stabunt  cum  Christo  in  magna  constantia 
contra  suos  persecutores  :  quia  de  sua  sal- 
vatione  erunt  securi,  prsesertim  qui  ante 
horam  illius  judicii  ad  beatificam  Dei  frui- 
tionem  pertingunt.  Tunc  utique  erunt  in 
gaudio  magno,  quia  damnationem  evase- 
runt  eeternam.  Nec  reprobis  suisque  ad- 
versariis  condolebunt,  sed  zelo  justitise 
contra  eos  movebuntur.  Propter  quod  pra3- 

Ps. Lvii,  11.  dixit  Propheta  :  Laetabitur  justus,  quuin 
viderit  vindictam ;  manus  suas  lavabit  in 
sanguine  peccatoris.  In  Job  quoque  asseri-  D 

/06 XXII, 19.  tur  :  Videbunt  justi  et  la^tabuntur,  et  in- 
nocens  subsannabit  eos.  Tunc  enim  Beati 
et  justi  erunt  divina?  justitia;  plenarie  con- 
formati,  et  congratulabuntur  eidem  in  ju- 
sta  punitione  pravorum,  quia  tunc  tempus 


erit  rigoris  justiti»,  non  dulcoris  miseri- 
cordiae  circa  iniquos. 

Denique,  in  lectione  hac  hodierna  valde 
compendiosa  continentur  multa  saluberri- 
ma  documenta.  Primum  est  de  differentia 
retributionis  justorum  et  injustorum  :quo- 
niam  Sancti  erunt  in  grandi  constantia, 
in  seterna  Isetitia,  in  beatitudine  plena ; 
impii  autem,  in  timore  horribili,  in  admi- 
ratione  pcenali,  in  poenitentia  sterili,  in 
gemitu  atque  angustia  seternali,  in  incen- 
dio  infernali.  Hinc  in  Malachia  scriptum 
est  :  Convertemini,  et  videbitis  quid  sit  Maiach 
inter  justum  et  impium,  et  inter  servien-  '^''^'' 
tem  Deo  et  non  servientem  ei.  Ecce  enim 
dies  veniet  succensa  quasi  caminus;  et 
erunt  superbi,  et  omnes  facientes  impie- 
tatem,  stipula;  et  inflammabit  eos  dies  ve- 
niens.  Et  orietur  vobis  timentibus  Deum 
Sol  justitise;  et  salietis  quasi  vituli  de  ar- 
mento.  Hinc  ait  Gregorius  :  In  extremo  ju- 
dicii  die, dum  apertis  coelis, ministrantibus 
angelis,  consedentibus  Apostolis,  Christus 
in  sede  majestatis  sua?  apparuerit,  oinnes 
electi  ac  reprobi  pariter  eum  videbunt,  ut 
justi  de  munere  retribulionis  sine  fine 
gaudeant,  et  injusti  de  ultione  supplicii  in 
perpetuum  gemant.  Hieronymus  quoque  : 
Judicaturo  (inquit)  Domino,  lugubre  mun- 
dus  immugiet,  et  tribus  ad  tribum  pectora 


III, 

,2. 


40 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLOHUM.   —   SERMO   PRIMUS 


I  Petr. 
18. 


ferient;  potentissimi  quondam  reges  nudo 
latere  palpitabunt.  0  quantus  horror  corda 
iniquorum  tunc  penetrabit,  quum  viderinl 
Judicem  summum  contra  se  tam  iratum, 
seque  protinus  in  sempiterna,  acerbissima 
ruituros  tormenta!  Tunc  namque,  ut  ait 
Anselmus,  a  dextris  erunt  peccata  accu- 
santia,  a  sinistris  infiriita  dtnmonia  ad  ac- 
cusandum  pronissima;  subtus  horrendum 
chaos  inferni,  superius  Judex  iratus;  intus 
conscientia  urens,  foris  mundus  ardens. 

IV,  Ibi  justus  vix  saivabitur.  Ileu  !  miser  pec- 
cator  sic  deprehensus  quo  fugiet?  Im()0s- 
sibile  erit  latere,  intolerabile  apparere. 

Secundo  in  lectione  ista  docetur,  quod 
sit  poenilentia  quipdam  infructuosa,illa  vi- 
delicet  qua  quis  dolet  de  suis  p(!ecalis, 
non  in  quantum  sunt  inhonorativa  offen- 
sivaque  Dei,  et  in  se  turpia  et  iniqua,  hoc 
est  non  ex  Dei  amore  et  zelo  justitia^,  sed 
in  quantum  simt  sibi  ipsi  nociva  damna- 
tionisque  causa,  utpote  ex  solo  servili  li- 
more,  seu  improbo  et  privato  sui  ipsius 
amore.  Ex  hoc  namque  quod  homo  amat 
se  in  se,  sequitur  quod  horret  sui  ipsius 
piinitioncm,  et  dolet  de  causa  punitionis, 
scilicet  de  peccato,  in  quanturn  est  causa 
su;d  afflictionis.  I)(;nique  de  isto  legitiir 
ex(;m[)lum  horribile  in  libro  seoundo  Ma- 

IX,  chab.-eorum  de  Antiocho  r(;ge  iriiqiio,  (|iii 
quum  in  gravi  (^sset  constitiitus  laiigiiori;, 
ex  propria  vexatione  ad  sui  ipsiiis  cogni- 
ihid.  12.  tionem  perductus,  dixit  :  Jusluin  est  siib- 
dituni  esse  Deo,  et  mortalern  iion  p;iiia 
Deo  sentire.  Orabat  aut(un  hic  scel(!stiis 
(id  est  viliosiis  ist(!  Antiochiis)  Doiriiniiin, 
a  quo  non  erat  misericordiam  consecutu- 
rus.  Promisit  etiarn  se  l(!in[)liiin  Dei  in 
J('riisal(!rn,  qiiod  priiis  (!Xspoliaverat.,  donis 
0[)tirnis  ornatiirum,  el  sancta  vasa  miilti- 
plicaturiim,  (!t  [)ertin(!ntes  ad  sacrificia 
sumptus  de  suis  redditibiis  pnestitiiriim  ; 
su[)er  luec  et  JiHheiim  se  fiilunim,  ci  om- 
n(!rn  lociim  T(!rr;n  s;iricti»!  [x^raiiibiilatiinim, 
(!t  [iriedicatiiruiii  Dci  [lOtestatern.  I"it  taincii 
ha!C  omriia  ei  nil  profii(!riiiit,  sed  in  a-ler- 
niim  damnatus  csl.  Sirnili  rnodo  dicit  .\[)()- 
stoliis  ad  Flebrfpos  de  Esau,  quod  nori  iii- 


WAfiich 
1  cX  sc(( 


ll,l„ 
17. 


\ir, 


A  venit  poenitentia?  locum,  quanquam  cum 
lacrimis  inquisisset  eam.  —  Verumtamen 
nulli  debet  dari  despeiationis  occasio.(|uia 
quamdiu  durat  ha?c  vita,est  homo  in  slatu 
merendi  ac  demerendi  :  ideo  potest  salu- 
briter  p(Enilere.  Sed  ex  pra^habitis  patet, 
quam  periculosissimum  sit  poenitentiam 
diu  differre.  pra^sertim  usque  ad  gravem 
infirmitalem  aiit  senectiitenuquia  tiinc  ra- 
ra  esl  paMiilenlia  vera.  Kt  quamvis  quidam 
in  extremis  videanlur  [)lurimurn  pocnite- 
re,  non  tarnen  salvantur,  quoniam  ex  ser- 

B  vili  timore,  hoc  est  ex  formidine  condem- 
nalionis  a3terna>,  non  ex  caritate  et  zelo 
jiislitirr».  [)nmitent.  Ciijus  signum  est,  qiiod 
si  diiitius  vivcre  posscnt,  nec  mortem  li- 
merent,  aiil  sanarenliir,  mox  ad  solita  re- 
dirent  peccata.  PaMiiteat  ergo  unusquisque 
tempestive,  et  ex  odio  eulpse,  atque  ex  Dei 
amore,maxime  dolens  quod  tam  benignis- 
simum  E*atrem  offendit,  tam  altissimum, 
sanctissimum  ct  superdignissimum  Deiim 
iiihonoravit. 
Tertio  ex  lectione  hac  informamur.  qiiod 

C  electi  Dei  et  justi  in  vita  prwsenti  ab  infi- 
delibiis  et  iniqiiis  deridentur,  spernuntiir 
ae  fatiii  re[)iitantur.  Unde  et  Christus  ait 
in  Psalmo  :  Omnes  videntes  me,  derise-  /'«. xxi,8. 
riirit  me.  Atqiie  ex  Evangelio  patet,  qiiari- 
tas  siibsannationes,  blasphemias,  dctracti- 
on(!s,  injiirias  a  JikKxms  |)ertulerit  ante 
siiam  passion(!in,  in  (^a  el  post  eam.  Sic 
et  sanctiis  Job  dixit :  Nunc  aiitem  derident  yoiixx,  t. 
me  juniores  ternpon!.  \]\\(\ii  ct  quarlo  Fic- 
giiiii  liabctiir,  ([U(!ina(lmodiim  [)rincipes 
dixerunt    ad   Jehii    de    filio    l'ro[)helarum 

D  ([iicin   Klis(!iis  inisit  ad  J(!hu  :  (Juid  vcnit  iv/rt./.  ix. 
insaniis   istc  ad   te  ?  Nam  ([iialis  qiiisque  "' 
est,  laliter  jiidicat.  Irn|)ii  ergo  peccalis  cor- 
riipti,  vitiis  excecati,  et  in  rationis  jiidi- 
cio  piorsiis  infecti,  quoniam  iniquitatem 
arnarit,  terrena  et  carnalia  sa[)iunt,  qusB 
spiritiialibus  et  divinis  [^rfrferunt  bonis, 
borium   jiidicant   rnaliim,  et  econlra  :  sic- 
([U(!  vitain  jiistonirn  |)iitant  insaniam.  Sic-  .sa/i.  v,  i. 
que  vid(!iiiiis  ([iiolidic.qiiod  ([uiduin  [laicn- 
tes  et  [)ro[)in([ui  carnales,  repiitant  filios 
<l  cogiialos  siios  religioncm  inlrantes,  vel- 


IN    FESTO   SS.  PHILIPI'1   ET   JACOBI   APOSTOLORLM.    —   ENARRATIO   IN    EVANGELIUM 


41 


Jiccli. 

n. 


XIII, 


Joann. 
18,  \'i. 


nt  iiisanos  et  insipienter  agentes;  et  mnn-  A 
(lani,  poinposi,  lascivi  deridenl  qiiosdarn 
devolos  ct  siinplices  abjectc  hninililerqnc 
vestitos.  Ideo  in  Ecclesiastico  legitnr:Abo- 
nninatio  est  snperbo  huinilitas;  sic  et  ex- 
secratio  diviti  pauper.  Itaque  si  optainus 
esse  de  nunicro  electoruin  lilioruinque 
Dei,  non  dedigneinur  perlerre  persecutio- 
nes,  irrisiones  et  odia  inundi,  sed  gaudea- 
mus  et  rcgralieinur  Deo  in  talibus,  conli- 
dentes  quod  in  die  judicii  inter  Dei  filios 
inveniemur.  Nain  et  Salvator  loquitur  san- 
ctis  Apostolis,  et  in  eorum  persona  cun-  B 
ctis  electis  :  Si  inundus  vos  odit,  scitote 
quia  me  priorein  vobis  odio  habuit.  Si  de 
mundo  essetis,  inundus  quod  suuin  erat 
diligeret.  Quia  vero  de  inundo  non  estis, 


sed  ego  elegi  vos  de   mundo,  propterca 
odit  vos  inundus.  Postreino,  sic  cl  beatis- 
siini  isti  apostoli  Fhilippus  et  Jacobus  di- 
versas  eum  Christo  perpessi  sunt  tribu- 
lationes,  irrisiones  et  persecutiones  ante 
ipsius  passionem,  et  in  ea,  ac  postea.  Pro- 
pter  quod  Christus  dixit  ad  eos  in  Ccena 
novissima  :  Vos  estis  qiii  permansistis  ine-    Luc.wu, 
cuin    in   tentationibiis  meis.  Kt  rursus  :  ^^' 
Venit  liora,  ut  oiniiis  qiii  interficit  vos,  ar- y</a««.  xvi, 
bitretur  se  obscqiiium  pra^stare  Deo.  Item-  ^' 
que  :  Eritis  odio  omnibus  hominibus  pro-  Maiih.x, 
[)ler  nomen  meuin.  Qujc  oinnia  generaliter  ^"  , 
Apostolis  est  locutus.  In  sequentibus  vero 
sermonibus,    mentio   erit   de    specialibus 
horum  felicium  Apostolorum  persecutio- 
nibus  atque  martyriis. 


ENARRATIO  IN  EVINGELIUM 


NON    TURBETUR    COR    VESTRUM.    Joann.    XIV,   1-13. 


E' 


IVANGEMUM  festi  pra^sentis  ex  sermo- 
ne  Christi  post  Ccenam  Apostolis  fa- 
cto  est  suinptiim  :  quod  in  solennitate 
hac  legitur,  quia  in  eo  speciale  quid  de 
beatissimo  Philippo  apostolo  continetur. 
Itaque  Joannes  scribit  : 

Dixit  Jesus  discipulis  suis,  puta  Apo- 
stolis  :  Non  turbetur  cor  vestrum.  Ante 

yoo««.xii,  ait  Salvator  :  Nunc  anima  mea  turbata  est. 

ibvi.  XIII  E*'  rursus  :  Quum  haec  dixisset  Jesus,  tur- 

21-  batus  est  spiritu,  Quomodo  ergo  nunc  ait 

Apostolis,  «  Non  turbetur  cor  vestrum  », 
prasertim  quum  ejus  actio  sit  nostra  in- 

Act.\.\.  structio,  ipseque  coeperit  facere  et  doce- 
re?  Respondendum,  quod  verba  illa  de 
Christi  turbatione,  intelligenda  sunt  de 
turbatione  inferioris  partis  animae  sponte 
assumpta,  judicium  rationis  sequente,  nec 
eam  impediente.  Qua3  turbatio  fuit  pro- 
passio  magis  quam  passio,  secundum  Hie- 
ronymum.  Ad  quod  innuendum,  scriptum 

Joann.  \i,  ■'  ....  .    .  ,     *  . 

■.n.  est  :  Jesus  inlremuit  spiritu,  et  turbavit  se 


C  ipsum.Porro  quod  Christus  nunc  ait,«Non 
turbetur  cor  vestrum  »,  intelligendum  est 
de  turbatione  immoderata  rationem  praj- 
veniente  et  offuscante,  quae  paci  et  tran- 
quillitati  opponitur  :  qua?  turbatio  oritur 
ex  immoderatis  passionibus  anim<e,utpote 
ira,  dolore,  tristitia  et  tirnore.  Quoniam 
ergo  Apostoli  fuerunt  in  Ccena  vehemen- 
ter  contristati  ac  territi,  quia  audierunt  a  Maidi. 
Christo,  quod  unus  eorum  eum  esset  tra-  3,"'"  '  '' 
diturus,  et  oinnes  in  eo  scandalum  essent 
passuri ;  hinc  eos  admonuit  ne  ex  iinrno- 

D  deratis  tristitia  et  timore  perturbarentur, 
sed  ad  tranquillitatem  inentis  in  Deo  se 
darent.  Ideo  subditur  : 

Creditis  in  Deum  unum,  verum  et  vi- 
vum,  et  in  me  credite,  quia  et  ego  verus 
sum  Deus  :  ideo  consequens  est,  ut  si  in 
Deuin  creditis,  in  me  quoque  credatis.  Per 
quod  Christus  se  Deum  esse  insinuat  : 
quia  non  est  credendum  nisi  in  verum 
Deum,  quum  fides  sit  theologica  virtus, 


42 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLORUM.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


9,  10. 


cujus  objectum  est  Deus  seu  veritas  pri- 
ma.  Itaque  per  hsec  verba  testatur  se  Chri- 
stus  cum  suis  disclpulis  semper  esse  divi- 
na  majestate  mansurum,et  per  consequens 
se  posse  eos  conservare  ac  consolari. 

Deinde  consolatur  eos  commemoratio- 
ne  ac  pollicitatione  felicitatis  futuree,  di- 
cendo  :  In  clonio  Palris  mei,  id  est  in 
paradiso  coelesti,  in  coelo  empyreo,  in  tri- 
umphanti  Ecclesia,  in  patria  Beatorum, 
mansiones  multw  sunt,  id  est  diversi  gra- 
dus  praemiorum,  juxta  diversitates  et  gra- 
dus  meritorum  :  quoniam  quo  electi  in 
vita  hac  in  divino  amore  perfectiores  fue- 
runt,  eo  clarius  vident  Deum  atque  jucun- 
dius  eo  fruuntur.  Nam  caritatis  fervori 
seu  perfectioni,  essentiale  pr0emium,quod 
est  visio  seu  fruitio  Dei,  est  correspon- 
dens.  Denique  beatitudo  Sanctorum,  seu 
beatifica  visio  Dei,  una  est  ex  parte  obje- 
cti,  quod  est  simplicissimus  Deus.  Unde 
Maiih.w,  omnibus  in  vinea  laborantibus,  id  est  in 
Ecclesia  militanti  virtuose  viventibus,idem 
diurnus  dicitur  dari  denarius,  per  quem 
vita  designatur  seterna.  Sed  ex  parte  sub- 
jecti  diversificatur  atque  distinguitur  feli- 
citas  ista,  juxta  merita  mentium  Deo  fru- 
entium. 

Si  quo  minus,  id  est,  si  aiiter  aut  minus 
esset  quam  vobis  nunc  dixi,  videlicet  si  in 
domo  Patris  mei  mansiones  muitae  non  es- 
sent,  dixissem  vobis  quod  subditur  :  Quia, 
id  est  quod,  vado  parare  vobis  locum,  id 
est  mansionem  in  domo  Patris  coelestis. 
Sed  hoc  non  debui  dicere,  quoniam  jam 
paratee  sunt  mansiones  istse  quantum  est 
ex  parte  Dei,  qui  ex  sua  liberalissima  bo- 
nitate  paratus  est  dare  mansionem  coele- 
stem  omnibus  ad  eam  sufficienter  dis- 
positis.  Unde  in  die  judicii  dicturus  est 
///«;.  xw,  rJnislus  clectis  :  Venite,  benedicti  Patris 
mei,  possidete  paratum  vobis  regnum  a 
constitutione  mundi. 

Verumtamcn  mansiones  istas  Christus 
per  suam  passionem  prseparavit  fidelibus, 
quoniam  virtute  et  merito  Christi  eas  ac- 
quirunt.  Ipse  equidein  sua  passionc  apc- 
ruit  aditum  regni  coelestis,  et  gratiam  no- 


i4. 


3i. 


A  bis  promeruit  ac  largitur.  Ideo  subditur  : 
Et  si  abiero,  id  est,  per  passionem  et  as- 
censionem  meam  corporaliter  a  vobis  re- 
cessero,  et  'pra^paravero  vobis  locum,  id 
est,  felicitatem  seternam  promeruero  vo- 
bis  per  mei  sanguinis  effusionem,  ascen- 
dendo  quoque  dedero  vobis  spem  ascen- 
dendi,  quia  capitis  prsecessio  spes  exstat 
membrorum.  Propter  quod  fertur  in  Hym- 
no  :  Est  elevatus  nubibus,  et  spem  fecit 
credentibus,  etc.  Iterum  venio,  id  est,  in 
morte  cujuslibet  vestrum  redibo  ad  vos, 

B  saltem  invisibiliter  et  per  effectum,  per 
angelos  quoque  quos  mittam   ut  animas 
vestras  ad  meum  perducant  tribunal ;  et 
accipiam  vos  acl  me  ipsum,  id  est,  in  cce- 
lesti  gloria  collocabo,  ut  ubi  sum  ego,  et 
vos  sitis,  videlicet  in  coelo  empyreo  et  in 
beatifica  Divinitatis  fruitione.Hinc  in  Apo- 
calypsi  ait  Unigenitus  Dei :  Qni  vicerit,  da-   Apoc.  m, 
bo  ei  sedere  mecum  in  throno  meo.  Et  -'• 
alibi  :  Pater,  quos  dedisti  mihi,  volo  ut  joany^.wn, 
ubi  sum  ego,  et  illi  sint  mecum,  ut  vide- 
ant  claritatem  meam.  Vel  sic  :  «  Iterum 

C  venio  »,  id  est,  in  fine  sseculi  ad  judican- 
dum  visibiliter  redibo,  prout  angeli  sunt 
locuti:  Quemadmodum  vidistis  eum  ascen- 
dentem  in  coelum,  ita  veniet.  «  Et  acci- 
piam  vos  ad  me  ipsum  »,  id  est,  in  anima 
et  corpore  glorificatos  vos  transferam  ad 
coelestis  palatii  aulam. 

JSt  quo  ego  vado  scitis,  id  est,  per  fidem 
aliquo  modo  cognoscitis,  quod  per  passio- 
nem  et  ascensionem  vado  ad  Patrem  coe- 
lestem  ac  patriam  Beatorum,  prout  saepius 
retuli  vobis.  Bt  viam  qua  ad  Patrem  vado 

D  scitis,  utpote  passionem  meam  jam  immi- 
nentem,  quam  frequenter  vobis  prsenun- 
tiavi.  Vel,  «  viam  »,  id  est  me  ipsum,  ut 
infra  habetur  et  exponetur,  «  scitis  »,  id 
est  cognoscitis. 

Dicit  ei  Tliomas,  loquens  in  persona 
sui  et  condiscipulorum,  saltem  quorum- 
dain  :  Domine,  nescimus  quo  vadis  ;  et 
quomodo  possumus  viam  scire  ?  quasi  di- 
cat  :  Non  possumus  eam  agnoscere.  Vi: 
detur  S.  Thomas  apostoius  verbis  sui  ma- 
gistri    directe    contradixisse.    Nam    Chri- 


Acl.  1,11. 


IN   FESTO    SS.  PUILIPPI  ET   JACOBl   APOSTOLOULM. 


ENARllATIO   IN   EVANGELIUM 


43 


stus  dixil  :  Qno  ego  vado  scitis,  et  viam 
scitis ;  Tliomas  vero  :  Dominc,  inquit,  ne- 
scimns  quo  vadis,  etc.  Verumtamcn  non 
pulavit  (ihristum  aliquid  faisum  dixissc, 
nec  intcndebat  verba  ipsius  reprobare; 
sed  a>stimavit  dictum  Christi  et  suum  pos- 
se  simul  verificari,  quoniam  Christus  fre- 
quenter  loqucbatur  figuralitcr  ct  obscu- 
re.  Denique  utriusque  verba  fuerunt  vera, 
quia  Apostoli  aliquo  modo  sciebant  quo 
Christus  iret  et  viam  per  quam,  ct  aliquo 
modo  hsec  nesciebant.  Sciebant  namque 
viam  et  terminum  itineris  Christi  confusc 
et  incomplete,  non  determinate  et  perfe- 
cte.  Rursus  scicbant  illa  matcrialiter,  non 
formaliter.  Sciebant  equidem  ca  per  fidcm 
quoad  id  quod  sunt,  non  autem  sub  pro- 
pria  et  formali  ratione  qua  hujusmodi 
sunt.  Nam  noverant  Patrem  aliquo  modo 
per  fidem  :  audierant  namque  quotidie, 
quod  Christus  vocavit  Deum  altissimum 
suum  Patrem.  Similiter  Christum  aliquo 
modo  noverunt,  non  tamen  noverunt  quod 
ipse  esset  via,  et  Pater  terminus  via)  hu- 
jus  quae  Christus  est. 

Hinc  subditur  :  Dicit  ei  Jesus,  probans 
quod  materialiter  noverant  viam,  quoniam 
noverant  ipsum  Jesum  Chrislum,  qui  via 
est  :  Ego  sum  via  qua  itur  ad  Patrem  spi- 
rituali  accessu,  per  mentis  conversionem 
ad  ipsum,  hoc  est  per  fidem,  spem,  cari- 
tatem,  ceterasque  virtutes.  Hoc  competit 
Christo  secundum  quod  homo  est,  Dei  ac 
ri,H.ii,ri;  hominum  mediator,  advocatus  ac  pontifex 
i^ffeAr.i"!  hominum,    et    reconciliator    eorum    cum 
11-  Deo.  Ego  quoque  sum  et  vcritas,  et  aita. 

Hoc  competit  Christo  sccundum  naturam 
divinam,qua  ipse  et  Pater  ac  Spiritus  San- 
ctus  sunt  una  veritas  prima  et  exemplaris, 
unaque  vita  actualissima,  simplicissima, 
superessentialis,  fontalis,  omnem  vivendi 
plenitudinem  ac  bealitudinem  cum  infi- 
nita  perfectione  in  se  habens.  Itaque  Chri- 
stus  est  via  per  quam,  veritas  in  qua,  vita 
ad  quam  imus.  Consequenter  ostendit  se 
esse  viam.  Nemo  venit  ad  Patrem,  in 
praesenti  per  gratiam,  nec  in  futuro  per 
gloriam,  nisi  per  ine  mediatorcm  salvato- 


A  rcmque  mundi,  id  est,  nisi  habeat  fidem 
de  me,  meque  sequatur,  et  merito  passio- 
nis  me»  gratiam  conscquatur.  Imo,  nun- 
quam  adultus  aliquis  est  salvatus,  nisi 
habendo  fidem  de  Christo,  ad  minus  im- 
plicitam.  Tempore  vero  evangelictjc  Icgis 
nemo  conjungitur  Deo  Patri,  nisi  per  sa- 
cramenta  a  Christo  instituta,qua)  a  Christi 
passione  efficaciam  sortiuntur  et  gratiam. 
Qua?  sacramenta  oportet  accipcrc  realiter, 
si  adsit  facultas,  tempore  opportuno  ;  si 
vcro   desit   facultas,  sufficit  ca   accipere 

B  voto  seu  desiderio. 

Si  cognovissetis  me,  et  Patrem  meum 
utique  cognovissetis.  Jam  dixit  Salvator, 
Et  quo  ego  vado  scitis,  et  viam  scitis,  vi- 
delicet  quia  Patrem  et  Filium  cognosce- 
bant  :  quomodo  ergo  nunc  ait,  «  Si  co- 
gnovissetis  me,  et  Patrcm  meum  utique 
cognovissetis  »,  quasi  nec  Filium  nec  Pa- 
trcm  cognoverint?  Dicendum,  quod  quo- 
dam  modo  non  noverunt,  ut  sit  sensus  : 
«  Si  cognovissetis  me  »,  fide  perfecta,  se- 
cundum  deitatem  meam,  «  et  Patrem  me- 

C  um  utique  cognovissetis  »,  eodem  modo 
et  lam  clare  ut  me  :  primo,  propter  Palris 
et  Filii  substantialem  identitatcm  ac  uni- 
tatem  ;  secundo,  quoniam  Pater  et  Filius 
sunt  correlativa,  quorum  proprietas  est, 
quod  uno  cognito,  cognoscitur  reliquum  ; 
tertio,  quoniam  Pater  et  Filius  tam  simi- 
les  sunt,  ut  uno  cognito,  alius  cognosca- 
tur;  quarto,  quoniam  Filius  est  perfecta 
et  naturalis  imago  Patris,  in  qua  quidquid 
Patris  est,  plenissime  lucet  ct  rcpra?senta- 
tur.  Et  amodo,  id  est  ex  hoc  tempore,  seu 

D  post  illud,  vidclicet  post  missionem  Spiri- 
tus  Sancti,  cognoscetis  eum  magis  perfecte 
quam  modo,  videlicet  per  donum  sapien- 
tia),  per  fidem  clarissimam,  pcr  purificatse 
mentis  intelligentiam,  atquc  in  patria  fa-  icor.  xm, 
cie  ad  faciem,  hoc  est  clare  per  speciem,  |_^'!/'""'"' 
sicut  est  in  se  ipso;  et  vidistis  eum  visio- 
ne  interiori,  confusa  et  imperfecla,  eo  mo- 
do   quo   vidistis   me   secundum    naturam 
divinam. Crediderunt  namque  Apostoli  om- 
nia  verba  Christi  esse  vera  :  ct  quoniam 
Christus  dixit  se  Patri  consubstantialem, 


44 


IN   FESTO    SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLORUM. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


Joann.  x,  asserendo,  Ego  et  Pater  unum  sumus,  ac  A 
^°'  multa  similia;  idcirco  Apostoli  cognove- 

runt  aliquo  modo  Ghristum  secundum  di- 
vinitatem,  quamvis  illa  cognitio  fuerat 
multum  imperfecta. 

•  Dicit  ei  PJdlippus  :  Domine,  ostende 
nohis  Patrem,  id  est,  ad  perfectam  Dei 
Patris  notitiam  perduc  nos,  et  suffxcit  no- 
his,  id  est,  nil  amplius  requiremus  :  quoni- 
am  in  clara  Dei  notitia  consistit  felicitas, 
qua  adepta,  mens  contentatur  in  Deo;  nec 
Pater  seorsum  cognoscitur,  sed  una  divina 
persona  per  speciem  nota,  tota  superbe-  B 
nedicta  cognoscitur  Trinitas. 

Dicit  ei  Jesus :  Tanto  tempore  vohiscum 
sum,  id  est,  tam  diu  conversatus  sum  inter 
vos,  et  multa  de  Deo  vos  docui,  et  non  co- 
gnovistis  me  distincte,  videlicet  quod  sim 
Deus  Dei  Unigenitus  et  homo  in  una  per- 
sona  :  quod  toties  vobis  insinuavi  ?  In  quo 
patet  magna  simplicitas,  imo  et  ruditas  ve- 
stra.  Sed  quum  Philippus  dixerit,  Ostende 
nobis  Patrem,  cur  Christus  increpat  eum 
ac  alios  de  hoc  quod  ipsum  Filium  non- 
dum  noverunt?  Dicendum  quod  ideo,quo-  C 
niam  causa  ignorandi  Patrem,  fuit  igno- 
rantia  Filii,  et  quia  per  idem  est  ignorare 
Filium  et  Patrem.  Propter  quod  subditur  : 
Philippe,  qui  videt  me,  id  est,  intellectua- 
liter  me  cognoscit  secundum  quod  Deus 
sum,  videt  et  Patrem  oculo  mentis,  eo 
modo  quo  videt  me  :  qui  enim  videt  me 
per  fidem,  videt  et  Patrem  per  fidem,  et 
qui  videt  me  per  speciem,  videt  et  Patrem 
per  speciem.  Hoc  est  quod  paulo  ante  dis- 
seruit  :  Si  cognovissetis  me,  et  Patrem 
meum  utique  cognovissetis.  Cujus  assigna-  D 
tae  sunt  quatuor  rationes  :  quarum  unam 
tangit  Augustinus,  dicendo  quod  Christus 
hoc  dixit  propter  omnimodam  similitudi- 
nem  sui  cum  Patre  :  quemadmodum  de 
duobus  valde  similibus  dicimus,  Vidistis 
istum,  illum  vidistis,  Quomoda  tu  dicis, 
Ostende  nohis  Patrem,  quasi  nuUo  modo 
videritis  eum,  et  quasi  seorsum  cognosce- 
retur  Pater  sine  me,  et  quasi  cognitio  Pa- 
tris  dignior  esset  quam  cognitio  mei?  Haec 
quippe  videtur  Philippus  in  suis  verbis 


sensisse.  Idcirco  increpatur  a  Christo  cor 
ejus  inspiciente. 

Non  credis  quia  ego  secundum  deita- 
tem  sum  in  Patre,  et  Pater  in  me  est  ? 
Queelibet  enim  divina  persona  est  in  alia 
per  identitatem  essentiae,  quse  in  tribus 
numero  una  est,  et  quse  cum  unaquaque 
persona  realiter  idem  est  :  ideo  ubi  divina 
essentia,ibi  qugelibet  divina  persona.Hunc 
modum  ponit  S.  Hilarius.  Porro,secundum 
Damascenum,  qua?libet  divina  persona  est 
in  alia  per  circumincessionem,  quoniam 
coimmensaj  sunt.lnsuper  Pater  est  in  Filio 
sicut  in  naturali  imagine  ipsum  perfecte 
repr8esentante;Fiiius  quoque  in  Patre  tan- 
quam  in  proprio  sempiternoque  fonte,  a 
quo  immanenter  egreditur  et  inegressibi- 
iiter  oritur.  Rursus  Filius  est  in  Patre  sic- 
ut  verbum  internum  ac  immanens  in  pro- 
ferente,  et  sicut  conceptus  in  concipiente. 
Postremo  unaquseque  divina  persona  est 
in  alia  sicut  cognitum  et  amatum  in  co- 
gnoscente  et  amante  comprehensive,  sim- 
pliciter  atque  omnino  plenarie  :  ita  quod 
quselibet  divina  persona  cognoscit  ac  dili- 
git  aliam  quantum  cognoscibilis  amabilis- 
que  consistit,  utpote  notitia  claritatis  im- 
mensse,  et  infinito  prorsus  amore. 

Verha  quce  ego  loquor  vohis  per  corpus 
meum,  a  me  ipso  non  loquor,  quoniam 
quidquid  sum  et  habeo,  a  Patre  accepi,  a 
quo  sapientiam  potentiamque  suscepi.  De- 
nique  Christus  secundum  quod  homo,  lo- 
quebatur  in  omnibus  ex  inspiratione  et 
regulatione  seternse  et  increatee  Sapientiae, 
cujus  instrumentum  animatum  conjun- 
ctum  fuit  ejus  humanitas.  Pater  autem 
in  me  manens ,ipse  facit  opera.YdXtx  man- 
sit  in  Christo  secundum  naturam  assum- 
ptam,  quia  per  maximam  gratiam  habita- 
vit  in  eo  sicut  in  templo.  3Iansit  quoque 
Patcr  in  Christo  secundum  quod  Deus 
est,quia  per  essentiae  unitatem  et  eircum- 
inccssionem  ac  aliis  modis  jam  tactis  aeter- 
naliter  est  in  eo.  Pater  itaque  fecit  opera 
et  miracula  Christi  dupliciter :  primo,  quo- 
niam  operabatur  per  ejus  humanitatem 
sicut  per  instrumentum,  atque  per  Chri- 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI    ET   JACOBI    APOSTOLOULM.    —    SEHMO   SECUiNDUS 


45 


stiini  ul  hominem  tanquam  per  mini- 
strum;  secundo,  quoniam  Patris  et  Filii 
opera  sunt  indivisa,  quum  eorum  sit  una 
essentia  et  una  potentia.  Specialiter  etiam 
dicitur  Pater  omnia  fecisse  per  Filium  sic- 
ut  per  Verbum  aeternum,  juxta  iihid  Joan- 

yort/in.  1, 3.  nis  :  Omnia  per  ipsum  facta  sunt. 

Deinde  alloquitur  discipulos  in  commu- 
ni  :  Non  creditis  quia  ego  in  Patre,  et 
Pater  in  me  est?  juxta  sensum  exposi- 
tum.  Quasi  dicat  :  Imo  credere  hoc  debe- 
tis.  Alioqui  propter  ipsa  opera  credite,  id 
est,si  propter  verba  mea  non  creditis  hoc, 
propter  miracula  mea  quse  vidistis,  hoc 
credite,  quoniam  multa  feci  miracula,  quee 
fieri  nequeunt  nisi  a  Deo  omnipotente,per 
quae  Pater  confirmavit  meam  doctrinam. 

/6irf.x,25.  Unde  alibi  loquitur  Christus  :  Opera  quse 
dedit  mihi  Pater,  testimonium  perhibent 
de  me.  Amen,  amen,  id  est  vere,  vere,  di- 
co  vobis,  qui  credit  in  me  per  fidem  per- 
fectam,  opera,  id  est  miracula,  qua^  ego 
facio,  et  ipse  faciet,  id  est  similia  eis,  non 
sua  sed  mea  virtute.  Hinc  apud  Marcum 

Marc.wi,  ait :  Signa  eos  qui  crediderint  hsec  sequen- 
tur  :  In  nomine  meo  daemonia  ejicient, 
linguis  loquentur  novis,  etc.  Et  majora 
horum  faciet,  id  est  majora  signa  quam 
ego.  Quia  ad  Patrem  vado,  id  est,  quia 
ad  Patrem  ascendendo,  plenarie  glorifica- 
bor  in  me  ipso  atque  in  omni  populo  cui 
ubique  terrarum  praedicabitur  lex  mea  : 
ideo  dabo  vobis  virtutem  faciendi  majora 
miracula  quam  egomet  feci,  secundum 
quod  ad  conversionem  omnium  gentium 
hoc  erit  necessarium.  Vel  :  «  Qma.  ad  Pa- 
trem  vado  »,  id  est,  per  hoc  quod  ad  Pa- 


17,  IS. 


A  trem  ascendo,  fiet  quod  mittam  vobis  Spi- 
rilum  Sanctum  :  quo  suscepto,  facietis 
majora  prodigia  quam  egomet  feci,  non 
quod  virtus  et  gratia  Spiritus  Sancti  erit 
major  in  vobis  quam  fuit  in  me,  sed  quo- 
niam  decens  est  ut  impassibilis  factus,  at- 
que  ad  dexteram  Dei  Patris  residens,  per 
majora  signa  glorificer  per  meos  inini- 
stros,  quam  antea  per  me  ipsum. 

Sed  circa  haec  oritur  quaestio,  quia  vide- 
tur  ex  his  quod  nullus  vere  credat  in  Chri- 
stum,  nisi  operetur  miracula  Christi,  imo 

B  et  majora  quam  ipse.  Respondetur,  quod 
Christus  ad  litteram  loquitur  de  perfectis 
et  certis  fidelibus,  ad  hoc  a  Deo  electis  ut 
in  fide  Christi  tanta  operarentur  miracula, 
praesertim  Apostolis  et  apostolicis  viris 
tempore  primitivae  Ecclesiae,  et  saepe  post- 
ea  tempore  opportuno.  Denique  beatissi- 
mus  Petrus  apostolus  videtur  fecisse  mi- 
racula  majora  quam  Christus,  quoniam 
per  corporis  sui  umbram  curavit  infir-  Act.vAa. 
mos ;  et  quidam  Apostolorum  suscitave- 
runt  plures  defunctos  quam  Christus. 

C  M  quodcurnque  petieritis  Patrem  in 
nomine  meo,  id  est  per  virtutes  et  merita 
mea;  vel,  «  in  nomine  meo  »,  id  est  salu- 
briter,  quoniam  nomen  meum  est  Jesus, 
quod  interpretatur  Salvator,  vel  salutaris  :  Mutth.  i, 
idcirco  in  nomine  meo  petit,  qui  salu-  *'' 
taria  deprecatur.  Hoc  faciam,  id  est,  ex- 
audiam  vos.  Per  quod  Christus  innuit  se 
exaudire  cum  Patre,  et  per  consequens, 
se  esse  Patri  aequalem  ac  verum  Deum  : 
quoniam  gratias  et  virtutes  dare,  salutem 
conferre,  in  omnibus  exaudire,  non  potest 

D  competere  nisi  vero  omnipotentique  Deo. 


SERMO  SECUNDUS 


QUIBUS   EST    LAUDANDUS   B.  PHILIPPUS,    ET   QU.«   IN   EO   SUNT    IMITANDA. 


I 


N  VENIT  Jesus  Philippum,  et  dicit  ei : 
Sequere  me.  Joann.  i,  43. 
Gloriosus  et  sanctus  Dei  apostolus  Phi- 


lippus,  ex  Evangelio  probatur  multiplici- 
ter  esse  laudabilis.  Primo,  quia  ut  aliqui 
dicunt,   inter   omnes   Apostolos   primo  a 


46 


I>'   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLOROI.   —   SER3I0   SECODUS 


yoann.1,38- 
40. 


/feirf.  36-39. 


Ibid.  43. 


Jlatth.  IV, 
19. 


Joann. II,  1 
el  s«q. 


Mare.  i,22. 


ProT.  I,  8, 
9. 


Christo  vocatus  est  ad  suum  discipulatum. 
Quamvis  enim  ante  Philippi  vocationem 
dixerit  Christus  Andreae  et  socio  ejus,  Ve- 
nite  et  videte.  videlicet  ubi  habitem,  non 
tamen  fuerunt  a  Christo  ad  suum  discipu- 
latum  vocati.  Nec  ipse  primo  vocavit  eos  ; 
sed  ipsi  auditis  verbis  magistri  sui  Joan- 
nis  Baptistae,  dicentis  de  Christo.  Ecce 
Agnus  Dei,  secuti  sunt  Jesum,  dixeruntque 
ei  :  Rabbi.  ubi  habitas?  Qui  respondit  : 
Venite  et  videte.  Statim  post  hoc  rediens 
Jesus  a  loco  prope  Jordanem  in  Galilaeara. 
invenit  Philippura :  et  vocans  eum  ad  su- 
um  discipulatum.  locutus  est  ei  :  Sequere 
me.  Post  hcec  vocavit  Christus  Petrum  et 
Andream  ad  sequendum  se.  Fuit  ergo  bea- 
tus  iste  Philippus  multum  a  Christo  ele- 
ctus,  qui  tam  cito  et  primo  vocavit  eum 
ut  sequeretur  se. 

Secundo  laudabilis  est  a  sua  docilitate 
et  obedientia.  Statim  naraque  acquievit 
vocationi  Christi,  et  secutus  est  eura  men- 
te  et  corpore,  quum  tamen  nondum  vi- 
derit  eum  miracula  facientem  :  siquidem 
conversio  aquae  in  vinura  facta  in  nuptiis, 
fuit  post  istara  vocationem.  Xec  mirum 
quod  Philippus  statim  secutus  est  Domi- 
num  Salvatorera.  quoniam  ipse  erat  vo- 
cans,  loquens  et  docens  sicut  potestatem 
habens:et  sicut  exterius  vocavit  verbo  vo- 
cali.  sic  intus  vocavit  et  inclinavit  mentis 
auditura  instinctu  atque  virtute  spirituali. 
Et  quoniam  Deus  fuit.  potuit  immediate 
in  voluntatem  hominum  agere  et  impri- 
mere.  et  eam  pro  suo  libitu  imrautare. 
afficere,  hinc  indeque  vertere.  —  Itaque  et 
nos  exemplo  sanctissimi  Philippi  apostoli, 
dociles  simus,  non  pertinaces  in  proprio 
sensu  :  quia  docilitas  est  pars  priraa  pru- 
dentiae.  mentem  ad  ejus  susceptionem  dis- 
ponens  ac  reserans.  Qui  ergo  indocilis 
est,  prudentia?  non  est  capax,  sed  iraraan- 
sivus  in  proprio  sensu  :  ideo  in  diversa 
ruit  pericula,  in  gravia  quoque  peccata 
variosque  errores.  Hinc  loquitur  Salomon  : 
Audi.  fili  mi,  disciplinam  patris  tui.  ut 
addatur  gratia  capili  tuo.  Obediamus  etiam 
prompte  superioribus  nostris,  et  inspira- 


A  tioni  divinap,  cum  Propheta  dicentes  :  Au- 
diam  quid  loquatur  in  me  Dominus  Deus. 
Nam  Samuele  propheta  testante  :  Melior 
est  obedientia  quara  victimae  :  quoniam 
tanquam  scelus  idololatriae  est.  nolle  ac- 
quiescere. 

Tertio  ex  Evangelio  commendatur  Phi- 
lippus  apostolus  a  fervore  caritatis  frater- 
nae  zeloque  animarum.  Mox  enim  quum 
fuisset  a  Christo  vocatus,  sollicitus  fuit 
pro  fratre  suo  carnali  et  ejus  salute.  Ac- 
cessit   namque  fratrem   suum  Nathanael, 

B  dixitque  ei  :  Quera  scripsit  Moyses  in  lege, 
et  Prophetae.inveniraus  Jesum  a  Xazareth; 
veni  et  vide.  Fuit  autem  beatus  iste  Na- 
thanael  frater  Philippi,  doctus  in  lege,  et 
tantae  innocentiae  ac  virtutis.  quod  Chri- 
stus  videns  eum  venientem  ad  se,  testimo- 
nium  ei  perhibuit,  dicens  :  Ecce  vere  Is- 
raelita.  in  quo  dolus  non  est.  Fuit  etenim 
vir  sincerus  et  rectus.  simulatione.  hypo- 
crisi,  fraude  falsitateque  carens.  Propterea 
sincerissimo.  rectissimo  ac  simplicissimo 
Deo  fuit  amabilis.  —  Cujus  B.  Xathanaelis 

C  sinceritatera  rectitudineraque  sequamur. 
>'am  ut  Malachias  ait  propheta.  Maledictus 
dolosus.  Et  sanctus  David  :  Virum  (inquit) 
sanauinum  et  dolosum  abominabitur  Do- 
rainus.  Insuper  in  praetacto  fraternae  cari- 
tatis  fervore  imitemur  felicem  Philippura 
apostolura.et  proximorum  nostrorum  con- 
versionem  et  salutem  fervide  affectemus  ; 
gratiam  quoque  nobis  concessam,  eis  ca- 
ritative  comraunicemus,  queraadmodum 
princeps  Apostolorum  hortatur  :  Unusquis- 
que  sicut  accepit  gratiam.  in  alterutrum 

D  illam  administrantes.  Itaque  fratres  et  pro- 
ximos  nostros  studeamus  Christo  adduce- 
re.  eos  hortando.  informando.  corripiendo, 
convertendo  pro  posse.  in  caritate  et  dis- 
cretione.  }sam  sacrificiura  acceptissimum 
Deo  est  zelus  animarura.  Hujus  oppositum 
agunt  homines  negligentes.  carnali  amo- 
re  caecati.  qui  proximorum  suorura  vident 
ruinara,  iniquitatera  atque  pericula,  nec 
tamen  pro  posse  apponunt  caritatis  ac 
pietatis  reraedia.  Quod  in  praelatis  et  su- 
perioribus  maxime  prorsus  damnabile  est. 


Ps.  Lxriir, 
9 


IBey.w, 


Joann.i,a, 
46. 


Ibid.  47. 


Malaeh.  i, 
14. 
Ps.  V.  7. 


I  Petr.  iT, 

10. 


IN   FESTO    SS.  PIIILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLORUM.   —    SERMO    SECUNDUS 


47 


Oe».  XLix, 
10. 

Ibid.  18. 


Ibid.  XXII, 
18;  XXVI,  4; 
XX  vm,  14. 
Deut.  XVIII, 
lo. 


Quarlo  commeiHlatur  S.  Philippus  a  sa-  A 
pientia  sua.  Nam  antequam  luit  a  Christo 
vocatus,  scivit  Moysen  et  Prophetas  pra3- 
dixissc  de  Christo.  Undc  a  Ghristo  vocatus, 
/on»)).i,45.  statim  dixil  Nathanaeli  :  Quem  scripsit 
Moyses,  et  Propheta^,  invenimus  Jesum.  Et 
dicunt  nonnulli,quod  antequam  vocabalur 
a  Christo,  fuit  discipulus  S.  Joannis  Bapti- 
sta3,  sicut  Andreas.  Porro  Moyses  scripsit 
in  lege  de  Christo  dupliciter.  Primo,  alio- 
rum  verba  de  Christo  dicta  narrando  :  ut 
quum  ait,  Non  auferetur  sceptrum  de  Ju- 
da,  donec  veniat  qui  mittendus  est;  et  B 
rursus,  Salutare  tuum  exspectabo,  Domi- 
ne.  Quse  sunt  verba  Jacob  patriarchse.  Ali- 
bi  quoque  scribit  in  Genesi  Deum  dixisse 
ad  Abraham,  et  item  ad  Isaac,  ac  postea 
ad  Jacob  :  In  semine  tuo  benedicentur  om- 
nes  gentes.Secundo  scribit  de  Christo.pro- 
phetando  de  ipso,  ut  quum  ait  :  Prophe- 
tam  suscitabit  vobis  Dominus  de  fratribus 
vestris  tanquam  me. 

Quinto  laudatur  S.  Philippus  a  privile- 
gio  suse  vocationis  ad  apostolatum.  Nam 
quamvis  frater  ejus  Nathanael  fuit  doctor  G 
in  lege  et  vir  sanctus,Christus  tamen  prse- 
posuit  ei  Philippum,  eum  eligendo  in  apo- 
stolum. 

Sexto  ex  Evangelio  probatur  laudabiiis 
a  sua  humilitate.  Quum  etenim  (sicut  Jo- 
annes  ait)  quidam  gentiles  in  die  Palma- 
rum  dixissent  Philippo,  Domine,  volumus 
Jesum  videre,  Philippus  ex  humilitate  et 
reverentia  sua  ad  Christum,  non  statim 
per  se  ipsum  pra?sumpsit  ei  id  annuntia- 
re,  sed  primo  dixit  Andrese,  deinde  ipse  et 
Andreas  simui  retulerunt  hoc  Salvatori.  D 
In  hac  ergo  humiiitatis  virtute  sectemur 
hunc  sanctum  Apostolum.  Non  simus  au- 
daces,  nobis  ipsis  placentes,  prsesumptuo- 
si,  sed  humiles,  timorati  et  circumspecti 
in  omnibus.  Et  superiores  suos  habeat  in 
reverentia  debita  unusquisque,  quoniam 
/:«<;.  X,  10.  Christus  ait  praesidentibus  aliorum  :  Qui 
vos  audit,  me  audit;  et  qui  vos  spernit, 
me  spernit. 

Insuper  beatissimus   iste  Apostolus  ex 
sua  Legenda  probatur  multipliciter  com- 


Joann.  xii, 
21   22. 


mendandus.  Primo,  a  sua  fructuosa  et  con- 
stantissima  pr.Tdicatione. Nam  annis  viginti 
in  regione  Scythia>  pra^dicavit  evangelicam 
lcgem,  multos  valde  convertens.  Quumque 
ibidem  innumerabiles  convertisset,  pre- 
sbyteros  ac  diaconos  ordinavit  praifecit- 
que  eis.  Quo  facto,  in  urbem  Asiae  Hiera- 
polim  nomine, est  profectus,et  ibi  ha?resim 
Kbionitarum  destruxit,  plurimosque  con- 
vertit.  Habuit  quoque  tres  filias  sacratissi- 
mas  virgines,  per  quas  Spiritus  Sanctus 
multos  convertit  ad  fidem. 

Secundo  laudatur  ab  excellentia  et  vir- 
tute  miraculorum  suorum.  Quum  enim 
viginti  annis  praidicasset  in  Scythia,  te- 
nuerunt  eum  pagani,  volentes  ut  Marti  sa- 
crificaret.  Tunc  repente  draco  magnus  de 
sub  vase  egrediens,  filium  pontificis  ido- 
lorum  et  duos  tribunos,  quorum  ministri 
tenuerunt  S.  Philippum,  occidit;  ceteros 
autem  paganos  suo  flatu  vehementer  infi- 
ciens,  reddidit  segros.  Quibus  dixit  Apo- 
stolus  :  Credite  mihi,  et  hanc  statuam 
Martis  confringite,  atque  in  loco  ipsius 
Christum  crucifixum  adorate  et  colite,qua- 
tenus  infirmi  vestri  curentur  ac  mortui 
suscitentur.  Hi  ergo  qui  cruciabantur,  cla- 
mabant  :  Fac  ut  sanemur,  et  quse  pra^cipis 
faciemus.  Tunc  Philippus  jussit  draconi 
recedere  neminique  nocere.  Qui  protinus 
obedivit  Apostolo,  nec  ultra  comparuit. 
Mox  igitur  S.Philippus  prece  ad  Dominum 
fusa,  omnes  illos  infirmos  curavit,  atque 
tres  mortuos  suscitavit.  Quibus  peractis, 
conversi  sunt  universi. 

Tertio  commendatur  a  venerando  ac 
sancto  senio  suo,  et  a  glorioso  suo  mar- 
tyrio.  Quum  enim  octoginta  octo  esset 
annorum,  ab  infidelibus  captus,  cruci  af- 
fixus  est.  In  quo  patet  invictissima  et  vi- 
ctoriosa  fortitudo  animi  ejus,  quod  in  tam 
grandaeva  setate  supplicium  tam  preeacer- 
bum  ita  alacriter  atque  promptissime  per- 
tulit.  Sepultse  sunt  juxta  eum  devotis- 
simse  filiae  ejus  duae,  una  a  dextris,  alia 
a  sinistris  ipsius ;  tertia  vero  alibi  est  se- 
pulta. 

Itaque  hunc  sanctum  imitemur  Aposto- 


48 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLORUM.   —   SERMO  TERTIUS 


lum  in  omni  patientia,  fortitudine  et  per-  A 
severantia,  et  in  adversis  sicut  in  omnibus 
divitiis  gloriemur;  atque  incomparabiliter 
plus  optemus  in  vita  prsesenti  pro  nostris 
castigari  peccatis,  quam  futurse  vitse  re- 
servari  tormentis  :  praesertim  quum  per 
poenas  vitse  praesentis  non  solum  a  nostris 
peccatis  purgemur,  verum  etiam  in  gratia 


et  virtutibus  perficiamur,  ac  Christo  pro- 
pter  nos  passo  conformemur;  sicque  seter- 
nae  beatitudinis  promereamur  gloriosum 
augmentum,  et  vitae  futur»  supplicia  feli- 
ci  redimamus  compendio,  ad  coelestem 
quoque  felicitatem  et  gloriam  sempiter- 
nam  celerius  perducamur.  Ad  laudem  et 
gloriam  Omnipotentis. 


SERMO  TERTIUS 


DE    EXCELLENTIIS    S.   JACOBI    APOSTOLI. 


E- 


RA  T  mr  simplex  et  rectus,  ac  timens  B 
Deum,  et  recedens  a  malo.  Job  i,  1. 

Verba  hsec  de  sancto  Job  propheta  ac 
patriarcha  ad  litteram  scripta,  de  sanctis- 
simo  apostolo  Jacobo  verissime  exponun- 
tur.  Hic  prseclarus  Apostoius  multis  excei- 
lentiis  est  ornatus.  Prima  excellentia  ejus 
est,  sancta  genealogia  et  propagatio  ejus, 
quoniam  consanguineus  exstitit  Christi,vi- 
delicet  fiiius  sororis  Virginis  gloriosse,  et 
ita  de  stirpe  fuit  Davidica;  et  erat  cognatio 
ejus  sanctissima,erantque  consobrini  ipsi- 
us  Joannes  evangelista  et  Jacobus  frater  C 
ejus.  Porro  fratres  Jacobi  hujus,  fuerunt 
Maith.wu,  sancti  apostoli  Simon  et  Judas,  et  Joseph 
„.j  justus,  qui  cum  Matthia  fuit  statutus,  ut 
unus  eorum  super  quem  sors  veniret,  es- 
set  apostolus. 

Secunda  excellentia  ejus  est,  quod  ab 
infantia  fuit  sanctissimse  vitse,  atque  ut 
multi  testantur,  in  utero  matris  sanctifica- 
tus,  et  ab  omni  mortali  culpa  immunis. 
Unde  de  ejus  sanctitate  sic  scribit  Hege- 
sippus,  Apostolorum  vicinus  temporibus, 
in  quinto  Commentariorum  volumine  :  D 
Suscepit  Jerosolymorum  Ecclesiam  guber- 
nandam  frater  Domini  Jacobus,  qui  ab 
omnibus  cognominatus  est  Justus,  ab  ipsis 
Christi  temporibus  perdurans  usque  ad 
nos.  Hic  ex  matris  utero  sanctus  fuit,  vi- 
num  et  siceram  non  bibit,  carnes  non  co- 


00 

Act.\ 


medit,  nunquam  attonsus  est,  oleo  non  est 
unctus,  nec  balneis  usus ;  sindone,  id  est 
linea  veste,  fuit  semper  indutus ;  toties  in 
oratione  flexerat  genua,  ut  callos  in  geni- 
bus  sicut  in  calcaneis  videretur  habere,  et 
in  modum  camelorum  ejus  genua  durue- 
runt.  Pro  hac  summa  justitia  appellatus 
est  Justus,  et  populi  munimentum,  quoni- 
am  et  pro  populo  deprecabatur  assidue. 
Hic  solus  inter  Apostolos  ob  nimiam  suam 
sanctitatem  permittebatur  a  Judseis  ingre- 
di  Sancta  sanctorum,  non  causa  immola- 
tionis,  sed  orationis.  Dicit  quoque  Hierony- 
mus,quod  tantse  sanctitatis  ac  reputationis 
fuit  in  populo,  quod  fimbriam  vestimenti 
ejus  certatim  tangere  cupiebant.  Sed  et 
Josephus,  vir  doctissimus,  et  Judseorum 
historiographus  summus,  testatur  quod 
tantse  celebritatis  seu  reverentise  ac  san- 
ctitatis  fuit  in  plebe,  quod  propter  ejus 
occisionem  crediderunt  subversam  esse 
Jerusalem,  et  Judseorum  factam  dispersio- 
nem.  Verumtamen  propter  Christi  occisio- 
nem  factum  est  hoc,  quemadmodum  ipse- 
met  Christus  legitur  prsedixisse.  Denique  Lhc.  xix, 
Jacobus  iste  dicitur  Jacobus  Minor,  non 
quia  Jacobo  fratre  Joannis  apostoli,  qui  di- 
citur  Jacobus  Major,  sanctitate  aut  digni- 
tate  inferior,  sed  quia  vocatione  poste- 
rior  :  nam  illum  Christus  vocavit  ad  se 
ante  istum. 


4-2-44. 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBl   APOSTOLOUUM. 


SEllMO   TEUTIUS 


49 


Tertia  excellentia  ejus  est,  privilegiata 
honoratio  sibi  ab  Apostolis  sanctis  exhibi- 
ta  :  quia  ut  ait  Hieronymus  in  libro  de  Vi- 
ris  illustribus,  post  passionem  Domini  ab 
ipsis  Apostolis  est  Jerosolymorum  epi- 
scopus  ordinatus,  id  est  Christianorum  il- 
lorum  primitivae  Ecclesiae  in  Jerusalcm 
congregatae  post  Christi  passionem  ct  Spi- 
ritus  Sancti  missionem.Nam  quamvis  bea- 
tissimus  Petrus  fuit  generalis  et  summus 
omnium  Christianorum  pra^latus  ac  pra3- 
sul,  ipse  tamen  voluit  Jacobum  istum  esse 
specialem  episcopum  illorum  fidelium  ;  at- 
que  (ut  Anacletus  Papa  affirmat,  et  in  De- 
cret-o  habetur)  Petrus,  Jacobus  et  Joannes 
eum  ordinaverunt  et  consecraverunt  epi- 
scopum.  Dicitur  quoque,  quod  Apostoli  ei 
hunc  exhibuerunt  honorem,  quod  primus 
inter  eos  Missam  celebravit.  Et  quia  pri- 
mus  fuit  Jerosolymitanus  episcopus,  san- 
cti  Apostoli  illi  in  pluribus  deferebant,  et 
magnum  ei  impendebant  honorem,  ut  pa- 
tet  ex  libro  Actuum  Apostolorum.  Unde 
quum  Petrus  liberatus  fuisset  de  carcere 
Ac/.  XII,  17.  sub  Herode,  dixit  fidelibus  :  Nuntiate  Ja- 
cobo  et  fratribus  hgec.  Et  dum  Paulus  apo- 
stolus  venisset  Jerusalem,  die  sequente 
ibid.  XXI,  introivit  ad  Jacobum.  Iste  est  Jacobus  de 
Gaiat  II  9  ^^^  ^^  Galatas  scribit  Apostolus,  quod  Pe- 
trus  et  Jacobus  et  Joannes  videbantur  co- 
lumnae  esse. 

Quarta  excellentia  ejus  est,  prseclara  sa- 
pientia  et  doctrina  ipsius:qu8e  in  conipen- 
diosissima  ejus  patet  epistola.  Est  namque 
epistoia  illa  mirabiliter  sententiosa  :  unde 
ex  ea  probatur,  quantae  sapientise  fuerit 
auctor  ipsius.  Erat  etiam  valde  studiosus 
et  humilis.  Nam  sicut  in  Itinerario  suo  re- 
citat  S.  Ciemens,  felicissimus  Jacobus  iste 
rogavit  S.  Clementem  ut  omnia  gesta,  di- 
cta  et  instituta  S.  Petri  sibi  describeret  : 
quod  etiam  S.  Ciemens  peregit.  Et  sicut  in 
Decreto  continetur,  S.  Clemens  multa  scri- 
psit  Jacobo  huic  apostolo. 

Quinta  excellentia  ejus  est,  gloriosum 
martyrium  ejus,  et  patientia  magna  quam 
habuit  in  adversis ;  et  quod  tempore  sui 
martyrii  pro   interfectoribus   suis  crude- 

T.  32. 


A  lissimis,  flexis  genibus  exoravit.  Legitur 
quippe,  quod  septimo  sui  episcopatus  an- 
no,  convenientibus  sanctis  Apostolis  in  Je- 
rusalem  in  festo  Paschse,  interrogavit  eos 
Jacobus  coram  populo  quanta  per  eos  Deus 
fecisset  in  locis  ubi  prsedicaverunt;  retule- 
runtque  ei  coram  plebe.Quumque  per  sep- 
tem  dies  Jacobus  aliique  Apostoli  coram 
Caipha  ac  multitudine  Juda3orum  priodi- 
cassent,  et  prope  esset  ut  credere  baptiza- 
rique  vellent,  quidam  Judaus  templum 
ingrediens,  ccepit  clamare  :  0  viri  Israeli- 

B  ta?,  cur  vos  a  magis  istis  falli  permittitis  ? 
Atque  in  tantum  concitavit  ille  diabolicus 
homo  Judaeos  contra  Apostolos,  quod  eos 
lapidare  volebant.  Ascendit  quoque  super 
gradum  ubi  apostolus  Jacobus  praedicavit, 
et  praecipitavit  eum  deorsum,  ita  quod  ex 
tunc  plurimum  claudicavit.  Anno  autem 
(ut  legitur)  tricesimo  sui  episcopatus,quae- 
sierunt  Judaei  occasionem  ut  eum  occide- 
rent,  dixeruntque  ei :  Precamur  ut  revoces 
populum  (quoniam  erat  putans  quod  Jesus 
Nazarenus  sit  Christus).  Deinde  posuerunt 

C  eum  super  pinnaculum  templi,  et  excla- 
mantes  dixerunt:  Virorum  justissime,  quo- 
niam  populus  errat  in  Jesu,aestimans  quod 
sit  Christus,  dic  nobis,  quid  tibi  videtur? 
Tunc  Jacobus  cum  ingenti  et  hilari  voce 
respondit  :  Quid  me  interrogatis  de  Filio 
hominis  ?  Ecce  ipse  sedet  in  coelis  a  dex- 
tris  summae  virtutis,  venturus  judicare  vi- 
vos  ac  mortuos.  Tunc  Scribse  et  Pharisaei 
dixerunt  :  Male  fecimus  tale  testimonium 
praestari  Jesu.  Et  conclamantes,  dicebant  : 
0,  0,  0,  Justus   erravit.  Ascendentes   er- 

D  go,  praecipitaverunt  eum,  atque  lapidibus 
obruerunt.  Inter  haec  ipse  super  genua  sua 
procumbens,  manibus  in  coelum  elevatis, 
oravit  :  Domine,  ignosce  illis,  quia  quod  zuc.xxin, 
faciunt  nesciunt.  Tunc  unus  ex  eis  per-  '*• 
ticam  fullonis  arripiens,  caput  ejus  tam 
valide  vulneravit,  quod  cerebrum  ejus 
excussit.  Et  tali  martyrio  migravit  ad  Do- 
minum. 

Insuper  de  sanctissimo  Jacobo  isto  re- 
fert  Hieronymus,  quod  Christo  capto,jura- 
vit  non  manducare  quousque  Filius  homi- 

4 


50      IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JAGOBI   APOSTOLORUM.    —   Al)   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

nis  surrexisset  a  mortuis.  Quumque  usque  A  epistola  sua  scripsit  sanctus  ille  Aposto- 

ad  diem   tertium   mansisset  jejunans,  in  lus.  Nec  prodest  nobis   Sanctorum   cele- 

ipso  resurrectionis  die  Ghristus  Jacobo  ex-  brare  solennia,  nisi  eorum  sequamur  ope- 

sistentibusque  cum  eo  apparuit,  dicens  :  ra   virtuosa  :    et  tunc   eos    prsecipue   ac 

Ponite  mensam  et  panem.  Deinde  panem  saluberrime  veneramur,quando  eorum  ex- 

benedicens,  dedit  Jacobo  Justo,  dicens  :  empla  efficaciter  imitamur. 
Surge,  frater  mi,  et  comede,  quoniam  Fi-  Ecce  ex  prseinductis  videmus,  quomodo 

lius  hominis  a  mortuis  resurrexit.  —  Prse-  electissimi  viri  Dei  in  sseculo  isto  nequam 

terea  Jacobus  iste   dictus   est   frater  Do-  gravissimas  persecutiones  et  crudelissimas 

mini,  scilicet  Christi,  quoniam  in  vultus  mortes  perpessi  sunt.  Quid  ergo  fiet  de 

dispositione   lineamentisque   corporis,  ac  nobis,  qui  quotidie  Deum  in  multis  offen-  /«coi.m,2. 

modo  conversationis,exstitit  ei  simillimus.  dimus,et  tamen  nec  pro  Deo  nec  pro  vitiis 
Hinc  gloriosus  martyr  Ignatius  in  epistola  B  nostris  pati  aliquid  volumus  :  imo  pro  uno 

ad  Joannem  evangelistam,  a  quo  fuit  con-  verbo  indignamur,  ulciscimur,  detrahimus, 

versus,  sic  ait  :  Si  licitum  mihi  est,  apud  et  usque  ad  proximi  rancorem  delabimur? 

te  Jerosoiymam  volo  ascendere,  ut  videam  Multi  quoque  diebus  festivis  multo  plura 

illum  venerabilem  Jacobum,  quem  refe-  committunt  peccata  quam  aliis.  Sed  rever- 

runt  Jesu  Christo  simillimum  facie,vita  et  tamur  ad  cor,  et  consideremus  ad  quid  in- 

modo  conversationis,  ac  si  ejusdem  frater  stituta  sint  festa  Sanctorum  :  quia  ad  hoc 

esset  gemellus.  Quem  dicunt  si  videro,  vi-  instituta  sunt  utique,  ut  Sanctos  et  Deum 

deam   et  ipsum  Jesum  secundum  omnia  in  suis  Sanctis  honoremus,  atque  Sancto- 

corporis  lineamenta.  Ex  quibus  etiam  ver-  rum  vitam  audiendo  ac  recolendo,  eorum 

bis  elicitur,  quod  multi  viri  praecipui  ad  sectemur  virtutes   ac   patrocinia   invoce- 

fidem  conversi,  ex  diversis  locis  perrexe-  mus. Propterea  cum  beatissimo  Jacobo  isto 
runt  Jerusalem  videre  Jacobum  istum  san-  C  apostolo  discamus  Deum  quotidie  ssepis- 

ctissimum.  sime  invocare,  pro  omnibus  tam  amicis 

Ecce   quam   multa   proponuntur  nobis  quam  inimicis  cordialiter  exorare,  in  om- 

virtutum  exempla.  Studeamus  igitur  san-  ni  tribulatione  patientiam  fixam  habere, 

ctorum  Apostolorum  sequi  vestigia,  ne  ad  in  vera  devotione  firmiter  permanere,  et 

graviorem  nostram   damnationem  eorum  Deo  altissimo  reverenter  in  omnibus  obe- 

/aco6.  IV,  audiamus  virtutes.  Scienti  etenim  bonum  dire  ac  deservire.  Ad  laudem  et  gloriam 


I 


17. 


et  non  facienti,  peccatum  est  illi,  ut  in      ejus. 


AD    RELIGIOSOS 


P 


SERMO  QUARTUS 

QUAM    DELTCIOSUM    QUAMQUE   PR^CLARUM    SIT   DEUM   VIDERE. 

IHLTPPE,  qui  videt  me,  videt  et  Pa-  D  set,  Ego  sum  via,  veritas,  et  vita;  nemo  ve-  /oar,«.xiv, 


trem.  Joann.  xiv,  9.  nit  ad  Patrem  nisi  per  me;  et  rursus,Si  co-  ^' 

Quum  Filius  Dei  post  Goenam  suam  no-  gnovissetis  me,  et  Patrem  meum  utique 

vissimam,  in  sermone  illo  allissimo  quem  cognovissetis  :  intelligens  sanctus  et  glori- 

tunc  fecit  Apostolis,  inter  cetera  disseruis-  osus  Philippus  apostolus,  quod   Ghristus 


llki.  7. 


IN   FESTO   SS.  PUILIPPI   ET   JACOUl   APOSTOLOKLM.   —   AD   IIELIGIOSOS  ;    SERMO   QUAllTLS      31 


8. 


cognitionem  Dei  Patris  in  tantum  commen-  A 
daret  atque  extolleret,  ut  in  ea  bcatitudi- 
nem  constitueret  mentis  humana^,  locutus 

joaiin.xw,  est  Salvatori  :  Domine,  ostendc  nobis  Pa- 
trem,  et  suTlicit  nobis.  Bcatitudo  namquc 
habentem  cbntentat,  et  ejus  quietat  aHe- 
ibid.  9.  ctum.  Gui  respondit  Ghristus  :  «  Phiiippe, 
qui  videt  me,  videt  et  Patrem  «.  Quasi  di- 
cat  :  Noli  appetere  Dei  Patris  beatificam 
visionem,  quasi  Pater  sit  major  me  secun- 
dum  naturam  meam  superiorem,quum  sic 

/6iW.x,30.  Pater  et  cgo  unum  simus.Idcirco  qui  videt 
me  secundum  hanc  increatam  meam  na-  B 
turam  et  divinitatis  mese  essentiam,  videt 
et  Patrem.  Imo  tota  Trinitas  superbenedi- 
cta  sicut  est  una  essentia,  ita  est  unum 
beatificse  visionis  objectum.  Hanc  beatissi- 
mam  supergioriosissimie  Trinitatis  visio- 
nem  praclari  apostoli  Philippus  et  Jacobus 
affectuosissime  desideraverunt,  prsesertim 
post  missionem  et  receptionem  Spiritus 
Sancti  in  signo  visibili,  et  pro  ea  sibi  ac 
aliis  obtinenda  infatigabiliter  laborave- 
runt,  omnia  reliquerunt,  sanctissime  con- 
versati  sunt,  innumerabiles  homines  do-  G 
cuerunt  et  converterunt ;  suamque  fidem 
per  efficacissima  probaverunt  miracula, 
quia  S.  Philippus  simul  suscitavit  tres 
mortuos,  plurimosque  incurabiliter  infe- 
ctos  repente  curavit.  Sed  et  per  Prophe- 
tarum  oracula,  per  legis  Scripturas,  per 
omnium  mundanorum  contemptum  et  ir- 
reprehensibilissimam  vitam,  fidem  corro- 
boraverunt  catholicam,et  pro  ejus  defensi- 
one  martyrium  invictissime  sunt  perpessi. 
Conemur  igitur  viribus  totis  sectari  pa- 
tronos,  doctores  et  principes  nostros,  et  D 
sancte  vivendo,exemplariter  conversando, 
patientiam  semper  servando,  ostendamus 
nos  veram,  vivam  ac  sanctam  fidem  ac  le- 

Luc.  I,  6.  gem  habere  :  ut  in  omnibus  justificationi- 
bus  evangelicse  legis,  universisque  obser- 
vantiis  Ordinis  nostri  incedamus  usque  in 

iiCo)\vi,3.  finem  sine  querela,  nemini  dantes  ullam 
offensionem,  ut  non  vituperetur  ministe- 
rium  nostrum,  et  ne  Deus  inhonoretur  in 

Matth.  V,  nobis  et  per  nos.  Imo  sic  luceat  lux  no- 
stra,  id  est  virtuosa  ac  lucida  conversatio 


tb 


nostra,  coram  intraneis  atque  extraneis,  ut 
videntes  bona  facta  nostra,  a?dificentur,  et 
glorificcnt  Patrem. 

insupcr,  cum  benedictis  et  venerandis- 
simis  istis  Apostoiis  divini  vultus  intui- 
tionem  ferventissime  peroptemus.  Tanta 
quippe  est  felicitas,  Deum  essentialiter 
pulchrum  et  infinite  perfectum,  in  se  ipso 
clare  per  speciem  contueri,  ut  ab  inex- 
pertis  nequcat  comprehendi.  Quod  tamen 
quam  magnum,  quam  appetibile,  quam 
superdeliciosum  suavissimumque  consi- 
stat,  quatuor  modis  agnoscimus. 

Primo,  per  fidem  seu  testimonia  Scri- 
pturarum,  quia  Isaias  ac  Paulus  testantur  : 
Oculus  non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in  /s.r.xiv,4; 
cor  hominis  ascenderunt,  quse  prfeparavit '  ^*"'- ">  "• 
Deus  diligentibus  se.  Et  quse  sunt  illa,  nisi 
sui  ipsius  beatifica  visio,  plena  fruitio,  se- 
cura  ac  sempiterna  possessio?Unde  rursus 
loquitur  Paulus  :  Non  sunt  condignae  pas-  nom.  vm, 
siones  hujus  temporis  ad  gloriam  illam.  **■ 
Psalmista  quoque  :  Inebriabuntur  (inquit)  ps.  xxxv, 
ab  ubertate  domus  tuee,  et  torrente  volu-  ^'  '"' 
ptatis  tuse  potabis  eos;  quoniam  apud  te 
est  fons  vitse,  et  in  lumine  tuo  videbimus 
lumen.  Sed  et  Ghristus  in  Evangelio  :  Haec  Joann.wn, 
est  (ait)  vita  aeterna,  ut  eognoscant  te  ve-  ^' 
rum  Deum. 

Secundo  cognoscimus  istud  auctoritate 
sanctorum  Patrum  et  catholicorum  docto- 
rum,  qui  omnes  concorditer  protestantur, 
quod  tam  delectabile,  tam  beatum  et  dul- 
ce,  tam  desiderabile,  prfficlarum  ac  nobile 
sit,  Divinitatis  essentiam,  increatam  pul- 
chritudinem,  lumen  illud  superpurissi- 
mum  in  se  ipso  per  speciem  cernere,  et 
quantum  ad  quid  est,  clare  cognoscere  : 
quod  quamvis  non  nisi  per  unam  horam 
posset  quis  illam  visionem  attingere,  me- 
rito  tamen  ejus  desiderio  deberet  pro  ea 
mille  annis  totis  viribus  laborare,  adversa- 
que  omnia  pati,  et  tandem  mortem  subire. 

Tertio  scimus  istud  per  rationem.Quam- 
vis  enim  naturali  ratione  non  innotescat 
quod  Deum  per  speciem  simus  visuri,  ra- 
tio  tamen  fide  illuminata,  idque  futurum 
esse  ex  Scripturis  cognoscens,  multiplici- 


52      IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI   APOSTOLORUM. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


ter  probat  quam  gloriosum  et  jucundissi- 
mum  istud  exsistat.  Nempe,  si  delectabile 
est  pulchram  inspicere  creaturam,  ma- 
gnum  et  ornatum  exercitum,  solem  et  lu- 
minaria  coeli,  principes  terree,  prselatos 
Ecclesi83,viros  famosos,sanctos,  sapientes, 
eximios,  miracula  facientes  :  nonne  in- 
comparabiliter  jucundius  et  gloriosius  ex- 
stat,  Greatorem  substantialiter  et  incir- 
cumscriptibiliter  speciosum,omnis  decoris 
fontem,  lumen  luminum,  Regem  regum, 
Dominum  universorum,  totam  mundi  ma- 

joh  V,  9.  chinam  gubernantem,  magna  et  mirabilia 
et  imperscrutabilia  absque  numero  ope- 
rantem,  qui  infinitae  est  sanctitatis  et  sa- 
pientise  ac  omnipotentise,  cunctisque  sine 
omni  comparatione  sublimior,  clare  et  im- 
mediate  in  se  ipso  conspicere  ? 

Insuper  ratio  docet,  quod  quum  visio 
pulchri,  gustusque  dulcis  rei,  et  adeptio 
boni  convenientis,  naturaliter  delectent ; 
quod  utique  limpidissima  visio  superpul- 
cherrimi  Dei  et  immediata  fruitio  ejus, 
cujus  natura  est  suavitas  infinita,  ejus 
quoque  optata  adeptio,  tuta  ac  sempiterna 
possessio,  qui  est  convenientissimus  omni 
menti  creatse  bene  dispositse,  in  quo  est 
omnium  bonorum  atque  pulchrorum  ac 
desiderabilium  superplena  et  illimitata 
possessio,  laetificent  et  oblectent  cives  coe- 
lestes,  insestimabiliter  nimis  replendo,  con- 
tentando  et  quietando  in  summo  bono 
omnem  appetitum  et  capacitatem  eorum. 

/s.Lxvi,i2.  De  quibus  Dominus  ait  per  Isaiam  :  Ecce 
ego  declino  in  eos  ut  flumen  pacis,  et  ut 
torrens  inundans  gloriae  gentium.  Propter 

i/>e/r.i,8,  quod  priuccps  ait  Apostolorum  :  Videntes 

^'  exsultabitis  Isetitia  inenarrabili  et  glorifi- 

cata,  reportantes  finem  fidei  vestrae  salu- 
tem  animarum  vestrarum. 

Denique  philosophi  de  naturali  beatitu- 
dine  intelligentiarum  loquentes,  et  eam  in 
contemplalione  prima)  causa)  constituen- 
tes,  non  certe  in  ea  contemplatione  in  qua 
nos  secundum  fidei  veritatem  et  Scriptu- 
rarum  doctrinam  ponimus  eam  (utpote  in 
conlemplatione  primai  causae  per  speciem, 
qua3  contemplatio  est  supernaturalis,  quam 


A  et  philosophi  illi  reputabant  omni  creato 
intellectui  prorsus  impossibilem  esse),  sed 
in  contemplatione  ad  quam  naturali  sua 
virtute  intelligentise  queunt  pertingere, 
quse  est  per  creatam  intelligibilem  for- 
mam  (de  qua  cognitione  in  libro  de  Causis 
habetur)  :  hi  ergo  philosophi  asseruerunt 
magnam  vehementer  esse  delectationem, 
felicitatem  et  gloriam  intelligentiarum.  De 
quibus  et  Aristoteles  dixit,  quod  sunt  en- 
tia  simplicia,  optimam  vitam  ducentia,  et 
de  suis  sufficientia.  Avicenna  quoque  dis- 

B  seruit,  primam  intelligentiam  ex  contem- 
platione  primse  causse  tanta  jucunditate 
perfundi,  quod  ex  vehementia  gaudii  il- 
lius  circumvolveret  primum  mobile  ra- 
pidissimo  ac  velocissimo  motu.  Si  ergo 
viri  illi  subtiles  testati  sunt  tantam  esse 
jucunditatem  in  contemplatione  primse 
causse  per  speciem  creatam,  constat  quod 
incomparabiliter  major,  intensior,  plenior 
consistat  Isetitia  in  contemplatione  ejus 
clara  per  speciem  increatam,  in  qua  di- 
vina  essentia  cernitur  in  se  ipsa,  et  quid 

C  sit  ipsa,  in  ipsa  et  per  ipsam  clare  con- 
spicitur. 

Quarto  cognoscimus  istud  per  experien- 
tiam.  Etenim  tam  bonus  et  pius,  tam  libe- 
ralis  et  amorosus  est  Dominus  Deus,  quod 
non  vult  nos  in  sola  fide  relinquere,  et  in 
sola  spei  exspectatione  manere,  sed  etiam 
in  prsesenti  dat  quibusdam  ad  hoc  ab  aeter- 
no  prseelectis  supernaturales,  admirabiles, 
copiosas  ac  deliciosas,  imo  revera  indicibi- 
liter  gaudiosas  futurse  beatitudinis  praeli- 
bationes,degustationes,participationes :  ita 

D  quod  in  Deo  insestimabiliter  delectantur, 
in  suse  dulcedinis  gustu  vehementissime 
exhilarantur,  ineffabili  perfunduntur  laeti- 
tia.  Sicque  replentur  et  afficiuntur  ex  un- 
ctione  superna,  ex  inspectione  veritatis 
seternse,  et  ferventissima  dilectione  bonita- 
tis  immensse,  quod  in  divitias  glorise  rapi- 
untur,  et  subito  a  se  ipsis  alienantur  ac 
defluunt,  corpore  obrigescunt,  et  ab  omni 
sensuum  usu  deficiunt,  aut  etiam  in  aere 
sublevantur  et  manent  suspensi  :  quse  ne- 
quaquam  naturalitcr  fieri  valent.  Si  itaque 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI  APOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS      o3 


futurao  illius  felicitatis  tantilla  pragustatio 
atque  tam  modica  participatio  sic  vincit 
naluram,  sic  oblectat  et  vincit,  rapit,  im- 
mutat  et  afficit  mentem  :  quis  queat  vel 
modice  excogitare,  quae,  qualis  et  quanta 
sit  beatitudo  ac  gloria  iila  coeiestis  plena 
ac  ajternalis?  —  Insuper  experientia  mul- 
toties  docuit,  quam  deliciosissimum  fuit 
quibusdam  fidelibus  in  hac  vita  Virginem 
gloriosam  ad  momentum  inspicere,  aut 
angelum  unum,  quibus  talis  apparitio  mi- 
sericorditer  facta  est  :  quanla  est  ergo 
beatitudo,  Deum  infinite  pulcherrimum, 


A  incomparabiliter  suavissimum,  conveni- 
entissimum  perfectissimumque,  in  se  ipso 
clare  conspicere  ? 

Idcirco  ad  hanc  beatitudincm  fervidc 
adspiremus,  pro  ea  infatigabiliter  labore- 
mus,  ejus  desiderio  cordis  puritati  inces- 
sabiliter  studeamus;  atque  per  caritatis 
profectum  virtuosorumque  operum  quo- 
tidianam  accumulationem,  festinemus  et 
approximemus  omni  hora  ad  ipsam.Siqui- 
dem  beati  mundo  corde,  quoniam  ipsi  Matih.  v, 
Deum  videbunt  :  cui  honor  et  imperium  ^" 

B  sempiternum. 


SERMO  QUINTUS 


DE   REFRENATIONE   LINGU^  ;    DE    CONFESSIONE   ET  REMEDIIS   VENIALIUM. 


D 


IXIT  angelus  ad  Jacob  :  Quod  nomen 
est  tibi?  Respondit  :  Jacob.  Dixit- 
que  angelus  :  Nequaquam  ultra  Jacob  C 
vocabe7'is,  sed  Israel  erit  nomen  tuum. 
Gen.  XXXII,  27,  28. 
Verba  ista  ad  litteram  de  Jacob  pa- 
.  triarcha  conscripta  sunt  :  quse  de  beatis- 
simo  apostolo  Jacobo  congrue  exponun- 
tur.  Si  enim  Jacob  ille  patriarcha  pro- 
pterea  dictus  est  Israel,  quoniam  angelum 
Domini  in  forma  assumpta  conspexit  : 
quanto  magis  iste  appellandus  est  Israel, 
qui  Dominum  angelorum,  Unigenitum  Pa- 
tris,  verum  Deum  veraciter  incarnatum, 
tot  diebus  fidelibus  oculis  conspexit  in  D 
terris,  conversans,  loquens,  manducans  et 
bibens,  intrans  et  exiens,  et  familiariter 
vivens  cum  ipso;  qui  etiam  suscepto  Spiri- 
tu  Sancto,  oculis  interioribus  multo  splcn- 
didius  contemplabatur  quotidie  majesta- 
tem  Altissimi? 
Gei'.  XXV,  Porro,  quum  Jacobus  interpretetur  sup- 
-a;  xxvii,  p]aj^ja,ns,  felicissimus  Jacobus  iste  sic  vitia 
supplantavit,  quod  ea  non  incidit.  Nam 
creditur  nunquam  peccasse  mortaliter,  ni- 
si  forte  quis  dicat  Apostolos  peccasse  mor- 


30 


taliter,  fugiendo  a  Christo  tempore  passio- 
nis,  tunc  quoque  corruendo  a  fide  :  a  qua 
tamen  iste  Apostolus  non  penitus  corruis- 
se  videtur,  quia  (ut  legitur)  vovit  se  non 
manducaturum  quousque  Filium  hominis 
videret  resurrexisse  a  mortuis.  Verumta- 
men  de  excellentia  vitae  et  sanctitate  con- 
versationis  Jacobi  hujus,  S.  Hieronymus  et 
Hegesippus  tempori  Apostolorum  vicinus, 
magna  et  mira  scripserunt  :  ut  quod  ex 
matris  suse  utero  fuit  sanctus  et  Domino 
consecratus,  vereque  Nazarseus,  orationi- 
bus  semper  intentus,  ac  tantae  reputationis 
in  populo,  quod  vestem  ejus  certatim  tan- 
gere  cupiebant,  et  Sancta  sanctorum  in- 
gredi  a  Judeeis  permittcbatur,  ac  alia  quse- 
dam  qucc  nostis. 

Prffterea,  quam  vere  et  excellenter  erat 
spiritu  sapientiffi  adimpletns,  omni  patien- 
tia  et  virtute  firmatus,  omni  morali  plenus 
doctrina,  ac  suavitate  redundans  interna, 
ex  compendiosissima  sua  innotescit  epi- 
stola,  in  qua  quidquid  ad  monasticam  spe- 
ctat  vitam,  invenimus  descriptum.  In  qua 
licet  omni  virtute  nos  imbuat,  specialiter 
tamen  ad  linguse  refrenationem,  ad  obser- 


54      IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI   APOSTOLORUM. 


AD  RELIGIOSOS  1    SERMO   QUINTUS 


Jacob. i,2G. 


Ibid.  III,  8. 
*  plena 
Ibid.  6. 


Malth.  XII, 
37. 

Jacob.i,'^'. 


Ibiil.  IV,   't. 


//>i(/.lll,tl- 

16. 


Oalaf.v^^iO. 


Prov.\x,3. 


II  Tim.  II. 
14. 


Jacob.\, iO. 
Jbid.i,  12. 

Jbid.  .'. 


vationem  silentii  nos  hortatur  :  Si  quis 
(inquiens)  putat  se  religiosum  esse,  non 
refrenans  linguam  suam,  sed  sedueens  cor 
suum,  hujus  vana  est  religio.  Et  quanta 
pravitas  sit  ipsa  loquacitas,  docet  ibidem, 
dicendo  :  Lingua  inquietum  est  malum, 
plenum*  veneno  mortifero.  Ex  qua  quanta 
sequantur  peccata,  pandit  quum  ait  :  Uni- 
versitas  iniquitatis  lingua  constituitur  in 
membris  nostris,  quse  maculat  totum  cor- 
pus  nostrum,  inflammata  a  gehenna.  Au- 
divit  namque  a  Christo  :  Ex  verbis  tnis 
justificaberis,  et  ex  verbis  tuis  condemna- 
beris.  Insuper  docet,  quod  vera  et  sancta 
religio  sit,  immaculatum  se  custodire  a 
sseculo,  id  est  non  conformari  mundanis 
carnalibusque  hominibus  :  quia  amicitia 
hujus  mundi  inimica  est  Deo,  ita  quod 
quicumque  voluerit  amicus  hujus  mundi 
esse,  inimicus  Dei  constituitur.  Exhortans 
quoque  nos  ad  plurimarum  victoriam  pas- 
sionum,  ad  amaritudinis  et  contentionis 
exstirpationem,  fatetur  :  Si  zelum  amarum 
habetis,  et  contentiones  sunt  inter  vos, 
nolite  gloriari  et  mendaces  esse  adversus 
veritatem.  Non  est  sapientia  ista  de  ccelo 
descendens,  sed  terrena,  animalis  et  dia- 
bolica.  Ubi  enim  zelus  et  contentio,  ibi 
inconstantia  et  omne  opus  pravum.  Adver- 
tant  hoc  contentiosi,  impatientes,  pungiti- 
vi  et  murmuratores,  et  sciant  quod  Pauhis 
apostolus  contentiones  et  gemulationes  in- 
ter  mortalia  numerat  vitia.  Nec  solum  of- 
fensivum  est  Dei,sed  et  aspernabile  coram 
hominibus.  Propter  quod  Salomon  ait  : 
Honor  est  homini,  quum  separat  se  a  lite. 
Imo  et  scandalizativum  et  nocivum  est 
aliis  valde.  Propter  quod  admonet  Pau- 
lus  :  Noli  verbis  contendere,  ad  nihil  enim 
utilc  est  nisi  ad  subversionem  audienti- 
um.  Ad  patientiam  demum  nobis  summe 
necessariam  et  ad  longanimitatem  nos 
admonens  :  Exemplum  (inquit)  accipite 
longanimitatis,  laboris  ct  patienti»,  Pro- 
phelas ;  itemque,  Beatus  vir  qui  suffert 
tentationem,  quoniam  quum  probatus  fu- 
erit,  accipiet  coronam  vita; ;  ct  denuo, 
Omnc  gaudium  existiuiale,  fralres,  quum 


A  in  tentationes  varias  incideritis.  —  His  igi- 
tur  atque  consimilibus  documentis  bene 
imbuti,  exercitati  et  reformati,  adspire- 
mus  ad  patriam,  ad  Omnipotentis  deli- 
ciosissimam  visionem,  cum  S.  Philippo 
apostolo  Christum  rogantes  :  Domine,  os- Joann.xi\-, 
tende  nobis  Patrem ;  Patrem  utique  lumi- 
num,  Patrem  potentis  gratise  perennisque 
gloriae. 

Verum,  quum  visio  fiat  per  assimila- 
tionem,  nec  discordantium  apta  sit  unio, 
Christus  nobis  in  Scripturis  seu  etiam  in- 

B  spiratione  interna  protinus  respondebit  : 
Estote  ergo  perfecti,  sicut  et  Pater  vester  Mattn.  v, 
coelestis  perfectus  est.  Unde  per  Moysen 
dixit  :  Perfectus  et  absque   macula   erh  Deut.xuti, 


cum  Domino  Deo   tuo.  Non   enim  intra- 


13. 


Apoc.  XXI, 

bit  aliquid   coinquinatum  ad   intuendum  27. 
faciem  Patris,cujus  intuitio  omnium  ange- 
licorum  exstat  spirituum  summa  glorifica- 
tio.  Mundemus  ergo  nos  ab  omni  inqui-  11  Co/.vn, 
namento   carnis   et   spiritus,  perficientes  '• 
sanctificationem  in  timore  Dei.  Non  colli-  iCo)Mii,i2. 
gamus  lignum,  fcenum  et  stipulam  ;  sed 
C  venialia  quee  quotidie  ex  fragilitate  huma- 
na  incidimus,  per  quotidianam  confessio- 
nem,  cordialem  contritionem,  satisfactio- 
nem  idoneam  abluamus.  Omnia  enim  in   ps.  wm, 
confessione  lavantur,  si  confessio  non  ex  ^ '   ^'''°''' 

xxviii,  13. 

arida  consuetudine  aut  superficiali  obser- 
vantia  quotidie  iteretur,  sed  ex  poeniten- 
tiali  dolore,  ex  zelo  justitise,  ex  proprise 
conscientige  pervigili  examinatione.  Cujus 
rei  indicium  erit,  si  post  confessionem 
perseveret  compunctio,  atque  condigna 
adhibeatur  diligentia  ad  vitandum  omne 
D  peccatum.  Hinc  sancti  viri  qui  perfectio- 
nis  studium  habuerunt,  et  Deo  in  sancti- 
tate  ac  justitia  deservire  jugiter  optave- 
runt,  in  continua  fuerunt  proprii  cordis 
custodia,  in  labore  interno  indesinenti ; 
nec  animum  relaxabant,  nec  minuerunt 
fervorem  :  imo  in  arrepto  proposito  fie- 
bant  quotidie  seriosiores,  et  ubi  erat  ma- 
jor  peccandi  excitatio  sive  occasio,  ibi  se 
diligentius  custodiebant.  Horum  ergo  se- 
quamur  vestigia,  et  negligentias  deflea- 
mus  prajlerilorum  dierum,  in  quibus  veiut 


IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI   APOSTOLORUM,   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS      OO 

cancri  nunc  parum   forsan  processimus,  A  sit,  Sicut  aqua  exstinguit  ignem,  ita  elee-  EccU.  m, 

nunc   mox    retrocessimus    :   et   erat  cor  mosyna  exstinguit  peccatum.                      •''■ 

nostrum   quasi   saccus  pertusus,  ex  quo  0  quantum  in  brevi  sentiret  profcctum, 

una  hora  dilabebatur  quod  ante  iufundc-  quanlam  animi  libertalem,  quam  dulcem 

batur.  pectoris   pacem,  quam   copiosam  illumi- 

Pra>terea,  prseter  pr»tacta,  sunt  et  aiia  nationem,  quam  benignissimam  Spiritus 

multa  cxercitia  sancta  quibus  A'enialia  au-  Sancti  consolationem,  qui  ad  tempus  viri- 

feruntur,  utpote  :fervor  divinoo  dilectionis,  liter  continuaret  ac  strenue  prosequeretur 

cujus  flamma  tollit  peccata  sicut  ex  ignc  prafatum  studium  perfectionis,  assiduum- 

consumitur  stipula;  item  frequens  adspi-  que  exercitationis  internae  laborem,  ac  se- 

ratio  mentis  ad  Deum,  qua  impletur  illud  riosissimam    cordis    sui    custodiam,    cor 

Ps.xxiv.ib.  Psalmista;,  Oculi   mei   scmpcr  ad   Domi-  suum   quantum   possibile   est,   ad  Deum 
num  ;    pudor    quoque    seu    erubescentia  B  continue   aut  saltem   sa^pissime  elevans, 

de  peccatis  et  fatuitatibus  vanitatibusque  quemadmodum   dixit  Propheta,   Provide-   Ps.xv,  s. 

Eccu.  IV,  prajteritis   (talis   namque   confusio  grati-  bam  Dominum  in  conspectu  meo  semper! 

"^'           am  adducit  et  gloriam)  ;  insistere  etiani  Conemur  ad  istud,o  fratres,  et  omni  die 

orationibus    ac    laudibus   Dei,   aliis   con-  renovemus  in  nobis  tale  propositum,  quod 

dolere,     injurianti     ignoscere,    errantem  et  quotidie  cum  recenti  diligentia  prose- 

convertere ;  cunctaque  opera  supereroga-  quamur ;  et  quotiescumque   nos  dislrahi 

tionis.  experimur,  protinus   reducamus   cor  no- 

Nec  putandum   quod   spiritualia  mise-  strum  ad  divin»  prffisentise  recordationem, 

ricordise  opera  minus  hoc  faciant  quam  et   reprehendamus   ac   castigemus   negli- 

opera  misericordia?  corporalia,  imo  magis  gentiam  evagationemque  nostram,  nec  fa- 

id  agunt  :  quum  tamen   de   uno  genere  tigemur  in  istis.  Nunc  quoque  invoccmus 
corporalium  operum  misericordia)  dixerit  C  sanctos  Aposlolos  istos,  quatenus  gratiam 

/.»f.  XI,  II.  Christus,   Date    eleemosynam,    et    omnia  tantam  nobis  desuper  impetrare  dignen- 

munda  sunt  vobis  ;  rursusque  scriptum  tur.  Ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis. 


SERMO  SEXTUS 

QUOD   CONTEMPLARI   VOLENTI   NECESSARIA   SIT   PASSIONUM   REFRENATIO, 

ET   PURGATIO   AFFECTUUM. 

NNUNTIA  VERUNT  opera   Bei,  et  D  dixero  vobis.  Illuminati  itaquc  et  edocti  a 

facta  ejus  intellexerunt.  Ps.  lxiii,  10.  Spiritu  Sancto,ApostoIi  benedicti  «annun- 

Dominus  et  Salvator  in  sermone   post  tiaverunt»  toti  mundoa  opera  Dei  »,  myste- 

Coenam  intcr  cetera  dixit  gloriosis  et  prcne-  ria  Christi,  mirabilia  documenta  ipsius,  et 

electis  Apostolis,  totius  mundi  rectoribus  miraculosa   opera   ejus  :  quemadmodum 

/oa»n.xvi,  et  magistris  :  Adhuc  multa  habeo  vobis  di-  fuerat  prophetatum  in  Psalmo,  In  omnem  /»«.  xvm,.i. 

'■'''■       cere,  sed  non  potestis  portare  modo;  quum  terram   exivit   sonus  eorum;  per  Isaiam 

autem  venerit  ille  Spiritus  veritatis,  doce-  quoque,  Mittam  ex  eis  qui  salvati  fuerint,  /«...xvi,io. 

ibxd.  xiv,  bit  vos  omnem  veritatem.  Et  iterum  :  Pa-  ad  insulas  longe,  ad  eos  qui  non  audierunt 

'^'  racletus    Spiritus    Sanctus,   quem    mittet  de  me,  in  Africam  et  Lydiam,  in  Grffciam 

Pater  in  nomine  meo,  ille  docebit  vos  om-  et  Italiam.  Quibus  post  resurrectionem  su- 

nia,  et  suggeret  vobis  omnia  qucecumque  am  preedixit  Salvator  :  Eritis  mihi  testes  kci.\,%. 


A 


56       IN   FESTO   SS.  PHILIPPI   ET   JACOBI   APOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


20 


11. 


18. 


in  omni  Judaea  et  Samaria,  et  usque  ad  A 
ultimum  terrse.  Verumtamen,   antequam 
opera  ista  Christi  (qui  teste  Joanne  apo- 

1 7oann.  V,  stolo  in  prima  Canonica  sua,  est  verus 
Deus  et  vita  seterna)  aliis  praedicaverunt, 
«intellexeruntwhsec  ipsaopera  seu«facta» 

Mai-c.  IV,  ipsius  :  quibus  dixit,  Vobis  datum  est  nos- 
se  mysterium  regni  Dei.  Intellexerunt  er- 
go,  et  intelligendo  profundissime  penetra- 
verunt  facta  et  opera  Salvatoris,  omnia 
scilicet  quae  pro  nostra  salute  fecit  ac  per- 
tulit  et  assumpsit  :  quse  et  nos  considera- 
re  debemus,ut  gratias  referamus,  et  accen-  B 
damur  ad  virtuose  vivendum.  Vere  enini 
mirabilia  sunt  testimonia  Apostolorum  de 
Christo  :  ad  quorum  speculationem  indige- 
mus  illuminatione  divina.  Ideo  cum  Psal- 

Ps.  cxvm,  mista  oret  quilibet  nostrum  :  Revela  ocu- 
los  meos,  et  considerabo  mirabilia  de  lege 
tua.  Unde  et  Paulus  pro  suis  oravit  disci- 

Ephes.  1,  pulis  :  Pater  glorise  det  vobis  spiritum  sa- 

*''  '*■  pientise  in  agnitione  ejus,  illuminatos  ocu- 
los  cordis  vestri,  ut  sciatis  quse  sit  spes 
vocationis  vestrae. 

Denique,  quum  passiones  et  vitia  inte-  C 
riorem  visum  aut  obtenebrent  aut  debili- 
tent  a  contemplatione  eorum  quse  fidei 
sunt,  et  a  formata  ac  salutari  considerati- 
one  mysteriorum  ac  operum  Dei,  rectus 
ac  necessarius  ordo  contemplandi  requirit, 
ut  volentes  contemplari  salubria  ac  divi- 
na,  et  ea  meritorie  intueri,  et  absque  pe- 
riculo  exerceri  in  mirabilibus  Dei,  in  pri- 
mis  affectus  suos  emundent,  passiones 
refrenent,sensitivum  appetitum  subjiciant 
rationi,  ordinatam  quoque  in  se  habeant 
caritatem  :  quod  totum  ad  viam  pertinet  D 
purgalivam. 

Porro  affectus  emundare,  est  omnium 
inordinatarum  affectionum  obliquitatem 
abjicere,  et  nihil  nisi  in  Deo  appetere, 
hoc  est,  omnia  opera  ac  desideria  sua  sub 
ordine  ponere  divini  amoris,  ita  quod 
nihil  caritali  contrarium  aut  impeditivum 
ab  ea,  agatur  aut  appetatur.  Imo  nihil 
agamus  aut  affectemus,  nisi  sit  ordina- 
bile,  necessarium,  sive  accommodum  ad 
Dei  amorem  atque  honorem  :  ut  sit  in  om- 


nibus  moderata  et  ad  rectum  finem  relata 
universa  affectio  et  operatio  nostra,  quate- 
nus  juxta  Apostolum,  sive  manducamus,  iCoy.s,u. 
sive  bibimus,  sive  aliud  aliquid  facimus, 
omnia  ad  Dei  gloriam  operemur.  Nec  in 
aliquo  tali  aliud  quseramus  aut  intenda- 
mus,  nisi  per  ipsum  in  summi  boni  amo- 
re  et  in  divinse  majestatis  veneratione  ex- 
crescere,  hoc  est  :  non  excedere  in  cibo, 
potu,  somno,  vestitu,  habitaculo,  utensilibus 
instrumentiSjSeu  quibuslibet  consimilibus 
rebus,  imo  solis  necessariis  contentari,  ut 
tota  in  Deo  adunetur  ac  stabiliatur  affe- 
ctio;  curiosa  atque  superflua  devitare,  ne 
in  eis  animus  distrahatur,  affectio  divida- 
tur,  mensque  vanitati  et  immoderatae  oc- 
cupationi  in  se  tribuat  locum,  ac  nociva 
percutiatur  inertia,  et  resolvatur  a  recolle- 
ctione  et  quiete  sua  in  Deo,  quum  certum 
sit  mentem  humanam  tanto  firmius  ac 
ferventius  posse  simplificari  ac  stabiliri 
in  uno,  quanto  minus  per  plura  dividitur, 
et  quanto  minus  per  varia  ac  potissimum 
per  curiosa  ac  superflua  occupatur.  Istud 
ergo  est  emundare  affectus. 

At  vero  passiones  refrenare,  est  univer- 
sos  motus  sensitivse  partis  rationi  rectse 
subjicere,  id  est,  omnem  iram  atque  tri- 
stitiam,omnem  timorem  et  delectationem, 
et  ceteras  passiones  quae  in  appetitu  con- 
cupiscibili  irascibilique  nascuntur,  per 
rectae  rationis  judicium  regulare,  compe- 
scere,  moderari,  ut  de  nulla  prosperitate 
aut  adversitate,  imo  de  nulla  re  sensibili 
occurrente  moveamur  inordinate  per  ira- 
cundiae  motum,impatientiae  ventum,tristi- 
tiae  aggravationem  seu  delectationis  resolu- 
tionem,  neque  per  immoderatum  timorem 
sive  dolorem,  neque  per  concupiscentiae 
impetum  aut  abominationis  impulsum  ; 
sed  in  omnibus  istis  perseveret  mens  no- 
stra  in  Deo  stabilis  ac  tranquilla,  ut  nec 
prosperis  extollatur  aut  inani  laetitia  re- 
solvatur,  nec  dejiciatur  adversis  aut  inor- 
dinate  tristetur  in  illis,  nec  concupiscat 
quidquam  nisi  secundum  Deum.  Et  nisi 
hoc  modo  passiones  animae  reformentur, 
abducunt  hominem  semper  a  medio  ratio- 


IN  FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI   APOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS       O/ 


17 


nis,  in  quo  virtiis  consistit,  et  incidit  ho- 
mo  quotidie  innumcrabiles  cnlpas  :  nunc 
irrationabiliter  irascendo  et  suam  quasi 
injuriam  ulciscendo,  aut  animum  suum 
inquietando  etiam  ex  levibus  causis  et  re- 
pentinis  ac  improvisis  eventibus,  ita  ut 
ssepissime  contra  inanimata  et  irrationa- 
lia  brutaliter  commoveatur,  ac  prava  pro- 
ferat  verba  seu  maledicat,  aut  quod  pejus 
est,  in  divino  quoque  Olficio  ex  facili  oc- 
casione  iracundiis  agitetur,  et  perturbet  se 
ipsum  ac  alios,  scandalizetque  plurimos, 
impeilente  quoque  ira  et  impatientia,  in- 
sipienter,  impetuose  ac  derisibiliter  se 
habeat  in  visu,  apparatu  et  moribus,  in 
cantu  aut  aliis  (quemadmodum  Salomon 
Prov.  XIV,  ait,  Impatiens  operatur  stultitiam),  nec  ta- 
men  passionum  suarum  offuscatus  fumo 
£"cc/c.  vir,  advertat,  quoniam  ira  in  sinu  stulti  quie- 
'"■  scit;  nunc  vero  nec  iram  per  zelum  ha- 

bendo,  quum  tamen  de  malo  culpse,  de 
propria  iniquitate,  de  Dei  injuria  debeat 
homo  ex  justitise  zeio,  ex  praevia  rationis 
censura  irasci,  ut  peccatum  secundum 
justitiae  ordinem  puniatur  ;  nunc  autem 
inaniter  delectando  aut  gloriando,  nunc 
ssecuiariter  carnaliterve  tristando;nunc  pu- 
sillanimiter  metuendo,  nunc  incaute  pree- 
sumendo  et  immoderatam  securitatem  au- 
daciamve  habcndo;nunc  aliqua  sensualiter 
concupiscendo,  nunc  aliqua  imprudenter 
abominando.  Quse  omnia  sunt  imperfecti- 
onis,  defectuositatis  et  calamitatis  huma- 
nae,  atque  instabilem  reddunt  mentem.  Id- 
circo  necesse  est  hominem  contra  has 
passionum  immoderantias  et  impetuosita- 
tes  per  virtutes  morales  armari,  per  dis- 
cretionis  lumen  muniri,  per  rectae  ra- 
tionis  judicium  roborari,  ut  in  cunctis 
sapienter  et  virtuose  se  habeat  :  in  adver- 
sis  habendo  patientiam  contra  tristitiam, 
in  injuriis  mansuetudinem  contra  iram,  in 
periculis  fortitudinem  contra  timorem,  in 
delectabilibus  gustus  et  tactus  sobrieta- 
tem  et  continentiam  contra  gulam  et  car- 
nalitatem,  in  prosperis  et  bonis  honestis 
humilitatem  contra  superbiam ;  imo  in 
cunctis  Dei  timorem,  ut  Deum  ubique  et 


A  semper  prae  oculis  habens,  omnia  agat  ac 
patiatur  secundum  Scripturae  doctrinam 
et  evangelicam  legem,  in  tantum  ut  nec 
eos  vereatur  qui  corpus  occidunt,  nec  odi-  Matih.  x, 
at  adversantes,  nec  vindicet  semetipsum.  "" 
Istud  ergo  est  passiones  animae  refrena- 
re,  sensitivumque  appetitum  rationi  sub- 
jicere. 

Porro  caritatem  habere  ordinatam  in 
voluntate,  est  Deum  super  omnia  incom- 
parabiliter,  propter  sui  ipsius  praecipue 
bonitatem   diligere,   deinde   se  ipsum  in 

B  Deo,  tertio  proximos,  quarto  proprium 
corpus,  quod  loco  et  tempore  opportuno 
exponendum  est  morti  pro  salute  et  gratia 
proximi,  praesertim  pro  Deo,  pro  fide,  pro 
defensione  justitiae. 

Postremo,  homine  taliter  in  suis  affecti- 
bus  ac  passionibus  reformato  et  expurga- 
to,  voluntate  quoque  per  caritatem  sic 
ordinata,  jam  Deus  dono  sapientiae  intelle- 
ctum  copiose  implebit,  rationem  illumina- 
bit  fidei  argumentis,  et  scientiam  saluta- 
rem   multiplicabit   in   anima.    Quibus   in 

C  nobis  peractis,  erimus  cum  beatissimis  is- 
tis  apostolis  Philippo  et  Jacobo  apti  ad 
vitam  sublimiter  contemplativam,  ad  an- 
nuntiandum  seu  recolendum  opera  Dei ; 
et  intelligemus  atque  sincere  speculabi- 
mur  mysteria  Christi,  sacramenta  sapien- 
tiae  christianae,  dogmata  Scripturarum  : 
qualiter  Deus  ab  initio  condidit  hominem 
ad  beatitudineri.  'ipernaturalem,  videlicet 
sui  ipsius  beatificam  visionem,  plenam 
fruitionem,  perpetuam  possessionem  ;  et 
qualiter  homo  protoplastus  sua  transgres-   (ifn.iiuc, 

D  sione  se  ipsum  ac  suam  posteritatem  pa- ''' '*''''■ 
radiso  privavit,calamitatibus  multis  invol- 
vit,  ac  damnationi  fecit  obnoxios ;  deinde 
qualiter  superadoranda  ac  superbeatissi- 
ma  Trinitas  suo  supersapientiali  consilio 
misericordissimoque  decreto  disposuit  ge- 
neri  subvenire  humano,  et  illud  per  Verbi 
aeterni  incarnationem  ac  passionem  redi- 
mere  et  salvare ;  et  qualiter  incarnatus  et 
ex  Virgine  natus,  circumcisus,  adoratus  a 
Magis  ac  pastoribus,  praesentatus  in  tem- 
plo,  demoratus  in  .Egypto,  baptizatus,  in 


58      IN  FESTO   SS.  PHILIPPI   ET  JACOBI  APOSTOLORUM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


eremo  conversatus,  a  spiritu  maligno  ten- 
tatus  est;  deineeps  quomodo  Filius  Dei 
homo  factus  conversatus  est,  praedicavit 
et  infinita  miracula  operatus  est  inter  ho- 
mines  ;  quse  et  quanta  ab  eis  sustinuit, 
quomodo  crucifixus  tertia  die  surrexit, 
discipulis  suis  apparuit,  coram  eis  as- 
cendit  in  coelum,  et  paulo  post  misit  eis 
Spiritum  Sanctum,  sicque  per  eos  totum 
convertit  mundum,  idololatriam  dissipa- 
vit,  atque  ad  tam  incomprehensibilem  fi- 
dem,  tam  arduam  legem  convertit  or- 
bem  terrarum  sine  armorum  violentia, 
absque  humana  potentia,  absque  philo- 
sophica  subtilitate,  et  sine  omni  magica 


A  arte,  quse  Christianis  maxime  prohibetur. 
Haec  et  consimilia  in  Scripturis  con- 
tenta,  contemplari,  intelligere,  rememo- 
rare,  et  tempore  opportuno  aliis  ferven- 
ter  nuntiare  debemus,  ut  considerando 
quam  magnifice,  quam  pie  ac  mirabili- 
ter  Deus  egit  nobiscum,  quae,  quanta  et 
qualia  Unigenitus  Dei  assumpsit,  operatus 
est  et  tulit  pro  nobis,  simus  Altissimo 
grati,  et  pro  nostra  salute  semper  sol- 
liciti,  agiles  ac  ferventes,  alios  quoque 
hortemur  ad  idem,  sicque  de  salubribus 

B  rebus,  non  de  vanis  et  inutilibus,  sint  no- 
stra  colloquia.  Ad  laudem  et  gloriam  om- 
nipotentis  Dei. 


IN   FESTO 


INVENTIONIS  SANGT^  GRUCIS 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


CONFIDO    IN   VOBIS    IN   DOMINO,   ETC.    Galat.  V,  10-12  ;  VI,  12-14. 


r 


N  prsesenti  epistola,  de  gloria  crucis  A 
Ghristi  fit  mentio  :  ideo  legitnr  in  prse- 
senlis  festi  missali  officio.  Itaque  Galatis 
ait  Apostolus  : 
GaiHi.\,{0.  Confido  in  vobis,  id  est  de  vobis,  o  Ga- 
latae,  in  Domino,  id  est  secundum  volun- 
tatem  Dei,  et  ex  consideratione  pietatis  et 
gratiae  suse,  quocl  nihil  aliud  sapietis  de 
observatione  et  cessatione  legalium,  nisi 
quod  docui  vos.  Erant  autem  Galatse  pri- 
mo  ab  Apostolo  bene  instructi,  postmo- 
dum  eo  absente  a  pseudoapostolis  seducti, 
ita  quod  a^stimabant  circumcisionem  esse  B 
in  lege  evangelica  observandam.  Et  hujus 
erroris  falsitatem  ostendit  Apostolus  in 
prsesenti  epistola,  asserens  se  sperare  quod 
Galatae  isti  suse  acquiescerent  informatio- 
ni,  quemadmodum  et  fecerunt.  Qui  autem 
conturbat  vos^quietem  cordis  vestri,quam 
in  recta  fide  et  lege  evangelica  habuistis, 
impediendo,  vosque  ad  errores  praedicati- 
oni  mese  contrarios  inducendo,  portahit 
Judicium  reprobationis,  hoc  est,  pcenam 
sustinebit  condignam,  quoniam  Deus  tan- 
tum  flagitium  non  relinquet  inultum,  qui-  C 
cumque  est  ille,  quoniam  nullius  malum 
Deus  deserit  impunitum,  juxta  illud  Job  : 
Job  xxtv,  Deus  inultum  abire  non  patitur. 

Ego  autem,  fratres,  si  circumcisionem 
adliuc  prmdico  observandam,  ut  mihi  a 
pseudo  imponitur  :  qui,  ut  facilius  deci- 


12 


perent  Galatas,  dixerunt  eis,  quod  Paulus 
apud  alios  doceret  circumcisionem  esse 
servandam ;  quid  adhuc  persecutionem  pa- 
tior,  id  est,  cur  a  Juda?is  infestationem 
sustineo?  Quasi  dicat  :  Si  circumcisionem 
adhuc  pra?dicarem,  cessarent  Judsei  me 
persequi,  qui  idcirco  me  persequuntur, 
quoniam  doceo  circumcisionem  cessare 
debere  Evangelio  divulgato.  Ergo,  id  est, 
si  praedico  circumcisionem  esse  servan- 
dam,  evacuatum  est  scandalum  crucis,  id 
est,  ablata  est  passiva  scandalizatio  Judseo- 
rum,  qui  offenduntur  et  scandalizantur  in 
hoc  quod  doceo  homines  per  fidem  et  ba- 
ptismum  Christi  posse  salvari.  Uti^iam  et 
abscindantur ,  id  est,  a  vobis  ceterisque 
fidelibus  removeantur,  imo  et  esse  desi- 
stant  quantum  ad  culpam,  qui  vos  co7itur- 
bant,  id  est  pseudoapostoli  qui  mendose 
vos  instruunt. 

Quicumque  enim  volunt  placere  in  car- 
ne,  id  est,  qui  in  circumcisione  carnis 
pra?putii  vestri  et  carnalibus  observantiis 
legis  Moysis  cupiunt  sibi  ipsis  et  aliis  Ju- 
dseis  incredulis  inaniter  compIacere,/<«  co- 
gunt,  id  est,  importune  persuadent,  vos 
circumcidi,  tantum  ut  persecutionem  cru- 
cis  Christi  non  patiantur,  id  est,  prseser- 
tim  ob  hoc,  ut  ab  induratis  Judseis  non 
sustineant  persecutionem  pro  recta  fide 
passionis  crucisque  Christi,  per  cujus  pas- 


Galat.  VI 
12. 


60 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCTiE   CRUCIS.   —   SERMO  PRIMUS 


sionem  salvamur  absque  observantia  cir- 
cumcisionis.  Obstinati  namque  Judaei  per- 
sequebantur  eos  qui  circumcisionis  atque 
legalium  cessationem  docebant.  Neque 
enim  qui  circumciduntur  carnaiiter,  le- 
gem  Moysis  custodiunt  spiritualiter,  sed 
in  aliis  multis  violant  eam,  et  contra  in- 
tentionem  Dei  ac  Moysis  agunt  :  quia  in- 
tentio  Dei  ac  Moysis  fuit,ut  Christi  evange- 
lio  divulgato  ac  coruscante,  et  lege  Christi 
propalata,  cessarent  circumcisio  ceteraque 
legalia ;  sed  volunt  t)os  circumcidi,  ut  in 
carne  vestra,  id  est  de  vestra  carnali  cir- 
cumcisione,  glorientur  inaniter,  quasi  vo- 
luntatis  suse  effectum  consecuti  in  vobis. 
Mihi  autem  absit  gloriari  nisi  in  cruce 
nostri  Domini  mei*  Jesu  Christi,  id  est  in  con- 
templatione  Filii  Dei  propter  me  crucifixi, 
et  in  consideratione  beneficiorum  ipsius, 
videlicet  passionis  suae,  et  omnium  qua? 
pro  mea  assumpsit,  fecit  pertulitque  salu- 
te.  Verumtamen  per  hoc  non  excluditur 


A  gloriatio  in  contemplatione  divinitatis  Pa- 
tris  et  Filii  ac  Spiritus  Sancti,  quoniam 
gloriatio  crucis  seu  Christi  ut  crucifixi  et 
beneficiorum  ejus,  ordinatur  ad  contem- 
plationem  et  gloriationem  deitatis  super- 
gloriosissimge  Trinitatis  tanquam  ad  finem. 
Sicque  una  intelligi  datur  in  alia.  Per 
quem,  id  est  per  cujus  caritatem  et  gra- 
tiam,passionem  et  '\\n\idiWoi\Qm, m i hi mun- 
dus  crucifixus  est,  hoc  est,  ea  quse  mundi 
sunt,  utpote  carnales  deliciae,  mundanae 
divitise,  sseculares  honores,  homines  quo- 

B  que  mundani  et  vani,  secundum  quod  ta- 
les  sunt,  me  non  delectant  nec  sapiunt 
mihi,  sed  molesta  sunt  mihi  ac  mortua ; 
et  ego  mundo  crucifixus  ac  mortuus  sum, 
ita  quod  mundanis  hominibus  non  com- 
placeo,  sed  gravis  et  tsediosus  sum,  nec 
huic  sseculo  vivo  neque  communico,  eo 
quod  in  Christo  sit  tota  affectio,  occupatio 
ac  gloriatio  mea,  quod  mundanis  carnali- 
busque  hominibus  poenale  est  et  amarum. 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO   GAUDENDUM   DOLENDUMVE    SIT   DE   CHRISTI   PASSIONE,   ET   QUOMODO   EADEM 
LIBER   EXEMPLARQUE   SIT   PERFECTIONIS    ATQUE   OMNIUM   VIRTUTUM. 


MIHI  ahsit  gloriari  nisi  in  cruce  Do-  C 
mini  mei  Jesu  Christi.  Galat.  vi,  14. 
In  his  verbis  docet  Apostolus,  in  quo 
debeat  essc  gloriatio  Christiani,  quia  in 
crucc  Christi.  Sed  mirum  videtur,  quod 
in  cruce  Christi  debeamus  gloriari,  quum 
ad  pium  pertineat  Christianum,  Christo 
propter  se  passo  intime  compati,  et  ex 
compassione  in  fletum  resolvi  :  quem- 
admodum  legitur  de  S.  Francisco,  quod 
frequenter,  eiindo  per  viam,  ex  meditatio- 
ne  passionis  Christi  tanta  afficiebatur  com- 
passione,  ct  tanto  affligebatur  pio  dolore,  D 
quod  erupit  in  fletum  cuin  ejulatu  et  quo- 
dam  clamore.  Dicendum,  quod  de  Christi 
passione   et   in   ea   debemus   gloriari,   et 


compassionem  habere  ac  fletum,  secun- 
dum  considerationes  diversas. 

Debemus  ergo  in  Christi  passione  et 
cruce  gaudere  multiplici  consideratione. 
Primo,  in  quantum  Christus  per  suam 
acerbissimam  passionem  Deum  Patrem 
maxime  honoravit,  obediendo  ei  usque  ad 
mortem,  et  mortem  tam  amarissimam  at- 
que  turpissimam.  Propter  quod  ait  Apo- 
stolus  :  Humiiiavit  semetipsum,  factus  obe-  PhiUpp.u, 
diens  usque  ad  mortem,  mortem  autem  ^- 
crucis. 

Secundo,in  quantum  Christus  per  suam 
passionem  maxime  auxit  honorem,  cul- 
tum  et  gloriam  Dei,  et  hoc  dupliciter.  Pri- 
mo,  quia  per  suam  passionem  promeruit 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCTJ:   CRUCIS.    —   SERMO   PRIMUS 


Gl 


Joann.  xii, 
32. 

/4.  uii,  10. 


Iltid.i.\i,<.). 


Rom.  VIII, 
32. 

/s.  i.iii,  0,  5. 


I  Petr.  I, 
18,  19. 


Joann.  x, 
15. 

4/joc.  I,  5. 


Ac<.  IV,  27, 
28. 


generi  humano  gratiam  conversionis  at-  A 
que  salutis  :  ita  quod  propter  merituin 
passionis  Christi,  data  est  et  datur  ubique 
innumerabilibus  hominibus  gratia  magna 
ac  multa,  per  quam  serviunt  Deo,  eum 
colentes  ac  adorantes.  Unde  ait  Salvator  : 
Si  exaltatus  fuero  a  terra,  omnia  traham 
ad  me  ipsum.  Et  apud  Isaiam  de  ipso 
prtedictum  est  :  Si  posuerit  pro  peccato 
animam  suam,  videbit  semen  longaevum, 
et  voluntas  Domini  in  manu  ejus  dirige- 
tur.  Ubi  per  semen  longaevum,  intelligun- 
tur  tideles  regenerati  in  Christo  virtute  et  B 
merito  suse  salvificse  passionis.  De  quibus 
iterum  loquitur  Isaias  :  Isti  sunt  semen 
cui  benedixit  Dominus.  Secundo,  quia  fi- 
deles  per  passionem  Filii  Dei  se  esse  sal- 
vatos  intelligentes,  summe  regratiantur 
Deo  Patri,  qui  pro  eorum  salute  unigeni- 
tum  Filium  suum  tanta  voluit  operari  ac 
tolerare,  et  ipsum  honorant,  colunt,  ado- 
rant.  Hinc  loquitur  Paulus  ad  Romanos 
octavo  :  Proprio  Filio  suo  non  pepercit, 
sed  pro  omnibus  nobis  tradidit  illum.  Et 
Isaias  ait  :  Dominus  posuit  in  eo  iniquita-  C 
tem  omnium  nostrum ;  et  ipse  vulneratus 
est  propter  iniquitates  nostras,  attritus  est 
propter  scelera  nostra. 

Tertio,  in  Christi  passione  et  cruce  glo- 
riari  debemus,  in  quantum  ipse  per  suam 
passionem  genus  redemit  humanum,  pro- 
ut  Deus  Pater  decrevit  illud  esse  salvan- 
dum.  Nam  ut  princeps  Apostolorum  testa- 
tur,  non  corruptibilibus  auro  vel  argento 
redempti  sumus,  sed  pretioso  sanguine 
Agni  immaculati  Jesu  Christi,  qui  loqui- 
tur:  Animam  meam  pono  pro  ovibus  meis.  D 
Unde  in  Apocalypsi  capitulo  primo  habe- 
tur  :  Qui  dilexit  nos,  et  lavit  nos  a  peccatis 
nostris  in  sanguine  suo.  Hinc  sanctissimi 
illi  primi  Christifideles  dixisse  scribun- 
tur  :  Domine,  convenerunt  adversus  san- 
ctum  puerum  tuum  Jesum,  quem  unxisti, 
Pontius  Pilatus  et  Herodes  cum  gentibus 
et  populis  Israel,  facere  quae  manus  tua  et 
consilium  tuum  decreverunt  fieri. 

Quarto,  in  quantum  per  Christi  passio- 
nem  angelica  ruina  est  reparata,  Non  enim 


poterant  sancti  antiqui  ccelestis  patriae  ja- 
nuam  ingredi,  quousque  per  Christi  pas- 
sionem  fuerunt  ab  originalis  peccati  reatu 
absoluti. 

Quinto,  in  quantum  Christus  per  suam 
passionem  promeruit  sibimetipsi  acciden- 
tale  pra>mium,  videlicet  judiciariam  po- 
teslatem,  corporis  glorificationem,  super 
coelos  exaltationein.  Hinc  quum  dixisset 
Apostolus,  Factus  est  obediens  usque  ad  i-hnijri,.  u, 
mortem  ;  mox  addidit  :  Propter  quod  et  *^^  .^^  ^  ^^ 
Deus  exaltavit  illum,  et  dedit  ilii  nomen 
quod  est  super  omne  nomen,  ut  in  no- 
mine  Jesu  omne  genu  flectatur,  coelesti- 
um,  terrestrium  et  infernorum. 

Pr3eterea,Christo  propter  nos  passo  con- 
dolere  debemus,  et  in  suae  passionis  medi- 
tatione  piis  doloribus  affici  et  in  fletum 
resolvi.  Primo,  in  quantum  passio  illa  fuit 
Christi  tenerrime  ac  nobilissime  comple- 
xionati,  vehementissime  afflictiva,  Unde 
et  ipse  passione  instante  eam  imaginando 
ineffabiliter  expavit,  et  tristabatur  ac  tae-  Marc.\^\; 
duit,  ita  quod  sudor  eius  factus  est  sicut '^^'^^'^'"^- 

...  "^         .       .  xxii,44. 

guttse  sanguinis  decurrentis  m  terram.  II- 
lum  tamen  pavorem  atque  mcerorem  spon- 
te  ac  potestative  et  rationabilibus  causis 
assumpsit.  —  Secundo,  sic  condolere  et 
affligi  debemus,  in  quantum  Christus  in- 
nocentissimus  fuit,  et  absque  sua  culpa, 
iino  pro  nostris  peccatis,  tanta  sustinuit, 
sicut  ait  in  Psalmo  :  Quae  non  rapui,  tunc  Ps  ixvm.i. 
exsolvebam.  —  Tertio,  in  quantum  passio 
et  occisio  Christi  ex  parte  occidentium  fuit 
summum  et  incomparabile  scelus,  Dei  Pa- 
tris  maxime  offensivum,  in  tantum  quod 
Christo  in  cruce  pendente  tota  mundi  ma- 
china  turbabatur,  et  quasi  in  antiquum 
chaos  reditura  mox  omnia  videbantur. 
Nam  obscuratus  est  sol,  mota  est  terra,  lm.ww, 
scissse   sunt   petrse,   monumenta    quoaue  **- ''^; 

^  .  ,   .  Matth. 

aperta   sunt,   et    mortui    multi   sunt  su-  xxvu,  51, 
scitati. 

Itaque,  propter  quinque  rationes  praefa- 
tas,  in  meditatione  passionis  et  crucis  Chri- 
sti  gloriemur  in  Domino,  et  gratias  maxi- 
mas  referamus  Christo  ac  Patri  aeterno.  Ob 
tres  etiam  rationes  praedictas,  in  Christi 


52. 


62 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCTiE   CRUCIS.   —   SERMO   PRIMUS 


16 


passione  compassionem  et  piam  habeamus 
afflictionem,quod  tam  innocentissimus  at- 
que  dulcissimus  Agnus,  a  tam  crudelissi- 
mis  ac  sceleratissimis  canibus,  pro  nobis 
peccatoribus  vilissirais,tam  ignominiosissi- 
mam  ac  amarissimam  sustinuit  mortem. 
Praeterea  id  sciendum,quod  passio  Chri- 
sti  liber  est,  exemplar  et  documentum 
cunctarum  virtutum  atque  totius  perfecti- 
onis.  In  passione  etenim  Christi  perpen- 
dere  possumus  profundissimam  ejus  hu- 
militatem,  eo  quod  ipse  Unigenitus  Dei, 

Apoc.xix,  Rex  regum  et  altissimus  omnium,  tantas 
irrisiones,  conculcationes,  blasphemias,  as- 
pernationes,  sponte  pati  dignatus  est;quod 

Luc.  XXII,  inter  latrones  suspendi,  et  cum  sceleratis 
/s'1m"'i2'  dignatus  est  reputari  ;  quod  tanquam  ovis 

/s.  1111,7.  ad  occisionem  deductus  est,et  velut  agnus 
coram  tondente  se  obmutuit;  quod  coram 
principibus  sacerdotum,  coram  Pilato  et 
Herode  tam  silenter  et  humillime  stetit. 
Porro,  quoniam  omnia  ista  et  alia  multa 
patientissime  tulit  absque  inordinata  tri- 
stitia,  absque  indignatione  et  murmuratio- 
ne,  imo  promptissimo  ac  tranquillissimo 
corde;  idcirco  in  Christi  passione  addisci- 
mus  summam  patientiam  et  mansuetu- 
dinem  maximam.  In  quibus  eum  imitari 
tenemur,  nec  aliter  digne  christiani  voca- 
mur.  Hinc  sacratissimus  ait  princeps  Apo- 

I  Petr.  II,  stolorum  :  Christus  passus  est  pro  nobis, 

2'' 23.  vobis  relinquens  exemplum,  ut  sequamini 
vestigia  ejus  :  qui  quum  malediceretur, 
non  maledicebat  ;  quum  pateretur,  non 
comminabatur.  Insuper  in  Christi  passione 
addiscimus  fortitudinem  animi  constantis- 
simam.  Fortitudo  namque  est  virtus  per 
quam  hoino  circa  pericula  mortis  se  stre- 
nue  habet.  Quoniam  ergo  Christus  inno- 
centissimam  ac  acerbissimam  illam  mor- 
tem  tam  constantissimo,  promptissiino  et 
penitus  imperterrito  pertulit  animo,  con- 
stat  quod  summa  animi  fortitudo  tempore 
passionis  fuit  in  ipso.  Nam  quamvis  ad 
modicam  horse  partem  tristis  fuit  ac  ti- 
mens,  hoc  tamen  non  fuit  ex  animi  infir- 
mitate  aut  imperfectione,  sed  ex  potesta- 
te  et  piissima  dispensatione.  Amplius,  in 


A  Christi  passione  perpendimus  perfectissi- 
mam  caritatem  Dei  et  proximi  :  quoniam 
ex  caritate  sua  ad  Deum  Patrem,  cujus 
desideravit  honorem,  et  ex  caritate  sua 
ad  nos,  quorum  concupivit  salutem,  om- 
nia  illa  sustinuit.  Propter  quod  dixit  : 
Majorem  hac  dilectionem  nemo  habet,  Jomn.w, 
quam  ut  animam  suam  ponat  quis  pro  '^' 
amicis  suis. 

Itaque  totam  Christi  passionem  quotidie 
tam  intente,  tam  affectuose  et  compassive 
recogitemus,  ac  si  prsesentialiter  Christum 

B  pati    intueremur.    Inspiciamus    quomodo 
ccepit  contristari,  pavere,  teedere,  dicens,  Marc.-^w, 
Tristis  est  anima  mea  usque  ad  mortem ;  '^^'  ^*' 
et  quomodo  factus  in  agonia,  oravit  pro-  Luc.  xxn, 
lixius,factusque  est  sudor  ejus  sicut  guttse  *^' **" 
sanguinis  decurrentis  in  terram ;  qualiter 
demum  propter  nos  captus   est,  ligatus, 
distractus,  alapis  caesus,  consputus,  flagel- 
latus,  spinis  coronatus,  arundine  csesus,  ad 
mortem  crucem   bajulans   ductus,  clavis 
confixus,  inter   latrones  suspensus,  cum 
impiis   reputatus,  aceto  et  felle  potatus, 

C  suse  dilectissimaj  Matri  compassus,  diutur- 
na  atque  dirissima  morte  peremptus.  Prae- 
terea  cogitemus,  quis,  qualis  et  quantus 
est  Christus,  qui  ista  toleravit  pro  nobis, 
et  ex  quam  fervida  caritate,  et  propter 
quam  causam,videlicet  :  ut  ab  seterna  nos 
damnatione  erueret,  atque  ad  sempiter- 
nam  reduceret  felicitatem,  et  in  prsesenti 
vita  nos  Dei  efficeret  filios. 

Si  ergo  Christi  passionem  quotidie  tali- 
ter  contemplemur,  certissime  sentiemus 
et  vere  experiemur,  quod  non  est  aliud 

D  tam  aptum  medium,  tam  efficax  exerci- 
tium  ad  proficiendum  in  omni  virtute,  ad 
pra3valendum  in  omni  tentatione,  ad  ex- 
pellendum  phantasias  molestas,  apprehen- 
siones  phantasticas,  timores  nocturnos,  at- 
que  ad  exstirpandum  omne  peccatum,  ut 
est  talis  meditatio  dominicae  passionis.  Id- 
circo  eam  sic  inspicientes,  omni  sseculari 
affectioni,  omni  carnali  desiderio  moria- 
mur,  omni  vanitati  et  pravitati  negemus 
consensum,  et  Christo  grati  esse  conemur, 
ejus  accendamur  amore,  in  ejus  ferveamus 


i 


IN   FESTO    INVENTIONIS   SANCTiE   CRUCIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


63 


obsequio,  ipsum  quotidie  christiformiter  A 
imitemur.  Hinc  gioriosus  et  iiluminatissi- 
mus  Augustinus  devotissime  loquilur,  et 
affectuosissime  exhortatur  :  Inspice  vul- 
nera  pendentis,  sanguinem  morientis,  pre- 
tium  redimentis,cicatrices  resurgentis.Ca- 
put  habet  inclinatum  ad  oscuiandum,  cor 


apertum  ad  diligendum,  brachia  extenta 
ad  amplexandum,  totum  corpus  expositum 
ad  redimendum.  II»c  quanta  sint  cogitale, 
ha3c  in  statera  cordis  vestri  appendite,  ut 
totus  vobis  figatur  in  corde,  qui  totus  pro 
vobis  fuit  fixus  in  cruce  :  qui  cum  Patre 
et  Spiritu  Sancto  vivit,  etc. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


NUNC    JUDICIUM    EST    MUNDI,   ETC.  Joann.   XII,  31-36. 


0' 


12  el  seq. 


kUONIAM  evangelium  istud  de  Ghristi  B 
passione  efficit  mentionem,  merito  in 
festo  Inventionis  sanctse  crucis  in  qua 
passus  est  Dominus,  legitur.  Porro  evan- 
gelium  istud  sumptum  est  ex  verbis  quaB 
Christus,  in  die  Palmarum,  dixit  ad  turbas 
Joann.xu,  qusi  ipsum  processioualiter  ac  honorifice 
susceperunt  et  introduxerunt  Jerusalem. 
Itaque  Joannes  ait  : 

Dixit  Jesus  ad  turbas  et  ad  discipulos 
suos  :  Nunc  judicium  est  mundi.  Istud 
intelligendum  est  de  judicio  discretionis, 
hoc  est  de  ipsa  discretione  seu  divisione  C 
inter  electos  ac  reprobos,  ut  sit  sensus  : 
«  Nunc  )),  videlicet  tempore  evangelicse  le- 
gis,  atque  ex  tempore  quo  haec  loquor, 
«judicium)),id  est  judicialis  discretio,«est 
mundi )),  id  est,  inter  homines  fit :  ita  quod 
quidam  ubique  misericorditer  vocantur  ad 
fidem,  et  finaliter  perducuntur  ad  salu- 
tem,  puta  praedestinati ;  alii  juste  dese- 
runtur  ac  pereunt,  ut  prsesciti  seu  repro- 
bi.  Hsec  inter  homines  discretio  specialiter 
fieri  coepit  Christo  inter  eos  conversante 
ac  praedicante,  deinde  post  ejus  ascensio-  D 
nem  et  Sancti  Spiritus  missionem,  praedi- 
cantibus  sanctis  Apostolis,  quando  multi 
Judaei,  deinde  innumerabilia  miilia  gen- 
tium  ubique  terrarum  conversa  sunt,  mul- 
ta  quoque  relicta.  Per  quod  innotescit, 
quam  mirabiliter  Deus  omnipotens,  san- 
ctus  ac  sapiens,  inter  electos  reprobosque 
discernat. 


n  Pelr.  11, 
19. 


I  Cor.  III 
10. 


Nunc  princeps  hujus  mundi,  id  est  dia- 
bolus,  qui  dicitur  princeps  mundi,  id  est 
hominum  raundanorum  sibi  deservienti- 
um,  qui  ejus  membra  et  servi  sunt,  quia 
ut  dicit  Petrus  :  A  quo  quis  superatus  est, 
hujus  et  servus  est.  Ipsi  autem  a  da^mo- 
nibus  et  pcccatis  sunt  victi,  et  opprimun- 
tur  jugo  diaboli  ac  servitute  peccati,quam- 
vis  mente  contenebrati  non  cernant  nec 
sentiant  hoc.  BJicietur  foras,  id  est,  de  ele- 
ctorum  cordibus  expelletur,  qui  ad  Deum 
conversi,facti  sunt  templum  Spiritus  San- 
cti,  qui  paulo  ante  fuerunt  habitaculum 
diaboli.  Quod  factum  est  per  praedicatio- 
nem  Apostolorum  et  aliorum  Christi  di- 
scipulorum,  virtute  et  merito  passionis 
Christi,  per  illustrationem  et  operationem 
piissimam  Spiritus  Sancti,  quando  ccepit 
impleri  quod  de  Christo  fuit  praedictum 
in  Psalmo,  Reminiscentur  et  convertentur  p*.  xxi,  28. 
ad  Dominum  universi  fines  terrae ;  atque 
in  Genesi,  In  semine  tuo  benedicentur 
omnes  familiae  terrae.  Porro  quod  ait  Sal- 
vator,  «  Nunc  princeps  hujus  mundi  eji- 
cietur  foras  )),  non  est  sic  accipiendum, 
quasi  ante  a  principio  mundi  ejectus  non 
fuerit  a  poenitentium  cordibus,  sed  quod 
ante  factum  est  in  paucis,  post  Christi  ad- 
ventum  factum  est  in  innumerabilibus 
millibus.  Propter  quod  tempus  Christi  et 
evangelicae  legis,  dicitur  tempus  gratiae. 

Et  ego  si  exaltatus  fuero  a  terra,  id  est 
in  cruce  levatus,   omnia  traham  ad  me 


Gen.  xit, 
:i;  XXII,  18; 
Act.  111.25. 


64 


m    FESTO   INVENTIONIS   SANCTyE   CRUCTS. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


I'S.h\\l,\l. 


/>«*(. vii.li. 


Job  XXXI, 

24. 


Jer.  XI,  19. 


/Jan. VII, 14. 

Ps.  r.ix,  4. 

P«.  i.xxi,!?. 

/s.  IX,  7. 


ipsum,  id  est,  pro  toto  genere  humano  sa- 
tisfaeiam  per  meam  passionem,  et  univer- 
sos,  quantum  in  me  est,  liberabo,  atque 
de  omni  genere  hominum  quosdam  per  I'i- 
dem  et  gratiam  mihi  earitative,  non  vio- 
lenter,  adjungam,  ut  impleatur  quod  Psal- 
mista  preedixit  de  me,  Benedicentur  in 
ipso  omnes  tribus  terrae;  et  quod  Daniel 
ait,  Omnes  popuii,  tribus  et  linguse  ser- 
vient  ei.  Porro  quod  ait,  «  Si  exallatus 
fuero  )),  non  dubitative,  sed  assertive  pro- 
latum  est,  sicut  et  illud  Job  :  Si  putavi 
aurum  robur  meum.  Insuper  Evangelista 
exponit  verbum  inductum.  Hoc  autem,  vi- 
delicet,  Si  exaltatus  fuero,  dicehat,  signi- 
/icans  qua  morte  esset  moriturus,  utpote 
quod  suspendendus  esset  in  ligno,  juxta 
illud  Jeremiae  :  Super  me  cogitaverunt 
consilia,  dicentes  :  Venite,  mittamus  li- 
gnum  in  panem  ejus,  et  eradamus  eum 
de  terra  viventium. 

Respondit  ei  turba  :  Nos  audivimus  ex 
lege,id  est  ex  Scripturis  veteris  Testamenti 
(sumitur  enim  lex  modo  pro  libris  Moysis 
ac  Prophetarum),  quia  Christus  manet  in 
ceternum,  id  est,  immortaliter  subsistit, 
atque  perpetuo  perseverat.  Sicque  Judsei 
isti  aliquid  cognoverunt  de  Ghristi  aeterni- 
tate  :  quia  de  ea  in  Daniele  scriptum  est, 
Potestas  ejus  potestas  aeterna,  quse  non  au- 
feretur,  et  regnum  ejus  quod  non  corrum- 
petur ;  et  in  Psalmo,  Tu  es  sacerdos  in 
seternum ;  itemque,  Ante  solem  permanet 
nomen  ejus;Isaias  quoque,  Multiplicabi- 
tur  ejus  imperium,  et  pacis  non  erit  finis. 
Et  quomodo  tu  dicis,  Oportet  exaltari  Fi- 
lium hominis,'\6.  est  me  Christum  in  cruce 
levari  ac  mori  ?  Quis  est  iste  Filius  homi- 
nis?  quasi  dicant  :  Si  tu  es  Christus,  non 
erigeris  in  ligno,  sed  in  seternum  manebis. 
Quis  ergo  est  iste  Filius  hominis,  quem 


A  asseris  exaltandum,  per  quem  tamen,  ut 
apparet,  te  ipsum  designas?  Sicque  verba 
tua  sibi  invicem  contraria  sunt.Ecce  quan- 
ta  horum  exstitit  csecitas  Judseorum,  qui 
probare  volebant  ideo  Jesum  non  esse 
Christum,  quoniam  dixit  se  occidendum, 
quum  tamen  de  ipso  a  Daniele  praedictum 
sit,  Post  hebdomades  sexaginta  duas  occi-  Dan.w.n.. 
detur  Christus ;  apud  Isaiam  quoque,  Ipse  h.  i.in,  o. 
vulneratus  est  propter  iniquitates  nostras, 
attritus  est  propter  scelera  nostra.  Praeter- 
ea  mors  Christi  et  ejus  a^ternitas  simul 

B  stant  :  primo,  quia  aeternitas  competit  ei 
ex  deitate,  mors  ex  humanitate ;  secundo, 
quoniam  licet  ad  horam  occisus  sit,  proti- 
nus  tamen  ad  immortalem  surrexit  vitam. 
Dixit  ergo  eis  Jesus  :  Adhuc  modicum 
lumen  in  vobis  est,  hoc  est,  aliquantulam 
de  Christo  habetis  notitiam,  quamvis  per- 
minimam.  Ambulate,  hoc  est,  de  imperfe- 
cta  ista  notitia  ad  perfectiorem  Christi 
cognitionem  procedite,  et  totum  intelligi- 
te,  scilicet  Christum  passurum  et  in  aeter- 
num  victurum,  dum  lucem  habetis,  hoc 

C  est,  quando  me  splendorem  lucis  aeternse,  Sap.yiuia-, 
sapientiam  Dei,pr8esentem  conspicitis,qui  f^*^,''^^' 
vos  instruere  sum  paratus,  ut  non  vos  te- 
nebrce   comprehendant ,  id  est,  ne  in  ve- 
stra  perfidia,  culpa  et  ignorantia  pereatis. 
Et  gui  ambulat  in  teneb^-is,  id  est,  in  pec- 
catis  et  ignorantiis  \\y'\i,nescit  quo  vadat, 
id  est,  excaecatus  est  mente,  nec  pericula 
sua  attendit,  nec  judicat  bene,  sed  falsa  et 
mala  prsefert  bonis  et  veris.  Hinc  in  Pro- 
verbiis  dicitur  :  Via  stulti  recta  in  oculis  Pi-ov.  xa, 
ejus.  Et  iterum  :  Via  impiorum  tenebrosa;  j^:^  ^^,  ^g 

D  nesciunt  ubi  corruunt.  Dum  lucem,  id  est 
me  Christum,  habetis  praesentem,  credite 
in  lucem,  id  est  in  me  Unigenitum  Dei, 
ut  filii  lucis,  hoc  est  filii  mei  adoptivi  ac 
filii  gratiae,  sitis. 


I 


r 

M 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCT^   CRUCIS.   —   SERMO   SECUNDUS 


G3 


SERMO  SECUNDUS 


DE   CAUSA,   FRUCTU,   EFFICACIA    ET   MERITO    PASSIONIS   CHRISTI,   ET   QUOMODO 

DEBEAMUS   EI   CONFORMARI. 


TUNC  apparebit  signum  Filii  hominis 
in  coelo.  Matth.  xxiv,  30. 

Hsec  sunt  verba  Christi.  Quse  exponun- 
tur  ad  litteram  de  apparitione  signi  Filii 
hoininis,  id  est  crucis  Ghristi,  in  aere  in 
die  extremi  judicii,  in  quo  (teste  Chryso- 
stoino)  crux  Christi  sole  erit  splendidior. 
Nihilo  minus  verba  hsec  convenientissime 
exponuntur  de  sancta?  crucis  inventione 
tempore  Constantini  imperatoris  :  quo  tem- 
pore  crux  ipsa  in  coelo  apparuit,  id  est  in 
militanti  Ecclesia,  quse  in  Evangelio  fre- 
quenter  regnum  coelorum  voeatur. 

Circa  hoc  festum  primo  est  recitandum, 
qualiter  inventa  fuit  crux  sancta.Et  quam- 
vis  de  hoc  diversa  hinc  inde  legantur,  ta- 
men  quod  referam,  probabilius  puto.  Ita- 
que,  sicut  in  Legenda  B.  Silvestri  Papae 
narratur,  dum  Papa  ille  sanctissimus  Con- 
stantinum  convertisset  imperatorem,  ma- 
ter  imperatoris  ejusdem  cum  centum  qua- 
draginta  uno  doctissimis  Judffiorum,  ab 
eodem  B.  Silvestro  ad  fidem  conversa  est 
christianam,  et  valde  virtuosa  ac  fervens 
effecta  est,  christianam  religionem  toto 
posse  extollens  et  augens,  ecclesias  undi- 
que  construens,  et  beatorum  martyrum 
colligens  ac  honorans  reliquias.  Insuper 
Christi  ardens  amore,  lignum  crucis  suee 
cum  maxima  diligentia  requisivit,  atque 
(ut  legitur)  a  Judseis  extorsit  ut  locum 
sibi  ostenderent  quo  esset  crux  Christi 
defossa.  Fodientes  autem,  invenerunt  tres 
cruces  :  unam  Christi,  alias  duas  latronum 
qui  cum  eo  fuerant  crucifixi ;  quas  porta- 
verunt  ad  S.  Heleuam  reginam,  prsefati 
imperatoris  matrem,  posueruntque  cruces 
has  in  medio  civitatis  Jerusalem,  Domi- 
nura  exorantes  ut  demonstraret  q^ise  fuis- 

T.  32. 


A  set  crux  Salvatoris.  Quumque  circa  horam 
nonam  quidam  juvenis  defunctus  efferre- 
tur,  posuerunt  primam  et  secundam  cru- 
cem  super  corpus  defuncti,sed  ille  nequa- 
quam  surrexit;  sed  tertia  cruce  super  eum 
posita,  surrexit  continuo.  Quo  viso,  cogno- 
verunt  quod  illa  esset  crux  Christi.Praeter- 
ea  in  ecclesiasticis  historiis  legitur,  quod 
quadam  muliere  primaria  civitalis  Jerusa- 
lem  semiviva  jacente,  Macarius  Jerosoly- 
raitanus  episcopus  cruccm  Christi  super 
eam  quura  posuisset,  illa  protinus  est  cu- 

B  rata.  Eodein  quoquc  teinpore  inventi  sunt 
clavi  Christi.  Helena  autera  partera  crucis 
Christi  in  Jerusaleni  dereliquit,  partern  fi- 
lio  suo  iraperatori  portavit. 

Circa  hanc  sacrara  solennitatem  multa 
considerare  deberaus  :  prirao,  cur  Filius 
Dei  pro  raundi  salute  sustinuit  crucis  pa- 
tibulura  ;  secundo,  quoraodo  per  Christi 
passionera  liberatura  est  genus  huraanura; 
tertio,  qualiter  Christum  cruciforraiter  de- 
beamus  sectari ;  quarto,  de  efficacia  passi- 
onis  Christi,  et  raagnitudine  raeriti  ejus. 

C  De  prirao  sciendura,  quod  Deus  omni- 
potens,  justus  et  sapiens,  condidit  primum 
horainera  in  originali  justitia,  quae  fuit 
virtus  infusa  per  quara  in  Adara  corpus 
fuit  subjectura  aniraae  ejus,  sensualitas  ra- 
tioni,  et  ratio  Deo.  Hsec  autem  justitia  sic 
fuit  primo  nostro  parenti  collata,  quod  si 
ipse  Dei  prseceptum  non  violasset,  trans- 
fusa  fuisset  ista  justitia  in  posteros  ejus. 
Sed  quoniam  Dei  praeceptura  transgressus 
est,  tara  ipse  quara  posteri  ejus  justo  Dei 
judicio  privati  sunt  praedicta  originali  ju- 

D  stitia.  Et  sicut  ea  privati  fuerunt,  ita  ob 
ejus  carentiam  coelesti  beatitudine  fuerunt 
destituti,  nec  eara  poterant  ingredi,  quo- 

5 


66 


IN  FESTO   INVENTIONIS   SANCT^   CRUCIS.  —   SERMO  SECUNDUS 


usque  pro  reatu  originalis  peccati  exsti-  A 
tit  satisfactum  per  Dominum  Jesum  Chri- 
stum.  Siquidem  per  originalem  culpam 
genus  humanum  fuit  cuidam  jugo  diaboli 
et  servituti  peccati  subjectum,  quia  dia- 
bolus  primum  hominem  superando,  hoc 
est  ad  divini  transgressionem  prsecepti 
trahendo,  tam  illum  quam  posteros  ejus 
cuidam  suo  subjugavit  dominio,  atque  ty- 
rannicum  quoddam  jus  sibi  vindicavit  in 
eis  :  idcirco  genus  humanum  liberatore 
indiguit,  qui  illud  a  jugo  diaboli,  a  ser- 
vitute  peccati,  a  damnatione  inferni  eri-  B 
peret.  Hic  autem  liberator,  salvator  ac 
ir.m.11,5.  mediator  Dei  et  hominum,  est  Dominus 
noster  Jesus  Christus,  Fiiius  Dei,  de  cujus 
adventu  sancti  Patriarcha  atque  Prophetse 
a  principio  mundi  sunt  prsBlocuti,  quem- 
z,uc.  1,68,  admodum  Zacharias  testatus  est  :  Benedi- 
'"•  ctus  Dominus  Deus  Israel,  quia  visitavit  et 

fecit  redemptionem  plebis  suse,  sicut  locu- 
tus  est  per  os  sanctorum,  qui  a  sa^culo 
sunt,  Prophetarum  ejus.  Porro  iste  est  er- 
ror  Judaeorum,  Christum  nondum  venisse 
credentium,  quod  putant  regem  Messiam,  C 
videlicet  Christum,  idcirco  venturum,  ut 
liberet  eos  de  captivitate  ista  temporali 
humana,  qua  sub  Romano  imperio  a  tem- 
pore  Vespasiani  et  Titi  fuerunt  captivi ; 
quum  tamen  sancti  Prophetse  apertissime 
prsedixisse  legantur,  quod  in  Christi  ad- 
ventu  Judsei  essent  excsecandi  et  relin- 
quendi,  gentiles  vero  illuminandi  atque 
salvandi. 

Circa  secundum  est  agnoscendum,  quod 
quamvis  pa.ssio  Christi  ex  parte  inferen- 
tium  eam,  videlicet  Judseorum  occiden-  D 
tium  Christum,  fuerit  crudelissima,  et 
Dei  Patris  vehementissime  offensiva,  quia 
ex  summo  rancore,  injustitia  et  ferocitate 
processit,  et  Christus  omnino  innocentissi- 
mus  fuit,  imo  et  prsestantissimus,  et  in 
quantum  Deus,  incomparabilis  dignitatis  : 
propter  quod  ipsum,  utpote  Dei  Unigeni- 
tum,  Deum  verum  ct  hominem,  ita  tracta- 
re  taliterque  occiderc,  fuit  enormissimum 
scelus;  nihilo  minus  passio  Christi  ex  par- 
te  patientis,  videlicet  Christi,  fuit  piissi- 


ma,  virtuosissima,  et^Dei  Patris  ineffabili- 
ter  placativa  ac  honorativa,  in  quantum 
Christus  ex  perfectissima  caritate  et  ple- 
nissima  obedientia,  misericordissima  quo- 
que  pietate  eam  acceptavit  ac  patientissi- 
me  pertulitjCamque  ad  Dei  Patris  honorem 
et  hominum  ordinavit  salutem.  Et  ita  pas- 
sio  Christi  satisfactoria  fuit  pro  reatu  ori- 
ginalis  peccati,imo  omnis  cu]p8e,quantum 
est  ex  parte  ipsius,  et  meritoria  fuit  homi- 
nibus  gratise  in  prsesenti,  et  glorise  in  fu- 
turo.  Sed  necesse  est  ut  meritum  Christi 
applicetur  hominibus  tempore  novi  Testa- 
menti  per  sacramenta  Ecclesise  in  re,  aut 
saltem  in  voto,  si  desit  facultas  ea  realiter 
obtinendi.  Hinc  de  Christo  Isaias  prsedixit : 
Vere  languores  nostros  ipse  tulit,  et  dolo- /s.liii,4,3. 
res  nostros  ipse  portavit ;  disciplina  pacis 
nostrse  super  eum,  id  est,  correctio  pro 
peccatis  generis  humani,  per  quam  Deo^om.v,io. 
reconciliati   sumus,    Christo   inflicta  est. 
Unde  Christus  in  Psalmo  loquitur  Patri  : 
Quem  tu  percussisti,  persecuti  sunt,  scili-  Ps.  i.xvni, 
cet  me.  Et  per  Isaiam  loquitur  Pater  de  ^'" 
Christo  :  Propter  scelus  populi  mei  per-   /«.  uu,  8. 
cussi  eum.  Sed  et  princeps  Apostolorum 
in  prima  sua  epistola  protestatur  de  Chri- 
sto  :  Qui  peccata  nostra  pertulit  in  corpo-  iPeir.n,2i. 
re  suo  super  lignum  ;  cujus  livore  sanati 
sumus. 

Circa  tertium  advertendum,  quod  ipse- 
met  Christus  in  Evangelio  loquitur  :  Qui  Zmc.ix,23. 
vult  venire  post  me,  abneget  semetipsum, 
et  tollat  crucem  suam  quotidie,  et  sequa- 
tur  me.  Istud  enim  secundum  unam  expo- 
sitionem,  ad  omnem  pertinet  Christianum, 
quia  et  Joannes  ait  apostolus  :  Qui  se  di-  i/oa)in.ri, 
cit   in   Christo   manere,   debet   sicut   ilJe  ^" 
ambulavit,  et  ipse  ambulare.  Paulus  quo- 
que  apostolus   hoc   ipsum  clarius  expri- 
mens,  dicit  :  Qui  autem  sunt  Christi,  car-    oaiat.  v, 
nem   suam    crucifixerunt    cum   vitiis    et  -*• 
concupiscentiis.  Omnis  itaque  Christifide- 
lis  tenetur  abnegare  se  ipsum,  id  est  pro- 
priam  voluntatem  divinse  subjicere  volun- 
tati,obediendo  praeceptis  Dei  et  vicariorum 
eius,videlicet  pra?Iatorum;et  crucem  suain  ,,  ,,, 
portare,  id  esl  per  arctam  viam  salutis  in-  i+. 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCT.*:   CRUCIS.   —   SEUMO  TERTIUS 


67 


cedere,  pcenitentialem  vitam  ducere,  con- 

cupiscentias  refrenare,  sicque  sibi  ipsi  vi- 

olentiam   inferre  salubrcm  (nam  Chrislo 

Matth.w,  testanle,  rcgnum  coelorum  vim  patitur,  et 

violenti  rapiunt  illud);atquc  Christum  sic 

sequi  in  humiiitate,  pictatc,  justitia,  cari- 

tate,  ceterisque  virtutibus.  Propter  quod 

/O^/cs.v.s.  ait   Aposlohis    :  Ambulatc   in   dilectione, 

sicut  et  Christus  dilexit   nos.  Itaque   iiis 

modis  Christum  sequamur,  quoniam  ipse 

/oann.  XII,  testatur  :  Si  quis  mihi  ministrat,  me  se- 

Matth  xr  fjnatur.  Et  rursus  :  Discite  (inquit)  a  me, 

29.  quia  mitis  sum  et  humilis  corde.Et  iterum 

ibid.y\\A%.  ait  :  Arcta  est  via  qusB  ducit  ad  vitam  ; 

itnd.  XIX,  itemque,  Si  vis  ad  vitam   intrare,  serva 

mandata.  Omnem  ergo  superbiam  mentis, 

omnem  superbiam  in  verbis  et  factis  ac 

vestibus,  in  incessu  et  apparatu  abjicia- 

mus;similiter  omnem  iram,impatientiam, 

pigritiam,    incontinentiam,    avaritiam    et 

rancorem  penitus  repellamus;atque  in  ve- 

ra  humilitate,  in  filiali  timore,  in  mansue- 

tudine  et  fervore,  castitate,  miscricordia 

et  spirituali  amore  Christum  sectemur. 


»7. 


A  Circa  quartum  sciendum,  quod  Christo 
secundum  divinam  naturam  non  compete- 
bat  aliquid  promereri  aut  satisfacere,  sed 
in  quantum  exstitit  homo,  et  aliquo  modo 
viator  atque  passibilis  ac  mortalis.  Verum- 
tamen  idoneitas  promerendi  ac  satisfaci- 
endi  competebat  ei  ex  divinitate  suae 
humanitati  unita  :  ex  qua  deitate  fuit  quo- 
dammodo  infinitu)  idoneitatis  et  efficaciae 
ad  promerendum  ac  satisfaciendum ;  et 
etiam  quoniam  caritate,  obedientia,  pie- 
tate,  ceterisque  virtutibus  anima  ejus  per- 

B  fectissime  fuit  impleta.  Hinc  meritum 
Christi  et  efficacia  sua)  passionis  seu  satis- 
factionis,  sunt  quodammodo  infinita.  Unde 
merito  Christi  dantur  hominibus  charisma- 
ta  gratiarum  a  Deo  et  indulgentia  in  Ba- 
ptismo,  multiplex  quoque  gratiosum  sub- 
sidium  in  aliis  sacramentis.  Hinc  itaque 
incessabiles  ac  praecordialissimas  gratias 
Deo  Patri  et  unico  Filio  ac  Spiritui  Sancto 
dicamus  ac  immolemus,  reverenter  deser- 
viamus,  et  usque  in  finem  subditi  perse- 
veremus. 


SERMO   TERTIUS 


QUOT   GRADUS    SINT   INNOCENTI^  ;  QUALIS   NECESSARIA   SIT  AD  SALUTEM  ;  UNDE  ETIAM   CONSTET 
INNOCENTIA    SALUTARIS,    CUM  EXHORTATIONE   ADMODUM   PIA. 


ECCE  Agnus  Dei,  ecce  qui  tollit  peccata 
muncli.  Joann.  i,  29. 
In  his  verbis  beatissimus  Christi  prae- 
eursor  S.  Joannes  Baptista  Dominum  no- 
strum  Jesum  commendat  :  primo  a  sua 
innocentia,  quum  ait,  «  Ecce  Agnus  Dei  »  ; 
secundo  a  suse  subventionis  efficacia,  dum 
subjungit,  «ecce  qui  tollit  peccata  mundi)). 
Christus  itaque  vere  et  summe  innocens 
fuit,  quoniam  nulli  unquam  peccato  erat 
obnoxius,  nec  sibi  nec  aliis  nocuit  per 
peccatum.  Innocentia  namque  est  mentis 
integritas  absque  peccato.  Et  certum  quod 
Christus  in   quantum  Deus,  peccare  non 


C  potuit.  Humanitas  quoque  ipsius  ab  incar- 
nationis  exordio  fuit  confirmata  in  bono, 
et  hypostatice  juncta  Verbo  aeterno  :  imo 
et  anima  ejus  Deo  beatifice  fruebatur  a 
primo  momento  suae  creationis.  Idcirco 
Christus    nequaquam  quivit  peccare. 

Insuper  multi  sunt  gradus  innocentiae ; 
imo  nullus  potest  salvari,nisi  aliquo  modo 
sit  innocens,  quum  dicat  Propheta  :  Quis  Pi.  xxiii,3. 
ascendet  in  montem  Domini,  aut  quis  sta- 
bit  in  loco  sancto  ejus  ?  Innocens  manibus    ibid.  4. 
et  mundo  corde.  Sanctus  quoque  Hierony- 

D  mus  ait :  Sicut  parvulus  non  perseverat  in 
iracundia,l8esus  non  meminit,  videns  pul- 


68 


IN  FESTO   INVENTIONIS   SANCTiE   CRUCIS.   —   SERMO  TERTIUS 


chram  mulierem  non  delectatur,  non  aliud 
cogitat  et  aliud  loquitur ;  sic  et  vos  nisi 
talem  habueritis  innocentiam  et  purita- 
tem,  regnum  coelorum  non  poteritis  intro- 
ire. 

Itaque  primus  innocentise  gradus,  est 
integritas  cordis,  sive  immunitas  ab  omni 
culpa,  tam  originali  quam  personali,  tam 
veniali  quam  mortali  :  et  sic  innocens  ex- 
stitit  Ghristus.  Secundus  innocentiae  gra- 
dus,  est  integritas  cordis  et  immunitas  ab 
omni  peccato  actuali  seu  personali,  tam 
mortali  quam  veniali  :  quem  gradum  ad- 
scripserunt  magni  et  sancti  doctores  Vir- 
gini  gloriosae.  Tertius  gradus,  est  immuni- 
tas  ab  omni  culpa  mortali  :  qui  gradus 
competit  sanctificatis  in  utero  matris, 
iuc.i,  15,  quemadmodum  Joanni  Baptistse  ac  Jere- 
Jer.u^.  jj^jgg  prophetse,  qui  tamen  venialiter  pec- 
casse  noscuntur.  Quartus  gradus,  est  in- 
tegritas  sive  immunitas  ab  omni  culpa 
mortali  ac  veniali  ad  aliquantulum  tem- 
pus  :  sicque  baptizati,  atque  (ut  creditur) 
in  religione  professi,  statim  post  Bapti- 
smum  et  professionem  innocentes  consi- 
stunt,quia  in  ipso  Baptismo  ac  professione 
purgantur  ab  omni  mortali  ac  veniali. 
Quintus  gradus,  est  immunitas  ab  omni 
peccato  mortali  praeterito  et  prsesenti  :  et 
iste  innocentia3  gradus,  seu  innocentia 
ista,  ad  minus  requiritur  ad  salutem,  ut 
scilicet  homo  de  peccato  mortali  prseter- 
ito  vere  poeniteat,  nec  actualiter  in  mor- 
tali  culpa  exsistat.  Nos  ergo  peccatores 
vilissimi,  qui  saepissime  enormiterque  of- 
fendimus  Deum,  nec  ad  superiores  illos 
innocentise  gradus  pertingere  possumus, 
studeamus  saltem  ad  hunc  ultimum  ac  in- 
fimum  innocentise  gradum  contingere,  ut 
sine  mortali  viventes  peccato,  stemus  in 
caritate  et  gratia  Dei. 

Ad  quod  aliqua  requiruntur.  Primum  est, 
ut  de  omni  peccato  mortali  praeterito  cor- 
dialiter  preniteamus  seu  doleamus,  sicque 
dolor  iste  interior  culpam  adajquet,  seu 
culpis  proportionatus  consistat,  quatenus 
secundum  inultitudinem  magnitudinem- 
que  culparura   nostrarum   sit   magnitudo 


A  doloris  interni,  seu  poenitentiae  vel  contri- 
tionis.  De  tali  etenim  dolore  seu  gemitu 
oportet  intelligi  quod  per  Ezechielem  pro- 
phetam  loquitur  Deus  :  In  quacumque  ho-    Ezech. 

•  •       xviii  21  22 

ra  ingemuerit  peccator  pro  peccatis  suis,  '  ' 
omnium  iniquitatum  ejus  non  amplius  re- 
cordabor.  Secundum  est,  ut  doleamus  de 
culpis,  non  solum  in  quantum  per  eas  me- 
ruimus  poenas,  sed  potius  in  quantum 
sunt  offensivae  et  inhonorativae  Domini 
Dei,  et  contra  justitiam  :  quia  non  sufficit 
ex  solo  servili  poenitere  timore.  Tertium 

B  est,  ut  statim  quum  nobis  de  aliquo  morta- 
li  peccato  conscii  sumus,  confiteamur,  vel 
tempore  opportuno  conf iteri  proponamus : 
quia  non  sufficit  contritio  sine  voto  atque 
proposito  confitendi.Quartum  est,ut  etiam 
cum  diligentia  vitemus  venialia  et  quoti- 
diana  peccata  :  quae  qui  diligenter  non  vi- 
tat,  cito  mortalia  incidet,  eo  quod  venialia 
praeparent  ad  mortale,  ipsaque  venialium 
consuetudo  mortalis  sit.  Idcirco  in  Eccle- 
siastico  scriptum  est  :  Si  non  in  timore  Ecciixwn, 
Domini  tenueris   te   instanter,    cito   sub-  *' 

C  vertetur  domus  tua,  id  est  cor  tuum,  in 
quo  Deus,  si  bonus  es,  per  gratiam  habi- 
tat,  et  in  quo  tu  ipse  per  cogitationes  af- 
fectionesque  habitas.  Hinc  ait  et  Salomon  : 
In  tiinore  Domini  esto  tota  die,  et  omni  Prov.  xxm, 
custodia  custodi  cor  tuum.  Timor  etenim  '^:'^'"-^- 
retrahit  a  peccato,  et  diligentem  efficit  ho- 
minem  ad  ea  quse  exstant  salutis.  Hinc  af- 
fectuosissime  cum  ingeminatione  hortatur 
Apostolus  :  Cum  metu,  timore  et  tremore  PhiHpp.it, 
vestram  salutem  operamini.  Hoc  fecit  bea-  *" 
tus  Job,  dicens  :  Semper  quasi  tumentes  Job  xxxi, 

D  super  me  fluctus  timui  Deum.  Oportet  ita-  ^^" 
que  gustum  et  ventrem  refrenare  ab  im- 
moderantia  cibi  et  potus,  mentem  a  cogi- 
tationibus  et  affectionibus  pravis,  linguam 
ab  inutilibus  vitiosisque  verbis,  exteriora 
membra  et  totum  corpus  a  malis  operi- 
bus,  animam  quoque  ab  omissionibus  et 
negligentiis  cunctis. 

Praeterea,  circa  exordium  evangelii  hu- 
jus  quacstio  posset  moveri,  qualiter  dicat 
Christus,  Nunc  judicium  est  mundi,  quum  ^oann.\u, 
ipsemel  alibi  contestetur  :  Non  misit  Deus  ibid.m,\-. 


IN   FESTO   INVENTIONIS   SANCTiE   CRUCIS. 


SERMO  TERTIUS 


69 


Joann.  viii 
15. 


ihi(i.\\\:i'i. 


Cant.  I,  3. 


Eccle.  IX, 
10. 


Joann.  xii, 
3o. 


Filium  siiiim  ut  judicet  mundum,  sed  ut 
salvetur  mundus  per  ipsum  ;  et  alibi,  Ego 
(inquil)  non  judico  quemquam.  Et  respon- 
dcndum,  quod  auctoritates  illa)  ac  similes 
intelligendse  sunt  de  judicio  discussionis 
et  reprobationis  seu  finalis  remuneratio- 
nis  :  quod  est  opus  justitiae.  Cliristus  au- 
tem  in  primo  suo  adventu  venit  dulcorem 
pietatis,non  rigorem  justitise,  exercere.  Ve- 
rumtamen  unusquisque  Christifidelis  de- 
bet  cor  suum  quotidie  diligenter  exami- 
nare,  peccata  sua  in  se  ipso  rationabiliter 
castigare,  et  ita  se  ipsura  salubriter  dijudi- 
care,  ut  divini  evadat  judicii  districtionem. 

Insuper,  quoniam  Christus  in  evangelio 
asserit  hodierno,  Si  exaltatus  fuero  a  terra, 
omnia  traham  ad  me  ipsum,  clamemus  ad 
ipsum,  cum  spirituali  sponsa  dicentes  : 
Trahe  me  post  te,  hoc  est,  a  carnalibus  et 
temporalibus  rebus  affectum  cordis  mei 
averte,  atque  ad  divinorum  et  aeternorum 
considerationem  ac  dilectionem  erige,  ut 
omnis  avaritia  et  carnalis  concupiscentia 
repellantur  a  me,  et  Deum  super  omnia 
diligam,in  virtutibus  semper  crescere  stu- 
deam,  ad  seternam  beatitudinem  ferven- 
ter  adspirem.  Praeterea,  quoniam  Christus 
quantum  in  ipso  est,  sua  passione  traxit 
nos  ad  se  ipsum,  non  retrahamus  nos  ab 
ipso,  appetendo  illicita,  aut  faciendo  divi- 
nis  prseceptis  contraria,  aut  omittendo  bo- 
na  a  Deo  jussa;  sed  impleamus  quod  Salo- 
mon  exhortatur  :  Quidquid  potest  manus 
tua,  instanter  operare,  quia  nec  opus,  nec 
ratio,nec  sapientia,nec  scientia  erunt  apud 
inferos,  quo  tu  properas. 

Amplius,  advertamus  exhortationem 
Christi,  in  evangelio  hodierno  dicentis  : 
Ambulate    dum    lucem   habetis,   ut    non 


A  tenebrse  vos  comprehendant.  Hoc  etenim 
est  quod  Isaias  propheta  hortatur  :  Quaerite  /«.  lv,  c. 
Dominum,  dum  inveniri  potest ;  invocate 
eum,  dum  prope  est.  Paulus  quoque  apo- 
stohis  :  Exhortamur  (inquit)  ne  in  vacuum  iicor.vi.i. 
gratiam  Dei  recipiatis.  Omnes  enim  quam- 
diu  in  via  hujus  exsilii  vivimus,  lucem  gra- 
ti»  Dei  habemus  in  actu  vel  in  potentia, 
hoc  est  in  re  vel  in  potentia  perveniendi 
ad  eam  ;  sed  dum  finitur  hsec  vita,  quae 
via  est  ad  aliam  vitam,  finitur  status  me- 
rendi   ac   demerendi,  et  per  consequens 

B  possibilitas  pertingendi  ad  gratiam  his 
qui  extra  gratiam,  id  est  in  mortali  pecca- 
to,  decedunt.  Idcirco  periculum  nostrum 
est  irremediabile,  irrecuperabile  et  im- 
mensum,  si  negligenter  vixerimus.  Simus 
ergo  soUiciti,  ferventes,  timorati  ac  agiles, 
et  ambulemus  in  via  virtutum,  de  bono  in 
melius,  de  peregrinatione  praesenti  ad 
patriam  felicitatis  seternse.  NuIIus  indulta 
poenitentiae  tempora  perdat,  nullus  emen- 
dationem  vitse  procrastinet,  quum  ignore-  ^jatih.xw, 
mus   diem   et   horam.    Et   qui   poenitenti  *^' 

C  promisit  veniam,  non  ei  promisit  diem 
sequentem. 

Postremo  Christi  passionem  cordibus 
nostris  indelebiliter  imprimamus,  illam 
jugiter  meditemur,  et  ejus  intuitu  ac  amo- 
re  omnem  adversitatem,  aspernationem, 
contumeliam  aequanimiter  toleremus.Hinc 
quidam  in  persona  Christi  satis  devote  lo-  Piniippus 
cutus  est  :  Homo,  vide  quge  pro  te  patior.  p^arisiensir 
Non  est  dolor  sicut  quo  crucior.  Ad  te 
clamo,  qui  pro  te  morior  :  vide  pcenas 
quibus  afficior,  vide  clavos  quibus  con- 

D  fodior.  Quurn  tantus  sit  dolor  exterior, 
intus  tamen  planctus  est  gravior,  tam  in- 
gratum  dum  te  experior. 


IN  FESTO 

S.  SERVATII  EPISGOPI 


SERMO  UNICUS 


DE   VITA   ET   EXCELLENTIIS   S.  SERVATII   EPISCOPI. 


N' 


ON  est  inventus  similis  illi,  qui  con-  A 
servaret  legem  ^a?ce?.si'.  Eccli.XLiv,20. 

Haec  verba  ad  litteram  scripta  sunt  de 
Abraham  patriarcha :  quae  tamen  spirituali- 
ter  de  unoquoque  sancto  confessore  in  Ec- 
clesia  Dei  leguntur,  quoniam  quilibet  talis 
in  aliqua  gratia  et  virtute  praefulsisse  vi- 
iCor.vii.7.  detur.Nam  et  Apostolus  protestatur :  Unus- 
quisque  propriura  donum  habet  a  Deo.Ve- 
rumtamen  sacratissimus  Christi  confessor 
Servatius  multis  privilegiis  decoratur,mul- 
tis  excellentiis  fulget,  admirabili  perfecti- 
one  est  sublimatus.  B 

Prima  ejus  excellentia  est,  quoniam  ex 
nobili  atque  sanctissima  progenie  Christi 
Filii  Dei  est  natus.  Fuerunt  namque  in 
Judaea  sanctissimae  mulieres,  Anna,  quae 
peperit  Mariam  Jesu  Christi  Genitricem,et 
soror  Annse  Esmeria,qu8e  genuit  Elisabeth 
matrem  Joannis  Baptistae,ac  Eliud  fratrem 
Elisabelh.  Eliud  autem  genuit  Emin,  qui 
relictis  parentibus  ac  patria  Judaeorum,in- 
travit  Armeniam,  in  qua  de  Memelia  con- 
juge  sua  felice,  genuit  sanctum  et  glorio- 
sum  Servatium.  C 

Secunda  excellenlia  ejus  est,  praecipua 
sanctitas  ejus  ab  ipsa  ejus  infantia.  Nam 
dum  adhuc  ubera  suxit  materna,  tantae 
abstinentiae  fuit,  quod  in  die  vix  altera 
vice  matris  suae  suxit  mamillas.  Et  sicut 
de  beato  legitur  Nicolao,  quod  quarta  et 
sexta  feria  semel  tantum  suxit  ubera;  ita 


de  praeelecto  Servatio,  quod  in  die  com- 
muniter  vix  altera  vice  ubera  suxit  mater- 
na.  Deinde  in  pueritia  sua  nil  puerile  ges- 
sit  in  opere,  sed  frequentabat  ecclesias,  et 
sacras  studuit  litteras.  Vultus  ejus  quasi 
solis  splenduit  radius,  et  inter  cosetaneos 
suos  ipse  emicabat  ut  angelus  :  sicque  in 
magna  innocentia  permanens,atque  in  om- 
ni  virtute  et  gratia  quotidie  abundanter 
proficiens,  ab  Armenia  venit  Jerusalem. 
Cujus  probitatem,  modestiam,  perfectio- 
nem  attendentes  praelati  ibidem,  sacerdo- 
tem  eum  ordinaverunt. 

Tertia  excellentia  ejus  est,  admiranda 
sua  promotio  ad  episcopatum.  Quum  enim 
S.  Valentinus  Tungrensis  episcopus,  circa 
extremum  vitae  suae,  baculum  suum  pasto- 
ralem  super  altare  posuisset  ecclesiae,  sub 
anathemate  jubens  ne  quis  inde  baculum 
tolleret  quousque  Deus  per  revelationem 
monstraret  quis  Tungrensi  ecclesiae  debe- 
ret  praeesse,  ecclesia  ipsa  Tungrensis  sep- 
tem  annis  caruit  praesule.  Interea  angelus 
Dei  S.  Servatio  in  Jerusalem  oranti  appa- 
rens,  praecepit  ut  ad  urbem  Tungrensem, 
quae  tunc  vocabatur  Octavia,  festinanter 
transiret,  quia  illius  loci  futurus  esset  epi- 
scopus.  Sicque  angelo  duce  pervenit  Oc- 
taviam,  in  cujus  ecclesia  tunc  congregati 
fuerunt  episcopi,  de  episcopo  illieo  provi- 
suri.Quumque  beatissimus  pater  Servatius 
se  in  terram  prostrasset  in  ipsa  ecclesia 


IN   FESTO   S.  SERVATII   EPISCOPI.   —  SERMO   UNICUS 


71 


ut  oraret  humillimc,  angelus  visibiliter  A 
iutrans  oeclesiam  cum  splendidissimo  vul- 
tu,  levavit  Servatium  sanctum  de  terra,  in 
episcopali  posuit  cathedra,  et  baculum  de 
altari  accipiens,  porrexit  eum  Servatio, 
cunctis  qui  aderant  vehementlssime  ad- 
mirantibus  atque  timentibus.  Quibus  per- 
actis,  disparuit  angelus  ;  et  sancto  dictante 
Servatio,  praesules  perfecerunt  quod  ange- 
lus  reliquit  agendum,  ac  more  ecclesiasti- 
co  gloriosum  Servatium  consecraverunt 
episcopum.  Tunc  omnes  in  laudem  Altis- 
simi  concorditer  proruperunt.  Ex  tunc  B 
S.  Servatius  celebravit  quotidie  cum  ar- 
dentissima  devotione,  nisi  gravissima  im- 
pediretur  infirmitate ;  atque  post  Missam 
nullum  fere  accepit  cibum,  nisi  spiritu- 
alium  fratrum  rogatus  instantia,  aut  infir- 
mitate  cogente  praecipua.  Hinc  quasi  spiri- 
tus  adspiciebatur  ab  omnibus,  et  tanquam 
angelus  venerabatur  a  clericis ;  a  civibus 
quoque  vicinisque  omnibus  amabatur  ut 
pater,quoniam  unicuique  succurrebat  pro- 
ut  indiguit,  in  eleemosynis  largus,  in  ora- 
tionibus  sedulus,  et  totius  Ecclesise  decus.  C 

Quarta  excellentia  ejus  est,  copiosissima 
miraculorum  ipsius  frequentia.  Nam  eegri 
manus  et  pedes  ipsius  tangendo  mox  sa- 
nabantur ;  aquis  quibus  manus  proprias 
lavit,  debilibus  contulit  sospitatem;  obses- 
si,  de  ciborum  ejus  manducando  reliquiis, 
protinus  curabantur.  Et  quamvis  linguae 
esset  alienae,  tamen  dum  populo  prsedica- 
vit,  intelligebatur  a  cunctis;  dum  vero  sse- 
cularia  tractavit  negotia,  utebatur  inter- 
prete.  In  ecclesia  Metensi  grandem  altaris 
lapidem  ruptum  redintegravit  precibus.  D 
Dum  sitiret,fontem  de  terra  erumpere  im- 
petravit  :  ex  cujus  potu  plurimi  sanaban- 
tur  infirmi.  Quumque  in  Colonia  oraret  in 
cella,  vidit  S.  Severinus,  tunc  ibi  episco- 
pus,tempore  noctis  columnam  nubis  a  cel- 
la  illa  usque  ad  coelum  protendi:per  quod 
altitudo  contemplationis,  ardor  orationis, 
puritas  mentis  sanctissimi  declarabantur 
Servatii.  Insuper,  dum  captus  fuisset  ab 
Hunnis,  quadam  nocte  angelus  splendidis- 
sima  luce  circumfulsit  eumdem  :  quo  viso 


admirati  sunt  Hunni,  et  dnm  cum  inter  so 
posuissent,  atquo  diversa  de  eo  senlirent, 
subito  vultus  ejus  resplenduit  tanquam 
sol.  Paulo  post,  quum  dormiret  in  campo, 
el  unus  Flunnorum  pro  eo  roducondo  ad 
Hunnos  transiret,  invenit  aquilam  gran- 
dem  una  ala  umbram  facere  dormienti,al- 
tera  ala  tanquam  flabello  auram  temperare 
eidem.  Rursus,  dum  in  Metonsi  celebraret 
ecclesia,  resplenduit  facies  ejus  ut  ignis, 

Quinta  excellentia  ejus  est,  patientia  sua 
maxima  in  adversis.  Dum  enim  infelicis- 
simi  Tungronses  sanctissimum  patrem  Ser- 
vatium  sibi  divinitus  tam  solennissime 
datum,  irroverontissimo  de  civitate  sua 
expollerent,  dicentes,  Quid  nobis  cum  ad- 
vena  ignoto,  terrse  judicialia  ignorante, 
nec  curias  frequentante,  sed  solitudine  at- 
que  silentio  gloriante?  ipse  tranquillissi- 
mus  mente  et  vultu  jucundus,  Deoque 
gratias  agens  quia  hsec  meruit  pati  pro  eo, 
eum  paucis  clericis  ac  monachis  timoratis 
egredions,  castollis  oppidisquo  in  circuitu 
positis  prsedicavit,  et  ita  Trajoctum  porve- 
nit,  ubi  tunc  fuit  parva  occlosia  valde  de- 
cora,  juxta  quam  sibi  construxit  cellam,  in 
qua  Deo  devotissima  ac  quietissima  monte 
vacavit,ac  devotissimum  populum  copiose 
instruxit,  et  pro  Tungrensibus  jugiter  ex- 
oravit.  Porro  ecclesiam  illam  S.  Matornus 
ffidificavit,  et  populum  Trajectonsem  pri- 
mo  convertit.  Similiter,  quum  B.  Serva- 
tius  ab  Ilunnis  fuisset  captus,  et  undi- 
que  distraheretur,  impeIlorotur,ac  vinculis 
manciparetur,  omnia  patientissime  tulit ; 
quousque  Deus  omnipotens  per  gloriosa 
miracula  eum  de  illorum  eripuit  manibus, 
ita  quod  eum  cum  omni  dimiscrunt  hono- 
re.  Nam  et  princeps  eorum  traxit  sanctum 
virum  seorsum,atquo  (ut  creditur)  ab  ipso 
accopit  et  didicit  fidem. 

Sexta  excellentia  ejus  est,  gratia  pro- 
phetise  atque  ccelestis  visionis,quibus  eum 
sublimavit  Omnipotens.  Nam  crudelissi- 
mam  Hunnorum  persocutionem  prsedixit 
futuram,  quam  sibi  Spiritus  Sanctus  in 
cella  monstravit  venturani.  Deinde  a  mul- 
tis  sanctis  rogatus  episcopis  atque  princi- 


72 


IN   FESTO   S.  SERVATII   EPISCOPI.  —   SERMO   UNICUS 


pibus  ac  viris  nobilibus,  Roniam  profectus 
est,  ut  gloriosissimum  ac  benignissimum 
Apostolorum  principem  Petrum  depreca- 
retur  pro  ablatione  persecutionis  tam  sse- 
vse.  Quumque  in  sanctissimi  Petri  ecclesia 
diu  affectuosissime  ac  lacrimosissime  ex- 
orasset,  vidit  in  visione  Christum  in  aureo 
throno  ante  altare  sedentem,  atque  a  dex- 
tris  ejus  Virginem  Matrem,  in  circuitu 
quoque  millia  Sanctorum,  inter  quos  vidit 
sacros  apostolos  Petrum  et  Paulum.  Igitur 
ad  S.  Petrum  convertit  se  totum,  ut  oraret 
pro  causa  hac,  prsesertim  pro  Tungrensi 
ecclesia.  Cui  Apostolus  :  Noli,  o  frater, 
pulsare  januam  justo  judicio  clausam.Cla- 
mor  namque  Tungrensium  pervenit  usque 
ad  coelum  :  unde  et  ira  Dei  super  eos  in 
ssecula  sseculorum.  Quumque  B.  Servatius 
vehementissime  tristaretur,  dedit  ei  glo- 
riosus  apostolus  Petrus  clavem  argenteam, 
dicens  :  Est  urbs  quam  diligis,  Trajectum, 
urbs  regia,  pro  qua  exauditum  te  noveris  ; 
ipsa  tibi  sepulcrum  erit  et  gloria.  Gestavit 
ergo  felix  Servatius  argenteam  clavem  in 
manu,  in  signum  quod  potestatem  haberet 
aperiendi  claudendique  coelum.  Reversus 
autem  ad  sanctos  episcopos,  retulit  eis  vi- 
sionem  quam  habuit.  Venerunt  quoque  ad 
eum  majores  natu  ac  gradu  Tungrensium 
usque  ad  Metim,  et  prostrati  in  terram,ve- 
niam  postulaverunt  humiliter,  exorantes 
ut  cum  eis  reverteretur  Octaviam.  Acquie- 
vitque  eis.  Venientibus  autein  sibi  obviam 
ordine  longo  Tungrensibus  cum  lacrimis 
infinitis,  exposuit  eis  quid  eis  esset  ventu- 
rum  ab  Hunnis,  et  quod  pro  animabus  eo- 
rum  esset  jugiter  oraturus;quod  item  suam 
faciem  amplius  non  essent  visuri.  Osten- 
ditque  eis  clavem  argenteam  in  signum 
potestatis  sibi  collat».  Insuper  eos  rogavit 
ut  Sanctorum  reliquias  et  sacra  vasa  per- 
mitterent  transferri  Trajectum  :  quod  non 
sine  immenso  permiserunt  doIore,cIamore 
et  luctu.  Quumque  Tungrenses  quasi  uni- 
versi  pergerent  secum  versus  Trajectum, 
et  gloriosus  Servatius  in  quodam  loco 
amoeno  se  reclinaret  ad  sedenduin,repente 
se  terra  cxtulit,  et  sancto  viro  ad  superse- 


A  dendum  in  modum  pulvinaris  se  coaptavit. 
Septima  excellentia  ejus  est,  gloriosus, 
miraculosus  et  beatissimus  finis  ipsius. 
Nam  mortem  suam  prsenuntiavit  populo 
sibi  commisso.  Quumque  coram  omnibus 
in  Trajectensi  sua  celebraret  ecclesia,  an- 
gelus  Domini  visibiliter  adstans  apparuit, 
et  sancto  patri  gaudia  promisit  seterna. 
Post  Missam  vero  beatus  vir  prsedicavit 
populo  usque  ad  horam  nonam,  et  circa 
horam  illam  vultu  ad  orientem  converso, 
exoravit,  Descenditque  super  eum  copio- 

B  sissimus  splendor  de  ccelo,  atque  simul 
cum  lumine  illo,  sanctissima  anima  ejus 
corpus  relinquens  ascendit  ad  Christum. 
Deinceps  spatio  trium  horarum  splendor 
ignis  divini  permansit  ibidem,  et  totam 
illustrans  ecclesiam,tanquam  fulminis  ictu 
adstantium  corda  concussit  stupentia.Tunc 
et  serica  vestis  ab  angelis  sanctis  populo 
cernente  ac  admirante  allata,  supra  sacra- 
tissimum  magni  Servatii  corpus  est  po- 
sita ;  suavissimus  quoque  odor  ibi  copiose 
adspersus  est.  Tunc  meritis  gloriosi  anti- 

C  stitis  sacri  Servatii  csecis  visus,  surdis  au- 
ditus,  claudis  gressus  non  impeditus,  le- 
prosis  sospitas  plena  sunt  praestita ;  et 
omnes  infirmi  ad  Tungrensem  portam  se- 
dentes,  ad  sanctum  Servatii  corpus  prope- 
rantes,  juxta  illud  protinus  curabantur. 
Post  tempora  certa,  quum  nix  undique  in 
gyro  sepulcri  sancti  patris  omnia  operiret 
usque  ad  densitatem  trium  pedum,  locus 
sepulcri  sanctissimi  hujus  viri  mansit  a 
nive  intactus.  Sed  et  alia  multa  magnalia 
de  sancto  et  glorioso  Christi  consanguineo 

D  leguntur  Servatio. 

Itaque,  tam  virtuosissimi  praesulis  sedi- 
ficemur  exemplis,  instruamur  virtutibus, 
inflammemur  amore  ;  crescamus  in  vera 
virtutum  perfectione,  praesertim  in  omni 
humilitate,  mansuetudine,  patientia,  cari- 
tate ;  ut  etiam  inimicos  sinceriter  diliga- 
mus,  oremus  pro  eis,  benefaciamusque 
ipsis  ;  atque  in  sanctitate  et  justitia  Deo 
deservientes,  illius  sequamur  vestigia,  qui 
solem  suum  facil  oriri  super  bonos  et  .yatti,.  v, 
malos,  et  pluit  super  justos  et  injustos.    *''■ 


IN  DIEBUS 


ROGATIONUM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


CONFITEMINI    ALTERUTRUM    PECCATA    VESTRA,   ETC.   JaCOb.  V,  16-20. 


A' 


POSTOLUS  Jacobus  exhortaturus  nos  A 
ad  orationem,  prgDmonuit  de  confes- 
sione  peccatorum  facienda.  Saepe  enim  fit 
ut  peccata  impediant  virtutem  orationis. 
Ideo  dicit  : 

Confitemini  alterutrum  peccata  vestra, 
id  est,  unus  alteri  propria  peccata  confi- 
teatur.  Verumtamen  sacramentalis  confes- 
sio  soli  sacerdoti  est  facienda,  qui  a  Deo 
habet  potestatem  ligandi  atque  solvendi. 
Tamen  in  casu  necessitatis  potest  non  sa- 
cerdoti  fieri  confessio  de  quibuscumque 
peccatis:quae  tamen  confessio  non  est  per-  B 
fecte  sacramentalis,  estque  reiteranda  seu 
sacerdoti  postmodum  facienda,  si  ad  hoc 
detur  facultas.  Venialium  vero  confessio 
potest  alterutrum  non  sacerdotibus  fieri, 
quum  non  sit  de  necessitate  salutis.  Quae 
C7.t..KXiv,  omnia  super  quartum  Sententiarum  do- 
^^*-  ctores  declarant.  Hinc  Beda  scribit :  Quoti- 
diana  leviaque  peccata  alterutrum  coaequa- 
libus  confiteamur;graviorem  vero  lepram, 
id  est  mortalia,  sacerdoti  pandamus.  Nec 
hoc  sic  intelligendum  est  quasi  non  debe- 
amus  venialia  sacerdotibus  confiteri,  sed  G 
quia  non  est  ita  necessarium  ea  sacerdoti- 
bus  confiteri  sicut  mortalia. 

Et  orate  pro  invicem  ut  salvemini.  Hoc 
namque  exigit  caritas,  qua  proximorum 
tenemur  desiderare  ac  procurare  salutem 
quemadmodum   propriam.  Orat.io  quippe 


p. 4/ ;  I 


desiderii  est  interpres.  Hinc  Christus  ora- 
tionem  quam  docuit,  in  plurali  formavit,  Matih.vx, 
insinuans  ut  pro  proximis  sicut  pro  nobis  ^"*^' 
ipsis  oremus:ita  ut  interdum  eadem  oratio 
pro  se  aliisque  fundatur ;  interdum  vero 
oret  quis,  nunc  pro  se  et  specialibus  indi- 
gentiis  suis,  nunc  pro  aliis,  et  pra>sertim 
pro  communi  bono  Ecclesise,  pro  reforma- 
tione  ejus  in  omnibus,pro  parentibus,pro- 
pinquis,  commissis  et  benefactoribus,  pro 
cunctis  fidelibus  defunctis,  pro  vivis  et 
mortuis,  pro  universorum  salute  et  infide- 
lium  conversione.  Qui  enim  pro  omnibus 
orat,  particeps  est  omnium  bonorum  quee 
fiunt  :et  bonum  quanto  communius,  tanto 
divinius  perhibetur.  Ilinc  debet  unusquis- 
que  orationes  aliorum  humiliter  ac  fer- 
venter  appetere,  et  eos,  ut  pro  se  orent, 
rogare.  Quo  enim  alios  humilius  ac  fer- 
ventius,  ut  pro  nobis  orent,  rogamus,  eo 
capaciores  efficimur  fructus  orationis  illo- 
rum.  Potissimum  tamen  hominum  devoto- 
rum  et  notabiliter  virtuosorum  est  appe- 
tenda  oratio.  Propter  quod  subditur  : 

Multum   enim    valet    deprecatio  justi 
assidua.  Justus  namque  est  Dei  amicus, 
ejusque  filius  adoptivus,  et  ei  consimilis 
atque  amabilis.  Siquidem  justus  Dominus,  Ps.  x,  s. 
et  justitias  dilexit.  Amicorum  autem  est  i-vc/i.xxxv, 
eadem  velle  et  nolle.  Ideo  scriptum  est  :  -'• 

*  PS.   CXLIV, 

Oratio  justi  penetrat  coelos ;  itemque,  Vo-  lo. 


74 


IN   DIEBUS   ROGATIONUM. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


III/?e,r/.xix 
3. 


Is.  XXIV,  3 
20,  19. 


luntatem  timentium  se  faciet,  etc.  Et  bene  A 
ait  Apostolus,  quod  «assidua»  justi  oratio 
valeat  multum,  seu  magni  vigoris  ac  me- 
riti  seu  preecipuae  exaudibilitatis  sit  apud 
Deum  :  quia  una  conditio  ad  orationis  ex- 
audibilitatem  requisita  est,  ut  sit  perseve- 
ZMc.xviii.i.  rans.  Propter  quod  ait  Salvator  :  Oportet 
semper  orare,  et  non  deficere.  Porro  ora- 
tiones  ministrorum  EcclesiaB,  quamvis  in- 
justorum,  tamen  in  persona  Ecclesise  fu- 
sse,  quamdam  efficaciam  sortiuntur  pro 
plebe. 

Quod  autem  multum  valeat  justorum  B 
oratio,  probat  exemplo.  JiJlias  homo  erat 
similis  nobis  passibilis,id  est  mortaIis,qui 
et  timore  mortis  fugit  a  facie  Jezabel ;  et 
oratione  oravit.  Ista  est  proprietas  idio- 
matis  Hebraeorum,  per  talem  ingeminatio- 
nem  effari,  sicut  in  Isaia  :  Dissipatione 
dissipabitur  terra,agitatione  agitabitur  ter- 
ra,  confractione  confringetur  terra.  Vel 
ideo  ait,  «  oratione  oravit  »,  quoniam  una 
oratione  impetravit  quod  subditur,ut  Beda 
hic  loquitur.  Itaque,  Oratione  oravit  ut 
non  'pliieret  super  terrani  decem  tribuum  C 
Israel,  propter  eorum  facinora,  videlicet 
idololatrias  regis  ipsorum  et  populi.  Hoc 
enim  oravit  Elias  zelo  justitiae,  ut  per  ad- 
versa  retraherentur  a  vitiis,vexatione  edo- 
cti.  Et  non  pluit  annos  tres  et  menses  sex. 
III  Rerj.  Ista  historia  tertio  Regum  diffuse  describi- 
tur.  Et  rursus  oravit.  Quum  enim  vidisset 
eos  humiliatos  et  nimis  afflictos,  condoluit 
cis,  orans  Deum  ut  pluviam  condonaret. 
Et  coelum  cledit  pluviam,  id  est,  sua  vir- 
tute  influentiali  concurrit  ad  hoc  ;  e^;  terra 
dedit  fructum  suuni.  D 

Fratres  mei,  sl  quis  ex  vobis  erraverit 
a  cerltate,  id  est,  aliquis  vestrum  a  fidei 
rectitudine,  aut  a  veritate  doctrinse,  vitse 
sive  justitiee  declinaverit,  et  converterit 
quis  eum  per  veram  inforinationem,  cari- 
tativam  exhortationem,  justam  increpatio- 
nem,  et  fraternam  correptionem  ;  scire 
debet  quoniam  qui  converti  fecerit  pecca- 
torem  ab  errore  vice  sua',  id  est,  a  via 
perditionis  ad  viam  salutis,  seu  observa- 
tionem  praeceptorum,  reduxerit,  salvabit 


XVII 

seq. 


1    et 


Ihid.  xviii, 
«-45. 


animam  ejus  a  morte,  id  est,  a  condemna- 
tione  gehennse,  quse  est  mors  aeternae  mi- 
seria3,  animam  peccatoris  conversi  praeser- 
vabit  ac  eruet.  Revocando  enim  eum  a 
culpa,  eruit  eum  a  poena  perpetua.^^  o;je- 
rit  multitudinem  peccatorum,  id  est,  pec- 
cata  peccatoris  conversi  facit  sic  tegi,  ut  a 
Judice  summo  non  videantur  ad  condem- 
nandum.  Nempe  per  hoc  quod  peccatorem 
ad  contritionem  et  emendationem  inducit, 
cooperatur  ad  remissionem  culparum  il- 
lius  :  quae  remissio  est  peccatorum  opertio 
sive  tectio  vel  deletio,  juxta  illud,  Beati  p«. xxxi,i. 
quorum  remissse  sunt  iniquitates,  et  quo- 
rum  tecta  sunt  peccata.  —  Aliqui  textus 
habent,  Salvabit  animam  suam  a  morte  : 
quia  qui  alium  ex  caritate  admonet,  corri- 
pit  et  convertit,  sibi  ipsi  maximum  prse- 
mium  promeretur,  et  caritatis  suae  fervore 
quotidiana  et  propria  sua  incendit  pec- 
cata,  dimittunturque  ei.  Imo  et  praeterito- 
rum  suorum  excessuum  obtinet  remissio- 
nem  quantum  ad  poenam,  omnino  vel  pro 
parte,  secundum  quod  caritatis  fervor  fu- 
erit  in  eo  major  aut  minor.  Idcirco  in  Pro- 
verbiis  scribitur  :  Universa  delicta  operit  p,or.x,i2. 
caritas.  Et  princeps  Apostolorum  :  Caritas  li^e^r.iv.s. 
(inquit)  operit  multitudinem  peccatorum. 
Ideo  de  beatissima  Maria  Magdalene  ait 
Dominus  :  Dimissa  sunt  ei  peccata  multa,  zt"..vii,4:. 
quoniam  dilexit  multum.  Verumtamen,  si 
quis  impie  vivens,  non  agens  quod  docet, 
praedicare  pra?sumpserit,  et  prsedicando 
quosdam  quasi  converterit,  sua  peccata 
sibi  indulgeri  non  promeretur  :  imo  gra- 
vius  peccat,  et  suas  offensiones  multi- 
plicat,  prsedicationis  officium  indigne  ex- 
ercens. 

Ex  praeinductis  S.  Jacobi  apostoli  verbis 
docemur,  quam  salubre  et  magnum  sit 
apud  Deum,  peccantes  fraterne  corripere, 
pie  instruere,  caritative  convertere.  Nam 
et  divinus  Dionysius  fassus  est  :  Omnium  DeCoeiesi. 
divinorum  divinissimum  est,  Deo  coopera-  ''"''■  *^' '"" 
ri  in  conversione  iniquorum  ad  eum.  At- 
que  ut  asserit  Augustinus,  ille  in  caritate 
Dei  est  perfectior,  qui  ad  ejus  amorem 
plures  convertit.  Gratissiiuumque  Deo  sa- 


IN  DIEBUS   ROGATIONUM. 


SERMO   PRIMUS 


75 


crificium  est  zeliis  animarum.  Atque  sicut  A 
Christus  inajorem  pati  non  potest  perse- 
cutionem,  quam  ut  quis  verbo  aut  exem- 
plo,  animas  sanguine  suo  redemptas,  ab 
ipso  avertat ;  sic  ampliorem  honorem  ei 
impendere  non  valemus,  quam  animas  de- 
viantcs  ad  ipsum  convortendo.  Fraternam 
ergo  correptionem,  ad  quam  omnes  tenen- 
tur,  in  quantum  est  caritatis  effectus,  ef- 
ficaciter  et  discrete  cum  omni  fervore  et 
humilitate  exerceamus;  errantes  et  lapsos 
erigamus  pro  posse  et  informemus.  Tali- 
lerque  vivamus,  et  tam  timorate  et  fru-  B 
ctuose  jugiter  conversemur,  ut  alios  corri- 
pere,  informare,  convertere  simus  idonei. 
Nec  verbis  dumtaxat,  sed  oratione  quoque 
et  exemplo,  pro  aliorum  conversione  iabo- 
remus.  Imo  pro  illis  oremus  instantius, 
quos  incorrigibiliores  conspicimus.  Defi- 
ciente  quippe  humana  virtute,  ad  Om- 
nipotentis   auxilium    1'erventius   est   con- 


fugiendum.  Postremo,  ut  in  Ecclesiastico 
scribitur  :  Unicuique  Deus  mandavit  de /ice/i.  xvu, 
proximo  suo,  ut  eripiat  eum  ab  omni  '"' 
iniquo.  Errori  quoque  cui  non  resistitur, 
consentitur.  Zelo  ergo  divini  honoris  ac 
fraterna)  salutis  simus  semper  accensi. 
Quumque  anima  sit  incomparabiliter  cor- 
pore  praestantior,  et  aiterna  felicitas  omni 
temporali  sanitate  ina3stimabiliter  desi- 
derabilior,  infernalisque  mors  omni  cor- 
porali  prffisentis  vita;  languore  formidabi- 
lior;  propterea  incomparabiliter  sollicitio- 
res  operosioresque  simus  pro  conversione 
et  salute  animarum  errantium  proximo- 
rum,  quam  pro  curatione  corporum  aut 
relevamine  corporaiium  incommodorum, 
ut  sit  in  omnibus  nostra  caritas  ordinata. 
Nec  dubium  quin  omnia  ista  ad  praelatos 
ac  praesidentes  potissimum  spectent.Omni 
igitur  modo  possibili,  pro  propria  ac  pro- 
ximorum  laboremus  salute. 


SERMO   PRIMUS 


QUANTA    SIT   VIRTUS    EFFICACIAQUE   ORATIONIS  ;    ET   DE    INSTITUTIONE 
LITANIARUM   ATQUE   PROCESSIONUM. 


CONFITEMINI alterutrum  peccata  ve- 
stra,  et  orate  pro  invicem   ut  salve- 
mini.  Jacob.  v,  16. 

Dies  isti  vocantur  dies  Rogaiionum  seu 
Litaniarum  :  quod  idem  est,  quoniam  lita- 
nia  interpretatur  rogatio.  Idcirco  in  officio 
Missse  legitur  valde  convenienter  epistola 
ista  ex  epistola  S.  Jacobi  apostoli  sumpta, 
quia  in  ista  docetur  epistola,  quanta  sit  ef- 
ficacia  orationis  coram  benignissimo  Deo, 
et  excitamur  ad  orationes  assiduas  ac  de- 
Joann.  ix,  votas.  Scd  quia  peccatores  Deus  non  audit 
(quod  de  his  qui  in  peccandi  manent  pro- 
posito,  debet  intelligi,  quia  et  Salomon 
protestatur  in  Proverbiis  :  Qui  declinat 
aurem  suam  ne  audiat  legem,  oratio  ejus 
erit  exsecrabilis),  idcirco  in  exo.rdio  hujus 


31 


Prov. 

NXVUI,  9. 


C  epistola;  dicitur  :  «  Confitemini  alferutrum  yaco6.v,i6. 
peccata  vestra  ».  Deinde  subjungitur  :  «  Et  ibidem. 
orate  pro  invicem  ut  salvemini  ».  Initium 
etenim  omnis  boni,  confessio  proprii  est 
peccati.Idcirco  ante  orationem  debet  unus- 
quisque  se  ipsum  examinare,conscientiam 
suam  discutere,  et  de  suis  peccatis  (pra?- 
sertim  si  sibi  de  mortali  aliquo  conscius 
est)  statim  dum  potest,  confiteri,  aut  con- 
fessionem  proponere  tempore  opportuno, 
quatenus  sic  efficiatur  idoneus  Deo  se 
praesentare  ac  supplicare. 

D      Insuper  causam  hujus  exhortationis  ad-  ^ 

junxit  apostolus  Jacobus,  dicens  :  Multum  ibidem.  ^^ 
enim   valet   deprecatio  justi  assidua.    In 
quibus  verbis  duo  nos  docet.  Primum  est, 
qualis  debeat  esse  qui  orat,  videlicet  ju- 


76 


IN   DIEBUS   ROGATIONUM. 


SERMO  PRIMUS 


Is.  I,  15. 


1. 


17. 


XVIl,    1    ct 
scq 


stus.  De  injustis  enim  per  Isaiam  loquitur  A 
Deus  :  Quum  extenderitis  manus  vestras, 
avertam  oculos  meos ;  et  quum  multipli- 
caveritis  orationes,  non  exaudiam.  Manus 
enim  vestrse  sanguine  plense  sunt,  id  est, 
opera  vestra  iniquitatibus  sunt  repleta. 
Secundum  est,  qualis  debeat  esse  oratio 
ipsa,  quia  assidua.  Propter  quod  in  evan- 

Luc.  xviii,  gelio  Lucae  ait  Salvator  :  Oportet  semper 
orare,  et  non  deficere.  Apostolus  quoque  : 

\Thess.\,  Sine  intermissione  (inquit)  orate.  Conse- 
quenter  apostolus  Jacobus  probat  istud 
per  exemplum  veteris  Testamenti.  Legitur  B 
etenim  tertio  Regum,quod  dum  filii  Israel 
Deum  per  idololatriam  gravissime  offen- 
dissent,  sanctissimus  ille  propheta  Eiias 
zelo  Dei  accensus  contra  iniquos,  dixit  ad 
III  Reri.  Achab  regem  Israel  sceleratissimum:Vivit 
Dominus  Deus  Israel,  in  cujus  conspectu 
sto,  si  erit,  id  est,  non  erit,  annis  his  ros 
aut  pluvia,  nisi  juxta  oris  mei  verbum. 
Quumque  Dominum  invocasset  ne  plueret, 
non  piuit  annos  tres  et  menses  sex,  qua- 
tenus  impii  per  plagam  hanc,  ad  quam 
sterilitas  terrse  famesque  hominum  sunt  G 
secutae,  punirentur  in  sseculo  isto,  et  pce- 
nitendo  converterentur.  Deinde  iterum  in- 

ibid.wm,  vocavit  Dominum  ut  clementer  concede- 

*''*^'  ret  pluviam  ;  et  factum  est  ita.  Itaque  die 
ista,  in  processione  hac  devotissime  est 
orandum. 

Pra^terea  agnoscendum,a  quo  et  propter 
quid  institutae  sint  iitania.  Itaque  adverten- 
dum,  quod  duplex  est  litania  :  videlicet 
major,  quse  fit  in  festo  Marci  evangeli- 
sta3.  Et  dicitur  litania  major,  quoniam  a 
majore  est  instituta,  utpote  a  S.  Gregorio  D 
Papa,  tolius  praelato  Ecclesiai.  Aiia  est 
litania  minor,  quae  fit  tribus  diebus  ante 
Ascensionem  :  quam  instituit  S.  Mamertus 
Viennensis  episcopus.  Causa  primse  lita- 
nia3  fuit, quia  Romani  post  quadragesimale 
jejunium  et  sacram  communionem  in  Pa- 
scha  sumptam,  comessationibus,  hidis  et 
incontinentiis  servierunt  :  idcirco  Deus 
misit  in  eos  pestilcntiam  inagnam,  ob  cu- 
jus  cessationem  impelrandam  sanctus  Pa- 
pa  Gregorius  instituit  litaniam  et  proces- 


sionem  solennem.  Fuit  quoque  pestilentia 
illa  tam  gravis,  quod  multi  sternutando 
moriebantur.Propterea  aliquo  sternutante, 
qui  aderant  mox  dicebant  :  Benedicat  seu 
adjuvet  te  Deus.  Et  inde  (ut  fertur)  orta 
est  consuetudo  ut  audientes  sternutare 
aliquem,  dicant  verba  praetacta.  Aliqui 
quoque  oscitando  spiritum  exhalabant  : 
ideo  sentientes  se  oscitaturos,  signum  sibi 
crucis  imprimere  properabant.  Et  inde 
consuetudo  heec  hucusque  (ut  dicitur)  ob- 
servatur.Porro  causa  institutionis  secundae 
litaniae  fuit,  quoniam  tempore  S.  Mamerti 
episcopi,  circa  Viennam  frequentes  et  ma- 
gni  terrse  motus  consurgentes,  ecclesias 
domosque  plurimas  everterunt,  nocturni- 
que  sonitus  et  clamores  horribiles  audie- 
bantur  multoties  ;  dsemones  quoque  lupos 
ac  alias  feras  introierunt,  et  homines  mul- 
tos  etiam  in  urbibus  devoraverunt.  Postea 
ordinavit  Ecclesia  ut  litania  heec  ab  omni- 
bus  observaretur  fidelibus. 

Denique  litania  et  processio  atque  jeju- 
nium  his  diebus  rationabiliter  observan- 
tur.  Primo,  ut  Deus  fructus  terrge  tempore 
isto  a  laesione  prseservet,  quos  daemones 
la?dere  conantur  per  tempestates.  Secun- 
do,  ut  Deus  auferat  contentiones  et  bella, 
quse  tempore  isto  multoties  concitantur. 
Tertio,ut  per  haec  carnales  concupiscentise 
mitigentur,  quse  tempore  isto  solent  vige- 
re.  Quarto,  quatenus  per  haec  ad  Spiritus 
Sancti  susceptionem  aptentur  fideles.  Ora- 
tio  quippe  et  jejunium  non  parum  dispo- 
nunt  ad  gratiam  Dei.  Unde  Tobise  Raphael 
angelus  loquitur  :  Bona  est  oratio  cum 
jejunio  et  eleemosyna.Ex  quibus  angelicis 
verbis  ostenditur,  quod  valde  conveniens 
est,  orationi  ac  jejunio  eleemosynam  jun- 
gere,  quum  dicat  Salvator  :  Beati  mi- 
sericordes,  quoniam  ipsi  misericordiam 
consequentur.  Et  Salomon  loquitur  :  Per 
misericordiam  et  fidem  purgantur  pecca- 
ta.  Imo  Jacobo  contestante  apostolo,  Judi- 
cium  sine  misericordia  erit  ei  qui  non 
feccrit  misericordiam.  Quilibet  ergo  indi- 
gentibus  pro  possc  suo  succurrat :  praeser- 
tim  quia  sic  faciet  Deus  hominibus  sicut 


t 


2o4.  xii.S. 


Matth.\\l. 

Prov.  XV, 

27. 

yaco6.li, 13. 


IN   DIEBUS   ROGATIONUM.    —    ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  77 

ipsi  sibi  invicem  faciunt.  Propter  quod  ait  A  tendo,  et  confessionem  suo  tempore,  ut 
A/rt<//i.vii,  Filius  Dei  :  Qua  mensura  mensi  fueritis,      dictum  est,   proponendo.  Postremo,  quo- 

remetictur  vobis.  Unde  qui  proximis  suis      niam  (juxta  Jeremiam  prophetam)  maledi-  /er.xmii, 


pie  liberaliterque  succurrit,  piam  et  libe-  ctus  est  qui  facit  opus  Dei  negligenter  aut 

ralem  meretur  subventionem  a  Deo.  fraudulenter,  studeat  unusquisque  cum  at- 

Hoc    itaque   tempore,   o  Christifideles,  tentione,  timore   et  reverentia  Dominum 

devotioni  insistite,  orationibus  jejuniisque  invocare  atque  laudare,  cor  suum  ab  omni 

vacate,eleemosynas  prse  solito  facite,atque  vitio  custodire,  et  in  processione  ac  Missa 

ut  digni  sitis  desuper  exaudiri,  per  confes-  verba  vitare  otiosa,  illicita   et    perversa, 

sionem  ab  omni  mortali  culpa  vos  emun-  seque  Deo  dignum  exhibere  ad  impetran- 

date,  mox  confitendo,  vel  saltem   poeni-  dum  ea  propter  quee  fiunt  hae  iitaniae. 


10. 


r 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 

QUIS    VESTRUM    HABEBIT    AMICUM?    ETC.    LuC.    XI,    5-13. 


N  illo  tempore   dixit  Jesus  discipulis  B  ejus,  ut  misericordiam  consequamur.  Eun- 

suis  :  Qiiis  vestrum  habebit  amicum,et  dum  est  autem  media  nocte,  sicut  fatetur 

ibit  ad  illum  ?  etc.  Psalmista  :  Media  nocte  surgebam  ad  con-  Ps.  oxvm, 

Hac  parabola  hortatur  nos  Dominus  ad  fitendum  tibi.Vel,«  media  nocte)),hoc  est  •"-• 

fiducialem  orationis  constantiam,  incessa-  durante   praesentis  vitge   tribulatione,  ad- 

bilem    fervidamque    frequentiam.    Cujus  versitate,  ignorantia,  atque  multiplici  pec- 

sensus  litteralis  superficialiter  planus  est.  cati  ruina. 

Siquidem  per  similitudinem  hanc  intendit         Et  dicet  illi  :  Amice.  In  exordio  pre- 

Christus  probare,  quod  Deus  superpiissi-  cis,  nomen  amici  praemittit,  ut  ex  mutuae 

mus  preces  constanter,indesinenter  ac  fer-  dilectionis  recordatione,attentione,  seu  in- 

vide  continuatas  et  repetitas  non  despicit,  flammatione,  ille  qui  petitur  ad  exauditio- 

sed  exaudit.  Porro  mystice,  per  «amicum  )>  nem  citius  inclinetur,  quum  caritas  impe- 
intelligitur  Deus  sublimis,  cui  per  Sapien-  C  trandi  sit  ratio.Nam  et  Augustino  testante, 

5ap.xi,23.  lem  dicitur  :  Diligis  omnia  quae  sunt,  et  amor  est  primum  donum,  in  quo  omnia 

nihil  odisti  eorum  quae  fecisti.  De  quo  ait  dona  donsiniur.  Commoda  mihi  tres  panes. 

^y)/ies.ii,4.  Apostolus:Propter  nimiam  caritatem  suam,  Isti   tres   panes  intelligi  possunt,  illumi- 

qua  dilexit  nos   Deus.  Similiter  nomine  natio    intellectus,   caritativa    inflammatio 

amici  intelligi  potest  Unigenitus  Dei  incar-  voluntatis,  et  stabilitas  memoriae  in  divi- 

joaim.\\\  natus,qui  de  se  ipso  testatus  est :  Majorem  nis  ;  seu  actus  fidei,  spei  et  caritatis,  qui- 

hac  dilectionem  nemo  habet,  quam  ut  ani-  bus  praecipue  Deus  colitur.Item  tres  panes 

mam  suam  ponat  quis  pro  amicis  suis.  De  sunt   :  panis  poenitentiae,  hoc  est  deplo- 

/6irf.xm,i.  quo  iterum  legitur  :  Quum  dilexisset  suos  ratio  et  satisfactio  pro  peccatis  ;  panis  Eu- 

qui  erant  in  mundo,  in  finem  dilexit  eos.  charistiae,  de  quo  loquitur  Christus,  Ego  Joann.w, 

Ad  hunc  amicum  ire  debemus  mentis  de-  sum  panis  vitae  ;  et  panis  contemplationis  **' 

votione,  contemplatione,  et  dilectione,  jux-  D  internae.  Hi  panes  commodari  nobis  a  Deo 

ta  illud  :  Accedite  ad  eum,  et  illumina-  dicuntur,  quoniam  de  donis  nobis  desuper 

mini.Unde  ad  Hebraeos  Apostolus  hortatur:  datis  ratio  exigetur  a  nobis,  sicut  ait  Sal- 

i/e6r.iv,i6.  Adeamus  cum  fiducia  ad  thronum  gratiae  vator  :  Cui  plus  donatum  est,  plus  exigetur  Xuc.xii,48. 


13 


78 


IN   DIEBUS   ROfiATIONUM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ab  eo ;  et  Gregorius  :  Dum  crescunt  dona, 

rationes  etiam  crescunt  donorum.  Quoniam 

amicus  meus  venit  de  via  ad  me.Per  ami- 

cum  istum,  secundum  quosdam,  intelligi- 

tur  animus  seu  spiritus  noster,  qui  dum 

per  terrena,  vana  atque  carnalia  distrahi- 

tur,oblectatur,evagatur  et  a  nobis  recedit, 

Ps.  xxxix,  juxta  illud  :  Cor  meum  dereliquit  me.  Pro- 

^/e,-  XXXI  P*®''  quod  per  Jeremiam  dicitur:Usquequo 

2i.  deliciis  dissolveris,  filia  vaga?  Quum  au- 

tem  ad  interiora  sua  regreditur,  et  salu- 

taria  meditatur,  de  via  lata  perditionis  ad 

nos  ipsos  revertitur,  sicut  Isaias  hortatur  : 

h.  xLvi,  8.  Redite,  pravaricatores,  ad  cor.  —  Prseterea, 

per  postulantem  tres  panes,  intelligi  po- 

test  quicumque  alterum  exhortatur,  et  per 

venientem  de  via,  quicumque   proximus 

exhortationibus  indigens.  Sicque  exhorta- 

tori  seu  prsedicatori  tres  panes  sunt  neces- 

sarii,  utpote  sapientia  mentis,  ordinata  lo- 

cutio  oris,  et  exemplaritas  conversationis. 

Et  non  habeo  quod  ponam  ante  illum, 

hoc  est,  a  me  ipso  nil  virtutis  aut  gratiee 

habeo,  ut  spiritum  meum  seu  proximum 

spiritualiter  valeam  roborare  atque  refi- 

1  Co/-.  IV, 7.  cere,  dicente  Apostolo  :  Quid  habes  quod 

II  Cor.  III,  non  accepisti  ?  Et  rursus  :  Non  sumus  suf- 

ficientes   cogitare  aliquid  a  nobis,  quasi 

ex  nobis ;  sed  sufficientia  nostra  ex  Deo 

est.  Nemo  ergo  se  jactet,  nec  de  viribus 

suis  preesumat,  nec  inaniter  glorietur. 

Et  ille  deintus  respondens,  dicat.  Recte 

ait,  «  deintus  respondens  ».  Deus  enim  om- 

nia  implet,  et  animabus  nostris  illabitur,  in- 

tusque  eas  occulta  inspiratione  alloquitur. 

Ps.  Lxxxiv,  Propter  quod  ait  Psalmista  :  Audiam  quid 

'■  loquatur  in  me  Dominus  Deus.  Noli  miJii 

molestus  esse,  hoc  est  precibus  me  immo- 

derate  pulsare.  Hoc  intelligendum  est,  non 

quasi  gloriosus  et  invariabilis  Deus  possit 

proprie  dictam  sustinere   molestiam,  aut 

hominum   precibus   inquietari ;  sed  quia 

frequenter   affectu   et   more   humano   lo- 

quitur  in  Scripturis,  debili  nostrae  intelli- 

gentise  condescendens,  quemadmodum  ait 

is.  I,  14.  per  Isaiam   prophetam  :  Laboravi  susti- 

nens ;  et  holocausta  seu  fesla  vestra  sunt 

/6»rf.vii,j3.  mihi  molesta.  Ilemque  :  Numquid  parum 


5. 


A  vobis  est  molestos  esse  hominibus,  quia 
molesti  estis  et  Deo  meo?  Itaque  Deus  ait : 
«  Noli  mihi  molestus  esse  »,  ad  insinu- 
andum  quam  difficulter  et  protracte  ali- 
quando  audiat    deprecantes,   quemadmo- 
dum  sanctus  Job  loquitur  Deo  :  Clamo  ad/oJxxx,2o, 
te,  et  non  exaudis  me  ;  sto,  et  non  respicis  '"'' 
me ;  mutatus  es  mihi  in  crudelem,  et  in 
duritia   manus  tuse  adversaris   mihi.  Per 
Jeremiam  quoque  loquitur  de  reprobo  po- 
pulo  Juda3orum  :  Noli  (inquiens)  orare  pro  /e».  vn,  lo. 
populo  hoc  in  bonum,nec  assumas  laudem 

B  et  orationem  pro  eis,et  non  obsistas  mihi, 
quia  non  exaudiam  te. 

Jam  enim  ostium  clausum  est,  hoc  est, 
aditus  seu  accessus  ad  impetrandum  a  me, 
modo  tibi  non  patet  :  ita  ut  preces  tuae 
adhuc  locum  non  habeant.  Quocontra  in 
EccJesiastico  habetur  :  Oratio  humiliantis  Eccii.x\\\, 
se  nubes  penetrabit.  Et  beatissimo  Corne-  "'• 
lio  centurioni  dictum  est  ab  angelo  :  Ora-  Act.%,\. 
tiones  tuae  ascenderunt  in  memoriam  in 
conspectu  \)g\.  Et  pueri  mei,  hoc  est  electi 
atque  beati  cives  regni  ccelestis,  mecum 

C  sunt  in  cubili,  id  est  in  secretissima  requie 
coelestis  palatii,  ubi  quasi  in  thalamo  Ec- 
clesia  triumphans  suo  Sponso  aeterno  in- 
avertibiliter  est  conjuncta,  et  immediate 
feliciterque  unita,  facialiter  cernens  dile- 
ctum,  nec  per  culpae  dissimilitudinem  di- 
stans  ab  ipso,  quemadmodum  viatores, 
quibus  Isaias  loquitur  :  Iniquitates  vestrae  is.ux,i. 
diviserunt  inter  Deum  vestrum  et  vos. 

JVon  possum  surgere,  id  est  in  actum 
exauditionis  procedere,  et  dare  tibi  quae 
petis.  Deinceps  quod  ait  Deus  omnipotens, 

D  «  Non  possum»,  non  impossibiIitatem,sed 
difficultatem   exaudiendi   designat   :   non 
utique  ex  parte  Dei,  quum  Deo  nihil  sit 
difficile,  prout  Jeremias  ait :  Domine  Deus,  Jer.wwi, 
non  est  tibi  difficile  omne  verbum.  Sed  *'' 
difficultas  est  ex  parte  orantis,  propter  in- 
dispositionem  ejus,  quemadmodum  Isaias 
dicit  :  Ecce  non  est  aggravata  auris  Do- /v.ux,!,». 
mini  ut  non  exaudiat,  sed  peccata  vestra 
absconderunt  faciem  ejus  a  vobis  ne  ex- 
audiret.  Inlerdum  quoque  supersapientis- 
simus  Deus  differt  exaudire  preces  justo- 


IN   DIEBUS   UOr.ATlONUM.   —   ENARRATIO    IN   EVANC.ELIUM 


79 


11 


nim  ac  dispositorum,  propter  rationabiles  A 
causas  ei  notas  ac  placitas,  ulpote  :  ne  ho- 
mini  oranti  dona  divinorum  charismatum 
vilescant  ac  pereant  ex  faciiitate  obtinendi 
petita,et  ne  exauditionem  meritis  propriis 
tribuat,  aut  vane  exsultet,  seu  alios  sper- 
nat;  item  ut  diu  orando  amplius  incalescat, 
suoque  tempore  copiosius  exaudiatur,  et 
impetrata  vigilantius  semper  custodiat,  de 
eorum  amissione  formidans.  Unde  ait  Sa- 

Prov.xm,  lomon  in  Proverbiis  :  Substantia  festinata 
minuetur;  qu»  autem  paulatim  colligitur 
manu,multiplicabitur. Postremo  Gregorius  B 
Nyssenus  :  Opportune,  inquit,  eos  qui  per 
arma  justiti»  impassibilitatem  sibi  vindi- 
carunt,  pueros  appellavit  :  nam  quando 
aliquis  abrenuntians  carni,  per  rationem 
exercitio  vitse  virtuosse  passionem  confu- 
tavit,tanquam  puer  insensibiliter  se  habet. 
Bt  ille,  scilicet  orans,  si  perseveraverit 
pulsans,  hoc  est  Deum  infatigabiliter  invo- 
cans,  nec  pudore,  nec  tsedio,  nec  despera- 
tione  dejectus ;  dico  vobis,  qui  nec  fallor, 
nec  fallo,  mentirique  nequeo,  et  si  ?ion 
dahit  illi  tam  instanter  oranti,  surgens,  C 
hoc  est, actualiter  opem  ferens  (juxta  illud 

Ps.  xLiii,  Psalmistse,  Exsurge,  Domine,  adjuva  nos,  et 
libera  nos  propter  nomen  tuum),  eo  quod 
amicus  ejus  sit,  hoc  est  ratione  amicitiae  ; 
propter  improbitatem  tamen  ejus,  id  est 
propter  importunam  seu  indesinentem  ejus 
inslantiam,  improbitati  aliquid  simile  con- 
tinentem,  praesertim  humano  judicio,  in 
petitionibus  homini  porrectis  :  homo  nam- 
que  si  instanter  et  diu  rogetur,  etiam  ab 
egente,  cito  precem  talem  non  necessitati 
sed  improbitati  adscribit ;  surget,  et  dabit  D 
illi  quotquot  habet  necessarios,  scilicet 
tres,  sicut  rogavit,  imo  et  plures,  si  tunc 
pro  pluribus  panibus  postuletur,  ne  ad 
lectum  reversus,  denuo  inquietetur.  Unde 
elicitur,  quia  si  petantur  superflua  in  ex- 
terioribus   rebus,  non   prsestantur   :    imo 

iiKc. xi,4i.  Deus  superflua  jubet  pauperibus  erogari. 
De  spiritualibus  quoque  gratise  donis,  tan- 
tum  Deus  largitur  digne  ac  perseveranter 
petentibus,  quantum  eis  necessarium  con- 
spicit  ad  salutem. 


26. 


Ex  his  Christus  concludit  intentum,qua- 
si  per  locum  a  minori  arguens  :  quia  si 
homo  non  naturaliter  nec  perfecte  bonus, 
precum  superatur  instantia,  quanto  magis 
Deus  omnipotens,  substantialiter,  pure  et 
infinite  bonus,  amans  et  pius,  imo  et  es- 
sentialiter  amor,  bonitas  atque  benignitas, 
orationum  instantia  se  ad  exauditionem 
inclinat,  et  preces  tam  multoties  et  arden- 
ter  sibi  oblatas  non  aspernatur?  Quemad- 
modum  etiam  Lucas  dicit,  Oportet  semper  Luc.wmi, 
orare,  et  non  deficere ;  exemplificans  de  *""" 
judice  iniquo,  qui  nec  Deum  nec  homines 
timuit,  et  tamen  importunitate  viduae  vi- 
ctus,  eam  exaudivit.  Subdit  ergo  et  con- 
sulit  : 

Et  ego  dico  vobis  :  Petite  necessaria 
corpori,  charismata  gratise  donaque  glo- 
rise^e"^  dabitur  vobis  vestrae  petitionis  effe- 
ctus  a  Deo,  dummodo  salubriter  et  instan- 
ter  petatis.  Hoc  maxime  intelligitur  de 
orationibus  quas  pro  se  ipso  quis  facit, 
quia  non  semper  exaudiuntur  devoti  pro 
aliis,  propter  incapacitatem  illorum.  Hinc 
Christus  apud  Joannem  tempore  passionis 
instante,  dixit  :  Si  quid  petieritis  Patrem /oann.xvi, 
in  nomine  meo,  dabit  vobis.  Qucerite,  et  ^^' 
invenietis ;  ptdsate,  et  aperietur  vobis. 
Eamdem  sententiam  Christus  sub  aliis 
verbis  frequenter  resumit,  ut  jussionis  hu- 
jus  utilitas  denotetur,  et  quod  ait  Salva- 
tor,  nostris  mentibus  fortius  imprimatur, 
sicque  ad  instantissimam  orationem  nos 
provocet.  Possunt  tamen  heec  verba  per 
appropriationem  quamdam  diversimode 
explanari,  dicendo  :  «  Petite  «,  cordiali 
affectu;  «  quserite»,  oratione  vocali;  «  pul- 
sate  »,  conversatione  laudabili.  Item  :  «  Pe- 
tite  »,  bona  incipiendo  ;  «  quserite  »,  pro- 
sequendo ;  «  pulsate  »,  in  finem  perseve- 
rando.  Vel,  «  Petite  »  per  fidem,  «  quaerite  » 
per  spem, «  pulsate  »  per  caritatem.  Fervide 
quippe  amando  et  appetendo  divina,  quasi 
indesinenter  pulsamus  ad  ostium  divinae 
clementiae.  Hinc  ait  Psalmista  :  Laetetur  /'«.civ,3,4. 
cor  quaerentium  Dominum;  quaerite  Domi- 
num  et  confirmamini,  quaerite  faciem  ejus 
semper.  Et  alibi  habetur  :  In  simplicitate  Sa;).i.  i,*. 


80 


IN   DIEBUS   ROGATIONUM.    —   ENARKATiO   IN   EVANGELIUM 


cordis  quaerite  illum,  quoniam  invenitur  A 
ab  his  qui  non  tentant  illum. 

Omnis  enim  qui  petit,  accipit  a  Deo 
quod  petit,  juxta  sensum  prsetactum ;  et 
qui  qucerit,  invenit ;  et  jmlsanti  aperietur, 
hoc  est,accessus  ei  ad  Deum  patebit,atque 
aeternam  beatitudinem  ingredietur  :  dum- 
modo  oret  sicut  est  orandum,  in  nomine 
Jesu  Christi,hoc  est  salubriter  pro  his  quse 
pertinent  ad  salutem,  pie,  perseveranter, 
et  pro  se  ipso. 

Gonsequenter  Christus  arguens  per  lo- 
cum  a  majori,  ostendit  quam  fiducialiter  B 
invocandus  sit  Deus.  Qiiis  autem  ex  vohis 
patrem  carnalem  petit  panem,  numquid 
pater  lapidem  dabit  illi,  videlicet  filio  suo 
carnali?  Non  utique.  Aut  piscem,  numquid 
pro  pisce  serpentem  dabit  illi  ?  Aut  si 
petierit  ovum,numquid  porriget  illi  scor- 
pionem?  Nequaquam.  Ex  istis  similitudi- 
nibus  Christus  concludit  :  Si  ergo  vos, 
homines  fragiles  et  mortales,  quum  sitis 
mali,  id  est,  multipliciter  defectuosi,  atque 
ad  peccata  proclives,  et  in  multis,  saltem 
venialibus  peccatis,  quotidie  culpabiles,  C 
nostis  bona  data  dare  flliis  vestris,hoc  est 
bona  exteriora  corpori  vere  necessaria, 
quae  datis  filiis  vestris  carnalibus  ;  quanto 
magis  Pater  vester  de  coelo,  hoc  est  Pater 
ccelestis,  videlicet  Trinitas  Deus  :  qui 
dicitur  pater  noster  variis  modis,  puta 
creatione,  conservatione,  nutritione,  re- 
demptione,  glorificatione  ;  dabit  spiritum 
bonum,  hoc  est  Spiritum  Sanctum  essen- 
tialiter  bonum,  et  puram  immensamque 

Ps.  cxLii,  bonitatem  (de  quo  ait  Psalmista,  Spiritus 
tuus  bonus  deducet  me  in  terram  rectam),  D 
petentibus  se,  debito  orandi  modo  ?  Oratio 
nempe,  ut  asserit  Damascenus,  est  petitio 
decentium  a  Deo.  Dicitur  autem  Spiritus 
Sanctus  dari  his  quibus  sua  dona  ad  gra- 
tiam  gratum  facientem  pertinentia  infun- 

Rom.  V,  y.  dunlur,  dicente  Apostolo  :  Caritas  Dei  dif- 
fusa  est  in  cordibus  nostris  per  Spiritum 
Sanctum,  qui  datus  est  nobis.  Itaque,  si 
pater  carnalis  carnalibus  filiis  corporalia 
bona  largitur,  multo  magis  Deus  omnipo- 


10 


tens,  creator  spirituum,  spiritualisque  pa- 
ter  rationalium  animarum,  filiis  suis  ad 
se  incessanter  clamantibus,  spiritualia  bo- 
na  distribuit,  quum  ipse  in  omni  bonitate, 
dilectione,  pietate  et  opulentia  cunctos 
infinite  excedat. 

Prseterea  advertenda  sunt  verba  S.  Basi- 
lii,  hic  scribentis  :  Si  quis  ex  torpore  ex-  " 
hibeat  se  desideriis  vanis,  seu  concupi- 
scentiis  acquiescat,  et  traditor  sui  ipsius 
fiat  in  manus  hostium  :  hunc  Deus  nec 
adjuvat,  nec  exaudit,  quoniam  per  pecca- 
tum  se  fecit  alienum  a  Deo.  Decet  ergo 
hominem  offerre  Deo  quidquid  sua  inter- 
est,  clamareque  ad  Deum  ut  adjuvet  eum. 
Est  autem  divinum  subsidium  imploran- 
dum,  non  remisse,  nec  mente  huc  illucque 
vagante,  eo  quod  talis,  non  solum  non  im- 
petrabit  quod  petit,  imo  magis  Dominum 
irritabitNam  si  quis  coram  principe  stans, 
fixum  ac  custoditum  habet  tam  intrinse- 
cum  quam  extrinsecum  oculum,  ne  for- 
sitan  puniatur,  quanto  magis  coram  Deo 
attentum  ac  tremebundum  oportet  adsi- 
stere  ?  Si  vero  debilitatus  mente  a  pecca- 
to,  fixe  non  vales  orare,  quantumcumque 
potes  cohibeas  te  ipsum,  ut  stando  coram 
Deo,ad  ipsum  dirigas  intellectum;et  Deus 
ignoscit,  eo  quod  non  ex  negligentia,  sed 
ex  fragilitate  non  potes  adstare  ut  oportet. 
Si  sic  ergo  te  ipsum  compellis,  ne  disce- 
das  donec  accipias.  Ideo  autem  quandoque 
petis  et  non  accipis,  quoniam  perperam 
postulasti,  aut  infideliter  vel  leviter,  aut 
non  expedientia  ad  salutem,  vel  destitisti 
nimis  cito. 

Postremo,  per  verba  inducta  Christus 
omnem  fidelem  ineffabiliter  consolatur, 
certissimam  prsestans  fiduciam  exauditio- 
nis  divinae.  Ideo  certi  de  veritate  promis- 
sionis  unigeniti  Filii  Dei,  et  de  bonitate, 
caritate  et  munificentia  Patris  seterni,  in- 
concussibilem  spem  habeamus  ad  Deum,et 
filialem  affectum  ad  ipsum,omnemque  dif- 
fidentiam,  haesitationem,  pusillanimitatem, 
in  infinitum  procul  abjiciamus,  implentes  wxhess  v 
illud  Apostoli  :  Sine  intermissione  orate.  *"• 


IN   DIEBUS   ROGATIONUM.    —   SERMO   SECUNDUS 


81 


SERMO   SECUNDUS 


QUAM   PRONUS   SIT   DEUS    AD   EXAUDIENDUM,   IGNOSCENDUM   ET   LARGIENDUM  ;   ET   QU^ 
DEBEANT   CONDITIONES    COMITARI   EFFICACITER   ORANTEM. 


0 


^MNIS  qui  petit  accipit,  et  qui  qum-  A 
rit   invenit,   et  pulsanti  aperietur. 
Luc.  XI,  10. 

Ista  sunt  verba  Christi  in  evangelio  ho- 
dierno.  In  quibus  primo  considerare  de- 
bemus  infinitam  et  prorsus  ineffabilem 
caritatem,  misericordiam  et  liberalitatem 
Domini  Dei  nostri  in  nobis  et  super  nos  : 
quia  sciens  nihil  nos  posse  meritorie  age- 
re  sine  auxilio  gratise  suae,  hortatur  nos 
ad  invocandum  gratiosum  auxilium  suum. 
Nec  solum  hortatur  nos  ita,  sed  etiam  as- 
serit  se  exauditurum  nostras  orationes.  Et  B 
ne  tardi  simus  hoc  credere,  per  apertissi- 
ma  probat  exempla  similitudinesque  cla- 
rissimas,quod  indubitanter  exaudiat  postu- 
lantes,  dummodo  fiducialiter  et  instanter 
atque  salubriter  postulent.  Hinc  namque 
ad  persuadendum  hoc  ipsum,  duas  in  ho- 
dierno  evangelio  similitudines  ponit.  Una 
similitudo  sumitur  ex  parte  amici,  alia  ex 
parte  patris  carnalis.  Primse  similitudinis 
Zuc. xi,5-8.  sensus  consistit  in  hoc,  quod  si  quis  no- 
cturno  tempore  pergat  ad  suum  amicum, 
rogans  eum  ut  sibi  concedat  tres  panes,  eo  G 
quod  supervenerit  sibi  suus  amicus,  nec 
habeat  cibum  quem  ei  proponat ;  et  ille 
amicus  quem  rogat,  excuset  se  dicendo, 
Nox  est  et  ostium  clausum  est,  pueri  quo- 
que  mecum  in  thalamo  sunt  :  porro  ille 
rogans  si  importune  roget  et  pulset,  aini- 
cus  ejus  iraportunitate  et  improbitate  ipsi- 
us  vincetur,  et  concedet  ei  tot  panes  quot 
indiget.  Multo  magis  Deus  omnipotens,  qui 
summus  et  perfectissimus  amator  est  ho- 
minum,  si  perseveranter  invocetur  a  no- 
bis,  dabit  nobis  omnem  gratiam  et  virtu-  D 
tem  nobis  necessariam  ad  salutem.  Ipse 
equidem  abundantia  pietatis  suae  et  meri- 

T.  32. 


ta  supplicum  excedit  et  vota  :  idcirco  fre- 
quenter  plus  largitur  quam  petitur. 

Secundae  similitudinis  iste  est  sensus, 
quod   si   quis   petat  a  patre   suo  carnali  z«c.xi 
panem,  non    utique   porriget  ei   saxum ;  *^' 
aut  si  postulet  piscem,  non  dabit  ei  ser- 
pentem ;  aut  si  petierit  ovum,  non  ei  tri- 
buet  scorpionem.  Si  ergo  patres  carnales, 
quamvis  multipliciter  defectuosi  et   ma- 
li,  prsestant  dona  utilia  filiis  suis,  quos 
non  exaudiunt  si  petant  nociva,  imo  si 
petant  nociva,  nihilo  minus  pro  illis  lar- 
giuntur  eis  utilia  :  quanto   magis   Pater 
ccelestis   naturaliter   bonus,   cujus   pietas 
est  immensa,  cujus  liberalitas  finem  non 
habet,  qui  hominum   pater  appellari  di- 
gnatur,  dabit   hominibus  dona  gratiae  et 
omnia  quibus  indigent,  si  eum   fideliter 
deprecentur  ?  Hinc  itaque  omni  cum  dili- 
gentia,  fervore  atque  instantia  Deum  ore- 
mus  pro  nobis  ipsis,  et  item  pro  proxi- 
mis,  ut  simul  salvemur.  Unicuique  enim  eccU. 
mandavit  Deus  de  proximo  suo.  Et  sicut  '-• 
tenemur   proximos   nostros   diligere   tan-  Matih 
quam  nos  ipsos,  ita  tenemur  desiderare  ''^' 
eorum  salutem  uti  et  propriam.  Unde  et 
eorum  saluti  cooperari  debemus,  orando, 
hortando,  corripiendo,  exemplariterque  vi- 
vendo. 

Porro  in  orando  debemus  propriam  vi- 
litatem,  iniquitatem,  defectuositatem,  in- 
digentiam,et  ad  omne  malum  pronitatem, 
atque  immensa  pericula  quibus  expositi 
sumus,  pensare  :  et  ex  hac  consideratione 
debemus  cum  omni  humilitate,  timore  et 
anxietate  orare.  Item  considerare  debemus 
omnem  benignitatem,  caritatem  et  muni- 
ficentiam  Dei  ad  nos :  et  ex  hac  considera- 
tione   debemus   cum  fiducia   et   caritatis 


,11- 


XVII, 


82 


IN   DIEBUS  ROGATIONUM. 


SERMO   SECUNDUS 


fervore  Deo  preces  offerre.  Considerando 
quoque  infinitam  majestatem  et  exeellen- 
tiam  sanctitatemque  Dei,  debemus  cum 
ingenti  attentione  ac  reverentia  postulare. 
Nam  ut  asserit  Augustinus  :  Oratio  tua,  est 
locutio  tua  ad  Deum ;  dum  oras,  cum  Deo 
loqueris.  Tunc  vero  Deum  toto  corde  ex- 
oras,  quando  aliunde  non  cogitas,  sed  in- 
tellectu  et  affectu  Deo  intentus  es. 

Praeterea  quanta  sit  virtus  orationis,  et 
quam  libenter  ac  fervide  debeamus  orare, 
innotescit  ex  verbis  Augustini,  dicentis  : 
Oratio  est  orantis  subsidium,  Deo  sacrifi- 
cium,  angelis  sanctis  solatium,  daemoni- 
busque  flagellum.  Illam  vero  orationem 
Deus  non  suscipit,  quam  ipsemet  orans 
non  attendit.  Nam  ut  sanctus  ait  Isido- 
rus  :  Quid  prodest  strepitus  labiorum,  ubi 
cor  fuerit  mutum?  Sicut  enim  vox  sine 
modulatione  est  quasi  vox  porcorum,  ita 
oratio  sine  devotione  est  quasi  mugitus 
boum.  Non  enim  verba  deprecantis  Deus 
intendit,  sed  orantis  cor  adspicit.  Hinc 
quoque  beatus  ait  Basilius  :  Est  autem  di- 
vinum  auxilium  implorandum  non  remis- 
se,  nec  mente  huc  illucque  vagante,  eo 


A  quod  talis  non  solum  non  impetrabit  quod 
petit,  sed  Deum  gravius  irritabit.  Nam  si 
quis  coram  terreno  principe  stans,  fixum 
ac  custoditum  habet  oculum  exteriorem 
ac  interiorem,  ne  puniatur,  quanto  magis 
coram  Deo  attentum  ac  tremebundum 
oportet  adstare? 

Postremo,  ut  divinus  Dionysius  libro  de 
Ecclesiastica  hierarchia  testatur,  in  orante    cap.  vn. 
oportet  quatuor  esse.  Primum  est,  fervens 
desiderium  rei  pro  qua  orat.  Secundum 
est,  ut  sit  in  caritate  et  gratia.  Tertium 

B  est,cognitio  proprise  infirmitatis.  Quartum, 
ut  petat  expedientia  ad  salutem. 

Itaque  his  diebus  instare  debent  fideles 
verse  devotioni,  assiduae  orationi,  eleemo- 
synis  largis,  jejuniis  sacris,  ut  a  vitiis  et 
concupiscentiis  praeserventur,  ad  gratio- 
sam  Spiritus  Sancti  susceptionem  apten- 
tur,  a  jurgiis  quoque  eruantur  ac  prse- 
liis,  et  terrse  nascentia  custodiantur  a 
nocumentis.  In  Missa  vero  et  processione 
unusquisque  devote  et  condecenter  se  ha- 
beat,  fabulationes  et  impudicos  adspectus 

C  ac  cetera  mala  devitans.  Ad  laudem  Om- 
nipotentis. 


IN  SOLENNITATE 

ASGENSIONIS  DOMINI 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL* 

PRIMUM    QUIDEM    SERMONEM    FECI    DE    OMNIBUS,    0    THEOPHILE,    ETC.    Act.    I,    1-11. 


G' 


LORIOSUS  Lucas  evangelista  in  lecti-  A  telligenda   est  de  generibus   singulorum, 

one  hac  ascensionem  Christi  compen-  non  de  singulis  generum. 
diose   describit.   Itaque   in    exordio   libri         Pensandus  quoque  est  ordo  iste  verbo- 

Actuum  Apostolorum  sic  ait  :  rum  :  «  ccepit  Jesus  facere  et  docere  ». 

Primum  quidem,  videlicet  in  evangelio  Quo  patet,  quod  primo  fecit   quse   post- 

a  me  edito  seu  descripto,  sermonem  feci  modum  docuit.  Per  quod  multorum  prae- 

de  omnibus,  o  Theophilc,  qiice  cmpit  Jesus  sumptio  atque  audacia   increpantur,   qui 

facere  et  docere,  id  est  de  universis  Chri-  paratiores  sunt  docere  quam  discere,  loqui 

sti  miraculis,  documentis  et  operibus,  ita  quam  audire;  et  quse  prsedicant  aliis,facto 

quod  qusedam  in  generali,  quaedam  in  spe-  non   exsequuntur.   At  vero  Theophilum, 

ciali  descripsi.  Non  autem  omnia  Christi  cui  et  librum  istum  et  evangelium  suum 

documenta  ac  gesta  in  particulari  descri-  Lucas  scripsit,  quidam  dicunt  fuisse  sse- 

pta  sunt  ab  aliquo  Evangelista,  neque  ab  B  cularem  Achaiae  principem;  alii  vero,  epi- 

/oann.xxi,  omnibus  simul,  quum  scriptum  sit :  Multa  scopum.  De  quo  quid  sentiendum  sit,  scri-    C(.  t.  xi, 

^^"  alia  fecit  Jesus,  quse  si  scribantur  per  sin-  psi  plenius  super  Lucam.  i..37iBeis, 

gula,  nec  ipsum  arbitror  mundum  capere         Itaque,  Sermonem  feci  de  omnibus  quae 

posse  eos,  qui  scribendi  sunt,  libros.  Insu-  ccepit  Jesus   facere  et   docere,  usque  in 

^fatih.ix,  per  et  Matthseus  ait  :  Circuibat  Jesus  om-  dicm  qua  prcecipiens  Apostolis  per  Spiri- 

nes  civitates,  curans  omnem  languorem  et  tum  Sanctum  quos  elegit,  id  est  usque  in 

iftirf.  XIV,  omnem  infirmitatem.  Et  iterum  :  Quum  diem  ascensionis,quo  jussit  Apostolis  prae-  Marc.wi, 

3*-36.        venisset  Jesus  in  terram  Genesar,  viri  loci  dicare  Evangelium  cunctis  hominibus  :  ut  ^^- 

illius  miserunt  in  universam  regionem  il-  patet  in  Evangelio.  Ibi  etenim  finit  Lu- 

lam,  et  obtulerunt  ei  omnes  male  haben-  cas  evangelium  suum,  dicendo  :  Eduxit  Zuc.  xxiv, 

tes,  et  rogabant  eum  ut  vel  fimbriam  ve-  autem  eos  foras  in  Bethaniam,  et  eleva- 

stimenti   ejus   tangerent  ;  et  quicumque  C  tis  manibus  benedixit  eis,  et  ferebatur  in 

tetigerunt,  salvi   facti   sunt.  Conformiter  ccelum,  etc.  Porro  Apostolos  elegit  Chri- 

Marc.  VI,  scriptum  est  apud  Marcum  :  Quocumque  stus  ad  apostolatus  officium  «  per  Spiri- 

introibat  Jesus,  in  vicos,  vel  in  villas,  aut  tum  Sanctum  »,  id  est  ex  instinctu  et  di- 

in  civitates,  in  plateis  ponebant  infirmos;  rectione  Spiritus  Sancti,  quia  secundura 

et  quotquot  tangebant  eum,  salvi  fiebant.  quod  homo,  dirigebatur  in  omnibus  a  Spi- 

Itaque  distributio  ista,  «  de  omnibus  »,  in-  ritu  Sancto,  cujus  donis  fuit  plenissimus, 


35 


50-53. 


56. 


84      IN   SOLENNITATE  ASCENSIONIS  DOMINI. 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO   EPISTOL^ 


is.  XI,  2.  juxta  illud  Isaiae  :  Requiescet  super  eum  A 
Spiritus  Domini,  Spiritus  sapientiae  et  in- 
tellectus,  etc.  Unde  et  apud  Isaiam  loqui- 

ibid.Lxi,].  tur  Christus  :  Spiritus  Domini  super  me, 
eo  quod  unxerit  me. 

Assumptus  est,  id  est,  de  terra  in  sum- 
mum  ccelum  levatus  est  Ghristus,  secun- 

ii/rtcc.xvi,  dum  suam  humanitatem,  juxta  illud  :  Do- 

'•*•  minus  Jesus  postquam   locutus   est    eis, 

assumptus  est  in  ccelum,et  sedet  a  dextris 

Dei.  Assumptus  est  autem,  quia  divina  vir- 

tute  sic  elevatus  est  et  levavit  se  ipsum. 

Per  dotem  quoque  agilitatis  potuit  se  sic  B 

levare.  A  tota  quoque  curise  ccelestis  fre- 

quentia  cum  ingenti  gaudio  est  susceptus. 

Quibus  Apostolis,   imo   et   aliis  multis 

utriusque  sexus  sanctis  hoxmmhvi?,,  et  pt-ce- 

buit,  id  est,  sensibiliter  demonstravit,  se 

ipsum  vivum  vita  corporali  humana,  qui 

secundum  suam  deitatem  seternaliter  per- 

manet  immortalis,  post  passionem  suam, 

videlicet  in  die  resurrectionis  suae  et  de- 

inceps,  in  multis  argumentis,  id  est,  per 

multa  sensibilia  sign^  atque  prodigia,  et 

per  probationes  inde  acceptas,  ostendens  C 

se  vere  resurrexisse.  Per  dies  quadragin- 

ta  apparens  eis,  etsi  non  quotidie,  tamen 

frequenter,  et  interdum  uno  die  multo- 

ties,  utpote  quinquies  in   die  Paschse.  A 

die  autem  resurrectionis  usque  ad  ascen- 

sionem  quadraginta  dies  fluxerunt,  infra 

quos  eis  ssepe  apparuit,  et  multo  frequen- 

tius  quam  Evangelistse  describunt,  quum 

iCor.  XV,  et  Paulus  apostolus   aliquas  apparitiones 

ab  illis  intactas  describat.  Et  loquens  de 

regno  Dei,  id  est,  de  statu  militantis  ac 

triumphantis  Ecclesiae  prsedicans  eis.  De  D 

utroque    equidem   regno    infra  hos   dies 

multa  discipulis  retulit,  utpote,  qualiter 

evangelica  lex  esset  praedicanda  per  mun- 

dum,  et  Ecclesia  undique  diffundenda,  at- 

que  de  gloria  regni  ccelestis. 

Et  convescens,  id   est,  cum   discipulis 

/.j(c.  XXIV,  suis  manducans,  ut  alibi  Lucas  ait.  Nam 

^""  frequenter  cum  eis  post  resurrectionem 

suam  comedit.  Primo,  cuin  duobus  in  ca- 

jijui.  4:t.  stello   Emmaus.  Deinde,  cum   eisdem   et 
undecim  Apostoiis  in  coenaculo.  El  utra- 


5-8. 


que  manducatio  ista  fuit  in  die  Paschae. 
Tertio,  cum  septem  discipulis  juxta  mare /oann.xxi, 
Tiberiadis,  prout  Joannes  refert.  Quarto,  *^' 
cum  undecim  Apostolis  in  die  ascensionis,  cvmiMarc. 
ut  Marcus  dicit.  Prcecepit  eis  ab  Jerosoly-  ''^''  ^*' 
mis  ne  discederent,  id  est,  ne  civitatem 
Jerusalem  timore  Judseorum   omnino  re- 
linquerent,  et   ne  ad  praedicandum  quo- 
quam  transirent,  donec  Spiritum  Sanctum 
in  Jerusalem  reciperent.  Unde  Christus  lo- 
quitur  eis  :  Sedete  in  civitate,  quoadusque  Luc.ww, 
induamini  virtute  ex  alto.  Sed  exspecta- 
rent  promissionem  Patris,  id  est  imple- 
tionem  promissionis  quam  Pater  per  Fi- 
lium  suum   fecit   discipulis  de   missione 
Paracleti.  Ideo  subditur  :  Quam  promissio- 
nem  audistis,  inquit  Filius,^3er  os  meum. 
Nam   in   sermone   post   Coenam  Christus 
dixit  Apostolis   illud  :  Paracletus   autem /oann.  xiv, 
Spiritus  Sanctus,  quem  mittet  Pater  in  no-  ^^' 
mine  meo,  ille  docebit  vos  omnia. 

Quia  Joannes  quidem  baptizavit  aqua, 
id  est,  in  aquis  Jordanis  corpora  Judseo- 
rum  lavit,  animas  non  purgavit  :  quia  in 
ejus  baptismo  gratia  non  dabatur;  nec  ille 
baptismus  fuit  unum  de  septem  sacramen- 
tis  Ecclesiae,  sed  aliquid  sacramentale,  dis- 
positivum  ad  Christi  Baptisma.  Vos  autem 
baptizabimini ,  hoc  est,  copiose  implebi- 
mini  ac  purgabimini,spiritualiterque  estis 
lavandi,  Spiritu  Sancto,  per  dona  ipsius, 
71071  post  77iultos  Jios  dics,  id  est  infra  pau- 
cos  dies,  utpote  in  die  Pentecostes,  qui  de- 
cimus  fuit  a  die  ascensionis.  Sicque  co- 
piosa  illa  Spiritus  Sancti  infusio  in  signo 
visibili,  baptizatio  discipulorum  vocatur, 
quoniam  instar  fluvii  inundantis  aquae  in 
eos  descendit.  Verumtamen  Apostoli  ante 
Christi  passionem  a  Christo  baptizati  cre- 
duntur. 

Igitur  qui  convenerant  in  montem  Oli- 
veti,  ad  quem  Christus  praecepit  eos  ire  in 
die  ascensionis,  quando  apparuit  eis  re- 
cumbentibus  in  coenaculo  hora  prandii 
ipso  die  ascensionis,  in  quo  bis  apparuit  Marcwi, 
ipsis,  primo  in  ccenaculo,  secundo  in  mon-  '*'*^:f"<^- 

r         '  V  XXIV,  50. 

te  Oliveti    unde   ascendit ;   interrogaba^it 
eum,  dicentes  :  Botnine,  si  (id  est  an)  in 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI.   —  ENARRATIO   IN  LECTIONEM  LOCO   EPISTOL.E      83 


tempore  hoc  restitues  regnum  Israel?  id 
est,  an  statim  misso  nobis  Spiritu  Sancto, 
reduces  Israeliticum  regnum  ac  populum 
ad  pristinam  regiam  dignitatem,  ita  quod 
regem  habebit  ex  propria  plebe,  non  alie- 
nigenam,  sicut  nunc  habct  Herodem?Sic 
quidam  exponunt.  Et  juxta  hunc  sensum, 
Apostoii  istud  quserentes,  nondum  fuerunt 
satis  illuminati,putantes  promissa  Prophe- 
tarum  de  regno  Christi  corporaliter  esse 
intelligenda,  ita  quod  Christus  regnum  Ju- 
dseorum  temporaliter  repararet  et  exalta- 
ret.  Videbant  namque  quod  sceptrum  1'uit 
ablatum  a  Juda,  dominante  eis  Herode  et 
Romanorum  imperatore.  Idcirco  moverunt 
hanc  qusestionem,  quam  quoniam  ex  erro- 
re  processit,  Christus  refellit,  ut  subditur  : 
Dixit  autem  eis  :  Non  est  vestrum  nos- 
se  tempora  vel  momenta  quce  Pater  'posuit 
in  sua  potestate  :  id  est,  restitutio  Isra- 
elitici  regni  spiritualiter  intelligenda  est, 
quantum  ad  bona  glorise  in  futuro,  ubi 
aeternaliter  regnabunt  electi  Israelitae  cum 
Deo;  et  quo  tempore  id  continget,  deter- 
minate  velle  prsenoscere,  non  est  parvita- 
tis  vestrae.  Plenarie  namque  fiet  in  die  ju- 
dicii,quando  veri  Israelitse  glorificabuntur 
in  anima  et  corpore.  Particulariter  vero  et 
partim  fit  in  mortibus  singulorum,  quan- 
do  ad  patriam  regni  ccelestis  perveniunt 
qui  evolant,  vel  quando  perfecte  purgati, 
illuc  ingrediuntur.  Utrumque  vero  hoc 
Murc.wn.  tcmpus,  scilicct  dicm  judicii  horamque 
32,33,35.  j^^ortis,  voluit  Deus  hominibus  esse  inco- 
gnitum,  ut  de  hora  mortis  adventuque  Ju- 
dicis  tanto  sint  sollicitiores  ac  paratiores, 
quanto  sunt  incertiores;  sicque  quotidie 
vivant  quasi  mox  morituri.  Itaque  tempo- 
ra  et  momenta  mortis  atque  judicii  uni- 
versorum  mortalium,  Deus  Pater  in  sua 
posuit  potestate,  quoniam  ea  suse  reserva- 
vit  notitiffi  ;  et  quum  sibi  placuerit,  aget 
in  eis  quse  decrevit.  Verumtamen  ab  hac 
potestate  atque  scientia,  nec  Filius,  nec 
Spiritus  Sanctus  excluditur,  quum  super- 
beatissimse  Trinitatis  sit  una  potestas,  ea- 
demque  scientia.  Nec  his  obstat,  quod 
interdum  ex  speciali  causa  aut  gratia,  ali- 


A  quibus  hora  sua;  mortis  prsenuntiatur.  De- 
nique,  Augustino  testante,  Christus  per 
verba  hac  reprimit  digitos  calculantium 
tempus  adventus  Antichristi  consumma- 
tionisque  mundi,  quod  determinate  pra?- 
sciri  non  valet  nisi  ex  revelatione  divina. 
Quid  vero  ad  discipulos,  pra;sertim  ad 
Apostolos,  praiscire  pertinuerit,  Christus 
subjungit  :  sed  accipietis  virtutem,  id  est 
confortationem,  supervenientis  Spiritus 
Sancti  in  vos,  id  est  Spiritus  Sancti,  qui 
cito  vobis  infundetur.  Vel,  «  virtutem  Spi- 

B  ritus  Sancti  »,  id  est  ipsum  Spiritum  San- 
ctum  omnipotentem.  Porro  Spiritus  San- 
ctus  descendit  in  homines,non  per  motum 
aut  loci  mutationem,  quum  immensus  in- 
variabilisque  consistat,  sed  per  suorum 
infusionem  donorum.Et  ipse  Spiritus  San- 
ctus  dicitur  dari  atque  infundi,quibus  sua 
dona  ad  gratiam  gratum  facientem  perti- 
nentia  dantur  ac  infunduntur.  Unde  Spi- 
ritus  Sanctus  donum  Dei  vocatur,  quia  Ac<.viii,i9, 
per  modum  donabilis  a  Patre  Filioque  "  ' 
procedit,  quum  sit  amor  amborum,  in  quo 

C  prima  ratio  doni  relucet  :  nam  amor  est 
primum  donum,  in  quo  cetera  dona  do- 
nantur. 

Bt  eritis  mihi  testes,\d  est,evangelicam 
legem  prgedicabitis,  et  me  esse  Christum 
Dei  Filium  per  Scripturas  atque  miracula 
protestabimini,  in  Jerusalem  primo,  sci- 
licet  in  die  Pentecostes  (quemadmodum 
Isaias  prsedixit,  De  Sion  exibit  lex,  et  ver-  /«.  u,  3. 
bum  Domini  de  Jerusalem);  et  in  omni 
JudKa,et  Samaria,  in  qua  decem  tribuum 
fuerat  regnum ;  et  usque  ad  ultimum  ter- 

D  ra',  id  est  per  omnia  mundi  regna,  usque 
ad  fines  terrae  habitabilis.  Quod  Apostoli 
per  se  ac  suos  discipulos  compleverunt, 
juxta  illud  Psalmistae  :  In  omnem  terram  p*.  xvm, 3. 
exivit  sonus  eorum;et  apud  Isaiam,A  fini-  /s.xxiv,i6. 
bus  terra;  laudcs  audivimus,gloriam  Justi. 
Undc  ad  eumdem  loquitur  Christus  :  Mit-  jbid.txM, 
tam  ex  eis  qui  salvati  fuerint,  in  mare,  in  *'"'■ 
Africam  et  Lydiam,in  Grseciam  et  Italiam, 
ad  insulas  longe ;  et  annuntiabunt  gloriam 
meam   gentibus.  Unde  Thomas  in  India, 
Paulus  vero  et  Jacobus  in  Ilispania,  qua3 


86 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI.   —   SERMO   PRIMUS 


14-18. 


sunt   termini  terrae  habitabilis,  praedica-  A 
verunt. 

Et  quum  hcec  dixisset,  et  etiam  alia 
Marc.\\\,  quaB  a  Marco  scripta  sunt,  imo  et  plura 
quae  nullus  conscripsit,  videntibus  illis, 
puta  Apostolis,  aliisque  utriusque  sexus 
electis  personis,  ita  quod  simul  fuerunt 
centum  viginti,  quibus  et  postea  misit 
Spiritum  Sanctum,  elevatus  est  a  terra  in 
aerem  potestate  divina  atque  per  dotem 
agilitatis,  et  nubes  suscepit  eum  ab  oculis 
eorum,  id  est,  Christo  nubem  ingrediente, 
et  nube  illa  eum  cingente  seu  circumple-  B 
ctente,  ipsum  amplius  non  viderunt. 

Quumque  intuerentur  in  coelum  eun- 
tem  illum,  id  est,  dum  Christum  ascen- 
dentem  ad  summum  coelum  conspicerent, 
antequam  nubes  et  distantia  loci  abscon- 
derunt  eum  ab  iilorum  intuitu,  eccc  duo 
viri,  id  est  duo  angeli  in  forma  virili,  ad- 
stiterunt  juccta  illos  in  vestibus  albis:per 
quarum  vestium  albedinem  ac  candorem 
designabantur  puritas  naturse  angelicse  at- 
que  jucunditas  hujus  causae.  Qui  et  dixe- 
runt  :  Viri  Galilwi.  Quemadmodum  enim  C 
Christus,  sic  et  Apostoli  omnes  vel  pene 
omnes  de  Galilaea  fuerunt.  Quid  statis  ad- 
spicientes  in  ccp^wmi?  Nam  et  Domino  Jesu 
Christo  nubem  ingresso,  et  in  altum  pro- 
gresso,  et  eorum  visui  jam  ablato,  non  ces- 


saverunt  sursum  adspicere  post  dilectum, 
ut  est  moris  amantium  ac  admirantium. 
Idcirco  ad  declarandam  Christi  majesta- 
tem,  et  pro  consolatione  ac  informatione 
discipulorum,  angeli  isti  apparuerunt,  di- 
centes  :  «  Quid  statis  w  ?  etc.  Ac  si  dicant  : 
Cur  tantum  miramini  quod  Dominus  uni- 
versorum,  creator  ccelorum,  Unigenitus 
Dei,  Salvator  mundi,  ccelos  ascendit?  Po- 
tius  admiretur  mens  vestra,  quod  ad  ter- 
ras  descendere,  incarnari,  cum  hominibus 
conversari,  crucifigi  et  mori  diguatus  est. 
Hic  Jesus  qui  assumptus  est  a  vobis  i)i 
coelum,  sic  veniet  quemadmodicm  vidistis 
eum  euntem  in  ccelum  :  id  est,  sicut  in 
nube  ascendit,  ita  in  fine  mundi  in  nube 
descendet,  ut  judicet  genus  humanum, 
juxta  illud  Matthaei  :  Tunc  videbunt  Fi-  Mnuh. 
lium  hominis  venientem  in  nubibus  cceli  "^'^'^"^" 
cum  virtute  multa  et  majestate.  Insuper, 
sicut  Christus  ascendit  in  corpore  glorifi- 
cato,  cum  multitudine  angelorum  et  cum 
Sanctis  qnos  eduxit  de  limbo  ;  ita  ad  judi- 
candum  descendet  cum  corpore  glorifica- 
to,  cum  omnium  coetu  civium  superno- 
rum,  juxta  illud  quod  in  Isaia  scriptum 
est  :  Dominus  ad  judicium  veniet  cum  se-  /s.  m,  14. 
nioribus  populi  sui  et  principibus  ejus.  Et 
Judas  ait  :  Ecce  venit  Dominus  in  Sanctis /«rf«  14,15. 
millibus  suis  facere  judicium. 


SERMO  PRIMUS 


QUOD  NOSTRA    CONVERSATIO   ET   PIA    DEBEAT   ESSE   ET   iEDIFICATORIA 
DEQUE   NONNULLIS   ALIIS   SALUTARIS   ERUDITIO. 


V 


IDENTIBUS  illis  elevatus  est,  et  nu-  D  Christi  in  saeculo  isto,  sit  exemplar  quod 


hes   suscepit   eum   ab   oculis   eorum. 
Act.  1,  9. 

In  lectione  hac,gIoriosa  Christi  ascensio 
eleganter  describitur,  et  multiplex  nobis 
saluberrimum  documentum  pnrslatur.  Ita- 
que  in  primis,quoniam  omuis  Chrisli  aclio 
est  nostra  instructio,  eo  quod  couvorsalio 


intueri  ac  imitari  omnes  Christiani  tenen- 
tur;  idcirco  ex  lectione  hac  primo  doce- 
mur,  ut  primum  et  maximum  studium 
nostrum  sit,  laudabiliter  conversari,  et  per 
opera  sancla  Deo  placere,  ac  proximos 
jcdificare  :  sicut  de  Christo  hic  dicitur, 
quod  ca^pil  facere  et  docere.  Quamvis  enim 


\ct.    I,  1. 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


SERMO   PRIMUS 


87 


secundum  suam  divinitatem  esset  ipsa  Sa- 
pientia  increata  ac  infinita,  atque  secun- 
dum  suam  humanitatem  omni  sapientior 
creatura,  imo  sapienti»  tant»,  quod  majo- 
ris  nulla  creatura  est  capax,  et  hoc  ab  in- 
carnatiouis  sua)  exordio;  tamen  usque  ad 
tricesimum  vita)  suae  annum  distulit  alios 
docere  ac  publice  pra;dicare,  quousque  in 

Mth.M,  suo  baptismo  Deus  Pater  locutus  est  :  Hic 

''  est  Filius  meus  dilectus  in  quo  mihi  com- 

placui.  Et  primo  fecit  quod  docuit  :  non 

Zi.  11,51.  solum  Deo  Patri,  sed  et  Virgini  Matri,  imo 
et  ministro  suo  Joseph,  in  omnibus  prom- 
ptissime  obediendo ;  in  omnibus  humilii- 
me  se  habendo,  patientiam,  pietatein,  ju- 
stitiam,  ceterasque  virtutes  perfectissime 
adimplendo.  Per  qu»  omnia  increpatur  ac 
reprobatur  nostra  elatio,  nostra  praesum- 
ptio,  imo  fatuitas  nostra  :  qui  promptiores 
sumus  alios  corripere  et  docere,quam  cor- 
ripi  et  doceri,  promptuli  ad  loquendum, 
tardi  ad  audiendum,  cupidiores  aliquid 
scire,  quam  irreprehensibiliter  vivere,  po- 
tius  quoque  optantes  prseesse  et  regere, 
ducere  et  jubere,  quam  subesse  ac  regi  et 
obedire.  In  quibus  omnibus  patet  excae- 
catio  ac  temeritas  nostra,  quod  propriam 
insufficientiam  non  pensamus,  pericula 
propria  non  videmus,  sed  nos  ipsos  ac 
alios  periculis  aterna;  damnationis  invol- 

■itth.sw  vimus  :  quia  si  caecus  cseco  ducatum  prge- 
stat,  ambo  in  foveam  cadunt.  Resipisca- 
mus  ergo  a  tantis  erroribus,atque  in  omni 
humilitate,  patienlia,  obedientia,  pietate, 
juslitia,  continentia,  caritate  exerceamus 
nos  ipsos,  quatenus  ea  quse  Deus  primo 
ac  maxime  requirit  a  nobis,  primo  et  ma- 
xiine  habere  conemur. 

Praeterea,  quoniam  ad  fralernam  corre- 
ptionem  omnes  Christiani  tenentur,  et  ni- 
hilo  minus  iudignus  est  alios  corripere, 
qui  in  eisdem  aut  majoribus  culpis  est ; 
ideo  obligatur  unusquisque  talem  coram 
Deo  se  exhibere,  ut  exstet  condignus  pr^e- 
ceptum  ipsius  de  correptione  fraterna  im- 
plere.  Itaque  bona  ad  qua  aiios  exhortari 
debemus,  ipsimet  primo  agamus  ;  et  mala 
quae  in  aliis  jubemur  corripere,  personali- 


A  ter  primo  vitemus,  pensantes  quod  ait  Sal- 

vator:Quid  vides  festucam  in  oculo  fratris  Matth.yu, 
tui,  et  trabem   in  oculo  tuo  non  vides?^'^* 
Ilypocrita,  ejice  primum  trabem  de  oculo 
tuo,  et  tunc  videbis  ejicere  festucam  de 
oculo  fratris  tui. 

Insuper  ex  his  constat,  quod  prajlati  et 
prffidicatores,  ac  omnes  qui  aliis  prajsunt, 
pra)  ceteris  virtuosius  et  exemplarius  vi- 
vere  obligentur,  et  primo  facere,  deinde 
docere.  Siquidem  bona  docere,  et  impie 
agere,  quid  aliud  est  quam  se  ipsum  voce 

B  propria   condemnare?  juxta   illud  Eccle- 
siastici  :  Dum  maledicit  impius  diabolum,  eccU.wu 
maledicit  ipse  animam  suam.  ^^- 

Secundo  ex  lectione  hac  edocemur, 
quanta  sit  certitudo  saluberrimae  ac  sacra- 
tissimae  fidei  christiana?  :  quoniam  Domi- 
nus  noster  Jesus  Christus  sciens  corda 
discipulorum  suorum  tarda  esse  ad  cre- 
dendum  suam  resurrectionem,  per  dies 
quadraginta  mansit  in  terra  post  suam  re-  aci.u^- 
surrectionem,  infra  quos  suis  discipulis  et 
diversis  utriusque  sexus  personis  saepissi- 

C  me  se  monstravit  in  plena  vigilia  claraque 
die ;  nec  solum  visibiliter  apparendo,  sed 
et  loquendo,  edendo  palpabilemque  se 
praebendo,  insuper  et  in  ccelos  coram  eis 
ascendendo,  se  vere  resurrexisse  probavit. 
Deinde  omnium  horum  veritatem  certissi- 
me  confirmavit,  mittendo  illis  Spiritum 
Sanctum  die  praefixo  :  per  cujus  infusi- 
onem  docuit  eos  repente  totam  sacram 
Scripturam  et  omnium  usum  linguarum, 
atque  divino  amore  eos  accendit,  omni 
virtute  implevil,ita  quod  paratissimi  erant 

D  omnia  genera  tormcntornm  pati  pro  fide 
catholica.  Imo  et  ultra  haec  omnia,  contu- 
lit  eis  copiosissimam  potestatem  faciendi 
innumerabilia  miracula  soli  omnipotenti 
Deo  possibilia,  in  testimouium  veritatis 
fidei  nostrae  christiana?.  Eccc  quanta  est 
certitudo  ac  firmitas  veritatis  fidei  nostrae. 
Correspondeat  ergo  conversatio  nostra  cer- 
titudini  et  excellentia?  fidei  nostrae,  ut  tam 
diligenter  vitemus  peccata,  tam  fervide 
agamus  quae  Deo  sunt  placita,  ac  si  poenas 
inferni  et  gloriam  regni  superni  essemus 


88 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI.   —  SERMO   PRIMUS 


30 


oculis  nostris  intuiti  realiterque  experti.  A 
Tertio,  per  hoc  quod  Christus  suis  appa- 

Act.  1, 3.  rendo  discipulis,  loquebatur  eis  de  regno 
Dei,  docemur  ut  dum  Christiani  conve- 
niunt,  loquantur  verba  ad  salutem  perti- 
nentia  animarum,  qualiter  possint  peccata 
vitare,  tentationes  dsemonum  superare,pe- 
ricula  damnationis  seternge  evadere,ad  coe- 
lestem  felicitatem  pertingere. 

Quarto  docemur  ex  lectione  preesenti, 
quam  mira  et  imperscrutabilia  sint  opera 
Dei,  quamque  verissime  Salomon  dixerit, 

Prov.  XXI,  Non  est  sapientia,  non  est  prudentia,  non  B 
est  consilium  contra  Dominum.  Discipuli 
namque,  qui  a  Judseis  incredulis  metue- 
bant  occidi,  et  ex  metu  iilorum  sedebant 
clausi,  nonne  mirabile  est  quod  in  Jerusa- 
lem  juxta  temphim,ubi  quotidie  principes 
sacerdotum,  Scribse  et  Phariseei  convene- 
runt,manere  audebant,et  quod  non  potius 
ad  aliam  urbem  pergebant  ?  Sed  hoc  ideo 

Act.  I,  4;  fuit,  quoniam  Christus  prsecepit  eis  a  Je- 

Luc.  XXIV,  pQgaiem  non  abire,  sed  in  ea  Spiritus  San- 
cti  infusionem  plenariam  prsestolari.  Ve- 
rum  tunc  rursus  videtur  mirabile,  quod  C 
Judseorum  increduli  principes  sustinue- 
runt  et  permiserunt  discipulos  illos  in 
Jerusalem  prope  se  demorari  et  simul  con- 

Ps.cxLvi,5.  sistere.  Sed  Deus,  cujus  sapientise  non  est 
numerus,  cujus  potentia?  non  est  finis, 
hominum  corda  immutat  et  afficit,restrin- 
git,  qualificat  juxta  omne  beneplacitum 
suum  ;  nec  dispositioni  ejus  quisquam  po- 

Esiherxm,  tcst  rcsistere,  juxta  illud  Esther  :  Domine 

®'  rex  omnipotens,in  ditione  tua  cuncta  sunt 

posita,  et  non  est  qui  tuse  possit  resistere 
voluntati.  Unde  et  apud  Isaiam  testatur  :  D 

/s. xi,vi,io.  Consilium  meum  stabit,  et  omnis  voluntas 
mea  fiet.  Hinc,  sicut  decrevit,evangelicam 
legem  per  Apostolos  primo  in  Jerusalem 
fecit  annuntiari,  et  Christi  discipulos  ab 
hostibus  suis  protexit. 

Quinto  ex  hac  instruimur  lectione,  ut 
curiositatem  abjiciamus,  et  necessaria  ad 
salutem  atque  utilia  ad  bene  vivendum 
quseramus  discere,  et  retinere  curemus. 
Quum  enim  Apostoli  interrogassent,dicen- 
Act.  1, 0.  tes,  Domine,  si  in  tempore  hoc  rcstitues 


regnum  Israel?  quod  scire  ad  eos  non  per- 
tinebat ;  non  dedit  ad  hoc  solutionem,  sed 
de  necessariis  ad  salutem  ipsos  instruxit  : 
Accipietis  (inquiens)  virtutem  Spiritus  San-  Act.  i,  8. 
cti,  et  eritis  mihi  testes,  etc.  Hinc  in  Ec- 
clesiastico  scriptum  est  :  Altiora  te  ne  EccU.  m, 
quaesieris,  et  fortiora  te  ne  scrutatus  fu-^^'"''' 
eris ;  sed  quse  praecepit  tibi  Deus,  illa 
cogita  semper,  et  in  pluribus  operibus 
ejus  ne  fueris  curiosus.  Non  est  enim  tibi 
necessarium,  ea  quee  abscondita  sunt  vi- 
dere  oculis  tuis.  Hujus,  proh  dolor !  con- 
trarium  agunt  quainplures,  qui  salute  sua 
neglecta,student  et  occupantur  in  his  quae 
Deus  ab  eis  non  exigit,  et  potius  cupiunt 
scire  aliqua  de  proprietatibus  rerum,  de 
mundi  negotiis,  quam  de  divinis  praece- 
ptis  ;  suam  quoque  scientiam  ordinant  ad 
laudem  humanam  terrenaque  commoda, 
et  ad  mundi  honores.Resipiscant  qui  tales 
sunt,  et  juxta  doctrinam  Apostoli,  quserant  fle6c.vi,D. 
meliora  et  viciniora  saluti. 

Sexto   docemur   ex   lectione   hac    ipsa, 
quam  gloriosissime  Christus  in  coelum  as- 
cenderit  :  quia  propria  potestate,  non  au- 
xilio  angelorum,  quemadmodum  Elias  et   iv Beg.n, 
Enoch    in    paradisum    translati   sunt.    Et^^'^*"'' 
quamvis  nubes  Christum  suscepit,  non  ta- 
men  ei  auxilium  praebuit,  sed  obsequium 
tantum.    Quum   enim   Christus  sit   verus 
Deus  omniumque  creator,  creaturae  sibi  ab 
exordio  su»  incarnationis  usque  ad  ascen- 
sionem  in  omnibus  servierunt.  Nam  nun-  £„<;.  i,  26 
tiante  Archangelo  est  conceptus,  ejusque  ®*  ^^i-  "• 
nativitatem  angelus  nuntiavit  pastoribus ; 
angelo  quoque  jubente,  S.  Joseph  duxit  Matth.n, 
eum   in  .Egyptum   atque   reduxit ;  stella  'j'  **'  '^" 
etiam  ejus  nativitatem  innotuit  Magis ;  et  ihui.  i. 
quum  esset  in  deserto  cum  bestiis,  angeli  Mnrc.\,n. 
ei  ministraverunt ;  in  transfigurationeque 
nubes  eum  lucida  obumbravit.  Et  tamen  Matth.wn, 
infelix   homo,  propter  quem  ipse  factus 
est  homo,ei  ingratus  est  et  rebellis.  Emen- 
demus  igitur  vitam  nostram,  atque  cum 
Christo  spiritualiter  ascendamus,  contem- 
nendo   caduca  et  vana,  et  contemplando 
coelestia,   aeternam   beatitudinem    fcrvide 
cupiendo,  et  Deuin  altissimum  supcr  om- 


5. 


IN  SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


89 


i 


15 

Matth.wy, 

13. 


nia  totis  praccordiis  diligendo.  Praeterea  A 
I Por. XXIX,  advertamus  quoniam  percgrini  et  advenao 
sumus  super  terram,  ignorantes  diem  et 
horam,  el  quod  omne  tempus  vitse  nostra^ 
in  saDCulo  isto  non  est  nisi  momentum 
coinparatione  vilae  futura)  aeternaliter  du- 
raturic.  Cur  ergo  facimus  grandcm  provi- 
sionem  pro  vita  praesenti,  quasi  hic  in 
aeternum  victuri,  parvam  autem  aut  nul- 
lam  pro  vita  futura,  quasi  in  ea  ad  modi- 
cum  permansuri  ?  Resipiscamus  ergo  ab 
ista  amentia,  et  obediamus  doctrinae  Chri- 
10,  sti,  qui  jubet  ne  thesaurizemus  in  terra,  pe-  B 
cunias  coUigendo,  sed  in  coelis,  opera  vir- 
tuosa  abuiidanter  agendo,  pcr  quae  copio- 
sam  felicitatem  obtineamus  cum  angelis. 
Postremo,sicut  Apostoli  a  die  isto  usque 
ad  Pentecosten  ad  susceptionern  Spiritus 


Ibid.  VI 
20. 


Sancti  se  prseparabant,  orationibus,  jeju- 
niis  ac  ceteris  sanctis  actibus  insistendo 
assidue ;  ita  et  nos  per  decem  hos  dies  ad 
singularem  devotionem  nos  demus,  atque 
ad  Spiritus  Sancti  infusionem  nos  praj- 
paremus  orando,  jejunando,  eleemosynas 
tribuendo,  divina  Officia  frequentando, 
propriam  quoque  conscientiam  vigilanter 
discutiendo,  et  si  opus  fuerit  confitendo. 
Et  si  alicui  tantam  Deus  devotionem  con- 
tulerit,  ad  sacram  se  communionem  dispo- 
nat.  Atque  hunc  ipsum  solennissimum  As- 
censionis  diem  unusquisque  in  virtuosis 
expendat  operibus,  non  in  mundi  specta- 
culis,  vanitatibus  et  choreis,  nec  in  comes- 
sationibus  et  loquacitatibus,  aut  ceteris 
mundi  insaniis  :  ut  glorificetur  Deus  in 
omnibus,  cui  honor  et  gloria. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


RECUMBENTIBUS    UNDECIM   DISCIPULIS,   APPARUIT   ILLIS   JESUS,    ETC.  MarC.  XVI,  14-20. 


s 


ANCTUS  evangelista  Marcus  in  evan- 
gelio  hodierno  Christi  ascensionem  de- 
scribit,  novissimam  quoque  ipsius  cum 
discipulis  collationem  atque  doctrinam. 
Itaque  ait  : 

Recumbentibus  undecim  disciptilis,  id 

Ac<.  i,i.  est  undecim  Apostolis  simul  manducanti- 
bus  in  coenaculo,  ubi  Christus  cum  eis 
agnum  comedit  paschalem  (et  bene  ait, 
Undecim  :  nam  Matthias  tunc  nondum  fuit 
apostohis,  sed  inter  ascensionem  et  Sancti 
Spiritus  missionem  apostokis  factus  est), 
apjmruit  illis  Jesus  in  praefato  coenaculo, 

Luc.  XXIV,  et  ut  Lucas  docet,  comedit  cum  eis,  ut  se 
vere  resuscitatum  monstraret.  Denique 
verbum  istud  consolatorium  nobis  est.  Si 
enim  Christus  discipulis  corporalem  ci- 
bum  sumentibus  dignatus  est  apparere, 
non  utique  dedignabitur  spiritualiter  ap- 
parere,  id  est  gratiose  adesse,  orantibus, 
meditantibus,  et  cetera  spiritualia  exerci- 


41-43 


C  tia  devote  agentibus.  Et  exprobravit,  id 
est,  cum  iinproperatione  dure  redarguit, 
incredulitatem  illurum  et  duritiam  cor- 
dis,  non  quod  tunc  adhuc  increduli  fj- 
erint,  cordeque  duri,  sed  de  praeterita 
eorum  incredulitate  ac  duritia  ipsos  jam 
increpavit,  quia  his  qui  viderant  eum  re- 
surrexisse,  id  est,  qui  eum  post  suam 
resurrectionem  corporaliter  conspexerunt, 
videlicet  sanctis  mulieribus,  B.  Petro,aIiis- 
que  quibusdam  discipulis,  non  credide- 
rant,  quoniam  asserentibus  eis  quod  Chri- 

D  stum  vidissent,  non  crediderunt. 

Et  dixit  eis  :  Euntes  in  mundum  uni- 
versum,  id  est  ad  praecipua  mundi  regna, 
non  statim  post  missionem  Paracleti,  sed 
post  annos  aliquos,  Judaeis  in  sua  perfidia 
obstinatis.  In  die  eteniin  divisionis  Aposto- 
lorum  cceperunt  exsequi  hoc  praeceptum, 
et  usque  ad  diem  illum  prcBdicaverunt 
Judaeis,  quos   quum   viderent  obstinatos, 


90 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Ac<.xiii,46.  profecti  sunt  ad  ^Gwi\\e?,.Prmdicate  Evan-  A 
gelium  omni  creaturcB,  id  est  cunctis  ho- 
minibus,  qui  cum  omni  creatura  aliquid 
habent  commune,  et  propter  quos  omnia 
ista  terrena  sunt  facta.  Qui  crediderit  fide 

GaiaL\,(i.  pcr  dilectionem  ordinata  ac  operante,  quae 
dicitur  fides  formata,  et  baptizatus  fuerit 
Baptismo  fluminis,  si  adsit  facultas  :  quae 
si  desit,  sufficit  Baplismus  flaminis  aut 
sanguinis;sa^uM.s  erit,  id  est,  saiutem  con- 
sequetur  aeternam,  dummodo  persevera- 
verit  in  bonis  actibus  usque  in  finem.  Qui 
vero  non  crediderlt,  conde mnahitur .  Nam  B 

Hehr.\\,(>.  sinc  fidc  impossibile  est  Deo  placere,  se- 
cundum  Apostolum,  quum  fides  sit  fun- 
damentum  virtutum.  In  adultis  equidem 
requiritur  fides  et  fidei  actus,  saltem  inte- 
rior ;  in  parvulis  vero  sufficit  fides  habi- 
tualis  cum  caritate,  quse  simul  eis  cum 
fide  infunditur  ex  merito  Christi. 

Signa  autem,  id  est  miracula,  quibus 
fides  probatur  esse  a  Deo  et  confirmari  ab 
eo,  qui  per  miracuJa  sua  nequaquam  testi- 
monium  perhibet  falsitati,  sed  veritatibus 
fidei,  eos  qui  crediderint ,  hcec  sequentur ,  C 
id  est,  virtus  et  gratia  faciendi  sequentia 
signa,  eis  a  Deo  prastabitur  :  non  quod 
singulis  fidelibus  datum  sit  facere  signa 
ista,  sed  quibusdam  inter  fideles,  prsser- 
tim  in  primitiva  Ecclesia,  secundum  sa- 
pientissimam  moderationem  praordinatio- 
nemque  Dei,  et  juxta  necessitatem  aut 
utilitatem  Ecclesia).  In  principio  quippe 
evangelica)  pra^dicationis  fuerunt  miracula 
preecipue  nccessaria,  ad  persuadendum  fi- 
dei  veritatem,  atque  ad  declarandum  Dei 
omnipotentiam,  ad  idolorum  quoque  re-  D 
probandam  culturam.  Nihilo  minus  inte- 
rim  sajpe  ad  cxcitationem  fidelium,  et  ad 
manifestationem  sanctitatis  quorumdam, 
Deus  gloriosa  ac  copiosa  fecit  miracula. 
In  nomine  meo  dcemonia  ejicient  ab 
obsessis  ;  linguis  loquentur  novis,  id  est, 
donum  linguarum  accipient,ita  quod  novis 
ac  diversis  utentur  loquelis  :  ut  in  Aposto- 
Aci.n,'i.  lis  patet,  qui  Spiritu  Sancto  recepto,  coe- 
pcrunt  loqui  variis  linguis,  prout  Spiriliis 
Sanctus  dabat  eloqui  iliis.Iiuo  in  primitiva 


Ecclesia  fidelibus,  dum  baptizabantur,  da- 
batur   communiter   donum   istud   lingua- 
rum,   ut   patet  in   Actibus   Apostolorum.  ac^.xix, 5, 
S erpentes  tollent, id  est,sine  la?sione  calca- ^' 
bunt,  occident,  portabunt  :  quod  de  multis 
legitur  Sanctis.  Unde  et  loquitur  Christus  : 
Ecce  dedi  vobis  potestatem  calcandi  super  zuc.x,  19. 
serpentes  et  scorpiones,  et  supra  omnem 
virtutem  inimici ;  et  nihil  vobis  nocebit. 
Hinc  loco  hoc  per  «  serpentes  »  omnia  ve- 
nenosa  animalia  designantur.Propter  quod 
fertur  in  Psalmo  :  Super  aspidem  et  basi-Ps.  xc,  13. 
liscum  ambulabis,  et  conculcabis  leonem 
et  draconem.  Et  si  mortiferum  ciuid  hibe- 
rint,  id  est  pocula  venenata,  non  eis  noce- 
bit  :  ut  patet  de  Joanne  apostolo,  S.  Gre- 
gorio,  ac  aliis  multis.  Super  a^gros  manus 
imponent,  et  bene  habebunt,  id  est,  proti- 
nus  curabuntur  :  quemadmodum  infinities 
factum  est  tempore  evangelicse  legis. 

Denique  liberalis  atque  magnifici  pro- 
missoris  est  plus  tribuere  quam  promisit. 
Ita  et  Christus  per  suos  discipulos  multo 
majora  egit  miracula,  quam  sunt  ista  jam 
recitata  :  quia  et  mortuos  plurimos  susci- 
taverunt,atque  a  nativitate  CBecos,claudos, 
surdos  ac  mutos,  in  naturalibus  donis  re- 
stauraverunt,  plurimosque  curaverunt  le- 
prosos ;  et  quidam  eorum  solem  fecerunt 
stare  in  coelo,  alii  super  aquas  quasi  super 
aridam  ambulaverunt.  Sed  et  Petrus  apo- 
stolus  umbra  sua  a^gros  sanavit.  Atque  de  Ac^.v,  13. 
Paulo  legitur  :  Virtutes  non  modicas  fecit  ibid.  xix, 
Deus  per  manus  Pauii,  ita  ut  a  corpore  ' 
ejus  deferrentur  super  languidos  sudaria 
vel  semicinctia,  et  recedebant  ab  eis  lan- 
guores.  Nec  opus  est  signa  hajc  jam  ite- 
rari,  quia  in  suo  satis  resplendent  effectu, 
videlicet  in  conversione  mundi  ad  tam 
incomprehensibilem  fidem  ac  arduissimam 
lcgem  :  qua;  conversio  omni  miraculo  mi- 
rabilior  est.  Qualiter  vero  miracula  ista  a 
fidelibus  spiritualiter  fiant,  in  sermone 
dicetur. 

Et  Dominus  quidem  Jesus  postquam 
locutus  est  eis  verba  prsehabita,  multaque 
alia,  ut  patet  in  lectione  exposita,  assum- 
ptus   cst  in  cwlum,  id   esl,   propria  vir- 


10. 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI.   —   SERMO   SECUNDUS  91 

tute  ascendit  iisquo  ad  summitatcm  coc-  A  opera  uostra  operalus  cs  in  nobis.  Et  ser- 

Ephcs.w,  11  empyrei.  Qui  enim  desccndit,   ipse  est  moncm  Apostolorum  confirmante,  id  est, 

qui  et  ascendit  super  omnes  ccclos.  Et  ut  verum  esse  probante,  sequentibus  signis, 

Luc.ww,  Lucas  ait  :  Elevatis  manibus  suis  benedi-  id  est  per  miracula  qu»  fecit  per  sanctos 

^°'^''       xit  eis,  ac  ferebatur  in  coclum.  Bt  sedet  a  ac  gloriosos  Apostolos,  qua)  fieri  non  vale- 

c^ea-i^z-is  Z^ei  .•  id  est,  ad  a?qualitatem  Patris  bant  nisi  divina  virtute  :  per  quae  Deus 

aeterni   residet   Christus   secundum   quod  testimonium   perhibuit   pradicationi  illo- 

Deus;  et  secundum  suam  humanitatem  se-  rum.   Siquidem    in   sua   fide   et   doctrina 

det  ad  dexteram  Patris,id  est  in  potioribus  invocaverunt  Deum,  ut  operaretur  mira- 

bonis   ejus,   quoniam    Christi    humanilas  cula  ad  confirmationem  fidei  ac  doctrinse 

participationibus  divinorum  donorum  pra?  quas  pra^dicaverunt,  et  protinus  exaudivit 

omnibus    Sanctis    impleta    est,    increatis  eos  Altissimus  essentialiter  verus  ac  veri- 
quoque  divitiis  superbeatissimse  Trinitatis  B  tas.    Hinc   ad   Hebraeos   dicit  Apostolus  : 

perfectius  fruitur.  Quomodo  effugiemus,  si  tantam  neglexeri-  Hebr.i\/.i, 

IUi  autem,  puta  Apostoli,  profecti  a  Ju-  mus  salutem,  quse  in  nos  confirmata  est,  *' 

dsea  post  suam  ^\\\?,\onGva,pr(cdi.caverunt  contestante  Deo  signis  et  portentis  et  vir- 

ubique,  id   est  in  principalibus  partibus  tutibus  et  Spiritus  Sancti  distributionibus? 

mundi,per  se  et  per  suos  discipulos,quem-  Hinc  ait  Psalmista  :  Testimonia  tua,  Do-  p«. xcn.s. 

admodum  in  Apostolorum  continetur  Le-  mine,    credibilia   facta    sunt  nimis.   Imo 

gendis.  Domino  cooperante,  id  est,  illo-  quanto  catholica  fides  in  se  ipsa  incom- 

rum  corda  gratiose  corroborante,  et  eos  ad  prehensibilior    supernaturaliorque    consi- 

omne  opus  bonum  movente.  De  quo  ait  stit,  tanto  omnipotens  Deus  per  plura  at- 

Phihpp.n,  Apostolus  :Deus  operatur  in  nobis  et  velle  que  majora  eam  confirmavit  miracula,  ut 

/s.  Nxvi.ii.  et  perficere.  Isaias  quoque:Omnia  (inquit)  simus  semper  in  fidei  veritate  immobiles. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOD   OMNIA   IN   GLORIAM   DEI    SINT   REFERENDA  ;    DE   NECESSITATE   ET   FRUCTU   CORREPTIONIS  ; 
QUOMODO   ETIAM   FIDE   SIGNA   PER  NOS    FIANT   SPIRITUALIA. 


SIGNA   eos   qui  crediderint ,  hcec  se-  C  rentes,  edentes,  bibentes  ac  dormientes, 

quentur  :  In  nomine  meo  dcemonia  ut  possimus  ad  Dei  honorem  vivere  virtu- 

cjicient,  etc.  Marc.  xvi,  17,  18.  ose,  et  ad  ejus  obsequium  effici  fortiores. 

Hodiernae  solennitatis  evangelium  salu-  Non    enim    possumus    Deo    servire,    nisi 

berrimis   est    repletum    doctrinis.    Primo  vivaraus  ;  nec  possumus  diu  vivere  in  hoc 

namque,  per  hoc  quod  Christus  Dominus  mundo,    nisi    manducemus,    potemus    ac 

j/acc.xvi,  Apostolis  manducantibus  visibiliter  appa-  dormiamus  :  idcirco  quidquid  in  exterio- 

'*•  rere  dignatus  est,  edocemur  quod  etiam  ribus  agimus,  ad  Dei  honorem,  cultum  et 

corporalia   exercitia,  imo  corporis  nostri  amorem  ordinare  debemus.  Hinc  ad  Colos- 

refectio  alque  provisio  Deo  complaceant ;  senses  ait  Apostolus  :  Omne  quodcumque  Cofoss.  m, 

et  in  eis  Dominus  Jesus  nobis  per  gratiam  facitis  in  verbo  aut  opere,  omnia  in  nomi-  ^^' 

adest,  dum  ea  ad  Dei  ordinamus  lionorem,  ne  Domini  nostri  Jesu  Christi  agite.gratias 
et  ad  spiritualem  profectum  referimus,ut- D  agentes   Deo   Patri   per   ipsum.    Unde    et 

pote,  ideo  laborantes  et  temporalia  acqui-  Christo  ex  Virgine  nato,  angelus  sanctus 


92 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


SERMO   SECUNDUS 


14. 


non  principibus  mundi,  non  sacerdotibus  A 

Lm.  II,  9-  templi,  sed  pastoribus  sua  in  campo  peco- 
ra  pascentibus  Christi  nativitatem  denun- 
tiavit,atque  eisdem  pastoribus  eadem  hora 
angelorum  copiosus  exercitus  apparuit, 
Deum  magnifice  laudans.  Hinc  ait  Prophe- 

/>«.  cxxvu,  ta  :  Labores  manuum  tuarum  quia  man- 
ducabis,  beatus  es,  et  bene  tibi  erit.  Quo- 

p«.Lxxii,5.  contra  de  iniquis  ac  reprobis  loquitur  :  In 

labore  hominum  non  sunt,  et  cum  homi- 

nibus  non  flagellabuntur.  Quod  quam  pe- 

ibid.  6.   riculosum  sit, pandit  subdendo:Ideo  tenuit 

eos  superbia,  operti  sunt  iniquitate  et  im-  B 
pietate  sua.  In  iis  verbis  consolentur  labo- 
ratores  et  quicumque  suis  laboribus  vi- 
ctum  sibi  adipiscuntur,  et  exteriora  opera 
sua  ad  spiritualem  referant  finem,  ad  Dei 
honorem,  ad  animarum  suarum  salutem ; 
in  ipsis  quoque  suis  operibus  timorati  ex- 
sistant,  et  verba  vitent  illicita,  ac  crebro 
corda  sua  ad  Dominum  erigant  orando  ac 
meditando. 

Secundo,  ex  evangelio  isto  instruimur, 
quam  magnum  beneficium  sit  caritativa 
et  justa  correptio  delinquentium,  et  quam  C 
gratanter  ac  patienter  ipsa  sit  suscipienda. 
Ecce  enim  unigenitus  Filius  Dei,  summus 
magister,  ardentissimusque  amator,  piissi- 
mus  Dominus,  eo  die  quo  a  suis  carissimis 
fuit  recessurus  discipulis,  et  corporalem 
praisentiam  per  ascensum  in  ccelum  altis- 
simum  subtracturus,  eos  redarguit,  imo, 

Marc.\s\,  quod  acrius  sonat,  exprobravit. 

Ex  quo  tria  documenta  trahuntur.  Pri- 
mum  est,  quod  praelati  et  superiores 
debent  inferiores  ac  subditos  suos  dum 
peccant,  caritative  ac  strenue  increpare,  D 
praesertim  quum  asserat  Augustinus  :  Si 
corriperc  neglexeris,  pejor  eo  qui  peccat 

P/-OU.  XXIV,  efficeris.  Et  Salomon  contestatur  :  Qui 
arguunt,  laudabuntur.  Unde  in  Ecclesiasti- 

^ccH.xix,  co  scriptum  est  :  Corripe  amicum  tuum, 
ne  forte  non  intellexerit,  et  dicat,  Non 
feci ;  aut  si  fecit,  ne  iterum  addat  facere. 
Hinc  communiter  dicitur  :  Qui  tacet,  con- 
sensisse  videtur.  Et  in  Decreto  ssepius  fer- 
tur  :  Errori  cui  non  resistitur,  consentitur. 
Ideo  ait  Urbanus  :  Ita   peccat   qui  videt 


li. 


25. 


13 


proximum  suum  peccare,  et  tacet,  sicut 
qui  pcenitenti  non  indulget.  Nam  qui  dixit, 
Si  poenitentiam  egerit  frater  tuus, dimitte;  Zmc.xvii,3. 
praemisit :  Si  peccaverit  in  te,increpa.San- 
ctus  quoque  Hieronymus  et  Origenes  faten- 
tur  :  Dum  sacerdotes  uni  parcunt,  univer- 
sse  Ecclesise  moliuntur  interitum.  Quse  est 
ista  bonitas,  ista  misericordia,  uni  parcere 
et  omnes  in  discrimen  adducere?Polluitur 
namque  ex  uno  peccatore  populus,  sicut 
ex  una  morbida  ove  grex  universus  infi- 
citur.  Non  ergo  sit  praesidens  ad  corripi- 
endum    corrigendumque    subditos   negli- 
gens   aut   remissus.  —  Secundum   docu- 
mentum  est,  quod  ipsa  fraterna  correptio 
sit  beneficium  magnum  :  quia  ex  caritate 
et  sequitate  procedit,  et   contra   peccata, 
quae  animse  mors  sunt,optimum  est  reme- 
dium.  Hinc  Salomon  loquitur  :  Melior  est  Proi-.xxvn, 
manifesta  correptio,  quam  amor  abscon-  ^" 
ditus  ;  et  rursus,  Qui  corripit  hominem,  /iid.xxvm, 
postea  gratiam  inveniet  apud  eum,  magis  "^" 
quam  ille  qui  per  blandimenta  decipit.  — 
Tertium  documentum  est,quod  inferiores, 
ac  juniores  et  minus  docti,  debent  incre- 
pationes   et    exprobrationes   superiorum, 
seniorum  ac  sapientiorum,  cum  omni  gra- 
tiarum  actione  suscipere,  et  nequaquam 
indignari,  irasci  aut  obloqui,  sed  ad  emen- 
dationem  se   omnino  exponere,  sicut   in 
Proverbiis  legitur  :  Egestas  et  ignominia  ihid.ww. 
ei  qui  deserit  disciplinam  ;  qui  autem  ac-  ^^' 
quiescit  arguenti,  glorificabitur.  Et  denuo 
Salomon  loquitur  :  Viro  qui  corripientem  /ftirf.xxix, 
dura  cervice  contemnit,  repentinus  super- 
veniet  interitus.  Ecclesiasticus  quoque  di- 
cit  :  Quam  bonum  est  correptum  mani-  EccU.  xx, 
festare   pcenitentiam  !    sic   enim    effugiet  *• 
voluntarium   peccatum.   Fatui   ergo   sunt 
qui  increpantibus  indignantur,  pra?sertim 
qui  superiorum  suorum  correptiones  non 
curant,sed  spernunt,  non  advertentes  quod 
incomparabiliter  melius  sit  a  justo  redar- 
gui,  quam  a  peccatore  laudari. 

Tertio,  ex  evangelio  isto  docemur,  quod 
preelati  et  prsedicatores  ac  superiores  nul- 
lum  subditorum  suorum  debent  despicc- 
re,sed  sine  personarum  acceptione  unum- 


IN    SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


SERMO   SECUNDUS 


93 


Marc.  XVI, 
15. 


Gen.  xi.iii, 

5:xi,ii,  20. 


qiiemque  pro  posse  suo  instruere,  exhor- 
tari,corriperc, easligare, quum  in  evangelio 
isto  dicat  Salvator  :  Prsedicate  Evangelium 
omni  creaturse.  Unde  Joseph  patriarcha 
in  persona  Ghristi  dixit  fratribus  suis,per- 
sonam  praolatorum  gerentibus  :  Non  vide- 
bitis  faciem  meam,  nisi  fratrem  vestrum 
minimum  adduxeritis  ad  me. 

Quarto,  ex  evangelio  hoc  informamur, 
quemadmodum  fides  christiana  a  Deo  per 
miracula  diversa  et  magna  sit  confirmata. 
Nam  veritas  duobus  modis  probatur.  Pri- 
mo,  per  naturalem  rationem  :  sicque  natu- 
rales  probantur  scientise.  Secundo,  per 
supernaturalia  opera,  puta  miracula,  quae 
sunt  velut  sigiila  attestationis  divinse  (de 
c/".p.ooB.  quo  jam  satis  reor  pra^dictum)  :  sicque 
veritas  fidei  catholicae,  quae  de  supernatu- 
ralibus  veritatibus  est,  probatur. 

Denique  Christus  in  evangelio  isto  quin- 
Marc.wh  que  pouit  genera  signorum,  quae  a  qui- 
'^'  **■  busdam  Sanctis  corporaliter  facta  sunt, 
spiritualiter  vero  a  cunctis  fidelibus  fieri 
queunt.  Primum  genus  signorum  est,  ex- 
pulsio  daemonum.  Unusquisque  enim  tot 
daemonibus  plenus  est,  quot  mortalibus 
subditus  est  peccatis.  Idcirco  qui  eos  qui 
mortalibus  culpis  foedantur,  convertit  ad 
Deum,  expellit  dsemonia.  Unde  de  Maria 
ibid.  9.  Magdalene  Christus  septem  dsemonia  legi- 
tur  ejecisse.  Secundum  genus  signorum 
est,  loqui  recentibus  linguis.  Hoc  spiritua- 
liter  facit,  qui  a  solitis  abstinet  verbis  il- 
licitis,  detractoriis,  pungitivis,  mendosis, 
lascivis  et  vanis,  atque  saJubria  ac  sedi- 
ficatoria  loqui,  Deum  iaudare,  proximum 
informare,  jugiterque  orare  consuescit. 
Tertium  genus  signorum  est,serpentes  tol- 
lere  :  quod  facit,  qui  diabolicas  suggestio- 


A  nes   et  venenatas  lentationes  suppeditat. 
Quartum  genus  est,  mortifera  sine  iajsione 
potare,  id  est,  impiis  suggestionibus  ne- 
quaquam  consensum  praebere^nec  aliorum 
pravis  exemplis  corrumpi,  infici  aut  sedu- 
ci.  Istud  demum  competit  electis,  quibus 
omnia  cooperantur   in   bonum,  qui  post  Rom.\n\, 
lapsum  cautiores  consurgunt,  imo  quo  fer-  ^®- 
ventiores  fuerunt  in  vitiis,  eo  ardentiores 
fiunt   in  poenitentialibus   ct  aliis  sanctis 
operibus,  dicente  Apostolo  :  Ubi  abundavit  ibid.\, 20. 
delictum,  superabundat  et  gratia.  Quintum 

B  signum  est,  per  impositionem  manuum 
aegros  curare  :  quod  spiritualiter  agunt, 
qui  verbis  salutaribus  et  operibus  exem- 
plaribus  imperfectos  et  tentatos,  passioni- 
busque  subjectos,  recuperant  et  confor- 
tant,  consolantur  atque  perficiunt.  Haec 
itaque  spiritualia  signa  quilibet  nostrum 
conetur  peragere,  peccatores  ad  viam  sa- 
lutis  trahendo,  verba  vitiosa  vitando,  ira- 
mundas  cogitationes  et  pravas  affectiones 
abjiciendo,  nec  aliorum  peccatis  consen- 
tiendo,  sed  Deo  tanto  ferventius  servien- 

C  do,  quanto  ante  ferventius  serviebat  dae- 
monibus  et  peccatis  ;  proximos  quoque  ad 
virtutes,  ad  spiritualem  profectum,  ad  ani- 
mae  puritatem  incitando  pro  viribus.  Ista 
signa  sic  spiritualiter  operari,  salubrius 
est  quam  ea  corporaliter  facere. 

Postremo,  in  evangelio  isto  tangitur  gio- 
riosa  Christi  ascensio,  de  qua  jam  dicta 
sunt  multa  :  idcirco  cum  Christo  spiritua- 
liter  ascendamus  per  scalam  virtutum,per 
viam  humilitatis  atque  timoris,  per  con- 
templationem   et  ferventem    dilectionem 

D  summse  et  incommutabilis  veritatis,  purse 
et  incircumscriptibilis  bonitatis,  quae  est 
Deus  super  omnia  benedictus. 


94 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


SERMO  TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 


QUOD   OMNIS   ACTIO   CHRISTI   NOBIS    SIT  FRUCTUOSA  ;    ET   QUAM   GLORIOSE   DEBEAT 
ESSE   EJUSDEM   ASCENSIO   NOBIS    FESTIVA. 


D 


OMINUS  Jesus  assumptus  est  in  cce- 
lum,  et   sedet  a  dextris  Dei.   Marc. 
XVI,  i9. 

Quemadmodum  juxta  Isaise  oraculum, 

/s.  IX,  6.  Puer  natus  est  nobis,  et  filius  datus  est 
nobis,  videlicet  Dominus  Jesus  Christus, 
Unigenitus  Patris  ;  sic  ipse  Christus  se 
ipsum  in  omnibus  pro  nobis  exhibuit,  et 
totum  se  nobis  impendit,  ita  quod  quid- 
quid  fecit  ac  pertulit  in  hoc  mundo,  ad 
nostram  ordinavit  salutem,  utilitatem  et 
gratiam.  Ipse  etenim  dignatus  est  incarna- 
ri,  ut  nos  deificemur  :  factus  homo,  ut  nos 
dii  efficiamur;  factus  Filius  hominis,  ut 
simus  filii  Dei.  Dignatus  est  nasci  ex  Vir- 
gine,  ut  nos  regeneremur  ex  aqua  et  Spi- 
ritu  Sancto;  voluit  conversari  cum  homi- 
nibus  in  hoc  mundo,  ut  nos  seternaliter 
demoremur  cum  angelis  sanctis  in  ccelo ; 

II Co). vin,  factus  est  pauper,  ut  merito  suse  inopia) 
ditemur  in  gratia  et  omni  virtute ;  in  hoc 
mundo    voluit    exsulare   (sicut   Jeremias 

./er.xiv,  8.  prsedixit,  Venturus  es  quasi  colonus  in 
terra,  et  quasi  viator  declinans  ad  manen- 
dum),  ut  nos  coelestis  patrise  cives  seterna- 
liter  simus.  Sic  demum  voluit  crucifigi  et 
mori,ut  pro  nostris  satisfaciendo  peccatis, 
a  morte  animse  et  a  morte  infernalis  mise- 
riae  nos  salvaret,  vitaque  gratiae  in  prae- 
senti,  et  vita  glorite  in  futuro  vivificaret ; 
resurrexit,  ut  a  vitiis  quotidie  resurgamus  ; 
ascendit  in  coelum,  ut  jugiter  spirituali 
ascensione  ascendamus  post  ipsum,  ejus 
gloriosam  prasentiam  desiderando,  side- 
reas  mansiones  optando,  angelorum  beata 
consortia  cupiendo,  atque  per  divinorum 
contemplalionem  et  summi  boni  amorem 
tendendo  ad  felicitatem  a)ternam,  qua?  est 
divinae  et  infinitse  lucis  fruitiva  inspeclio, 


9. 


A  seternse  et  increatse  dulcedinis  contempla- 
tiva  fruitio.  Item  ascendit,  ut  sciamus  quid 
de  nobis  ipsis  debeamus  sperare  :  quia  (ut 
ait  Leo  Papa)  capitis  prsecessio,  spes  mem- 
brorum  est.  Ideo  dicit  S.  Ambrosius  :  Est 
elevatus  nubibus,  et  spem  fecit  credenti- 
bus.  Quemadmodum  ergo  Christus  coram 
discipulis  ascendit  usque  ad  ccelum  em- 
pyreum,  ita  fideles  plene  purgati  sive  in 
sseculo  isto,  sive  in  purgatorio,  ascendunt 
post  mortem  suam  in  coelum  illud  quan- 
tum  ad  animam,   atque   in   die   extremi 

B  judicii  in  anima  et  corpore  glorificato  as- 
cendent  illuc  cum  Christo. 

Prseterea  solennitas  hodierna  est  valde 
gloriosa  et  magna.  Primo,  quoniam  Christi 
ascensio  est  finis  et  consummatio  omnium 
mysteriorum  ipsius,  hoc  est  universorum 
quae  ipse  pro  nostra  salute  assumpsit,  fe- 
cit  ac  pertulit.  Nam  sicut  ipsius  incarnatio 
fuit  mysteriorum  suorum  inchoatio,  ita 
ipsius  ascensio  est  eorumdem  completio. 
Siquidem  (teste  Philosopho)  unumquod- 
que  perfectum  est,  dum  principio  suo  con- 

C  jungitur.  Unde,  secundum  eumdem,  motus 
circularis  inter  ceteras  motus  species  est 
perfectior,  quia  in  eo  est  reditus  ad  id  un- 
de  incepit  motus.Itaque,quoniam  Christus 
in  sua  ascensione  ad  Patris  dexteram  re- 
diit,  a  qua  in  sua  incarnatione  ad  terram 
descendit,  constat  quod  omnium  mysterio- 
rum  omniumque  suorum  festorum  finis 
et  consummatio,  sit  beata  ejus  ascensio. 
Unde  de  ipso  prsedixit  Psalmista  :  A  sum-  ps.xym,i. 
mo  ccelo  egressio  ejus,  et  occursus  ejus 
usque  ad  summum  ejus.  Hinc  ait  S.  Ber- 

D  nardus  :  Solennitas  ista,  fratres  carissimi, 
gloriosa  est  et  gaudiosa,  in  qua  Christo 
gloria  singularis,  et  nobis  spiritualis  laeti- 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI.    —    SERMO   TEUTIUS 


95 


tia  exhibetur.  Consummatio  eiiim  et  adim-  A 
pletio  est  ceterarum  solennitatum,  felix- 
que  clausula  totius  itinerarii  Filii  Dei. 

Secundo,  solennitas  ista  est  valdc  glo- 
riosa  et  magna,  quia  in  ea  Christi  humani- 
tas  est  plenarie  glorificata  ac  sublima- 
ta.  Glorificatio  quippe  Christi  secundum 
suam  humanilatem,  resurgendo  et  ascen- 
dendo  completa  est.  Anima  equidem  Chri- 
sti  a  SU8B  creationis  exordio  fuit,  quantum 
ad  superiores  suas  vires,  excellenter  bea- 
ta,  Deum  clare  per  speciem  contemplan- 
do,  ejusque  bonitate  iminensa  perfecte  B 
fruendo.  Sed  Christus  quantum  ad  sensiti- 
vam  suffi  animse  partem,  et  quantum  ad 
corpus  suum  passibile  ac  mortale,fuit  via- 
tor,  et  nondum  glorificatus,  sed  exsul  et 
diversis  miseriis  sponte  subjectus  usque 
ad  suam  mortem.  In  resurrectione  vero 
partim  glorificatus  fuit  quantum  ad  natu- 
ram  assumptam  :  quoniam  in  corpore  im- 
passibili,  immortali,  et  sensitiva  parte  ad 
impassibililatem  provecta,  surrexit.  In  as- 
censione  vero  etiam  habitatione  et  loco 
glorificatus  est  Christus  ut  homo,  et  super  C 
omnes  angelicos  ordines  exaltatus. 

Tertio,  quoniam  Christus  cum  jucundis- 
sima  ac  solennissima  processione  ascen- 
dit,  et  cum  gloriosissimo  ad  Deum  Patrem 
est  reversus  triumpho.  Ascenderunt  nam- 
que  cum  Christo  omnes  animse  sanctse 
quas  de  limbo  patrum  in  die  resurrectio- 
nis  SU9B  eduxit,similiter  quae  in  purgatorio 
satis  mundatae  fuerunt.  Insuper  innume- 
rabiles  angeli  ascenderunt  cum  ipso  ;  uni- 
versique  ordines  angelicorum  spirituum 
qui  in  ccelo  remanserunt,  Christo  ascen-  D 
denti  occurrisse,  et  ipsum  cum  ineffabili 
laude  et  jucunditate  ad  ccelestis  palriae 
deduxisse  palalium  rite  creduntur,  sicut 
Ps.  xLvi.G.  Propheta  prsedixit  :  Ascendit  Deus  in  jubi- 
lo,  et  Dominus  in  voce  tubse.  Sicque  cum 
praeclarissimo  triumpho  ad  Patrem  rever- 
sus  est,  consummato  opere  ad  quod  venit, 
principibus  tenebrarum  devictis,  homini- 
busque  redemptis,  et  spoliato  inferno,  at- 
que  innumerabilibus  animabus  per  ipsum 
salvaiis  secum  scandentibus  :  quemadmo- 


dum  sanctus  David  ait  in  Psalmo,  Ascen-  ps.  ixvn, 
disti  in  altum,  cepisti  captivitatem,  acce-  ''• 
pisti  dona  in  hominibus.  Sicque  hoc  die 
facta  est  ineffabilis  in  coelo  Isetitia,  et  ga- 
visa  sunt  cuncta  angelica  agmina,redeunte 
in  coelos  Unigenito  Dei  ;  ipseque  Pater 
seternus  cum  omni  honore  et  gaudio  sus- 
cepit  Filium  suum  carissimum,  sibi  super 
omnia  incomparabiliter  bene  placentem. 

Quarto,  quoniam  in  hac  jucundissima 
solcnnitale  ruina  ccelestis  Jerusalem  in 
mundi  exordio  facta,  et  quae  per  tot  anno- 
rum  duraverat  millia,  pro  magna  parte  est 
reparata  :  quia  tot  apostatarum  angelorum 
sedes  sunt  recuperata),  quot  anima)  sancta? 
cum  Cliristo  ascendentes  pervenerunt  ad 
eas.  Si  ergo,  Christo  affirmanle,  gaudium  i;Mc.xv,io. 
est  angelis  Dei  super  uno  peccatore  poeni- 
tentiam  agente,  quale  gaudium  eis  ortum 
est  hodie,  tam  innumerabilibus  millibus 
animarum  sanctarum  cum  Christo  ccelos 
intrantibus,  ac  coelestis  Jerusalem  ruinas 
implentibus? 

Quinto,  quia  in  beata   hac   solennitate 
valde   confirmata  est  fides  nostra,  valde 
aucta  est  spes  nostra,  et  consolatio  copio- 
sa  ac  multiplex  data  est  nobis,  imo  et  san- 
ctis  Apostolis  ac  primis  illis  fidelibus  qui 
ascensioni  Christi  interfuerunt  :  qui  etiam 
ex  hoc  die  multum  creverunt  in  vera  de- 
votione,  in  spirituali  amore,  in  omni  vir- 
tute  et  gratia.  Hinc  S.  Lucas  ait  :  Elevatis   ibtd.wix, 
manibus  benedixit  eis,  et  ferebatur  in  cce-  ^*^'^^* 
lum.  Et  ipsi  adorantes,  regressi  sunt  in 
Jerusalem   cum   gaudio   magno,  et  erant 
semper  in  templo  laudantes  et  benedicen- 
tes  Deum.  Conformiter  legitur  in  Actibus  : 
Tunc  reversi  sunt  Jerosolymam  a  monte  Act.  i,  12- 
Oliveti,  et  ascenderunt  in  superiora  coena-  **' 
culi,  et  erant  perseverantes  unanimiter  in 
oratione.  —  Ecce  quam  praeclara  et  gaudio- 
sa  est  solennitas  hodierna.  Idcirco  et  nos 
haec  omnia  attendentes,  spiritualiter  glo- 
riemur   in  Domino  ;  ascensiones   quoque />*. ixxxin, 
disponamus  in  corde  nostro,  proponendo  **'  ^' 
ac  cupiendo  quotidianum  in  omni  virtute 
profectum,  ut  progrediamur  de  bono  in 
melius,  et  de  uno  opere  bono  ad  aliud. 


96 


IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 


SERMO   TERTIUS 


Denique  recolendum,  quia  ut  ait  Sim-  A 
.  plicius  Jerosolymitanus  episcopus,  quum 
in  loco  ascensionis  Christi  sedificaretur 
ecclesia,  locus  in  quo  steterunt  Christi  ve- 
stigia,  nunquam  sterni  potuit  pavimen- 
to,  sed  resiliebant  saxa  marmorea  in  col- 
locantium  ora.  Calcati  quoque  pulveris 
pedibus  Christi  hoc  fuit  signum,  quod  ve- 
stigia  sibi  impressa  cernuntur,  et  eamdem 
adhuc  speciem  pressis  vestigiis  terra  cu- 
stodit. 

Postremo,  quoniam  ad  hoc  Christus  as- 
cendit,  ut  spiritualiter  ascendamus  cum  B 
ipso  quotidie,  videamus  quis  sit  bonus  et 
ordinatus  ascensus,  ut  illum  apprehenda- 
mus ;  quis  item  vitiosus  diabolicusque  as- 
census,  ut  illum  vitemus.  Nam  et  diabolus 
/«.xiv,i3,  volebat  ascendere,  dicens  :  In  coelum  as- 
cendam. 

Itaque  ascensus  laudabilis,  est  per  ve- 
ram  humilitatem  et  obedientiam  ad  vir- 
tutum  perfectionem  procedere,  atque  per 
contemplationem  et  dilectionem  in  Deum 
se  elevare,  Christoque  summo  monti  ac 
capiti  nostro  per  caritatem  et  sanctam  C 
conversationem  se  copulare.  Hanc  ascen- 
sionem  aniant  ac  prosequuntur  electi.  De 
p»oiMv,i8.  quibus  in  Proverbiis  asseritur  :  Justo- 
rum  semita  quasi  lux  splendens,  proce- 
dit  et  crescit  usque  ad  perfectam  diem. 
Pi.xxiii,  3.  Unde  et  Propheta  inquirit  :  Quis  ascendet 
ibid.  i.  in  montem  Domini?  Et  respondet  :  Inno- 
cens  manibus  et  mundo  corde,  qui  non 
accepit  in  vano  animam  suam,  nec  juravit 
in  dolo  proximo  suo.  Sic  itaque  ascenda- 


14 


mus,  quod  quanto  altius  pertingere  cupi- 
mus,  tanto  nos  profundius  humiliemus  : 
quemadmodum  in  domorum  structura  vi- 
demus,  quod  quanto  quis  altius  cupit 
gedificium  elevare,  tanto  profundius  collo- 
cat  fundamentum.  Appetamus  ergo  ccele- 
stes  perpetuosque  honores;  optemus  esse 
adoptivi  filii  Dei,  membra,  ministri  ac  mi- 
lites  Christi,  victores  mundi,  carnis  atque 
diaboli,  ut  in  hora  mortis  nostrse  suscipi- 
amur  a  Rege  altissimo  cum  gloria  et  ho- 
nore. 

Porro  vitiosus  diabolicusque  ascensus, 
est  appetitus  propriae  excellentise,  domi- 
nandi  libido,  et  vanse  ac  extollentis  scien- 
tiae  amor.  Hunc  ascensum  prseeligunt  et 
incedunt  superbi,  ambitiosi  et  perverse 
studentes  :  qui  aliis  optant  pr8eesse,qui  cu- 
piunt  reputari  ac  honorari  ac  alios  judica- 
re,  qui  adversarios  suos  nituntur  opprime- 
re,  et  variis  modis  ac  vitiosissimis  viis 
excogitant,  quserunt  et  adipisci  conantur 
propria  commoda,  temporales  honores,  ex- 
cellentias  vanas.  Isti  innumerabilia  atque 
gravissima  incidunt  vitia  :  inordinati  et 
prorsus  injusti  sunt,  quoniam  ad  se  ipsos 
in  omnibus  perverso  ordine  reflectuntur, 
aliis  invident  et  obloquuntur,  fraude,  si- 
mulatione,  hypocrisi,  falsitate,  calliditate 
replentur;  idcirco  in  infima  tartari  dela- 
buntur.  Odiamus  ergo  et  abjiciamus  toto 
cordis  conatu  diabolicum  hunc  ascensum, 
et  Christi  vestigia  jugiter  assequamur,  ut 
ad  coelestem  perducamur  honorem,ad  glo- 
riam  Dei. 


I 


I 


4 


IN   FESTO 

S.  BARNAB^]  APOSTOLI 


SERMO  PRIMUS 


DE  LAUDIBUS  S.  BARNAB.E,  CUJUS  EXEMPLO  MUNDANA  DEBEMUS  RELINQUERE 
ET  ADVERSA  PATIENTER  SUSTINERE. 


B 


37. 


ARNABAS   erat   vir   bonus,  plenus 
Spiritu  Sancto  et  fide.  Act.  xi,  24. 

Gloriosus  apostolus  Barnabas  in  libro 
Actuum  Apostolorum  a  S.  Luca  evangeli- 
sta  multipliciter  commendatur.  Primo,  de 
sua  spontanea  paupertate  propter  Deum. 
Ac<.iv,36,  Unde  in  Actibus  habetur  :  Joseph  qui  co- 
gnominatus  est  Barnabas  ab  Apostolis, 
quod  interpretatum  est  filius  consolatio- 
nis,Cyprius  genere  et  Levites,  quum  habe- 
ret  agrum,  vendidit  eum,et  posuit  pretium 
ejus  ante  pedes  Apostolorum.  In  quibus 
verbis  innuitur,  quod  Barnabas  iste  fuit 
vir  valde  notabilis,  ita  quod  de  ejus  con- 
versione,  perfectione  et  gratia  sancti  Apo- 
stoli  habuerunt  specialem  consolationem. 
Propter  quod  primo  nomine  ejus,  quod 
fuit  Joseph,  relicto,  vocaverunt  eum  Bar- 
nabam,  id  est  filium  consolationis;  et  fuit 
(ut  legitur)  de  numero  septuaginta  duo- 
rum  Christi  discipulorum. 

Secundo  laudatur  de  sua  constanti  ac 
fervida  pra3dicatione.  Nam  multo  tempore 
fuit  socius  S.  Pauli  in  prsedicando,  atque 
cum  eo  multos  Judseorum  gentiliumque 
convertit,  ac  multa  peregit  miracula.  De- 
nique  tanti  fuit  fervoris,  quod  Evange- 
lium  Christi  primo  praedicavit  in  Roina 
diu  antequam  princeps  Apostolorum  illuc 
advenit,  et  ibi  convertit  S.  Clementem, 
qui  postmodum  ex  consilio  Barnabae  venit 

T.  32. 


A  ad  principem  Apostolorum  Petrum  in  ter- 
ram  Judaeae,  atque  ex  tunc  inseparabiliter 
mansit  cum  Petro,  prout  in  Itinerario 
B.  Clementis  plenius  continetur.  Et  S.  Do- 
rotheus  idem  fatetur. 

Tertio  commendatur  ab  excellentia  sa- 
pientiae  suse,  imo  et  a  spiritu  prophetise, 
ita  quod  doctor  fuit  et  propheta  in  primi- 
tiva  Ecclesia.  Hinc  in  Actibus  legitur  : 
Erant  in  Ecclesia  Antiochiffi  Prophetae  et  Act. 
doctores,  in  quibus  Barnabas,  et  Simon  ^" 
qui  vocabatur  Niger,  et  Lucius  et  Saulus. 

B  Quibus  omnibus  jejunantibus  et  oranti- 
bus,  praecepit  Spiritus  Sanctus  ut  Paulus 
et  Barnabas  ab  Antiochia  simul  recederent 
ad  prffidicandum  per  loca  diversa.  Legitur 
quoque  in  Passionali  Sanctorum,  quod 
quum  Barnabas  in  civitate  Iconio  esset, 
Dominus  in  visione  ei  apparens,  dixit  : 
Constans  esto,  o  Barnaba,  quia  aeterna  re- 
cipies  praemia,  eo  quod  propter  me  tuum 
populum  dimisisti,  et  aniraam  tuam  pro 
meo  nomine  tradidisti. 

Quarto    commendatur    a    glorioso    suo 

C  martyrio.  Nam  sicut  in  Passionali  Sancto- 
rum  narratur,  quum  ex  ordinatione  divina 
Barnabas  et  Paulus  ab  invicem  separaren- 
tur  quatenus  pluribus  praedicarent,  S.  Bar- 
nabas  secum  assumens  Evangelium  se- 
cundum  iMatthseum,  perrexit  Cyprum,  et 
multos  convertit,  atque   diversos  sanavit 

7 


XIII,  1, 


98                    IN   FESTO   S.  BARNAB^   APOSTOLI.    —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 

infirmos.  Tandem  ab  obstinatis  perfidis-  A  unusquisque  Christifidelis  proximos  suos 

que  Judaeis  captus  est,  ac  multis  affectus  pro  posse  hortetur,  informet,  corripiat,  et 

injuriis  :  qui  et  fune  misso  in  collo  ipsius,  ad  salutem  trahere  secum  conetur.  In  vera 

traxerunt  eum  extra  civitatem  et  combus-  quoque  et  salutari  sapientia  quse  est  do- 

serunt.  num  Spiritus  Sancti,  nitamur  proficere  : 

Ecce  quantis  gratiarum  charismatibus,  in  qua  tanto  plus  proficit  homo,  quanto 

quantis  virtutum  eminentiis,  quantis  me-  plus  crescit  in  vera  humilitate  et  caritate, 

ritis    decoravit   Deus   hunc   beatissimum  quia  ut  Salomon  loquitur,  ubi  humilitas,  P/oy. xi,.;. 

virum,  qui  et  tantum  in  mundo  hoc  fecit  ibi  et  sapientia.  Super  quietum  quoque  et  cf./s.Lvi., 

fructum,  et  ex  fervore  sanctissimo  carita-  humilem    quiescit    Spiritus    Sanctus.    Et  ''' 

tis  Dei  ac  proximorum  undique  sic  discur-  quanto  plus  aliquis  diligit  Deum,tanto  co- 

rit,  tam  infatigabiliter  laboravit,  et  tanta  piosius  illustratur  ab  eo.  Insuper  exemplo 

toleravit  pro  Deo.                                         B  sancti  hujus  Apostoli  patientiam  sanctam 

Itaque  tam  electi  et  gloriosi  Apostoli  pa-  in  omni  adversitate  servemus,  et  quidquid 

tris  nostri  sequamur  vestigia.  In  primis  moIestisB  obviat,  fortiter  toleremus,  atque 

exemplo  ipsius,  vel  omnia  propter  Chri-  pro  nostris  peccatis  adversa  vitae  praesen- 

stum  sponte  derelinquentes,  ut  Deo  purius  tis  imperturbato  animo  patiamur. 

liberiusque  vacemus ;  vel  de  bonis  nobis  a  Postremo  in  Legenda  devotissimae  virgi- 

Deo  concessis  pie  ac  liberaliter  subvenien-  nis  S.  Elisabeth  de  Spalbeec  refertur :  dum 

tes  egenis,  et  universa  misericordiae  ope-  abbas  de  S.  Trudone  in  profesto  Barnabae 

ra  pro  viribus  infatigabiliter  exsequentes,  venisset  ad  eam,  et  ex  inadvertentia  legis- 

quemadmodum  Tobias  instruit  f ilium  su-  set  in  via  Vesperas  de  tempore,  sancta  vir- 

ro6.iv,  7- um,  dicens  :  De  substantia  tua  fac  eleemo-  go  illa  ex  revelatione  divina  hoc  ipsum 

''''^"        synam,  et  noli  avertere  faciem  tuam  ab  cognoscens,  interrogavit  abbatem  unde  Ve- 

ullo  paupere.  Ita  enim  fiet  ut  nec  a  te  C  speras  legisset.  Qui  dixit  :  De  tempore.  Et 

avertatur  facies  Domini.  Quomodo  potue-  illa  :  Cur  non  legisti  de  profesto?  Respon- 

ris,  ita  esto  misericors.  Si  multum  tibi  fu-  dit  :  Non  est  modo  profestum.  Ad  quem 

erit,  abundanter  tribue ;  si  exiguum  tibi  illa  locuta  est  :  Vere  cras  erit  festum  de 

fuerit,  etiam   exiguum   libenter   imperti-  uno  magno  domino  in  paradiso.  Protinus 

ri  stude.  Fiducia  magna  erit  coram  sum-  ergo  abbas  calendarium  suum  inspiciens, 

mo  Deo  eleemosyna  omnibus  facientibus  vidit  quod  S.  Barnabse  esset  profestum. 

eam.  Cujus    intercessione   ac    meritis    gratiam 

Secundo,  exemplo  sanctissimi  Barnabse  consequamur  et  gloriam. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 

QUOD  RELIGIOSORUM   CONVERSATIO   NULLI   DEBEAT   ESSE   ONEROSA,   NULLI   SGANDALOSA, 

SED    PACIFICA    ATQUE    BENIGNA. 

ERANT  in  Ecclesia  Antiochice  PropJie-  D      Conversatio,  pra^dicatio  et  perfectio,  san- 
ta?  et  doctores,in  quibus  Barnabas  et      ctitas  et  fructificatio   praestantissimi  viri 
Simon  et  Saulus.  Act.  xiii,  1.  sancti  apostoli  Barnabae,  in  Scriptura  ca- 


IN   FESTO    S.  BARNABiE   APOSTOLI.   —   AI)   RELIGIOSOS  ',   SERMO   SECUNDUS 


99 


Act.  IV,  36, 
37. 


/ftirf.ix,27. 

/hiit.   XIII 
ct  soq. 

]ljid.i\,  30. 

Ibid.\i,U. 

Ibid.  23. 


Hebr. ■s.ni, 
17. 


1  Tliess.  V, 
12,  13. 


nonica,  hoc  est  in  Actibus  Apostolorum, 
gloriose  sunt  scripta?  :  qualiter  scilicet 
quum  haberel  agrum,  vendidit  eum,  et 
posuit  prelium  ejus  ante  pedes  Apostolo- 
rum  ;  quomodo  etiam  recenter  conversum 
Paulum  ad  x\postoIos  du.xit,  et  cum  eodem 
Paulo  apostolo  per  loca  varia  praedicavit, 
et  fructum  attulit  copiosum;qualiter  etiam 
ab  Apostolis  vocatus  est  Barnabas,  id  est 
filius  consolationis,  quum  antea  Joseph 
nominaretur ;  et  quomodo  fuit  vir  bonus, 
plenus  Spiritu  Sancto  et  fide  ;  qualiter 
item  aliorum  congratulabatur  profectui, 
totisque  viribus  pro  omnium  laboravit  sa- 
lute.  Porro  in  ejus  habetur  Legenda,  quem- 
admodum  ante  suum  martyrium  Dominus 
ei  apparuit,  dicens  :  Constans  esto,  o  Bar- 
naba,  quia  a^terna  recipies  prKmia,  eo 
quod  propter  me  gentem  tuam  deseruisti, 
et  pro  me  animam  tuam  dedisti.  Tandem 
quum  plurimos  convertisset  in  regno  Cy- 
pri,  pro  fide  Christi  ab  impiissimis  Judajis 
combustus  est. 

Ecce  hffic  omnia  nobis  in  exemplum 
proponuntur,  ut  ea  efficaciter  imitemur. 
Studeat  igitur  quilibet  nostrum  taliter  con- 
versari,  tam  reverenter  et  obedienter  se 
habere  ad  suos  superiores,  tam  caritative, 
pie  atque  pacifice  ad  confratres,  tam  ex- 
emplariter  et  patienter  ad  omnes,  ut  me- 
reatur  et  ipse  ab  eis  Barnabas  seu  filius 
consolationis  vocari,utpote  nulli  molestus, 
sed  consolatorius  cunctis.  Ad  quod  adhor- 
tans  nos  Paulus  :  Obedite  (inquit)  prsepo- 
sitis  vestris,  et  subjacete  illis.  Ipsi  enim 
pervigilant,  quasi  rationem  pro  animabus 
vestris  reddituri  :  ut  cum  gaudio  hoc  fa- 
ciant,  et  non  gementes.  Denuoque  :  Roga- 
mus  (inquit)  vos,  fratres,  ut  noveritis  eos 
qui  laborant  inter  vos,  et  prsesunt  vobis  in 
Domino,  et  monent  vos,  ut  habeatis  illos 
abundantius  in  caritate  propter  opus  illo- 
rum  ;  habete  pacem  cum  eis.  His  verbis 
hortatur  Apostolus,  ut  reverenter,  amabi- 
liter  atque  pacifice  habeant  se  ad  suos  su- 
periores,  et  ne  rebellione,  indocilitate  aut 
duritia  sua  illos  contristent,  nec  prselato- 
rum  suoruni  sollicitudini  ac  labori  exstent 


A  ingrati.  Hinc  non  mediocriter  Deum  of- 
fendunt,  qui  superioribus  suis  tam  fa- 
cile  indignantur  et  mussant  instar  puero- 
rum,  iino  et  instar  malitiosorum,  adversus 
illos,  et  relrahunt  sc  ab  eis,  et  corda  il- 
lorum  contristant ;  quum  per  Ezechielcm 
Deus  inter  gravissima  computet  scelera, 
cor  justi  injuste  affligerc  seu  moerore  af-  Ezech.xm, 
licere. 

Amplius,  ad  habendum  se  tam  caritati- 
ve,  consolatorie  et  benigne  circa  confra- 
tres,  monens  Apostolus,  addidit :  Patientes  i  r/iess.v, 

B  estole  ad  omnes.  Videte  ne  quis  malum  ^*'*^" 
pro  malo  reddat ;  sed  quod  bonum  est  se- 
ctamini  in  invicem,  et  in  omnes.  Vere  ma- 
gnum  ac  saluberrimum  est,  inter  fratres 
taliter  conversari,  nullum  ad  indignatio- 
nem,  tristitiam  aut  iracundiam  provocare, 
scandala  diligentissime  evitare,  scandali- 
zatos  sancto  exemplo  curare.Felix  omnino 
est  Frater  ille  qui  sua  humiliatione  alte- 
rius  exstinguit  elationem,  sua  patientia 
alterius  turbulentiam  increpat,  suo  fervo- 
re  alterius  pellit  acediam,  sua  alacritate, 

C  sinceritate  atque  dulcedine  aliorum  fasti- 
dium,  obnubilationem  amaritudinemque 
exstinguit.  Qui  ita  se  habet,  recte  filius 
consolationis.asseritur.  Sed  vse  ei  qui  scan- 
dalizatum,  contumacem,  amaricatum,  aut 
alio  quovis  modo  tentatum,  aut  passio- 
natum,  suis  susurrationibus,  suggestioni- 
bus,  aut  exemplis,  aut  certe  partialitatibus 
magis  accendit  et  confortat  in  malis  ac 
pessimis, calamum  quassatum  penitus  con-  /«.  xiu,  3. 
terens,  lignumque  fumigans  prorsus  ex- 
stinguens.  Talis  est  vere  adversarius  Chri- 

D  sti,  cooperator,  instrumentum  et  minister 
diaboli.  Nos  autem  non  ita  ;  sed  tanquam 
discipuli  Apostolorum  et  quasi  angeli  pa- 
cis,  solliciti  semper  simus  servare  unita- 
tem  spiritus  in  vinculo  pacis.  Simusque 
pacifici,  ut  Dei  filii  nominemur  et  simus,  Mattii.\,<). 
ante  omnia  mutuam  in  nobis  ipsis  carita-  iPetr.i\,s. 
tem  habentes  continuam ;  et  quidquid  ca- 
ritas  sancta  requirit,  nobis  invicem  im- 
pendamus.  Quse  omnia  nequaquam  poterit 
adimplere  qui  in  proprio  sensu  est  perti- 
nax,  qui  propriae  voluntatis  inipulsum  ex- 


Ephes.  IV, 
3. 


100  IN   FESTO    S.  BARNAByE   APOSTOLI.    —  AD   RELIGIOSOS  *,    SERMO   SECUNDUS 

sequi  cupit,  qui  quae  sua  sunt,  non  quse  A  fidelis  promissio,  multoque  melius  sit  non  fi-cde.v,*. 

aliorum,considerat.Tales  sunt  qui  conten-  vovere  quam  vota  non  solvere,  non  mo- 

tantur,  et  quasi  in  pace  sunt,  dum  juxta  remur  quod  vovimus  Altissimo  reddere. 

suas   conceptiones  et  affectiones   passio-  Obliviscamur    populum    nostrum   et   do- p*.xuv,ii. 

natas  agere  permittuntur,  seu  prsevalent,  mum  patris  nostri,  omnem  carnalem,  sen- 

quantumcumque  ex  hoc  alii  aggraventur,  sualem  atque  mundanum  affectum  penitus 

tristentur  aut  perturbentur.  A  talibus  lon-  abhorrentes;  et  sicut  ovis  bona  sub  baculo 

ge  est  lumen  discretionis,  et  oculus  latse  graditur  sui  pastoris,  ita  in  simplicitate 

circumspectionis,atque  perfectio  caritatis.  sancta,  ovina  ac  columbina  transeamus  in 

icor.vm,  Nec  peusaut  illud  Apostoli,Si  esca  scanda-  omni  obedientia  sub  directione  et  volun- 

''•  lizat  fratrem  meum,  non  manducabo  car-  tate  patris  spiritualis  ac  superioris.  Nihilo 

nem  in  aeternum,  ne  fratrem  meum  scan-  minus  cum  sancto  apostolo   Barnaba  ze- 
ncor.xi,  dalizem;  nec  illud  ejusdem,  Quis  scandali-  B  lum  justitiae  habeamus  fervidum  ac  dis- 

^^'  zatur,  et  ego  non  uror?  Advertamus  ergo  cretum,  et  boni  communis  desiderio  in- 

et  impleamus  quod  sanctus  ait  Hierony-  flammetur  ubertim  cor  nostrum,Deumque 

mus,  et  doctores  communiter  :  Propter  vi-  cupiamus  ab  omnibus  honorari;  et  quanto 

tandum  scandalum  pusillorum,  vitandum  minus  possumus  aliis  praedicando  prodes- 

est  quidquid   vitari   potest   salva  triplici  se,  tanto  plus  studeamus  eis  virtuose  vi- 

veritate,  videlicet  veritate   vitae,  veritate  vendo,  bonae  famse  odorem  spargendo,  in- 

doctrinae,  veritate  justitise.  Imo  vereamur  stantissime  exorando  succurrere. 
Matth.    quod  Salvator  disseruit  :  Vse  homini  per         Postremo  consideremus,  quam  copiosa 

xvai,  7.      quem  scandalum  venit.  ac  multiplici  gratia  benignissimus  et  su- 

Praeterea  grandem  nobis  consolationem  permunificentissimus  Deus  sanctum  hunc 

largitur,  quod  Christus  Barnabae  apostolo  Barnabam  decoravit.  Siquidem  ornavit  eum 
dicere   dignabatur  :  Constans   esto,  quia  C  gratia  doctoratus,  gratia  prophetiae,  gratia 

aeterna  praemia  sortieris  pro  eo  quod  pro-  apostolatus,gratia  miraculorum,gratia  san- 

pter  me  gentem  tuam  dereliquisti,  et  pro  ctitatis,  gratia  gloriosi  martyrii;  et  multos 

me  animam  tuam  dedisti.  Nempe  et  nos  valde  salvavit  per  eum  :  qui  etiam  ante 

(Deo  agente)  tale   quid   fecisse  videmur,  ceteros  Apostolos  praedicavit  in  Roma,  ut 

qui  parentes,  propinquos,  amicos,  notos  asserit  Dorotheus,  et  in  Itinerario  S.  Cle- 

sociosque  reliquimus,  et  Deo  per  obedien-  mentis  describitur.  Ejus  ergo  merita  ve- 

tiae  votum  nos  ipsos  in  manu  vicarii  ejus  neremur,  ejus   patrocinium  deprecemur, 

obtulimus,  voluntatem  propriam  abnegan-  ejus  sectemur  virtutes.  Ad  laudem  et  glo- 
Eccie.x,^.  tes.  Quum  ergo  displiceat  Deo  stulta  et  in-      riam  Dei.  Amen. 


FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

APERIENS    PETRUS    OS    SUUM,    DIXIT    :    VIRl    FRATRES, 
NOBIS   PR.ECEPIT  DOMINUS  PRiEDICARE   POPULO,  ET  TESTIFICARI   QUIA   IPSE  EST  QUI  CONSTITUTUS 

EST   A   DEO,   ETC.   Act.  X,  42-48. 


P 


OST  receptionem  Spiritus  Sancti,qiian-  A 
do  jam  adesse  tempus  cognoverunt 
/•s.xviii,  5.  Apostoli  ut  in  omnem  terram  exiret  so- 
nus  eorum,  et  in  fines  orbis  terrse  verba 
eorum,  incipiens  Petrus  tanquam  princeps 
et  rector  EcclesisB  preedicare,  postquam  de 
vita,  passione  et  resurrectione  Christi  dis- 
seruisset,  etiain  de  judicio  extremo  adjun- 
git,  dicens  : 

Viri  fratres,  nobis  prcccepit  Dominus 

prccdicare  populo,  et  testificari  quia  ipse 

est  qui  constitutus  est  a  Deo  Patre,  secun- 

dum  naturam  \\\xmaiX\2im,  judex  vivorum  B 

et  mortuorum,  hoc  est  universorum  qui 

vel  ante  finem  mundi  erunt  defuncti,  vel 

circa  finem  mundi  invenientur,  et  in  igne 

conflagrationis  morituri  dicuntur.  Vel,  per 

vivos  intelliguntur  electi,  qui  vivunt  per 

gratiam;  per  mortuos  reprobi,  qui  mortui 

sunt  per  culpam.Porro  in  judicio  duo  con- 

siderantur.  Primum  est  auctoritas  judican- 

di  :  et  illa  tribus  Personis  communis  et 

una  est.  Secundum  est  judicii  exsecutio 

scu  prolatio  scntentia' :  quse  competit  Ghri- 

sto  secundum  naturam  humanam,  quam  C 

et  sua   humiliatione  ac  passione  prome- 

ruit.  Propter  quod  ait  :  Potestatem  dedit 

ei  et  judicium  facere,  quia  Filius  hominis 

ibid.ii.  est.  Itemque  dicit :  Neque  enim  Pater  ju- 

dicat  quemquam,  sed  judicium  omne  de- 

dit  Filio. 

Huic,  scilicet  Christo,  omnes  Propheta^ 


Joann 
27. 


testimonium  perhibent,  ut  Domino  ser- 
vi,  remissionem  peccatorum  accipere  pcr 
nomen  ejus,  id  est  per  invocationem  et  fi- 
dem  ipsius,  omnes  qui  credunt  in  eum, 
qui  scilicet  fide  et  caritate  Christo  incor- 
porantur.  Prophetse  enim  concorditer  lo- 
quuntur  de  Christo  tanquam  de  omnium 
Salvatore,  ita  quod  credentes  per  gratiam 
ejus  justificantur. 

Adhuc  loquente  Petro  verba  hcec,  ce- 
cidit,  hoc  est,  subito  venit  seu  repente 
descendit,  Spiritus  Sanctus,  non  per  su- 
am  incircumscriptam  incommutabilemque 
substantiam,  sed  per  pietatis  suae  effectus 
et  gratiae  dona,  super  omnes  qui  audi- 
ebant  verbitm,  videlicet  super  Cornelium 
et  suos,  quibus  praedicatio  ista  fiebat.  De- 
scendit  autem  Spiritus  Sanctus  in  signo 
visibili  sive  sensibili,  sed  an  in  igneis  lin- 
guis,  an  in  alia  specie,  incertum  est,  ut 
Scholastica  ait  historia.  Et  obstupuerunt 
ex  circumcisione  fideles,  hoc  est  ex  Juda- 
ismo  conversi,  qui  venerant  cum  Petro  : 
quia  et  in  nationes,\6.  est  in  gentiles,^r(?- 
tict  Sjnritus  Sancti  effusa  est  cum  abun- 
dantia  tanta.  Judsei  equidem  consueverant 
gentiles  pro  nihilo  reputare,  nec  simile 
huic  rei  unquam  fuerat  factum  :  ideo  de 
effectu  tam  magno  atque  insolito,  prae  ad- 
mirationis  magnitudine  velut  stupidi  red- 
debantur.  Fuit  enim  revera  grande  mira- 
culum,  et  maxima  pietas  Dei.  Audiebant 


102 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.   —   SERMO   PRIMUS 


enim  illos  loquentes  linguis  diversis,sicut  A 
Ad.ii,4.  Apostoli  loquebantur  in  die  Pentecostes, 
et  magnificantes  Deum,  gratias  devotissi- 
me  referendo,  ejusque  bonitatem  et  bene- 
ficia  totis  prsecordiis  attollendo. 

Tunc  respondit  Petrus : Numquid  aquam 
prohibere  quis  potest,  ut  non  baptizentur 
hi  qui  Spiritum  Sanctum  acceperunt  sic- 
ut  et  nos  Apostoli,  scilicet  cum  signo  sen- 


sibili  et  dono  linguarum  (quamvis  non 
in  tanta  plenitudine  sicut  Apostoli,  qui 
primitias  Spiritus,  acceperunt)?  ^^  ywss^Y  Rom.\m, 
eos  baptizari  in  nomine  Domini  Jesu 
Christi.  Apostoli  enim  consueverunt  per 
discipulos  suos  baptizare  conversos,et  ipsi 
verbo  prsedicationis  insistebant,secundum 
quod  Pauius  testatur  :  Non  misit  me  Chri-  icor.1,17. 
stus  baptizare,  sed  prsedicare. 


SERMO   PRIMUS 


QUID  SIT  PECCATUM,  ET  DE  EFFECTIBUS  EJUSDEM  AC  NOCUMENTIS. 


VIRTUS  tua,  Domine ,  justitice  initium  B 
est.  Sap.  XII,  16. 
Quemadmodum  juxta  doctrinam  Philo- 
sophi,  in  omni  genere  ac  ordine  reruin, 
primum  est  mensura  ac  regula  quaedam 
inferiorum  ac  secundorum;  sic  juxta  theo- 
logos,Deus  gloriosus  et  benedictus  est  om- 
nis  bonitatis  et  sequitatis,  omnis  virtutis 
et  perfectionis,  omnis  rectitudinis,  sapien- 
tise  et  beatitudinis,  invariabilis  et  infalli- 
bilis  regula,  sapientissima  inobliquabilis- 
que  mensura  :  ita  quod  eo  ipso  quo  mens 
divina  et  increata  dictat  ac  judicat  aliquid  C 
esse  bonum  et  rectum,  virtuosum,  perfe- 
ctum  aut  justum,  sapientiale  aut  sanctum, 
infallibiliter  tale  est.  Et  quanto  quid  magis 
concordat,  conformatur  seu  consonat  legi 
petcrnse  scu  dictamini  mentis  divinse  et 
increatffi  justilise  ac  sapientiae  Dei,  eo  me- 
lius,  virtuosius,  rectius  sapientialiusque 
consistit.  Itaque  quidquid  a  lege  a?lerna, 
quidquid  ab  increata  justitia,  quidquid  a 
sapientia  Creatoris  discordat,stultum,obli- 
quum  atque  iniquum  est ;  et  tanto  stoli- 
dius  vitiosiusqiie  censetur,  quanto  plus  D 
inde  recedit,  discordat,  avertitur.  Quid  igi- 
tur  est  peccatum,  nisi  aversio  et  recessus 
mentis  creatae  a  legc  aterna,  a  sapientia 
Crealoris,  a  dictamine  seu  recto  judicio 
primi  ac  summi  lcgislatoris?  Qui  sapien- 


tise  suae  dictamen  et  voluntatis  suee  decre- 
tum,itemque  suse  censuram  justitiae  nobis 
in  sanctis  patefecit  Scripturis,  dando  prae- 
cepta  rectissima,  saluberrima  documenta, 
sapientissima  quoque  consilia:  quae  omnia 
sunt  qusedam  expressiones  ac  splendidi 
radii  et  signa  preeclara  legis  aeternae,  in- 
creatae  justitiae,  infinitaeque  sapientiae  Om- 
nipotentis.  Ideo  recte  dixit  Ambrosius  : 
Peccatum  est  praevaricatio  legis  divinae  et 
coelestium  inobedientia  mandatorum. 

Praeterea  constat  ex  introductis,  quod 
omne  peccatum  sit  quaedam  fatuitas,  et 
quod  omnis  peccator  in  mortali  jacens 
peccato,  sit  stultus.  Quumque  innumera- 
biles  sint  hujusmodi  peccatores,  recte  Sa- 
lomon  protestatur  :  Stultorum  infinitus  est  Eccie.i^^. 
numerus.  Porro,  quum  Deus  sublimis  sit 
universorum  ultimus  finis,  ad  quem  cun- 
cta  sunt  referenda  ac  ordinanda,  summum- 
que  bonum,  quo  solo  fruendum  est,  cui 
propter  se  inhaerendum,  recfe  Augustinus 
disseruit  :  Peccatum  est,  spreto  seu  reli- 
cto  summo  et  incommutabili  bono,  rebus 
caducis  ac  mutabilibus  inhaerere;  et  de- 
nuo,  Peccare,  inquit,  non  est  aliud  nisi 
utendis  frui,  fruendisque  uti.  Insuper  pec- 
catum  est  quidquid  legi  contrariatur  di- 
vinte.  Ideo  rursus  Augustinus  affirmat  : 
Peccatum  est  dictum  vel  factum  aut  con- 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.   —   SERMO   PRIMUS 


103 


cupitum  contra  legem  Dei.  Tn  qua  descri-  A 
ptione  peccati,  per  dictum  et  faclum,  non 
solum  intelligenda  est  prava  locutio  et 
operatio  mala,  sed  etiam  bon»  locutionis 
virtuosique  actus  omissio.  Per  concupitum 
quoque,non  solum  inordinata  affectio,sed 
et  cogitatio  illicita,  imo  et  virtuosic  appe- 
titionis  ac  bonae  cogitationis  omissio  rite 
intelliguntur.  Ideo  dici  potcst,  quod  pec- 
catum  non  sit  nisi  omittenda  committere, 
et  committenda  omittere. 

Amplius,  prout  divinus  Dionysius  con- 
De  Divin.  tcstatur,  pcccatum  est  recessus  ab  ordine,  B 
nom.c.vi.i.  jjQ^  ggj  ,^  recta  ordinatione  atque  ab  habi- 

tudine  convenienti  ac  debita,qua  rationaiis 
creatura  coha^rere  et  subdi  debet  proprio 
Creatori.  IIoc  nempe  rectus  et  condecens 
ordo  requirit,  ut  inferius  subdatur  suo  su- 
periori,ut  ad  causam  convertatur  effectus, 
ut  media  reducantur  in  finem,  intellectua- 
lisque  creatura  suo  innitatur  atque  adhae- 
reat  Conditori  tanquam  effectivo  principio 
ac  beatifico  fini,  sicut  in  libro  de  IV  Co- 
ffiquaevis,  tractatu  de  Angelis,  pandit  Ai- 
bertus.  Verum  hoc  totum  per  peccatum  C 
subvertitur  :  imo  ordinationis  tam  justge 
subversio  est  formaliter  ipsum  peccatum. 
yoann. xm,  Propter  quod  discipulus  quem  diligebat 
23;xix,i.6;  jgg^g^  jj^  pripria  sua  fatctur  Canonica  :  Om- 
iJoanu.m,  nis  qui  facit  peccatum,  iniquitatem  facit, 
et  peccatum  iniquitas  est.  Etenim  per  pec- 
catum  mens  creata  suo  efficitur  Creatori 
rebellis,ejusque  voluntati  dignissimse  pro- 
priam  pra^fert  voluntatem  vilissimam,  et 
quasi  dorsum  suum  vertit  ei  in  faciem. 
Propter  quod  Dominus  per  Jeremiam  ait  : 
Jer.  11,27.  Vcrtcrunt  ad  me  dorsum*,  et  non  faciem  ;  D 
^nc/fvii  itemque  per  Zachariam,  Noluerunt  atten- 
dere,  et  averterunt  scapulas  recedenles. 

Pra?terea  advertendum,  quod  praelacta^ 
descripliones  peccati  dantur  de  peccato 
mortali.  Quumque  peccatum  dicitur  esse 
prsevaricatio  legis  divinee  atque  coelestium 
inobedientia  mandatorum,  per  legem  divi- 
nam  et  mandata  ccelestia  non  tantum  in- 
telliguntur  lex  et  mandata  a  Deo  immedia- 
te  collata,  sed  etiam  lex  positiva  humana, 
ecclesiastica  quoque  pra?cepta,quibus  Deus 


vult  obediri  tanquam  legi  ac  jussioni  divi- 

na^,  quoniam  ipse  ait  suis  vicariis  :  Qui  /.wc.  x.ie. 

vos  audit,  me  audit;  et  qui  vos  spernit, 

me  spernit.  Imo  et  rectae  rationi  obediri 

necesse  est.  Nam  recta  ratio  est  legis  aeter- 

nae  participatio,  signaculumque  lucis  vul- 

tus  divini,  juxta  quod  scriptum  est  :  Si-  /'«.iv,7. 

gnatum  est  super  nos  lumen  vultus  tui, 

Domine.At  vero,quemadmodum  secundum 

Avicennam  et  Algazelem  in  Metaphysicis 

suis,  res  creata  dicitur  vera  veritate  rei 

sui  entis,  in  quantum  habet  naturam  se- 

cundum  institutionem,  conceptum  exem- 

plaremque  formam  altissimi  Creatoris,hoc 

est,  in  quantum  conformatur  ideae  quam 

habet  in  mente  divina,  prout  Anselmus  in 

libro  de  Veritate  plenius  docet,  et  Thomas 

in  Summa  de  veritate   diffusius  tractat ;  iP.q.  lo, 

sic  rationalis  creatura  dicitur  virtuosa  ac  *' 

sancta,  in  quantum  conversatio  seu  actio 

ejus   concordat   et  assimilatur  dictamini 

seu  judicio   legis  aeternae,  quae  universae 

justitiae,  sanctitatis  ac  virtutis  fons,  causa, 

institutrix,  mensura  ac  regula  perhibetur. 

Propter  quod  Dominus  ait  :  An  non  licet  Maiih.w, 


15. 


^i,:jG. 


II 


mihi  quod  volo  facere?  Enimvero  ex  ipso  jj^^^^ 
et  per  ipsum  et  in  ipso  sunt  omnia.  Qui 
ait  ad  sanctum  Job  :  Numquid  condemna-  Jub\i,i. 
bis  me,  ut  tu  justificeris?  Hinc  quarto  de 
Civitate  Dei  ait  Augustinus  :  Celebriores 
Platonici  disseruerunt,  quod  in  Deo  inve- 
nitur  causa  subsistendi,  ratio  intelligendi, 
et  ordo  vivendi.  Quorum  primum  ad  na- 
turalem,  secundum  ad  rationalem,  tertium 
ad  moralcm  philosophiae  pertinet  partem. 
Postremo,  quum  Deus  sit  primum,  sum- 
mum,  purum,  incomparabile  et  incircum- 
scriptibilc  bonum,  constat  quod  ipse  sit 
primum  amabile,  summum  honorabile, 
plenarie  contentativum  omnis  appetilionis 
objectum  :  idcirco  peccatum,  quo  creatura 
propriam  voluntatem  praefert  divinae,  et 
bonum  creatum,  caducum  ac  vile,  imo  et 
ipsam  iniquitatem  delectationemque  pra- 
vam  superdignissimo  Creatori,  est  gravis- 
simus  Dei  contemptus,  vilipensio  altissi- 
mae  bonitatis,  divinae  majestatis  injuria, 
divina)  jussionis  incuria,divina?  sanctitatis 


104 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


offensio,  omnipotentis  Creatoris  relictio,  A 
insipientia  mentis  se  a  Dei  sapientia  aver- 
tentis,  interemptrix  gratias  ac  virtutum, 
summi  boni  privatio,  aeternse  felicitatis 
amissio,  obscuratio  intellectus,  subversio 
voluntatis,  venenum  diaboli,  viscus  infer- 
ni,  via  damnationis  perpetuse,  causa  totius 
miseriee,  mors  peccantis,  germen  dsemo- 
niorum,  janua  tartarorum,infatuatio  homi- 
num,  rete  ac  laqueus  tentatorum,  gloriatio 
ac  imitatio  malignorum  spirituum,  dete- 
statio  angelorum,  horrenda  caligo,  maxima 
turpitudo,  gravissimus  fcetor  vilitasque  B 
extrema,ferocissima  bellua,pravissima  fe- 
ra,  vehementissimum  damnum,  vitandis- 
simum  nocumentum,  ac  maximum  ma- 
lum.  Sunt  autem  et  multi  alii  effectus  ac 
damna  peccati.  —  Et  breviter,  ex  hoc  solo 
potest  perpendi  inaestimabilis  gravitas  pec- 
cati  mortalis,  quod  quamvis  homo  centum 
annis  Deo  in  omni  sanctitate  servisset,imo 


et  beatissimo  Joanni  Baptistse  in  sanctitate 
par  esset,  tamen  si  vel  unam  mortalera 
incideret  culpam,  protinus  efficeretur  Deo 
odibilis,  diaboli  servus ;  et  si  absque  con- 
tritione  decederet,  ffiternaliter  esset  dam- 
nandus  secundum  divinam  justitiam. 

Insuper,  si  unum  mortale  peccatum  ita 
deturpat,  condemnat,  subvertit,  ignobili- 
tat  hominem,  quam  turpes  et  condemna- 
biles,  quam  perversi  atque  ignobiles  sunt, 
qui  peccatis  peccata  quotidie  addunt,  qui  £■««.  v,  5. 
sine  timore  perpetrant  mala,  quorum  cor-  Eccie.\w, 
da  implentur  malitia?  Ideo  in  primo  libro  "" 
Regum  ait  Altissimus  :  Qui  contemnunt  i/?e.'/.  11,30. 
me,  erunt   ignobiles;  et   item   per  Jere- 
miam  :  Quam  vilis  facta  es  nimis,  iterans  Jer.  n,  36. 
vias  tuas !  Ideo  quasi  a  facie  colubri,  qua-   EccU.\\\, 
si  a  veneno  ac  morsu  diaboli,quasi  a  mor-  '" 
te  infernali  et  incendio  fugiamus  pecca- 
ta,  resiliamus  a  vitiis,  abhorreamus  Dei 
offensam. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


SIC  DEUS  DILEXIT  MUNDUM,  UT  FILIUM   SUUM  UNIGENITUM  DARET,  ETC.  JoanU.  III,  16-21. 


Joann.  iit,     /m 
U,15.         fV  di 


NTE  Salvator  noster  se  exaltandum 
xerat  ut  serpentem  Moysis  in  deser- 
to,  ut  omnis  qui  credit  in  illum,  non  per- 
eat,  sed  habeat  vitam  aeternam.  Ne  autem 
hoc  meritis  nostris  putemus  adscriben- 
dum,  unde  ad  tantum  beneficium  promo- 
veamur,  causam  adjungit  : 

Sic  Deus  dilexit  mundum,  id  est,  tam 

ardenter  Deus  Pater  dilexit  genus  huma- 

num,praesertim  homines  pra3destinatos,?<(' 

Fllium  siium  unigeni/icm, non  adoptivum, 

sed  naturalem,  consubstantialem,  et  uni- 

cum,  daret  hominibus,  in  Filii  sui  incar- 

natione  ac  passione.  Dedit  enim  eum  nobis, 

7«.ix,G.   quemadmodum  cecinit  Isaias  :  Puer  natus 

est  nobis,  et  filius  datus  est  nobis.  Et  Apo- 

nom.  VIII,  stolus:Proprio(inquit)Filio  suo  non  peper- 

■^■"  cit,  sed  pro  omnibus  nobis  tradidit  ilhini. 


C  Dedit  ergo  eum  nobis  in  incarnatione, 
faciens  eum  filium  nostree  sororis,  videli- 
cet  sacratissimae  Virginis,fratrem  nostrum, 
mediatorem  ac  socium  nostrum.  Qui  enim 
ante  incarnationem  erat  Deus  et  Dominus 
noster,  per  incarnationem  factus  est  frater 
et  socius  noster.  Dedit  quoque  eum  nobis 
in  tota  conversatione  ejus  in  saeculo  isto. 
Nam  quidquid  Christus  fecit,  praedicavit 
ac  pertulit,  ordinavit  Pater,  et  etiam  Fi- 
lius,  ad  nostram  salutem,  et  nobis  merito- 
rium  fuit,  non  ipsi   Christo  quantum  ad 

D  pra^mium  essentiale,  quia  hoc  habuit  ani- 
ma  Christi  a  primo  suse  creationis  instan- 
ti.  Dedit  etiam  eum  nobis  in  Sacramento 
altaris,  quemadmodum  alibi  testatur  :  Pa-  joann.\i, 
ter  meus  dat  vobis  panem  verum.  Postre-  ^"" 
nio  dedit  euin  nobis  in  passione,  exponens 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  105 

Filium   siium   dilectum    tantis   tormentis  A  um  et  memoriale  tuum,  Domine,  in  desi- 

pro   nostra   salule,  quemadmodum  Isaias  derio  anim»;  anima  mea  desideravit  te  in 

is.  Liii,  8.  praiinuntiavit  :  Propter  sceius  populi  mei  nocte,  sed  et  spiritus  meus  *  in  prtecordiis  '«/lasspi- 

percussi  eum.  Et  Filius  tempore  passio-  meis;de  mane  vigilabo  ad  te.  Et  cum  Psal- "^"  "'*'° 

Joann.    nis  :  Calicem  (inquit)  quem  dedit  mihi  Pa-  mista  :  Diligam  te,  Domine,  fortitudo  mea.  i's.  xvn,  2. 

xvm,  11.    ^^^    ^^^  bibam  illum?In  passione  enim  Ad  hoc  enim  Deus  suam  nobis  dilectionem 

Creator  noster  factus  est  salvator  noster,  manifestavit,  ut  eum  redamaremus,  ejus- 

jude.x  noster  factus  est  reconciliator  no-  que   amore  succensi,  ampliora  beneficia 

Ps.c\\,\>.  ster,  advocatus  ac  mediator.  Sed  quid  re-  perciperemus. 

tribuemus   Deo  Patri   pro   omnibus   qua;  Quadruplex    est    causa    nobis    amandi 

P5.cn,i.  retribuit  nobis?  Bencdic,  anima  mea,  Do-  Deum  :  prima,  quoniam  in  se  naluraliter 

mino,et  noli  oblivisci  omnes  retributiones  bonus  est;  secunda,  quoniam  prior  dilexit  i/oa«n.iv, 
ejus.  Quid  enim,  quaie  vel  quantum  bo- B  nos;  tertia,quia  multa  nobis  bona  largitus 

num  dedit  nobis  ?  Nonne  Filium  suum  ca-  est,  videlicet  bona  naturse  et  gratia^;  quar- 

rissimum,  sibi   coa^qualem   et   coimmen-  ta,  quia   majora  promisit,   praeparavit  et 

p«.  cix,3.  sum,  quem  ex  proprio  corde  asternaliter  dare  paratus  est.  Nobilis  anima,  qua"  suum 

genuit,  quem  ex  sua  substantia  peperit,  diligit  Creatorem,  et  tanto  nobilior,  quanlo 

quem  non  minus  diligit  quam  se  ipsum?  in  ejus  amore  ferventior.  Jllustrissima  cre- 

Porro,  secundum  Philosophum,  diligere,  atura,  quae  igne  divini  amoris  flammescens 

est  alicui  bonum  velle.  Yehementer  ergo  in  dilectum  super  omnia,  in  Deum  trans-  icor.vi,i7. 

nos  amat  Pater,  quibus  hoc  dedit  bonnm  formatur,  et  unus  cum  illo  spiritus  effi- 

Bom.  vm,  immeusum.   Quomodo   etiam   non   omnia  citur. 

^"'           nobis  cum  illo  donavit?Quid  negabit  pe-  Convenientissime  demum  ait  Evangeli- 

tentibus,  qui  non  petentibus  dedit  unige-  sta,  «  Sic  Deus  dilexit  mundum,  ut  Filium 

nitum  Filium  suum  ?  Hinc  ait  Joannes  in  C  suum  unigenitum  daret»,ad  insinuandum 

iJoann.iv,  sua  cpistola  :  In  hoc  apparuit  caritas  Dei  quod  dilectio  Dei  est  causa  fontana  omni- 

in  nobis,  quoniam  Filium  suum  unigeni-  um  beneficiorum  nobis  divinitus  prsestito- 

tum   misit  in  mundum,  ut  vivamus  per  rum.  Amor  namque,  secundum  theologos, 

eum.  Et  ne  putemus  nos  propter  merita  est  primum  donum,  in  quo  omnia  dona 

Jbi'L  10.   nostra  a  Deo  dilectos,  adjecit  :  In  hoc  est  gratuita  donantur  gratis.  Propter  quod  do- 

caritas,  non  quasi  nos  dilcxerimus  Deum,  num  appropriatur  Spiritui  Sancto,  qui  est 

sed  quoniam  ipse  prior  dilexit  nos.  Ilinc  amor  Palris  et  Filii. 

Ephes.  11,  et  Paulus  ipse  ad  Ephesios  disseruit :  Deus  Quajritur,  si  Deus  Pater  sic  diligit  mun- 

qui  dives  est  in  misericordia,  propter  ni-  dum,  cur  scriptum  est  in  Joanne  :  Nolite  Uoann.n, 

miam    caritatem    suam   qua    dilexit   nos,  diligere  mundum,  neque  ea  quae  in  mun- 

quum  essemus  mortui  peccatis,  convivifi-  do  sunt;  quia  si  quis  diligit  mundum,  non 

cavit  nos  Christo,  cujus  gratia  estis  sal-  D  est  caritas  Patris  in  eo.  Et  Jacobus  in  sua 

vati.  fatetur  Canonica  :  Si  quis  voluerit  amicus /«coi.iv,*. 

Non  ergo  contemnamus  neque  negliga-  hujus  mundi   fieri,  inimicus  Dei  consti- 

mus   nos   ipsos,  non   vilificemus   animas  tuetur. 

nostras  summa?  Trinitatis  imagine  insigni-  Dicendum  est,quod  in  Scripturis  sacris, 

tas,  rebus  terrenis,  caducis  aut  carnalibus  mundus  accipitur  pro  hominibus  in  terra 

inhaerendo  :sed  intentissima  mente  pense-  degentibus.  Et  hoc  tripliciter.  Primo,  pro 

mus,  quanti  ffstimati  sumus  a  Deo  nostro,  mundanis  et  vitiosis  hominibus  :  de  qui- 

quanta  pro  nobis  fecit  et  passus  est  Filius  bus  Paulus  ad  Galatas  testatur,  Si  homini-  Gaiai.i,\o. 

Dei,quanta  nunc  dedit,  quanta  se  daturum  bus  placerem,  Christi  servus  non  essem. 

,         .  nobis  promisit ;  et  dicamus  Deo  corde  fer-  De  hoc  mundo  scribit  Joannes  in  sua  Ca- , , 

/s.  XXVI,  8,              .  IJoann.iv, 

9.            venti  cum  illustrissimo  Isaia  :  Nomen  tu-  nonica,  dicens  :  Ipsi  de  mundo  sunt,  et  de  5. 


4,.=). 


106 


FERIA   SECUNDA  PENTECOSTES.   —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


19 


18. 


mundo  loquuntur,  et  mundus  eos  audit. 
Iste  est  mundus  pertinens  ad  massam  per- 
ditionis.  Secundo,  accipitur  mundus  pro 
hominibus  prsedestinatis  in  mundo  isto 
sensibili  peregrinantibus.  Hujus  mundi  di- 
citur  Christus  esse  salvator,  quemadmo- 
II  Cor.  V,  dum  loquitur  Paulus  ad  Corinthios  :  Deus 
erat  in  Christo  mundum  reconcilians  sibi. 
De  quo  mundo  promissum  est  Abrahse  : 
Gen.  xxii,  Benedicentur  in  te  omnes  tribus  terrse. 
Unde  secundum  Apostolum  ad  Romanos, 

Rom.\\',\z.  Abraham  factus  est  heres  mundi.  Tertio, 
sumitur  mundus  indifferenter  pro  quibus- 
cumque  hominibus  in  terra  viventibus, 
electis  et  reprobis.Sic  quoque  accipi  potest 
nunc;  et  in  verbis  immediate  sequentibus 
dicitur,  Non  misit  Deus  Filium  suum  in 
mundum  ut  judicet  raundum,  sed  ut  sal- 

Sap.w.r^,.  vetur  mundus  per  ipsum.  Deus  enim,  ut 
dicitur  in  Sapientia,  diligit  omnia  qu»  fe- 
cit  :  quanto  magis  rationalem  creaturam  ? 

17';»!. 11, 4.  Vult  enim  omnes  homines  salvos  fieri,vo- 
luntate  antecedente  :  et  secundum  hoc, 
diligit  omnes,  et  quantum  in  ipso  est,  ne- 
minem  vult  perire.  Sicque  pro  universo- 
rum  salute  misit  Pater  Filium  suum,  ut 
omnes  convertantur  :  et  pro  omnibus  pas- 
sus  est  Christus,  quantum  ad  sufficienti- 
am ;  sed  quantum  ad  efficaciam,  pro  solis 
electis  omnia  sustinuit.  Ideo  Christus  pas- 

Joann.wn,  siouc  instantc,  dixit  ad  Patrem  :  Non  pro 
mundo  rogo,  sed  pro  his  quos  dedisti  mihi 
de  mundo,  quia  tui  sunt.  Ha3C  diversa  ac- 
ceptio  mundi  memoriter  est  tenenda,  quo- 
niam  ad  intelligentiam  dicendorum  neces- 
saria  est. 

Insuper  ad  hunc  finem  dedit  Pater  om- 
nipotens  Filium,  lU  omnis  qui  credit  in 

Gaiat.v,6.  eum  fidc  per  dilectionem  operante  :  nam 

Jucob.ii^n,  fides  sine  operibus  mortua  est;  non  per- 
eat,  hoc  est,  non  damnetur,  sed  habeat  vi- 
tam  Kternam,  quse  est  visio  summse  Tri- 
nitatis  per  speciem.  Unde  apud  Marcum 

Marc.\s\,  dicit  Salvator  :  Qui  crediderit  et  baptizatus 
fuerit,  salvus  erit.  Et  in  Actibus  Apostolo- 

Ac<.xiii,38.  rum  Paulus  ait  Judaeis  :  Per  hunc  vobis 
remissio  peccatorum  annuntiatur,  et  ab 
omnibus  a  quibus  non  potuistis  in  lege 


16 


A  Moysis  justificari.  Hinc  legitur  Christus  in 
Evangelio  saepe  dixisse  :  Fides  tua  te  sal- 
vum  fecit.  Per  fidem  enim  primo  anima 
conjungitur  Christo,  et  ei  incorporatur  ad 
cognoscendum  et  recte  sentiendum  de 
ipso,  ut  sit  particeps  meriti  et  gratiae 
Christi.  Primo  siquidem  unitur  homo  Deo 
per  intellectum  illuminatum  lumine  fi- 
dei,  deinde  per  voluntatem  sive  affectum 
divina  caritate  formatum.  Propter  quod 
Habacuc  dicit  :  Qui  incredulus  est,  non 
erit  anima  ejus  recta  in  semetipso;  justus 

B  in  sua  fide  vivet.  Credimus  autem  in  Chri- 
stum  secundum  quod  Deus  est,  quia  obje- 
ctum  fidei  est  veritas  prima  et  increata. 

Prseterea  declarat  Evangelista,quod  mis- 
sio  Fiiii  Dei  sit  effectus  paternae  atque  di- 
vinse  dilectionis  ad  nos.  Non  enim  misit 
per  incarnationem  Deus  Pater  Filium  su- 
um  in  mundum,\\oc  est  in  terram  Judaese, 
seu  inter  homines(Deus  in  Evangelio  fre- 
quenter  accipitur  personaliter,  id  est  pro 
certa  Persona  divina ;  quandoque  vero  es- 
sentialiter,  ut  quum  dicitur,  Spiritus  est 

C  Deus  :  nunc  vero  sumitur  personaliter),  ut 
f\\\m  judicet  mundum,  hoc  est  homines, 
judicio  condemnationis,justitiam  exercen- 
do  et  poenam  infligendo;  sed  ut  salvetur 
mundus  per  ipsum,  videlicet  merito  con- 
versationis  et  passionis  Christi,  cujus  vir- 
tute  et  merito  purgamur  a  culpa,  et  gratia 
adimplemur.  Propter  quod  Petrus  in  Acti- 
bus  Apostolorum  :  Non  est  (inquit)  aliud 
nomen  datum  hominibus,  in  quo  oporteat 
nos  salvos  fieri.  Praeterea,  quum  Jacobus, 
et  Joannes,  cujus  est  hoc  evangelium,  ze- 

D  lantes  pro  Christo,  contra  quosdam  qui 
eum  non  receperunt,  dixissent,  Vis  dici- 
mus  ut  descendat  ignis  de  ccelo  et  consu- 
mat  eos?  Christus  respondit  :  Nescitis  cu- 
jus  spiritus  estis ;  Filius  enim  hominis 
non  venit  animas  perdere,  sed  salvare. 

Videtur  autem  huic  obviare  quod  infra 
ait  Salvator  :  Nunc  judicium  est  mundi ; 
et  alibi,In  judicium  ego  in  hunc  mundum 
veni.  Isaias  quoque  ait  :  Non  secundum 
visionem  oculorum  judicabit ;  sed  judica- 
bit  in  justitia  pauperes,  et  arguet  in  aequi- 


Malth.iK, 

22  ;  Marc. 
X,  52;  Luc. 
vu,  50;  XVII, 
19. 


ffabac.\\,i. 


Joann.  iv, 
♦4. 


Act.w,  12. 


Ltic.  IX,  53. 
Ibid.  54. 

/tjf/.  35,56. 


Joann.\\\, 
31. 

/6i(/.ix,39. 
/s.  XI,  3,  4. 


FERIA    SECUNDA   PENTECOSTES.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


107 


17. 


tate  pro  mansuetis  terrsD.  Et  sicut  alii 
Evangelistac  testantur,  Christus  in  primo 
suo  adventu  dure  et  efficaciter  redargue- 
bat  sacerdotes,  Scribas  ac  lMiaris?eos.  Talis 
aulem  redargutio  non  fit  sine  judicio,  prae- 
Maiih.    sertim  quum  sape  dixerit,  Va;  vobis ;  et 

""/w.  XXI.  denuo,  Publicani  et  meretrices  prsecedenl 

31.  vos  in  regno  coelorum. 

Dicendum,  quod  duplex  est  Christi  ad- 
ventus,  videlicet  :  primus,  quo  venit  oc- 
culte  et  in  humilitate,  ut  judicaretur  et 
liberaret.  Secundus  erit  manifestus  et  in 
majestate,    ut   judicet    atque   remuneret. 

/>i.  xux,  3.  De  quo  fertur  in  Psalmo  :  Deus  manifeste 
veniet,  Deus  noster,  et  non  silebil ;  ignis 
in  conspectu  ejus  exardescet.  Judicium 
quoque  est  duplex.Est  enim  judicium  dis- 
cretionis,  quo  boni  a  malis  secernuntur, 
malique  viluperantur,  et  pretiosum  a  vili 
separatur  voto  aut  merito.  De  quo  Job  ail  : 

/o6xxxiv,  Numquid  qui  non  amat  judicium  sanari 
Ps  1  5  potest?  In  hoc  judicio  impii  non  resur- 
gunt,  quia  non  surgunt  a  ruina  peccati  ad 
gratiam,  judicando  hoc  modo  se  ipsos. 
Istud  judicium  fuit  et  fecit  Christus  in 
primo  suo  adventu.Multipliciter  enim  dis- 
crevit  inter  electos  et  reprobos,  quosdam 
misericorditer  vocando  ad  suum  discipu- 
latum  et  gratiam,  quosdam  juste  dese- 
rendo,  qui  non  erant  ex  ovibus  suis  :  de 

Mndii.w,  quibus  ct  dixit,  Sinite  illos,  caci  sunt,  et 
duces  ca3Corum.  Aliud  vero  est  judicium 
remunerationis  et  condemnationis  per  po*- 
nae  illationem.  Hoc  Christus  non  fecit  in 
primo  suo  adventu  ;  sed  in  die  judicii  fa- 
ciet  id  communiter,  et  in  morte  singuio- 
rum  faeit  ipsum  particulariter.  Per  has 
distiuctiones  facile  concordantur  auctori- 
tates  quae  repugnare  videntur. 

Qui  credit  m  cum  perseveranter,  usque 
in  finem  fide  et  opere  manens  fidelis,  non 
judicatur  judicio    reprobationis,  sed   ap- 

I  Cor.  IV,  probationis,  de  quo  dicit  Apostolus  :  Qui 

*■  judicat  me,  Dominus  est.  Unde  in  Apoca- 

Apoc.  11,10.  lypsi  legitur  :  Esto  fidelis  usque  ad  mor- 
tem,  et  dabo  tibi  coronam  vita?.  Qui  autcm 
non  credit,  jam  Judicatus  est,  hoc  est  di- 
vinitus  reprobatus.  De  quo  reprobationis 


14 


A  judicio  Paulus  testatur  :  Eos  qui  foris  sunt  icor.v.n. 
Dominus  judicabit. 

Qujrritur,  quomodo  infidelis  jam  judi- 
catus  dicatur,  quum  adhuc  viator  exsistat, 
necdumque  oblatus  sit  tribunali  judicis 
Christi.  Et  respondendum,  quod  dicitur 
«  jam  judicatus  »  tripliciter.  Primo,  quo- 
niam  pro  judicato  et  reprobato  habetur. 
Secundo,  quoniam  habet  in  se  causam 
damnationis  adeo  evidentem,  ut  non  sit 
dignum  discussionem  de  ipso  peragere. 
Quum  enim  careat  fide,  certum  est  quod 

B  nil  meritorium  habeat,  sed  mortali  sub- 
jaceat  culpa?,  dummodo  sit  adultus,  prae- 
sertim  quum  dicat  Apostolus  :  Quidquid  nom.  xiv, 
non  est  ex  fide,  peccatum  est.  Juxta  hunc  ^^" 
modum  loquendi  dicimus  de  homine  ago- 
nizante  vel  veneno  infecto,  quod  sit  mor- 
tuus  homo.  Tertio,  quia  futura  sunt  Deo 
quasi  prasentia,  qui  omnia  conspicit  at- 
que  prgesentialiter  cernit  in  ipso  aeternita- 
tis  momento.  Verumtamen  in  hora  mortis 
judicabitur  quantum  ad  remunerationem 
seu   poense   illationem,  quantum   ad  ani- 

C  mam,et  in  die  novissimo,quantum  ad  cor- 
pus  et  animam,  quando  erit  unus  eorum 
quibus  dicetur  :  Ite,  maledicti,  in  ignem  Maitu.ws-, 
seternum.Judicantur  insuper  infideles  post  *  " 
hanc  vitam  quoad  hoc,  quod  non  omnes 
aequalem  sortiuntur  miseriam,  sed  unus- 
quisque  juxta  mensuram  sui  delicti,  poe- 
nis  majoribus  vel  minoribus  deputatur. 

Causa  autem  cur  judicatus  jam  sit  infi- 
delis,  subjungitur  :  quia  non  credit  in 
nomine  unigeniti  Filii  Dei,  hoc  est  in 
ipso  Filio  Dei  naturali  et   unico ;  et  per 

D  consequens  mendacem  facit  Deum  Patrem, 

secundum  quod  Joannes  habet  :  Qui  non  \Joann.s, 
credit  in  Filium,  mendacem  facit  Deum, 
quia  non  credit  in  testimonium  quod  te- 
stificatus  est  Deus  de  Filio  suo. 

Istud  si  universaliter  atque  simpliciter 
inteliigatur,  consequens  esset  quod  nemo 
unquam  salvatus  est  sine  explicita  fide 
Christi  futuri,  praesentis  vel  missi.  Cu- 
jus  contrarium  tenent  doctores,  asserentes 
quod  ante  Christi  adventum,  simplicibus 
sufficiebat  implicita  fides  de  Christo,  cum 


10. 


108 


FERL4    SECCNDA   PENTECOSTES.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


observantia  legis  naturalis  quoad  gentiles,  A 
vel  scriptae  quoad  Judceos,  qui  secundum 
quosdam,  tenebantur  ad  explicitam  fidem 
de  Christo  in  generalirita  quod  sufficiebat 
credere  esse  vitam  post  hanc  vitam,  et 
quod  Deus  haberet  providentiam  atque 
judicium  actuum  humanorum,  et  saluti 
hominum  provideret  secundum  modum 
sibi  placentem  et  ab  ipso  praeordinatum. 
Unde  Cornelius  centurio  tali  fide  placuit 

Act.  X,  2,  Deo.  Erat  enim  vir  religiosus  et  bonus, 

"'  ■        cujus  orationes  et  eleemosynae  commemo- 

ratse  fuerunt  coram  Deo  :  et  tamen  nondum  B 
scivit  determinate  aliquid  loqui  de  Chri- 
sto.  —  Et  respondendum,  quod  si  verba 
Evangelistae  intelbgantur  de  explicita  fide 
Filii  Dei,non  erunt  de  oranibus  hominibus 
intelligenda,  sed  de  majoribus.  puta  Pro- 
phetis  et  Patriarchis,  et  eruditis  ab  illis, 
pro  tempore  legis  scriptae.  Tempore  autem 
evangelicae  legis  omnes  tenentur  ad  expli- 
citam  fidem  de  Christo  et  Trinitate.  Idcir- 
co  jam  nemo  valet  salvari  nisi  explicita 
fide  de  unigenito  Filio  Dei. 

Hoc  est  autem  judicium,  hoc  est,  istud  C 
quod  subditur,  est  causa  meritoria  judicii 
reprobationis  infidelium  omniumque  per- 

Joann.1,9.  versorum  :  quia  lux,  id  est  Christus  lux 
vera  illuminans  omnem  hominem  qui  il- 
luminatur.  De  quo  dicit  Michaeas  prophe- 

j/ic/i.ni.g.  ta  :  Quum  sedero  in   tenebris,  Dominus 

Hehr.\,%.  lux  mca  est.  Et  Aposlolus  dicit :  Qui  quum 
sit  splendor  gloria^,  etc.  Imo  Pater,  et  Fi- 
lius,  et  Spiritus  Sanctus,  sunt  una  lux. 
Lux  ergo,  videlicet  Verbum  et  Sapientia 
Patris,  venit  in  m^mdum  per  mysterium 

Baruch  iii.  incamationis,  et  in  terris  visa  atque  cum  D 
hominibus  conversata  est  lux  ista,  assum- 
pta  humanitate  velata.  Christus  quoque  se- 

Joann.nL.o.  cundum  uaturam  assumptam.est  lux  inef- 
fabiliter  clarior  Apostolis,  quibus  dictum 

Maiih.  V,  est  :  Vos  estis  lux  mundi. 

Et  dilexerunt  homines  pro  majori  par- 
te,  non  tamen  omnes  simpliciter,  magis 
tenebras,  hoc  est  passiones  et  vitia  ratio- 
nem  obtenebrantia  atque  ad  infernales  te- 
nebras  perducentia,  quam  lucem,  id  est 
Christum,  seu  ejus  doctrinam  ac  virtutum 


14 


splendorem.  De  qualibus  scriptum  est  in 
Job  :  Ipsi  fuerunt  rebelles  lumini.  Qui-  /otxsiv.ia. 
cumque  praefert  concupiscentiam  rationi, 
carnalem  voluptatem  spirituali  consola- 
tioni,  bonum  creatum,  caducum  et  varia- 
bile,  bono  divino,  aeterno  et  infinito  :  iste 
diligit  tenebras  magis  quam  lucem.  Et 
qui  peccata  commissa  potius  vult  occul- 
tare  et  prosequi  quam  humiliter  confiteri, 
praefert  absconsionem  tenebrarum  suarum 
manifestationi  lucifluse  confessionis.  Ideo 
Salomon  in  Proverbiis  testatur  :  Qui  abs-  Prm- 
condit  scelera  sua,  non  dirigetur  ;  qui  "^"'' 
autera  confessus  fuerit  et  reliquerit  ea, 
misericordiam  consequetur.  Et  sanctus 
Job  :  Vias  (inquit)  meas  in  conspectu  ejus  /o6xiu,i5, 
arguam,  et  ipse  erit  salvator  raeus.  Erant 
enim  eorum  mala  opera,  id  est  vitiosa  : 
sicque  ex  electione  mali  et  habitu  vitioso 
peccabant,  gloriantes  in  malis,  suisque 
iniquitatibus  firmiter  adhaerentes.  —  Sed 
quum  dicat  DionysiuSjXemo  respiciens  ad  DeDivin. 
malura  operatur,  et  nihil  appetitur  nisi  °°'°*^"' 
bonum,  quomodo  potest  quis  plus  diligere 
tenebras  quam  lucem,  seu  vitiura  quam 
virtutera  ?  Et  respondendum,  quod  nemo 
respiciens  ad  malum,  operatur  illud,  id 
est,  non  perpetrat  nec  appetit  malum,  nisi 
sub  ratione  alicujus  boni  apparentis,  ut- 
pote  delectabilis,  vel  utilis.  Propter  quod 
Salomon  ait  :  Via   stulti   recta  in  oculis  Prov.xu, 

15. 

ejus. 

Omnis  enim  qui  male  agit,  non  solura 
ex  infirmitate,  vel  ex  ignorantia.  sed  ex 
certa  malitia  seu  habitu  pravo,o<ijV  lucem, 
id  est  justitiam  veramque  doctrinam,  et 
etiam  Christura,  quera  aliquo  raodo  vellet 
non  esse,  ut  possit  pcenas  futuras  evadere, 
et  non  venit  ad  lucem,  id  est  ad  peccato- 
rum  suorum  salutarera  ac  lucidara  confes- 
sionera ;  vel,  non  venit  in  publicum,  ex 
verecundia  et  tiraore  poenarura  ;  ut  non 
arguantur,  id  est,  reprehendantur  seu 
corrigantur  a  praelatis  et  justis  horainibus, 
opera  ejus  tenebrosa. 

Sed  his  contrariari  videtur  quod  asserit 
Isaias  :Peccatura  suum  quasi  Sodoma  prae-  /*.  m,  s. 
dicaverunt,  nec  absconderunt.  Et  obstinato 


I 


i 


FERIA    SECU.NDA    PENTECOSTES. 


ENARR.\TIO    IN   EVANGELILM 


109 


12 


^fr.  III,  3.  populo  loquitur  Jeremias  :  Frons  mulieris 
meretricis   facta  est  tibi,  noluisti  erube- 
Pror.  11,14.  scere.  Tales  utique,testante  Salomone,  Lae- 
Eeeie.yiu,  taotur  quum  malefecerint,  et  sine  timore 
"■  perpelrant  mala.  Veniunt  ergo  ad  publi- 

cum,  et  in  praesentia  hominum  peccare 
non  erubescunt.  —  Et  respondendum, 
quod  verba  praeinducta  universaliter  vera 
sunt,  sed  de  diversis  generibus  male  agen- 
tium.diversimode  verificantur.Aliqui  enim 
adeo  mali  sunt,  ut  respuant  increpari,  jux- 
.4».o*v,io.  ta  illud  -\mos  :  Odio  habuerunt  corripien- 
tem.Isti  publice  peccant,et  saepe  peccasse 
se  jactant.  Alii  sunt  hypocritae,simulatores 
et  callidi,  humana  vituperia  magis  quam 
divinum  judicium  formidantes.  Isti  pec- 
Ephft.  V,  cant  in  abditis,  dicente  Apostolo  :  Quae  in 
occulto  fiunt  ab  ipsis.  turpe  est  dicere. 
Alii  sunt  famuli  Dei,  sed  imperfecti,  non 
ambulantes  timorate  et  satis  soUicite  co- 
ram  Deo,  sed  cum  observantia  debitorum 
seu  praeceptorum  contenti.  Isti  multa  ve- 
nialia  faciunt  in  secreto,  quae  nequaquam 
facerent  praesentibus  aliis ;  et  interdum 
non  veniunt  ad  lucera  ex  verecundia,  ne 
confundantur.  Unde  quicumque  peccat, 
aliquo  modo  odit  lucem  et  refugit  eam, 
loquendo  de  peccatis  a  quibus  homo 
merito  denominatur  peccator.  Nihiio  mi- 
nus  sunt  aliqui  viri  virtuosi  tam  ferven- 
tes  et  humiles,  quod  semper  parati  sunt 
increpari,  et  cupiunt  sua  peccata  mani- 
festare,  correctionemque  pati  pronissimi 
sunt. 

Qui  autem  facit  veritatem  doctrinae  et 
vitae  atque  justitiae,  id  est,  qui  vera  loqui- 
tur,  et  eadem  operatur,  justitiamque  se- 
ctatur.  Triplex  enim  est  veritas,  scilicet 
doctrinae,  vitie,  et  justitiae;  et  quaelibet 
harum  est  suo  modo  facienda.  Ve/iit  ad 
lucem,  id  est,  apparere  non  erubescit,  lu- 
eem  sapientiae  sequitur,  et  coram  aliis 
exemplarem  se  exhibet,  ut  manifestentur 
opera  ejus  ad  gloriam  Dei  aedificationem- 
que  proximi,  quia  ia  Deo  sunt  facta,  id 
est  secundum  voluntatem  Dei,  quae  nobis 
in  Scripturis  declaratur.  Istud  prscipue 
verum  est  de  operibus  bonis  ad  quie  ali- 


A  quis  obligatur.  quae  nullam  singularitatem 
praetendunt,  et  sine  nota  vanitatis  possunt 
manifestari.  De  his  enim  ait  Salvator  :  Sic  Mauh.^, 
luceat   lux   vestra   coram    hominibus,   ut  "' 
videant  opera  vestra  bona,  et  glorificent 
Patrem  vestrura  qui  in  coelis  est. 

Sed  si  omnis  qui  facit  veritatem  ve- 
nit  ad  lucera  ut  manifestentur  opera  ejus, 
quid  est  quod  aliqui  de  bonis  actibus 
verecundantur  ?  Sunt  enim  nonnulli,  qui 
si  a  suis  consortibus  inveniantur  orare, 
confiteri,  vel  aliquid  devotionis  peragere, 

B  erubescunt,  cupientes  latere,  non  tam  ex 
humilitate.quam  ex  humano  rubore.Porro 
sunt  aliqui  solitarii  et  inclusi,  optiraae  vi- 
tae,  qui  nunquara  in  publicum  veniunt. 
Et  multi  ex  vera  humilitate  abscondunt 
bona  quae  operantur.  Unde  et  Christus  ju- 
bet  in  cubiculo,  id  est  in  loco  absconso,  ihid.  vi.  6. 
orare.  Et  rursus  :  Videte  (ait)  ne  justitiara  md.  i. 
vestrara  faciatis  corara  hominibus,  ut  vi- 
dearaini  ab  illis. 

Dicendum,  quod  verba  haec  evangelica 
verissima  sunt  atque  pulcherrima,  sed  de 

C  diversis  justorum  generibus  verificantur 
variis    raodis.   Primo   enira    universaliter 
verura  est,  quod  quicuraque  facit  verita- 
tem,  id  est,  meritorie  operatur,  venit  ad 
lucem,  quae  Christus  est,  ut  raanifestentur  yoann.ix,5. 
a  Christo  opera  ejus  in  die  judicii,  quandc 
laus  erit  unicuique  a  Deo,  et  ut  Christus  icor.iv.o. 
confiteatur  eum  coram  Patre  suo  ccelesti.   Matih.  .\, 
Rursus,  quicumque  sic  agit,  venit  ad  lu-  ^-- 
cem,  id  est  ad  rectae  rationis  judicium,  ut 
raanifestentur  opera  ejus  pro  loco,  causa 
et  terapore,  scilicet  quando  ratio  dictat,  et 

D  caritas  exigit.  Qui  vero  de  actibus  bonis 
non  excedentibus  comniunem  devotionem 
verecundantur,  sunt  horaines  pusilli  et 
iniperfecti,  qui  appreheudunt  bouum  ho- 
nestum  sub  ratioue  rei  turpis,  in  quautura 
formidant  propter  bona  opera  derideri.So- 
litarii  autem  veniunt  ad  lucem  interio- 
rera,  quamvis  non  veniunt  ad  humanos 
adspectus.  Porro  verba  Salvatoris  intelli- 
genda  sunt  quantum  ad  intentionem,  vide- 
licet,  ut  non  oremus  iiec  bona  agamus  ad 
hunc  finem,  quateuus  videamur  et  com- 


110 


FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES. 


SERMO  SECUNDUS 


10 


mendemur   a    proximis,    sed  ad   gloriam  A 
Dei,  propriamque  salutem,  et  proximorum 
sedificationem. 

Elucescit  ex  his,  quod  justitia  est  res 
audax,  secura,  fiducialis,  jucunda  et  victo- 
riosa.  Injustitia  vero  contrario   modo   se 

Sap.  XVII,  habet.  Propter  quod  scriptum  est  :  Quum 
sit  timida  nequitia,  dat  testimonium  con- 
demnata ;  semper  enim  prsesumit  saeva, 
perturbata  conscientia.Hinc  etiam  Job  ait: 

./o4xv,2i.  Sonitus  terroris  semper  in  auribus  impii ; 
et  quum  pax  sit,  ille  insidias  suspicatur. 
Prov.      Nec  dissonat  quod  Salomon  adstruit:Fugit  B 

XXVIII      1 

'  ■     impms  nemine  persequente;  justus  autem 

quasi  leo   confidens  absque  terrore  erit. 

ifom.xiii,3.  Ideo  dicit  Apostolus  :  Vis  non  timere  pote- 

statem  ?  fac  bene,  et  habebis  laudem  ex 


ea.Propterea  quoque  ait  Philosophus,quod 
qui  bene  se  habent  in  divinis,  sunt  meli- 
oris  fiducise.  Audiamus  vocem  justi  ve- 
nientis  ad  lucem,  et  sciemus  quanta  sit 
securae  mentis  fiducia.  Ecce  apud  Isaiam 
ait  vir  justus  :  Juxta  est  qui  justificat  me,  /s.l,  8,o. 
quis  contradicit  mihi?  Stemus  simul :  quis 
est  adversarius  meus?accedat  ad  me.  Ecce 
Dominus  Deus  auxiliator  meus,  quis  est 
qui  condemnet  me  ?  Tales  fuerunt  marty- 
res  sancti,  qui  facientes  veritatem  legis  et 
fidei  christianse,  venerunt  ad  lucem,  quo- 
niam  non  erubuerunt  Christum  ejusque 
sermones,  sed  confessi  sunt  eum  coram  Matth.x, 
hominibus  :  ideo  Christus  confitetur  eos  " 
coram  Patre  suo,  sicque  manifestat  eorum 
opera  bona. 


SERMO   SECUNDUS 


QUAM   SIT   DESmERABlLIS   AMABILISQUE   PULCHRITUDO   ATQUE   BONITAS   DEI,   ET   QUAM   SINT 
STULTI  AG   IMPII,  QUI  EJUS  AMORI  QUIDPIAM  EX  CREATURIS  ANTEPONUNT. 


SJC  Deiis  dilexit  mundum,  ut  Filium  C 
suum   unigenitum   daret,    ut    omnis 
qui  credit  in  eum,  nonpereat,  sed  habeat 
vitam  mternam.  Joann.  iii,  16. 

Quum  nihil  magis  sit  homini  naturale, 
quam  amantem  redamare,maxime  diligen- 
dus  est  Deus,  qui  nos  immenso  ac  infinito 
amore  prior  dilexit,  in  tantum  etiam  ut 
Filium  suum  daret  unigenitum,  ut  omnis 
qui  credit  in  illum,  non  pereat,  sed  habeat 
vitam  seternam.  Multa  sunt  quse  nos  exci- 
tare  debent  ad  amandum  Deum  super  om- 
nia.  Nam  quum  unumquodque  tanto  ama-  D 
bilius  desiderabiliusque  consistat,  quanto 
fuerit  melius,  virtuosius,  sanctius  sive 
perfectius,  itemque  spirituali  decore  orna- 
tius  :  nonne  Dominus  Deus  noster  omnipo- 
tens,  Deus  gloriosus  et  adorandus,  Deus 
sublimis  et  benedictus,  qui  est  bonitas 
pura,  virtus  immensa,  sanctitas  infinita, 
superessentialis  et  absoluta  perfectio,  fon- 


tana,  idealis,  simplicissima  atque  mundis- 
sima  pulchritudo,  qui  est  toto  universo  in 
infinitum  praestantior,  speciosior,  poten- 
tior,  dulcior,  cujus  beatitudo  et  gloria  est 
omnifarie  interminata,  cujus  opulentia, 
sapientia,  excellentia,  liberalitas  ac  liber- 
tas,  pietas  ac  potestas,  nullum  prorsus 
limitem,nullum  penitus  finem  suscipiunt, 
sortiuntur  ac  habent  :  nonne  utique  Deus 
iste  superdignissimus,  est  toto  mundo  et 
cunctis  et  singulis  in  eo  contentis,diIigibi- 
lior,  appetibilior  atque  suavior?  Quumque 
sic  esse  nemo  fidelium  ambigat,  conside- 
ret  homo  quam  inexplicabilem  irreveren- 
tiam  injuriamque  exhibeat  Deo  rationalis 
creatura,  dum  rebus  istis  terrenis,  carna- 
libus,  vanis,  corporalibus,  sensibilibus  et 
caducis,  imo  et  comparatione  divinorum 
bonorum  vilissimis,  magis  afficitur  et  ad- 
hseret,  magis  unitur  et  intendit,  quam  Deo 
altissimo,  bono  tam  infinito,  pra?stantissi- 


FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES.  —  SERMO  SECUNDUS 


111 


mo  et  praeclaro,  ciijus  respectu  totus  mun-  A 
/s.  XI.,  15.  dus  esl  qiiasi  pulvis  exiguus.  Nonne  quo- 
darnmodo  inlinitam  irreverentiam  exhibet 
Deo,  dum  ci  ista  praofert  vanissima,  dum 
propriae  potius  quam  divinai  assentit  et 
paret  voluntati,  dum  carnalem  concupi- 
scentiam  amplius  quam  divinam  sequitur 
legem  (  Etenim  quanto  ilie  qui  pra^cipit 
major  est,  tanto  culpabilius  est  ei  non 
obedire.  Rursus,  quanto  aliquis  benefactor 
plura  aliquibus  beneficia  contulit,  tanto 
iniquius  est  ei  ingratum  exsistere;  impiis- 
simum  vero  est,  ei  etiam  mala  pro  bonis  B 
rependere. 

Si  itaque  scire  optamus  quam  enormia 
sint  nostra  peccata,  quam  inexcusabiiia 
atque  gravissima  ;  profunde  sagaciterque 
pensemus,  quse,  quanta  et  qualia  beneficia 
liberalissime  praestiterit  nobis  Dominus 
Deus  noster  dulcissimus.  Nonne  ipse  crea- 
vit  nos  ?  Ipse  utique  dedit  nobis  corpus  et 
Gen.1,27;  animam  rationalem,  quam  sua  imagine  in- 
"'  ••  signivit,  nosque  ad  suam  similitudinem 
/»s.vm,8,9.  condidit;  omnia  subjecit  sub  pedibus  no- 
stris,  oves  et  boves  universas,  insuper  et  C 
pecora  campi,  volucres  coeli  et  pisces  ma- 
ris ;  et  universa  bona,  tam  dona  naturse 
quam  munera  gratiae,  de  ejus  liberalitate 
sumus  sortiti.  Quoties  peccantibus  nobis 
pepercit?  Quam  frequenter  ac  diu  nos 
peccantes  sustinuit?  A  quantis  peccatis, 
damnis  atque  periculis  nos  prseservavit  ? 
Quot  et  quam  innumerabiles  nunc  seterna- 
liter  condemnavit,  qui  multo  minus  quam 
nos  miserrimi,  peccaverunt?  Sed  et  spe- 
cialia  beneficia  quse  singulis  est  largitus, 
quiiibet  vigilanter  perpendat,  cernetque  D 
quam  impius  sit,  et  quam  impiissime 
egerit,  tam  superbonum,  incomparabilem 
ac  liberalissimum  benefactorem  inhono- 
rando  ac  offendendo.  Pra?terea,  si  pense- 
mus  quam  incomparabilia  atque  immensa 
bona  promiserit  et  prseparaverit  nobis,  in- 
telligemus  lucidius  ingratitudinis  nostrae 
ineffabilem  enormitatem,  vitiorumque  no- 
strorum  intolerabilem  perversitatem,  cse- 
citatem  nostram  et  inconsiderationem  ni- 
miara  deplangemus. 


Denique,quo  quis  alium  amplius  prseve- 
nerit  in  amore,  eo  perversius  est  eum  non 
redamare.  Perversissimum  est  etiam  eum 
odire,  abjicere,  spernere,  seque  ab  ipso 
animo  avertere.  Ut  ergo  peccatorum  no- 
strorum  detestandas  ac  maledictas  malitias 
efficacius  intueamur,  diligentissime  per- 
pendanuis  quantum  cl  quam  incompre- 
hensibiliter  Deus  naturaliter  bonus  ac 
sanctus,  pra?venerit  nos  in  amore.  Ipse 
equidem  prior  dilexit  nos,et  dum  nondum  ijoann. 
creati  essemus,  ex  suo  ad  nos  praiveniente  '°'  *^' 
gratuito  ac  aeternali  amore  plasmavit  nos, 
nostram  assumpsit  naturam,  nobiscum 
conversari  dignatus  est,  suo  nos  pretiosis- 
simo  sanguine  a  morte  aeterna  et  ab  omni 
peccato  redemit,  se  ipsum  nobis  quotidie 
in  supermirabili  ac  superdignissimo  Sa- 
cramento  largitur,  intime  nobis  unitur,  a 
nobis  consecrari,  tractari,  sumi  non  dedi- 
gnatur  :  imo  inexcogitabili  caritate,  pietate 
ac  dignatione,  ut  ejus  corpus  sanguinem-  Joann. 
que  sumamus,  requirit  et  praecipit,  non  ' 
plane  ob  suam  indigentiam  aut  profectum, 
sed  ob  nostram  salutem  quotidianumque 
in  spiritualibus  commodum. 

Adhuc,  quo  quis  alium  plus  honorat, 
eo  gravius  eat  honoranti  vicem  non  red- 
dere,  indecentissimum  est  eum  etiam  in- 
honorare.  Quum  ergo  Deus  noster  tam 
multipliciter  honoraverit  humanum  ge- 
nus,  praesertim  in  supernaturalibus  donis 
atque  promissis,potissime  vero  per  nostrae 
naturae  hypostaticam  assuraptionem,exceI- 
lentissiraara  glorificationem,  ejusderaque 
super  oranes  angelicorum  ordines  agmi- 
num  elevationem ;  innotescit  quam  impi- 
issirae  egimus  Deum  inhonorando,  divinae 
majestatis  altitudinem  superexcelsam  non 
reverendo,  ejus  praeceptis  non  obediendo. 

Praeterea,  id  quoque  in  omnibus  his  rite 
pensandum  est,  quod  quanto  is  qui  bene- 
facit,  diligit  aut  honorat,  major  ac  melior 
est,  tanto  beneficia  ejus,  dilectio  ac  hono- 
ratio,  sunt  amplius  magni  pendenda  :  imo 
et  tanto  utique  amplius,  quanto  et  benefi- 
ciatus,  dilectus  ac  honoratus  fuerit  minor 
ac  vilior.  Quum  igitur  tara  iramensa  sit 


112 


FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES. 


SERMO  SECUNDUS 


Dei  benefactoris,  amatoris  honoratorisque 
nostri  majestas,  tam  veliemens  quoque 
nostra  declivitas,  elucescit  omnino,  quod 
nostra  peccata  ex  considerationibus  prse- 
inductis  causisque  prsefatis,  ex  omni  parte 
reddantur  enormia,  imo  gravissima.  Quam 
superinfinita  ergo  est  misericordia  Dei  su- 
per  genus  liumanum  et  super  nos  singu- 
los  ?  Et  revera  quam  mirabile  piissimum- 
que  exsistit,  quod  unquam  dignatur  illum 
ad  suara  recipere  caritatem  et  gratiam,  a 
quo  vel  semel  mortali  peccato  offensus 
est?Et  ecce  tam  incomprehensibiliter  pius 
et  bonus  est,  quod  seepius  eos  a  quibus 
pene  innumerabilibus  gravissimisque  pia- 
culis  est  offensus,  non  solum  dignatur  re- 
deuntes  ac  poenitentes  ad  veniam  gratiam- 
que  suscipere,  sed  et  misericordissime 
prsevenit  eos,  compungit,  immutat,  et  sibi 
familiarissimos  amantissimosque  consti- 
tuit,  et  quasi  secretarios  suos  facit.  In  qui- 
ijom.v, 20.  bus  impletur  illud  Apostoli:Ubi  abundavit 
delictum,superabundavit  et  gratia.O  quam 
magna  et  supermagna  est  misericordia  Dei 
super  electos!  Reprobos  quoque  citra  con- 
dignum  deserit  in  prsesenti,  et  citra  con- 
dignum  punit  eosdem  in  supplicio  in- 
fernali. 

Praeterea,  quum  juxta  prajhabita,  tam 
incomparabiliter  ac  infinite  major,  amoe- 
nior,  dulcior,  amabilior  sit  pulchritudo 
supersancti  et  supermundissimi  Dei,quam 
totius  universi;quam  insensata  sunt  corda 
hominum  mundanorum,  qui  rerum  crea- 
tarum  magis  quam  Creatoris  pulchritudi- 
nem  diligunt,  qui  miserse  mortalis  pecca- 
tricisque  carnis  mox  periturum  decorem 
potius  quam  divini  vultus  invariabilem 
speciositatem  desiderant,  qui  in  mundi 
specie  amplius  quam  in  Greatoris  venu- 
state  exsultant !  Viles  omnino  obtenebrati- 
que  sunt,qui  corporis  sui  morituri  ornatui 
magis  quam  immortalis  suee  animse  deco- 
rationi  intendunt,  qui  amplius  student  aut 
cupiunt  se  extrinsecus  coram  hominibus 
adornare,  quam  intus  coram  Deo  a  vitiis 
se  purgare  ;  qui  carnem  suam  immundam 
ac   foetidam  satagunt   delicate   nutrire  et 


A  expolire,  animam  autem  rationalem  ac  no- 
bilem  non  cessant  quotidie  male  vivendo 
deturpare,  Isedere  et  necare,  omnique  spi- 
rituali  alimento  privare.  Tales  sunt  omnes 
qui  in  peccato  mortali  exsistunt.  Qui  enim 
mortaliter  peccat,  a  summo  et  incommu- 
tabili  bono  se  avertit,  atque  ad  caduca  et 
vana  mentem  suam  convertit,  sicque  rei 
creatse  inhseret  finaliter,scilicet  plus  quam 
Deo,  et  fruitur  ea  :  quod  totum  est  contra 
ordinem  aequitatis,  eo  quod  solo  Deo,  in  c/".  t.xix, 
quo    dumtaxat   salus   rationalis   creaturse '^"^^®'*' 

B  consistit,fruendum  sit,ceteris  autem  uten- 
dum  tanquam  mediis  ad  finem  illum  sal- 
vificum,  Deum  sublimem  et  benedictum. 
Res  ergo  creata,  terrena,  corporea,  tantum 
ametur,  quseratur,  in  usum  veniat,  quan- 
tum  utilis  seu  necessaria  est  ad  increati  ac 
summi  boni  adeptionem  salutarem  :  non 
amplius  neque  minus. 

De  hoc,  libro  primo  de  Doctrina  chri- 
stiana  loquitur  Augustinus  :  Res  alise  sunt    cap.  3. 
quibus  fruendum,  alise  quibus  utendum. 
Illse  quibus  fruendum  est,  beatos  nos  fa- 

C  ciunt ;  istis  quibus  utendum  est,  tenden- 
do  ad  beatitudinem  adjuvamur,  et  quasi 
adminiculamur,  ut  ad  illas  quse  beatos 
nos  faciunt,  pervenire  eisque  inhserere 
possimus.  Nos  vero  si  eis  quibus  utendum 
est  frui  voluerimus,  impeditur  cursus  no- 
ster;  et  via  ad  Deum,  inferiorum  rerum 
amore  impeditur.  Frui  est  enim,  amore  cap.  4. 
inhserere  alicui  rei  propter  se  ipsam  ;  uti 
autem  est,  quod  in  usum  venerit,  ad  id 
quod  amatur  obtinendum  referre,si  tamen 
amandum  est.  Nam  usus  illicitus,  abusus 

D  potius  nominandus  est.  Si  igitur  in  hujus 
mortalitatis  vita  peregrinantes,  ad  patriam 
beatitudinis  redire  volumus,  utendum  est 
hoc  mundo,  non  fruendum,  ut  de  corpora- 
libus  ac  temporalibus  rebus  seterna  ac 
spiritualia  capiamus.  Res  ergo  quibus  fru-  cip.  5. 
endum  est,  sunt  Pater  et  Filius  et  Spiritus 
Sanctus,  Trinitas  ipsa,  una  qusedam  sum- 
ma  res,  communis  omnibus  ea  iruentibus. 
Hinc  rursus  libro  prseallegato  Augusti- 
nus  hortatur  :  Quoniam  illa  veritate  fruen-  cap.  10. 
dum  est  quse  incommutabiliter  vivit,  pur- 


I 


FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES.  —  SEUMO  TEKTIUS  113 

gandus   cst  animus,  ut  perspicere   illam  A  itcmque  :  Pater  juste,  mundus  te  non  co-  Joann.xMi, 

lucem    valeat,   et    inhffirerc    perspecta;   ;  gnovit.  Joannes  quoquc  in  prima  sua  Ca-  ^^" 

quam   purgationem    quasi   ambulationem  nonica  :  Ipsi  de  mundo  sunt,  et  de  mundo  i/onnn.iv, 

quamdam  cl  peregrinationem  ad  patriam  loquuntur,  et  mundus  eos  audit.  ^" 

arbitramur.  Verum,  sicut  secundo  de  Do-  Postremo,  ne  taliter  de  hoc  mundo  si- 

ctrina  christiana  Augustinus  tcstatur, Deus  mus,  terrena  ac  temporalia  parvi  penda- 

videtur  ab  his  qui  huic  sseculo  moriun-  mus,  coelestibus  ac  divinis  jugiter  inten- 

tur.  Nam  in  tantiim  vident,  in  quantum  dere  enitamur,  atque  ad  increata,  aeternae 

moriuntur  saeculo  huic.   In  quantum  ve-  ac  adoranda^  pulchritudinis  felicem  jucun- 

ro  saeculo  vivunt,  non  vident.  Tales  sunt  dissimumque  adspectum  infatigabiliter  fe- 

omnes   mundani,   de   quibus   Augustinus  stinemus  :  ad  cujus  desideratissimam  vi- 

disseruit :  Quoniam  cupiditate  fruendi  cre-  sionem  post  hujus  finem  exsilii  nos  mox 
atura  pro  Greatore,  homines  configuran-  B  dignetur  perducere   Creator  omnipotens, 

tur  huic  mundo,  mundi  nomine  congru-  cui  cantamus  :  Educ  de  custodia  animam  p».  cxu,  8. 

entissime  appellantur.  De  quibus  ait  Sal-  meam  ad  confitendum  nomini  tuo;  et  de- 

./oaMn.xvu,  vator  ad  Patrem  :  Non  pro  mundo  rogo,  nuo,  Sitivit  in  te  anima  mea,  quam  multi- /'«.  lxii,2. 

^"  sed  pro  his  quos  dedisti  mihi  de  mundo;  pliciter  tibi  caro  mea. 


SERMO   TERTIUS 

DE    EMANATIONE   DIVINA   QUA   SPIRITUM   SANCTUM   VERUM   DEUM  CATHOLICA 
FIDES   A   PATRE   FILIOQUE   CREDIT   PROCEDERE. 


OUUM  venerit  Paracletus,  quem  ego  C  in  amante,  eo  quod  divina  bonitas,  quae 

mittam  vobis  a  Patre,  Spiritum  ve-  est  ipse  Deus,  sit  proprium  objectum  di- 

ritatis,  qui  a  Patre  procedit ,  ille  testimo-  vinae  voluntatis. 

nium  'perhihehit  cle  me.  Joann.  XV,  26.  Denique  intellectum  ut  in  intelligente 

In  quacumque  natura  est  intellectus,  in  exsistens,  intentio   quaedam  est,  verbura 

ea  est  et  voluntas.  Objectum  namque  vo-  ac  ratio  intelligentis.  Non  enim  aliter  in- 

hintatis  est  bonum  intellectum.  Nam  sicut  tellectum   est   in  intelligente,  nisi   prout 

in  re  naturali  formam  consequitur  incli-  concipitur  ab   intellectu.    Concipitur  au- 

natio  quaedam  ad  proprium  bonum,  finem  tem,  in  quantum  intellectus  aliquid  intra 

ac  perfectionem,  quae  naturalis  appetitus  se  dicit  de  re  intellecta.  Hoc  autem  quod 

dicitur ;  sic  in  natura  intellectuali  ex  ap-  de  intellecto  dicit  et  concipit,  est  verbum 

prehensione  formae  inteiligibilis  oritur  in-  intelligentis.  Sed  intellectum  ut  in  intelli- 

clinatio  ad  id  quod  intelligitur,  secundum  D  gente  acceptum,  seu  verbum  tale  de  intel- 

quod  ipsum  concipitur  ut  bonum  et  con-  lecto  conceptum,  in  humano  intellectu  non 

veniens.  Haec  autem  inclinatio  dicitur  ap-  habet  esse  naturale,  sed  intentionale  dum- 

petitus  intellectualis,  ad  voluntatem  spe-  taxat,  quod  est  species  ac  similitudo  intel- 

ctans. Sicut  igitur  Deus  est  in  se  ipso  sicut  lecti  stans  in  lumine  intellectus.  Non  est 

intellectum  in  intelligente,  eo  quod  divina  itaque  intellectum  ut  in  mente   hominis 

essentia  seu  veritas,  quae  Deus  est,  sit  di-  conceptum,  et  ut  in  se  ipso  subsistens,  ha- 

vini  intellectus  objectum ;  sic  prorsus  ne-  bens  esse  ejusdem  rationis  et  naturae.  Ver- 

cesse  est  ut  Deus  sit  in  se  ipso  ut  amatum  bum  autem  divini  intellectus  habet  verum 

T.  32.  8 


114 


FERIA   SEGUNDA   PENTECOSTES. 


SERMO   TERTIUS 


*  inlelli- 
genlis 


*  inlelli- 
genlis 


esse  naturale,  et  substantialiter  identifica-  A 
tum  cum  esse  paterni  intellectus.  Constat 
igitur,  quod  verbum  humani  intellectus 
dicat  quid  actualiter  superadditum  rei  in- 
tellectsB.  Verbum  vero  divinae  mentis  nil 
superaddit  accidentale  ei  cujus  est  ver- 
bum,  de  quo  profertur.  Ratio  autem  ho- 
rum  est,  quia  divinus  intellectus  est  purus 
et  supersimplex  actus,  in  quo  uniformiter 
unum  sunt  esse  et  intelligere ;  hoc  vero 
creatis  intellectibus  non  convenit.  Sicut 
proinde  intellectum  ut  in  intelligente  con- 
ceptum,  est  verbum  intellectus*;  sic  ama-  B 
tum  ut  in  amante  exsistens,est  sicut  amor 
quo  in  amatum  tendit  amans.  Amatum 
nempe  est  in  voluntate  sicut  terminus  mo- 
tus  in  principio  motivo  :  perficitur  enim 
voluntas  per  hoc  quod  copulatur  amato  in 
quod  tendit.Non  autem  tendit  in  amatum, 
nisi  propter  proportionem  quamdam  et 
convenientiam  in  amalo  consistentem  al- 
liciatur  ab  amato.  Amatum  ergo  ut  in 
amante  consideratum,  inclinat  et  movet 
amantem  ut  in  amatum  se  transferat.  Hoc 
autem  quod  movet  et  intrinsecus  impellit  C 
amantem  in  amatum,  est  amor.  Datur  igi- 
tur  quod  esse  amati  in  amante,  est  amor 
qui  intrinsecus  movet  amantem  in  ama- 
tum  :  sicut  esse  intellecti  in  intelligente, 
est  intentio  ac  verbum  intellectus  *. 

Amor  denique  a  voluntate  procedit,  in 
quantum  illa  mota  est  et  quasi  attracta 
ab  amabili,  quod  est  bonum  intellectum. 
Bonum  porro  intellectum,  in  quantum  in- 
tellectum,  est  verbum  intellectus.  Procedit 
igitur  amor  tam  ex  voluntate  quam  ex 
verbo,  quoniam  nihil  amamus  nisi  verbo  D 
cordis  concipiamus  illud  esse  amabile.  Re- 
linquitur  ergo  quod  amor  qui  in  Deo  est, 
quem  Spiritum  Sanctum  dicimus,  non 
tantum  a  Patre,  sed  etiam  a  Filio  procedit. 
Filius  etenim  Patris,est  verbum  illud  quod 
Pater  de  se  ipso  concipit.  De  se  autem 
concipit,  quod  sit  summa  et  supereminens 
bonitas.  Illa  ergo  interna  dictio  qua  Pater 
de  se  intra  se  profert  se  esse  puram  boni- 
tatem,  est  Verbum  ejus.  Ex  hoc  vero  quod 
Deus   talem   se   agnoscit,   procedit   amor 


ejus,  quo  se  ipsum  et  propriam  bonitatem 
primo  et  principaliter  amat.  Divina  enim 
bonitas  est  proprium  divinse  voluntatis 
objectum. 

Hinc  elucescit,  quod  eo  ipso  necesse  est 
Spiritum  Sanctum  a  Filio  procedere,  quod 
procedit  a  Patre.  Spiritus  Sanctus  ergo  per 
voluntatem  procedit  ab  utroque,  sicut  et  a 
solo  Patre  procedit  Filius  per  intellectum. 
Enimvero  sicut  Dei  intelligere,  est  ejus 
esse,  sic  et  divinum  velle,  est  Dei  esse. 
Amatum  autem  est  in  amante,in  quantum 
actu  amatur ;  actu  autem  amatur,  secun- 
dum  quod  ejus  amor  est  in  amante.  Sed 
in  Deo,  amare  est  velle  quoddam.  Velle 
quoque  Dei,  est  suum  esse.  Esse  ergo  Dei 
quo  est  in  sua  voluntate,  quod  per  amo- 
rem  explicamus,  non  est  esse  accidentale, 
sed  est  esse  verum  et  naturale,  sicut  et 
esse  Verbi.  Deus  ergo  ut  in  sua  voluntate 
exsistens,  est  vere  et  substantialiter  Deus. 
Amor  ergo  seu  Spiritus  Sanctus,  est  sub- 
sistens  Deus  :  quippe  amor  hic  divinus, 
quo  Deus  se  et  cuncta  diligit,  Spiritus  apte 
appellatur.  Amor  quippe  est  vis  qusedam 
motiva  et  impulsiva  amantis  in  amatum, 
ut  dictum  est.  In  viventibus  autem  impul- 
sus  talis  intrinsecus  ad  spiritum  pertinet : 
ideo  amor  divinus,  Spiritus  dlcitur.  Rur- 
sus,  spiritus  dictus  est  qui  ab  homine  pro- 
cedit,  et  sine  quo  homo  vivere  omnino 
non  potest.  In  eo  igitur  quod  hic  amor 
Dei,  Spiritus  nominatur,  seterna  ipsius  ab 
eis  quibus  coaeternus  est  personis  proces- 
sio  designatur. 

Insuper  Spiritus  Sanctus  ita  dictus  est, 
quoniam  ipse  est  quo  sanctissima  Deitas 
amatur.  Constat  equidem  quod  verbum  ab 
intellectu,  amor  vero  a  voluntate  emanet. 
In  Deo  autem  identificatur  intellectus  et 
voluntas.  Etenim  in  personis  non  multi- 
plicatur,  sed  est  in  eis  una  natura,  virtus, 
et  aequalis  perfectio.  Deus  quippe  est  in 
se  sicut  intellectum  in  intelligente,  in 
quantum  se  ipsum  intelligit ;  et  hoc  quod 
de  se  intelligit,  est  Verbum  ejus.  Non  au- 
tem  intelligit  de  se  vel  minus,  vel  aliud 
quam  cst  :  neque  ergo  Verbum  ejus  est 


1 


FERIA   SECUNUA   PENTKCOSTES.    —   SEUMO   TERTIUS 


MS 


aliud  quam  Deus,  neque  Deo  minus.  Ne-  A  qui  de   Spiritu   Sancto  sicut  de  persona 
que  ergo  plura  Verba  possunt  in  Deo  esse,      aliqua  vere  subsistenti. 
quum  uno  Verbo  plene  dicat  quidquid  in  Quod  auteni  Spiritus  Sanctus  sit  verus 

se  concipit.  Perfcctio  porro  intcliectus  con-      Dcus,  ostendi  potest  ex  evidentibus  Scri- 
sistit  in  assiinilatione  intelligentis  ad  intel-      ptune   testimoniis.  Comprehendere  enim 
ligibile,  quse  est  per  hoc  quod  similitudo      omnia  prolunda  Dei,  soli  Deo  proprium  (cv.u.io. 
intellecti  inest  intelligenti.  Oportel  igitur      est,  sicut  s»pe  ostensum   est.  Sed  juxta 
ut  similitudo  divini  intelligibilis,  quod  est      Apostolum,  Sicut  nullus  novit  quse  sunt  iimi.  ii. 
essentia   divina,   insit  divino   intellectui.      hominis  nisi  spiritus  hominis  qui  in  ho- 

inine  est,  ita  et  qu»  sunt  Dei  nemo  cogno- 
vit  nisi  Spiritus  Dei.  Ex  his  autem  verbis 
Apostoli  adhuc  aiia  ratio  formari  potest. 


Verbum  ergo  divini  intellectus  procedit 
secunduin  rationem  similitudinis.  Et  di- 
ctum  est,  quod  in  identitate  naturap  pro- 


egrcditur 


secundum    similitudi- 
,  vocatur  filius,  et  gigni  dici- 


deat.  Quod  vero  in  viventibus  ex  substantia  B  Nam  secundum  comparationem  Apostoli, 

Spiritus  Dei  se  habet  ad  Deum,  sicut  spi- 
ritus  hominis  se  habet  ad  hominem.  Spi- 
ritus  autem  hominis  est  homini  intrinse- 
cus,  et  aliquid  ejus,  neque  est  naturae 
extraneae  ab  homine.Spiritus  ergo  Sanctus 
non  est  natur»  extraneae  a  Dco,  non  igitur 
est  creatura.  Praeterea,  creationem  rerum 
non  consuevit  Scriptura  alicui  attribuere 
nisi  Deo.  Creare  autem  proprium  est  Deo, 
cujus  solius  vita  prorsus  illimitata  est.  Sed 
Spiritui  Sancto  attribuit  Scriptura  rerum 


alterius 
nem  naturse 
tur.  Amatum  autem  est  in  amante,  non  se- 
cundum  similitudinem  speciei,  sed  sicut 
terminus  in  principio  motivo.  Amatio  ita- 
que  perficitur,  non  in  similitudine  aman- 
tis  cum  amato,  sed  potius  in  attractione 
quadam  amantis  ab  amato,  et  motione 
unius  in  aliud  ac  mutua  conjunctione. 

Spiritus  ergo  Sanctus,  qui  ut  amor  pro- 
cedit,filius  non  est,  licet  ex  substantia  spi- 


rantis  effluat.Nam  filius  non  est  nisi  quod  C  creationem,  quemadmodum  in  Psalmo  di- 


gignitur.  Quod  autem  gigni  dicitur,  proce- 
dit  secundum  similitudinem  speciei,et  non 
secundum  rationem  tendentiae  in  alterum, 
seu  attractionis  ab  alio,quomodo  jam  pau- 
lo  ante  claruit  procedere  Spiritum  San- 
ctum,  qui  per  modum  amoris  emanat.  Ad- 
huc  major  similitudo  Patris  exprimitur  in 
Verbo,  quam  in  Spiritu  Sancto  :  datur 
nempe  Verbo,  ut  cum  Patre  Spiritum  San- 
ctum  a  se  procedentem  habeat.  Unde  etiam 
potius  quam  Spiritus  Sanctus,  tam  Filius 


ctum  est :  Emittes  Spiritum  tuum,et  crea-  y^.  cui,  30. 
buntur.  Et  Job  ait  :  Spiritus  Dei  fecit  me.  ^oAxxxui, 
Amplius,  in  Actibus  dicit  Petrus  :  Anania,  *•   ,     , 

*^  ■  '     Act.  V,  3. 

cur  tentavit  Satanas  mentiri  te  Spiritui 
Sancto?  Deinceps  subdit  :  Non  es  (inquit)  ibid.i. 
mentitus  hominibus,  sed  Deo.  Aperte  ergo 
Spiritus  Sanctus  appellatur  Deus.  Adhuc, 
omnis  essentia  creata,  finita  est.  Replere 
autem  omnia,  soli  Deo  competit,  dicente 
Propheta  in  persona  Dei  :  Coelum  et  ter-  je,. 
ram  ego  impleo.  Spiritui  autem  Sancto  hoe  -*■ 


XXIII, 


quam  imago  Patris  congruenter  dictus  est.  D  ipsum  invenitur  in  Scripturis  attribui.  In 


Malth. 
xxviii,  19. 


Joann.  xv, 
26. 


Denique  quod  in  divinis  non  dumtaxat 
Patrem  Filiumque  oporteat  confiteri,  sed 
etiam  Spiritum  Sanctum  tanquam  perso- 
nam  tertiam,  ex  eo  quod  in  Matthseo  dixit 
Salvator,  elucescit.  Dicit  enim  :  Euntes 
docete  omnes  gentes,  baptizantes  eos  in 
nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti. 
Et  alibi  dictum  est  :  Quum  venerit  Para- 
cletus,  quem  ego  mittam  vobis  a  Patre, 
Spiritum  veritatis,  qui  a  Patre  procedit. 
Unde  palam  est,  Scripturam  santtam  lo- 


Psalmo  enim  dictum  est  :  Quo  ibo  a  Spiri-  Ps.cxxxvm 
tu  tuo,et  quo  a  facie  tua  fugiam?Si  ascen-  "'^- 
dero,  etc.  Rursus  in  libro  Sapientise  scri- 
bitur  :  Spiritus   Domini   replevit   orbem  sap.  i,  7. 
terrarum. 

At  vero  quod  Spiritus  Sanctus  non  sit 
ministerialiter  operans,  velut  Patre  minor 
ac  Filio,  ex  dicto  Apostoli  quod  ad  Corin- 
thios  scribens  ait,  palam  erit.  Illic  enim 
connumeratis    diversis   differentiis   dono-  iCor.xii,4 

cl  scri 

rum  Dei,  de  quibus  dixit,  Idein  autem  Deus,   /t.v.  c. 


116 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


11 


qui  operatur  omnia   in   omnibus  ;  paulo  A 

I  Co)-.  xii,  post  subdit  :  Haec  omnia  operatur  unus 

atque  idem  Spiritus,dividens  singulis  pro- 

ut  vult.  ]n  hoc  ergo  quod  eadem  opera 

adscribit  Deo  et  Spiritui  Sancto,  et  quod 

Spiritum  Sanctum  contestatur  operari  sic- 

ut  vult,  patenter  manifestat  Spiritum  San- 

ctum  Deum  esse,  et  non   ministerialiter 

agere.  Enimvero  quod  Spiritus  Sanctus  sit 

subsistens  persona,  a  Patre  Filioque  sup- 

positaliter  distinctus,hinc  innotescit,quod 

joann.  xv,  Spiritus  Sanctus  perhibetur  a  Patre  proce- 

26;  XVI, u.  dere,et  accipere  de  eo  quod  est  Filii.  Etiam  B 


in  prima  epistola  Joannis  dicitur  :  Tres  i/oann.v, 
sunt  qui  testimonium  dant  in  ccelo,  Pater,  " 
et  Verbum,  et  Spiritus  Sanctus.  In  quo  sa- 
tis  claret  Spiritum  Sanctum  ejusdem  esse 
naturse  cum  Patre  et  Filio,  et  tamen  per- 
sonaliter  distingui  ab  eis.  Et  si  quis  ca- 
lumniator  obviet,  et  dicat  non  esse  idem 
Spiritum  Sanctum,  hic  convinci  potest  ex 
eo  quod  in  Matthseo  Salvator  dixit  :  Non  Matih.  x, 
estis  vos  qui  loquimini,  sed  Spiritus  Patris 
vestri  qui  loquitur  in  vobis.  In  Marco  au- 
tem  loco  horum  scriptum  est  :  Non  estis  Marc.xw, 
vos  loquentes,  sed  Spiritus  Sanctus. 


20. 


li. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   EXCELLENTIA   AC   PR^CONIO   CARITATIS,   ET   EADEM  QUOMODO   ERGA 
DEUM   PROXIMUMQUE   EXHIBENDA   SIT, 


H 


OC  mandatum  habemus  a  Deo,  ut  qui 
diligit  Deum,  diligat  et  fratrem  su- 
um.  I  Joann.  iv,  21. 

Inter  omnes  virtutes  et  habitus  animse, 
caritas  summa  ac  dignissima  est,  omnium- 
que  virtutum  vita,  regina,  mater,  impera- 
trix,  forma  et  finis.  Quumque  prsecepta 
dentur  de  vitiis  evitandis  et  virtutibus  ex- 
ercendis,  constat  quod  exercitatio  c^ritatis 
sit  finis  et  consummatio  ceterarum  cun- 
ctarum  virtutum,  et  actionum  seu  exerci- 
tiorum  earum,  imo  et  omnium  prsecepto- 
rum  :  ita  quod  omnium  aliarum  virtutum 
actus  et  opera  ad  hoc  ordinare  debemus, 
ut  per  ea  in  Dei  actuaii  amore  crescamus 
ac  fortius  accendamur,  et  in  ipsa  quoque 
habituali  caritate  roboremur  ac  stabilia- 
mur.  Hinc  ad  Timotheum  ait  Apostolus  : 
1  rim.  1,5.  Finis  prsecepti  est  caritas  de  corde  puro 
et  conscientia  bona  et  fide  non  ficta.  Finis 
quippe  prsecepti,  id  est  finalis  perfectio  et 
consummatio  ultima  legis  divinse,  et  om- 


C  nium  praeceptorum  utriusque  Testamenti, 
est  caritas,  hoc  est  actualis  dilectio  Dei, 
procedens  de  corde  puro  et  appetitu  intel- 
lectivo,  seu  voluntate  a  passionibus  vitiis- 
que  purgata;  et  conscientia  bona,  id  est 
cognitione  intellectus  sincera;  et  fide  non 
ficta,  quia  ex  actu  verse  fidei  procedit  di- 
lectio.  Hinc  in  Evangelio  Christus  testatur, 
quod    primum    maximumque    mandatum  Matth 
est,  Deum  ex  toto  corde  diligere.  Unde  et  ^''^^" 
princeps  Apostolorum  hortatur  :  Ante  om-  i  Peti 
nia  caritatem  continuam  in  vobismetipsis  ^" 

D  habentes.  Et  Paulus  :  Plenitudo  (inquit)  nom. 
legis  dilectio. 

Denique,  caritas  sic  solet  definiri  :  Ca- 
ritas  est  dilectio  qua  diligitur  Deus  pro- 
pter  se,  et  proximus  propter  Deum.  Ve- 
rumtamen  per  caritatem  non  solum  Deum 
et  proximos  diligimus,  sed  item  nos  ipsos, 
imo  et  omnes  tam  Beatos  quam  beatitu- 
dinis  susceptivos,  videlicet  :  angelos  san- 
ctos  et  universos  cives  coelestes,  cunctos 


XXII, 


•■  IV, 


XIII, 


10. 


FERIA   SECUNDA    PEiNTECOSTES.   —   AD   UELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTIS  117 

quoque  viatores,  et  eos  qui  in  purgatorio  A  magna  Spiritus  Saneti  charismata  quis  ha- 

detinentur.  Potest  ergo  caritas  sic  defini-  beat,  et  quantumlibet  multa  et  magna  ac 

ri  :  Caritas  est  virtus  infusa  ac  sumina,  mira  operetur,  aut  etiam  patiatur,  nil  pe- 

voluntatem  directe  perficiens,  per  quam  nitus  prosit  ei,  nisi  habuerit  caritatem  :  in 

Deus  propter  suam   propriam   bonitatem  tantum  quod  et  si  omnia  bona  sua  pau- 

diligitur  super  omnia,  et  cetera  diligenda  peribus  dederit,atque  pro  fidei  defensione 

spiritualiter  diliguntur.  se  comburi  permittat,  tanta  quoque  fidei 

Circa  hoc  quaeri  potest,  quid  sit  vere  di-  certitudine  polleat   ut  orando  aut  impe- 

ligere  Deum.Et  respondendum,quod  quum  trando  transferat  montes  de  locis  suis,  at- 

(teste  Philosopho)  diligere,  sit  alicui  bo-  tamen  totum  hoc  ei  nil  proficit  ad  salu- 

num  velle,et  ipse  Deus  sit  in  se  ipso  natu-  tem,    nec    meritorium    ei    consistit,   nisi 

raliter,  incomparabiliter  infiniteque  bonus;  habeat  caritatem  :  imo  si  eam  non  habens 
ideo  primus  et  potissimus  actus  caritatis  B  moreretur,  cum  omnibus   illis   praetactis 

divina;  est,  ex  intimo  corde  velle  et  favere  charismatibus  atque  operibus  descenderet 

omnem  infinitam  bonitatem,beatitudinem  in  infernum.  Propterea  Alexander  de  Ha- 

et  perfectionem  ipsius,  et  congratulari  ei  les  et  Antisiodorensis  in  Summis  suis  con- 

complacentiamque  habere  de  omni  infini-  scribunt,  quod  si  quis  ex  fide  informi  et 

ta  excellentia,  majestate  ac   gloria   ejus.  timore  servili  sustineret  mortis  supplici- 

Deinde,  quoniam  caritas  est  virtus  uniti-  um  propter  fidem,  nihilo  minus  damnare- 

va,  idcirco  Deum  diligere  et  secundarius  tur.  Hinc   caritas   dicitur   spiritualis  vita 

actus  caritatis,  est  desiderare  ejus  praesen-  animae,  et  forma  atque  vivificatrix  virtu- 

tiam  gloriosam,  clarum  intuitum,  dulcem  tum,  sine  qua  homo  spiritualiter  mortuus 

fruitionem,  ejus  quoque  gratiosam    pra?-  est,  et  vile  coram  Deo  cadaver,  nec  aliqua 

sentiam,  quse  nunc  habc-ri  potest,  et  intra  virtus  formata  censetur.  Ex  quibus  per- 
affectuose  amplecti.  Insuper,  quoniam  Deo  G  pendi  potest,  quam  summe  sollicitus  ac 

debetur  omnis  honor  et  gloria,ideo  tertius  studiosus  esse  debeat  quilibet  Christianus, 

actus  divina;  caritatis  est,  Deum  totis  viri-  ut  sit   semper   in   caritate,  ne   et  cetera 

bus  honorare  et  glorificare,  atque  optare  opera  ex  genere  bona  quae  facit,  sint  ei 

et  conari  ad  hoc  ut  ipse  ab  omnibus  ho-  infructuosa;  et  item,  quoniam  prgemium 

noretur  et  glorificetur.  Propter  quod  asse-  essentiale  in  ccelo  respondet  caritatis  per- 

rit  Augustinus,   quod   ille   est    major   in  fectioni,  ita  quod  unusquisque  tanto  plus 

caritate,  qui  plures  ad  Dei  amorem  ac  cul-  apud  Altissimum  promeretur,  et  tanto  ma- 

tum  inducit.  Iterum,  quoniam  amicornm  jor  erit  in  felicitate  et  gloria,  quanto  plus 

est  eadem  veHe  et  nolle,  ideo  quartus  ca-  fervet  perfectiorque  consistit  in  Dei  amo- 

ritatis  Dei  effectus  est,  universa  quse  Deo  re.  Propter  quod   disseruit  Augustinus  : 

sunt  placita,  pra?sertim  quse  jubet,  velle  Non  numerositas  operum,  non  diutnrnitas 
et  adimplere  ;  et  quae  prohibet,  nolle  ac  D  temporum,    sed    niajor   caritas    meritum 

devitare.  Ex  quibus  elici  potest,  quis  vere  auget  ac  prsemium. 

diligat  Deum,  et  quae  sint  verae  caritatis  Caritas  in  quadam  communione  super- 

certiora  indicia  aut  probabilia  signa.  naturalis  felicitatis  fundatur.  Ideo   quid- 

Postremo  quanta  sit  excellentia  carita-  quid  beatum  est  aut  beatitudinis  capax,ex 

tis,  clarius  ac  subtilius  edoceri  non  valet  caritate  est  diligendum.  Nam  et  caritas  est 

quam  ex  verbis  sanctissimi  Pauli,  qui  ad  spiritualis  dilectio  qua  quis  sibi  aut  alteri 

icor.xiii,!.  Corinthios  loquitur  :  Si  linguis  angelorum  vult  veram  salutem.  Quumque  solus  Deus 

loquar  et  hominum,  caritatem  autem  non  sit  essentialiter  felix  et  ipsa  beatitudo  im- 

habeam,  factus  sum  velut  aes  sonans  et  mensa,  ipse  solus  primo  et  maxime   est 

cymbalum    tinniens.  Deinde   illo  in  loco  amandus.  Cetera  autem  quae  beatitudinis 

ibid.  i,  3.  fatetur,  quod   quantumcumque   multa  et  ejus    sunt    susceptiva,    sunt    ex    caritate 


118 


FERIA   SECUNDA  PENTECOSTES. 


AD   RELIGIOSOS  I    SERMO   QUARTUS 


amanda,  in  quantum  spectant  ad  eum  per 
intellectualis  naturse  participationem,  et 
verse  felicitatis  capacitatem,  aut  communi- 
onem  vel  inexsistentiam.  Hinc  Augustinus 
primo  libro  de  Christiana  doctrina  dicit, 
quod  quatuor  sint  ex  caritate  amanda. 
Unum,  quod  supra  nos  est,  quod  est  Deus 
Trinitas.  Aliud,  quod  juxta  nos  est,  quod 
est  proximus,  imo  et  omnis  creatura  in- 
tellectualis.  Quamvis  etenim  angeli  sancti 
sint  supra  nos  dignitate  naturse,  loco  et 
gloria,  atque  multiplici  perfectione,  tamen 
juxta  nos  sunt  per  convenientiam  in  ge- 
nere  et  finis  identitate.  Ad  eamdem  nam- 
que  supernaturalem  salutem  homines  et 
angeli  sunt  creati.  Juxta  quem  modum  lo- 
quendi  asserit  Augustinus,  quod  nihil  sit 
supra  hominem  nisi  Deus.  Nam  etsi  ange- 
lus  sit  supra  hominem  dignitate  forma?, 
non  tamen  dignitate  finis.  Tertium  ex  ca- 
ritate  amandum,est  ipsemet  homo  amans. 
Quartum  est  proprium  corpus:quod  quam- 
vis  sit  hominis  pars,  ponit  tamen  in  nume- 
rum  in  catalogo  diligendorum,  quoniam 
aliter  est  amandum  quam  ipse  homo.  Ho- 
mo  quippe  est  diligendus,  quia  directe  est 
beatitudinis  capax  aut  particeps;  corpus 
vero,  quia  per  redundantiam  quamdam  ab 
anima,  susceptivum  est  glorificationis. 

Denique  inter  diligenda  est  ordo  servan- 
dus,  ita  quod  homo  tenetur  primo  et  su- 
per  omnia  incomparabiiiter  diligere  Deum. 
Incomparabiliter,  inquam,  loquendo  ap- 
pretiative,  non  intensive.  Tenemur  enim 
Deum  cum  tanta  suae  bonitatis  appretia- 
tione  amare,  quod  pro  nulla  re  creata,  imo 
nec  pro  toto  universo,  nec  pro  innumera- 
bilibus  mundis  si  essent,  veliemus  eum 
offendere,postponere  sive  relinquereiquo- 
niam  ipse  vere  in  se  ipso  bonus,  perfe- 
ctus,  felix  et  amabilis  est  infinite.  Deinde 
post  Deum  debet  homo  potissime  se  dili- 
z«c.ix,25.  gere.  Propter  quod  ait  Salvator  :  Quid 
proficit  homo  si  lucretur  universum  mun- 
dum,  se  ipsum  autem  perdat,  et  detrimen- 
tum  sui  faciat?  Tertio,  proximum.  Quarto, 
proprium  corpus.  Magis  quippe  desidera- 
re,  vellc  et   appreliare,  imo  et   in  cerlo 


A  casu  conservare  ac  tueri  spiritualera  vi- 
tam  salutemque  proximi  debemus,  quam 
corporis  proprii  vitam  naturalem  ac  cor- 
poralem.  Insuper  in  dilectione  proximo- 
rum  ordo  servandus  est,  quia  (ut  ait  Am- 
brosius)  post  Deum  et  se  ipsum  debet 
homo  praesertim  amare  suos  parentes,  de- 
inde  propriam  prolem,  deinceps  domesti- 
cos,  consequenter  extraneos  (qui  si  fue- 
rint  boni,  malis  filiis  et  domesticis  sunt 
preeponendi),  ultimo  inimicos. 
Itaque  omnes  Christifideles  tenentur  di- 

B  ligere  omnem  hominem,  fidelem  et  infi- 
delem,  bonum  et  malum,  amicum  et  ini- 
micum,  in  quantum  ad  Dei  imaginem  et  Gen. 
similitudinem  est  creatus,  et  rursus  in^''' 
quantum  capax  est  felicitatis,  et  quoniam 
Christi  sanguine  est  redemptus.  Hinc  pro 
omnibus,  saltem  in  generaIi,orandum  est; 
atque  in  certo  casu,  pra^sertim  in  necessi- 
tatis  articulo,  impendenda  sunt  etiam  ini- 
micis  beneficia  caritatis  tam  spiritualia 
quam  corporalia,  signa  quoque  amicitisB 
aut  familiaritatis  :  et  quantum  ad  hoc,  di- 

C  lectio  inimicorum  et  beneficentia,  sed  et 
caritatis  ostensio  circa  eos,  sunt  in  preece- 
pto  et  de  necessitate  salutis.  Verum  extra 
hujuscemodi  casum,in  speciali  impendere 
eis  caritatis  affectum,effectum  ac  signum, 
dicitur  esse  supererogationis  atque  consi- 
lii  :  et  quanto  plus  agit  quis  hoc  propter 
Deum,  tanto  in  caritate  perfectior  ac  nie- 
lior  esse  censetur.  Jnnotescit  ergo  ex  iis, 
quod  quantumcumque  quis  forefaciat  al- 
teri  pertinentibusque  ad  eum,  tamen  prae- 
cepto   divino  tenetur   iUum   spiritualiter 

D  diligere,  ipsius  conversionem  et  salutem 
optando.  Sicque  obligatur  injuriam,  quan- 
tum  ad  culpam,  dimittere.  Satisfactionem 
vero  seu  debitam  ultionem  potest  sine 
peccato,  imo  et  virtuose,  exigere  et  inferre 
ex  caritate  ac  zelo  justitise  :  non  propria 
aut  privata  auctoritate,  violentaque  manu, 
sed  secundum  processum  ac  ordinem  ju- 
ris.  Laudabilius  tamen  asseritur,  etiam  sa- 
tisfactionem  ac  ultionem  hujusmodi  pro- 
pter  Deum  dimittere  :  praesertim  si  alter 
ex  infirmitale  aut  ignorantia  forefecil,  ac 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  119 

poenitet,  veniamque  precatur.  Porro,  si  ex  A  vicem  communicant  in  peccatis,  ac  pessi- 

remissione    hujusmodi    poena)    derogetur  ma  voluntate  peccant  saepissime.Interdum 

communi  reipubiicai  bono,  et  justilia  pa-  quoque  occidunt  innocentes  quibus  inju- 

tiatur  jacturam,  aut  injuriator  fiat  ad  in-  ria  illa  multum  displicuit  :  imo  nonnun- 

juriandum  procacior,  melius  est  prajfato  quam  et  ipsi  qui  ad  alios  occidendos  aut 

modo  optare,  exigere  et  inferre  debitam  vulnerandos  proficiscuntur,  subito  in  suis 

pcenam,  quatenus  qui  peccavit,  in  praj-  sceleribus  perimuntur.  Ideo  dominus  terra) 

senti  sic  castigetur,  ne  pereat  in  aeternum.  deberet  hujusmodi  consuetudinem  prorsus 

Postrcmo,  constat  ex  prgeinductis,  quam  eradicare  a  territorio  suo  :  alioqui  timen- 

periculosa,  vitiosa  ac  deploranda  sit  con-  dum  quod  pra>tacta  subditorum  facinora 

suetudo,  imo  abusio  atque  temeritas,  qua)  in  ipsum  redundent ;  siquidem  impietati 

in  aliquibus  territoriis  viget,  ut  aliquo  la)-  cui  non  resistitur,  consentitur.  Quod  si  ex 

so  aut   interfecto,   consanguinei   ejus   se  B  cupiditate  commodi  temporalis  negligeret 

congregent,  et  propria  auctoritate  pergant  tantam   exstirpare  abusionem,  enormiter 

ad  ulciscendum  illatam  injuriam,ex  ira  ac  nimis  inexcusabiliterque  peccaret,  et  alio- 

odio  :  quod  totum  est  mortaie ;  et  sibi  in-  rum  crimina  redundarent  in  ipsum. 


SERMO   QUINTUS 

DE   GRADIBUS    CARITATIS,    AC   CAUSIS   ET   RATIONIBUS   AMANDI   DEUM. 


CARITAS  vestra  magis  ac  magis  abun-  C  temporalium  rerum,  praesentia  propinquo- 

det,utprobetispotiora.V\\\\\^^.\,^,i(i.  rum,    conjugium,    ac    libertas    voluntatis 

Praeceptum  diligendi  Deum,  a  diversis  non    resignatse)  ;    nec    solum   impleamus 

diversimode  adimpletur.  Quod  enim  prae-  praecepta  Dei  atque  Ecclesise,  sed  et  ope- 

Deui.w.i;  cipimur  toto  corde,  tota  mente,  tota  ani-  ribus  supererogationis  et  interioris  profe- 

\i\lw^\.  ma  totisque  viribus  Deum  diligere,  tripli-  ctus  seu  observantiae  regularis  viriliter  in- 

27.           citer  potest  intelligi,et  tribus  modis  imple-  sistamus.  In  iis  itaque  secundus  ac  medius 

ri.  Primus  ac  infimus  modus  intelligendi  gradus  caritatis  constitutus  est :  qui  ad  re- 

praeceptum  hoc,  est,  ut  Deum  sic  diliga-  ligiosos  potissime  pertinet.  Potest  tamen 

mus  totis  corde,  mente,  anima  ac  viribus,  etiam  ad  saeculares  spectare,  si  tam  custo- 

ut   nihil  caritati   contrarium   appetamus,  dite  se  habeant,  ut  circa  terrenas  opes  et 

admittamus  aut  operemur;  ea  quoque  quae  contoralem   seu  consanguineos  non   affi- 

caritas  exigit  operemur,  servando  praece-  D  ciantur  nec  occupentur  inordinate,  juxta 

pta  :  et  hoc  est  necessarium  ad  salutem.  quod  ait  Psalmista  :  Divitiae  si  affluant,  no- p*.  lxi,  ii. 

Atque  in  isto  primus  et  infimus  caritatis  lite  cor  apponere.  Et  Apostolus  :  Qui  ha-  i  Cor.  vn, 

gradus  consistit.  bent  uxores,  tanquam  non  habentes  sint;  '^' ^'' 

Secundus  modus  intelligendi  prsefatum  et  qui  utuntur  hoc  mundo,  tanquam  non 

praeceptum,est,  ut  Deum  totis  corde,  men-  utantur.  Quod  quamvis  sit  rarum  et  ar- 

te,  anima  et  viribus  sic  amemus,  ut  non  duum,  tamen  non  est   impossibile   apud 

solum  vitemus  ea  quae  caritati  contrarian-  Omnipotentem,    sed    per   specialem    ejus 

tur,  ut  sunt  peccata  mortalia,  sed  ea  quo-  gratiam  a  quibusdam  impletur. 

que  quae   ab   ejus   profectu   ac   frequen-  Tertius  modus  intelligendi  praeceptum 

tatione    impediunt   (quae    sunt    possessio  illud,  est,  sic   totis  corde,  mente,  anima 


120 


FERIA   SECUNDA   PENTECOSTES.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


viribusque  Deum  amare,  ut  per  omnia  A 
haec  homo  sine  interruptione  actualiter 
feratur  in  Deum,et  vivat  secundum  ipsum. 
Sicque  prseceptum  istud  non  potest  plene 
ac  indesinenter,  seu  continua  ac  nunquam 
interrupta  actuatione  impleri,  nisi  in  pa- 
tria  :  prout  in  libro  de  Perfectione  justitise 
asserit  Augustinus.Nempe  Sancti  in  patria 
stant  indesinenter  Deo  intenti,  actualiter- 
que  in  aeternum  iiniti,  secundum  extre- 
mum  et  ultimum  posse  totius  voluntatis 
et  intellectus  omnisque  fortitudinis  suse, 
quia  in  eis  omnis  potentialitas  est  per-  B 
fecte  reducta  ad  actum  :  sicut  in  Sacra- 
mentali  suo  et  in  libro  de  Universo  Guil- 
lelmus  Parisiensis  testatur.  Verumtamen 
praeceptum  istud  hoc  tertio  modo  intelle- 
ctum,  potest  in  via  hac  semiplene  et  ad 
tempus  iinpleri,pr8esertim  a  viris  heroicis 
et  perfectis.  Unde  Antisiodorensis  in  tertia 
parte  Summae  suse,  contra  prseallegata  Au- 
gustini  verba  sic  objicit  :  Aliquis  contem- 
plativus  potest  ad  tempus  tota  mente  toto- 
que  corde  et  anima  ferri,  moveri,  affici  et 
delectari  in  Deo,  et  omnes  motus  suos  re-  C 
ferre  in  ipsum  :  ergo  implet  istud  preece- 
ptum,  praesertim  quia  affirmativum  est, 
nec  obligat  ad  semper.  Deinde  solvit  di- 
cendo  :  Respondemus,  quod  verum  est 
hoc,  sed  non  potest  homo  diu  manere  in 
Sap.i\,io.  tali  elevatione  ad  Deum,  quoniam  corpus 
quod  corrumpitur  aggravat  animam.  Ita- 
que  tertius  gradus  caritatis  consistit  in 
ista  hujus  prsecepti  impletione,  ut  scilicet 
tain  frequenter  ac  fervide  atque  stabiliter 
uniamur  Deo  per  caritatem,  sicut  jam 
tactum  est  et  in  prsesenti  exsilio  fieri  D 
potest. 

Primus  igitur  caritatis  gradus  pertinet 
ad  incipientes;  secundus,  ad  proficientes  ; 
tertius,  ad  perfectos.  Hinc  Thomas  in  se- 
cunda  secundse,  qusestione  vicesima  quar- 
art.  9.  ta,  distinguens  hos  gradus,  ait  :  Sicut  in 
motu  corporali  primo  receditur  a  termino 
a  quo,  secundo  acceditur  ad  terminum  ad 
quem,  tertio  in  termino  isto  quiescitur ; 
ita  distinctio  graduum  caritatis  ac  statuum 
incipienlium,   proficientium   ac  perfecto- 


rum,  attenditur  penes  diversos  actus  ac 
studia  ad  quae  perducitur  homo  per  cari- 
tatem  et  ejus  augmentum.  Primo  namque 
incumbit  homini  ut  recedat  a  vitiis,  con- 
cupiscentiisque  resistat  :  quod  spectat  ad 
primum  gradum  caritatis,  ad  quem  status 
incipientium  pertinet.  Porro  huic  studio 
succedit  secundum,  quod  homo  principa- 
liter  occupatur  circa  spiritualem  in  omni 
virtute  profectum  :  quod  ad  secundum  ca- 
ritatis  gradum  et  proficientium  statum 
pertinet.  Ex  caritate  etenim  elicitive  pro- 
cedit,  quod  homo  conatur  in  ipsa  caritate 
proficere ;  imperative  vero  procedit  ex  ea, 
quod  in  ceteris  quoque  proficere  conatur 
virtutibus  :  sicque  secundus  caritatis  gra- 
dus  est,  spirituali  profectui  istam  carita- 
tem  impendere.  Tertio  studendum  est  ho- 
mini  ut  in  ipso  fine  quiescat,  seu  Deo 
inhsereat  ac  fruatur,  prout  in  vita  hac  est 
possibile  :  quod  ad  tertium  caritatis  gra- 
dum  perfectorumque  statum  certum  est 
pertinere. 

Denique  in  Profectu  religiosorum  habe- 
tur  :  Primus  gradus  caritatis  est,  concessa 
ita  diligere,  et  eis  sic  uti,  ut  non  praepo- 
nantur  divino  amori  :  quemadmodum  bo- 
ni   sgeculares   sic   utuntur   rebus   mundi,   i  cor.  vu, 
quod  tamen  in  eorum  usu  vitant  peccata  ^'" 
mortalia.  Secundus  est,dum  homo  meliori 
affectu  studet  in  se  atque  in  aliis  promo- 
vere  ac  implere  omnia  quse  sunt  Dei,  ul- 
tra  quam  obligatur.  Tertius  est,  vehementi 
desiderio   sic  sestuare  ad  Deum,  ut  ejus 
diutius  ferre  absentiam  nequeat,  cupiat-  PhiUpp.i, 
que  dissolvi  et  esse  cum  Deo.  Qui  taliter  "^" 
amat,  dicere  potest  :  Amore  langueo;  aut,  Cam.  u,5. 
Vulneratus  sum  caritate ;   itemque,   Heu /dem  jmu 
mihi,quia  incolatus  meus  prolongatus  est;  ^^^^^^  g 
et,  Sitivit  anima  mea  ad  Deum  fortem,  vi-  />s  xu,  3. 
vum,  quando  veniam  et  apparebo  ante  fa- 
ciem  Dei  ? 

Denique,  praeinducta  graduum  caritatis 
distinctio   fundatur   in   verbis  Augustini, 
super  primam  S.  Joannis  Canonicam  pro- 
testantis  :  Caritas  perfecta,  est,  esse  para-  Uoann.is-, 
tum  mori  pro  Deo  aut  proximis.  Sed  num-  '-• 
quid  statim  ut  nascitur  sive  infundilur.ita 


FERIA    SECUNDA    PENTECOSTES. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


121 


23 


perfecta  est?Non  utique.  Sed  nascitur  ut 
pcrficiatur.  Nempe,  quum  fuorit  nata,  nu- 
tritur ;  quum  fuerit  nulrita,  roboratur ; 
quum  fuerit  roborala,  pt;rficitur;  quum 
Phiiipp.i,sn\  perfectionem  venerit,  dicit,  Cupio  dis- 
solvi  et  esse  cum  Christo.  Ad  hanc  carita- 
tis  perfectionem  semper  conemur,et  quan- 
tumcumque  profecerimus,  semper  plus 
proficere  enitamur:  quia  in  hoc  tertio  gra- 
du  caritatis  est  multiplex  latitudo  ac  di- 
versa  mensura,  incessabilisque  durante 
hac  vita  processus,  quia  non  omnes  per- 
fecti  et  sancti  seque  fuerunt  perfecti  et 
sancti.  Postremo,  qui  ad  hunc  tertium  gra- 
dum  caritatis  pertingunt,  dono  sapienti® 
eatcnus  decorantur,quod  per  apicem  men- 
tis  stant  quasi  in  contactu  Solis  justitiae 
ac  sapientia;  sempiterna?,  a  quo  et  fre- 
quenter  uberrime  iilustrantur,  valide  in- 
flammantur,  misericordissime  rapiuntur, 
atque  in  divitias  gloriae  Dei  immerguntur 
et  absorbentur. 

Solus  Deus  est  causa  efficiens,  infun- 
dens  et  creans  habitum  caritatis.  Multse 
autem  sunt  causai  et  rationes  ex  quarum 
consideratione  incitari  debemus  ad  actua- 
lem  Dei  amorem,  profectum  et  perfectio- 
nem.  Prima  et  maxima  est,  infinita  bonitas 
Dei.  Si  enim  creaturae  amabiles  sunt  quia 
bonae  et  in  quantum  bonae,  quam  summe 
et  ferventissime  est  amandus  is  qui  natu- 
raliter  et  essentialiter  et  prorsus  incircuin- 
scriptibiliter  bonus  est? —  Secunda  est, 
plena,  universalis  et  absoluta  perfectio 
Dei.Nempe,  si  quosdam  amamus  quoniain 
pulchri  sunt,  et  tanto  plus,  quanto  sunt 
pulchriores;  alios  vero,  quoniam  nobiles 
sunt,  et  tanto  plus,  quo  nobiliores ;  alios 
autem,  quoniam  ingeniosi  et  sapientes  ; 
alios,  quoniam  pii  et  dulces;  alios,  quia 
fortes  sunt  et  liberales ;  alios,  quoniam  ju- 
sti  sunt;  alios,  quoniam  facundi  et  agiles; 
alios,  quia  valde  virtuosi  et  sancti  fuerunt 
aut  sunt ;  aIios,quia  prseclara  et  mira  ope- 
ra  quaedam  fecerunt ;  et  tanto  plus  diligi- 
mus  quoslibet  horum,quanto  amplius  tales 
sunt  :  nonne  decentissimum  justissimuin- 
que  censendum  est,  ut  illum  toto  corde 


A  ardentissime  et  incomparabiliter  diliga- 
mus,  qui  solus  omnia  ista  cum  infinila  ex- 
cellentia  habet  et  est  ?  Ipse  etenim  Deus 
excelsus  et  gloriosus,  superpulcherrimus 
est,  et  pulchritudo  scparata,  in  se  subsi- 
stens,  supermundissima,  exemplaris,  su- 
persplendidissima  ac  penitus  infinita;  ipse 
quoque  tam  nobilis,  perspicax  ac  sapiens, 
quod  sua}  nobilitatis  nullus  est  finis,  suae 
perspicacitatis  nulla  mensura  consistit,suffi- 
que  sapientia>  nullus  est  numerus.  Con-  p.«.cxLvi,g. 
formiter  de  ejus  pietate,  dulcedine,  forti- 

B  tudine,  liberalitate,  justitia,  efficacia,  vir- 
tuositate  et  sanctitate  sentire  oportet.  Ipse 
itidem  totius  eloquentiaj  et  loquelaj  est  in- 
stitutor  :  cujus  locutio  tantai  est  potestatis, 
quod  eam  mox  concomitatur  effectus,  in 
tantum  quod  vere  omnipotens  perhibetur,   Sap.xxm, 
quoniam  eo  loquente  creata  sunt  omnia.  p^  ^^^,,  ^ 
Sed  et  intra  se  loquitur  locutione  aeterna, 
immanente,  productiva  Verbi  seterni,  per 
quod  facta  sunt  universa.  Ipse  etiam  est /0^««.  i,  3. 
qui  facit  mirabilia  magna  solus,cujus  ope-  Ps.cww^i. 
ra  incomparabiliter  sunt  prseclara.  Si  ergo 

C  multi  homines  tantum  arserunt,  labora- 
verunt,  profecti  sunt  ad  videndum  aliquem 
virum  in  una  preedictarum  virtutum  aut 
eminentiarum  praeclarum  :  quam  fortiter 
et  infatigabiliter  a?stuare,  laborare,  profi- 
cere  nos  debemus,  ut  Deum,  qui  in  omni- 
bus  virtutibus  et  eminentiis  istis  prorsus 
perfectionaliterque  immensus  est,  aeterna- 
liter  ac  beatifice  videamus? 

Tertia  causa  et  ratio  est,  quoniam  ipse 
Deus  prior  dilexit  nos,  non  propter  merita  Uoann.iv, 
nostra,  sed  ex  bonitate  et  pietate  sua  im-     '  " 

D  mensa  :  imo  tam  ineffabiliter  nos  dilexit, 
quod  nec  parentum,  nec   aliquorumlibet 
amicorum  dilectio  ad  nos,  coinparari  po- 
test  dilectioni  Dei,  qua  nos  gratiosissime 
prsevenit.  —  Quarta  ratio  est,  propter  uni- 
versa  beneficia  Dei,  generalia  et  specialia, 
naturalia  et  supernaturalia,  corporalia  et 
spiritualia;  potissime  quoniam  Pater  aeter- 
nus  proprio  Filio  non  pepercit,  sed  pro   nom.ym, 
nobis  oinnibus  tradidit  illum,  et  quoniam  ^"" 
Unigenitus  Dei  ita  dilexit  nos,  et  ex  dile-  Gtiiai.n,>o. 
ctione  tradidit  semetipsum  pro  nobis.  De- 


122 


FERIA   SECUNDA  PENTECOSTES. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


Bom.x,s,  mum  et  Spiritus  Sanctus  non  tantum  cha- 
rismata  sua,  sed  et  semet  dedit  et  infudit 
cordibus  nostris  cum  affluentia  et  digna- 
tione  misericordissima.  0  quantum  dilige- 
remus  eum  qui  manum  aut  pedem  absci- 
sum  aut  erutos  oculos  restitueret  nobis ! 
Quantse  ergo  perversitatis  et  ingratitudinis 
est,  non  diligere  Creatorem,  a  quo  cor- 
pus  et  animam  cum  omnibus  suis  mem- 
bris  viribusque  habemus,  a  quo  esse,  vi- 
vere,  intelligere  ac  liberum  velle  sortiti 
sumus? 

Quinta  ratio  est,  universitas  promisso- 
rum  coelestium,  omnis  beatitudo  ac  gloria 

I  Cor.ii, 9.  sempiterna,  utpote  bona  quse  nec  oculus 
vidit,  nec  auris  audivit,  nec  mens  com- 
prehendere  valet,  quae  Deus  omnipotens 
nobis  promisit  ac  pr^eparavit  in  coelis.  Si 
diligimus  aliquem,  quia  ad  coenam  delica- 
tam  aut  nuptias  nos  invitavit  :  quantse 
amentise  et  improbitatis  putandum  est,  si 
non  totis  prsecordiis  illum  diligimus  qui 
ad  tam  beatissimam  refectionem  seternam 
nos  invitare,  eamque  nobis  polliceri  ac 
praeparare  dignatus  est?  —  Sexta  est,  quo- 
niam  caritas  Dei  est  in  se  ipsa  tam  nobi- 
lissima  virtus,primo  ac  summe  necessaria, 
et  maxime  meritoria,  summe  perornans, 
dignificans,  ditans  atque  deificans  homi- 
nem.  —  Occurrit  praeterea  septima  ratio 
Deum  amandi,  puta  propinquitas  qusedam 
prsecipua.    Si   enim   cognatos,   preesertim 

Hebr. >iii,^.  parentcs,  valde  specialiter  adamamus  ex 
atlinentia  et  propinquitate  :  quanto  magis 
prseamandus  est  Pater  spirituum,Deus  ve- 


A  rus,  a  quo  secundum  animam  immediate 

conditi  sumus,  qui  et  Pater  noster  appel-  Matth.yi, 
lari  dignatur,  imo  et  jubet?  ^" 

Sunt  autem  et  aliae  multse  rationes 
amandi  Deum.  Nam  et  naturalis  lex  id 
requirit,  naturalis  hoc  ratio  dictat,  omnis 
creatura  instigat,  Scriptura  copiosissime 
exhortatur,  fama  decurrens  accendit.  Vere 
namque,  ut  ait  Isaac  Israelita  philosophus 
in  exordio  libri  Definitionum  :  Fama  Dei 
sublimis  est,  imo  et  prseclarissima.  Etenim 
nihil  de  Deo  cognoscimus,  legimus  vel  au- 

B  dimus,  nisi  honestum,  prseclarum  et  ama- 
bile.  Si  ergo  diligimus  interdum  aliquem 
quem  nunquam  conspeximus,  ex  solo  ru- 
more  quo  aliquid  magni  de  ipso  percipi- 
mus  :  quam  summe  amandus  est  Deus,  de 
quo  tot  et  tanta  bona  audivimus? 

Postremo  de  causis  amandi  proximos,  c/^.p.iiTD' 
etiam  inimicos,  aliqua  sunt  praetacta  :  qui-  ®'^' 
bus  nunc  breviter  addi  potest,  ideo  quo- 
que   proximos   esse   amandos,   quia  sine 
eorum  vera  et  spirituali  dilectione  Deum 
diligere   non   valemus,  et  etiam   propter 

C  dona  gratiae  et  virtutum  quse  insunt  aut 
eis  inesse  possunt.Si  enim  diligimus  quos- 
dam  propter  corporalem  eorum  pulchritu- 
dinem  naturalem,pietatem  aut  ingeniosita- 
tem  :  quanto  magis  propter  supernaturalia 
gratiee  dona  incomparabiliter  prsestantiora 
diligendi  sunt?  Sed  et  propter  communio- 
nem  naturae,  atque  ob  fidei  ac  Baptismi 
religionisque  christianee  unitatem  ac  con- 
formitatem,  specialitcr  amandi  sunt  Chri- 
stiani. 


FERIA  TERTIA  PENTEGOSTES 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


QUUM    AUDISSENT    APOSTOLI,    ETC.    Act.   VIIl,    14-17. 


IN  primitiva  Ecclesia,  in  robur  fidei  et  A 
nascentis  Ecclesise,  qiii  baptizabantur, 
per  impositionem  manuum  Apostolorum 
recipiebant  signo  aliquo  visibili  Spiritum 
Sanctum,  nonnulli  dona  linguarum  et  va- 
ria  alia  dona  :  quae  tamen  postquam  con- 
firmata  est  Ecclesia,  non  est  modo  ne- 
cessarium  ut  optent  vel  sperent  omnes 
fideles.  Igitur  : 

Quum  audissent  ApostoU  qui  erant  Je- 
rosolymis,  quia  recepisset  Samaria  ver- 
biim  Dei.  Hoc  enim,  ut  dicitur,  Philippus 
eis  insinuavit,  rogans  ut  quidam  eorum  B 
venirent  Samariam  ad  imponendum  ma- 
num  baptizatis,  quatenus  in  signo  visi- 
biii  reciperent  Spiritum  Sanctum.  Nam 
manus  imponere  baptizatis,  fuit  officium 
Apostolorum,  sicut  et  nunc  episcoporum, 
qui  sunt  successores  illorum.  Ex  quibus 
constat  quod  Philippus  iste  non  fuit  apo- 
stolus.  Miserunt  ad  eos  Petrum  et  Joan- 
nem.  Si  alii  Apostoii  miserunt  hos  duos 
principales  Apostolos,cur  Arius  finxit  uni- 
genitum  Dei  Filium  Patre  esse  minorem, 


quia  a  Patre  est  missus?  Qui  quum  venis- 
sent,  oraverunt  pro  ipsis,  ut  acciperent 
Spiritum  Sanctum  cum  signo  sensibili, 
ut  cum  dono  linguarum.  Nondum  enim 
in  quemquam  illorum  venerat  cum  signo 
visibili.  Invisibiliter  tamen  venit  in  eos, 
quia  in  Baptismo  receperunt  remissionem 
et  gratiam  justificantem,  sicut  nunc  ba- 
ptizati  recipiunt.  Sed  baptizati  tantum 
erant  in  nomine  Domini  Jesu.  Quod  ait, 
« tantum  »,  refertur  ad  nomen  «  baptizati » : 
ut  sit  sensus,  quod  sic  erant  baptizati 
quod  nondum  cum  signo  sensibili  Spiri- 
tum  Sanctum  erant  sortiti,  id  est  cum  si- 
gno  demonstrante  sensibiliter  Spiritus  San- 
cti  infusionem.  Quare  autem  et  quo  sensu 
in  primitiva  Ecclesia  fiebat  Baptismus  in 
nomine  Jesu  Christi,dixi  super  Actus  Apo-  Cf.At^.u, 
stolorum.  Tunc  imponebant  manus  super  ^^' 
illos,  et  accipiebartt  Spiritum  Sanctum 
cum  signo  visibili,  sicut  nunc  dictum  est, 
et  cum  plenitudine  gratiae  amplioris,  se- 
cundum  quod  majus  aut  minus  ad  hoc 
per  mentis  devotionem  se  disposuerunt. 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO    PER   BAPTISMUM   ORIGINALE   TOLLATUR   PECCATUM  ; 
DE   FOMITE,    DE   .EQUALITATE   ANIMORUM,    ET   AN   PUERI    NON   BAPTIZATI    SENSIBILEM   PATIANTUR 

DE   VITiE   ^TERN.E   AMISSIONE   DOLOREM. 


ORAVERUNT  pro  ipsis,  ut  acciperent  G  zati  tantum  erant  in  nomine  Domini  Je- 
Spiritum  Sanctum  :  nondum  enim      su.  Act.  viii,  15,  16. 
in  quemquam  illorum  venerat,  sed  bapti-  Quum    in   Baptismo    toliatur   originale 


124 


FERIA   TERTIA    PENTECOSTES. 


SERMO   PRIMUS 


peccatum,  de  remissione  liujus  proportio-  A 
naliter  loqui  oportet  sicut  de  remissione 
actualis  peccati.  Actus  vero  peccati  duo 
inducit.  Nam  ratione  aversionis  a  Deo,  au- 
fert  gratiam ;  ratione  autem  conversionis 
ad  caduca,  fit  dispositio  in  peccante  ad 
simile  malum.  Et  quoniam  sponte  gratia 
privaturjuste  reatum  poense  incurrit.Dum 
vero  gratia  restituitur,  tunc  simul  macula 
tollitur,qu8e  in  delectu  gratise  est;  et  obli- 
gatio  ad  poenam,  quse  reatus  vocatur.  Sed 
dispositio  inducta  non  mox  aufertur,  sed 
minuitur  :  quoniam  gratia  ad  bonum  in-  B 
clinat.  Postea  quoque  per  habitum  virtutis 
dispositio  prava  corrumpitur.  Conformiter 
in  propagatione  carnis,  relinquitur  in  na- 
tura  generati  dispositio  inclinans  ad  ma- 
lum,  qua3  fomes  vel  concupiscentia  dici- 
tur  :  quse  attingens  personam,  reddit  eam 
gratia  Dei  indignam.  Unde  relinquitur  ma- 
cula  defectus  gratise  in  anima,  et  reatus, 
ut  scilicet  prsemio  careat  quod  gratise  de- 
bebatur.  Porro  gratia  quae  in  Baptismo 
donatur,  infectionem  a  natura  in  perso- 
nam  devolutam  tollit,  scilicet  maculam  C 
culpge,  et  per  consequens  reatum,  non  ta- 
men  dispositionem  ad  malum,  videlicet 
fomitem;  sed  minuit  eam,  quia  gratia  ad 
oppositum  inclinat.  Denique,  in  originali 
justitia  erat  aliquid  sicut  formale,  scilicet 
rectitudo  voluntatis  :  et  secundum  hoc  op- 
ponitur  ei  deformitas  culpse.  Erat  quoque 
in  ea  aliquid  quasi  materiale,  videlicet  or- 
do  rectitudinis  impressus  inferioribus  vi- 
ribus  :  et  quoad  hoc  opponitur  ei  fomes. 
Licet  ergo  non  reddatur  homini  in  Bapti- 
smo  originalis  justitia  quoad  illud  mate-  D 
riale,  tamen  rectitudo  voluntatis  per  gra- 
tiam  reparatur  :  et  sic  id  quod  culpse  est, 
tollitur,  licet  aliquid  poenale  permaneat. 
Sciendum  autem,  quod  in  actuali  peccato 
materiale,  scilicet  actus,  est  causa  forma- 
lis  quod  in  ipso  est,  scilicet  maculse  actua- 
lis.  Licet  vero  in  originali  peccato  fomes 
materialiter  se  habeat  ad  originalem  ma- 
culam,  non  est  tamen  causa  ejus  in  eo- 
dem  subjecto.  Ideoque  manente  fomite, 
transeunt  reatus  et  macula  ;  sed  in  pec- 


cato  actuali,  non  potest  tolii  macula  actu 
manente. 

Praeterea,  quum  originale  peccatum  sit 
primo  infectio  naturee,  et  deinde  personae, 
duplex  ei  poena  debetur.  Una,  in  quantum 
est  persona3  (actus  enim  est  suppositi), 
scilicet  carentia  visionis  divinse.  Et  hanc 
aufert  Baptisma,  cujus  gratia  ordinatur  ad 
purgationem  culpse  prout  personam  re- 
spicit.  Alia  vero  poena  debetur  originali 
peccato  prout  respicit  naturam  quam  in- 
ficit,  videlicet  necessitas  moriendi,  rebel- 
lio  carnis,  et  cetera  quse  principia  speciei 
consequuntur,  et  in  omnibus  sunt  nisi 
per  miraculum  auferantur.  Et  istam  non 
aufert  Baptismatis  gratia ;  sed  aufert  eam 
donum  glorise,  quando  videlicet  in  futuro 
statu,  natura  in  perfectam  libertatem  ac 
integritatem  redibit. 

Insuper  de  intensione  et  remissione  fo- 
mitis  intuendum,  quod  quum  fomes  im- 
mediate  naturam  respiciat,  par  oportet 
esse  judicium  de  intensione  fomitis  atque 
naturae.  Natura  autem  dupliciter  conside- 
ratur,  videlicet  :  secundum  essentialia  et 
specifica  sua  principia,  seu  secundum  ra- 
tionem  speciei,  et  sic  aequaliter  omnibus 
individuis  inest;  vel  secundum  quod  per- 
fectio  naturse  redundat  in  individuum,quo- 
ad  ea  ex  quibus  sequuntur  et  causantur 
operationes  individuorum,  et  sic  secun- 
dum  diversitatem  complexionum,  est  unus 
homo  potentior  alio  in  operando  et  in  in- 
telligendo,  etc.  Si  itaque  consideretur  fo- 
mes  absolute  prout  naturam  respicit,  sic 
omnibus  aequaliter  inest.  Nam  subtractio 
illius  quod  omnes  anima?  vires  ordinabat 
sub  se  invicem  et  sub  Deo,  omnibus  uni- 
formiter  convenit.  Si  autem  consideretur 
fomes  prout  in  personam  redundat,  in 
quantum  polentia?  sua  rectitudine  desti- 
tutse,  inordinate  inclinant  ad  delectationes 
impuras ;  sic  est  in  uno  corruptio  fomitis 
major  quam  in  alio,  secundum  quod  unus 
est  proclivior  alio  ad  aliqua  vitia  ex  na- 
tura  aut  consuetudine.  —  Dictum  est  au-  c/".t.xxn, 
tem  alibi,  quod  causa  fomitis  in  prole  non  p*29A'. 
est  delectatio  concubilus   parentum.  sed 


FERIA   TEUTIA    PENTECOSTES.    —    SEHMO    PHIMLS 


125 


habitualis  concupiscentia,qugB  ex  volunta-  A 
te  primi  parentis  rationcm  culpae  sortitur. 
In  originali  vero  infeetione,  est  conside- 
rare  aliquid  culpabile,  in  quanfum  videli- 
cet  defectus  ilie  aliquo  modo  voluntarius 
est :  et  sic  non  est  a  Deo.  Est  quoque  in  ea 
aliquid  per  modum  poenae,  in  quantum  est 
defectus  a  quadam  perfectione  :  et  sic  est 
a  Deo,  qui  gratiam  juste  abstraxit,  et  na- 
turam  sibi  ipsi  reliquit.  Est  autem  du- 
plex  pcena.  Una  quse  consistit  in  infiictio- 
ne  contrarii  agentis,  sicut  poena  sensus  :  et 
hujus  est  Deus  causa  activa.  Alia  vero  est  B 
in  sola  ablatione  et  defectu  quodam,quem- 
admodum  remotio  gratiae,  et  infectio  ista  : 
et  harum  poenarum  est  Deus  causa  non 
activa,  sed  quia  non  influit  quod  potest.  Et 
sic  est  Deus  causa  originalis  infectionis, 
in  quantum  nobis  non  dat  originalem  ju- 
stitiam  quam  contulit  Adae. 

Si  autem  quis  instet,  quia  secundum 
Sentent.ii,  Magistrum,  si  angelus  in  primo  instanti 
dist.  3F.  creationis  suse  malus  fuisset,sequitur  quod 
Deus  esset  auctor  ejus  malitise.Quum  ergo 
anima  infundendo  creetur  et  maculetur  in  C 
primo  instanti  sui  esse,  est  mala  :  ergo  a 
Deo  esset  mala. 

Respondendum,  quod  non  est  simile  : 
quoniam  angelus  simplex  est,  et  non  est 
receptus  in  alio  per  quod  maculam  trahat; 
anima  vero  propter  corruptionem  carnis 
quam  informat,  fit  peccato  obnoxia.  Deni- 
que,  licet  infusio  et  creatio  animae  simul 
sint,  differunt  tamen.  Nam  creatio  dicitur 
per  respectum  principii  a  quo  est  anima ; 
infusio  autem  dicit  respectum  tam  princi- 
pii  a  quo,  quam  termini,  scilicet  materiae  D 
quam  perficit.  Si  ergo  dicatur  anima  ma- 
culari  creatione,  falsum  est,  si  ille  ablati- 
vus  designet  causam ;  si  vero  importat 
concomitantiam,  sic  verum  est,  quia  dum 
creatur  maculatur.  Sic  etiam  infusione 
maculatur  per  concomitantiam,  si  infusio 
consideretur  ratione  principii  a  quo  ;  si 
autem  dicat  respectum  ad  id  cui  infundi- 
tur,  tunc  infusio  est  causa  peccati. 

Praeterea,  quum  ad  divinam  sapientiam 
spectet,magis  bonum  commune  procurare 


quam  bonum  privatum,  non  debuit  omit- 
tere  hominum  genus  miiltiplicare  propter 
peccatum  :  sic  enim  ordini  universi  mul- 
tum  derogaretur,  et  subtraherentur  multa 
bona.  Rursus,  prius  non  aufertur  propter 
posterius,  et  ergo  non  debuit  naturalis 
bonitas  humanae  naturae  dimitti  proplei" 
amissionem  gratiae  et  eorum  quae  secuta 
sunt.  Unde  melius  est  hominem  naturalem 
Dei  bonitatem  participare,  quam  omnino 
non  esse  :  praesertim  qiium  provisum  sit 
homini,  quomodo  redire  possit  ad  perdi- 
tam  gratiam. 

Insuper  advertendum,  quod  pcena  infer- 
ni  est  duplex.  Una,  quae  aufert  et  impedit 
ea  quae  ad  perfectionem  naturalem  exi- 
guntur  :  et  haec  debetur  actuali  peccato. 
Alia  vero  est  poena,nil  eorum  corrumpens 
quae  homini  secundum  naturalia  sua  de- 
bentur,  sed  tollens  aliquid  quod  propriam 
naturam  hominis  excedit,  scilicet  Dei  vi- 
sionem  :  et  haec  juste  debetur  originali 
peccato. 

Porro  Magister  dicit,  quod  sicut  in  an- sentent.  ii, 
gelis  assignatur  differentia,  sic  et  in  ani- '^'*'' ^-'- 
mabus  humanis.  Sed  hoc  videtur  favere 
eis  qui  dicunt  angelum  et  animam  ex  ma- 
teria  et  forma  compositos,  et  esse  plures 
angelos  unius  speciei.  Quae  quia  aliis  in  cy.t.xxi, 
locis  destructa  sunt,  dicendum  est,  quod  •*■  V^fj^.^' 

T  s.,zzOi)ets. 

omnes  animae  sint  unius  speciei,  et  non 
differant  essentiali  differentia,  sed  secun- 
dum  dispositionem  materiae,  per  quam 
individuantur  et  multiplicantur.  Quo  enim 
fuerit  corpus  melius  complexionatum,  eo 
nobiliorem  animam  sortitur.  Unde  dicit 
Philosophus,  molies  carne,  aptos  mente. 
At  vero  duplex  est  materiae  diversitas,  sci- 
licet  :  partium  speciei  differentium,  ut 
manus,  pedis,  capitis ;  et  haec  (secundum 
Averroem)  est  a  forma,  quae  utique  re- 
quirit  sibi  proportionatam  materiam.  Alia 
est  diversitas  materialis  tantum,  non  ad 
speciem,  sed  ad  individuum  pertinens  ;  et 
illa  redundat  in  animam. 

Denique  nullum  defectum  oportet  a  pa- 
rentibus  in  prolem  traduci,  praesertim  qui 
ex  parte  animae  sit,  nisi  qui  ad  naturam 


126 


FERIA   TERTIA   PENTECOSTES.  —   SERMO   PRIMUS 


Ezech 
xviii,  4. 


pertinet.  Hunc  autem  defeetum  originale 
peccatum  induxit.  Nam  per  ipsum  discon- 
tinuata  et  intercisa  est  adhsesio  mentis 
cum  Deo  :  ex  cujus  interruptione  facta  est 
inferiorum  disturbatio  virium.  Ex  aliis 
autem  peccatis  actualibus  causantur  defe- 
ctiones  et  corruptiones  personam  respi- 
cientes,  in  quantum  peccator  efficitur  ad 
peccandum  pronior.  Ideoque  actualia  pro- 
ximorum  parentum  peccata  nullo  modo  in 
filios  transeunt.  —  Sciendum  est  insuper, 
quod  filius  considerari  potest  dupliciter  : 
primo,  ut  quaedam  persona ;  secundo,  ut 
res  qusedam  patris,  quia  secundum  Philo- 
sophum,  ad  felicitatem  civilem  inter  alia 
bona  fortunae  quse  organice  conferunt, 
etiam  filius  confert.  Est  autem  filius  res 
patris  secundum  corpus  quod  ab  ipso  con- 
traxit,  et  secundum  res  temporales  de 
quibus  filius  patrem  juvare  tenetur ;  se- 
cundum  animam  vero  est  res  Dei.  Unde 
Ezechiel  ait  :  Sicut  anima  patris  mea  est, 
sic  et  anima  filii.  Duplex  quoque  poena 
consequitur  peccatum.  Una  quoad  ani- 
mam,  scilicet  amissio  gratise  et  turbatio 
conscientiae  in  prsesenti,  in  futuro  poena 
inferni:et  talem  poenam  nunquam  sustinet 
filius  pro  parente.  Alia  poena  est  peccati 
quasi  per  accidens,qu8e  etiam  non  semper 
infligitur,  sed  secundum  moderamen  divi- 
nse  providentise,  ut  corporales  infirmitates 
et  alige  poense  temporales  :  et  quoad  has, 
redundat  quandoque  culpa  parentum  in  fi- 
lios,  nisi  forte  filius  sit  peccato  patris 
dissentiens  et  bene  vivens.Et  de  hac  poena 
Exod.w,^.  loquitur  Scriptura,  quae  ait,  Ego  Dominus 
zelotes,  visitans  iniquitates  patrum  in  fi- 
lios  :  quia  hoc  dictum  est  de  pcena  tempo- 
rali,  et  filiis  qui  patrem  realiter  aut  sal- 
tem  per  consensum  imitantur.  Et  quidem 
in  filio  patrem  in  malo  sequente,  duplex 
est  ratio  pcena)  :  tum  quia  patrem  sequi- 
tur;  tum  quia  res  patris  est.  Unde  quando- 
que  magis  punitur  quam  pater.  Nec  istud 
est  mirum,quia  secundum  humanam  justi- 
tiam  quandoque  animalia  occiduntur  et 
domus  effodiuntur  propter  peccata  domi- 
norum.  Denique  et  populus  quum  sit  res 


A  qusedam  regis,  interdum  pro  peccato  regis 
punitur,  quemadmodum  de  David  et  Isra-  WRey.-. 
ele  scriptum  est.  Tamen  ut  Gregorius  asse- 
rit,  tunc  id  potissime  accidit,  dum  populus 
meretur  ut  regem  malum  habeat,  vel  in 
peccatum  cadere  relinquatur  :  et  sic  etiam 
pro  propria  culpa  populus  punitur.  Ye- 
rumtamen,  secundum  legem  humanam  non 
punitur  filius  pro  patre  in  bonis  quse  jam 
a  patre  accepit,  sed  quae  accepturus  esset, 
sive  quoad  corpus,  sive  in  possessionibus. 
Non  enim  pro  peccato  patris  filius  natus 

B  truncatur,  vel  emancipatus  exheredatur. 
Sed  accidentaliter  pcena  patris  redundat 
in  filium  :  [quoad  possessiones],  quia  quod 
patri  aufertur,  filius  haberet,  si  pater  non 
peccasset ;  et  quoad  membrum,  quoniam 
ex  truncatis  nascuntur  truncati. 

Contemplandum  praeterea,  quod  quum 
originale  peccatum  sit  privatio  primordi- 
alis  justitiae,  quse  omnes  vires  in  Deum 
reduxit,  et  sibi  invicem  coordinavit ;  ideo 
originale  peccatum  est  unum  dumtaxat,  et 
respicit  essentiam  animee,  et  per   ipsum 

C  omnes  vires  deordinatae  sunt.  In  pluribus 
autem  numero  differt.  Unde  Anselmus  di- 
cit,  quod  originale  peccatum  est  pronitas 
ad  omne  malum.  Est  tamen  virtualiter 
multa  peccata,  in  quantum  ex  eo  actualia 
peccata  causantur.  Propterea  Sancti  quan- 
doque  ipsum  pluraliter  designant.  Et  quia 
secundum  se  unum  est,  ideo  correspon- 
det  ei  directe  una  pcena,  scilicet  carentia 
visionis  divinse.  Et  ceterae  pcense  quae- 
dam  per  accidens  consequuntur  ipsum  : 
quia  aversa  mente  a  Deo,  justum  erat  cor- 

D  pus  et  sensus  non  obedire  menti ;  erit  au- 
tem  poena  correspondens  culpae.  Originale 
vero  peccatum  non  est  per  subtractionem 
alicujus  quod  homini  naturaliter  debetur, 
sed  est  carentia  supernaturalis  doni  per 
quod  ordinatus  est  homo  ad  consequen- 
dam  vitam  aeternam.Originalis  enim  justi- 
tia  erat  naturam  ad  supernaturalem  fi- 
nem,scilicet  Dei  visionem,perducens.Ideo 
originali  peccato  nulla  alia  poena  debetur 
post  hanc  vitam,  nisi  poena  damni,  vide- 
licet  carentia  visionis  beatae. 


FEIUA   TEHTIA    PENTECOSTES. 


ExNARHATIO   IN   EVANGELIUM 


127 


Prseterea  acerbitas  poenae  sensualis  dele- 
ctalioni  pcccati  respondct.  In  originali  au- 
tcm  peccato  non  est  delectatio,  quia  nec 
operatio,  sine  qua  esse  non  valet  delecta- 
tio.  ltem,pccna  sensualis  pertinet  ad  ipsam 
personam.  Originale  autem  peccatum  est 
directe  culpa  natursp.  Unde  sicut  peccatum 
non  est  per  suam  operationem,  sic  nec 
poena  esse  debet  per  suam  passionem,  sed 
per  subtractioncm  illius  quod  naturam 
excedit,  ad  quod  originalis  justitia  prove- 
xit.  In  bonitatibus  itaque  naluralibus  nul- 
lum  detrimentum  habebunt  [pueri  sine 
Baptismo  defuncti],  propter  originale  pec- 
catum.  Nam  et  originale  peccatum  sicut 
minimum  habet  de  voluntario,  sic  mini- 
me  participat  rationem  peccati. 

Porro  corpora  puerorum  [islorum]  post 
resurrectionem  impassibiiia  erunt  :  non 
simpliciter,sicut  corpora  Beatorum,neque 
propter  intrinsecam  impotentiam  patiendi, 
sed  propter  defectum  exterioris  agentis  in 
ea.  Omnis  enim  naturalis  actio,  maxime 
corruptiva,  cessabit  post  diem  judicii,  ces- 
sante  motu  coeli;  sed  aget  unum  corpus  in 
aliud,  solum  secundum  ordinem  divinae 
justitisB.  Quod  ergo  ait  Augustinus,  pueros 
non  baptizatos  seterno  supplicio  punien- 
dos,  de  pcena  damni  intelligi  par  est. 

Praeterea,  quia  secundum  prsedicta,  do- 
lor  sensibilis  correspondet  delectationi, 
quse  in  peccato  originali  nulla  est,  ideo 
oporlet  quod  nullus  dolor  insit  pueris  non 
baptizatis,  post  hanc  vitam,  de  privatione 
verae  felicitatis,  nec  exterior  neque  inte- 


A  rior.  Habebunt  autem  perfectam  cognitio- 
nem  eorum  qu^e  naturali  agnitione  sciri 
possunt  :  undc  cognoscent  se  visione  Dei 
privatos  ;  causam  quoque  dignoscent.  Non 
tamen  dolebunt.  Ntillus  enim  rectae  ratio- 
nis  dolet  se  id  non  habere  ad  quod  pro- 
portionatus  non  est :  sicut  non  dolet  homo 
quia  volare  non  potest ;  vel  rusticus,  quod 
imperator  non  est.  Pueri  vero  sine  Bapti- 
smo  defuncti,  nuliam  unquam  proportio- 
nem  sortiti  sunt  acquirendi  vitam  aeter- 
nam,quia  naturaliter  eis  non  convenit,nec 

B  usum  liberi  arbitrii  habuerunt,ut  propriis 
actibus  mererentur:  ideoque  de  ejus  amis- 
sione  nihil  dolebunt.  Denique  in  pueris 
illis  est  recta  ratio,  quia  peccato  non  erit 
obliquata,  nec  onere  carnis  gravata.  Sed 
recta  ratio  non  sinit  quempiam  turbari  de 
hoc  quod  ipse  vitare  non  potest.  Et  ex  hoc 
Seneca  probat,quod  in  sapientem  turbatio 
cadere  nequit.  Pueri  vero  pcenam  hanc 
damni  nullo  modo  vitare  valebunt  :  non 
ergo  turbabuntur  de  ea.  Imo  gaudebunt, 
quoniam  de  naturali  Dei  bonitate  multum 

G  participabunt,  et  naturali  amore  diligent 
eum.  Nec  dolebunt  quod  per  alios  ad  Ba- 
ptismum  non  pervenerunt,sicut  nec  pueri 
baptizati  de  hoc  quod  multa  dona  non 
perceperunt,  quae  aliis  multis  ipsis  simili- 
bus  concessa  sunt  :  haec  quippe  ad  super- 
excellentem  gratiam  pertinent.  Vellent  ta- 
men  esse  cum  Deo  (si  possibiie  foret)  per 
gratiam,  a  quo  secundum  naturam  sepa- 
rati  non  sunt.Unde  nec  vermem  conscien- 
tiae  habent,  nec  desperatio  cadit  in  eos. 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


AMEN,   AMEN   DICO   VOBIS,   QUI   NON    INTRAT   PER   OSTIUM,   ETC.  Joann.  X,  1-10. 


SALVATOR  in  praesenti  evangelio  per  D  Amen, ameji  dico  vobis, o  elSiiiVhaTisasi, 
quamdam  parabolam  pandit  errorem  qui  non  intrat  perostium  in  ovile  ovium, 
et  falsilatem  Pharisaeorum,  qui  se  jacta-  sed  ascendit  aliunde,  ille  fur  est  et  Jatro. 
bant  eruditos  et  dignos  aliorum  rectores,  Hoc  totum  in  corporalibus  rebus  ita  se 
dicens  :  habet.  Sed  ista  exponenda  sunt  spirituali- 


128 


FERIA   TERTIA   PENTECOSTES. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ter  secundum  sensum  a  Christo  intentum.  A 
In  locutione  quippe  parabolica,  qualis  est 
ista,  sensus  principalis  ac  litteralis  non 
est  qui  immediate  per  Acrba  significatur, 
sed  qui  per  ipsas  res  vocibus  designatas 
insinuatur. 

Est  igitur  intellectus  :  Qiri  non  intrat 
spirituali  seu  corporali  introitu,  per  os- 
tium,  id  est  ordinate  per  Christum,  videli- 
cet  secundum  Christi  voluntatem,  licite 
ac  honeste,vel  per  fidem  catholicam  atque 
individuam  caritatem,  in  ovile  ovium,  hoc 
est  in  Ecclesiam,  in  congregationem  fide-  B 
lium,   ad   prsesidendum   gregi    dominico, 

ffebr.\,i.  sed  ascendit  aliunde,  id  est,  sibi  ipsi  assu- 
mit  honorem,  non  vocatus  a  Deo  tanquam 
Aaron.  Idcirco  ascendere  dicitur,id  est  su- 
perbe  intrare  per  ambitionem  propriam, 
per  aliorum  intrusionem,  per  simoniacam 
pravitatem,  per  corruptam  et  non  cano- 
nicam  electionem,non  sequens  Christi  ve- 
stigia,  de  quo  ad  Hebrseos  dicit  Apostolus, 

/AiVf.5,6.  quod  non  semetipsum  clarificavit  ut  pon- 
tifex  fieret,  sed  qui  locutus  est  ad  eum  : 
Tu  es  sacerdos  in  seternum.  Ille  fur  est  et  C 
latro.  Furem  appellamus  qui  rapit  aliena. 
Indignus  ergo  prselatus  qui  per  Christum 
non  intrat  ad  prsesidendum  fidelibus,  vel 
quicumque  deceptor  falsusque  doctor  cre- 
dentium,  est  fur  :  quoniam  populum  Dei 
subtrahit  Deo,  quoniam  suo  pestifero  do- 
cumento  seu  pravo  exemplo  ac  aliis  mo- 
dis,  avertit  fideles  a  Deo,  et  subjugat  eos 
sibi,  atque  in  suum  commodum  redigit 
eos,  bona  eorum  consumendo,  eorum  ser- 
vitute  utendo,  et  ipsos  tanquam  mancipia 
possidendo,  quemadmodum  his  Pharisaeis  D 
Matth.    loquitur  Christus  :  Vae  vobis,  Scribse   et 

xxiii,  14.  pharisaei  hypocritse,  quia  comeditis  domus 
viduarum.  Hujusmodi  itaque  ascensor  ovi- 
lis  et  ovium  doctor,  seu  indignus  prselatus 
et  rector,  gregem  sibi  conformat,  et  maxi- 
mum  damnum  infert  Christo,  cujus  prae- 
dilectam  substantiam,  pro  qua  ipse  san- 
guinem   fudit,   taliter   dissipat.   Unde    in 

£■«//.  X, 2.  Ecclesiastico  legitur  :  Secundum  judicem 
populi,  sic  et  ministri  ejus ;  et  qualis  est 
rector  civitatis,  tales  et  inhabitantes  in  ea. 


Jeremias  quoque  :  Quoniam  (inquit)  stulte  Jer.  x,  21. 
egerunt  pastores,  et  Dominum  non  exqui- 
sierunt,  propterea  omnis  grex  eorum  dis- 
sipatus  est.  Denique  talis  etiam  dicitur 
latro,  quoniam  gregem  fidelium  spiritu- 
aliter  strangulat,  vitam  gratiae  suffocando 
in  eis,  atque  diaboli  devorationibus  eos 
exponendo,  imo  ad  mortem  aeternam  du- 
cendo.  Inducit  enim  eos  ad  vitia,  quibus 
occiditur  anima,  gratiam  amittendo  et 
daemonum  dentes  incurrendo.  Adversarius  \Petr.y,%. 
enim  noster  diabolus  tanquam  leo  rugiens 
circuit,  quacrens  quem  devoret. 

Qui  aiitem  intrat  praefatum  ovile  per 
ostium,  id  est  per  Christum,  videlicet  or- 
dinate,  caritative,  humiliter,  non  quaerens 
praeesse  vel  dominari,  sed  prodesse  et  au- 
xiliari,  non  quaerens  uti  propria  libertate, 
sed  pro  aliorum  salute  infatigabiliter  labo- 
rare ;  pastor  est  ovium,  hoc  est  fidelium, 
re  et  nomine,  quoniam  verbo  et  opere 
pascit,  confortat  et  recreat  eos.  Tales  pa- 
stores  Deus  promisit  apud  Jeremiam:Dabo  Jer.ui,  is. 
vobis  pastores  juxta  cor  meum,  et  pascent 
vos  scientia  et  doctrina.  Ad  hanc  verara 
pastoralem  perfectionem  hortatur  prin- 
ceps  Apostolorum  in  prima  sua  epistola, 
dicens  :  Seniores,  obsecro,  pascite  qui  in  iPetr.x, 
vobis  est  gregem  Dei,  providentes  non  *''' 
coacte,  sed  spontanee  secundum  Deum, 
non  turpis  lucri  gratia,  neque  ut  dominan- 
tes  in  cleris,  sed  forma  gregis  facti,  et  ex 
animo. 

Iluic   tam   fructuoso    pastori   ostiarius 
aperit,  id  est,  Spiritus  Sanctus  divinas  ve- 
ritates  revelat,  modum  regiminis  manife- 
stat,  et  de  omnibus  necessariis   instruit. 
Unde   de   ipso   apud   Joannem   habetur  : 
Quum  venerit  ille  Spiritus  veritatis,  doce-  Joann.xvi, 
bit  vos  omnem  veritatem.  Igitur  Spiritus  *^' 
Sanctus  admittit,  vel  potius  introducit,  ti- 
moratum  ac  diligentem  pastorem  in  san- 
ctuarium  sapientiae  sempiternae,  ut  discat 
et  sciat  quomodo  oporteat  se  conversari   i  Tim.  nc, 
in  domo  Dei ;  et  illic  dat  ei  gustare  multi-  p^:  ^xx^o. 
tudinem  dulcedinis  suae,  ita  ut  rediens  ad 
gregem  dominicum  sibi  commissum,  eru- 
ctet  illis  memoriam  abundantias  suavitatis  Ps.cxus,i. 


FERIA    TEllTIA   PENTECOSTES. 


ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


m 


Rom.  XIV, 
12  ;  Hebr. 
xm,  17. 
Sap.  VI,  G. 


/?om.vi,l7; 
IICor.ix,2, 
13;  Coloss. 
1.  3-C;  1 
Thess.  1.  2- 
9;ii,  13,  14. 


Luc.  X,  IC. 


divinap.  Sicque  de  plenitudine  sibi  collata 
illuminat  et  accendit  corda  suoruin. 

Ilac  apertione  Spirilus  Sancti  maxime 
indiget  omnis  pastor,  et  tanto  amplius, 
quanto  pluribus  prseest.  Quum  enim  nemo 
sui  ipsius  possit  opcrari  salutem  sine  spc- 
ciali  atque  continuo  auxilio  Spiritus  San- 
cti,  quomodo  poterit  suam  et  aliorum 
operari  salutem,  sine  ingenti,  singulari  ju- 
gique  ope  Paracleli  ?  Propterea  oportet  pa- 
storem  frequenter  nimis  ad  Deum  recurre- 
re,  ejus  auxilium  cum  humili  prostratione 
requirere,  ut  in  omnibus  dirigatur,  mo- 
veatur  et  reguletur  ab  ipso,  itemque  ut 
Spiritus  Sanctus  corda  subditorum  docilia 
faciat,  tangat,  gubernet.  Vae  ergo  disso- 
lutis  et  intimoratis  pra^latis,  qui  se  ad 
exteriora  impudenter  effundunt,  qui  non 
ponderant  quam  grave  onus  ipsis  imposi- 
tum  sit,  neque  praecogitant  quam  Christo 
pro  se  suisque  ovibus  tribuant  rationem. 
Isti  non  pensant  iilud  Sapientise:  Judicium 
durissimum  in  his  qui  prajsunt,  fiet.  Ideo 
bene  ait  Chrysostomus  :  Quis  est  qui  desi- 
derat  praelationem  et  curam  animarum, 
nisi  qui  non  timet  judicium  Dei  ? 

Et  oves  vocem  ejus  audiunt,  id  est, 
electi  subditi,  qui  sunt  oves  per  prsedesti- 
nationem  8eternam,talis  pastoris  doctrinam 
suscipiunt  ac  sequuntur.  Humiliter  enim 
et  devote  audiunt  et  observant  verbum 
sui  praelati  tanquam  vicarii  Christi :  quem- 
admodum  Apostolus  in  suis  epistolis  sae- 
pius  gloriatur  in  Domino  de  suis  discipulis 
seu  populis  a  se  conversis,  quod  suam 
praedicationem  cum  omni  attentione  et 
reverentia  perceperunt.  Quod  utique  om- 
nem  subditum  oportet  diligenter  adimple- 
re,  quoniam  praelatis  loquitur  Ghristus 
apud  Lucam  :  Qui  vos  audit,  me  audit ;  et 
qui  vos  spernit,  me  spernit. 

Et  proprias  oves  vocat  nominatim,  id 
est,  singulos  subditorum  suorum  determi- 
nate  cognoscit,  ad  meliora  hortatur,  ad 
felicitatem  invitat,omnium  mores  pensan- 
do,  quid  singulis  expediat  perpendendo, 
cunctis  familiariter  condescendendo,  uni- 
cuique   secundum  propriam    capacitatem 

T.  32. 


A  ac  indigentiam  providendo,  subveniendo 
et  influendo,  quemadmodum  Salomon  ad- 
moiiet  in  libro  Proverbiorum  :  Diligeiiter  Prov.xxvn, 
agnosce  vuUum  pecoris  tui,  tuosque  gre-  ''^* 
ges  considera.  Quemadmodum  enim  me- 
dicus  corporum  dispositiones,  comple- 
xioiies,  atque  morborum  diversitates  in 
languido  pensat,  qualenus  unicuique  me- 
(iicamentum  suae  dispositioni  ac  morbo 
proportionalum  apponat  (quod  enim  uni 
prodesset,  obesset  alleri) ;  sic  praeiatus  et 
pastor,  quum  sit  medicus  animarum,  at- 

B  tendere  debet  inciinationes,  motus  et  stu- 
dia  singuiorum,  sicque  unumquemque  a 
maio  retrahere  et  ad  virtutes  provehere 
per  media  aptiora  :  quod  non  est  parum 
difficiie.  Propter  quod  convenienter  ait 
Gregorius  :  Ars  artium  est  regimen  anima- 
rum.  Et  magna  vaide  perfectio,  exercita- 
tio,  unctio,  discretio,  exigitur  ad  bonum 
praeiatum.  Unde  in  Deuteronomio  loquitur 
Moyses  :  Date  ex  vobis  sapientes  et  gna- />e(,f. ,.  13. 
ros,  quorum  conversatio  sit  probata  in 
tribubus  vestris,  et  ponam  eos  vobis  prin- 

C  cipes.  Et  educit  eas,  de  via  ad  patriam, 
de  carne  ad  spiritum.  Educit  insuper  eas 
ad  pascua  alimoniae  spirituaiis,  ad  panem  Eccii.y.s,i. 
vitae  et  intellectus,  ad  panem  sacramenta- 
lem,  ad  divinorum  contemplationem. 

Et  quum  proprias  oves  emiserit,  id  est, 
praedicto  modo  eduxerit,  atque  de  tenebris 
ignorantiae  et  peccati  in  lucem  veritatis 
ac  spiendorem  virtutum  transtulerit,  ante 
eas  vadit,  id  est,  in  via  Dei  ipsas  exempla- 
riter  praeit,  et  in  virtuosa  conversatione 
excedit,  faciendo  quod  docet,  et  non  verbo 

D  dumtaxat,  sed  opere  quoque  viam  mon- 
strando,  quemadmodum  ad  Timotheum 
Paulus  ait  :  Esto  exemplum  fideiium  in  i  Tim.  iv, 
verbo,  in  conversatione,  in  caritate ;  pro-  '"-iS'*^- 
fectus  tuus  manifestus  sit  omnibus  :  haec 
enim  faciens,  te  ipsum  salvum  facies,  et 
eos  qui  te  audiunt. 

Denique,  quum  praelatus  sit  quasi  si- 
gnum  ad  quod  omnium  oculi  subditorum 
diriguntur,  ideo  nihil  tantum  aedificat  sub- 
ditos,  vel  tantum  confert  ad  omnem  vir- 
tutum    profectum,   ut    bona    et    irrepre- 

9 


130 


FERIA   TERTIA    rENTECOSTES.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


17, 


hensibilis  vita  pastoris.  Frequens  namque 
occursus  et  quotidianus  adspectus  in  habi- 
tum  vertitur,  atque  in  cordibus  subdito- 
rum  veram  in  virtutibus  constantiam  ope- 
ratur.  Oportet  ergo  prselatum  in  virtute 
et  sapientia  stabilem  esse,  ne  passionibus 
agitetur,  ne  personarum  acceptor  sit,  ne 
unum  prae  alio  palpet  vel  tribulet,  ne  pri- 
vato  amore  vel  odio  corrumpatur ;  sed 
Deum  semper  prse  oculis  habeat,  jugiter 
formidet,ne  per  suam  imperfectionem  aut 
injustitiam  aliquem  ex  sibi  commissis 
scandalizet.  Preelatus  quippe  est  judex  et 
caput  sive  principium  gregis  sui.  Judex 
autem,secundum  Philosophum,  debet  esse 
quasi  animata  justitia  vivaque  lex,  nus- 
quam  ab  sequitatis  tramite  devians.  Pri- 
mum  quoque,in  omni  ordine,est  mensura 
et  regula  posteriorum.  Mensuram  vero  et 
regulam  necesse  est  esse  uniformem  ac 
simplicem  :  aliter  non  possent  alia  per 
eam  mensurari  ac  regulari.  Sit  ergo  prsela- 
tus  uniformis,  fixus  et  simplex,  non  si- 
mulator  et  callidus,  sed  mitis  et  humilis. 
Et  oves  illum  sequuntur,  tanquam  du- 
cem  praedignum,  id  est,  operibus  illius  se 
conformant,  ejusque  verbis  obtemperant, 
quemadmodum  ad  Hebrseos  docet  Aposto- 
Hebr.xm,  lus  :  Obcdite  praepositis  vestris,  et  subja- 
cete  illis  ;  ipsi  enim  pervigilant  tanquam 
rationem  pro  animabus  vestris  reddituri. 
Bonus  ergo  pastor  bonas  efficit  oves,  ovi- 
umque  vitia  et  defectus  maxime  accidunt 
ex  negligentia  atque  insufficientia  prsesi- 
dentis.Propter  quod  maximum  Dei  donum 
est,  habere  virtuosum  praelatum.  Unde 
videmus  quod  in  veteri  Testamento,  tem- 
pore  judicum  et  regum,  quando  judex 
vel  rex  bonus  fuit,  populus  Israel  Domino 
ministravit ;  sed  rege  vel  judice  impie 
conversante,  populus  quoque  communiter 
vixit  inique,  insistendo  frequenter  idolo- 
latrise.  Quia  sciunt  vocem  ejus,  id  est,  do- 
ctrinam  ejus  per  approbationem  cogno- 
scunt.  Alienum  autem,  id  est  seductorem 
pestiferumque  doctorem,schismaticum  si- 
ve  haereticum,  vel  impium  Christianum, 
non  sequuntur,  id  est,  ejus  doctrinis  non 


A  acquiescunt,    nec   opera   sequuntur ;   sed 
fugiunt  ab  eo,  id  est,  animo  illum  dete- 
stantur,  vel   etiam   interdum   corpore   se 
elongant  ab  ipso,  ne  cum  perverso  perver-  Ps.xwi.ii- 
tantur.  Qui  enim  tetigerit  picem,  inquina-  Eccn.^m, 
tur.  ¥A  Apostolus  :  Exite  (inquit)  de  medio  'ji^o,.  vi 
iIlorum,et  immundum  ne  tetigeritis.  Quia  \~. 
non  noverunt  per  approbationem  et  imi- 
tationem,  vocem  alienorum,  id  est  verba 
fallacium. 

Totum  hoc  intelligendum  est  de  ovibus 
non    solum   secundum   prsesentem  justi- 

B  tiam,  sed  et  secundum  prsedestinationem 
divinam,  et  de  auditu  seu  fuga  vel  cogni- 
tione  finali.  Gertum  est  enim  quod  multi 
electi  ad  tempus  errant,  et  haereticorum 
vel  aliorum  deceptorum  doctrinas  adver- 
tunt ;  sed  finaliter  poenitent,  et  in  Christi 
sermone  diem  claudunt  extremum.  Simi- 
liter  multi  prsesciti,  ad  tempus  verba  bo- 
norum  advertunt  pastorum,  et  alienorum 
vocem  abhorrent ;  sed  non  perseverant 
usque  in  finem,  nec  implent  illud  Aposto- 
li  :  Doctrinis   variis  et  peregrinis  nolite  fle6r.xiii,9. 

C  abduci ;  et,  Optimum  est  gratia  stabiliri  ibidem. 
cor.  Vel  loquitur  Christus  de  ovibus  for- 
maliter,  hoc  est,  in  quantum  sunt  oves, 
non  materialiter.  Formaliter  enim  de  eis 
loquendo,  non  errant,  quemadmodum  ar-  Matth.vu, 
bor  bona  non  potest  facere  fructus  malos.  ^^' 

IIoc  proverbium,  id  est  similitudinem 
istam,  vel  sermonem  hunc  parabolicum, 
diosit  eis  Jesus.  Illi  autem  Pharisaei  non 
cognoverunt  quid  loqueretur  eis,  id  est, 
quid  per  verba  prsedicta  significaret.  Certi 
enim   fuerunt  quod  intentio  ejus   finalis 

D  non  erat  de  pecoribus.  Dixit  ergo  eis  ite- 
rum  Jesus,  qui  novit  ignorantiam  illorum. 
Exposuit  ergo  proverbium  istud  pro  parte. 
Expositio  namque  non  intelligentibus  est 
necessaria.  Amen,  amen  dico  vobis,  quia 
ego  sum  ostium.  ovium,  hoc  est  porta, 
secundum  proprietatem  quamdam,  per 
quam  electi  intrant  in  societatem  Ecclesiae 
militantis,  et  deinceps  ad  consortium  Ec- 
clesicB  triumphantis.  Christus  quoque  est 
ostium  per  quod  intramus  ad  Patrem,nunc 
per  fidem  et  gratiam,  tunc  vero  per  spe- 


FERIA   TERTIA    PENTECOSTFS.    —    ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


131 


./oniDi.Mv,  cicm.  Proptcr  quod  ait  :  Ego  sum  via,  ve-  A  gicarum  aclibus  insistendo  ;  et  egredietur 


18. 


Jo 


rilas  (.'1  vilii ;  ueuio  ^euil  ad  Patrem  nisi 
icphes.  II,  pcr  mc.  Itcmquc  Aposlolus  :  Per  ipsum 
(inquit)  aceessum  habemus  ad  Patrcm  ;  et 
iiehr.  XIII,  rursus,  Per  ipsum  offeramus  hostiam  lau- 
dis  Deo  semper.  Christus  ergo  est  ostium, 
quia  per  ejus  auxilium  incorporamur  Ec- 
clesia",  ad  patriam  devcnimus,  Dco  immc- 
diatc  unimur.  Proptcrea  Petrus  testatur  : 
Nequc  cnim  datum  est  hominibus  aliud 
nomen  sub  ccelo,  in  quo  oporteat  eos  sal- 


-If^  IV,  1: 


(le  habitu  virtuoso  in  opus  meritorium,  de 
coguilione  ad  operationem,  dc  via  ad  pa- 
triam.    Egredietur   quoque  ad   proximos, 
illis  misericorditer  condescendendo,  con- 
sulendo, subvenicndo, quemadmodum  dicit 
Apostolus  :  Alter  alterius  onera  portate ;  caiat.yi.i. 
et,   Non   quaj   sua   sunt  singuli   conside-  Pknipp,  „, 
rantes,  sed  qim  aliorum.  Egredietur  de-  *• 
mum  quotidie,  lcvando  se  super  se,  ut  sit  Thren.m, 
conversatio  sua  in  coclis,  omnibusque  ter-  -^- 
renis   ac   sensibilibus   rebus   transcensis,  20. 


yo(/)i«.i,29 
Apoc.  V,  3 
I  Cor.  X,  4 
Apoc.   XXI, 
23. 


vos  fieri.  Dicitur  autem  Christus  ostium, 

per  similitudinem  quamdam,  quomodo  di-  B  sola   coelestia,  spiritualia  et  ffiterna  con 


citur  agnus,  leo,  petra,  lucerna. 

Omnes  quotquot  venerunt,  fures  sunt  et 
latrones.  Non  absolute  de  omnibus  loqui- 
joann.  v,  tur  Christus,  quia  alio  loco  laudavit  Joan- 
nem  Baptistam  el  Moysen  :  sed  de  quibus- 
dam  pseudoprophetis  qui  non  longe  ante 
Christi  adventum  venerunt,  quales  fue- 
3G,  runt  Theodas  et  Judas  Galilaeus,  de  quibus 
scribitur  in  Actibus  Apostolorum ;  vel  de 
omnibus  qui  sine  Christo,  hoc  est  sine 
Dei  verbo,  venerunt,  non  missi  a  Deo,  sed 


35,  4G 


Act 
37. 


templetur,amet,  recogitet,  omnia  arbitrans  ibid.  s. 
ut  stercora  propter  eminentem  scientiam 
Christi. 

Et  pascua,  id  est  spiritualia  alimenta, 
copiose  inveniet  in  praesenti  et  in  futuro. 
Nunc  enim  quotidie  reficitur  corpore  et 
sanguine  Salvatoris,  incremento  virtutum, 
consolatione  intcrna,  rivis  sapientiae,  ce- 
terisque  donis  et  charismatibus  Spiritus 
Sancti.  His  bonis  anima  sc  ipsam  diligen- 
ter  custodicns,  ut  Sponso  suo  coelesti  in- 


proprio  sensu  se  ingerentes.  De  qualibus  C  contaminatam  se  exhibeat,  feliciter  impin- 


21 


Jer.  XXIII,  Dominus  ait  per  Jeremiam  :  Ipsi  curre- 
bant,  et  ego  non  misi  eos.  Sed  non  audi- 
erunt  eos  oves,  id  est,  finaliter  ipsis  non 
consenserunt,  quamvis  forte  ad  tempus 
deceptse  sint. 

Fgo  sum  ostium  (sicut  nunc  dictum 
est).  Per  me  si  quis  introierit ,  id  est,  qui 
secundum  doctrinam  et  vitam  mcam  con- 
versatus  fuerit,  qui  per  fidem  et  gratiam 
meam  congregationi  fidelium  se  junxerit, 
si  quis  intima  mihi  caritate  inhseserit,  sal- 


1,9. 


guatur  et  confortatur,ita  ut  cibum  fastidiat 
corporalem  omnemque  consolationem  car- 
nalem  et  saecularem.  Porro  in  patria  inve- 
niet  pascua  illa  uberrima,  quae  oculus  non  i  co 
vidit,  nec  auris  audivit,nec  in  cor  hominis 
ascenderunt  :  ubi  Deus  est  omnia  in  om-  y4,rf.xv,28 
nibus,  omnesque  Beati  de  ejus  fruitione 
contcntantur  et  superdulcissime  satiantur. 
Fur  non  venit,  id  est,  seductor  indi- 
gnusve  pastor  non  accedit  fideles,  nisi  ut 
furetur,   id   est,    oves   Christi    subtrahat 


vabitur,  hoc   est,  seternam  beatitudinem  D  Christo,  et  officium  sibi  indebitum  prse- 


consequetur,  nuncque  a  peccatis  purgabi- 
tur  :  aliter  Christus  non  esset  Salvator. 
Ac^xv.ii.  Unde  in  Actibus  Petrus  disseruit  :  Per 
gratiam  Domini  nostri  Jesu  Christi  credi- 
mus  salvari.^i!  ingredietur,et  egredietur, 
id  est,  in  latitudine  caritatis  et  spiritus 
libertate  versabitur,  quia  lex  Christi  est 
II  Cor.  III,  lex  amoris,  et  ubi  Spiritus  Domini,  ibi 
libertas.  Itaque  ingredietur,  redeundo  ad 
propriam  conscientiam,  examinando  se 
ipsum,  atque  interioribus  virtutum  theolo- 


17. 


sumptuose  usurpet.  Quamvis  enim  dicat 

se  hoc  non  intendere,  tamen  male  agendo 

et  debita  omittendo,  hoc  facit.  Et  mactet, 

et  perdat,  id  est,  spiritualiter  occidat,  at- 

que  ad  sempiternum  perducat  interitum. 

Tales   sunt  negligentes  prselati,  carnales, 

avari   et  ambitiosi,  quibus   Dominus   ait 

per  Ezechielem  :  Vse  pastoribus  qui  pasce-    Ezech. 

bant  semetipsos.  Lac  comedebatis,  et  lana  ^^'"^'•=''  ^» 

operiebamini,  gregem  autem  meum  non 

pascebatis;ego  Dominus  requiram  gregem 


132 


FERIA  TERTIA  PENTECOSTES.  —  SERMO  SECUNDUS 


meum  de  manu  eorum.  Ego  veni  in  mun-  A  dantia  abundantique  gloria  cecinit  Isaias 


dum  per  incarnationem,  et  in  publicum 
per  preedicationem,  ut  oves  vitam  gratise 
habeant  in  prsesenti,  et  abundantius  ha- 
beant,  id  est,  plenam  felicitatem  seu  vitam 
glorise  sortiantur  in  patria.  De  qua  abun- 


Gaudium  et  laetitia  invenietur  in  ea,gratia-  is.  u,  3. 
rum  actio  et  vox  laudis  ;  itemque,  Laetitia  ihui.  ii. 
sempiterna  super  capita  eorum,  gaudium 
et  la)titiam  obtinebunt,  et  fugiet  dolor  etviirf.  xxxv 

.,  10. 

gemitus. 


SERMO  SECUNDUS 


DE    FIDE    ET    RATIONIBUS    CREDENDORUM. 


E' 


GO  sum  ostium ;  per  me  si  quis  in- B 
troierit,  salvabitur.  Joann.  x,  9. 
Quemadmodum  in  libro  de  Fide  et  legi- 
bus  Guillelmus  Parisiensis  declarat,  Deus 
requirit  a  nobis  ut  intellectum  nostrum 
offeramus  ei  in  sacrificium,subdendo  eum 
auctoritati  divinse  in  his  quse  rationem 
transcendunt,  consentiendo  credendis  hoc 
solo  intuitu  quoniam  Deus  hoc  exigit  et 
testis  est  veritatis,  ita  ut  suspendamus 
propriae  rationis  discussionem  atque  judi- 

II Cor.x, 5.  cium.  Propter  quod  scribit  Apostolus  :  In 
captivitatem    redigentes   omnem    intelle-  C 
ctum   in  obsequium   Christi.  Hinc   idem 
Apostolus  ad  Hebraeos  fidem  subtiliter,sed 

fiebr.xt,i.  obscure,definiens  :  Fides  (inquit)  est  sub- 
stantia  rerum  sperandarum,  argumentum 
non  apparentium.  Quam  definitionem  do- 
ctores  exquisite  explanant :  quod  brevitati 
studens,  dimitto.  Verum  in  secunda  secun- 
dae,  qusestione  quarta,  Thomas  testatur  : 
Definitio  illa  Apostoli  potest  in  formam 
hanc  redigi  ac  clarius  exprimi  :  Fides  est 
habitus  mentis  quo  inchoatur  vita  seterna 
in  nobis  per  assensum  supernaturali  veri-  D 
tati.  Denique  definitioni  Apostoli  consonat 
descriptio  fidei  quam  septimo  de  Divinis 
nominibus  capitulo  tradit  divinus  Diony- 
sius,  dicens  :  Fides  est  manens  credentium 
fundamentum,  collocans  eos  in  veritate, 
et  veritatem  in  ipsis.  Augustinus  quoque  : 
Fides,  ait,  est  virtus  qua  creduntur  quse 
non  videntur.  Et  Damascenus  :  Fides  est 


art.  1. 


consensus  non  inquisitivus.  Potest  item  fi- 
des  sic  clare  definiri  :  Fides  est  virtus  su- 
pernaturalis  infusa,intellectum  illuminans, 
et  inclinans  ad  consentiendum  veritatibus 
Scripturarum  transcendentibus  rationem, 
intuitu  summae  et  increatse  veritatis,  vide- 
licet  ideo  quia  revelatae  sunt  a  Deo.  Hinc 
septimo  de  Divinis  nominibus  S.Dionysius 
ait  :  Est  autem  fides  circa  seternaliter  sub- 
sistentem  ac  simplicem  veritatem. 

Itaque  fides  est  radius  primae  et  increa- 
tse  veritatis,  inchoatio  futurae  beatificse  vi- 
sionis,  oculus  mentis  dirigens  eam  ut 
sciat  ad  quid  omnia  opera  sua  debeat  or- 
dinare,  et  in  quo  suam  debeat  figere  in- 
tentionem  :  quia  de  ultimo  fine  et  vera 
beatitudine  erudit  eam.  Ideo  asserit  Au- 
gustinus  in  libro  contra  Julianum,  quod 
nulla  est  vera  virtus  nisi  fide  supposita, 
quoniam  fides  ostendit  omni  virtuti  debi- 
tum  finem.  Hinc  quoque  per  se  loquen- 
do,  fides  dicitur  omnium  virtutum  prima. 
Virtutes  namque  theologicae  ceteris  sunt 
priores  ordine  naturali  ac  dignitate,  quia 
earum  objectum  est  ultimus  finis.  Finis 
autem  in  agibilibus,  est  sicut  principium 
in  speculabilibus,  eo  quod  finis  primum 
sit  in  intentione,  moveatque  agentem  ad 
operandum.  Sed  necesse  est  ultimum  fi- 
nem  prius  esse  in  intellectu  per  cognitio- 
nem,  quam  esse  possit  in  voluntate,  in 
qua  est  per  spem  et  caritatem.  Intellectus 
etenim  movet  et  excitat  voluntatem,  quae 


FERIA  TERTIA  PENTECOSTES. 


SEUMO  SECUNDUS 


133 


de  se  caeca  perhibetur  :  cujus  et  objectum  A 
est  bonuin  intellectivum,  id  est  intellectu- 
aliter  cognitum,  secundum  Philosophum. 
Quum  itaque  naturalis  cognitio  Deum  at- 
tingere  nequeat  secundum  quod  est  verae 
et  supernaturalis  felicitatis  objectum,opor- 
tet  ut  homo  uniatur  Deo  optimo  per  fidem. 

Ex  quibus  patet  responsio  ad  quajstio- 
nem  qua  aliqui  curiose  et  anxie  quarere 
solent,  an  in  philosophis  et  aliis  quibus- 
dam  gentilibus,  quorum  quidam  dicuntur 
fuisse  quasi  viri  heroici,  fuerint  verae  vir- 
tutes.  Et  videtur  quod  imo,  quia  totis  vi-  B 
ribus  videntur  fuisse  intenti  virtutibus. 
Oppositum  tamen  apparet,  quoniam  non 
fuerunt  fideles,  sed  infideles,  et  per  con- 
sequens  vitiosi,  atque  in  statu  damnatio- 
nis.  —  Ad  quod  respondetur,  quod  habue- 
runt  virtutes  naturales  et  acquisitas,  qua? 
tamen  non  attingunt  ad  perfectam  ratio- 
nem  virtutis,  quia  non  faciunt  suum  sub- 
jectum  simpliciter  bonum  Deoque  gratum, 
aut  capax  salutis,  sed  simul  stant  cum 
peccato  mortali  :  imo  fides  informis,  quae 
scilicet  non  ornatur  caritate  aut  actibus  C 
bonis,  non  est  perfecte  ac  proprie  virtus, 
/aco6.ii,i7.  sed  mortua  est  in  se  ipsa. 

Prseterea,  sicut  in  secunda  secundae, 
art.  5.  qusestione  secunda,Thomas  declarat,quan- 
tum  ad  prima  credibilia,  quae  sunt  articuli 
fidei,  omnes  tempore  legis  evangelicae  te- 
nentur  habere  fidem  explicitam.  Idcirco 
de  symbolo  fidei  ab  Apostolis  edito  in- 
struendus  est  populus,  tamen  sine  curiosa 
subtilitatum  ac  difficultatum  fidei  discus- 
sione.  Verumtamen,  sicut  rursus  in  secun- 
da  secundffi,  qugpstione  decima,  sanctus  D 
art.  7.  Doctor  rationabiUter  docet,  non  expedit 
coram  simplicibus  et  idiotis  disputare  de 
fide,  aul  infidclium  perfidias  rccitare,  nisi 
forte  simplices  essent  male  informati,  aut 
sollicitati,  vel  quasi  dubitantes  de  fidei 
veritate.  Simplices  quippe  communiter 
sunt  tanto  firmiores  in  fide,  quanto  minus 
audierunt  aliquid  fidei  suae  contrarium,  et 
quo  amplius  putant  omnes  credere  quod 
ipsi  credunt. 

Insuper,  quamvis  ea  quse  fidei  sunt,  ra- 


tione  demonstrativa  nequeant  comproba- 
ri,  evidenter  tamen  et  insolubiliter  potest 
probari  quod  vera  sint,  utpote  a  Deo  reve- 
lata,  altestata  et  confirmata  :  quod  per 
miracula  soli  omnipotenti  Deo  possibilia, 
quae  ad  fidei  christianae  corroborationem 
copiosissime  facta  sunt,  comprobatur.  Nul- 
la  equidem  secta  aut  lex  habet  hujusmodi 
argumenta,  nisi  lex  christiana.  Fides  quo- 
que  catholica  a  principio  mundi  habuit 
diversa  miracula.  Primo  in  lege  naturae, 
ab  Abel,  Enoch,  Noe,  Abraham,  et  consi- 
milibus.  Deinde  in  populo  Israelitico,  tem- 
pore  Moysis  et  aliorum  Sanctorum  veteris 
Testamenti,  aucta  sunt  vera  miracula  in 
i^gypto,  in  mari  Rubro,  in  deserto,  in  Jor- 
dane,  in  terra  promissionis ;  et  usque  ad 
Christi  adventum  habuit  populus  ille  in- 
terdum  miracula  ac  Prophetas.  Deinde 
Christus  per  se  ipsum  innumerabilia  prae- 
clarissima  fecit  miracula,  quae  et  in  ejus 
passione  mirabiliter  aucta  sunt,  facta  ecli- 
psi  tempore  oppositionis,  quo  luna  exstitit 
plena.  Christus  quoque  suis  discipulis  de-  luc. 
dit  virtutem  faciendi  miracula,etiam  mul- 
to  plura  atque  majora  quam  ipsemet  fecit.  jomu 
Quumque  Judaei  animo  obstinato  repulis-  '"^' 
sent  Apostolorum  praedicationem,  translata 
sunt  omnia  illa  mirabilia  a  Synagoga,  per 
Apostolos  aliosque  primitivos  fideles,  ad 
Ecclesiam  Christi  ex  Judaeis  gentibusque 
collectam,  et  usque  in  praesens  perseve- 
rant.  Atque  frequenter  innovata  sunt  mi- 
racula  illa,  incomparabiliter  plus  quam 
unquam  in  Synagoga,in  tantum  quod  inter 
atrocissimas  tyrannorum  persecutiones  fi- 
des  christiana  maxime  crevit,  et  miro  mo- 
do  prffivaluit;  quamvis  interdum  per  infi- 
(lelium  violentias  propter  peccala  Christi- 
anorum  permiserit  Deus  Ecclesiam  Christi 
in  pluribus  locis  vastari  ac  minorari. 

Amplius,  finalis  ista  Judaeorum  relictio, 
et  item  quod  universa  quae  de  Christo  cre- 
dimus,  ostendimus  in  veteri  Testamento  a 
sanctis  Prophetis  copiose  ex  divina  revela- 
tione  praenuntiata,certissime  probant  san- 
ctae  fidei  veritatem;  sed  et  alia  multa,  de 
quibus  in  aliis  diversis  tractatibus  multa 


IX,  I. 


134 


FERIA  TERTIA  PENTECOSTES. 


SERMO  TERTIUS 


conscripsi,  de  quibus  et  Guillelmus  Pari-  A 
siensis,  et  auctor  Suinmse  virtutum  ac  vi- 
tiorum,  subtiliter  scribunt.  Sanctissima  de- 
mum  conversatio  Christianorum,  qui  a 
principio  EcclesisB  usque  nunc  fecerunt 
miracula,  a  quibus  luce  clarius  scimus 
omnem  magicam  artem  fuisse  penitus  alie- 
nam,  certum  est  argumentum  veritatis  fi- 
dei  christianse. 

Postremo  circa  hsec,  una  oritur  qusestio, 
an  scilicet  expediat  ita  diligenter  attende- 
re  et  narrare  ea  quse  fidei  roborant  verita- 
tem.  Et  videtur  quod  non,  quum  dicat  B 
S.  Gregorius  :  Fidcs  non  habet  meritum, 
cui  ratio  humana  prscbet  experimentum. 
Quo  sequi  videtur,  quod  quanto  fidei  veri- 
tas  clarius  comprobatur,  eo  plus  credendi 
meritum  amittatur. 

Ad  hoc  B.  Thomas  in  secunda  secundse, 
art.  10.  qusestione  secunda,  respondet,  quod  hu- 
mana  ratio  potest  se  habere  ad  fidei  pro- 
bationem  dupliciter.Uno  modo,anteceden- 
ter  et  quasi  causaliter,  ita  quod  homo  non 
crederet,  nisi  ex  ratione  induceretur  hu- 
mana  :  sicque  rationis  discursus  diminuit  G 
aut  penitus  tollit  fidei  meritum.  Alio  mo- 
do,  consequenter,  ita  quod  homo  prompte 
crederet,  hujusmodi  ratione  non  audita, 
propter  auctoritatem  divinam;  sed  quoni- 
am  diligit  fidei  veritatem,  clarius  eam 
cupit  cognoscere,  ideoque  libenter  legit. 


audit  et  pensat  ea  ex  quibus  in  ejus  co- 
gnitione  crescere,  roborari  inflammarique 
potest  :  et  hoc  meritum  fidei  auget.  Unde 
inducta  Gregorii  auctoritas  intelligenda 
est,  quando  homo  non  habet  promptam 
voluntatem  credendi  nisi  ex  vi  rationis 
humanee. 

Hoc  quoque  scire  oportet,  quod  ea  quse 
fidem  impugnant,  sive  sit  interior  consi- 
deratiOjSive  exterior  persecutio,tanto  plus 
meritum  fidei  augent,  quanto  plus  in  eo- 
rum  resistentia  ostcnditur  voluntas  ad  cre- 
dendum  Deo  promptior  atque  robustior. 
Hinc  beatissimi  martyres  maximum  ha- 
bent  fidei  meritum,  deinde  viri  ingeniosi 
et  eruditi,  qui  nec  propter  argumenla  hae- 
rcticorum,  nec  propter  doctrinas  philoso- 
phorum,nec  ex  propriis  considerationibus 
recedunt  a  fide,  proprium  ingenium  Deo 
mactantes.  Denique,  etsi  articuli  fidei  si- 
gillatim,  seorsum  et  per  se  considerati,  vi- 
deantur  quasi  incredibiliter  resonare,  ta- 
men  dum  omnia  quse  fidei  sunt,  cum  suis 
rationibus,  fundamentis  ac  declarationi- 
bus  comportantur,nihil  rationabilius,nihil 
subtilius,  nihilque  certius  fide  catholica 
invenitur.  Quemadmodum  enim  (secun- 
dum  Philosophum)  in  exercitu  unus  robo- 
ratur  et  fulcitur  ex  alio,  ita  eorum  quae 
fidei  sunt,  unum  fulcitur,  declaratur  et 
confirmatur  ex  alio. 


SERMO  TERTIUS 


DE    SPE    ET    EJUS    PROPRIETATE    AC    OPERATIONE. 


SPE  salvi  facti  sumus.  Rom.  viii,  24. 
Super  illud  ad  Roinanos,  Probatio 
vero  spem,  Haymo  ait  :  Spes  est  certa  ex- 
spectatio  futurse  gloriee.  Hinc  Magister  Sen- 
disi.  26.  tentiarum,  libro  tertio,  spem  ita  definit  : 
Spes  est  certa  exspectatio  futurse  beatitu- 
dinis,  ex  gratia  Dei  et  propriis  proveniens 
meritis.  Quocirca  queeri  potcst,  quomodo 


D  spes  dicatur  ex  meritis  propriis  proveni- 
re,  quum  infundatur  a  Deo,  nec  ante  ejus 
infusionem  possit  quis  promereri.Respon- 
detur,  quod  definitio  ista  potius  datur  de 
actu  spei,  videlicet  de  ipsa  speratione, 
quam  de  virtute  seu  habitu  spei.  Hinc  vir- 
lutem  spei  Thomas  de  Argentina  et  alii 
quidam  ita  definiuiil   :  Spes  cst  audacia 


FERIA  TERTIA  PENTECOSTES. 


SEKMO  TERTILS 


135 


mentis,  dc  largitatc  Dci  concepta,  habcndi  A  siodorensis  in  tertia  suic  Sumnia}  asserat 


vitam  a3ternain  per  merita  bona.  Veruin- 
tamen  ista  definitio  non  plus  videtur  com- 
petere  virtuti  spei,  quam  prima  :  spes 
namquc  liabitualis,  qusB  est  virtus  inlusa, 
non  est  audacia  menlis  concepta  de  largi- 


parte  :  Fides  inlormis  et  fides  formata 
non  sunt  ejusdem  speciei,  quia  circum- 
stantiffi  sunt  de  esse  virtutis,  quum  in  de- 
finitione  virtutis  ponatur,  in  medictate 
cxsistens.  Et  idem  doctor  ille  dicere  ha- 


tate  Dei,  sed  prsevenit  talem  mentis  con-      buit  de  spe.  Sed  non  concludit  quod  ait, 


ceptionem,  et  parit  illam  audaciam,  quan- 
quam  propric  loquendo,  audacia  sonct 
malum.  Polest  ergo  spes  habitualis  ita  de- 
finiri  :  Spes  est  virtus  theologica  infusa, 
per  quam  ralionalis  creatura  viatrix  pra- 


et  est  contra  communem  Iheologorum  do- 
ctrinam. 

Verumtamen  uitima,  quam  posui  de 
spe,  definitio,  declarari  potest  ex  dictis 
doctoris  illius.  Nam  ait  in  Summa  sua  : 


stolatur  obtinere  a  Deo  seternam  salutem  B  Deus  est  tripliciter  finis  et  objectum  Iheo- 
per  adjutorium  gratia)  et  meritorios  actus.  logicarum  virtutum.  Est  etenim  finis  et 
Et  potest  definitio  ista  convenire  non  so-      objectum  fidci,ut  prima  lux  et  prima  sapi- 


lum  spei  formata;,  sed  etiam  spei  informi. 
Fides  quippe  et  spes  possunt  esse  infor- 
mes,  id  est  sine  caritate  et  meritoriis  ac- 
libus  :  quoniam  secundum  essentias  suas 
manent  in  peccatore,  caritatc  amissa,  nisi 
in  haeresim  aut  perfidiam  cadat.  Itaque 
per  spem  informem  prsestolatur  homo  ob- 
tinere  a  Deo  aiternam  salutem  per  adjuto- 
rium  gratiae  et  meritorios  actus  :  quam 
gratiam  et  quos  actus  non  habet,  sed  ac-  C 
quirere  et  exercere  proponit,  confidit,  vel 
habere  se  putat;  quemadmodum  aliquis 
confidit  se  adepturum  necessaria  victui 
per  pecuniam,  quamvis  non  habeat  ipsam 
pecuniam,  sed  laborando  aut  alio  modo 
proponat  eam  acquirere.  Porro  per  spem 
formatam  pra?stolatur  homo  salutem  per 
auxilium  gratiae  et  actus  bonos  quos  ha- 
bet.  Prima  autem  definitio  spei  non  coin- 
petit  nisi  spei  formata;,  seu  actui  ejus  for- 
mato,  videlicet  ex  caritate  procedenti. 

Insuper  spes  potest  sic  definiri  :  Spes  D 
est  virlus  infusa,  per  quam  viatoris  voiun- 
tas  fertur  in  Deum  tanquam  in  beatificum 
objectum  nondum  adeptum.Attamen  sicut 
de  fide  prsecedenti  serinone  tangebatur, 
c/'.p.i33B.  quod  scilicet  fides  informis  non  attingit 
perfectain  rationein  virtutis,  ita  de  spe 
informi  tenendum  est.  Potest  tamen  dici 
quodammodo  virtus ;  prsesertim  quoniam 
spes  informis  spesque  formata  realiler 
idem  sunt,  sicut  et  fides  informis  et  fides 
formata,  nou  obstante  quod  dominus  Anti- 


entia;  spei  autem,  ut  summe  largus  alque 
oinnipolens;  caritatis  vero,  ut  summa  bo- 
nitas  ac  dulcedo.  Nec  solum  iis  modis  est 
finis  theologicarum  virtutum,  sed  etiam 
principium  et  causa  efficiens  earumdem. 
Consideratio  namque  primae  veritatis  ge- 
nerat  fidem,  id  est  fidei  actum ;  conside- 
ratio  summae  largitalis  et  omnipotentiae, 
parit  spem  ;  consideratio  summae  bonilatis 
ac  suavitatis,  generat  caritatem.  Cetera 
quoque  quae  dicuntur  de  Deo,  reducun- 
tur  ad  ista:  ideo  non  sunt  nisi  tres  virtutes 
Iheologicae.  Iterum  scribit  :  Non  delecta- 
mur  immediate  in  Dco,  nisi  virtutibus 
theologicis.  Idcirco  non  sunt  nisi  tres  vir- 
tutes  theologicae,  quia  non  sunt  nisi  tres 
modi  delectandi  in  priino  et  summo  dele- 
ctabili,  scilicet  :  per  modum  aestimationis, 
quod  fit  per  fidem ;  per  modum  confiden- 
tia?,  quod  fit  per  spem;  et  per  modum 
conjunctionis,  quod  fit  per  caritatem. 

Praeterea  quaeritur  circa  praedicta,  qua- 
liter  spes  dicatur  certa  cxspectatio  feli- 
citatis  futura?,  ex  gratia  Dei  ac  propriis 
meritis  proveniens,  quum  absque  divina 
revelatione  nemo  sit  certus  se  esse  in  gra- 
tia  gratum  faciente,  aut  meritorios  actus 
habere,  quos  constat  sine  caritatc  haberi 
non  posse. 

Respondetur  secundum  Thomam.  Ri- 
chardum,  et  alios  quosdam,  quod  certi- 
tudo  spei  attenditur  ex  parte  omnipoteutis 
misericordia}   Dei,  qua  certum   est  quod 


136 


FERIA   TERTIA   PENTECOSTES.   —   SERMO   TERTIUS 


16. 


ex  parte  ipsius  non  erit  defectus  nostrse  A 
salutis.  Verumtamen  certitudo  ista  non  est 
certitudo  demonstratse  naturaliter  scien- 
tise,  sed  fidei,  quse  habet  certitudinem  ad- 
hserentia?,  non  evidentise  ;  certitudinem 
quoque  ex  parte  infallibilis  sui  objecti, 
quod  est  incommutabilis  veritas.  Denique 

/?om.  vm,  teste  Apostolo,  Spiritus  Sanctus  testimo- 
nium  perhibet  spiritui  nostro,quod  sumus 
filii  Dei.  Atque  ut  ait  Bernardus,  de  homi- 
ne  alacri  ac  fervido  in  divino  obsequio 
non  est  dubitandum  quin  in  caritate  exsi- 
stat ;  sicque  secundum  Bonaventuram  in  B 
Scripto  tertii,  habetur  certitudo  probabi- 
lis  quod  habeat  merita,  ex  quibus  con- 
fidere  debeat.  Nihilo  minus,  secundum 
Thomam  de  Argentina,certitudo  ista  quam- 
dam  formidinem  habet  annexam  :  propter 
quod  devoti  inter  timorem  et  spem  fiuctu- 
are  ac  moli  dicuntur.  Siquidem  timent  ex 
consideratione  proprige  defectuositatis  et 
culpa?  atque  incerti  status  sui,  et  maxime 
quia  ignorant  qualiter  finient  cursum  su- 
um;  sperant  vero  ex  consideratione  pieta- 
tis  divinse.  Sicque  timor  spem  deprimit,  C 
ne  sit  nimis  secura  et  praesumptuosa  red- 
datur  ;  spes  vero  timorem  erigit,  ne  in 
pusillanimitatem  aut  desperationem  laba- 
tur.  Hinc  Antisiodorensis  dicit  in  tertia 
parte  Summee  suse  :  Timor  et  spes  sunt 
duae  molse,  inter  quas  moli  (id  est  ab  om- 
ni  pravitate  frangi  ac  conteri)  debet  quili- 
bet  Christianus,ut  fiat  et  sit  mundus  panis 
Christi.  Timor  quippe  tanquam  mola  infe- 
rior  reprimit  spem,  ne  luxuriet  in  prsp,- 
sumplionem ;  spes  autem  tanquam  moia 
superior  elevat  timorem,  ne  ruat  in  de-  D 
sperationem. 

Rursus  oritur  quaestio  circa  praehabila. 
Sancti  enim  ac  devotissimi  viri  frequenter 
professi  sunt  totam  spem  suam  esse  in 
misericordia  Dei,  nec  se  in  propriis  acti- 
bus   aut  viribus  aliquo  modo   confidere. 

/^s. XXXVI,  Unde  et  super  illud  in  Psalmo,  Salvabit 
eos,  quia  speraverunt  in  eo,  sic  scribunt  : 
Quibus  actibus,  quibus  meritis  eos  salva- 
bit?  Et  respondent  :  Quia  speraverunt  in 
eo.  Quomodo  ergo  spes  dicitur  certa  ex- 


40. 


spectatio  gloriae,  non  solum  ex  gratia,  sed 
ex  meritis  quoque  proveniens? 

Et  respondendum,  quod  sancti  ac  devo- 
tissimi  viri  ita  locuti  sunt,  quoniam  prin- 
cipaliter  in  Dei  pietate  et  gratia  sunt 
confisi  :  non  quod  sine  propriis  meritis 
putaverunt  se  posse  salvari,  quum  dicat 
Gregorius,  Spes  sine  meritis  pra^sumptio 
est ;  sed  quia  et  ipsi  merita  sua  cognove- 
runt  esse  Dei  dona,  eaque  Deo  totaliter  ad- 
scripserunt.  Hinc  ait  Bernardus  super  il- 
lud,  Tu  es,  Domine,  spes  mea  :  Quidquid 
agendum,  quidquid  declinandum,  quidquid 
tolerandum,  quidquid  optandum  occurrit, 
tu  es,  Domine,  spes  mea.  Haec  una  mihi 
omnium  promissionum  est  causa,h8ec  tota 
ratio  exspectationis  mese.  Prsetendat  alter 
meritum,  sustinere  se  jactet  pondus  diei 
et  sestus,  jejunare  se  bis  in  sabbato  dicat, 
postremo  non  esse  sicut  ceteri  hominum 
glorietur;  mihi  autem  adhserere  Deo  bonum 
est,  ponere  in  Domino  Deo  spem  meam. 

Amplius,  circa  hsec  qua>runt  Alexander 
de  Hales  et  Antisiodorensis  in  Summis 
suis,  an  spes  sit  mercenaria.  Videtur  quod 
imo,  quia  intuitu  sui  commodi  seu  proprii 
praemii  operatur  :  quod  videtur  puritati 
caritatis  contrariari.  —  Respondetur,  quod 
spes  perfecta  nequaquam  contrariatur  sin- 
cerissimse  caritati,  quia  non  quaerit  prae- 
mium  suum  nisi  in  Deo,  et  propter  Deum, 
et  secundum  Deum.Quaerit  enim  beatitudi- 
nem  ad  Dei  honorem  et  gloriam,  quoniam 
sine  beatitudine  non  potest  homo  plene 
uniri  Deo  prout  caritas  cupit,  et  quoniam 
Deus  id  jussit. 

Debemus  ergo  in  Deo  confidere,  et  con- 
fidendo  medium  observare,  ut  nec  ex  con- 
sideratione  propriae  defectuositatis,  vitio- 
sitatis  et  insufficientiae  desperemus,  nec 
ex  consideratlone  infinitae  misericordiae 
Dei  inaniter  praesumamus,  aut  in  spe  pec- 
cemus  :  sed  quidquid  boni  potest  manus 
nostra,  instanter  ac  indeficienter  exercere 
debemus.  Nempe  ut  Climacus  ait :  Pcccan- 
tibus  persuadet  diabolus  Dcum  esse  mise- 
ricordem,  et  omnia  posse  peccata  in  fine 
delcri,  ut  sic  eos  in  peccatis  detineat;  poe- 


Ps.  xc,0. 


Malth.-s.-si, 
12. 

Luc.  xviii, 
12,11. 

Ps.   I-XXll, 

28. 


Eccle.  IX, 
10. 


FERIA   TERTIA    PENTECOSTES.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


137 


nitere  autem  volentibus  atque  agonizanti-  A 
bus   suggerit  infinitnin  esse  rigorein  di- 
vin»   justiti.T,  ut   ad   desperationem   eos 
inducat. 

Porro  quam  fiducialiter  debeat  omnis 
homo  sperare,  probatur  ex  multis.  Primo, 
ex  infinita  bonitate,  pietate,  munificentia 
et  misericordia  Dei,  quaj  omnein  nostram 
malitiam  et  offensam  infinite  excedunt. 
Secundo,  quoniam  Deus  in  Scripturis  tam 
uberrime  nos  hortatur  ut  confidamus  in 
Deo,  nec  fallaciter  agit  hoc.  Tertio,  quoni- 
am  universis  poenitentibus  et  ipsum  invo-  B 
cantibiis,  misericordiam  suam  veniamque 
promisit.  Quarto,  quouiam  Pater  a>ternus 


unigenitum  Filium  suum  vohiit  pro  nobis 
incarnari,  in  mundo  convcrsari  ac  inori. 
Quinto,  quoniam  Filius  Dei  pro  nostra  sa- 
iule  tot  et  tanta  fecit  ac  pertulit.  Sexto, 
quoniam  innumerabilia  beneficia  corpora- 
lia  et  spiritualia,  generalia  et  specialia, 
naturalia  ac  supernaturalia  jam  contulit 
nobis.  Septimo,  qiioniain  multis  gravissi- 
mis  peccatoribns  ineffabilem  misericordi- 
am  fecit,et  maxiinam  gratiam  condonavit, 
ut  constat  de  multis  Sanctis  utriusque  Te- 
stamenti.  Octavo,  quoniam  mulla  et  ma- 
gna  subsidia  nobis  parata  sunt,  scilicet 
Virginis  gloriosae,  angelorum  sanctorum, 
et  ceterorum  civium  superuorum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUO    STUDIO   RELIGIOSI    CONATUM    ADHIBERE    DEBEANT,    UT   IN   DEI   AMORE 
IN    DIES   MAGIS   MAGISQUE   PROFICIANT. 


ESTOTE  imitatores  Dei  sicut  filii  ca- 
rissimi,  et  ambulate  in  dilectione ,  sic- 
ut  et  Christus  dilexit  nos.  Ephes.  v,  1,  2. 

Aristoteles  ait  in  Ethicis  :  Quid  est  vir- 
tus  scrutamur,  non  ad  hoc  finaliter  ut  sci- 
amus,  sed  ut  boni  reddamur.  Siquidem 
finis  virtutis  est  praxis,  non  speculatio  : 
nisi  quod  ultimatus  universarum  finis  vir- 
tutum  cst  contemplatio  summai  veritatis 
sincera,  priesertim  beatifica  visio  illa  in 
patria.  Ad  hoc  itaque  pra^inductorum  de 
caritate  cognitio  est  ordinanda,  ut  profi- 
ciamus  et  exerceamur,  inflammemur  at- 
que  perficiamur  in  illa. 

Sunt  itaque  diversae  via?  ac  inodi  per- 
tingendi  ad  caritatis  incrementum,  fervo- 
rem  ac  perfectionem.  Primus  modus  est, 
consideratio  eorum  vivax  ac  diligens  qua» 
ad  intellectualem  Dei  amorem  inducunt 
ac  incitant.  Et  posset  hic  modus  in  sep- 


C  tem  modos  speciesque  subdividi,  secuu- 
dum  quod  sunt  septem  rationes  et  causae  '"/".  p  i2ic 
ainandi  Deum  :  quarum  omnium  vigilans  *^'*' 
atque  profunda  pcnsatio,  sigillalim  atque 
distincte  peracta,  vehementer  caritafem 
inflammat.  Ideo  in  caritate  cupiens  cre- 
scere  et  accendi,  oinnia  illa  intente  consi- 
deret,  et  protinus  fructum  grandem  ex- 
perietur.  Denique  considerationes  trium 
primarum  rationum  ainandi  Deum,  magis 
excitant  ct  accendunt  perfcctos,  videlicet: 
consideratio  divina  bonitatis,  consideratio 

D  quoque  omnimodse  perfectionis  ipsius,  et 

quod  ipse  prior  dilexit  nos.  Consideratio- Uoax/i.iv, 
nes   vero   beneficiorum    et   promissorum  '^'  '' 
Dei,  magis  movent  et  excitant   imperfe- 
ctos  ;  attamen  quod  Deus  prior  dilexit  nos, 
in  promptu  inflammat. 

Secundus  modus  est,  considerare  iinper- 
fectiones,  vanitates,  fallacias,  vilitates  re- 


138 


FERIA   TERTIA   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   QUARTUS 


28 


rum  terrenarum  atque  carnalium,  et  prse- 
sertim  infinitam  earum  distantiam  ab  ex- 
cellentia,  bonitate,  amabilitate,  omnique 
perfectione  superdignissimi  Creatoris;  sic- 
que  ab  inordinata  ac  superflua  illarum  af- 
fectione  averti,  imo  omnia  illa  respectu 

piiiUpp.ni,  Dei  arbitrari  ac  aspernari  ut  stercora,  et 

Eccie.i,i.  ^^^  Salomone  fateri  :  Vanitas  vanitatum 
i>ji.  Lxxu,  et  omnia  vanitas;  et  cum  Psalmista,  Mihi 
adhserere  Deo  bonum  est.  Quid  enim  sunt 
parvuli  rivi  ac  modici  radii,  comparatione 
fontis  immensi  ac  luminis  prorsus  incir- 
cumscripti  ? 

Tertia  via  ac  praxis  est,  circa  carnalis 
ac  privati  amoris  exstirpationem  diligens 
studium  :  quia  caritatis  venenum  est  cu- 
piditas  seu  amor  privatus;  diminutio  quo- 
que  privati  amoris,  est  augmentatio  cari- 
tatis;mera  vero  privati  amoris  evulsio, est 
caritatis  perfectio. 

Quarta  est,  diiigens  cordis  custodia,  non 
solum  ab  omni  mortali,  sed  item  ab  omni 
veniali  peccato  pro  posse.  Quemadmodum 
enim  mortalia  caritatem  totaliter  exstin- 
guunt  ac  toUunt,  sic  venialia  ejus  fervo- 
rem  diminuunt,  profectum  retardant,  sin- 
ceritatem  coinquinant.  Quumque  Deus  sit 
liberalitatis  ac  opulentise  infinitee,  constat 
quod  ipse  (quantum  in  se  est)  promptissi- 
mus  sit  largissime  gratiarum  impertiri 
charismata,  dummodo  ex  parte  nostri  non 
inveniatur  indignitas,  incapacitas  et  defe- 
ctus  propter  culpas,  aversiones  et  negli- 
gentias  nostras.  Solse   etenim   iniquitates 

is.  Lix,  i.  nostrae  dividunt  inter  Deum  nostrum  et 
nos,  et  dona  gratiaj  ejus  a  nobis  impe- 
diunt.  Idcirco  si  a  Deo  cupimus  visitari, 
amari,  accendi,  oportet  nos  omni  diligen- 
tia  ea  vitare  qu?e  displicent  Deo,  et  inho- 
norativa  et  oFfensiva  sunt  ejus.  Nempe  in 

/>p»/.  xNv,  Deuteronomio  Moyses  protestatur  :  Aver- 
'  injusti-  satur  Dominus  omnem  impietatem*.  Hinc 

liam  per  Isaiam  loquitur  Deus  :  Ego  Dominus 

17,18.^^"  Deus  tuus,  docens  te  utilia;  utinam  atten- 
disses  mandata  mea,  facta  fuisset  quasi 
flumen  pax  tua,  justitia  tua  sicut  gurgites 
maris.  Ad  Moysen  demum  ait  Dominus  in 

Deut.y.i^.  Deuteronomio  :  Quis  det  talem  eos  habere 


in. 


A  mentem  ut  timeant  me,  et  custodiant  uni- 
versa  mandata  mea,et  bene  sit  eis  in  sem- 
piternum?  Quod  siciit  ad  litteram  de  filiis 
Israel  tunc  dictum  est,  ita  nunc  dici  po- 
test  de  Christianis,  imo  de  cunctis  homi- 
nibus.  Ex  quibus  verbis  docemur,  quam 
paratus  sit  Deus  communicare  nobis  lar- 
gissime  gratiam  suam,  et  quantum  ipse 
optet  nostram  salutem,qui  (ut  in  prima  ad 
Timotheum  asseritur  epistola)  vult  omnes  iTim.uA- 
homines  salvari  et  ad  agnitionem  veritatis 
venire. 
B  Quinta  via  est,  frequens  et  assidua  ad 
Deum  adspiratio  per  verba  affectuosa, 
mente  aut  etiam  ore  prolata,  dicendo  hoc 
modo  aut  simili :  0  Deus  dulcissime,quan- 
do  te  toto  corde  amabo?  Utinam  tua  san- 
cta  caritate  totaliter  implear.  0  benignissi- 
me  Domine,  quando  tuo  amore  purissimo 
perfecte  accendar?  Amabilissime  et  desi- 
deratissime  Deus,  dignare  me  tua  saluber- 
rima  dilectione  jugiter  inflammare. 

Sexta  est,  quotidiana  et  frequens  exami- 
natio  conscientise  proprise,  et  expurgatio 
C  ejus,  ac  deploratio,  confessio  et  emendatio 
quotidianarum  culparum.  Nempe  qui  ne-  Eccu.w^, 
gligit  modica,  paulatim  decidit  :  nam  et  '■ 
veniale  ad  mortale  disponit. 

Septima  est,  Deum  assidue  invocare  pro 
incremento  dilectionis  divinae. 

Octava  est,  mundum  et  ea  quse  mundi 
sunt  relinquere,  ac  religionem,  in  qua  re- 
gulariter  vivitur,  introire.  Nam  quo  men- 
tis  affectio  circa  plura  dispergitur,  tanto 
remissius  in  Deo  defigitur. 

Nona  est,  omnem  creaturam  conside- 
D  rare  ut  Dei  effectum,  sicque  ex  omnium 
creaturarum  intuitu,  omnipotentis  Dei  sa- 
pientiam,  bonitatem  ac  omnipotentiam 
considerare,  mirari,  diligere ;  et  quidquid 
bonitatis,  dulcedinis,  utililatis  aut  excel- 
lentise  in  rebus  invenitur  creatis,  mox  ad 
Creatoris  laudem  gratiarumque  actionem 
referre,  et  ita  dicere  cum  Propheta  :  Quam  Ps.  cm,n. 
magnificata  sunt  opera  tua,  Domine !  om- 
nia  in  sapientia  fecisti. 

Decima  est,  propriam  defectuositatem, 
frigiditatem  evagationemque  cordis  etiam 


FERIA  TERTIA   PENTECOSTES,   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


139 


in  diviiiis,  sapienter  pensare,  abhorrere,  A 
deplangere,  atque  ex  hoc  intensum  proli- 
ciendi  affecturn  concipere  :  siquidem  ma- 
gnus  carilalis  profectus  est,  grande  desi- 
derium  proficiendi  in  ea. 

Undecima  est,  considcrare  quam  fructu- 
osum  ac  meritorium  sit,  in  caritate  profi- 
cere ;  quam  periculosum  quoque  sit,  in 
ea  non  crescere,  quum  non  procedere  in 
via  virtutum,sit  retrocedere  ac  periclitari. 

Idcirco  iis  modis  exerceamus  nos  omni 


die  in  caritate.  FA  qui  exteriora  sive  me- 
chanica  faciunt  opera,  vitent  in  eis  verba 
illicita,cogitationes  affectionesque  pravas; 
et  corda  sua  cum  oratione  mentali  aut 
vocali,  et  cum  cogitationibus  et  affectioni- 
bus  virtuosis  elevent  saltem  interdum,imo 
et  sffipe,  ad  Deum.  Postremo  pectus  tun- 
dere,  in  coelum  adspiccre,  manus  levare 
ad  Deum,  et  consimiles  quidam  gestus  et 
motus,  ad  caritatis  fervorem  atque  devo- 
tionem  cooperantur,  incitant  et  deducunt. 


SERMO  QUINTUS 


DE    AMORR    DEl    CASTISSIMO    AC    FERVENTI  : 
QUAM    FRUCTUOSUS    SIT,    QUID    SIT   AMARE   DEUM,    QU^   AD   DEI   AMOREM    NOS   MONERE   DEREANT, 

ET   QUiE   AMORIS    SINT    INDICIA. 


DJi'L'S  caritas  est,et  qid  manet  In  cari-  B 
tate,  in  Deo  manet.  I  Joann.  iv,  16. 
Multae  ac  variae  sunt  commendationes  in 
sacra  Scriptura  caritatis,sed  non  est  major 
ea,  quam  in  his  verbis  dicit  B.  Joannes, 
nominans  Deum  caritatem.  Quapropter,  si 
de  vero,  puro,  casto,  ferventi  sanctoque 
amore  quo  diligimus  Deum  (qui  utique 
caritas  est)  loquendum  est,  non  aliter  di- 
cere  possim,  quam  quod  summa,  propin- 
quissima  atque  dignissima  via  ad  unitiv» 
sapientiae  theologiaeque  mysticae  usum,ac- 
tum  seu  contemplationem,  est  divini  amo-  C 
ris  aestuans  fervor,  qui  mentem  aperit, 
patulam  reddit,  capacemque  efficit  Dei 
super  omnia  concupiti  ac  munerum  ejus. 
Incumbit  nunc  de  ipso  sancto  Divinitatis 
puro  et  irreflexo  amore,  quantum  Spi- 
ritus  ille  dulcissimus,  cui  amor  atque  be- 
nignitas  appropriantur,  contulerit,  fari. 
Verumtamen  ardor  divini  amoris  ex  my- 
sticae  theosophiae  contemplatione  theorica 
oriens  ac  procedens,  ad  mysticam  theo- 
logiam  amplius  pertinet,  quam  ille  qui 
eam  praecedit  ad  eamque  praeparat.  Ardor  D 
nempe   concomitans   priore   calidior  est, 


quoniam  unitivac  hujus  sophiae  contem- 
plativa  inspectio,  praeclara  ac  sacra  intui- 
tio,  quo  fuerit  limpidior  atque  intimior, 
eo  utique  magis  accendit,  rapit,  suspendit, 
transformat,  deificat. 

Porro  amor  iste  divinus,  non  est  natu- 
ralis  affectus  ad  Deum,  sed  delectatio  *  *  oiins  di- 
gratuita,  supernaturalis,  infusa,  quac  est 
animae  vigor  et  vita,  universarum  virtu- 
tum  et  actuum  imperatrix,  motrix  et  finis. 
Ipsa  est  quae  cor  amantis  dilatat,  appe- 
titum  expandit,  mentis  sinum  distendit, 
habitaculum  cordis  nostri  amplificat,  ut 
capere  queat  immensum,  ac  incircum- 
scriptibilem  teneat  mansorem  ac  hospi- 
tem.  Denique  animam  supra  omnia  terre- 
na,  caduca,  vana  ac  materialia  elevat,  ul- 
tra  cuncta  creata  consurgere  facit ;  usque 
ad  Dominum  majestatis  volat  ac  pervenit, 
illi  unit,  in  illum  transformat,  illi  indis- 
solubiliter,  immediate  ac  intime  colligat 
mentem,  quam  perficit,  incolit  et  infor- 
mat;  tantamque  demum  inter  Aoluntatem 
increatam  et  creatam  efficit  conformita- 
tem,  ut  earum  sit  eadem  velle  ac  nolle,  ut 
jam  spiritus  amans  cum  Deo  unum  dica- 


140 


FERIA   TERTIA    PENTECOSTES. 


AD   RELIGIOSOS;    SERMO   QUINTUS 


tur.  Hic  amor,  Dei  amicos  et  filios  facit. 
Quumque  acutus  ac  penetrativus  exsistat, 
usque  ad  intima  dilecti  ingredi  satagit, 
Deo  immediate  uniri,  eum  amplecti  et 
intra  se  stringere  nititur  :  ipse  ignis  quo 
vitia  consumuntur,  dsemones  propellun- 
tur,  passiones  vincuntur,  mensque  in  Deum 
resolvitur.  Ha3C  est  praestantissima  mentis 
perfectio,  summa  creaturse  nobilitas,  divi- 
nissima  animi  virtus. 

Prseterea  quid  amor  iste,  quee  ejus  inci- 
tamenta,  qualiter  purus  sit,  et  de  acti- 
bus  ejus,  modicum  est  langendum.  Itaque, 
quum  amare  sit  alicui  bonum  velle,  amor 
divinus  est  divinissimus  iile  animi  habi- 
tus,  seu  praeclarissima  voluntatis  virtus, 
qua  Deo,  quod  ipse  est,  eique  convenit 
vel  debetur,  voiumus,  favemus,  optamus. 
Quum  ergo  sit  Deus  ens  in  omni  bonitate, 
felicitate  et  gloria  infinite  perfectum  et 
perfecte  infinitum,  omnisque  sapientia, 
omnipotentia,  opulentia,  virtus,  pax,  vita 
et  gaudium  ei  cum  immensa  plenitudine 
insit  et  competat,  omnis  quoque  honor, 
adoratio,  gratiarum  actio  et  gloria  debe- 
atur  eidem;  constat  quod  ipsum  amare,  sit 
ei  haec  omnia  velle,  favere,  appetere,  de 
ipso  et  in  ipso  complacentiam  cordialem 
habere,  de  ejus  immensa  perfectione  et 
incomparabili  excellentia  intime  exsulta- 
re,  ejus  superinfinitae  beatitudini  menta- 
liter  congaudere,  zelo  honorandi  eum  in 
omnibus  vehementer  fervere,  se  ipsum 
cultui  ejus  totaliter  mancipare,  propriam 
voiuntatem  divino  beneplacito  conforma- 
re,  ejus  amore  libentissime  agere  et  pati 
quidquid  pro  ejus  honore  est  eique  placet, 
ejus  quoque  amore  diligentissime  evitare 
ac  impcdire  quod  ei  non  placet.  Ecce  isti 
sunt  actus  divini  amoris,  quibus  quo  quis 
perfectius  abundantiusque  fuerit  occupa- 
tus,  eo  prorsus  divinior  est,  sanctior  atque 
sublimior.  Sic  vivere,  est  coelestem  vitani 
in  corpore  ducere  ;  taliter  conversari,  est 
deificari,  a  Deo  amplecti,  amari  ;  nec  du- 
bium  quin  Deo  complaceat  cui  complacet 
Deus. 
Ad  hujusmodi  Divinitatis  amorem  pri- 


A  mo  atque  potissime  nos  debet  movere, 
excitare,  inducere,  ipsamet  bonitas  Dei  : 
quse  quum  sit  Deo  connaturalis,  pura, 
perfecta,  immensa,  prse  omnibus  et  super 
omnia  infinite  ac  ardentissime  desideran- 
da  est  et  amanda,  amplectenda,  retinenda, 
stringenda;  nec  aliquid  adspiciendum  aut 
reputandum,  quo  tantse  bonitatis  amor 
ullatenus  impeditur,  minoratur  vel  tol- 
litur. 

Secundo,  ad  idem  nos  provocet  et  in- 
ducat,  quod  ipsemet  supergloriosus  omni- 

B  potens  Deus,  prior  et  gratis   dilexit  nosi/oa>?«. 
amore  8eterno,tam  liberaIissimo,purissimo     ' 
et  completo,  ut  se  ipsum  nobis  dare  para- 
tus  sit ;  itemque  ut  ipsummet  petamus  ac 
requiramus  docet  et  prsecipit,  orandi  fidu- 
ciam  prsebet,  a  nobis  pater  vocari  digna-  Matih. 
tur;dare  nobis  quidquid  digne  petierimus,  ^'^■"''' 
se  esse  paratum  testatur;  quidquid  requi- 
rit  vel  jubet  nobis,  ad  nostram  convertit 
salutem.  Non  enim  ei,  sed  nobis,  nostra 
quam  ei  exhibemus  servitus  prodest.Quam 
dulcissimum  postremo  affectum  habet  ad 

C  nos,  a  quibus  amari  vult  potius  quam  ti- 
meri  !  Indesinenter  paratus  est  misereri, 
poenitentem  amplecti,  conversum  salvare. 
Tertio,  ad  idem  nos  excitet  innumerabi- 
lis  multitudo,  munificentissima  exhibitio, 
incomprehensibilis  largitas  beneficiorum 
ejus  :  a  quo  esse,  vivere,  sentire,  intelli- 
gere,  moveri,  corpus  et  animam,  vires  et 
membra,  sanitatem  et  robur,  pacem  gau- 
diumque  habemus,  cetera  quoque  dona 
natur8e,bona  fortunae,  proventus  Ecclesiae; 
qui  nos  hucusque  conservavit  in  esse.  Ad- 

D  huc  autem,  qui  tanta  gratiarum  charisma- 
ta,  virtutes,fructus  et  dona  Spiritus  Sancti 
toties  nobis  impendit  :  primo,  in  fonte 
Baptismatis  ;  deinde,  quoties  post  pecca- 
tum  doluimus.  Qui  ingratis,  impiis  gra- 
vissimeque  peccantibus,  toties  atque  tam 
diu  pepercit,  bona  pro  malis  rependit,  et 
durantibus  malignitatibus  nostris  benefa- 
cere  non  cessavit.  Insuper,  super  omnia 
nos  debet  ad  amorem  valenter  accendere, 
quod  Patre  volente  aeterno,  et  Spiritu  San- 
cto  cooperante,  unigenitus  Dei  Filius,  no- 


IV, 


FERIA   TERTIA    PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


m 


ster  vere  effectus  est  frater  ;  quod  tanta  A 
pro  nobis  assumpsit,  egit  et  passus  cst, 
sequc  quotidie  in  Sacramcnto  tam  supcr- 
libcraiissime  donat.  Nonne  omni  ferro  et 
saxo  durior,  omnique  cane  ingratior  com- 
probatur,  qui  lol  caritatis  indiciis  non 
inflammatur,  tot  beneficiis  non  emollitur, 
talem  ac  tantum  amatorem  ac  benefacto- 
rem  non  amplexatur,  nec  honorare  moli- 
tur  ?  Quid  dicemus  quod  mentcm  nostram 
ab  ipso  usque  avertimus  ?  Nonne  univer- 
sis  pcenis  inferni  nostrse  ingratitudinis 
perversitate  dignissimi  sumus?  B 

Quarto,  ad  idem  nos  provocet  ineffabilis 

beatitudo  immensaque  copia  bonorum  glo- 

Joann.xiv,  rise,  qusB  nobis  apud  se  ipsum  in  patria 

^'  '■  prseparavit,  ubi  et  se  ipsum  nobis  in  prae- 

mium  beatificumque  consummatse  felici- 

tatis  objectum  dare  disposuit. 

At  vero  amor  iste  divinus  tanto  since- 
rior,  efficacior,  Deo  placentior  atque  divi- 
nior  perhibetur,  quo  amans  ad  se  ipsum 
minus  reflectitur  :  puta  dum  totus  pure 
ad  Deum  convertitur,  nec  orando,  psal- 
lendo,  obsequendo,  amando,  aliud  intendit  C 
vel  quaerit  nisi  ipsum  dilectum  ejusque 
honorem  et  gloriam,  castissimam  quoque 
unionem  cum  ipso  propter  ipsum.  Quo 
autem  ad  propriam  utilitatem,  mercedem 
vel  necessitatem  plus  respicit,  eo  plus  ad 
se  retorquetur,  reflectitur,  obliquatur,  et 
servilis  quodam  modo,  non  sinceriter  fi- 
lialis,  monstratur. 

Itaque  omni  privato  amore  funditus 
pulso,  bonum  increatum,  incommutabile, 
infinitum,his  de  causis  fervidissime  atque 
purissime  diligamus,  ad  ipsum  jugiter  ad-  D 
spiremus,  cordialiter  afficiamur,  sestuanter 
feramur  :  quibus  adeptis,  ad  mysticam 
theologiam  aptissimi  erimus,  et  lumini 
increato  profundissime  immergemur,  cla- 
rissime  infigemur,  intime  uniemur.  Porro, 
si  nondum  tantse  perfectionis  apprehendi- 
mus  arcem,  ut  Deuin  amemus  quia  hoc 
ipsum  dignum,  honestum,  virtuosum  et 
bonum  est ;  saltem  diligamus  eumdem,  et 
quidquid  nos  ab  eo  avertit  vitemus,  quia 
hoc  utile  nobis  necessariumque  consistit, 


tam  ad  cvadendum  tormenta  inferni,quam 
ad  obtinendum  gloriam  coeli. 

Porro  ad  mysticam  thcologiam  spectat 
ac  pra^parat  amor  spiritualis  ecstaticus, 
Dicitur  autem  amor  ecstaticus  ab  ecstasi, 
quia  non  sinit  mcntcm  ainantcm  aliud  co- 
gitare  nisi  quod  diligit,  nec  sinit  amantcm 
esse  sui  ipsius,  sed  amati,  in  cujus  profe- 
ctum,  obsequium  vel  usum  se  totaliter 
transferl.  Est  autem  amor  ecstaticus  du- 
plcx  :  scilicet  spiritualis,  et  carnalis,  qui 
etiam  amor  eros  *  a  medicis  appellatur,  •  ir,o)(; 
estque  ingens  desiderium  cum  concupi- 
scentia  nimia  et  cogitationum  afflictione. 

Ut  autem  spiritualem  ecstaticum  per 
alium  cognoscamus,pensandum,  quod  pri- 
mum  signum  amoris  carnalis  ecstatici  est, 
quod  amorosi  in  absentia  multa  conci- 
piunt,  sed  praesentcs  pauca  loquuntur,  de- 
fectiveque  proferunt.  Defectivse  enim  lo- 
cutiones  amantibus  propriae  sunt,  quando 
de  re  amata  vel  cum  ea  loquuntur.  Simili- 
ter  amor  spiritualis  ecstaticus  in  verbis 
truncatus  et  brevis  est,  quando  Deum  se- 
creto  affatur,  vel  de  ipso  eloquitur.  Sic 
namque  Sponsa  ait  in  Canticis  :  Dilectus  Ca>,i.>\,\c,. 
meus  mihi,et  ego  illi;  et  rursus, Ego  dilecto  nid.\u,\n. 
meo,  et  ad  me  conversio  ejus.  Vehemens 
quippe  occupatio  amoris  circa  dilectum,in 
ejus  preesentia,  eorum  quae  ante  concepta 
fuerunt  vel  dici  proponebantur,  tollit  me- 
moriam.  Secundum  signum  amoris  carna- 
lis  ecstatici,  dcsiccatio  est  membrorum  : 
quia  ex  vehementi  occupatione  circa  di- 
lectum  spiritus  multiplicantur,  ex  quo 
interiorem  desiccationem  et  arefactionem 
membrorum  amorosi  incurrunt.  Similitcr 
anima  ex  vehementi  Dei  amore  ab  omni 
carnalis  voluptatis  arescit  humore  :  per 
quod  instar  ligni  sicci  apta  est  divino 
amore  vehementius  inflammari.  Tertium 
hujus  amoris  signum  est,  concavitas  ocu- 
lorum,  qui  sequuntur  spiritus  se  retrahen- 
tes,  et  ad  locum  ffistimativse  concurrentes. 
Sic  oculi  anima?  amorosae  profundantur  in 
corde,  ut  videat  ne  in  corde  quid  sit  quod 
Deo  displiceat,  ejusque  (scilicet  Dei)  oc- 
cultum  anima  accessum  et  recessum  per- 


142 


FERIA  TERTIA    PENTECOSTES.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


pendat.  Quartum  est,  siccitas  oculorum,  A 
seu  carentia  lacrimaruin.Sic  animam  amo- 
rosam  nil  contristat,  nisi  quo  dilecti  sui 
offensam  incurrit  :  unde  nec  damna  re- 
rum  nec  aspera  plangit.  Quintum  est,  pul- 
sus  inordinatus.  Omnis  enim  amorosus 
pulsum  habet  aut  nimis  tardum  et  rarum, 
aut  nimis  velocem  et  frequentem,  secun- 
dum  diversas  apprehensiones  de  re  amata 
conceptas.  Dum  enim  de  ejus  adeptione 
desperat,  pulsum  habet  tardum  ;  velocem 
vero,  quando  sperat  de  ea  vicem  amoris 
reportare.    Similiter   pulsus  animae   sunt  B 


ejus  affectiones,  quse  veloces  sunt,  et  qua- 
si  celeriter  tripudiare  videntur,  quando 
de  sui  dilecti  consecutione  confidit ;  sed 
quum  ex  periculorum  suorum  considera- 
tione  pavescit  et  quasi  lentescit,  tardum 
pulsum  sortitur.  Sextum  est,  profunda 
cogitatio  et  sollicitudo  versa  ad  interiora  : 
ita  quod  amans,  eorum  quse  dicuntur  ni- 
hil  advertit,  nisi  de  suo  dilecto  quid  pro- 
feratur.  Sic  anima  amorosa  rumores  et  ea 
quee  mundi  sunt,  vana  atque  carnalia,  non 
advertit ;  si  autem  de  Christo  sit  sermo, 
statim  evigiiat,  alludit,  arridet. 


I 


FERIA  QUAKTA  PENTEGOSTES 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


STANS  PETRUS  CUM  UNDECIM,  ETC.  Act.  11,  14-21. 


I 


Matth. 
XXVI,  69-72 


NNOTESCIT  ex  hac  epistola,  quanta  sit  A 
efficacia  gratise  Spiritus  Sancti,et  quan- 
tum  inter  fragilitatem  humanam  ac  divi- 
nam  distet  virtutem.  Ecce  qui  paulo  ante 
unius  vilis  mulierculse  voce  conterritus, 
Christum  primam  summamque  veritatem 
negavit,  nunc  inter  tot  millia  prae  ceteris 
Apostolis  imperterrito  ac  tubali  eloquio 
testimonium  perhibet  veritati.  Itaque  : 

Stans   Petrus  cum   undecim,  elevavit 
vocem  suam,  et  locutus  est.  Jam  enim  in 

iyoan«.  IV,  60  pcrfectus  amor  servilem  ejecit  timo- 
rem.   Viri  Judoei,  et  qui  habitatis  Jeru-  B 
salem   universi,  hoc  vobis  notum   sit,  et 
auribus  percipite  verba  mea.  Ecce  quam 
auctoritative  et  secure  effatur,  qui  paulo 

Ac<.  IV,  13.  ante  indoctus  et  rudis  fuerat  idiota.  Non 
enim  sicut  vos  cestimatis,  hi  ebrii  sunt. 
Ebrii  quidem  sunt,  fateor,  sed  non  sicut 
vos  sestimatis,  qui  tanquam  carnales,  car- 

ifler/.  1,13.  naliter  judicatis,  et  similes  estis  Heli  ca?- 
cutienti,  qui  sanctam  Annam  perhibuit 
temulentam.  Quum  sit  hora  diei  tertia. 
Unde  tam  mane  non  solent  homines  vino 
impleri.  Porro,  Spiritus  Sanctus,  qui  est  C 
tertia  in  superbeatissima  Trinitate  perso- 
na,  majestatem  et  gloriam  individuae  ado- 
randaeque  Trinitatis  mundo  per  Apostolos 
prsedicaturus,  tertia  hora  convenienter  de- 
^c<.  1, 14.  scendit.  Et  quia  discipuli  erant  in  oratione 
perseverantes,  recte  Spiritum  Sanctum  in 
hora  orationis  percipiunt,  ut  monstretur 
quod  Spiritus  Sancti  gratia  non  facile  im- 
petratur,  nisi   mens   a  carnalibus  super- 


norum  intentione  elevetur.  Tria  autem 
tempora  quibus  Daniel  genua  flectere  et /)an.vi,io. 
adorare  solebat,  videlicet  tertia,  sexta  et 
nona  hora,  ab  Ecclesia  observantur.  Nam 
et  Ghristus  Spiritum  Sanctum  hora  tertia 
mittens,  et  crucem  sexta  hora  ascendens,  Matth. 
nona  spiritum  tradens,easdem  nobis  horas  '^''^•"^'is.io, 

50 

intimare  et  sanctificare  dignatus  est.  Sed 
hoc  quod  cernitis,  est  quod  dictum,  id  est 
prophetice  praenuntiatum,  est  per  prophe- 
tam  Joel.  Cujus  verba  subduntur.  j^^^ ,,  ^s- 

Et  erit  in  novissimis  diebus,  id  est  ^-- 
tempore  evangelicae  legis,  cui  lex  alia  di- 
vinitus  non  succedet.  De  quo  tempore  san- 
ctus  Jacob  disseruit  :  Congregamini,  ut  Gen.w.wA. 
annuntiem  vobis  quae  ventura  sunt  vobis 
in  novissimis  diebus  ;  et  Isaias,  Erit  iu  h.  m,  t. 
novissimis  diebus  praeparatus  mons  do- 
mus  Domini.  Unde  hoc  tempus  ultima  a?tas 
mundi  vocatur,  sicut  ait  Apostolus  :  Nos  icor.x,ii. 
sumus  in  quos  fines  saeculorum  devene- 
runt.  Dicit  Dominus,  scilicet  Deus  Pater, 
vel  Pater  et  Filius,  qui  sunt  unus  Domi- 
nus,unus  quoque  spirator  et  dator  Spiritus 
Sancti,  sicut  et  tres  Personae  sunt  unus 
Creator.  Etfundam  de  Spiritu  meo  super 
omnem  carnem,  id  est  cunctis  hominibus, 
scilicet  Judaeis  et  gentibus,  seu  quibusdam 
de  omni  genere  hominum,  ut  sit  distri- 
butio  pro  generibus  singulorum.  Itaque 
omnibus  his  de  donis  et  gratiis  Spiritus 
Sancti  effundam.  Sicque  nomine  partis 
intelligitur  totum,  videlicet  homo  per  car- 
nem  :  sicut  quum  ait  Joannes,  Verbum  Joan)u,\i. 


144 


FERIA    QUARTA    PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN    EPISTOLAM 


Ps.  ixiv,  3.  caro  factum  est,  etc.  ;  et  Psalmista,  Ad  te  A 
omnis  caro  veniet.  Verumtamen  S.  Petrus 
hoc  loco  sensum,  non  formam  verborum 
inducit.  Sic  enim  in  Joele  scriptum  est  : 

joei  II,  28.  Et  erit  post  hsec  :  Effundam  Spiritum 
meum  super  omnem  carnem. 

Et  prophetabunt,  o  Judaei,  filii  vestri 
et  fdice  vestrcB,  id  est  discipuli  et  discipu- 
lae  Ghristi.  Multi  enim  discipulorum,  et 
aliquae  sanctae  femina^,  cum  Apostolis  Spi- 
ritum  Sanctum  receperunt,et  gratiam  pro- 
phetalem  sortiti  sunt.  Juvenes  vestri  visi- 
ones  videbunt,  id  est,  revelationes  divinas  B 

Dan.  X,  1.  atque  propheticas  vere  intelligent.  Intelli- 
gentia  enim  est  opus  in  visione.  Et  seni- 
ores  vestri  somnia  somniabiint ,  id  est, 
revelationes  desuper  tempore  somni  susci- 
pient,  quando  propter  quietem  virtutis 
imaginativae  ac  sensuum  exteriorum,  ap- 
tior  est  anima  ad  illuminationes  supernas. 

joftxxxm,  Propter  quod  in  Job  legitur  :  Per  somnium 

15, 10.  jjj  visione  nocturna  aperit  Deus  aures  vi- 
rorum,  et  instruit  disciplina.  Quod  autem 
Apostolorum  discipulorumque  Christi,  aiii 
seniores,  alii  fuerint  juniores,  certum  est  C 
cunctis.  Porro  hujuscemodi  somnia  non 
sunt  vana  et  solita  omnibus,  sicut  illa  de 
Eccu.     quibus  ait  Ecclesiasticus  :  Somnia  extol- 

XXXIV,  1-3.  Yyxxii  imprudentes  ;  et  quasi  qui  apprehen- 
dit  umbram  et  persequitur  ventum,secun- 
dum  hoc  visio  somniorum.  Efq^iidem 
super  servos  meos  et  ancillas  meas  in  die- 
bus  illis,  scilicet  in  exordio  evangelicae 
legis,  effundam  de  Spiritu  meo,  et  pro- 
phetabunt.  Quidam  enim  utriusque  sexus 
in  primitiva  Ecclesia  prophetarunt,  sicut 

Ac/.  xxi,9.  et  in  Actibus  scribitur  Philippus  diaconus  D 
habuisse   quatuor  fiiias  virgines  prophe- 
tissas.  In  nomine  vero  effusionis,  ostendi- 
tur  gratise  copia  seu  munerum  largitas.  De 
qua    effusione    scriptum    est    in    visione 

/s.  xLiv,  3.  Isaiffi  :  Effundam  Spiritum  meum  super 
semen  tuum,  et  benedictionem  meam  su- 
per  stirpem  tuam. 

Et  dabo  prodigia  in  coelo  sursum,  et 
signa  in  terra  deorsum.  Hoc  et  verba  se- 
quentia  quidam  exponunt  de  signis  prse- 
cessuris  diem  judicii.  Sed   quum  Petrus 


totam  istam  scripturam  pro  tempore  suo, 
quasi   tunc   impletam    alleget,  aptius   ad 
praefatum    tempus    refertur.    Dedit    ergo 
Deus  in  primo  Christi  adventu  et  circiter 
prodigia  in  ccelo,  quando  eo  nato,  multi- /.„c.  n,  is; 
tudo  miiitise  coelestis  Deum  laudans  appa-  ^^«'"<"''-- 
ruit,  stella  in  aere  radiavit ;  et  tempore 
passionis,  dum  luna  tempore  oppositionis 
supernaturaliter  rediit,  et  se  soli  suppo-  Zwc.xxui, 
suit,  totque  horis  sub  ipso  permansit,  ita '**'''*''■ 
quod  sol  stetit  immotus.  Similiter  in  as- 
censione  angeli  apparuerunt.Insuper  dedit  Act.  i,  lo. 
Dominus  signa  in  terra. Scissse  sunt  petrae,     Matih. 
aperta  sunt  monumenta,  et  multa  corpora  ^^^"''' 
Sanctorum  resurrexerunt  a  mortuis,  et  ve- 
nientes  in  sanctam  civitatem,  apparuerunt 
multis.  Quod  autem  ista  convenienter  ad 
tempus  primi  adventus  Christi  relata  sint, 
innotescit  ex   eo   quod  Dominus  ait  per 
Aggaeum  :  Adhuc  unum  modicum,  et  ego  Agg.\\,ifi. 
movebo  coelum  et  terram,  et  mare  et  ari- 
dam  ;  et  veniet  Desideratus  cunctis  genti- 
bus  :  quod  omnes  de  primo  Christi  adven- 
tu  exponunt,  de  quo  in  Genesi  loquitur 
Jacob,  Et  ipse  erit  exspectatio  gentium.     (7en.xux, 

Consequenter  quaedam  prodigiorum  is-  ^^' 
torum  specialiter  exprimuntur.  Sangui- 
nem,  et  ignem,  et  vaporem  fumi.  Per 
sanguinem,  intelligitur  sanguis  qui  de  Xa,- Joann.wx, 
tere  Christi  fluxit.  In  cujus  emanatione 
duo  mirabilia  contigerunt  :  primum,  quia 
de  mortuo  corpore  sanguinem  vivaci  rivo 
effluere,  contra  nostrorum  naturam  est 
corporum ;  secundum,  quod  simul  cum 
sanguine   aqua   profluxit.  Potest   quoque  k 

per«sanguinem»accipi  sanguis  quem  pro 
Christo  martyres  cum  mira  effuderunt 
constantia.  Per  «  ignem  «,  Spiritus  Sancti 
iilustratio  ac  infiammatio  designatur  :  in 
igne  enim  sunt  splendor  et  calor.  Per  «  va- 
porem  fumi  »,  excaecatio  Judaeorum,  vel  % 

compunctio    et    lacrimatio  conversorum, 
qui   ad    praedicationem   Petri    compuncti 
sunt  corde.  De  quorum  piissimo  fletu  Za- 
charias  dicit :  Plangent  eum  planctu  quasi  Zach.  xu, 
super  unigenitum.  ***• 

Sol  convertetur  in  tenebras  :  nam  tem-    , 

Luc.  xxiii, 

pore  passionis  obscuratus  est  sol ;  et  luna  45. 


FKRIA    QUARTA    PENTECOSTES.   —   SERMO    PRIMUS 


145 


in  sanguinem,  id  est,  rubea  apparebit.  A 
Non  tameii  planeti»  fuerunt  in  se  ipsis 
taliter  se  habentes,  sed  secunduiTi  appa- 
rentiam  fuit  sic.  Solet  autem  Juna,  quum 
eclipsim  patitur,  sanguinea  apparere ;  sed 
quando  directe  supponilur  soii,  nigra  vi- 
detur.  Unde  si  suppositione  illa  durante 
rubea  apparebat,  mirabilitcr  factum  est. 
Quod,  secundum  Hieronymum,  crcdi  po- 
Joann.^w,  test,  quamvis  scriptum  non  sit  :  non  enim 
"'■  scripta  sunt  omnia.  Antequam  veniat  dies 

Domini  magnus  et  manifestus.  Per  diem 
hunc,  Hieronymus  super  Joelem  intelligit  B 
diem  dominicse  resurrectionis,  in  quo  ma- 
gna  operatus  est  Deus,  et  quem  omnibus 
manifestavit.  De  quo  ait  Psalmista  :  Flsec 
est  dies  quam  fecit  Dominus.  Qui  dies  per 


Ps.  C\\\l 
24. 


Joelem  appellatur  horribilis,  quia  aeriis  /oe/.i,  ji. 
potestatibus  impiisque  Judseis  pavendus. 
Potest  quoque  per  istum  diem  horribilem, 
magnum  et  manifestum,tempus  illius  gra- 
vissim»  ac  finalis  captivitatis  Judaiorum 
per  Romanos  intelligi.  De  istis  hic  transeo, 
quia  super  duodecim  Prophelas  suo  loco 
ea  plenius  exposui. 

Et  erit  :  Oinnis  cjuicumque  invocave- 
rit  nomen  Domini,  id  est,  Deum  intimo 
cordis   affectu,  cum   fide   sincera  orave- 
rit,  salvus  erit.  Non  enim  est  personarum   Aci  x,34. 
acceptor   Deus ;  sed   prope  est  Dominus  p».  cxuv, 
omnibus  invocantibus  eum,  omnibus  in-  '^' 
vocantibus  eum  in  veritate,  juxta  id  Ec- 
clesiastici  :  Quis  invocavit  illum,  et  de-  lcch.wm. 
spexit  eum  ? 


SERMO  PRIMUS 


ELUCIDATIO   SYMBOLI    FIDEI    A   DUODECIM   APOSTOLIS   EDITI. 


STANS  Petrus  cum  undecim,  elevavit 
vocem  suam,  et  locutus  esf.  Act.  ii,  14. 

Gloriosissimi  beatissimique  duodecim 
Apostoli,  ante  suam  ab  invicem  divisio- 
nem  composuerunt  Symbolum  fidei,  in 
quo  doctrina  evangelicae  legis  quasi  in 
speculo  compendiosissime  continetur,  at- 
que  ab  universis  credentibus  concorditer 
creditur.  Itaque  gloriosus  princeps  Apo- 
stolorum  et  plenus  Christi  vicarius  Pe- 
trus,  tanquam  ipsius  universalis  Ecclesiae 
praelatus,  pastor  et  prsesul,  exorsus  est  : 

Credo  in  Deum,  Patrem  omnipotentem. 
Quainvis  autem  quod  ait,  Deum  Patrem, 
possit  capi  conjunctim,  ut  sit  sensus,  Cre- 
do  in  Deum  Patrem,id  est  in  personam  Pa- 
tris  ;  communius  tamen  et  aptius  divisim 
accipitur,  ut  sit  sensus,  Credo  in  Deum, 
id  est  in  unum  solum  verum  summumque 
Deum  :  ut  in  hoc  quod  ait,  Credo  in  Deum, 
designetur  unitas  Deitatis  seu  divinse  es- 
sentise.  Idcirco  in  Symbolo  Patrum  Nicaeni 

T.  32. 


C  concilii  clarius  dicitur  :  Credo  in  unum 
Deum.  Porro  Deus  est  summum  ens,  pri- 
mum,perfectum  ac  independens,universo- 
rum  scientiam  ac  providentiam  habens.  Et 
tale  ens  non  est  nec  esse  potest  nisi  unum. 
Itaque,  Credo  in  Deum,  absolute  dictum, 
praedicatur  de  qualibet  persona  divina, 
scilicet  Patre  et  Filio  ac  Spiritu  Sancto,  et 
de  tribus  simul  personis,  seu  de  Trinitate. 
Idcirco,  quum  Petrus  dixisset,  Credo  in 
Deum,mox  addidit,Patrem  omnipotentem, 
ad  insinuandum  quod  Deus  verus  et  sum- 

D  mus  sit  realiter  Pater  aeternus.  Sic  igitur  : 
Credo  in  Deum,  Patrem  omnipotentem. 
Pater  enim  omnipotens  est:quoniam  sicut 
ejus  essentiae,  ita  et  ejus  potentiae  nullus 
est  finis,  nulla  mensura,  nullum  obstacu- 
lum.  Imo  ejus  essentia  est  ejus  potentia; 
omnia  sunt  ipsi  possibilia,  cuncta  facilia, 
imo  universa  aeque  facilia.  Infinitae  nam- 
que  potentiae  nihil  potest  resistere,  nihil 
difficultatem  afferre.  Ideo  angelus  ait  Vir- 

10 


146 


FERIA  QUARTA  PENTECOSTES.  —  SERMO  PRIMUS 


17 


Lxic.  1, 37.  gini  sanctae  :  Non  erit  impossibile  apud 

jer.  XXXII,  Deum  omne  verbum.  Et  Jeremias  :  Domi- 
ne,  non  erit  tibi  difficile  omne  verbum.  In 
hoc  quoque  est  Deus  omnipotens,  quod 
potest  omnia  qua3  vult,  et  sicut  vult,  et 
quse  velle  est  perfectionis  ac  nobilitatis, 
non  infirmitatis  et  imperfectionis.  Unde 
et  ob  hoc  quod  Deus  in  natura  divina  non 
potest  proficere,  ambulare,  comedere  et 
peccare,  non  sequitur  eum  non  esse  om- 
nipotentem.  Denique,  quamvis  persona  Pa- 
tris  dicatur  pater  ratione  creationis  et 
gubernationis  ac  aliis  causis,  sicut  et  Fi- 
lius  et  Spiritus  Sanctus  :  imo  hoc  modo 
tota  Trinitas  benedicta  et  adoranda,  est 
unus  pater,  sicut  et  unus  Deus,  cui  quoti- 

Matth.M,  die  dicimus,  Pater  noster  qui  es  in  coe- 

^'  lis  ;  tamen  hoc  loco  persona  Patris  dicitur 

pater  ratione  generationis  seternse,  qua 
seternaliter  genuit  Filium  sibi  consubstan- 
tialem,  cosequalem   et   coaeternum,  juxta 

/s.  Lxvi,9.  illud  Isaise  :  Numquid  ego  qui  alios  parere 
facio,  ipse   non   pariam  ?  dicit  Dominus. 

Ps.  cix,  3.  Et  in  Psalmo  :  Ex  utero  ante  luciferum 
genui  te.  Atque  ut  asserit  Augustinus,  in 
hoc  patet  quod  Pater  sit  omnipotens,  quo- 
niam  Filium  sibi  coa^qualem,  coimmen- 
sum  ac  omnipotentem  gignere  et  voluit  et 
potuit,  et  genuit. 

Sequitur  :  Creatorem  cceli  et  terrm.  Per 
coelum  et  terram  quasi  per  duo  extrema, 
intelligenda  sunt  universa  visibilia  et  in- 
visibilia,  corporalia  et  incorporalia,  supe- 
riora  et  inferiora  :  quse  omnia  a  Deo  crea- 
ta  sunt,  vel  immediate  quoad  se  tota,  ut 
angeli  boni  ac  mali,  et  animse  rationales, 
corpora  quoque  coelestia,  et  quatuor  ele- 
menta ;  vel  mediate,  quantum  ad  partem, 
videlicet  quoad  primam  materiam  materi- 

Ge».  1,1.  alium  omnium,  quae  in  principio  mundi 

per  creationem  producta  est  :  et  sic  homi- 

nes  dicuntur  creati,  quum  tamen  primus 

/i)-rf.  11,7,  homo  dicatur  factus  de  limo  terraB,et  uxor 

^''-''  ejus  de  latere  ejus.  Sed  animae  a  Deo  im- 
mediate  creatse  sunt,  quoniam  creare  est 
actus  infinitai  potenti»,  solique  Deo  possi- 
bilis.  Et  quod  Pater  dicitur  crealor  cadi  et 
terrae,  non  est  intelhgendum  quasi  Filius 


A  non  sit  creator  coeli  et  terrae,ac  etiam  Spi- 
ritus  Sanctus.  Quaelibet  namque  divina 
persona  est  omnium  reruin  creator.  Hoc 
S.  Thomas  probat,  et  asserit  :  Unum  est 
principium  unusque  finis  universorum, 
quemadmodum  trium  personarum  una  est 
deitas,una  essentia,  una  omnium  potentia, 
una  potestas,  et  ita  de  ceteris  quae  Deo 
absolute  conveniunt.  Hinc  trium  perso- 
narum  una  et  indistincta  operatio  est  ad 
extra  :  unde  opera  Trinitatis  indivisa  di- 
cuntur. 

B  Circa  hoc  duplex  est  quaestio.  Prima, 
quum  fides  sit  eorum  quae  rationem  trans- 
cendunt,  quomodo  unum  esse  Deum  est 
articulus  fidei,quum  philosophi  hoc  ipsum 
per  naturalem  probaverint  et  agnoverint 
rationem? —  Secunda,  quum  credere  Deo, 
sit  credere  vera  esse  quae  Deus  dicit ;  cre- 
dere  Deum,sit  credere  Deum  esse;credere 
in  Deum,sit  per  fidem  caritate  ornatam  in 
Deum  tendere  :  an  homo  in  mortali  exsi- 
stens  peccato,  possit  vere  et  absque  culpa 
dicere,  Credo  in  Deum,  quum  talis  non 

C  habeat  caritatem  ? 

Et  respondendum  ad  primum,  quod  11- 
cet  per  rationem  probetur  et  servetur, 
quod  unus  sit  Deus  verus  et  summus ;  ta- 
men  unum  esse  Deum  ad  modum  quo  fi- 
des  ponit  unum  Deum,  utputa  habentem 
universorum  et  singulorum  perfectam  pro- 
videntiam  distinctissimamque  notitiam, 
non  innotescit  per  rationem  tam  suffici- 
enter  et  clare  sicut  per  fidem.  Nam  et 
majores  et  meliores  philosophi  circa  pro- 
videntiam  atque  scientiam  Dei  multiplici- 

D  ter  errasse  noscuntur.  —  Ad  secundum  di- 
cendum,  quod  talis  peccator,  quamvis  in 
propria  persona  non  sine  mendacio  et 
peccato  diceret,  Credo  in  Deum,  tamen  in 
persona  Ecclesiae  (cujus  per  fidem  aliqua- 
liter  membrum  est)  potest  hoc  dicere  sine 
falsitate  et  culpa,  sicut  et  illud  in  Oratione 
dominica  :  Dimitte  nobis  debitij  nostra,  Matth.u, 
sicut  et  nos  dimiltimus  debitoribus  no-  *'" 
stris;dato  quod  suis  debitoribus  non  igno- 
scat.  IIoc  doctores  scholaslici  concorditer 
asserunt. 


FERI.V   QUARTA    PENTECOSTES. 


SERMO   PRIMLS 


147 


20 


Sequitur  in  Symbolo:^;'  in  Jesum  Chri-  A 
stum  Filium  ejus  unicum,  Dominum  no- 
strum.  Istud  apostolus  Joannes  legitur  ad- 
didisse.  Et  est  sensus  :  Credo  non  solum 
in  Deum  Patrem,  sed  etiam  in  unigenitum 
Filium  ejus,  quum  Filius  Dei  sil  verus 
Deus,  prout  in  prima  Joannis  Canonica  ie- 

I /oa««.  V,  gitur  :  Scimus  quoniam  Filius  Dei  venit, 
et  dedit  nobis  sensum  ut  cognoscamus 
verum  Deum,  et  simus  in  vero  Fiiio  ejus 
Jesu  Christo ;  hic  est  verus  Deus  et  vita 
seterna.  Itaque  in  Filium  secundum  quod 
est  verus  Deus,  credendum  est  tanquam  B 
in  fidei  principale  objectum,  in  cujus  fru- 
itione    nostra   consistit   felicitas.   Propter 

joann.\iv,  quod  ipsc  Filius  Dei  ait:Creditis  in  Deum, 
et  in  me  credite.  Ubi  loquitur  Augustinus : 
Consequens  est,  ut  si  credant  in  Patrem, 
credant  quoque  in  Filium  :  quod  non  esset 
consequens,  nisi  et  Filius  esset  Deus.Porro 
in  Filium  Dei  secundum  quod  homo  est, 
credendum  est  tanquam  in  viam  et  per- 
tingendi  medium  ad  beatitudinem  veram, 
et  tanquam  in  illud  in  quo  beatitudo  no- 
stra  secundario  sita  est.Primo  quippe  prin-  C 
cipaliterque  consistit  in  visione  Deitatis 
seu  Trinitatis;  secundario  in  visione  huma- 
nitatis  Christi.  Ad  quod  probandum,  Tho- 
mas  allegat   quod    apud  Joannem   Fiiius 

/6i'rf.xvii,3.  loquitur  Patri  :  Hsec  est  vita  seterna,  ut  co- 
gnoscant  te  solum  verum  Deum,  et  quem 
misisti  Jesum  Christum.Et  juxta  hunc  mo- 
dum,  cetera  Christi  mysteria  de  quibus  in 
Symbolo  sequitur,cadunt  sub  fide.  Christus 
autem  est  unicus  Filius  Dei,  loquendo  de 
filiatione  perfecta,  et  generatione  naturali 
atque  aeterna  :  quoniam  sohis  Filius  habet  D 
a  Patre  veram  Deitatis  naturam  per  gene- 
rationem  naturalem  et  proprie  dictam. 
Alii  vero  sunt  filii  Dei  per  gratiam  adopti- 
onis,  praedestinationis,  seu  glorificationis, 

/ftirf.i,  12.  juxta  illud  Joannis  :  Quotquot  receperunt 
eum,  dedit  eis  potestatem  filios  Dei  fieri ; 

Ps.i-xxxvm,  et  in  Psalmo,  Quis  similis  erit  Domino  in 
filiis  Dei  ?  Insuper  Christus  est  Dominus 
noster  per  principalem  auctoritatem,  se- 
cundum  quod  Deus,  et  per  potestatem  in 
tempore  sibi  datam,  secundum  quod  ho- 


mo.  Unde  apud  Malthffium  protestatur:Data    Matth. 
est  mihi  omnis  potestas  in  coelo  et  in  ter-  '"'^"''*8. 
ra.  Haec  nempe  potestas,  quantum  ad  suam 
essentiam,  data  est  Christo  in  sua  incarna- 
tione  :  eodem  enim  momento  quo  Christi 
humanitas  unita  est  Verbo  a^lerno  hypo- 
statica  unione,  pra^lata  est  ipsa  ejus  liuma- 
nitas  omni  creatura?.  Sed  in  resurrectione 
Christi  data  est  ipsi   potestas   ista  quan- 
tum  ad  manifestationem:quia  ex  tunc  per 
Apostolorum  et  aliorum  Sanctorum  prae- 
dicationem  atque  miracula,ca'pit  toti  mun- 
do  insinuari  quia  Christus  ut  homo,  omni 
esset  creaturae  prselatus.  Ista  est  Damasce- 
ni  et  aliorum  doctrina.  Unde  ait  Apostolus: 
Christus  exinanivit  semetipsum,  formam  phiUpp.n, 
servi   accipiens  ;   propter    quod   et  Deus  "'  ^- 
exaltavit  illum,  et  dedit  illi  nomen  quod 
est  super  omne  nomen. 

Sequitur  :  Qui  conceptus  est  de  Spiritu 
Sancto,  natus  ex  Maria  virgine.  Istud 
Jacobus  Major  apposuisse  dicitur.  Ubi  tan- 
gitur  incarnatio  Christi,  et  nativitas  ejus 
ex  Virgine  gloriosa.  Etenim  Filius  Dei  fa- 
ctus  est  homo,  assumendo  naturam  huma- 
nam  in  utero  Virginis,  ex  cujus  purissimis 
sanguinibus  Spiritus  Sanctus  corpus  in  in- 
stanti  formavit,  atque  animam  rationalem 
eidem  per  creationem  infudit,  et  in  eodem 
instanti  utrumque  ita  unitum,  unigenito 
Dei  Filio  personali  unione  conjunxit  :  ita 
quod  in  Christo  sunt  duae  naturae,videlicet 
divinitas  et  humanitas,  sed  una  tantum  per- 
sona,quia  humanitas  est  ad  personale  esse 
Verbi  assumpta,  et  in  eodem  ineffabiliter 
suppositata,  prout  super  tertium  Sententi- 
arum  scribunt  doctores,  et  Damascenus  in 
tertio  libro  docet.  Quamvis  autem  Christi 
incarnatio,  conceptio  et  nativitas  ex  Vir- 
gine  a  tota  Trinitate  simpliciter  factae  sint, 
cujus  indivisa  sunt  opera,  uihilo  minus 
Spiritui  Sancto  appropriate  adscribuntur  : 
quoniam  in  eis  summe  apparet  bonitas, 
caritas  et  misericordia  Dei  ad  homines ; 
bonitas  vero,  pietas  et  caritas,  Spiritui 
Sancto  appropriantur.  Natus  vero  demum 
est  Christus  ex  Virgine,  quae  fide  conce- 
pit,   et   salvo   ac   integro   virginitatis    si- 


148 


FERIA   QUARTA   1'ENTECOSTES. 


SERMO   PRIMLS 


gnaculo  peperit,  ac  virgo  purissima  per- 
mansit. 

Sequitur  :  Passus  sub  Pontio  Pilato, 
criicifixus,  mortuus  et  sepultus.  Istud  An- 
dreas  scribitur  addidisse.  Christus  vero 
divinitate  sua  impassibili  et  invariabili 
permanente,  passus  est  secundum  natu- 
ram  humanam  pro  totius  generis  humani 
redemptione  atque  salute,sicut  Isaias  pra3- 

ys.uii,4,5.  dixit :  Vere  languores  nostros  ipse  tulit,  et 
livore  ejus  sanati  sumus.  Et  in  Apocalypsi 

Apoc.:,^.  fertur  de  Christo  :  Qui  dilexit  nos,  et  lavit 

nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine  suo. 
*  itiferos  Descendit  ad  inferna* .  Hoc  sanctus  apo- 
stolus  Thomas  (ut  legitur)  addidit.In  Chri- 
sti  enim  morte  separata  sunt  ab  invicem 
corpus  et  anima,  sed  utrumque  mansit 
Verbo  seterno  unitum.  Et  quantum  ad  cor- 
pus,  fuit  sepultus ;  quantum  ad  animam, 
descendit  ad  inferna.  Totum  namque  a 
suis  partibus  quasdam  denominationes  sor- 
titur.  Denique  infernus  capitur  quatuor 
modis.  Primo,  pro  loco  damnatorum,  qui 
est  infernus  inferior,  in  quo  nulla  est  re- 

Ps.  VI,  6.  demptio,  juxta  illud  in  Psalmo  :  In  inferno 
autem  quis  confitebitur  tibi  ?  Secundo, 
pro  purgatorio,  sicut  in  offertorio  Officii 
defunctorum  cantatur  :  Domine  Jesu  Chri- 
ste,  Rex  glorige,  libera  animas  omnium 
fidelium  defunctorum  de  manu  inferni. 
Tertio,  pro  limbo  puerorum  qui  propter 
originale  peccatum  seterna  felicitate  pri- 
vantur.  Nam  meritum  passionis  Christi  eis 
applicatum  non  est  :  non  tamen  sensibi- 
lem  habent  poenam.  Quarto,  pro  limbo 
sanctorum  patrum,  de  quo  in  Genesi  san- 

^jeii.xxxvii,  ctus  Jacob  fatetur  :  Descendam  ad  filium 

^^'  meum  lugens  in  infernum.  Et  ita  jam  su- 

mitur.  Ad  hunc  ergo  infernum  Christus 
in  puncto  susb  mortis  descendit  quantum 
ad  animam  suam,fuitque  ibi  cum  patribus 
usque  ad  illud  momentum  quo  resurrexit 
a  mortuis.  Eodem  quoque  instanti  quo 
Christus  limbum  illum  intravit,  omnes 
sanctos  ibi  detentos,  suse  divinitatis  beati- 
fica  visione  iHustravit,  et  vere  beatifica- 
vit.  Tunc  enim  satisfecit  plenarie  pro  ori- 
ginali  peccato,  pro  cujus  reatu  sancti  ibi 


A  detinebantur  atque  a  gloria  differebantur  : 
prout  doctores  super  tertium  Sententia- 
rum  scribunt.  Et  tunc  Christus  illud  Osee 
adimplevit  :  Ero  mors  tua,  o  mors  ;  mor-   Osee  xni. 
sus  tuus  ero,  inferne.  **' 

Tertia  die  resurrexit  a  mortuis.  Hoc 
(ut  legitur)  S.  Bartholomaeus  adjecit.  Et 
sumitur  hic  dies  pro  die  naturali,  qui  est 
spatium  viginti  quatuor  horarum,  noctem 
includens  :  sicque  hebdomada  dicitur  du- 
ratio  septem  dierum.  Christus  enim  vel 
surrexit  media  nocte,  ut  videtur  veile  Gre- 

B  gorius  ;  vel  valde  mane,  quod  verius  cre- 
ditur,  quum  evangelista  Marcus  affirmet  : 
Surgens  Jesus  mane  prima  sabbati.  Tunc  iii/arc.  xvi, 
ergo  Christus  surrexit,  quia  tunc  anima  ^- 
ejus  de  limbo  ad  corpus  ejus  regrediens, 
simul  cum  illo  de  clauso  exivit  sepulcro, 
quemadmodum  de  clauso  Virginis  prodiit 
utero. 

Ascendit  ad  coelos,  sedet  ad  dexteram 
Dei  Patris  omnipotentis .  Hoc  B.  Philippus 
apostolus  scribitur  addidisse.  Quum  enim 
Christus  per  dies  quadraginta  post  suam  Act.  i,  3. 

C  resurrectionem  mansisset  in  terris,  atque 
per  varia  argumenta  se  vere  resurrexisse 
monstrasset,  quadragesimo  die  videntibus  ind.  9. 
discipulis  ascendit  in  coelum,  secum  du- 
cens  sanctos  quos  de  limbo  eduxit,  sicut 
Zacharias  propheta  praedixit  :  Tu  quoque  Zach.\x, 
in  sanguine  testamenti  tui  emisisti  vin-  ^'' 
ctos  de  lacu  in  quo  non  erat  aqua ;  et  Mi- 
chgeas,  Ascendit   pandens  iter  ante   eos ;  ii/icA.ii,i3. 
atque  Psalmista,  Ascendisti  in  altum,  ce-  Ps.  l.xvii, 
pisti   captivitatem  ;   itemque,   A    summo  ^p^  ^^^^^  ^ 
ccelo  egressio  ejus,  et  occursus  ejus  usque 

D  ad  summum  ejus.  Denique  Christus  se- 
cundum  suam  divinitatem  sedet  ad  dexte- 
ram  Patris,  id  est,  aequalis  est  Patri,  et  in 
ipsius  sequalitate  regnat  ac  residet.  Secun- 
dum  vero  assumptam  humanitatem  sedet 
a  dextris  Patris,  id  est,  in  potioribus  bonis 
Patris,quia  prae  omnibus  Sanctis  majorem 
beatitudinem  divina^que  bonitatis  partici- 
pationem  a  Patre  suscepit. 

Inde  venturus  est  judicare  vivos  et 
mortuos.Uoc  sanctus  evangelista  ^latthaeus 
apposuit.Christus  itaque  in  die  novissimo, 


FERIA  QUARTA  PENTECOSTES.  —  SERMO  PRIMUS 


149 


Maith.  quoad  suam  humanitatein  corporaliter  de-  A 
""'^'  ■  scendet  de  coelo  empyreo,  et  residens  in 
aere,  judicabit  vivos  et  mortuos,  tam  illos 
qui  interim  moriuntur,  quam  iiios  qui 
tunc  vivi  invenientur  sed  in  igne  confla- 
grationis  morientur  et  protinus  cum  aliis 
suscitabuntur:quemadmodum  supcr  quar- 
tum  Sententiarum  scribunt  doctores. 

Sequitur  :  Credo  in  Spiritum  Sanctum. 
Hoc  addidisse  legitur  S.  Jacobus  Minor.  Est 
ergo  credendum  in  Spiritum  Sanctuin  sic- 
ut  in  verum  Deum,  Patri  Filioque  sequa- 
lem,  consubstantialem,  coaeternaiem,  ab  B 
utroque  procedentem,  qui  est  tertia  in 
superbcatissima  Trinitate  persona  suavis- 
sima,  amor  Patris  ac  Filii,  pax,  nexus 
osculumque  amborum. 

Sanctam  Ecclesiam  catholicam.  Hoc  Si- 
mon  Cananseus  legitur  addidisse.  Et  est 
sensus  :  Gredo  militantem  Ecclesiam  esse 
sanctam  et  universalem.  Ipsa  nainque  ex 
omnibus  gentibus  est  collecta,  et  a  Spiritu 
Sancto  spiritualiter  vivificatur  fide,  cari- 
tate  et  spe,  aliisque  charismatibus  gratia- 
rum,  virtutum  ac  donorum.  Gubernatur  G 
quoque  a  Spiritu  Sancto,  qui  eam  non 
permittit  errare.  Et  semper  sunt  aliqui 
boni  ac  virtuosi  in  ea.  Habet  etiam  sancta 
et  sanctificativa  sacramenta.  Est  itaque 
una  unitate  fidei,  spei  et  caritatis  ;  uni- 
tate  etiam  capitis  sui  principalis,  quod  est 
Christus  ;  deinde  capitis  secundarii  ac  vi- 
carialis,  quod  est  Pontifex  Romanus,  qui 
est  generalis,  plenus  et  summus  Ghristi 
vicarius  super  universalem  Ghristi  mili- 
tantem  Ecclesiam. 

Sanctorum  communionem.  Hoc  sanctus  D 
apostolus  Judas  legitur  adjecisse.  Et  est 
sensus  :  Credo  quod  virtutes  et  merita 
bonorum  sibi  invicem  communicantur, 
Ps.  cxviii,  sicut  ait  Psalmista  :  Particeps  ego  sum 
omnium  timentium  te,  et  custodientium 
mandata  tua.  Garitas  namque  facit  omnia 
esse  communia.  Denique,  Sancti  et  vere 
fideles  sunt  unum  mysticum  corpus.  Ideo 
sicut  in  corpore  naturali  operatio  unius 
membri  redundat  in  utilitatem  alterius, 
imo  omnium  aliorum  membrorum  ;  ita  et 


1)3 


in  mystico  corpore  Ecclesioe  opera  virtuo- 
sa  unius  aliis  per  caritatem  applicantur  et 
commiinicantur.  Deniquc,  quanto  quis  ali- 
orum  spirituali  affectu  profectui  ac  vir- 
tuosis  operibus  amplius  ex  vera  caritatc 
congratulatur,  atque  pro  illis  cordialius 
deprecatur,  co  eorum  merita  ipsi  abun- 
dantius  communicantur.  Rursus,  qui  bono 
exemplo  aut  verbo  salubri  seu  alio  modo 
alios  ad  bene  agendum  inducit,  illorum 
est  particeps  meritorum.  Et  hoc  bonis 
prselatis  prsecipue  competit.  Nec  incre- 
dibile  hoc  putetur,  quum  consentiendo, 
hortando,  cxemplum  pra)bendo,  fiat  unus 
aliorum  particeps  vitiorum,  dicente  Apo- 
stolo  :  Non  solum  morte  digni  sunt  qui  fa-  Rom.  1,32. 
ciunt  ea,  sed  etiam  qui  consentiunt  faci- 
entibus  ;  et  iterum,  Nolite  communicare  Ephes.  v, 
infructuosis  operibus  tenebrarum,  magis  "• 
autem  redarguite.  Proportionaliter  fit  in 
Beatis,  quorum  in  patria  seu  regno  coele- 
sti  est  communio  beatitudinis  per  arden- 
tissimam  eorum  mutuam  caritatem  et  cor- 
dialissimam  congratulationem.  Ideo  dicit 
Gregorius  :  Quod  unus  Beatorum  non  ha- 
bet  plenarie  in  se  ipso,  hoc  per  caritatem 
habet  in  alio. 

Addidit  quoque  (ut  legitur)  idem  Apo- 
stolus  :  Remissionem  peccatoriim,  id  est 
peccata  posse  remitti  in  sseculo  isto,quam- 
diu  durat  hsec  vita.  Tota  nempe  hsec  vita, 
peregrinatio  est  et  via  ad  aliam  vitam. 
Idcirco  usque  ad  terminum  hujus  vitae  est 
locus  et  tempus  meritorum.Unde  per  Eze- 
chielem  Dominus  ait :  In  quacumque  hora  Ezech. 
peccator  conversus  fuerit  et  poenitentiam  ''^'"''2'>--- 
egerit,  omnium  iniquitatum  ejus  non  re- 
cordabor.  In  fine  autem  vilai  prsesentis  non 
est  tempus  merendi  ac  demerendi.Propter 
quod  asserit  Damascenus  :Quod  angelo  est 
casus,  hoc  homini  mors  est.  Et  Salomon 
protestatur  :  Ubicumque  ceciderit  lignum,  £Vc/e.xi,3. 
sive  ad  austrum,  sive  ad  aquilonem,  ibi 
erit.  Quemadmodum  enim  angeli  sunt  vel 
inavertibiliter  ad  Deum  conversi,  vel  in- 
convertibiliter  ab  eo  aversi,  ita  et  anima 
inavertibiliter  manet  in  illa  dispositione 
seu  affectione  in  qua  recedit  a  corpore. 


150 


FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Postremo  quod  subditur,  Carnis  resur-  A 
rectionem,  et  vitam  a^ternam,  S.  Matthias 
apostolus  apposuisse  describitur.  Et  est 
sensus  :  Gredo  quod  in  fine  sajculi  corpo- 
ra  hominum  suscitabuntur,  et  animabus 
Joann.  v,  propriis  reunientur  :  et  qui  bona  egerunt, 

x^v^^Ig!'''  ut  ait  Salvator,  ibunt  in  vitam  seternam  ; 
qui  vero  mala,  in  ignem  seternum.  Ideo 
sequitur,  «  vitam  aeternam  »,  id  est,  credo 
quod  electi  et  virtuosi  habebunt  pro  prge- 
mio  beatitudinem  seternalem  :  quse  est  vi- 
sio  Dei  clara  per  speciem,  ut  apud  Joan- 

^oann.xvii,  ncm  loquitur  Christus  Patri  :  Haec  est  vita  B 

^"  aeterna,   ut   cognoscant   te   solum  verum 

Deum.  Et  rursus  obedienli  sibi  promittit  : 

ibid.  XIV,  Manifestabo  ei  me  ipsum.  Unde  et  Pau- 

'lcor.xm,  '^is  :  Videmus  nunc  per  speculum  in  seni- 

12.  gmate,  tunc  autem  facie  ad  faciem.  Sic  et 

Joannes  in  prima  sua  fatetur  Canonica  : 

\joann.n\,  Vidcbimus  cum  sicuti  est. 

^'  Ecce  expositio  Symboli  fidei  ab  Aposto- 

lis  compilati  superficialis  et  brevis,  quan- 
tum  ad  informationem  sufficit  laicorum. 

Postremo,  quidam  ponunt  duodecim  es- 
se  articulos  fidei,  secundum  numerum  C 
duodecim  Apostolorum,  qui  Symbolum  fi- 
dei  composuerunt ;  id  quod  unusquisque 
Apostolorum  composuit,  pro  uno  compu- 
lantes  articulo.  Sed  illa  positio  et  articulo- 
rum  fidei  distinctio,  superficialis  ac  ru- 
dis  censetur,  quum  in  clausula  S.  Petri 
apostoli  tres  tangantur  articuli.  Alii  ergo 
subtilius  dicunt,  quod  quum  fides  sit  de 
his  quffi  rationem  excedunt,  ubi  occurrit 
specialis  ad  credendum  difficultas,  et  im- 


perscrutabilitas  rationis,  ibi  est  specialis 
articulus  fidei.  Unde  credibilium  qusedam 
pertinent  ad  Deitatem,  qusedam  ad  Christi 
humanitatem.Circa  Deitatem  primo  propo- 
nitur  nobis  credenda  unitas  Divinitatis  :  et 
de  hoc  est  primus  articulus.  Secundo,  tri- 
nitas  personarum  :  et  de  hoc  sunt  tres  ar- 
ticuli,  scilicet  de  persona  qualibet  unus, 
Deinde  proponuntur  nobis  credenda  opera 
Deitatis  :  et  primo,  opus  creationis,  de  quo 
est  quintus  articulus  ;  secundo,  opus  justi- 
ficationis,  de  quo  est  articulus  sextus ; 
tertio,  opus  glorificationis,  de  quo  est  ar- 
ticulus  septimus.  Similiter  ponuntur  sep- 
tem  articuli  circa  Christi  humanitatem. 
Primus  est  de  Christi  incarnatione;  secun- 
dus,  de  ejus  nativitate  ;  tertius,  de  ejus 
passione,  morte  et  sepultura ;  quartus,  de 
ejus  descensu  ad  inferna  ;  quintus,  de  ejus 
resurrectione  ;  sextus,  de  ejus  ascensione; 
septimus,  de  ejus  adventu  ad  judicium. 
Hanc  distinctionem  ponit  Thomas  in  se- 
cunda  secundse,  quaestione  prima.  Quidam 
nihilo  minus  ponunt  duodecim  articulos 
fidei,  non  secundum  numerum  duodecim 
Apostolorum,  sed  secundum  aliam  consi- 
derationem  :  quoniam  tres  articulos  de  fi- 
de  trium  personarum  comprehendunt  sub 
uno  articulo,  quia  eadem  est  trium  cogni- 
tio  personarum.  Articulum  vero  de  opere 
glorificationis  distinguunt  in  duos,  videli- 
cet  in  articulum  de  carnis  resurrectione, 
atque  in  articulum  de  glorificatione  ani- 
mse.  Articulum  quoque  de  Christi  incar- 
natione  et  nativitate,  sub  uno  concludunt. 


ail.  8. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 

NEMO   POTEST   VENIRE   AD   ME,   NISI   PATER   QUI   MISIT   ME,   TRAXERIT   EUM,   ETC. 

Joann.  vi,  44-32, 


OUUM  Christus  sit  finis  noster  seu  ter-  D  a  tota  Trinitate,cujus  indivisa  sunt  opera: 
minus  supernaturalis,  non  possumus      sicut  ncc  terra  potest  ascendere,  nisi  ab 
ad  ipsum  moveri  sive  pertingere,  nisi  ali-      alio  elevetur.  Ait  itaque  idem  Christus  : 
unde  trahamur,  puta  a  Patre  coelesti,  imo         Nemo  potest  venire  ad  me,  id  est,  non 


FERIA    QUARTA    PRNTECOSTRS.   —   ENARRATIO    IN   EVANGELllM 


lul 


soliim  iion  venit,  sed  nec  potest  venire  ad 
me  interiori  accessii  per  fidem  et  carita- 
tem,  nifsi  Pater  qui  misit  me,  traxerit 
exim,  hoc  est,  per  suani  caritalem  et  pie- 
tateni  inclinaverit  atque  perduxerit  men- 
tem  ejus  ad  me,  infundendo  ci  fidem  el 
gratiam,   qiiibus    mihi    spiritualiter    uni- 

/?o,/i.ix,iG.  atur  et  incorporetur.  Non  est  enim  vo- 
lentis  neque  currentis,sed  Dei  miserenlis, 

Jacob.\,\-i.  cujus  donum  est  omne  bonum  quod  incst 
nobis. 

Tractus  istc  interior  est,  non  violentus 
iieque  coactus,  sed  amorosus  atque  spon- 
taneus,  ex  divina  carilate  procedens.  Deus 
namque  movet  unumquodque  secundum 
propriam  suam  naturam.  Rationalem  ergo 
creaturam  convertit  et  movet  ad  Christuin 
intellectualiter,  sponte  ac  libere.  Denique 
tractus  iste,  inter  caritatem  trahentis  et 
unionem  tracti  cum  ipso,  est  medius  :  sine 
quo  tractu  nihil  possumus. 

Prseterea  tractus  iste  ex  divina,  ut  di- 
ctum  est,  caritate  procedens  (juxta  illud 

./er.xx\i,3.  Jeremise,  In  caritate  perpetua  dilexi  te, 
ideo  attraxi  te  miserans),  tripliciter  fit. 
Quosdam  etenim  trahit  Deus  flagellis  : 
qu8B  tamen  ex  dilectione  infliguntur,  Do- 

\i>oc.m,v).  mino  contestante,  Ego  quos  amo,  arguo  et 

Osce  XI,  1.  casligo.  Propter  quod  ait  Osec  :  lu  fuuiculis 
Adam  traham  eos,  in  vinculis  caritatis.  Isti 
funiculi,  sunt  pcenalitates  originale  pecca- 
lum  sequentes,  quibus  affligimur,  et  ad 
Deum  converti  monemur.  Quosdam  vcro 
trahit  Deus  beneficiis,  ut  eum  qui  dixit  : 
Ps.  xii,G.  Cantabo  Domino  qui  trlbuit  mihi  bona  ; 

/•«.cxv,  12.  et,  Quid  retribuain  Domino  pro  omuibus 
qu»  retribuit  mihi?  Isaiam  quoque  audi 

/s.  Lxiii,  7.  dicentem  :  Miserationum  Domini  recorda- 
bor ;  laudem  Domiui  super  omnibus  qua? 
reddidit  uobis  Domiuus,  ct  qua)  largitus 
est  nobis  secundum  iudulgcntiam  suaui. 
Quosdam  vero  trahit  promissis,ut  qui  con- 
templatione  pra^mioruin  coelestium  con- 
vertuntur  :  quemadmodum  de  Moyse  dicit 

.ffe6r.xi,2G.  Apostolus  ad  Hcbrseos,  quod  adspexit  in 
Ps.  cxvni,  remunerationcm  ;  et  Psalmista,  Inclinavi 

""  (inquit)  cor  meum  ad  faciendas  justifica- 

tiones  tuas  in  ieternum,  propter  retribu- 


A  tionein.  —  Aliqui  insuper  trahuntur  solo 
amore  dilecti. 

A  quibusdam  additur  quintus  modus 
trahendi,  qui  est  per  occultam  virtutem 
Spiritus  Sancti  et  inspirationcm  internam. 
Sed  iste  modus  generalis  est  omnibus  pra?- 
inductis,  quoniam  sine  occulto  influxu  si- 
ve  instinctu  Spiritus  Sancti,  nec  flagellis, 
nec  donis,  neque  promissis,  nec  aliquo 
alio  modo  traheremur  ad  Christum.  llla 
autem  tractio  qua  trahimur  ad  Deum  solo 
ejus  amore,  praestantior  est  atque  divinior, 

B  imo  omnino  deifica  est  :  qnia  per  eam  ad 
Deum  convertimur,  eumquc  diligimus,  ho- 
noramus,  exquirimus,  quoniam  in  se  ipso 
natiiraliter  atque  totaliter  bonus,  sanctus, 
summus  est  atque  perfectus.  Unde  hoc 
ipsum  ad  filios  spectat  carissimos. 

Et  ego  resuscitabo  eum  in  novissimo 
clie.  Quid  est  hoc?  Nonne  et  eos  quos  Pater 
non  trahit,  suscitaturus  est  Filius?  Cur 
ergo  quasi  pro  prsemio  spondet  tracto, 
quod  suscitabit  eum  in  novissimo  die?  Et 
respondendum,    juxta    Apostolum,    quod   icoc  xv, 

C  omnes  ulique  resurgemus,  sed  non  omnes  ^'' 
immutabimur.  Nunc  ergo  loquitur  Chri- 
stus  de  suscitatione  beata?  immutationis, 
hoc  est  glorificationis  in  carne,  quoniam 
auima  propter  naturalem  inclinationem  ad 
corpus,  non  est  perfecte  beata  donec  cor- 
pori  glorificando  reuniatur,  vel  potius  glo- 
rificato  fuerit  copulata. 

Insuper  probat  Christus  testimonio  Pro- 
phetarum,  quod  multi  sint,  Patre  trahente, 
convertendi  ad  ipsum.  Est  scrijHiim  ia 
PropJietis,\A  est  in  libris  eorum:^^  erunt 

D  temporc  gratia)  onwies  homines  docibiles 
Dei,  id  est  apti  doceri  vel  docti  a  Deo.  Sic 
tamen  ut  sit  distributio  pro  generibus  sin- 
gulorum,  non  pro  singulis  generum  :  qiio- 
modo  alibi  dicitur,Et  benedicentur  in  ipso  Ps.lxxi,i7. 
omnes  tribus  terrse ;  et  item  in  Daniele, 
Omnes  gentes,  tribus  et  linguae  servient  Dan.snM. 
ei  :  quum  tamen  comparatione  aliorum, 
pauci  sint  qui  Christo  veraciter  serviunt, 
sicut  sunt  pauci  electi.  Unde  ad  insinuan-  Matih.xx, 
dum  quod  post  incarnationem  Filii  Dei,  '  ■^''"" 
per   preedicationem   Evangelii   essent    in- 


do2  FERIA  QUARTA  PENTECOSTES.  —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

comparabiliter  plures  divinitus  illustrandi  A  scimus   actuali   inspirationi  quse  nobis  a 

atque  ad  Christum  convertendi,  quam  an-  Deo  infunditur.  Et  fundatur  hoc  verbum 

te,  dicta  sunt  verba  praeallegata,  et  quod  Thomse  in  auctoritate  Augustini,  dicentis  : 

nunc  Christus  allegat:((Erunt  omnes  doci-  Gratia  quse  occulte  humanis  cordibus  divi- 

biles  Dei  ».  Quocirca  sciendum,  quod  Chri-  na  largitate  tribuitur,  a  nullo  corde  duro 

stus,  Apostoli  et  Evangelista?   frequenter  respuitur,  quoniam  ideo  datur  ut  duritia 

allegant  Scripturas  veteris  Testamenti  po-  cordis  penitus  auferatur.  Ad  propositum 

tius  quantum  ad  sensum  quam  quoad  for-  igitur  :  Omnis  qui  audivit  didicitque  a  Pa- 

mam  verborum.  Unde  quod  dicitur  nunc,  tre,  hoc  est,  actualem  illustrationem  im- 

Erunt  omnes  docibiles  Dei,  invenitur  non  mediate  a  Deo  percepit,  venit  per  consen- 

solum   in   uno  Propheta,  sed   in   multis,  sum   ad  Christum,  quoniam  omnis   talis 

quantum  ad  sensum,  quamvis  in  nullo  in-  veraciter  acquiescit.  Non  tamen  omnis  ta- 
veniatur   quoad   formam   sermonis.  Scri-  B  lis  salvatur,  sed  qui  praedestinatus  est,  fi- 

/*.  XI,  9.  ptum  est  enim  in  Isaia  :  Repleta  est  terra  naliter  perseverans. 

scientia  Domini,  quasi  aquae  maris  operi-  Sed  ne  ex  verbis  inductis  aliquis  aesti- 

/6iUliv,i.?.  entes  ;  et  rursus,  Ponam  omnes  filios  tuos  maret  Deum  Patrem  esse  oculo  carnis  vi- 

jei:  XXXI,  doctos  a  Domiuo.  In  Jeremia  quoque  :  Om-  sibilem,  vel  intellectu  comprehensibilem, 

''''*'  nes  a  majore  eorum  usque  ad  minorem  addidit  Christus  :  Non  quia  Patrem  aeter- 

cognoscent  me.  num  vidit  quisquam  hominum  oculo  cor- 

Omnis  homo  viator  qui  audivit  auribus  porali,  vel  etiam  intellectuali,  loquendo  de 

cordis  a  Patre  intus  loquente,  id  est,  di-  visione  comprehensionis  perfectae  :  quia 

vinum  instinctum  advertit,  et  didicit  per  sic  solus  Deus   comprehendit  se  ipsum, 

inspirationem  internam,  id  est,  quem  Pa-  immensus   immensum.  Loquendo   autem 

ter  docuit  de  his  quae  spectant  ad  fidem  :  de  visione  Dei  per  speciem  quam  habent 

Ps.i.xxxiv,  qualis  fuit  qui  ait,  Audiam  quid  loquatur  C  Sancti  in  patria,  sic  nullus  purus  viator 

^'  in  me  \)om'mus  Deus ',  venit  ad  me  i^eT  ii-  vidit  Deum   visione   fixa   ac   coeliformi  : 

dem  et  operationem,  per  caritatem  et  obe-  quamvis  Moyses  et  Paulus  credantur  Deum 

Ps.xciu.M.  dientiam.  Ideo  dicit  Propheta  :  Beatus  ho-  in  hac  vita  vidisse  per  speciem,  in  raptu 

mo  quem  tu  erudieris,  Domine,  et  de  lege  quodam  non  diu  durante.  De  hoc  dictum 

tua  docueris  eum.  Non  ergo  ad  conversio-  est  plenlus  alibi  super  illud  :  Deum  nemo  /oa»»). i,is. 

nem  hominis  sufficit  vox   pradicationis,  vidit  unquam.  Sed  quoniam  Christus  hsec 

nisi  fuerit  Deus  interius  instruens.  proferens   homo  fuit,  ne  Judsei  putarent 

Denique  Thomas  in  Summa  contra  gen-  eum  non  vidisse  Patrem,  subjecit  :  nisi  is 

tiles,  redarguit  Origenem  dicentem,  quod  qui  est  a  Dco,\\oe  est  Filius  natus  a  Patre, 

Deus  dicitur  causa  bonorum   nostrorum,  vel  missus  a  Deo  Trinitate.  Filius  enim 

solum  quia  est  causa  habituum  infusorum  in  quantum  homo,  missus  ac  originatus 

per  quos   meritorie   operamur,    videlicet  D  est  a  se  ipso  secundum  quod  Deu?,.Hic  vi- 

gratia?  habitualis,  fidei,  spei  et  caritatis.  dit  Patrem  visione  perfectae  comprehen- 

Dicit   itaque   Thomas,    quod   etiam   Deus  sionis,  in  quantum  est  Deus,  et  item  visi- 

quandoque   est  proxima  causa  actionum  one  beatificae  fruitionis,  secundum  quod 

nostrarum  interiorum,  Isaia  testante,  qui  homo,  ab  incarnationis   exordio.  Ex  hoc 

/s. XXVI, 12.  ait  :  Domine,  dabis  pacem  nobis,  omnia  sequi  videtur,  quod  Christus  non  loqui- 

enim  opera  nostra  operatus  es  in  nobis;  tur   de   visione    corporali,    quia   sic   nec 

Phiiipp.u,  et  item  Apostolus  :  Deus  est  qui  operatur  ipse  videt  Patrem.  Porro,  per  hoc  quod 

*^'  in  vobis  el  velle  et  perficere,  pro  bona  vo-  ait,((  nisi  is  qui  est  a  Deo  )),non  excluditur 

luntate,  hoc  est  ex  sua  pietate  voluntaria  Spiritus    Sanctus   quin    et   ipse   compre- 

voluntateque  pia,  non  meritis  vestris.  Di-  hendat   Patrem,    quum    dicat   Apostolus, 

cit  insuper  Thomas,  quod  semper  acquie-  quod  Spiritus  scrutatur  profunda  Dei,  et  ico»m.,io. 


FERIA   QUARTA    PENTECOSTES.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


133 


I Coc.  11,11.  qiisp  Dei  sunt  nemo  novit,  nisi   Spiritus  A  batiir.  De  illis  vero  carnalibiis  tantum,  non 


ejus. 

Amen,amen  dico  vobis,qni  credit  inme 
fide  caritate  ornata,/ia6e<  nunc  vitam  ceter- 
nam  in  spe,  in  merito,  in  radice,  in  dispo- 
sitione  propinqua.  Ilabet  enim  causam 
meritoriam  spemque  idoneam  ingrediendi 
vitam  seternam,  seu  obtinendi  beatificam 
divina^  essentise  visionem.  Vel,  habet  vi- 
tam  gratise  realiter  in  praesenti.  Qui  enim 
credit  in  Christum,  habet  Christum.  Et 
utique  Christus  est  vita  seterna,  quemad- 


carnalibus  simul  et  spiritualibus  patribus, 
loquitur  Christus  Judasis  alio  loco  :  Mur-    MdUh. 
muratores,  filii    murmuratorum,   implete  "'""'  ^^' 
mensuram  patrum  vestrorum. 

Subditur  ergo  de  pane  vero  vitali,  non 
figurali  dumtaxat,  quamvis  et  panis  vitaR 
quem  dat  Christus,  sit  aliquo  modo  figura- 
tivus  illius  panis  ccelestis  in  patria  de  quo 
in  Luca  habctur  :  Beatus  qui  manducabit  iuc.x.\,i5. 
panem  in  regno  Dei.  Hic  panis  vitae  de 
quo  dictum  est,  utpote  Verbum  incarna- 


yoa)i/i.Mv,  modum  contestatur  :  Ego  sum  via,  veritas  B  tum,  vel  corpus  dominicum,  est  panis  de 

6. 


\Joann.  v 


In  Joann 
VI,  35. 


et  vita.  Joannes  quoque  in  prima  sua  ait 
Canonica  :  Hic  est  verus  Deus  et  vita  a^ter- 
na.  Ego  sum  panis  vifa;  substantialiter  at- 
que  causaliter.  Panis  sum  omnia  pascens  : 
non  tamen  in  quemquam  convertor  aut 
mutor,  sed  fideliter  manducantem  conver- 
to  in  me.  Sum  etiam  panis  vitse,  quia  su- 
mentibus  digne  do  vitam  gratia^  in  prge- 
senti,  et  vitam  gloria?  in  futuro.  De  hoc 
verbo  alibi  dicta  sunt  plura. 

Deinde  inanem  gloriationem  Jud^orum 
de  manna  prgesumentium,  Christus  eva-  C 
cuat.  Patres  vestri  manducaverunt  man- 
na  in  deserto,  et  mortui  sunt.  Palam  est 
quod  mortui  sunt  morte  naturse.  Sed  quia 
mox  subditur,  Hic  est  panis  de  coelo  de- 
scendens,  ut  si  quis  manducaverit  ex  ipso 
non  moriatur,  certum  est  quod  loquitur 
de  morte  culpa?.  Hoc  enim  Christus  adje- 
cit,  distinguendo  inter  panem  vitse  quem 
ipse  dat,  et  manna.  Sed  numquid  omnes 
patres  Judaeorum  qui  manna  edebant,  mor- 
tui  sunt  morte  cuIpse^Non  utique,  quia 


XX,  6,  14  ; 

XXI,  8. 


co;lo  descendens.  Verbum  enim  descendit 
per  incarnationem  et  novi  effectus  produ- 
ctionem.  Corpus  autem  descendit,  quia 
virtute  Spiritus  Sancti  formalum,non  quia 
de  coelo  allatum.  Descendens,  inquam,  ad 
hoc,  ut  si  quis  ex  ipso  manducaverit , 
manducatione  sacramentali  et  spirituali 
simul,  vel  spiritualiter  dumtaxat,  non  mo- 
riatiir  morte  culpae  in  praesenti,  vel  mor- 
te  damnationis  aeternae  in  futuro,  qiiae  est  Apoc. n.ii 
mors  secunda. 

Ego  sum  panis  vivus  :  quia  secundum 
naturam  divinam  essentialiter  vita  sum, 
vivens  in  me  ipso,  et  vitam  gratiae  vitam- 
que  gloriae  causo  in  aliis,  omnes  electos 
reficiens  et  confortans.  Porro,  secundum 
naturam  assumptam  sum  panis  vivus,quo- 
niam  propter  unionem  cum  Verbo,  habeo 
plenitudinem  omnium  gratiarum,  et  glo- 
riam  perfectissimae  fruitionis  in  Deo,  at- 
que  per  corpus  et  sanguinem  meum,  fide- 
lium  animas  alo  ac  poto,  gratiam  illis 
praestando  per  modum  causae  instrumen- 


nec  Moyses,  nec  Aaron,  nec  Josue,  nec  ce-  D  talis  ac  meritoria^. Humanitas  etenim  Chri- 


teri  justi  illius  exercitus.  Loquitur  ergo 
Salvator  de  patribus  Judaeorum  quorum 
vestigia  isti  sectabantur,  puta  incredulis 
iVum.xxi,D.  seu  perversis,  qui  dixerunt  :  Anima  no- 
stra  nauseat  super  cibo  isto  levissimo.  II- 
lis  quippe  fuit  panis  ille  insipidus.  Justis 
vero  optime  sapiebat,  quemadmodum  in 
libro  Sapientise  scribitur  :  Panem  de  ccelo 
praestitisti  eis,  omne  delectamentum  in  se 
habentem  et  omnis  saporis  suavitatem  : 
ad  quod  enim  quisque  volebat,  converte- 


Sap.  XVI 
20,  tS. 


sti  est  instrumentum  animatum,  conjun- 
ctum  ac  proprium  Verbi.per  quod  et  cujus 
virtute  ac  merito,omnia  divina  nobis  prae- 
stantur  gratiarum  charismata  :  sicut  et 
corpus  nostrum  est  instrumentum  anima- 
tum,  unitum  et  proprium  animae  rationa- 
lis,  per  quod  anima  agit  et  effluit.  Qui  de 
ccvlo  descendi  per  incarnatiouis  mysterium 
et  novi  effectus  productionem,  non  per 
localem  descensum,  ut  dictum  est  saepius. 
Si  quis  manducaverit ,  non  sacramenta- 


154 


FERIA    QUARTA   PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


liter  tantum,  sed  sacramentaliter  et  spiri- 
tualiter,vel  ad  minus  spiritualiter  cum  pro- 
posito  manducandi  sacramentaliter  quum 
fuerit  opportunum,  ex  hoc  pane,  vivet  in 
ceternum  vita  spirituali,  quse  nunc  in  ipso 
inclioatur,  et  virtute  sacramenti  perfici- 
tur,  atque  in  patria  consummatur.  Nunc 
enim  vivit,  bene  agendo  per  gratiam ;  et 
in  futuro  vivet,  Deum  videndo  per  glorise 
lumen,  dummodo  finaliter  perseveret  in 
hujus  manducationis  effectu.  Vivet  itaque 
in  seternum,  quantum  est  ex  parte  sacra- 
menti,  quod  tantse  efficaciae  est  ut  possit 
vitam  aeternam  influere.  —  Quum  quilibet 
communicans  recipiat  panem  istum  totum 
ac  integrum,  non  partem  dumtaxat,  cur 
ait,  Si  quis  manducaverit  ex  hoc  pane,  et 
non  potius,  Si  quis  manducaverit  hunc 
panem?  Dicendum,  quod  ad  insinuandum 
quod  panis  iste  inconsumptibilis  est,  nun- 
quam  deficiens. 

Praeterea,  ad  intelligendum  omnia  quse 
de  isto  sacramento  jam  asseruntur,  opor- 
tet  scire  quod  in  Sacramento  altaris  sunt 
tria.  Primum  est  sacramentum  tantum,  vi- 
delicet  species  panis  et  vini  post  conse- 
crationem.  Secundum  est  res  et  sacramen- 
tum,  videlicet  corpus  et  sanguis  Christi. 
Tertium  est  res  tantum,  utpole  gralia 
sacramentalis,  vel  unitas  corporis  mysti- 
ci.  Species  itaque  panis  et  vini  dicuntur 
sacramentum,  quoniam  rei  sacrae  sunt  si- 
gnum,  videlicet  corporis  et  sanguinis  Chri- 
sti.Corpus  vero  est  sacramentum  respectu 
sui  effectus,  qui  est  gratia,  vel  respectu 
sui  signati,  quod  est  corpus  mysticum,  pu- 
ta  Ecclesia.  Quum  igitur  aliquis  accipit 
corpus  et  sanguinem  sub  speciebus  sacra- 
mentalibus,  et  non  participat  sacramenti 
hujus  effectum,  scilicet  gratiam  atque  Ec- 
clesise  incorporationem,  propter  suam  in- 


A  capacitatem,  indignitatem  et  pravitatem, 
qua  ponit  obicem  gratise,  dicitur  mandu- 
care  sacramentaliter  tantum.  Quum  vero 
sumendo  sacramentum,  recipit  ejus  salu- 
tarem  effectum,  manducat  sacramentaliter 
et  spiritualiter.  Dum  autem  sortitur  effe- 
ctum  prajfatum,  nec  tainen  suscipit  sacra- 
mentum,  manducat  spiritualiter  solum. 

Et  panis  quem  ego  dabo,  per  me  ipsum 
in  Ccena,  hoc  sacramentum  instituendo  di- 
scipulisque  tradendo,  et  in  ara  crucis  Pa- 
tri  panem  hunc  offerendo,  et  deinceps  per 

B  meos  ministros,  videlicet  sacerdotes,  qui- 
bus  convenit  sacramentum  istud  conse- 
crare  atque  porrigere  aliis;  caro  mea  est, 
quae  alit  mentem  fidelium  :  tum  quia  Ver- 
bo  unita,  tum  quoniam  gratiis  plena  per 
redundantiam,  et  quia  Divinitatis  gratiam 
creantis  est  instrumentum,  itemque  me- 
rito  suse  actionis  ac  passionis;  ^^^^o  mtmdi 
vita,  hoc  est  pro  spirituali  vivificatione 
hominum  viatorum  in  mundo  degentium. 
Ad  hunc  enim  finem,  ut  a  morte  culpae  ac 
miseriee  eriperemur,  vitamque  gratise  et 

C  glorise  consequeremur,  dedit  Christus  cor- 
pus  suum  in  cruce  in  pretium,  et  in  sa- 
cramento  in  edulium  atque  remedium. 
Quotidie  quoque  dat  panem  istum  pro  vi- 
ta  nostra,  hoc  est,  ad  hoc  ut  in  vita  gratia3 
roboremur  ac  perficiamur.  Veruratamen 
non  est  sic  intelligendum  quod  ait,  «  pro 
mundi  vita»,  quod  per  receptionem  hujus 
sacramenti,  vita  gratiee  in  homine  inchoe- 
tur  :  imo,  qui  sine  vita  gratise  ad  hoc  sa- 
cramentum  accederet,  amplius  moreretur 
in  anima,  reusque  fieret  corporis  Domini.   icoc.xi, 

D  Quum  enim  sacramentum  istud  sit  cibus  "  " 
spiritualis,  ideo,sicut  cibus  corporalis  non 
datur  nec  prodest  nisi  viventi  vita  natu- 
ra),  sic  cibus  hic  spiritualis  non  convenit 
nec  proficit  nisi  viventi  vita  gratia?. 


FI:R1A    QUAllTA    PENTECOSTES.    —    SERMO    SECUNDUS 


153 


SERMO   SECUNDUS 


DE   PR.I-^DKSTINATIONF,   REPROBATIONE,   ELECTIONE   DIVINA    CIIRISTl. 
ANGELORUM   ET   HOMINUM. 


NEMO  potest  cenire  ad  me,  nisi  Pater 
qui  misit  me,  traxerit  eum.  Joann. 
VI,  44. 

Quum  peccans  gratiae  impedimentum 
praestet,  ideoque  secundum  ordinis  reriim 
exigentiam  gratia  privandus  sit,  Deus  ta- 
men  qui  ordinis  natura?  institutor  actor- 
que  exsistit,  peccantium  quosdam  miseri- 
corditer  praevenit  per  gratise  infusionem, 
eosdem  a  malis  avertendo,  et  ad  bonum 
dirigendo.  Et  in  hoc  bonitatis  suse  largitas 
ac  majestatis  virtus  relucent,  quemadmo- 
dum  in  his  quse  in  natura  supernaturali- 
ter  operatur  :  ut  sunt  mortui  resuscitatio 
et  quies  solis.  Alios  denuo  peccantium 
juste  derelinquit,  quatenus  in  illis  ordo 
divinse  a^quitatis  servetur:  sicut  etiam  non 
omnes  mortuos  suscitat,  neque  langui- 
dos  universos  curat,  ut  in  his  ordo  na- 
turae  resplendeat.  Quia  ergo  divina  ope- 
ratione,  hominum  hi  quidem  per  gratia? 
adjutorium  in  finem  ultimum  diriguntur, 
ceteri  vero  hoc  gratise  subsidio  expertcs 
atque  deserti  derelinquuntur,  et  ab  ultimo 
fine  decidunt ;  hinc  necesse  est  hujusce- 
modi  diversitatem  hominum  ab  seterno  in 
divinse  mentis  consilio  esse  ordinatam. 
Quidquid  enim  a  Deo  agitur,  in  ipsius  sa- 
pientia  ab  seterno  provisum  est  et  ordina- 
tuin  (sicut  aliquando  deductum  est  ad 
longum).  Secundum  ergo  quod  quosdam  ab 
aeterno  prseordinavit  ut  in  ultimum  finem 
dirigendos,  dicitur  eosdem  prsedestinasse  : 
et  qui  ita  praeordinati  sunt,  prsedestinati 
appellantur.  Unde  ad  Ephesios  primo  ait 
£>/ies.  i,s.  Apostolus  :  Qui  praedestinavit  nos  in  ad- 
optionem  filiorum,  secundum  propositum 
voluntatis  suse.  Insuper,  hos  quibus  ab 
seterno  disposuit  se  gratiam  non  daturum. 


Malach.  i, 
2,3. 

/fo-/i.ix,22, 


Cf.  dc  Lu- 
miiieclirisl. 
tlieor.  lib.  i, 
art.  58  et  s. 


A  reprobasse  et  odio  habuisse  dicitur,  juxta 
ilhid  Malachiffi  :  Jacob  dilexi,  Esau  autem 
odio  habui.  Hinc  quoque  ad  Romanos  scri- 
bens  Apostolus,  ait  :  Volens  Deus  ostende- 
re  iram,  et  notam  facere  potentiam  suam, 
sustinuit  in  multa  patientia  vasa  ira  apta 
in  interitum,  ut  ostenderet  divilias  glori» 
sujB  in  vasa  misericordia?,  quae  praeparavit 
in  gloriam. 

Porro,  quuin  hominum  in  conformibns 
culpis  obnoxiorum,  hos  praeveniendo  con- 
vertat  et  dirigat,hos  vero  juste  deserat,se- 

B  cundum  ordinem  rerum  procedendo,  non 
est  ratio  cur  hos  convertat  et  non  illos. 
Hoc  namque  ex  sola  simplicique  ipsius 
voluntate  dependet  :  sicut  etiam  ex  sim- 
plici  Dei  vohintate  emanavit,  quod  quum 
omnia  ex  nihilo  producerentur,  quaedam 
quibusdam  digniora  constituta  sunt,  nullo 
prorsus  antecedente  merito  aut  demerito  ; 
quemadmodum  etiam  ex  simplici  artificis 
voluntate  oritur,  ut  ex  eadem  materia  uni- 
formiter  disposita,  qusedam  vasa  ad  nobi- 
les,  quaedam  autem  ad  ignobiles  usus  for- 

C  mentur.  Propterea  nempe  Apostolus  :  An  ibid.  n. 
non  habet  (inquit)  potestatem  figulus,  ex 
eadem  massa  facere  aliud  quidem  vas  in 
honorem,  aliud  vero  in  contumeliam?  Un- 
de  constat,  praedestinationem  non  ex  me- 
ritis  processisse  :  gratia  enim,  quae  est 
praedestinationis  effectus,  non  praevenitur 
meritis,  sed  praecedit  merita  hominum 
universa,  alioqui  gratia  non  esset  gratia.  /if-iv/.  xi,  n. 
Si  enim  ex  operibus,  jam  gratiae  rationem 
amittit.  Praeterea,  voluntas  divina  est  prae- 
destinationis  causa:  voluntas  autem  divina 

D  est  prima  causa.  Sed  primae  causac  non  est 
causa  :  aliter  esset  aliquid  prius  primo, 
quod  implicat.  Providentiae  etiam  divinae 


156  FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.  —   SERMO   SECUNDUS 

res  creatae  causa  non  sunt  :  aeternse  enim  A  rum  duarum  in  una  persona  Christi  unio, 

praeordinationis  res  temporalis  causa  non  sub  aeterna  Dei  prsedestinatione  cadit,  et 

est.  Per  hoc  autem  positio  Origenis  destrui-  ob  id  dicitur  Ghristus  esse  prgedestinatus,  nom.  1,4. 

tur.  Dixit  enim  hos  converti  ad  Deum,  et  sed  singulari  modo.  Ceteri  enim  prsedesti- 

non  illos,  propter  qusedam  opera  ac  merita  nantur  ut  sint  adoptivi  filii  Dei,  juxta  il- 

quae  eorum  animse  priusquam  corporibus  lud  Apostoli  :  Prsedestinavit   nos   in  ad-  Ephes.\,a. 

Cf. dcLu-  imprimerentur,  fecissent  :  de  qua  quidem  optionem  filiorum  Dei.  Sed  sicut  Christus 

UieorJib.ni  positionc  jam  diligens  inquisitio  facta  est.  singulari  modo  prse  aliis  Filius  Dei  est,  sic 

art.  47, 48.      Porro,   ratione   distinctionis   secundum  specialiter   prsedestinatus   est.  Non   enim 

quam  quidam  praedestinantur,  quidam  au-  Christo  competit  filium  esse  adoptivum, 

tem   reprobantur,  divina   electio  dicitur.  sed  potius  naturalem.  Natura  namque  hu- 

Lphes.  i,i.  Y)e  qua  ait  Apostolus  ad  Ephesios  :  Elegit  mana  ad  personalitatem  Yerbi  assumpta 

nos  in  ipso  ante   mundi  constitutionem.  B  est,  ut  sit  idem  Filius  in  duabus  naturis 

Licet  autem  electionis  seu   prsedestinati-  subsistens,  sitque  unus  Filius  Dei  Patris 

onis  nulla  merita  causa  sint  effectuum,  et  sacrae  Virginis.  Per  modum  igitur  hunc, 

tauien  prsedestinationis  et  electionis  unus  ratione  naturse  assumptse  dicitur  Christus 

alteri  causa  potest  esse.  Dicitur  insuper  prsedestinatus. 

praedestinatio  respectu  salvandorum ;  prse-  Denuo  contemplandum  est,  quod  prae- 

scientia  vero  respectu  reproborum  et  ele-  destinatio  dupliciter  considerari  potest  : 

ctorum  dici  invenitur  :  et  quidem  praesciti  uno  modo  secundum  ipsum  actum  praede- 

ad  mortem,  reprobi  appellantur.  Verum-  stinantis;  alio  modo  secundum  terminum 

tamen,  quum  praesciti  ad  vitam,  singula-  seu   finem   prffidestinationis,  id  videlicet 

re  nomen,  utputa  praedestinationis,  sortiti  ad  quod  aliquis  prsedestinatur.  Responden- 

sint,  nomen  praescientia3  respectu  repro-  dum   igitur,    quod   praedestinatio    Christi 

borum  communius  accipi  solet,  ut  reprobi  C  causa  est  atque  exemplar  praedestinationis 

exsistentes,  praesciti  nominentur.  nostrae,  quoad  secundam  praedestinationis 

Elucescit  igitur  ex  iis,  quod  praedesti-  considerationem.Quod  nempe  sit  causa,sic 

natio,  reprobatio  et  electio,    providentiae  innotescit  :  nam  ab  seterno  ordinatum  est 

divinae  partes  quaedam  sunt,  quoniam  re-  ut  humana  salus  per  Jesum  Christum  con- 

spectu  rationalis   creaturae  dumtaxat   di-  summaretur.  Quod  insuper  exemplar  sit 

cuntur  ;  providentia  autem  omnia  conne-  praedestinationis  nostrae  hoc  modo,sic  elu- 

ctit.  Hinc  igitur,  ex  eisdem  considerationi-  cescit.  Jam  enim  ostensum  est,  Christum 

bus  quibus  praeinductum  est  providentiam  singulari  modo  praedestinatum  dici,ad  hoc 

rebus   necessitatem   non   influere,    etiam  videlicet  ut  sit  naturalis,et  non  adoptivus, 

nunc  deduci  potest  libertatem  ac  contin-  Dei  Filius.Quod  tamen  praedestinatio  com- 

gentiam  non  tolli  ab  entibus  propter  pra3-  petit  Christo  propter  naturam  assumptam, 

destinationem,  reprobationem  electionem-  D  lucidius  jam  inductum  est.  Nos  denique 

qne  divinam.  in  adoptivam  filiationem  praedestinamur. 

Est  quippe  praedestinatio,  divina  quic-  Haec  vero  praedestinatio,  naturalis  praede- 

dam  ac  aeterna  pra?ordinatio  eorum  quac  stinationis  participata  quaedam  similitudo 

in  tempore  per  Dei  gratiam  fienda  con-  exsistit,  contestante  Apostolo  ad  Romanos: 

summandaque  exsistunt  :  quod  jam  quo-  Quos  (inquit)  praescivit,  hos  et  praedestina-  ^p„,  .^,,,,^ 

que   praetactum   est.  Est  autem  in   tem-  vit  conformes  fieri  imaginis  Filii  sui.  Rur- 

pore  (vel  potius  in  temporis  praeordinata  sus,  praedestinatio  Christi  nostrae  praedesti- 

plenitudine)  hoc  factum,  ut  per  unionis  nationis  exemplar  dicitur  propter  modum 

gratiam  homo  esset  Deus,  et  Deus  homo  ;  consequendi  bonum,  quod  est  praedcstina- 

nec  dubium  quin  aeterna  ratione  id  ipsum  tionis  terminus.  In  Christo   enim  natura 

a  Deo  pra^dispositum  sit.  Itaque.  natura-  humana,  nullis  suis  praeeuntibus  meritis, 


29. 


FEIIIA   QL'ARTA    PENTKCOSTES.    —    SERMO    SECUNUUS 


157 


eatenus  per  gratiam  exaltata  est,  iit  ad 
personalem  subsistentiam  Verbi  sublimata 
sit.  Haec  equidem  tam  supereminens  gra- 
tia  in  Christo,  non  incongruenter  exem- 
plar  nominatur   susceptionis   gratiae    no- 

joiinn.,,\(].  stra?  :  nam  et  de  plenitudine  gratiie  ipsius 
accepimus  omnes. 

Si  autem  accipiatur  pradestinatio  se- 
cundum  primum  modum,  tunc  prajdesti- 
natio  Christi  neque  causa  est  neque  exem- 
plar  pra^destinationis  nostra),  sicut  B.  Tho- 
mas  ait.  Quod  non  sit  causa,  ostendit.  Sic 
enim  praedestinatio  est  aeterna,  ideoque 
causam  non  habet.  Rursus,  quia  ex  sim- 
plici  Dei  voluntate  dependet.  Praeterea,  re- 
mota  causa,  removetur  effectus.Sed  remo- 
ta  praedestinatione  Christi,  nostram  prse- 
destinationem  tolli  non  oportet.  Nam  ut  in 
libro  de  Trinitate  scribit  Augustinus,  si  Dei 
Filius  non  incarnaretur,  erat  adhuc  alius 
modus  nostrae  salutis.  Patet  igitur  quem- 
admodum  verbum  Apostoli  accipiendum 

Ei)hes.i,-6.  sit,  quo  ait  :  Praedestinavit  nos  in  adoptio- 
nem  filiorum  per  Jesum  Christum.  Porro, 
quod  nec  sit  exemplar  prsedestinationis 
nostrse  Christi  prsedestinatio,  si  nomen 
prsedestinationis  primo  modo  sumatur,  in- 
ducitur.  Exemplum  enim  prseexsistit  ex- 
emplato,  et  in  cognitionem  illius  deducit. 
Sed  primo  modo  dicta  praedestinatio,  est 
seterna,  neque  necesse  est  ut  in  ipsius 
agnitionem  duceretur  Deus  ex  aliquo  alio. 
—  Verumtamen,  quod  secundum  modum 
nunc  praeexplanatum,  praedestinatio  Chri- 
sti  prsedestinationis  nostrae  exemplar  sit, 
ex  eo  quod  in  libro  de  Praedestinatione 
Sanctorum  ait  Augustinus  verbo  innote- 
scit.  Est,  inquit,  praeclarissimum  lumen 
praedestinationis  et  gratiae,  ipse  Salvator. 
Denuo  ex  praeinductis  patescit,  in  ejus- 
dem  veritatis  (haud  dubium  quin  primae 
ac  increatae)  contemplatione,  hominum 
angelorumque  plenam  beatitudinem  fore 
constitutam.  Et  sicut  divina  fides  adstruit, 
ad  suppiendum  angelorum  casum  homo 
ipse  creatus  est.  Angelica  namque  natura 
in  his  qui  perierunt  libata  est.  Nume- 
rus  autem  civium  supernae  civitatis  ele- 


A  ctorum  Dei,  praeordinatus  est  utique  et 
determinatus  prorsus  ab  aeterno  in  divinae 
mentis  sapientia.  Siquidem  in  numero,  .Vap.  xi.^i. 
pondere  atque  mensura,  universa  consli- 
tuta  sunt,  praesertim  ea  quae  optima  sunt 
in  entibus.  Ilinc  ad  reparationem  eorum 
qui  lapsi  sunt,  homines  facli  sunt,  ne  sem- 
per  incompletus  perseveret  electorum  nu- 
merus.  Si  igitur  ob  aliam  causam  nullam 
homo  creatus  est,  quam  quae  jam  reserata 
est ;  tunc  palam,  quod  coaequalis  et  tantus 
sit  electorum  hominum  numerus,  quantus 

B  est  spirituum  illorum  qui  prolapsi  sunt. 
Sed  an  ob  hanc  solummodo  causam, 
humanae  naturae  propago  instituta  sit,  in- 
dagandum  est.  Et  quidem,  si  angelorum 
numerus  completus  fuerat,  ita  quod  tan- 
tam  electorum  multitudinem  comprehen- 
derit,  quot  praeordinati  sunt  electi  ad  vi- 
tam ;  tunc  rursus  manifestum  est,  non 
fore  plures  electorum  hominum  quam  an- 
gelorum  praevaricantium.  Sic  etenim  ob 
nullam  aliam  causam  homo  creatus  esset, 
quam  ut  angelorum  locum  possideret.  Quo 

C  concesso,  deinceps  concedendum  est  an- 
gelicam  humanamque  naturam  simul  pro- 
ductam  non  fuisse.  Si  enira  omnia,  ipse 
quoque  homo  et  angelus,  simul  distincte 
facta  sunt,  quemadmodum  scriptum  est, 
Qui  vivit  in  aeternum,  creavit  omnia  si- Eccii.wm, 
mul ;  tunc  necesse  erat  aut  humanam  an-  '• 
gelicamve  creaturam  transgredi  atque  e 
regno  juste  depelli,aut  certe  numerum  ab 
aeterno  praedispositum  electorum  augeri, 
aut  humanum  genus  praeordinata  beatitu- 
dine    penitus    privari.   Non   enim   potuit 

D  aeternae  sapientiae  dispositio  frustrari,  ut 
minueretur  augereturve  praeordinata  ele- 
ctorum  multitudo.  Ideoque  vel  necesse 
erat  angelum  peccare,  aut  hominem  coe- 
lesti  felicitate  omnino  destitui,  aut  homi- 
nem  praevaricari,  quatenus  angeli  in  bea- 
titudine  perseverarent,  qua  privari,  donec 
transgrederentur,  non  valebant  :  quae  om- 
nia  absurda  sunt. 

Porro  ordo  est  optimum  in  entibus,  se- 
cundum  Aristotelem  ;  est  denique  intimus  ^/\}'^)' 

^  .  p.22B;\VI, 

rebus,  secundum  Dionysium.  Decuit  equi-  p.cgc. 


138 


FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.   —   SERMO    SECUNDUS 


dem  fontanam  divinse  mentis  sapientiam,  A  homo,    manifestat  Anselmus)  utrum   pro 


Cf.  de  Lu- 
niine  christ. 
theor.  lib.i, 
art.  12.26. 


ordinatum  pulchrumque  plasma  produce- 
re,  quemadmodum  etiam  Plato  demonstrat. 
Ordo  autem  universi  non  tam  in  indivi- 
duis  quam  in  naturis  rerum  consistit,  ut 
Anselmus  dicit,  et  superius  demonstratum 
est.  Ad  perfectionem  igitiir  perfectumque 
mundanse  molitionis  ordinem,  necessaria 
fuit  humana  species,  si  etiam  angelorum 


restaurando  quod  imminutum  fuerat,  an 
pro  complendo  quod  nondum  perfectum 
erat,  in  summa  illa  civitate  Dei  assumptus 
sit? 

At  vero  (et  sumit  ratio  hsBC  originem  ex 
doctrina  Platonis)  pulchritudo  universi  in 
ordine  specierum  ejus  potissimum  statu- 
enda  est.  Decuit  ergo  perfecto  mundani 


nullus  peccasset.  Et  quidem  si  non  requi-      ordinis  decori,  ut  nedum  simplex  separa- 

rebatur,  tunc   jam   utique  superflueret  :      tusque  intellectus  a  summo  rerum  opifice 

quod  tamen  neque  de  minimi  vermiculi      fieret,  sed  etiam  conjunctus  corpori  intel- 

ps.c\\\,u.  natura  dicere   fas   est.   Omnia  nempe  in  B  lectus    produceretur,   utputa   humanus    : 


sapientia  facta  sunt.  Sapientis  vero  pro- 
prium  opus,  est  ordinare.  Si  ergo  angelus 
non  peccasset,  homo  nihilo  minus  creare- 
tur  :  ex  quo,  sicut  praeexemplatum  est, 
eonsequens  fit,  angelos  in  perfecto  numero 
non  fuisse  conditos,  pluresque  fore  homi- 
nes  electos  quam  angelos  reprobos. 

Amplius,  et  est  ratio  Anselmi,  si  in  per- 
fecto  numero  angeli  creati  sunt,  homi- 
numque  genus  ob  id  dumtaxat  institutum 
est  ut  lapsorum  ejectio  per  ipsum  reple- 


quatenus  (ut  Plato  asserit)  a  mundano 
supermundanoque  intellectu  agnoscere- 
tur  Deus  sublimis.  Si  igitur  homo  con- 
gruit  naturali  perfectioni  rerum  et  decori 
universi,  tunc  utique  ad  plenitudinem  su- 
perccelestis  illius  pulchritudinis  super- 
mundanse  civitatis  Dei  benedicti,  id  ipsum 
per  amplius  necessarium  est.  Decentissi- 
mum  ergo  est,  beatam  illam  aulam  primi 
principis  et  universalis  patrisfamilias,  ex 
hominibus   angelisque   constare.  Ex   quo 


retur ;  tunc  sequeretur,  homines  tantum  C  consequens  est,  non  ob  angelorum  restau- 


Matth.xxw, 
30. 


de  perditorum  angelorura  crimine  lapsu- 
que  Isetari,  quantum  et  de  propria  assum- 
ptione.  Non  enim  assumpti  essent,  nisi  illi 
cecidissent.  Sed  de  crimine  et  alterius 
malo  leetari  eos  qui  felices  sunt  et  sancti, 
nullatenus  congruit ;  neque  cum  hujusce- 
modi  gratulatione  vere  beati  essent,  quum 
plena  finalisque  felicitas  omnem  prorsus 
impuritatem  prsescindat.  Erunt  (inquit) 
homines  sicut  angeli  Dei:in  quibus  palam 
est  nullam  fore  immunditiam.  Enimvero, 


rationem  reproborum,  hominem  dumtaxat 
constitutum.  Hsec  tamen  non  pertinaciter 
asserendo  dicta  sint,  sed  quia  sic  rationa- 
bilius  videtur,  donec  quod  veritati  divinse 
fidei  amplius  consentaneum  est,  introdu- 
catur. 

Si  insuper  tot  angeli  cecidissent  quot 
confirmati  sunt,  tunc  idem  esset  inqui- 
rere,  utrum  numerus  hominura  salvan- 
dorum  sive  reprobis  sive  electis  angelis 
cosequandus  sit.  Sed  quoniara  potius  exi- 


quamvis  per  angelorum  casum,  salvando-  D  stimatur  plures  perraansisse  quam   ceci- 


rura  hominura  nuraerus  auctus  sit,  non 
taraen  ex  hoc  consequens  est  ut  de  illo- 
rura  perditione  horaines  quidara  in  patria 
jucundentur.  Quoniara  etenira  sine  ange- 
lorura  daranatione  homines  quidara  sal- 
vandi  fuerant,  non  necesse  est  constare 
horainibus,  qui  pro  angelorura  lapsu  as- 
surapti  sunt,  quive  ob  aliara  rationem  : 
ideoque  nullus  de  alterius  crimine  et  malo 
illic  Isetari  diceretur.  Quomodo  enim  pote- 
rit  quis  scire  (sicut  in   libro   Gur  Deus 


disse,  jamque  ostensum  sit  rationabilius 
(ut  videtur)  dici  posse,  raultitudinem  ele- 
ctorum  horainura,  reproborura  angelorum 
numerura  excedere  ;  superest  ut  de  hoc 
aliquid  investigetur,  an  tot  sint  homines 
salvandi  quot  sunt  spiritus  angelici  electi. 
Gregorius  igitur  ait,  quod  tot  sint  horai- 
nes  salvandi  quot  sunt  angeli  beati,et  alle- 
gat  scripturara  quse  ait  :  Statuit  terminos  Deut 
gentium  juxta  numerum  angelorura  Dei.  ^" 
Quod  etiara  aliter  sic  invenitur  :  Gonstituit 


XXXII, 


FEUIA  QUARTA  PENTECOSTES.  —  SEUMO  TERTIIS 


159 


I 


tenninos  popnlornm  jnxla  numerum  filio-  A 
rum  Israel.  Vernmlamen,  sicut  Anselmns 
tangit,  verbum  istud  multipliciter  intelligi 
potest.  Si  enim  ita  dicatur,  Constitnit  ler- 
minos  populorum  juxta  numerum  ange- 
lorum  Dei,  exponi  potest  ad  mcntem  Grc- 
gorii,sicut  jam  dictnm  est :  ut  per  populos 
electi  liomines  designentur.  Et  est  sensus 
iste  :  Tamdiu  pra^destinati  erunt  in  hoc 
niundo,  donec  tot  in  ccelo  recipiantnr, 
qnot  in  eo  angeli  permanserunt.  Rursus,  si 
dicatur,  Gonstituit  terininos  populorum 
juxta  numerum  filiorum  Israel,  intelligi  B 
potest  hoc  modo:tamdiu  in  hoc  mnndo  ho- 
mines  esse  debebnnt,  donec  elcctoruni  ho- 
minum  nnmerus  perfectus  sit.  Itaque  per 
filios  Israel  electi  homines  denotantur  : 
qui  etiam  filii  Abrahse  ssepe  appellantur. 
Denuo,  si  per  angelos  Dei  omnes  electi, 
ipsi  etiam  homines  praedestinati  (qui  ideo 
angeli  dici  possunt,  quoniam  in  terris  an- 
gelicam  vitam  ducunt,vel  certe  inchoant), 
explicentur,  tunc  sensus  erit  iste  :  Gon- 


stituit  terminos  populorum,  ipse  ntiqne 
Dens,  juxta  numerum  angelorum  Dei,  id 
est,  tanidiu  durabit  hominum  procreatio 
in  hoc  mundo,  donec  electorum  numerus 
ex  hominibns  constans  et  angelis,  im- 
pleatur.  Et  quidem  determinatio  Gregorii 
rationabilis  videlur,  et  ex  pra^inductis  fnl- 
cimentum  sortitur.  Si  namque,  quemad- 
modum  paulo  ante  declarabatur,snpermtm- 
dana?  illius  civitatis  Dei  plena  pulchritudo 
in  hoc  consistat,  ut  a  duplici  intellectu, 
separato  scilicet  et  conjuncto,  seu  angelico 
et  animali,  agnoscatur  et  laudetur  Deus ; 
tnnc  congruum  videtur,  ut  sint  tot  homi- 
nes  prsedestinali  quot  angeli  electi.  Qnan- 
quam  in  materia  ista,  aliorum  positiones 
enarrare  plus  complaceat,  quam  de  pro- 
prio  quidpiam  inserere.  Scit  nempe  Deus, 
qui  universa3  beatitudinis  fons  est  et  solus 
desiderabilis,  quos  et  quot  elegerit,  in  Joann.xin 
qnibus  benignitas  sua  reluceat.Novit  a»que,  *^' 
qnos  et  quot  praesciverit,  in  quibus  a?qui- 
tas  sua  innotescat. 


SERMO   TERTIUS 


PECCATUM   IN   SPIRrrUM   QUID   SIT,   QUAMQUE   ENORME,   ET   CUR   IRREMISSIBILE   DICATUR. 


OUICUMQUE  dixerit  verhuin  contra 
Filium  hominis,  remittetur  ei ;  qui 
autem  dixerit  contra  Spiritum  Sanctum, 
non  remittetur  ei,  neque  in  hoc  sceculo 
neque  in  futuro.  Matth.  xii,  32. 

Peccare  in  Spiritum  Sanctum,duplieiter 
dicitur,  scilicet  :  peccare  in  personam 
ejus,  nt  quum  de  ea  male  quis  sentit, 
quemadmodum  qui  asserebant  eum  mini- 
strum  Patris  et  Filii  :  et  sic  est  peccatum 
infidelitatis.  Secundo  dicitur  peccare  in 
Spiritum  Sanctum,  peccare  contra  attribu- 
tum  ejus,quod  est  bonitas;  et  ideo  ex  certa 
malitia  aut  industria  peccare,  est  peccare 
in  Spiritum  Sanctum  :  sicque  accipitur 
proprie   peccatum  in  Spiritum  Sanctum. 


G  Peccare  autem  ex  infirmitate,  est  peccare 
in  Patrem,  cujus  atlributum  est  potentia ; 
atqne  ex  ignorantia  peccare,  est  peccare 
in  Filinm,  cui  attribuitur  sapientia.  Nem- 
pe,  ut  quinto  Ethicorum  Philosophus  do- 
cet,tribus  modis  contingit  peccare:ex  igno- 
rantia,  passione,  et  electione.  Itaque  ex 
ignorantia  peccare,  est  peccatum  in  Fi- 
lium,  dum  scilicet  aliquid  ignoratur  qnod 
a  peccato  retraheret.  Peccare  ex  passione, 
est  peccatum  in  Patrem,quum  ex  passione 
aut  innata  ant   illata  quis   peccat  :  hoc 

D  namque  est  ex  infirmitate  peccare.  Ex 
electione  vero  is  peccat  qui  non  alia  ten- 
tatione  victus,sed  ex  ipsa  sua  malitia  cum 
deliberatione,  peccato  adhaeret  ut  fini  :  et 


160 


FERIA  QUARTA  PENTECOSTES. 


SERMO  TERTIUS 


hoc  est  peccare  in  Spiritum  Sanctum. 
Dicit  autem  Augustinus,  quod  omne  pec- 
catum  ex  errore  causatur  :  quod  ad  igno- 
rantiam  pertinere  videtur.  Sed  hoc  de 
ignorantia  electionis  est  dictum  :  secun- 
dum  quam  omnis  peccans  est  ignorans, 
secundum  Philosophum,  in  quantum  vi- 
delicet  in  particulari  eligibili  errat. 

Advertendum  quoque,  quod  ex  certa 
deliberatione  atque  malitia  peccare,  intel- 
ligi  potest  dupliciter.  Vel  ex  aliquo  infe- 
rius  inclinante,  ut  est  habitus  malus  :  et 
sic  omnis  qui  in  malo  habituatus  est,  ex 
electione  peccat,  ut  intemperatus.  Secun- 
do,  quum  voluntas  id  rejicit  qiiod  a  pec- 
cato  retrahere  potest  :  sicut  dum  spem 
futurae  vitae  quis  abjicit,  ut  peccato  libe- 
rius  vacet.Primo  autem  modo  ex  electione 
peccare,  non  est  determinatum  genus  pec- 
cati,  sed  quaedam  communis  circumstantia 
peccati.  Sed  secundo  modo,est  determina- 
tum  genus  peccati,quod  proprie  peccatum 
in  Spiritum  Sanctum  vocatur.  Sic  enim 
habet  speciale  objectum,  utputa  id  quod 
a  peccato  est  natum  retrahere  :  quod  uti- 
que  est  bonitas  Spiritus  Sancti,  aut  effe- 
ctus  ei  appropriandus.  Quum  autem  se- 
cundo  modo  ex  electione  peccatur,  sunt 
ibi  duo  actus  mali,quorum  unus  est  causa 
alterius.  Et  prius,  videlicet  spontanea  ab- 
jectio  ejus  quod  peccatum  impedit,  est 
proprie  peccatum  in  Spiritum  Sanctum  ; 
aliud  autem  non  ita  :  sicut  si  ex  despera- 
tione  quis  fornicetur,  non  est  fornicatio 
in  Spiritum  Sanctum ;  sed  ipsa  aspernatio 
ejus  quod  peccatum  impedire  potest,  pec- 
catum  in  Spiritum  Sanctum  dicitur. 

Denique  sufficientia  specierum  peccati 
in  Spiritum  Sanctum,  ita  accipitur.  Nam 
peccatum  in  Spiritum  Sanctum  est  ex  hoc, 
quod  quis  abjicit  quod  peccatum  impedire 
potest.  Retrahitur  autem  aliquis  a  peccato, 
aut  propter  deformitatem  peccati,  aut  pro- 
pter  aliud.  Si  propter  aliud,  hoc  est  dupli- 
citer,  scilicet :  vel  ad  vitanda  supplicia,  vel 
ad  praemia  consequenda;  quorum  neutrum 
est  virtuosi,  cujus  est  bonum  operari  pro- 
pter  amorem  boni.Heec  vero  duo  tolluntur 


A  per  praesuraptionem,  quse  privat  timorem 
supplicii,  et  desperationem,  quae  aufert 
spem  prsemii.  Si  autem  retrahatur  a  malo 
et  agat  bonum  propter  se,  scilicet  delecta- 
tus  amore  boni,  hoc  est  dupliciter  :  quo- 
niam  in  actu  virtutis  vel  vitii  considerari 
potest  vel  quoddam  bonum  humanum,  aut 
quoddam  bonum  divinum.  Si  ergo  consi- 
deretur  actus  peccati  ex  parte  ejus  quod 
est  humanum,  sic  duo  in  ipso  considerari 
possunt :  delectatio  indebita  scilicet,  atque 
deformitas.  Et  ex  utraque  quis  a  peccato 

B  retrahi  potest.  Et  quoad  hoc,  sunt  duae 
species  peccati  in  Spiritum  Sanctum,scili- 
cet  :  obstinatio,  qua  aliquis  firmiter  adhae- 
ret  delectationi,  ac  si  non  esset  indebita ; 
et  impoenitentia,qua  deformitatem  peccati 
nec  abhorret  neque  relinquere  curat.  Di- 
vinum  quoque  in  actu  virtutis,quod  etiam 
a  peccato  retrahit,  est  duplex  :  unum 
velut  dirigens,  scilicet  veritas  fidei ;  aliud 
sicut  inclinans,  videlicet  gratia  in  Eccle- 
siam  a  Spiritu  Sancto  diffusa.  Contra  pri- 
mum  est  impugnatio  veritatis  agnitae,  con- 

C  tra  secundum  invidentia  fraternae  gratiae. 
Itaque  desperatio  prout  est  peccatum  in 
Spiritum  Sanctum,  non  est  ex  hoc  quod 
remissionem  peccatorum  quis  neget,  hoc 
namque  infidelitatis  est  vitium ;  sed  quo- 
niam  homo  remissionem  peccatorum  quam 
fieri  credit,  a  se  rejicit  ut  securius  pec- 
cet,  nolens  in  ea  tendere  per  quae  remis- 
sionem  peccatorum  percipiat.  —  Porro, 
sicut  perseverantia  uno  modo  est  specialis 
virtus,  prout  dicit  propositum  perseve- 
randi  in   bono  incepto  usque  in  finera  ; 

D  alio  autem  modo  est  quaedara  circum- 
stantia  aliarum  virtutum,  secundum  quod 
dicit  actualem  in  actibus  virtutum  du- 
rationem  usque  ad  mortem  :  sic  impoe- 
nitentia  prout  dicit  propositum  non  poe- 
nitendi,  est  species  peccati  in  Spiritum 
Sanctum  ;  sed  in  quantum  dicit  perma- 
nentiam  in  peccato  usque  ad  mortem,  ne- 
gando  peccati  poenitentiam,  sic  est  quae- 
dam  circumstantia  et  accidens  aliorum 
peccatorum.  —  Advertendum  autem  quod 
veritas  et  sapientia  et  hujusraodi,  si  se- 


FERIA   QUAKTA    PENTECOSTES.   —   SEKMO   TEUTIUS 


161 


cundiim  propriam  rationem  considerentur, 
appropriantiir  Fiiio  ;  si  vero  considerentur 
ut  dona,  sic  appropriantur  Spiritui  San- 
cto,  qui  est  primum  donum,  in  quo  omnia 
dona  donantur.  —  Invidia  quic  est  pccea- 
tum  in  Spiritum  Sanctum,non  est  illa  qua3 
est  de  prosperitatc  aut  actione  hominis, 
sed  quae  est  de  exaitatione  grati»  ejus,  vel 
ideo  quod  multi  convertuntur  ad  Deum. 
— Nulium  quippe  istorum  est  peccatum  in 
Spiritum  Sanctum,  nisi  quia  voluntas  ten- 
dit  per  se  in  ea  :  ut  quod  aliquis  non  vult 
habere  spem  pra?miorum,  nec  vult  assen- 
tire  veritati  quam  novit.  Si  autem  contin- 
gunt  ex  quodam  exteriori,  seu  passione 
seu  rationis  defectu,  sic  non  erunt  pecca- 
ta  in  Spiritum  Sanctum. 

Dicitur  quoque  peccatum  in  Spiritum 
Sanctum  irrcmissibile,  non  quia  remitti 
non  possit,  sed  quia  de  se  non  habet  apti- 
tudinem  ut  remittatur  :  et  hoc,  tribus  de 
causis.  Primo,  ex  causa  movente  :  nam  pro- 
cedit  ex  industria  et  mera  malitia  seu  ele- 
ctione,  non  autem  ex  infirmitate  aut  igno- 
rantia,  quae  peccatum  remissibile  faciunt, 
quia  rationem  voluntarii  minuunt.  Secun- 
do,  propter  modum  inclinationis,  quia  in 
peccato  hoc  adheeret  quis  malo  sicut  fini. 
Et  hse  duse  rationes  sunt  in  omni  peccato 
quod  ex  electione  procedit,  ut  irremissi- 
bile  sit.  Tertia  vero  propria  est  peccato  in 
Spiritum  Sanctum,  et  sumitur  ex  parte 
objecti  :  nam  peccans  in  Spiritum  San- 
ctum,  abjicit  remedium  a  peccato  retra- 
hens,  seu  spiritualem  medicinam  peccati. 
Unde,  sicut  teger  medicinam  fastidiens, 
incurabilis  est  quantum  in  se  est,  nisi 
miraculose  curetur ;  sic  in  Spiritum  San- 
ctum  peccans,  secundum  se  incurabilis 
est,  sed  quasi  miraculose  ab  immensitate 
divinse  clementise  curari  potest,  ideoque 
de  eo  penitus  desperandum  non  est. 

Solet  praeterea  qua^ri,  an  aliquis  in  pri- 
mo  actu  peccati,  et  ante  alia  peccata,  pec- 
care  possit  in  Spiritum  Sanctum.  Ad  quod 
respondendum,  quod  quum  nihil  appe- 
tatur  nisi  sub  ratione  alicujus  boni,  ideo, 
sicut  in  objecto  peccati  in  Spiritum  San- 

T.  32. 


A  ctum,  est  minimum  de  bonitate,  tam  vera 
quam  apparenli,  sa'pius  et  quasi  sem- 
per  ipsum  sequitur  post  alia,  imo  gravis- 
sima  peccata,  dum  scilicet  homo  omnino 
obtenebratus  est.  Nihilo  minus,  quoniam 
peccatorum  quorum  actus  distincti  sunt, 
unum  non  necessario  prfiesupponat  aliud, 
ipsa  quoque  voluntas  ad  utrumque  op- 
positorum  se  habeat ;  ideo  possibile  est 
aliquem  ante  alia  peccata  peccare  in  Spi- 
ritum  Sanctum,  praesertim  in  ultimis  du- 
abus    specicbus,    videlicet    impugnatione 

B  veritatis  agnita^,  et  invidentia  gratia?  qua 
reconciliati  sumus  :  nam  ha3  species  ab 
aliis  peccatis  ampliorem  habcnt  distin- 
ctionem.  Et  tamen  etiam  in  aliis  spe- 
ciebus  hoc  accidit,  si  quis  bene  conside- 
ret  :  nam  potest  aliquis  abjicere  spem 
futurse  beatitudinis  propter  difficultatem 
perveniendi  ad  eam,  el  propter  delecta- 
tiones  eorum  qui  de  ea  non  curant ;  aut 
firmare  animum  suum  ut  in  omnibus  pro- 
priam  voluntatem  sequatur,  quod  obsti- 
nationis  est. 

C  Ex  hoc  etiam  solvitur  quaestio,  an  pec- 
catum  primi  hominis  vel  angeli  erat  in 
Spiritum  Sanctum.Et  dicunt  quidam,quod 
peccatum  eorum  nec  erat  in  Patrem,  nec 
in  Filium,  nec  in  Spiritum  Sanctum  :  quia 
istse  differentiae  peccati  non  sunt  nisi  se- 
cundum  quod  peccatum  invenitur  in  na 
tura  corrupta.  Siquidem  infirmitas,  mali- 
tia  et  ignorantia,  ex  naturae  corruptione 
secutae  sunt.  Licet  autem  istud  de  infirmi- 
tate  verum  sit,  non  tamen  de  ignorantia, 
neque  de  malitia.  Nam  ignorantia  non  pri- 

D  vative,  sed  negative  accepta,  est  defectus 
sequens  intellectum  creatum,eo  quod  cre- 
atus  est,  in  quantum  deficit  a  lumine 
increati  intellectus  :  et  sic  non  prseexigit 
culpam.  Et  ex  tali  nescientia  seu  ignoran- 
tia  nascens  peccatum,  est  peccatum  in  Fi- 
lium  :  quia  videlicet  intellectus  non  omnia 
actu  considerat,  nec  cuncta  agnoscit  quse 
sciri  possunt.  Similiter,  non  oportet  quod 
malitia  sit  pcena,sed  est  aliquis  actus  pec- 
cati.  Sciendum  autem,  quod  primum  pec- 
catum  primi  hominis  et  angeli,  non  erat 

11 


I 


1G2  FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

peccatum  in  Spiritum  Sanctum  :  quod  ex  A  potuit   peccatum    in   Spiritum   Sanctum. 

objecto  patet.  Non  enim  peccaverunt  re-  Porro   advertendum,   quod   peccare   ex 

pugnando  spei   aut  alicui   tali ;  sed  erat  spe  misericordise,non  est  peccatum  in  Spi- 

superbia,  quantum  ad  genus  peccati.Quan-  ritum  Sanctum,  sed  peccare  ex  spe  divinae 

tum  vero  ad  circumstantiam  peccati,  erat  misericordise  sine  poenitentia  consequen- 

peccatum    in   Filium,  quia  uterque   ideo  dae :  hoc  enim  repugnat  divinse  justitise.  Et 

peccavit,  quod  non  consideravit  quod  ad  ideo,  licet  (secundum  Augustinum)  Adam 

evitationem  peccati  considerandum  erat.  peccando  cogitavit  de  divina  misericordia, 

Nihilo  minus  ex  primo  peccato  angeli  con-  non  tamen  peccavit  in  Spiritum  Sanctum, 

secutse  sunt  multee  alia3  deformitateSjScili-  quia    simul    cogitavit   de   poenitentia,   ut 

cet  invidia,  odium,  etc,  inter  quse  esse  Augustinus  testatur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

QUID   SIT   GRATIA,   ET   AN   REALITER   IDEM   SIT   QUOD   VIRTUS. 


GRATIAM  et  gloriam  dabit  Dominus.  B  nunc  propter  prolixitatem  evitandam  de- 

r  Ps.  Lxxxiii,  12.  clarare   omitto ;  tamen  hoc   loco  accipio 

Quoniam  Deus  omnipotens  et  seternus,  gratiam  solum  pro  gratia  gratum  faciente, 

ex  sua  incomprehensibili  caritate,  ingesti-  quse  ut  ex  nomine  suo  innuitur,  rationalem 

mabili  liberalitate,  ineffabili  pietate,  crea-  creaturam  efficit  proprio  Creatori  gratam, 

vit  genus  humanum,  imo  et  angelos  uni-  acceptam,  placentem,  spiritualiterque  vi- 

versos,  ad  supernaturalem  beatitudinem,  ventem,  et  ad  bene  agendum  ac  prome- 

quse  est  immediata  ac  fruitiva  visio  Deita-  rendum    felicitatem    seternam,    idoneam, 

tis  per  speciem,  clare  videlicet  sicut  est  aptam,   atque  (ut    quidam    dicunt)   con- 

in  se  ipsa ;  hinc  Deus  multiplici  superna-  dignam. 

turali  dono  ornavit  angelos  sanctos,  homi-  Prseterea,  gratiam  istam  quidam  magni 

nesque  electos,  quatenus  ipsi  homines  per  ac    ingeniosi    doctores    dixerunt    realiter 
haec    valeant   supernaturalem   felicitatem  C  idem  esse  quod  est  virtus  infusa,  potissi- 

mereri  ac  adipisci  :  quoniam  media  fini  mum  caritas.  Prsetacti  namque  effectus,  et 

oportet  proportionari,  nec  per  pura  natu-  alii  quidam  actus  qui  gratige  adscribuntur, 

ralia   et  acquisitas    politicasque    virtutes  caritati  conveniunt.  Nec  videtur  in  anima 

valet  quis   supernaturalem  illam   mereri  rationali  esse  nobilior  habitus  neque  prae- 

felicitatem.  stantius  donum  caritate  infusa ;  nec  sine 

Porro,   inter   hsec   supernaturalia   dona  necessitate   pluralitas   est   ponenda.  Hinc 

primum  ac  prsestantissimum  ponitur  gra-  quoque  in  Summa  virtutum  ac  vitiorum 

tia.  Et  quamvis  hoc  nomen,  gratia,  multi-  asseritur  :  Nomen  virtutis  in  canone  sacrae 

pliciter  valde  in  Scripturis,  a  doctoribus  Scripturae,  ut  frequentius,  sumitur  pro  for- 

quoque,  imo  et  in  communi  usu  loquendi,  titudine  vel  potentia,  aut  pro  opere  mira- 

accipiatur,  prout  hoc  alibi  (prsesertim  in  bili,  raro  autem    pro   virtute  infusa  seu 
p.343A'eis.  Dialogiou  de  fide  catholica)  declaravi,  et  D  habitu  virtuoso.  Sed  quod  philosophi  in 


FERIA   QUARTA   PENTECOSTF.S.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


m 


morali  doctrina  virtutem  vocanl,  Scri- 
ptura  sacra  communiter  gratiam  nominat. 
Cujus  diversitatis  ista  est  ratio,  quoniam 
virtus  duplicem  habet  comparationem  : 
unam  ad  suum  datorem,  videlicet  libera- 
litatem  divinam,  cujus  donum  gratuitum 
est ;  propter  quod  gratia  appellatur,  quo- 
niam  gratis  et  sine  prapviis  meritis  da- 
tur.  Est  enim  gratia  bonum  a  Deo  gratis 
datum,  quod  habentem  se  efficit  Deo  gra- 
tum,  et  opus  ejus  reddit  Deo  acceptum. 
Aliam  comparationem  habet  virtus  ad  ac- 
tum  ab  ea  procedentem,  et  ita  dicitur 
virtus.  Ha3c  in  Summa  praefata.  Denique 
hujus  opinionis  videtur  esse  Magister  Sen- 
tentiarum  libro  secundo,  inter  gratiam 
et  virtutem  ita  distinguens,  quod  eadem 
forma  dicitur  gratia,  in  quantum  efficit 
Deo  gratum,  et  virtus,  in  quantum  reddit 
hominem  promptum  et  efficacem  ad  be- 
ne  agendum. 

Alii  dicunt,  quod  gratia  et  virtus  infusa 
seu  caritas  realiter  distinguuntur.  Nam  et 
sacra  Scriptura  in  multis  locis  videtur  di- 
stincte  loqui  de  eis.  Gratia  quoque  habet 
generaliorem  ac  priorem  infkixum  quam 
virtus  et  caritas.  Quemadmodum  enim  res 
ponitur  in  esse  naturali  specifico  per  for- 
mam  substantialem,  ita  ponitur  in  esse 
supernaturali  deiformi  ad  promerendum 
idoneo  per  gratiam  gratum  facientem.Rur- 
sus,  sicut  res  primo  ponitur  in  esse  suo 
substantiali  per  formam,  deinde  per  po- 
tentias  et  habitus  acquisitos  idoneizatur 
ad  naturales  operationes;  ita  rationalis  cre- 
atura  per  gratiam  gratum  facientem  con- 
stituitur  in  esse  supernaturali,  sicut  pree- 
tactum  est,  et  per  virtutes  ac  dona  aptifi- 
catur  ad  meritorios  actus.  Hanc  opinionem 
tenet  Thomas  in  prima  secundsB,  qusestio- 
ari. ».  ne  centesima  decima.  Quae  etiam  videtur 
esse  de  mente  Bonaventurae  in  Breviloquio 
suo,  ubi  tractat  quemadmodum  gratia  gra- 


A  tum  faeiens  ramificat  se  in  virtutes  et  do- 
na  atque  beatitudines  ;  et  addit,  quod  ipsa 
cst  virtutum  origo,  finis  et  forma.  Tamen 
super  secundum  Sententiarum  tangit  alias 
opiniones,  nec  multum  declinat  ad  unam 
aut  aliam.  Deinde  probat  hoc  ipsum,  di- 
cendo  in  Breviioquio  suo  :  Sicut  princi- 
pium  productivum,sua  summa  perfectione 
dando  vitam  natura?,  non  tantum  dat  vi- 
vere  quantum  ad  actum  primum,  verum 
etiam  quantum  ad  actum  secundum,  qui 
est  operari ;  sic  principium  reparativum 

B  tribuit  vitam  spiritui  rationali  in  esse  gra- 
tuito,  quantum  ad  esse  et  quantum  ad 
operari.  Hinc  una  gratia  vivificans,  quan- 
tum  ad  primam  vitam,  quse  est  esse  spiri- 
tuale,  necesse  habet  ramificari  in  varios 
habitus  virtutum  atque  donorum  propter 
operationes  diversas.  Hujus  quoque  opini- 
onis  videtur  esse  Thomas  de  Argentina, 
qui  in  suo  ait  Compendio  :  Quamvis  virtus 
gratuita  insit  animse  simul  cum  gratia,non 
tamen  habet  effectum  suum  tam  cito  ut 
gratia  :  quoniam  effectus  gratiae  est  facere 

C  Deo  gratum  ac  dignum  vita  aeterna,  qui 
effectus  inest  puero  protinus  post  Bapti- 
smum  ;  effectus  autem  virtutis  est  elicere 
actum  meritorium  de  potentia,  quod  non 
fit  nisi  usu  rationis  accepto.  Porro  Guil- 
lelmus  Antisiodorensis  in  Summa  sua,  li- 
bro  tertio,  de  ista  materia  loquitur  recita- 
tive,  non  assertive  :  Quidam,  inquiens, 
dicunt  quod  gratia  non  est  virtus,  sed 
quasi  ros  quidam  rigans  et  formans  cari- 
tatem  ceterasque  virtutes. 
Postremo,opinio  ista  secunda,quae  inter 

D  gratiam  et  virtutem  ponit  distinctionem 
realem,  videtur  esse  subtilior  :  quam  et 
Thomas  dicit  doctrinae  divini  et  sancti  Di- 
onysii  amplius  concordare.  Et  qui  eam 
sequuntur,  affirmant  subjectum  gratiae 
gratum  facientis  esse  essentiam  animae  ra- 
tionalis,  non  aliquam  ejus  potentiam. 


164  FERIA  QUARTA   PENTECOSTES.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 

DE   PRUDENTIA   ET   DISCRETIONE,   EARUMQUE   GRADIBUS   AC   PR^CONIO. 


ESTOTE   prudentes    sicut    serpentes.  A  sunt  ad  finem  virtiitum  moralium,  et  me- 

Matth.  X,  16.  dium  invenire  in  eis,  communem  quoque 

Inter  virtutes  cardinales  prudentia  poni-  considerationem  applicare  ad  particularia 

tur  prior  ac  dignior.  Ipsa  enim  in  intelle-  et  certa  agenda.  Itaque  prudentia  est  vir- 

ctu  consistit,  ceterasque  virtutes  morales  et  tus  moralis  et  cardinalis,  per  quam  pra- 

cardinales,  sive  in  appetitu  sensitivo  sive  ctice  cognoscimus  quid  sit  vere  moraliter 

in  voluntate  exsistentes,illustrat,conservat  bonum  ac  exercendum,  quid  culpabiliter 

ac  dirigit,  quemadmodum  ratio  volunta-  malum  ac  fugiendum,  per  quam  imple- 

tem.  Porro,  secundum  Philosophum,  pru-  mus  quod  per  Jeremiam  Dominus  loqui- 

dentia  est  recta  ratio  agibilium,id  est  effi-  tur  :  Si  separaveris  pretiosum  a  vili,  quasi  /e,-.xv,i9. 

cax  notitia  agendorum,et  per  consequens,  os  meum  eris.  Docet  quoque  prudentia, 

vitandorum.  Ideo  Augustinus  :  Prudentia,  quid  melius,  quid  optimum,  quid  pejus, 

inquit,est  cognitio  rerum  appetendarum  et  B  quid  pessimum;  et  qualiter  debeamus  vir- 

fugiendarum.  Quod  non  est  intelligendum  tutes   ceteras   prosequi   loco   et   tempore 

de  informi  ac  nuda  cognitione(illa  etenim  congruo,  recta  intentione  et  modo  com- 

non  est  virtus),  sed  de  cognitione  formata  pendiosiori,  ut  sic  ad  uniuscujusque  vir- 

et  actuali  seu  practica,  boni  approbativa,  tutis  perfectionem  ac  finem  citius  atque 

secundum  Alexandrum   in   Summa    sua.  salubrius  pertingamus.  Ex  quibus  constat, 

Hinc  Antisiodorensis  in  tertia  parte  Sum-  quam  necessaria  ac  salubris,  quam  lumi- 

mse  suae  testatur  :  Duplex  est  judicium  nosa  ac  utilis  virtus  exsistat  prudentia. 
rationis,  scilicet  discretivum  et  definiti-  Insuper,  quum  prudentia  versetur  circa 

vum.  Discretivum  est  ipsa  discretio  ratio-  contingentia  operabilia,  utpote  circa  actus 

nis,  qua  judicat  ratio  aliquid  esse  agen-  humanos,    in   quibus   consideranda    sunt 

dum  aut  non  agendum  :  et  talis  discretio  multa,  atque  in  quibus  multiplex  contin- 

non  est  virtus,  sed  aliquo  modo  directiva  C  git   varietas,  quam   homo   per   se  solum 

virtutis,et  ad  scientiam  pertinet.  Judicium  pensare  non  sufficit ;  idcirco  ad  pruden- 

autem  definitivum  est,  quo  ratio  jubet  ali-  tiam  pertinent  memoria  prseteritorum,  in- 

quid  fieri  aut  non  fieri  :  et  hoc  ad  virtu-  telligentia  prseSentium,  et  providentia  fu- 

tem  prudentise  spectat,  cujus  officium  est  turorum,docilitas  quoque,per  quam  homo 

omnia  ad  rationis  normam  dirigere.  Prse-  se  exhibet  informabilem  a  senioribus,  sa- 

inductse  autem  descriptioni  Augustini  con-  pientioribus  et  expertis  :  imo  secundum 

sonat  descriptio  Ciceronis,  dicentis  :  Pru-  Alexandrum,  docilitas  appellatur  pars  pri- 

dentia  est  appetendarum  fugiendarumque  ma  prudentise,  quia  per  eam  accedit  homo 

rerum  scientia.  Porro  in  libro  de  Requie  primo   atque   praecipue  ad  susceptionem 

mentis,  sic  definitur  :  Prudentia  est  rerum  ac  incrementum  prudentise  salutaris.  Id- 

bonarum  cum  dilectione  earum,  et  mala-  circo  qui  non  est  docilis,  sed  immansivus 
rum  cum  earum  detestatione  scientia.Hinc  D  et  pertinax,  durus,  et  prudens  in  oculis 

secundum  Thomam  in  secunda  secundse,  suis,  longe  omnino  a  vera  distat  pruden- 

quffistione  quadragesima  septima,  ad  pru-  tia,  imo  nec  initium  habet  ejus.  Rursus,ad 

dentiam   pertinet   disponere    de   iis    quse  prudentiam  pertinent  circumspectio,  cau- 


FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QULNTUS 


165 


tio,  expeditusque  usus  rationis  ad  consili-  A 
andum,  et  soilicitudo  seu  diiigentia  exsc- 
quendi  bene  consiliata  ac  vitandi  pericula, 
ut  praocipitatio  omnis  vitetur,  nec  ficta  et 
apparentia  bona  pro  veris  bonis  accipi- 
antur. 

Amplius,  quoniam  ad  prudentiam  spe- 

ctat,  generalem    notitiam   agendorum   ad 

particularia  appiicare,  et  de  iis  qusc  expc- 

diunt  sive  noeiva  sunt,  efficaeiter  judicare; 

ideo,  teste  Philosopho,  in  vitiosis  homini- 

bus  non  invenitur  prudentia,  sed  dumta- 

xat  in  virtuosis,  qui  commoda  sua  privata  B 

non  qua^rant,  nec  propriis  passionibus  ac 

peccatis  inficiantur  in  judicando.  Ad  prge- 

fatam  equidem  applicationem  etjudicati- 

onem  idoneam  exigitur  reformatio  passi- 

onum   et    exstirpatio   vitiorum.    Hinc   ad 

verum  prudentem  pertinet  multa  attende- 

re,  circumspectionisque  oculum  longe  ac 

late  extendere,  atque  pensare  quid  liceat, 

quid  vere  expediat,  et  quid  ex  quo  sequi 

possit,  nihilque  agere    prsecipitanter   aut 

animose,  ut  sit  homo  animal  interius  un- 

dique  oculatum.  Propter  quod  in  Ecclesia-  C 

Eccii.\\xii,  stico  scriptum  est :  Fili,  sine  consilio  nihil 

facias,et  post  factum  non  pcenitebis;  item- 

/ftirfxxxvii,  que,Ante  omnem  actum,consiIium  stabile 

'\  Ti.n  V  pi^secedat  te.  Apostolus  quoque  :  Sine  pra?- 

21.  judicio  (inquit),  id  est  pra^vio  judicio,nihil 

Pcof. xii.o.  facias.  Ideo  Salomon  dixit  :  Cogitationes 

justorum  judicia.   Et   Tobias   consuluit  : 

ro6.  IV,  19.  Consilium  semper  a  sapiente  perquire. 

Denique,quamvis  discretio  sit  actus  pru- 
dentia),  attamen  sancti  Patres  frequenter 
discretionem  pro  prudentia  sumunt.Sicque 
abbas  Moyses  in  primo  Collationum  volu-  D 
mine,  in  prima  sua  collatione  circa  finem, 
deinde  in  secunda  sua  collatione,  pulcherri- 
me  tractat  dc  discretione,  id  est  prudentia. 
docens  quod  ipsa  lucerna  et  oculus  cordis 
sit,  in  omni  actu  meritorio  animam  diri- 
gens.  Unde  et  sanctissimus  pater  Antonius 
fassus  est,  quod  nulla  virtus  tam  expedite 
et  compendiose  dirigat  hominem  per  regi- 
am  viam  ad  veram  perfectionem,  nec  ita 
devitet  insidias  hostium  et  omne  pericu- 
lum,sicut  discretio,quam  vocat  matrem  ac 


fontem  cunctarum  virtutum.  De  hoc  S.  Ber- 
nardus  sapientissime  scribit  :  Quo  zelus 
ferventior,  eo  majori  opus  est  discretione. 
Discretio  quippe  omni  virtuti  ordinem  po- 
nit,  modum  tribuit,  decorem  largitur.  Est 
ergo  discretio  non  tam  virtus  quam  mode- 
ratrix  et  auriga  virtutum,  ordinatrix  affe- 
ctuum,  morum  doctrix,  et  consummatio 
perfectionis.  Tolle  hanc,  et  virtus  vitium 
erit.  Hinc  ilerum  protestatur  :  Virtus  dis- 
cretionis  absque  fervore  caritatis  jacet ; 
et  fervor  vehemens  absque  discretionis 
temperamento  prsecipitat.  Idcirco  oportet 
ut  fervor  erigat  discretionem,  et  discretio 
regat  fervorem.  Imo  justitia,  si  desit  dis- 
cretio,  excedit  modum  et  gignit  crudelita- 
tem,  et  nimia  pietas  parit  dissolutionem  : 
ideo  discretio  veraciter  circumcidit,  ne 
quid  nimis  aut  plus  fiat.  Rursus  Bernar- 
dus  :  De  discretionis  (inquit)  spiritu  sci- 
mus,  quia  nihil  sic  illum  exstinguit  quo- 
modo  voluntas  propria,  id  est  pertinacia, 
subvertens  corda  hominum,  et  rationis 
oculos  claudens  :  qua?  docet  naturse  non 
parcere,  nec  acquiescere  rationi,  non  ob- 
temperare  seniorum  consilio  vel  exemplo, 
nec  obedire  prselato.  Praeterea  Seneca,  in 
libro  de  Quatuor  principalibus  virtutibus, 
ait  :  Si  prudens  esse  cupis,  in  futura  pro- 
spectum  intende,  et  cuncta  quan  possunt 
contingere,  animo  tuo  propone ;  nihil  tibi 
sit  subitum,  sed  totum  ante  prospicias. 
Nempe  qui  prudens  est,  non  dicit,  Non 
putavi  hoc  fieri :  quia  non  dubitat,  sed  ex- 
spectat ;  non  suspicatur,  sed  cavet.  Et  de- 
nuo  :  Prudentis  est  examinare  consilia, 
nec  facili  credulitate  cito  decipi;de  dubiis 
quoque  non  definire,  sed  suspensam  tene- 
re  sententiam  ;  neminem  fallere  velle,  et 
falli  non  posse.  Ha?c  virtus  stabilem  efficit 
hominem.  Hinc  rursus  asserit  Seneca  :  Si 
prudentiam  amplexaris,  idem  ubique  eris; 
et  prout  rerum  temporisque  varietas  exi- 
git,  ita  te  exhibebis. 

Postremo  de  discretione  Climacus  diffu- 
se  ac  profundissime  scribit,  inter  cetera 
dicens  :  Discretio  est  cognitio  certa  volun- 
tatis  Dei  in  omni  tempore,  loco  ct  re  : 


166  FERIA   QUARTA   PENTECOSTES.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

quam  constat  esse  in  iis  tantum  qui  mun-  A  natio  ;  discretus  est  sanitatis  inventor,  et 

di  sunt  corde,  ore  et  opere.  Hoc  tamen  de  infirmitatis  emundator.  Hsec  Climacus. 
discretione  perfecta  est  intelligendum.  Po-         Hinc  itaque  veram  in  omnibus  discamus 

nit  autem  Ciimacus  tres  gradus  discretio-  et  observemus  discretionem,  amplectamur 

nis  :  Discretio,  inquiens,  in  incipientibus  prudentiam  :  quam  humilitate,  oratione, 

est  vera  cognitio  secundum  se  ipsos  vel  jejunio   studeamus  impetrare  a  Domino, 

sui  ipsorum.  In  mediis  vero,  id  est  profi-  et  in  Scripturis  ac  dictis  Sanctorum,  imo 

cientibus,    est   intellectualis   sensus    sine  et  in   exemplis  eorum.   De  qua  in  libro 

offensione  discernens  proprie  bonum  ex  Proverbiorum  suorum  ait  Cyrillus  :  Pru- 

naturali  et  contrario,  id  est  a  differenti  dentia  est  prseclarissima  ars  vivendi  cum 

et  malo.  In  iis  autem  qui  perfecti  sunt,  simplicitate  et   innocentia.  Unde  oportet 

est  cognitlo  per  illuminationem  divinam,  semper  addiscere,  et  in  extremis  oris  fun- 

qua  quis  sui  ipsius  lucerna,  id  est  illumi-  B  dum  sapientiae  desiderabilius  indagare.  Fi- 

natione  sibi  concessa,  valet  aliis  elucidare  nis  namque  prudentis,  sapientia  est.  Ideo 

eorum  obscura  ac  dubia.  Discretio  est  te-  quanto  ei  efficimur  viciniores,  tanto  eam 

nebrarum  lucerna,  errantium  a  via  salu-  avidius  affectemus  et  amplectamur,  quia 

-tari  reductio,  caecitate  palpantium  illumi-  in  ea  non  proficere,  est  ab  ea  deficere. 


IN  SOLENNITATE 

CORPORIS   GHRISTI 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


EGO   ACCEPI   A   DOMINO   QUOD   ET   TRADIDI   VOBIS,   ETC.  I  Cor.  XI,  23-29. 


Y' 


/ 


'AS   electionis,    divinus   Apostolus,  in  A 
hodierna  epistola  de  amorosa  '.oquitur 
venerabilis   Eucharistise    institutione,   di- 
cens  : 

Ego  accepi  a  Domino,  id  est,  ex  divina 

revelatione  didici,  quod  et  tradicli  vobis, 

id  est,quod  docui  vos  de  fide,  institutione, 

et  cultu  seu  modo  sumptionis  hujus  sacra- 

menti  :  quod  etiam  nunc  resumo  et  recito 

vobis ;    quoniam   Dominus    noster    Jesus 

Christus  in  qua  nocte  tradebatur,  id  est 

vespere  noctis  qua   traditus  est,  captus, 

Maiih.    ligatus,  et  multiformiter  cruciatus,  accepit  B 

A/arc.'xi'v  P<^^^^^>'>^   triticeum   et  azymum,  quo   tunc 

■ii :  Luc.    utebantur  Judsei  in   esu   agni   paschalis ; 

'''"  '    ■      et  gratias  agens  Deo  Patri,  fregit  panem 

jam  consecratum,  id  est  species   vel  di- 

mensiones  panis,non  corpus  consecratum, 

et  di.xit  discipulis  :  Accijnte  et  manduvatc 

quod  trado  ;  hoc   est  corptis  meum.  Ilsec 

verba  proferendo  consecravit  Salvator  cor- 

pus  suum.  Sed  an  semel,  an  bis  protulit 

verba  haec,  et  quando  protulerit  ea,  quid 

etiain  demonstret  pronomen  «hoc»,et  alia 

pene  innumera  circa  hunc  locum  possunt  C 

ty.i.xxiv,  iuquiri :  quse,  quia  super  quartum  Senten- 

^  '    *^  *■  tiarum  copiose  habentur,  omitto.  Quod  pro 

vobis  tradetur,  id  est,  pro  vestra  redem- 

ptione   morti   exponetur,  a   Patre,    a   ine 

c/ixxiii  'P^°'  ^  Juda,  a  Juda^is  :  diversimode  ta- 

p.33oA'cis.  mcn,  ut   dictum  est.  Hoc  facite,  id  est, 


consecrationem  hujus  sacramenti  continu- 
ate.  Quod  pertinet  ad  sacerdotes  dumtaxat. 
Vel,  «  Hoc  facite  »,  id  est,  corpus  meum 
accipite  atque  comedite,  in  meam  com- 
memorationem,  id  est  ad  memoriam  ac- 
tualem  eximiee  dilectionis  ac  acerbissimae 
passionis  mese,  imo  et  omnium  benefi- 
ciorum  meorum.  Quod  pertinet  ad  omnes 
fideles.  Hoc  prsedixisse  videtur  Psalmista, 
quum  ait  :  Memoriam  fecit  mirabilium  ■Pscx,*,^. 
suorum  misericors  et  miserator  Dominus  ; 
escam  dedit  timentibus  se. 

Similiter,?,iQ,wi  de  acceptione  panis  jam 
dictum  est,  et  calicem  cum  vino  quod  erat    Mauk. 

.  XXVI  27,^8- 

in  calice,  Christus  accepit,  et  sanguinem  Marc.  \\\\ 
suum  consecravit,  postquam  ccenavit,  id  23,2i;/:i/c. 

,     ,.  xxii,iO. 

est  agno  paschali  comesto,  dicens  :  Hic 
calix,  id  est  contentum  in  calice  isto,  vi- 
delicet  sanguis  meus,  qui  verbis  consecra- 
tionis  prolatis  continetur  in  calice,  novum 
testamentiim  est,  id  est  novse  promissionis 
stabilimentum.  In  veteri  enim  Testamento 
promittebantur  bona  temporalia  et  carna- 
lia,  in  novo  autem  coelestia  et  seterna.  Vel, 
«  novum  testamentum  »,  id  est  novse  ac 
evangclicso  doctrinse  seu  novi  Testamenti 
confirmativus.  In  ineo  sanguinc,  id  est 
virtute  et  pretio  effusionis  sanguinis  mei, 
Per  effusionem  enim  sanguinis  Christi, 
praeparata  sunt  nobis  bona  coelestia,  et 
horum   bonorum    promissio   stabilitur  in 


168 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS    CHRISTl. 


ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 


fide  et  merito  sanguinis  Christi.  Ipsum  A 
quoque  novum  Testamentum  in  sanguine 
Christi  ratificatur,  juxta  illud  ad  Hebrseos  : 
BebrA}i,[7.  Testamentum  in  mortuis  confirmatum  est. 
Iloc  facite,  id  est,  calicem  istum  accipite 
et  potate,  quotiescumque  sumitis  eum,  in 
meam  commemorationem  :  sicut  dictum 
fuit  de  corpore. 

Sciendum  vero,  quod  licet  corpus  et 
sanguis  Christi  dicantur  pluraliter  sacra- 
menta,sicut  quum  orat  Ecclesia,Purificent 
nos,  Domine,  sacramenta  quse  sumpsimus, 
scilicet  propter  materialem  diversitatem  B 
specierum  sub  quibus  continentur,  forma- 
liter  tamen  sunt  unum  sacramentum,  lo- 
quendo  de  unitate  perfecta  et  integrali. 
Nam  ad  eumdem  finem  et  actum  comple- 
tum  ordinantur,  videlicet  ad  spiritualem 
animae  refectionem,  in  qua  requiritur  spi- 
ritualis  cibus  spiritualisque  potus.  Et  quia 
hoc  sacramentum  cibus  est  animee',  cibum 
vero  oportet  essentialiter  copulari  ciban- 
do,  idcirco  Christus  in  Sacramento  essen- 
tialiter  continetur.  Sub  speciebus  autem 
panis,  est  corpus  Christi  directe,  videlicet  C 
vi  conversionis  ;  sanguis  vero,  anima  et 
deitas,  sunt  ibi  ex  concomitantia  naturali, 
eo  quod  non  sint  separata  ab  invicem.  Si- 
mili  modo  sub  specie  vini  est  sanguis  di- 
recte ;  corpus  autem,  anima  et  divinitas, 
concomitanter. 

Consequenter  Apostolus,quasi  exponens 
verba  Christi  immediate  prsedicta,  subje- 
cit  :  Quotiescumque  enim  manducabitis 
fanem  hunc,  id  est  corpus  Christi  :  quod 
dicitur  panis  per  proprietatem,  quoniam 
,  alit  (unde  ait  Salvator  :  Ego  sum  panis  vi-  D 
vus),  item,  quia  sub  accidentalibus  formis 
panis  continetur;  et  calicem,\d  est  conten- 
tum  in  calice  sanguinem  Christi,  hihetis ; 
mortem  Domini,  id  est  Christi  passionem, 
annuntiabitis,  prsedicando,  commemoran- 
do,  vel  repraesentando,  donec  veniat  judi- 
care  vivos  et  mortuos  et  saeculum  per 
ignem,  in  die  novissimo.  Constat  ergo, 
quod  usque  ad  finem  mundi  durabit  cele- 
bratio  hujus  sacramenti. 

Itaque quicumque ce\QhvdiVVs>,\e\  a  sacer- 


Joann. 
41,51. 


dote  Siccx^ien?,, manducaverit  panem  hunc 
supersubstantialem,  salutarem,  coelestem 
atque  vivificum,  vel  biberit  calicem,  id  est 
sanguinem,  Domini  Salvatoris,  indigne, 
id  est  non  in  statu  salutis  et  gratise,  non 
reverenter  et  devote,  non  secundum  in- 
stitutionem  Christi  et  ordinationem  Eccle- 
siae.Requiritur  enim  in  sumptione  et  cele- 
bratione  hujus  superbeatissimi  sacramenti 
actualis  devotio,  saltem  pro  aliqua  parte 
temporis,  quoniam  Christus  praecepit  hajc 
fieri  in  commemorationem,  id  est  in  actu- 
alem  memoriam,  suse  passionis  et  carita- 
tis.  Nec  dubium  quin  loquatur  de  memo- 
ria  procedente  ex  caritate  :  quae  utique 
memoria  non  est  sine  actuali  devotione. 
Reus  erit  corporis  et  sanguinis  Domini, 
id  est,  sic  confundetur,  damnabitur  et  pu- 
nietur,  ac  si  Christum  occidisset,  ejusque 
sanguinem-effudisset.  Non  tamen  intelli- 
gendum  est  secundum  omnimodam  sequa- 
litatem,  sed  secundum  magnam  similitu- 
dinem. 

Pra^terea  advertendum,  quod  dignitas 
sumendi  hoc  sacramentum,  attendi  potest 
dupliciter.  Uno  modo,  ex  parte  sumentis  : 
et  sic  potest  homo  digne  accedere,  quan- 
do  videlicet  non  est  sibi  conscius  de  pec- 
cato  mortali,  ita  ut  de  pra?teritis  doleat, 
nec  peccare  mortaliter  proponat,  imo  om- 
ne  mortale  firmiter  vitare  intendit,  faciens 
quod  in  se  est,  et  cum  actuali  devotione 
mentem  suam  disponens.  Secundo,  ex  par- 
te  sumpti,  videlicet  sacramenti  quod  su- 
mitur  :  cujus  tanta  est  dignitas  propter 
unitam  Divinitatem,  ut  nullus  viator  tan- 
tfe  valeat  esse  perfectionis,  ut  dignus  sit 
ipsum  accipere.  Quatuor  autem  conside- 
randa  sunt  in  omni  sacrificio,  et  maxime 
in  celebratione  Sacramenti  altaris,  vide- 
licet  :  quis  offert,  ut  homo  propriam  im- 
perfectionem  perpendat,  confiteatur  et 
corrigat;  cui  offert,  ut  scilicet  divinae  ma- 
jestatis  dignitas  consideretur,  et  ita  cum 
omni  reverentia  accedatur  ;  quid  offert,  ut 
qualitas  sacrificii  rite  pensetnr  (hujus  au- 
tem  sacrificii  tanta  est  dignitas,  ut  non  so- 
lum  hominum,  sed  etiam  angelorum  lin- 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI. 


SERMO   PRIMLS 


169 


gua  enarrando  dcficiat) ;  et  propter  qiiid 
offertur.  Si  hxc  diligenter  pensentnr,  in- 
a>stiniabilis  erit  fructus  sacrosancta)  coui- 
munionis,  imo  experimentalis,  et  omui 
admiratione  dignissimus. 

Probct  autem  se  ipsum  homo,  id  est, 
interiora  sua  studiose  scrutetur,  discutiat, 
purget,  disponat,  et  sic  de  pane  illo  cdat, 
id  est,  taliter  examinatus  ac  praeparatus 
corpus  Christi  manducet,  et  de  caltce  san- 
guinem  bibat.  In  primitiva  namque  Ec- 
clesia  dabatur  lioc  sacramentum  sub  utra- 
que  specie.  Sed  postea  ordinatum  est  ne 
detur  populo  sub  specie  vini,  propter  pe- 
riculum  effusionis.  Qul  enim  manducat 
corpus  et  l)iblf  sanguinem  Christi  indi- 
gne,  secundum  seusum  expositum,,/Mrf/- 
cium  reprobationis,  id  est  meritum  a^ter- 
na3  damnationis,  A?6i  manducat  et  bibit,  id 
est,  communicando  acquirit,  quia  morta- 
liter  peccat,  non  dijudicans,  id  est  non 
discernens,  corpus  et  sanguinem  Domini, 
id  est,  illud  accipiens  intimorate  et  irre- 
vereuter  tanquam  alium  cibum. 

Ecce  quam  terribiliter  loquitur  sanctus 
Apostolus,  ut  nos  ab  indigna  comuiunione 
cohibeat.  Christus  vero  non  minus  terribi- 
liter  intonat,  ut  nos  ab  abstinentia  commii- 

Jnann.  vi, 

54.  nionis  revocet,  dicens  :  Nisi  manducave- 


A  ritis  carnem  Filii  hominis,  et  biberitis 
ejus  sanguinem,  non  habebilis  vitam  in 
vobis.  Quid  ergo  inter  has  horribiles  com- 
minaliones  eligeudum  atque  agendum  est 
misero  peccatori  (si  enim  dixerimus  quia  \Joann.i,%. 
peccatum  non  habemus,  nos  ipsos  se- 
ducimus,  pra^sertim  quum  justus  septies /'rofxxiv, 
cadat  in  die),  nisi  ut  se  ipsum  cum  omni 
humilitate  disponat  pro  viribus,  confiten- 
do,  satisfaciendo,  vitam  quotidie  emen- 
dando,  Christi  beneficia  recolendo,  et  in 
sola  misericordia  Creatoris  integra  mente 

B  sperando?  Porro,  quamvis  bonum  sit,  inte- 
rim  ab  hoc  sacramento  abstinere  ex  timo- 
re  et  reverentia,  propter  propriam  impcr- 
fectionem  ct  periculi  gravitatem,  melius 
tamen  est  quotidie  acccdere  ex  ferventi 
amore  et  amicabili  familiaritate  atque  fi- 
ducia.  Actus  enim  caritatis  dignior  est  actu 
timoris.  Optimum  vero  est  taliter  vivere 
ut  dignus  sit  homo  quotidie  sumere,  pro- 
ficiendo  in  vera  caritate,  et  per  conse- 
quens  in  omni  virtute  ac  dono  Spiritus 
Sancti.Hoc  namque  est  incessabiliter  com- 

C  municare,  loquendo  de  spirituali  commu- 
nione  :  qua  Paulus  primus  eremita  quoti- 
die  communicavit,qui  tamen  intra  centum 
circiter  annos,  hoc  sacramentum  sacra- 
mentaliter  nunquam  accepit. 


SERMO   PRIMUS 


DE   INSTITUTIONE   ET   DIGNITATE   VENERABILIS   SACRAMENTI   EUCHARISTI^. 


D 


^OMINUS  noster  Jesus  Christus  in  D 
qua  nocte  tradebatur ,  acceipit  panem , 
et  gratias  agens  benedixit  ac  fregit,  dc- 
ditque  discipulis  sids,  dicens  :  Accipite  et 
manducate ;  hoc  est  corpus  meum.  I  Cor. 
XI,  23,  24  ;  Matlh.  xxvi,  26 ;  Luc.  xxii,  19. 
7i.  X,  23;  Ecce  verbum  abbreviatum  quod  fecit 
yfom.ix,28.  Qgyg  super  terram.  Ecce  quam  simplex 
narratio  supernaturalis  et  incomprehensi- 
bilissimae  rei.  Nonne  mirum,  quomodo  toli 


mundo  potuit  hujus  sacramenti  fides  per- 
suaderi  ?  Legitur  apud  Marcum  :  Exibant   Marc 
sui  tenere  eum,  videlicet  Jesum,  dicentes, 
Quoniam   in   furorem   versus   est.  Porro, 
sicut  ex  aliis  Evangelistis  potest  perpendi, 
hoc  fuit  dum  Jesus  priedicavit  Juda?is  ea 
qua;  a  Joanne  scribuntur  de  sacramento 
corporis  et  sanguinis  sui  :  Caro  (inquiens)  joan». 
mea  vere  est  cibus,  et  sanguis  meus  vere  ^^'  "^' 
est  potus ;  qui   manducat  meam  carnem, 


111, 


VI, 


170 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   SERMO  PRIMUS 


et  bibit  nieum  sanguinem,  etc.  Quae  ver-  A 
ba  carnalibus  videbantur  verba  amentise 

Joann.\u  ac  furoris,  imo  et  nonnullis  discipulorum 
ipsius  Salvatoris,  qui  scandalizati  ex  ver- 
bis  hujusmodi,  abierunt  retrorsum,  di- 
centes  :  Durus  est  hic  sermo,  et  quis  po- 
test  eum  audire  ? 

Denique  unus  sapientium  sseculi  hujus 
in  mirabilibus  sacramenti  hujus  permo- 
tus,  confusus,  dejectus,  quippe  qui  spiri- 
tum  Christi  non  habuit,  sed  solum  ad 
naturales  causas  respexit  :  Mundum  (ait) 
peragravi,  varias  sectas  inveni,  et  nun-  B 
quam  tam  fatuam  reperi  sectam  sicut 
est  secta  Christianorum,  quoniam  Deum 
suum  quem  colunt,  devorant  dentibus. 
Hoc  tu  dixisti,  sceleratissime  ac  maledicte 
Averroes,  qui  lege  naturali  voluisti  esse 
contentus,  et  Aristotelis  sequens  doctri- 
nam,  asseruisti  super  orbem  lunae  non 
posse  esse  neque  accidere  malum,  nec 
malum  culpse,  nec  raahim  poense.  Hinc 
et  diabolos  esse  negasti,  quos  tam  copi- 
osa  ac  evidens  experientia  esse  osten- 
dit.  In  omnibus  quoque  hominibus  finxi-  C 
sti  atque  mentitus  es  eumdem  numero 
esse  intellectum  :  quod  multo  absurdius 
et  irrationabilius  est,  quam  quod  san- 
cta  plebs  christiana  confitetur,  eamdem 
numero  essentiam  esse  in  tribus  superbe- 
nedictis  increatis  personis.  Hinc  justo  ju- 
dicio  reliquit  te  Deus,  et  in  irrationabi- 
lissimos  errores  labi  permisit,  ita  quod 
affirmasti  animas  hominum  instar  bruto- 
rum   esse   mortales.    Impietatem   quoque 

Gen.  IV,  3  sccutus  cs  rcprobi  invidiosique  Cain,  qui 

in  exordio  sseculorum  dixit  ad  fidelissi-  D 
mum  Abel  :  Non  est  providentia  neque 
judicium.  Ita  et  tu  negasti  providentiam 
Dei  ad  inferiora  ha?c  et  ad  humanos  per- 
tingere  actus,  nec  homines  desuper  judi- 
candos  concessisti  :  per  quod,  quantum  in 
te  fuit,  dedisti  hominibus  ansam  sequendi 
concupiscentias  absque  freno.  Postremo, 
stando  in  lege  naturali  et  in  Peripatetico- 
rum  doctrina,  non  potuisti  salvare  ea  qua; 
ubertim  et  clare  patent  ad  sensum  :  ut 
quod    interdum    ex    uno    eodemquc    oie 


et  seq. 


amentis,  simul  et  semel  diversa  idiomata 
proferuntur,  etiam  illa  quae  ipse  amens 
antea  nescivit  nec  didicit,  nec  cessante 
amentia  valet  proferre.  Te  ergo  cum  per- 
fidiis  contempto  tuis,  nos  Christiani,  in 
quibus  solis  est  sapientia  salutaris  quae  de 
coelo  profluit,  quse  confirmata  est  in  nos,  Hebr. n,3, 
contestante  Deo  variis  signis  et  portentis  *• 
atque  virtutibus,  et  Spiritus  Sancti  distri- 
butionibus  :  qui  et  Synagogam  reliquit, 
quia  in  Christum  non  credidit,  et  mirabi- 
lia  illa  quse  olim  in  plebe  Israelitica  fecit, 
ad  Ecclesiam  transtulit  Christi,  in  qua 
etiam  ineffabiliter  plura  ac  majora  fecit 
miracula  quam  olim  in  Synagoga;  nos  (in- 
quam)  Christiani,  qui  soli  habemus  vera 
ac  propriissime  dicta  miracula,  utputa  soli 
omnipotenti  Deo  possibiIia,certissime  cre- 
dimus  omnia  esse  verissima  quse  de  hoc 
sacratissimo  sacramento  ait  Scriptura  et 
tenet  Ecclesia,  utputa  quod  Christus  Sa- 1  Cor.1,24. 
pientia  Patris,  Deus  incarnatus,  Ecclesiae 
suae  instituit  ac  reliquit  septem  sacramen- 
ta  tanquam  medicinalia  vasa,  in  quibus  et 
per  quae,  sicut  per  sensibilia  signa,  gra- 
tiose  ac  supernaturaliter  nostram  operatur 
salutem.  Noverat  namque  Sapientia  illa 
aeterna,  homini  ex  anima  et  corpore  con- 
stituto  esse  connaturale,  per  naturalia  et 
sensibilia  ad  divina  et  spiritualia  manu- 
daci,  adjuvari  ac  erigi. 

Praeterea,  hoc  fidem  nostram  non  me- 
diocriter  roborat,  quod  cuncta  quae  cre- 
dimus  jam  peracta,  in  libris  Propheta- 
rum  Synagogae  legimus  tam  diu  et  copiose 
praenuntiata.  In  quibus  et  istud  quod  de 
sacramento  hoc  credimus,  prophetatum 
agnoscimus,  dicente  de  Christo  in  Psalmo 
sancto  Psalmista  :  Erit  firmamentum  in 
terra  in  summis  montium.  Ubi  alia  habet  Ps.lxm.ig. 
translatio,  Erit  frumentum;  alia,  Erit  me- 
moriale  triticum.  Translatio  vero  Chaldai- 
ca  apud  Hebraeos  quoque  authentica  :  Erit 
(inquit)  placenta  trilici  in  terra,  id  est  in 
militanti  Ecclesia,  quae  peregrinatur  in 
terra,  in  summis  montium,  id  est  in  capi- 
tibus  sacerdotum. 

Deniquc,  sieut  Deus  providit  ac  contulit 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI. 


SERMO  PRIMLS 


171 


homini  in  peccalis  concepto,ct  cnm  fomi- 
te  nato,  ac  per  hoc  spiritiialitei'  moituo  ac 
Ephes.ii,:i.  filio  ira>,  sacramentum  Baptismi,  qno  spi- 
ritualitcr  nascatur,  et  sacramentum  Con- 
firmationis,  quo  spiritualiter  roboretur  ac 
spirituali  militia;  adscribatur ;  sic  taliter 
nato  et  roborato  consecravit,  donavit,  reli- 
quit  sacramentum  quo  spiritualiler  refi- 
ciatur  et  crescat,  ac  convenientem  et  de- 
bitam  spiritualis  consistentisB  staturam  ac 
mensuram  adipiscatur.  Et  hoc  est  Eucha- 
ristisB  sacramentum,  in  quo  non  solum 
sicut  in  aliis  sacramentis  Christus  per  gra- 
tiam  et  virtutem  multiplicemque  effectum, 
sed  etiam  vere  per  essentiam  substanti- 
aliter  continetur.  Etenim  ut  vidcmus,  in 
omni  ordine  ac  genere  rerum  in  quo  sunt 
phira  per  participationem  ac  imperfecta, 
est  unum  primum  per  essentiam  et  perfe- 
ctum.  Quumque  pkira,  videHcet  septem, 
sint  legis  evangelicic  sacramenta,  ordinem 
inter  se  dignitatis  habentia,  gratia3  conten- 
tiva  ac  sahitis  operativa,  oportuit  unum 
consistere  inter  ea  non  solum  participati- 
ve  gratiam  habens  et  imperfecte  gratiam 
continens,verum  etiam  essentialiter  totius 
gratiae  fontem  complectens,  Verbum  vide- 
licet  incarnatum,  in  cujus  assumpta  lui- 
manitate  gratia  formaliter  et  complete  in- 
cluditur.In  ceteris  vero  sacramentis  gratia 
non  habctur  nec  inest  secundum  esse  for- 
male  completum,  quum  sic  soH  rationali 
et  intellectuali  inhsereat  creaturse,  quse 
sola  sanctitatis  ac  gratise  est  subjectum. 
Qualiter  autem  insit  aliis  sacramentis, 
dua3  sunt  opiniones  solennes.  Quarum 
Cf. t.ww,  unam  sequuntur  Alexandcr  de  Hales,  Bo- 
p. osiJeis.  naventura,  Guillelmus  Parisiensis  in  Sa- 
cramentali,  Scotus  et  alii  inulti.  Unde  Bo- 
naventura  in  Scripto  tertii  refert,  quod 
ipse  dominus  Guillelmus  Parisiensis  epi- 
scopus,in  praisentia  magistri  Alexandri  Pa- 
risiis  in  conventu  Fratrum  Ordinis  S.Fran- 
cisci,probavit  Alexandri  positionem.Aliam 
opinionem  sequuntur  Thomas,  Albertus, 
.-Egidius,  Henricus,  ac  alii  plures.  Et  pri- 
ma  quidem  opinio  ad  intelligendum  ac 
defendendum   est    facilior.    Secunda   ve- 


A  ro  dictis  sanctorum  Augiistini,  Beda?,  et 
Patrum  consonantior  reputatnr  :  propter 
qiiod  magis  consentio  ei.  —  Amplius,  qiio- 
niam  Christns  in  hoc  sacramento  exhibe- 
tur  nobis  ut  cibus,  et  cibum  oporlet  re- 
aliter  conjungi  cibato,  ideo  recte  sentit 
Ecclesia  Christiim  in  hoc  sacramento  rea- 
liter  contineri. 

Decuit  autem  Christum  hoc  instituere 
sacramcntum  in  novissima  Coena,  post- 
qiiam  protinus  fuit  tradendus  ac  moritu- 
rus  pro  nobis.Ipse  enim  prainuntiatus  fuit 

B  novus  sacerdos,  perfectus  et  verus,  non  fiebr.  vn, 
imperfectus  ac  typicus ;  secundum  ordi-^''*^' 
nem  Melchisedech,  non  juxta  ritiim  et  or- 
dinem  Aaron  ;  novus  quoque  ct  perfectus 
legislator.  Translato  enim  sacerdotio,  ne- 
cesse  est  et  legis  fieri  translationem,  ut  in 
epistola  ad  Hebraos  disputat  ac  demon- 
strat  Apostolus.  Translatis  demum  sacerdo- 
tio  et  legc,oportuit  sacrainenta  et  sacrificia 
variari.  Quod  totum  Daniel   compendiose 
prtenuntiavit  ac  tetigit  :  In  dimidio  (di-  Dan.K^n. 
cens)  hebdomadis  deficiet  oblatio  et  sacri- 

C  ficium.  Loquitur  namque  de  hebdomadi- 
bus  annorum,  quarum  qua?libet  continet 
annos  septem  :  in  quarum  ultima  occisus  md.  20. 
est  Christiis,  qui  in  dimidio  illius  hebdo- 
madffi  instituit  Eucharistia?  sacrainentum, 
et  finem  imposuit  sacrificiis  legis.  Ultima 
qiiippe  hebdomada  illa  si  in  duas  paries 
dividatur,  qua;libet  partium  continet  an- 
nos  tres  cuin  dimidio.  Porro  Christus  vixit 
in  carne  mortali  annis  triginta  tribus,  et 
tanto  plus  sicut  a  nativitatis  die  usque  in 
diem  sanctam  Parasceves.  Sicque  in  di- 

D  midio  illins  hebdomadae  sacrificium  et 
oblatio  legis  defecit  quantum  ad  obliga- 
tionem. 

Prseterea, quoniain  Sapientia  Patris,Ver-  \cor.u-n. 
bum  «ternum,  proptcr  nos  exstitit  incar- 
natum,ac  semel  in  cruce  voluit  immolari, 
hinc  variis  modis  nostra?  providit  saluli. 
Nec  ei  suffecit  semel  pro  nobis  immolari 
in  cruce  per  mortis  perpessionem,  sed 
hanc  quotidianam  et  perennem  sui  imnio- 
lationein  in  mysterio  in  Missa?  officio  ejus 
infinita  sapientia  adinvenit,  ejus  immensa 


172 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   SERMO  PRIMUS 


clementia  ordinavit,  ejus  caritas  summa  A 
prsefixit,  qua  et  Dei  Patris  honorem  gene- 
risque  humani  procuravit  opem,  gratiam 
ac  salutem.  Quod  totum  sic  fieri  decentis- 
simum  exstitisse  ratio  dictat  desuper  illu- 
strata.  Quse  quanto  plus  illustratur,  tanto 
limpidius  intuetur  quam  rationabile  seu 
potius  superrationabile,  misericordissimum, 
sapientissimum  amorosissimumque  fuerit 
istud  :  ut  et  quotidie  dominica)  passionis 
quasi  recenter  memores  simus,  caritatis- 
que  Dei  ac  pietatis  suae  et  liberalitatis  ad 
nos  assidue  recordemur,recordandoque  in-  B 
flammemur,  et  meritum  Christi  abundan- 
tius  participemus,  consequendo  effectus 
sacramenti  istius,ut  infra  dicetur.  De  cujus 
institutione  tantumdem  sufficiat  tetigisse. 

Nunc  de  dignitate  ejusdem  aliquid  pro 
viribus  est  tangendum.  Quocirca  pensan- 
dum,  quod  in  sacramento  isto  aliquid  est 
sacramentum  tantum,  videlicet  ipsae  exte- 
riores  formse  sacramentales;  aliquid  res  et 
sacramentum,  utputa  corpus  et  sanguis 
Christi ;  aliquid  res  tantum,  ut  ecclesiasti- 
ca  unitas,  seu  multiplex  gratia  sacramenti  C 
ejusdem.  Idcirco  nec  anima  Christi,  nec 
deitas  ejus  ad  istud  pertinet  sacramen- 
tum  vel  ad  essentiam  ejus  directe  atque 
ex  vi  conversionis,sed  concomitanter.  Con- 
versio  equidem  panis  directe  terminatur 
ad  corpus  dominicum,  et  transsubstantia- 
tio  vini  ad  sanguinem.  Attamen  in  utroque 
per  concomitantiam  continetur  tam  anima 
quam  deitas  Salvatoris.  Sicque  totus  et  in- 
teger  Christus  in  sacramento  isto  sub  utra- 
que  ipsius  specie  est,  adoratur  atque  sus- 
cipitur.  D 

Si  ergo  de  sacramento  isto  loquamur 
quanlum  ad  id  quod  directe  et  ex  vi  con- 
versionis  continetur  in  ipso,  sic  plane  ma- 
gna  valde  est  dignitas  ejus, utputa  dignitas 
corporis  Christi,  quod  in  se  ipso  exsistit 
eximie  dignum  et  sanctum  et  purum,  ab 
omni  labe  peccati  prorsus  immune,  ex 
purissimo  sanguine  sacratissimee  Virginis 
sumptum,  a  Spiritu  Sancto  supernaturali- 
ter  in  instanti  formatum.  Cujus  dignitas 
augetur  ex  hoc,  quod  a  primo  sute  forma- 


tionis  instanti,  conjunctum  fuit  animse 
Christi  prae  omni  pura  creatura  ineffabili- 
ter  sanctae,  prgeelectae  et  gloriosse,  atque 
intrinsece  informatum  et  actuatum  ab  ea  ; 
cui  item  in  omnibus  obedientissimum  fuit, 
in^  Tiullo  militans  contra  illam.  Verum  ex 
hoc  insestimabiliter  plus  fuit  dignificatum 
ac  dignum,  quod  simul  cum  anima  sua  ab 
exordio  suae  formationis  fuit  immediate 
conjunctum,  hypostatice  copulatum  inse- 
parabiliterque  unitum  Verbo  seterno,  et 
substantificatum  ab  ipso  in  esse  ipsius 
Verbi  personali  et  increato.  Enimvero,  te- 
ste  Damasceno  tertio  libro,  quum  humani- 
tas  Christi  comparatur  ad  Verbum  aiter- 
num  tanquam  immediatum  ipsius  Verbi 
instrumentum  animatum,  conjunctum  ac 
proprium  ;  sic  et  corpus  hominis  cujus- 
cumque  se  habet  ad  animam  suam  sicut 
animee  suse  instrumentum  immediatum, 
proprium  et  conjunctum. 

Si  autem  loquamur  de  sacramento  Eu- 
charistise  quantum  ad  totum  quod  conti- 
netur  in  eo,  sive  directe  sive  concomitan- 
ter,  sic  utique  penitus  infinita  est  dignitas 
ejus,  quum  et  sola  Verbi  persona  dignita- 
tis  sit  infinitae,  et  ipsa  Christi  humanitas 
carior  Deo  sit  et  per  consequens  dignior 
toto  residuo  universo.  Hinc  divinus  Dio- 
nysius  libro  de  Ecclesiastica  hierarchia, 
de  hujus  sacramenti  excellentia  prote-  cap. 
statur,  quod  ad  ipsum  cetera  sacramenta 
omnia  ordinantur,  et  ipsum  est  comple- 
mentum  ac  consummatio  aliorum,  in  quo 
omnium  divinorum  plenitudo  charisma- 
tum  continetur:  prout  de  iis  undique  mul- 
ta  conscripta  sunt  et  leguntur. 

Quse  quum  ita  se  habeant,consideremus 
attente,  et  tota  profunditate  qua  possumus 
contemplemur,  quantso  impudenliso  sit, 
quantse  insipientise,  quantse  enormitatis  et 
damnationis,tanto  sacramento  et  ejus  con- 
secrationi  ac  immolationi  indevote,  irre- 
verenter  adstare,  ipsum  indigne  suscipere, 
illud  maculata  conscientia  celebrare,  tra- 
ctare  aut  aliis  ministrare ;  quum  et  de 
sacerdotibus  veteris  Testamenti  carnalia 
sacrificia   offerentibus  jusserit   Dominus, 


IN   SOLENNITATF,   CORPORIS   CHRISTI.    —   ENARRATIO    IN    EVANGELIUM  173 

Lev.xxi,i-7.  loquens  ad  Aaron  :  Homo  de  semine  vestro  A  brandiim,  o  Domine,  ubi  earo  tua  in  veri- 

qui  habuerit  maculam,  non  offeret  panes  tate  sumitur,  ubi  sanguis  tuus  in  veritate 

Deo.  Hinc  S.  Ambrosius  ait  in  oratione  de  potatur,  ubi  ima  summis  junguntur,  ubi 

Sacramento  ante  celebrationem  dicenda  :  et  angelorum  adest  pra?sentia?  Cum    in- 

Quanta  cordis  contritione  et  lacrimarum  genti   ergo   et   sollicita   praeparatione    ad 

fonte,quanta  reverentia  et  tremore,quanta  tantum  accedamus  sacramentum,nec  sum- 

corporis  castitate  et  animi  puritate  illud  pto   sacramento   efficiamur   ingrati,    imo 

divinum  et  coeleste  sacrificium  est  cele-  quotidie  magis  devoti  ac  grati. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 

CARO  MEA  VERE  EST  ciBus,  ETC.  Joann.  VI,  56-59. 


EVANGELIUM  hodiernum  de  sacramen-  B  jungit  amantem  amato.  Propter  quod  in 

to   venerabilis    Eucharistise    loquitur  prima  sua  epislola  ait  Joannes  apostoius  : 

evidenter,  et  non  incongrue  legitur.  Ita-  Qui  manet  in  caritate,  in  Deo  manet,  eti/oann.iv, 

que,  sicut  Joannes  ait  :  Deus  in  eo.                                                    '**• 

Biccit  Jesus  discipulis  suis  et  turbis  Ju-  Denique  corpus  Christi  potest  homo  tri- 

dceorum  in  synagoga  civitatis  Capharna-  pliciter    sumere.    Primo,    sacramentaliter 

um,  quae  tunc  fuit  metropolis  Gaiiiaeae  :  tantum  :  et  ita  accipiunt  qui  indigne  com- 

Caro  mea  vere  est  cibus,  et  sanguis  meus  municant,  quoniam  solum  corpus  et  san- 

vere  est  potus.  Id  est,  sicut  mortale  corpus  guinem  seu  solum  sacramentum,non  effe- 

pane  et  vino,  ex  granis  et  uvis  constanti-  ctum  ipsius,videlicet  virtutem  gratiamque, 

bus,  vere  nutritur,  conservatur,  et  ad  de-  suscipiunt.  Secundo,  spiritualiter  tanium: 

bitam  quantitatem  perducitur;  sic  anima  et  ita  accipiunt  qui  solo  desiderio  caritatis 

immortalis  corpore  et  sanguine  Christi  ve-  C  et  sola  fide  formata  illud  accipiunt,  per 

re  spiritualiterque  reficitur,  et  in  esse  gra-  quod    sacramenti    hujas   sortiuntur   effe- 

tiae   conservatur,  atque   ad   perfectionem  ctum  :  quae  susceptio  necessaria  est  ad  sa- 

virtutum,  imo   ad  vitam   gloriae    tandem  lutem.  Unde  sanctus  loquitur  Augustinus  : 

perducitur,  dummodo   corpus   et  sangui-  Crede,  et  manducasti.  Sicque  omni  hora 

nem  Salvatoris  digne  accipiat.  Quemadmo-  possumus  communicare.  Tertio,  sacramen- 

dum  enim   nullus  potest  corporalem  ci-  taliter  et  spiritualiter,  utpote  qui  sacra- 

bum  ac  potum   accipere,  nisi  vivat  vita  mentum  hoc  et  spiritualem  ipsius  sumunt 

naturae;  sic  nemo  potest  corpus  et  sangui-  effectum  :  et  ita  accipiunt  qui  digne  com- 

nem  Domini  digne   suscipere,  nisi  vivat  municant,  puta  in  caritate  et  gratia  ex- 

vita  gratiae.  Qui  manducat  meam  carmm  sistentes,    quoniam    in    sumente   hoc   sa- 

et  bibit  meum  sanguinem  di\^nQ,\x\\diC{\\v[i  cramentum  condigne,  requiritur  actualis 

est,  utpote  non   sacramentaliter  tantum,  D  devotio. 

sed  spiritualiter  quoque,  in  me  manet  sic-  Sicut   misit   me   vivens  Pater,  id   est 

ut  in  capite  per  caritatem  et  gratiam,  et  Pater  aeternus,  qui  est  substantialiter  vi- 

ego  in  illo  sicut  in  membro  fideli  ac  my-  vens  et  vita,  vita  utique  actualissima,  bea- 

stico  per  unionem  amoris,  quia  per  carita-  tissima  atque  purissima,  a  quo  omnis  pro- 

tem  amans  est   in  amato,  et   econtrario.  fluit  vita.  Est  enim  ipsa   sapientia,  ipsa 

Unde  caritas  vocatur  vis  unitiva,  quia  con-  veritas,  et  intellectus  universaliter  agens, 


174  IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.    —   SERMO    SECUNDUS 

purusque  actus.  Misit  autem  Deus  Paler  A  gratia  augetur  in  sumente  condigne.  Porro 

Filium  suum  Ghristum  per  incarnationis  per  hoc  quod  Veritas  ait,  Qui  manducat 

mysterium,  id  est  per  hoc  quod  eum  vo-  me,  patet  quod  non  solum  caro  Christi, 

luit  incarnari,  et  humanam  naturam  con-  sed  ipsemet  Christus  cibus  est  animse.Pro- 

junxit  eidem,  atque  in  omnibus  ipsum  se-  pter  quod  ait  idem  :  Ego  sum  panis  vitse.  Joam.xi, 

cundum  quod  homo  est,  direxit  ac  movit,  Nam  quamvis  sub  specie  panis  ex  vi  con-  ''**'• 

et  quid  ageret  jussit.  Propter  quod  Fijius  versionis  et  sacramenti,  non  sit  nisi  caro 

/oann. XIV,  ait  :  Sicut  mandatum  dedit  mihi  Pater,  sic  Christi ;  tamen  ex  naturali  concomitantia 

^''           facio.  Ef  ego  vivo  j^ropfcr  Patrem,  id  est,  sunt  ibi  sanguis  Christi  et  anima  ejus  at- 

vitam  meam  humanam  ordino  ad  Patris  que    divinitas,   et   per   consequens   totus 

honorem  et  gloriam,  tanquam  ad  honorem  Christus.  Haec  enim  non  sunt  ab  invicem 

ibid.  28.   gloriamque  majoris,  quoniam  Pater  major  realiter  separata.  Similiter  sub  specie  vini 
me  est  secundum  quod  homo  sum  :  idcir-  B  ex  vi  conversionis,  sanguis  Christi  dumta- 

co  ad  ipsum  tanquam  ad  finem  refero  vi-  xat  est,  ex   concomitantia  vero  naturali 

tam  meam.  Vel  sic  :  «  Vivo  propter  Pa-  sunt  ibi  caro,  anima  ac  deitas  ejus. 

trem)),id  est,a  Patre  tanquam  a  generativo  Ilic  est  panis  qui  de  coelo   descendit, 

principio  vitam  accepi  increatam  per  ge-  quoniam  ipse  Christus,  qui  est  panis  vitse, 

nerationem  seternam,  imo  eamdem  quam  descendit  de  ccelo,  juxta  illud  :  A  summo -Pi.xvm,?. 

habet   Pater,  quemadmodum  et  eamdem  coelo  egressio  ejus.  Descendit  autem,  non 

essentiam,  quia  et  vita  Patris  est  ejus  es-  locum  mutando,  sed  naturam  humanam 

7/»irf.v,2c.  sentia.  Propter  quod  asseruit  :  Sicut  Pater  assumendo,ac  visibiliter  apparendo,  et  in- 

habet  vitam  in  semetipso,  sic  dedit  et  Fi-  ter  homines   conversando,  prout  Baruch 

lio  vitam  habere  in  semetipso.  Vitam  vero  ait  :  Post  hsec  in  terris  visus  est,  et  cum  Barucimu 

humanam  creatam,vitamque  gratise  et  glo-  hominibus  conversatus  est.  i\^ow  sicutman-  ^"^' 
riae  certum  est  Christum  accepisse  a  Pa-  C  ducaverunt  patres  vestri  manna,  et  mor- 

tre,  imo  a  tota  superbeatissima  Trinitate,  tui  sunt,  id  est,  panis  iste  coelestis  non  sic 

et   per  consequens  a  se   ipso   secundum  nutrit  aut  cibus  est  sicut  manna,  quod  qui 

quod  Deus  est.  Siquidem  opera  Trinitatis  manducaverunt,    non   sohim   corporaliter 

sunt  indivisa,  quum  trium  superessentia-  mortui  sunt,  sed  et  multi  eorum  spiritua- 

lium  personarum  sit  una   natura  et  una  liter  perierunt.  Nam  panis  ille  non  fuit 

potestas.  gratise  contentivus  aut  spiritualiter  cibans, 

Et   qui   manducat   me  spiritualiter   et  sed  fuit  figura  hujus  panis  sacramentalis 

condigne,  et  ipse  vivet  propter  me,  id  est,  spiritualiter  reficientis.  Ideo  subditur :  Qui 

vitam  suam  ordinabit  finaliter  ad  hono-  manducat  hunc  panem  ccelestem  et  sacra- 

rem  et  gloriam  meam,sicut  servus  fidelis.  mentalem    condigne,  vivet   in   ceternum, 

Vel,  «  vivet  propter  me  )),  id  est,  vitam  quia  in  hoc  ssecuio  vivet  per  gratiam,  et 
gratise  et  giorise  obtinebit  a  me.  Nam  et  D  in  futuro  per  gloriam. 


SERMO  SECUNDUS 

DE   INSTITUTIONE   CELEBRITATIS   FESTI   SACRAMENTI   EUCHARISTIiE. 

yEC  quotiescumque  feceritis,  in  mei     thaeus,  Marcus   et  Lucas  verissime   scri-  xxvi,  26-28; 
mernoriam  facietis.  (Ex  Missali.)  bunt,   Dominus   noster  Jesus  Christus  in  ;?{"'"'^"  ^"'^' 

I  ^  '  '  22-24;  Lnc. 

Quemadmodum  sancti  evangelistcB  Mat-      Ccena   novissima   sacramentum    dignissi- xxm,  iit,2o. 


H 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   SERMO   SECUNDUS 


1 


/i) 


Zuc.  XXII,  19. 


miim  sacratissimi  corporis  ac  prcliosissi- 
mi  sangninis  sui  instituit,  atque  Apostoiis 
sanctis,  et  sub  eorum  persona  cunctis 
sacerdotibus,  sacramentum  hoc  celebran- 
dum  ac  prosequendum  pra^cepit,  dicendo  : 
«HiTC  quotiescumque  l'eceritis,in  mei  me- 
iCoi-.xi,24;  moriam  lacietis»;  vel,  ut  alibi  legitur,  Hoc 
facite  in  meam  commemorationem,  id  est: 
in  memoriam  dilectionis  meas  ad  vos,  et 
passionis  meaB  pro  vobis,  celebrale  hoc  sa- 
cramentum,  illud  consecrando,  sumendo 
ac  aliis  porrigendo.  Prsesens  ergo  solenni- 
tas  est  de  institutione  sacramenti  istius  in- 
comparabilis  ac  divinissimi. 

Denique  festum  hoc  celeberrimum  in- 
stituit  Romanus  Pontifex  Urbanus  IV,  cu- 
jus  tempore  floruerunt  doctores  egregii 
S.  Thomas  de  Aquino  et  alii  multi.  Qui 
Urbanus  fuerat  anle  canonicus  et  archi- 
diaconus  Ecclesise  Leodiensis.  Et  erat  tunc 
in  Leodio  quaedam  reclusa  valde  devota, 
nomine  Eva,  quse  ex  revelatione  divina 
agnovit,  atque  Urbano  praedixit,  de  insti- 
tutione  praefata  esse  in  Ecclesia  festum 
futurum.  Et  (ut  dicitur)  praedixit  Urbano 
quod  ipse  esset  futurus  Pontifex  summus, 
ac  festum  istud  instituturus.  Quod  etiam 
idem  Urbanus  in  sermone  seu  epistola  de 
festo  hoc  videtur  tangere  :  Intelleximus, 
inquiens,  dum  in  minori  essemus  officio 
constituti,  quod  fuerat  quibusdam  catho- 
licis  divinitus  revelatum,  festum  hujus- 
modi  esse  in  Ecclesia  generaliter  celebran- 
dum.  Insuper  in  epistola  quam  quarto 
pontificatus  sui  anno  misit  prsefatae  reclu- 
sae,  inter  cetera  ait  :  Scimus,  o  filia,  quod 
magno  desiderio  desideravit  anima  tua,  ut 
solenne  festum  sacratissimi  corporis  [)o- 
mini  nostri  Jesu  Christi  institueretur  in 
Ecclesia  Dei.  Ideo  tibi  significamus  nos  ita 
egisse.  Magnificet  ergo  anima  tua  Domi- 
num,  quia  omnipotens  Deus  tribuit  tibi 
desiderium  cordis  tui.  —  Itaque  praedictus 
Pontifex  summus  praecepit  festum  hoc  ce- 
lebrari  feria  quinta  post  octavas  Penteco- 
stes  :  quoniam  circa  hoc  tempus  incepe- 
runt  gloriosi  Apostoli  ceterique  fideles  sub 
eorum  regimine   sacramentum  hoc   cele- 


A  brare,  consecrare,  accipere  ct  aliis  dare. 
Legitur  namque  in  Actibus  Apostolorum, 
quod  primi  illi  fideles  ab  Apostolis  sanctis 
conversi,  erant  perseverantes  in  doctrina  aci.  m,  42. 
Apostolorum,  et  communieatione  fractio- 
nis  panis,  id  est  perceptione  sacramenti 
istius,  et  orationibus.  Quum  enim  in  die 
Pentecostes  accepissent  Apostoli  Spiritum  Jbid.  1  ct 
Sanctum,  pra^dicaverunt  eodem  die  et  de-  ^^''" 
inceps  quotidie.  Et  circa  hoc  tempus  prin- 
ceps  Apostolorum  beatissimus  Petrus  vo- 
luit   Jacobum    Minorem   esse   episcopum 

B  Jerosolymorum.  Et  ab  ipso  Petro,  Joanne 
ct  Jacobo  Majore  apostolis,  ordinatus  et 
consecratus  est  Jacobus  ille  Minor  Jeroso- 
lymorum  episcopus,  atque  (ut  legitur)  pri- 
mus  post  Christum  celebravit  et  consecra- 
vit  hoc  sacramentum:ut  supra  in  sermone 
de  eo  dictum  est  plenius.  Moxque  post 
ipsum  celebrare  cceperunt  ceteri  Apostoli 
et  Christi  discipuli  sacerdotes,  ita  quod 
eirca  tempus  festi  praesentis  celebrare  coe- 
perunt  hoc  sacramentum  :  ideo  rationabi- 
liter  est  statutum  ut  in  praetacta  quinta 

C  feria  solennitas  ista  agatur. 

Praeterea,  ut  fideles  festivitatem  hanc 
promptiori  puriorique  animo  agant,  prae- 
dictus  dominus  Papa  copiosas  indulgen- 
tias  est  largitus,  videlicet :  centum  dies  in- 
dulgentiarum  universis  vere  pcenitentibus 
et  confessis  qui  primis  interfuerint  Vespc;- 
ris,  et  totidem  qui  Matutinis  ipsius  festi ; 
totidem  quoque  qui  Missae,  et  totidem  qui 
secundis  interfuerint  Vesperis.  Qui  vero 
interfuerint  Primae,  Tertiae,  Sextae,  Nonae 
et  Completorio,  pro  qualibet  Hora  dies  in- 

D  dulgentiarum  contulit  quadraginta.  Illis 
autem  qui  per  octavas  hujus  solennitatis 
interfuerint  officiis  Matutinarum,  Missae, 
Vesperarum,  ac  ceterarum  Horarum,  pro 
qualibet  die  centum  dierum  indulgentiam 
concessit.  Has  indulgentias  postmodum 
Papa  Martinus  duplicavit  :  quas  et  suc- 
cessor  ipsius  dominus  Eugenius  tantum 
auxit  quantum  praedecessor  ipsius  Marti- 
nus.  Et  quoniam  sancta  mater  Ecclesia 
filios  suos  spirituales  non  decipit,  pie  fir- 
miterque    credendum    quod    indulgentiae 


176 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   SERMO   SECUNDUS 


istae  tantumdem  valent  ut  pronuntiatur.  A 

Prseterea  hoc  seiendum,  quod  in  hac 
solennitate  merito  sic  auctse  sunt  indul- 
gentiae  istae,  quoniam  celeberrima  ista  fe- 
stivitas  est  de  eo  a  quo  omnes  indulgentise 
efficaciam  sortiuntur  ac  oriuntur.  Indul- 
gentise  namque  sunt  remissiones  poena- 
rum  quse  culpis  debentur.  Et  fiunt  indul- 
gentise  istse  de  spirituali  thesauro  Eccle- 
sise  :  qui  thesaurus  est  infinitum  atque 
indeficiens  meritum  Christi.  Qui  thesau- 
rus  summo  Pontifici  tanquam  generali, 
pleno  et  summo  Christi  vicario  est  a  Deo  B 
commissus,  ut  secundum  exigentiam  seu 
condecentiam  causarum  ac  temporum  oc- 
currentium,  eum  fidelibus  gratiose  eroget 
ac  dispenset. 

Quocirca  pensandum,  quod  secundum 
rigorem  justitise,  pro  uno  mortali  peccato 
imponenda  esset  poenitentia  septem  anno- 
rum  in  pane  et  aqua;  nec  tamen  secundum 
merum  justitise  rigorem  poenitentia  illa 
sufficeret.  Imo,  ut  sanctus  ait  Hieronymus, 
secundum  meram  justitiam  non  sufficeret 
totus  mundus  pro  unius  hominis  morta-  C 
li  satisfacere  culpa,  quamvis  mille  annis 
abstineret  in  pane  et  aqua,  eo  quod  mor- 
tale  peccatum,  quo  Deus  offenditur,  inho- 
noratur  ac  spernitur,  sit  gravitatis  quo- 
dammodo  infinitse  :  propter  quod  seterna 
et  infinita  ei  poena  debetur  et  in  inferno 
infligitur.Videmus  namque  in  sseculo  isto, 
quod  quanto  majoris  dignitatis  ac  sancti- 
tatis  est  is  in  quem  peccatur,  tanto  pecca- 
tum  in  eum  commissum,  est  gravius,  et 
graviori  dignum  supplicio.  Quum  ergo 
Deus  altissimus,  omnipotens  et  aeternus,  D 
sit  dignitatis  ac  sanctitatis  penitus  infini- 
tae,  certum  est  quod  omne  peccatum  mor- 
tale  sit  quodammodo  immensse  enormita- 
tis.  Itaque,  secundum  temperatum  rigorem 
justitiae,  pro  uno  mortali  peccato  impo- 
nenda  esset  septem  annorum  poenitentia, 
satisfactio  seu  abstinentia  in  pane  et  aqua. 
Sed  quum  homo  sit  fragilis  creatura,  prona 
ad  malum,  vitaque  prsesens  sit  brevis,  in- 
digemus  magna  et  gratiosa  Dei  clemen- 
tia.  Idcirco  Dominus  noster  Jesus  Christus, 


Unigenitus  Dei,  misericordissime  nobis 
providit  atque  subvenit,  thesaurum  me- 
riti  sui  committendo  summo  suo  vicario 
Romano  Pontifici,  ut  merito  Christi  faciat 
indulgentias  prsefatas  fidelibus. 

Denique,  quoniam  indulgentise  istse  non 
dantur  nisi  vere  pcenitentibus  et  confes- 
sis,  seu  in  caritate  et  gratia  Dei  exsisten- 
tibus,exhibere  se  debet  unusquisque  fide- 
lium  indulgentiarum  istarum  capacem,per 
veram  contritionem  et  confessionem  se 
prseparando  ad  eas.  Hinc  praefatus  Papa 
Urbanus,  in  sua  bulla  sive  epistola,  distri- 
cte  praecipit  universis  praelatis  ut  per  se 
ipsos  et  alios,  in  dominica  prsefatum  fe- 
stum  praecedente,  videlicet  in  octavis  Pen- 
tecostes,  hortentur  subditos  suos  ut  per 
veram  et  puram  confessionem,  per  elee- 
mosynarum  largitionem  atque  assiduas 
orationes,  et  per  alia  devotionis  pietatis- 
que  opera,  se  disponant  ad  tanti  celebrati- 
onem  ac  indulgentiam  sacramenti.  Itaque, 
quum  tanta  sit  excellentia  ac  indulgentia 
festivitatis  praesentis,  justum  ac  decentis- 
simum  est  ut  Christiani  in  hoc  festo  et 
per  ejus  octavas  prae  solito  ecclesiam  et 
divina  frequentent  Officia,  quantum  eo- 
rum  statui  exstat  possibile,  nec  omittant 
facere  propter  indulgentias  tantas,  quod 
non  omitterent  propter  pecunias  modicas. 
Idcirco   non   nimis  faciliter  se  excusent. 

Praeterea,  quoniam  Christus  sacramen- 
tum  istud  instituit  in  commemorationem 
suae  ad  nos  ardentissimae  dilectionis,  et 
suae  pro  nobis  acerbissimae  passionis,  pro- 
pterea  omnis  vere  christifidelis,  non  so- 
lum  die  isto  sanctisslmo  et  per  ejus  octa- 
vas,  sed  toto  etiam  anno  in  officio  Missae 
memor  esse  debet  quantum  Filius  Dei 
ipsum  dilexit,  quanta  pro  ipso  sustinuit, 
et  qualiter  ac  propter  quid  istud  saluber- 
rimum  instituit  sacramentum.  Quamvis 
ergo  ubique  et  semper,  specialiter  tamen 
in  Missa  habere  se  debet  timorate,  reve- 
renter,  devote,  et  amoroso  gratoque  corde 
in  Sacramenti  praesentia  stare  ac  Deo  se 
praesentare.  Ideo  vae,  et  aeternum  vae  in- 
sensatis,  ingratis  et  perversis  hominibus, 


IN   SOLENNITATE   COUrORIS  CHUISTI.   —   SEUMO   TEUTIUS                                    177 

qui  tamen  indigni  sunt  homines  appellari,  A  loca  adspiciatur  !  Quod  quam  provocati- 

quum  sint  diaboli  membra  ac  servi.  Va)  vum   sit,    nuUus   sapiens   nescit.    Idcirco 

(inquam)  eis  qui  in  ecclesia,  praesertim  in  (juxta  doctrinam  Apostoli)  cum  metu,  ti-  /•hiUpp.,,, 

Missa,  hinc  inde  lascive  adspiciunt,  libidi-  more  et  tremore  nostram  operemur  salu-  '"' 

nose  concupiunt.  Vsb  eis  qui  tunc  confabu-  tem  ;  et  omni  custodia  custodiamus  cor  yvov.iv.js. 

lationibus  vacant,  et  intimorate  se  habent.  nostrum,  potissime  in  divino  Officio  et  in 

Conformitcr  \si  viris  ac  feminis,juvenibns  Missa. 

ac  pueliis,  qui  ita  se  ornant  et  vestiunt,  Postremo,  quoniam  sacramenlum  istud 

quod  intuentes  provocant  ad  concupiscen-  in  die  Gcenffi  a  Christo  est  institulum,  id- 

tias  pravas.  Et  gravissimum  vae  eis,  si  ex  circo  die  illo  esset  haac   solennitas  cele- 

proposito  agant  hoc  :  quia  (ut  sanctus  le-  branda,    si   fieri   congrue    potuisset.    Sed 

statur  Hieronymus)  si  vir  aut  mulier  se  quia  Ecclesia  die  illo  circa  alia  occupatur, 

ornaverit,  et  vultus  hominum  ad  se  provo-  B  videlicet  circa  poenitentium  reconciliatio- 

caverit,  etsi  nullum  inde  sequatur  dam-  nem,  circa  sacri  chrismalis  confectionem, 

num,   supplicium    tamen    patietur   seter-  et   adimpletionem    mandati    lotionemque 

num,  quia  venenum  altulit,  si  fuisset  qui  pedum,  et   circa  dominicam  passionem  ; 

biberet.  Nam  (ut  etiam  loquitur  B.  Au-  idcirco    Romanus    Pontifex   rationabiliter 

gustinus)  qui    in  conspectu  populi  male  statuit  hoc  agi  feria  quinta  post  octavas 

agit,  tantos  quantum  in  ipso  est,  spiritua-  (ut  dictum  est)  Pentecostes.  Itaque  festum 

liter  perimit,  id  est,  ad  peccatum  indu-  tam   gloriosum    cum   omni   devotione  ae 

j/a<//i.  vii,  cit,  a  quantis   conspicitur.    0   quam   ar-  reverentia  celebremus,  et  Christi  accenda- 

**■           cta  est  via   salutis,  et  quam  detestabilis  mur  amore,  ejusque  beneficiis  grati  esse 

est  cousuetudo  ista  infelix  aperturse  toga-  conemur,    vitando   quse   displicent   ei,  et 

rum  a  latere  uno  super  diploidem,  ita  ut  faciendo  quae  ejus  voluntati  sunt  placita. 

corpus  viri  ante  et  retro  circa  pudicitiae  C  Ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis. 


SERMO   TERTIUS 

DE   GRATITUDINE   EXHIBENDA,   ET   QUOMODO   EX   BENEFICIORUM   MAGNITUDINE   COLLIGATUR. 


0 


UIB  retribuam  Domino  pro  omnibvs  possumus,  non  nisi  ab  eo  habemus,  a  quo 

qua;  retribuit  mihi  ?  Ps.  cxv,  12.  omne  profluit  bonum.  Itaque  quilibet  Chri- 

Ingratitudo  grande  et  detestabile  vitium  D  stianus  ne  Christo  exsistat  ingratus,  totis 

est.  Maxima  autem  ingratitudinis  pars  est,  debet  viribus  considerare  universa  benefi- 

oblivio  seu  inconsideratio  beneficii  exhibi-  cia  Dei,  generalia  et  specialia,  naturalia 

ti.  Alia  ingratitudinis  pars  est,  benefactori  et  supernaturalia,  corporaiia  et  spiritualia, 

non  pro  posse  rependere  vicem.  Sanctus  temporalia  et  aeterna,  atque  pro  omnibus 

ergo  rex  David  multitudinem  ac  magnitu-  iis,  totis  pra^cordiis  Deo  regratiari,  et  se  ei 

dinem  beneficiorum  sibi  desuper  collato-  humiliter   subdere,  prompteque  obedire, 

rum  inspiciens,  dixit  :  «  Quid  retribuam  et  quidquid  a  Deo  accepit,videlicet  corpus 

Domino  pro  omnibus   quae  retribuit  mi-  et  animam,  et  quidquid  habet,  ad  Dei  ho- 

hi»?quasi  dicat:Nihil  condignum  ei  retri-  norem  expendere.  Quumque  fecerit  omnia 

/»«.  XV,  2.  buere  queo.  Denique  ipse  bonorum  nostro-  ista,  fateatur   ex    intimo   corde  quod  nil 

rum  non  eget,  et  quidquid  ei  retribuere  condignum  retribuit  Deo,  sicut  et  Christus 

T.  32.  12 


'4 


178 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   SERMO  TERTIUS 


Luc.  XVII, 
10. 


/'.s.  cxv,12. 

/'.9.   011,  i. 


in  Evangelio  loquitur  :  Quum  feceritis  om- 
nia  quae  praecepta  sunt  vobis,  dicite  :  Servi 
inutiles  sumus ;  quod  debuimus  facere, 
fecimus.  Ideo  devotissima  mente  dicat  : 
Quid  retribuam  Domino  pro  omnibus  quse 
retribuit  mihi  ?  Itemque  :  Benedic,  anima 
mea,  Domino,et  noli  oblivisci  omnes  retri- 
butiones  ejus.  Qui  sic  gratus  esse  studu- 
erit  Deo,  majora  plane  beneficia  sortietur 
ab  eo,  Christo  protestante,  qui  loquitur  : 
Matth.wv,  Habenti  dabitur,  et  abundabit ;  non  ha- 
^^'  benti  autem,  id  est  ingrato,  et  quod  vide- 

tur  habere,  auferetur  ab  eo. 

Prseterea,  inter  omnia  beneficia  Salvato- 
ris  est  maximum,quod  ipse  in  Sacramento 
tribuit  vere  se  ipsum.  Sed  ut  excelientiam 
ac  munificentiam  beneficiorum  unigeniti 
Filii  Dei,  quantum  nobis  possibile  est, 
profundius  intueamur,  magisque  grati  esse 
nitamur,  pensare  oportet,  quod  magnitudo 
beneficii  ex  tribus  perpenditur.  Primo,  ex 
parte  benefacientis,  quoniam  quantum  ille 
est  dignior  atque  sublimior,  tanto  dona 
ejus  sunt  magis  appretianda,  reverentia- 
lius  accipienda,  diligentius  custodienda  : 
quemadmodum  et  videmus  in  mundo  hoc, 
quod  si  imperator,  rex  aut  princeps  prge- 
stiterit  alicui  aliquod  munus,  valde  hoc 
ponderat,  appretiatur,  regratiatur,  custodit. 
Secundo  attenditur  magnitudo  beneficii  ex 
parte  recipientis,qui  quanto  minus  prome- 
ruit  iliud,  et  quanto  inferioris  est  conditio- 
nis  ac  indigentise,  eo  benignius  liberalius- 
que  consistit  benefacere  ei,  et  beneficium 
ei  collatum,  tanto  amplius  est  magnifican- 
dum.  Tertio  attenditur  magnitudo  benefi- 
cii  ex  propria  ejus  natura  ac  specie  :  ut 
quum  dantur  supernaturalia  gratiae  dona, 
et  maxime  dum  ipsemet  omnium  fons 
beneficiorum  datur,  ita  quod  idem  est 
dator  et  donum,  benefactor  et  beneficium. 
Ex  omnibus  iis  ostenduntur  beneficia 
Christi  esse  incomparabiliter  magna  :  quo- 
niam  ipse  Christus  benefactor  et  dator, 
est  verus  Deus,  idcoque  dignitatis,  perfe- 
ctionis  et  excellentia;  penitus  infinitae; 
ejus  quoque  humanitas  preelata  est  omni 
creaturae.  Nos  autem  quibus  beneficia  sua 


A  largitur,  sumus  creaturae  mirabiliter  defe- 
ctuosae,  vitiosae,  fragiles  et  ad  omne  ma- 
lum  pronissimae,  et  per  consequens  ma- 
xime  indigentes  et  tamen  indignissimi 
beneficiis  Dei.  Nihilo  minus  indesinenter 
beneficia  sua  communicat  nobis,  sed  et 
pretiosissima  charismata  gratiarum  nobis 
largitur,  et  tandem  corpus  suum  ac  san- 
guinem  nobis  largiri  dignatur.  Hinc  ait 
Papa  Urbanus  IV  :  Immensa  divinae  iibera- 
litatis  beneficia  exhibita  populo  christi- 
ano,  inaestimabilem  ei  conferunt  dignita- 

B  tem.Denique  olim  sanctus  Moyses  legislator 
Judaeorum,  considerans  multitudinem  ac 
magnitudinem  beneficiorum  Israelitico  po- 
pulo  in  veteri  Testamento  divinitus  con- 
cessorum,  gloriando  dixit  :  Non  est  alia /)e»<.  iv,-. 
natio  tam  grandis,qu8e  habeat  deos  appro- 
pinquantes  sibi,  sicut  adest  Dominus  Deus 
noster  nobis,  seu  cunctis  obsecrationibus 
nostris.  Unde  et  Psalmista  locutus  est  : 
Quanta  audivimus  et  cognovimus  ea,  et  p*.  ixxvn, 
patres  nostri  narraverunt  nobis  ;  itemque, 
Non  fecit  taliter  omni  nationi.  Multo  plus  Ps.c\i.\n, 

C  nos  Christiani  hoc  dicere  possumus  tem- 
pore  novi  Testamenti  ac  gratiae,  in  quo 
prae  cunctis  anteactis  temporibus,  Deus 
omnipotens  et  seternus  liberalissime  ac 
abundantissime  benefecit,  subvenit,  dona- 
vit  hominibus.  Eis  quoque  in  Sacramento 
praesentialiter  et  vere  personaliter  adest 
verus  Deus  et  integer  homo,  atque  se 
ipsum  eis  inaestimabili  caritate  ac  libera- 
litate  largitur  in  viaticum,  in  remedium, 
in  alimentum,  in  subventionem  atque  sa- 
lutem.  Hinc  ait  Urbanus  Papa  :  Unigenitus 

D  Dei  Filius  suae  divinitatis  nos  volens  esse 
participes,  naturam  nostram  assumpsit,  ut 
homines  deos  faceret,  factus  homo.  Et  hoc 
insuper  quod  de  nostro  assumpsit,  totum 
nobis  contulit  ad  salutem.  Gorpus  namque 
suum  pro  nostra  reconciliatione  in  ara 
crucis  hostiam  obtulit  Deo  Patri,  sangui- 
nem  suum  fudit  in  pretium  simul  et  lava- 
crum,  ut  redcmpti  a  servitute  diaboli,  a 
peccatis  omnibus  mundaremur.  Et  ut  tanti 
beneficii  jugis  in  nobis  remaneret  memo- 
ria,  corpus  suum  in  cibum,  et  sanguinem 


«r 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS    CIIUISTI. 


SERMO   TERTIUS 


171) 


suum  in  potum,  sub  specie  panis  et  vini  A 
sumendum  fidelibus  dereliquit. 

Porro  de  eminentia  sacramenti  hujus 
effatur  :  0  pretiosum  et  admirabile  convi- 
viiim,saiutii'erum,et  omni  suavitate  reple- 
tum  !  Quid  enim  hoc  convivio  prctiosius 
esse  potest,  in  quo  nobis  sumendus  propo- 
nitur  Christus,  verus  Deus?NuIlum  utique 
sacramentum  est  isto  salubrius,  quo  pur- 
gantur  peccata,  virtutes  augentur,  et  mens 
omnium  spiritualium  charismatum  abun- 
dantia  adimpletur  :  in  quo  ad  memoriam 
revocatur  exceilentissima  caritas  Cliristi  B 
Ei>hes.y,i.  ad  uos,  cx  qua  pro  nostra  sahite  obtulit 
semetipsum  Deo  Patri  per  oblationem  et 
hostiam  in  odorem  suavitatis.  Offerturque 
sacramentum  hoc  in  Ecclesia  pro  vivis  et 
mortuis,  ut  omnibus  prosit,  quod  est  pro 
salute  omnium  institutum.O  divini  amoris 
immensitas,divin(B  pietatis  superabundan- 
tia,  divinae  affluentia  largitatis  !  Quam  sin- 
gularis  et  admiranda  liberalitas,  ubi  dona- 
tor  venit  in  donum,  et  datum  est  idem 
penitus  cum  datore!Quanta  largitas,quum 
tribuit  quis  se  ipsum  !  C 

Insuper  de  congruentia  hujus  festi  ait 
Urbanus  Papa  :  Convenit  devotioni  fide- 
lium  solenniter  recolere  institutionem  tam 
salutiferi  tamque  mirabilis  sacramenti, 
ut  ineffabilem  modum  divina;  pnesentiae 
in  Sacramento  veneremur,  et  laudetur  Dei 
potentia,  quas  in  sacramento  eodem  tot 
mirabilia  operatur,  atque  de  tanto  benefi- 
cio  persolvantur  Deo  gratiarum  debita) 
actiones. 

Postremo,  quanto  majora  et  gratiosiora 
sunt  beneficia  Domini  nostri  Jesu  Christi  D 
in   nobis,  et  potissimum  quo  majus   est 
beneficium  istud,  videlicet  sacramentum 
Eucharistise,  eo  vitiosior  ac  damnabilior 


est  ingratitudo  nostra,  si  tanto)  caritati, 
tanta)  liberalitati  ac  pietati,  tantisque  be- 
neficiis  ejus  inveniamur  ingrati,  ei  videli- 
cet  inobedientes,  perversi  et  negligentes 
atque  carnales.  Ei  itaque  grati,  subjecti, 
uniti  sempcr  esse  conemur,atque  in  Missa) 
officio  unusquisque  spiritualiter  Sacra- 
mentum  accipiat,  fide  et  caritatis  affectu 
illud  compleclendo  et  suscipiendo.  Nec 
mirabilia  Dei  in  sacramento  hoc  discutere 
quis  pra?sumat,  sed  sufficiat  nobis  aucto- 
ritas  sacrffi  Scriptur»  et  sanctse  Ecclesiae, 
tamque  innumerabilium  Patrum  sanctissi- 
morum,  et  cclera  omnia  per  qiice  [)robatur 
fides  christiana  esse  a  Deo.  Sufficiant  no- 
bis  ad  confitendum  omnia  quae  de  hoc  in- 
comprehensibili  sacramento  sacrosancta 
docet  Ecclesia:  quanquam  ad  demonstran- 
dum  veritatem  sacramenti  istius,Deus  om- 
nipotens  innumerabilia  egisse  miracula 
valde  praoclara,  non  ignoretur.  Infinitae  au- 
tem  potentiae  Dei  adorandi  et  superexal- 
tati  nihil  impossibile,  nihil  potest  esse 
difficile  ;  et  eadem  potestate  qua  univer- 
sum  condidit  mundum,agit  quae  in  hoc  sa- 
cramento  creduntur.  Estque  facilius,unum 
exsistens  in  aliud  vertere  et  transsubstan- 
tiare,  quam  rerum  naturas  ac  ordinem  de 
nihilo  produxisse.  Verumtamen  et  tanta 
mirabilia  in  sacramento  isto  creduntur, 
quod  nec  summi  angelici  spiritus,  nec 
Cherubim,  nec  Seraphim  ea  comprehen- 
dere  queunt.  Quid  ergo  miser  homo  talia 
perscrutari  conatur  aut  penetrare,  non  ad- 
vertens  quod  Salomon  loquitur,  Sicut  qui  prov.xw, 
multum  comedit  mel,  non  est  ei  bonum,  ^^- 
sic  qui  perscrulator  est  majestatis,  oppri- 
metur  a  gloria?  Ipsi  Domino  nostro  Jesu 
Christo  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto  honor 
et  gloria  in  aeternum. 


180 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


AD    RKLIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   CONDIGNA   DEBITAQUE   AD   VENERABILIS    SACRAMENTI   CELEBRATIONEM 
AUT   SUMPTIONEM   PR^PARATIONE. 


0 


Ul  manducat  et  bibit  indigne,  reus 
erit  corporis  et   sanguinis  Domini. 
I  Cor.  XI,  29,  27. 

Universaliter  videmus,  quod  quanto  quis 

in  quacumque   virtute   exstat   perfectior, 

tanto  vehementius  vitium  virtuti  illi  con- 

trarium  abominatur.  Porro  Deus  in  omni 

sapientla  et  virtute  infinite  perfectus  est. 

Hinc    omnem    iniquitatem,    insipientiam 

turpitudinemque  peccati  mortalis  ineffa- 

biliter  odit.  Propter  quod  in  libro  Sapien- 

.<?(!/).  XIV, 9.  tiae  scriptum  est  :  Odio  sunt  Deo  impius 

et  impietas  ejus.  Cui  concinit  Psalmista  : 

Ps.v.-i-   Odisti  omnes  qui  operantur  iniquitatem. 

De   quo  Jeremias  protestatur,  inquiens  : 

Jer.  xuv,  Non  potcrat  vos  Dominus  ultra  sustinere 

"■■  propter    malitiam    studiorum   vestrorum. 

Deut.xw,  Ipse  plane  (ut  Moyses  fassus  est)  aversatur 

*''• .  .  ..  omnem   impietatem  *.    Quid  erao   est   se 

*  mjusti-  ^  *  o 

liam  ad  sacram  prseparare  communionem,  ad 
celebrationem  condignam,  nisi  mentem 
expurgare,  custodire  et  prseservare  ab  om- 
ni  labe  peccati?  Qui  enim  cum  conscientia 
peccati  mortalis  communicare  aut  cele- 
brare  prsesumit,  eo  ipso  peccat  mortaliter. 
Nec  sufficit  si  quis  dicat,  Conscius  mihi 
non  sum  de  peccato  mortali,  nisi  diligen- 
tiam  debitam  fecerit  ad  cognoscendum 
an  sit  in  tali  peccato,  perscrutando  suffi- 
cienter  pro  posse  conscientiam  suam,  an 
in  ea  quid  lateat  culpge  mortalis.  Haec  est 
ergo  preeparatio  generalis  ad  omnem  per- 
tinens  sacerdotem,  ut  taliter  ante  celebra- 
tionem  conscientiam  suam  discutiat. 
Imo  (ut  sanctus  asserit  Augustinus)  in 


A  omni  sacrificio  quatuor  sunt  pensanda, 
videlicet  quis,  quid,  cui,  quare.  Quae  etiam 
ab  omni  presbytero  antequam  celebret, 
sunt  attendenda. 

Primo  ergo,  tu  Christi  sacerdos,  consi- 
dera  temetipsum  quis  sis,  hoc  est,  quam 
defectuosus  et  fragilis  in  natura.  Ad  quam 
considerationem  spectat  quod  beatus  Job 
ait  :  Homo  natus  de  muliere,  brevi  vivens  /o6xiv,i,2. 
tempore,  repletur  multis  miseriis ;  qui 
quasi  flos  egreditur  et  conteritur,  et  fugit 
velut  umbra,  et  nunquam  in  eodem  statu 

B  permanet.  Considera  quoque  quam  culpa- 
bilis  sis  in  vita,  quam  innumerabilibus 
vicibus  quotidie  peccas,  saltem  in  veniali- 
bus,  per  omissionem  et  commissionem, 
per  interiorum  et  exteriorum  incustodiam 
sensuum,  per  irrefrenationem  linguae,  per 
inexemplaritatem  et  scandalum,per  cogita- 
tiones  inutiles,  per  distractiones,  levitates, 
negligentias  etiam  in  divinis,  per  immode- 
rantias  cibi  et  potus,  per  inordinatas  circa 
qusecumque  creata  affectiones.  In  iis  et 
consimilibus  multis   adverte   te   quotidie 

C  toties  esse  culpabilem  ac  peccantem,  ut 
nequeas  numerare,  nec  singula  possis  at- 
tendere,  imo  exorare  indigeas  et  exclama- 
re  ad  Dominum  :  Delicta  quis  intelligit  ?  ps.xviims. 
ab  occultis  meis  munda  me,  Domine. 
Porro,  si  (quod  absit)  in  nonnullis  grossi- 
oribus  excessisti,  si  in  correptionibus  et 
correctionibus  seu  admonitionibus  exsti- 
tisti  impatiens,  si  adversus  prasidentem 
aliquo  modo  indignans,  vel  eidem  minus 
prompte    obtemperans,    aut    irreverenter 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS    CHRISTI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


184 


circa  ipsum  te  habens,  ac  Christum  in  suo 
vicario  colaphizans  et  conspuens  ;  si  in 
factis  tui  confratris  ac  proximi  et  in  im- 
perfectionibus  ac  omissionibus  ejus  pas- 
sionatus,  amaricatus  iratusque  fuisti,  et 
turbasti  inspiciens  insipienter  tc  ipsum, 

Luc.\i,u.  videns  hypocrita  festucam  in  oculo  fratris 
tui,  trabem  turbationis  ac  fellese  amaritu- 
dinis  et  pharisaicse  simulationis  ac  fictio- 
nis  in  proprio  oculo  non  perpendens,  aut 
subverso  ordine  caritatis,  proprias  iniqui- 
tates  et  culpas  non  ponderans,  aliorum 
observasti,  exaggerasti,  revolvisti  defectus, 
stulta  curiositate  deceptus,  seu  turbulen- 
ter,  impetuose,  inhoneste  habendo  te  scan- 
dalizasti  pusillos  :  super  his  dolorosius 
ingemisce,  uberius  plora,  cordialius  te  ac- 
cusa,  acrius  puni,  vehementius  sperne, 
cusloditior  esto.Attende  quam  parum  pro- 
fecisti  in  Ordine,  quanta  omiseris  bona;  et 
efficaciter  te  emenda. 

Secundo,  perpende  quid  agas,  quid  offe- 
ras,  seu  quid  in  officio  Missee  acturus  sis, 
quid  immolaturus.  Intuere  quod  tanquam 
officiatus  ac  minister  Ecclesia)  oblaturus 
sis  Deo  Patri  unigenitum  Filium  suum, 
consecraturus,  tractaturus  atque  sumptu- 
rus  corpus  et  sanguinem  Salvatoris,  et  pro 
tota  Ecclesia  et  pro  te  ipso,  ac  pro  aliis, 
vivis  ac  mortuis,  oraturus.  Considera  veri- 
tatem  ac  dignitatem  sacramenti  ac  sacrifi- 
cii  hujus  (prout  in  praocedenti  sermone 
expressum  est);  sicque  vehementissimc 
erubesce  ac  expavesce,  manibus  inquinatis 
Sanctum  Sanctorum  tractare,  prapstantissi- 
mum  ac  illibatissimum  Christi  corpus  at- 
tingere,  pretiosissimum  ejus  sanguinem 
polluto  ore  suscipere,Regem  glorise  Domi- 
numque  virtutum  in  anima  deturpata,  foe- 
da  et  sordida  hospitare.  Attende  quam 
vehementer  beatissimus  Joannes  Baptista 

Maiih.ui,  verebatur,  eum  baptizando,  extrinsecus  ac 
modice  attrectare.  Et  quomodo  audes  tu 
eum  jam  glorificatum  consccrare,  intus 
accipere,  edere,  et  sanguinem  ejus  sacra- 
tissimum  potarc,  nondum  purgatus  nec 
debite  prseparatus  ?  Qualiter  ita  obsurdu- 
isti,  ut  non  exsuscitet  neque  perterreat  te 


u. 


A  vox  illa  terribilis,  metuenda  tuba  apostoli- 
ca^  comminationis,«Qui  manducat  et  bibit  i  Cor. 
indigne,  reus  erit  corporis  et  sanguinis  ^^'''^' 
Domini  » ?  Cum  omni  igitur  diligentia  et 
pavore,  cum  omni  puritate,  reverentia  ac 
fervorc,  cum  summa  custodia  et  compun- 
ctione  te  prapara,  discute  ;  confitere,  sa- 
tisfac,et  accede  in  plenitudine  fidei,devo- 
tioncque  alacri.Sic  inchoa,  ita  prosequere, 
sic  ora,  sic  offer,  sic  consecra ;  et  universa 
ac  singula  verba  cum  attentione  ingenti 
distinctc  pronuntia.  Deinde,  expleto  offi- 

B  cio,  ferventi  ac  devotissimo  corde  gratias 
age,  gratus  permane,  atquc  in  omni  con- 
versatione  tua  esto  sollicitus  ne  offendas. 
Esto  timoratus  et  custoditus,ne  susccptam 
gratiam  perdas,  ne  fructum  amittas  ade- 
ptum  :et  sic  tota  vita  tua  sit  pra?paratio  ad 
celebrandum  conlinua. 

Tertio,  animadverte  cui  offeras  sacrifi- 
cium  tantum.  Et  utique  Deo  Patri,  Regi 
majestatis  immensa3,omnium  Creatori,cui 
cum  tremore  adstant  universi  coelorum 
exercitus,  quem   Cherubim  ac  Seraphim 

C  vix  audent  adspicere,  cujus  comparatione 
totus  mundus  est  tanquam  pulvis  et  are-  /«. xi., 
na  exigua,  imo  tanquam  nihilum  et  inane.  *'• 
Et  qtiomodo  tu  audebis  te  illi  imparatum, 
immundum,  distractum  reprsesentare,  ir- 
reverenter  hostiam  sacram  offerre,  ne- 
gligenler  et  cum  tepore  adsisfere?  Itaque 
juxta  prajtacta,  te  prwpara,  te  repra^senta, 
ac  totum  tuum  officium  exple. 

Quarto,  intende  cur  celebres  celebrare- 
que  debeas.  Nempe,  propter  easdem  cau- 
sas  ob  quas  Christus  se  obtulit  in  cruce 

D  Deo  Patri,  tu  quoque  offerre  eum  debes 
eidem  in  altari,  hoc  est  :  primo  ac  princi- 
paliter  pro  tota  Ecclesia,  pro  infidelium 
conversione,  pro  fidelium  reformatione, 
pro  universorum  salute,pro  occurrentibus 
causis  et  necessitatibus  quibuscumque ; 
pro  propinquis,  commissis  ct  benefactori- 
bus  tuis,  fidelibusque  defunctis,  et  pro 
quibus  ex  speciali  causa  vis  exorare,atque 
pro  tui  ipsius  condigna  emendatione  in 
omnibus.  Ut  ergo  utcumque  pro  viribus 
tuis  exsistas  idoneus  deprecari  ac  offerre 


Sl, 


13, 


182 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


pro  tantis  ac  talibus  causis,  satage  et  inde-  A 
fesse  conare  te  ipsnm  Deo  placitum  exhi- 
bere,  ei  familiariter  adhserere,  ipsum  intra 
te  amorose  complecti,  sinceriter  contem- 
plari,  omnique  die  magis  ferventer  dili- 
gere.Considera  altitudinem  divini  consilii, 
dispositionem  superbeatissima?  atque  san- 
ctissimae  Trinitatis,  decretum  a^ternae  ac 
infinitse  sapientiae  summi  Dei  super  salva- 
tione  ac  modo  redemptionis  generis  hu- 
mani,  per  incarnationem  et  passionem 
unigeniti  Filii  Patris  seterniitantam  super- 
gloriosissimse  ac  sanctissimse  Trinitatis  ca-  B 
ritatem,  clementiam,  liberalitatem  ad  nos 
adspice,  admirare,  glorifica,  venerare,  col- 
lauda,  et  toto  corde  in  Deum  redi,  ingre- 
dere,  resolvere,  quiesce,  obdormi.  In  his 
delectare  et  jubila,ac  indefesse  te  occupa; 
hsec  indelebiliter  imprime  tuse  memoria?, 
jugiterque  rememora. 

Prseterea,  quanto  religiosum  oportet  sse- 
culari  homine  esse  spiritualiorem,  perfe- 
ctiorem  ac  custoditiorem  in  cunctis,  tanto 
et  te,  0  religiose  sacerdos,  oportet  prae 
saecularibus  presbyteris  excellentius  prse-  C 
parare  ad  celebrandum  divina  mysteria. 
Illis  magnum  est  servare  omnipotentis  Dei 
prsecepta,  Patrumque  canones  ac  decreta, 
synodalia  quoque  statuta.  Tu  ultra  hsec  ad 
monastica  vota,  ad  sacrse  religionis  man- 
data  teneris,  ad  observantias  etiam  regu- 
lares  adstringeris,ad  perfectionem  tendere 
obligaris.  Si  ergo  vere  cupis  te  ad  celebra- 
tionem  disponere,  hoc  primo  omnium  stu- 
de,  ut  ea  quso  Ordinis  tui  sunt,  et  ad  quee 
ex  professione  teneris,  diligenter  irrepre- 
hensibiliterque  observes  (discretionem  in  D 
omnibus  tenens) :  cui  in  profunda  humili- 
tate,  honestissima  patientia,  gloriosa  man- 
suetudine  invicte  permaneas,  et  succre- 
scas.  Horas  canonicas  altente  persolvas,  et 
quo  dulcissimam  ac  dilectissimam  Virgi- 
nem,  praestantissimam  atque  gloriosissi- 
mam  Christi  Matrem  cordiaiius  diligis,  eo 
et  Horas  ipsius  devotius  legas.  Obedientise 
sanctae  nil  prseferas ;  quempiam  scandali- 
zare  exhorre.  Hoc  quoque  soUicite  pra?- 
cave,  ne  ulium  temporis  hujus  incerti  ac 


modici  tibi  pie  indulti  momentum  infru- 
ctuose  pertranseas.  Cum  Deo  in  cordis  tui 
arcano  indesinenter  stude  miscere  collo- 
quia  :  quod  est  sine  intermissione  orare. 
Tempus  tibi  indultum  reputa  pretiosissi- 
mum  donum.  In  eo  negotiari,  mercari,  lu- 
crari  non  cesses  :  quod  est  thesaurizare  in  Maith.w, 
ccelis.  Cum  magno  illo  Elia  dic  ssepe,  co-  ^*^' 
gita  ssepius,  contemplare  ssepissime  :  Vivit    iii  Reg. 
Dominus,  in  cujus  conspectu  sto   hodie. ''^'"' *■ 
Sicque  Judicem  sempiternum  tibi  indesi- 
nenter  pra^sentem,  intentum,  imminentem, 
semper  advertens,  in   ejus  praesentia   te 
ubique  et  semper  pure  et  reverenter,  ti- 
morate  et  fructuose  ac  fervide  habe. 

Porro  hoc  fundamento  posito  et  servato, 
si  supererogare  quid  poteris,  et  ad  cele- 
brationem  te  disponere  quiveris  per  exer- 
citia  aItiora,per  actus  virtutum  in  termino 
excellentise,  per  heroicorum  imitationes 
virorum,  optime  res  gesta  est.  Oportet 
quippe  a  via  purgativa  incipere,  et  ab  ea 
ad  illuminativam  viam  ascendere,  atque 
per  eam  ad  viam  perfectivam  pertinge- 
re.  Sunt  namque  in  unaquaque  virtutum 
trium  ad  quas  te  voto  obligasti  solenni, 
imo  in  ceteris  quoque,  tres  gradus  (ut 
alibi  in  plurimis  declaratum  est  locis)  :  in 
quibus  gradibus,  si  strenue  proficere  at- 
que  ascendere  cures  et  satagas,  experieris 
quemadmodum  per  observantiam  regula- 
rem,  per  adimpletionem  monasticae  pro- 
fessionis  fidelem,  per  sollicitum  quotidi- 
anum  profectum  perveniatur  ad  arcem 
contemplationis,  ad  perfectionem  divi- 
ni  amoris,  ad  mysticam  theologiam  :  quse 
non  est  aliud  quam  donum  sapientise  se- 
cundum  gradum  suum  perfectum,  per 
quem  stat  mens  depurata  ac  fervida  in 
contactu  Solis  sapientise  increatse,  hoc  est 
in  proxima  dispositione  ad  actualem  il- 
luminationem  supernam,  ad  vehementem 
ac  validam  inflammationem  internam,  ad 
continuam  aut  saltem  assiduam  visitati- 
onem,  inundationem  ac  locupletationem 
Spiritus  Sancti,  habens  indesinenter  co- 
ram  se  quasi  expansam  regionem  immen- 
sain   luminis   increati,    in   quam    ingredi 


i 


IN   SOLENNITATE    COUPORIS   CHIUSTI.   —   AI)   HELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


18.'] 


intuitiinKiiie  defigere  potest  ad  liijitiiin. 
Sicque  transformatur  tain  vaiide  in  diie- 
etum,  in  superdulcissiinum  Deiim,  iit  sine 
inflammatione,  alteratione  ac  quadam  de- 
fectione,  vix  cogitare,  loqui,  audire  valeat 
de  eodem.  Et  ita  elevatur  frequenter  ad 
raplum  et  ecstasim,  etiam  sa)pe  inopinalc 
et  absque  sui  ad  hoc  cooperatione,  quasi 
sopita  spiritus  libertate,  ita  ut  rcsisterc 
nequeal,  neque  evadere  :  quod  fil  in  pro- 
fundissima  misericordia  Uei,  praevenicnte 
et  pra^stringenle  gratia  Sponsi  mentem 
hujusmodi.  Qui  supergratiosissimus  et  sii- 
persuavissimus  Sponsus  qtium  mentem 
luminosam  ac  amorosam  cceperit  appre- 
hendere,  deosculari,  amplecti  et  intra  se 
trahere,  mox  immensitate  magnitudinis 
excellentia3  suae  in  omni  perfectione,  in 
omni  amabilitate,  pulchritudine,  gratio- 
sitate,  sapientia  et  deliciositate  sic  vin- 
cit  et  convenientissime  opprimit  illam,  ut 
tota  defluat  a  se,  et  rapiatur  in  ipsum. 
Sic  demum  transfertur  a  tumultu  distra- 
ctionum  ad  jucunditatem  et  quietem  si- 

Apoc.  vMi,  lentii,  fitque  quasi  dimidia  hora  silentium 
in  ccelo,  in  throno  hujuscemodi  spiritus, 
introducti  in  serenissimum  diem  ex  irra- 
diatione  Solis  intelligentiae  causatum  in 
Ihalamo  mentis.Tunc  amantissimus  Domi- 
ni  habitat  confidenter,  et  in  eo  quasi  in 
thalamo  tota  die  commoratur.  Sic  residet 

/s.xxxii,i8.  in  pulchritudine  pacis  intern8e,in  degusta- 
tione  pacis  seterna)  qu£c  omnem  sensum 
exsuperat,  atque  in  requie  opulenta.  Ita  fit 
homo  per  praetactam  perfectionem  quasi 
secretarius  et  consiliarius  Dei. 


\:i. 


Deul.wKw, 
12. 


Philipp.w, 
7. 


A  Ad  hanc  perfectionem  appetendam,  in- 
seqiicndam  suoque  modo  obtinendam,  ad- 
stringit  te  tua  professio,  o  religiose  sacer- 
dos  ac  frater.  Noli  esse  contentus  angusliis 
tiiis,  nequc  dicas  :  Tain  remote  saiio  cum 
bacillo  sicut  cum  baculo.  Non  diffidas, 
nec  cesses  :  in  via  Dei  non  progredi,  retro- 
cedere  perhibetur.  Aptissima  media  habes 
pertingendi  ad  ista  :  uterc  eis  sicut  opor- 
tet.  Omnia  potes  in  eo  qui  te  conforlare  PhiUpp.w, 
paratus  est,  qui  etiam  le  invitavit  ad  iila. 
Noli  instar  cancri  nunc  proficisci  in  an- 

B  teriora,  et  paulo  post  per  negligentiam, 
incustodiam,  loquacitatein,  distractionem, 
impatientiam  retroire. 

Va^  dissoiutis  corde  ac  tepidis,  qui  in 
obscrvantiis  sacris  remissi,  et  consolatiun- 
culis  vilibus  inclinati,  arida  consuetudine 
transeunt  ad  divina,  sic  confitentur,  sic 
cclebrant,  et  paulo  post  ita  se  habent 
quasi  nec  confessi  essent,  nec  celebras- 
sent.  Miseri  isti  ac  stulti  contumeliam  ir- 
rogant  sacramentis  ac  beneficiis  Christi, 
qui  quanto  frequentius  tanto  negligentius 

C  participant  sacris.  Ideo  non  ditantur,  nec 
spiritualiter  impinguantur,  imo  potius  se- 
gnes  redduntur,  leves  ac  garruli,  in  cibo 
et  potu  immoderati.  Sed  absint  ista  a  no- 
bis  spiritualibus  :  et  quam  diligenter  boni 
seeculares  cavent  peccata  mortalia,tam  di- 
ligenter  caveamus  venialia  mala ;  et  qno 
frcquentius,  eo  plus  timorate  ac  fervide, 
inagis  compuncte  et  poenitenter  confitca- 
mur  ac  celebremus,  et  pro  communi  bono 
Ecclesiae  ac  defunctis  incessabiliter  exore- 
mus.  Ad  laudem  Dei. 


SERMO   QUINTUS 


DE   GRATilS,   FRUCTIBUS   ATQUE   EFFECTIBUS    SACRAMENTI   EUCHARISTIiE. 


0 


UI  mandiicat  hunc  panetn,  vivet  in  D  Dei  in  paradiso,  et  ob  hoc  originali  justi- 

a^ternuni.  Joann.  vi,  59.  tia   denudato,   infecta  quoque  ac    perdita 

Transgresso  primo  parente  prajceplum      posteritate  sua  in  ipso,  decrevit  justus  ae 


184 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI,   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


sapiens  Deus  non  recuperare  neque  sal- 
vare  genus  humanum,  nec  illud  sibi  re- 
conciliare,nisi  per  mediatorem  cujus  meri- 
tum  esset  ipsi  acceptius,quam  demeritum 
primorum  parentum  et  omnium  postero- 
rum  ipsorum  displicens  fuit  et  offensi- 
vum,vel  saltem  tam  placitum  et  acceptum, 
quatenus  sic  satisfieret  divinae  justitise. 
Porro  talem  mediatorem  exhibere  nequivit 
ex  se  genus  humanum,  quod  jam  totum 
perierat  in  sua  radice ;  nec  pura  aliqua 
creatura  potuit  tanti  meriti  esse,  tantse  ac- 
ceptabilitatis  ac  gratiae  coram  Deo,  tantae- 
ve  dignitatis  et  efficacise  coram  eo.  Hinc 
Deus  glorise  naturaliter  pius,  cujus  natura 
est  bonitas  pura  ac  penitus  infinita,  qui 
Habac.  m,  quum  iratus  fuerit,  misericordise  recorda- 
"n  tur,  nec  in  ira  sua  continet  misericordias 

Ps.  LXXVI,  ' 

Kt.  suas  :  ubi  creatura  omnino  deficit,  et  hu- 

manum  auxilium  defuit,  impendit  divi- 
num,  excogitans  providensque  de  reme- 
dio  efficaci,  imo  efficacissimo;  concedens, 
praebens  ac  mittens  hominibus  mediato- 
rem  prorsus  idoneum,  et  certe,  infinite 
magis  potentem  ac  dignum  ad  reconcili- 
andum,ad  complacendum,ad  redimendum 
atque  salvandum,  quam  alter  quicumque 
fuit  ad  offendendum  et  perdendum.  Quum- 
que  talis  mediator  esse  nequiverit  pura 
creatura,  statuit  Trinitas  adoranda  unam 
increatam  personam  assumere  naturam 
humanam  ad  suum  hypostaticum,  id  est 
personale,increatumque  esse,et  illam  sup- 
positare  seu  substantificare  in  ipso,  ut  sic 
essent  in  una  persona  increata  et  incar- 
nata  duae  naturae  perfectae,  et  una  hypo- 
stasis  seu  unum  suppositum,  cui  ratione 
humanitatis  assumptae  conveniret  prome- 
reri,  atque  ex  parte  Verbi  assumentis  seu 
Deitatis  unitae,  infinita  idoneitas,  dignitas 
seu  efficacia  ad  merendum.  Siquidem  per- 
sona  illa  incarnata,  secundum  naturam 
suam  divinam  fuit  Deo  Patri  simpliciter 
infinite  dilecta  et  accepta.  Secundum  na- 
turam  quoque  humanam  assumptam  et 
Verbo  aeterno  hypostatice  junctam,  fuit  et 
est  carior  et  acceptior  Deo  Patri  quam  to- 
tum    universum.   Nam   et   majus   bonum 


A  communicatum  est  ei  quam  toti  residuse 
creaturae,  videlicet  increatum  hypostati- 
cum  esse  Verbi,  tanta  quoque  plenitudo 
gratiae  ac  gloriae  et  divinorum  charisma- 
tum,  quantam  poterat  capere  natura  crea- 
ta.  Hinc  meritum  Christi  est  indefectibili- 
ter  magnum,imo  quodammodo  infinitum: 
quod  plene  ac  integre  continetur  in  Sacra- 
mento  altaris,  in  aliis  vero  sacramentis 
partialiter  ac  participative.  Omnia  namque 
Ecclesiae  sacramenta  a  virtute  ac  merito 
passionis  Christi,  imo  et  totius  conversa- 

B  tionis  ejus  sanctissimae  in  hoc  mundo,om- 
nem  suam  virtutem  et  gratiam  sortiuntur, 
praesertim  a  passione,  utputa  consumma- 
tive  :  unde  de  latere  Christi  obdormientis 
in  cruce  fluxisse  dicuntur.  Itaque  meri- 
tum  Christi  per  Ecclesiae  sacramenta  di- 
versimode  nobis  communicatur,  et  per 
sacramentum  Eucharistiae  tanquam  per 
modum  cibi  reficientis,  ac  poculi  recre- 
antis  ac  temperantis. 

Porro,  sicut  de  modo  exsistentiae  gratiac 
in  sacramentis  sunt  duae  opiniones  solen- 

C  nes,  ita  de  entitate  et  distinctione  gratiae 
sacramentalis  sunt  duae  solennes  opinio- 
nes.  Una,  quod  gratia  sacramentalis  a  gra- 
tia  gratum  faciente  realiter  distinguatur, 
gratia  quoque  sacramenti  unius  a  gratia 
sacramenti  alterius  :  quam  opinionem  Tho- 
mas,  Albertus  et  alii  sequuntur.  Alia,  quod 
sola  differant  ratione,  et  quantum  ad  suos 
effectus. 

Praeterea,quoniam  sacramentum  hoc  per 
modum  cibi  ac  potus  nobis  proponitur  ac 
confertur,  hinc  ea  quae  corporeus  cibus  ac 

D  potus  naturalis  ac  solitus  operantur  in  cor- 
pore,  haec  sacramentum  hoc  proportiona- 
liter  agit  in  anima.  Quemadmodum  ergo 
cibi  et  potus  corporis  gustum  delectant, 
vires  corporales  reparant  et  confortant, 
deperditaque  restaurant,  vilam  conservant 
atque  continuant,humidum  radicale  a  cor- 
ruptione  praeservant  naturalis  caloris,  ma- 
teriam  prajbent  debiti  incremenli.calorem 
augent  interius,et  bonum  causant  calorem 
exterius  :  sic  corporis  et  sanguinis  Christi 
sacramentum,  cordis  oblectat  palatum.  vi- 


IN  SOLENNITATE   CORPORIS   CHRISTI. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


\So 


res  anim.T  augct,  reparat  et  conservat, 
ainissam  devotionem  recnperat,vitam  gra- 
tiae  conservat  in  suo  vigore  ;  profiuviiim 
lacrimarum,  rorem  imbris  superni,  aquam 
sapientijc  salutaris  tuetur,ne  igne  concupi- 
scentjje  aut  flamma  cupi(litatis,vel  fervore 
privati  amoris  Iffdantur,  sicccntur  aut  ex- 
stinguautur;  incremenlum  parit  virtulum, 
caritatem  inflammat,  ac  tantam  confert 
tranquillitatem,  exuberantiam  et  hilarila- 
lem  in  corde,  ut  per  redundantiam  causet 
bonum  ac  hilarem  apparatum  in  corpore. 

De  his  posset  grandis  protrahi  sermo, 
verum  hic  reor  sufficere  pauca  ex  pluri- 
bus  tangi.  Nempe  si  plenc  credamus  fon- 
tem  totius  gratia?  in  hoc  sacramento  reali- 
ter  contineri,  ipsumque  Dominum  Jesum 
Christum,  verum  Deum  et  hominem,  ex 
incomprehensibili  sua  ad  nos  ardentissima 
carilate,  tam  increata  quam  infusa,  atquc 
ex  sua  superfluentissima  liberalitate  ac 
gratiosissima  pietate  se  ipsum  in  sacra- 
mento  hoc  nobis  offerre,  largiter  commu- 
nicare,  tanta  quoque  mirabilia  in  eo  pro- 
pter  nos  perpetrare:ambigere  non  valemiis 
quin  paratissimus  sit  gratiarum  suarum 
charismata  sumentibus  sacramentum  hoc 
copiose  infundere,ac  liberaliter  valde  con- 
ferre  quantum  in  ipso  est,  hoc  est,  dum- 
modo  communicanles  obicem  non  ponant, 
sed  cum  diligentia  pra?parent  se  condigna; 
potissimum  quum  Dominus  ac  Saivator 
tam  seriose  ac  amorose,  imo  etiam  cum 
horribili  comminatione  nos  invitet  ad  hanc 
yort/(».  VI,  sacratissimam  communionem  :  Nisi  (in- 
quiens)  manducaveritis  carnem  Filii  ho- 
minis,  et  biberitis  ejus  sanguinem,  non 
habebitis  vitam  in  vobis. 

Si  igitur  vis  gratiis,  fructibus  atque  ef- 
fectibus  tauti  sacramenti  repleri,  refici, 
jucundari,exuberare  ac  impinguari,diligen- 
tissime  pensa  altitudinem  tanti  mysterii, 
omnem  caritatem,  misericordiam,  muni- 
ficentiam  Filii  Dei,imo  totius  superdignis- 
sima?  Trinitatis,  et  qu»,  quanta  ac  qualia 
Filius  Patris  seterni  fecit,  assumpsit  ac 
pertulit  pro  tua  salute  ;  et  quod  in  hoc  sa- 
cramento  le  visitare  dignatur.  Sicque  ex 


.54, 


A  horuni  consideralione  accendalur  cor  tu- 
um  ad  ipsum  sincerissime  redamandum, 
ad  ipsum  reverenter  ac  fervide  suscipien- 
dum,  ad  regratiandum  ei  totis  praecordiis, 
ad  honorandum  eum  totis  viribus,  ut  in- 
cessanter  sis  sollicitus  ne  benignissimum 
ejus  adspectum  in  ullo  offendas,  ne  maje- 
statem  ejus  immensam  in  aliquo  inhono- 
res,ne  gratiosam  ejus  praesentiam  a  cordis 
tui  hospitio  usquam  aut  unquam  repellas. 
Et  breviter,  ut  multa  paucis  concludam, 
quum  nihil  ab  ipso  elonget,  impediat,  se- 

B  paret,  nisi  pcccatum,  esto  summe  sollici- 
tus  omnem  vilare  culpam,  quantum  hu- 
mana  sinit  fragilitas.  Etenim  peccalum 
mortale  effectus  saluberrimos  sacramenti 
istius  totaliter  impedit,  ipsumque  sumen- 
tem  gravissimo  involvit  facinori  ac  dirio- 
ri  reatui.  Venialia  vero,  praesertim  grossi- 
ora,  el  quae  per  negligentiam,  incustodiam 
incuriamque  contingunt,  multum  valde 
impediunt,  minuunt,  intercipiunt  fruclus 
salubres  ac  dulces  Sacramenti  coelestis. 
Si  ergo  ita  sollicitus  fueris  semper  om- 

C  nem  culpam  vitare,  omnem  obicem  re- 
movere,  teque  mundum  receptaculum  ex- 
hibere,  senties  et  experieris  certissime 
praoclaros  et  gloriosos  hujus  sacramenti 
effectus.  Intrabit  ad  te,  et  inlroibit  iu  ani- 
mam  tuam,  intellectum  atque  affectum,  in 
viscera  spiritus  tui,Christus  virtus  et  sapi-  icor.r,2i. 
entia  Dei  Patris,  cum  effusione  et  commu- 
nicatione  opulentiae  suae ;  ostendet  oculo 
tuao  mentis  divitias  gloriae  suae,  quem- 
admodum  animae  S.  Agnelis,  quae  dixit  : 
Ostendit   mihi   thesauros  incomparabiles, 

D  quos  se  mihi  daturum,  si  ei  perseverave- 
ro,  repromisit.  Veniet  ad  te  Sol  sapientiae 
cum  emicatione  largiflua  illustrationis  su- 
pernae  ;  cum  luminoso  fulgore  illuminabit  /'*.  cxvm, 
oculos  cordis,  ut  consideres  atque  intelli-  '"" 
gas  mirabilia  legis  suae,  et  habeas  fidem 
cum  rationibus  credendorum   ac   depura- 
t»  intelligentia  mentis.  Sic  illumiualus  ac 
spiritualiter    introductiis    in    sanctuarium  Ps.ixxii,i:. 
Dei,in  lucis  incircumscriptae  abyssum,cir- 
cumdatus  lumine  intueberis  connexionem 
et  ordinem,  consonantiam.  rationes.  fuii- 


186 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS    CHRISTI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


9;  IPetr.ii 
3 


damenta  ac  firmamenta  fidei  tuse;  appare-  A 
bitque  tibi  (et  vere  sic  est)  quod  nihil  sit 
rationabilius,  nihil  certius,  nihil  profun- 
dius  assertionibus  fidei  christianse,  dum 
omnia  comportantur.  0  quam  repente  ab 
adventu  et  coruscatione  visitationis  et  il- 
lustrationis  praetactse,  recedent  ac  fugient 
ab  interioribus  tuis  nebulse  passionum, 
caligines  inordinalarum  affectionum,  in- 
quietudines  passionum,  tentationes  circa 
mirabilia  fidei,  obscuritates  errorum,  et 
omnia  erunt  serena,  tranquilla  et  jucunda 
in  te  !  Sic  igitur  ingrediens  Christus  in  te,  B 
.i;;oc. 111,20.  cceuabit  tecum,  etiam  ante  prandium,  et 
se  ipsum  proponet  tibi  in  ferculum,  di- 
Cant.  V,  1.  cens  :  Comede,  amice,  et  bibe;  et  inebria- 
£ccii.x\',3.  re,  carissime.  Comede  panem  hunc  vitse 
Ps.  xxxiii,  et  intellectus;  degusta,  et  vide  quam  dul- 
cis  sim  ego.  Nullus  corruptibilis  cibus  ita 
delectat  et  confortat,  impinguat,  extendit 
carnem  mortalem,  quemadmodum  con- 
templatio,  degustatio  et  interna  ista  refe- 
ctio  sapientise  qua3  est  Christus,  fidelissi- 
mam  animam  immortalem. 

Porro  ex  ista  tam  lucida  intuitione  sa-  C 
pientiae  geternaIis,protinus  vehementer  ac- 
cendetur  amore  ipsius  tuus  affectus  :  et 
tunc  vere  deifice  ac  supernaturaliter  in 
Christum  mutaberis,secundum  quod  amor, 
prsesertim  supernaturalis,  infusus,  prsedo- 
minans,  transformat  amantem  in  amatum. 
Quumque  amatum  hoc  increatum,  sit  vere 
amabilitatis  penitus  infinit»,  ac  simul  im- 
mensee  efficacise  ad  trahendum  ac  rapien- 
dum  in  se,  ad  alterandum  inflammandum- 
que  apicem  affectivse,  trahit  ssepissime 
mentem  amantis  tam  valide,  tam  praedo-  D 
minanter  et  gratiose  in  se,  in  divitias  glo- 
ria3  suffi,  in  oceanum  deliciarum  beatitudi- 
nis  suae,  quod  apex  mentis  prorsus  absor- 
betur  atque  demergitur  in  ipsam  Deitatis 
abyssum,  prse  cujus  admiratione,  intuitio- 
ne,  dilectione,  degustatione,  complacentia, 
deficit  prorsus  a  se ;  tamque  vehementer 
mens  tota  Deitati  intenta  est,  quod  omnes 
vires  sensitivai  inferiores  a  suis  actibus 
suspenduntur,  harmonia  velut  congelatio- 
ue  quadam  constringitur,  corpus  sopitur, 


membra  rigescunt,  motiva  vis  deficit,  ja- 
cetque  caro  velut  truncus  immobilis,  nec 
vivit  homo  tunc  vita  animali  humana,  sed 
intellectuali  ac  deiformi  dumtaxat. 

De  his  multa  leguntur  in  libris  de  qui- 
busdam  sanctis  personis,  imo  et  nonnullis 
innocentibus  pra3electis  puellis,  qua?  ad 
hujuscemodi  perfectiones  prorsus  mirabi- 
les  ac  divinas  perducta)  sunt,  non  solum 
interdum  aut  raro,  duratione  permodica, 
sed  et  valde  frequenter,  et  per  spatia  lon- 
ga,  et  qusedam  septies  aut  circiter  omni 
die,  in  omni  quoque  sacra  communione  et 
celebratione,  prgesertim  sub  elevatione. 
Quod  si  quis  ista  non  credat,  in  promptu 
est,  etiam  his  diebus  hoc  demonstrare  ad 
oculum.  Jacent  ac  degunt  hinc  inde  devo- 
tissimae  puellee  ac  feminse  in  saeculo  et  in 
ccenobiis,  et  forsitan  aliqui  viri,  in  quibus 
ista  et  similia  aguntur  et  conspiciuntur, 
quibus  Deus  omnipotens  et  aeternus  incer-  Ps.  l,  s. 
ta  et  occulta  sapientise  suse  demonstrat. 
Quse  personse  per  hujusmodi  supernatura- 
lia  gratiarum  charismata  sunt  utique  evi- 
dens  signum  atque  sufficiens  argumentum 
veritatis  fidei  christianse,  eis  potissimum 
qui  experimentaliter  aut  aliter  norunt  qua- 
liter  hsec  contingant.  Nempe,  per  superna- 
turales  hujusmodi  unctiones,  inflammati- 
ones,  mysticas  visiones,  transformationes, 
iIIustrationes,degustationes  et  raptus,mens 
humana  prsecipue  roboratur  in  fide,  in  ca- 
tholica  veritate,  in  ecclesiastica  unitate,  in 
quibus  per  hsec  immobiliter  stabilitur,  et 
superclarissime  certificatur. 

Prseterea,  per  ista  sancti  Doctores  Ec- 
ciesise,  beatissimi  patres  Hieronymus,  Au- 
gustinus,  Gregorius,  Ambrosius,  et  alii  in- 
numerabiles  sancti  et  illuminatissimi  viri, 
in  fidei  veritate  tam  certi  et  immobiles 
sunt  effecti  :  qui  etiam  sancti  Doctores  in 
libris  suis,ad  laudem  et  gloriam  Creatoris, 
sibi  hsec  contigisse  et  concessa  esse,  seque 
ista  et  his  majora  expertos  esse  testati 
sunt.  Imo  gloriosus  ille  Hieronymus  in  Re- 
gula  sua  fassus  est,  se  frequenter  in  hu- 
jusmodi  raptibus  fuisse  absorplum,  alie- 
natum,  sopitum  per  hebdomadas  inlegras 


IN   SOLENNITATE   CORPORIS    CHHISTI.  —   AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                 187 

sinc  inlerruptionc.  Talibiis  splcndidissimis  A      Itaque  ad  ohlinciiduni  lios  effectus,  ad 

slellis  coelum  inilitanlis  Ecclcsiap  innume-  dcgustandum  fructus  piadatos  Sacramen- 

rabilibus  fuit  ornatum.  Tales  habernus  fi-  ti,  nos  strenue  prajparemus  coram  Altis- 

dei  nostra)  testes.  Et  nunc  nos  qui  creda-  siino  :  indesinenter  timorati,  custoditi  ac 

mus,  vix  lot  sumus,  quot  tam  idoneos  et  fervidi  persistamus,  omnemque  simulati- 

omni    fide    dignissimos    testes    habemus,  onem,  duplicitatem,  vanitatem,  carnalita- 

quorum  utique  conversatio,  fides,  doctri-  tem  diabolicamque  ambitionem  (quam  ciil- 

na,    per    innumerabilia    praeclara   ac    soli  pa3  innumerabilcs  concomitantur)  siipre- 

Deo  possibilia  miracula  copiosissime  ap-  mo  detcstemiir  horrore ;  et  coram  Judice 

probata  est  et  confirmata.  Haec  te  latue-  summo  in  cunctis  sinceri  simus  ac  justi, 

runt,  0   reprobe   et   infelix  Averroes.   FA  atque   in  sincerissimum   affectum   totius 

plane  si  pra?tactos  effectus  et  fructus  glo-  boni  et  honesti  integre   transformati,  ac 

riosissimi  Sacramenti  unquam  saltem  se-  B  zelo  divini  honoris  ac  boni  communis  in- 

mel  gustasses,  nunquam  tam  blaspheme  exstinguibiliter    inflammati.    Ad    laudem 

locutus  fuisses.  omnipotentis  Dei. 


IN    FESTO 


S.  JOANNIS  BAPTIST^ 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLjE 


AUDITE,    INSUL.E.   ET   ATTENDITE,   ETC.  Is.  XLIX,  1-3,  0-7. 


r 


ECTIO  ista  ex  Isaia  propheta  est  sum-  A 
pta,cujus  omnia  verba  ibi  ad  litteram 
de  Christo  sunt  scripta.  Mystice  vero,vaIde 
convenienter  exponuntur  de  prseclarissi- 
mo  Christi  membro  ac  milite,  beatissimo 
ac  sanctissimo  Joanne  Baptista,  qui  in  do- 
nis  gratise,  efficacia  pradicandi,  sanctita- 
teque  vitse,  magnam  cum  Christo  similitu- 
dinem  habuit.  Itaque  ex  persona  sancti 
hujus  Joannis  nunc  dicitur  : 

Audite,  insula',  id  est  homines  in  insu- 
lis  habitantes.  Porro  insula  dicitur  regio 
seu  provincia  in  medio  aquge  seu  maris  B 
sita;  suntque  insul®  multiT  ad  fidem  con- 
versEe,  ut  Cyprus,  Creta,  Rhodus,  Anglia, 
Hibernia,  etc.  Et  attencUte,  poxmli  de  lon- 
ge,  id  est,  qui  longe  et  in  extremis  mundi 
partibus  habitatis  :  quorum  etiam  multi 
christiani  effecti  sunt,  ut  Indi,  Hispani, 
Sueci.  Quid  autem  advertere  debeant,  sub- 
ditur  :  Bominus  ab  utero  vocavit  nie,  id 
est,  Dens  omnipotens  per  angekim  Gabri- 
elem  nomen  meum  prtcnuntiavit,  et  mox 
quum  processissem  ex  utero,instigavit  pa- 
Irem  meum  Zachariam  ad  insinuandum  C 
nomen  meum  per  verba  scripta,  Simili- 
ter  matrem  meam  Elisabeth  excitavit  iit 
nomen  mihi  imponendum  proferret.  Ait 
enim  Lucas,  quod  Gabriel  archangelus  Jo- 
Ziic.i,  13- annis  conceptionem  et  nativitatem  Zacha- 
''■  rise  preedicens,  inter  cetera  ait  :  Vocabis 


nomen  ejus  Joannem.  Die  quoque  octavo 
post  nativitatem  Joannis,  quum  venissent  z^kc.  1,39- 
propinqui  ejus  ad  circumcidendum  Joan-  *^^' 
nem,  et  vellent  eum  appellare  nomine 
patris,  Elisabeth  dixit  :  Nequaquam,  sed 
vocabitur  Joannes.  Quumque  per  signa  in- 
terrogarent  patrem  ejus,  scripsit,  dicens  : 
Joannes  est  nomen  ejus.  De  ventre  matris 
mece  recordatus  est  nominis  mei,  id  est, 
exprimendo  nomen  meum  modo  praeta- 
cto,  monstravit  se  memorem  nominis  mei. 
Vel,  ((  De  ventre  matris  mese  recordatus 
est  nominis  mei  )>,  id  est,  gratiose  et  mi- 
sericorditer  adfuit  mihi  in  utero  matris 
mese,  in  quo  sanctificavit  me,  et  statim  ex 
utero,  quoniam  semper  conservavit  me  in 
gratia.  Dicitur  enim  Deus  recordari  eo- 
rum,  quibus  gratiam  suam  largitur;  obli- 
visci  vero,  quos  gratia  privat,  et  juste  fi- 
naliterque  relinquil. 

Et  posuit  os  meum  quasi  gladimn  acu- 
tuni,\6.  est.sermonem  justae  increpationis, 
et  verba  penetrativa  vitiorumque  resecati- 
va  pra^stitit  mihi.  Hoc  ex  Evangelio  satis 
patet.  Unde   in  Matthyeo  legimus  S.  Joan- 
nem  dixisse  Judaeis  :  Progenies  viperarum,  3/n///i.iii, 
quis  ostendit  vobis  fugere  a  ventura  ira?  '• 
Herodi  etiam  dixit  :  Non  licet  tibi  habere    Marc.w, 
uxorem  fratris  tui.  In  timbra  manus  sua',  '^- 
id  est  in  adjutorio  potentia?  sweo,  prote.rit 
me  a  ruina  peccati,  ita  quod   impiorum 


IN    FESTO   S.  JOANNIS   BAPTIST.f:.   —    ENAUHATIO   IN   LECTIONEM    LOCO   EPISTOLiE 


189 


10 


persecutio  anima)  mese  non  nocuit,  imo  A 
profuit,  quoniam  gratiam  patientia)  tribuit 
mihi.  Sic  enim  protegit  Deus  suos  electos : 
non  quod  non  permittat  eos  in  mundo  hoc 
tribulari,  atque  ab  impiis  trucidari,  quuin 

Ps.  xxxiii,  scriptum  sit,  Multae  tribulationes  justo- 
rum ;  sed  quia  in  tribulatione  dat  patien- 
tiam,  et  per  eam  pro  temporali  tribulati- 
one  coronam  donat  aeternam,  juxta  illud 
jacob.t,\i.  Jacobi  :Beatus  vir  qui  suffert  tentationem, 
quoniam  quum  probatus  fuerit,  accipiet 
coronam  vitae,  quam  repromisit  Deus  dili- 
gentibus  se.  £t  postcit  me  sicut  sagittam  B 
electam,  ita  quod  sicut  electa  sagitta  a  sa- 
gittante  emissa,  velocissime  movetur,  et 
recte  pertingit  ad  signum,  sic  ego  in  om- 
nibus  a  Spiritu  Sancto  promptissime  mo- 
tus  sum,  et  audientium  corda  directe  teti- 
gi.  In  pharetra  sua,  id  est  potentia  ac 
sapientia  sua,  abscondit  me,  id  est,  oculis 
hominum  me  subtraxit,  ita  quod  in  eremo 
latui,  quousque  placuit  supersapientissi- 
mo  omnipotentique  Deo  ut  irem  ad  pu- 
blicum  gratia  prsedicandi  ac  baptizandi. 
Prseterea  sapientia  ac  potestas  Dei  recte  C 
per  pharetram  designantur,  quia  sicut  ex 
pharetra  sagitta  projicitur,  ita  ex  potentia 
et  sapientia  Dei  homines  justi  ad  opera 
sancta  diriguntur  atque  moventur. 

Et  dixit  mihi  :  Servus  meus  es  tu,  Is- 
rael,  quia  Joannes  fuit  specialissimus  ser- 
vus  Christi,  utpote  ejus  prsecursor,  praeco, 
baptista,  propheta.  Dicitur  quoque  Israel  : 
vel  quia  de  semine  Jacob,  qui  alio  nomine 

«en. XXXII,  dictus  cst  Isracl,  natus  est;  vel  quia  excel- 
lens  fuit  contemplator  divinorum,  atque 
altissimam  habuit  revelationem  de  summa  D 
Trinitate  in  Christi  baptismate,  quia  tunc 
vidit  Spiritum  Sanctum  in  specie  colum- 
bse  super  Christum  descendentem  ac  quie- 
scentem,  audivitque  vocem  Dei  Patris  di- 
centis  de  Christo,  Hic  est  Filius  mcus 
dilectus;et  ipsum  Dei  Unigenitum  contre- 
ctavit  ac   baptizavit.  Israel   autem  inter- 


28;  XXXV, 
JO 


^ya/!)i.i,32, 
33  ;  Matth. 
III,  13-17. 


pretatur  vir  videns  Deum.  Quia  in  te  glo- 
riahor  :  id  est,  per  tuam  prffidicationem 
et  sanctitatem  gloriosus  apparebo,  et  po- 
testas  ac  excellentia  mea  innotescent  ho- 
minibus;  hi  quoque  quos  converteris  ad 
me,  majestatem  meam  venerabuntur. 

Et  nunc  dicit  Dominus,  formans  me 
ex  utero  servum  sibi,  hoc  est,  in  utero 
matris  mese  Spiritu  Sancto  me  implens 
ut  sim  idoneus  Christi  praecursorQuxta  il- 
lud  Lucae,  Spiritu  Sancto  replebitur  ex 
utero  matris  suse)  :  Dedi  te  in  lucem  gen- 
tium,  id  est,  illuminatorem  ac  magistrum 
populorum  te  feci,  ut  sis  salus  mea,  id  est 
salutaris  minister  et  instrumentum  quo 
alios  salvabo,  quia  per  tuam  pra^dicatio- 
nem  eos  convertam,  usque  ad  extremum 
terrce,  id  est  fines  mundi.  Possunt  autem 
per  gentes  gentiles  inteliigi.  Et  quamvis 
sacratissimus  Christi  baptista  in  propria 
persona  non  preedicavit  gentiiibus,  sed  Ju- 
dseis,  tamen  quia  doctrina  ejus  in  Evan- 
gelio  scripta,  omnibus  gentibus  mundi  est 
prsedicata,  nunc  dicitur  :  Dedi  te  in  lucem 
gentium,  etc.  Reges  videbunt,  et  consur- 
gent  principes,  id  est,  reges  et  principes 
ad  fidem  conversi,  videbunt  oculo  interio- 
ri  doctrinam  et  sanctitatem  Joannis,  atque 
ad  ejus  reverentiam  se  movebunt,  imo  ad 
Dei  obsequium  et  honorem.  Propter  quod 
subditur  :  Et  adorabunt  Dominum  Deum 
tuum,  cui  soli  cultus  iatrise  est  exhiben- 
dus,  quia  fidelis  est,  id  est,  fidelitatem 
conservans  et  implens  promissa,  juxta  id 
Psahnistae  :  Fidelis  Dominus  in  omnibus 
verbis  suis.  Apostolus  quoque  :  Fidelis  (in- 
quit)  Deus  qui  non  patietur  vos  tentari  su- 
pra  id  quod  potestis.  Et  Sanctum  Israel, 
id  est  Deum  sanctificatorem  Israeliticse 
plebis,  seu  sancti  Jacob  patriarchse,  qui 
alio  nomine  dicitur  Israel,  qui  elegit  te, 
0  beate  Baptista,  in  tantum  quod  dixit  de 
te  :  Inter  natos  mulierum  non  surrexit 
major  Joanne  Baptista. 


h.  xi.ix,5. 


Liic.  I,  15. 
/s.  xi.ix,  6. 


Ihid.  7. 


Ps.   CXLIV, 

13. 

lCor.  x,l3. 


GeH.  XXXII, 
28 ;  XXXV, 
10. 

Matth.  XI, 
U. 


190 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   BAPTIST.«. 


SERMO   PRIMUS 


SERMO   PRIMUS 


QUAM    SIT   JUSTORUM   AC   REPROBORUM   SERMO   DH  ERSUS  ;    ET   QUI   SINT 
DIGNI   FRUCTUS   POENITENTI^. 


JOANNES   erat   lucerna   ardens   et   lu- 
cens.  Joann.  v,  35. 

In  his  verbis  Christus  laudat  felicissi- 
mum  suum  baptistam  ae  consanguineum 
a  duobus  :  primo,  a  caritatis  sua3  fervore, 
quum  ait,  «  Ille  erat  lucerna  ardens  »  ;  se- 
cundo,  a  sapientise  sua?  splendore,  dum 
subdit,  «  et  lucens  ». 

Denique  in  lectione  exposita,  quae  loco 
epistolse  in  Ecclesia  legitur  hodie,  S.  Joan- 
nes  Baptista  multipliciter  commendatur. 
Primo,  quoniam  Deus  sibi  nomen  impo- 

Zuc.i,  13.  suit,  et  antequam  conciperetur,  prsecepit 
per  angelum  ut  vocaretur  Joannes  :  quod 
a  principio  mundi  raro  legitur  contigisse. 
Aliquibus  tamen  Deus  per  angelos  impo- 
suit  nomen,  videlicet  Ismaeli  et  Isaac  filiis 
Abrahse,  ut  patet  in  Genesi;  item  Samsoni. 
Josise  quoque  regis  nomen  diu  prsedixit 
per  Prophetam,  ut  legitur  tertio  Regum. 
Similiter  per  Isaiam  prsedixit  nomen  Cyri 
regis  Persarum.  In  Evangelio  autem  legi- 
tur  hoc  de  Joanne  et  Christo.  Secundo, 
quoniam  Deus  in  utero  materno  eum  san- 
ctificavit,  imo  (quod  inajus  est)  Spiritu 
Sancto  implevit,  et  usu  rationis  miraculo- 
se  prsevenit,  ut  Lucas  evangelista  testatur, 
et  in  expositione  lectionis  expositum  est. 

ibid.  41.  Porro,dum  virgo  Christifera  visitasset  Eii- 
sabeth,  exsultavit  Joannes  in  utero  ejus, 
quia  cognovit  praesentiam  Filii  Dei  Salva- 
torisque  mundi  :  sicque  operante  Spiritu 
Sancto,  acceleratus  fuit  in  eo  usus  ratio- 
nis,  ita  quod  nondum  natus,  Christi  maje- 
statem  atque  praesentiam  est  mirabiliter 
contemplatus.  Idcirco  sanctificatio  ejus  in 
utero,  gratiosior  fuit  quam  sanctificatio 
Jeremiae  prophetse.  Potuit  itaque  Joannes 

Jer.i,/»,».  dicere  illud  Jeremia)  :  Factum  est  verbum 
Domini  ad  me,  dicens  :  Priusquam  te  for- 


Gen.xvijll; 
XVII,  19. 
Cf.  in  Luc. 
1,13. 

lUBeg.xni, 

2. 

/S.  XLV,1,4. 

Luc.  1, 13, 
31. 
Ibid.  15. 


A  marem  in  utero,  novi  te;et  antequam  exi- 
res  de  ventre,sanctificavi  te,et  Prophetam 
in  gentibus  dedi  te. 

Tertio,  in  lectione  hac  commendatur  ab 
efficacia  et   excellentia  gratia)   sibi   con- 
cessse  in  prsedicando,  quum  ait  :  Posuit  os  is.  xux,  i. 
meum  quasi  gladium  acutum. 

Sed  cur  istud  de  Christo  et  Joanne  re- 
fert  Scriptura,  quum  de  impiis  dicat  Pro- 
pheta,  Fiiii  hominum,  dentes  eorum  arma  Pi.  ivi,  5. 
et  sagittse,  et  lingua  eorum  gladius  acu- 
tus;  itemque,  Gladius  in  labiis  eorum?  Et /•«.  Lvm,  8. 

B  respondendum,  quod  per  eamdem  rem 
secundum  diversas  ejus  proprietates  et  ac- 
tiones,  possunt  contraria  designari :  quem- 
admodum  per  leonem  ratione  suse  fortitu- 
dinis  et  eminentiae  in  animalibus,exprimi- 
tur  Christas  in  Apocalypsi,  quo  legitur  : 
Ecce  vicit  leo  de  tribu  Juda.  Per  leonem  a^;oc.v,  5. 
quoque  ratione  suse  ferocitatis  ac  rapaci- 
tatis  seu  voracitatis,  designat  Petrus  dia- 
bolum,  quum  dicit  :  Adversarius  vester  iPe/)-.v,8. 
diabolus  tanquam  leo  rugiens  circuit,qu8e- 
rens  quem  devoret.  Quemadmodum  etiam 

C  ait  Paulus,  Liberatus  sum  de  ore  leonis 
per  leonem  intelligens  ferocem  Neronem 
Itaque  homines  vitiosi  comparantur  gla- 
dio,  et  os  seu  lingua  eorum  gladius  dici- 
tur,  quoniam  pungitiva,  detractoria,  vul- 
nerativa  et  nociva  proferunt  verba,  juxta 
illud  Jeremise  :  Sagitta  vulnerans  lingua  Jer.ix,». 
eorum ;  in  ore  suo  pacem  cum  amico  suo 
loquitur,  et  occulte  ponit  ei  insidias.  Et 
iterum  ait   Scriptura  :  Verba  susurronis  Prou.xxvi, 
quasi  simplicia,  et  ipsa  perveniunt  usque  ^"' 
ad  interiora  ventris.  Salomon  quoque  ali- 

D  bi  :  Si  mordeat  serpens  in  silentio,  nihil  ^'ccte.x,!!. 
eo  minus  habet  qui  occulte  detrahit.  Porro 
os  justorum  gladius  nominatur,  quoniam 
verba  habent  justi  rigoris  et  invectivae  ac 


II  Tim.  IV, 
17. 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTIST.1=;.    —   SERMO    PRIMtJS 


m 


II 


2!) 


caritativso  increpationis,qua>  penetrant  au-  A 
dientes,  et  resecant  culpas,  atquc  duriliani 
dividunt  cordis  ut  gratiani  Dei  suscipiat 

^ee/e.  XII,  cmollitum.  Ilinc  Ecclcsiastes  ait  :  Verba 
sapicntium  quasi  stimuli,  et  quasi  clavi  in 
altum  dffixi.  Sed  et  apud  Jeremiam  loqui- 

Jer.  xxiK,  lur  Deus  :  Numquid  non  verba  mea  sunt 
quasi  ignis,et  quasi  malleus  conterens  pe- 
tram? 

Sed  jam   ex   Evangelio  demonstremus, 

y4.x1.1x,  2.  quam  vere  Joannes  dicat,  Posuit  os  me- 
um  quasi   gladium   acutum.  Itaque  Mat- 

Mi<//!.iii,  thaous  ait  :  Videns  Joannes  multos  Pha- B 
ris.Torum  et  Sadduc;eorum  venientes  ad 
baptismum  suum,  dixit  eis  :  Progenies  vi- 
perarum,  id  est  filii  serpentium,  quis  de- 
monstravit  vobis  fugere  a  ventura  ira,  id 
est  rigorem  judicii  divini  evadere?  Facite 
ergo  fructum  dignum  pcenitentiae.  Et  ne 
velitis  dicere  :  Patrem  habemus  Abraham. 
Dico  enim  vobis,quoniam  potens  est  Deus 
de  lapidibus  istis  suscitare  filios  Abraha^. 
Jam  enim  securis  ad  radicem  arboris  po- 
sita  est.  Omnis  ergo  arbor  quse  non  facit 
fructum   bonum,  excidetur  et   in   ignem  C 

ibid.  12.  mittetur.  Et  paleas  (id  est  iniquos)  Chri- 
stus  comburet  igne  inexstinguibili.  Insu- 
per  verbis  istis  magni  Joannis  addit  Lu- 

Zhc.  111, 10,  cas    :    Interrogabant   eum    turbge,    dieen- 

^'"  tes,  Quid  ergo  faciemus?  Respondit  :  Qui 

habet  duas  tunicas,  det  non  habenti ;  et 
qui  habet  escas,  similiter  faciat.  In  quibus 
verbis  omnem  superfluitatem  vestimento- 
rum  ac  ciborum  et  potuum  resecat,  et 
opera  misericordia?  perfecte  ac  spirituali- 
ter  docet.  Porro,  quoniam  decens  et  ju- 
stum  est  ut  qui  fortia  prsedicat,  fortia  D 
operetur,  et  qui  alios  increpat  rigorose, 
non  palpet  se  ipsum  (propter  quod  dixit 

iCoc.ix,27.  Apostolus,  Castigo  corpus  meum,  et  in 
servitutem  redigo,ne  forte  aliis  praedicans, 
ipse  reprobus  efficiar) :  hinc  et  sanctus 
iste  Joannes  sibi  ipsi  valde  fuit  rigorosus, 
et  prorsus  irreprehensibiliter  vixit.  Un- 
de  sancti  evangelistse  iMattha?us  et  Marcus 

Matth.  ni,  scribuut  dc  eo  :  Ipse  Joannes  habebat  ve- 

4;i/orc.i,  gtji^^ej^tmT^  ^q  pijis  camclorum,  et  zonam 

pelliceam  circa  lumbos  suos;  esca  autem 


ejus  crat  locusta)  et  mel  silvestrc.  In  qui- 
bus   verbis    de    parcitate,   paupertatc  ac 
austeritate  victus  ac  vestitus  excellenter 
laudatur.  A  pueritia  quoque  commoratus  /.«<•. i,80. 
est  in  deserto,  omni  humano  carens  sola- 
tio.  Pra?terea,  quoniam  rigori  debet  misceri 
discretio,  et  fervori  prudentia,  idcirco  Jo- 
aniies  omni  fuil  discretione  ornatus,  ct  ri- 
gori  pietatem  commiscens,unumquemque  Jbid.w,:i 
secundum  exigentiam  proprii  status  infor-  ''^**^' 
mans,  ut  Lucas  scribit. 

Quarto,  in  lectione  ista  laudatur  Joannes 
a  protectione  pietatis  divina?,  quum  dici- 
tur  :  In  umbra  manus  sua;  protexit  me.   /s.xi.ix,2. 
Protegit  enim  Deus  electos  :  quia  etsi  eos 
cadere  sa^pe  permittat,  non  tamen  deserit 
eos  in  ruina  peccati,  nec  ab  hoste  occidi 
atque  ad  inferos  trahi  permittit,  ut  prome- 
rentur   dum  peccant ;  sed  misericorditer 
erigit  eos,  et  cautiores  surgere  facit,  ita 
quod  casus  cooperatur  eis  indirecte  in  bo- 
num,  quia  post  culpam  custoditiores,  hu- 
miliores,  interdum  quoque  et  ferventiores 
redduntur.  Unde  de  electo  ait  Propheta  : 
Quum  ceciderit,  non  collidetur,  quia  Do-  Ps.  xxxvi, 
minus  supponit  manum  suam.  In  tribula-  ^*" 
tionibus,   tentationibus   et   adversitatibus 
ipsos  tuetur,  pcenitentiamque  largitur,  at- 
que  pro  brevibus  ac  modicis  tribulationi- 
bus  aeternam  et  copiosissimam  felicitatem 
conferre  dignatur.  Propter  quod  ait  Apo- 
stolus  :  Non  sunt  condigna'  passiones  hu-  /iou,.  mh, 
jus  temporis  ad  futuram  gloriam.  Et  Sa-  *^" 
piens  ait:In  paucis  vexati,  in  multis  bene  Sap.m^s. 
disponentur.  Itemque  :  Deus  dextera  sua /6irf.  v,  17. 
teget  eos,  et  brachio  suo  defendet  eos;  id- 
eo  accipient  regnum  decoris  et  diadema 
speciei  de  manu  Domini.  Sic  Deus  hunc 
gloriosum  ac  sublimem  protexit  Joannem, 
qui  in  omni  adversitate  mansit  invictissi- 
mus,  imo  et  victoriosissimus  mente,  car-  Marc.  vi, 
cerem  et  mortem  pro  Deo  et  justitia  susti-  '"etseq. 
nens  patientissime. 

Quinto,  laudatur  hic  S.  Joannes,  quia  ad 
prffidicandum  nequaquam  ingessit  se,t[uo- 
usque  Deus  ei  praecepit  ire  ad  publicum  /.«c.  m.a. 
et  praedicare  ac  baptizare,  ut  Lucas  scri- 
bit.  Per  quod  ambitiosi  et  fatui  homines 


192 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   BAPTISTJi. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


increpantur,  qui  ad  aliorum  prsesidentiam 
ingerunt  semetipsos,  quum  nec  virtutibus 
polleant,  nec  vera  sapientia  decorentur,  et 
volunt  prseesse  antequam  didicerunt  sub- 
esse. 

Itaque  hunc  gloriosissimum  Joannem 
Baptistam  singulariter  diligamus,  cordiali- 
ter  honoremus,  fideliter  assequamur.  Stu- 
deamus  in  caritatis  fervore,  in  zelo  justi- 
tiffi,  in  sapientia  salutari  semper  profice- 
re.  Postremo,  unusquisque  pro  posse  suo 
proximos  suos  culpabiles,  strenue  cum 
discretione  corripiat,  pigros  ad  agilitatem 
hortetur.  Proficientes  quoque  ad  meliora 
sunt  provocandi.  Et  jugiter  Deum  affectu- 


A  osissime  precemur,  ut  nos   indesinenter 
defensare  dignetur  et  conservare  in  bonis, 
atque  perseverantiam  dare  finalem,  sicut 
orat  Propheta  :  Custodi  me,  Domine,  ut  ps.  xm,  8. 
pupillam  oculi ;  sub  umbra  alarum  tua- 
rum  protege  me.  Quoniam  nec  in  momen- 
to  persistere  valemus  in  bono,  nisi  prote- 
gente  et  conservante  nos  Domino,  a  quo 
est  omnis   boni   inchoatio,  prosecutio  et 
completio,  Christo  dicente  :  Sine  me  nihil  Joann.w, 
potestis  facere.  Qui   precibus   et  meritis  ^' 
electissimi   sui   baptistse  Joannis   nostras 

B  dignetur  suscipere  preces,  et  omnem  gra- 
tiam  ad  salutem  necessariam  impertiri  : 
cui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto  honor,etc. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


ELISABETH   IMPLETUM   EST   TEMPUS   PARIENDI,   ETC.  LuC.  I,  57-68. 


H 


ISTORIAM  hodiernse  solennitatis,  quae 
est  de  nativitate  beatissimi  praecur- 
soris  Domini  nostri  Jesu  Christi,  Lucas 
sanctus  evangelista  in  evangelio  festi  prae- 
sentis  compendiose  describit,  dicendo  : 

Elisqbeth  impletum  est  tempus  parien- 
di,  id  est,  nonus  mensis  ei  advenit,  et  pe- 
perit  filium  suum  primogenitum  ac  uni- 
genitum,  puta  Joannem.  Et  audierunt 
vicini  et  cognati  ejus,  quia  magnificavit 
Dominus  misericordiam  suam  cum  iUa, 
id  est,  quod  Deus  valde  misericorditer  fe- 
cit  cum  ea,  concedendo  ei  filium  superna- 
turaliter,  non  obstante  naturali  ejus  steri- 
litate  ac  senio;  et  congratulahantur  ei,  ex 
dilectione  qua  eam  et  ejus  diligebant  ma- 

Lm.  1, 6.  ritum  :  nam  sine  querela  et  valde  pacifice 
conversabantur  Zacharias  et  Elisabeth  in- 
ter  suos  vicinos  atque  propinquos.  Et  fa- 
ctum  est  in  die  octavo  a  nativitate  Joan- 
nis,  venerunt  circumcidere  puerum,  juxta 

Gen.  xvii,  legis  prseccptum  :  Infans  octo  dierum  cir- 
cumcidetur.  De  quo  prajcepto  et  rationi- 
bus  ejus,  dictum  est  in  expositione  evan- 


vt 


C  gelii  festi  de  Circumcisione  Christi.  Et 
vocabant  eum  nomine  patris  sui  Zacha- 
riam.  Primogenitis  namque,  et  praesertim 
unigenitis,  solet  apud  multos  nomen  pa- 
tris  imponi.  Istis  autem  vicinis  et  cognatis 
non  erat  spes  quod  Zacharias  et  Elisabeth 
amplius  prolificarent.  Quemadmodum  au- 
tem  in  novo  Testamento  nomen  imponitur 
in  Baptismo,  ita  tunc  in  circumcisione. 
Sed  quum  circumcisio  fuerit  remediura 
contra  originale  peccatum,  cur  circumci- 
sus  est  Joannes,  qui  in  materno  utero  fuit 

D  sanctificatus,  id  est  ab  originali  purgatus, 
et  gratia  Dei  ornatus,  imo  Spiritu  Sancto 
repletus?  Respondetur,  quod  circumcisus 
est  non  ob  indigentiam  remedii,  sed  pro- 
pter  observationem  prsecepti;  item  ne  alii 
scandalizarentur,  quia  non  sciebant  quod 
esset  sanctificatus;  et  causa  singularitatis 
vitandse ;  et  forte  per  circumcisionem  il- 
lam  valde  poenalem,  in  ipso  aucta  est  gra- 
tia  Dei. 

Et  respondens  mater  ejus  Elisabeth,  di- 
xit  :  Nequaquam  appellabitur  Zacharias, 


IN   FESTO    S.  JOANNIS    BAPTIST^.   —   ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


193 


sed  vocnhitur  Joanncs.^\\0(\  enim  Deus  per 
angeluin  prapcepisset  pueruin  sic  esse  vo- 
canduin,  cognovit  Elisabeth  per  spiriluin 
prophetijc,  seu  ex  revelatione  divina,  quia 
hoc  nulli  hoinini  nisi  viro  suo  luerat  inti- 
niatuin  iii  templo,  qui  ex  tuiic  inuliis  per- 
mansit :  nisi  dicatur  quod  scripto  indicavit 
id  conjugi  sua^  queinadmoduin  paulo  post 
indicavit  id  ceteris,  sicut  subjungilnr.  Vov- 
sitan  enim  quse  ei  in  teinplo  fuerant  re- 
velata,  per  seripta  indicavit  suae  uxori.  Et 
dixerunt  ad  illam  :  Quia  nemo  est  in  co- 
gnatione  tua  gui  vocetur  hoc  nomine  :  id- 
circo  miramur,  et  irrationabile  nobis  vide- 
tur,  quod  vis  eum  ita  vocari. 

Innuebant  autem  patri  cjus,  id  est,  per 
signa  sensibilia  qua^rebant  a  Zacharia, 
quem,'\A  est  quo  nomine,ve?^e^  vocari  eum. 
Porro  ex  eo  quod  dicitur  hic,  «  innue- 
bant  patri  ejus  »,  doctores  eliciunt,  quod 
Zacharias  ob  suam  incredulitatem  non  so- 
lum  mutus,  sed  et  surdus  fuit  effectus  :  si 
enim  audisset,  non  nutu  sed  verbo  volun- 
tatem  ejus  interrogassent.  Et  postulans 
nutu,  non  verbo,  pugillarem,  id  est  eala- 
mum  scriptoris,  seu  tabulam  parvam  qu» 
pugillo  potest  'mc\\i6.\,scripsit,dicens\ev- 
bo  scripto,  non  vocali  :  Joannes  est  nomen 
ejus.  Quasi  dicat  :  Non  ego,  aut  uxor  mea, 
nomen  infanti  impono,  sed  nomen  a  Deo 
per  angelum  ei  impositum  pando.  Et  mi- 
rati  sunt  universi  ibi  pra!sentes,  videntes 
tot  insolita  circa  infantulum  fieri. 

Apertum  est  autem  illico  os  ejus  et  lin- 
gua  ejus  :  id  est,  ori  et  linguse  Zacharise 
tunc  restituta  est  pristina  loquendi  facul- 
tas;  nec  dubium  quin  os  ejus  inleriin  ape- 
riebatur  ad  cibum  et  potum  sumendum, 
non  autem  ad  loquendum.  Quemadmodum 
autem  suae  incredulitatis  demerito  fuit  lo- 
quela  privatus,  sic  fidei  suse  scripta  con- 
fessione  ac  merito,  loquelae  est  restitutus. 
Ideo  ait  Ambrosius  :  Linguam  quam  incre- 
dulitas  vinxerat,  fides  solvit.  Et  loqueba- 
tur,  benedicens  Dcum  benedictione  laudis 
et  gratiarum  actionis,  eo  quod  se  ob  suam 
culpam  paternaliter  castigavit,  et  pie  cu- 
ru6.  xi,i:.  ravit,  juxta  illud  Tobia?  :  Benedico  te,  Do- 

T.  32. 


A  mine  Deus  Israel,  quia  tu  castigasti  me,  et 
lii  sanasti  me.  Ob  alias  quoque  causas  Do- 
minum  benedixit,  ut  infra  in  suo  cantico 
tangit.  Dcnique,  quid  post  siiam  curatio- 
nem  primo  locutus  sit,  Deum  benedicen- 
do,  infra  habelur.  Nam  dixit  :  Henedictus 
Doininus  Deus  Israel,  etc. 

Et  factus  est  timor  super  omnes  vicinos 
eorum,  id  est,  super  corda  vicinorum  Za- 
chariae  et  Elisabeth  irruit  timor.  Visis  enim 
et  consideratis  tot  mirabilibus  quae  circa 
parentes  Zachariam  et  Elisabeth  et  mira- 

B  culosam  Joannis  conceptionem  ac  nomina- 
tionem  contigerant,  omnipotentiam  atque 
justitiam  Dei  intuebantur  in  suis  effecti- 
bus  :  idcirco  propriae  fragilitatis  et  culpae 
conscii  sibi,  expaverunt,  sicut  in  Evange- 
lio  saepius  scriptum  est,  quod  turbae  visis 
Christi  miraeulis,  timuerunt.  Siquidem  ho- 
mo  propriae  infirmitatis  et  culpae  sibimet 
conscius,  non  immerito  ex  consideratione 
potestatis  ac  justitiae  Dei  formidat.  Propter 
quod  Jeremias  dicit  :  Magnus  es,  Domine, 
et  magnum  nomen  tuum  in  fortitudine  ; 

C  quis  non  timebit  te,  o  Rex  gentium?  Et 
sanctus  Job  loquitur  :  Deus,  cujus  irae  ne- 
mo  potest  resistere ;  idcirco  a  facie  ejus 
turbatus  sum,  et  considerans  eum,  timore 
sollicitor.  Et  super  omnia  montana  Ju- 
dcvie,  id  est  Judaeis  in  montanis  seu  urbi- 
bus  et  villis  in  montibus  aedificatis  com- 
morantibus,  divulgabantur ,  id  est,  publice 
dicebantur,  omnia  verba  hoec,  id  est  mira- 
bilia  jam  praetacta,  circa  Joannem  et  ejus 
parentes  peracta.  Mirabilia  namque  et  ma- 
gna  ac  rara  solent  undique  publicari,  quia 

D  libenter  talia  audiuntur  :  nam  nova  pla- 
cent  et  admirationem  inducunt.  Homo  au- 
tem  est  animal  naturaliter  admirativum, 
scientiae  cupidum,  dicente  Philosopho  : 
Omnes  homines  naturaliter  scire  desi- 
derant. 

Et  posuerunt  omnes  qui  audie?-ant  in 
corde  suo,  id  est,  in  mentibus  suis  ista 
firmiter  impresserunt,  tanquam  comme- 
moratione  dignissima,  dicentes  intra  se 
vel  unus  ad  alium  :  Quis,  putas,  puer  iste 
erit  ?  ae  si  dicerent  :  Magnus  et   sanctus 

13 


Malth.  IX, 
8;  J/arc.  IV, 
40;v,ig,elc. 


■/«<•.  x,C,  7. 


Job  IX,  13; 
xxiii,  IS. 


194 


IN   FESTO   S.  .lOANNIS   BAPTIST^.   —   SERMO   SECUNDUS 


U  Petr. 
21. 


ac  valde  notabilis  fiet,  et  crescet  in  virum  A 
eximium,  quoniam  talia  ac  tanta  mirabilia 
fieri  non  solent  nisi  circa  personas  valtle 
electas.  Ideo  subditur  :  Etenim  manus  Do- 
mini  erat  cum  illo,  id  est,  supernaturalis 
operatio  Dei  et  gratiosa  ejus  prsesentia, 
fuerant  cum  Joanne  in  ejus  miraculosa 
conceptione,  sanctificatione  et  nativitate. 

Et  Zacharias  pater  ejus  impletus  est 
Spiritu  Sancto,  et  prophetavit,  dicens. 
Circa  quse  scribit  S.  Ambrosius:Vide  quam 
bonus  Dominus,  et  facilis  indulgere  pecca- 
tis.  Non  solum  ablata  restituit,  sed  etiam  B 
insperata  concedit  :  nam  ille  dudum  mu- 
tus,  prophetat.  Denique,  ante  hanc  horam 
fuerat  Zacharias  Spiritu  Sancto  repletus ; 
sed  nunc  impletus  describitur,  quia  in 
hora  hac  in  donis  tam  gratise  gratum  fa- 
cientis  quam  gratis  datse,  multum  profe- 
cit,  et  spiritum  prophetia;  modo  sortitus 
est.  Recte  etiam  prius  dicitur  Spiritu  San- 
cto  impletus,  quam  vaticinatus,  quoniam 
prophetare  est  opus  Spiritus  Sancti,  juxta 
illud  Petri  :  Non  voluntate  humana  allata 
est  aliquando  prophetia,  sed  Spiritu  San-  G 
cto  inspirati,  locuti  sunt  sancti  Dei  ho- 
mines. 

Itaque  prophetavit,  dicendo  :  Benedictus 
sit  Dominus  Deus  Israel.  Quod  nunc  ad 


litteram  de  unigenito  Dei  Filio  specialiter 
dictum  videtur.  Nam  subditur  :  Quia  visi- 
tavit,  id  est,  per  incarnationem  suam  ope- 
rari  exorsus  sive  aggressus  est,  et  fecit,  id 
est,  per  passionem  suam  faciet  et  com- 
plebit,  redemptionem  plebis  sucb.  Loquitur 
enim  Zacharias  more  prophetico,  ponens 
prseteritum  pro  tunc  futuro.Christus  quip- 
pe  per  suam  passionem  humanum  genus 
salvare  decreverat.  Dicitur  autem  Deus 
universorum,  specialiter  «  Dominus  Deus 
Israel  »,  id  est  Israeliticee  plebis,  quoniam 
populus  ille  tunc  Deum  specialiter  coluit, 
et  legem  ac  alia  diversa  beneficia  ab  ipso 
accepit.  Christus  quoque  ad  redemptionem 
Judaeorum  se  specialiter  missum  asseruit, 
dicens  :  Non  sum  missus  nisi  ad  oves  quse 
perierunt  domus  Israel.  Verumtamen  in 
hoc  versu  potest  per  plebem  Christi  intel- 
ligi  tota  plebs  electorum,  quse  est  populus 
Dei  per  prsedestinationem  aeternam  :  imo 
et  homines  universi,  qui  sunt  populus 
Christi  per  creationem,  et  pro  quibus  om- 
nibus  ipse  satisfecit,  eosque  redemit  suffi- 
cienter  et  quantum  in  ipso  fuit.  Itaque  in 
principio  cantici  hujus  Zacharias  gratias 
refert  Deo  Dei  Filio  pro  incarnatione  et 
passione  ipsius,  et  pro  generali  liberatione 
generis  humani  facta  per  ipsum. 


Matth.  XV. 
24. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   ANGELICA   VITA   ET   MIRABILI   CONCEPTIONE    S.  JOANNIS   BAPTISTiE. 


Matth.xi 
10. 


ECCE  ego  mitto  angelum  meum,etprce- 
parabit  viam  ante  faciem  meam.  Ma- 
lach.  III,  1. 

Ista  sunt  verba  Christi,  veri  et  incarnati 
Dei.  In  quibus  duo  de  B.  Joanne  Baptista 
tanguntur.Primum  est,dignitas  ejus,quum 
dicitur,«mitto  angelum  meum».  Secundum 
est,ejus  officium,quum  subditur,«et  prse- 
parabit  viam  ante  faciem  meam  ».  Itaque 
sanctissimus  iste  Christi  prsecursor,  ange- 


D  lus  nuncupatur,  quia  angelicam  vitam  du- 
xit  in  terris.Nam  ab  exordio  pueritiae  suae, 
solus  soli  Deo  vacavit  in  eremo,  in  qua 
die  ac  nocte  intentus  fuit  supra  humanas 
vires  summo  et  incommutabili  bono,  Deo 
sublimi  et  benedicto,  ipsum  sincerissime 
contemplando,  ardentissime  diligendo,  de- 
votissime  collaudando,  affectuosissime  ex- 
orando.  Haec  fuit  vita  et  occupatio  ac  dele- 
ctatio  ejus  die  ac  nocte.  Porro  de  cibo  et 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTISTiE. 


SERMO   SECUNDUS 


193 


potii  modicissimum  qiiid  accepit,  nec  ci-  A 
biim  et  poliim  sumcndo  a  Dei  laude   et 
oratione  cessavit ;  nec  ita  somno  fuit  op- 
pressus,quin  in  ipso  mens  ejus  frequenter 
intenderet  Deo,ita  quod  dicerc  potuit  illud 

Can^v,  2.  Canticorum  :  Ego  dormio,  et  cor  meum 
vigilat.  Ktenim  quia  purissimam  habuit 
inentem,  omni  humiiitale,  virtute,  pieta- 
te  ceterisque  virtutibus  secundum  supre- 
mum  earum  gradum  repletam,  ffiternus 
Sol  sapientiae,  Deus  omnipotens  ac  libera- 
lissimus,  fons  totius  bonitatis  ac  gratiae, 
indesinentcr  ac  copiosissime  splendiiit  ei,  B 
illuminavit  inflammavitque  eum,  et  suo- 
rum  infusionibus  luminum  tenuit  eum  in 
se  erectum.  Sicque  quotidie  ineffabiliter 
crevit  in  omni  gratia,  virtute  ac  dono  Spi- 
ritus  Sancti,in  splendore  contemplationis, 
in  fervore  sancti  amoris,  in  vigore  stabili- 
tatis  internae  in  Deo.  0  excellentissimum 
ac  pra3clarissimum   virum,  o   deificatum 

Deiit.swM,  cceliformemque  hominem,o  amantissimum 
Dei,  in  quo  Deus  ipse  quasi  in  thalamo 
requievit  die  ac  nocte,  et  tanquam  in 
throno !  C 

Praeterea,  ut  sanctitatem  et  excellentiam 
gloriosissimi  Joannis  Baptistse  fundamenta- 
liter  agnoscamus,  recitare  oportet  quid  de 
eo  sanctus  evangelista  Lucas  testetur.  Ita- 
que  S.  Lucas  evangelium  suum  a  sacratis- 
simo  isto  incepit  Joanne,  eo  quod  ipse  fuit 
praecursor  Christi,  et  quia  ex  his  quae  de 
Joanne  leguntur,  fides  christiana  non  pa- 
rum  corroboratur,ea  quoque  quae  de  Chri- 
sto  creduntur,  credibiliora  redduntur.  In 
primis  igitur  Lucas  describit,  quando  et 
qualiter  Joannes  Baptista  fuit  conceptus,  D 

Luc.  1, 5-7.  dicens,  quod  in  diebus  Herodis  senioris 
Mauh.u,et  Ascalonitae,  qui  pueros  trucidavit,  fuit 
inter  Judaeos  sacerdos  nomine  Zacharias, 
habens  uxorem  dictam  Elisabeth.  Erant- 
que  ambo  justi  ac  virtuosi  coram  Altissi- 
mo,  ambulantes  in  universis  Dei  praece- 
ptis,  et  irreprehensibiliter  inter  homines 
conversantes  ;  nec  tamen  habebant  ali- 
quam  prolem  :  cujus  una  exstitit  ratio, 
quia  Elisabeth  ex  sua  naturali  dispositione 
fuerat  infecunda.  Aliam  quoque   causam 


16. 


ponit  Evangelista,  quoniam  ambo  senes 
fuerunt.  Verumtamen  ex  divina  praeordi- 
nationc  contigit  ita  :  quoniam  decentissi- 
mum  fuit  ut  praecursor  Christi  supernatu- 
ralitcr  ex  virgine  nati,  supernaturaliter 
nasceretur  ex  femina  sterili,  imo  ex  pa- 
rentibus  quorum  uterque  fuit  ad  prolifi- 
candum  naturaliter  tunc  ineptus,  quando 
ex  eis  est  procreatus. 

Insuper  docet  Lucas  evangeIista,quod  eo  Lhc. i,s-ii. 
die  quo  Zacharias  sacerdos  ministravit  in 
templo,  et  stetit  coram  altari,  ponens  in- 
censum,videlicet  sacrificium  sic  vocatum, 
super  altarc,  apparuit  ei  archangelus  Ga- 
briel,  stans  ad  dexteram  partem  altaris. 
Omnis  autem  multitudo  populi  stetit  extra, 
in  atrio  templi  orans.  Zacharias  vero  re- 
pente  et  improvise  adspiciens  angelum  in 
specie  humana  valde  praeclara  ac  splendi- 
da  apparentem,  turbatus  est  atque  perter- 
ritus  :  quoniam  naturale  est  fragilitati  hu- 
manse  ex  talibus  superiorum  ac  coelestium 
spirituum  visionibus  conturbari  ac  formi- 
dare.  Sed  angeli  sancti  hominibus  appa- 
rentes,  statim  confortant  ac  consolantur 
eos  quos  vident  ex  sua  apparitione  turba- 
tos  ac  tremefactos ;  daemones  vero  in  spe- 
cie  angelorum  aliquando,  Deo  permittente, 
apparentes  hominibus,  non  eos  conso- 
lantur  ac  roborant,  sed  magis  ac  magis 
perturbant.  Et  per  hoc  inter  angelum  bo- 
num  et  malum  docent  sancti  Patres  esse 
discernendum.  Hinc  Gabriel  dixit  ad  Za- 
chariam  :  Ne  timeas,  Zacharia,  exaudita 
est  deprecatio  tua,  qua  nunc  pro  Christi 
adventu,  et  interdum,  imo  et  saepe,  pro 
filio  obtinendo  exorasti.  Et  ecce  Elisabeth 
uxor  tua  senex  et  sterilis  per  naturam,  pa- 
riet  tibi  filium  per  Dei  gratiam  :  quem 
filium  vocabis  Joannem,  in  cujus  nativi- 
tate  vehementer  gaudebis  mente  et  corpo- 
re;  sed  et  alii  multi  in  ejus  nativitate 
gaudebunt,  et  tibi  ac  tuae  conjugi  congau- 
debunt. 

Deinde  Lucas  evangelista  describit  ma- 
gnitudinem  gratiae  S.  Joanni  collatae.  Nam 
angelus  dixit  ad  Zachariam  :  Filius  qui 
tibi  nascetur,  erit  coram  Domino  Deo  ma-   ibid.  i3. 


196 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTISTiE. 


SERMO   SECUNDUS 


Num.  yi,i, 
20. 


Lvc.  I,  16. 


Matth.  iii, 
1,2,5,6. 


Luc.  III,  10- 
14. 


Joann.  i, 
40  cl  seq. 

EccU. 

XLVIII,   1. 


Luc.  I,  1". 


gnus,  id  est  multum  virtuosus,  sanctus, 
sapiens  et  perfectus,  multisque  privilegiis 
ac  dignitatibus  decoratus,ita  quod  erit  exi- 
mius  tam  in  donis  gratiae  gratum  facientis 
quam  in  donis  gratiae  gratis  datse.  Nam 
ultra  praedicta,  erit  Christi  praecursor,  prse- 
co,  baptista,  paranymphus,  propheta  et 
prsedicator.  Vinum  et  siceram  non  bibet, 
intelligendo  per  siceram  omnem  potum 
inebriativum,  de  materia  quacumque  con- 
fectum.  Quid  igitur  bibit,  nisi  aquam  aut 
rorem?  Fuit  enim  nazaraeus  Dei,  id  est 
Deo  consecratus  per  omne  tempus  vitae 
suse  :  idcirco  a  vino  et  sicera  semper  abs- 
tinuit  juxta  legem.  Et  Spiritu  Sancto  re- 
plebitur  in  utero  matris  suae  :  idcirco  in 
utero  fuit  sanctificatus  et  confirmatus  in 
bono,  et  ipsis  virtutibus  ac  donis  Spiritus 
Sancti  excellenter  ornatus.  Et  multos  filio- 
rum  Israel  convertet  ad  Dominum  Deum 
patrum  suorum,  Deum  verum  et  unum  ac 
trinum.  Hinc  Matthseus  ait  :  In  diebus  illis 
venit  Joannes  Baptista  praedicans  in  de- 
serto  Judaese,  et  dicens  :  Pcenitentlam  agi- 
te,appropinquabit  enim  regnum  coelorum. 
Tunc  exibat  ad  eum  omnis  Jerosolyma,  et 
omnis  Judsea,  id  est  populus  Judseorum 
communiter,  et  omnis  regio  circa  Jor- 
danem,  et  baptizabantur  ab  eo  in  Jorda- 
ne,  confitentes  peccata  sua.  Sed  et  Lucas 
recitat  quemadmodum  audientes  prsedica- 
tionem  S.  Joannis  Baptistee,  corde  compun- 
cti,  interrogabant  eum  divisim,  videlicet 
turbse,  deinde  publicani,  deinceps  et  mili- 
tes.  Ex  quibus  ostenditur,  quod  valde  mul- 
tos  Judseos  convertit.  Multos  quoque  habe- 
bat  speciales  discipulos,  viros  virtutum  : 
quorum  nonnulli  ex  preedicatione  ipsius 
conjunxerunt  se  Christo,  et  facti  sunt  ejus 
aposloli,  inter  quos  fuerunt  (ut  legitur) 
Petrus,  Andreas,  Philippus,  etc.  Nec  mi- 
rum,  nam  verba  ejus  ardebant  ut  facula, 
et  ipse  fuit  ut  ignis  ;  sua  quoque  rigoro- 
sa  atque  sanctissima  vita,  praedicationem 
ipsius  fecit  efficacem,  authenticam,  fru- 
ctuosam. 

Deinceps  addit  Lucas  evangeiista,  Ga- 
brielis  verba  describens  :  Et  ipse  Joannes 


Luc.  I,  18. 


A  praecedet  ante  illum,  scilicet  Christum,  in 
spiritu  et  virtute  Eliae,  id  est,  in  tali  vir- 
tiite  et  gratia  prsecedet  primum  Christi 
adventum,  in  quali  secundum  ipsius  ad- 
ventum  prsecedet  Elias,  qui  cum  Enoch 
de  paradiso  egrediens,  praedicaturus  est 
contra  Antichristi  perfidiam,  et  fortiter  ei 
resistet.  Sic  ergo  Joannes  Christum  praece- 
det,  parare  (id  est,  ut  paret)  Domino  ple- 
bem  perfectam,  id  est,  auditores  suos  fa- 
ciat  multum  discretos  ac  virtuosos. 
Consequenter  Lucas  evangelista  describit 

B  incredulitatem  Zachariae,  et  justam  ejus 
ob  hoc  castigationem.  Et  dixit  Zacharias 
ad  angelum  :  Unde  hoc  sciam  ?  id  est,  quo 
signo  cognoscam  vera  esse  quse  dicis  de 
filio  nascituro  ?  Ego  enim  sum  senex,  et 
uxor  mea  processit  in  diebus  suis,ita  quod 
senes  ac  steriles  sumus.  Et  respondit  an- /iic/.  19,20 
gelus  ei  :  Ego  sum  Gabriel,  qui  adsto  ante 
Deum,  id  est,  vultum  Dei  clare  per  spe- 
ciem  incessanter  feliciterque  contemplor, 
et  quocumque  me  verto  aut  moveo,  nun- 
quam  a  Dei  vultu  immenso,  ubique  prae- 

C  sente,  avertor ;  qui  a  Deo  missus  sum  ad 
annuntiandum  hsec  omnia  tibi.  Et  ecce 
eris  tacens,  et  non  poteris  loqui  usque  in 
diem  quo  haec  fient,  videlicet  usque  ad 
diem  circumcisionis  pueri,  quando  (sicut 
prsedixi)  Joannes  vocabitur,  pro  eo  quod 
non  credidisti  verbis  meis,  quae  imple- 
buntur  in  tempore  suo.  Sicque  ob  incre- 
dulitatem  suam  Zacharias  loquela  privatus 
est,  accepitque  signum  a  Deo,  quamvis 
non  tale  quale  optavit.  Et  juste  in  lingua 
punitus  est,quia  loquendo  increduIe,Deum 

D  offendit.  Unde  in  libro  Sapientiae  scriptum 
est  :  Per  quae  quis  peccat,  per  haec  et  pu-  sap.x\.\i. 
nitur.  Privatus   est  ergo  loquela,  ut  qui 
discredendo  fuit  locutus,  tacendo  disceret 
esse  verbis  ccelestibus  credulus. 

Et  dum  haec  fierent,  plebs  exspectavit  luc. 
foris  Zachariam,  admirans  quod  tam  diu  ^^- 
ultra  solitum  mansit  in  templo.  Quumque 
egrederetur,  nec  posset  loqui  ad  eos,  co- 
gnoverunt  quod  visionem  divinam,  ccele- 
stem  aut  angelicam  habuisset  in  templo, 
praesertim  quia  et  admirabilem  alteratio- 


21- 


IN   FESTO   S.  JOANNIS    B.\I'TIST.E. 


SERMO   TERTIUS 


197 


nem  viderunl  in  facie  ejus  ae  gestibus. 
Innuebatque  iliis  signo  sensibili,  ut  essent 
contenti  atque  abirent.Quumque  Zacharias 
redisset  in  domum  suam,  uxor  ejus  con- 
cepit  ab  eo.  Quee  concepisse  se  sentiens, 
occultavit  se  mensibus  sex,  quia  erubuit 
quod  in  senio  suo  concepit;  valde  tamen 
gaudebat  de  conceptu  tam  miraculoso. 

Amplius,  sicut  dicunt  doctores,  S.  Joan- 

nes  conceptus  est  mense  Septembri,  octa- 

vo  calendas  Octobris,  luna  undecima,  in 

sequinoctio   autumnali  ;   atque   in    mense 

Luc.  1, 20  sexto  a  conceptione  B.  Joannis,  missus  est 

*-"'  ^*"''-       angelus  Gabriel  ad  Virginem  gloriosam,ad 

annuntiandum  Christi  conceptionem  in  ea. 

Quffi  protinus  tunc  concepit,  moxque  per- 

rexit   ad   cognatam  suam  sanctam  Elisa- 

beth,et  mansit  cum  ea  per  menses  tres,vi- 

delicet  quousque  Joannes  est  natus,  quem 

(ut  in  libro  Justorum  habetur)  ipsa  primo 

levavit.  Itaque  post  tres  menses  illos  Elisa- 

beth  peperit  S.  Joannem  :  quemadmodum 

in  expositione   praecedentis   evangelii  est 

narratum.  Ideo  textus  evangelii  hodierni 

cum  expositione  sua  continuandus  et  an- 

iiud.biei  nectendus  est  huic  sermoni,  videlicet  qua- 

seq.  liter  Elisabeth  peperit.  Quo  facto,  conve- 


A  nerunt  ad  eum  propinqui  et  vicini  ipsius, 
etc,  sicut  in  Evangelio  continetur.  Quibus 
omnibus  addit  Lucas  evangelista  :  Puer  i«c.  i,  so. 
autem  Joannes  crescebat  et  confortabatur 
spiritu,  ita  quod  spiritus  seu  anima  ejus 
conforlabatur  iri  Spiritu  Sancto  per  virtu- 
tes  et  dona  ipsius.  Eratque  in  deserto 
usque  ad  diem  ostensionis  suse  ad  Israel, 
id  est,  quousque  Deus  ei  preecepit  ire  ad 
filios  Israel  ad  praedicandum  Christi  ad- 
ventum,  atque  ad  praeparandum  Domino 
Christo  viam. 

B  Ecce  haec  est  praesentis  solennitatis  hi- 
storia,ex  qua  diiigenter  consideranti  patet 
admiranda  gloriosi  Praecursoris  excellen- 
tia,  de  qua  in  sequenti  sermone  magis 
dicetur.  Valdeque  decuit  tanta  mirabilia 
fieri  circa  nativitatem  Joannis,  ut  per  hoc 
praedicatio  ac  testificatio  ejus  de  Christo, 
credibilior  fieret  et  magis  authentica.  Ita- 
que  tam  beatissimi  viri  et  sanctissimi  pa- 
tris  nostri  gratiam  et  virtutes  miremur  ac 
imitemur,  et  vanam  Isetitiam  ac  vitia  car- 
nis,  omnemque   iniquitatem   vitemus,  et 

C  solo  spirituali  gaudio  gaudeamus  in  Domi- 
no,  virtuosis  insistentcs  operibus,  ad  glo- 
riam  Omnipotentis. 


SERMO   TERTIUS 


DE   PR^CONIIS    EXCELLENTIISQUE   S.  JOANNIS   BAPTISTiE. 


r 


NTER   natos   mulieruni  non  surrexit 

uiajor  Joanne  Baptista.  Matth.  xi,  11. 

Sicut    Matthseus    evangelista    pra^tacto 

scribit  capitulo,  quum  sacratissimus  Joan- 

nes  Baptista  ab  Herode  fuisset  incarcera- 

Matth.w,  tus,  et  duos  ex  discipulis  suis  misisset  ad 

"  ■*■         Christum,  ut  interrogarent  eum,  Tu  es  qui 

venturus  es,  an  alium  exspectamus?  ipse 

ibid.--\\.  Dominus  noster  Jesus  Christus  post  reces- 

sum  discipulorum  illorum  coepit  glorio- 

sum  Joannem  commendare  coram  plebe 

in  multis,  et  tandem  laudes  ipsius  brevi 


D  testimonio  comprehendens,  disseruit:  «In- 
ter  natos  mulierum  non  surrexit  major  Jo- 
anne  Baptista  ».  Quod  testimonium  verbis 
brevissimum,  sententiis  est  immensum. 
Quis  enim  exprimere  queat,  quanta  se- 
quuntur  de  excellentia  S.Joannis  ex  verbo 
isto?Si  enim  inter  natos  mulierum  non 
surrexit  major  Joanne  Baptista,  ergo  nec 
Abraham  Dei  amicus,  nec  Moyses  legisla-  /j.xli,8. 
tor,  qui  quotidie  ore  ad  os  loquebatur  cum  iVMm.xn.s. 
angelo,  et  clare,  non  per  senigmata.  vidit 
Deum,  nec  David  vir  secundum  cor  Dei,  Ac<j{m,22. 


198 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTIST^.   —   SERMO   TERTIUS 


iVBey.il,  neque  Elias  in  paradisum  translatus,  ma- 
'*•  jor  fuit  Joanne  Baptista.  0  quantum  priB- 

conium  ore  infallibilis  Veritatis  prolatum! 
Sed  nunc  laudes  et  excellentiae  magni 
Joannis  particularius  sunt  tangendae.  Porro 
de  hac  re  devotissimus  Joannis  amator 
B.  Bernardus  sermonem  composuit  ele- 
gantem,  decem  excellentias  seu  lionores 
Joannis  sanctissimi  ponens,  quas  breviter 
tangere,  et  alias  superaddere  volo. 

Prima  ejus  excellentia  est,  gloriosa  an- 

z,«c.  I,  11  nuntiatio  ejus,  quia  eodem  angelo  quo 
eiseqi'  '^  Virgini  annuntiata  est  incarnatio  Filii  Dei, 
annuntiata  est  Zacharise  Joannis  conceptio : 
quae  etiam  annuntiata  est  in  templo.quum 
Christi  incarnatio  annuntiata  credatur  in 
thalamo. 

Secunda  excellentia  S.  Joannis  est,  san- 
ctificatio  ejus  in  utero  :  quod  in  Scripturis 

Jbid.  15;  canonicis  non  legitur  nisi  de  Joanne  Ba- 
■  '  ■  ptista  ac  Jeremia ;  quanquam  de  Virgine 
gloriosa  nullum  sit  dubium  quin  etiam 
prse  Joanne  repleta  sit  Spiritu  Sancto  in 
susB  utero  genitricis.  De  hac  re  jam  supra 
dicta  sunt  multa. 

Tertia  excellentia  ejus  est,  exsultatio 
sua  in  ventre  matris  :  quod  de  nullo  San- 
ctorum  in  Scripturis  invenitur  divinis, 
praeterquam  de  Joanne  ;  quanquam  de 
Christo  sit  certum  quod  anima  ejus  a  pri- 
mo  suffi  creationis  momento  quo  unita  est 
Verbo  seterno,  viderit  Deum  per  speciem, 
et  in  gaudio  beatificse  fruitionis  incessabi- 
liter  fuerit.  Joannes  vero  in  utero  tam  mi- 
raculose  et  copiose  illuminatus  est  a  Spi- 
ritu  Sancto,  quod  intellectualiter  cognovit 
Dei  Unigenitum  esse  jam  incarnatum,  at- 
que  in  utero  virginis  Marise  vere  prsesen- 
tem.  Idcirco  ex  apprehensione  seu  cogni- 
tione  tam  ineffabilis  boni,vehementissime 
est  gavisus,quemadmodum  Evangelista  re- 

Luc.  1,41.  fert,  dicendo,  Ut  audivit  salutationem  Ma- 
rise  Elisabeth,  exsultavit  in  gaudio  infans 
in  utero  ejus  :  ita  quod  prse  abundantia 
gaudii  sua;  mentis,  facta  est  redundantia 
Iffititi»  in  corpus  ipsius,  sic  quod  Joannes 
in  ventre  matris  etiam  corporali  quadam 
motione  et  inclinatione  reverentiam  Regi 


A  altissimo  Jesu  Christo  exhibuit,  sicut  et 

postinodum  in   Baptismo.  Hinc   imperita  Matth.w, 

1  •     •  •     1-     14 

et  contemnenda  est  eorum  opinio  qui  di- 
cunt,  Joannem  in  utero  non  veraciter  esse 
gavisum  et  usu  rationis  dotatum,  sed  per 
modum  exsultantis  solum  se  habuisse.Hoc 
namque  evangelicae  Scripturse  non  satis 
concordat,  et  dictis  sanctorum  patrum 
Ambrosii,  Augustini,  Maximi  quoque  epi- 
scopi,  Beda3  et  Bernardi  aperte  contra- 
riatur. 

Quarta  excellentia  ejus  est,  gaudium  in 

B  sua  nativitate,  in  qua  parentes  ejus  et  alii  Zuc.  i,  i4, 
multi  magnifice  sunt  gavisi.  Et  recte  Deus  ^*" 
sic  ordinavit,  quoniam  sine  peccato  est 
natus.  Ideo  ejus  nativitatem  Ecclesia  cele- 
brat.  Hinc  in  solennitate  hac  Christifideles 
singulariter  gaudere  deberent,  gaudio  uti- 
que  spirituali.  Sed  heu,  quanta  est  perver- 
sitas  nostra,  quanta  est  abusio  hujus  sae- 
culi  nequam  !  Nam  orania  pervertuntur, 
et  in  festo  isto  quo  omne  carnale  gaudium 
specialiter  est  spernendum,  et  spiritiiali 
jucunditate   in  sanctis  operibus  insisten- 

C  dum,  miserrimi  homines  magis  et  prae 
solito  ad  carnales  consolationes,  vanitates 
insaniasque  convertuntur,  conviviis,  pota- 
tionibus,  loquacitatibus,  Jocis,  risibus  et 
choreis  vacantes.  Nec  ad  ista  sufficit  eis 
dies  tam  longa,  imo  noctem  quoque  magna 
ex  parte  damnabiliter  consumunt  in  istis. 
Sic,  0  miseri  et  perversi,  beatissimum  om- 
nium  Ghristianorum  patronum  honoratis 
Joannem,  faciendo  omnia  ista  quse  ei  tam 
maxime  displicent,  spiritualeque  gaudium 
in  carnale  vertentes?  —  Denique, sicut  Ber- 

D  nardus  in  quodam  tangit  sermone,  etiam 
paganis,id  est  Sarracenis,gaudiosa  est  ista 
solennitas.  Nam  S.  Joannem  tenent  pro 
viro  sanctissimo  et  magno  Propheta.  Unde 
in  AIcorano,id  est  libro  legis  eorum,quam 
Mahometus  infelix  et  pseudopropheta  con- 
tulit,  multa  de  Joanne  sublimia  sunt  con- 
scripta.  Siquidem  quinto  Alcorani  capitulo 
dicitur  :  Zacharise  Deum  deprecanti  ut  sibi 
filium  gratum  honorificumque  tribueret, 
quum  orationes  ante  altare  funderet  co- 
ram  Deo,  angeli  responderunt  :  Deus  tuje 


IN    FESTO    S.  JOANNMS   BAPTIST/E.   —   SEllMO   TERTIUS 


199 


petitioni  satisfaciens,  opliinoque  nuntio  te  A 
laptilicans,  riiium  tibi  promittit  Joaimem 
confirmantem  verbum.  Et  erit  vir  bonus, 
ac  virgo  perseverans.  Nunc  ergo,  o  Christi- 
fideles,  in  virtuosis  actibus  spiritualiquc 
gaudio  inde  prodeunte,  celebremus  pra- 
clarissimi  nativitatem  Joannis. 

Quinta  excelientia  ejus  est,  singularitas 
in  conversatione,  quia  sub  teneris  suse  in- 
fantiic   annis,  hominum  fugit  adspectus, 

/,Mc.  1, 80.  parentes  et  omnia  dereliquit,  eremum  in- 
trans,  et  ibi  in  montibus  et  speluncis  ca- 
vernisque  terra)  ct  vallibus  degens,solique  B 
Deo  purissima  et  affecluosissima  mentc 
vacans.  Corpus  quoque  suum  quamvis  im- 
maculatum    et  sanctum,  rigide  tractavit, 

iifa«/i.iii,  vestimentum  gerens  de  pilis  camelorum, 

*■  et   zonam    pelliceam   circa   lumbos.   Hoc 

indumentum  ejus  unum  et  unicum  fuit 
hieme  et  a?state.  Esca  autem  ipsius  erat 
locusta  et  mel  silvestre.  Quid  inter  haec 
facimus,  et  quid  ad  ista  dicemus,  qui  cor- 
pora  nostra  quge  tot  vitiis  servierunt,  deli- 
cate  tractamus,  gulose  implemus,  curiose 
vestimus,  imo  et  molliter  atque  super-  C 
flue  ea  induimus,  obscenis  quoque  volu- 
ptatibus  ipsa  polluimus,  peccatis  peccata 
adjicientes,  quum  tamen  dicat  Apostolus, 

Caiat.  V,  Qui  autem  sunt  Christi,  carnem  suam  cru- 
cifixerunt  cum  vitiis  et  concupiscentiis  ? 
Emendemus  igitur  vitam,  et  S.  Joannis 
sequentes  vestigia,  corpus  nostrum  subji- 
ciamus  recta3  rationis  judicio,rationemque 
Deo,  ut  juxta  divinse  legis  pra)cepta  con- 
versemur  in  omnibus. 

Sexta  excellentia  ejus  est,  novitas  suse 
praedicationis,  quoniam  nullus  Sanctorum  D 
ante  eum    manifeste   pradicavit   regnum 
coelorum    coelestisque    regni    felicitatem. 

Matth.M,  Sed  ipse  primus  omnium  dixit  :  Poeniten- 
tiam  agite,  appropinquabit  enim  regnum 


•ii 


coelorum.  Hinc  in  Evangelio  ait  Salvator 


Ibid.\i,\.i 
Z,i(f.xvi,l6 


Propheta)  et  lex  usque  ad  Joannem  ;  ex- 
inde  regnum  ccelorum  annuntiatur. 

Septima  excellentia  ejus  est,  quod  Chri- 

stum   Dominum  universorum  meruit  ba- 

ptizare,  baptizavitque  illum  qui  solus  ba- 

-Va/c.  1,8.  ptizat  in  Spiritu  Sancto,  et  a  quo  puritas 


omnis  descendit.  Et  hoc  fecit  sacer  Joan- 

nes  cum  ineffabili  humilitate  et  obedien- 

tia  admiranda.  Siquidem  antequam  Chri- 

stus  ad  ejus  accessit  baptismum,confessus 

est  se  esse  indignum  ut  procumbens  sol- a/«'c.  i,  7. 

veret    corrigiam    calceamentorum    illius. 

Christo  quoque  veniente  ad  se,  admiratio- 

ne  et  horrore  concussus,  dixit  humillime  : 

Ego  a  te  debeo  baptizari,  et  tu  venis  ad  Maith.m, 

me?  Nihilo   minus  Christo  dicente,  Sine  /i„rf.  ,5. 

modo,  acquievit  et  obedivit. 

Octava  excellentia  ejus  est,  sublimitas 
revelationis  sibi  factae  de  supergloriosissi- 
ma  Trinitate,  qu<B  ei  in  Christi  baptizati- 
one  magis  evidenter  apparuit  quam  San- 
ctorum  alicui  ante  eum.  Tunc  namque 
vidit  Joannes  ccelos  apertos,  et  Spiritum  Joamn^u; 
Sanctum  in  specie  columbee  super  Chri-  le""?!  "' 
stum  descendere  ac  manere.  Audivit  et 
vocem  Patris,  dicentis:Hic  est  Filius  meus 
dilectus.  Quem  Dei  Unigenitum  felix  iste 
Joannes  tunc  contrectavit  ac  baptizavit. 

Nona  excellentia  ejus  est,  testimonium 
Veritatis,  quoniam  ipsemet  Christus  Deus 
et  homo,  contestatus  est  de  Joanne  :  Inter  Mattk.  xi, 
natos  mulierum  non  surrexit  major,  etc.  "' 

Decima  excellentia  ejus  est,  assertio 
inatris  Ecclesia?.  Nam  Roinana  Ecclesia 
omnium  Ecclesiarum  mater,  magistra  ac 
domina,  in  honorem  Joannis  Baptistae,  post 
Christi  nomen,  consecrata  est  et  signata. 

Insuper  possunt  et  aiise  excellentiee  .Jo- 
annis  beatissimi  assignari.  Prima,  quod 
sancti  Prophetee  de  ipso  tam  praeclare  lo- 
cuti  sunt ;  quia  de  ipso  ab  Isaia  est  pree- 
dictum  :  Vox  clamantis  in  deserto,  parate  /«.  xi,,  3. 
viam  Domini.  In  Malachia  quoque  :  Ecce  Maiach.m, 
ego  mitto  angelum  meuin,  et  prajparabit  *' 
viam  ante  faciem  meam.  Secunda  excel- 
lentia  ejus  est,  quod  de  nullo  Sanctorum 
tantum  scribunt  sancti  Evangelistee  in 
evangeliis  suis,  sicut  de  prteelecto  sanctis- 
simoque  Joanne,  Christo  excepto.  Tertia 
est,  spiritualitas  sui  amoris.  Nam  quamvis 
sciret  Deum  incarnatum  inter  homines 
conversari,  nunquam  tamen  corporaliter 
legitur  eum  accessisse.  In  quo  patet  quam 
spiritualis  fuit  ejus  dilectio.  Quarta   est, 


200  IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTIST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

gloriosum  ejus  martyrium,  imo  et  fortitu-  A  verterent  non  ipsum  Joannem  sed  Jesum 

Marc.  VI,  do  atque  eonstantia  ejus,  qua  nec  Herodi  esse  veraciter  Christum  seu  regem  Mes- 

seq.    pgpgpg}^^  jjgg  mortem  pro  Deo  et  sequitate  siam,  de  cujus  miraculis  Isaias  proplieta 

expavit.  Postremo,  vir  iste  sanctissimus,  praedixit :  Tunc  aperientur  oculi  caecorum,   /s.  xxw, 

virgo,  doctor  et  martyr  fuit  :  sicque  tribus  et  aures  surdorum  patebunt ;  tunc  saliet  ' 

Matih.x\,  aureolis  decoralur.  Fuit  item  propheta  et  sicut  cervus  claudus,  et  aperta  erit  lingua 

patriarcha,  imo  plus   quam  propheta,  et  mutorum.  Quse  omnia  atque  majora  vide- 

ibid.  10;  patriarcharum  finis  ac  vertex,  sed  et  Chri-  bant  a  Jesu  fieri  Nazareno. 
i»farc.i,2,3.  g^j  praecursor.  Et  certe  ab  ejus  laude  con-         Itaque  ex  consideratione  sanctitatis  ac 

digna  deficit  lingua  nostra.  —  Prseterea  in  rigorosse   conversationis   B.    Joannis   pro- 

Joanne  possumus  profundissimam  disposi-  vocemur  ad  maturitatem  in  moribus,  ad 

tionem  increatse  sapientise  Dei  advertere.  proprii  corporis  castigationem,  ad  zelum 

Nam  vir  iste  tam  sanctus,  cujus  exordia,  B  justitise,  ad  opera  pietatis,  ad  contempla- 

utpote  conceptio  atque  nativitas,  tot  mira-  tionem  coelestium,ad  ferventem  Dei  nostri 

bilibus  pr8efulserunt,ad  virilem  perductus  amorem,  ad  perseverandum  in  bonis,  ad 

Joann.  x,  setatem,  et  praedicans  ac  baptizans,  nullum  continuum  profectum  virtutum,  ut  omne 

'^'"  fecit  miraculum,  sicut  Joannes  evangelista  tempus  nostrum  fructuose  atque  salubriter 

manifeste  habet;  et  hoc  ideo,  ut  Judsei  ad-  expendamus.  Ad  laudem,  etc. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   AMICITIA   MUTUA   CHRISTI   ET   JOANNIS  ;    ET   QUAM   CONTEMNENDA   SIT, 
QUAMQUE    IMPEDI.\T   A   DEO   AMICITIA   MUNDANA. 


OUI  habet  sponsam,  sponsus  est ;  ami-  C  stum  Dei  Unigenitum,  Deum  verum  vera-^ 

cus  autem  sponsi,  qui  stat  et  audit  citer  incarnatum,non  spiritualiter  tantum, 

eum,gaudio  gaudet  propter  vocem  sponsi.  sed  corporaliter   quoque   videndo   et   au- 

Joann.  iii,  29.  diendo,    ejus    eminentiam    considerando, 

Ista  sunt  verba  electissimi  et  sacratissi-  prsesertim    dum   eum    baptizavit,   gaudio 

mi  Joannis  Baptista?  de  Christo,  qui  solus  gaudebat  propter  Christi  pr»sentiam,  lo- 

est  propriissime  sponsus  Ecclesise  atque  qnelam  et  gloriam  :  quia  tunc  Christi  ma- 

cujuslibet  animse  virtuosa?.  Quumque  Jo-  jestas  fuit  Joanni  gloriosissime  manifesta- 

annes  propter  varias  et  prseclaras  excel-  ta.  Nam  vidit  Spiritum  Sanctum  in  forma  Joann.\,ii; 

lentias  suas  a  Judseis  Christus  existimare-  columbse   super   Christum   descendentem  ^^"'"'- '"' 

tur  et  Sponsus,  fassus  est  esse  se  amicum  et  in  eo  manentem.  Audivit  quoque  vocem 

Sponsi  istius,non  Sponsum.  Denique,sicut  Patris  desuper  intonantem  :  Hic  est  Filius 

in  exterioribus,  sponsi  amicus  sponso  con-  D  meus  dilectus.  Fuit  ergo  benedictissimus 

gratulatur,  ejusque  vultum  intuendo,  elo-  iste  Joannes  Christi  amicus,  non  qualiter- 

quia  audiendo,  prosperitatem  et  jucundi-  cumque,  sed  excellenter  ac  intime  valde. 

tatem  pensando  Isetatur ;  sic   coelestis  et  Universis   quippe   fidelibus  asserit  Chri-  j^  ^^^^  ^^. 

divinissimus   isle  Joannes  Baptista  Chri-  stus  :  Vos  amici  mei  estis,  si  feceritis  ea  w. 


IN   FESTO    S.  JOAMSIS   BAPTIST/E.   —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   QUAllTLS 


201 


qiise  ego  praocipio  vobis.  Et  certe  non  so- 

lum  amicus,  imo  et  lilius  Dei  rite  vocatur 

quicumquc  prseccptum  caritatis  secundum 

Chrisli  doclrinam  adimplens  :  non  solum 

Deum  tofo  diligens  corde  et  amicos  sicut 

Afaiih.wu,  se   ipsum,  sed  inimicos   etiam  sinceriler 

4^;    '  '  ^'  amans,  et  benefaciens  odientibus  se,  pro 

persequentibus  quoque  et  calumniantibus 

se  exorans.  Attamen  qui  evangelica  Salva- 

toris    observant    pra^cepta,   altiori    modo 

Joann.w,  amici  ejus  vocantur  :  quibus  testatur,  Jam 

'^'  non  dicam  vos  servos,  sed  amicos.  Porro 

sanctissimus  iste  Joannes  excellentissimo 

modo  fuit  Christi  amicus,  qui  et  evange- 

licis  nondum  propalatis  consiliis,  eadem 

sublimissime  adimplevit,  non  solum  mo- 

/,»f.  1, 80.  nasticam,  sed  et  eremiticam  ac  anachore- 

ticam  ducens  in  terris  vitam,  vitam  plane 

angelicam   et  coeiestem,  supernaturalem, 

admirabilem,  ineffabili  modo  divinam. 

Deinceps  diligentius  jam  pensemus,  cur 
Joannes  dicatur  Christi  amicus.  Et  hoc  per 
excelientiam   grandem.    Etenim   sicut   in 
veteri   Testamento   reges  Israel   leguntur 
habuisse  singuli  amicum,  quemadmodum 
UReg.wi,  Chusai  Arachites  amicus  exstitit  David  re- 
ulfl    IV  8'^'^*^  filius  Nathan,Salomonis;sic  Christus 
5.  Dei  electus,verus  et  summus  Rex,amicum 

habere  in  terra  elegit  ac  voluit  fidelissi- 
mum  Joannem  Baptistam.  Denique  amico- 
rum  est  eadem  velle  et  nolle,  sincera,  spe- 
ciali  ac  fervida  dilectione  mutuo  affici,  ita 
ut  unus  cupiat  et  procuret  bonum  alte- 
rius,  non  proprii  intuitu  commodi  aut 
honoris,  sed  ex  pura  amicitia  propter 
ipsum  amicum,  ut  bene  sit  ei ;  item  sua 
secreta  sibi  invicem  communicare,  liben- 
ter  et  jucunde  convivere,se  ipsos  sibi  mu- 
tuo  impertiri,  atque  pro  invicem  pati, 
dum  causa  expostulat.  Propter  hai^c  omnia 
fuit  gloriosissimus  sanctissimusque  Joan- 
nes  Baptista  excellentissimus  Christi  ami- 
cus:quia  a  Christi  voluntate  nunquam  fuit 
per  mortale  peccatum  discordans.  In  venia- 
libus  quoque  tam  raro  ac  parum  deliquit, 
quod  post  Christum  et  ejus  virgineam  Ge- 
nitricem,  nunquam  in  hoc  puriorem  ha- 
buit  ncc  majorem.   Imo   ((uantum   capax 


A  fuit  natura  humana,  immunis  fuisse  vide- 
tur  ab  omni  veniali  culpa,  citra  omnimo- 
dam  prwservationem  a  culpa  omni  qua- 
cumque.  Ad  omnia  etiam  Christo  placentia, 
ad  omnia  sancta,  justa,  pia,  honesta,  tam 
ardentissime  ac  instantissime  afficiebatur, 
omnia  quoque  Christo  displicentia,  omnia 
fceda  et  prava  tam  vehementissime  et  in- 
cessabiliter  abhorrebat,  quod  verissime 
fuit  cum  Christo  eadem  volens,  et  maxi- 
mus  ferventissimusque  ipsius  amicus  : 
praesertim  quia  et  venialia  sua,  si  forsitan 

B  minutissima  aliqua  aliquando  incidit,  ita 
quotidie  doluit,  flevit,  satisfecit  et  se  affli- 
xil,  quasi  magna  incidisset  peccata. 

Insuper  Christus  et  Joannes  mutuo  affi- 
ciebantur  sincerissima,  specialissiraa  et 
fervidissima  dilectione.  Et  quamvis  amor 
Christi  divinus  et  increatus,  non  dicatur 
proprie  affectivus  aut  affici,  tamen  de 
amore  Christi  creato,  infuso,  spirituali,  est 
certum,  propter  varias  causas  qusB  sunt 
rationes  et  incitamenta  amandi,puta  boni- 
tas,  similitudo,  propinquitas,  cognitio,  be- 

C  neficentia,  etc.  Virtus  autem  et  sanctitas, 
gratia  et  perfectio  in  Christo  et  Joanne 
sublimiter  prsefulserunt ;  et  mente  erant 
simillimi,  carne  quoque  propinqui,  et  se 
invicem  limpide  cognoscentes,  etiam  non-  zuc.  i,  n. 
dum  ex  utero  nati  materno.  Sed  et  maxi- 
ma  dona  a  Christo  suscepit  Joannes;  atque 
per  pra^dicationem  Joannis  innotuit  Chri- 
stus,  imo  honorificentiee  Christi  impende- 
bat  Joannes  viribus  totis  se  totum.  Quis 
ergo  queat  concipcre  quam  ardentissime 
amaverint  se  mutuo?  Quod  etiam  innote- 

D  scit  ex  hoc  quod  de  se  invicem  in  absentia 
tam  fidelissime  ac  reverentissime  loque- 
bantur,  et  unus  alium  tam  mirifice  extol- 
lebat,  laudabat  et  glorificabat.   Siquidem 
quum  Joannes  Christus  ab  hominibus  pu-  juann.i.io- 
taretur,perhibuit  se  indignum  solvere  cor-  ■'^'"''' '' '^' 
rigiam  calceamenti  ipsius,  et  dixit  :  Illum  joann.m, 
oportet  crescere,  me  autem  minui.  Quomo-  ^^- 
do  autem  Salvator  magis  commendare  Jo- 
annem  poterat  quam  dicendo,  Inter  natos  Maiih.\i, 
mulicrum  non  surrexit  major  Joanne  Ba-  "■ 
ptisla  ?  Sic   demum   Christus   et  Joannes 


202 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   BAPTIST^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


13 


invicem  cupiebant  et  procurabant  unus  A 
alterius  bonum  affectu  purissimo,  non  re- 
flexo.  Ad  hoc  quippe  tendebat  universa 
sanctissimi  Joannis  praedicatio,  baptizatio, 
labor  et  conversatio,  ut  Christus  ab  omni- 
bus  cognosceretur  ac  coleretur. 

Amplius,  Christus  et  Joannes  sua  secreta 
mutuo  communicaverunt :  quoniam  multa 
supernaturalia  et  secreta,  multa  saluberri- 
ma  ac  divina  Christus  revelavit  Joanni, 
tam  corporaliter  eum  affando  quam  spiri- 

Lm.  1,41.  tualiter  illustrando.  Siquidem  Joanni  non- 

dum  nato  patefecit  magnifice  suam  pree-  B 

Matih.  !ii,  sentiam;et  in  baptismo  dixit  ad  eum:Sine 
modo,  sic  enim  decet  nos  implere  omnem 
justitiam.  Tunc  et  superbeatissimae  Trini- 
tatis  mysterium  declaravit  Joanni,  et  quod 

ihxii.  II.  ipsemet  esset  qui  baptizaret  in  Spiritu 
Sancto,  potestatem  excellentiae  habens  in 
Baptismo.  Joannes  quoque  secretum  suum 

ihid.  14.  aperuit  SaIvatori,dicendo  :  Ego  a  te  debeo 
baptizari,  et  tu  venis  ad  me  ?  Spirilualiter 
vero  cor  suum  effudit  coram  Christi  dei- 
tate  indesinenter. 

Adhuc  autem,  Christus  et  Joannes  liben-  C 
ter  atquc  hilariter  convixerunt.  Et  tamen 
potest  quis  sciscitari,  quomodo  sit  hoc  ve- 
rum,  quum  Joannes  non  sit  Christum  se- 

Luc.  1, 80.  cutus,  imo  a  pueritia  in  solitudine  mansit. 
Et  respondendum,  quod  Joannes  tanquam 
vir  perfectissimus  et  spirituali  amore  ple- 
nissimus,  de  corporali  Christi  prsesentia 
non  curavit,  nec  aliquo  sensuali  affectu 
afficiebatur  ad  ipsum,  nec  corporaliter 
cum  ipso  appetiit  conversari,  sed  altiori 
diviniorique  modo  jugiter  ei  convixit,  et 
familiarissime  ac  dulcissime  fuit  ei  con-  D 
junctus,  spiritualiter  eum  contemplans, 
et  in  suae  divinitatis  prsesentia  se  ipsum 
incessanter  constituens,  coram  eo  deam- 

iii/jei/.  IX,  bulans,  sicut  David  ambulavit  coram  Do- 
mino,  imo  cum  ipso  perambulans,  quem- 

Ge«.v,22,  admodum  Enoch  cum  Deo  legitur  ambu- 
lasse.  Unde  et  ipsi  Apostoli  ad  corporalem 
Christi  prffisentiam  et  adspectum  taliter 
afficiebantur,  quod  per  hoc  a  plena  Spiri- 
tus  Sancti  infusione  impediebantur.  Pro- 
pter  quod  Veritas  summa  Christus  Domi- 


4. 


t\ 


nus  dixit  ad  eos  :  Si  non  abiero,  Paracletus  /oan«.xvi, 
non  veniet  ad  vos.  Ex  quibus  saluberrime  ^" 
edocemur  :  primo,  quam  parum  curandum 
sit  de  corporali  carorum  praesentia,  nisi 
forte  causa  necessaria  eam  requirat ;  se- 
cundo,  quam  vehementer  a  sanctse  et  spi- 
ritualis  dilectionis  puritate  perfecta  et 
perfectione,  affectio  impediat  sensualis, 
dum  et  affectio  ad  mundissimam  Christi 
humanitatem  aliqualiter  sensualis,  impe- 
divit  a  susceptione  plenaria  Spiritus  San- 
cti  Apostolos.  Hinc  inquietudo  et  impetus 
cordis  ad  exsistendum  corporaliter  cum 
dilecto,  signum  frequenter  est  magnae  im- 
perfectionis  et  sensualis  amoris.  Et  cur 
ad  extraneorum  seu  non  necessariorum 
afficimur  prsesentiam  hominum  ?  Quare 
non  sufficit  nobis  praesentia  superdulcissi- 
mi  Dei  ubique  preesentis  ?  Quid  per  multa 
diffundimur,quum  unum  sit  necessarium?  Luc.\..m. 
Hoc  igitur  unum  intra  nos  exsistens,  intus 
quaeramus,  in  intimo  cordis  nostri  intuea- 
mur,  amplectamur  ac  veneremur,  et  inde- 
fesse  custodiainus.  —  Adhuc  autem,  Chri- 
stus  et  Joannes  se  mutuo  impertiebantur, 
in  tantum  quod  unus  pro  alio  sustinuit 
mortem  :  Christus  pro  Joannis  redempti- 
one  et  salute,  Joannes  pro  justitise  defen- 
sione  et  Christi  honore. 

Studeamus  ergo  et  nos  sacratissimi  pa- 
tris  ac  principis  nostri  vestigia  imitando, 
esse  modis  prsetactis  amici  Christi,volendo 
per  omnia  quae  vult  ipse  aut  quse  ipse 
vult  nos  velle,  atque  nolendo  quse  displi- 
cent  ei.  Quidquid  ergo  virtuti,  quidquid 
honestati,quidquid  spirituali  profectui  aut 
divino  contrariatur  honori,  penitus  dete- 
stemur  ac  fugiamus  :  et  in  hoc  ipso  habe- 
amus  nos  ordinate,  ut  quanto  quid  gravi- 
oris  est  culp»,  seu  magis  contrarium  legi 
divinffi  aut  prseceptis  Ecclesia?,seu  statutis 
Ordinis  nostri  aut  voluntati  et  jussioni 
superiorum  nostrorum,  tanto  cordialius  ac 
cfficacius  illud  abhorreamus  ac  evitemus, 
ne  Scribis  assimilemur  ac  Pharisaeis,  qui- 
bus  loquitur  Dominus  :  Vae  vobis,  duces  Maiih. 
ca?ci,  excolantes  culicem,  camelum  autem  '''""'"  '"*" 
glutientes.  Nec  quis  intromittat  se  corri- 


IN    FESTO   S.  JOAISNIS    BAPTIST/E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


203 


pere  alium  in  levioribus  eulpis,nisi  primo  A 
in  gravioribus  corripial  et  emendet  se 
ipsum,  recordans  quod  Cliristus  efCatur  : 
Luc.\t,ii.  Hypocrita,  ejice  primuin  trabem  de  oculo 
tuo,  et  tunc  perspicies  ut  educas  festucam 
de  oculo  fratris.  Sed  hujus  oppositum 
agunt  nonnulii,  qui  de  parvis  vim  iaciuiit 
magnam,et  de  gravioribus  niiiii  aut  modi- 
ce  curant.  Proni  sunt  quoque  aiiorum  par- 
va  arguere,  et  se  ipsos  in  majoribus  pal- 
pare  peccatis,  nec  a3quanimiter  ferunt  si 
inde  corripiantur.  Quorum  excaecata  mens 
redeat  ad  se  ipsam,  seque  in  primis  do-  B 


ceat,  examinet,  increpet  et  castiget.  In- 
super,  cum  Joanne  sanctissimo  pure  et 
irreflexe  afficiamur  ad  Deum,  et  sui  ac- 
cendamur  zelo  honoris,ipsum  totis  viribus 
venerantes,  alios  quoque  toto  posse  indu- 
ceutes  ad  idem  ;  et  quod  verbis  obtinere 
non  possumus,  precibus  Deo  fusis  adipisci 
conemur.  Sed  et  Deo  convivere,  hoc  est, 
ei  uniri  et  occupari  in  ipso  atque  cum 
ipso,  eum  laudando,  orando,  meditando, 
contemplando  et  amorose  stringendo,  sit 
summa  delectatio  nostra.  Ad  mortem  quo- 
que  simus  pro  ipso  parati. 


SERMO  QUINTUS 


DE    SOLITUUINE   ET   COLLEGTIONE   SPIRITUS  ;   ET   QUAM    ILLUMINATUS   FUERIT   JOANNES, 

UTPOTE   SPIRITU   SANCTO   PLENUS. 


r 


JV  solitudine  loquar  ad  cor  cjus.  Osee 
II,  14. 

Sicut  in  statutis  Ordinis  fertur  Cartusi- 

ensis,  suavitates  psalmodiarum,  baptisma- 

ta  lacrimarum,  fervores  orationum,  subti- 

litates  meditationum,  excessus  contempla- 

tionum,  nulla  re  magis  quam  solitudine 

adjuvantur.  Ad  quod  insinuandum  Chri- 

stus,  cujus  mens  Deo  per  beatificam  vi- 

sionem  intenta,  nec  publico  impediri,  nec 

Matth.\\\:  solitudine  poterat  adjuvari,oraturus  ascen- 

"^"  dit    solus    in    montem.    Passione  quoque 

///iv/.  XXVI,  instante,  relictis  non  solum  undecim  pra'- 

■^" "'  ""''•  electis  ApostoIis,sed  et  tribus  sibi  familia- 

rioribus,    solus   oravit.    Philosoj^hi    etiam 

sunt  fassi,  quod  anima  quiescendo  fit  pru- 

dens.    Atque    de   sapientia   Ecclesiasticus 

Eccii.    scribit  :  Qui  minoratur  actu,  percipiet  il- 

xxxviii,  2a.  \.^^^    Denique  omnium  horiim    causa   est 

evidens.  Quum  enim  virtus  unita  sit  for- 

tior  quam    dispersa,  quanto  cor  hominis 

minus  cum  hominibus  occupatur,et  quan- 

to  minus  circa  exteriora  sollicitatur,  quan- 

to  minus  variis  speciebus  depingitur,  et 

quanto  minus  per  diversa  dividitur ;  tanto 


intentius,  stabilius,  ferventius  atque  per- 
C  fectius  potest  se  occupare  cum  Deo,  cum 
spiritualibus,  interioribus  ac  divinis.  Rur- 
sus,   quanto  quis  plenius   vitat    peccandi 
occasiones,  tanto  eminentius  vitat  pecca- 
ta  ;  et  quantovigilantius  se  applicat  Crea- 
tori,tanto  exuberantius  visitatur,illumina- 
tur  et  inflammatur  ab  eo,  quemadmodum 
in  Job  asseritur  :  Si  direxerit  homo   ad  jobwwi, 
Deum  cor  suum,  spiritum  illius  et  flatum  '*• 
ad  se  trahet.   Unde  et  Jacobus  apostolus 
monet  :  Appropinquate  Deo,  et  appropin- y«co6. iv,8. 
quabit  vobis.  Per  Zachariam  quoque  Deus 
D  horlatur  :  Convertimini  ad  me,  et  conver-  Zacii.1,3. 
tar  ad  vos. 

Porro  qui  in  solitudine  degit,  a  diversis 
et  maximis  peccandi  occasionibus  libera- 
tur  :  quia  nec  audit  nec  profert  verba  ina- 
nia,  nec  cum  hominibus  inordinate  se 
occupat,  habetque  fortes  ac  varias  incita- 
tiones  ad  bonum,  ad  devotionem,  ad  uni- 
oiiem  cum  Deo  ex  quieto  et  solitario  ioco, 
nec  ab  hominibus  perturbatur,  neque  ab 
eis  ad  vitia  trahitur.  Ipseque  locus  et  situs 
locorum,  vasta  deserti,  concava  vallium. 


204 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   BAPTIST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


cacumina  montium,  defossa  et  plana  ter-  A 
rarum,  admonent  solitarium  Creatori  in- 
tendere,  cum  illo  solo  se  occupare,omnem 
cordis  sui  affectum,  fidem  totamque  spem 
in  eo  dumtaxat  defigere,  atque  in  eo  so- 
lummodo  consolari  ac  delectari,  Omni- 
potcntis  quoque  majestatem,  sapientiam, 
bonitatem,  in  suis  speculari  effectibus, 
sicque  ad  ejus  contemplationem  sinceram 
et  anagogicam  elevari. 

Nunc  igitur  consideremus  pro  viribus, 
qualem  vitam  sacratissimus  iste  Joannes 
in  eremo  duxerit.  Certe  quo  majoris  erat  B 
capacitatis  et  aptitudinis  ad  influxus  dei- 
ficos,  ad  inundationes  supernas,ad  inflam- 
mationes  internas,  ad  irradiationes  Solis 
justitige,  ad  charismatum  susceptionem 
coelestium,  ad  unctiones  Spiritus  Sancti, 
ad  raptum  et  ecstasim ;  eo  Sol  sapientise, 
fons  infinitse  munificentiae,  Deus  opulen- 
tiae  illimitatge,dator  gratise  universa^.abun- 
dantius,  frequentius  liberaliusque  influxit, 
communicavit,  infudit,  largitus  est  ele- 
ctissimo  suo  Joanni.  Deus  etenim,  cujus 
natura  bonitas,  cujus  proprietas  pietas,  C 
cujus  liberalitas  est  immensa,  cujus  dile- 
ctio  summa,  cujus  opulentia  minorari  non 
valet,  comparatur  infinito  ac  liquidissimo 
elemento  quod  influit,  effluit,  superfluit 
et  supereffluit  universis ;  splendidissimo 
quoque  soli,qui  cunctis  sui  luminis  susce- 
ptivis  radios  copiose  infundit.Imo  certissi- 
me  Deus  glorise  infinitse  est  una  supersa- 
pientissima  mens,  una  supersplendidissima 
infinitaque  lux,  cujus  communicabilitas, 
liberalitas,  opulenlia,  omnipotentia,  pietas 
finem  non  habet,  mensuram  non  recipit,  D 
omnem  modum  transcendit,  et  paratior 
est  ad  dandum,  quam  ulla  creatura  ad 
capicnduin. 

Dcnique  quam  singularissime  ac  excel- 
lentissime,  quain  diligentissime  et  ferven- 
tissime  disposuerit  atque  aptaverit  se  glo- 
riosissimus  sanctissimusque  Joannes  ad 
hujus  aeternse  et  immensae  lucis  illumina- 
tiones  et  gratias,  ad  hujus  superaltissimac 
mentis  contemplationcs  ardentissimosque 
amores,ad  omnimodam  sui  cordis  transfor- 


mationem  in  Deum,  ex  Scripturis  demon- 
stratur  canonicis.  Primo,  quoniam  mansit 
in  innocentia  valde  prsecipua.  Secundo, 
quia  in  utero  matris  purgatus  fuit  ab  ori- 
ginali,  tanta  quoque  virtutum  perfectione 
et  gratia  decoratus  fuit,  quod  repletus  fer-  Luc.  i,  is, 
tur  Spiritu  Sancto  in  utero,  imo  et  usu 
rationis  cognitioneque  Christi  valde  mira- 
culose  prseventus.  Tertio,  quia  occasiones 
peccandi  perfectissime  devitavit.  Quarto, 
quoniam  adminieula  proficiendi  plenissi- 
me  apprehendit.  Quinto,  quia  officium  ad 
quod  divinitus  fuerat  preeelectus,  maxi- 
mam  perfectionem  exegit. 

Primo  itaque  istud  ostenditur  ex  ejus 
innocentia.  Homo  etenim  naturalem  habet 
dispositionera,aptitudinem,imo  et  inchoa- 
tionem  innatam  ad  sapientiam  ac  virtutes. 
Nam  et  habitus  habet  innatos  tam  specu- 
labilium  quam  agibilium,  qui  intellectus 
et  synderesis  appellantur.  Et  nisi  corrum- 
patur,  inficiatur  et  impediatur  haec  apti- 
tudo,  multum  confert  homini  ad  profe- 
ctum,  in  tantum  ut  etiam  ex  se  ipso  et 
lumine  naturali  multum  possit  proficere 
in  virtutibus  acquisitis,  ac  plurima  inve- 
nire.  Bonitas  quoque  complexionis  confert 
ad  profectum  non  parum.  Quum  itaque 
beatissimus  Joannes  innocentissimus  man- 
serit,  atque  egregise  indolis  et  bonae  com- 
plexionis  indubitanter  exstiterit,  certum 
est  quod  ex  hac  parte  summe  in  deserto 
profecerit,  concurrentibus  aliis  quae  tan- 
gentur. 

Secundo  ostenditur  idem  ex  plenitudine 
gratise  ac  virtutum  sibi  in  ventre  geni- 
tricis  infusa.Dum  enim  dona  gratise  excel- 
lenter  perficiunt  dona  naturse,  fit  homo 
aptissimus  ad  omnium  divinorum  incre- 
inenta  charismatum.  Iterum  constat,  quod 
sicut  unuin  vitium  sua  mole  ac  suo  deme- 
rito  trahit  ad  aliud,sic  una  virtus  et  gratia 
sua  sinceritate  ac  dignitate  disponit  et  tra- 
hit  ad  aliam.  Et  quanto  quis  perfectiori 
gratia  perornatur,  tanto  exuberantius  de- 
super  visitatur,  impletur  et  ungitur,  nisi 
per  negligentiam  suam  obicem  ponat.  et 
paulatim   cvacuetur.    Propter   quod   dixit 


IN    FESTO   S.  JOANNIS    BAPTIST.E.   —    AU   UELIGIOSOS  ;    SEHMO   QUINTUS 


20o 


ji/a«/(.xxv,  Salvator  :  Tlabcnti  dabitur,  et  abundabit. 
Quuin  itaquc  dignissiinus  iste  Joannes  fu- 
erit  Spiritu  Sancto  rcplctus  in  utero,  nec 
per  ncgligenliani  aliquam  plcnitudinem 
illaui  ininucrit,  patel  quod  ex  hac  partc 
suinme  et  ineffabiliter  profecerit  in  de- 
serto. 

Tertio  idem  probatur,  quoniam  occasi- 
ones  peccandi  perfectissime  evitavit :  quia 
nec  sanctitate  parcntum,  nec  plenitudine 
gratiiE  sibi  collata?,  nec  promissis  angeli- 
cis  ac  divinis  contentus,  mox  ut  infantia? 
annos  egressus  est,properavit  ad  eremum, 
ut  ab  omni  occupatione,  allocutione,  fami- 
liaritate,  societate,  retentione  humana  pe- 
nitus  absolutus,  soli  intenderet  Creatori ; 
divitias,  delicias  et  honores  vitae  pra^sentis 
tauquam  plurimarum  occasiones  culparum 
omnino  abjecit,  quum  esset  tam  famosi, 
divitis  ac  nobilis  filius  sacerdotis. 

Quarto  idem  ostenditur,  quoniam  admi- 
nicula  profectus  ac  sanctitatis  plenissime 
apprehendit.  Adminicula  enim  hujusmodi 
sunt  carnis  afflictio  et  paupertas,solitudo, 
silentium,  quies,  continentia,  et  ab  omni 
cura  terrena  libertas.  Ipse  autem  innocen- 
tissimum  et  sacratissimum  suum  corpus- 
culum  a  pueritia  ita  tractavit,  quasi  uni- 

/Aivy.111,4.  versa  commisisset  fiagitia.Siquidem  vestis 
ejus  fuit  asperrima,  utpote  pellis  cameli. 
Victus  etiam  nonne  tenuissimus  exstitit, 
puta  locusta?,  melque  silvestre  et  latex  ? 
Sed  et  lectus  ipsius  nonne  dura  et  nuda 
exstitit  humus  ?  Porro  silentium,  quies  et 
continentia,  in  summo  gradu  inerant  ei. 

Quinto  idem  ostenditur  ex  altitudine  sui 
officii,  quoniam  praeordinatus  erat  a  Deo 
ut  Christum  pra)curreret,  baptizaret,  os- 
tenderet,  notificarct;  inter  legem  et  Evan- 
gelium  mediaret,Judseos  ad  Christum  con- 
verteret,  et  prsedicator  esset  idoneus.  Ad 
qua3  digne  agenda,  decuit  eum  in  eremo 
summe  proficere,  et  in  omni  virtute  mira- 
bilem  eminenliam  obtinere,  ut  inter  viros 
esset  Christo  in  sanctitate  et  perfectione 
simillimus. 

Quis  ergo  nunc  queat  concipere,  excogi- 
tare  aut  fari,  qualiter  puer  iste  patriarcha- 


A  lis,  tam  gratiosus,  purus  ac  virtuosus,  tam 
fervens  et  zelo  justitijc  plenus,  tain  per- 
fectissimus,  diligcntissimus  ac  divinus,  se- 
dcns  in  medio  vaslissim»  cremi,  in  latitu- 
dine  horrendi  deserti,  quotidie,  imo  oinni 
hora  sffipissime,  desuper  implebatur  el 
supcrimplebatur;  quam  radiosissime  illu- 
minabatur,  quam  validissime  accendeba- 
tur,  quam  suavissime  ungebatur ;  quam 
profundissime,  supcrnaturaliter  ac  freqiien- 
ter  rapiebatur  in  Dcum,  et  absorbebatur 
in  divitias  gloriae  ejus;  quam  admirabiliter 

B  ac  valcnter  praeveniebatur,  et   inopinatis 
excessibus  ferebatur  in  principem  lumi- 
num,  in  Dominum  majestatis ;  quam  sua- 
vissime  conquievit  et  obdormivit  in  dile- 
cto  et  soporabatur  cor  ejus  in  eo,deficiens 
a  se  ipso,  ipseque  totus  abstrahebatur  a 
sensibus,  et  fluxit  in  universorum  fontale 
principium  ?  0  quam  excellenter  incerta  Ps.i,s. 
et  occulta  sapientise  suae  manifestavit  ei 
tunc  Deus,  quam  vehementer  in  medita-  Ps.  xxxvi.i, 
tione  salubri  exarsit  ignis  amoris  sui  in  ^* 
Domino!  0  quam  limpide  et  profunde  Dei- 

C  tatis  contemplabatur  abyssum,et  superex- 
altatse  Trinitatis  ingrediebatur  caliginem ! 
Quam  clare  atque  feliciter  intuebatur  ibi- 
dem  superessentialis  et  supergloriosissimae 
Trinitatis  mutuam  intuitionem  et  dilecti- 
onem,  mutuam  complacentiam  et  fruitio- 
nem,  emanationem  et  communicationem 
ad  intra,  superbeatissimam  et  aeternam 
consistentiam  ejus  ! 

Insuper,  haec  omnia  non  solum  inspici- 
enda  ac  recolenda,  sed  etiam  imitanda 
sunt  nobis.  Si  enim  ille  adhuc  puer  tam 

D  innocentissimus,  corpus  suum  sanctissi- 
mum  taliter  castigavit,  quid  nos  corpori 
nostro  sordidissimo,  omnium  vitiorum  in- 
strumento  effecto,  infectionibus  pleno,  fa- 
ccre  et  inferre  oportet?  Qualiter  illud  ca- 
stigare  necesse  est?Sed  heu,  quanta  est 
calamitas,  imperfectio,  imo  et  defectuosi- 
tas  noslra,  qui  corpori  nostro  deesse  nil 
patiinur,  qui  non  solum  sufficientia,  sed 
superflua  quoque  et  delicata  expetimus, 
et  nisi  saturati  ac  laute  refecti  fuerimus, 
murmuramus,  caput  dolemus,  cantare,  vi- 


206  IN  FESTO    S.  JOANNFS   BAPTIST.F..    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


gilare,Ordinisque  labores  ferre  non  possu- A  poris  operam  demus  sollicitam  ;  cellse  et 

mus  ;  nec  recordamur  qualiter  patres  et  solitudini  debitum  persolvamus,  fructuose 

prsedecessores    nostri    vixerunt,    qualiter  nos   habendo    ac    deiformiter    nos   occu- 

PhiiippAv,  omnia   in   confortante  eos  Domino  potu-  pando   ibidem,  orando,  psallendo,  medi- 

erunt  ?  Sed  resipiscamus  a  carnalitatibus,  tando,  contemplando,  ferventissime   dili- 

pusillanimitatibus  et  pigritiis  nostris,  ex-  gendo,   et    omnia    ordinate    agendo,   nec 

Bom.\ii,\.  hibeamusque  corpus  nostrum  hostiam  san-  unquam  tepescendo,  sed  quotidie  amplius 

ctam,  viventem,  Deo  placentem.  Silentio  exardescendo  in  istis.  Ad  laudem  et  glo- 

quoque,  quieti  castitatique  mentis  et  cor-  riam  Omnipotentis. 


SERMO  SEXTUS 


QUIBUS    PRiEEMINENTIIS   ENITUIT   JOANNES,   ET   QUOMODO   SILENTII   OBSERVATIONE 

IPSUM   DEBEAMUS   IMITARI. 


ECCB  ego    mitto    angelum   meum,    et  B  blicum,  coepitque  praedicare,  congregavit 

prcvparabit  viam  ante  faciem  mearn.  discipulos,  populum  baptizavit;  praedican- 

Malach.  iii,  1.  do,  baptizando,  testificando,  viam  Christo 

De  incomprehensibili  et  incircumscri-  paravit,  ad  ejus  notitiam  populum  indu- 

ptibili   superessentialique    Deo    scriptum  cendo,    atque   ut  ei  obedirent  hortando. 

^-ccii. xLiii,  est  in  Ecclesiastico  :  Quis  enarrabit  eum  Deinde  Regem  glorise   meruit   baptizare, 

sicuti  est  ab  initio?Hoc  et  de  amantissimo  Dominum   majestatis  meruit  contrectare, 

Dei  felicissimoque  isto  Joanne  possumus  viditque  coelos  apertos,  et  Spiritum  San- 

dicere.  Siquidem  quae  de  ipso  in  Scripturis  ctum  in  specie  columbae  super  Christum 

leguntur  canonicis  (de  quibus  possent,  lar-  descendere  ;  sed  et  Dei  Patris  a  ocem  me- 

giente  Domino,plurimi  sermones  facillime  ruit  tunc  audire,et  Unigenitum  Dei  huma- 

compilari),  sunt  singularia  et  excellentis-  natum  palpare,sicque  superbenedictse  Tri- 

sima  valde,  et  hoc  ab  initio  suee  annunti-  C  nitati  medius  esse,  atque  tam  evidentem 

ationis   usque  ad  finem  suse  felicissimae  de  ea  ostensionem  primus  accipere.Regem 

Luc.  1, 13  passionis.  Ab  angelo  Gabriele,  a  quo  et  demum   incestuosum  imperterrite  repre-  Marc.siM 

etsg^q''' "*^  Christus,   denuntiatus    est    nasciturus,    a  hendit,  et  pro  Deo  ac  justitia  carcerem  ** '^'^- 

sanctis  parentibus  natus  est,  a  matre  du-  et  mortem  victoriose  sustinuit. 

plici  sterilitate  impedita  conceptus  est,  in  Denique  dictus  est  angelus,nuntius  Ver- 

utero  purgatus   est  ab   originali   peccato  bi  8eterni,prseco  Judicis  summi,patriarcha 

atque    repletus   Spiritu   Sancto.   Nondum  eximius,  propheta  altissimus,  imo  amplius  Maith. 

natus,  Christi  novit  prsesentiam,  et  vehe-  quam  propheta  a  Christo  expressus,  do- ' 

menter  gavisus  est  super  eam.  In  inno-  ctor   el    praedicator  egregius,  victoriosis- 

centia  mansit;  usum  rationis  sortitus,  mox  simus    martyr,    purissimus    virgo,   mona- 

ibid.  80.   ingressus  est  eremum  ;  ibi  solitariam,  mo-  chorum  exordium,  eremitarum  exemplar, 

nasticam,  eremiticam,  anachoreticam  divi-  D  anachoretarum  magister,  forma  virtutum, 

nissimamque   vitam   duxit,   corpusculum  totius    perfectionis    exemplum,    splendor 

suum  sanctissimum   dirissime  castigavit.  Sanctorum,  excellentissimus  homo,  con- 

ibid.  .11,2  l^eindccirca  tricesimum  vitaj  sua)  annum,  sanguineus  Salvatoris,  amicus  Dei,  para- 

eiseq.       Deo  revclantc  ac  imperante,  venil  ad  pu-  nymphus  Sponsi  coelestis,  legis  Evangelii- 


9. 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   BAPTIST.E.    —   AD   RELiniOSOS  !    SER.MO   SEXTUS 


207 


qiie  horizon.  Quis  unqiiam  audivit  talem,  A 
aut  quis  conspcxit  ei  consimilcm?  Unus 
est  et  unicus  valde,  nec  habet  secundum, 
de  quo  non  immerito  aureum  ilhid  os 
S.  Joannes  Chrysostomus  est  locutus:Con- 
versatio  sacrosancti  Joannis  Baplista?  om- 
ninm  vitam  lecit  apparere  velut  culpabi- 
lem.  Quemadmodum  namque  si  videris 
albam  vestem,  dicis,  Satis  est  candida  ve- 
stis  ista ;  si  autem  eam  posueris  juxta  ni- 
vem,  incipit  tibi  sordida  apparere,  etiam 
si  sordida  non  sit :  sic  quantum  ad  compa- 
rationem  S.  Joannis,  omnis  pene  homo  vi-  B 
debatur  immundus. 

Porro  recte  per  onmia  dictus  est  ange- 
his,  qui  tam  angelicic  fuit  vitae  in  carne 
mortaii,  vitamque  coelestibus  civibus  pro- 
ximam  duxit.  Quid  enim  est  vita  angelico- 
rum  in  summo  coelo  spirituum,  nisi  in 
primis  vultui  Creatoris  indesinenter  per 
conlemplationem  purissimam  beatificam- 
que  intendere,8etern8e  et  infinit»  bonitatis 
amore  fervere,  increata  dulcedine  plene 
ad  libitum  frui,  in  summo  bono  immobi- 
litari,  cum  summa  reverentia  adsistere  C 
Deo,  promptissima  mente  obedire  ac  de- 
servire  Altissimo  ;  deinde  quse  Dei  sunt 
aliis  nuntiare,  inferiores  purgare,  illumi- 
nare,  perficere,  excedentes  quoque  argue- 
re,  et  homines  multipliciter  adjuvare  ad 
gratiam  ac  salutem  ?  Haec  omnia  gloriosis- 
simus  egit  Joannes  Baptista  in  prsesenti 
hac  vita.  Erat  quippe  seternse  Veritatis  con- 
tempiator  altissimus,  simplicissimae  Dei- 
tatis  inspector  prsecipuus,  adorandseque 
Trinitatis  speculator  sublimis ;  mysticam 
theologiam  fuit  summe  expertus,  nec  so-  D 
lum  pcr  similitudines  symbolicas,imo  per 
spirituales  similitudines,  et  ssepissime  per 
anagogicum  lumen  contemplabatur  omni- 
um  fontem  bonorum  superpulcherrimum 
Deum,  atque  ad  tam  sincerissimos  contem- 
plationum  raptuumque  excessus  et  fervo- 
res  in  praesenti  perductus  est  vita,  quod 
inter  contemplationem  patrise,  qua  est  per 
speciem,  et  contemplationem  via?  commu- 
nem,qu8e  est  per  fidem,contemplatio  ejus 
medio  se  habuit  modo.  Insuper  Creatoris 


sui  injestimabiliter  a>stuabat  amore,  cari- 
talis  implebatur  ardoribus, et  novis  assidue 
dilectionis  sanctae  renovabatur  ac  pene- 
trabalur  incendiis.  Flamma  amoris  puris- 
simi  omnia  intima  ejus  suavissime  ussit ; 
atque  innumerabilibus  vicibus  inflamma- 
batur  in  Deo,  et  quasi  in  continuis  stetit 
ardoribus  caritatis  ;  supernis  quoque  con- 
solationibus  ubcrrime  recreabatur,  et  ve- 
rae  Deitatis  dulcedinem  copiosissime  ex- 
periebatur ;  orationibus  et  laudibus  Dei, 
meditationibus  divinorum  occupavit  se 
jugiter,  nec  in  cibo,  potu  somnoque  te- 
nuissimis  cessavit  ab  istis;  secretissimam 
et  quietissimam  duxit  vitam,  nullum  tcm- 
poris  spatium  infructuose  expendens,  et 
jugiter  magis  fervens.  Deinde  Deo  jubente 
orsus  est  praedicare,  et  praedicando,  alios 
purgare,  illuminare,  perficere,  corripere, 
castigare,  totisque  viribus  pro  communi 
omnium  Jaborare  salute,et  verbis  ac  factis, 
fama,  exemplo,  baptismo,  praedicatione 
universos  Christo  adducere,  legique  evan- 
gelicae  eos  parare. 

Quum  ergo  signifer  coelestis,  angelicus 
et  divinus  iste  Joannes,  universarum  magi- 
ster  virtutum,  ac  totius  perfectionis  exem- 
plar,  sit  omnium  religiosorum  et  maxime 
solitariorum  specialissimus,  dilectissimus 
praestantissimusque  patronus,  magister.in- 
stitutor,  pater  et  ductor,  eum  praecordia- 
lissime  diligamus,  frequenter  recogitemus, 
assidue  invocemus,specialiter  veneremur, 
infatigabiliter  imitemur.  Non  diligamus  ijonnn.u, 
mundum  neque  quae  mundi  sunt;  soli  Deo  '^- 
placere,  cor  purum  jugiter  exhibere,  reve- 
rentialiter  semper  servire  toto  posse  per- 
severanter  conemur.  Os  nostrum  operculo 
sancti  ac  diligentis  silentii  sit  reclusum, 
et  ab  apertione  ad  loquacitatem  aut  quod- 
cumque  illicitum  verbum  semper  servetur 
clausum,  ne  per  ostium  oris  irrefrenatio- 
nemque  linguae  ruant  in  thalamum  cordis 
immunditiae  multae  et  graves  culpae.  Nem- 
pe  sicut  urbs  patens  et  absque  murorum  Prov.xw, 
ambitu,  in  quam  undique  ruunt  hostes  et  ^®" 
debacchantur  ad  libitum,  sic  religiosus 
qui  non  didicit  in  loquendo  cohibere  spi- 


208 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   BAPTIST.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Ps.  CXXXIX, 

12. 

P7'0V.\,  19. 

EccU.\^,S. 


Proi\  XIII, 
3. 


Eccle.x,\i. 

Prov.  XXIX, 
11. 

Jarob.  IV, 
17. 

II  Petr.  II, 
21. 


ritum  suum:qiiia  in  animam  ejus  incidunt  A 
inanes  vitiorum  turbse,  phantasmatum  in- 
quietudo  et  vanitas,  invisibiles  hostes  in- 
teriora  depopnlantes,  gratia  spoliantes,  de- 
votionis  spiritum  exstinguentes,  atque  a 
spirituali  retrahentes  profectu,  et  misero 
illudentes.  Certe  vir  linguosus  non  dirige- 
tur  in  terra.  Et  cur  hoc,  nisi  quia  in  multi- 
loquio  non  deest  peccatum,  et  qui  multis 
utitur  verbis  Isedit  animam  suam?  Idcirco 
qui  inconsideratus  est  ad  loquendum,  sen- 
tiet  mala.  Quoties  ista  audimus,  legimus 
et  cantamus?  Nec  prodest,  nec  emenda- B 
mus  nos,  nec  obtemperamus  Scripturis 
statutisque  Ordinis,  sed  ubertim  in  nobis 
impletur  quod  Salomon  profitetur  :  Stul- 
tus  verba  multiplicat;  et,  Totum  spiritum 
suum  profert  stultus.  —  Scienti  et  non  fa- 
cienti,  peccatum  est  illi.  Idcirco  emende- 
mus  nos  fervide,  quum  melius  sit  viam 


justitiae  ignorare  quam  agnitam  non  serva- 
re.  Bona  consuetudo  est  altera  qusedam 
natura,  facitque  jucunde  ac  facillime  ope- 
rari.  In  observatione  ergo  silentii,  imo  in 
omni  observantia  regulari,  faciamus  nobis 
consuetudinem  bonam,  nec  unquam  pi- 
gritia^  aut  tepori  cedat  cor  nostrum.  Po- 
stremo,beatissimi  Joannis  exemplo,  simus 
in  cibo,  potu  somnoque  sobrii,  vestitu  hu- 
mili,  parco  ac  duro  contenti,  et  corpus 
nostrum  disciplinis,  vigiliis,  jejuniis  et 
omni  poenitentiali  labore  discrete  castige- 
mus  et  coarctemus.  Orationibus  quoque, 
psalmodiis,  meditationibus  sanctis,  recor- 
dationi  dominicee  passionis,  examinationi 
conscientiae  propriae, contemplationibus  di- 
vinorum  quotidie  magis  ac  magis  devo- 
te,  perfecte,  stabiliter  insistere  enitamur. 
Ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis  Dei. 
Amen. 


IN  FESTO 

SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLOIIUM 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLjE 


MISIT   HEUODES   REX   MANUS,    ETC.  Act.  XII,  1-11. 


L' 


IG 


ECTIO  ista  refert  quemadmodum  prin- 
ceps  Apostolorum  beatissimus  Petrus 
ab  Herode  fuerit  incarceratus,  atque  ab 
angelo  liberatus.  Verumtamen  de  hac  re 
seu  liberatione  non  est  hodierna  solenni- 
tas,  sed  festum  S.  Petri  ad  Vincula.  Le- 
gitur  tamen  hodie  lectio  ista,  quia  de 
S.  Petro  et  ejus  persecutione  pertractat,  et 
quoniam  in  Scriptura  canonica  non  inve- 
nitur  quod  nunc  loco  epistolse  magis  apte 
legatur.  Itaque  scribit  Lucas  evangelista  : 
Misit  Herodes  rex  manus,  id  est  pote- 
statem  sui  exercitus.  Iste  fuit  Herodes 
Maiih.  11,  Agrippa,  filius  Aristobuli,  filii  Herodis  As- 
calonitae  qui  occidit  infantes.  Ut  af/iigeret 
quosdam  de  Ecclesia  primitiva,  id  est  ali- 
quos  Christianos.  Occidit  autem,  id  est, 
decollari  fecit,  Jacobum  Majorem,  filium 
Zebedaei,  fratrem  Joannis  apostoli,  gla- 
dio  :  quod  qualiter  et  propter  quid  gestum 
sit,  infra  in  sermone  de  S.  Jacobo  apostolo 
referetur.  Videns  autem  quia  placeret  Ju- 
dceis  incredulis  (quorum  exstitit  princeps) 
occisio  Jacobi,  apposuit  apprehendere,  id 
est  capere,  et  Petrum  tanquam  capita- 
neum  et  praelatum  omnium  Christiano- 
rum.  Erant  autem  dics  Azyynorum,  id  est 
festivitatis  paschalis,  quse  septem  diebus 
duravit  in  quibus  vescebantur  Judsei  pa- 
nibus  azymis,  id  est  non  fermentatis  :  in- 
fra  quos  Judsei  non  facile  aliquem  occide- 

T.  32. 


Exod.  X 
15. 


A  runt,  propter  reverentiam  festi  illius,quod 
celebrabant  in  memoriam  liberationis  pa- 
trum  suorum  de  ^Egypto.  Quem  quum  ap- 
prehendisset ,  misit  in  carcerem,  tradens 
eum  quatuor  quaternionibus  militum  ad 
custodiendum.  Sicut  centurio  appellatur 
qui  centum  praeest  militibus,  ita  quater- 
nio,  qui  quatuor  militibus  preeest.  Sicque 
sub  quatuor  istis  quaternionibus  erant  se- 
decim  milites,  ac  per  hoc  viginti  simul 
fuerunt,  pra^ter  custodes  carceris.  Commi- 
sit  enim  tam  multis  custodiam  Petri,  ne 

B  aliquo  modo  evaderet.  Nam  multa  mirabi- 
lia  noverat  a  S.  Petro  esse  peracta  :  ideo 
caute  fecit  eum  servari,  quemadmodum 
proditor  Judas  de  Jesu  dixit  Judaeis  :  Du-  Marcws, 
cite  eum  caute,  ne  scilicet  vestris  e  mani-  **• 
bus  elabatur.  Volens  post  Pascha  produ- 
cere  eum  populo,  id  est  obstinatis  Judaeis 
praesentare,  ut  ad  eorum  voluntatem  occi- 
deretur.  Et  Petrus  quidem  servabatur  in 
carcere.  Oratio  autem  fiebat  sine  inter- 
missione  ab  Ecclesia,  id  est  cunctis  fideli- 
bus  Petri  incarcerationem  scientibus,  ad 

C  Deum  pro  eo,  ut  liberaretur  de  manu 
Herodis  :  quoniam  magis  necessarius  fuit 
Ecclesiae,  tanquam  princeps  Apostolorum 
et  praelocutor  eorum,  in  verbis  quoque 
et  factis  potentior,  imo  celeberrimus  in 
miraculis. 

Quum    autem   producturus   eum   es.set 

14 


210 


IN   FESTO   SS.  PETRT  ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


SERMO   PRIMUS 


Herodes,  id  est  populo  prsesentaturus  ad  A 
mortem,  in  ipsa  nocte,  diem  quo  hoc  fa- 
cere  voluit  praecedente,  erat  Petrus  dor- 
miens  (non  enim  timore  mortis  turbatus 
fuit  aut  impeditus  a  somno,  ut  moris  est 
incarceratis)  inter  duos  milites,  vinctus 
catenis  duabus ;  et  custodes  ante  ostium 
custodiebant  carcerem,  ita  quod  humana 
industria  aut  virtute  non  valebat  evadere. 
Et  ecce  angelus  Domini  adstitit,  id  est, 
coram  Petro  stetit,  et  lumen  refulsit  in 
habitaculo  carceris.  Angelus  quippe  cum 
splendido  vultu  apparens,  carcerem  illu-  B 
stravit ;  solus  tamen  Petrus  lumen  illud 
adspexit.  Percussoque  latere  Petri,  exci- 
tavit  eum,  dicens  :  Surge  velociter.  Et  ce- 
ciderunt  catence  de  manibus  ejus,  angelo 
eas  dissolvente. 

Dixit  autem  angelus  ad  ewn  :  Prcecin- 
gere,  id  est,  cinge  te.  Ut  enim  Scholastica 
refert  historia  ex  verbis  Bedae,  S.  Petrus 
deposuit  cingulum  suum  propter  mole- 
stiam  carceris,  ut  tunica  pedes  operiente, 
frigus  temperaret  nocturnum.  Per  quod 
datur  exemplum  ac  documentum  devotis,  C 
quod  tempore  corporalis  molestiae,  licet 
eis  aliquid  de  propositi  sui  relaxare  rigo- 
re.  Insuper,  secundum  Cassianum,  quoni- 
\\Reg.\,i.  am  Elias  et  Petrus  cingulis  usi  leguntur, 
monachi  in  deserto  cingulis  utebantur.  Et 
calcea  te  caligas  tuas,  id  est,  calceamenta 
tua  indue.  Dicuntque  aliqui,  quod  caliga 
nunc  sumitur  pro  genere  calceamenti  non 
habentis  corium  super  pedem  :  quod  qui- 
dam  vocant  sandalium.  Sed  in  communi 
usu  loquendi  caliga  pro  crurium  indu- 
mento  accipitur.  Et  fecit  Petrus  sic.  Et  D 


dixit  illi  angehis  :  Circumda,  id  est  ob- 
volve,  tibi  vestimentum  tuum  :  quod  for- 
san  de  pallio  dicitur;  et  sequere  me.  Et 
exiens  carcerem,  seguebatur  eum,  videli- 
cet  angelum,  et  nesciebat  quia  verum  est 
veritate  rei,  id  est  reale  aliquid,  quod  fie- 
bat  per  angelum  circa  se,  scilicet  eductio 
ista  de  carcere.  Existimabat  autem  se  vi- 
sum  videre,  id  est  visionem  imaginariam 
horum  habere.  Unde  videtur  quod  non 
plenarie  vigilavit.  Nam  et  aliqui  in  somno 
surgunt  et  ambulant. 

Transeuntes  autem  primam  et  secun- 
dam  custodiam,  id  est  custodes  per  duo 
loca  divisos  :  qui  somno  erant  oppressi, 
aut  tali  caecitate  percussi  quali  et  Syri  sub  \\  Rey. 
Eliseo,  aut  alio  modo  impediti  divina  vir-  **■ 
tute,  ne  Petrum  egredientem  sentirent,  et 
prohiberent;  venerunt  ad  portam  ferre- 
am  :  quse  (ut  dicitur)  fuit  in  atrio  carceris 
atque  exterior;  quw  ducit  ad  civitatem 
Jerusalem.  Ex  quo  elicitur  quod  carcer  ex- 
tra  urbem  fuit,  aut  in  parte  ejus  exteriori. 
Qua?  ultro  aperta  est  eis  virtute  divina 
per  angelum.  Et  exeuntes  per  ferream 
T^OTiaim,processerunt  vicum  unum,  nvhem 
intrando,  et  continuo  discessit  angelus  ab 
eo,  id  est,  repente  disparuit.  Et  Petrus  ad 
se  reversus,\A  est  compos  mentis  effectus, 
et  proprium  actum  ^&sQ\:\Qw%,dixit :  Nunc 
scio  vere  per  experientiam  et  ad  sensum, 
quia  misit  Dominus  angelum  suum,  et 
eripuit  me  de  manu  Herodis,  et  de  omni 
exspectatione  plebis  Judceorum  meam  oc- 
cisionem  desiderantium.  Utitur  autem  Pe- 
trus  in  omnibus  stilo  ornato  et  eleganti, 
et  ssepe  difficili,  semperque  sententioso. 


VI, 


i 
1 


SERMO  PRIMUS 


DE   MAGNIFICENTIIS    ET   PERSECUTIONIBUS   B.  PETRI   APOSTOLI. 


CONSTITUIT  eum    dominum   domus 
suce,  et  prificipem  omnis  possessionis 
sua'.  Ps.  Civ,  21. 


Verba  ista  ad  litteram  scripta  sunt  de 
Pharaone  rege  ^Egypti,  et  Joseph  patriar-    ^^,,  ^^, 
cha.  Qui  quum  exposuisset  Pharaoni  soni-  isetseq. 


IN  FESTO  SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLORUM.  —  SERMO  PRIMUS 


211 


Gen.  xr.i, 
40,  41,  41. 


Matth. 
xxviii,  18. 


I  Tim.  m, 
15. 


nia  sua,  constilntus  est  ab  eo  pra^positus  A 
sui  palaiii  et  douiinus  totius  i^gypti,  ita 
quod  secundus  fuil  a  Pharaone,  utpote  su- 
preinus  post  euui.  Unde  ut  in  Genesi  legi- 
tur,  Pharao  rex  dixit  ad  Joseph  :  Tu  eris 
super  domum  meam,  et  ad  oris  tui  impe- 
rium  cunetus  popuius  obediet;  uno  tan- 
tum  regni  solio  te  praBcedam.  Ecce  consti- 
tuo  te  super  universam  terram  /Egypti,  et 
absque  tuo  imperio,  non  movebit  quis- 
quam  manum  aut  pedem  in  iota  terra 
.1^]gypti. 

Porro  omnia  ista  allegorice  exponuntur  B 
de  Deo  Patre  Rege  {eterno,  et  Filio  ejus 
Jesu  Christo  incarnato,  cujus  manifesia  fi- 
gura  fuerat  sanctus  Joseph.  Per  TEgypium 
quoque  designatur  hic  mundus.  Quemad- 
modum  itaque  Pharao  prsefecit  Joseph  suo 
regno  atque  palatio,  et  omnibus  quse  ha- 
bebat,  sic  Deus  Pater  Christum  hominem 
omni  creatur»  pra^fecii,  secundum  quod 
ipse  testatur  :  Daia  est  mihi  omnis  poie- 
stas  in  coelo  et  in  terra.  Constituii  quoque 
Deus  Pater  Christum  dominum  domus 
suse,  id  est  totius  Ecclesise  :  de  qua  ad  Ti-  C 
motheura  scribit  Apostolus,  Scias  quomo- 
do  te  oporteat  conversari  in  domo  Dei, 
quffi  est  Ecclesia  Dei  vivi. 

Insuper  verba  ista  adhuc  mystice  valde 
convenienter  exponuntur  de  Christo  et 
S.  Petro.  Christus  namque  constituit  bea- 
tissimum  Petruni  dominum  domus  suae,  id 
est  pra>latum,  hierarcham  ac  summum 
pontificem  totius  universalis  Ecclesise  pe- 
regrinantis  in  terra.  Nam  generalem,  su- 
premum  ac  plenum  suum  vicarium  fecit 
eum.  Sicque  uno  regni  soiio  Christus  Pe-  D 
trum  prsecedii,  quoniam  Chrisius  est  do- 
minus  principalis,  Petrus  vero  dominus 
vicarialis.  Fecit  etiam  Petrum  principem 
totius  possessionis  suae,  quoniam  plenitu- 
dinem  utriusque  poiestatis,  videlicet  spi- 
riiualis  ac  sa?cularis,  coniulit  ei  :  ita  quod 
dispositio  regnorum  mundi  in  cerio  casu 
ad  summum  spectat  Pontificem,  similiter 
dispensatio  ecclesiasticorum  bonorum.  Id- 
eo,  sicut  universi  /Egyptii  obedire  Joseph 
fuerani  obligaii,sic  homines  cuncti  in  hoc 


mundo  viventes,  teneniur  obedire  Ponli- 
fici  summOjPeiri  successori  atque  vicario. 

Praeierea,  sicut   Dominus   noster  Jesus 
Christus  reliquit  Petrum  suse  poiestatis  ac 
prcclaiionis  vicarium,  sic  etiam  suae  tribu- 
lationis  et  persecutionis  et  laborum  suo- 
rum,imo  ei  crucifixionis  sua>,dimisit  eum 
successorem    praicipuum.    Quantas    enim 
tribulationes   et   persecutiones    pertulerit 
sacratissimus  Petrus,  quos  eiiam  in  prae- 
dicando   ac   itinerando   labores   habuerit, 
pariim  in  libro  Actuum  Apostolorum  de- 
scriptum  est,  et  partim  in  aliis  libris.  Sed 
ei  Joannes  referi  qualiier  Chrisius  Petro 
genus  sui  pra^dixit  martyrii  :  Quum  senue-  joann. 
ris,  inquiens,  alius  ie  cinget,  id   est,  in  '^' 
cruee  ligabit.  Quod  (ut  Evangelista  ibi  ex- 
ponil)  Christus  dixit,  significans  qua  mor-  ibid. 
ie  Petrus  clarificaturus  fuerat  Deum.  Si- 
mon  quoque  magus  mulias  persecuiiones 
intulii  S.  Petro,  et  contra  eum  frequenter 
ineiiavit  Antiochenos  ac  alios  mulios,pr8e- 
sertim  Neronem  imperatorem,  atque  non- 
nulios  Romanos  :  ut  infra  in  sermonibus 
aliis  referetur. 

Amplius,  quoniam  S.  Petrus  fuit  uni- 
versorum  sui  temporis  Chrisiianorum  fi- 
delissimus  pastor,  piissimus  ei  affectu- 
osissimus  pater,  summus  praelaius  ;  non 
dubium  quin  Christianis,  qui  suo  tempore 
in  Judaea  et  aliis  locis  crudelissime  occi- 
debantur,  injustissime  opprimebantur,  un- 
dique  fugabantur,  et  variis  affligebantur 
tormentis,  valde  cordialiter  ac  amare  eon- 
doluit,  ianquam  paier  et  magister  ac  prae- 
latus  filiis,  discipulis  et  subjectis.  Nec 
minus  compatiebaiur  obstinatis  Judseis, 
ceterisque  incredulis  :  nam  omnes  homi- 
nes  sibi  fuerunt  commissi.  Si  ergo  Paulus 
aposiolus  dixit  veraciter,  Tristitia  mihi  Rom. 
magna  esi  et  dolor  continuus  cordi  meo  ^* 
pro  fratribus  meis  Judaeis ;  non  dubium 
quiu  gloriosissimus  totius  Ecclesiae  pastor 
Petrus  hoc  dicere  potuii,  qui  tam  singula- 
riier  in  caritate  arsit  fraterna,  imo  ut  in 
Itinerario  suo  B.  Clemens  testaiur,  immen- 
sam  habuit  caritaiem  ad  omne  genus  hu- 
manum. 


19. 


IX,; 


212 


IN  FESTO  SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLORUM. 


SER.MO  PRIMUS 


Act.  III,  1 
et  seq. 

Ibid.  IV.  3. 


/iiV.  V,  13. 


Ibid.  18. 

/6irf.l9et 
seq. 


Ibid.  29. 
Ibid.  40. 


/6irf.  XII,  1 
et  seq. 


Porro,  sicut  in  Actibus  scriptum  est, 
quum  Petrus  curasset  claudum  a  nativita- 
te,  infideles  impiissimique  Judsei  posue- 
runt  eum  aliosque  Apostolos  in  custodia 
publica.  Et  similiter  alibi  legitur,  quod 
quum  S.  Petrus  tot  operaretur  miracula 
in  Jerusalem,  cives  posuerunt  infirmos  in 
plateis,  in  lectulis  et  grabatis,  quatenus 
Petro  veniente,  saltem  umbra  ipsius  obum- 
braret  quemquam  illorum,  et  sanarentur. 
Tunc  infelices  incorrigibilesque  Judaei  rur- 
sus  invidia  inflammati,  incarceraverunt 
sanctissimum  Petrum  ceterosque  Aposto- 
los.  Quuraque  ab  angelo  essent  educti  de 
carcere,  nec  a  praedicatione  cessassent, 
superiores  Judeeorum  adduxerunt  eos  ad 
suum  concilium,  interrogaveruntque  eos 
cur  a  prsedicationibus  suis  nequaquam 
cessarent.  Quibus  Petrus  magna  auctori- 
tate  et  constantissima  mente  respondit  : 
Obedire  oportet  Deo  magis  quam  homini- 
bus.  Et  tunc  flagellaverunt  Apostolos.  Est- 
que  probabile  quod  S.Petrum  multo  acrius 
flagellaverunt  quam  alios,  quoniam  prin- 
cipalis  fuit  et  dux  verbi  seu  praelocutor. 

Similiter  in  lectione  hodierna  docetur, 
quam  crudeliter  Herodes  Agrippa  Petrum 
incarceravit,  ita  quod  vinctus  fuit  duabus 
catenis,  et  per  omnes  dies  illius  solennita- 
tis  paschalis  sedit  sic  captus  et  aggravatus 
compedibus.  —  Postremo  contra  Simonem 
magum,magnum  ac  longum  habuit  Romae 
conflictum.  In  quo  quum  in  omnibus  prse- 
valuisset,  et  Simon  ilie  nequissimus  esset 
exstinctus,  tam  ipse  Petrus  quam  Paulus  a 
Nerone  sunt  interfecti,  ut  infra  dicetur. 

Quoniam  ergo  princeps  Apostolorum 
tanta  sustinuit,  discamus  exemplo  ipsius 
patientiam  veram  ac  stabilem  in  omni  ad- 
versitate  habere,  et  caritate  Dei  ac  proxi- 
morum  fervere,  pro  salute  etiam  nostra 
ac  proximorum  incessabiliter  laborare.At- 


A  tendamus  documenta  beatissimi  Petri,  in 
prima  sua  dicentis  epistola  :  Animas  ve- 
stras  castificate,  id  est,  puras  efficite,  in 
obedientia  caritatis;in  fraternitatis  amore, 
simplici  ex  corde  diligite  invicem  atten- 
tius,  deponentes  omnem  malitiam  et  do- 
lum  et  simulationem  et  invidias  et  detra- 
ctiones.  Iterum  ait  ibidem :  Haec  est  gratia, 
si  propter  conscientiam  Dei  sustinet  quis 
tristitias,  id  est  injurias,  patiens  injuste. 
Quae  est  enim  gratia,  si  peccantes  et  cola- 
phizati  suffertis?  Si  autem  benefacientes 

B  sustinetis,  haec  est  gratia  apud  Deum.  In 
quibus  verbis  docet  princeps  Apostolo- 
rum,  magnum  non  esse,  si  quis  patienter 
ferat  correctiones  sibi  pro  suis  peccatis 
inflictas,  sed  si  absque  suo  demerito  affli- 
gatur.  Quid  ergo  dicturi  sunt,  qui  pro  suis 
excessibus  correpti  sive  correcti,  impati- 
entes  fiunt,  murmurant,  indignantur,  de- 
trahunt,  ulcisci  minantur?  Idcirco  sunt 
daemonum  filii.  Imo  nonnulli  ad  tantam 
perversitatem  labuntur,  quod  nec  verbis 
corripi  volunt,  sed  iibere  et  impune  pec- 

C  care,  non  attendentes  quam  ineffabiliter 
vulnerent  animas  suas,  quantis  excaecatio- 
nibus  involvantur,  et  quam  acerbissima 
inferni  mereantur  supplicia  sempiterna. 
Resipiscant  ergo  miserrimi,  et  correptio- 
nes  atque  correctiones  tanquam  vitiorum 
et  interiorum  vulnerum  suorum  saluberri- 
mas  medicinas  cupiant,  ament  et  ample- 
ctantur,  potius  cupientes  in  praesenti  vita 
castigari,  quam  aeternaliter  conderanari. 

Itaque  beatissimura   patrera,  doctorera 
et  principem  nostrum  S.  Petrum  cum  om- 

D  ni  fiducia  et  amore  rogeraus  ut  oret  pro 
nobis,gratiamque  vivendi  juxta  sua  exem- 
pla  ac  documenta  nobis  impetrare  digne- 
tur,  quatenus  post  vitara  istara  incertam, 
fallacem,  defectuosam,  brevissimam,  cum 
ipso  aeternaliter  feliciterque  regnemus. 


I  Petr.  I, 
22;. 1,1. 


/61W.11, 19, 
20. 


IN   FESTO   SS.  PETRI    ET   PALLI    APOSTOLORLM.   —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


213 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


VENIT   JESUS   IN   PARTES    CiESAREiE   PHILIPPI,   ETC.  Matth.  XVI,  13-19. 


I 


HODIERNO  in  evangelio  describit  san-  A 
etus  evangelista  Matthseus  in  quanta 
exeellentia,  potestate  et  gratia  Domiiius 
Jesus  constituit  gloriosissimum  Apostolo- 
rum  principem  Petrum.  Idcirco  evange- 
lium  illud  legitur  hodie.  Et  quamvis  sit 
hodie  solennitas  Petri  et  Pauli,  Ecclesia  ta- 
men  in  divino  Officio  specialiter  comme- 
morationem  facit  de  S.  Petro  tanquam  de 
principali,  et  cras  de  S.  Paulo.  Itaque  Mat- 
tha?us  dicit  : 

Venit  Jesus  in  partes,  id  est  ad  loca  vi- 
cina,  Ccesarece  Philippi,  id  est  civitatis  B 
quam  Philippus  filius  Herodis  Ascalonitse 
vocavit  C8esaream,ad  honorem  Tiberii  Cae- 
saris ;  et  interrogahat  discipulos  suos,  puta 
Apostolos,  non  ex  ignorantia,  sed  ut  eos 
instrueret,  sicut  magistri  suos  solent  in- 
terrogare  discipulos,  dicens :  Quem  dicunt 
homines  esse  Filium  hominis ?  id  est,  quid 
dicunt  et  sentiunt  turbse  de  me,  et  quem 
dicunt  me  esse?  At  illi  dixerunt  :  Alii 
dicunt  te  esse  Joannem  Baptistam  :  sicut 
Herodes  Antipas  frater  prsedicti  Philippi, 
qui  Herodes  audiens  famam  Christi,  dice-  C 
VI,  bat:Quem  ego  decollavi  Joannem,ipse  sur- 
rexit  a  mortuis,  et  ideo  virtutes  operantur 
in  illo.  Alii  autem  dicunt  te  esse  Eliam. 
Nam  sicut  sacerdotes  et  alii  multi  suspi- 
cabantur  Joannem  Baptistam  esse  Eliam, 
propter  vitse  austeritatem  et  eremiticam 
mansionem  similitudinemque  vestitus,  at- 
que  justitige  zelum  ;  sic  aliqui  putaverunt 
Dominum  Jesum  esse  Eliam,  propter  mi- 
raculorum  excellentiam,  imperterritamque 
nientis  constantiam,  et  insuperabilem  ve- 
ritatis  attestationem.  Alii  vero  dicunt  te  D 
esse  /eremmwz^propter  conversationis  tuae 
Jer.\,a.  sanctitatem,  quoniam  Jeremias  sanctifica- 
tus    fuit  in  utero  matris.  Aut  unum  ex 


Marc 
10,  U. 


Prophetis.V\\{d\)dini  namque  aliquem  prae- 
cedentium  Prophetarum  surrexisse  a  mor- 
tuis,  juxta  illud  Lucae  :  Dicebatur  a  qui-   /,„c. ix,8, 
busdam,  quia  Propheta  unus  de  prioribus  "^- 
surrexit. 

Dicit  illis  Jesus  :  Vos  autem  quem  me 
esse  dicitis?  id  est,  vos  qui  melius  aliis 
scitis  miracuia  mea,  et  doctrinam  meam 
auditis  quotidie,  quid  sentitis  de  me  ?  Jie- 
spondens  Simon  Petrus,  dixit.  Petrus  ce- 
teris  principalior  atque  ferventior,  pro 
omnibus  dat  responsum  :  Tu  es  Christus, 
id  est  rex  Messias,  mundi  Salvator,  in  lege 
et  Prophetis  a  Deo  promissus  ac  prsenun- 
tiatus,  Filius  Dei  unigenitus,  Patri  seterno 
coseternus,  consubstantialis  et  sequalis.  Ita- 
que  Filius  es  Dei  vivi,  qui  essentialiter  vi- 
ta  est,  in  quo  idem  sunt  esse,  vivere  et 
intelligere. 

Respondens  autem  Jesus,  dixit  ei :  Bea- 
tus  es  nunc  in  spe,  beatitudine  viae  et  gra- 
tiae,  imo  gratiae  specialis  ac  meriti  magni, 
Simon  Bar  Jona,  id  est  filius  Joannis.  Pe- 
trus  enim  proprio  nomine  a  principio 
Simon  vocatus  fuit,  filius  viri  qui  diceba- 
tur  Joannes.  Unde  secundum  Joannem, 
Christus  ait  ad  eum  :  Simon  Joannis,  di- joann.^w, 
ligis  me?  Vel,  «  Bar  Jona  «,  id  est  filius  *^''"- 
columbffi,  utpote  adoptivus  filius  Spiritus 
Sancti,  qui  et  per  columbam  significatur. 
Quia  caro  et  sanguis  non  revelavit  tibi, 
id  est,  nullus  Judseorum  te  docuit,  nec  a 
te  ipso  agnoscis,  quod  protulisti,  videlicet 
quod  ego  sum  Christus,  Filius  Dei  vivi. 
Sed  Pater  meus  qui  in  cwlis  est,  ille  cor 
tuum  illurainavit  ad  intelligendum  quod 
ego  sum  Christus,  Filius  Dei.  Et  ego  dico 
tibi,  id  est,  tuse  fidelissimae  confessioni  vi- 
cem  rependo  et  mercedem  VQ\.v'\h\xo:Quia, 
id  est  quod,  tu  es  Petrus,  id  est  firmus  in 


214 


IN  FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


1  Cor.  x,4.  fide,  ac  principalis  ;  et  a  me  Petra  Petrum 
te  voco,  sicut  a  me  Christo  aliquis  dicitur 
christianus,  quoniam  mei  qui  Petra  sum, 
dignus  confessor  exsistis.  Sic  ergo  impo- 
suit  ei  Christus  nomen  novum,  propter 
fidei  suse  confessionem.  Et  super  hcma 
'petram  quam  confessus  es,  videlicet  su- 
/s.  xxviu,  per  me  ipsum,  qui  lapis  sum  angularis ; 

cxv^i^a»-    "^'^''  ^^  super  hanc  petram  »,  id  est  hujus 

Aci.  IV,  II.  fidei  firmitatem  ;  ledificabo  Ecclesiam  me- 
arii,  id  est,  populum  fidelem  catholicum, 
spiritualiter  per  dona  gratise  fundabo  ac 
confirmabo  :  quos  per  caritatem,  fidem  et 
gratiam  mihi  conjungam,  ut  in  me  sint 
unum  mysticum  corpus,  una  domus,  unus 
populus,  et  una  Ecclesia.  In  hac  igitur  fi- 
de,  quod  Jesus  est  Christus,  Filius  Dei, 
fundatur  et  salvatur  Ecclesia  :  prsesertim 
quum  in  nomine  Christi,  tota  superbeatis- 
sima  Trinitas  intelligatur,  videlicet  Pater 
ungens,  Filius  unctus,  Spiritus  Sanctus 
unctio.  Hinc  Joannes  in  prima  sua  Canoni- 

i/oann.v,  ca  :  Omnis  (inquit)  qui  credit  quod  Jesus 
est  Christus,  ex  Deo  natus  est.  Porro  ad 
hoc  quod  aliquis  vere  et  salubriter  credat 
Jesum  esse  Christum,  oportet  quod  credat 
vera  esse  omnia  qute  docuit  Christus,  ha- 
beatque  fidem  formatam,  ne  quod  fide  as- 
serit,  opere  neget. 

Et  portce  inferi,  id  est  vitia  et  errores 
tentationesque  diaboli,  quae  ducunt  ad  in- 
feros ;  vel,  «  portae  inferi  »,  id  est  tribu- 
lationes  vitse  preesentis  persecutionesque 
tyrannorum,  quae  ob  suam  acerbitatem 
comparantur  portis  inferni ;  non  prcevale- 
hunt  aclversus  eam,  id  est,  Ecclesiam  non 
poterunt  a  fide  avertere,  nec  eam  in  toto 
destruere,  nec  eam  impugnare,  quia  sem- 
per  aliqui  boni  in  Ecciesia  permanebunt, 
et  ipsa  Ecclesia  usque  ad  finem  mundi 
durabit.  Ecclesia  quippe  pra^sertim  consi- 
stit  in  electis  et  bonis  fidelibus,  qui  vere 
sunt  membra  Christi.  Impii  autem  sunt 
membra  diaboli. 

Et  tibi  dabo  claves  regni  coelorum .  Sic- 
ut  in  corporalibus,  clavis  vocatur  instru- 
mentum  quo  rite  janua  aperitur,  ita  in 
spiritualibus,  scilicet  sacramento  Pooniten- 


A  tiae,  clavis  appellatur  potestas  qua  obsta- 
culum  ingrediendi  regnum  coeleste  aufer- 
tur.  Hoc  autem  obstaculum  duplex  est, 
utpote  :  macula,  quae  est  ipsa  culpa,  et 
reatus,qui  est  obligatio  ad  pGenam,eo  quod 
nondum  satisfactum  sit  pro  peccato.  Cla- 
vis  ergo  prout  nunc  sumitur,  est  potestas 
ligandi  et  solvendi,  qua  ecclesiasticus  ju- 
dex  indignos  a  regno  excludit,  et  dignos 
ad  illud  admittit.  Quae  potestas  est  in  Deo 
Trinitate  per  auctoritatem  primam  et  sum- 
mam,  in  Christo  homine  per  excellentiam 

B  quamdam  creatam,  in  ministris  Ecclesiae 
per  instrumentalem  administrationem.  De- 
nique  quidam  dixerunt,  quod  sint  duae 
claves  realiter  condistinctae,puta:scientia, 
per  quam  discernit  sacerdos  quis  dignus 
sit  regno,et  quis  indignus;et  ipsa  potestas 
admittendi  ad  regnum  et  excludendi  ab 
illo  :  sic  tamen,  ut  scientia  dicatur  clavis 
minus  principalis,  atque  in  ordine  ad  ali- 
ara  clavem,  sine  qua  nec  clavis  esset.  Et 
ista  videtur  fuisse  opinio  Magistri,  quarto 
libro   Sententiarum.   Alii   probabilius   di- 

C  cunt,  quod  et  communius  nunc  tenetur, 
quod  non  ipsa  scientia,sed  auctoritas  uten- 
di  scientia  ad  discernendum  modo  praeta- 
cto,  sit  clavis  :  quae  auctoritas  potest  esse 
absque  scientia.et  econtra.quemadmodum 
in  saecularibus  judiciis  quidam  habent  au- 
ctoritatem  judicandi  secundum  regulas  ju- 
ris,  qui  non  habent  juris  scientiam,  et  ali- 
qui  econtra  habent  scientiam  juris,  non 
habentes  auctoritatem  exercendi  judicium. 
Certum  est  autem  quod  scientia  requira- 
tur  ad  debitum  usum  clavis  istius.  Itaque 

D  clavis  est  una  secundum  essentiam,  et  bi- 
na  secundum  efficientiam.Idcirco  Christus 
pluraliter  dixit  :  Tibi  dabo  claves  regni 
coelorum. 

Et  quodcumque  ligaveris  super  terram, 
id  est,  quemcumque  a  regno  juste  exclu- 
seris,  servando  rectum  processum  et  de- 
bitum  clavium  usum  :  quia  ultimo  Ec- 
clesiasticae  hierarchiae  capitulo  divinus 
Dionysius  loquitur,  quod  sacerdotes  uti 
debent  virtutibus  hierarchicis  sibi  colla- 
tis,  secundum  quod  Deitas    moverit  eos, 


( 


IN   FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLOIIUM.   —   SEUMO   SECUNDUS  215 

quoniam  agens  instrumentale  efficaciam  A  sacerdotalis,  qui  est  Ordo,  sumendo  Ordi- 
non  sortitur  nisi  prout  a  principali  agente  nem  pro  uno  de  septem  sacramentis  Eccle- 
movetur.  Propter  quod  dicit  Apostolus  :  sia>.  Et  juxta  hoc  Christus  dedit  Apostolis 
nco/-.xiii,  Secundum  potestatem  quse  data  est  mihi  polestatem  praefatam  in  Coena,  quando 
in  {cdificationem,  et  non  in  destructio-  Apostolos  constituit  sacerdotes,  dicendo  : 
nem.  Erit  ligatuin   et   in  ccelis,  id   est,      Hoc  facite  in  meam  commemorationem.   Lw.  xxn. 


iO 


ratum  erit  et  approbatum  coram  Deo.  Et  Hinc  omnis  sacerdos  habet  potestatem  li- 

quodcumque  solveris  sujter  terram,'\(\.  est,  gandi  atque  solvendi  secundum  ejus  essen- 

quemcumque  in  Ecclesia  a  pcccatis  ab-  tiam;  non  tamen  habet  exsecutionem  ipsi- 

solveris,  et  regno  dignum  censueris,  erit  us,  quia  non  habet  subditos  in  quos  agat, 

solutum  et  in  ccelis,  id  est,  Deus  ilhim  videlicet  quia  jurisdictionem  non  habet. 

absolutum  judicabit,  et  regno  condignum,  Unde  secundum  doctores  super  quartum 
servato  (ut  dictum   est)  recto   processu,  B  Sententiarum,  ad  hoc  quod  sacerdos  ali- 

ut  vere  poenitens  et  contritus  atque  con-  quem  possit  absolvere,exigitur  duplex  po- 

fessus  absolvatur,  non  alius.  testas,  videlicet  ordinis  et  jurisdictionis. 

Denique,  secundum   Thomam   et   alios  Verumtamen    in   casu   necessitatis  extre- 

solennes  doctores,  potestas  illa  ligandi  et  m»,  omnis  sacerdos  potest  quemcumque 

solvendi  realiter  idem  est  quod  character  peccatorem   ab  omni  peccato  absolvere. 


19. 


SERMO  SECUNDUS 


H 


QUOD    PETRUS    ET   PAULUS   DU.E   OLIViE   DUOQUE   SINT   LUMINARIA  MUNDI  ; 

ET   DE   VITA   EORUMDEM. 


'/  sunt  duce  oliv(e  et  duo  candelabra  C  mittetur  :   per   arborem    significans   ho- 

lucentia,  in  conspectu  Domini  terrce  minem. 

stantes.  Apoc.  xi,  4.  Insuper,  propter  diversas  arborum  pro- 

Verba  ista  de  beatissimis  viris  Enoch  et  prietates,homines  diversis  arboribus  com- 

Elia  ad  litteram  scripta  sunt  :  quse  de  glo-  parantur  ac  designantur.  Oliva  autem  esl 

riosissimis   viris  Petro   et  Paulo   mystice  arbor  fructuosa,  et  dulcem  producit  fru- 

possunt  aptissime    explanari.    In    primis  ctum,  oleum  quoque  derivatur  ex  ea.  Hinc 

equidem  constat,  quod  in  Scripturis  sacris  ait  Propheta  :  Ego  autem  sicut  oliva  fru-  Ps.li,  lo. 

homo  frequenter  arbor  vocetur,  quia  in  ctifera  in  domo  Dei.  Certumque  est  quod 

multis  similitudinem  habet  cum  arbore  :  per  oleum  pietas  designetur.  Itaque,  sic 

quoniam  instar  arboris  crescit  paulatim  in  pra^stantissimi  isti  apostoli  Petrus  et  Pau- 

altum,  atque  in  annis  infautiaj  ac  adole-  lus    vocantur   dua?   oliva?,   quia   virtuosis 

scentia;  viret,  in   juventuteque   floret  ac  D  operibus  erant  plenissimi,  et   innumera- 

fructum  producit,  deinde   in   scnio   qua-  biles   homines  spiritualiter  genucrunt  in 

si  arbor  successive  decrescit,  arescit  ac  Christo,  eos  convertendo  ad  fidem  ;  omni 

deficit.  Floret  quoque  in  scientia  profici-  etiam  caritatis,  pietatis  dulcedinisque  in- 

endo,  fructificat  vero  quse  bona  sunt  ex-  ternae  affectu  copiosissime  redundabant  : 

sequendo.    Hinc   ait    sacratissimus   Joan-  imo  in  caritatis,  pietatis  ac  suavitatis  af- 

Mauh.  111,  nes  Baptista,  Omnis  arbor  quae  non  facit  fectum  corda  eorum  quasi  omnino  vide- 

"^"           fructum  bonum,  excidetur,  et  in  ignem  bantur  conversa,  quia  tam  ferventer,  tam 


216 


IN   FESTO    SS.  PETRI    ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


SERMO    SECUNDUS 


laboriose  et  indesinenter  pro  totius  mundi 
conversione  et  salute  satagebant  orando, 
flendo,  prsedicando,  scribendo,  sanctissi- 
me  conversando,  deceptoribus  resistendo, 
persecutiones  multas  gravissimas  susti- 
nendo,  innumerabilia  quoque  faciendo  mi- 
racula,  et  suos  discipulos,  viros  sanctos 
per  diversa  mittendo  regna. 

Amplius,recte  duo  isti  Apostoli  candela- 
bra  nuncupantur  lucentia,  quoniam  instar 
candelabrorum  candelas  accensas  super 
se  habentiura  et  adstantes  illuminantium, 
ipsi  universum  mundum  illuminaverunt, 
et  nunc  usque  illuminant  per  sua  sanctis- 
sima  scripta,  perfecta  exempla,  merita 
gloriosa,  orationes  assiduas.  De  virtutibus 
autem  et  excellentiis  horum  sublimium 
Apostolorum,  superius  dicta  sunt  multa 
in  sermonibus  de  festis  eorum,  quse  etiam 
possunt  pro  ista  solennitate  servire,  nec 
decet  ea  modo  repetere.  Itaque  de  divi- 
nissimis  istis  Apostolis  dici  potest  illud 

Gen.  I,  16.  Geneseos  :  Fecit  Deus  duo  magna  lumi- 
naria  :  luminare  majus  ut  pra^esset  diei, 
luminare  minus  ut  prseesset  nocti.  Quem- 
admodum  ergo  Deus  in  machina  mundi 
et  in  regione  coelesti  constituit  duo  lumi- 
naria  magna,  videlicet  solem  ut  preesit 
diei,  et  lunam  ut  praesit  nocti ;  ita  in  mi- 
litanti  Ecclesia,  quse  frequenter  in  Evan- 

.Vaifh.  xfii  gelio  appellatur  regnum  coelorum  a  Chri- 

^'ibi"'*'  *^'  sto,posuit  luminaria  duo  magna:luminare 
majus,  videlicet  Petrum,  ut  prseesset  diei, 
id  est  populo  Judaeorum,  in  quibus  fuit 
notitia  et  cultus  unius  Dei ;  et  luminare 
minus,  utpote  Paulum,  ut  prseesset  nocti, 
hoc  est  plebi  gentilium,  qui  ignorantiam 
Dei  habentes,  caligine  idololatriae  fuerunt 
operti.  Unde  et  Paulus  ipse  protestatur  : 

Gaiai. ii,s.  Qui  opcratus  est  Petro  in  apostolatum  cir- 
cumcisionis,  operatus   est   et   mihi  inter 

irim.11,7.  gentes.  Ad  Timotheum  quoque,  doctorem 
gentium  se  appellat.  Porro  B.  Petrus  di- 
citur  luminare  majus,  non  quod  S,  Paulus 
fuerit  in  sapientia  minor,  aut  quod  lumen 
suae  sapientiae  ac  doctrinae  a  Petro  ac- 
ceperat,  vel  quod  docuit  pauciores,  sed 
quoniam   major   exstitit    Paulo    potestate 


A  praelatica  et  jurisdictione,  utpote  praela- 
tus,  pastor  et  prsesul  totius  universalis 
Ecclesise,  Apostolorumque  princeps.  Vi- 
detur  quoque  in  miraculis  fuisse  poten- 
tior,  quia  et  umbra  corporis  sui  curavit  Act.  v,  15. 
infirmos.Quis  vero  eorum  sanctitate  fuerit 
major,  et  an  in  sanctitate  fuerint  aequa- 
les,  ei  est  committendum  de  quo  Salomon 
loquitur  :  Spirituum  ponderator  est  Do-  Pror.xvi,?. 
minus. 

Sed  jam  de  horum  beatissimorum  mar- 
tyrio    Apostolorum    aliquid    breviter    est 

B  tangendum.  Verumtamen  primo  exponam 
quomodo  intelligendum  sit  quod  Petrus 
dicitur  praefuisse  Judaeis,  et  Paulus  gen- 
tilibus.  Hoc  namque  per  appropriationem 
quamdam  est  dictum,  quoniam  misso  Spi- 
ritu  Sancto  S.  Petrus  prse  ceteris  Apo- 
stolis  docuit  et  convertit  Judaeos,  ut  patet 
in  Actibus  Apostolorum,  et  per  diversas 
civitates  Judseae,  Galilaese  atque  Samarise 
transivit  prsedicando  hinc  inde  solis  Ju- 
dseis,  prsesertim  per  quatuor  annos.  Post- 
modum  prsedicavit  et  gentilibus,  quia  (ut 

C  dictum  est)  toti  prsesidebat  Ecclesiae,  uni- 
versasque    oves   suas,    imo   totum   genus 
humanum,  Christus  ei  commisit  ac  subdi- 
dit  :  Pasce  (inquiens)  oves  meas.  Paulus  ./oanw.xxi, 
vero  statim  post  suam  conversionem  prae-  '"• 
dicavit   gentilibus.  Nihilo   minus   diu    ac 
copiose  praedicavit  Judaeis,  diversis  in  lo- 
cis,  ut  patet  in  Actibus.  Scripsit  quoque 
epistolam   ad  Hebraeos.  Et   quum    primo 
intrasset  Romam,  statim  congregavit  Ju-  Act.  xxvm, 
dseos,  prsedicavitque  eis,  et  multos  eorum  '"«tseq. 
convertit,  ut  in  Actibus  legitur. 

D  Itaque  de  beatissimo  Petro  id  primo 
sciendum,  quod  juxta  praetacta,  per  qua- 
tuor  annos  praedicavit  undique  in  Judaea, 
nusquam  fixam  sibi  constituens  sedem 
certumque  locum.  Post  hoc  in  Antiochia  se- 
dem  episcopalem  sibi  constituit,et  septem 
ibidem  praefuit  annis.  Ex  quo  enim  Chri- 
stus  eum  toti  praefecit  Ecclesiae,  potuit 
sibi  sedem  erigere  ubicumque  sibi  com- 
placuit.  Quumque  in  Antiochia  et  Judaea 
Simonem  magum  penitus  superasset,  et 
Simonem    illum   Romam   csse  profectum 


I 


IN   FESTO   SS.  PETRI    ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


SERMO   SECUNDUS 


217 


audisset,  disposuit  se  ut  iret  ad  Romam,  A 
coepitque  paulatim  illic  proficisci,  et  un- 
dique  praedicavit  in  via  per  urbes  et  alia 
loca,  alque  innumerabiles  homines  hinc 
inde  convertit.  Nam  et  fama  praecucurrit 
eum  ubique,  et  homines  certatim  con- 
fhiebant  ad  eum  ut  praedicationem  ejus 
audirent,  ita  quod  saepe  circa  vesperam 
urbes  ingrediens,  quum  optaret  parum 
quiescere,  non  permittebatur  pausare,  tur- 
bis  ad  eum  confhientibus  undique.  Et 
hoc  fuit  propter  creberrima  et  innumera- 
bilia  ejus  miracula,  quia  quocumque  ve-  B 
nit,  curavit  infirmos.  Quae  omnia  in  Iti- 
nerario  S.  Clementis  plenius  recitantur. 
Denique  quarto  anno  Claudii  impera- 
toris  legitur  S.  Petrus  Romam  venisse,  et 
viginti  quinque  annis  sedit  ibidem  in  ca- 
thedra  pontificii  summi.  Atque  ut  liberius 
orationi,  pra^dicationi  et  contemplationi 
posset  vacare,  duos  sibi  assumpsit  coad- 
jutores,  videlicet  S.  Linum  et  S.  Cletum, 
qui  exteriora  expediebant  :  quorum  unus 
intra  muros  Roma?,  alius  extra  muros  se- 
dcbat.  Nam  innumerabiles  ex  variis  mundi  C 
partibus  ad  Christum  conversi,  conflue- 
bant  ad  Romam,  ut  principem  Apostolo- 
rum  et  totius  Ecclesia?  summum  viderent 
Pontificem,  pleniusque  instruerentur  ab 
ipso.  Itaque  infra  pra?fatos  viginti  quinque 
annos  sanctissimus  Petrus  multos  valde 
convertit  in  Roma  et  extra  eam  ;  et  per 
diversas  partes  ac  urbes  Italise,  Hispania^, 
Galliae,  Germanige,  Africce,  suos  direxit  di- 
scipulos,  per  quos  innumerabiles  genti- 
lium  turbse  convertebantur  ad  Christum. 
Legitur  quoque  in  Martyrologio  Sancto-  D 
rum,  quod  gloriosissimus  Archiapostolus 
tres  ex  discipulis  suis,  quos  ad  prsedican- 
dum  direxit,  in  via  defunctos,  per  conta- 
ctum  sui  baculi  suscitavit  :  in  quo  vere 
patet  admiranda  excellentia  ejus.  Siqui- 
dem  quarto  libro  Regum  legitur,  quem- 
iiy/?eg-.  IV,  admodum  magnus  ille  propheta  Eliseus 
discipulum  suum  misit  cum  baculo  suo 
ad  suscitandum  puerum  mortuum,  nec 
tamen  ex  contactu  baculi  Elisei  fuit  puer 
ille    resuscitatus,    sed    Eliseo    personali- 


29  et  seq. 


ter  veniente,  et  super  defunctum  pue- 
rum  illum  saepius  procumbente  seque 
expandente,  ac  exorante,  tandcm  puer  sur- 
rexit. 

Insuper,  quam  graves  ac  multas  per- 
secutiones,  tribulationes,  vulnerationes, 
contumelias,  Vas  electionis,  sanctus  ac 
sapientissimus  Paulus  apostolus  sit  per- 
pessus,  ipse  in  suis  epistolis  partim  di-  iicor.xi 
gessit,  et  partim  in  Actibus  Apostolorum  paisim.^'^' 
descriptum  est.  Ter  etenim  a  gentilibus 
virgis  cffisus  est,id  est  publice  flagellatus; 
a  Juda?is  vero  quinquies,  ita  quod  qua- 
libet  vice  triginta  novem  ictus  accepit. 
Semel  lapidatus  est  a  Juda?is,  sic  quod 
eum  putabant  exstinctum.  Ter  quoque 
naufragium  passus  est,  et  ssepe  fuit  incar- 
ceralus  ac  dire  ligatus.  At  vero,  prout  san- 
ctus  refert  Hieronymus  in  libro  de  Viris 
illustribus,  vicesimo  quinto  post  Christi 
passionem  anno  S.  Paulus  Romam  missus 
est  vinctus,  videlicet  anno  Neronis  impe- 
ratoris  secundo ;  et  per  duos  annos  sub 
Nerone  tunc  mansit  in  Roma  vinctus,  non 
tamen  clausus,  sed  libere  ibat  in  urbe,  et 
contra  Judseos  disputavit,  plurimosque  Ju- 
daeorum  convertit  atque  gentilium.  Post- 
modum  a  Nerone  dimissus,  prsedicavit  in 
partibus  occidentis  ;  deinde  rediit  Romam, 
et  cum  beatissimo  principe  apostolici  ag- 
minis  Petro  praedicavit  in  urbe,  ita  quod 
maxima  pars  Romanorum,  etiam  nobili- 
um  et  domesticorum  imperatoris,credebat 
in  Christum.  Pincernam  quoque  Neronis 
nomine  Patroclum,  S.  Paulus  suscitavit 
a  mortuis. 

Preeterea,  quum  Simon  magus  per  male- 
ficia  sua  decepisset  Neronem  et  plurimos 
Romanorum,  in  tantum  quod  eum  pro 
deo  colebant,  gloriosi  apostoli  Petrus  et 
Paulus  ad  Neronem  introeuntes,  omnia 
maleficia  Simonis  magi  ei  exposuerunt. 
Tunc  coram  imperatore  et  Romanis  facta 
est  magna  et  longa  disceptatio  et  lis  inter 
sanctos  Apostolos  et  sceleratissimum  il- 
lum  magum.  Quumque  magus  ille  jactaret 
se  posse  mortuos  suscitare,  convocaverunt 
Romani  beatissimum  Petrum  et  Simouem 


218 


IN   FESTO   SS.  PETRI   ET  PAULI   APOSTOLORUM.   —    SERMO  TERTIUS 


44. 


magum,  concorditer  definientes  ut  ille 
occideretur  qui  mortuum  suscitare  non 
posset.  Et  mortuo  quodam  allato,  dum 
Simon  magus  eum  non  valuisset  resu- 
scitare,  S.  Petrus  eum  in  Christi  suscitavit 
virtute.  Quumque  Romani  vellent  occidere 
magum,  Fetrus  prohibuit,  dicens  :  Chri- 
Matth.  V,  stus  nos  docuit  ut  bonum  pro  malo  red- 
damus.  Tandem  Simon  magus  dixit  se 
velle  in  coelum  ascendere,  et  coram  im- 
peratore  ac  Romanis  coepit  volare.  Tunc 
Paulus  dixit  ad  Petrum  :  0  Petre,  cur  tar- 
das  ?  Tuum  est  imperare,  meum  orare. 
Perfice  quod  coepisti  :  jam  enim  vocat 
nos  Dominus.  Statim  crgo  S.  Petrus  da^- 
mones  adjuravit  ut  corruere  magum  per- 
mitterent,  moxque  Simon  magus  corru- 
ens,  fractis  cervicibus  exspiravit.  Ob  hoc 
Nero  indignans,  prsecepit  Apostolos   tru- 


A  cidari,  et  Petrum  sanctissimum  tanquam 
extraneum  crucifigi,  Paulum  tanquam  ci- 
vem  Romanum  decapitari.  Porro  S.  Petrus 
ex  profundissima  humilitate  reputavit  se 
indignum  taliter  crucifigi  sicut  Christus 
Dominus  ejus  fuerat  crucifixus,  petiitque 
capite  deorsum  verso  crucifigi.  Et  factum 
est  ita.  Quum  igitur  crucifixus  fuisset, 
aperuit  Deus  adstantium  oculos,  vide- 
runtque  angelos  juxta  Petrum  apostolum 
stantes.  Petrus  vero  de  cruce  populo  prae- 
dicavit.Deinde  devotissime  alloquens  Chri- 

B  stum,  et  fideles  ei  commendans,  tradi- 
dit  spiritum.  Sicque  gloriosi  Apostoli  sunt 
uno  die  martyrio  coronati  :  quorum  patro- 
cinia  invocemus,  documenta  sequamur, 
praecepta  implere  semper  conemur,  ut  eo- 
rum  imitando  vestigia,  beatitudinem  con- 
sequamur  seternam. 


SERMO  TERTIUS 


DE    SEPARATIONE   APOSTOLORUM  PETRI   ET   PAULI   TEMPORE   MARTYRII  1  ET   DE   TRIBUS 
QU.E    IN   FESTIS    SANCTORUM   VENIUNT   CONSIDERANDA. 


IiV  omnem  terram  exivit  sonus  eorum, 
et  in  fines  orbis  terrce  verba  eorum. 
Ps.  xviii,  5. 

Quemadmodum  in  Decreto  habetur,  Ita- 
lia,  Hispania,  Gallia,  Africa  et  Germania 
a  principe  Apostolorum  beatissimo  Petro 
fidem  acceperunt  catholicam  :  non  quod 
in  omnibus  regnis  his  gloriosissimus  Pe- 
trus  personaliter  fuerit  atque  docuerit, 
sed  quia  in  Roma  residens,  et  toti  Eccle- 
sia3  pra?sidens,  suos  discipulos  ad  hwc 
regna  direxit ;  nec  sokim'  ad  rcgna  ista, 
nam  etS.Marcum  evaugelistam  ad  Alexaii- 
driam  misil,  urbem  praecipuam  in  ^Egy- 
pto.  Sed  et  ipse  prseclarissimus  Petrus  in 
omni  Juda:>a,  Galila?a  ct  Samaria  Evange- 
lium  Christi  disseminavit,  deinde  in  Anti- 
ochia,  et  ab  ea  usque  ad  Romam.  Denique 
in  exordio  suee  prima)  cpistol»  loquitur  : 


C  Petrus,  apostolus  Jesu  Christi,  electis  ad-  i  petr. 
venis  dispersionis  Ponti,  Galatise,  Cappa- 
dociae  et  Bithynise.  Ecce  quam  longe  et 
late,  quam  variis  mundi  partibus  ac  po- 
pulis  praedicavit  archiapostolus  Petrus. 
Quomodo  autem  gloriosum  Vas  electionis^ 
ferventissimus  Paulus  apostolus,  undique 
discurrebat  praedicando,  in  ejus  patet  epi- 
stolis  atque  in  Actibus  Apostolorum.  Merito 
ergo  cantatur  dc  eis  :  In  omnem  terram,  Ps.xm 
etc.  Et  quoniam  tempore  illo  Romani  mo- 
narchiam  mundi  tenebant,  decentissimum 

D  fuit  ut  Petrus  apostoIus,totius  mundi  pra3- 
latus,  in  Roma,  capitanea  hujus  sseculi 
urbe,  sederet  :  cui  et  Paulum  Christus  in 
solatium  junxit.  Quumque  populum  Ro- 
manum  magna  ex  parte  convcrtissent  ad 
Christum,  et  Simonem  magum,  Neronis 
impcratoris  fiduciam  ac  patronum.penitus 


1,1. 


IN  FESTO  SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLORUM. 


SERMO  TERTICS 


219 


superassent,  ab  ipso  Nerone  adjudicati 
sunt  morti.  Quo  lacto,  mox  obstinati  Ju- 
duM  perfidique  pagani  irruerunt  in  eos 
sicut  lupi  in  agnos,  et  verbis  atque  verbc- 
ribus  multiplicem  eis  contumeliaui  intu- 
lerunt.  De  hoc  divinus  et  affcctuosissimus 
Dionysius  in  epistola  sua  ad  Timotiieum 
de  passione  et  transitu  horum  Apostolo- 
rum  sic  loquitur  :  0  frater  mi  Timothec, 
si  vidisses  agones  consummationis  eo- 
rum,  defecisses  prae  iacrimis,  prae  tristitia 
et  dolore.  Quis  enim  non  fieret,  quando 
egressum  est  prfficeptum  sentcntia^  ut  Pe- 
trus  crucifigeretur,  Paulus  decollaretur? 
Vidisses  tunc  turbas  Judteorum  et  genti- 
lium  multitudiues  percutientes  eos,  illu- 
dentes  eis,  exspuentes  in  facies  eorum. 
Ipsi  vero  Apostoli  tranquilli  manseruut 
tanquam  agni  innocentes  et  mansueti. 
Adveniente  autem  terribili  tempore  con- 
summationis  eorum,  quum  separarentur 
ab  invicem,  ligaverunt  columnas  mundi, 
non  utique  absque  fratrum  gemitu  et  plo- 
ratu.  Dixitque  Paulus  Petro  :  Pax  tecum, 
fundamentum  Ecclesiae  et  pastor  ovium  et 
agnorum  Christi.  Petrus  quoque  ad  Pau- 
lum  :  Vade  in  pace,  praedicator  bonorum 
et  mediator  ac  dux  salutis  justorum.Quum 
autcm  elongassent  eos  ab  invicem,  secu- 
tus  sum  magistrum  meum  Paulum  :  non 
enim  in  uno  vico  occiderunt  eos.  Porro  in 
illa  hora  tristitia?  plena,  dicente  carnifice 
Paulo,  Collum  para,  B.  Paulus  suspexit  in 
coelum,  muniens  frontem  et  pectus  suum 
signo  crucis,  et  dixit  :  Domine  mi  Jesu 
p*.  xxx,o.  Christc,  in  manus  tuas  commendo  spiri- 
tum  meum.  Et  tunc  absque  tristitia  el 
compulsione  extendit  collum,  ct  suscepit 
coronam. 

Consequenter  divinus  Dionysius  refert 
quoddam  valde  mirabile,  dicens  :  Attende 
miraculum,  vide  prodigium,  frater  dile- 
cte.  Nam  post  mortem  illorum,  vidi  eos 
invicem  manu  ad  manum  intrantes  portas 
urbisjindutos  veste  luminis  et  coronis  cla- 
ritatis  ornatos.  Non  autem  ego  solus  vidi 
eos,  sed  et  Lemobia  pedisequa  Sertis  re- 
gis,  qua?  discipula   erat  Pauli.   Et   quum 


A  educeretur  Paulus  ad  mortem,  egredere- 
turque  urbem,  occurrit  ei  illa  cum  lacri- 
mis.  Cui  Paulus  :  Noli  flere,  inquit,  sed 
da  mihi  velum  quo  operitur  caput  tuum, 
et  statim  illud  tibi  reslituam.  Amputante 
autem  carnifice  caput  Pauli,  beatissiuuis 
Paulus  in  i[)so  ictu  explicuit  velum  et 
collegit  pioprium  sanguiucm  illo  in  velo, 
ligavitque  velum  et  obvolvit  et  tradidit 
femina?  illi.  VA  reverso  carnifici  militi 
dixit  S.  Lemobia  :  Ubi  dimisisti  magi- 
strum  meum  Paulum  ?  Qui  ait :  Cum  socio 

B  suo  jacet  extra  urbem  in  valle  Pugilum, 
et  velo  tuo  velata  est  facies  ejus.  Ipsa 
vero  respondit  :  Ecce  nunc  intraverunt 
Petrus  et  Paulus  induti  veste  prwclara, 
coronas  fulgeutes  et  luce  radiantes  in  suis 
habentes  capitibus.  Et  protulit  velum  san- 
guiiie  cruentatuin,  monstravitque  ei.  Pro- 
pter  quod  opus  conversi  sunt  multi  ad 
fidem. 

Pra^terea  divinus  et  amorosus  Dionysius 
beatissimorum  Apostolorum  occisionem 
deplorat,  dicendo  :  Vse  mihi !  jam  cessavit 

C  concursus  discipulorum  vestrorum  Ro- 
mam  venientium  et  quaerentium  vos,  o 
gloriosi  Apostoli.  Jam  nemo  dicturus  est : 
Eamus  et  videamus  doctores  nostros,  et 
interrogemus  eos  qualiter  nos  regere  opor- 
teat  Ecclesias  nobis  commissas,  et  inter- 
pretabuntur  nobis  praecepta  Domini  no- 
stri  Jesu  Christi  et  eloquia  Prophetarum. 
Jerusalem  et  Roma  prava  amicitia  aequales 
factao  sunt  in  malo  :  Jerusalem  crucifixit 
Christum,  et  Roma  interemit  ejus  Apo- 
stolos.  Jerusalem   autem  servit   ei  quem 

D  iuterfecit,  Roma  solennizando  glorificat 
quos  peremit. 

Praeterea,  prout  sanctus  docet  Bernar- 
dus,  tria  sunt  quae  in  festis  Sanctorum 
pensare  debemus.  Primum  est,  auxilium 
Sancti  cujus  solennitas  celebratur,  utpote, 
quod  potens  sit  subvenire  cultoribus  et 
precatoribus  suis,  pius  quoque  ct  pro- 
nus  ad  succurrendum.  Si  enim  adhuc 
vivens  in  saeculo  isto  potens  fuit  et  pius 
ac  pronus  ad  auxiliandum,  multo  magis 
nunc  regnans  cum  Christo  potestalem  ha- 


220 


IN  FESTO  SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLORUM.  —  SERMO  TERTIUS 


bet  et  pietatem  ad  suffragandum.  Idcirco 
ipsum  fiducialiter  invocare  debemus  ut 
oret  pro  nobis,  indulgentiam  nobis  et  gra- 
tiam  et  salutem  impetrando  a  Domino.  Hi 
autem  prseclarissimi  apostoli  Petrus  et 
Pauius  valde  potentes  sunt  apud  Altissi- 
mum,  tanquam  prsecipui  ejus  amici,  sed 
et  visceribus  pietatis,  caritatis  ac  libera- 
litatis  prorsus  plenissimi  sunt  :  ideo  eos 
singulariter  diligere  debemus  ac  venerari 
et  invocare.  Imo  et  universi  Apostoli  apud 
Deum  valde  exstant  potentes,  suntque  piis- 
simi.  Ipsi  etenim  senatores  sunt  ccelestis 
ac  supernse  Jerusalem,  triumphantis  Ec- 
clesise  atque  palatii  Regis  aeterni,  et  amici 
ac  secretarii  ejus.  Ideo  decet  ut  quilibet 
Christianus  eligat  sibi  unum  Apostolum 
in  patronum,  eum  videlicet  ad  quem  ma- 
gis  afficitur,  illumque  quotidie  in  speciali 
habeat  honore  et  commemoratione  ac  in- 
vocatione. 

Secundum  quod  in  Sanctorum  festis  de- 
bemus  attendere,  est  exemplum  Sancti 
cujus  solennia  celebramus,videlicet:quam 
virtuose  et  exemplariter  vixit,  quanta  sus- 
tinuit,  quam  humilis,  mansuetus,  pius, 
justus,  constans,  discretus  caritativusque 
fuit,  et  qualiter  diem  clausit  extremum. 
Nec  debemus  ista  ad  hoc  solum  perpen- 
dere  ut  ea  sciamus  aut  aliis  ea  valeamus 
referre,  sed  ut  sedificemur  et  provocemus 
nos  ipsos  ad  imitandum  Sanctorum  ve- 
stigia  in  omni  virtute  et  gratia.  Itaque  in 
omni  festo  Sanctorum,  pensemus  quam 
diligentes  coram  Deo  fuerunt,  quam  cu- 
sloditi  ac  timorati  in  omnibus  ne  ipsum 
offenderent ;  quam  ferventes  et  infatiga- 
biles  exstiterunt  in  Dei  obsequio,  quam 
assidui  in  orationibus  fervidis,  in  medita- 
tionibus  sanctis,  in  discussione  conscien- 
tiarum  suarum,  in  castigatione  quolidia- 
narum  venialium  culparum,  quas  etiam 
valde  ponderaverunt,  et  in  se  ipsis  vindi- 
caverunt  jejunando,  sua  corpora  flagel- 
lando,  in  orationibus  vigilando,  cilicia  de- 
ferendo,  seque  in  planctibus  cruciando. 
Deniquc  omnia  ista  in  sanctissimis  islis 
apostolis  Petro  ct  Paulo  copiosissimc  inve- 


A  nimus.  Fuit  certe  in  eis  omnium  virtutum 
perfectio,  omnis  boni  exemplum ;  et  quum 
summi  essent  per  gratiam,  humillimi  ta- 
men  erant  intuendo  suam  prseteritam  cul- 
pam.  Consideremus  ergo  labores  et  fati- 
gationes  eorum,  tentationes,  persecutiones 
et  tribulationes  innumeras  quas  pro  Chri- 
sto,  pro  fide,  pro  justitia  sunt  perpessi  : 
sicque  ex  eorum  intuitu  efficiamur  fer- 
ventes  et  agiles  in  divinis,  certi  quod  bo- 
norum  laborum  gloriosus  est  fructus;  in  «'a;).  111,15. 
adversis  quoque  et  asperis  patientes,  sci- 

B  entes  quod  per  multas  tribulationes  opor-  Aci.xiy.n. 
teat  nos  intrare  in  regnum  coelorum,  quod 
item  omnes  qui  volunt  pie  vivere  in  Chri-  iiriVn.in, 
sto,  persecutionem  patientur,  ita  quod  re-  *"■ 
nuit  esse  de  numero  electorum,  qui  renuit 
pati  tribulationes  justorum.  Ecce  sanctis- 
simi  isti  Apostoli,  electissimi  Dei  et  aman- 
tissimi   Christo,    quanta   sustinuerunt    in 
sEPCulo  isto:qui  etiam  in  abstinentia  valde 
magna   atque   in  multa  vixerunt  inopia. 
Unde  in  Itinerario  S.  Clementis  habetur, 
quod  cibus  beatissimi  Petri  fuit  panis  sic- 

C  cus  cum  olivis  et  raro  cum  oleribus,  ve- 
stitus  ejus  fuit  tunica  simplex  cum  pallio 
humili. 

Tertium  nobis  in  festis  Sanctorum  con- 
siderandum,est  confusio  propria  :  quia  de 
negligentiis  et  perversitatibus,  de  ingrati- 
tudinibus  et  peccatis  nostris  multis  et 
magnis,  imo  innumerabilibus,  verecunda- 
ri  et  contristari  vehementer  debemus,  eo 
quod  Sancti  quos  colimus,  similes  nobis, 
passibiles  fragilesque  per  naturam  fue- 
runt,  et  tamen  per  gratise  Dei  auxilium 

D  atque  per  proprise  diiigentiae  studium,  ad 
tantam  devenerunt  perfectionem   et   glo- 
riam.  Cur  ergo  non  solum  difficilia,  sed 
et  impossibilia  nobis  videntur  ea  quae  ges- 
scrunt  et  passi  sunt  ?  Cur  de  auxiJio  Dei 
diffidimus,  non  advertentes  exhortationem 
Pauli   dicentis,  Accedamus*  cum  fiducia  •  Adeamus 
ad  thronum  gratia  ejus,  et  quod  ait  Psal-  ^e«>Mv,i6. 
mista,  Prope   est   Dominus   omnibus   in-   ps.  c.\liv, 
vocantibus    eum,    omnibus    invocantibus  *^- 
eum  in  veritate  ? 

His  tribus  a  sancto  assignatis  Bernardo, 


IN   FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLORUM.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS      221 


18 


addi  potest  et  quartum,  videlicet  magnitu-  A 
do  felicitatis  et  gloriae  Sancti  cujus  peragi- 
mus  festum,  ut  ex  consideratione  praemii 
tam  immensi  pro  labore  tam  brevi  ac 
modico,  acccndamur  ad  opera  virtuosa 
viriliter  prosequenda,  tribulationes  quo- 
que  vitae  praesentis   libentius   toleremus, 

II  Cor.  IV,  pensantes  illud  Apostoli  :  Id  quod  in  prse- 
senti  leve  et  modicum  est  tribulationis 
nostrae,  supra  modum  in  sublimitate  aeter- 
num   glorige   pondus  operatur  in   nobis ; 

Rom.  VIII,  itemque,  Non  sunt  (inquit)  condignae  pas- 

siones   hujus   temporis   ad   futuram   glo-  B 
riam. 

Sic  ergo  horum  sublimium  Apostolorum 
cum  spirituali  jucunditate  celebremus  so- 


17. 


lennia,  et  eorum  beatitudini  congratule- 
mur  ex  corde;  ea  quoque  vitemus  quibus 
graviter  olTendunlur,  choreas,  spectacula, 
loquacitates,  detractiones,  gulam,  incon- 
tinentiam,  fraudes,  mendacia,  perjuria, 
imo  et  juramenta  nou  necessaria,  ac  cete- 
ras  praeceptorum  transgressiones.  Sed  heu, 
heu!  vitia  ista  in  hoc  solennissimo  festo  a 
multis  prsD  solito  fiunt,  et  spiritualis  ju- 
cunditas  in  carnalem  conversa  est  :  sicut 
et  supra  in  sermone  de  B,  Joanne  Ba-  Cf.p.m^: 
ptista  est  tactum.  Sed  hi  (precor)  Deum 
discant  habere  prae  oculis,  aeterna  quoque 
supplicia  Acherontis,  et  juxta  praehabita 
documenta,  se  emendent  in  omnibus.  Ad 
laudem  Omnipotentis. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUANTUM   FERVOREM   ET   REVERENTIAM   HABUERIT   AD   CHRISTUM   PETRUS  ; 
ET   DE   CAVENDA   PR.ESUMPTIONE. 


CONSTITUIT  eum    dominum   domus  C 
suce,  et  principem  omnis  possessionis 
suce.  Ps.  Civ,  21. 

Ecclesiastica  dignitate  atque  ecclesiasti- 
cae  potestatis  plenitudine,  miraculorumque 
gloria,  Dominus  noster  Jesus  Christus  sa- 
cratissimum  Petrum  prae  cunctis  Aposto- 
lis,  imo  prae  Sanctis  omnibus  honoravit. 
Nec  dubium  quin  contulit  ei  sapientiam 
et  virtutes  in  tanta  excellentia,  quod 
per  eas  fuit  ad  tantae  praesidentiae  exse- 
cutionem  omnino  idoneus. 

«  Constituit  h  ergo  «  eum  dominum  do-  D 
mus  suae  »,  id  est  praelatum  ac  praesi- 
dem,judicem  et  rectorem  totius  militantis 
Ecclesiae,  quemadmodum  super  Marcura 
iVa/c.xiv,  sanctus  scribit  Hieronymus  :  Ccenaculum 
grande  stratum,  est  universalis  seu  tota 
Ecclesia.  Dominus  domus  istius  est  Petrus 


15. 


apostolus.  Constituit  quoque  eum  «  prin- 
cipem  omnis  possessionis  suae  »,  hoc  est 
hierarcham  supremum  universi  populi 
christiani,  de  quo  Pater  loquitur  Filio  : 
Postula  a  me,  et  dabo  tibi  gentes  heredi-  p*.  ,1,8. 
tatem  tuam,  et  possessionem  tuam  ter- 
minos  terrae.  Hanc  hereditatem  et  plebem 
Dominus  et  Salvator  se  ipso  redemit  et 
emit,  quam  post  resurrectionem  suam  Pe- 
tro  commisit  regendam  :  Pasce  (inquiens)  ^^„„„^,5, 
oves  meas.  Porro  sacratissimus  Petrus  et  i^. 
quicumque  ejus  successor,  vocatus  est  do- 
minus  domus  Dei  sive  Ecclesiae,  prout 
principes  et  praelati  dicuntur  domini  sub- 
ditorum  suorum  dominationc  ordinata, 
quae  ad  bonum  atque  salutem  subditorum 
refertur,  quae  est  dominatio  praelaticae  ad- 
ministrationis  seu  dignitas  praesidentialis, 
non  autem  dominatione  fastus  et  inordi- 


222      IN   FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


natee  superpositionis  seu  impiae  libertatis, 
qua  quis  propria  libertate  propriique  in- 
tuitu  eommodi  ac  honoris  aliis  prseest. 
Hinc  in  Regula  sua  sanctus  scripsit  Hiero- 
nymus  :  Non  nobili  Bartholompeo,  sed  vili 
piscatori  B.  Petro  traditur  principatus  mo- 
narchiae  totius  mundi.  Unde  Ansehiius  in 
exordio  epistoise  de  Incarnatione  Verbi  sic 
scribit  Romano  pontifici  :  Patri  ac  domino 
universae  Ecclesise  in  terra  peregrinantis. 
Et  per  hanc  distinctionem  faciliter  con- 
cordantur  varise  auctoritates  quse  sibi  in- 
vicem  contrariari  videntur. 

Praeterea,  quoniam  beatissimus  Petrus 
princeps  fuit  apostolici  chori  et  totius 
prsesul  ac  doctor  Ecclesise,  omnia  verba 
ejus  ac  facta,  nobis  sunt  pra^cipue  pon- 
deranda  ac  diligentissime  consideranda. 
Nam  et  verba  ejus  incaute  prolata,  et 
facta  ejus  non  recta,  valent  nobis  perma- 
xime  ad  cautelam,  ad  sedificationem,  in- 
structionem  et  admirationem.Nempe,quod 
Christo  passionem  suam  praenuntianti  dixit 
Maith.wi,  seorsum,  Domine,  propitius  esto  tibi,  nam 
^^'  hoc  non  erit :  pandit  nobis  magnitudinem 

sui  fervoris  ad  Christum,  quamvis  tunc 
nondum  satis  spiritualis  ac  puri ;  et  item, 
quanta  tunc  fuit  imperitia  ejus  atque  sim- 
plicitas,  quoniam  necdum  cognovit  ex  le- 
ge  et  Prophetis  Christum  esse  passurum. 
Ex  quibus  nostra  inflammatur  ad  Chri- 
stum  dilectio,  et  fides  instruitur,  eo  quod 
sancti  Apostoli  et  summus  iste  Apostolus 
usque  post  Christi  passionem  et  resurre- 
ctionem  tam  imperiti,  idiotae  ac  simpli- 
cissimi  erant.  Quomodo  ergo  postea  tan- 
tam  repente  sortiti  sunt  notitiam  omnium 
Scripturarum,gratiamque  linguarum,  con- 
r  stantiam  et  fervorem,  miraculorum  quo- 

que  virtutes,  ita  ut  facerent  copiose  quae 
soli  sunt  possibilia  Creatori  omnipotenti  ? 
Rursus,  quod  in  Coena  Christo  suos  pedes 
juatm.xm,  lavarc   volenti   locutus   est,   Non    lavabis 
^'  mihi   pedes  in   aeternum,  ostendit  quam 

summam  et  admirandam  habuit  reveren- 
tiam  et  humiiitatem  ad  Salvatorem,  ut  et 
nos  ita  agamus.  Nec  soium  ad  Christum, 
sed  ad  ejus  quoque  vicarium  spirilualem 


A  patrem  nostrum  habere  debemus  humi- 
litatem  et  reverentiam  grandem,  tanquam 
ad  eum  qui  nobis  Christi  repraesentat  per- 
sonam. 

Porro,  quod  Christo  Apostolorum  ruinam 
praedicenti,  Pelrus  respondit  tam  fervide 
quam  incaute,  Et  si  omnes  scandalizati  Maith. 
fuerint  in  te,  ego  nunquam  scandalizabor;  '"'^''  ^^' 
informat  nos  quam  periculosum  sit  quem- 
quam  de  viribus  suis  praesumere,  aut  aliis 
se  praeferre,  inconsiderateve  loqui.  Idcirco 
vitemus  haec  omnia,  et  propriam  infirmi- 

B  tatem,  defectuositatem,  instabilitatem  pen- 
santes,  solius  Dei  innitamur  auxilio,  in 
ejus  bonitate  speremus,  ejus  opem  et  gra- 
tiam  in  cunctis  praesupponamus.  Et  quam- 
vis  in  spe  nostra  esse  debeat  certitudo  et 
firmitas  ex  parte  objecti  ipsius  spei,  hoc 
est  ex  consideratione  pietatis  ac  gratiae 
Dei,ex  qua  parte  non  erit  defectus  adepti- 
onis  rei  quam  speramus ;  tamen  ex  parte 
propriae  fragilitatis  et  insufficientiae,  de- 
bet  spei  nostrae  esse  admixtus  timor  pru- 
dentialis,  quia  ex  hac  parte  potest  contin- 

C  gere  nostrae  salutis  defectus.  Propter  quod 
praeclarissimus  Archiapostolus  iste,  in  pri- 
ma  sua  hortatur  Canonica:Incolatus  vestri  iPetr.i,i7. 
tempore   conversamini  in  timore.  Paulus 
quoque:Cum  metu, inquit,timore  et  tremo-  PhiHpp.u, 
re  vestram  salutem  operamini.Unde  quem-  '^' 
admodum   grana   inter  duas   conteruntur 
molas,  superiorem  et  inferiorem,  ita  cogi- 
tationes  cordis  nostri  inter  spei  confiden- 
tiam  et  timorem  molendae  sunt,  quatenus 
ex  intuitu  pietatis  ac  adsistentiae  Dei  spe- 
remus  de  meliori,ex  consideratione  autem 

D  propria?  infirmitatis  et  defectuositatis  vere- 
amur  quotidie  de  pejori,  praesertim  quum 
ignoremus  an  amore  digni  simus  an  odio,  Eccie.m^i. 
an  praesciti  vel  praedestinati. 

Amplius,  quod  Petrus  Christo  sibi  con- 
tradicenti  atque  dicenti,  Dico  tibi,  anfe-    Mattk. 
quam  gallus  in  hac  nocte  vocem  bis  dede-  ^"^''^*' 
rit,   ter   me  negabis,  non   acquievit   nec 
credidit,  sed   respondit,  Et  si   oportuerit  ibid.  35. 
me   mori   tecum,  non  te  negabo ;  osten- 
dit  quod  ex  inconsideratione,  incautela  et 
indiscretione   nascatur   immansio   proprii 


IN   FESTO   SS.  PFTRI   RT   PAULl   APOSTOLORUM.   —   Al)   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS      223 


I  Ref).  XV, 
23. 


Matth. 
XXVI,  56,69- 
74 ;  Marc. 
XIV,  66-71. 


III  Reg.xi\, 
3. 
'  voluntas 


Num.  XX, 
10-13. 


II  Rcg.  XI, 
4,15. 


Ibid. \ii,  1 
ct  seq. 


ICor.x,12 


sensus,  imo  et  indocilitas.  Quod  prorsus 
cavenduin  est  religiosis  potissime,  qui  su- 
periorum  suorum  judicio  magis  quain 
proprio  acquiescere  obligantur,  scientes 
quod  quasi  peccatum  ariolationis  sit  relu- 
ctari,  et  quasi  idololatri»  scelus  acquie- 
scere  nolle ;  quanquam  S.  Petrus  verba 
illa  ex  pertinacia  cordis  non  dixcrit,  scd 
ex  nimietate  quadam  amoris  et  inconsi- 
deratione  propri®  infirmitatis  :  ut  si  quis 
praeiatum  suum  tam  fervide  diligat,  ut 
asserat  se  malle  occidi  cum  eo,  quam  se- 
parari  ab  ipso.  Non  igitur  absolute  quis  di- 
cat,  affirmet,  praesumat,  se  nunquam  in 
illud  vitium  ruiturum.  Nihilo  minus  hu- 
militer  dicere  potest  et  debet,  se  in  gratia 
Dei  confidere  quod  Deo  auxiliante  non 
corruet. 

Prseterea,  quod  Petrus  in  Christi  passio- 
ne  tam  graviter  cecidit  fugiendo,  negando, 
abjurando,  perjurando,  anathematizando ; 
docet  nos  quam  ineffabiliter  valde  lamen- 
tanda  ac  misera  sit  humana  natura  auxilio 
gratiae  destituta,  et  sibi  ipsi  paulisper  re- 
licta.  Quod  etiam  patuit  in  magno  illo 
Elia,  qui  timore  Jezabel  fugit,  et  ivit  quo- 
cumque  spiritus  *  eum  ferebat ;  atque  in 
Moyse  preeelecto,  qui  post  tam  miranda 
prodigia,  tam  copiosa  miracula,  post  tanta 
omnipotentise  Dei  experimenta,  incredu- 
lus  fuit  Deo  ad  aquas  Contradictionis. 
David  quoque  sanctissimus,  nonne  post 
tanta  vaticinia,  oracula  et  miracula,  post 
tot  opera  virtuosa,  quum  jam  grandsevse 
esset  aetatis,in  adulterium  homicidiumque 
delapsus  est,  nec  post  plurimos  dies  tam 
enormem  suam  advertit  ruinam,quousque 
a  Nathan  propheta  fuit  admonitus  ?  Quis 
ergo  jam  potest  praesumere  sive  inaniter 
gloriari,  ac  stulta  securitate  resolvi  ?  Ideo 
advertamus  ac  impleamus  quod  Vas  ait  ele- 
ctionis  :  Qui  stat,  videat  ne  cadat.  —  Rur- 
sus,  in  prgetacta  Petri  ruina  merito  admira- 
mur  dispensationem  judiciorum  sapientiae 
Dei  et  viscera  misericordise  ejus:cur  scili- 
cet  tam  praeelectum  ac  summum  Aposto- 
lum  permisit  tam  subito  graviterque  pro- 


A  sterni,  et  quod  tam  graviter  lapsum,  tam 
repente  misericordissime  adspexit,  com- 
punxit,  convertit,  et  ei  majora  quam  ante 
contulit  gratiarum  charismata.  Cur  autem 
tam  eum  quam  Paulum  permisit  tam  gra- 
viter  transgredi,  scitis,  videlicet  ut  in  pro- 
pria  culpa  discerent  fragilitatem  humanam 
et  coinpassionem  ad  alios,  misericordiam- 
que  eis  desuper  impertitam,  proximis  im- 
pertiri.  Unde  et  nos  quo  gravius  lapsi 
sumus,  eo  propriam  defectuositatem  et 
fragilitatem  frequentius  recolamus  atque 

B  humilius  fateamur,et  aliis  misericordiores 
ac  indulgentiores  esse  curemus. 

At  vero  per  hoc  quod  excellentissimus 
Petrus  post  Christi  resurrectionem  ter  a 
Christo  interrogatus,Simon,diligis  me  plus  Joann.wi, 
his?   tam   caute   humiliterque   respondit,  *^'*'' 
Domine,  tu  scis  quia  amo  te  ;  docet  nos  ut    ibidem. 
post  casum  nostrum  cautiores  custoditio- 
resque  simus,prgecaventes  ne  recidivemus, 
et  in  pristinum  relabamur  periculum. 

Postremo  per  hoc  quod  gloriosissimi 
patres,  magistri  ac  principes  nostri  Petrus 

C  et  Paulus  post  lapsus  suos  tam  compun- 
ctissimi,  humillimi,  ferventissimi,  fructuo- 
sissimi  fuerunt,  non  solum  ad  tempus 
breve,  sed  usque  ad  terminum  vitae  suae, 
informant  nos,  ut  quanto  per  omissionem 
et  commissionem  gravius  saepiusque  pec- 
cavimus,  eo  toto  tempore  vitae  nostrae  hu- 
miliores,  compunctiores,  ferventiores  ac 
fructuosiores  permaneamus,  quatenus  ubi  i?o»i.  v,20. 
abundavit  iniquitas,  superabundet  et  gra- 
tia,  et  contritio  nostra  nostris  peccatis  sit 
adaequata,    et   per   quae   peccavimus,  per  5ap.xi,  17. 

D  haec  sponte  puniamus  nos  ipsos. 

Infinitam  itaque  Omnipotentis  miseri- 
cordiam  in  gloriosissimis  istis  Apostolis 
consideremus,  miremur,  laudemus  ac  ve- 
neremur,  atque  eorum  intuitu  confidamus 
in  omni  pietate  Altissimi,  nec  de  spirituali 
desperemus  profectu:imo  sanctissimorum 
horum  intercessione  ac  meritis  Apostolo- 
rum  conemur  impetrare  a  Domino  om- 
nem  gratiam  ad  implenda  ea  quae  dicta 
sunt  opportune.Ad  laudem  et  gloriam  Dei. 


224       IN   FESTO   SS.  PETRI   ET  PAULI   APOSTOLORUM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


T 


QUOD   PETRUS    PASTOR   RECTORQUE    SUMMUS   FUERIT   ECCLESIiE,    ET   QUOD   OCTO 
GRADIBUS   DOCUERIT   ASCENDERE   IN   COELUM. 


U  es  Petrus,  et  swper  hanc  petram  A  Apostoli  in  Evangelio  atque  Epistolis  affir- 

oidificabo    Ecclesiam    meam.    Matth.  maverunt,  in  omni  doctrina  Petrum  esse 

XVI,  18.  loco  Christi  in  ejus  Ecclesia,  Petro  locum 

Christus  fons  sapientise,  cujus  est  omnia  prsestantes  in  omni  concilio  et  synagoga,  in 

pulchriformiter  ordinare,  ordinate  distin-  omni  electione  et  confirmatione*.Idcirco  et  *aZia«  affir- 

5a/3.vni,i.  guere,  distincte  locare,  attingens   a   fine  membra  maneamus  in  capite  nostro  apo- '"^*^'*'"* 

in  finem  fortiter,  atque  disponens  cuncta  stolico,  Romanorum  Pontificum  throno,  a 

suaviter,  Sponsam  suam,  Ecclesiam,  no-  quo  nostrum  est  quserere  quid  credere  et 

lens  in  terra  relinquere  inordinatam,  imo  quid  debeamus  tenere,  ipsum  venerantes 

volens  eam  optime  esse  dispositam,  ante-  et  ipsum  rogantes  pro  omnibus,  quia  ipsi- 

quam  in  coelum  conscendit,loco  sui  ipsius  us  solius  est  reprehendere,  corrigere,  sta- 

prsefecit  ac  reliquit  ei  unum  in  summum  tuere,   disponere,   solvere   et  ligare   loco 
pastorem,  in  unicum  caput  ac  praesulem,  B  illius  qui  ipsum  aedificavit,  et  nulli  alii 

tribuens  ei  plenariam  potestatem  et  juris-  quod  suum  est  plenum,  sed  ipsi  soli  dona- 

dictionem  super  gregem  dominicum  mun-  vit  cui  omnes  jure  divino  caput  inclinant, 

dumque  universum.  Hic  unus  est  beatissi-  et  primates  mundi  tanquam  ipsi  Domino 

mus  Petrus,  cui   tam   specialiter  locutus  Jesu   Christo   obediunt.   Hinc   quoque   in 

/oann.xxi,  est  Dominus  :  Pascc  oves  meas.Ecce  quam  sermone  de  Apostolis  sanctus  asserit  Au- 

*'■  admiranda  est  dignitas   Petri,  quam   su-  gustinus:Quis  piscatorem  crederet  Aposto- 

blimis  est  excellentia  ejus  et  cujuslibet  lorum   fieri  principem,  regibusque  obsi- 

sui  legitimi  successoris  Romani  Pontificis.  stere,  reges  sanctificare,  et  regnis  omnibus 

Tanta  certissime,  ut  Paulus  apostolus,  Vas  imperare,  mundum  legibus  refrenare,  dse- 

seternse  electionis>in  sua  fateatur  epistola:  mones  pedibus  conculcare  ?  Magna  pote- 

Gaiat.\,\%.  Deinde   post  annos   tres   ascendi  Jeroso-  stas   est  ejus,    quia  totius   orbis   obtinet 

lymam  videre  Petrum,  et  mansi  apud  eum  C  principatum.  Hinc  ait  Chrysostomus  :  Chri- 

diebus  quindecim.  Qualis  et  quantus  est  stus  Petrum  orbis  terrarum  inthronizavit 

iste,  propter  quem  videndum  divinus  ille  magistrum.  Theophilus  quoque  in  persona 

apostolus   Paulus  tam  longum  et   labori-  Christi  ad  Petrum  :  Te,  inquit,  nunc  diri- 

osum   arripuit  iter,  quum  undique  esset  go  ad  orbis  pontificatum.  Beda  etiam  su- 

tam  multipliciter  occupatus?  Unde  et  tem-  per  illud  Joannis,  Intuitus  eum  (videlicet 

pore  passionis  amborum,  volante  Simone  Petrum)  Jesus,  testatur  :  Intuitus  est  eum  yoann.1,42. 

mago  in  aere,  diabolo  eum  ferente,  Pau-  non  exterioribus  oculis  solum,sed  et  aeter- 

lus    clamavit   :   Quid    moraris,   0   Petre  ?  no  divinitatis  adspectu  vidit  cordis  ejus 

Tuum  est  imperare,  meum  orare.  Cogno-  simplicitatem  et  animi  sublimitatem,  cu- 

verunt  ergo  gloriosi  et  benedieti  Apostoli  jus  merito  toti  esset  praeferendus  Eccle- 

prffidignissimum  Pelrum  esse  eorum  prin-  sise.  Et  iterum  Beda  nominat  Petrum  totius 
cipem  et  praelatum.                                      D  Ecclesiae   prsesulem.   Veruintamen   omnis 

Hinc  S.Cyrillus  Alexandrinus  patriarcha,  excellentia  ista  ad  dona  gratia?  gratis  datae 

in  libro  Thesaurorum  disseruit  :  Ipsi  beati  pertinens,  non  suffecit  Petro  sanctissimo 


IN    FESTO   SS.  PRTIU    ET   PAULI   APOSTOLORIM.    —    Al)    UELIGIOSOS  ;    SERMO   QLMNTUS       225 


Esech.xL, 
31,  34,  37, 
♦9. 


ad  salulem,  nisi  et  dona  gralijB   gratuin 
facientis  accepissel  a  Ueo. 

Prapterca  eontemplemur,quam  superglo- 
riosa  sit  omnipotentia  sapientissimi  Crea- 
toris,  quam  pulchre  ac  mirabiliter  cuncla 
disponat,  et  quanla  sit  virlus  grati;n  ejus. 
Neinpe,  quam  saiicte  dedil  Joanui  vivere 
in  deserto,  taiu  saiicle  dedit  et  Petro  vi- 
vere  in  sjecuIo  in  medio  iiominum,  in 
tiirbis  Juda^orum  atque  gentilium,  a  qiii- 
bus  perverti  nou  potiiit,  sed  eos  copiose 
convertit,  et  inter  tot  occupationes  exter- 
nas,  in  summa  compunctione,  devotione 
ac  fervore  permansit  :  lam  incessanter  ac 
valide  sol  sapientia',  fons  caritatis,  Deus 
altissimus  coruscavit,  infiammavit,  influ- 
xit,  operabalur  in  Petro,  tantaque  fuit  vir- 
tutum  ejus  perfeclio.  Tanti  igitur  patris, 
magistri  ac  principis  nostri  intueamur 
doctrinam,  sectemur  exempla,  invocemus 
subsidia.  Quemadmodum  eniin  de  civitate 
Ezechieli  in  visione  ostensa  asseritur.quod 
per  octo  gradus  ascendebatur  ad  eam,  ita 
beatissimus  Petrus  in  secunda  Canonica 
sua  docet  nos  per  octo  virtutum  gradus 
ad  Jerusalem  coelestem  ascendere,  dicens  : 
Vos  autem  curam  omnem  subinferentes, 
ministrate  in  fide  vestra  virtutem,  in  vir- 
tute  autem  scientiam,  in  scientia  autem 
abstinentiam,  in  abstinentia  autem  patien- 
tiam,  in  patientia  autem  pietatem,  in  pie- 
tate  autem  amorem  fraternitatis,  in  ainore 
autem  fraternitatis  caritatem.  Haec  enim  si 
vobiscum  adsint  et  superent,  non  vacuos 
nec  sine  fructu  vos  constituent  in  Domiui 
nostri  Jesu  Christi  cognitione.  Porro,  quam 
ibid.  9.  necesse  sit  ista  habere,  subjungit  :  Cui 
enim  non  prsesto  sunt  haec,  csecus  est,  et 
inanu  tentans,  oblivionem  accipiens  pur- 
gationis  veterum  suorum  delictorum.  De- 
bemus  ergo  bona  ista  peragere,  et  virtutes 
has  possidere. 

Et  primo  oportet  habere  fidem,  quae  est 
oculus  mentis  et  summae  radius  veritatis, 
rationem  inclinans  ad  consentiendum  cre- 
dendis  auctoritate  veritatis  divinse,  finem- 
que  ultimum,  quem  semper  intendere  et 
ad  quem  jugiter  tendere  debemus,  nobis 

T.  32. 


II  Pelr.  i.ti 
8. 


A  demonstrans.  Ilinc  justus  ex  fide  vivere  i/aLac.u,\; 
perhibetur.    Verum,    quoiiiam    fides   sine  ^f"'"]*'*^- 
operil)us  inortua  fertur,  et  quia  pro  fidei  20. 
defensione   oportet   nos   ad  mortem  esse 
paratos,  debemus  iii  fi(h'  minislrare  (iioc 
esl  exercere  seu  exse(jui)  virlulem,  id  est 
opera  virtuosa,  quibus  fides  viva,  formata 
et  pulchra  reddatur;  item  virtutem,  id  est 
fortitudinem,    qua3    est    virtus    cardinalis 
faciens  opera  ardua  viriliter  aggredi,  nec 
propter  pericula  inortis  ea  relinquere,  ut 
impleatur  quod  ait  Salvator  :  Nolite  timere  Matth.  x, 

B  eos  qui  corpus  occidunt.  Sed  quia  in  exse-     ' 
cutione  operum  bouorum  ac  fortium,  ne- 
cessaria  valde  est  discretio  inodum  in  om- 
ni  bono  prgefigens,  opportunumque  locum 
et  teinpus  observans,  ut  ordinate  omnia   icoc. mv, 
fiant    sitque    rationabile    obsequium    no-  ^^^.^^  j.,,  , 
strum  ;  propterea  in  virtute  ministrare  de- 
bemus  scientiam.  Verumtamen  ne  discre- 
tio  ista  sub  specie  boni  in  remissionem, 
dissolutionem  et  carnalitatem  vertatur,  et 
ne  quis  ex  sua  extollatur  scientia,  et  aliis 
lautius  vivere  quaerat,  sicut  (proh  dolor  !) 

C  multi  nunc  faciunt,  debemus  in  scientia 
ministrare  abstinentiam.  Verum  ne  quis 
ex  abstinentiae  labore  et  corporali  afflicli- 
one  ad  tristitiam  seu  impatientiam  provo- 
cetur,  debemus  in  abstinentia  ministrare 
patientiam,  ut  impleamus  quod  praecipit 
Christus  :  Quum  jejunatis,  nolite  fieri  Maiih.M, 
sicut  hypocrit»  tristes.  Et  quia  interdum  '*'■ 
abstinentiam  patienter  exercentes,  aliis 
quoque  sunt  rigorosi,  ne  id  immoderale 
agamus,  debemus  in  patientia  ministrare 
pietatem  ad  alios.  Et  ne  pietas  ista  ex  sola 

D  veniat  naturali  affectione,debemus  in  pie- 
tate  exercere  amorem  fraternitatis,  id  est 
fraternam  dilectionem  habere,  atque  ex  ea 
pietatis  opera  adimplere.  Sed  quoniam 
amor  proximi  descendere  debet  ex  amore 
Dei,  ut  proximos  diligamus  quoniam  ad 
Dei  imaginem  sunt  creati,Christi  sanguine 
liberati,  et  propter  aeternam  beatitudinem 
facti,  et  quoniam  Deus  pracepit  proximos   ibui.ww. 


diligi ;  hinc  in  amore  fraternitatis  carita- 
tem  ministrare  debemus  :  sicque  per  gra- 
dus  hos  ad  seternitatis  ascendere  templum, 

15 


39. 


226        IN   FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


quemadmodum  sacratissimi  apostoli  Pe- 
trus  et  Paulus  praeexcellenter  fecerunt. 
Nam  et  Petrus  abstinentissimus  fuit,  pane 
solo  cum  olivis  contentus,  et  raro  utens 
oleribus,  ut  in  Itinerario  fertur  S.  Cle- 
mentis.  Erat  quoque  immensam  habens 
dilectionem  ad  homines  universos,  pro 
eorum  conversione  et  salute  summe  solli- 
eitus  ac  laborans,  et  suos  sanctos  discipu- 
los  ad  aliorum  conversionem  undique  mit- 
tens,  atque  divino  amore  totus  succensus. 
Insuper  profundissima  Petri  humilitas  in 
hoc  patuit  evidenter,  quod  instar  Christi 
magistri  ac  domini  sui  noluit  verso  sur- 
sum  capite  crucifigi,  sed  pedibus  suis 
sursum  sitis;  et  suspensus  sic,devotissime 
dixit :  Te,  Domine  Jesu,  imitari  desideravi, 
sed  erectus  crucifigi  non  usurpavi.  Tu 
semper  erectus,  excelsus  et  altus,  ego  au- 
tem  peccando  sum  incurvatus.  Tu,  Domi- 
ne,  mihi  es  omnia,  totum  quod  es,  mihi 
est  totum,et  nihil  aliud  mihi  nisi  tu  solus. 
Gratias  ago  tibi  spiritu  toto  quo  vivo,  quo 
te  intelligo,  quo  interpello.  0  quam  admi- 
randa  fuit  ista  humilitas,  quam  summa 
devotio,  quam  ferventissimus  amor !  Vere 
qao  major  fuit  beatissimus  Petrus,  eo  am- 
plius  se  humiliavit  in  omnibus,non  suam, 
s6d  Christi  gloriam  quserens.  Ecce  quomo- 
do  simul  stant  summa  humilitas  et  summa 
magnanimitas  :  quia  ambse  istse  virtutes 
excellentissime  erant  in  Petro,  qui  et  co- 
lumbina  simplicitate  ac  sapientiali  since- 


A  ritate  fuit  totus  miro  modo  repletus,  pa- 
tientissimus  etiam  in  adversis,  et  quum 
stetit  ante  praefectum  judicandus,  non  ex- 
pavit,nec  pallore  vultus  ejus  perfusus  est, 
imo  instar  solis  resplenduit. 

Tam  praestantissimi  ergo  Apostoli  san- 
ctam  simplicitatem,  nobilissimam  magna- 
nimitatem,  virtuosissimam  sinceritatem, 
constantissimam  patientiam  ac  victoriosam 
fortitudinem  fideliter  imitemur,  ut  longe 
in  aeternum  a  nobis  sint  omnis  duplicitas, 
detestanda  hypocrisis,  omnis  fraus  et  vul- 

B  pina  calliditas,  omnis  adulatio  atque  dece- 
ptio  ;  et  quidquid  veritati  vitse,  veritati 
doctrin8e,veritati  justitise  contrariatur,cor- 
dialiter  fugiamus.  Postremo  cum  gloriosis- 
simis  istis  Apostolis  simus  ad  omnem  tri- 
bulationem  et  ad  moriendum  pro  Christo 
parati,  et  tales  nos  esse  monstremus, 
sequanimiter  sustinendo  persecutiones  et 
adversitates  morte  minores,  in  quibus  gra- 
tes  referamus  Domino  Deo  nostro,  in  prae- 
senti  vita  nos  paternaliter  castiganti.  Si- 
quidem   summo  protestante   Apostolo,  si  iPetr.m, 

C  quid  patimur  propter  justitiam,  beati.  Hoc  **• 
solum  maxime  vereamur,et  indefesse  prae- 
caveamus,  ne  Creatorem  nostrum  in  ali- 
quo  offendamus,  nec  ejus  inhonoremus 
prsesentiam.Propter  quod  intus  et  extra,  in 
omni  sensu,  verbo  et  facto,  intellectu  et 
voluntate,simus  incessabiliter  custoditi  ac 
prsemuniti,  virtutibusque  armati.  Ad  lau- 
dem  et  gloriam  Domini  Dei  nostri. 


SERMO  SEXTUS 


QUOD   PAULUS   FIDEM,    SPEM   ET   CARITATEM   CETERASQUE   VIRTUTES   DOCUERIT, 

ET   EXEMPLO   MONSTRARIT. 


Jub  VII,  i 


BONUM  certamen  certavi.  II  Tim.  iv,  7.  D  quoniam  homines  in  hac  vita  continue 
Quemadmodum  ait  Scriptura,  mili-  impugnantur  ab  hostibus  suse  salutis,  d»- 
tia  est  vita  hominis  super  terram.  Alia  monibus,  mundo  et  carne,  ab  improba 
autem  liltera  habet,  Tentatio  est  vita  ho-  voluntate  et  acie  vitiorum  :  quibus  inde- 
minis   super   terram  :  et  redit  in  idem,      sinenter  reluctari  oporlet  atque   fideliter 


IN   FESTO   SS.  PETRI    ET   PAULI   APOSTOLOHUM.   —   AD   RELIGIOSOS  :    SER.MO   SEXTIS       227 


II  Cor.  XI, 
2o,  24,  23, 
etc. 


pr.Tvalerc,  ul  sit  homo  inilcs  Dci,  alioqui 
eril  servus  diaboli.  IMopter  quod  Pauliis 

iirim.u,-).  fatetur  :  Non  coronatur  nisi  qui  legitiine 
eertaveril.  Deuique  ipse  Paulus,  egregiuin 
vas  divina;  electionis,  gentium  doctor,  ver- 
bo  et  opere,  sermonibus  et  exemplis  iu 
omni  virtute  nos  specialissimc  ct  vcic 
plcuissiiue  iuslruit.  Quis  sic  laboravit,  ita 
cucurrit,  tautuin  frucliricavit  ut  ipse,  qui 
ab  Jerusalem  usque  Illyricum,  deinde  per 
diversas  regioncs,  provincias,  territoria, 
replevit  innumerabiles  homines  Evangelio 
Christi,  die  ac  nocte  non  cessans,  ct  iustar 
ignitissimi  ferri  calidissimique  carbonis, 
divini  honoris  zelo  ac  fraterna?  salulis 
desiderio  ardens,  et  pro  causis  tam  piis 
omni  modo  sibi  possibiii  claborans  ?  Insu- 
per,  quis  pro  his  causis  tanta  sustinuit 
sicut  ipse?  Ipsemet  ad  Corinthios  suas 
tribulationes  ac  persecutiones  enumerat  : 
Ter  (inquiens)  virgis  caesus  sum,  semel 
lapidatus  sum,  ter  naufragium  feci ;  a  Ju- 
daeis  quinquies  quadragenas  una  minus 
accepi,  in  carceribus  sa^pe  fui  ;  et  cetera 
quae  nostis. 

Amplius,  quis  post  Evangelistas  ita  in- 
struxit  omnem  populum  christianum  ut 
ipse,  cujus  epistolse  sunt  omnium  Eccle- 
siarum  divitiae  ?  Ipse  in  omni  virtute  nos 
instruit,  ad  omnem  profectum  hortatur,  ad 
perfectionem  nos  animat ;  in  fide  christia- 
na  nos  firmissime  roborat  su»  conver- 
sionis  historia,  suis  miraculis,  variis  argu- 
mentis,  allegationibus  Scripturarum,  de- 
scriptionibus  supernaturalium  effectuum 
Spiritus  Sancti  qui  experimentaliter  pa- 
tuerunt,  pra3sertim  in  primitiva  Ecclcsia. 
Praeterea,  quanta  sit  fidei  virtus,  quam 
mirabilia  operetur,  quam  necessaria  sit 
ad  salutem,  docet  hinc  inde,  potissime  in 
epistola  ad  Hebra?os.  Similiter  roborat  nos 
in  spe ;  et  ut  desiderio  ac  spe  aeternse  feli- 
citatis  virilitcr  ac  ferventer  agamus,  copi- 

/6irf.  x.  35.  ose  nos  exhortatur  :NoIite  (inquiens)  amit- 
tere  confidentiam  vestram,  quae  magnam 

i6irf.  iv,io.  habet  remunerationem  ;  et  denuo,  Adea- 
mus  cum  fiducia  ad  thronum  gratiae  ejus, 
ut  misericordiam  consequamur  ;  itemque. 


Jlebr. 


A  Spes  non  confuudit ;  ct,  Gloriamur  in  spe  nom.  v,  5. 
gloriae   filioruin  Dei  ;   et,  Spe  salvi   facti  /*'/■  ^' 
sumus.  Et  iterum  ait  :  Deus  dedit  spem  i\Ti,ess.u, 
boiiain  et  consolationem  aeternam  in  cor-  "'" 
dibus  nostris.  Docet  quoquc  quemadmo- 
dum  spes  sit  pra^cipuum  laborandi  incita- 
mentum,  quia  qui  arat,  qui  triturat,  aiit  iCo(mx,io. 
similia  agit.  in  spc  fructus  percipiendi  la- 
borat.   Docct  ctiam  quam   ccrta   sit  spes 
futurorum  bonorum,  ex  perceptione  prae- 
scutiuin    inunerum,    ex   abundantia  gra- 
tiarum  Spiritiis  Sancti  per  Ecclesiam  lon- 

B  ge  ac  late  diffusa  :  ita  quod  pignus  futurae  E],f,es.i,\i. 
felicitatis  et  arrham  coelestis  hereditatis 
accepimus.  Exuberantia  namque  super- 
naturaliiim  munerum  Spiritus  Sancti  (tam 
in  donis  gratiae  gratis  datae  quam  gratiae 
gratificantis)  quam  in  se  ipsis  ubertim 
experiuntur  virtuosi  Christifidelcs,  miro 
modo  certificat  eos  in  fide  et  spe.  Am- 
plius,  sicut  ipse  caritate  erat  plcnissimus, 
ita  ad  caritatem  ferventissime  nos  hor- 
tatur,  caritatisque  excellentiam  et  ejus 
prae  omni  virtute  ac  dono  necessitatem, 

C  subtilius  luculentiusque  describit,  praeser- 
tim  ad  Corinthios  :  Si  linguis  (inquit)  an-  icor.xm, 
gelorum  loquar  et  hominum,  caritatem ''*' ^- 
autem  non  habeam,  factus  sum  velut  aes 
sonans.  Caritas  patiens  est,  benigna  est ; 
caritas  nonaemulatur,  non  agit  perperam, 
non  inflatur,  non  est  ambitiosa,  non  irri- 
tatur,  non  quaerit  quae  sua  sunt. 

Hae  sunt  tres  virtutes  summae  et  theolo- 
gicae  seu  divinae,  quarum  immediatum  ob- 
jectum  est  Deus,  per  quas  anima  Deo 
desponsatur,   unitur,   assimilatur    :    quia 

D  quod  Deus  cognoscit  per  essentiam,  et 
cives  ccelestes  per  speciem,  hoc  et  nos 
per  fidem  coguoscimus,  quantum  ad  ea 
quorum  notitia  naturalem  rationem  tran- 
scendit.  Sicque  cognitio  fidei  est  beatificae 
visionis  inchoatio  et  participatio  quaedam: 
in  qua  cognitionc  proficimus,  in  dono  sa- 
picntiae  incremenlum  sumendo,  per  quod 
desuper  gratiose  ac  limpide  illustraniur, 
ita  ut  ea  quae  fidei  sunt,  anagogice  con- 
templemur.  Et  quoniam  summa  summe- 
que  necessaria  virtus  est  caritas,  sine  qua 


228       IN  FESTO   SS.  PETRI  ET   PAULI  APOSTOLORUM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


1,2 


quidquid  aliud  habuerimus,  nihil  spiritu- 
aliter  erimus,  sine  qua  pro  fide  comburi 
atque  miracula  operari  nil  prodest;  id- 
circo  in  omnibus  et  prse  omnibus  carita- 
tem  cum  suis  proprietatibus  habere  ac 
possidere  curemus,  ita  quod  patientes,  be- 
nigni,  mites,  humiles,  tractabiles,  com- 
municativi,  benevoli  exsistendo  ostenda- 
mus  nos  caritatem  habere  :  sicque  aliorum 
scandala,  offensas  et  casus,  tanquam  pro- 
pria  mala  vitemus.  Hinc  enim  monet  nos 
ferventissimus    et    illuminatissimus  Pau- 

Ephes.  V,  lus  :  Estote  imitatores  Dei  sicut  filii  ca- 
rissimi,  et  ambulate  in  dilectione  sicut  et 
Christus  dilexit  nos. 

In  omnibus  his  praebuit  se  ipsum  Pau- 
lus  apostolus  in  exemplum,  qui  tam  infa- 
tigabiliter  laborando,  discurrendo,  praedi- 
cando,  patiendo,  demonstravit  se  fidem 
veram  et  spem  certam  habere  ;  qui  et  tam 
ferventissimus  fuit  in  caritate  fraterna,  ut 

ijom.ix,  3.  diceret,  Optabam  anathema  esse  a  Christo 
pro  fratribus  meis  Judseis  :  quum  tamen 
ab  illis  atrociores  sustineret  persecutio- 
nes.  Imo  quo  gravius  a  perfidis,  ingratis 
et  excsecatis  hominibus  affligebatur,  eo 
amplius  illorum  errori,  excsecationi,  in- 
saniee,  periclitationi  condoluit,  nec  suam 
curavit  injuriam,  sed  illorum  deflevit  per- 
versitatem.  In  quibus  omnibus  eum  effi- 
caciter  sequi  non  differamus,  et  invicem 
in  omni  caritate,  patientia,  pietate,  man- 
suetudine  nos  portemus,  ut  conversatio 
nostra  sit  mutuo  exemplaris,  atque  paci- 
fica,  quieta,  dulcis,  fervida  et  honesta, 
sicut  nos  sanctus  iste  Apostolus  admonet  : 

£>/te«.  IV,  Estote  (inquiens)  invicem  benigni,  mise- 

32,31,29.  i.icordes,  donantes  invicem  sicut  et  Deus 
in  Christo  donavit  vobis.  Omnis  amaritu- 
do,  ira,  indignatio  et  clamor  tollatur  a 
vobis  cum  omni  malitia;  omnis  sermo  ma- 
lus  ex  ore  vestro  non  procedat.  Ecce  quo- 
modo  in  omni  virtute  morali  nos  instruit. 
De  virtutibus  demum  intellectualibus  ad- 

CoZos*.  1,9,  monet  nos,  dicendo  :  Impleamini  agnitione 
voluntatis  Dei,  in  omni  sapientia  et  intel- 
lectu  spirituali,  ut  ambuletis  digne  Deo, 
per  omnia  crescentes  in  scientia  Dei. 


10 


A      Prseterea  felicissimus  Paulus  apostolus 

bonum  certamen  certavit,  id  est,  virtuoso-  ii  Tim.  iv, 

rum   certaminum   multitudinem   viriliter  " 

expedivit,  et  victoriose  devicit.  Et  quidem 

ante  suam  conversionem  certavit  malum 

certamen,  prselians  contra  Christum,  per- 

sequens  Christianos.  Propter  quod  dictum 

est  ei  a  Christo  :  Quid  me  persequeris  ?  ac/.ix,4,5. 

Durum  est  tibi  contra  stimulum  calcitra- 

re.  Quis  enim  restitit  Deo,  et  habuit  pe-  yo4ix,4. 

ctoris  pacem  ?  Et  quis  est  iste  pastor  qui  jer.  xi.ix, 

resistat  vultui  Dei  ?  Porro,  post  suam  con-  '^" 

B  versionem  certavit  certamina  optima,  tan- 
quam  fidelissimus  Christi  miles,  contra 
ejus  adversarios  infatigabiliter  dimicans, 
regnum  Salvatoris,  id  est  militantem  Ec- 
clesiam,  ab  hostibus  suis  defendens,  pro 
communi  servorum  Christi  salute  congre- 
diens,  omniumque  Ecclesiarum  sollicitu-  iicocxi, 
dinem  gerens  continuam.  Certavit  itaque  '^' 
Paulus  primo  contra  Judaeos  incredulos, 
quos  in  Damasco  et  in  Jerusalem  ac  undi- 
que  confutavit ;  deinde  contra  gentiles, 
contra  principes  et  tyrannos,  contra  ma- 

C  gos  ac  philosophos,  et  contra  diversos  hae- 
reticos ;  sed  et  contra   invisibiles   hostes 
tam  acerrime  concertavit,  ut  diceret :  Non  Epkes.vi, 
est  nobis  colluctatio  adversus  carnem  et  ^^' 
sanguinem,  sed  adversus   spirituales  ne- 
quitias ;  et  rursus,  Impedivit  nos  Satanas.  iThess.n, 
Certavit  et  contra  proprium  corpus,  quod  '^' 
nuditate,   fame,   siti,  laboribus   manuali-  iicor.  xi, 
bus,  vigiliis   supra  modum,  itinerationi- ^^' -®* 
bus,  aliisque  diversis  afflictionibus  casti-  i  cor.  ix, 
gavit,  atque  in  animae  servitutem  redegit.  ^^- 
Postremo   et   nos   pusilli,  exemplis  ac 

D  documentis  tanti  Apostoli  excitati,  anima- 
ti,  accensi,  studeamus  certare  legitime  : 
in  primis  contra  proprias  passiones,  tenta- 
tiones,  negligentias,  loquacitates,  pigritias, 
culpas  et  consuetudines  pravas,  ut  vinca- 
mus,  abnegemus  et  vitaliter  mortificemus 
nos  ipsos,  sacram  nobis  violentiam  infe- 
rentes,  quoniam  regnum  coelorum  vim  Afatth.M, 
patitur,  et  violenti  rapiunt  illud.  Unus-  *^' 
quisque  quoque  adversus  ea  vitia  singu- 
lare  ac  indefessum  assumat  certamen,  ad 
quse  proniorem  se  experitur.  Deinde  con- 


IN   FESTO   SS.  PETRI   ET   PAULI   APOSTOLORUM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS       229 


tra  mundi  vanitates,  contra  diabolicas  ten- 
tationcs,  contra  iiominum  improbitates 
pugnemus,  ut  nec  prosperis  nec  adversis, 
ncc  blandimentis  nec  comminationibus 
ad  peccandum  trahamur,  neque  sub  spe- 
cie  boni  a  diabolo  superemur,  nec  ho- 
minuin  importunitate,  impcrfectione  seu 
exercitatione  vincamur,  ad  indignationem, 
aspernationem,  iram,  impatientiam,  que- 
rimoniam  scu  temeraria  judicia  deiaben- 
do;sed  in  omnibus  perseveret  cor  nostrum 
constans   in  Domino.  Atque   in  omnibus 


A  prsBliis  istis  Dominum  instanter  ac  devo- 
tissime  invocemus,  in  sola  pietate  ipsius 
cuin  omni  humilitate  semper  speremus ; 
passionein  recolamus  dominicam,  et  no- 
stra  assidue  praemeditemur  novissima,tan- 
toque  fortius  insistamus  actibus  sanctis, 
quanto  acrius  impugnamur  :  imo  et  ante 
certamen  pra^paremus  cor  nostrum  ad 
prselium.  In  die  quoque  bonorum  memo-  EccH.  xi, 
res  simus  malorum,  et  econverso,  quate- 
nus  regia  via  semper  tendamus  ad  Domi- 
num,  cui  honor  et  gloria  in  aeternum. 


27. 


IN  SOLENNITATE 

VISITATIONIS  B.  V.  MARI^ 


Enarrationem  lectionis  loco  e^pistolm,  Ego  quasi  vitis  fructificavi  suavitatem  odoris, 
etc,  cuni  suo  sermone,  require  sitpra  in  solennitate  Conceptionis  gloriosissimm  semper 
mrginis  Maria\ 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


EXSURGENS    MARIA,    ABllT    IN    MONTANA,    ETC.    LuC.  I,  39-47. 


r 


"N  evangelio  isto  sanctus  evangelista  Lu-  A 
cas  sententiosissime  scribit,  qualiter 
Virgo  dignissima,  Unigenito  Dei  concepto, 
profecta  sit  ad  visitandum  cognatam  suam 
sanctam  Elisabeth,  quam  noverat  conce- 
pisse  Christi  prsecursorem.  Itaque  Lu- 
cas  ait  : 

Exsurgens  Maria  a  loco  in  quo  Gabriel 
archangelus  ei  annuntiaverat  Christi  con- 
ceptionem.  Quum  enim  Maria  dixisset  ad 

Zuc.  1,38.  angelum,  Ecce  ancilla  Domini,  etc,  ange- 
lus  statim  discessit  ab  ea,  et  tunc  ipsa 
exsurgens  a  loco  illo,  et  a  suse  orationis  ac  B 
contemplationis  quiete,  ahiit  in  montana, 
id  est  per  loca  montuosa  et  aspera  (per 
quse  difficilis  est  processus  in  ascenden- 
do)  quibus  Judsea  est  plena,  cum  festina- 
tione.  Ex  quo  constat,  quod  ex  conceptu 
recenti  non  fuit  gravata  neque  afflicta,  ut 
aliarum  moris  est  feminarum,  sed  potius 
alleviata,  agilior  atque  jucundior  facta. 
Nec  mirum,  quia  portantem  se  portavit, 
videlicet  Christum,  qui  teste  Apostolo  ad 

iJebr.,,3.  Hebrajos,  est  splendor  gloria?,  portans  om- 
nia  verbo  virtutis  suee.  Perrexit  ergo  «  cum  C 
festinatione  )),quia  secundum  Ambrosium, 
non  libenter  fuit  diu  in  publico,  et  fre- 


quenter  videri  a  multis,  displicuit  ei.  Et 
quia  jam  plena  fuit  gaudio  spirituali  ac 
sanctae  devotionis  fervore  atque  dilectionis 
ardore,  celeriter  movebatur ;  itemque  ex 
dilectione  prsecipua  sanctse  cognatae,  cui 
optavit  congaudere  et  obsequi,  et  tam  eam 
quam  fetum  ipsius  desideravit  ex  Christi 
Filii  sui  prsesentia  amplioribus  gratia?  do- 
nis  perfundi,  sicut  et  factum  est.  In  civi- 
tatem  Jucla,  id  est  urbem  pertinentem  ad 
regnum  ac  tribum  Juda.  Et  per  civitatem 
hanc,  quidam  intelligunt  urbem  Jerusa- 
lem,  quae  fuit  metropolis  in  Judaea  :  per 
quam  urbem  dicunt  sanctam  transisse  Ma- 
riam  versus  urbem  in  qua  habitavit  Eli- 
sabeth,  quam  dicunt  fere  per  quatuor  aut 
quinque  milliaria  fuisse  ultra  Jerusalem, 
veniendo  a  Nazareth,  a  qua  venit  virgo 
3Iaria.  Verumtamen  per  civitatem  Juda, 
potest  intelligi  civitas  in  qua  demoraban- 
tur  parentes  S.  Joannis.  Et  intravit  in 
domum  Zacharice,  et  salutavit  Elisabeth  : 
juxta  illud  Ecclesiastici,  Amicum  salutare  Eccu.wu, 
non  confundaris.  Atque  (ut  ait  Ambrosius)  *'• 
prior  salutavit  cognatam.  Fuit  namque  hu- 
miIlima:quoniam  decet  ut  oninis  virgo  sit 
tanto  humilior,  quanto  est  castior,  ne  forle 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARI^.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


231 


per  suae  elationis  demeritum  mereatur  ten- 
tari,  et  a  Deo  relinqui  ac  cadere. 

Et  factum  est,  ut  audivit  salutationem 
Marice  Elisabeth,  exsultavit  infans,  pula 
Joaunes,  in  utero  ejus.  De  qua  exsultalio- 

CAp.  198C  ne  dicta  sunt  multa  paulo  ante,  in  sermo- 

'''•*•  nibus  de  beatissimo  Joanne  Baptista.  Esl 

quippe  tenendum,  quod  miraculose  cogno- 
vit  Fiiii  Dei  incarnationem  atque  prasen- 
liam,  et  ex  tanti  apprehcnsione  boni  ga- 
visus  est  vere  el  vehementer,  imo  tam 
fortiter,  quod  gaudium  mentis  redundavit 
in  corpus,motuque  corporis  ostendit  suam 
laetitiam  ac  honoravit  Christi  prapsentiam. 
Hinc  dicit  Ambrosius,  quod  sicut  Elisa- 
beth  sensit  adventum  Mariae,  sic  Joannes 
Christi. 

Et  repleta  est  Spiritu  Saiicto  Elisaheth, 
id  est  majori  gratia  gaudioque  dotata, 
quum  ad  eam  venisset  Genitrix  Christi 
portans  in  utero  Salvatorem,  quam  fuerat 
ante,  prsesertim  quia  infantuhim  suum  in 
utero  suo  senserat  exsultasse  ex  Virginis 
sanctae  et  Christi  pra^sentia.  Nihilo  minus 
ante  hanc  horam  fuit  sancta  Elisabeth  ple- 
na  Spiritu  Sancto,  secundum  aliquem  gra- 
dum  plenitudinis  hujus.  Imo  perfecta  et 
sancta  mulier  fuit  ante  hanc  horam,quum 

Z-Hc.  1. 6.  Lucas  dicat,  quod  ambo,  videlicet  Zacha- 
rias  et  ipsa,  erant  justi  ante  Deum,  in- 
cedentes  in  omnibus  justificationibus  ejiis, 
id  est  observantiis  mandatorum,  sine  que- 
rela.  Sed  consuetudo  Scripturse  est,  ut 
dicat  hominem  Spiritu  Sancto  repleri,dum 
gratia  notabiliter  exuberantiori   repletur. 

A(i.iv,3i.  Unde  in  Actibus  etiam  asseritur  :  Quum 
orassent,  motus  est  locus  in  quo  erant,  et 
repleti  sunt  omnes  Spiritu  Sancto  :  quod 
de  primis  illis  fidelibus  qui  in  die  Pente- 
costos  repleti  fuerunt  Spiritu  Sancto,  est 
dictum. 

llaque,  sancta  Elisabeth  tam  miraculo- 
sam  proprii  fetus  exsultationem,  Christi 
quoque  et  ejus  Matris  sanctissimae  prsesen- 
tiam  vencrandam  advertens,  totis  in  Deo 
gloriabatur  praecordiis,  et  magis  quam  an- 
te  repleta  est  Spiritu  Sancto,  spiritumque 
prophetiee  accepit.  Et  exclamavit  voce  ma- 


A  gna,  id  est  devota  et  affectuosa  :  imo  ex 
plenitudine  devotionis  et  gaudii  interioris 
prorupit  in  vocem  ingentem,  quia  ut  ait 
Salvator,  Ex  abundantia  cordis  os  loquitur.  Mauh.xn, 
Et  dixit  :  Benedicta  tu  inter  mulieres,  ' 
id  est  prse  cunctis  feminis  a  Deo  plus 
benedicta,  quia  majoribus  grati»  donis 
impleta,  virgo  et  mater,  imo  et  mater  Fi- 
lii  Dei  effecta,  maler  proprii  Creatoris  : 
sicque  Deo  Patri  es  comparentalis,  unum 
et  eumdem  cum  illo  filium  habens.  Et 
bencdictus  fructus  ventris  tui,  videlicet 

B  Christus  quem  concepisti,qui,  in  quantum 
Deus,  est  essentialiter  benedictus,  id  est 
sanctus,  omni  benedictione  et  laude  di- 
gnissimus,  totiusque  gratise  ac  benedi- 
ctionis  collator.  Porro  Christus  secundum 
suam  humanitatem  est  benedictus,  id  est 
omni  dono  gratiae  ac  gloriffi  summe  reple- 
tus,  in  tantum  quod  tota  capacitas  mentis 
creat»  in  eo  repleta  est  gratia.  De  hoc  fru- 
ctu  in  Isaia  habetur  :  In  die  illa  erit  ger-  is.  iv,  -i. 
men  Domini,  id  est  Filius  Dei,  in  magnifi- 
centia  et  gloria,  et  fructus  terrae  sublimis; 

C  atque  in  Psalmo  :  Benedictus  qui  venit  in   Ps.  cxvu, 
nomine  Domini. 

Et  unde  hoc  mihi,id  est,  ex  quibus  me- 
ritis  meis  istud  mihi  contingit,  ut  veniat 
Mater  Domini  mei,  videlicet  Jesu  Christi, 
qui  verus  est  Deus,  ad  me?  quasi  dicat, 
Indigna  sum  tanta  dignatione  ac  visitatio- 
nc  dominae  mese,  Matris  Domini  mei.  Quod 
et  secundum  aliquas  considerationes  sic 
fuit,prsesertim  considerando  Mariam  quan- 
tum  ad  excellentiam  dignitatis  ac  gratise 
sibi  collatse,  et  ipsam  Elisabeth  quoad  id 

D  quod  fuit  per  naturam,  vel  in  quautum 
fuit  minus  sancta  quam  Virgo  beata,  et 
inferior  ea.  Ecce  enim,  o  Maria,  ut  facta 
est  vox  salutationis  tua'  in  auribus  meis, 
id  est,  statim  quum  salutationem  tuam 
audissem,  cxsuUavit  in  gaudio,  id  est, 
exuberanter  gavisus  est,  infans  in  utcro 
meo.  Salutatione  etenim  Marise  a  matre 
Joannis  audita,  iiluminata  est  miraculose 
ratio  S.  Joaunis  actuali  cognitione  incarna- 
tionis  atque  praesentiae  Christi.  Unde  se- 
cundum    Ambrosium,    exsultavit    ratione 


26. 


232 


IN    SOLENNITATE   VISITATIOMS   B.  V.  MAR1.E.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


mysterii,  haud  dubiiim  quiii  incarnationis 
Filii  Dei.  Circa  ha?c  dicit  vir  doctissimus 
Nicolaus  de  Gorra  :  Ecce  quantfe  virtutis 
est  beatfc  salutatio  Virginis,  quae  contulit 
gaudium,  contulit  et  Spiritum  Sanctum, 
revelationem  quoque  divinorum  secreto- 
rum  prophetiaeque  actum.  Quod  intelligen- 
duin  reor  de  collatione  per  modum  causae 
meritoric?,  quia  Maria  sua  tam  humili  visi- 
tatione,  tam  affectuosa  salutatione,  pro- 
meruit  sanctee  Elisabeth  bona  illa  pra?fata. 

Insuper,  sicut  et  Beda  fatetur,  Elisabeth 
non  uisi  revelante  Spiritu  Sancto  cogno- 
vit  Mariam  virginem  Dei  Filiura  conce- 
pisse  angelo  nuntiante,  ac  angelo  credi- 
disse,  suum  quoque  infantem  in  utero  ob 
Christi  pra^sentiam  exsultasse.  Hinc  super 
Ezechielem  ait  Gregorius  :  Simul  de  pr?e- 
terito,  prspsenti  et  futuro  per  prophetiae 
spiritum  tacta  est  sancta  Elisabeth,  quse 
B.  Mariam  promissionibus  angeli  credidis- 
se  cognovit.  et  Matrem  Domini  nominans, 
quod  Redemptorem  portaret  in  utero,  in- 
tellexit ;  et  quum  omnia  ei  dicta,  perfi- 
cienda  prsedixit,  quid  etiam  in  futuro 
sequeretur,  expressit. 

Hinc  subditur  :  Et  beata  quce  credidisti, 
id  est,  credendo  tam  ineffabile  et  incom- 
prehensibile  mysterium,  scilicet  Dei  Fi- 
lium  Deum  verum  ex  te  incarnandum, 
spternam  beatitudinem  promeruisti,et  jam 
in  spe  et  inchoatione  beata  es  beatitudine 
vi8e,qu8e  tam  altam  contemplationem  pro- 
fundamque  fidem  habes  de  Deo  et  Christi 
mysteriis.  Hinc  asserit  Augustinus,  quod 
virgo  Maria  fuit  felicior  Christum  per  fi- 
dem  spiritualiter  concipiendo,  puta  cre- 
dendo,  quam  eum  corporaliter  ventre  con- 


A  cipiendo.  Qxioniam  perficientur  ea  quce 
dicta  sunt  tibi  a  Domino. 

Et  ait  Maria  :  Magnificat  anima  mea 
Dominum.  Tanquam  dicat  :  Tu,  o  Elisa- 
beth,  me  valde  raagnificas,  sed  anima  raea 
magnificat,  id  est,  inagnum,  gloriosura, 
omnipotentem.  piissiraura  esse  fatetur  Do- 
minuni.  a  quo  quidquid  boni  in  rae  est, 
mihi  esse  pie  donatum  profiteor  :  ideo  ei 
regratior,  et  mente,  ore  ac  opere  ejus  raa- 
gnitudinem,  id  est  infinitam  dignitatera 
perfectionemque,  veneror.  Nec  ait,  Magni- 

B  fico,sed,Magnificat  anima  raea  Dominura, 
ad  insinuandura  quod  ex  preecordiali  id 
agat  affectu,sicut  et  Ecclesiasticus  vir  ait: 
Laudabit  usque  ad  raortem  anima  mea  £"cc/i.  li,8. 
Dominum.  Et  in  Psalmo  :  Benedic,  anima  Ps.cii,i,2. 
raea,  Doraino.^'^'  exs-idtavit  spiritus  meus, 
id  est  raens  mea  seu  aniraus,  vel  aniina 
mea  secundum  quod  rationalis,  in  Deo 
salutai'i  meo,  id  est  objecto  et  causa  meae 
salutis.  Porro  anima  et  spiritus  realiter 
idem  sunt,  sed  ratione  sunt  differentes  : 
quoniara  anima  dicitur  in  quantum  corpus 

C  animat.  informat.  vivificat ;  spiritus  vero 
vocatur  ob  suse  subtilitatem  naturse,  et 
quoniara  conteraplatur  coelestia.Postremo, 
gaudium  spirituale,  de  quo  nunc  loquitur 
S.  Maria,  ex  cognitione  et  dilectione  veri 
ac  boni  procedit,  videlicet  Dei  et  benefi- 
ciorum  ac  promissorum  ipsius.  Quanto 
itaque  gloriosissima  Virgo  in  contempla- 
tione  Dei  erat  subliraior.  et  in  ejus  araore 
ferventior,  quanto  etiara  prseclariora  sibi 
a  Domino  beneficia  esse  collata  cognovit, 
atque  majorem  esse  bealitudinem  prsepa- 

D  ratam,  eo  vehementius  gloriabatur  in  Deo 
tanquam  in  causa,  objecto  et  fine. 


\ 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARIiE.    —    SERMO    PRIMUS 


233 


SERMO   PRIMUS 


QUANTUS   Srr   HONOR   EXHIBENDUS    DEI   MATRl,   CUM    IMITATIONE   VIRTUTUM   EJUS. 


B 


KNEDICTA  tu  inter  muUeres.  Liic.  A 


1,  42. 


Quemadrnofiiirn  Vii-go  gloriosa  ceteris 
feminis  sanctis  et  benedictis  est  sanctior, 
et  omni  gratia  plenior,  ita  justum  et  con- 
decens  est  ut  de  ea  solennior  atque  fre- 
quentior  agatur  in  Ecclesia  Dei  festivitas. 
Hinc  Romanus  pontifex  Urbanus  VI,  unde- 
cimo  sui  pontificatus  anno,  instituit  ut  de 
visitatione  Vii-ginis  sacrae,  qua  suam  visi- 
tavit  cognatam  Elisabeth,  solennitas  in 
Ecclesia  observetur,  et  inde  per  octavas 
habeatur  memoria,  in  profesto  quoque  a  B 
fidelibus  jejunetur.  Et  ut  fideles  festum 
hoc  promptiori  ac  ferventiori  celebrent 
corde,  contulit  easdem  indulgentias  ob- 
servantibus  solennitatem,  prsesertim  vere 
poenitentibus  et  confessis,  tam  in  ejus 
profesto  quam  in  festo  et  per  octavas 
ipsius,  quas  Papa  Urbanus  IV  contulit  ob- 
servantibus  solennitatem  de  institutione 
sacramenti  Eucharistiao,  utpote  :  centum 
dies  indulgentiarum  exsistentibus  in  Ve- 
speris  primis,  et  totidem  exsistentibus  in 
Matutinis  festi  ipsius,  sed  et  totidem  ex-  C 
sistentibus  in  officio  Missse,  ac  totidcm 
exsistentibus  secundis  in  Vesperis.  Ex- 
sistentibus  vero  in  Prima,  Tertia,  Sexta, 
Nona,  Completorio,  pro  qualibet  Horarum 
illarum  dies  contulit  quadraginta.  Exsi- 
stentibus  auteni  in  officio  Matutinarum, 
Missae,  Vesperarum  et  aliarum  preefata- 
rum  Horarum  per  octavas,  pro  qualibet  die 
prasstitit  indulgentias  centum  dierum. 
Quumque  praefatus  Urbanus  VI,  ante  ex- 
secutionem  institutionis  praedictae  festi 
praesentis,viam  fuisset  universae  carnis  in-  D 
gressus,  successor  ipsius  Bonifacius  Papa 
institutionem  illam  exsecutioni  mandavit. 
Tantam  ergo  solennitafem  devotissime  ce- 


iebremus,  quatcnus  et  nos  a  benignissima 
Virgine,  Christi  Genitrice,  visitari  spiri- 
tualiter  mereamur,  atque  in  hora  mortis 
ab  ea  defendi  ac  suscipi. 

Denique  in  libro  Esther  legitur,  quod 
Assuerus  rex,  cognito  quod  Mardochaeus  Esihersi, 
Judaeus  fecisset  sibi  quamdam  fidelitatem  '-'^^^'^'^- 
praecipuam,  volens  ob  hoc  ftlardochaeum 
illum  magnifice  honorare,  dixit  ad  Aman, 
quem  cunctis  imperii  sui  praefecit  princi- 
pibus  :  Quid  debet  fieri  viro  quem  rex 
honorare  desiderat?  Respondit  :  Homo  Jijki.-o. 
quem  rex  vult  honorare,debet  indui  vesti- 
bus  regiis,  et  imponi  super  equum  qui  de 
sella  regis  est,  et  accipere  regium  diade- 
ma  super  caput  suum,  et  primus  de  prin- 
cipibus  regis  teneat  equum  ejus,  et  per 
plateas  civitatis  incedens,  clamet  et  dicat : 
Sic  honorabitur  quemcumque  rex  voluerit 
honorare.  Si  ergo  tantum  promeruit  Mar- 
dochaeus  honorem  pro  fidelitate  quam 
regi  exhibuit  Assuero,  quis  queat  conci- 
pere,  aut  quis  valebit  exprimere,  quantis 
sit  digna  venerationibus  sacratissima  vir- 
go  Maria,  quam  omnium  Rex  saeculorum  iTim.\,n. 
immortaIis,invisibilis,Deus  Dei  unigenitus 
Filius,  sibi  elegit  atque  assumpsit  in  ma- 
trem,  quae  et  sibi  ab  exordio  nativitatis 
suae  ex  ea,  usque  ad  passionem  et  mortem 
suam  in  cruce,  cum  inaestimabili  caritate 
et  summa  fidelitate  jugiter  adstitit  ?  Ipsa 
ilaque  digna  fuit  indui  vestibus  regiis,  id 
est  excellentissimis  gratiae  ac  virtutum  or- 
natibus,  sicut  in  Psalmo  de  ea  dicitur 
Deo  :  Adstitit  regina  a  dextris  tuis  in  vesti-  Ps.\u\,io. 
tu  deaurato,  circumdata  varietate.  Digna 
etiam  fuit  accipere  regium  diadema  in 
capite  suo,  quemadmodum  in  Apocalypsi 
refertur  :  Signum  magnum  apparuit  in  Apoc.\<i,i. 
coelo,  mulier  amicta  sole,  et  luna  sub  pe- 


234 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARIiE. 


SERMO   PRIMUS 


dibus  ejus,  et  in  capite  ejus  corona  stella-  A 
rum  duodecim.  Quod  de  Virgine  gloriosa 
spiritualiter  explanatur.  Insuper  poni  de- 
bet  hsec  Virgo  sanctissima  super  equum 
qui  de  sella  regis  est  :  per  quem  equum 
convenienter  intelligitur  chorus  seu  ordo 
pra^dicatorum  ac  pra^latorum,  quorum  est 
nomen  Dei  undique  circumferre  ac  aliis 
nuntiare.  Idcirco  universitas  horum  debet 
Virginem  Christiferam  spiritualiter  ad  sub- 
ditos  deportare,  excelientiam  ac  sanctita- 
tem  Virginis  benedictse  illis  insinuando. 
Primus  quoque  de  principibus  regis,  hoc  B 
est  Pontifex  Romanus,  qui  est  summus 
Christi  vicarius,  omniumque  prgelatorum 
ac  principum  saeculi  hujus  pater,  praelatus 
atque  hierarcha,  debet  hunc  equum  tene- 
re,  id  est  prsedicatores  et  pralatos  diri- 
gere,  et  per  eorum  ora  clamare  ac  dicere  : 
Hoc  honore  condigna  est  Virgo  prgeelecta, 
genitrix  vitse^quam  Rex  ccelorum  Christus 
Filius  ejus  vult  honorare  et  ab  omnibus 
honorari. 

Praeterea,  honor  debetur  prsecipue  di- 
gnitati  ac  sanctitati,  sed  et  principio  origi-  C 
nali  ac  beneficentiae  liberali.  Primo  igitur 
beatissima  virgo  Maria  honoranda  est  no- 
bis  ratione  suse  dignitatis  :  qua?  dignitas 
est  maternitas  Dei,  per  quam  comparen- 
taiis  est  Patri  a?terno,  id  est  parens  ejus- 
dem  filii  cujus  et  ille  est  pater.  Per  hanc 
dignitatem  mirabilem  excellentior  omni 
pura  est  creatura,  et  cunctis  creatis  pree- 
lata,  utpote  domina  angelorum,  regina  coe- 
lorum,  imperatrix,  mater  et  advocata  om- 
nium  hominum.  Itaque  quanto  dignior 
est,  tanto  et  honorabilior  est,  nec  possu-  D 
mus  eam  sufficienter  laudare  ac  venerari. 
Unde,sicut  post  Deum  ipsa  exsistit  dignis- 
sima,  sic  post  Deum  debemus  eam  potis- 
sime  honorare,  diligere  et  laudare.  Hinc 
apud  religiosos  consuetudo  habetur  lauda- 
bilis,  ut  quoties  eam  nomine  suo  quod  est 
Maria,  audiunt  nominari  aut  nominant, 
cum  capite  suo  reverenter  inclinent.  Se- 
cundo  honoranda  est  nobis  ratione  sua? 
excellentissima3  sanctitatis,  quse  talis  ac 
tanta  est,  ut  nullius  puree  creaturee  sancti- 


tas  ei  valeat  comparari.  Imo,  ut  devotus 
ait  Anselmus,  tanta  emicuit  puritate,  ut 
sub  Deo  non  possit  major  intelligi.  Si  ergo 
quilibet  Sanctus,  quilibet  angelicus  spiri- 
tus  honorandus  est  nobis  suam  ob  sancti- 
tatem,  quam  incomparabiliter  magis  ve- 
nerari  debemus  Mariam  sanctissimam, 
summa  sub  Deo  puritate  ac  sanctitate 
splendentem  ?  Tertio  honoranda  est  nobis 
ratione  suse  principativse  proprietatis,  vi- 
delicet  quoniam  spiritualis  mater  est  om- 
nium  nostrum  :  quia  per  eam  reformati 
reparatique  sumus,sicut  per  Evam  perditi  Cen.  m,  6. 
fuimus  et  damnati.  Ipsa  etenim  peperit 
nobis  Salvatorem  ac  redemptorem,  cujus 
sanctissimum  corpus  ex  ejus  purissimis 
est  sumptum  sanguinibus.  Quarto,  ratione 
sua3  liberalissima)  beneficentia?.  Ipsa  equi- 
dem  est  benefactrix  nostra  largissima,  in- 
deficiens  atque  piissima,  fidelissima  et 
amorosissima,  a  qua  tot  bona  suscepimus, 
a  tantis  periculis  erepti  praeservatique  su- 
mus,  quae  jugiter  orat  pro  nobis,  et  varia 
gratiarum  charismata  impetrat  nobis.Nam 
et  Deus  gloria?  naturaliter  infiniteque  bo- 
nus,  regnum  misericordiae  ei  commisit,  et 
ipsa  omni  pietate  et  misericordia  inaesti- 
mabiliter  est  impleta. 

Sed  quomodo  eam  venerari  debemus? 
Utique  ad  ejus  honorem  jejunando,  eam 
Angelica  salutatione  assidue  salutando, 
ipsam  laudando  ac  invocando,  ad  ejus  re- 
verentiam  inclinando,  genua  flectendo,  et 
totum  corpus  in  terram  humiliter  proster- 
nendo,Horas  ejus  legendo.et  divina  Officia 
in  ejus  solenniis  frequentando.  Verumta- 
men  nec  ista  sufficiunt,  nisi  et  sacratissi- 
mee  Virginis  imitemur  virtutes,  humili- 
tatem,  patientiam,  caritatem,  devotionis 
affectum,  et  cetera  sancta  opera  ejus,  ne 
et  ipsa  dicat  de  nobis  :  Homines  isti  labiis  /s.xxix.is-, 
me  honorant,  sed  cor  eorum  longe  est  a^"'"'""' 
me ;  imo  operibus  me  offendunt  ac  inWb- 
norant,  dum  Christi  Filii  mei  transgre- 
diuntur  pra^cepta.Propterea  consideremus, 
amplectamur,  sectemur  virtutes  et  opera 
sancta  ipsius;  pensemus  quantum  ipsa  per 
suam  profundissimam  humilitatem  coni- 


I 


IN   SOLENiMTATE   VISITATIONIS    B.  V.  MARIyf:. 


SERMO   SECUNDUS 


23o 


z,i/c.  1,48.  placuil  Deo,  qiii  humilitalem  aneillae  suae 
respiciens,  prove.xit  eam  in  propriam  ma- 

Z6irf.li, 51.  trcm,  et  factus  filius  ejus,  se  ipsum  sub- 
didit  ei.  Consideremus  viscera  misericor- 
dise  Virginis  sacrsB  :  quod  neminem  ad  se 
confugientem,  quantumlibet  vitiosum,  tur- 
pem,  vilem,  ingratum  ac  impium,  asper- 
natur,  abjicit,  derelinquit,  dummodo  ejus 
auxilium  deprecetur  ex  corde  ac  fixe, 
seque  emendare  conetur.  Idcirco  et  nos 
misericordes  ac  placabiles  simus,  quan- 
tumcumque  offensi  aut  inhonorati  fueri- 
mus  ;  caritatem  quoque,  mansuetudinem, 
puritatem  dominse  et  reginae  nostrse  intue- 
amur  fideliter,  ac  perseveranter  sectemur 
ad  laudem  Altissimi. 

Quum  Julianus  imperator  sceleratissi- 
mus  pergeret  cum  exercitu  suo  ad  praeli- 
andum  adversus  Persas,  et  venisset  ad 
civitatem  Csesaream,  in  qua  praesul  fuit 
tunc  S.  Basilius,  comminabatur  eidem  Ba- 
silio,  viro  sanctissimo,  quod  in  reditu  suo 
civitatem  ejus  funditus  dissiparet.  Quum- 
que  abisset,  sanctus  prsesul  Basilius  con- 
vocavit  universum  populum  suum,  prseci- 
piens  eis  ut  tribus  diebus  jejuniis  ac  ora- 
tionibus  insistentes,  postularent  auxilium 


A  Dei  contra  impiissimum  imperatorem.Qui- 
bus  adhuc  ita  agentibus,vidit  B.Basilius  in 
visione  Virginem  gloriosam  in  medio  coele- 
stis  militiffi  stantem  atque  dicentem:Voca- 
tc  mihi  Mercurium,ut  eat  et  interficiat  Ju- 
lianum.  Erat  autem  Mercurius  ille,miles  et 
martyr  cujus  corpus  cum  armis  suis  fuit 
in  ecclesia  S.  Basilii  conditum.  Evigilans 
ergo  felix  Basilius,  introivit  ecclesiam,  et 
non  invento  corpore  S.  Mercurii  martyris, 
credidit  visioni,  et  ivit  ad  populum  suum, 
narravitque  eis  visionem.  Qui  gavisi  sunt 

B  valde,  et  gratias  Deo  retulerunt  devotas. 
Paulo  post  Basilius  ad  ecclesiam  rediens, 
corpus  S.  Mercurii  ejusque  lanceam  san- 
guine  madidam  reperit,  egitque  gratias 
Deo  immensas.  Quumque  S.  Basilius  cum 
populo  festivitatem  ageret  per  quatuor 
dies,  venit  unus  ex  Juliani  ministris,  et 
dixit  omnibus  :  Quum  esset  Julianus  secus 
fluvium  Euphraten,  quidam  ignotus  miies 
cum  armis  suis  adveniens,eum  lancea  sua 
valido  atque  terribili  impetu  perfodit,  ac 
statim  disparuit.  ]Ile  vero  miserrimus  Ju- 

C  lianus  diram  et  horribilem  vociferationem 
emittens,  cum  blasphemo  exspiravit  cla- 
more  ;  nam  dixit  :  Vicisti,  Galilaee,  vicisti. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   HUMILITATE   AC    DISCRETIONE   B.  MARI^E,   ET   QUOMODO   SIT    IMITANDA. 


RESPEXIT  Dominus  hmnilitatem  an- 
cilla}  suce  :  ecce  enim  ex  Jioc  beatam 
me  dicent  omnes  generationes.  Luc.  i,  48. 
Ista  sunt  verba  Mari»  Christiferae,  Deo, 
Dei  Filio,  devotissimo  corde  regratiantis 
super  universis  beneficiis  ejus,  praesertim 
de  hoc  quod  ex  ea  dignatus  est  incarnari, 
ejusque  filius  fieri.  Propter  quod  Virgo 
sanctissima  prophetico  spiritu  adimpleta, 
praedixit  se  ab  universis  mundi  nationibus 
beatificandam,  laudandam  ac  maxime  ho- 
norandam,tanquam  veri  Dei  veram  paren- 


D  tem.  Praevidit  quippe  in  spiritu,  praedican- 
dum  esse  Evangelium  Christi  Filii  sui  per  iVarcxvi, 
totum  mundum,  et  mundum  esse  creditu-  ''' 
rum  in  Christum. 

Prffiterea,  ex  evangelio  hodierno  multa 
eliciuntur  saluberrima  documenta.  Pri- 
mum  est,  maxima  Virginis  gloriosae  humi- 
litas,  qua}  quum  Dei  Mater  esset  effecta, 
nihilo  minus  properavit  ad  suam  co-  Lm.  i,  so 
gnatam,  visitavitque  eam  et  ministravit  ^'^*'^''" 
eidem.  Non  igitur  dedignentur  praelati  et 
alii  superiores  ire  ad  inferiores,  ut  eis  mi- 


236 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARI.E.   —   SERMO   SECUNDUS 


39 


nistrent,  succurrant,  adsistant,  prsesertim  A 

dum   infirmantur.   Hinc   in    Ecclesiastico 

Eccii.yih  scriptum  est  :  Non  te  pigeat  visitare  infir- 

mum,  ex  hoc  enim  in  dilectione  firmabe- 

ris.  Unde  Christus  in  die  judicii  reprobis 

Matth.wv,  est  dicturus  :  Infirmus  fui,  et  non  venistis 

^^'  ad   me.  Ubi   per   se   infirmum,  intelligit 

membra  sua,videlicet  fideles  pauperesque 

infirmos.  Et  iterum  in  Ecclesiastico  dici- 

Eccii.  111,  tur  :  Quanto  major  es,  humilia  te  in  omni- 

bus.    Secundum    est,  magna  sanctissimse 

virginis  Marise  discretio  :  qua3  licet  esset 

actibus  vitae  contemplativae  dedita  et  in-  B 

haerens,  et  in  secreto  suo  talibus  libentis- 

sime   vacans,  nihilo   minus    transivit    in 

publicum,et  per  iter  tam  longum  visitavit 

cognatam  suam  jam  gravidam.  Per  quod 

edocemur,  ut  dum  fraterna  exigit  caritas 

et  proximorum  necessitas,personge  devotse 

et  contemplativam   vitam  amantes,  exer- 

citia  sua  contemplativa  ad  tempus  inter- 

rumpant,  et  opera  bona  vitae  activse  assu- 

mant,  proximis  succurrendo,  seu  alia  quse 

eis  injunguntur  aut  ab  ipsis  rationabiliter 

postulantur  agendo.  Tertium  documentum  C 

est,  ut  feminse  cognatis  suis  prsegnantibus 

exemplo   Virginis   sacrae    obsequiosas    se 

prsebeant. 

Insuper,per  hoc  quod  beatissima  Domina 

Liic.  1,30.  nostra  cum  festinatione  perrexit,  docentur 

puellse  ac  feminse  non  diu  extra  domum 

manere,  si  possint  vitare,  et  rationabilis 

causa  aliud  non  requirat,  nec  fabulari  in 

publico.Pertinent  namque  ad  sexum  femi- 

neum  pudor,  timor,  custodia,  taciturnitas, 

et  esse  in  domo.  Propter  quod  in  Ecclesia- 

Eccii.wvi,  stico  habetur:Gratia  super  gratiam,mulier  D 

io,  is.       sancta  et  pudorata  et  tacita.  Quocontra  de 

Piov.  vu,  femina  mala  Salomon  ait  :  Mulier  vaga  et 

garrula,  quietis  impatiens,  nec  valens  in 

domo  consistere  pedibus  suis,  nunc  foris, 

nunc  in  plateis,  nunc  juxta  angulos  insi- 

dians.De  talibus  quoque  ait  ad  Timotheum 

I  Tim.  V,  Apostolus  :  Discunt  circuire  domos,  non 

solum  otiosse,  sed  et  verbosse  et  curiosse, 

loquentes  quse  non  oportet.  Compescendse 

sunt  ergo  a  spectaculis  et  choreis,  a  lo- 

quacilatibus,  audaciis  atque  discursibus. 


10-12. 


13. 


Denique  ex  hoc  quod  Virgo  beata  primo 
salutavit  Elisabeth,  discant  fideles  etiam  Luc.  \,  40. 
eos  qui  inferioris  sunt  gradus  primo  salu- 
tare  et  pie  affari,  discamusque  omnes  mu- 
tuo  nos  humiliare  ac  honorare,  juxta  illud 
Apostoli  :  Honore  invicem  prsevenientes.  /?om.xii,io. 
Ex  hoc  quoque  quod  ad  salutationem  Ma-  Luc.  i,ii. 
rise  exsultavit  Joannes  in  utero  matris 
suse,  et  ipsa  mater  ejus  repleta  est  Spiritu 
Sancto,  docetur  quam  magna  sit  virtus 
Sanctorum,  et  quanta  sit  vis  in  verbis 
salutationum,orationum  ac  prsedicationum 
eorum.  Ideo  unusquisque  roget  devotos 
ut  orent  pro  se,  et  virtuosorum  praedica- 
tiones  libenter  accedat  diligenterque  au- 
diat,  quatenus  ex  fervidis  verbis  talium 
accendatur. 

Insuper  ex  eo  quod  sancta  Elisabeth  di- 
xit  Marise,  Unde  hoc  mihi,  ut  veniat  Mater  ibid.  43. 
Domini  mei  ad  me  ?  instruimur  qualiter 
homines  virtuosi  ea  in  se  ipsis  conside- 
rent,  in  quibus  aliis  inferiores  consistunt: 
sicque  unus  se  subjicit  alteri,  et  se  invi- 
cem  prseferunt  sibi ;  propter  quod  mutuo 
pacifice  conversantur,  dulciter  et  carita- 
tive  convivunt.  Econtra  inter  superbos  Prov.  xm, 
semper  sunt  jurgia.  Quamvis  etenim  virgo  "^' 
Maria,  absolute  loquendo,  fuit  multo  prse- 
stantior  quam  Elisabeth  sua  cognata,  in 
aliquibus  tamen  videbatur  Elisabeth  ma- 
jor  Virgine  gloriosa.  Nam  senior  erat  ac 
ditior,  multum  famosa,  et  sacerdotis  exi- 
mii  uxor  ;  Maria  vero  erat  juvencula  fabro 
lignario  desponsata,  nec  opulenta.  Verum 
sancta  Elisabeth  excellentiis  suis  postpo- 
sitis,  consideravit  se  ipsam  quoad  ea  in 
quibus  inferior  fuit  Virgine  sacra,videlicet 
in  quantum  culpabilis,  fragilis,  defectuosa 
ex  se  et  minor  in  gratia ;  sed  Virginem 
benedictam  consideravit  ut  gratia  plenam, 
ut  Christi  Matrem,ut  prsestantissimam  cre- 
aturam,  et  electissimam  atque  carissimam 
Dei.  Ideo  juxta  has  considerationes,  re- 
putavit  se  indignam  visitatione  Mariae. 
Juxta  hunc  sensum  Paulus  dixit  se  mini- 1  Cor.xv,?. 
mum  Apostolorum,  et  indignum  vocari 
apostolum ;  imo  et  primum  seu  maximum 
peccatorum    :  Venit  (inquiens)  Jesus   in  irim.^is. 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS    B.  V.  MARI^E.   —   SERMO   SECUNDUS 


237 


hunc  miindum   peccatores  salvos  facere, 
quorum  primus  ego  sum. 

Conformiter  et  nos  faciamus.  Perpendat 
unusquisque  propria  mala  aliorumque  bo- 
na,  penset  sui  corporis  vilitalem,  immun- 
ditiam,  foeditatem,  et  su»  anima)  fragili- 
tatem.  Jntueatur  quanta  mala  commiserit, 
quanta  bona  omiserit,  quam  frequenter  et 
graviter  peccet  quolidie  ;  quam  ingrate, 
irreverenter,  incustodite  et  vitiose  se  ha- 
beat  coram  Deo,  etiam  ssepe  in  divino 
Officio;  itemque,quod  boni  nil  habeat  a  se 
ipso,  sed  ad  omne  malum  proclivus  sit. 
Qui  ista  pensaverit  vigilanter,  quotidie  ab- 
horrebit  superbiam,  spernet  se  ipsum,  dis- 
plicebitque  sibi  salubriter ;  alios  vero  ho- 
norabit  ac  prseferet  sibi,  quia  si  mali  quid 
perpetraverunt,  cogitabit  quod  poenitu- 
erunt  fortasse  :  idcirco  eos  temere  judi- 
care  non  festinabit.  Sed,proh  dolor  !  multi 
sunt  excsecati,  oppositum  hujus  agentes, 
et  si  quid  eminentise  sit  in  eis,  hoc  intu- 
entur,  et  magis  quam  est  ponderant ;  sic 
gloriantur  et  extolluntur  de  hoc,  quasi  id 
habeant  a  se  ipsis,  non  pensantes  quod 
icoc.  IV,  7.  sapientissimus  dicit  ApostoIus:Quid  habes 
quod  non  accepisti  ?  Si  autem  accepisti, 
quid  gloriaris  quasi  non  acceperis  ?  Porro 
alios  considerant  quoad  ea  in  quibus  forsi- 
tan  eis  sunt  inferiores,  quamvis  secundum 
veritatem,  simpliciterque  loquendo,  sint 
eis  multo  meliores,  perfectiores  et  hono- 
rabiliores  :  ut  si  unus  forsan  sit  ditior  aut 
carne  nobilior,  aut  ingeniosior,  eloquen- 
tior  sive  formosior(qu8e  bona  sunt  fortunae 
sive  naturse,  per  quae  homo  non  complacet 
Deo,  nec  alicujus  sunt  reputationis  respe- 
ctu  donorum  gratiae  ac  virtutum),  is  talis 
prsefert  se  alteri,  quia  pauperior,  ignobi- 
lior,  obtusior,  infacundior  sive  deformior 
est,  quamvis  sit  multo  humilior,  timora- 
tior,  devotior,  atque  in  donis  sapientise, 
scientise,  intellectus  et  consilii  major.  Id- 
circo  injuste  et  stulte  se  prsefert,  fatue 
judicat,  damnabiliter  intumescit.  Denique 
occulta  aliorum  bona  nescimus,  et  quaies 
sint  in  prsedestinatione  Dei,  penitus  igno- 
ramus.  Cur  ergo  nos  ipsos  prseferimus  eis. 


A  qui  ignoramus  an  simus  in  caritate  et  gra-  Eccie.i\,\. 
tia,  et  in  praedestinatione  vel  reprobatione 
divina?  Sit  igitur  unusquisque  timoratus 
semper  et  humilis;  imo  aliorum  consortio 
se  arbitretur  indignuin. 

Postremo,  infinitam  bonitatem,  perfe- 
ctionem  et  beatitudinem  Dei  pensantes, 
omnemque  ejus  circa  nos  misericordiam 
et  beneficentiam  ponderantes,  magnifice- 
mus  cum  Christifera  Virgine  Dominum, 
et  gloriemur  in  eo  :  ita  ut  in  sanctitate  et  Zkc.  1,74, 
justitia  ei  jugiter  serviamus,  et  factis  ma-  '"" 

B  gis  quam  verbis  protestemur  ac  demon- 
stremus  quam  vere  et  summe  metuen- 
dus,honorandus  ac  diligendus  sit  Dominus 
Deus  noster  omnipotens  ;  ac  per  hoc  alios 
a^dificemus  atque  ad  Dei  timorem,  amo- 
rem  ac  reverentiam  inducamus.  Ideo  nam- 
que  ait  Salvator  :  Luceat  lux  vestra  coram  Matth.v, 
hominibus,  ut  videant  opera  vestra  bona,  '^' 
et  glorificent  Patrem  vestrum  qui  in  ccelis 
est.  Qui  vero  ita  non  faciunt,  sed  impie 
conversantur,  et  scandalizare  alios  non 
verentur,  Deum  quantum  in  ipsis  est  sper- 

C  nunt,  parvi  faciunt  atque  commaculant. 
Nam  quantum  in  ipsis  est,  per  opera 
sua  ostendunt  Deum  non  esse  timendum, 
amandum  ac  venerandum ;  alios  quoque 
ad  Dei  inhonorationem  aspernationemque 
incitant.  Unde  per  Ezechielem  prophetam 
frequenter  facinorosis  Judseis  improperat, 
quod  nomen  suum  polluerint  inter  gentes  Ezech. 
0  quam  ingrati  sunt  tales  proprio  Creato-  '"^'^"'  ^'^ ' 
ri!  Sed  imitemur  Virginem  summam,Deum 
totis  magnificantes  prsecordiis  ;  nec  tamen 
quidquam   condignum    nos   agere   opine- 

D  mur,  quoniam  ipse  in  infinitum  majori 
dignus  est  reverentia  et  amore  quam  ei 
quispiam  valeat  exhibere.  Hinc  in  Eccle- 
siastico  scribitur  :  Terribilis  Dominus  et  EccH.xuh, 
magnus  vehementer  et  omnipotens  super  ^^'^^" 
omnia  opera  sua.  Glorificate  Dominum 
quantumcumque  poteritis,supervaIebit  ad- 
huc.  Benedicentes  Dominum,  exaltate  il- 
lum  quantum  potestis  :  major  est  enim 
omni  laude. 

Legitur  quod  quidam  Judseorum  puer  a 
pueris  Christianorum  cosevis  suis  inductus 


238        IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARI^.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS 


est  ad  hoc,  quod  cum  eis  ecclesiam  in- 
trans,  corpus  Christi  cum  ipsis  a  sacerdo- 
te  acciperet ;  ac  domum  reversus,  id  patri 
suo  retulit :  qui  ob  id  indignans  ac  furens, 
proprium  filium  in  ardentem  projecit  for- 
nacem.  Quo  cognito,  mater  pueri  ad  for- 
nacem  currens,  puerum  cupiebat  extra- 
here :  quod  dum  non  posset,  miserabiliter 
ejulabat,  ita  quod  Christiani  vicini  accur- 
rentes,  et  quid  causae  esset  videntes,retra- 
cto  igne,  invenerunt  puerum  quasi  super 
plumas  mollissimas  discumbentem.Quum- 
que  puerum  extraxissent  et  Dominum  be- 


A  nedixissent,  patrem  pueri  in  fornacem  ja- 
ctaverunt.  Qui  ab  igne  statim  consumptus 
est,  in  tantum  ut  vix  aliquid  de  ossibus 
ejus  videretur  mansisse.  Interrogaverunt- 
que  puerum  quomodo  in  igne  mansit  illae- 
sus.  Respondit :  lila  Domina  veneranda  se- 
dens  cum  puerulo  in  gremio  suo  posito,in 
cathedra,  in  basilica  ubi  de  mensa  panem 
accepi,  pallio  suo  operuit  me  et  defendit 
ab  igne.  Tunc  puer  cum  matre  sua  chri- 
stianus  effectus  est.  Multi  quoque  Judaei 
in  illa  urbe  hoc  miraculo  fuerunt  conver- 

B  si.  Ad  laudem  Altissimi. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 

DE   VISITATIONE   B.  MARI^E   GAUDIOSA   AC   UTILI  ;    ITEM   DE   SOLITUDINIS,   SILENTII 
COELESTIUMQUE   APPETITIONIS   COMMENDATIONE. 


E 


47 


XSVRGENS  Marta,  abiit  in  monta- 
na  cum  festinatione.  Luc.  i,  39. 
Concepto  in  se  Unigenito  Dei,  purissima 
Virgo,non  corpore  jam  gravata,  sed  mente 
exhilarata,  abiit  cum  festinantia  in  mon- 
tana,  ad  visitandum  sanctam  Elisabeth. 
Quemadmodum  enim  de  sua  supernatura- 
lissima  fecundatione  gaudebat  in  Domino, 
et  prsecordialissimas  grates  retulit  ei,sicut 
Auc.  1,46,  in  suo  testata  est  cantico,  Magnificat  (in- 
quiens)anima  mea  Dominum,et  exsultavit 
spiritus  meus  in  Deo  salutari  meo ;  sic  su- 
pernaturali  fecundationi  suae  cognatse  Eli- 
sabeth  congaudebat  in  Deo.  Quamvis  au- 
tem  impra}gnatio  Elisabeth  erat  superna- 
turalis  et  miraculosa,  quoniam  duplicem 
habuit  causam  infecunditatis,  utpote  inge- 
nitam  sterilitatis  causam  et  seneetutem  ; 
nihilo  minus  fecundatio  Marige  dulcissimae 
multo  supernaturalior  et  incomprehensi- 
bilior  fuit.  Primo,  quia  incognita  fuit  viro. 
Secundo,  quia  personam  praesubsistentem 


C  concepit.  Tertio,  quia  non  qualemcumque 
talem  concepit  personam,  sed  Deum  ve- 
rum  :  quod  omni  mirabili  mirabilius  est. 
Denique  de  sua  tam  supernaturalissima 
fecundatione  gloriabatur  Maria,  non  tan- 
tum  in  quantum  fecundatio  illa  fuit  admi- 
rabilis  et  praeclarissima  exaltatio  suae  per- 
sonae,  sed  specialiter  valde,  in  quantum 
fuit  inchoatio  salvationis  generis  humani 
totius. 

Abiit   igitur  mente  jucundissima,  cum 
alacritate   devotissima,  in   montana.    Sed 

D  unde  abiit?  Utique  a  loco  in  quo  sedit 
contemplationi  orationique  assidue  va- 
cans,  in  quo  et  annuntiatio  ei  facta  fuit 
dominica.Quamvis  ergo  pudicissima  esset, 
et  in  suo  secreto  libentissime  latitaret 
(quippe  in  quo  inaestimabiles  sentiebat 
ubertim  consolationes  divinas),  atque  ad 
exercitia  vitae  contemplativae  esset  indici- 
bili  modo  aptissima;  nihilo  minus  caritate 
eam  impellente,  pietate  movente,  ratione 


IN   SOLENNITATE    VISITATIONIS   B.  V.  MARIiE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS         239 


dictante,  a  suae  mansionis  et   quietis  ac  A 
contemplationis  secreto  exsurgens,  iter  ad 
cognatam  suam  arripuit,  ut  ei  congratula- 
retur,  descrviret,  spiritualiterque  prodes- 
set.   Nempe,   quantum   Mariso    et  Christi 

z»c.  1,56.  in  ea  concepti  praesentia,  ac  trium  men- 
sium  permanentia,seni  Elisabeth  et  inlan- 
tulo  suo  in  ea  latenti  contulerint,  constat 
ex  hoc,  quod  ex  primo  benedict»  Maria? 
ad  Elisabeth  sanctam  ingressu  mox  illu- 
minatus,  ratione  praeventus,  et  miro  modo 

ibui.n.  gavisus  est  sanctus  infans  Joannes,  ejus- 
que  mater  Elisabeth  repleta  est  Spiritu  B 
Sancto,  et  gratia  revelationis  propheticae 
tacta.  0  quantum  in  sacratissima  juvencu- 
la  Maria  Christifera  aedificabatur  quotidie 
vetus  Elisabeth  !  Quantum  oratio  et  ho- 
spitatio  quotidiana  praestantissimae  Virgi- 
nis  profuerunt  Elisabeth  et  ejus  infantulo 
ac  marito  !  Quantum  gratiae  incremen- 
tum  meruit  omni  die  Elisabeth,  tam  amo- 
rose  ac  reverenter  tamque  humillime  tra- 
ctando  sanctissimam  Virginem,  potissime 
propter  Christi  in  ea  praesentiam,  et  quo- 
niam  Unigenitum  Dei  eam  noverat  con-  C 
cepisse ! 

Nunc  ergo  trahamus  haec  omnia  ad  no- 
stram  informationem ;  atque  ut  valeamus 
salubriter  surgere  et  exire,ac  alios  fructu- 
ose  accedere,  discamus  in  primis  cum  sa- 
pientissima  ac  devotissima  Virgine  bene 
et  virtuose  sedere,  et  in  cellae  secreto  li- 
benter  hilariterque  quiescere,ibique  a  fon- 
te  gratiarum  haurire  ac  intus  colligere, 
quod  loco  et  tempore  opportunis  effunda- 
mus  communicemusque  proximis,  non 
solum  loquendo,  sed  et  per  morum  venu-  D 
statem,  silentii  gravitatem,  operum  irre- 
prehensibilitatem,  exemplares  et  fructuo- 
sos  eis  nos  exhibendo,juxta  quod  princeps 

I  Pefriv,  raonet  Apostolorum  :  Unusquisque   sicut 
accepit  gratiam,  in  alterutrum  illam  admi- 

76irf.ii,i2.  nistrantes  ;  et  item,  Ex  bonis  operibus  ve- 

stris  vos  considerantes,  glorificent  Deum. 

Prov.\,iG.  Sicque  juxta  Salomonis  doctrinam,  deri- 

ventur  fontes  nostri  foras.  Atque  ut  jubet 

Matth.  V,  Salvator  :  Luceat  lux  nostra  coram  homi- 
nibus,  ut  videant  opera  nostra  bona,  et 


10 


16 


glorificent  Patrem.  Nonne  lux  pulchra  est 
morum  honestas,  condecentia  gestuum, 
venustas  compositionis  membrorum  cor- 
porisque  totius,  incessus  maturitas,  ac- 
tuum  quoque  bonorum  alacritas?  Haec  est 
exterior  pulchritudo  moralis,  quae  intu- 
entes  delectat,  inspicientes  ffidificat,  Nil 
igitur  levitatis,  insolentiae  nihil,  nec  in- 
quietudo  motuum  corporis  in  nobis  ap- 
pareat. 

Porro,  qualiter  debeamus  virtuose  sede- 
re  et  delectabiliter  residere  in  cella,  docet 
Jeremias  sanctus,  dicendo  :  Sedebit  solita-  Thren.  m, 
rius  et  tacebit,  quia  levabit  se  super  se.  ^^' 
Solitariorum  ergo,  imo  et  omnium  religio- 
sorum  est,  sedere,  tacere,  et  se  super  se 
levare.  Sedere  (inquam),  id  est,  a  mundi 
hujus  tumultibus  ac  mundanis  operibus 
prorsus  quiescere,  corporaliter  quoque  in 
mansiuncula  sua  quantum  convenienter 
fieri  potest,  libenter  manere,  et  discursus 
exitusque  vitare  :  quoniam  in  suo  secreto 
potest  quis  Deo  multo  quietius,  purius,sta- 
bilius  ac  devotius  esse  intentus.  Foras  au- 
tem  egresso  cito  occurrent  evagationum  et 
inquietudinum  occasiones.  Hinc  quidam 
devotus  disseruit  :  Fons  et  origo  omnium 
bonorum  est,  monachum  jugiter  in  sua 
cella  sedere.  Nam  et  sancto  protestante 
Antonio,  quam  mortiferum  est  piscibus 
extra  aquam  manere,  tam  periculosum  est 
monacho  extra  cellam  tardare.  Experientia 
quoque  docet,  quod  quanto  quis  diligen- 
tius  vitat  occasiones  egrediendi  de  cella, 
tanto  in  brevi  libentius  ac  delectabilius 
manet  in  ea.  Si  autem  consuetudinem  sibi 
facit  egrediendi  de  facili,  velociter  incipit 
eam  horrere.  Denique  nec  in  ipsa  cella 
debemus  hinc  inde  sine  rationabili  causa 
moveri,aut  in  exterioribus  superflue  occu- 
pari,nec  inane  quid  curiosumve  agere,sed 
magis  ad  meditandum,  orandum,  scri- 
bendum,  legendum,  psallendum  contem- 
plandumque  sedere,  stare  sive  quiescere, 
nisi  alicui  manualis  operatio  alia  injun- 
gatur,  necessaria  sit  aut  incumbat. 

Insuper  debemus  tacere,quoniam  sancti 
Patres  observationem  silentii  inter  obser- 


240         IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARI^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


vantias  regulares  statuerunt  de  prsecipuis 
unam,  ejusque  violationem  mox  graviter 
satis  puniendam  sanxerunt  per  propriee 
eulpae  proclamationem  et  disciplinee  publi- 
cam  in  capitulo  susceptionem  :  quum  ta- 
men  non  nisi  pro  enormibus  valde  exces- 
sibus  soleant  homines  virilis  setatis  dorso 
nudari  et  virgis  caedi.  Pravissimum  ergo 
est  in  religioso,  silentium  faciliter  frange- 
re,  verbisve  paucis  sine  necessitate  et  li- 
centia  uti  frequenter.  Ex  quo  detestabili 
usu  homo  sic  excaecatur,  quod  quamvis 
frequenter  per  pauca  verba  suum  revera 
frangit  silentium  (quum  omnis  oratio  in- 
teUigibilem  ex  se  habens  sensum  sine  li- 
centia  dicta,  fractio  silentii  sit  censenda), 
non  tamen  attendit  hoc,  nec  suam  inde 
culpam  fatetur,  nec  suscipit  disciplinam. 
Videat  qui  talis  est,  quomodo  id  a  mortali 
valeat  excusari.  Quidam  vero  pro  eo  quod 
ssepius  fregerunt  silentium,non  nisi  semel 
suam  culpam  proclamant,  dicendo  in  ge- 
nerali,  Fregi  silentium ;  quum  deberent 
vices,  loca  et  personas  exprimere.  Isti  non 
custodiunt  ab  angustiis  et  contaminationi- 
bus  animas  suas,  quia  non  refrenant  os 
suum,  nec  sua  labia  moderantur,  et  ssepe 
sunt  aliis  occasio  similis  culpse,  distracti- 
onis,  inquietudinis,  indevotlonis,  scandali- 
zantque  plurimos.  Redeant  ergo  prsevari- 
catores  isti  ad  cor,  et  linguas  suas  custo- 
diant,  in  visu  omnique  sensu  se  ipsos 
cohibeant.  Prseterea,  sicut  coram  homi- 
nibus  tacemus  ore  a  verbis,  sic  mente 
coram  Deo  sileamus  a  cogitationibus  va- 
nis,  infructuosis,phantasticis  ac  perversis, 
atque  ab  omni  affectione  non  bona,  a 
desideriorum  pravorum  tumultu,  a  recor- 
dationibus  injuriarum,  a  recidivatione  in- 
teriorum  culparum. 

Praeterea,  quum  homo  solus,  sit   deus 

aut  bestia,  ne  in  cella  bestialiter  manea- 

rhren.w,  mus,  iu  ca  levemus  nos  super  nos,  non 

'^'  per  elationem  extollendo  nos  ipsos,  nec 

prsesumendo  de  meritis  nostris,  aut  ma- 

gnifice  sentiendo  de  nobis,  sed  adspirando 

iPetr.ii,z.  ad  Deum,  contemplando  seterna,  gustando 

quam  dulcis   est  Dominus,  considerando 


Prov.  XXI, 
23. 


/*.  XLVI, 


A  quam  summe  et  infinite  bonus,  amabilis, 
speciosus,  potens,    sapiens,   pius,  justus, 
perfectus  et  felix  sit  Dominus  Deus  con-  ■ 
ditor  noster,  eumque   totis  viribus   dili- 
gendo,  et  intra  nos  caritatis  brachiis  am- 
plectendo,  atque  ad  ejus  claram  intuitio- 
nem,  felicem  fruitionem,  sempiternam  ac 
securissimam  possessionem  ferventissime 
anhelando,  ut  cupiamus  dissolvi  et  esse  PhiUpp.i, 
cum  Deo;  omnique  hora,  quam  indesinen-  ^^" 
ter  propinquamus  ad  naturalem  corporis 
mortem,  tam   incessanter  ac  fervide  ap- 

B  proximemus  ad  beatificam  anima^  vitam  : 
et  hoc  per  exercitia  actuum  praefatorum 
continua. 

Prseterea,  quum  taliter  cum  beatissima 
virgine  Maria  in  secreto  sederimus,  et  ac- 
tibus  vitse  contemplativae  immorati  fue- 
rimus,  exsurgamus  dum  causa  requirit, 
obedientia  exigit,  ratio  postulat,  ad  opera 
vitae  activse,  ad  consulendum,  auxilian- 
dum  serviendumque  proximis ;  nec  cum 
illis  diutius  quam  oportet  et  expedit  ma- 
neamus,  sed  ad  secretum  nostrum  regredi 

G  festinemus,  ubi  in  abscondito  faciei  Dei 
Deo  vacemus. 

Postremo,  abeamus  in  montana,  ad  vir- 
tutum  cacumina,  ad  spirituales  profectus, 
ad  theorias  ccelestes,  ut  quotidie  in  omni 
humilitate,  patientia,  mansuetudine,  de- 
votione,  dilectione,  constantia,  puritate, 
justitia,  pietate,  proficere  omni  cum  di- 
ligentia  enitamur  :  et  stet  unusquisque  iiabac.a,i. 
indesinenter  super  cordis  sui  custodiam, 
examinetque  frequenter  ac  vigilanter  con- 
scientiam  suam,  quam  et  expurgare,  or- 

D  nare,  excolere  non  moretur.  Yerumtamen 
non  sic  ad  prsetacta  cellse  ac  contempla- 
tionis  exercitia  afficiamur,  ut  ea  debito 
caritatis  aut  obedientiae  praeferamus.  Id- 
circo,dum  jusserit  praesidens,  aut  indigens 
frater  rogaverit,  cum  gloriosa  Virgine  pro- 
tinus  exsurgamus,  euntes  ad  opera  quae 
jubentur  ac  postulantur  :  quum  nec  otium 
contemplationis,  nec  lacrima  compuncti- 
onis,  nec  fervor  orationis  extra  obedien- 
tiam  Deo  complaceant,  aut  contra  caritatis 
fraternae  debitum  grata  et  accepta  sint  ei. 


I 


IN    SOLENNITATE   VISITATIONIS   U.  V.  MAKLE.   —   AD   IIELKJIOSGS  ;    SEIIMO   QUAKTLS        241 

Itaque  gloriosissiniac  Virgini  affectuosas  A  omnia  nunc  praedicta  nobis  piissime  im- 
preces  fundamus,  ut  et  nos  ipsa  visitare  petrando.  Ad  laudem  et  gloriam  Omnipo- 
dignetur,  gratiam  et  virtutes  ad  implcnda      tentis. 


SERMO   QUARTUS 


QUOMODO    DIVINAM    ERGA    NOS   DIGNATIONEM   ADMIRANDO,    DEBEAMUS    HUMILIARI    IN   RECEPTIONE 
VENERABILIS    SACRAMENTI    ET   HU.IUSMODI   VISITATIONIBUS. 


u 


NDE  hoc  mihi,  ut  veniat  Mater  Do- 
mini  mei  ad  me  ?  Luc.  i,  43. 
Ista  sunt  verba  sanctse  Elisabeth,  de 
corporali  Christiferse  Virginis  adventu  ad 
se  admirantis,  gloriantis,  gratiasque  agen- 
tis,  et  se  tanta  dignatione  ac  gratia  reco- 
gnoscentis  indignam,  pra^sertim  quia  ex 

z«c.  1, 41.  primo  Marise  occursu  tanta  in  se  Elisa- 
beth  mirabilia  sensit,  utpote  infantuli  sui 
in  suo  utero  exsultationem,  sui  ipsius  a 
Spiritu  Sancto  repletionem,  revelationem 
propheticam.  Et  certe  grandis  fuit  ista  di- 
gnatio,  ista  humilitas,  pietas  ista  in  Vir- 
gine  benedicta,  quod  non  obstante  om- 
ni  excellentia  sua,  potissime  quum  jam 
facta  esset  veri  Dei  Genitrix  vera,  per 
tam  longa  itinera  venit  visitare  Elisabeth 
maritatam  et  cognitam  viro.  Hac  dignati- 

Matth.m,  onc,  humilitatc  et  pietate  venit  postea 
Christus  ad  Joannem  Elisabeth  filium,  ut 
susciperet  ejus  baptismum.  Et  proporti- 
onabiliter,  sicut  Elisabeth  ad  Mariam,  ita 

ibid.  14.  Joannes  dixit  ad  Christum  :  Ego  a  te  de- 
beo  baptizari,  et  tu  venis  ad  me  ?  Quis 
igitur  nostrum  in  tantum  poterit  elatione 
propria  excsecari,  aut  tantum  de  cetero  re- 
putare  se  ipsum,  ut  putet  se  nimis  ma- 
gnum  ad  accedendum  et  suo  obsequio 
confovendum  quoslibet  alios  ? 

Denique,  si  Elisabeth  a  Maria  sanctissi- 
ma  visitata,  prae  admiratione  gratiarum- 
que   actione   atque  laetitia  locuta  est   ei, 

Luc.  1,43.  «  Unde  hoc  mihi,  ut  veniat  Mater  Domini 
mei  ad  me?))quanto  magis  nos  pauperculi 
et  pusilli,  Christo  ad  nos  in  Sacramento 

T.  32. 


13 


B  quotidie  venienti  dicere  ex  profundissima 
humilitate  et  praecordialissima  gratiarum 
actione  debemus  :  Unde  hoc  mihi,  ut  ve- 
niat  Dominus  meus,  Dei  Patris  unicus  Fi- 
lius,  ad  me  ?  Insuper,  quandocumqueex- 
perimur  nos  desuper  visitari,  et  insolita 
gratia  quadam  perfundi,  divinae  pietatis 
dignationem  et  misericordiam  circa  nos 
admirantes,  et  gratias  intimo  corde  agen- 
tes,  dicamus  nos  spiritualiter  visitanti  : 
Unde  hoc  mihi,  ut  veniat  Dominus  meus 
ad  me  ?  Ex  hac  quippe  radice  sanctus  Job 

C  Domino  dixit  :  Quid  est  homo,  quia  ma-  /o6vii,  17. 
gnificas  eum  ?  Aut  quid  ponis  erga  eum 
cor  tuum  ?  Et  Psalmista  :  Domine,  quid  Ps.cxun.s. 
est  homo,  quia  innotuisti   ei  ?  aut  filius 
hominis,   quia   reputas   eum  ?   Itemque  : 
Quid  est  homo,  quod  memor  es  ejus  ?  aut  />«.  vin,  g. 
filius  hominis,  quia  visitas  eum  ?  Nonne 
si  praepotens  rex  aut  praesul  eximius  de- 
scendat  ac  visitet  pauperem,  pauper  ille, 
si   probus  est,  visitatione   tali  se  fatetur 
indignum  ?  Hinc  centurio  dixit  Christo  : 
Non   sum    dignus   ut   intres   sub   tectum  Matth.sm, 

D  meum.  ^" 

Praeterea  Deus  omnipotens  accedit  et 
visitat  nos,  non  solum  dum  caritatem, 
gratiam  et  virtutes  nobis  de  novo  infun- 
dit,  sed  etiam  dum  infusas  auget  ac  per- 
ficit,  aut  speciali  quodam  lumine  nos  per- 
fundit  ad  contemplandum  sublimiter,  ad 
delectandum  sinceriter,  ad  amandum  fer- 
venter.  Propter  quod  de  obediente  mini- 
stro  ait  Salvator  :  Si  quis  diligit  me,  ser- /oann.  xiv, 
monem    meum    servabit ;   et   Pater   meus  '^' 

16 


242        IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARLE.   —  AD   RELTGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


diliget  eum,  et  ad  eiim  veniemus,  et  man-  A 
sionem  apud  eum  faciemus.  Unde  et  Chri- 
Act.  n,  1  stus   in    die   Pentecostes    dicitur   misisse 
'"'""''■       Apostolis   Spiritum   Sanctum,  quem  jam 
/ooHw.  XX,  ante  utique  habuerunt,  sed  non  in  pleni- 
"■  tudine  tanta,  neque  ad  tot  effectus,  sicut 

ex  die  illo  ac  postea.  Verumtamen  specia- 
lissimo  ac  dignantissimo  modo  venit  ad 
nos  in  Sacramento  altaris,  non  solum  per 
suos  effectus,  sed  substantialiter  quoque 
Deus  incarnatus,  qui  in  hostia  sacra  totus 
continetur,  tractatur  ac  sumitur.  Si  ergo 
Elisabeth  Virginem  gloriosam  cum  tam  B 
summa  reverentia,  cum  tam  profunda  hu- 
militate,  cum  tam  fervida  dilectione,  cum 
tam  praecordiali  gratiarum  actione  susce- 
pit :  quanto  magis  debemus  Deum  propter 
nos  hominem  factum,  cum  summa  vene- 
ratione  in  Sacramento  accipere,  cum  fer- 
ventissima  dilectione  complecti,  cum  om- 
ni  reverentia  contrectare,  cum  humilitate 
plenissima  sumere,  et  gratias  ei  agere  in- 
finitas ;  thalamum  quoque  cordis  nostri 
ei  servare  immaculatum,  ne  phantasma- 
tibus  vanis  et  inutilibus  phantasiis  nostra  C 
anima  depingatur,  ne  extraneis  speciebus 
formetur,  ne  viliter  occupetur,  potissime 
in  divinis,  et  ne  noster  inficiatur  affectus, 
aut  cor  passione  aliqua  obruatur,  praeser- 
tim  ne  rancor,  discordia,  divisio  locum 
sortiatur  in  nobis,  ne  per  hsec  gratiosissi- 
mam  Christi  prsesentiam  mereamur  amit- 
tere  ?  Propterea  hospitem  istum  dignitatis 
ac  majestatis  immensee,  apud  nos  et  in 
nobis  incessanter  servare  infatigabiliter 
laboremus,  faciendo  jugiter  quse  eum  de- 
lectant,  ut  sunt  opera  caritatis,  pietatis,  D 
pax,  concordia,  humiliatio  magna,  con- 
templatio  divinorum,  omniumque  actus 
virtutum.  Quod  si  ita  egerimus,  semper- 
que  grati  ac  diligentes  fuerimus,  libenter 
valde  manebit  nobiscum,  et  gratiarum  su- 
arum  charismata  augebit  in  nobis  atque 
perficiet,  qui  per  Salomonem  testari  di- 
Prou.viii,  gnatus  est  :  Deliciae  mea;  esse  cum  filiis 
^'-  hominum  ;  et  per  Joannem  in  Apocalypsi, 

Apoc.111,20.  Ego  sto  ad  ostium  et  pulso. 

Praeterea,  si   ita  egerimus,  abundanter 


ac  celeriter  valde  crescemus  in  omni  vir- 
tute,  prsesertim  in  caritate  et  dono  sapien- 
tise  :  ita  quod  Deus  in  corde  nostro  quasi 
in  thalamo  tota  die  morabitur,  et  inter 
humeros  nostros  quiescet ;  in  intellectu 
nostro  quasi  in  Cherubim  resplendebit,  in 
affectu  nostro  superiori  quasi  in  Seraphim 
incalescet,  in  memoria  quasi  in  throno 
residebit  ccelesti.  Tunc  suavissime  conso- 
labitur  corda  nostra,  et  gratiosissime  men- 
tem  nostram  praeveniet,  excessibus  quoque 
inopinatis,  repentinis,  validissimis  rapiet 
eam  aliquando  in  se,  ita  ut  nec  ipsa  queat 
resistere,  sed  defluens  atque  deficiens  a 
se  ipsa,  tota  transeat,  transformetur,  absor- 
beatur  in  dilectum,  et  lucis  immensae  in- 
tueatur  abyssum,  et  igne  amoris  super- 
amabilissimi  Dei  totaliter  incendatur,  ita 
ut  ei  non  sapiat  nisi  Deus,  et  cum  Sponsa 
decantet  :  Laeva  ejus  sub  capite  meo,  et  Cant.i\.(i. 
dextera  illius  amplexata  est  me.  Tunc  ani- 
ma  tam  piissime  desuper  visitata,  videbit  /s.  lx,  s. 
et  affluet,  et  mirabitur  majestatem  Dei  in 
se,  dignationemque  ejus  ad  se ;  et  dilata- 
bitur  cor  ejus  amplitudine  caritatis,  in 
tantum  ut  omnes,  etiam  inimicos,  in  se 
comprehendat,  universorum  salutem  cor- 
dialissime  appetendo,  atque  pro  cunctis 
toto  affectu  rogando.  Denique,  quanto  tunc 
Deus  gratiosius  agit  nobiscum,  quanto 
splendidius  cor  nostrum  illustrat,  et  suee 
divinitatis  altitudinem  infinitam  clarius  ei 
ostendit,  tanto  limpidius  anima  propriam 
conspicit  parvitatem,  vilitatem,  defectuo- 
sitalem  et  culpam.  Unde  et  tanto  profun- 
dius  se  ipsara  humiliat,  gratissima  ac  hu- 
millima  loquens :  Unde  hoc  mihi,  ut  veniat  Luc.  i,  43. 
Dominus  meus  ad  me,  et  taliter  agat  me- 
cum  ?  Tunc  certe  in  mente  omnia  sunt 
serena. 

Si  autem  praedictis  objiciatur,  quod  san- 
ctus  Job  loquitur,  Si  venerit  ad  me,  non  /o6ix,  ii. 
videbo  eum  :  quomodo  ergo  poterimus 
visitationi  Dei  grates  referre,  praesertim 
quum  sine  revelatione  certo  scire  non 
valeamus  quod  simus  in  caritate,  aut  ali- 
quid  caritati  inscparabiliter  junctum  ha- 
beamus  ?  Respondetur,  quod  teste  Aposto- 


II 


' 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARI.T:.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTLS        243 

I Cor.  11,12.  lo,  electi  spiritum  non  hujus  mundi,  sed  A  purgare  amore,  ab  omni    munflana  affe- 

spirituni  qui  ex  Deo  esl  habent,  ut  sciant  ctione  csse  immunes  ;  quotidianas  vitare 

Hom.Mu,  quae  eis  a  Deo  donata  sunt ;  et,  Ipse  Spi-  negligenlias,  defectuositates,  pigritias ;  vi- 

"*■           ritus  testimonium  reddit  spiritui  nostro,  res   animae,  corporis   membra  sensusque 

quod  filii  Dei  sumus.  l)t  sciant  (inquani)  omnes   secundum  Dei   praecepta  ac  Scri- 

scientia  sufficienti  et  satis  probabili,quam-  pturarum  regere  documenta;  singula  ver- 

vis  non  penitus  certitudinali.  Verum  quo  ba  in  Horis,  psalmodiis  et  Missis,  distin- 

supernaturaliores,    gratiosiores   et    inten-  cte,  attente,  devote  proferre,  et  quasi  ex 

siores    virtutum    infusarum    operationes,  proprio  corde  cum  ingcnti  affectu  et  gu- 

sapientiffi    contemplaliones,    caritatis    in-  stu  interno  formare.Atque  in  primis  sacro- 

flainmationes,  raptus  et  ecstases  operatur  sanctse   Virginis  humiiitatem   intueamur, 

Spiritus  Sanctus  in  cordibus  devotorum,  discamus,  sectemur,  quse  sicut  cunctis  in- 

60   probabilius    et    quodammodo    certius  B  dicibililer  sanctior  erat  ac  dignior,  ita  et 

sciunt  se  desuper  visitari,  et  gratiose  ac  ineffabili   gradu   fuit  universis  humilior. 

supernaturaliter   agi,    ita  ut   subinde   de  Inspiciamus   ergo    et    perspiciamus   assi- 

hoc  ambigere  nequeant,  quia  quod  sen-  duc  defectuositates,  airumnas,  negligenti- 

tiunt  revelationi  quodammodo  aequipollet.  as,  immunditias,  sordes  et  culpas,  errores, 

Postremo,  ut  mereamur  ad  ista  pertin-  ignorantias,    indigentias    et    instabilitates 

gere,   sicque   perfectionis  arcem    contin-  nostras.  Ex  quarum  omnium  vivaci  intui- 

gere,  et  tale  a  Spiritu  Sancto  testimonium  tu  humiliemus  et  vilipendamus  nos  in  im- 

intus  percipere,  elaboremus  interiora  no-  mensum,  et  in  sola  Creatoris  misericordia 

stra  ab  omni  passionum  impetu  et  irre-  jugiter  confidamus.  Ad  laudein  et  gloriam 

frenatione  restringere,  a  privato  prorsus  ejus. 


SERMO  QUINTUS 


DE   CAVENDA   VANITATE  ;    ET   QUOMODO   B.  MARIA   MULTIFARIAM   MAGNIFICAVERIT, 
ID   EST,   MAGNIFICENTISSIME   HONORAVERIT,   DOMINUM. 


MAGNIFICAT  anima  mea  Dominum,  C  dumtaxat  gavisa  est,  prsecordialissimas  ei 

et  exsultavit  spiritus  meus  in  Deo  retribuens  grates :  «Magnificat»,  inquiens, 

salutari  meo.  Luc.  i,  46,  47.  «anima  mea  Dominumw.Nec  ait,Magnifico 

Quum    beatissimam   Virginem,    utpote  Dominum,  sed,  Magnificat  anima  mea  Do- 

Dei  Matrem,  sancta  Elisabeth  prseclarissi-  minum,  insinuans  magnificationem  illam 

mis  et  condignis  extolleret  laudibus,  ipsa  ex  intimo  sui  cordis  prodire  affectu,  et  ad 

sapientissima  atque  humillima  Virgo  ne-  superiores  animae  vires  potissime  pertine- 

quaquam  mente  elata  est,  aut  aliqua  vani-  re,  quae  a  corporis  communione  sunt  li- 

tate  tacta,  neque  inaniter  gloriata;  sed  Deo  berae,  utpote   potentiae  inorganicse   sepa- 

omne  bonum  adscribens,  et  dona  incom-  ratae. 

parabilia  sibi  supernaturalissime  prsestita,  Ex  his  docemur  in  primis,  ut  omnem 

tanto  plenius   ac  devotius   ei  attribuens,  vanitatem  et  laudem  humanam  atque  in- 
quo  amplius  conditionem  excedebant  fra-  D  ordinatam  Isetitiam  cordialiter  fugiamus, 

gilitatis  humanae,  non  se  ipsam  magnifica-  nec  appetamus  coram  hominibus  appare- 

vit,  sed   omnis   boni   datorem,  et   in   eo  re,  sed  magis  nesciri,  neque  oblatis  lau- 


244        IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARLE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


dibus  inaniter  delectemur.  Irao,  quo  ab 
hominibus  magis  quis  reputatur,  laudatur, 
honoratur,  eo  plus  expavescat  occuha  Dei 
judicia,ne  forte  non  sit  talis  ut  aestimatur, 
et  ex  hoc  vehementius  confundatur  ac  per- 
eat  (prsesertim  quum  certus  non  sit  se  in 
caritate  consistere) ;  et  item,  ne  forte  in 
vita  hac  suam  miser  mercedem  recipiat ; 
et  rursus,  quia  judicia  Dei  tunc  occultiora 
sunt,  quando  electis  in  praesenti  vita  eve- 
niunt  prospera ;  et  etiam,  quoniam  soli 
Deo  debetur  omnis  honor  et  gloria,dicente 

irfm.1,17.  Apostolo  :  Regi  saeculorum  immortali,  in- 
visibili,  soli  Deo  honor  et  gloria.  Ideo  ne- 
mo  sibi   usurpet  quod  Creatori  debetur, 

y.9.  Nr.ii,8.  qui  per  Isaiam  fatetur  :  Ego  Dominus,  hoc 
est  nomen  meum ;  gloriam  meam  alteri 
non  dabo.  Itaque  quo  amplius  quis  fama- 
tur,  honoratur  aut  laudatur,  eo  plus  se 
ipsum  in  cunctis  humiliet,  Deumque  roget 
ut  talis  sit  aut  protinus  fiat  coram  ipso, 
qualis  ab  hominibus  esse  putatur.  Prae- 
terea  evidens  signum  quod  quis  humanis 
laudibus,  honorificentiis,  rumoribus  non 
inflatur,  est  si  nec  vituperiis,  injuriis,  dif- 
famationibus  irritetur,  tristetur,  aut  a  bo- 
nis  actibus  retardetur.  Ideo  cum  apostolo 

II  Cor.  VI,  Paulo  exhibeamus  nos  Dei  ministros  per 

;  l',         diffamiam  et  bonam  famam,  et  dum  male- 

1   L  or.  IV,  ' 

i:i.  dicimur  benedicamus,  nec  alterius  impro- 

bitate  vincamur,  ad  iram,  impatientiam, 
rancorem  aut  turbulentiam  corruendo  : 
imo  adversis  multo  plus  quam  prosperis 
delectemur,  scientes  quod  misericordia 
Dei  in  tribulationibus  maxime  adsit. 

Praeterea  sacratissima  virgo  Maria  Deum 
magnificavit  mente,  ore  et  opere,  totoque 
corpore  et  omnibus  corporis  sui  membris, 
tota  anima  et  omnibus  viribus  ejus.  In- 
circumscriptibiiem  enim  et  invariabilem 
Deum  magnificare,  est  ejus  majestatem, 
perfectionem  gloriamque  cognoscere,  ve- 
nerari,  extollere. 

Magnificavit  ergo  magna  et  summa  Ma- 
ria  Deum  mente,  id  est  intellectu,  volunta- 
te,memoria:quia  per  intellectum  infinitam 
excellentiam  Dei  splendide  contemplaba- 
tur  et  omnibus  incomparabiliter  prsefere- 


4,  8. 


A  bat,  alia  nil  reputans  Divinitatis  respectu, 
et  Deum  reputans  superbeatissimum  at- 
que  interminabiliter  magnum  in  semet- 
ipso.Magnificavit  quoque  Deum  voluntate, 
eum  super  omnia  sincerissime  diligendo, 
ferventissime  desiderando,  affectuosissime 
constringendo,  et  quidquid  divino  amori 
contrariatur  aut  dissidet,  totis  respuendo 
preecordiis.  Conformiter  magnificavit  Deum 
memoria,  jugiter  recordando  ipsius,  et  om- 
nes  recordationes  inutiles  a  sua  excluden- 
do  memoria,  in  qua  versabatur  ac  deam- 

B  bulabat  cum  Domino  in  latitudine  cordis 
sui. 

Ore  etiam  suo  Deum  magnificavit  per- 
fecte,  nunquam  loquens  nisi  licita,  salu- 
bria  et  honesta ;  psalmis  quoque,  hymnis 
et  orationibus  semper  insistens,  et  verba 
consolatoria  ac  instructiva  aliis  proferens. 
Opere  autem  Deum  magnificavit,  non 
solum  omne  opus  pravum  vitando,  imo 
etiam  in  sanctitate  et  justitia  Deo  incessa- 
biliter  serviendo,  irreprehensibiliter  con- 
versando,exemp]arissime  se  habendo  :  sic- 

C  que  toto  posse  eum  honorando  in  cunctis, 
nec  aliquid  offensivum  unquam  agendo, 
nec  unquam  per  omissionem  peccando. 

Adhuc  autem  magnificavit  Deum  toto 
corpore  suo,  quod  rationi  in  cunctis  sub-  i  cor.  k, 
egit  atque  in  animae  servitutem  redegit,  -"'' 
cuhuique  divino  plenissime  mancipavit; 
nec  unquam  illud  occupavit  illicite.  Si- 
militer  magnificavit  Deum  omnibus  suis 
membris,  exhibens  ea  arma  justitiae  Deo,  Rom.vi^n. 
nec  indecenter  unquam  quidquam  adspi- 
ciens,  nec  aliquo  sensu  abutens. 

D  Magnificavit  demum  tota  anima  sua 
Deum,  quam  spiritualissime  occupavit,  et 
Creatori  in  sacrificium  quotidie  obtulit,ab 
omni  carnali  et  sseculari  affectu  servans 
eam  prorsus  immunem.  Omnibus  item 
animge  suae  viribus  Deura  magnificavit, 
quia  per  appetitura  sensitivum,  coucupi- 
scibilera  et  irascibilem  nunquam  move- 
batur  contra  rationis  judicium  ;  habuitque 
passiones  universas  plenissime  reforma- 
tas,  ad  nihil  sensibile  unquam  mota,  nisi 
secundum  censuram  sapientiae  et  ordinem 


t 


IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARIiE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QLINTLS        2i5 

caritatis  ;  omnium  etiam  interiorum  exte-  A  tium   et   incessus   hominis   enuntiant  de 

riorumque  sensuum  actus  habuit  rite  dis-  illo,  id  est,  qualis  sit  intus  ostendunt.  Ita- 

positos  ac  ordinatissime  modcralos.  que  tam  summe  et  incomparabiliter  affi- 

Sic  ergo  dignissima  Virgo  fuit  juslissi-  ciamur  ad  Deum,  ut  ad  nihil  aliud  affici- 

ma,  quoniam  quidquid  fuit  et  quidquid  amur,  nisi   in   eo   et   propter  eum.  Tam 

a  Creatore  accepit,  hoc   ei   per  devotis-  cordialiter  quoque  delectemur  in  contem- 

sinuim  famulatum,  per  reverentissimam  platione  et  cultu  et  laudibus  Dei,  et  occu- 

subjectionem,  per  ordinatissimam   redu-  pando  nos  circa  ipsum,  ut  extra  eum  de-  p«.  lxxvi, 

ctionem,    per    omnimodam   magnificatio-  lectari  et  consolari  renuat  anima  nostra.  ^'*- 

nem  ipsius  jam  tactam  rependit.  Sicque    cum    Maria    dignissima    exsultct 

Insuper,  specialiter  magnificavit  et  ma-  spiritus  noster  in  Deo,  id  est  in  contem- 

gnificentissime   honoravit   Deum   Dei  Fi-  plationc  et  dilectione  ipsius,  in  orationi- 

lium  ex  se  incarnatum,  cui  ex  purissimis  B  bus  et  laudibus  ejus,  imo  in  omni  opere 

suis  sanguinibus  ministravit  humanffi  car-  bono  ei  placente. 

nis  substantiam,  servile  cinctorium,  divi-         Postremo  quilibet  nostrum  canticum  is- 

nitatisque  temphim,  de  quo  Filius  dixit  :  tud  Maria^  Deifera)  devotissimum  ac  com- 

Joann.  ii,  Solvitc  tcmplum  hoc,  et  in  tribus  diebus  pendiosissimum  dicere  et  cantare  potest 

'^-  excitabo  illud.  Hoc  quippe  (ut  Evangelista  propria  in  persona  hoc  modo.  Magnificat  z»c.  1,40- 

iijid.  n.   adjecit)  dixit  de  templo  corporis  sui.  Nec  anima    mea   Dominum,    ejus    magnitudi-  ^^" 

possumus  sestimare  quam  humillime,  re-  nem,  perfectionem   et  eminentiam  reco- 

verentialissime,  affectuosissime  Deo  incar-  gnoscendo,  extoUendo,  laudando  ac  vene- 

nato  Filio  suo  in  omnibus  etiam  corpora-  rando,    sicut   ait   Psalmista  :  Magnificate  Ps.  xxxm, 

liter  ministravit,  lac  virgineum  prtebuit,  Dominum  mecum.  Et  exsultavit  spiritus  ** 

materna  impendit  obsequia.  meus,  scilicet  anima  mea  rationalis,  sim- 

Studeamus  ergo  et  nos,  quantum  Deo  C  plex  et  spiritualis,  in  Deo  salutari  meo, 

praestante  valemus,  modis  prsetactis  Domi-  id  est  in  Deo  in  quo  sakis  mea  consistit. 

num   magnificare,   sanctificare,   honorifi-  Quia  respexit  humilitatem  ancillse  suse,  id 

care  et  beatificare,  ita  ut  verbis  et  factis  est  animse,  quse  Creatori  suo  ministrando, 

el  omni  modo  nobis  possibili  protestemur  ejus  anciila  est.  Ecce  enim  ex  hoc  beatam 

ac  demonstremus  Deum  super  omnia  in-  me  dicent  omnes  generationes.  Quicum- 

comparabiliter    esse    magnum,    sanctum,  que  etenim  Deo  fideliter  servit,  et  cujus 

honorabilem  et  beatum  :  utpote  verbis  at-  humilitas  seu  humilis  recognitio  propriie 

que  operibus  ipsum  reverendo  in  cunctis,  parvitatis  ac  vilitatis  accepta  est  Deo,  a 

et  alios  inducendo  ad  idem,  quantum  in  cunctis    electis    beatus    asseritur   :    nunc 

nobis  est.  Quod  totum  ad  nos  religiosos  quidem  in  merito  et  spe,  postmodum  in 

iiCor.11,10.  valde  specialiter  spectat,  ut  simus  Christi  praemio  et  re,  si  perseveraverit  usque  in  Matih.x, 

bonus  odor  ubique,  et  omnes  sedificentur  D  finem.  Quia  fecit  mihi  magna  qui  potens  '"" 

in  uobis,  sitque  conversatio  nostra  ad  in-  est,  id  est,  Deus  omnipotens  multa  et  ma- 

vicem  omnino  caritativa,  quieta,  pacifica,  gna  beneficia  mihi  largitus  est,  maxime 

exemplaris,  faceta,  ut  quicumque  adspe-  Unigenitus  Dei,  in  hoc  quod  propter  me 

xerit   nos,  glorificet  Deum    in   nobis,  et  dignatus  est  incarnari,  in  mundo  conver- 

provocetur  ad  meliora.  Ideo  custoditi  si-  sari,  crucifigi,  qui   et  in  Sacramento   se 

mus  in  omni  sensu,  fructuosi  in  verbis,  ipsum  quotidie  tribuit  mihi.  —  Verum  de 

morigerati  in  universis,  quia  per  exteriora  sensu  et  excellentia  cantici  hujus,  et  qua- 

de  interioribus  judicatur,  quemadmodum  liter  unusquisque  in  propria  possit  per- 

^•cdj.xix,  in  Ecclesiastico  legitur  :  Ex  visu  cogno-  sona  illud  proferre,  super  Lucam  plenius   c/".  t.  xi, 

oc    c,7  -1  •  i      u  e       ■     •  1  •        •  p.393Cets. 

-"'  -'•       scitur  vir,  et  ab  occursu  iaciei  cognoscitur  scripsi. 

sensatus.  Amictus  corporis  et  risus  den-         Itaque  intuitu  et  amore  Virginis  glorio- 


246        IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS   B.  V.  MARLE.    —   AD   RELIGIOSOS  j    SERMO  QUINTUS 

sissimse,  canticum  tam  praeclarum  decan-  A  gna  Deus  donavit  benedictse  Mariae,  prae- 
temus  assidue  cum  devotissima  intentio-  sertim  Unigenitus  Dei,  qui  ejus  se  filium 
ne,  tam  in  Virginis  summae  persona  quam  fecit,  et  quam  magna  prsestitit  omnibus 
in  nostra ;  et  cum  congratulatione  et  gra-  nobis  per  eam,  ipse  qui  est  seternaliter 
tiarum  actione  reminiscamur  quam  ma-      vivens  et  gloriosus. 


IN  FESTO 

S.  MARGARET^  VIRGINIS 

ET   MARTYRIS 


SERMO  UNICUS 


S^ 


DE    VITA   S.  MARGARET.E   VIRGINIS   ET   MARTYRIS,   ET   QUAM   SIT   POTENS   AD 

IMPETRANDUM   A   DEO. 


ICJJT  sol  oriens  in  munclo  in  altissi-  A  Quumque  pasceret  oves  suae  nutricis,  et 

mis  Dei,  sic  mulieris  bonce  species  in  prsefectus  tam  speciosissimam  vidisset  pu- 

ornamentum  clomus  suce.  Eccli.  xxvi,  21.  ellam,  in  ejus  exarsit  amorem.  Et  tamen 

In  his  verbis  beatissiraa  Christi  martyr,  electa  haec  virgo  omnia  iila  contempsit, 

sponsa  ac  filia  Margareta,  a  duobus  lauda-  videlicet  tantam    divitiarum    deliciarum- 

tur.  Primo,  quoniam  in  se  fuit  omni  vir-  que  copiam  et  honores  tam  magnos,  ut 

tutum    luce    repleta.    Secundo,    quoniam  Christum  mereretur  sponsum  habere,  et 

sicut  sol  ornat  atque  illuminat  mundum  Deo  posset  pura  ac  libera  mente  vacare. 

sensibilem,  sic   ipsa   sacratissima  31arga-  Secunda  laus  ejus,  est  fortitudo,  patien- 

reta  domum  suam,  id  est  Ecclesiam,  cu-  tia   atque   constantia  in  passione.  Quuin 

jus  ipsa  filia  fuit  et  membrum,  illumina-  enim  prsefectus  eam  ad  deorum  sacrificia 

vit  sua  virtuosa  exemplarique  vita,  sua  hortaretur,   ipsa   dixit  :  Christum   adoro. 

iicor.11,13.  sacra  legenda  seu  fama,  qua  ubique  bonus  B  Cui  prsefectus  :  Cur  crucifixum  adoras?  Et 

est  Christi  odor,  sua  sapientissima  locu-  illa  :  Unde  scis  quod  Christus  sit  crucifi- 

tione  ad  praesidem  a  quo  fuit  martyrizata,  xus  ?  Respondit  prsefectus  :  Ex  libris  Chri- 

et  suo  patientissimo  ac  victorioso  marty-  stianorum.  Et  Margareta  :  Quum  in  iisdem 

rio.  Sed  nunc  ejus  virtutes  et  laudes  et  libris  legatur  resurrectio  et  gloriosa  ascen- 

excellentise  seriatim  sunt  prosequenda3  ad  sio  ejus  in  ccelum,  quse  perversitas  quod 

gloriam  Sponsi  sui.  unum  credis,  non  aliud?  Quumque  diceret 

Prima  ergo  laus  ejus,  est  virtuosa  con-  Christum  sponte  pro  mundi  salute  passum, 

temptio  atquc  relictio  bonorum   fortunge  indignatus   praeses,    eam   incarceravit,  et 

ac  naturse,  in  quibus  eminebat.  Erat  enim  die  sequenti,  sacrificare  nolentem  fecit  in 

illustris,  opulenta,  pulcherrima,  et  praeses  equuleo  suspendi,  deinde  virgis  crudelis- 

eam  sibi  optavit  in  uxorem  accipere.  Si-  sime  csedi,  ferreisque  pectinibus  usque  ad 

quidem    filia    fuit    Theodosii    patriarchse  C  ossium   nudationem   dilaniari  :  ita  quod 

gentilium,    qui   eam    plurimum    odiebal,  sanguis   de  toto   ejus  virginali  ac  sancto 

quoniain    ipso    invito    fuerat    christiana.  corpusculo    tanquam   de   fonte   emanavit 


248 


IN   FESTO    S.  MARGARET^   VIRGINIS   ET  MARTYRIS. 


SERMO   UNICUS 


purissimo,  in  tantum  quod  impius  prse-  A 
ses  chlamyde  vultum  suum  operuit,  ne 
tantam  sanguinis  effusionem  conspiceret. 
Tunc  fecit  eam  denuo  incarcerari ;  et  pe- 
tente  beatissima  Margareta,  dsemon  visibi- 
liter  apparuit  sibi  :  quem  pedibus  concul- 
cavit.  Sequenti  die  preesentata  praefecto,  et 
sacrificare  idolis  spernens,  praeside  prseci- 
piente  exuitur,  et  corpus  ejus  usque  ad 
intestina  ardentibus  combustum  est  faci- 
bus,  cunctis  qui  aderant  admirantibus 
quod  tenerrima  puella  posset  tam  crude- 
lissima  ferre  tormenta.  Deinde  jussit  eam  B 
in  vase  frigida  aqua  pleno  ligari,  quatenus 
ex  commutatione  poenarum  cresceret  ei 
augmentum  doloris. 

Tertia  laus  ejus,  est  virtus  miraculorum 
quse  in  ejus  passione  fiebant.  Quum  enim 
posita  esset  in  dolio  aqua  frigida  pleno, 
subito  mota  est  et  contremuit  terra,  ad 
demonstrandum  quam  impiissime  contra 
puellam  sanctam  atque  tenerrimam  age- 
retur,  trementeqne  terra  virgo  exivit  de 
dolio  illo  illsesa.  Eadem  hora  visis  tantis 
prodigiis,  quinque  millia  adstantium  gen-  C 
tilium  sunt  conversa,  et  pro  fide  Christi 
decapitata.  Metuensque  praefectus  ne  et 
alii  converterentur,  prsecepit  sacratissi- 
mam  Margaretam  subito  decollari.  Ipsa 
vero  orandi  spatio  impetrato,  oravit  pro 


se  et  pro  persecutoribus  suis,  et  pro  agen- 
tibus  sui  memoriam,  specialiter  quoque 
ut  feminse  in  partu  periclitationem  patien- 
tes,  eamque  invocantes,  prolem  illa3sam 
emitterent.  Tunc  vox  de  coelo  insonuit, 
quod  ejus  oratio  esset  ab  Altissimo  exau- 
dita.  Surgensque  ab  oratione,  capite  pro 
Christo  truncata  est,  et  gloriosa  martyr 
effecta. 

Prseterea  de  hac  virgine  sancta  in  di- 
versis  libris  ac  visionibus  multa  leguntur 
sublimia  :  quod  sit  apud  Deum  praecipue 
potens  ad  succurrendum  tam  vivis  quam 
mortuis,  et  specialiter  pia  ac  prona  ad 
exaudiendum  ac  suf fragandum ;  quod  item 
multas  animas  de  purgatorii  liberavit  pce- 
nis.  Idcirco  hanc  inclytam,  victoriosam 
ac  pra?amabilem  Christi  sponsam,  ami- 
cam  ac  filiam,  singulariter  diligamus  ac 
deprecemur,  ejusque  patientiam,  constan- 
tiam  et  fervorem  sectemur ;  sed  et  pro- 
spera  mundi  ejus  exemplo  despicere,  et 
nulla  adversa  formidare  discamus.  Pense- 
mus  quam  brevis,  fallax  et  vitiosa  sit  prae- 
sens  vita  :  ideo  eam  vilipendamus  cum 
suis  divitiis,  deliciis  atque  honoribus,  ut 
aiterna  valeamus  tormenta  evadere,  ange- 
licamque  beatitudinem  nunquam  finien- 
dam  acquirere,  ad  laudem  et  gloriam  Sal- 
vatoris. 


IN  FESTO 


B.  MARIJ5  MAGDALENE 


Enarrationem  epistola^,  Mulierem  fortem  quis  inveniet?  habes  pulchre  in  Dionydi 
commentariis  siiper  Proverhiorum  libro,  capitido  iiltimo,  cum  triplici  elucidatione . 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


ROGABAT   JESUM   QUIDAM   DE   PHARlSiElS    UT   MANDUCARET   CUM   ILLO,  ETC. 

LUC.  VII,  36-o0. 


E' 


IVANGELIUM  istud  hodie  legitur,  quia  A 
in  eo  de  felieissima  Maria  MagdalcMC 
multa  scribuntur.  Itaque  Lucas  dicit  : 

Rogabat  Jesum  quidam  de  Pharisa'is, 
quorum  secta  fuft  inter  Juda^os  solennis, 
tamen  tempore  Christi  fuerunt  pro  maxi- 
ma  parte  hypocrita>,Christoque  invidentes, 
eo  quod  fama,  sapientia,  eloquentia  atque 
miraculis  ipsos  praecessit.  Et  vocabatur 
Pharisscus  hic  Simon,  ut  infra  in  textu  ha- 
betur.  Ut  manducaret  Jesus  cum  illo,  sci- 
licet  Pharisspo.  Et  ingressus  domum  Pha- 
riscci,  discubuit,  id  est,  cum  ipso  comedit.  B 

Et  ecce  mulier  quce  erat  in  civitate  illa 

in  qua  Christus  cum  Pharisa^o  discubuit, 

peccatrix,  quia  hucusque  fuit  multis  ac 

gravibus  peccatis  assidue  serviens  et  in- 

tenta.  Denique  secundum  Gregorium,  Au- 

gustinum  et  Bedam,  mulier  ista  fuit  3Iaria 

c/.  t.  .\i,  Magdalene  :  quod  etiam  super  Matthaum 

p.282Ccts.  g^  Evangelio  evidenter  probavi,  quamvis 

nonnuili  oppositum  dixerint.  Itaque  Maria 

Magdalene,  ut  asserit  Beda  aliique  com- 

muniter,  Christum   bis   unxit.  Primo,  in 

principio  susp  convcrsionis  in  civitate  qua-  C 

dam  Galila"»  :  de  qua  unctione  jam  loqui- 

tur  Lucas.  Secundo,  in  Bethania  in  domo 


Simonis    leprosi,   sabbato   Ramis   palma- 

rum,  prout  Joannes  scribit.  Joann.wu 

Ut  cognovit  quod  Jesus  accubuit,  id  est,  '■  ^' 
manducans  fuit,  in  domo  Pharis(ei  prae- 
fati,  attulit,  id  est,  secum  portavit,  ala- 
bastrum  unguenti,  id  est  vas  saxeum 
factum  de  marmore  candido,  in  quo  un- 
guenta  optime  conservantur.  In  hoc  vase 
habuit  Maria  Magdalene  unguentum.  Et 
stans  retro  secus,  id  est  juxta,  pedes  ejus, 
quoniam  propter  peccata  sua  reputavit  se 
prorsus  indignam  coram  Christi  facie  ap- 
parere,  ejusque  vultum  adspicere  :  quem- 
admodum  publicanus  nec  oculos  suos  au-  Zuc.  xvur, 
debat  ad  ccelos  levare ;  lacrimis  coepit  *^" 
rigare  pedes  ejus.  Nam  ex  contritione  in- 
terna,  humilitate  prsecipua,  devotione  prae- 
fervida,  se  ipsam  in  terram  circa  pedes 
Christi  prostravit,  et  super  eos  lacrimas 
uberes  ac  calidas  fudit.  Et  capillis  capitis 
sui  tergebat  pedes  Salvatoris  :  per  quod 
eum  honoravit  ut  potuit,  et  pedes  ipsius 
adspersos  pulveribus,  quoniam  nudis  in- 
cessit  pedibus,  optavit  mundare,  ut  sic 
aptiores  essent  ungi.  Fuit  enim  ex  Christi 
pra?dicatione  conversa,  compuncta  ac  va- 
lide  inflammata,  atque  de  suis  excessibus 


2S0 


IN   FESTO   B.  MARI.E  MAGDALENE. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


in  tantum  contrita,  quod  non  erubuit  co-  A 
ram  convivantibus  non  vocata  intrare,  se- 
que  in  terram  prosternere,  et  tam  abun- 
dantissime  flere,  quod  pedes  Domini  suis 
lacrimis  irrigavit.  Et  osculabatur  pedes 
ejus  ex  dilectionis  fervore.  Fiducialius 
quoque  accessit  ad  pedes,  tanquam  ad  in- 
fimas  corporis  partes.  Osculabatur  igitur 
pedes  Ciiristi,quasi  regratians  eis,qui  eum 
ferebant  per  cujus  praedicationem  ipsa 
fuit  conversa.  Et  unguento  ungehat  pedes 
Christi,  quia  unguentum  istud  fuit  refri- 
gerativum  ac  corporis  delinitivum,  et  boni  B 
odoris. 

Videns  autem  PJiarisKus  qui  vocaverat 
eum,  id  est,  qui  Christum  invitavit  ad 
prandium,  omnia  ista  quse  fecit  haec  mu- 
lier,  ait  intra  se,  id  est  cogitavit,  dicens 
verbo  mentali  :  Hic  Jesus  quem  invitavi, 
si  esset  propheta :  cujus  est  ex  revelatione 
divina  cognoscere  aliorum  secreta ;  sciret 
utique,  Deo  revelante,  quw  in  proprio  no- 
mine,  et  qualis  in  conversatione,  est  mu- 
lier  quoi  tangit  eum,  pedes  ipsius  irrigan- 
do,  tergendo,  osculando,  ungendo,  quia,  id  C 
est  quod,  peccatrix  est,  id  est,  sciret  eam 
vitiis  plenam  :  ideo  non  permitteret  se 
tangi  ab  ea ;  quod  quia  permittit,  constat 
quod  nesciat  qualis  sit,  ideo  nec  propheta 
est.  Ista  fuit  intentio  Pharissei  istius,  qui 
taliter  cogitando  multipliciter  valde  pec- 
cavit.  Primo,  false  ac  temerarie  judicando, 
quia  tam  Christum  quam  Mariam  judica- 
vit  in  hoc  facto  cuIpabiIem.Secundo,vitio- 
se  indignando,  quia  tam  Christo  miserenli 
quam  mulieri  pcenitenti  fuit  indignans. 
Tertio,  culpabiliter  reprehendendo.  Nam  D 
Christum  de  actu  misericordise,  et  Mariam 
de  actibus  poenitentise  reprehendit.  Quar- 
to,  dupliciter  mentiendo  :  quia  non  se- 
quitur,  ut  si  quis  propheta  exsistat,  idcir- 
co  omnia  aliorum  gesta  cognoscat ;  nec 
ista  Maria  jam  fuit  peccatrix  secundum 
Pharissei  intentionem,  sed  per  intimam 
contritionem  jam  fuit  justificata  ac  divi- 
no  amore  succensa.  Verum,  ut  sanctus 
dicit  Gregorius,  vera  justitia  habet  com- 
passionem ;  falsa,  indignationem.  Unde  si 


ista  Maria  Pharisaei   se   pedibus   prostra- 
visset,  eam  forsitan  calcibus  repulisset. 

Et  respondens  Jesus,  non  verbis,  sed 
cogitationibus  Pharissei.  Per  quod  ostendit 
se  plus  quam  prophetam,  non  solum  fa- 
cta,  sed  et  cogitationes  alterius  propalan- 
do.  Dixit  ad  illum  :  Simon,  habeo  tibi 
aliquid  dicere.  Ecce  Christus  virtutum  et 
totius  discretionis  magister,Pharisaeum  re- 
prehensurus,  dulciter  eum  familiariterque 
affatur ;  et  nominatim  exprimens  eum, 
capit  benevolentiam  ejus,  et  facit  eum  in- 
tentum  :  ad  innuendum  quod  qui  alium 
cupit  corripere,  caritative  ac  pie  hoc  fa- 
cere  debet,nisi  alterius  duritia  incorrigibi- 
litasque  oppositum  exigant.  Ideo  scriptum 
est :  Corripiet  me  justus  in  misericordia  et  /'s.cxL.a. 
increpabit  me.  At  iile  ait  :  Magister,  dic. 

Deinde  Christus  ponit  parabolam,  quae 
secundum  sensum  superficialem,  non  ha- 
bet  difficultatem  ;  sed  spiritualis  intelli- 
gentia  ejus  tangenda  est.  Est  autem  para- 
bola  ista  de  quodam  piissimo  creditore  et 
debitoribus  duobus  pauperibus.  Ait  itaque 
Christus  :  Duo  debitores  erant  cuidam  foe- 
neratori :  unus  debebat  denarios  quingen- 
tos,  et  alius  quinquaginta.  Non  habenti- 
bus  iltis  unde  redderent ,donavit  utrisque, 
id  est,  ambobus  debita  illa  dimisit.  My- 
stice  per  fceneratorem  intelligitur  Deus 
omnipotens,  liberalissimus  dator  omnis 
boni,  atque  justissimus  ultor  omnis  pec- 
cati  :  qui  dicitur  foenerator  duplici  ratio- 
ne  :  primo,  quia  pro  culpa  exigit  satis- 
factionem  infligitque  poenam  ;  secundo, 
quia  pro  donis  naturse  et  gratise  qua? 
nobis  largitur,  exigit  famulatum,  gratia- 
rum  actionem  et  debitum  usum  eorum. 
Porro  debitores  sunt,  qui  pro  suis  pec- 
catis  tenentur  satisfacere  Deo,  vel  pro  bo- 
nis  a  Deo  sibi  collatis  tenentur  ei  servirc 
ac  gratias  agere.  Et  per  debitorem  quin- 
gentorum  denariorum,  intelliguntur  qui 
vel  gravius  peccaverunt,  vel  plura  ac  ma- 
jora  beneficia  sunt  sortiti ;  per  debitorem 
vero  quinquaginta  dcnariorum,  designan- 
tnr  qui  vel  minus  transgressi  sunt,  aut 
beneficia  minora  adepti.  Isti  non  habent 


IN   FESTO   B.  MARl.E  MAGDALENE.   —    E.NARRATIO   IN   EVANGELIUM 


251 


uiulc  rfsliluuiil  scii  piTsolvuiit,  (|iioiiiaiii 
ex  sc  ipsis  stMi  piopriis  viiibiis  sfcluso 
au.xilio  ^iuli.n  Dei,  iiequeiiiil  satisfucer»! 
Deo  aiil  ri  coiulij;iie  servire.Sed  si  veniuiii 
poseaiil,  »1  (juod  iii  se  ipsis  esl  faeiant, 
Deus  ij^noseil  aul  suscipil  scrviliilciii  ipso- 
niin.lino  ct  ainpliora  };ratiaruin  cliarisina- 
ta  ipsis  lar}.i;itur. 

Dciiidc  Clirislus  volens  coneluderc  Plia- 
rissoum,  interro{j;at  eiini  :  Quis  ergo  ciun 
plus  diliglt  ?  id  est,  quis  horiiin  duoruin 
dcbitorum  fopneratorcin  isluin  inagis  dili- 
gere  obligatur  ?  Rcspondens  Simon,  diurit : 
^■Fstimo.SQbriv  loquitur  Pharisa?us,timens 
ex  propriis  vcrbis  convinci  a  Christo,  cu- 
jus  sapicnliain  noverat  esse  magnain.  Quia 
ts  cui  plus  donavit,  id  est,  cui  inagis  in- 
dulsit  ac  pra?slilit  focnerator.  Nani  quanto 
quis  pliira  aut  majora  beneficia  accepit  ab 
aliquo,  taiito  plus  eum  amare  tenetur.  Af 
illc,  seilieel  Chrislus,  dia-it  ci :  Rcctc  ju- 
dicasti,  id  est,  veraciter  respondisti,  ct  ve- 
rum  a  falso  discrevisti. 

Et  conversus  ad  mulierem,  id  est,  fa- 
ciem  suam  vertcns  ad  Mariam  juxta  pedes 
suos  prostratam,  dixit  Simoni,  parabolam 
pnrinductam  ad  proposilum  applicando  : 
Vidcs  hanc  inulicrcin  ^  id  est,  diligenter 
eam  adspicere  debes,  et  opera  ejus  per- 
pendere,  ut  cognoscas  quam  virtiiose  et 
amorose  se  habuit  circa  mc.  Intravi  in 
domum  tuam,  invitatus  a  te  :  et  tamen 
aquam  pedibus  meis  non  dedisti  ;  hcec  au- 
tem,  ex  quo  intravit  hanc  domum,  lacri- 
mis  rigavit  pcdcs  mcos.  Quasi  dicat  :  Tu 
nec  exteriori  aqua,  quse  in  proinptu  habe- 
tur,  pedes  meos  lavisti  aut  lavari  fecisti, 
fien.  xviii,  quum  tamen  eognoscas  quod  Abraham  et 
4:  XIX, 2.  j^Qj  dixerunt  ad  angelos,  quos  in  principio 
homines  esse  putabant  :  Lavate  pedes  ve- 
slros.  Ha?c  aulcin  inulier  aqua  proprii  cor- 
poris.  videlicet  lacrimis  ab  interiori  de- 
flueutibus,  lavit  pedes  meos.  Et  capiliis 
suis  tersit,  quos  tu  nec  linteo  tergere  cu- 
rasti.  Osculum,  quod  pacis  et  amicitiae  cst 
sigiium,  mihi  non  dedisti  in  vultu;  hwc 
autem  ejc  guo  intravif,  non  cessavit  oscu- 
hii-i  pcdcs  mcos  :  quo  palct   quod   miilto 


A  alfectuosius  at(jiic  huinilius  se  habuil  cir- 
ea  me  quam  tii.  Oleo  caput  meum  no7i 
unj-isti,  ({iiuiu  tainen  capilc  niido  ince- 
(laiii,  et  ob  solis  adustionem  deceat  caput 
iiiciim  refrigerativo  oleo  ungi ;  hwc  autem 
uiigucnto  ufi.rit  pcdes  mcos,  qiii  capite 
inferiores  sunl  loco  ae  dignilatc  :  sicque 
ipsa  pliis  apprcliata  ac  veuerala  est  pedes 
meos,  quam  tu  caput  meum. 

Propter  quod ,  videlieet,  quia  tam  amo- 
rose,  reverenter  ac  humiliter  se  habuit 
circa  me,  dico  lihi  :  Rcmittuntur  ei  pec- 

B  cata  multa,  id  est,universa  ipsiiis  peccata, 
qiia3  multa  sunt,  remissa  suiit  ei  a  me 
auctoritative,  secundum  quod  Deus  sum, 
et  ininisterialiter,  secundiim  quod  homo 
suin  :  peccala  namquc  mortalia,  qiianluin 
ad  culpam  pariter  dimittuntur ;  quoniam 
dilexit  multicm: iarvor  etenim  dilcclionis, 
est  spiritualis  ignis  peccata  consumons, 
Propter  quod  Saloinon  protcstatur  :  Ini- proi-.x.i.'. 
versa  delicta  operit  caritas.  Ideo  el  Petrus 
jiibet  :  Ante  omnia  rniituam  in  vobis  cari-  iPeir.iy,». 
tatem  habelc  continiiam,  quoniam  caritas 

C  operit  multitudinem  peccatorum.  —  Circa 
ha?c  possent  difficultates  satis  acuta;  mo- 
veri  :de  quibiis  pcrtranseo,qiioiiiam  super   cf.  i.  xi, 
Lucam   eas   induxi  ac  solvi,   ct  quia  pro  '''^^'  '^'*' 
siinplicioribus  ista  scribuntur,brevitatique 
studeo. 

Cui  autem  minus  dimittitur,  minus  di- 
ligit.  Hoc  frequenter  sic  accidit,  quod  qiii 
ininus  graviter  peccavcrunt,  tardius  con- 
vertiintur,  ct  post  conversionem  remissius 
seu  pigrius  habciit  sc,  quam  qui  post  gra- 
viora    convertuntur   peccata   :   quia    non 

D  putant  sibi  tam  necessariam  arduam  vir- 
tuliiin  exercitationem,  et  laboriosa  pceni- 
tcntitc  opera.  ut  lii  qui  graviora  incur- 
rerunt  facinora  :  qiii  quaiito  enorinius  se 
peccasse  reminiscuntur,  tanto  frequenter 
fiunt  post  conversionem  siiam  ardentio- 
res  ac  instantiores  in  actibus  sanctis.  Pro- 
pter  quod  ait  Apostolus  :  Ubi  abundavit /Jom.v, 20. 
deiictum,  superabundat  et  gratia.  Verum- 
lanieii  non  est  consequens  nec  Chrislus 
vull  dicere  qiiod  semper  sit  ita,  videlicet 
quod  plus  diliganl  Deuin,  aut  gratiam  lia- 


IN   FESTO   B.  MARI^   MAGDALENE.   —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


beant  ampliorem,  qui  peccaverunt  enor-  A 
mius,  et  majorem  sunt  indulgentiam  con- 
secuti.  Non  enim  latro  qui  Christum  in 
cruce  oravit,  veniamque  obtinuit,  factus 
est  ferventior  Petro.  Nec  universaliter  ita 
est,  quod  minus  diligant  Deum,  quibus 
minus  dimissum  est  :  quia  nec  virgo  Ma- 
ria,  cui  nulla  dimissa  est  culpa,  nec  Joan- 
nes  evangelista,  cui  minus  dimissum  est 
quam  Marise  Magdalene,  minus  dilexerunt 
Deum  quam  Magdalena.  Imo  de  Virgine 
beatissima  certum  est,  quod  ineffabiliter 
plus  Deum  dilexit  quam  illa,  quia  aliunde  B 
fuit  ei  major  ratio  diligendi.  Multi  quo- 
que  in  innocentia  permanentes,  valde  ar- 
dentius  Domino  servierunt,  quam  quidam 
peccatores  gravissimi  post  suam  conver- 
sionem,  ut  patet  de  sanctis  Gregorio  et 
Bernardo. 

Dixit  autem  Jesus  ad  illam,  scilicet 
Magdalenam  :  Remittuntur  tibi  peccata 
tua  universa.  Siquidem  larga  Dei  Patris 
pietas  veniam  non  dimidiat.  Et  quod  ait 
Salvator,  «  Remittuntur  tibi  peccata  tua  », 
si  intelligatur  de  remissione  quantum  ad  C 
culpam,  exponendum  est  per  modum  pra3- 
teriti,  id  est,  Remissa  sunt  :  quoniam  re- 
missio  peccatorum  atque  infusio  caritatis 
et  gratia?  simul  sunt  tempore,  in  eo  qui  de 
mortali  poenitet  culpa.  Si  vero  accipiatur 
de  remissione  quantum  ad  poenam,exponi 
potest  per  modum  prsesentis  :  quia  ut 
aliqui  dicunt,  quando  Christus  verba  haec 
protulit,  indulsit  Marise  Magdalene  peccata 
sua,  quantum  ad  poenas  eis  debitas,  plene 
sive  totaliter,  propter  ardentem  ejus  ad 
Christum  dilectionem,et  vehementem  suo-  D 
rum  vitiorum  detestationem,  ac  maximam 
contritionem.  Remissio  quippe  mortalis 
peccati,  quantum  ad  culpam  seu  Dei  of- 
fensam,  aut  nulla  est,  aut  totalis ;  sed  re- 
missio  pcena?,  communiter  fit  per  partes, 
nec  tola  simul,  quamvis  interdum  fiat 
tota  simul,  ob  aestuantem  caritatis  ardo- 
rem,  ingentem  peccati  pudorem,  praicor- 
dialem  contritionem,  confessionis  humi- 
litatem,  vitiorum  detestationem  :  ad  quod 
etiam  in  confessione  cooperatur  vis  cla- 


vium,   et  oratio  et  absolutio  sacerdotis. 

Et  cce.perunt  qui  simul  accumbebant, 
id  est,  cum  Christo  ad  mensam  sedebant 
ac  comedebant,  dicere  intra  se,  id  est  co- 
gitare  cum  aspernatione  Christi  :  Quis  est 
hic  qui  etiam  peccata  dimittit  ?  ac  si  di- 
cant  :  Nimis  extollit  se  ipsum,  et  blasphe- 
mare  videtur,  quum  Deo  sit  proprium 
peccata  dimittere.  Quamvis  enim  Christus 
non  dixerit,  Remitto  tibi  peccata  tua,  sed, 
Remittuntur,  etc.  ;  ipsi  tamen  verba  ista 
sic  acceperunt  quasi  dixisset,  Remitto, 
etc,  quia  frequenter  Christus  loquebatur 
de  se  ipso  quasi  de  alio  in  tertia  persona. 
Sed  quoniam  Christus  verus  est  Deus,  di- 
misit  peccata  per  auctoritatem,  ut  dictum 
est.  Accumbentes  vero,  ex  errore  suo  quo 
male  senserunt  de  Christo,  cogitaverunt 
adversus  eum. 

Dixit  autem  ad  mulierem.  Non  enim 
respondit  ad  cogitationem  illorum  perver- 
sam,  quia  ut  ait  Gregorius,  Ccelestis  me- 
dicus  aegros  respuit  quos  de  medicamine 
deteriores  fieri  videt.  Fides  tua  te  salvam 
fecit,  id  est,  merito  fidei  a  peccatis  tuis  es 
liberata.  Fides  namque  est  fundamentum 
virtutum  atque  principium  actuum  meri- 
toriorum,  quum  sit  quasi  oculus  mentis 
ad  ultimum  dirigens  finem,et  illum  menti 
ostendens.  Hinc  juxta  Scripturas,  Justus /fow.i,  17. 
ex  fide  vivit ;  et,  Sine  fide  impossibile  est  ffebr.-nua. 
Deo  placere.  Nec  obstat  quod  ante  dixit 
Salvator,  multa  esse  peccata  Mariae  dimis- 
sa  quia  dilexit  multum  :  quoniam  ad  eum- 
dem  meritorium  actum,  fides,  spes  cari- 
tasque  concurrunt  :  fides  tanquam  finem 
ostendens,  spes  tanquam  prsemium  prae- 
stolans,  caritas  ut  actum  prsecipiens  aut 
item  eliciens.  Nunc  quoque  est  mentio  de 
fide  formata,  quae  caritatem  includit.  Vade 
in  pace,  id  est,  in  mentis  tranquiliitate 
persiste,  quousque  ad  pacem  seternitatis 
pertingas. 

Postremo  posset  hic  quaeri,  quis  magis 
teneatur   Deum   diligere  et  ei  regratiari, 
innocens  vel  peccator  conversus.  Ad  quod 
super  Lucam  circa  hunc  locum  respondi ;   cf.  t.  x(, 
idcirco  dimitto.  p-ddtb-. 


IN    FESTO   B.  MARI.E   MAGDALENE.   —   SERMO    PRIMUS 


253 


SERMO  PRIMUS 


DE   nONVERSIONE   B.  MARL"R   MAGDALENE,   DE    IPSIUS   VIRTUTE    ET   LAUDIBUS, 
ET   QVJF.   IN   PECCATIS    HOMINEM   TENEANT. 


MULIEREM  fortem  quis  inveniet  ? 
Prov.  XXXI,  10. 
Sapientissimus  Salomon  scions  feminei 
sexus  fragilitatem,et  rationis  in  eis  debili- 
tatem,atque  ad  omne  malum  proclivitatem, 
non  immerito  dixit  :  «  Mulierem  fortem  », 
id  est  virtuosam  et  stabilem,  sapientem  at- 
que  invictam,  «  quis  inveniet?»  tanquam 
dicat  :  Difficile  est  et  rarum  reperire  hu- 
jusmodi  feminam,  comparative  loquendo, 
quia  de  multis  vix  una  est,  et  de  plurimis 
paucffl.  In  veteri  equidem  Testamento  fu- 
erunt  perpaucse ;  sed  in  novo  Testamento, 
quod  est  tempus  totius  pietatis  ac  gratiae, 
fuerunt  multa  millia  hujusmodi  femina- 
rum,  quae  quamvis  per  naturam  fragiles 
et  defectuosse  fuerunt,  tamen  per  gratiam 
Dei  virtuosse  fuerunt  et  valde  perfectse, 
sexum  cum  vitiis  superantes,  omnibus 
concupiscentiis  renuntiantes  :  quse  in  car- 
ne  vitam  duxerunt  angeiicam,  in  omni 
castitate  et  puritate  servientes  Altissimo  ; 
quarum  multse  in  perpetua  permanserunt 
virginitate.  Imo  et  innumerabiies  fuerunt 
tales,  non  solum  divina  praecepta,  sed 
evangelica  quoque  observantes  consilia, 
quse  religionem  ingressse  sunt  claustralem, 
et  quod  majus  est,  multas  earum  solitariam 
vitam  duxerunt.  Denique  omnium  talium 
feminarum  fortissima  fuit  gloriosissima 
virgo  Maria,  atque  post  eam  amantissima 
ac  familiarissima  Christi  discipula,  prae- 
electa  Maria  hsec  Magdalene,  quae  tantis  a 
Deo  vivo  et  vero  est  decorata  virtutibus, 
lantis  gratiis  exaltata,  tantis  privilegiis 
honorata,  ut  certe  ab  ejus  praeconio  omnis 
deficiat  lingua  hoininum  in  hac  vita.  Ve- 
rumtamen  adjuvante  omnipotente  Domi- 
no,  hujus  prseamandse  atque  sanctissimaj 


A  Maria)  Magdalene  laudes,  virtutes  et  excel- 
lentias  aliqualiter  tangere  jam  tentabo. 

Prima  virtus,  laus  et  excellentia  ejus 
est,  sua  repentina,  admirabilis  ac  perfecta 
conversio.  Quum  enim  cunctis  mortalibus 
plena  esset  peccatis,carnalibusque  deliciis 
tota  exposita  et  intenta,  in  tantum  ut  pro- 
prio  nomine  perdito,  vocaretur  peccatrix  ;  luc. 
ex  Christi  prsedicatione  subito  et  inspe- 
rate  compuncta  est,  vehementer  accensa, 
valenter  ac  plene  conversa,  ita  quod  juxta 
multitudinem  ac  magnitudinem  vitiorum 

B  suorum  fuit  multitudo  et  magnitudo  con- 
tritionis,  compunctionis  satisfactionisque 
suae.  Pra?terea,  perfectio  conversionis  bea- 
tissimse  Marise  Magdalene  ex  multis  per- 
penditur  quae  solent  homines  ad  peccata 
inducere  et  in  peccatis  tenere.  Primum 
est  corporis  pulchritudo  ;  secundum,  affa- 
bilitas  ac  dulcedo  in  conversatione  huma- 
na  :  per  quas  homo  placet  et  amabilis  fit 
hominibus,  ac  frequenter  ad  peccata  alli- 
citur,  imo  allicit.  Tertium  est  nobilitas 
generis,  quae  ssepe  superbiam  parit.  Quar- 

C  tum  est  opulentia  rerum,  quam  carnis  vo- 
luptas  consequi  solet.  Quintum  est  irrefre- 
nata  libertas.  Sextum  est  prava  societas. 
Septimum,  consuetudo  iniqua.  Octavum, 
adolescentia  seu  juventus.  Omnia  ista 
fuerunt  in  Maria  Magdalene.  Fuit  namque 
valde  formosa  et  eloquens,  atque  in  hu- 
mano  convictu  suavis,  affectuosa  ac  hila- 
ris.  Fuit  quoque  nobilis,  imo  illustris,  ut- 
pote  ex  regia  stirpe  descendens.Fuit  etiam 
plurimum  dives,  et  domina  castelli  nomi- 
ne  3Iagdalum,   a   quo   et   Magdalena   est 

D  appellata.  Erat  item  male  libera,  utpote 
utroque  parente  orbata,  nec  fuit  qui  eam 
compesceret.  Sed  et  libidinosorum  consor- 


VII, ;j7. 


234 


IN   FESTO   B.  MARI^   MAGDALENE. 


SERMO   PRIMUS 


30. 


tio  abundavit,  et  propter  prsedicta  multi 
in  ejus  concupiscentiam  exarserunt.  Viti- 
osse  demum  consuetudini  diu  servierat, 
et  adolescentula  fuit.  Quum  ergo  tot  habe- 
ret  incitamenta  peccandi,  tot  retinacula 
in  peccatis,  tot  impedimenta  salutis  :  quis 
unquam  putasset  eam  tam  subito  atque 
plenarie  convertendam?  Verum,  ut  ait  Sal- 
Joann.  iii,  vator,  Spiritus  ubi  vult  spirat.  Estque 
'■  unum  gratiae  genus,  quod  non  solum  in- 

clinat  ad  bonum,  sed  omne  quoque  boni 
obstaculum,  omnem  obicem  tollit.  Et  quos 
Rom.  viii,  Deus  prsedestinavit,  hos  et  vocat,  convertit 
et  applicat  sibi.  Insuper  perfectio  conver- 
sionis  sacratissimse  hujus  Marise  pensatur 
ex  termino  ad  quem,  hoc  est  ex  dispositi- 
one  suse  mentis,  ad  quam  per  suam  con- 
versionem  devenit.  Nam  sicut  ante  suam 
Marc.xxi,  convcrsiouem  fuit  in  septem  peccatis  mor- 
'•  talibus  quasi  extreme,ea  tam  frequenter  et 

affectuose  seu  fervide  iterans  et  exercens, 
ita  quod  indesinenter  toto  cordis  affectu 
vitiis  et  concupiscentiis  serviebat,  sine 
mensura  ac  reservatione  transgrediens;ita 
post  suam  conversionem  pervenit  ad  vir- 
tutes  prsefatis  peccatis  contrarias,  secun- 
dum  supremum  gradum  earum  :  incessa- 
biliter  cum  omni  fervore  insistens  fuit  ex- 
cellentissimis  actibus  harum  virtutum,  ita 
quod  sicut  ante  fuerat  superbissima,  valde 
gulosa,  acediosa,  lasciva,  etc,  sic  postmo- 
dum  facta  est  humiliima,  sobriissima,  fer- 
ventissima,  castissima  ac  spiritualissima. 
Secunda  virtus  et  excellentia  ejus  est, 
admiranda  satisfactio  ejus  in  primordio 
suse  conversionis  :  de  qua  satisfactione 
jam  in  expositione  aliqua  tacta  sunt.  Mox 
etenim  ut  inspirante  superpiissimo  Deo, 
peccata  sua  attendit,  et  mente  ad  Deum 
conversa  est  per  contritionem  prsecordia- 
lem  fervidumque  amorem,  properavit  ad 
eum  quem  peccando  offenderat,  Dei  Uni- 
genitum,  Deum  incarnatum  :  et  quantum 
contra  eum  se  extuiit  per  tumorem  super- 
biae,  tantum  se  ei  humiliavit,  coram  ipso 
se  prosternendo  humillime ;  et  quantum 
Apoc.  XVIII,  male  glorificavit  se  et  in  deiiciis  fuit,  tan- 
tum  coram  Christo  se  ipsam  affiixit,  inti- 


7. 


A  me  dolendo  atque  tam  copiose  plorando, 
quod  lacrimis  suis  pedes  rigavit  iilius. 
Denique  tam  ineffabiliter  de  suis  doluit 
culpis,  et  tantum  coram  Deo  de  suorum 
turpitudinibus  vitiorum  erubuit,quod  non 
obstante  sui  generis  dignitate  praenobili, 
nec  adolescentia  aut  opulentia,  non  vocata 
coram  tot  discumbentibus  introivit,  et  in 
eorum  prsesentia  tantum  se  humiliavit, 
tam  copiose  flevit,  et  cetera  quae  in  evan-  z«c.vii,37, 
gelio  isto  scripta  sunt  egit.  Etenim  mens  "**■ 
ejus  ita  fuit  absorpta  divino  amore,  con- 

B  tritione  interna,  compunctione  amara,  et 
sancto  de  suis  peccatis  pudore  coram  Deo, 
quod  de  humana  confusione,  irrisione,  as- 
pernatione  non  curavit,  imo  nec  exteriora 
attendit.  Interea  in  illo  convivio  implevit 
felix  hsec  Magdalena  quod  postmodum  do- 
cuit  Paulus  apostolus,  dicendo  :  Sicut  i?om.vi,i9. 
exhibuistis  membra  vestra  servire  immun- 
ditiae  et  iniquitati  ad  iniquitatem,  ita  nunc 
exhibete  membra  vestra  servire  justitiae 
in  sanctificationem.  Quemadmodum  enim 
ante  peccaverat  per  oculos  suos,  hinc  inde 

C  vagissime  ac  lascive  adspiciendo,  ita  nunc 
satisfecit  per  oculos  suos,  tam  uberrime 
lacrimando.  Et  sicut  caput  suum  vitiose 
ornavit  per  proprios  crines,  sic  nunc  suis 
capillis  optime  usa  est,  per  eos  tergendo 
pedes  Christi,quos  lacrimando  rigavit;  ca- 
putque  suum  humiliter  dejecit  in  ter- 
ram  ac  deornavit  per  capillorum  suorum 
dispersionem  ac  decolorationem,  quod  an- 
te  pompose  erexit  ac  vane  ornavit  per 
crines.  Rursus,  unguento  quo  ante  fuit 
abusa  pro  sui  corporis  suavi  odore,  virtu- 

D  ose  nunc  usa  est  pro  pedum  Christi  refri- 
geratione  et  unctione.  Manibus  quoque 
suis  quibus  abusa  fuit  per  libidinosos  con- 
tactus,nunc  bene  usa  est,per  eas  tergendo 
Domini  pedes.  Postremo,  quemadmodum 
totum  corpus  suum  exposuit  vitiis,  sic 
totum  illud  modo  prostravit  pietati  et  ex- 
cellentise  Salvatoris.  Hinc  dicit  Gregorius  : 
Quot  ante  in  se  habuit  carnis  oblectamen- 
ta,  tot  postmodum  de  se  invenit  holocau- 
sta.  Nam  per  quaj  ante  offenderat  Deum, 
per  ea  houoravit  nunc  eum. 


IN   FESTO   B.  MARIJ5   MAGDALENE.   —   SERMO   SECUNDUS 


zoo 


Tertia  laus  et  excellentia  ejus  est,  quod  A 
universi  quatuor  Evangelist»  tanta  con- 
scribunt  de  ea,  lamque  solennem  de  ea 
elficiunt  mentionem.  Imo  de  nulla  lemina 
tanta  conscribunl  sicut  de  ea,  excepla 
Virgine  gloriosa.  Unde  in  evangelio  hodi- 
erno  sanctus  evangelista  Lucas  verbis  pau- 
cis  expressit  multa  et  magna  nimis  pra;co- 
nia  de  hac  felici  Maria,de  qua  in  evangelio 
S.  Joannis  frequens  ac  laudibus  plena  fit 
mentio. 

Quarta  laus  et  excellentia  ejus  est,  quod 
tam   familiarissima   fuit  Ghristo,  tamque  B 
fidelissime   ac   inseparabiliter  ei  adha^sit 
a  suoe  conversionis  exordio.  Ubique  enim 
secuta  est  Salvatorem,in  Jud8ea,in  Galila>a 

iuc. X,  39.  atque  Samaria ;  et  ubique  ad  pedes  ejus 
sedere  nitebatur  dum  potuit,  ut  verba  suse 
sanctissimae  prsedicationis  audiret  atten- 
tius.  Ex  dilectione  quoque  et  familiaritate 
hujus  Marise,  Ghristus  Dominus  domum 
suae  sororiSjVidelicet  Marthse,  in  hospitium 
suum  eligere  est  dignatus.  Sed  et  fratrem 
ejus  Lazarum  suscitavit  a  mortuis.  Deni- 
que  eam  ubique  non  solum  dulciter  excu-  C 
savit,  sed  et  favorabiliter  valde  laudavit, 
utpote  :  primo  in  isto  convivio  in  domo 

/,Hc  VII,  44- Pharisaei  peracto,  in  quo  obsequia  sibi  ab 

*^"  ea  exhibita,  tam  distincte  enuraeravit,  ut 

sibi  acceptissima  esse  monstrarit,  eamque 
prsetulit  Pharisseo,  et  quod  esset  purgata  a 
vitiis  atque  incensa  ardoribus  divini  amo- 
ris,est  contestatus.  Secundo  excusavit  col- 
laudavitque  eam  in  domo  Marthae  suae 
sororis,  negligentiam  et  desidiam  huic  Ma- 

/fcirf.  X,  40.  Tisi  imponendo,  dicentis  :  Domine,  non  est 


Ibid.  38. 

Joann.  xi,  1 
et  seq. 


tibi  cura?  quod  soror  mea  reliquit  me  so- 
lam  ministrare?  Cui  Christus  respondit  : 
Maria  optimam  partem  elegit,  etc.  Tertio,  Luc.\,\2. 
in  convivio  facto  in  domo  Simonis  leprosi 
in  Bethania,  sabbato  Ramis  palmarum,  ubi 
quum  proditor  et  alii  quidam  indignaren-    Maiih. 
tur  Mariae  de  unguenti   effusione   super  '"'^'''  *• 
caput  Domini  Jesu  Christi,  Salvalor  ipse 
respondit  pro  ea  :  Quid  (inquiens)  molesti   iijid.  lo. 
estis  huic  mulieri?opus  enim  bonum  ope- 
rata  est  in  me.  Insuper  Christo  in  sua  pas- 
sione  fidelissime  adfuit,  et  ei  inaestimabi- 
liter  condolebat,  cum  lacrimis  sequebatur 
eumdem  crucem  suam  propriis  humeris 
bajulantem,  et  ultima   recessit  a   cruce. 
Prima  quoque  rediit  ad  Christi  sepulcrum,  joann.xx, 
in  quo  eum  ungere  fuit  parata.  Ecce  quan-  *• 
ta  erat  hujus  beatissimae  mulieris  ad  Chri- 
stum  dilectio  atque  fidelitas. 

Verum  ne  sermo  hic  nimium  protraha- 
tur,  quae  restant  dicenda,  sequenti  re- 
serventur  sermoni.  Atque  in  praeinductis 
sacratissimam  Mariam  Magdalene  secte- 
mur.  Primo,  ut  audiendo  verba  Christi  per 
os  prsedicatorum  aut  vicariorum  seu  devo- 
torum  suorum,  compungamur,  poeniteamus 
et  inflammemur ;  deinde  ad  Christum  in 
dextera  Patris  residentem,  per  fidem  ac 
caritatem  accedamus,  veniam  postulantes, 
et  per  vitiorum  nostrorum  deplorationem 
pedes  ipsius  ungentes,  ut  gratiam  conse- 
quamur,  et  gloriam  adipiscamur  aeternam 
precibus  ac  meritis  gloriosissimae  Mariae 
Magdalene  :  cujus  hoc  die  patrocinia  invo- 
cemus,  eamque  post  Virginem,  Christi  Ma- 
trem,  praecipue  diligamus  ac  veneremur. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   COMMENDATIONE   MARI^   MAGDALENE   A   MAGNITUDINE   SAPIENTI^ 
ET   EMINENTIA   SANCTITATIS. 


M- 


ARIA  optimam  partem  elegit,  quce  D  lene   sanctissimam  de   duobus    commen- 
no7i  auferetur  ab  ea.  Luc.  x,  42.  dat.  Primo,  de  magna  sapientia  ejus,  eo 

In  his  verbis  Christus  Mariam  Magda-      quod  tam  saluberrime  irreprehensibiliter- 


256 


IN   FESTO   B.  MARI^   MAGDALENE.   —   SERMO   SECUNDUS 


24. 


que  elegit.  Nam  bene  eligere  est  actus 
prudentiae,  per  quam  homo  discernit  inter 
bonum  et  malum,  inter  bonum  quoque  et 
melius.  Excellentis  ergo  sapientise  fuit  ac- 
tus,  quod  Maria  haec  optimam  partem  ele- 
git.  Secundo,  Christus  eam  commendat 
de  magnitudine  sanctitatis,  eo  quod  opti- 
mse  parti  adhaesit.  Sed  quseri  potest,  quse 
sit  optima  pars  quam  elegit  Maria.  Et  re- 
spondendum,  quod  hsec  optima  pars,  est 
id  de  quo  statim  ante  hgec  verba  ait  Salva- 

Zuc.x,  42.  tor  :  Porro  unum  est  necessarium.  Hoc  et- 
enim  unum  summe  necessarium,  est  de 

Threti.w,  quo  loquitur  Jeremias :  Pars  mea  Dominus, 

Ps  XV  5  ^^'^^^  anima  mea ;  et  Psalmista,  Dominus 
pars  hereditatis  mese  et  calicis  mei.  Itaque 
optima  pars  quam  elegit  Maria,  est  unus 
ac  simplicissimus  Deus,  seu  Deo  pura 
mente  vacare,  et  ei  jugiter  adhserere,  juxta 

Ps.  Lxii,9.  id  Psalmistffi,  Adha^sit  anima  mea  post  te  ; 

p,v.Lxxii,28.  et,  Mihi  adhserere  Deo  bonum  est.  Hanc 
elegit  Maria,  videlicet  Deum  summum  et 
incommutabile  bonum  contemplari  atque 
diligere,  et  circa  ipsum  occupari  :  quod 
fecit  post  suam  conversionem  usque  ad 
Christi  passionem  ;  postmodum  vero  mul- 
to  perfectius  egit  hoc  ipsum,  quemadmo- 
dum  nunc  ex  ejus  virtutibus  atque  prse- 
coniis  ostendetur.  —  In  prsehabito  autem 

c/".p.253A'  sermone  de  quatuor  est  laudata. 

Itaque  quinta  laus  ejus  est,  quod  prse 
universis  Christi  discipulis,  tam  Apostolis 
quam  ceteris,  et  prae  omnibus  feminis 
sanctis  quae  eum  fuerunt  secutae,  ipsum 
Dominum  Jesum  Christum  sepultum  tertio 

Marc.x\i,  dic   a  sua  passione,  celerius  quo  potuit, 

XX,  1.  utpote  summo  mane  dum  adhuc  tenebrae 
essent,  ardentius  audaciusque  qusesivit,  ac 

Joann.  xx,  uugcre  coucupivit.  Apostolis  quoque  Petro 
'  '  et  Joanne  ac  ceteris  feminis  sanctis  a  se- 
pulcro  recedentibus  Christi,  ipsa  manse- 
rat  ibi,  stetitque  juxta  illud  plorans  ac 
moerens  :  et  quam  ardentissime  suum  di- 
lexit  magistrum  ante  ipsius  passionem, 
post  passionem  ejus  taliter  demonstravit. 
Sexta  laus  et  excellentia  ejus  est,  quod 

Marc  XVI  Christus  iu  die  suae  resurrectionis  ei  pri- 

'•*•  mo  apparuit,  juxta  illud  Marci  :  Surgens 


A  Jesus  mane,prima  sabbati,apparuit  primo 
Maria?    Magdalene.   Apostolorum    quoque 
suorum   eam  fecit  apostolam,  dicens   ad 
eam  :  Vade  ad  fratres  meos,  id  est  Aposto-  joann.xx, 
los,  et  dic  eis  :  Ascendo  ad  Patrem  meum.  '"'  '^- 
Venit   ergo   Maria,   nuntians   discipulis   : 
Quia  vidi  Dominum.  Hoc  quoque  ad  ejus 
spectat  praeconium,quod  quum  staret  plo-  //,;</.  u.u. 
rans    ad    monumentum,   et   introspiceret 
illud,  vidit  duos  angelos  in  albis  sedentes, 
unum  ad  caput,  et  alium  ad  pedes,  ubi 
positum  fuerat  corpus  Jesu. 

B  Septima  laus,  virtus  et  excellentia  ejus 
est,sua  vita  sanctissima  quam  post  Christi 
ascensionem  et  Spiritus  Sancti  missionem 
duxit  in  terra,  usque  ad  tempus  quo  ere- 
mum  est  ingressa.  Quum  enim  in  die 
Pentecostes  cum  Apostolis  aliisque  utri-  Act.n,\ei 
usque  sexus  prseelectis  personis  accepisset  '^''* 
Spiritum  Sanctum,  omnia  sua  vendidit, 
et  pretium  coram  Apostolis  posuit,  atque 
per  tempus  permanens  in  Judsea  sub  Apo- 
stolorum  regimine,  in  omni  conversata  est 
sanctitate.  Tandem  infideles  obstinatissi- 

C  mique  Judaei,  eam  cum  sua  sorore  B.  Mar- 
tha,  et  fratre  suo  Lazaro,  sanctoque  Maxi- 
mino,  uno  de  septuaginta  duobus  Christi 
discipulis,  cui  princeps  Apostolorum  bea- 
tissimus  Petrus  commendavit  Mariam  3Ia- 
gdalene,  ac  aliis  multis  sanctis  fidelibus 
navi  imposuerunt,  omnesque  illos  sine 
gubernatore  et  remige  per  mare  ejecerunt, 
et  navigare  fecerunt  a  se,  ut  scilicet  om- 
nes  submergerentur ;  sed  Deo  disponente, 
et  ejus  angelo  deducente,  devenerunt  Mas- 
siliam:ubi  quum  nullus  eos  hospitio  vellet 

D  accipere,  sub  quadam  porticu  permanse- 
runt  in  omni  paupertate  et  patientia. 

Octava  laus  ejus  est,  eminentia  mirabi- 
lium  quae  patravit.  Quum  enim  felicissima 
haec  Maria  esset  Massiliae,  et  populo  ad  sa- 
crificia  idolorum  confluenti  praedicasset 
fidem  et  legem  Christi,  nec  tamen  ab  infi- 
delibus  ipsa  et  alii  qui  secum  erant  Chri- 
stifideles  hospitarentur,  ipsa  bis  per  no- 
ctem  in  visione  mirabili  apparuit  conjugi 
principis  illius  provinciae,  increpans  eam 
quia   sanctos  illos  Christianos   non   bene 


1 


II 


IN   FESTO   B.  MAllLE   MAGDALENE.    —   SEKMO   SECUNDUS 


257 


tractaret  :  praecipiens  qiioque  ut  suo  per-  A 
suaderel  marilo,  necessaria  vita)  illis  San- 
ctis  eommunicare.  Quod  dum  mulier  illa 
suo  marito  indicare  negligeret,  B.  Maria 
Magdalene  tertia  noete  rursus  per  visio- 
nem  tam  uxorem  quam  ejus  maritum  hor- 
ribiliter  objurgavit.  Tunc  territi  ambo, 
Mariam  Magdalene  ac  reliquos  Sanctos 
illos  susceperunt  hospitio,  ac  refecerunt. 
Quadam  vero  vice  dixit  ad  eam  princeps 
pra^dictus  :  Ecce  prsedicationibus  tuis  ego 
et  conjux  mea  obediemus,  si  nobis  filium 
a  Deo  quem  praedicas,  obtinueris.  Oravit  B 
ergo  pro  eis.  Quumque  conjux  principis 
esset  impraegnata,vir  ejus,juxta  consilium 
ftlariae  Magdalene,  voluit  navigare  Romam 
ut  Petrum  videret  ac  audiret  apostolum, 
et  plenius  iustrueretur  ab  eo.  Porro  con- 
jux  ejus  importunis  ab  eo  precibus  im- 
petravit  ut  navigaret  cum  ipso.  Quumque 
essent  super  mare,  et  gravissima  oriretur 
tempestas,irruit  in  eam  repente  dolor  par- 
turientium,  et  inter  angustias  parturiens 
filium,  exspiravit.  Tunc  vir  ejus  moestissi- 
mus  a  nautis  obtinuit  quod  corpus  suse  C 
uxoris  cum  infantulo  in  colle  quodam 
eminente  in  medio  maris  depositum  esset. 
Post  haec  vir  Romam  veniens,a  beatissimo 
Petro  in  fide  plenissime  est  instructus,  at- 
que  ab  ipso  ad  Jerosolyma  partes  ductus, 
ubi  omuia  loca  in  quibus  Christus  preedi- 
cavit,  miracula  fecit,  passus  est  et  ascen- 
dit,  Petrus  eidem  viro  ostendit.  Qui  expleto 
biennio  per  mare  revertens,  et  colli  pree- 
fato  propinquans,  viso  ibi  puerulo,  illuc 
applicuit;  puerumque  amplectens,  locutus 
est :  0  Maria  Magdalene,  quam  felix  essem,  D 
si  et  mulier  ha3C  respiraret.Et  ecce  mulier 
illa  quasi  a  somno  evigilans,  dixit  :  Magni 
es  meriti  apud  Deum,  o  Maria  Magdalene, 
quae  mihi  in  partu  et  ceteris  necessitati- 


bus  adstitisli.  Deinde  dixit  rnaiilo  :  Quem- 
admodum  S.  Petrus  tibi  oslendit  omnia 
loca  sacra,  sic  et  Maria  Magdalene  ad  ea- 
dem  me  deduxit,  et  cuncta  monstravit. 
Tunc  vir  ineffabili  gaudio  plenus,  cum 
uxore  Massiliam  rediit,  et  coram  3Iaria 
Magdalene  tam  ipse  quam  conjux  se  pro- 
sternenles,  cuncta  quae  eis  contigerant, 
retulerunt;  et  a  B.  Maximino  susceperunt 
Baplisma,  atque  in  urbe  sua  omnia  idolo- 
rum  templa  destruentes,  Christi  ecclesiam 
construxerunt  ibidem,  ac  S.  Lazarum,  Ma- 
riae  fratrem,  elegerunt  concorditer  atque 
fecerunt  loci  illius  episcopum.  Post  haec, 
beatissima  haec  Maria  cum  sua  societate 
ad  civitatem  pervenit  Aquensem,  cujus 
populum  ipsa  cum  ceteris  praefatis  per 
multa  convertit  miracula  :  in  qua  S.  Maxi- 
minus  factus  est  praesul.  Postremo,  etiam 
post  obitum  suum  multis  fulsit  miraculis. 
Nam  et  militem  sibi  devotum,  in  praelio 
sine  confessione  occisum,suscitavit  a  mor- 
tuis  :  qui  facta  confessione,  et  corpore 
Christi  sumpto,  iterum  obdormivit  in  Do- 
mino. 

Nunc  igitur  hujus  beatissimae  feminae 
imitemur  vestigia,  despiciendo  ista  terre- 
na  ac  carnalia  vitia  universa,  quatenus 
Deo  sancto,  vero  et  immortali  adhaerea- 
mus  et  obsequamur  jugiter  mente  pura. 
Deploremus  quotidie  vitia  nostra,  et  de 
hoc  quod  Dominum  Deum  creatorem  no 
strum  toties  tamque  enormiter  inhonora- 
vimus  atque  offendimus,  vehementissime 
doleamus;et  pro  nostris  excessibus,  omnia 
quae  nobis  occurrunt  adversa  aequanimi- 
ter  patiamur;  omnique  hora,  per  orationes 
devotas  et  meditationes  salubres  levemus 
corda  nostra  ad  Deum,  ut  ipse  in  omnibus 
nos  tueri  et  gubernare  dignetur,  ad  lau- 
dem  nominis  sui. 


T.  32. 


17 


258 


IN   FESTO   B.  MARI^   MAGDALENE. 


SERMO   TERTIUS 


SERMO   TERTIUS 


DE   EREMITICA   CONVERSATIONE   B.  MARI^  MAGDALENE,   ET  QUOMODO    SIT   IMITANDA. 


S' 


UD  umbra  illius  quem  desiderabam, 
sedi,  et  fructus  ejus  dulcis  gutturi 
meo.  Cant.  ii,  3. 

Ouum  electissima  Christi  discipula,  san- 
ctissima  Maria  Magdalene,  per  aliquot  an- 
nos  ex  fervore  caritatis  fraternse  anima- 
rumque  zelo,  pro  infidelium  conversione 
fortiter  laborasset,  praedicando,  hortando, 
miracula  faciendo,  tandem  cupiens  Spon- 
so  coelesti  libera  ac  quietissima  mente  va- 
care,  et  in  solo  Deo  quiescere,  ac  uni  illi 
Zuc.x, 42.  quod  solum  necessarium  est,  jugiter  sine 
interruptione  quantum  possibile  est  in 
hac  vita,  per  contemplationem  purissi- 
mam  fervidissimumque  amorem  inten- 
dere,  a  cunctis  recedens  hominibus,  va- 
stissimam  eremum  est  ingressa. 

Itaque,  de  octo  excellentiis  ejus  in  prae- 
67.P.253A'  inductis  sermonibus,  quod  Dominus  dedit 
'j^"  ^^**^  conscripto,  nunc  de  reliquis  ejus  excel- 
lentiis  aliquid  est  tangendum.  Nona  ergo 
excellentia  ejus  est,  solitaria  et  eremitica 
vita  quam  per  triginta  annos  in  aridis- 
simo  duxit  deserto  privato  omni  humano 
solatio,  ubi  tot  annis  cunctis  hominibus 
fuit  incognita.  Idque  non  modicum  auget 
ejus  prseconium,  quod  ipsa  in  novo  Te- 
stamento  prima  hoc  arduissimum  atque 
altissimum  vita3  genus  aggressa  est,  quum 
esset  et  fragilis  sexu,  et  tenera  nobilisque 
matrona.  Unde  omnium  eremitarum  ae 
anachoretarum  magistra,  mater  et  exem- 
piar  effecta  est.  Denique  in  illo  deserto 
nec  aqua  fuit,  nec  arbor,  nec  herba  huma- 
no  esui  apta  :  ex  quo  innotescit,  quod  non 
terrenis,  sed  ccelestibus  alimoniis  eam 
Deus  ibi  nutrire  decrevit. 

Decima  excellentia  ejus  est,  excessus 
contemplationum  ipsius  in  vita  pra)fata,in 
qua  ad  tam  angelicam  puritatem,  ad  tam 


A  coelestem  perfectionem  a  Spiritu  Sancto 
perducta  est,  quod  quotidie  septies,  se- 
cundum  Horas  canonicas,  ab  angelis  san- 
ctis  elevabatur  in  aere,  atque  coelestium 
agminum  suavissimos  cantus  etiam  auri- 
bus  audivit  corporeis  :  sicque  per  singulos 
dies  coelestibus  refecta  consolationibus, 
nequaquam  corporalibus  eguit  alimentis. 
0  prseelectissimam  Christi  discipulam,  o 
amantissimam  Dei  sponsam,  o  beatissi- 
mam  mulierem,  quae  in  carne  mortali  et 
in  hoc  saeculo  nequam,  tam  angelice,  tam 

B  supernaturaliter,  tam  divinissime  vixit, 
cui  cives  coelestes  tam  familiares  fuerunt, 
quse  in  Dei  amore  tam  ineffabiliter  arsit, 
et  in  caritatis  sancta3  fervore  quotidie  tam 
excellenter  profecit ;  quse  luci  inaccessi- 
bili  tam  intime  fuit  conjuncta,  tam  pro- 
funde  immersa,  tam  splendidissime,  sta- 
biliter  ac  deliciose  intentalDenique,  quum 
caritatis  fervori  seu  perfectioni  correspon- 
deat  essentiale  prsemium  Sanctorum  in 
patria,  quis  possit  excogitare  aut  fari, 
quantum   beatissima   haec  Maria  creverit 

C  seu  incrementum  meruerit  omni  hic  die 
in  felicitate  aeterna,  in  Dei  beatifica  visio- 
ne,  in  fruitione  ejus  prorsus  dulcissima? 
Quid  enim  aliud  egit  die  ac  nocte  per  an- 
nos  illos  triginta,  nisi  Deo  vacare,  eum 
laudare,  orare,  contemplari,  diligere  quasi 
continue,  omnique  hora  validius  ipsum 
amare,  intensius  inflammari,  ita  quod  tota 
resolvebatur  ac  transformabatur  in  Deum? 
Ecce  hsec  fuit  nobilissima  ac  felicissima 
occupatio  ejus  die  ac  nocte. 
Undecima  excellentia  ejus  est,  gloriosa 

D  et  miraculosa  consummatio  ejus.  Quum 
enim  per  triginta  annos  habitasset  in  ere- 
mo,  et  sacerdos  quidam  non  remote  ab  ea 
in  eadem  eremo  manens,  Deo  ejus  oculos 


IN  FESTO   U.  MAIILE   MAGDALENE.    —   SERMO   TEUTIUS 


2o9 


apericnte,  quadam  die  vidisset  qualiter 
angeli  descendentes  eani  quotidie  eleva- 
bant  in  aere,  se  Dco  couHnendans,  per- 
rexit  ad  speluncani  super  quani  angeli 
descenderant  atque  Mariam  hanc  repor- 
taveranl.  Quunique  ad  jactum  lapidis  pro- 
pinquasset  speluncsp,  non  potuit  ultra  pro- 
cedere,  sed  stupida  reddebantur  crura 
ipsius.  Adjurans  ergo  di.xit  :  Pcr  Deum 
adjuro  te  qui  in  illa  inoraris  spelunca,  ut 
dicas  milii  an  rationalis  sis  creatura.  Re- 
spondit  B.  Maria  Magdalene  :  Meminisli  de 
famosa  illa  peccatrice  quic  pedes  Salvato- 
ris  lacrimis  lavit?  Et  ille  :  Utique.  Cui 
Maria  :  Ego  sum  (inquit)  illa ;  et  quoniam 
Deo  revelante  scio  me  cito  migraturam  de 
saeculo  isto,  vade,  dic  Maximino  episcopo, 
ut  proximo  die  Resurrectionis  dominicse, 
hora  qua  ad  Matutinas  surgere  solet,  ora- 
torium  solus  ingrediatur,  et  ibi  me  inve- 
niet.Quumque  Maximinus  episcopus  juxta 
sacerdotis  relationem  hora  prajfixa  orato- 
rium  introisset,  invenit  beatissimam  Ma- 
riam  Magdalene  in  choro  in  medio  angelo- 
rum  stantem  et  duorum  cubitorum  spatio 
a  terra  levatam,  extentisque  brachiis  ex- 
orantem  ;  splenduitque  vultus  ejus  ut  sol. 
Convocato  autem  praefato  sacerdote  om- 
nique  clero,  B.  Maria  Magdalene  corpus 
et  sanguinem  Christi  cum  maxima  lacri- 
marum  inundatione  suscepit ;  deinde  an- 
te  altare  devotissime  se  prosternens  ac 
orans,  tradidit  spiritum.  Et  protinus  sua- 
vissimus  odor  ibi  diffusus  est,  qui  per 
septeni  dies  duravit.  Praefatus  demum  epi- 
scopus  sacratissimum  Marige  hujus  cor- 
pusculum,  diversis  conditum  aromatibus, 
cum  ingenti  sepelivit  honore,  atque  post 
mortem  suam  se  juxta  eam  sepeliri  pra?- 
cepit. 

Ecce  quantum  hanc  suam  carissimam 


A  Magdalenam  Christus  honoravit  altissimus. 
Ipsa  i)Iane  est  pamitentia?  forma,  pceni- 
tentiumque  exemplar,  vas  ineffabilis  mi- 
sericorditc  Dei,  honor  et  gloria  populi 
christiani,  quse  cunctis  fidelibus  post  bea- 
tissimam  Christi  Matrem  est  singulariter 
diligenda,  honoranda  et  invocanda  :  quam 
qui  bene  considerat,  desperare  non  potest. 
Sed  imitemur  virtutes  ipsius,  vilipenda- 
mus  omnem  prosperitatem  tcrrenam,  et 
ad  calestem  beatitudinem  toto  propere- 
mus  cordis  affectu  :  quoniam  teste  Apo- 

B  stolo,  mundus  transit  et  concupiscentia  i/oann.u, 
ejus.  Nec  aliquid  est  tam  stultum,  sicut  '^- 
propter  hujus  brevissimaj  vita?  divitias, 
delicias  et  honores,  summum  et  incom- 
mutabile  bonum  quod  Deus  est,  perdere, 
a?terna  felicitate  privari,  et  ultra  hoc  per- 
pctuain  illam  infernalem  calamitatem  ac 
pcenam  mereri  ac  adipisci. 

Fuit  clericus  nomine  Stephanus,  qui  ad 
tanlam  vitiorum  enormitatem  devenerat, 
quod  nec  verba  exhortationis  aut  corre- 
ptionis   volebat   audire.    Verumtamen    in 

C  beata  hac  Magdalena  magnam  habebat  de- 
votionem,  ejus  quoque  vigiliam  jejunavit 
festumque  coluit.  Cui  semel  in  visione 
apparuit  haec  Maria  inter  duos  stans  ange- 
los,  eumque  increpans  quod  tam  impie 
conversaretur,  dixitque  :  Surge  et  poeni- 
tentiam  age,  quia  nec  ego  te  deseram, 
donec  Deo  fueris  reconciliatus.  Qui  mox 
tantam  sibi  infundi  gratiam  sensit,  quod 
coenobium  int-ravit,  atque  in  eo  perfecte 
se  emendavit.  In  cujus  morte  visa  est  bea- 
tissima   haec  Maria  juxta   feretrum   cum 

D  angelis  adstitisse,  ejusque  animam  quasi 
columbam  cum  laudibus  in  coelum  tulis- 
se.  Ex  quo  probatur  quam  bonum  sit  et 
salubre,  beatissimam  Magdalenam  in  ho- 
nore  habere.  Ad  laudem  Dei. 


260 


IN   FESTO   B.  MARIiE  MAGDALENE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUAM   VARIIS   AD   SE   MODIS   TRAHAT   DEUS   ANIMAS  ;   ET   QUID   SIT   IN   CELLAM 

VINARIAM   INTRODUCI. 


r 


NTRODUXIT  me  rex  in  cellam  vina- 
riam,  ordinavit  in  me  caritatem.  Cant. 
II,  4. 

Variis  modis  allicit  et  conjungit  sibi 
omnipotens  Deus  animas  hominum  in 
hac  vita.  Quosdam  etenim  homines  post 
expurgationem  ab  originali,  preeservat  a 
peccatis  mortalibus,  in  innocentia  eos 
custodiens,  et  faciens  eos  sibi  servire  de- 
siderio  felicitatis  aeternse,  aut  (quod  per- 
fectius  est)  ex  puro  Deitatis  amore,  eo 
quod  Deus  in  se  ipso  sit  summe  honora- 
bilis  atque  araabilis,  non  intuitu  prsemii 
seu  ex  reflexione  aliqua  ad  mercedem. 
Aliquos  vero  permittit  innocentiam  perde- 
re  et  ad  tempus  errare ;  et  tamen  quia 
electi  sunt,  tempore  desuper  prsestituto 
eos  reducit,  et  quosdam  per  tribulationes 

/s.  xxvm,  et  adversa,  quibus  dat  vexatio  intelle- 
ctum  :  in  quibus  impletur  quod  per  Osee 

Osee  II,  6.  prsedixit,  Sepiam  viam  tuam  spinis.  Quos- 
dam  vero  reducit  timore  damnationis  seter- 

Ps.cx,  10.  nse  :  in  quibus  timor  servilis  fit  initium 

Ps.  cxviii,  sapientiae  ;  qui  dicere  possunt  Deo  :  A  ver- 
bis  tuis  formidavit  cor  meum.  Alios  redu- 
cit  et  allicit  spirituali  et  occulta  quadam 
dulcedine  et  consolatione  interna:  quorum 
corda  superpiissime  prsevenit  et  compun- 
git,  ac  miro  fervore  succendit.  llluminat 
namque  corda  eorum  ad  intuendum  quam 
scelerate  vixerunt,  quam  graviter  Domi- 
num  offenderunt,  quam  ingrati  suo  fue- 
runt  Creatori,  ita  quod  peccata  eorum 
ipsis  incipiunt  displicere  in  quantum  fu- 
crunt   inhonoraliva   offensivaque  Dei.  Et 


10. 


1G1 


A  per  spirituales  suavitates,quas  eis  infundit, 
retrahit  eos  a  voluptatibus  pravis.  Et  hic 
modus  conversionis  est  altior.  Sicque  con- 
vertit  beatissimam  Mariam  hanc  Magda- 
lene  :  quse  quum  esset  juvencula,  spe- 
ciosa,  nobilis,  opulenta,  omni  se  dedit 
voluptati ;  sed  adspirante  ac  radiante  in 
ea  Spiritu  Christi,  subito  est  compuncta, 
dulciter  affecta,  vehementer  contrita,  ac 
deinceps  ducta  in  cellam  vinariam,  in  Cant.u,^. 
sanctuarium  Dei,  in  torrentem  voluptatis  ^^^'  ''^'"'' 
divinae.  /'s.xxxv,9. 

B  Quse  est  ista  cella  vinaria  ?  Certum  quod 
per  eam  intelligi  possit  militans,  et  multo 
aptius,  triumphans  Ecclesia,  in  quibus  vi- 
num  Spiritus  Sancti  potatur,  id  est,  divinae 
bonitatis  affluentia  degustatur,  summae 
bonitatis  amore  cor  inebriatur,  increatae 
beatitudinis  atque  dulcedinis  participatio- 
ne  rationales  spiritus  copiose  reficiuntur. 
Rursus,cella  vinaria  fuit  coenaculum  istud  Act. .,  i3, 
grande,  in  quo  gloriosi  Apostoli  aliique  **" 
discipuli  una  cum  sanctis  mulieribus, 
quarum  una  fuit   beatissima   ista  3Iaria, 

C  susceperunt  Spiritum  Sanctum  in  copia  ibi<i. »,  i 
maxima,  in  plenitudine  inaudita,  in  par-®'^^^*'' 
ticipatione  dulcissima  :  unde  subito  spi- 
ritualiter  ac  feliciter  inebriati,  cum  tanto 
impetu  sunt  egressi,  cum  tanto  coeperunt 
prsedicare  fervore,  tantam  ostenderunt 
constantiam,  quod  adversarii  fabulaban- 
tur  :  Quia  musto  pleni  sunt  isti.  Iterum, 
cella  vinaria  fuit  illa  deserti  spelunca,  ubi 
triginta  annis  morata  est  Magdalena,  nulli 
hominum  interim  visa,  vitam  agens  coele- 


$ 


IN   FESTO   B.  MARI^E   MAGDALENE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


2G1 


stem  in  terris:ubi  qiiotidie  dulcedine  con-  A 
templationis  supernac,  fervore  dilectionis, 
delectatione  melodia?  angelicap,  adspectu, 
deportatione,  consortio  angelorum  sancto- 
rum,  tanquam  suavissimis  ac  fortissimis 
vinis  eatenus  est  repleta,  quod  alimenta 
alia  non  quaerebat.  Adhuc  autem  cella  vi- 
naria  est  bona  conscientia,  mensque  devo- 
ta,  in  quibus  spirituales  delicia?  continen- 
tur,  et  variae  refectiones  confortationesque 
animae.  Cella  quoque  vinaria  est  sapientiae 
donum,  in  quo  mystica  theologia  sicut 
actus  in  habitu  continetur,  et  delectatio  B 
gustatur  secrcta.  Imo  et  cella  vinaria  est 
quaecumque  congregatio  virtuosa  :  in  qua 
multiplex  vinum  est,  id  est  diversa  chari- 
iCoc.vii,7.  smata  Spiritus  Sancti,  quoniam  unusquis- 
que  proprium  donum  tanquam  speciale 
vinum  habet  a  Deo,  quo  dono  et  alium  po- 
test  potare,  id  est  aliquo  modo  ei  prodesse. 
Itaque  in  omnes  cellas  istas  vinarias  in- 
troduxit  Rex  ccelestis,  Christus  Dominus, 
hanc  electissimam  suam  discipulam  Ma- 
riam  Magdalene.  Introduxit  quippe  eam 
primo  in  militantem  ae  primitivam  Eccle-  C 
siam  :  quia  quae  antea  fuerat  membrum 
Synagogae  ac  Satanae,  operante  Unigenito 
Dei  facta  est  virtuosa  persona  Ecclesiae 
primitivae  ex  Judaismo  conversae,  ac  vi- 
vum  ac  optimum  membrum  Christi.  Pri- 
mo  namque  magna  peccatrix,  facta  est 
sancta,  eximia,  tamque  excellens  in  san- 
ctitate  quantum  ante  abundavit  in  vitio- 
sitate. 

Deinceps  in  die  sancto  Pentecostcs  in- 
troducta  est  a  Rege  Christo  in  ccllam  se- 
cundam  vinariam,  utpote  in  grandc  illud  D 
cojnaculum,  iu  quo  tunc  tanto  exuberan- 
tius  repleta  est  Spiritu  Sancto,  quanto  ad 
ejus  copiosam  susceptionem  fuit  magis  dis- 
posila,  hoc  est,  in  fide,  compunctione,  dc- 
votionc,  dilectione  praeclarior.  Si  enim  an- 
te  Christi  passionem  tam  familiarissima, 
compunctissima  et  devotissima  fuit  Sal-  . 
vatori,  imo  si  in  conversionis  suae  exordio 
lanta  repleta  est  contritione,  quod  coram 
convivantibus  non  erubuit  introire,  sequc 
coram  Christo  prosternere,  et  sua  defle- 


re  peccata ;  tanta  quoque  compunctione, 
quod  suis  lacrimis  lavit  pedes  Salvatoris ; 
tanta  item  dilectione,  quod  dictum  est  de 
ea,  Remissa  sunt  ei  peccata  multa,  quia  Luc. \ii,ii. 
dilexit  multum  ;  tanta  demum  devotione, 
quod  sorore  ejus  Martha  circa  frequens  76w.  x,  38- 
obsequium  occupata,  ipsa  ad  pedes  Christi  *^' 
sedebat,  tota  aviditate  verbis  ejus  intenta, 
et  optimam  jam  eligens  vitam  :  quanta 
fuit  ejus  compunctio,  contritio,  devotio  et 
dilectio  post  Christi  resurrectionem,quum 
surgens  a  morte  ei  primo  apparuisset,  et  Marc.  wi, 
saepius  eum  vidisset,  atque  in  coelum  con- 1^  ^""g"' 
spexisset  ascendere  ?  Quum  ergo  tam  spe-  'Vaiiii. 
ciali  excellentia  fuerit  in  die  Pentecostes  ^(./.' ^^  9'. 
ad  abundantissimam  Spiritus  Sancti  infu- 
sionem  aptata,  palam  quod  exuberantis- 
sima  ejus  susceperit  charismata;  et  ex  illo 
die  et  deinceps  in  omni  fervore,  devoti- 
one,  sapientia,  perfectione  mirabiliter  val- 
de  praefulsit.  Quod  etiam  ex  ejus  probatur 
Legenda  :  quoniam  dum  cum  quibusdam 
magnis  utriusque  sexus  Sanctis  devenis- 
set  Massiliam,  ipsa  prae  omnibus  illis  pri-  c/:p.256D' 
ma  orsa  est  Christum  constantissime  prae-  ®'*' 
dicare.et  in  visione  principi  terrae  ejusque 
conjugi  miro  modo  apparuit,  comminati- 
ones  exhortationesque  fecit,  et  puerum 
impetravit  eis  a  Domino,  atque  cum  prin- 
cipissa  illa  conversa  et  in  mari  pericli- 
tata,  mirabilissima  egit,  ac  suis  miraculis 
et  doctrinis  multos  convertit  ad  Christum. 
Post  haec  introducta  est  a  Rege  in  cel- 
lam  illam  vinariam,  deserti  speluncam,  in 
qua  triginta  annis  mundo  incognita,  coe- 
lestibus  consolationibus  refcctionibusque 
divinis  tanto  copiosius  refovebatur,  quan- 
to  plus  deerant  ibi  humana  solatia,  quia 
neque  aquarum  fluenta,  nec  herbae,  nec 
arbores  erant  ibidem.  Ipsa  vero  quotidie 
septem  horis  canonicis  ferebatur  in  aera 
angelicis  manibus,  et  coelestium  agminum 
gloriosos  dulcissimosque  concentus  audi- 
vit,  eliam  corporalibus  auribus.  Dc  quo 
Sancto  aut  Sancta  legitur  quid  aequale? 
quanquam  magna  legantur  de  beatissima 
Maria  .Egyptiaca,  sanctoquc  Paulo  primo 
eremita. 


262                   IN   FESTO  B.  MARLE   MAGDALENE.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

Insuper   introducta   est   in  cellam   vi-  A      Postremo,  ut  haec  consequi  mereamur, 

nariam,  id  est  sincerse  conscientiae  man-  introeamus  quotidie,  imo  omni   die   fre- 

sionem,mentisque  devotissimffi  thalamum.  quenter,  secretum  conscientise  nostrse,  et 

Nam  rediit  ad  se  ipsam,  discussit  et  ex-  redeamus  ad  cor,  ad  habitaculum  nostrae  is.  xlvi,  s. 

iiCor..,i2.  purgavit  conscientiam  suam,et  gloria  ejus  mentis,  vivaci  perscrutatione  inspicientes 

fuit  testimonium  conscienti»   suae,  quod  an  quid  Dei  offensivum  in  nostris  resideat 

de  suis  excessibus  tam  efficaciter  et  com-  cordibus,  an  quid  verse  religioni,  sanctse 

plete  poenituit,  atque  post  suam  conver-  caritati,    spirituali    profectui    contrarium 

sionem   tam   perseveranter,  fructuose  et  egimus,  an  negligentise  et  torpori  dedimus 

sancte  se  habuit.  locum,  an  linguae   incontinentes  fuimus, 

Studeamus   ergo  et  nos  cum  affectuo-  an   vagi   corde  ac  sensibus,  an  in   cibo, 

sissima  hac  Maria  introduci  in   praefatas  potu,  somno  superflui,  an  impetum  pas- 

cellas   vinarias,   ut  simus   viva   membra  B  sionum   sequendo,  longe  a  recta   disces- 

Ecclesi»,  et  a   Spiritu    Sancto   regamur,  simus  ratione,  an  juxta  nostra  vocationis 

moveamur  et  perficiamur  in  omnibus.  In  exigentiam   ac  nostrse  professionis   teno- 

religione  quoque,  qua?  utique  rite  vocatur  rem,  spirituali  profectui  condignam  prae- 

cella  vinaria,  vere  religiose  jugiter  con-  stitimus  operam,  an  scandalizavimus  seu 

versemur;  et  in  cellulis  nostris,  tanquam  inquietavimus  quemquam.  Et  in  quocum- 

in  cellulis   vinariis,  coelesti  consolatione  que  horum  aut  consimilium  invenerimus 

spiritualique  gaudio  recreemur,  angelico  nos  esse  culpabiles,  protinus  poeniteamus 

consortio  delectemur,contempIationis  dul-  et   castigemus  nos  ipsos,  veniamque  po- 

cedini  immoremur,  supernorum  inunda-  scamus  et  confiteamur  plenarie,  satisfaci- 

Crtfti.viii,  tione  charismatum  tanquam  vino  condito  amus  pro  posse,  de  cetero  talia  omni  cum 

et  malorum  granatorum  musto  perfunda-  vigilantia  mentis  caventes,  et  coram  Altis-  Mich.vi,s. 

/voc.  IX,  5.  mur,   potemur    et    inebriemur,   bibentes  G  simo   in   omnibus  timorate  ac  custodite, 

vinum  quod  Sapientia  miscuit  nobis,  quod  ferventer  ac    sincerissime,    incessabiliter 

2r(ic/(.ix,i7.  germinat  virgines,  quum  in  vino  materiali  ambulantes,  ad  laudem  et  gloriam  ejus. 

'^'"■^'sit  luxuria  virginum  corruptiva.  Amen. 


2 


18 


SERMO  QUINTUS 


CONTRA   LAPSUM   IN   PECCATA,   ET   QUOD   DELICTA   NOSTRA   NEQUAQUAM   PARVI   PENDENDA   SINT  ; 

DE   JUDICIO    ITEM   TEMERARIO   CAVENDO. 


E 


XUI  tunicam  mcam,  quomodo  incluar  D  cundum  esse  vetustae  infectionis  ac  pra- 
illa  ?  Lavi  pedcs  meos,  quomodo  in-      vitatis  relinquite,  et  corpus  quantum  ad 


q ui iiabo  illos?  Q^dini.  \,^.  carnales   ejus   concupiscentias  vitiosaque 

Ilortatur  nos  Paulus  apostolus  ad  Colos-  opera  amovete  et  mortificate  :  prout  rur- 

co/osj.in,  senses  :  Exspoliate  vos  veterem  hominem  sus  Paulus  hortatur,  Mortificate  (inquiens)  coIoss.m; 

^'  '"•        cum  actibus  suis,  et  induite  novum  qui  membra  vestra   quae  sunt  super  terram.  ^- 

renovatur  in  agnitionem  Dei.  Hoc  est  quod  Unde  praecipit  et  Salvator  ut  manum,  pe-   Matih.y, 

Ephes.n,  GliSim  ad  Ephcsios  monet  :  Deponite  vos  dem,  oculum  scandalizantes  abscindamus  ^».  3o. 

^^-  secundum  pristinajn  coiivcrsalionem  vele-  aut  eruamus  :  non  utiquc  snbstantialiter 

rem  hominem,qui  corrumpitur  sccundum  ipsa  membra,  sed  usum  eorum  illicitum. 

desideria  erroris.  Hoc  esl,  vos  ipsos  se-         Itaque,  juxta  hunc  sensum  ait  in  Canti- 


I 


IN    FESTO   B.  MARL£   MAGDALRNE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


263 


Mallh. 
wiii,  .ti-.jS. 

II  l'etr.  11, 
iO-2:!. 


r„)i<.v,3.  cis  Sponsa  :  «  Exui  limicam  nieaiu  »,  id 
esl  carnern  niortalein,qn;c  est  aniina)  tegu- 
nientuin  ac  vestis  (de  qna  in  sua  Canonica 

jwixiw.  loqnitur  sanctus  apostolus  Jiidas,  Odientes 
eam  qn»  carnalis  est  maculatam  tunicam); 
hoc  est,  carnalia  desidcria  operaque  im- 
miinda  deseriii  :  «  quomodo  indiiar  illa?  » 
id  est,  qualiter  ad  prislina  illa  peccata  re- 
vertar  ?  quasi  dicat  :  Non  licet;  quuin  vul- 
nera  repelita  sint  graviora,  et  recidivantes 
per  ingratitiidinem  siiain  inereanlur  ut 
peccata  indulta  eis,  secundum  quemdam 
modiim,  Christo  testante,  denuo  imputen- 
tur.  Propler  quod  in  secunda  sua  epistola 
|)rinceps  Apostolorum  disseriiit  :  Si  relii- 
gientes  coinquinationes  mundi,  iis  rursus 
implicati  sunt,  facta  sunt  eis  posteriora 
deteriora  prioribus.  Melius  enim  erat  eis, 
non  cognoscere  viam  justitise,  qiiam  post 
agiiitionem  retrorsum  reverti.  Contigit 
enim  eis  illud  veri  proverbii  :  Canis  re- 
versus  ad  vomitum  siium,  et  sus  lota  in 
volutabro  luti.  Quibus  consonat  illud  Sa- 
loinonis  :  Sicut  canis  qui  revertitur  ad 
vomitum  suum,  sic  stultus  qui  iterat  stul- 
titiam  suain.  Nempe,  quemadmodtim  id 
quod  vomendo  ejicitur,  rursus  insumere 
valde  est  abominabile,  fcetens  ac  turpe, 
sic  peccata  per  poenitentiam  expiata,  reci- 
divando  reiterare.  Ilinc  Sponsa  adjecit  : 

(■ani.\,:\.  «  Lavi  pedes  meos  »,  id  est,  affectiones 
meas  piirgavi,«quomodo  inquinabo  illos?)) 
tanquam  dicat  :  Prorsus  irralionabile  im- 
piumque  consistit  ut  rursus  maculem  eos. 
Isti  snnt  pedes  de  quibus  Petro  asseruit 
Christus  :  Qui  lotus  est,  non  indiget  ni- 
si  ut  pedes  lavet.  Affectionibus  qiiippe 
purgatis,  vitantur  peccata,  et  opera  fiunt 
bona. 

Praeterea,  quamvis  haec  verba  in  perso- 
na  cujuslibet  hominis  veraciter  pcenitentis 
atque  in  bono  inchoato  perseverantis  pos- 
sint  proferri,  aptissinie  tamen  in  persona 
sacratissima?  Maria?  Magdalene,  qua  post 
primam  suam  ad  Christum  conversio- 
nem  nequaquam  recidivavit,  omnemque 
pristinam  carnalitatem,  carnalem  affecti- 
onem    vitiosamque    operationem   omnino 


Pror.  \xvi, 
II. 


■lounu.  XIII 
10. 


A  vitavit :  iino  qiio  ante  erat  carnalior,  mun- 
danior,  siiperbior,  curiosior,  vanior,  eo 
deinceps  facta  est  spiritiialior,  divinior, 
humilior,  simplicior,  tiinoratior,  ita  quod 
ubi  abundavit  malitia,  abundavit  et  gratia.  y?o«i.v,io. 
Kt  istud  nobis  religiosis  est  potissimum 
iinitanduin,  qui  ex  nostra  professione  te- 
nemiir  ad  morum  conversionem,  ne  rur- 
sus  prioribiis  passioiiibus,  vanitatibus, 
perversitatibus  involvamur,  sed  quo  in 
ssBcuIo  eramus  magis  gulosi,  lascivi,  re- 
belles,  acediosi,  verbosi,  indomiti,  eo  nunc 

B  simus  plus  sobrii,  casti,  obedientes,  fervi- 
di,  taciturni  et  fracti. 

Denique  omnia  qua;  de  sanctissima 
Maria  Magdalene  in  evangelio  hodierno 
leguntur,  ad  nostram  informationem  pro- 
ficiunt  eminenter.  Quod  enim  de  suis  ex- 
cessibus  tam  cordialiter  poenitebat,  quod 
coram  convivantibus  ingredi,  flere,  seque  z.»c.vii,37, 
prosternere  et  pedes  Christi  propriis  lacri-  ^*" 
mis  lavare  et  capillis  suis  eos  extergere 
non  erubuit,  instruit  quantum  de  nostris 
debeamus  vitiis  verecundari,  dolerc  ac  la- 

C  mentari ;  quam  item  hiimiliter  nos  ea  con- 
fiteri  oporteat,  non  palliare  aut  excusare. 
Verumtamen  hujus  oppositum  agunt  mul- 
ti,  qui  licet  passionibus  suis  sordescant  ac 
agitentur,  et  in  observantiis  regularibus 
defectuosi  sint.  valde,  a?quaniiniter  tamen 
ferre  nec  valent  nec  volunt  quod  publice 
proclamentur  aut  accusentur  ;  imo  nec 
pnicsidentis  correptionem  et  correctionem 
gratanter  ac  {equanimiter  ferunt,  quia  non 
volunt  contemptibiles  apparere  :  quod  ex 
defectu  contingit  humilitatis.  Verum  quo 

D  aliquis  clarius  inspicit  fceditatem  peccati 
et  honestatem  virtutum,  eo  de  suis  dolet 
plus  culpis,  atque  humilius  se  accusat. 
Id  quoqiie  quod  ipse  de  se  sentit  ac  pro- 
fert,  ab  aliis  sibi  dici  non  dedignatur. 

Stemus  igitur  cum  Maria  Magdalene  re- 
tro  secus  pedes  Jesu,  locum  eligentes  hu- 
miliorem,  et  indignos  nos  arbitrantes  in 
Dei  apparere  conspectu  cum  tantis  defor- 
mitatibus  et  criminibus,  coram  quo  tam 
indecenter,  tam  inobedienter,  tam  turpi- 
ter   habuimus   nos   frequenter ;  exemplo 


264 


IN   FESTO   B.  MARI^   MAGDALENE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


ti. 


Z((c.  xviii,  publicani,  qui   pravitatum   suarum   mul- 
*^"  titudinem  magnitudinemque  perpendens, 

non  audebat  oculos  suos  ad  coelum  attol- 
lere,  sed  percutiebat  pectus  suura  dicendo 
quse  scitis.  Hoc  spiritu  dixit  et  Esdras  : 
\Esdr.i\,  Deus  meus,  confundor  et  erubesco  levare 
faciem  meam  ad  te,  quoniam  iniquitates 
nostrge  multiplicatae  sunt  super  caput  no- 
strum,  et  delicta  nostra  creverunt  usque 
ad  coelum.  —  Quod  igitur  peccata  nostra 
quotidiana  sic  parvi  pendimus,  dissimula- 
mus  et  pertransimus,  quid  aliud  pandit, 
nisi  quod  parva  aut  modica  est  illuminatio 
cordis  nostri,  parva  contritio,  parva  aut 
nulla  humilitas  ?  Si  quis  coram  rege  ter- 
reno  stans,  loquens,  ministrans,  irreveren- 
ter  haberet  se,  impudenter  circumspiceret 
undique,  verba  proferret  corrupte  et  inat- 
tente,  nonne  rex  judicaret  se  magis  offen- 
di  quam  honorari,  et  omnes  qui  adsiste- 
rent,  magnam  censerent  talem  offensam  ? 
Cur  ergo  parvi  pendimus  quod  in  Horis, 
psalmodiis,  orationibus,  celebrationibus 
tam  distracti  intimoratique  sumus,  imo 
distractionibus  sspe  non  reluctamur,  sed 
diutius  immoramur,  subinde  quoque  hinc 
inde  adspiciendo,  aut  libros  inspiciendo, 
aut  manibus  quid  tractando,  evagationes 
haurimus  et  ingerimus  mentibus  nostris  ? 
/er.xi.viii,  Sed  vitemus  hsec  mala,  quum  maledictus 
sit  qui  opus  Dei  efficit  negligenter,  imo 
ut  Hieronymus  transtulit,  fraudulenter. 
Quid  autem  est  opus  Dei  facere  fraudu- 
lenter,  nisi  aliquid  debitae  diligentise  in 
Officio  divino  habenda;  Deo  subtrahere  ? 
Hebr.  xii,  Idcirco  cum  omni  diligentia,  cum  metu 
^-  et  reverentia  Domino  ministremus.  Insu- 

per  provoluti  pedibus  Christi,  indulgen- 
tiam  atque  in  omni  tentatione  subven- 
tionem  affectuosissime  ac  instantissime 
deprecemur ;  nec  immoremur  cogitationi- 
bus  vanis,  pravis,  lascivis,  sed  protinus 
occurrentibus  eis  inde  nos  avertentes,  spi- 
ritualia  militise  nostrae  arma  apprehenda- 
mus,  orationes  et  lacrimas  ac  dominicse 
passionis  memoriam,  novissimorum  quo- 
que  praemeditationem,  atque  divinse  pra)- 
sentiae  considerationem  sapientialem. 


10 


A  Prseterea  summe  vitemus  ne  Simonis  i:«c.vii,39. 
Pharissei  reprehensibilitates  ac  vitia  inci- 
damus.  Ipse  enim  multipliciter  fuit  cul- 
pabilis.  Primo,  temerarie  non  solum  de 
Maria,  sed  etiam  de  Christo  judicando. 
Mariam  etenim  hanc  judicavit  adhuc  esse 
peccatricem,  quum  tamen  per  contritio- 
nem  justificata  jam  esset ;  Christum  quo- 
que  judicavit  imprudenter  et  erronee  se 
habere,  quia  permisit  se  tangi  ab  hac  mu- 
liere.  Secundo,  injuste  indignando  tam 
Christo  suscipienti,  quam  Mariae  tam  hu- 

B  militer  accedenti.  Nec  vera  erant  quae  di- 
xit.  Temeraria  ergo  vitemus  judicia,  prae- 
sertim  de  interioribus  proximorum,  et 
dubiosa  interpretemur  in  melius.  Constat 
quod  quanto  quis  pronior,  audacior,  in- 
cautior  et  stolidior  est  judicando  de  aliis, 
tanto  fit  excsBcatior  ad  se  ipsum  et  in  se 
ipso,  nec  videt  infelix  miserias  suas  ini- 
quitatesque  proprias.  Qui  autem  superio- 
res  suos  Christi  vicarios  fatue  judicant, 
Simonis  Pharisaei  sequuntur  vestigia,  qui 
optima  Christi  gesta  judicavit  illicita. 

C      Postremo    isti   judicatores   stolidi   alio- 
rum,  nec  Christi  nec  Apostolorum  verba 
verentur  aut   reverentur,  quum  Christus 
locutus  sit  :  Nolite  judicare,  et  non  ju-  Matih.\ii, 
dicabimini ;  in  quo  enim  judicio  judica-''"" 
veritis,  judicabitur  de  vobis.  Paulus  quo- 
que  :  Tu  (inquit),  quis  es  qui  judicas  alie-  7?om.xiv,4. 
num   servum  ?  Et  Jacobus  :  Qui  judicat  /aco6.  iv, 
fratrem  suum,  judicat   legem  ;  si   autem   '' 
judicas  legem,  non  es  factor  legis,  sed  ju- 
dex.  Hi  ergo  non  sunt  veraciter,  sed  falla- 
citer    ac   simulatorie  justi.    Quum    enim 

D  (teste  Gregorio)  vera  justitia  habeat  com- 
passionem  ;  falsa,  dedignationem  :  si  judi- 
ces  isti  usurpatorii  essent  veraciter  justi, 
compaterentur  fratri  in  aliquo  delicto  prae- 
occupato,  non  statim  ad  indignationes  ac 
stultas  dijudicationes  prorumperent,  prae- 
sertim  quum  scriptum  sit  :  In  quo  alium  Bom. \i,i. 
judicas,  te  ipsum  condemnas.  Verum  qui- 
dam  melancholici,  duri,  tristes,  rancorosi, 
radice  amaritudinis  intus  infecti,  et  felle 
passionum  suarum  obtenebrati,sub  aliqua 
specie   boni    suas   palliant    perversitates, 


IN  FESTO   B.  MARIiE   MAGDALENE. 


AD   RELIGIOSOS  t    SERMO   SEXTUS 


263 


nec  valent  se  refrenare.  Sed  fiigianius  haoe  A  tot  bona,  tanto  ardentius  eum  jugiter  dili- 

mortis  venena,et  cum  Maria  hac  benedicla  gamus;  faciamusque  sempcr  aliquid  boni, 

intime  perspiciamus  propria  mala,  humi-  pensantes  quod  Christus  bona  facta  Mari» 

liemusque  animas  nostras  :  et  quo  majo-  hujus    tam    diligenter    enumerat ;    atque 

rem  pietatem  nobis  exhibuit  Deus,  quanto  cum  ipsa  in  assidua  compunctione,  devo- 

diutius  distulit  uitionem,quanto  gratiosius  tione,  custodia  persistamus,  omne  recidi- 

pro  tot  pravitatibus  nostris  retribuit  nobis  vum  caventes. 


SERMO   SEXTUS 


DE   PERFECTIONE   CARITATIS  ;    QUOMODO   DEI   AMOR   CUM   AMORE   PROPRIO   PUGNET  ; 
ET   ITEM   DE   QUATUORDECIM   OPERATIONIBUS    CARITATIS. 


F 


ULCITE  me  fioribus,  stipate  me  ma- 
lis,  quia  amore  langueo.  Cant.  ii,  o. 

Diversi  effectus  caritati  in  amoris  Can- 
tico  adscribuntur,  utpote  unlre,  converte- 
re,  liquefacere,  languidum  facere,  vulne- 
rare,  etc.  Ad  laudem  ergo  devotissimpe 
ac  amorosissimse  Mariae  Magdalene,  ad 
summse  et  increatse  caritatis  honorem,  at- 
que  ad  nostram  aedificationem,  de  hac 
materia  nunc  aliqua  sunt  dicenda.  Quum 
enim  tota  utriusque  Testamenti  Scriptura 
ad  caritatem  nos  copiosissime  ac  potissi- 
mum  exhortetur  et  obliget,  eamque  supra 
omnes  virtutes  extollat,  et  nostram  in  ea 
constituat  perfectionem,  in  tantum  ut  sine 
iCoc.xiu,  ea  nihil  sit  validum,  nil  Deo  acceptum, 
nec  homo  spiritualiter  vivat,  aut  aliquid 
reputetur,  debemus  de  caritate  libentissi- 
me  audire  et  loqui. 

Porro  perfectio  consistit  in  actu,  non  in 
habitu.  Idcirco  in  actuali  Dei  amore  per- 
fectio  ponitur,  ita  quod  ille  perfectus  cen- 
setur,  qui  in  caritate  Dei  perfectus  est. 
Verum  quum  Deus  ex  propria  bonitate 
infinite  amabilis  sit,  non  potest  pura  crea- 
tura  perfecte  diligere  Deum,  neque  in  Dei 
amore  esse  perfecta,  considerando  per- 
fectionem  dilectionis  divinse  ex  parte  ob- 
jecti,  videlicet  bonitatis  amabilitatisque 
Dei,  qui  in  infinitum  amabilior  est  quam 
a  pura  queat  creatura  amari.  Sed  dicitur 


1-3. 


B  homo  perfectus  in  caritate  seu  actuali  Dei 
dilectione  ex  parte  subjecti,  scilicet  ejus 
qui  diligit,  quando  in  vita  prsesenti  tam 
sincere,  plene  et  fixe  diligit  Deum,  quod 
nihil  cupiditatis  aut  privati  amoris  manet 
in  eo,  nec  passionum  immoderantia  eum 
a  Deitatis  retardat  amore.Venenum  quippe 
divirii  amoris,  est  amor  privatus  seu  im- 
probus  amor  sui  in  se.  Profectus  vero 
amoris  divini,  est  minoratio  amoris  pri- 
vati.  Perfectio  autem  divini  amoris,  est 
exstirpatio  privati  amoris  plenaria.  Quum- 

C  que  amor  divinus  seu  caritas  fuerit  perfe- 
cta  in  homine,  varios  ac  divinos  saluberri- 
mosque  effectus  habet  in  eo. 

Primus  est,mentem  Deo  unire.  Et  quum 
Deus  sit  fons  omnis  vitae,  caritas  mentem 
Deo  uniendo,  dicitur  eam  spiritualiter  vi- 
vificare,  ita  quod  per  caritatem  sortitur 
homo  vitam  gratise  a  fonte  vitse.  Hinc  se- 
cundus  caritatis  effectus  est,  spiritualis 
vivificatio  atque  expulsio  mortis  culpae 
seu  peccati  mortalis.  Tertius  est,  homi- 
nem  facere  Deo  acceptum,  et  ad  prome- 

D  rendum  vitam  seternam  idoneum,  quum 
sit  Deo  unitus,  et  in  eo  spiritualiter  vi- 
vens.  Hinc  scriptum  est  :  Quia  beneplaci-  Ps.c\\.\\^. 
tum  est  Domino  in  populo  suo.  Et  deiiciae  P/or.  mh, 
ejus  sunt,  esse  cum  filiis  hominum.  Quar-  ^'' 
tus  est,  quia  facit  hominem  esse  Dei  ami- 
cum,  conformando  voluntatem  humanam 


266 


IN   FESTO   B.  MARIiE   MAGDALENE. 


AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   SEXTUS 


voluntati  divina^  in  volendo  omne  bonum  A  ejus  quem  diligit  :  quemadmodum  Paulus 


honestum,  et  in  nolendo  seu  detestando 
quidquid  est  virtuti  contrarium  ;  facitque 
hominem  desiderare  ut  Deus  ab  uni- 
versis  ac  singulis  debite  ac  plenarie  ho- 
noretur.  Amicorum  equidem  est  eadem 
Ps.cxxwm,  velie  et  noile.  Hinc  scriptum  est  :  Mihi 
nimis  honorati  *  sunt  amici  tui,  Deus. 
Quintus,  quoniam  facit  hominem  esse  Dei 
filium  adoptivum,assimilando  eum  super- 
naturaliter  divinaB  naturse,  quse  est  caritas 
increata,  cujus   supernaturalis  similitudo 


17. 

*  lionorifi 
cati 


apostolus  ait  quibusdam,  Non  estis  vestri,  iCor.vi,i9. 
sed  ejus  qui  dilexit  vos. 

Undecimus  est,  amantem  Deo  indissolu- 
biliter  colligare,  ita  ut  fidncialiter  dicat  : 
Quis  nos  separabit  a  caritate  Dei  ?  Caritas  Rom.  vm, 
namque  spirituale  est  vinculum.  Idcirco  ^^' 
quo  amplius  crescit  ac  invalescit,eo  aman- 
tem  Deo  fortius  indivisibiliusque  constrin- 
git,  atque  continuam  quamdam  ipsius  re- 
cordationem  et  affectionem  parit  in  mente 
amantis,  ita  quod  nec  prospera  nec  ad- 


ac  nobilissima  participatio  est  caritas  ista  B  versa  eam  a  Divinitatis  possint  separare 


45 


infusa.  Filiorum  namque  est  assimilari  na- 

turae  parentis.  Hinc  in  Deuteronomio  locu- 

Deut.Tiiv,].  tus  est  Moyses  :  Filii  estote  Domini  Dei 

Maith.  V,  vestri.  Et  Christus  in  Evangelio  :  Sitis  (in- 
quit)  filii  Patris  vestri  qui  in  coelo  est. 
Sextus,  quod  animam  hominis  efficit 
Dei  sponsam  per  spiritualem  amplexum, 
fidelem  adhgesionem,  et  supernaturalem 
ac  virtuosam  fecundationem  a  Deo.  Hinc 
Cantica  canticorum  de  quacumque  anima 
amorosa  veraciter  exponuntur.  Septimus, 
quod  facit  hominem  Christi  membrum, 
ita  quod  regitur  ac  movetur  Spiritu  Chri- 
sti  et  Christo  connectitur.  Octavus,  quod 
efficit  hominem  esse  templum  ac  habita- 
culum  Spiritus  Sancti,  quia  qui  manet  in 
caritate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  No- 
nus,  quia  incorporat  hominem  mystico 
corpori  Christi  sive  Ecclesiae,  ita  quod 
membrorum  Christi  commembrum  effici- 
tur,  et  proximis  suis  conjungitur,  unum- 
que    cum   eis   asseritur,  quia  per  carita- 

Ephes.iv,  tem,secundum  Apostolum,sumus  invicem 


1  Joann.  iv, 
Ifi. 


amore  :  imo  si  occiderit  Deus  amantem /06x111,15. 
aut  occidi  permiserit,  nihilo  minus  spera- 
ret  in  eo,  quemadmodum  inclytus  quidam 
martyr  in  suppliciis  constitutus,disseruit: 
Non  est  rex  prseter  Christum,  pro  quo  si 
millies  occidar, mihi  de  corde  eum  auferre 
non  poteritis.  Imo,  quemadmodum  ignis 
fortius  agit  dum  suum  sibi  applicatur 
contrarium,  sic  caritas  fortius  fervet  dum 
quis  amantem  a  Deo  conatur  avertere. 
Duodecimus  est,  amantem  prse  magnitu- 
C  dine  affectionis  vulnerare  amore  dilecti, 

quemadmodum  scriptum  est  :  Vulnerata  ^««^11,5, 
caritate  ego  sum  ;  et  denuo,  Vulnerasti  •'^^.^  ,^  g] 
cor  meum,  soror  mea  sponsa.  Nempe  ipsa 
vis  aculeusque  amoris  affectivam  amantis 
nonnunquam  sic  penetrat,  tamque  impe- 
tuose  accendit,transfigit  atque  transverbe- 
rat,  ut  desideriorum  suorum  ebullitiones, 
gestus  ac  signa  reprimere  nequeat,  celare 
aut  dissimulare  non  valeat,  sed  intra  se 
ferveat,  sestuet ;  et  si  saepius  interrumpa- 
tur,  tamen   paulo  post  fortior  prsedomi- 


/oan7j.xvii, 
II. 


membra.  Christus  quoque  oravit  :  Pater  D  nantiorque  revertitur. 
sancte,  serva  eos  in  nomine  tuo  quos  de-  Tertiusdecimus  est,  amantem  prse  amo- 

disti  mihi,ut  sint  unum  sicut  et  nos.  Deci-  re  languidum  reddere.  Post  vulnerationem 

mus,  nam  mentem  amantis  transformat  in  quippe    sequitur    languor.    Propter  quod 

Deum,  quum  sit  virtus  conformativa,  ten-  Sponsa  ait  in  Canticis  :  «  Fulcite  me  flori- 

dens  atque  ingrediens  in  dilectum.  Ponit  bus,   stipate  me   malis,  quia   amore  lan- 

namque  cor  amantis  quodammodo  extra  gueo.  »  Hic  languor  est  moeror  de  carentia 


Ibid.  II,  5. 


se  ipsum,  et  alienat  illud  a  se,  evehens 
et  transponens  ac  mutans  illud  in  eum 
quem  diligit.  Hinc  divino  Dionysio  conte- 
De  Divin.  stautc,  amor  divinus  ecstasim  facit,  quia 
non    sinit  amantem  esse  sui  ipsius,  sed 


nom.  c.  IV. 


clarse  ac  beatificae  inspectionis  dilecti  ac 
plense  fruitionis  ipsius,  desideriumque  su- 
spiriosum  et  anxium  ad  perfectam,  per- 
petuam  ac  securam  superdilectissimi  Dei 
possessionem  :  quem  quanto  amans  nunc 


\ 


IN   FESTO   B.  MARIiE   MAGDALENE.    —   AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


267 


per  fidein  ac  sapienliaB  donum  limpidius 
contemplatur,  eo  ad  facialem  ipsius  intui- 
tuin  vehementius  inflaminatur,  ita  ut  di- 
/?o»i.vii,24.  cal  :  Infelix  ego  homo  !  quis  me  liberabit 
y'*.cxu,8.  de  corpore  mortis  hujus  ?  Et  rursus  :  Educ 
de  carcere  animam  meam  ad  confitendum 
tibi.  Interdum  quoque  Sponsus  ille  ccele- 
stis  giatiosam  et  dulcem  sui  prsesentiam, 
contempiationisque  lucem  et  fervoris  ala- 
critatem  subtrahit  dispensative  ainanti,qui 
tunc  prs'  desiderio  reditus  ac  pra?sentice 
pristinae  Sponsi,  languet,  moeret,  affligi- 
tur,  extra  ipsiiin  renuens  consolari,  et 
Ps.  XII.  I.  orans  :  Usquequo,  Domine,  oblivisceris 
mc  in  finein?  Usquequo  avertis  faciem 
tuam  a  me  ? 

Quartusdecimus  est,  a  se  ipso  deficere 
atque  defluere  pra?  amore,  sicque  sibi  ipsi 
mori  in  diiecto.  Infirniitatem  enim  mors 
concomitatur.  Intuens  etenim  Deus  se  tam 
fervidissime  desiderari  ab  amatore  since- 
ro,  se  ipsum  illi  subinde  tam  gratiose  os- 
tendit,  tam  munificenter  communicat,  tam 
familiariter  applicat,  ut  amator  ferre  non 
valeat,  sed  prae  admiratione  ac  dilectione 
superamabilissimi  Dei  defluat  a  se  ipso, 
totaque  mente  transeat  et  feratur,  imo  et 
absorbeatur  in  dilectum,  et  in  opulentiam 
majestatis  ac  gloria?  ejus  deinergatur  li- 
quefactus  et  resolutus  a  se,  atque  in  illo 
obdormiens   ac   quiescens,    superbeatissi- 


A  mam  quoque  Trinitatem  contemplans,  et 
mutuam  ejus  intuitionem,  dilectionem, 
complacentiam,  fruitionem,  consistentiam 
speculans. 

Ecce  omnes  isti  sanct®  dilectionis  effe- 
ctus  in  beatissima  Maria  Magdalene  excel- 
lenter  fuerunt  :  qua)  in  caritatis  et  pieta- 
tis  affectum  tota  fuit  quasi  conversa,  tota 
spiritualis,  coelestis,  divina  effecta ;  cujus 
vita  in  isto  exsilio,  pra^sertim  in  eremo, 
fuit  angelis  proxima  et  semibeata.  Nam 
quasi  incessanter  fuit  actualiter  Deo  per 

B  conteinplationem,  dilectionem,  laudem  et 
orationem  intenta. 

Postremo,  quum  tain  nobilissimos  ac 
saluberrimos  habeat  in  homine  caritas  ac- 
tus,  studeamus  fortissime  in  caritate  in- 
desinenter  proficere,  omnem  carnalem  et 
saecularem  affectum,  omnem  privatum 
amorem  radicitus  abdicando,  omnem  ne- 
gligentiam  pigritiamque  vitando,  omnes 
levitates,  dissolutiones,  evagationes  peni- 
tus  fugiendo,  et  omne  opus  Dei  exsequen- 
do  quotidie  cum  reverentia  ac  diligentia 

C  ampliori.  Sanctissimam  quoque  Mariam 
Magdalene,  et  inter  omnes  Sanctos  post 
Mariam  Christiferam,ut  credo,aItissimam, 
semper  in  speciali  habeamus  honore,  me- 
moria  et  dilectione,  eainque  quotidic  invo- 
cemus  atque  salubriter  imitemur.  Ad  lau- 
dem  et  gloriam  Creatoris. 


IN  FESTO 

S.  JAGOBI  APOSTOLI 


Enarrationem  epistolw,  Jam  non  estis  hospites,  etc,  cum  suo  sermone,  require  in 
festo  Cathedroi  S.  Petri. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


4 


ACCESSIT   AD   JESUM   MATER   FILIORUM   ZEBED.EI,   ETC.   Matth.  XX,  20-23. 


* 


E 


IVANGELTUM  hoc  hodie  legitur,  quia  A 
in  eo  de  beato  apostolo  Jacobo  aliqua 
recitantur.  Itaque  Matthseus  dicit  : 

Accessit  ad  Jesum  mater  filiorum  Zebe- 
dcei,  videlicet  uxor  ZebedaBi,  nomine  Ma- 
ria,  soror  Virginis  gloriosae^cMm  filiis  suis 
Jacobo  et  Joanne,  adorans  eum,  adoratio- 
ne  latrise,  si  credidit  eum  esse  Deum,  vei 
adoratione  duliae,  utpote  magnam  ei  reve- 
rentiam  exhibens,  tanquam  Prophetse  po- 
tissimo,  et  sapienti  sanctoque  viro ;  et 
forte  in  terram  prostravit  se  coram  ipso ; 
et  petens  aliquid  ab  eo,  quoniam  sua  ado-  B 
ratione  insinuavit  se  aliquid  desiderare  : 
quod  tamen  non  statim  expressit,  sed  sua 
humiliatione  benevolentiam  Christi  cape- 
re,  eumque  delinire  optavit,  ut  sic  magis 
exaudiretur  ab  ipso.  Verumtamen  Marcus 
Marc.\,-i\}.  ait,  quod  ipsi  filii  accesserunt  ad  Jesum, 
dicentes  :  Magister,  volumus  ut  quodcum- 
que  petierimus,  facias  nobis.  Quod  ideo 
dictum  est,  quoniam  instigantibus  filiis, 
mater  petitionem  proposuit.Siquidem  ma- 
trem  suam  putabant  honorandam  a  Chri- 
sto  tanquam  materteram  ejus.  C 

Bixit  ei  Jesus  :  Quid  vis  ?  Non  ex  igno- 
rantia  hoc  Chrislus  petivit,sed  ut  ad  verba 
mulieris  congruum  daret  responsum,  vel 


ut  se  expediret  de  ea.  Ait  ilH,  scilicet 
Christo  :  Dic,  id  est,  dicendo  concede  et 
fac,  ut  sedeant  hi  duo  filii  mei,  unus  ad 
dexteram  tuam,  et  alius  ad  sinistram, 
id  est,  tibi  collaterales  ceterisque  majores 
exsistant,  ^72  regno  tuo/\A  est  in  regno  coe- 
lesti.  Unde  et  latro  dixit  in  cruce  :  Domi-  Lnc.wm, 
ne,  memento  mei,  quum  veneris  in  re-  *" 
gnum  tuum.  Cognoverunt  enim  Apostoli 
et  feminge  sanctee  Christum  sequentes,  ex 
quotidiana  ipsius  praedicatione,  quod  re- 
gnum  coeleste  promisit  fidelibus,  non  re- 
gnum  terrenum.  Jdcirco  non  arbitror  ve- 
rum  quod  aliqui  dicunt,  feminam  istam 
ejusque  filios  petisse  regnare  cum  Christo 
in  saecuio  isto. 

Respondens  autem  Jesus,  dixit,  non  ma- 
tri,  sed  filiis,  a  quibus  scivit  matrem  esse 
inductam  :  Nescitis  quid  petatis,  id  est, 
quam  inordinate  rogetis,  non  advertitis. 
Nam  de  carnali  propinquitate  ad  Christum 
prsesumebant,  atque  ex  quadam  elatione 
petisse  videntur,  optantes  coapostolis  an- 
teferri,  et  volentes  summi  esse  in  prsmio, 
qui  adhuc  imperfecti  et  parvi  fuerunt  in 
merito.  Et  quantum  ad  hoc,  tenebant  ty- 
pum  eorum  qui  ad  dignitates  petunt  ec- 
cJesiasticas  promoveri  propter  consangui- 


33. 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI.   —   SEUMO   PRIMUS  2G5) 

nitatis    propinquitatem.    Potestis    bibere  A  sensum  prsetactum,  7ion  est  meum  dare 

calicem  quem  ego  bibiturus  sum,  id  est  vobis,  id  est,  non  pertinet  ad  me  judicem 

sustinere  passionem  quam  sustinebo  ?  Z)«-  justum,  qui  sine  personarum  acceptione  iiPar.xix, 

cunt  ei  :  Possumus,  id  est,  pro  veritate  secundum  merita  reddo,  dare  tantum  praj-  i,'^eig""' 

fidei,pro  Dco,  pro  justitia  mortem  pati  pa-  mium  vobis   talibus   quales  adhuc  estis, 

rati  sumus.  Hoc  incaute  dixisse  videntur,  videlicet   imperfectis  et  defectuosis,  sed 

de  propriis  viribus  prsesumendo  :  sicut  et  guibus  paratum  est  a  Patre  meo,  id  est 

Luc.  XXII,  Petrus   in   Coena,  Paratus  sum  tecum  in  virtuosis  et  sanctis,  ad  hoc  a  Deo  Patre 

carcerem  et  in  mortem  ire.  Nam  passione  elcctis  et  prsedestinatis.Sed  nonne  Jacobus 

Matih.    instante,  omnes  fugerunt  a  Christo.  et  Joannes  de  illorum   numero  fuerunt, 

XXVI,  56.         ^^f.  ^^^g   .  (jdiicgy^  quidem  meum  bi-  utpote  gloriosi  Apostoli,  ipsis  quoque  Pro- 

betis,   id   est,    propter    me    patiemini   et  phetis  majores  ?  Quomodo  ergo  non  fuit 

tribulationes  multas  habebitis,  aut  etiam  B  Christi  dare  Jacobo  et  Joanni  hanc  sessio- 

martyrium   tolerabitis,  per   effectum   vel  nem?   Dicendum   quod   non   fuit   Christi 

Ac^xu,2.  affectum.Nam  Jacobus  pro  Christo  occisus  dare  eam  illis  eo   modo   quo   eam  pete- 

est  gladio.  Joannes  autem  promptissimum  bant,   videlicet   ratione    consanguinitatis, 

habuit  animum  patiendi  pro  Christo,  pro  et  secundura  dispositionem  in  qua  tunc 

quo  et  in  fervidissimi  olei  missus  est  do-  adhuc  fuerunt  :  quia  ut  dictum  est,  im- 

Apoc.  1,0.  lium,  deinde  in  exsilium.  Sedere  autem  perfecti  erant  et  defectuosi,  nec  tanto  ad- 

ad  dexteram  meam  et  sinistram,  juxta  huc  praemio  digni. 


SERMO  PRIMUS 


0 


QUOD  NULLA   EST   VIRTUS   HOMINIS   SINE   DEO  ;   DE   LAUDIBUS    QUOQUE 
ET   VITA   B.  JACOBI   APOSTOLI. 


^CCIDIT  Herodes  Jacobum,  fratrem  C  Dei,  esse  tam  familiarem  discipulum.  Se- 

Joannis,  gladio.  Act.  xii,  1,  2.  cunda  laus  et  gratia  ejus  est,  quod  inter 

Doininus  noster  Jesus  Christus  consan-  Apostolos   primus   pro   Christo    sustinuit  ac^xh,  2. 

guineum   suum  beatum  apostolum  Jaco-  mortem. 

bum  multis  gratiis  privilegiisque  ornavit.  Tertia  laus  ejus  est,  instantia  quam  ha- 

Prima   est,  quoniam   trium   Apostolorum  buit  in  prsedicando.  Nam  primo  prsedica- 

Christo  magis  familiarium  fuit  unus.  Pe-  vit   in  Judsea   atque   Samaria,  deinde   in 

trus  equidem  et  Joannes  ac  Jacobus  iste  Hispaniam  est  profectus,in  qua  dum  se  pa- 

prae  reliquis  Apostolis  Christo  familiares  rum  proficere  cerneret,  rediit  in  Juda^am. 

fuerunt,   ut   ex   Evangelio    comprobatur,  Et  in   isto   possumus   considerare,  quam 

quia  Salvator  ad  sua   secreta   eos   magis  mirabilia  ac   terribilia   sint  judicia  Dei. 

ii/a«ft.xvii,  vocavit:quia  transfigurationi  ejus  in  mon-  Propter  quod  dixit  Propheta  :  Venite  etp*.  lxv.s. 

Zkcviiisi  *®  Thabor,  et  suscitationi  puellse  filiae  Jairi  D  videte  opera  Dei,  terribilis  in  consiliis  su- 

interfuerunt ;  similiter,  passione  instante  per  filios  hominum.  Ecce  enim  gloriosus 

Marc.  xtv.  hos  trcs  assumcus,  coepit  coram  eis  con-  iste  apostolus  Christo  tam  familiaris,  ejus- 

33etseq.     ^ristari  atque  pavere,  et  ad  eos  ter  rediit,  que  consobrinus,  in  Hispania  prsedicans, 

quum  orasset.  Magnum  omnino  fuit  tanti  non   nisi   novem   homines   ibi  convertit, 

regis,  tanti  magistri,  utpote  unigeniti  Filii  imo  (ut  ait  Joannes  Beleth)  unum  dumta- 


270 


IN   FESTO    S.  JACOBI   APOSTOLI.   —   SERMO   PRIMUS 


7. 


xat ;  quum  tamen  Apostoli  alii  in  regnis 
gentilium  ad  qua?  profeeti  sunt,  tot  millia 
converterint,  et  post  mortem  hujus  Apo- 
stoli  per  miracula  circa  ejus  corpus  ex- 
anlme  facta,  tam  multi  in  Hispania  sint 
conversi.  Deinde  per  ejus  discipuIos,innu- 
merabiles  ibi  ad  fidem  perducti  sunt  salu- 
tarem.  Porro  aliquid  simile  huic  legitur 

Act. \yi,G,  in  Actibus  Apostolorum  :  Vetati  sunt  (in- 
quit  Lucas)  Paulus  et  Silas  a  Spiritu  San- 
cto  loqui  verbum  Dei  in  Asia,  et  non  per- 
misit  eos  Spiritus  Jesu.  Et  tamen  postea, 
Deo  inspirante,  prsedicaverunt  in  ea.  Ex 
quibus  ostenditur,quam  nihil  valeat  homo 
sine  gratia  Dei,  et  quod  infructuosa  sit 
prsedicatio  exterius  sonans,  nisi  misericor- 
diter  adsit  Spiritus  Sauctus  intus  docens. 
Propterea  prsedicator  Deum  debet  affectu- 
osissime  deprecari,  ut  audientium  corda 
illustrare,  movere,  inflammare  dignetur, 
ad  laudem  et  gloriam  nominis  sui.  Nec 
debet  prsedicator  de  efficacia  sua  prsesu- 
mere,  neque  de  fructu  preedicationis  suae 
inaniter  gloriari.  Audientes  quoque  Deum 
exorent,  ut  ipse  eorum  erudiat  corda,  det- 
que  eis  verbum  prsedicationis  audire  salu- 

/oann.  VI,  briter.  Hinc  Filius  Dei  fatetur  :  Nemo 
potest  venire  ad  me,  nisi  Pater  meus  tra- 

ibid.  45.  xerit  eum  ;  itemque,  Omnis  qui  audivit 

a  Patre,  et  didicit,  venit  ad  me.  Hinc  quo- 

ps.xcm,v2.  que  Psalmista  loquitur  Deo  :  Beatus  homo 

quem  tu  erudieris,  Domine,  et  de  lege  tua 

docueris  eum. 

Quarta  laus  et  gratia  ejus  est,  fructuosa 
victoria  qua  Hermogenem  maximum  ma- 
gum  devicit.  Quum  enim  B.  Jacobus  ab 
Hispania  reversus,  prsedicaret  denuo  in 
Judaea,  Hermogenes  magus  preecipuus  di- 
scipulum  suum  Philetum  misit  ad  Jaco- 
bum,  ut  eum  coram  Judseis  convince- 
ret  ac  deceptorem  probaret.  Sed  Jacobus 
superavit  Philetum,  qui  sancti  Apostoli 
prgedicatione  audita  et  visis  ejus  miracu- 
lis  compunctus  est  corde,  rediitque  ad 
Hermogenem,  asserens  se  velle  fieri  disci- 
pulum  Jacobi.Indignatus  Hermogenes,ma- 
gicis  suis  artibus  fecit  Philetum  immo- 
bilem.    Quo   cognito,   Apostoius    misit  ei 


44 


A  sudarium  suum.  Quo  quum  tactus  fuisset, 
solutus  est,  et  insultans  Hermogeni,  pro- 
peravit  ad  Jacobum.  Tunc  Hermogenes 
dffimones  adjuravit  ac  misit,  ut  Jacobum 
cum  Phileto  sibi  adducerent  vinctum.  Qui 
ad  Apostolum  venientes,  ululare  coeperunt 
in  aere.  Quibus  prsecepit  Apostolus  ut 
Hermogenem  sibi  vinctum  adducerent,sed 
illaesum.  Quo  facto,  Hermogenes  stetit  con- 
fusus.  Sed  Apostolus  jussit  Phileto  ut 
eum  dissoIveret.Visis  tot  mirabiIibus,Her- 
mogenes  est  conversus,  omnesque  libros 

B  suae  magicse  artis  projecit  in  mare,  atque 
ad  Jacobum  rediens,  coram  ipso  prostra- 
vit  se,  et  tenens  pedes  ipsius,  dixit  :  Ani- 
marum  Iiberator,accipe  poenitentem.quem 
invidentem  ac  detrahentem  diu  sustinui- 
sti.  Cui  libenter  indulsit  Apostolus,  pleni- 
usque  eum  instruxit.  Quumque  baptizatus 
fuisset,  coepit  in  Dei  timore  et  omni  vir- 
tute  proficere ;  atque  in  brevi  ad  tantam 
pervenit  perfectionem,  quod  etiam  Deus 
per  ipsum  multa  fecit  miracula. 
Prseterea,  ex  hoc  facto  certissimum  ac- 

C  cipi  potest  christianse  fidei  argumentum. 
Tanta  namque  est  frequentia  et  excellen- 
tia  mirabilium  quae  in  evangelica  lege  ad 
christiauffi  fidei  facta  sunt  robur  ac  proba- 
tionem,  quod  subtiliores  ac  doctiores  ad- 
versarii  nostrse  sanctissimse  fidei,  Porphy- 
rius,Celsus,ac  alii  quidam,  aliam  invenire 
evasionem  non  potuerunt,  nisi  quod  asse- 
ruerunt  facta  esse  hujusmodi  signa  arte 
opeque  magica.  Quum  ergo  expertissimi 
magi  visis  mirabilibus  discipulorum  Chri- 
sti,  sint  ssepe  conversi,  utpote  certissime 

D  cognoscentes  talia  facta  non  esse  nec  fieri 
posse  magica  arte,  constat  quod  falsum 
ac  frivolum  sit  quod  dicunt  praefati.  Unde 
et  in  Actibus  fertur  de  Simone  mago,  Act.\m,iz. 
quod  visis  miraculis  Philippi  diaconi,  stu- 
pens  admirabatur,  adhaesitque  ei.  Post- 
modum  videns  quod  per  impositionem  ibid.iH-io. 
manuum  Apostolorum  dabatur  Spiritus 
Sanctus,  obtulit  copiosam  pecuniam  Petro 
et  Joanni  apostolis,  dicens  :  Date  et  mihi 
hanc  potestatem,  ut  cuicumque  manum 
imposuero,   accipiat    Spiritum    Sanctum. 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLl.    —    SERMO    PKIiMUS  271 

Cui  sincerissimiis  justissimusque  Petrus  A  occiderentur.  Quumque  venissent  ad  eum, 

apostolus  dixit  :  Pecunia  tua  tecum  sit  in  eos  incarceravit.  Angelus  vero  aperuit  car- 

perditionem,  quia  donum  Dei  existimasti  cerem,  et  ipsos  fecit  abire  :  et  hoc  fuit 

pecunia  possideri.  Unde  et  postea  duo  fra-  miraculum   tertium.  Porro   princeps    ille 

tres  S.  Clementis,  discipuli  Simonis  magi,  inisit  milites  qui  caperent  illos.  Militibus 

Nicetus  et  Aquila,  visis  S.  Petri  miraculis,  vero  super  pontem  transeuntibus,  subito 

et  cognitis  Simonis  magi  versutiis,  ipso  fractus  est  pons,  et  mersi  sunt  milites  : 

relicto,  facti  sunt  S.  Petri  discipuli.  quod  fuit  quartum  miraculum.  Tunc  prin- 

Quinta  laus  Jacobi  apostoli  est,  glorio-  ceps  ille  perterritus,  sibique  metucns,  re- 

sum   ejus   martyrium.   Videntes   namque  vocavit  discipulos  illos  ad  se,  et  quidquid 

obstinati  perversissimique  Judeei  conver-  petierunt,   eis   concessit.  Qui   reversi   ad 

sionein  Hermogenis,  invidia  moti  contra  principem,  populum  civitatis  sua?  conver- 

Apostolum,    convenerunt,    et    cur  Jesum  B  terunt  ad  Christum.  Quumque  cum  prin- 

esse  Christum   assereret,  reprehenderunt  cipis  consensu   redissent  ad  Lupam,  illa 

eumdein.  Quibus  quum  sanctus  Apostolus  doiens  dixit  ad  eos  :  Accipite  boves  quos 

ex  scripturis  Prophetarum  probasset  quod  habeo   illo   in  monte,  et  jungite  eos   ad 

Jesus  sit  Christus,  multi  eorum  conversi  currum,  sicque  super  currum  corpus  do- 

sunt.   Abiathar  vero  pontifex  Judseorum,  mini  vestri  afferte,  ac  sepelite.  Quod  lu- 

fune  in  collo  S.  Jacobi  misso,  ad  Herodem  pina  cogitatione  locuta  est  Lupa  :  sciebat. 

Agrippam  fecit  eum   perduci.  Qui  jussit  enim  quod  boves  illi  erant  tauri  indomiti 

Apostolum  decollari.  Quumque  in  via  Apo-  ac  silvestres,  a  quibus  speravit  discipulos 

stolus  curasset  paralyticum  unum,  Josias  trucidari.    Discipulis   ergo   ascendentibus 

Scriba  qui  trahebat  Apostolum,  credidit,  montem  ostensum,  occurrit  draco  ignem 

et  cum  Apostolo  decollatus,  coronam  mar-  exsufflans.  Super  quem  quum  crucem  fe- 

tyrii  est  adeptus.  C  cissent,  diruptus  est  :  quod  fuit  quintum 

Sexta  laus  ejus  est,  excellentia  miracu-  miraculum.  Similiter  signo  crucis  edito  su- 

lorum   quibus  Deus  eum  post  suum  de-  per  tauros,  facti  sunt  mansueti  ut  agni  : 

coravit    martyrium.    Nam    ejus    discipuli  quod  fuit  sextum  miraculum.  Tauri  autem 

corpus  ipsius  posuerunt  in  navi,  et  sine  currui  juncti,sine  humano  ducatu  currum 

remige,  angelo   duce,  devenerunt  in   re-  cum  corpore  sacro  in  Lupse  traxerunt  pa- 

gnum  reginsD  nomine  Lupae  :  et  hoc  fuit  latium  :  qubd  fuit  septimum  miraculum. 

unum  miraculum.  Deinde  corpus  de  navi  Lupa  autem  regina,  tot  visis   miraculis, 

posuerunt   supra   lapidem   grandem,   qui  christiana  effecta  est,  atque  in  bonis  ope- 

instar  cerse  calefacta?  corpori  cessit,  seque  ribus  vitam  finivit. 

in  sarcophagum  corpori  sacro  mirabiliter  Ecce  quantis  miraculis  Deus  hunc  bea- 

coaptavit  :  quod  fuit  secundum  miracu-  tum  mirificavit  Apostolum,  tam   in  vita 
lum.  Quumque  discipuli  ingressi  ad  Lu-  D  sua  quam   in    morte,  et   preesertim    post 

pam   reginam,  dixissent,  Dominus   Jesus  mortem  ejus.  Sequamur  ergo  virtutes  hu- 

Christus  mittit  ad  te  corpus  Apostoli  sui,  jus  gloriosi  Apostoli,  et  sicut  ipse  Hermo- 

ut   quem  noluisti   suscipere   vivum,    su-  geni  mago  reddidit  bona  pro  malis,  nec 

scipias  vel  defunctum  ;  recitantes  eidem  eum  a  daemonibus  Isedi  permisit,  sic  et 

qualiter  miraculose  illuc  venissent,  petie-  nos   discamus   inimicos   nostros  diligere,   Maith. 

runt  congruum  locum  pro  Apostoli  sepul-  eisque  pro  malis  bona  rependere,ut  simus  **'  ^^- 

tura.  Tunc  Lupa  misit  eos  ad  principem  filii  Patris  seterni,  qui  solem  suum  facit 

quemdam   seevissimum,  atque  (ut  aliqui  oriri  super  bonos  et  malos,  et  impios  con- 

dicunt)  ad  regem  Hispaniae,  ut  super  hoc  servat  in  esse,  ac  providet  eis  de  neces- 

ejus  obtinerent  consensum.  Quod  tamen  sariis   vitse,    omniumque    transgressorura 

fecit  dolose,  ut  scilicet  ab  illo  principe  emendationem  praestolatur  piissime.  Opor- 


272 


IN  FESTO  S.  JACOBI  APOSTOLI. 


SEhMO  SECUNDUS 


tet  quoque  universa  mortalia  vitare  pec-  A  prsestare  dignetur  Dominus  noster  Jesus 
cata,  et  Deo  altissimo  timorate  servire  Christus,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto 
perseveranterque  obedire.  Quod  meritis  unus  est  Deus,  super  omnia  benedictus  et 
ac  precibus  gioriosi  Apostoli  hujus  nobis      seternaliter  regnans. 


SERMO   SECUNDUS 


QUAM   UTILES   SINT   TENTATIONES   ET   SANCTIS    OPTAND^,   ET   QUAM   CAVENDA   AMBITIO. 


P 


OTESTIS  bibere  calicem  quem  ego  B 
bibiturus  sum  ?  Matth.  xx,  22. 
Quemadmodum  S.  Augustinus  testatur, 
oinnes  homines  naturaliter  beatitudinem 
appetunt,  et  miseriam  fugiunt.  Nam  etsi 
homines  virtuosi  miseriam  pcense,  videli- 
cet  tribulationes  et  adversitates,  cupiunt 
in  hac  vita,  hoc  tainen  non  faciunt  in 
quantum  tribulationes  et  adversitates  sunt 
quaedam  miserise  ac  tormenta,  sed  in 
quantum  sunt  qusedam  peccati  purgamen- 
ta,  et  satisfactio  atque  remedia  contra 
peccata,  ac  media  impetrandi  gratiam  am-  C 
pliorem  et  facilius  pertingendi  ad  glo- 
riam  seternalem,  imo  et  obtinendi  bea- 
titudinem  pleniorem.  Quum  ergo  tam 
muitipliciter  utiles  et  salubres  sint  tri- 
bulationes  et  adversitates  vitae  prsesentis, 
quid  mirum  quod  homines  vere  sapientes 
ac  virtuosi,  appetant  eas,  et  gaudiose  eas 
sustineant  ?  Vitiosi  vero  et  fatui  sunt,  qui 
eas  abhorrent  ac  perpeti  dedignantur.Nam 
solum  considerant  eas  ut  tribulationes  et 
pcenas  ac  quasdam  miserias.  Itaque  cun- 
ctis  hominibus  beatitudinem  appetenti-  D 
bus,  multisque  Christianis  eam  quotidie 
adipisci  petentibus,  respondet  Dominus 
Jesus  Christus  universis  et  singulis  :  «  Po- 
testis  bibere  calicem  quem  ego  bibiturus 
sum?»  hoc  est,  potestis  sequi  vestigia  mea, 
Maiih.  VII,  patiendo  libenter  adversa,  et  arctam  viam 
^*"  salulis   strenue   incedendo?   quasi   dicat, 

Aliter  non  potestis  salvari ;  quum  Paulus 
Aci.. \iv,2i.  fateatur  apostolus  :  Per  multas  tribulatio- 
nes  oportet  nos  intrare  in  regnum  coelo- 


rum  ;  itemque,  Omnes  (inquit)  qui  volunt 
pie  vivere  in  Christo,  persecutionem  pati- 
entur.  Hoc  est  quod  princeps  ait  Aposto- 
lorum  :  Christus  passus  est  pro  nobis, 
vobis  relinquens  exemplum,  ut  sequamini 
vestigia  ejus. 

Itaque  Christus  in  evangelio  hodierno 
nos  docet,  quod  per  laboriosa  poenitentiae 
opera,  per  difficiles  actus  virtutum,  per 
aspera  et  adversa  oporteat  nos  ad  beati- 
tudinem  proficisci.  Nam  regnum  ccelorum 
vim  patitur,  et  violenti  rapiunt  illud,  hoc 
est,  qui  fortiter  vincunt  se  ipsos,  et  con- 
cupiscentias  edomant  carnis,  ac  prava  in 
se  desideria  frangunt,  coram  Deo  quoque 
corde  ambulant  custodito  ac  timorato.Ideo 
dixit  Apostolus  :  Qui  autem  sunt  Christi, 
carnem  suam  crucifixerunt  cum  vitiis  et 
concupiscentiis.  Sed  et  Psalmista  loquitur 
Deo  :  Transivimus  per  ignem  et  aquam, 
et  eduxisti  nos  in  refrigerium.  Hinc  per 
Zachariam  loquitur  Dominus  de  electis  : 
Ducam  eos  per  ignem,  id  est  per  gravem 
tribulationem,  et  uram  eos  sicut  uritur 
aurum,  et  probabo  eos  sicut  probatur  ar- 
gentum ;  et  exaudiam  eos,  et  dicam  eis  : 
Populus  meus  es  tu.  Hoc  est  quod  Sapiens 
ait  :  Tanquam  aurum  in  fornace  probavit 
electos  Dominus,  et  quasi  holocausti  ho- 
stiam  accepit  eos.  Ecce  quam  arcta  est 
via  salutis,  et  quam  pauci  perambulant 
eam.  Idcirco  in  Evangelio  asserit  Christus, 
quod  pauci  eam  inveniunt,  et  quod  pauci 
sunt  electi.  Nam  paucissimi  inveniuntur 
qui  eequanimiter  patiantur  adversa,  qui  in 


Iirim.ni, 
12. 


I  Petr.  II, 

21. 


Matth.  XI, 
12. 


Mich.\i,S. 


Galat.\,U. 


P«.  LXV,  12. 


Zach.  XIII, 


Sap.  III,  C. 


Matth.  VII, 
li. 


Ibidem. 
/6it/.xx,16; 
XXII,  14. 


IN    FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI. 


SEKMO   SECUNDUS 


273 


continuo  stent  timore  ne  Deum  offendant,  A 
Ej)hes.n-,  qui  soiliciti  siiil  servaro  unitalem  spiritus 
in  vinculo  pacis,  et  dominentur  motibus 
animi  sui.  Sed,  proh  dolor!  omnes  cito 
irascimur,  indignamur,  turbamur,  atque 
ad  varia  peccata  delabimur.  Si  ergo  aeter- 
nam  damnationem  evadere,  si  ccElestem 
felicitatem  obtinere  appetimus,  accinga- 
mus  nos  ad  patientiam  sanctam  in  orn- 
nibus,  prjeparemus  nos  ad  perierendum 
tentationes  diversas ;  vincamus  propriam 
animositatem,  iram,  avaritiam,  omnem 
guiam  atque  luxuriam,  acediam  et  ran-  B 
corem  ;  simus  humiles,  misericordes,  ca- 
sti,  sobrii,  atque  ad  Dei  obsequium  prom- 
pti;  tentationibus  propriae  carnis  et  mundi 
ac  dffimonum  viriliter  reluctemur,  ac  Dei 
subsidium  in  omnibus  jugiter  deprece- 
mur. 

Praeterea  in  evangelio  hodierno  doce- 
mur,  quam  justus  in  omnibus  erat  Chri- 
stus,  qui  nec  precibus  sororis  suse  Ma- 
tris,  nec  filiorum  ipsius,  a  tenore  justitige 
flectebatur,  sed  strenue  redarguit  eos,  di- 
Mattii.\)i,  cendo  :  Nescitis  quid  petatis,  etc.  Sic  ergo  C 
"'■  et  nos,  Christi  exemplo,  justi  et  constantes 

esse  discamus ;  nec  amore  consanguinita- 
tis,  nec  adulantium  linguis,  nec  propter 
munera  aliquid  contra  Dei  prsecepta  aga- 
mus,  neque  justitia)  derogemus.  Sed  heu  ! 
hujus  oppositum  agunt  multi,  qui  aliquo 
sibi  propinquo  offenso  et  laeso,  mox  cur- 
runt  ad  arma,  et  propria  auctoritate  con- 
tra  juris  ordinem  ac  processum,  volunt 
exercere  vindictam  (quod  est  mortale  pec- 
catum)  :  ex  quo  saepe  gravissima  oriuntur 
facinora,  sicut  invidia?,  traditiones,  homi-  D 
cidia,  etc. 

Insuper  in  evangelio  isto  prsecipue  edo- 
cemur  omnem  superbiam  ac  ambitionem 
vitare  :  cujus  contrarium  agunt,  qui  vel 
in  spiritualibus  vel  in  ssecularibus  adspi- 
rant  ad  prselationes,  ad  officia,  ad  supe- 
rioritates  et  dignitates,  non  formidantes 
horrendum  ac  districtissimum  Dei  judi- 
5ap.vi,  fi.  cium,  de  quo  Sapiens  asserit  :  Judicium 
durissimum  in  iis  qui  praesunt,  fiet.  Tales 
ambitiosi,  superbi  vanique  homines  fre- 

T.  32. 


quenter  alios   scandalizant  ac   contra  se 
excitant,  et  in  officiis  constituti,  multoties 
injuste  se  habent,  proprios  honores  et  lu- 
cra  lerrena  magis  quam  bonum  commune 
atquc  justitiam  exquirentes.  Unde  et  Mat- 
theeus  describit,  quod  deccm  Apostoli  au-  Matih.xx, 
dita  petitione  Jacobi  ac  Joannis,  indignati  ^*" 
sunt  contra  eos.  Quibus  omnibus   ad   se  ibid.i^-r,. 
vocatis,  dixit  Salvator  :  Scitis  quia  prin- 
cipes  genlium  dominantur  eorum,  et  qui 
majores  sunt,  potestatem  exercent  in  eos. 
Non  ita  erit  inter  vos,  sed   qui  voluerit 
inter  vos  major  fieri,  sit  vester  minister ; 
et  qui  voluerit  inter  vos  primus  fieri,  erit 
vester  servus. 

Deinde  Christus  Dominus  proponit  se 
ipsum  in  humilitatis  et  dilectionis  com- 
munis  boni  exemplum,  dicendo  :  Sicut  ibbi.  n. 
Filius  hominis  non  venit  ministrari,  sed 
ministrare,  et  dare  animam  suam  redem- 
ptionem  pro  multis. 

Itaque,  quanto  quis  cupit  plus  exaltari 
a  Deo  in  prsesenti  in  donis  gratiae,  et  in 
futuro  saeculo  in  felicitate  et  gloria,  tanto 
profundius  humiliet  se  ipsum.  Nec  dignus 
est  aliis  praefici  et  praeesse,qui  dedignatur 
subjici  ac  subesse.  Discamus  ergo  obedire 
in  omnibus,  et  humiliter  sentire  de  nobis, 
quia  revera  innumerabilibus  defectuosi- 
tatibus,  vilitatibus,  vitiis  et  immunditiis 
pleni  sumus;  multis  quoque  circumdati 
laqueis  inimici,  atque  periculo  aeternae 
damnationis  expositi  ;  nec  aliquid  bonl 
habemus  a  nobis,  sed  solum  deficere  et 
peccare,  aeternaliterque  perire. 

Postremo  Christus  gloriosum  apostolum 
Jacobum  et  sanctum  ejus  sepulcrum  innu- 
meris  ac  praeclaris  decoravit  miraculis, 
quae  alibi  satis  leguntur.Nam  et  quemdam 
qui  ad  visitandum  S.Jacobum  gradiebatur, 
et  in  via  ex  deceptione  diaboli  occidit  se 
ipsum,  suscitavit  a  mortuis.  Alium  quo- 
que  peregrinum  S.  Jacobi,  in  via  injuste 
suspensum,  B.  Jacobus  per  triginta  sex 
dies  conservavit  incolumem,  quousque  a 
civibus  depositus  est  ;  et  qui  eum  men- 
daciter  accusavit  de  furto,  suspensus  est. 
Sed  et  alium  gravissime  incarceratum  et 

18 


274  IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI. AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 

vinctum,  S.  Jacobus  de  profundo  carceris  A  ipsum,  quum  tamen  turris  plus  quam 
ad  summitatem  ejus  perduxit,  qui  inde  quinquaginta  cubitorum  altitudinem  pos- 
saltavit  in  terram,  nec  in  aliquo  Isesit  se      sideret. 


AD    RELIGIOSOS 


J 


SERMO  TERTIUS 

DE   FAMILIARITATIBUS   ET   GRATIA   DEI   CONCILIANDA,  QUAM   FIDUCIA, 
SPES,   DELECTATIO   ATQUE   DESIDERIA   SANCTA   ERGA   DEUM   SEQUUNTUR  ;    ET   QUOD   MISS.E 

SACRIFICIUM   SIT  FREQUENTANDUM. 

'ACOB  dilexi.  Malach.  i,  2.  B  fallatur  :  familiares  namque  su"a  sibi  in- 

Dilectio  Dei  eeterna  ad  homines,  est  vicem    revelant    secreta,   et    nisi   mutuo 

causa  omnis  boni  quod  inest  hominibus,  sint  fideles,  celareque  sciant,  revelatio  hu- 

quum   diligere   sit   alicui  bonum  velle  :  jusmodi  esset  periculosa.  Pauci  vero  in- 

idcirco  quo  invariabilis  Deus  voluit  et  ab  veniuntur  vere  fideies,  constantes  ac  pro- 

aeterno  decrevit  alicui  dare  plura  majora-  bi,  Salomone  testante  :  Virum  unum  de  Eccie.yn, 

que  bona,  eo  plus  iilum  dicitur  dilexisse.  mille  inveni  fidelem.  Porro  bonus  ac  in-  ^°- 

Denique  quanto  aliquem  ad  altiorem  glo-  fallibilis   Deus,  cujus  sapientiae  non   est  ps.cxi.vi.s. 

riae  gradum  in  coelo  prseordinavit,  tanto  finis,  nullura  se  ad  hoc  aptantem,  a  sua 

eminentiora  gratiae  gratum  facientis  dona  familiaritate  repellit,  quoniam   falli   non 

ei  in  hoc  mundo  largitur.  Quoniam  itaque  potest,  nec  est  apud  eum  personarum  ac-  ^c<.  x,34; 

sanctum   apostolum  Jacobum  non  solum  ceptio.  Non  ergo  desperemus,  sed  humi-  ^"'«•"''i' 
elegit  in  apostolum  Christus,  sed  et  fami-  C  liter  confidamus  efficaciterque  conemur 

liarem  sibi  constituit,  sicut  Petrum  et  Jo-  ad  ejus   familiaritatem  pertingere.  Quod 

Mntth.xMii,  annem,  cum  quibus  transfigurationi  Chri-  ut  fieri  queat,  oportet  nos  laborare  ad  pro- 

Lc  VIII 51  ^*^  ^^  suscitationi  puellse  interfuit ;  quem  fectum    caritatis    condignura,    ad    Omni- 

Matth.   et  passione  imminente  Christus  cum  Petro  potentis  amicitiam  specialem,  ad  exerci- 

XXVI, 37,38,  ^^  joanne  assumpsit,  ccepitque  coram  eis  tationem   devotissimara   ac   internam,  ut 

contristari,  et   dixit,  Vigilate   mecum   et  infinitse  supergloriosissirai  Creatoris  bea- 

orate  :  hinc  de  ipso  Jacobo   merito  ait,  titudini   totis   congratulemur   praecordiis, 

«  Jacob  dilexi  ».  communicerausque  Deo  in  actibus  spiri- 

Studeamus  ergo  et  nos  ita  habere  nos,  tualibus  ac  divinis:nara  amicitia  in  aliqua 

taliter   ambulare,   tam    sinceriter   ac   re-  comraunicatione  fundatur. 

gulariter  conversari,  ut  efficiamur  etiam  Praeterea,  ad  familiares  pertinere  vide- 
Deo  in  preesenti  non  solum  cari  et  ama-  D  tur,  se  invicem  specialiter  valde  diligere, 

biles,  sed  item  familiares.  Familiaritatem  de  rautua  caritate,  fidelitate,  adsistentia 

autera    araicitia    facit    non    quaecumque,  multum  confidere,  secreta  sua  sibi  invi- 

sed  specialis   atque  prsecipua.  Et  quam-  cem   insinuare,    libenter  simul   loqui   et 

vis  debeat  homo  amicitiam,  quantum  po-  esse,  convesci  et  coambulare,  fidelitatem 

test,  habere  cum  omnibus,  non  tamen  fa-  rautuo  conservare,  atque  omne  quod  po- 

miliaritatem,  sed  cum  paucis  dumtaxat;  terunt  bonum  sibi  invicem  impertiri.  Stu- 

et  hoc  propter  vitandum  periculum,  ne  deamus  ergo  ut  ista  sint  inter  Dominum 


IN   FESTO    S.  JACOBI    APOSTOI.I. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SEHMO   TERTIUS 


273 


Deum  nostrum  et  nos,  ejus  pauperculos 
imbecillesque  servos.  Et  enitamur  in  pri- 
mis  in  sancta  Deitatis  dilectione  crescere 
quotidie  vehementer  :  quoniam  quidquid 
de  eo  scimus,  audimus,  legimus  aut  vide- 
mus,  si  rite  consideremus,  ejus  nos  cari- 
tate  potest  accendere,  quoniam  omnia  iila 
sunt  honesta,  sancta,  sapientialia,  pia  ac 
justa,  nec  est  reprehensio  ulla  in  eis.  Uni- 
versee  etiam  creaturse  attestantur  bonitati, 
sapientisD  et  excellentise  Greatoris.  Si  ergo 
vehementer  diligimus  hominem  de  quo 
multa  bona  percepimus  nec  inhonestum 
quidquam  audivimus,  quamvis  nunquam 
viderimus  eum  nec  quidquam  contulerit 
nobis,  et  cupimus  eum  videre,  atque  cum 
ingenti  eum  suscipimus  gaudio  si  diverte- 
rit  ad  nos  :  quanto  magis  debemus  crea- 
torem  nostrum  Deum,  perfectionis,  bo- 
nitatis,  sapientiae  et  eminentise  penitus 
infinitse,  de  quo  nil  nisi  incomparabiliter 
bona,  sancta,  virtuosa  et  gloriosa  agnosci- 
mus,  cujus  beneficiis  utimur  incessanter, 
iJoann.i\\  et  qui  in  tantum  dilexit  nos  prior,  et  tam 
10, 19.  ineffabilem  plenissimamque  beatitudinem 
nobis  promisit  ac  praeparavit,  totis  amare 
prsecordiis  ?  Bruta  amant  eos  a  quibus  fru- 
stum  accipiunt  panis  ;  pauperes  quoque 
diligunt  eos  valde  a  quibus  interdum  bene 
reficiuntur.  Et  quse  ista  ingratitudo,  per- 
versitas,  insania  hominum  non  diligen- 
tium  Deum,  a  quo  sortiti  sunt  quidquid 
habent  et  sunt,  cujus  donis  reficiuntur 
quotidie  ? 

Verumtamen  ea  qua?  Unigenitus  Dei  pro 
nostra  assumpsit,  fecit  sustinuitque  salu- 
te,  super  omnia  infiammare  nos  possunt 
et  debent  caritatis  ardore,  si  efficaciter 
perpendantur ;  et  item,  quod  Deus  uni- 
cuique  nostrum  tantum  et  tam  diu  in 
suis  pepercit  peccatis,  tantam  quoque  pi- 
etatem  impendit  ac  gratiam,  et  ad  hunc 
sanctum  Ordinem  introduxit.  Contemple- 
mur  demum  bonitatem,  sapientiam,  sua- 
vitatem,  perfectionem,  beatitudinem  Dei 
in  se  ipso  quantum  valemus,  sicque  ejus 
accendamur  amore,  et  ipsum  omni  hora 
rogemus  ut  nos  sua  saluberrima  dilectio- 


A  ne  inflammet,  et  quidquid  caritati  et  ejus 
profectui  ac  fervori  contrariatur,  toUat  a 
nobis. 

Pra}terea,si  ita  dilexerimus  Deum,va]de 
confidenter  sperabimus  quod  utique  amet 
iios  per  prsedestinationem  a^ternam  et  se- 
cundum  praesentem  justitiam.  Et  quamvis 
de  hoc  non  habuerimus  certitudinem  ab- 
solutam,  habebimus  tamen  certitudinem 
inde  valde  probabilem.  De  gratiosa  quo- 
que  Dei  adsistentia,  ope,  fidelitate  et  exau- 
ditione  plenarie  confidemus,  dicentes  Do- 

B  mino  :  Susceptor  raeus  es  tu  et  refugium  Ps.\c,2. 
meum  ;   Deus   meus,   sperabo   in   eum  : 
itemque,  In  Deo  salutare  meum  et  gloria  p*.  ixi,  8. 
mea,  Deus  auxilii  mei,  et  spes  mea  in  Deo 
est ;  et  rursus,  Si  ambulavero  in  medio  Ps.xxua. 
umbra)  mortis,  non  timebo  mala,  quoniam 
tu  mecum  es.  Longe  igitur  erit  a  nobis 
timor  nocturnus,  puerilis  formido,  pavor  />«.  xc,  5. 
effeminatus,    qui   oritur   ssepe    ex    stulta 
imaginatione  et  apprehensione  phantasti- 
ca  :  imo  frequenter  propter  vitia  nostra 
permittit  nos  Deus  tam  stolide  occupari, 

C  et  timere  ubi  non  est  timor.  Ps.  lh,  6. 

Prseterea,  humano  modo  loquendo  de 
Deo,  si  nos  ipsi  fuerimus  Deo  constanter 
fideles  ac  amorosi,  incipiet  et  ipse  quasi 
de  nostra  fidelitate  et  adsistentia  quadam 
confidere,  quum  invenerit  nos  frequenter 
fideles:  sicut  confisus  fuit  de  fidelitate  Da- 
vid,  quod  faceret  omnes  suas  voluntates. 
De  quo  in  primo  Regum  loquitur  Samuel  • 
Qusesivit  sibi  Dominus  virum  fidelem.  meg.xm, 
Sunt  autem  nonnulli  instabiles  et  nutan-  **' 
tes,    similes   illis   de   quibus    evangelista 

D  Joannes  fatetur,  quod  credebant  in  Jesum,   joann.  n, 
sed  Jesus   non  credebat  se  illis.  Ideo  in  ^^'^** 
Apocalypsi   Deus  hortatur  :    Esto  fidelis  ajjoc.m.io. 
usque  ad  mortem,  et  dabo  tibi  coronam 
vitse. 

Amplius,  secreta  nostra  Deo  insinue- 
mus,  seu  potius  fateamur  et  offeramus, 
effundentes  coram  ipso  cor  nostrum ;  in-  ps.  lxi,  9. 
digentias,  defectuositates  infirmitatesque 
nostras,  pericula  nostra,  delicta  etiam  no- i^s.xxxi,^. 
stra  ei  cognita  faciamus,  accusando,  diju- 
dicando,   discutiendo   et   corrigendo    nos 


276 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI.   —   Al)   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


l'S.    L,  8. 


ipsos  in  ejus  prsesentia ;  in  confessione  A 
quoque  sacramentali  et  in  capitulo  con- 
fiteamur  plenarie,  humiliter  et  contrite 
nostra  peccata.  Si  ita  egerimus,  proficie- 
mus  quotidie  in  cordis  munditia,  in  dono 
sapientiae,  in  caritate  ferventi,  erimusque 
capaces  illustrationis  divinse,  ita  quod 
Deus  manifestabit  nobis  incerta  et  occulta 
sapientise  suse,  sensus  mysticos  Scriptu- 
rarum,  mysteria  fidei,  connexionem  et  or- 
dinem  credendorum.  Deinceps  assuesca- 
mus  libentissime  esse,  habitare,  proficisci 
et  loqui  cum  Deo,  ambulare  et  jugiter  B 
occupari  cum  ipso,  orationibus,  medita- 
tionibus,  contemplationibus  assidue  im- 
morando,  in  abscondito  cellee,  in  sepulcro 
solitudinis,in  loco  abstracto  quantum  con- 
grue  fieri  potest  libenter  manendo,  dis- 
cursus  vitando,  et  aliquid  boni  semper 
agendo,  etiam  in  eundo,  ut  sit  Deus  cu- 
stos  ac  socius  nostri  itineris,  quocumque 
perrexerimus. 

Praeterea,  quoniam  Christus  stat  ad  os- 

tium  nostri  cordis  pulsans,  quatenus,  si 

aperuerimus  ei,intret  et  coenet  nobiscum;  C 

aperiamus  ei  januam  cordis  nostri,  atque 

in  mensa  sapientiae  cum  ipso  coenemus, 

contemplatione,  dilectione  ac  delectatione 

divinorum  reficiendo  animas  nostras,  qui- 

bus  et  Christus  reficit  animam  suam,  san- 

ctis  quoque  operibus  ipsum  reficiendo  ac 

ir;iMs.iv,  oblectando,  quoniam   hsec  est  voluntatis 

^Prov  vm  ^''*  refectio,  nostra  sanctificatio,  et  deli- 

31.  ciae  ejus  sunt,  esse  nobiscum,  si  ita  ege- 

rimus.  In  mensa  quoque  altaris  reficiamur 


Gen.www 
15. 


A/iOf.iii,20. 


cum  Christo,  imo  ipsomet  Christo,  qui  ibi 
est  cibator  et  cibus,  conviva  atque  refe- 
ctio,  qui  se  nascens  dedit  socium,  conve- 
scens  in  edulium.  Exhibeamus  ergo  nos, 
quantum  fragilitati  nostrse  est  possibi- 
le,  idoneos  ad  celebrandum  quotidie,  nec 
levi  occasione  postponamus  tam  salu- 
berrimum,  fructuosissimum  ac  divinis- 
simum  opus.  Absit  vero  ut  ex  proposito 
aut  acedia  postponat  quis  opus  tam  ex- 
cellentissimum,  quo  Deus  maxime  hono- 
ratur,  Christi  mysteria  ac  beneficia  reco- 
luntur,  vivis  ac  mortuis  et  toti  Ecclesise 
subvenitur,  ipseque  celebrans  gratiam 
promeretur  praecipuam  et  gloriam  prae- 
eminentem,  quemadmodum  S.  Thomas  in 
antiphona  devotissime  ac  compendiosissi- 
ine  loquitur  :  0  sacrum  convivium,  in  quo 
Christus  sumitur,  recolitur  memoria  pas- 
sionis  ejus,  mens  impletur  gratia,  et  futu- 
rae  gloriae  pignus  nobis  datur.  Postremo, 
omni  modo  nobis  possibili  procuremus  ac 
promoveamus  Dei  honorem  ac  cultum, 
atque  ad  ejus  honorificentiam  et  amorem 
alios  inducamus. 

Si  praedicta  egerimus,  erimus  Deo  cum 
sancto  apostolo  Jacobo  vere  familiares.  0 
quanta  est  ista  nobilitas,  esse  familiarem 
Altissimo !  Nonne  magnum  reputatur  in 
saeculo,  esse  familiarem  alicui  principi 
aut  excellenti  praelato  ?  Quid  ergo  est,  esse 
familiarem  Domino  Deo  8eterno?Ideo  sem- 
per  intus  exerceamur  et  occupemur  cum 
eo,  nec  negligamus  dignitatem  hanc  ma- 
ximam. 


SERMO  QUARTUS 


QUAM    DIVINiE    PROVIDENTI^    ATQUE    EJUS    DISPOSITIONI    OMNIA    DEBEAMUS    COMMITTERE  ; 
ITEM  CONTRA  AMBITIONEM,  QUAM  INVIDIA  COMITATUR,  ERUDITIO  MONASTICA. 


MORTUUM  prophetavit   corpus  ejus.  D  de   beato   Eliseo  propheta,  cujus   corpus 
Eccli.  xLviii,  14.  dicitur  idcirco  etiam  exanime  prophetas- 

Verbum  istud  ad  litteram  scriptum  est      se,    quia    suscitavit    defunctum.   Legitur 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLF. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


277 


ixiieg.xm,  equjdem  quarto  libro  Regum,  quod  dum 
•  quidam  JatruncuH  *  eorpus  occisi  projecissent  in 
tumulum  Elisei,  et  tetigisset  ossa  corporis 
ejus,  revixit  vir  ille  :  quo  Deus  miraculo 
demonstravit  Eliseum  fuisse  verum  pro- 
phetam.  Quanto  magis  verbum  istud  dici 
potest  de  sacratissimo  apostolo  Jacobo, 
qui  post  mortem  suam  tam  multa  et  ma- 
gna,  tam  pr^clarissima  solique  Omnipo- 
tenti  possibilia  fecit  miracula?  Inter  quae 
etiam  plures  suscitavit  defunctos;  et  tantis 
honoravit  omnipotens  Deus  sepulcrum  sa- 
cratissimi  Jacobi  hujus  prodigiis,  ut  illud 
Isaise  de  Christo  ad  litteram  dictum,  in 
/s.xr,  10.  ipso  videatur  impletum:Et  erit  sepulcrum 
ejus  gloriosum. 

Denique  in  hac  re  considerare  est,quam 

i?om.xi,33.  vere  mira  et  incomprehensibilia  sint  Om- 
nipotentis  judicia.  Nam  ecce  Jacobus  iste 
adhuc  vivens  ingressus  Hispaniam,paucis- 
simos  ibi  convertit,  utpote  novem  tan- 
tum,  ut  aliqui  dicunt,  aut  unum  dumta- 
xat,  secundum  quosdam,  nec  legitur  ibi 
tunc  coruscasse  miraculis.  Eo  autem  in 
Judsea  occiso,  corpus  ipsius  illuc  angelo 
duce  miraculose  delatum,  tantis  ibidem 
radiavit  prodigiis,  ut  per  hoc  plurimi  sint 
conversi.  Porro,  solent  philosophi  dicere, 
quod  actus  secundus,  videlicet  operari, 
subvenire,  curare,  suscitare,  atque  hujus- 
modi,  prsesupponit  actum  primum,  qui 
est  esse.  Si  ergo  Sancti  tam  gloriosa  ope- 
rantur  miracula  jam  occisi,  non  utique 
penitus  mortui  sunt,  sed  vivunt  in  anima, 
et  verus  justusque  Deus  talia  operando, 
protestatur  fidem  et  conversationem  ipso- 
rum  sibi  prsecipue  complacuisse.  Ex  his 
edocemur,  dispositione  divinorum  judici- 
orum  stare  contenti,  nec  prsesumere  illa 
immoderanter  scrutari,  sed  nos  ipsos  Deo 
fiducialiter  humiliterque  committere,  nec 
ingerere  nos  ad  impertinentia  nobis,  imo 
potius  tota  diligentia  adimplere  quod  Deus 
requirit  a  nobis,id  est  conversationem  no- 
strse  vocationi  professionique  congruam. 
Haec  ideo  tango,  quoniam  solent  inter- 
dum  nonnulli  religiosi  phantasias  habere 
diversas,  quasi  infructuose  quodammodo 


A  sint  in  claustro,  utpote  qui  in  saeculo  ma- 
jorem  possent  facere  fructum,  alios  in- 
struendo  ac  gubernando.  Utinam  tales 
phantastici  interim  bene  regant  se  ipsos, 
nec  de  aliorum  directione  se  occupent, 
quousque  Deo  disponente  ac  dispensante, 
vocentur  ad  talia.  Etenim  teste  Scriptura, 
Nemo  sibi  assumit(id  est,assumere  debet)  Hebr.\,'f 
honorem,  nisi  qui  vocatur  a  Deo  tanquam  ' 
Aaron.  Nam  et  Ghristus  non  clarificavit 
semetipsum  ut  pontifex  fieret,  sed  qui 
locutus  est  ei,  Tu  es  sacerdos  in  aeternum 

B  secundum  ordinem  Melchisedech. 

Insuper  omnis  creatura  comparatur  ad 
Creatorem  sicut  instrumentum  ad  artifi- 
cem,  ita  quod  Dei  est  appiicare  suum  pla- 
sma  ad  hoc  vel  illud.  Non  ergo  se  ingerat 
homo  ad  ea  quae  impertinentia  sunt  occu- 
pationi  ad  quam  exercendam  Deus  appli- 
cavit  eumdem.  Nam  et  sancti  Patres  in 
eremo,  quum  omni  fulgerent  sapientia  at- 
que  miraculis,  non  proprio  motu  egredi 
voluerunt  ut  instruerent  alios  aut  prsees- 
sent ;  imo  vocati,  reddiderunt  se  satis  dif- 

C  ficile.  Multi  in  coenobiis  mirabiliter  et  la- 
mentabiliter  impediuntur  a  spirituali  pro- 
fectu,  quia  non  fundant  se  in  vero  ac 
saluberrimo  vitse  monasticse  fundamento, 
id  est  in  mortificatione  plenaria,  in  humi- 
litate  omnimoda,  in  abdicatione  completa, 
nec  interiora  sua  plene  expurgant  a  fatui- 
tate  exsistendi  ac  apprehendendi  aliquid 
in  hac  vita,  et  ab  ambitionis  stultitia  :  ideo 
nunquam  decorantur  vera  ac  perfecta  ju- 
stitia,  imo  paulatim  per  foramen  Isesionis 
suse  ambitionis  ingreditur  cor  eorum  calli- 

D  dissimus  hostis  cum  copia  iniquitatis,  nec 
numerari  possunt  peccata  qua?  incidunt 
ex  radice  tam  prava.  Expellatur  ergo  radi- 
citus  mortiferum  hoc  venenum,  et  pense- 
mus  quod  religiosus  est  civiliter  mortuus, 
teneturque  se  ipsum  mundo  mortuum 
exhibere,  ne  quidpiam  hujus  mundi  desi- 
deret,  sed  omnem  suum  affectum  in  Deo 
simplificet  et  defigat. 

Insuper  sanctus  iste  apostolus  Jacobus, 
quum  consanguineus  esset  Salvatoris,  ne- 
qnaquam   est  contristatus  aut   motus  de 


278 


IN   FESTO    S.  JACOBI   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


18. 


Ihid.  XXV 


hoc,  quod  Salvator  non  se  aut  fratrem 
Mattk.wi,  suum  Joannem  sed  Petrum  toti  prsefecit 
Ecclesise ;  sed  injunctum  sibi  a  Domino 
opus  fidelissime  adimplevit.  Nemo  ergo  in 
religione  tristetur,si  a  superioribus  suis  in 
officiis  non  ponatur,  sed  potius  gratuletur 
quod  in  sua  humilitate  relinquitur,  et  so- 
lis  spiritualibus  vacare  permittitur.  Teste 
quippe  Gregorio,  omnipotens  Deus  seepe 
eos  quos  tenere  diligit,  ab  exteriorum  oc- 
cupatione  custodit.  Quse  est  ista  fatuitas, 
quod  non  recordamur  cur  huc  venimus, 
quid  Deo  promisimus,  quid  a  nobis  exigit 
ipse,  et  quod  nescimus  diem  et  horam, 
verum  sub  habitu  religioso  cor  gerimus 
ssBCulare?  Qui  talis  est,  sciat  se  coram  Deo 
monstrum  esse  deforme.  Porro,  dum  quern- 
piam  videmus  ad  officia  poni,  non  ei  ap- 
plaudamus  ut  prosperato,  sed  potius  com- 
patiamur  ut  periculis  proximato,et  oremus 
Deum  pro  eo,  ut  fructuose  se  habeat.  Qui 
autem  cupit  a  Deo  aeternaliter  exaltari  in 
ccelo, non  moleste  ferat  temporaliter  humi- 
liari  in  mundo.  Qui  cupit  magnus  et  admi- 
rabilis  coram  Deo  et  Sanctls  omnibus  appa- 
rere,  atque  in  sempiternum  laudabilis  in- 
veniri,  studeat  se  ipsum  plene  relinquere, 
salubriter  mortificare,  privatum  amorem 
cum  omni  sua  vanitate  prorsus  evellere, 
seque  in  cunctis  humiliare  sub  universis. 
Intueamur,  o  fratres,  quam  desiderabile 
et  salubre  sit  Deo  perfecte  servire.  Ecce 
Ps.  IV,  4.  quantum  mirificat  et  honorat  Altissimus 


A  Sanctos  suos,  ut  provocet  et  inflammet 
nos  ad  fidem  certissimam,  ad  vitam  puris- 
simam,  ad  profectum  indesinentem.  Cur 
ergo  torpet  cor  nostrum  ignavia?  Cur  inor- 
dinate  reflectitur  ad  propria  commoda? 
Quare  amore  ac  desiderio  summi  et  in- 
comparabilis  boni  beatitudinisque  aeternae 
ac  coelestis  honoris  non  aspernatur  hono- 
res  fugitivos,  caducos,  brevissimos  et  hu- 
manos?  Ecce  gloriosi  Apostoli,  qui  fuerunt 
primi  ac  summi  prselati  Ecclesise,  qualiter 
contempserunt   universa  terrena,  et  sola 

B  paupertate  se  divites  arbitrabantur,  atque 
totius  humilitatis  se  prsebuerunt  exempla, 
sicque  verbis  et  operibus,  patientiis  quo- 
que  quas  in  suis  habebant  suppliciis  pro 
Christo  eis  illatis,  ostenderunt  esse  vitam 
aliam  post  prsesentem,  vitam  utique  sem- 
piternam  ac  gloriosam,  cujus  intuitu  et 
amore  vilipendenda  essent  cuncta  prsesen- 
tia,  carnalia  et  mundana. 

In  his  ergo  indefesse  sectemur  beatissi- 
mos  patres,  principes  et  doctores  nostros 
Apostolos,  nil  glorise  temporalis,  nil  hu- 

C  mani  honoris,  nil  sensualis  delectationis 
aut  mundanee  prosperitatis  in  hac  vita 
qugerentes,  sed  subjectione,  abjectione, 
obeditione,  inopia,  correptione  et  corre- 
ctione  gaudentes,  ut  non  sokim  mortuus, 
sed  et  crucifixus  nobis  sit  mundus,  et  in  Gaiat.  vi, 
solo  Deo  sit  semper  tota  spes  et  consola-  ^*' 
tio,  tota  intentio  et  affectio,  omnis  occu- 
patio  et  operatio  nostra. 


SERMO   QUINTUS 


QUOD    PROSPICIENDUM   SIT   NE   SUPPLANTET   NOS    DIABOLUS. 


J 


USTE  vocatum  esf  nornen  ejus  Jacob  :  D  esse  a  fratre  suo  Jacob.  Unde  in  Genesi 


supplantavit  enim  me  en  altera  vice. 
Gen.  xxvii,  36. 

Verba  ista  ad  litteram  scripta  sunt  de 
Esau  et  Jacob  filiis  Isaac  :  in  quibus  ver- 
bis  conquerilur  Esau  bis  supplantatum  se 


prseallegatis   verbis  subjungit  :  Primoge-  Cen.) 
nita  mea  ante  tulit,  et  nunc  secundo  sub-  ^^' 
ripuit  benedictionem  meam.  Hinc  asserit 
eum  juste  Jacob   vocatum   :  nam   Jacob 
supplantator  interpretatur.  In  quibus  per 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


279 


Esau  intelligi  potest  diabolus  ;  per  Jacob, 
sanctus  istc  apostolus  Jacobus,  qui  in  He- 
braeo  Jacob  vocatur  :  qui  quasi  primoge- 
nita  tulit,  quando  coelestis  beatitudinis 
dignitatein  promeruit,  quam  diabolus  pec- 
cando  amisit ;  ad  quam  etiam  aptitudinem 
habuit  quamdam,  ratione  perfectionis  et 
sublimitatis  sua^  specificse.  Secundo  quo- 
quc  quasi  benedictionem  subripuit  illius 
iniqui  sanctus  iste  Apostolus,quando  abun- 
dantiam  infusionis  Spiritus  Sancti  in  die 
sortitus  est  Pentecostes,  quam,  si  non  pec- 
casset,  exuberanter  accepisset  in  ccelo  ille 
malignus.  Atque  in  his  duabus  vicibus, 
loquendo  in  genere,  supplantavit  seu  vi- 
cit  Jacobus  sanctus  diabolum.  Supplanta- 
vit  quoque  diabolum  in  vita  sua  prsedi- 
cando,magicas  artes  Hermogenis  detegendo 
ac  superando,  plurimos  convertendo,  ac 
Judseorum  confutando  perfidlam,  vitam 
etiam  ducendo  sanctissimam.  Rursus  su- 
peravit  diabolum  post  mortem  suam,  post 
quam  plura  ac  majora  fecit  miracula,  ac 
plures  convertit,  quam  vivens  in  carne. 
Eiaboremus  ergo  et  nos  his  modis  (quan- 
tum  possibile  nobis  est)  supplantare  dia- 
Jncob.i\\i.  bolum,  quum  scriptum  sit  :  Resistite  dia- 
bolo,  et  fugiet  a  vobis.  Quod  tamen  non 
nisi  auxilio  gratiae  Dei  implere  valemus, 
atque  a  Deo  principaliter  agitur,  Paulo 
contestante  qui  loquitur  :  Deus  conteret 
Satanam  sub  pedibus  vestris  velociter. 

Porro,  in  Baptismo  supplantavimus  eum 
primo,  quando  de  filiis  irae  facti  sumus 
filii  gratia?.  Verum  ad  rationis  usum  per- 
ducti,  quando  mortaliter  peccando  inno- 
centiam  ac  gratiam  perdidimus  baptisma- 
lem,  supplantati  sumus  ab  impio ;  sed 
quoties  vere  poenitendo  recuperavimus 
gratiam,  supplantavimus  illum.  Et  quam- 
vis  turpe  atque  damnabile  fuerat  nobis 
in  saeculo  supplantari  a  diabolo,  tamen 
incomparabiliter  quasi  turpius  damnabi- 
liusque  consistit,  si  nunc  post  religionis 
ingressum,  posl  monastica  professionis 
cmissionem  supplantemur  ab  ipso.  Religi- 
onem  namque  sumus  ingressi,  et  regula- 
rem  vitam  professi,  non  solum  ut  pristina 


lioni.  XVI, 
20. 


Ephes.  II, 
3,  5. 


A  vitia  fugiamus  ac  Domino  obsequamur, 
verum  etiam  ut  pro  praeteritis  satisfacia- 
mus  peccatis,  et  tempora  infructuose  ac 
vitiose  consumpta  lucremur,  quidquid  in 
illis  neglcctum  est  reparantes,Deo  quoque 
serviamus  perfecte,  scientes  quod  non  sit 
nostrum  circa  communia  immorari,  aut 
prseceptorum  observantiis  contentari,  sed 
evangelica  quoque  implere  consilia,  puri- 
tali  studere,  spirituali  invigilare  profectui, 
perfectioni  quotidie  propinquare,ut  domi- 
netur  quilibet  animo  suo,  nec  passionibus 

B  superetur,  imo  inordinata  desideria  omnia 
frangat. 

Porro,  si  hoc  ita  se  habet,  ponderemus, 
0  fratres,  quid  sit,  quam  damnabile,  de- 
risibile  impiumque  exsistat,  in  coenobio 
negligentiis  et  pigritiis  locum  dare,  preti- 
osissima  tempora  in  quibus  tam  saluber- 
rime  negotiari  et  occupari  possumus  ac 
tenemur,  fabulando,  dormitando  aut  irre- 
ligiose  seu  curiose  nos  occupando  expen- 
dere,  et  non  solum  non  agere  bona,  non 
adjicere  ad  virtutes,  non  progredi  in  itine- 

C  re  Dei,non  recuperare  prseterita  mala,  nec 
illa  deflere,  atque  condignos  agere  poeni-  Luc.  m,  8. 
tentise  fructus,  sed  insuper  prava  commit- 
tere,  malum  malo  adjicere,  regredi  instar 
cancri,  et  quae  defleantur  augere.  Memor 
sit  unusquisque  quid  voverit  Deo,  nec  tar- 
det  illud  implere,  quoniam  displicet  Deo  J?cc/e.v,  3. 
stulta  et  infidelis  promissio,  atque  solen- 
nis  monasticse  promissionis  transgressi^ 
magis  quam  violatio  juramenti. 

Conetur  igitur  quilibet  nostrum  ut  juste 
supplantator  mereatur  vocari,  superando 

D  dsemonum   tentamenta,  mundum  et  car- 
nem,  propriam  voluntatem,  ac  vitia  uni- 
versa.  Nempe   ut  asserit  Isaias,  Hic   est /«.  xxvii,9. 
omnis  fructus,  ut  auferatur  iniquitas.  Non 
quod  vitiis  carere,  seu  malum  non  agere, 
sufficiat  ad  salutem  (alioqui  infantuli  non 
baptizati,  ante  usum  rationis  decedentes, 
salvarentur ;  nec  dictum  esset,  Omnis  ar-  Maith.m, 
bor  quffi  non  facit  fructum  bonum,  exci-  lO;^"''^- 
detur,  et  in   ignem   mittetur);  sed   quia 
in  ablatione  peccati  datur  intelligi  infusio 
gratiae,   adimpletio   prgeceptorum,   vitatio 


280 


IN   FESTO   S.  JACOBI   APOSTOLI.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


omnis  pigritiae  et  omissionis.  Quo  constat,  A 
quod  quanto  vigilantiores  ac  agiliores  fu- 
erimus  ad  evitandum  omne  peccatum, 
quantumlibet  parvum,  tam  commissionis 
quam  omissionis,eo  plus  gratise  Dcus  pro- 
tinus  nobis  infundet,  meliora  prsestabit 
charismata  atque  virtutum  incrementa 
majora  :  prsesertim  quum  nihil  prohibeat 
bonum  gratise  ac  virtutum  a  nobis  nisi 
/5.  Lix,  2.  peccatum,  et  solae  nostrse  iniquitates  divi- 
dant  inter  Deum  et  nos.  Imo,  quum  Deus 
unicuique  infiuat  secundum  ipsius  capa- 
citatem  ac  dispositionem,  certum  est  quod  B 
quanto  gratise  ac  virtutum  spiritualium- 
que  profectuum  impedimenta,  id  est  pec- 
cata,  diligentius  incessabiliusque  vitamus, 
tanto  amplius  in  omni  gratia  ac  vir- 
tute  proficiemus  ac  perficiemur.  Quid 
igitur  restat,  quid  nobis  necesse  est,  et 
Pcou.iv,23.  quid  agendum  incumbit,  nisi  ut  omni 
custodia  custodiamus  cor  nostrum,  et  ut 
/•«.xxiv,i5.  sint  interiores  oculi  nostri  semper  ad  Do- 
minum,  in  omni  quoque  observantia  san- 
ctae  religionis  diligentes  simus  ac  fervidi, 
et  quae  majoris  sunt  ponderis,  amplius  G 
ponderemus,  qua?  majoris  sunt  meriti  et 
necessariora  saluti,  primo  ac  seriosius  im- 
Prov.xxiv,  pleamus?  Quumque  cordium  inspector  sit 
Ps.vii  10-  Dominus,  scruteturque  renes  et  mentes, 
Sap.\i,i.  et  cogitationum  discretor  sit,  affectionum- 
que  judex,  provideamus  in  primis  et  su- 
per  omnia  enitamur  ut  coram  Dei  con- 
spectu  habeamns  jugiter  cor  sincerum, 
caritativum,  justum,  simplex  ac  pium,  ab 
omni  cogitatione  illicita,  ab  universa  af- 
fectione  obliqua,  a  cunctis  pigritiis,  ne- 
gligentiis,  carnalitatibus  duplicitatibusque  D 
immune. 

Porro  caveamus  ne  supplantet  nos  pro- 
pria  lingua,  ne  ad  diabolica)  malitiositatis 
proruat  verba,  hoc  est  ad  detractionem, 
discordiae  seminationem,  rixas,  contume- 
lias,  contradictiones,  excusationes  proprise 
culpse,  aut  verba  mendosa,  provocativa 
aut  pungitiva.  Nec  solum  haec  horribilia 


mala  fugere  nos  oportet,sed  verba  demum 
scurrilia  et  in  risum  moventia,  ab  om- 
nium  patre  religiosorum,  sanctissimo  Be- 
nedicto,  in  omni  loco  anathematizata  :  imo 
et  verba  otiosa,  de  quibus  (summo  Judice  Matih.nn, 
comminante)  est  in  die  judicii  ratio  requi-  '^"' 
renda.  Propterea  pro  jugi  lingua3  custodia 
Dominum  exoremus,  cum  viro  sapiente 
dicentes  :  Quis  dabit  ori  meo  custodiam,  Eccn.  xxu, 
et  super  labia  mea  signaculum  certum,  ut  ^^" 
non  cadam  ab  ipsis,et  lingua  mea  me  per- 
dat?  Hinc  oravit  vir  sanctus  :  Pone,  Domi-  Ps.  cxi,  s. 
ne,  custodiam  ori  meo,  et  ostium  circum- 
stantise  labiis  meis.  0  quam  nocivus  est 
animse  suse,  quam  periculosus  est  fratri- 
bus  suis,  quam  injuriosus  est  Deo,  qui 
inconsideratus  est  ad  loquendum,  qui  pas- 
sionum  suarum  vehementias  mox  effun- 
dit,  qui  aversionum  suarum  dispergit  ve- 
nena,  qui  mala  sub  specie  boni  novit 
evomere,  qui  duabus  loquitur  linguis,  qui 
detractoria  aut  odii  et  discordiae  seminaria 
profert!  Talis  non  solum  necat  se  ipsum, 
sed  instar  pessimi  basilisci  inficit  alios, 
inexpertos  juvenesque  seducit,  simplices 
fallit,  et  animas  Ghristi  sanguine  liberatas, 
tanquam  latro  crudelissimus  jugulat.  Ecce 
quanta  mala  incurrit  religiosus  linguse 
suse  incontinens,  passiones  non  vincens, 
Deum  non  metuens. 

Postremo  prospiciamus  ne  aliquo  sensu 
peccemus,  nec  membro  aliquo  abutamur, 
ne  per  ea  militemus  dsemonibus  et  pecca- 
tis,  quae  desuper  data  sunt  nobis  ut  per  ea 
obsequamur  Altissimo,  ne  ventris  macule- 
mur  ingluvie,  et  crapula  gravetur  cor  no-  /.»c.xxi,3i. 
strum  ;  sed  indesinenter  orando,  sapien- 
ter  meditando,  Ghristi  vilam  ac  passionem 
inspiciendo,  Dei  judicia  formidando,  aeter- 
nae   veritatis   contemplationi  increata?que 
bonitatis  ferventi  amori  assidue  insisten- 
do,  resistamus  diaboIo,omnique  impietati,  Jacob.iyj. 
vanitati   et  omissioni,  ut   conteratur  ille  Bom.  xvi, 
iniquus  Dei  virtute  sub  pedibus  nostris.  ''^' 
Ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis  Dei. 


IN  FESTO 

S.  MARTFL^  VIRGINIS 


SERMO  UNICUS 


DE   BEATISSIMA    CHRISTI    HOSPITA    S.  MARTHA,   ET   DK    VITA   PR.F.CONIISQUE    EJUS. 


D 


ILIGEBAT  Jesus  Martham  et  soro- 
rem  ejus  Mariani  et  Lazarum.  J03inn. 
XI,  5. 

Quod  priino  Regum  libro  asserit  Chri- 

\neg.n,3o.  slus,   Quicumque   glorificaverit   me,  glo- 

rificabo  eum,  ipse  in   preeelecta   hospita 

S.  Martha  gratiosissime  adimplevit,  quo- 

niam  multis  eam  excellentiis  decoravit. 

Prima  laus  et  excellentia  ejus  est,  quod 
eam  Christus,  omnium  Dominus,  in  hospi- 
tam  ac  nutricem  sui  ipsius  et  beatissimre 
Matris  suse  ac  sacratissimi  collegii  Aposto- 
lorum  suorum  elegit,assumpsit  ac  habuit; 
et  quod  ipsa  Christo  ac  ceteris  jam  prse- 
dictis  cum  tam  maxima  promptitudine, 
reverentia,  liberalitate  ac  caritate  obse- 
quebatur,  summum  reputans  beneficium, 
quod  illis  poterat  ministrare.  0  beatissimam 
feminam,  quae  in  domo  sua  tale  meruit 
habere,  hospitari  et  bene  tractare  colle- 
gium,  qu«  proprium  Creatorem  reficere 
tamque  familiarem  in  tcrris  habere  fuit 
electa  !  Fuit  autem  ex  regia  stirpe  proge- 
nita,  valdeque  opulenta,  prudens,  facunda; 
nec  virum  legitur  habuisse. 

Secunda  virtus  et  laus  ejus  est,  quod 
Christo  tam  fideliter  ac  constanter  adha3- 
sit,  nec  propter  principes  sacerdotum  ac 
ceteros  Christi  hostes  omisit  hoc.  Denique, 
quantum  de  Christi  bonitate  et  caritate 
prsesumpsit,  hinc  demonstratur,  quod  fra- 


A  tre  suo  Lazaro  infirmante,  misit  ad  ipsum, 

dicens  :  Domine,  ecce  quem  amas  infir-  joann.\i, 
matur.  Nec  addidit,  Precor  ut  venias  eum-  ^' 
que  cures,  sed  insinuasse   satis   putavit, 
certa  de  caritate  et  fidelitate  Christi  ad  se, 
a  quo  nil  putavit  sibi  negandum.  Item, 
quam  magnam  et  certam  habuerit  fidem 
de  Christo,  constat  ex  eo  quod  dixit  ad 
eum  :  Scio  quia  qufficumque  poposceris  a  jbid.  ii. 
Deo,  dabit  tibi  Deus.  Et  in  hoc  confessa 
est  Christi  humanitatem.  Ejus  quoque  di- 
vinitatem  confessa  est,  dicens  :  Ego  credi-   ibiu.  27. 

B  di,  quia  tu  es  Christus  Filius  Dei  vivi,  qui 
in  hunc  mundum  venisti. 

Tertia  ejus  laus  est,  sua  conversatio  ri- 
gorosa  et  sancta,  quam  post  Christi  asce.i- 
sionem  et  Spiritus  Sancti  missioncm  ha- 
buit  usque  ad  felicissimum  obitum  suum, 
per  annos  amplius  quam  triginta.  Nempe, 
ut  supra  in  sermone  de  ejus  felici  sorore 
3Iaria  est  dictum,  omnia  sua  reliquit,  et  c/".p.-2oGB'. 
cum  aliis  inultis  Sanctis  navi  imposita 
devenit  Massiliam,  deinde  ad  Aquense  ter- 
ritorium.  Ibique  beatissima  Martha,  de  li- 

C  centia  sui  magistri  S.  Maximini  episcopi, 
mansionem  sibi  constituit,  et  magnum 
congregavit  devotissimarum  coetum  soro- 
rum,  atque  in  honore  Virginis  gloriosae 
construxit  ecclesiam,  jejuniis  et  orationi- 
bus  jugiter  vacans,  carnes,  ova,  caseum, 
vinuni  et  omnem  pinguedinem  vitans,  ac 


282 


IN   FESTO   S.  MARTHiE   VIRGINIS.   —   SERMO   UNICUS 


semel  tantum  in  die  manducans.  Centies 
omni  die,  totiesque  in  nocte,  flectebat  ge- 
nua  orans. 

Quarta  excellentia  ejus  est,  magnitudo 
miraculorum  quse  egit.  Inter  quse  est,quod 
juvenem  defunctum  resuscitavit,  et  im- 
manissimum  ac  crudelissimum  monstrum 
grossius  bove,  longius  equo,  quod  multos 
valde  occiderat,  refrenavit,  cingulo  suo 
ligavit,  occidique  fecit  a  populo. 

Quinta  laus  ejus  est,  pretiosa  consum- 
matio  sua.  Nam  obitum  suum  sibi  Christus 
revelavit  per  annum  in  quo  febribus  labo- 
ravit ;  et  per  octo  dies  ante  obitum  suum, 
vidit  animam  sacratissimse  suge  sororis 
Marise  Magdalene  a  sanctorum  exercitu 
angelorum  ferri  in  ccelum.  Quo  viso  con- 
solata  est  valde,  et  ineffabili  jucunditate 
repleta.  Quumque  obitum  suum  sentiret 
jam  imminere,  admonuit  suos  ut  accen- 
sis  luminaribus  circa  se  vigilarent.  Quse 
quum  a  daemonibus  fuissent  exstincta,  et 
S.  Martha  illos  conspiciens  Christum  devo- 
tissime  invocaret,  repente  descendit  ad 
eam  soror  sua  Maria,accendens  luminaria, 
et  alloquens  eam.  Moxque  ipse  Dominus 


A  majestatis  Christus  Salvator  adveniens,  di- 
xit  :  Veni,  dilecta  hospita  mea,  ut  mecum 
sis  in  aeternum  ;  tu  me  in  tuo  suscepisti 
hospitio,  ego  suscipiam  te  in  coelo,  et  in- 
vocantes  te,  pro  tuo  amore  exaudiam. 
Instante  demum  hora  exitus,  fecit  se  foras 
portari  atque  in  terra  super  cinerem  poni, 
ut  coelum  intueri  valeret.  Crucem  quoque 
coram  se  fecit  teneri,  et  passionem  secun- 
dum  Lucam  sibi  legi.  Et  quum  legeretur, 
Pater,  in  manus  tuas  commendo  spiritum  Zhc.  xxm, 
meum,  etiam    ipsa   spiritum   tradidit,  et  g^'^*"'"'' 

B  regnum  coeleste  felix  introiit.  Sed  et  ipse 
Christus  et  sanctus  episcopus  Fronto,  in 
spiritu  exsequias  celebraverunt  funeris 
sacri.  Crebra  item  miracula  ad  ejus  fi- 
ebant  sepulcrum. 

Ecce  qualiter  Christus  altissimus  suam 
carissimam  hospitam  honoravit  in  vita,  in 
morte  et  post  mortem. 

Hanc  itaque  sacratissimam  Martham  spe- 
cialiter  diligamus,  veneremur  ac  invoce- 
mus  ;  ejus  opera  sancta  sequamur,  caste, 
sobrie,  timorate  vivendo,  atque  quotidie 

C  in  bonis  proficiendo.  Ad  iaudem  et  glo- 
riam  Dei. 


b 


IN  FESTO 


S.  GERMANI  EPISGOPI 


SERMO  UNICUS 


DE    VITA    ET    MIRACULIS    S.   GERMANI    EPISCOPI. 


DOMINUS  tecum,  virorum  fortissime. 
Judic.  VI,  12. 

Verba  haec  ad  lilteram  ab  aiigelo  sancto 
dicta  sunt  sancto  Gedeoni,  judici  Israelili- 
ci  populi.  Quse  de  prseclarissimo  viro  bea- 
tissimo  Germano  antistite  verissime  expo- 
nuntur.  Hujus  magni  patris  post  suam 
conversionem  talis  fuit  vita,  quod  nisi  de- 
corata  fuisset  miraculis,  incredibilis  vide- 
retur.  Et  rursus,  tanta  ac  talia  erant  ipsius 
miracula,  quod  nisi  merita  tam  praeclara 
eadem  prsecessissent,  putarentur  phanta- 
stica.  Primo  igitur  tangenda  est  vita  hujus 
sanctissimi  prsesulis,  secundo  miracula 
ejus. 

De  vita  ipsius  vera  refert  historia,  quod 
fuit  nobilissimus  genere  in  Antisiodoro 
natus,  liberalibus  artibus  eruditus,  et  Ro- 
mae  scientiam  didicit  juris,  atque  a  sena- 
tu  apicem  ducatus  Burgundise  sumpsit. 
Quumque  in  Antisiodoro  moraretur,  et 
S.  Amator  ejusdem  urbis  episcopus  arbo- 
rem  prsescidisset  absente  Germano,  in 
qua  Germanus  pro  ostentatione  suspende- 
re  consuevit  capita  ferarum  quas  venando 
obtinuit,  voluit  prsefatum  perimere  prse- 
sulem.  Qui  ad  tempus  cedens  illius  furori, 
paulo  post  secretius  retulit  ei  quod  sibi 
in  episcopatu  succederet.  Post  modicura 
tempus  defuncto  S.  Amatore  episcopo,  in 
pra^sulem  ab  omni  plebe  electus,  substan- 


A  tiam  suam  erogavit  pauperibus,  et  uxore 
in  sororem  mutata,  ita  per  annos  triginta 
proprium  corpus  afflixit,  ut  nunquam  pa- 
nem  frumenti,non  vinum  neque  legumen, 
sed  nec  salem  pro  sapore  accepit.  Bis  tan- 
tum  in  anno,  videlicet  in  die  Nativitatis 
Christi  et  Resurrectionis  ejus,vinum  sum- 
psit  permodicum,  quod  ita  permiscuit 
aqua,  ut  vix  vini  haberet  saporem.  In  aes- 
tate  et  hieme  nullam  habuit  vestem  praeter 
cilicium  et  tunicam  vel  cucuUam.  Lectus 
suus  cinere  et  sacco  atque  cilicio  ornaba- 

B  tur;  pulvinari  non  ulebatur.  Nunquam  ex- 
uit  vestimerita, nisi  nimia  vetustate  attrita, 
vel  ut  darentur  pauperibus;  calceamenta 
et  cingulum  raro  deposuit.  Supra  honii- 
nem  fuit  totum  quod  gessit.  Nam  et  in 
refectionibus  cinerem  pra^Iibavit,  et  hor- 
deaceum  panem  comedit,  et  quasi  semper 
in  gemitu  fuit. 

Jam  tangenda  sunt  ejus  miracula.  Fi- 
lium  Yolusiani  nobilissimi  viri  suscitavit 
a  mortuis.  Manducante  eo  cum  regina  no- 
mine  Placida,  asinus  ejus  in  stabulo  obiit. 

C  Quumque  regina  equum  sibi  parasset  ad 
revertendum,  ipse  stabulum  ingressus,  pe- 
de  trudens  cadaver  :  Surge,  inquit,  et 
revertamur.  Protinusque  asinus  ille  surre- 
xit.  Quum  esset  in  navi,  et  gravissima  orta 
esset  tempestas,  aquis  navem  intrantibus 
se  objecit,  et  crucem  in  aqua  faciens,  di- 


284 


IN   FESTO   S.  GERMANI   EPISCOPI.  —   SERMO  UNICUS 


xit  :  In  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus 
Sancti.  Subitoque  mira  serenitas  est  secu- 
ta.  Serpentes  enormis  magnitudinis  quo- 
dam  loco  repertos,  solo  fugavit  imperio. 
Quum  sibi  in  Britannia  prsedicanti  rex 
terrae  illius  negasset  hospitium,  a  regis 
bubulco  cum  suis  bene  susceptus  est.  Bu- 
bulcus  quoque  unicum  quem  habuit  vitu- 
lum,  exsistentibus  cum  S.  Germano  para- 
vit.  Facta  ccena,  vir  sanctissimus  ossa 
vituli  fecit  super  pellem  componi,  et  ipso 
orante,  vitulus  surrexit  repente.  Sequenti 
die  in  virtute  Spiritus  Sancti  locutus  est 
regi  :  Gur  nobis  hospitium  denegasti  ?  Per- 
territo  rege,  adjecit  :  Egredere,  et  regnum 
meliori  dimitte.  Sicque  Deo  jubente,  bu- 
bulcum  illum  constituit  regem. 

Quum  qusedam  gens  ab  ipso  conversa, 
contra  adversarios  prseliatura,  esset  debi- 
lior,  ipse  cum  ea  exsistens,  praecepit  ut 
secum  Alleluia  clamaret.  Quo  facto,  hostes 
divina  virtute  conterriti,diffugerunt. Quum 
ad  S.  Gassiani  episcopi  venisset  sepul- 
crum,  dixit  :  Quid  agis,  frater  Cassiane  ? 
Et  ille  de  sepulcro  alte  respondit  :  Dulci 
quiete  perfruor,  et  adventum  pra?stolor 
Salvatoris.  Et  Germanus  :  Quiesce,  inquit, 
in  Ghristo,  et  ora  pro  nobis.  Quum  unus 
discipulorum  S.  Germani  obisset  in  via, 
Germanus  ad  ejus  reversus  sepulcrum, 
jussit  tumulum  aperiri,  et  interrogavit 
discipulum  qualiter  haberet,  et  an  vellet 


A  reverti  ad  vitse  hujus  malitiam.  Mox  de- 
functus  ille  resedit,  et  cuncta  secum  sua- 
via  esse,  seque  nolle  redire  ad  vitam  is- 
tam,  respondit.  Gui  vir  sanctus  :  Quiesce, 
inquit,  in  Domino.  At  ille  caput  reclinans, 
rursus  obdormivit  in  Ghristo.  Quum  in 
quodam  hospitio  jaceret  infirmus,  et  ignis 
undique  domos  combureret,  hospitium 
sancti  viri  non  tetigit.  Alia  multa  et  raa- 
gna  fuerunt  ipsius  miracula,  et  conversatio 
ejus  atque  miracula  sibi  invicem  corre- 
spondebant. 

B  Ecce  quam  vere  mirabilis  Deus  in  San-  p«.lxvii,36. 
ctis  suis.  0  quanta  fuit  hujus  sanctissimi 
prsesulis  humilitas,  quanta  compunctio ! 
Quam  insestimabilem  familiaritatem,  con- 
fidentiam,  amicitiam,  quam  intimam  et 
quasi  continuam  unionem  habuit  mens 
ejus  cum  Deo  !  0  quam  certa  est  veritas 
fidei  christianae,  qua3  tales  efficit  suos  pro- 
fessores,  talesque  possidet  testes  ! 

Itaque  tanti  patris  provocemur  exem- 
plis,  roboremur  in  fide,  et  divino  accen- 
damur  amore ;  gemamus   ac  suspiremus 

G  in  valle  hac  lacrimarum  ;  in  omni  humi- 
litate,  patientia,  pietate,  misericordia,  pu- 
ritate  crescamus  quotidie,  et  toto  corde 
convertamur  ad  Dominum,  vanitatem  et 
prosperitatem  hujus  sseculi  aspernantes, 
atque  ad  aeternalem  beatitudinem  infatiga- 
biliter  per  sancta  desideria  virtuosaque 
opera  properantes. 


IN  FESTO 

S.  PETRI  AD  VINGULA 


Enarrationem  epistolw  et  evangelii  cum  suis  sermonibus,  require  supra  in  festo 
SS.  Petri  et  Pauli. 


SERMO  PRIMUS 

DE  CAVENDA  VANA  GLORIA,  ET  QUALIS  SUPERIORIBUS  DEBEATUR  HONOR. 

CECIDERUNT  catence  de  manibus  Pe-  A      Denique  Lucas  evangelista  breviter  tan- 

tri.  Act.  XII,  7.  git  causam  et  modum  prsedictae  plagatio- 

Epistola  et  evangelium  festi  praesentis  nis  impii  hujus  Herodis.  Quum  enim  die 

sunt    quae    in   solennitate   beatissimorum  pra^ordinato  vellet  S.  Petrum  occidere,  etAcrxn.io. 

Petri  et  Pauli  leguntur,  et  supra  exposita  audisset  eum  de  carcere  evasisse,  contri- 

sunt.  Imo  lectio   illa,  quae  loco  epistola^  status  est  valde,  et  furens  atque  indignans 

legitur,  ad  hanc  festivitatem  pertinet  po-  contra  custodes  carceris,  decrevit  eos  oc- 

tius  quam  ad  illam.  Nunc  eniin  solennizat  cidere  aut  dire   affligere.  Sed   quia   non 

Ecclesia  de  liberatione  B.  Petri  a  carcere,  decuit  ut  pia  liberatio  Petri  esset  aliis  im- 

in  quo  Herodes  Agrippa  eum  inclusit  at-  piee  tribulationis  aut  mortis  occasio,  Deus 

que   durissime  vinxit.   Quod  qualiter  fa-  sic  ordinavit  quod  custodes  nil  passi  sunt: 

ctum  sit,  in  lectione  praefata  narratur,  et  quia  Herodes  iste  pro  causa  urgente,  re- 
c/".p.  209B  supra  requiratur,  et  nunc  brevissime  re- B  pente   descendit  ad   civitatem  Caesaream  ibidem. 

*'^-          peti  polest.  Quum  enim  impius  ille  Hero-  nomine.  Quumque  die  prsefixo  indutus  re-  md.±\  22 

Acl.  XII,  I,  ,  iiTi--- 

et  seq.       dcs  ad  complaccndum  Judaeis,  principem  gia  veste,  ex  auro  et  argento  mire  contex- 

totius  Ecclesise  dire  incarcerasset,  et  Ec-  ta,  concionaretur,  seu  ornate  loqueretur, 

clesia  illa  primitiva  in  Judsea  incessabili-  ad  populum,  populus  ei  acclamabat,  A^o- 

ter  pro  dignissimi  principis  Apostolorum  ces  Dei,  et  non  hominis,  id  est,  laudibus 

liberatione  deprecaretur,  angelus  Dei  car-  divinis,  non  humanis,  eum  extollebat,  di- 

cerem  ingrediens,  Petrum  eduxit.  Nec  so-  cens,   ut  Josephus   refert  :  Hucusque  te 

lum  Deus  hoc  beneficium  condonavit  Ec-  ut  hominem  timuimus,  formidavimus,  sed 

clesiae,  sed   preefatum  quoque   tyrannum  ex  hoc  jam  te  supra  humanam  esse  natu- 

ihxi.  23.  Herodem  Agrippam   percussit   per   ange-  ram  fatertiur.  Nam  et  superbissimus  iste 

lum   suum   invisibili  et   incurabili  plaga  Herodes  ex  industria  se  posuit  ad  seden- 

interius,    ita  quod   vermes    viscera    ejus  C  dum   ex   opposito   solis  mane.  Quumque 

acriter  corrodebant,  sicque  per  quinque  surgente   aurora   lux   solis  super  vestem 

dies  consumptus  a  vermibus,  infelicissime  ipsius  incideret,  vestis  illa  auro  et  argen- 

exspiravit.    Sicque  primitiva   Ecclesia    a  to  splendido  tecta,  duplicem   emisit  ful- 

crudeli  fuit  persecutore  erepta.  gorem,  ita  quod  eam  vix  intueri  valebant ; 


286 


IN  FESTO  S.  PETRI  AD  VINCULA.  —  SERMO  PRIMUS 


4i. 


et  tunc  fatuum  vulgus  divinis  eum  lau- 
davit  praeconiis.  Quumque  ipse  stolidior 
vulgo  divinis  gloriaretur  honoribus  sibi 
Ac;.xn,23.  oblatis,  ucc  Deo  daret  honorem,  ab  angelo 
est  percussus,  et  turpissima  ac  crudelis- 
sima  morte  peremptus.  Sic  etenim  decuit 
ejus  humiliari  superbiam. 

Verumtamen  hunc  maledictum  Herodem 
sequuntur  omnes  ambitiosi,  prsosumptu- 
osi,  superbi,  prseesse  et  dominari  optan- 
tes,  qui  propriam  fragilitatem,  defectuo- 
sitatem  et  innumerabilia  sua  vitia  non 
pensantes,  proprium  quserunt  honorem  et 
laudem  ac  excellentiam,  quum  sola  eorum 
superbia  faciat  eos  omni  confusione  atque 
aeterna  damnatione  condignos,  prsesertim 
irim.1,17.  quum  et  Paulus  dicat  apostolus  :  Soli  Deo 
honor  et  gloria.  Hinc  talibus  loquitur  Chri- 
jomn.  V,  stus  :  Quomodo  potestis  vos  credere,  qui 
gloriam  ab  invicem  accipitis,  et  gloriam 
quse  a  solo  Deo  est,  non  quaeritis  ?  Ex 
quibus  summi  Magistri  verbis  probatur, 
quod  qui  ab  invicem  gloriam  quserunt,  et 
propriam  excellentiam  inter  homines  cu- 
piunt,  non  habeant  fidem  formatam,  id 
est  caritate  ornatam.  Idcirco  sunt  spiritu- 
aliter  mortui,  hoc  est  in  peccato  mortali. 

Fugiamus  ergo  omnem  elationem  et 
gloriam  vanam,  et  si  aliquid  boni  in  nobis 
est,  non  hoc  nobis,  sed  Deo  omnis  bo- 
ni  datori  humiliter  adscribamus  atque  ab 
omnibus  adscribi  optemus,gratique  simus 
ac  subditi  Deo ;  nec  humanis  erigamur 
honoribus,  nec  hominum  pascamur  prae- 
coniis  :  imo  tristemur  quum  nobis  im- 
penditur  quod  Deo  debetur.  Verumtamen 
praelati  et  superiores  sunt  honorandi  in 
Domino,  in  quantum  sunt  ejus  vicarii. 
Possunt  quoque  exigere  debitam  a  sub- 
jectis  venerationem  ex  zelo  justitiae,  in 
quantum  in  eis  honoratur  Dominus  Deus  : 
ita  quod  eorum  veneratio  moderata,  est 
veneratio  Dei;  eorum  quoque  inhonoratio, 
inhonoratio  est  Altissimi,  qui  suis  ait  vi- 
Lnc.  X,  16.  cariis  :  Qui  vos  audit,  me  audit ;  et  qui  vos 
spernit,  me  spernit.  —  Nunc  itaque  tacta 
est  una  causa  institutionis  festi  prsesentis. 

Prseterea,  alia  causa  ipsius  est  ista.  Ale- 


A  xander  Papa,  vir  sanctus,  et  B.  Hermes  ab 
ipso  ad  fidem  conversus,qui  fuerat  praefe- 
ctus  in  Urbe,  a  Qulrino  tribuno  in  diversis 
tenebantur  carceribus.  Dixitque  Quirinus 
ad  Hermem  :  Miror  te  virum  prudentem 
vitam  aliam  somniare,  et  dignitatem  prae- 
fecturae  dimittere.  Gui  respondit  B.  Her- 
mes  :  Et  ego  paulo  ante,  omnia  Christia- 
norum  mysteria  deridebam,  et  solam  hanc 
vitam  esse  putabam.  Quumque  Hermes 
narrasset  tribuno  qualiter  Alexander  Papa 
filium  suum  suscitasset  a  mortuis,  et  an- 

B  gelus  Dei  S.  Alexandrum  Papam  ex  carce- 
re  suo  perduxisset  in  carcerem  S.  Hermis 
januis  clausis,  Alexander  quoque  Papa  fi- 
liae  Quirini  tribuni  gutturosse,  id  est  gut- 
turis  gravem  infirmitatem  patienti,  im- 
petrasset  sanitatem  per  hoc  quod  eam 
fecit  osculari  vincula  S.  Petri  quibus  sub 
Nerone  fuit  ligatus  in  carcere ;  tunc  Quiri- 
nus  tribunus  ad  pedes  S.  Alexandri  Papse 
se  prosternens,  veniam  postulavit,  atque 
cum  omni  familia  sua  ac  aliis  multis  ad 
Christum   conversus   est,  et  Alexandrum 

C  Papam  eduxit  de  carcere.  Qui  felix  Ponti- 
fex  summus  tunc  festum  hoc  instituit  ce- 
lebrandum.  In  honore  quoque  Petri  apo- 
stoli  fabricavit  ecclesiam,  in  qua  vincula 
ejus  reposuit.  Unde  in  hac  solennitate  fit 
ad  prsefatam  basilicam  magnus  populo- 
rum  concursus,  et  tunc  sancti  Apostoli 
vincula  populus  osculatur.  —  Ecce  qualiter 
Deus  omnipotens,  bonus  ac  justus,Sanctos 
suos  honorat,  non  solum  in  eorum  ani- 
mabus  atque  corporibus,  sed  in  rebus 
etiam  inanimatis  et  vilibus  in  se  ipsis  quae 

D  ad  illos  pertinuerunt.Sic  etenim  honoravit 
nunc  S.  Petrum  in  vinculis  suis,  per  quae 
tot  egit  miracula.  Nam  et  comitem  quem- 
dam  Ottonis  imperatoris  propinquum,  a 
diabolo  dire  obsessum  crudeliterque  ve- 
xatum,  Deus  liberavit  per  contactum  ca- 
tenae  beatissimi  Petri.  Conformiter  Deus 
honoravit  Petrum  apostolum  in  umbra 
sua,  quoniam  eos  curavit  super  quos  um-  ac(.v,  is. 
bra  a  corpore  S.  Petri  protendebatur. 
Honoravit  etiam  Petrum  in  baculo  suo, 
quia  per  contactum  baculi  ejus  suscitavit 


IN   FESTO   S.  PETUI    AD   VINfiULA. 


SERMO    SECUNDUS 


287 


tres  mortuos,  iit  in  Martyrologio  fertiir.  A 

Tertia  causa  institutionis  hujus  festi, 
hsBC  est.  Eudoxa  filia  Theodosii  devoti  im- 
peratoris,  quum  Jerosolyinam  visitasset, 
ibi  a  quodam  Judaeo  duas  catenas  quibus 
ab  Herode  pra^fato  S.  Petrus  fiierat  vin- 
ctus,  accepit,  quas  ipsa  detulit  Romam. 
Koinani  autem  usque  ad  illud  tempus,  die 
quo  festum  hoc  nunc  servatur,  tenuerunt 
solennitatem  de  victoria  qua  Octavianus 
imperator  contra  Antonium  Cleopatree  re- 
gina?  i1i]gypti  maritum,  preevaluit.  Praefata 
vero  Eudoxa  dolens  quod  tantus  honor  B 
impendebatur  imperatori  infideli  damna- 
to,  rogavit  S.  Pelagium  Papam  ut  solen- 
nitatem  illain  quge  de  Octaviani  servabatur 
victoria,  mutaret  in  festivitatem  liberati- 
onis  S.  Petri  a  vinculis  :  quod  et  Papa  sic 
fecit.  Denique,  quum  devota  regina  Eu- 
doxa  protulisset  catenas  quas  detulit  se- 
cum,  prolata  est  et  catena  qua  fuit  Petrus 
apostolus  Romae  sub  Nerone  ligatus.Quum- 
que  catena  hsec  illis  applicata  fuisset,  ita 
miraculose  una  catena  effecta  est  ac  si 
semper  una  eademque  fuisset.  C 


Hanc  itaque  festivitatem  devote  aga- 
mus,  et  sanctum  invocemus  Apostolum, 
qiiatenus  sicut  ipse  per  angelum  de  capti- 
vitate  et  catenis  Herodis  est  liberatus,  sic 
Deus  per  preces  ejus  ac  merita,  a  capti- 
vitate  diaboli  atque  a  vinculis  vitiorum 
nos  liberare  dignetur.  Nam  ut  Salomon 
protestatur  :  Iniquitates  suae  capient  im-  Prov.\,n. 
pium,  et  funibus  peccatorum  suorum  con- 
stringetur.  0  infelix  captivitas,et  o  insania 
iniquorum,  o  servitus  prorsus  vilissima, 
sic  a  daemonibus  teneri  captivum,  ut  non 
procedat  iniquus  sic  captus  ad  aliquem 
meritorium  actum,  nec  libere  Christum 
sequatur,  sed  a  diabolo  de  peccatis  in 
peccata  trahatur !  Quanta  est  pravorum 
amentia  hominum,  qui  potius  volunt  in 
hac  captivitate  ac  servitute  diabolica  pcr- 
manere,  quam  poenitendo  et  vitam  in  om- 
nibus  emendando,  in  libertate  gratia?  ac 
virtutum  Deo  subjici  ac  servire  !  Nain  ut 
ait  Apostolus  :  Ubi  spiritus  Domini,  ibi  ijCo/-. lu, 
libertas.  Itaque  resipiscamus  a  malis  ac  wTim.u, 
laqueis  inimici,  et  iugum  Christi   suave  -^;    , 

^  Mallh.  XI, 

portemu-s,  obediendo  divinis  praceptis.      29,30. 


SERMO  SECUNDUS 

DE   ANGELIS   AD   CUSTODIAM   HOMINUM   DEPUTATIS  ; 
QUOD   LIBERARI   A   CORPORE   MORTIS   BIFARIAM    POSSIT    DESIDERARI  ;   ET   DE   LIBERTATE    SANCTA 

LIBERTATEQUE  MALA. 


r 


TA  rwpit  vincula,  quasi  fila  telarum. 

Judic.  XVI,  12. 

Verba  ista  ad  litteram  scripta  sunt  de 
Samsone,  qui  quum  ab  uxore  sua  Dalila 
/Mf/ic.xvi,  septem*  funibus  fuisset  Iigatus,et  illa  cla- 
*';'^"  .  maret,  Philistiim  super  te,  Samson,  ipse 
consurgens,  tam  facile  rupit  vincula  illa 
quasi  quis  rumpat  telam  araneae.  Si  ergo 
tantee  fortitudinis  erat  Samson,quanto  ma- 
gis  angelus  Dei  facillime  dissolvere  po- 
tuit  catenas  et  vincula  sanctissimi  Petri 
apostoli  ?    Denique,    sicut    recitat    Lucas 


17. 


D  evangelista,  quum  Petrum  angelus  edu- 
xisset  de  carcere,  ipse  beatissimus  Petrus 
considerans  se  ereptum,  venit  ad  domum  Ac^.xu,  i: 
Mariae  matris  Joannis,  qui  cognominatus 
est  Marcus  et  fuit  apostoli  Barnabae  conso- 
brinus  :  quse  domus  fuit  in  civitate  Jeru- 
salem.  Et  erant  in  domo  illa  multi  fideles 
congregati,  et  orantes  pro  Petri  liberatio- 
ne  a  carcere.Quumque  gloriosissimus  Apo- 
stolus  pulsasset  ad  ostium,  processit  pu- 
ella  nomine  Rhode  ad  inquirendum  quis 
illa  hora  noctis  pulsaret.  Quum  autem  co- 


288 


IN    FESTO   S.  PETRT   AD   VINCULA. 


SERMO   SEGUNDUS 


gnovisset  vocem  Petri,prae  gaudio  non  ape- 
ruit,  sed  intro  eurrens,  nuntiavit  Petrum 
stare  ante  januam.  At  illi  dixerunt  :  Insa- 
nis.  llla  vero  affirmavit  sic  se  habere.  Illi 
autem  dixerunt  :  Angelus  ejus  est.  Petrus 
vero  perseverabat  pulsans.  Quumque  ape- 
ruissent  ostium,  viderunt  eum  et  obstu- 
puerunt.  Petrus  autem  manu  innuebat  eis 
ut  tacerent,  recitavitque  eis  quomodo  Do- 
minus  per  angelum  eduxisset  eum  de  car- 
cere,  et  dixit :  Nuntiate  Jacobo  et  fratribus 
hsBC.  Quod  intelligendum  est  de  Jacobo 
Minori,  episcopo  Jerosolymorum,  cui  tan- 
quam  Christianorum  ibi  commorantium 
prsesuli  ac  praelato  voluit  nuntiari  qualiter 
eductus  esset  de  carcere. 
Insuper,  ex  eo  quod  fideles  illi  dixerunt 

Act.xu,\B.  puellse,  Angelus  ejus  est,  duo  notabilia 
eliciuntur.  Primum  est,  quod  quilibet  ho- 
mo  habeat  specialem  angelum  sibi  pro 
custode  et  directore  divinitus  condona- 
tum  :  quod  et  Christus  in  Evangelio  in- 
Matih.    nuit,dicens,Angeli  eorum  in  coelis  semper 

xviii.io.  vident  faciem  Patris  mei.  Et  omnes  angeli 
isti,  sunt  de  infimo  choro  seu  ordine  an- 

DeCoeiest.  gelorum,ut  diviuus  Dionysius  docet,et  do- 

iiier.  c.  VI,  ctorcs  concorditcr  protestantur.  Ad  minus 
ergo  sunt  tot  angeli  sancti  de  infimo  cho- 
ro,  quot  modo  sunt  vel  unquam  simul  fu- 
erunt  aut  eodem  tempore  erunt  homines 
in  sseculo  universo.  Prorsus  ergo  innume- 
rabilia  millia  angelorum  sunt  in  infimo 
choro.  Quis  enim  excogitare  prsevaleat 
quot  modo  sunt  millia  hominum  in  hoc 
mundo?Ideo  dixit  Psalmista  ad  Dominum: 

Ps.  XI,  9.  Secundum  altitudinem  tuam  multiplicasti 
filios  hominum.  Quam  ineffabiliter  itaque 
innumerabilia  millia  angelicorum  spiri- 
tuum  sunt  simul  in  omnibus  angelorum 

Cf.i.xxi,  ordinibus?  potissime  quum  divino  Diony- 

p.232C'.  gjQ  edocente,  et  S.  Thoma  eum  in  hoc  se- 
quente,  quanto  in  coelesti  hierarchia  cho- 
rus  est  altior,  tanto  plures  in  se  continet 
spiritus  ac  personas,  ita  quod  forsan  in 
duplo  plures  sunt  de  ordine  Seraphim 
summo,  quam  de  angelorum  ordine  imo. 
Etenim  Regem  majestatis  immensae  decet 
tam   innumerabiles   milites  ac   ministros 


A  habere.  Propter  quod   in  Job  asseritur  : 
Numquid  est  numerus  militum  ejus  ?  Et  Johxw.s. 
super  quem  non  splendet  lumen  ipsius  ? 

Secundum  quod  ex  prseallegato  elicitur 
verbo,  est  quod  crebro  angeli  sancti  ap- 
parent  hominibus  in  forma  et  persona  eo- 
rum  quorum  sunt  angeli,  sive  illi  sint 
mortui,  sive  viventes.  Hinc  quoque  asserit 
S.  Thomas,  non  esse  putandum  quod  spi- 
ritus  post  mortem  hominum  apparentes, 
semper  sint  spiritus  defunctorum  in  quo- 
rum  apparent  personis,  sed  interdum  sunt 

B  angeli  boni,  interdum  quoque  sunt  angeli 

mali.  Idcirco   non  statim  credendum  est  uoann.w, 
omni  spiritui  apparenti :  imo  juxta  doctri-  '■ 
nam  Apostoli,  indigemus  gratia  discretio-   ico». xn, 
nis  spirituum,  per  quam  discernamus  qui  ^°' 
spiritus  sint  a  Deo,et  quse  revelationes  ve- 
re  a  Deo  emanent  :  alioqui  periculose  falli 
possemus,  quemadmodum  sexto  libro  Vi- 
taspatrum  cuidam  infelici  legitur  accidis- 
se,  qui  habitavit  in  eremo,  et  a  diabolo 
fallebatur,qui  ei  in  specie  angeli  boni  fre- 
quenter   apparuit.    Qui   tandem   dixit    ad 

C  fratrem  illum  :  Ecce  diabolus  venit  ad  te 
in  specie  patris  tui  carnalis.  Accipe  ergo 
bipennem  tuam  sive  securim,  et  perge 
in  ejus  occursum.  Quumque  videris  eum, 
irrue  in  eum,  et  ipsum  occide.  Quumque 
frater  ille  credidisset  huic  apparitioni,  ac- 
cepit  bipennem,  et  pergens  in  eremum, 
occidit  patrem  suum  carnalem,  qui  vere 
venit  ad  eum.  Quo  facto,  obsedit  eum  dia- 
bolus  et  occidit. 

Praeterea,  sicut  angelus  sanctus  liberavit 
B.  Petrum  a  carcere,  sic  quilibet  nostrum 

D  jugiter  oret  Deum  ut  se  a  carcere  corpo- 
ris  hujus  atque  a  prsesenti  exsilio  liberare 
dignetur,  quemadmodum  Propheta  legitur 
exorasse  :  Educ  de  custodia,  id  est  de  car-  Ps.  cxu,8. 
cere,  animam  meam,  ad  confitendum  no- 
mini  tuo.  Nam  corpus  istud  mortale  nie- 
rito  carcer  animse  appellatur,  quoniam 
aggravat  eam,  et  a  spiritualibus  multoties 
impedit,  atque  ad  vitiosas  concupiscentias 
eam  inclinat.  Propter  quod  scriptum  est  : 
Corpus  quod  corrumpitur,  aggravat  ani- "^"^•'^•'^- 

1-1  •     /-1  •      •         ,  Galat.  V, 

mam  ;  et  alibi,  Caro  concupiscit  adversus  i7. 


I 
I 


IN   FESTO    S.  PETRI    AD   VINCULA.   —   SERMO   SECUNDUS 


280 


/fo»i.vii,24.  spiritum.  Ideo  dixit  Apostolus  :  Infelix 
ego  homo,  quis  me  liberabit  de  corpore 
mortis  hujus  ?  Denique  dupliciter  debe- 
mus  veile  ab  hoc  carcere  corporis  nostri 
liberari.  Primo,  ut  non  detineamur  in  de- 
sideriis  carnalibus  ac  mundanis,  sed  sen- 
sibilia  transcendendo,  spiritualia  et  a3ler- 
na  contemplemur  ac  appetamus,  atque  in 
summo  et  incommutabili  bono,quod  Deus 
est,  cor  nostrum  figamus,  juxta  illud  in 
Ps.  ixxii,  PsaImo:Mihi  adhaerere  Deo  bonum  est.  Se- 
^^"  cundo,ut  Deus  nobis  vitam  sibi  placentem 

et  mortem  paratam  dare  dignetur,  quate- 
nus  de  corpore  isto  perducamur  ad  para- 
disum  ccelestem,  non  ad  carcerem  infer- 
nalem. 

Postremo  Dominum  deprecemur,  ut  sic- 
ut  beatum  apostolum  Petrum  liberavit  de 
captivitate  et  vinculis  materialibus,  sic 
nos  liberare  dignetur  de  spirituali  capti- 
vitate  diaboli  ac  vinculis  vitiorum  :  qua- 
tenus  libera  mente  Deum  sequamur,  et 
semitas  daemonum,  hoc  est  superbiam, 
iram,  indignationem,  invidiam,  ac  cetera 
vitia  ad  infernum  trahentia,  evitemus. 

Ubi  pensandum,  quod  est  qusedam  vera 
ac  spiritualis  libertas,  quae  est  immunitas 
a  peccatis,  et  inobligatio  ad  tormenta  in- 
ferni,  ita  quod  diabolus  non  habet  jus  seu 
causam  damnationis  in  homine.  De  qua 
joann.\ni,  libcrtate  ait  Salvator  :  Si  Filius  vos  libe- 
^*''  raverit,  vere  liberi  eritis.  Et  Apostolus  : 

Gaiat.\\ii.  Vos  (inquit)  in  libertatem  vocati  estis. 
Huic  libertati  non  contrariatur  sed  conso- 
nat  servitus  Dei  :  quoniam  Deo  servire, 
regnare  est.  Nempe  qui  Deo  veraciter  ser- 
vit,  dominatur  proprio  animo  et  corpori 
suo,  dsemonibus  prsevalet  et  peccatis.  Hinc 
S.  Agatha  dixit  :  Summa  ingenuitas  seu 
libertas  est,  in  qua  Christi  servitus  com- 
probatur.  Alia  est  libertas  impia  et  per- 
versa,  qua?  est  irrefrenata  indomitaque 
voluntas,  qua  homo  legibus  subjici  dedi- 
gnatur,  et  contra  Dei  praecepta  voluntatem 
propriam   sequitur,  nec   desideria   prava 


A  compcscit.  Ha^c  est  libcrlas  pravissima,  in 
qua  gloriantur  iniqui,  quibus  propria  vo- 
luntas  est  lex.  Huic  libertati  debetur  re- 
pressio,  et  omne  quod  afflictivum  est  pro- 
priaj  voluntatis.  Unde  quanto  quis  in  vita 
hac  magis  indulget  seu  consentit  propriae 
voluntati,  contra  Dei  praecepta  irrefrenate 
et  sine  timorc  peccando,  tanto  acrius  pu- 
niet  eum  Deus,  pcenaliusque  frenabit,  op- 
primet,  reprimet  et  arctabit  in  inferna- 
li  ergastulo,  in  quo  ligatis  manibus  ac  Matih.xxu, 
pedibus   suis,  ipsum  recludet  in   sempi-  *^' 

B  ternum,  sicut  de  impiis  Isaias   propheta 

testatur  :  Congregabuntur  (inquiens)  con-  7s.xxiv,22. 
gregatione  unius  fascis,  et  claudentur  in 
carcere. 

Vae  igitur  eis  qui  quotidie  Deum  tam 
irrefrenate  offendunt,  nunc  superbiendo, 
nunc  irascendo,  nunc  invidendo,  gulose 
edendo  atque  bibendo,  aut  cetera  vitia 
carnis  sequendo,  fabulationibus,  risibus, 
jocis  ac  ceteris  vanitatibus  insistendo. 
De  quibus  ait  divina  Scriptura  :  Gens  Deut.xxxn, 
absque  consilio  est  et  sine  prudentia  ;  uti-  ^**^^- 

C  nam  saperent  et  intelligerent,  ac  novissi- 
ma  providerent.  Vere  etenim  excaecati  et 
infatuati  sunt  isti,  qui  tam  insipientissime 
agunt,  qui  aeterna  felicitate  se  privant, 
tamque  inaestimabilem  damnationem  ac 
perpetuam  punitionem  gravissimam  sibi 
mercantur,  qui  animas  suas  tam  graviter 
laedunt  quotidie,  et  crudelissimis  hosti- 
bus  suis,  puta  daemonibus,  dant  con- 
sensum,  optimo  quoque  Creatori  et  sum- 
me  amoroso  ac  fidelissimo  Salvatori  ita 
ingrati  sunt  tamque  rebelles.  Quibus  cla- 

D  mat   Propheta   :   Redite,    praevaricatores,  /j.  xlv,,  s. 
ad  cor. 

Itaque  haec  pensantes,  emendemus  vi- 
tam  in  omnibus,  et  beatissimum  Apo- 
stolorum  principem  invocemus,  ut  verae 
libertatis  gratiam  nobis  suis  potentissimis 
precibus  ac  copiosissimis  meritis  impe- 
trare  dignetur,  ut  a  vitiis  liberi,  Deo  sem- 
per  grati  simus  ac  subditi. 


T.  32. 


19 


290 


IN  FESTO  S.  PETRI   AD  VINCULA.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  TERTIUS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 


DE   PRINCIPATU   ET   POTESTATE   PETRI  ;    ET   QUOD   RELIGIOSORUM 
VINCULA   SINT   INOBEDIENTIA,   ACEDIA,   PROPRII   SENSUS    IMMANSIO,   CARNALIS   AFFEGTIO, 

PROPRIETAS   SIVE   CUPIDITAS. 


D 


20. 


14 


ISSOLUTA  sunt  vincula   illius  per  A 
manus  potentis  Jacob.  Gen.  xlix,  24. 
Verba  ista  ad  litteram  de  sancto  patri- 
archa  Joseph  conscripta  sunt,  de  quo  fer- 

Pi.civ,  18.  tur  in  Psalmo :  Humiliaverunt  in  compedi- 

Oen.xxxix,  bus  pcdcs  ejus ;  atque  in  Genesi,  Vinctum 
tradidit  in  carcerem.  Cujus  vincula  soluta 
sunt  per  manum  potentis  Jacob,  id  est 
virtute  omnipotentis  Dei,  qui  est  fortitudo 
et  causa  fortitudinis  patriarchae  Jacob,  seu 

ibid.  21.  Israeliticse  plebis.Fuit  enim  Dominus  cum 
Joseph,  et  dedit  ei  gratiam  in  conspectu 
principis  carceris.  Unde  de  ipso  scriptum  B 

Sap.x,i3,  est  litteraliter  in  libro  Sapientise  :  Vendi- 
tum  justum  non  dereliquit,  sed  a  pecca- 
toribus  liberavit  eum ;  descenditque  cum 
illo  in  foveam,  et  in  vinculis  non  dere- 
liquit  eum.  Quae  omnia  mystice  de  sacra- 
lissimo  Apostolorum  principe  Petro  apte 
intelliguntur,  quem  hodierna  die  Deus, 
orante  Ecclesia,  per  angelum  liberavit  de 
carceris  captivitate  ac  vinculis,  prout  in 
Act.  XII,  1  Actibus  narratur  Apostolorum.  Et  satis  ibi 
mira  summi  Archiapostoli  excellentia  in- 
sinuatur.  Nam  quamvis  Lucas  evangelista  C 
gloriosum  et  sanctiim  Dei  apostolum  ac 
Christi  consobrinum  Jacobum  ab  Herode 
describit  occisum,  nil  tamen  de  ipsius  in- 
carceratione  seu  oratione  Ecclesiae  pro 
ejus  liberatione  conscripsit.  Quum  vero 
Petri  sanctissimi  incarcerationem  narras- 
ibid.  3.  set,  mox  addidit  :  Oratio  autem  sine  in- 
termissione  fiebat  ab  Ecclesia  ad  Deum 
pro  eo.  Ipse  equidem  vere  fuit  summus 


el  seq. 


monarcha  orbis  totius,  unicusque  hierar- 
cha  Ecclesise  universalis,  quemadmodum 
in  Decreto  multis  in  locis  habetur  :  cui 
soli  a  Deo  incarnato  collata  est  ecclesia- 
sticse  potestatis  vertex  ac  plenitudo. 

Unde,  ut  S.  Thomas  in  Summa  contra 
Graecos  allegat,  B.  Cyrillus  Alexandrinse 
Ecclesise  patriarcha  et  archiantistes  in  li- 
bro  Thesaurorum  fatetur  :  Quemadmodum 
Christus  homo  accepit  ducatum  et  sce- 
ptrum  Ecclesise  gentium,  ex  Israel  egre- 
diens,  super  omnem  principatum  et  po- 
testatem,  et  super  omne  quodcumque  est, 
ut  ei  genua  cuncta  curventur,plenissimam 
scilicet  potestatem ;  sic  Petro  et  ejus  suc- 
cessoribus  omnino  plene  commisit,  pote- 
statem  videlicet  et  ducatum.  Et  rursus  ait 
Cyrillus  :  Pedes  Christi  sunt  humanitas 
ejus  et  homo  ipse,  cui  tota  Trinitas  ple- 
nissim.am  contulit  potestatem ;  quam  hu- 
manitatem  unus  trium  assumpsit  in  uni- 
tate  personae,  et  transvexit  ad  Patrem, 
super  omnem  principatum  et  potestatem,  Ephes.  i, 
ut  adorent  eum  omnes  angeli  Dei  :  quod  ^^^^^.  ^  ^ 
totum  dimisit  per  sacramentum  et  pote- 
statem  Petro  et  Ecclesiae  ejus.  Chrysosto- 
mus  quoque  super  Actus  ait  Apostolo- 
rum  :  Petrus  est  vertex  sanctissimus  veri 
et  apostolici  chori.  Cui,  videlicet  Petro, 
Christus  suam  ac  Patris  potestatem  uni-  Matth.\si, 
versaliter  dedit,  hominique  mortali  om-  **'  '^' 
nium  quse  sunt  in  coelo  dedit  auctorila- 
tem,  dando  ei  claves  regni  ccelestis,  ad 
hoc  ut  Ecclesiam  ubique  terrarum  ampli- 


IN   FESTO   S.  PETRI    AD   VINCULA.   —   AD   HELir.IOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


291 


20 


ficot,proiit.  snppr  Malthapum  dixit  Chryso- 
stomus  :  Eccc  Dcus  homo  factus,  quantum 
deificavit  homines,  praccipue  Petrum,  per 
dona  gratiiP  gratificantis  ac  gralis  datu) ; 
quem  non  relinquit  iii  vincuiis,  quoniam 
non  solum  a  vinculis  captivitatis,  sed  a 
vinculis  etiam  vitiorum  eripuit  eum,quan- 

Luc.  XXII,  do  conversus  Dominus  respexit  Petrum,  et 
**'''''■  teligit  cor  ipsius,  ita  quod  desuper  mox 
compunctus  exivit  et  fievit  ainare.  Ko- 
gemus  igitur  Dominum  ut  precibus  ac 
meritis  sacratissimi  Petri,ab  omnium  viu- 
culis  vitiorum  nos  semper  liberare  ac  prse- 
servare  dignetur. 

Et   quamvis  universa  peccata  mortalia 
sint  vincula  iniquorum,quibus  (juxta  Pau- 

iirim.ii,  li  doctrinam)  captivi  tenentur  ad  diaboli 
voluntatem,  nihilo  minus  vincula  pessima 
religiosorum  sunt  potissimum,  inobedien- 
tia,  acedia,  proprii  sensus  immansio,  car- 
nalis  affectio,  proprietas  quoque  sive  pe- 
culium,  imo  et  ipsa  cupiditas.  —  Nempe 
quum  religiosus  debeat  obedire  non  pi- 
gre,  non  tarde,  neque  coacte,  neque  cum 
murmure,  sed  prompte,  gratanter  ac  amo- 
rose,  secundum  Benedictum,  quatenus  au- 
res  pareant  auditui,  pedes  itineri,  manus 
operi,  mens  subjectioni,  statim  ad  vocem 
jubentis,  juxta  Bernardum  :  nonne  inobe- 
dientia  grave  ac  ferreum  animse  indurata) 
est  vinculum,  reddens  miserum  mona- 
chum  ad  sibi  injuncta  quasi  immobilem, 
ad  alia  vero,  praesertim  ad  ea  quse  sunt 
propriae  voluntatis,  promptum  et  quasi 
volantem,  ita  ut  cui  grave  sit  ex  obedien- 
tia  facere  parva,  ut  in  die  scribere  unum 
latus  aut  foiium,  facillimum  sit  ex  propria 
voluntate  facere  multum,  ut  scribere  folia 
duo  aut  litteras  longas  occulte  quotidie  ? 
Nonne  istud  est  sacrilegium,  et  furtum 
enorme,  id  est,  abusus  rei  sacrae,  et  con- 
trectatio  rei  aliense  invito  domino  ejus  et 
secrete?  Si  enim  sacra  est  vestis  et  domus 
sive  ecclesia  Divinitatis  cultui  deputata, 
quanto  magis  humana  voluntas  Deo  per 
votum  solenne  oblata,  atque  in  spiritualis 
patris,  vicarii  Dei,  potestate  et  arbitrio 
pendens   ac   posita  ?  Eam    ergo   tam    in- 


A  ordinale  resumere,  eaque  uli  ad  proprium 
libitum  contra  prajsideutis  arbitrium  sive 
imperium,  abusus  est  rei  sacrae,  sacrile- 
giuinque   damnabile   et   furtum   enorme. 
Tantiim  igitur  abhorreamus  piaculum,  et 
ejus  semper  sectemur  exemplum,  qui  non  Joanti.yi, 
suam  sed  Patris  venit  facere  voluntatem,  ^^' 
positusque   in   cruce,    quum  jam    omnia 
consummasset,  factus  obediens  usque  ad  PhiUpp.n, 
mortem,  inclinato  capite  dixit  :  Pater,  in  ^^^^^  ^ 
manus  tuas   commendo   spiritum  meum.  30;z»c. 
Itaque  cuncta  quae  nobis  injunguntur,  li- "'""' 

B  benter  ac  obedientialiter  exsequamur,  non 
in  quantum  seu  quia  nostrae  affectioni 
sunt  placita,  aut  propria?  inclinationi  apta, 
commodosa  seu  consona.sed  ideo  quoniam 
injuuguntur  seu  prfficipiuntur,  et  quia 
sunt  bona  ac  Deo  placentia.  Neque  incaute 
dijudicemus  aut  discernamus.  Nempe  si 
ita  obedierimus,obedientia  nostra  erit  sin- 
cera,  Deoque  placentissiraa,  ac  summe 
meritoria,  nil  habens  de  proprio,  etiam 
dato  quod  ea  quse  injunguntur,  sint  no- 
strae  voluntati  et  inclinationi  placita  pror- 

G  sus  et  consona. 

Praeterea  acedia  grave  nimisque  detesta- 
bile  vinculum  est  religiosorum,  spirituali 
fervori,ad  quem  illi  tenentur,  contrarium, 
in  fastidium  vertens  regularem  laborem, 
internse  suavitatis  impediens  gustum,  fa- 
ciens  miseriim,  tardum  ac  taediosum  ad 
surgendum  ad  matutinale  Officium,ad  Pri- 
mae  obsequium,  in  psalmodia  et  orationi- 
bus  ac  lectionibus  somnolentum,  ad  ea 
vero  quae  carnis  sunt,  fortem  ac  promptu- 
lum.  Haec  est  infirmitas  pessima  et  lan- 

D  guor  letalis,  ambitiosos  graviter  vexans, 
nisi  forte  desiderio  laudis  humanae  ac  tem- 
poralis  cupitu  honoris  haec  vitent.  Phle- 
gmaticos  quoque  specialiter  deprimit,  nisi 
intuitu  Dei  per  gratiam  ejus  fortiter  relu- 
ctentur:quia  ex  naturali  dispositione  sunt 
pigri.  Idcirco,  contra  acediam  tenentur  ac 
indigent  specialiter  dimicare.  Attendentes 
igitur  quod  ex  nostra  professione  ad  spiri- 
tualem  ac  quotidianum  obligemur  profe- 
ctum,  penitus  omnem  supplantemus  ace- 
diam,et  salutarem  in  hoc  nobis  violentiam 


292 


IN   FESTO   S.  PETRI   AD   VINCULA. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


inferamus,  bona  opera  virili  ac  celeri  ala- 
critate  aggredientes  ac  inclioantes,  et  tor- 
poris  principio  resistentes,  quum  bonum 
principium  plus  esse  dicatur  quam  me- 
dium  totius.  Alioqui  modicus  error  in 
principio,  magnus  erit  in  fine.  Non  in- 
choemus  diei  obsequium,  Dei  prseconi- 
um,  matutinale  Officium  a  torpore  ace- 
dise,  sed  a  caritatis  fervore,  a  devotionis 
velocitate,  a  spirituali  jucunditate,  cum 
gaudio  exsilientes  de  lecto,  a  corporis  ni- 
do,  ad  oratorium  spiritus,  ad  locum  divini 
cultus. 

Insuper  proprii  sensus  immansio,  vin- 
culum  exstat  odibile,  insipientise  signum, 
effectus  ignorantise,  inobedientise  quoque 
mater.  Hsec  convenit  his  qui  magni  et 
/s.  V,  21.  sapientes  sunt  in  oculis  suis,  qui  duri 
sunt  cordis  ac  lapidese  mentis,  nec  quan- 
ta  sit  humanae  rationis  imbecillitas  sciunt 
ac  pensant  :  ideo  nimium  credunt  sibi,  et 
suo  magis  quam  alieno  inheerent  judicio  ; 
propter  quod  plura  atque  gravissima  in- 
cidunt  vitia.  Quumque  dona  Sancti  Spiri- 
tus  faciant  hominem  faciliter  mobilem  ac 
dirigibilem  a  Spiritu  Sancto,  isti  sua  indi- 
rigibilitate  ostendunt  se  donis  Spiritus 
Sancti  carere;  suaque  indocilitate  pandunt 
se  verae  prudentise  esse  expertes,  quum 
docilitas  esse  perhibeatur  pars  prima  pru- 


A  dentiffi.  Humilitati  quoque  specialiter  de- 
rogat  hoc  peccatum.  Ideo  ipsum  penitus 
detestemur,  credentes  quod  alii,pr8esertim 
superiores  nostri,  in  sapientia,  prudentia 
et  gratia  Dei  nos  superant. 

Amplius,amor  carnalis  quo  gravius  ocu- 
los  mentis  excsecat,  eo  periculosius  ani- 
mam  ligat,  puritatique  adversatur,  atque 
ad  multa  inducit  peccata,  ad  indecentem 
contactum,  ad  amplexus  et  oscula,  impu- 
dicosque  motus  et  corporis  foeditates :  quse 
omnia  miser  carnalis  vix  audet  in  confes- 

B  sione  distincte  exprimere.  Imo,  ssepe  in 
tantum  veretur  suo  privari  objecto  carna- 
lique  gaudio,  ut  malit  absque  sincera  con- 
fessione  sacramenta  accedere,  quam  illis 
carere.  Ita  diabolicum  malum  hoc  ligat, 
excsecat  ac  deprimit  infelicem.  Votoque 
continentise  istud  repugnat.  Idcirco  peni- 
tus  in  SDternum  vitetur,  et  spirituali  ac- 
cendamur  amore. 

Postremo,proprietas  sive  peculium,pau- 
pertatis  voto  contrariatur.  Ideo  tanquam 
infernale  vinculum  abrumpatur;  nec  glo- 

C  riemur  in  hac  parte  quasi  a  proprietate 
immunes,  nisi  et  ipsas  cupiditates  et  om- 
nes  inordinatas  affectiones  radicitus  evel- 
lamus  et  superemus,  quatenus  omni  die, 
ut  dignum  est,  in  spiritualibus  concresca- 
mus  affectibus  sanctis. 


SERMO  QUARTUS 


DE   POTESTATE   ECCLESIASTICA  ;   QVM   SINT   VINCULA  RONA   ATQUE   MALA, 
ET   QUI   FUNICULI   QUIRUS   TRAHIMUR   AD   DEUM. 


D7RUPISTI  vincula  mea  ;  tibi  sacrifi- 
caho  hostiam  laudis.  Ps.  cxv,  16,  17. 
Dilectissimum  et  electissimum  suum 
Petrum  Christus  Dominus,  universitatis 
creator,  mirabiliter  sublimavit  fidei  fir- 
mitate,  spei  certitudine,  caritatis  ardore, 
omni  virtute  ac  dono  Spiritus  Sancti,  om- 
nique  plenitudine  ecclesiasticee  potestatis. 


D  Porro  plenitudo  ecclesiasticae  potestatis, 
propriissime  inde  loquendo,  tria  com- 
plectitur,  continet  seu  includit,  videlicet 
ordinem  sacerdotalem,  potestatem  episco- 
palem,  et  jurisdictionem  universalem  su- 
per  universam  Ecclesiam  :  prout  dominus 
Petrus  de  Palude  patriarcha  Jerosolymita- 
nus,  in  suo  de  Ecclesiastica  potestate  tra- 


IN   FESTO   S.  PETRI    AD   VINCULA. 


AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


293 


ctalu,istii(l  bene  declarat.Per  ordinem  seu 
potestalem  saccrdotii,comparatur  Papa  ad 
corpus  Christi  verum.  Nec  in  hac  excedit 
ceteros  sacerdotes,  quoniam  hsBC  potestas 
non  suscipit  majus  et  ininus,  prout  super 
(y.  i.xxv,  quartum  Sententiarum  concorditer  dicunt 
''■'"''^*'^*"  doctores.  Nec  ista  potestas  potest  auferri 
suo  manente  subjecto,  quia  indelebilis  est 
sacerdotalis  character.  Per  potestatem  ve- 
ro  episcopalem  comparatur  ad  mysticum 
Christi  corpus,  quod  est  Ecclesia  ei  subje- 
cta.  Nec  in  hac  potestate  excedit  episcopos 
Ac/.Mi.  17.  alios  :  propter  quod  nominat  eos  fratres, 
secundum  Thomam.  Sed  et  inferiores  pre- 
sbyteros  nominat  fratres.  Ideo  Petrus  de 
Tarantasia  super  Sententias  scribit,  quod 
nec  episcopalis  potestas  suscipit  majus  et 
minus.  Nec  ista  potestas  potest  auferri  : 
unde  si  Papa  officio  cedat  aut  deponatur, 
et  iterum  eligatur,  non  de  novo  consecra- 
tur,  sicut  nec  pra?sules  alii  depositi  et  re- 
electi.  Per  potestatem  autem  universalis 
jurisdictionis,  comparatur  Papa  ad  univer- 
sos  et  singulos,  et  eminet  cunctis,  omnes 
excedens  prselatos.  Atque  (ut  Bonaventura 
testatur)  ipse  est  pater  patrum,  summus 
totius  Ecclesise  pastor  et  prsesul,  unicus 
sponsus,  indivisumque  caput,  magister  ac 
legifer,  cui  omnes  (ut  ait  S.  Cyrillus)  jure 
divino  caput  inclinant,et  tanquam  Christo 
obediunt.  Hsec  potestas  est  qusedam  rela- 
tio,  et  potest  auferri. 

Ecce  quantse  excellentise  fecit  Dei  Uni- 
genitus  sacratlssimum  Petrum.  Nempe, 
sicut  in  Deo  causaliter,  fontaliter  ac  idea- 
liter  continentur  omnium  rerum  creata- 
rum  perfectiones  sublimiori  modo  quam  iu 
ipsis  rebus,  ita  in  summo  Pontifice  con- 
currunt  et  sunt  universac  ecclcsiasticse  po- 
testates  ac  dignitatcs  alliori  modo  quam  in 
inferioribus  principibus  ac  prslatis.  Hinc 
sanctus  pater  Bernardus  libro  de  Consi- 
deratione  disseruit,  quod  dominus  Papa 
ratione  sui  primatus  est  Abel,  ratione  sua» 
gubernationis  est  Noe,  ratione  patriarcha- 
tus  est  Abraham,  ratione  ordinis  est  Mel- 
chisedech,  ratione  dignitatis  Aaron,  ratio- 
ne  auctoritatis  Moyses,  ratione  judiciarise 


A  potestatis  Samuel,  ratione  potestatis  ple- 
nariffi  Petrus,  ratione  unctionis  Christus. 
Et  iterum  loquitur,  quod  Christus  dicen- 
do  ad  Petrum,  Pasce  oves  meas,  commen- yoan«.xxi, 
davlt  unitatem  in  uno  pastore  et  in  uno  ''" 
grege,  ita  quod  tota  universalis  Ecclesia 
est  unus  grex  sub  domino  Papa,  qui  in- 
ter  Deum  et  homines  constitutus  est  me- 
dius,  utpote  Deo  inferior  et  hominibus 
cunctis  superior  :  ut  sanctus  asserit  Cle- 
mens,  qui  in  Itinerario  suo  testatur,  totum 
mundum   domino  suo  Petro  fuisse   infe- 

B  riorem.    Hinc   teste   Bernardo,    universus 
orbis  commissus  est  Papa?. 

Quoniam  itaque  tanta  exstitit  sanctissi- 
mi  Petri  excellentia,  tamque  necessaria 
fuit  Ecclesia?  ejus  praesentia  (siquidem  os 
erat  Apostolorum),  non  immerito  Ecclesia 
pro  suo  tam  excellentissimo  capite,  pa- 
store,  indesinenter  oravit  Deum  pro  ejus 
liberatione.  Et  quoniam  preces  communi- 
talis  devotissime  exorantis  Deus  non  ab- 
jicit,  angelum  suum  misit,  qui  gloriosissi-  Act.\u.- 
mum  Petrum  miraculose  eduxit,  sicut  in  "^'  "'^'^' 

C  Actibus  sanctus  recitat  Lucas,  et  scitis.  Id- 
circo  Petrus  dicere  potuit  Deo  :  «Dirupisti  pa.cxv,  lo, 
vincula  mea,  tibi  sacrificabo  hostiam  lau- 
dis  ».  Eductus  namque  Deo  gratias  agens  : 
Nunc  (inquit)  scio  vere  quia  misit  Domi- Af^.xii, ii. 
nus  angelum  suum,  et  eripuit  me  de  manu 
Herodis,  et  de  omni  exspectatione  plebis 
Judseorum. 

Denique  de  variis  vinculis  loquitur  sa- 
cra  Scriptura,de  quibus  eripuit  Deus  S.  Pe- 
trum.  Sunt  enim  vincula  corporeee  fragi- 
litatis  ac  molis.  Propter  quse  locutus  est 

D  Pauhis  apostolus  :  Cupio  dissolvi  et  esse  PhUipp.i, 
cum  Christo.  Simeon  quoque  justus:  Nunc  V»c.ii."Jo. 
diiniltis  servum  tuum,  Domine,  secundum 
verbum  tuum  in  pace.  Atque  Psahnista  : 
Educ  de  carcere  animam  meam.  Ista  vin- i'».c\ii,  s. 
cula  sunt,  anima)  corporisque  connexio, 
cohaerentia,  habitudo.  De  his  vinculis  libe- 
ratus  est  Petrus  in  hora  sui  martyrii. 

Alia  sunt,  vincula  terrenee  cupiditatis, 
carnalis  voluptatis,  mundani  honoris,  et 
cujuscumque  peccati  mortalis.  De  quibus 
locutus  est  Salomon  :  Iniquitates  suae  qa- Prov.s,ii. 


294 


IN   FESTO    S.  PETRI   AD  VINCULA.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


i3 


pient  impium,  et  funibus  peccatorum  su-  A 
orum  constringetur.  A  quibus  beatissimus 
Petrus  liberatum  se  glorians,  dixit  Chri- 

Matth.six,  sto  :  Ecce  nos  reliquimus  omnia,  et  secuti 
sumus  te. 

Tertia  sunt,   vincula  justse   punitionis. 
Unde  de  reprobis  loquens  Isaias  propheta  : 

/«.xxiv,22.  Congregabuntur  (ait)  congregatione  unius 
fascis,  et  claudentur  in  carcere.  Christus 

MattLxxn,  quoque  in  Evangelio  :  Ligatis  manibus  et 
pedibus,  projicite  eum  in  tenebras  exte- 
riores.  Sed  et  Judas  apostolus  in  sua  fate- 
judx  6.  tur  Canonica  :  Angelos  qui  non  servave-  B 
runt  suum  principatum,sed  dereliquerunt 
suum  domicilium,  in  judicium  magni  Dei 
vinculis  a?ternis  Jesus  sub  caligine  reser- 
vavit.  Quamvis  vincula  ista  sint  bona, 
utpote  justa,  non  tamen  nobis  sunt  appe- 
tenda,  sed  vehementissime  abhorrenda. 

Quarta  ergo  sunt,  vincula  bona  et  ap- 
petenda,  de  quibus  per  Osee  prophetam 

Osee  XI,  4.  asserit  Dominus  :  In  funiculis  Adam  tra- 
ham  eos,  in  vinculis  caritatis.  Vincula  isla 
sunt  spirituales  ac  fervidse  affectiones, 
quibus  anima  colligatur  ac  jungitur  Deo,  C 
in  tantum  ut  per  voluntatis  conformita- 
tem  sit  unum  cum  eo,  dicente  Apostolo  : 

I  Cor.  VI,  Qui  adhseret  Deo,  unus  spiritus  est.  Rur- 
sus,  vincula  ista  sunt  beneficia  Dei,  quo- 
rum  consideratio  accendit  amorem,et  Deo 
connectit  amantem.  Unde  et  Salomon  fas- 

Eccie.  IV,  sus  est  :  Funiculus  triplex  difficile  rum- 
pitur.  Iste  triplex  funiculus  est  triplicium 
beneficiorum  Dei  consideratio  sagax,  vi- 
delicet  beneficiorum  naturee  et  gratise 
coelestisque  gloria?.  Damnabiliter  quoque 
indomitus  est,  maleque  fortis  et  nimis  in-  D 
gratus,  quem  tam  robustissima  vincula  Deo 
non  alligant.  His  vinculis  colligatur  Eccle- 

Ephes.iv,  sia  per  omnem  juncturam,  nexum  et  sub- 

„  ',9°°**"  ministrationem,  secundum  Paulum  in  plu- 
ribus  locis  :  quibus  et  benedictissimus 
Petrus  fuit  et  nunc  plenissime  est  Deo 
inseparabiliter  alligatus,  cohgerens  et  jun- 
ctus.  Proximis  quoque  tam  fortiter  fuit 
connexus,  quod  pro  omnium  conversio- 
ne  et  salute  infatigabiliter  laboravit.  At- 
que  ut  S.  Clemens  faletur,  immensam  ad 


17. 


12 


omne  genus  hominum  habuit  caritatem. 

Quinta  sunt,  vincula  prseceptorum,  qui- 
bus  rebelles  nolunt  ligari  et  a  vitiis  re- 
trahi  seu  compesci,  juxta  quod  scriptum 
est  in  eorum  persona  :  Dirumpamus  vin-  Ps.i>,i. 
cula  eorum,  et  projiciamus  a  nobis  jugum 
ipsorum.  Unde  et  reprobis  loquitur  Deus 
per  Jeremiam  :  A  sseculo  fregisti  jugum,  /ec.n, 20. 
rupisti  vincula,  et  dixisti,  Non  serviam. 
Ista  sunt  salutaria  vincula,  quibus  boni 
religiosi,  prsesertim  reclusi,  manent  in 
coenobio  quasi  in  aperto  carcere  sponta- 
nee  vincti.  —  Sunt  etiam  vincula  tempo- 
ralis  ac  justae  punitionis  :  quse  vincula 
sunt  patienter  ferenda,  quoniam  poense 
vitse  praesentis  sunt  medicinales. 

Studeamus  ergo,  0  fratres,  cum  sacratis- 
sinio  Archiapostolo  tam  virtuose  ac  irre- 
prehensibiliter  conversari,  ut  a  vinculis 
primis,  puta  corporese  detentionis,  opte- 
mus  dissolvi,  mortem  bona  conscientia 
intrepide  postulantes,  exemplo  Pauli  di- 
centis  :  Infelix  ego  homo !  quis  me  libe-  Bom.\ii,u. 
rabit  de  corpore  mortis  hujus?  Corpus  6'ap.ix,i5. 
siquidem  corruptibile  aggravat  animam. 
Porro  secunda  vincula,  omnem  videlicet 
terrenam  cupiditatem,  sensualem  delecta- 
tionem,  temporalis  honoris  cupidinem, 
universamque  pravitatem,  odiamus  ac  evi- 
temus  :  spiritualia,  coelestia  et  seterna,  et 
omne  bonum  vere  honestum,  totis  prae- 
cordiis  cupientes,  atque  condignis  labori- 
bus  adipisci  ea  quserentes.  Nec  ea  quse 
propter  Deum  reliquimus,  denuo  appeta- 
mus,  ne  tertiis  vinculis  post  vitam  hanc 
innodemur,  prsesertim  quum  et  purgatorii 
poena)  tam  dirae  intolerabilesque  consi- 
stant.  Quartis  vero  vinculis  undique  cir- 
cumdemur,  infrangibiliterque  ligemur,  ut 
a  caritate  Dei  ac  proximi  nihil  nos  sepa- 
ret ;  et  quantumcumque  quis  alteri  fuerit 
gravis,  injuriosus  aut  improbus,  non  ta- 
inen  ex  hoc  laedatur  aut  minuatur  sua 
caritas  circa  illum,  nec  inde  inordinate 
tristetur,  sed  cogitet  Deo  dispensante  sic 
fieri,et  se  ita  purgari,  imo  et  suis  peccatis 
id  meruisse  :  ideo  mente  tranquilla  oret 
pro  suo  cxercitatore,  et  regratietur  Deo  ac 


IN  FESTO   S.  PETRI  AD  VINCULA. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


293 


illi,  caveatque  ne  illi  aut  alteri  offendicu-  A 
lum  ponat,  sed  caritate  ac  pietate  superet 
ipsum. 

Postremo  quintis  vinculis  maneamus  li- 
bentissime  in  coenobio  vincti,  nee  videri 
cupiamus  in  mundo,  imo  nesciri  amemus, 
atque  in  abscondito  vacemus  devoto  ac 
stabili  corde  secretissimo  Deo,  intus  et 
foris  jugiter  custoditi,non  animo  vagi,nec 
affectu  mundani,  ne  conveniat  nobis  iliud 
Eccii.  Ecclesiastici  :  Prsecordia  fatui  quasi  rota 
carri,   et   quasi   axis   versatilis    cogitatus 


XXXIIl,    0. 


iliius;  nec  illud  Apostoli,  Quum  spiritu  Ga?o<.  111,3. 
coGperitis,nunc  carne  consummamini;  nec 
quod  in  Apocalypsi  improperatur  cuidam, 
Ilabeo  adversum  te,  quod  caritatem  tuam  Apoc.n.i. 
primam  reliquisti.  Vinculis  autem  carita- 
tivse  correptionis,  paternse  quoque  ac  ju- 
stae  correctionis  libentissime  semper  sub- 
damur;  imo  tam  ferventer  ac  sincerissime 
Deum  amemus,  ut  toto  optemus  affectu 
corripi  et  puniri  pro  eo  quod  inhonoravi- 
mus  et  offendimus  ipsum.  Ad  laudem  et 
gloriam  ejus. 


IN  FESTO 

S.  LAURENTII  MARTYRIS 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


QUI   PARCE    SEMINAT,   PARCE   ET  METET,  ETC.   II  Cor.  IX,  6-10. 


0' 


UONIAM  sanctus  et  victoriosus  martyr  A 
Laurentius,  visceribus  pietatis  et  mi- 
sericordiae  operibus  valde  specialiter  abun- 
davit,  recte  in  festo  ipsius  praesens  episto- 
la  legitur, in  qua  de  copioso  misericordium 
prsemio  agitur,  atque  ad  misericordiae  ope- 
ra  homines  admonentur.  Ait  ergo  Aposto- 
lus  Corinthiis  : 

Qui  parce  seminat,  id  est,  modicam 
eleemosynam  tribuit,  quum  facultatem 
habeat  dandi  multum,  parce  et  metet,  id 
est,  minorem  retributionem  accipiet,  quo- 
niam  praemium  merito  correspondet.Unde  B 
Matth.yn,  Vcritas  loquitur  :  Qua  mensura  mensi  fu- 
eritis,  remetietur  vobis.  Si  autem  quis 
habeat  parum,  et  de  illo  modicum  egenis 
communicet,  non  parce,  sed  liberaliter 
-  seminat.  Propter  quod  asserit  Dominus, 
pauperem  viduam  duo  minuta  in  gazophy- 
lacium  projicientem,  plus  omnibus  prse- 
stitisse  :  alii  namque  ex  supereffluenti, 
illa  ex  necessariis  dedit.  Deus  equidem 
plus  pensat  ac  prsemiat  affectum  quam 
opus.  Hinc  devotus  pater  Tobias  hortatus 
ro6.iv,8,  est  filium  suum  :  Quomodo  potueris,  ita  C 
esto  misericors  :  si  multum  tibi  fuerit, 
abundanter  tribue;  si  parum,etiam  parum 
libenter  impertiri  stude.  Bt  qui  seminat 
in  benedictionibus,  id  est  largis  donationi- 
bus,  hoc  est,qui  bona  sibi  a  Deo  concessa, 
liberaliter  et  caritative  egenis  communi- 


2. 


Lvc.  XXI, 

4. 


9. 


caX,de  benedictionibus  et  metet,  id  est,pro 
largis  pietatis  operibus  largissimam  a  Deo 
sortietur  mercedem.  Unde  loquitur  Chri- 
stus  :  Mensuram  bonam  et  confertam  et  Lm.  vi,  38. 
coagitatam  et  supereffluentem  dabunt  in 
sinum  vestrum.  Quamvis  autem  unusquis- 
que  in  patria  de  suo  pra^mio  contente- 
tur,et  ultra  condignum  praemietur,dicitur 
tamen  parce  metere  qui  parce  seminat, 
comparative,  non  absolute,  quoniam  com- 
paratione  liberaliter  misericordium,  modi- 
cum  recipit  seu  praemium  minus. 

Unusquisque  det  indigenti  prout  desti- 
navit  in  corde  suo,  id  est,  secundum  quod 
rationabiliter  proposuit,  non  ex  tristitia, 
id  est  non  ex  taedio  quod  patitur  propter 
instantiam  postulantis  :  quia  ut  asserit 
Augustinus,  Qui  dat  ut  careat  taedio  postu- 
lantis,  non  ut  reficiat  viscera  indigentis, 
et  rem  perdit  et  meritum.  Nam  opus  bo- 
num  ex  caritate  debet  procedere,  nec  ali- 
ter  aliqua  actio  meritoria  est  vitae  seternae. 
Aut  ex  necessitate,  id  est  coactione,  sed 
ex  voluntate  prompta  spiritualiterque  ju- 
cunda.  HUarem  enim  datoron,  id  est 
spontaneum,  caritativum,  jucundum  sub- 
ventorem  et  collatorem,  diligit  Deus,  id 
est,  approbat  et  bona  gloriae  ei  vult  atque 
largitur.  Idcirco  in  Ecclesiastico  habetur  : 
In  omni  dato  hilarem  fac  vultum  tuum.  Eccn.ww, 
Hinc  primo  libro  Paralipomenon  David  :  "' 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS. 


SERMO  PRIMUS 


297 


iPar.xxix,  Ego  (inquit)   in    simplicitate   cordis   mei  A 

''■  leetus  obtuli  omnia  ha)c. 

Liic.  1,37;      Potcns  est  aulem  Dciis,  cui  non  est  im- 

jer.  XXXII,  pQgsijjjif.^  jj^q  j,eque  difficile  omne  ver- 
bum,  omnem  gratiam  ahundare  facere  in 
vobls,  id  est  universa  gratiarum  charisma- 
ta  vobis  abundanter  conferre  et  conserva- 
re  ac  multiplicare  seu  augere  in  vobis, 
ut  in  omnibus  ad  salutem  necessariis,  imo 
et  vitse  praesenti  sustentandse  opportunis, 
semper  omnem  suf/icientiam  habentes,  se- 
cundum  conditionem  et  statum  viatorum, 
abundetis  in  omne  opus  bonum,  id  est,  B 
opera  meritoria  ex  interiori  caritate  ac 
gratia  copiose  agatis.  Sicut  scriptum  est 
/'«. oxi,'.i.  in  Psalmo  :  Dispersit,  id  est,  vir  pius  ac 
justus  diversis  eleemosynam  tribuit,  non 
simul  totum  indiscrete  effudit,  dcdit  pau- 
peribus  eleemosynas  corporales  et  spiritu- 
ales  :  \^c'\tco  justitia  ejus  manet  in  swcu- 
lum  scecuii,  id  est,  meritum  seu  praemium 
suae  justitise,  seu  ipsa  sua  habitualis  justi- 
tia,  perpetue  manet,  videlicet  in  via  et  in 
patria,  quia  wternam  gloriam  justitia  pro- 
meretur  :  et  ipsa  manet  in  anima  posl  C 
hanc  vitam,  quamvis  non  omnes  actus 
quos  habet  in  saeculo  isto. 


Qui   autem    administrat    semen    semi- 
nanti,  id  est  Deus  qui  confert  materiam 
eleemosynarum  facienti  eas  :  Deus  equi- 
dem  omnium  bonorum  est  dator,  et  quse  7«co//.  1,17. 
aliis   damus,  de   manu   ejus  accepimus ;  imu-.xxix, 
et  panem   acl   manducandum  prcestabit,  '*' 
id  est,  necessaria  victui  dabit  facientibus 
eleemosynas.  Propter  quod  ait  Salvator  : 
Beati  misericordes,  quoniam  ipsi  miseri-  Mauh.\-j. 
cordiam  consequentur.Nam  tanta  est  libe- 
ralitas  Dei,quod  opera  misericordiae  etiam 
in   hac  vita  remunerat.  Et  multiplicabit 
semen  vestrum,  id  est  temporalia  bona  ex 
quibus  eleemosynas  datis  :  quoniam  homi- 
nes  misericordes,  in  praesenti  communiter 
in  temporalibus  plus  abundant,  quam  te- 
naces  et  immisericordes;  ct  aurjcbit  incre- 
menta  frugum,'\A  est  spirituales  profectus 
meritorum,yMs^^/!^rt?  vestrce,  id  est  quse  ex 
habituali  et  interiori  vestra  justitia  oriun- 
tur.  Deus  enim  misericordibus  dat  dona 
gratise  copiosa  et  opera  fructuosa,ita  quod 
crescant  quotidie  in  spiritualibus  donis  ac 
meritis.  Idcirco  Salomon  exhortatur  :  Mi- /'/•or.  111,3, 
sericordia  et  veritas  non  te  deserant,  et  *" 
invenies    gratiam    coram   Deo    et    homi- 
nibus. 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO    DEI    MISERICORDIA    OBTINEATUR  ;    DE    GEMINA    PAUPERTATE,   DE    ARCTA    VIA    SALUTIS, 
ET   QUID   NOS   AD   MISERICORDI/E    OPERA   MOVERE   DEBEAT. 


OUI  pronus  est  ad  misericordiam ,  be-  D 
nedicetur.  Prov.  xxii,  9. 
Sciens  omnipotens  Deus  fragilitatem, 
defectuositatem  atque  miserias  hominum 
in  hac  vita,  benignissimam  regulam  sua- 
vissimumque  prseceptum  statuit  eis,  ut 
j/a///i.  VII,  scilicet  unusquisque  sic  faciat  proximis 
suis,  praecipue  indigentibus  ita  succurrat, 
peccantibus  quoque  in  se  ita  ignoscat, 
quomodo  vult  sibi  a  Deo  ficri,  subveni- 
ri,  ignosci  :  quum  tamen  incomparabiliter 


i2;vi,  12i 


gravius  sit  peccare  in  Deum  quam  in  ho- 
minem,  sicut  et  Deus  in  infinitum  honora- 
bilior  atque  praestantior  est  cunctis  homi- 
nibus.  Hinc  sacra  Scriptura  ad  misericor- 
diam  et  pietatem  interiorem,  ad  exteriora 
quoque  misericordiae  opera  tam  spiritu- 
alia  quam  corporalia,  specialissime  nos 
hortatur.  Unde  et  Salvator  :  Estote  (inquit)  zkc.  vi,3(3. 
misericordes,sicut  et  Pater  vester  coelestis 
misericors  est.  Alibi  quoque  :  Dimittite,  si  Marc.  xi, 
quid  habetis  adversus  aliquem,  ut  et  Pater  "''^®" 


298 


IN   FESTO   S.  LAURENTII  MARTYRIS.   —   SERMO   PRIMUS 


v,l 


vester  coelestis  dimittat  vobis  peccata  ve-  A 
stra ;  qiiod  si  non  dimiseritis,  nec  Pater 
vester   qui  in   coelis   est,  dimittet  vobis. 

Gen.  1, 27;  Quum  ctonim  homo  ad  imaginem  et  simi- 
litudinem  Dei  creatus  sit,  et  Greatorem 
suum  nominet  Patrem,  decens  ac  justum 
est  ut  Deo  creatori  suo  per  virtutes  ea- 
rumque  actus  interiores  ac  exteriores  con- 
formari  conetur,  quum  et  similitudo  sit 
causa  amoris.  Itaque,  quum  Deo  praicipue 
proprium  sit  misereri  semper  ac  parcere, 
oportet  ut  homo  cupiens  Deo  placere  et 
ejus  misericordiam  obtinere,  pietate  et  B 
misericordia   ipsum    potissimum   assequi 

iVoi>.xi,i7.  curet.  Ideo  Salomon  contestatur  :  Benefa- 
cit  animae  suae  vir  misericors.  Hoc  sciens 
ac  pensans  beatissimus  Christi  miles  et 
invictissimus  martyr  S.  Laurentius,  sem- 
per  misericordissimus  fuit,  ita  quod  cum 

/o6xxxi,i8.  sancto  Job  dicere  potuit  :  Ab  infantia  cre- 
vit  mecum  miseratio,  et  de  utero  matris 
mese  egressa  est  mecum.  Quod  dicere  con- 
gruit  his  qui  ex  naturali  dispositione  ad 
opera  misericordia?  proni  sunt. 

Denique,  quum  duplex  sit  paupertas,  C 
una  exterior,  quse  est  opum  carentia  seu 
necessariorum  defectus,  alia  interior,  quse 
est  defectus  gratiee  et  virtutum  ac  merito- 
rum;juxta  quem  modum  etiam  assignatur 
duplex  miseria,  puta  miseria  pcenae,  quee 
est  affiictio,  sive  sit  affiictio  corporalis, 
sive  spiritualis,  et  miseria  culpse,  quse  est 
Dei  offensio  et  animae  Isesio  ac  mors,  ut- 
pote  mandatorum  transgressio  :  sanctus  et 
victoriosus  martyr  Christi  Laurentius,  pri- 
mo  ac  summe  sollicitus  fuit  succurrere 
interiori  hominum  paupertati,et  a  miseria  D 
culpa3  ipsos  eripere,id  est  ad  fidein,spem, 
caritatem  ceterasque  virtutes  perducere 
ipsos,  eorumque  animas  per  opera  virtu- 
osa  ditare  in  meritis  inultis  et  inagnis. 
Deinde  studuit  subvenire  hominibus  con- 
tra  paupertatem  exteriorem,  largas  eis 
eleemosynas  tribuendo  ;  atque  a  miseriis 
pcense  curavit  homines  quantum  potuit 
relevare,  videlicet  a  moerore,  timore  et 
dolore.  Itaque  in  oinnibus  his  pietatis  ope- 
ribus  cum   pro  posse  sectemur.  Et  quia 


paupertas  interior,  quse  est  defectus  gratiae 
ac  virtutum  seu  miseria  culpae,  incompa- 
rabiliter  pejor  atque  nocivior  est  quam 
paupertas  exterior  aut  miseria  poenae,pr3B- 
sertim  quum  ista  paupertas  exterior  et 
miseria  poenae  proficiant  ad  salutem  si 
patienter  ferantur,  et  multorum  bonorum 
occasio  exstent  hominibus,  videlicet  hu- 
miliationis  et  iaboriosae  occupationis,  per 
quam  vitiorum  origo  otiositas  ac  alia  mul- 
ta  vitantur  peccata ;  idcirco  debet  omnis 
Christifidelis  proximis  suis  pro  viribus 
contra  interiorem  paupertatem  et  mise- 
riam  culpae  succurrere,  satagendo  ut  pro- 
ximi  sui  a  vitiis  eruantur,  gratia  virtuti- 
busque  ornentur,  et  bonis  locupletentur 
operibus.  Et  quamvis  istud  potissimum 
ad  praelatos  et  animarum  curam  habentes 
pertineat,  aliquo  taraen  modo  ad  quem- 
libet  pertinet  Christianum,  quoniam  pro- 
ximos  nostros  tenemur  diligere  ut  nos  3iatth.K\n, 
ipsos,  et  facere  eis  ut  fieri  nobis  opta- ^^'^"''-' 
mus  ab  eis.  Hinc  est  quod  juxta  Christi 
doctrinam,  quilibet  ad  fraternam  cor-  loid.xym, 
reptionem  tenetur,  nec  solum  pro  be-  '^;^'*''- 
nefactoribus  et  amicis,  sed  pro  calum- 
niatoribus  quoque  et  inimicis  intercedere 
obligamur. 

Praeterea  ex  his  constat,  quam  arcta  sit  ibid.MiM. 
via  salutis,  et  quam  pauci  ingrediantur 
per  eam.  Quicumque  enim  conantur  ali- 
quem  trahere  ad  peccandum,  quicumque  Rom.  i,  32. 
peccantibus  consentiunt,  adulantur,  arri- 
dent,  imo  qui  eis  modo  debito  non  resi- 
stunt,  quicumque  de  proximorum  suorum 
non  dolent  peccatis,  et  qui  peccantibus 
fraternae  correptionis  beneficium  ac  me- 
delam  non  impertiuntur,  quicumque  socii 
sunt  in  culpis  et  confoederantur  in  malis, 
extra  viam  salutis  sunt,  et  per  itinera  per- 
ditionis  infeliciter  gradiuntur.  Et  ecce 
quam  multi  sunt  tales,  imo  quam  pauci 
videntur,  qui  tales  non  sunt !  Propterea, 
jiixta  documentum  Aggasi  prophetae,  poua-  Agg.1,0. 
mus  corda  nostra  super  vias  nostras,  id 
est,  oculum  providae  considerationis  refle- 
ctamus  super  opera  nostra,  conscientias 
nostras  discutiendo,  vitamque  corrigendo, 


IN  FESTO   S.  LAURENTII  MARTYRIS.   —   SERMO   PRIMUS 


299 


0. 


atque  ut  vera  ac  spiritualis  requirit  diie- 
ctio,  in  omnibus  conversando. 

Insuper  sanctus  Apostolus  ad  opera  nii- 
sericordisp  nos  hortatur  in  iiodierna  epi- 
stola,  quadruplici  ratione.  Primo,  intuitu 
a?ferna?  ac  beatifica?  retributionis  :  quia 
n  Co;-.  i.\,  qui  seminat  in  benedictionibus,  id  est, 
liberaliter  pra?stat  ac  subvenit,  copiosam 
a  Deo  beatitudinem  sortietur.  Unde  et 
Macth.xw,  Christus  in  die  judicii  est  dicturus  :  Veni- 
^^'^^'  te,  benedicti  Patris  mei,possidete  paratum 
vobis  regnum  a  constitutione  mundi.  Esu- 
rivi  enim,  et  dedistis  mihi  manducare ; 
sitivi,  et  dedistis  mihi  potum  ;  nudus  fui, 
et  vestistis  me,  etc.  Ex  quibus  verbis  pro- 
batur,  quod  non  sufficit  semper  ad  salu- 
tem,  siccum  tribuere  panem,  sed  cetera 
quoque  misericordiaj  opera  oportet  im- 
plere  pro  posse,  opportuno  loco  et  tempo- 
re,vesticndo  nudos,hospitando  peregrinos, 
visitando  infirmos,  etc.  Secundo,  intuitu 
ii6or.ix,7.  amoris  Dei  ad  nos,  quoniam  hilarem  dato- 
rem  diligit  Deus.  0  quam  magna  res  est, 
quam  beata  et  super  omnia  mundi  bona 
appetibilis,  a  Deo  amari  !  Quam  magnum 
reputant  curiales,  si  a  suis  regibus  ac 
principibus  diligantur  !  Si  itaque  a  Regc 
excellentise  infinitae  diligi  affectamus,  si- 
mus  operum  misericordise  prompti  et  ju- 
cundi  exsecutores.  Tertio,  intuitu  gratio- 
ibid.  s.  ssi  retributionis  etiam  in  pra^senti.  Nam 
potens  est  Deus  facere  omnem  gratiam 
abundare  in  nobis  :  quod  utique  facit 
pra3cipue  in  his  qui  misericordia?  operi- 
bus  et  pietatis  operibus  affluunt.  Quar- 
to,  quoniam  etiam  in  rebus  temporalibus 
Deus  misericordibus  benedicit. 

Postremo  sacratissimus  iste  martyr  Lau- 
rentius,  vere  hilarissimus  ac  liberalissi- 
mus  exstitit  dator,  non  solum  omnia  exte- 
riora  quae  habuit  dando  pauperibus,  sed 
se  ipsum  quoque  integerrime  offerens  Deo 
in  hoIocaustum.Nam  propriam  voluntatem 
Deo  et  ejus  vicario  S.  Sixto  Papse  in  cun- 
clis  obedientissime  obtulit  ac  subjecit. 
Gorpus  etiam  suum  cunctis  exposuit  pro 
Chrislo  suppliciis,  immanissima  ac  acer- 
bissima  (de  quibus  infra  dicetur)  tormeuta 


A  cum  admirabili  animi  fortitudine  ac  con- 
stantissima  patientia  tolerans.  Idcirco,  tam 
inclyti  miiitis  Christi  provocemur  exem- 
plis  :  ad  liberalia  misericordiai  opera  ac- 
cendamur,  ad  patientiam  in  omni  adver- 
sitate  corroboremur,  divini  amoris  in- 
flammemur  ardore.  Et  sicut  totum  quod 
suinus,  a  Deo  accepimus,  ita  nos  totos 
ejus  obsequio  applicemus. 

Denique  S.  Laurentium  Deus  post  mor- 
tem  suam  multis  honoravit  miraculis. 
Quum  sacerdos  quidam  S.  Laurentii  repa- 

B  raret  ecclesiam,  et  trabs  una  non  esset 
satis  longa,  rogavit  S.  Laurentium  ut  sibi 
succurreret.  Et  statim  trabs  ita  excrevit, 
quod  magna  pars  abundavit :  quam  minu- 
tatim  abscidit  sacerdos,  et  diversos  inde 
curavit  infirmos.  Refert  quoque  B.  Grego- 
rius,quod  dum  vir  sanctus,  nomine  Santu- 
lus,  ccclesiam  quamdam  S.  Laurentii  a 
Longobardis  combustam  reparare  deside- 
rans,  operarios  plurimos  conduxisset,  et 
quadam  die  panem  quem  eis  proponeret, 
non  haberet,  oratione  ad  Dominum  fusa, 

C  prospexit  in  clibanum,  et  candidissimum 
in  eo  reperit  panem.  Qui  quum  vix  pro 
una  refectione  naturaliter  sufficeret  tri- 
bus,  agente  B.  Laurentio,  omnibus  ope- 
rariis  illis  suffecit  per  decem  dies.  —  Qui- 
dam  judex,  Stephanus  nomine,  fuit  Romae, 
qui  munera  diligens,  interdum  subvertit 
judicium,  atque  tres  domos  S.  Laurentii, 
unumque  hortum  B.  Agnetis  vi  abstulit. 
Quumque  mortuus  esset  et  ad  Dei  judi- 
cium  ductus,  B.  Laurentius  indignanter 
eum  accessit,  ejusque  brachium  ter  duris- 

D  sime  strinxit  ac  vehementer  afflixit.  Sed 
et  B.  Agnes  cum  aliis  sanctis  virginibus 
vultum  suum  avertit  ab  illo  indignans. 
Quum  autem  Christus  eum  vellet  damna- 
re,  adveniens  S.  Projectus,  in  quem  ma- 
gnam  devotionem  et  spem  prsedictus  ha- 
buit  Stephanus,  rogavit  pro  eo  beatos 
Laurentium  et  Agnetem,  sicque  omnibus 
illis  cum  Virgine  gloriosa  pro  Stephano 
illo  rogantibus,  Christus  concessit  ut  ani- 
ma  ejus  i'educeretur  ad  corpus,  et  triginta 
diebus  poenitentiam  ageret.  Cui  et  Virgo 


300 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


beatissima  jussit  psalmum  Beati  immacu- 
lati,  quotidie  legere.  Quumque  redisset 
ad  corpus,  brachium  ejus  tam  lividum 
exstitit  et  adustum  quasi  illa  sustinuisset 
in  corpore.  Itaque  injuste  ablata  resti- 
tuens,  ac  pcenitentiam  agens,  tricesimo 
die  migravit  ad  Dominum.  —  In  ecclesia 
S.  Laurentii  apud  Mediolanum,  calix  fuit 


A  crystallinus  mirabiliter  pulcher,  qui  dum 
in  quadam  solennitate  ex  manibus  cor- 
ruisset  diaconi,  in  frusta  est  comminutus. 
Porro  diaconus  contristatus,  fragmentaque 
colligens,  posuit  ea  super  altare,  sanctum 
rogans  Laurentium  pro  calicis  redintegra- 
tione.Et  mox  calicem  vidit  redintegratum, 
egitque  gratias  Deo  et  S.  Laurentio. 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 


AMEN,   AMEN   DICO   VOBIS,   NISI   GRANUM   FRUMENTI    CADENS   IN   TERRAM,   MORTUUM   FUERIT, 

IPSUM    SOLUM   MANET,   ETC.  JoaUU.  XII,  24-26. 


E' 


36 


VANGELIUM  istud  in  festo  B.Laurentii 

congrue  legitur,  eo  quod  verba  evan- 

gelii   hujus   in    ipso   excellenter   impleta 

sint.  Itaque  Dominus  Jesus  Ghristus  dixit 

discipulis  suis  : 

Amen,  amen  dico  vobis,  nisi  granu)n 
frumenti  cadens  in  terram^mortuum  fu- 
erit,  id  est  corruptum  et  resolutum,  ipsiim 
solum  manet,  id  est,  fructum  non  affert, 
spicam  granis  plenam  gignendo.  Nam 
quum  unius  corruptio  sit  alterius  genera- 
tio,  unum  non  generatur  ex  alio,  nisi  id 
prius  corrumpatur.  Si  autem  mortuum 
fuerit,  id  est  putrefactum  in  terra,  mid- 
tum  fructum  affert,  quia  ex  ipso  genera- 
tur  spica  continens  grana  multa.  Hinc  ait 

1  Co)-.  XV,  Apostolus  :  Tu  quod  seminas,  non  vivifi- 
catur,  nisi  prius  moriatur. 

Porro  ad  litteram,  Christus  per  granum 
intellexit  se  ipsum,  ad  innuendum  quod 
sicut  granum  non  parit  fructum,  nisi  per 
seminationem  corrumpatur  in  terra,  sic 
nec  ipse  salvaret  genus  huraanum,  nec 
fructificaret  in  gentibus,  illas  per  Aposto- 
los  convertendo  ad  fidem,  nisi  prius  a 
Judaeis  occideretur.  Unde  per  Isaiam  est 

/s.  Liu,  10.  praedictum  :  Si  posuerit  animam  suam  pro 
peccato,  videbit  semen  longsvum,  et  vo- 
luntas  Domini  in  inanu  ejus  dirigetur.  Ubi 
per  semen  Iong<Tvum,  intelligitur  plebs  fi- 


B  deIis,Ghristi  passione  redempta,qu8e  usque 
in  finem  sseculi  perdurabit,  cujus  salus  in 
manu  Christi  directa  est,  id  est  per  ipsum 
ad  salubrem  effectum  perducta,  prout  vo- 
luntas  Dei  Patris  decrevit.  Sic  et  sanctus 
martyr  Laurentius  sua  passione  copiosum 
protulit  fructum  et  multos  convertit,  et 
nisi  se  exposuisset  passioni,  non  conver- 
tisset  S.  Hippolytum  multosque  alios,  nec 
universos  in  tantum  sedificasset  fideles. 

Qui  amat  animam  suam,  perdet  eam. 
Secundum  quod  duplex  est  amor,  videlicet 

C  spiritualis  et  carnalis,  secundum  hoc,  ver- 
bum  istud  dupliciter  explanatur.  Primo 
sic  :  «  Qui  amat  animam  suam  »,  hoc  est, 
vere  ac  spiritualiter  diligit  eam,  deside- 
rando  dona  gratise  in  pra?senti  et  dona 
gloriffi  in  futuro,  «  perdet  eam  »,  id  est, 
in  sa?culo  isto  exponet  eam  tribulationibus 
et  adversis,  nec  timebit  eos  qui  corpus  Maiih.\, 
occidunt.  Hinc  ait  Salvator  :  Si  quis  venit  ^/'  ,,„.,,: 
ad  me,  et  non  odit  patrera  suuin  et  ma- 
trem,  adhuc  autem  et  animam  suam,  non 
potest  meus  esse  discipulus. Ubi  per  odium 

D  animse,  designatur   salubris  castigatio  ac 
virtuosa  refrenatio  ejus,  seu  cruciformis 
imitatio  Christi.  Unde  Dominus  loquitur  : 
Si  quis  vult  venire  post  mc,  abneget  se- md.w^iz. 
metipsum,  et  tollat  crucem  suam  quoti- 


fi-      die,  et  sequatur  me.  Sccundo  sic  :  «  Qui 


IN   FESTO   S.  r.AURENTII   MAIITYRIS.    —    SERMO    SECUNDUS  301 

amat  animam   snam  »  carnali  et  vitioso  A  tentur  maglstriim,  servi  dominnm,  mcm- 

amore,  seqneiido   eoncupisccntias   sensii-  braque  caput  suum,  prsosertim  quum  di- 

alcs  et  voiuplates  vita;  praosentis,  «  pcrdet  cat  Salvator,  Non  est  servus  major  domino  Joann.siu, 

eam   «,  hoc   est,  aeternam   damnationem  suo?  Quibus  verbis  ibi  prajmisit  :  Exem- '^;^.,,  ^.,. 

incurret.  Propter  quod  Ecclesiasticus  di-  plum  dedi  vobis,  ut  quemadmodum  ego 

EccU.wui,  eit  :  Si  pra3stiteris  animae  tu»   concupi-  feci  vobis,  ita  ct  vos  faciatis.  Bi  ubi  sum 

scentias  ejus,  facient  te  in  gaudium  ini-  ego/xd  est  in  regno  coelesti,  in  quo  semper 

micis   tuis.    Talis   vere   se   odit    falseque  sum  secundum  naturam  divinam,qua  om-  ,/<.,-.  xxm, 

fs.\,i\.   diligit,  dicente  Scriptura,  Qui  diligit  ini-  nia  inipleo,  et  me  ibi  Sanctis  ostendo,  in -'*• 

quilatem,  odit  animam  suam   :  quoniam  quo  etiam  post  ascensioncm  fui  et  sum 

appetit  ea  qua?  saluti  suae  animfie  adver-  secundum  naturam  humanam,  illic  et  mi- 

santur,  et  maxime  Ifedunt  eam  atque  con-  nister  meus  erit  post  vitam  pra3sentem  et 

demnant.  Porro  huic  exposltioni  secundi3e  B  plenam  pro  peccatis  satisfactionem.  Unde 

magis  concordat  quod  subditur.  in  Apocalypsi  loquitur  Christus  :  Qui  vice-   a/wc.  m, 

Et  qui  odit  animam  suam  in  hoc  mun-  rit,dabo  illi  sedere  mecum  in  throno  meo,  ^'' 

do,  id  est,  sahibriter  eam  affligit,  et  pro  sicut  et  ego  vici,  et  sedi  cum  Patre  meo  in 

Deo  atque  justitia  mortis  periculis  se  ex-  throno  ejus.  Hinc  et  in   Evangelio  ait  : 

ponit,  voluptates  vanitatesque  mundi  ac  Pater,  quos  dedisti  mihi,  volo  ut  ubi  sum  Joann.wu, 

carnis  contemnens,  in  vitam  ceternam  cu-  ego,  et  illi  sint  mecum,  ut  videant  clarita-  "*' 

stodit  eam,  hoc  est,  salubriter  eam  conser-  tem  meam  quam  dedisti  mihi. 
vat,  ita  quod  merito  odii  hujus,  carnali,  Si  quis  mihi  ministraverit  perseveran-  Maith.x, 

non  spirituali  amori  contrarii,  adipiscetur  ter  usque  in  finem,  universa  ad  se  perti-  ^"" 

salutem  aeternam.  Sic  S.  Laurentius  spiri-  nentia  observando  prsecepta,  honorificahit 

tualiter  animam  suam  amans,  tot  suppli-  eu)n  Pater  meus  qui  est  in  ccelis,  id  est, 

ciis  eam  exposuit.  C  in  coelesti  palatio  eum  constituet,  et  ange- 

Si  quis  mihi  ministrat,&QvvdiX\Ao  ([\\'mdi  lorum   ordinibus   sociabit,   atque   divinse 

praecepta,  aut   etiam  evangelica   implen-  essentise  eum  efficiet  contemplatorem  fe- 

do  consilia,  me  sequatur,  id  est,  adversa  licem,  ita  quod  computabitur  inter  filios  saj,.s,^. 

pro  Deo  et  veritate  sequanimiter  patiatur,  Dei,  et  inter  Sanctos  sors  illius  erit.  In 

Zi<c.  ix,23.  quemadmodum  ego  perpessus  sum,  tollat-  praesenti    etiam    vita   Deus   Pater    servos 

que   crucem  suam  quotidie,  et  sequatur  Christi  honorat,  mentem  ipsorum  dignan- 

me  per  semitas  sequitatis.   Hinc  princeps  ter  et  gratiose  inhabitando,quemadmodum 

1  Pe<c.  II,  Apostolorum  fatetur  :  Christus  passus  est  asserit  Unigenitus  Patris  seterni  :  Si  quis /oanH.xiv, 

^''  pro   nobis,  vobis   relinquens   exemplum,  diligit  me,  sermonem  meum  servabit,  et  ^^" 

ut  sequamini  vestigia  ejus.  Quid  enim  tam  Pater  meus  diliget  eum,  et  ad  eum  venie- 

decens  ac  justum,  quam  ut  discipuli  imi-  mus,  et  mansionem  apud  eum  faciemus. 


SERMO  SECUNDUS 

DE   VITA,   VIRTUTIBUS   ATQUE   PR.ECONIIS   GLORIOSISSIMI   LAURENTII   MARTYRIS, 

CUM   PIA   EXHORTATIONE. 

NOLITE  timere  eos  qui  occidunt  cor-  D  test  et  animam  et  corpus  perdere  in  ge- 
pus,  animam  autem  non  possunt  oc-      hennam  ignis.  Matth.  x,  28. 
cidere ;  sed  potius  eum  timete,  qui  po-  Hsec    sunt    verba    Domini    nostri   Jesu 


302  IN   FESTO    S.  LAURENTII  MARTYRIS.    —   SERMO    SECUNDUS 

Christi,  quibiis  suos  hortatur  fideles  ne  ex  A  do  fidei,  certitudo  spei,  fervor  dilectionis, 

caraali  et  humano  timore  relinquant  ju-  magnanimitas  et  summe  imperterrita  se- 

stitiam,  deserant   fidem,  aut   recedant   a  curitas  S.  Laurentii,  cui  verissime  compe- 

Deo.  Non  ergo  formidandi  sunt  persecuto-  tit  quod  Salomon  loquitur:Justus  quasi  leo     Prov. 

res,  tyranni  ac  perfidi,  qui  inferre  non  va-  confidens,  absque  terrore  erit.  Legitur  de  '"^""'  '' 

lent  nisi  temporalia  mala  brevemque  mor-  multis  Sanctis,  quod  propter  rabiem  per- 

tem,  per  quee  justi  ad  aeternse  beatitudinis  secutionis  et  immanissima  supplicia  quae 

gloriosissimam  perducuntur  coronam.  Sed  tyranni  intulerunt  Christianis,  se  abscon- 

incomparabiliter  metuendus  est  Deus  al-  derunt  ad  tempus,  et  in  desertis  demora- 

tissimus,  qui  post  mortem  hanc  tempora-  bantur,  qui  tamen  fuerunt  magni  Sancti  : 

lem  infligere  potest  supplicia  damnationis  et  ex  rationabilibus  id  fecerunt  motivis. 

perpetuse,  et  ea  infligere  carni  ac  animse.  Sed  non  ita  egit  Laurentius.  Non  erat  fu- 
Hoc  beatissimi  martyres    feliciter   imple-  B  gere,non  latere  neque  silere,sed  antequam 

verunt,  potissimum  victoriosus  iste  Lau-  quserebatur,  publicavit   se  ipsum,  seque 

rentius,  qui  multipliciter  exstat  laudabilis  ingessit  tyranno.    Flevit   et   doluit   vehe- 

eminenter.  menter,  quod  cum  beato  patre  suo  S.  Sixto 

Primo,  a  sua  adolescentia  sancta.  Nam  Papa   martyrium  pati  non  potuit.  Quum 

Eccie.  XI,  quum  Salomon  dicat,  Adolescentia  et  vo-  enim  Decius  Caesar  comprehendisset  bea- 


10. 


luptas  vana  sunt,  iste  praeelectus  Christi  tum  Pontificem  Sixtum,  et  ab  eo  exigeret 

pugil  adolescentiam  suam  nequaquam  in  thesauros  Ecclesise,  nec  ille  eos  prodere 

vanitate  et  voluptate,  sed  in  Dei  sancto  vellet  crudelissimo  cupidissimoque  tyran- 

timore,  in  omni  morum  venustate,  in  de-  no,  praicepit  tyrannus  B.  Sixtum  incarce- 

votissimo  Dei  cultu  expendit.  Unde  et  san-  rari.Quumque  duceretur  ad  carcerem  cum 

ctus  pater  Sixtus  Papa  videns  Laurentium,  duobus   suis    diaconis   Felicissimo    atque 

adhuc  adolescentem,  omni  morum  probi-  C  Agapito,  S.  Laurentius   fidei   fervore  re- 

tate  conspicuum  atque  in  actibus  virtu-  pletus,  sequebatur  eum  cum  lacrimis,  cla- 

osis   praeclarum,  sibi  eum   conjunxit,  et  mans  :  Quo  progrederis  sine  me  filio  tuo, 

suum  archidiaconum  fecit.  In  quo  officio  o  pater?  Quo,  sancte  ac  summe  sacerdos, 

S.  Laurentius  cum  summa  mentis  reve-  properas  absque  ministro  ?  Tu  nunquam 

rentia,  cum  ingenti  cordis  munditia  deser-  sine  ministro  sacrificium  consuevisti  of- 

vivit  Altissimo,  et  circa  dignissimum  Sa-  ferre.  Quid  in  me  tuae  displicuit  paterni- 

cramentum  timorato  ac  fervido  se  habuit  tati  ?   Experire   nunc   an   idoneum   mini- 

corde.  In  his  florem  juventutis  suae  obtulit  strum  elegeris.  Cui  S.  Sixtus  respondit  : 

Christo,  tam  Deo  quam  cunctis  compla-  Non  te,  carissime  fili,  relinquo,  sed  majora 

cens  Christianis.  Itaque  in  his  sequamini  tibi  pro  fide  Christi  debentur  certamina, 

hunc  juvenem  sanctum,  felicem  Lauren-  Nos  tanquam  senes  leviori  pugna  consum- 

tium,  0  juvenes  universi.  Nolite  juventutis  D  mamur,te  ut  juvenem  exspectat  gloriosior 

vestrse  florem  offerre  diabolo,  vanitatibus  de  tyranno  triumphus  ;  post  triduum  me 

voluptatibusque  vacando,  sed  Creatori  om-  sequeris.    Ecce   quam    insestimabilis   fuit 

nipotenti,  in  timore  et  continentia  ei  de-  haec  Laurentii  sancti  devotio,  quam  secu- 

serviendo.   Singulariter  vero   diaconis   et  rissima  mens,  quam  fervidum  ac  fidelis- 

clericis  omnibus  proponitur  S.  Laurentius  simum  cor  ad  Christum  et  ad  summum 

in  exemplum,  ut  ejus  castitatem  ac  devo-  ejus  vicarium  S.  Sixtum. 

tionem  sectentur.  Tertio  laudabilis  est  prseclarissimus  mar- 

Secundo   commendandus   est  gloriosus  tyr  Laurentius  a  sua  piissima  liberalitate 

et  inclytus  martyr  Laurentius  ab  sestuanti  ac  fidelissima  dispensatione.  Quum  enim 

promptitudine  animi  sui  ad  marlyrium  :  B.  Sixtus  commisisset  S.  Laurentio  ut  the- 

in  qua  promptitudine  innotescit  magnitu-  sauros   Ecclesi»    pauperibus   et  ecclesiis 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS. 


SERMO   SECUNDUS 


303 


crogaret,  Ipsc  tanqnam  obedientissiinus  A 
summi  Pontificis  filius  die  ac  nocte  pau- 
peres  Ghristianos  quajsivit,  et  eis  praefa- 
tum  erogavit  thesaurum.  Vcniens  quoque 
ad  doinum  cujusdam  vidua)  christiansD, 
qua)  sua  in  domo  muitos  abscouderat  Ghri- 
stianos,  ipsam  a  gravi  capitis  dolore  quo 
cruciabatur,  per  impositioncm  manus  sua) 
curavit,  et  pauperum  pedes  lavans,  singu- 
iis  eleemosynam  tribuit  liberalem,  et  un- 
dique  consolabatur  ac  conlortavit  fidelium 
mentes. 

Quarto  prsecipue  collaudatur  admirabilis  B 
raartyr  iste  a  sua  accrbissima  quam  pro 
Christo  pertulit  passione,  imo  potius  a  for- 
titudine,  constantia  ac  patientia  sua  per- 
maxima,  quas  invictissimas  habuit  in  tam 
crudelissimis  pcenis.  Quum  enim  S.  Sixtus 
duceretur  ad  decollandum,  sanctus  fer- 
ventissimusque  Laurentius  rursus  accur- 
rens,  clamavit  :  Noli  me  dereiinquere,  pa- 
ter  sancte,  quia  thesauros  Ecclesia)  juxta 
prseceptum  tuum  expendi.  Quo  audito, 
tentus  et  Decio  Geesari  preesentatus  est 
S.  Laurentius,  et  interrogatus  de  thesauris  C 
a  Decio,  nil  respondit.  Tunc  Decius  tradi- 
dit  eum  Valeriano  prsefecto,  et  ille  Hippo- 
lyto.  Hippolytus  ergo  B.  Laurentium  cum 
aliis  muitis  reclusit  in  carcere,  ubi  Lau- 
rentius  coram  Hippolyto  multa  egit  mira- 
cula,  Hippolytumque  convertit.  Post  ha3c, 
jubente  Valeriano,  Hippolytus  S.  Lauren- 
tium  ad  Valerianum  perduxit,  et  sub  pol- 
licitatione  Hippolyti  Valerianus  B.  Lauren- 
tio  concessit  trium  dierum  inducias,  intra 
quos  Laurentius  pauperes,  claudos  et  cge- 
cos  collegit,  eosque  prsesentavit  Decio,  di-  D 
cens  :  Horum  manus  thesauros  Ecclesiae 
deportaverunt  in  ccelum.Tunc  jubente  De- 
cio,  scorpionibus  csesus  est  S.  Laurentius, 
et  omnia  genera  tormentorum  proposuit 
atque  minatus  est  ei  Gaesar,  nisi  idolis  sa- 
crificaret.  Cui  dixit  B.  Laurentius  :  Infelix 
tyranne,  has  ego  epulas  semper  optavi. 
Tunc  Decio  jubente,  gloriosus  martyr  fu- 
stibus  csesus  est  nudus,et  ardentes  laminee 
ejus  lateri  apponebantur.  Quumque  haec 
patientissime  tolerasset,  in  tantum  quod 


Decius  dixit,  Scio  quod  per  artem  magi- 
cam  tormenta  deludis;  ilerum  jubente  ty- 
ranno,  plumbatis  diutissime  caesus  est, 
et  postmodum  scorpionibus  rursus.  Quod 
quum  ficret,  subridens  Laurentius,  gratias 
egit  Deo,  ct  pro  adslanti  deprecatus  est 
populo.  Postremo  fecit  impiissimus  Decius 
beatissimum  Laurentium  supcr  ferream 
cratem  nudum,carbonibus  ardentibus  sub- 
jectis,  extendi.  Ministri  quoque  cum  ler- 
reis  furcis  compresserunt  martyrem  san- 
ctum,  quem  et  lento  afflixerunt  incendio, 
ut  eum  non  solum  occiderent,  sed  et  diu 
ac  molestissime  cruciarent.  Sed  invictis- 
simus  martyr  divinitus  confortatus,  dixit 
Valeriano  :  Disce,  o  miser,  quia  carbones 
tui  mihi  refrigerium  praestant,  tibi  autem 
aeternum  parant  supplicium.  Post  hsec  hi- 
lari  vultu  dixit  ad  Decium  :  Ecce,  miser, 
assasti  unam  partem  ;  gyra  aliam,  et  man- 
duca.  Deinde  locutus  est  :  Gratias  tibi 
ago,  Domine  Deus,  quia  januam  regni  tui 
intrare  promerui.Sicque  spiritum  tradens, 
obdormivit  in  Domino.  Decius  vero  con- 
fusus,  cum  Valeriano  abscessit,  relicto 
corpore  fortissimi  martyris  super  cratem. 
Quod  Hippolytus  mane  rapiens  cum  Justi- 
no  presbytero,  conditum  aromatibus  sepe- 
livit.  Christiani  vero  jejunantes  per  tridu- 
um,vigilias  celebraverunt,  mugitus  dantes 
et  lacrimas  effundentes  :  non  de  corona- 
tione  et  gloria  inclyti  martyris  contristati, 
sed  quia  tam  suavissimo  atque  piissimo 
duce  erant  privati,  et  quia  vir  sanctus  ac 
innocens  ab  impiissimis  taliter  fuerat  con- 
trectatus. 

Ecce  quanta  sustinuerunt  electi  Dei  in 
hoc  saeculo  nequam,  et  qualiter  Deus  per 
reprobos  exercet,  purgat  et  coronat  suos 
electos.  Horum  ergo  exemplo  et  tanti  mar- 
tyris  consideratione  discamus  libenter  ali- 
quid  pati  propter  Deum  in  mundo  isto;  et 
ut  a  nostris  purgemur  excessibus,  non  fa- 
cile  offendamur,  nec  inordinate  ulcisca- 
mur  illatas  nobis  injurias,  sed  divinam 
providentiam  intuentes,  pensemus  quod 
propter  melius  nostrum  Deus  omnipotens 
permisit  seu  voluit  talia  nobis  evenire  ad- 


304 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS.   —   SERMO   TERTIUS 


versa,  sive  propter  prsecedentia  nostra  pec- 
cata,  vel  pro  majori  gratia  ac  pleniori  glo- 
ria  obtinenda  :  prsesertim  quum  videamus 
amantissimos  Dei,  viros  sanctissimos,  tan- 
ta  in  mundo  hoc  esse  perpessos.  Quid  er- 
go  nos  miserrimi,  vitiis  pleni,  coram  Deo 
dicemus  ?  Qualiter  seternam  beatitudinem 
acquiremus,  qui  pati  nil  volumus,  nec 
Christum  nec  Sanctos  ejus  sectari,sed  sta- 
tim  pro  causis  levissimis  indignamur,  ira- 
scimur,  vindicamus,  detrahimus,  invide- 
mus,  ac  diversa  peccata  illabimur  ?  Gerte 
Ps.  xm,  3.  non  est  timor  Dei  ante  oculos  nostros,  non 
formidamus    districtum    ac    metuendissi- 


A  mum  Dei  judicium,  nec  aeterna  considera- 
mus  iniquorum  supplicia.  Sed  jam  nunc 
redeamus  ad  cor,  et  intueamur  brevitatem  /s.  xi.vi,8. 
ac  incertitudinem  vitse  prsesentis  atque 
seternitatem  vitae  futurse,et  vitam  nostram 
viriliter  emendemus  ;  sanctissimum  quo- 
que  invocemus  Laurentium,  ut  intercedat 
pro  nobis.Omnipotentemque  omnium  mar- 
tyrum  Regem,  Dominum  nostrum  Jesum 
Christum  precemur,  ut  precibus  ac  me- 
ritis  gloriosissimi  martyris  hujus,  gratiam 
verse   emendationis   nobis  nunc  conferre 

B  dignetur,  ut  post  vitee  hujus  decursum, 
coelestis  paradisi  introeamus  palatium. 


SERMO  TERTIUS 


QUAM   SIT   GAUDENDUM   IN   ADVERSITATE  ;    ET   DE   VITA   ET   PRiECONIIS   S.  LAURENTII. 


B 


\EATI   qui  persecutionem  patiuntur 
propter  justitiam,  quoniam  ipsorum  C 
est  regnum  ccelorum.  Matth.  v,  10. 

Heec  est  doctrina  admirabiiis  ac  coele- 
stis,  quam  Filius  Dei  unigenitus,  Dominus 
noster  Jesus  Christus,  attulit  in  hunc  mun- 
dum  :  beatitudinem  in  tribulationibus  ad- 
versitatibusque  consistere,  et  Dei  electos 
ac  Sanctos  in  vita  hac  persecutionibus  ex- 
Af<.xiv,2i.  erceri,  atque  per  varias  tribulationes,  in- 
juriationes,  oppressiones  ad  eeternam  per- 
venire  salutem ;  ideoque  in  adversis  esse 
gaudendum,  nec  ultionem  esse  quseren- 
dam,  imo  inimicos  et  persecutores  esse  D 
propter  Deum  spiritualiter  diligendos.  Un- 
de  et  rursus  Christus  apertius  loquitur  : 
Maiih.  V,  Beati  estis,  quum  maledixerint  vobis  ho- 
**''■•  mines,  et  persecuti  vos  fuerint,  et  dixerint 
omne  malum  adversum  vos,  mentientes, 
propter  me;  gaudete  et  exsultate,  quoniam 
merces  vestra  copiosa  est  in  coelo.  Hanc 
doctrinam  ignoraverunt  gentiles,  qui  in 
hac  vita  non  aliud  quam  prosperitatem 
quserebant  et  appretiabantur,  illosque  ar- 
bitrabantur  felices  qui  terrena  felicitate 


pollebant,  deliciis,  divitiis  atque  honori- 
bus  affluentes.  Hinc  dixerunt  Romani  : 
Nemo  felicior  Octaviano.  Et  prsefectus  Ro- 
mse,  quum  S.  Anastasiam  ad  deorum  suo- 
rum  sacrificia  hortaretur,  ipsaque  diceret, 
Adoro  Dei  Filiiim  propter  nos  crucifixum, 
dixit  illi  :  Et  cur  non  adoras  Jovem,  qui 
nunquam  alicui  injurise  subjacuit?  Sed 
nos  Christiani  ab  increata  et  seterna  Dei 
sapientia  informati  sumus,  et  confite- 
mur,  quod  terrenis  prosperitatibus  abun- 
dantes,  frequenter  sunt  reprobi,  et  tanto 
plus  Deo  odibiles,  quanto  in  temporalibus 
abundantiores,  quia  de  talibus  Deus  lo- 
quitur  per  Prophetam  :  Dimisi  eos  secun-  ps.lxxx.is. 
dum  desideria  cordis  eorum ;  ibunt  in  ad- 
inventionibus  suis.  Job  quoque  ait :  Impii  ^oixx.,;- 
vivunt,  sublevati  sunt,  confortatique  divi-  ^-  '•*• 
tiis ;  semen  eorum  permanet  coram  eis, 
et  non  est  virga  Dei  super  eos  ;  dUcunt  in 
bonis  dies  suos,  et  in  puncto  ad  inferna 
descendunt.  Tales  quippe  non  castigantur 
a  Deo  in  praesenti,  flagello  paternae  dile- 
ctionis  :  ideo  condemnantur  ac  puniuntur 
igne  perpetuo  divini  rigoris.  Deus   nam- 


IN   FESTO    S.  LAUIIKNTII   MARTYKIS.    —   SKHMO   TEUTIUS 


30o 


/o6xxiv,i2.  que  inultum  abire  non  patitur  ullum  pec- 
eatum. 

Itaque,  propter  hanc  Christi  doctrinam 
sancti  martyres  acerbissimas  et  exquisi- 
tissimas  poenas  cum  admirabili  patientia, 
flow.  VIII,  imo  cum  gaudio  pertulerunt,scientcs  quod 
non  sunt  condignse  passiones  temporis 
hujus  ad  futuram  gloriam.  Inter  hos  no- 
biiissimus  martyr,  sanctus,  ferventissimus 
magnanimusque  Laurentius  non  parum 
prsDfulget  :  quem  ultra  preeconia  in  prse- 
cedenti  sermone  tacta,  Deus  sublimis  et 
benedictus  adhuc  multis  excellentiis  de- 
coravit. 

Prima  est,  virtus  miraculorum,qua  prae- 
potens  exstitit.  Nam  modicum  antequam 
incarcerabatur,  veniens  nocte  in  domum 
cujusdam  Ghristiani,  quemdam  ceecuin  ibi 
repertum,  edito  crucis  signo,  fecit  viden- 
tem.  Et  feminam  viduam  a  longo  ac  gravi 
capitis  dolore  per  impositionem  sua3  ma- 
nus  eripuit.  Quumque  ab  Hippolyto  fuisset 
incarceratus,  dixit  Lucillo  viro  gentili,  qui 
plorando  amiserat  visum  :  Si  in  Christum 
credideris,  visum  tibi  recuperabo.  Quo 
credente,  baptizavit  eum  B.  Laurentius, 
et  visum  vir  ille  recepit.  Quo  cognito, 
multi  cseci  ad  sanctum  venientes  Lauren- 
tium,  omnes  ab  ipso  redierunt  illumina- 
ti.  Quumque  in  martyrio  positus  exoras- 
set,  Domine  Jesu  Christe,  accipe  spiritum 
meum;  audiente  Decio  Caesare  ac  aliis,vox 
venit  de  ccelis,  Laurentio  dicens  :  Adhuc 
multa  tibi  debentur  certamina.  Porro  de 
miraculis  ejus  quibus  post  mortem  suam 
Cf.f.mQ'  a  Deo  est  honoratus,  aliqua  tacta  sunt  su- 
pra,  in  sermone  circa  epistolam. 

Seeunda  excellentia  est,  fructus  quem 
fecit  in  passione  sua,  et  paulo  postea. 
Quum  enim  Hippolytus  conspexisset  qua- 
liter  S.  Laurentius  csecos  illuminavit,  di- 
xit  ad  eum  :  Ostende  mihi  thesauros  Ec- 
clesise.  Cui  Laurentius  :  0  Hippolyte,  si 
credis  in  Dominum  Jesum  Christum,  et 
thesauros  tibi  ostendo,  et  vitam  aeternam 
promitto.  Respondit  Hippolytus  :  Si  verbis 
tuis  efficaciam  dederis,  faciam  quod  hor- 
taris.  Eadem  hora  gloriosus  martyr  con- 

T.  32. 


et  s 


A  vertit  Hippolytum  ac  suam  familiam  ma- 
gnam,baptizavitque  omncs  illos.Quumque 
Decius  cognovisset  quod  S.  Hippolytus  se- 
pelisset  B.  Laurentium,  jussit  eum  coram 
se  praesentari.  Et  quum  fixus  maneret 
in  fide,  fecit  impiissimus  Decius  os  ejus 
lapidibus  percuti,  corpusque  ejus  fusti- 
bus  cffidi  atque  pectinibus  ferreis  laniari. 
Deinde  tradidit  eum  Valeriaiio  praefecto. 
Qui  audiens  familiam  Hippolyti  christia- 
nam  effectam,  fecit  eam  sibi  adduci,  et 
S.  Concordiam  B.  Hippolyti  nutricem,  fecit 

B  plumbatis  usque  ad  mortem  caedi,  ceteros 
decoUari.  Porro  Hippolytum  fecit  equis 
indomitis  alligari,  atque  ab  equis  illis  per 
cardos  ac  tribulos  trahi  quousque  spiri- 
tum  tradidit.  Sicque  beatus  et  illustris 
Hippolytus  factus  est  martyr  vere  pra)- 
clarus. 

Tertia  excellentia  S.  Laurentii  est,  quod 
Deus  justus  judex  mortem  ipsius  tam  ci- 
to,  tam  terribiliter,  tam  evidenter  est  ul- 
tus.  Et  per  hoc  fidem  christianam  non 
mediocriter  sublimavit.  Quum  enim  post 

C  passionem  S.  Hippolyti,  Decius  et  Valeria- 
nus  in  aureo  curru  ad  amphitheatrum  ve- 
herentur,  ut  Christianos  atrociter  trucida- 
rent,  subito  a  dsemonibus  obsessi  sunt 
ambo,  clamavitque  Decius  :  0  Laurenti, 
igneis  catenis  ligatum  me  trahis.  Valeria- 
nus  quoque  ululans  exclamavit  :  0  Hip- 
polyte,  catenis  igneis  me  trahis  ligatum. 
Eademque  hora  profanus  ac  impius  Vale- 
rianus  infeliciter  exspiravit.  Decius  vero 
domum  relatus,  per  tres  dies  a  daemonio 
vexabatur,  clamare  non  cessans  :  Adjuro 

D  te,  Laurenti,  cessa  modicum  a  tormentis. 
In  quibus  verbis  miser  miserrime  exspi- 
ravit.  Quibus  visis,  Tryphonia  Decii  uxor, 
eorumque  filia  Cyrilla  ac  alii  multi  fidem 
amplexati  sunt  Christi.  Audientes  quoque 
alii  milites  quadraginta  septem,  uxorem 
Csesaris  cum  filia  sua  ad  Christi  fidem 
esse  conversam,  venerunt  cum  suis  uxo- 
ribus,  et  sacrum  Baptisma  a  B.  Dionysio 
Papa  adepti  sunt. 

Ecce  quam  vere  in  beatissimo  raartyre 
isto  S.  Laurentio  impletum  est  quod  in 

20 


306  IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

exordio  evangelii   hodierni   asserit   Chri-  A  quod  innumerabiles  infideles  visis  tot  si- 

Joann. XII,  stus  '.  Nisi  granum  frumenti  cadens  in  ter-  gnis   convertebantur  ad   Deum.   Nam   et 

"*'^^'       ram,  mortuum  fuerit,  ipsum  solum  ma-  quum  dignissimus  martyr  Laurentius  scor- 

net ;   si  autem   mortuum  fuerit,  multum  pionibus  caedebatur,  miles  nomine  Roma- 

fructum  affert.  Sic  gloriosus  et  imperter-  nus,  dixit  Laurentio  :  Video  coram  te  ju- 

ritus  miles  martyrque  Christi  Laurentius,  venem  pulcherrimum  stantem  et  membra 

in  suo  martyrio  et  postmodum  copiosis-  tua   cum   linteo   extergentem  ;  adjuro  te 

simum  attulit  fructum,  tam  multos  con-  per  Deum  tuum,  non  me  relinquas.  Tunc 

vertendo  ad  Dominum,  imo  et  perducendo  Decius  Valeriano  :  Puto,  inquit,  quod  jam 

ad  martyrii  gloriosum  triumphum.  Nem-  per  magicam  artem  delusi  simus. 

pe,  ut  S.  Leo  Papa  testatur  :  Non  minuitur  Quum  itaque  tot  virtutum  exempla,  tot 

persecutionibus  Ecclesia,  sed  augetur ;  et  fidei  testes,  tot  incitamenta  caritatis  divi- 

grana   quse   singula   cadunt,  multiplicata  B  nae  jam  habeamus,  correspondeat  in  nobis 

resurgunt.  Imo  quanto  impiissimi  persecu-  aititudini  veritatique  fidei  christiana^  su- 

tores  atrocius  in  Christianos  desaevierunt,  blimitas  atque  sinceritas  vitse,  ut  totis  ad 

pluresque  occiderunt,tanto  plus  crevit  po-  Deum  prsecordiis  stemus  conversi,  et  tem- 

pulus  christianus  :  quoniam  Christus  mar-  poralia  cuncta  parvi  pendentes,  toto  affe- 

tyres  suos  tantis  mirificavit  prodigiis,  et  ctu  studeamus  Deo  placere,  in  virtutibus 

fidem    suam    pro    qua   patiebantur,    tam  crescere,  ad  coelestem  beatitudinem  per- 

multis  ac  magnis  confirmavit  miracuJis,  venire. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


T 


DE   PATIENTIA   ELECTORUM   IN   TRIBULATIONIBUS,   DE   CONSTANTIA   VIRTUTIS, 
ET   DE   PERICULO   TEPIDORUM   MONACHORUM. 


^AIVQUAM  aurum  in  fornace  proha-  C  re,  nisi   in   persona  justorum  verissime 

vit   electos  Dominus,  et   quasi  holo-  dixisset  Deo  Propheta  :   Secundum  mul-  Ps.xcmkio. 

causti  hostiam  accejpit  illos.  Sap.  iii,  6.  titudinem  dolorum  meorum  in  corde  meo, 

Electos  et  justos  in  vita  hac  multipli-  consolationes  tuse  laetificaverunt  animam 

citer  exerceri,  tribulari,  affligi,  tota  cla-  meam.  Itaque  spiritualibus   consolationi- 

mat  divina  Scriptura.  Renuit  ergo  esse  de  bus  se  facit  indignum,  qui  in  adversita- 

numero  electorum,  qui  pati  recusat  mole-  tibus  et  persecutionibus  impatientem  se 

stias  adversorum.  Imo  inter  adoptivos  Dei  exhibet,  non  benignum.  Propter  quod  Pau- 

filios  abnuit  computari,qui  non  vult  nunc  lus  disseruit  :  Scitote  quoniam  sicut  socii  ii  cor.  1,7. 

tribulationibus  expurgari,  quum  scriptum  passionum  estis,  sic  eritis  et  consolatio- 

Hebr.\n,fi.  sit:Flagellat  Dominus  omnem  filium  quem  nis  ;  itemque,  Sicut  abundant  (inquit)  pas-  ibid.  5. 

ibid.1,8.  recipit.  Ideo   ait  Apostolus  :  Quis   filius  siones  Christi  in  nobis,  ita  et  per  Chri- 
quem  non  corrigit  pater  ?  Quod  si  extra  D  stum  abundat  consolatio  nostra.  Denique, 

disciplinam  estis,  ergo  adulteri  et  non  fi-  quum  in  vita  hac  corripi  et  puniri  sit  ef- 

lii  estis.  Verumtamen  grave  esset  haec  fer-  fectus  et  signum  dilectionis  Dei  ad  nos, 


IN   FESTO    S.  LAUIIKNTII   MARTYRIS. 


AI)   RELir.IOSOS  ;   SEUMO   QUARTUS 


307 


Apuc.  111,  quernadinodum  in  Apocalypsi  fatetur,  Ego 
'^  quos  amo,  arguo  et  eastigo;  qui  in  tribu- 

iationibus  murmurat,  qui  corripienti  se 
indignatur,  qui  corrigenti  irascitur,  nonne 
a  nuinero  dilectorum  Dei  se  eximit?  Ecce 
quanta  est  isla  insipientia,  obtenebratio, 
perversitas  hominum  superborum,  impa- 
tientium,suisque  passionibus  subditorum, 
qui  quum  quotidie  peccent,  pro  suis  pec- 
catis  sustinere  nil  voiunt. 

Uua  quum  in  omni  ita  se  habeant  Chri- 
stiano,  qualis  religiosus  est  ille  qui  nec 
pro  suis  culpis  vult  proclamari,  accusari, 
corripi,  castigari,  qui  sua  palliat  et  excu- 
Ps.  \m,  i.  sat  peccata  ?  Certe  non  est  timor  Dei  antc 
oculos  ejus,  neque  futuri  judicii  attendit 
metuitque  rigorem,  et  magis  vult  coram 
Deo  et  angelis  ejus  esse  et  apparere  cul- 
pabiiis,  aspernabilis  et  perversus,  quam 
modice  corripi  et  confundi  coram  homi- 
nibus.  Nihilo  minus  quod  vitare  vult,  pro- 
tinus  incidit.  Nam  sua  excusatione  iii- 
cauta,  sua  impatientia,  turbulentia  ac 
renisione,  reddit  se  ipsum  multo  contem- 
ptibiliorem  magisque  confusum  ac  vilem 
in  corde  praesentium,  quam  apparuisset 
seu  reputatus  fuisset,  si  recognovisset  hu- 
militer  culpam  suam,  vel  temperate  se 
excusasset  propter  vitandum  scandalum, 
si  de  culpa  sibi  objecta  putasset  aut  agno- 
visset  se  innocentem  :  imo  per  hoc  magis 
crevisset  in  audientium  animo,  quam  per 
culpam  sibi  impositam  decrevit  in  eorum 
judicio.  Sicque  virtus  et  vitium,  etiam  in 
pr8esenti,partem  sortiuntur  suae  mercedis. 
0  quam  vere  locutus  est  abbas  Pastor  : 
Qui  querulosus  est,  monachus  non  est!  Sa- 
Prov.  XIV,  lomon  quoque  :  Qui  impatiens  est,  ope- 
ratur  stultitiam. 

Denique,  omnia  ista  sciens  ac  intuens 
ferventissimus,  magnanimissimus  martyr 
Laurentius,  praesentia  cuncta  despexit, 
corporisque  supplicia  pro  nihilo  duxit, 
(lummodo  per  hsec  Deo  placeret  atque  co- 
ronam  mereretur  martyrii.  Pienus  etenim 
fuit  omni  virtute,  plenus  caritatis  ardore, 
plenus  Spiritu  Sancto,  et  ab  omni  privato 
amore  totaiiter  emundatus.  Ideo,  quantum 


17 


A  quis  formidolosus,  pusillus,  carnalis,  refu- 
git  mortem,  et  pro  justitia  aliquid  pati 
veretur,  tantum  ille  pra)inelytus  martyr 
desideravit  mori  pro  Christo,  pro  fidei  ve- 
ritate,  pro  Dei  honore.  Unde  quum  sanctus 
pater  ejus,  Pontifex  summus  B.  Sixtus,  ad 
locum  duceretur  felicissima;  mortis,  non- 
nc  gloriosus  juvenis  iste  S.  Laurentius  cu- 
currit  post  eum,  affectuosissimis  verbis 
deplorans  quod  cum  illo  non  ducebatur 
ad  martyrii  palmam  :  Quo,  inquiens,  o 
Chrisli  sacerdos,  absque  ministro  progre- 

B  deris?  Quo,  sancte  pater,  sine  filio  transis? 
Quid  in  me  tua3  displicuit  sanctitati  ?  In 
quo  degenerem  me  probasti  ? 

Pra3terea,  quidam  etsi  maii  non  sint, 
imperfecti  tamen  sunt  valde.  Nam  etsi 
cupiant  fieri  bona,  aut  bona  facere  coepe- 
rint,  aut  alicui  justo  in  bonis  adstiterint, 
si  ex  hoc  cognoverint  sibi  adversa  instare, 
resistentias  imminere,  oblocutiones,  dam- 
na,  odia,  diffamias  excitari,  mox  terren- 
tur,  et  abstrahunt  se,  cessantque  a  bonis 
inceptis,  suse  pelli  timentes.  Horum  vesti- 

C  gia  non  sectemur,  nec  omittamus  vitare 
loquacitates,  fugere  levitates,  relinquere 
familiaritates  nocivas,  ex  timore  humanae 
offensae.  Nempe  sunt  quidam  in  ccenobiis 
ita  infecti,  atque  in  suis  dissolutionibus 
ac  negligentiis  inveterati,  sicque  quorum- 
dam  Fratrum  prsesentias,  confabulationes, 
societates  optantes,  quod  si  Fratres  illi 
coeperint  se  ad  majorem  solito  dare  custo- 
diam,  et  consuetas  arrisiones,  levitates, 
collocutiones  inanes  negligentiasque  ab- 
jicere,  aut  etiam   alicui   devotiori   et  in 

D  spiritualibus    exercitatiori    se    applicare, 
sustinere  non  valeant,  sed  irrideant,  indi- 
gnentur,  aut  etiam  persequantur,  detra- 
hantque  et  temerarie  judicent,non  pensan- 
tes  nec  formidantes  quod  ait  Salvator :  Vae    Matth. 
homini   per   quem    scandalum   venit ;  et  ""''"''■ 
rursus,  Quicumque  scandalizaverit  unum  ibid.  6. 
de  pusillis  istis,  expedit  ei  ut  suspendatur 
mola  asinaria  in  collo  ejus,  et  demergatur 
in  profundum  maris.  Hinc  sancti  et  illu- 
minatissimi  Patres  dixerunt,  quod  in  re- 
ligiosis  se  ipsos  non   reformantibus,  nec 


308 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


digne  proficientibus,  inveniuntur  et  re-  A 
gnant  pejores  periculosioresque  passiones 
quam  in  mundanis  hominibus  :  ita  quod 
qui  se  ipsos  juxta  suse  professionis  exi- 
gentiam  non  frangunt  nec  vincunt,  nec 
coram  Deo  rite  solliciti  sunt  qualiter  suae 
satisfaciant  vocationi  ac  promissioni  so- 
lenni,  opusque  Dei  impleant  reverenter, 
fiunt  deteriores  quam  fuerunt  aut  essent 
in  sseculo.  Nam  et  Dei  gratiam  eis  oblatam 
despiciunt,  negligunt  et  conculcant,  aptis- 
simis  quoque  mediis  proficiendi  (de  qui- 
bus  eis  provisum  est)  abutuntur,  non  se  B 
dantes  ad  reformandum  interiora,  propter 
quse  instituta  sunt  ac  fieri  debent  cuncta 
exteriora. 

Non  ergo  magni  pendamus  quod  pro- 
pinquos,  divitias,  mundum  et  ejus  delicias 
corporaliter  reliquimus,  quod  vigilamus 
diu  de  nocte,  jejunamus  frequenter,  cili- 
cio  operimur,  ac  forinsecus  multipliciter 
exercemur  ac  laboramus,  quando  intus  pa- 
rum  aut  nihil  proficimus,  quando  in  vera 
humilitate,  sancta  obedientia,  stabili  pa- 
tientia,  reformatione  interna  non  cresci-  C 
mus,  quando  in  morum  gravitate,  in  cari- 
tate  non  ficta,  in  simplicitate  columbina, 
in  mundanorum  contemptu,  in  divinorum 
contemplatione  non  roboramur.  Intueamur 
ergo  omni  hora  nostram  vocationem,  et 
ad  quanta  sponte  obligavimus  nosmetipsos 
obligatione  indispensabili,  indissolubili, 
fortissima,  et  summe  meritoria,  si  juxta 
ejus  tenorem  fructificaverimus  Deo  ;  sum- 
me  quoque  damnabili,  si  fuerimus  negli- 


gentes,  pigri,  dissoluti,  animosi,  scandalosi, 
carnales.  Propterea  ponderemus  quanta 
et  qualia  sustinuerunt  martyres  sancti,  et 
de  nostris  irreformationibus,  impatientiis, 
instabilitatibus  confundamur  confusione 
salubri  ad  poenitentiam  ac  emendationem 
idoneam  inducente  :  quse  confusio  est  ac- 
tus  prudentiae. 

Ecce  quam  fortissimus  fuit  beatissimus 
martyr  Laurentius  sanctus,  in  fide,  per 
quam  tot  egit  miracula;  quam  praeclarus 
in  sapientia,  per  quam  tot  infideles  con- 
vertit ;  quam  constans  et  patiens  in  adver- 
sis,  per  quod  tam  immanissima  tormenta 
toleravit  cum  gaudio ;  quam  fervens  in 
caritate,per  quam  ita  adspiravit  ad  trium- 
phum  martyrii,  corde  promptissimo.  Ejus 
ergo  exemplo  illuminemur  in  fidei  veri- 
tate,  in  divinorum  notitia,  et  omni  virtute 
patientiae  confortemur ;  atque  in  solo  Deo 
diligamus  nos  ipsos  pure  ac  fervide  :  hoc 
est,  quanto  aliqua  sunt  nobis  necessariora 
aut  utiliora  ad  purgationem  a  eulpis,  ad 
proficiendum  in  gratia,  ad  conformandum 
nos  Christo,  ad  obtinendum  perfectio- 
nem,  ad  approximandum  complacendum- 
que  Deo,  tanto  plus  illa  optemus,  et  tanto 
ea  avidius  amplectamur.  Quse  autem  sunt 
illa,  nisi  opprobria  et  adversa,  exercitatio 
et  paupertas,  tribulatio  et  angustia,  corre- 
ptio  atque  correctio,  castigatio  corporis, 
coarctatio  animse,  poenitentise  opera,  his- 
que  similia?  Idcirco  in  istis  quasi  in  omni- 
bus  divitiis  gloriemur,  nec  aliquo  adverso 
eventu  quantolibet  perturbemur. 


SERMO  QUINTUS 


QUANTO   AMORE   FIDUCIAQUE   ACQUIESCERE   ET   ADHyERERE   SUBDITUS   DEBEAT   SUO   PR^LATO  ; 
ET   QUOD   PERFECTA   SUI   ABNEGATIO   LOCO   MARTYRII   DEO   OFFERATUR. 


0 


UIA  acceptus  eras  Deo,  necesse  fuit  D  martyris  S.  Laurentii  saluberrime  nos  in- 

ut  tentatio  probaret  te.  Tob.  xii,  13.        formant.  Primo,  quod  ipse  suo  spirituali 

Conversatio    et    passio    victoriosissimi      patri,summo  Pontifici,lam  amorose  adhae- 


IN   FESTO    S.  LAURENTII    MARTYRIS. 


AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   QUINTLS 


300 


► 


sit,  et  eum  in  tanta  revercntia  habuit. 
Affectuosissime  namque  diiexit  sanctiiin 
senem  B.  Sixtum,  ita  quod  taediosissimuin 
sibi  erat  quod  cum  venerando  seniore 
non  poterat  mori ;  atque  tam  cordialiler 
ipsum  venerabatur,  quod  ipsius  vestigia 
osculari  vix  reputavit  se  dignum,  seque 
reputavit  felicem  si  ei  fidelissime  cohae- 
rcret  usque  in  finem.  Sic  omnis  bonus 
reb"giosus  suos  debet  ex  corde  diligere  su- 
periores,  tanquam  suos  spiritiiales  patres 
et  animae  suse  custodes  ac  medicos,  suae- 
que  salutis  procuratores,  et  pro  suo  profe- 
ctu  ac  salvatione  sollicitos,  et  pro  se  assi- 
due  laborantes.  Nam  et  in  exterioribus 
pro  communi  conventus  bono  laborant  et 
occupantur,  ac  necessaria  vitse  provident 
ac  dispensant,  in  tantum  quod  ex  hoc 
nonnunquam  a  spiritualibus  impediuntur, 
et  vigilias  ac  inquietudines  varias  patiun- 
tur.  Et  insuper  in  spiritualibus  exstant 
solliciti,  beneficia  correptionis  et  correcti- 
onis  impendunt,  exhortantur,  instruunt, 
et  variis  modis  Fratres  sibi  commissos  a 
peccatis  curare  ac  prseservare,  ad  profe- 
ctum  inducere,  ad  perfectionem  deducere 
moliuntur.  Quale  ergo  est  criinen,  tot 
beneficiis  esse  ingratum,  et  mala  pro  bo- 
nis  rependere,  imo  pro  tam  maximis  bo- 
nis  non  regratiari,  sed  malignari  ?  Habeat 
igitur  bonus  Frater  inviolabilem  in  siio 
superiore  fiduciam,  et  quantumcumque 
increpatur,  exercetur  seu  castigatur  ab 
illo,  non  irascatur,  non  detrahat,  non  te- 
mere  judicet,  sed  omnia  interpretetur  in 
melius,et  gratias  agat,ac  multo  durioribus 
tribulationibus  se  reputet  dignum,  nec 
fiduciam  ad  prciesidentem  diminuat,  spe- 
rans  illum  omnia  circa  se  caritative  per- 
agere  ad  suam  saiutem.  Idcirco,  propter 
Prov.m,ii:  hsec  plus  diligat  illum,  qui  instar  cce- 
.4;.oc.iM,io.  ig,gtis  Patris,  quos  amat,  reprehendit  ac 
corrigit. 

Denique  constat  ex  his,  quantum  of- 
fendant  principem  pastorum  Christum,  et 
quantum  displiceant  ei,qui  ex  causis  levi- 
bus  aut  injustis,  suis  indignantur  praela- 
tis,  Christi  vicariis,  seque  ab  eis  elongant, 


A  et  vix  eos  adspicere  ac  pie  affari  valent, 
utpote  si  corripiantur  aut  castigentur  ab 
eis,  seu  aliquid  eis  ab  ipsis  negetur.  Qua- 
lis  est  resignatio  voluntatis  talium  subdi- 
torum,  et  qualis  est  illuminatio  cordis 
eorum  ?  Imo  quam  detestanda  est  eorum 
frontositas,  quam  damnanda  eorum  ingra- 
titiido,  duritia  atque  perversitas  ?  Adver- 
tant  ergo  quod  suis  vicariis  ait  Salvator  : 
Qui  vos  audit,  me  audit ;  et  qui  vos  sper-  Luc.\,i(,. 
nit,  me  spernit.  Et  Paulus  :  Qui  haec  i  r/iew.  iv, 
spernit,  non  hominem  spernit,  sed  Deum.  ^" 

B  Oportet  ergo  cordialem  reverentiam  habe- 
re  ad  prsesidentem,  tanquam  Christi  per- 
sonam  repra^sentantem  et  ejus  vices  sup- 
plentem,  nec  dure  aut  contumaciter  loqui 
ad  eum,  nec  aliqua  verborum  aut  morum 
tortuositate  contristare  eumdem. 

Insuper,  ex  reverendissima,  dccentissi- 
ma  ac  devotissima  habitudine  S.  Lauren- 
tii  circa  ministerium  Sacramenti  altaris, 
et  exsecutionem  officii  diaconatus,  doce- 
mur  ac  admonemur  cum  quanta  puritate, 
reverentia  ac  fervore  necesse  sit  nos  sacris 

C  mysteriis  ministrare,  mensse  summi  Regis 
adsistere,    diaconatus    sacerdotiique   offi- 
cium  adimplere.  Unde  secundum  doctri- 
nam  divini  Dionysii  libro  de  Ecclesiastica  cap.i,  v. 
hierarchia,  in  sacris  constitutos  ordinibus 
oportet  esse  immaculatos,  excellenterque 
deiformes  ac  luce  divina  repletos.  Aposto- 
lus  quoque  ad  Timotheum  ac  Titum,  qua- 
les  esse   debeant   episcopi   atque  diaconi 
edocens  :  Oportet  (inquit)  episcopum  irre-  ir/m.  111,2- 
prehensibilem  esse,  sobrium,  prudentem,  ^;^''-'''-^- 
ornatum,  pudicum,  etc.  Quod  totum  etiam 

D  de  sacerdotibus,  secundum  sanctos  Docto- 
res,  est  intelligendum,  quum  ab  episcopis 
ad  diaconorum  informationem  descendat, 
de  sacerdotibus  nihil  interponens  aut  ad- 
dens.  Deinde  subjungit:  Diaconos  similiter  i  ii,„.  m, 
pudicos,  nou  bilingues,  habenles  myste-*'''' 
rium  fidei  in  conscientia  pura. 

Pra^terea,  ex  hoc  quod  gloriosus  athleta 
Dei  Laurcntius  tantum  fervebat  ad  tole- 
randum  pro  Christo  martyrium,  informa- 
mur  Salvatori  pro  viribus  vicissitudinein 
reddere.  Et  si   non   datur   nobis   occasio 


310 


IN   FESTO   S.  LAURENTII   MARTYRIS.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


Galat.u,i^, 
20. 


raoriendi  pro  eo,  mortificemus  saltem  quo-  A 
tidie  passiones  et  vitia  propter  ipsum  ;  et 
sibi  violentiam  unusquisque  inferat  salu- 
tareni,  in  tantum  ut  ad  ea  quse  suse  incli- 
nationi  et  affectioni  sunt  magis  contraria 
ac  molesta,  virilius  atque  instantius  assu- 
escat  se  ipsum.  Monachi  quippe  potissi- 
mum  est,  taliter  propter  Deum  violentare, 
superare  ac  frangere  semetipsum,  sicque 
se  totum  Deo  offerre  in  holocaustum,  ut 
jam  nihil  sui  deserat  sibi  ipsi,  sed  totum 
quod  habet,  potest,  operatur  et  est,  secun- 
dum  Dei  voluntatem  dirigatur,  ejusque  B 
majestati  humillime  offeratur,  quatenus 
religiosus  cum  Apostolo  dicere  possit  : 
Christo  confixus  sum  cruci ;  vivo  autem, 
jam  non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus. 
Quemadmodum  igitur  cruci  appensus,pro- 
pria  membra  ad  suum  libitum  non  potest 
movere,  sed  vi  clavorum  immobilia  ma- 
nent ;  sic  religiosus  juxta  suam  volunta- 
tem  se  nusquam  debet  movere,  sed  quo 
jubet  qui  pra?est  :  ut  timore  Dei  confixas 
habeat  carnes,  timore  (inquam)  filiali,  imo 
amore  sincero  et  obedientiali  subjectione;  C 
sicque  legat,  scribat,  cantet,  faciat  quod 
sibi  injungitur,  et  prout  sibi  committitur; 
et  Spiritu  Dei  agatur,  non  proprio  spiritu 
moveatur.  Rursus,  quemadmodum  cruci- 
fixus  indulget  universis  in  se  reis,  nec 
cogitat  de  vindicta,  nec  ultra  de  tempora- 
libus  sollicitatur;  sic  monachus  cunctis  in 
ipsum  injuriosis  toto  debet  ex  corde  igno- 
scere,  impatientiam  nullam  admittere,nec 
contra  quemquam  amaricari,  neque  de 
temporalium  provisione  sibi  ingerere  cu- 
ram  aut  cogitationem,  nisi  cui  ex  officio  D 
imminet,  sed  esse  cum  eo  quod  sibi  admi- 
nistratur  conlentus,  nec  propter  victualia 
inurmurare.  Iterum,  sicut  cruci  affixus 
suo  repletus  dolore,  nihil  mundanse  cogi- 
tat  vanitatis,  nec  de  aliorum  dijudicatione 
se  intromittit,  sed  divini  tribunalis  judicio 
pensat  se  protinus  prffisentandum  ;  sic  re- 
ligiosus  in  assiduis  debet  esse  compuncti- 


onibus,et  suorum  recordatione  defectuum 
pcenitere,  sua  quoque  ac  aliorum  deflere 
peccata,  atque  ex  consideratione  suae  mor- 
tis  sibi  incessabiliter  propinquantis,  ex 
inspectione  rigoris  divini  judicii  ac  futura? 
punitionis  formidine  sic  tristari,  dolere, 
vereri,  et  coram  oculis  Divinitatis  se  vigi- 
lantissime  custodire,  ut  nihil  ssecularis 
consolationis,  nil  carnalis  delectationis  re- 
quirat,  admittat,  appretietur,  sed  desuper 
tantum  consolari  relevarique  prsestoletur, 
omnique  die  et  hora  paratus  sit  pulsanti  z»c.xii,36. 
Domino  aperire,  et  lampades  suas  habeat  Maith.xw, 
semper  paratas,  ornatas,  ardentes.  *'  '' 

Nil    itaque    remorsionis   aut  culpae   in 
conscientia  nostra  resideat:imo  in  veritate 
et  sinceritate  jugiter  ambulemus,  mortifi-   iicor.iv, 
cationem  Jesu  in  nostro  corde  ac  corpore  '^*' "' 
semper  circumferentes,  ut  et  vita  ipsius 
per  cruciformem  imitationem  manifeste- 
tur  in  carne  nostra  mortali  atque  in  corde 
nostro   instabili.  Qui   enim   sunt  Christi,    catat.  v, 
carnem  suam  cum  vitiis  et  concupiscen-  "^" 
tiis  crucifigunt  ;  habentesque   simplicem  iri,/i.vi,8. 
ac  tenuem  victum,  mediocrem  humilem- 
que  vestitum,  contenti  sunt,  voluptatem, 
curiositatem,  mollitiem   fugientes.    Et   si 
vere  religiosi  sunt,  super  cordis  sui  custo-  Habac.n,i. 
diam  stant  solerter,  et  propriam  abnegant  i«c.  ix,  23. 
voluntatem,  ac  sancta  obedientia  delectan- 
tur,  scientes  quod  nemo  veniat  ad  Patrem  joann.  xiv, 
nisi  per  Christum,  usque  ad  mortem  fa-^.  .^. 
ctum  obedientem,  ita  quod  ex  obedientia  s. 
tulit  vioIentissimam,acerbissimam  et  con- 
temptibilissimam  mortem,  relinquens  no-  \  Petr.  n, 
bis  exemplum  ut  ejus  sequamur  vestigia. 
Et  si  non  hujusmodi  mortem,  saltem  mi- 
nora  et  faciliora  tali  morte,  ex  obedientia 
faciamus  patiamurque   prompte,  Salvato- 
ris  intuitu  et  amore.  Ad  quod  beatissimi 
Laurentii  martyris  accendamur  exemplis, 
qui  in  tormentis  pro  Christo  quasi  in  epu- 
lis  gloriabatur.  Idcirco  et  nos  in  adversis 
quasi  in  omnibus  gloriemur  divitiis.  Ad 
laudem  et  gloriam  Omnipotentis. 


ti. 


IN   SOLENNITATE 

ASSUMPTIONIS  B.  V.  MARIyE 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL:^ 

IN  OMNIBUS  REQUIEM  QUiESIVI,  ETC.  Eccli.  XXIV,  11-13,  15-20. 


VERBA  lectionis  quae   hodie    loco  epi-  A  desiderant,  per   caritatem   Iruitionemque 

stolffi  legitur,  ad  litteram  de  increata  possident.  Vel  sic  :  «  In  omnibus  requiem 

ac  genita  Sapientia,  quae  est  Verbum  aeter-  qusesivi  »,  id  est,  in  cunctis  actibus  meis 

num,  Unigenitus  Dei  Patris,  exponuntur.  expetivi  mente  in  Deo  quiescere  :  juxta 

Spiritualiter  vero  de  gloriosa  Virgine  in-  illud,  Convertere,  anima  mea,  in  requiem  Pi.  cxiv,  7. 

telliguntur.  Itaque  Ecclesiasticus  in  ejus  tuam.   «  Et  in  hereditate  Domini  mora- 

persona  asserit  :  bor  »,  id  est,  in  divitiis  glorise  Dei,  quibus 

In  omnibus  reguiem  qucesivi,  id  est,  in  fruuntur  Sancti  in  patria,  nunc  per  spem, 

cunctis  hominibus   per   dilectionem   ma-  ■  et  post  vitam  prsesentem  per  rem  aeterna- 

nere  optavi.  Nam  Virgo   beatissima   om-  liter  permanebo.  De  quibus  ait  Apostohis  : 

nium  cupit  salutem,  et  cunctis  se  praebet  Oculus  non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in  ico/. n.','. 

paratam  ut  in  eorum  cordibus  per  carita-  cor  hominis  ascenderunt,  quse  pra>paravit 

tem  quiescat,  et  eis  gratiose  adsistat.  Et  B  Deus  iis  qui  diligunt  illum. 

in  liereditate  Doynini  morabor,  id  est,  in  Tunc,  videlicet  quando  in  omnibus  re- 

Ecclesia    seu   populo   christiano   manebo  quiem    quaesivi,  ■pra^cepit   et   dixit  mihi 

per  adsistentiam  gratiosam.  Plebs  quippe  Creator  omnium,  scilicet  Deus.  Quid  aa- 

fidelis  vocatur  hereditas  Dei.Unde  Samuel  tem  pra?ceperit,  paulo  post  subditur,  ut- 

I /?(•(/. x.i.  ait  ad  Saul,  primo  Regum  :  Ecce  unxit  te  pote  :  in  Jacob  inhabita.  Et  qui  creavit 

Dominus  super  hereditatein  suam  in  prin-  mc,  scilicet  Verbum  seternum,  per  quod  ./o«««.i,  3. 

cipem.  Atque  per  Isaiain  loquitur  Deus  :  facta  sunt  omnia,  requievit  in  tcdjernacu- 

/s.xi.\,2o.  Hereditas   mea   Israel.  Populum   namque  Zo  (id  est  in  utero)  ^neo,  per  incarnationem 

fidelem    Deus  per  gratiam  possidet,  tan-  homo  factus  ex  me,  juxta  quod  scriptum 

quam  ad  se  proprie  pertinentein.  Infideles  est  :  In  sole  posuit  tabernaculum  suum.  Ps.wm^a. 

vero  et  impii,  a  Deo  sunt  alieni.  Denique,  Spiritualiter  quoque  «  requievit  in  taber- 

etiam  Deus  est  fidelium  et  electorum  suo-  G  naculo  meo  »,  id  est  in  habitaculo  cordis 

rum  hereditas,  quemadmodum  frequenter  mei.  Unde  secundum  Augustinum,  beatis- 

per  Moysen  dixit  de  sacerdotibus  et  Levi-  sima  Virgo  felicior  fuit  Ghristum  conci- 

iVnm.xviii,  tis  veteris  Testamenti  :  Ego  hereditas  eo-  piendo  mente,  quam  ventre. 

xvm,2*"^    rum.  Et  Propheta  :  Dominus  (inquit)  pars  Itaque  prsecepit  et  dixit  mihi :  In  lacob 

Ps.  XV,  5,  hereditatis  meee.  Deus  namque  est  sum-  inhabita,  id  est  in  populo  christiano  vitia 

mum  bonum,  quod  fideles  et  justi  summe  supplantante  :  qui  fidem  Jacob  patriarcha? 


312   IN  SOLENNITATE  ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI^.  —  ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


imitando,  filii  ejus  vocantur,  sicut  dixit  A  tem.  Et  in  Jerusalem  potestas  mea.  Jeru- 


10. 


Gaia«.  111,7.  Apostolus,   quod   qui   ex   fide   sunt,  filii 
sunt  Abrahae.  Quod  similiter  dici  potest  de 

Gen.  XXVII,  Jacob.  Jacob  autem  interpretatur  supplan- 

^*'"  tans  :  sicque  per  Jacob,  populus  fidelis 

peccata  supplantans,  accipitur.  Et  in  Is- 

ibid.  XXXV,  rael  hereditare.  Israel  interpretatur,  vir 
videns  Deum.  Idcirco  per  Israel  designatur 
plebs  fidelis,  Deum  et  superna  eontem- 
plans,quales  prsecipue  sunt  boni  religiosi, 
et  omnes  perfecti,  ac  contemplativam  vi- 
tam  ducentes  :  in  quibus  virgo  Maria  here- 
ditatur,  quoniam  eos  quasi  hereditariam  B 
possidet  plebem,  regina  et  mater  ac  advo- 
cata  ipsorum.  Et  in  electis  meis  mitte  ra- 
dices,  id  est,  fundamenta  virtutum  eis 
acquire  meritis  tuis  ac  precibus,  et  item 
exempla  virtutum  ipsis  prsebendo  per 
tuam  conversationem  exemplarem  atque 
sanctissimam,  vel  instruendo  eos  per  te 
ac  tuos  ministros,videlicet  angelos  ac  prae- 
latos.  Prseterea  per  Jacob  et  Israel  possunt 
intelligi,  qui  ex  Judaismo  crediderunt  in 
Christum,  in  quibus  et  inter  quos  fuit  ac 


salem  interpretatur  visio  pacis,  per  quam 
tam  militans  quam  triumphans  Ecclesia 
potest  intelligi  :  et  in  utraque  Virgo  Chri- 
stifera  potestatem  habet  prsecipuam,  tan- 
quam  domina  angelorum,  et  omnium  re- 
gina  fidelium,  cui  omnipotens  Filius  nihil 
negat.  Possunt  etiam  hsec  specialiter  ex- 
planari  de  primitiva  Ecclesia,qu8e  in  Jeru- 
salem  et  in  monte  Sion,  in  quo  templum 
Jerusalem  fuit,  manebat,  et  Virgo  beata 
fuit  in  medio  ejus. 

Et  radicavi,  id  est,  virtutum  radices 
fixi,  in  populo  lionorificato ,  id  est  in  po- 
pulo  christiano,  cui  Deus  prae  cunctis  ho- 
minibus  majora  ac  plura  contulit  gratia- 
rum  charismata  :  propter  quod  tempus 
evangelicse  legis,  tempus  gratiae  nuncupa- 
tur.  Et  in  partes  Dei  mei,  id  est  in  man- 
sionibus  coelestibus,  est  hereditas  illius, 
id  est  beata  possessio  ac  opulentia  sempi- 
terna  populi  honorificati  prsefati,  quia  in 
ccelis  quaerit  seternaliter  hereditari,  quem- 
admodum  scriptum  est  :  Credo  videre  bo- 


( 


habitavit    sacratissima   et  incomparabilis  G  na  Domini   in   terra   viventium.    De    his 


virgo  Maria  :  in  quibus  misit  radices  sa- 
pientise  ac  virtutum,eos  multipliciter  sedi- 
ficando,  et  multos  eorum  de  pluribus  in- 
struendo.  «  Radices  »  autem,  convenienter 
intelliguntur  ipsi  habitus  virtutum,ex  qui- 
bus  actus  oriuntur,  sicut  ex  radicibus  pul- 
lulant  rami. 

Et  sic  in  Sion  firmata  sum.  Sion  in- 
terpretatur  speculatio.  Idcirco  per  Sion, 
potest  intelligi  populus  Dei,  coelestia  spe- 
culans  modo   per  fidem  :  in   quo   beata 


partibus  ait  Christus  :  In  domo  Patris  mei 
mansiones  multse  sunt;  et  alibi,  Facite 
vobis  amicos  de  mammona  iniquitatis,  ut 
quum  defeceritis,  recipiant  vos  in  seterna 
tabernacula.  Hinc  Baruch  dixit  :  0  Israel, 
quam  magna  est  domus  Dei,  et  ingens 
locus  possessionis  ejus ;  magnus  et  non 
habens  finem,  excelsus  et  immensus.  Et 
in  plenitudine,  id  est  plena  seu  universali 
congregatione,  sanctorum,  id-est  perfecto- 
rum  tam  in  militanti  quam  in  triumphan- 


Ps.    XXVI, 

13. 

Jonnn.  xiv, 
Liic.  xvi.  0. 


Banicli  III, 
2i.,  25. 


Virgo  firmata  est,  quia  firmiter  qxuesch  T)  ii  Ecc\es\iL,  est  detentio  mea,  id  est  s\a.h\Usi 


in  eis  tanquam  protectrix  eis  semper  ad- 
sistens.  Et  in  civitate  sanctificata,  videli- 
cet  Ecclesia  militanti.  De  qua  ait  Psalmi- 
Ps.Lxxxvi,  sta  :  Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  civitas  Dei. 
De  qua  ad  Hebraeos  legitur  :  Accessistis 
ad  montem  Sion  et  civitatem  Dei  viventis. 
Civitas  namque  quasi  civium  unitas  dici- 


3. 

Hebr 

go 


commoratio  mea. 

Qxiasi  cedriis  cxaltata  sum  in  Lihano, 
id  est,  quemadmodum  cedrus  crescit  in 
altum  in  loco  seu  monte  Libani,  sic  exal- 
tata  sum  in  plebe  fideli,  cujus  constituta 
sum  domina,mater,regina  et  advocata.  Ex- 
altata  etiam  sum  in  ea,  ipsos  fideles  subli- 


tur.  Quum  ergo  in  Ecclesia  sit  unio  Ca-  miter  adjuvando.  Sic  enim  causa  dicitur 

tholicorum  per  fidem  et  caritatem,  recte  exaltari  in  suo  effectu,  in  quo  potestas  et 

Ecclesia  civitas  appellatur.  Similiter  re-  excellentia   causae   resplendent.  Et  quasi 

quievi,\iev  adsistentiam  piam  ac  incessan-  cyprcssus   in    mo7ite  Sion,  id   est,  sicut 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  IWARIiE.   —   SERMO   PRIMUS  313 

cypressus  sua  proprielate  eminet,  sic  ego  A  ni   fructii   virtutum   emineo.  Per  olivam 

in  Ecclesia.  Porro  cedrus  est  arbor  boni  enim   misericordia  designatur.  El  quasi 

odoris,  cypressus  imputribile  lignum  est.  platanus  exaltata  sum  juxta  aquam  in 

Itaque  virgo  Maria  comparatur  cedro  ra-  plateis  :  id  est,  sicut  arbor  sic  dicta,  exal- 

tione  optimac  famae  sua>,  qua  ubique  esl  tatur  sua  virtute  juxta  fluenta  per  plateas 

iicor.11,15.  optimus  odor  Christi.  Comparatur  quoque  currentia  ;    sic    ego   in    populo   Dei,   cui 

cypresso,  quoniam   mens   ejus  nunquam  aquam  sapientiai  salutaris  et  fluenta  gra- 

per  peccatum  aliquod  est  corrupta  neque  tia?  ac  doctrinae  acquiro,  sublimor. 

Sap.\\,io.  infecta.    Unde    Sapiens   ait    :    Incorruptio  Sicut  cinnamomum  et  halsamum  aro- 

facit  esse  proximum  Deo.  Ubi  per  incor-  matizans  oclorem  dedi  :  id  est,  quemad- 

ruptionem  intelligitur  integritas  mentis  a  modum  species  ista?  seu  herbse  aromaticee 

laesione  peccati.  bonum  valde  producunt  odorem,  sic  ego 

Quasi  palma  exaltata  sum  in  Cades  :  B  spiritualem   fundo  dulcedinem  in  mentes 

id  est,  sicut  palina  exaltatur  in  loco  qui  fidelium,  et  virtutum  spargo  odorem,  ac 

Josne  XV,  dicitur  Cades,  et  fuit  in  sorte  .ludjp,  ut  in  bonae  redolentiam  fam»  ubique  diffundo. 

"■*■            Josue  libro  fertur ;  sic  exaltata  suin   inter  Ideo  subditur  :  Quasi  myrrha  electa,  id 

electos.  Palina  quippe  a^state  ac  hieme  vi-  est   valde    bona,  dedi  suavitatem    odoris 

ret.   Comparatur   ergo   Virgo   sanctissima  spiritualis   ac   fama?   laudabilis.   Quemad- 

palma?,  quoniam  in  omni  eventu,  in  omni  modum  etenim  myrrha  prsevalida  in  igne 

adversitate  ac  prosperitate  mansit  in  vigo-  posita,    mox   bonum   fundit   odorem,   sic 

re  virtutum,  nec  unquain  per  culpam  dis-  Virgo  altissima  in  corde  devoto  per  amo- 

colorationem    mentis   incurrit.    Et   quasi  ris  fervorem  ignito  concepta  seu  appre- 

plantatio  rosa'  in  Jeric/w  :  \d  est,  sicut  ro-  hensa,internam  parit  suavitatem,quoniam 

sa  in  .lericho  plantata,  sua  pulchritudine  valde  delectat  mentem  et  ipsam  Istificat. 

sublimatur,   quum   rosa   sit   pulcherrima  C  Propter  quod  ait  S.  Bernardus,  quod  ipsa 

florum  ;  sic  inter  omnes  coelestis  paradisi  portas  pise  memorise  nunquam  ingreditur 

atque  Ecclesise   flores,  videlicet  Sanctos,  sine  insitae  sibi  adspersione  dulcedinis.  Et 

pulchritudine  sapientiae  ac  virtutum  prae-  sicut    cunctis   sanctior   digniorque   quasi 

fulgeo.  Quasi  oliva  speciosa  in  campis  :  incomparabiliter    comprobatur,    sic    prae 

id  est,  sicut  oliva  sublimatur  et  eminet  omnibus  Sanctis  suaviorem  parit  odorem, 

suo  fructu  in  campis  ubi  plantata  est,nam  et  excellentiorem  virtutum  famam,  boni- 

productiva  est  olei ;  sic  ego  pietate  et  om-  tatisque  nomen  diffundit. 


SERMO  PRIMUS 

DE   MULTIPLICI    PULCHRITUDINE   QUA    CUNCTIS    PR.ESTANTIOR   EST   MARIA  ;   DE   EJUS 
QUOQUE   MISERICORDIA,    PIETATE   ET   UTILITATE. 


H ^EC est  speciosior  sole,et  superomnemD  ac  specie,  a  quo  cetera  omnia  corporalia 
dispositionem  stellarum.  luci  compa-      luminis  influentiam  sortiuntur  :  ita  in  ele- 
rata,  invenitur  prior.  Sap.  vii,  29.  ctis  et  Sanctis  Dei,  nullus  beatissima  Vir- 

Sicut  in  rebus  pure  corporalibus  corpo-  gine  lucidior,  nullus  sanctior  pulchrior- 
ribusque  coelestibus  nihil  sole  splendidius  que  consistit ;  sed  nec  in  luce,  sanctitate 
est,  imo  nec  comparabile  soli  in  claritate      ac  pulchritudine  comparabilis  est  ei.  De- 


314 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI^. 


SERMO  PRIMLS 


nique,  quum  multiplex  sit  pulchritudo, 
Aidelicet  eorporalis  et  spiritualis  atque 
moralis,  naturalis  quoque  et  supernatura- 
lis;  corporalis  pulchritudo  consistit  in  tri- 
bus  :  primo,  in  membrorum  debita  pro- 
portione  ad  invicem  ;  secundo,  in  conve- 
nienti  et  eleganti  statura  seu  quantitate 
(propter  quod,  secundum  Aristotelem,  ho- 
mines  parvee  staturse  non  proprie  possunt 
pulchri  vocari,  sed  speciosi) ;  tertio,  in 
congrui  ac  vivacis  superfusione  coloris. 
Pulchritudo  autem  moralis  consistit  in 
hoc,  ut  homo  extra  decenter  ac  facete  se 
habeat  in  gestibus  corporis  et  incessu,  in 
visu  omnique  motu  et  apparatu,  ut  non 
sit  levis,  procax,  dissolutus,  instabilis  aut 
discurrens,  sed  maturus  ac  modestus  in 
omnibus.  Porro  pulchritudo  spiritualis  ac 
naturalis  consistit  in  superioribus  animse 
viribus,  in  quibus  imago  Dei  in  anima 
coliocatur,  et  in  earum  habitibus  acquisi- 
tis,  id  est  in  virtutibus  et  scientiis  natura- 
libus  earumque  actibus.  Pulchritudo  vero 
spiritualis  supernaturalis,  qua3  proprie 
spiritualis  pulchritudo  vocatur,  consistit 
in  virtutibus  scientiisque  infusis  et  acti- 
bus  earumdem,  prsesertim  in  fide,  spe, 
caritate,  septemque  donis  Spiritus  Sancti, 
ac  ceteris  virtutibus  moralibus  et  cardina- 
libus  per  infusionem  a  Deo  collatis,  unde 
infusse  dicuntur. 

Denique,  sicut  de  pulchritudine  corpo- 
rali  praetactum  est,  quod  consistat  in  tri- 
bus,  sic  pulchritudo  haec  spiritualis  in  tri- 
bus  videtur  consistere.  Primo,  in  virtutum 
congrua  proportione  ad  invicem  :  ut  quan- 
to  aliquis  castior  est  aut  sapientior,  tanto 
exstet  humilior,  quoniam  castitas  et  sa- 
pientia  ssepe  sunt  incitamenta  elationis  ; 
item  quanto  quis  plura  a  Deo  acceperit 
dona,  tanto  in  eo  major  sit  gratitudo  ;  et 
quanto  ferventior  caritas,  tanto  et  major 
discretio,  ne  per  fervorem  amoris  immo- 
derate  affligat  se  ipsum  in  corporalibus 
exercitiis  et  poenitentise  actibus.  Propter 
7?om. XII, I.  quod  ait  Apostolus:Rationabile  obsequium 
vestrum.  Secundo  consistit  haec  pulchri- 
hido  in  virtutum  congrua  quanfitate,  id  est 


A  perfectione,  ut  homo  virtutes  habeat  se- 
cundum  earum  gradum  perfectum,  vel 
saltem  secundum  gradum  suo  statui  com- 
petentem,  quatenus  digne  Deo  ambulet  se- 
cundum  exigentiam  sua3  vocationis,quem- 
admodum  hortatur  Apostolus,  dicens  :  Ob-  Ephes.w, 
secro  vos  in  Domino,  ut  digne  ambuletis  ^'^" 
vocatione  qua  vocati  estis,  cum  omni  hu- 
militate  et  mansuetudine,  cum  patientia, 
supportantes  invicem  in  caritate,  solliciti 
servare  unitatem  spiritus  in  vinculo  pacis. 
Tertio  consistit  in  spiritualis  coloris  su- 

B  perfusione  decenti,  id  est  in  caritatis  in- 
formatione  atque  discretionis  directione. 
Caritas  namque  est  vita,  forma,  regina  et 
decor  virtutum,  sine  qua  nil  est  Deo  acce-  \cor.  xm, 
ptum,nihilque  meritorium.Idcirco  omnem  ''^- 
meritorium  actum  oportet  a  caritate  in- 
formari  ac  imperari.  Discretio  quoque  est 
virtutum  auriga,  qua3  omni  virtuti  modum 
prsefigit,  tempus  et  locum  observat,  et 
ordinate  fieri  facit  quod  fit. 

Prseterea  omnes  pulchritudines  istse  fu- 
erunt  valde  in  Virgine  benedicta.  Primo 

C  etenim  fuit  corpore  valde  formosa,  utpote 
optime  complexionata,  atque  in  omni  na- 
turali  dono  prsefulgida.  Secundo  fuit  in 
morum  venuslate  speciosissima,  in  lo- 
qiiendo,  eundo,  stando,  sedendo,  operan- 
do,  videndo,  edendo  summe  modesta,  de- 
lectabilis  et  exemplarissima.  Tertio  fuit  in 
spirituali  et  interiori  pulchritudine  natu- 
rali  multum  prseclara,  utpote  ingeniosa 
prsecipue,  et  indolis  optimse,  fortissimam 
habens  synderesim  et  maximam  inclina- 
tionem  ad  omnium  actus  virtutum.  Quarto 

D  in  pulchritudine  spirituali  supernaturali, 
videlicet  in  decore  gratia?  ac  virtutum,  in 
splendore  sapientiae,  in  luce  discretionis, 
et  in  omni  perfectione  interna,  fuit  ineffa- 
biliter  summa  et  eminens  ;  nec  exprimi 
valet  quantum  in  seeculo  isto  quotidie  in 
prsedictis  profecerit.  0  quam  certissima  et 
illuminatissima  fuit  in  fide,  quam  firma 
in  spe,  quam  ardentissima  in  caritate, 
quam  sublimis  in  contemplatione  sapien- 
tia?,  quam  summa  in  omni  morali  ac  in- 
tellectuali  virtutel  Quid  euim  Deus  omni- 


II 


I 


IN   SOLENNITATE   ASSLMPTIONIS  B.  V.  MARLE.    —   SERMO   PRIMUS                           3Io 

potens,    liberalissimus    atque   ditissimus,  A  ita  quod  visceribus  misericordiffi  tota  re- 

non  daret  propriac  Genitrici,  cum  qua  lam  dundat,  supereffluit  ineffabilitcrque  abun- 

diu,  tam  secrete  ac  dulciter  conversabatur  dat.  Eam  igitur  cum  omni  fiducia  fervidc 

in  terris,  a  qua  ipse  tam  viscerose  nutrie-  invocemus,  ei  cordis  nostri  hospitium  re- 

batur,  tam  affectuosissime  contrectabatur,  seremus,  ut  in    nobis   inveniat  requiem, 

tam  a3stuantissime  amabatur,  tam  mater-  nosque  tueri  semper  et  salvare  dignetur. 

naiiter  amplexabatur,  et  a  qua  ei  mini-  Secundo  ex  lectione  hac  edocemur,quam 

strabatur  cum  tam  summa  diligentia  ac  infinita  sit  misericordia,  caritas  ac  provi- 

reverentia  tam  maximc  amorosa?  Implevit  dentia  Dei  super  genus  humanum,qui  tam 

ergo  et  quotidie  superadimplevit  eam  gra-  misericordissimam  advocatam  ac  media- 

tia  ampliori,  dilectione  ferventiori,  perfe-  tricem,  imo  et  matrem,  nobis  providit  ac 

ctione  majori.  contulit.  Siquidem  Deus  pracepit  ei  ut  in  Eccn.^^w, 

Denique   istud   in    lectione   qu»   hodie  B  Jacob  inhabitet,  etc,  juxta  sensum  expo- '"' ''*■ 

loco  epistolffi  legitur,pulchre  innuitur.Pri-  situm.  Ilinc  ait  Bernardus  :  Tu  maler  mi- 

mo  namque  patet  ex  lectione  hac,  quanta  sericordiae,  pro  miseris  Filium  tuum  ro- 

sit  misericordia  ejus,  quum  ipsamet  ait,  gabis,  quoniam    Deus   Pater,  qui   Filium 

£"cc/i. XXIV,  In  omnibus  requiem  qusesivi,  juxta  expo-  suum  inter  Deum  et  homines  posuit  me- 

sitionem  prsehabitam.  Nam  ut  sanctus  ait  diatorem,te  quoque  inter  reos  et  Christum 

Bernardus,  Quemadmodum  sol  lumen  su-  judicem  posuit  mediatricem.  Et  sicut  tu 

um   super   bonos   et   malos  indifferenter  Judicem  nunquam  invenis  difficilem,  sic 

diffundit,  sic  sacratissima  virgo  Maria  nou  te  reus  nunquam  invenit  inexorabilem.  In 

discutit  merita,  sed  omnibus  se  exorabilem  manibus  tuis  sunt  omnes  thesauri  miseri- 

ac  clementissimam  pra?bet.  Etenim  copio-  cordiarum  Dei.  Ideo  Deo  regratiemur  quod 

sissima   sua   caritate  ac  pietate  omnibus  talem  nobis  contulit  adjutricem. 

misericordise  suse  aperit  sinum,  ut  de  ple-  C      Prseterea,  quam  ineffabilis  sit  dignitas 

nitudine  sua  accipiant  universi  :  captivus  Virginis    bcnedicta^,   constat   ex    lectione 

redemptionem,   aeger   curationem,   tristis  hac,  dum  ex  persona  Marise  hic  dicitur, 

consolationem,    peccator   veniam,    justus  Qui  creavit  me,  requievit  in  tabernaculo  Jbid.  12. 

gratiam,    angelus   la^titiam,  denique   tota  meo  :  videlicet,  quoniam  verus  Deus,  Dei 

Trinitas  gloriam,  Filius  Dei  carnis  huma-  Unigenitus,ex  ea  et  in  ea  factus  est  homo, 

na3  substantiam.  Insuper,  quanto  benignis-  novemque  mensibus  requievit  ejus  in  ute- 

sima  Virgo  Filium  suum  plus  diligit,  tanto  ro,  tanquam  verus  filius  ejus.  Ideo  ejus 

plus  cupit  passionem  et  sanguinem  ejus  uterum  tanquam  sacratissimum  Dei  teni- 

in  hominibus  fructificare.  Idcirco  homi-  plum  veneremur.  Unde  et  sancti  doctores 

num  salutem  appetit  vehementer,  paratis-  Augustinus  atque  Bernardus  fatentur:  Non 

sima  omnibus  subvenire,  pro  omnibus  ex-  fuit  in  terris  locus  praestantior  virginalis 

orare,    cunctos   ad   se   clamantes   audire.  D  uteri   templo,  in  quo  Filium  Dei   sancta 

Rursus,  sicut  ipsa  prse   omnibus  Sanctis  suscepit  Maria;  nec  in  ccelis  locus  excel- 

inffistimabilem  pietatem  et  gratiam  a  Deo  lentior  regali  solio,  ubi  Mariam  sublimavit 

est  consecuta,  in  tantum  quod  Mater  Dei  ac  posuit  Filius  ejus. 

effecta  est ;  sic  prae  omnibus  Sanctis  para-  Tertio  docet  haec  lectio,  quam  mirabili- 

tissima  est  pietatem  et  gratiam  omnibus  ter  inagna  sit  fructuositas  fructificatioque 

ad  se  clamantibus  impertiri.  Iterum,  quo-  Maria?,  quoniam  ipsa  in  electis  Dei  mittit  ibui.  13. 

niam  fons  totius  pietatis  ac  misericordi»,  radices  :  imo  ut  ait  Bernardus,  quidquid 

Unigenitus  Dei,  in  ejus  castissimis  visceri-  pietatis  et  graliie  nobis  a  Deo  confertur, 

bus   novem   requievit   mensibus,  certuni  per  ipsain  nobis  tribuitur.  Ipsa  est  Virgo 

omnino  est  quod  ipsa  ex  hoc  insestimabi-  egregia,  per  quam  peccatum  deletur,  mors 

lem  pietatem  misericordiamque  contraxit,  destruitur,diabolus  confunditur,  vita  beata 


b 


316 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARIiE.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


13 


quae  perdita  fuerat,  recuperatur,  paradisus  A 
aperitur,  salus  universis  offertur.  Simus 
igitur  grati  gloriosissimse  Virgini,  matri 
Christi,  ejusque  humilitatem,  misericordi- 
am,  caritatem  atque  munditiam  sequamur 
pro  posse  fideliter,  viriliter  et  constanter. 

Eccii.xu,  Amplius,  curam  habeamus  de  bono  no- 
mine,  non  pro  propria  laude,  sed  ad  Dei 
honorem  et  proximorum  sedificationem, 
ut  glorificetur  Deus  in  nobis  servulis  suis; 

iiCor.11,15,  simusque  bonus  odor  Christi  in  omnibus 

**■  locis,  ut  aedificentur  proximi  nostri  in  no- 

bis.  Consideremus  quam  infinitam  beati-  B 

1  Cor.  11,0.  tudinem  Deus  praeparaverit  justis  in  ccelo, 
et  taliter  minjstremus  Altissimo,  ne  et 
tantam  beatitudinem  amittamus  et  insu- 
per  «ternae  damnationis  gravissima  sup- 
piicia  incurramus.  Ecce  prsecessit  nos  ho- 
die  Domina  nostra,  et  advocatam  prsemisit 
in  coelum  Ecclesia.  Eam  ergo  toto  cordis 
affectu  sequamur,  ejus  beatitudini  pra?- 
cordialiter  congratuIemur,et  sacrum  hunc 
diem  in  sanctis  operibus  expendamus,  dul- 
cissimam  Virginem  invocantes  et  collau- 
dantes  ;  nec  unquam  aliquis  nos  praetereat  C 
dies,  in  quo  non  speciale  obsequium  im- 
pendamus  eidem. 
Quidam  monachus  Ordinis  Cisterciensis 


in  tantum  beatissimam  Virginem  vene- 
rabatur,  quod  quotidie  ante  refectionem 
dixit,  genibus  flexis,  quinquagesies  Ave 
Maria.  Quumque  visitasset  suos  paren- 
tes,  et  quadam  die  se  posuisset  cum  eis 
aliisque  amicis  ad  mensam,  recordatus  est 
se  die  illo  non  legisse  Salutationem  ange- 
licam  vicibus  quinquaginta.  Repenteque 
surgens,  ingressus  est  cameram.  Quumque 
Salutationem  angelicam  more  solito  lege- 
ret,  apparuit  ei  Virgo  piissima,  mantello 
pulchro  induta,  in  quo  per  totum  scriptse 
erant  aureis  litteris  Salutationes  angelicae. 
Et  quum  monachus  ex  humana  fragilitate 
fuisset  perterritus  de  hujusmodi  visione, 
dixit  ad  eum  dulcissima  virgo  Maria  :  En 
omnes  angelicse  Salutationes  quas  mihi 
dixisti,  in  isto  mantello  sunt  scriptse.  De- 
inde  ostendit  Virgo  dignissima  quamdam 
partem  mantelli  retrorsum,  et  dixit  :  Post- 
quam  haec  pars  fuerit  angelicis  Salutatio- 
nibus  adimpleta,  introducam  te  in  regnum 
dilectissimi  Filii  mei.  Quod  et  postmodum 
factum  est  ita.  Ex  quo  patet,  quam  acce- 
ptum  sit  Virgini  sacra?,  ut  angelica  Salu- 
tatione  frequenter  ac  devote  salutetur.  Cum 
magna  igitur  attentione  et  affectione  dica- 
mus  ssepissime  :  Ave  Maria. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


INTRAVIT    JESUS    IN    QUODDAM    CASTELLUM,    ETC.    LuC.  X,  38-42. 


EVANGELIUM  prsesens  in  solennitate 
Assumptionis  beatissima?  Virginis  le- 
gitur,quoniam  solennitas  illa  aliud  non  ha- 
bet  evangelium  speciale,  et  quoniam  my- 
stica  evangelii  hujus  expositio  Virgini 
gloriosae  pra^cipue  competit.  Itaque  Lu- 
cas  dicit  : 

Intravit  Jesus  in  quoddam  castellum, 
videlicet  in  habitaculum  Marthae,  quod  in 
Bethania  fuit.  Ideo  subditur  :  Et  mulier 
qucedam  Martha  nomine,  valde  notabilis 


D  atque  illustris  :  quae  dicitur  hic  mulier  ra- 
tione  sexus,  non  matrimonialis  contractus, 
quia  (ut  supra  in  sermone  de  ea  narratum 
est)  non  legitur  habuisse  maritum ;  exce- 
pit  illum  in  domum  suam,  cum  caritate 
ferventi  et  reverentia  grandi.  Nam  fuit 
praeelecta  specialisque  hospita  Christi.  Et 
huic  erat  soror  nomine  Maria,  scilicet 
Magdalene,  amantissima,  fidelissima  ac 
familiarissima  Salvatoris  discipula:de  qua 
supra  dicta  sunt  plurima.  Qua'  etiam  se- 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI>E.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


317 


dens  sccics  pcdcs  Domini,  id  cst  luimiliter  A 
in  terra  juxta  pedes  Christi  magistri  sui 
carissimi,  in  cujus  verbis  valdc  delecta- 
batur,  aiidiebat  verbum  (id  est  sermonem) 
illius,  avidissima  ac  intentissima  mente. 
Sic  et  fideles  verba  sermocinantium  vica- 
riorumque  Christi  debent  humiliter  ac  de- 
vote  audire,  absque  somnolcntia  et  tsedio. 
Rursus,  quemadmodum  Christus  a  Martha 
hospitatus,  statim  ante  refectionem  docuit 
exsistentes  in  domo ;  sic  pradicatores  et 
viri  spirituales  ac  eruditi,  ab  aliis  hospi- 
tati,  verbis   salubribus   debent  aedificare  B 
atque  instruere  hospitantes  et  exsistentes 
in  domo.  Itaque  quo  Maria  humilius  sedit, 
diligentiusque  verba  Christi  advertit,  eo 
plus  spirituales  hausit  profectus,  et  rivos 
doctrinae  ex  fonte  sapientise  sumpsit,   id 
est  a  Ghristo,  de  quo  scriptum  est  in  Ec- 
Eccu.  i,s.  clesiastico  :  Fons  sapientise,  verbum  Dei  in 
excelsis.lnsuper,ex  hoc  quod  Martha  Chri- 
stum  et  ejus  discipulos  tam  caritative  ac 
reverenter   suscepit   hospitio,  atque   tam 
condecenter  tractavit,  datur  exemplum  fi- 
delibus,  ut  spirituales   personas   ac  pau-  C 
peres  libenter  hospitent,  congruenterque 
tractent  Dei  intuitu  et  amore,  quia  hoc 
faciendo,  Christum  in  suis  suscipiunt  et 
procurant  servis  ac  membris. 

Martha  autem  satagebat,  id  est,  satis 
agebat,  occupataque  fuit,  circa  frequcns 
ministerium,  id  est  circa  corporalis  refe- 
ctionis  (quae  quotidie  necessaria  est)  pree- 
parationem  et  exhibitionem.  Quce  stetit,  ut 
Christum  cum  reverentia  alloqueretur,  et 
ejus  prsestolaretur  responsum,  et  ait  :  Do- 
mine,  non  est  tibi  curce  quod  soror  m,ea  D 
reliquit  me  solam  ministrare?  Hoc  vide- 
batur  irrationabile  Marthse,  quia  apparuit 
ei  quod  ob  Christi  honorabilitatem,  alio- 
rumque  hospitum  multitudinem,  Maria 
eam  merito  adjuvisset.  Ideo  interrogavit, 
Domine,  non  est  tibi  curae  ?  non  quasi 
Christum  reprehendens  quod  Marise  non 
dixerat,  Adjuva  tuam  sororem;  sed  quasi 
admirans  de  hoc.  Ideo  addidit  :  Dic  ergo 
illi  ut  me  adjuvet  :  quia  in  tot  hospitum 


provisione  ac  refectione  multa  erant  agen- 
da.  Quod  autem  Martha  dixit  se  solam  mi- 
nislrare,  non  est  intelligendum  quod  nulla 
femina  eam  adjuverit  :  imo  habuit  multas 
ancillas,  et  specialitcr  S.  Marthilla  ejus  pe- 
disequa,  eam  sollicite  juvit;  sed  se  solam 
asseruit  ministrare,  per  exclusionem  suae 
sororis,  ad  quam  ministratio  illa  a^que 
pertinuit,  secundum  Marthae  opinionem. 

Et  respondens,  dixit  illi  Dominus  Je- 
sus  Christus,  verus  Deus,  qui  ad  respon- 
dendum  sapienter,  non  eguit  deliberationc 
aut  studio,  quoniam  in  quantum  Deus,  fuit 
ipsa  sapientia  infinita,  aeterna  et  increata,  \cor.\,u. 
atque  ut  homo,fuit  omni  sapientia  plenus, 
imo  secundum  utramque  suam  naturam 
omnia  praecognovit  :  Martha,  Martha.  Bis 
nominavit  eam,  ut  diligentius  auscultaret, 
et  ut  suam  ad  ipsam  monstraret  dilectio- 
nem.  Sollicita  es  et  turbaris  erga  joluri- 
ma,  id  est  circa  corporalia  praeparanda  ac 
disponenda  :  quae  occupatio,  quamvis  fue- 
rit  bona,  et  actus  misericordiae  ac  liberali- 
tatis  ex  caritate  procedens,  tamen  quie- 
tem  mentis  in  Deo  interrumpit  frequenter 
et  impedit,  quoniam  mens  humana  tanto 
fortius  intenta  est  uni,  quanto  plus  a  mul- 
tis  abstrahitur.  Unde  communiter  dicitur  : 
Virtus  unita  est  fortior  quam  dispersa; 
itemque,  Pluribus  intentus  minor  est  ad 
singula  sensus.  Porro,  unum  est  necessa- 
rmm^videlicet  Deo  adhaerere,  placere,  uni- 
ri,  seu  ipso  beatifice  frui,  vel  ipsemet 
Deus,  felicitatis  objectum,  dator  et  causa. 
Maria  optimam  partem  elegit,  videlicet 
unum  necessarium  jam  praefatum.  Quce 
pars  non  auferetur  ab  ea  :  quoniam  Deo 
vacare  atque  uniri  per  contemplationem 
et  dilectionem  ferventem,  seu  ipso  finali- 
ter  frui,  in  vita  hac  incipit,  et  imperfecte 
habetur;  in  futuro  autem  saeculo  continua- 
tur,  perficitur,  plene  ac  aeternaliter  pos- 
sidetur. 

Haec  est  litteralis  et  brevis  expositio 
evangelii  hujus,circa  quod  multa  pulcher- 
rima  dici  possent  :  de  quibus  infra  tan- 
getur. 


318 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARIiE. 


SERMO   SECUNDUS 


SERMO  SECUNDUS 


QUOMODO   BEATISSIMA   VIRGO   MARIA    SIT,   QUOMODO   ETIAM   QUILIBET   ELECTORUM 
ESSE   DEBEAT   SPIRITUALE   CASTELLUM. 


P 


\ORTA  hcec  clausa  crit,  et  non  aperie-  A 
tur,  quoniam  Dominus  Deus  Tsrael 
ingressus  est  per  eam.  Ezech.  XLiv,  2. 

Per  portam  quam  propheta  Ezechiel  vi- 
dit  in  spiritu,  in  visione  illa  difficillima 
quam  in  fine  libri  sui  describit  in  multis 
capitulis,  spiritualiter  designatur  purissi- 
ma  virgo  Maria,  quse  ante  partum,  in  par- 
tu  et  post  partum  fuit  inviolata  ac  inte- 
gerrima,  quam  nequaquam  decuit  viro 
alicui  aperiri,  quoniam  Dominus  Deus  Is- 
rael,  Unigenitus  Patris,  ingressus  est  eam, 
assumendo  ex  ea  naturam  humanam,  se-  B 
que  claudendo  in  utero  ejus,  sicut  cantat 
Ecclesia  :  Virgo,  Dei  Genitrix,  quem  totus 
non  capit  orbis,  in  tua  se  clausit  viscera 
factus  homo.  Ipsa  igitur  prsestantissima 
Virgo  est  porta  per  quam  ingressus  est 
raundum  istum  Filius  Dei,visibiliter  appa- 
rendo  in  eo.  Conformiter  ipsa  spiritualiter 
est  castellum  quod  Jesus  intravit,  descen- 
dendo  de  sinu  Patris  in  uterum  Virginis, 
non  locum  mutando,  sed  carnis  substan- 
tiam  in  ea  et  ex  ea  assumendo,  juxta  illud 

Pi.xvni,:.  in  Psalmo  :  A  summo  cceio  egressio  ejus ;  G 
ibid.  0.   et  item,  In  sole  posuit  tabernaculum  su- 

/oann.xvi,  um.  Unde  alibi  protestatur  :  Exivi  a  Patre, 

^^-  et  veni  in  mundum. 

Deinceps,  propter  diversas  causas  bea- 
tissima  Genitrix  Dei  appellatur  castellum. 
Primo,  quia  castellum  debet  esse  situatum 
in  alto  eminentique  loco,  ut  ex  eo  possit 
hinc  inde  circumspici.  Sic  virgo  Maria  in 
altissimo  statu  ac  gradu  dignitatis  in  Deo 
est  posita,  utpote  in  vertice  maternitatis 
Dei,  per  quam  comparentalis  est  Deo  Pa- 
tri,  unicum  et  eumdem  cum  illo  filium  D 
habens  :  quod  est  dignitas  quodammodo 
infinita,  ex  qua  deinde  convenit  ei,  esse 


angelorum  imperatricem,  reginam  cceli, 
dominam  mundi,  advocatam  Ecclesia?,  de- 
cus  et  gloriam  totius  creaturae.  Ideo  dieit 
S.  Hieronymus  :  Quid  nobilius  Matre  Do- 
mini,  quid  splendidius  ea  quam  elegit 
Splendor  paternse  glorise?  Sed  quia  prae- 
fata  dignitas  maternitatis  Dei,  est  donum 
gratia3  gratis  datse,  dicendum,  quod  virgo 
Maria  etiam  eonstituta  est  a  Deo  in  vertice 
perfectionis  gratiae  gratum  facientis  atque 
virtutum,  in  quibus  excellentissima  fuisse 
non  dubitatur. 

Secundo,  quia  castellum  debet  muro  cir- 
cumdatum  esse  et  clausum.  Sic  Virgo  mun- 
dissima,  fuit  virtute  cardinali  quae  dicitur 
fortitudo,  et  etiam  dono  quod  fortitudo  vo- 
catur,  munita.  Potest  quoque  per  murum 
castitas  designari.  Unde  ait  Salvator  :  Sint /,»<•. xn, 35. 
lumbi  vestri  prsecincti,  id  est  cingulo  ca- 
stitatis  ornati.Vere  namque  per  castitatem 
protegitur  homo  a  jaculis  vitiorum  multo- 
rum,  a  tentationibus  dsemonum,  a  concu- 
piscentiarum  sagittis.  Hac  castitate  Domi- 
na  nostra  fuit  summe  inviolabiliterque 
munita  ac  decorata,  ita  quod  nunquam  in- 
ordinatus  aut  indecens  motus  carnis  fuit 
in  ea. 

Tertio,  quia  castellum  debet  in  gyro 
profundum  habere  fossatum.  Sic  Virgo  al- 
tissima,  profundissima  humilitate  fuit  val- 
lata.  Unde  et  ipsa  fatetur  :  Quia  respexit  ibid.\,!,%. 
humilitatem  ancillse  suge.  Hinc  sanctus  lo- 
quitur  Augustinus  :  0  mira  et  profunda 
Mariae  humilitas  !  Ecce  angelus  Mariam  al- 
loquitur,  dicens  :  Ave,  gratia  plena.  Mariae  ibid.  2«. 
Spiritus  Sancti  superventio  gratiosa  pro- 
mittitur,  Maria  in  matrem  Dei  assumitur, 
Maria  omnibus  creaturis  praeponitur,Maria 
coeli  et  terrae  domina  efficitur;  et  tamen 


( 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARLE. 


SEHMO   SECUNDl.S 


ai9 


pro  omnibus  his  sn[)crbia  nulla  extollitur, 
imo  in  omnibus  liis   mira   humilitale  se 

/-Hc.  1, 38.  deprimit,  diccns  :  Ecce  ancilla  Domini. 
Non  dixit,  Ecce  domina  mundi,  sed,  Ecce 
ancilla  Domini.  Ilinc  loquitur  ct  Bernar- 
dus  :  0  Maria,  tu  spiritum  elationis  virtute 
humilitatis  penitus  contrivisti,  quam  ita 
in  te  respexit  Dominus,  ut  ipsius  merito 
super  omnes  choros  angeloruni  tc  subli- 
mare  dignum  putaverit.  Nunquam  enim 
super  omnes  choros  angeiorum  sublimata 
ascendisses,  nisi  prius  infra  omnes  homi- 
nes  humiliata  descendisses.Et  recte  humi- 
litas  comparatur  fossato, quum  sit  quaedam 
profundatio  mcntis  qua  subdit  ac  deprimit 
semetipsam  :  et  sicut  in  fossato  aqua^  col- 
ligiintur,  sic  in  humili  corde  gratiarum 
charismata  congregantur.  lterum,sicut  fos- 
satum  aquis  repletum,  prohibet  adversa- 
rios  ab  accessu  ad  castellum  et  a  destru- 
ctione  ipsius,  ita  revera  humilitas  humiles 
a  dsemonum  impugnatione  et  dejectione 
tuetur,  eo  quod  humilis  non  propriis  viri- 
bus,  sed  gratioso  adjutorio  Dei  innititur. 

Quarto,  quoniam  castellum  est  turre  ele- 
vatum.  Sic  optima  virgo  Maria  fuit  cari- 
tatis  fervore,  contemplationum  excessu, 
apice  sanctitatis  sublimis  et  elevata.  Unde 

Cant.MM,  et  ipsa  ait  in  Canticis  :  Ego  turris*.  Quinto, 
^^;  quoniam  sicut  castellum  debet  armis  esse 

murus     ^ 

corroboratum,  sic  virgo  Maria  fuit  omnium 
virtutum  tanquam  spiritualium  armorum 
vigore  firmata,  dsemonibusque  metuenda 
et  inexpugnabilis  facta.  Idcirco  in  Canticis 

/ifrf.vi, .s,  vocatur  terribilis  ut  castrorum  acies  ordi- 

^"  nata,  Sexto,  quoniam  sicut  castellum  de- 

bet  necessariis  vitse,  videlicet  alimentis, 
esse  provisum,  sic  benignissima  Virgo  fuit 

Eccu.x\,3.  spiritualibus  alimoniis  plena,  videlicet  pa- 
ne  vitse  et  intellectus,  et  aqua  sapientiae 
salutaris,  gratia  divinse  confortationis,  ci- 
bo  bonae  operationis,  oleo  supernse  conso- 
lationis,  vino  excessivge  devotionis,  sed  et 
pane  lacrimarum  ac  compassionis.Hinc  ait 

Ca»i<.ii,4.  in  Canticis  :  Introduxit  me  rex  in  cellam 
vinariam. 

Deinceps,  per  Martham  significatur  vita 
activa,  cujus  operationes  sunt,  pauperes 


A  reficere,  nudos  vestire,  peregrinos  ac  pau- 
p(U'es  hospitare,  mortuos  sepelire,  visitare 
infirmos,  redimere  vinctos  ;  item  errantes 
reducere,  ignaros  instruere,  moestos  con- 
solari,  consilium  dare,  delinquentes  corri- 
pere,  oppressos  relevare.  Circa  haec  occu- 
pantur  boni  activi.  Per  Mariam  aulem, 
Marthje  sororem,  designata  est  vita  con- 
templativa,  cujus  actiones  sunt,  Deum 
speculari,  diligere,  meditari,  orare,  lauda- 
re  ;  gustare  quam  dulcis  est  Deus,  rapi  in  ii>etr.u,^. 
divitias  gloria)  ejus,  audire  quid  in  se  Do-  Ps.  ixxxiv, 

B  minus  Deus  loquatur.  Porro  beatissima  ''• 
Virgo  in  utriusque  vitae  istius  actibus  fuit 
perfecta,  imo  utriusque  vita?  actus  circa 
Filium  suum  exhibuit,  utpote  opera  vita? 
activcB  circa  ipsius  humanitatem.  Sic  enim 
Filium  suum  nutrivit,  vestivit,  et  in  cor- 
poralibus  multis  ei  prsebuit  sacrum  prom- 
ptissimumque  obsequium.  Nec  dubium 
quin  et  pauperibus,  juxta  quod  potuit,  mi- 
sericordissima  ac  liberalissima  fuit.  Spiri- 
tualia  quoque  misericordiae  exercuit  ope- 
ra.  Circa  divinitatem  vero  Christi  Filii  sui 

C  exercuit  eminentissime  actus  vitge  contem- 
plativse,  illam  sincerissime  contemplando, 
ardentissime  diligendo,  suavissime  degu- 
stando,  orationi,  meditationi  ac  laudibus 
Dei  devotissime  insistendo.  Nec  dubium 
quin  ipsa  ad  pedes  Filii  sui  prsedicantis, 
multo  humilius  sedit,  ejus  quoque  verba 
multo  affectuosius  diligentiusque  audivit, 
quam  Maria  Magdalene.  Unde  et  virgo  Msl- 
ria  optimam  partem  perfectissime  praeele- 
git  ac  tenuit. 

Prseterea  unusquisque  fidelis  debet  spi- 

D  ritualiter  esse  castellum,  in  quod  Christus 
per  gratiam  intret,  et  in  quo  per  caritatem 
moretur.  Primo,  ut  alte  sit  situs,  hoc  est 
in  militanti  Ecclesia  constitutus,  in  Chri- 
sto  tanquam  in  capite  positus,  in  Deo  ere- 
ctus,  ipsum  in  omnibus  intendendo,  quse- 
rendo  et  adspiciendo,  juxta  id  Psalmistae  : 
Oculi  mei  semper  ad  Dominum.  Sic  simus  Ps.\\i\;\o. 
in  alto  locati,  non  in  rebus  carnalibus  ac 
terrenis  instar  porcorum  depressi.  Unde 
Jeremias  propheta  hortatur  :  Levemus  cor-  nreu.  m, 
da  nostra  cum  manibus  ad  Deum  in  coe-  *'' 


320 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS    B.  V.  MARIiE.   —   SERMO   SECUNDUS 


Coloss.  III, 
1,2. 


/s.  XL,  26.  lum.  Isaias  quoque  propheta  :  Levate  (in- 
quit)  in  excelsum  oculos  vestros,  et  videte 
quis  creavit  haec.  Unde  et  Apostolus  mo- 
net  :  Quae  sursum  sunt  quaerite,  ubi  Chri- 
stus  est  in  dextera  Dei  sedens ;  quae  sur- 
sum  sunt  sapite,  non  quse  super  terram. 
Secundo,  ut  muro  sit  clausus,  hoc  est 
castitate  valiatus,  vel  castitate  conjugali, 
vel  viduali,  vel  virginali.  Sic  unusquisque 
corpus  suum   incontaminatum  custodiat. 

I Cor. vi,i8.  Nam  teste  Apostolo,  qui  fornicatur,  in  pro- 
prium  corpus  peccat,  iilud  inquinando, 
deordinando,  imo  et  habitaculum  diaboli 
statuendo.  Tertio,  ut  humiiitate  quasi  fos- 
sato  exstet  circumdatus,  in  omnibus  hu- 
miliando  se  ipsum.  Sic  ergo  proprias  vili- 
tates,  defectuositates,  culpas,  turpitudines 
et  ingratitudines  consideremus,et  humiles 
simus  valde  stabiliter  ac  profunde  in  cor- 
de,  in  verbis  et  factis,  in  vestitu,  incessu 
omnique  apparatu.  Quarto,  ut  caritatis  Dei 
ac  proximorum  fervore  sit  sublimatus.  Ca- 
ritas  namque  est  summa  virtus,  et  turris 
virtutum  :  in  qua  quanto  plus  crescimus, 
tanto  coram  Deo  meliores,  majores  altio- 
resque  sumus.  Quinto,ut  virtutibus  contra 
omnia  peccata  ac  tentamenta  armetur,  ne 
superetur  ab  eis.  Sic  nos  armare  debe- 
mus,  et  adversariis  nostree  salutis  virili- 

UTim.11,5.  ter  reluctari,  quia  non  coronatur  a  Deo 
nisi  qui  legitime  certaverit.  Sexto,  ut  spi- 
ritualibus  alimentis  ac  poculis  sit  provi- 
sus,  videlicet  pane  sacramentali,  pane  coe- 
lesti,  pane  lacrimarum,  rivis  sapientiae 
fluentisque  gratiae.  His  omnibus  reficia- 
mus  et  confortemus  nos  ipsos.  Optimi 
enim  panes  sunt  animae,  actus  virtuosi, 

Joann.  iv,  ^  . 

34.  quum   dicat   Salvator   :  Meus  cibus  est. 


A  ut  faciam  voluntatem  Patris  mei.  Nempe 
orando,  meditando,  Deum  laudando,  con- 
templando,  diligendo,  et  cetera  opera  bo- 
na  agendo,  confortantur  animae  nostrae  in 
Deo,  reficiuntur,  spiritualiter  crescunt,  at- 
que  ad  veram  quae  in  Deo  consistit  feli- 
citatem  pertingunt. 

Duo  socii  erant  se  invicem  valde  aman- 
tes.  Quorum  unus  circa  festum  omnium 
Sanctorum  defunctus  est.  Alius  vero  con- 
tinuis  fletibus  se  affligens,  nihil  pro  de- 
functo  oravit.  Cui  post  festum  Nativitatis 

B  Christi  defunctus  apparuit,  dicens  :  Nihil 
mihi  profecisti  solum  plorando.  Et  quasi 
improperans  ei  fletum  :  Ecce  (inquit)  bea- 
tissima  virgo  Maria,  singulis  annis  in  festo 
Nativitatis  Christi  ad  purgatorii  loca  cum 
multitudine  angelorum  descendit,  et  mul- 
tas  inde  animas  eripit,  quoniam  in  nocte 
solennitatis  illius  Christum  Regem  gloriae 
peperit.  Quumque  in  proxima  Nativitatis 
Christi  solennitate  descenderet,  et  multas 
eriperet  animas,  sperabam  quod  precibus 
tuis  fuisset  me  etiam  eductura,  sed  non 

C  fecit.  Verum  quoniam  proxima  nocte  do- 
minicae  Resurrectionis  solet  descendere  ad 
purgatorium  pro  eductione  animarum,  eo 
quod  Christus  nocte  illa  sanctos  de  limbo 
eduxit,  rogo  ne  cesses  pro  me  cum  lacri- 
mis  exorare,  ut  me  illa  nocte  dignetur 
eripere.  Et  in  hoc  scies  te  exauditum,  si 
tibi  ultra  non  apparuero.  Et  quia  defun- 
ctus  ille  ad  viventem  non  rediit,  creditur 
per  Virginem  gloriosam  nocte  illa  ereptus. 
Ex  hoc  quoque  exemplo  docentur  fideles, 
pro    amicis    suis   defunctis    magis   orare 

D  quam  flere,  nisi  pro  iliorum  liberatione 
fieant  orando. 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS    B.  V.  MARI;E.   —   SEUMO  TERTIUS  321 


SERMO  TERTIUS 

QUANTO    HONORE    B.  MARIA    FUERIT   CORPORE    ET   ANIMA    IN   COELUM   ASSUMPTA. 


POSITUS  est  thronus  matri  regis,  quce  A  monslranda,   tanta   ac   talia   dignatus  est 

scdit  ad  dexteram  ejusAW  Rcg.  ii,  19.  faccre  circa  defunctos  :  quanto  magis  cre- 

Quemadmodum  sanctus  asserit  Augusti-  dendum  est,  hodle  ccelorum  militiam  cum 

nus,de  beatissima  Virgine  nihil  in  Scriptu-  suis  agminibus  Genitrici  Dei  obviam  ve- 

ris  canonicis  reperitur  post  id  quod  Chri-  nisse,  eamque  ingenti  lumine  circumful- 

joann.\\\,  stus  dc  crucc  cam  commendavit  dilecto  sisse,  atque  ad  thronum  sibi  ante  mundi 

''*'' "^'       discipulo  S.  Joanni,  nisi  quod  recitat  Lu-  constitutionem   provisum,    cum    iaudibus 

Aci.  1,  14.  cas  evangelista,  dicendo  :  Hi  omnes  (puta  et  canticis  perduxisse?  Nulli  dubium,  om- 

Apostoli)  erant  perseverantes  unanimiter  nem  illam  coelestem  Jerusalem  tunc  in- 

in  oratione  cum  mulieribus  et  Maria  Matre  effabili  Isetitia  exsultasse,  quoniam  festi- 

Jesu.  Nunc  ergo  de  ejus  assumptione  di-  vitas    ista,    quse    nobis    hodie   revolvitur 

cendum  est  quod  veritati  sacrae  Scripturae  annua,  illis  omnibus  facta  est  continua. 

concordat,  atque  a  sanctis  Patribus  catho-  B  Nec  immerito.  Greditur  enim  quod  ipse 

licisque  doctoribus  est  expressum.  Et  pri-  Salvator   per   se   totus    festivus   occurrit, 

mo   hoc  certum   est,  et  auctoritate   uni-  atque  cum  inaestimabili  gaudio  eam  secum 

versalis   Ecclesi®  (quse   a  Spiritu  Sancto  in  throno  locavit  :  alias  quomodo  imple- 

infallibiliter  regitur)  comprobatur,   quod  visse  creditur  quod  praecepit  in  lege,  Ho-  Exod.w, 

hodierna  die  prsestantissima  Virgo  migra-  nora  (inquiens)  patrem  tuum  et  matrem  J2;Z>eu«.v, 

vit  a  corpore,  et  a  Filio  ejus  unico,  Deo  tuam? 

vero  et  homine,  Domino  nostro  Jesu  Ghri-  Prseterea  praeinductis    concordat    quod 

sto,  in   coelos   cum  omni  veneratione  et  sanctus  ait  Bernardus  :  Virgo  gloriosa  ho- 

gaudio  est  assumpta  :  de  qua  re  prsesens  die   ccelos   ascendens,   supernorum   civi- 

celebratur  solennitas.  um   gaudia  eopiosis   cumulavit  augmen- 

Prseterea  qualiter,  hoc  est  quam  glorio-  tis.  Quum  enim  Joannes  Baptista  materno 

se,  assumpta  sit,  protestatur  S.  Hierony- C  adhuc   clausus  in  utero,  Maria  loquente,  zhc.  i,  ii. 

mus   in   sermone  de  festo  pra)senti,  qui  gavisus  sit  :  quam  magna  fuit  ccelestium 

hodie  per  Ecclesiam  legitur,  in  quo  inter  exsultatio   civium,  quum   et  vocem   Ma- 

cetera  loquitur  :  Legimus  quam  seepe  ad  rise  audire,  et  faciem  ejus  videre,  et  felici 

funera  et   sepulturas  Sanctorum  angelos  ejus  praesentia  frui  coeperunt?  Quis  cogi- 

advenisse,et  ad  eorum  exsequias  obsequia  tare  sufficiat,  quam  gloriose  hodie  mundi 

praestitisse,  ac  animas  electorum  ad  ccelos  Regina  ad  ccelos  processerit,  et  quanto 

cum  hymnis  et  laudibus  detulisse,  ubi  et  devotionis  affectu  in  ejus  occursum  tota 

utriusque    sexus    chori    commemorantur  coelestium  legionum  descenderit  multitu- 

frequenter  auditi,  laudesque  cecinisse,  ac  do,  quibus  ad  thronum  gloriae  canticis  sit 

multo   lumine   resplenduisse,  insuper   et  deducta ;  quam  sereno  ac  placido  vultu, 

eos  qui  aderant  adhuc  in  carne  viventes,  quam  divinis  amplexibus  a  suo  Filio  sit 
miri   odoris   ibidem   fragrantiam   persen-  D  suscepta,  et  super  omnem  creaturam  exal- 

sisse.  Quod  si  ad  recreandam  spem  corro-  tata,  cum  honore  et  gloria  quibus  talem 

borandamque  fidem  fidelium,  Salvator  ob  ac  tantam  Matrem  a  tali  tantoque  Filio  de- 

merita    Sanctorum   suorum   amplius   de-  cuit  sublimari  ?  Insuper,  sicut  devotissi- 

T.  32.  21 


322 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARIiE.   —   SERMO   TERTIUS 


mus  tangit  Bernardus  :  Salva  per  omnia  A 
reverentia  Christi,  cum  majori  solennitate 
obviatum  est  ei  de  coelo,  quam  Ciiristo  in 
sua  ascensione,  et  cum  ampliori  reveren- 
tia  in  coelum  ipsa  perducta  est.  Christo 
etenim  ascendenti  soli  angeli  occurrerunt; 
Marise  vero  non  angeli  soli,  sed  et  omnes 
Sancti  quos  Christus  secum  in  sua  ascen- 
sione  perduxit  in  coelum  :  imo  et  ipsemet 
Dominus  Christus  ei  occurrit,  et  eam  cum 
summo  honore  secum  in  gloria  statuit. 
Insuper  in  sermone  suo  beatus  scribit  Hie- 
ronymus  :  Monstratur  ejus  sepulcrum  in  B 
vallis  Josaphat  medio,  quge  vallis  inter 
Jerusalem  et  montem  Oliveti  est  posita, 
ubi  in  ejus  honore  fabricata  est  ecclesia 
miro  tabulata  lapide  ;  in  quo  sepulcro 
fuit  ipsa  sepulta,  sed  nunc  sepulcrum  hoc 
vacuum  demonstratur. 

Porro  de  ordine  rei  gestae  in  beatissimse 
Virginis  assumptione  S.  Cosmas  testatur  : 
Dum  Christus  Genitricem  vitse  ad  se  vole- 
bat  assumere,  per  consuetum  angelum 
prsenuntiavit  ei  diem,  et  per  angelum  di- 
xit  ad  eam:Tempus  est  ut  ad  me  assumam  C 
te  Matrem  meam.  Nam  sicut  terram  gau- 
dio  adimplesti,  sic  fac  gratulari  coelestia, 
et  coelestes  mansiones  redde  jucundas.Ad- 
ducam  autem  ad  te  Apostolos,  quorum 
quasi  meis  sepelieris  manibus.  Quod  au- 
tem  Apostoli  divina  virtute  illuc  adducti 
sint,  protestatur  S.  Germanus  Constanti- 
nopolitanus  episcopus.Magnus  quoque  ille 
theologus  Damascenus  idem  affirmat,  di- 
cendo  :  Apostolos  ubique  terrarum  disper- 
sos  ac  prsedicantes,  divinum  prseceptum 
e  finibus  terrae  Jerosolymam  contulit.  Imo  D 
ad  hoc  probandum,  solet  adduci  quod  di- 
vinus  Dionysius  tertio  capitulo  de  Divinis 
nominibus  ait,  loquens  ad  Timotheum  : 
Nos,  ut  nosti,  et  multi  ex  fratribus  nostris 
ad  visionem  corporis  principis  vitae  et 
quod  Deum  suscepit,  convenimus.  Aderant 
autem  Jacobus  frater  Domini,  et  Petrus 
theologorum  altissimus  vertex.  Verumta- 
men  verba  hsec  divini  Dionysii  etiam  aliam 
intelligentiam  habent.  Quum  itaque  glo- 
riosi  Apostoli  ad  gloriosam  Virginem  con- 


venissent,  et  juxta  eam  in  thalamo,  ubi 
ipsa  ad  obdormiendum  in  Domino  colloca' 
verat  semetipsam,  sederent,  Christus  cum 
innumerabilium  multitudine  angelorum 
de  coelo  adveniens,  suse  dilectissimae  Ma- 
tris  animam  de  corpore  exeuntem  suscepit 
cum  gaudio  maximo,  sacratissimi  quoque 
corporis  ejus  sepulturam  commisit  Apo- 
stolis. 

Preeterea,quamvis  sancta  mater  Ecclesia 
non  determinet  nec  absolute  affirmet  bea- 
tissimam  Virginem  cum  corpore  glorifica- 
tam,  multi  tamen  Sancti  hoc  indubitanter 
fatentur,  quod  scilicet  tertio  die  ab  ejus 
dormitione,  Christus  animam  ejus  redu- 
xit  ad  corpus  ipsius  sanctissimum,et  ita  in 
anima  et  corpore  glorificatam  super  om- 
nium  ordines  angelorum  constituit  eam. 
Et  de  hoc  multa  leguntur  in  Revelationi- 
bus  S.  Brigittae  viduse.  Sed  et  S.  Augu- 
stinus  rationabilia  valde  motiva  adducit 
ad  idem.  Ideo  non  est  dubitandum  de  hoc. 
Omnino  enim  decentissimum  fuit  ut  Chri- 
stus  Deus  omnipotens  Matrem  suam  di- 
gnissimam  summo  veneraretur  honore, 
non  solum  in  anima,  sed  etiam  in  corpore 
ejus.  Primo,  quia  ex  ejus  purissimo  cor- 
pore  corpus  formavit  quod  ad  suum  in- 
creatum  et  hypostaticum  esse  divinum 
assumpsit.  Quemadmodum  ergo  per  hoc 
ineffabiliter  honoravit  et  exaltavit  corpus 
Virginis  sacra?  in  SBeculo  isto,  sic  decen- 
tissimum  fuit  ut  corpus  ejusdem  statim 
post  recessum  animse  ejus  a  corpore,  ho- 
noraret  et  exaltaret,  praecipue  giorificando 
ipsum  simul  cum  anima  sua.  Secundo, 
quoniam  Virgo  sanctissima  per  corpus 
suum  prae  omnibus  Sanctis  Christum  spe- 
cialissime  honoravit,  et  ei  singularissime 
ministravit.  Ipsa  enim  in  medio  uteri  sui 
Unigenitum  Dei  novem  mensibus  tulit. 
Deinde  ex  se  natum  propriis  manibus  ele- 
vavit,  contrectavit,  involvit,  ubera  ei  por- 
rexit,  brachiis  suis  amplexata  est  illum, 
vultu  deosculata,  ita  quod  electissimae  Vir- 
ginis  corpus  sanctissimum  ex  Filii  Dei 
inhabitatione,  contrectatione,  deosculatio- 
ne,  lactatione  et  administratione  mirabi- 


IN    SOLRNNITATE   ASSUMPTIONIS  B.  V.  MARI.T:.   —   SKRMO   QUARTUS                        323 

liter  deificatum  est,  praestantissiniurnque  A  esset,  nisi  eam  in  corpore  glorificasset  et 
effectum.  Propterea,  nullatenus  decuit  cor-     anima. 

pus  tam  sacruni  in  terra  manere,  multo-  Postremo,  quamdiu  Virgo  incomparabi- 

que  minus  decuit  ipsum  resolvi,et  vermcs  lis  post  Christi  resurrectionem  vixerit  in 

ac  cineres  ex  eo  produci;  sed  justissimum  hoc  mundo,  dicetur  in  sequenti  sermone. 

exstilit,  iiiud  su;p  purissima?  aninun  reuni-  Nunc  igitur  beatissima?  advocatro  et  matri 

tum,  mox  cum  Christo  in  calis  glorificari  ac  domina;  nostrie  praecordiaiiler  congra- 

ac  lionorari.  Tertio,  quoniam  alios  mullos  tulemur,  eamque  verbis  ac  moribus  vene- 

Sanctorum  Christus  honorat  in  terra  quan-  remur,  ejusque  imploremus   suffragium, 

tum  ad  eorum  corpora  sacra,  quae  longe  ad  ipsius  adspiremus  consortium  et  adspe- 

ac  late  a  fidelibus  visitantur  :  non  ergo  ctum.O  quam  delectabile  et  suave  est  eam 

decuit  corpus  su»  dilectissim»  Genitricis  ciare  conspicere,  cum  ipsa  jugiter  perma- 

manere  in  terris  absconditum  et  inhonora-  B  nere,et  ea  in  Deo  ad  libitum  frui !  0  quan- 

tum.  Quum  ergo  in  terris  nuliibi  valeat  tum  diiigunt  et  honorant  cam  omnes  cives 

inveniri,  certum   est  illud  in  coelestibus  superni,    omnes   angeli    sancti,   et    electi 

commorari.  Quarto,  quoniam  Matrem  tam  homines  universi  jam  beatificati, per  quam 

incomparabilis   sanctitatis,  tam   ccelestis,  tot  bona  sunt  consecuti,  quam  vident  a 

imo  supercoelestis  ac  deificatissima  digni-  Deo  incomprehensibiliter  honoratam,  imo 

tatis,  Matrem  piissimam,  oportuit  ab  opti-  quam  Deus  in  universorum  prsesentia  Bea- 

mo  ac    liberalissimo   Filio    perfectissime  torum  nominat  Matrem  !  0  qualis  et  quan- 

honorari,  plenarie  beatificari,  et  singulari  tus  est  honor   ille,  esse  et   dici  Matrem 

privilegio    decorari    :    quod   factum    non  Creatoris  universorum ! 


SERMO  QUARTUS 


QUANT^    SIT   DIGNITATIS   ESSE   MATREM   DEI,   ET   QUANTI   MERITI   SE   TOTUM   OFFERRE   DEO, 

QUANTI    PRiEMIl   SERVIRE   ET   COMPATI   CHRISTO. 


A^ 


15 


DAiMAVITeamreccplus  guam  omnes  C  Jam   ergo   pensemus  quid  Marise  Deu3 

mulieres.  Esther  ii,  17.  contulit  in  hac  vita.  Certe  contulit  se  ei  in 

Verba   ista   litteraliter  scripta  sunt  de  filium  verum  ac  naturalem,  et  in  specia- 

Esther   regina,  quam   Assuerus   rex   pra3  lissimum   sponsum.  Hoc  donum  Dei   est 

Esiheru,  iiiulieribus  cunctis  dilexit,  quoniam  erat  dignitatis   quodammodo   infinitae.  Si  ma- 

formosa  valde,et  incredibili  pulchritudine  gnum  est  esse  servum  Dei,  majusque  esse 

omnium  oculis  gratiosa  et  amabilis  vide-  amicum  Dei,  utique   maximum   est  esse 

batur.  Quae  verba  de  beatissima  Virgine  matrem  Dei.  Verumtamen  quia  maternitas 

spiritualiter  optime   intelliguntur,   quam  Dei  est  dignitas  quaedam  et  donum  gratise 

Dominus,  Rex  omnipotens,  prce  omnibus  gratis  dat8e,non  sufficeret  Virgini  gloriosae 

feminis  adamavit.  Amare  namque  est  ali-  esse  matrem  Dei,  nisi  et  dona  gratiae  gra- 

cui  bonum  velle,  et  amor  ipse  efficit  uni-  tum  facientis  haberet.  Et  quoniani  omnia 

onem.  Quanto  itaque  majora  singulariora-  D  ordinatissima  fuerunt  in  ea,  utpote  in  ma- 

que  bona  contulit  Deus  Marise,  et  quanto  tre  sapientiae  summae  et  sempiternae,a  qua 

vicinius    ac    specialius   se   ei    conjunxit,  ordinatio  omnis  profluxit ;  idcirco  secun- 

tanto  plus  ceteris  ipsam  amavit.  dum  excellentiam  praefatae  dignifatis,  vi- 


324 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARIJ:. 


SERMO   QUARTUS 


delicet  maternitatis  Dei,  fuit  in  Virgine 
benedicta  excellentia  gratise  gratificantis, 
et  virtutum  infusarum  atque  donorum 
Spiritus  Sancti.  Unde  quantum  Virgo  bea- 
tissima  per  maternitatem  Dei  fuit  omni 
dignior  creatura,  tantum  per  excellentiam 
gratise  suae  ac  virtutum  fuit  sanctior  uni- 
versis. 

Insuper  perpendamus,  quantum  et  qua- 
liter  Deus  in  vita  prsesenti  conjunxit  se 
Virgini  superdignissimse.  Certe  post  hypo- 
staticam  seu  suppositalem  unionem,  qua 
se  humanae  conjunxit  naturse,  in  Christo 
non  videtur  fuisse  possibilis  propinquior 
unio,  quam  ea  qua  se  Virgini  conjunxit 
sanctissimac,  cujus  se  Filium  fecit  :  per 
quod  aliquid  ejus  suse  divinitati  univit, 
carnem  assumendo  ex  ea.  Dicitur  quippe 
in  Symbolo,  de  Domino  Jesu  Christo  Vir- 
ginis  Filio  :  Deus  est,  ex  substantia  Patris 
ante  ssecula  genitus ;  et  homo  est,  ex  sub- 
stantia  Matris  in  sseculo  natus.  Et  sanctus 
ait  Bernardus  :  0  vere  dives  Maria,  cujus 
modica  portio  assumpta,  totius  mundi  suf- 
ficit  relaxare  peccata.  Denique  in  tantum 
se  Virgini  sacratissimse  copulavit,  quod 
uterum  ejus  ingressus  est,  et  novem  men- 
sibus  requiescere  in  eodem  dignatus  est ; 
deinde  ex  ea  nasci,  educari,  contrectari, 
amplecti,  atque  tot  annis  cum  ea  voluit 
conversari.  Nonne  propinquissima,  fami- 
liarissima  et  vere  dulcissima  fuit  unio 
ista?  Amavit  ergo  Dominus,  Rex  omnipo- 
tens,  hanc  Virginem  plus  quam  feminas 
omnes. 

Ex  his  facile  est  pensare,quam  ineffabi- 
lis  et  excellens  sit  beatitudo  et  gloria  Vir- 
ginis  hujus  in  patria.  Nam  sicut  prae  cete- 
ris  Sanctis  Christum  Deum  et  hominem 
indicibiliter  plus  dilexit,  sicut  in  gratia  et 
omni  virtute  sublimior  fuit,  ita  in  felici- 
tate  et  gloria  est  magis  excellens  et  plena. 
Idcirco  vere  atque  subtiliter  dixit  S.  Ber- 
nardus,  quod  quantum  absque  personali 
unione  possibile  est,  luci  inaccessibili  est 
immersa.  Dictum  est  enim  quod  tam  pro- 
pinque  et  intime  Deus  conjunxit  se  Virgi- 
ni  sacrae,  quantum  citra  hypostaticam  fieri 


A  potuit  unionem ;  quod  item  in  Virgine 
sancta,  juxta  excellentiam  gratiae  gratis 
datse  fuit  excellentia  gratiae  gratificantis 
ac  ardentissimse  caritatis. 

Prseterea,  quanto  quis  in  vita  prsesenti 
se  ipsum  Deo  impendit  perfectius,  quanto 
se  ei  offert  totalius,  quanto  affectuosius 
servit  ei,  tanto  in  paradiso  ccelesti  Deus 
se  ipsum  ei  rependit  exuberantius,  offert 
liberalius,  redditque  plenius.  Ideo  religio- 
sorum  et  perfectorum  qui  se  ipsos  offe- 
runt  Deo  in  holocaustum,divinis  obsequiis 

B  se  ipsos  totaliter  mancipando,  et  propter 
Deum  se  ipsos  penitus  abnegando,  ineffa- 
biliter  magna  est  beatitudo  et  gloria.  Cer- 
tum  est  autem,  quod  beatissima  Virgo  se 
ipsam  perfectissime  Deo  impendit,  inte- 
gerrime  obtulit,  et  affectuosissime  ei  ser- 
vivit.  Nam  tota  anima  et  corpore  cunctis- 
que  viribus  suis  cum  superaffectuosissima 
mente,  Deo  ex  se  incarnato  ac  genito  mi- 
nistravit,  intenta  inhserensque  exstitit.  Si- 
quidem  quanto  dignantius,  amorosius,  mi- 
sericordius  vidit   Deum  secum  egisse  ac 

C  agere,  conversari  et  ambulare,  tanto  et 
ipsa,  quantum  sibi  possibile  fuit,  gratiori, 
amorosiori  humiliorique  corde  ipsi  servi- 
vit,  convixit,  intenta  immersaque  exstitit. 
Inaestimabiliter  ergo,  plenissime,  liberalis- 
sime  et  amorose  Deus  se  ipsum  ei  repen- 
dit  pro  prsemio,  infinitam  pulchritudinem 
suam  ei  clarissime  ostendens  ad  intuen- 
dum,  suam  immensam  dulcedinem  ei  co- 
piosissime  offerens  ad  fruendum,  et  om- 
ni  gaudio  inenarrabiliter  eam  adimplens. 
Porro,  quum  omnes  Sancti  in  patria  post 

D  Deum  in  Christi  humanitate  praecipue  glo- 
rientur,quam  specialissime  et  vehementis- 
sime  gloriatur  in  ea  benignissima  Virgo,ex 
cujus  sacratissimo  utero  formata  et  sum- 
pta  est  ipsa  humanitatis  illius  caro,  eam- 
que  educavit,  tractavit,  et  ad  incrementa 
congrua  usque  perduxit? 

Prseterea,  quis  valeat  sestimare,  quum 
Deus  sit  superliberalissimus  et  superditis- 
simus  redditor,quid  mercedis  et  gloriae  re- 
tribuerit  ei  ex  cujus  purissimis  sanguini- 
bus  assumpsit,formavit  et  induit  corpus,ex 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS    B.  V.  MARLE. 


SERMO   QUARTUS 


325 


cujiis  materno  lacte  nutritus  est,  cujus  di- 
ligentia  atque  obsequio  tam  frequenter  ac 
diu  perusus  est?  Rursus,  quum  dicat  Apo- 

itom.  viii,  stolus,  Si  compatimur,  et  conregnabimus  ; 

*JJ2.'^'"'' constat  quod  sicut  beatissima  Virgo  Filio 
suo  Jesu  Christo  prae  omnibus  summe  et 
ineffabiliter  compatiebatur,non  soium  tem- 
pore  passionis,sed  et  ante  s8epissime(quo- 
niam  Ciiristi  passionem  praescivit  certissi- 
me),  post  ascensionem  quoque,  visitando 
sacra  loca  in  quibus  pro  nobis  multa  susti- 
nuit  Christus:  sic  ipsa  cum  Christo  glorifi- 
cata  est  excellentissime,et  ei  congratulatur 
plenissime.  Amplius,  quis  excogitare  suf- 
ficiat  quanta  felicitas  sit,  quantus  honor, 
quanta  sublimitas,esse  super  omnes  ange- 
lorum  ordines  sublimatam,  imo  esse  regi- 
nam  totius  coelestis  palatii,  esse  impera- 
tricem  ac  dominam  omnium  electorum 
atque  Sanctorum,  tam  angelorum  quam 
hominum?  0  quam  reverenter  ac  gaudiose 
inspiciunt  eam  omnes  Beati,  per  quam 
tantam  beatitudinem  sunt  adepti,imo  qua? 
in  se  ipsa  tam  speciosa,  tam  bona,  tam 
excellentissima,  amabilissima  atque  dul- 
cissima  exstat,  ut  post  Deum  eam  videre 
sit  summa  jucunditas  ! 

Si  ergo  beatissimam  dominam  nostram 
vere  diligimus,  ejus  tam  infestimabili  feli- 
citati  et  glorise  congratulemur,  precibus 
ejus  et  meritis  postulemus  exaudiri,  sal- 
vari.  Nam  ut  sanctus  ait  Bernardus  :  Prse- 
•cessit  nos  regina  nostra,  prsecessit  et  tam 
gloriose  suscepta  est,  ut  fiducialiter  se- 

Cant.i,  3.  quamur  dominam  servuli  clamantes,  Tra- 
he  me  post  te.  Advocatam  praemisit  pe- 
regrinatio  nostra,  quse  tanquam  Judicis 
mater,  et  mater  misericordiae,  suppliciter 
et  efficaciter  salutis  nostrae  negotia  per- 
tractabit,  quia  nec  potestas  ei  deest,  ne- 
que  voluntas ;  regina  coelorum  est,  mi- 
sericors  est.  Eam  ergo  cum  omni  fiducia 
invocemus,  atque  per  eam  a  Deo  suscipi 
postulemus. 
In  Constantinopoli  quidam  mercator  di- 


A  ves  et  justus,  ad  tantam  devenit  inopiam, 
quod  a  quodam  Juda?o  sibi  postulavit  mu- 
tuari  pecuniam,  dicens  :  Dabo  tibi  fidejus- 
sorem  S.  Mariam  et  ejus  imaginem,  quod 
die  statuto  tibi  persolvam.  Acquievit  Ju- 
da3us,  sciens  S.  Mariam  esse  post  Deum 
primam  spem  Christianorum.  Perrexit  er- 
go  mercator  cum  pecunia  in  Alexandriam, 
et  infra  annum  multas  valde  ibi  acquisivit 
pecunias.  Quumque  die  statuto  imminente 
non  posset  reverti,  posuit  pecuniam  per- 
solvendam   in   repositorio   ad   hoc   apto ; 

B  scriptum  quoque  annulo  suo  signatum  ta- 
le  apposuit  :  Suscipe,  Abraham,  pecuniam 
quam  mihi  accommodasti.  Et  nocte  diei 
quo  fuerat  pecunia  persolvenda,  posuit 
repositorium  illud  supra  mare,  rogans 
Virginem  piam  ut  repositorium  illud  ad 
Constantinopolim  atque  ad  manus  praefati 
Judaei  dirigeret.  0  magna  fides  viri,  sed 
major  gratia  Virginis  sacrae  !  Nam  ipsa  di- 
rigente,repositorium  illud  per  tanta  maris 
spatia  una  nocte  pervenit  usque  ad  littus 
Constantinopolitanum.  Porro  Judaeus  pro 

C  pecunia  sua  sollicitus,  mane  exivit  ad  lit- 
tus,  si  forte  aliquam  videre  posset  navem 
de  Alexandria  venientem.  Et  ecce  vidit 
repositorium  illud  applicari  ad  littus.  Quod 
sumens  ac  titulum  legens,  accepit  repente 
pecuniam.  Et  quoniam  nullus  adfuit,  eam 
abscondit,  redeunteque  mercatore  nomine 
Theodorico,  Judaeus  petiit  debitum  sibi 
solvi.  Respondit  mercator  se  illud  sibi 
misisse.  Sed  Judaeus  negavit  se  accepisse. 
Causa  autem  ad  judicem  deducta,  judex 
dictavit  ut  Judaeus  coram  fidejussore,  vi- 

D  delicet  sanctae  Virginis  imagine,  juraret  se 
non  accepisse  illam  pecuniam.Quod  quum 
Judaeus  coram  cunctis  juraret,  sermo  ab 
imagine  prodiit,  dicens  :  Mentiris,  quoniam 
repositorium  cum  pecunia  accepisti  et 
abscondisti.  Tunc  confusus  Judaeus,  totam 
rei  veritatem  aperuit,  seque  christianum 
fieri  postulavit.  Quibus  cognitis,  plures 
Judaei  facti  sunt  christiani. 


326       IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI^E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


AID    RELIGIOSOS 


SERMO  QUINTUS 


QUOMODO   BEATISSIMA   VIRGO   MARIA   FILIUM   SUUM   IN   LECTULO 
PER   NOCTES   QUiESIERIT  ;   QUID   PER   LECTULUM,   QUID   ETIAM   PER  NOCTES    SCRIPTURA 

VARIIS   MODIS   SIGNIFICET. 


r 


19. 


iV  iectulo  meo  per  7ioctes  qiKVsivi  quem  A 
cliligit  anima  mea.  Cant.  iii,  1. 
De  miiltiplici  lectulo  loquitur  sacra  Scri- 
ptura,  utpote,  de  lectulo  materiali,  juxta 
Jofixxxm,  illud  Job  :  Increpat  Deus  hominem  per 
dolorem   in  lectulo,  et  omnia  ossa  ejus 
marcescere   facit.    In    hujusmodi    lectulo 
iv7?er7.iv,  Elisei  posuit  mulier  Sunamitis  filium  suum 
^''  defunctum.  Item  de  lectulo  spirituali.  Et 

lectulus  iste  interdum  in  bono  accipitur, 
CttH^i,  13.  juxta   iilud   in   Canticis,  Lectulus   noster 
floridus  ;  interdum  in  malo,  puta  pro  car- 
Prov.  XXVI,  nali  quiete  et  torporis  ignavia,  in  quo,  Sa-  B 
**■  lomone  testaute,  piger  revolvitur  sicut  in 

cardine  suo  ostium  vertitur.  Porro  lectuius 
spiritualis  laudabilis,  est  serena?  conscien- 
tiae  fixa  tranquillitas,  pax  pectoris,  con- 
templationisque  requies. 

Insuper   de  multiplici  nocte  agitur   in 

Scripturis,  videlicet,  de  nocte  exteriori  ac 

Gen.i,  16.  tcmporaii,  cui  in  Genesi  fertur  luna  prao- 

Pi.  ciii,2o.  esse.  Unde   in   Psalmo  dicitur  :  Posuisti 

Ps.  cxxxv,  tenebras,  et  facta  est  nox ;  itemque,  Lu- 

"■  nam  et  stellas  in  potestatem  noctis.Secun- 

do,  per  noctem  intelligitur  tempus  veteris  C 

Testamenti,  seu  legis  et  Prophetarum  ob- 

Rom.  xiir,  scuritas,  de  qua  testatur  Apostolus  :  Nox 

prsecessit,  dies  autem  appropinquavit.  Ter- 

tio,  tenebrositas  vitiorum  seu  obscuratio 

rationis,  aut  quodcumque  mortale  pecca- 

tum,  praesertim  ignorantia  juris  et  sapien- 

tiae  verse  carenlia.  Unde  secundum  Aposto- 

lum  :  Qui  ebrii  sunt,  nocte  ebrii  sunt ;  et 

iind.  5.  rursus,  Non  sumus  (inquit)  noctis  neque 


12. 

11  Cor.  111, 
18. 


12. 


I  Thess.  V, 


tenebrarum.  Quarto,  per  noctem  designa- 

tur  adversitas,  quemadmodum   scriptum 

est :  Ne  protrahas  noctem.  Quinto,  cognitio  Jobxxwi, 

vitse  preesentis,  quse  quantumcumque  sit "°" 

clara,  tamen  comparatione  beatificae  visio- 

nis  nox  appellatur.  Propter  quod  dictum 

est  :  Videmus  nunc  per  speculum  in  seni-   icoi-.x 

ginate.  Nihilo  minus  qui  dixit  hoc,  alio 

loco  disseruit  :  Nos  autem  revelata  facie 

gloriam  Domini  speculantes. 

Verbum  ergo  propositum,de  gloriosissi- 
ma  Virgine  apte  ac  multipliciter  potest 
exponi.  Ipsa  quippe  in  materiali  lectulo 
suo  frequenter  qusesivit,  invenit,  deoscu- 
lata  et  amplexata  est  suum  dilectum,  Dei 
Unigenitum  incarnatum,  Deum  verum  ex 
ea  vere  hominem  factum,  Jesum  infantu- 
lum,  quem  beatissima  ipsa  sola  electa  est 
dignaque  fuit  maternaliter  contrectare  et 
educare.  Quis  quantumlibet  ingeniosus 
queat  intelligere,  penetrare  aut  satis  mi- 
rari  quanta  fuit  ista  felicitas,  ista  preero- 
gativa,  gloria  et  excellentia  tam  immensa, 
superdulcissimum  et  superpra?stantissi- 
mum  illum  puerulum  sic  habere  sibi 
unitum?  Si  beati  oculi  auresque  Apostolo-  Maitii.sm, 
rum,  qui  viderunt  Christum  in  carne,  et  ^**' 
audierunt  sapientiam  ejus  :  nonne  ineffa- 
biliter  beatiora  ubera,  manus,  pectus,  uni-  Znc.xi,  27. 
versaque  membra  ac  vires  Virginis  bene- 
dictse,  totum  corpus  et  anima  ejus,  quse 
unicum  Dei  Filium  concepit,  peperit,  enu- 
trivit,  contrectavit,  vidit,  audivit,  totiesque 
materna  auctoritate  est  amplexata  ?  Quid 


4 
4 


IN   SOLENNITATE   ASSIMPTIONIS   B.  V.  MARIiE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS       327 


tale  unqiiam  collatiim  est  pura3  alicui 
creaturae?  Verumtamen  huic  beatitudini, 
pra?rogativa3  ac  glori»  Virginis  summ», 
fuit  vicissim  admixta  grandis  tristitia,quo- 
niam  supercarissimum  Filium  suum,quem 
ipsa  tam  affectuosissime  contrectavit,  cer- 
tissime  noverat  ab  impiis  crudelissime 
contrcctandum  ac  occidendum.  Quod  uber- 
tim  praemeditando,  vehemcnti  nimis  affi- 
ciebatur  moerore ;  et  indicibiliter  inerito- 
rius  ei  fuit  hujuscemodi  moeror. 

Insuper,excellentissima  Virgo  in  lectulo 
suo  etiam  materiali,  spiritualiter  qusesivit 
suum  dilectum  secundum  ipsius  divinita- 
tem,  pra^sertim  post  ejus  ascensionem  : 
quoniam  quiescendo  in  lectulo  suo,  assi- 
due  ac  devotissime  cogitavit  de  Christo,  et 
ejus  divinitatem  contemplabatur,  accen- 
debatur  ejus  amore,  et  ferventissime  ad- 
spirabat  ad  ipsum,  imo  nec  dormiendo 
cessavit  prorsus  ab  actibus  istis  tam  san- 
ctis.  Tantae  itaque  Virginis  exemplo  disca- 
mus  et  assuescamus  etiam  nos  pro  modulo 
nostro  dilectum  illum  Sponsum  coelestem, 
Salvatorem  et  Creatorem  nostrum  in  le- 
ctulo  nostro  quaerere,  ejus  beneficia  ac 
promissa  recolere,  quse,  quanta  et  qualia 
pro  nobis  sit  passus,  pensare,  ejus  divini- 
tatem  sinceriter  contemplari  ac  ferventis- 

Ps.  IV,  9.  sime  adamare.  In  horum  memoria,  in  pace 
in  id  ipsum  obdormiamus  et  quiescamus, 
quatenus  suo  tempore  alacriter  consurga- 
mus,  atque  ad  pristinse  devotionis  splen- 
dorem  ac  fervorem  celeriter  revertamur. 
NuIIam  admittamus  turpem  imaginatio- 
nem,  nullam  recipiamus  vanam  et  phan- 
tasticam  apprehensionem  ;  neque  puerilis 
ac  stulta  iormido  moveat  quemquam,  sed 
/'«.xxvi, I.  cuin  Propheta  psallamus  :  Dominus  illu- 
minatio  mea  et  salus  mea,  quem  timebo  ? 
Dominus  protector  vitee  mea),  a  quo  trepi- 
dabo?Habeamus  in  divinge  majestatis  pree- 
sentia,  defensione  et  adsistentia  fiduciam 
tutam,  plenam,  inconcussam  ac  filialem. 
De  angelica  quoque  custodia  simus  securi, 

Ps.  xc,  u.  siquidem  angelis  suis  mandavit  de  nobis. 
Non  inhonoremus  Deum  et  angelos  san- 
ctos,  tam  stolide  formidando,  quasi  Deus 


A  et  angeli  gloriosi  non  sint  ita  bene  nobis- 
cum  in  nocte  sicut  in  die.  IIoc  potius  ve- 
reamur  et  caveamus,  ne  negligenter  et 
reprehensibiliter  conversando,  mereamur 
exigentibus  nostris  demeritis  sic  relinqui, 
tamque  pusillanimes  et  formidolosi  ullo 
in  tempore  fieri. 

Pra!terea  in  spirituali  lectulo  suo  sacro- 
sancta  Virgo  qua^sivit  quem  dilexit  anima 
sua.  Nam  innocentissima;  ac  serenissimaj 
conscientiaj  fuit  (quippe  qua;  nunquam 
peccavit),  paceque  pectoris  fruebatur  con- 

B  tinue,  et  tranquillissima  contemplatione 
splendebat ;  atque  in  omnibus  his  suum 
quaesivit  dilectum,  quia  non  sufficiebat  ei 
illura  per  fidem  et  donum  sapientiae,  per 
creatas  similitudines  speculari,sed  facie  ad 
faciem  intueri,  plene  cognoscere,  per  spe- 
ciem  contempIari,feIiciter  perfrui  aestuan- 
tissime  peroptavit.  Nec  solam  sui  dilecti 
divinitalem  clare  inspicere  concupivit,sed 
et  humanitatem  ipsius  ex  se  progressam, 
facialiter  cernere,  maternaliter  mirabili- 
terque  optavit,  utpote  unicum  illum  ha- 

C  bens  Filium,  cujus  corporali  praesentia 
diu  fuerat  destituta,  quem  scivit  esse  in 
gloria  summa  ac  infinita.  Nec  sic  potuit 
affici  Jacob  patriarcha  ad  videndum  fili-  Cen.  xi.v, 
um  suum  Joseph  jucundum  ac  dominan-  ^;"'-^''^''- 
tem  in  /Egypto,  quantum  afficiebatur  piis- 
sima  Mater  et  Virgo  ad  conspiciendum 
unicum  suum  Filium  Jesum  gloriosissi- 
mum  atque  regnantem  in  coelo.  Nempe 
quo  intensius,  ardentius  incomparabilius- 
que  amavit  unigenitum  suum  secundum 
utramque  ipsius  naturam,  eo  praecordia- 

D  lius  anhelabat  ad  facialem  ejus  intuitum, 
ad  aeternam  praesentiam,  ad  immediatam 
ac  intimam  unionem,  ad  beatificam  visio- 
jiem,  ad  fruitionem  plenissime  contentan- 
tem  ;  praesertim  quia  jam  ejus  suavitatem 
gratiose  ac  frequentissime  fuit  experta  : 
per  quod  ad  plenarium  gustum  accen- 
debatur  validius,  juxta  quod  increata  Sa- 
pientia  loquitur  :  Qui  edunt  me,  adhuc  Eccn.wix, 
esurient.  Hinc  quod  tam  diu  tamque  m- 
tensissime  affectavit,  hodierno  die  adepta 
est,  assumpta  in  coelum  a  Filio,  et  super 


328        IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONTS   B.  V.  MARI^.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


omnium    angelicorum    altitudinem    ordi-  A 
num.Juxta  Filii  solium  in  throno  collocata 
clarissimo. 

Denique,  taliter  ut  est  dictum,  qusesivit 
suum  dilectum  in  noctibus  vitae  hujus. 
Primo,  quia  nocturnis  temporibus,  supra 
humanas  vires  orationibus  sanctis,contem- 
plationibus  lucidissimis  affectionibusque 
divinis  diu  atque  stabiliter  fuit  intenta. 
Tunc  rapiebatur  in  Dcum,  transformaba- 
turque  in  dilectum,  et  conversabatur  in 
coelis,  laudibus  Dei  et  psalmis  superdevo- 
tissime  ac  suavissime  vacans.  Secundo,  B 
quia  et  ante  Verbi  aeterni  ex  ea  incarnatio- 
nem,durante  veteris  legis  statu,ipsa  devo- 
tissima  fuit ;  Prophetarum  quoque  oracula 
de  adventu  Messia?  praenuntiata  impleri,ac 
genus  salvari  humanum,  maxime  affecta- 
vit;  atque  in  virginea  puritate  Sponso  cce- 
lesti  semper  servire  promisit,  eum  jugiter 
quaerens,  intendens  ac  venerans.  Tertio,  in 
omni  adversitate  vitse  praesentis  adspiravit 
ad  suum  dilectum.  Nam  et  Filii  sui  pas- 
sionem  recogitando,  et  quanta  fideles  sus- 
tinebant  pro  fide  Filii  sui  percipiendo  ac  C 
intuendo,  intimas  et  praegrandes  habebat 
compassiones,  in  quibus  quasivit  dilectum, 
tam  sibi  ipsi  quam  fidelibus  in  tribulatio- 
nibus  constitutis;  et  perpendens  insestima- 
bilem  magnitudinem  gloriae  sibi  ac  illis 
paratse,  consolationem  recepit.  Quarto,  in 
obscuritate  cognitionis  vitae  istius,  ad  clari- 
tatem  visionis  coelestis  summe  afficiebatur. 


Postremo  et  nos,praedignissim9e  Virginis 
gloriosse  exempIo,qu8eramus  in  lectulo  no- 
strae  internse  quietis  bonaeque  conscientia? 
ac  pacis  mentalis,  dilectum  in  nocte  prae- 
sentis  imperfectionis,  temporalisque  tri- 
bulationis  atque  tentationis,  ad  Creatoris 
ac  Salvatoris  nostri  felicem  conspectum 
ac  fruitivum  amplexum  affectuosissime 
adspirantes  ;  eumque  interim  per  sancta 
desideria,  per  opera  virtuosa,  per  indefes- 
sos  labores,  per  orationes  intentas,  medi- 
tationes  salubres,  contemplationes  since- 
ras  quaeramus,  id  est,  feliciter  obtinere 
conemur,  ut  impleatur  in  nobis  illud  Psal- 
mographi  iLaetetur  cor  quaerentium  Domi-  Ps.c\\,:\,i. 
num;  quaerite  Dominum  et  confirmamini, 
quaerite  faciem  ejus  semper.  Itaque,  etsi 
de  dilecti  absentia  contristamur,  tamen 
quaerendo  laetemur,  quum  bene  quaerere 
sit  aliqualiter  ipsum  habere;  ipsaque  spes 
inveniendi  confert  leetitiam,  in  omni  quo- 
que  actu  virtuoso  spirituale  est  gaudi- 
um.  Postremo,  contemplando  ac  diligendo 
quaeramus,  ut  per  imperfectam  contem- 
plationem  et  incompletum  amorem,ad  con- 
templationem  clarissimam  plenissimum- 
que  amorem  feliciter  perducamur.  Nam  et 
ipse  dilectus  quaesitus,  in  hac  vita  aliqua- 
liter  invenitur  ac  possidetur,  id  est,  co- 
gnoscitur  et  amatur ;  quatenus  sic  inven- 
tus,  magis  quaeratur,  et  tandem  perfecte 
inveniatur,  sicque  inventus,  secure  ac 
aeternaliter  possideatur. 


SERMO   SEXTUS 


DE   MEMORIA    DIGNATIONIS   DIVIN^   ET   BENEFICIORUM   EJUS   ERGA   NOS,   DE   GRATITUDINE 
B.  MARI^,   ET    UNDE   NOS   DEBEAMUS   HUMILIARI. 


MEMORIA  memor  ero,  et  tabescet  in  D  siderans,  quam  etiam  pie,  gratiose  ac  li- 
me  anima  mea.  Thren.  iii,  20.  beraliter  Deus  cum  hominibus  egerit  men- 

Sanctus  Psalmista  divinae  excellentiae  al-  te  perlustrans,  admiratus  est  vehementer 
titudinem  infinitam  attendens,  hominum  misericordiam,  dignationem  ac  munificen- 
quoque  defectuositatem  ac  pravitatem  con-      tiam  Dei  ad  homines  :  Domine  (inquiens), 


41 


Ps.  viii.S. 


IN   SOLENNITATE    ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI/E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS        329 


3. 


qnid  est  Iiomo  qiiod  memor  es  ejiis,  aut 
filius  hominis,  quoniam  visitas  eum  ?  Et 

p«.cxuii,:i.  rursus  :  Domine,  quid  cst  homo,  quia  in- 
notuisti  ei?Simili  consideratione  sanctus 

Jub\ii,ii.  Job  dixit  :  Quid  est  homo,  quia  magnificas 
eum?aut  quid  apponis  erga  eum  cor  tu- 

yiitz.xiv,!,  um?  Et  item  :  Ilomo  natus  de  muliere, 
brevi  vivens  tempore,  repletur  multis  mi- 
seriis;et  dignum  ducis  super  hujuscemodi 
aperire  oculos  tuos  ?  Et  utique  sancti  viri 
merito  ha?c  dixerunt.  Videmus  quippe  in 
sajculo  isto,  quod  reges  terrae  et  archiepi- 
scopi  magni  vix  dignantur  adspicere  pau- 
peres  aut  simpiices  subditos.  Quumque 
Deus  gloriae  in  infinitum  sit  dignior  uni- 
versis  prselatis  principibusque  Ecclesia?, 
nonne  mirandum  est, quod  tam  magnifice, 
tam  superpiissime  cum  hominibus  egit? 

Denique  si  magnum  atque  mirandum 
est,  quod  innotuit  hominibus,  eosque  in- 
tueri  dignatus  est,  et  curam  habet  eorum : 
quanto  magis  summe  mirandum  et  extol- 
lendum  est,  quod  Deus,  Dei  Filius,  propter 
homines  homo  est  factus,  conversatus  in 
mundo,  suspensus  in  ligno,  corpusque  su- 
um  et  sanguinem  nobis  in  Sacramento  re- 
liquit  ac  contulit?  Imo,  quum  ista  sint  ma- 
xima  ineffabiliterque  miranda,  hoc  tamen 
singularissime  magnum  ac  mirandissimum 
esse  probatur,  quod  seternaliter  natus  cx 
Patre  Deo,  consubstantialis,  sequalis  con- 
sempiternusque  Genitori  altissimo,  humil- 
limam  virginem  puramque  puellam  elegit 
et  assumpsit  in  matrem,  ex  ea  assumens 
humanae  carnis  substantiam,  lactationem 
et  educationem  aliis  pueris  consuetam.Ita- 
que  quo  beneficia  Dei  collata  Marige,  sunt 
singulariora,  eo  majora ;  et  quanto  majo- 
ra,  eo  erant  Virgini  benedictae  diligentius 
recolenda,  frequentius  ponderanda,  gra- 
tiorique  mente  recognoscenda,  quum  in- 
attentio  et  oblivio  sint  pars  praecipua  in- 
gratitudinis. 

Verbum  ergo  inductum,  in  Virginis  sa- 
cras  persona  aptissime  explanatur.  Ipsa 
quippe  memoria  memor  erat,  id  est,  in- 
tentissime  atque  assidue  recordabatur  om- 
nium  quae  in  ea  et  per  eam  operatus  fuit 


A  Altissimus,  qualiter  in  ea  et  ex  ea  fuerat 
incarnatus,  conceptus,  et  in  utero  ejus  tot 
mensibus  deportatus,  deinde  ex  ea  perma- 
nente  integerrima  natus,nutritus,et  usque 
ad  incrementa  adultae  aetatis  perductus. 
Insuper  omni  die  post  Filii  sui  passionem, 
resurrectionem,ascensionem  et  Sancti  Spi- 
ritus  missionem  memor  fuit,  qu»,  quanta 
et  qualia  Filius  suus  pro  mundi  salute  fe- 
cit,  docendo  seorsum,  prsedicando  in  pu- 
blico,  undique  discurrendo,  faciendo  mi- 
racula,conversando  sanctissime,ac  pertulit 

B  a  Jud»is  per  verba  irrisoria  ac  blasphema, 
per  contemptus,  detractiones,  opprobria, 
per  prsecipitationis  ac  lapidationis  attenta- 
tiones,  et  tandem  per  omnia  quse  sibi  in 
nocte  ac  die  suae  crucifixionis  intulerunt; 
deinde  quam  gloriose  die  tertio  resurrexit, 
qnam  jucunde  ac  pie  ei  aliisque  apparuit, 
quam  potenter  ascendit  in  coelum,  quam 
deifice  misit  Spiritum  Sanctum,  quam  ad- 
mirabilem  gratiam  dedit  hominibus,  pra?- 
sertim  sanctis  Apostolis  ac  primitivae  Ec- 
clesise,  quam  multos   convertit   per   eos. 

C  Porro,  ut  omnia  ista  quotidie  affectuosius 
ac  distinctius  recordaretur,  in  tali  loco 
post  Filii  sui  ascensionem  commorabatur, 
quod  ex  eo  faciliter  poterat  sacra  loca  ac- 
cedere  in  quibus  Filii  sui  erant  peracta 
mysteria  ;  et  visitando  hujusmodi  loca, 
cum  inaestimabili  revolvebat  affectu  quae 
fucrant  gesta,  aestuabatque  avidissime  ad 
Unigenitum  suum,  donec  post  tempora 
praestituta  assumpsit  eam,  et  transtulit  ad 
gloriam  affectatam. 

Cogitemus  ergo  et  nos  omnia  ista  quoti- 

D  die,  et  sic  horum  recordationibus  assiduis 
ac  devotis  mens  nostra  formetur,  ornetur, 
impleatur  et  occupetur,  ut  phantasiae  inu- 
tiles,  cogitationes  noxiae,  distractiones  odi- 
biles  excludantur  ab  ea,  potissime  in  di- 
vinis  ;  et  exquiramus  charismata  meliora  i  Cor.  xu, 
atque  saluti  viciniora,  ceteris  pulsis  ;  ap- .j''^''*'""' 
prehendamus  ac  operemur  ea  (videlicet 
legendo,  studendo,  agendo)  per  quae  am- 
plius  inflammetur  cor  nostrum  ad  devo- 
tionem,  ad  sui  custodiam,  ad  spiritualem 
profectum. 


330        IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARI^.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Praeterea  memores  simus,  et  eongratula- 
torie  contemplemur,  quam  gloriosissime 
assumpta  sit  hodie  incomparabilis  Virgo 
ad  thronum  glorise  sibi  ab  seterno  praevi- 
sum,  a  mundi  exordio  prseparatum.  Certe 
quo  fuit  humilior  in  hoc  mundo,  eo  subli- 
mior  facta  est  in  ccelo.  Quo  Deum  arden- 
tius  perfectiusque  dilexit,  eo  profundius, 
clarius  ac  felicius  nunc  inspicit  ipsum. 
Quo  plures  per  eam  salvati  sunt,  eo  pluri- 
um  beatitudo  ac  gloria  redundat  in  ipsam. 
Quo  plura  ac  eminentiora  in  ea,  ex  ea  et 
per  eam  facta  sunt  bona,  eo  nunc  prsecla- 
riora  possidet  gloria^  dona.  Quo  Deus  se 
ipsum  ei  propinquius  ac  singularius  in 
hac  vita  conjunxit,  eo  sibi  eam  in  coelis 
vicinius  gloriosiusque  univit.  Et  breviter, 
quantum  ac  qualiter  decuit  talem  Matrem 
a  tali  Filio  assumi,  exaltari  ac  glorificari, 
tantum  ac  taliter  eam  hoc  die  assumpsit, 
sublimavit  ac  beatificavit.  Idcirco  quan- 
tum  potuit  mens  creata  luci  incircum- 
scriptse,  incomprehensibili  et  immensae 
uniri,  immergi,  improfundari  absque  per- 
sonali  sui  unione  cum  Deo,  tantum  ipsa 
est  hodie  Divinitatis  abysso,  lumini  sem- 
piterno,  Deo  uni  ac  trino  beatifice  cou- 
nita,  fruitive  immersa,  inavertibiliter  im- 
profundata. 

0  quam  ina^stimabiliter  regratiatur  ipsa 
nunc  toti  superaltissima?  Trinitati,  qua3 
eam  ad  ista  omnia  prseelegit,  quse  eam  sic 
honoravit  ut  comparentalis  sit  Deo  Patri, 
Mater  Unigeniti  Dei,  templum  Spiritus 
Sancti,  illiusque  Genitrix  a  quo  Spiritus 
vere  aeternaliter  profluit ;  per  quam  salva- 
re  decrevit  genus  humanum,  cui  miseri- 
cordise  regnum  commisit,  per  quam  sub 
evangelica  lege  tot  desperatos  atque  gra- 
vissimos  peccatores  salvare  dignatus  est ; 
quam  fecit  et  advocatam  Ecclesiae,  regi- 
nam  ac  dominam  totius  creatura?,  matrem 
pietatis  et  grati®  ;  cujus  imperio  omnium 
malignorum  spirituum  subjecit  catervam, 
cujus  precibus  ac  meritis  suscitavit  tot 
mortuos,  imo  et  multos  in  mortalibus  cul- 
pis  defunctos  ad  vitam  reduxit  ac  gratiam 
et  salutem!  0  quam  inexcogitabiliter  dele- 


A  ctatur  ipsa  in  unico  suo  nato,  secundum 
utramque  ipsius  naturam!  Et  quamvis  in- 
comparabiliter  magis  delectetur  in  eo  se- 
cundum  ipsius  divinitatem,  nihilo  minus 
valde  singulariter  ac  intense  jucundatur 
in  ejus  humanitate.Nempe,si  omnes  Beati 
vehementer  Isetantur  ac  reficiuntur  Chri- 
sti  humanitatem  adspiciendo,  in  quantum 
per  eam  salvati  sunt,  aut  ad  redintegratio- 
nem  suam  recuperati  :  quanto  magis  ipsa, 
ex  cujus  purissimis  sanguinibus  formata 
est  caro  dominica,  et  ex  cujus  illibatis  vi- 

B  sceribus  prodiit  ipsa  humanitas,cujus  vir- 
gineo  educata  est  lacte  ?  0  quantum  tota 
triumphans  Ecclesia,  universa  patrise  cce- 
lestis  phalanga,  universitas  angelorum  be- 
atarumque  animarum,  unicam  Virginem 
istam  incessabiliter  veneratur,  tanquam 
Dei  ac  Creatoris  sui  prsestantissimam  Ge- 
nitricem  !  Quam  honorabilissime  occurre- 
runt  ei  hodie  ascendenti,  quam  jucundis- 
sime  eam  receperunt,  et  usque  ad  gloria; 
thronum  illi  paratum,  deduxerunt  eam- 
dem  !  Congratulemur   igitur   ei,   totisque 

C  viribus  ipsam  perenniter  honoremus,  at- 
que  post  Deum  eam  praecordialissime  dili- 
gamus  ac  collaudemus. 

Postremo,  ut  post  incertissimam  vitam 
hanc  valeamus  cum  ea  feliciter  exaltari, 
ejus  in  primis  humilitatem  sectemur,  qua? 
quum  omnium  esset  dignissima  et  valde 
dignissima,  se  omnium  humillimam  exhi- 
bere  non  distulit.  Imperfectum  igitur  no-  psi 
strum  videant  ac  deplorent  oculi  nostri.  ' 
Ex  recordatione  multitudinis  magnitudi- 
nisque   culparum    nostrarum,    reputemus 

D  nos  universorum  vilissimos,  ac  brutis  in^ 
feriores  et  viliores.  Ex  consideratione  to- 
tius  pronitatis  nostrse  ad  omne  malum, 
universseque  infirmitatis  nostrse  ad  omne 
bonum,  timorati,  custoditi,  solliciti  atque 
humillimi  simus.  Ex  defectuositatibus,fce- 
ditatibus,  indigentiis  nostris  in  corpore  et 
anima,parvi  pendamus  et  humiliemus  nos 
infinite.  Ex  contemplatione  infinitae  excel- 
lentise  Dei  nostri,  atque  ex  speculatione 
deficientia^.  nostrae  immensa>  et  parvitatis, 
imo  et  nihileitatis,  sub  ipso  humiliet  se 


i 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS    B.  V.  MARLE.    —   AD   RF.LIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS      331 

quilibet  nostrum,  parvi  pendat  ac  depri-  A  mititas  fixa  ac  patientia  inconcussa  :  qui- 
mat  in  immensum  ;  et  quoniam  Regem  bus  vallati  virtutibus,  in  sancta  dilectione 
majestatis  tolies  et  tam  dire  olTendit  el  iii-  indesinenter  crescere  ac  firmari  conemur, 
honoravit,  oinni  confusione,  persecutione,  atque  cum  ampliori  cordis  munditia  quo- 
castigatione,adversitate  se  reputet  dignum.  tidie  ministrare  Altissimo  indefesse,  nulli 
Sicque  ex  huinilitate  hac  oriatur  in  nobis      unqiiam  locum  dantes  pigritise. 


SERMO   SEPTIMUS 

DE  PERFECTA   OBSERVANTIA   MONASTIC.E  VIT^,  QUANTUMQUE  REGULAM   SEU  STATUTA 

SUA  MONACHUS  TRANSGREDIENS  PECCET  ;  QUAM  SIT  NECESSARIA  CUSTODIA   SUI ;  ET  IN  RELIGIONE 

PROFICIENTIBUS   QUANTA   DIVITIARUM    SPIRITUALIUM   SIT    COPIA. 


r 


' NTRA  VIT  Jesus    in    quoddam  castel-  B  primatum.  Post  quae  sunt  alia  muita  per 

h(ni.  Luc.  X,  38.  modum  prsBcepti  injuncta  :  sicut  in  Ordi- 

Gastellum  mystice  est  sancta  religio,seu  ne  Cartusiensi,  clausura  seu  non   egredi 

ordo  monasticus,  sive  coenobium  :  nam  et  monasterii  septa,abstinentia  quoque  a  car- 

ipsa   congregatio   devotorum,   adversariis  nibus,  portare  cilicium,  persolvere  Horas 

Can<.vi,3,  potestatibus  terribilis  est  tanquam  castro-  (quod  tamen  religiosis  commune  est).  Alia 

'^-            rum  acies  ordinata.Itaque,sicut  in  castello  autem  per  modum  consilii  seu  hortamenti 

seu  castro  sunt  lapides  duri  sibi  invicem  traduntur,   suntque    diligenter   servanda, 

calce  aut  simili  glutino  fortiter  conjuncti,  nec  sine  culpa  saltem  veniali  violantur  : 

ita  in  religione  sunt  varise  ordinationes  ri-  imo  sine  cura  ea  negligere  et  consuetudi- 

gorosae,  prudenter  institutse,  sibi   mutuo  narie  violare  censetur  mortale. 

cum  discretione  magna  connexa?.  Istud  est  Itaque,  si  quis  religiosorum  violet  quid- 
unum  propter  quod  per  castellum  religio  C  quam  eorum  quae  in  regula  sua  seu  statu- 

designatur.  Sed  sicut  in  castello  videmus  tis  per  modum  traduntur  praecepti,  non 

quod  si  lapides  aliqui  excutiantur  et  deci-  dubium  quin  peccet  mortaliter;  et  dum 

dant,  fiatque  parvum  foramcn,  grande  in-  illud  cadit  sub  voto,  peccat  valde  enorini- 

cumbit  periculum,  patetque  hostibus  adi-  ter,  utpote  faciens  contra  votuin.quod  for- 

tus,  nisi  foramen  reparetur  et  obstruatur,  tius  obligat  quam  juramentum,  pra?sertim 

aut  in  eo  adhibeatur  custodia;  ita  certe  est  votum  solenne,  quale  est  votum  religioso- 

in  religione.  Nam  nisi  quis  universa  qua^  ruin.  Qui  igitur  ita  peccaverit,  sciat  verifi- 

Ordinis  sunt  et  in  regula  continentur,  di-  cari  in  se  quod  sanctus  apostolus  ait  Jaco- 

ligenter  observet,  mox  periculum  immi-  bus  :  Quicumque  totam  legem  impleverit,  /aco/».ii,io. 

nere  hostibusque  ingressus   patere   inon-  offendat  autem  in  uno,  factus  est  omnium 

zsVc/i.xix,  stratur.  Propter  quod  scriptum  est  :  Qui  reus.  Talis  ergo  transgressio  est  velut  ma- 
'■            negligit  modica,  paulatim  decidit.  Venialia  D  gna  interruptio  in  castello,  per  quam  ho- 

equidein  ad  mortalia  disponunt  peccata,  stes  absque   difficultate  ingrediuntur,  et 

imo  et  venialium  usus  irrefrenatus,a  mor-  eos  qui  intus  sunt,  capiunt,  spoliant  aut 

tali  non   excusatur,  qiium   includat   con-  occidunt.Qui  autem  offendit  in  aliquo  quod 

temptum.  —  Porro  in  religione  seu  regula,  non  cadit  sub  pra?cepto,  quasi  parvam  in 

qua}dam  continentur  per  modum  praece-  castello  efficit  laesionem;  et  nisi  occurrat, 

pti,  inter  quse  tria  substantialia  sortiuntur  Isesionemque  illam  recuperet  et  se  emen- 


332      IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONJS   B.  V.  MARIJE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 


Eccli. 
XXVII,  4. 


12 


28. 


detjhostes  per  parvum  illud  foramen  pau-  A 
latim  intrant  cor  ejus,  et  spoliant  illud 
donis  gratiae  ac  virtutum,  trahendo  eum 
ad  magnam  ruinam,mortalem  scilicet  cul- 
pam.  Propter  quod  ait  Scriptura  :  Si  non 
in  timore  Domini  tenueris  te  instanter,cito 

Phiiipp.n,  subvertetur  domus  tua;  itemque,Cum  me- 
tu,  timore  et  tremore  vestram  salutem 
operamini. 

Necesse  est  ergo,  religiosum  esse  undi- 
que  custoditum,  et  instar  Cherubim  ocula- 
tum,  ut  sit  jugiter  circumspectus,  om- 
nemque  sensum  exteriorem  et  interiorem  B 
coerceat,  omnem  quoque  appetitum  tam 
sensitivum  quam  intellectivum  refrenet 
et  religionis  observantiis  subdat,  discutiat- 
que  frequenter  quotidie  conscientiam  su- 
am,  ne  quid  culpse  inveniatur  in  ea,  per 
quod  callidissimus  hostis  attentet  obtineat- 
que  ingressum.  Quumque  veraciter  scri- 

Prov.xxv,  ptum  sit,  Sicut  urbs  patens  et  absque  mu- 
rorum  ambitu,  ita  vir  qui  non  potest  in 
loquendo  cohibere  spiritum  suum  ;  valde 
necessaria  est  refrenatio  bnguse,  silentii- 
que  observatio,  non  solum  quantum  ad  C 
hoc  ut  sine  licentia  nemo  Fratrum  loqua- 
tur,  sed  etiam  ne  abutatur  data  licentia, 
corruendo  ad  verba  otiosa,  superflua  aut 
alio  modo  iliicita  :  in  quibus  non  excusa- 
tur  loquens  a  culpa  ex  concessa  licentia, 
quum  ex  divina  lege  culpabilia  esse  no- 
scantur.  Licentia  autem  loquendi  nec  da- 
tur,  nec  dari  potest,  nisi  ad  loquendum 
qua3  licent,  expediunt  aut  necessaria  sunt. 
Rursus,  quum  tenuitas  victus  et  vestitus 
sit  indispensabiliter  de  essentia  religionis, 
utpote  voto  paupertatis  inseparabiliter  con-  D 
nexa  et  condependens,  valde  vitare  de- 
bemus  ne  quotidie  simus  immoderati  in 
cibo  et  potu,  et  maxime  ne  notabiliter  ex- 
cedamus  in  eis,  neque  in  vestimentis.  Ideo 
cum  timore  Dei  et  devotione  moralique 
disciplina  reficiamus  corpora ;  nec  instar 
canis  famelici  effundamus  nos  super  cibos 
ac  pocula,  nec  delicata  quaeramus,  nec  nos 
ipsi  concupiscentiam  excitemus  in  nobis, 
sensualitatemque  irritemus,provocativa  ei 
ingerendo  objecta  :  quge  (proh  dolor !)  ali- 


unde  satis,  et  magis  quam  satis,  erumpit, 
ssevit,  accenditur.  Nec  indisciplinate  quis 
edat  aut  bibat,  nec  oculos  circumducat, 
sed  quse  leguntur  advertat  intente.  Refe- 
ctorii  quoque  lector  legat  intelligibiliter 
ac  distincte,  diligentiam  faciens  bonam 
ne  ex  sua  culpa  alii  ab  intellectu  sensus 
verborum  ac  devotione  impediantur,  et  ne 
inde  attsedientur,  turbentur  ac  peccent  : 
alioqui  culpse  eorum  et  omissio  intelligen- 
tiae  ac  devotionis  ipsorum,in  lectorem  uti- 
que  redundabunt,  cui  inelius  esset  non 
Iegere,quam  tot  culpas  incidere.Qui  etiam 
legendo  debet  convenienter  pausare,  quo- 
niam  hoc  agendo,  ipsemet  facilius  ac  in- 
telligibilius  legit,  alii  quoque  facilius  eum 
intelligunt.  Haec  ergo  faciat  praesidens  ob- 
servari,  ne  et  ipse  cunctis  involvatur  ma- 
lis  praefatis. 

SecundOjComparatur  castello  religio  seu 
monasticus  ordo,  quoniam  sicut  homines 
adversarios  formidantes,  ad  castella  tan- 
quam  ad  tutiora  confugiunt  loca,  atque  ut 
ibi  quietius  demorentur,  et  suas  divitias 
conservent  ibidem  ;  sic  religionem  ingre- 
diuntur,  ne  per  prava  mundi  consortia, 
per  sseculi  vanitates,  per  objecta  carnalia 
trahantur  ad  vitia,  et  ut  in  ampliori  pecto- 
ris  pace  in  claustro  deserviant  Domino, 
ibique  spiritualibus  magis  abundent  divi- 
tiis,  ac  tutius  vivant,  et  citius  pertingant 
ad  portum  salutis.  Verumtamen,  nisi  ibi- 
dem  exstent  soIIiciti,et  periculosam  vitent 
securitatem,  atque  instanti  conatu  insu- 
dent  spirituali  profectui,  periclitantur  : 
imo  interdum  gravius  labuntur  ac  per- 
eunt  quam  mundani,  quum  sanctorum  Pa- 
trum  testimonio  innotescat,  quod  sicut 
non  inveniuntur  meliores  his  qui  profe- 
cerunt  in  claustris,  ita  nec  deteriores  his 
qui  ibi  negligenter  se  habent ;  praesertim 
quia  claustrales  ab  invisibilibus  hostibus 
frequenter  tanto  acrius  impugnantur,  cal- 
lidiusque  tentantur,  quanto  diligentius  la- 
queos  hostium  evadere  sunt  conati,  et 
quanto  prudentius  virtutum  insistunt  pro- 
fectui.  Nam  et  habitantes  in  castris,  et  na- 
vigantes  in  quietioribus  undis,  nisi  obser- 


IN   SOLENNITATE   ASSUMPTIONIS   B.  V.  MARLE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS      333 


vent  se,  saepe  periculis  involviintur  ac 
pereunt.  Ideo  sic  gloriemur  nos  saBculum 
reliquisse,  multos  laqueos  evasisse,  ut  ni- 
hilo  ininus  simus  jugiter  diligentes,  ne 
aliquo  modo  fallamur,  aut  sub  specie  boni 
dejiciamur,  ct  ne  efficiamur  remissi  :  imo 
parva  vitemus  ut  magna,  quia  hoc  facit 
(secundum  Augustinuni)  sentina  neglecta, 
quod  irruens  fluctus,  et  tantum  nocet  pi- 
rata  se  celans,  quantum  exercitus  evi- 
denter  occurrens;  semperque  recordemur, 
quod  multi  nobis  perfectiores,  sunt  lapsi 
ac  perierunt.  Perseveremus  in  cordis  cu- 
stodia  et  sancto  timore  usque  in  finem, 
quia  pericula,  tentationes,  difficultates,  in- 
sidiae  imminent  usque  in  finem,  et  in  ipso 
fine,  in  termino  hujus  vitae,  in  mortis  ar- 
ticulo  imminent  saepe  impetuosius  et  ma- 
gis  periculose.  Non  sufficiat  nobis,  par- 
tem  pontis  lubricissimi  pertransisse,quum 
idem  maneat  decidendi  periculum  usque 
ad  plenam  pontis  pertransitionem,  quum 
phiiipp.m,  et  Apostolus  fateatur  :  Ego  me  non  arbi- 
tror  apprehendisse. 

Tertio,  religio  comparatur  castello,  quo- 
niam  sicut  castellum  est  habitatio  divi- 
tum,  et  in  eo  magis  quam  in  communi- 
bus  habitaculis  necessaria  et  utilia  cuncta 
abundant;  ita  ccenobium  est  mansio  virtu- 
osorum  spiritualiter  locupletum,  atque  in 
religione  magis  habentur  in  promptu  ap- 
tissima  media  proficiendi  in  omni  virtute, 
spiritualia  quoque  arma  ad  resistendum 
omni  impugnationi  hostili  daemonum,  car- 
nis  ac  mundi.  Estque  ibidem  interiorum 
copia  refectionum,  exuberantia  interna- 
rum  deliciarum,  provisio   necessariorum 


13 


A  ad  salutem,  decor  virtutum,  patientiae  mu- 
rus,  profunda  humilitas  tanquam  lacus, 
continentiae  munimentum,  turris  fortitu- 
dinis,  caritas  summa,  aqua  sapientiae  salu- 
taris,  vinum  supernae  consolationis.  Sint 
ergo  omnia  isla  in  nobis  ;  simus  vere  re- 
ligiosi,  hoc  est,  sit  in  cordibus  nostris 
coram  Altissimo,  quod  exteriora  nostra  de- 
signant,  utpote  mundi  contemptus,  ter- 
renorum  despectio,  cordis  simplicitas  co- 
lumbina,  intentionis  sinceritas,  fervor  ac 
diligentia  mentis,  et  mortificatio  plena  ac 

B  saluberrima  sui  ipsius. 

Postremo,  his  modis  benedictissima  vir- 
go  Maria  fortissimum  fuit  castellum,  in 
quo  ingressus  est  Rex  coelestis  per  incar- 
nationis  suae  ex  ea  mysterium  ;  et  habi- 
tavit  in  ea  per  novem  mensium  spatium, 
implevitque  omnia  viscera  ejus  afflu- 
entiis  gratiarum,  excellentiis  cunctarum 
virtutum,  perfectionibusque  donorum,  be- 
atitudinum  quoque  ac  fructuum,  praeser- 
tim  omni  caritate  et  pietate,  deinde  omni 
puritate  ac  humilitate  :  quam  et  hodier- 

C  na  die  transvexit  ad  suum  supercoeleste 
palatium. 

Studeamus  igitur  animas  nostras  ita  fir- 
mare  ac  decorare,  ita  vestire  ac  adimplere 
praefatis  virtutibus,  donis  Spiritus  Sancti 
ac  fructibus,  ut  et  ipsae  sint  Dei  castella, 
in  quibus  tota  superbenedicta  adoranda- 
que  Trinitas  per  caritatem  et  gratiam,  per 
divinorum  charismatum  benignissimam 
affluentiam  quotidianaque  et  incessabilia 
incrementa  habitare  semper  dignetur.  Ad 
laudem  et  gloriam  pietatis  suae  et  excel- 

D  lentiae  infinitae.  Amen. 


IN   FESTO 

S.  BERNARDI  ABBATIS 


SERMO   PRIMUS 


DE   VIRTUTIBUS   ET   EXCELLENTIIS   S.  BERNARDI. 


E' 


20 


CCE  puer  meus  guem  elegi ;  electus 
meus,  complacuit  sibi  in  illo  anima 
mea.  Matth.  xii,  18 ;  Is.  xlii,  1, 

Beatissimum  virum  sanctum  patrem 
Bernardum  Deus  omnipotens  et  benignis- 
simus  tam  copiosa  atque  multiplici  gratia 
decoravit,  ut  vere  de  ipso  dici  posset  quod 
Ac/.ix,  15.  de  Paulo  apostolo  dixit  Salvator  :  Vas  ele- 
ctionis  mihi  est  iste,  ut  portet  nomen 
meum  coram  regibus  et  gentibus ;  et  quod 
Eccu.xus',  in  Ecclesiastico  legitur,  Non  est  inventus 
similis  illi.  Non  enim  tempore  suo  habuit 
sequalem  in  mundo,  sed  vere  apostolus 
fuit  temporis  sui.  Sed  nunc  virtutes,  lau- 
des  et  excellentiae  ejus  modicum  sunt 
tangendse. 

Prima  laus  ejus  est,  quod  gratiam  ejus 
futuram  Deus  prophetice  prsemonstravit. 
Quum  enim  mater  Bernardi  concepisset 
eum,  apparuit  sibi  quod  catellum  pul- 
chrum  et  latrantem  portaret  in  utero  suo. 
Quod  quum  cuidam  viro  sancto  exposuis- 
set,  ille  prophetica  voce  respondit :  Optimi 
mater  eris  catelli,  qui  Ecclesiae  Dei  custos 
erit,  et  contra  ejus  adversarios  dabit  latra- 
tus  magnos  :  nam  erit  prsedicator  egre- 
gius,  et  multos  convertet. 

Secunda  excellentia  ejus  est,  magnitudo 
gratiae  ac  virtutum  sibi  in  pueritia  sua 
collata,  quum  adhuc  esset  in  sseculo.  Nam 
quum  esset  filius  militis,  et  quinque  fra- 


A  tres  haberet,  omnes  convertit  et  traxit  ad 
religionis  ingressum  ;  quorum  tamen  duo, 
videlicet  Gerardus  et  Guido,  fuerant  mili- 
tes.  Alios  quoque  multos  convertit,  ita 
quod  cum  triginta  circiter  sociis  transivit 
ad  claustrum.  Mansit  etiam  in  virginitate, 
et  dum  quadam  vice  feminam  morosius 
inspexisset,  increpans  semetipsum,  insiliit 
in  stagnum  frigidissimse  aquse  :  in  qua 
usque  ad  congelationem  permanens,  pene 
exsanguis  est  factus.  Alia  vice,  dum  puella 
lasciva  lectum  dormientis  Bernardi  intras- 

B  set,ille  percipiens  eam,in  aliud  latus  lecti 
se  vertens,  mansit  immaculatus.  Quum  in 
nocte  dominicse  Nativitatis  officium  matu- 
tinale  in  ecclesia  prsestolaretur,  et  horam 
qua  natus  est  Christus  de  Virgine,  cuperet 
scire,  apparuit  ei  in  visione  puer  Jesus, 
quasi  iterum  de  Virgine  nascens.  Denique, 
quum  frater  ejus  Gerardus  exhortationes 
quibus  eum  ad  claustri  ingressum  ad- 
monuit,  aspernaretur,  Bernardus  digitum 
suum  lateri  Gerardi  superponens,  pro- 
phetice  dixit  :  Cito  veniet  hora   in   qua 

C  lancea  latus  hoc  perforabit,  et  viam  patefa- 
ciet  exhortationibus  meis.  Quod  et  paulo 
post  contigit. 

Tertia  excellentia  ejus  est,  admiranda 
perfectio  ad  quam  in  principio  suae  con- 
versionis,  scilicet  ingressionis  in  clau- 
strum,  pervenit.  Subito  namque  ut  Cister- 


( 


IN   FESTO   S.  BERNARDI   ARBATIS. 


SERMO   PRIMUS 


33o 


ciensem  ingressus  est  Ordinem,  totus  in 
spiritum  est  absorptus,  et  Spiritu  Sancto 
miro  modo  praeventus,  sicque  in  Deo  tota- 
liter  occupatus,  quod  nec  exteriora  adver- 
tit,  nec  sensibus  utebatur  corporeis  :  nam 
multo  tempore  ecclesiam  intrans  et  exi- 
ens,  putabat  unam  tantum  esse  fenestram 
in  capite,  ubi  tres  erant  fenestra?.  Per  an- 
num  quoque  fuit  in  cella  novitiorum,  et 
tamen  nescivit  an  domus  ipsa  haberet 
testudinem.  Insuper  vigilavit  supra  possi- 
bilitatem  humanam,  nec  aliquod  tempus 
se  magis  perdere  conquerebatur  nisi  quod 
dormiendo  expendit.  Ad  cibum  et  potum 
accessit  quasi  ad  carcerem,et  modicissime 
manducavit;  sicque  spiritualibus  rebus, 
sanctis  meditationibus,  orationibus,  con- 
templationibus  exercitiisque  internis  fuit 
totus  intentus,  quod  oleum  pro  cervisia 
bibit,  nec  sensit.  Crudum  quoque  sagimen 
diu  pro  butyro  comedit,  nec  discrevit. 
Nunquam  sic  risit,  ut  non  potius  ad  ri- 
dendum  quam  ad  reprimendum  sibi  vim 
faceret. 

Quarta  ejus  excellentia  est,  magnitudo 
sapientise  sibi  collatae.  Nam  totius  sacrse 
Scripturse  intellectum  Deus  ei  frequenter 
quasi  sub  uno  monstravit  veritatis  splen- 
dore  atque  intuitu.  Unde  et  multa  saluber- 
rima  atque  pulcherrima  scripsit,et  diversa 
ac  sententiosa  compegit  opuscula;  ejusque 
scripta  religiosis  prsesertim  deserviunt.  Di- 
versis  quoque  et  magnis  personis  misit 
epistolas,omni  devotione  ac  sententia  ple- 
nas.  Imo  et  prudentiam  admirabilem  in 
rebus  humanis  sibi  Deus  infudit.  —  Quinta 
excellentia  ejus  est,  efficacia  ejus  in  prae- 
dicando.  Fuit  enim  eloquentissimus,  et 
in  prsedicando  ferventlssimus  ac  poten- 
tissimus,  ita  quod  innumerabiles  undique 
convertit  ad  Dominum,  imo  et  ad  religio- 
nis  ingressum.  Interdum  quoque,  dum  in 
Teutonia  praedicaret  in  Gallico,  adstan- 
tes  Teutonici,  quamvis  ejus  non  intellige- 
bant  Ioquelam,tamen  uberrime  flebant. — 
Sexta  laus  ejus  est,  copiosissimus  fructus 
quem  fecit  in  Ecclesia  Dei.  Nam  ter  ex- 
stinxit  schisma  atque  ad  unitatem  reduxit 


A  Ecclesiam.  Multa  magna  et  celeberrima 
fundavit  coenobia,  circiter  centum  et  sexa- 
ginta,  in  quibus  innumerabiles  devotissimi 
viri  fuerunt.  Imo  sub  eo  in  Claravalle 
interdum  fuerunt  septingenta)  personge,  et 
interdum  ducenti  novitii.Multos  episcopos 
ad  meliora  reduxit,  et  admirabilem  fecit 
in  Ecclesia  reformationem,ita  quod  sub  eo 
aurea  tempora  erant.  Omnisque  conven- 
tus,  ipso  preesente,  clarus  exstitit  et  ju- 
cundus.  Convertit  etiam  S.  Guillelmum 
ducem,  qui  ante  fuit  sceleratissimus  ho- 

B  mo,  in  tantum  quod  cum  uxore  proprii 
fratris  publice  sedit  per  tres  aut  quatuor 
annos. 

Septima  excellentia  ejus  est,  potentissi- 
ma  virtus  sibi  collata  ad  facienda  miracu- 
la,  in  quibus  omnino  apostolicus  fuit  : 
siquidem  idem  fuit  ei  tangere  et  curare,et 
tot  egit  prodigia,  quod  describi  non  pote- 
rant.  Imo  interdum  uno  die  triginta  no- 
vem  miracula  fecit.  Mortuum  suscitavit, 
leprosos,  csecos,  claudos,  surdos,  aliisque 
languoribus  oppressos,  mira  facilitate  cu- 

C  ravit ;  sed  et  aliquos  a  nativitate  tales, 
supernaturaliter  sanavit  vir  iste  sanctissi- 
mus.  Denique  praefatum  Guillelmum  ad- 
huc  rebellem  atque  schismaticum,et  extra 
ecclesiam  stantem,  beatissimus  vir  Ber- 
nardus  sacerdotalibus  vestibus  indutus, 
dicto,  Pax  Domini,  cum  corpore  Christi 
super  patenam  posito,  cum  igneo  vultu 
accessit,  dixitque  :  Hucusque  sprevisti  nos, 
adest  Deus  et  Judex  tuus,  resiste  si  potes. 
Quibus  dictis,  dux  ille  obriguit,  destitu- 
tusque  viribus  jacuit  in  terram  prostra- 

D  tus  ;  et  reversus  ad  se,  acquievit  sermoni- 
bus  Sancti.  —  Octava  excellentia  ejus 
est,  quod  etiam  prophetise  spiritu  claruit, 
et  multa  futura  prsedixit,  cordium  secreta 
cognovit,  atque  in  omnibus  his  exstitit 
valde  praecipuus.  —  Nona  excellentia  ejus 
est,  abundantia  ac  frequentia  coelestium 
quas  habuit  visionum.  Nam  multa  vidit 
in  spiritu,  et  a  supernis  civibus  visitaba- 
tur  frequenter.  Aliquando  etiam  extra  clau- 
strum  remote  consistens,  in  spiritu  prae- 
sens  fuit  in  claustro,  cuncta  ibi  perambu- 


336 


IN  FESTO    S.  BERNAUDI   ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


lans,  circumspiciens  et  cognoscens.  Imo 
nonnunquam  in  lecto  jacens  infirmus,  vi- 
sus  fuit  a  Fratribus  ire  per  chorum,  Fratres 
considerare,  somnolentosque  suscitare. 

Decima  excellentia  ejus  est,  praeclara 
patientia  ejus.  Habuil  enim  quasi  conti- 
nue  tria  flagella  horribiliter  dura,  quia 
constrictus  fuit  in  gutture,  corruptus  in 
stomacho,  et  in  secessu  mirabiliter  crucia- 
batur  :  quae  omnia  patientissime  toleravit. 
Et  breviter,  omni  virtute  fuit  plenissimus. 
Nam  quum  summus  reputaretur  ab  omni- 
bus,  omnium  infimum  se  reputavit.  In 
choro  stetit  cum  singularissima  devotione, 
soli  Deo  sibique  cognita.  Fuit  et  contem- 
plator  altissimus,  et  quotidie  quasi  ad 
libitum  raptus.  —  Undecima  excellentia 
ejus  est,  gloriosus  et  felix  obitus  ejus, 
quoniam  in  prsesentia  fratrum  suorum, 
de  ejus  recessu  ineffabiliter  dolentium 
atque  lugentium,  laetus,  devotus  et  sanctus 
obdormivit  in  Domino.  Quumque  per  ali- 
quot  dies  reservaretur  super  terram,  vul- 
tus   ejus  in  sua  venustate,  vivacitate   et 


A  gratiositate,  cunctis  admirantibus,  mansit. 
Quumque  ad  ejus  sepulcrum  multa  et  ma- 
gna  fierent  omni  die  miracula,  et  populo- 
rum  esset  concursus  nimis  copiosus  et 
frequens,  abbas  Cisterciensis  timens  ex 
hoc  dispendium  Fratribus,accessit  ad  bea- 
tissimi  Patris  sepulcrum,  et  ait  :  Frater 
Bernarde,  sicut  vivens  in  corpore  semper 
fuisti  filius  obedientise,  ita  et  nunc  esto ; 
unde  tibi  praecipio  ut  a  miraculis  cesses. 
Mox  virtutum  magister  et  obedientise  do- 
ctor   Bernardus  a  miraculis  prorsus  ces- 

B  savit,  et  sic  quievit  concursus.  Innumera- 
bilia  sunt  quse  de  ipso  vere  conscripta 
habentur  miracula. 

Ideo  tanti  Patris  sequamur  vestigia,  prae- 
sertim  tria  documenta  quse  ante  obitum 
suum  fratribus  pro  testamento  reliquit, 
dicendo  :  Neminem  ex  proposito  scanda- 
lizavi,et  si  accidit,  sedavi  ut  potui;  minus 
semper  credidi  sensui  meo  quam  alieno ; 
injuriam  passus,  nunquam  ultionem  opta- 
vi.  Itaque  hanc  ejus  caritatem,  humilita- 
tem  patientiamque  sequamur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   EXCELLENTIIS    S.  BERNARDI,   ET   QUAM  RELIGIOSA   DEBEANT   ESSE   COLLOQUIA   NOSTRA. 


ASSUMAMte  et  ponam  te  quasi  signa-  C 
culum,  quia  te  elegi,  dicit  Dominus, 
Agg.  II,  24. 

Electissimus  Dei  Bernardus,  omnium 
religiosorum  excellentissimus  doctor,  lu- 
men  et  gloria  monachorum,  exemplar  ac 
species  devotorum,  tot  et  tantis  desuper 
praeventus  est  gratiis,  tot  excellentiis  de- 
coratus,  tot  privilegiis  subiimatus,  ut  non 
sint  ingenia  quae  valeant  ea  penetrare,  nec 
loquelae  neque  sermones  quae  possint  ex- 
primere,    tantumque    virum    sufficienter 


laudare.  Nihilo  minus  ad  Omnipotentis, 
omnium  bonorum  datoris,  honorem,  tam- 
que  eximii  viri  commendationem  et  no- 
stram  sedificationem,  aliquid  de  ejus  emi- 
nentiis  est  tangendum. 

Prima  excellentia  ejus  est,quod  nondum 
natus,  est  prophetice  praemonstratus,  fu- 
tura  quoque  gratia  ejus  a  viro  sancto  ex- 
stat  praenuntiata.  Quum  enim  mater  ejus 
portaret  eum  in  utero,  vidit  in  somnis 
quasi  catellum  candidum  in  utero  se  ha- 
bere;exponensque  cuidam  viro  sancto  hoc 


IN   FESTO   S.  DRRNARDI   ABBATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  '.    SERMO   SECUNDUS 


337 


24 


ipsum,  prophetale  ab  illo  aeeepit  respon- 
siim  :  Optimi  catelli  genitrix  eris,  qui 
praedicator  erit  egregius.  Fuit  certe  glorio- 
sissimus  iste  Bernardus  unus  illorum  de 
Ps.  ixvii,  quibus  olim  cecinerat  David  sanctus  :  Lin- 
gua  canum  tuorum  ex  inimicis  ab  ipso. 
Ex  inimicis  quippe,  puta  gentilibus,  ante 
suam  conversionem  ad  Christum  Deo  con- 
trariis,  assumpti  sunt  gratiose  a  Deo  non- 
nulli,  qui  evangelicae  veritatis  facti  sunt 
praedicatores,  et  fidelissimi  ac  sagacissimi 
canes  fuerunt,  domum  Dei,  id  est  Eccle- 
siam,  custodiendo,  el  contra  falsitatum 
errores  ac  vitia  exclamando,  multos  etiam 
medicamine  suse  linguae  eruditae  ac  gratia 
Dei  perfusae,  ab  animarum  suarum  mor- 
te  curando.  De  negligentibus  vero  cupi- 
disque  praelatis  et  ambitiosis  pastoribus, 
Joann.  x,  quos  Christus  mercenarios  vocat,  Deus  per 
'/■'^-  ..,  Isaiam  locutus  est  :  Canes  muti,  non  va- 

IS.  LVI,   10,  ' 

II.  lentes  latrare  ;  et.canes  impudicissimi,  ne- 

scientes  saturitatem.  Denique,  qui  pravis 
cogitationibus  suis  et  diabolicis  suggestio- 
nibus  tanquam  interioribus  pestiferis  ver- 
bis  non  contradicunt,  qui  verbis  detracto- 
riis,susurratoriis,discordiarum  seminativis 
adhibent  aurem,  qui  peccantibus  et  erran- 
tibus  per  fraternam  correptionem  et  piam 
directionem  non  reclamant,  merito  canes 
muti  dicuntur.  Qui  autem  iracundiae  faci- 
bus  inflammati,  qui  impatientise  aut  invi- 
disB  igne  succensi,  in  verba  prorumpunt 
contentionum  et  injuriarum,  mali  et  im- 
pudici  sunt  canes. 

Secunda  excellentia  sanctissimi  patris 
nostri  Bernardi  est,  innocentia  ejus  prae- 
cipua.  In  baptismali  etenim  gratia  mansit 
et  indesinenter  excrevit.  Et  ex  quo  ratione 
orsus  est  uti,  coepit  devotione  ad  Deum 
mirabili  affici,  mirabiliter  tangi,  superna- 
turaliter  illustrari,  gratiosissime  dirigi  et 
accendi.  Nempe  adhuc  puerulus,  capitis 
sui  doloribus  volentem  subvenire  mulier- 
culam  suis  carminibus,  cum  grandi  indi- 
gnatione  clamoreque  repulit,  ex  superna- 
turali  illuminatione  intelligens  supersti- 
tiosum  hoc  esse.  Quid  ergo  nobis  restat 
agendum,  nisi  ut  nos  miseri  atque  pau- 

T.  32. 


2. 


A  perrimi,  qui  toties  recidivavimus,  tam  in- 
numerabilia  peccata  commisimus,nos  ipsos 
profundissime  humiliemus,  vilipendamus 
ac  deploremus,  et  saltem  de  cetero  a  reci- 
divo  cavere  conemur?  ab  immoderantia 
passionum  nostrarum,  et  ab  omni  animo- 
sitate  quasi  a  basilisci  facie  et  quasi  a 
draconum  incursibus  fugientes,  quemad- 
modum  scriptum  est  :  Quasi  a  facie  colu-  EccU.xxt, 
bri  fuge  peccatum. 

Tertia  excellentia  ejus  est,  perfectio  via- 
rum   suarum    in  saeculo.   Nam  antequam 

B  religionem  ingressus  est,  fuit  electissimus 
pater  Bernardus  mirabiliter  virtuosus.  Et- 
enim  quam  excellens  et  fortis  fuerat  casti- 
tas  sua,constat  ex  hoc,  quod  quamvis  esset 
pulcherrimus  adolescens,  dives  ac  nobilis, 
et  inter  saeculares  quotidie  versans,  atque 
a  feminis  impudicis  impudicissime  ad  li- 
bidinem  impeteretur,in  tantum  quod  qua- 
dam  vice  puella  immunda  se  nudam  in 
ejus  projecit  lectum,  palpans  ac  stimulans 
impudice,  nunquam  tamen  ad  pravam 
concupiscentiam  est  inductus,sed  in  puri- 

C  tate  mansit  virginea.  Tantae  demum  fuit 
justitiae  ac  poenitentialis  rigoris  in  semet- 
ipsum,  quod  dum  semel  visum  parum 
diutius  in  mulierem  fixisset,  mox  ad  cor 
rediens,  et  de  sua  negligentia  erubescens, 
statim  in  stagnum  aquarum  insiliit  gelida- 
rum,  tam  diu  manens  in  illo,  quod  pene 
exsanguis  fuit  effectus.  Tanto  ergo  exem- 
plo  edoceamur,  tentationibus  viriliter  re- 
luctari,  propriasque  culpas  ac  negligentias 
in  nobis  ipsis  disciplinanter  vindicare, 
turpibus  phantasiis  nec  locum  nec  moram 

D  dare  in  cordibus  nostris,  sed  nos  ab  eis 
indilate  avertere,  passionemque  Christi  et 
cetera  ad  compunctionem  atque  salutem 
spectantia  intueri.  Et  maxime  caveamus 
ne  visu,  tactu,  osculo,  imaginatione,  tor- 
pore  seu  somnolentia  in  divinis,  ad  sti- 
mulum  carnis  provocemus  nos  ipsos  :  imo 
quod  semel  experti  sumus  nobis  esse  pe- 
riculosum  aut  infectivum,  caveamus  de 
cetero  cautione  condigna. 

Insuper  tanta  fuit  admirabilis  ac  prae- 
amabilis  hujus  Bernardi  perfectio  adhuc 


99 


338 


IN   FESTO   S.  BERNARDI   ABBATIS.    —   AD  RELTGIOSOS  1    SERMO   SECUNDUS 


in  saeculo  et  in  adolescentia  ac  pueritia 
sua,  quod  tunc  prophetali  notitia,  visione 
coelesti,  sapientia  salutari,  prsedicatione 
efficacissima  exstitit  decoratus.  Siquidem 
in  sacratissima  nocte  Nativitatis  dominicae 
in  ecclesia  sedens,  et  qua  hora  Christus 
ex  Virgine  natus  sit  scire  peroptans,  vidit 
in  visione  Jesum  quasi  puerulum  rursus 
ex  Virginis  utero  prodeuntem.  Fratri  quo- 
que  suo  Gerardo  ad  conversionem  diffici- 
liori,  futuram  prsedixit  vulnerationem, 
cordisque  emollitionem  et  conversionem. 
Quumque  fratres  ipsius  niterentur  eum  a 
proposito  ingrediendi  religionem  avertere, 
non  solum  non  quibant  eum  pervertere, 
imo  omnes  eos  ipse  convertit,  et  ad  clau- 
stri  induxit  ingressum,  quum  tamen  duo 
illorum  milites  essent,  et  unus  illorum 
duorum  juvenem  haberet  uxorem  ac  so- 
bolem.  Sed  et  alios  convertit  quampluri- 
mos,  in  tantum  quod  multi  filios  suos 
absconderunt  ab  eo.  0  quam  vere  admira- 
bile  et  supernaturalissimum  fuit  istud  in 
tali  adolescente  ! 

Quid  ad  ista  dicere  possumus,qui  quum 
tot  annis  in  religione  vixerimus,  adhuc 
nulluin  horum  sumus  adepti,  nec  dicere 

/s.  L,  4.  cum  Propheta  valemus,  Dominus  dedit 
mihi  linguam  eruditam,  ut  sciam  susten- 

*  lassus  tare   eum   qui   lapsus  *  est,   verbo  ?   Nec 

obtemperamus  documentis  Pauli,  qui  ait  : 

Coioss.  IV,  Sermo  vester   semper   in   gratia   sale   sit 

•   ,         conditus ;  et  rursus,  Omnis  sermo  malus 

Ephes.iw,  '  ' 

29.  ex  ore  vestro  non  procedat,  sed  qui  utilis 

est  ad  aedificationem,  ut  det  gratiam  au- 
dienti.  Non  est  jam  implere  in  nobis  quod 

I  Petr.  IV,  princeps  docet  Apostolorum  :  Si  quis  lo- 
quitur,  quasi  sermones  Dei.  Imo  si  quis 
in  colloquio  aut  alibi  incipiat  verba  salu- 
taria  loqui,  mox  fatigamur,  et  sicut  Vas 

iiriOT.iv,  electionis  prsenuntiavit,  a  veritate  audi- 
tum  avertimus,  ad  fabulas  autem  conver- 
timur  :  sicque  per  verba  vana,  jocularia, 
frivola  et  nociva,  nos  invicem  Isedimus, 
scandalizamus,  infrigidamus.  Si  vero  ex- 
tranei  veniant,  paratiores  sumus  sseculares 
rumores  audire,  impertinentia  sciscitari, 
levitatibus  soiatiisque  humanis  resolvi,  ac 


(i. 


H. 


A  vilibus  consolatiunculis  recreari,  quam 
per  mores  venustos  gravitatemque  ge- 
stuum  et  verba  salubria  eos  ajdificare  : 
sicque  scandalizantur  in  nobis,  et  magis 
vulnerati  recedunt,  non  compuncti,sed  ad 
peccandum  audaciores  effecti,  quia  nos 
religiosos,  qui  aliquid  esse  dicimur  ac 
tenemur,  tam  leves,  verbosos,  dissolutos 
esse  conspiciunt.  Insuper,  si  forsan  quis 
ex  nobis  videatur  esse  tentatus,  et  alteri 
cor  suum  effundat,  jam  alter  verbis  suis 
incautis,  adulatoriis,  fatuis,  seu  durioribus, 

B  illum  forsitan  gravius  inquietabit,impellet 
ac  laedet,  eique  morem  geret  in  malo,  et 
contra  alium  aut  etiam  contra  praesiden- 
tem  periculosissime  animabit,  partialita- 
tem  fovebit,  et  detractionibus  immiscebi- 
tur  :  quod  totum  diabolicum  esse  constat, 
et  caritati  atque  justitise  prorsus  contra- 
rium.  De  talibus  dixit  Propheta  :  Acuerunt  ps.  cxxxix, 
linguas  suas  sicut  serpentes ;  venenum  as-  *• 
pidum  sub  labiis  eorum. 

Postremo,  quoniam  Christo  testante,  Ex  Matih.xn, 
abundantia  cordis  os  Ioquitur;ut  valeamus  ^*' 

C  sapienter  loqui,  salubriter  exhortari,  sedi- 
ficatoria  verba  efficaciter  pronuntiare,  di- 
scamus  in  primis  prudenter  tacere,  et  be- 
ne  vivendo  in  devotionalibus  actibus  exer- 
ceri,  et  per  experientiam  discere  qualiter 
sit  loquendum,  proficiendum  ac  instruen- 
dum  ;  atque  per  incrementa  virtutum,  per 
quotidianum  profectum,  intra  nos  dona 
sapientiee  ac  scientise  coIIigamus,qu8e  tem- 
pore  opportuno,  caritate  exigente,  aliis 
communicemus.  Et  quoniam  unusquisque 
de  his  libentius  loquitur  quse  cordialius 

D  diligit  et  in  quibus  amplius  delectatur, 
discamus  et  enitamur  in  solis  spiritualibus 
delectari,  Deum  et  ea  quse  Dei  sunt  pure 
ac  ferventer  diligere,  pertinentia  ad  salu- 
tem  appretiari  ac  meditari,  vana,  stulta, 
carnalia  et  mundana,  impertinentia  ac 
nociva  verba  et  facta  ac  opera  penitus  de- 
testari,  fastidire,  diffugere ;  sicque  sacra- 
tissimum  patrem  nostrum  Bernardum  se- 
ctemur  cum  omni  vigilantia  cordis,  cum 
incessanti  fervore,  cum  jugi  exercitatione 
interiori,ut  ubique  et  semper  Dei  praesen- 


IN   FRSTO    S.  REUNARDI   ABBATIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


389 


tiam  cogilennus,  ac  prapscntissimum  Deum  A  in  Deo,et  copiosum  profectum  in  eo.  Quod 


orando,  ineditando,  laudando  jugitcr  allo- 
quamur  ac  tolis  viribus  honoremus  :  quod 
qui  ad  aliquantulum  tempus  peregerit, 
dulcissimam  sentiet  Iranquillilatem  inter- 
nam,  consolationein  supernam,  libertatem 


si  idonee  perscveraverit,  ad  perfectionem 
non  parvam  cito  pertinget. 

De  ceteris  pra;clarissimi  patris  nostri 
Bernardi  excellentiis  in  sermone  dicetur 
sequenti. 


SERMO  TERTIUS 


DE   CONTINENTIA    SENSUUM,   DE   FRRVORE   DEVOTIONIS,   ET   RELIQUIS   QUIBUS 

S.  BERNARDUS   SIT   IMITANDUS. 


EGO  autem  sicut  oliva  fructifera  in 
domo  Dei.  Ps.  li,  10. 
Nunc  aliqua  sunt  tangenda  de  sacratis- 
simi  abbatis  Bernardi  excellentiis  quas 
post  ingressum  in  religionem  sortitus  est. 
Harum  prima  est,ardentissimum  ac  perfe- 
ctissimum  suee  monastica  conversationis 
initium.Quum  enim  plerumque  contingat, 
quod  hi  qui  in  saeculo  peccata  specialiter 
gravia  non  egerunt,  in  religione  quasi 
remissius  vivant,  et  minus  exsistant  solli- 
citi  quam  hi  qui  ante  suam  conversionem 
peccaverunt  enormiter,  econtrario  felicis- 
simus  iste  Bernardus,  quantum  in  seecu- 
lo  vitam  duxerat  ceteris  innocentiorem 
ac  virtuosiorem,  tantum  post  monachalis 
vitse  assumptionem  prae  aliis  universis 
ccepit  ferventius,  timoratius,  perfectius 
conversari.  Mox  namque  ut  Ordinem  Ci- 
sterciensem  ingressus  est,  ita  totus  in 
spiritum  est  absorptus,  in  Deum  demer- 
sus,  circa  interiora  et  spiritualia  occupa- 
tus,  ut  pene  nullis  corporis  sensibus  ute- 
retur.  Quum  enim  per  integrum  annum 
in  cella  fuisset  novitiorum,  nescivit  an 
testudinem  domus  illa  haberet.  Multo 
etiam  tempore  cum  aliis  chorum  intrans 
et  exiens,  sestimavit  in  superiori  parte  pa- 
rietis,  ubi  tres  erant  fenestrse,  unam  dum- 
taxat  esse  fenestram.  Insuper  oleum  pro 
cervisia  potans,  non  sensit  nec  discrevit 
saporem.    Nam   et    sagimen    pro   butyro 


B  diu  manducans,  non  advertit  hoc  ipsum. 
Ecce  quale  principium.  Et  quid  dicemus 
ad  ista,  qui  tot  annis  in  negligentiis  dies 
nostros  in  claustro  consumpsimus  ?  Sed 
quia  desperare  non  licet,  resipiscamus  a 
negligentiis  pristinis,  et  emendemus  nos 
penitus.  Novella)  vero  plantationes  stu- 
deant  sanctissimi  Patris  hujus  sequi  pri- 
mordia,  omnem  mundi  hujus  memoriam 
et  affectum,universas  carnis  concupiscen- 
tias  atque  illecebras  a  suis  cordibus  exclu- 
dendo  totaliter,  totaque  mente  inhserendo 

G  divinis,  et  circa  spiritualia  se  jugiter  oc- 
cupando  ;  nec  a  primsevo  suo  tepescant 
fervore,  nec  tepidorum  ac  negligentium 
frangantur  exemplis.  Imo  istud  de  cetero 
omnes  agamus  :  et  quanto  perfectius  ista 
egerimus,  tanto  plus  ab  exterioribus  abs- 
trahemur.  Haec  namque  natura  est  ani- 
mee,  quod  quanto  vehementius  intenta  est 
et  occupatur  circa  unum  quodcumque  ob- 
jectum,  tanto  plus  remittitur  operatio 
aliarum  ejus  potentiarum,  et  tanto  minus 
advertit  et  percipit  alia  :  quod   maxime 

D  verificatur  in  his  qui  tota  mente  Deo  in- 
tenti  sunt,  quoniam  Deus  sua  immensa 
actualitate,  amabilitate,  bonitate  et  cogno- 
scibilitate  seu  contemplabilitate  transcen- 
dit  ac  vincit  infinite  omnem  mentem  cre- 
atam.  Idcirco  mens  in  ipsum  defixa  ac 
rapta,  prse  ejus  admiratione  et  amore  fa- 
cile  ab  aliis  prorsus  abstrahitur. 


340 


IN   FESTO    S.  BERNARDI  ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


Ubi  nunc  sunt,  qui  in  exterioribus  sen- 
sibus  suis  tam  incustoditi  esse  non  erube- 
scunt,  qui  escarum  ae  potuum  sapores  et 
valores  tam  magistraliter  sciunt  discerne- 
re, qui  cellulas  suas  tam  curiose  exornant? 
Ecce  sanctissimus  abbas  Bernardus,  infra 
tot  dies  oculos  suos  nunquam  levavit  in 
tantum,  ut  qualiter  cella  sui  novitiatus 
esset  disposita  consideraret,  aut  fenestras 
ante  quas  ibat  quotidie  ita  inspiceret,  ut 
sciret  an  tres  essent,  an  una.  Nos  autem 
instar  falconis,  oculos  nostros  circumduci- 
mus  undique  etiam  in  divinis,  et  varias 
cordibus  nostris  haurimus  causas  distra- 
ctionum,  depingentes  interiora  nostra  for- 
mis  inanibus  ac  nocivis,  quse  et  tempore 
psalmodiae  atque  orationum  ante  oculos 
moventur  interiores  :  et  dum  corpore  su- 
mus  in  cella  aut  choro,  mente  divagamur 
in  mundo  ;  et  qui  mundum  exisse  vide- 
mur,  mundum  intra  nos  clausum  tene- 
mus.  Pceniteamus  ergo  et  abjiciamus  istas 
insanias,  sicque  Dei  memoria  ac  dilectio 
nostras  occupent  mentes,  ut  quse  impedi- 
tiva  sunt  inde,  omnino  vitemus;  nec  quid- 
quam  intueamur,  consideremus  aut  ope- 
remur,  nisi  cum  ordinatione  illius  ad 
Deum.  Denique  ex  pra^tactis  reprehendun- 
tur  et  hi  qui  gustus  sui  oblectamenta  re- 
quirunt,  quum  sola  ac  stricta  necessitate 
debeant  esse  contenti,nec  irritamenta  sen- 
sualitatis  appetere. 

Secunda  beatissimi  patris  nostri  Bernar- 
di  excellentia  est,  fructuosissima  ac  infa- 
tigabilissima  prosecutio  et  continuatio  suae 
devotissimse  ac  ferventissimse  inceptionis. 
Non  enim  temporis  protractione  segnior, 
audacior,  intimoratior  aut  remissior  est 
effectus,  neque  per  occupationem  suam 
in  exterioribus  ab  interiorum  suorum  cu- 
stodia  usquam  est  resolutus.  Imo,  quum  in 
medio  saecularium  esset,  quum  in  mundi 
tumultibus  versaretur,  in  mentis  quiete 
atque  secreta  cum  Deo  occupatione  per- 
mansit,  in  abstractione  illa  interna  et  affe- 
ctuosissima  cum  Deo  adhsesione  admirabi- 
liter  perseverans.  Unde  tota  die  juxta 
lacum  equitans,  eum  non  vidit  aut  consi- 


A  deravit.A  Glaravalle  item  usque  Cartusiam 
equitans,  qualis  esset  sella  cui  insedit, 
nescivit.  Hinc  vigiliis  fuit  intentus  supra 
vires  humanas,  nullum  tempus  ita  se  per- 
dere  conquerens  sicut  id  quod  dormiendo 
expendit,  morti  comparans  somnum.  Sic 
demum  ad  spiritualia  exercitia  afficieba- 
tur,  ut  ad  corporis  refectionem  quasi  ad 
carcerem  iret.  In  his  ergo  utcumque  nos 
debiles  ac  pusilli  electissimum  virum  se- 
quamur.  Et  quia  ad  quotidianum  tenemur 
profectum,  summe  abominemur  omnem 

B  cordis  dissolutionem,  negligentiam  et  tor- 
porem,  omnem  periculosam  securitatem, 
loquacitatem  atque  infructuosam  temporis 
deductionem.  In  sancto  fervore,  filiali  ti- 
more,  cordiali  devotione,  virtuosa  stabili- 
tate,  in  omni  humilitate,  patientia,  puri- 
tate  ac  zelo  justitise  crescamus  quotidie;in 
cibo,  potu,  somno,  vestitu  dispositioneque 
habitaculi  discretionem  sollicite  observe- 
mus,  et  Deum  jugiter  exoremus  ut  nos  in 
omnibus  dirigere,  protegere  et  gubernare 
dignetur. 

C  Tertia  divinissimi  abbatis  Bernardi  ex- 
cellentia  est,  eximia  sanctitas  ejus.  Fuit 
namque  ab  omni  carnali  ac  sseculari  affe- 
ctu  ineffabiliter  expurgatus,  Divinitatis 
amore  totus  accensus,  zelo  salutis  proxi- 
morum  validissime  sestuans.  In  choro  sta- 
bat  cum  summa  devotione,  soli  Deo  sibi- 
que  cognita.Fuit  etiam  tam  profundissimae 
humilitatis,  ut  quum  summus  esset  atque 
ab  omnibus  summus  reputaretur,  summe 
extolleretur  et  maxime  honoraretur,  non 
solum  a  vulgo,  sed  a  summo  quoque  Pon- 

D  tifice,  cardinalibus,  archiepiscopis,  episco- 
pis,  imperatore,  regibus  ac  principibus, 
ipse  se  prse  omnibus  humiliavit,  et  in  hu- 
juscemodi  sui  venerationibus  non  se,  sed 
quasi  quoddam  sui  phantasma  arbitrabatur 
adesse.  Frequenter  quoque  in  episcopum 
est  electus,  sed  semper  decente  urbanitate 
evasit.  Tantee  etiam  exstitit  gravitatis,quod 
nunquam  sic  risit  quin  majorem  sibi  fecit 
conatum  ad  risus  repressionem  quam  ad 
ridendum.  Fuit  item  tam  devotissimus  do- 
minicae  passionis  considerator,  quod  dum 


IN   FESTO   S.  BERNARDI   ABBATIS.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS 


341 


aliquando  ante  Crucifixi  imaginem  medi-  A 
tationi  et  orationi  esset  intentus,  uni  Fra- 
truni  euin  occulte  consideranti  apparuit 
quod  ipsa  imago  de  cruce  brachia  sua 
deponens,  ipsum  amplectebatur  et  oscula- 
batur.  Hanc  viri  prseclarissimi  devotionem, 
maturitatem,  humilitatem  et  sanctitatem 
sequi  saltem  aliquantulum  enitamur,  ejus- 
que  comparatione  vitam  nostram  despi- 
cere,  imo  potius  mortem  quam  vitam  re- 
putare  discamus. 

Quarta  ejus  excellentia  est,  profunditas 
sapientise  et  altitudo  contemplationis  ipsi-  B 
us.  Nam  et  totius  Scripturae  intellectus 
seu  facies  sibi  subinde  est  revelata.  Fuit- 
que  contemplator  altissimus.  Et  breviter, 
quam  expertissimus  et  exercitatissimus 
fuerit  in  spirituali  conversatione,  quam  il- 
luminatissimus  in  Scripturis,  quam  su- 
blimis  in  contemplatione,  patet  in  ejus 
libris  atque  sermonibus,  pra^sertim  in  li- 
bro  de  Consideratione,  et  in  epistola  ad 
Fratres  de  Monte  Dei,  si  epistolam  edi- 
dit  ipse. 

Quinta  excellentia  ejus  est,  copiosissi-  C 
mus  fructus  quem  in  Ecclesia  fecit.  Nam 
suis  prsedicationibus,  miraculis,  meritis 
et  precibus,  innumerabiles  valde  conver- 
tit,  haereses  exstirpavit,  schismata  abstu- 
lit,  Ecclesiam  ter  reduxit  ad  unionem,  in- 
crepavit  ac  reformavit  multos  et  magnos 
prselatos.    Utilissimos   et  vere   pulcherri- 


mos  edidit  Iibros,sermones,epistoIas.  Cen- 
tum  sexaginta  fundavit  coenobia,  et  erat 
apostolus  temporis  sui. 

Sexta  excellentia  ejus  est,  quia  in  mi- 
raculis  apostolicus  fuit,  et  tot  et  tanta  fe- 
cit  miracula,  quod  describi  non  poterant, 
imo  interdum  triginta  novem  in  uno  die. 
Fuitque  ei  idem  tangere  et  curare.  De- 
functus  quoque  tot  fecit  miracula,  quod 
abbas  Cisterciensis  prsecepit  ei  ut  inde 
cessaret. 

Septima  excellentia  ejus  est,  sublimitas 
in  gratia  prophetise.  Etenim  plurima  valde 
futura  secreta  ac  secretissima,  Deo  reve- 
lanle,  cognovit  atque  pra?dixit.  —  Aliae 
multa;  ac  maxima^  fuerunt  excellenti» 
ejus,  imo  vix  stillam  parvam  de  ipsis  jam 
fudi.  Et  quamvis  praeclarissima  vita  ejus 
quinque  libris  diligenter  descripta  sit, 
nihilo  minus  multa  et  magna  de  ipso 
ibi  omissa  sunt,  quse  in  libro  de  Viris 
illustribus  Ordinis  Cisterciensis  partim 
suppleta  sunt. 

Tam  excellentissimum  ergo  Patrem  spe- 
cialissime  diligamus,  honoremus,  invoce- 
mus  ac  imitemur,  qui  solus  sufficien- 
tissimum  argumentum  est  veritatis  fidei 
christianee  :  quippe  in  quo  altitudo  fidei, 
sanctitas  vitae,  preeclaritas  miraculorum, 
et  omnia  verba  ac  facta  gloriosissime  ac 
evidentissime  concordabant.  Ad  laudem  et 
gloriam  Dei. 


Reliqua  huic  festo  opportuna  require  in  Communi  Sanctorum  de  Confessore  non 
pontifice. 


IN  FESTO 

S.  BARTHOLOMiEI  APOSTOLI 


Enarrationem  epistolce,  Jam  non  estis  hospites,  etc,  cum  suo  sermone,  reguire  in 
festo  CathedrcB  Petri ;  enarrationem  autem  evangelii,  Hoc  est  praeceptum  meum,  etc, 

cum  suo  sermone,  in  festo  S.  Matthim  apostoli. 


SERMO  PRIMUS 

QUOMODO   MALI   PERSEQUANTUR  BONOS  ;    ET   DE   PR^CONIIS   S.  BARTHOLOM^I 

QUIBUS    SIT   IMITANDUS. 


Joann.  xv, 
20. 


Malth.ww, 
lo  ct  scq. 


JuiUc.  111,4. 


OMNES  qui  placuerunt  Deo,  per  mul-  A 
tas  tribulationes  transierunt  fideles. 
Judith  VIII,  23. 

Huic  verbo  consonat  quod  Christus  in 
sermone  post  Coenam  dixit  Apostolis  : 
Si  me  persecuti  sunt,  et  vos  persequentur, 
quia  non  est  servus  major  domino  suo. 
Etenim  in  hoc  mundo  sunt  boni  et  mali, 
electi  et  reprobi,fideles  et  infideles,civitas 
Dei  et  civitas  Babylonis  :  sicut  in  uno 
et  eodem  hominis  corpore  sunt  boni  et 
mali  humores,  et  in  eodem  agro  grana 
bona  atque  zizania.  Deus  autem  electos  B 
et  bonos  ac  fideles  exercet,  probat  et  pur- 
gat  ac  proficere  facit  per  malos  et  re- 
probos  ac  infideles.  Unde  et  in  libro  Ju- 
dicum  scriptum  est  :  Dimisit  Dominus 
Chananseos,  ut  in  ipsis  experiretur  Israe- 
lem  utrum  audiret  mandata  Domini,  an 
non.  Hinc  dicit  Gregorius  :  Abel  esse  re- 
nuit,  quem  ipsius  Cain  malitia  non  exer- 
cet.  Hac  ergo  ex  causa  debemus  persecu- 
tiones  atque  injurias  sequanimiter  ferre, 
quia  ut  sanctus  fatetur  Gregorius,  qui 
malos  tolerare  recusat,  ipse  sibi  per  impa-  C 
tientiam  suam  testis  est  quia  bonus  non 


est.  Sic  et  gloriosissimi  et  Deo  carissimi 
Apostoli,  gravissima  in  hoc  mundo  sunt 
perpessi  supplicia.  Inter  quos  praeclarissi- 
mus  iste  apostolus  Bartholomseus  resplen- 
det,  qui  multipliciter  et  praeexcellenter 
exstat  laudabilis. 

Primo,  a  sua  magna  humilitate,  virtuosa 
taciturnitate  atque  modestia.  Nam  quum 
inter  Apostolos  esset  nobilior  ac  opulen- 
tior,  tamen  in  toto  sacro  Evangelio  nun- 
quam  legitur  aliquod  verbum  esse  locutus 
ad  Christum.  Non  ergo  ex  sua  nobililate 
et  opulentia  vane  intumuit,  sed  quod  in 
Ecclesiastico  scriptum  est,  gloriose  im- 
plesse  probatur  :  Quanto  major  es,  humilia  Eccu.  m, 
te  in  omnibus,  et  coram  Deo  invenies  gra-  "*''^*' 
tiam,  quoniam  ab  humilibus  honoratur. 
0  in  quanta  reverentia  habuit  nobilissi- 
mus  iste  Apostolus  Christum,  quem  sem- 
per  tam  humiliter  et  attente  audivit,  et 
nunquam  aut  rarissime  affari  est  ausus ! 
Vere  modestia  et  curialitas  ejus  exstitit 
magna.  Porro,  quod  inter  Apostolos  nobi- 
lissimus  fuerit,constat  ex  hoc  quod  S. Hie- 
ronymus  scribit  in  Regula  sua  :  Non  nobi- 
li  Bartholomeeo,  sed  vili  piscatori  Petro, 


IN    FESTO   S.  BARTHOLOM.EI    APOSTOLI.   —   SERMO   PRIMLS 


343 


27. 


totiiis    Ecclesiao    monarchi<c    principatus  A 
conccditur.  Denique  quantge  sapientiae  si- 
gnum  fuit  illa  sancta  taciturnitas  sua,  ex 
Scripturis  facile  potest  ostendi.  Nam  Salo- 

Prou.x, 19.  mon    protestatur   :    Qui    moderatur   iabia 
sua,  prudentissimus  est.  Et  rursus  dicit  : 

/4ir/.  xvii,  Qui  moderatur  sermones  suos,  sapiens  et 
doctus  est. 

Secundo,  beatissimus  Bartholomscus  com- 
mendabilis  est  a  copiosissimo  fructu  quem 
fecit  in  praedicando.  Nam  (ut  ait  B.  Theo- 
dorus  abbas  et  doctor)  sacratissimus  iste 
Apostolus  prgedicavit  in  Lycaonia,  deinde  B 
in  India,  ad  ultimum  in  iilbana  urbe  ma- 
joris  Armenise  :  in  quibus  locis  innumera- 
biles  homines  convertit  ad  Christum  ;  et 
usque  in  prsesens  in  Armenia  fides  est 
christiana.  Denique,  quum  gloriosus  iste 
Apostolus  filiam  regis  Indorum  lunaticam 
terribiliterque  obsessam  liberasset  a  dse- 
mone,  post  alia  quaedam  mirabilia  Dei,  re- 
gem  ipsum,  Polimium  nomine,  cum  uxore 
sua  ac  filia  omnique  populo  suo  convertit 
ac  baptizavit  :  qui  etiam  rex,  regno  reli- 
cto,  discipulus  Apostoli  est  effectus,  atque  C 
occiso  pro  fide  Christi  Apostolo,  factus  est 
praesul,  et  per  viginti  annorum  curricula 
episcopale  officium  strenue  implens,  ple- 
nus  virtutibus  quievit  in  pace.  Hinc  ait 
B.  Theodorus  :  S.  Bartholomaius  apostolus, 
sequaliter  sicut  S.  Petrus,  fecundans  Eccle- 
siam.  Origenes  quoque  in  homilia  quadam 
fatetur,  incertum  esse  quis  majorem  in 
mundo  fructum  fecerit,  Petrus  an  Bartho- 
lomeeus.  0  quanta  beatitudo,  quanta  nobi- 
litas,  quanta  est  gratia  Dei,  tot  homines, 
imo  tot  millia  hominum  trahere  ad  salu-  D 
tem,  sic  cooperari  omnipotenti  -Deo  in 
salvatione  proximorum,  sic  passionem  et 
sanguinem  Christi  ad  fructificationem  de- 
ducere,  tot  hominum  esse  spiritualem  pa- 
trem,  salutarem  magistrum,  condignum 
praelatum,  episcopum  atque  apostolum  ! 
Si  magnum  et  appetendum  est  valde,unum 
peccatorem  convertere,  quam  ineffabiliter 
magnum  desiderabilissimumque  consistit, 
tot  millia  hominum  ad  salutem  perducere, 
de  tenebris  ignorantiae,  perfidia?  et  vitio- 


rum,  ad  lumen  fidei  ac  virtutum,  ad  salu- 
tem  attrahere;  ex  servis  ac  membris  diabo- 
li,  servos  et  membra  Christi  efficere,  imo 
amicos  et  filios  Dei  peragere? 

Itaque  Christus  Dominus  Apostolum  su- 
um,  a  quo  tam  specialiter  fuerat  honora- 
tus,  valde  specialiter  honoravit,  tot  millia 
hominum  convertendo,  illuminando,  sal- 
vando  per  ipsum.  Hinc  et  S.  Ambrosius 
ait :  Beatissimus  Bartholomaius  magna  vir- 
tutum  prserogativa  colendus  est,  quem  be- 
nignitas  Dei  ad  populum  misit  longin- 
quum  quem  prsedicatione  sua  fecit  Deo 
propinquum.O  quantis  prsecordiis  vel  prae- 
coniis  admirabilis  iste  Apostolus  celebran- 
dus  est,  qui  extremos  terrarum  penetrans 
fines  Indorum,  fidem  Christi  et  gratiam 
Dei  seminavit  in  corda  illorum  !  Unde 
sanctus  fatetur  Theodorus,quod  dum  Apo- 
stoli  universam  terram  inter  se  ad  prsedi- 
candum  dividerent,  sors  et  portio  S.  Bar- 
tholomaei  fuit  locus  Armeniae,  qui  est  ab 
Hevilath  usque  ad  Gabaoth.  In  hoc  ergo  pa- 
tent  obedientia,  fervor  et  fortitudo  hujus 
illustris  Apostoli,  qui  ex  imperio  Dei,  ad 
ipsius  honorem,  talem  ac  tantam  peregri- 
nationem  assumpsit,  tamque  crudelem  et 
imperitum  populum  informare  aggressus 
est.  Qui  quum  mitteretur  a  Christo,  talia 
(secundum  Theodorum)audivit  ab  eo  :  Va- 
de,  discipule  meus,  ad  pra?dicationem  ;  exi 
ad  pugnam,  et  ad  pericula  esto  paratus. 
EgO  opus  Dei  Palris  consummavi  quod  Joann.xvu, 
per  me  voluit  fieri,  primus  testis  effectus.  ^' 
Imitare  magistrum  tuum,  amulare  Domi- 
num  tuum ;  carnem  et  sanguinem  tuum 
pro  me  pone ;  quaecumque  pro  te  passus 
sustinui,  patere.  Non  recusavit  obedire 
Apostolus,  sed  ut  servus  fidelis  divino  ac- 
quiescens  prsecepto,  perrexit  gaudens,  tan- 
quam  lux  mundi,  ut  tenebrosos  illumi- 
naret,  et  tanquam  sal  terrae,  ut  gentes 
insipientes  discretione  condiret. 

Tertio,  praeclarus  et  gloriosus  iste  Apo- 
stolus  commendabilis  exstat  valde,  ratione 
miraculorum  ac  mirabilium  qua  per  eum 
et  propter  eum  fecit  omnipotens  Deus. 
Quum  enim  felix  iste  Apostolus  venisset 


344 


IN   FESTO    S.  BARTHOLOMiEl   APOSTOLI. 


SERMO   PRIMUS 


in  Indiam,  in  fine  orbis  terrarum  sitam, 
introivit  in  templum  paganorum  in  quo 
idolum  nomine  Astaroth  colebatur,  atque 
ut  peregrinus  mansit  in  eo.  Fuit  autem  in 
idolo  isto  dsemon,  qui  homines  videbatur 
curare  :  quod  tamen  non  fecit  opem  prse- 
bendo,  sed  a  Isesione  cessando.  Quumque 
templum  illud  plenum  esset  languentibus, 
et  nullum  ab  idolo  possent  habere  respon- 
sum,  gentiles  transierunt  ad  aliam  urbem, 
et  ibi  ab  idolo  Berith  nomine  qusesie- 
runt  cur  eis  Astaroth  non  responderet. 
Dixitque  Berith  :  Astaroth  deus  vester 
igneis  catenis  est  vinctus,  nec  respirare 
potest  nec  loqui,  ab  ea  hora  qua  tempium 
ejus  ingressus  est  Dei  apostolus  Bartholo- 
mseus.  Et  iili  :  Quis,  inquiunt,  iste  est  Bar- 
tholomseus?  Ad  quod  diabolus  per  idolum 
Berith  dixit,  necessitate  compulsus  :  Om- 
nipotentis  Dei  amicus  est,  atque  ob  id  is- 
tam  intravit  provinciam  ut  universos  In- 
diae  deos  evacuet.  At  illi  quaerebant  ab 
idolo  Berith  signa  per  quce  Bartholomeeum 
possent  cognoscere.  Respondit  dsemon  : 
Capilli  ejus  sunt  nigri  et  crispi  caroque 
candida,  oculi  magni,  nasus  sequalis  et 
rectus,  barba  prolixa,  statura  eequalis  ;  co- 
lobio  albo  purpuraque  clavato  vestitur, 
induitur  pallio  albo,  quod  per  singulos 
angulos  gemmas  habet  purpureas.  Viginti 
et  sex  vel  octo  anni  sunt  ex  quo  vestes 
ejus  atque  sandalia  nec  veterascunt,  nec 
sordidantur;  centies  omni  die  flexis  geni- 
bus  orat,  centiesque  per  noctem ;  angeli 
Dei  gradiuntur  cum  eo,  qui  eum  nec  fati- 
gari  permittunt,  nec  esurire;  semper  eo- 
dem  vultu  et  animo  laetus  ac  hilaris  est ; 
omnia  prsevidet,  omnia  novit,  omnium 
gentium  linguas  scit,  et  quod  ego  vobis- 
cum  loquor  agnoscit.Dum  quajsieritis  eum, 
ostendet  se  vobis  si  sibi  placuerit ;  si  au- 
tem  non  vult,  nequaquam  eum  invenire 
poteritis.  Quumque  inveneritis  eum,  pre- 
cor  ut  eum  rogetis  ne  huc  veniat,  nec  an- 
geli  sui  mihi  id  faciant  quod  meo  fecerunt 
jam  socio.  —  Ecce  haec  omnia  dsemon  invi- 
tissime  est  locutus  :  nam  Deo  jubente  pro- 
tulit  ea.  Unde  quamvis  testimonium  dse- 


A  monum  non  exstet  idoneum,  tamen  in  hac 
parte  idoneum  reputatur,  quoniam  non  ex 
proprio  nec  spontanee  dixit  ista.  Itaque 
ex  his  verbis  innotescit  excellentia,  san- 
ctitas,  sapientia,  constantia  atque  perfe- 
ctio  gloriosissimi  apostoli  Bartholomaei. 
Nempe,  quod  omni  die  ac  nocte  toties,  ut- 
pote  centies,  cum  genuflexione  oravit, 
probat  quam  reverenter  ac  devotissime  se 
habuerit  circa  Deum.  Quod  vero  semper 
eodem  exstitit  modo  in  vultu  dispositus 
et  jucundus,admirabilem  suae  mentis  mon- 

B  stravit  in  Deo  tranquillitatem,  stabilitatem 
atque  constantiam  :  quemadmodum  primo 
Regum  de  beata  legitur  Anna,  quod  vultus  iBeg. i,i8. 
ejus  non  sunt  amplius  in  diversa  mutati. 
Porro,quod  omnia  novit,  ostendit  eum  spi- 
ritu  prophetise  et  revelatione  divina  fuisse 
repletum.  Quod  vero  potuit  se  tam  mirabi- 
liter  in  medio  hominum  stando  occultare 
aut  manifestare,d8emonesque  ligare,decla- 
rat  magnam  et  supernaturalem  suam  po- 
tentiam  sibi  a  Deo  collatam. 

Sed  ne  sermo  iste  nimium  extendatur, 

C  quse  restant,  alii  sermoni  serventur.  Atque 
in  prsetactis  virtutibus  insignissimum  is- 
tum  Apostolum  sequi  conemur,  ut  simus 
in  oratione  assidui,  et  cum  cordis  custo- 
dia,  attentione,  corporisque  reverentia  et 
humiliatione,  Deum  majestatis  et  excel- 
lentise  infinitse  die  ac  nocte  oremus.  Si 
enim  tam  sanctus  Apostolus  in  bono  con- 
firmatus,  et  se  prsedestinatum  esse  cogno- 
scens,  tam  frequenter  ac  diligenter  oravit, 
quid  nos  miseros  ad  omnia  vitia  pronos, 
an  in  caritate  et  gratia  Dei  simus  ainbi- 

D  guos,penitusque  de  finali  nostra  salvatione 
incertos,  agere  est  necesse?  Utique  orare, 
gemere  et  plangere  nos  oportet,  quia  in 
valle  hac  lacrimarum  positi  sumus,et  mil- 
le  laqueis  dsemonum  circumdati,  seternae- 
que  damnationis  periculis  circumvallati. 
Propter  quod  ipsemet  Christus  testatur  : 
Beati  qui  lugent,  quoniam  ipsi  consola-  Matth.ws. 
buntur;et  item^Vse  vobis  qui  ridetis  nunc,  z»c.  vi,2s. 
quia  plorabitis  et  flebitis.Postremo  stabiles 
et  tranquilli  simus  in  Deo,  patientes  et  hi- 
lares  in  omni  eventu  contrario  :  nec  variis 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOMiEI   APOSTOLI. 


SERMO    SECUNDUS 


34o 


ac  miseris  passionibus  subjiciamur,  nunc  A  amus  rationi  subjectos  ac  reformatos,  ut 
vane  laptando,  nunc  pueriliter  ridendo  at-  non  nisi  in  Domino  gloriemur,  et  de  his 
que  jocando,  nunc  inordinate  tristando,  per  quse  ei  displicemus,  tristemur,  ipsum 
nunc  pusillanimiter  formidando  ;  sed  om-  quoque  in  omnibus  et  super  omnia  formi- 
nes  hujusmodi  motus  et  affectiones  habe-      demus. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOD   OMNIA    OPERA   AD   GLORIAM   SUAM   FECERIT   DEUS  ;    ET   QUEMADMODUM 
S.  BARTHOLOM.EI    OPERIBUS   ROBOREMUR    IN    FIDE. 


M 


\i 


IRABILIS  Deus  in  Sanctis  suis.  Ps.  B 
Lxvii,  36. 

Prov.wu      Quemadmodum  Salomon  loquitur,  uni- 

*■  versa  propter  se  ipsum  operatus  est  Do- 

minus,  utpote  ad  sui  ipsius  gloriam  et 
honorem  :  ut  scilicet  homines  ex  conside- 
ratione  creaturarum  ac  operum  Dei,  ad 
ipsius  cultum,  timorem  ac  reverentiam 
inclinentur,  eumque  super  omnia  ament 
ac  cupiant.  Propter  quod  Ecclesiastes  ait  : 

Eccie.  III,  Fecit  Deus  opera  sua  ut  timeatur.  Ipse 
quippe  est  universorum  primum  princi- 
pium,  et  summus  ac  ultimus  finis,  qui  C 
perfectionem  suam  vult  in  suis  effectibus 
relucere,  videlicet  omnipotentiam,  sapien- 
tiam,  pietatem,  justitiam  et  beatitudinem 
suam,  quatenus  ex  horum  contemplatione 
inducamur  ad  ipsius  cognitionem,  amo- 
rem  ac  venerationem.  Denique  duplicia 
sunt  opera  Dei,  videlicet  naturalia  et  su- 
pernaturalia.  Opera  ejus  naturalia  sunt, 
quae  juxta  consuetum  cursum  naturae  et 
legem  ac  ordinem  rerum  fiunt  quotidie  : 
ex  quibus  bonitas,  omnipotentia,  sapientia 
Dei  noscuntur.  Opera  vero  supernaturalia  D 
sunt,  quae  supra  naturam,  cursum  ac  ordi- 
nem  rerum  aguntur,  ut  est  suscitatio  mor- 
tuorum,  statio  solis,  etc. :  ex  quibus  homi- 
nes  magis  excitantur  ad  Dei  notitiam  et 
timorem,  quoniam  rara  sunt  et  inopinate 
contingunt;  naturalia  vero  sua  assiduitate 
vilescunt,  ita  quod  vix  ab  hominibus  pen- 

Ps.cxLvi,5.  santur.  Hinc  Deus  omnipotens,  cujus  sapi- 


entiae  non  est  numerus,  aliqua  sibi  reser- 
vavit  supernaturalia  opera,  puta  miracula, 
quae  opportuno  tempore  faceret  per  beatos 
Apostolos  et  alios  Sanctos  in  testimonium 
veritatis  fidei  christianse,  et  pro  excitatio- 
ne  admirationis  ac  devotionis  fidelium,  in 
quibus  antiqua  miracula  quasi  oblivioni 
traduntur. 

Inter  hos  prajelectos  Sanctos  Altissimi, 
gloriose  resplendet  felix  apostolus  Bartho- 
lomseus.  Quum  enim,  sicut  in  praecedenti 
est  tactum  sermone,  cultores  idoli  Asta- 
roth  redissent  ab  idolo  Berith,  atque  in 
templo  Astaroth  quaererent  sanctissimum 
apostolum  Bartholomaeum,  neque  eum  in- 
fra  biduum  reperissent,  alia  die  daemon 
per  obsessum  quemdam  clamavit :  Bartho- 
lomaee,  Apostole  Dei,  incendunt  me  tuae 
orationes.  Gui  Apostolus  :  Obmutesce,  in- 
quit,  et  exi  ab  homine.  Statimque  exiit. 
Quo  audito,  rex  terrae  illius,  Polimius  no- 
mine,  misit  ad  Apostolum,  rogans  ut  veni- 
ret  ad  se,  et  filiam  suam  lunaticam  et 
obsessam  curaret.  Quod  quum  fecisset  Apo- 
stolus,  rex  pondera  multa  et  magna  auri, 
argenti  atque  gemmarum  voluit  dare  Apo- 
stolo,  sed  invenire  eum  nequivit.  Mane 
vero  sequenti,  S.  Bartholomaeus  divina  vir- 
tute  ingressus  est  regis  cubiculum,  dicens: 
Cur  mihi  illa  clenodia  voluisti  praestare? 
Ego  nil  carnale,  nil  terrenum  desidero. 
Deinde  regem  instruxit  diligenter  de  fide, 
dixitque  illi  :  Si  baptizari  volueris,  deum 


346 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOMiEI   APOSTOLI. 


SERMO   SECUNDUS 


tuum  quem  coluisti,  ostendam  tibi  catenis 
ligatum.  Quumque  sequenti  die  juxta  re- 
gis  palatium  pontifices  idolorum  idolo  As- 
taroth  sacrificarent,  dajmon  clamavit  per 
idolum  :  Cessate,  miseri,  nobis  sacrificare, 
ne  pejora  me  patiamini,  qui  ab  angelis 
Jesu  Christi  catenis  igneis  vinctus  sum. 
Tunc  jubente  Apostolo,  dsemon  omnia  ido- 
la  templi  confregit.  Apostolus  quoque  uni- 
versos  infirmos  qui  erant  in  templo,  sua 
oratione  sanavit  plenissime.  Deo  quoque 
dedicavit  hoc  templum,  et  dcemoni  jussit 
recedere  et  intrare  desertum.  Tunc  angelus 
de  coelo  descendens,  et  templum  circum- 
volans,  signum  crucis  in  quatuor  angulis 
ejus  fecit,  et  dixit  :  Haec  ait  Dominus  : 
Quemadmodum  infirmos  vestros  curavi, 
sic  templum  istud  mundavi,  et  mihi  con- 
secravi ;  eum  vero  quem  coluistis,  vobis 
monstrabo.  Et  statim  angelus  ostendit  eis 
iEthiopem  prorsus  nigerrimum,  vultum 
acutum  et  igneos  oculos  habentem,  flam- 
mas  sulfureas  ex  ore  oculisque  spiran- 
tem,  catenis  igneis  vinctum,  manibus  re- 
tro  ligatis.  Dixitque  angelus  daemoni  illi  : 
Quoniam  juxta  prseceptum  Apostoli  idola 
confregisti,  solvam  te  ut  vadas  ubi  nullus 
hominum  commoratur,  et  ubi  sis  usque 
ad  diem  judicii.  Qui  solutus,  cum  magno 
disparuit  ululatu  ac  strepitu.  Angelus  vero 
cunctis  cernentibus  ascendit  in  coelum. 
Tunc  rex  et  regina  eorumque  filia,  et  cun- 
cti  qui  aderant,  facti  sunt  christiani. 

Denique  de  his  Apostoli  hujus  mirabili- 
bus  sic  beatus  ait  Ambrosius  :  0  quam 
mira  virtutum  apostoli  Bartholomffii  insi- 
gnia,  dum  humana  voce  contra  se  vocife- 
rantem  adversarium,  scilicet  dsemonem 
per  obsessum,  solo  jussu  reddidit  mutdm, 
et  expulit  eum  !  Templum  quoque  ingres- 
sus,  fecit  ut  illico  dsemon  nullum  daret 
responsum.  Regiamque  puellam  diabolica 
contagione  lunaticam,  patri  suo  repraesen- 
tavit  sanissimam.  0  quam  sublime  sancti- 
tatis  miraculum,  dum  antiquum  humani 
generis  inimicum,  suum  fecit  in  nihilum 
redigere  simulacrum  !  0  quam  digne  ex- 
ercitui  numerandus  coelesti,  cujus  ut  mi- 


XCIl,  0. 


A  raculis  fidem  commodaret  certissiraam, 
angelus  apparuit  summa  descendens  ab 
aula,  qui  catenatum  dsemonem  cunctis  os- 
tendens  deformem,  salutiferam  saxo  do- 
minicam  impresserat  crucem !  Rex  et  re- 
gina  simul  baptizantur  cum  gente  sua, 
urbiumque  duodecim  accolae  Deum  verum 
sequuntur  mente  et  corpore.  Haec  Ambro- 
sius.  —  Ecce  quam  vere  Psalmista  locutus 
est  Deo,  dicens  :  Testimonia  tua  credibilia  Ps. 
facta  sunt  nimis.  Quid  enim  fide  hac  cer- 
tius,  quam    Deus  sublimis  et  benedictus 

B  tam  evidentissimis  confirmavit  prodigiis? 
ita  quod  angelus  desuper  veniens,  cunctis 
visibiliter  vere  apparuit,  atque  diabolum 
in  idolo  habitantem  ac  homines  seducen- 
tem,  universis  in  forma  teterrima  ad  ocu- 
lum  demonstravit,  et  per  gloriosum  istum 
Apostolum,  deorum  culturam  tam  clare 
destruxit,  eorumque  virtutem  compescuit 
tam  potenter,  imo  ipsorum  fallacias  de- 
texit  tam  evidenter,demonstrans  quam  ve- 
rissime  dixit  Propheta  :  Quoniam  omnes  Ps.  xcv,  s. 
dii  gentium  dsemonia.  Propterea  tam  prse- 

C  clari  Apostoli  miraculis  roboremur  in  fi- 
de,  ejus  promissionibus  confortemur  in 
spe,  exemplis  ipsius  sedificemur  in  omni 
virtute ;  ejus  considerando  fervorem,  ac- 
cendamur  in  caritate. 

Postremo,quemadmodum  ipse  daemones 
corporaliter  verbis  compescuit  et  devicit, 
ita  et  nos  spiritualiter  eis  silentium  impo- 
nere  enitamur. Dum  enim  nos  tentant,dum 
suggerunt  mala,  dum  preeteritas  injurias 
nobis  illatas  reducunt  ad  mentem,  ut  ira, 
impatientia  aut  invidia  nos   inflamment, 

D  intus  nos  alloquuntur;  sed  dum  eis  resi- 
stimus,  dum  salubria  cogitando  de  poenis 
inferni,  de  gloria  paradisi,  de  rigore  divini 
judicii,  vana  et  prava  de  corde  nostro  ab- 
jicimus,  dum  orando,  et  Christi  passionem, 
humilitatem,  patientiam,  caritatem  dili- 
genter  pensando,  virtutibus  vitia  supera- 
mus,  silentium  daemonibus  imponimus, 
eosque  compescimus,et  divina  superamus 
virtute.  Hinc  namque  Jacobus  ait  aposto- 
lus  :  Resistite  diabolo,  et  fugiet  a  vobis.  jacob.i\j. 
Ipsum  quoque  gloriosum  apostolum  Bar- 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOM^I   APOSTOLI.   —   SERMO   TERTIUS  347 

tholomseurn  ferventer  rogcmus  ut  suis  nos  A  rator  diaboli  mundum  suo  latrocinio  vul- 

meritis  ac  precibus  tueatur,  virtutibus  di-  nerantis.  Gaude,  sol   orbis   terrae   cuncta 

tet,  et  ad  aeterna)  beatitudinis  patriam  per-  illuminans,  os  Dei,  lingua  ignita  sapien- 

ducere   nos  dignetur;  atque  cum   sancto  tiam  promens,  fons  jugiter  sanitates  ema- 

abbate  Thcodoro  devotissime  concorditer-  nans,  qui  in  coelo  in  medio  divinae  aciei 

que  dicamus  :  Ave,  o  beate  Beatorum,  ter  rcfu!ges,in  spiendore  immarcescibilis  glo- 

beate  Bartholomaee,  qui  es   divinae   lucis  ria)  splendes,  in  exsultatione  jucunditatis 

splendor,  Ecclesiee  sanctae  piscator,  vulne-  insatiabiiis  gaudes. 


SERMO   TERTIUS 


M' 


QUOMODO   DIABOLUM   VICERIT   S.  BARTHOLOM^US,   ET   DE   EJUS   ACERBA   PASSIONE. 


ULTu^E  tribulationes  justorum,  et  de  B  potenter,  quia  de  suo  dominio  ejecit  dia- 

omnibus  his  liberabit  eos  Dominus.  boUim,  qui  primum  hominem  superando, 

Ps.  XXXIII,  20.  principatura  quemdam  sibi  vindicavit  et 

Quemadmodum  ait  Joannes,  Christus  in  usurpavit  super  genus  humanum.  Et  sicut 

sermone   post  Coenam  inter   cetera  dixit  victor  alicujus  tyranni  comites  suos  mit- 

Joann.w,  sanctis  ApostoHs  :  Quia  de  inundo  non  es-  tit,  ut  suos  ubique  titulos  erigant,  titulos- 

'^"           tis  (id  est  de  societate  et  numero  munda-  que  tyranni  dejiciant;  sic  Christus,diaboli 

norum  atque  carnalium  hominum),sed  ego  victor,  suos  ubique   misit  discipulos,  ut 

elegi  vos  de  mundo,  ideo  odit  vos  mun-  crucis  elevent  signum,  atque  diaboli  eva- 

dus.  Hinc  ergo  reprobi  et  iniqui,  qui  Apo-  cuent  cultum.  Hinc  Christus  passione  in- 

stolorum  pra?dicationes   spreverunt,  odio  stante   disseruit   :   Nunc   princeps   hujus  Joann.xu, 

eos  habuerunt  persecutique  sunt.  Qui  au-  mundi  ejicietur  foras.Tertio  Christus  vicit  ^^' 
tem  prtedestinati  fuerunt,  prffidicationibus  C  diaboluin  sapienter,  quoniam  artem  dia- 

eorum   humilem  et  fidelem    prsebuerunt  boli  Christus   sua   delusit  prudentia.  Ars 

assensum.  Inter  quos  fuit  rex  Indorum  Po-  namque  diaboli  fuit,  ut  sicut  accipiter  ac- 

limius,  cujus  filiain  lunaticam  et  obses-  cipit  avem,  ita  diabolus  in  deserto  aggres-  Matih.w, 

sam  beatissimus  curavit  Bartholomseus,  ut  sus  est  Christum,ut  si  ibi  jejunans  famem  '"*' 

pra}inductis  est  recitatum  sermonibus.  nullatenus  pateretur,  Deus  esse  reputare- 

Denique  quantse  sapientise  fuit  hic  ma-  tur ;  si   autem  esuriret,  eum  per  cibum 

gnus  Apostolus,  deciaravit  regem  praefa-  sicut  hominem   primum   devinceret.  Sed 

tum  instruendo  :  cui  inter  cetera  ostendit,  Christus  a  diabolo  Deus  cognosci  non  po- 

Christum  vicisse  diabolum  per  admiran-  tuit,  quoniam  esurivit,  nec  vinci,  quia  non 

dam  congruentiam,  per  magnam  potenti-  cessit   tentationi.  Quarto  factum   est  hoc 

am,  per  profundam  sapientiam,  per  veram  juste.  Nam   justum  fuit  ut  diabolus   qui 
justitiam.    Priino   etenira   vicit   diabolum  D  coraedentem  hominera  vincens,  homines 

congruenter.  Nam  congruum  fuit,  diabo-  detinebat,  a  jejunante  horaine  victus,  ho- 

Ce«. 111,1-6.  lum,qui  vicerat  priraum  hominem,factara  ininem  amplius  non  teneret. 

de  terra  adhuc  virgine,  id  est  nondum  ara-  Insuper   profunditatera    sapientise  san- 

ta  et  culta,  irao  et  procreaturn  absque  se-  ctissirai  Bartholomsei  ostendit  divinus  Dio- 

minis  humani  propagatione,  vinci  a  Chri-  nysius,  qui  capitulo  priino  Mysticae  theo- 

sto  virgineo  filio.Secundo  factuin  est  istud  logiac  allegando  Apostolura  istura  :  Divinus 


348 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOM.EI   APOSTOLI.   —    SERMO   TERTIUS 


(inquit)  Bartholomseus  dicit,  et  multam 
esse  theologiam  et  minimam,  et  Evan- 
gelium  latum  ac  magnum,  et  rursus  con- 
cisum  et  minimum.  Per  quod,  secundum 
interpretationem  divini  Dionysii,  sapien- 
tissimus  Bartholomseus  dicere  intendebat, 
quod  omnia  secundum  unam  consideratio- 
nem  possunt  affirmari  de  Deo  :  quod  fa- 
ciendo,  multis  utimur  verbis ;  alia  vero 
consideratione  possunt  magis  proprie  ne- 
gari  de  eo,  tanquam  superessentialiter  su- 
perposito  universorum  incircumscriptibi- 
li,  supersubstantiali  incomprehensibilique 
principio  :  quod  faciendo,  quanto  plus  as- 
cendimus,tanto  paucioribus  utimur  verbis, 
ita  quod  tandem  ad  omnimodam  sermonis 
cy.  i.xvi,  privationem  venimus,  prout  istud  super 
p.450Aeis.  jyjyg^jgg^j^  fheologiam  diffusius  declaratur. 
Praiterea  gloriosus  iste  Apostolus  a  sua 
invicta  constantia,  a  sua  victoriosa  forti- 
tudine,  a  sua  perfecta  patientia,  quas  in 
suo  acerbo  habebat  martyrio,  commenda- 
tur.  Quum  enim  praefatum  Indorum  regem 
Polimium  convertisset,pontifices  idolorum 
super  hoc  conquesti  sunt  fratri  ipsius.  Qui 
Apostolum  ad  se  adductum  affatus  est,  di- 
cens  :  Tune  ille  es  qui  fratrem  meum 
evertisti?  Respondit  Apostolus  :  Non  ilium 
everti,  sed  converti.  Cui  frater  praedicti 
Polimii  regis  :  Quemadmodum  tu  fecisti 
fratrem  meum  deum  suum  relinquere,  et 
Deo  tuo  credere,  sic  ego  faciam  te  Deum 
tuum  relinquere,  et  meo  sacrificare.  Re- 
spondit  Apostolus  :  Ego  deum  quem  fra- 
ter  tuus  coluit,  vinxi,  et  vinctum  monstra- 
vi,  et  ad  confringendum  templum  suum 
ac  idola  compuli.  Si  sic  facere  poteris  Deo 
meo,  poteris  me  ad  sacrificia  idolorum  in- 
ducere;  sin  autem,  ego  deos  tuos  commi- 
nuam,  et  tu  crede  Deo  meo.  Ha3C  dicente 
Apostolo,  nuntiaverunt  regi  quod  deus 
suus  Baldach  corruisset,  comminutusque 
esset.  Quo  audito,  rex  prse  tristitia  et  furo- 
re  scidit  purpuram  suam,  et  fecit  Aposto- 
lum  fustibus  caedi  ac  flagellari.  Deinde,  ut 
sanctus  asserit  Dorotheus,  fecit  eum  cru- 


A  cifigi;  et  antequam  moreretur  in  cruce,  fe- 
cit  eum  deponi  et  vivum  excoriari,  ut  ait 
S.  Theodorus  abbas  ;  atque  ad  ultimum, 
secundum  Usuardum,  fecit  eum  decapita- 
ri.Christiani  autem  corpus  beatissimi  Apo- 
stoli  cum  reverentia  sepelierunt.  Rex  vero 
ejus  persecutor  et  templorum  pontifices  a 
dsemonibus  obsessi,  mox  infelicissime  sunt 
defuncti. 

Ecce  quam  acerbissimum  ac  diuturnum 
genus  mortis  atque  martyrii,  pro  Christo 
perpessus  est  sacratissimus  Bartholomseus. 

B  0  quam  ineffabiliter  post  resurrectionem 
generalem  splendebit,  redolebit,  ornatum- 
que  erit  beatissimum  ejus  corpus,  quod 
pro  Deo  tam  viliter,  tam  ignominiose  ac 
crudelissime  ab  impiis  est  tractatum !  Cer- 
te  sole  erit  splendidius,  omni  balsamo, 
melle  ac  favo  suavius,  omni  flore  orna- 
tius.Quod  si  tanta  erit  beatitudo  et  merces 
corporis  ejus,  quam  indicibiliter  magna 
nunc  est  in  seternumque  erit  beatitudo 
et  gloria  electissimse  animae  ejus,  quam 
Deus  altissimus  ita  dilexit  et  praedilexit, 

C  elegit,  implevit,  et  per  quam  tanta  opera- 
tus  est  bona,  et  qua?  pro  ipso  tanta  tolera- 
vit  tormenta  ?  Trahamus  ergo  hgec  omnia 
ad  Dei  venerationem,  ad  nostram  quoque 
sedificationem.  Ecce  illustris  ac  sanctissi- 
mus  iste  Apostolus  tam  poenosa,  tam  igno- 
miniosa,  tam  diuturna  ac  diversa  est  pas- 
sus  supplicia.  Et  nos  peccatores  vilissimi, 
pro  uno  modico  verbo  efficimur  iracundi, 
turbati  et  ulciscentes.  Quid  igitur  restat 
nobis  nisi  seterna  damnatio,  nisi  resipi- 
scamus  et  poeniteamus  ex  animo,  et  vitia 

D  nostra  eradicemus,  superbiam,  iram,  im- 
patientiam  ac  cetera  omnia ;  humilitatem 
quoque,  mansuetudinem,  patientiam,  ca- 
ritatem,  sobrietatem,  continentiam  reli- 
quasque  virtutes  habere,  tenere,  et  in  eis 
proficere  satagamus?  Itaque  discamus  pati 
minora,  ut  paulatim  sequanimiter  sustine- 
amus  adversa  majora,  atque  in  omnibus 
humiles,  caritativi,  pacifici,  sobrii  casti- 
que  simus. 


IN   FESTO   S.  BARTHOr.OM.EI   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


349 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   NOBILITATE    S.  BARTHOLOM^I  ;    QU^   APPETENDA   NOBILITAS,   QUID   NOBILEM   CONSTITUAT, 

ET   QU^   COLLOQUIA   MONACHUM   DECEANT. 


NOBILIS  in  portis  vir  ejus,  quando  A 
sederit  cum  senatorihus  terrm.  Prov. 
XXXI,  23. 

Quamvis  principalis,  summiis  et  unicus 
vir  ac  sponsus  Ecclesise  sit  Dominus  Jesus 
Christus,  qui  secundum  assumptam  hu- 
manitatem,  ejusdem  cum  sponsa  et  uxore 
sua  Ecclesia  est  natura?,  de  quo  in  Apoca- 
Apoc.  XIX,  lypsi  asseritur,Quia  venerunt  nuptiae  Agni, 
'•  et  uxor  ejus  prseparavit  se  :  nihilo  minus 

sancti  Apostoli,sponsi  Ecclesiae  sunt  voca- 
ti,  quemadmodum  in  prsefatione  de  Apo- 
stolis  tangitur,  Quos  operis  tui  vicarios  B 
eidem  contulisti  praeesse  pastores ;  quan- 
quam  solus  archiapostohis  Petrus  fuerit 
vicarialis  generalisque  sponsus  totius  uni- 
versalis  Ecclesise.  Unde  nunc  episcopi  di- 
cuntur  sponsi  Ecclesise,  quoniam  unus- 
quisque  eorum  particularis  Ecclesise  sibi 
commissse  est  sponsus. 

Dignissimus  itaque  Bartholomaeus  apo- 
stolus,  fuit  vir  et  sponsus  Ecclesise  :  vir 
utique  etiam  secundum  carnis  propagi- 
nem  nobilis,  sicut  in  Regula  sua  sanctus 
testatur  Hieronymus  ;  seditque  cum  sena-  C 
toribus  terrae,  id  est  ceteris  Apostolis,  qui 
fuerunt  senatores  Ecclesiae  militantis  in 
terra  peregrinantis.Fuit  quoque  multo  no- 
bilior  mente.  Nam  (ut  ait  Philosophus)  no- 
bilitas  carnis  non  est  nisi  antiquatse  divi- 
tiae  :  sic  et  nobilitas  mentis  est  habituata 
bonitas  gratiae  ac  virtutum,  quae  est  spi- 
ritualis  opulentia  animse.  Idcirco  unus- 
quisque  est  tanto  vere  nobilior,  quanto 
virtuosior,  praesertim  quum  peccatum  sit 


summa  vilitas  animae.  Denique  ignobile 
appellatur,  quod  a  dignitate  principiorum 
suorum  degenerat  :  propter  quod  filii  no- 
bilium  rusticane  agentes,  nec  opera  suo 
statui  congruentia  facientes,  ignobiles  re- 
putantur.Quum  ergo  spirituum  pater  Deus 
sit  summe  et  interminabiliter  nobilis,  ani- 
ma  tanto  amplius  nobilitatur,  quanto  suo 
Creatori  per  sapientiam  et  caritatem,  ce- 
terasque  virtutes  et  actus  earum  plenius 
conformatur.  Rursus,  homo  ad  Dei  imagi-  Gen.i,27; 
nem  et  similitudinem  conditus,  in  medio^''- 
ordinis  rerum  est  constitutus,  puta  infe- 
rior  angelis,  atque  superior  ceteris  creatu- 
ris  non  intellectualibus.  Ideo  quanto  plus 
conformatur  ei  ad  cujus  imaginem  ac  si- 
militudinem  factus  est,  et  angelis  sanctis, 
tanto  vere  plus  nobilitatur ;  sed  quanto 
plus  irrationalibus  creaturis  assimilatur, 
sensualitatem  sequendo,  passionibus  sue- 
cumbendo,irrationabiIiter  se  habendo,tan- 
to  magis  vilificatur. 

Ut  ergo  cum  sacratissimo  Bartholoma30 
vere  et  spiritualiter  nobiles  simus,  oportet 
ut  diligentissimi  exsistamus  in  omni  ob- 
servantia  regulari,  in  devitatione  omnis 
peccati,  in  edomatione  sensualitatis,  in  re- 
frenatione  passionum,  in  reformatione  af- 
fectionum,in  exsequendo  divinum  cultum 
cum  attentione,  metu  et  reverentia. 

Interea,  quamvis  Deo  conformari  dica- 
mur  per  humilitatem,  patientiam,  fortitu- 
dinem,  castitatem  ac  latriam,  similesque 
virtutes  morales  ;  quoniam  tamen  virtutes 
hujusmodi   non  conveniunt  proprie  Deo, 


350 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOMvEI   APOSTOLT.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


videlicet  prout  cirea  passiones  refrenan-  A 
das  versantur,  ideo  per  eas  non  tam  pro- 
prie  conformamur  Deo  quemadmodum  per 
caritatem  et  sapientiam,  justitiam,  pieta- 
tem  ac  salutarem  scientiam.  Hinc  viri  in 
sapientia  praefulgentes,  in  caritate  praeci- 
pue  sestuantes,  potissime  appellantur  divi- 
ni,  deiformes  et  deificati  :  siquidem  in- 
creata  vita,  seterna  beatitudo  infinitaque 
gloria  Dei,  est  sui  ipsius  et  omnium  in  se 
ipso  sempiterna  contemplatio  incessabi- 
lisque  dilectio.  Propterea  quanto  in  Dei 
contemplatione  ac  dilectione  magis  excre-  B 
scimus,  quanto  incomprehensibilem  Dei 
bonitatem,  excellentiam,  perfectionem  sin- 
cerius,  ferventius,  stabilius  atque  frequen- 
tius  contemplamur  et  adamamus,  tanto 
veraciter  diviniores  nobilioresque  reddi- 
mur.  Sed  quo  phantasticis  apprehensioni- 
bus,  vanis  ac  vilibus  phantasiis,  turpibus 
cogitationibus  amplius  immoramur,et  cir- 
ca  corporis  necessaria  immoderantius  sol- 
licitamur,  eo  bestialiores  efficimur.  Insu- 
per,  quum  Deo  sit  proprium  misereri  ac 
parcere,indulgere  ac  subvenire,ideo  quan-  C 
to  cordialius  et  abundantius  actibus  mise- 
ricordise,  prsesertim  spiritualibus,  sumus 
intenti,  tanto  constituimur  magis  divini. 
Per  crudelitatem  vero  et  phantasiam  pro- 
tervam  fit  homo  brutalis.  Quumque  sum- 
ma  miseria  hominum  sit  peccatum,  si  vohi- 
mus  esse  deiformiter  pii,  debemus  cunctis 
iniquitate  oppressis,  et  qui  involuti  sunt 
vitiis,  intime  compati  et  maxime  condole- 
re,  eisdem  quoque  orando  et  omni  modo 
nobis  possibili  subvenire.  0  si  aliquem 
videremus  sub  dracone  jacentem,  ejusque  D 
igneis  infectionibus  perforatum,  quam  vi- 
scerose  ei  compateremur  !  Quanto  magis 
est  compatiendum  omni  homini  peccato 
mortali  subjecto,  utpote  ab  infernali  atro- 
cissimoque  dracone  prostrato,  perforato, 
infecto?  Amplius,  quum  Deo  sit  proprium 
alios  regere,  illuminare,  salvare ;  viri  vir- 
tutum,  condigni  praelati  quo  alios  salu- 
brius  regunt,  sapientialius  instruunt,  co- 
operantius  salvant,  eo  exstant  diviniores. 
Rursus,  quum  Deo  sit   proprium   cuncta 


causare,  et  res  in  esse  naturse  producere, 
quo  aliquis  plures  spiritualiter  gignit  et  in 
Christo  regenerat,  ac  convertendo  ad  esse 
gratia3  provehit,  eo  deiformior  perhibetur, 
et  vere  consistit  nobilior. 

Omnibus  autem  his  modis  Christi  apo- 
stolus  Bartholomseus  fuit  divinissimus  ac 
nobilissimus,qui  tot  millia  hominum  con- 
vertit  et  regeneravit  in  Christo,  qui  idolo- 
latriam  tam  longe  ac  late  est  demolitus,  et 
tanto  Divinitatis  exarsit  amore,  tanto  fra- 
ternse  salutis  desiderio  eestuavit,  quod  us- 
que  ad  superioris  Indise  perrexit  provin- 
cias,  et  quos  convertit,  tam  sapientissime 
informavit,  tam  saluberrime  gubernavit, 
tantasque  hominum  multitudines  ad  salu- 
tem  perduxit  seternam. 

Tanti  ergo  Apostoli  urbanitate  provoce- 
mur  ad  omnem  condecentiam  morum  : 
qui  quamvis  inter  Apostolos  esset  nobi- 
lior,  non  tamen  ex  hoc  fuit  audacior  sive 
verbosior.  Et  quamvis  in  Ecclesiastico  scri- 
ptum  sit,  Loquere,  major  natu,  decet  enim  EccU.\x\u, 
te ;  ipse  in  toto  Evangelio  nusquam  legi-  *' 
tur  Christo  aut  discipulis  suis  locutus,  sed 
quo  major  fuit,  humiliavit  se  in  omnibus.  ibid.m^io. 
Et  quoniam  diu  virtuoseque  tacuit,  oppor- 
tuno  tempore  fructuosissime  est  locutus. 
Utinam  sequamur  eum  in  istis,  nec  prom- 
ptiores  simus  ad  loquendum  quam  ad  au- 
diendum  verba  salutis.  Nullus  ergo  jactet 
sive  ostentet  se  ipsum.Nemo  ex  donis  sibi 
collatis,cornua  sibi  assumat  superbise,  nec 
audax  sibique  placens  inveniatur.  Nullus 
per  verba  illicita  aut  incauta  quemquam 
offendat  aut  communitatem  perturbet,  sed 
inter  confratres  exemplariter  atque  paci- 
fice  quilibet  conversetur.  Quod  si  quis  ali- 
quem  cupit  caritative  corripere,  agat  hoc 
ordinate,  loco  et  tempore  opportuno,  et 
juxta  Christi  doctrinam,  primitus  in  se-  Matth. 
creto ;  et  si  corripiendum  timet  ex  corre-  '^^"''  '^* 
ptione  offendendum,differat  aut  per  alium 
faciat,  seu  ejus  in  primis  benevolentiam 
captet.  Talem  quoque  exhibeat  se,  ut  cun- 
ctis  sit  carus  et  ad  corripiendum  idoneus. 
Unusquisque  satagat  alium  aedificare,  ac- 
cendere,  roborare. 


IN   FRSTO   S.  BARTIIOr.OM.T:!   APOSTOLl.    —   AD   RELIGTOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  3")1 

Postrcmo,ciim  beatissimo  Bartholomaoo,  A  prsRsident,  purgare,  ilkiminare,  perficerc, 

qucm  angeli  sancti   indcsincntcr  comita-  cuslodire,  a  peccatis  avertere,  ad  virtutes 

bantur,  concmur  sanctos   angelos   facere  movere,  et  aliis  variis  modis  ipsis  prodes- 

nobis  lamiliares  atque  in  omnibus  adsi-  se.  Unusquisque  igitur,juxta  mensuram  ac 

stentes.  Primo,  eos   cordialiter   diligendo  possibilitatem  gratia?  sibi  collatae,  proxi- 

tanquam  innocentissimas  ac  prsestantissi-  mos  purget  a  vitiis,  corripiendo,  orando, 

mas  Dei  creaturas.  Sccundo,  eos  quotidie  virtuose  agendo,  ut  vincat  ac  deleat  in  bo-  Rom  xii,2i. 

honorando    tanquani    custodcs,    protccto-  no  suo  malum  illorum ;  illuminet  quoque 

res,  magistros  ac  dominos  nostros.  Tertio,  eos  ad  discernendum  inter  verum  et  fal- 

eos  assidue    invocando    tanquam    nostr»  sum,  inter  bonum  et  malum,  inter  bona  et 

salutis  speciales  atque  fidissimos  procura-  meliora  ac  optima,  inter  mala  et  deteriora 

tores.  Quarto,  eorum  illibatissimam  vitam  ac  pessima,  ad  intclligendum  Scripturas, 
PhiiippAn,  pro  viribus  imitando,ita  ut  nostra  conver-  B  ad  proficicndum  in  bonis ;  perficiat  etiam 

satio  sit  in  coelis,  hoc  est  spiritualis,  inter-  eos  ad  contemplandum  sinceriter,ad  aman- 

na,  coelcstis,  contemplativa,  quieta,  paci-  dum  ferventer,  ad  actus   perfectionis  ac 

fica,dulcis  ac  amorosa,  omni  indignatione,  sanctitatis.  Nec  aliquis  a  salute  aut  pro- 

amaritudine,discordia,turbulentia  prorsus  fectu  impediat  alium,  quum  hoc  sit  angeli 

exclusa.  Quinto,  eis  coopcrando.  Operatio  illius  singulariter  offensivum,  sed  mutuo 

namque  eorum  ad  homines,est  eos  quibus  cooperemur  nobis  ad  omne  bonum. 


20. 


SERMO  QUINTUS 


DE   PR^EMINENTIA   APOSTOLORUM  ;    ET   QUOD   AD   PROFECTUM   NOSTRUM 
NECESSARIiE  SINT  SPES,  HUMILITAS,  CUSTODIA  CORDIS,  JUGIS  ORATIO,  ABDICATIO  DELECTATIONUM, 

CONTINUA    CUM    DEO   MENTIS    OCCUPATIO. 


P 


\ELLEMdesuperea)coriaverunt.M\ch.CnsL,  increata  et  infinita   Sapientia  genita 

III,  3.  Dei  Patris,  suos  primos  ac  specialissimos 

In  pcrsona  Apostolorum  loquitur  S.Pau-  voluit  esse  discipulos;  quibus  et  tantam 

Bom.  viii,  lus  :  Nos  ipsi  primitias  Spiritus  habentcs,  divinorum  charismatum  plenitudinem  est 

"■*•  intra  nos  gemimus.  Quantumcumque  ergo  Iargitus,quod  de  plenitudine  sua  toti  mun- 

alios  Sanctos  laudemus,  de  Apostolorum  do  communicare  et  copiose  influere  po- 

tamen   admirabili   excellentia   nullatenus  tuerunt.  Horum   unus  praecipuus  exstitit 

dubitemus.  Ipsi  namque  sunt  deificatissi-  gloriosus  ac  nobilis  Bartholomaeus,  cujus 

mse  creaturse,  in  quibus  et  per  quos  Crea-  semen   permanet  usquc  in  praesens.  Qui 

tor  mirabilissime  ac  gratiosissime  est  ope-  tam  evidenter  idololatriae  demonstravit  er- 

Ac<. n,  1  ei  ratus;quibus  prae  aliis  Sanctis  paracletum  rorem,  ut  vix  aut  non  dc  aliquo  Sancto- 

^^^'  Spiritum  Sanctum  evidentius  misit  copio-  rum  quid  tale  legatur.  Siquidem  eo  orante, 

siusque  infudit;  qui  in  omni  sanctitate  et  D  angelus   Dei  visibiliter  cunctis   apparuit, 

sapientia,  in  omni  perfectione,  virtute  et  daemoncmque  in  tcterrima  forma  ostendit, 

gratia,  in  gratia   miraculorum  et  spiritu  crucis  quoque  fecit  signacula,  et  deinceps 

prophetise,  in  fructificatione  et  divinarum  conspicicntibus  omnibus,  in  coelorum  as- 

proprietatum   participatione    ineffabiliter  cendit  sublimia.  Alia  item  innumerabilia 

praefulserunt;  quos  Deus  incarnatus,  seter-  sacratissimus  Bartholomaeus  egit  prodigia. 


352 


IN   FESTO   S.  BARTHOLOM.EI   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


Itaque,  quia  nos  religiosi,  de  eleemosy-  A 
nis  sustentamur  quas  Christiani  catholici 
contulerunt  ccenobiis,  ut  inibi  demorantes 
ac  inde  viventes  orent  pro  ipsis  et  pro  qui- 
bus  desideraverunt,  ac  soli  vacent  Altissi- 
mo,  ei  in  omni  puritate  ac  fervore  servien- 
tes ;  ideo  ut  idonei  simus  succurrere  aliis 
tam  vivis  quam  mortuis,  prsesertim  fun- 
datoribus  ac  benefactoribus  et  eis  adjun- 
ctis,  et  exaudiri  pro  ipsis,  enitamur  in 
donis  gratise  abundare,  supernorum  cha- 
rismatum  plenitudinem  intra  nos  congre- 
gare,amicitiam  ac  familiaritatem  Creatoris  B 
nostri  superpiissimi  obtinere  ac  possidere. 
Ad  quod  multa  nobis  necessaria  exstant. 
Imo  quo  istud  vires  nostras  magis  trans- 
cendit,  quo  supernatiiralius  deiformius- 
que  consistit,  eo  ampliori  diligentia  ac 
labore  ad  ipsum  pertingitur. 

Atque  in  primis  requiritur,  ut  tota  spes 
constituatur  in  Domino,  et  totus  tam  salu- 
taris  effectus  exspectetur  ab  ipso.  Nihilo 
minus  faciat  homo  quidquid  sua  diligentia 
et  industria  potest. 

Secundo  ad  istud  exigitur  humilitatis  C 
profunditas,  ut  homo  universam  suam  fra- 
gilitatem,  defectuositatem,  offensionem,  vi- 
litatem  et  insufficientiam  semper  inspi- 
ciens,se  ipsum  divinae  majestati  ac  pietati 
cum  ingenti  sui  depressione  substernat, 
obediat  ac  ministret,omneque  bonum  sem- 
per  adscribens  Deo,  per  humilitatis  suse 
concavitatem  disponat  se  ad  suscipiendum 
ac  conservandum  in  se  benignissima  dona 
Spiritus  Sancti,  sicut  in  concavis  valliuni 
copiosius  recipiuntur  ac  manent  stillicidia 
pluviarum.  Obediamus  igitur  Salvatori  ju-  D 
Matih.w,  benti  :  Discite  a  me  quia  mitis  sum  et 
^°'  humilis  corde.  Nam  et  per  Isaiam  ipse  ef- 

fatur,  secundum  transiationem  antiquam  : 
/*.  Lxvi,2.  Super  quem  requiescet  spiritus  meus,  nisi 
super  quietum  et  humilem  ?  Pro  quo  Hie- 
ronymi  habet  translatio  :  Ad  quem  respi- 
ciam,  nisi  ad  pauperculum  et  contritum 
spiritu?  Quis  autem  est  paupercuhis  spi- 
rituque  contritus,  nisi  profunde  atque  ve- 
raciter  humilis,  qui  defectuositatem  suam 
advertens,et  pro  suis  culpis  dolens,parvus 


et  vilis  est  in  propriis  oculis?  Ideo  pro- 
vocat  misericordiam  Dei  in  se,  et  Spiritus 
Sanctus  non  solum  descendet  in  eum,  sed 
insuper  requiescet  super  ipsum,  quamdiu 
manebit  pauperculus  in  oculis  suis,  id  est 
judicio  proprise  mentis.  Si  vero  coeperit 
se  extollere,  et  quasi  in  meritorum  suorum 
divitiis  inaniter  gloriari,  alios  aspernari, 
temere  judicare,  jam  cum   Saule  audiet 
ab  infallibili  Judice  :  Quum  esses  parvulus  iReg.w, 
in  oculis  tuis,  assumpsi  te;nunc  autem'^'^^' 
quia   intumuisti,    abjeci   te.    Humiliemur  iPe^r.v.e. 
igitur   semper   sub  Omnipotente  ejusque 
vicario  prsesidente,  sed  et  invicem  supe- p/ii7y>/>.  n, 
riores  singuli  arbitremur.  Porro  signum  ^" 
hujus  humilitatis  est,  si  et  imperturbato 
animo  sustinemus  quod  ab  aliis  quoque 
pauperculi,   viles,   defectuosi,    culpabiles 
reputamur  ac  dicimur,  et  tanquam  tales, 
publice  increpamur  atque  corrigimur.  Qui- 
dam  vero  sibi  ipsis  vicissim  de  humilitate 
intra  se  blandiuntur  ac  complacent ;  ve- 
rum   quum   parumper   tanguntur,  statim  job\,i\; 
in    faciem    benedicunt,    et    quod    latebat "'  ^- 
erumplt,  maledictionisque  semen,  occulta 
superbia,  in  contradictionis  et  excusatio- 
nis,  in  ultionis  ac  impatientise  germen  se 
fundit  ac  pandit. 

Tertio  ad  istud  requiritur  indefessa  cor- 
dis  custodia,  ne  donum  gratia?,  spiritualis 
profectus,  devotionis  affectus,  compunctio 
cordis,  fervor  amoris,  una  hora  infusi,con- 
cepti,  collecti,  adepti,  alia  hora  per  vitium 
ac  negligentiam  amittantur.  Nusquam  er- 
go  et  nunquam  retorquendus  est  oculus 
cordis  ab  intuitu  Dei,  nulla  est  cordis  dis- 
solutio  admittenda.  Omnis  relaxatio  dis- 
creti  rigoris  est  fugienda,  et  maxime  in 
divino  Officio  custodiendus  est  oculus  men- 
tis  et  corporis,ne  quid  praeter  Deum  et  ex- 
tra  Deum  adspiciatur.  Nempe  quantum  co- 
netur  diabolus  mentem  vel  ad  momentum 
abducere,  atque  ad  levitatem  inducere, 
constat  ex  hoc,  quod  daemones  multi  co- 
ram  S.  Pacomio  unum  stramen  quasi  cum 
grandi  trahebant  labore,  ut  eum  moverent 
ad  risum.  Quo  viso,  Sanctus  ille  ingemuit, 
et  non  risit.  Similiter,  quum  devotissima 


( 


J 


i 


IN   FESTO   S.  BAIVrHOrOM;EI   APOSTOLI. 


AD   RRLIGIOSOS  *,    SERMO   QUINTUS 


333 


virgo  sancta  Catharina  de  Senis,  quadam  A 
viee  in  ecclesia  seu  divinis  hominem  in- 
spexisset,  mox  a  ccelesti  increpata  est 
Sponso,  lanquam  qua)  cor  suum  avertisset 
a  Deo,  et  iilud  convertisset  ad  hominem. 
Heu !  quid  dicemus  ad  ista?  Kt  quanta  est 
calamitas  nostra,negligentia  nostra,imper- 
fectio  nostra,  qui  mulloties  iu  divinis,  in 
psahnodia  et  Horis,  etiam  ex  proposito 
hinc  inde  adspicimus,  impertinentia  con- 
sideramus,  homines  intuemur,  libros  re- 
voivimus,seu  manibus  aliqua  attrectamus, 
sicque  diversas  evagationum  ac  disso-  B 
lutionum,  imo  interdum  tentationum  et 
perturbationum  occasiones  et  incitamenta 
haurimus?Nec  multum  ponderamus  hsec 
mala,  sed  infinita  est  miseria  nostra.  Resi- 
piscamus  ergo,  et  revertamur  ad  cor,  poe- 
nitentes  ac  devitantes  tanta  flagitia. 

Quarto  ad  istud  exigitur  fervens  inces- 
sabilisque  oratio,  quum  a  nobis  ipsis  nil 
boni  habeamus  aut  valeamus.  Idcirco  cum 
omni  fiducia,  ardore,  instantia  et  perseve- 
rantia  impiorandus  est  Dominus  majesta- 
tis,  cujus  opulentia  nescit  finem,  cujus  C 
liberalitas  est  immensa,  dignatio  infinita ; 
qui  pietate  et  caritate  sua  supplicantium 
merita  desideriaque  transcendit  ac  superat 
absque  mensura,  et  nullum  taliter  invo- 
cantem  fideliterque  quaerentem,  a  sua  ca- 
ritate  et  familiaritate  repellit,  nulli  tali 
gratiarum  suarum  denegat  opes. 

Quinto  requiritur  omnium  extranearum 
atque  carnalium  affectionum  ac  vilium 
consolationum  expulsio,  quia  per  haee  spi- 
ritualis  dilectio  et  familiaritas  sancta  cum 
Deo  minuitur  aut  aufertur.  D 

Sexto  exigitur  assuefactio  assidua  occu- 
pandi  et  exercitandi  se  intus  cum  incir- 


cumscriptibili  Creatore  ubique  prffisente, 
per  orationes  mentales,  allocutiones  secre- 
tas,  meditationes  et  laudes  devotas,  per 
adspirationes  quoque  ferventes. 

Haec  igitur  omnia  apprehendamus  et 
opere  compleamus,  ut  spirituaiiter  locu- 
pletemur,  uberrime  accendamur,  et  Deo 
quem  invocamus,  familiariter  adhserea- 
mus,intime  complaceamus,atque  per  haec 
apud  eum  exaudibiles  simus,  et  parenti- 
bus,  propinquis,  commissis,  benefacto- 
ribus,  omni  quoque  Ecciesiae,  vivis  ac 
mortuis  possimus  succurrere  orando,  ceie- 
brando,  psallendo,  et  cetera  bona  quse  agi- 
mus,  eis  per  caritatem  absque  nostro  de- 
trimento  communicando.  Quemadmodum 
enim  apud  principes  terrse  plus  valet  et 
acceptatur  una  petitio  familiaris  amici, 
quam  centum  aliorum ;  sic  apud  Altissi- 
mum  tanto  efficaciores  et  acceptiores  sunt 
nostrse  orationes,  quanto  plus  Deo  place- 
mus,  carioresque  sumus,  hoc  est  puriores 
a  culpis,  et  pleniores  virtutibus.  Nempe 
qui  diligit  ac  possidet  cordis  munditiam,  Prov.xx», 
amicum  habet  Regem  regum,  principem  *'" 
universorum. 

Postremo,  cunctis  perfectionibus  prse- 
inductis  gloriosissimus  Bartholomseus  fuit 
eminenter  ornatus,  qui  et  tanta  toleravit 
pro  Domino,  mortem  videlicet  tam  acer- 
bam,  tam  ignominiosum  martyrium,  tam 
prolixum  interitum.  Fuit  namque  exco- 
riatio  iila  mirabiliter  dolorosa.  Beatissimi 
ergo  hujus  Apostoli  exemplo,  patientiam 
amplectamur,  et  quidquid  occurrit  adver- 
si,  sequanimiter  toleremus  ;  et  quae  a  Deo 
accepimus,  pro  eo  libenter  exponamus,  of- 
feramus,  imo  et  per  martyrium  perdere 
simus  parati. 


T.  32. 


23 


354  IN   FESTO   S.  BARTHOLOMiEI   APOSTOLI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


V' 


SERMO  SEXTUS 

DE   CAVENDA   ELATIONE  ;    ET   QUOD   AD   GUSTUM   DEI   DUO   SINT  NECESSARIA. 


'BTUSTAM  fecitpellemmeam.Thren.  A  ponat  sive  improperet  :  imo  talis  derogat 

III,  4.  Creatori,  quum  et  Salomon  contestetur,Qui  Prov.wu, 

Ex  beatissimi  apostoli  Bartholomsei  Le-  convitiatur    pauperi  *,   exprobrat   factori  ^.  ^^^  .^.|^ 

genda  in  omni  docemur  virtute  :  et  primo  ejus;  et  insipientiam  suam  ostendit,  quum  pauperem 

in  humilitate,  quia  quum  inter  gloriosos  minimum  bonum  gratise  ac  virtutum  in- 

Apostolos  nobilior  opulentiorque  exstite-  comparabiliter  prseponderet  omnibus  bo- 

rit,nihiIo  minus  inter  eos  humillime  vixit,  nis  fortunae  atque  naturse.  Itaque,  quan- 

taciturnitatem   sanctam   servavit,  nec  ad  tumlibet  quis  in  quibuscumque  donis  est 

primatum  ingessit  se  ipsum.  Et  quidem  major,  tanto  in  cunctis  humilior  exempla- 

filii  Zebedsei  Joannes  et  Jacobus,  ex  con-  riorque  consistat,et  inter  suos  conversetur 

sanguinitate  sua  ad  Christum,  humanum  pacifice,  caritative,  quiete.  Hinc  dona  gra- 

aliquid  passi  sunt,  inducentes  matrem  su-  tise   ac   virtutes,    spiritualem    profectum, 
Matth.w,  am  ut  diceret  Salvatori  :  Dic  ut  sedeant  hi  B  sanctam  conversationem,  super  omnia  toto 

^*"           duo  filii  mei,  unus  ad  dexteram  tuam  et  corde  appretiemur,  totis  viribus  insequa- 

alius  ad  sinistram,  in  regno  tuo.  Imo,  se-  mur,  et  omni  amplectamur  affectu. 

Marc.\,-io.  cundum  Marcum,  dixerunt  :  Magister,  vo-  Secundo,  beatissimi  Bartholomsei  exem- 

lumus  ut  quodcumque  petierimus,  facias  plo  instruimur,  etiam  in  arduis  prompte 

nobis.  Quibus   Dominus  cceleste   regnum  obedire,  nec  aliquem  propter  Deum  recu- 

non   carnali   propinquitati  aut  nobilitati,  sare  laborem,  prsesertim  qui  a  superiore 

sed  patientiae  ceterisque  virtutibus  deberi  injungitur.  Ipse  namque  benedictus  Apo- 

j/a»/t.xx,  insinuans  :  Potestis  (inquit)  bibere  cali-  stolus  per  diversas  provincias  Deo  jubente 

^^"           cem  quem  ego  bibiturus  sum  ?  Hoc  san-  profectus  est,  ad  ignotissimas  sibi  gentes, 

ctissimus  iste  Bartholomseus  advertens,  ad  ad  populum  durum,  ferocem,  indomitum, 

charismata  gratiarum,  ad  omnem  humili-  ad  remotissima   loca.  Hinc  sancti  Patres 

tatem,  patientiam  ac  religiosum  laborem  C  locuti  sunt,  potissime  S.  Benedictus  in  Re- 

extendit  se  ipsum.  In  his  ergo  eum  secte-  gula,  quod  et  si  impossibile  quid,  qui  prae- 

mur.  De  donis  naturse  aut  bonis  fortunae  est,  praecipiat,  attentare  debet  et  aggredi 

non  intumescat  cor  nostrum  :  pra^sertim  subditus,  qui  etiam  suo  judicio  mensurare 

quia  in  talibus  seepe  magis  abundant  re-  non  habet  quale  sit  quod  sibi  injungitur, 

probi  quam   electi,  nec   propter  ea   Deo  sed  judicio  prsesidentis  potius  stare  debet, 

placemus   aut  displicemus.    Nec   propter  nisi  forte  res  esset  apertissime  impossibi- 

talium  donorum  defectum  quempiam  as-  lis  sibi. 

pernemur,  ut  si  deformis  sit  corpore,  facie  Tertio,  electissimi  Apostoli  hujus  exem- 

turpis,  impeditiorisve  linguse,  aut  pauper  plo  instruimur,devotissimis  orationibus  die 

in  saeculo  fuerit.  Carnalis  et  excsecatus  est  ac  nocte  instanter  insistere.  Ipse  namque 

prorsus,  si  quis  ingenio  pollens,  facundia  (ut  fertur,  et  adversarius  ejus  dixit  invi- 

clarus,  natu  sublimis,  corpore  speciosus,  D  tus)  centies  quolibet  die,  totiesque  omni 

dives  aut  magnus  in  sseculo  ante  conver-  nocte,  genua  sua  flexit  in  oratione.  Quam 

sionem,  adhuc  de  talibus  in  claustro  se  modice  ergo  dormivit!  Si  talis  ac  tantus, 

efferat,  aut  defectuosis  in  talibus  se  prae-  utpote  in  Dei  gratia  confirmatus,  et  de  sua 


IN   FESTO    S.  BARTHOLOM^I   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SRRMO   SEXTUS 


S\  »♦  V 

ooo 


certus  clcctione,  tam  sappissime  ac  fervcn-  A 
tissime  oravit  naturali  quolibet  die,  quid 

Eccie.i\,\.  facere  nos  oportet,  qui  ignoramus  an  ste- 
inus  in  caritate,  an  finaliter  consequemur 
salutcm  ;  imo  qui  scimus  nos  defectuosi- 
tatibus  esse  repletos,  et  pronos  in  omne 
peccatum  si  paulisper  a  gratia  relinqua- 
mur?  Ecce  quam  humiliter  atque  lugubri- 
ter,  quam  viscerose  ac  clamorose,  quam 
infatigabiliter  et  instanter  exorant  terre- 
nurn  judicem,  qui  capitalis  sententise  rei 
sunt  aut  esse  probati  sunt,  si  evadendi 
spem  habeant  :  qualiter  ergo  oportet  nos  B 
Dominum  invocare,  quem  scimus  nos  to- 
ties  per  peccata  mortalia  offendisse,et  per 
consequens  a^ternse  damnationis  supplicia 
tam  frequenter  atque  enormiter  meruisse? 
Nonne  terrenus  princeps  provocaretur  ad 
duriora,  si  videret  se  a  reo  sine  attentione 
et  cum  risu  absque  formidine  exorari? 
Quid  ergo  faciet  nobis  Deus,videns  nos  in- 
devote,inattente,intimorate  orare?0  quam 
magnum  est,  quam  decora  species  entis, 
quam  preeclarum  spectaculum,  nocturnis 
temporibus  immorari  sacris  vigiliis,  ele-  C 
vatissimis  psalmodiis,  orationibus  fervi- 
dis,  meditationibus  optimis,  contemplatio- 
nibus  amorosis,  amoribus  contemplativis, 
tunc  Deitatis  majestatem  mirari,  super  se 
elevari,  in  pelagus  increatse  beatitudinis 
rapi,in  incircumscriptae  magnitudinis  pro- 
fundo  demergi,  in  aeterni  ac  interminati 
amoris  igne  quasi  comburi !  Tunc  devotis- 

Ps.\xx,io.  sima  mens  vere  intuetur  et  gustat  quam 
magna  et  infinita  sit  multitudo  dulcedinis 
supergloriosissimi  Dei. 

Denique  ad  ha^c  pertingit  religiosus  de-  D 
votus,  dupliciter.  Primo,  se  ipsum  dispo- 
nendo,  excitando  et  actuando  ad  ista,  ad 
prsetactos  videlicet  actus  tam  nobiles  ac 
divinos.  Fitque  excitatio  seu  dispositio  ista 
per  hoc,  quod  homo  se  abstrahit  ab  exte- 
riorum  occupatione,  consideratione  et  af- 
fectione,  a  distractionibus  mentis,  atque 
simplificat,  recolligit  et  stabilit  se  in  Deo  ; 
per  orationes  quoque  devotas  et  contem- 
plationem  operum  Dei  se  applicat  Deo, 
ejusque  bonitatem  ac  amabilitatem  et  per- 


fectionem  immensam  pcnsandoacccnditur 
ejus  amore ;  et  per  hoc  ad  mysticam  theo- 
logiam,  ad  unitivse  sapientiae  splendidissi- 
mam  contcmplalionem,  ad  raptum  ecsta- 
simque  erigitur,  sicut  in  libro  dc  Mystica 
theologia  divinus  Dionysius  hanc  edocet 
practicam  :  ubi  et  sanctum  allegat  Bartho-  cap.  i. 
Ioma3um  apostolum,  nominans  eum  di- 
vinum. 

Secundo,  ad  ista  pcrtingit  amator  divi- 
nus,  contemplator  sincerus,  mortificatus 
et  obedientissimus  religiosus,  absque  suo 
conamine,  ex  gratiosa  et  benignissima  Dei 
prseventione,  ex  pra?veniente  superna  il- 
luminatione,  ex  subitanca  inflammatione 
qua  homo  inopinate  desuper  tangitur,  ra- 
dio  sapicntiae  copiose  perfunditur,  igne 
caritatis  succenditur,  summa?  dulcedinis 
unctionc  adspergitur  ;  atque  ex  his  tam 
validc  in  mente  sua  perstringitur,  imo  et 
corpore  altcratur,  quod  non  potcst  resiste- 
re.  Et  quo  anagogici  sui  in  Deum  motus 
sunt  menti  suaviores,  eo  per  suum  ef- 
fectum  sunt  corpori  pcenaliores,  per  ve- 
hemcntiam  alterationis  quam  causant  in 
corporc,  dum  spiritus  corpus  suum  relin- 
quit  et  super  se  tcndit,  fitquc  remissio 
aut  mera  suspensio  ab  actibus  vegetatlva- 
rum  sensitivarumque  virium.  Tunc  utique 
gratiosa  vibratio,  supernaturalis  corusca- 
tio,  robustissima  Omnipotentis  operatio, 
praeveniens  ac  pertransiens  gratia  ejus,  cor 
fcrvidi  atque  purissimi  amatoris  praestrin- 
git,  praeoccupat,  vincit  ct  superadimplet ; 
et  eripit  illud  sibimetipsi,  ut  nec  se  ipsum 
nec  quidquam  advertat  creatum,  et  facit 
illud  sibi,  Deo  ejus  ac  creatori,  rapitque 
ipsum  ad  deliciosissima  interni  silentii 
gaudia,  ad  serenissimum  ac  quietissimum 
diem  internum,  ct  efficit  ipsum  in  id 
ipsum,  ostendens  ci  se  ipsum.  Nempe,  sic- 
ut  in  Job  legitur,  omnipotens  Dcus  in  ma-  jobxKxn, 
nibus  suis  abscondit  lucem,  et  prsecipit  ei  ^--^^- 
ut  dcnuo  oriatur,  annuntiatque  dc  ea  ami- 
co,  quod  posscssio  cjus  sit,  et  ad  cam 
queat  pertingere. 

In  hac  elcvatione  homo  se  ipsum  pro- 
fundissime  prorsus  humiliat,  et  totus  in 


356 


IN   FESTO    S.  BARTHOLOM^I   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Deum  ascendit,  ac  ei  se  totum  offert  in 
holocaustum,paratus  pro  illo  omne  mortis 
pati  supplicium.  Talis  fuit  iilustrissimus 
Dei  summi  apostolus  Bartlioloma;us,  qui 
pro  Christo  sibi  pellem  permisit  abscindi, 
tam  pcenosum,  irrisorium,  diuturnum  et 
opprobriosum  mortis  genus  patientissime 
ac  libentissime  ferens.  Quo  exemplo  ad 
omnem  patientiam  informemur.  Prseterea 
spiritualem  anima?  pellem,  id  est  proprise 
voluntati  adhsesionem,  proprii  sensus  im- 
mansionem,  proprise  culpae  palliationem, 
colorationem  et  excusationem  permitta- 
mus  nobis  auferri,  elficiamurque  nudi, 
non  ficti,  sed  sinceri,  dociles  atque  dirigi- 
biles  in  universis  ad  salutem  spectantibus, 

P.S.  i.Nxn,6.  ne  illud  in  Psalmo  conveniat  nobis,  Operti 
sunt  iniquitate  et  impietate  sua,  sed  po- 
tius  quod  ibi  subsequitur,  ac  dicitur  Deo  : 

ibid.n,u.  Ut  jumentum  factus  sum  apud  te;  tenuisti 
manum  dexteram  meam,  et  in  voluntate 
tua  deduxisti  me, 

Postremo  cum  fructuosissimo  Bartholo- 
maeo  apostolo  enitamur  pro  modulo  nostro 
in  domo  Dei  fructificare,  si  non  prsedi- 
cando,  discurrendo,  miracula  perpetrando, 
saltem  pro  communi  bono,  pro  vivis  et 
mortuis,  pro  omni  statu  ac  gradu  Ecclesiae 


A  affectuosissime  deprecando,  celebrando, 
virtuosis  actibus  insistendo.  Nec  aliquis 
dicat  :  Sufficit  mihi  si  possum  animam 
meam  salvare,  et  in  regno  coelesti  mini- 
mus  esse.  Hoc  enim  non  esset  debitum 
fraternae  caritatis  implere,  neque  pro  Do- nifte^.xix, 
mino  exercituum  zelo  zelari,  neque  melio-  '?' '*• 

'  1  Lor.  xii, 

ra  semulari  charismata,  sed  torpori  et  re-  3i. 
missioni  tribuere  locum.  Ideo  zelo  divini 
honoris,  affectu  communis  boni  generalis- 
que  reformationis,  fervore  spiritualis  pro- 
fectus,  quotidie,  durante  hac  vita,  inarde- 

B  scamus.  Nam  et  unicuique  mandavit  Deus  Eccu.wn, 
de  proximo  suo.  Et  qui  non  cupit  ac  sata-  '- 
git  studere  perfectioni,  vix  inter  imperfe- 
ctos  valebit  salvari.  Neque  sinceriter  dili- 
git  Deum,  qui  de  ejus  inhonoratione  non 
contristatur,  nec  desiderio  honorationis 
ejus  ab  omnibus  inflammatur  :  imo  ille 
in  Dei  amore  censetur  perfectior,  qui  plu- 
res,  quantum  in  se  est,  ad  ipsum  con- 
vertit,  sive  orando,  seu  prsedicando,  aut 
sancte  vivendo,  aut  aliis  modis.  Ut  ergo 
prsetacta  valeamus  implere,  gloriosum  is- 

G  tum  Apostolum  devotissime  invocemus, 
ut  precibus  suis  ac  meritis  tantam  nobis 
dignetur  gratiam  obtinere  et  nos  semper 
protegere. 


IN  FESTO 

S.  AUGUSTINI  EPISCOPI 


Enarrationem  epistolcv,  Ecce  sacerdos  magrius,  etc,  cum  suo  ser^none,  require  in 
Communi ;  enarrationem  evangelii  qumre  ibidem. 


SERMO   PRIMUS 


DE   CARITATE    ET   COMMENDABILI    SANCTITATE   S.  AUGUSTINI. 


UNUSQUISQUE  sicut  accepit g ratiam , 
in  alterutrum  illam  administrantes , 
sicut  boni  dispensatores  multiformis  gra- 
tim  Dei.  I  Petr.  iv,  10. 
Quemadmodum  divinus  Dionysius  ait, 
Cf.  t.  XV,  Proprietas  boni  est,communicare  se  ipsura, 
p.84C,eic.  aliisque  diffundere  quidquid  habet.  Quum 
ergo  in  rationali  creatura  istud  potissime 
fiat  per  caritatem,  merito  ad  caritatem 
pertinere  asseritur,  facere  hominem  bo- 
num,  id  est  veraciter  atque  simpliciter 
virtuosum.  Diligere  etenim  est  alicui  bo- 
num  velle.  Et  caritas  virtus  est  per  quam 
volumus  alicui  bonum,non  per  respectum 
ad  proprium  commodum,sed  principaliter 
propter  ipsum.  Quum  ergo  Deus  sit  pri- 
mum  et  summum  bonum,  et  substantiali- 
i/oa«H.iv,  ter  caritas  ipsa,  imo  essentialiter  ac  natu- 
raliter  bonitas  pura,atque  dilectio  munda, 
constat  quod  homines  caritativi,  liberales, 
qui  semper  proni  sunt  aliis  communicare 
quidquid  boni  collatum  est  ipsis,  et  com- 
mune  bonum  sinceriter  cupiunt,  ac  pro 
illo  promovendo  ac  conservando  conantur, 
nec  ad  propria  commoda  inordinate  aut 
cupide  reflectuntur,  Deo  naturaliter,  to- 
taliter  et  incircumscriptibiliter  bono  pra?- 
cipue  assimilentur.  Idcirco  amabiliores  et 


8,  16. 


A  cariores  sunt  ei,et  abundantiora  gratiarum 
charismata   sortiuntur   ab   ipso.   Unde  et 
Christus  in  Evangelio  loquitur  :  Date,  etz^r.vLss. 
dabitur  vobis.  Paulus  quoque  apostolus  in 
Actibus  Apostolorum  :  Oportet  (inquit)  re-  Ac/.xx,33. 
minisci  verbi  Domini  Jesu,  quoniam  ipse 
dixit  :  Beatius  est  magis  dare,  quam  acci- 
pere.  Hinc  in  Ecclesiastico  habetur  :  Non  Eccu.is-,-i6. 
sit  porrecta  raanus  tua  ad  accipiendura,  et 
ad  dandum  collecta.  Merito  ergo  hortatur 
nos  beatissimus  princeps  Apostolorum,  ut 
unusquisque  gratiam  sibi  datam,  in  alios 

B  administret,  id  est,  proximis  eam  commu- 
nicet  pro  posse,  loco  et  terapore  opportu- 
no,  et  affectu  assiduo,  etiam  si  non  effectu 
continuo.  Istud  namque  ad  quemlibet  per- 
tinet  Christianum,  eo  quod  lex  Christi  sit 
lex  totius  caritatis  et  pietatis. 

Denique  talis  praecipue  fuit  prseclarissi- 
mus  doctor  Ecclesiae  Augustinus,  qui  ver- 
bo  et  opere,  scripto  et  conflictu,  oratione 
et  pastorali  operatione  indesinenter  die  ac 
nocte  pro  subditorum  salute,  pro  bono 
communi   Ecclesise,  pro   errantiura    con- 

G  versione,  et  maxime  pro  Dei  honore  ac 
gloria  (ad  quod  orania  retulit)  fidelissime 
ac  ferventissime  laboravit. 

Hic  ergo  beatus  Pater  et  raagnus  Doctor 


358  IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI.   —   SERMO   PRIMUS 

sanctusque  prsesul  multipliciter  exstat  lau-  A  facillimum  fuit  pristinis  voluptatibus  va- 

dabilis.  Primo,  a  sua  ferventi  et  efficaci  nitatibusque  carere.  Mox  ergo  cuncta  car- 

conversione,  de  qua  ipsemet  in  libris  Con-  nalia   sprevit,   et   Dei   amore   praefervido 

fessionum  plurima  recitat.  Multis  etenim  vehementer  dulciterque  exarsit.  Unde  et 

annis  fuit  in  diversis  erroribus  et  magnis  sanctus  pater  Ambrosius  tam  admirandam 

assiduisque  peccatis,  ita  quod  Deus  super-  ac  subitaneam    in  Augustino  immutatio- 

piissimus    infinitam   misericordiam   fecit  nem  ac  deificationem  conspiciens,  admi- 

cum   ipso.    Communiter   quoque   dicitur,  ratus  est  valde,  atque   hoc   ipsum   inter 

quod  usque  ad  annum  vitae  suse  tricesi-  prsecipua   Spiritus   Sancti   opera   compu- 

mum  fuerat  in  peccatis,  ita  quod  fuit  tunc  tans,  dixit  :  Deus,  qui  Augustino  carnis 

baptizatus ;  sed  ipsemet  in  libro  Confes-  mortificationem  dedisti. 

sionum  testatur,  quod  tempore  suee  bapti-  Secundo  B.  Augustinus  exstat  laudabilis 

zationis  fuit  triginta  duorum  annorum.  Et  B  a  sua  religiosa  ac  purissima  vita,  et  poeni- 

ipso  testante,  quum  sedecim  esset  anno-  tentia  vere  condigna.  Quum  enim  a  Medio- 

rum,  coepit  concupiscentiis  deservire,  et  lano   post   suum   baptismum   redisset  ad 

in  vitio  incontinentise  pene  usque  ad  su-  Africam,  tempore  procedente  instituit  mo- 

um  baptismum  permansit,  multisque  an-  nasterium  clericorum,  cum  quibus  coepit 

nis  vagam   exercebat   luxuriam.  Postmo-  communem  ducere  vitam  et  vivere  juxta 

dum,  aliqualiter  se  refrenans,   contentus  modum  quo  sub  sanctis  Apostolis  primiti- 

fuit  cum  una,  quam  etiam  secum  duxit  ab  va   vixit  Ecclesia.  Vacavit   ergo  quotidie 

Africa  usque  Romam,  et  a  Roma  ad  Medio-  orationibus,   jejuniis,  studio,  editioni   li- 

lanum  :  fuitque  valde  incontinentise  vitio  brorum,  instructionique  proximorum.  In 

victus,  ita  quod  sibi  difficillimum  videba-  divinis  Officiis  mirabiliter  afficiebatur  ad 

tur  vivere  continenter.  Hsec  ideo  tango,  ut  Deum,  et  prae  dulcedine  spirituali  quam 

magnitudo  misericordise  sibi  a  Deo  faclae,  C  sensit  in  psalmis  et  hymnis,  frequenter  et 

ad  Dei  honorem  clarius  innotescat.  Fuit  ubertim  resolvebatur  in  lacrimas.  Quum- 

etiam  Manicheeorum  erroribus  ac  perfidiis  que  fama  ipsius  quotidie  cresceret,  S.  Va- 

involutus.  Porro  mater  ipsius,  Monica  no-  lerius  Hipponensis  episcopus  conjunxit  sibi 

mine,  mulier  valde  devota  et  virtuosa,  er-  eumdem,et  humiliter  renitentem  ordinavit 

rores  et  vitia  filii  sui  die   ac   nocte  de-  presbyterum,  commisitque  ei  prffidicatio- 

planxit,  atque  tam   lacrimose  oravit  pro  nis  officium.  Tunc  beatissimus  Augustinus 

ipso,  quod  (ut  ipsemet  recitat  Augustinus)  coepit  heereticos  validissime  confutare,  Ca- 

terram  quotidie  suis  lacrimis  coram  Deo  tholicos  roborare,  et  universos  ferventer 

rigavit,  ita  quod  tandem  quidam  sanctus  instruere,  ita  quod  copiosum  fecit  quoti- 

episcopus  eam  consolando,  ei  locutus  est  :  die  fructum. 

Vade  secura,  quoniam  impossibile  est  per-  Tertio  exstat   laudabilis  ab  excellentia 

ire  harum  filium  lacrimarum.  Prseterea,  D  sapientise  sibi  concessse.  Nam  statim  post 

quum  S.  Augustinus  meritis  et  precibus  suum  baptismum,  in  catholica  veritate  est 

suae  devotissimge  matris   et  praedicatione  mirabiliter  confortatus,  in  contemplatione 

S.  Ambrosii  conversus,  ab  eodem  fuisset  credeiidorum  et  in  intelligentia  rationum 

Ambrosio  baptizatus,  mox  mirabiliter  val-  eorum  gratiosissime  illuminatus,  nec  po- 

de  ac  misericordissime  a  Deo  prseventus  tuit  satiari  in  contemplando  profundissi- 

est,  utpote  copiosissime  illustratus,  vali-  mum  consilium  Dei  super  modo  redem- 

dissime  inflammatus,  divinis  consolationi-  ptionis  humange.  Insuper  intellectum  divi- 

bus  suavissime  ssepissimeque  refectus,  et  narum  Scripturarum  clarissimum  Deus  ei 

tanto  virtutum  vigore  repletus,  quod  su-  infudit,dono  quoque  sapientia?  eum  reple- 

bito  ex  carnali  totus  spiritualis  atque  di-  vit,  per  quod  Deum  subtilissime  et  affe- 

vinus  effectus  est,   in  tantum  quod  sibi  ctuosissime  contemplabatur  quotidie. 


IN    FESTO   S.  AUGUSTINl   EPISCOPI.   —   AD   KELIGIOSOS  ;    SEKMO   SECUNDUS 


359 


Quarto  commendabilis  est  a  suo  magno  A 
saluberrimoque  labore  quem  habuit  li- 
bros  dictando  et  conscribendo,  per  quos 
usque  in  prsesens  universatn  copiosissime 
illustrat  Ecclesiam  et  haereses  exstirpavit. 
Inlinita  enim  conscripsit,  et  ubique  iu 
scriptis  suis  duicis  est  ac  devotus. 

Quinto  laudandus  est  a  sua  fructuosissi- 
ma  prajsidentia  in  episcopali  officio,  quod 
ferventissime  adimplevit.  Nec  solum  ple- 
bem  sibi  commissam,  sed  undique  infor- 
mavit  fideles,  alque  haereticos  vehementer 
confudit.  In  cibo,  potu,  somno  ac  vestibus  B 
moderatissime  habuit  se,  et  discrete  ac 
ordinale  in  omnibus.  Sed  et  multos  hare- 
ticos  atque  a  fide  extraneos,ad  viam  redu- 
xit  salutis. 

Sexto  commendabilis  est  a  sua  con- 
summatione  felici.Nam  ultima  infirmitate 
laborans,  septem  psalmos  coram  se  scri- 
ptos  habens  ac  legens,  ubertim  ac  jugiter 


lacrimas  fudit.  Et  ut  Deo  quietius  ac  sta- 
bilius  posset  esse  intentus,  per  decem 
dies  ante  exitum  suum,  nullum  ad  se  per- 
misit  intrare,  causa  necessitatis  excepta ; 
et  sic  tandem  in  pra3sentia  Fratrum  feli- 
cissime  migravit  ad  Dominum,  quum  sep- 
tuaginta  sex  esset  annorum.  Quem  post 
mortem  suam  Deus  per  multa  valde  hono- 
ravit  miracula,  qu»  de  ipso  in  Passionali 
Sanctorum  leguntur. 

Tanti  ergo  Doctoris  imitemur  exempla, 
sequamur  doctrinam  ac  merita  venere- 
mur,  subsidiumque  petamus,  et  ab  amore 
reccdamus  carnali,  Deum  fervide  diligen- 
tes,  et  virtutum  actibus  jugiter  insistentes; 
pravis  consuetudinibus  nostris  fortiter  re- 
iuctemur,atque  in  lucta  hac,  Dei  auxilium 
cum  fervore  et  fiducia  incessabiliter  de- 
precemur.  Non  parcamus  sanctis  labori- 
bus,  quatenus  Altissimo  complacere  possi- 
mus,  ad  laudem  et  gloriam  ejus. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE    ILLUMINATIONE   ET   PERFECTIONE    S.  AUGUSTINI, 
ET   QUID    PER   ILLUM   DEUS   LOCUTUS    ET   OPERATUS    SIT   AD   .«DIFICATIONEM   FIDEI  ; 

ITEM  DE  VARIIS   MODIS    PROFICIENDI. 


PUER  eram  ingeniosus,el  sortitus  sitm 
aniinam  bonam.  Sap.  viii,  19. 
Sicut  Creator  omnipotens  ornavit  coelum 
sideribus,  sic  animam  excellcntissimi  Au- 
gustini  doctoris  decoravit  virtutibus,et  ve- 
re  mirificavit  misericordiani  suam  in  illo, 
quia  quum  pluribus  aunis  fuisset  carnali- 
bus  vitiis  graviter  involutus,  repente  ac 
mirabilissime,  supernaturaliter  ac  gratio- 
sissime  est  praiventus,  conversus,  tactus 
et  immutatus,  illuminatus  atque  accensus. 
Et  postquam  tot  annis  vacavit  voluptati- 
bus  pravis,  subito  affectus,  unctus,  imple- 


C  tus  est  voluptatibus  puris  ac  optimis.  0 
quam  infinita  fuit  misericordia  Dei  in 
illo!  Denique,  juxta  mensuram  excellentiae 
ejus  in  naturalibus  donis,  data  est  ei  ex- 
cellentia  mira  ac  magna  in  donis  gratuitis. 
Quanta  etenim  fuerit  excellentia  sua  in 
subtilitate  ingenii,  in  acumine  intellectus, 
in  tenacitate  memoriae,  in  corporis  com- 
piexione  ac  dispositione,  in  bonitate  inge- 
nitee  indolis,  in  ipsius  patet  codicibus ; 
et  ipse  in  suis  libris,  praesertim  in  volu- 
mine  Confessionum,  facta  sua  diligenter, 

D  devote  utiliterque  descripsit  :  quae  et  in 


360 


IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Passionali  Sanctorum  partim  et  compen- 
diose  collecta  sunt.  Et  quamvis  verba 
ipsius  ibi  conscripta,  sint  affectuosissima 
inflammativaque  valde,  tamen  quum  nota 
sint  vobis,  non  opus  est  multa  ex  eis 
nunc  allegare,  sed  quod  inspiraverit  Do- 
minus,  nunc  de  tanto  Doctore  condecet 
tangere. 

Hoc  ergo  sciamus,  quod  fidem  catholi- 
cam  Deus  per  beatissimum  Augustinum 
plurimum  exaltavit.  Et  primo,  ipsum  sa- 
cratissimum  virum  mirabiliter  confirma- 
vit  in  fide  atque  illuminavit  in  fidei  veri- 
tate,  et  per  ejus  verba  ac  scripta,  per  ejus 
opera  et  prodigia,  universam  illuminavit 
Ecclesiam.  Quomodo  ergo  eum  illuminavit 
et  certificavit  in  fide  ?  Utique  potissime 
fecit  hoc  Deus,tam  supernaturaliter  ac  su- 
perpiissime  operando  in  anima  ejus,  et  ta- 
les  actus  peragendo  in  ea,  quos  ipse  inge- 
niosissimus  Augustinus  evidentissime  ex- 
perimentaliter  scivit  non  posse  esse  ex  se 
ipso  aut  naturalibus  viribus,  neque  ex  na- 
turalibus  causis,  nec  esse  nec  posse  esse 
ab  intellectuali  principio  malo,  sed  solum 
a  Deo,  sive  immediate  ab  eo,  sive  per 
sanctum  angelum.  Experiebatur  etenim 
electissimus  Augustinus,  actus  illos  quos 
sensit  et  experiebatur  in  se,  tales  consiste- 
re,  quod  ad  eos  ex  naturalibus  suis  nequi- 
bat  pertingere.  Imo,  insuper  experiebatur 
ac  sentiebat,  quod  actus  illi  subito  et 
absque  suo  conamine  oriebantur  in  eo  : 
sicque  prseveniebatur  in  eis,  quod  quasi 
magis  habuit  se  in  eis  passive  quam  acti- 
ve ;  tamque  copiosissime  sensit  se  praeve- 
niri  et  aliunde  moveri,  juvari,  impleri, 
quod  experiebatur  sibi  facillimum  subito 
factum  esse  quod  (nondum  prseventus)  re- 
putavit  sibi  aut  impossibile  aut  difficil- 
limum  fore.  Istud  non  soli  Augustino  con- 
cessum  est,  sed  et  aliis  multis  millibus 
electorum,  ad  tantam  gratiam  seternaliter 
prgeordinatorum.  Eis  tamen  singularius  ac 
eminentius  istud  videtur  esse  concessum, 
per  quos  Deus  decrevit  alios  edocere  et 
confirmare  in  fide  per  verba  seu  scripta 
sive  miracula.  Quum  equidem  fides  chri- 


A  stiana  sit  de  difficillimis,  secretissimis  ac 
supernaturalissimis  rebus,  per  hos  su- 
pernaturales,  internos  ac  secretissimos  ac- 
tus  potissime  comprobatur  ac  certifica- 
tur ;  verum  non  omnibus,  sed  his  qui- 
bus  datur  hsec  experiri,  et  his  qui  pie 
credere  volunt  eorum  testificationi  :  qui- 
bus  et  aliunde  satis  constat  eis  esse  cre- 
dendum. 

Porro  fides  proprie  dicitur  probari  per 
miracula  :  quae  ut  sufficientia  sint  fidei 
argumenta,  necesse  est  esse  evidentia,  so- 

B  lique   Deo   possibilia.   Et   ista  sunt   fidei 
argumenta  generaliter  coram  quibuscum- 
que,  etiam  in  foro  contentionis.  De  quibus 
in  Evangelio  ait  Salvator  :  Opera  quae  de-  Joann.  v, 
dit  mihi  Pater  ut  faciam  ea,  testimonium  ^^" 
perhibent  de  me.  Et  rursus  loquens  Ju- 
dseis  :  Si  mihi  (inquit)  non  creditis,  operi-   rbid.  38. 
bus  credite.  Ac  denuo  :  Si  opera  non  fe-  i6W.xv,2i. 
cissem    in    eis    quse    nullus    alius    fecit, 
peccatum  non  haberent.  Prsefati  vero  actus 
interiores,  quamvis   sint   valde   superna- 
turales  atque  mirabiles,  multoque  mira- 

C  biliores  et  eminentiores  quam  exteriora 
miracula,  non  tamen  proprie  miracula 
nuncupantur,  quum  non  sint  effectus  evi- 
dentes,  sed  latentes,  solis  experientibus  elu- 
cescentes.  De  talibus  actibus  loquitur  Au- 
gustinus:Quum  te  primum  cognovi,  rever- 
berasti  infirmitatem  adspectus  mei,  radians 
in  me  vehementer.  Et  contremui  prse  amo- 
re  et  horrore,  et  inveni  me  longe  esse  a  te 
in  dissimilitudinis  regione,  tanquam  vo- 
cem  tuam  audirem  in  excelsis:  Cibus  sum 
grandium,  cresce,  et  manducabis  me ;  nec 

D  tu  mutabis  me  in  te,  sicut  cibum  carnis 
tuse,  sed  tu  mutaberis  in  me.  Hinc  iterum 
ait  :  Sero  te  amavi,  pulchritudo  tam  anti- 
qua  et  tam  nova,  sero  te  amavi.  Vocasti 
et  clamasti,  et  rupisti  tarditatem  meam ; 
coruscasti  et  splenduisti,  et  fugasti  caecita- 
tem  meam  ;  flagrasti,  et  duxisti  spiritum 
meum,  et  anhelo  tibi ;  gustavi,  et  esurio 
ac  sitio  te;  tetigisti  me,  et  exarsi  in  pacem 
tuam.  Age,  Domine,  et  fac,  excita  et  re- 
voca  nos,  accende  et  rape,  flagra  et  dul- 
cesce.  Denique  de  his  rursus  testatur  : 


IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI. 


AD   RELIfilOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


361 


Sagittavcras  tii  cor  mcum  caritate  tua,  et 
gustabam  verba  tua  transfixa  in  visceribus 
meis,  et  exempla  servorum  tuorum.  Nec 
satiabar  in  illis  diebus,  dulcedine  mirabiii 
considerarc  altitudinem  consilii  tui  super 
saivatione  generis  humani.  Quantum  flevi, 
0  Domine,  in  hymnis  et  canticis  tua3  sua- 
ve  sonantis  Ecclesiae,  acriter  commotus 
vocibus  ejus  !  Voces  illae  influebant  auri- 
bus  meis,et  eliquabantur  lacrima3,et  bene 
mihi  erat  cum  eis,  et  clamabam  ab  alto 

Ps.  IV,  9.  cordis  mei  clamore  :  0  in  pace,  o  in  id 
ipsum,  0  qui  dixit,  Dormiam  et  requie- 

Maiach.m,  scam !  Tu  cs  enim  id  ipsum  qui  non  muta- 

**■  ris,  atque  in  te  requies  laborum  omnium 

obliviscens.  Legebam  totum  psalmum  il- 
lum,  et  ardebam,  Jesu  Christe,  adjutor 
meus.  Quam  suave  mihi  subito  factum  est 
carere  suavitatibus  nugarum  mearum  !  Et 
quae  amittere  metuebam,  jam  dimittere 
gaudium  est.  Ejiciebas  illa  a  me,  tu  vera 
et  summa  suavitas,  et  intrabas  cor  meum 
pro  eis,  tu  omni  voluptate  dulcior,  omni 
luce  clarior,  omni  secreto  secretior,  omni 
honore  sublimior. 

Prseterea,  ad  praetactos  actus  interiores, 
supernaturales,  secretos,  fidei  certificati- 
vos,  quidam  paulatim  proficiendo  tandem 
post  longa  virtutum  exercitia  purificati- 
onemque  cordis  pertingunt ;  quidam  vero 
statim  in  sua  conversione,  aut  etiam  in 
pueritia  sua,  adhuc  in  saecuio  conversan- 
tes  ;  quemadmodum  sanctus  David,  quum 
adhuc  pasceret  oves  in  agro,  frequenter 
sensit  hujusmodi  actus  et  anagogicos  mo- 
tus,  et  praesertim  quando  in  tribulatio- 
nibus  erat  a  facie  Saul.  Paulus  autem  apo- 
stoius  mox  in  suse  conversionis  exordio, 
Act.1^,9;  quum  esset  tribus  diebus  non  videns,  nec 

i!Cor.xii,2.  uianducans  nec  bibens,  usque  ad  coelum 
creditur  tertium  raptus. 


A  Itaque  qui  tam  gratiose  pra3veniuntur, 
gratias  agant  Deo,  custoditique  sint  et  in- 
desinenter  proficiant ;  neque  inaniter  glo- 
rientur,  ne  periculosius  corruant,  nec  pro- 
priis  illud  attribuant  meritis,  sed  ex  hoc 
Deo  humilius  obsequantur.  Qui  vero  non 
praeveniuntur  hoc  modo,  paulatim  conen- 
tur,  et  per  humilitatem  plenariam,  per 
patientiam  fixam,  per  mortificationem  vi- 
vificam,  per  privati  amoris  eradicationem 
completam,  per  quotidianum  profectum, 
ad  tantam  Deitatis  visitationem  et  gratiam 

B  perduci  nitantur.  Verumtamen  multi  in- 
veniuntur  devoti,  qui  etsi  quaerant  hoc 
gratiae  culmen,  nunquam  tamen  pertin- 
gunt  ad  ipsum  in  vita  praesenti;nec  tamen 
dejiciantur  aut  pusillanimes  fiant,  quia 
fortassis  sic  expedit  eis,  et  post  vitam 
hanc  tanto  plenius  consequuntur,  quanto 
hic  fidelius  quaesierunt.  Nec  propriis  ex- 
perientiis  quis  nimium  innitatur  ad  cre- 
dendum,  sed  auctoritati  divinae.  Imo  nec 
aliquis  nimia  assertione  affirmet  sibi  hu- 
jusmodi  motus  et  actus  infundi  a  Deo,  et 

C  ex  hoc  in  caritate  se  esse,  ne  periclitetur 
praesumens  certitudinaliter  dignum  se  esse  Ecc(e.ix,\. 
amore  :  quia  non  omnibus  quibus  haec 
dantur,  confertur  et  certitudo  quod  sint  a 
Deo  et  caritati  annexa.  Nam  et  sensibilis 
quaedam  devotio  cum  suavitatibus  suis  ali- 
quando  ingeritur  non  a  Deo,  nec  caritati 
est  semper  conjuncta.  Amor  quoque  na- 
turalis  et  sapientia  acquisita,  in  multis 
tantam  habet  conformitatem  in  actibus 
suis  cum  amore  infuso  et  sapientiae  do- 
no,  ut  sine  revelatione  discerni  non  va- 

D  leat.  Nihilo  minus  viris  devotis  et  ex- 
ercitatis  praestatur  certitudo  consolatoria 
satis  ac  multum  probabilis,  quamvis  non 
penitus  certa,  ut  semper  sint  timorati,  cu- 
stoditi  ac  humiles. 


362 


IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


SERMO   TERTIUS 


IN   QUIBUS    S.  AUGUSTINUM    IMITARI   DEBEAT   ANHELANS   AD    PERFECTIONEM. 


INVOCAVI,  et  venit  in  me  spiritus  sa-  A 
pientice.  Sap.  vii,  7. 

Quamvis  cunctis  virtutlbus  septemque 
donis  Spiritus  Sancti  fuerit  beatissimus 
doctor  Ecclesise  Augustinus  repletus,  spe- 
cialissime  tamen  summa  virtute  et  summo 
dono,  hoc  est  caritate  et  sapientia,  fuit 
ornatus,  abundans,  refertus.  Ideo  fuit  con- 
templator  altissimus  :  quia  et  sapientia  ex- 
pedit  ac  dirigit  caritatem  ad  unionem, 
introgressionem  atque  amplexum  ;  caritas 
quoque  movet  et  excitat  sapientiam  ad 
elevationem  ac  intuitionem.  Quum  ergo  B 
actus  sapientiae  et  caritatis  inseparabiliter 
sint  connexi,  et  se  invicem  juvent,  ac  in 
ipsis  nostra  consistat  perfectio,  studeamus 
ad  hunc  spiritualis  sedificii  verticem  cum 
sancto  ascendere  Augustino,  per  eosdem 
gradus  per  quos  ipse  illuc  ascendit.  Si 
enim  nemo  perfectus  fit  subito,  oportet 
gradatim  ac  paulatim  ascendere. 

Primo  igitur  sequamur  Augustinum, 
quantum  ad  ejus  conversionem,  quse  fuit 
plena  et  valde  mirabilis.  Propter  quod  di- 
xit  Ambrosius  :  Magnificentiam  tuam,  Do-  C 
mine,  in  mortificatione  Augustini  adora- 
mus,  tua  in  omnibus  operante  virtute  ut 
nullis  blandimentorum  faliacium  promis- 
sis  vir  Spiritu  tuo  ignitus  vinceretur;  quia 
ita  eum  omni  genere  pietatis  imbueras, 
ut  ipse  tibi  ara  et  sacrificium  et  sacerdos 
esset,  et  templum.  Unde  sanctus  vir  iste, 
qui  ante  suam  conversionem  erat  carna- 
libus  voluptatibus  multum  victus  ac  sub- 
ditus,  poeticis  nugis,  eloquentise  curiositate 
variisque  jactationibus  mentis  occupatus 
ac  pressus,  mox  ut  ad  Christum  conversus  D 
est,  omnia  illa  non  solum  abjecit  ac  dere- 
liquit,  sed  etiam  cordialiter  fastidivit,  et 
facta  sunt  ei   molesta  :  tam  fortiter  Deo 


inhspsjt,  et  spiritualibus  exercitiis  se  in- 
volvit,  gustans  quam  dulcis  sit  Deus,atque  iPe<r.ii,3. 
quam  dulce   sit  ei  sincera   et  tranquilla 
conscientia  adhserere. 

Hoc  ergo  tanti  Patris  exemplo,  et  nos 
qui  jam  religionem  sumus  ingressi  et  vi- 
tam  virtuosam  ac  regularem  professi,  post 
tam  sublime  genus  conversionis,  omnem 
pristinam  debemus  abhorrere  ac  fugere 
carnalitatem,  vanitatem  et  curiositatem, 
nec  rursus  philosophise  aut  ssecularis  sci- 
entiae  studiis  immorari,  sed  compunctioni, 
orationibus  meditationibusque  salubribus 
insudare ;  ea  quoque  volumina  libentius 
legere  frequentiusque  studere  ex  quorum 
informatione  ad  cordis  emundationem, 
compunctionis  assiduitateni,devotionis  fer- 
vorem  et  omnem  spiritualem  magis  ex- 
crescere  valemus  profectum  ;  et  implere 
quod  in  Ecclesiastico  continetur  :  In  su-  eccu.  m, 
pervacuis  rebus  noli  scrutari  multiplici- -*'--' -^" 
ter,  sed  quse  prsecepit  tibi  Deus,  illa  cogita 
semper ;  et  in  pluribus  operibus  Dei  ne 
fueris  curiosus  :non  est  enim  tibi  necessa- 
rium  ea  quse  abscondita  sunt  videre  ocu- 
lis  tuis.  Aptiora  spirituali  profectui  et  vi- 
ciniora  perfectioni  quseramus;  impeditiva 
vero  ab  his  et  quse  distractiva  sunt  men- 
tis,  quantum  possumus,  fugiamus,  nec  his 
qu80  nostro  usui  conceduntur,  implicemus 
affectum,  ita  ut  absque  turbatione  pati- 
amur  ea  nobis  auferri,  quemadmodum  de 
magno  hoc  patre  Augustino  conscriptum 
est  :  Novarum  fabricarum  nunquam  ha- 
buit  studium,  devitans  in  eis  implicatio- 
nem  sui  animi,quem  semper  liberum  esse 
volebat  ab  hujusmodi  molestia  exteriori, 
ut  libere  posset  vacare  continua^  medita- 
tioni  atque  assiduae  lectioni.  Ilis  quoque 
qua)    habuit,    per   amorem    intentus   non 


I 


IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


363 


21. 


fuit.  Ilinc  demum  ad  civitates  episcopo 
carentes  refugiebat  accedere,  ne  in  episco- 
pum  assumptus,  a  spiritualibus  suis  exer- 
ciliis  impediretur.  Desinat  igitur  unus- 
quisque  a  curiositatibus,  novitatibus  ac 
superfluitatibus  quarumlibet  rerum  in 
cella  sua. 

Secundo  sectemur  sanctissiinum  Augu- 
stinum,  quantum  ad  exercitia  ejus  exteri- 
ora  ac  spiritualia,  in  quibus  post  suam 
conversionem  se  protinus  exorsus  est  oc- 
cuparc.  Mox  namque  post  eam  ad  sua  et 
ad  agros  suos  reversus,  jejuniis  et  oratio- 
nibus  coepit  vacare,  lectioni  et  conscri- 
ptioni  librorum  insistere,  corpus  domare, 
ab  omni  passionum  immoderantia,  impetu 
et  inquietudine  abstinere.  Nam  mensa  fru- 
gali  ac  parca  jugiter  utebatur,  oleribus  ac 
leguminibus  contentus  communiter.  Car- 
nes  vero  propter  infirmos  et  hospites  ha- 
buit  saepe.  Interea  claustrum  instituit  cle- 
ricorum,  cum  quibus  vivere  coepit  in  vita 
communi,  secundum  regulam  sub  sanctis 
Apostolis  constitutam.  In  quanta  autem 
mansuetudine,  humilitate,  pace,  patientia, 
concordia,  sobrietate,  paupertate,  dilecti- 
one  spiritualique  studio  atque  munditia 
mentis  et  corporis  vixerunt  ibidem,  patet 
ex  sermonibus  Augustini  ad  Fratres  illos 
de  eremo.  Itaque,  si  in  his  sanctum  virum 
secuti  fuerimus,  cito  cum  eo  ad  perfectio- 
nis  montem  erimus  propinquantes.  Opor- 
tet  omnino,  fundamentaliterque  requiri- 
tur,  ut  religiosus  volens  proficere,  satagat 
Gaiai.  V,  primum  carnem  suam  cum  vitiis  et  concu- 
pisccntiis  crucifigere,  et  cibum  ac  potum 
accipiat  moderale  ac  timorate,  tanquam 
quotidiana?  ruinee  corporis  sui  remedium, 
non  tanquam  delectationis  objectum,  aut 
resolutionis  mentalis  materiam.  Et  quam- 
vis  ad  hoc  diligentiam  grandem  adhibe- 
amus  quotidie,  adhuc  tamen  culpam  in 
tolo  non  evademus  vel  inordinatae  dele- 
ctationis,  aut  superfluitatis,  aut  nimiae  im- 
morationis,  aut  aiiarum  circumstantiarum 
actuum  vitiosorum  :  quanto  magis  qui 
intimorate  et  incustodite  se  habet  in  cibo 
ac  potu  quotidie,  multum  ac  multipliciter 


A  in  eis  peccabit  ac  corruet  omni  die?  Pro- 
pter  quod  loquitur  Augustinus  :  Grapuia 
nonnunquam  subrepsit,  o  Domine,  servo 
tuo ;  misereberis,  ut  longe  de  cetero  fiat  a 
me.  Et  quis  est,  Domine,  qui  non  rapiatur 
aliquantnlum  extra  metas  necessitatis  ? 
Quisquis  ille  est,magnus  profecto  est;  ma- 
gnificet  nomen  tuum.  Ego  autem  non 
sum,  quia  homo  peccator  sum.  —  Verum- 
tamen,  quum  pure  naturalia  non  sint  pec- 
cala,  et  ex  unione  potentiae  cum  objecto 
convenienti  oriatur  delectatio  ;  idcirco,  si 

B  ex  perceptione  cibi  ac  potus  oriatur  ac 
sentiatur  delectatio  naturalis,  non  est  in 
se  culpabile,  nec  impedit  comestionem  ac 
potationem  esse  virtuosam,  seu  temperan- 
tiae  sobrietatisque  actum,  dummodo  refe- 
ratur  delectatio  illa  ad  finem  spiritualem 
ac  debitum,  puta  ad  Dei  honorem  et  con- 
gruam  corporis  confortationem,  ut  ad  Dei 
obsequia  exstet  idoneum.  Specialiter  quo- 
que  cavendus  est  superfluus  potus,  et  ne 
nimis  tarde  bibatur,  ne  etiam  consuetudo 
bibendi  extraordinarie  admittatur.  Imo,  su- 

C  perfluo  potui,  sicuti  et  superfluo  somno, 
oportet  per  assuefactionem  ad  contrarium 
repugnare. 

Prseterea  oportet  nos  omnem  ira;  im- 
petum,  impatientise  turbinem,  inquietudi- 
nem  scandalosam,  discordiam  et  animi 
vehementiam  prorsus  vitare,  caritative, 
humiliter,  pie  et  concorditer  insimul  con- 
versari.  Ira   enim    non   habet  misericor-  P/oi-.xwi 


XVIII, 


diam,  nec  erumpens  furor.  Imo  spiritum  ^^,^ 
ad  irascendum  facilem  quis  poterit  susti- 1*- 
nere?  Certe  ira  viri  justitiam  Dei  non  Jacob.i.io. 
D  operatur,  sed  irascens  propria  iracundia 
excfiecatur  et  infatuatur,  ita  quod  contra 
justitiam  Dei  agere,  socialem  vitam  con- 
fundere,  concordiam  dissipare  et  alios 
scandalizare  monstratur. 

Tertio  Augustinum  sequamur,  quantum 
ad  exercitia  ejus  interiora.  Meditationibus 
namque  Scripturarum,  considerationibus 
divinorum,  devotioni  internae  totus  erat 
intentus,  in  tantum  ut  fateatur  :  Quum 
acciderit  mihi  ut  magis  me  moveat  cantus 
quara  res  quse  cantatur(id  est  sensus  desi- 


364 


IN   FESTO   S.  AUGUSTINI   EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


gnatus  per  verba),  specialiter  me  peceare 
confiteor,  et  tunc  mallem  non  audire  can- 
tantem.  Conemur  ergo  et  nos  Deo  ac  sen- 
sui  magis  quam  cantui  esse  intenti.Discus- 
sioni  propriaB  conscientisB  et  expurgationi 
ipsius  insistamus  assidue,  et  mirabilia  le- 
gis  divinae  non  immoderanter,  sed  humili- 
ter  perscrutemur  ac  speculemur. 

Sanctus  quoque  Augustinus  visceribus 
caritatis  ac  pietatis  totus  exuberavit,  at- 
que  mirabili  in  cunctis  viguit  discretione. 
Ejus  igitur  imitatione  spiritualiter  amo- 
rosi,  benigni,  discreti  simus  in  omnibus. 
Sicque  in  istis  perseverando  ac  proficien- 
do  quotidie,  pertingemus  cum  ipso  ad 
verticem  perfectionis,ad  plenitudinem  ca- 
ritatis,  ad  tantum  sapientise  gradum,  ut 
ea  quae  Dei  sunt  profundissime  contem- 
Ps.  L,  8.  plemur,  et  Deus  incerta  atque  occulta  sa- 
pientia?  suae  nobis  revelet.  Tunc  erimus 
jugiter  introversi,  mente  erecti,  in  Deo 
simplificati,   ac   prompti   ad   consideran- 


A  dum  ac  sobrie  admirandum  profundita- 
tem  decreti  infinitse  sapientise  Dei  super 
modo  salvationis  generis  humani  per  uni- 
us  adorandae  personse  incarnationem  ac 
passionem,  et  qualiter  persona  illa  incar- 
nata  propter  varias  prsegnantissimas  ra- 
tiones  instituit  Eucharistise  sacramentum. 
Tunc  etiam  erimus  eminenter  disposi- 
ti  ad  contemplandum  supergloriosissimae 
Trinitatis  felicitatem,  majestatem  et  glo- 
riam,  emanationem  et  communicationem 
ejus  ad  intra  seternam,  mutuamque  ipsius 

B  intuitionem  clarissimam,  dilectionem  fer- 
ventissimam  et  immensam,  complacen- 
tiamque  dulcissimam  et  fruitionem  su- 
perpurissimam,  sed  et  coeeternam  ac  su- 
perbeatissimam  consistentiam  ejus.  Quse 
omnia  cum  summa  reverentia  omnique 
humilitate,  caritativa  congratulatione,  pu- 
ritate  interna  ac  stabili  mente  sunt  con- 
templanda.  Ad  laudem  et  gloriam  Omni- 
potentis. 


IN  FESTO 

DEGOLLATIONIS 
S.  JOANNIS   BAPTISTtE 


Enarrationem  epistohe  require  in  Communi  Sanctorum  de  uno  Martyre. 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


MISIT    HERODES    AC    TENUIT    JOANNEM,   ETC.    MarC.  VI,  17-29. 


3-12. 


16. 


Matth.wv,  TN  evangelio  hoc  quod  post  Matthseuin 
X  Marcus  scripsit,  beati  Prsecursoris  Jo- 
annis  decollatio  merito  lamentabilis  de- 
scribitur.  Dicit  igitur  : 

Misit  Herodes,ac  tenuit  Joannem.  Hero- 
des  iste  Antipas,  filius  fuit  Herodis  Asca- 
/6i<f.  II,  1,  lonitae,  cujus  tempore  natus  est  Ghristus, 
qui  et  infantes  occidit.  Hic  «  misit »  servos 
suos,  et«tenuit)),hoc  est,  comprehendit  ac 
cepit,  Joannem,  et  vinxit  eum  in  carcere, 
propter  Herodiadem  uccorem  Philippi  fra- 
tris  sui,  quia  duxerat  eam,  id  est,  ad  in- 
stantiam  Herodiadis  conjugis  Philippi,  qui 
fuit  frater  Herodis.  Hujus  enim  legitimam 
conjugem,  nomine  Herodiadem,  abstulit 
iste  Herodes,  et  cum  ea  in  adulterio  sedit. 
Vel,  «  propter  Herodiadem  )),  hoc  est  pro- 
pter  amorem  carnalem  quem  habuit  ad 
eam  :  quam  tanto  carnalitatis  amore  ama- 
vit,  quod  increpationem  de  hoc  ferre  non 
potuit.  Vel,  «  propter  Herodiadem  »,  id 
est,  ut  Joanne  occiso,  cum  illa  quietius 
atque  securius  delectaretur.  Dicebat  enim 
Joannes  Herodi :  Non  licet  tibi,  qui  legem 
Moysis  recepisti,  habere  uxorem  fratris 
tui  in  conjugem  :  quia  hoc  prohibet  lex, 


A  ne  quis  uxorem  fratris,  illo  vivente,  acci-   ieu.  xvm, 
piat.  Herodias  autem  insidiabatur  illi,  id  *'';'"'' 2'- 
est  Joanni,  et  volebat  occidere  eum,  nec 
poterat.   Impotentiae    causam    dicit    Mat- 
thseus  :  Herodes  volens  occidere  Joannem,  Matth.xn-, 
timebat   populum,  quia  sicut  prophetam  ^' 
eum  habebant,  id  est,  communis  populus 
prophetam   illum   esse  reputavit.  Verum 
non  solum  illa  causa  fuit,  sed  haec  etiam 
quam  Marcus  hic  dicit :  Herodes  enim  me- 
tuebat  Joannem,sciens  eum  virumjustum 
et  sanctum  ;  et  custodiebat  eum,  et  audito 

B  eo,  multa  faciebat,  et  libenter  eum  audie- 
bat.  Hinc  jam  patet,  quia  mulier  ista  ne- 
faria  Herodias  (quse  insidiabatur  Joanni, 
volens  eum  occidere)  primo  conceperat 
odium  contra  Joannem  concupiscentiae  suae 
inimicum.  Videns  enim  quod  Herodes  Jo- 
annem  libenter  audiebat,  eoque  audito 
multa  operabatur,  coepit  timere  ne  propter 
praedicationem  Joannis,  Herodes  eam  abji- 
ceret,  et  primo  redderet  viro.  Quod  ergo 
apud  Matthaeum  dicitur,  quod  Herodes  ibidem. 
qua^rebat  Joannem  occidere,inteIligendum 

C  est  processisse  ex  Herodiadis  suggestione. 
Effeminatus  quippe  Herodes  in  tantum  vi- 


366 


IN  FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTISTiE. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


ctus  est  luxuriosse  mulieris  concupiscen- 
tia  et  amore,  quod  contra  legem  et  contra 
rationis  judicium  acquievit  mulieri,  et  in- 
sidiabatur  ipse  quoque  Joanni,quem  antea 
libenter  audiverat  atque  timuerat. 

Ideo  sequitur  :  Et  quum  dies  opportu- 
nus  insidiarum  ejus  accidisset  Herodi  na- 
talis  sui,  id  est  anniversarius  dies  nati- 
vitatis  suse,  coenam  fecit  principibus  et 
tribunis  et  primis  Galilcew.  Quumque  in- 
troisset  filia  ipsius  Herodiadis  ex  alio 
viro,  et  saltasset,  id  est,  chorizando  tripu- 
diasset,  in  medio  aulse  seu  alterius  loci, 
vel  in  medio  eorum  qui  aderant,  et  pla- 
cuisset  Herodi  simulque  recumbentibus 
saltans  filia  meretricis  et  saltatio  ejus,  rex 
Herodes  ait  puellce  saltanti  :  Pete  a  me 
quod  vis,  et  dabo  tibi.  Et  juravit  illi  ex 
hac  vana  complacentia  :  Quia  quidquid 
petieris  dabo  tibi,  licet  dimidium  regni 
mei.  Quce  quum  exisset  consultura  ma- 
trem,  dixit  matri  suce  :  Quid  petam  ?  At 
illa,  Herodias  mater  puellae,  dixit  :  Ca- 
put  Joannis  Baptistce.  Quumque  introis- 
set  puella  statim  cum  festinatione  ad  re- 
gem,petiit,dicens  Herodi :  Volo  ut protinus 
des  mihi  in  disco  caput  Joannis  Bapti- 
stce  :  quod  fieri  non  potuit  nisi  decapita- 
retur.  Et  contristatus  est  rex  Herodes,  quod 
tam  inconsulte  jurasset  ac  promisisset,  et 
quod  illa  tam  crudeliter  postulasset.  Qui- 
dam  dicunt  quod  Romani  abstulerunt  a 
Judaeis  nomen  regium ;  et  tamen  hoc  lo- 
co  Herodes,  dominus  Judseorum,  dicitur 
rex.  Propter  jusjurandum  quo  juraverat 
puellee,  et  propter  simul  recumbentes, 
ne  in  tantorum  virorum  prsesentia  vide- 
retur  perjurus  et  mendax,  vel  ne  ipsi  tur- 
barentur,  qui  fortasse  consenserunt  He- 
rodiadi  in  mortem  Joannis,  noluit  eam 
contristare. 

Secundum  Hieronymum,  et  alios  plures 
doctores,  cum  Herodiade  ordinavit  quo- 
modo  posset  Joannem  occidere;et  invento 
concordi  consilio,  fecit  convivium,  in  quo 
filia  Herodiadis  tripudiaret  :  qua  saltante, 
finxit  se  rex  ultra  modum  delectatum  in 
saitatione  illius,  moxque  jurando  promisit 


A  dare  illi  quod  peteret.  Qua  caput  Joannis 
petente,  simulavit  se  rex  contristari,  ut 
populus  haberet  eum  excusatum  de  morte 
Joannis,  quum  tamen  corde  gauderet.  Et 
hoc  alii  probant.  Primo,  quia  ut  scribi- 
tur  in  Matthseo,  Herodes  ante  saltationem, 
accubitum,  ac  postulationem  puellae,  vo- 3/a/</i  xiv, 
hiit  Joannem  occidere.  Secundo,  quoniam  ^* 
nisi  optasset  mortem  Joannis,  non  occidis- 
set  eum  propter  juramentum  :  quia  sub 
promissione  hujusmodi  non  intelligitur 
aliquod  illicitum  cadere.  Tertio,  quia  non 

B  est   probabile   quod    propter   saltationem 
promitteret  puellse  tantum  donum. 

Verum  Augustinus  sentire  videtur,  quod 
Herodes  vere  metuebat  et  libenter  audie- 
bat  Joannem,  et  ex  animo  tristis  effectus 
est  postulatione  illa  audita  :  quod  verbis 
evangelicis  magis  consonare  videtur.  Quod 
igitur  dicitur  Herodes  voluisse  occidere 
Joannem,  intelligi  potest  de  voluntario 
permixto  involuntario,  quomodo  Pilatus 
voluit  crucifigere  Christum  :  quem  utique 
voluntarie  crucifixit,  aliter  non  peccasset; 

C  sed  erat  voluntarium  illud  involuntario 
mixtum.  Denique,  sicut  juxta  Salomonem, 
vult  et  non  vult  piger,  si  talis  vult  et  non  Pm'.xiii,4. 
vult,  hoc  quoque  quod  vult  efficit  cum 
moerore,  quemadmodum  negotiator  cum 
tristitia  projicit  merces  in  mare.  Habuit 
ergo  displicentiam  contra  Joannem,  pro- 
pter  increpationem  ipsius,  et  inclinatio- 
nem  ad  occidendum  eum,propter  Herodia- 
dis  preces;  sed  non  tantum,  quod  absolute 
decrevit  vel  optavit  eum  occidere,  secun- 
dum  Augustinum  :  ideo  contristatus  est, 

D  audita  petitione  petulantis  puellse.  —  Ad 
secundum  dici  potest,  quod  reges,  princi- 
pes  et  superbi,  volunt  promissa  et  jura- 
menta  sua  implere,  quamvis  illicita,  ne  ab 
hominibus  judicentur  perjuri  aut  menda- 
ces.  Et  quod  opponitur,  Si  puella  petisset 
caput  patris  et  matris,  Herodes  non  con- 
sensisset,  ergo  quod  juravit  puellae  dare 
quidquid  peteret,  insidiando  fecit  :  hoc 
solveretur,  dicendo  quod  intentio  Herodis 
non  erat  absolute  promittere,  sed  dummo- 
do  non  esset  penitus  irrationabile  et  ab- 


IN   FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTIST,E. 


SERMO    PRIMUS 


307 


surdum.  Idco  enim  dixit  :  Licet  dimidium  A 
regni  mei.  Quasi  diceret :  Si  aliquid  majus 
petieris,  non  praeslarem.  —  Ad  tertium 
diceretur,  quod  reges  quum  vino  calefacti 
sunt,  faciliter  inclinantur  ad  promitten- 
Esther\;6.  duiTi  :  ut  patct  dc  Assucro,  quomodo  pro- 
miserat  Esther.  Quamvis  autem  caput  Jo- 
annis  dare  saltanti,  fuit  maxime  irrationa- 
bile,  tamen  Herodes  non  reputavit  hoc 
tam  irrationabile  ut  alia  multa. 

Sed  misso  confestim  spiculatore , prcvce- 
pit  afferri  capiit  ejus  in  disco.  Et  decolla- 
vit  eum  per  manum  spiculatoris  in  carce-  B 
re.  Et  attulit  spiculator  caput  ejus  in 
disco  Herodi,  et  Herodes  dedit  illud  puel- 
lcv  nequissimse  saltatrici,  et  puella  dedit 
matri  suce  Herodiadi,  ut  viso  capite  incre- 
patoris  sui,  gloriaretur  de  condigna  vindi- 
cta.O  qualia  sunt  judicia  Dei!  Et  quomodo 
permittit  Deus  justus  et  sanctus  electos 
suos  in  prcTsenti  sseculo  tribulari,  a  repro- 


bis  opprimi,  multis  injuriis  affici !  Scit 
enim  quam  salubre  et  meritorium  hoc  eis 
exsistat.  Ecce  sanctissimum  virum,  con- 
sanguineum  Christi,  praiconem,  pracur- 
sorem,  baptistam  Salvatoris,  quo  inter  na-  Maith.w, 
tos  mulierum  major  non  fuit,  permisit  ad  "• 
suggestionem  adulterse  incarcerari,  ad  in- 
stantiam  petulantis  ac  vilis  puella^  occidi. 
Nemo  ergo  servorum  Christi  murmuret, 
contristetur  aut  pusillanimis  fiat,  dum  ad- 
versitatibus  atque  injuriis  fatigatur.  Multae  Ps.  xxxm, 
enim  tribulationes  justorum ;  et  tanquam  'g  ^^^  ^ 
auruin  in  fornace,  probavit  Deus  electos. 
Quo  audito,  discipuli  ejus,  Joannis,  vene- 
runt,  et  tulerunt  corpus  ejus  de  carcere, 
vel  de  loco  carceri  ^TO\>\n(\\io,et posuerunt 
illud  in  monumento,  in  urbe  Sebaste,  ut 
dicitur,  qua?  olim  vocabatur  Samaria.  Nec 
dubium  quin  fecerint  planctum  magnum 
super  tam  dilectum  et  sanctum  magi- 
strum. 


SERMO   PRIMUS 


DE   BEATISSIMI   JOANNIS   BAPTIST^   INNOCENTI   MARTYRIO,   DE   HERODIS   BRUTALITATE, 

DEQUE   SPECIEBUS   JURAMENTI. 


OUARE  non  respicis,  Domine,  conteni-  C 
ptores,et  taces  conculcante  impio  ju- 
stiorem,  se?  Habac.  i,  13,  3. 

Sanctus  propheta  Habacuc  considerans 
qualiter  in  hoc  mundo  electi  et  sancti  a 
reprobis  ac  impiis  opprimuntur  et  occi- 
duntur,  quasi  admirans  quod  Deus  justus 
hoc  patitur  et  tam  diu  dissimulat,  locutus 
est  verba  praetacta  ad  eum,  dicens  :  Quare, 
0  Domine,  non  respicis  contemptores,  id 
est,  cur  transgressores  legis  divinae  non 
statim  castigas,  ostendendo  per  hoc,  quod 
eorum  facinora  scias  ac  detesteris,  sed  ta-  D 
ces,  non  exercendo  vindictam,  dum  im- 
pius  justum  conculcat?  Verumtamen  hanc 
qusestionem  ac  querimoniam  movet  Pro- 
pheta  in  persona  imperfectorum,  qui  divi- 


norum  profunditatem  ac  subtilitatem  ju- 
diciorum  necdum  praevalent  contemplari, 
sed  praedictum  effectum  considerant  abso- 
lute  secundum  se  ipsum  :sic  enim  omnino 
irrationabile  et  perversum  vldetur,  san- 
ctos  opprimi  ab  iniquis.  Si  vero  conside- 
remus  ob  quam  rationabiles  causas  hoc 
fieri  Deus  permittat,  glorificamus  judi- 
cium  ejus.  Hoc  etenim  Deus  permittit  ob 
maximum  incrementum  meriti  ac  praemii 
electorum  suorum,quibus  utilissimum  sa- 
luberrimumque  consistit  ut  per  temporalia 
momentaneaque  vitae  praesentis  supplicia 
et  adversa,  seternae  beatitudinis  copiosissi- 
mum  sortiantur  augmentum,martyrii  quo- 
que  aureolam,  et  multiplicem  ac  abundan- 
tissimum  fructum.  Hinc  ad  Corinthios  ait 


368 


IN   FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTlSTiE. 


SERMO   PRIMUS 


II  Cor.  IV,  Apostolus  :  Id  quod  in  prsesenti  est  mo-  A 
"'  mentaneum  et  leve  tribulationis  nostrae, 

supra  modum  in  sublimitate  seternum  glo- 
riae  pondus  operatur  in  nobis. 

Denique,  ista  ad  propositum  applican- 
do,  si  consideremus  beatissimi  Joannis 
excellentissimam  sanctitatem,  exuberantis- 
simam  gratiam,  praeclarissimas  praeroga- 
tivas,  atque  Herodis  et  Herodiadis  vitiosis- 
simam  vitam,  qui  in  adulterio  tam  ince- 
stuoso  foetebant  ac  inquinabantur  :  quis 
non  vehementer  miretur,  quod  virum  il- 
lum  tam  singuiarissimse  sanctitatis  ac  gra-  B 
tiae,  Deus  a  tam  sceleratissimo  adultero 
permisit  occidi  ?  Si  vero  consideremus 
quantum  meriti,  quantum  beatitudinis  et 
glorise  beatissimo  Joanni  ex  temporali  sua 
incarceratione  et  momentanea  decollati- 
one  accreverit,  quantum  vero  demeriti, 
quantum  seternae  damnationis  infernalis- 
que  poenae  facinorosissimo  Herodi  adultero 
incestuoso  et  ejus  adulterse,  ex  persecu- 
tione  et  occisione  quas  injustissime  intu- 
lerunt  sanctissimo  Prsecursori  :  videmus 
quam  amorose  et  gratiosissime  egit  Deus  C 
cum  amico  suo,  divino  et  magno  Joanne, 
quem  per  tam  brevia  supplicia  ad  tam  co- 
piosam  sempiternamque  promovit  felici- 
tatem;  et  item  quam  terribiliter  ac  distri- 
cte  egit  cum  praefatis  Herode  et  Herodiade, 
quos  ad  tam  impiissimum  facinus  cadere, 
atque  ad  tantam  suse  damnationis  aeternae 
accumulationem  in  tam  brevi  hora  per- 
misit  corruere. 

Sed  jam  historiam  festi  praesentis  pen- 
semus.  Itaque,  sicut  beatus  evangelista 
Marcus  describit,  Herodes  Antipas,  filius  D 
Herodis  qui  occidit  infantes,  incarceravit 
sacrosanctum  Ghristi  baptistam  Joannem, 
quia  Jo.annes  acriter  reprehendit  Herodem 
de  hoc  quod  contra  legem  Moysis  habuit 
secum  uxorem  fratris  sui  nondum  defun- 
cti,  quam  dolo  abstulit  ei  :  quae  femina 
Herodias  vocabatur,  et  formidabat  quod 
Herodes  dimitteret  ipsam  propter  praedi- 
cationem  et  reprehensionem  S.  Joannis, 
quia  Herodes  metuebat  Joannem,  sciens 
eum  esse  virum  justum  et  sanctum,  pro- 


Marc.  VI, 
17  et  seq. 
Matlh.  u, 
16. 


pter  quod,  eo  audito,  multa  agebat,  et  au- 
divit  eum  libenter,  ut  Evangelista  fatetur. 
Hinc  Herodias  insidiabatur  Joanni,  excogi- 
tando  qualiter  posset  Herodem  inducere 
ad  occidendum  B.  Joannem.  Quumque  He- 
rodes  in  die  anniversario  nativitatis  suae 
fecisset  principibus  suis  grande  convivi- 
um,  filia  Herodiadis  saltavit,  id  est,  curia- 
liter  chorizavit.  Quod  quum  placuisset  He- 
rodi  ac  convivantibus,  promisit  ei  cum 
juramento  quod  daret  ei  quidquid  postu- 
laret  ab  ipso.  Quae  informata  a  matre  sua 
vitiosissima  fcedissimaque  adultera,  dixit 
Herodi  :  Da  mihi  caput  Joannis  Baptistae 
in  disco.  Qua  petitione  audita,  tristaba- 
tur  Herodes,  sive  veraciter,  propter  inno- 
centiam  S.  Joannis  et  enormitatem  tanti 
facinoris,  sive  simulatorie,  ne  videretur 
tam  injustus  atque  crudelis.  Nihilo  minus 
quia  juravit,  ne  contristaret  puellam  vipe- 
ream,  misit  confestim  spiculatorem,  qui 
decollavit  in  carcere  electissimum  Dei  Jo- 
annem,  caputque  ejus  portavit  sceleratae 
juvenculae,  quae  tulit  illud  matri  suae  tur- 
pissimae.  Quo  audito,  venerunt  S.  Joannis 
discipuli,corpusque  ejus  sepelierunt  inter 
corpora  sanctorum  prophetarum  Elisei  at- 
que  Abdiae. 

Posset  hic  quaeri,  an  Herodes  excusetur 
a  crimine,quia  ne  infringeret  juramentum 
suum  ac  promissum,  occidit  Joannem.  Be- 
spondendum,  quod  nullatenus  excusatur, 
quoniam  juramentum  ac  votum  licitum 
habent  tres  comites,  scilicet  veritatem, 
justitiam,  et  judicium,  id  est  discretio- 
nem,  sine  quibus  nec  licite  emittuntur  nec 
sine  peccato  implentur.  Quidquid  ergo  con- 
tra  veritatem  aut  aequitatem  seu  discretio- 
nem  promittitur  aut  juratur,  nequaquam 
est  observandum.  Et  qui  taliter  jurat  sive 
promittit,  non  fit  perjurus  aut  promissi 
transgressor  non  implendo  quod  juravit 
seu  vovit;  sed  eo  ipso  quo  taliter  jurat  seu 
promittit,  perjurus  fit  aut  promissionis 
transgressor,  quia  tenetur  non  adimplere : 
prout  hoc  S.  Thomas  in  secunda  secundae 
diffusius  docet.  Unde  si  quis  juret  se  al- 
teri  nociturum,aut  religionem  non  ingres- 


IN   FESTO    DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS    BAPTIST.E.   —    SEKMO   PRLMUS  3G9 

siirum,  non    tenetur   iinplere,  nee   debet  A  non  vane  jurare,  id  est  sine  necessitate  Exod.w.i. 

nocere.    Hinc,  ut   legitur   primo   Regum,  aut  vera  utilitate;  et  etiam,  quoniam  qui 

lijes^-xjiv,  quum  David  ira  commotus,  jurasset  se  oc-  laciliter  jurant,  faciliter  perjurium  inci- 

*''^**"''     cisurum  virum  perversum  nomine  Nabal,  dunt.  Ilinc  ait  Salvator  :  Ego  dico  vobis  Matth.y, 

a  quo  magnain  passus  luit  injuriam,  au-  non  jurare  omnino,  neque  per  coelum,  ne-  '*'*'*^' 

dita  humili  excusatione  et  supplicatione  que   per  terram  ;  neque  per  caput  tuum 

uxoris  Nabal,  mutavit  proposituin,  imo  et  juraveris.  Sit  autem  sermo  vester  :  Est, 

gratias  egit  Deo  quod  pncservavit  se  ab  est ;  Non,  non.  Quod  his  abundantius  est, 

adimpletione  temerarii  juramenti.Propter-  a  malo  est.  Hoc  ipsum  apostolus  Jacobus 

ea  ait  Isidorus  :  In  malis  promissis  rescin-  in  sua  ait  Canonica  :  Ante  omnia  nolite  Jacob.y,\i. 

de  fidem,  in  turpi  voto  muta  decretum ;  jurare.  Constat  ergo  quam  vitiosa  atque 

quod  incaute  vovisti,  non    facias;  impia  damnabilis  sit  consuetudo  multorum  faci- 

est  promissio,  quse  scelere  adimpletur.        B  liter  valde  jurantium.Imo  quidam  vix  pro- 

Insuper,  non   solum  peccat  enormiter  ferunt  aliquid  nisi  cum  juramento  :  quod 

qui  perjurat  aut  falsum  jurat,  sed  etiam  ad  magnam  divini  nominis  irreverentiam 

qui  aiiquem  ad  hoc  inducit  scienter  :  quo-  pertinet,  scilicet  tam  inconsiderate,  vane 

niam   homo   plus   tenetur  Deum   et  ani-  et  immoderate  nomen  Dei  aut  Sanctorum 

mam  proximi  sui  diligere,  quam  terrena.  assumere   et   pro   teste   adducere.   Aliqui 

Idcirco,   ne  Deus    tam    graviter   offenda-  quoque  jurant  per  membra  Christi  :  quod 

tur,  et  ne  proximus  in  culpam  perjurati-  prorsus  damnabile  est.  Imo,  quum  vane 

onis   seu   falsae  jurationis   labatur,  debet  jurare  sit  directe  contra  divinum  praece- 

homo  potius  damna  omnia  pati,  quam  ali-  ptum,  et  per  consequens  ex  suo  genere 

quem  ad  illicitam  jurationem  scienter  in-  peccatum  mortale,facile  est  pensare  quam 

ducere.  Et  de  hoc  refert  Augustinus  exem-  mortale  et  vitiosum  sit  habere  consuetu- 

plum  quod  in  civitate  sua  Hippone  contigit  C  dinem  vane  jurandi,  quum  et  consuetu- 

tempore  suo.  Fuit  enim  ibi  vir  simplex  et  do  venialium  sit  frequenter  mortale  pec- 

bonus,  qui  quemdam   induxit   ad  juran-  catum. 

dum,  quia  negavit  sibi  rem  suam.  Ille  er-  Pugnet  igitur  unusquisque  contra  con- 

go  false  juravit,  et  vir  ille  bonus  per  hoc  suetudinem   suam    malam   (et   ut  verbis 

perdidit  quod  sibi  ille  debebat.  Nocte  se-  utar  Augustini),  malam,  malam,  et  valde 

quenti  vir  ille   simplex   ad  judicium  ra-  malam.  Et  in  hujusmodi  pugna  laudabili 

ptus  est  Christi. Et  interrogatus,Cur  provo-  Deum  invocet  adjutorem,  ut  virtutem  non 

casti  hominem  ad  jurandum,  quem  falsum  jurandi  prsestare  sibi  dignetur.  Imo  san- 

noveras  juraturum?  respondit  :  Quia  ne-  ctissimum  patrem  nostrum  gloriosissimum 

gavit  mihi  rem  ineam.  Cui  Judex  :  Nonne  invocemus  Joannem   Baptistam,  ut  hanc 

melius   tibi   fuisset   rem   tuam   amittere,  gratiam,  vitam  Deo  placentem,  patientiam 

quam  illius  animam  falsa  juratione  occi-  D  sanctam,  stabilem  et  invictam,  ac  finem 

dere?  Tunc  Judice  prsecipiente,  prostratus  beatum  impetret  nobis,  ut  impleamus  il- 

atque  tam  graviter  csesus  est,  ut  in  dorso  lud  Ecclesiastici  :  Jurationi  non  assuescat  EccU.wm, 

evigilantis  plagarum  apparerent  vestigia.  os  tuum  ;  multi  enim  casus  in  ea,  quoni-  ^' '"' 

Deinde  dictum  est  ei  :  Parcitur  innocentia^  am  vir  multum  jurans,  replebitur  iniqui- 

tuae;  cave  ne  amplius  tale  quid  agas.  tate,  et  non  deficiet  de  domo  illius  plaga. 

Lev.\\\M.      Postremo,  non   solum  perjuria,  sed  et  A  quo  malo  meritis  et  precibus  sanctissi- 

inania  juramenta  vitare  tenemur  :  praeser-  mi  Prsecursoris  nos  tueatur  Deus  omnipo- 

tim  quum  unum  decem  prseceptorum  sit  tens,  super  omnia  benedictus. 


24 


370      IN   FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTISTiE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


AD    RKLIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


I 


QUOD  ELECTIS  OMNIA  COOPERENTUR  IN  BONUM ;  ITEM  DE  MUNDI  CONTEMPTU,  DE   DIVERSIS  BOMS, 

ET   DE   PATIENTIA   IN   TRIBULATIONIBUS   HABENDA. 


M 


ALE  tractaverunt  eum,  qui  ex  ute-  A  et   maledicta,  incarcerationes,   immersio- 

ro  matris  consecratus  est  prophefa.  nes,  famem,  sitim  et  vincula ;  et  tandem 

Eccli.  XLix,  9.  (ut  fertur)  est  lapidatus. 
j's.  ixvii,      Vere  mirabilis  Deus  in  Sanctis  suis,  et         Ex  his  multipliciter  ac  saluberrime  edo- 

•^''-  judicia  Dei  abyssus  multa.  Imo  terribilis  cemur.Primo,ne  mundum  et  ea  quae  mun- iyott;(*i.ii, 

y*. Lxv.s.  Deus  in  consiliis  suis  super  filios  homi-  di  sunt,  appetamus,  ne  temporalem  pro-  ''■ 

num,  qui  ita  permittit  reprobos  ac  scele-  speritatem    appretiemur,    sed    potius    ad  Ps.  xiv,  4. 

ratissimos  in  vita  hac  prosperari,  regnare  nihilum   deducatur  in   conspectu    nostro 

ac  prsevalere;  electos  vero  atque  justissi-  malignus,hoc  est,  iniquos  secundura  quod 

mos  viros  permittit  in  saeculo  isto  sic  op-  tales    sunt,   vilipendamus.    Totus   etenim  [joann.\, 

primi  et  affligi,  sic  despici  et  occidi.  Quid  mundus  in  maligno  positus  est.  Ideo  san-  *^ 

enim  sceleratius  esse  potuit  incestuosis  ii-  cti  Patres  fugerunt  a  mundo,  tanquam  ab 

lis  adulteris  Herode   et  Herodiade  ?  Quid  B  infernalis  incendii  loco,  tanquam  a  peri- 

autem  sacratius  sanctificato  in  utero,  in-  culosissimo  ac  turbulentissimo  mari,  tan- 

nocentissimo  ac  divinissimo  Joanne  Bapti-  quam  a  campo  laqueis  latronibusque  re- 

sta?  Et  tamen  hunc  talem  ac  tantum  per-  pleto.  Regnum  mundi   et  omnem   ipsius 

Morr.  VI,  misit  Altissimus  ab  illis  impiissimis  sic  spreverunt   ornatum,   tanquam   interioris 

i7ci,  seq.    (ractari,  sic  capi,  incarcerari  ac  decollari.  decoris  obstaculum.  Divitias  temporales  et 

7?ort).  viii,  Verum,  ut  ait  Apostolus,  Omnia  cooperan-  carnales  delicias  atque  humanos  honores, 

-^-  tur  electis  in  bonum.  Reprobi  vero,  secun-  velut  retinacula  mortis,  et  sicut  viscum 

/fcfrf.n,  5.  dum  suas  duritias  et  impcenitentia  corda  inferni  ac  venena  diaboli,  quibus  alliciun- 

sua  thesaurizant  sibi  iram  in  die  justi  ju-  tur,  decipiuntur  ac  pereunt  multi  et  in- 

11  Jiw.  11,  dicii   Dei.  Denique   novit  Deus  qui   sunt  numerabiles,  omnino  fugerunt.  Ea  quoque 

ejus,  novit  quid  electis  suis  expediat,  no-  quse  illis  contrariantur,  videlicet  pauper- 

vit  quam  saluberrimum  eis  sit  in  vita  hac  C  tatem,  afflictionem,  dejectionem,  toto  sunt 

momentanea  tribulari,  injuriari,  humiliari  amplexati  affectu,  tanquam  media  ad  vir- 

et  pro  veritate  occidi,  ut  seternaiiter  coro-  tutes,   et  velut   spiritualium    profectuum 

nentur,  et  tanto  sublimius  exaltentur  sine  instrumenta,  et  sicut  perfectionis  praeam- 

fine  in  ccelis,  quanto  magis  humiliati,  de-  bula,  totiusque  sanctitatis  et  custodiae  in- 

jecti,  afflicti  fuerunt  ad  horam  in  terris.  terioris  subsidia.  Hujus  saluberrimse  fugae 

Ecce  Jeremias  propheta  sanctissimus,  qui  primum  ac  praeclarissimum  in  novi  Testa- 

solus  in  veteri  Testamento  legitur  eviden-  menti  exordio  exemphim  praestitit  nobis 

Jei'.i,ii.   ter  in  utero  sanctificatus,  quanta  sustinuit  sacratissimus  Joannes  Baptista,   qui   nec 

in  hac  vita,  quantas  irrisiones,  subsanna-  parentum  sanctitate  securus,  nec  sui  ipsi- 

tiones  et  odia,  detractiones,  percussiones  us  in  utero  ac  circumcisione  sanctificatio- 


19 


IIV    FKSTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTIST.K.    —   AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   SECLNDIS       .*{71 


ne  contentus,  quum  adhuc  esset  puerulus, 
ereinum  est  ingressus,  facto  demonstrans 
quam  dirficile  sit  salvari,  ac  vitia  supera- 
re  virtiUibusque  infigi  in  luundo,  el  quan- 
tum  prosit  ad  hsDC  omnia  solitudo. 

PraUerea,  non  solum  debemus  munduin 
et  ea  quae  miindi  siint,  non  appetere,  ve- 
rum  etiam  totis  prwcordiis  abhorrere  tan- 
quam  impedimenta  virtutum  ac  gratia)  et 
salutis  a)leriue.  Et  quaulo  illa  cordialius 
detestamur,tanto  vere  sapientiores  ac  spi- 
ritualiores  esse  probamur.  Ecce  quantum 
nocuit  filiis  Israel  societas,  communio  sive 
admixtio  Chananseorum  :  quod  Deus  prse- 
Exod.  noscens,  prohibuit  filiis  Israel  habere  ami- 
iir'if.  '"'  citiam,  commixtiones  et  sodalitates  cum 
iilis,  ad  pra>figurandum  quod  religiosis, 
qui  per  filios  Israel  designantur,  non  ex- 
pedit,  imo  permaxime  nocet,  mundanis 
hominibus,  qui  per  Chananseos  signati 
sunt,  admisceri,  aut  frequenter  confabu- 
lari,  societate  et  familiaritate  conjungi. 
Religiosus  ergo  sit  mortuus  mundo,  totus- 
que  vivat,  intendat,  conjunctus  et  immer- 
sus  sit  Deo.  Et  quanto  cum  eo  gratiosius 
ac  misericordius  egit  Deus,  tanto  et  ipse 
cordialius  compatiatur  mundanis  homi- 
nibus  et  omnibus  iniquitate  ac  vanitate 
devictis,  incessabiliter  ac  ardentissime  in- 
tercedens  pro  eis ;  nec  tamen  sit  quem- 
piam  temerarie  judicans,  neque  sibi  ipsi 
inaniter  complacens,  aut  se  insipienter 
extoUens. 

Secundo  ex  prsetactis  instruimur,  quem- 
admodum  mundus  iste  infelix,  sit  repro- 
borum  impiorumque  paradisus,  electorum 
vero  ac  virtuosorum  carcer  atque  exsili- 
um.  Habet  equidem  summus  paterfami- 
lias,  Deus  omnipotens,  bona  duplicia,  ut- 
pote  corporalia  ac  spiritualia,  exteriora  et 
interiora,  temporalia  et  aeterna,  terrestria 
atque  coelestia.  Quemadmodum  itaque  pa- 
terfamilias  sacularis  dat  bono  ac  docili 
filio  meliora  hereditaria  bona  seu  terras 
inagis  fructiferas,  filio  autem  indocili  et 
perverso  hereditaria  viliora  :  ita  omnipo- 
tens  Deus  paterfamiliasque  coelestis,  re- 
probis  et  iniquis   hominibus  temporalia. 


A  carnalia  ac  terrena  largitur,  eos  quoque 
frequenter  ex  ira  sua  ac  justo  judicio  in 
talibiis  prosperari,  ad  graviorem  eorum 
damnationem  permittit.  Electis  autem  et 
bonis  bona  dat  spiritualia,  interiora,  cce- 
lestia  et  {eterna.Atque  ut  amplius  crescant 
in  istis,  et  gloriosius  coronentur  in  eis,  fa- 
cit  eos  frequenter  temporalium  pali  pc- 
nurias,  corporales  afflicliones,  inhonora- 
tioiics,  injurias  :  pra?serlim  quia  interdum 
ex  fragilitate  peccant  huinana,  a  quo  indi- 
gent  purgari  per  transitoria  ista  adversa. 

B  Insuper,  quoniam  reprobi  subinde  aliqua 
faciunt  bona  ex  genere,  et  per  eos  tempo- 
ralia  administrantur,ac  mundi  cursus  pro- 
trahitur,  quousque  electorum  numerus 
compleatur ;  hinc  justus  et  supersapien- 
tissimus  Deus  permittit,imo  et  facit  multo- 
ties  impios  ac  reprobos  temporaliter  prse- 
sidentes,  terrenis  rebus  ac  prosperitatibus 
abundare.  Quum  igitur  mundus  iste  sit 
carcer  atque  exsilium  electorum,  utamur 
eo  ut  carcere  et  exsilio,  ut  terra  aliena  et 
hospitio,  ut  valle  lacrimarum  et  via,  non 

C  ut  loco  risus  aut  deliciarum  ac  patria  : 
ita  ut  toto  affectu  ad  Beatorum  patriam 
adspiremus,  totis  ad  illam  viribus  festi- 
nemus,  et  instar  sapientium  viatorum  fa- 
ciamus  quotidie  unam  bonam  dietam, 
processum  condignum,  virilem  laborem, 
diverticula  caveamus,  fabulationes  extra- 
neas  evitemus.  Nihil  carnalis  requiramus 
solatii,  sed  qualiter  sancti  Patres  nostri 
prgecesserunt,  oculo  intueamur  pervigili, 
ac  tritam  ab  eis  viam  vestigiis  sectemur 
indefessis  ac  strenuis.  Frequenter  quoque, 

D  prsesertim  de  sero,  iter  nostrum  et  dietae 
quam  fecimus  qualitatem  examinemus,  et 
quidquid  torporis  ac  negligenti8e,quidquid 
obliquitatis  aut  retrocessionis  admisimus 
sive  incurrimus,  deploremus,  emendemus, 
et  recuperare  non  omittamus  nec  diffe- 
ramus. 

Postremo  ex  prseinductis  docemur,  om- 
nem  adversitatem  amplecti,  in  tribulatio- 
nibus  gloriari,  nec  aliqiia  unquam  pusilla- 
nimitate  desolationeve  tangi  ex  hoc  quod 
bonis  et  juslis  multa  contingunt  ad\ersa, 


372      IN   FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTIST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   TERTIUS 


ac  impiis  prospera  :  imo  in  hoc  laudare  A  ejecerint  nomen  vestrum  tanquam  malum, 

debemus  justum  Dei  judicium,  et  sapien-  propter  me;  gaudete  in  illa  hora  et  exsul- 

tiae  ejus  admirari  abyssum,  ipsum  quoque  tate,  quoniam  merces  vestra  copiosa  est 

humiliter  deprecari  ut   cum   suis  electis  in  coelis.  Nullus  ergo  nunc  relinquitur  re- 

in  praesenti  vita  dignetur  nos  paternaliter  ligioso  locus  impatientise  aut  querelse,  tur- 

castigare,  pie  purgare,  gratiose  implere,  bulentise  sive  irae,  malitiae  sive  tristitiae. 

in  omnibus  conservare,  et  usque  in  finem  Hoc  sanctissimus  ac  perfectissimus  patro- 

dirigere.  Contemplemur  quam  ineffabili-  nus,  pater,  ductor  ac  doctor  noster  Joannes 

ter  peccata  hominibus  noceant,  quam  mi-  Baptista  optime  sciens  ac  profundissime 

rabiliter  prsesentis  vitse  flagella  eis  profi-  pensans,   captionem,    incarcerationem   ac 

ciant,  quam  piissime  Deus  nunc  cum  suis  decollationem  patientissime  ac  promptis- 

agat  electis,  quos  exercet  adversis,  et  in-  sime  toleravit.  Si  ergo  vere  ejus  servi  ac 
telligemus  quam  sapienter  atque  salubri-  B  discipuli,  amatores  ac  imitatores  esse  op- 

Matth.  V,  ter  dixerit  Christus   :  Beati   estis,  quum  tamus,  ipsius  sectemur  vestigia,  cum  ipso 

*,|'22  2^' maledixerint  vobis  homines,  et  persecuti  gaudenter  patiamur  adversa,   juxta   ejus 

vos  fuerint,  et  exprobraverint,  et  dixerint  doctrinam  ac  opera  totam  nostram  conver- 

omne  malum  adversum  vos,mentientes,et  sationem  rectissime  dirigamus. 


SERMO   TERTIUS 


QUOMODO   JUSTITIA   ET   JUDICIUM   OBTENEBRENTUR  ;    QUID    SIT  JUSTITIA   VERA,    QUID   EXIGAT  ; 
ET   QUID    SIT    SANCTITAS,   QUOMODOVE   OBTINEATUR. 


H 


'ERODES  metuebat  Joannem,  .sc/ens  C.cetque  perverse,  et  jam  ex  irrationabili 

eum  virum  jnstum  et  sanctum.  Ma.rc.  displicentia,  aversione,  ambitione,  ira  seu 

VI,  20.  impatientia    incipiat    temerarie  judicare, 

Tanta  est  vis  probitatis,  tanta  dignitas  aut  facta  alicujus   interpretari   in   pejus, 

honorabilitasque  virtutum,ut  etiam  ab  im-  aut  aliquem  persequi  propter  aliquam  ex- 

probis  ac  perversis  reverentiali  formide-  cellentiam  gratiae  sibi  collatae,  qua  prae- 

tur  timore  ac  honoretur,  quamvis  inter-  eminet  nobis   vita,  fama,  etc,   ita  quod 

dum   per  accidens   contingat  oppositum.  ejus  respectu  videmur  vilescere  :  propter 

Justitia  autem  est  praeclarissima  virtus;  et  quod    eum    deprimere    cupimus.    Solent 

praesertim  ipsa  virtutum  perfectio,  utpote  quippe   nonnulli   religiosi   irreformati   et 

sanctitas,  honorabilis  est.  Sed  ecce  quo-  periculose  passionati,adversus  talem  zela- 

modo  passiones  ac  vitia  corrumpunt  hu-  ri,  et  quserere  qualiter  ejus  facta  valeant 
manum  judicium  :  siquidem  non  obstante  D  denigrare.  Atque  in  hoc  quidam  intimorati 

Marc.  VI,  quod  Herodcs  iste  Joannem  metueret,  sci-  sibi   instar   squamarum   cohaerent,  ut  in 

17  «t  seq.   pgjq^g   gjjfjj  ggge  virum  sanctum  ac  ju-  sermone   sanctus   tangit  Bernardus.  Ideo 

stum,tamen  decollavit  eumdem,et  propter  Patres  experti  dixerunt,  quod  in  religiosis 

incestuosam  adulteram  vinxit  et  incarce-  in  verae  humilitatis  ac  internae  mortifica- 

ravit  eum,  quem  diu  libenter  audierat,  et  tionis  fundamento  non  radicatis,passiones 

propter  quem  multa  fecerat  bona.  Cavea-  vigent  periculosiores  quam  in  mundanis 

mus  ergo  et  nos  ne  ratio  nostra  propriis  hominibus.    Vereamur   ergo   cum   sancto  /o6ix,28. 

vitiis   ac  passionibus  obtenebretur,  judi-  Job  omnia  opera  nostra;abhorreamus  stul- 


IN   FESTO    DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTIST.£.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS      373 


ta  judicia;  in  profunda  humilitate,  viviti- 
ca  inortificatione,  abnegatione  plenaria, 
rcformatione  interna  fundemus  nos  ipsos 
et  proficiamus  quotidie.  Nihil  ambitionis, 
nil  vanao  appetitionis,nil  inordinatsD  refle- 
xionis  inha^reat  cordibus  nostris  ;  aliorum 
gratia}  atque  profectui  congratulemur  ex 
corde  ;  bona  quaj  quisque  in  se  ipso  non 
habet,in  alio  diligat  et  collaudet, quatenus 
omni  cupiditate  ac  privato  amore  expul- 
sis,  regnet  caritas  sancta  in  cunctis. 

Prseterea  intueamur,  qualiter  hunc  ex- 
cellentissimum  Sanctum,  gloriosissimum 
Christi  baptistam,  permisit  omnipotens 
Deus  manibus  subjici  impiorum,  imo  vi- 
lissimarum  impiissimarumque  feminarum 
petitionibus  tradi.  Unde  merito  exclamat 
Joannes  os  aureum  :  Joannes  schola  virtu- 
tum,  magisterium  vitae,  sanctitatis  forma, 
norma  justitiae,  virginitatis  speculum,  pu- 
dicitise  titulus,  castitatis  exemplum,  poeni- 
tenti»  via,  fidei  disciplina  ;  Joannes  major 
homine,  par  angelis,  legis  summa,  Evan- 
gelii  sanctio,  Apostolorum  vox,  Prophe- 
tarum  silentium,  lucerna  mundi,  praecur- 
sor  Judicis,  et  totius  medius  Trinitatis  :  hic 
talis  ac  tantus  datur  incestui,  traditur 
adulterge,  addicitur  saltatrici.  Horum  ergo 
intuitu  nullus,  quantumcumque  in  donis 
Dei  videatur  excellens,  indignetur,  turbe- 
lur  impatiensve  reddatur,  si  etiam  ab  his 
qui  longe  inferiores  aut  viliores  putantur, 
exerceatur,  irrideatur,  aut  tale  injuriosum 
quid  patiatur  :  attendat  Joannem  Bapti- 
stam,  imo  et  Christum,  quae  et  quanta  a 
vilissimis  atque  pravissimis  sustinuerunt 
hominibus. 

Denique,  quia  in  evangelio  hodierno  sa- 
cratissimus  iste  Joanncs  commendatur  po- 
tissime  de  duobus,  videlicet  de  justitia  et 
sanctitate,  conemur  eum  sequi  in  istis 
duobus.  Quemadmodum  autem  justitia  est 
uno  modo  virtus  communis,  sic  injustitia 
ei  opposita,  est  vitium  generale  :  ita  quod 
omne  peccatum  est  injustitia  qua^dam, 
quum  sit  qua^dam  obliquitas  et  recessus  a 
directo  virtutis, et  per  ipsum  aliter  habeat 
se  homo  quam  debet.  Si   ergo   optamus 


A  esse  sinceriter  justi,  oportet  nos  omne 
peccatum  vitarc,  quantum  possibile  est 
fragilitati  humana),  et  pro  quotidianis  cul- 
pis  quotidie  poenitere  ac  satisfacere,  et  eas 
deflere.  Requirit  autem  vera  justitia  ut  ei 
tam  tenaciler  ae  amorose  inha?reamus,  ut 
propter  nullum  teinporale,  creatum  cadu- 
cumque  bonum,  recedamus  ab  ea,  nec  ex 
tiinore  neque  amore  cujusquam,  nec  ex 
cupiditate  aut  voluptate,  nec  propter  mu- 
nera  neque  obsequia,  nec  propter  preces 
aut  blandimenta;  ne  assimilemur  huic  im- 

B  piissimo  Herodi,  qui  ob  adulterae  instiga- 
tionem,  et  ne  vitiosissimam  contristaret 
puellam,  occidit  beatissimum  sanctissi- 
muinque  Joannem.  Nulli  igitur  applauda- 
miis  in  malo,  nec  alicui  partialiter  quis- 
quam  adh8ereat,aut  in  illicitis  adsistentiam 
prajbeat  ei.  Nemo  ex  timore  displicendi 
aut  ex  affectu  complacendi  cuicumque  ho- 
mini,  sive  superiori,  sive  familiari  aut 
alteri,  aliquid  dicat  vel  faciat  contra  veri- 
tatem  vit»,  doctrinse,  sive  justitijB,  nec  ex 
tali  radice  taceat  veritatem  quando  dicen- 

C  da  est. 

Exigit  demum  justitia  ista  ut  Creatori 
impendamus  debitam  reverentiam,  hono- 
rificentiam  seu  cultum  decentem,  ac  me- 
ram  subjectionem,  prselato  veram  obe- 
dientiam,  dilectionem  venerationemque 
cordialem,  ceteris  consilium  et  auxilium, 
tempore  opportuno,  orationem  et  sedifi- 
cationem.  Exigit  quoque  ut  diligentes  ac 
strenui  simus  in  observantiis  sancti  Or- 
dinis  nostri,  nec  aliquid  ex  contentis  in 
regula   seu   statutis  violemus,   ne   trans-  p, 

D  grediamur  terminos  quos  nobis  prsefixe-  '^^" 
runt  patres  nostri.  Intueamur  ergo  qua- 
liter  sancti  Patres  nostri  sint  conversati 
in  Ordine,  et  quid  regulse  contineat  ri- 
gor  ;  deinde  quantum  distemus  nunc  a 
plena  observantia  stalutorum  ac  regulae, 
et  an  habeamus  sufficientem  coram  Deo 
rationem  tantse  deficientia?  a  plena  obser- 
vatione,  ita  ut  dispensatio  queat  nos  excu- 
sare.  Mater  autem  et  ratio  dispensationis, 
est  vera  necessitas  evidensve  utilitas.  Pr»- 
terea,    quia    revera    non    possumus    nos 


01'.  XXII, 


374       IN   FESTO   DECOLLATIONIS    S.  JOANNIS   BAPTIST^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


/>«.cxxxviii,  excusare  in  toto,  superest  ut  imperfectum  A 
nostrum  inspiciant  oculi  nostri,  et  humi- 
liemus  nos  vehementer ;  neque  sufficiat 
iPetr.w,  nobis  commendatio  hominum,sed  interro- 
gatio  conscientise  bonae  in  Deum.  Itaque 
Eccie.  IX,  quidquid  potest  nostra  manus,operetur  in- 
stanter. 

Amplius,  sanctitati  gloriosi  ac  summi 
Joannis  Baptistae  appropinquare  semper 
conemur.  Sanctitas  autem  proprie  non 
aliud  esse  videtur  quam  actio  undequa- 
que,  hoc  est  ex  omni  parte,  perfecta  : 
quemadmodum  beatitudo  dicitur  optima  B 
operatio  optimge  virtutis  secundum  statum 
perfectum.  Nihilo  minus,  quia  beatitudo 
hsec  in  hominibus  multa  inchidit  ac  prae- 
supponit,  propterea  omnium  iliorum  col- 
lectio  seu  adunatio  quandoque  beatitudo 
vocatur,  ut  quum  ait  Boetius  :  Beatitudo 
est  status  omnium  bonorum  aggregatio- 
ne  perfectus.  Sic  quia  sanctitas  hominis 
praesupponit  et  includit  quamplurima,  ut- 
pote  omnium  terrenorum  carnaliumque 
affectuum  exstirpationem,  omnium  pas- 
sionum  plenariam  reformationem,  omnium  G 
quoque  virtutum  in  termino  excellentise 
complementum  ;  hinc  sanctitas  etiam  dici 
potest  omnium  vitiorum  plena  expulsio, 
interioris  reformationis  consummatio  vir- 
tuosa,  omniumque  virtutum  perfecta  pos- 
sessio  seu  actualis  perfectio. 

Preeterea,  sicut  in  exercitu  unus  homo 
praebet  alteri  robur  atque  subsidium,  ita 
in  acie  virtutum  virtuosorumque  actuum 
una  virtus,  et  actio  sua,  grande  confert 


subsidium,  protectionem  ac  fulcimentum 
alteri  virtuti  ejusque  actui,  et  omnes  se 
invicem  juvant,  perficiunt,  ornant  :  sicut 
ad  hoc  quod  quis  sua  peccata  per  virtu- 
tem  poenitentiae  digne  deploret,  et  per 
abstinentise  virtutem  pro  eis  satisfactorie 
abstineat  ac  jejunet,et  per  virtutem  latriae 
oret  ac  celebret,  maxime  confert  fides  il- 
luminata,  qua  creditur  Deus  esse  judex 
actuum  humanorum  et  poenam  aeternam 
pro  mortali  culpa  infligere,  et  caritas  fer- 
vens,  qua  a  Deo  separari  non  acquiescit, 
et  quod  ab  eo  se  unquam  avertit  tristatur, 
eique  cupit  reconciliari  et  facere  recom- 
pensam.  Nec  potest  quis  esse  perfectus  in 
caritate,  nisi  a  passionibus  plene  fuerit 
reformatus,  atque  in  humilitate,  patientia, 
mansuetudine,  sobrietate,  continentia,  ce- 
teris  quoque  virtutibus  moralibus  ac  aliis 
perfectus. 

Ut  ergo  conversatio  nostra  sit  Deo  sum- 
me  accepta,  et  opera  nostra  bona  prom- 
ptissime  ac  delectabiliter  fiant,  conemur 
ad  sanctitatem,  ad  omnium  virtutum  con- 
summationem,  ad  intensissimam  cum  Deo 
adhaesionem,  ad  universarum  passionum 
refrenationem  ac  regulationem  omnimo- 
dam,  ad  indefessum  in  omni  bono  profe- 
ctum,fortissimamque  et  incessabilem  cor- 
dis  custodiam,  ad  ferventissimam  dilectio- 
nem  :  quae  omnia  in  praestantissimo  patre 
nostro  Joanne  Baptista  excellentissime 
erant.  Ejus  ergo  intercessione  ac  meritis 
ista  desuper  impetrare  conemur.  Ad  lau- 
dem  et  gloriam  Omnipotentis. 


IN  SOLENNITATE 

NATIVITATIS  B.  V.  M.ARIJE 


Enarrationem  epistolce,  Ego  quasi  vitis,  etc,  cum  suo  sermone,  require  supra  in 
festo  Conceptionis  ;  enarrationem  quoque  evangelii,  Liber  generationis,  etc.,  cum  suo 
sermone,  ibidem. 


SERMO  PRIMUS 


DE   BENEDICTIONIBUS   B.  MARI^,   DE   PLENITUDINE   GRATIARUM   E.IUS,   ET   QUANTUM 
DEBEAMUS   ILLAM   AMARE   ET   HONORARE. 


BENEDIXTT  te  Dominus   in   virtute  A 
sua,  quia  per  te  ad  nihilum  redegit 
inimicos  nostros.  Judith  xiii,  22. 

Sicut  beatus  ait  Gregorius,  Benedictio 
Bei  est  collatio  munerum  ejus,  et  multi- 
plicatio  eorumdem.  Merito  ergo  de  glorio- 
sissima  virgine  Maria  asseritur.quod  Beus 
benedixit  eam  «in  virtute  sua)),id  est  val- 
de  copiose  in  omnipotentia  sua.  Benedixit 
equidem  eam  ante  suam  nativitatem,  in 
nativitate  sua,  et  post  nativitatem  suam. 

Primo  itaque,  benedixit  eam  ante  nati- 
vitatem  suam,  id  est,  quum  adhuc  clausa  B 
fuit  in  utero  matris  suae,  videlicet  sanctse 
Annse.  Haec  autem  benedictio  fuit  ejus 
a  peccato  prseservatio  ^  Et  quamvis  sacra 
Scriptura  hoc  evidenter  non  dicat,  tamen 
ex  his  quse  in  Scripturis  continentur,  hoc 
rationabiliter  certitudinaliterque  probatur. 
Benique  Christo  excepto,  non  legitur  in 
divinis  Scripturis  quispiam  sanctificatus 
in  utero,  nisi  sanctus  Jeremias  propheta, 
sanctissimusque  Joannes  Baptista.  Be  se 
ipso  Jeremias  quidem  testatur  Beum  di- 


xisse  ad  se  :  Priusquam  te  formarem  in  /cr.  i,o. 
utero,  novi  te ;  et  antequam  exires  de 
ventre,  sanctificavi  te.  Sed  de  sacratissimo 
Joanne  Baptista  scribit  hoc  Lucas  evange- 
lista,  qui  ait  angehim  Gabrielem  dixisse 
de  Joanne  ad  Zachariam  :  Spiritu  Sancto  /.»0.1,15. 
replebitur  ex  utero,  id  est  in  utero,  matris 
suse.  Ex  his  facile  est  probare,  gloriosissi- 
mam  Virginem  materno  in  utero  fuisse 
sanctificatam.  Primo,  quoniam  quidquid 
gratise  et  virtutum,  quidquid  interioris  de- 
coris  et  perfectionis  a  Beo  collatum  est 
servis  suis,  multo  plus  prsestitum  est  Vir- 
gini  illi  incomparabili  atque  dignissimae 
quam  sibi  ipsemet  Beus  elegit  in  matrem, 
puta  Mariee.  Secundo,  quoniam  ipsa  prae 
oinnibus  Sanctis  Christo  fuit  propinquior 
et  consimilior,  et  prima  ac  summa  post 
eum  in  ordine  ac  universitate  Sanctorum : 
ideo  sanctificationi  et  sanctitati  Christi 
hominis  fuit  propinquior,  utpote  sanctifi- 
cata  prse  aliis  in  utero  matris.  Tertio,  quo- 
niam  decor  et  honorificentia  parentum 
redundat  in  prolem  eorum,  similiter  inho- 


1  Ita  iu  2"  et  3"  edit.;  iii  1'  auteni  legitur  :  Sanctificatio  ejus  in  ventre  materno. 


376 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARTiE. 


SERMO   PRIMUS 


norificentia.  Propter  quod  scriptum  est  in 

Ecciim,[z.  Ecclesiastico  :  Gloria  hominis  ex  honore 

patris  sui,  et  dedecus  filii,  pater  sine  ho- 

Prov.  \y II,  nore.  In  Proverbiis  quoque  :  Gloria  filio- 

^'  rum  parentes  eorum.  Quemadmodum  ergo 

ad    irreverentiam    Christi    pertineret,    si 

suam  Matrem  prse  ceteris  Sanctis  non  san- 

ctificasset  in  utero  matris,  ita  ad  gloriam 

et  honorem  pertinet  Salvatoris,  quod  pro- 

priam  Matrem  excellenter  sanctificavit  In 

utero  genitricis. 

Ex  his  itaque  constat,  non  solum  Virgi- 
nem  gloriosam  in  suae  matris  alvo  sancti- 
ficatam,  imo  et  valde  exceilenter  sanctifi- 
catam  esse  ibidem  :  quemadmodum  et 
Joannes  Baptista  excellentius  sanctificatus 
fuit  in  utero  Jeremia,  quoniam  de  Joanne 
z»c.  1, 15.  retulit  angelus,  Replebitur  Spiritu  Sancto 
ex  utero  matris  suse.  Verumtamen  multo 
plus  excellit  sanctificatio  Virginis  sacrse 
sanctificationem  B.Joannis  Baptistse.quam 
sanctificatio  Baptistse  sanctificationem  Je- 
remise  prophetse.  Etenim  Matrem  veri  Dei 
oporlebat  valde  in  omnibus  prsefulgere. 
Quum  ergo  S.  Joannes  sit  in  utero  Spiritu 
Sancto  repletus,  valde  mirabiliter  in  utero 
suae  genitricis  sanctificata  est  Mater  Chri- 
sti  Dei  omnipotentis  :  ad  quod  pertinet 
p«.  xLv,  5.  illud  in  Psalmo,  Sanctificavit  tabernacu- 
lum  suum  Altissimus.  Denique,  tam  co- 
piosa  virtus  et  gratia  infusa  est  Virgini 
summse  in  utero  matris,  quod  nunquam 
peccavit,  nec  mortaliter  nec  venialiter :  ita 
quod  nunquam  in  ea  surrexit  aliquis  inor- 
dinatus  motus  sensualitatis  aut  fomitis, 
nunquam  illicita  cogitatio,  nunquam  mala 
affectio ;  nunquam  inordinatum  verbum 
locuta  est,  nec  negligentia  aliqua  ei  subre- 
psit.  Haec  sanctificatio  fuit  benedictio  ejus 
in  utero. 

Secundo,  benedixit  eam  Deus  in  sua  na- 
tivitate,  in  qua  a  suis  parentibus  Deo  de- 
votissime  fuit  oblata,  et  in  qua  vere  magna 
et  nova  lux  orta  est  mundo  :  tuncque  (ut 
creditur)  Deus  gratiam  suam  auxit  in  ea. 
In  veteri  equidem  Testamento  masculi 
per  circumcisionem  ab  originali  purga- 
bantur  peccato,  et  gratiam  gratum  facien- 


A  tem  ac  virtutes  acceperunt  per  infusionem 
seu  creationem  a  Deo  :  nam  sine  caritate 
et  gratia  Deo  placere,  in  statu  salutis  esse 
et  salutem  consequi  non  valebant.  Fe- 
mellse  vero  salvabantur  fide  parentum, 
quorum  fide  purgabantur  ab  originaIi,non 
sine  infusione  (ut  tactum  est)  caritatis  et 
gratia?.  Certumque  est,  Virginem  sacram 
in  originali  natam  non  esse,  imo  nec  Jo- 
annem  Baptistam,  quem  tamen  constat 
circumcisum  fuisse  :  in  cujus  circumci-  z«c.  i,  39. 
sione  (ut  creditur)  gratia  Dei  in  ipso  non 

B  inodice  aucta  est.  Unde  et  in  gloriosae  Vir- 
ginis  nativitate,  dum  eam  parentes  sui 
Deo  tam  devotissime  obtulerunt,  creditur 
Deus  magnum  gratiae  suae  incrementum 
posuisse  in  ipsa. 

Tertio,  copiosissime  eam  benedixit  post 
siiam  nativitatem.  Mox  namque  ut  ratione 
uti  coepit  sacratissima  Virgo,  Spiritus  San- 
ctus  (cujus  actuali  motione  indigemus  in 
omni  meritoria  actione)  direxit  et  gratio- 
sissime  movit  eam  ad  omne  bonum,  prse- 
sertim   ad   Dei  notitiam   seu   contempla- 

C  tionem,  et  actualem  fervidumque  ipsius 
amorem  :  tuncque  spiritualiter  crescere 
coepit,  atque  quotidie  in  omni  virtute  ve- 
hementer  proficere.  Habitavit  autem  in 
templo,  in  quo  oblata  fuerat  Deo,  ubi  cun- 
ctis  admirabilis  fuit  et  gratiosissima  ni- 
mis,  jugiter  Deo  intenta,  orando,  medi- 
tando,  contemplando  dulcissime,  diligendo 
praefervide.  Porro  in  annuntiatione  domi- 
nica,  quando  Christum,  Dei  Unigenitum, 
concepit,  exuberantissimum  gratiae  ac  vir-  ibid.idci 
tutum  ei  collatum  est  incrementum  :  quia  *"^''' 

D  tunc  vera  Dei  effecta  est  Mater,  atque  ex 
tunc  ccepit  incomprehensibilis  Deus  in- 
comprehensibiliter  operari  in  propria  Ma- 
tre.  Idcirco  ab  illo  momento  quo  in  ea 
incarnatus  est  Deus,  gratia  Dei  in  ejus 
utero  quiescentis  redundavit  valde  in  eam, 
et  utique  tam  copiose,ut  decuit  a  tali  filio 
tali  matri  redundantiam  communicatio- 
nemque  bonorum  in  ipso  exsistentium 
ficri.  Hinc  ait  Hieronymus  :  Ceteris  gratia 
per  partes  prsestatur,  Mariae  vero  se  totam 
infudit  graliae  plenitudo.  Nam  sicut  divi- 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARIJ;. 


SERMO    PRIMUS 


377 


DcCffiicst.  nus  Dionysiiis  in  pluribus  ait  locis,  quanto 
J"\^;, *^p,"':  quid  inagis  propinquat  alicui  primo  in 
dcRcci.iiicr.  quolibet  ordine,  tanto  plus  participat  vir- 
tutein  et  effectum  iilius  primi.  Idcireo 
angelici  spiritus  de  ordinibus  primaj  hier- 
archiffi,  videlicet  Seraphim  et  Cherubim, 
abundantius  participant  illuminationem  et 
influentiam  gloriosam  a  IJeo,  quarn  an- 
geli  ordinum  inferiorum.  Quum  itaque 
Christus,  secundum  suam  deitatem,  sit 
causa  et  fons  totius  gratise  ac  virtutum 
per  auctoritatem  et  creationem,  secundum 
humanitatem  vero,  per  modum  instrumen- 
talis  ac  meritoriae  caussB;  certum  est  quod 
praeelectissima  ac  sacratissima  Genitrix 
ejus,  pra?  ceteris  incomparabilem  gratise 
plenitudinem  ab  ipso  sortita  sit  in  vita 
prajsenti,  incomparabilem  quoque  felicita- 
tem  et  gloriam  in  regno  coelesti.  Nec 
solum  accepit  a  Deo  Filio  suo  dona  gratiae 
gratum  facientis,  sed  etiam  dona  gratiae 
gratis  datee.  Quod  enim  fuerit  prophetissa, 
patet  in  cantico  ejus,  ubi  inter  cetera 
z,«c.  1,48.  vaticinabatur  :  Ecce  ex  hoc  beatam  me 
dicent  omnes  generationes.  Postremo,  quis 
valeat  excogitare,  quam  abundanter  bene- 
Ac<.  II,  let  dixit  eam  Deus  in  die  Pentecostes,  quando 
^"'^'  cum  Apostolis  ac  ceteris  utriusque  sexus 

quibusdam  Sanctis  Spiritum  Sanctum  ac- 
cepit?  Et  eo  repleta  est  tanto  exuberan- 
tius,quanto  ad  ejus  susceptionem  devotius 
se  paravit  et  supernae  infusionis  capacior 
fuit  ac  dignior. 

Quum  ergo  tam  ineffabili  gratiarum 
plenitudine,  omnique  liberalitate,  caritate 
et  pietate  plena  sit  beatissima  Virgo,  eam 
cum  omni  fiducia  accedamus,ejus  miseri- 
cordiam  imploremus,  ut  pro  nobis  orare, 
gratiam  et  virtutes  nobis  impetrare  di- 
gnetur,  nec  sua  defensione  nos  unquam 
destituat.  Gloriemur  in  hac  sanctissima 
solennitate  in  Domino,  quia  in  die  hac 
nata  est   nobis  tam  pr^clarissima  virgo. 


A  tam  affectuosissima  mater, tam  fidelissima 
advocata,  tam  misericordissima  mediatrix, 
tam  potentissima  ac  liberalissima  auxilia- 
trix,  qua?  jugiter  orat  pro  peccatoribus, 
ita  ut  si  quid  gratiae  aut  virtutis  in  nobis 
est,  per  ipsam  nobis  contulit  Deus,  qui 
ei  misericordia)  regnum  commisit.  Ipsam 
ergo  post  Christum  Dcum  et  hominem 
summe  diligere  ac  venerari  et  invocare 
debemus,  ejusque  humilitatem,  mansuetu- 
dinem,  pietatem,  castimoniam,  caritatem 
ac  ceteras  sequi  virtutes,  ut  ei  devotio  et 

B  veneratio  nostra  complaceat ;  nec  aliter 
salutem  obtinere  polerimus.  Idcirco  devo- 
tissimus  ait  Bernardus  :  Altius  intuemini, 
0  fratres,  quanto  devotionis  affectu  bea- 
tissimam  Mariam  Deus  a  nobis  voluit  ho- 
norari,  qui  totius  boni  in  ea  plenitiidinem 
posuit,  ut  proinde  si  quid  in  nobis  est 
spei,  si  quid  gratise  aut  salutis,  ab  ea 
noverimus  redundare.  Totis  ergo  medullis 
cordium  votisque  omnibus  veneremur  Ma- 
riam,  quoniam  sic  est  voluntas  Dei,  qui 
totum  nos  voluit  habere  per  illam. 

C  Quidam  vir  sanctus  contemplativam  vi- 
tam  ducens,  audivit  singulis  annis  sexto 
Idus  Septembris  angelorum  dulcissimam 
melodiam.  Quumque  Deum  devotissime 
exoraret  ut  sibi  revelare  dignaretur  cur 
specialiter  illa  die  audiret  concentus  ange- 
licos,  revelatum  est  ei  quod  ideo,  quoniam 
illa  die  nata  fuit  in  mundo  sacratissima 
Virgo ;  praecepitque  ei  Deus  ut  hoc  ipsum 
revelaret  sanctae  matri  Ecclesiae,  quatenus 
etiam  ipsa  in  hac  die  solennitatem  de  na- 
tivitate  Mariae  virginis  celebraret.  Quum 

D  ergo  haec  summo  intimasset  Pontifici,  ille 
veritate  indagala  atque  comperta,praecepit 
hoc  festum  sexto  Idus  Septembris  univer- 
saliter  celebrari.  Celebrat  autem  Ecclesia 
nativitatem  Christi,  et  Virginis  gloriosae, 
Joannis  quoque  Baptistae,  quia  hi  tres  sine 
peccato  originali  sunt  nati. 


378 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARI^.  —   SERMO   SECUNDUS 


SERMO  SECUNDUS 


OUOD    B.   MARIA    CONTRIVERIT    CAPUT    SERPENTIS,    QUOD    SIT    MEDIATRIX    NOSTRA, 
ET  DE   SANGTITATE   EJUS   TESTIMONIA   EX  EPISTOLIS   IGNATII  MARTYRIS. 


BENEDICTA  es  a  Domino  Deo  excelso 
prce   omnibus   muUeribus  super  ter- 
ram.  Judith  xiii,  23. 

Verba  ista  ad  litteram  dicta  sunt  de  illa 
virtuosa  atque  castissima  vidua  Judith, 
quae  quum  (Deo  auxiliante)  occidisset  im- 
piissimum  Holofernem,  ac  per  hoc  popu- 
lum  suum,  filios  Israel,  a  maximis  liberas- 
set  angustiis  et  a  crudelissima  morte,  et 
ultra  hoc,  ad  copiosissimam  spoliorum 
abundantiam  eos  juvisset,principes  populi 
sui  et  omnes  concorditer  eam  benedixe- 
runt,  et  verba  praetacta  Ozias  princeps 
dixit  ad  eam.Per  hanc  Judith  viduam  prse- 
figurata  est  dignissima  virgo  Maria,  et  per 
Holofernem  designatur  diabolus,  quem 
prostravit  et  vicit  Virgo  sanctissima,  prse- 
sertim  in  hoc,  quod  Christum  peperit,  qui 
salvator  est  mundi,  spoliator  inferni,  vi- 
ctor  diaboli.  De  ipsa  etenim  in  exordio 
sa^culorum  Deus  preedixit  hosti  antiquo  : 

Ce«.iu,  15.  Inimicitias  ponam  inter  te  et  mulierem  ; 
ipsa  conteret  caput  tuum,  et  tu  insidiabe- 

ihid.  1-G.  ris  calcaneo  ejus.  Denique,  sicut  diabolus 
per  unum  virum,  hominem  protoplastum, 
vicit,  infecit  ac  perdidit  genus  humanum 
femina  mediante,  videlicet  Eva  virum  ad 

iiCoc.  1, 3.  peccatum  hortante;  sic  Pater  misericordia- 
rum  et  Deus  totius  consolationis,per  unum 
virum,  Dominum  Jesum  Christum,  femina 
mediante,  utpote  Virgine  gloriosa,  carnis 
substantiam  Dei  Filio  ex  suis  purissimis 
sanguinibus  ministrante,  liberavit  genus 
humanum  a  jugo  diaboli,  a  foeditate  et 
servitute  peccati,  a  damnatione  inferni,  et 
ultra  haic  omnia,  ad  gratiam  copiosam  in 
prsesenti  et  gloriam  sempiternam  in  futu- 

.Sa/).ii,2i.  ro  illud  reduxit.  Hinc  Sapiens  ait  :  Invidia 
diaboli  mors  introivit  in  orbem  terrarum. 


.v,12. 


A  Et  ad  Romanos  ait  Apostolus  :  Per  unum  Rom 
hominem  peccatum  in  hunc  mundum  in- 
travit,  et  per  peccatum  mors. 

Itaque  Deo  summe  regratiari  debemus, 
quia  non  soium  providit  nobis  de  omnipo- 
tente  salvatore,  atque  idoneo  mediatore  ac 
reconciliatore  inter  se  et  nos,  sed  insuper 
nobis  concessit  benignissimam  mediatri- 
cem  Mariam,  quae  tota  piissima  est,  omni 
caritate,  misericordia,  dulcedine,Iiberalita- 
te  plenissima.  Nempe  ad  mediatorem  hunc 
Dominum  Jesum  Christum  indigemus  hac 

B  mediatrice  :  quoniam  mediator  iste  non 
solum    est  homo  pius,  sed  etiam   justus 
metuendusque  Deus  ;  nec  solum  est  sal- 
vator  ac  advocatus,  sed  etiam  judex  terri- 
bilis,  habens  potestatem  et  corpus  et  ani-   Matth.^, 
mam  projicere  in  infernum,  qui  nullum  "^ 
peccatum  relinquit  inultum,  et  pro  uno  /oixxiv.ii 
mortali  flagitio  ulciscitur  Dei  Patris  inju- 
riam  seternali  supplicio.  Indigemus  ergo 
mediatrice  ad  mediatorem  tam  justum  ac 
metuendum,  quse  nos  ei  pacificet,  ipsius 
mitiget  iram,  et  nobis  obtineat  gratiam  ac 

C  salutem.  Et  certe  gratias  Deo,  qui  talem 
nobis  donavit,  quse  tota  ineffabiliter  mise- 
ricordissima  exsistit  ac  praepotens  valde. 
Nam  mediatori  huic  tam  cara  est,  et  tam 
singulariter  honoranda,  quod  ab  ipso  re- 
pulsam  pati  non  valet,  utpote  prsedilectis- 
sima  ac  praestantissima  Mater  ipsius,  cui  a 
tam  optimo  Filio  nil  decet  negari.  Quum 
ergo  tot  et  tanta  nobis  proveniant  bona 
per  mediatricem  istam  piissimam,  ratio- 
nabile  prorsus  ac  justum  est  ut  ejus  sa- 
luberrimam  nativitatem  devotissime  cele- 

D  bremus. 

Prseterea  libellus  Histori»  nativitatis 
Virginis  sacra?,  a  Patribus  sanctis  est  inter 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS    B.  V.  MARIiE. 


SERMO   SECUNDUS 


379 


apocrypha  conipulatus  ;  aliqua  tamen  ex 
his  quiB  ibi  narrantur  et  credibilia  satis 
videntur,  nunc  breviter  referam.  Itaque, 
sicut  dicitur  ibi,  Joachim  ex  civitate  Naza- 
reth  oriundus,  conjugem  duxit  Annam  ex 
civitate  Bethlehem  natam.  Erantque  justi 
et  irreprehensibiliter  conversantes,et  sub- 
stantiam  suam  in  partes  tres  dividentes  : 
quarum  unam  dederunt  templo  et  ejus 
ministris,  aliam  peregrinis  et  pauperibus, 
tertiam  sibi  et  suse  familiae  reservabant. 
Quumque  per  viginti  aut  circiter  annos 
nullam  potuissent  acquirere  prolem,  Do- 
mino  promiserunt  quod  si  eis  prolem  con- 
cederetjdivino  eam  manciparent  obsequio. 
Quumque  in  quadam  solennitate  legis,  ,To- 
achim  cum  aliis  oblationem  suam  vellet 
offerre  in  templo,  sacerdos  cum  indigna- 
tione  repulit  eum,  eo  quod  infecundus  ex- 
sistens,  inter  fecundos  apparere  hostiam- 
que  in  templo  offerre  esset  indignus.  Qui 
pra?  confusione  domum  redire  non  au- 
dens,  abiit  ad  suos  pastores,  et  per  aliquot 
dies  cum  ipsis  permansit.  Ibique  apparuit 
ei  angelus  Dei,  prgenuntians  ei  quod  ex 
sua  conjuge  filiam  generaturus  esset,  di- 
cens  :  Anna  uxor  tua  pariet  tibi  filiam, 
quam  vocabis  Mariam.  Ifec,  ut  vovistis, 
erit  a  sua  infantia  Domino  consecrata,  et 
ex  utero  matris  suse  Spiritu  Sancto  plena  ; 
nec  forinsecus  inter  populares,  sed  in 
templo  Dei  morabitur,  ne  de  ea  quisquam 
sinistrum  quid  suspicetur.  Et  sicut  ipsa 
ex  sterili  matre  nascetur,  ita  ex  ea  filius 
Altissimi  mirabiliter  generabitur,qui  Jesus 
vocabitur,  per  quem  erit  omnibus  genti- 
bus  salus.  His  dictis,  angelus  ab  ipso  dis- 
cessit,ejusque  conjugi  de  viri  sui  absentia 
lamentanti  apparuit,  eadem  referens  ei. 
Tunc  Joachim  et  uxor  ipsius  vehementis- 
sime  gloriantes  in  Domino, convenerunt,et 
filiam  generantes,vocaverunt  eam  Mariam. 
Post  haec  completo  triennio,filiam  ablacta- 
tam  duxerunt  ad  templum  Domini  in  Je- 
rusalem  cum  oblationibus  congruis  juxta 
legem,  et  eam  ibi  Domino  obtulerunt, 
atque  cum  ceteris  virginibus  dimiserunt. 
Erant  autem  ibi  quindecim  gradus  quibus 


A  ascendebatur  in  templum,  quod  silum  fuit 
in  inonte.  Itaque  virgo  Maria  triennis,  om- 
nes  gradus  illos  per  se  ipsam  tam  expe- 

^  dite  ascendit  ac  si  perfectae  fuisset  aetatis. 
Constituta  vero  in  templo,  quotidie  in 
omni  sanctitate  profecit,  et  ab  angelo  san- 
cto  visitabatur  assidue.  Denique  pra^indu- 
cta  valde  credibilia  sunt.  Quum  enim 
Christus  pra^cursorem  suum  voluerit  a 
sanctis  parentibus  nasci,  ejusque  nativita- 
tem  praenuntiaverit  suo  patri,  dubitandum 
non  est  quin  a  sanctis  parentibus  voluerit 

B  propriam  Matrem  nasci ;  estque  credibile 
quod  ejus  nativitatem  per  angelum  prae- 
nuntiaverit  suis  parentibus  ;  et  cetera  jam 
narrata  de  Virgine  sacra,  a  Sanctis  multis 
et  magnis  doctoribus  asseruntur. 

Amplius,  quam  virtuosa  fuerit  Virgo 
sancta,  ostenditur  ex  epistola  quam  glori- 
osus  martyr  Jgnatius  misit  magistro  suo 
beatissimo  Joanni  apostolo.  In  qua  inter 
cetera  scribit  :  Sunt  hic  multae  de  nostris 
mulieribus,  Mariam  Jesu  videre  cupientes, 
ut  eam  contingant,  et  ubera  ejus  tractent, 

C  quae  Dominum  Jesum  lactaverunt,et  etiam 
ut  quaedam  secretiora  ejus  percontentur. 
Ipsa  enim  Salome,  quam  diligis,  filia  An- 
nse,  Jerosolymis  quinque  mensibus  apud 
eam  commorans,  et  alise  quasdam  refe- 
runt,Mariam  omnium  gratiarum  abundan- 
tia  et  omni  virtute  fecundam.  Et  (ut  di- 
cunt)  in  tribulationibus  et  afflictionibus 
est  hilaris,  in  penuriis  et  indigentiis  non 
querula,  injuriantibus  grata  et  non  mo- 
lesta ;  Isetam  piis  se  exhibet,  et  afflictis 
coafflicta  condolet  et  subvenire  non   pi- 

D  grescit.  Contra  vitiosos  et  pestiferos  in 
pugna  fidei  enitescit.  Nostrae  novae  reli- 
gionis  et  poenitentise  est  magistra,  et  apud 
fideles  omnium  operum  pietatis  ministra; 
humilibus  est  devota,  et  devotius  humi- 
liatur.  Et  miro  modo  ab  omnibus  magnifi- 
catur,  quum  a  Scribis  et  Pharis^is  ei  de- 
trahatur  :  et  sicut  nobis  a  fide  dignis 
narratur,  in  Maria  Jesu  humana?  naturae 
excellentia  sanctitati  angelicse  sociatur.  Et 
hsec  talia  excitaverunt  desideria  mea  et 
cogunt  valde  desiderare  adspectum  hujus 


380 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARLE. 


AD   RELIGIOSOS  l    SERMO  TERTIUS 


(si  fas  sit  sic  loqui)  prodigii  et  sanctissimi  A 
monstri.  Rursus  idem  beatus  martyr  ac 
prsesul  Ignatius  in  alia  epistola  scribit 
Joanni  apostolo  :  Si  licitum  est  mihi  apud 
te,  ad  Jerosolymse  partes  volo  ascendere 
et  videre  Sanctos  qui  ibi  sunt.  prsecipue 
Mariam  Jesu,  quam  dicunt  universis  mi- 
randam  et  cunctis  desiderabilem.  Quem 
vero  non  delectet  videre  et  alloqui  eam 
quse  Deum  deorum  peperit,  si  sit  nostrae 
religionis  amicus  ?  Heu  1  quid  moror  ?  Cur 
detineor?  Bone  prseceptor,  properare  me 
jubeas,  et  valeas.  —  Ex  istis  probatur  epi-  B 
stolis, quam  ferventer  utriusque  sexus  per- 
sonae  ex  gentilitate  ad  Christum  conver- 
S8e,desideraverunt  sacratissimam  virginem 
Mariam  videre  et  alloqui.  adhuc  viventem 
in  carne  mortali.  et  quam  longe  ac  iate 
confhixerunt  ad  eam.Unde  et  legitur  quod 
divinus  Dionysius,  qui  in  religione  christi- 
ana  fuit  tam  ardens,  accessit  Jerosolyma? 
loca  ad  videndum  beatissimam  Virginem. 
Fuitque  ei  ostensa  in  tanta  claritate  et 
gloria,  quod  prge  admiratione  deficiens,  di- 
xit  :  Nisi  aliunde  aliam  esse  Deitatem  C 
novissem,  non  aliam  putassem  Deitatem 
quam  Virginem  benedictam. 

Postremo,  quum  non  sit  condignus  Vir- 
ginis  hujus  laudator  aut  venerator,  nisi 
qui  ejus  fuerit  devotus  ac  stabilis  imita- 


tor,  studeamus  in  praetactis  virtutibus  de 
quibus  eain  magnus  et  valde  electus  col- 
laudat  Ignatius.  ipsam  sectari.  Itaque  ejus 
exemplo  simus  in  tribulationibus  afflictio- 
nibusque  jucundi,  injuriantibus  non  mo- 
lesti  nec  indignantes  sed  gratias  referen- 
tes,quoniam  maximi  meriti  nobis  prsebent 
occasionem,  et  per  eos  purgamur  ac  coro- 
namur  a  Deo.  Non  simus  faciliter  queru- 
losi.  imo  paupertatem  et  famem,  sitim  ac 
nuditatem  sequanimiter  (si  opus  fuerit) 
toleremus,  afflictis  et  indigentibus  condo- 
leamus  et  succurrere  non  tardemus.  Et  si 
viri  sancti  in  vita  hac  a  locis  tam  remotis 
venerunt  ut  eam  viderent  et  alloquerentur 
adhuc  mortalem,  ad  modicum  tempus, 
quanto  magis  ad  jucundissimum  ejus  ad- 
spectum  in  coelis  inseparabilem  et  aeter- 
nuin  ardere  ac  festinare  debemus,  quia 
indubitanter,  eam  videre,  omnia  mundi 
gaudia  insestimabiliter  superat  ac  tran- 
scendit  ? 

Porro  de  generatione  Virginis  glorio-  cy.i.xxxL 
sae  dicta  sunt  aliqua  supra,  in  his  quaeP*^^'*" 
de  solennitate  suae  Conceptionis  sunt  scri- 
pta  :  ubi  epistola  et  evangelium  festi  prae- 
sentis  exstant  exposita.  Et  sermones  eis 
ibi  annexi  possunt  hic  deservire  :  id- 
circo  ut  vitetur  prolixitas,  hic  plura  non 
scribo. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 


QUANTA   FECERIT   CHRISTUS   SUiE   MATRI,   ET   DE   HUMILITATE   EJUS    IMIFANDA. 


4 


B 


EATAM  ine  dicent  omnes  generatio-  D  suo,  et  carnis  suae  substantia  ilium  induit 


nes.  Luc.  i,  48. 

Quanto  sacratissima  Virgo  erat  Christo 

propinquior,  tanto   fuit  ei  similior.  Fuit 

autem  propinquissima  Christo.utpote  vera 

Mater   ipsius,  portavitque   eum    in  utero 


ac  vestivit.  Denique  rationalis  creatura  est 
incircumscriptibili  Deo  tanto  propinquior, 
quanto  plus  ad  eum  accedit,  et  quanto 
amplius  ei  unitur.Accedit  autem  ad  Deuin 
non  corporis  gressu,  sed  menlis  affectu, 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS    B.  V.   MARI.E.    —   AI)    KELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS         .'i81 


non  locali  incessu,  sed  spirituali  profectu, 
non  materialiter  ambulando,  sed  spiritu- 
aliter  diiigendo.  Et  quo  ferventius  amat, 
quo  affectuosius  ad  summum  bonum  ad- 
spirat,  eo  celerius  currit,  magis  procedit, 
propinquiusque  unitur.  Porro  Christiis 
secundum  quod  Deus,  essentiaiiter  et  in- 
terminabiliter  est  beatus  ;  secundum  as- 
sumptam  vero  humanitatem  fuit  ab  incar- 
nationis  exordio,  quantum  ad  superiorem 
suffi  animae  partem,  beatus,  seu  Deum  per 
speciem  videns,  et  ipso  beatifice  fruens. 
Credendum  est  ergo,  quod  nunquam  ali- 
qua  rationalis  creatura  tantum  in  hac  vita 
propinquavit  beatitudini  animae  Christi 
quemadmodum  praestantissima  ejus  Ma- 
ter,  sacratissima  Virgo.  Et  sicut  in  utero 
excellentius  fuit  sanctificata  quam  glorio- 
sus  Joannes  Baptista  et  Jeremias  propheta, 
sic  in  vita  ista  (ut  credo)  clarius  vidit 
Deum  quam  Moyses  legislator,  aut  Paulus 
apostolus,  quamvis  uterque  eorum  Deum 
per  speciem  viderit  in  hac  vita.  Erat  nam- 
que  cunctis  in  caritate  ferventior,  in  puri- 
tate  praeclarior,  in  dono  sapientise,  in  my- 
stica  theologia,  in  omni  virtutum  perfe- 
ctione  sublimior,  et  omnibus  carior  Deo, 
secretior  ac  familiarior  Spiritui  Sancto. 
Et  proprise  Genitrici  Deus  incarnatus  cla- 
rius  demonstravit,  liberalius  communica- 
vit  eminentiusque  conjunxit  se  ipsum, 
quam  aliis  quibuscumque.  Hinc  ipsa  in 
spiritu  prsecognoscens  Christum  Filium 
suum  a  cunctis  mundi  gentibus  adoran- 

Zuc.  1,48.  dum,prophetavit  se  quoque  beatificandam 
ab  universis  in  Filium  suum  credituris ; 
et  hoc  ideo  :  Quia  respexit  (inquit)  humi- 
litatem  ancillae  suae,  id  est,  me  suam  hu- 
milem,  modicam  pauperemque  ancillam 
benigne  adspexit,  et  meam  approbavit  hu- 
militatem  in  tantum,  quod  se  ipsum  circa 
me  et  in  me  ineffabiliter  exinanivit,  fa- 
ciendo  se  ipsum,  omnium  Creatorem,  fi- 
lium  meum,  assumens  ex  me  et  in  me 
naturam  humanam.Hinc  sanctissima  Virgo 

Jbid.  49.   subjunxit  :  Quia   fecit   mihi    magna   qui 
potens  est,  et  sanctum  nomen  ejus. 
Quae  sunt   magna  ista  quae  Unigenitus 


A  Dei  fecit  suae  Matri  ?  Primum  et  summum 
est,  quod  fecit  eam  suam  Matrem.  Per 
qiiod  fecit  eam  Deo  Patri  comparentalem, 
ita  quod  eumdem  cum  Patre  aeterno  ha- 
bet  ac  genuit  Filium,  illumque  peperit  a 
quo  Spiritus  Sanctus  vere  procedil  :  quod 
est  dignitas  quodammodo  infinita.  Seciin- 
dum  est,  quod  fecit  eam  matrem  ac  virgi- 
nem  :  quod  nunquam  contigit,  nec  contin- 
get  amplius  in  hoc  mundo.Supernaturaliter 
quippe  fecundavit  eam  Altissimus,  atque 
ex  mundissimo  ejus  sanguine  corpus  Chri- 

B  sti    formavit,  prout  sanctus   angelus  Ga- 

briel  nuntiavit  eidem  :  Spiritus  San-  i^i/c.  1,35. 
ctus  superveniet  in  te,  et  virtus  Altissimi 
obumbrabit  tibi.  Et  in  isto  habet  similitu- 
dinem  magnam  cum  Patre  aeterno,  quo- 
niam  sicut  ille  solus  est  Pater  sine  matre 
Filii  exsistentis  secum  ejusdem  naturae, 
sic  ipsa  sola  est  mater  sine  patre  Filii 
secum  exsistentis  naturae  ejusdem.  Ter- 
tium  est,  quod  fecit  eam  cooperatricem 
reparationis  salutis  universorum.  Xam  sic- 
ut  per  primam  deceptamque  matrem,  om- 

C  nes  perditi  ac  damnationi  obnoxii  et  filii  Ephes.H,z. 
irae  eramus,  ita  per  Matrem  istam  virgi- 
neam,daemonum  deceptricem,reparata  est 
omnium  salus,  et  per  eam  reformata  sunt 
omnia.  Ipsa  namque  sua  profundissima 
humilitate,  purissima  virginitate,  arden- 
tissima  dilectione,  perfectissima  conver- 
satione,  dicitur  promeruisse  ut  ex  ea  Dei 
Filius  incarnaretur,  et  quod  ex  ea  Salvator 
est  natus  :  non  quod  prorsus  id  meruit  de 
condigno,  sed  magis  de  congruo,  et  quan- 
tum  poterat  promereri,et  quia  prae  ceteris 

D  quasi  incomparabiliter  meriti  erat  majo- 
ris.  Ipsum  quoque  Salvatorem  concepit, 
enixa  est,  educavit,et  pro  communi  salute 
ac  redemptione  singularissime  exoravit. 
Merito  ergo  a  cunctis  generationibus  fer- 
tur  beata,  utpote  per  quam  omnium  est 
recuperata  beatitudo. 

Quartum  est,  quod  praetulit  eain  omni 
purae  creaturae,  ita  quod  eo  ipso  quo  facta 
est  Mater  veri  Dei,  constituta  est  domina 
mundi  totius,  imperatrix  angelorum,  re- 
gina  ccelorum,  principissa  omnium  homi- 


382 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARI^. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


num,  ac  daemonum  conculcatrix.  Quintum 
est,  quod  fecit  eam  advocatam  generis 
humani,  custodem  et  protectricem  totius 
Ecclesiae,  et  omnium  matrem  fidelium. 
Idcirco  Ecclesia  ei  se  prosternit  humiliter, 
et  pietatis  ejus  pedibus  se  provolvit.  Sex- 
tum  est,  quod  regnum  misericordiae  ei 
commisit,  reginam  misericordite,  matrem 
pietatis  et  gratise,  mediatricem  iniquorum 
eam  efficiens,  ita  quod  innumerabiles  mi- 
seri  et  iniqui,  imo  desperati  ac  impiissimi 
per  eam  salvantur ;  et  quidquid  pietatis 
ac  misericordiae^quidquid  gratiae  et  salutis 
Deus  omnipotens  et  eeternus  nobis  largi- 
tur,  per  eam  nobis  preestare  disposuit. 
Idcirco  vult  eam  a  nobis,  post  se  ipsum, 
singularissime  honorari,devotissime  invo- 
cari,  ac  unice  praeamari  tanquam  beni- 
gnissimam  procuratricem  per  quam  quid- 
quid  gratise  ac  salutis  in  nobis  exstiterit, 
a  fonte  omnis  boni  sortimur,  ac  desuper 
obtinemus. 

Septimum  est,  quod  tantam  divinorum 
charismatum  exuberantiam,  tantam  emi- 
nentiam  in  gratia  gratum  faciente,  omni- 
que  virtute  infusa,  ac  dono  Spiritus  Sancti 
ei  contulit  et  infudit,  quantam  eum  conde- 
cuit  dare  propriae  Genitrici,  id  est  ineffa- 
biliter  copiosam  prse  universis  electis.  De- 
centissimum  etenim  erat  ut  eam  quam 
sibi  elegit,  prsevidit,  assumpsit  in  matrem, 
prse  ceteris,  qui  sunt  famuli  et  ancillse, 
omni  munificentia  ac  opulentia  gratise  suae 
impleret  et  superimpleret.  Istud  quoque 
oportuit,  ex  quo  constituit  eam  reginam 
regni  misericordise,  matrem  pietatis  ac 
gratise,  mediatricem  peccatorum,  advoca- 
tam  Ecclesige  ac  matrem  Christianorum, 
ut  esset  tam  plena  ac  opulenta,  tam  grati- 
osissima  ac  liberalissima,  quatenus  de  ple- 
nitudine  sua  posset  omnibus  subvenire, 
communicare,  influere.  Octavum  est,  quod 
in  triumphanti  Ecclesia,  in  regno  coelesti, 
in  patria  Beatorum,  exaltavit  eam  mirabi- 
liter  et  praeclare  super  omnes  cives  coe- 
lestes,  super  universos  angelicorum  spiri- 
tuum  choros  :  et  quanto  hic  excellentior 
erat  in  gratia,quanto  in  humilitate  profun- 


A  dior,  in  caritate  ardentior,  in  omni  virtute 
perfectior,  tanto  facta  est  ibi  major  in  glo- 
ria,  in  sua  exaltatione  sublimior,  in  beati- 
fica  visione  perspicacior,  in  gloriosa  frui- 
tione  repletior,in  omni  felicitate  diffusior. 
Ecce  quam  magna,  quam  mirabiliter  et 
ina^stimabililer  magna,  preeclara  ac  maxi- 
ma  fecit  Yirgini  benedictse,  qui  omnipo- 
tens  est  et  solus  essentialiter  sanctus.  Id- 
circo  hanc  sacratissimae  virginis  ftlariae 
excellentiam  universam  jam  tactam,  sa- 
pientialiter  contemplemur,  frequenter  in- 

B  tueamur;  ipsamque  Deiferam  et  incompa- 
rabilem  Dominam  sincerissime  inspicia- 
mus,affectuosissime  diligamus,suavissime 
veneremur,et  omni  felicitati  ac  eminentiae 
ejus  cordialissime  congratulemur.  Ipsam 
quoque  cum  omni  fiducia  et  fervore  jugi- 
ter  invocemus,  et  quantum  tota  coelestis 
curia  eam  diligat,  laudet,  honoret,  pro 
posse  consideremus. 

Postremo  ejus  virtutes  totis  viribus  as- 
sequamur.Ecce  quam  prona  est  ipsa  omni 
quantumcumque  reo  in  se  et  in  Filium 

C  suum,  ignoscere,  misereri,  succurrere  : 
imo  quam  benignissime  praevenit  multos. 
Ejus  ergo  exemplo,  sit  quilibet  nostrum 
omni  in  se  aut  in  suos  peccanti  atque 
quantumlibet  injurioso  ignoscens,  condo- 
Iens,ac  tempore  opportuno  succurrens,sal- 
tem  orando,  et  opera  sua  bona  ei  commu- 
nicando,  si  non  potest  alio  modo.  Iterum, 
non  cessemus  humiliare,  reprehendere, 
accusare,  vilipendere,  dijudicare  et  casti- 
gare  nos  ipsos.  Improperet  unusquisque 
sibi  ipsi  in  conscientia  sua  omnia  peccata 

D  sua,  et  exaggeret  ea  :  sicque  ex  assidua 
assuefactione  vehementissime  humiliandi, 
vilipendendi,  increpandi,  corrigendi  nos 
ipsos,  pertingemus  ad  humilitatem  habi- 
tualem,  profundam,  completam  :  qua  ade- 
pta,  non  erit  in  nobis  ira  neque  tristitia 
propter  injurias  seu  adversa ;  imo  in  tali- 
bus  erit  gloriatio  nostra,  quoniam  omni 
confusione,  adversitate,  irrisione  et  tribu- 
latione  reputabimus  nos  esse  dignissimos. 
Et  tunc  Deus  erit  vere  ac  gratiosissime 
semper  nobiscum,  ita  quod  cum  ingenti 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARI^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS        .'583 

alacritate,  cum  stabili  attcntione,  cum  A  quidquid  divini  exsistit  obsequii,  persol- 
cordis  fervore  et  jubiio  mentis,  psalmo-  vemus,  et  proficiemus  quotidie  in  omni 
diam,  Horas,  orationes,  celebrationes,  et      charismate  Spiritus  Sancti. 


SERMO  QUARTUS 


DE   ACTIV.E    CONTEMPLATIViEQUE   VVrJE    EXERCITIIS,   ET   QUAM    MULTIPLEX 
SIT   PROFEGTUS   IN   DONO   SAPIENTIiE. 


M 


20 


ARTA  optimam  partem  elegit,  quce^ 

no7i  auferetur  ah  ea.  Luc.  x,  42. 

Qua?  est  hsec  optima  pars  quam  elegit 

non  sohim  Maria  Magdalene,  de  qua  dicta 

sunt    litteraliter   verba   prfetacta,    sed   et 

summa  ista  Maria,  quge  prae  cunctis  et  sin- 

gulis  elegit  hanc  optimam  partem  perfe- 

ctius?  Quae,  inquam.est  hsec  optima  pars? 

nisi  de  qua  in  Threnis  loquitur  Jeremias  : 

r/ice/i.m,  Pars  mea  Dominus,  dixit  anima  mea ;  et 

Ps  XV  5.  Psalmista,  Dominus  pars  hereditatis  mese. 

jvi(»i.  XVIII,  Qui   per  Moysen  est  locutus  :  Ego  pars 

et  hereditas  eorum.  Nec  dicitur  Deus  om-  C 

nipotens  pars  suorum,quasi  non  sit  totale, 

perfectum  ac  summum  bonum  eorum,sed 

quia  ipsi  ex  omnibus  bonis  occurrentibus 

elegerunt  pro  se  bonum  illud  leternuin, 

increatum,  immensum,  nec  alia  amant  ni- 

si  in  ilio  et  propter  iilud.  Hoc  bonum  ele- 

git  et  praeeiegit  prsestantissima  Virgo,  at- 

que  tam  integre,  tam  firmiter  et  intense 

illi  bono  adhaesit  et  inhaesit,  quod  non  suf- 

fecit  bono  illi  esse  ipsius  Marise  tanquam 

objectum   contemplationis    et    dilectionis 

ipsius,et  tanquam  finis  totius  conversatio-  D 

nis  ejus, nec  solum  esse  pars  ejus  tanquam 

ejus  hereditas,  nisi  esset  et  Filius  ejus. 

Devotissime  ergo  dixit  hsec  Virgo  :  Deus 

cordis  mei,  et  pars  mea  Deus  in  aeternum. 

Denique  quselibet  creatura  aliquid  ha- 

bet  bonitatis,  aliquid  amabilitatis,  dulce- 

dinis  ac  decoris;  sed  nulla  pura  creatura 

habet  universalem,  perfectam  et  absolu- 

tam  infinitamque  plenitudinem  totius  bo- 

nitatis,  amabilitatis,  dulcedinis  et  decoris, 


p. 

26. 


sed  hoc  soli  est  proprium  Creatori,  qui 
solus  universis  ac  singulis  supereminet 
incomparabiliter  et  penitus  infinite.  Hoc 
iliuminatissima  Virgo  profundissime  in- 
tuens,  illi  integerrima  ac  affectuosissima 
mente  adhsesit,  cum  Psalmista  decantans  : 
In  Deo  salutare  meum  et  gloria  mea;  Deus  p«.  lxi.s. 
auxilii  mei,  et  spes  mea  in  Deo  est. 

Prseterea,  si  per  impossibile  essent  duo 
bona  infinita,  increata  et  seque  perfecta, 
et  ab  uno  illorum  essemus  creati,  adhuc 
illi  nostro  Creatori  prse  alio  inhserere  at- 
que  intendere  deberemus.  Quum  ergo  sit 
unus  dumtaxat  verus  Deus,  Pater  spiri- 
tuum,  Creator  omnipotens,  qui  est  nostrse 
institutionis  principium,  et  totius  vitse 
nostrse  finis,  beatitudo,  et  totum  bonum 
nostrum,  debemus  illi  soli  summe  et  fer- 
ventissime  adhserere,  ipsum  prse  cuuctis 
eligere,  nihil  ab  eo  impediens,  elongans 
sive  avertens  adspicere,  ne  fallamur,  alli- 
ciamur  aut  superemur  amabilitate,  delici- 
ositate  aut  pulchritudine  quse  in  rebus 
reperitur  creatis,  ne  impleatur  in  nobis 
illud  Sapientiae  verbum  :  Creaturse  factse  svxiv.ii. 
sunt  in  laqueum  et  in  muscipulam  pedi- 
bus  insipientium.Hoc  quippe  est  insipien- 
tise,  ad  creaturam  sic  affici,  aut  ejus  ama- 
bilitate,dulcedine,speciositate,dispositione 
sic  allici  aut  moveri,  ut  per  hoc  impedia- 
tur  aut  retardetur  mens  a  summi  et  in- 
creati  boni  intuitu  et  amore,  cultu  ac 
veneratione.  Caveamus  itaque  ne  ad  ci- 
bum,  potum,  vestitum,  structuram,  ima- 
ginem,  librum,  aliudve  quodcumque  affi- 


384        IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARIiE.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


ciamur  inordinate.  Et  si  aliqua  sit  persona 
ex  naturali  dispositione  specialiter  amabi- 
lis,  attractiva,  jucunda,  suavis,  affabilis, 
socialis,  omnino  cavendum  ab  omni  sen- 
suali  affectu,  incauto  attactu,  periculosa 
familiaritate  ad  eam.  Quum  itaque  Deus 
sit  bonum  nostrum  finale,  propter  quod 
cetera  cuncta,  imo  et  nos  ipsos  reliqui- 
mus,  quatenus  ipsum  purius,  perfectius 
ardentiusque  amemus,sincerius  atque  sta- 
bilius  contemplemur,  incessabilius  atque 
excellentius  veneremur,  colamus,  laude- 
mus  ac  invocemus  ;  abjiciamus  omnem 
inordinatum  affectum,omnem  complacen- 
tiam  vanam,  omnem  motum  inanem,  om- 
nem  dissolutionem,  negligentiam  et  torpo- 
rem,totaque  animi  seriositate,  instantia  et 
conatu  exercitemus  cor  nostrum  circa  hoc 
bonum  finale,  per  actus  virtutum,  orando, 
meditando,  contemplando,  diligendo,  psal- 
lendo,  et  quidquid  est  Ordinis  peragendo. 
Nec  in  iis  fatigetur  animus  noster,  imo 
quotidie  validius  inardescat, 

Praeterea  pars  ista  quam  summa  et  in- 
comparabilis  prseelegit  Maria,est  vita  con- 
templativa  :  Deo  vacare,  sapientise  immo- 
rarijsummo  et  incommutabili  bono  mente 
amorosa  intendere,  internam  ducere  vi- 
Ps. xx\ni,  tam,  gustare  et  videre  quam  dulcis  sit 
9;iPe?/-.ii,  DQjyjjjjQs^  angelicam  et  ccelestem  in  terris 

habere  conversationem  ;  exterioribus  reli- 
ctis,  circa  interiora  versari.  Etenim  opti- 
ma  ista  pars  est  illud  unum  de  quo  ait 
Liic.  x,42.  Salvator  :  Unum  est  necessarium.  Hoc  et- 
enim  unum  objectum  est  Deus.Formaliter 
vero,  est  cum  Deo  unio  amorosa,  seu  in- 
trinsece  Deo  vivere  ac  vacare.  Istud  est  fi- 
nis  omnium  exercitiorum  nostrorum,  finis 
solitarise  ac  monasticse  vitae,  finis  propter 
quem  adipiscendum  in  vita  hac,  mundum 
et  omnia  quse  sunt  mundi  reliquimus, 
atque  nos  ipsos  abnegavimus,  quatenus 
ab  omni  terrena  soUicitudine  liberi,  a  cor- 
porali  provisione  abstracti,  ab  omni  occu- 
patione  mundana  remoti,soli  Omnipotenti 
quieta  ac  stabili,  amorosa,  pura  illumina- 
taque  mente  vacemus,  obsequamur,  adhse- 
reamus.  Ad  quod  requiritur  ut  memoriam 


A  denudemus  a  recordatione  impertinentium 
rerum,  distrahentium  phantasiarum,  per- 
strepentium  specierum.  Intellectum  quo- 
que  nudare  oportet  ab  informatione  forma- 
rum  circa  creata  versantium,  a  reflexione 
ad  sensibilia  ac  terrena,  a  consideratione 
transitoriorum  ac  volubilium  entium,  so- 
lisque  speciebus  illis  intelligibilibus  aciem 
intellectus  habere  depictam  seu  informa- 
tam,  quse  in  Greatoris  contemplationem 
dirigunt,  elevant  et  deducunt.  Istud  est  se 
ab  exterioribus  cunctis  abstrahere,  intus 

B  recolligere,  in  Deo  simplificare  ac  figere. 
Praeterea,  quum  istud  sit  valde  sublime, 
praeclarum,  divinum  ac  supra  vires  huma- 
nas,  non  potest  homo  ad-  verticem  tantse 
perfectionis  contingere,  nisi  continuo  spe- 
cialique  adjutorio  singularis  gratiae  Dei  : 
quia  necesse  est  ut  stet  quasi  in  indesi- 
nenti  contactu  increatse  sapientiae  Om- 
nipotentis,  a  qua  uberrime  illustretur, 
impleatur,  elevetur  et  accendatur,  imo  et 
manuteneatur  in  alto.  Ad  hanc  vero  ap- 
proximationem  sive  contactum  istum  cum 

C  Sole  sapientiae,  necesse  est  hominem  esse 
virtutibus  in  termino  excellentise  perorna- 
tum  ac  roboratum,  praesertim  caritate,  ac 
sapientia  quse  est  donum  :  quae  sapien- 
tia  est  habitus  supernaturalis  infusus,  di- 
vinorum  cognoscitivus  per  affectum  et 
gustum;  per  quem  habitum  fit  homo  facil- 
lime  illuminabilis  a  Spiritu  Sancto,  ac 
dirigibilis  ab  eodem  ad  intuendum  ac  sa- 
piendum  sublimia  Dei  et  invisibilia  ejus, 
omnipotentiam,  sapientiam,  ac  cetera  at- 
tributa  ipsius,  et  quidquid  fides  catholica 

D  docet  esse  in  Deo. 

Insuper,  in  hoc  sapientise  dono  proficit 
homo  :  primo,  per  hoc  quod  crescit  in  ca- 
ritate  ;  quia  quanto  quis  fuerit  in  caritate 
perfectior,  tanto  in  dono  sapientiae  inveni- 
tur  sublimior.  Secundo,  per  hoc  quod  pro- 
ficit  in  puritate  interna.  Nam  quia  haec 
sapientia  malevolam  nequaquam  ingredi-  Sap.  i,  4. 
tur  animam,  nec  in  corpore  peccatis  sub- 
jecto  moratur,  oportet  mentem  a  vitiis 
emundari  :  a  quibus  quanto  praeserva- 
tur  immunior,  tanto  ad  sapientiae  hujus 


IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS   B.  V.  MAIU  E.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEKMO   QUINTUS         383 

augmentuin  et  eonlortationcm  est  aptior,  A  nes  parum  utiles  vitat,  meliora  et  vicinio-  Hebr.vi,o. 

magisque  irradiatur  a  Sole  justitia^.Idcirco  ra  saluti  attendens.  Postremo  ad  caritatis 

oportet  juge  ac  forte  studium  adhibere  ad  ac  sapientiyo  hujus  perfectionem  non  po- 

prsecavendum    omne    peccatum,    omnem  tcst  homo  pertingere,  nisi  et  passiones  ha- 

evagationem,  resolutionem,  inquietudinem  beat  fortissiine  refrenatas,  penitus  refor- 

cordis.  Tertio,  per   hoc  quod   assidue  se  rnatas,  rationi  prorsus  subjectas;  sitque  in 

exercet  ad  cogitandum  de  Deo  et  ad  medi-  omni  virtute  morali,  in  sancta  humilitate, 

tandum  divina,  ita  ut  incessanter  pro  pos-  in  vera  mansuetudine,  in  patientia  incon- 

se  studeat  Deum  apprehendere,  admirari,  cussa,  in  sobrietate  et  continentia  perfecte 

extollere,  considcrare,  laudare  et  contem-  fundatus,  imo  in  omni  sua  conversatione 

plari.  Ex  talibus  quippe  actibus,  habitus  sollicitus,  custoditus  ac  timoratus. 

ille  sapientialis  qui  donum  sapientiaj  nun-  Exemplo    igitur    sacrosancta^    Virginis, 

cupatur,  in  se  ipso  vigoratur,  invalesclt,  B  unum  istud  summe  necessarium  inquira- 

perficitur,    et    in    exercendo   actus    suos  mus,  amplectamur,  et  possidere  semper 

promptus  et  expeditus  valde  efficitur,  ita  conemur,  hanc   optimam  partem  praeeli- 

ut  fiat  homini  facillimum,  jucundissimum  gamus,  custodiamus,  servemus,  quidquid 

atque  dulcissimum  apprehendere,  contem-  ab  ea  retrahit  detestemur,  atque  in  mona- 

plari,  mirari,  extollere  Deum.  Quarto,  per  stica  conversatione  sapienter  ac  fructuo- 

hoc  quod  cogitationes  extraneas,  conside-  se  jugiter  gradiamur  ad  prsefatum  finem 

rationes  minus  necessarias,  apprehensio-  ipsius. 


SERMO   QUINTUS 

QVJE   VIRTUTUM   DIVITLE   SINT   CONGREGANDiE,   QUOMODO   NE   VETERASCANT 
NEU   AMITTANTUR   SINT   SERVAND^. 

MULTAiJ fllice co7igregaverunt  divitias;  C  Spiritus  Sancti,  virtuosa  opera,  sanctae  af- 

tu  supergressa   es   universas.  Prov.  fectiones^sincerae  contemplationes  rite  vo- 

XXXI,  29.  cantur    divitiee    animarum,    quia    ex    eis 

Si  corporales  divitise  et  opulentia  homi-  spiritualiter  reficiuntur,  nutriuntur,  cre- 

num  quantum  ad  corpus,  sunt  bona  ter-  scunt,  roborantur,  atque  ad  debitam  seu 

rena  :  quanto  magis  spirituales  divitiae  et  congruam  spiritualis  altitudinis  magnitu- 

opulentia  hominum  quantum  ad  animam,  dinisque  mensuram  pertingunt ;  vestiun- 

sunt  spiritualia  dona,  ccelestia  bona,  an-  tur  quoque,  ornantur  et  armantur  ex  eis, 

gelica  opera,  participationes  opuientise  ac  ac  contra  libidinum  sestus,  contra  iracun- 

perfectionis  divinse?  Hujuscemodi  autem  dise   flammam,    contra    ignem    impatien- 

divitias  congregaverunt  in  cordibus  suis  tiae  ac  furoris,  contra  impulsum  propriae 

filise  multa)  electce, quse  ab  exordio  mundi,  voluntatis,  sed  et  contra  torporis  et  ace- 

Creatori    in  sanctitate  et  justitia   servie-  D  dia3    frigus,    contra    pigritia}    et    invidiae 

runt.  Verum  has  omnes  sanctissima  virgo  gelu  per  ea  se  tuentur  ac  muniunt.  Unde 

Maria  est  ineffabiliter  supergressa  in  omni  anima  his   divitiis   destituta,  dicitur  nu- 

.spirituali  opulentia.  Denique  divitise  ho-  da,  confusa  et  ignominiis  plena.  Propter 

minum  appellantur  ea  quae  possident,  qui-  quod  in  Apocalypsi  Dominus  ait  cuidam  : 

bus   reficiuntur,  vestiuntur  et  necessaria  Tu  es  pauper,  ceecus  et  nudus;  ideo  sua- Apoc.in,!?, 

vitae  adipiscuntur.  Hinc  virtutes  et  dona  deo  tibi  emere  aurum  ignitum,  probatum,  *^' 

T.  32.  25 


38G 


IN   SOLEiNNlTATE   NATIVITATIS   B.  V.  MARI^. 


AD   RELIGIOSOS  '    SERMO   QUINTUS 


Joh  V,  2. 

76trf. XXXVI, 
18. 


Eccli.  XLii, 
12. 
Dan.  XIII, 

56. 


PS.  XXVI,  1 

3. 


ut  non  appareat  confusio  nnditatis  tuse.  A 

Studeamus  ergo  et  nos,  has  in  nobis 
congregare  spirituales  divitias,  et  eis  ani- 
mas  nostras  ornare,  ut  ccelesti  complace- 
ant  Sponso.  Receptaculum  ac  repositorium 
divitiarum  istarum  sint  animse  nostrae^seii 
vires  earum  ;  et  in  appetitu  sensitivo  con- 
gregemus  virtutes  morales  quse  circa  pas- 
sionuin  refrenationem  versantur,  ne  ab 
ira,  tristitia,  impatientia,  concupiscentia, 
aut  alia  quacumque  passione  vulneremur 
aut  superemur,  juxta  illud  in  libro  Job  : 
Virum  stultum  interficit  iracundia,  et  par-  B 
vulum  occidit  invidia;  itemque,  Non  te 
superet  ira  ut  aliquem  opprimas,nec  mul- 
titudo  donorum  inclinet  te.  Neminem  no- 
strum  decipiat  species,  ut  ad  aliquem  sen- 
sualiter  afficiatur,  aut  in  aliquo  carnaliter 
delectetur.  Propterea  scriptum  est  :  Noli 
omni  homini  intendere  in  specie.  Nec  con- 
cupiscentia  cor  alicujus  subvertat,  ut  ali- 
quid  eorum  quibus  utitur  aut  uti  potest, 
teneat  vel  affectet  privato  amore,  aut  im- 
moderata  appetitione  :  quia  ex  hoc  vitia 
oriuntur  diversa  atque  enormia,  utpote  C 
inobedientia,  rixa,  contentio,  indignatio 
contra  superiorem  ac  alios,  cura  super- 
flua,  distentio  vaga,  occupatio  curiosa,  et 
inquietudo  aliorum.  Si  istud  egerimus,  in- 
numerabilia  evademus  peccata.  Congrege- 
mus  itaque  in  appetitu  concupiscibili  tem- 
perantiam  fortem,  ne  excedamus  quotidie 
in  cibo  et  potu,  et  ne  in  somno  aut  aliquo 
alio  quseramus  repausationem  carnalem. 
Prseterea  virtutes  theologicas  et  intelle- 
ctuales  septemque  dona  Spiritus  Sancti 
congregemus  in  intellectu  ac  voluntate:ut  D 
in  primis  intellectus  illustretur  ac  decore- 
tur  fide  contra  universos  errores  perfidiae 
et  contra  intentiones  obliquas,  quatenus 
cuncta  quse  agimus,  fide  dirigente  ad  ve- 
ram  beatitudinem  referamus,atque  in  om- 
nibus  Dei  quseramus  gloriam  et  honorem. 
Omnia  quoque  tentamenta  virtute  fidei 
superemus,  et  firmi  in  fide  omnem  pueri- 
lem  abjiciamus  formidinem,  decantantes  : 
Dominus  protector  vitee  meae,  a  quo  trepi- 
dabo?  Si  consistant  adversum  me  castra, 


non  timebit  cor  meum.  Hinc  namque  hor- 
tatur  Apostolus:In  omnibus  sumentes  scu- 
tum  fidei,  in  quo  possitis  omnia  tela  ne- 
quissimi  ignea  exstinguere.  Denique  justus 
ex  fide  vivit ;  per  fidem  et  misericordiam 
purgantur  peccata;fide  Deus  purificat  cor- 
da ;  fides  salvum  facit,  exaudirique  facit. 
Quidquid  non  est  ex  fide,  peccatum  est. 
Heec  est  victoria  quae  vincit  mundum,fides 
nostra.  Ecce  quanta  bona  affirmat  Scriptura 
de  fide:  quse  et  omnium  fundamentum  est 
virtutum,  basis  structurae  interioris,  radix 
spiritualis  conversationis,  radius  increatae 
veritatis,  oculus  rationis,  lux  animae,  sa- 
pientise  nutrix.  Simus  ergo  in  fide  illumi- 
nati,  certissimi  atque  firmissimi,  in  tantum 
ut  quamvis  angelus  de  coelo  aliquid  fidei 
christian»  contrarium  evangelizaverit,non 
credamus.  Et  pra3sertim  nunc  mille  clypei 
pendent  in  propugnaculo  fidei,  nec  ipsi 
qui  credimus  modo,  tot  sumus  quot  testes 
fidei  veritatis  nostrse  habemus. 

Deinde  congregemus  in  intellectu  no- 
stro  prudentiam,  qua  in  cunctis  discrete 
agamus,  et  universa  secundum  ordinem 
et  honeste  fiant  in  nobis,  congruo  loco  et 
tempore  agenda  agentes,  et  modum  in  om- 
nibus  observantes,  ne  imperitus  fervor 
praecipitet,  nec  remissio  sub  specie  discre- 
tionis  retardet.  Hsec  virtus,  secundum  bea- 
tissimos  patres  Antonium  et  Bernardum, 
potissime  est  necessaria  monacho,eumque 
compendiosius  deducit  ad  perfectionem. 
Congregemus  quoque  in  intellectu  nostro 
dona  scientise  et  consilii,  ut  per  salutarem 
illam  Sanctorum  scientiam,  bene  et  con- 
naturaliter  judicemus  de  rebus  creatis,  vi- 
delicet  :  quod  ex  se  et  in  se  vanae  sint,  et 
vanitati  subjectse,  iino  vanitas  vanitatum 
(juxta  quod  fertur  in  Psalmo,  Homo  vani- 
tati  similis  factus  est;  et  rursus,  Verum- 
tamen  universa  vanitas,  omnis  homo  vi- 
vens);  et  quod  ideo  finaliter  non  sit  eis 
inheerendum,  sed  tantumdem  quaerendae 
sint  in  quantum  necessariae  utilesve  con-. 
sistunt  ad  ultimi  finis  adeptionem  aut 
possessionem.  Per  donum  vero  consilii 
prompte  dirigamur  a  Spiritu  Sancto  ad  in- 


Ephes.  VI, 
16. 

Rom.  I,  17. 
Act.  XV,  9. 


Rom.  XIV, 
23. 
I  Joann.y, 


Galal.  I,  8. 
Cant.  IV,  4. 


I  Cor.  XIV, 
40. 


Rom.  VIII, 
20. 

Eccle.  I,  2. 
Ps.  cxi.iii,  4. 

Ps.  XXXVIII, 

6. 


IN   SOLENNITATK   NATIVITATIS    15.  V.  MAUI.I^.   —   AI)   RELIGIOSOS  :    SER.MO   QUINTUS 


387 


quirendiim  ac  inveniendum  quid  in  du-  A 
biis  et  in  his  quiv  ralionem  Iranseendunt 
humanam,  magis  expediat  potiusque  agen- 
dum  sit.  Amplins,  congregemus  in  intelle- 
ctu  donum  sapientiae,  per  quod  alTectivc 
ac  dulciter  sapiamus  et  rite  per  connatu- 
ralitatem  mente  judicemus  de  Deo,  puta 
quod  ipsc  solus  sit  summum  infinitumque 
bonum,  finis  finium,  feiicitas  oinuium,  cui 
soli  pura  ac  tota  mente  est  finaliter  inhse- 
rendum,  vacandum  atque  vivendum. 

Insuper,  in  superiori  et  intellectivo  ap- 
petitu,  scilicet  voluntate,  congregemus  an-  B 
iCor.xiii,  te  omnia  et  super  omnia  caritatem,  sine 
*"^"  qua  nulla   virtus   est   meritoria,  formata 

aut  viva,  quce  sola  directe  ac  intime  unit 
Deo.  Deinde  in  voluntate  congregemus  ju- 
stitiam,  per  quam  Deo  quse  Dei  sunt,  et 
ejus  vicario  quse  ei  debentur  reddamus, 
ro6.iv,  iG;  proximis  quoque  sic  faciamus  sicut  ab 
,/'''■  ^"'  illis  nobis  fieri  volumus,  et  ne  contenti  si- 
mus  facere  qua?  tenemur.  Congregemus 
quoque  in  voluntate  nostra  pietatem,  per 
quam  opera  misericordia)  universis  pro 
posse  ex  totis  impendamus  prsecordiis,  in  C 
quantum  sunt  summa?  Trinitatis  imagine 
insigniti.  At  vero,  quoniam  timor  Dei  san- 
ctus  et  filialis,  est  omnium  bonorum  con- 
servativus,  utpote  diligentise  parens,  et  fa- 
ciens  declinare  a  malo  ac  vitare  pericula, 
et  Dei  offensam  abhorrere  et  fugere ;  hinc 
et  castum  istum  timorem  in  nostra  anima 
et  voluntate  congregare  non  desistamus. 

In  hac  autem  spiritualium  congregatio- 
ne  divitiarum,  videamus  ne  impleatur  in 
nobis  quod  per  Aggaeum  prophetam  loqui- 
Ag(j.i,6.  tur  Deus  :  Qui  congregavit  merces,  misit  D 
eas  in  sacculum  pertusum.  In  sacculo  per- 
tuso,  quod  a  superiori  parte  infunditur, 
per  inferiorem  effunditur  :  ideo  talis  sac- 
culus  non  impletur;  imo  et  labor  congre- 
gationis  in  eo  deperditur.  Sacculus  ergo 
pertusus,  est  cor  negligens  atque  instabi- 
le,  quod  nunc  quidem  devotum,  nunc  in- 
devotum  exsistit.  Unde  quod  in  una  con- 
gregat  hora,perdit  in  alia;  et  quod  desuper 
ei  ex  divina  infunditur  pietate,  infra  amit- 
litur  ex   humana    infirmitate,    ignorantia 


aut  pravitate.  Vitemus  ergo  omnem  negli- 
gentiam,  instabilitatem,  ignorantiam,  et 
pra^sertim  universam  malitiam  mentis  ;  et 
dona  Dei  diligentissime  conservemus,  ne 
per  negligentiam  ac  recidivationem  pcr- 
dendo,(le  ingratitudine  gravius  judicemur. 
Postremo,  si  investigetur  qualiter  fiat 
congregatio  spiritualium  divitiarum  prse- 
tacta,  de  qua  in  Evangelio  asserit  Christus, 
Thesaurizate  vobis  thesauros  in  coelo;  et  Matih.w, 
rursus,  Facite  (inquit)  vobis  sacculos  qui  ^*)*^  ^,,  .j^ 
non  veterascunt,  thesaurum  non  deficien- 
tem  in  ccelo  :  respondendum,  quod  orando 
Deum  cum  omni  fidei  firmitate,  instantia 
et  fervore,  quum  omnium  dator  et  con- 
servator  virtutum  sit  Deus,  a  quo  bona /acoi.1,17. 
cuncta  procedunt,  qui  operatur  in  nobis /V((%j.  u, 
velle  et  perficere,  a  quo  est  omnis  boni  ''■ 
inceptio,  prosecutio  et  perfectio.  Pro  infu- 
sione  igitur  et  conservatione  ac  perfectio- 
ne  supernorum  charismatum,  perseveran- 
ter  ac  devotissime  deprecemur.  Secundo 
fit  congregatio  ista  per  diligentem  insi- 
stentiam  in  omni  actu  laudabili,  omni  ho- 
ra  adjiciendo  ad  merita,  et  omne  tempus 
fructuose  pertranseundo,  ut  quotidie  cum 
recenti  fervore  ac  intensiori  devotione,  ea 
quse  divini  sunt  cultus  exsequamur.  Ter- 
tio,  per  internas  ad  Deum  adspirationes 
fervidas  ac  frequentes,  imo  per  interiorem 
exercitationem  et  occupationem  cum  Deo 
indesinentem,  quantum  possibile  est,  et 
jugiter  actualem,  ut  ab  interna  Dei  invo- 
catione,  laude,  allocutione,  meditatione, 
contemplatione  homo  non  cesset.  Quarto, 
faciendo  se  eminenter  participem  omnium 
quse  in  Ecclesia  Dei  fiunt  bonorum,orando 
ferventer  et  omni  modo  sibi  possibili  labo- 
rando  pro  communi  bono  ac  reformatione 
Ecclesise.  Et  quia  tota  radix  merendi  pen- 
det  prsesertim  ex  caritate,  ita  quod  unus- 
quisque  est  spiritualiter  tanto  melior  ac 
ditior,quanto  fuerit  in  caritate  perfectior; 
idcirco  congregatio  ista  per  hoc  potissime 
exercetur,  quod  quis  in  caritate  sincera 
crescit  atque  perficitur.  Ideo  iu  actuali  et 
puro  Deitatis  amore  incessanter  conemur 
proficere,  ad  laudem  et  gloriam  ejus. 


IN  FESTO 

EXALTATIONIS  S.  GRUGIS 


Enarrationem  epistolce  qucere  de  Inventione  ejusdem  ;  enarrationem  quoque  evan- 
gelii  cum  suis  sermonibus,  ibidem. 


SERMO  PRIMUS 

DE   VEXILLO    S.  CRUCIS,   ET   QUAM   MULTIPLICITER   CRUCEM    SUAM   IN   MUNDO 

CHRISTUS   EXALTAVERIT. 


LEVABIT  Dominus  signum  in  wa^^o- A  demonstraret  exemplum  ac  traderet  do- 

nes,  et  congregabit  dispersos*  Israel.  cumenta. 

Is.  XI,  12.  Prseterea  signum  istud  levavit  Deus  «  in 

Reges  et  principes  saeculi  hujus  propria  nationes  »,  quia  beati  Apostoli,  Deo  juben- 

habent  vexilla,  quse  et  ante  eos  feruntur  te,  ubique  terrarum  prsedicaverunt  gloriam 

quando  ad  praelia  gradiuntur.  Sic  et  Uni-  crucis  Christi :  qualiter  scilicet  per  passio- 

genitus  Patris  seterni,  Dominus  noster  Je-  nem  et  mortem  suam  in  cruce  mundum 

A/joc.xix,  sus  Christus,  Rex  regum  et  Dominus  do-  redemit,  et  per  crucem  a  suo  principatu 

^®'           minorum,  suum  habet  vexilium,  videlicet  ejecit  diabolum.  Unde  passione   sua  im- 

sanctam  crucem,  per  quam  superavit  dia-  minente  disseruit  :  Nunc  princeps  hujus  /onHH.xi, 

bolum,  vicit  mortem,  salvavit  genus  hu-  mundi  ejicietur  foras.  Et  secundum  Apo-  ^'' 

manum,coelestisque  regni  aperuit  januam.  stolum  ad  Hebraeos,  Christus  per  mortem  Hebr.».\%. 

iro/.  1,28.  Et   quoniam   (teste   Apostolo)  abjecta    et  B  suam  destruxit  eum  qui  habebat  mortis 

contemptibilia  mundi  elegit  Deus,  idcirco  imperium,  id  est  diabolum.  Princeps  quo- 

ipse  Christus,omnium  Dominus,non  vexil-  que  Apostolorum  in  prima  sua  Canonica  : 

lum  de  argento  vel  auro  formatum,  non  Christus  (inquit)  peccata  nostra   pertulit  i  Pet,-.  u, 

pulchre    ornatum,   non    humano    judicio  in  corpore  suo  super  lignum.Hoc  est  quod '"'^' 

pretiosum,sed  humana  reputatione  abomi-  in  Apocalypsi  asseritur  :  Christus  dilexit  Xpoc.u^- 

nabilissimum  vilissimumque  eiegit.  Crux  nos,  et  lavit  nos  a  peccatis  nostris  in  san- 

namque  fuit  latronum  patibulum.  Propter  guine  suo.  Hac  doctrina  instructse  gentes 

z>ei(^  XXI,  quod  dixerat  Moyses  :  Maledictus  omnis  ad  Deum  conversae,  signum  crucis  sibi  le- 

^^-           qui  pendet  in  ligno.  Hoc  ergo  signum  Chri-  vaverunt  et  erexerunt  ubique  in  suis  ec- 

stus  sibi  in  vexillum  elegit,  ut  mundi  glo-  clesiis.  Insuper  Christus  per  Apostolorum 

riam  confutaret,  vanitatem  jactantiamque  prsedicationem  prsefatam  ac  sui  vexilli  ex- 

sa?culi  condemnaret :  quia  ad  hoc  Christus  C  altationem    priTtactam,   congregavit  «  di- 

venit  in  mundum,  ut  humilitatis,  pauper-  spersos  Israel  »,  id  est,  electos  Israeliticae 

tatis  contemptusque   mundi    in   omnibus  plebis  per  diversas  mundi  partes  divisos 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S.  GRUCIS. 


SERMO    PRIMUS 


380 


et  vitiis  a  Doniino  separatos,  in  sua  domo, 

puta  Ecclesia,aduiiavit  per  fidem,spem  et 

caritatem,  imo  ex  ipsis  et  electis  gentili- 

bus  unam  sibi  fecit  Ecclesiam.  Hinc  scri- 

Joann.  xi,  ptum  est '.  Jcsus  moriturus  erat  pro  gente, 

^''  ^■'       et  non  tantum  pro  gente,  sed  ut  filios  Dei 

qui  erant  dispersi,  congregaret  in  unum. 

De  quibus  in  exordio  primae  epistolse  bea- 

\Peir.i,i,  tissimi  Petri  habetur  :  Petrus  apostolus  Je- 

^"  su  ChristijClectis  advenis  dispersionis  Pon- 

ti,  Galatiae,  Cappadocia?,  Asise  et  Bithynia? : 

Gratia  vobis   et  pax   multiplicetur.    Haec 

ergo   crucis  levatio,  est   quaedam   exalta- 

tio  ejus. 

Sed  advertendum,  quod  Filius  Dei  Jesus 
Christus  crucem  suam  frequenter  ac  va- 
riis  modis  exaltavit  in  mundo.  Primo  et- 
enim  eam  exaltavit,  id  est,  dignificavit, 
honorabilem  ac  pretiosissimam  fecit,  pro- 
prii  corporis  contactu,  videlicet  humeris 
suis  eam  bajulando  ad  crucifixionis  suse 
locum,  et  in  ea  sustinendo  mortis  sup- 
plicium.  Idcirco  in  Hymno  profunde  ac 
devotissime  ait  sanctus  pater  Ambrosi- 
us  :  Arbor  decora  et  fulgida,  Ornata  Regis 
purpura,  Electa  digno  stipite  Tam  sancta 
membra  tangere.  Beata,  cujus  brachiis 
Secli  pependit  pretium,  Statera  facta  est 
corporis,  etc.  Hinc  S.  Andreas  apostolus 
quando  ducebalur  ad  mortem,  visa  emi- 
nus  cruce,  repletus  Spiritu  Sancto,  devo- 
tissime  dixit  :  Salve,  crux,  qua?  in  corpore 
Christi  dedicata  es,  et  ex  membris  ejus 
tanquam  margaritis  ornata;  o  bona  crux, 
qua3  decorem  et  pulchritudinem  de  cor- 
pore  Domini  suscepisti.  Secundo  Christus 
suani  crucem  exaltavit,  suo  roseo  ac  pre- 
tiosissimo  sanguine  eam  copiosissime  per- 
fundendo,  atque  per  hoc  eam  purpuream 
faciendo.  Idcirco  cantatur  in  Hymno:Crux 
fidelis,  inter  omnes  Arbor  una  nobilis,... 
Quam  sacer  cruor  perunxit  Fusus  Agni 
corpore.  Tertio,  tam  multa  saluberrima 
ac  praeclarissima  peragendo  in  ea:quia(ut 
tactum  est)  per  crucem  devicit  aerias  po- 
testates,  satisfecit  pro  peccatis  humani  ge- 
neris  reconciliavitque  illud  Patri  seterno, 
confregit   portas  inferni,  aperuit   portam 


A  coelestis  regni,  promeruit  quoque  homi- 
nibus  ineffabilem  gratiam  et  salutem.Pro- 
pter  quod  Petrus  scribit  :  Christus  semel 
pro  peccatis  nostris  mortuus  est,  justus 
pro  injustis,  ut  nos  offerret  Deo,  mortifi- 
calos  quidem  carne,  vivificatos  autem  spi- 
ritu  ;  deglutiens  mortem,  ut  vita)  a?ternae 
efficeremur  heredes.  Unde  et  ad  Ephesios 
asseritur,  quod  Christus  per  crucem  dis- 
solvit  inimicitias  in  semetipso.  Hinc  apud 
Joannem  Christus  ait  :  Si  exaltatus  fuero 
a  terra,  id  est  levatus  in  cruce,  omnia  tra- 

B  ham  ad  me  ipsum.  Quarto,  per  Apostolo- 
rum  prffidicationem  atque  miracula  ho- 
minibus  toto  orbe  terrarum  gloriam  et 
virtutem  crucis  insinuando,  eosque  ad  ve- 
nerationem  crucis  multiplicem,  et  ejus 
ubique  erectionem^prsesertim  in  ecclesiis, 
inducendo  :  quatenus  eam  conspiciendo, 
passionem  Christi  jugiter  recordentur,  et 
ipsi  diaboli  signo  crucis  et  ejus  virtute 
perterreantur  ac  refrenentur.  Imo  tantam 
in  cruce  confidentiam  habent  fideles,  ut 
ejus  impressione  et  signatione  se  ab  ad- 

G  versitatibus  tueri,  in  bonis  firmari,  a  dae- 
monibus  protegi  credant  ac  sperent.  Quin- 
to,  eam  hominibus  manifestando.  Et  haec 
exaltatio  sanctae  crucis  facta  est  in  ejus 
inventione  :  quoniam  usque  ad  tempus 
Constantini  imperatoris  fuit  abscondita,  et 
per  diligentiam  S.  Helenae  matris  suae  est 
inventa,  atque  per  miracula  divinitus  de- 
clarata  ;  sicut  de  hoc  plenius  dictum  est 
supra,in  sermonibus  de  Inventione  sanctae 
crucis. 

Sexto,  fecit  hoc  per  Heraclium  impera- 

D  torem,  eam  de  manu  perfidi  regis  Persa- 
rum  eripiendo,  atque  ad  sanctum  tem- 
plum  suum  quod  tunc  in  Jerusalem  fuit, 
eam  reducendo  et  constituendo  in  eo.  Quod 
totum  cum  praeclarissimis  copiosissimis- 
que  miraculis  gestum  est.  Nempe  ut  le- 
gitur,  dum  Cosdroe  rex  Persarum  diversa 
regna  vastasset,  partem  ligni  sanctae  cru- 
cis,  quam  B.  Helena  regina  ibi  reliquerat, 
tulit  secum.  Tunc  Heraclius  imperator  Ro- 
manus  congregato  grandi  exercitu,  contra 
exercitum  Cosdroe  processit,  et  Deo  auxi- 


1  Pelr.  iii, 
18,  2-2. 


Ephcs.  II, 
16. 

Joann. \ii, 
32. 


390 


IN   FESTO   EXALTATIONIS   S.  CRUCIS. 


SERMO   PRIMUS 


llante  praevaluit,  sicque  popiilum  Cosdroe  A 
infidelem  convertit  ad  Christum.  Deinde 
ipso  Cosdroe  victo  et  perempto,  Heraclius 
imperator  lignum  crucis  recuperatum,  se- 
cum  ad  Jerusalem  reportavit.  Denique, 
quum  de  monte  Oliveti  descendens,  et  su- 
per  regium  equum  ornamentis  imperiali- 
bus  decoratum  sedens,  ingredi  vellet  per 
portam  per  quam  Christus  intravit  pas- 
surus  in  crastinum,  ecce  lapides  portse 
descenderunt  repente,et  operientes  ingres- 
sum,  quasi  unus  paries  sunt  effecti.  Pro- 
pter  quod  admirantibus  universis,  angelus  B 
Dei  signum  crucis  tenens  in  manibus,  su- 
per  portam  apparuit,  dicens  :  Quum  Rex 
coelorum  ad  passionem  per  hanc  portam 
intraret,  non  cultu  regio,  sed  humili  asel- 
lo  ingrediens,  humilitatis  exemplum  suis 
reliquit  cultoribus.  Quo  dicto,  disparuit. 
Tunc  lacrimans  imperator,  discalceavit  se, 
et  vestes  suas  usque  ad  camisiam  exuit, 
crucemque  Christi  humiliter  sumens,  eam 
usque  ad  portara  devotissime  tulit ;  mox- 
que  lapides  ad  pristinum  locum  redeuntes, 
liberum  praebuerunt  ingressum.  Suavissi-  C 
mus  quoque  odor  ibi  a  Deo  dispersus  est, 
qui  universos  mirabili  recreavit  dulcedi- 
ne.Tunc  imperator  divino  succensus  amo- 
re,  et  illustratus  a  Spiritu  Sancto,  in  hac 
crucis  prorumpit  prseconia  :  0  crux  splen- 
didior  cunctis  astris,  mundoque  celebris, 
et  hominibus  multum  amabilis,  sanctior 
universis,  quse  sola  digna  fuisti  portarc 
talentum  mundi.  Dulce  lignum,  dulces  cla- 
vos,  dulcia  ferens  pondera.  Salva  prsesen- 
tem  catervam  in  tuis  hodie  laudibus  con- 
gregatam,  tuo  vexillo  signatam.  Sicque  D 
pretiosissima  crux  suo  restituta  est  loco 
in  templo.  Tunc  antiqua  Christi  miracu- 
la  sunt  copiosissime  renovata.  Nam  mor- 
tuis  restituta  est  vita,  quatuor  paralytici 
sunt  curati,  decem  leprosi  sunt  mundati, 
quindecim  cseci  iiluminati,obsessi  quoque 


sunt  liberati,  aliique  a  diversis  sunt  curati 
languoribus.  Et  haec  est  exaltatio  sanctse 
crucis  prsecipua,  de  qua  nunc  solennita- 
tem  facit  Ecclesia,  quia  in  ea  valde  subli- 
mata  est  fides  catholica. 

Legitur  quod  in  Constantinopoli,Judaeus 
quidam  ecclesiam  sanctae  Sophiae  ingres- 
sus,  solum  ibi  se  esse  cernens,  extracto 
gladio  suo,  imaginem  Crucifixi  in  gutture 
pupugit;  et  mox  sanguis  inde  tam  copiose 
effluxit,  quod  caput  faciemque  Judaei  ad- 
spersit.  Qui  territus,  imaginem  projecit  in 
puteum.  Fugienti  vero  Juda30  obvians  qui- 
dam  Christianus,  dixit  :  Unde  venis,  Ju- 
dsee?  Aliquem  occidisti.  Quumque  nega- 
ret,  dixit  Christianus  :  Vere  homicidium 
perpetrasti,  et  ideo  sanguine  es  adspersus. 
Respondit  Juda^us  :  Vere  magnus  est  Deus 
Christianorum,et  fides  ejus  per  omnia  ve- 
ra  est.  Non  enim  hominem,  sed  Christi 
imaginem  vulneravi  in  gutture,  et  inde 
protinus  sanguis  quo  adspersus  sum,  flu- 
xit.  Duxitque  Judaeus  ille  Christianum  ad 
puteum,  et  pariter  extraxerunt  imaginem. 
In  cujus  gutture  (ut  fertur)  usque  in  prae- 
sens  manet  percussionis  cicatrix.  Tunc  Ju- 
daeus  ille  tot  mirabilibus  visis,  factus  est 
christianus. 

Itaque  Christi  passionem  assidue  reco- 
gitemus,  et  Christi  sequamur  vestigia  in 
omni  humilitate,  caritate,  justitia,  pietate, 
obedientia  et  patientia.  Crucifigamus  cor-  Gaiai.v,u. 
pora  nostra  cum  vitiis  et  concupiscentiis, 
ne  ambulemus  in  desideriis  sicut  gentes  Ephes.iv, 
quae  Deum  ignorant,  sed  cum  omni  cordis  ^J'^^'"'^^- 
custodia,  cum  timore  et  tremore  nostram  piuUpp.ti, 
operemur  salutem,  Christum  jugiter  de-  '"' 
precantes  ut  virtute  et  merito  suae  passio- 
nis  sanctissimae,  nos  in  omnibus  miseri- 
cordissime  intueri,  defensare,  gubernare 
dignetur.  Imo,  per  omnia  quae  pro  nostra 
assumpsit  salute,  fecit  ac  pertulit,  pie  ex- 
audiat  nos. 


IN   FESTO  EXALTATIONIS   S.  CRUCIS.   —   SERMO   SECUNDUS 


391 


SERMO  SECUNDUS 


DE    INGRATITUDINE   NOSTRA  ;    ET   QUAM   VARIIS   MODIS   CIRCA   PASSIONEM   DOMINI 

MEDITANDAM   DEBEAMUS   OCCUPARl. 


M 


EMORIA  memor  ero,  et  tabescet  in 
me  anima  mea  ;  hcec  recolens  in  cor- 
de  7neo,  in  Deo  sperabo.  Thren.  iii,  20,  21. 
Quemadmodum  Deus  omnipotens  et 
aeternus,  unus  in  essentia  et  trinus  in 
personis,ab  seterno  decrevit  salvare  genus 
humanum  per  Christi  passionem,  sic  tota 
salus,perfectio  atque  profectio  nostra  con- 
sistit  in  hoc,  ut  circa  Christi  passionem 
habeamus  nos  debito  modo.  Denique,  ad 
hoc  crucem  Christi  tam  mirabiliter  exalta- 
vit  Deus  hoc  die,  quatenus  passio  Chri- 
sti  cordibus  nostris  tenacius  infigatur,  et 
circa  Christum  pro  nobis  passum,  affe- 
ctuosius  ac  reverentialius  habeamus  nos 
semper,  considerando  ex  intimo  corde 
quffi,  quanta  et  qualia  pro  nostra  salute 
unigenitus  Dei  Filius,  verus  Deus,  assum- 
psit,  fecit  ac  pertulit ;  sicque  eidem  jugi- 
ter  gratias  referamus,  et  non  negligamus 
nos  ipsos,  nec  parvi  pendamus  causam 
animsB  nostrse  cum  Deo,sed  Christum  imi- 
tari  conemur,  et  ei  in  omnibus  obedientes 
ac  subditi  simus  :  alioqui  tanto  culpabili- 
ores  damnabilioresque  erimus,quanto  plu- 
ra  atque  inajora  pro  nostra  salute  fecit  ac 
passus  est  Filius  Dei.  Itaque  quilibet  no- 
strum  cum  Jeremia  dicat  propheta  :  «  Me- 
moria  memor  ero»,id  est,  diligenter  recor- 
dabor  eorum  quse  pro  me  fecit  ac  toleravit 
Dominus  Jesus  Christus,  «  et  tabescet  », 
seu  pree  admiratione  et  dolore  aut  com- 
passione  deficiet,  «  in  me  anima  mea  ». 
Quis  enim  sufficiat  admirari,  quod  tanti 
nos  ajstimavit  Creator  altissimus,  quod 
tanta  pro  nobis  agere  et  sufferre  diguatus 
est  Filius  Patris  aeterni,  quod  etiam  tam 
ineffabiliter,  imo  tam  lamentabiliter  ac 
damnabiliter  magna  est  ingratitudo,  negli- 


XVII,  31. 


A  gentia  et  perversitas  nostra?  Et  inde  vehe- 
menter  dolere  ac  contristari  debemus,  et 
emendare  nos  ipsos.  Hinc  merito  ait  Do- 
ctor  devotus,  dominus  Bonaventura  :  Cur- 
rite  et  convenite  undique,  gentes,  et  admi- 
remini  erga  vos  caritatem  Dei,  et  erga 
vos  ipsos  caecitatem  et  malitiam  vestram. 
Si  enim  Filius  Dei  voluit  inseparabiliter 
conjungi  humanae  naturse,  multo  libentius 
deberet  anima  nostra  ipsi  inseparabiliter 
copulari.  Si  Filius  Dei  voluit  ex  tanto  cari- 
tatis   fervore  sibi  nostram  fragilem  sub- 

B  stantiam  cineri  et  pulveri  comparatam  Eccu.k.:); 
unire,  multo  avidius  deberet  unusquisque 
cor  suum  ad  ipsum  recipiendum  aperire. 
Quse  est  insania  animae  nostrae,  quod  hoc 
negligit,  et  potius  vult  rebus  vilissimis 
adhserere  quam  Deo?  0  admirabilis  cseci- 
tas  hominis,  qui  quum  subsistat  ex  anima 
et  corpore,  et  anima  incomparabiliter  no- 
bilior  sit  corpore,  totum  teinpus  suum 
expendit  in  provisione  eorum  qua3  caro 
requirit,  et  animam  suam  negligit  ac  si 
nihil   esset,  nec   ipsam  in    Deo   quietare 

C  conatur  ! 

Prseterea,  circa  Christi  passionem  debe- 
mus  nos  occupare  pluribus  modis.  Primo 
etenim  eam  considerare  debemus  ad  imi- 
tandum,  quoniam  ipsemet  Christus  in 
Evangelio  loquitur  :  Qui  vult  venire  post 
me,  abneget  semetipsum,  et  tollat  crucem 
suam  quotidie,  et  sequatur  me.  Princeps 
quoque  Apostolorum  fatetur:Christus  pas- 
sus  est  pro  nobis,  vobis  relinquens  exem- 
plum,  ut  sequamini  vestigia  ejus.  Et  istud 
nno   modo   omnibus   necessarium  est  ad 

D  salutem,  quum  dicat  apostolus  Paulus  ad 
Galatas  :  Qui  sunt  Christi,  id  est,  per  cari- 
tatem  et  gratiam  pertinent  ad  eum,  car- 


Luc.  IX,  23. 


I  Pelr. 
21. 


"i 


Galat 
24 


•  V, 


392 


IN  FESTO  EXALTATIONIS    S.  CRUCIS.    —   SERMO   SECUNDUS 


12. 


nem    suam    crucifixerunt   cum   vitiis   et  A 
concupiscentiis.Quid  enim  est  carnem  pro- 
priam  crucifigere,  nisi  eam  rationi  subji- 
cere,  per  opera  poenitentise  castigare,  ejus 
desideria  refrenare,  eam  in  Dei  obsequio 

I  Co/Mx,27.  exercere  ?  sicut  Paulus  testatur  :  Castigo 
corpus  meum  et  in  servitutem  redigo. 
Ha3C  crucifixio  seu  crucis  bajulatio,  est 
salutaris  violentia  de   qua  ait   Salvator  : 

Matih.w,  Regnum  ccelorum  vim  patitur,  et  violenti 
rapiunt  illud. 

Itaque  passionem  Domini  nostri  Jesu 
Christi  debemus  primo  considerare  ad  B 
imitandum,id  est  ad  hoc  ut  Christum  pro- 
pter  nos  passum  sectemur,  et  ejus  passio- 
ni,  irrisionibus,  opprobriis  conformemur, 
ejus  intuitu  ac  amore  omnia  aspera  et 
adversa,  irrisiones,aspernationes,  injurias, 
Isesiones  patiendo  a^quanimiter  et  gauden- 
ter,  quemadmodum  Jacobus  hortatur  apo- 

Jacob.\,i.  stolus  :  Omnc  gaudium  existimate,  fratres, 
quum  in  diversas  tentationes  incideritis. 
Haec  quippe  est  summa  et  perfectissima 
vita  hominis  in  hoc  mundo,  imitatio  Cru- 
cifixi.  Sit  ergo  regula  nostrse  conversatio-  C 
nis  passio  Salvatoris,ut  tanto  plus  console- 
mur,gloriemur  in  Domino,regratiemurque 
ei,  quanto  plus  Christo  passo  conforma- 
mur,  sustinendo  injurias,  tribulationes  et 
adversitates,  et  tanto  plus  contristemur, 
quanto  amplius  ab  exemplari  hac  regula 
elongamur.  Idcirco,  quantum  in  nobis  est, 
optemus  ab  omnibus  conculcari,  dejici, 
vilipendi,  adversaque  pati. 

Insuper  consideremus,  quam  caritative 
Christus  pro  nobis  omnia  tulit;  quam  pa- 
tientissime  atque  humillime,  quam  forti-  D 
ter  et  constanter,  quam  silenter  et  modeste 
in  sua  se  habuit  acerbissima  ac  ignomi- 
niosissima  passione  :  quia  (ut  Isaias  pro- 
7.  pheta  preedixit)  sicut  ovis  ad  occisionem 
ductus  est,  et  quasi  agnus  coram  tondente 
obmutuit;  atque  ut  in  prima  sua  Canonica 
sacratissimus  ait  princeps  Apostolorum  : 
I  Pe/r.  II,  Quum  malediceretur,  non  maledicebat; 
quum  pateretur,  non  comminabatur.  Sed 

yoann.xix,  pj_   baiulaus  sibi  crucem  exivit,  et  inler 

xxvii,  38.    lalrones  suspensus  est.  Sic  ergo  et  nos  in 


nom.  c.  IV. 


.Sap.  II, ; 


Is.    LIM, 


23. 


omnibus  patienter  et  humiliter,  constan- 
ter,  modeste  et  non  verbose  nos  habere 
debemus.  Sed  heu!  quid  hic  dicemus?  Ubi 
est  christianitas  nostra?  Ubi  imitatio  Chri- 
sti?  Nam  vix  aliquis  nunc  apparet  qui  pro 
Christo  aliquid  pati  velit.  Omnes  statim 
irascimur,  indignamur,  et  pro  posse  ulci- 
scimur  :  imo,  pro  parva  injuria  magnam 
inferimus  aut  infligere  cupimus  ultionem. 
Sic  Christum  miserrimi  imitamur?  Imo, 
non  Christum,  sed  diabolum  sequimur  : 
in  quo,  ut  divinus  Dionysius  contestatur, 
sunt  proterva  phantasia,  amens  furor  et  De  Divin 
irrationabilis  concupiscentia.  De  quo  in 
Sapientiai  libro  asseritur  :  Imitantur  illum 
qui  sunt  ex  parte  illius.  Sed  emendemus 
nos,  et  Christi  passionem  pro  exemplari 
semper  intueamur  ac  imitemur. 

Secundo  passionem  Christi  considerare 
debemus  ad  compatiendum.  Nam  ut  ad 
Romanos  ait  Apostolus,  Si  compatimur,  et  itom.  vm, 
conregnabimus.  Itaque  perpendamus  uui-  \^^\^ 
versa  quse  pro  nobis  Christus  patiebatur 
in  anima  sua  et  corpore,  quantum  etiam 
dilectissimse  Matri  sua?  adstanti  condoluit, 
et  quam  ineffabiliter  nostris  peccatis,  in- 
gratitudinibus  perditionibusque  compati- 
ens  fuit.  Certe  dolor  ille  suus  interior  et 
compassionis  acerbitas  fuit  intensior  at- 
que  poenalior  quam  poena  sua  corporalis 
exterior,quemadmodum  quidam  in  Christi 
persona  satis  devote  locutus  est  :  Quum    Piiiiippus 

.  'i.     j    1  i      •  •         X        cancellai-ius 

tantus  sit  dolor  meus  exterior,  major  ta-  Parisicnsis. 
men  est  dolor  interior,  quum  te  tam  in- 
gratum  experior.  Itaque  omnia  ista  pen- 
sando,  debemus  Christo  tenerrimo,  inno- 
centissimo,  piissimo  atque  dulcissimo,  a 
sceleratissimis,  atrocissimis,  vilissimis  tam 
crudelissime  ac  poenalissime  cruciato,  in- 
time  ac  cordialissime  compati,  vana  sola- 
tia  aspernari,  carnales  delectationes  despi- 
cere,  levitates,  dissolutiones  ac  vanitates 
abjicere  :  pra^sertim  quoniam  omnia  illa 
Christus  absque  sua  culpa  pro  nostris  to- 
leravit  peccatis  et  pro  nostra  salute. 

Tertio  passionem  Christi  considerare  de- 
bemus  ad  admirandum.  Admirari  namque 
debemus,    quod    Dominus    universorum,  .ir/.x,  36. 


I 
I 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S,  CRUCIS. 


SERMO   SECUNDUS 


393 


Apoc.  XIX, 
16. 


P«.cxv,l2. 
Ps.  cii,  2. 
Bom.  V,  8, 


Ibid.  10. 


Philipp.  II, 
8-10. 


Sanctus  Sanctorum,  Rex  regum,  Unigcni- 
tus  Patris  verusque  Deus,  tanta  ac  talia 
pro  nobis  peccatoribus  vilissimis,  vitiosis- 
sirnis,  ingratissimis  pati  dignatus  est.  Ideo 
cum  Propheta  dicamus  :  Quid  retribuam 
Domino  pro  omnibus  qu»  retribuit  mihi  ? 
Itemque  :  Benedic,  anima  mea,  Domino, 
et  noli  oblivisci  omnes  retributiones  ejus. 
Hinc  ad  Romanos  dicit  Apostolus  :  Com- 
mendat  caritatem  suam  in  nobis  Deus, 
quoniam  quum  adhuc  peccatores  esse- 
mus,  Christus  pro  nobis  mortuus  est ;  et 
denuo,  Quum  adhuc  inimici  essemus,  re- 
conciliati  sumus  Deo  per  mortem  Filii 
ejus. 

Quarto  passionem  Christi  consideremus 
ad  gloriandum  in  Domino,in  quantum  tam 
multa  bona  ex  ea  sunt  consecuta,  videli- 
cet  :  dejectio  da?monum,  salvatio  homi- 
num,  destructio  vitiorum,  reparatio  ruina? 
angelica»,  abundantia  gratiee  sub  evangeli- 
ca  lege,  honoratio  Dei  Patris,  major  quo- 
que  glorificatio  Christi  humanitatis,  infor- 
matio  et  exemplum  omnis  virtutis.  Hinc 
namque  ait  Apostolus  ad  Philippenses  : 
Christus  humiliavit  se,  factus  obediens 
usque  ad  mortem,  mortem  autem  crucis  ; 
propter  quod  et  Deus  exaltavit  illum,  et 
dedit  illi  nomen  quod  est  super  omne  no- 
men,ut  in  nomine  Jesu  omne  genu  flecta- 
tur,coelestium,  terrestrium  et  infernorum. 
Itaque  de  eadem  Christi  passione  debemus 
habere  compassionem,  in  quantum  fuit 
Christo  tam  gravis ;  et  exsultationem,  in 
quantum  fuit  ita  salubris. 

Quinto  consideremus  eam  ad  regratian- 
dum,  ut  scilicet  de  hoc  Deo  Patri,  imo  toti 
supergloriosissimae  Trinitati  totis  prsecor- 
diis  regratiemur,  quod  per  Christi  passio- 
nem  tot  bona  consequimur,  a  tot  malis 
eripimur,  tam  gratiose  semper  juvamur, 
quia  et  ex  merilo  passionis  Christi  indul- 
gentia;  conceduntur. 

Sexto  consideremus  eam  ad  ferventer 
amandum,  ut  scilicet  ex  hoc  quod  Christus 
tot  et  tanta  pro  nostra  salute  assumpsit, 
egit  ac  passus  est,  Deum  ardenter  ame- 
mus,  in   ipsum  per  fervida  caritatis  de- 


A  sideria  transformemur,  ipsum  intra  nos 
caritatis  brachlis  constringamus  seu  am- 
plexemur.  Si  ergo  his  modis  circa  Christi 
passionem  nos  occupamus,  tunc  vere  cru- 
cem  Christi  in  nostris  cordibus  exaltamus, 
et  Christi  passionem  mente  grata  feliciter 
honoramus. 

Refert  S.  Gregorius,  quod  quidam  Jii- 
dseus  Romam  veniens,  quadam  nocte  per- 
noctavit  in  templo  gentilium  ;  et  quamvis 
christianus  non  fuit,  tamen  ob  loci  horro- 
rem  cruce  se  signavit.  Media  nocte  vidit 

B  turbam  da>monum  templum  illud  intran- 
tem,  quorum  princeps  pra^cepit  uni  ut 
videret  quis  esset  ille  jacens  in  templo. 
Qui  quum  venisset  ad  Judaeurn,  clamavit  : 
Heu,  heu !  vas  vacuum,  sed  signatum. 
Et  statim  turba  daemonum  fugit.  Quibus 
visis,  Judjeus  ille  christianus  effectus  est. 
Ecce  quanta  est  virtus  crucis.  —  Rursus 
narrat  Gregorius,  quod  quaedam  monialis 
hortum  ingressa,  ccepit  manducare  lactu- 
cam  absque  benedictione  crucis  pra?missa. 
Moxque  a  diabolo  obsessa,  corruit.  Quum- 

C  que  S,  Equitius  venisset  ad  expellendum 
daemonem,  daemon  clamavit  :  Ego  quid  fe- 
ci  ?  Ego  quid  feci  ?  Sedi  super  lactucam, 
et  illa  momordit  me.  Pra;cipiente  autem 
Equitio,  exiit.  —  Quidam  Christianus  apud 
Syriam,imaginem  Crucifixi  circa  lectulum 
suum  fixit.  Post  annum  aliam  domum 
conduxit,et  ex  oblivione  imaginem  in  pri- 
ma  domo  reliquit.  Quumque  domum  il- 
lam  conduxisset  quidam  Judaius,  et  cum 
quodam  Judseo  quem  invitavit,  in  domo 
illa  epularetur,  Judseus  ille  invitatus  visa 

D  praefata  imagine,  cum  indignatione  dixit 
Judaeo  habitatori  domus  illius,  cur  imagi- 
nem  Jesu  Nazareni  in  sua  haberet  domo, 
Qui  excusavit  se,  dicens  quod  imagincm 
illam  hucusque  non  consideravit,  Tunc 
ille  quasi  pacatum  se  simulans,  abiit,  et 
retulit  Judaeis  qua?  vidit.  Qui  pariter  vene- 
runt  ad  domum  praefati  Judaei,  eumque 
gravissime  afflixerunt,et  semivivum  extra 
Synagogam  jactarunt,  Imaginem  quoque 
conculcantes,  cuncta  dominicae  passionis 
opprobria  renovaverunt  in  ea.  Cujus  quum 


394 


IN   FESTO  EXALTATIONIS   S.  CRUCIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS 


latus  perforassent,  mox  sanguis  et  aqua  A  runt  episcopo  terrse  illius,  et  fidem  Chri- 


fluxerunt  ex  eo.  Obstupefacti  Judaei,  san- 
guinem  collegerunt  in  vase,  et  detulerunt 
in  synagogas,  omnesque  infirmi  ex  san- 
guine  illo  inuncti,  protinus  curabantur. 
Tunc   compuncti  Judsei,  omnia  recitave- 


sti  devote  amplexi  sunt,  suasque  syna- 
gogas  in  ecclesias  consecraverunt.  Atque 
exinde  mos  inolevit  ut  ecclesiae  conse- 
crentur  :  nam  ante,  altaria  tantum  conse- 
crabantur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 


QU^   SIT    SUMMA   CHRISTIAN^   SAPlENTIiE  ;    CUI   PRO   PECCATIS    COMPETAT    SATISFACTIO  ; 
ET    QUOMODO   FIDES   NOSTRA   SIT   CONFIRMATA   MIRACULIS. 


VULNERATUS  est  propter  iniquita- 
tes  nostras,  attritus  est  propter  scele- 
ra  nostra.  Is.  Liii,  5. 
icoc.i,  io.  Vere,  Apostolo  protestante,  stultam  fecit 
p«.cxLvi,a.  Deus,  cujus  sapientise  non  est  finis,sapien- 
tiam  sseculi  hnjus.  Sed  et  sapientes  saecuii 
hujus,  sapientiam  salutarem,hoc  est  evan- 
gelicae  legis,  reputaverunt  insipientiam  et 
errorem  atque  figmentum,  utpote  Deum 
esse  incarnatum,  et  in  assumpta  humani- 
icor.11,14.  tate  pro  hominibus  passum.  Carnalis  quo- 
que  homo  non  sapit  spiritualia  et  divina  : 
supernaturalia  namque  et  valde  superna- 
turalia  et  prorsus  incomprehensibilia  sunt 
universa  fidei  christiana?  mysteria  ;  nec 
potuit  talia  excogitare  aut  fingere  ratio 
naturalis  adinventiove  humana.  Et  sicut 
a  solo  Deo  revelata  sunt  et  fluxerunt,  sic 
per  supernaturalia  et  divina  argumenta 
sunt  introducta,  probata,  recepta  et  credi- 
ta.  Quumque  vera,  divina  et  supernatu- 
raiia  sint,  non  est  dubitatio  uila  quin  in 
eorum  consideratione  consistat  contem- 
platio  vere  altissima  :  ad  quam  nullus 
exstat  idoneus,  nisi  fuerit  desuper  copiose 
illuminatus. 

Hffic  est  igitur  summa  sapientiae  christi- 
anse,  hic  apex  Iheorise  evangelicse  legis, 
hsec  incomprehensibilis  altitudo  doctrinae 


B  Filii  Patris  seterni,  quod  ipse  Deus  creator 
omnipotens,  sit  unus  in  essentia  et  trinus 
in  personis,  et  quod  una  in  summa  Trini- 
tate  persona,  videlicet  Unigenitus  Patris, 
factus  sit  homo  ad  redimendum  genus 
humanum,  quod  propter  primorum  pa- 
rentum  originalem  transgressionem  erat 
originali  peccato  infectum,aeterna  felicita- 
te  privatum,  et  damnationi,  quantum  ad 
poenam  damni,  obnoxium  ;  nec  poterat  li- 
berari  per  puram  aliquam  creaturam,  quo- 
niam  pura  creatura  esse  non  potuit  tantae 

C  dignitatis  et  efficaciae  seu  idoneitatis  ad 
promerendum,  ut  totum  genus  humanum 
Deo  creatori  reconciliaret,  eique  gratiam 
promereretur,  et  beatitudinem  recupera- 
ret  amissam  :  quum  et  peccatum  infini- 
lam  quamdam  sortiatur  enormitatem,  in 
quantum  offensivum  et  aspernativum  est 
Creatoris,  cujus  sanctitas  ac  majestas  est 
penitus  intensive  et  perfectionaliler  infi- 
nita.  Ipsa  quoque  natura  in  infinitum  est 
communicabilis  :  totam  ergo  et  singula 
ejus  supposita  quantumlibet  multiplicen- 

D  tur,  Deo  reconciliare,  competere  non  vale- 
bat  nisi  mcdiatori  dignitatis  immensae.Nam 
et  in  saeculo  isto  videmus,  quod  facilius 
quis  reconciliat  regi  terreno  unum  reum, 
quam   plures.    Facilius   quoque   priiiceps 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S.  CRUCIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


395 


talis,  ad  alicujus  sibi  dilecti  instantiam 
ignoscit  uni  aut  paucis,  quam  multis.  Id- 
circo,  pro  totius  humani  generis  generali 
ofiensa  satisfacere  ac  Deum  placare,  non 
competebat  salvatori  dignitatis  dumtaxat 
finittp. 

Rursus,  gratia  gratum  faciens  magnee 
valde  est  eminentise.  Quumque  sit  super- 
naturalis  similitudo  divinae  essentise,  po- 
nens  rationalem  creaturam  in  quodam 
esse  supernaturali,  deiformi,  ad  prome- 
rendum  vitam  aeternam  idoneo  et  condi- 
gno,  etiam  ipsa  gratia  fertur  dignitatis 
quodammodo  infinitse  :  propterea  amissam 
recuperare,  et  inaxime  toti  humano  generi 
reparare,nequaquam  congruebat  nisi  libe- 
ratori  dignitatis  illimitatae. 

Amplius,  quia  beatitudo  propter  quam 
Creator  seternus,  omnipotens  et  immen- 
sus,  instituit  et  creavit  genus  humanum, 
est  clara,  immediata  atque  per  speciem 
lucida,  fruitiva  ac  beatifica  divinse  essen- 
tiae  visio,  incircumscriptseque  bonitatis 
perpetua  ac  secura  fruitio  (quse  gloriosa 
felicitas  est  dignitatis  quasi  immensse,  in 
quantnm  est  infiniti  boni  plena  ac  con- 
tentiva  possessio) ;  idcirco  eam  humano 
generi  recuperare,  soli  competebat  media- 
tori  idoneitatis  et  dignitatis  interminatee, 
videlicet  vero  Deo.  Quumque  Deus  in  suae 
deitalis  natura  nullatenus  aptus  sit  ad  sa- 
tisfaciendum  aut  promerendum,  ac  me- 
diandum  seu  patiendum  (nec  erat  hoc  im- 
perfectionis,  sed  infinitse  perfectionis  ac 
sublimitatis,  quoniam  satisfacere,  prome- 
reri,  mediare  ac  pati  non  competunt  nisi 
inferiori),  nec  pura;  creaturse  possit  com- 
petere  infinita  dignitas  sive  perfectio  : 
hinc  Deus  factus  est  homo,  ut  ex  deitate 
ei  competeret  efficacia  infinita,  digni- 
tas  aut  idoneitas  ad  subveniendum,  sa- 
tisfaciendum  ac  promerendura  in  alia  seu 
assumpta  natura  ;  ex  natura  vero  assum- 
pta,  sibi  competeret  satisfacere,  prome- 
reri,  mediare  ac  pati.  Hinc  Deus  factus 
est  homo,  ita  quod  Christus  in  unitate 
personse  est  Deus  et  homo,  quia  ejus  hu- 
manitas  ad  esse  suum  personale,  a^ternum 


A  et  increatum,  assumpta  est  et  suppositata 
in  illo. 

Denique,  quoniam  culpa  expiatur  per 
poenam,  et  pravai  delectationi  peccati  de- 
betur  punitio  ;  idcirco  contigit  ut  pro  pec- 
cato  humani  generis  Christus  Dei  Filius 
paleretur,  atque  per  suam  corporalem 
temporalemque  mortem  satisfaceret  divi- 
nae  justitiae  pro  transgressione  et  delecta- 
tione  originalis  culpae,  imo  et  omnis  pec- 
cati  hominum  universorum  :  in  quantum 
Christus  ex  summa  obedientia  et  perfe- 

B  ctissima  caritate  suam  amarissimam  pas- 
sionem  acceptavit  ac  ordinavit  ad  sa- 
tisfaciendum  Deo  pro  peccatis  omnium 
hominum,  ipseque  Deus  Trinitas  passio- 
nem  Christi,  secundum  quod  ex  tanta 
obedientia  et  caritate  erat  ab  eo  pro  homi- 
nibus  acceptata,  et  ad  eorum  salvationem 
relata  seu  ordinata,  habuit  tam  acceptam, 
gratam  ac  placitam,  quod  ejus  merito  ac 
virtute  indulsit  humano  generi  omne  pec- 
catum,  quantum  fuit  ex  parte  hujusmodi 
satisfactionis.  Quse  ex  se  ad  hoc  fuit  ido- 

C  nea,  quamvis  ex  parte  hominum  requira- 
tur  quod  eis  meritum  passionis  Christi 
applicetur.  Quod  fit  per  fidem  et  sacra- 
menta  Ecclesiae  :  quia  etsi  terrenus  prin- 
ceps  aliquibus  reis  ignoscat  propter  alicu- 
jus  sibi  accepti  instantiam,  non  tamen 
hoc  agit  nisi  rei  dicant  se  de  principis 
offensione  dolere,  et  ab  ea  de  cetero  velle 
cavere.  f. 

Praeterea,  quoniam  ista  doctrina  reputa- 
batur  ab  hominibus  fatua,  Deus  omnipo- 
tens,  qui  solus  ejus  auctor  ac  testis  est, 

D  eam  copiosissime  ac  potentissime  appro- 
bavit  et  gloriosissime  exaltavit,  per  paucos 
Christi  discipulos,  homines  idiotas  ac  sim- 
plices,  eam  ubique  terrarum  diffundens 
ac  publicans,  et  adversarias  leges,  super- 
stitionesjidololatrias  destruens  absque  hu- 
mana  potentia  armorumque  violentia,  et- 
absque  omni  vulpina  versutia  arteque  ma- 
gica,  ita  quod  tandem  summi  philosophi 
ac  potentissimi  principes  mundi,ad  fidein 
Christi  sunt  conversi.  Nempe  Deus  altissi- 
mus  gloriosissimos  suos  Apostolos  divinis 


396 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S.  CRUCIS. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


proprietatibus,  supernaturalibus  virtuti-  A 
bus,  miraculosis  efficientiis,  tam  eminen- 
tissime  decoravit,  quod  totum  rerum  ordi- 
nem,universitatisque  cursum  et  naturalem 
entium  legem  subdidit  eis.  Quid  enim  ad- 
mirabilitatis  et  excellentise  non  fecerunt 
sancti  Apostoli  ?  Mortuos  suscitaverunt,  ex 
utero  matris  ciaudos,  caecos,surdos,  mutos 
ac  debiles,  alios  quoque  variis  segritudini- 
bus  laborantes,  mirabiliter  curaverunt. 
Ostenderunt  quoque  idololatris  visibiliter 
horribiliterque  ad  oculum  dsmones  quos 
coluerunt  in  idolis.  Sed  et  angelos  sanctos  B 
monstraverunt  eisdem  ;  et  testimoniis  eo- 
rum  quos  reduxerunt  ab  inferis,  probave- 
runt  fidem  quam  docuerunt,  et  veritatem 
evangelicse  legis. 

In  horum  lucida  ac  salubri  notitia  con- 
sistit  altitudo  contemplationis  sapieiitiee 
christianse;et  per  innumerabiles  utriusque 
sexus  personas  christifideles,  in  hac  fide 
ac  lege  perfectas,Deus  sublimis,a  tempore 
Apostolorum  usque  in  praesens,  copiosissi- 
ma  ac  prajclarissima  fecit  miracula.Itaque 
Christus  crucifixus,  clavis  perfossus,  lan-  C 
cea  perforatus,  inter  latrones  suspensus, 
flagellis  dilaceratus,  turpissima  et  acerbis- 
sima  morte  occisus,  est  altissimum  divi- 
nissimumque  contemplationum  nostrarum 
objectum.  In  eo  propter  nos  ita  tractato 
consideramus  ac  intuemur  divina?  rigorem 
juslitiffi,  qua)  maluit  Dei  Filium  taliter 
pati,  quam  inulta  manere  peccata ;  divina 
quoque  pietatis  immensitatem,qua3  huma- 
no  generi  tam  misericordissime  subvenire 
dignata  est ;  sed  et  bonitatem  Dei  immen- 
sam,quse  se  ita  communicavit  hominibus;  D 
caritatem  etiam  ineffabilem  Dei  ad  homi- 
nes,  quoniam  divina  natura?  in  Christo 
tam  propinquissimo  copulavit  naturam 
iJoann.w,  huinanam,et  quod  Dcus  Patcr  Unigenitum 
^'  suum  sic  misit  ac  prsestitit  nobis,  ipseque 

^ei/'.ix,i4.  Filius  Dei  ita  se  ipsum  pro  nobis  obtulit 


Patri;  incomprehensibilem  quoque  sapien- 
tiam  superbenedictae  Trinitatis,  quae  tam 
decentissimum  ac  admirabilem  nostrse  re- 
demptionis  modum  excogitavit  ac  statuit. 
Propterea  in  Christo  incarnato  ac  passo 
contemplamur  Deitatis  sublimia  et  hu- 
manitatis  declivia.  Hanc  fidem  Deus  in 
praesenti  solennitate  prseclarissime  subli- 
mavit. 

Quoniam  ergo  Deus  Trinitas,  Creator 
omnipotens,  Deus  adorandus  et  benedi- 
ctus,  tot  et  tanta  pro  redemptione  no- 
stra  operari  dignatus  est,  et  Filius  Dei 
tot  et  tanta  pro  ea  assumpsit,  fecit  ac 
tulit,  non  parvi  pendamus  nostr»  salu- 
tis  negotium,  nec  unquam  habeamus  nos 
negligenter,  sed  Christo  grati  esse  cone- 
mur,  et  ejus  vestigia  idonee  imitemur. 
Bajulemus  crucem  nostram  quotidie,  et  Zuc.  ix,  23. 
reprimamus  exteriores  interioresque  sen- 
sus,  et  appetitum  nostrum  divinis  semper 
subdamus  praeceptis;  in  actibus  poeniten- 
tiae  occupemur  assidue,  et  universos  ac 
singulos  nostros  defectus  inspiciamus  ac 
deploremus,  emendemus  ac  fugiamus  pro 
posse.  Postremo,  crux  Christi  sit  jugiter 
cordi  nostro  infixa,  nec  aliquid  sit  tam 
grave  quod  non  intuitu  et  amore  Christi 
propter  nos  crucifixi  aequanimiter  tole- 
remus.  Imo  Christo  pro  omnibus  passo 
unusquisque  tam  gratus  sit,  tam  amorosa 
mcnte  adhaereat,  tam  efficaciter  se  confor- 
mct,  ac  si  pro  se  solo  cuncta  esset  perpes- 
sus.  Hoc  namque  est  opus  fidelis  minislri, 
ut  quod  pro  omnibus  egit  ac  pertulit 
Dominus,  quasi  pro  se  solo  actum  arbitre- 
tur  ac  toleratum  :  et  merito,  quia  et  Chri- 
stus  pro  quocumque  adhuc  mallet  pati, 
quam  permitteret,  quantum  in  se  est,  il- 
lum  perire.  Sicque  cum  Apostolo  quilibet 
devotissime  fateatur  :  In  fide  vivo  Filii  Cuiat.  u, 
Dei,  qui  dilexit  me  et  tradidit  semet-  '^' 
ipsum  pro  me. 


I 


IN   FKSTO   EXALTATIONIS   S.  CIIUCIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEKMO   QUAUTUS 


39: 


SERMO  QUARTUS 


DE    CARITATE    FRATERNA  ;    DE    SINCERITATE    liONORUM   Ol'ERUM  ;    ET   QUOMODO 
IN   CHRISTI   CRUCE   SIT   GLORIANDUM. 


A^ 


MBULATE   in    dilectione,   sicut   et 

Christus  dilexit  nos,  et  tradidit  se- 

metipsum  pro   nobis   oblationein    et    ho- 

stiam  Deo  in  odorem  suavitatis.  Ephes. 

V,  2. 

Dilectio  inter  filios  Dei  et  filios  perdi- 
tionis  discernit,  sine  qua  claustrum  est 
inferus  et  spelunca  latronum.  Unusquisque 
igitur  corde,  verbo  et  opere  alteri  coope- 
retur  in  bonum,  adjuvet  ad  salutem,  con- 
silium  auxiliumque  impendat  pro  posse. 
Nemo  sic  vertatur  in  dsemonem,  ut  ex 
proposito  quemquam  perturbet,  ut  ali- 
quem  trahat  ad  Dei  offensam,  ad  parti- 
alitatem  odibilem,  ad  mentis  interitum, 
propinando  ei  calicem  mortis,  verbum 
detractionis,  peccandi  audaciam.  Hoc  est 
in  dilectione  incedere  sicut  et  Christus 
in  ea  incessit,  confratrum  salutem  tan- 
quam  propriam  procurare  salutem,  oran- 
do,  fraternaliter  corripiendo,  pie  hortan- 
do  exemplariterque  vivendo.  Verumtamen 
S.  Joannes  apostolus  in  sua  epistola  plus 
\joann.w,  aliquid  dicit  :  In  hoc  (inquiens)  cognovi- 
mus  caritatem  Dei,  quoniam  ille  animam 
suam  pro  nobis  posuit,  et  nos  debemus 
pro  fratribus  animas  ponere.  Quomodo  au- 
tem  pro  fratre  suo  animam  suam  ponet, 
qui  non  vuit  modicum  laborare  aut  pati 
ne  ille  in  peccatum  labatur,  qui  dona  Dei 
sibi  concessa  proximo  communicare  non 
curat,  qui  diligentiam  non  apponit  ne 
ibid.  \%.  quempiam  scandalizet?  Itaque  non  dili- 
gamus  tantum  verbo  et  lingua,  sed  opere 
et  veritate.  Garitatem  nostram  ad  proxi- 
mos  non  jam  blandiendo  verbis  panda- 
mus,  sed  opere  sinceriter  demonstremus. 
Sed  et  invicem  supportemus  in  caritate, 
sicut  a  Deo  volumus  supportari. 


ic. 


A  «Diiexitwergoccnos  Christus»diIectione 
seterna  et  increata  in  quantum  Deus,  dile- 
ctione  quoque  creata  infusa  secundum 
quod  homo.Et  ex  utraqueatradidit  semet- 
ipsum  pro  nobis  oblationem  et  hostiam 
Deo  )),  quia  in  ara  crucis  se  ipsum  sponte 
obtulit  Patri  pro  nostra  salute.  Judaeis  quo- 
que  se  tradidit  ad  hoc,  ut  immoiaretur 
Patri  in  suavissimam  hostiam.  Nam  ex 
proposito  obviam  ivit  illis,  et  se  ab  eis  Joann.wm, 
comprehendi  ac  crucifigi  permisit  sponta-  *■ 
nee,  sicut  praedixit  :  Nemo  tollit  animam  ibid.\,  is. 

B  meam  a  me,  sed  ego  pono  eam ;  itemque, 
Animam   meam   pono   pro   ovibus  meis.   ibid.  13. 
Unde    et   Isaias   pra3nuntiavit   propheta  : 
Tradidit  in  mortem  animam  suam,  et  cum  /«.  1.111,12. 
sceleratis  reputatus  est. 

Denique  nos  religiosi,  Christo  in  hoc  vi- 
cem  pro  posse  reddere  cupientes,  tradidi- 
mus  nosmetipsos  ei  in  manu  vicarii  sui, 
voluntatem  propriam  abnegando  per  so- 
lenne  obedientiae  votum  ;  atque  obtulimus 
nos  Deo  in  holocaustum  odoris  dulcissimi, 
mancipando  nos  divinis  totaliter  per  mo- 

C  nasticam  professionem.  Quod  ergo  promi- 
simus,  fideliter  impleamus  ;  et  quod  ince- 
pimus,prosequamur  et  consummemus.Nil 
nostri  relinquamus  nobismetipsis.  Deus 
substantialiter  purus  et  fons  puritatis  to- 
tius,  puram  requirit  oblationem,  et  illam 
acceptat  ac  munerat.  Quid  est  pura  obla- 
tio,  nisi  virtuosa  et  immaculata  operatio 
ad  Dei  gloriam  ordinata?  Studeamus  ergo, 
quantum  humana  admittit  fragilitas,  ut 
bona  quse  agimus,non  sint  malis  admixta, 
ne  in  psalmodia,  orationibus,  Horis  et  Mis- 

D  sis  simus  distracti,  negligentes,intimorati. 
Quod  si  aliquando  ex  instabilitate  defectu- 
ositateque  nostra  evagationem  mentis  in- 


398 


IN   FESTO   EXALTATIONIS   S.  CRUCIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


Galat.  VI 
14. 


cidimus,  ei  tamen  non  immoremur,  sed 
protinus  intuitum  cordis  ad  Dominum  re- 
flectamus,  et  percutiamus  cor  nostrum 
super  tantis  miseriis  nostris ;  ac  contra 
propriam  instabilitatem  jugiter  prgelie- 
mur,  Dominum  invocantes,  ut  per  suam 
gratiam  ac  virtutes,  per  sapientiae  donum, 
per  assuefactionem  virilem  cor  nostrum 
in  se  stabilire  dignetur. 

Praeterea  exaltetur  crux  Christi  in  me- 
dio  cordis  nostri,  ut  eam  indesinenter  in- 
tueamur,atque  in  ea  salubriter  gloriemur, 
sicut  ait  Apostolus  :  Mihi  absit  gloriari 
nisi  in  cruce  Domini  mei  Jesu  Ghristi.  Et 
rursus  apertius  loquens,  causas  quoque 
hujuscemodi  gloriationis  insinuans,  ait 
Ecclesia  :  Nos  autem  gloriari  oportet  in 
cruce  Domini  nostri  Jesu  Ghristi,  in  quo 
est  salus,  vita  et  resurrectio  nostra,  per 
quem  salvati  et  liberati  sumus.  In  cruce 
igitur  Ghristi  oportet  nos  gloriari,  non  de 
hoc  absolute  gaudendo  quod  innocentissi- 
mus  Dei  Agnus  tot  et  tanta  innocentissime 
pertulit  (imo  in  hoc  compati  ei  necesse 
est),  sed  in  quantum  ex  passione  Ghristi 
tantus  fructus  consecutus  est,  tam  Christo 
quantum  ad  accidentale  prsemium,  quam 
hominibus  universis  electis.Christus  nam- 
que  sua  passione,  humiliatione,dejectione 
meruit  judiciariam  potestatem  ac  propriae 
humanitatis  accidentalem  glorificationem, 
quse  resurgendo  et  ascendendo  peracta  est; 
exaltationemque  super  omne  creatum,  at- 
que  ut  honoretur  ab  omnibus,  sicut  ait 
phiiipp.n,  Apostolus  :  Humiliavit  se,  factus  obediens 
usque  ad  mortem,  mortem  autem  crucis  ; 
propter  quod  et  Deus  exaltavit  illum,  et 
dedit  iili  nomen  quod  est  super  omne  no- 
men,ut  in  nomine  Jesu  omne  genu  flecta- 
tur,ccelestium,  terrestrium  et  infernorum. 
Insuper  ex  Christi  passione  consequimur 
tales  ac  tantos  fructus,  ut  nec  comprehen- 
dere  neque  exprimere  valeamus  :  quia  per 
eam  sumus  a  inorte  seterna  redempti,  ejus 
merito  sumus  in  Baptismo  purgati  atque 


8-10 


A  renati,  per  ejus  merita  consequimur  gra- 
tiam  et  salutem  in  aliis  sacramentis ;  eam 
cordialiter  recordando,  veniam  et  gratise 
incrementum  sortimur,  ejus  fide  et  recor- 
datione  superamus  tentationes,  ejus  vir- 
tute  et  merito  fiunt  opera  nostra  Deo  acce- 
ptiora,  secundum  quod  mente  unimus  nos 
Christo  capiti  nostro  et  meritis  ejus,  ac 
per  ipsum  et  merita  ejus  petimus  exaudi- 
ri,  nostraque  opera  bona  a  Deo  misericor- 
diter  acceptari.  Hinc  orationes  Ecclesise 
concluduntur,  Per  Dominum  nostrum  Je- 

B  sum  Christum.  In  orationibus  quoque  no- 
stris  privatis  debemus  semper  Deum  roga- 
re,  ut  per  omnia  quse  Christus  pro  nostra 
assumpsit,  fecit  sustinuitque  salute,  susci- 
pere  nos  dignetur.  Adhuc  autem  virtute  et 
merito  passionis  Christi  consequentur  ele- 
cti  in  die  judicii  plenam  immortalitatem 
et  corporis  glorificationem.  Per  eamdem 
etiam  passionem  vehementer  debilitata 
est  adversariarum  potestatum  crudelitas. 
His  ergo  ex  causis  nos  gloriari  oportet 
in  cruce  Christi,  in  quo  est  salus  nostra  : 

C  quia  in  suse  deitatis  visione  ac  fruitione 
nostra  consistit  beatitudo.  Sed  et  vita  spi- 
ritualis,  quae  est  vita  gratiae,  non  habetur 
nisi  in  credendo  in  ipsum  :  et  per  eum 
modo  resurgimus  a  morte  animae,  quod 
est  peccatum  ;  in  futuro  quoque  ad  beatae 
resurrectionis  immutationem  pertingent 
electi.Postremo  nos  sacerdotes  Christi,qui 
eum  in  altari  Deo  Patri  quotidie  immo- 
lamus,  Christo  specialissime  conformari 
debemus,  ut  quod  ipse  semel  fecit,  pro 
nobis  offerendo  se  ipsum  in  cruce,  nos 

D  quotidie  mysterialiter  repr8esentemus,ejus 
beneficia  atque  mysteria  recolendo,  et 
quod  ipse  fecit  in  Coena,  agamus,  ejus 
corpus  et  sanguinem  consecrando,  sumen- 
do  ac  porrigendo.  Idcirco  in  celebratione 
devotissimi  esse  debemus,  et  mente  ad 
Deum  valde  suspensi  ac  fixi  :  sicque  in 
spiritu  ardoris  universum  opus  nostrae  re- 
parationis  rememoremur. 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S.  CKUCIS.   —   AD   HELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


399 


SERMO  QUINTUS 

IN    PASSIONE    DOMINI    ATTENDENDUM   QUIS    PATIATUR,   QUALIS    SIT   QUI    PATITUR   ET   QUANTUS, 

A    QUIBUS    PATIATUR,   ET   QUID    PATIATUR. 


H 


13 


yEC  recolens  in  corde  meo,  in  Deo  A 
sperabo.  Thren.  iii,  21. 
7o«n«.xv,  Majorem  (ut  inquit  Salvator)  caritatern 
nemo  habet,  quam  ut  animam  suam  ponat 
quis  pro  amicis  suis.  Summum  itaque 
beneficium  est,  dum  quis  propriam  vitam 
pro  alterius  redemptione  inorti  exponit. 
Sed  in  hoc  consideranda  sunt  multa.  Non- 
ne  inulto  plus  est,  si  unicus  filius  regis 
terreni  pro  vili  servo  se  morti  exponat, 
quam  si  ejus  servus  pro  filio  regis  se  mor- 
tis  exponat  periculis  ?  Iterum,  multo  am- 
plius  reputatur,  si  quis  pro  alio  sustineat  B 
mortem  ignominiosam,  amarissimam  et 
prolixam,  quam  si  mortem  pro  eo  toleret 
brevem  ac  levem. 

In  passione  ergo  quam  pro  nobis  per- 
tulit  Filius  Dei,  primo  debemus  atten- 
dere,  quis  sit  qui  pro  nobis  passus  est, 
videiicet  :  quod  non  homo  purus,  aut  an- 
gelus,  sed  Dei  Unigenitus,  verus  Deus, 
qui  in  unitate  personae  est  Deus  aeternus 
et  homo  perfectus ;  atque  ut  Deus,  est 
dignitatis  immensae,  et  in  quantum  ille 
homo,  est  dignior  toto  mundo,  pro  eo  C 
quod  ejus  humanitas  unita  est  unione  hy- 
postatica  Verbo  seterno.Ex  hac  itaque  con- 
sideratione  appretianda  et  extollenda  est 
nobis  passio  Ghristi  in  infinitum,  et  pro 
tanto  beneficio  ejus  ei  in  infinitum  regra- 
tiari  habemus.  Nec  possumus  ei  plene 
regratiari,  sed  infinite  deficimus  a  regra- 
tiatione  condigna,  eo  quod  tam  super- 
nobilissimam  vitam  suam  pro  nobis  ex- 
posuit  morti. 

Secundo   in   Ghristi  passione  debemus 
pensare,  qualis  sit  ipse  qui  propter  nos  D 
passus  est,  utpote  quam  pius  et  innocens, 
quam  sanctus  et  sapiens,  quam  dulcis  et 


mitis.  Hoc  namque  vehementissime  auget 
et  incitat  compassionem  et  gratiarum  ac- 
tionem,  quod  tam  piissimus  et  innocentis- 
simus  Agnus,  tam  sanctissimus  ac  sapien- 
tissimus  vir, tam  mitissimus  et  dulcissimus 
juvenis,  tam  pulcherrimus  ac  tenerrimus 
homo,  pro  nobis  sustinuit  omnia  illa.  Non- 
ne  multo  magis  compateremur,  si  cer- 
neremus  aliquem  mansuetum,  irreum  et 
benignissimum  hominem  pati  ac  truci- 
dari,quam  si  hominem  durum  et  rigidum, 
quamvis  justum?  Quantum  ergo  compati- 
endum  est  Ghristo  propter  nos  passo,  tam 
summe  et  incomparabiliter  pio,  innocenti, 
sancto,  sapienti,  mansueto,  suavi,  pulchro 
ac  tenero  ? 

Tertio  in  Ghristi  passione  intueamur, 
quantus  sit  qui  propter  nos  passus  est. 
Tantus  est  plane,  ut  de  eo  secundum 
ipsius  divinitatem  dicat  Scriptura:Magnus  /'s.cxliv,3. 
Dominus  et  laudabilis  nimis,  et  magnitu- 
dinis  ejus  non  est  finis.  Ipse  quoque  de 
se  ipso  secundum  naturam  assumptam  fa- 
tetur  :  Data  est  mihi  omnis  potestas  in  Maith. 
coelo  et  in  terra.  Habetque  in  vestimento  ''7'"'  '^' 

^  Apoc.  xrx, 

ac  femore  suo  scriptum  :  Rex  regum,  et  le. 
Dominus  dominantium.  Si  ex  magnitudine 
et  excellentia  legati  magnitudo  causse  per- 
penditur,  nonne  maxima  causa  est,  pro- 
pter  quam  talis  ac  tantus  legatus  in  mun- 
dum  a  Patre  seterno  est  destinatus,  et  pro 
mundi  salute  perpessus  ? 

Quarto  in  Ghristi  passione  est  ponde- 
randum,  a  quibus  sit  passus.  Nempe  a 
proprio  fuit  discipulo  traditus,  a  pecu- 
liari  populo  accusatus,  negatus,  occisus. 
Quod  quam  grave  ei  exstiterit,  pandit  di- 
cendo  :  Quoniam  si  inimicus  meus  maledi-  ps.u\\\i. 
xisset  mihi,  sustinuissem  utique.  Quinto, 


400 


IN    FESTO   EXALTATIONIS   S.  CRUCIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


Alatth. 
XXVI,  37,38; 
Marc.  XIV, 
33,34;^wc. 
XXII,  43,  44, 


a  qualibus,  puta  a  crudelissimis,  scelera- 
tissimis  vilissimisque  ribaldis.  Cujus  rei 
consideratio  valde  auget  compassionem. 
Sexto,  a  quantis  :  quia  a  multis  millibus 
Judaeorum  atque  gentiiium  fuit  derisus, 
blasphematus,  contemptus.  De  quibus  per 

Ps.xxi,  8.  Prophetam  testatur  :  Omnes  videntes  me, 
deriserunt  me,  locuti  sunt  labiis,  et  mo- 
verunt  caput. 

Septimo  inspiciamus,  quid  passus  sit, 
scilicet  :  qualiter  passione  instante  coepit 
contristari,pavere,t8edere,  in  tantum  quod 
dixit,  Tristis  est  anima  mea  usque  ad 
mortem.  Unde  et  factus  in  agonia  atque 
prolixius  orans,  ex  timoris  et  interioris 
afflictionis  vehementia  fudit  sudorem  san- 
guineum,  instar  guttarum,in  terram.Dein- 
de,  qualiter  est  comprehensus,  ligatus,  im- 
pulsus,  trusus,  tractus,  et  a  suis  discipulis 
derelictus,a  pontificibus  interrogatus;qua- 
liter  impii  qui  tenebant  illum,  illudebant 
ei,  caedentes,  ejusque  oculos  velaverunt,  ac 
serenissimum  ejus  vultum  conspuerunt  et 
percusserunt,  et  qualiter  blasphemaverunt 
et  morti  adjudicaverunt  eumdem.  Dein- 
ceps,qualiter  ignominiose  ligatus,  prsesen- 
tatus  est  judici,  accusatus,  irrisus,  flagel- 
latus  spinisque  coronatus,  damnatus,  atque 
ad  mortem  crucem  sibi  bajulans  ductus, 
inter  latrones  suspensus,diris  clavis  confi- 
xus,  aceto  et  felle  potatus,  suae  quoque 
fidelissimse  ac  prsedilectissimae  Matri  com- 

5a/5.ii,  20.  passus.  Sicquc  turpissima  ac  acerbissima 
morte  peremptus  est.  Nec  unquam  susti- 
nuit  homo  in  mundo  tam  duram  mortem 
ut  Christus.  Dolor  quoque  compassionis 
quo  tunc  pereuntibus  et  ingratis  condo- 
luit,  vim  doloris  in  ipso  excessit,  quem- 
admodum  in  ejus  persona  a  quodam  de- 
voto  prolatum  est  :  Quum  tantus  sit  dolor 
meus  exterior,  major  tamen  est  dolor  in- 
terior,  quum  te  tam  ingratum  experior. 
Ex  violentissima  etiam  distractione  corpo- 
ris  Christi,  dolor  suee  passionis  vehemen- 
tissime  augebatur ;  similiter  ex  summa 
illa  sequalitate  et  teneritudine  suae  com- 
plexionis. 

Octavo  pensemus,  propter  quid  passus 


A  sit,  utpote  propter  iniquitates  nostras,  non  /s.liii,5,6. 
suas.  Posuit  enim  in  eo  Dominus  iniqui- 
tatem  omnium  nostrum.Quis  tam  ferreum 
habet  pectus,  qui  non  intime  condoleret, 
si  alium  et  penitus  innocentem  videret 
pro  suis  excessibus  graviter  cruciari  ?  No- 
no  perpendamus,  quo  fine  et  fructu  sit 
passus,  videlicet  ut  nos  ab  infernali  libe- 
raret  interitu,  atque  eeternae  beatitudinis 
efficeret  cives  ac  filios. 

Haec  omnia  sapienter,  sigillatim,  distin- 
cte,  diligentissime  ac  cordialissime  remi- 

B  niscamur  et  consideremus,  ut  grati  simus 
Salvatori,  compatiamurque  ei,  et  ejus  se- 
quaraur  vestigia,et  gloriemur  in  cruce  be- 
neficiisque  ipsius,  miremur  quoque  quod 
tanta  fecit  ac  pertulit  pro  nostra  salva- 
tione,  atque  ipsius  accendamur  amore. 
Debemus  equidem  Christi  passionem  con- 
siderare  :  primo,  ad  recordandum,  ne  obli- 
viscamur  eorum  quse  pro  nobis  perpessus 
est ;  secundo,  ad  compatiendum ;  tertio, 
ad  imitandum  ac  proficiendum ;  quarto, 
ad   gloriandum   in   cruce   ipsius   propter 

C  fructus  dominicae  passionis ;  quinto,  ad 
admirandum  et  contemplandum  caritatem 
pietatemque  Dei  ad  homines ;  sexto,  ad 
diligendum ;  septimo,  ad  quiescendum  in 
ipso  tanquam  in  Salvatore,  totius  nostrse 
salutis  fonte. 

Itaque  omnia  ista  nostris  cordibus  in- 
scribamus,nostris  memoriis  imprimamus. 
Horum  consideratio  sit  sapientia  nostra. 
Per  hsec  ejiciamus  de  interioribus  animae 
nostrse  omnes  cogitationes  inutiles,  vanas, 
iniquas.  Quotiescumque   in  nostro  corde 

D  oritur  aliqua  imaginatio  fatua,  aliqua  ap- 
prehensio  prava,  aut  diabolica  tentatio 
aliqua,  mox  ad  recordationem  dominicae 
passionis  confugiamus.  Si  carnaiis  appre- 
hensio,  concupiscentia  aut  stimulatio  ex- 
surgat  in  aliquo,  statim  ad  dominicse  pas- 
sionis  recurrat  memoriam.  Si  erumpant 
adversa,  si  irse  commotio,  impatientise  im- 
petus,  tristitise  pondus  se  ingerat;  ex  con- 
sideratione  passionis  et  patientise,  man- 
suetudinis  et  tranquillitatis  Domini  nostri 
Jesu  Christi   omnia   ilia  vincamus,  miti- 


24. 


IN   FESTO   EXALTATIONIS    S.  CRUCIS.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SKRMO   QUINTLS                 401 

tatem,  patientiam  spiritualeqiie  gaudiiim  A      Postremo  dulcescat  nobis  crux  nostra, 

/>«.  i.xvir,  amplectamur.  Intingatur  sanguine  Christi  ut  Dei  intuitu  ac  amore  omnia  promptis- 

pes  noster,  et  Domino  nostro  saltem  ali-  simo   animo   operemur   ac   patiamur ;  et 

qualiter  conrormari,  sit  gloriatio  noslra.  carnalia  ac  vana  solatia  respuendo,  justi- 

Ascendamus  cum  Christo  in  crucem,  ar-  tiamque  zelando,  mereamur  desuper  conso- 

duam  viam  sahitis  viriliter,  et  patientite  lari,  spirituaiibus  gaudiis  rcfoveri,  gustare 

exercitia  strenue  aggrediendo.  Maneamus  dulcedincin    Dei,    futuram    beatitudinem 

quoque  cum  ipso  in  cruce,  in  obedientia  prielibare,  divinorum  stillicidiorum  infu- 

et  afflictione  poenitentiae,  in  mortificatio-  siones  ac  munificentias  expcriri,  ut  cum 

ne  salubri  et  propriae  vohintatis  fractione  Apostolo   ex   sententia   fateamur   :    Sicut  ii Coim, u. 

perseverando.Moriamur  demum  cum  Chri-  abundant  passiones  Christi  in  nobis,  ita 

sto   in   cruce,  in   istis  exercitiis   cursum  per  Christum  abundat  consoiatio  nostra ; 

Ga/a<.  V,  nostrum  feiiciter  consummando,  carnem  B  itemque,  Benedictus  Deus  qui  consolatur  /6irf. 3, 4. 

quoque  cum  vitiis  et  concupiscentiis  cru-  nos  in  omni  tribulatione  nostra.  Et  cum 

cifigendo.  Non  acquiescamus  persuaden-  Psalmista  grata  jucundaque  mente  cante- 

tibus  descensum  de  cruce,  rigorem  poeni-  mus  Deo  :  Secundum  multitudinem  dolo-  /'«.xcni.ia. 

tentiae    relaxando,    pristinam    libertatem  rum  meorum  in  corde  meo,  consolationes 

rursus   optando,  ad  ea  quse  mundi   sunt  tua?   Isetificaverunt    animam    meam.    Cui 

adspirando.  honor  et  gloria  in  seternum. 


24. 


T.  32  26 


IN   FESTO 
S.  MATTH^I   APOSTOLI 


ET   EVANGELIST^ 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


UNICUIQUE    NOSTRUM    DATA    EST    GRATIA,    ETC.    Ephes.    IV,    7-13. 


E' 


PISTOLA  ista  in  Officio  hodierno  ra-  A 
tionabiliter    legitur,    quia  in    ea    de 
Evangelistis  specialis  mentio  agitur.  Itaque 
ad  Ephesios  ait  Apostolus  : 

Urdcuique  nostrum  data  est  gratia  gra- 
tum  faciens,  aut  gratis  data,  seu  utraque 
simul,  quae  in  Apostolis  maxime  abunda- 
Rom.  VIII,  bat,  qui  primitias  Spiritus  acceperunt,  se- 
■^'  cundum  mensuram  donationis  Christi,  id 

est  secundum  moderamen  seu  quantita- 
tem  qua  placuit  Ghristo  gratiam  unicui- 
que  dare  :  qui  cui  vult,  dat  plus,  et  cui 
vult,  minus,  omnibus  tamen  ultra  eorum  B 
dignitatem  ac  meritum.  Propter  quod  di- 
cit  Psalmista,  qui  gratiam  in  novo  Testa- 
mento  collatam  prsecognovit,  et  propter 
eam  aliqua  prophetavit  :  Ascendens  Chri- 
stus  in  altum,  id  est  in  coelum  empyreum 
in  die  ^%fi^w%\Q\\\'i,.,ca'ptivam  duxit  captivi- 
tatem,  id  est,  in  limbo  detentos  et  suffi- 
cienter  purgatos,  qui  propter  originalis 
peccati  reatum  retardabantur  a  gloria,  et  a 
diabolo  tenebantur  captivi,  eripuit,  et  se- 
cum  vexit  in  coelum  ;  dedit  dona  gratia? 
ac  virtutum  hominihus,  prsesertim  suis  C 
Ac^ii,iet  discipulis  in  die  Pentecostes,  quibus  tunc 
misit  Spiritum  Sanctum,  qui  eoruni  corda 
replevit  multiplici   gratia.  Translatio  no- 


Ps.   I.XVII, 
19. 


SOq. 


stra  sic  habet  :  Ascendisti  in  altum,  cepi- 
sti  captivitatem,  accepisti  dona  in  homini- 
bus.  Sicque  Apostolus  allegat  scripturam 
hanc  secundum  sensum  magis  quam  juxta 
formam  verborum.  Quod  autem  Christus 
ascendit,  quid  est,  id  est,  quomodo  verum 
est,  et  quid  innuit,  nisi  quia  et  descendit 
primum,  id  est  ante  suam  ascensionem, 
in  inferiores  partes  terrw,  id  est  in  lim- 
bum  patrum,qui  est  secus  infernum,et  in 
superiori  parte  ipsius,  tamen  sub  terra? 
llluc  enim  Christus  descendit,  quantum 
ad  animam  suam,  in  puncto  mortis  suse,  et 
fuit  ibi  usque  ad  horam  resurrectionis 
suae,  qua  Sanctos  inde  eduxit.  Vel,  «  de- 
scendit  primum  in  inferiores  partes  ter- 
rae  »,  id  est  ad  hunc  mundum  inferiorem 
et  ad  habitabilia  loca  terrse,  per  assum- 
ptionem  naturee  humanse,  atque  in  mundo 
visibiliter  apparendo.  Unde  protestatur  : 
Nemo  ascendit  in  coelum,  nisi  qui  descen-  jomn.M, 
dit  de  coeio.  Qui  descendit  modis  jam  ''^- 
tactis,^pse  est  et  qui  ascendit  in  die  ascen- 
sionis,secundum  corpus  suum  et  animam, 
super  omnes  ccelos  materiales,  et  super 
habitatores  eorum.  Ascendit  enim  super 
omnes  creaturas  spirituales  ac  corporales 
loco  et  dignitate,  seu  potius  dignitatis  suse 


Marc.  XVI, 
19. 


I 


IN    FKSTO   S.  MATTII/EI    APOSTOLI    ET   EVANCELISTiE.   —   ENARRATIO    IN    EPISTOI  A.M        403 

manifoslatione.  VcrumUimen  Chrislus  se- A  sc.  Philippiis  qnoqne  diaconus  habuit  qua-  ^crxx.^s, 

cundnm  quod  homo,  infra  coelum  cmpy-  tuor  filias  proi)lictissas.  Itcrum  in  Actibus  '"'■ 

reum    conlinetur    (quod    secundum    I)a-  lcgitnr  :  Erant  in  Ecclesia  Antiochia  pro- /</«/. xht.i. 

masccnum   est  contincntia,   id   esl   locns  pheta)   et  doctores,  in  quibus   Barnabas, 

contentivus,   visibilium   et   invisibiiium),  et  Simon,  et  Lucius.  Irno  omnes  Apostoli 

et  usque  supreinnm  coeli   illius  Ghristus  per  missionem  Spiritus  Sancti,  spiritum 

ascendit,  ubi  et  residet.  prophetia?   sortiti    sunt.    Denique  divinus 

Denique  septcm  sunt  coeli  seu  orbes  et  Dionysius  spiritu  claruit  prophetisp,  ut  in 

sphaer»  planetarum.  Octavum  coelum  est  ejus  constat  epistola  quam  misit  beatissi- 

firmamentum,  quod  vocatur  ccelum  stella-  mo  Joanni  apostolo,  in  qua  ei  de  sua  li-  Episi.io. 

tum,  quia  in  eo  snnt  stellae  fixtc  ;  eslque  beratione    a    Patmos    insula   prophetavit. 

partim   diaphanum,   et   partim    lucidnm.  Verumtamen,  secundum  Ambrosium,  per 

Nonum  est  coelum  crystallinum  seu  aque-  B  prophetas  inteliignnlur  in  novo  Testamen- 

um,  omnino  diaphanum,  quod  philosophi  to  Scripturarum   expositores.  Alios  vero 

nominant  nonam   sphseram.  Ultra   qnam  Evangelistas  :  vel  quia  Evangelium  con- 

quidam  astronomi  ponunt  decimam  sphai!-  scripserunt,  ut  quatuor  Evangelistse  ;  vel 

ram,  seu  decimum  coelum,  quod  nominant  quia  Evangelium  prsedicaverunt,  ut  sep-  ibid.\i,o. 

priinum  mobile.  Ultra  hos  coelos  est  cce-  tem  primi  diaconi  et  successores  eorum. 

lum  empyrenm,  maxime  uniforme,  sim-  Evangelista)  namque  vocantur,  qui  quam- 

plex,  immobile,  quod  est  locus  et  mansio  vis  sacerdotes  non  sint,  tamen  evangeli- 

Beatorum.    Pra?ter  hos  coelos  snperiorcs,  zare  ex  officio  possunt.  Unde  in  Actibus 

secundum   substantiam   omnino   incorru-  Philippus   diaconus   appellatur   evangeli-  7iiV.xxi,8. 

ptibiles,  ponuntur  cceli  elementares,  vide-  sta.   Qui  tamen   actus,  etiam   presbyteris 

licet  coelum  aerium,sethereum,  olympium,  atque   episcopis   competit,    quum   Timo- 

et  igneum.  C  theo   episcopo   scribat   Apostolus  :  Opus  iirnrt.iv,.?, 

Sic   ergo  Christus  super   omnes  coelos  fac  evangelistae.  Alios  aiitem  dedit  pasto- 

"  impieret  3iSeGndit,  ut  adimj)leret*  omnia  quae  de  r(?.s  e^  r/oc^^ores,  videlicet  episcopos  et  prae- 

^Lkc.xxiv,  jpg^  jj^  \e%e,  Prophetis  et  Psalmis  fuerunt  latos,  quorum  est  gregem  Dei  spirituali- 

joriJiH.xix,  prsedicta.  Unde  in  cruce  dixit  :  Consum-  ter   pascere   et   docere.    De   qualibus   lo- 

^^'  matum  est.  Vel,  «  ut  adimpleret  omnia  »  quitur  per  Jeremiam  Deus  :  Dabo  vobis  /0111, 15. 

genera  hominum,  id  est  quosdam  de  uni-  pastores  juxta  cor  meum,  et  pascent  vos 

versis  generibus  hominum,  donis  ac  gra-  scientia  et  doctrina.  Praeterea  de  horum 

tiis  Spiritus  Sancti  :  de  quibus  in  Joanne  omnium  distinctione  loquitur  modo  Apo- 

ibid.xuM.  ait,  Si  exaltatus  fuero  a  terra,  omnia  tra-  stolus   formaliter.   Nam   materialiter   seu 

ham  ad  me  ipsum.  Vel,  «  ut  adimpleret  subjecto  coincidunt  ista  officia,  quia  ei- 

omnia  »  creata,  visibilia  et  invisibilia,  sua  dem  persona3  diversse  dignitates  et  gratiae 

Matth.    dominatione  ac  praesidentia:quoniam  data  D  conferuntur. 

xxviii,  18.    g^^  gj  omnis  potestas  in  coelo  et  in  terra,  Hos  itaque  dedit  Deus  ad  consummatio- 

Hebr.\\,%.  et  omuia  ei  subjecta  sunt;  omneque  genu,  nem  sanctormn,  id  est  ad  hoc  ut  fideles  et 

Phihpp.n.  (3Qgigstium,  terrestrium  et  infernorum,  in  sancti  in  vita  hac  pertingant  ad  consum- 

ejus  honore  curvatur.  mationem  seu  finem  felicem,  per  illorum 

Et  ipse  Christus  dedit,  id  est,  pie  con-  ministeria.  Ideo  subditur  :  In  opus  mini- 

stituit,    quosdam    quidem   Apostolos.    De  s^ern^ id  est  in  operosum  obsequium,  puta 

Ziic.vi,  i:!.  quibus  dicit  Lucas  :  Hos  duodecim  elcgit,  ad  hoc  ut  singula  officia  ordinate  exse- 

quos  et  Apostolos  x\ommdi\\i.  Quosdam  au-  quantur  circa  fideles,ad  corum  profectum. 

tem   Prophetas   :   quorum    unus    exstitit  Nam  gratiae  gratis  datae  dantur  ad  aliorum 

Act.xi,28;  Agabus;  multique  alii  in  Actibns  Apostolo-  utilitatem.  Unde  subjungitur  :  Tn  a^difica- 

XXI,  10,  u.  rum  leguntur  spiritum  prophetise  habuis-  tionem    corporis  Christi,  id   est   propter 


404 


IN   FESTO    S.  MATTH.EI   APOSTOLI   ET   EVANGELIST^.   —   SERMO   PRIMUS 


I  Thess.  IV, 
IC. 


spiritualem  aedificationem  militantis  Ec- 
clesise,  quge  est  mysticum  corpus  Christi, 
cujus  spiritu  spiritualiter  vivificatur,  et  a 
quo  tanquam  a  capite  motum  gratiae  in- 
fluentiamque  virtutum  sortitur. 

Durabit  autem  obsequium  istud,  seu 
ista  prselatio,  in  populo  christiano,  clonec 
occurramus  omnes,  id  est,  in  die  judicii 
Christo  et  nobis  invicem  obviemus  :  juxta 
Matih.xw,  illud  Matthaei,  Ecce  sponsus  venit,  surgite 
obviam  ei ;  Apostolus  quoque,  Simul  (in- 
quit)  rapiemur  cum  illis  in  nubibus  ob- 
viam  Christo  in  aera;  in  unitatein  fidei/\d 
est,  idem  credentes,  quantum  ad  electos 
fideles  qui  nondum  Deum  per  speciem 
meruerunt  videre ;  et  agnitionis,  id  est 
clarae  contemplationis,  Fiiii  Dei.  Hoc  re- 
fertur  ad  Beatos  qui  ante  futurum  judi- 
cium  ad  beatificam  Dei  visionem  pertin- 
gunt.  In  virum  perfectum,  id  est  in  statu 
perfecto,  habentes  videlicet  perfectionem 
virtutum  et  fortitudinem  animorum  :  sic- 
que  nomine  viri  non  designatur  hic  certus 
sexus,  sed  virilis  perfectio.  Unde  non  ait, 
«  in  virum  perfectum  »,  ad  insinuandum 
quod  in  resurrectione  et  postea  non  erit 


A  in  hominibus  distinctio  sexuum,  sed  quod 

omnes  electi  feliciter  immutabuntur.  hi  iCor.xv, 
mensuram  cetatis  ple^iitudinis  Christi,  xA  '^" 
est,  in  ea  setate  resurgemus  et  occurre- 
mus,  qua  Christus  consummatus  est  et 
occisus,  videlicet  in  setate  anni  tricesimi 
tertii,  et  paulo  plus,  scilicet  quatuor  men- 
sium,  aut  circiter.  Nam  Christus  tantum 
plus  habuit  de  aetate  quam  triginta  tres 
annos,  quantum  temporis  est  a  die  Nativi- 
tatis  usque  ad  diem  Parasceves.  Porro 
Apostolus  non  ait,  In  mensuram  corporis 

B  vel  staturse  Christi,  quoniam  unusquisque 
proprii  corporis  mensuram  recipiet  quam 
vel  in  juventute  habuit,  vel  habuisset  si 
pervenisset  ad  eam.  Non  est  autem  fas 
dicere,  secundum  Augustinum,  quod  in 
resurrectione  futura  dabitur  corpori  ma- 
gnitudo  quam  non  habuit  nec  naturaliter 
habuisset,  vel  quod  corpora  majora  ad 
quantitatem  redigentur  corporis  Christi  : 
sic  enim  multum  periret  de  illis,  quum 
tamen  nec  unus  periturus  sit  capillus  eo-  z«c.xxi,i8. 
rum.  Hsec  autem  probabiliter  dicta  sunt. 

C  Valde  quippe  difficilis  est  hic  passus,  et 
quidam  circa  haec  aliter  opinantur. 


SERMO  PRIMUS 


QUOD   S.  MATTHiEUS   APOSTOLUS    FUERIT   SIMUL   PROPHETA,   EVANGELISTA   AC   MARTYR. 


CHRISTUS  dedit  quosdam  quidem 
Apostolos,  quosdam  autem  Prophetas, 
alios  vero  Evangelistas,alios  autem  pasto- 
res  et  doctores.  Ephes.  iv,  H. 

In  his  verbis  multa  comprehenduntur, 
de  quibus  infra  dicetur.  Nunc  vero  hoc 
dico,  quod  ex  eis  evidenter  elicitur  quam 
magna  sit  excellentia  gloriosi  et  sancti 
evangelistse  Matthsei.  Quamvis  enim  quin- 
que  ista  quse  in  themate  exprimuntur,  for- 
maliter  distinguantur,  id  est,  diversas  ha- 
beant  rationes  diversosque  actus,  nihilo 
minus  omnia   ista   sacratissimo   Matthaeo 


conveniunt.  Ipse  enlm  fuit  apostolus  ;  ipse 
D  propheta :  quia(ut  dictum  est)omnes  san- 
cti  Apostoli  post  missionem  Spiritus  San- 
cti,  prophetise  spiritu  claruerunt.  Sanctus 
quoque  Matthseus  in  evangelio  suo  de  mul- 
tis  vaticinatur  futuris,  videlicet  de  re- 
surrectione  finali,  item  de  extremo  judi- 
cio,  de  retributionibus  electorum  ac  re- 
proborum,  de  finali  quoque  derelictione 
JudaBorum,  de  tribulationibus  Ecclesise 
tempore  Antichristi,de  infrigidatione  Ghri- 
stianorum  circa  tempora  illa,  de  persecu- 
tionibus  quoquc  sanctorum  in  saeculo  is- 


I 


IN   FESTO    S.  MATTHiEI   APOSTOLI    ET   EVANGELISTJ^.    —   SERMO   PRIMUS 


40o 


to.    Qnae   omnia   ex   revelatione   cognovit 
Spiritus  Sancti.  Unde  in  sermone  post  Coe- 

yo«««.  XVI,  nam  Christus  dixit  Apostolis  :  Adhuc  mul- 

'"''^'  ta  habeo  dicere  vobis,  sed  non  potestis 
portare  modo ;  quum  autem  venerit  ille 
Spiritus  veritatis,  docebit  vos  omnem  ve- 
ritatem,  et  quae  ventura  sunt  annuntiabit 

yAirf.xiv,2G.  vobis.  Et  rursus  in  eodem  sermone  :  Para- 
cletus  Spiritus  Sanctus,  quem  mittet  Pater 
in  nomine  meo,  ille  vos  docebit  omnia, 
et  suggeret  vobis  omnia  qua>cumque  dixe- 
ro  vobis.  Habuerunt  quoque  beati  Apostoli 
multo  clariorem  et  distinctiorem  notitiam 
futurorum,  et  evidentius  de  eis  locuti 
sunt,  quam  Prophetee  veteris  Testamenti  : 
quia  et  Spiritum  Sanctum  in  majori  ple- 
nitudine  acceperunt,  tam  quantum  ad  do- 
na  gratise  gratum  facientis  quam  quan- 
tum  ad  dona  gratise  gratis  datse,  quam 
anliqui  illi  Prophetge.  Hinc  enim  Joannes 

yAjUvii,3o.  dicit  :  Nondum  erat  Spiritus  datus,  quia 
Jesus  nondum  erat  glorificatus.  Quod  in- 
telligendum  est  de  excellentissima  illa  da- 
tione    Spiritus   Sancti,    qua   post  Christi 

Aci.ii,iet  ascensionem  Apostolis  in  die  Pentecostes 

***'•  infusus  est. 

Insuper  S.  Matthseus  fuit  evangelista, 
Evangelium  conscribendo  :  juxta  quem 
modum  ponuntur  quatuor  Evangelistae,vi- 
delicet  Joannes,Matth8eus,Lucas  et  Marcus. 
F]st  autem  evangelium  S.  Matthaei  multis 
excellentiis  decoratum.Nam  gesta  et  docu- 
menta  atque  miracula  Christi  multo  ple- 
nius  scribit  quam  Marcus,et  multo  ordina- 
tius  quam  Lucas,  ita  quod  in  conscribendo 
et  recitando  magis  observat  ordinem  rei 
gestee  et  ioci  ac  temporis,  quam  S.  Lucas. 
Nec  mirum,  quia  interfuit.  Fuit  quoque 
S.  Mattha?us  pastor,  quia  pra^latus  et  pra;- 
sul  dignissimus,  et  verbo  et  facto,  fama, 
oratione  ac  sacramentorum  administratio- 
ne  pavit  oves  Salvatoris,  spirituales  filios 
suos  quos  convertit,  primo  in  Judaea,  de- 
inde  in  .Ethiopia.  Et  valde  specialiter  pa- 
vit  eos  per  conscriptionem  evangelii  sui, 
per  quod  universam  usque  in  praesens 
pascit  atque  illustrat  Ecclesiam.  Hinc 
etiam  fuit  doctor,  non  solum  verbo  prsedi- 


A  cationis  ut  ceteri  Apostoli  communiter, 
sed  et  conscriptione  Evangelii,  ut  tactum 
est. 

Nec  solum  his  gratiis  et  excellentiis 
Deus  ornavit  sacratissimum  istum  Evan- 
gelistam,  sed  et  gratia  miraculorum,  dono 
linguarum,  splendore  sapientiaj  excellen- 
tis,  et  triumpho  martyrii.  Nec  in  aliquo 
alio  inveniuntur  haec  omnia  simul  :  imo 
nullus  prffiter  eum  fuit  simul  apostolus 
et  evangelista  ac  martyr.  Joannes  quippe 
apostolus  fuit  et  evangelista,  sed  non  mar- 

B  tyr.  Petrus  vero  et  alii  quidam,  aposto- 
li  fuerunt  ac  martyres,  sed  non  evange- 
lista?.  Marcus  autem  evangelista  fuit  et 
martyr,  sed  non  apostolus.  Potest  ergo 
de  Matthffio  sanctissimo  specialiter  verifi- 
cari  illud  Ecclesiastici  :  Non  est  inven- .fi^cc/i.xuv, 
tus  similis  illi,  qui  conservaret  legem  Ex-  ''^' 
celsi. 

Praeterea    in    hodierna    epistola    multa 
contenta  sunt  documenta  praeclara.  In  hoc 
namque  quod  dicitur,  Unicuique  nostrum  Ephes.xs, 
data  est  gratia  secundum  mensuram  dona-  '" 

C  tionis  Jesu  Christi,primo  insinuatur,quan- 
ta  sit  caritas  et  liberalitas  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  qui  verus  est  Deus,  et  unus 
cum  Patre  ac  Spiritu  Sancto  totius  gratiae 
dator.Quemadmodum  enim  Pater  et  Filius 
et  Spiritus  Sanctus  sunt  unus  Deus,  ita 
sunt  et  unus  creator,  ac  unus  omnis  boni 
creati  dator.  Itaque,  per  hoc  quod  uni- 
cuique  electorum  datur  gratia  secundum 
mensuram  donationis  Christi,  non  secun- 
duin  propria  merita,  ostenditur  caritas 
Dei,qui  absque  praeviis  hominum  meritis, 

D  gratiarum    suarum    charismata   multa   et 
magna   eis   largitur;    itemque   liberalitas 
ejus,  in  eo  quod  tam  copiose  hoc   agit. 
Deus  namque  dat  omnibus  affluenter,  \\i  Jacob.i,^. 
Jacobus  dicit.  Secundo,  per  idem  verbum 
ostenditur  libertas  summi   omnipotentis- 
que  Christi,  qui  cui  vult,  et  quantum  vult, 
dat  secundum  beneplacitum  suum.  Unde 
in  Exodo  protestatur  :  Miserebor  cui  vo-    Exod. 
luero,et  clemens  ero  in  quem  mihi  placu-  ^^^"''  '?: 
erit.  Tertio,  per  idem  verbum  designatur, 
quanta  sit  sapientia  Christi,  qui  dona  gra- 


406      IN   FESTO   S.  MATTH.EI   APOSTOLI   ET   EVANGELlSTiE.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELILM 


E [ili.es.  IV 
It. 


tiae  siise  tam  ordinate  multipliciterque  A 
largitur,  uni  plus,  alteri  minus,  secundum 
dictamen  et  ordinem  infinitse  sapienti» 
suffi  :  sicut  in  naturalibus  dedit  uni  rei 
majorem  eminentiam  in  donis  natura?, 
quam  alteri.  Et  secundum  quod  pra^desti- 
navit  aliquem  ad  beatitudinem  majorem 
sive  minorem,  secundum  hoc  dat  ei  majo- 
rem  aut  minorem  gratiam  gratum  facien- 
tem  in  vita  pr2esenti.Insuper,per  hoc  quod 
Christus  tam  varios,  pulchros  ac  altos  gra- 
dus,  status  ac  ordines  in  militanti  Ecclesia 
posuit,  quosdam  videlicet  Apostolos,  quos-  B 
dam  Prophetas,  quosdam  Evangelistas, 
quosdam  pastores,quosdam  doctores,quos- 
dam  miracuiorum  operatores,  quosdam  in 
aliis  diversis  officiis,  manifestat  immen- 
sam  sapientiam  suam,  infinitam  quoque 
potentiam  suam.  Sapientis  quippe  est  or- 
dinare,  et  opera  sua  ordinate  disponere, 
pulchre  distinguere,  ac  debito  ordine  col- 
locare.  Sic  fecit  in  Ecclesia  sua  Salvator. 
Unde  in  Psalmo  habetur  :Omnia  in  sapien- 
tia  fecisti.  Sapiens  quoque  ait  :  Omnia  in 
mensura  et  numero  et  pondere  consti-  G 
tuisti.  Hinc  prsecordiales  Deo  gratias  refe- 
ramus  super  universis  beneficiis  ejus,  toti 
Ecclesiae  et  quibuscumque  ejus  suppositis 
condonatis,  et  ipsum  in  suis  operibus  glo- 
p.?.  x.-i,r,.  rificemus,  cum  Psalmista  dicentes  :  Quam 
magnificata  sunt  opera  tua,  Domine  !  Ni- 


Ps.  ciii,2i 
5ap.  XI,  21 


mis  profundge  factae  sunt  cogitationes  tuae. 

Et  rursus   :  Non  est  similis  tui  in   diis,  Ps. lx.x.w, 

Domine,  et  non  est  secundum  opera  tua.  ^' 

Postremo,  quoniam  Deus  est  liberalita- 
tis  et  opulentise  penitus  infinitse,  paratissi- 
mus  ad  prajstandum,  dummodo  inveniat 
nos  ad  suscipiendum  dona  sua  paratos, 
studcamus  nos  praeparare  ad  susceptio- 
nem  charismatum  Spiritus  Sancti,  qui 
unicuique  dat  secundum  propriani  virtu-  Maiihwv, 
tem,  seu  capacitatem  ac  dispositionem. 
Propter  quod  primoRegum  Samuel  exhor- 
tatur  :  Praparate  corda  vestra  Domino.  i//c(/.vii,3. 
Hsec  autem  prseparatio  fieri  debet  per  dis- 
cussionem  conscientise,  per  contritionem 
internam,  per  veram  confessionem,  per 
recessum  a  pristinis  vitiis,  per  invocatio- 
nem  divini  auxilii,  per  auditionem  verbi 
Dei,  per  sui  ipsius  humiliationem  et  casti- 
gationem  ;  item  aliis  ignoscendo,  et  Virgi- 
nem  gloriosam  Sanctosque  alios  invocan- 
do.  Unde  et  nunc  specialiter  beatissimum 
evangelistam  apostolumque  Mattha^um  ex- 
oremus  devote,  ut  jugiter  intercedat  pro 
nobis.  Ejus  quoque  imitemur  virtutes, 
Christo  celeriter  obediendo,  terrena  despi- 
ciendo,  per  vias  justitise  perseveranter  ac 
viriliter  gradiendo  :  quia  ha3C  omnia  et 
alia  multa  sublimia  in  beatissimo  conside- 
rantur  et  fuerunt  Matthaeo,  prout  infra  tan- 
getur,  ubi  et  de  ejus  miraculis  referetur. 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 


QUUM  TRANSIRET  JESUS,   VIDIT  HOMINEM   SEDENTEM    IN   TELONIO,   MATTHiEUM  NOMLNE,   ETC. 

Matth.  IX,  9-13. 


^ANCTUS  evangelista  Mattha3us  in  evan- D  buta  :  et  forte  ad  litteram  sedit  tunc  in 


s 


gelio  hodierno  sui  ipsius  conversio- 
nem  describit.  Itaque  in  Matthaeo  sic  le- 
gitur  : 

Quum  transiret  Jesus  a  civitate  Caphar- 
naum,  vidit  hominem,  scilicet  Matthaeum, 
sedentem  in  telonio,  id  est  occupatum  in 


telonio,  id  est  in  domo  sive  ad  mensam 
ubi  vectigalia  levabantur.  Matthceum  no- 
mine,  qui   alio    nomine   dictus  est  Levi, 
sicque  Lucas   et  Marcus   eum   appellant.  /.mc.v,  27, 
Et  ait  illi  :  Sequere  me  gressu  corporali,  ^''•^'^'"■«^ "' 
et   conversione   mentali,   nec   solum    per 


4 


exigendo  et  colligendo  vectigalia  seu  tri-      observantiam  praeceptorum,  sed  evangeli- 


IN    FESTO    S.  iMAmLEI    APOSTOLl    ET   EVANGELIST.E.   —   ENARRATIO   IX   EVANGELILM       407 


corum  quoque  consiliorum.  Adspexit  ita- 
que  Jesus  Matthseum  oculo  corporali,  et 
multo  profundius  oculo  spirituali,  compa- 
tiendo  eidem.  Et  sicut  eum  extra  vocavil, 
sic  per  divinitatis  su»  poleslatem  ac  gra- 
tiam  ipsiim  intus  atlraxit,  et  per  allocu- 
tionem  internam  edocuit,  per  caritatem 
accendit.  Et  surgens  Malthajus  a  loco  at- 
que  negotio  telonii,  a  pristina  conversa- 
tione  injusta,  ab  oinni  cupiditate  tcrrena, 
secutus  est  cum,  utpote  Christum,  mente 
devota  et  corpore  rationi  subjecto. 

Et  factum  est,  discumhente  eo  in  domo, 
id  est  Christo  manducante  in  domo  Mat- 
z-Kc  \,i').  tha^i,  qui  (ut  Lucas  refert)  fecit  Christo 
grande  convivium,  ecce  midti  publicani, 
id  est  publici  transgressores,  seu  quibus- 
dam  publicis  et  periculosis  negotiis,  vide- 
licet  exactionibus  teloniorum  aut  vecti- 
galium,  occupati,  et  peccatores,  id  est 
minoribus  peccatis  intenti,  aut  ceteri  qui- 
que  transgressores,  venientes  ad  domum 
Matthsei,  ab  eo  invitati,  quoniam  socii  ac 
noti  ejus  fuerunt,  atque  Matthasi  exemplo 
Christum  sequi  ac  pcenitere  coeperunt, 
discumbebant  cum  Jesu  et  discipulis  ejus 
in  domo  Matthsei.  Sic  et  tertio  Regum  Eli- 
iii/fer/.xix,  seus  ab  Elia  vocatus,  legitur  convivium 
''■  exhibuisse   sociis,    mactavitque   eis   duos 

boves. 

Et   videntes   Phariscei   Christum    cum 

publicanis  A\?,c\xmhQVQ,dicebant  discipidis 

ejus  :  Quare  cum,  publicanis  et  peccatori- 

bus  manducat  Magister  vester  ?  quasi  di- 

cant,  Hoc  indecens  est  et  injustum  :  quum 

Ps.  c,  s.   dicat  Psalmista,  Superbo  oculo  et  insatia- 

bili  corde,cum  hoc  non  edebam.Et  rursus 

Eccii.  IX,  ait    Scriptura   :  Viri   justi  sint  tibi  com- 

/voc  xxiii  mensales.  Et  Salomon  in  Provcrbiis  :  Ne 

*>■  comedas  (inquit)  cum  homine  invido. 

At  Jesus  audiens  verba  ha?c  Pharisa^o- 
rum,  auditu  inleriori  ad  minus,  ait  eis, 
eorum  praisumptionem  et  elationem  re- 
darguendo  :  Non  est  opus  valentibus  medi- 
cus,  id  est,  sanis  medicus  necessarius  non 
est,  sed  male  habentibus,  id  est  infirmis. 
Itaque,sicut  corporaliter  languidi  indigent 
medico,  corporalibus  infirmitatibus  reme- 


A  dia  applicante;  sic  spiritualiter  aegri,  id  est 
vitiis  laisi,  passionibus  subditi,  ad  vitia 
proni,  indigent  medico  spirituali,  videlicet 
bono  instructore,  virtuoso  pra;lato,  qui 
animarum  vulneribus  queat  mederi,  eas  a 
vitiis  ad  virtutes  trahendo.  Et  quoniam 
Christus  fuit  optimus  medicus  animarum, 
idcirco  publicanis  et  peccatoribus  neces- 
sarius  fuit,  nec  debuit  illos  vitare,  sed  eis 
se  misericordissime  applicare.  Et  per  hoc 
confutavit  Pharisaorum  errorem.  —  Porro 
auctoritates   inductae   ad    lioc   quod    cum 

B  peccatoribus  non  sit  edendum,intelligend3e 
sunt  de  peccatoribus  pcnitus  obstinatis,  et 
quando  sic  rationabiliter  fieri  polest ;  de 
his  quoque  quibus  periculosum  est  cum 
talibus  manducare,  ne  pervertantur  ab  eis, 
juxta  illud  :  Cum  perverso  perverteris.       P6.xvm,-27. 

Euntes  autem,  id  est,  recedentes  cor- 
poraliter  a  me,  ac  a  vestro  errore  ac  prae- 
sumptione,  discite  quid  est,  id  est,  qua- 
liter  intelligi  debeat  et  servari,  quod  in 
Osee  loquitur  Deus  :  MisericorcUam  volo,  osfevi, u. 
id  est  compassionem  et  subventionem  cir- 

C  ca  proximum  indigentem,  et  non  sacrifi- 
cium  legale,  quasi  illud  sit  per  se  acce- 
ptum  ac  meritorium  :  imo  tale  non  fuit, 
nisi  ex  offerentis  devotione.  Et  prsecipue 
tempore  evangelicse  legis,  sacrificia  legis 
Mosaicae   cessant,   et   opera   misericordiae 
Deo  placent.  Unde  et  in  Isaia  loquitur  Do- 
minus    :    Holocausta   arietum   et   adipem  /«. ,,  u. 
pinguium  nolui.  Sed  quid  velit  Deus,  sub- 
jungitur   ibi    :   Subvenite    oppresso,   etc.   md.  i7. 
Hinc  Micha>as  clarius  dicit  :  Numquid  of- j/icA.vi.c, 
feram  Domino  holocausta?Numquid  placa-  '■ 

D  ri  potest  Deus  in  millibus  arietum  ?  quasi 
dicat,  Nequaquam.  In  quo  ergo  placatur 
subjecit  :  Indicabo  tibi,  homo,  quid  sit  UjuK  s. 
bonum,  aut  quid  Dominus  requirat  a  te  : 
utique  facere  judicium,  et  diligere  mise- 
ricordiam,  et  sollicitum  ambulare  cum 
Deo  tuo. 

Consequenter  subditur  causa,  vel  potius 
signum,  quod  Deus  vult  misericordiam 
magis  quam  sacrificium.  Non  enim  veni 
vocarejustos,  sed  peccatores.  Hoc  cst  quod 
alibi  ait  Salvator  :  Venit  Filius  hominis  Zkc.xix.io. 


408 


IN   FESTO   S.  MATTH.EI   APOSTOLI   ET   EVANGELlSTiE.   —   SERMO   SECUNDUS 


30 


quaerere  et  salvum  facere  quod  perierat. 
Sed  nonne  Christus  vocavit  ad  suum  disci- 
pulatum  Jacobum  justum,  et  Petrum,  dili- 

Act.x,  ii.  gentem  legis  observatorem,  qui  nunquam 
comedit  omne  commune  et  immundum? 

nom.  vni,  Nonne  ad  Romanos  veraciter  dicitur,  Quos 
praedestinavit,  hos  et  vocavit?  Quomodo 
ergo  Christus  non  venit  vocare  justos? 
Respondetur  dupliciter.  Primo,  quia  se- 
cundum  Ambrosium,  per  justos  intelligit 
Scribas  et  Pharisaos,  de  sua  justitia  prse- 
sumentes,  qui  tamen  vere  justi  non  erant, 
sed  elati,pr8esumptuosi  et  vani:quos  Chri- 
stus  non  venit  vocare  per  salutarem  effe- 
ctum  seu  consecutionem  salutis  (juxta 
quem  modum  non  est  crucifixus  pro  re- 
probis).  Siquidem  de  taliter  justis  ait  Apo- 

///id.  X,  3.  stokis  :  Tgnorantes  Dei  justitiam,  et  suam 
volentes  statuere,  justitiae  Dei   non   sunt 


A  subjecti.  Porro,  per  peccatores  intelligun- 
tur  humiles  poenitentes,  quos  Christus  vo- 
cavit  efficienter,  seu  per  consecutionem 
salutis  finalem.  Juxta  hunc  sensum  ait 
Salvator  :  Confiteor  tibi,  Pater,  quia  abs-  Matth.\u 
condisti  haec  a  sapientibus  et  prudenti-  "  ' 
bus,  et  revelasti  ea  parvulis.  Ubi  per  sa- 
pientes  et  prudentes  intelliguntur  qui  in 
propriis  oculis  tales  sunt,  propterea  vere 
sunt  stulti ;  parvuli  vero,  id  est  humiles, 
vere  sunt  sapientes.  Secundo,  dicendum 
quod  Christus  hic  loquitur  de  vocatione 

B  ad  poenitentiam,  quee  peccatoribus  com- 
petit,  et  non  justis  secundum  quod  tales 
sunt.  Unde  in  Luca  legitur  respondisse  : 
Non  veni  vocare  justos,  sed  peccatores,  in  Zkc.  v,  32. 
poenitentiam.  Justos  vero  vocavit  et  vocat 
ad  perseverandum  in  bono,  ad  proficien- 
dum  in  eo,  ad  salutem  aeternam. 


SERMO  SECUNDUS 


QUOD   SINGULARIS   GRATIA   IN   MATTH^O   EMICUERIT  ;    ET   QUOD   UBI    EST   MAJOR 
VIS   CARITATIS,   VERBORUM   SIT  MAJOR   EFFICACIA. 


S' 


URGENS  Matthams,  secutus  est  Je- 

siim.  Matth.  ix,  9. 

Evangelium  istud  sacris  doctrinis  atque 

mysteriis  plenum  est.  Siquidem  in  exor- 

dio  ejus   insinuatur  infinita  misericordia 

Salvatoris,  quoniam  hominem  publicanum 

ex  officio  teloniarii  vocavit  ad  suum  disci- 

pulatum,  et  paulo  post  ad  apostolatus  offi- 

Joann.m,  cium.  Nam   Spiritus   ubi   vult  spirat,  et 

'^'  gratia  Dei  nuUis  arctatur  limitibus  :  imo 

yjoOT.v,  20.  frequenter  ubi  plus  abundavit  culpa,  post- 

modum  abundat  plus  gratia.  Vocavit  ita- 

que   Christus   Matthseum    publicanum  ad 

suum  discipulatum  et  apostolatum,  ut  per 

hoc  cunctis  peccatoribus  spem  venia)  lar- 

giretur.  Hac  quoque  de  causa  vocavit  et 

kct.  IX,  i  Paulum  adhuc  in  itinere  impiissimo  con- 

f.f.*'*''       stitutum,  quo  ivit  ad  persequendum  fide- 

ic.  les.  Unde  ad  Timotheum  fatetur  :  Christus 


C  venit  in  hunc  mundum  peccatores  salvos 
facere,  quorum  primus  ego  sum ;  sed  ideo 
misericordiam  consecutus  sum,  ut  in  me 
primo  ostenderet  Christus  omnem  patien- 
tiam,  ad  informationem  illorum  qui  credi- 
turi  sunt  illi  in  vitam  aeternam.Hinc  etiam 
evangelium  S.  Matthfei  in  Ecclesia  amplius 
frequentatur  seu  frequentius  Iegitur,quem- 
admodum  Psalmi  sanctissimi  David  pro- 
phet8e,et  epistola?  Pauli  apostoli.Sunt  nam- 
que  tria  peccata  quge  magis  abundant  in 
mundo,puta  superbia,Iuxuria,avaritia.  Pec- 

D  cato  superbise  peccavit  Paulus  ante  suam 
conversionem.  Unde  ad  Timotheum  :  Fui  iri,/).i,  13. 
(inquit)  blasphemus,  et  persecutor,  et  con- 
tumeliosus.  Peccato  luxuri»  David  pecca- 
vit,  adulterium  committendo  cum  uxore  niteg.xi, 
Uriae,  ut  secnndo  Regum  habetur.  Peccato  -*''*^''i- 
avaritia?  peccavit  Matthaeus,  terrenis  lucris 


IN   FESTO   S.  MATTH^I   APOSTOLI    ET   EVANGELIST.f;.   —   SERMO   SECUNDUS 


409 


immoderantcr  vacaiido,  ut  constat  ex  di- 
ctis.  Horam  ergo  trium  scripturai  in  Ec- 
clesia  sancta  abundantius  frequentantur, 
ut  nullus,  cuicumque  subjectus  sit  culpa', 
despcret:  quoniam  tres  viri  pra>fati,a  pec- 
catis  gravissimis  ad  specialissimam  gra- 
tiain  sunt  perducti. 

Praeterea  in  prsDtactis  verbis  exordii 
evangelii  hujus  innuitur,  quam  immensa 
potestas  fuit  in  verbis  Jesu  Christi,pr8eser- 
tim  in  operatione  sua  interna,  et  maxime 
in  deitate  sua  eeterna.  Ecce  enim  ad  pro- 
lationem  unius  verbi  Salvatoris  nostri  Jesu 

.!/«<//(.  IX,  Christi,  quo  dixit,  Sequere  me,  immuta- 
tum,  compunctum,  conversum  est  cor  san- 
ctissimi  Matthsei,  ita  quod  qui  usque  ad 
hujus  verbi  auditum  cupidus  exstitit  et 
mundanus,  subito  coepit  terrena  despice- 
re,  ad  spiritualia  affici,  ad  Deum  converti. 
Nec  mirum  quod  tanta  vis  fuit  in  verbis 
Salvatoris  nostri  Jesu  Christi  :  quoniam 
ipsemet  est  seternum  et  unicum  Verbum 

Joann.i,\.  Dei  Patris,  de  quo  ait  Scriptura,  In  prin- 
cipio  erat  Verbum.Secundo,quoniam  tanto 
major  est  vis  in  hominum  verbis,  quanto 
ex  ardentiori  caritate  majorique  sanctitate 
et  salutari  sapientia  profluunt  verba  ipsa. 
Christus  autem,  etiam  secundum  naturam 
suam  humanam,  fuit  prse  omnibus  Sanctis 
incomparabili  sanctitate,ardenlissima  cari- 
tate,  summa  sapientia  plenus,  utpote  per- 
fectissimus  comprehensor,  id  est,  Deitatis 
essentiam  per  speciem  clarissime  cernens, 
et  ea  beatissime  fruens,  quantum  ad  supe- 
riores  suse  animse  vires.  Tertio,  quoniam 
sanctitatis  suee  internae  splendor  refulsit 
in  ejus  vultu,  secundum  quod  voluit,  et 
ex  hoc  verba  ejus  plus  movere  audientes 
valebant.  Unde  et  tempore  passionis  suse, 
quum  dixisset  gentilibus  perfidissiniisque 

y/nv/.xviii,  Juda>is,  Quem  quseritis  ?  illique  respondis- 
sent,  Jesum  Nazarenum,  et  ipse  dixisset, 
Ego  sum  :  uno  hoc  verbo  omnes  Judaeos 
dejecit  in  terram,  quoniam  igneus  splen- 
dor  in  vultu  ejus  resplenduit,  et  omnipo- 
tens  suse  deitatis  potestas  ad  hoc  specia- 

Maith.x^u  lijgp  operabatur.  Simili  modo  compescuit 

12 ;  Joann.  *  ^ 

11,14-10.     atque  perterruit  corda  eorum  quos  ejecit 


4-6. 


A  de  templo.  Quarto,  quoniam  tanta  fuit  fa- 
ma  Salvatoris  nostri  Jesu  Christi  et  ma- 
gnificentia  miraculorum  ipsius,  quod  ex 
hoc  in  verbis  ejus  efficacia  fuit  major. 
Itaque  nemo  quantumcumque  iniquus 
aut  debilis,  dicat  :  Non  possum  converti, 
non  possiim  illa  aut  ilia  peccata  relinque- 
re,  non  possum  facere  bonum  istud  vel  il- 
lud.  Sed  potius  diligenter  attendamus  ac 
perpendamus  infinitam  misericordiam  ac 
omnipotentiam  Dei  nostri,  in  cujus  manu  Prov.\\i,{. 
sunt  omnia  corda  filiorum  hominum,  et 

B  qua3cumque  voluerit,  ea  repente  convertit 
ad  libitum  suum  ;  sicque  cum  beatissimo 
Paulo  apostolo  fateamur  :  Omnia  possum  PhiUi>p.\\ 
in  eo  qui  me  confortat.  Idcirco  unusquis-  ''^' 
que  faciat  quod  in  se  est,  ad  Dei  gratiam 
se  aptando,  et  ejus  auxilium  jugiter  invo- 
cando. 

Prffiterea  in  evangelio  isto  docemur, 
quam  velox  et  prompta  fuit  obedientia 
beatissimi  apostoli  et  evangelistse  Mat- 
thffii,  qui  ad  unicum  Christi  praeceptum 
ac  verbum  brevissimum,  protinus  secutus 

C  est  Salvatorem  nostrum  Jesum  Christum, 
sicut  in  hodierno  legitur  evangelio  :  imo 
(nt  in  Luca  habetur)  statim  relictis  omni-  £»c.  v,  28. 
bus,  secutus  est  eum.  Discamus  ergo  et 
nos  exemplo  hujus  sanctissimi  Matthaei 
apostoli,  Deo  omnipotenti  prompte  ac  ce- 
leriter  obedire,  ejus  divinis  instinctibus, 
angelicis  quoque  inspirationibus,  et  sacrae 
Scripturee  eloquiis  obtemperare,  sed  et 
vicariis  Dei,  episcopis,  prajlatis  et  superi- 
oribus  nostris  tanquam  Deo  parere.  Nam 
ut  primo  Regum  Samuel  contestatur  :  Me-   \Reg.\s-, 

D  lior  est  obedientia  quam  victimae;  quoniam  ^-'"'^- 
quasi  peccatum  ariolandi  est  repugnare, 
et  quasi  scelus  idololatria?,  nolle  acquie- 
scere.  Nempe  quam  grave  sit  praeceptis 
Dei  non  obedire,  tangit  propheta  David 
loquens  Deo  :  Maledicti  qui  declinant  a  p*.  cxvm, 
mandatis  tuis.  -'■ 

Insuper  in  evangelio  isto  docemur,quam 
magna  fuit  reverentia  et  liberalitas  san- 
ctissimi   Matthaei   ad   Christum,  quia  (ut 
Lucas   refert)  fecit  ei  et  discipulis   ejus  i.«c.  v,  29. 
convivium.  Sic  et  fideles  liberales  et  pii 


410 


IN   FESTO   S.  MATTH.EI   APOSTOLI   ET  EVANGELlSTiE. 


SERMO   SECUNDUS 


I  Cor. 
11. 


IX, 


Prov. 
31. 

Apoc. 
20. 


VIII, 


Ul, 


Mallh. 
40. 


XXV, 


esse  debent  ad  eos  a  quibus  audiunt  ver-  A 
bum  su»  salutis,  talesque  reverenter  tra- 
ctare.  Propter  quod  ait  Apostolus  :  Si  nos 
vobis  spiritualia  seminavimus,  magnum 
est  si  carnalia  vestra  metamus  ?  tanquam 
dicat,  Magnum  non  est. 

Pr8eterea,per  corporale  convivium  quod 
beatus  evangelista  Matthseus  Ghristo  ex- 
hibuit,  designatur  spirituale  convivium 
quod  quotidie  facit  Christo  in  tota  Eccle- 
sia,  ubi  ejus  evangelium  legitur :  ex  cujus 
auditione  corda  hominum  compunguntur, 
convertuntur,  proficiunt,  Deo  se  offerunt,  B 
et  eum  in  cordis  sui  sumunt  hospitio,  at- 
que  cum  ipso  ibidem  spiritualiter  epulan- 
tur,  gloriando  in  contemplatione  et  di- 
lectione  ipsius,  seque  in  actibus  bonis 
reficiendo  ac  confortando  in  Domino.  Hinc 
in  Proverbiis  loquitur  Deus  :  Deliciee  mese, 
esse  cum  filiis  hominum  ;  et  in  Apocaly- 
psi  :  Ego  (inquit)  sto  ad  ostium  et  pulso ; 
si  quis  aperuerit  mihi,  et  audierit  vocem 
meam,  introibo  ad  illum,  et  coenabo  cum 
illo,  et  ipse  mecum.  Istud  spirituale  con- 
vivium  potest  et  debet  quilibet  nostrum  C 
quotidie  Deo  exhibere,  ipsum  intra  se  sus- 
cipiendo  ac  continendo  per  meditationes 
devotas,per  desideria  sancta,per  observan- 
tiam  prseceptorum,  sicque  mentem  suam 
reficiendo  ac  roborando  in  contemplatione 
et  amore  Altissimi.  Quod  agendo,  quasi 
ipsi  Deo  prsebemus  delicias,  quia  (ut  di- 
ctum  est)  delicise  ejus  sunt,esse  cum  filiis 
hominum.  Iterum  Christo  convivium  fa- 
cimus,  dum  membra  ipsius,  videlicet  pau- 
peres  et  peregrinos,  infirmos  ac  devotos, 
propter  Deum  caritative  suscipimus,  ho-  D 
spitamur,  reficimus,  repausamus :  quoniam 
ipsemet  Christus  fatetur,  Quod  uni  ex  mi- 
nimis  meis  fecistis,  mihi  fecistis.  Ecce 
quam  pronus  ac  liberalis  debet  quilibet 
Christianus  esse  ad  misericordia?  opera. 

Amplius,  ex  hoc  evangelio  docemur, 
quam  infinita  fuit  caritas,  dignatio  et  mi- 
sericordia  Christi,  qui  cum  publicanis  et 
peccatoribus  sedere,  manducare  et  loqui 
non  sprevit.  Nullus  ergo  tam  perfectus, 
tam  magnus  et  sapiens  in  suis  sit  oculis, 


EccU.  111, 
iO. 

Mallh. 

XMll,    t  I  . 


ut  alios  adspicere,  affari  et  socios  ad  col- 
loquendum  ac  convescendum  dedignetur 
habere,  nisi  sint  tales  cum  quibus  Eccle- 
sia  aut  Scriptura  habere  vetat  commu- 
nionem  :  tamen  causa  exhortationis  et  sa- 
lutis,  cum  talibus  admittitur  quibusdam 
accessus.  Itaque  Christiani  inter  se  ca- 
ritative,  socialiter,  pacifice  atque  humili- 
ter  vivere  debent  et  ambulare,  et  implere 
quod  ait  Scriptura,  Quanto  major  es,  hu- 
milia  te  in  omnibus  ;  quod  item  ait  Sal- 
vator,  Qui  major  est  vestrum,  sit  vester 
minister. 

Denique,  sicut  caritatem  et  misericor- 
diam  Christi  docet  nos  evangelium  pra^- 
sens,  sic  et  eorum  qui  ficte  et  false  justi 
sunt,  hoc  est  hypocritarum  et  praesumptu- 
osorum,  perversitatem  nos  edocet.  Nam 
Scribee  et  Pharissei  murmurabant  adversus 
Christum,quod  tam  benigne  ad  peccatores 
se  Iiabuit.  Tales  adhuc  sunt  multi,  qui 
meliores  et  sapientiores  se  reprehendere, 
eorumque  opera  bona  sinistre  interpretari 
non  erubescunt.  Quorum  stultitia  magna 
est  vehementer,  quoniam  se  ipsos  non  in- 
tuentur,  imo  putant  se  aliquid  esse,  ut  ait 
Apostolus,  quum  nihil  sint.  Horum  ergo  Gaiat.M.s 
vitemus  vitia  et  errores,  et  discutiat  unus- 
quisque  conscientiam  propriam,  eamque 
purget,  ornet,  custodiat. 

Praeterea,  quoniam  male  habentibus  me- 
dicus  necessarius  est,  nos  qui  spiritualiter 
gegri  sumus,  fragiles,  defectuosi  aut  vitio- 
si,  ad  coelestem  ac  summum  medicum  Je- 
sum  Christum  confugiamus,  ejus  gratiam 
ac  misericordiam  invocando,  ut  intus  nos 
sanet  a  vitiis.  Ejus  quoque  amplectamur 
medicamenta,  id  est  sacramenta,  praecepta 
ac  documenta,in  primis  sacramentum  Poe- 
nitentia)  post  Baptismum  et  lapsum.  Sed 
et  exempla  seu  opera  Christi  sunt  medica- 
menta  peroptima,  pra?sertim  passio  ejus 
salutifera.  Idcirco  qui  vulnere  superbia? 
laesus  est,  considerando  et  imitando  Chri- 
sti  humilitatem,  curare  se  studeat.  Sic  qui 
invidia,  ira,  incontinentia,  avaritia,  aut 
alio  quovis  peccato  animam  habet  vulne- 
ralam,  intuendo  atque  sectando  Christi  ar- 


IN   FESTO    S.  MATTH.EI   APOSTOLI    ET   EVANGELIST^.   —   SEIIMO   TERTIUS 


411 


dentissiniarn  carilatem,  rnaximam  mitita-  A 
tem,  mundissimam  castitatem,  summam 
libei'alitatem  ac  spontaneam  paupertatem, 
sanare  se  enitatur.  Denique  Deus  est  fons 
misericoi'dia?,  in  quo  nos  oportet  a  pecca- 
tis  lavari;  fons  sapienlifp,  in  quo  illumina- 
ri,  fons  omnipotentijr,  iri  quo  roborari, 
fons  opulentia'  ac  bealitudinis,  in  quo  nos 
spiritualiter  ditari  ac  beatificari  oportet. 
Osee  VI,  c.  Insupcr,  quoniam  misericordia  magis  pla- 
cet  Deo  quam  sacrificium,debet  unusquis- 
que  pro  viribus  suis,  operibus  misericor- 
diffi  tam  spiritualibus  quam  corporalibus  B 
esse  intentus  :  et  quod  non  potest  effectu, 
agat  affectu,  qui  frequenter  reputatur  pro 
opere,  et  acceptatur  a  Deo.  Opera  autcm 
misericordiffi  spiritualia,sunt  hsec  septem: 
consilium  dare  petenti  seu  dubitanti  aut 
indigenti,  docere  ignorantem,  corripere 
vel  corriger'e  delinquentem,consolari  moe- 
stum,ignoscere  injurianti,supportare  one- 
rosum,  orar-e  pro  omnibus.  Opera  vero 
misericordi»  corporalia  sunt  ha?c  :  cibare 
esurientem,  potare  sitientem,  vestire  nu- 
dum,  sepelire  mortuum,  hospitare  peregri-  C 
nos,  visitare  infirmos,  liberare  captivos.  In 
horum  exercitio  consistit  pietas  christia- 
na.  Certumque  est  quod  opera  rTrisericor- 


dia)  spiritualia  sint  principaliora  et  magis 
coram  Deo  meritoria  et  accepta. 

Postremo,  quoniam  Christus  venit  pec- 
catores  ad  poenitentiam  vocare,  dicendo, 
Poenitentiam  agite,  appropinquabit  enim  Maiih. 
regnum  ccclorum  :  liinc  nullus  desperet,  '^" 
eo  quod  penitus  infinita  sit  bonitas  et  mi- 
sericordia  Dei  rrostri  ;  sed  qui  irr  peccatis 
est,  statim  poeniteat,  et  tanto  cordialius, 
quanto  majora  et  plura  sunt  ejus  peccata. 
Vocat  etenim  Salvator  noster  Christus  quo- 
tidie,  imo  et  indesinenter,  peccatores  ad 
poenitentiam,  per  instinctum  divinum,  per 
angelicas  inspirationes,  per  praelatos  et 
praedicatores,  per  sacr^as  Scripturas  et  do- 
cumenta  Sanctorum,  per  berreficia  atque 
miracula,  per  bonorum  quoque  exempla, 
et  per  adversa.  Durus  est  ergo  et  nimis 
durus,  qui  tot  vocationibus  non  assentit, 
sed  in  suis  permanet  vitiis.  Hinc  talibus 
loquitur  Deus  in  Proverbiis  :  Quia  vocavi,  Prov.x, 
et  renuistis,  despexistis  omne  coiisilium 
meum,  et  increpationes  meas  neglexistis  ; 
ego  quoque  in  interitu  vestro  ridebo  et 
subsannabo,  quum  vobis  quod  timebatis 
evenerit.  Itaque  poeniteamus,  et  converta- 
mur  ad  Dominum,  eique  jugiter  adhae- 
reamus. 


IV, 


SERMO  TERTIUS 


DE   VITA   S.  MATTHyEI    EVANGELISTiE,    CUM   EXHORTATIONE   SALUTARI. 


us 


/|j"^  THIOPIA   prceoeniet    manus    ej 
/Ei  Deo.  Ps.  Lxvii,  32. 

His  verbis  in  Psalmo  pigemittitur,  Ve- 
nient  legati  ex  .Egypto  :  unde  Propheta 
celerrimam  ac  gratiosissimam  /Ethiopum 
conversionem  praenoscens  in  spiritu,  lo- 
cutus  est  haec  verba  prsetacta.  .Ethiopes 
quippe  convertit  beatissimus  evangelista 
Matthaeus  :  de  cujus  excellentiis  atque  vir- 
tutibus  in  praeinductis  sermonibus  dicta 
sunt  aliqua,  et  nunc  aliqua  sunt  addenda. 


D  Hoc  autem  in  isto  Apostolo  speciale  fuit 
et  valde  mirabile,  quia  tam  gratiosissime 
ac  virtuosissime  Deus  omnipotens  adstitit 
ei,  quod  valde  celeriter  convertit  .Ethio- 
pum  plebem,  in  qua  usque  in  pr-sesens 
christiana  viget  religio.  Quum  enim  glo- 
riosissimus  iste  Apostolus  civitatem  .Ethi- 
opum  Nadeber  nomine  intr-oisset,  repe- 
rit  ibi  duos  rnagos,  qui  homines  loci  illius 
sic  suis  nragicis  artibus  dementabant,  ut 
quos  vellent,  membrorum  motu,  officio  ac 


412 


IN    FESTO   S.  MATTHiEI   APOSTOLl   ET   EVANGELIST^. 


SERMO   TERTIUS 


sanitate  privarent.  Qui  in  tantum  superbiae 
eruperunt  tumorem,  quod  se  adorari  fe- 
cerunt  a  populo  tanquam  deos.  Quorum 
falsitates  et  magieas  artes  detexit  Aposto- 
lus.  Quumque  magi  illi  ex  hoc  indignati, 
duos  adduxissent  dracones  ignem  sulfure- 
um  ex  ore  ac  naribus  evomentes,  occurrit 
Apostolus.  Quo  viso,  corruerunt  coram  eo 
dracones,  et  dormierunt.  Dixitque  magis  : 
Ubi  est  ars  vestra  ?  Suscitate  eos,  si  pote- 
stis.  Et  nisi  orassem  pro  vobis,  hoc  vobis 
fecissent  dracones  quod  mihi  per  eos  fa- 
cere  intendistis.  Deinde  praecepit  draco- 
nibus  ut  neminem  Isedendo  abirent ;  fe- 
ceruntque  ita.  Tunc  prsedicante  Apostolo, 
ortus  est  rumor  et  moeror  eo  quod  regis 
filius  obisset.  Quem  quum  resuscitasset 
Apostolus,  scripsit  rex  omni  populo  suo  : 
Venite  et  videte  Deum  in  humana  effigie 
latentem.  Quumque  venissent  cum  aureis 
coronis  sacrificiisque  diversis  ut  sacrifi- 
carent  Apostolo,  compescuit  eos  :  Ego, 
inquiens,  Deus  non  sum,  sed  servus  Jesu 
Christi,  Filii  Dei  vivi.  Itaque  instruente 
eos  ac  preecipiente  Apostolo,  de  auro  et 
argento  allatis  construxerunt  grandem  ec- 
clesiam,  in  qua  per  triginta  tres  annos 
sedit  et  praedicavitB.  Matthaeus  apostolus  ; 
et  totam  ad  Christum  convertit  /Ethiopi» 
plebem.  Nam  rex  nomine  Egippus,  cum 
uxore  sua  ac  sobole  omnique  populo  suo, 
accepit  Baptisma.  Ecce  quanta  mirabilia 
Jesus  Christus  per  suuni  egit  apostolum 
et  evangelistam  Matthseum. 

Pra3terea  excellentia  sapientise  atque 
constantia  praeclarissimi  hujus  Apostoli 
innotescunt  ex  hoc,  quod  quum  S.  Ephi- 
geniam,  praefati  regis  filiam,  a  se  conver- 
sam,  et  sacro  velamine  consecratam,quam 
plus  quam  duceiitis  pra?fecit  virginibus, 
nollet  in  conjugium  dare  successori  regis 
prsedicti,  eo  quod  Regis  seterni  sponsa 
esset  effecta,  successor  ille  vehementer 
indignans,  misit  spiculatorem,  qui  Mat- 
thaeum  sanctissimum  post  celebrationem 
juxta  altare  stantem,et  manibus  in  coelum 
expansis  orantem,  occidit,  a  tergo  eum 
perfodiens  gladio.  Quo  cognito,  plebs  pro- 


A  peravit  ut  regis  incenderet  domum,  sed  a 
presbyteris  et  diaconibus  sunt  detenti. 
Rex  vero,  quum  nec  per  magos,  nec  per 
matronas  posset  Ephigeniae  virginis  ani- 
mum  ad  conjugii  inclinare  assensum,  do- 
mum  ejus  incendere  nisus  est.  Sed  Apo- 
stolus  virgini  sanctae  apparens,  ignem  de 
domo  ejus  excussit,  et  protinus  ignis  ille 
regis  invasit  et  combussit  palatium,  solo 
rege  cum  unico  filio  vix  evadente.  Qui 
filius  a  daemone  obsessus,  ccepit  patris 
confiteri  facinora,  et  ad  Apostoli  prope- 

B  ravit  sepulcrum.  Porro  rex  leprosus  tur- 
pissimus  factus  est.  Qui  quum  curari  non 
posset,  interfecit  gladio  semetipsum.  Ecce 
quomodo  Deus  mirificavit  Sanctum  suum,  Ps.  iv,  4. 
beatum  istum  Apostolum,  ante  suam  pas- 
sionem,  et  in  ea,  atque  post  eam.  Insuper 
fratrem  Ephigeniae  ab  Apostolo  suscitatum 
ac  baptizatum,  populus  constituit  regem. 
Qui  per  septuaginta  annos  regnavit,et  pro- 
prium  filium  christianum  reliquit  regni 
heredem  ac  successorem.  Sicque  christi- 
anae   fidei  cultum    per  totam  vEthiopiam 

C  auxit  magnifice,  et  eam  replevit  ecclesiis. 
Nunc  igitur  gloriosi  hujus  Apostoli  se- 
quamur  doctrinam,  et  ejus  exemplo  sin- 
cerum  ac  firnium  habeamus  justitiae  ze- 
lum,  non  solum  vitando  ea  quae  manifeste 
sunt  mala,  quemadmodum  fuit  quod  rex 
cum  populo  suo  voluit  sacrificare  Aposto- 
lo,  sed  etiam  ea  quae  bona  videntur,  et 
tamen  in  veritate  exstant  illicita,  sicut  bo- 
num  videbatur  dare  Ephigeniam  virginem 
regi  uxorem,  eo  quod  rex  promisit  cum 
populo  suo   se   christianum   futurum,    si 

D  Apostolus  induceret  virginem  illam  ad 
suum  consensum.  Itaque,  sicut  Apostolus 
prohibuit  sibi  impendi  honorem  Deo  de- 
bituin,ita  et  nos.juxta  doctrinam  Apostoli,  xTinnji. 
soli  Deo  impendi  optemus  honorem  et 
gloriam  ;  et  omnem  superbiam,  quae  est 
propriae  excellentiae  amor  inordinatus,  ab- 
horreamus.  Verumtamen  hominibus  vir- 
tuosis  ac  praesidentibus  honor  est  impen- 
dendus,  sed  in  Deo  et  propter  Deum,  ut 
solus  Deus  finaliler  et  propter  se  ipsum 
honoretur. 


« 


IN   FESTO   S.  MATTFLEI   APOSTOLl    KT    KVAiNGELIST,!:.   —   AU   RELIGIOSOS  ;    SEllMO   QUARTUS    413 


Ephes.  V 
5  ;  Coloss 
111,  5. 


10 


Ampliiis,  ea  quae  evidenter  sunt  mala, 
sicut  superbia,  invidia,  luxuria,  acedia, 
avaritia,  vitemus  tanquam  ffiternac  mor- 
tis  venena.  Specialiter  quoque,  exemplo 
B.  Matthaeijdebemus  avaritiam  detestari  ac 
fugerc,  quam  idoiorum  servitutem  voca- 
vit  Apostolus.  Nam  sicut  per  idololatriam 
subdit  se  homo  non  Crcatori  sed  idolis 
vanis,  ita  per  avaritiam  subjicit  mentem 
suam  rebus  vilibus  et  caducis,  sensibili- 
bus  ac  terrenis,  non  summo  et  incommu- 
tabili,  increato  infinitoque  bono.  Et  sicut 
idololatrisBjita  et  avaritia)  multa  magna  vi- 
tia  sunt  annexa.  Propter  quod  ait  Innocen- 
I  rim.vi,  tius  Papa  :  Radix  omnium  malorum  est 
cupiditas;  ha^c  sacrilegia  committit  et  fur- 
ta,  rapinas  exercet  et  pra^das,  bella  gerit 
et  homicidia,  simoniace  vendit  et  emit, 
inique  petit  et  rapit,  injuste  negotiatur  et 


A  fceneratur,  instat  dolis  et  imminet  fraudi- 
bus,  dissolvit  pactum  et  violat  juramen- 
tum,  corrumpit  testimonium  et  pervertit 
judicium.  Atque  (ut  asserit  Augustinus) 
non  solum  avarus  est  qui  diripit  aliena, 
sed  etiam  qui  servat  cupide  propria ;  est- 
que  avarus  inferno  consimilis,  quoniam 
sicut  infernus  non  satiatur  pereuntium 
animabus,  ita  nec  avarus  terrenis  divitiis. 
Merito  itaque  ait  Scriptura  :  Avaro  nihil  EccIL 
est  scelestius,  nihil  est  iniquius  quam  ' 
amare    pecuniam  ;    nam   avarus   animam 

B  suam  habet  venalem. 

Obediamus  ergo  Apostolo  exhortanti, 
Habentes  victum  et  quibus  tegamur,  hisi  rim. 
contenti  simus  ;  soli  Deo  stabiliter  atque 
finaliter  inhaereamus,  nec  aliquid  cupia- 
mus  aut  diligamus  nisi  in  ipso  et  propter 
ipsum. 


x,0. 


VI.  8. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   FRUCTU   ATQUE   UTILITATE    SCIENTI^  ;    DE   EVANGELICA   PERFECTIONE  ;    DE   DILECTIONE 

INIMICORUM   PATIENTIAQUE   MALORUM. 


0 


UI  docti   fuerint,    fulgebunt    quasi 
splendor  firmamenti ;  et  qui  ad  ju- 
stitiam  erudiunt  multos,  quasi  stelloi  in 
perpetuas  wternitates.  Dan.  xii,  3. 

Est  qusedam  scientia  informis  et  nuda, 

non  ornata  caritate  atque  laudabili  vita  : 

iCor-.vm,  de  qua  ait  Apostolus,  Scientia  inflat.  Qua 

'■  multi  contenti  sunt,  cupientes  docti  repu- 

tari,  honorari,  et  carnalia  commoda  con- 

sequi  :  qui  ex  sua  scientia  damnabiliores 

Zhc..<ii.47.  redduntur,  sicut  ait  Salvator,  Servus  qui 

scit  voluntatem  domini  sui,  et  non  facit, 

plagis  vapulabit  multis ;  et  princeps  Apo- 

WPetr.w,  stolorum  inquit,  Melius  erat  illis  non  co- 

'■  gnoscere  viam  justitiae,  quam  post  agni- 

tionem  retrorsum  reverti.  Timeamus  hsec 


C  verba,  o  fratres,  nos  qui  scimus  Scriptu- 
ras,  et  eas  audimus  quotidie,  et  tamen 
negligentes,  pigri  et  reprehensibiles  inve- 
nimur,  nec  juxta  notitiam  conversamur 
idonee,  neque  condigne  proficimus.  0 
quam  multi  sunt  sseculares  idiotae  ac  sim- 
plices,  qui  si  scirent  decimam  partem  eo- 
rum  quae  scimus,  quam  diligenter  ac  fer- 
vide  Deo  servirent !  Inardescat  ergo  cor 
nostrum,  et  strenue  operetur  quae  Deo 
sunt  placita :  hilarem  namque  ac  fervidum  ii  cor.  ix, 
servitorem  diligit  Deus.  Non  simus  con-  '• 

D  tenti  scientia  hac  informi,  sed  scientiam 
formatam,  actualem,  approbativam  opera- 
tivamque  boni  possideamus,  quum  Chri- 
stus  testetur  :  Si  hsec  scitis,  beati  eritis  \i 


Joann.  xiii. 


414    IN   FESTO    S.  MATTH/EI   APOSTOLl   ET   EVANGELIST.E.    —    AD   RELIGIOSOS  l    SERMO   QUARTUS 


2:2. 


si  feceritis  ea.  Nemo  seientia  sua  ad  vani- 
tatem  utatur. 

Est  autem  et  alia  qusedam  naturalis  sci- 
entia,  seu  philosophica  peritia,  in  qua 
etiam  multi  inordinate  atque  superflue 
occupantur.  Sed  in  primis  scire  et  consi- 
derare  curemus  ea  ad  quse  tenemur  et 
quae  Deus  requirit  a  nobis,  quemadmodum 
Eccii.  111,  scriptum  est  :  Quse  prsecepit  tibi  Deus, 
illa  cogita  semper.  Horum  namque  igno- 
rantia  est  ignorantia  juris,  quae  a  vitio 
non  excusat.  Propter  quod  loquitur  Pau- 

iCoy.  XIV,  lus  :  Qui  ignorat,  ignorabitur.  Et  per  Osee 

Osee  IV  0  loquitur  Dcus  :  Quia  tu  scientiam  repu- 
listi,  repellam  et  ego  te,  ne  sacerdotio 
fungaris  mihi.  Vere  utilis  ac  salubris  sci- 
entia  est  se  ipsum  cognoscere,  non  philo- 
sophice  tantum,  videlicet  quod  sit  animal 
rationale  mortale,  sed  theologice  quoque, 
utpote  quare  et  qualiter  sit  creatus  ac  li- 
beratus,  et  propriam  defectuositatem  ac 
culpam,  et  item  ad  quas  passiones  et  ad 
quse  vitia  ex  sua  sit  naturali  dispositione 
aut  usu  proclivior,  et  quomodo  possit  ac 
debeat  illis  reniti  ac  praevalere.  Certe  de- 
siderabilior  est  ista  scientia,  utilior  atque 
salubrior,  preesertim  religioso,  quam  om- 
nium  philosophorum  doctrinajquam  etiam 
medicinse  juriumque  peritla,  quanquam, 
heu  !  multi  ea  neglecta,  studeant  iliis 
quse  devotionem  non  nutriunt,  nec  cari- 
tatis  augent  fervorem,  sed  instabilem,  va- 
gam,  inanem  efficiunt  inentem,  curiosi- 
tatemque  fovent.  Satagat  igitur  unusquis- 
que  vere  cognoscere,  judicare,  castigare 
se  ipsum  ;  nec  alios  audeat  temere  judi- 

iCor.11,11.  care,  contemnere,  observare  :  quis  enim 
scit  quid  agatur  in  homine,  nisi  spiritus 
ejus? 

Denique  est  tertia  scientia,  formata,  sa- 

/s.  XI,  2.   lubris,  illa  potissime  quse   est   unum   de 

zJa».xM,3.  septem  donis  Spiritus  Sancti.  Qua  qui  fu- 
erint  docti,  fulgebunt  ut  splendor  firma- 
menti.  Est  enim  scientia  ista  caritati  sem- 

Sa;).  x,io.  per  annexa  :  de  qiia  ait  Scriptura,  Dedit 
illi  scientiam  Sanctorum  ;  et  Dominus  per 

Osee  VI,  G.  Osee,  Misericordiam  volui  et  non  sacri- 
ficium,  et  scientiam  Dei  plus  quam  holo- 


A  causta.  Prseterea  qui  ad  justitiam  erudiunt  Dan.xM,^. 
multos,docendo  eos  qualiter  debeant  inter 
bonum  ct  malum  discernere,  peccata  vi- 
tare,  virtutibus  inhaerere,  justeque  vive- 
re    :    isti   fulgebunt    instar   stellarum    in 
regno   beatitudinis  aeternaiis.   Nam  sicut 
coelum  ornatur  sideribus,  sic  patria  Bea- 
torum  electis  et  civibus  sanctis.  Propter 
quod  loquitur  Paulus  :  Alia  claritas  solis,   i  cor.  w, 
alia  claritas  lunae,  alia  claritas  stellarum ;  *''^-" 
stella  enim  differt  a  stella  in  claritate,  sic 
erit  et  resurrectio  mortuorum. 

B  Porro,  secundum  philosophos,  stella  est 
clarior  pars  sui  orbis.  Quemadmodum  er- 
go  stella  est  clarior  reliqua  sui  orbis  par- 
te,  sic  prseclarius  diviniusque  consistit 
alios  in  justitia  erudire,  quam  in  se  ipso 
dumtaxat  doctum  exsistere,  et  hoc  ceteris 
paribus.  Nam  qui  erudiunt  alios,  Christo 
magis  assimilantur,  qui  illuminat  omnem /oa)?n.  1,9. 
hominem  venientem  in  hunc  mundum. 
Potest  autem  quis  alium  erudire  verbo  et 
scripto,  atque  exemplo.  Et  nunc  de  illa 
eruditione  est  mentio,  qua  quis  non  ver- 

C  bis  dumtaxat,  sed  operibus  quoque  in- 
struit  alios.  Imo  verbo  docere,  et  juxta 
doctrinam  propriam  non  facere,  est  val- 
de  damnabile.  Ideo  loquitur  Leo  Papa  : 
Facilis  sit  ratio  ad  persuadendum,  efficax 
ad  loquendum  ;  majus  tamen  est  docere 
opere  quam  sermone,  et  validiora  sunt 
exempla  quam  verba.  Felix  ergo  est  reli- 
giosus  qui  tam  caritative  atque  pacifice, 
tam  huiniliter  atque  benigne,  tam  pati- 
enter,  exemplariter  et  devote  inter  suos 
fratres  jugiter  conversatur,  quod  ipso  fa- 

D  cto  alios  ad  idem  informat,  et  perverso- 
rum  aversionem,  discordiam,  superbiam, 
duritiam,  impatientiam  indevotionemque 
tacite  increpat  et  confundit,  corrigit  et 
reformat. 

Prseterea  beatissimus  evangelista  et  apo- 
stolus  S.  Matthaeus  in  se  ipso  erat  do- 
ctus,  imo  doctissimus,  tanquam  unus  il- 
lorum  quibus  Christus  spoponderat:Quum  7i,v.xvi,i3. 
venerit  Paracletus,  Spiritus  veritatis,  ille 
docebit  vos  omnem  veritatem.  Ipse  etiam 
ad  justitiam  plurimos  erudivit,  quia  Nubi- 


IN   FESTO    S.  MATTFLEl    APOSTOLI    ET   EVANGEMSTil':.    —   AD   UELIGIOSOS  ;    SEHMO   QUAKTLS    41o 


Ibid.  22. 


Ibiii.  VII,  1 
Ibid.  V,  48 


anos  convertit  ^lilthiopes,  et  eonscriptione  A 
gloriosa  evangclii  siii  sanctissimi,usqiie  in 
prsDsens  universam  docet  Ecclesiam.  At- 
que  in  evangelio  suo  pne  ceteris  Evange- 
listis  ordinate  procedit  in  descriptione  ver- 
borum  et  miraculorum  ac  operum  Christi; 
evangeiica}  etiam  fidei  veritatem  pra?  iliis 
probat  ac  roborat  auctoritatibus  Prophe- 
tarum,  quos  copiose  allegat. 

Ideo  juxta   tanti  Evangelistse  doctrinas 
conversemur  in  omnibus.  Nam  ipse  ser- 

Aiaiih.  V-  monem  Christi  in  monte  descripsit  perfe- 

^""  ctius  :  in  quo  sermone  includitur  quidquid  B 

ad  recte  vivendum  exigitur.  Ubi  et  inter 
cetera   per   Evangelistam   suum   loquitur 

/6/rf.  V,  .w.  Christus  :  Si  quis  percusserit  te  in  unam 
maxiilam,  prsebe  ei  et  alteram;  itemque, 
Qui  dixerit  fratri  suo,  Fatue,  reus  erit  ge- 
hennsB  ignis.  Ardua  sunt  haec,  et  tamen 
ista  est  via  salutis  :  de  qua  iterum  ait, 
Nolite  judicare  ;  et,  Estote  perfecti,  sicnt 
et  Pater  vester  ccelestis  perfectus  est.  Qu» 
utique  deiformis  nostra  perfectio  maxime 
in  caritate  consistit  :  quatenus  sicut  omni- 

z»c.  vi,35.  potens  Deus,  benignus  et  pius  est  super  C 
ingratos  ac  impios,  solem  faciens  oriri 
super  bonos  ac  malos,  pluensque  super 
justos  et  injustos,  et  sceleratissimos  con- 
servans  in  esse,  ac  providens  eis  de  neces- 
sariis  vitae,  multaque  dona  naturae  ac  bona 
fortunse  conferens  ipsis,  nec  permittens 
eos  statim  a  dgemonibus  strangulari  atque 
in  tartarum  trahi  sicut  merentur,  sed  con- 
versionem  eorum  misericordissime  prae- 
stolans,  et  per  instinctus  divinos,  per 
inspirationes  angelicas,  per  allocutiones 
humanas,  per  prospera  atque  adversa  in-  D 
vitans  ac  hortans  eos  ad  meliora ;  ita  et 
nos  non  solum  amicis,sed  inimicis  quoque 
nostris  et  persecutoribus,  detractoribus, 
ingratis,  molestis,  improbis  et  perversis 
hominibus,  simus  ex  corde  sinceriter  ca- 
ritativi,  benevoli,  benefactivi,  omnique 
modo  nobis  possibili  ad  meliora  eos  tra- 
here  enitamur.  Verum  hoc  nemo  potest 
implere,  nisi  perfectus,  hoc  est,  a  passio- 
num  immoderantiis  expurgatus,  in  suis 
affectionibus  reformatus,  sapientise  dono 


Mattli.  V 
43. 


perfusus  et  Deo  plene  subjectus,  ab  omni 
animositate,  ira,  impatientia,  indignatio- 
ne,  amaritudine  alienus.  Nisi  enim  quis 
humilis  valde  exstiterit,  ex  alterius  impro- 
bitate,  irrisione,  inflatione,  contumelia, 
injuriatione,  cito  ad  animositatem,  iram 
ac  indignationem  provocabitur,  et  alleri 
se  opponet,  si  potest  et  audet.  Similiter, 
nisi  sit  mansuetus  plurimum,  injuriam 
sibi  illatam  vindicare  optabit,  et  propter 
adversa  fiet  impatiens,  ac  prava;  subjace- 
bit  tristitise. 

Oportet  ergo  nos  obtemperare  docu- 
mentis  sancti  evangelistae  Matthaei  ex  ore 
Christi,  ut  nos  ipsos  diligamus  pure  in 
Deo,  et  omnes  affectiones  et  passiones  no- 
stras  habeamus  reformatas  et  simplifi- 
catas  in  eo,  et  nostris  vitiis,  negligentiis 
et  perversitatibus  irascamur,  indignemur, 
et  propter  ea  tristemur ;  propter  adversa 
vero  poenalia,  propter  opprobria  nobis  il- 
lata,  propter  damna  rerum  temporalium, 
propter  corporales  infirmitates  et  perse- 
cutiones  nequaquam  moveamur  ad  elatio- 
nem,  iram,  impatientiam,  tristitiam,  vel 
ad  aliam  cordis  ruinam,  quum  omnia  illa 
nobis  multipliciter  exstent  salubria,  imo 
et  saluberrima  ac  fructuosissima,  dummo- 
do  sequanimiter  tolerentur.  Attendamus 
quod  Christus  dixit  Apostolis  :  Ecce  ego  Luc.\,3. 
mitto  vos  sicut  agnos  inter  lupos  ;  et  ite- 
rum,  Eritis  odio  omnibus  hominibus  pro-  /i,,;.  xxi, 
pter   nomen    meum :   et,   Venit   hora   ut  ''• 

'  '  Joann.  xvi, 

omnis  qui  interficit  vos,  arbitretur  se  ob-  2. 
sequium  prsestare  Deo.  Si  ergo  cupimus 
cum  Apostolis  coronari,  et  cum  eis  in  die 
judicii  in  judicialibus  soliis  ad  judican- 
dum  sedere,  conemur  in  omni  patientia 
et  mortificatione  vivifica,  in  omni  humi- 
litate  et  paupertate  spontanea,  in  omni 
diligentia  et  fervore  sequi  eorum  vestigia. 
Beatissimum  quoque  evangelistam  et  apo- 
stolum  Matthaeum  specialiter  diligamus, 
honoremus  ac  invocemus  tanquam  qno- 
tidianum  nostrum  magistrum  per  evan- 
gelium  suum.  Et  sicut  ipse  post  suam  ad 
Christum  conversionem  factus  est  tanto  li- 
beralior,  virtuosior  atque  perfectior,  quan- 


416     IN   FESTO   S.  MATTH.El   APOSTOLI    ET   EVANGELIST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

to  ante  erat  avarior  ac  culpabilior;  ita  et  A  res,  qiianto  magis  superbi,  impatientes, 
nos  jam  simus  in  reiigione  tanto  humilio-  indevoti,  acediosi  ac  perversi  eramus  in 
res,  patientiores,  devotiores  ac  ardentio-      mundo. 


SERMO  QUINTUS 


DE    SAPIENTIiE    SUPERNATURALIS   EXCELLENTIA  ;    DE   PACE,   ET   VITiE   BEAT.E    PERPETUITATE. 


SAPIENTIA  uhi  invenitur,  et  quis  est 
locus  intelligentice  ?  Job  xxviii,  12. 

Multa  magna  et  pulchra  dixerunt  philo- 
sophi  de  sapientia,  intelligentes  per  sapi- 
entiam,  naturalem  notitiam  primae  causse, 
videlicet  Dei,  et  substantiarum  separata- 
rum,  quse  apud  illos  intelligentise,  apud 
theologos  angeli  nuncupantur.  Hanc  sapi- 
entiam  dixerunt  esse  finem  et  capitaneam 
ac  prseceptricem  omnium  scientiarum,  et 
quod  mirabiles  habeat  delectationes  actui 
suo  admixtas.  Unde  secundum  Aristote- 
lem,  vir  contemplativus  et  sapiens  non 
quserit  extra  se  delectari,  quoniam  in  se 
plenus  est  theorematibus  et  contemplatio- 
nibus  dulcibus  ac  jucundis,  sicque  habet 
in  promptu  in  divinis  ac  spiritualibus  de- 
lectari.  In  actu  quoque  sapientiae  hujus 
posuerunt  beatitudinem  hominis,utpote  in 
speculatione  optimi  speculabilis,  ut  patet 
decimo  Ethicorum. 

Si  ergo  tanta  ac  talia  dixerunt  summi 
philosophi  de  sapientia  naturali  et  acqui- 
sita,  quee  et  aliquo  modo  verificantur  de 
ea,  quantum  in  comparatione  ad  naturales 
scientias,  et  de  naturali  ac  speculativa  ho- 
minis  felicitate  loquendo  :  quanto  magis 
secundum  theologicam  veritatem  ista  et 
multa  sublimiora  sentienda  atque  dicenda 
sunt  de  sapientia  supernaturali  theologi- 
cali,  tam  scholastica  seu  acquisita,  id  est 
sacree  Scripturee  doctrina  (praesertim  legis 
evangelicffi  theoria  in  Evangelio  scripta  ac 
tradita),  quam  de  sapientia  supernaturali 
infusa,  quee  est  donum  Spiritus  Sancti, 
qiise  secundum  gradum  suum  perfectum 


B  est  idem  in  re  quod  mystica  theologia, 
quae  est  sapientia  flammigera,  affectiva 
et  unitiva  ?  Et  maxiine  vera  sunt  haec,  de 
sapientia  ista  quge  donum  est.  Qui  vero 
utramque  hanc  supernaturalem  sapienti- 
am  habet,videlicet  acquisitam  et  infusam, 
in  promptu  habet  considerare  mirabilia 
legis  divinse,  et  admirari  incomprehensi- 
bilia  fidei  christianae,  ac  contemplari  ea 
quse  sunt  simplicissimse  Deitatis  ac  su- 
perbeatissimae  Trinitatis.  Et  habet  in  suis 
considerationibus    ac    contemplationibus 

C  mirabiliter  magnas  delectationes  spiritu- 
ales  admixtas  :  si  tamen  in  habitibus  istis 
sapientialibus  notabiliter  sit  perfectus,  re- 
formatasque  habeat  animse  vires  ac  pas- 
siones.  Unde  et  plenus  est  theorematibus 
et  notitiis  divinorum  jucundis  ac  dulci- 
bus.  Propter  quod  ei  opus  non  est  ut  in 
exterioribus  sensibilibus  et  caducis  quae- 
rat  solatia,  sed  intra  se  habet  suorum  ma- 
teriam  gaudiorum.  Hinc  Jonathas  et  qui 
erant  cum  eo,  dixerunt  se  nullo  indigere  iMach.wx, 
istorum,  quia  solatio  habebant  sanctos  li-  ^- 

D  bros,  qui  erant  in  manibus  eorum.  Et  Pau- 

lus  ait  apostolus  :  Deus  spei  repleat  vos  Rom.  w, 
omni  gaudio  et  pace  in  credendo,  id  est  '•*• 
in  considerando  et  contemplando  per  fi- 
dem  ea  quse  cadunt  sub  fide. 

Studeamus  ergo  in  hac  utraque  sapien- 
tia  taliter  abundare,  hoc  est,  in  dono  sa- 
pientise  et  in  notitia  seu  doctrina  sacrae 
Scripturse,  et  in  earum  actibus,  consi- 
derationibus  seu  contemplationibus  tain 
prompte  et  assidue  delectari,  ut  carnales 
et  viles  consolatiunculas  detestemur.  Nec 


1 
I 


IN   FESTO   S.  MATTILKI    APOSTOLI    KT   EVANCiELlST.E.    —   AD   REI.KilOSOS  ;    SEIIMO   QUINTLS     417 


Eccli. 

XXXVII,  2 


in  humaiiis  colloquiis  aut  sascularium  vi-  A 
sitationibus  recreari  quseramus,  sed  in 
celluiis  noslris  occupemus  nos  Iiilariter  ac 
devote,  orando,  psallendo,  meditando,  con- 
templando,  sludendo,  scribendo,  legendo. 
Certe,  ut  ait  Philosophus,  sapientia  est 
divina  possessio,  et  vir  contemplativus 
vereque  sapiens  est  amantissimus  Deo ; 
atque  ut  Ecclesiasticus  loquitur,  vir  eru- 
ditus  suavis  est  aniinae  suae.  Sic  gloriosis- 
simus  evangelista  Mattha^us  sapiens  fuit 
utraque  hac  sapientia,  sublimiter  contem- 
plativus  et  amantissimus  Deo  suo ;  et  de  B 
plenitudine  sapientiee  suse  communicavit 
toti  mundo  per  Evangelium  quod  descri- 
psit,  tanquam  splendidissimus  sol  illumi- 
nans  universum  orbem  terrarum,  Prophe- 
tarum  oracula  evangelicis  assertionibus 
job  XXVIII,  copiose  innectens,  ita  ut  si  inquiratur,  Sa- 
''■  pientia   ubi   invenitur,  et  quis  est  locus 

intelligentiae  ?  rite  respoudeatur,  In  evan- 
gelio  S.  Matthaei.  Ibi  enim  evangelicse  legis 
sapientia  plane  describitur;  ibi  Ghristus, 
Sapientia  seterna,  increata,  immensa,  ad- 
discitur,  loquitur  et  auditur;ibi  veteris  Te-  C 
stamenti  Scripturse  exponuntur,et  Prophe- 
tarum  vaticinia  intelliguntur.  Ecce  quam 
compendiose,  quam  magistraliter  et  de- 
vote  descripsit  Evangelium  S.  Matthffius. 
Ejus  ergo  doctrinas  imprimamus  nostris 
Ps.  1,2.  memoriis,  et  in  eis  meditemur  die  ac  no- 
cte,  ut  deliciose  consideremus  ac  firmiter 
cognoscamus  mysteria  et  miracula,  testi- 
monia  et  prsecepta,  documenta  et  consilia, 
virtutes,  sanctitatem,  vitam  et  opera  Chri- 
sti,  atque  utramque  ipsius  naturam.  Et  in 
omnibus  his  jugiter  occupemur,  totamque  D 
vitam  nostram  juxta  hsec  dirigamus. 
Prseterea,  si  cupimus  quod  Baruch  ait, 
Baruch  ni,  Discc  ubi  sit  sapicntia,  ubi  sit  virtus,  ubi 
intellectus,  ut  scias  ubi  sit  longiturnitas 
vitae,  ubi  lumen  oculorum  et  pax  :  si,  in- 
quam,  istud  implere  seu  ista  addiscere 
cupimus,  legamus  et  intelligere  studea- 
mus  evangelium  S.  Matthsei  apostoli.  Ibi 
namque  est  sapientia  salutaris,  non  in  li- 
bris  philosophorum  ;  ibi  quoque  est  vir- 
tus,  potestas  et  vigor  contra  adversarias 

T.  32. 


14. 


potestates  ;  ibi  fides  ct  virtus  Salvatoris 
ejusque  virtuosissima  vita  describitur;  ibi 
est  intelligenlia  Prophetarum  et  eorum 
cognitio,  quibus  innititur  fides.  Per  qua) 
omnia  edocemur  ubi  sit  longiturnitas  vi- 
tJB,  ubi  lumen  oculorum  et  pax.IIa^c  quip- 
pe,  sicut  in  evangelio  suo  sanctus  docet 
Matthseus  apostolus,  perfecte  et  plene  sunt 
in  regno  cceIorum,in  patria  Beatorum,ubi 
fulgebunt  justi  sicut  sol  in  regno  Patris 
eorum.  Unde  in  die  novissimo  dicturus  est 
Christus,  judex  altissimus  :  Venite,  bene- 
dicti  Patris  mei,  possidete  paratum  vobis 
regnum  a  constitutione  mundi.  Et  tunc 
ibunt  justi  in  vitam  seternam,  in  qua  vere 
et  plene  est  longiturnitas  vitse  gloriosae. 
Unde  cuilibet  electo  promisit  Deus  :  In 
coelo  glorificabo  eum,  longitudine  dierum 
implebo  eum,  et  ostendam  illi  salutare 
meum.  Hoc  salutare  Dei  Patris,  est  Chri- 
stus  Dominus,  Verbum  et  Sapientia  Geni- 
toris.  Qui  Christus  vere  est  iumen  splen- 
didissimum  interiorum  ac  intellectualium 
oculorum.  De  quo  cecinit  Simeon  justus  : 
Quia  viderunt  oculi  mei  Salutare  tuum, 
lumen  ad  revelationem  gentium.Ipse  quo- 
que  est  pax  nostra,  qui  fecit  utraque 
unum.  Imo,  secundum  suae  deitatis  natu- 
ram,  ipse  est  substantialiter  pax  superdul- 
cissima  et  immensa,  de  qua  loquitur  Pau- 
lus,  Pax  Christi,  quae  exsuperat  omnem 
sensum,  custodiat  corda  vestra  et  intelli- 
gentias  vestras  :  quamvis  in  divinis  pax 
approprietur  Spiritui  Sancto,  quemadmo- 
dum  caritas,gaudium,  usus,  et  cetera  quae- 
dam  ad  voluntatem  spectantia ;  eo  quod 
Spiritus  Sanctus  sit  emanatio  voluntatis, 
quae  in  Patre  et  Filio  una  est,  et  ipse  a 
Patre  Filioque  procedit  per  voluntatem. 
Sic  ergo  sciamus  actualiterque  pense- 
mus,  ubi  sit  longiturnitas  vitae,  id  est  vita 
beata  vere  perpetua  et  secura,in  qua  Deus 
absterget  omnem  lacrimam  ab  oculis  ele- 
ctorum,  ubi  mors  ultra  non  erit,  nec  do- 
lor  nec  timor,  nec  gemitus  :  quatenus 
consideratione  et  desiderio  vitae  illius  de- 
spiciamus  vitam  praesentem  cum  omni 
sua  vanitate,  ambitione  et  oblectatione ; 


Muttli  .\m, 
4:t. 

Ibid.  XXV, 
34,  40. 


Ps.  xc,  13, 
16. 


I  Cor.  1, 24. 


Zmc.  11,30, 
32. 

Ephes.  II, 
14. 


Philipp.w, 

7. 


Cf.  t.  XX, 
p.  312A. 


Apoc.  XXI, 


418     IN   FESTO   S.  MATTHiEI   APOSTOLl   ET   EVANGEI.ISTiE. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


nec  quidquam  oplemus  in  ea,  nisi  quod  A 
nos  ad  vitam  gloriosam  ac  sempiternam 
compendiosius  potest  conducere,  utpote 
paupertatem,  subjectionem,  obeditionem, 
aspernationes,  correptiones  et  correctio- 
nes.  Atque  in  tempore  isto  brevissimo, 
quod  comparatione  durationis  vitae  beatae 
vix  unum  momentum  est,  Deo  vigilan- 
tissime  obsequamur  in  omni  humilitate, 
fervore,  cum  spirituali  profectu  et  perse- 
verantia  fructuosa. 

Denique,  ubi  et  in  quo  longiturnitas  ista 
vitae  felicis  consistat,  Salomon  in  Prover-  B 
biis  pandens  :  Pretiosior  (inquit)  est  sa- 
pientia  cunctis  opibus,  et  omnia  quse  de- 
siderantur,  huic  non  valent  comparari ; 
longitudo  dierum  in  dextera  ejus,  et  in 
sinistra  ejus  divitise  et  gloria.  Hsec  longi- 
tudo  dierum  est  unus  dies  perpetuus,  de 
Zach.  \i\,  qno  Zacharias  ait  propheta  :  In  die  illa 
erit  Dominus  unus,  et  nomen  ejus  unum. 
In  ccelesti  etenim  regno,  est  dies  et  lon- 
gitudo  dierum,  non  ex  circumvolutione 
solis  aut  orbium,  sed  ex  illuminatione  so- 
lis  justitiae,  qui  est  Deus,  et  ex  participa-  C 


P;'0l'.lll,15 
16. 


9. 


tione  suae  seternitatis,  quae  dicitur  sevum. 
Unde  Isaias  propheta  praedixit  :  Non  erit  is.  lx,  i9. 
tibi  sol  amplius  ad  lucendum  per  diem, 
nec  splendor  lunae  illuminabit  te ;  sed  erit 
tibi  Dominus  in  lucem  sempiternam.  Hoc 
est  quod   in   Apocalypsi   fatetur  Joannes 
apostolus  :  Civitas  non  eget  sole  neque  Apoc.wi, 
luna,  nam  claritas  Dei  illuminabit  eam.  '''■ 
In  hoc  die   est  unus   omnium  Beatorum 
Deus  :  qui  modo  in  Ecclesia  militanti  no- 
mina   multa  habet,  et  variis   designatur 
nominibus,  secundum   quod   ex   diversis 
suis  effectibus  diversimode  innotescit,  et 
ex  creaturis  earumque  formis  et  actibus, 
diversis  modis  agnoscitur ;  sed  in  trium- 
phanti  Ecclesia,  ubi  in  se  ipso  per  se  ipsum 
conspicitur,  quia  per  speciem  (id  est  pro- 
priam  essentiam)  cernitur,  et  facie  ad  fa-   icor.xm, 
ciem  videtur,  nomen  ejus  est  unum,  quia  '"• 
ibi  una  cognitione,  multa  de  ipso  noscun- 
tur,  quae  et  uno  nomine  ibi  signantur  in- 
comparabiliter  clarius,  quam  hic  per  di- 
versas  cognitiones  et  appellationes.Idcirco 
ad  hanc  beatificam  Dei  notitiam  incessa- 
biliter  adspiremus  ac  festinemus. 


SERMO  SEXTUS 


DE    SUAVITATE   GUSTUS    DlVlNiE   PR^SENTLE,   DE   SUBTRACTIONE   EJUSDEM,   DE   LACRIMARUM 

VARIETATE,   ET   DE   PERFECTORUM   DEVOTIONE. 


14,15. 


NUMQUID  possimt  filii  sponsijejuna- 
re  *  quamdiu  cum  illis  est  sponsus  ? 
Matth.  IX,  15. 

Ista  verba  fuerunt  Christi  ad  Pharisaeos, 
Maith.w,  qui  increpabant  Christi  discipulos  quia 
non  jejunabant.  Quibus  respondit  Salva- 
tor :  «Numquid  possunt  filii  sponsi  jejuna- 
re  quamdiu  cum  illis  est  sponsus  ?  »  Quod 
Christus  ad  litteram  de  corporali  dixit  di- 
scipulorum  jejunio,  et  de  corporali  sua 
cum  illis  prsesentia.  In  quibus  etiam  ver- 
bis  insinuavit  se  esse  sponsum  Ecclesiae, 
et  discipulos  suos  esse  suos  filios,  filios 


utique  adoptivos.  Per  quse  omnia  mystice 
D  designatur,  qiiod  filii  sponsi,  id  est  devoti 
religiosi,  quamdiu  cum  illis  est  sponsus, 
jejunare  et  lugere  non  valent.  Denique, 
quamvis  Sponsus  coelestis  universis  adsit 
ac  insit  fidelibus  caritatem  habentibus  et 
exsistentibus  in  gratia  Dei,  specialiter  ta- 
men  dicitur  tunc  adesse,  quando  per  spi- 
ritualem  consolationem  atque  sensibilis 
devotionis  jucundam  alacritatem  adest 
credentibus  :  praesertim  veris  religiosis,  ita 
quod  quodam  fervore  ac  promptitudino 
animi  cum  gaudio  feruntur  ac  moventur 


IN   FESTO    S.  MATTH.T:!   APOSTOM    ET   EVANGRLIST^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS     419 


3i. 


so 


ad  oiunia  quai  divini  sunt  cultus  ac  ob- 
scrvantia)   regnlaris,    cl   fcstiva  eis   sunt 

/>«.  cxviii,  orunia.  Surgunt  alacritcr,  ct  viam  luan- 
datoruin,  scmitas  consiliorum,  excrcitia 
Ordinis  nou  solum  inccdunt,  sed  etiam 
currunt  ac  voianl,  qujc  alias  dura  vidcn- 
tur ;  ct  expcriuntur  vcrum  cssc  quod  ait 

M,iith.\i,  Salvator  :  Jugum  lucum  suavc  cst,  ct  onus 
mcuiu  lcvc. 

Quum  igitur  rcs  ila  sc  habct  cum  eis, 
jejunare  nequeunt  ncc  lugere,  loqucudo 
de  interiori  jejunio,  quod  est  iuedia  cor- 
dis  seu  desiderium  audicndi  verbum  Dei. 
Nam  ipsi  copiose  tunc  rcficiuutur  in  ani- 
Ps.i\\\i\\  uia,  ct  audiunt  quid  loqnatur  iu  eis  Do- 
miuus  Dcus.  Vicissim  vero  veuiuut  dics 
in  quibus  aufertur  ab  eis,  id  est,  pra>fata 
cousolatioue  atque  alacritate  privantur, 
nec  devotiouem  liabent  sensibilcm,  scd 
in  quadam  velut  ariditate,  afflictionc  ac 
tarditate  derelinquuntur,  interdum  tam 
vehemeuter,  ut  ccelum  eis  quasi  sBreum 
videatur,  terraque  ferrea,  et  se  a  Deo  reli- 
ctos  vereantur:et  tunc  jejunaut  ac  lugcnt, 
verbum  consolationis,  suavitatem  interua; 
refectiouis  optautes.  Et  tuuc  necessaria 
est  eis  patientia,  discretio  et  custodia,  ne 
pusiilanimitate  dejiciautur,  ue  ad  externas 
et  viles  consolatiunculas  sc  effuudant,  ne 
ab  examinatione,  purgatione  et  conserva- 
tiouc  couscicntise  suse  desistant.  Imo  ad- 
vertant  et  sciant,  sibi  expedicns  fore  ut 
consolatione  tali  et  seusibili  alacritate  pri- 
ventur,  ne  subito  extollantur  aut  inani- 
ter  glorientur,  ncc  proprise  expericntiae 
innitanlur,  sed  ad  Deum  rccurrere,  et  pro- 
priam  infirmitatcm  atque  divinarum  visi- 
tationum  vicissitudinem  advertcre  assue- 
scant.  Pricterca  sic  relicti,  dicere  possunt 

Ps.  XVI,  i.  Deo  illud  Psalmographi  :  Propter  verba 
labiorum  tuorum  ego  custodivi  vias  du- 
ras.  Tunc  crgo  audiant  Salvatorem  beni- 

Hfatth.Ki,  gnissime  invitantem  :  Veuite  ad  me,  om- 
nes  qui  laboratis  et  onerati  estis,  et  ego 
rcficiam  vos.  Tunc  ergo  eant  ad  Christum, 
id  est,  luisericordiam  ejus  implorcut,  ad 
cjus  unctioncm  et  cousolationem  se  prae- 
parent,  et  facieudo  quod  in  se  est,  aequa- 


28 


A  nimilcr  mauum  Domini  praestolentur ;  et 
cito   benignitatem    ejus    experientur,   de 
quo  ait  Scriptura  :  Quia  post  tempesta-  ro6. 111,22. 
tein  facit  trauquillum,  et  post  fletum  ex- 
sullationem  infundit. 

Verumtameu  advertendum,  quod  diver- 
sic  siint  specics  lacrimarum.Quaidam  enim 
cx  abundanlia  spiritualis  la^titiee  atquc  cx 
suavissima  complaccntia  Dci  nascuutur ; 
quffidam  ex  dcsiderio  felicitatis  futura?  coe- 
Icstisque  patriae.  Et  istae  lacrimae  in  prae- 
memorata  praesentia   Sponsi   coelestis,  in 

B  consolatione  et  illuminatioue  superna  af- 
fluentius  praesto  sunt.  Quaedam  vcro  sunt 
lacrimae  ex  recordatione  culparum  sui 
ipsius  seu  proximorum  ;  quaedam  ex  com- 
passione  domiuicse  passionis  ;  quaedam  ex 
vehementi  desiderio  majoris  profectus.  Et 
lacrimae  istae  tam  in  praetacta  Sponsi  prae- 
seutia  quam  in  ejus  absentia  saepe  haben- 
tur.  Quaedam  vero  suut  lacrimae  quae  ex 
quadam  desolatione  ac  taedio  seu  deplora- 
tione  propriae  ariditatis  ac  tarditatis,  seu 
ex  tristitia  de  recessu  atque  abseutia  Spou- 

C  si  proveniunt.  Et  istae  lacrimae  oriuntur, 
dum  tollitur  Sponsus  et  redire  moratur. 
Praeterea  qui  in  spirituali  vita  et  exer- 
citatioue  interua  beue  radicati,  experti  et 
docti  sunt,  parum  curant  si  sensibilis  eis 
devotio  aut  consolatio  illa  interua  tolla- 
tur;  imo  talia  Deo  committunt,  idque  prae- 
cipue  curaut  ac  satagunt,  ut  conscientiam 
coram  Deo  habeant  puram,  et  Creatori 
mente  adhaereant  intellectualiter,  prompte 
odientes  ac  devitautes  oiune  peccatum, 
quia  offeusivum  ac  iuhonorativum  est  Dei, 

D  et  turpe,  obliquum  ac  foedum  in  se,  scien- 
tes  quod  vera  dcvotio  est  promptitudo 
voluutatis  ad  ea  quae  diviui  sunt  cultus, 
sive  hoc  fiat  cum  sensibili  quodam  fer- 
vore  aut  consolatione,  sive  uon.  Ideo  di- 
xit  Apostolus  :  Perfectorum  est  solidus  ^e6r.v,i4. 
cibus  (id  est  stabilis  consistentia  et  in- 
tcllectualis  rcfectio  cordis  in  Deo),  eorum 
qui  pro  cousuetudine  cxercitatos  habcnt 
sensus  ad  discrctionem  boni  et  mali. 

Nos  crgo  rcligiosi,  qui  ad  hoc  sumus 
iu  claustro  (quod  est  schola  virtutum  at- 


420     IN   FESTO   S.  MATTH^I   APOSTOLI   ET   EVANGELISTiE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


que  coelestis  maglsterii  studium)  eonsti- 
tuti,  quatenus  proficiamus  et  semper  vere 
ac  intellectualiter  simus  devoti ;  ad  prse- 
tactam  habitualem  exercitationem  inter- 
nam  et  consuetudinalem  mentis  constabi- 
litionem  in  Deo  conemur,  et  vota  nostrse 
professionis  fideliter  ac  diligentissime  im- 
pleamus.  Qua^  quam  vehementer  nos  obli- 
gent,  quam  item  sollicite  sint  implenda, 
constat  ex  hoc,  quod  beatissimus  evange- 
lista  Matthgeus  noluit  S.  Ephigeniam,  vir- 
ginem  Sponso  coelesti  consecratam  per 
continentise  votum,  tradere  regi,  quum 
tamen  rex  ille  tam  magna  promitteret,  et 
christianse  religionis  cultum  magnifice  vel- 
let  augere.  Quemadmodum  autem  sacratis- 
sima  virgo  illa  Ephigenia  coelesti  Sponso 
fuerat  dedicata,  ita  et  animae  religioso- 
rum.  Qui  si  vere  fuerint  religiosi,  animse 
eorum  coelestis  Sponsi  sunt  sponsse  pra)- 
amabiles,  speciosse  valde  ac  nobiles. 

In  quo  etiam  facto  patet  prseclara  con- 
stantia  et  invicta  justitia  gloriosi  hujus 
Apostoli,  qui  a  rege  illo  nec  blandimen- 
tis  nec  aliquo  modo  potuit  flecti  contra 
Dei  honorem  et  animarum  salutem.  Et 
quum  mortem  sibi  imminere  sentiret,  ste- 
tit  brachiis  extentis  ad  orationem.  Ejus 
ergo  sanctam  constantiam,  invictam  justi- 
tiam,  ardentissimam  devotionem  pro  vi- 
ribus  sequi  conemur,  ne  impetu  passi- 
onum,  vento  superbiee,  tentationum  im- 
pulsu,  turbine  vitiorum  agitemur  hinc 
inde ;  ne  etiam  per  adversa  seu  prospera 
a  rectitudinis  statu  labamur,  et  ne  propter 


A  qusecumque  pericula  imminentia  a  devo- 
tionis  instantia  ac  fervore  deficiamus. 

Postremo,   quoniam  Christus   in   evan- 
gelio  loquitur  hodierno,  Discite  quid  est,  3Jatth.i\, 
misericordiam  volo   et  non  sacrificium  ;  *^' 
opera   misericordiae,   prsesertim   spiritua- 
lia,  diligamus,  et  quantum  possumus  ex- 
sequamur,  onerosos   pie   portando,  juxta 
illud,  Alter  alterius  onera  portate ;  affli- g«/«<.vi,'j. 
ctis,  desolatis,  lapsis,  tentatis  ac  miseris 
omnibus  condolendo,  et  pro  viribus  con- 
siliis  atque  auxiliis  succurrendo,  peccan- 

B  tes  fraternaliter  corripiendo.  Et  quoniam, 
Christo  testante,  male  habentibus  medicus  Matih.ix, 
necessarius  est,  coelestem  medicum  jugi-  ^^- 
ter  invocemus,  ut  tam  nostra  quam  pro- 
ximorum  curet  peccata,  passiones  refor- 
met,  et  animas  nostras  a  futuris  praeservet 
ruinis.  Medicinalibus  quoque  vasis  medici 
hujus,  id  est  sacramentis  Confessionis  et 
Eucharistiae,  utamur  quotidie  sapienter, 
salubriter,  fructuose,  non  ex  arido  usu  et 
superficiali  consuetudine,  sed  de  die  in 
diem    cum   recenti   fervore   et  diligentia 

C  ampliori.  Medicinalibus  quoque  apposi- 
tionibus  vicarii  Christi,  prselati  nostri,  hoc 
est  correptionibus,  correctionibus,  infor- 
mationibus  ejus, humiliter  obtemperemus; 
nec  more  phreneticorum  insurgamus  ad- 
versus  eum,  contradicendo,  indignando 
aut  inobediendo,quum  princeps  pastorum 
illis  sit  locutus  :  Qui  vos  audit,  me  audit ;  lhc.x,  ig. 
et  qui  vos  spernit,  me  spernit.  Cui  cum 
Patre  et  Spiritu  Sancto  honor  et  gloria  in 
seternum. 


IN   FESTO 

S.  MIGHAELIS  ARGHANGELI 


ET  OMNIUM  SS.  ANGELORUM 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLvE 


SIGNIFICAVIT   DEUS   QVJE  OPORTET   FIERI  CITO,  ETC.  ApOC.  I,  1-5. 


LECTIO  ista  hodie  loco  epistolsc  legitur, 
qiiia  iri  ea  de  sanctis  angelis  agitur. 
Itaque  ait  S.  Joannes  apostolus  : 

Signi/tcavif,  id  est,  mihi  per  imagina- 
riam  visionem  reveiavit,  Beus  quw  opor- 
.ic7.xiv,2i.  te(  fieri  cito,  id  est  tribuiationes  fidelium, 
quas  eos  in  hoc  saeculo  pati  necesse  est  : 
quoniam  expedit  eis  pati  adversa,  ut  per 
ea  purgentur  a  culpis,  et  gratia  atque  vir- 
tutibus  impleantur.  Item,  per  ista  «  qua? 
oportet  fieri  cito  »,  intelligi  potest  decur- 
sus  et  status  omnisque  eventus  Ecclesiee 
iii  hac  vita  :  quae  omnia  revelavit  Deus  Jo- 
anni  in  Apocalypsi.De  quibus  dicitur  quod 
oportet  ea  fieri  cito,  quia  a  tempore  Apo- 
stolorum  incepit  persecutio  Christiano- 
rum,  et  decursus  Ecclesire.  Sed  quum  ista 
sint  in  se  futura  pure  contingentia,  nec 
sine  grandi  impiorum  excessu  persecutio 
fiat  justorum,  non  oportet  ha?c  fieri  ne- 
cessitate  absoluta,  sed  conditionata,  seu 
necessitate  consequenti»,  iion  consequen- 
tis.  Quum  enim  a  Deo  prsevisa,  et  ab  ejus 
sapientia  ad  electorum  profectum  pra^or- 
dinata  sint,  non  possunt  non  fieri  secun- 
dum  istum  respectum.  Verumtamen  provi- 
dentia  Dei  necessitatem  mutabilibus  rebus 
non  imprimit,  nec  libertatem  arbitrii  au- 
fert  hominibus. 

Hsec  ergo  significavit  Deus,  mittens  per 


A  angeliim  suum,  id  est,  per  angelum  fecit 
hanc  revelationem,  servo  suo  Joanni  apo- 
stolo,  qui  ex  humilitate   potius  vocat  se 
servum  Christi  quam  apostolum.  Revela- 
tiones  autem  propheticee  fiunt  a  Deo  mi- 
nisterio  angelorum,  ut  divinus  Dionysius  UcCceiest. 
protestatur.    Qui   testimonium    per/riOuit^^^'^''' ''■''''' 
verbo  Dei,  id   est  unigenito    Filio  Patris 
seterni,  de  quo  Joannes  in  evangelio  suo 
dicit :  In  principio  erat  Verbum.  Vel,  «  te-  Joann.\,\. 
stimonium  perhibuit  verbo  Dei  »,  id  esl, 
verba  sacr»  Scripturse  vera  esse  testatiis 

B  est.  Ilaque  Christo  et  ejus  sermonibus  le- 
stimonium  perhibuit  Joannes  apostolus 
prsedicando,  Evangelium  conscribendo,san- 
ctissime  conversando,  miracula  faciendo, 
et  multa  pro  fide  catholica  patiendo.  Hinc 
in  xActibus  loquitur  Christus  Apostolis  : 
Eritis  mihi  testes  iu  Jerusalem  et  in  omni  .if/.i,  s. 
Juda^a  et  Samaria,  et  usque  ad  ultimum 
terrse.  A7  testimonium  Jesii  Cln-isti,\A  est, 
de  Christo  testatus  est,  c/ua^cumque  vidit, 
id  est  omnia  quae  Christus  fecit  ac  per- 
tulit.  Unde  in  evangelio  suo  :  Qui  vidit  ./oaHn.  xix, 

C  (inquit),  testimonium  perhibet  de  his,  et  '''''^''"  • 
scripsit  ha?c.  Atque  in  principio  suse  Ca- 
nonica;  primse  :  Quod  vidimus  oculis  no-  {Joann.\, 
stris,  annuntiamus  vobis.  ''^' 

Beatus  est  nunc  in  spe  et  merito,  (pd 
legit,  per  se  studendo,  aut  alios  erudien- 


422      IN   FESTO    S.  MICHAELIS    ARCHANGELI.   —   ENARRATIO    IN   LECTIONEM   LOCO   EPISTOL^ 


do,  ct  qui  audit,  discendo,  advertendo  seu  A 
obediendo,  verha  prophetio}  hujus,  id  est 
documenta,  prsecepta  et  vaticinia  libri  hu- 
jus  prophetici,  qui  Apocalypsis  vocatur; 
et  servat  ea  qua^  in  ea  scripta  sunt,  id 
est,  memoriter  retinet  et  opere  implet  ea. 
Non  enim  sufficit  legere  et  audire,  sine 
adimpletione    eorum    quse    prsecipiuntur. 

Z((c.xi,28.  Propter  quod  asserit  Christus  :  Beati  qui 
audiunt  verbum  Dei,  et  custodiunt  illud. 
Verumtamen  legere  et  audire  ex  caritate, 
meritoria  sunt  vitae  seternee.  Et  quia  non 
omnes  sciunt  legere,  sufficit  ad  salutem  B 
audire  et  observare.  Tewpus  enim  prope 
est,  id  est,  dies  particularis  judicii  singu- 
lorum  imminet,  quum  vita  ista  brevissima 
sit :  imo  et  tempus  futuri  universalis  judi- 
cii  prope  est  respectu  seternitatis.  Unde  de 
toto  tempore  mundi  usque  ad  diem  judicii 

\joann.\\,  dicit  Joauues  in  prima  sua  epistola  :  No- 

'*^'  vissima  hora  est.  Quum  ergo  tam  propin- 

qua  sit  hora  divinge  retributionis,  beatus 
est  qui  ista  legit,  audit,  observat. 

Joannes  evangelista  scribit  et  mandat 
hsec  septem  Ecclesiis  particularibus,  sea  C 
fidelium  congregationibus,  quK  sunt  in 
Asia,\di  est  in  septem  civitatibus  Asia;  mi- 
noris,  cujus  metropolis  exstitit  Ephesus. 
Ad  illas  namque  Ecclesias  S. "  Joannes 
apostolus  scripsit  et  misit  hunc  librum, 
scilicet  Apocalypsim,  quia  ab  eo  erant 
fundata?.  Per  eas  tamen  ceter»  Ecclesiic 
designantur,  quoniam  septenario  numero 
universitas  explicatur,  eo  quod  septem  die- 
bus  omne  tempus  decurrat  ac  evolvatur. 
Gratia  vobis  gratum  faciens,  quse  est 
habitus  supernaturalis  infusus,  esse  dei-  D 
forme,  spirituale  et  ad  promerendum  vi- 
tam  a^ternam  idoneum,  conferens  rationali 
creaturse  cui  infunditur,  et  pax,  qua?  est 
tranquillitas  seu  quies  mentis  in  Deo,  de-" 
tur  et  conservetur  vobis,  ah  eo  qui  est,  et 
qui  erat,  et  qui  venturus  est,  id  est  a  Pa- 
tre  aeterno,  qui  invariabiliter  est,  et  ante 
omnia  erat,  in  a^ternumque  erit,  et  ventu- 
rus  est  ad  inhabitandum,  remunerandum 
ac  beatificandum   suos  electos,  sicut  ait 

r.i.  Salvator  :  Qui  diligit  me,  sermonem  raeum 


servabit,  et  Pater  meus  diliget  eum  ;  et  ad 
eum  veniemus,  et  mansionem  apud  eum 
faciemus.  Hinc  et  Isaias  ait  :  Ecce  Domi-  /s.  xl,  io. 
nus  Deus  in  fortitudine  veniet,  ecce  mer- 
ces  ejus  cum  eo.  Denique  per  hanc  cir- 
cumlocutionem,  «  qui  est,  et  qui  erat  », 
etc,  designatur  seternitas  Dei  :  quoniam 
quamvis  in  se  simplex  invariabilisque  con- 
sistat,  et  tota  simul,  tamen  omne  terapus 
includit,  comprehendit  atque  transcendit. 
Et  a  septem  spiritihus,  id  est  septem  an- 
gelis  sanctis,  qtii  in  consjiectu  throni  ejus 
sunt,  id  est,  omnipotenti  Deo  reverenter 
adsistunt  in  coelo  empyreo,  quod  thronus 
seu  sedes  Dei  vocatur  :  ubi  specialiter  re- 
sidere  ac  imperare  asseritur,  quoniam  ibi 
evidentius  et  excellentius  operatur,  cla- 
riusque  ostendit  se  ipsum.  Propter  quod 
per  Isaiam  loquitur  :  Ccelum  mihi  sedes  /6(i.Lxvi, 
est.  Et  per  hos  septem  spiritus,  universi-  Jj^*^'-^"' 
tas  angelicorum  spirituum  designatiir,  sic- 
ut  Tobise  Raphael  angelus  ait  :  Ego  sum  Tob.\\\,\o. 
unus  de  septem  qui  adstamus  ante  Deum. 
Vel  per  septem  spiritus  designati  sunt  illi 
septem  angelici  spiritus  qui  septem  Ec- 
clesiis  Asiae  pr8efuerunt,juxta  modum  quo 
quidam  angeli  dicuntur  prseesse  certis 
personis,  quidam  comraunitatibus,  qui- 
dam  civitatibus.  —  Porro  gratia  est  a  Deo 
effective  et  per  auctoritatem,  ab  ange- 
lis  dispositive  ac  instrumentaliter  :  nam 
orant  pro  nobis,  et  nostra  obsequia  offe- 
runt  Deo, ejusque  gratiam  impetrant  nobis. 
Et  a  Jesu  Christo,  qui  secundum  quod 
Deus,  est  idem  dator  pacis  ac  gratia?  cum 
Patre  et  Spiritu  Sancto,  sicut  unus  cum 
illis  est  Deus,  et  unus  creator,  propter  es- 
sentiae  unitatem  in  personis  tribus.Idcirco 
alibi  habetur  :  Qua3cumque  facit  Pater,  Joann.  v, 
heec  et  Filius  similiter  facit.  Porro  Chri-  *''■ 
stus  secundum  quod  homo  et  mediator  in-  \Tini.u,i. 
ter  Deum  et  homines,  est  causa  gratia?  et 
pacis  meritoria  ac  instrumentalis,  quoni- 
am  sua  conversatione  sanctissiraa  et  ama- 
rissiraa  inorte  gratiam  nobis  promeruit  et 
pacem,  ac  gloriam  seternalem.  Qui  est  te- 
stis  fldelis,  qiioniain  veritati  in  omnibus 
testimoniura  perliibuit  rectum.et  de  Patre 


IN   FESTO   S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —   SERMO   PRIMUS  423 

et  Spiritu  Sancto  ac  se  ipso  niulta  testatus  A  creata,  in  quanturn  Deus;  caritate  quoque 

est.  Propter  quod  hora  passionis  dixit  Pi-  creata  infusa,  in  quantum  homo,  sed  et 

/oann.xviii,  lato  :  Ego  in  hoc  natus  sum,  et  ad  hoc  ve-  naturali  amore,  tanquam  naturae  suaa  hu- 

^^"  ni  in  mundum,ut  testimonium  perhibeam  manse  consortes  suosque  fratres.  Unde  de 

veritati.  Primogenitus  mortuorum,  id  est  se  ipso  testatur  :  Majorem  hac  dilectionem  Joaim.w, 

omnium  corporaliter  defunctorum,  aut  sa-  nemo  habet,  quam  ut  animam  suam  ponat  *'■ 

lubriter   ac    spiritualiter   mortificatorum,  quis  pro  amicis  suis.  ^t  lavit,  id  est  pur- 

seu  a  morte  resuscitatorum.  Quorum  pri-  gavit,  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine 

mus  est  Christus  homo  dignitate  et  hono-  sun,\(\  est  passionis  sua;  merito,  per  quam 

rificentia  atque  praeconio,  tanquam  caput  nobis  promeruit  culparum   remissionem, 

universorum.  Et  princeps  regum  temv.  gratise  et  virtutum  infusionem,feIicitatis  et 

Apoc.wx,  Est  enim  Rex  regum  et  Dominus  univer-  gloria?  adeptionem.  Sed  meritum  ejus  non 

sorum.  Imo  Christo  etiam  secundum  suam  B  consequimur,  nisi  nobis  per  sacramenta 

I  Co/.  \v,  humanitatem,cuncta  creata  subjecta  sunt.  Ecclesi»  applicetur,  si  adsit  facultas  ad 

Qui  dilexit  nos  caritate  seterna  et  in-  ea  :  quae  si  desit,  sufficit  bona  voluntas. 


SERMO   PRIMUS 

DE    0RD1NE   CREATURARUM,   DE   MINISTERIO   ANGELORUM,   DE   PROVIDENTIA   DEI, 

ET   DE    OBSERVATIONE   CARITATIS. 


GRATIA  vobis  et  pax  sit  a  Deo,  ef  a  C  stolae  legitur,  edocetur.  Nam  inter  angelos 

septem   spiritibus   qui   in  conspectu  et  homines  magna  connexio  est ;  similiter 

throni  ejus  sunt.  Apoc.  i,  4.  inter  triumphantem  et  militantem  Eccle- 

p,5.cxi.vi,5.      Deus  omnipotens,  cujus  sapientia?  non  sias.  Angeli  quippe  hominum  sunt  custo- 

est  finis  aut  numerus,  universis  suis  ope-  des,  et   triumphans   Ecclesia   militantem 

ribus  decentissimum  ordinem  indidit.  Et  gubernat,  juvat  ac  tuetur  Ecclesiam  :  sicut 

in  hoc  sapientia   ejus   relucet  :  sapientis  de  hoc  divinus  Dionysius  libro  de  Eccle- 

namque   est    ordinare.   Nec   obstat   quod  siastica  hierarchia  profundius  scribit. 
Joi)s,)>i.  apud  Job  scriptum  est  de  inferno  :  Ubi  Denique  in  lectione  pra>senti  tanguniur 

umbra  mortis,  et  nullus  ordo,  sed  sempi-  duo  actus  angelorum  sanctorum  circa  ho- 

ternus  horror  inhabitat.  Quamvis  enim  ibi  mines.  Primus  est,  revelatio   secretorum 

non  sit  ordo  naturae,  nec  ordo  virtutum  Dei,  seu  futurorum  soli  Deo  cognitorum  : 
aut  gratise,  sed  mera  confusio  atque  ma-  D  quia  prophetica?  revelationes  per  angelos, 

litia,  est  tamen  ibidem  ordo  justitise,  id  est  Deo  jubente,  fiunt  hominibus.  Unde  in  le- 

effectus  ordinatus  divinae  justiti»  unicui-  ctione  hac  dicitur,  quod  Deus  significavit 

que  juxta  sua  demerita  retribuentis,  vi-  per  angelum  suum  servo  suo  Joanni  qua? 

delicet  ordo  poenarum  juxta  diversitates  oportet  fieri  cito.  Secundus  cst,  quod  dona 

culparum  :  quoniam  qui  gravius  peccave-  gratise  angeli  procurant  hominibus,  oran- 

runt,seu  in  gravioribus  peccatis  sunt  mor-  do  pro  eis,  et  bona  eorum  reprsesentando 

tui,  gravius  puniuntur  ibi;el  qui  hic  socii  Altissimo,  atque  imperfectum  eorum  pie, 

sunt  in  culpis,  ibi  socii  sunt  in  tormentis.  quantum  possibile  est,  excusando.  Habent 

Est  ergo  pulcherrimus  ordo  in  creaturis  autem  angeli  sancti  circa  homines  etiam 

supersapientissimi  Dei.  Et  hoc  etiam  in  alios  multos  actus,  de  quibus  infra  dice- 

lectione  hac  hodierna,  qua  hodie  loco  epi-  tur.  Quod  autem  prophetic»  revelationes 


424 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —    SERMO   PRIMUS 


Zach.  11,  3, 
4. 


ro6.xii,l-2, 
14. 


Job  XXXIII, 
19,  23,  i\. 


Ps.    LXXll, 
11. 

Ps.  xciii,  7. 

Job  xxii,  12. 
Ibid.  14. 


fiant  hominibus  per  angelorum  obsequi- 
um,  certissime  constat  ex  eo  quod  Zacha- 
rias  propheta  ait  :  Ecce  angelus  qui  lo- 
quebatur  in  me,  egrediebatur,  et  alius 
angelus  egrediebatur  in  occursum  ejus,  et 
dixit  ad  eum  :  Curre  et  loquere  ad  pue- 
rum  istum,  dicens,  Absque  muro  habita- 
bitur  Jerusalem.  Porro,  quod  angeli  offe- 
rant  Deo  nostra  opera  bona,  atque  ab  ipso 
nobis  obtineant  gratiarum  suarum  chari- 
smata,  patet  per  id  quod  Raphael  angelus 
loquitur  ad  Tobiam  :  Quando  orabas  cum 
lacrimis,  et  sepeliebas  mortuos,  ego  obtuli 
orationem  tuam  Domino ;  et  nunc  misit 
me  Dominus  ut  curarem  te.  Unde  et  in 
Job  dicitur  :  Increpat  Deus  hominem  per 
dolorem  in  lectulo,  et  omnia  ossa  ejus 
marcescere  facit.  Si  fuerit  pro  eo  angelus 
loquens,  ut  annuntiet  hominis  aequitatem, 
miserebitur  ejus  Deus,  et  dicet  :  Inveni  in 
quo  ei  propitier. 

Secundo,  ex  lectione  hac  corroboratur 
veritas  fidei  christiansp,  et  infidelium  er- 
ror  destruitur.  Fuerunt  etenim  plures  in- 
creduli,  asserentes  quod  Deus  non  habet 
providentiam  actuum  humanorum,  nec 
certam  notitiam  inferiorum.  De  quibus 
fertur  in  Psalmo  :  Dixerunt,  Ouomodo  scit 
Deus,  et  si  est  scientia  in  Excelso?  Item- 
que  :  Et  dixerunt,  Non  videbit  Dominus, 
nec  intelliget  Deus  Jacob.  Unde  in  Job  ha- 
betur :  An  cogitas  quod  Deus  excelsior  coe- 
lo  sit?  Itemque,  Nec  nostra  considerat,  et 
circa  cardines  coeli  perambulat.  Itaque  ho- 
rum  insania  apertissime  confutatur  per 
hoc,quod  Deus  altissimus  per  angelos  san- 
ctos  revelat  hominibus  futuros  eventus,  et 
futura  contingentia  prorsus,  imo  et  cor- 
dium  cogitationes,  et  quod  omnia  certe 
eveniunt  sicut  praedictum  est.  Et  hoc  tam 
ex  veteri  quam  ex  novo  Testamento  co- 
piosissime  atque  certissime  potest  proba- 
ri :  praesertim  quum  multorum  flagitia  tam 
districte  et  evidenter  ac  frequenter  vin- 
dicaverit  Deus  etiam  in  hac  vita.  Nam  et 
tribulationes  ac  decursum  militantis  Ec- 
clesi»  per  tempus  novi  Testamenti,  reve- 
lavit  Deus  per  angelum  S.  Joanni  evange- 


A  listaj  in  Apocalypsi.  Et  per  hoc  roboratur 
fidei  veritas  christianse,  taliter  sentientis. 
Incredulorum  quoque  praedictorum  rudem 
perfidumque  errorem,  sanctus  David  sub- 
tililer  compendioseque  reprobat,  dicens  : 
Intelligite,  insipientes  in  populo,  et  stulti,  Ps.xcm.s- 
aliquando  sapite.  Qui  plantavit  aurem,  "' 
non  audiet?  aut  qui  finxit  oculum,  non 
considerat?  Qui  corripit  gentes,  non  ar- 
guet?  qui  docet  hominem  scientiam  ?  Do- 
minus  scit  cogitationes  hominum,  quo- 
niam  vanae  sunt. 

B  Tertio,  ex  hac  lectione  inflammamur  ad 
bene  agendum.  Et  hoc  duplici  ratione  : 
primo,  ex  intuitu  pracmii ;  secundo,  ex 
consideratione  brevitatis  vita3  praesentis. 
Quantum  ad  primum,  hic  dicitur  :  Beatus  Ayyoc.  1,3. 
qui  legit  et  qui  audit  verba  prophetiae  hu- 
jus,  et  servat  ea  quae  in  ea  scripta  sunt. 
Qiiantum  ad  secundum,  subjungitur :  Tem- 
pus  enim  prope  est.  Quae  ergo  sunt  quae  in 
libro  prophetiae  istius,  puta  in  Apocalypsi, 
observanda  traduntur,  et  impleri  juben- 
tur  ?  Certe  inter  illa  sunt  quae  in  eadem 

C  Apocalypsi  scripta  sunt.  Nam  dicitur  ibi 

ex  persona  Altissimi :  Habeo  adversum  te,  //-/rf.  11,4,5. 
quod  caritatem  tuam  primam  reliquisti. 
Memor  esto  itaque  unde  excideris,  et  poe- 
nitentiam  age  :  alioqui  venio  tibi  cito. 
Istud  omnibus  nobis  pensandum  est,  et 
horrendum.  Ecce  enim  in  Baptismo  cari- 
tatem  ceterasque  virtutes  per  infusionem 
a  Deo  accepimus.  Sed  ad  aetatem  adultam 
pervenientes,  statim  quando  mortaliter 
peccavimus,  mox  caritatem  nostram  pri- 
mam  amisimus,et  innocentiae  vestem  per- 

D  didimus.Sed  quando  veraciter  poenituimus 
confessique  sumus,  recuperavimus  eas. 
Recidivando  vero,  rursus  eis  sumus  pri- 
vati.  Et  hoc  in  verbis  praetactis  imprope- 
rat  nobis  Deus,  quia  in  hoc  apparet  ingra- 
titudo  et  negligentia  nostra,  imo  et  magna 
irreverentia  circa  Deum,  cui  praetulimus 
bona  ista  terrena,  carnalia  et  caduca,  ac 
per  hoc  caritatem  Dei  amisimus,adhaeren- 
do  creaturae  magis  quam  Creatori.  Jubet 
igitur  Deus  ut  recordemur  unde  excidi- 
mus,  poenitentiamque  agamus.  Nempe  qui 


IN    FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —   SERMO   PRIMUS 


425 


3i. 


9. 


peccat  et  caritatem  ainittit,  cadit  a  summo 
usque  ad  infimum,  a  statu  salutis  ad  sta- 
tum  damnationis,  a  luce  gratia)  ac  decore 
virtutum  ad  tenebras  excaecationis  et  tur- 
pitudincm  vitiorum  ;  et  de  filio  Dei,  de 
inembro  Christi,  de  ministro  justitia?,  fit 
servus  et  membrum  filiusque  diaboli,  sed 

Joann. \ni,  ct  scrvus  pcccati.  Eccc  quauta  vilitas,quan- 
ta  miseria,  quanta  insania  est  peccantis. 
Pceniteat  ergo,  alioqui  Christus  cito  veniet 
ei,  justus  judex  et  ultor  districtus.  Propler 

AVc/i.  V,  8,  quod  Ecclesiasticus  praecipit  :  Non  tar- 
des  converti  ad  Dominum,  et  ne  differas 
de  die  in  diem  ;  subito  enim  veniet  ira 
iilius. 

Insuper  Deus  dicendo,  Habeo  adversum 
te,  quod  caritatem  tuam  primam  reliqui- 
sti,  specialiter  increpat  negligentes  ac  te- 
pidos,  qui  ad  tempus  fuerunt  ferventes, 
sed  paulatim  per  negligentiam  suam  ad 
teporem  et  ignaviam  sunt  prolapsi.  Quos 
reprobat  Deus,  loquens  uni  hujusmodi  : 
Apoc.  lii,  Scio  opera  tua,  quia  nec  frigidus  es,  ne- 

'''' '  ■  que  calidus.  Utinam  esses  frigidus  aut  ca- 
lidus  ;  sed  quia  tepidus  es,  incipiam  te 
evomere  de  ore  meo.  Talibus  ait  Apostolus 

^,i/a/.iii,3.  ad  Galatas  :  Sie  stulti  estis,  ut  quum  spi- 
ritu  coeperitis,  nunc  carne  consummemi- 
ni?  Itaque,  quum  tam  ineffabilis  sit  bea- 
titudo  justorum,  et  tanta  brevitas  vitse 
prsesentis,  praesertim  comparatione  futu- 

Ps.xx.x,23.  rae,  viriliter  agamus,  non  fatigemur  ani- 

Hebr.xn,.i.  j^jg  j^Qgjris,  quum  ct  millc  annorum  labo- 

BoM.  VIII,  res  et  tribulationes  non  sint  condigni  ad 

'^'  gaudia  unius  diei  in  coelis. 

Postremo  in  lectione  hac  edocemur, 
quain  ardenter  Christus  dilexerit  nos,  et 
quanta  bona  contulerit  nobis.  Nam  de  eo 

Aj9oc.  1, 0.  hic  dicitur  :  Qui  dilexit  nos,  et  lavit  nos  a 
peccatis  nostris  in  sanguine  suo.  Unde  in 

/s.  1111,0, 5,  Isaia  fertur  :  Dominus  posuit  in  eo  iniqui- 

*•  tates  omnium  nostrum  ;  ipse  vulneratus 

est  propter  iniquitates  nostras ;  vere  lan- 

guores  nostros  ipse  tulit.  Hinc  ait  et  Sal- 

Joann.  x,  vator  :  Animam  meam  pono  pro  ovibus 

*''■  meis.  Quoniam  itaque  mortem  sponte  sus- 


A  tinuit,  et  mortem  tam  acerbissimam,  diu- 
turnam,  turpissimam,  ut  nos  ab  aeterna 
damnatione  eripiamur,  et  gratiam  in  praj- 
senti  gloriamque  in  futuro  adipiscamur ; 
hinc  Christum  totis  diligamus  pracordiis, 
ei  jugiter  regratiemur,  fideliter  ministre- 
mus,  perseverantes  in  bono  usque  in  fi- 
nem,  quemadmodum  Dominus  hortatur  : 
Esto  fidelis  usque  ad  mortem,  et  dabo  tibi  Apoc. ii,io. 
coronam  vit».  —  0  quanta  est  caritas  et 
misericordia  Dei  ad  homines,  quibus  inter 
cetera  beneficia  sua  etiam  sanctos  angelos 

B  deputat  in  custodes,  in  subsidium  et  infor- 
mationem,  ut  scilicet  in  omnibus  viis  no-  p.v.  xc,  ii. 
stris  custodiant  nos,  nostramque  adjuvent 
infirmitatem,  atque  ignorantiam  nostram 
illuminent!  Merito  itaque  festum  hoc  bea- 
tissimi  Michaelis  principis  magni,  qui  est 
princeps  Ecclesia;,  et  oinnium  angelico- 
rum  spirituum  solennitatem  cum  omni 
devotione,  puritate  et  caritatis  fervore  ce- 
lebrare  debemus,  et  angelos  sanctos  dili- 
gere,  laudare  et  invocare,prsesertim  unus- 
quisque  angelum  suum  custodem,  coram 

C  quo  reverenter  ac  virtuose  debet  incedere, 
ne  tam  nobilem,  pium  ac  sanctum  offen- 
dat  custodem. 

Legitur  in  historia  Judicum,  quod  dum 
filii  Israel  terram  promissionis  fuissent 
ingressi,  nec  observassent  ea  quse  eis  prae- 
ceperat  DeuS,  angelus  Dei  apparuit  omni-  Judic.n,\.- 
bus  eis,  et  increpans  ipsos,  dixit  :  Eduxi  ^' 
vos  de  iEgypto,  et  introduxi  in  terram 
hanc,  et  noluistis  audire  vocem  meam. 
Cur  hoc  fecistis?  Quumque  angelus  loque- 
retur  filiis  Israel  verba  heec,  levaverunt 

D  vocem  suam  et  fleverunt,  immolaverunt- 
que  hostias  Domino.  Ecce  per  hanc  an- 
gelicam  apparitionem,  increpationem  et 
allocutionem,  Deus  gloriosus  monstravit 
providentiam  suam  circa  homines,  carita- 
tem  quoque  et  pietatem  circa  eosdem, 
quos  tam  paterne  corripuit.  Acquiescamus 
ergo  angelorum  instinctibus  et  inspiratio- 
nibus  sanctis,  quibus  a  vitiis  nos  retrahe- 
re  et  ad  virtutes  inducere  satagunt. 


426 


IN   FESTO    S.  iMICHAELIS   ARCHANGELI.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


ACCESSERUNT    DISCIPULI    AD    JESUM,    ETC.    Matth.   XVIII,    1-10. 


4 


1  Peli 


MERITO  evangelium  istud  in  prsesenti 
legitur  festo  :  primo,  quia  in  fine 
ipsius  de  angelis  sanctis  fit  mentio ;  se- 
cundo,  quia  in  ejus  principio  inquiritur 
de  regno  coelesti,  quod  est  triumphans  Ec- 
clesia,  videlicet  angelorum  ac  Beatorum 
societas ;  tertio,  quia  in  evangelio  isto  lo- 
quitur  Christus  contra  scandala  pusillo- 
rum,  quse  praecipue  displicent  sanctitati 
ac  sapientise  angelorum.  Itaque  ait  Mat- 
thseus  : 

Accesserunt  discipuli,  puta  Apostoli,«c? 
Jesum,  dicentes  :  Quis,  putas,  major  est 
in  regno  coelorum?  id  est,  quem  reputas 
esse  virtuosiorem  majorisque  meriti  in 
Ecclesia  miiitanti,  et  gloriosiorem  ac  su- 
blimiorem  in  praemio  in  Ecclesia  trium- 
phanti?  Et  advocans  Jesus  parvulum,  sta- 
tuit,  id  est  posiiit,  eum  in  medio  eorum, 
puta  Apostolorum,  quos  non  solum  verbo, 
sed  factis  edocuit  humilitatem;omnemque 
elationem  et  ambitionem  penitus  reproba- 
vit.  Et  dixit  :  Amen  dico  vobis,  nisi  con- 
versi  fueritis  a  vitiis  ad  virtutes,  et  effi- 
ciamini  sicut  parvuli,  id  est,  pueris  et 
infantibus  conformes  effecti  fueritis,quan- 
tum  ad  bonas  parvulorum  proprietates, 
quse  sunt,  innocentia,  puritas,  simplicitas, 
etc,  non  intrahitis  in  regnum  coelorum, 
quod  humilibus,  innocentibus  et  mundis 
corde  paratum  est.  Hinc  beatissimus  prin- 
ceps  Apostolorum  in  prima  sua  epistola  : 
1,  Deponentes  (inquit)  omnem  malitiam  et 
dolum  et  simulationes  et  detractiones,qua- 
si  modo  geniti  infantes  rationabiles,  lac 
concupiscite.  Denique  in  parvulis  sunt 
qusedam  proprietates  non  bonae,  in  quibus 
eis  conformes  fieri  non  debemus,  ut  sunt, 
minoratio  sensus,incompositio  morum,in- 
stabilitas  animi,  irrefrenatio  affectionis,  et 


A  evagationis  discursus.Idcirco  hortatur  Apo- 
stolus  :  Nolite  pueri  effici  sensibus,  sed   icor.  x.v, 
malitia  parvuli  estote.  "*^' 

Praeterea,  per  parvulum  quem  Christus 
posuit  in  medio, quidam  intelligunt  ipsum- 
met  Christum.  Quod  ad  litteram  stare  non 
valet,  quia  de  parvulo  isto  scriptum  est 
in  Marco  :  Quem  quum  complexus  esset  Mm-c.  ix, 
Jesus.  Certumque  est  quod  non  amplecte-  ^^' 
batur  se  ipsum. 

Quicumque  ergo  humiliaverit  se  coram 
Deo  et  hominibus,  corde,  ore  et  factis,  ve- 

B  stitu  et  apparatu,  sicut  parvulus  iste,  qui 
a  superbia  et  ambitione  est  penitus  alie- 
nus,  hic  majorest  in  regno  coelorum  quam 
alii  minus  humiles.  Humilitas  namque  di- 
recte  disponit  ad   augmentum    gratise   in 
praesenti,  incrementumque  glorise  in  futu- 
ro,  quia  substernit  et  subdit  mentem  Deo. 
Hinc  Salomon  ait  :  Humilem  spiritu  sus- /•/•or.  xxix, 
cipiet  gloria.  Unde  sicut  Deus  specialiter  ^'^' 
resistit  superbis,  sic  humilibus  gratiam  im-  /acoi.  i\,g; 
pertitur.  Et  qui susceperit  unumparvulum  '  ^^''•^'^- 
talem  in  nomine  meo,  id  est,  unum  humi- 

C  lem  propter  me  caritative  hospitatus  fue- 
rit  seu  pie  tractaverit,  «?e  swsc?"p^Yin  mem- 
bro  meo  mystico  ac  ministro  :  id  est,  tam 
gratum  est  mihi  ac  si  me  ipsum  persona- 
liter  acciperet,  mihique  fieri  judico  quod 
propter  me  fit  meis  ministris  ac  membris. 
Hinc  Christus  dixit  ad  Saulum  :  Quid  me  Ac/.  ix,  i. 
persequeris?  Et  in  Zacharia  testatur  :  Qui  zach.w,'^. 
tetigerit  vos,  tanget  pupillam  oculi  mei. 
Qui  autem  scandalizaverit ,  id  est,  ver- 
bo  aut  facto  inordinato  ad  peccandum  in- 
duxerit,  unum,  id  est  aliquem,  de  pusillis 

D  istis  qui  in  me  ci-edunt, id  est  de  fidelibus 
adhuc  imperfectis  et  incipientibus,  vel 
etiam  proficientibus  nondum  perfectis  ; 
expedit  ei  ut  suspendatur  rnola  asinaria 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


427 


I  Cor. 


Ps.  CXVlll 
1C3. 


in  collo  cjus,  et  dcmergatur  in  profun-  A 
dum  maris.  Nain  melius  est  ei  juste  occi- 
di  et  corporaliter  mori  atque  in  hac  vita 
puniri,  quam  impie  vivere,  Deum  offen- 
dere,  proximum  perdcrc,  quoniam  malum 
culpse  est  incomparabiliter  pcjus  quam 
malum  poenao.  Istud  tamen  potissime  ve- 
rum  est  dc  scandalo  activo  et  passivo  pro- 
ut  sunt  peccata  mortalia.  Tunc  autem 
scandalum  activum  est  mortale  peccatum, 
dum  verbum  aut  factum  scandalizantis  in 
se  mortale  est,  utpote  caritati  aut  justitia) 
contrarium ;  vel  quando  in  se  veniale  est,  B 
et  tamen  homo  intendit  aut  nititur  per  il- 
kid  aliquem  ad  mortaiem  inducere  cul- 
pam,  parvi  pendens  ejus  salutem,  per  hoc 
quod  non  vult  placentia  sibi  dimittere 
propter  proximi  sui  salutem.  Quod  quam 
iniquum  sit,  patet  ex  verbis  Pauli  dicen- 
tis  :  Sic  autem  in  fratres  peccantes  et  per- 
cutientes  conscientiam  eorum  infirmam, 
in  Christum  peccatis.  Denique,  loquendo 
de  scandalo  activo  et  passivo  prout  venia- 
lia  sunt  peccata,  adhuc  melius  esset  occi- 
di,  prout  occidi  dicit  solum  malum  poena;,  C 
quara  scandalizare  aut  scandalizari:quoni- 
am  peccatum  est  fugibilitatis  immens8B,eo 
quod  Deus  sit  honorabilitatis  et  amabili- 
tatis  penitus  infinitae.  Ideo  potius  deberet 
homo  velle  mortem  corporalem  perferre, 
quam  venialiter  peccare. 

Et  bene  ait  Salvator,  «  Qui  scandaliza- 
verit  unum  de  pusillis  istis  »  :  quia  ut  ait 
S.  Hieronymus,  qui  scandalizatur  parvulus 
est ;  majores  namque  non  recipiunt  scan- 
dala.Unde  perfectorum  non  est  scandaliza- 
re  aut  scandalizari,  quia  tam  fortiter  uniti  D 
sunt  Deo  et  in  virtutibus  stabiliti,  ut  tam 
magnum  inalum  non  operentur  unde  quis 
merito  debeat  scandalizari,  quamvis  non- 
nunquam  venialiter  peccent  :  hoc  quippe 
humanse  fragilitati  est  indulgendum.  Ex 
factis  quoque  et  verbis  aliorum  inordina- 
tis  non  scandalizantur,  sed  peccantibus 
compatiuntur,  et  orant  pro  eis,  cautiores- 
que  fiunt,  imo  et  feliciores,  juxta  illud  : 
Felix  quem  faciunt  aliena  pericula  cau- 
tum.  Hinc  Psalmista  loquilur  Deo  :  Pax 


multa  diligentibus  legem  tuam,  et  non  est 
illis  scandalum. 

F«?  seternaj  damnationis  imminet  mun- 
do,  id  est  mundanis  et  intimoratis  homi- 
nibus,  a  scandalis,  id  est  propter  scan- 
dala  quffi  sibi  invicem  inferunt  atque  ab 
invicem  patiuntur,  per  quae  a?ternam  dam- 
nationem  merentur.  Necesse  est  enim  nt 
veniant  scandala  activa  et  passiva.  Hoc 
certe  necesse  est,  non  absolute,  sed  ex 
suppositione,  quoniam  homines  nolunt 
peccata  sua  relinquere,  ad  quae  concomi- 
tatur  scandalizatio  aliorum,  maxime  pu- 
sillorum  ac  impiorum.  Juxta  hunc  sensum 
ait  Apostolus  :  Necesse  est  ut  veniant  ha-  i  Cur.  xi, 
reses,  ut  qui  probati  sunt,  manifesti  fiant.  '^" 
Unde  quod  dictuin  est,  «  Necesse  est  ut 
veniant  scandala  »,  quidam  exponunt  sic  : 
Expediens  est  ad  electorum  exercitatio- 
nem  et  probationem.  Verumtamen  voe  ho- 
mini  illi  per  quem  scandalum  venit,  id 
est,  qui  alium  scandalizat  mortaliter.  Ex 
hoc  concluditur,  quod  scandala  evenire, 
non  sit  necessarium  absolute,  quia  tunc 
omnis  scandalizans  excusaretur  a  culpa, 
quum  omne  peccatum  sit  voluntarium. 

Si  autem  ma^ius  tua  vel  pes  tuus  scan- 
dalizat  te,id  est,si  per  aliquem  actum  seu 
usum  manuum  aut  pedum  tuoruin  ad  pec- 
catum  induceris,  scilicet  per  contactum 
aut  gressum  vel  cursum,  abscinde  eum, 
scilicet  manum  vel  pedem,  non  realiter 
ipsa  membra,  sed  inordinatum  eoruin 
usum  et  actum  :  juxta  quem  sensum  ait 
Apostolus,  Mortificate  membra  vestra  quse  Coioin.^w, 
sunt  super  terram  ;  et  projice  abs  te,  id  ^" 
est,  vitiosum  usum  membrorum  repelle  a 
te.  Bonum  est  tibi  ad  vitam  ingredi,  id 
est,  melius  est  tibi  salvari,  debilem  vel 
claudum,  id  est  ordinatis,  intensis  ac  de- 
lectabilibus  membrorum  tuorum  actibus 
carentem,  quam  duas  manus  vel  duos  pe- 
des  habentem,  id  est,  vitiosis  actibus  ho- 
ruin  membrorum  utentem,miV^/  in  ignem 
aHernum.  Quemadmodum  ergo  castratus  j/h<</(.xix, 
propter  regnum  coelorum  vocatur,  qui  *"" 
amore  felicitatis  futurae  ab  omni  concubi- 
tu  abstinet,  non  qui  membrum  generati- 


428 


IN   FESTO   S.  MICHAELIS   ARCHANGELI. 


SERMO   SECUNDUS 


37 


15 


onis  abscindit ;  sic  Christus  docet  manum 
aut  pedem  abscindere,  quantum  ad  usum 
illicitum,  sicque  claudus  ac  debilis  nun- 
cupatur,  qui  membra  prsefata  ab  actibus 
restringit  illicitis. 

Et  si  oculus  tuus  scandalizat  te  per 
incautum,  incustoditum,  libidinosum  ad- 
spectum,  erue  eum,  quantum  ad  talem 
usum,  imo  abusum,  et  projice  abs  te,  sic- 
ut  de  manibus  dictum  est.  Hinc  in  Eccle- 

fi-ccH.ix,?,  siastico    fertur   :   Noli   circumspicere    in 

^-  vicis  civitatis ;  averte  faciem  tuam  a  mu- 

liere  compta.  Unde  orat  propheta  David  : 

Ps.c\sm,  Averte  oculos  meos,ne  videant  vanitatem. 
Valde  necessaria  est  ista  erutio  atque  pro- 

Eccii.\yi\i,  jectio  oculorum.  Oculo  enim  quid  nequius 
creatum  est?  Boniim  est  tibi  cum  uno  ociUo 
ad  vitam  ingredi,  id  est,  salubrius  tibi  est 
cum  moderato  oculorum  usu  salvari,  y?/fl!?« 
duos  oculos  habentem ,  id  est,  usu  irrefre- 
nato  utentem,  mitti  in  gehennam  ignis. 
Insuper  praeinducta  exponi  possunt  et 
ita  :  «  Si  manus  tua  vel  pes  tuus  scanda- 
lizat  te  )),  etc,  id  est,  si  aliquis  tibi  tam 
carus,  propinquus  seu  utilis  videtur  ut 
propria  manus  tua,  aut  pes  tuus,  seu  ocu- 
lus,  et  tamen  ad  peccata  te  trahit,  et  ex 
ejus  familiaritate,  tactu  seu  unione  pec- 
catum  incurris,  segrega  te  ab  ejus  fami- 
liaritate,  contactu,  unione,  adspcctu,  quan- 
tum  potes.  «  Bonum  est  tibi  ad  vitam 
ingredi  debilem  vel  claudum  )),  id  est  tali- 
um  amicitia  et  auxilio  destitutum,  «  quam 
duas   manus   vel   duos   pedes   habentem. 


mitti   in  gehennam   ignis 


)),  id  est,  tali- 


A  um  auxilio  et  amore  vallatum,  damnari. 
Videte  ne  contemnatis  unum,  id  est 
aliquem,  quantumcumque  modicum  aut 
vilem,  ex  his  pusillis,  id  est  imperfectis 
fidelibus  mihi  servientibus.  Per  hoc  Sal- 
vator  excludit  causam  ac  fomitem  scan- 
dalizationis.  Multi  etenim  idcirco  non  me- 
tuunt  alios  scandalizare,  quoniam  parvi 
pendunt  eorum  personam,  nec  attendunt 
dignitatem  naturse  ad  Dei  imaginem  fa- 
ctse,  nec  pretium  sanguinis  Christi  pro 
illis  effusi.  Consideremus  ergo  nobilitatem 

B  animse  rationaIis,et  beatitudinem  ad  quam 
condita  est,  et  quanta  pro  ejus  salute  tota 
superbenedicta  Trinitas  fecit,  quanta  pro 
ea  Christus  sustinuit,  quanta  beneficia 
contulit,  inter  quae  est  dignissimum  sui 
corporis  et  sanguinis  Sacramentum;sicque 
neminem  aspernemur,  sed  cum  Apostolo 
proferamus  :  Quis  scandalizatur,  et  ego  iico/.  xi, 
non  uror  ?  Hinc  subditur  et  alia  ratio  cur  "^' 
pusilli  non  sint  spernendi  :  Dico  enim  vo- 
bis,  quia  angeli  eorum,  id  est  angeli  san- 
cti  eis  a  Deo  custodes  collati,  exsistentes, 

C  quum  volunt,  in  coelis,  id  est  in  coelo 
empyreo,  quod  est  mansio  Beatorum,  sem- 
per,  id  est  indesinenter  et  in  sevo  omne 
tempus  comprehendente,  vident  faciem 
Patris  mei  qui  in  coolis  est,  id  est,  clare 
et  immediate  per  speciem  intellectualiter 
contemplantur  essentiam  Patris  mei  coele- 
stis.  Quum  ergo  tanta  sit  dignitas  homi- 
num,  ut  custodiantur  ab  angelis  sanctis, 
Deo  feliciter  ac  clare  frucntibus,  non  sunt 
spernendi  nec  scandalizandi. 


SERMO   SECUNDUS 


DE   PUERORUM   RONIS    CONDITIONIRUS   A    NORIS    IMITANDIS  ;   DE   HUMILITATE   MISERICORDIAQUE, 

ET   DE   VITANDO   SCANDALO. 


NISI  conversi  fueritis,  et  efficiamini\s      Quam  vere  et  valde  arcta  sit  via  salu- .Va/</i.  vn, 
sicut  'parvuli,  non  intrabitis  in  re-      tis,  ex   evangelio  hodierno  comprobatur,  '*" 
gnum  ccelorum.  Matth.  xviii,  3.  quod  sacris  plenum  est  documentis.Itaque, 


IN    FESTO   S.  MICHAELIS    ARCHANGELI. 


SERMO   SECUNUUS 


429 


qiium  Apostoli  interrogasscnt  Christtim, 
quis  major  esset  in  regno  coelorum,  ipse 
dirficultatem  obtinendi  regnum  coeleste 
ostendens,  respondit  :  «  Nisi  conversi  fue- 
ritis, et  efficiamini  sicut  parvuli,non  intra- 
bitis  in  regnum  ccelorum  ».  Quocirca  san- 
ctus  scribit  Ilieronynuis  :  Sicut  parvulus 
non  perseverat  in  iracundia,  Ia?sus  uon 
meminit,  videns  pulchram  mulierem  non 
delectatur,  non  aliud  cogitat  et  aliud  lo- 
quitur  ;  sic  et  vos  nisi  talem  habueritis 
innocentiam  et  puritatem,  regnum  cado- 
rum  non  poteritis  intrare. Pensemus  inten- 
te  hsec  verba,  et  cognoscemus  quam  pau- 
cissimi  sint  in  gratia  Dei,  in  statu  salutis, 
in  numero  filiorum  Dei  ac  electorum.Quis 
nunc  est  qui  Isesus  non  reminiscatur  inju- 
rije  sibi  illata?  ultionemque  cupiat,qui  dolo 
non  utatur, nec  perseveret  in  motu  illicito? 
Denique  sunt  aliae  multa?  proprietates 
parvulorum  laudabiles,  in  quibus  eis  assi- 
milari  necessarium  est  ad  salutem.  Qua- 
rum  prima  est,  quod  faciliter  corripi  pos- 
sunt  ac  corrigi,  nec  audent  resistere.  Et 
in  hoc  oportet  nos  esse  ut  parvulos,  ut 
scilicet  correptiones  verborum  et  corre- 
ctiones  debitae  punitionis  sequanimiter  su- 
scipiamus,  prsesertim  a  superioribus  no- 
stris  :  correptio  tamen  fraterna  a  quolibet 
proximo  est  gratanter  accipienda.  Qui  au- 
tem  corripi  aut  corrigi  dedignantur,  simi- 
les  sunt  furibundis  atque  phreneticis  et 
obsessis,  qui  corporaliter  vulnerati,  non 
patiuntur  sibi  medicinalia  applicari.  Imo, 
tanto  insipientiores  sunt  illis,  quanto  vul- 
nera  animaj,  scilicet  peccata,  prsesertim 
mortalia,  sunt  magis  nociva  hominibus 
quam  vulnera  corporis.  Hinc  Salomon  lo- 

Prov.  xui,  quitur  :  Egestas  et  ignominia  ei  qui  dese- 
rit  disciplinam  ;  qui  autem  acquiescit  ar- 
guenti,  glorificabitur.  Et  iterum  Salomon 

ihid.wiK,  protestatur  :  Yiro  qui  corripientem  dura 

'■  cervice  contemnit,  repentinus  superveniet 

interitus.  Itaque  quicumque  veraciter  sa- 
piens  est,  cum  gratiarum  actione  et  gau- 
dio  suscipit  increpationes.  Idcirco  in  Pro- 

/ftirf.ix,  8.  verbiis  asseritur  :  Argue  sapientem,  et 
diliget  te. 


18 


A  Secunda  est,  quod  parvuli  non  despi- 
ciunt  consortia  pauperum  puerorum,  et 
libenter  associant  se  parvulis.  Qui  ergo 
Deo  placere  desiderat,  inferiores  et  pau- 
peres  ac  infirmos  non  aspernetur,  sed 
pium  et  socialem  se  pra^beat  eis.  Hinc 
Ecclesiasticus  ait  :  Oculos  tuos  ne  trans- ^-cc/i.iv,!, 
vertas  a  paupere,  et  animam  esurientem  '''^- 
ne  despexeris;neque  exasperes  pauperem, 
sed  congregationi  pauperum  te  affabilem 
facito.  Denique  unusquisque  laudabiles 
parvulorum  proprietates  sequens,  libenter 

B  se  associet  parvulis,  id  est  humilibus  et 
virtuosis   hominibus,    ne    cum    perversis  Ps.x\n,2'. 
pervertatur.  Nam  prava  societas  maxime 
nocet.  Propter  quod  in  Ecclesiastico  scri- 
ptum  est  :  Qui  tetigerit  picem,  inquina-  Eccu.xni, 
bitur  ab  ea  ;  et  qui  communicaverit  su-  *' 
perbo,  induet  superbiam. 

Tertia  parvulorum  bona  proprietas  est, 
quod  non  quarunt  superflua,  sed  haben- 
tes  necessaria  victui,  contentantur.  Ita  et 
qui  salvari  affectat,  avaritiam  aspernetur, 
et  necessariis,  non  superfluis  delectetur, 

G  sciens  quod  omnium  vitiorum    radix   sit   i  Tim.  vi, 
cupiditas.Unde  avarus  inferno  similis  per-  „ 
hibetur  :  quoniam  sicut  infernus  non  sa-  20. 
tiatur  pereuntium  animabus,  sic  nec  ava- 
rus  temporalibus  rebus.  Imo,  sicut  hydro- 
picus  quanto  plus  bibit,  tanto  plus  sitit ; 
ita  avarus  quo  plura  adipiscitur,  eo  plura 
acquirere  nititur.  —  Sunt  autem  et  aliae 
multse   laudabiles   parvulorum   propriela- 
tes,  ut  quod  faciliter  placantur,  quod  facil- 
lime  comminationibus  perterrentur,  quod 
dociles   dirigibilesque   consistunt,  et   pa- 

D  rentibus  suis  obediunt.  Ita  quilibet  Ghri- 
stianus  debet  cito  esse  placabilis,et  audito 
sermone  de  districtione  divini  judicii  et 
acerbitate  infernalis  supplicii,  debet  esse 
formidolosus  ac  timoratus,  non  vane  secu- 
rus  ;  docilem  quoque  et  dirigibilem  eum 
esse  oportet,  et  superioribus  obedientem. 
Nunc  igitur  redeat  unusquisque  ad  se 
ipsum,  et  interiora  sua  discutiat,  an  vere 
conversus  sit  et  factus  ut  parvulus  in  pro- 
prietatibus  prseinductis.  Sed  heu  !  multi 
sunt  duri  et  vindicativi,  fallaces  et  callidi, 


430 


IN   FESTO   S.  MICHAELIS   ARCHANGEU.    —    SERMO   SECUNDUS 


animosi  et  cupidi,  et    prsetactis   proprie-  A 
tatibus  omnino  contrarii.  Hi  ergo  adver- 
tant  quam  longe  sint  a  via  salutis,  seque 
emendent  in  omnibus. 

Secundo,  ex  evangelio  instruimur  hodi- 
erno,  quam  magna  ac  felix  virtus  sit  ipsa 
sancta  humilitas,  quum  dicat  Salvator  : 
Matih.  Quicumque  humiliaverit  se  sicut  parvulus 
^^'"''''*-  iste,  hic  major  est  in  regno  coelorum.  Un- 
de  probatur,  quod  quanto  profundius  se 
ipsum  humiliat  homo,  tanto  sublimius  ac 
gloriosius  exaltatur  et  coronatur  a  Deo. 
Propter  quod  ait  S.  Bernardus,  quod  bea-  B 
tissimam  virginem  Mariam  Deus  nunquam 
super  universos  angelorum  ordines  exal- 
tasset,  nisi  ipsa  primo  se  ipsam  sub  cun- 
ctis  hominibus  humiliasset.  Idcirco  prin- 
iPeh-.v,6.  ceps  Apostolorum  hortatur  :  Humiliamini 
sub  potenti  manu  Dei,  ut  vos  exaltet  in 
tempore  visitationis.  Hujus  autem  signum 
est,  quod  sicut  Saul  per  suam  humilitatem 
meruit  a  Deo  sublimari  ad  regnum  Isra- 
elitici  populi,ita  per  suam  superbiam  me- 
ruit  regno  privari.  Unde  primo  Regum 
ii?e//.xv,  Dominus  ait  ad  eum  :  Nonne  quum  par-  G 
vulus  esses  in  oculis  tuis,  caput  Israel 
factus  es?  Hinc  in  Ecclesiastico  scriptum 
EccU.vu,  est  :  Humilia  valde  spiritum  tuum.  Humi- 
litas  namque  est  fundamentum  virtutum, 
in  tuto  constituens  hominem,  per  quam 
meretur  homo  defendi  a  Domino. 

Tertio,  ex  evangelio  isto  docemur,  quam 

ineffabiiiter    placeant    Deo    misericordise 

Matth.    opera,  quum  Christus  testetur  :  Qui  susci- 

xvm,5.      pjj.  yjjQ,^  parvulum  in  nomine  meo,  me 

suscipit.  Sit  itaque  unusquisque  ad  omnia 

misericordise  opera  totis  viribus  pronus.  D 

Ecce  si  Christus  adhuc  personaliter  ambu- 

laret  in  terra  ut  olim  pauper  et  humilis, 

quantum  quilibet  Christifidelis  optaret  et 

conaretur    quod    illum    posset   hospitare, 

reficere  et  bene  tractare  ?  Cur  ergo  piger 

est  ad  opera  misericordise  circa  peregrinos 

et  pauperes,  quum  ipsemet  Christus  affir- 

V6W.XXV,  met  sibi  id  fieri  quod  illis  fit  in  nomine 

suo?  Ubi  est  fides  nostra  ? 

Quarto,  ex  evangelio  isto  principaiiter 
informamur,  quam  detestabile  et  iniquum 


17 


19 


40. 


sit  scandalizare  pusillos  aut  quoslibet  pro-    Matth. 
ximos.  Hoc  etenim  est  caritati  Dei  ac  pro-  ''^''"'^- 
ximi  valde  contrarium,  quia  qui  aliquem 
scandalizat,  inducit  eum  ad  offensam  et 
irreverentiam  Dei,  atque  ad  Jsesionem  et 
maximum  damnum  sui.  Nil  enim  tam  no- 
civum  est  homini  ut  propria  cuipa ;  nec 
ulla  alia  ei  nocet  adversitas,  si  eum  non 
vincat  impatientia,  aut  alia   qusevis   ini- 
quitas.  Hinc  quilibet  obligatur  «dificare 
proximos  suos.  Propter  quod  in  Ecclesia- 
stico  scriptum  est  :  Unicuique  mandavit  Eccu.wm, 
Deus  de  proximo  suo.  Et  Christus   ait  :  ''" 
Luceat  lux  vestra  coram  hominibus,  ut  vi-  Matih.v, 
deant  bona  facta  vestra,  et  glorificent  Pa- 
trem  vestrum  qui  in  coelis  est.  Hinc  ad 
Romanos  ait  Apostolus  :  Quse  pacis  sunt  Rom.  xiv, 
sectemur,  et   quse   sedificationis  sunt,  in     ' 
invicem  custodiamus.  Itemque  :  Ne  pona- /6irf.i3,i5. 
tis  offendiculum  fratri  vel  scandalum  ;  no- 
li  illum  perdere,pro  quo  Christus  mortuus 
est.  Imo,  quam  diligentissime  scandalum 
proximorum   vitandum   sit,  pandit   idem 
Apostolus,  rursus  protestans  :  Si  esca  scan-  i  cor.vm, 
dalizat   fratrem   meum,    non    manducabo  *^- 
carnem   in   seternum,  ne  fratrem   meum 
scandalizem.    Studeamus    ergo    proximos 
nostros  aedificare  verbo  et  opere,  quia  ad 
hoc  obligamur  ex  fraterno  ac  divino  amo- 
re.  Nam  ut  sanctus  asserit  Augustinus,  qui 
in  conspectu  hominum  male  agit,  omnes 
eos,  quantum  in  se  est,  spiritualiter  necat 
a  quibus  conspicitur,  et  tot  mortibus  tot- 
que   geternis    damnationibus   dignus    est, 
quot  proximos  scandalizat.  Denique,  quam 
enorme  sit  proximos  scandalizare,  docet 
B.  Bernardus,  dicendo  :  Non  tibi  videtur 
Christus  graviorem  ab  illo  pati  persecuti- 
onem,  qui  suggestione  maligna,  exemplo 
pernicioso,  scandali  occasione  ab  eo  aver- 
tit  animas  quas   redemit,  quam    pertulit 
a  Judseo,  qui  sanguinem  illius  fudit  ?  Di- 
cunt  autem  doctores,  quod  propter  pusil- 
lorum  scandalum  evitandum,dimitlendum 
sit  quidquid  dimitti  potest,  triplici  salva 
veritate,videlicet  veritate  vitse  et.doctrinse 
atque  justitise. 

Quinto,  docet  nos  evangelium  prsesens, 


1 
1 


IN   FESTO   S.  MICHAEMS   ARCHANGELI.    —    SERMO   SEC.UNDUS 


431 


qiiam  diligentcr  debeamus   vitare  omne 

seandaliim,  praesertim  scandalum  propria) 

anima).  Caritas  namque  incipit  a  se  ipsa. 

Matih.    Debemus   ergo  juxta   Christi   doctrinam, 

xviii,8,9.  Qf)^,^ia  inembra  nostra  et  sensus  custodire 
ac  refrenare,  ne  Deum  offendamus  per  ea. 
Omnes  quoque  occasiones  peccandi  oportet 
vitare,  videlicet  incautos  adspectus,  confa- 
bulationes,  contactus,praesertim  amplexus 
et  oscula,ex  quibus  oriuntur  motus  lascivi. 
Et  maxime  illa  vitanda  sunt  ac  dimittenda, 
dum  quis  ex  eis  se  sentit  carnaliter  stimu- 
lari  ac  affici,  aut  in  hoc  propriam  fragili- 
tatem  interdum  expertus  est. Propter  quod 
cautior  esse  tenetur,ne  recidivet.  Et  qui  ita 
non  faceret,  similis  esset  stulto  serpentem 
in  gremio  suo  tenenti,a  quo  se  sentiret  in- 
toxicari :  idcirco  peccaret  enormiter,  atque 
(utBonaventura  sentire  videtur)mortaliter. 
Postremo,  docet  nos   evangelium   prse- 

ibid.  10.  sens,  ne  contemnamus  pusillos.  Ideo  qui- 
libet  proprias  penset  transgressiones,  de- 
fectuositates,  vilitates,  et  infinita  pericula 
quibus  expositus  est,  sicque  despiciat  se- 
metipsum.  Etenim  qui  proximos  asper- 
natur,  a  Deo  contemni  meretur.  Ob  hoc 

/s.xxxiii,!.  Isaias  ait  :  Vse  qui  spernis ;  nonne  et  ipse 
sperneris  ?  Quum   fatigatus   desieris  con- 

Maiac/i.u,  tcmnerc,  contemneris.  Et  Malachias  :  Num- 

'^"  quid  non  pater  unus  omnium  nostrum  ? 

Nonne  Deus  unus  creavit  nos  ?  Quare  ergo 
despicit  unusquisque  fratrem  suum,  vio- 
lans  pactum  patrum  nostrorum  ?  In  qui- 
bus  sacratissimis  verbis  tangitur  rationa- 
bilis  causa  cur  unus  non  debeat  spernere 
alium,  utpote,  quia  secundum  carnalem 
propagationem  ab  eodem  primo  parente 
Adam  descendimus,  secundum  animam 
vero  ab  eodem  Deo  conditi  sumus.  Hoc 
Job  XXXI.  considerans   sanctus  Job,  dixit  :  Si  con- 

'^' '■'■  tempsi  judicium  subire  cum  servo  meo  ; 
numquid  non  in  utero  fecit  me,  qui  et 
illum  ?  Itaque,  si  pensemus  quantae  digni- 
tatis  sit  homo,  in  quantum  ad  summse 
Trinitatis  imaginem  conditus,  et  ad  aeter- 
nam  beatitudinem  procreatus,  Christique 
sanguine  liberatus,  et  angelum  sanctum 
habens  custodem,  potissime  ob  hoc  quod 


A  Dei   Unigenitus,   verus   Deus,    in   unitate 
persona;    naturam    assumpsit    humanam, 
neminem  despiciemus.  Nihilo  minus  pec- 
cator,  in    quantum  peccator,  spernendus 
est  :  quia   ut   talis,   est   Deo   contrarius, 
dissimilis   atque   odibilis.    Idcirco   ait   de 
viro  justo  Propheta  :  Ad  nihilum  deductus  ps.  \is-,i. 
est  in  conspectu  ejus  malignus,  timentes 
autem  Dominum  glorificat ;  itemque,  Ini-  />«.  <;xvin, 
quos  odio  habui.  —  Ilinc  ergo  ne  sanctos  ""^* 
angelos  offendamus,  diligentissime  cave- 
amus  ne  homines  eorum  custodiae  deputa- 

B  tos  scandalizemus,  ne  simus  causa  perditi- 
onis  eorum,  ne  reaedificationem  murorum 
coelestis  JerusaIem,hoc  est  angelicae  ruinae 
suppletionem,  impediamus  :  alioqui  angeli 
sancti  indignabuntur  nobis  justissime.  Sed 
et  proprium  angelum  unusquisque  ubique 
honoret,  diligat  et  exoret,  praesertim  tem- 
pore  tribulationis  atque  angustiae.  Hinc 
ait  S.  Bernardus  :  In  quovis  diversorio,  in 
quovis  angulo  reverentiam  exhibe  angelo 
tuo;  ne  audeas  cogitare,  loqui  aut  agere  il- 
lo  praesente,  quod  praesente  me  non  aude- 

G  res.  Iterumque  :  Quoties,  inquit,  cernitur 
gravissima  tentatio  urgere,  et  tribulatio 
vehemens  imminere,  invoca  custodem  tu- 
um,directorem  tuum,adjutorem  tuum  an- 
gelum  sanctum;  non  dormitat  nec  dormit, 
etsi  quandoque  ad  tempus  dissimulat. 

Denique  sancti  angeli  nostris  bonis  ope- 
ribus  congratuIantur,orantibus  adstant,vo- 
ta  et  preces  hominum  offerunt  Deo,  et  de 
nostris  peccatis  quasi  contristari  videntur. 
Unde  in  Vitaspatrum  narratur,  quod  qui- 
dam  sanctus  eremita  vidit  angelos  sanctos 

D  adsistere  Fratribus.  Quumque  Fratres  con- 
ferebant  de  Deo  et  pertinentibus  ad  salu- 
tem,  beati  angeli  cum  jucundissimo  vultu 
eis  appropinquabant  et  arridebant;  quum 
vero  de  ssecularibus  et  inutilibus  loque- 
bantur,  angeli  quasi  cum  indignatione 
atque  tristitia  discedebant  ab  eis,  ve- 
nientesque  daemones  in  forma  porcorum, 
volutabant  se  inter  illos.  Itaque,dum  Ghri- 
stiani  conveniunt,  non  nisi  de  utilibus 
ac  salutaribus  rebus  loquantur,  ut  angeli 
eis  congratulentur  et  adstent. 


432 


IN    FESTO   S.  MICHAELIS   ARCHANGELI. 


SEKMO   TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 


QUID  SIT  ANGELUS  ;  DE  NUMERO  HIERARCHIARUM  ;  DE  NUMERO  ANGELORUM, 
ET  QUOS  ERGA  NOS  EXERCEANT  ACTUS. 


MICHAEL  imnceps  magnus  staf  pro 
filiis  populi  tui.  Dan.  xii,  1. 

Hic  aliqua  sunt  dicenda  per  ordinem. 
Primo,  quid  sit  angelus ;  secundo,  de  nu- 
mero  hierarchiarum,  et  ordine  angelorum 
sanctorum  ;  tertio,  de  numero  angelorum 
seu  angelicorum  suppositorum  ;  quarto, 
de  angelorum  officiis  ;  quinto,  de  actibus 
angelorum  infimi  ordinis  circa  homines 
singulos  quibus  custodes  sunt  assignati. 

De  primo  hoc  advertendum,  quod  in 
universitate  ac  ordine  creaturarum,  pri- 
mum  ac  summum  locum  habent  angeli 
sancti,  et  prae  ceteris  creaturis  sunt  Deo 
omnipotenti  simplicissimo  et  perfecto  si- 
miliores,  propinquiores,  et  magis  perfecti 
in  naturalibus  donis.  Unde  secundum  Au- 
gustinum,  angelus  factus  est  prope  Deum, 
materia  prope  nihil.  Porro  Deus  gloriosus 
et  superexaltatus,  est  purus  actus,  sim- 
plicissimum  ens,  immaterialissimus  et  in- 
circumscriptibilis  spiritus,  creator  omni- 
potens,  immortalis  et  prorsus  invariabilis. 
Processio  autem  creaturarum  a  Deo,  fit 
per  similitudinem  quamdam,  quum  et 
omne  agens  producat  simile  sibi.  Angeli 
ergo  qui  immediate  a  Deo  procedunt,  sunt 
substantise  intellectuales,  immateriales, 
immortales,  corporibus  formaliter  non 
unibiles,  a  sua  creatione  repleti  scientia  : 
et  istud  convenit  eis  per  dona  naturse.  Per 
dona  vero  gloriae  angeli  sancti  ab  exordio 
quo  se  ad  suum  Creatorem  per  caritatem 
et  gratitudinem  converterunt,  beati  effecti 
sunt,  et  confirmati  in  bono,  repleti  beati- 
fico  gaudio,  utpote  Deum  clare  per  spe- 
ciem  invariabiliter  contemplantes. 

De  secundo  cognoscendum,  quod  juxta 
divini  Dionysii  documenta  in  libro  de  Coe- 


A  lesti  hierarchia,  tres  sunt  angelorum  hie-  cap.vi 
rarchise,  et  novem  chori  seu  ordines  eo- 
rumdem.  Suntque  in  qualibet  hierarchia 
tres  ordines  :  in  prima  hierarchia  sunt  Se- 
raphim,  Cherubim  et  Throni ;  in  media 
hierarchia  sunt  Dominationes,  Virtutes  et 
Potestates;  in  infima,  Principatus,  Archan- 
geli  et  Angeli. 

Porro  distinctio  ordinum  primae  hierar- 
chise  accipitur  penes  actus  quibus  imme- 
diate  Deo  inhaeretur.  Ad  quod  tria  sunt 
necessaria.  Primum  et  maximum  est  di- 

B  lectio  :  et  hoc  pertinet  ad  Seraphim,  qui 
est  primus  et  summus  ordo.  Seraphim 
namque  interpretatur  inardescens  sive  in- 
cendens  :  sicque  ordo  iste  ab  ardore  prae- 
cipuo  divini  amoris  nomen  sortitur.  Se- 
cundum  est  cognitio  :  et  hoc  ad  Cherubim 
spectat.  Nam  Cherubim  pjenitudo  scientiae 
interpretatur  :  et  ita  ordo  iste  secundus 
ab  eminentia  sapientiae  nomen  sumpsit. 
Tertium  est  tentio,  comprehensio,  fruitio 
sive  inhaesio  :  et  hoc  spectat  ad  Thronos, 
qui  interpretantur  sedes,  quia  in  eis  tan- 

C  quam  in  sedibus  Dominus  majestatis  re- 
sidet  ac  quiescit,  dum  illos  in  se  facit 
quiescere. 

At  vero  distinctio  ordinum  medise  hie- 
rarchise  accipitur  penes  modum  praesi- 
dendi  hominibus  in  communi.  Ad  quod 
tria  concurrunt.  Primum  est,  imperare  : 
et  hoc  spectat  ad  Dominationes,  qui  sunt 
quartus  ordo,  ad  quem  pertinet  inferio- 
ribus  praeesse  ordinibus,  eisque  imperare 
quid  agant,  et  in  divinis  ministeriis  ipsos 
dirigere.    Secundum    est,   operari    jussa- 

D  que  exsequi  :  quod  pertinet  ad  Virtutes, 
qui  sunt  quintus  ordo,  ad  quem  pertinet 
efficacia    exsequendi    faciliter    quidquid 


I 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGEM. 


SERMO   TERTIUS 


433 


cis  praecipitiir,  el  difficilia  quapque  possc  A 
peragerc.  Idcirco  operatio  miraculorum 
attribuitur  cis.  Tcrtium  csl,  rcfreuatio 
advcrsantium  seu  remotio  impedimcnto- 
rum  :  quod  ad  Potestates,  qui  sextus  sunt 
ordo,  pertinet,  cujus  est  et  dicmoncs  com- 
pesccrc,  ct  eorum  potestatem  arcere,  nc 
homincs  tcntcnt  ct  gravent  aut  uoccant 
quantum  veilent,  ct  possent  nisi  cohibe- 
rentur. 

Insuper  distinctio  ordinum  infima?  hic- 
rarchiae  sumitur  pcnes  regimen  hominum 
in  speciali.  Nam  quidam  pra^sunt  uni  pro-  B 
vinciffi  seu  regno,  aut  integrsB  communi- 
tati  :  ct  hi  dicti  sunt  Principatus,  qui  sunt 
septimus  ordo.  Alii  pra^sunt  alicui  muUi- 
tudini,  ut  civitati  :  et  hi  Archangeli  ap- 
pellantur,  qui  et  majora  annuntiare  di- 
cuntur,  suntque  ordo  octavus.  Quidam 
vero  sunt  deputati  ad  unius  personse  cu- 
stodiam  :  qui  Angeli  nuncupantur,  et  mi- 
nora  nuntiare  feruntur,  suntque  nonus  ac 
infimus  ordo. 

Denique  istud  per  simile  in  terreno  re- 
gno  potest  attendi.  Nam  ministrorum  re-  C 
gis  terreni,  quidam  operantur  immediate 
circa  personam  regis,  quemadmodum  as- 
sessores  et  consiliarii  ac  cubicularii  :  qui- 
bus  similes  sunt  ordines  primae  hierar- 
chiae.  Quidam  vero  habent  officia  circa 
gubernationem  regni  in  generali,  non  de- 
putati  huic  vel  illi  urbi  sive  provincise  : 
ut  principes  militiae  et  judices  curise.  His 
simiies  sunt  ordines  mediae  hierarchiae. 
Alii  deputantur  ad  regimen  ahquarum 
partium  regni,  sicut  prsepositi  et  ballivi 
atque  hujusmodi  minores  officiaies  :  qui-  D 
bus  ordines  infimae  hierarchise  sunt  si- 
■niles. 

De  tertio  est  sciendum,  quod  secundum 
veritatem  sacrae  Scripturae,  innumerabilis 
est  multitudo  angelorum  sanctorum.  Unde 

job  XXV,  3.  de  eis  scriptum  est  in  Job  :  Numquid  est 
numerus    miiitum   ejus?  Et  Daniel  ait  : 

Dan.\u,\o.  Millia  miilium  ministrabant  ei,  et  decies 
millies  centena  millia  adsistebant  ei.  Ubi 
per  numerum  determinatum,  et  per  maxi- 
mos  numeros  in  se  replicatos,  insinuatur 

T.  32. 


indcterminata  cl  innumcrabilis  multitudo 
angelicorum  spirituum,  sicut  et  in  Apoca- 
lypsi  legitur  :  Erat  numerus  angelorum  ^/)oc.v,ii. 
millia  millium.  Verumtamen  ex  Scripturis 
possumus  certum  aliquid  cognoscere  de 
inaestimabili  multitudinc  angelorum.Quum 
etciiim  uiiivcrsi  angcli  qui  singulis  pra^- 
sunt  hominibus,  sint  de  infimo  choro,  ad 
minus  sunt  tot  angeli  sancti  dc  infimo 
choro,  quot  nunc  sunt  aut  unquam  simul 
fuerunt  aut  simul  erunt  homines  in  toto 
mundo.  Nam  et  infideles  et  infantuli  ma- 
terno  in  utero,  habent  angelos  custodes. 
Demum,  sccundum  divinum  Dionysium,  cf.i.wu 
quanto  chorus  angelicorum  spirituum  est^'^^'^' 
altior,  lanto  plures  in  se  continet  angelos 
sanctos.  Sicque  in  supremo  choro  forsan 
in  duplo  aut  amplius  plures  sunt,  quam 
in  infimo  ordine.  Ecce  quantus  angelorum 
exercitus  servit  Omnipotenti,  et  quanta 
est  pulchritudo  ac  gloria  paradisi  coe- 
lestis. 

De  quarto  scicndum,  quia  ut  ait  Aposto- 
lus,  omnes  sunt  administratorii  spiritus, /rei/.  i,  i4. 
in  ministerium  missi  a  Deo  propter  ele- 
ctos ;  tamen  non  omnes  mittuntur  ad  exte- 
riora  obsequia,  sed  aliqui  de  superioribus 
ordinibus  mittuntur  ad  ordines  inferiores, 
et  illi  ad  exteriora  ministeria  transmittun- 
tur.  Insuper,  quilibet  ordo  accepit  nomen 
ab  eo  quod  sibi  magis  specialiter  con- 
venit. 

De  quinto  considerandum,  quod  angeli 
de  infimo  ordine  multos  habent  actus  cir- 
ca  homines  sibi  commissos ;  et  non  so- 
lum  a  spiritualibus  nocumentis,  videlicet 
a  peccatis,sed  etiam  a  multis  corporalibus 
nocumentis  eos  praeservant.  Unde  et  pueri 
adhuc  in  utero  clausi,  angelos  habent  cu- 
stodes,  quia  in  utero  materno  possunt  pu- 
eris  nocumenta  accidere,  ita  ut  exire  non 
possint,  aut  moriantur.  Similiter,  indigent 
angelica  subventione  ne  a  Baptismi  su- 
sceptione  impediantur.  Post  Baptismum 
vero  angeli  varios  habent  actus  in  homini- 
bus  quos  custodiunt.  Primus  est,  quia  (ut 
tetigi)  a  diversis  periculis  et  corporalibus 
malis  ac  damnis  praeservant  eos,  ne  scili- 

28 


434 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARGHANGELI.   —    SERMO   QUARTUS 


cet  ruina,  demersione,  prsBlio,  aut  simili  A 
modo  intereant  improvise.  Secundus  actus 
est,  quod  corporalia  bona  procurant  homi- 
nibus,  videlicet  sanitates,  et  expedita  iti- 
ro6.v,2i.  nera,  ac  necessaria  vitae.  Unde  Tobias  ora- 
vit  ut  angelus  Dei  comitaretur  filium 
suum.  Tertius  actus  est,  quod  a  diversis 
vitiis  retrahunt  hominem.  Et  hunc  actum 
habent  in  omni  homine  quantumlibet  vi- 
tioso :  nam  et  angelus  bonus  retrahet  Anti- 
christum  ab  aliquibus  vitiis.Quartus  actus 
est,  quod  ad  bona  incitant  hominem  :  et 
hoc  variis  modis,  videlicet  intellectum  il-  B 
luminando,  de  poenis  inferni  et  futuro 
judicio  memoriam  ac  timorem  incutiendo, 
passionem  Christi  et  alia  salutaria  ad  me- 
moriam  reducendo,  affectum  quoque  dis- 
positive  inflammando  ex  consideratione 
bonitatis  Dei  beneficiorumque  ejus.  Quin- 
tus  actus  est,  quod  adjuvant  et  confortant 
hominem  contra  crudelitates,  calliditates 
et  tentamenta  diaboli,  et  dsemonum  saevi- 
tiam  ac  potestatem  refrenant  ne  hominem 
tentent  quantum  cupiunt,  et  possent  si  per- 
mitterentur.  Sextus  actus  est,quod  angelus  C 
protegit  et  specialiter  adstat  homini  tem- 
pore  mortis,  ne  tunc  a  daemonibus  supere- 


tur,  prasertim  ne  cadat  in  desperationem 
aut  infidelitatem,  ad  qua)  peccata  tunc 
maxime  conatur  diabolus  infirmantem  in- 
ducere.  Septimus  actus  est,  quod  orationes 
et  desideria  bonaque  opera  hominis  offert 
Deo,et  hominis  imperfectum  excusat,  Dei- 
que  gratiam  ei  reportat,  et  conservat  eam 
in  homine.  Octavus  est,  quod  animam  ho- 
minis  egredientem  de  corpore,  pro  posse 
consolatur,  prosequitur  et  adjuvat  coram 
Deo.  Nonus  actus  est,  quod  animam  in 
purgatorio  exsistentem  interdum  visitat, 
et  de  suffragiis  quee  fiunt  pro  ea,  futura- 
que  liberatione  ac  beatitudine  sempiterna 
ac  certa,  eam  (ut  creditur)  consolatur. 

Quum  ergo  tot  beneficia  nobis  impen- 
dant  angeli  sancti,  merito  eos  diligere  ac 
venerari  atque  fideliter  invocare  debe- 
mus  quotidie.  Et  ut  ad  eorum  beatissimam 
societatem  pertingere  valeamus,  necesse 
est  ut  eorum  caritatem,  concordiam,  tran- 
quillitatem  ac  puritatem  imitari  conemur, 
bestialia  vitia  gulge  et  luxuriae,  diabolica 
quoque  contagia  superbise,  invidiae,  cru- 
delitatis,  ac  cetera  evitando  peccata,  et 
sobrietati,  castitati,  humilitati,  caritati, 
pietati  ceterisque  insistendo  virtutibus. 


SERMO   QUARTUS 


DE    ANGELORUM   MINISTERIO   AC   BENEFICIIS  ;    DE    EORUM   BEATITUDINE,   AMABILITATE  ; 

ET    DE    HUJUS    FESTI    INSTITUTIONE. 


Luc.  XV,  10 


NJEAfO  est  adjutor  meus  nisi  Michael  D  gelorum    sanctitate  ac  beatitudine  simus 
princeps  vester.  Dan.  x,  21. 
Quum  dicat  Salvator,  Gaudium  erit  an- 
gelis    super   uno   peccatore   poenitentiam 


agente,  rationabile  valde  est  ut  de  angelis 
sanctis  festum  agamus  in  terra  cum  gau- 
de 


dio,  qui  de  nostra  conversione  et  salute 
tam  caritative  ac  solenniter  gaudent  in 
coelo.  Denique  de  hominibus  sanctis  fe- 
stum  tenemus,  quorum  sanctitatem  Deus 
per  miracula  monstrat.  Quum  ergo  de  an- 


certissimi,  dignum  et  justum  est  ut  solen- 
nitatem  de  ipsis  faciamus  devotissimam 
et  jucundam.  Ad  quod  etiam  aliae  rationes 
pra?tacta3  sunt:  quia  videlicet  tot  beneficia 
ipsi  nobis  impendunt,  et  dignantissima 
caritate  nobis  ministrant,  quum  tamen 
sint  protectores,  doctores  et  domini  nostri. 
Propterea  ministerium  quod  nobis  impen- 
dunt,  est  ministerium  caritatis  et  pietatis, 
dignationis  et  humilitatis,  non  inferiori- 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANCELI.   —   SERMO  QUARTUS  43o 

tatis  aiit  vililatis,  seu  indigentiae  pfoprie  A  qualitcr  res    illa  admirabilis   contigisset. 

z-Hc.  xxii,  dictsD  :  juxla  quem  moduni  Ghristus  mini-  Quo  peracto,  S.  Michaei  apparuit  episco- 

lli^eisi^^  stravit  discipulis,  et  praelati  ac  principes,  po,  dicens  :  Sciatis  hominem  illum  mea 

servi  dicuntur  subditorum  suorum,  quia  voiuntate   proprio   telo  esse  Iffisum.   Ego 

eorum  dignitas  atque  olficium   ordinatur  enim  sum  Michacl  archangclus,  qui  locum 

ad  subditorum  commune  bonum,  non  ad  hunc,  scilicet  montem  prafatum,  tutum 

praesidentium    privatum    commodum   vel  servare  et  honorare  decrevi,  et  isto  mira- 

honorem.  Hinc  Pontifex  summus  vocat  se  culo  demonstravi  me  esse  inspectorem  at- 

servum  servorum  Dci.  que  custodem  hujus  loci  in  terris.  Quum- 

Prseterea,  ut  in  sermonc  sanctus  tangit  que  episcopus  retulisset  haec  civibus,  ipse 

Bernardus,  proplcr  tres  causas  angeli  san-  cum  eis  processionaliter  ivit  ad   montem 

cti  libenter  ministrant  hominibus.  Primo,  pra)dictum,    usque    circa   verticem    ejus, 

propter  Deum,  quem  vident  propter  homi-  B  ubi  erat  spelunca.  Et  ingredi  non  praesu- 

nes   hominem    factum,  atque   hominibus  mens,  pr?e  foribus  orationi  vacavit ;  et  re- 

obsecutum.  Secundo,  quia  ejusdem  natura?  diit   ad   urbem   suam,  juxta  quam   situs 

cum  angelis  sumus,  saltem  in  genere,  ut-  fuit  mons  ille,  quae  vocabatur  Sipontus. 

pole  rationis  et   intellectualitatis  partici-  Postmodum  Sipontini  contra  Neapolita- 

pes,  beatitudinisque  capaces.  Tertio,  quo-  nos  tunc  adhuc  gentiles  prseliaturi,  patro- 

niam    ex    hominibus    eorum   instaurandi  num  suum   Michaelem  instanter  orabant 

sunt  ordines.  Hinc  ait  S.  Bernardus  :  Hujus  ut   eis   auxiliaretur.   Apparuitque  episco- 

tanti  ministri  (videlicet  Christi)  gratia,  nil  po,   promittens  ei  triumphum.  Quumque 

mirum  si  dignanter,  imo  et  libenter  angeli  Sipontini  contra  Neapolitanos  inissent  cer- 

sancti  nobis  ministrent ;  nam  et  ipsi  nos  tamen,  coepit  mons  Garganus  tremore  ve- 

amant,  quia  Ghristus  nos  amavit.  Dicitur  hementissimo  concuti,  coeperunt  et  fulgu- 

vulgari  proverbio  :  Qui  me  amat,  amat  et  G  ra  crebra  micare,  igneae  sagittse  volare,  et 

canem  meum.  Nos  ergo,  o  beati  angeli,  tenebrse  montem  obducere,  ita  ut  sexcenti 

catelli  sumus  Domini,  quem  summe  dili-  viri  de  Neapolitanis  interierunt.  Ceteri  ve- 

7i/a«/(.xv,  gitis  :  catelli,  inquam,  cupientes  saturari  ro  tot  mirabilibus  visis,  ad  fidem  Christi 

de  micis  qua3  cadunt  de  mensa  domino-  conversi  sunt.  Tunc  Sipontini  Deo  et  3Ii- 

rum  nostrorum,  qui  estis  vos.  Haec  dico,  chaeli  archangelo  glorioso  gratias  devotis- 

ut  ampliorem  de  cetero  erga  beatissimos  sime    referentes,    dubitare    coeperunt    an 

angelos  habeamus  fiduciam,  et  familiarius  locum  praefatum  in  Gargano  monte  intra- 

in  omni  necessitate  eorum  invocemus  au-  re  deberent  et  dedicare.  Super  hoc  ergo 

xilium,  dignius  quoque  in  eorum  prajsen-  episcopus  consuluit  summum  Pontificem, 

tia  conversari  conemur,  et  magis  ac  ma-  Qui  respondit  :  Si  locus  ille  esset  ab  homi- 

gis  eorum  nobis  conciliare  gratiam,captare  ne  dedicandus,  hoc  congrueret  fieri  in  die 

benevolentiam,  exorare   clementiam   stu-  D  prffifatse  victorise  ;  si  autem  aliter  placeret 

deamus.  beatissimo  Michaeli,  de  hoc  ejus  esset  re- 

Insuper  institutio  solennitatis  hodiernse  quirenda  voluntas.  Quumque  dominus  Pa- 

sic  habuit  ortum.  In  Apulia  vir  dives  per-  pa,  et  episcopus  ejusque  cives  orationibus 

ditum   quserens   taurum,    quum   eum    in  insisterent  atque  jejuniis,  S.  Michael  appa- 

monte    Gargano   reperisset,    sagittam    ex  rens  episcopo,  dixit  :  Non  opus  est  vobis 

ira  direxit  in  eum.  Sagitta  autem  retorta  dedicare  ecclesiam  a  me  sedificatam  ;  nam 

est,  et  virum  illum  a  quo  emissa  fuerat,  ego  qui   condidi,  dedicavi.  Tunc  die  se- 

vulneravit.  Quod  quum  cives  retulissent  quenti,juxta  Michaelis  prseceptum,  episco- 

episcopo,  ille  indixit  eis  triduanum  jeju-  pus  cum  civibus  locum  illum  cum  ingenti 

nium,  ut  interim  Deum  concorditer  exo-  devotione  ingressus  est,  et  sicut  S.  Michael 

rarent,  quatenus   eis  revelare  dignaretur  ei  praedixit,  invenit  in  spelunca  cryptam 


27 


43G 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGEM. 


SERMO   QUARTUS 


magnam  ac  tria  altaria,  qiiorum  duo  in 
parte  australi  erant  sita,  tertium  in  par- 
te  orientali,  venerandum  et  rubeo  pal- 
lio  circumtectum.  Celebratis  ergo  ibi  Mis- 
sarum  solenniis,  quum  sacram  commu- 
nionem  singuli  accepissent,  omnes  ad 
propria  cum  immenso  gaudio  redierunt. 
Episcopus  vero  constituit  ibi  sacerdotes  ac 
clericos,  ut  divinum  ibi  Officium  jugiter 
celebrarent.  In  eadem  demum  spelunca 
aqua  emanat  dulcissima,qua  populus  post 
communionem  potatur,  eegritudinesque  di- 
versse  curantur.  Tunc  omnibus  his  auditis, 
dominus  Papa  instituit  ac  prsecepit,  hunc 
diem  in  honore  S.  Michaelis  omniumque 
angelicorum  spirituum  in  tota  esse  Eccle- 
sia  celebrandum. 

Amplius,  de  beatitudine  angelorum  co- 
gnoscimus,  quod  ab  exordio  quo  statim 
post  suam  creationem  converterunt  se  de- 
vote  ad  suum  Greatorem,  beati  fuerunt,  et 
Regem  glori?e,  Deum  majestatis  iminen- 
sse,  fontem  pulchritudinis  infinitae,  prin- 
cipem  opulentiae  ac  deliciositatis  prorsus 
interminatae,  viderunt  clare  et  fruitive  per 
speciem,  infinita  Dei  bonitate  et  increata 
ejus  dulcedine  delectabilissime  et  plene 
ad  libitum  perfruentes,  cum  summa  secu- 
ritate  et  inseparabili  ac  ardentissima  cari- 
tate.  Sunt  ergo  vultui  gloriae  Dei  incessan- 
ter  inavertibiliterque  intenti,  in  abyssum 
lucis  immensae  cum  insestimabili  jucundi- 
tate  demersi,  atque  totaliter  in  Deum  su- 
blimem  ac  benedictum  conversi,  transfor- 
mati,  absorpti.  Ecce  quanta  est  beatitudo 
et  gloria  angelorum  sanctorum;quanta  est 
dignitas  hominum,  qui  vallantur  talium 
custodia  ministrorum  ;  quanta  est  caritas 
atque  dignatio  Dei  ad  homines.  Gur  ergo 
negligimus  nosmetipsos,  carnalia  et  terre- 
na  magis  quam  spiritualia  ac  divina  bona 
amantes?  Gur  Deo  et  angelis  sanctis  sumus 
ingrati,in  eorum  prsesentia  tam  irreveren- 
ter,  tam  indevote  et  culpabiliter  conver- 
santes,  turpiterque  agentes  ?  Sed  praetacta 
pensantes,  vitam  in  omnibus  emendemus. 

Preeterea   patet   ex   prajinductis,  quam 
magna  sit  honorabilitas  angelorum.Primo, 


A  quia  in  ordine  creaturarum  locum  sor- 
tiuntur  supremum,  et  in  omni  naturali 
perfectione,  sapientia  ac  virtute  praeful- 
gent, suntque  mundissimae,  splendidissimae 
ac  fortissimae  creaturae.  Secundo,  praeho- 
norabiles  sunt  propter  supernaturalia  do- 
na  gratiae  ac  gloriae  eis  collata,  quae  faciunt 
eos  incomparabiliter  honorabiliores  quam 
dona  naturae  praetacta,  quia  per  illa  beatis- 
simi  sunt  et  conjunctissimi  Deo.  Tertio, 
valde  sunt  honorabiles  propter  dignitatem 
officiorum  suorum,  quibus  circa  regimen 

B  mundi  generisque  humani  subministrant 
Altissimo,  prout  in  sermone  praecedenti 
est  dictum. 

Praeterea  de  amabilitate  angelorum  per- 
facile  esset  plura  inducere.  Quum  enim 
unumquodque  tantum  habeat  de  amabili- 
tate  quantum  de  bonitate,  constat  quod 
vehementer  amabiles  et  praeamabiles  sint 
angeli  sancti,  tam  in  donis  naturae  quam 
in  muneribus  gratise  et  gloriae  tam  subli- 
miter  praefulgentes.  0  quam  amandissimae 
sunt  sacratissimae   illae  mentes  angelicae, 

G  quae  nunquam  aliqua  culpa  sunt  inquina- 
tae,  quae  a  sua  creatione  in  tanta  manse- 
runt  puritate  et  perfectione,atque  a  primo 
suae  beatificationis  instante,  Deum  natura- 
liter  infiniteque  bonum  tam  ardentissime 
dilexerunt,tam  incessabiliter  inspexerunt, 
tam  promptissime  honoraverunt;quae  Regi  iTim.i,i-. 
saeculorum  immortali,  invisibili,  jugiter  in 
cunctis  obediunt  omnino  plenissime,  et 
eum  devotissime  laudant,atque  humillime 
ac  profundissime  admirantur !  Haec  ergo 
eorum  tanta  bonitas  naturalis  ac  superna- 

D  turalis,  est  prima  ratio  eos  amandi  valde 
intense.  Secunda  est,  beneficentia  eorum 
ad  nos  :  quod  tam  dignanter  nobis  mini- 
strant,  tantaque  nobis  bona  impendunt, 
sicut  praetactum  est.  Tertia  est,  quoniam 
ipsi  priores  nos  dilexerunt,et  valde  nos  di- 
ligunt,  de  quorum  couversione  tam  cordi- 
aliter  gratulantur,  et  quorum  salutem  tam 
ardenter  appetere  cognoscuntur.  Quarta  est, 
quia  eorum  utcumque  fratres  exsistimus 
et  concives.  Diligamus  ergo  et  honoremus 
cum  omni  reverentia  et  fervore   angelos 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANUELI. 


AD   RRLIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


437 


sanctos,  tanquam  gloriosos  Dei  filios,  tan- 
quarn  speciosissimos  ac  slrenuissimos  Cre- 
aloris  altissiini  mililes,  tanqtiam  carissi- 
mos  ejus  arnicos  fidelissimosqiie  rninistros, 
tanquam  secretarios  et  consiiiarios  ejus  ac 
obedientissimos  vernas,  ei  seternaliter  ac 
reverentissime  adsistentes,et  tanquam  pa- 
tronos,  magistros,  rectores,  custodes  ac 
dominos  nostros. 

Postremo  pensemus,  quam  inclyta  et 
pra^clara  sit  ista  solennitas.  Si  eniin  cujus- 
libet  angeii  tanta  est  dignitas,  tanta  cele- 
britas,  quanta  est  ista  universorum  ange- 
lorum  solennitas?  De  quorum  inicstimabili 
cy.p  I.J3D.  multitudine  dictum  est  praecedenti  sermo- 
ne.  Quibus  nunc  addo,  quia  ut  in  Revela- 
tionibus  S.  Brigittae.  legitur,  tanta  est  ange- 
lorum  mulliludo,  quod  quamvis  homines 


A  universi  qui  unquam  fuerunt,  sunt  vel 
erunt,  nunc  siinul  essent  in  mundo,  adhuc 
cuiiibet  possent  pro  custodia  deputari  de- 
cein  angeJi  sancti.  Ilinc  qiioque  S.  Thoinas 
ex  dictis  divini  Dionysii  probat  esse  cre- 
dendum,  quod  in  quadarn  incomparabili 
multitudine  angeli  sancti  excedant  infe- 
riorurn  multitudinem  rerum,  quemadmo- 
dum  corpora  ccelestia  quasi  incomparabi- 
liler  excedunt  in  raagnitudine  corpor-a 
inferiora.  0  quam  gloriosissimum  est,  tan- 
to  summi  Regis  exercitui  associari,  ades- 

B  se,  misceri  atque  inseparabiliter  adunari  ! 
Vere  decentissimum  est,  Regem  majestatis 
immensae  tam  innumerabiles  tamque  prae- 
clarissimos  milites  habere  ac  possidere.Ad 
quorum  beatissimam  societatem  cupiamus 
fervide,  ac  jugiter  laboremus  pertingere. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUINTUS 


DE    TRIPLICI    HIERARCHIA    ANGELORUM,   DE   EORUM    PERFECTIO.NE,    BEATITUDINE    AC    DILEGTIONE, 

ET   QUOMODO    ILLIS    SIT   CONGRATULANDUM. 


CONSURGET  Michad   princeps    ma- 
gnus,  qui  stat  pro  filiis  populi  tui. 
Dan.  xii,  1. 

Creator  sublimis  et  benedictus,  ciijus 
sapientiae  non  est  finis,  universitatem  crc- 
alurarum  et  machinam  mundialem  pul- 
cherrime  ordinavit,  atque  a  summo  usque 
ad  infimum  sapienter  distinxit ;  utiliter 
quoque  diversa  enlium  genera  concatena- 
vit,  et  omnia  convenienter  locavit.  Derii- 
que,quia  effectum  decet  suae  causa3  aliquo 
modo  proportionari.  conformari,  quum 
agens  producat  simile  sibi,  omnisque  pro- 
eessio  causatorum  a  suis  principiis  causali- 
bus  per  similitiidinem  fiat;  hiiic  Deus.qui 
esl  simplicissimus  spiritus  et  supersapieu- 
tissima  mens,  omnipotens  virtus  liberri- 


C  maque  voluntas,  in  supremo  creaturarum 
ordine  creavit  ac  statuit  entia  quffidam 
simplicia,  intellectualia,  incorporalia,  im- 
mortalia,  libera  et  robusta,  splendidissi- 
ma  ac  nobilissima.  Et  hajc  entia  a  philoso- 
phis  intelligentiae  nuncupantur,  eo  quod 
siiit  omnino  intellectualis  natur»,  et  meii- 
tes  a  materia  separata?,  sapientia  plense  : 
uiide  et  substantiee  separata?  ab  illis  vo- 
cantur.  A  theologis  vero  appellati  sunt 
angeli.  Has  pr.Teciarissimas  creaturas  su- 
pergloriosissimus  Deus  in  tres  hierarchias 

D  divisit,  et  quamlibet  hierarchiam  in  tres 
ordines,  ita  quod  novem  sunt  chori  seu 
ordines  angelorum.  In  quolibet  etiam  or'- 
dine  sunt  superiores,  inferiores  ac  rnedii. 
Porr'0  infima)  hier^archia?  angeliccje  subordi- 


438 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


navit  ac  junxit  Altissiinus  humanain  seu 
ecclesiasticam  hlerarchiam,  ut  regatur  ab 
illa,et  purgetur,  illuminetur  ac  perficiatur 
ab  ipsa.  Nam  Angeli  infimi  chori,  singulis 
pra3sunt  hominibus  ;  Archangeli,  personis 
sublimibus;  Principatus,  regnis  atque  pro- 
vinciis.  Hinc  Michael,  qui  in  veteri  Testa- 
mento  prafuit  Synagogse,  nunc  preeest  mi- 
litanti  Ecclesiee.  Est  enim  de  supremo 
ordine  infimse  hierarchiae. 

Praeterea,  quamvis  harum  creaturarum 
magna  sit  dignitas,  perfectio  beatitudo- 
que  naturalis,  prout  de  hoc  doctiores  phi- 
losophi  multa  vera  scrutati  sunt  et  scripse- 
runt;  nihilo  minus,quasi  incomparabiliter 
major  est  earum  dignitas,  sublimiorque 
perfectio,  ac  plenior  beatitudo  superna- 
turalis,  prout  divina  testatur  Scriptura,  et 
Sancti  edocuerunt.  Quod  ut  clarius  intel- 
ligatur,  aliquid  breviter  est  tangendum 
de  naturali  diguitate,  perfectione  ac  bea- 
titudine  angelicorum  spirituum.  Uuorum 
excellentia,  nobilitas  atque  felicitas  natu- 
ralis  constat  ex  hoc,  quod  inter  cuncta 
creata  sortiuntur  primatum,  et  Creatori 
majestatis  immensee  sublimique,  propin- 
quissimi  consistunt.  Unde,  ut  asserit  Au- 
gustinus,  Deus  fecit  angelum  prope  se, 
materiam  prope  nihil.  Idem  constat  ex 
hoc,  quod  eorum  natura  est  pura  :  quia 
sunt  simplices  formse,  incorporei  spiri- 
tus,  immateriales  essentiae  et  intellectus 
separati,  in  se  absque  communione  et  con- 
nexione  ac  contagione  materiee  subsisten- 
tes.  Hinc  sicut  calor  consequitur  ignis 
naturam  et  cognatus  est  igni,  sic  intelle- 
ctualis  perfectio  consequitur  angelorum 
naturam,  ita  quod  intelligibiles  species, 
sapientia  atque  scientia,  et  virtutes  natu- 
rales  eis  sunt  concreatae.  Hinc  magna 
vehementer  est  eorum  actualitas,  vigor, 
agilitas.  Creatorem  quoque  tam  clare  con- 
templantur  et  noscunt  sicut  ex  ordine  uni- 
versi  et  ex  rebus  creatis,  ac  per  formas 
intelligibiles  creatas  conspici  potest  sive 
agnosci.  Porro,  secundum  theologicam  ve- 
ritatem,  inulto  excellenlior  est  eoruin  di- 
gnitas,  perfectio  et  beatitudo  supernatura- 


A  lis  :  quoniam  non  in  solis  naturalibus  sunt 
creatijSed  dona  gratuita  iis  sunt  concreata. 
Nec  soluin  contemplantur  Deitatis  essen- 
tiam  per  creatas  intelligibiles  formas,  sed 
quid  sit  Deus  clare  cognoscunt,  ejusque 
inaccessibilem  lucem,  incircumscriptam 
substantiam,  interminabilem  majestatem 
in  se  ipsa  clare  ac  facialiter,  immediate 
et  per  speciem  increatam  feliciter  intuen- 
tur,  ita  quod  divina  essentia  eis  loco  intel- 
ligibilis  speciei  conjungitur,  estque  eis 
quod  videtur  et  quo  fit  visio,  seu  species 

B  et  objectum. 

Pra?terea,  quia  ad  hoc  conditi  sumus 
ut  in  hac  vita  conversationein  habeamus  PiuUpp.ui 
in  coelis,  id  est  vitam  spiritualem  et  pu-  '^'' 
ram,  circa  divina  atque  coelestia  jugiter 
occupatain  et  ad  coelestem  patriam  anhe- 
lantem,  et  post  vitam  praesentem  angelicis 
conjungamur  spiritibus  in  coeli  empyrei 
mansionibus  gIoriosis,debemus  indesinen- 
ter  ad  angelica3  vitse  imitationein  conari  : 
et  hoc  primo  et  maxime  per  caritatem 
ferventem.  Est  nainque  in  angelis  sanctis 

G  caritas  ardentissima  et  perfecta,  et  instar 
ignitissimi  ferri  inflammatissimique  car- 
bonis,  divini  amoris  ardore  accensi  sunt, 
caritatisque  igne  totaliter  penetrati,  et 
flamina  dilectionis  operti.  Hinc  acutissime 
et  intensissime  feruntur  in  Creatorem,  et 
instar  calidissimge  bullientisque  aquae, 
amorifero  impetu  flammigeroque  affectu 
in  ipsum  transiliunt,  ascendunt,  volant, 
jactantur,  quemadmodum  bulliens  aqua 
vi  caloris  sibi  impressi  extra  se  ipsam 
jactari  videtur,  et  impetu  quodam  ferri  in 

D  altiora  se. 

Denique,  quum  angelorum  natura  sit 
intellectualis  dumtaxat,  non  sensitiva  aut 
vegetativa,  vis  affectiva  intensissima  ac 
vehementissima  est  in  eis,  nec  retardatur 
per  sensitivaruin  vegetativarumque  viri- 
um  actiones  aut  affectiones.  Ideo  juxta 
divini  et  inagni  Dionysii  documcnta,  su- 
perfervidissime  et  superacutissime  et  su- 
pereestuantissime  moventur  in  Deuin,  et 
ejus  amore  totaliter  transformantur,  ut 
quasi  in  sanctissima?  dilectionis  affectum 


4 


I 


l)e  Ccelest. 
Iiier.  c.  vii. 


IN   FESTO   S.  iMICIlAELlS   ARCHANUKLl. 


AD   RELIGIOSOS  \    SERMO   QUINTUS 


439 


videantur  converti  :  pnesertim  qiiinn  Dei- 
tatis  substantiam,  bonitatem,  aniabilita- 
tem,  dulcedinem,  majestatem  el  gloriam 
tam  ciare  intueantnr,  seqne  tam  prtcele- 
ctos  a  Deo  et  tot  beneficia  consecutos  ab 
ipso  non  solum  certissime  sciant,  sed  et 
felicissime  experiantur.  Taliter  ergo  et  ve- 
re  ineffabiliter  altiori,  perfectiori  arden- 
tioriqne  gradu  ac  modo  qnam  excogitarc 
aut  exprimere  valcamus,  diligunt  Deum. 
Insuper  se  invicem  ineffabiliter  amant, 
et  in  caritatis  visceribus  se  mutuo  suavis- 
sime  complectuntur.  In  hujus  itaque  ge- 
minse  dilectionis  perfectione  eos  sequi 
conemur,  ut  sicut  Deus  est  summe  et  in- 
comparabililer,  infinite  ac  substantialiter 
bonus,  amabilis,  pulcher,  duleis,  sapiens, 
pius,  sanctus,  perfectus,  liberalis  et  feiix  ; 
sic  incomparabiliter,  pure  et  calidissime 
afficiamur  ad  ipsum,  omnesque  affectio- 
nes,  actiones  et  occupationes  retardantes, 
retrahentes  aut  impedientes  ab  ejus  amo- 
re  dignissimo,  quantum  possibile  est  vite- 

/ifom.viii.s.  mus.  Quum  enim  dicat  iVpostolus,  Qui  in 
carne  sunt,Deo  placere  non  possunt;opor- 
tet  in  primis  carnalia  desideria  refrenare, 
et  spiritualibus  inhaerere,  seque  super  om- 
nia  sensibilia  elevare,  et  mentem  in  Deo 
defigere.  Deinde  nos  invicem  affectuosis- 
sime  atque  sinceriter  diligamus,  et  unus- 
quisque  alteri  cooperetur  in  bonum,  ne- 
minem  scandalizans,  sed  omnes  verbo  et 
factis  aedificans.  Ilinc  princeps  Apostolo- 

i/'c/(Mv,8.  rum  hortatur  :  Ante  omnia  mutuam  in 
vobismetipsis  caritatem  continuam  haben- 
tes,  quoniam  caritas  operit  mnltitudinem 
peccatorum. 

Praeterea  angeli  sancti  inl"inita)  beatitu- 
dini  Creatoris  ina^stimabili  pra^cordialitate 
et  jucunditate  congratulantur.  ex  summa 
illa  dilectione  ad  ipsum  :  quemadmodum 
condemnati,ex  magno  illo  odio  quo  odiunt 
Deum,  beatitudini  et  omnipotentise  ac  ex- 
cellentige  ejus  iuffistimabililer  invident. 
Unusquisque  etiam  angeiorum  felicitati 
et  gloriae  omnium  ceterorum  tam  cordiali- 
ler  et  intense  congaudet,  quam  intime  ct 
ferventer   diligit   eos.   Et  quoniam  unus- 


A  quisque  civium  supernorum  distincte  et 
plene  ceteros  omnes  cognoscit,  omnibus- 
qne  congaudet  ;  omnium  beatitudines  et 
gaudia  redundant  in  singulos,  et  qnod 
quisque  in  se  ipso  non  liabet,  in  altero 
possidet.  Sic  et  nos  intimo  ac  integro  cor- 
de  congratulari  debemus  universa)  bea- 
titudini  omnique  eminentiae  et  infinitae 
perfectioni  Domini  Dei  nostri,  secundum 
quod  cum  summe  et  incomparabiliter  di- 
ligere  obligamur.  Unusquisque  eliam  spi- 
rituali  [)rofectui   et  universa)  prosperitati 

B  ac  gratia?  cujuslibet  sui  confratris  debet 
assidue  congaudere  ex  sincera  dilectione. 
Idcirco  summe  vitanda  est  omnis  ambitio 
ac  invidentia,  quia  ambitiosi  et  invidi  vir- 
tuti  et  gratise  atque  excellentia?  invident 
proximorum.  Veretur  etenim  ambitiosus 
ne  eum  praecedat  in  honore  aut  praela- 
tione,  qui  eum  prsecedit  in  prudentia,  gra- 
tia  ac  virtute.  Hinc  ambitiosi  et  invidi 
sunt  detractores,  et  aliorum  bona  denigra- 
re  conantur,  ac  eos  deprimere,  in  tantum 
ut   crebro   facta   illorum  veraciter  virtu- 

C  osa  ac   dona   Spiritus   Sancti    illis   colla- 
ta,  trahant  in  pcjus,  attribuantque  da>moni- 
bus,  similes  eis  qui  dixerunt  de  Christo  : 
In  Beelzebub  principe  daemoniorum  ejicit  Zi/c.  xi,  is. 
da^mones. 

Amplius,  in  angelis  sanctis  est  summa 
pax  pectoris,  id  est  suavissima  et  imper- 
turbabilis  tranquillitas  mentis  in  Deo,  in 
quo  omnino  dulcissime  a^ternaliterque 
quiescunt.  Est  item  in  eis  concordia  inter 
se  maxima,  nulla  unquam  dissensio,  nul- 
la  prava  suspicio,  nulla  displicentia  sive 

D  aversio;  nec  superiores  despiciunt  inferio- 
res,  nec  infimum  summus,  nec  superiori- 
bus  invidere  inferiores  ullatenus  possunt, 
sed  viget   et   regnat   in   omnibus   caritas 
plena.  Hanc  itaque  pectoris  pacem,  hanc 
mentis  in  Deo  dulcem  stabilemque  quie- 
tem,  apprehendere  et  sectari,  amplecti  et 
possidere  nitamur;praetactam  quoque  cum 
aliis  semper  servemus.  Nempe  si  zelum   Jacob.  m, 
amarum    habemus,  et   contentiones   sunt  *^' 
inter  nos,  mendaces  et  impii  sumus.  Tbi    ind.  lo. 
enim  zelus  et  contentio,  ibi  inconstantia 


440 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


et  omne  opus  pravum.  Idcirco,  o  fratres,  A 

Phiiipp.n,  si  qua  consolatio  in  Christo,  si  quod  sola- 

*'  ^'         tium   caritatis,   si   qua   societas   spiritus, 

si  qua  viscera  misericordiee,  implete  gau- 

dium  meum,  ut  idem  sapiatis,  unanimes, 

id  ipsum  sentientes ;  quatenus  imago  coe- 

lestis  Jerusalem    et    similitudo   angelicae 

pacis  atque  concordisB  in  nobis  resplen- 

deant,    illamque   beatitudinem   consequa- 

Maith.\,9.  mur   de   qua    Ghristus    disseruit   :   Beati 


pacifici,    quoniam    filii  Del   vocabuntur. 
Unusquisque  igitur  tanquam  angelus  pa- 
cis,  omnia  scandala,  universas  perturba- 
tiones,  cunctam  discordiam  vitare,  sedare, 
tollere  eriitatur.  Atque   quae   pacis   sunt,   jiom.  x 
sectemur    semper,   et  quse    sedificationis  '^- 
sunt,  in  invicem  custodiamus,  quatenus 
angeli  sancti  delectentur  esse  nobiscum, 
tanquam   cum  suis  concivibus  familiari- 
busque  amicis. 


SERMO  SEXTUS 


DE   ANGELORUM   BENEVOLENTIA   ERGA   NOS,   DE    ILLORUM   ACTIBUS  ;    QUOMODO   SINT 
A   NOBIS    IMITANDI,   ET   DE   VITANDO    SCANDALO. 


0 


26. 


Eccli.  111 
20. 


MNES  sunt  admrnistratorn  spiritus, 
in  ministerium  missi  propter  eos  gui 
hereditatem  capiunt  salutis.  Hebr.  i,  14. 
Dominus  et  Salvator  in  sermone  quem 
fecit  discipulis  in  Coena  novissima,  inter 
Luc.  XXII,  cetera  dixit  :  Qui  major  est  in  vobis,  fiat 
sicut  minor;  et  qui  pra^cessor  est,  sicut 
ministrator.  Hoc  est  quod  alibi  ait  Scri- 
ptura  :  Quanto  major  es,  humilia  te  in  om- 
nibus.  Sed  si  quis  ita  superbus  et  durus 
est,  ut  exemplo  hominum  renuat  emolliri, 
nec  inferioribus  seu  sequalibus  ministrare 
ac  subdi  dignetur,  saltem  beatissimorum 
angelorum  exemplis  sedificetur  et  conver- 
tatur,  humiliet  se,  obsequiosusque  fiat.  Si- 
quidem  angeli  sancti,  non  obstante  omni 
eorum  excellentia  super  homines  tam  in 
donis  naturalibus  quam  gratuitis,  et  pra?- 
sertim  in  muneribus  glori»,  nobis  pau- 
perrimis  ministrare  non  aspernantur,  sed 
benignissime  ad  nos  descendere,  nobis  ad- 
stare,  adesse,  opem  praebere  dignantur. 
Ecce  quanta  est  ista  dignatio,  quanta  be- 
nignitas,  quanta  dilectio.  Ad  bona  nos 
excitant  et  instigant,  errantes  reducunt, 
aversos  convertere  satagunt,  a  diversis  pc- 
riculis  et  peccatis  nos  preeservare  non  ces- 
sant.  0  quanta  est  eorum  patientia,  miseri- 


B  cordia,  benevolentia  circa  nos  infelices,  et 
quam  gravis  est  nostra  ingratitudo,  impu- 
dentia,  improbitas,  imo  perversitas  !  Nem- 
pe,  quum  ipsi  sint  illustrissimi  milites 
Creatoris,  mundissimi  spiritus  et  simpli- 
ces  mentes,  excellentissimae  creaturae,  om- 
ni  sapientia  et  virtute,omni  immortalitate, 
felicitate  et  gloria  plense,  nos  autem  lutea 
vasa,  viles  vermiculi,  sordibus  pleni,  faeci- 
bus  involuti,et  ignorantiis,passionibus  de- 
fectuositatibusque  repleti,  ad  omnia  maia 
pronissimi,  qui  peccatis  peccata  quotidie 

C  addimus  ;  nihilo  minus  sustinent  nos  in 
omnibus  his,  atque  in  tot  vitiis  et  peccatis 
quae  fecimus.Et  quamvis  eorum  obsequiis 
tam  ingrati,  et  coram  eorum  praesentia 
tam  irreverentes  simus,  attamen  instant, 
hortantur,  inspirant  ut  convertamur. 

Erubescamus  ergo  de  tanta  impudentia, 
ingratitudine  et  irreverentia  nostra ;  san- 
ctisque  angelis  simus  de  cetero  gratiores, 
atque  eorum  pra?sentia?,  dignitati  et  excel- 
lentiae  reverentiam  impendamus  et  sapien- 
tialem  pudorem,  erubescentes  nos  coram 

D  eis  negligenter  et  viliter,  carnaliter  culpa- 
biliterque  habere.  Eos  quoque  invocemus 
devote,  laudemus  eximie,  honoremus  de- 
center,  diligamus  ferventer. 


IN   FESTO   S.  MICIIAELIS   ARCHANCJELl. 


AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


441 


Insuper  actiis  eorum  sectemur,  eorum 
inspirationibus  obtemperemus,  eorum  se- 
quamur  directionem.  Actus  autem  eorum 
sunt,  Deum  indesinenter  secundum  exlre- 
mum  posse  eorum  toto  diligere  corde,  et 
actuaiiter  ei  esse  intentos  semper  ac  in- 
cessanter  per  contemplationem  purissi- 
mam  ferventissimumque  cor,  ac  tranquii- 
lissimam  pacem  imperturbabiliter  possi- 
dere  in  eo ;  summam  quoque  concordiam 
mutuo  habere,  et  Deum  sine  cessatione 
cum  maxima  attentione  et  jucunditate  lau- 
dare,  reverentissime  honorare,  humillime 
glorificare  filialiterque  vereri  ;  invicem 
purgare,  illuminare,  perficere  :  ita  quod 
superiores  purgant,  illuminant  et  perfi- 
ciunt  inferiores,  non  ab  immunditia  aut 
aliqua  culpa,sed  a  dissimilitudine  quadam 
et  luminis  minoratione.  Et  de  mysteriis 
atque  effectibus  Dei  est  illuminatio  illa. 
Nam  divinam  essentiam  omnes  immediate 
in  se  ipsa  et  per  se  ipsam  conspiciunt. 

Denique  omnia  ordinatissima  sunt  in 
eis.  Et  ut  divinus  Dionysius  contestatur, 

DcCcDiest.  non  praesumit  nec  audet  quispiara  angelo- 

hicr.c.  111.  j,^^  sanctorum  praefixos  sibi  transgredi 
terminos,  sed  unusquisque  quod  sibi  in- 
cumbit  sive  injunctum  est,  diligentissime 
ac  agilissime  complet.  Et  in  hoc  eos  imitari 
ad  religiosos  potissimum  spectat,  quorum 
religio  ordo  vocatur  :  quoniam  apud  eos  et 
in  eis  omnia  ordinatissima  esse  debent,  ut 
determinato  tempore  dormiant,  et  suo  tem- 
pore  alacritcr  surgant,  vigilent,psalmodiis 
et  divinis  intersint  Officiis  cum  omni  re- 
verentia,  attentione  et  vigilantia  mentis, 
omnique  loco  ac  tempore  agant  quod  lo- 
cus  ipse  et  tempus  requirunt.  Nec  aliquis 
se  intromittere  audeat  de  impertinenlibus 

/h-ui.  XIX,  sibi,  neque  prgosumat  transgredi  terminos 
sibi  prsefixos;  sed  quod  ex  sua  vocatione 
ab  ipso  exigitur,  cum  debita  seriositate  et 
perseverantia  exsequatur.  Non  ingerat  se 
Maria  ad  ea  quae  3Iarthae  incumbunt,  sed 

i-Kc.  X,  w.  Martha  potius  conqueratur  quod  a  Maria 
non  adjuvatur.  Cui  nihil  officiorum  com- 
missum  est,  agatur  in  talibus  magis  quam 
agat ;  nec  inferior  superiorem  purgare,  il- 


A  luminare,  perficere  praesumptuose  atten- 
tet,  nec  junior  seniorem  increpet  inde- 
center.  Nihilo  minus  praceptum  fraternee 
correptionis  unusquisque  implere  tenetur 
loco  et  tempore  congruo,cum  vera  discre- 
tione.  rnusquisque  quoque  gratiam  sibi  iPetr.w, 
desuper  praestitam,  aliis  communicare  po-  "^" 
test  et  debet,  caritative,  pie,  humiliter.  Sic 
namque  inferior  corripere  et  hortari  po- 
test  superiorem.  Ecclesiastica  quippe  hie- 
rarchia  assimilari  non  potest  in  omnibus 
angelicai  hierarchiae  :  quia  in  angelorum 

B  ordinibus  quanto  angelicus  spiritus  est  al- 
tior  dignitate,  choro,  officio,  tanto  perfe- 
ctior  est  sapientia,  sanctitate,  scientia  et 
virtute.  In  hominibus  vero  non  semper 
majores  sunt  sapientia  et  virtute,  sancti- 
tate  et  gratia,  qui  majores  sunt  ecclesiasti- 
ca  dignitate,  pralatura,  gradu,  officio,  au- 
ctoritate.  Ideo  quamvis  in  angelis  inferior 
superiorem  non  purget, illuminet  sive  per- 
ficiat,  in  hominibus  tamen  contingere  po- 
test  oppositum. 

Amplius,  quemadmodum  angeli  sancti, 

G  non  obstante  confirmatione  sua  in  bono  et 
certitudine  qua  de  sua  eeterna  beatitudi- 
ne  summe  securi  sunt,  cum  reverentiali 
tremore  vultui  majestatis  divinae  intenti 
sunt,  et  cum  filiali  timore  Creatori  adsi- 
stunt,  eumque  cum  profundissima  mentis 
inclinatione  collaudant;  ita  et  nos  pauper- 
culi,cum  omni  reverentia  et  tremore,cum 
omni  subjectione  et  humiliatione, Deo  ma- 
jestatis  immens»  in  conspectu  angelorum  Ps.cw^xu, 
psallere,  adstare  et  ministrare  debemus  '' 
cum    magna    concordia,    uniformitate    et 

D  tranquillitate,  ne  quis  fraternitati  humi- 
liter  psallenti,  sua  animositate,  impetuosi- 
tate,inadvertentia,incuria  aut  somnolentia 
offendiculum  pariat  :  imo  sicut  Ananias, 
Azarias  et  Misael  quasl  uno  ex  ore  lauda- />«/(.  111..31. 
bant  Deum,  ita  et  nos.  Sic  namque  angeli 
sancti  in  nostra  psalmodia  delectabuntur, 
praevenientque   psallentes,  et   corda  illu- 
strabunt  psallentium  tam  decenter,  juxta 
illud  Psalmistae  :  Preevenerunt  principes /"« ixvn.ae. 
conjuncti  psallentibus. 
Postremo,  in  evangelio  hodierno  valde 


442  IN   FESTO   S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEPTIMUS 

opportune  ac  terribiliter  loquitur  Christus  A  re,quanto  magis  impium  atque  damnabile 

Matih.    judex  noster  contra  scandalizantes.  Quia  est  animam  vulnerare,  rationem  offusca- 

''^"''  '   ■  enim   nunc   agitur   sanctorum   solennitas  re,  voluntatem   pervertere,  vitam  gratia 

angelorum,  qui  de  hominum  custodia  et  menti  auferre?  Et  maxime  periculosum  ac 

salute  sunt  ita  solliciti,  hominumque  eis  vitiosum  censetur  communitatem  turbare, 

commissorum  profectui  intime  congratu-  conventum  scandalizare,  plurimorum  im- 

lantur,  et  de  eorum  scandalo,  defectu,  pe-  pedire  profectum.Propterea,  prorsus  dam- 

riculo  displicentiam  habent ;  certissimum  nabile  et  enorme  est,  in  congregatione  ha- 

est  quod  angelis  valde  displiceant  ac  re-  bere   se   negligenter,  spirituali   profectui 

pugnent,  et  eos  dire  offendant  et  graviter  non  studere,  non  reprimere  passiones,non 

inhonorent,  qui  scandalizant  pusillos.  Hinc  componere  mores,  nec  vivere  timorate,  ex- 

Christus   causam    unam   cur   pusilli   non  empiariter,  fructuose.  Vse  eis  qui  conten- 

ibid.  [Q.   sint  scandalizandi  aperiens  :  Angeli  (in- B  tioni  deserviunt,qui  oblocutionibus  linguas 

quit)  eorum  in  ccelis  semper  vident  fa-  suas  relaxant,  qui  ad  agendum  remissius 

ciem  Patris   mei.  Quum  itaque  tanta   sit  provocant  alios,  qui   partialitatem    indu- 

dignitas  hominis,  ut  custodiatur  ab  ange-  cunt  sive  ad  murmurandum  et  contradi- 

lo,  ut  ad  summae  adorandaque  Trinitatis  cendum  ceteros  movent,  qui  per  ista  aut 

imaginem   et   similitudinem   sit   creatus,  consimilia   male  informant  ac  destruunt 

Christi  quoque  sanguine  liberatus,atque  ad  juniores.  Caveamus  ergo  hsec  omnia  semi- 

angelicae  beatitudinis  veritatem  et  aequa-  na  perditionis  seternae,  et  memores  nostrae 

litatem   obtinendam   productus,  cum   in-  professionis,  elaboremus  omni  qua  vale- 

genti  sollicitudine  cavere  debemus  ne  eum  mus  virtute  nostris  satisfacere  votis,  omni 

in  aliquo  scandalizemus.  Nempe  si  impi-  die  proficere,  exemplariter  conversari,  vi- 

um  est  l»dere  corpus,  percutere  faciem,  tamque  Deo  dignam  et  sanctis  angelis  pla- 

excutere  oculum,  vitam  corporalem  aufer-  C  citain,  usque  in  finem  deducere. 


SERMO   SEPTIMUS 

DE   BENEFIGIIS   ANGELORUM,   ET   QUOD   MAGNITUDINI   CARITATIS   RESPONDEAT   PR.EMIUM  ; 
DE   HUMILITATE   ITEM,   PURITATE   ET   CARITATE. 


ANGELIS  suis  mandaint  de  te,  ut  cu-  agenda.  IUuminant  etiam  angeli  sancti  ho- 
stodiant  te  in  omnibus  viis  tuis.  Ps.  D  minum  corda,  et  diversimode   admonent 

xc,  11.  eos,  terrent,  consolantur,  inspirant,  et  pro- 

Sciens   Creator   sapiens  atque  omnipo-  tegunt  sibi  commissos  a  deemonum  tenta- 

tens   infirmitatem,  ignorantiam   ac  mali-  mentis,reprimuntque  ferociam  daemonum, 

tiam  hominum  multam  et  magnam  nimis,  ne  impugnent  et  noceant  quantum  possent 

misericordissime  providit  eis  de  angelica  si  permitterentur. 

custoditione  et  subventione,  ut  scilicet  per         Denique  omnia  beneficia  ista  angeli  glo- 

angelos  sanctos  abstrahantur  a  vitiis  im-  riosi  libenter  omnino  impendunt  homini- 

minentibus,  a  corporalibus  quoque  peri-  bus.   Primo,    propter    summa    majestatis 

culis,  et  inducantur  ab  eisdem  ad  deplan-  praeceptum,  cui  in  cunctis  promptissime 

gendum  peccata  praeterita, excitentur  item  parent   et   cum    reverentia   summa   obe- 

ab  eis  a  negligcntiae  suae  torpore  ad  bona  diunt.  Dcus  namque  haec  eis  praecepit.  Se- 


IN    FESTO   S.  MICIIAELIS   ARCHANGELl.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEUMO   SEPTIMUS 


443 


cundo,  ex  zelo  divini  honoris.  Qiiemad- 
modiim  cnim  angeli  sancti  ardentissime 
diligunt  Deiim,  sic  maximc  ciipiunt  eum 
ab  omnibus  honorari.  hlcirco,  sollicite  ea 
liominibus  exhibent  per  qua3  ad  divinae 
majcstatis  honorificentiam  inducuntur,  at- 
que  ab  inhonorationibus  et  injuriis  Dei 
eos  diligenter  retrahere  moliuntur.  Tertio 
faciunt  ista  libenter,  ex  ingcnita  eis  pie- 
tate,  qua  valde  abundant.  Quum  etenim 
piissimi  sint,  gloriosi,  sapientcs  ac  fortes, 
et  videant  homines  multipliciter  ac  mise- 
rabiliter  periclitari,  tentari,  dccipi,  et  a 
dajmonibus  crudclissimis  ac  callidissimis 
dilaniari  et  conculcari,  rniserentur  et  con- 
dolent  miscrrimis  hominibus,  quos  vident 
tam  proclivcs  ad  mala,  tam  infirmos  ad 
rcsistendum  daimonibus  et  pcccatis,  tam 
lardos  ac  dcbiles  ad  bona,  tam  facilcs  ad 
seductiones,  tam  infectos  ac  imperfectos, 
in  tantis  periculis  constitutos  :  hinc  prom- 
ptissimi  sunt  succurrcrc  eis.  Quarto,  ex 
caritatc  sua  ad  homincs,  quos  diligunt 
tanquam  intellectualis  natura)  participes, 
ct  tanquam  ad  angelicam  beatitudinem 
obtincndam  crcatos,  imo  ct  tanquam  fra- 
tres  et  concives  ac  socios  suos  futuros. 
Quinto,  cx  revcrcntia  incarnationis  Verbi 
aeterni  humanitatisque  Christi.  Quum  enim 
videant  Dcum  et  creatorem  suum  csse  ho- 
minem  factum,  et  humanam  naturam  Dco 
in  unitatc  pcrsonse  conjunctam,  et  supcr 
omnium  angelicorum  altitudinem  ordi- 
num  sublimatam,  imo  et  omni  cnti  creato 
praelatam,  ex  horum  consideratione  atque 
ex  reverentia  sua  ad  Unigenitum  Dei  ejus- 
que  humanitatem,  concipiunt  reverentiam 
quamdam  ad  genus  humanum,  et  homi- 
nibus  dignanter  ac  libentissime  obscquun- 
tur,  auxiliantur,  adsistunt.  Scxto,  proptcr 
quamdam  propriam  utilitatem.Nam  sciunt 
ex  hominibus  instaurandam  essc  ruinam 
civitatis  suae  supcrnae  Jerusalcm.  Accidcn- 
tale  etiam  quoddam  praemium  et  gaudium 
angelis  sanctis  accrescit  ex  corum  quos 
custodiunt  ct  gubcrnant  salvatione.  Siqui- 
dcm  et  qui  angelorum  directione  salvan- 
tur,angelos  suos  custodcs  in  regno  coelesti 


A  aetcrnaliter  habent  in  valde  speciali  amo- 
rc  pra?cipuoque  honore,et  regratiantur  eis- 
dcm  condignc. 

Denique  homines  praedestinati,  juxta  di- 
versitatem  et  excellentiam  meritorum  ad 
diversos  pertingunt  ordines  angelorum.  Et 
de  hoc  S.  Gregorius  quamdam  inducit  ad- 
aptationcm,dicendo:  Sunt  quidam  qui  par- 
va  capiunt,  ct  haec  ipsa  fratribus  nuntiant. 
Isti  ad  Angclorum  ordinem  spectant.  Alii 
summa  ccelestium  secrctorum  caperc  va- 
lcnt,  aliisque  dcnuntiant.  Isti  ad  Archan- 

B  gelos  pertincnt.  Alii  miracula  operantur  : 
qui  ad  Virtutum  pertinent  chorum.  Alii 
da3moncs  ab  obscssis  ejiciunt  :  et  hi  ad 
Potestatum  pertinent  ordincm.  Sicque  ad- 
aptat  deinccpSjUt  patet  in  homilia.  Vcrum- 
tamen  adaptatio  ista  intelligenda  est  pie, 
ac  cctcris  paribus.  Quum  cnim  essentiale 
praemium  correspondeat  caritatis  perfe- 
ctioni,  certum  est  quod  quanto  quis  fucrit 
ih  caritate  fervcntior  atquc  perfcctior,  tan- 
to  ad  altiorem  pertingit  chorum  coeleslem, 
dummodo  perscvcret,  etiamsi  nec  parva 

C  ncc  magna  annuntict   proximis.  Nec   illi 
sempcr  sunt  sanctiores,  qui  plura  et  ma- 
jora  agunt  miracula,  aut  validius  fugant 
daemonia,  quum  et  beatissimus  sanctissi- 
musque  Joannes  Baptista  nullum  in  vita  Joatm.  x, 
hac   fcccrit   signum,  ut  Joannes   testatur  *'• 
evangclista.  Istud   quoque    Salvator  insi- 
nuat  in  evangclio  hodicrno.  Quum  enim     Matih. 
intcrrogassent  Apostoli  cum,  Quis,  putas,  """'  '*• 
major  est  in  regno  ccelorum?  statuit  par- 
vulum  intcr  eos,  ct  dixit  :  Quicumquc  hu- 
miliaverit  se  sicut  parvulus  iste,hic  major 

D  est  in  regno  coelorum.  Hoc  est,  quanto 
quis  fuerit  et  perseveraverit  humilior  in 
Ecclesia  militanti,  tanto  crit  sublimior  in 
Ecclesia  triumphanti.  Humiliationi  cnim 
quae  cx  caritate  procedit  ac  informatur, 
exaltatio  illa  ccelcstis  aptatur,  dcbctur  ac 
rcdditur,  secundum  quod  iterum  Icgitur  : 
Qui  se  humiliat,  exaltabitur.  Nam  quam- /.»<:. mvji. 
vis  caritati,  non  humilitati,  proportionetur 
directcque  dctur  praemium  cssentiale,  ta- 
men  quia  humilitas  ad  omne  bonum  dis- 
ponit,  ila  quod  quanto  quis  profundius  sc 


444 


IN   FESTO    S.  MICHAELIS   ARCHANGELI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 


ipsum  humiliat,  tanto  majora  gratise  do-  A 
na  atque  perfectius  caritatis  incrementum 
sortitur  a  Domino  ;  ideo  dixit  Christus, 
Maiih.  Quicumque  humiliaverit  se  sicut  parvulus 
iste,  major  erit  in  regno  coelorum  :  in  ma- 
jori  humiliatione  includendo  ac  prsesup- 
ponendo  dilectionem  majorem. 

Itaque,  quum  tanta  sit  angelorum  san- 
ctorum  altitudo  ac  dignitas,  excellentia 
atque  felicitas,  ad  eorum  societatem  ne- 
quaquam  valemus  pertingere  nisi  per  ve- 
ram  humilitatem,  per  animae  puritatem, 
per  spiritualem  amorem.  Propter  primum  B 
istorum,  in   evangelio   hodierno  loquitur 

ibid.  3.  Filius  Dei  :  Nisi  conversi  fueritis  et  effi- 
ciamini  sicut  parvuli,  non  intrabitis  in  re- 
gnum  coelorum.  Propter  secundum,  jubet 

/6i"(/.  8,9.  ut  membra  scandalizantia  abscindamus, 
non  per  amputationem  substantise,  sed 
per  refrenationem  abusionis  membrorum, 
ne  peccemus ;  et  item  ut  eos  vitemus, 
quantumcumque  sint  cari,  ex  quorum  fa- 
railiaritate,societate,  approximatione  scan- 
dalizamur  seu  laedimur.  Propter  tertium 

ibid.  10.   dicit,Videte  ne  scandalizetis*  unum  de  pu-  C 
^_ton  cmna-  gjjjjg  jg^jg  .  g^jj^  vidclicet  hoc  caritati  con- 

trariatur. 

Enitamur  ergo  hsec  tria  implere.  Et  in 
primis  instar  parvulorum  humiliemus  nos 
ipsos,  et  simus  pauperes  spiritu,  viles, 
insipientes,  defectuosi  in  oculis  propriis, 
nec  tales  reputari  ac  dici  ab  aliis  recuse- 
mus.  Omnem  quoque  correptionem,  cor- 
rectionem,  aspernationes,  injurias  cum 
gaudio  toleremus  :  imo  nec  arbitremur  no- 

./«rf(7/i  VIII,  bis  posse  injuriam  fieri,  sed  cuncta  sup- 
plicia  et  adversa  judicemus   nostris   de-  D 
meritis  esse  minora,dicentes  iilud  in  libro 

Job  xxxiii,  beati  Job  :  Peccavi,  et  vere  deliqui,  et  ut 
eram  dignus  non  recepi.  Hinc  bonas  par- 
vulorum  proprietates  assumamus  ac  pos- 
sideamus,  ut  facile  ignoscamus  nec  iliatse 
reminiscamur  injurise,nu]Ia  unquam  frau- 
de  utamur,  modicis  simus  contenti,  doci- 

i/'e/)Mi, I,  les  ac  dirigibiles  exsistamus.  Sicque  depo- 

^'  nentes  omnem  malitiam,et  omnem  dolum 

et  simulationes  et  invidias  et  detractiones, 
quasi  modo  geniti    infantes  rationabiles. 


27 


27. 


lac  innocentise  concupiscamus,  atque  in 
christianae  simplicitatis  infantiam  redea- 
mus,  in  tantum  ut  non  cogitemus  de  aliis 
mala,  nec  temere  judicemus,  neque  ad 
suspiciones  malas  simus  proclives,  neque 
alicui  insidiemur  occulte.  0  quam  longe 
sunt  a  salute  duri  corde  et  vindicativi, 
qui  facile  offenduntur,  et  offensionis  suse 
difficulter  obliviscuntur,  tempus  et  mo- 
dum  dirse  retributionis  excogitantes,  non 
pensantes  quod  in  veteri  quoque  scriptum 
sit  lege  :  Non  qua^res  ultionem,  nec  me-  Zer.xix,i8. 
mor  eris  injuri»  civium  tuorum!  In  Ec- 
clesiastico  quoque  :  Homo  homini  servat  Eccu. 
iram,  et  a  Deo  qua^rit  medelam?  quis  ex-  ^"^'"'^'^- 
orabit  pro  peccatis  illius?  Itaque,  quanto 
plus  cupimus  a  Deo  in  prsesenti  vita  per 
dona  gratiae  exaltari,  et  in  coelis  per  dona 
glorise  elevari,  tanto  profundius  humili- 
emus  nos  ipsos,  et  tanto  perfectius  am- 
plectamur  prsetactas  parvulorum  proprie- 
tates. 

Insuper  scandalizantia  membra  abscin- 
damus  et  projiciamus  a  nobis,  ut  non  /?o,«.vi,i3. 
exhibeamus  membra  nostra  arma  iniqui- 
tatis  diabolo,  sed  arma  justitise  Deo.  Lin- 
guam  loquacem,detrahentem,  pungitivam, 
frangentem  silentium,pr8ecidamus;  oculos 
evagantes,  incustoditos,  eruere  non  more- 
mur.  Gulositatem  ventris,  tactum  invere- 
cunde  prosilientem,  et  omnem  exteriorum 
interiorumque  sensuum  irrefrenationem 
abjiciamus,  et  corpora  nostra  redigamus 
in  animarum  nostrarum  obsequia.  Ratio- 
nis  propriaj  judicia,  et  proprise  volunta- 
tis  affectus  ac  libertates,  superiorum  no- 
strorum  judiciis  ac  praeceptis  semper  ac 
prompte  subdamus  ;  mentem  in  Deo  sta- 
bilire  conemur.  Sicque  per  omnia  quae  a 
Deo  accepimus,  Deum  colamus  ac  vene- 
remur. 

Postremo,  in  sincerissima  ac  fervente 
caritate  Altissimi  indefesse  proficiamus, 
Deum  intra  nos  complectentes,  ejus  infi- 
nitic  beatitudini  congaudentes,  ei  semper 
placere  et  corda  nostra  unire  optantes,ejus 
beatificam  fruitionem  adipisci  desideran- 
tes. Ipsum  lotis  viribus  honoremus,el  ultra 


4 


IN   FRSTO    S.  MICHAKLIS   AIICHANCELI. 


AD   UELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMLS 


Ho 


vires  honorare  opleinus  ;  ipsiim  qiioque 
cupiamiis  ab  omiiibiis  honorari,  alque  ex 
isto  caritatis  affectu  scandaliim  omne  vi- 
temus,omnesque  a>idificare  et  ad  Dei  hono- 
rificentiam  verbis,  vita  et  fama  provocare 
nitamur. 

Uniisquisque  etiam  angelum  suum  quo- 
tidie  specialiler  invocet  ac  honoret,  cor- 
dialiter  amet,  et  eum  offendere  vereatur ; 


A  deprecelurque  angelum  sunm  ut  sibi  mi- 
sericorditer  adstare,opcm  et  protectionem 
impendere  semper  digneliir,  illuminatio- 
nem,  directionem,  ducatum  sibi  indesi- 
nenter  exhibeat,  imperfectum  suum  sup- 
plere,  preces  suas  et  opera  bona  Deo 
offerre,  atquc  ab  eo  gratiariim  charisma- 
ta  sibi  reportare  non  dedignelur.  Ad  lau- 
dem  Dei  omnipotentis. 


IN  FESTO 

S.  HIERONYMI  DOGTORIS  EGGLESI^ 


Enarrationem  epistola',  item  et  evangelii,  require  in  Communi  Sanctorum  cle 
Confessore  non  pontiflce. 


SERMO  PRIMUS 


DE    PR.EC0NI1S   AC   VIRTUTIBUS    S.  HIERONYMI. 


BONORUM  laborum  gloriosus  est  fru-  A  pueritia  studiosus  esset  et  castus  ac  devo- 

ctus.  Sap.  III,  15.  tus,  non  tamen  adhuc  erat  totaliter  spiri- 

Verbum  istud  in  confessore  excellentis-  tualis,  sed  aliquid  de  hujus  mundi  spiritu 

simo,  beatissimo  patre  Hieronymo,  claris-  habens.  Propter  quod   sapientia   philoso- 

sime  et  copiosissime  est  impletum.  Ejus  phorum  ac  rhetorum  sibi  ssepe  plus  sapuit 

etenim  vita  a  principio  usque  ad  finem  quam  propheticorum   librorum.  Unde  in 

fuit  sanctis  laboribus  plena.  Sed  nunc  hu-  Regula  protestatur  :  Non  hanc  sanctam  fa- 

jus  sacratissimi  et  incomparabilis  viri  prae-  tuitatem(videlicet  christianse  sapientiae  su- 

conia  et  excellentise  ac  virtutes,  ordinate  pernaturalem  doctrinam,  quse  mundi,  non 

tangenda  sunt.  Christi,  spiritum  habentibus  stulta  vide- 

Prima  laus  ejus  est,  studiosa  ac  honesta  tur)   didicit    Plato,    non   Aristoteles,   non 

pueritia  ejus.  Puerulus  etenim  missus  est  certe  miser  ego  Hieronymus,  fatuorum  sa- 

Romam  studii  causa.  Et  quum  esset  puer  B  pientium  (id  est  philosophorum)  imitator, 

mirabiliter  ingeniosus,  naturali  suo  inge-  antequam  sancta  verbera  luerem.  Quum 

nio  addidit  indefessos  labores,  non  volu-  enim  Hieronymus  nondum  plene  conver- 

ptati,  non  vanitati,  non  lasciviis  unquam  sus,de  die  Ciceronem  et  de  nocte  studeret 

vacans,  ut  moris  est  puerorum,  sed  die  ac  Platonem,  eo  quod  sermo  incultior  in  li- 

nocte  dibgentissime  studens,  caste  devo-  bris  propheticis  sibi  non  complaceret,qua- 

teque  vivens  :  sicque  in  brevi  litteris  Grse-  dam  vice   febribus   languens,  ad   Christi 

cis,  Latinis  atque  Hebraicis  excellenter  in-  tribunal  est  raptus  ;  et  interrogatus  cujus 

structus  est.  Hinc  ipsemet  in  Regula,  ad  esset  conditionis,  christianum  se  esse  au- 

cap.  II.   Eustochium  loquitur  :  Me,  antequam  vi-  dacter  respondit.  Cui  Judex  :  Mentiris,nam 

cesimum  aetatis  annum  attingerem,  urbs  Ciceronianus  es.  Obmutescente  ergo  Hie- 

Roma  in  summum  prseelegit  magistrum,  ronymo,  fecit  eum  Judex  durissime  flagel- 
in  omnibus  pene  liberalibus  artibus  eru-  C  lari.    Orantibus   autem    pro   ipso   Sanctis 

ditum.  adstantibus,  et  ipsomet  veniam  postulan- 

Secunda  laus  ejus  est,  gloriosa  et  admi-  te  emendationemque  pollicente,  rediit  ad 

randa  ejus  conversio.  Quamvis  enim   in  se  ipsum,  et  lacriinis  reperit  se  perfusum, 


IN   FESTO   S.  HIERONYMI   DOCTORIS   EnCr,ESL15. 


SFRMO   PRIMUS 


447 


suasquc  scapulas  cx  verbcribus  qua)  acce-  A 
perat,  lerribiliter  liventes.  Alque  ex  tunc 
plenius  conversus  et  totus  spiritualis  ef- 
fectus  est. 

Terlia  laus  ejus  est,  zelus  justitiae  fer- 
vidus  quo  fuit  valde  accensus.  Post  casti- 
gationem  narnque  praescriptam,  totum  se 
dedil  sltidio  Scripturarum  atque  virtutum, 
et  conti'a  clericorum  ac  religiosorum  la- 
sciviam  verbo  et  scripto  fortiter  loqueba- 
tur,et  usque  ad  finem  vita)  sua)  continuum 
sibi  fuit  certamen  contra  iniquos,  contra 
haereticos,  contra  gulosos  ac  lubricos  in  B 
sacris  ordinibus  constitutos,  et  falsos  fi- 
ctosque  monachos,  quos  omnes  acriter  re- 
prehendit,  insectabatur,  confudit. 

Quarta  laus  ejus  est,  patientia  sua  in 
adversis.  Nam  ob  causam  prsetactam,  ode- 
runt  eum  et  graviter  persequebantur  qui- 
dam  religiosi  et  clerici.  Quumque  adhuc 
satis  juvenis,  ob  suam  sapientiam  ac  vir- 
tutem  ordinatus  fuisset  in  Romana  Eccle- 
sia  prcsbyter  cardinalis,  mortuoque  Papa, 
Hieronymus  summo  pontificatu  dignus  ab 
omnibus  acclamaretur,  prafati  aemuii  ejus  C 
juxta  lectulum  ipsius  vestem  posuerunt 
femininam,  quam  ipse,  more  solito  ad  Ma- 
tutinas  surgens,  sine  advertentia  induit, 
sicque  ecclesiam  introivit.  Quo  viso,  impii 
irriserunt  eum  et  expulerunt,tanquam  qui 
feminam  habuisset  secum  in  lecto.  Hoc 
idem  testatur  S.  Eusebius  ejus  discipu- 
lus,  in  epistola  de  morte  ipsius.  Hierony- 
mus  vero  impiissimis  illis  compatiens,  et 
cuncta  patientissime  ferens,  ad  beatissi- 
mum  atque  doctissimum  preesulem  Grego- 
rium  Nazianzenum  profectus  est,  et  in  di-  D 
vinis  Scripturis  ab  illo  est  eruditus.  Ab 
haereticis  quoqiie  et  aliis  invidis  innume- 
rabiles  detractiones,  diffamationes,  perse- 
cutiones,  insidias  est  perpessus,  in  tan- 
tum  quod  eum  esse  haereticum  publice 
mentiebantur.  Sed  et  egregiam  ejus  trans- 
lationem  ac  alia  scripta  falsissime  crimi- 
nabantur. 

In  quibus  omnibus  invictissimae  patien- 
tiee  mansit,  Nam  teste  S.  Eusebio,  dixit  : 
Gratias  ago  Deo  meo  quia  dignus  habitus 


sum  ut  odiat  me  mundus,  maleficum 
me  esse  garriens  ;  scio  namque  ad  ajter- 
nam  perveniri  gloriam  per  infamiam  bo- iiCor.vi.s. 
namque  famam.  Utinam  ob  Domini  mei 
Jesu  Christi  nomen  atque  justitiam  uni- 
versa  me  infidelium  turba  persequatur ; 
utinam  in  opprobrium  meum  exsurgat 
hic  niundus. 

Quinta  laus  ejus  est,  sua  rigorosissima 
ac  sanctissima  vita  in  eremo,  deinde  in 
coenobio.  Helinquens  namque  praefatum 
S.  Gregorium  Nazianzenum,  ingressus  est 
eremum,  in  qua(ut  ipsemet  scribit)  super  Episi.  22. 
nudam  humum  macilentissimum  corpus 
suum  sacco  opertum,  somno  cogente,  pau- 
lulum  reclinavit  ad  quiescendum.  Ossa 
ejus  pree  abstinentia  et  macie  vix  sibi  in- 
vicem  eohaerebant;  cutis  ejus  instar  .^thi- 
opis  denigrata  est,  solis  ardore  exusta.  Ci- 
bus  ejus  et  potus  fuit  modicissima  herba 
et  aqua ;  lacrimis  et  gemitibus  insistebat 
diebus  ac  noctibus  ;  saepe  integras  jejuna- 
vit  hebdomadas,  semel  tantum  se  refi- 
ciens.  Et  quum  ferarum  socius  esset  ac 
scorpionum,  tamen  stimulo  carnis  exagi- 
tavit  eum  spiritus  fornicationis,  ita  quod 
puellarum  choris  et  Romanis  deliciis  se 
interesse  sibimet  videbatur ;  ipse  vero  a 
fletibus,  abstinentiis,  pectorisque  tunsio- 
nibus  et  Dei  invocationibus  non  cessavit, 
donec  mentis  rediret  tranquillitas. 

Sexta  laus  ejus  est,  eminentia  et  fru- 
ctuositas  sapientise  suae  :  quia  in  omni  na- 
turali  philosophia  et  in  divinis  Scripturis 
profundissimus  fuit,  et  omnium  Prophe- 
tarum  exposuit  libi'Os,  et  semper  studio- 
sissimus  exstitit,  scripta  et  commentaria 
doctorum  Hebra-orum  perlegit  ac  didi- 
cit.  Transtulit  quoque  totam  Scripturam 
canonicam,  et  praecipiente  Damaso  Papa, 
divinum  ordinavit  Officium.  Sicque  pro 
communi  illuminatione  Ecclesiae,  pro  ex- 
stirpatione  errorum,  pro  universorum  sa- 
Inte  innumerabiles  fecit  labores.  Denique, 
quam  sublimis  fuerit  contemplator,  con- 
stat  ex  eo  quod  ipsemet  ait  in  Regula:Ego 
homunculus  sic  abjectus,  sic  vilis  in  do- 
mo  Domini,  adhuc  vivens  in  corpore,  an- 


448 


IN   FESTO    S.  HIERONYMI   DOCTORIS   ECCLESLE.   —   SERMO   PRIMUS 


gelorum  choris  saepe  interfui,de  corporeis 
nihil  per  hebdomadas  sentiens,  et  divinse 
visionis  intuitu,  post  multorum  forte  die- 
rum  spatia,  praescius  futurorum,  corpori 
reddebar.  Quid  ibi  manens  felicitatis  ha- 
bebam  ?  quid  inenarrabilis  delectationis 
sentiebam  ?  testis  est  ipsa  Trinitas,  quam 
cernebam  nescio  quo  intuitu ;  testes  sunt 
et  ipsi  spiritus  beati  qui  aderant  ;  testis 
est  et  conscientia  mea,  qui  tantis  bonis 
fruebar,  quot  et  qualia  nescit  proferre 
moliities  corporis  nostri. 

Septima  laus  ejus  est,  beatissimus  finis 
ipsius,  videlicet  pretiosissima  et  sacratis- 
sima  mors  sua.  Appropinquans  etenim 
morti,  prsecepit  spiritualibus  filiis  suis  ut 
corpus  suum  nudarent,  nudatumque  po- 
nerent  super  terram.  Erat  quoque  sacra- 
tissimum  corpus  ejus  tam  squalidum  ac 
deforme,  quod  terribile  erat  cunctorum 
adspectui.  Nam  prae  abstinentiis  fuit  tam 
macilentum,  quod  ossa  ejus  per  articulos 
potuerunt  numerari  ;  sic  verberibus  cru- 
entatum  ex  disciplinis,  ut  leprosi  potius 
corpus  crederetur  quam  hominis  sani. 
Quumque  nudus  super  nudam  humum 
collocatus  esset,  exhilaratus  est  valde,  et 
omnes  deosculatus  est  Fratres,  et  sapien- 
tissimum  ac  devotissimum  fecit  eis  sermo- 
nem.  Quo  finito,  petiit  sibi  corpus  Christi 
afferri.  Quod  quum  unus  Fratrum  defer- 
ret  ad  ipsum,  auxilio  Fratrum  se  prostra- 
vit  in  terram,affectuosissime  ac  lacrimose 
prolixeque  orans,  et  de  Eucharistise  sa- 
cramento  ac  mirabilibus  ejus  profundis- 
sime  loquens.  Quod  quum  reverentissime 
accepisset,  in  terram  se  reclinavit  supi- 
num,  et  manus  suas  supra  pectus  suum 
Z)(c.  II,  29- in  modum  crucis  tenens,  Simeonis  pro- 
phetse  canticum  legit.  Quo  finito,  tanta 
lux  illic  de  coelo  descendit,  ut  instar  solis 
intuentium  reverberaret  adspectum,  nec 
possent  virum  beatissimum  morientem 
aliqualiter  intueri.  Qua  luce  ad  horam  ibi 
manente,  quidam  adstantium  conspexe- 
runt   exercitum   angelorum   ibi    undique 


32 


A  discurrentium,  sicut  in  arundineto  scin- 
tilise  discurrunt.  Quidam  vero  angeios  non 
viderunt,  sed  vocem  desuper  audierunt, 
dicentem  :  Veni,  diiecte  mi,  quoniam  tem- 
pus  est  ut  pro  laboribus  tuis  mercedem 
accipias,  quos  mei  causa  viriliter  suppor- 
tasti.  Tunc  subito  anima  ejus  de  corpore 
tanquam  splendidissimum  sidus  egressa 
est,  atque  a  Christo  cum  omni  honore  sus- 
cepta.  Moxque  suavissimus  odor  ibi  ad- 
spersus  est,  durans  et  manens  per  dies 
muJtos.    Eadem   hora    manifestavit   Deus 

B  gloriam  S.  llieronymi  Augustino  et  Cyrillo 
atque  Severo  Sulpitio. 

Octava  laus  ejus  est,  excellentia  in- 
numerabilium  miraculorum  quibus  Deus 
eum  glorificavit.  Et  in  vita  ejus  fuit  mi- 
rabile,  quod  leo  spina  Isesus  in  pede,  ac- 
cessit  Hieronymum,  qui  spinam  extraxit. 
Quo  facto,  leo  mansit  in  coenobio,  eidem 
deserviens,  pergensque  cum  asino,  et  eura 
non  iaedens  :  de  hoc  in  ejus  Legenda  le- 
guntur  miranda.  Denique,  teste  Eusebio, 
in  die  sepulturae  viri  sanctissimi,  quidam 

C  a  nativitate  csecus,  corpus  illius  tangendo 
visum  adeptus  est.  Alius  juvenis  surdus 
et  mutus,  sanctissimum  Hieronymi  corpus 
deosculans,  loquelam  obtinuit  et  auditum. 
Hsereticus  quidam  dicens  corpus  Hierony- 
mi  dignum  esse  incendio,  repente  igue 
coelitus  veniente,  usque  ad  cineres  est 
combustus  :  quo  viso,  multi  haeretici  vere 
fideles  effecti  sunt.  Alia  valde  magnifica 
signa  de  hoc  sanctissimo  leguntur  Hiero- 
nymo,  in  quo  exceilentiee  fidei  christianae 
correspondebat  excelientia  vitae.  Fuit  quo- 

D  que  beatissimus  Hieronymus  virgo,  ut  scri- 
bit  Eusebius ;  et  ut  ipsemet  in  fine  Regu- 
1»  suae  testatur,  centenarius  fuit  quando 
Regulam  illam  composuit. 

Hunc  ergo  gloriosissimum  fidei  christi- 
ana)  signiferum,  veritatisque  fidei  testem 
idoneum,  fideliter  imitemur,  praecipue  ve- 
neremur,  fervide  diligamus,  devoteque  in- 
vocemus,  carnalia  contemnentes,  et  opera 
poenitentise  strenue  exercentes. 


Sap.  III, ' 


IN   FESTO   S.  HIEnONYMI   DOCTORIS    ECCLESLE,   —   AD   UELIGIOSOS  ;    SEItMO    SECUNDUS      ViO 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   MULTIPLICI   SCIENTIA    S.  HIERONYMI,  DE  TRIBUS  QVJE  MUNDUS  AMAT  AB  EODEM   CONTEMPTIS, 

ET   QUO   SIT   FERVORE    IMITANDUS. 


r 


iO. 


N  scientia  sua  justificahit  ipse  servus  A 

meus  multos.  Is.  liii,  11. 

Verba  hcTC  de  Christo  litteraliter  scri- 
pta,  de  sanctissinio  viro  congrue  per  tro- 
pologiam  accipiuntur.  Ipse  namque  justus 
et  fidelis  servus  Dei  Hieronymus,per  suam 
salutarem  scientiam  multos  justificavit,  et 
universam  usque  iu  prsesens  iilustrat  Ec- 
clesiam.  Habuit  quippe  multiplicem  sci- 
entiam  :  primo  et  maxime,  iliam  qua3  est 
unum  de  septem  Spiritus  Sancti  donis, 
per  quam  homo  affective  cognoscit  ac  ju- 
dicat,  in  rebus  creatis  non  esse  finaliter  B 
Rom.  viii,  quiescendum,  sed  eas  esse  vanitati  sub- 
jectas,  eisque  tantumdem  esse  utendum 
quantum  utiles  aut  necessariae  sunt  ad 
virtuose  agendum,  ad  promerendam  vi- 
tam  ffiternam,  ad  obtinendum  beatifice 
summum  et  incommutabile  bonum. 

Pricterea,  quantum  sacer  doctor  Hiero- 
nymus  in  ista  salubri  scientia,  sine  qua 
nemo  potest  salvari,  exceliens  fuerat  ac 
abundans,  innotescit  ex  hoc  quod  univer- 
sa  carnalia  et  terrena,  sensibilia  et  mun- 
dana,  caduca  et  vana  tam  perfectissime  C 
sprevit,  et  necessariis  vitae  tam  strictissi- 
me  utebatur.  Tria  sunt  enim  quae  iu  mun- 
do  occurrunt  optanda,  ad  quse  alia  redu- 
cuntur,  puta  :  delicise,  divitiae,  et  hono- 
res.  Quse  omnia  gloriosus  Hieronymus  non 
soium  non  affectavit,  sed  etiam  pienissime 
aspernabatur,  atque  eorum  contraria,  af- 
fliclionem  carnis,  inopiam  rerum,  vilipen- 
siones,  devotissime  et  copiosissime  am- 
plectebatur.  Qualiter  enim  corpus  suum 

T.  32. 


in  deserto  affiixerit  jejuniis,  abstinentiis, 
disciplinis,  vigiliis,  stratu,  planctu,  gemi- 
tibus  et  vestitu,  ipse  sibi  in  Regula  sua  et 
alibi  testis  est ;  sanctus  quoque  ejus  disci- 
pulus  Eusebius  scripsit  ac  protestatur.  In 
tantum  equidem  per  pradicta  afflixit  se, 
quod  membra  ejus  sacco  operta,  prae  de- 
formitate,  macilentia,  desiccatione,  ex- 
ustione,  horrida  erant  solo  adspectu;  cutis 
corporis  sui  squalida  fuit,  et  a?thiopica3 
carnis  dispositionem  ex  solis  ardore  aliis- 
que  prsetactis  contraxit ;  ossa  ejus  sibi 
invicem  vix  heerebant.  Somnum  ex  pro- 
posito  non  accepit,  sed  eum  repugnantem 
somnus  interdum  oppressit,  et  modicissi- 
me  dormiebat,  et  super  nudam  jacuit  hu- 
mum.  Modicum  sicci  panis  et  herbae  cum 
aqua,  fuit  ejus  refectio.  Unde  inde  sic  lo- 
quitur  :  De  cibis  et  potibus  taceo,  quum 
et  languentes  frigida  aqua  utantur,  et  co- 
ctum  aliquid  accepisse  luxuria  sit.  Ecce 
qualiter  sprevit  delicias,  et  corpus  suum 
extreme  afflixit,  ita  quod  pene  refriguit 
et  tanquam  praemortua  exstitit  caro.  Cujus 
vestigia  saltem  utcumque  sequi  curemus, 
nec  ea  quse  carnem  delectent,  sed  quse 
sustentent  eam,  quaeramus  ;  castigemus- 
que  eam  discrete,  ut  sit  rationabile  no-  iiom.w 
strum  obsequium.  Secundo,  perfectissime 
contempsit  divitias  ;  quia  quum  esset  fi- 
lius  viri  opulenti  ac  nobilis,  omnia  pror- 
sus  propter  Christum  reliquit,  tenuissimo 
atque  asperrimo  victu  atque  vestitu  con- 
tentus.  Similiter  sprevit  honores:et  varias 
oblocutiones,  diffamias,  irrisiones,  perse- 

29 


4o0      IN   FESTO    S.  HlERONYMl    DOCTORIS   ECCLESLE.    —   AD   RELICIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


cutiones  et  tribulationes  patientissime  ac  A 
abundantissime    patiebatur.    Quse    omnia 
surdis  scivit  auribus  pertransire,  sicut  in 
in  librum  prologo  fassus  cst  i  Ncc  affectamus  laudes 

Esther.       hominum,  nec  vitiiperia  formidamus. 

At  vero  praefatse   salutari  scientise  op- 

/?om.vi[i,6.  ponitur  prudentia  carnis,  quae  (Paulo  te- 
stante  apostolo)  mors  est,  id  est  mortale 
peccatum  atque  interitus  animse.  Et  est 
prudentia  ista  carnis,  qu?edam  industria 
seu  diligentia  obtinendi  seu  retinendi  com- 
moda  carnis,  videlicet  ea  quse  ipsam  de- 
lectant,et  ad  prosperitatem  pertinent  tem-  B 
poralem.  De  hac  carnali  prudentia  multi 
religiosi  plus  habent  quam  licet  et  expe- 
dit  eis  :  qui  carni  suae  nimis  propitii  exsi- 
stentes,  dum  quasi  discreti  volunt  videri, 
fiunt  carnales  et  laxi,  suntque  gulosi,  et 
delicata  quaerunt,  non  necessaria  tantum. 
Quumque  in  fundamento  spirituaiis  con- 
versationis,  quod  est  sobrietas  seu  edo- 
matio  carnis,  deficiant,  parum  aut  nihil, 
raro  aut  nunquam  proficiunt. 

Secundo,  S.  Hieronymus  habuit  excel- 
lenter  ssecularem  philosophicamque  et  na-  C 
turalem  scientiam,  in  tantum  quod  (prout 
cap.  n.  ipsemet  fatetur  in  Regula  sua)  antequam 
vicesimum  attingeret  annum,  Roma  eum 
in  summum  elegit  magistrum,  cunctis  pe- 
ne  liberalibus  eruditum  artibus.  Quamvis 
autem  ista  scientia  non  sit  in  se  meritoria 
aut  demeritoria,  virtuosa  aut  vitiosa,  ta- 
men  bene  utentibus  ea,  et  rite  ordinan- 
tibus  eam  ad  theologicam  veritatem,  ad 
sapientise  contemplationem,  ad  Dei  amo- 
rem,  prodest  non  parum.  Nam  et  ad  intel- 
ligendum  Scripturas,  ad  convincendum  D 
heereticas  pravitates,  ad  instruendum  alios 
in  his  quee  fidei  sunt  et  salutis,  plurimum 
confert,  Augustino  dicente  :  Gognitio  pro- 
prietatum  naturalium  rerum  pandit  abdi- 
ta  Scripturarum.Sicque  sanctus  pater  Hie- 
ronymus  hac  est  usus  scientia,  et  multa 
philosophica  documenta  suis  inseruit  li- 
bris,  et  docuit  nos  ubi  et  a  quibus  sint 
scripta  ea  quse  Paulus  apostolus  a  philo- 
sophis  seu  poetis  dicta  allegat.  Unde  et 
sanctus  refert  Hieronymus,  antiquos   do- 


ctores  et  expositores  Scripturse  tanta  na- 
turalis  scientise  dogmata  suis  theologicis 
miscuisse  voluminibus,  ut  nescias  quid  in 
scriptis  illorum  primo  aut  potissimum 
debeas  admirari,  excellentiamne  scientiee 
saecularis,  an  divinse. 

Tertio,  habuit  scientiam  diversarum  lin- 
guaruin,  per  quam  valde  pra3clare  profuit 
toti  Ecclesise.  Scivit  namque  idioma  Ara- 
bicum,  Hebraicum,  Latinum  et  Graecum  ; 
per  quam  peritiam  transtulit  nobis  Scri- 
pturas  ex  Hebraico  in  Latinum,  et  diver- 
sarum  linguarum  inspexit  translationes. 
Per  hanc  scientiam  suam  multos  justifi- 
cavit,  id  est,  a  diversis  liberavit  erroribus, 
salubriterque  instruxit  et  roboravit  in  fi- 
de,  virtuosseque  vitse  succendit  amore. 

Quarto,  habuit  scientiam  Scripturarum 
acquisitam  tam  eminentem  et  plenam, 
quod  acutissima  et  obscurissima  Scriptu- 
rarum  potuit  explanare,  et  fidem  ipsam 
contra  ejus  inimicos  defendere.  Quam  sci- 
entiam  creditur  etiam  ex  infusione  et  re- 
velatione  Spiritus  Sancti  partim  adeptus  : 
de  qua  ait  Apostolus,  Alii  per  Spiritum  iCor.xii,8 
datur  sermo  sapientiee,  alii  sermo  scien- 
tise.  Per  hanc  quoque  scientiam,  Ecclesiae 
profuit  vehementer,  et  contra  hseresiar- 
charum  ac  Judaeorum  atque  gentilium 
philosophorum  ac  idololatrarum  scripsit 
perfidias,  confutavitque  illorum  insanias, 
et  fidei  argumenta  aperuit,  ejusque  fun- 
damenta  elucidavit.  Propter  quod  dici  pot- 
est  de  illo  illud  Danielis  :  Ipse  revelat  pro-  /?«». 11,22 
funda  et  abscondita,  et  novit  in  tenebris 
constituta;  et  quod  iterum  ait  Scriptura, 
Abscondita  produxit  in  lucem.  Composuit 
demum  plurimos  libros  devotionales,  mo- 
rales,  salubres  et  sapientiales  epistolas, 
et  per  hsec  in  scientia  sua  justificavit 
quamplures,quorum  vitia  increpavit,quo- 
rum  corda  ad  virtutum  traxit  amorem  ; 
et  maxime  per  saluberrimam,  moralissi- 
mam  ac  probatissimam  suam  scientiain, 
quam  in  Regula  sua  expressit  ac  docuit, 
multos  omniiio  justificavit,  quos  ad  vi- 
tam  perduxit  religiosam,  vel  roboravit  ac 
perfecit  in  ea. 


I 


Job  xxviu, 
11. 


IN    FESTO   S.   IIIEIIONYMI    DOCTORIS   KCCLESLE.   —   AD    HELIGIOSOS  1    SERMO   SECUNDUS      451 


Porro,  non  soUim  per  siiam  scientiam  A 
imillos  justificavit,  sed  eliam  per  virliio- 
sissiina  siia?  sanclissima^  vit;e  exempla, 
pcr  suam  laudabilissimam  famam,  per 
orationum  suarum  suffragia,  et  pra^sertim 
per  ea  quae  scripsit  de  Patribus  sanctis  in 
primo  Vitaspatrum  libro  ac  alibi.  Unde 
ail  in  Regula  :  Dum  per  eremorum  antra 
septem  annis  sanctos  Patres  ibi  degentes, 
tanquam  angelos  in  ccelis  consistentes,  as- 
sidiio  labore  itineris,arduisque  vivendi  in- 
commodis,  atque  innumeris  calamitatibus 
visitarem  ;  de  quorum  vita  moribusque  B 
mirificis,  quae  luculenter  conspexi,  libel- 
lum  compegi,  qui  vobis  sit  velut  lucerna 
super  candelabrum  ad  informationem  re- 
ligionis  ac  vita>. 

Hujus  igitur  gloriosissimi  studiosissimi- 
que  Hieronymi  inflammemur  exemplis, 
ad  laborandum  indesinenter  pro  incre- 
mentis  virtutum  quotidianis,ad  certandum 
bonum  certamen  fidei  contra  invisibiles 
hostes,  contra  omnium  vitiorum  et  pas- 
sionum  concupiscentiarumque  acies,  con- 
tra  proprii  sensus  immansiones,  contra  C 
propria}  voluntatis  tortuositates,  ut  salu- 
berrimam  nobis  ipsis  violentiam  infera- 
mus,  donec  fracti,  reformati  et  exercitati 
in  omnibus,  cum  omni  promptitudine  se- 
mitam  obedientiae,  itinera  disciplinse,  vias 
vitae  perambulemus,  atque  in  viscera  cari- 
tatis,  bonitatis  ac  pietatis  affectum,  in  ze- 
lum  justitiae  transformemur,  ut  jam  non 
aliud  valeamus  appetere  nisi  justitiam, 
nisi  Dei  honorem,  nisi  universorum  salu- 
tem,  nisi  incessabilem  in  omni  gratia  ac 
virtute  profectum.  D 

Postremo,  diligentissime  consideremus 
gloriosissimi  ac  sapientissimi  patris  nostri 
Hieronymi  studia  ac  labores,  imo  et  diu- 
turnum  in  saeculo  isto  martyrium.  Nempe 


quum  recessisset  a  Roma,  et  per  tempus 
habitasset  cum  S.  Gregorio  Nazianzeno, 
ingressus  est  eremum,  et  horribilia  solitu- 
dinis  loca  per  sex  aut  septem  annos  cir- 
cuicns,  quantum  in  hoc  laboravit,  suda- 
vit,  sustinuit,  partim  jain  tactum  est,  et 
ipse  circa  fiiiem  libri  primi  ^itaspatrum 
diffiisiiis  recitat.  Insiiper  ad  qiiatuor  an- 
nos  solitariam  ac  eremilicam  vitam  duxit 
in  tanto  rigore,  iit  hiimanas  transcenderet 
vires,  sicul  pro  parte  jam  tactum  fuit.  Et 
quam  acerrime  ibi  tentatus  sit,  quam  la- 
boriosissime  qiioque  restiterit,  pandit  di- 
cendo  :  In  horrida  solitudine  illa  erat  Epist.  22. 
mihi  quotidie  gemitus,  quotidie  lacrimae ; 
quum  scorpionum  et  ferarum  tantummo- 
do  socius  essem,  saepe  (per  imaginationem 
aut  apparitionem)  choris  intereram  puel- 
larum  ac  Romanis  solatiis,  atque  in  frigi- 
do  corpore  sola  libidinum  incendia  pullu- 
labant ;  continue  flebam,  repugnantemque 
carnem  hebdomadarum  inedia  subigebam. 
Post  haec  ad  Bethlehem  rediens,  reliquum 
vita^  suae  tempus  in  translationibus  et 
expositionibus  Scripturarum,  in  informa- 
tionibus  hominum,  in  dispositione  et  or- 
dinatione  ecclesiasticorum  Officiorum,  in 
compilatione  epistolarum  ac  diversorum 
tractatuum,  in  disciplinis  acerrimis,  in 
jejuniis  abstinentiisque  strictissimis,  in 
vigiliis  supra  modum,  in  assiduis  lectio- 
nibus  sacris,  in  persecutionibus  multis  ac 
magnis  fructuosissime  sibi  ac  toti  Eccle- 
siae  expendit  per  annos  (ut  legitur)  quin- 
quaginta  et  quinque.  Nam  et  centenarius 
fuit  quando  Regulam  suam  conscripsit, 
prout  ipsemet  in  Regula  protestatur. 

Ejus  ergo  accensi  exemplis,  vivamus  in 
coenobio  vere  claustraliter ;  in  religione, 
vere  religiose ;  in  Ordine,  veraciter  ordi- 
nate. 


452       IN   FESTO    S.  HIERONYMl   DOCTORIS   ECCLESLE.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 


DE   SERVANDA    IN   MONASTERIIS   CONCORDIA,   DE   OBEDIENTIA,    ET    EX   DICTIS   HIERONYMI 

ERUDITIONES   PIjE   RELIGIOSIS   ACCOMMODiE. 


I 


0 


UICUMQUE  hanc  regulam  secutus  k 
fuerit,  pax  super  illum.  Galat.  vi,  16. 
Tnter  omnes  sanctorum  Regiilas  Patriim, 
videtur  beatissimi  Hieronymi  Regula  po- 
tissimum  doctrinalis,  moralis  et  vaide 
sententiosa  ac  pulchra.  Ipse  itaque  in  prin- 
cipio  Regulse  suse  docet  a  duobus  caritatis 
praeceptis  inchoandam  esse  monasticam 
vitam,  et  de  caritate  affirmat  :  Hsec  sola 
reddit  hominem  Deo  viventem  ;  hsec  reli- 
giosos,  hsec  monachos  facit.  Sine  caritate, 
monasteria  sunt  tartara,  et  habitantes  in 
eis  sunt  daemones  ;  cum  hac  vero,  sunt  B 
paradisus  in  terris,  et  in  eis  degentes  sunt 
angeli.  Ideo,  quamvis  longa  macerent  je- 
junia,  et  quidquid  aliud  peragatur,  si  intus 
desit  caritas,  nondum  ad  infimum  religi- 
onis  gradum  perventum  est.  Omne  ens, 
secundum  philosophos,  tantum  habet  bo- 
nitatis,  quantum  unitatis.  Propterea  corpo- 
raliter  adunatis  in  ccenobio,  sit  cor  unum 
et  anima  una,  quemadmodum  in  principio 

Ac^.  IV,  32.  primitivffi  Ecclesise,  multitudinis  creden- 
tium  fuit  cor  unum  et  anima  una.  Nulla 
vita  pro  certo  deterior,  quam  simul  de-  C 
gere  corpore  et  non  mente ;  et  vere  infe- 
lices  sunt,  quibus  non  inest  una  sed  di- 
versa  voluntas.  Sit  itaque  vobis  semper 
unus  affectus,  una  fraternitas,  una  volun- 
tas,  una  proportio  morum,  una  jucundi- 
tas,  una  tristitia,  ne  uni  displiceat  quod 
alteri  placet,  et  ne,  quo  alter  gaudet,  alter 
tristetur  :  sicque  habere  poteritis  religi- 

/'«.i.xvii,7.  onis   propositum,  si   unanimes   in   domo 
Domini  habitetis. 

Ecce   istud   est  primum   ac    saluberri- 
mum    gloriosi    Hieronymi    documentum.  D 
Quo  constat,  quam  vehementissime  sit  re- 
ligiosis    vitanda    omnis    dissensio,  omnis 


contentio  et  universa  discordia,  et  quomo- 
do  omnia  exteriora  exercitia  sua  ordina- 
re  debeant  ad  interiorem  profectum,  prae- 
sertim  ad  caritatis  augmentum.  Quidquid 
itaque  simul  agimus  in  divinis  seu  exte- 
rioribus,  puta  cantando,  psallendo,  legen- 
do  aut  laborando,  totum  caritative  atque 
concorditer  peragamus,  nec  quisquam  sit 
sui  capitis,  aut  praeceps  vel  passionatus. 
Nullus  sit  animosus  aut  singularis,  nuilus 
sua  importunitate  aut  vehementia  seu 
inordinatione  alios  turbet,  aut  devotionem 
impediat  fratrum  suorum  :  quin  potius 
unusquisque,  quantum  salva  caritate  at- 
que  justitia  fieri  potest,  aliis  cedat  hu- 
militer,  et  paci  provideat  proximorum, 
sollicitus  ne  quempiam  scandalizet  sive 
contristet.  Nec  gaudeat  dum  totum  se- 
cundum  suum  potest  facere  caput.  Cari- 
tas  namque  non  quserit  quae  sua  sunt,  sed  icor.xm.s. 
quse  aliorum.  Et  propter  vitandum  scan- 
dalum  pusiilorum,  est  omittendum  quid- 
quid  triplici  veritate  salva  potest  omitti, 
videlicet  veritate  vitse,  veritate  doctrinse, 
veritate  justitiae.  Hinc  hortatur  Apostolus  : 
Nihil  agatis  per  contentionem,  neque  \}ev  phiUpp.n, 
inanein  gloriam,  sed  per  humilitatem  su-  ^*  *• 
periores  vobis  invicem  arbitremini,  non 
quse  sua  sunt  singuli  considerantes,  sed 
quse  aliorum. 

Insuper,  quia  in  religiosis  obedientia 
prsecipue  commendatur,  quse  et  inter  tria 
vota  religiosorum,  candentia  prgeeminet, 
hinc  sanctissimus  pater  Hieronymus  ad 
obedientiam  frequenter  ac  diligenter  nos 
admonet  :  Ne  producatur,  inquiens,  in 
medium  praelati  pravitas,  qua?  plerumque 
subditis  pra?stat  causam  magna?  ruinae, 
princeps  Apostolorum  Petrus  jubet  obe-  is. 


< 


"i 


IN   FESTO   S.  IIIERONYMI    DOCTORIS    ECCLESIJ^.   —   AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS        '*o3 


I  Peli:  II, 

r.t. 

'  (ilias  clau- 
sa 


I  /{ei/.  XV, 


dire  non  soluin  dominis  bonis  atque  mo- 
destis,  sed  etiam  dyscolis.  Et  ne  iorte 
grave  videatur  voluntati  humana^,  ita  se 
abnegarc  et  obedientia)  tollere  crucem, 
proponit  pra^mium  quo  omnis  labor,  etiam 
gravis,  dulcescat,  dicendo  :  Tla^c  est  gratia. 
0  felix  et  abundans  gratia  !  In  obedientia, 
summa  virtutum  causa  *  :  nam  simplici 
gressu  hominem  ducit  ad  Christum  ;  et 
mens  non  sohim  excusatur  a  ratione  red- 
denda  de  subditis,  sed  nec  obligatur  red- 
dere  de  se  ipsa.  0  summa  libertas,  qua 
obtenta,  vix  possit  homo  peccare  !  Hinc 
denuo  ait  :  Ilortor,  moneo  et  exoro,  sub- 
jicite  vos  in  omni  obcdientia  et  timore  et 
reverentia  pra^sidenti,  ut  jam  omnino  ni- 
hil  velle  aut  nolle  aliter  liceat  quam  man- 
daverit  prsesidens  faciendum.  Nihil  grave, 
nihii  videatur  importabile,  si  jussum  non 
concordat  propria?  voluntati.  Vere  obe- 
diens,  et  qui  pro  Christo  caret  omni  vo- 
hintatis  arbitrio,  nihil  novit  difficile,  nihil 
injustum.  Mementote  quoniam  in  religio- 
nis  ingressu  omnem  volendi  ac  nolendi 
libertatem  dimisistis  pro  Christo,  nisi  quse 
ipse  per  suos  vicarios  ordinaret  de  vobis. 
Obeditis  firmissime  Christo,  dum  ejus  vi- 
cario  obeditis.  Nondum  vivit  Deo,  nondum 
religionis  ac  Christi  semitas  attigit,  qui 
non  efficitur  tam  simplex  et  purus,  ut 
quidquid  sibi  fuerit  mandatum  a  prsesi- 
dente,  angelico  putet  ore  transmissum. 
Ecce  quam  seriose  ac  sapientissime  docet 
nos  Doctor  iste  sanctissimus,obedire  etiam 
integro,  prono  ac  praecordiali  affectu.  Quo- 
niam  ipsam  nostram  voluntatem  per  obe- 
dientia>  votum  solenne  obtulimus,  ideo 
periculosum  est  discernere  ;  periculosius, 
obniti  seu  excusare ;  periculosissimum, 
contradicere,  non  curare,  seu  repugnare  : 
imo  Samuele  testante,quasi  peccatum  ari- 
olandi  est,  repugnare  ;  et  quasi  scelus  ido- 
lolatriffi,  nolle  acquiescere. 

Pra?terea,  de  cautela  in  loquendo  servan- 
da  hortatur,  dicendo  :  Inter  vos  nunquam 
disputetur  de  vita  alterius.  Maneat  divino 
examini  omne  judicium.  Peccala  vestra 
cognoscite,  delicta  vestra  plorate.  Omnium 


A  vita,  sanctitatis  exemplum  vobis  appareat. 
Vos  existimate  universis  pejores.  Sic  men- 
ti  vestrffi  inhaereat  puritas,  ut  indecens  sit 
cogitare,  nefasque  credere,  aliquem  prffiter 
vos  ipsos  posse  peccare.  Si  quem  alicui 
audieritis  detrahentem,  procul  fugientes, 
dimittile  eum  quasi  serpentem,  ut  vcre- 
cundia  victus,  discat  de  aliorum  actis  si- 
lerc.  His  verbis  satis  notantur  et  incre- 
pantur  irreligiosi,  et  incipientes  religiosi, 
qui  ad  temeraria  judicia,  oblocutionisve 
verba,  atque  ad  discutiendum  aliorum  fa- 

B  cta  sive  negotia,  vitiose  ac  damnabiliter 
sunt  proclives  ;  item,  qui  alios  observare 
non  verecundantur,  et  curiositati  deser- 
vientes,  negligunt  semetipsos  ;  qui  in  ocu-  .>/«///«. vn, 
lis  proximorum  cernunt  festucam,  in  suis  ^' 
nec  trabem  :  ideo  miseri,  sibi  ipsis  pla- 
centes,  audaces  et  intimorati  ac  ficti  sunt, 
ad  querelas,  murmurationes  indignatio- 
nesque  proni.  Qui  utinam  pioprias  cala- 
mitates,  defectuositates,  contemptibilitates 
ac  vilitates  adspicerent.  Hinc  sanctus  pa- 
ter  Hieronymus  ad  considerationem  distri- 

C  ctionis  divini  extremi  judicii  nos  cohor- 
tans,  inquit:  Nunquam  murmur,  nunquam 
illicita  verba,  nunquam  litium  sonitus,  in- 
ter  mortuos  saeculi  sonent.  Sepulta  cada- 
vera  nunquam  inter  se  jurgia  peragunt 
in  sepulcris  :  sic  et  vos  sopiti  somno 
quietis  et  pacis,  exspectantes  sponsum 
ac  judicem  vestrum,  exspectate  magnum 
et  terribilem  judicii  diem,  diem  calami- 5oy)/i.i,i3. 
tatis,  irae  et  miserise,  ubi  coelum  simul 
cum  terra  pavebit,  coelorumque  omnes  Luc.s\i.h>. 
movebuntur  virtutes,  trementes  erunt  an- 

D  geli  simul  cum  Sanctis.  Tunc  singulorum 
vitae    discutientur   discrimina.    et   merita 
apparebunt.    Semper   tuba    illa   terribilis    Matth. 
in   vestris   perstrepat  auribus    :    Surgite,  "'"^' ^'" 
mortui,  venite  ad  judicium.  Ecce  Rex  in 
manu   potenti   venit,  a  cunctis  vult  exi- 
gere  rationem.  Certe  de  minimis  cogita- 
tionibus,  certe  de  levibus  otiosisque  ver-  ibid.xn.^G. 
bis,  si  reddere  de  singulis  rationem  parati 
non  eritis,  projiciemini  in  carcerem  infer- 
nalem. 

Amplius,  de  lecti  qualitate  sanctus  ait 


4o4       IN   FESTO    S.  HIERONYMl   DOCTORIS   ECCI.ESliE.    —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   TERTILS 


Hieronymus  :  Volo  vos  singulis  noctibus 
brevi  et  duro  stratu  jacere  in  cellulis  ve- 
stris,  non  in  mollibus  plumis,  sed  aut  in 
paleis  vel  straminibus,  sive  ligneis  potius 
capsis  quam  lectulis,  ut  et  membra  domi- 
ta  stratum  potius  horreant  quam  affe- 
ctent.  Ad  imminentis  somni  quietem  ma- 
gis  impellat  necessitas  quam  voluptas.  Sic 
ob  duritiem  istam  levis  et  brevis  occupet 
sopor,  quod  non  sit  fas  solitis  illusionibus 
noctium  inentem  sopitam  torqueri. 

Porro,  quia  ad  contemplationis  sinceri- 
tatem  ordinanda  sunt  ista,  idcirco  ad  illam 
exhortans :  Religiosi ,  inquit,  intus  manentes 
nihil  sentiant  nisi  pium  Dominum  Jesum  ; 
hunc  sohim  possideant  paradisum,  ubi 
dulci  et  jucunda  quiete  ineffabilem  Trini- 
tatem  intueantur  ;  choris  intersint  angeli- 
cis,  dulcibus  eorum  melodiis  misceantur, 
concinendo  in  ecclesia  divina  mysteria.  In- 
formet  mentem,  tantorum  Patriarcharum 
et  patrum  antiquorum  memoria;Propheta- 
rum  oracula  dulci  meditatione  cor  accen- 
dant  ad  divina  promissa  ;  apostolica  docu- 
menta,  cuncta  fidei  detegant  sacramenta. 
Evangeliorum  codex  semper  ut  specuhim 
teneatur  in  manibus.  Martyres  sancti  ciin- 
cta  mundi  adversa  et  tempestates  hujus 
maris  procellosi,  cum  omnibus  diabolicis 
versutiis  et  infestationibus  dsemonum,  do- 
ceant  conculcare.  Si  sic  feceritis,  nihil 
vobis  dulcius  erit  quam  his  interesse  con- 
viviis,  his  pabulis  satiari,quibus  semel  de- 
gustatis,  terrena  omnia  amara  cernentur  ; 
et  tunc  Dominus  talia  vobis  ostendet,  qua- 
lia  non  nisi  assuetce  mentes  noverunt.  Scio 
quid  loquor.  Nam  ut  quasi  insipiens  lo- 
quar,  ego   homunculus   sic   abjectus,  sic 


A  vilis  in  domo  Domini,  adhuc  vivens  in 
corpore,  angelorum  choris  saepe  interfui, 
de  corporeis  nihil  sentiens  per  hebdoma- 
das,  et  divinae  visionis  intuitu,  post  mul- 
torum  forte  dierum  spatia,  prsescius  futu- 
rorum,  corpori  redditus  flebam.  Quid  ibi 
manens  felicitatis  habebam  ?  quid  inenar- 
rabilis  delectationis  sentiebam  ?  testis  est 
Trinitas  ipsa,  quam  cernebam  nescio  quo 
intuitu  ;  testes  sunt  et  ipsi  beati  spiritus 
qui  aderant ;  testis  est  et  conscientia  mea, 
qui  tantis   bonis  fruebar,  quot  et  qualia 

B  nescit  proferre  mollities  corporis  nostri. 
Ecce  ex  verbis  his  innotescit,  qualis  et 
quantus  fuerat  beatissimus  iste  Hierony- 
mus,  qui  ad  tam  altissimam,  ad  tam  cceli- 
formem  ac  diuturnam  devenit  in  praesenti 
vita  contemplationem,  quod  per  hebdo- 
madas  de  corporeis  nihil  sensit. 

Postremo,  quia  religiosorum  profectus 
ex  diligenti  regimine  superiorum  suorum 
magna  ex  parte  dependet,  sanctus  hic  Do- 
ctor  etiam  unumquemque  prselatum  eo- 
rum  hortatur  :  Attende  (inquiens)  diligen- 

G  ter  quam  gravis  tibi  imponitur  sarcina, 
qui  de  subditorum  animabus,  corporibus, 
verbis  et  moribus  apud  divinum  obligaris 
examen.  Cave  ne  de  te  etiam  levis  suspi- 
cio  possit  oriri  in  malo,  ne  tibi  commissos 
dispergas.  De  hoc  alia  multa  scribit,  prse- 
sertim  ne  ex  officii  dignitate  superbiat,  sed 
timoratior,  laboriosior  et  exemplarior  fiat. 
Tam  sanctissimi  ergo  Patris  nostri  do- 
ctrinam  et  conversationem  sequamur,  cu- 
jus  regulam  qui  fuerit  consecutus,  super  Caiai.  vr, 
eum  erit  pax  Dei :  quia  in  praesenti  pacem  ""■ 

D  pectoris  obtinebit,  atque  in  patria  pace 
seternitatis  fruetur.  Ad  laudem  Domini. 


I 

4 


IN  FESTO 

S.  REMIGIT   EPISCOPI 


SERMO  UNICUS 


DE    LAUDIBUS    ET    EXCEIXENTIIS    S.   REMIGIl. 


YOCATUM  est   nomen  ejus  ab   ange- 
lo  priiisquam  in  utero  conciperetur. 
Luc.  II,  21. 

Hspc  verba  ad  litteram  de  Christo  siint 
scripta,  quse  spiritualiter  de  beatissimo 
prsDsule  S.  Remigio  cougrue  exponuntur. 
Hic  quippe  electus  Dei  multis  a  Deo  gra- 
tiis  est  ornatus.  Prima  excellentia  ejus,  est 
praenuntiatio  suse  nativitatis  et  impositio 
nominis  ejus  a  Deo.  Quum  etenim  Francia 
a  Vandalis  graviter  esset  vastata,  angelus 
Dei  apparuit  cuidam  recluso  viro  sancto 
qui  visum  amiserat  et  pro  pace  Gallicanae 
Ecclesise  exorabat  assidue,  dicens  :  Scito 
quod  mulier  illa  Cilinia  nomine,  filium 
nomine  Remigium  pariet,  qui  Francorum 
plebem  ab  adversariis  liberabit.Quod  dum 
solitarius  ille  retulisset  Ciliniae,  et  illa  non 
crederet,  quoniam  vetula  erat,  adjecit  : 
Scias  quod  quum  a])Iactaveris  puerum, 
oculos  meos  lacte  tuo  pcrunges,  et  visum 
recipiam.  Quumque  hajc  omnia  essent  ini- 
pleta,  Remigius  adhuc  puer,  in  gratia, 
virtute  et  sapientia  quotidie  crescens, 
mundum  fugit,  reclusoriumque  intravit. 
In  quo  solus  soli  Deo  devotissime  vacans, 
vitam  duxit  sublimiter  contemplativam. 

Secunda  excellentia  ejus,  est  fructuo- 
sissima  pra^sidentia  ejus  in  episcopali  of- 
ficio.  Quum  elenim  fama  ejus  undique 
augeretur,  in  Remensem  archiepiscopum 


A  a  populo  concorditer  est  electus.  Et  factus 
episcopus,  quantum  crevit  aetate  et  digni- 
tate,tantum  et  sanctitate  atque  episcopalis 
officii  fructuositate.  Nam  gentem  Fran- 
corum  non  solum  a  visibilibus,  sed  ab 
invisibilibus  quoque  hostibus  liberavit, 
regemque  Francia?  nomine  Clodoveum, 
gentilem,  cum  populo  copioso  ad  Christi 
fidem  convertit,  vel  potius  in  fide  instru- 
xit  ac  baptizavit.  Siquidem  rex  prafatus 
christianissimam  habuit  conjugem,  qua? 
eum  ad  fidem  convertere  nitebatur,  sed 

B  nequivit.  Tandem  inaximo  adversariorum 
exercitu  contra  Clodoveum  veniente,  ipse 
promisit  Deo  suse  uxoris,  quod  si  ejus  vir- 
tute  obtineret  victoriam,  ipsius  susciperet 
fidem.  Quumque  ad  libitum  prajvaluisset, 
accessit  S.  Remigium,  atque  ab  eo  fidei 
instructionem  ac  Baptismum  suscepit.  Ita- 
que  S.  Remigius  verbo  pra-dicationis,  ex- 
emplo  sanctge  conversationis,assiduo  orati- 
onum  fervore,  et  omni  modo  sibi  possibili 
plebem  rexit  sibi  commissam:imo  et  alios 
plurimos  traxit  ad  viam  salutis,  et  instar 

C  splendidissimee  stella?,  in  medio  fulsit  Ec- 
clesiae.  Fuit  quoque  doctor  egregius,  et 
sanctitate,  doctrina  ac  fama  christianum 
undique  populum  aedificavit. 

Tertia  excellentia  ejus,  est  virtus  mira- 
culorum  quae  Deus  egit  per  eum.  Quum 
enim  Clodoveum  regem   esset  baptizatu- 


4oG 


IN    FESTO   S.  HEMIGII   EPISCOPI.   —   SEILMO   UNICUS 


rus,  et  stans  juxta  fontem,sacrum  chrisma 
non  haberet,  ecce  cokimba  desuper  ve- 
niens,  ampullam  chrismate  plenam  por- 
tavit  in  rostro,  de  quo  regem  sanctus  un- 
xit  Remigius.  Qua3  ampulla  nunc  usque 
in  Rcmensi  servatur  ecclesia,  atque  ex  ea 
usque  in  pra^sens  reges  unguntur  Franco- 
rum.  Insuper  tantee  innocentia?  fuit  ac 
mititatis,  quod  passeres  de  ejus  manu  et 
mensa,  tempore  refectionis  advenientes, 
acceperunt  ciborum  reliquias.  Quodam 
etiam  tempore  a  quadam  invitatus  matro- 
na,  vino  deficiente  in  dolio,  crucem  super 
dolium  faciens,  Dominum  invocavit,  mox- 
que  vinum  superfluens  et  emanans,  per 
medium  fluxit  loci  quo  jacuit  dolium. 

Legitur  quoque,  quod  Clodoveus  rex 
post  suum  baptismum  volens  Remensem 
ditare  ecclesiam,  dixit  B.  Remigio  :  Tan- 
tum  tibi  do  de  terra  et  contentis  in  ea, 
quantum  circuieris,  me  post  meridiem 
dormiente.  Quumque  infra  spatium  quod 
sanctus  circuivit  Remigius,  contineretur 
et  molendinum,  molendinarius  S.  Remi- 
gium  repulit  indignanter.  Cui  Remigius  : 
Amice,  non  sit  tibi  molestum  ut  habeamus 
simul  hoc  molendinum.  Non  acquiescente 
molendinario,  coepit  rota  molendini  re- 
trorsum  converti.  Clamavit  ergo  molendi- 
narius  post  B.  Remigium  :  Serve  Dei,  veni, 
et  habeamus  pariter  molendinum.  Respon- 
dit  S.  Remigius  :  Nec  mihi  nec  tibi.  Quo 
dicto,  aperiens  terra  os  suum,  absorbuit 
moIendinum.Hoc  autem  sanctissimus  pra?- 
sul  Remigius  protulit,  non  ex  impatientia 
aut  affectu  vindictge,  sed  ex  instinctu  Dei 
occulto  et  zelo  justitiffi.  Simili  modo,  dum 
tempore  quodam  S.  Remigius,  Deo  reve- 
lante,  famem  cognovisset  futuram,  et  bla- 
dorum  cumulos  congregasset  in  quadam 
villa,  quidam  rustici  inebriati  ignem  sup- 
posuerunt.  Quo  cognito,  sanctus  dixit  Re- 
migius  :  Semper  focus  est  bonus.  Ve- 
rumtamen  posterorum  qui  hoc  fecerunt 
mares,  rupti  in  genitalibus  erunt;  feminse, 


A  gutturosa3  consistent.  Quod  sic  in  illa 
contigit  villa,  quousque  per  Carolum  re- 
gem  fuerunt  dispersi.  Deinceps  alia  multa 
pra?conia  de  sancto  possent  referri  Remi- 
gio,  ut  quod  virgo  fuit,  in  innocentia  man- 
sit,  solitarius  exstitit.  Tanti  igitur  Sancti 
sequamur  vestigia,  imitemur  virtutes,  se- 
ctemur  constantiam. 

Postremo,  Genebaldus  vir  providus  ne- 
ptem  S.  Remigii  duxit  uxorem.  Postmo- 
dum  causa  religionis  vir  ille  et  uxor  ipsius 
se  mutuo  absolverunt,  et  Genebaldum  fe- 

B  cit  Remigius  Laudunensem  episcopum. 
Quumque  uxor  ejus  quasi  informationis 
causa  saepe  veniret  ad  eum,  tandem  pec- 
cavit  cum  ea.  Quge  concepisse  se  cernens, 
nuntiavit  hoc  pra^suli.  Qui  remandavit 
uxori  :  Quoniam  de  latrocinio  acquisitus 
est  puer,  volo  ut  Latro  vocetur.  Post  haec 
concepit  a  viro  suo  episcopo,  et  peperit 
filiam,  quam  episcopus  jussit  vocari  Vul- 
peculam.  Tunc  Genebaldus  lapsum  suum 
considerans,  accessit  S.  Remigium,  et  om- 
nia  ei  narravit.  Quem  pie  consolans  Remi- 

C  gius,  reclusit  in  cellula  per  septem  annos, 
ut  poenitentiam  ageret.  Evolutis  tot  annis, 
apparuit  angelus  Genebaldo,  dicens  pec- 
catum  suum  esse  dimissum,  et  jubens  ei 
exire  de  cellula.  Qui  respondit  :  Non  pos- 
sum,  quoniam  dominus  meus  Remigius 
ostium  clausit,  et  suo  illud  munivit  sigillo. 
Cui  angelus  :  Ut  scias  ccelum  tibi  esse 
apertum,  ostium  istud  salvo  sigillo  nunc 
aperietur.  Quo  facto,  Genebaldus  projecit 
se  in  medium  ostii  in  modum  crucis,  di- 
xitque  :  Etiam    si   Dominus  meus  Jesus 

D  Christus  advenerit,  non  tamen  egrediar, 
nisi  dominus  meus  Remigius,  qui  me 
clausit,  hoc  jubeat.  Tunc  angelo  pra^ci- 
piente,  S.  Remigius  venit,  et  Genebaldum 
educens,  officio  eum  restituit  pristino. 
Perseveravitque  Genebaldus  episcopus  in 
sanctis  operibus,  et  Latro  filius  ejus  ei 
in  episcopatu  successit :  qui  etiam  sanctus 
fuit.  Ad  laudem  et  gloriam  Dei. 


IN  FESTO 

S.  FRANCISGI  GONFESSORIS 


SERMO   PRIMUS 


DE   EXCELLENTIIS    S.  FRANCISCI,   DE   MORTIFICATIONE   PRIVATI   AMORIS 
ET   DE   INNOGENTIA   EJUS   COLUMBINA. 


EGO  stigmata  Domini  nostri  Jesu  Chri-  A 
sti  in  corpore  meo  porto.  Galat.  vi,  17. 

Hsec  verba  S.  Paulvis  apostolus  in  pro- 
pria  dixit  persona  ad  litteram  :  quse  ex- 
cellentissimo  confessori  beatissimo  patri 
Francisco  valde  sublimiter  eompetunt, 
quoniam  quinque  vulnerum  Christi  im- 
pressuras  seu  stigmata,  quse  erant  realiter 
vera  vulnera,  in  suo  corpore  accepit  et 
tulit.  Hunc  praeelectum  Christi  ministrum 
ac  imitatorem  perfectum,  Deus  fons  pie- 
tatis  tot  gratiis  prseornavit,  ut  sufficienter 
admirari  non  valeamus  nec  ejus  praeconia  B 
digne  effari.  Nihilo  minus  in  Dei  miseri- 
cordia  confidendo,  tentabo  vel  modicum 
quid  de  tam  prseclarissimo  Sancto  ad  om- 
nipotentis  atque  piissimi  Dei  laudem  glo- 
riamque  proferre. 

Prima  gloriosissimi  hujus  Francisci  ex- 
cellentia,  est  admirabilis  et  gratiosissima 
ejus  conversio.  Nam  iste  Franciscus  in 
civitate  Assisio  natus  et  mercator,  pannos 
scilicet  vendens,  dies  suos  pene  usque 
annum  vicesimum  in  vanitatibus  perdidit. 
Erat  equidem  valde  vagus,  vanus,  lasci-  C 
vus,  sumptuosus,  et  cum  coa^taneis  sociis 
suis  ivit  die  noctuque  per  civitatis  su» 
plateas  cantando  et  vanitatis  suee  signa 
monstrando.  Interdum  etiam  portavit  ve- 
stem  superiorem  pro  media  parte  ex  sub- 


tili  et  optimo  panno,  et  pro  media  parte 
ex  grosso  vilique  panno.  Quod  fecit,  non 
ex  sua  inopia,  sed  vanitate  et  petulantia. 
Sed  et  frequenter,  dum  sedit  ad  mensam 
cum  suis  parentibus,  auditis  signis  socio- 
rum  suorum  prae  foribus,  statim  surrexit 
et  ivit  ad  eos,  quamvis  vix  pro  media  par- 
te  finivisset  refectionem.  Socii  quoque 
sui  fecerunt  saepe  eum  quasi  prsepositum 
suum,  et  tunc  pretiosissima  ac  lautissima 
fecit  prseparari  convivia  :  quibus  finitis, 
iverunt  cantando  per  urbem,  et  Franci- 
scum  fecerunt  quasi  domicellum  suum, 
ita  quod  una  eorum  pars  eurn  prsecessit, 
alia  sequebatur ;  ipse  vero  fustem  quasi 
pro  sceptro  portavit  in  manu.  Verumta- 
men  reverentiam  quamdam  et  bonam  in- 
clinationem  habebat  ad  Deum,  et  postu- 
lantibus  ab  eo  aliquid  sibi  tribui  propter 
Deum,  nunquam  negavit,  aut  certe  rarissi- 
me.  Fuit  et  probus,  contentiones  et  lites 
vitando.  Verum,  ut  tactum  est,  tam  vagus 
fuit,quod  parentes  sui,  quibus  singulariter 
carus  fuit,  ssepe  de  hoc  contristabantur. 
Prseterea,  quum  tempus  miserendi  ejus 
propinquasset,coepit  eum  Pater  misericor-  n  cor.uz. 
diarum  et  Deus  totius  consolationis  variis 
sibi  modis  allicere,  et  mentem  ipsius  mul- 
tipliciter  visitare  :  aliquando  per  adversa, 
interdum  per  visiones  et  somnia,interdum 


4o8 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI   CONFESSORIS. 


SERMO   PRIMUS 


24. 


quoque  per  spiritum  prophetiae.  Nam  se- 
mel  eum  aliis  captus  et  incarceratus,  aliis 
valde  dolentibus,  ipse  mirabiliter  exsulta- 
vit.  Interrogatus  a  sociis  cur  gauderet, 
respondit :  Bene  possum  la3tari,quia  adhuc 
per  totum  mundum  venerabor  ut  Sanctus. 
Seepe  vero  Deus  per  consolationes  inter- 
nas  et  suavitates  spirituales  cor  ejus  beni- 
gnissime  atque  dulcissime  visitare,  altera- 
re  et  sibi  attrahere  dignabatur.  Sicque  ad 
Christum  conversus  est.  Imo,  quum  qua- 
dam  nocte  post  coenam  cum  sociis  suis 
lautissime  consummatam,  iret  in  eorum 
medio  tanquam  domiceUus,  venit  sibi  dul- 
cissima  consolatio  talis  a  Deo,  et  ita  coepit 
carnalia  totaliter  aspernari  :  quia  ut  dicit 
S.  Gregorius,  gustato  spiritu,  desipit  om- 
nis  caro. 

Secunda  excellentia  ejus,  est  rigorosa 
et  maxima  poenitentia  quam  peregit.  Si- 
quidem  peccata  sua  tam  ubertim  et  assi- 
due  deploravit,  quod  flendo  lumen  pene 
perdidit  oculorum,et  ultra  humanas  vires, 
vigiliis,  abstinentiis,  jejuniis  et  variis  cor- 
poris  castigationibus  insudavit. 

Tertia  excellentia  ejus,  est  laboriosa  et 
gloriosa  victoria  qua,  Deo  auxiliante,  vicit 
se  ipsum,  hoc  est  mortiiicatio  sui  ipsius 
vivifica  et  perfecta.  Per  biennium  enim  a 
sua  conversione  vel  circiter,antequam  pri- 
mos  suos  sanctissimos  socios  convertit  et 
congregavit,  et  antequam  Regulam  edidit, 
fregit  se  ipsum  mirabiliter  valde  :  quia  in 
propria  civitate  ivit  quotidie  mendicando 
in  veste  pauperrima,  et  quidquid  sibi  da- 
batur,  accepit  in  una  scutella,  ac  talem 
commixtionem  ciborum,  naturae  suse  ultra 
modum  contrariam,  manducavit.  0  qualis 
violentia  naturse  hoc  fuit;quam  sublimiter 
GaUiL  V,  carnem  suam  cum  concupiscentiis  crucifi- 
xit !  Denique  quadam  die  festiva  transiens 
mendicando,  quum  venisset  circa  domum 
in  qua  fuit  chorea,  paululum  erubescens 
de  sua  mendicitate,  divertit  ab  ea ;  sed 
protinus,  Deo  inspirante,  rediens  ad  se 
ipsum,  increpavit  se  valde,  et  vim  infe- 
rens  sibi,  intravit  domum  in  qua  fuit  cho- 
rea,   et   coram   chorizantibus  genua  fle- 


A  ctens,  manibus  simul  junctis,  dixit :  Orate 
pro  me,  quia  adhuc  valde  superbus  sum. 
Quarta  excellentia  ejus,  est  admirabilis 
innocentia,  purissima  vita  et  praeclarissi- 
ma  sanctitas  ejus.  Etenim  per  prsedicta 
pervenit  ad  sui  ipsius  totalem  mortificati- 
onem  vivificam,  ad  plenissimam  privati 
amoris  exstirpationem,  ad  paradisiformem 
innocentiam,  ad  sincerissimam  ac  fervi- 
dissimam  Dei  dilectionem.  Sunt  etenim 
duo  amores  :  quorum  unus,  scilicet  amor 
Dei,  est  omnis  boni  origo ;  alius,  scilicet 

B  amor  sui,hoc  est  privatus,  improbus  et  ad 
se  reflexus,est  radix  omnis  peccati.  Itaque 
amor  Dei,  id  est  caritas  infusa,  qua  Deum 
propter  se,  proximumque  in  Deo  et  pro- 
pter  Deum  diligimus,  est  omnium  origo 
virtutum  et  omnium  fons  bonorum  :  sine 
qua  nihil  est  meritorium,  nihil  Deo  acce- 
ptum,  quoniam  ipsa  est  forma  virtutum, 
vita  animse,  apex  et  finis  omnium  divino- 
rum  charismatum  ;  ex  qua  imperative  aut 
elicitive  oportet  procedere  omnem  virtu- 
osum  ac  meritorium  actum.  At  vero  amor 

G  sui  est,quo  rationalis  creatura  diligit  se  in 
se,  non  in  Deo  et  ultimo  fine,  sed  ea  sibi 
vult  et  cupit  qua;  propri»  voluntati  aut 
inclinationi  seu  naturse  aut  assuefactioni 
placent,  aut  delectabilia  vel  appetibilia 
exstant.  Hic  amor,omnium  est  origo,causa 
et  incitamentum  culparum  :  quia  ex  hoc 
maledicto  perversissimoque  amore  oritur 
affectus  inordinatus  proprise  excellentiai 
et  honoris,  id  est  superbia  ;  desiderium 
voluptatum  gustus  et  tactus,  puta  gula  et 
luxuria;  appetitus  divitiarum,  hoc  est  ava- 

D  ritia  ;  item  jocari,  ludere  et  ridere,  et  bre- 
viter  vitia  universa.  Gur  enim  injurianti- 
bus  indignamur  sive  irascimur,  nisi  quia 
diligimus  nos  in  nobis  ? 

Sanctus  ergo  Franciscus  pervenit  ad  ar- 
dentissimum  sincerissimumque  Dei  amo- 
rem,  atque  plenariam  privati  amoris  era- 
dicationem  :  ideo  Deum  super  omnia 
incomparabiliter  praeamavit,  et  se  ipsum 
amavit  pure  in  Deo.  Ideo  quidquid  placuit 
Deo,  quidquid  anima?  suse  fuit  salubre  aut 
utile  ad  complaceudum  Deo,  ad  proficien- 


IN   FESTO   S.  FRANCISCl  CONFESSOlllS.   —   SERMO   PRIMUS 


459 


dum  in  gratia,  ad  approximandum  el  con- 
crcscenduin  ad  gloriam  sempiternam,  hoc 
summe  desideravit,  in  hoc  potissimum  de- 
lectabatur  :  puta  in  paupertate,  in  con- 
temptu  et  vilipensione  sui  ipsius,  in  ad- 
versitatibus,  castigationibus,  injuriis,  in 
obedientia  ac  ceteris  exercitiis  bonis ;  at- 
que  in  horum  contrariis  tristabatur.  Non 
enim  volebat  laudari,  iionorari,  deliciari, 
ditari,  sed  talia  vehementissime  abhorre- 
bat  ac  fugiebat.  Unde  dum  quadam  vice, 
tempore  hiemali  ambularet  cum  uno  de 
Fratribus  suis  primis,interrogaretque  eum 
in  quo  consisteret  perfecta  l8etitia,ipsemet 
inter  cetera  dixit,  quod  perfecta  laetitia 
non  esset  in  magna  sapientia,  nec  in  prgp- 
dicatione  preevalida,  nec  in  reputatione 
humana.  Quumque  Frater  ille  sciscitaretur 
ab  ipso  in  quo  ergo  consisteret,  ipse 
B.  Franciscus  respondit  :  Ecce  jam  frigus 
magnum  est,  et  nos  male  vestiti  sumus  et 
esurimus.  Si  ergo  de  sero  alicubi  pelere- 
mus  hospitium  propter  Deum,  et  paterfa- 
milias  diceret,  Quid  qua^ritis  ?  cur  hlnc 
inde  discurritis  ?  hinc  abite  ;  et  nos  dice- 
remus  ad  eum,  Jam  frigore,  fame  et  nudi- 
tate  affligimur,  jube  nos  propter  Deum 
suscipi ;  et  ille  durius  responderet,  nos 
vero  tertio  rogaremus,  et  ille  tunc  diceret, 
Illi  pultrones  et  ribaldi,  sunt  homines  abs- 
que  pudore,  el  informari  non  possunt  ver- 
bis,  ideo  eos  informabo  verberibus;  sicque 
veniret  cum  fuste  nodoso,  et  nos  pedibus 
conculcaret,  vulneribusque  impleret,  et 
vuhieratos  jactaret  in  nives  :  ecce,  frater, 
in  hoc  esset  perfecta  iaetitia. 

Denique,ex  hac  beatissima  privati  amo- 
ris  evulsione  et  mortificatione  sahibri, 
perductus  est  ad  profundissimam  christi- 
anse  simplicitatis  innocentiam,  quia  in 
bonitatis,  caritatis  et  pietatis  viscera  et 
affectum  transformatus  est  totus,  omnibus 
cupiens  ac  faciens  bonum,nemini  malum. 
Sicque  ad  conformitatem  status  innocen- 
tiae  quem  habuit  primus  homo  in  paradi- 
so,  eminenter  pervenit  :  unde  omnes  crea- 
turas,  fratres  aut  sorores  vocavit,  etiam 
inanimata  et  elementa,  atque  coelestia  cor- 


A  pora.  Hinc  etiam  .aves  et  ceterte  bestise  ei 
ad  libitum  obediebant.  Nam  interdum  in 
medio  avium  ambulavit,  et  undique  veste 
sua  tetigit  eas,nulla  tamen  recessit  a  loco. 
Interdum  quoque  cum  socio  suo  se  in 
medio  avium  cantantium  collocavit,  Ho- 
rasque  legit,  nec  aliqua  abiit  avis.  Item 
quum  quidam  ferocissimus  lupus  cuidam 
civitati,  et  cunctis  per  viam  euntibus, 
esset  terribilis  et  molestus,  beatissimus 
Franciscus  cum  socio  suo  perrexit  ad  lu- 
pum.  Qui  viso  Francisco,  ccepit  in  eum 

B  horribilem  impetum  facere.  Franciscus 
vero  signum  opposuit  crucis,et  mox  quasi 
mitissimus  agnus  substitit  lupus.  Quem 
Franciscus  durissime  increpavit,  deinde 
dixit  :  Frater  Lupe,  ego  volo  pacem  facere 
inter  urbem  istam  et  te,  dummodo  mihi 
promittas  ut  de  cetero  nullum  Isedas. 
Quumque  lupus  posuisset  pedem  suum  in 
manu  B.  Francisci,  duxit  lupum  in  civita- 
tem,  et  coram  toto  populo  fecit  lupum 
rursus  promittere  quod  nullum  laederet 
unquam.  Franciscus  quoque  promisit  lupo 

C  necessaria  vitae.  Et  ex  tunc  lupus  ivit  quo- 
tidie  ostiatim  pro  sustentaculo  vit8e:cui  et 
cives  satis  dederunt.  Et  post  aliquot  annos 
mortuo  lupo,  majores  urbis  fuerunt  non 
parum  tristati.  —  Amplius  S.  Franciscus 
purissimae  exstitit  vitae,  cuncta  carnalia, 
terrena,  caduca  plenissime  abnegans  et 
contemnens  :  unde  et  paupertatem  vocavit 
dominam  suam.  Fuitque  totus  ardentissi- 
me  ac  integerrime  in  Deum  conversus, 
transformatus,  absorptus. 

Quinta  excellentia  ejus,  est  contempla- 

D  tionum  suarum  excessus.  Saepissime  quip- 
pe  rapiebatur  in  Deum,  et  toto  corpore 
elevabatur  in  aere  inferdum  spatio  octo 
aut  circiter  pedum,  interdum  spatio  unius 
arboris,  quandoque  usque  ad  altitudinem 
turrium,  saepissime  tam  alte  quod  videri 
non  potuit. 

Sexta  excellentia  ejus,  est  stigmatum 
Christi  portatio,  seu  quinque  vulnerum 
ejus  impressio.  Quum  enim  in  monte  cu- 
jusdam  eremi  orationi  et  contemplationi 
devotissimae   esset   insistens,  apparuit   ei 


460 


IN   FESTO   S.  FRANCISCl   CONFESSORIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Christus  in  forma  Seraph  alati  ac  vulne-  A 
rati ;  et  tunc  accepit  ab  eo  quinque  vul- 
nera,  quae  veraciter  vulnera  erant,  et  fre- 
quenter  dolorem  vehementem  sensit  in 
eis.  Sic  et  innocentissima  atque  sanctis- 
sima  virgo  beata  Elisabeth  de  Spalbeec 
quinque  vulnera  accepit  ac  tulit  in  cor- 
pore  suo. 

Septima  excellentia  ejus,  est  maximus 
fructus  quem  fecit  in  Ecclesia  Dei.  Nam 
ipso  vivente,  multa  millia  intraverunt  Or- 
dinem  suum,  quae  devotissime  conver- 
sabantur.  Per  se  ipsum  quoque  et  socios  B 
suos  ac  Fratres,convertit  undique  innume- 
rabiles  homines,  etiam  multos  sceleratissi- 
mos  peccatores,  pra?dicando,  orando,  hor- 
tando,  miracula  peragendo,  virtuose  et 
exemplarissime  conversando.  Insuper  ar- 
dore  caritatis  et  fidei  intravit  cum  sociis 


suis  terram  Sarracenorum,  et  ibi  inter  ce- 
teros  convertit  Soldanum.  Obtulit  quoque 
se  ibi  ad  poenam  ignis  pro  fidei  christi- 
anae  defensione  contra  perfidiam  impiissi- 
mi  Mahometi. 

Octava  excellentia  ejus,  est  virtus  et 
magnificentia  miraculorum  suorum,  de 
quibus  modicum  tactum  est,  et  in  libro 
de  Actibus  mirabilibus  S.  Francisci  multa 
leguntur,  similiter  in  sua  Legenda.  Sed  et 
post  felicissimum  obitum  suum,inter  reli- 
qua  multa  et  magna  prodigia,  suscitavit 
mortuos  multos. 

Hsec  paucissima  de  multis  et  ineffabili- 
bus  praeconiis  ejus  sint  dicta,  ad  gloriam 
Omnipotentis,  et  ut  tanti  Patris  sequamur 
vestigia,  contemnendo  terrena,  tentationi- 
bus  et  vitiis  fortissime  resistendo,  virtuti- 
bus  insistendo. 


i 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   SIMPLICI  ET  PERFECTA   CARITATE    S.  FRANCISCI  ;   DE   SUBSTANTIALIRUS  VOTIS  RELIGIOSORUM  ; 

DEQUE   TRIPLICI   GRADU   PERFECT.E   CARITATIS. 


H 


\.i^C  est  via  ;  ambulatc  in  ea,  et  non 
declinctis  ad  dcxteram  neque  ad  si- 
nistram.  Is.  xxx,  21. 
Ephcs.  11,  Propter  nimiam  caritatem  suam  qua  di- 
i;Gaiat.\s,  ]exit  nos  Dcus  Pater,  unigenitum  Filium 
suum  misit  in  mundum,  ad  instruendum 
et  redimendum  genus  humanum.Denique, 
ab  exordio  saeculorum  dedit  et  impressit 
cordibus  hominum  legem  quamdam,  le- 
gem  utique  naturalem  :  cujus  observan- 
tia,  una  cum  lide  Christi  venturi  explicita 
vel  saltem  implicita,  observantia  (inquam) 
ex  caritate  et  fide  confirmata,  exhibita, 
ad  salutem  suffecit.  Nunquam  etenim  pos- 
sibile  fuit,  homines  viatores  sine  fide  for- 
mata  Deo  placere.  At  vero  tempore  proce- 


C  dente,  et  vitiorum    mole  atque  congerie 
invalescente,naturali  hac  lege  in  cordibus 
obscurata  in  tantum  quod  ad  idololatriam 
sunt  delapsi,  Deus  omnipotens,  cui  nullus  Job  xxxm, 
est  similis  in  legislatoribus,  misit  Moysen  ''■ 
servum  suum,  per  quem  legem  naturalem 
dando  Decalogum  renovavit,  praeceptis  il-  ij.rorf.  xx 
lis   moralibus   caerimonialia  ac  judicialia  *^^  **^''" 
multa  adjiciens.  Verumtamen  lex  illa  per 
Moysen   data,  multipliciter  erat  imperfe-   mbv.  vn, 
cta  :  quippe  quae  nec  gratiam  continebat,  *''■ 
nec  dabat,  sed  promittebat  et  figurabat. 

D  Ideo  ubi  temporis  plenitudo  advenit,  ipse-  Caiai.w.^i. 
met   Legislator  aeternus   ac   summus,   in 
assumpta   humanitate    advenit,    in   terris  naruchw. 
visus  est,  et  cum  hominibus  conversatus,  ^*" 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI    CONFESSOUIS.    —   AD   RFJIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


461 


iV<u//i.  V- cvangelicam  legem  proprio  ore,  sedens  in 

^""  monte,  deprompsit;  Testamentiimque  no- 

vum,  non   quale  olim,  sed  prorsus  per- 

fectum,gratiosum  et  salutiferum  condona- 

iiCoc.  m,3.  vit  :  quod  et  scripsit,  non  in  lapideis  ac 

corporalibus  tabulis,sed  in  fidelibus  men- 

tibus   per  Spiritum   Sanctum,  prsesertim 

Ac^ti, loidie  sacratissiino  Pentecostes,  quando,  ut 

7oann  xvi  ^^^^  passionc  imminentc  prsdixit,  paracle- 

13.  tus  Spiritus  Sanctus  discipulos  suos  oin- 

nem  docuit  veritatem.  Nihilo  minus  legem 

lianc   evangelicain,  supernaturalem,  per- 

fectam,  paulo  post  per  Evangelistas  rede- 

git  in  scriptis  :  cujus  observantiam  non 

raro  tepentem  et  grandi  ex  parte  delicien- 

tem,  frequenter  dignatus  est  renovare,  ac- 

cendere   et  augere,  ad   hoc  principaliter 

influente   ac   operante   Spiritu  Sancto   in 

cordibus  electorum,  qui  per  sanctos  Pa- 

tres,  virtuosos  prajlatos,  prsedicatores  ido- 

neos,   atque   sacrarum   religionum    insti- 

tutores,    corda    resuscitavit    credentium, 

aniinas  inflammavit  tepentium,  et  fidem 

pene  emortuam  revivificavit  in  ipsis. 

Tnter  hos   prseclarissimos   fuit   signifer 
ille   mirabilis   seraphicusque   Franciscus, 
.i»/a«/i.xi,  cuiOmnipotens  revelavit  qua?  a  sapienti- 
'^'  bus  et  prudentibus  hujus  mundi  abscon- 

dit.  Qui  plane  Franciscus  desuper  electus, 
prseelectus,  mirabiliter  unctus,  exuberan- 
ter  instructus,  calidissime  inflammatus ; 
demum,  ut  paucis  multa  perstringam,  in 
sanctuarium  Dei  ingressus,in  Deitatis  oce- 
anum  mersus,  in  divitias  glorige  raptus, 
in  regionem  supersplendidissimae  lucis 
prorsus  immensse  et  increata?  translatus, 
factus  est  quasi  secretarius  et  consiliarius 
Ps.  L,  8.  supergloriosissimi  Creatoris,  incerta  et  oc- 
culta  sapientise  ffiternalis  intelligens  et 
edoctus.Hic  beatissimus  vir  sanctum  Evan- 
gelium  ad  litteram,  imo  quoad  apicem, 
id  est  supremam  evangelicse  legis  perfe- 
ctionem,  assumpsit  pro  regula  :  quod 
nullus  Patrum  religiosorum  ante  ipsum 
taliter  legitur  peregisse.  Ilsec  igitur  via, 
via  est  sine  dubio  compendiosa,  pulchra, 
pacifica  :  de  qua  saluberrima,  coeliformi, 
rectissima  via  Paternitatibus  vestris,  o  Pa- 


A  tres  dignissimi,  paululum,  prout  Dominus 
dederit,    locuturus,   hortor   et    precor  ut 
ejus  gratiam  in  priinis  imploremus,  sinc 
quo  nemo  salubritcr  dicere  potest,  Domi-  iCor. xn.s. 
nus  Jesus. 

V'ere,ut  dulcissimus  ac  illuminatissimus 
pater  noster  Bernardus,  ac  viri  illustres 
Ilugo  et  discipulus  ejus  Richardus  testan- 
tur,  caritas  quo  fortius  invalescit,  eo  va- 
lidius  prffidominatur  in  corde;  quo  inen- 
tem  sincere  amantis  magis  inebriat,  eo 
minus  certis  coarctatur  limitibus,  nec  ra- 

B  tione  compescitur  :  impetum  facit,  erum- 
pit,  pandit  se,  communicat  et  effundit  se 
undique.  Hoc  animadvertentes,  o  veneran- 
di  ac  pra^clarissimi  Patres,  sustinete  mo-  iicor.xi.i. 
dicum  quid  insipientia^  inea?,et  supportate 
me  saltem  hac  vice,  et  quod  ex  caritate 
procedit,  aquanimiter  tolerate.  Non  enim 
quasi  informare  prsesumens  aut  increpare 
intendens  hajc  loquor,  imo  potius  veluti 
in  memoriam  vobis  reducens  quemadmo-  i?om.xv,i5. 
dum  scriptum  est  :  Da  sapienti  occasio- /'ror.  ix, o. 
nem,  et  addetur  ei  sapientia. 

C  Ea  igitur  tempestate  qua  sanctus  fuit 
Franciscus,  abundante  iniquitate,  suscita- 
vit,  unxit,  implevit,  succendit  Salvator 
spiritum  hujus  Francisci,  quum  et  ipse 
per  lata  proficisci  coepisset  perditionis  iti- 
nera,  in  benedictionibus  dulcedinis  eum-  Ps.\\,i. 
dem  prseveniens,  ita  quod  mundus  et  om- 
nis  concupiscentia  ejus  ac  vanitas  illi 
vehementer  desipuit,  et  solus  Creator  sua- 
vissime  sapuit  ei.  Preeterea  duo  velut  vo- 
lumina,  duo  praecandida  lumina  ostendit 
et  aperuit  ei.  In  quorum  primo  ac  majori, 

D  puta  in  sapientia)  dono,  intuebatur  in- 
cornparabilem  illam  penitus  abyssalem  et 
incircumscriptibilem  excellentiam,  opu- 
lentiam,  beatitudinem,  bonitatem,  amabi- 
litatem  honorabilitatemque  Dei.  Unde  ex- 
clamavit :  0  Deus  meus,  quid  tu?  et  denuo, 
Deus  meus,  et  omnia  mea.  In  secundo 
autem  et  minori,  hoc  est  in  dono  scientiae, 
limpide  contemplabatur  sui  ipsius  defe- 
ctuositatem,  imbecillitatem  et  culpam. 
Hinc  in  hanc  quoque  vocem  erupit  :  Deus 
meus,  quid  ego  ?  gustans  et  cernens  quam 


462 


IN   FESTO    S.  FRANCISCI   CONFESSORTS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Ps.  cxuii,3,  optime  David  cecinerat  Domino  :  Quid  est 
homo,  quia  innotuisti  ei  ?  homo  vanitati 

Ps.xxxvm,  similis  factus  est;  itemque,Substantia  mea 
tanquam  nihiium  ante  te.  In  primo  lumi- 
ne  illo,  in  splendore  ac  radio  sapientiae 
salutaris,  clare  dulciterque  cernebat  quam 
infinite  amabilior,  dignior,  appretiabilior 
ac  venerabilior  sit  bonitas  ilia  increata, 
fontalis,  seterna,  omni  bonitate  creata.  Et 
sic  totus  ac  totaliter  ferebatur,  resolveba- 
tur  ac  transformabatur  in  Deum,  cujus 
respectu  lucidissime  vidit  totum  univer- 
/i.xL,  15,  sum  esse  tanquam  staterse  momentum,  et 
veluti  nihilum  ac  inane.  Ideo  comparatio- 
ne  illius,  cetera  omnia,  prsesertim  ista  ter- 

Phiiipp.w,  rena,  carnalia  et  caduca,  aspernabatur  ut 
stercora.  Quidquid  cognovit  sibi  accom- 
modum  ad  complacendum  et  appropin- 
quandum,  uniendum  atque  vacandum  bo- 
no  illi  superpulcherrimo,  superdulcissimo 
et  immenso,  ad  obtinendum  ac  beatifice 
possidendum  hoc  unicum  superamoenissi- 
mum  bonum,  in  quo  est  omnium  bono- 
rum  omniumque  pulchrorum  et  omnium 
desiderabilium  plena,  perfecta,  infinita 
possessio,  avidissime  totis  amplectebatur 
preecordiis. 

Hinc  in  sui  ipsius  despectu,  correptione 
et  corporis  afflictione,  omnique  poeniten- 
tiali  exercitatione,  in  jejuniis,  abstinentiis, 
vigiliis,disciplinis  ac  consimilibus,in  pau- 
pertate,    penuria,   fame,    frigore,   nudita- 

Ps.  cxviii,  te,  sicut  in  omnibus  delectabatur  divitiis. 
Hoc  patuit  in  collatione  quam  cum  fratre 
Leone  deambulans,  per  duorum  milliario- 
rum  iter  protraxit,  protestans  nec  in  mira- 
culorum  operatione,  neque  in  eloquentia 
omniumve  linguarum  scientia,  nec  in  fu- 
turorum  abditorumque  cordis  reseratione, 
aut  celeberrima  sermocinatione,perfectam 
esse  Isetitiam,  sed  in  quorumlibet  oppro- 
briorum,repuIsarum,  percussionum  et  Ise- 
sionum  imperturbata  ac  hilari  perpessio- 
ne  :  0  (inquiens)frater  Leo,  inter  et  super 
universa  Sancti  Spiritus  charismata  quse 
electis  et  dilectis  suis  Christus  concessit, 
est  vincere  se  ipsum,  et  Dei  amore  cuncta 
aspera  et  adversa  libenter  perferre.  Haec 


A  ergo  gloriosus  christianse  sapientiae  vexil- 
lifer  Franciscus  in  se  ipso  operibus  adim- 
plevit,  hsec  Fratribus  commendavit,  hsec 
in  Regula  tetigit  ac  publice  praedicavit, 
non  utique  qualitercumque,sed  eminenter 
omnino  ac  valde  prsecipue.Propterea,  sicut 
indignus  est  Christianus  vocari,  qui  Chri- 
sti  virtutes  ac  vestigia  non  satagit  imitari; 
ita  nec  Frater  Minor  vere  meretur  appel- 
lari,  qui  in  prsetactis  virtutum  effectibus 
effectuumque  istorum  excellentiis  ducem 
et  legislatorem  suum  Franciscum  sectari 

B  condigne  non  nititur.  Non  enim  est  Fra- 
trum  Minorum  circa  communia  quseque 
languere,  imo  potius  ad  evangelicse  legis 
perfectionem  ferri,  festinare,  satagere,  at- 
que  (ut  plenius  dicam)  ad  evangelicee  per- 
fectionis  culmen  ac  apicem  efficaciter 
proficisci,  viriliterque  sortiri.  Gloriaris  tu, 
Frater  Minor,  Ordinem  tuum  inter  Ordines 
religiosorum  supremum  perfectissimum- 
que  consistere  ?  Audi  quid  Cartusiensibus 
scripserit  ille,  cujus  consilium  fuit  quasi 
consilium  Dei  :  Altissima,  inquit,  est  pro-   Bcmardus 

C  fessio  vestra ;  coelos  penetrat,  par  angelis  ^l^'^'"'''''^*- 
est,  angelicae  similis  puritati ;  et  cetera, 
quse  me  tantse  professionis  defectuosissi- 
mum  exprimere  pudet  ac  terret.  Quid  ita- 
que  de  perfectione  ac  prseeminentia  pro- 
fessionis  Fratrum  Ordinis  S.  Francisci 
censendum  videtur? 

Timeamus,  o  Patres  ac  Fratres,  timea- 
mus  actus  nostros.  Quod  vovimus  Domino  Eccie.s,^. 
Deo  nostro,  non  moremur  reddere  :  displi- 
cet  quippe  illi  stulta  et  infidelis  promis- 
sio.  Tam  alta  et  ardua  Omnipotenti  pro- 

D  mittere,  perfectionis  summae  exordium 
est ;  sed  juxta  exigentiam  et  eminentiam 
tam  sublimium  perfectionum  non  conver- 
sari  nec  proficere,  summa  damnatio  est  : 
praesertim  quum  voti,  et  potissime  voti 
solennis,  transgressio,  enormius  crimen 
sit  quam  violatio  juramenti.  Si  non  pro- 
gredi  in  via  Dei,  est  regredi,  et  non  profi- 
cere,  est  deficere  :  quam  damnabile  arbi- 
trandum,paulatim  tepescere,et  non  potius 
quotidie  sollicitiorem,custoditiorem  timo-    ,  , 

.  f  •  "'''"    XXXI, 

ratioremque  lieri,  nec  quasi  tumentes  su-  23. 


i 

I 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI    CONFESSOHIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ',    SERMO   SECUNDUS 


m 


/h'br.\a\. 
Job  xxvii.O. 


Ibul.   XIV, 
13. 


//eir.iv.lO. 
/,HC.  1,78. 


Rom.  vm, 
Ibvl.  38. 


S.  Pelrus 
Chrysol. 


Dexit.vi,^; 
Matlh.ww, 
37. 


per  se  fliictiis  semper  timere  Judicem 
suminum,  in  ciijns  manum  ineiderc,  adeo 
cst  horrendum,ut  vir  cujus  cor  non  repre- 
hendit  eum  in  lota  vita  sua,  deprompse- 
rit  :  Quis  milii  hoc  Iribuat,  ut  in  inlerno 
protegas  me,  et  abscondas  me  donec  per- 
Iranseat  furor  tuus  ?  etc.  Sanctus  inquit 
Ilieronymiis  :  Sive  comedo,  sive  bibo,  sive 
aliud  quid  facio,  semper  videtur  auribus 
meis  insonare  vox  illa  terribilis  :  Surgite, 
mortui,  et  venite  ad  judicium,  etc.  Verum 
inter  tot  laqueos  totque  pericula  constitu- 
tis,  quid  restat  agendum,  nisi  ut  interim, 
imo  protinus  ac  indesinenter,  cum  ingenti 
formidine,compunctione  et  diligentia  con- 
fugiamus  ad  thronum  gratia?,  ad  viscera 
misericordiiB  Dei  nostri,  ad  pedes  ac  vul- 
nera  Salvatoris,  per  cujus  gratiam  facile 
redditur  quod  per  naturam  valde  difficile 
aut  etiam  impossibile  perhibetur? 

Denique  nulla  forma,  nulla  virtus  nul- 
lusque  habitus  tam  prompte,  expedite, 
diutiirne  ac  delectabiliter  agit  ut  caritas, 
spiritualis  dilectio  jam  perfecta,  non  cari- 
tas  incipientium  neque  proficientium  tan- 
tum,  sed  perfectorum.  In  quorum  perso- 
na  dixit  Apostolus  :  Quis  nos  separabit 
a  caritate  Ghristi  ?  tribulatio?  an  angustia? 
an  persecutio  ?  an  fames  ?  et  rursus,  Cer- 
tus  sum  quia  neque  mors,  neque  vita,  etc. 
IIoc  rite  consideravit  qui  ait  :  Nil  durum, 
nil  grave,  nil  amarum,  nil  letale  computat 
amor  verus.  Quod  ferrum,  quae  vulnera, 
quae  poena,  quse  mortes  amorem  poterunt 
superare  perfectum  ?  Hinc  juxta  sancto- 
rum  Patrum  doctrinam,  spiritualis  ista 
dilectio  seu  caritatis  perfectio,  finis  et 
complementum  est  omnium  evangelico- 
rum  consiliorum,  trium  quoque  votorum 
omni  religioni  essentialium,  et  universa- 
rum  monasticarum  institutionum  regula- 
riumque  observantiarum.  Hinc  Alexander, 
Thomas,  Bonaventura,  Albertus  et  alii  pro- 
testantur,  quod  cuncta  evangelica  Christi 
consilia  ordinantur  et  tendunt  ad  hoc,  ut 
primum  illud  divinae  legis  praeceptum, 
Diliges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto  cor- 
de  tuo,  perfecte  impleatur,  quantum  in 


A  hac  vita  possibile  exsistit.  In  qua  impossi- 
biie  est  nobis  indesinenter,  scilicet  sine 
interruptione,actualiter  diligere  toto  corde 
secundum  extremum  posse  nostrum  :  imo 
talis  dilectio  solis  convenit  ac  inest  Beatis. 
Porro  perfecti  viatoris  est,  tali  dileclioni, 
quantum  possibile  esl,  quotidie  propin- 
quare  ac  conformari,  non  solum  vitando 
contraria  caritati,  quai  ex  Dei  praeceptis 
jubemur  vilare,  ut  sunt  universa  peccata 
morlalia  cunctis  prohibita,  sed  etiam  illa 
quai   quamvis  in  se  non  sint  illicita  aut 

B  iniqua,  tamen  communiter  et  frequenter 
sunt  homini  occasio  et  fomentum  peccan- 
di,  et  a  caritatis  profectu  impediunt  seu 
retardant  :  qualia  potissime  sunt  carnalis 
voluptas,  opulentia  seu  propriorum  pos- 
sessio,  sensualis  ac  naturalis  affectio,  et 
ipsa  voluntatis  libertas,  deinde  delicata 
refectio,  otiositas,  confabulatio,  et  similia. 
Qua3  omnia  Christus  et  sancti  Patres  con- 
suluerunt  et  docuerunt  ac  ordinaverunt 
esse  vitanda,  et  veri  timorati  ac  fervidi 
religiosi   abhorrent    ac    fugiunt.    Nempe, 

C  quo  ista  diligentius  incessabiliusque  vita- 
mus,  eo  utique  in  divino  amore  magis 
proficimus. 

Sed  quia  de  his  quasi  innumerabilia 
tradita  sunt  prsecepta,  decreta,  consilia, 
documenta  conscripta,  instituta  et  prolata, 
tangendum  est  unum  dogma  compendio- 
sum,  in  quo  omnia  ista  comprehenduntur, 
et  per  cujus  impletionem  omnia  alia  com- 
plentur,  ut  scilicet  diligamus  Deum  toto 
corde  super  omnia,  et  nos  ipsos  ac  proxi- 
mos  pure  in  Deo.  Nempe  Christo  testante, 

D  in  his  duobus  punctis  tota  lex  pendet  et  Matth.wn, 
Prophetae,  hoc  est  tota  divina  Scriptura.  ^'^' 
Quid  est  ergo  Deum  toto  corde  diligere? 
quid  item,  se  ipsum  ac  proximos  pure  in 
Deo?  Certe,  ut  ait  Philosophus,  diligere 
est  alicui  bonum  velle.  Deo  autem  non 
possumus  majus  bonum  velle,  nisi  quod 
ipsemet  est,  utpote  infinitam  bonitatem, 
omnem  perfectionem  et  beatitudinem  ejus. 
IIoc  est  ergo  Deum  sincere  in  se  et  pro- 
pter  se  ipsum  diligere,  haec  omnia  toto 
cordis  affectu  ei  favere,  atque  de  tam  in- 


4G4 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI   CONFESSORIS.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


finitis  divitiis  gloriae  ejus  ei  assidue  totis  A 
prsecordiis  congratulari.  Quumque  caritas 
sit  virtus  unitiva,  transformativa  et  con- 
formativa,  consequenter  spectat  ad  since- 
rissimum  Dei  amorem,  vehementer  desi- 
derare  secum  jugiter  et  inseparabiliter 
esse,  ipsum  clare  ac  immediate  facialiter 
intueri,  voluntatemque  propriam  ejus  vo- 
luntati  in  cunctis  subjicere  ac  conforma- 
re.  Amplius,  quum  ipse  superpraestantis- 
simus  Deus  sit  omnis  boni  origo,  causa, 
dator,  conservator  et  finis,  primum  et 
summum  honorabile,  et  maxime  formi-  B 
dandum;ad  caritatem  hanc  pertinet,Deum 
super  omnia  totis  viribus  honorare  et  for- 
midare,omne  bonum  ei  adscribere,  ipsum 
summe  laudare,  et  ab  universis  et  singu- 
lis  semper  velle  laudari,  timeri,  honorari 
ac  coli  :  sicque  pro  aliorum  conversione 
et  salute  infatigabiliter  ac  frequentissime 
laborare,  orare,  fatigari  omni  modo  sibi 
possibili  ac  congruenti.  Ecce  istud  est 
Deum  in  se  et  propter  se  vere  et  since- 
re  diiigere.  Et  quo  in  actibus  istis  plus 
crescimus,  eo  in  sancta  caritate  perfectio-  G 
res  efficimur. 

Praeterea  se  ipsum  et  proximos  in  Deo 
diligere,  est  sibi  ipsi  ac  proximis  omnia 
illa  velle,  optare,  procurare,  quae  sibi  ac 
proximis  necessaria  aut  expedientia  sunt 
ad  complacendum  inhserendumque  Deo, 
et  ad  obtinendum  finaliter  beatificam  frui- 
tionem  ipsius.  Quumque  ad  ista  potissime 
prosint  et  conferant  homini,  pro  suis  pec- 
catis  corripi,  corrigi  ac  puniri,  pro  suis 
superbiis  humiliari,  dejici,  vituperari  ac 
despici,  pro  suis  delectationibus  pravis  D 
poenitere,  affligi,  salisfacere,  jejuniis  et 
abstinentiis  macerari, orationibus, fletibus, 
vigiliisjdisciplinis  quotidie  exerceri;  idcir- 
co  veraciter  in  Deo  se  ipsum  et  proximos 
amat,  qui  hsec  omnia  appetit  sibi  ipsi  et 
proximis,  et  eadem  amplexatur,  jucunde- 
que  patitur,  aut  strenue  operatur.  Denique 
istud  est  privatum  et  improbum  sui  ipsius 
amorem  radicitus  exstirpare,  se  ipsum  sa- 
Gaiat.\,u.  luberrime  mortificare,  carnem  cum  vitiis 
et    concupiscentiis    crucifigere.    Quamvis 


ergo  se  ipsum  ita  relinquere,  abnegare, 
odire,  sit  naturse  grave  in  se,  atque  diffi- 
cile  ex  se,  attamen  per  dona  gratise  et 
virtutes  infusas,  per  caritatem  et  confor- 
tationem,  directionem,  inspirationem  et 
consolationem  divinam,  per  sapientialem 
quoque  considerationem  multiplicium  ac 
saluberrimorum  fructuum  homini  inde 
provenientium,  per  quotidianam  assuefa- 
ctionem  fiunt  hsec  omnia  homini  religioso 
ac  bono,  non  solum  facilia,  sed  insuper 
etiam  valde  jucunda.  Etenim  per  haec  sa- 
lutaria  exercitia,  per  immobilem  patien- 
tiam  in  omni  adversitate,  per  virilera  ac 
strenuam  sui  ipsius  in  omnibus  abnegati- 
onem,  superationem  ac  mortificam  vivifi- 
cationem,  fructus  optimos  consequimur, 
purgationem  a  culpis  prseteritis,  praeser- 
vationem  a  malis  futuris,  ereptionem  a 
suppliciis  vitse  sequentis,  profectum  in 
gratia,  augmentum  in  gloria,  conformatio- 
nem  passionis  dominicse,  corroborationem 
filiationis  ac  dilectionis  divinse.  Si  igitur 
homines  segri  patiuntur  sequanimiter  se 
uri,  secari,  incidi  ob  corporis  sanitatem  : 
quanto  magis  Christiani,  prsesertim  reli- 
giosi,  libenter  ferre  debent  abjectiones, 
aspernationes,  correptiones,  irrisiones,  op- 
probria  et  qusecumque  adversa  propter 
consequendos  fructus  prsetactos,  praecipue 
Christi  amore,  et  pro  suse  sacratissimse 
passionis  assecutione  ? 

At  vero  in  universis  jam  prsetactis  di- 
vinse  dilectionis  ac  fraternse  caritatis  ef- 
fectibus,  aut  privati  exstirpatione  amoris, 
in  patientissima  tolerantia  cujuscumque 
adversitatis,  sanctissimus  Christi  confes- 
sor  Franciscus  fuit  prsefulgens.  Unde  et 
filialem  atque  plenissimam  habuit  confi- 
dentiam  in  providentia  Dei,  in  bonitate  et 
inisericordia  ejus,  et  in  veritate  promis- 
sionum  ipsius.  Hinc  noluit  sollicitari  pro 
crastino ;  nec  commendavit  multum  insi- 
stere  studio,  sed  magis  implere  quod  san- 
ctus  dixit  apostolus  Jacobus  :  Si  quis  ve-  Jacob. 1,5. 
strum  indiget  sapientia,  postulet  a  Deo, 
qui  dat  omnibus  affluenter.  Denique  fratri 
Joanni,  ministro  Bononise,  qui  ibidem  stu- 


IN    FESTO   S.  FHANCISCI    CONFESSORIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS  4G5 

dium  ordinavit,  graviter  maledixit,  nec  A  quam  legere.  Minister  autem  ille  non  poe- 
poenituit  eum,  nec  retractavit,  dixilque  nitendo,  gutta  perforatus  sulfurea,  cum 
illi  :  Tu  vis  destruere  Ordinem  meum?  maximo  cxspiravit  foetore  :  cujus  animam 
Volebam  Fratres  Ordinis  mei  magis  orare      accepit  diabolus. 


SERMO  TERTIUS 


6 


QUIBUS   DE    CAUSIS   STATUS   RELIGIONIS   A   PRISTINIS   RIGORE   ET   FERVORE 

IN   MULTIS   DEFECERIT. 


S  IT  timor  Domim  vobiscum,et  cum  di-B  a.morem,  et   ipsam    paupertatem   in   om- 

ligentia  cuncta  facite.  II  Par.  xix,  7.  nibus. 
Hasc  sunt  verba  religiosissimi  Josaphat         Pra^terea,  o  venerabiles  Patres,  viri  pru- 

regis  Juda,  quibus   instruit  omnes,   prae-  dentes,  quia  nunc  congregati  estis  in   lo- 

sertim  religiosse  observantise  cultores,  ut  co  hoc  ad  prospiciendum  ac  providendum 

omnia  suae  religionis  decreta  timorate  ac  communi  bono   totius  Ordinis  vestri,  ad 

diligenter  exsequantur.  Omnis  itaque  Fra-  corrigendum  delicta,  ad  reformandum  col- 

ter  religiosus  cupiens  perfectorum  imitari  lapsa,  ad  praecavendum  mala  futura,  ad 

vestigia,    efficaciter   prsedicare,   ignea   ac  proficiendum  in  omni  bono,atque  ob  hanc 

penetrantia  verba  proferre,  desuper  illu-  causam  plurimi  vestrum  ex  locis  remotis 

strari,  Scripturas  profunde  perspicere,ser-  non  sine  laboribus  magnis  huc  pervene- 

Coioss.w,  monem  sale  conditum  proponere:  tota  dili-  runt;  absit  ut  tantus  labor  fiat  inanis,  et 

gentia  incessabilique  conatu  studeat  cordis  C  tantus  conventus  sit  infructuosus  :  imo  ad 

munditise,  compunctioni  internse,  humili-  gloriam  Dei  copiose  nunc  agite  ea  propter 

tati  profundae,  ac  omnem  Deitatis  vitare  quse  convenistis;  inite  consilium,  pruden- 

iVie/(.vi,8.  offensam,  in  prsesentia  majestatis  seternse  ter  consulite,  quid  magis  expediat  ponde- 

Gaiat.  VI,  semper  sollicite  ambulare,  nec  gloriari  ni-  rate.  Tres  quippe  sunt  partes  prudentiee, 

**■  si   in   cruce   Christi,   ejusque    passionem  Tuliio  attestante  :  memoria  prseteritorum, 

mente   sic  intueri,  ac   si  eum  coram   se  consideratio  praesentium,  providentia  fu- 

praesentialiter  pati  conspiceret,  flagellari,  turorum.  Recolite  ergo  in  primis  qualiter 

spinis   coronari    clavisque    perforari.    Ita  sanctus  Ordo  vester  incepit,  quomodo  flo- 

egerunt  S.  Franciscus  et  primi  socii  ejus.  ruit,  viguit  et  fructificavit  ad  tempus,  et 

Isteque  fuit  optimus  status  Ordinis  ejus,  quibus  ex  causis  ccepit  tepere,  deficere,  ac 

cui  successit  inferior  minus  ]audabiIis,eo-  paulatim  in  plurimis  ad  extremam,  heu  I 

rum  qui  studio  sapientiae  erant  intenti  :  D  devenit  ruinam.  Deinde  perpendite  qua- 

prout  Deus  omnipotens  ostendit  in  visione  liter  modo   statis,  qualiter  aut  quantum 

S.  Francisco,  per  statuam  grandem,  cujus  profecistis  aut  defecistis.  Sicque  provide- 

caput  aureum  fuit  et  valde  formosum,  pe-  te  ne  (quod  absit)  ad  laxiorem  et  negli- 

ctus  vero  et  brachia  de  argento.  Hinc  de-  gentiorem  statum  labamini. 
mum  S.  Franciscus  saepe  locutus  est  Fra-         Praeterea,  quantum  ex  libro  de  Verbis 

tribus   suis  :  Vobis,  o  fratres,   haec   tria  et  actibus  S.  Francisci  datur  intelligi,  pri- 

recommendo  :  simplicitatem,  contra  inor-  ma  occasio  recedendi  a  primo  fervore  et 

dinatum  appetitum   scientiae;  orationem,  perfectissimo  statu  sanctissimi  Ordinis  ve- 

contra  evagationes  inutiles;  et  paupertatis  stri,  atque  a  saluberrima  simplicitate,  pu- 

T.  32.  30 


406 


IN   FESTO   S.  FllANCISCI   CONFESSORIS. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


ritate,  paupertate  ac  humilitate  S.  Fran- 
cisci,  videtur  fuisse  confidentia  qusedam 
scientiee  proprise,  et  judicandi  audacia. 
Unde  in  libro  recitatur  praetacto,  quod 
prselati  et  scientiati  Ordinis  vestri,  primo 
ac  magis  restiterunt  S.  Francisco,  dicentes 
hoc  esse  servandum,  illud  non;  et  illud 
rationabiliter  esse  dictum,  non  istud  :  de 
quorum  inani  scientia  temerarioque  judi- 
cio  multum  doluit  idem  Sanctus,  ipsosque 
acriter  reprehendit. 

Secunda   eorumdem    malorum   occasio 
fuisse  videtur,  immoderata  occupatio  in 
studendo,  seu  curiosus  superfluusque  ap- 
petitus  scientiae:non  iilius  quse  est  donum 
/s.xi,2.  vel  unum  septem  donorum  Spiritus  San- 
cti,  et  inter  dona  gratise  gratum  facientis 
locatur,  sed  scientise  acquisitse,  scholasti- 
cse,  aut  etiam  naturalis  et  philosophicae, 
1  Cor.  VIII,  qute  solet  inflare,  et  inter  dona  gratise  gra- 
^"  tis  datae  locum  sortitur.  In  eodem  insuper 

libro  refertur,  quod  congregatis  in  capi- 
tulo  generali  Fratribus,  praesente  domino 
Ostiensi,  asseruit  :  Fratres  mei,  Dominus 
vocavit  me  per  viam  humilitatis  et  sim- 
plicitatis ;  hanc  quoque  viam  mihi  osten- 
dit  in  veritate  pro  me  et  volentibus  cre- 
dere  mihi  et  sequi  me  ;  nec  per  viam 
scientise  me  vocavit.  Vos  autem  confundet 
per  sapientiam  et  scientiam  vestram,  et 
puniet  vos ;  atque  cum  vituperio  vestro 
redibitis  ad  statum  vestrum,  velitis  noli- 
tis.  Et  Fratres  qui  scientise  curiositate  du- 
cuntur,  in  die  tribulationis  manus  suas 
invenient  vacuas  :  ideo  mallem  eos  robo- 
rari  virtutibus.  Verumtamen  hoc  non  di- 
xit  eo  quod  lectio  sacrae  Scripturse  sibi 
displicuit,  sed  ut  a  superflua  cura  discen- 
di  retraheret  universos.  Consideravit  nam- 
que  tempora  non  longe  futura,  in  quibus 
jam  pra?-sciebat  scientiam  inflativam  de- 
bere  esse  occasionem  ruinse  sui  Ordinis. 
Hinc  quemdam  sociorum  studio  nimis  in- 
tentum,  post  mortem  suam  increpavit, 
prgecipiens  eum  inde  recedere,  et  jubens 
eum  per  viam  humilitatis  et  simplicitatis 
incedere.  Docuit  quoque  et  frequenter  as- 
seruit,  eos  qni  convertuntur  in  praedica- 


A  tionibus  Fratrum,  non  converti  propter 
scientiam  prsedicationemque  sermocinanti- 
um,  sed  per  orationes  et  lacrimas  Fratrum 
humilium  et  simplicium  domi  manenti- 
um.  Insuper  B.  Francisco  in  orationibus 
constituto  locutus  est  Dominus  :  Ego  non 
elegi  te  pro  homine  eloquente  et  litterato 
super  familiam  meam,  quia  nec  te  nec 
illos  qui  sunt  vel  erunt  veri  observatores 
regulse  tibi  a  me  datse,  volo  ambulare  su- 
per  viam  scientiae  et  eloquentiae,  sed  su- 
per  viam  humilitatis  et  simplicitatis,  et 

B  sic  ero  cum  eis. 

Denique  his  concordat  et  ratio  :  quoni- 
am  naturale  est,  quanto  quis  intentius  se 
occupat  circa  actum  et  exercitium  unius 
potentise,  tanto  remissior  est  intentio  et 
occupatio  ejus  in  aliis  viribus.  Idcirco, 
dum  homo  vehementer  se  occupat  in  ex- 
ercitio  intellectus,  considerando  acute  sub- 
tiles  materias  atque  difficiles  qusestiones, 
aut  quod  detestabilius  esset,  studendo  cu- 
riosa  et  inania  ;  fervor  caritatis,  affectio 
devotionis    studiumque  virtutum    in  via 

C  affectiva  decrescunt,  tepescunt,  minuun- 
tur,  et  nisi  provideatur,  penitus  exstin- 
guuntur  :  unde  et  paucos  doctores  scho- 
lasticos  videmus  canonizatos,  et  forsitan 
neminem  prseter  Thomam. 

Tertia  horum  causa  et  occasio  exstitisse 
videtur,  frequens  et  quasi  assidua  conver- 
satio  inter  sseculares,  potissime  prsesiden- 
tium  et  sermocinantium  :  quibus  quamvis 
necessarium  sit  inter  sseculares  versari, 
loqui,  convesci,  tamen  hoc  fit  eis  spiri- 
tualis  Isesionis  occasio,  interioris  disper- 

D  sionis,  infrigidationis,  acedise  et  carnalita- 
tis  cujusdam  origo,  nisi  antequam  prsesint 
et  prsedicent,  sint  in  Dei  timore  bene  fun- 
dati,  salubriter  mortificati,  atque  in  omni 
virtute  rite  habituati  ac  stabiliti ;  alioqui, 
juxta  beatissimi  patris  nostri  Antonii  as- 
sertionem,  sicut  pisces  si  diu  extra  aquam 
sint,  moriuntur,  sic  religiosi  hujusmodi 
inter  sseculares  versando,  torpore  multi- 
plicique  percutiuntur  inertia.  Frater  quo- 
que  iEgidius  dixit  :  Frater  Minor  qui  ad 
alios  convertendos  egreditur,  vereatur  ac 


IN    FESTO   S.  FRANCISCI    CONFKSSORIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TEIVriUS 


407 


videat  ne  ab  aliis   subveiiatiir.  In  cujus  A 
rei  typum  Deus   popuio  Israelitico  jussit 
Exod.    vitare   connubia  et   consortia  Chanaiueo- 
xxxiv  15  pyjj^    alioqui  certissime  illoruin  involve- 
vii,  i>,:f.     rentur  sceleribus.  Uinc  in  libro  de  Actibus 
S.  Francisci  legitur:  Ipse  Paler,  liitura  pro- 
spiciens,  cognovit  per  Spiritum  Sanctum, 
et  inultoties  Fratribus  dixit,  quod  multi 
Fratres  occasione  adificandi  convertendi- 
que  alioSjVOcationem  suam  dimittent,san- 
ctam  videlicet  humilitatem,  puram  sim- 
plicitatem,  orationem   et  devotionem,  ac 
dominam  paupertatem;sicque  eveniet  eis,  B 
quod  unde  putabant  plus  imbui,  devotio- 
ne  impleri,  amore  accendi  et  mente  illu- 
minarijinde  occasionaliter  fient  plus  frigi- 
di,  vani  et  vacui,  nec  ad  priorem  redibunt 
fervorem   :  quoniam   tempus   vivendi   et 
proficiendi  juxta  suam  vocationem,  con- 
sumunt  et  amittunt  in  vano  falsoque  stu- 
Matth.ww,  dio  ;  ac  per  hoc,  quod  videbantur  habere 
"^*  auferetur  ab  eis.  Et  addidit  :  Sunt  multi 

Fratres  qui  totum  studium  suum  et  solii- 
citudinem  ponunt  in  acquirendo  scienti- 
am,  dimittentes  sanctam  suam  vocatio-  C 
nem,  extra  viam  humilitatis  et  orationis 
mente  et  corpore  evagando ;  qui  quum 
prsedicaverint  populo,  et  inde  noverint 
quosdam  sedificari,  inflantur,  et  de  lucro 
et  opere  alieno  extollunt  se  tanquam  de 
suo,  quum  tamen  magis  in  condemnatio- 
nem  et  prsejudicium  suum  prsedicaverint 
populo,  et  nihil  ibi  secundum  veritatem 
fuerint  operati,  nisi  ut  instrumenta  illo- 
rum  per  quos  Deus  hujusmodi  fecit  fru- 
ctum.  Quos  enim  putant  se  prsedicatione 
sua  atque  scientia  sedificare  et  convertere,  D 
hos  Deus  orationibus,  meritis  ac  lacrimis 
sanctorum,  pauperum,  humilium  ac  sim- 
plicium  Fratrum  convertit  :  quamvis  et 
ipsi  humiles  Fratres  ignorent  hoc,  ne  for- 
sitan  inaniter  moveantur.  De  his  multa  no- 
tabilia  verba  S.  Francisci  ibi  leguntur. 

Porro  qui  se  ipsos  ingerunt  ad  exeun- 
dum  et  preedicandum,  nec  tam  caritate 
quam  vanitate  aut  quadam  carnalitate  ad- 
spirant  et  incitantur  ad  hoc,  cupiuntque 
honorari,  solenniter  salutari  ac  recipi,  lau- 


le  refici,  egregie  tractari,  et  ditiorum  quae- 
riint  hospitia,  non  jam  sanctum  imitantur 
Franciscum,sed  Scribas  et  Pharis8eos,quos    Maii/i. 
Ciiristus  in  Evangelio  acerrime  legitur  in-  '"""' 
crepasse.  Et  hac  tango,  o  devotissimi  Pa- 
tres,   non    quod    tale  quid    de  vobis  ve- 
strisque  sentiam,  sed  ne  quid  hujusmodi 
oriatur  inter  vestros  aliquando. Proni  enim  Gen.vm,:;i. 
sunt   sensus  liominis,  et  cogitalio  cordis 
humani  in  malum  proclivis  est  ab  adole- 
scentia  sua;  et  religiosos  devotos,  maxime 
qui   aliis   prasunt  aut   praedicant,   Satan 
caliidus  periculosius  tentat,  habens  nimi-  joh  ki.,  is. 
rum  fiduciam  quod  Jordanis  influat  in  os 
ejus. 

Prceterea  vestra?  sollicitudini,o  timorati, 
circumspectissimi  Patres,  incumbit,  prae- 
sidendi  et  evangelizandi  officia  nequa- 
quam  committere  nisi  idoneis,  utpote  his 
qui  quantum  permittit  humana  fragilitas, 
vita,  setate,  scientia,  ad  prsesidendum,  ad 
hierarchizandum  consistant  idonei;  in  qui- 
bus  amor  privatus  prorsus  evulsus  sit,  et 
quibus  crucifixus  sit  mundus  ;  quorum  Gainf.  vi, 
corda  in  totius  boni  honesti  affectum,  in  *'■ 
viscera  caritatis  ac  pietatis,  in  zelum  justi- 
tise,  in  desiderium  honorificentise  Dei,  con- 
versa  sint;  qui  non  norint  nisi  justitiam  i»/«<^/(.v,G. 
esurire  jugiter  ac  sitire;  qui  peccantibus 
potius  compatiantur  quam  indignentur ; 
qui  quod  edocent  verbis,exsequantur  ope- 
ribus;  et  quanto  plus  aut  diutius  foris 
detinentur,  et  quo  fortiora  aliis  sermoci- 
nantur,  eo  domum  reversi  efficacius  ope- 
rentur,  exemplarius  conversentur,  et  ri- 
gorosiores  sibi  ipsis  exsistant,  communi 
mensa  contenti  sint,  nec  a  divinis  se  re- 
trahant,  nisi  forsitan  infirmitate  cogantur, 
neque  ob  studium  :  siquidem  maledictum 
studium  per  quod  divinum  negligitur  Of- 
ficium.  Nempe,  ut  veritas  ipsa  parum- 
per  tangatur,  quid  quatuor  Ordinibus  sic 
nocuit  vehementer,  quam  immoderatum 
inordinatumque  studium,  quo  cognitioni 
veritatis  magis  quam  actioni  virtutis,  in- 
flammationi  caritatis,  exercitationi  inter- 
nse  devotionis  ac  observantiee  regulari, 
perversissime    insipientissimeque    insisti- 


468 


IN   FESTO    S.  FRANCISCI   CONFESSORIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


tur,  quum  tamen  ingratum  sit  Spiritui 
Sancto  quidquid  ei  offertur,  neglecto  eo 
ad  quod  homo  ipse  tenetur? 

Praeterea,  juxta  divinissimi,  sacratissimi 
theologicissimique  Dionysii  documenta, 
De  Ecci.  non  est  audendum,  aliis  fieri  ducem  in 
hier.c.iii.  qyocumque  ordine  sacro,  ecclesiasticove 
officio  aut  hierarchico  actu,  nisi  quis  se- 
cundum  virtutem  et  habitum  bonum  dei- 
formissimus  sit,  id  est  valde  deiformis  et 
eminens,  et  luce  sapientise,  exuberanter 
perfusus,  ita  ut  de  plenitudine  sua  aliis 
queat  communicare,  purgando,  illuminan- 
do,  perficiendo.  Pra^tacta  ergo  prsesidendi 
et  evangelizandi  officia  prorsus  angelica 
et  divina,  non  nisi  excellenter  et  copio- 
se  purgatis,  iiluminatis  et  perfectis  sunt 
committenda.  Quod  clarius  constat,  si  de- 
finitio  pastoris  a  B.  Gregorio  in  Pastorali 
tradita,perpendatur.  Sanctus  quoque  Fran- 
ciscus  generalem  Ordinis  sui  pastorem 
describens,  dixit  :  Homo  iste  (inquit)  de- 
bet  esse  vita  gravissimus,  discretionis  ma- 
gnse^famse  laudabilis,privatis  affectionibus 
carens,  ne  dum  in  parte  plus  diligit,  in 
toto  scandalum  generet.  Orationis  studium 
sit  illi  amicum,  ita  tamen  quod  certas  ho- 
ras  animse  suse,  et  certas  gregi  suo  distri- 
buat.  Nam  et  primo  mane  debet  sanctissi- 
mum  Miss»  sacrificium  prsemittere,  atque 
ibidem  longa  devotione  se  ipsum  ac  gre- 
gem  divinae  protectioni  affectuosius  com- 
mendare. 

Non  ergo  neophytis,  tantse  perfectionis 
officia  sunt  committenda.  Etenim  qui  se 
ipsum  claustro  et  camera  cohibere  vix  po- 
test  aut  satagit  a  motibus  vanitatis  aut 
brutalis  commotlonis,  qualiter  in  medio 
ssecularium,  laudantium,  adulantium,  ap- 
plaudentium,  aut  etiam  injuriantium,  hoc 
implebit?  Hinc  sanctus  deprompsit  Fran- 
ciscus  :  Multuin  aedificantur  Fratres  sim- 
plices  ac  subditi,  dum  eorum  ministri  et 
praidicatores  vacant  orationi,  seque  liben- 
ter  inclinant  ad  opera  humilitatis  et  ad  ob- 
sequia  vilitatis.  Aliter  namque  non  valent 
absque  sui  confusione,  prsejudicio  et  con- 
demnatione,  de  talibus  Fratres  alios  ad- 


A  monere,  quoniam  Christi  exemplo,  oportet 

prius  facere  quam  docere.  Sit  ergo  exem-  Act.  i,  \. 
plarissimus,  activus,  communis,  irrepre- 
hensibilis  inter  Fratres,  qui  foris  gloriosus 
est  sermonibus  et  doctrinis  inter  ssecula- 
res.  Sit  (quantum  sibi  possibile  est)  pri- 
mus  et  ultimus  in  divinis,  in  claustro,  qui 
ad  frequentanda  divina  Officia  alios  exhor- 
tatur  in  sseculo.  Nec  per  passiones  et  vitia 
Iffidat  se  ipsum,  qui  aliorum  vulnera  in- 
teriora  per  divinorum  eloquiorum  medi- 
camina  curare  apponit,  ne  ei  dicatur  :  Me-  Zwc.  iv, 23. 

B  dice,  cura  te  ipsum ;  et,  Qui  alium  doces,  i?ow!.  11,21. 
te  ipsum  non  doces? 

Idcirco  magnus  iste  Franciscus,  ut  legi- 
tur,  ministros  et  prsedicatores  maxime 
monebat  et  inducebat  ad  humilitatis  ope- 
ra  exercenda  quemadmodum  alii  Fratres, 
prsesertim  propter  ipsorum  eedificationem. 
Si  autem  privilegiis  gaudere  voluerint, 
lautius  refici,  nec  pondus  portare  diei  ac. yatth.xK, 
sestus,  et  corporaliter  repausare  dum  alii  ''■ 
matutinale  decantant  officiuin,  haud  du- 
bium  quin  nocivi  sint  plurimum,  utpote 

G  dissensionis  occasio,  murmurationis  fo- 
mentum,  singularitatisque  rei,  et  in  prse- 
senti  suam  sortiantur  mercedem  :  quum  et 
philosophi  protestentur,  quod  sicut  simi- 
litudo  et  conformitas,  dilectionis  est  cau- 
sa  ;  sic  dissimilitudo  et  singularitas,  dis- 
sensionum  est  ratio.  Hinc  in  Regula  sua 
effatur  S.  Hieronymus  :  Nulla  pro  certo 
vita  deterior  est,  quam  simul  degere  cor- 
pore  et  non  mente.  Et  vere  infelices  sunt, 
quibus  non  una  sed  diversa  inest  volun- 
tas.  Sit  itaque  vobis  semper   unus  affe- 

D  ctus,  una  fraternitas,  una  voluntas,  una 
proportio  morum,  una  jucunditas,  una  tri- 
stitia,  ne  quod  uni  placet,  displiceat  alte- 
ri,  et  quo  unus  gaudet,  alter  tristetur. 

Denique,  qui  preeest  aut  prsedicat,  ne  in 
sui  occasione  officii  ista  incurrat  incom- 
moda,  prsedicatione  finita,  aut  exteriori 
occupatione  sopita,  ad  secretum  suum  re- 
currere  non  moretur,  ad  orationes,  psal- 
modias  et  meditationes  sanctas  mox  rever- 
tatur,  et  coram  Deo  se  passim  discutiat, 
mentem  in  Deo  simplificet,  recolligat  et 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI   CONFESSORIS. 


An   RELIGIOSOS  l    SERMO  TERTIUS 


469 


stabilire  conetur.  Sicque  in  exercitiis  istis 
internis  desuper  in  abscondito  hauriat  gra- 
tiaj  incrementum,sapienti8e  inundationem, 
divinorum  charismatum  unctionem,  ct  al'- 
fluentiam  tantam,  ut  ad  publicum  regres- 
sus,  queat  de  plonitudine  sua  aliis  abun- 
danter  saiubriterque  infhiere,  juxta  quod 
sacratissimus  apostolici  agminis  princeps 
\Petr.iy,  hortatur  :  Unusquisque  sicut  accepit  gra- 
'^'  tiam,  in  alterutrum  illam  administranles, 

sicut  boni  dispensatores  multiformis  gra- 
tisB  Dei. 

Quarta  prsedictorum  malorum  occasio 
fuisse  videtur,  otiositas  qua^dam  inter- 
cedens.  Quum  enim  humana^  fragllitati 
non  sit  sine  eminentissima  gratia  bene 
possibile,  indesinenter  et  sine  interpola- 
tione  spiritualibus  actibus  inhaerere,  con- 
venit  ei,  interdum  manuali  operi  bono  or- 
dinate  insistere,  ne  et  taedium  patiatur,  et 
otium  prsestet  locum  fabulationi.  Nam  et 
archianachoreta  ille  eximius  Antonius  ma- 
gnus,  quum  in  eremo  residens,  ta?dio  quo- 
dam  aCficeretur,  clamavit  ad  Dominum  : 
Domine,  volo  salvari,  et  non  permittunt 
me  cogitationes.  Quid  faciam  in  hac  tribu- 
latione  animae  mese?  Qui  Deo  monente  ex- 
surgens,  vidit  quemdam  in  specie  sua  se- 
dentem,  ac  manibus  operantem,  denuoque 
orantem.  Erat  autem  angelus  Domini,  ad 
eruditionem  et  consolationem  Antonii  mis- 
sus.  Qui  sanctus  Pater  magnifice  consola- 
tus,  sic  egit  :  et  ita  sancti  Patres  in  eremo 
communiter  observabant,  ut  recitat  Cas- 
sianus.  Sanctus  quoque  Bernardus  in  epi- 
stola  ad  Fratres  de  Monte  Dei,  sic  esse 
agendum  expressit.  Hinc  item  sublimis 
Franciscus  in  suo  disseruit  testamento  : 
Ego  manibus  meis  laboravi,  et  volo  labo- 
rare,  et  volo  firmiter  quod  omnes  alii  Fra- 
tres  laborent,  et  de  laboritio  quod  pertinet 
ad  honestatem,  vivant;qui  nesciunt,  di- 
scant.  Hinc  in  libro  de  Mirabilibus  acti- 
bus  S.  Francisci,  de  primis  ejus  Fratribus 
narratur  :  Soliti  erant  quotidie  orare  et 
laborare  manibus,  ut  omnem  otiositatem 
animse    inimicam,   a   se   penitus   effuga- 


A  rent.  Surgebant  media  nocte,  et  orabant 
devotissime  cum  infinitis  lacrimis  atque 
suspiriis.  Insuper  in  eodem  conscriptum 
est  libro  :  Nullus  coram  B.  Francisco  otio- 
sus  apparere  poterat,  quin  statim  dure 
corriperet  eum.  Siquidem  etiam  ipse  to- 
tius  perfectionis  exemplar,  manibus  suis 
humiliter  laboravit  :  Volo,  inquiens,  om- 
nes  Fratres  meos  laborare,  et  exercitari 
humiliter  in  operibus  bonis,  ut  minus  si- 
mus  hominibus  onerosi,  et  ne  cor  aut  lin- 
gua  in  opere  evagetur;  qui  vero  nil  sciunt 

B  operari,  addiscant.  Lucrum  vero  et  mer- 
cedem  laboris,  non  laborantibus,  sed  gar- 
diani  aut  familiae  arbitrio  committendum 
esse  dicebat.  Praeterea  illo  in  libro  sic  con- 
tinetur  :  Quodam  tempore,  ad  evitandum 
otiositatem,  quae  est  mater  omnium  malo-  Eccn. 
rum,  maxime  in  religioso,  ordinavit  ut "'"""'  ^^' 
quolibet  die  post  cibum  statim  Fratres  si- 
mul  cum  ipso  se  exercerent,  ne  bonum 
quod  tempore  orationis  obtinuerunt,  per 
verba  inutilia  et  otiosa,  ad  qua?  homo  dis- 
positus  est,  maxime  post  cibum,  perderent 

C  totaliter  aut  in  parte.  Eece  hsec  omnia 
sunt  valde  salubria  ac  notanda,  et  quan- 
tum  capere  valeo  observanda.  Nempe  post 
refectionem  deambulare,  confabulari,  otio 
locum  dare,  innumerabilium  culparum 
tam  commissionis  quam  omissionis  origo 
est.  sentina,  occasio  et  causa  et  fomen- 
tum  :  imo  omni  religioso  refrenatio  lin- 
guse  valde  est  necessaria.  Propter  haec 
S.  Franciscus  ordinavit,  ut  si  quis  verbum 
otiosum  proferret,  confestim  Orationem  do- 
minicam   diceret  ;   similiter   qui    audiret 

D  alium  otiosum  verbum  proferre,  protinus 
eum  corriperet. 

At  vero  plures  occasiones  ruin»  pra^fa- 
tee  sancti  Ordinis  vestri  non  diu  post  ejus 
exordium,  possent  assignari,  quas  vos  ipsi, 
0  praiclarissimi  Patres,  melius  scire  pot- 
estis.  Et  ne  rursus  hujuscemodi  malum 
tempore  vestro  aut  postea  accidat,  provi- 
dere  tenetur  Paternitas  vestra.  Nec  enim 
poterunt  vitia  devitari,  nisi  eorum  occa- 
siones  diligenter  vitentur. 


470 


IN  FESTO   S.  FRANCISCI   CONFESSORIS. 


AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   QUARTUS 


SERMO  QUARTUS 


QUALITER    CHRISTI    AMARISSIMA    PASSIO    SIT   A   RELIGIOSO,   PRyESERTIM    DIVINI   VERRI   PR^CONE, 

CONSIDERANDA   AC   MENTIRUS   FIDELIUM   INCULCANDA. 


RECOGITATE  eum  qui  talem  susti- 
niiit  a  peccatoribus  adversus  semet- 
ipsum  contraclictionem,ut  non  fatigemini 
animis  vestris.  Hebr.  xii,  3. 

Quamvis  omnibus  devotis  et  sanctis  fue- 
rit  salubre,  generalem  acerbissimam  Chri- 
sti  passionem  recolere  quotidie  diligen- 
ter,  seriatim,  compassive,  profunde,  tamen 
in  saluberrimo  exercitio  isto  beatissimus 
Franciscus  fuit  praecipuus  valde.  Unde  in 
libro  de  Actibus  ejus  narratur,  quod  quo- 
dam  lempore  paulo  post  suam  conversio- 
nem,  quum  ambularet  solus  per  viam,  alta 
voce  plangendo,  quidam  spiritualis  vir 
obvians  ei,  et  metuens  ne  ex  alicujus  in- 
firmitatis  dolore  sic  plangeret,  dixit :  Quid 
habes,  Frater  1  Respondit  S.  Franciscus  : 
Ita  merito  irem  per  totum  mundum  abs- 
que  verecundia  et  rubore,  passionem  Do- 
mini  mei  Jesu  Christi  deflendo.  Quo  au- 
dito,  vir  ille  coepit  pariter  fiere  cum 
B.  Francisco  ac  fortiter  lacrimari ;  et  in 
hoc  S.  Franciscus  gaudebat.  Denique  tan- 
tus  erat  amor  et  fervor  atque  compassio 
B.  Francisci  ad  dominicam  passionem, 
quod  de  propriis  afflictionibus  et  infirmi- 
tatibus  non  curavit,  nec  eis  adhiberi  re- 
media  fecit  seu  permisit,  nisi  forsitan 
preecepto  adstrictus. 

Qualiter  autem  passio  Christi  sit  multi- 
pliciter  recolenda,  et  de  cordis  prsepara- 
tione  ad  passionis  iliius  recordationem, 
optime  scribit  Bonaventura  in  Stimulo 
amoris.  Abjicienda  est  quippe  in  primis 
tota  et  omnis  distractio  cordis,  ipsaque 
mens  in  Deo  figenda  est,  et  amorose  Chri- 
sto  unienda  per  caritatem.  Et  attenden- 
dum,  quod  pro  nostra  redemptione  Uni- 
genitus  Dei  tot  et  tanta  pertulerit  :  sicque 


A  pensandum,  quis,  qualis  et  quantus  sit 
ipse  qui  tam  amarissimum  et  ignomi- 
niosissimum  mortis  genus  pro  nobis  pati 
dignatus  est,  imo  voluit  et  elegit  (videlicet 
quod  ipse  sit  verus  Deus  verusque  homo, 
et  quanta  fuerit  innocentia  sua,  quam  mi- 
ra  et  maxima  teneritudo  et  passibilitas 
suse  complexionis,  quam  summa  nobilitas 
suse  humanitatis);  item,pro  quibus  et  qua- 
libus  passus  sit,  atque  a  quibus,  qualibus 
et  quantis  ;  et  rursus,  quse,  quanta  et  qua- 
lia;  insuper  quam  caritative,  libenter  pari- 

B  ter  et  patienter,  qua  causa,  quo  modo,  quo 
fine,  quo  fructu.  Suntque  omnia  ista  re- 
miniscenda  tam  compassive  ac  diligenter, 
quasi  impraesentiarum  conspiceremus  pro- 
priis  oculis  speciosum  forma  prae  filiis  p*.  xliv,3. 
hominum,  superdignissimum  Filium  Dei 
Patris  ac  virginis  Matris,  omnia  ista  pati, 
sic  et  sic  capi,  ligari,  conspui,  flagellari, 
spinis  coronari,  morti  adjudicari,  ad  mor- 
tem  propriis  humeris  crucem  portare,  in 
cruce  tam  violentissime  distendi,diris  cla- 
vis  perfodi,  inter  latrones  suspendi,  atque 

C  tam  diu  in  ea  cruciari  insestimabiliter, suse 
quoque  dulcissimse  Genitrici  intime  con- 
dolere. 

Amplius,  multipliciter  sunt  omnia  ista 
pensanda.  Primo,  ad  recolendum,  necnon 
reminiscendum  quotidie,  ne  simus  ingrati 
de  tot  et  tantis  beneficiis,  tanto  et  tali 
benefactori.Secundo,ad  condolendum  tam 
innocentissimo,  amorosissimo  et  benignis- 
simo  Salvatori.  Tertio,  ad  imitandum  et 
conformandum  nos  passioni  ejus  pro  pos- 
se  in  tota  vita  usque  in  finem,  et  ad  con- 

D  siderandum  ac  sequendum  utcumque  pro 
modulo  nostro  ac  viribus,  virtutes  quas  in 
sua  sacratissima  passione  nobis  ostendit, 


IN   FESTO    S.  FRANCISCI    CONFESSOKIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


471 


et  ex  quibus  passionein  illam  aeceptavit  A 
et  toloravit,  utpole,  ardentissirnam  ejus  ad 
iios  caritatem,  piissimam  compassionem 
qua  nostris  compatiebatur  periculis,  pati- 
entiam,  humiiitatem,  constantiam,  mitita- 
tem,  etc. :  ut  sic  in  omni  humiliatione,  tri- 
bulatione,  correptione,  castigatione,  inju- 
riatione  cordialiter  gloriemur,  et  quidquid 
boni  cgerimus,  ac  mali  passi  fuerimus, 
pro  nihilo  reputemus.  Quarto,  ad  regra- 
tiandum,  imo  admirandum  quod  talis  ac 
tantus  pro  nobis  miserrimis  ac  pessimis 
omnia  ilia  pati  decrevit.  Quinto,  ad  resi-  B 
stendum  ac  praevalendum  in  omni  tenta- 
tione.  Nec  enim  est  aptius  efficaciusque 
remedium  ad  victoriose  praevalendum  in 
tentationibus  universis,  quam  intenta  me- 
ditatio  hujus  tam  virtuosissimae  ac  me- 
dicinalissima)  passionis,  quse  utique  est 
omnium  liber,  doctrix  ac  documentum 
virtutum,  et  compendiosissimum  medium 
proficiendi  in  cunctis  virtutibus,  omnique 
dono,  fructu  et  beatitudine  Spiritus.  Sex- 
to,  ad  contemplandum  infinitam  miseri- 
cordiam  atque  justitiam  Dei,  et  altitudi-  G 
nem  consilii  sapientiae  ejus  super  modo 
et  verltate  nostrae  salvationis.  Septimo,  ad 
inflammandum,quatenus  ex  universis  jam 
tactis  validissime  inflammemur  in  Christi 
amore,  et  totius  supergloriosissimae  Trini- 
tatis  sincerissima  dilectione. 

Itaque  omnia  ista,  o  venerabiles  religi- 
osissimique  Patres,  in  primis  inculcate, 
indelebiliter  inscribite  cordibus  filiorum 
vestrorum,  vestro  regimini  commissorum, 
deinde  et  ssecularium  hominum,  ac  om- 
nibus  quibus  evangelizatis  ;  et  in  omni  D 
sermone,  ista  cum  omni  compunctione  et 
fortitudine  spiritus  intermiscete,  quatenus 
pra?tactis  modis  passionem  Dei  creatoris 
et  salvatoris  sui  recogitent  et  revolvant, 
ut  discant  carnalia  et  mundana  contein- 
nere,  ad  coelestia  et  aeterna  suspirare,  in 
omnibus  timorate  et  honeste  et  exempla- 
riter  se  habere,  omnem  vanitatem,  imo 
fatuilalem  in  vestimentis  abjicere  ac  vi- 
tare,  in  operibus  misericordiee  spiritua- 
libus  ac   corporalibus   abundare,   et   no- 


vissima  sua  assidue  speculari,  justi  et 
caritativi  consistere,  turpissima  ac  vilis- 
sima  carnis  vitia  detestari,  prfficeptum 
fraterna?  correptionis  (quod  vix  aliquis 
rite  adimplet)  prudenter  implere. 

Postremo,  in  diebus  his  malis  et  in 
tempore  isto  pessimo,  simus  specialissime 
fervidi,  et  sanclis  actibus  incessanter  in- 
fatigabiliterque  intenti ;  lacrimose  et  in- 
desinenter  oremus  pro  communi  bono  Ec- 
clesiae,  quss,  heu,  heu  !  nunc  undique  ab 
invisibilibus  ac  visibilibus  hostibus  con- 
culcatur  ;  pro  ejus  reformatione  in  omni- 
bus,  pro  infidelium  repressione  ac  con- 
versione,  pro  vivis  et  mortuis  ploremus 
singuli  lacrimis,  verbis,  singultibus,  do- 
loribus,  desideriis,  dicendo  illud  Matha- 
thiae  verbum  :  Yte  mihi,  ut  quid  natus  u/ac/j.u, 
sum  videre  contritionem  populi  mei  et  ^'"' 
civitatis  sanctse,  quum  datur  in  manibus 
inimicorum  ?  Sancta  ejus  in  manibus  ex- 
traneorum  facta  sunt ;  templum  ejus  sic- 
ut  homo  ignobilis ;  vasa  gloriae  ejus  ca- 
ptiva  abducta  sunt ;  trucidati  sunt  senes 
et  juvenes  ejus.  Quse  gens  non  heredi- 
tavit  regnum  ejus?  Quae  erat  libera,  fa- 
cta  est  ancilla ;  et  cetera  quae  nostis.  Et 
ecce  ha>c  omnia,  et  multo  pejora  merui- 
mus.  Quse  gens  sub  coelo  habet  legem 
tam  spiritualem,  tam  perfectam  atque  di- 
vinam,  ut  Ghristiani  ?  Et  quae  gens  tam 
irrefrenate  atque  enormiter  legem  suam 
transgreditur  ut  Christiani  vel  potius  An- 
tichristiani  ?  En  quomodo  utriusque  sexus 
persouffi  incedunt  vestitse  ?  Nonne  ac  si 
promisissent  se  mutuo  ad  scelera  pro- 
vocare  ?  Nam  cum  morte  pactum  fecisse  /*.  xxvnr, 
videntur,  et  cum  inferno  fcedus  iniisse.  '^' 
Transgressi  sunt  pactum  sanctum,  inu-  /4,,/.  xmv, 
taverunt  jus,  pra3varicati  sunt  fcedus  a;ter-  ^- 
num. 

Et  nunc,  0  optimi  Patres,  priecones  ver- 
bi  coelestis,  communes  adjutores  omnium 
praelatorum  Ecclesiae,  clamate,  ne  cesse-  ibid.L\w, 
tis,  quasi  tuba?  exaltate  voces  vestras,  an-  '' 
nuntiate  Ghristianis  peccata  eorum,  et  ut 
oinnes  ubique  poenitentiam  agant,  adver-   Act.  xvu, 
sariis  sacratissimae  fidei  se  opponant  vi-  ^*'' 


472 


IN   FESTO   S.  FRANCISCI   CONFESSORIS. 


AD   RELIGIOSOS  I    SERMO   QUARTUS 


ij/ac/i.  ni,  riliter,  et  cum  laetitia   prgelientur  prselia 
"■  Israelis,  paratissimi   mori   pro  fide.  Sed 

utinam  ordinatius  procederetur.  Utinam 
cum  summa  diligentia  Pontifex  summus 
reformationi  totius  insudaret  Ecclesise,  et 
nunc  per  alios  hoc  operaretur  pro  posse  : 
imo  se  ipsum  in  primis  ac  curiam  suam 
ac  Romanam  Ecclesiam  reformaret,  juxta 
haec  quse  super  hoc  scripserant  viri  do- 
ctissimi,  dominus  Petrus  de  Alliaco,  et 
cancellarius  Parisiensis  Joannes,  deinde 
ante  eos  ferventissimus  ac  sanctus  pater 
Bernardus,  et  alii  quidam  Catholici. 

Verum  hsec  tantumdem  tetigisse  suffi- 
ciat.  Vestrum  erit  ea  plenius  exsequi,  dif- 
fusius  prsedicare,  totisque  viribus  publice 
et  private  pro  defensione  Ecclesise  infa- 
tigabiliter  laborare.  Hanc  quoque  filioli 
vestri  exhortatiunculam,  seu  potius  com- 
memoratiunculam,  dignanter  suscipite.  No- 
vit  cordium  perscrutator,  quam  specialem 
affectionem  habeat  pusilla  et  vilis  persona 
mea,  vel  potius  bestia  ista,  ad  gloriosum 


AFranciscum,  et  ad  sanctum  Ordinem  ejus 
omnesque  ejus  personas  regulariter  con- 
versantes.  Et  nisi  jam  restitisset  reclusio 
haec,  non  omisissem  prae  nimia  caritate 
accedere  et  visitare  sanctum  exercitium 
vestrum.  Quod  quia  in  supposito  non  po- 
tui,  per  hsec  scripta  effeci.  Prsestet  omni- 
potens  misericordissimus  Deus,  ut  sub 
vestro  regimine  observantia  regularis  per- 
maneat,  augeatur,  perficiatur  ac  saluber- 
rime  crescat,  ita  ut  culpse  vitentur  :  quia 
nec   S.  Franciscus    otiosum   verbum   vel 

B  levem  risum  in  personis  Ordinis  sui  sus- 
tinuit.  De  tot  et  tantis  sceleribus  quae 
jugiter  fiunt,  de  tanta  inhonoratione  su- 
persacratissimi  Creatoris,  de  tot  millium 
animarum  perditione,  ingemiscamus  ;  et 
cum  metu  ac  reverentia  Altissimo  servia- 
mus,  ut  nostram  ac  proximorum  salutem 
totis  viribus  cum  timore  ac  fervore  sine 
intermissione  operemur.  Ad  laudem  et 
gloriam  Omnipotentis,  qui  est  super  om- 
nia  Deus  sublimis  et  benedictus.  Amen. 


NOTA.  —  Tres  ultimi  sermones,  ad  religiosos  scilicet,  in  1"  editione  desiderantur ;  inveniuntur 
autem  in  2\  Horum  qui  inscribitur  sermo  tertius  est  CoUatio  (quee  periisse  videbatur)  missa  Capi- 
tulo  generali  Fratrum  Minorum  de  Observantia.  (Vide  tom.  I,  p.  i.xviii,  n.  170.)  Sermo  qui  pra^cedit 
hanc  Collationem  videtur  fuisse  velut  ejus  introductio  ;  qui  vero  eam  sequitur,  quasi  quaedam 
conclusio. 

Pra^fatum  Capitulum  sedit  Mechlinise,  anno  1464,  ut  constat  ex  cod.  ms.  9068,  12",  bibliothecae 
regia3  Monacensis,  in  quo  reperiuntur  fragmenta  hujus  CoUationis. 


IN  FESTO 

S.  DIONYSII  ET  SOCIORUM  EJUS 


MARTYRUM 


ENIRRATIO  IN  EPISTOLA.M 


SANCTI    PER    FIDEM    VICERUNT    REGNA,    ETC.    Hebr.   XI,   33-39. 


E 


PISTOLA    ista   convenienter   in   festis  A  ac   vitia   detegendo   ac   rationabiliter   re- 


33. 


plurimorum  legitur  martyrum,  quia 
in  ea  docet  Apostolus  quam  mirabilia  San- 
cti  per  fidem  sint  operati,  et  quam  dura 
sint  pro  fide  perpessi.  Loquitur  autem 
Apostolus  ad  litteram  de  Sanctis  veteris 
Testamenti.  Unde  verbis  hujus  epistolse 
Hcbr.xun,  prsemisit :  Deficiet  me  tempus  enarrantem 
de  Gedeon,  Barac,  Samson,  Jephthe,  Da- 
vid,  Samuel  et  aliis  Prophetis,  qui  per 
fidem  vicerunt  regna.  Et  loco  illorum  Ec- 
clesia  posuit  :  Sancti,  etc.  Itaque  ad  He- 
braeos  dicit  Apostolus  : 

Sancti  per  fidem  vicerunt  regna.  Nam 
prsefati  judices  ac  Prophetae  Israelitarum, 
credendo  in  Deum  prsevaluerunt  contra 
regna  gentilium,  scilicet  Madianitarum, 
Ammonitarum,  Philistinorum  atque  Syro- 
rum,  sicut  in  libris  Judicum  ac  Regum 
plenius  recitatur.  Sed  et  sancti  principes 
novi  Testamenti,  Theodosius  imperator, 
Carolus  rex,  Godefridus  de  Bolonia,  ac 
alii  multi,  virtute  fidei  christiana)  regna 
infidelium  superaverunt.  Porro  martyres 
sancti  regna  vicerunt  incredulorum  aut 
malignorum,  non  illis  materiali  gladio 
resistendo,  sed  illorum  persecutiones  pa- 
tientissime  tolerando,  et  illorum  errores 


probando.  Operati  sunt  justitiam,  id  est 
opera  justa.  Nam  justus  ex  fide  vivit,  et  BaOac.n,i; 
fides   est   fundamentum   ac   directrix    jn '''°'"- '' ''• 
omni  opere  virtuoso,  ac   oculus   mentis, 
docens  ad  quem  sint  finem  omnia  opera 
bona  referenda.  Adepti  sunt  repromissi- 
ones,  hoc  est  bona  eis  a  Deo  promissa, 
scilicet  dona  gratise  in  prsesenti,  et  dona 
glorise  in  regno  ccelesti.  Obturaverunt  ora 
lconum.  Hoc  corporaliter  fecerunt  Samson  Jadic.xtv, 
et  David,  qui  occiderunt  leones.  Quod  et^'  ^  .^!.'^'-^' 

B  Christiani  quidam  fecisse  leguntur,  ut  Go- 
defridus  de  Bolonia.  Merito  quoque  Dani- 
elis  prophetse  misit  Deus  angelum  suum,  Dan.M.-i-i. 
et  conclusit  ora  leonum,  ne  Isederent  eum. 
Quod   in   multis  novi  Testamenti   marty- 
ribus    factum    non    dubitatur,    qui    nudi 
leonibus  ac  ceteris  feris  projecti,  manse- 
runt  intsieti.  Ba)stin.irerunt  impetum  ignis, 
hoc  est,  igne  Ia?si  non  sunt,  ut  tres  pueri /6(«/.  111,30. 
in  camino.  Aaron  quoque  thurificando  et  Num.wi, 
orando,  ignem  quo   pravi  incendebantur  *''''^' 
Judffii,  exstinxit,  ut  in  Numeris  legitur.  Et 

C  istud  de  multis  utriusque  sexus  martyri- 
bus  gloriosis  in  novo  Testamento  copiosis- 
sime  atque  verissime  scriptum  est,  quorum 
multi  per  dies  et  noctes  in  ardentissimis 


474      IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


manserunt  illeesi  iovi\a.c\\>n?,.  Effugaverunt 
aciem  gladii,  hoc  est,  exercitum  adver- 
sariorum  gladiis  suis  praecinctum,  verte- 
runt  in  fugam.  Quod  in  libris  Judicum 
ac  Paralipomenon  legitur  saepius  factum, 
et  multo  frequentius  in  novo  contigit  Te- 
stamento.  Convaluerunt  de  infirmitate, 
/o6xLii,iO;  hoc  est,  miraculose  curati  sunt,  ut  Job 
IV  Reff.xx,  gj.  p^^echias.  Quod  in  novo  Testamento  in- 
numerabilibus  vicibus  accidit  :  imo  quge- 
dam  sacratissimse  virgines  atrocissime  fla- 
geilatse,  aut  uberum  suorum  abscisione 
punitai,  valde  miraculose  fuerunt  curata?, 
ut  beatissimae  Catharina,  Agatha,  Barbara. 
Fortes  facti  siint  in  bello  corporali  con- 
tra  visibiles  hostes,  atque  in  bello  interio- 
ri  contra  invisibiles  hostes.  Castra  verte- 
runt  exterorum ,  hoc  est,  extraneorum  seu 
alienigenarum  fortalitia  everterunt  ac  de- 
struxerunt.  Acceperunt  mulieres  de  re- 
surrectione ,  id  est  per  resurrectionem  a 
inorte,  mortuos  suos,  id  est  filios  suos  de- 
functos,  vel  (ut  quidam  exponunt)  suos 
iiiflei/.xvii,  maritos.Elias  namque  suscitavit  filium  vi- 
duae  Sidoniae,  et  Eliseus  filium  Sunami- 
tis.  Porro  in  novo  Testamento  pene  innu- 
merabiles  Sancti  suscitaverunt  defunctos. 
Alii  autem  distenti  sunt, id  est  pro  fide 
et  justitia  in  tormentis  extenti,  non  sus- 
cipientes  redemptionem,  id  est,  a  sup- 
pliciis  erui  non  volentes,  quum  possent, 
si  tyrannis  voluissent  preebere  consensum, 
ut  meliorem  invenirent  resurrectio77eju ,\(\ 
est,  beatam  resuscitationem  in  die  novis- 
simo  consequerentur.  Istud  de  innumera- 
bilibus  Sanctis  in  novo  scriptum  est  Te- 
ii.i/<(c/i.vii.  stamento,  et  de  septem  fratribus  aliisque 
nonnullis  in  veteri.  Et  certum  est  quod 
martyres  evangelic»  legis  communiter  in 
equuleo  distendebantur.  Alii  vero  ludi- 
bria  et  verbera  experti,  id  est  injurias 
verborum  ictuumque  pcrpessi,  insuper 
Jer.wwu,  et  vincula  et  carceres,  ut  Jeremias,  Mi- 
xxii"oVy«-  cheeas,  Samson,  et  alii  multi  in  lege  Moy- 
</i"e.  xvi,2i.  sis,  atque  innumerabiliter  plures  in  lege 
Christi.  Lapidatl  sunt,  ut  Jercmias  in 
iiPar.xxiv,  .^gypto,  ct  Zacharias  filius  Joiada?  ponti- 
ficis  inter  templum  et  altare.  In  evange- 


IV/fe//.  IV 
33. 


20-22. 


A  lica  quoque  lege  Stephanus.  Paulus  quo- 
que  apostolus  :  Semel  (inquit)  lapidatus 
sum.  Secti  sunt,  ut  Isaias  propheta.  Ten- 
tati  sunt  per  prospera  et  adversa,  ab  ho- 
minibus  atque  dsemonibus,  imo  et  a  Deo, 
quamvis  diversimode.  Unde  Sapiens  ait  : 
Deus  tentavit  justos,et  invenit  illos  dignos 
se.  Unde  et  sanctus  Job  dixit  :  Probavit 
me  quasi  aurum  quod  per  ignem  transit. 
In  occisione  gladii  mortui  sunt,  id  est 
gladio  interfecti.  Nam  et  Manasses  rex 
implevit  Jerusalem  sanguine  innocentium 

B  usque  ad  os,  ut  quarto  Regum  habetur ; 
et  sacratissima  legio  Thebaeorum  pro  Chri- 
sto  occisa  est  gladio.  Circuierunt  in  me- 
lotis,  id  est  in  vestibus  factis  de  pilis 
camelorum,  qualis  fuit  vestis  sanctissimi 
Prsecursoris.  Vel,  melota  est  pellis  hispida 
animalis  quod  melus  v ocsiiwv.  In  pellibus 
caprinis,  sicut  Elias.  Egentes  victu  et 
amictu,  angustiati,  affiicti,  id  est  mente 
et  corpore  tribulati.  Quibus  clignus  non 
erat  mundus.  Hoc  dupliciter  intelligi  pot- 
est.  Primo,  quod  ipsi  vilipenderunt  mun- 

C  dum  et  ea  qua?  in  mundo  sunt,  juxta  illud 
Joannis  :  Nolite  diligere  mundum,  neque 
ea  quae  mundi  sunt.  Secundo,  quod  homi- 
nes  mundani  non  fuerunt  Sanctorum  con- 
versatione  cohabitationeque  digni.  In  so- 
litudinibus  errantes,  ut  David  cum  viris 
suis,  quum  pateretur  persecutionem  Saiil, 
et  Mathathias  cum  sociis  suis  sub  Antio- 
cho  impio,  ut  primo  Machabaeorum  nar- 
ratur ;  in  montibus,  et  in  speluncis,  et  in 
cavernis  terrce,  id  est,  in  talibus  locis  se 
abscondentes  vel  demorantes,  ut  Deo  va- 

D  carent  liberius,  juxta  illud  in  Psalmo  : 
Ecce  elongavi  fugiens,  et  mansi  in  soli- 
tudine. 

Et  hi  omnes  testimonio  fidei,  id  est 
actione  virtuosa  procedente  ex  fide,  vel 
passione  propter  fidem  suscepta,  dante 
testimonium  illis  quod  vere  fideles  fue- 
runt  (nam  sicut  operatio  arguit  formam, 
sic  conversatio  fidem),  yrobati,  id  est  a 
Deo  approbati  commendabilesque  effecti 
(juxta  illud  Sapientia?,  Tanquam  aurum 
in  fornace   probavit  electos  Dominus,  et 


Ac^.  VII,  58. 

11  Cor.  XI, 
;i.5. 


Sap.  III,  3. 

Job  xxiii, 
10. 


W Reg.  XXI, 
Iti. 


Matlh.  III, 
i. 


IVflej/.  1,8. 


1  .Toann.w, 
15. 


IReg.  xxi- 

XXX. 

1  Mach.  II, 

28. 


Ps.  LIV,  8. 


.S"(i/).  111,6. 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOGIORUM   EJUS   MARTYRUM. 


SERMO    PRIMUS 


473 


quasi  holocausti  liostiam  accepit  illos),  in-  A  tem  et  gratiam  ejus,  quia  et  Sancti  vete- 
tjen^^sw^^  a  Deo  infallibili  judicc,m6V,(W-  ris  Testainenti  per  fidem  Ghristi  venturi 
sto  Jesu  Domino  nostro,  id  est  per  virtu-      salvati  sunt. 


SERMO  PRIMUS 


CUJUSMODI    FUERIT   VIRTUS   ET   EFFICACIA    FIDEI   QUA   ILLUSTRIS   ERAT    S.  DIONYSIUS. 


0 


Hrlj,:  X 
S. 


MNIA  possibliia  sunt  credenti.  Marc. 
IX,  22. 
Ista  sunt  verba  Christi.  Quse  quam  vera 
sint,  gloriosus  Apostolus  ad  Hebra^os  dif- 
fuse  ostendit,  ubi  multos  praeclaros  ac 
virtuosos  effectus  attribuit  fidei,  dicens  : 
Fide  Abel  plurimam  hostiam  obtulit,  per 
quam  testimonium  consecutus  est  esse  ju- 
stus ;  fide  Enoch  translatus  est  :  sine  fide 
enim  impossibile  est  placere  Deo.  Fide 
Noe  aptavit  arcam  in  salutem  domus  sutc; 
fide  Abraham  obedivit  exire  in  locum 
quem  accepturus  erat.  Insuper  alios  mul- 
tos  effectus  adscribit  ibidem  Apostolus 
fidei  :  ut  quod  Sara  sterilis  et  antiqua  con- 
cepit ;  quod  Abraham  filium  suum  Isaac 
immolare  paratus  fuit ;  quod  Isaac  filiis 
suis  Jacob   ac   Esau   benedixit,    similiter 

ib\<\.  21.  Jacob  filiis  Joseph,  et  quod  Joseph  mori- 
ens,  de  egressu  filiorum  Israel  ex  iEgypto 
praedixit ;  quod  Moyses  negavit  se  filium 
ihi,\.t--u.  filiffi  Pharaonis  regis  ^Egypti,  et  .Egyptum 
reliquit,  celebravitque  Pascha ;  quod  filii 
Israel  per  medium  maris  Rubri  transie- 
runt,  quod  muri  Jericho  corruerunt,  quod 
Rahab  meretrix  mortem  evasit  suscipien- 
do  et  liberando  exploratores  Israelitic» 
plebis.  His  verbis  adjungit  Apostolus  qua 
in  expositione  hujus  sunt  dicla  epistola>, 

ibhi.  33.  scilicet  :  Sancti  per  fidem  vicerunt  regna, 
etc.  Ex  quibus  patet,  quanta  sit  fidei  vir- 
tus  et  efficacia,  ita  quod  ea  quae  impos- 
sibilia  exstant  hominibus  per  naturam, 
possibilia,  imo  et  facilia  eis  fiant  per 
fidem  et  gratiam.  Ideo  loquitur  Christus  : 

Marc.  XI,  °  ^ 

22,23.       Habete  fidem  Dei.  Amen  dico  vobis,  quia 


X,  52;  elc. 


lb\n.  11. 

UM.    17. 
Und.  20. 


Ihul.  22. 


Uml.  24. 


B  quicumque  dixerit  huic  monti,  Tollere  et 
mittere  in  mare,  et  non  hsesitaverit  in 
corde  suo,  sed  crediderit  quia  quodcum- 
que  dixerit  fiat,  fiet  ei.  Denique  Christus 
mirabilia  quae  fecit,  corpora  animasque 
curando,  fidei  communiter  fuit  adscri- 
bens,  dicendo  :  Fides  tua  te  salvum  fecit.  Mauh.w, 
Quum  enim  fides  sit  omnium  fundamen- --i,'^^"'"'^' 
tum  virtutum,  et  totius  spiritualis  conver- 
sationis  ac  interni  a^dificii  radix,  necesse 
fuit  fidem  specialiter  commendari,  et  ma- 
gnam  ei  a  Deo  virtutem  conferri.  Unde  et 

C  Augustinus  fidem  extollens  :  Nulla?  (in- 
quit)  majores  divitiae,  nulli  thesauri,  nulli 
honores,  nulla  hujus  mundi  major  est 
substantia,  quam  fides  catholica,  quae  pec- 
catores  salvat,  csecos  illuminat,  aegros  cu- 
rat,  catechumenos  baptizat,  fideles  justifi- 
cat,  poenitentes  reparat,  justos  augmentat, 
martyres  coronat,  virgines  et  vidiias  et 
conjugales  casto  pudore  conservat,  cleri- 
cos  ordinat,  sacerdotes  consecrat,  in  seter- 
na  hereditate  cum  sanctis  angelis  collo- 
cat.  Iterum  ait  :  Sicut  in  radice  arboris 

D  nulla  prorsus  apparet  pulchritudo  et  spe- 
cies,  et  tamen  quidquid  est  in  arbore  pul- 
chritudinis  aut  decoris,  ex  illa  procedit ; 
sic  quidquid  meriti,  quidquid  beatitudinis 
anima  est  susceptura,  ex  fidei  fundamen- 
to  procedit.  Hinc  ergo  debemus  esse  in 
fide  firmissimi  alque  certissimi,  praeser- 
tim  quia  ut  ait  Gregorius,  Jam  nos  ipsi 
qui  credamus,  vix  tot  sumus  quot  veri- 
tatis  fidei  testes  habemus. 

Inter  quos  beatissimus  ac  divinus  iste 
Dionysius  fuit  de  prsecipuis  unus,  prout 


476 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM. 


SERMO   PRIMUS 


ex  his  quae  infra  de  eo  dicentur,  patebit.  A 
Nam  et  ipse  ante  suam  conversionem 
summus  erat  philosophus,  nec  unquam 
se  fidei  subdidisset,  nisi  cognovisset  cer- 
tissime  efficacia  esse  fidei  argumenta,  nec 
aliquid  magicse  artis  esse  in  Christianis. 
Denique  in  hoc  innotescit  divini  et  sacra- 
tissimi  Dionysii  magnitudo  et  sanctitas, 
quod  universse  actiones  et  omnes  passio- 
nes  seu  tribulationes  quas  in  hodierna 
/?e6rxi,33  epistola  fidci  adscribit  Apostolus,  in  di- 
^*^^'  vino  Dionysio  exstiterunt.  Ipse  etenim  in 
fide  fuit  perfectus,  ardentissimus  et  valde  B 
certissimus  :  ad  quod  etiam  insuperabiles 
et  copiosissimas  habuit  rationes,  quae  in- 
fra  tangentur. 

Itaque  sanctus  pater,  magnus  Dionysius, 
per  fidem  vicit  regna  :  quia  ut  in  ejus 
fertur  Legenda,  quum  ab  apostolo  Paulo 
fuit  conversus  et  plene  instructus  in  fide, 
atque  Atheniensium  ordinatus  episcopus, 
ipsam  civitatem  quse  principalis  fuit  in 
Grsecia,et  maximam  partem  regionis  illius 
convertit  ad  Christum.  Postmodum  quo- 
que  a  S.  Clemente  Papa  missus  ad  metro-  C 
polim  Gallorum  Parisios,  multos  conver- 
tit  ibidem,  et  diversas  fabricavit  ecclesias, 
clericosque  diversi  instituit  ordinis.  Ecce 
quomodo  per  fidem  vicit  regna,  habitato- 
res  regnorum  Deo  subjiciens,  dsemonibus 
abstrahens,  et  ad  suum  discipulatum  obe- 
dientiamque  eos  perducens.  H»c  est  felix 
et  gratiosa  victoria,  qua  homines  ab  obse- 
quio  crudelissimorum  inimicorum,  vide- 
licet  dsemonum,  et  a  jugo  iniquitatis  eru- 
untur,et  Deo  subduntur,virtutibus  manci- 
pantur,  et  in  via  constituuntur  salutis.  Sic  D 
enim  Deus  dixit  ad  Jeremiam  prophetam  : 
jer.\,  10.  Ecce  constitui  te  super  gentes  et  regna,  ut 
evellas  et  dissipes,  et  aedifices  et  plantes. 
Secundo,  B.  Dionysius  cum  sociis  suis 
sanctis  martyribus  Rustico  et  Eleutherio, 
per  fidem  operatus  est  justitiam,  non  so- 
lum  divina  prsecepta,  sed  evangelica  quo- 
que  consilia  adimplendo  ;  summo  quoque 
obediendo  pontifici  S.  Clementi,  pergendo 
juxta  ejus  imperium  ad  regnum  Gallo- 
rum,   qui   magnae  animositatis   erant    ac 


feritatis,  et  ritu  gentilitatis  pertinaciter 
involuti.  Ideo  ad  convertendum  eos  acce- 
dere  arduum  fuit.  Unde  et  beatissimus 
Thomas  apostolus,  quum  juberetur  a  Chri- 
sto  ire  ad  Indos,  dixit  :  Domine,  quo- 
cumque  volueris  mitte  me,  prseterquam 
ad  Indos.  Dionysius  tamen  prompte  ac 
fortiter  obedivil  summo  Antistiti  in  facto 
praetacto,  et  tanquam  mitissimus  agnus 
cum  sanctis  sociis  suis  ferocissimos  illos 
aggressus  est  lupos,  et  multos  eorum  con- 
vertit  in  agnos. 

Tertio,  per  fidem  cum  sociis  suis  ade- 
ptus  est  promissiones,  non  solum  obtinen- 
do  beatitudinem  seternalem  in  ccelis,  sed  Matih.xw, 
etiam  raulta  dona,qu8e  Christus  electis  suis  '^' 
promisit  in  terris.  Nam  quoniam  propter 
Christum  omnia  sua  reliquit,  centuplum 
adeptus    est    in   vita   prgesenti,    videlicet 
affluentiam  supernorum  charismatum  co- 
piosam,  os  et  sapientiam  cui  non  poterant  Zhc. xxi,i5. 
contradicere  adversarii  sui  ;  et  constituit  ibid.^nAi. 
eum  Christus  super  familiam  suam  tan- 
quam  servum  prudentem  atque  fidelem. 

Quarto,per  fidem  obturavit  ora  leonum: 
quia  quum  praefectus  gentilis  fecisset 
eum  ad  ferocissimas  bestias  fame  provoca- 
tas  jactari,  et  illae  impetuose  accurrerent, 
et  sanctus  pater  Dionysius  eis  signum 
crucis  opposuisset,  mox  velut  mansuetis- 
simae  sunt  effectae.  Spiritualiter  quoque 
obturavit  leonum  ora,videIicet  dsemonum, 
qui  tanquam  leones  rugientes  circueunt,  iPe/r.v,8. 
quaerentes  quem  devorent.  Quorum  impiis 
suggestionibus,  tentationibus,  susurratio- 
nibus  imposuit  finem,  silentium  et  trium- 
phum,  non  solum  eos  abjiciendo  a  se,  sed 
ab  aliis  etiam  multis.  Rursus,  obturavit 
ora  eorum,  quia  per  idola  eos  loqui  et  re- 
spondere  prohibuit.  Nos  quoque  praetacto 
modo  obturare  debemus  ora  leonum,  re- 
sistendo  viriliter  suggestionibus  et  tenta- 
tionibus  daemonum,  juxta  illud  Jacobi  : 
Resistite  diabolo,  et  fugiet  a  vobis.  Unde  Jacob.  iv,7. 
et  princeps  Apostolorum  hortatur  :  Sobrii  i/'f/r.v,8. 
estote  et  vigilate,  quia  adversarius  vester 
diabolus  tanquam  leo  rugiens  circuit,qu8e- 
rens  quem  devoret. 


IN   FESTO   S.  DIONYSII    ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYIIUM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM      477 


Oiiinto,  per  fidem  exstinxit  iinpetum 
ignis.  Nam  super  ferream  eratem  flam- 
mis  suppositis,  nudus  extentus  cst,  nec 
tamen  consumptus.Spiritualiter  vero,pror- 
sus  exstinxit  impetum  ignis  iracundia), 
impatientia?,  ceterornmque  vitiorum.  Id- 
circo  nos  cxemplo  divini  Dionysii,  ignem 
concupiscentiae,  fiammam  ir«,  fervorem 
impatientiae,  accensionem  avaritiso,  om- 
niumque  vehementiam  vitiorum  in  nobis 
ipsis,  Deo  auxiliante,  exstinguere  semper 
debemus,et  tranquillitati,  liberalitati  man- 
suetudinique  studere  :  quoniam  Salomone 
Prov.\i\,  testante,  Qui  impatiens  est,  operatur  stul- 
£ccie.\n,  titiam  ;  et,  Ira  in  sinu  stulti  requiescit. 
'0-  Sexto,divinus  Dionysius  effugavit  aciem 

gladii.  Nam  tantus  divinse  gratiae  splendor 
in  ejus  resplenduit  vultu,  quod  frequenter 
pagani  ad  eum  capiendum  armati  concur- 
rentes,  viso  eo,  mox  omni  ferocitate  de- 
posita,  ejus  se  pedibus  provolvebant,  aut 
ingenti  timore  percussi,  ab  ejus  prsesentia 
fugiebant. 

Septimo,  per  fidem  fortis  factus  cst  in 


A  bello  :  quia  diabolum,  mundum  ac  carnem 
devicit,  et  quidquid  sibi  intulerunl  tyran- 
ni  ac  impii,  patientissime  tulit.  Insuper 
pro  fide  distentus  est  super  ferream  cra- 
tem.  Ludibria  quoque  ct  verbera,  vincula 
et  carceres  est  perpessus  :  quum  enim  Fe- 
scennius  praefectns  a  Roma  venisset  Pa- 
risios,  et  sacralissimum  Dionysium  inve- 
nisset  populo  praedicantem,  statim  fecit 
eum  capi,  colaphizari,  conspui,  derideri 
et  loris  durissimis  alligari,  flagellari  et 
incarcerari  cum  sociis  suis,  ut  infra  dif- 

B  fusius  referetur. 

Postremo,  ex  prsesenti  docemur  episto- 
la,  quanta  electi  Dei  in  vita  hac  sint  passi 
adversa,  quanta  opprobria,  derisiones,  in- 
jurias  atque  supplicia,  quatenus  sic  disca- 
mus  patientiam  in  adversis,  et  per  arctam  Matth.xu, 
viam  salutis  incedere,  atque  in  praesenti  **• 
pcenitentialem  ducere  vitam,  simplici  vi- 
ctu  humilique  vestitu  esse  contenti,et  pro- 
pter  Deum  mortificari  quotidie,  ut  strenue 
perseverando  in  bonis,  inveniamur  finali- 
ter  probati  in  Christo  Jesu  Domino  nostro. 


ENARRITIO  IN  EVAN&ELIUM 


QUUM   AUDIERITIS   PRiELIA   ET   SEDITIONES,   ETC.    LtlC.  XXI,  9-19, 


E 


VANGELIUM  istud  in  festis  plurimo- 

rum    legitur   martyrum,  quia   in   eo 

Christus   praedixit   quanta   pro   eo   sancti 

martyres  erant  passuri.  Itemque,  sicut  Lu- 

Zmc.xxi,-.  cas  ait,   sancti    Apostoli    interrogaverunt 

Christum  de  tempore  destructionis  templi 

Maiih.   Jerusalem  ;  atque  ut  Matthaeus  describit, 

'"'"'  ^'      interrogaverunt  etiam  tempus  finalis  ju- 

dicii   consummationisque   saeculi.   Quibus 

respondit  : 

Qinim  auclierUis  iproilia,  id  est  pugnas 
extraneorum  contra  se  invicem,  et  sedi- 
tiones,\d  est  dissensiones  intraneorum  seu 
concivium  vel  domesticorum  contra  se 
mutno,  nolite  terreri  inordinato   et  car- 


C  nali   timore  avertente   hominem   a   recto 
judicio  et  a  via  justitise.  Unde  alibi  ait  : 
Nolite   timere   eos   qui   corpus   occidunt,   Matth.x, 
animam  autem  non  possunt  occidere.  Un-  -^- 
de  et  Salomon  contestatur  :  Justus  quasi  Proiwwm, 
leo  confidens,  absque  terrore  erit.  Oportet  '• 
primum  hwc  fieri,  id  est,  ante  destructio- 
nem  civitatis  et  templi  Jerusalem,  necesse 
est  contingere  praefata  praelia  et  seditio- 
nes  in  populo  Judaeorum,  non  fatali  aut 
absoluta  necessitate,  sed  necessitate  con- 
ditionata  et  consequentiae,  tanquam  a  Deo 

D  praevisa  et  praenuntiata,  quae  tamen  in  se 
ipsis  sunt  contingentia.  Oportuit  ergo  haec 
fieri,  hominum  exigente  malitia,  eo  modo 


478      IN   FESTO    S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Matth.  qiio  impossibile  est  scandala  non  venire. 
"^'"'^"  Item,  oportuit,  id  est,  opportunum  fuit, 
iCor.xi,i9.  hsec  evenire,  modo  quo  oportet  esse  hse- 
reses  :  quatenus  qui  probati  sunt,  manife- 
sti  fiant.  Sed  nondum  statim  finis  :  id 
est,  his  auditis  et  factis,  nondum  aderit 
templi  destructio,  vel  consummatio  sse- 
culi  aut  tribulationum,  imo  majores  se- 
quentur,  sicut  subjungitur.  Porro  Josephus 
refert,  quod  Jesu  Nazareno  crucifixo,  Ju- 
daei  pugnaverunt  contra  Samaritanos,  et 
econtra,et  inter  se  habuerunt  dissensiones 
ac  lites.  Tandem  quoque  se  opposuerunt 
Romanis. 

Tunc  dicebat  illis,  videlicet  Christus 
discipulis  suis  :  Surget  gens  contra  gen- 
tem,  id  est,  minores  provinciae  contra  se 
invicem  prseliabuntur,  et  regnum  adver- 
sus  regnum,  id  est,  majores  provinciae 
idem  facturae  sunt.  Et  terra;  motus  magni 
erunt  per  loca,  et  pestilentiw,  et  fames, 
id  est  caristia.  Sed  quum  omnia  ista  natu- 
raliter  accidunt,  cur  Salvator  asserit  ea 
in  signum  futurorum  oriri?  Nam  (ut  ait 
Gregorius)  quse  ordinate  veniunt,  signa 
non  sunt.  Ad  heec  respondet  Gregorius, 
quod  loquitur  de  his  quse  ordinem  tem- 
porum  non  observant.  Alii  dicunt,  quod 
omnia  ista  multo  abundantius  solito  fue- 
runt  imminente  destructione  Jerusalem, 
et  adhuc  abundantius  erunt  fine  mundi 
instante  :  et  ita  sunt  signa.  Terroresque  de 
coelo,  id  est,  terribilia  qusedam  appare- 
bunt  in  ccelo  aerio  aut  superiori.  Unde 
recitat  Josephus,  quod  imminente  destru- 
ctione  Jerusalem,  stella  similis  gladio  pe- 
pendit  per  annum  super  Jerusalem,  et 
currus  equitesque  armati  et  acies  apparu- 
erunt  in  aere,  praeliantes.  Et  signa  magna 
crunt  :  quia  et  tunc  vitula  inter  immo- 
lantium  manus  peperit  agnam,  secundum 
Josephum,  et  alia  magna  et  valde  insolita 
tunc  fiebant. 

Sed  ante  hcec  omnia  injicient  vobis  ma- 

nus  suas,  et  persequentur .  Statim   enim 

post  missionem  Spiritus  Sancti,  quum  ad 

^^^  ^^  ^,  tempus  prsedicassent  in  Jerusalem  gloriosi 

vii.  Apostoli,   cceperunt  Judaei   eos   persequi. 


A  captivare,  incarcerare,    occidere,   et  Ste- 
phanum  lapidaverunt,  ut  patet  in  Actibus 
Apostolorum.    Tradentes  vos    in    synago- 
gas,  id  est  in  publicos  conventus  :  quem- 
admodum  in  Actibus  habetur,  quod  dum 
beatissimus  princeps  Apostolorum  curas- 
set  natum  claudum,  principes  sacerdotum  ac^iv, lei 
cum  suo  concilio  statuerunt  Apostolos  in  **'''■ 
medio,  ut  eos  convincerent ;  et  custodias, 
id   est  carceres,  juxta   illud  :  Posuerunt  ihki.  v,  is. 
Apostolos  in  custodia  publica.  Trahcntes 
ad  reges  et  prcesides,  id  est,  violenter  du- 

B  centes  vos  tanquam  maleficos  ad  majores 
minoresque  prsesidentes,  propter  nomen 
meum,  id  est  propter  hoc  quod  me  invo- 
catis,  prsedicatis  et  colitis.  Vel,  «  propter 
nomen  meum  »  negandum,  id  est  ob  hoc 
ut  cogant  vos  me  abnegare.  Sic  Petrus  et  ibid.xn.i 
Jacobus  ducti  sunt  ad   Herodem,  Paulus  ^\l':^' 

'  Ibid.  XXV, 

ad  Festum.  Continget  aiitem  vobis  in  te-  xxvi. 
stimonium,  id  est,  praefata  persecutio  eve- 
niet  vobis  in  testimonium  quod  vere  di- 
scipuli  mei  estis:cujus  rei  testis  est,  quod 
tanta   sustinetis   pro   me.  Vel,    «  contin- 

C  get  vobis  in  testimonium  »  condemnatio- 
nis  persecutorum  vestrorum,  qui  vestras 
preedicationes  despiciendo  et  vos  ipsos 
persequendo,  damnationem  sibi  merentur 
gravissimam. 

Ponite  ergo  in  cordibus  vestris,  id  est, 
firmiter  pvo^omte, non prcemeditari  quem- 
admodum  respondeatis,  id  est  non  prsepa- 
rare  vos  ad  dandum  responsa  persecuto- 
ribus  vestris  :  hoc  est,  non  formidetis  nec 
anxii  sitis  quod  in  respondendo  deficiatis. 
Non  enim  est  causa  vestra,  sed  mea.  Unde 

D  quum  S.  Perpetua  conjugata,  esset  pro 
fide  incarcerata,  et  in  nocte  veniret  ad 
partum,  clamaretque  pariendo,  concapti- 
vi  dixerunt  ad  eam  :'  Quum  modo  sic 
clanies,  quomodo  poteris  die  crastino  tor- 
menta  sustinere  tyranni  ?  Respondit  :  Ista 
est  causa  mea,  illa  est  Dei  causa ;  ista  est 
causa  naturse,  illa  gratise.  Subditur  :  Ego 
enim  dabo  vobis  os,  id  est  promptam  lo- 
quelam,  juxta  illud  Isaia?,  Dominus  dedit  /*.  l,4. 
mihi  linguam  eruditam  ;  et  sapientiam,  id 
est  cognitionem  et  defensionem  creden- 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MAHTYRUM. 


SERMO    SECUNDUS 


479 


doriim,  promptas  ac  rationabiles  respon-  A 
sioncs,  cui  non  poterunt  vere   atque  de 
jure  seu  efficaciter  resisterc  ct  contradi- 
cere   omnes    adversarii    vestri,   videlicet 
haeretici,  pagani,  Judaei,  ceterique  iniqui. 

Aw.  VI,  10.  Hinc  in  Actibus  fertur,  quod  Judaei  non 
poterant  resistere  sapientia>  et  Spiritui  qui 
loquebatur  per  Stephauuin.  Verumtamen 
false  et  violenter  restiterunt  infideles  fi- 
delibus. 

Trademini  autem  in  captivitatem  et 
mortem  a  parentibus,  et  fratribus,  et  co- 
gnatis,  et  amicis,  id  est  ab  his  qui  erant  B 
vestri  amici  antequam  credidistis  in  ine, 
quum  tamen  a  tam  propinquis  et  caris 
tradi,  sit  gravius  afflictivum,  quoniam  (te- 
ste  Gregorio  sancto)  majorem  inferunt  poe- 
nam  adversa  a  talibus  personis  illata,  de 
quarum  caritate  et  fiducia  pra3sumebatur. 

Ps.  uv,  i.i.  Propter  quod  Christus  ait  in  Psahiio  :  Si 
inimicus  meus  maledixisset  mihi,  susti- 
nuissem  utique,  etc.  Et  morte  afficient 
ex  vobis.  Et  eritis  odio  omnibus  homini- 
bus,  id  est  quibusdam  seu  multis  de  omni 
genere  hominum.  Vel,  «  omnibus  »  secun-  C 
dum  carnem  sentientibus.  Vel  dicit,  «  om- 
nibus   »,  ad   insinuandum   multitudinem 

p/a/i)    11  adversariorum  :  juxta  quem   sensum  ait 

21.  Apostolus,  Omnes  quae  sua  sunt  qujerunt. 


Proitter  rtomen  meum,  id  est  propter  me, 
hoc  est  ob  id  quod  in  me  creditis  mihi- 
que  adhffiretis.  Hinc  in  sermone  post  Coe- 
nam  dixit  Salvator  Apostolis  :Si  de  mundo  Joann. 
fuissetis,  mundus  quod  suum  erat  dilige-  "• 
ret ;  quia  vero  de  mundo  non  estis,  sed 
ego  elegi  vos  de  inundo,  propterea  odit 
vos  inundus.  Et  capitlus  de  capite  vestro 
non  peribit.  HffiC  est  locutio  hyperbolica, 
ut  sit  sensus  :  Ex  tantis  tribulationibus 
nulium  vobis  damnum  proveniet,  sed  ma- 
ximus  fructus,  quia  in  resurrectione  nec 
capillum  minus  habebitis  quam  ad  cor- 
poris  pertinebit  dispositionem  ac  orna- 
inentum.  Quum  ergo  capillus  sit  extra 
corpus,  nec  sentiat,  nec  tamen  sit  peri- 
turus,muIto  minus  peribit  corpus  vestrum 
aut  ossa  vel  anima  :  si  tamen  interim  pa- 
tientia  adsit.  Propter  quod  subditur  :  In 
patientia  vestra  possidebitis  animas  ve- 
stras,  id  est,  patientiam  habendo  in  ad- 
versis,  custodietis  animas  vestras  a  culpa, 
et  securas  eas  in  Deo  habebitis,  ita  quod 
peccando  eas  non  perdetis.  Patientia  nam-  Jacob. 
que  opus  perfectum  habet,  ut  dicit  Ja- 
cobus.  Unde  in  Proverbiis  legitur  :  Qui  Prov. 
patiens  est,  multa  gubernatur  prudentia ;  '^' 
qui  autem  impatiens  est,exaltat  stultitiam 
suam. 


XV, 


SERMO   SECUNDUS 


DE   COMMENDATIONE    S.  DIONYSII  ;    DE   CARITATE,   DE   DISTANTIA   AMORIS   DIVINI 
AB    AMORE   NOSTRO,    ET    DE    INTERNA    PACE. 


AMANTISSIMUS    Domini    habitabit  D 
confidenter  ;  in  eo  quasi  In  thalamo 
tota  die  morabitur,  et  inter  humeros  il- 
lius  requiescet.  Deut.  xxxiii,  12. 

In  his  verbis  divinus  et  sacratissimus 
Dionysius  multipliciter  commendatur.  Pri- 
mo,a  sua  pracipua  bonitate  et  pretiositate, 
quoniam  «  amantissimus  Domini  »,  id  est 
carissimus  Deo  fuit.  Secundo,  a  sua  secura 


mansione.  Nam  quamvis  tempore  suo  in- 
finitsB  fuerint  tribulationes  Christianorum 
a  tyrannis,  a  perfidis  quoque  Judeeis,  a 
quibusdam  philosophis,  ab  hsereticis,  ni- 
hilo  minus  inter  tot  adversa  sanctissimus 
pater  Dionysius  fuit  valde  imperterritus 
et  securus,tanquam  fortis  discipulus  seter- 
nse  et  increatse  Sapientise  loquentis  :  Qui  /'/•oim,33. 
me  audierit,  absque  terrore  quiescet.  Ter- 


480 


IN   FESTO    S.  DIONYSII    ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM.   —   SERMO   SECUNDUS 


tio,  ab  inhabitatione  valde  gratiosa  Dei  in  A 
eo.  Quarto,  a  quiete  Dei  in  ipso. 

Primo  itaque  divinus  Dionysius  in  his 
verbis  laudatur  a  sua  prsecipua  bonitate 
et  pretiositate,  quia  amantissimus  Dei  fuit 
et  est.  Tanto  etenim  rationalis  intellectu- 
alisque  creatura  est  melior,  pretiosior,  di- 
gnior  et  honorabilior,  quanto  est  carior 
Deo.  Bonum  namque  est  appetitus  obje- 
ctum,  et  bonum  intellectualiter  cognitum, 
objectum  est  appetitus  intellectivi,  vide- 
licet  voluntatis.Porro  voluntas  Dei  semper 
justa  et  recta,  uniformis  et  simplex  est  :  B 
ideo  quanto  quid  melius  est,  tanto  est 
amabilius  voluntati  divinse  seu  Deo.  Nulla 
autem  est  bonitas  major  in  creatura  quam 
caritas  seu  actualis  dilectio  qua  diligit 
Deum.  Et  per  hanc  creatura  rationalis  fit 
Deo  summe  amabilis.  Nec  mirum,  quia 
per  caritatem  Deo  potissimum  assimilatur 
atque  conjungitur,  imo  in  ipsum  transfor- 
matur.  Quia  itaque  divinus  Dionysius  fuit 
amantissimus  Deo,  constat  quod  arden- 
tissime  Deum  dilexit  :  idcirco  praecipue 
bonus  fuit,  pretiosus,honorabilis  et  prsedi-  C 
gnus.  Hinc  eum  specialiter  diligere  et  ho- 
norare  debemus  tanquam  carissimum  Dei 
electum,  et  tanquam  amicum  Altissimi, 
adoptivumque  filium  Dei.In  hac  etiam  bo- 
nitate  beatissimum  Dionysium  imitemur, 
puta  in  caritate,  Deum  ob  suam  infinitam 
et  incomparabilem  bonitatem,  immensam 
dulcedinem,  interminabilem  pulchritudi- 
nem,  superplenam  et  incircumscriptibi- 
lem  perfectionem,  super  omnia  fervide 
diligentes,  desiderantes  ac  venerantes.  Ad 
quod  necesse  est,  carnales  affectiones,  ter-  D 
renas  cupiditates,  dissolutiones  et  negli- 
gentias  cordis  abjicere,Dei  mandata  imple- 
i)/jc/j.vi,8.  re,  verba  prava  vitare,  et  coram  Altissimo 
sollicite  ambulare,  omni  cum  diligentia 
mentem  a  vitiis  custodiendo,  eamque, 
orando,  meditando,  contemplando  et  ad- 
spirando,  ad  Deum  frequenter  levando. 
Sic  ergo  agamus,  quoniam  in  prsesentia 
atque  intuitu  summi  Judicis  omnia  inspi- 
cientis,  jugiter  ambulamus. 
Preeterea,  inter  amorem  quo  amat  nos 


Deus  et  inter  amorem  nostrum,  hoc  distat, 
quod  amor  Dei  aeternus  et  increatus,  est 
causa  omnis  boni  in  nobis,  sed  amor  no- 
ster,  praesertim  amor  naturalis,  acquisitus, 
non  infusus,  causatur  in  nobis^  a  rebus. 
Quum  ergo  Sancti  dicuntur  Deo  amabiles, 
non  est  intelligendum  quasi  amor  Dei 
causetur  a  bonitate  seu  caritate  Sancto- 
rum  ad  ipsum,  aut  quasi  eorum  bonitas 
Dei  prsecedat  amorem  :  imo  quanto  Deo 
sunt  amabiliores,  et  quanto  sunt  meliores 
Deumque  ferventius  diligentes,  tanto  plus 
sunt  prseamati  a  Deo,  qui  ex  sua  ad  eos 
aeterna  dilectione  dare  decrevit  et  dedit 
eis  quod  diligant  ipsum.  Hinc  ait  Joannes 
apostolus  :  Nos  diligamus  Deum,  quoniam  i/oann. iv, 
ipse  prior  dilexit  nos.Nempe,quum  amare  '^" 
sit  alicui  bonum  velle,  illum  Deus  plus 
diligit,  cui  majorem  gratiam  in  prsesenti 
majoremque  gloriam  in  futuro  dare  decre- 
vit  et  prsestat.  Hinc  quoque  magnus  iste 
Dionysius  verissime  amantissimus  Domini 
perhibetur,  quia  tam  multiplicia  ac  prae- 
clarissima  gratiarum  charismata  contulit 
ei  Deus,  ut  infra  dicetur.  0  quam  magnum 
est  esse  amantissimum  Deo !  Magnum  val- 
de  reputatur  in  saeculo  isto,  esse  dilectum 
alicui  regi  terreno,  et  habere  specialem 
familiaritatem  ac  amicitiam  ejus.  Incom- 
parabiliter  ergo  majus  est,  summo  Regi  iTim.iji. 
saiculorum,  immortali,  invisibili,  esse  ca- 
rissimum.  Sed  reges  et  magnates  sseculi 
hujus  non  dignantur  omnes  seu  quoscum- 
que  ad  specialem  sui  amicitiam  ac  fami- 
liaritatem  admittere.  Tanta  vero  est  sum- 
mi  Regis,  Dei  omnipotentis,  pietas  atque 
dignatio,  quod  non  solum  dignatur  hoc, 
sed  universos  invitat  ad  prsecordialem, 
specialem  ac  familiarem  sui  amorem,  di- 
cens  per  Christum  et  Moysen  :  Diliges  Do-  Deut.\i,5; 
minum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  ^{''"''•^'"'' 
ex  tota  anima  tua,  et  ex  omni  virtute  tua. 
Nemo  igitur  se  excuset,  prsesertim  quum 
Deus  incessanter  tot  beneficia  nobis  om- 
nibus  largiatur. 

Secundo  in  verbis  thematis  divinus  Dio- 
nysius  commendatur  a  sua  secura  habita- 
tione  qua  in  militanti  habitavit  Ecclesia 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM    EJUS   MARTYUUM.   —   SERMO   SECUNDUS 


m 


Luc.  11,  14. 


Mntlli.  V, 
10. 

Litc.  VI,  23, 


liom.  V,  3. 
Ibid.  1. 


intrepidus  et  secunis  inter  omnia  ejus  ad- 
versa.  Undc  dc  populo  christiano  vere 
virtuoso  et  sancto,  in  Isaia  Deus  prapdixit: 
/s.xxxii,i8.  Sedebit  populus  meus  in  pulchritudine 
pacis,  et  in  tabernaculis  fiducise,  et  in  re- 
quie  opulenta.  Sedet  enim  nunc  in  pul- 
chritudine  pacis  interna^,  quae  est  tran- 
quillitas  mentis  in  Deo,  de  qua  angeli 
cecinerunt  :  Et  in  terra  pax  hominibus 
bonae  voluntatis.  Quam  pacem  habent  viri 
sancti  etiam  inter  adversa,  in  quibus  glo- 
riantur  in  Domino  et  regratiantur  Altissi- 
mo.  Sedent  quoque  in  tabernaculis  fidu- 
ciffi,  futuram  beatitudinem  fiducialiter 
prsestolantes,  et  ejus  amore  omnia  aspera 
hilariter  perferentes,quum  dicat  Salvator: 
Beati  qui  persecutionem  patiuntur  propter 
justitiam,  quoniam  ipsorum  est  regnum 
ccelorum  ;  itemque,  Gaudete  in  illa  hora 
et  exsultate,  quia  merces  vestra  magna  est 
in  coelis.  Unde  ad  Romanos  Apostolus  : 
Gloriamur  (inquit)  in  tribulationibus ;  et 
rursus,  Gloriamur  in  spe  gloriae  filiorum 
Dei.  Insuper,  sedent  in  requie  opulenta, 
quoniam  requiescunt  in  Deo  per  fidem, 
spem,  caritatem  et  contemplationem,  sic- 
que  ditantur  variis  donis  Spiritus  Sancti, 
proficientes  omni  hora  in  gratia,  sicut 
Corinthiis  scribit  Apostolus  :  In  omnibus 
divites  facti  estis  in  Deo,  in  omni  verbo  et 
in  omni  scientia.  Quum  itaque  mentes 
Sanctorum  in  mundo  hoc  per  tot  virtutes 
et  dona  Dei  sint  confirmatse,  et  ab  omni 
inordinato  amore,  a  pravo  et  carnali  timo- 
re,ab  instabilitate  fragilitatis  humanse  pu- 
rificat»,  plus  cupientes  adversa  et  aspera 
quam  prospera  mundi  ac  mollia,  idcirco 
hic  habitant  confidenter.  Quod  utique  val- 
de  jucundum  est,  Salomone  dicente  :  Se- 
cura  mens,  quasi  juge  convivium.  Hinc 
David  rex  dixit :  Dominus  illuminatio  mea 
et  salus  mea,  quem  timebo  ?  Et  denuo  : 
Non  timebo  millia  populi  circumdantis 
me.  Et  sanctus  Job  ait  :  Si  expavi  ad  mul- 
titudinem  nimiam.  Talis  fuit  sanctus  et 
sapientissimus  Dionysius,  qui  inter  perse- 
cutiones  Christianorum  innumerabiles  se- 
curissimus  mansit,  et  diversos  ac  profun- 

T.  32. 


I  Coi'.  1,  5. 


/*;'o!'.xv,  15. 


PS.  XXVI,  I 


Ps.  111,  7 

Job  XXXI, 
34. 


A  dissimos  libros  composuit,epistoIas  multis 
misit,  fidem  longe  ac  late  constantissime 
prffidicavit,    contemplationibus    altissimis 
ultra  humanas  vires  coeliformiter  fuit  in- 
tentus.Ad  hanc  mentis  in  Deo  constantiam 
laboremus;  vanas  et  pueriles  abjiciamus 
formidines  :  quia   ut   Salomon    loquitur, 
Qui  timet   Deum,  nihil   trepidabit.  Unde    £ccu. 
rursus  exhortatur  :  Fili,  honora  Deum,  et  ""pJot^;,^ 
valebis  ;   praeter   eum   vero   ne    timueris  i;cf.t.vii, 
alienum.   Sed  heu  !  multi  sunt  qui   plus'''^ 
verentur   damna  rerum,  vituperia  homi- 

B  num,  infirmitates  corporum,  quam  Dei 
offensam  et  ejus  districtum  judicium. 

Tertio  divinus  et  gloriosus  Dionysius 
commendatur  a  gratiosa  valde  Dei  habita- 
tione  in  eo.  Deus  quippe  omnium  in  cari- 
tate  et  gratia  exsistentium  corda  inhabitat. 
Propter  quod  in  prima  Joannis  asseritur  : 
Deus  caritas  est,  et  qui  manet  in  caritate,  Uoann.iv, 
in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  Itaque  quo  ^**' 
fideles  in  caritate  Dei  plus  crescunt,  tanto 
gratiosius  eos  inhabitat.  Valde  igitur  gra- 
tiosissime  B.  Dionysium  in  divino  amore 

C  tam  ardentissimum  inhabitavit,  ita  quod 
Deus  in  eo  tanquam  in  thalamo  tota  die, 
id  est  assidue  atque  in  luce  suae  gratise, 
habitavit.  In  thalamo  quippe  est  sponsa, 
cum  qua  sponsus  deliciatur.  Ita  in  S.  Dio- 
nysio  fuit  devotissima  ac  ferventissima 
anima  ejus,  praedilecta  sponsa  Altissimi, 
quam  ipse  brachiis  caritatis  jugiter  am- 
plectebatur,  per  fiammigeram  unionem 
sancti  amoris  suavissime  deosculabatur, 
per  supernorum  infusionem  aut  augmen- 
tationem    charismatum    liberalissime  fe- 

D  cundavit,  ita  quod  delicise  ejus  erant  esse  Proiwm, 
cum  ea,  in  ea,  et  in  intimis  ejus.  Studea-  ^'- 
mus  ergo  et  nos  ut  corda  nostra  semper 
sint  habitacula  Spiritus  Sancti  per  carita- 
tem  et  gratiam,  non  domicilia  atque  pro- 
stibula  dsemonum  per  culpam  mortalem. 
Omnis  etenim  anima,  aut  est  Christi  spon- 
sa,  aut  diaboli  adultera.  Ideo  unusquisque 
satagat  absque  mortali  vivere  culpa. 

Quarto  commendatur  gioriosissimus  pa- 
ter,  doctor,  praesul  et  martyr,  divinus  Dio- 
nysius  a  requiescentia  Dei  in  ipso.  Deus 

31 


482 


IN   FESTO   S.  DIONYSII  ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM. 


SERMO  TERTIUS 


eqiiidem  (sicut  jam  tactum  est)  in  omni- 
bns  caritatem  habentibus  demoratur,  sed 
in  contemplativis  etiam  specialiter  requi- 
escit  :  quoniam  eis  instar  amorosi  ac  fide- 
lissimi  sponsi  familiarius  se  conjungit,  et 
magis  continue  ac  intime  in  ipsis  consi- 
stit.  Porro  S.  Dionysius  contemplator  fuit 
altissimus,  homo  coelestis,  conversator  an- 
gelicus  virque  seraphicus.  Et  hoc  ex  ma- 
teriis  librorum  quos  edidit,  praesertim  ex 
c/. i.xvi,  Mystica  theoiogia,  lucidissime  constat.  Sed 
p.443cts.  Q^  ^^g  superbeatissima  Trinitate,  de  super- 
essentiali  et  simplicissima  Deitate,  de  na- 
tura  atque  ordinibus  angelorum  profun- 
dissime  scripsit. 
Postremo  in  praetactis  prseconiis,  glorio- 


A  si  viri  ac  martyres  sancti  Rusticus  et 
Eleutherius  socii  praeelecti  Dionysii  bene- 
dicti,  eidem  Sancto  sublimiter  sociantur. 
Erant  namque  et  ipsi  Deo  carissimi  et  in- 
ter  adversa  intrepidi,  habitacula  Spiritus 
Sancti,  et  lumine  contemplationis  ornati. 
Hos  igitur  martyres  gloriosos,  qui  sicut  in 
vita  sua  se  invicem  dilexerunt,  ita  in  mor- 
te  non  sunt  separati,  et  sicut  socii  fuerunt 
in  laboribus  sanctis  variisque  suppliciis 
vitffi  prsesentis,  ita  nunc  socii  sunt  in 
felicitate  et  gloria  empyrei  orbis,  devotis- 

B  sime  invocemus,fervide  diligamus,  fortiter 
imitemur,  et  ad  summi  Dei  contemplatio- 
nem,  ad  futurse  beatitudinis  consideratio- 
nem  crebrius  nos  extendamus. 


SERMO  TERTIUS 


QUOMODO   S.  DIONYSIUS   SOL   IN   ECCLESIA  FUERIT;   DE   EJUS  VITA  ET  EXCELLENTIIS  ; 
ET   DE   ECLIPSI   TEMPORE   PASSIONIS   DOMINICiE   MIRABILI. 


SOL  in  adspectu  vas  admirabile,  opus  C 
Excelsi,    radios    igneos    exsufflans  ; 
magnus  Dominus  qui  fecit  illuni,  et  in 
sermonibus  ejus  festinavit  iter.  Eccli.xLiii, 
%  4,  5. 

Verba  ista  ad  litteram  de  materiali  pla- 
netarique  sole  scripta,  de  beatissimo  ac 
divinissimo  Dionysio  spiritualiter  conve- 
nientissime  exponuntur.  Ipse  enim  multis 
de  causis  sol  appellatur.  Primo,  quoniam 
sicut  sol  sua  luce  totum  illuminat  mun- 
dum,sic  excellentissimus  doctor  Dionysius 
universam  suis  doctrinis  illustrat  Eccle-  D 
siam,  ut  infra  clarius  innotescet.  Secundo, 
quoniam  sicut  sol  cunctis  planetis  ac  as- 
tris  exstat  splendidior,  sic  post  Apostolos 
et  Evangelistas,  inter  universos  Doctores 
Ecclesise  illuminatissimus  Dionysius  pro- 
fundior,  sapientior  et  excellentior  inveni- 
tur;estque  doctrina  ipsius  magna  auctori- 
tale  vallata,  non  solum  ob  ejus  eximiam 
sanctitatem    et    pra^clara    miracula,    sed 


etiam  quia  beatissimi  Pauli  apostoli  fuit 
discipulus,  et  ab  eo  per  triennium  (ut  le- 
gitur)  est  instructus.  Hinc  Hugo  de  S.  Vi- 
ctore  vocat  Dionysium  principem  theolo- 
gorum,  et  antonomastice  nominat  eum 
Theologum.Tertio,  quoniam  sicut  sol  inter 
omnia  luminaria  coeli  major  est  quanti- 
tate,  sic  pra^electus  Dei  Dionysius  inter 
cunctos  Doctores  Ecclesiae  emicat  multi- 
plici  dono  virtutum  ac  gratiae.  Fuit  etenim 
doctor,  preesul  et  martyr,  gratia  prophe- 
tise,  magnificentia  miraculorum,  sanctitate 
eximia,  gratia  quoque  (ut  videtur)  lingua- 
rum,  venerandissima  senectute,  discipu- 
latu  et  familiaritate  Apostolorum  ornatus. 
Quarto,  quoniam  sicut  sol  inferiora  caJe- 
facit,  fecundat,  lajtificat,  sic  beatissimus 
Dionysius  ardentissimis  suis  eloquiis  cor- 
da  accendit  fidelium  divino  amore,  atque 
ad  bene  agendum  provocat  scriptis,  ex- 
emplis,  fama,  miraculis,  orationum  quo- 
que   et  meritorum  suorum  suffragiis,  et 


IN   FESTO    S.  DIONYSH   ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYHUM. 


SERMO   TERTIUS 


483 


34. 


universam  laplificat  militantem  Ecclesiam. 

Denique  istis  ex  causis  sanctissimus  pa- 
ter  Dionysius  recte  vocatur  «  vas  admira- 
bile  )),  quia  tot  gratiarum  receptacnlum 
fuit.  Eratque  «opus  Excelsi»,  videlicet  Dei 
aitissimi,  qui  solus  potest  hominem  ad 
tantarn  virlutum  sublimitatem,  ad  tam 
deiformem  perducere  perfectionem.  Ilinc 
divinus  Dionysius  «  radios  igneos  ))  exsuf- 
flavit,id  est  sapientise  suse  verba  ardentia, 
splendida  documenta,  virtutum  fulgorem, 
famse  sanctse  nilorem.  «  Magnus  Dominus 
qui  fecit  illum  )),  qui  in  corpore  corrupti- 
bili  tot  et  tanta  supernorum  charismatum 
dona  plantavit.  «  Et  in  sermonibus  Dei  fe- 
stinavit  iter  )),  id  est,  Deo  jubente  sanctus 
hic  Pater  celeriter  ivit  ad  praedicandum 
per  regna  diversa. 

Sed  nunc  gloriosissimi  Dionysii  virtutes 
et  excellentiae  breviter  sunt  tangendse.  Pri- 
ma  excellentia  ejus,  est  sublimitas  sapien- 
ti8e,scientiae,  virtutum  ac  vit8e,quibus  pree 
ceteris  splendebat  gentilibus  ante  suam 
conversionem.  Quum  enim  adhuc  esset 
Act.  xvu,  gentilis  philosophus  et  Atheniensis,  fuit 
prae  ceteris  valde  ingeniosus  ac  studiosus, 
honestus  et  probus  seu  virtuosus,  loquen- 
do  de  virtutibus  acquisitis,et  eo  modo  quo 
quidam  gentilium  idololatrarum  virtuosi 
fuisse  narrantur,  ut  Hector,  Julius,  Cato 
et  TuIIius  :  juxta  quem  sensum  ait  S.  Hie- 
ronymus,  quod  Deus  concessit  Romanis 
adhuc  paganis  monarchiam  propter  eorum 
virtutes.  Unde  Dionysius  ante  suam  con- 
versionem,  a  philosophis  vocabatur  Theo- 
sophus,  id  est  Deum  sapiens;  et  Ala  coeli, 
id  est  altitudine  scientiee  suae  volans  in 
coelum  ;  ac  lonicus,  quasi  summus  Greeco- 
rum  philosophus.  Fuit  etiam  rhetor  mira- 
bilis,  astronomusque  praeclarus.  Et  fuit 
tam  studiosus,  quod  ab  Athenis  usque  in 
iEgyptum  perrexit,  ut  ibi  convenientius 
astronomicae  speculationi  vacaret,  eo  quod 
aer  sit  ibi  subtilis,  quietus  et  purus,  ita 
quod  rarissime  ibi  sint  tempestates  et 
nubes. 

Secunda  excellentia  ejus,  est  gratiosa 
ejus  conversio,  quam  S.  Lucas  evangelista 


A  compendiose  describit, inter  cetera  dicens, 
quod  quum  Paulus  apostolus  venisset  .tt/.xvn.io 
Athenas,quae  fuit  nobilissima  urbs  Graeco-  '''^'"'- 
rum,  in  qua  studium  philosophiae  maxime 
viguit,  incitabatur  spiritus  ejus  in  ipso,  vi- 
dens  idololatriao  deditam  civitatem,  id  est, 
anima  ejus  in  se  ipsa  accendebatur  et  pro- 
vocabatur  ad  praedicandum  illis  idololatris. 
Disputabat  ergo  cum  Judaeis  et  gentilibus 
ad  Judaeorum  legem  conversis,  in  Synagoga 
eorum,  et  in  foro  loquebatur  quotidie  ad 
adstantes.  Quidam  autem  Epicurei  et  Stoi- 

B  ci  philosophi  disserebant  et  disputabant 
cum  Paulo.  Aliique  dicebant  :  Quid  vult 
seminiverbius  hic  dicere?Alii  vero  dice- 
bant  :  Novorum  daemoniorum  videtur  an- 
nuntiator  esse.  Et  apprehendentes  Aposto- 
lum,  duxerunt  eum  ad  Areopagum,  id  est 
ad  vicum  in  quo  Mars  colebatur  :  qui  erat 
ibi  vicus  praeclarior,  quoniam  ibi  erat  cu- 
ria  nobilium,  et  schola  liberalium  artium; 
in  quo  et  Dionysius  floruit,  et  a  vico  illo 
Areopagita  vocatus  est.  Quumque  in  vico 
illo  staret  Paulus  apostolus,  dixerunt  ad 

C  eura  :  Possumusne  scire  quae  sit  haec 
nova  tua  doctrina  ?  Nova  enim  quaedam 
infers  auribus  nostris.  Athenienses  autem 
ad  nihil  aliud  vacabant,  nisi  aut  dicere 
aliquid  novi,  aut  audire.  Stans  itaque  Pau- 
lus  in  medio  Areopagi,  dixit  :  Viri  Athe- 
nienses,  per  omnia  quasi  superstitiosos 
vos  video.  Praeteriens  enim  et  videns  si- 
mulacra  vestra,  inveni  aram  in  qua  scri- 
ptum  erat  :  Ignoto  Deo.  Quod  ergo  igno- 
rantes  colitis,  hoc  ego  annuntio  vobis. 
Circa  intellectum  horum  verborum  sci- 

D  endum  est,  quod  Filio  Dei  Domino  nostro 
Jesu  Ghristo  in  cruce  pendente,  quum 
fieret  supernaturalis  illa  eclipsis,  Diony-  Maith. 
sius  cum  suo  consocio  Apollophane  f uit  ="'^'"' ^^- 
in  Heliopoli  urbe  i^Egypti,  vacans  astrono- 
miae.  Et  visa  illa  eclipsi,  admiratus  est 
nimis,  et  multa  de  hoc  cum  suo  contulit 
socio.  Athenienses  quoque  philosophi  con- 
siderantes  mirabilia  quae  fuerunt  in  illa 
eclipsi,  prae  admiratione  obstupescentes 
dixisse  leguntur  :  Aut  Deus  naturae  pati- 
tur,  aut  sidera  fallunt,  aut  machina  mun- 


484 


IN   FESTO    S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MARTYRUM.   —   SERMO   TERTIUS 


di  peribit.  Fnit  enim  illa  eclipsis  valde 
supernaturalis.  Primo,  quoniam  naturalis 
eclipsis  non  fit  nisi  tempore  conjuncti- 
onis  incensionisque  lunse,  dum  directe 
supponitur  soli.  Tunc  autem  oppositio 
seu  plenilunium  fuit.  Secundo,  quoniam 
naturalis  eclipsis  non  obscurat  totam  ter- 
Matth.  ram.  Tunc  autem  factse  sunt  tenebrse  super 
xxvii, 45.  universam  terram,ut  Evangelista  testatur. 
Tertio,  quia  quum  luna  fuerit  soli  opposi- 
ta  circa  sextam  horam  in  medio  coeli, 
tamen  in  vesperis  restituta  fuit  suo  loco 
in  oriente.  Quarto,  quoniam  iila  eclipsis 
duravit  per  tres  horas,quod  supernaturale 
tunc  fuit.  Alia  quoque  mirabilia  fuerunt 
in  illa  eclipsi.  Unde  philosophi  tot  mirabi- 
libus  visis,  constituerunt  aram  illi  Deo 
cujus  virtute  illa  fiebant.  Et  quia  illius 
Dei  non  habuerunt  determinatam  noti- 
tiam,  affixerunt  altari  pro  titulo,  Ignoto 
Deo,  id  est,  ara  ista  consecrata  est  in  ho- 
nore  Dei  nobis  ignoti.  Quem  etiam  oratio- 
nibus  et  genuflexionibus,  non  animalium 
immolationibus,  dixerunt  esse  colendum. 
De  his  multa  scribit  divinus  Dionysius  in 
epistola  sua  ad  S.  Polycarpum,  in  epistola 
quoque  ad  Apollophanem. 

Quum  itaque  Paulus  apostolus  dixisset 
Act.  XVII,  Atheniensibus,  Quod  ignorantes  colitis, 
utpote  Deum,  cui  consecrata  est  ara  illa, 
et  cujus  virtute  facta  est  illa  eclipsis,  ego 
annuntio  vobis ;  Dionysius  diligentissime 
coepit  Apostoli  verba  advertere.  Et  quam- 
vis  facile  crederet  verbis  Pauli,non  tamen 
nisi  post  longissimam  atque  acerrimam 
cum  Apostolo  disputationem  se  credere 
fatebatur.  Eisque  disputantibus,  contigit 
csecum  quemdam  coram  eis  transire.  Di- 
xitque  Dionysius  Paulo  :  Si  dixeris  huic 
cseco,  in  nomine  Dei  quem  pradicas,  Vide, 
et  viderit,  statim  credam.  Sed  ne  magica 
arte  utaris,  ego  tibi  formam  verborum 
praescribam.Sed  ut  omnis  tolleretur  suspi- 
cio,  Paulus  dixit  Dionysio  ut  ipsemet  ver- 
ba  illa  proferret.  Dixit  ergo  Dionysius  cae- 
co:In  nomine  Jesu  Ghristi  nati  de  Virgine, 
crucifixi,  mortui,  qui  resurrexit,  et  ad 
coelum  ascendit,  vide.  Et  protinus  vidit. 


23 


A  Tunc  Dionysius  cum  sua  familia  et  uxore 
nomine  Damaris,  ad  fidem  conversus  est. 
Unde  in  Actibus  legitur  :  Quidam  viri  ad-  Aci.  xvn, 
haerentes  Paulo,  crediderunt.  In  quibus  et  ^*' 
Areopagita   Dionysius,  et  mulier  nomine 
Damaris,  et  alii  quidam  cum  eis. 

Tertia  excellentia  divini  Dionysii,  est 
sancta  et  fructuosissima  praesidentia  ejus. 
Nam  triennio  a  Paulo  apostolo  informatus, 
Atheniensis  episcopus  est  effectus  :  ubi 
prsedicationi  insistens,  ipsam  civitatem  et 
maximam  partem  regionis  illius  convertit 

B  ad  Christum.  Verumtamen  Beda  et  Scho- 
lastica  historia  dicunt  :  Hic  est  Dionysius 
qui  a  Paulo  ordinatus  episcopus,  Corinthi- 
orum  gloriose  rexit  Ecclesiam.  Ex  quo 
videtur,quod  fuit  Corinthiorum  episcopus. 
Potuit  equidem  successive  in  diversis  lo- 
cis  pra^esse.  Quum  autem  audisset  magi- 
strum  suum  Paulum  Romse  a  Nerone  in- 
carceratum,  illuc  profectus  est ;  et  Paulo 
per  martyrium  coronato,  a  B.  Clemente 
in  Galliam  cum  Rustico  et  Eleutherio  mis- 
sus  est.  Veniensque  Parisios,  multos  con- 

G  vertit  ibidem  et  undique. 

Quarta  excellentia  ejus,  est  profundissi- 
ma  et  maxima  sapientia  ejus,  et  quod  tam 
multos,  altos  ac  utilissimos  libros  edidit 
ac  conscripsit  inter  tot  persecutiones  tot- 
que  labores.  Scripsit  etenim  librum  de 
Divinis  characteribus,  in  quo  loquitur  de 
summa  Trinitate;  item  de  Divinis  nomini- 
bus,  de  Angelica  hierarchia,  de  Ecclesiasti- 
ca  hierarchia,  de  Mystica  theologia,  de 
Symbolica  theologia,  alia  quoque  valde 
multa  ac  prseclara  volumina.  Sed  et  diver- 

D  sas  epistolas  ad  diversas  personas,videlicet 
ad  Joannem  apostolum,  ad  Polycarpum,  ad 
Timotheum,  ad  Titum,  ad  Caium,  ad  Doro- 
theum,  ad  Demophilum,  etc.  Huic  divino 
Dionysio  creditur  Paulus  revelasse  ea  quse 
non  licuit  homini  loqui,  quse  scilicet  vidit  ii  Cor.xn, 
raptus  in  tertium  coelum.  Unde  de  talibus  "'  *" 
tain  profundissime  ac  elegantissime  Diony- 
sius  scripsit,ut  non  a  Paulo  videatur  ea  di- 
dicisse,  sed  personaliter  per  raptum  in  ter- 
tium  coelum  vidisse.  Et  sicut  ante  suam 
conversionem  fuit  summus  phiiosophus, 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOGIORUM    EJUS    MARTYRUM. 


SERMO   TERTIUS 


483 


140. 


sic  postmodmn  riiit  summiis  theologiis. 
Unde  Damascenus  taliter  nominat  eum  : 
divinissimus  ac  theologicissimus  sacratis- 
simus  Dionysius.  Ex  quibus  verbis  mon- 
stratur  quantus  in  corde  illius  magni  Jo- 
annis  Damasceni  fuit  Dionysius  iste. 

Quinta  excellentia  ejus,  est  gloriosum 
martyrium  ejus,  et  magnitudo  miraculo- 
rum  qua)  contigerunt  in  eo.  Quum  enim 
Fescennius  pra^fectus  a  Domitiano  im- 
peratore  missus,  venisset  Parisios,  et  be- 
atissimum  Dionysium  invenisset  populo 
prjrdicanlem,  mox  jussit  eum  captum, 
colaphizatum,  irrisum,  consputum  atquc 
durissimis  loris  vinctum,  cum  sociis  suis 
sanctis  Rustico  et  Eleutherio  sibi  adduci ; 
fecitque  eos  a  duodecim  militibus  acerri- 
me  fiagellari,  et  magno  ponderc  catena- 
rum  ligatos  incarcerari.  Sequenti  die  divi- 
nus  Dionysius  super  ferream  cratem  igne 
supposito  nudus  extentus  est,  laudavit- 
/>«.  cxviii,  que  Dominum,  dicens  :  Ignitum  eloquium 
tuum  vehementer,  et  servus  tuus  dilexit 
illud.  Deinde  ad  ferocissimas  projectus 
est  bestias,  a  quibus  mansit  intactus.Tunc 
eum  in  fornacem  jactaverunt  ardentem, 
sed  ab  igne  mansit  illasus.  Mox  post  hoc 
cruci  affixus  est,  et  diu  cruciatus  in  ea. 
Inde  ab  iniquis  depositus,  rursus  cum  so- 
ciis  suis  aliisque  fidelibus  multis  in  carce- 
rem  est  retrusus.  Ubi  dum  celebraret,  et 
fideles  communicaret,  Dominus  Jesus  Chri- 
stus  cum  splendidissima  luce  advenit,  et 
divinum  Dionysium  communicavit,  dicen- 
do  :  Accipe  hoc,  care  meus,  quoniam  me- 
cum  est  merces  tua  magna  nimis.  Post 
haec,  cum  sociis  suis  est  prsefecto  pra?sen- 
tatus,  et  novis  attritus  est  suppliciis;  et 
postremo  ei  ac  sociis  suis  capita  sunt  ab- 
scissa.  Tunc  corpus  beatissimi  Dionysii 
protinus  se  erexit,caputque  proprium  ele- 
vavit,  et  illud  inter  brachia  sua  per  duo 
milliaria  tulit,  angelo  duce  et  coelesti  lu- 
mine  praecedente,  a  loco  dicto  mons  Mar- 
tyrum,  usque  ad  locum  in  quo  nunc  Dei 
providentia  et  sua  electione  quiescit.  Tan- 


A  ta  autem  ibidem  angelorum  sanctorum  in- 
sonuit  melodia,quod  multi  eam  audientes, 
conversi  fuerunt. 

Porro,  quum  post  aliquantulum  tempus 
S.  Regulus  praesul  celebrans,  Apostolorum 
nomina  recitasset,  adjunxit  :  Et  beatis 
martyribus  tuis  Dionysio,  Rustico  et  Eleu- 
Iherio.  Quo  dicto,  cccpit  mirari  quod  eo- 
rum  nomina  sic  sine  advertentia  protulit : 
quia  eos  adhuc  vivere  sestimavit.  Moxque 
apparuerunt  ei  tres  columbae  super  cru- 
cem  altaris  sedentes,  habentes  sanctorum 

B  martyrum  nomina  sub  suis  pectoribus 
sanguine  insignita.  Quibus  visis,  agnovit 
Sanctos  migrasse  ad  Dominum.  Clodovcus 
rex  Francorum  corpus  sanctissimi  Diony- 
sii  irreverenter  discooperiens,os  ejus  con- 
fregit  ac  rapuit,et  protinus  amens  effectus 
est ;  pffinitens  vero,  sanitatem  recepit.  Mi- 
chael  imperator  Graecorum,  misit  Ludovi- 
co  regi  Francorum,  filio  Caroli  Magni, 
libros  divini  Dionysii  de  Hierarchiis,  de 
Grgeco  ad  Latinum  translatos.  Qui  cum 
gaudio  suscepti  sunt,  et  in  ecclesia  S.  Dio- 

C  nysii  positi.  Tunc  decem  et  novem  infirmi 
fuerunt  curati.  Ex  quo  probatur,  quod  iste 
B.  Dionysius  Areopagita  in  Galliam  missus 
fuit,  de  quo  certum  est  quod  illos  edidit 
libros.Idem  testantur  Hincmarus  Remensis 
episcopus  et  Joannes  Sarracenus  in  episto- 
lis  suis  ad  Carolum  regem;  atque  ex  Reve- 
lationibus  S.  Brigittse  idem  ostenditur.  Po- 
stremo,  in  Speculo  historiali  multa  legun- 
tur  prfficlara  ac  mirabilia  de  S.  Dionysio,et 
qualiter  Carolo  Magno  frequenter  apparuit, 
Dagobertoque  regi  subvenit  :  qua3  brcvi- 

D  tati  studens,  dimitto.  Sed  et  alia  multa  de 
excellentiis  hujus  Sancti  possent  hic  reci- 
tari,  qupe  prolixitatem  vitans  pertranseo. 
Fuit  autem  nonaginta  annorum  dum  prae- 
tacta  pro  Christo  supplicia  est  perpessus. 
Ecce  hunc  amantissimum  Dei  electum 
devotissime  invocemus,  singulariter  diliga- 
mus, efficacitcr  imitemur;ejus  sapientiam, 
patientiam,  ferventissimam  caritatem,  pie- 
tatem,  justitiam  jugiter  amplectamur. 


486      IN   FESTO   S.  DIONYSU   ET   SOCIORUM   EJUS   MART.   —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   QUARTUS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUARE   SOLI    COMPARETUR   ILLUMINATISSIMUS   DOCTOR   ET  MARTYR 
SANCTISSIMUS   DIONYSIUS. 


SOL  in  adspectu  vas  admirabile,  opics  A 
Excelsi,radios  igneos  exsufji ans ;  ma- 
gnus  Dominus  qui  fecit  illum,  et  in  ser- 
monibus  ejus  festinavit  iter.  Eccli.  XLiii, 
2,  4,  5. 

Verba  ista  de  sole  planetari  et  orbicu- 
lari  litteraliter  scripta,  de  excellentissimo 
ac  splendidissimo  viro,sanctissimo  Diony- 
sio  Areopagita,episcopo,  doctore  ac  marty- 
re,recte  accipiuntur.  Quemadmodum  enim 
sol  iste  sensibilis  ex  suo  adspectu  admira- 
bilis  exstat  ob  suae  pulchritudinis  eminen- 
tiam,  ob  suse  lucis  exuberantiam,  ob  suae  B 
activitatis  seu  causalitatis  magnitudinem, 
ob  sui  motus  velocitatem,  ob  suorum  effe- 
ctuum  varietatem;  sic  sanctissimus  et  illu- 
strissimus  Dionysius  vere  mirabilis,  lau- 
dabilis  honorabilisque  consistit  propter 
hgec  omnia. 

Quemadmodum  ergo  sol  materialis  pri- 
mo  admirabilis  est  ob  sua;  pulchritudinis 
eminentiam  (nam  inter  omnia  sidera  et 
planetas  est  speciosissimus) ;  sic  magnus 
et  divinus  Dionysius  primo  est  admirabi- 
lis,  laudandus,  venerandus  et  imitandus  G 
propler  excellentiam  sui  interioris  multi- 
plicisque  decoris.  Fuit  namque  omni  vir- 
tute  praeclare  ornatus,  fcrventissimus  in 
amore,  elevatissimus  in  contemplatione, 
heroicus  et  perfectus  in  omni  sua  conver- 
satione.  Fuit  quoque  morali  pulchritudine 
decoratus,  utpote  venustissimis  moribus 
in  cunctis  conspicuus.  Unde  si  quid  venia- 
lis  culpae  interdum  ex  huinana  fragilitate 
incurrit,protinus  igne  sui  amoris  consum- 


psit,atque  per  alia  multa  illud  mox  abluit; 
omnique  hora  in  pulchritudine  profecit 
interna,  et  facies  ejus  interior,  videlicet 
intellectus  seu  mens,  coram  Deo  resplen- 
duit  donis  sapienti8e,scientiffi,intelligentia) 
atque  consilii,  virtute  fidei  et  prudentiae  : 
imo  tanta  fuit  in  eo  lux  gratise,  tantus 
sanctitatis  ac  sapientiae  splendor,  quod 
in  exteriori  ipsius  vultu  tanta  frequenter 
splenduit  claritas,  tantus  igneus  fulgor, 
tam  angelicus  apparatus,  quod  adversarii 
ejus  qui  venerant  capere  eum,  viso  eo 
territi,  mox  fugerunt. 

In  hac  igitur  pulchritudine  beatissimum 
virum  sectari  non  desistamus,  quotidia- 
na  nostra  peccata  quotidie  abluamus  per 
cordialem  contritionem,  plenam  confes- 
sionem,  satisfactionem  condignam,per  ge- 
mitus  et  ploratus,  per  opera  supereroga- 
tionis,  per  fervorem  divini  ac  fraterni 
amoris,  per  ardentes  affectus  boni  commu- 
nis,  per  gestuantia  desideria  honorationis 
divina3  majestatis  ab  omnibus,  per  pudo- 
rem  et  erubescentiam  de  nostris  pecca- 
tis,  per  frequentes  elevationes  mentis  ad 
Deum,  et  aliis  facillime  ignoscendo  :  quia 
per  ha^c  et  alia  quffidam,  venialia  dimit- 
tuntur,  gratia  et  virtutes  augentur,  pul- 
chritudo  interior  non  solum  conservatur, 
sed  et  perficitur.  Et  qui  in  istis  quotidie 
se  exercet,  strenue  occupat,  assidue  im- 
morari  assuescit,  lignum,  foenum  et  stipu-  icoc.im.i». 
lam  non  colligit,  imo  aurum,  argentum, 
lapidcs  pretiosos  fidei  fuudamento  su- 
persedificat.  Occupemus  ergo  nos  jugiter 


IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJLS   MART.   —   AD   RELIGIOSOS  I   SERMO   QUARTLS      487 


fructuose  :  et  quanto  diutius  sumus  in  Or-  A 
dine,  quanto  magis  senescimus,  quanto 
ampiius  ab  hominibus  i'e[)utamur,  quanto 
majora  aut  plura  a  Deo  dona  sumpseri- 
mus,  tanto  vere  liuniiliores,  timoratiores, 
ferventiores  efficiamur.  Et  indesinentcr 
simus  soiliciti  ne  interior  animic  nostr» 
vuitus  coram  Deo  fcedus  appareat,  aut 
aliquo  modo  commaculetur ;  sed  potius 
studeamus  ut  anima  nostra  quai  Salvato- 
ris  sui  sponsa  esse  tenetur,  ei  quotidie 
magis  ac  magis  complaceat,  intimius  nnia- 
tur,profundius  iminergatnr,omnique  hora  B 
speciosior  fiat.  Propterea  Omnipotentis 
pra^sentiam  semper  pensemus,  et  coram 
eo  nos  incessanter  constituamus,  custo- 
diamus,  examinemus  et  occupemus. 

Secundo  divinissimus  ac  pra^stantissi- 
mus  Dei  electus  Dionysius  soli  compara- 
tur  et  sol  vocatur,  ob  suse  lucis  exuberan- 
tiam.  Quemadinodum  enim  inter  omnia 
coelestia  corpora  sol  lucidissimus  est  in 
se  ipso,  sic  inter  Sanctos  Dei  gloriosus 
doctor,  martyr  ac  prsesul  Dionysius,  ma- 
gna  ac  admirabili  splenduit  luce.  Nam  G 
et  naturalis  ingenii  acumine  valde  praivi- 
guit,  et  lumine  intellectus  prsefulsit.  Na- 
turalibus  quoque  scientiis  fuit  sublimiter 
prteornatus,  ita  quod  summus  habebatur 
philosophus,et  ob  naturalis  suse  sapientia} 
praeminentiam  appellabatur  ante  suam 
conversionem  a  gentilibus  magistris,  Ala 
coeii,  atque  Theosophus,  id  est  Deum  sa- 
piens  et  divina  pra?clare  cognoscens.  Por- 
Aci.  XVII.  ro  ad  fidem  Christi  a  Paulo  conversus 
'*■  apostolo,  coepit  mox  in  omnibus  admirabi- 

lis  ac  ferventissimus  fieri,  luceque  gratise  D 
ccelestis  superimpleri,  evangelica}  legis 
sapientia  copiosissime  illustrari,  totius  sa- 
crae  Scriptura)  intelligere  sensum,  et  utri- 
usque  Testamenti  Scripturas  suo  imprime- 
re  cordi,  gratia  altissim»  contemplationis 
sublimari,  fidem  secundum  statum  perfe- 
ctum  perfecte  ac  luculentissime  possidere, 
rationes  credendorum  cum  purificatissi- 
ma3  mentis  intelligentia  certissima  atque 
firmissima  hereditare  ac  intueri.  Sicque 
multiplici   luce   naturse   ac  gratise,    mul- 


tiformi  quoque  sapientia  et  scientia  erat 
splendidissime  instar  solis  repletus,  orna- 
tus,  prajfulgens,  ipsoque  sole  coram  Deo 
incom[)arabiliter  pulchrior,  purior  atque 
splendidior.  Idcirco  et  nos  ejus  exemplo 
sataganius  intus  desuper  adimpleri  spiri- 
tualiterque  ditari.  Nec  simus  contcnti  an- 
gustiis  nostris,  sed  omni  die  proficiamus 
in  melius,  ut  lux  gratia?,  splendor  sapien- 
tiae  salutaris,  intelligentia  Scripturarum, 
contemplatio  divinorum  augeantur  ac  per- 
ficiantur  usque  in  finem  in  nobis.  Et 
imperfectum  nostrum,  defcctuositates  et 
miserias  nostras  quotidie  acutius  ac  pro- 
fundius  intelligendo,  non  arbitremur  nos 
apprehendisse,  sed  semper  avidius  meli- 
ora  a^mulemur  charismata,  et  viciniora 
saluti  apprehendamus. 

Tertio  theologicissimus  Dionysius  com- 
paratur  soli,  ob  suse  activitatis  et  causali- 
tatis  magnitudinem.  Quemadmodum  enim 
sol  inter  planetas  et  astra  est  summe  acti- 
vus  et  causalis,  seu  majoris  ad  causandum 
virtutis  ;  ita  divinus  Dionysius  fuit  inter 
Sanctos  Altissimi  vehementer  activus,cau- 
salis  ac  virtuosus.  Nam  sicut  sol  totam 
illuminat  machinam  mundi,et  suo  accessu 
atque  recessu  in  zodiaco,  generationis  et 
corruptionis  dicitur  causa  in  inferioribus 
istis;  sic  gloriosus  et  praeelectus  Dionysius 
per  sapientiam  suam,  et  per  libros  quos 
edidit,  per  suam  virtuosissimam  vitam, 
per  sua  miracula,  per  suos  quos  hinc  inde 
misit  discipulos, universam  Ecclesiam  non 
solum  tempore  suo,  sed  nunc  usque  et 
usque  in  finem  saeculi  mirabiliter  et  copi- 
osissime  illustravit.  Scripsit  namque  pul- 
cherrimos  ac  profundissimos  libros,  in 
quibus  difficiIioi"a  Scripturarum  loca  elu- 
cidavit.  Qui  libri  instar  pulcherrimorum 
astrorum  in  tota  micant  Ecclesia,  omni- 
umque  acuunt,  clarificant,  vincunt,  ele- 
vant  et  accendunt  ingenia.  Et  ipse  electus 
Christi,  christiana?  religioni,  verbo,  scripto 
et  factis  plurimum  profuit  valde.  Enita- 
mur  ergo  et  nos  pro  posse  nostrse  exigui- 
tatis  alios  illustrare  saltem  exemplo,  faina, 
oratione;et  opportuno  loco  ac  tempore, 


PhiliiJp.M, 
13. 

1  Cor.  xii, 
31. 
Hebr.\t,0. 


488      IN    FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MART.   —   AD   RELIGIOSOS  I    SERMO   QUINTUS 


etiam  verbis  caritative  hortando,  pruden- 
ter  consulendo,  pie  corripiendo,  omnique 
modo  nobis  possibili  gratiam  quam  susce- 
pimus,  proximis  liberalissimo  ferventissi- 
moque  affectu  communicando. 

Quarto  comparatur  soli,  ob  sui  motus 
velocitatem  :  quia  non  solum  velocissime, 
promptissime  ac  habitualissime  fereba- 
tur  mente  in  Deum  contemplando  atque 
amando,  sed  instar  aquilae  per  Ecclesiam 
militantem  volavit,  per  terras  undique  dis- 
currebat,  prsedicando  ac  mirabilia  perpe- 
trando,et  innumerabiles  convertendo.Nam 
et  Atheniensium  quamplures  ac  maximam 
Graeciae  partem  convertit  ;  deinde,  tan- 
quam  splendidissimus  sol  ingressus  est 
Ps.Li,  10.  Galliam,  in  qua  tanquam  uberrima  fru- 
ctificavit  oliva.  Et  nos  itaque  pro  aliorum 
conversione,  pro  totius  mundi  salute,  pro 
vivis  ac  mortuis,  omni  qua  possumus  la- 
boremus  et  oremus  virtute. 

Quinto  comparatur  soli,ob  suorum  effe- 
ctuum  varietatem.  Quemadmodum  enim 
sol  valde  mirabiles,  diversos  ac  fortes  ha- 


A  bet  effectus  in  coelestibus  et  terrestribus, 
in  elementis  ac  mixtis,  imo  et  in  terrae 
visceribus  ac  occuUissimis  locis;  ita  vene- 
randissimus  senior  Dionysius  admirabiles, 
varios  atque  prsevalidos  produxit  effectus 
in  hominum  cordibus  per  sua  verba  et 
opera,  orationes  atque  miracula,  virtutes 
ac  scripta,  plurimos  purgando,  illuminan- 
do,  perficiendo,  compungendo,  terrendo, 
consolando  et  inflammando.  Et  in  omni- 
bus  habuit  socios  gloriosos  Rusticum  pre- 
sbyterum  Eleutheriumque  diaconum,  sibi 

B  fidelissime  adsistentes,  constantissime  co- 
operantes,  in  omni  virtute  inclyte  con- 
summatos,  qui  et  secum  palmam  martyrii 
sunt  adepti. 

Hunc  ergo  praestantissimum  ac  divi- 
nissimum  virum,  sanctissimum  praesu- 
lem,  victoriosissimum  martyrem,  elevatis- 
simumque  doctorem,  laboriosissimum  ac 
fructuosissimum  in  Dei  Ecclesia  operato- 
rem,  specialissime  honoremus,  singulari- 
ter  diligamus,  devotissime  invocemus  una 
cum  gloriosis  sociis  ejus. 


SERMO  QUINTUS 


DE   LIBRIS   S.  DIONYSII  ;   ET   QUOMODO   IN   PRIMITIVA    ECCLESIA    S.ECULO 

MONACHI   ABRENUNTIABANT. 


NON^NE  Dominus  fecit   Sanctos   suos  C 
enarrare  omnia  mirabilia  sua,  quoi 
confirmavit  Dominus  omnipotens  stabilis 
in  gloria  sua  ?  Eccli.  XLII,  17. 

Vere  inter  Sanctos  Altissimi  qui  ejus 
mirabilia  enarraverunt,  fuit  unus  de  ma- 
ximis  sacratissimus  et  excellentissimus  do- 
ctor,  antistes  ac  martyr  Dionysius,  qui  tam 
maximi  fuit  fervoris,  quod  non  suffecit 
ei  mirabilia  Dei  loquendo  ac  praedicando 
narrare,  sed  curavit  ea  ad  perpetuam  rei 
memoriam,  ad  Omnipotentis  honorem  at- 
que  totius  Ecclesise  sedificationem  prae-  D 
cipuam,  etiam  in  scriptis  redigere.  Scri- 
psitque  ea  ferventissimo,  affcctuosissimo 


ac  profundissimo  stilo,  diversa  componens 
volumina  plurimasque  epistolas,  non  ob- 
stantibus  innumerabilibus  ac  gravissimis 
tribulationibus  quibus  tunc  plena  fuit 
Ecclesia.  Unde  de  mirabilibus  Dei  quae 
fecit  in  coelesti  Jerusalem,  in  angelicis 
mentibus,  in  patria  Beatorum,  scripsit  in 
libro  de  Angelica  hierarchia.  Porro  de 
mirabilibus  Dei  in  Ecclesia  militanti,et  de 
diversis  ritibus,  observantiis,  caerimoniis 
Ecclesiae  primitivae,  scripsit  in  libro  de 
Ecclesiastica  hierarchia.  Sed  et  de  variis 
mirabilibus  Dei  in  utriusque  Testamenti 
libris  conscriptis,  tangit  in  diversis  volu- 
minibus  suis  ;  similiter  de  miraculis  San- 


IN   FESTO   S.  DIONYSII    ET   SOCIORUM   EJUS   MART.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS      489 


ctorum  Ecclesiao  primitiva',  de  quibiis 
omnibus  longe  et  late,  diu  et  copiosissime 
praedicavit. 

Deinceps  htijus  sacratissimi  Dionysii 
miiltai  et  magna3  sunt  excellenti».  Et 
quamvis  fuerat  omni  virtutum  excellentia 
mirabiliter  decoratus,  specialissime  tamen 
abundavit  in  multiplici  sapientia,  utpote 
philosophica  et  theologica,  acquisita  et 
infusa,  atque  in  theologia  anagogica,  sym- 
bolica  et  mystica.  Eratque  contemplator 
elevatissimus,  mysticam  copiosissime  theo- 
logiam  expertus,  in  dono  sapientiie  con- 
summatus.  Insuper  mirabiliter  abundavit 
in  divini  amoris  ardore,  et  ignei  instar 
carbonis  arsit  in  Deitatis  dilectione.  Fuit- 
que  totus  accensus  zelo  divini  honoris 
desiderioque  fraterna;  salutis,tanquam  ve- 
raciler  alter  Paulus,  totis  optans  prac- 
cordiis  Deum  in  omnibus  perfectissime 
honorare,  atque  ad  idem  alios  universos 
affectans  inducere.  Ex  quibus  processit 
alia  excellentia  ejus,  videlicet  infatigabilis 
labor  suus  pro  communi  bono  Ecclesiae, 
in  discurrendo,  prsedicando,  docendo,  epi- 
scopale  officium  exercendo,et  compilando 
tractatus  quamplurimos  de  divinis,angeli- 
cis  et  ecclesiasticis  rebus.  Ideo  Christus 
ei  in  carcere  celebranti  dignatus  est  appa- 
rere,  deditque  ei  corpus  suum,  dicendo  : 
Accipe  hoc,  care  meus,  quia  merces  tua 
magna  est  nimis.  Alia  demum  excellentia 
ejus,  est  abundantissimus  fructus  quem 
in  Ecclesia  fecit  modis  praetactis.  Rursus 
excellentia  ejus  alia,  est  dignitas  sua  epi- 
scopalis.  Alia  etiam  ejus  excellentia,  est 
gloria  atque  constantia  sui  martyrii,  et 
mlraculorum  praeclaritas  qua3  continge- 
bant  in  eo.  Siquidem  ferocissimis  proje- 
ctus  bestiis,  mansit  illa)sus ;  in  fornacem 
item  ardentem  jactatus,  nequaquam  est 
ustus;et  quum  atrocissime  cum  suis  sociis 
flagellaretur,  patientissimus  perstitit.  Su- 
per  ferream  insuper  cratem  extentus  est, 
igne  supposito ;  atque  post  haec  cruci  affi- 
xus,  in  ea  diu  est  tortus.  Sed  et  alia  multa 
perpessus  est.  Et  tandem  decapitatus,  pro- 
prium    caput    levavit   de   terra,    tulitque 


A  illud  propriis  manibus  per  duo  milliaria, 
angelo  duce  et  coelesti  lumine  praecedente, 
concinentibus  angelis  sanctis  in  aere.  Quo- 
rum  molodiam  coelestem  plurimi  audien- 
tes,  ad  fidem  conversi  sunt.  Et  merito  tam 
specialiter  est  ab  angelis  bcatissimis  ho- 
noratus,  qui  tam  reverentissime,  altissime 
ac  devotissime  scripsit  de  eis,  honora- 
vitque  eos  variis  modis  totis  viribus  suis. 
Porro  in  libro  de  Ecclesiastica  hierar- 
chia,  de  sacramcntis  quibusdam  Ecclesiae 
tractans,   de  ritu  et   mysterio    monasticae 

B  institutionis  secundum  primitivae  morem 
Ecclesiae  inter  cetera  loquitur.  Ponitque 
tres  ordines  perficientium,  utpote  :  ordi- 
nem  diaconorum,  quem  asserit  esse  mun- 
dativum  seu  purgativum;  ordinem  quoque 
sacerdotum,  quem  dicit  esse  illuminati- 
vum;  et  ordinem  episcoporum,  quem  esse 
perfectivum  fatetur.  Conformiter  ponit 
tres  ordines  eorum  qui  perficiuntur  : 
unum  et  infimum,  eorum  qui  excludun- 
tur,puta  catechumenorum,qui  lecto  evan- 
gelio,  egrediebantur  ecclesiam,  nec  admit- 

C  tebantur  ad  inspectionem  aut  participatio- 
nem  mysteriorum  sacrorum ;  secundum, 
populi  communis  atque  fidelis,  qui  ad 
sacramentorum  communionem  ac  visio- 
nem  admittitur;  tertium,monachorum  :  ita 
quod  inter  eos  quorum  est  purgari,  illu- 
minari  ac  perfici,  monachi  sunt  supremi, 
quorum  est,  generali  virtute  et  perfecta 
conversationis  castitate  esse  mundatos.  Un- 
de  quidam  Apostolorum  vocaverunt  eos 
Dei  famulos,  propter  purum  atque  assi- 
duum  Dei  famulatum.  Alii  vocaverunt  eos 

D  monachos,  a  monade  seu  unitate,  propter 
singularem  eorum  vitam,  quae  simplicium 
contemplatione  et  tractatu  unit  eos  ad  di- 
vinae  simplicitatis  conformitatem,  ac  per- 
fectionem  Deo  amabilem.  Propter  hoc 
ecclesiastica  constitutio  attribuit  eis  per- 
fectivam  gratiam,  scilicet  quoad  se  ipsos; 
et  sacerdotali  (non  pontificali)  invocatione 
benedicuntur,  sacerdotumque  ministerio 
sanctificantur  a  Deo.  Sacerdos  namque 
monachum  benedicens,  stat  ante  altare, 
cum  cantu  invocans  Deum  pro  monacho. 


490      IN   FESTO   S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS   MART.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


Monachus  autem  qui  benedicitur,  retro  A 
sacerdotem  stat  erectus,  nullum  genu  fle- 
ctens,  nec  super  caput  Evangelia  habens. 
Sacerdosque  monachum  benedicens,inter- 
rogat  monachum,  an  omnibus  ssecularibus 
conversationibus  et  phantasiis  velit  re- 
nuntiare.  Quo  respondente  quod  imo,  reci- 
tat  ei  sacerdos  quse  sit  perfecta  atque  san- 
cta  conversatio  monachorum,  ct  quod 
oporteat  eum  perfectius  vivere  plebe  com- 
muni.Signansque  eum  cruce,tondet  ipsum 
cum  invocatione  sanctissimae  Trinitatis. 
Pristina  quoque  veste  exuens  eum  et  alia  B 
induens,  et  cum  cunctis  fidelibus  qui  ad- 
stant  osculans  eum,  facit  eum  Eucharistia) 
communicare. 

Pra^terea,  quod  monachus  nullum  genu 
flectit,  nec  super  caput  Evangelium  habet, 
designat  quod  non  est  officii  sui  alios 
edocere  seu  Deo  adducere,  aut  animarum 
gerere  curam,  sed  sui  esse  sollicitum,  et 
singulariter  erigi  ad  superna.  Quod  autem 
retro  sacerdotem  stat, significat  quod  debet 
sacerdotibus  obedire,  eisque  se  prompte 
credendo, ab  ipsis  ad  divinam  scientiam  si-  C 
bi  competentium  sursumagi.  Quod  autem 
renuntiat  seecularibus  conversationibus  ac 
phantasiis,  significat  perfectam  monacho- 
rum  sapientiam  ordinatam  :  quia  ipsorum 
est  ad  sanctam  unionem  recolligi.  Signatio 
quoque  cruciformis  designat  in  eis  absti- 
nentiam  ab  omnibus  carnalibus  deside- 
riis.  Detonsio  vero  capillorum  caput  denu- 
dans,  signat  in  eis  mundam  et  non  fictam 
conversationem,  nec  mentis  simplicitatem 
exteriori  compositione  ficte  ornatam,  sed 
mentem  in  sui  puritate  ad  Dei  conformita-  D 
tem  esse  erectam,  non  per  apparentiam 
exteriorem,  sed  per  singularem  Dei  virtu- 
tem  interiorem.  Mutatio  vestis  in  ipsis, 
significat  translationem  ad  gradum  et  or- 
dinem  altiorem,  atque  ut  differant  a  vila 
plebis  communis.  Porro,  quod  osculan- 
tur  eum  sacerdos  atque  adstantes,  signat 
communionem  fidelium,  qui  Deo  confor- 
mantur,  et  sibi  invicem  in  eo  spiritu- 
alique  gaudio  sibi  mutuo  condelectantur. 
Quod  autem  communicat  tandem,designat 


quia  si  vere  retinuerit  vitam  monasticam, 
erit  contemplativus  sacrorum,  non  ut  po- 
pulus,  neque  secundum  modum  vulgi 
communicabit  sacramentis,  sed  secundum 
spiritualem  intelligentiam  notitiamque  di- 
vinam.  Eucharistise  quippe  acceptio,  est 
consummatio  cujuslibet  ecclesiasticse  par- 
ticipationis,quia  singuli  ordines  secundum 
proprios  gradus  aut  dignitates  participant 
Eucharistia  tanquam  divinissima  atque  di- 
gnissima  inter  divinas  communiones  qui- 
bus  nunc  participamus  ad  nostrai  deifica- 
tionis  elevationem  ac  perfectionem. 

Ecce  ex  prseinductis  beatissimi  Dionysii 
eloquiis  constat,  quod  in  monachis  debet 
esse  continua  ac  perfecta  sollicitudo  inter- 
na  pro  proprii  cordis  custodia  pura,  men- 
tisque  elevatio  ad  superna  :  quia  ipsorum 
est  Deo  semper  uniri,  et  corde  ad  ccelestia 
adunari,  ut  ad  nihil  terrenum  inclinetur 
eorum  affectus,  ut  Deo  in  vera  ac  intima 
simplicitate  deserviant,  omni  fictione,  cal- 
liditate  ac  duplicitate  abjectis. 

Postremo,  monachorum  est  renuntiare 
sfficularibus  rebus,  non  solum  quantum 
ad  possessionem  seu  adeptionem  earum, 
sed  etiam  cogitationibus  affectionibusque 
ipsarum,  ut  non  sit  eis  pro  temporalibus 
aut  vitee  necessariis  cura,  quatenus  pu- 
ro  ac  libero  mentis  ascensu  ferantur  in 
Deum,  atque  in  ipso  quiescant. 

Haec  igitur  studeamus  peragere  et  im- 
plere;  et  si  nondum  tales  exsistimus,  tales 
fieri  strenue  laboremus:et  gloriosissimum 
virum,  magnum  Dionysium,  qui  tam  ori- 
ginaliter  ac  fundamentaliter  scripsit  de 
monachali  conversatione  et  perfectione, 
ritu,  consecratione  ac  mysterio  monacho- 
rum,  nos  religiosi  et  monachi,  tanquam 
specialem  magistrum  qui  solus  veraciter 
sufficit  ad  fidei  confirmationem,  speciali- 
ter  valde  diligamus,  veneremur  et  invo- 
cemus;  ac  prsefatas  ejus  virtutes,  caritatis 
fervorem,  sapientise  claritatem,  zelum  di- 
vini  honoris,  affectum  boni  communis, 
sanctorum  laborum  instantiam,  patientiam- 
que  invictam  fideliter,  perseveranter  ac 
fervide  imitemur.  Ad  laudem  Dei. 


IN  FESTO 

S.  LUG^  EVANGELIST^ 


Enarrationem,  epistolce,  Qui  timet  Deum,  etc,  cum  suo  sermone,  require  in  festo 
S.  Joannis  evangelistce ;  enarrationem  evangelii,  Designavit  Dominus  Jesus  et  alios 
septuaginta  duos,  etc.,  in  festo  SS.  Simonis  et  Jiidoi. 


SERMO  PRIMUS 


DE   LAUDIBUS   S.  LUCiE   EVANGELlSTyE,    ET   QUOMODO   NATURALLi    FIANT   VIRTUOSA. 


VOS  estis  lux  mundi.  Matth.  v,  14.  A      Secunda  laus  ejus  est,  sua  perfecta  ad 

Ista  sunt  verba  Christi  ad  Apostolos.  Ghristum  conversio.  Et  dicunt  nonnulli, 

Quse  de  Evangelistis  etiam  aptissime  ex-  quod   fuit   unus   de    septuaginta   duobus 

ponuntur.  Fuit  ergo  sacratissimus  Lucas  Ghristi  discipulis.  Unde  Greecus  expositor 

evangelista  hix  mundi,  quoniam  Evange-  ait,  quod  acceleravit  ad  Judseam,  et  cor- 

lium  et  Actus  Apostolorum  conscribendo,  poraliter  atque  verbo  tenus  Christum  adiit, 

totum  illuminavit  orbem  terrarum,  id  est  ac  ejus  discipulus  factus  est,  plurimum- 

totum  genus  humanum,  et  usque  in  prse-  que  conversatus  cum  eo.  Theophilus  vero 

sens  illuminat  atque  in  finem  saeculi  il-  testatur,  quod  non  fuit  discipulus  Christi 

lustrabit  universam  in  terris  militantem  ab  initio  prsedicationis  Christi,  sed  tem- 

Ecclesiam.  pore  procedente.  Porro  S.  Hieronymus  as- 

Hujus   sancti   Evangelista)   multa;  sunt  serit  eum  fuisse  discipulum  Apostolorum, 
laudes  et  excellentiae.  Prima,  quod  in  na-  B  non  Christi ;  et  Glossa  testatur,  quod  pra3- 

turalibus  fuit  prseclarus.  Quse  quamvis  in  dicanti  Domino  Jesu  non  adha^sit, imo  post 

se  non  sint  meritoria,  tamen  dum  bene  ejus  resurrectionem  venit  ad  fidem.  Qui- 

utimur  eis,  sunt  instrumenta  adjutoriaque  bus  magis  consonare  videlur  quod  ipse- 

virtutum.  Lucas  vero  evangelista  optime  met  Lucas  in  prooemio  evangelii  sui  fa- 

usus  est  eis.  Fuit  ergo  in  naturalibus,  sci-  tetur,  dicendo  :  Quoniam  quidem   multi  z»c.  1,1,2. 

licet  in  donis  naturae  et  artibus  atque  ha-  conati  sunt  ordinare  narrationem  qu»  in 

bitibus  acquisitis,  multum  sublimis.  Nam  nobis  completae  sunt  rerum,  sicut  tradide- 

ut  ait  Grfficus  expositor,  egregia?  indolis  runt  nobis  qui  ab  initio  viderunt, etc.Quid- 

fuit  et  velocis  ingenii ;  Grsecorum  quoque  quid  autem  horum  dicatur,  ipse  B.  Lucas, 

scientiam  et  poesim,  rhetoricam  ac  per-  natione  Syrus  et  Antiochenus,  omnia  sua 

suadendi  leporem,  philosophiamque  didi-  reliquit,  et  Christi  imitator  perfectus  est 

cit.  Fuit  etiam  medicus  valens  ;  et  pictor  C  factus,   pristinas    suas   artes   postponens, 

subtilis,  gloriosae  Virginis   depinxit  ima-  et  documentorum  miraculorumque  Christi 

ginem.  avidissimus  studeus  effectus  est. 


492 


IN   FESTO   S.  LUC.E   EVANGELIST/E.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SECUNDUS 


Tertia  laus  ejus  est,  quod  Paulo  apo- 
stoio  tam  inseparabiliter  usque  ad  Pau- 
li  mortem  adha?sit.  Consideravit  namque 
sapientiam  et  fervorem  multamque  ex- 
eellentiam  tanti  Apostoli.  Ideo  sapientis- 
sime  egit,  quod  ei  tam  fideliter  mansit 
cohserensjuxta  quod  in  Ecclesiastico  scri- 
Eccii.     ptum  est  :  Gum  viro  sancto  assiduus  esto; 

/iiWvi^s^e  ^^  item,  Quum  videris  sensatum,  statim 
evigila  ad  illum.  Unde  ad  Timotheum  lo- 

11  ri»i.iv,  quitur  Paulus  :  Lucas  est  mecum  solus; 

^Coioss  IV  ^^  alibi,  Salutat  vos  Lucas  medicus  caris- 

H.  simus.  Hinc  in  Actibus  Apostolorum  gesta 

Pauli  describit  apostoli   usque  ad   finem 
libri. 

Quarta  laus  ejus  est,  quod  tam  copiosis- 
sime  illuminavit  totam  Ecclesiam,  non 
solum  Evangelium,  sed  et  Actus  descri- 
bendo  Apostolorum.  Ejusque  evangelium 
est  valde  ornatum,  planum,  plenum,  dele- 
ctabile  et  jucundum.  Nam  fundamentali- 
ter  incipit  a  Christi  praecursore,  atque  de 
Christi  incarnatione,  nativitate,  circumci- 
sione,  oblatione  in  templo,  multa  saluber- 
rime  ac  compendiosissime  scribit,  quae  ab 


A  aliis  erant  Evangelistis  omissa.  Hinc  S.  Lu- 
cas  dicere  potuit  illud  Ecclesiastici :  Doctri-  EccH.xxix, 
nam  quasi  antelucanum  illumino  omnibus,  ^*'*^' 
et  enarrabo  illam  usque  in  Ionginquum,et 
illuminabo  omnes  sperantes  in  Domino,  et 
relinquam  illam  omnibus  quserentibus  sa- 
pientiam.  Unde  et  hic  Evangelista  merito 
appellatus  est  Lucas,  quia  certissime  lu- 
cens,  imo  et  lucidissimus  fuit,  radios  sa- 
pientise  suae  per  scripta  sua  ubique  dif- 
fundens. 

Quinta  laus  ejus  est,  quod  in  virginitate 

B  permansit.  Ex  quo  elicitur,  quod  honestis- 
sima3  fuerit  conversationis,etiam  ante  con- 
versionem  suam  ad  Christum, quod  scilicet 
in  tot  artibus  occupatus  ac  eruditus,  flo- 
rem  non  perdidit  virginitatis.  Possent  et 
alise  ejus  laudes  commemorari,  ut  quod 
sancta  senectute  exstitit  decoratus.  Nam 
octoginta  quatuor  vixit  annis,  secundum 
Hieronymum  in  libro  de  Viris  illustribus  : 
quod  etiam  alibi  loquitur. 

Itaque  tam  gloriosi  Evangelistae   docu- 
mentis  obediamus,  adhsereamus  vestigiis, 

C  castitatem  sequamur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   DUODECIM   CONSILIIS    EVANGELICIS    :   E   QUIBUS   TRIA   PRiEEJIlNENT, 

QVJE  RELIGIOSI  VOVENT,  PAUPERTATIS  VIDELICET,  CASTITATIS  ET  OBEDIENTIiE ;  QUIBUS  JUNGUNTUR 

HIC   QUARTUM  ET   QUINTUM,  ID  EST  CARITATIS  ET  PATIENTI^. 


LUX  in  tenehris  lucet,  et  tenebrce  eam  D 
non  comprehenderunt .  Joann.  i,  5. 
Verba  haec  de  Christo  litteraliter  scri- 
pta,  de  ejus  evangelista  lucidissimo  Luca 
congrue  exponuntur,  qui  luce  evangelii 
sui  lucet  in  tenebris  hujus  mundi,  tene- 
brosa  illuminans  corda,  nisi  sint  indurata 
et  reproba,  qua3  Evangelistam  istum  non 
comprehendunt  per   formatam   notitiam. 


salutarem  scientiam,vitaeque  imitationem. 
Porro,  sicut  Evangelista  iste  praefulgidus 
in  evangelio  suo  omnium  Christianorum 
vitam  sufficienter  instituit  ac  informat, 
describendo  generalia  Christi  praecepta  ac 
fidei  documenta  atque  moralia  dogmata ; 
sic  et  religiosos  specialiter  cdocet,  Salva- 
toris  describens  consilia,  ac  perfectissima 
ejusdem  opera,  in  quibus  eum  sectari  spe- 


IN   FESTO   S.  LUCiE   EVANGRMST.E.   —   AD    RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


493 


i>. 


II. 


cialiter  obligantur   religiosi.   Qiiemaflmo- 
dum  autem  poiuiiitur  decem  pr^cepta,  ita 
duodecim  sunt  Christi  consilia,  a  sanctis 
Evangelistis  sparsim  expressa.  Inter  qua 
eminent  tria,  omni  substantialia  religioni. 
Piimum  ergo  consilinm  est  de  castitate 
perpelua  observanda.  IJnde  ait  Salvator  : 
z;i(c.xiv,2c.  Si  quis  venit  ad  me,  et  non  odil  patrein 
Maiiii.\i\,  suum  et  matrem  et  uxorem ;  item,  Sunt 
eunuchi  qui  se  ipsos  castraverunt  propter 
regnum  Dei.  Et  quum  discipuli  dixissent 
fiji'i.  10,  ad  eum,Si  ita  se  habet  causa  hominis  cum 
uxore,  non  expedit  nubere;  ipse  respon- 
dit  :  Non  omnes  capiunt  verbum  hoc,  sed 
quibus  datum  est,  Quo  responso  ostendit 
istud  non  esse  necessitatis,  sed  superero- 
gationis,  nisi  eis  qui  castitatem  voverunt. 
Quae  quanta  sit  virtus,  constat  ex  eo  quod 
Eccii.wxi,  in  Ecclesiastico  fertur  :  Omnis  ponderatio 
^°'  auri  non  est  digna  continentis  animse.  Is- 

tud  consilium  seu  castitas  haec  per  lapi- 
dem  designatur  sapphirum,  qui  aerii  ex- 
stat  coloris,  quemadmodum  coelum  quando 
serenum  est.  Sic  pauperes  a  terrenorum 
carnaliumque  affectu  penitus  elongati,  at- 
que  coelestibus  solis  intenti,  colorem  ha- 
bent  ccelestem  et  animum  cceliformem. 
Sapphirus  quoque  libidinis  ardorem  re- 
frigerat,  et  oculos  purgat.  Sic  castitas 
concupiscentiarum  tollit  et  exstinguit  fer- 
vorem,  interioresque  purgat  oculos,  ne 
concupiscentiis  et  carnalibus  appetitioni- 
bus  offuscati,  a  divinorum  contemplatio- 
ne,a  veri  ac  faIsi,boni  ac  mali  discretione 
ac  actibus  rationis  impediantur,  sed  di- 
vina  atque  salubria  limpide  speculentur, 
i(  Co?-.  III,  prout  ait  Apostolus  :  Nos  revelata  facie 
gloriam  Domini  speculantes. 

Secundum  consilium  est  de  paupertate 

servanda.  De  quo  ait  Sapientia  Dei  Patris  : 

ii/a<//i.xi.x,  Si  vis  perfectus  esse,  vade,  vende  omnia 

^''  quae  habes,  et  da  pauperibus ;  et  denuo, 

Zi(c.xiv,3,3.  Qui  non  renuntiaverit  omnibus  quse  possi- 

det,  non  potest  meus  esse  discipulus.  Cu- 

jus   rei  exemplum   prsebuit  semetipsum, 

76id. IX, 58.  dicendo  :  Volucres  coeli  nidos  habent,  et 

vulpes  terrae  foveas;  Filius  autem  hominis 

non  habet  ubi  caput  suum  reclinet.  Et  ite- 


18. 


A  rum  dixit  :  Beati  pauperes,  quia  vestrum  zkc.  vi,2o. 
est  regnum  Dci.  Hsec  paupertas  designalur 
per  lapidem  smaragdum,  qui  viridissimi 
est  coloris,  in  tantum  quod  ex  ejus  pro- 
pinquitate  et  fulgore,  aer  circumstans  vi- 
dctnr  virere.  Ita  paupertas  spontanea,  eo 
ipso  quo  avaritiam,  quse  idolorum  est  ser-  Ephes.v,^. 
vitus,  lollit,  et  cupiditatem  omnium  vitio-   i  Tim.  vi, 
rum  radicem  prosternit  ac  sedat,  mentem  ^^" 
facit  pulchre  virere,  et  omni   virtute  vi- 
rescere.Smaragdus  quoque  in  tantum  ama- 
tor  sive  exactor  est  castitatis,  quod  carna- 

B  lium  operum  foeditatem  non  patitur  nisi 
rumpatur.  Sic  voluntaria  et  religiosa  pau- 
pertas  castitatis  est  nutrix,quemadmodum 
opulentia  carnalitatum  est  mater.  Smarag- 
dus  insuper  morbum  avertit  caducum  ac 
tempestates.  Ita  certissime  ista  paupertas 
inquietudines  sollicitudinum  et  timorum, 
ac  variarum  tentationum  et  vitiorum  quae 
ex  avaritia  nascuntur  et  hominem  ad  rui- 
nam  impellunt,  tollit  seu  mitigat. 

Tertium  consilium  est  de  proprise  vo- 
luntatis  abnegatione  seu  obedientia  plena. 

C  De  quo  asserit  Filius  Dei  :  Qui  vult  venire  Zuc.ix.as. 
post   me,  abneget  semetipsum,  et   tollat 
crucem  suam  quotidie,  et  sequatur  me ; 
itemque,  Qui  odit  animam  suam  in  hoc  Jomn.wx, 
mundo,  in  vitam  aeternam  custodit  eam.  "^' 
Hoc  consilium  ceteris  duobus  jam  prseta- 
ctis  prffistantius  est,  quia  per  obedientiam 
mactatur  ac  Deo  sacrificatur  ipsa  volun- 
tas  :  idcirco  significatur  per  topazium,  qui 
aurei  fertur  coloris,  imo  omnium  est  co- 
lorum.  Quemadmodum  autem  aurum  inter 
metalla   prsefulget,  sic  obedientise  virtus 

D  inter  pratacta  vota  atque  consilia  religio- 
sorum,et  omnium  actus  virtutum  sub  obe- 
dientia  cadere  possunt. 

Pr8eterea,quia  religiosi  debent  esse  huic 
mundo  defuncti,  et  perfecte  implere  quod 
hortatur  Apostolus,Nolite  conformari  huic  Rom.\u,i; 
saeculo,  sed  renovamini  spiritu  mentis  ve-  £?''"'*■  '^' 

23,  zi. 

strse,  et  induite  novum  hominem,  qui  se- 
cundum  Deum  creatus  est  in  sanctitate 
et  justitia  veritatis  ;  hinc  recte  divinitus 
est  statutum,  ut  praetacta  faciant  tria  vota, 
quia  per  ea  plenarie   elongantur  ab   liis 


494 


IN   FESTO   S.  LUCiE   EVANGELIST.E.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


quae  in  mundo  magis  abundant,  et  a  radi- 
cibus  vitiorum:quia  ut  sanctus  ait  Joannes 
iJoann.u,  apostolus,  Omne  quod  est  in  mundo,  con- 
^*"'  cupiscentia  carnis  est,  et  concupiscentia 

oculorum,  et  superbia  vitae.  Castitas  autem 
contrariatur  concupiscentise  carnis,et  eam 
refrenat,  eamque  refrenando  a  diversis  ac 
gravibus  prseservat  peccatis.  Idcirco,  ne- 
quaquam  sufficiat  religioso  a  carnalibus 
abstinere  operibus,  sed  a  concupiscentia 
quoque  omni  illicita,  ab  omni  cogitatione 
lasciva,  a  carnali  adspectu,  ab  osculis  at- 
que  amplexibus  contactibusque  infectivis, 
sensualibus,  libidinosis,  imo  ab  omni  eo 
quod  carnalem  concitat  affectionem  ac  sti- 
mulum.  Porro  paupertas  contrariatur  con- 
cupiscentise  oculorum.  Propterea  ab  omni 
immoderata  temporalium  appetitione  abs- 
tineamus,  ut  nec  superflua  nec  curiosa 
desideremus,  acquiramus  aut  reservemus, 
nec  ad  ea  quorum  nobis  conceditur  usus, 
inordinate  afficiamur,  imo  ad  resignatio- 
nem  habeamus  cor  semper  paratum.  Pa- 
rum  est  equidem  ipsis  rebus  carere,  sed 
necesse  est  cupiditates  eradicare,  quae  nisi 
radicitus  evellantur,in  parvis  rebus  acrius 
vigent.  Unde  quidam  religiosi  impetuosius 
afficiuntur  ad  parva  eis  pro  usu  concessa, 
quam  aliqui  saeculares  ad  grandes  suas  di- 
vitias  :  quod  periculosissimum  esse  non 
latet,  quum  abdicatio  rerum  ad  eradicati- 
onem  appetituum  finaliter  ordinetur,  nec 
aliter  in  divina  ac  spirituali  caritate  profi- 
ciatur.  Unde  et  tales  pro  parvis  ac  vilibus 
rebus  turbantur  et  turbant,  caritatemque 
laedunt  in  se  ipsis  ac  aliis.  At  vero  obedi- 
entia  contrariatur  superbiae  vitae.  Hinc  hu- 
militas  in  obedientia  includitur,  quemad- 
modum  sobrietas  in  paupertate.  Unde  sicut 
tenuitas  victus  et  vestitus  voto  pauperta- 
tis  inseparabiliter  est  annexa,  ila  humili- 
tas  obedientiae  voto  :  nam  sicut  superbia 
causa  est  rebellionis  et  immansionis  ac 
inobedienti8e,ita  humilitas  ad  obediendum 
et  acquiescendum  disponit.  Ha3c  itaque 
tria  vota  fidelissime  impleamus  :  quorum 
res  ipsas  seu  virtutes  sanctus  evange- 
lista  Lucas   eminenter  implevit,  quia  in 


A  virginitate  permansit,  temporalia  cuncta 
propter  Christum  reliquit,  et  Paulo  apo- 
stolo  usque  ad  mortem  ipsius  adhaesit  ac 
paruit. 

Quartum  consilium  est  de  adimpletione 
caritatis.  Nempe  quod  ait  Salvator,  Dili-  Maith.  v, 
gite  inimicos  vestros,  benefacite  his  qui  ^**- 
oderunt  vos,  et  orate  pro  persequentibus 
et  calumniantibus  vos  :  secundum  unam 
expositionem  preeceptum  est,  secundum 
aliam  vero  consilium.  Est  namque  pr»ce- 
ptum  quoad  dilectionis  affectum  :  quoni- 

B  am  inimicorum  conversionem  et  salutem 
tenemur  appetere,  saltem  in  generali,  et 
quando  opportunitas  id  requirit,  etiam  in 
speciali.  Est  autem  consilium  quantum  ad 
dilectionis  effectum  :  casu  necessitatis  ex- 
cepto,  in  quo  tenemur  eis  tam  spiritualia 
quam  corporalia  beneficia  exhibere ;  nec 
debemus  eos  a  communibus  orationibus 
excludere.  Alias  pro  eis  in  speciali  orare, 
eisque  beneficentiae  opera  et  benevolentise 
signa  impendere,  consilii  et  supererogatio- 
nis  exsistit,  nisi  dum  veniam  petunt,  vel 

C  ad  familiaritatem  se  sinceriter  ingerunt. 
Non  tamen  oportet  eos  ad  familiaritatem 
seu  societatem  admittere,  quum  scriptum 
sit  in  Ecclesiastico  :  Non  credas  inimico  ecch.  xu, 
tuo  in  seternum.  Mille  enim  doli  in  corde  *o- 
illius,  et  ubi  non  prsesumis,  elidet  te.  Hoc 
consilium  designatur  carbunculo,  qui  la- 
pis  ignei  est  coloris,  et  magis  lucet  in  no- 
cte,  aliorumque  lapidum  fertur  habere 
virtutem.  Sic  caritas  spiritualis  est  ignis, 
alias  in  se  includens  virtutes,  qua3  etiam 
in  adversis  magis  apparet.  Studeamus  ita- 

D  que  istud  consilium  perfecte  implere,  et 
benevolentiaB   indicia  atque   beneficentiae 
facta  supereroganter  adversariis  exhibere, 
et  ita  frangere  eorum  duritiam,  mitigare 
aversionem,  et  in  bono  vincere   malum,  Bom.M,ii. 
quum  et  Salomon  protestetur:  Munus  abs-  Prov.wi, 
conditum  exstinguit  iras,  et  donum  in  si-  **• 
nu,  indignationem  maximam. 

Quintum  consilium  est  de  perfecta  man- 
suetudine  et  patientia,  quum  ait  Salvator  : 
Quum  quis  percusserit  te  in  unam  maxil-  Maiih.v, 
lam,  praebe  ei  et  alteram.  Quod  secundura  ^^- 


40 


IN    FRSTO   S.  LUC/E   EVANGELIST^F.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS  495 

animi  pra)parationem  intelligendiim  cen- A  qua3   est   ejus   ebrietas,   scdant;  mentem 

selur,  quando  videlicet  expedit  taliter  fie-  quoque  ad  sapientiam  et  considerationes 

Matih.\,v\.  VA    rursus  quuni  ait  :  Oui   vult  tiicum  acutas  aplilicant.  Propter  quod  Jacobus  ait 

judicio  contenderc  et  tunicam  tuam  tolle-  apostolus  :  In  mansuetudine  suscipite  m- jacob.i::>\. 

re,  dimitte  ei  et  pallium.  Nempe  cum  pra-  situm  verbum.   Et   Psalmista  loquens  de 

va   contentione  et  fraude  seu    inordinate  Deo  :  Diriget  (inquit)  mansuetos  in  judicio, /•«.  xxiv,!i. 

nulli  licet  sua  repetere.  Imperfectis  autem  docebit  mites  vias  suas.  Istud  itaque  im- 

licet,  cum  caritate  et  ordine  juris;  perfe-  pleamus  plenarie,  nulli  pro  inalo  malum,  ipcir.  m, 

ctis,  non,  nisi  forte  bonum  commune  aut  maledictum  pro  maledicto,  oblocutionem '■*■ 

caritas  ipsa  expostulet  aliud,  aut  ecclesia-  pro  oblocutione,  irrisionem  pro  irrisione 

stica  bona  diripiantur.  Religiosis  vero  non  reddentes.  Quod  si  unuin  durum  verbum 

licet  repetere  sua  ut  sua,  sed  ut  congrcga-  ferre    non    possumus,    quomodo    alapam 
tionis.  Hoc  consilium  significatur  per  ame- B  sequanimiter  patiemur  ?  Et   si   unam  pa- 

thystum,  qui  violacei  est  coloris,  habetque  tienter  non  ferimus,  quando  ad  aliam  tole- 

refrigerativam  ac  lenitivam  virtutem,  et  randam  habebimus  cor  paratum?ExempIo 

operatur  contra  ebrietatem;  malas  quoque  igitur   beatissimi   Luca^  cvangelistee,  qui 

reprimit  cogitationes,  et  confert  in  scibi-  crucis   mortificationem    in   suo   corde  ac 

libus  intellectum.  Sic  mansuetudo  et  pa-  corpore   tulit,   quotidie    moriamur   nobis 

tientia,ir8e  et  impatientise  rcfrenant  impe-  ipsis  ac  mundo  totaliter,  solique  Deo  vi- 

tum  ac  fervorem,  et  animi  turbulentiam,  vamus  salubriter. 


L 


SERMO   TERTIUS 

DE   SEPTEM   RELIQUIS   CONSILIIS   EVANGELII,    SCILICET   MISERICORDLE,   NON   JURANDI, 
VITANDiE    OCCASIONIS    PECCATI,   RECT/E    INTENTIONIS,   ETC. 


AUS  ejus  est  in  Evangelio  per  omiies  C  sWia,  quse  sunt   semitse  ad   beatitudinem 

Ecclesias.  II  Cor.  viii,  18.  compendiosius  perducentes,  atque  ad  ca- 

Ista  sunt  verba  Pauli  apostoli.  Quse  com-  ritatis  perfectionem,  cui  magnitudo  praB- 

muniter  exponuntur  de  Luca  evangelista,  mii  essentialis  correspondet,efficacius  dis- 

qui  universis  Christi  fidelibus  erat  lauda-  poncntes.  Et  quia  de  quinque  evangelicis 

bilis,  amabilis  et  honorabilis  propter  ele-  Christi   consiliis   in  sermone   dictum  est 

gantiam   evangclii  quod   conscripsit.  Qui  praecedenti,  nunc  de  reliquis  septem  est 

et  librum  Actuum  Apostolorum  ad  sedifi-  prosequendum. 

cationem  et  illuminationem  totius  Ecclc-  Itaque  sextum  consilium  est  de  abun- 

siee  utilissime  compilavit,  et  in  evangelio  danli    exhibitionc   opcrum    miscricordiae, 

dc  Christi  tractat  consiliis.  Christus  nam-  tam   spiritualium   quam   corporalium,  ut 

/oann.  XIV,  quc,  qui  erat  via,  veritas  ct  vita,  verusque  quum  ait  Salvator  :  Omni  petenti  te  tri- z»c.  vi,  30. 

\cor  I  '>4  Deus  et  sapientia  Patris,  atque  in  natura  D  bue.  Quod  uno  modo  prseceptum  est,  ut 

assumpta,   quoad    superiorem   portionem  scilicet  de  superfluo  demus  in  necessitatis 

ipsius,  multiplici  sapientia,  imo  et  beati-  articulo;  dare  vero  de  his  quibus  pcrso- 

fica  visionc  fruitionequc  plenus,  optime  naliter  indigemus,  exstat  consilium.  Unus- 

novcrat  compendiosiora  itincra  pertingcn-  quisquc  igitur  opera   misericordi»  spiri- 

di  ad  veram  salutem  :  ideo  dedit  inde  con-  tualia    ac    corporalia    pro    suis    exhibeat 


6 


496 


IN   FESTO    S.  LUCJE   EVANGELIST.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


Matth.y,i.  viribus.  Beati  enim  miserieordes,  quoni- 
am  ipsi  misericordiam  consequentur ;  et, 
Ps.  XI,,  2.  Beatus  qui  intelligit  super  egenum  et  pau- 
perem.  Hinc  tentatis,  afflictis,  lapsis  ac 
miseris  intime  compatiamur,  atque  pro 
posse  auxiliemur,  et  quod  effectu  non  pos- 
sumus,  agamus  affectu.  Peccantibus  quo- 
que  in  nos  condoleamus  magis  quani  ira- 
scamur  aut  indignemur,  ac  libentissime 
ignoscamus,  etiam  non  rogati.  Hoc  consi- 
lium  per  onychinum  designatur,  qui  ma- 
gnitudinem  et  colorem  habet  unguis  hu- 
mani,  valetque  contra  scabiem,  et  vultum 
dealbat,  nocivos  quoque  humores  depellit 
ex  oculis.  Sic  opera  misericordiae  omnem 
vitiorum  delent  foeditatem,  interioremque 
faciem  ornant,  et  pravos  ex  corde  expel- 
lunt  affectus. 

Septimum  consilium  est  de  non  juran- 
Matth.y,  do,  ut  quum  loquitur  Dominus  :  Ego  dico 
3'*.  37.  vobis,  non  jurare  omnino;  sit  autem  ser- 
mo  vester,  Est,  est;  Non,  non.  Istud  se- 
cundum  unam  expositionem  est  unum  de 
decem  prseceptis.  Alio  modo  consilium  est 
per  respectum  ad  perfectos,  nisi  ad  jura- 
mentum  rationabiliter  compellantur.  Pu- 
sillis  vero  et  infirmis  interdum  jurare,  et 
juramentum  exigere,  est  permissum.  Hoc 
consilium  designatur  per  jaspidem,  qui 
viridis  est  coloris,  estque  transparens,  et 
rubeis  venis  ornatur.  Sic  locutio  nostra 
debet  esse  fructuosa  instar  virentium  ter- 
rse  nascentium,  et  clara,  non  sophistica, 
versuta,  dolosa  sive  mendosa,  et  caritatis 
igne  debet  esse  formata.  Jaspis  quoque 
repellit  febrem  atque  hydropisim,  restrin- 
gitque  sanguinis  fhixum.  Sic  sermo  sim- 
plex,  sincerus,  benignus,  iram,  avaritiam, 
concupiscentiam  curat. 

Octavum  consilium  est,  ut  vitetur  pec- 
cati  occasio,  quia  aliter  aut  vix  aut  non 
vitatur  peccatum,  ut  quum  ait  Salvator  : 
jbid.  29.  Si  ocukis  tuus  scandalizat  te,  etc.  Quod 
secundum  unam  expositionem,  consilium 
est,  ut  scilicet  membra  refrenentur  non 
solum  ab  actu  illicito,  sed  etiam  ab  occa- 
sione  hujusmodi  actus,  ut  est  morosa  in- 
spectio   mulieris.   Sic  et   in  divinis  hinc 


A  inde  adspicere,  aut  in  aliquem  figere  vi- 
sum,occasio  est  malorum  :  ideo  est  vitan- 
dum.  Hoc  consilium  designatur  per  chry- 
solithum,  qui  lapis  est  stultitiam  fugans, 
sapientiam  conferens,  et  micat  ad  solem 
velut  aurea  stella,  resilitque  ab  igne.  Sic 
certe  occasiones  peccandi  vitare,  magnse 
est  sapientise;  et  eas  admittere  sive  assu- 
raere,  magna  exstat  fatuitas.  Similiter  hsec 
cautela  tanquam  stella  illustrat  ac  diri- 
git  animam,  et  a  periculo  peccati  facit 
eam  protinus  resilire.  Hinc  scriptum  est : 

B  Sapiens  timet  et  declinat  a  malo,  stultus  Prov.  xiv, 
confidit  et  transilit.  *^'" 

Nonum  consilium  est  de  rectitudine  in- 
tentionis  ac  finis.  Quod  uno  modo  prsece- 
ptum  est,  quum  bonitas  actionis  ex  boni- 
tate  dependeat  finis,  juxta  illud  :  Si  ocuhis  Matth.w, 
tuus  fuerit  simplex,  etc.  Unde  rursus  Do-  ""' 
minus   jubet  :  Primum   quserite  regnum   ibid.  33. 
Dei  et  justitiam  ejus.  Oportet  enim  certis 
temporibus  referre  opera  ad  debitum  fi- 
nem,  et  rectificare  intentionem.  Sed  fre- 
quentius   vel    in    omni    actu    hoc   agere, 

C  exstat  consilium.  Hoc  autem  consilium  si- 
gnificatur  per  beryllum,  qui  valet  contra 
pericula  hostium,  hominem  quoque  reddit 
invictum;  reconciliat  etiam  inter  conjuga- 
tos  amorem.  Sic  recta  intentio  valet  contra 
vanitatum  et  elationum  tumores,  et  con- 
tra  invisibiles  hostes  facit  hominem  prae- 
valere;  animam  item  reconciliat  Sponso 
coelesti.  Nil  ergo  vanse  gloriationis,  nil 
sinistrse  intentionis,  nil  obliquitatis  insit 
cordibus  nostris,  aut  nostris  misceatur 
operibus. 

D  Decimum  consilium  est,  ut  vita  confor- 
metur  doctrina?,  et  operatio  prsedicationi 
concordet,  ut  dum  asserit  Christus  :  Qui /iiw.  v,  lo. 
fecerit  et  sic  docuerit  homines,  hic  ma- 
gnus  vocabitur  in  regno  coelorum.  Istud 
autem  prseceptum  est,  loquendo  de  illa 
doctrina  seu  prsedicatione  quse  omnium 
concernit  salutem,  ut  est  observantia  prae- 
ceptorum.  Consilium  vero  est,  dum  prse- 
dicatio  est  de  supererogationis  operibus. 
Imo  ad  monachos  spectat,  plus  abundare 
operibus  virtuosis  quam  doctrina  aut  ver- 


IN   FESTO    S.  LUC^   EVANGELIST.E.   —   AD    HELIGIOSOS  ',    SERMO  TERTIUS 


49: 


bis,  juxla  quod  ail  Chrysosloinus  :  Audianl 
te  liomines  inagna  facientem  et  parva 
prfficipientein.  Sed  jam,  proh  dolor!  con- 
tingit  oppositum,et  multi  inveniuntur  qui 
docent  alios,  non  se  ipsos ;  et  ea  de  quibus 
corripiunt  sive  dijudicant  alios,  faciunt, 
liom. ti,2\.  non  verentes  illud  Aposloli :  Qui  aliuin  do- 
ces,  te  ipsum  non  doces?  Nec  illud  ejiis- 

Jbid.  I.  dem  advertunt  :  Inexcusabilis  es,  o  hoino, 
qui  alios  judicas.  In  quo  enim  alterum  ju- 
dicas,  tc  ipsum  condemnas.  Hoc  consilium 
per  ligurium  denotatur.  Ligurius  quippe 
lapis  est  qui  generatur  ex  urina  lyncis 
qu8B  dnrescit  in  lapidem,  qui  et  constipa- 
tuin  dissolvit  ventrem.  Lynx  autem  est 
animal  acutiissimi  visus.  Sic  prsedicator  et 
doctor  debet  in  primis  se  ipsum  diligen- 
tissime  inlueri,  et  verba  vitse  in  se  primo 
complere,  deinde  in  alios  emanare,  et  eo- 
rum  duritiam  relaxare. 

Undecimum  consilium  est  de  sollicitu- 

Matiii.M,  dine  evitanda,  dum  Veritas  loquitur  :  No- 
lite  solliciti  esse  corpori  vestro,etc. ;  item- 

ibid.  34.  que,  Nolite  solliciti  esse  de  crastino.  Quae 
si  intelligantur  de  sollicitudine  immode- 
rata  circa  superflua,  et  quse  ex  diffidentia 
seu  inconsideratione  divinse  providentiae 
oritur,  est  praeceptum.  Si  autem  intelli- 
gantur  de  sollicitudine  circa  necessaria  vi- 
tae,  consilium  est.  Quidam  vero  religiosi 
circa  temporalia  sua  agenda  in  tantum 
sollicitantur,  quod  etiam  sseculares  ex  hoc 
non  parum  scandalizantur.  Quod  periculo- 
sum  est  valde,  quum  religiosi  teneantur 
esse  maxime  exemplares,  et  bonum  famae 
sit  temporalibus  prseferendum,  et  propter 
scandalum  pusillorum  vitandum  sit  quid- 
quid  salva  triplici  veritate  potest  vitari,  et 
religiosi  ad  viam  tutiorem  sint  obligati. 
Semper  ergo  et  summe  simus  solliciti  sol- 
licitudine  spirituali,  qualiter  pericula  ani- 
marum,  laqueos  tentationum,  aciem  viti- 
orum  possimus  evadere,  spiritualiterque 
ditari,et  Deo  quotidie  magis  ac  magis  pla- 


A  cere,  uniri  ac  inharere.  Porro  istud  consi- 
lium  per  achatem  designatur,  qui  lapis 
nigri  coloris  est,  intermixtis  aliquibus  al- 
bis  venis,  et  fugat  venena,  sedatque  sitim 
et  fovet  visum.  Sic  sollicitudinis  terrenae 
abjectio,  vitiorum  virus  repellit,  avaritiae 
sitiin  exstinguit,  interiorem  acuit  oculum. 
Duodecimum  consilium  est  de  corre- 
ptione  fralerna,  Christo  dicente  :  Si  pec-  Maith. 
caverit  in  te  frater  tuus,  etc.  Quod  si  in- """'  '^- 
telligatur  de  mortalibus  vitiis,  et  stante 
opportunitate  corripiendi  atque  fiducia  de 

B  peccantis  emenda,  praeceptum  est  :  alias 
perhibetur  consilium.  Et  significatur  istud 
consilium  per  sardium,  qui  lapis  rubei 
est  coloris  et  atri,  instar  rubeae  terrae.  Re- 
stringit  etiam  sanguinis  fluxum,  atque  ex- 
hilarat  animum,acuitque  ingenium.Sicque 
plane  fraterna  correptio  ex  igne  caritatis 
debet  procedere  cum  interna  compassione 
(quod  per  rubeum  et  atrum  notatur  colo- 
rem),  et  mentis  reprimit  evagationem  ne 
peccando  perfluat,  sed  et  laetificat  corre- 
ptum,  si  bonae  sit  indolis,  prudens  ac  do- 

C  cilis,  et  visum  ejus  mentalem  illuminat 
ad  intuendum  suam  ruinam.  Propter  quod 
Salomon  fassus  est  :  Argue  sapientem,  et  Pcoi'.  ix,8. 
diliget  te.  Et  alia  ait  scriptura  :  Vir  sa-  EccU.x^ts. 
piens  non  murmurabit  correptus.  Atque, 
Apostolo  protestante,  Omnia  quae  arguun-   Ephes.  v, 
tur,  a   lumine   manifestantur.  Sic    igitur  ^^" 
proximum  peccantem  unusquisque  corri- 
piat,  ut  in  primis  inspiciat,  increpet,  di- 
judicet,  castiget  semetipsum. 

Itaque  beatissimi  Lucae  evangelistae  do- 
ctrinam,  exempla,  virtutes  sectemur.  Ejus 

D  namque  evangelium  omnium  spiritualium 
medicamentorum  est  apotheca,  et  ipse  spi- 
ritualis  est  medicus.  In  cujus  evangelio 
abundant  remedia  contra  universos  ani- 
marum  languores  ac  morbos,  quos  ex  con- 
sideratione  documentorum  et  operum,  ac- 
tionum  passionumque  Christi,  S.  Lucas 
docet  curare.  Ad  laudem  Omnipotentis. 


T.  32. 


32 


IN  FESTO 

SS.  UNDECIM  MILLIUM  VIRGINUM 


Enarrationem  epistoloi,  Qui  gloriatur,  in  Domino  glorietur,  etc,  item  et  evangelii, 
Simile  est  regnum  coelorum  decem  virginibus,  etc,  require  in  Communi  Sanctorum 
de  Virginibus. 


SERMO   PRIMUS 


DE   HISTORIA   ET   MULTIPLICI   COMMENDATIONE   EXERCITUS   UNDEGIM   MILLIUM   VIRGINUM. 


PR^VENERUNT  pri^icipes   conjun-  A  eodem,  videlicet  sanctissimae  Ursulae,  quae 

cti  psallentibus  in  medio  juvencula-  fuit  unica  filia  Mauri,  christianissimi  re- 

rum  tympanistriarum.  Ps.  Lxvii,  26.  gis  in  Britannia.  Quse  admirabili  morum 

In  his  verbis   gloriosissimus   undecim  venustate,   incredibili   pulchritudine,   in- 

millium  virginum  exercitus  multipliciter  genti  prudentia,  et  quod  amplius  est,  fer- 

commendatur  :  primo,  ab  unione  ange-  ventissimo  Dei  amore  ac  intima  devotio- 

lorum  sanctorum  cum  ipsis ;  secundo,  a  ne  fulgebat  :  ideo  undique  erat  famosa. 

consortio   sanctorum   virorum   cum   eis  ;  Quapropter  rex  Angliae,vir  tunc  preepotens 

tertio,    a    spirituali    laude  quam    Sponso  gentilis,  misit  nuntios  inclytos  ad  Maurum 

ccelesti  obtulerunt  virgines   illae.   In  hoc  regem,  ut  unico  filio  suo  conjugem  daret 

etenim  glorioso  collegio  undecim  millium  filiam  suam.  Quo  audito,  contristatus  est 

virginum  erant  psallentes,  videlicet  multi  Maurus  rex,  quoniam  indignum  putavit 
sancti  episcopi  atque  presbyteri,  qui  ex  B  filiam  suam  christianam  dare  pagano,  et 

devotione  eis  se  sociaverunt,  ac  divinum  quia  regis  illius  pagani  formidavit  fero- 

eis  celebraverunt  Officium,  ac  Sacramen-  ciam.  Tunc  devotissima  virgo  Ursula  cum 

tum  corporls  Christi  tradiderunt  eisdem,  jejuniis,  vigiliis,  lacrimis,  prostrationibus 

diebus  dominicis,  quibus  venerunt  ad  eas.  die  ac  nocte   Dominum   exoravit  ut  sibi 

Et  tunc  «  principes  »,  id  est  angeli  sancti,  revelaret  quid  in  isto  agendum  esset  ne- 

«pr8evenerunt»illum  accessum,conjungen-  gotio.  Quumque  ex  laboribus  pene  defe- 

tes  se  sanctis  illis  episcopis  ac  presbyteris  cisset,  apparuit  ei  angelus,  prsenuntians  ei 

Deo  psallentibus   «  in  medio   juvencula-  totum  processum  et  ordinem  agendorum. 

rum  »,  scilicet  virginum  harum,  spiritua-  Tunc   beatissima  virgo   Ursula   laetissima 

liter  «  tympanistriarum  ».  facta,  dixit   patri   suo   ut  petitioni  regis 

Itaque  exercitus  iste  virginum  harum  praeberet  assensum,  tamen  sub  conditione 
ineffabiliter  gloriosus,valde  praeclarus  est,  C  quam  ab  angelo  didicit,  utpote,  quod  rex 

et   multis  excellentiis   decoratus.    Primo,  ille  gentilis  transmitteret  sibi  ad  solatium 

ratione   principalis   personae   femineae   in  decem  nobilissimas  ac  electissimas  virgi- 


IN   FESTO    SS.  UNDECIM   MILLIUM    VIRGINUM. 


SERMO    PRIMUS 


499 


nes,  cuilibetquc  illarum  associaret  virgi-  A 
iies  mille,  el  pater  suus  rex  Maurus  sibi 
associaret  virgines  mille.  Comparalis  quo- 
que  trieribus,  inducias  petiit  triuin  an- 
norum  sibi  donari  ad  dedicationem  sua 
virginitatis,et  ut  interim  fiiius  regis  bapti- 
zaretur,  atque  in  fide  Ghristi  instrueretur, 
Hoc  autem  petivit  Ursula  gloriosa,  quate- 
nus  virgines  gentiies  a  rege  gentiii  sibi 
miltendas,  ad  Cliristum  converteret.  Imo 
totum  quod  in  hac  re  petivit  ac  fecit,  sibi 
commissum  ac  revelatum  fuit  ab  angelo, 
a  quo  didicil  quod  tam  ipsa  quam  virgi-  B 
nes  iilse  ac  alii  multi  secum  pro  Christo 
martyrium  essent  passurse.  Placuit  autem 
regi  Anglorum  et  filio  ejus  quidquid  sa- 
cratissima  Ursula  postulavit,  misitque  ei 
decem  millia  virginum  desiderata. 

Secundo  commendabilis  ac  prseclarus 
est  victoriosissimus  et  pra^electus  virgi- 
num  harum  exercitus,  a  principali  per- 
sona  virili  ei  associata,  videlicet  summo 
Pontifice  S.  Cyriaco.  Quum  enim  virgines 
universse  essent  reginse  suse  Ursula?  con- 
sociatse,  ipsa  felicissima  Ursula  Spiritu  C 
Sancto  repleta,  locuta  est  eis  verbum  Dei, 
et  infideles  convertit  ad  fidem.  Et  omni- 
bus  jam  conversis,  revelavit  eis  suum  se- 
cretum,  quid  scilicet  audivit  ab  angelo,  et 
quid  omnibus  eis  esset  futurum.Tunc  om- 
nium  virginum  illarum  desuper  electa- 
rum  mentes  Spiritu  Sancto  repletae  sunt 
et  assenserunt,  atque  in  novam  conjura- 
verunt  militiam.  Et  comparatis  eis  trie- 
ribus  ac  sumptibus  prseparatis,  belli  prae- 
ludia  inchoaverunt,  nunc  currentes,  nunc 
discurrentes,  modo  conflictum,  modo  me-  D 
tum,  jam  fugam  simulantes  ;  interdum 
meridie,  interdum  vix  vespere  redierunt. 
Confluxeruntque  proceres  et  primates  in- 
numerabiles  ad  tam  grande,  jucundum  ac 
invisum  spectaculum.  Tandem,  Deo  vo- 
lente,  trieribus  a  terra  longe  subductis, 
recesserunt  a  propriis,  et  venerunt  Colo- 
niam.  Ubi  angelus  rursus  gloriosissimae 
virgini  Ursulse  reginse  apparuit,  dicens 
quod  integro  numero  Romam  essent  itu- 
rse,  et   inde   Coloniam   reversurse,   atque 


ibidem  martyrio  coronanda?.  Quod  quum 
beatissima  Ursula  sacris  retulisset  virgi- 
uibus,  omnes  gavisse  sunt  vehementer  et 
Spiritu  Sancto  inirabiliter  infiammata},  ar- 
ripueruntque  iter  ad  Komam,  navigio  us- 
qiie  Basileam  tendentes,  et  inde  Romam 
venerunt  pedestres.  Quas  sanctus  Papa  Cy- 
riacus  ac  clerus  cum  magno  gaudio  sus- 
cepit.  Tunc  Deus  revelavit  summo  Pontifi- 
ci  quod  cum  virginibus  istis  esset  iturus 
martyriumque  passurus.  Fuit  autem  hic 
S.  Cyriacus  ex  Britannia  oriundus,  et  mul- 
tas  habens  consanguineas  inter  has  virgi- 
nes,  fuit  etiam  virgo,  et  vir  eximia)  sancti- 
tatis;ac  juxta  revelationem  divinam,  papa- 
tu  resignato,  se  virginibus  sociavit,  atque 
cum  eis  Coloniam  venit. 

Tertio  commendandus  est  prasclarissi- 
mus  et  pra^amabilis  virginum  harum  ex- 
ercitus,  quia  tot  sancti  episcopi  ac  pre- 
sbyteri  ipsis  fuerunt  associati,  et  simul 
cum  eis  martyrio  coronati,  videlicet  :  Vin- 
centius  presbyter  cardinalis,  et  S.  Jacobus 
Antiochenus  archiepiscopus  ex  Britannia 
natus  ;  Mauritius  quoque  episcopus  ex  re- 
gia  stirpe  ortus,  avunculus  S.  Ursulse,  ut- 
pote  frater  suae  matris  nomine  Darise,  vir 
valde  sanctus,  et  Follianus  *  prsesul  Lucen-  •  aiias  FoU 
sis,  ac  Clemens  antistes,  et  Marculus  Grge-  '^""^ 
cise  pontifex,  sed  et  Pantulus  Basileensis 
episcopus.  Nonne  de  unoquoque  horum 
tam  sanctorum  sublimiumque  pastorum 
martyrio  coronatorum,  festum  agi  posset 
prfficlarum  ?  Quam  gloriosus  ergo  ac  ce- 
leberrimus  est  sanctarum  virginum  mil- 
lenarum  exercitus,  cui  associati  et  cum 
quo  martyrizati  sunt  tam  multi  sancti  epi- 
scopi  atque  presbyteri ! 

Quarto  commendandus  et  preeclarus  est 
victorialis  iste  exercitus,  quia  tot  aliae 
utriusque  sexus  personse  sanctissimse  ac 
iliustrissimae  fuerunt  ei  conjunctse,  vide- 
licet  :  S.  Gerasina  regina  Sicilise,  ac  qua- 
tuor  filise  ejus,  puta  Babila,  Juliana,  Aurea 
et  Victoria,  et  Hadrianus  rex,  filius  ejus 
juvenculus  ;  Ethereus  *  quoque  rex,  filius  •a/ias^ihe- 
regis  Anglorum,  sponsus  sanctissimee  Ur-  ""* 
sulse,  et   mater  ipsius    ac   soror  nomine 


500        IN   FESTO   SS.  UNDECIM   MILLIUM   VIRGINUM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Florentina;item  Constantia  regina,  filia  Do-  A 
rotiiei  regis  Constantinopolitani.  Fuerunt 
etiam  in  isto  exercitu  Caesarius  miles,  et 
neptis  ejus,  gloriosa  et  sancta  virgo  Vere- 
na,  sed  et  Pinnosa  virgo  clarissima,  magni 
comitis  filia,  sanctaque  Gordula.  Quum  er- 
go  tam  illustrissimse  utriusque  sexus  per- 
sonse  ibi  fuerint  adunatae,  non  videtur  am- 
biguum  quin  et  magnas  secum  habuerint 
familias,  ita  quod  omnes  simul  fuerunt  qua- 
si  innumerabiles,  et  multa  millia  nimis. 

Quinto  commendandus  et  praeclarus  est 
beatissimus  iste  exercitus,  a  suo  felici  et  B 
victorioso  martyrio,  quo  apud  Coloniam  a 
barbaris,  et  ut  fertur,  ab  Hunnis  atrociter 
est  occisus.  Denique  virgines  istae  duplici 
decorantur  aureola,  utpote  virginitatis  ac 
martyrii.  Sed  electissima  Ursula,  triplici 
pollet  aureola.  Nam  ultra  duas  prsefatas, 
habet  doctorum  aureolam,  quia  tot  virgi- 
nes  convertit  atque  in  fide  edocuit.  — 
Glorificavit  etiam  Deus  istum  praeclarum 
exercitum  virginum  ac  martyrum  multis 
ac  magnis  miraculis.  0  quanta  est  dignitas 
hujus  tam  incomparandi  collegii !  0  quam  C 
ardentissime  ac  suavissime  se  invicem 
diligunt  in  regno  coelesti !  0  quanta  fuit 
jucunditas   angelorum,    quanta   festivitas 


omnium  civium  supernorum  in  die  mar- 
tyrii  tot  millium  electorum,  quum  gau- 
dium  sit  angelis  Dei  super  uno  peccatore  Luc.xx,: 
poenitente  !  0  quam  amabilis  et  prseama-  *°' 
bilis,  quam  felix  et  gloriosa,  quam  dul- 
cis  ac  prffihonoranda,  quam  admiranda  ac 
prseelecta  est  praestantissima  ac  sanctissi- 
ma  virgo  hfec  Ursula,  per  quam  Deus  tan- 
tum  bonum  dignatus  est  operari,  tantam 
gratiam  et  misericordiam  tot  millibus  ex- 
hibere,  tot  animas  tam  excellenter  serva- 
re,  tam  incomparabile  inauditumque  opus 
in  hoc  mundo  efficere  !  0  quanta  est  ista 
solennitas  tot  millium  electorum,  tot  su- 
blimium  ac  illustrissimorum  Sanetorum, 
quum  uniuscujusque  eorum  magna  revera 
esset  celebritas  ! 

Diligamus  ergo  valde,  prsecipue  et  de- 
votissime  invocemus  ac  honoremus  hanc 
sacratissimam  societatem,  et  specialissi- 
me  Ursulam  benedictam,  Christi  carissi- 
mam  sponsam.  Nam  et  beatissimse  virgi- 
nes  istse  suis  devotis  frequenter  ac  valde 
specialiter  consueverunt  succurrere,  prout 
de  hoc  multa  habentur  miracula.  Earum 
quoque  amore  vitia  detestemur,  praecipue 
carnis  inquinamenta,  et  virtutibus  jugiter 
insistamus. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   MILITIA   NOVA    SANCTARUM   VIRGINUM,    ET   QUANTA   EARUM   SIT 
IN   ECCLESIA    SOLENNITAS. 


A 


DDUC£JN^TUE  regi  virgines joost  emn.  B  hiWssiimsqiie   puellis   optabilem  et  opta- 

tam,  non  obstante  naturali  sexus  feminei 
fragilitate,  quae  tanta  est  ut  instar  leporum 
omni  strepitu  terreantur.  Hoc  in  benedi- 
ctissimo  et  electissimo  undecim  millium 
virginum  agmine  evidentissime  innotescit. 
Quae  quum  ab  earum  regina  et  magistra 


Ps.  XLIV,  15. 

Ps.  Lxvii,      Vere,  ut  ait  Psalmista,  Mirabilis  Deus 

*®-  in  Sanctis  suis.  Cujus  tanta  est  omnipo- 

tentia,  cujus  tam  vigorosa  est  gratia,  ut 

mortem  cunctis,  etiam  viris,  terribilem, 

faciat  mulieribus,  imo  et  tenerrimis  no- 


IN   FESTO    SS.  UNDEGIM    MILLIUM   VIIU.1NUM.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS        oOl 


beatissima  Ursiila  didicissent  ruturuin  eis 
martyrium,  non  modo  inoirore  perfuspc 
non  sunt,  non  tremore  expaliuerunt,  non 
passim,  non  sigillatim,  non  publice,  sed 
neque  latenter  se  subtraxerunt,  quum  ta- 
men  de  multis  Sanctis  sexus  virilis  lega- 
tur,  quod  quamdiu  commode  potuerunt, 
persecutiouem  subterfugerunt.  Quid  ergo 
egerunt  ainabilissima}  virgines  ab  ielerno 
electa)  et  prseelectae  ?  Audito  imminente 
eis  certamine,  omnes  summe  gavisw  sunt, 
atque  in  novam  mox  conjuraverunt  mili- 
tiam.  Quse  fuit  nova  illa  militia,  nisi  ut 
innocentissimarum  puellarum  virgiiialis 
exercitus  coutra  ferocissimorum  pultro- 
num  sceleratissimam  turbam  praliare- 
tur,  non  corporalibus  armis,  sed  virtutum 
operibus,  non  repercutiendo,  sed  omnem 
injuriam  ac  la^sionem  tranquillissime  tole- 
rando ;  nou  pro  temporaii  victoria  dimi- 
cando,  sed  pro  virginitate  servanda,  pro 
fide  catholica,  pro  unius  veri  Dei  cultu 
tuendo,  se  ipsas  interfectioni  tyrannic» 
devotissimo  corde  tradendo  ?  Numquid  ta- 
le  quid  a  saeculo  ante  auditum  est?  Quum 
sanctus  Psalmographus  recitasset  in  Psal- 
mo  subtiliter  naturalia  opera  Dei  in  en- 
tibus  universis,  in  hunc  gratulabundus 
i^s.  ciii,  31.  erupit  versiculum  :  Sit  gloria  Domini  in 
saeculum,  lajtabitur  Dominus  in  operibus 
suis.  Sic  et  Plato  asseruit  Deum  ingenti 
gaudio  exsultasse,  quum  mundi  machi- 
nam  produxisset  :  prout  in  libro  de  Civi- 
tate  Dei  sanctus  recitat  Augustinus.  Quod 
si  ita  est,  nonne  cfiternus,  omnipotens  et 
gloriosissimus  Deus  multo  amplius  (ut  sic 
loquar)  jucundatus  esse  credendus  est  in 
hoc  supernaturali,  inaudito  ac  specialissi- 
mo  opere  suo,  quod  in  undenis  harum 
nobilissimarum  virginum  millibus  est  mo- 
Ps. cxi.ix,4.  litus  ?  Si  beneplacitum  est  Domino  in  po- 
Proiwm,  pulo  suo,  ct  si  dcliciae  Dei  sunt  esse  cum 
filiis  hominum,  certissimum  est,  bene- 
placitissimum  ei  fuisse  et  esse  in  incly- 
tissimo,  suavissimo,  innocentissimo  atque 
dulcissimo  virginum  harum  exercitu. 

Itaque,quum  ex  subitanea  novi  rumoris 
lajtitia  in  novam    conjurassent   militiam, 


31 


A  numquid  paulo  post  inde  pamituerunt,aut 
in  naturalem  et  solitam  femineamque  re- 
lapsffi  sunt  pusillaniinitatem,et  non  potius 
constantissimai  permanserunt,  accingentes  Prou.xxxi, 

4  7    18 

fortiludine  suos  lumbos,  roborantesque  '  ' 
brachia  sua?  Propter  quod  lucerna?  cordis 
earum,  id  est  fides  earum  et  spes  ac  divi- 
nffi  illuminationes,  non  exstinguebantur 
in  nocte  adversitatum  vita;  prajsentis.  Quid 
ergo  egerunt?  Certe,  ut  refert  earum  Le- 
gcnda,  nunc  belli  inchoabant  pr^ludia, 
modo  currebant,  modo  discurrebant;inter- 

B  dum  pra>Iia, plerumque  fugam  simulabant, 
omniquc  genere  virtuosorum  ludorum  ex- 
ercitatie,  nihil  quod  earum  jucundissimo 
in  Deo  animo  occurrebat,  relinquebant  in- 
tactum;  quandoque  meridie,aIiquando  vix 
vespere  revertebantur.  Qiiid  miruin,  qiiod 
proceres  et  primates  ad  tam  grande  ac 
divinum  et  supernaturale  confluebant  spe- 
ctaculum,  in  quo  adorandus  paracletus 
Spiritus  Sanctus  tenerrimarum  mentes  ju- 
vencularum  tam  gratiosissime  visitavit, 
tam  mirabiliter  confortavit,  tam  yirtuose 

C  exhilaravit,tam  sapientissime  erudivit,  tam 
validissime  inflammavit,tam  salubriter  in- 
fallibiliterque  direxit  ?  Proceres  itaque  et 
primates  ad  tam  deliciosum  confluebant 
spectaculum,  et  omnes  magna  prorsus 
admiratione  vehementique  gaudio  reple- 
bantur.  Quis  (inquam)  istud  admiretur  ? 
Nam  et  angeli  sancti,  cives  coelestes,  Ar- 
changeli,  Principatus,  qui  istis  benedictis 
virginibus,  qui  praesidentibus,  qui  regnis 
atque  provinciis  earum  pra?fuerunt  aut 
prsesunt,  ad  hoc  ipsum  convolabant  spe- 

D  ctaculum,  et  tam  pra;eIectissimo  agmini 
congratulabantur,  et  virgines  has  felices 
invisibiliter  visitabant,  consolabantur  ac 
dirigebant.  Sed  et  Sponsus  coelestis  gau-   /s.  lxii,.i. 
debat  super  has  sponsas  suas. 

Prseterea  contemplemur,  qualis  et  quan- 
ta  sit  ista  solennitas.  In  Ecclesiastico  scri- 
ptum  est  :  Gratia  super  gratiam,  mulier  jFcc^i. xxvi, 
sancta  et  pudorata  et  tacita.  Salomon  quo-  '^''^' 
que  :  Fallax  (inquit)  gratia  et  vana  pul- P/oc. x.xxi, 
chritudo  ;  mulier  timens   Dominum  ipsa  ^^' 
laudabitur.  In  iis  autem  sacratissimis  mil- 


502        IN   FESTO   SS.  UNDECIM   MILLIUM   VIRGINUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


libus  virginum  unaquseque  fuit  mulier  pu- 
dorata,  sancta,  taciturna  ac  timorata.  Ergo 
unaquaeque  earum  digna  est  grandi  cele- 
britate,  unaquseque  earum  digna  est  prse- 
claris  praeconiis,  unaquseque  earum  est 
tam  subiimiter  pretiosa  et  donum  tam  ma- 
gnum,  ut  sit  gratia  super  gratiam.  Idcirco 
solennitas  ista  tam  multipliciter  est  so- 
lennis,  quot  fuerunt  hae  virgines  glorio- 
sae,  videlicet  undecies  millies.  Unaqua^que 
etiam  virginuin  harum  ultra  essentiale 
pra?mium  suum  duplici  decoratur  aureo- 
la,  utpote  virginitatis  atque  martyrii  glo- 
ria  speciali  seu  praemio  singulari. 

Amplius,  capitanea  virginum  harum  sa- 
crosancta  et  amabilissima  Ursula,  tam  ad- 
mirandse  exstitit  sanctitatis,  quod  sola 
veraciter  digna  est  celebritate  non  medio- 
criter  magna.  Et  ipsa  triplici  fulget  au- 
reola,  utpote  virgo,  martyr  ac  doctrix,  qua3 
maximam  harum  dulcissimarum  virginum 
partem  convertit  ad  Christum,  et  omnes 
animavit  ad  martyrii  pahnam.Insuper  ma- 
gna  et  admirabilis  valde  fuit  hujus  prse- 
stantissima3  excelientia  ac  dignitas  Ursula) 
in  donis  naturae  et  fortunee  ac  gratia?. 
Nuncque  proportionabiliter  magna  est  gio- 
riae  suse  excellentia  et  dignitas  sibi  in  coe- 
lis  collata.  Fuit  etenim  regise  stirpis  illu- 
strissima  proles,  regali  potentia  et  regia 
opulentia,  regali  familia  et  regia  hono- 
rificentia  perornata,  vallata,  praefulgens. 
Fuit  item  incredibili  corporis  pulchritu- 
Esthe,-  II,  dine  pollens,  et  instar  sancta^  Esther  om- 
nium  oculis  gratiosa  atque  amabilis  vide- 
batur.  Erat  demum  venustissimis  moribus 
et  omni  clegantia  urbanitatis  conspicua, 
ct  idcirco  famosissima  nimis,  sed  et  natu- 
rali  ingenio  omnique  humana  resplendens 
prudentia.  Et  quod  iis  omnibus  est  prse- 
clarius,  ab  infantilibus  annis  devotissima 
fuit,  et  in  pra^eminenti  innocentia  mansit 
fortis  ac  stabilis.  Et  universa  illa  dona  for- 
tunse  atque  naturaj  reputavit  pro  modico. 


l3. 


PhiUpp.iu, 


et  cuncta  qua)  mundi  sunt  sprevit  ut  ster- 


A  cora,  ut  Christo  placeret.  Cubile  regis  pa- 
gani  et  diadema,tam  proprium  quam  quod 
ex  parte  illius  poterat  adipisci,  omnemque 
gloriam  nuptiarum  carnalium,  detestaba- 
tur  ut  pannum  menstruatse,  ut  lucrifa- 
ceret  Christum.  Amplius,  ab  angelo  sancto 
meruit  sspius  visibiliter  visitari,  consola- 
ri,  et  de  futuris  sibi  ac  suis  convirgini- 
bus  edoceri.  Fuit  quoque  in  omni  virtute 
perfecta ;  ad  triumphum  martyrii  quasi 
ad  deliciosum  convivium  adspiravit,  at- 
que  se   ipsam   cum  omni  promptitudine 

B  et  constantia  mentis  tradidit  pro  Sponso 
coelesti  in  mortem.Nam  caritate  illius  erat 
tota  mirabiliter  inexstinguibiliterque  suc- 
censa. 

Postremo  in  gloriosissimo  et  incompara- 
bili  exercitu  isto  erant  non  solum  virgines 
memoratae,  sed  et  viri  sanctissimi,  clarissi- 
mi,  preeelecti :  Pontifex  summus,  archiepi- 
scopus  Antiochenus,  multi  sancti  episcopi, 
rex  Ethereus*,beatissim8e  Ursulse  sponsus, 
cum  matre  sua  regina  et  sorore  praeincly-  ' 
ta ;  sed  et  alii   nobilissimi  viri,  quorum 

C  omnium  hodie  celebratur  solennitas. 

Ecce  quam  jucunda,  pra?clara  et  divina 
est  praesens  festivitas.  In  ea  ergo  cordia- 
lissime  gloriemur  in  Domino,  et  sacratis- 
simae  societati  Sanctorum  istorum  congra- 
tulemur  in  eo;  dignissimumque  exercitum 
virginum  non  solum  hoc  die,  sed  et  toto 
anno  assidue  specialiter  veneremur,  invo- 
cemus,  laudemus,  et  ferventissime  diliga- 
mus.  Earum  quoque  exemplo  universa 
quae  mundi  sunt,  integris  vilipendamus 
praecordiis,  omnes  carnales  affectus  peni- 

D  tus  reprimamus  ;  in  sancta  patientia,  in 
vera  mentis  constantia,  in  spirituali  forti- 
tudine  et  fervore  proficiamus  quotidie. 
Custoditi  simus  in  omnibus,  et  ea  quae 
Dei  sunt,  perfectius  adimplere  conemur, 
atque  in  omni  humilitate,  sobrietate,  dis- 
cretione,  sapientia,devotione,  fructuositate 
incessanter  crescere  enitamur,  nullam  tem- 
poris  partem  infructuose  pertranseuntes. 


'«/ms.KUic- 

IMllS 


IN   FESTO   SS.  UNDECIM   MILLIUM   VIRGINUM.   —   AI)   IlELUilOSOS  :    SRRMO  TERTIUS 


503 


SERMO  TERTIUS 


DE   CONTEMPTU   CARNIS,   ET    UNANIMI    PRiEPARATIONE   SANCTARUM   VIRGINUM 

AD   MARTYRIUM. 


OUjE  est  gens  alia  in  terra  sic  incly-  A 
la  ?  Deut.  IV,  8. 
Qiiando  bona  fortimae  et  dona  naturac 
perficiuntur  per  munera  gratise,  et  recte 
ordinantur  ad  gloriani  Creatoris,  faciunt 
hominem  magis  amabilem,  virtuosiorem 
ac  meritis  pleniorem.  Nempe  quanto  quis 
aptior  mundo  est,  et  plura  propter  Deum 
relinquit,  tanto  amplius  promeretur  et 
gloriosius  coronatur,  si  Deo  plenarie  ob- 
sequatur.  Hinc  prsecipui  meriti  perhibe- 
tur,  florem  juventutis  Deo  offerre.  Quis 
ergo  nunc  queat  concipere,quis  possit  ex-  B 
primere,  quanta  sit  excellentia  virginum 
harum  in  omni  gratia  et  virtute,  in  omni 
gloria  et  beatitudine,  in  prserogativis  ac 
privilegiis  multis?Quae  quum  essent  omni 
nobilitate,  potestate,  opulentia,  pulchritu- 
dine,  prudentia,  urbanitate  et  elegantia 
decoratae,  in  puellari  ajtate  et  adolescentia 
sua,  mundum  et  carnem  cum  omni  sua 
vanitate,  voluplate,  honore  atque  decore 
plenissime  contempserunt,  totaque  mente 
ad  Creatorem  suum  convers»  sunt,  et  pro 
ejus  honorificentia  et  amore  vitam  suam  C 
morti  et  martyrio  exposuerunt  promptis- 
simo  animo.  Certe  inclytissimus  est  iste 
exercitus,  cui  et  inclytissimi  atque  san- 
ctissimi  viri  in  copiosissimo  numero  erant 
conjuncti  :  in  primis  sanctus  Papa  Cyria- 
cus,  ex  utero  matris  sua3  virgo,  et  Deo  in 
virginitate  et  sanctitate  adhserens;  Vincen- 
tius  presbyter  cardinalis  ;  S.  Jacobus  pa- 
triarcha  Antiochenus;  S.  Mauritius  Levica- 
nae  urbis  episcopus,  frater  S.  Dariae  matris 
beatissimse  Ursulse ;  S.  Follianus*  episco- 
pus ;  S.  Simplicius  episcopus  Ravennen-  D 
'a«as.-Eihe-  sis  ;  S.  Ethereus  *  rex,  sponsus  Ursulee  glo- 
""*  riosee,  filius   S.  Demetriee   reginse,  frater 


*  alias  Foi 
lanus 


S.  Florentina?  puellse  virginea?;  S.  Clemens 
episcopus ;  S.  Marculus  Graeciae  praesul, 
avunculus  S.  Constantia)  regina3 ;  Hadria- 
nus  rex,  filius  S.  Gerasina;,  quae  fuit  soror 
S.  Daria^  matris  illustrissimse  Ursulae.  Fuit- 
que  S.  Gerasina  mater  sacrarum  virginum 
Babilse,  Julianffi,  Aurese  et  Victoriee.  Nonne 
unaquaeque  personarum  istarum  magna 
meruit  atque  condigna  est  habere  solen- 
nia  ?  Quanto  ergo  honore  omnes  simul 
sunt  honorandae?  Vere  amabilissimus,  sua- 
vissimus,  venerandissimus  est  omnium 
horum  exercitus  simul  sumptus. 

Denique  oinnes  Sancti  in  patria  se  invi- 
cem  distincte  cognoscunt,  diligunt,  sibi 
invicem  complacent,  in  se  mutuo  delectan- 
tur.  Sed  incomparabilis  hujus  exercitus 
universi  et  singuli  tanto  ardentius  se  mu- 
tuo  amant,  tanto  suavius  sibi  invicem  pla- 
cent,  tanto  pra^cordialius  mutuo  in  suis 
beatitudinibus  sibi  condelectantur,  quanto 
in  vita  hac  cariores  et  familiariores  fue- 
runt  ad  invicem,  et  quanto  se  mutuo  ma- 
gis  ad  martyrii  palmam  juverunt,  et  quo 
in  ipso  martyrio  pariliores,  conjunctiores 
et  consodaliores  fuerunt.  Ingestimabiliter 
itaque  in  se  invicem  delectantur,  seque 
spiritualiter  cum  omni  hilaritate  comple- 
ctuntur  in  Spiritu  Sancto,  et  omni  bea- 
titudini  sua?  mutuo  prorsus  dulcissime 
congratulantur.  Et  nos  igitur  toto  corde 
congratulemur  eisdem,  et  in  speciali  di- 
lectione  ac  veneratione  jugiter  habeamus 
illustrissimum,  delectabilissimum,  sacra- 
tissiinum  et  pra^amabilissimum  istud  ho- 
rum   Sanctorum    atque   Sanctarum  colle- 


gium. 


Denique  ex  prsetacta  historia  vehemen- 
ter,si  rite  advertimus,informamur.  Primo, 


504  IN   FESTO    SS.  UNDECIM   MILLIUM   VIRGINUM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


Philipp.  1 
21. 
Ibid.  23. 


ut  de  nostro  torpore,  nostris  negligentiis, 
imo  et  de  nostris  impatientiis  et  pravitati- 
bus  verecundemur.  Ecce  enim  personse 
utriusque  sexus  prsememoratae,  quum  es- 
sent  tantse  excellentise  in  omni  dono  na- 
turae  et  in  bonis  fortunae,  quum  essent 
regiffi  stirpis  et  adolescentioris  setatis  ac 
summse  teneritudinis,omni  opulentia,puI- 
chritudine,  potestate  conspicuse,  ita  mor- 
tua3  erant  huic  inundo,  sicque  mundus 
mortuus  erat  eis,  quod  totis  praecordiis 
contempserunt  omnia  quse  sunt  mundi,  et 
mori  pro  Christo  lucrum  maximum  repu- 
tabant,  cupiebant  dissolvi  et  esse  cum 
Christo,  nec  violentissimam  dissolutionem 
pro  Deo  in  juvenili  ac  floridissima  pati 
abhorruerunt  aetate.  Et  nos,  quum  jam 
tanto  fuerimus  tempore  in  sacra  religione, 
adhuc  ea  quae  mundi  sunt  affectamus,  vi- 
les  et  sseculares  consolatiunculas  admit- 
tere  non  veremur,  religiosi  rigoris  rela- 
xationem  putamus  esse  discretionem.  Et 
quantum  a  patrum  nostrorum  corporali 
exercitatione,  in  jejuniorum  et  abstinen- 
tiarum,  vigiliarum  ac  disciplinarum,  taci- 
turnitatum  et  abstractionum  observatione 
delapsi  sumus,  tantum  ab  interna  eorum 
exercitatione,  a  spirituali  profectu,  a  pro- 
funda  humilitate  et  mortificatione  salu- 
bri,  a  patientia  inconcussa,  et  resignatio- 
ne  obedientiali  ceterarumque  incrementis 
virtutum  deficimus.  Nec  mirum,  quia  non 
pigritantibus,  non  dissolutis,  carnalibus, 
acediosis,charismatum  affluentia  superno- 
rum  infunditur,  spiritualis  profectus  con- 
ceditur,  illuminatio,  fervor,  consolatio  Spi- 
ritus  Sancti  praestantur ;  sed  sapiens,  pius 
Ps.x,  14,  ac  justus  Deus,  qui  solus  laborem  et  dolo- 
sec.Hebr    ^^^   considcrat,  et  unicuique   secundum 

1  Cor.  III,  8.  '  ^ 

suum  largitur  laborem,  tanto  copiosiorem 
dat  homini  gratiam,  quanto  ad  eam  se 
homo  diligentius  laboriosiusque  disponit, 
sicut  per  Moysen  in  Deuteronomio  est  pro- 
Z)ew^iv,29.  missum  et  dictum  :  Quum  qusesieris  Do- 
minum  Deum  tuum,  invenies  eum,  si  ta- 
men  toto  corde  et  tota  tribulatione  animse 
tua)  eum  quaesieris.  Non  enim  vult  Deus 
omnipotens  pretiosissima  suae  gratia?  mii- 


A  nera  ex  nimia  adipiscendi  facilitate  non 
curari  aut  vilipendi. 

Porro  qui  peccandi  occasiones  admittit 
quotidie,  qui  spiritualis  profectus  impe- 
dimenta  non  fugit,  qualiter  spiritualiter 
crescet,  qualiter  corde  ditabitur,  qualiter 
ad  perfectionis  culmen  unquam  pertin- 
get,  et  non  magis  decrescet,  evacuabitur 
et  peribit  ?  Quod  si  occasiones  peccandi 
admittere  tam  periculosum  censetur,quam 
impium  atque  damnabile  est  fabulatio- 
nibus  vanis   et   frivolis,  risuum  et  joco- 

B  rum  dissolutionibus,  venenatis  oblocuti- 
onibus  inquinari,  in  cibo,  potu,  somno 
quotidie  sine  cura  et  animadversione  ex- 
cedere,  et  inde  in  alia  multa  et  magna  ca- 
dere  vitia?  Nonne  ex  negligentia  nostra 
incidimus  tot  et  tanta  tamque  abomina- 
bilia  mala?  Nam  et  omnia  vitia  voluntatis 
appetitusque  sensitivi,  ex  inadvertentia, 
negligentia  et  errore  rationis  aliquo  modo 
procedunt,  quum  rationis  sit  in  regno  ani- 
mse  praesidere,  voluntatem  dirigere,  appe- 
titum  reprimere,  passiones  frenare,  cun- 

C  ctaque  hominis  opera  ordinare.  Quse  ergo 
est  ista  rationis  negIigentia,error  seu  inad- 
vertentia,  quae  omnium  est  radix  culpa- 
rum,  nisi  inconsideratio  pertinentium  ad 
salutem  ?  Nec  tamen  consideratio  quaelibet 

.  talium  ad  salutem  exstat  sufficiens,  quum 
multi  scribant,  dicant  et  praedicent  illa, 
nec  tamen  vivant  secundum  ea.  Requiri- 
tur  ergo  consideratio  non  superficialis,sed 
profunda;  non  informis,  sed  formata  ;  non 
rara,  sed  frequens;  non  inanis,sed  efficax. 
Si  itaque  taliter  quis  consideret  omni- 

D  potentis  ac  omnia  intuentis  Dei  praesen- 
tiam,  rigorosum  et  inevitabile  ejus  judi- 
cium,  suae  punitionis  post  vitam  hanc 
acerbitatem,  seternae  damnationis  intole- 
rabilitatem,  seternse  beatitudinis  plenitu- 
dinem,atque  coelestium  gaudiorum  magni- 
tudinem  inaestimabilem  multitudinemque 
innumerabilem  ;  si  item  consideret  quae 
et  quanta  pro  nostra  liberatione  tota  egit 
superbeatissima  Trinitas,  et  quanta  pro  ea 
laboravit  ac  toleravit  Unigenitus  Patris  in 
carne  assumpta,  et  quam  incerfa,  brevis 


IN   FESTO   SS.  UNDEC[M   MILLIUM   VIRGINUM.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS  oOo 

et  fallax  sit  vita  praesens,  quantis  periculis  A  quin  protinus  timorati  et  custoditi,soliiciti 

simus  expositi,  quot  et  quanti  nobis  obje-  et  devoti   efficiemur,  carnalia  et  caduca 

cti   sint   laquei,  quot  invisibilibus,  atro-  spcrnemus,  spiritualibus  ac  divinis  inhffi- 

cissimis,    cailidissimis,   fortissimis   simus  rebimus  rebus,  atque  quotidie  humiliores, 

circumdati   hostibus,    quanta   quoque   sit  patientiores,  et  magis  temperati  ac  fructu- 

pronitas  nostra  ad  vitia,  quanta  infirmilas  osi  reddemur. 

ad  0{)era  bona;  si  demum  consideremus  Insuper,  ex  pra^inductis  sacratissimi  hu- 

/^s.Lxv.o.  quam  terribilis  sit  Deus  in  consiliis  supcr  jus  collegii  proprictatibus,  actibus  et  ex- 

Maiih.w,  filios  hominum,  quam  multi  vocati,  quam  emplis  docemur,  omnia  qua)  mundi  sunt 

"'•           pauci   electi,  quam   etiam  simus   incerti  plenissime  aspernari,  in  solo  Altissimo  in- 

£cc/e.ix,  I.  quid  finaliter  fiet  de  nobis,  imo  et  ignora-  flammari,  in  omnibus  virtutum  operibus 

mus  an  simus  in  caritate  et  gratia;  rursus,  strenue  occupari,  atque  in  eis  tantummo- 
si  consideremus  quam   indicibiliter  pec-  B  do  delectari ;  sicque  mundo  se  exhibere   Gaiat.  vi, 

cata  peccantibus  noceant,  quantum  virtu-  crucifixum,  et  mundum  sibi  crucifixum  '^' 
tes  et  opera  virtuosa  hominibus  prosint,et      habere,  in  sancta   dilectione   accendi,  in 

potissimum,  si  rite  intueamur  quam  ama-  adversitatibus  gloriari,  pacifice  et  concor- 

bilis  et  superamabilis,  quam  colendus  ac  diter  inter  proximos  conversari,  desiderio 

metuendus,  quam  intuendus,  contemplan-  Christi  ac  vitse  beatse  mortem  optarc,  et 

dus  ct  venerandus  sit  nobis  Dominus  Deus  vitam  hanc  miseram  velle  finire.  Viriliter 

noster  omnipotens,  quam  multa  et  quam  ergo  agamus ;  orationibus,  psalmis,  medi- 

magna  ejus  sint  beneficia  in  nobis  et  su-  tationibus  et  ceteris  actibus  sanctis  tam 

per  nos,  quantum  etiam  ipsum   offendi-  immoremur  assidue,  ut  nullum  sit  tem- 

mus,  et  quam  negligenter  ac  defectuose  poris  nostri  momentum  quo  non  talibus 

habuerimus  nos  usque  in  prsesens^et  quam  actibus  occupemur.  Nec   propria  animo- 
districtam  rationem  requiret  a  nobis,  at-  C  sitate   vincamur,   neque   aliqua    passione 

que  ad  quanta  leneamur  ei  ex  nostra  pro-  prosternatur  ratio  nostra,  sed  vera  nobi- 

fessione  ac  aliis  causis;si,  inquam,  haec  litate  ornetur,  sensualitatem   et   impetus 

omnia  hisque  similia  praefato  modo  con-  passionum  omnino  domando,  et  soli  Al- 

sideraverimus,    puta   intente,   frequenter,  tissimo  totis  se  viribus  uniendo.  Ad  lau- 

profunde  et  affective  :  nullum  est  dubium  dem  ejus. 


IN  FESTO 


SS.  SIMONIS  ET  JUDvE 


APOSTOLORUM 


Enarrationem  epistolcv,  Scimus  quoniam  diligentibus  Deum,  etc,  require  in  Com- 
muni  Sanctorum  de  Apostolis. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


DESIGNAVIT  DOMINUS  JESUS   ET   ALIOS   SEPTUAGINTA  DUOS,  ETC.  LuC.  X,  1-7. 


OUAMVIS  gloriosi  apostoli  isti  Simon  et  A 
Judas  non  fuerint  de  numero  septua- 
ginta  duorum  discipulorum  Christi,  sed 
Apostolorum,  tamen  evangelium  istud  de 
missione  septuaginta  duorum  discipulo- 
rum  in  eorum  solenniis  legitur,  quoniam 
ipsi  missi  sunt  combinati  ad  evangelizan- 
dum  post  passionem  Christi,  quemadmo- 
dum  septuaginta  duo  ante  passionem  ipsi- 
us.  Itaque  Lucas  dicit  : 

Designavit,  id  est,  ordinavit  et  statuit, 
Dominus  Jesus  et  alios  septuaginta  duos 
discipulos  prseter  Apostolos,  qui  fuerunt  B 
principales  discipuli :  quibus  modo  succe- 
dunt  episcopi,  quemadmodum  septuaginta 
duobus  presbyteri.  Et  juxta  Bedam,  bene 
septuaginta  duo  missi  sunt,  quia  totidem 
gentibus  fuerat  Evangelium  praedicandum. 
Et  misit  illos  hinos  ante  faciem  suam,  id 
est  duos  simul  ante  corporaiem  suam  prse- 
sentiam  et  ingressum  :  quum  tanren  ipse 
secundum  suae  deitatis  incircumscriptibi- 
lem  majestatem  ubique  sit  prgpsens ;  in 
omnem  civitatem  et  locum  quo  erat  ipse 
venturus,  id  est  ad  loca  majora  et  minora  C 


quae  ipsemet  fuerat  accessurus  :  quatenus 
discipuli  isti  suis  prsedicationibus,  mira- 
culis  et  exemplis,  homines  rudes  ad  Chri- 
sti  prsesentiam  ac  doctrinam  suscipiendam 
disponerent.   Denique  duos   simul   misit. 
Primo,  ob  socialis  vitae  commendationem, 
in  qua  unus  alterum  adjuvat  ad  virtutes, 
non  trahit  ad  vitia.  Secundo,  ob  mutuam 
consolationem  ac  confortationem.  Nam  Sa- 
lomone  testante,  si  duo  fuerint  simul,  ha-  Eccie.  iv, 
bent  emolumentum  societatis  suse,  et  mu-  ^'"" 
tuo  fovebuntur.  Et  rursus  fatetur  :  Frater  ivor.xvui, 
qui  adjuvatur  a  fratre,  quasi  civitas  mu-  '^' 
nita.  Tertio,  ob  veritatis  praedicandse  cer- 
tiorem  contestationem,  quia  in  ore  duo-   Beut.wx, 
rum  triumve  testium  stat  omne  verbum.  '"' 
Quarto,  ad  commendandum  geminse  cari- 
tatis  duo  prsecepta,  quibus  jubemur  Deum  Matih.wiu 
toto  corde  diligere,  et  proximos   nostros  ■^'' '*^' 
sicut  nos  ipsos. 

Et  dicebat  illis  :  Messis  quidem  multa, 
id  est,  copiosa  est  hominum  multitudo  ca- 
pax  gratise  ac  doctrinae  salubris,  aptaque 
congregari  in  horreum  Christi,  id  est  intra 
Ecclesiam  Dei,  etsi  non  actu  aut  habitu, 


IN    FESTO    SS.  SIMONIS    ET   JUD.E   APOSTOLORUM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


o07 


35. 


tamen  potentia.  Nam  omnis  homo,durante  A 
hac  vita,  potest  convcrti.  Ilinc  ait  Salva- 
Joami.w,  tor  :  Videte  regiones,  quia  alba?  sunt  ad 
messem.  Operarii  autem  pauci,  id  est, 
comparative  loquendo,  perpauci  sunt  veri 
et  efficaces  praelali  et  praedicalores,  qui 
populum  verbo  et  opere  digne  informent. 
Rogate  ergo  domimim  messis,  videlicel 
Deum  unum  ac  trinum,  omnium  homi- 
num  creatorem  ac  gubernalorem,  ut  mit- 
tat  operarios,  id  est  pastores  et  praedica- 
tores  ac  rectores,  vita,  scientia  et  setate 
idoneos,  in  messcm  siiaui,  id  est  ad  ple-  B 
bem  suam  erudiendam,  potissimum  ad 
h.  V,  1  ct  Ecclesiam,  quoe  sicut  vinea  Domini,  ita  et 
**"'■  messis  Dei  vocatur.  Quum  enim  profectus 

et  salus  subditorum  ex  virtute  et  digna 
prffisidentia  superiorum  valde  dependeat, 
vchementer  optandum  est  habere  prsesi- 
dentem  idoneum.  Unde  et  affectuosissime 
et  instantissime  exorandus  est  Deus,  ut 
veros  et  virtuosos  preelatos,  rectores,  do- 
ctores  mittat  hominibus,  quemadmodum 
/er.  111,  lii.  in   Jeremia   promittit   quibusdam  :  Dabo 

(inquiens)  vobis  pastores  juxta  cor  meum,  C 
et  pascent  vos  scientia  et  doctrina.  Itaque 
qui  bonum  habent  pastorem,  grati  sint 
Deo,  et  bene  obediant;  qui  autem  inuti- 
lem,  orent  Deum  ut  ipsis  provideat,  et  ut 
inutilis  se  emendet. 

Ite  ad  prsedicandum.  Et  quoniam  jacula 
prsevisa  minus  Isedunt,  Christus  preedicit 
eis  futura  adversa.  Bcce  ego  mitto  vos  sic- 
ut  agnos  inter  lupos  :  id  est,  ab  his  ad 
quos  vos  mitto,  persecutiones  et  occisio- 
nem  sustinebitis,  sicut  agni  dilaniantur  a 
lupis;  et  scio  quod  per  pietatem  et  inno-  D 
centiam  vestram  estis  agnis  consimiles,iIli 
vero  per  suam  crudelitatem  lupis  assimi- 
lantur.  Verumtamen  per  hujusmodi  agnos, 
Christus  omnipotens  lupos  convertit  in 
agnos.  Nolite  ergo  portare  sacculum,  ne- 
que perayn.\%\MiA  dixit  discipulis  suis  Chri- 
stus  ante  suam  passionem,quia  tunc  misit 
eos  ad  Judeeos,  a  quibus  eis  sufficienter 
dabatur.  Sed  in  Coena  dixit  Apostolis  : 
Luc.  XXII,  Quaudo  misi  vos  sine  sacculo  et  pera  et 
^^'  ^^-       calceamentis,  numquid  aliquid  defuit  vo- 


bis?  Quibus  respondentibus,  Nihil,  adje- 
cit  :  Sed  nunc  qui  habet  sacculum,  tollat, 
id  est  secum  portet;  similiter  et  peram. 
Hsec  ergo  licite  a  pra3dicante  portantur, 
dum  incertum  est  an  ei  necessaria  ab 
audiloribus  confercntur. Christus  autein  se- 
cundum  diversitatem  et  congruentiam  loci 
ac  temporis,  diversa  dedit  pracepta  disci- 
pulis.  Vult  itaque  ut  praedicatores  non  sint 
immoderate  pro  necessariis  vita)  solliciti, 
sed  in  Deo  plene  confidant,  et  expedita  ac 
libera  mente  vacent  doctrinae.  Verumta- 
men,  dum  ratio  postulat,  permittuntur  si- 
bi  de  necessariis  providere,  et  viaticum 
secum  ferre.  Neque  calceamenta.  Hoc  se- 
cundum  exigentiam  loci  ac  temporis  est 
servandum  ad  litteram.  Si  enim  necessitas 
exigat,  non  prohibetur  praedicatori  usus 
calceamentorum  aut  aliquid  loco  eorum. 
Et  neminem  per  viam  salutaveritis.  Hoc 
per  modum  hyperbolicae  locutionis  dictum 
videtur,  qua  aliquid  dicitur  per  excessum. 
Unde  et  Christus  hoc  dixit,  non  prohiben- 
do  absolute  proximorum  salutationem  in 
via  a  praedicante,  quum  hoc  caritas  inter- 
dum  requirat,  et  nisi  fieret,  scandalum 
posset  oriri;  sed  dixit  hoc,  ad  insinuan- 
dum  quam  diligenter  et  indilate  insisten- 
dum  sit  itineri  praedicandi,  ut  morae  et 
diverticula  evitentur,  et  morosa  ac  fabu- 
losa  collocutio  in  salutatione  vitetur,  et 
omne  quod  distractionem  ac  indevotionem 
ingerit  menti.  Sic  namque  et  quarto  Re- 
gum  Eliseus  propheta  ait  ad  suum  mini- 
strum,  quem  misit  ad  suscitandum  defun- 
ctum  :  Si  occurrerit  libi  homo,  non  salutes  \\ rcu.is, 
eum ;  et  si  salutaverit  te  quispiam,  non  "^'^' 
respondeas  ei. 

/w  quamcumque  domum  intraveritis, 
primum  dicite  :  Pax  huic  domui,  id  est, 
exsistentibus  in  hac  domo  sit  in  vita  prae- 
senti  pax  pectoris  et  pax  temporis,  utpote 
pax  interna  et  externa,  atque  post  hanc 
vitam  pax  aeternitatis.  Pax  autem  interna 
est  tranquillitas  mentis  in  Deo;  pax  tem- 
poris  est  quies  ab  exterioribus  impugna- 
tionibus  et  hostilitatibus.  Et  si  ibi  fuerit 
filius  pacis,  id  est   aliquis    pace    dignus. 


508 


IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   JUD^   APOSTOLORUM.   —   SERMO   PRIMUS 


13 


aut  ad  ejus  susceptionem  dispositus,  seu 
ad  pacem  veram  prsedestinatus,  requiescet 
super  illum  pax  vestra,  id  est,  salutatio 
vestra,  qua  ei  optatis  pacem,  sortietur  in 
eo  effectum,  ita  quod  pax  interna  ei  in- 
fundetur  sive  augebitur.  Quidam  enim, 
etsi  nondum  habeant  pacem  et  gratiam, 
sunt  tamen  in  dispositione  propinqua  aut 
proxima  ad  eas,  ita  quod  sua  aut  aliorum 
oratione  eas  mox  adipiscuntur.  Sin  au- 
tem,  id  est,  si  ibi  non  fuerit  filius  pacis, 
ad  vos  revertetur ,  id  est,  caritativa  salu- 
tatio  vestra  preemio  non  carebit,  sed  me- 
rito  ejus  pax  vestra  perficietur.  Sic  et 
Ps.xxxiv,  Psalmista  locutus  est  :  Oratio  mea  in  sinu 
meo  convertetur. 

Tn  eadem  autem  domo  manete,  si  fuerit 
opportunum  atque  conveniens  vobis,  nec 
alia  ac  meliora  restent  agenda,  post  quo- 
rum  completionem  posset  quis  redire  ad 
domum  illam ;  edentes  et  hibentes  quoi  apiid 
illos  sunt,  id  est  victualia  quse  habent,  si 
dare  voluerint.  Et  hoc  ait  Salvator,  non 
praecipiendo,  sed  permittendo  seu  conce- 
dendo.  Nec  de  quocumque  cibo  aut  potu 
necesse  est  hoc  exponi,  quum  interdum 
virtuosius  sit  quibusdam  abstinere  a  vino 
et  carnibus.  Idcirco  quod  ait,  «  edentes  et 
bibentes  quse  apud  illos  sunt»,non  est  jus- 
sio  ut  omnia  ilia  sumantur,  sed  est  exhor- 
tatio  potius,  ut  sufficiant  apposita,  quam- 
vis  tenuia,nec  quserantur  superflua,  ut  vo- 
lucres  coeli,  pisces  maris  et  bestia  terrse. 


I  Cor.  IX, 
14. 


A      Dignus  est  enim  operarius  mercede  sua, 
id  est,  praedicator  verbi  Dei,  seu  quicum- 
que  aliis  in  spiritualibus  serviens  ac  labo- 
rans,  dignus  est  capere  stipendium  vitae 
ab  his  quibus  spiritualia  bona  impendit. 
Propter  quod  ait  Apostolus  :  Dominus  or- 
dinavit  his  qui  deserviunt  Evangelio,  de 
Evangelio  vivere.  Sed  hoc  permissio  fuit, 
non  jussio.  Propter  quod  Paulus  scribit  se  /6«/.  io;i 
hac  potestate  usum  non  esse,  sed  propriis  fy^yjiH^g 
manibus  necessaria  procurasse,  ne  quem-  m,  s. 
quam  gravaret  aut  scandalizaret,et  ut  ava- 

B  ris  occasionem  amputaret  avaritise  :  alios 
tamen  Apostolos  sic  fecisse  testatur.  Nec  icor.  ix,3. 
intelligenda  sunt  haec  quasi  corporalia  ali- 
menta  sint  principalis  merces  aut  finis 
ultimatus  prgedicationis  aut  cujuscumque 
exercitii  spiritualis,  quum  viliora  sint  cor- 
poralia  spiritualibus  donis;  neque  propter 
cibum  et  potum,  quasi  ob  prsemium  con- 
dignum,  sunt  spiritualia  opera  exercenda 
(sic  enim  temporale  et  corporale  prsepo- 
neretur  bono  divino  ac  spirituali,  quod 
esset  mortale  peccatum) :  sed  vitse  susten- 

G  tacukim  est  merces  minus  principalis  ac 
secundaria,  accidentaliterque  intenta,  quia 
videiicet  sine  corporeo  alimento  vita  ista 
durare  non  valet,  et  per  consequens  nec 
pra^dicatio  exhiberi.  Porro  finis  ultimatus 
principalisque  merces  spiritualium  exer- 
citiorum  est  beatitudo  seterna,  ad  quam 
obtinendam  ordinandum  est  omne  opus 
bonum  vitae  prsesentis. 


SERMO   PRIMUS 


DE   MALIS   PASTORIBUS  ;  QUOD   SIMILITUDINES   AGNORUM   PR^DICATORES   DEBEANT  HABERE  ; 

ET   DE   VITANDIS   CONTENTIONIBUS. 


ROGATE  dominum  messis,  ut  mittat  D  deat  ac  concedat,  et  hoc  propter  peccata 
operarios  in  messem  suam.  Luc.  x,  2.      eorum,  copiose  docet  Scriptura  divina.  Ait 
Quam  justo  ac  metuendo  judicio  Deus      namque  beatus  Apostolus  :  Tempora  prio-  xct.  xvn, 
omnipotens  aliquos  deserat  homines,  nec      ris  ignorantise  despiciens  Deus,  nunc  an-  ^^- 
virtuosos  pastores  ac  principes  eis  provi-      nuntiat  hominibus  ut  omnes  ubique  poe- 


IN   FESTO    SS.  SIMONIS    ET   JUDyE   APOSTOLORUM.   —   SERMO   PRIMUS 


509 


II 


nitentiam  agant.  Ubi  per  tempora  prioris  A 
ignorantiap,  intelliguntur  tempora  quibus 
per  totum  pene  mundum  regnavit  idolola- 
tria.  Quao  tempora,  id  est  homines  idolola- 
tras  illis  viventes  temporibus,  Deus  jusle 
despexit,  nec  misit  illis  pr.Tdicalores,  nisi 
lorte  quibusdam,  perpaucos,  et  raro,usquc 
ad  tempus  quo  Filius  Dei  post  suam  passi- 
onem  et  resurrectionem,  ascensionem  ac 
Spiritus  Sancti  missionem  misit  Apostolos 
atque  discipuios  suos  per  totum  mundum, 
per  eos  ad  poenitentiam  cunctos  hortans 
et  ad  salutem  invitans.  Hinc  quoque  per  B 
Osee  xiii,  Osee  loquitur  Deus  populo  vitioso,  Dabo 
tibi  regem  in  furore  meo,  et  principes 
in  indignatione  mea  :  hoc  est,  indignos  et 
reprobos  tibi  praeesse  permittam  propter 
facinora  tua.  Hoc  est  quod  in  Job  apertis- 
/oixxxiv,  sime  dicitur :  Deus  regnare  facit  hominem 
^°"  hypocritam  propter  peccata  populi.  Pro- 

pterea,  ut  sanctus  scribit  Gregorius,  qui 
carnales,  negligentes  ac  impios  habent 
prselatos  aut  principes,  non  injuste  mur- 
murent  contra  Deum,  nec  impatienter  fe- 
rant  hujusmodi  praesidentes,  imo  suis  po-  C 
tius  culpis  adscribant  quod  tales  habent 
superiores,  et  Dei  flagellum  sequanimiter 
ferant.  Nihilo  minus  orent  cum  omni  in- 
stantia  et  fervore,  ut  Deus  eis  idoneos  dare 
dignetur  pastores.  Quod  ut  assequi  mere- 
antur,  vitam  suam  emendent,  et  juxta 
salutaria  verba,  non  juxta  scandalizativa 
opera  praesidentium  ac  prsedicantium^stu- 
deant  conversari,  quemadmodum  Christus 
Matih.  loquitur  :  Super  cathedram  Moysis  sede- 
xxiii,  2, 3.  Ywwi  Scribae  et  Pharissei.Quodcumque  ergo 
dicunt,  facite;  secundum  opera  autem  illo-  D 
rum  nolite  facere  :  dicunt  enim,  et  non 
faciunt.  Tales,  proh  dolor !  modo  sunt 
multi. 

Prseterea,  quam  necessarium  ac  salubre 

sit,  exemplarem   et  sufficientem   habere 

/er.  x,  2i.  pastorem,  docet  Jeremias,  dicendo  :  Quia 

stulte  egerunt  pastores,  et  Dominum  non 

exquisierunt,  propterea  omnis  grex  eorum 

*  dispersus  dissipatus  *  cst.   lu  Ecclcsiastico   quoque 

Eccu.T^,i.  scriptum  est  :  Secundum  judicem  populi, 

sic  et  ministri  ejus  ;  et  qualis  est  rector 


civitatis,  tales  et  inhabitanles  in  ea.  Hoc 
est  quod  Salomon  breviter  tangit,  dicens  : 
Regnantibus  impiis,  ruina?  liominum  ;  et  Prov. 
alibi,  Ubi  non  est  gubernator,  populus /J;^^)"^,  ,4 
coiruet.  Quum  itaque  tam  vehementer  sa- 
lus  plebis  ex  efficacibus  et  condignis  de- 
pendeat  praedicatoribus  ac  prslatis,  opti- 
me  consulit  Christus  ut  rogemus  Dominum 
Deum  quatenus  operarios  mittat  in  mes- 
sem,  id  est,  populo  suo  et  universse  Eccle- 
siae  provideat  et  condonet  veros,  sapientes 
virtuososque  pr8esidentes,qui  pro  subdito- 
rum  salute  incessanter  solliciti  sint,  et 
orando,  hortando,  pra^dicando  exemplari- 
tcrque  vivendo,  pro  illorum  gratia,  profe- 
ctu  ac  felicitate  laborent,  non  quserentes 
sua  commoda  propriumque  honorem,  sed 
Dei  honorificentiam  et  gregis  sibi  com- 
missi  salutem. 

Insuper  videant  subditi  ne  propter  eo- 
rum  excessus  Deus  auferat  prsedicatoribus 
atque  pastoribus  gratiam  prsedicandi  effi- 
caciter  ac  devote.  Hoc  namque  stepius 
contingit,quumad  Ezechielem  prophetam 
Deus  locutus  sit  :  Fili  hominis,  linguam  Ezech.m, 
tuam  adhserere  faciam  palato  tuo,  nec  eris  ' 
quasi  vir  objurgans,  quia  domus  exaspe- 
rans  est,id  est,popuIus  Israel  in  suis  vitiis 
me  irritat. 

Denique  ex  his  constat  quam  gravissi- 
me  peccent,  qui  superiorum  suorum  et 
bonorum  prsedicatorum  sermouibus  et  in- 
crepationibus  non  acquiescunt,  sed  potius 
indignantur,  nec  vitia  sua  dimittunt,  sed 
increpantibus  irascuntur  et  obloquuntur. 
Tales  enim  sunt  penitus  indurati,  excaeca- 
ti,  incorrigibiles  ac  rebelles,  similes  Phari- 
sseis  et  Scribis  ac  sacerdotibus  Judseorum, 
qui  Filium  Dei  crucifixerunt  eo  quod  ve- 
ritatem  in  omnibus  pra?dicavit,  et  eos 
acriter  increpavit.  Hinc  post  verba  evan- 
gelii  hodierni  Christus  ait  discipulis  suis, 
et  in  eorum  persona,  pra?dicatoribus  uni- 
versis:In  quamcumque  civitatem  intrave-  z»c.x,  10- 
ritis,  et  non  receperint  vos,  exeuntes  in  *'^" 
plateas  ejus,  dicite  :  Etiam  pulverem  qui 
adhaesit  nobis  de  civitate  vestra,  extergi- 
mus  in  vos.  Dico  vobis,  quia  Sodomitis 


510 


IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   JUD.«   APOSTOLORUM.   —   SERMO  PRIMUS 


remissius   erit   in   die   judicii,  quam  illi  A 
civitati. 

Amplius,  in  evangelio  hodiernb  docet 
Salvator,  quales  esse  debeant  sui  discipuli 
atque  vicarii,  prsedicatores  et  prselati,  di- 

Luc.  X,  3.  cendo  :  Ecce  ego  mitto  vos  sicut  agnos 
inter  lupos.  Oportet  ergo  ut  habeant  pro- 
prietates  agnorum,  videlicet  mansuetudi- 
nem,  innocentiam,  pietatem  et  patientiam, 
quatenus  perversorum  duritiam  aequani- 
miter  ferant,  et  sua  bonitate  eorum  vin- 
cant  malitiam,  nec  faciliter  irascantur,  nec 
ab  ingratorum  exhortatione  cito  desistant.  B 
Imo  si  se  viderint  non  posse  ioquendo 
proficere,ad  orationes  convertant  se,  Deum 
assidue  invocantes,  ut  incorrigibilium  cor- 
da  per  gratiam  suam  mollificare  dignetur. 
Oportet  quoque  ut  avaritiam  spernant,  nec 
in  temporalibus  superflue  occupentur,  sed 
se  totos  impendant  commissorum  saluti, 
quatenus  populus  non  solum  propter  ver- 
borum  tenorem,  sed  et  propter  exemplo- 
rum  vigorem  ad  obedientiam  inclinetur. 
Insuper  ex  evangelio  isto  docemur, 
quam  necessaria  et  prseamanda  sit  omni  C 
Christiano  pax  vera,  quoniam  Christus 
prsedicatoribus  suis  prsecepit  ut  quocum- 
ibid.  5.  que  introeant,  primo  dicant  :  Pax  huic 
domui.  Studeat  igitur  unusquisque  inter 
proximos  et  inter  domesticos  pacifice  con- 
versari,  verba  contentiosa,  iram,  impa- 
tientiam   turbulentiamque    vitando.   Nam 

Matth.\,9.  ut  ait   Salvator,  Beati   pacifici,  quoniam 

filii  Dei  vocabuntur.  Et  sicut  hoc  ita  est, 

ita  miseri   sunt   discordes   et   turbulenti, 

quoniam  filii  diaboli  vocabuntur.  Ideo  di- 

nTim.n,  cit  Apostolus  :  Noli  verbis  contendere  ;  ad  D 

**■  nihil  enim  utile  est,  nisi  ad  subversionem 

audientium.  Unde  in  Proverbiis  scriptum 

Prou.xx,3.  est  :  Honor  est  homini,  quum  separat  se 
a  lite.  Similiter  inhonestum  est  homini 
litigare.  Est  tamen  qusedam  pax  prava,  pu- 
ta  concordia  in  peccatis,  seu  consensus  in 
malis,  aut  quietatio  desiderii  in  rebus  illi- 
citis  :  quse  pax  semper  vitanda  est. 

Itaque  tempus  evangelicae  Iegis,est  tem- 
pus  pietatis  et  gratiae,  in  quo  Deus  misit 
operarios  in  messem  suam  misericordiler 


valde  prse  solito.  Inter  quos  fuerunt  glo- 
riosi  isti  apostoli  Simon  et  Judas,  consan- 
guinei  Christi  et  fratres  Jacobi  Minoris, 
quorum  mater  fuit  sororVirginis  gloriosa^. 
Hi  duo  Apostoli  primo  praedicaverunt  divi- 
sim,  deinde  simul  ingressi  sunt  Persidem, 
et  usque  ad  coronam  martyrii  pariter 
prsedicaverunt. 

Denique  Judas  apostolus,  post  missio- 
nem  Spiritus  Sancti  primo  missus  est  a 
Christo  ad  Abagarum  regem  Edessse,  qui 
(sicut  in  Ecclesiastica  fertur  historia)  mi- 
sit  epistolam  Christo  adhuc  in  terra  inter 
homines  conversanti,  sub  forma  ista  :  Aba- 
garus  Jesu  Salvatori  bono,  qui  apparuit 
in  locis  Jerosolymorum,  salutem.  Auditum 
mihi  est  de  te  et  sanitatibus  quas  facis, 
quod  sine  medicamentis  et  herbis  fiant 
ista  per  te,  quod  scilicet  verbo  facis  csecos 
videre,  claudos  ambulare,  leprosos  inun- 
dari,  et  mortuos  reviviscere.Quibus  omni- 
bus  auditis,  statui  in  animo  meo,  unum 
esse  e  duobus  :  aut  quia  tu  sis  Deus  et 
descenderis  de  cceIo  ut  haec  facias,  aut 
quod  Filius  Dei  sis,  qui  haec  facis.  Propter- 
ea  ego  scribens  rogo  ut  digneris  fatigari 
usque  ad  me,  et  segritudinem  qua  diu 
laboravi,  curare.  Nam  et  illud  comperi, 
quod  Judaei  murmurant  adversum  te,  et 
volunt  insidiari  tibi.  Veni  ergo  ad  me, 
quia  est  mihi  civitas  parva,  sed  honesta, 
quse  utrisque  sufficiet.  Christus  vero  sic 
ei  respondit  :  Beatus  es  qui  credidisti  in 
me,  quum  ipse  non  videris  me.  Scriptum 
est  enim  de  me,  quia  hi  qui  me  non  vi- 
dent,  credent;  et  hi  qui  vident,  non  cre- 
dent.  De  eo  autem  quod  scripsisti  ad  me 
ut  veniam  ad  te,  oportet  hic  omnia  me 
complere  propter  quse  missus  sum.  Quum 
ergo  assumptus  fuero,aIiquem  de  discipu- 
lis  meis  mittam  ad  te,  ut  curet  te  et  vivi- 
ficet  te.  Quum  ergo  post  Ghristi  ascensio- 
nem,  juxta  ejus  promissionem,  Judas  apo- 
stolus  venisset  ad  Abagarum,  et  diceret  se 
esse  Jesu  Christi  discipulum  sibi  promis- 
sum,  vidit  rex  Abagarus  quemdam  mirum 
ac  divinum  splendorem  in  vultu  Judae 
apostoli.  Quo  viso,  Abagarus  stupefactus 


IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET  JUD.E    APOSTOLORUM.   —   SERMO   SECUNDUS  511 

ac  territus,  Dominiim  adoravit,  dixitque  :  A  stolus,  frater  ejus,  in  Mgypto.  Imo,  primo 

Vere  discipulus  es  Jesu  Filii  Dei.  Cui  Apo-  pra^dicaverunt  ambo,  sicut  et  ceteri  Apo- 

stolus  :  Si  in  Christum  Filium  Dei  credi-  stoli,in  Jud8ea,tam  ante  Christi  passionem 

deris,  quidquid  desideras,  obtinebis.  Re-  quam  post  Sancti  Spiritus  missionem.  In 

spondit  Abagarus  :  Credo  vere  ;  et  Juda^os  quibus  locis  multos  utique  converlerunt 

qui   eum  crucifixerunt,  libenter  trucida-  ad  Deum,  et  diversis  coruscaverunt  mira- 

rem,  si  possibilitas  mihi  adesset,  nec  Ko-  culis,  ac  fidelissime  et  infatigabiliter  pro 

manorum    impediret    auctorilas.    Accepit  humani  salvatione   generis   laboraverunt. 

ergo  Apostolus  epistolam  Salvatoris  Aba-  De  ceteris  autem  eorum  virtutibus  atque 

garo  directam,  atque  cum  ea  Abagari  fa-  prseconiis,  in  sequenti  dicetur  sermone. 

ciem  confricavit,  moxque  curatus  est.  Et  Horum  ergo  beatorum  Apostolorum  so- 

aiiqui  scribunt  quod  erat  ieprosus.  lennia  cum  reverentia  celebremus,  eorum 
Praeterea  Judas  iste  apostolus  in  Mesopo-  B  constantiam  assequamur,  eorum  imitemur 

tamia  prsedicavit  et  Ponto ;  et  Simon  apo-  virtutes.  Ad  laudem  et  gloriam  Dei. 


SERMO   SECUNDUS 


P 


QUARE    APOSTOLI   LUX   MUNDl,   SAL   TERR^,    PRINCIPES   ET   DII    VOCENTUR  ; 
ITEM  VITA  APOSTOLORUM   SIMONIS  ET  JUD^E. 


\RINCIPES    populorum     congregati  C  vitiorum  praeservaverunt  putredine.  Item 

sunt  cum  Deo  Abraham,  quoniam  dii  dicuntur  principes  populorum    et   patres 

fortes  terrai  vehementer  elevati  sunt.  Ps.  fidelium,  quia  fuerunt  supremi  et  primi 

XLVi,  10.  praelati  Ecclesiae:  quamvis  unus  eorum  fu- 

In  his  verbis  tangitur  admirabilis  excel-  erit  summus  et  generalis  totius  Ecclesise 

lentia  apostolorum  Simonis  et  Judse,  qui  pastor    ac   prsesul,   videlicet   beatissimus 

de  eorum  sunt  numero  de  quibus  praedixit  Petrus.  Insuper  Apostoli  dicti  sunt  dii,  id 

^i-.xuv,i7.  Psalmista  ad   Dorainum  :  Constitues  eos  est   valde  divini,  propter   copiosissimam 

principes  super  omnem  terram;  et  iterum,  divinse  naturee  imitationem,  divinorumque 

Ps.cxxxvui,  Mihi  autem  nimis  honorati  sunt  amici  tui,  excellentissimam  participationem  in  donis 

*'•  Deus.  Unde  propter  excellentissima  super-  gratiae    gratum   facientis   et   gratis   datae. 

norum  dona  charismatum  Apostolis  con-  Nam  primitias  Spiritus  receperunt,et  prse-  Rom.sm, 

tributa,multa  et  prseclarissima  eis  nomina  D  eminentem  virtutem  faciendi  miracula,ge-  ".^" 

attribuuntur  in  divinis  Scripturis  :quia  di-  nera  linguarum,  discretionem  spirituum,  s-io. 

Matth.y,  cuntur  lux  mundi,  sal  terrse,  amici  et  filii  gratiam   prophetise,  sermonem   sapientiae 

14, 13.       Y){i\,  principes  populorum,  dii  et  magistri,  et  scientise.  Hinc  quoque  vocantur  coeli, 

patresque  fidelium.  Primo  ergo  dicuntur  juxta  illud,  Coeli  enarrant  gloriam  Dei ;  et  Ps. xvm, 2. 

lux  mundi,  quoniam  totum  mundum  suis  coiumnse  Ecclesiae. 

praedicationibus    illuminaverunt,    a   vitiis  Hi  ergo  «  principes  populorum  »  fuerunt 

purgaverunt,  virtutibus  ornaverunt.  Hinc  «  cum  Deo  Abraham  congregati  »,  scilicet 

etiam  appellantur  magistri  orbis.Dicuntur  Christo,  qui  ait  :  Antequam  Abraham  fie-  Joann.sm, 

quoque  sal  terrae,  quoniam  corda  eorum  ret,  ego  sum.  Nam  ante  ipsius  passionem 

quos  converterunt,  divinarum  ac  spiritu-  fuerunt  discipuli  ejus,  et  usque  ad  passio- 

alium  rerum  condierunt  sapore,  atque  a  nem  secuti  sunt  eum.  Post  resurrectionem 


512 


IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET  JUD^   APOSTOLORUM.   —   SEKMO   SECUNDUS 


el  seq 


Acf.  1, 2  et  vero   frequenter  apparuit   eis,   quousque 

^®*'-  cernentibus  ipsis  ascendit  in  ccelum.  Et 

post  hoc  ipsi  «  elevati  sunt  vehementer  », 

/6irf.  11, 1  prsBsertim  in  die  Pentecostes,  quum  Spiri- 

tum  Sanctum  acceperunt ;  atque  ex  tunc 

quotidie  mirabiiia  perpetraverunt. 

Inter  quos  Deus  altissimus  hos  duos 
beatissimos  Apostolos  multis  excellentiis 
decoravit,  quarum  qusedam  in  prsecedenti 
sermone  sunt  tactae,  ut  quod  Christi  con- 
sanguinei  erant,  filii  Mariae  Cleophae  ex 
viro  ejus  Alphseo;  item  quod  tam  longe  ac 
late  praedicaverunt  constantissime  Evan- 
gelium  Ghristi,  videlicet  in  Ponto  et  Meso- 
potamia  ac  JEgypto ;  deinde  in  Perside  et 
Babylonia,  ubi  a  Deo  multis  excellentiis 
sunt  ornati.  Quum  enim  venissent  ibidem, 
dii  gentilium  illorum  eis  respondere  non 
poterant.  Nam  dux  regis  Babylonise  contra 
Indos  prseliaturus,  eventum  belli  qusesivit 
ab  idolis  suis.  Quibus  obmutescentibus, 
responsum  accepit  a  diis  proximae  civita- 
tis,  quod  dii  sui  propter  Apostolorum  ad- 
ventum  respondere  non  possent.  Quumque 
invenisset  Apostolos,  sciscitatus  est  qui 
essent  et  quare  venissent.  Responderunt  : 
Hebraei  sumus,  servi  Jesu  Christi,  et  pro 
vestra  salute  advenimus.  Quibus  locutus 
est  dux  :  Diis  nostris  fortiores  vos  video ; 
finem  belli,  quaeso,  prsedicite  nobis.  Dixe- 
runt  Apostoli  :  Ut  deos  tuos  falsos  esse 
cognoscas,  jubemus  ut  tibi  respondeant. 
Tunc  dsemones  per  idola  responderunt, 
magnum  esse  praelium  eventurum,  et  plu- 
rimos  hinc  inde  casuros.  Quo  audito,  rise- 
runt  Apostoli,  dixeruntque  duci  :  Ne  ti- 
meas,  quia  nobiscum  huc  pax  intravit,  et 
cras  hostes  tui  se  tibi  subjicient.  Tunc 
et  pontifices  idolorum  riserunt,  dicentes 
ad  ducem  :  Ad  hoc  isti  securum  te  facere 
volunt,  vel  improvise  ab  hostibus  occupe- 
ris.  Responderunt  Apostoli  :  Non  diximus 
duci,  Exspecta  annum  aut  mensem,  sed 
unum  diem.  Tunc  dux  fecit  custodiri 
utrosque,  ut  ex  rei  eventu  honorarentur 
veraces,  vel  punirentur  mendaces.  Quum- 
que  die  sequenti  venisset  quod  prsedixe- 
runt  Apostoli,  voluit  dux  pontifices  illos 


A  incendere  ;  Apostoli  vero  prohibuerunt 
hoc,  asserentes  se  missos  a  Deo  ad  vivifi- 
candum  mortuos,  non  ad  occidendum  vi- 
ventes.  Haec  fuit  una  Apostolorum  victo- 
ria,  qua  deos  falsos  et  eorum  pontifices 
superaverunt. 

Secunda  Apostolorum  istorum  fuit  victo- 
ria,  qua  maximos  magos  quos  S.  Matthaeus 
ab  iEthiopia  expulit,  devicerunt.  Videns 
etenim  dux  prsefatus  tantam  Apostolorum 
sapientiam,  potestatem,  patientiam  et  pie- 
tatem,   et   quod   omnia   terrena  despice- 

B  rent,  admiratus  est  valde,  duxitque  eos 
ad  Babyloniae  regem,  dicens  :  Isti,  o  rex, 
sunt  dii  in  humana  latentes  effigie.  Et 
retulit  regi  quse  acciderunt.  Magi  vero  de- 
traxerunt  Apostolis.  Quibus  dux  :  Si  aude- 
tis,  inquit,  cum  eis  confligite.  Quumque 
magi  multitudinem  serpentium  advenire 
fecissent,  Apostoli  de  mandato  regis  adve- 
nientes,  pallia  sua  impleverunt  serpenti- 
bus,  projeceruntque  eos  super  magos,  di- 
centes:In  nomine  Domini  non  moriemini, 
sed  a  serpentibus  corrosi  et  morsi,  prae 

C  doloribus  mugietis.  Quumque  a  serpenti- 
bus  morderentur  ac  lacerarentur,  et  ulula- 
rent  ut  lupi,  rex  ac  alii  rogabant  Apostolos 
ut  magos  a  serpentibus  occidi  permitte- 
rent.  Qui  responderunt  :  Nos  missi  sumus 
de  morte  ad  vitam  reducere,  non  de  vita 
in  mortem  dejicere.  Tunc  praeceperunt 
serpentibus  ut  venenum  omne  quod  ma- 
gis  infuderunt,  retraherent.  Quod  dum  fa- 
cerent,  magi  gravius  torquebantur  quam 
ante.  Dixeruntque  eis  Apostoli  :  Tribus 
diebus  sentietis  dolores,  et  tertia  die  sani- 

D  tatem  recipietis.  Quod  quum  factum  fuis- 
set,manserunt  in  sua  malitia,et  fugientes, 
totam  pene  regionem  contra  Apostolos 
concitaverunt.  —  Insuper  sancti  Apostoli 
isti  alia  multa  faciebant  miracula.  Nam 
et  duas  ferocissimas  tigrides  ex  foveis  suis 
egressas  ac  plurimos  devorantes  com- 
pescuerunt,  mansuetissimasque  fecerunt. 
Rursus,quum  quaedam  puella  comitis  filia 
fornicata,faIse  accusasset  quemdam  diaco- 
num,  et  peperisset  infantem,  accedentes 
Apostoli,  dixerunt  infanti  unius  diei  :  Dic, 


IN    FESTO   SS.  SIMOMS    KT   JUU.l':   APOSTOLOULM.   —   AI)    UKLKJIOSOS  ;    SEUMO   TEUTIUS      al^ 


infans,  an  diaconus  istc  hoc  fccit.  Rcspon- 
dit  infantulus  :  Uiaconus  iste  castus  et 
sanctus  est,  nec  unquani  corpus  suum  in- 
quinavit.  Quum  autcm  beati  Apostoli  vel- 
lent  recedere,  ad  instantiam  regis  ac  alio- 
rum  manserunt  ibi  per  annum  et  tres 
menses.  Infra  quod  tempus  plus  quam 
sexaginta  miilia  hominum,exceptis  parvu- 
lis,  cum  rege,  duce  atque  principibus  ac- 
cepcrunt  Baptisinum. 

Tertia  Apostolorum  victoria  fuit,  qua 
et  se  ipsos  feliciter,  et  suos  adversarios 
mirabiliter  superaverunt.  Quum  enim  per- 
lustrata  universa  provincia,  venissent  ad 
urbem  Suanir,  in  qua  erant  septuaginta 
idolorum  pontifices,  a  pontificibus  illis, 
ex  instigationc  magorum,  sunt  capti,  et  ad 
templum  Solis  perducti.  Tunc  dsemones 
per  energumenos  clamaverunt  :  Quid  no- 
bis  et  vobis,  Apostoli  Dei  vivi  ?  Ecce  in 
vestro  ingressu  riammis  incendimur.  Ea- 
dem  hora  apparuit  eis  angelus,  dicens  : 
Aut  horum  repentinum  interitum,  aut  ve- 
strum  martyrium  eligite.  Responderunt 
Apostoli  :  Exoranda  est  misericordia  Dei, 
ut  et  istos  convertere,  et  nos  ad  martyrii 
palmam  perducere  dignetur.  Et  facto  si- 
lentio,  dixerunt  Apostoli  ad  paganos  :  Ut 
sciatis  haec  idola  esse  dsemonibus  plena, 
ecce  prsecipimus  eis  ut  exeant,  et  singuli 
simulacra  sua  confringant.  Moxque  duo 
iEthiopes  nudi,  cunctis  mirantibus,  exeun- 
tes,    confregerunt   simulacra,  atque   cum 


A  diro  disparucrunt  clamore.  Quod  videntes 
pontifices,  irruerunt  in  Apostolos  sanctos 
trucidaveruntque  eos.Et  ecce  eadem  hora, 
quum  maxima  esset  serenitas,  tanta  sur- 
rexit  tempestas  et  tanta  fulgura  erupe- 
runt,  quod  templum  illud  Solis  trifarie 
scindebatur,  et  duo  nequissiuii  magi  ictu 
fulguris  in  carbones  sunt  versi.Rex  autem 
corpora  Apostolorum  ad  suam  transtulit 
urbem,  et  in  eorum  honore,  mira?  magni- 
tudinis  fabricavit  ecclesiam. 

Ecce    Dominus    noster    Jesus    Christus 

B  quam  mirabiliter  exaltavit  hos  suos  Apo- 
stolos,  quam  copiosum  fructum  fecit  in 
hoc  mundo  per  eos,  quam  evidenter  atque 
potenter  reprobavit  idololatriam,  ac  fidem 
roboravit  catholicam.  Tot  ergo  prodigiis 
confirmati  in  fide,  tot  Apostolorum  virtu- 
tibus  provocati,  agamus  viriliter,  tempora- 
lia  parvi  pendendo,  ccelestia  appetendo,  et 
cum  omni  cordis  custodia  Deo  sinceriter 
serviendo.  Studeamus  omne  tempus  no- 
strum  viriliter  occupare,  fructuose  expen- 
dere.  In  gratia  Dei  quotidie  crescere  eni- 

C  tamur ;  in  cibo,  potu,  vestitu  et  somno 
moderamen  servare  conemur,  et  coram 
Altissimo  timorati  in  omnibus  converse- 
mur.  Hosque  beatos  Apostolos  fiducialiter 
invocemus,  ut  virtutem  et  gratiam  adim- 
plendi  haec  omnia  nobis  meritis  suis  ac 
precibus  impetrare  dignentur,  ut  post  vi- 
tam  hanc  labilem  eorum  beatissimae  so- 


'cietati 


jungamur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 


QUiENAM   AD   CIVITATEM   BONAM   REQUIRANTUR  ;    DE   CUSTODIA    SUI   IPSIUS, 

ET   CONCORDIA   AD   PROXIMUM. 


FRATER  qui  adjuvatur  a  fratre,  qua-  D  tamen  praedestinati  exsistant:propter  quod 
si  civitas  /irma.  Prov.  xviii,  19.  verbis    praetactis    Paulus    subjunxit,    His  Bom.  ym, 

i{o)7i.  vui,      Sicut  ait  apostolus  Paulus,  Diligentibus      qui  secundum  propositum  vocati  sunt  san-  -^- 

.  .,  ../-v  •  oii  •  Matth.  X, 

Deum   omnia  cooperantur  in  bonum  ;  si      cti.  Quamvis  ergo  Saivator  venerit  sepa-  35. 


28. 


T.  32. 


33 


514      IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   JUD.E   APOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


21 


rare  parentes  a  filiis,et  filios  a  parentibus,  A 
omnemque  carnalem  consanguinitatem  di- 
videre,  non  tamen  dissuasit  cognatos  ad 
hoc  simul  manere,  ut  in  sanctis  operibus 
sibi  invicem  cooperarentur.  Imo  et  Chri- 
stus  ipse  ad  apostolatum  atque  collegium 
suum  vocavit  multos  ex  consanguineis 
Matth.  iw,  suis,  quorum  aliqui  fratres  erant  secun- 
dum  carnem,  quemadmodum  hi  duo  glo- 
j/a)c.vi,.i;  riosi  et  benedicti  Apostoli.  Quorum  etiam 
Ac«.  1,23.  fratres  erant  Jacobus  Minor  et  Joseph  qui 
cognominatus  est  Justus  et  cum  Matthia 
apostolo  fuerat  constitutus.ut  eorum  unus,  B 
loco  traditoris,  ordinaretur  apostolus.  Ita- 
que  sancti  ac  venerandi  isti  Apostoli  pri- 
mo  divisim,deinde  conjunctim  praedicave- 
runt,  et  tot  ac  tanta  egerunt  miracula,  tam 
potenter  superaverunt  magicas  artes,  tam 
imperiose  idololatriam  destruxerunt,  futu- 
ra  quoque  pure  contingentia  cordiumque 
arcana  tam  certitudinaliter  praedixisse  et 
reserasse  noscuntur,  tot  millia  hominum 
converterunt  ad  verum  Deum,  ut  merito 
quasi  dii  inter  homines  reputarentur  : 
quod  totum  ex  eorum  constat  Legenda.  C 
Itaque  Simon  apostolus,  qui  adjuvabatur  a 
fratre  suo  Juda,fuit  quasi  civitas  firma.  Si- 
militer  Judas  iste  apostolus  a  Simone  fra- 
tre  suo  adjutus,  tanquam  urbs  firma  erat. 
Porro  ad  firmam  civitatem  phirima  exi- 
guntur.  Primum  est,  ut  sit  bene  fortiter- 
que  murata.  Secundo,  ut  habitantes  in  ea 
concordent,  et  se  mutuo  contra  adversa- 
rios  juvent.Tertio,ut  a>dificia  sint  robusta. 
Quarto,  ut  sit  victualibus  bene  provisa. 
Quinto,  ut  sit  armis  referta.  Sexto,  ut  ci- 
ves  sint  fortes,  bene  audaces  et  ad  pu-  D 
gnandum  instructi.  Omnia  ista  in  quolibet 
horum  fuerunt  Apostolorum,atque  in  quo- 
libet  religioso  consistere  debent.  Nec  mi- 
rum  si  unus  homo  comparetur  civitati,  et 
civitas  appelletur,quum  et  mundo  assimi- 
letur,  et  minor  mundus  vocetur,  anima 
quoque  devota  coenobium  dicatur. 

Quemadmodum  ergo  civitas  firma  est  be- 
ne  murata,  sic  unusquisque  Apostolorum 
islorum  pro  forti  muro  angelicam  habebat 
custodiam,  omnipotentis  Dei  adsistentiam 


gratiosam  et  protectionem  continuam  (Do-  Ps.cxxiy,-i. 
minus  enim  in  circuitu  populi  sui);  spe- 
cialem  quoque  Christi  tuitionem,  opem  et 
inclusionem,qui  promisit  Apostolis  :  Ecce    Matth. 
ego  vobiscum  sum  cunctis  diebus.  De  quo  ""^■'"'^o- 
Isaias  prsedixit  :  Urbs  fortitudinis  nostrae  /s.xxvi,  i. 
Sion,  Salvator  ponetur  in  ea  murus  et  an- 
temurale.  Est  etiam  alius  unicuique  vir- 
tuoso  homini  murus,  circumspectio  pro- 
prise  rationis,  et  jugis  custodia  sui  ipsius 
per  actus  prudentiffi  et  aliarum  virtutum. 
Propter  quod   Habacuc   dixit  propheta  : 
Super  custodiam   meam   stabo,  et  figam  ^ai«c.ii,i. 
gradum  super  munitionem.  Haec  circum- 
spectio  seu  ista  custodia  prohibet  ingres- 
sum  invisibilium  hostium  in  animam  per 
consensum,  et  ne  jacula  tentationum  et 
insidiarum  quas  animee  moliuntur,  noce- 
ant  aut  vulnerent  eam.  Imo   murus  iste 
rejicit  omnia  illa,universaque  tela  nequis-  Ephes.w, 
simi  ignea   mox   retundit.    Ideo   hortatus  ^*'' 
est  Christus  :  Estote  prudentes  sicut  ser-  Matth.  x, 
pentes.  Princeps  quoque  apostolici  agmi-  '^' 
nis  :  Estote  (inquit)  prudentes,  et  vigilate  \Petr.i\.-. 
in   orationibus.   Hinc   dixit  et  Salomon  : 
Omni   custodia   custodi   cor   tuum.  Unde  /'/•oi.iv,23. 
sancta  animalia  Ezechieli  ostensa,  erant 
undique  oculata  seu  oculis  plena  ante  et  Esech.\,\%; 
retro.  Heec  circumspectio  est  nobis  neces-  ^J""^-^"''^^- 
saria  valde,  quum  in  medio  laqueorum  ac 
hostium  ambulemus,  et  undique  tam  dira 
ac  plurima  instent  pericula.  Necesse  est 
ergo    custodire    exteriores    interioresque 
sensus,  linguam,  et  omnia  corporis  mem- 
bra,  ac  animae  vires.  Denique  murus  reli- 
giosi,  est  observantia  regularis,  abnegatio 
proprise  voluntatis,  obedientise  promptitu- 
do,  ac  preesidentis  custodia  sive  directio. 
Nec  valent  diaboli  animam  ejus  irrumpere 
qui  in  observantiis  Ordinis  sui  est  diligens 
et  propriam  semper  abnegat  voluntatem 
ac  prompte  obedit.  Multumque  defendit, 
munit  et  roborat  subditos  diligentis  praela- 
ti  custodia.  Qui  si  viderit  gladium  venien- 
tem,  hoc  est  instare  periculum,  mox  per- 
sonat  buccina,  avisans  et  admonens  sibi 
commissos.  Quum  ergo  et  nos  pro  muro 
habeamus  angelorum  custodiam,  Deitatis 


IN   FESTO   SS.  SIMONIS    KT   JUD.E   APOSTOLOUUM.   —   AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS      Mo 


prolectionem,  Chrisli  pr.Tsentiam,  non  dif-  A 
ri(liunus;nec  etiam  detestabili  dissolvainur 
aul  lorpeamus  securitate,  qiiia  requirit 
Deus  a  nobis  iit  faciamus  diligentiam  no- 
stram,  et  Dei  aiixiiium  jugiter  invocemus. 
Seeiindo,  siciit  in  firma  civitale  habi- 
lantes  bene  concordant,  ita  in  sanctis  apo- 
stolis  Siinone  et  Juda  pars  sensitiva  cum 
suis  affectionibus  seu  passionibus,  opera- 
tionibus  concupiscibiiis  et  irascibilis  ap- 
petitus,  interioresque  sensus  et  inferiores 
vires  fuerunt  rationis  imperio  rite  subje- 
cta.  Ita  et  quilibet  nostrum  conetur  ut  B 
I  Cor.  IX,  corpus  suum  in  oinni  opere  bono,  in  vigi- 

"'■  liis,  jejuniis,  disciplinis,  in  surgendo  ala- 

criter,  in  cantando  et  psallendo  hilariter, 
aniniffi  suae  prompte  deserviat  semper, 
sicque  in  sanctam  servitutem  redigat  illud 
per  assuefactionem  virilem  et  exercitati- 
onem  assiduam  :  sicque  inferiorum  virium 
actiones  non  impediant  sed  adjuvent  actus 
rationis  et  voluntatis,  secundum  fidem  et 
legem  Christi  se  dirigentis.  Sic  quoque  in- 
ter  sanctos  istos  apostolos  et  confratres 
Simonem  et  Judam  fuit  summa  concordia  C 
et  caritas  maxima,  adsistentia  et  coopera- 
tio  prorsus  fidelissima.  Hinc  etiam  inter 
nos  religiosos  debet  esse  grandis  concor- 
dia,  dilectio  fervida,  subventio  miitua,  ut 

Ps.cxxxii,  recle  dicatur  de  nobis  :  Ecce  quain  bonum 

'•  et   quam  jucundum   habitare    fratres    in 

unum.  Absit  ut  unus   impediat,  scanda- 
lizet,perturbet  aut  male  alliciat  alium;sed 

iJo>n.  XV, 6,  unanimes,  uno  ore,  fervido  corde  hono- 
rificemus  Deum  et  Patrem  universorum. 

Tertio,  sicut  in  firma  civitate  ffidificia 
sunt  robusta,  sic  in  sanctis  Simone  et  D 
Juda  fuit  validissima  virtutum  structura, 
fundamentum  humilitatis,  fidei  et  timoris 
profundissime  atque  fortissime  situatum, 
turris  caritatis  altissima,  parietes  patien- 
tiae,  mansuetudinis,  sobrietatis  ac  forti- 
tudinis,  solaria  spiritualium  profectuum. 
Quse  omnia  nobis  quoque  per  imitationem 
inesse  oportet,  ut  in  forti  ac  inviolabili 
humilitate  ac  fide  totam  conversationem 
nostram  fundemus,  et  etiam  in  casto  ac 
jugi  timore  Dei.  Huic  fundamento  super- 


ffidificcmus  actus  et  exercitia  totius  patien- 
tm,  inititalis,sobrietatis  ac  fortitudinis.lta 
per  qiiotidianos  profectus  virtutuin,  quasi 
per  gradus  atque  solaria  ad  caritatis  api- 
cem  pertingamiis,  qiialeniis  in  turri  hac 
constiluti,  ab  hostibus  siinus  protecti,  et 
divina  aUernaque  speculenuir. 

Quarto,  sicut  in  firma  civilate  est  vi- 
ctualium  bona  provisio,  sic  sancti  aposto- 
li  Simon  et  Judas  spiritualibus  alimoniis 
abundabant,  in  tantum  quod  multa  millia 
spiritualiter  copiosissime  refecerunt,  iino 
et  impinguaverunt.  Erant  enim  refectioni- 
bus  sapientiao  salutaris,  sacramentalibus 
cibis,  sanctis  operibus,  lacrimarum  virtu- 
osis  profluviis  consolationibusque  divinis 
et  supernee  caritatis  ardoribus  copiose  re- 
ferti,  supernaturaliter  pleni,  tanquam  adi- p«.  mi,  6. 
pe  et  pinguedine  adimpleti.  His  ergo  epu- 
lis  impleainur  et  nos,  et  sanctis  insistendo 
operibus,  reficiamus  et  confortemus  inde- 
sinenter  animas  nostras  contemplationibus 
divinorum;  effusionibus  devotionalium  la- 
crimarum  potemus  eas  continue  et  abun- 
de,  ita  ut  inebrientur  iis  poculis,  et  con- 
solatione  frequenti  Spiritus  Sancti  dulci- 
ter  recreentur,  sed  et  corpore  ac  sanguine 
Salvatoris  saluberrime  nutriantur. 

Quinto,  sicut  in  firma  civitate  est  appa- 
ratus  armorum  sufficiens,  ita  in  Sanctis 
istis  fuit  omnis  fortium  armatura,  scutum 
fidei,  lorica  justiti8e,gladius  spiritus(quod 
est  verbum  Dei)  galeaque  salutis :  per  qUcB 
visibilibus  et  invisibilibus  hostibus,  uni- 
versis  tentationibus  acieique  vitiorum  ef- 
ficaciter  restiterunt  et  gloriose  prsevalu- 
erunt.  Induamur  ergo  et  nos  armatura  hae 
Dei,  et  omni  virtutum  soliditate  munia- 
mus  ac  roboremus  animas  nostras,  ne  ali- 
qua  impugnatione  Isedamur.  Hinc  namque 
monet  apostolus  Paulus  :  Accipite  arma-  Ephes.si, 
turam  Dei,  ut  possitis  resistere  in  die  ma-  *^- 
lo.  Itaque,  quid  est  quod  tam  faciliter  ad 
iram,ad  impatientiam,adanimositatem,  ad 
curiositatem,  ad  cupiditatem,  aut  alia  vi- 
tia  labimur,  nisi  quia  spiritualiter  satis 
armati  non  sumus  ?  Qui  ergo  hujusmodi 
est,  imperfectum  suum  advertat,  et  virtu- 


51G      IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   JUDiE   APOSTOLORUM.   —  AD   RELIGIOSOS  1   SERMO   QUARTUS 


tum  confortationibus  se  armare  acceleret.  A 

Sexto,  sicut  in  civitate  firma  cives  satis 
audaces  sunt,  atque  ad  prsoliandum  pro 
defensione  reipublicse  bene  instructi,  sic 
sancti  isti  Apostoli  omni  magnanimitate, 
fortitudine  et  experientia  ad  spiritiialia 
bella  erant  repleti,  nullique  hosti  cesse- 
runt,  et  ardua  virilissime  aggrediebantur, 
nec  propter  mortis  pericula  cessabant  a 


divulganda  evangelicse  legis  doctrina.  Ergo 
et  nos  in  Dei  adjutorio  confidentes,  ejus- 
que  gratise  innitentes,  simus  fortes  atque 
magnanimes,  et  in  spiritualibus  pugnis 
triti,  quatenus  agnoscamus  qualiter  com- 
pendiosius  possimus  proficere,  qualiter 
etiam  omni  tentationi  efficacius  valeamus 
resistere.  De  qua  re  in  sequenti  sermone, 
quod  Dominus  inspiraverit  referetur. 


II 


SERMO  QUARTUS 


DE   VIT^   ANACHORETlCiE   ET   EREMITIC.E   DIFFERENTIA  ;    QUOMODO   RELIGIOSUS   QUOQUE 
SE   HABEAT   PER   HUMILITATEM   ET   OBEDIENTIAM. 


M 


ELTUS  est  diios  esse  simul  quam 
unum.  Eccle.  iv,  9. 
Quamvis  vita  anachoretica  et  penitus 
solitaria  sit  summe  divina,  et  ideo,  abso- 
lute  loquendo,  praiferatur  vitae  eremiticse 
et  claustrali,  seu  monasticse  et  communi 
seu  sociali,  nihilo  minus  sancti  et  exper- 
tissimi  in  spiritualibus  Patres,magis  insti- 
tuerunt  et  consuluerunt  vitam  monasticam 
socialem,  specialiter  propter  duo.  Primo, 
quoniam  anachoretica  vita  est  periculo- 
sa  et  maxime  ardua,  et  regulariter  lo- 
quendo,  non  convenit  nisi  perfectis.  Con- 
stituti  enim  in  hujusmodi  vita,  acerrime 
et  callidissime  ab  invisibilibus  hostibus 
impugnantur,  nec  habent  hominem  ad 
quem  recurrant.  Habent  quoque  liberta- 
tem  quamdam,  quae  fit  eis  faciliter  ruinse 
occasio.  Si  enim  paulisper  pigrescere  coe- 
perint,  a  nemine  corripiuntur  aut  exci- 
tantur.  Secundo,  quia  vita  monastica  so- 
cialis  plurimas  habet  commoditates  et 
expeditiones  ad  profectus  spirituales,  et 
ad  diversos  meritorios  actus,  quibus  ana- 
choretica  caret  vita.  In  sociali  etenim  vita 
unus  juvatur,  corripitur,  edocetur,  aedifi- 
catur,  consolatur,  accenditur,  exercetur  ab 
alio,  et  ita  discit  coguoscere  semetipsum, 
propriamque  infirmitatem  fateri,  et  ad 
emendationem  animum  suum  accingere. 


B      Has  rationes   subtiliter   ac   compendio- 
sissime  tangit  Salomon  loco  prseallegato. 
Nam  quum  dixisset,  Melius  est  duos  esse  ^cc/e. iv,'j. 
simul  quam  unum,  mox  causam  adjunxit: 
Habent  enim  (inquiens)  emolumentum  so-  mdem. 
cietatis  sua.  Et  quod  sit  illud  emolumen- 
tum,  adjecit,  dicendo  :  Si  unus  ceciderit,   md.  lo. 
fulcietur  ab  alio,  id  est,  a  proximo  fratre 
seu  socio  suo  religioso  recuperabitur,  quia 
ad  poenitendum,  emendandum  atque   ad 
cautius  ac  fructuosius  conversandum  ab 
illo  monebitur,  instruetur,  juvabitur.  Et 

G  quia  solitarius  omnino  abstractus  caret 
isto  emolumento  sive  subsidio,  Salomon 
adjecit  :  Vee  soli,  quia  quum  ceciderit,  ibkiem. 
non  habet  sublevantem  se.  Insuper  tangit 
Salomon  aliud  vitae  socialis  claustralis 
emolumentum  :  Si  dormierint  (inquiens)  ibid.  ii. 
duo  simul,  fovebuntur  mutuo  ;  unus  quo- 
modo  calefiet?  Id  est,  si  duo  vitam  quie- 
tam  et  contemplativam  pariter  duxerint, 
et  somno  pacis  internse  conquieverint, 
unus  alium  loco  et  tempore  opportuno  ad 
persistendum  ac  proficiendum  in  tali  vi- 

D  ta  hortabitur  et  accendet,  ne  forte  paula- 
tim  tepescat.  Unus  quomodo  calefiet?  id 
est,  solitarius  prorsus  abstractus,  ad  sui 
ipsius  exercitationem  et  inflammationem 
vix  semper  aut  diu  sufficiet.  Deinde  Sa- 
lomon  tertium  tangit  emolumentum  :  Et /4,rf.,v,  i». 


IN    FESTO   SS.  SIMONIS   ET  JUD/E   APOSTOLORUM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;  SERMO   QUARTUS      517 


si    qiiispiam    pravaluerit    contra    unuiri,  A  ficere  et  ad  perfectionem  pertingere ;  re- 


duo  resistent  ei.  In  congregatione  namque 
devota  et  bene  disposita,tot  sunt  adjutores 
quot  habitatores,  et  quiiibet  alium  juvat 
exemplariter  conversando,  pro  illo  devole 
orando,  ipsumque  caritativc  corripicndo, 
ferventer  horlando, sapientialitcr  instrueu- 
do.  Si  itaque  quispiam  visibilium  aut  invi- 
sibilium  hostium  prfcvaluerit  contra  uuum 
in  coeuobio  morantem,  duo  resistent  ci  : 
id  est,  ipse  qui  fuerat  victus  ab  hoste,  ad- 
jutus  orationibus   et  exhortationibus   sui 


spondendum,  quod  quia  ingratum  est  Spi- 
ritui  Sancto  quidquid  ei  offertur  neglectis 
his  ad  quao  quis  tenetur,  idcirco  oportet 
ut  in  primis  conetur  ea  ad  qua)  ex  Ordine 
obligatur,  diligenter  persolvere,  et  in  ta- 
libus  sibi  consuetudinem  facerc  bonam, 
ut  loco  et  tempore  opportuno  impleat  ea, 
aliaquc  relinquat  dum  talia  instant  agen- 
da,  nec  operi  Dei  quidquam  pra;ponat, 
Sicque  alacriler  est  surgendum  ad  Matu- 
tinas  et  Primas,  et  devote  properandum 


confratris,  resipiscet,  et  hostem  suum  pro-  B  ad  chorum,  quando  ad  hoc  pulsatur;  atque 


sternet. 

Denique,  quamvis  uterque  Apostolorum 
istorum  fuit  vir  valde  heroicus  et  perfe- 
ctus,  imo  et  confirmatus  in  gratia,  nihilo 
minus  ordinante  Spiritu  Sancto  postquam 
ad  tempus  separatim  prsedicaverunt,  pa- 
riter  prsedicare  exorsi  sunt,  et  usque  mar- 
tyrii  sui  triumphum  simul  manserunt,  ad 
insinuandum  socialis  vitae  in  ccenobio  fru- 
ctum,  laudabilitatem  et  commoda. 

Quae  quum  ita  se  habeant,  nos  qui  Deo 


cum  attentione  orandum,  psallendum,  ce- 
lebrandum  est,  et  cum  ingenti  mentis  cu- 
stodia.  Deinde,  quia  in  spirituali  sedifi- 
cio  necessarium  est  stabile  fundamentum, 
oportet  ut  religiosus  in  vera  humilitate  et 
in  Dei  timore  se  fundet,  et  quaHto  diutius 
vivit,  et  inter  alios  conversatur,  tanto  sem- 
per  in  omni  humilitate  profundior  et  in 
timore  sancto  fundatior  esse  conetur.  Sic- 
que  omnem  vitet,  abhorreat  ac  repellat 
indesinenter  singularitatein,  et  totius  am- 


disponente   in   congregatione   ista   convi-  C  bitionis  fatuitatem  ac  proprii  sensus  im- 


vimus,  studeamus  indesinenter  nobis  invi- 
cem  adminiculo  esse,  ne  quis  alteri  obi- 
cem  ponat  in  via  virtutum.  Nullus  sua 
loquacitate  aut  levitate,  alterius  solvat  ri- 
gorem  et  maturitatem,  inducendo  eum  ad 
silentii  fractionem  raorumque  dissolutio- 
nem.  Sunt  quippe  nonnulli  tam  carnales 
et  intimorati,  quod  si  viderint  quemquam 
ad  aliquam  cordis  sui  custodiam,  ad  silen- 
tii  gravitatem,  ad  solitudinem  et  abstra- 
ctionem  ac  consimilia  spiritualia  exercitia 


mansionem,  quia  haec  omnia  humilitati 
contrariantur.  Rursus,  quia  in  religiosis 
potissimum  commendatur,  requiritur  et 
coronatur  obedientia,  opus  est  ut  religio- 
sus  volens  proficere,  assuescat  et  discat 
se  ipsum  in  omnibus  frangere,  salubriter 
mortificare,  obedientialiter  abnegare,  et 
prompte  obedire  in  cunctis.  Et  quamvis 
opera  ad  qua3  ex  se  ipso  magis  afficitur, 
videantur  spiritualiora  et  altiora,  nihilo 
minus  ea  qupo  sibi  a  superiore  injungun- 


se  donantem,  mox  eum  singularitatis  re-  D  tur,  pra>ferat  illis,  et  prompte  ac  fervide 
darguunt,  persequuntur,  irrident,  et  pro  exsequatur,  quamvis  in  se  grossa  ac  arida 
posse  impediunt.  Qui,  quid  aliud  sunt  cen-  esse  appareant :  quia  per  talem  proprii  ju- 
sendi,  nisi  cooperatores  diaboli  ?  Satagat      dicii  postpositionem,  et  propriai  voluntatis 


igitur  unusquisque  tam  humiliter  se  ha- 
bere,  tam  patienter  omnem  correptionem, 
castigationem,  tribulationem  perferre,  tam 
diligenter  ea  qua?  Ordinis  sunt  servare, 
tam  ferventer  Deo  servire,  ut  ad  eadem 
incitet  alios. 

Pra-terea   si    quseratur,   qualiler   possit 
ac  debeat  religiosus  compendiosius   pro- 


derelictionem,  atque  spontaneam  propter 
Deum  subjectionem,  maximse  gratiae  in- 
crementum  meretur.  Insuper  opus  est  ut 
in  cunctis  discretionem  observare  nitatur, 
et  in  cibo,  potu,  somno  ac  consimilibus 
moderamen  observet.  Corporalia  quoque 
exercitia  ad  interiorem  semper  ordinet 
profectum  :  imo  ad  intecnam  et  secretam 


518      IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   iVDJE  APOSTOLORUM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

exercitationem  eoram  Altissimo  se  jugiter  A  sanctorum  exemplis  accencIi,virtuosiorum 

totis  det  viribus,  cor  suum  ad  Creatorem  et  ferventiorum  vestigia  sequi,  temeraria 

assidue  dirigendo  in  omni  loco,  actu,  ho-  vitare  judicia;  tentationibus  statim  reniti, 

ra,  negotio,  adspirando  ad  ipsum  per  ora-  se  ipsum  in  omnibus  maxime  humiliando, 

tiones,meditationes  et  contemplationes;  et  in  sola  Dei  misericordia  confidendo,  Dei 

necessariis  sit  contentus,  occupationes  cu-  auxiiium  incessabiliter  invocando,  Christi 

riosas,  superfluas,  impertinentes  devitans.  passionem  menti  impressam  semper  ha- 

Porro  sunt  et  alia  media  multa  ad  spi-  bendo  ac  intuendo,  et  tanto  instantius  in- 

ritualem  profectum  valde  accommoda,  ut-  sistendo  virtuosis  operibus,  quanto  acrius 

pote:conscientiam  propriam  quotidie  dili-  ingeruntur  tentationes. 
genter  examinare  et  expurgare, dominicam         His  itaque   modis  satagamus    indefesse 

passionem  intimo  corde  revolvere,  bene-  proficere,  et  omni  tentationi  resistere,  at- 
ficia  Dei  pensare,  quatuor  novissima  di-  B  que  in  sanctis  exercitiis  ita  nos  omni  ho- 

ligentissime   ponderare,    Dei    praesentiam  ra    habituare,    assuefacere,   occupare,    ut 

semper  attendere,tentationes,cogitationes,  nihil  cordi  nostro  molestius  sit  quam  inde 

suggestiones    proprii    cordis    alicui    viro  avelli,   nihil    dulcius    quam    Dei    alioquio 

discreto  in  spiritualibus  trito  manifestare,  immorari,  quam  psalmis,  orationibus,  me- 

et  ejus  consiliis  obtemperare;tepidorum  et  ditationibus  contemplationibusque  jugiter 

negligentium  Fratrum  exemplis  non  la^di,  actuari. 


SERMO  QUINTUS 

CONTRA   AMBITIONEM,   INVIDIAM,   SUPERBIAM,   GULAM,   ET   DE   MORTIFICATIONE 

HARUM   ALIARUMQUE   PASSIONUM. 

MEMORES  estote  verhorum  qu(v  prce-  C  ambitiosi,  qui  quum  honoris  et  officiorum 

dicta  sunt  ab  Apostolis  Domini  no-  ac  dignitatum  sint  cupidi,  melioribus  et 

stri  Jesu  Christi.  Judse  17.  ad  talia  aptioribus  invidere,  obloqui,  insi- 

Nos  ergo,  o  fratres,  attendamus,  intuea-  diari  consueverunt,  ne  per  eos  impedian- 

mur,  et  jugiter  recordemur  apostolicorum  tur  a  consecutione  eorum  qua?  consequi 

verborum,  et  nunc  specialiter  verborum  moiiuntur ;  et  varias  habent  suspiciones 

quse   sancti  apostoli  isti  Simon  el  Judas  vilissimas  et  sinistras,  imo  et  contristan- 

locuti  sunt.  Et  quamvis  Simon  nil  scri-  tur  de  prosperitate  illorum  quorum  emi- 

pserit  in  Scripturis  sanctis  contentum,  Ju-  nentia^  invident.  Si  vero  viderint  alios  ab 

das  tamen  compendiosam  scripsit  episto-  illis  esse  aversos,  et  illos  ad  aliqua  mala 

lam,  in  qua  ejus  sapientia,  fervor,  rigor,  corruere   per  quaj  vilescunt  et   promoti- 

diligentia  innotescunt.  Et  certe  quod  ipse  one  reputantur  indigni,  Isetantur  et  con- 
scripsit,  pra>dicavit  uterque.                         D  solantur.    Ecce   quot   et   quam   horribilia 

Quid  ergo  ad  nostram   eruditionem  et  mala  ex  ambitione  nascuntur ;  quam  infe- 

sedificationem  loquitur  S.  Judas  apostolus?  liciter  ambitiosi  a  propria  ambitione,  su- 

jwJxw.  Vee  illis  (inquit)  qui  via  Cain  abierunt,  et  spicione,  rancore  torquentur.  Vse  illis,  qui 

errore  Balaam  mercede  effusi  sunt,et  con-  via  Cain  abeunt.  Cujus  viam  etiam  inse- 

tradictione  Core  perierunt.  Via  Cain  abeunt  quuntur,  qui  fratres  suos  se  meliores,  ju- 

ffen.  IV,  8.  invidi,  quia  Cain  rancorem  sequentes,  a  stos,  devotos  et  simplices  persequuntur ; 

Deo  recedunt.  Ilanc  viam  incedere  solent  qui  pati  non  valent  quod  alii  eos  pra^ce- 


IN   FESTO   SS.  ShMONlS   ET   JUD/E   ArOSTOLORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS      519 


dant  honorc,  lania  et  gratia ;  qui  suas 
aversiones  sub  spceie  alicujus  palliant 
boni.  Isti  sunt  qui  corda  sua  in  Dco  ne- 
quaquani  siniplificant,nec  suas  intentiones 
in  ipso  dofigunt,  nec  suas  affectiones  in 
ipso  purificant,  slabiliunt  atquc^  adiinatil, 
sed  ad  se  ipsos  inipie  reriectuntur,  ct  in 
ccenobio  cor  gerunt  mundanuin  :  idcirco 
diversas  illabuntur  miserias.  Et  interdum 
contingit  iit  quo  diutiiis  in  religione  ex- 
stiterint,  eo  plus  [(•ntationibiis  et  passio- 
nibus  vanis  ac  variis  agitentur.  Sed  absit 
a  nobis  ista  calamitas  et  perversitas,  iino 
et  insania  tanta,  nec  aliud  intendamus, 
qua^ramus,  optemus  in  ccenobio,  nisi  pro- 
pter  quod  venimus,  et  propter  quod  in- 
stitutum  est  coenobium,  ut  nobis  ipsis  ac 
^om. VI, II;  sa?culo  mortui,  soli  vivamus  Deo  omni- 
'^"'■^'^' potenti,  in  eo  semper  simplificati,  recol- 

lecti  et  stabilili. 
iVum.  XXIV,     Porro  errore  Balaam  mercede  effusi  sunt 
14; XXXI, K).  gypjjj  gpy  avari,  qui  desiderio  commodi 

temporalis  relinquunt  justitiam.Inter  quos 
merito  computantur  religiosi  qui  propter 
lucra  et  munera  hominibus  blandiuntur, 
et  eorum  palpant  peccata,  nec  fraternae 
correptionis  pra?ceptum  complent  in  pro- 
ximis  qui  delinquunt.  Similiter  religioso- 
riim  preolati  qui  sibi  commissos  debite 
increpare  atque  corrigere  negligunt,  ne 
forte  illos  offendendo,  ingratitudinem  mo- 
lestiamque  incurrant,  aut  suis  per  illorum 
machinationem  priventur  officiis,  favo- 
ribus  sive  honoribus  :  in  quibus  regnat 
affectio  commodi  potius  quam  honesti. 
Similiter  rcligiosi  qui  ex  huinano  timore, 
seu  propter  adulationes,  muimscula  sive 
obsequia,  aut  spe  alicujus  utilitatis  seu 
promotionis  futurae,  negligunt  peccantem 
fraternalitcr  increpare,  veritati  testimo- 
nium  perhibere,  et  quse  caritas  exigit  pro- 
ximis  impertirijCum  Balaam  errante  effun- 
duntur  mercede,  quia  se  ipsos  ad  diversa 
effundunt  peccata.  Quod  ne  incidamus, 
justitiam  semper  zelemur,  ct  toto  cordis 
affectu  in  amorem  bonitatis  atque  virtu- 
tum  assidue  transformemur,  ut  nihil  aliud 
nisi  quse  bona,  justa,  honesta  sunt,  appe- 


A  tamus  aut  operemur.  Beati  enim  qui  esu-  Mauh.v,(i. 
riunt  et  sitiunt  justitiam,  quos  comedit  /'«.  i.xviii, 
zelus   domus   Dei,    et   zelo    zelantiir   pro  l?', 

'  '         III /rec/.xix, 

cultu    et    honorificentia    Creatoris.    Uincio,  ii. 
namque  hortatur  Paiilus  apostolus  :  QuiR-  phuipp.w, 
ciimque  sunt  vera,  qujccumque  amabilia,  ^''■*' 
qiupcumque  justa,  qua^cumque  bona;  fa- 
ma>,  si  qua  laus  disciplinjc,  ha}c  cogitate, 
et  Deus  pacis  erit  vobiscum. 

Insuper,contradictione  Core  pereunt  su-  Xum.xM. 
pcrbi,  inobcdientes,  rebelles,  contentiosi, 
partialos,  et  qui  dissensiones  ac  scandala 

B  concitant,  inquiotudinom  pariunt,  congro- 
gationcm  perturbant.  Qui  ut  beatissimus 
princeps  apostolici  chori  fatetiir,  domina-  npcir.u, 
tionem  contemnunt,  audaces,  sibi  placen-  **''**'*'^- 
tes,  pellicientes  animas  instabiles  ;  quibus 
caligo  tenebrarum  reservata  est  in  aeter- 
num.  Quam  cnormia  et  intolerabilia  sint 
vitia  ista  non  in  religiosis  dumtaxat,  sed 
in  universis  quoqiie  Christianis,  patet  ex 
00  quod  Deus  etiain  in  veteri  Tostamento 
tam  districtisslme  et  horrende  ultus  est 
crimina  ista.  Siquidem  ipsos  rebellos  Co-  Num.xM, 

C  re,  Dathan  ot  Abiron,  torra  absorbuit  vi-  ^*"^'^' 
vos.  Ad  omnem  ergo  subjoctionem,  humi- 
litatem  et  obedientiam  demus  nos  semper, 
atquo   honore    invicem    prseveniamus,   et  Rom.Kn.io. 
ex  humilitate   superioros  mutuo   arbitre- ^/f!^'>/)- », 
mur ;  junioresque  senioribus  deforant,  et 
unusquisque  in  alio  magis  consideret  bo- 
na  illius  ad  imitandum  et  ad  glorifican- 
dum  ox  eis  Doum,  quam  mala  ipsius  ad 
contomnendum  ot  dijudicandum.  Nempe 
qui  observator  cst  malorum,  opprimetur  Prov.\\,n. 
ab  eis  ;  et  aniina  quae  per  suporbiaiu  ali-  Aion.xv, 

D  quid  commiserit,  quia  adversus  Dominum  ^^' 
rebollis  fuit,  peribit  de  populo  suo.  Re- 
bellis  quoque  ot  cOntumax  reputatur  in 
juro  tanquam  haereticus. 

Porro  de  prsedictis  vitiosis  hominibus 
addit  sanctus  apostolus  Judas  :  Hi  sunt  in  Jm>x  12. 
epulis  suis  convivantos  sine  tiinore,  pa- 
scentos  sometipsos,  nubes  sine  aqua,  quae 
a  venlis  circumferuntur.  Videamus  igitur 
ne  aliquid  horum  inveniatur  in  nobis.  Ne- 
mo  instar  canis  famolici  super  cibum  se 
effundat   et   potum,    nec    immoderate   se 


520      IN   FESTO   SS.  SIMONIS   ET   JUD.E   APOSTOLORUM.   —   AD  RELIGIOSOS  1    SERMO   QUINTUS 


Zi(c.  VI,  25.  repleat,  quum  dieat  Salvator  :  Vfe  vobis 
qui  saturati  estis,  quia  esurietis.  Nec  sine 
timore  Dei  reficiatur,  sed  comedendo  me- 
ditetur   salubria,    et   lectionem    advertat. 

Eccii.i,ri.  Quum  etenim  timor  Dei  retrahat  a  pecca- 
to,  et  in  cibi  ac  potus  sumptione  aut  vix 
aut  difficulter  vitetur  culpa,  nisi  quis  cum 
timore  Dei  vescatur,  graviter  multiplici- 
terque  offendet.  Idcirco  in  reficiendo  co- 
gitemus  Dei  prgesentiam  et  ejus  districtum 
judicium  :  sicque  corpus  sustentetiir,  et 
cor  crapula  non  gravetur.  Nam  et  Tobias 

ro6.  IX,  12.  junior  exsistentesque  secum,  cum  timo- 
re  Dei  celebraverunt  nuptiarum  convivi- 
um.  Non  assimilemur  nubibus  carentibus 
aqua,  quae  circumferuntur  a  ventis  ;  sed 
aqua  sapientiae  salutaris  et  stabilitate  vir- 
tutum  adimpleamur,  ne  passionum  im- 
petu  agitemur  :  imo  potius  instar  nubi- 
um  terram  fecundantium,  verba  sapientiae 
tanquam  stillicidia  diffundamus,  virtuti- 
bus  rutilemus,  per  contemplationem  su- 
pra  nos  elevemur,  et  coeliformiter  conver- 
semur. 

Amplius,  indevotis,  passionatis,  irrefor- 
matis  religiosis  competit  quod  gloriosus 
Judas  apostolus  de  praedictis  subjungit  : 

Judx  10.  Hi  sunt  murmuratores,  querulosi,  secun- 
dum  desideria  sua  ambulantes.  Quibus 
dum  a  praesidente  aliquid  denegatur,  aut 
a  confratribus  aliquid  eorum  voUmtati 
contrarium  agitur,  aut  eis  parum  quid  for- 
sitan  forefit,  protinus  murmurant,conqiie- 

p«. XVI,  10.  runtur,  et  os  eorum  loquitur  superbiam, 
quoniam  comminationis,  irae,  impatien- 
tise,  praesumptionis,  contentionis  proferunt 
verba  :  quoniam  proprias  defectuositates, 
calamitates  et  culpas  non  intuentur  sic- 
ut  oportet,  nec  debite  ponderant  ;  nec 
suam  advertunt  professionem,  qualiter 
teneantur  esse  resignati  et  fracti,  atque 
ad  omnem  adversitatem  injuriamqne  pa- 
rati,  subjectione  et  abjectione  gaudentes, 
imo  in  omni  eventu  in  Deo  tranquilli. 
Unde  rursus  sanctus  hic  Judas  adjecit  : 
Judse  19.  Hi  sunt  qui  segregant  semetipsos,  anima- 
les,  Spiritum  non  habentes.  Kx  sua  nam- 
que  contentione,  pertinacia,  animositate, 


A  ira  et  impatientia,  incidunt  partialita- 
tes,  aversiones,  singularitates,  et  interdum 
etiam  quasdam  carnalitates.  De  talibus  lo- 
quitur  Paulus  :  Quum  sit  inter  vos  zeUis  et  icor.m.a. 
contentio,  nonne  carnales  estis  ?  Quocontra 
hortatur  ut  id  ipsum  dicamus  omnes,  nec  76itZ.i,  lo. 
schismata  sint  in  nobis,sed  perfecti  simus 
in  eodem  sensu  et  in  eadem  scientia,  hoc 
est,  spiritualiter  eadem  sapiamus  de  Deo, 
et  in  his  quse  sunt  fidei  ac  salutis,  vera- 
citer  concordemus.  Quam  identitatem,  uni- 
tatem  atque  concordiam  operatur  in  nobis 

B  Spiritus  Sanctus  per  gratiam  suam,  per 
virtutes  infusas  et  dona.  Quse  quanto  plus 
in  religiosis  abundaverint,  tanto  amplius 
uniuntur  in  Domino,  et  concordiores  ac 
unanimiores  consistunt  tam  cum  superi- 
oribus  suis  quam  invicem.  Hi  vero  qui 
proprium  sensum  sequuntur,  et  naturali 
innituntur  ingenio,  aut  suis  passionibus 
ac  vitiis  impelluntur,  multipliciter  sunt 
discordes,  et  segregant  se  ab  invicem, 
quoniam  animales  sunt,  Spiritum  San- 
ctum  non  habentes.  Hinc  inter  superbos   p,oi. xm, 

C  semper  sunt  jurgia.  Et  philosophi  atque  "^" 
hseretici  in  suis  opinionibus  variis  modis 
mutuo  sibi  repugnant,  sicut  et  prudentes 
sseculi  hujus.  Ideo  Jacobus  dixit  aposto- 
lus  :  Si  zelum  amarum  habetis,  et  conten-  jacob.  m, 
tiones  sint  inter  vos,  nolite  gloriari.  Non  **''^'*''- 
est   sapientia   ista   desursum  descendens, 
sed  terrena,animalis  et  diabolica;  qu»  au- 
tem  desursum  est  sapientia,  primum  qui- 
dem  pudica  est,  deinde  pacifica,  suasibilis, 
bonis  consentiens.  Hinc  olim  multa  millia 
monachorum,  in  quorum  cordibus  abun- 

D  dabaut  pra>fata  charismata  Spiritus  Sancti, 
sub  uno  spirituali  patre  ciim  summa  vi- 
xerunt  concordia.  Nunc  autem  decem, 
quindecim  aut  viginti  vix  valent  pacifice 
commorari.  Consideremus  ergo  cujus  spi- 
ritum  magis  accepimus,  spiritum  hujiis 
mundi,  an  spiritum  Dei ;  et  omni  conatu 
elaboremus  in  donis  Spiritus  Sancti,  in 
caritate  et  gratia,  in  humilitate  et  obe- 
dientia  ceterisque  virtutibus  crescere,  ro- 
borari  ac  perfici.  Ad  laudem  et  gloriam 
Dei  omnipotentis. 


IN  SOLENNITATE 

OMNIUM    SANGTORUM 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


EGO   JOANNES    VIDl   ANGELUM,   ETC.  ApOC.   VII,  2-12. 


L' 


ECTIO  ista  ex  Apocalypsi  rite  legitur  A 
hodie   loco   epistoise,  quia   in    ea   fit 
mentio  de  omnibus  Sanctis.  Itaque  in  Apo- 
calypsi  scriptum  est  : 

Efjo  Joannes  evangelista,  qui  Apocaly- 
psim  descripsi,  vidi  visione  imaginaria, 
quae  inter  visionem  pure  intellectualem 
et  visionem  sensitivam  est  media,  ange- 
lum  ascendentem  ab  ortti  solis,  id  est  ab 
oriente,  hahentem  signnm  Dei  vivi.  Per 
hunc  angelum  quidam  intelligunt  Chri- 
/s.  IX,  0,  stum,  qui  est  magni  consilii  Angelus,  vi- 
^^f^  .'  sitavitque  nos  oriens  ex  aito  ;  et  ascendit,  B 
id  est,  sublimiter  venit  et  gloriose  inno- 
tuit,  ab  ortu  Solis  seterni,  ex  corde  Patris 
altissimi,  ex  summo  ccelo,  ubi  Sol  intel- 
ligentiffi  mentibus  oritur  Beatorum.  Ilic 
habuit  «signum  Dei  vivi»,  id  est  crucis  ve- 
xillum.  Habuit  quoque  signum  quod  vere 
missus  esset  a  Patre,  videlicet  excellen- 
tiam  miraculorum,  secundum  quod  ait  : 
Opera  quse  ego  facio  in  nomine  Patris 
mei,  testimonium  perhibent  de  me.  — 
Verumtamen  per  angelum  istum  potius 
arbitror  intelligendum  angelicum  spiri-  C 
tum  divinitus  missum,  prout  infra  in  tex- 
tu  tangi  videtur.  Qui  in  visione  imagi- 
naria  videbatur  S.  Joanni  quasi  ab  oriente 
ascendere  et  in  altiora  volare,  sicque  in 
sublimi  stans,  ea  quse  subsequuntur  cla- 
mare.  Habuit  autem  signum  Dei  vivi,  quia 


Joann. 
-25. 


in  eo  certum  apparebat  indicium  quod 
esset  angelus  sanctus,  non  malus.  Sed  et 
angeli  sancti  cum  crucis  signaculo  saepe 
apparuisse  leguntur.  Porro  signum  istud 
intelligi  potest  potestas  compescendi  ac  re- 
frenandi  ferociam  spirituum  malignorum. 
Et  clamavit  voce  magna,  id  est,  grandi 
auctoritate  prsecepit,  quatuor  angelis  qui- 
bus  datum  est,  id  est,  divina  exigente  ju- 
stitia  permissum  sive  concessum  est,  no- 
cere  terroi  et  mari,  id  est  persecutionem 
inferre  fidelibus  in  terris  ac  insulis  hinc 
inde  morantibus,  clicens  :  Nolite  nocere 
terroi  et  mari,  neque  arhoribus,  id  est, 
ultra  non  attentetis  vexare  fideles(qui  per 
terram  et  mare  et  arbores  designantu.), 
quoadusque  signemus  servos  Dei  nostri  in 
frontibus  eorurn,  id  est,  quousque  ego  et 
angeli  sancti  mihi  cooperantes,  crucis  ve- 
xillo  fideles  ab  infidelibus  distinguamus, 
vel  pra>destinatos  ad  fidem  convertendos 
notemus,  atque  eorum  conversioni  coope- 
remur.  Porro  per  quatuor  angelos  quibus 
datum  est  nocere  terrae  et  mari,  Haymo 
intelligit  quatuor  daemones,  de  quibus  et 
Paulus  :  Nescitis  (inquit)  quia  et  angelos  i  Co,-. m, .3. 
judicabimus  ?  Alii  per  quatuor  angelos  is- 
tos,  intelligunt  principes  sseculi  infideles, 
fidelibus  undique  insidiantes.Refertur  au- 
tem  ha3C  visio  ad  tempus  persecutionis 
Antichristi,  secundum  expositionem  pro- 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


ENARRATIO   IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLiE 


babiliorem.  Sicque  his  verbis  instruimur, 
quod  licet  Deus  permittet  Antichristum  ad 
tempus  regnare,  cito  tamen  malitia?  ejus 
satellitumque  ipsius  finem  imponet,  ita 
quod  angeli  sancti  daemonum  quoque  tunc 
compescent  S8evitiam,ne  Christianos  pror- 
sus  amoveant,  nec  electorum  ad  Ghristum 
conversionem  impediant. 

Et  audivi  ab  angelo  sancto  numerum 
signatorum  signo  Dei  in  fronte,  ut  dictum 
est,  puta  fidelium,  centum  quadraginta 
quatuor  millia  signati  ex  omni  tribu  fi- 
liorum  Israel,  ita  quod  omnes  simul  sum- 
pti,  tot  fuerunt  seu  erunt.  Ex  qualibet 
etenim  tribu  erunt  duodecim  millia.Quum- 
que  duodecim  tribus  sint,signati  ex  omni- 
bus  tribubus  istis  simul  accepti  constitu- 
unt  numerum  memoratum.Detecta  quippe 
Antichristi  perfidia,  omnes  tribus  Israel 
convertentur  per  prsedicationem  Enoch  at- 
MaJach  iv,  quc  ElisB,  multo  utique  plures  quam  hic 
o,b:.]/atih.  jaxantur.  Idcirco  per  numerum  istum  de- 
terminatum  indeterminatus  exprimitur  nu- 
merus,  propter  perfectionem  numeri  hu- 
jus,  prout  expositores  satis  declarant. 

Bcc  tribii  Juda,  duodecim  millia  signa- 
ti,  id  est,  duodecim  millia  hominum  ex 
tribu  hac  signabuntur  crucis  signaculo  fi- 
de  suscepta ;  ex  tribu  Ruben,  duodecim 
millia  signati.  Convenienter  a  tribu  Juda 
incepit,  propter  dignitatem  hujus  tribus, 
Mauh.\,v  quia  ex  ea  natus  est  Christus,et  reges  pro- 
'5.-  dierunt  ex  tribu  illa.  Ruben  tamen  primo- 

den.  XXIX,  ^ 

u.  genitus  fuit  patriarchse  Jacob.  Sed  quum 

jbid.xxxK,  violasset  torum  patris  sui,primogenita  da- 

U'ir  V  1  ^^  ^^^^  fiVn&  Joseph,  ut  primo  Paralipo- 

menon  habetur.  Omittit  autem  S.  Joannes 

hoc  loco  tribum  Dan,  quia  ex  ea,  ut  dici- 

tur,  Antichristus  nascetur.  Duodecim  ta- 

men  nomina  tribuum  ponit  :  nam  tribum 

Manasse  et  tribum  Joseph  distinguit,quum 

Ge«  xi.i,oo,  tamen  Manasses  filius  fuerit  Joseph.  Simi- 

^''  liter  tribum  Ephraim  non  expressit:  cujus 

miiey  XI,  (secundum  quosdam)  est  ratio,  quia  Jero- 

«6ct'sc"*''  boam  primus  rex  decem  tribuum  Ephra- 

tseus,  populum  Israel  ad  idoloiatriam  attra- 

xit.  Alii  dicunt  per  tribum  Joseph  tribum 

Ephraim  designari. 


A  Porro,  qui  hoc  loco  per  duodecim  tribus 
Israel  intelligunt  universos  fideles,  qui  Pa- 
triarcharum  fidem  et  opera  iraitando,  spi- 
rituales  eorum  filii  nuncupantur,  mysticum 
sensum  penes  nominum  interpretationem 
accipiunt.Judas  namque  interpretatur  con- 
fessio.  Idcirco  per  tribum  Juda,  omnes  qui 
Christum  veraciter  confitentur,  intelligun- 
tur.  Ruben  vero  interpretatur  filius  visio- 
nis,  vel  videns  in  medio.  Sicque  per  si- 
gnatos  ex  tribu  Ruben,  dantur  intelligi 
qui   visioni  contemplationis  insistunt,  et 

B  in  medio  laqueorum  se  positos  cernunt. 
Bx  tribu  Gad,duodecim  millia  signati. 
Per  Gad,  qui  interpretatur  accinctus,  in- 
telliguntur  qui  virtutibus  contra  peccata 
armantur,  juxta    illud  Apostoli   :   Induite  Ephes.si, 
armaturam  Dei,  ut  possitis  stare  adversus  ''• 
insidias  diaboli.  Ex  tribu  Aser,  duodecim 
millia  signati.  Per  Aser,  qui  interpretatur 
beatus,    intelliguntur   qui   evangelicarum 
beatitudinum   possessores   consistunt  (de 
quibus  loquitur  Christus,  Beati  pauperes  j/r////i.v,3 
spiritu,  etc),  et  futuram  felicitatem  jam  '^'^'"^' 

C  prfegustare  mever\i\iv.  Ex  tribu  NephtJiali , 
duodecim  millia  signati.  Per  Nephthali, 
qui  latitudo  interpretatur,exprimuntur  qui 
in  latitudine  ambulant  caritatis,  in  tantum 
quod  suos  quoque  adversarios  in  caritatis 
visceribus  amplectuntur,  juxta  illud  :  Di-  ihvJ.  44. 
ligite  inimicos  vestros.^a?  tribu  Manasse, 
duodecim  millia  signati.  Per  3Ianassen, 
qui  oblivio  interpretatur,  intelliguntur  qui 
terrenorum  ac  temporalium  obliviscentes, 
meditationibus  divinorum  suam  replent 
memoriam,  juxta  illud  Psalmistse  :  In  lege  Ps.  1,2. 

D  Domini  voluntas  ejus,  et  in  lege  ejus  me- 
ditabitur  die  ac  nocte. 

Ex  tribu  Simeon,  duodecim  millia  si- 
gnati.  Per  Simeon,  qui  audiens  moerorem 
interpretatur,  designantur  qui  salubriter 
contristantur  ex  recordatione  propriae  cul- 
p8e,ex  desiderio  coelestis  patrise,  ex  proxi- 
morum  ruina,  ex  passionis  Christi  menio- 
ria,  et  ex  consideratione  propria?  imperfe- 
ctionis.  De  qua  tristitia  Salomon  ait  :  Cor  Eccie.\i\,o. 
sapientium  ubi  tristitia.  Ex  tribu  Levi, 
duodecim  nnllia  signati.  Per  Levi,  qui  in- 


t 


IN   SOLENiNlTATE   OMNILM   SANCTOllUM. 


ENAUIIATIO    IN    LECTIONEM   LOCO   EIMSTOL.E      523 


58 


10. 


terprelatur  ackJitus,  significantur  qui  bona 

bonis  accumulant,  et  observalioni  prsece- 

ptorum  observanliarn  addunl  consilioruin, 

I  Cov.  M.,  secundum  illud  Apostoli :  .'Emulamini  clia- 

l!-  rismata  meliora.  Et  in  Psaimo  :  Ibunt  de 

J's.  I.XXXUI, 

8.  virtute   in  virtutem.   E.x  triOu  hmchar, 

duodccim  millia  signafi.  Per  Issachar,  qui 
merces  interpretatur,  intelliguntur  qui  in- 
tuitu  praemiorum  coelestium  meritis  abun- 
I  Cor.  XV,  dare  conantur,  juxla  illud  :  Stabiles  esto- 
te,  abundantcs  in  opere  Domini  semper, 
scientes  quod  labor  vester  non  est  inanis 
in  Domino.  Ex  trilm  Zabulon,  duodccim 
millia  signati.  Per  Zabulon,  qui  habitacu- 
lum  fortitudinis  interpretatur,  intelligendi 
sunt  qui  in  Deo  corda  sua  deligunt,  et  ei 
tanquam  fortissimo  adjutorio  innituntur, 

Pcoy.  xvm,  juxta  illud  Provcrbiorum  :  Turris  fortissi- 
ma  nomen  Domini;ad  ipsum  currit  justus 
et  exaltabitur.  Ex  tribu  Joscph,  duodccim 
miUia  signati.  Per  Joseph,  qui  interpreta- 
tur  augmentum,  expressi  sunt  qui  spiri- 
tualibus  divitiis  quotidie  crescunt,  juxta 

Matth.wx,  illud  in  Evangelio  :  Habenti  dabitur,  et 
abundabit.  Ex  tribu  Denjamin,  duodecim 
millia  signati.  Per  Benjamin,  qui  filius 
dexterae  interpretatur,  intelliguntur  ii  qui- 
bus  Deus  gratiose  et  pie  adsistit,  juxta 
/'a-.  XV,  8.  quod  scriptum  est :  Providetiam  Dominum 
in  conspectu  meo  semper,  quoniam  a  dex- 
tris  est  mihi  ne  commovear. 

Sed  quia  post  Antichristi  interitum  et 
generalem  Juda?orum  conversionem,  mox 
seterna  beatitudo  prastabitur,  congruenter 
de  triumphanli  Ecclesia  subditur  :  Post 
hcec  oidi  in  spiritu  turbaia  niagnam,quam 
dinumerare  nemo,  id  est  nullus  liomo  via- 
tor,  poterat  (Beati  vero  in  patria  sciunt 
numerum  suorum  concivium),c£(?  omnibus 
gentibus,  et  tribubus,  et  populis,  et  lin- 
guis,  stantes  ante  thronum,  id  est  coram 
majestate  divina,  eujus  thronus  interdum 
Ecclesia  militans,  interdum  Ecclesia  tri- 
umphans,  interdum  Christi  humanitas,  ali- 
quando  anima  justi,  quandoque  ultimus 
ordo  primae  hierarchiae  angelica?,  nonnun- 
quam  coelum  empyreum,  aliquando  ipsa- 
met  Dei  auctoritas  ac  potestas  vocatur  :  et 


29. 


A  hoe  ultimo  modo  nunc  potius  sumitur.  Di- 
cuntur  autem  Sancti  starc  coram  Deo,  et 
ante  eum,  non  quasi  Deus  non  sit  intra 
eos,  qui  omnia  implet  ac  penetrat ;  sed  Jer.  xxm, 
humano  more  loquunlur  Scriptura?,  vicem  ^*" 
gerentes  inlirmitati  intelligentia^  nostrse. 
Stant  itaque  ante  thronuin,  tanquam  vul- 
tui  majestatis  intenti,  et  ejus  obsequio 
cum  ina>stimabili  reverentia  indesinenter 
parati.  In  conspcctu  Agni,  scilicet  Chri- 
sti,  de  cujus  humanitate  speciali  gaudio 
reficiuntur  :  cui  etiam   secundum   natu- 

B  ram  assumptam,  reverenter  subduntur. 
Amicfi  stolis  albis,  id  est  splendidissimis 
gioriffi  vestimentis,  videlicet  glorificatione 
anima3  et  corporis,  seu  essentiali  acci- 
dentalique  praemio;  et  palnuc,  id  est  si- 
gna  seu  praemia  suae  victoriae,  in  manibus 
corum. 

Et  clamabant  voce  magna,  id  est  amo- 
rosa,  devola,  jucunda,  diccntcs  :  Salus,  id 
est,  immensa  felicitas  sit,  Deo  nostro,  qui 
sedet  super  thronum,  id  est  uni  trinoque 
Domino  praesidenti  triumphanti  Ecclesiae. 

C  Istud  dicunt  congratulando  beatitudini  Dei, 

■    quia  sic  est;non  orando  ut  sit:sicut  quum 
dicimus,  Laudate  eum,  omnes  angeli  ejus.  Ps.c\i.\iu, 
Et  Agizo,  id  est  Christo  etiam  secundum  "■ 
quod  homo  est.Tamen  Christo  ut  sic,com- 
petit  salus  creata  finita,  sed  major  quam 
ceteris  universis. 

Et  omnes  angeli  stabant  in  circuitu 
throni  et  seniorum  et  quatuor  animalium, 
id  est  hominum  beatorum  in  coelo  glo- 
rificatorum,  videlicet  Evangelistarum  et 
praecipuorum   Patrum   Ecclesiee,  qui   per 

D  quatuor  animalia  et  seniores  intelligun- 
tur.  Loquitur  autem  S.  Joannes  de  istis, 
secundum  quod  sibi  in  imaginaria  visione 
apparuit,  et  pro  statu  futuro  in  patria.  Et 
ccciderunt  in  conspecfu  throni  in  facics 
suas.  Sic  enim  in  visione  apparebat  Joan- 
ni.  Per  quod  significatur,  quod  angeli  Deo 
humillime  subjiciuntur,  spiritualiter  pro- 
sternuntur,  atque  de  hominum  triumpho 
ac  gloria  regratiantur.  Et  adoraverunt 
Deum,  dicentcs  :  Amen,  id  est,  sic  sit,  et 
vere  sic  est,  sicut  sancti  isti  homines  sunt 


524 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


SERMO   PRIMUS 


locuti,  dicendo  :  Salus  Deo  nostro.  Et  per  A 
hoc  angeli  laudem  hominum  Deo  oblatam 
appiobant,  honorationique  Dei  congratu- 
lari  se  monstrant.  Et  addunt  : 

Benedictio,  et  claritas,  et  sapientia,  et 
gratiarum  actio,  honor,  et  virtus,  et  for- 
titudo  Deo  nostro  in  sa^cula  sceculorum, 
Amen  :  id  est,  ista  omnia  Deo  nostro  con- 
veniunt  seu  debentur.Itaqueabenedictio», 
id  est  laudatio,«c]aritas)),id  est  pulchritu- 
do,  nobilitas,  luciditas,  «  et  sapientia ))  (nam 
ipse  essenlialiter  sapiens  est  et  sapientia 
ipsa),  «  et  gratiarum  actio  ))  pro  universis  B 
beneficiis  ejus,  a  quo  omne  bonum  fonta- 
liter  manat, «  honor  »  latrise,  scilicet  adora- 


tio,«et  virtus)),id  est  sanctitas,«et  fortitu- 
do  )),  id  est  omnipotentia,  sint  «  Deo  nostro 
in  ssecula  saculorum  )),  id  est  in  seternum: 
ita  quod  aliqua  horum  ei  exhibeantur,  of- 
ferantur  seu  impendantur,  scilicet  benedi- 
ctio,gratiarum  actio  et  honor  ;  aliqua  vero 
ei  adscribantur  seu  attribuantur,  ita  quod 
sunt  regulariter  idem  quod  Deus  noster, 
videlicet  claritas,  sapientia,  virtus  et  for- 
titudo.  Hoc  angelicum  canticum  mente 
et  ore  devotissime  frequentemus ;  nunc- 
que  pro  posse  vitam  inchoemus  coelestem, 
Deum  semper  corde  laudantes,  virtutibus 
insistentes,  divina  ac  sempiterna  contem- 
plantes  ac  prseamantes. 


I 


SERMO   PRIMUS 


MAGNAM   ESSE   ELECTORUM   MULTITUDINEM,   LICET   REPROBORUM   NUMERO 
MULTO    SIT    INFERIOR,   EX   QUINQUE    CONSTAT. 


JUSTI  epulenttir  et  exsuUent   in  con-  C 
spectu  Dei,  et  delectentur  in  lo^titia. 

Ps.   LXVII,  4. 

In  iis  verbis  breviter  tangit  Psalmista 
quam  ineffabilis  sit  beatitudo  et  gloria 
omnium  Sanctorum  in  coelesti  patria  :  de 
quorum  summa  et  incomparabili  felicitate 
etiam  beatissimus  Joannes  evangelista  ali- 
quid  tangit  in  lectione  quae  loco  epistola) 
legitur  hodie.  In  qua  lectione  sunt  multa 
consideratione  dignissima.  Primum  est, 
quod  status  et  processus  militantis  Eccle- 
siae  revelatus  fuit  S.  Joanni  evangelistse.  D 
Secundum  est,  quemadmodum  vita  fide- 
lium  in  sseculo  isto  gubernatur  a  Deo,  et 
per  angelos  sanctos  dirigitur,  adjuvatur 
atque  defenditur.  Tertium  est,  quod  cru- 
delitas  ac  potestas  tam  visibilium  quam 
invisibilium  hostium  populi  christiani,  re- 
frenatur  et  compescitur  ministerio  ange- 
lorum  a  Domino.  Quartum  est,  quemad- 
modum  apud  immensam  sapientiam  Dei 
certus  ac  determinatus  est  numerus  ele- 


ctorum.  Sed  omnia  ista  modo  pertranseo, 
quia  de  eis  hinc  inde  dictum  est   ssepe. 
Quintum  est,  quam  magna  et  innumera- 
bilis   sit  electorum   hominum  multitudo. 
Quamvis  enim,  Christo  testante,  pauci  sint  Matih.w, 
electi,  comparative  loquendo,  nihilo  mi-  *^; '"'"•'*• 
nus  absolute  loquendo,  sunt  multi  et  val- 
dc  multi,  imo  innumerabiles  vehementer: 
prsesertim    quum   de   amicis   Dei,  id   est 
perfectis  hominibus,  dicat  Propheta,  Dinu-  /'scxxxvm, 
merabo  eos,  et  super  arenam  multiplica-  ^^' 
buntur;  itemque  de  fidelibus,  Annuntiavi /'«  xxxix,g. 
et  locutus   suin,  multiplicati  sunt  super 
numerum. 

Denique,  quam  insestimabiliter  magna, 
copiosa  et  innumerabilis  sit  electorum  ho- 
minum  multitudo,  considerare  valemus  ex 
quinque.  Primo,  ex  majestate  et  excellen- 
tia  summi  omnipotentisque  Regis,  qui  est 
Deus  sublimis  et  benedictus,  cujus  ina- 
jestas,  dignitas,  nobilitas,  excellentia  nul- 
lum  habet  finem,  nullam  mensuram,  sed 
est  penitus  infinita.  Cujus  comparatione 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTOUUM.    —   SEIIMO    IMIIMUS 


o2o 


Prov.  XIV, 
28. 


Apoc.  XIX, 
lli. 


universilas  creatiiranim  est  lanquam  mo-  A 
menlum  et  punctum.  Quum  ergo  regiam 
dignitatem  deceat  copia  ministrorum  (pro- 
pter  quod  in  Proverbiis  Salomon  loquilur, 
In   mullitudine 


populi   dignitas 


regis,   in 


paucitate  plebis  ignominia  principis),  con- 
slat  quod  re.\  ille  incomparabilis  et  im- 
mensus,  llex  regum  et  Domimis  universo- 


111,  22. 


lPetr.i,[8, 
19. 


rum,  multiludinem  hominum  electoriim 
habeat  indicibiliter  magnam,  pra^sertiin 
quod  universitas  hoininum  electorum  post 
diem  judicii,  quum  fuerit  adunata  in  re- 
gno  coelesti,  erit  inexcogitabiliter  copiosa,  B 
pulchra  et  gloriosa. 

Secundo,  idem  patet  ex  dignitate  pretii 
quo  Christus  redemit  genus  humanum  : 
qui  licet  quantum  in  se  est,  omnes  red- 
emerit  homines  sufficienter,  solos  tamen 
electos  redemit  efficienter,  quoniam  ipsi 
soli  effectum  redemptionis  salutifera3  con- 

Cf.  I  Cor.  sequuntur,  atque  (ut  ait  Apostolus)  omnia 
facta  sunt  propter  electos.  Nam  reprobis, 
potissimum  impiis  Christianis,  passio  Chri- 
sti,  qua  redemit  genus  humanum,  occasio 
est  damnationis  multo  majoris.  Porro,  ut  G 
sacratissimus  ait  princeps  Apostolorum, 
non  corruptibilibus  auro  vel  argento,  sed 
pretioso  sanguine  suo  redemit  homines 
Christus.  Imo  se  ipso  eos  redemit,  quem- 

Ephes.\\'i.  admodum  ait  Apostolus  :  Christus  tradidit 
semetipsum  pro  nobis  oblationem  et  ho- 
stiam  Deo  in  odorem  suavitatis.  Nec  so- 
lum  pro  hominibus  sustinuit  mortem,  imo 
pro  eorum  eedificatione,  gratia  et  salute 
assumpsit  et  passus  est  maximam  pauper- 
tatem,  plurimosque  labores,  varias  impiis- 
simorum  irrisiones,  detractiones,  contu- 
melias  atque  blasphemias,  diaboli  quoque 
tentationes.  Christus  autem,  quum  verus 
sit  Deus,  infinitae  est  dignitatis,  et  ea  quse 
pro  hominibus  fecit  ac  pertulit,  ex  unita 
deitate  cum  sua  humanitate  fuerunt  inef- 
fabiliter  digna,  pretiosa,  meritoria,  effi- 
cacia,  et  Patri  a-terno  accepta.  Non  ergo 
pro  paucis  hominibus  electis  et  salvandis 
tantuin  effudit  ac  tribuit  pretium,  tanta 
assumpsit,  fecit  ac  tulit,  tamque  acerbis- 
simam  passus  est  mortem  :  imo  decentis- 


D 


simum  est  omnia  illa  in  innumerabilibus 
hominibus  salutarem  sortiri  effectum.  Un- 
de  quamvis  per  Christum  et  ejus  discipu- 
los  conversa  sint  et  salvata  multa  millia 
Juda^orum,  tamen  ob  pancitatem  illorum 
comparatione  eoriim  quiv,  pro  Judajoriim 
salule  fecit  ac  pertiilit  Christus,  ipsemet 
qiiasi  dolens  et  conquerens  ait  per  Isaiam: 
Audite  ine,  populi  de  longe,  Dominus  ab  /».  xnx,  i, 
utero  vocavit  me,  et  ego  dixi  :  In  vacuum  * 
laboravi,  sine  causa  et  vane  fortitudinem 
meam  consumpsi  :  ergo  judicium  meum 
cum  Domino.  Deinde  subjungitur  ibi  qua- 
si  consolatio  Christi  :  Et  nunc  hac  dicit   /6irf.  5, o. 
Dominus,  formans   me  ex  utero  servum 
sibi,  et  glorificatus  sum  in  oculis  Doinini,. 
et  dixit  :  Parum  est  ut  sis  mihi  servus  ad 
suscitandas   tribus  Jacob   et  fseces   Israel 
convertendas;dedi  te  in  lucem  gentium,ut 
sis  salus  mea  usque  ad  extremum  terrae. 

Tertio,  patet  idem  ex  magnitudine  aulae 
atque  palatii  Regis  altissimi.  Hoc  nempe 
palatium  est  coelum  empyreum,  quod  su- 
am  ob  magnitudinem  dicitur  capacitatis 
immensae,  estque  continentia  visibilium 
et  invisibilium,  cunctaque  corpora  vehe- 
menter  excedens.  De  quo  prtecipue  illud 
Baruch  verificatur  :  0  Israel,  quam  magna  naruch  m, 
est  domus  Dei  et  ingens  locus  possessionis  ^*'"^' 
ejus  !  magnus  et  non  habens  finem,  excel- 
sus  et  imniensus.  Verumtamen  non  pute- 
tur,quod  coelum  empyreum  aut  quodcum- 
que  creatum,  sit  simpliciter  infinitum, 
quia  in  numero,  pondere  et  mensura  facta  5ap.xi,2i. 
sunt  omnia,  ut  dicit  Sapiens;  sed  ad  insi- 
nuandum  summam  et  maximam  coelestis 
palatii  magnitudinem  hsec  dicuntur.  Non 
ergo  in  tanto  palatio  esse  debet  nisi  pro- 
portionata  ei  habitantium  in  eo  civium 
multitudo,utpote  incomputabiliter  copiosa. 

Quarto,  constat  hoc  ex  divinis  aliis- 
que  scripturis  authenticis.De  ineffabili  et- 
eniin  multitudine  hominum  salvandorum 
ad  Christum  convertendorum,  et  pro  ma- 
gna  parte  jain  conversorum,  multa  testa- 
tur  sacra  Scriptura,  ut  est  illud  in  Psalmo, 
Reminiscentur  et  convertentur  ad  Domi- Ps. xxi,28. 
num   universi  fines   terrae,  et  adorabunt 


52G 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM.   —   SERMO   PRIMUS 


in  conspectn  ejns  universse  familise  gen- 
Ps.i.xxi,i7.  tium;  itemque,  Benedicentur  in  ipso  om- 
nes  tribus  terrse.  Hinc  asserit  Christus  : 
joann.Ku,  Ego  si  cxaltatus  fuero  a  terra,  omnia  tra- 
^'-  ham  ad  me  ipsum.Unde  in  Daniele  fertur: 

z>an. VII, 14.  Omnes  populi,  tribus  et  linguse  servient 
ei.  Istud  etiam  ex  diversis  patet  historiis. 
Quis  enim  valeat  astimare  quam  innume- 
rabilia  sint  sanctorum  martyrum  millia, 
etiam  in  sola  Italia,  imo  in  soia  Roma,  et 
multo  plus  in  tolo  Romano  imperio;  dein- 
de  in  regno  Persarum,  quorum  reges  et 
imperatores  Ghristianis  molestissimi  ex- 
stiterunt ;  in  regnis  quoque  Indorum  et 
aliarum  provinciarum  ?  Insuper  quis  co- 
gitet  millia  sanctorum  monachorum  qui 
habitaverunt  in  solitudinibus  et  desertis 
quamplurimis,  in  coenobiisque  aliis  et  sub- 
urbanis,  villis  ac  urbibus?  Refert  S.  Hie- 
ronymus,  se  fuisse  in  una  civitate  in  qua 
habitaverunt  viginti  millia  monachorum 
et  decem  raillia  virginum  seu  monialium. 
Legitur  quoque  quod  S.  Columbanus  fuit 
pater  innumerabilium  monachorum.  Idem 
de  S.  Pacomio  legitur.  Sanctus  quoque  Hi- 
larion  tot  prsefuit  monachis,  quod  inter- 
dum  eundo  per  loca  habuit  in  comitatu 
tria  millia  monachorum.  Quid  jam  de  ce- 
teris  confessoribus  poterit  dici,  de  bonis 
conjugatis,  et  variis  gradibus,  statibus  at- 
que  ordinibus  Christianorum  ?  Et  tamen 
a  principio  mundi  fuerunt  utique  multi 
boni.  Praeterea,  quis  eestimet  quam  innu- 
merabilia  sint  millia  infantium  baptizato- 
rum,  ante  discretionis  horam  feliciter  de- 
functorum  ? 

Quinto,  patet  hoc  ipsum  ex  perfectione 
et  plenitudine  gaudii  Beatorum.  Quum  et- 
enim  inter  beatos  et  sanctos  illos  cives  su- 
pernos  sit  perfectissima  caritas,  certum 
quod  universorum  beatitudo  et  gloria  re- 
dundant  in  singulos,ita  quod  unusquisque 
de  omnium  aliorum  gloriatur  laetitia,  sic- 
que  ad  invicem  gaudia  sua  sibi  accumu- 
lant.  Quum  itaque  summa  et  inexcogitabi- 
lis  ac  perfecta  sit  eorum  jucunditas.palam 
quod  tam  copiosa  eorum  sit  multitudo. 
P5.cxxi,3.  Hinc  loquitur  sanctus  David  :  Jerusalem 


A  quse  gedificatur  ut  civitas,  cujus  partici- 
patio  ejus  in  id  ipsum.  Et  Augustinus  : 
Tanta,  inquit,  vis  caritatis  Sanctos  in  coe- 
lesti  pace  consociat,  ut  quod  in  se  quis- 
que  non  accepit,  hoc  se  accepisse  in  alio 
glorietur;  una  cunctis  erit  beatitudo  Iseti- 
tiae,  quamvis  non  una  sit  in  omnibus  su- 
blimitas  vitse;  nulla  ibi  erit  invidia  dispa- 
ris  claritatis,  quia  regnabit  in  omnibus 
unitas  caritatis.  Postremo,  de  indicibili 
multitudine  angelorum  dictum  est  supra.  c/.p. 433D 
Si  ergo  cum  beato  Papa  Gregorio  sentia-'''^- 

B  tur,  quod  tot  homines  salvabuntur  quot 
angeli  sancti  manserunt  et  sunt,  patebit 
quam  innumerabilissimus  sit  electorum 
exercitus  hominum. 

Denique  hodie  omnium  Sanctorum  tam 
hominum  quam  angelorum  solennitas  agi- 
tur,  de  quibus  ait  Propheta  :  «  Justi  epu-  Ps. i.kmia- 
lentur  et  exsultent  in  conspectu  Dei».  Epu- 
latio  omnium  horum  Sanctorum,  est  clara 
et  incessabilis  contemplatio  superspecio- 
sissimi  vultus  Dei,f'erventissima  et  insepa- 
rabilis  dilectio  ejus,  plena  et  sempiterna 

C  fruitio  increatee  et  infinitae  dulcedinis  Om- 
nipotentis,  beatifica  et  secura  infiniti  boni 
possessio.  In  hac  epulatione  Sanctorum 
consistit  plenaria  et  contentativa  iaetitia 
eorumdem,  ifa  quod  prae  jucunditate  im- 
mensa  qua  in  semetipsis  superabundant, 
semetipsos  vix  capere  queunt.  Nam  super 
se  gaudent,Deum  superpulcherrimum  cla- 
re  inspiciendo,  deinde  in  Unigenito  Dei 
humanam  naturam  glorificatissimam  ac 
venustissimam  cum  ingenti  gaudio  intu- 
endo,  deinde  Virginem  gloriosam,  et  om- 

D  nes  ordines  angelorum  ac  hominum  bea- 
torum.  Et  quidem  in  Dei  visione  consistit 
essentiale  prsemium  Beatorum,  in  ceteris 
jam  prsetactis  praemium  accidentale  eo- 
rum  reponitur.  0  quam  incomparabile  gau- 
dium  est,  Deum  infinitae  pulchritudinis  in 
se  ipso  clare  per  speciem  cum  secura 
aeternitate  conspicere,bonum  illud  incom- 
parabile  et  immensum  cum  summo  cari- 
tatis  fervore  pra;sentissimum  amplexari, 
infinitaque  ejus  dulcedine  ad  libitum  frui, 
et  ipsum  perenniter  possidere!  Ilinc  itaque 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTOUUM. 


ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


o27 


S.  Gregorius  optimo  ioquitur  :  Si  conside-  A 
remus  quae  et  quanta  sunt  quae  nobis  pro- 
miltuntur  in  coelis,  vilcscunt  animo  omnia 
qu»  habentur  in  terris ;  nam  temporalis 
vita  sptern.T  vitffi  comparala,  mors  cst  po- 
tius  dicenda  quam  vita.  Qua?  etenim  lin- 
gua  exprimere,  aut  (juis  intellectus  capcrc 
qucat,  illa  superna  civitatis  quanta  sint 
gaudia  :  angelorum  choris  interesse,  cum 
beatissimis  spiritibus  gloria;  Conditoris  ad- 
sistere,  pra^sentem  Dei  vultum  cernere,  in- 
circumscriptum  himen  videre,  nullo  mor- 
tis  metu  afiici,  incorruptionis  perpetua?  B 
dono  la^tari  ?  Pra^terea,  quum  omnes  illi 
cives  superni  Deum  perfecte  summeque 
diligant,  certum  est  quod  sicut  Deum  plus 
quam  se  ipsos  incomparabiliter  ac  arden- 


tissime  amant,  sic  incomparabiliter  plus 
la'lantur  de  infinita  beatitudine  Dei  quam 
de  omni  beatitudine  sui,  et  ineffabililer 
amplius  divin»  bcatitudini  congratulan- 
tur,  qnam  de  propria  gloria  jucundcntur. 
Quum  ergo  ad  hanc  tanlam  beatitudi- 
nem  simus  creati,  et  per  Ghristum  ad 
cam  recuperati  ac  invilati,  non  cessemus 
adspirare  ad  eam,  laborarc  pro  ea,  con- 
templari  nunc  eam  per  fidem.  Ideo  Dei 
et  Ecclesia)  cuncta  diligenter  observemus 
praicepta ;  omnem  superbiam,  avaritiam, 
incontinentiam,  acediam,  gulam,  otiosita- 
tcm,  negligentiam  prorsus  vitemus.  Nullus 
labor  durus,  nullum  tempus  longum  no- 
bis  appareat,  quo  seterna  acquiritur  bea- 
titudo. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


ViDENS   JESUS   TURBAS,   ASCENDIT   IN   MONTEM,   ETC.   Matth.  V,  1-12. 


E' 


VANGELIUM  istud  hodie  convenientis- 
sime  legitur,  quia  in  eo  de  duplici 
beatitudine  agitur,  utpote  de  beatitudine 
viae  et  de  beatitudine  patriai  :  per  quam 
viae  beatitudinem  Sancti  ad  patrise  beati- 
tudinem  sunt  perducti.  Beatitudo  equidem 
viffi  est  aliqua  actio  virtuosa,  coelestis  bea- 
titudinis  meritoria.  Itaque  Matthaeus  as- 
serit  : 

Videns  Jesus  turhas  eum  sequentes  :  de 
Matih.iv,  quibus  alibi  3Iattha)us  ait,  Secutse  sunt 
Jesum  turbffi  multse  de  Galilaia  et  Deca- 
poli,  et  de  Jerosolymis  et  de  trans  Jor- 
danem.  In  iis  turbis  aliqui  sequebantur 
Ghristum  ut  ejus  praedicationem  audirent, 
aliqui  ut  sanarentur  ab  eo,  quidam  ut  vi- 
derent  miracula,  nonnulli  ut  insidiarentur 
ei.  Quosdam  etiam  alliciebat  eloquentia 
Salvatoris,  quosdam  speciosus  gratiosus- 
que  vultus  ejus  ac  morum  venustas  :  imo 
in  multis  concurrebant  aliquse  harum  cau- 
sarum.  Ascendit  in  montem  :  non  in  mon- 


25. 


C  tem  Oliveti,  ut  aliqui  putaverunt,  sed  in 
montem  quemdam  Galilsese,  videlicet  in 
montem  Thabor,  aut  alium  montem  Gali- 
laese,  secundum  Hieronymum.  Quod  etiam 
ex  circumstantia  textus  perpenditur.  Si- 
quidem  Matthaeus  alibi  ait,  quod  Ghristus 
sermone  isto  finito,  intravit  Gapharnauni,  Matth.vm, 
quae  fuit  urbs  Galilaeae.  Ascendit  autem*'^' 
Dominus  Jesus  in  montem,  ad  litteram,  ut 
melius  videretur  et  audiretur  ab  omni- 
bus ;  spiritualiter  vero,  ut  insinuaret  prjp- 
dicatorem  verbi  Dei  debere  virtutum  ar- 

D  cem  ascendere,  juxta  illud  Isaiae  :  Super  /«.  xi.,9. 
montem  excelsum  ascende,  tu  qui  evange- 
lizas  Sion ;  itemque,  ut  per  altitudinem 
montis  materialis,  sublimitas  evangelicae 
legis  ac  sapienti»  monstraretur.  Ft  quum 
sedisset  in  monte  tanquam  magister,  ad 
quem  pertinet  sessio  in  docendo,  accesse- 
runt  ad  eum  discipuH  ejus,  qui  tanquam 
familiares  et  domestici  propinquius  et  fi- 
ducialius  accesserunt  ad  eum,  communi- 


o28 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


ENARRATIO   IN   EVANUELIUM 


que  populo  perfectiores  fuerunt.  Et  ape- 
7'iens  os  suum.VeY  hane  circumloeutionem 
notatur  magnitudo  dicendorum.  Itaque, 
«  aperiens  os  suum  »,  id  est,  personaliter 
loquens  atque  evangelicam  legem  tradens, 
qui  olim  per  angelos  et  Prophetas  loque- 
batur,  et  per  Moysen  legem  dedit,  docebat 
eos,  dicens.  Non  dicitur,  quod  docuit  tur- 
bas,  sed  discipulos  suos  :  unde  et  Lucas 

Zwf.vi,i!o.  asserit,  Elevatis  oculis  in  discipulos  suos. 
Nihilo  minus  sermo  iste  dicitur  factus  ad 
turbas  :  nam  Christus  principaliter  verba 
sua  direxit  ad  suos  discipulos,  prsesertim 
Apostolos,  tanquam  ad  totius  mundi  futu- 
ros  doctores  atque  prselatos ;  et  ex  conse- 
quenti  intendebat  eliam  turbas  instruere. 
Beati  pauperes  spiritu.  Hoc  loco  docet 
Salvator  octo  beatitudines,  et  in  qualibet 
beatitudine  tangit  duo,  videlicet  meritum 
et  praemium.  Meritum  est  actus  virtutis,  et 
beatitudo  vise,  ac  dispositio  ad  beatitu- 
dinem  patriae,  quae  pra^mium  appellatur. 
Denique,  quia  in  omni  multitudine  ordi- 
nata,  necesse  est  esse  unum  primum  at- 
que  prsecipuum  ad  quod  cetera  ordinan- 
tur;  idcirco  inter  has  octo  beatitudines  est 
una  summa,  et  essentialiter  beatitudo  vo- 
cata,  ad  quam  alise  disponunt  ac  referun- 
tur.  Et  hsec  beatitudo,  in  via  est  munditia 
cordis,  in  patria  visio  Dei,  quae  dicitur 
merces  tota.Beatitudo  etenim  proprie  sum- 
pta,est  optima  operatio  perfectissimae  vir- 

1  Cor.  1,24.  tutis.  Hinc  patet  quod  Christus,  sapientia 
Dei  Patris,  non  exprimit  hoc  loco  beati- 
tudines  secundum  ordinem  dignitatis,  quo 
perfectiora  primo  ponuntur,  sed  partim 
secundum  ordinem  generationis,  quo  im- 
perfectum  prsecedit  perfectum:juxta  quem 

ii((<.xv,4G.  modum  ait  Apostolus,  Non  prius  quod  spi- 
rituale,  sed  quod  animale. 

Porro  hanc  beatitudinem  primam  Hiero- 
nymus,  Augustinus  et  Chrysostomus  expo- 
nunt  de  humilitate,  ut  sit  sensus  :  «  Beati 
pauperes  spiritu  »,  id  est  humiles  corde, 
qui  de  se  ipsis  non  sentiunt  magna,  nec 
aliquid  boni  sibi  ipsis,  sed  Deo  omne  bo- 

ibid.i\,i.  num  attribuunt,  juxta  illud  Apostoli :  Quid 
habes  quod  non  accepisti  ?  Unde  Christus 


A  fatetur  :  Sine   me  nihil   potestis  facere.  Joann.xM, 
Etenim  a  nobis  ipsis  non  habemus  nisi  ^' 
deficere  et  peccare.  Qui  autem  in  propriis 
oculis  sapientes  et  magni  sunt,  seque  ce- 
teris  prseferunt,  non  sunt  pauperes  spi- 
ritu,  imo  se  divites  arbitrantur,  quum  ta- 
men  revera  sint  pauperes  coram  Deo,  qui 
uni  talium  ait  in  Apocalypsi  :  Dicis,  Quia  A;)oc.m,i7. 
dives  sum  et  nullius  egeo;  et  nescis  quia 
tu  es  miser,  et  miserabilis,  et  pauper,  et 
caecus,  et   nudus.  —  Ambrosius  vero  et 
Leo  Papa  exponunt  de  voluntaria  pauper- 

B  tate,  propter  Deum  assumpta,  desiderata, 
aut  complacente ;  eritque  sensus  :  «  Beati  » 
beatitudine  viae,  «  pauperes  spiritu  »,  id 
est   temporalibus    divitiis    carentes    cum 
cordis  affectu,  ita  quod  divitias  non  ap- 
petunt,  sed  contemnunt,  et  in  paupertate 
sua  Isetantur,  nil  proprium  possidentes ; 
dicentes  cum  Paulo  apostolo  :  Omnia  arbi-  PhiUpp.m, 
tror  ut  stercora,  ut  Christum  lucrifaciam.  ^' 
Hffic  est  paupertas  evangelica  quam  Chri- 
stus  consulit,  dicens  :  Qui  non  renuntiave-  z»c. xiv,3.3. 
rit  omnibus  quse  possidet,  non  potest  meus 

C  esse  discipulus.  Hujus  demum  pauperta- 
tis  Christus  perfectissimum  se  prsbuit  ex- 
emplum,  asserens  de  se  ipso  :  Volucres  Matth.\w, 
coeli  nidos  habent,  et  vulpes  terrse  foveas;  -"• 
Filius  autem  hominis  non  habet  ubi  ca- 
put  suum  reclinet.  —  Preeterea,  secundum 
utramque  expositionem,  paupertas  spiri- 
tus  est  fundamentum  beatitudinum  cetera- 
rum.  Humilitas  namque  est  radix,  custos 
et  basis  virtutum  et  omnis  perfectionis. 
Similiter  divitiarum  abjectio  seu  contem- 
ptus  efficit  hominem  ad  spiritualia  exer- 

D  citia  expeditum  atque  coelestium  gratia- 
rum  abundanter  capacem,  quemadmodum 
opulentia  vehementer  impedit  eum  ab 
illis. 

Deinde  exprimitur  praemium  pauperum 
spiritu  :  quoniam  ipsorum  est  regnum 
cadorum,  id  est,  ccelestis  patriae  opulen- 
tia,  sublimitas  et  demoratio  eis  pro  mer- 
cede  reddetur  ac  parata  est,  dummodo 
perseverent  usque  in  finem  in  bonis.  Per 
regnum  ergo  coelorum,  coelestis  patriae  di- 
vitiae  designantur,  de  quibus  ait  Aposto- 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTOULM. 


ENAKRATIO    IN    EVANGELIUM 


o29 


I  Cor.  II,  9. 


Matlh.w, 
29. 


Eccle.  VII, 
10. 


Ps. XXVI, 13, 


/S.LVIll,  13 

14. 


Ps.  CXVIll 

136. 

Zi(C.xix,4i 

I  Reg.  XV 
35. 


Iiis  :  Oculus  non  vidit,  nec  auris  audivit,  A 
nec  in  cor  hominis  ascenderunt,  qua^  pra?- 
paravit  Deus  diligentibus  sc.  Qu®  autem 
sunt  bona  haec,  nisi  objectaliter  ipsemet 
Deus  gloriosus  et  felix,  dives  in  se  et  di- 
ves  in  aliis,  in  quo  est  omnium  bonorum 
et  pulchrorum  ac  desiderabilium  {)lena, 
perfecta  et  infinita  possessio?  Formaliter 
vero  sunt  dotes  anima^  et  corporis,  et  ce- 
tera  ad  beatitudinis  plenitudinem  perti- 
nentia.  At  vero  quum  praemium  corre- 
spondeat  merito,  pauperibus  et  humilibus 
rite  promittitur  opulentia  atque  sublimi-  B 
tas  regni  coelestis. 

Sequitur  beatitudo  secunda.  Beati  mi- 
tes,  id  est  mansueti  ac  patientes,  qui  om- 
nem  immoderantiam  irse  ac  impatientia; 
reprimunt  et  devincunt.  Hac  mansuetudo 
valde  necessaria  et  optanda  est  Christia- 
nis,  quum  dicat  Salvator  :  Discite  a  me 
quia  mitis  sum  et  humilis  corde.  Facit 
namque  hominem  Deo  placentem,  divina) 
illuminationis  capacem,  et  ordinate  agen- 
tem,  proximis  quoque  acceptum,  amabi- 
lem,  exemplarem.  Ira  vero  facit  hominem  C 
prsecipitem,  onerosum  ac  fatuo  similem. 
Propter  quod  in  Ecclesiaste  dicitur  :  Ne 
sis  velox  ad  irascendum,  quia  ira  in  sinu 
stulti  requiescit.  Quoniam  ipsi  posside- 
bunt  terram,  id  est,  proprium  corpus  ha- 
bebunt  rationi  subjectum,  quoniam  per 
prudentiam  illud  bene  gubernant.  In  fu- 
turo  quoque  «  possidebunt  terram  »,  id  est 
stabilem  ac  firmam  ccelestis  paradisi  man- 
sionem.  De  qua  ait  Propheta  :  Credo  vi- 
dere  bona  Domini  in  terra  viventium  ;  et 
Isaias  :  Si  glorificaveris  Dominum,  sustol-  D 
let  te  super  altitudinem  terrae. 

Sequitur  beatitudo  tertia.  Beati  qui  lu- 
gent,  id  est,  propria  vel  proximorum  pec- 
cata  deplorant ;  vel  desiderio  patrise  coele- 
stis,  aut  ex  compassione  passionis  Christi, 
seu  alia  pia  causa  lacrimas  iundunt,  juxta 
illud  in  Psalmo  :  Exitus  aquarum  dedu- 
xerunt  oculi  raei,  quia  non  custodierunt 
legem  tuam.  Unde  et  Christus  deflevit  ci- 
,  vitatem  Jerusalem,  et  Samuel  Saul  regem. 
Quoniam  ipsi  consolabuntur  :  quia  non 

T.  32. 


solum  in  futuro  ffiternam  a  Deo  jucundi- 
tatcm  adipiscentur,  sed  etiam  in  prajsenti 
suaviter  visitantur   ac  recreantur  ab  eo, 
sicut  ait  Propheta  :  Secundum  multitudi-  J's.\cm,\o. 
nem  dolorum  meorum  in  corde  meo,  con- 
solationes  tu;e  I.-elificaverunt  animam  me- 
am.Apostolus  quoque  profatur:Benedictus  iicor.1,3, 
Deus,  qui  consolatur  nos  in  omni  tribula-  *' 
tione  nostra. 

Sequitur  bealitudo  q\ia.rlSL.  Beati  qui  esu- 
riuni  et  sitiunt  justitiam,  id  est,  ferven- 
tem  zelum  justiti»  habent,et  tam  ardenter 
optant  justitiam  observari,  in  justitia  cre- 
scere,  Dei  mandata  impleri,  Deum  ab  om- 
nibus  honorari,deformata  reformari,quam 
ardenter  famelicus  cupit  cibum  et  potum. 
Verumtamen  per  hanc  justitiae  esuriem 
non  excluditur  dulcor  misericordise  :  imo 
de  justitia  prout  est  communis  virtus,  ex- 
ponitur  ista  beatitudo.  Sic  esurivit  ac  si- 
tivit  justitiam  Elias  propheta,  qui  ait  : 
Zelo  zelatus  sum  pro  Domino  exercituum;  iiiy?ejr.xix, 
et  Paulus  apostolus,  dicens  :  Quis  scanda-  ^\[  ^*'^  ^^ 
lizatur,  et  ego  non  uror?  Quoniam  ipsi^^- 
saturabuntur  :  quia  in  regno  coelesti  re- 
plebuntur  beatifica  Dei  visione  et  ejus 
dulcissima  fruitione,  omnique  optata  per- 
fectione  et  virtute  justitia?,  juxta  illud 
Psalmistse  :  Satiabor  quum  apparuerit  glo-  Ps. xvi,i5. 
ria  tua.  In  vita  quoque  praesenti  aliqua- 
liter  saturantur  spirituali  refectione  sa- 
cramenti  Eucharistiae,  et  pane  obedientiae 
quotidiano,  et  profectu  gratiae  ac  virtu- 
tum  :  quia  quo  amplius  optant  justitiam 
et  profectum,  eo  aptiores  fiunt  ad  gratiae 
et  virtutum  augmentum.  Hinc  ait  Psalmi- 
sta  :  Benedic,  anlma  mea,  Domino,  qui  Ps.cu.i.s. 
replet  in  bonis  desiderium  tuum.  De  Apo- 
stolis  quoque  ait  Scriptura  :  Repleti  sunt  Act.n,i. 
omnes  Spiritu  Sancto.  Qui  autem  repletur, 
quodammodo  saturatur.  Imo  interdum  tam 
gratiose  ac  liberaliter  visitat  Deus  devo- 
tissimam  mentem  in  seeculo  isto,  ut  ipsa 
ferre  non  valens,  clamare  cogatur  :  Do- 
mine,  contine  undas  gratiae  tuae.  Hoc  ex- 
periuntur  qui  rapiuntur  in  Domino. 

Sequitur  beatitudo  quinta.  Beati  mise- 
ricordes,  hoc  est,  qui  opera  misericordiae 

34 


530 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM. 


ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


9. 


32 


spiritualia  et  corporalia  pro  posse  ex  pie- 
tate  exercent,  et  miseris  afflictisque  con- 
dolent.  Quoniam  ipsi  misericordiam  con- 
sequentur,  id  est,gratiam  et  opem  optatam 
obtinebunt  a  Domino  in  hac  vita,  atque 
ajternam   salutem    in   patria,  juxta  quod 

Pi.xL^s^s.  scriptum  est  :  Beatus  qui  intelligit  super 
egenum  et  pauperem,  in  die  mala  libe- 
rabit  eum  Dominus  ;  Dominus  conservet 
eum  et  vivificet  eum,  et  beatum  faciat 
eum  in  terra.  Unde  et  Salomon  loquitur  : 

Prov.iLwi,  Qui  pronus  est  ad  misericordiam,  benedi- 
cetur.  Hinc  ad  Ephesios  monet  Apostolus : 

Fphes.w,  Estote  benigni,  misericordes,  donantes  in- 
vicem,  sicut  et  Deus  in  Ghristo  donavit 
vobis.  Quemadmodum  etenim  homo  facit 
proximo  suo,  ita  fit  sibi  a  Deo,  Christo 

Matth.yn,  testaute  :  Qua  mensura  mensi  fueritis.  re- 
metietur  vobis.  Hac  virtute  Deo  praecipue 
assimilamur,  quoniam  ei  proprium  est  mi- 
sereri  ac  parcere. 

Sequitur  beatitudo  sexta.  Beati  mundo 
corde,  hoc  est,  puri  in  intellectu,  et  sin- 
ceri  in  affectu,  purgati  a  vitiis,  quorum 
simplex  est  oculus,  id  est  recta  intentio, 
munda  conscientia.  Quoniam  ipsi  Deum 
mdebunt  (qui  non  nisi  a  purgatissimis 
mentibus  cernitur),  id  est,  in  regno  coele- 
sti  Deitatis  essentiam  clare  in  se  ipsa  per 
speciem    intuebuntur,    sicut   ait  Joannes 

I /oann.  111,  apostolus  :  Vidcbimus  eum  sicuti  est ;  et 

iCo)-.xiii  Paulus  :  Videmus  (inquit)  nunc  per  spe- 

12.  culum  in  senigmate,  tunc  autem  facie  ad 

faciem. 

Sequitur  beatitudo  septima.  Beati  paci- 
fici,  id  est,  qui  in  se  ipsis  cum  Deo  pacem 
habere  conantur,  et  cum  proximis  con- 
corditer  conversantur,  ac  discordantes  ac 
perturbatos  concordare  ac  tranquillare  iii- 

.E^/ie*. IV,  tuntur,  sicque  solliciti  sunt  servare  uni- 
tatem  spiritus  in  vinculo  pacis.  Unde  ad 

/fo»!.xv,5,  Romanos  orat  Apostolus  :  Deus  patientiee 
et  solatii  det  vobis  id  ipsum  sapere  in  al- 
terutrum,  ut  unanimes  uno  ore  honorifi- 
cetis  Deum.  Quoniam  fdii  Dei  vocabun- 
tur,  id  est,  digni  erunt  vocari  adoptivi 
filii  Dei.  Homines  namque  vocantur  filii 
Dei  propter  aliquam  assimilationem  cum 


3. 


6. 


A  Deo.  Quum  ergo  Deo  sit  proprium  amare 
ac  facere  pacem,  unitatem,  concordiam, 
et  ipse  Deus  in  se  ipso  tranquillissimus 
imperturbabilisque  consistat,hinc  pacifici 
rite  vocantur  filii  Dei,  qui  dicere  possunt: 
Cum  his  qui  oderunt  pacem,  eram  paci-p«.r.x 
ficus. 

Sequitur  beatitudo  octava.  Beati  qui 
persecutionem  pjatiuntur  propter  justi- 
timn,  id  est  propter  veritatem  doctrinae, 
aut  vitse  (aut  propter  justam  conversatio- 
nem),seu  propter  juris  et  sequitatis  defen- 

B  sionem,  et  hoc  ex  amore  Dei,  ad  ejus  ho- 
norem.  Veritas  namque  et  sequitas  pariunt 
odium.  Qui  ergo  ob  nullam  adversitatem 
aut  persecutionem  relinquit  viam  justi- 
tife,  ille  beatus  est.  Multi  vero  dum  pro- 
pter  suos  castigantur  excessus,  volentes  se 
excusare  et  quasi  beatificare,  inconveni- 
enter  allegant  istam  scripturam,  dicentes, 
Beati  qui  persecutionem  patiuntur  propter 
justitiam;  quum  ipsi  condignam  luant  cor- 
rectionem  propter  suam  malitiam.  Itaque, 
beati  propter  justitiam  persecutionem  pa- 

C  tientes,  quoniam  ipsorum  est  regnum  cce- 
lorum.  Hoc  quoque  primse  beatitudini  pro 
preemio  est  promissum,quum  dictum  est: 
Beati  pauperes  spiritu,  etc.  Considerando 
enim  in  regno  coelorum  sublimitatem  et 
opulentiam  omnis  boni,  ponitur  prsemium 
primse  beatitudinis  ;  considerando  autem 
in  eo  felicem  victoriam  et  gloriae  coro- 
nam,  seu  plenitudinem  gaudiorum,  poni- 
tur  prajmium  patientium  propter  justi- 
tiam.Hsec  ultima  beatitudo  ad  beatissimos 
martyres  maxime   pertinet,  cujus  tamen 

D  omnes  electi  participes  sunt,  dicente  Apo- 
stolo  :  Omnes  qui  volunt  pie  vivere   in  WTvm. 
Christo,  persecutionem  patientur. 

Deinde  Christus  hanc  ultimam  beatitu- 
dinem  quasi  exponens,  inquit :  Beati  estis 
quum  maledixerint  vobis  homines,  detra- 
hendo  aut  malum  imprecando,  et  perse- 
cuti  vos  fuerint,  mala  infligendo,  vel  de 
loco  ad  locum  fugando,  et  dixerint  om- 
ne  malum  adversi/m.  vos,  id  est,  omnia 
vitia  imputaverint  vobis,  metitienfes,  id 
est   mendaciter   vos  accusantes,  propter 


IX,  /. 


12. 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM.   —   SERMO   SECUNDUS 


531 


me,  id  est,  omnia  inala  hsec  vobis  infe- 
rentes  ob  hoc  quod  mihi  adhajretis  ac  ini- 
nistratis,  videlicet  propter  justitiam  ve- 
stram.  Et  sumitur  iiic  justitia  prout  est 
virtus  communis,  videlicel  piout  quielibet 
virtus  est  qu;edarn  justitia,  qiiia  per  eain 
homo  se  habet  ut  decet  et  rectum  est. 

Oaudctc  in  corde,  et  exmltate,  id  est, 
ex  plenitudine  interioris  iaetitia?,  signa  ju- 
cunditatis  foris  monstrate,  seu  in  appetitu 
sensitivo  etiam  la^ti  estote,  juxta  illud 
/»s.  Lxxxm,  Psaimistse  :  Cor  meum  et  caro  mea  exsul- 
taverunt  in  Deum  vivum.  Quoniam  mer- 


A  ces  vestra  copiosa  est  in  ccelis.  Ila^c  est 
una  ratio  gloriandi  in  adversis,  magnitu- 
do  ffitern»  remunerationis,  juxta  ilhid  ad 
Corinthios  :  Id  quod  in  praesenti  est  mo-  ^^Cor 
mentaneum  et  levc  tribulationis  nostrae, 
supra  modum  in  sublimitate  a^ternum  glo- 
ri.TP  pondus  operalur  in  nobis.  Unde  Chri- 
stus    ait    discipulis   :  \'os    nunc   quidem  Jomn 
tristitiam  habetis  ;  iterum  autem  videbo  '^''' 
vos,  et  gaudebit  cor  vestrum,  et  gaiidium 
vestrum  nemo  tollet  a  vobis.  Sunt  autem 
et  aliffi  causse   gloriandi   in   adversis,  de 

B  quibus  in  sermone  dicetur. 


■   'V, 


SERMO   SECUNDUS 


DE    PAUPERTATE    SPIRITUS,   DE   MITITATE,   DE   LUCTU   SPIRITUALI,   DE    ZELO   JUSTITI^, 

ET   VITIIS    EORUM   CONTRARIIS. 


B 


\EATI  immaculati  in  via,  qui  ambu- 

lant  in  lege  Dom.ini.  Ps.  cxviii,  1. 

Dominus  noster  Jesus  Christus  (de  quo 

i?<;c/i.  1, 5.  scriptum  est,  Fons  sapientiae  verbum  Dei 

Co/oM.ii,s.  in  excelsis  ;  et  de  quo  ait  Apostolus,  In 

ipso  sunt  omnes  thesauri  sapienti®  et  sci- 

entise  absconditi),  qui  novus  raagister  et 

summus   doctor  venit  de  coelo,  nova  ac 

saluberrima  documenta  proposuit  mundo. 

Porro   evangelicam    legem  per   se  ipsum 

Matth.y.i.  traditurus  suis  discipulis,ascendit  in  mon- 

tem,  et  sermonem  evangelicEe  legis  ple- 

narie  contentivum  facturus,  a  paupertate 

spiritus,  id   est  humilitale   et   spontanea 

temporalium   opum  carentia,  inchoavit  : 

ibid.  3.   Beati  (inquiens)  pauperes  spiritu.  Et  ne 

humana)  perversitati  atque  duritia)  sit  gra- 

ve  se  humiliare  et  transiloriis  carere  di- 

vitiis,  abundantissimam   Christus  merce- 

dem  humilitati  ac  spontanese   paupertati 

promisit,  dicendo  :  Quoniam  ipsorum,  sci- 

licet  taliter  pauperum  et  humilium,  est 

regnum    coelorum.    0    quantum    pugnant 

principes   ssecuii   hujus   cum   sateliitibus 

suis  pro   regno   seu   principatu  terreno ; 


quot  pro  hoc  labores,  quot  angustias,  quot 
C  terrores,  vigilias,  pericula,  damna  ac  vul- 
nera  patiuntur,  quum  tamen  incerta  sit 
ipsis  victoria  !  Quam  etsi  adipiscantur, 
non  tamen  sciunt  diem  aut  horam  per 
quam  possessuri  sunt  regnum  aut  prin- 
cipatum  adeptum.  Ipsa  quoque  possessio 
regni  seu  praesidentia,  certe  periculosis- 
sima  est,  et  curis  ac  inquietudinibus  ple- 
na,  quoniam  (teste  Scriptura)  judicium  sap.vi/,,!. 
durissimum  in  his  qui  prsesunt,  fiet,  et 
potentes  potenter  tormenta  patientur.  Et 
ecce  Filius  Dei  promisit  nobis  regnum 
D  coelorum,  regnum  seternum,  regnum  uti-  Ps. 
que  tranquillissimum  atque  tutissimum,  *^' 
in  quo  tanta  est  beatitudinis  plenitudo,  ut 
eo  adepto,  nil  amplius  appeti  queat.  Et  re- 
gnum  istud  docuit  posse  acquiri  vera  hu- 
militate  atque  spontanea  paupertate.  Cur 
ergo  felicitatem  tantam  promereri  negli- 
gimus ;  cur  vias  perditionis,  superbiam  et 
avaritiam,  viis  salutis,  humilitati  et  pau- 
pertati,  praeponimus? 

Prseterea   Christus    valde    convenienter 
a  paupertate  spiritus,  id   est  humilitate, 


CXLIV, 


532 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM.   —   SERMO   SECUNDUS 


exorsus  est.  Primo,  quoniam  primum  et  A 
Eccii.x,\i;  capitale   vitium    exstat   superbia,   a    qua 
*^'  omnis  perditio  sumpsit  exordium.  Idcirco 

a  virtute  ei  contraria,  puta  humilitate, 
incepit.  Secundo,  quoniam  primus  ille 
apostata  et  primus  transgressor,  princeps 
/s.  XIV,  li  tenebrarum  diabolus,  per  superbiam  cor- 
ei  seq.  ^^^^  j^g^  Christus  volcns  ostendere  viam 
qua  perveniat  homo  illuc  unde  iile  proje- 
ctus  est,  ab  humilitate  inchoavit  sermo- 
nem,  beatificans  humilitatem,  tanquam 
dicat  :  Si  vis  ascendere  ad  alta  ccelorum 
et  angelicam  beatitudinem  adipisci,  am-  B 
plectere  humilitatem,  per  quam  abjicias 
diabolicam  elationem.  Tertio,  quia  humi- 
litas  est  fundamentum  virtutum,  ad  om- 
nem  gratiam  aptificans  mentem ;  et  humi- 
litate  adepta,  non  solum  vitatur  superbia 
ei  contraria,  sed  et  cetera  quse  ex  superbia 
oriuntur  peccata.  Simus  igitur  humiles, 
simus  viles  et  miseri  in  oculis  propriis ; 
proprias  defectuositates,  culpas  et  cala- 
mitates  efficaciter  ponderemus,  ut  simus 
humillimi  coram  Deo,  et  arbitremur  nos 
indignos  pane  quo  vescimur,  terra  qua  su-  C 
stentamur,  consortio  hominum  inter  quos 
conversamur.  Despiciamus  etiam  ista  ter- 
rena,  caduca  et  vana,  nec  eorum  sollici- 
tudine  corda  nostra  gravemus,  ut  expedita 
et  libera  mente  simus  Deo  intenti,  et  de 
salute  animarum  nostrarum  semper  simus 
solliciti.  Hinc  enim  ait  beatus  pater  Ber- 
nardus  :  Sic  vos,  insensati  filii  Adam,divi- 
tias  quaeritis,  divitias  adhuc  desideratis, 
quum  Filius  Dei  pauperes  dixerit  esse  be- 
atos  ?  Divitias  quaerat  paganus  sine  Deo 
vivens,quaerat  eas  Judeeus  terrenas  habens  D 
promissiones ;  sed  qua  fronte,  qua  mente 
quaerit  has  Christianus,  postquam  Filius 
Dei  beatos  esse  pauperes  praedicavit  ?  Ve- 
rumtamen  non  quoslibet  pauperes,  sed 
pauperes  spiritu  commendavit.  Hinc  san- 
ctus  testatur  Bernardus  :  Videmus  paupe- 
res  aliquos,  qui  si  veram  et  virtuosam 
haberent  paupertatem,  non  tam  pusilla- 
nimes  essent  ac  tristes,  utpote  reges,  et 
reges  cceli ;  sed  hi  sunt  qui  pauperes  esse 
volunt,  eo  tamen  pacto,  ut  nihil  eis  desit, 


et  sic   diligunt   paupertatem,    ut   nullam 
patiantur  inopiam. 

Porro,  quum  Christus  paupertatem  spi- 
ritus  commendasset,  statim  secundo  lo- 
co  mansuetudinem  collaudavit  :  quoniam  Mattii.\,i. 
mansuetudo  humilibus  ac  voluntarie  pau- 
peribus  valde  est  necessaria,  eo  quod  tales 
personae  faciliter  contemnantur,  atque  in- 
juriis  afficiantur,  et  ssepe  patiantur  ino- 
piam.  Ideo  mites  et  patientes  esse  cone- 
mur,  omnes  bestiales  motus  iracundiae  et 
inordinatas  affectiones  tristitise  abjicientes 
ac  refrenantes.  Ira  namque  et  impatientia 
faciunt  hominem  incompositum,  inquie- 
tum,  irrationabilem,  aliis  onerosum,  fa- 
tuo,  imo  et  furioso  quodammodo  simi- 
lem.  Ideo  scriptum  est  :  Virum  stultum  job  v,  2. 
interficit  iracundia.  Et  Salomon  contesta- 
tur  :  Impatiens  stultitiam  operatur.  Hinc  Prov.\i\, 
S.  Hieronymus  ait  :  Quid  iracundo  furor  ''■ 
suus  confert,  quem  saevissimis  exagitat 
stimulis,  et  ita  ab  omni  consilio  ac  mente 
deturbat,  ut  dum  irascitur,  insanire  cre- 
datur,  et  quo  ordine  quid  agi  debeat,  non 
advertat  ? 

Deinceps  ira  est  unum  de  septem  pec- 
catis  mortalibus,  quamvis  non  omnis  mo- 
tus  irse  mortalis  sit.  Dupliciter- vero  fit 
ira  mortalis  culpa  :  primo,  dum  ipsa  com- 
motio  tam  intemperata  ac  vehemens  est, 
quod  rationem  penitus  vincit,  ita  quod 
vindicta  contra  justitiam  irrefrenate  appe- 
titur ;  secundo,  dum  ipsa  ultio  modum 
nimis  excedit,  ut  dum  pro  parva  injuria 
irrogatur  aut  inferri  appetitur  vindicta 
nimis  magna.  Hinc  constat  quam  pericu- 
losum  sit  faciliter  irasci,  et  facere  sibi 
consuetudinem  irascendi.  Si  etenim  ira 
ex  suo  genere  mortalis  est  culpa,  multo 
magis  consuetudo  irascendi.  Non  ergo  ef- 
ficiamur  ut  equus  et  mulus,  quibus  non  Ps  x\\\,o. 
est  intellectus,  sed  per  rationem  vincamus 
et  refrenemus  irrationabiles  motus  irse, 
impatientiae,  indignationis,  tristitise  alia- 
rumque  passionum.  Unde  quidam  sanctus 
Pater  in  eremo  dixit  :  Iracundus  homo 
non  placet  Deo,  etiam  si  mortuos  suscitet ; 
et  iterum,  Sicut  fumus  hospitem  expellit 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTOIIUM. 


SERMO    SECUNDUS 


533 


de  domo,  sic  ira  expellit  Spirituin  San-  A 
ctum  de  cordis  hospitio.Verumtainen  quj«- 
dam  est  ira  bona,  qua)  vocatur  ira  per 
zelum,  quffi  rationem  non  pra3venit  nec 
perturbat,  sed  sequitur  et  sponte  assurni- 
tur, ut  homo  contra  vitia  fortius  moveatur. 
Est  namque  ha?c  ira  appetitus  vindicta) 
secundum  rationis  dictamen,  ex  zelo  ju- 
stitiae.  De  qua  ait  gloriosus  Joannes  Chry- 
sostomus  :  Si  ira  non  fuerit,  nec  doctrina 
perficitur,  nec  judicia  stant,  nec  criinina 
compescuntur.  Idcirco  qui  dum  causa  re- 
quirit  non  irascitur,  peccat.  Patientia  enim  B 
irrationabilis  vitia  seminat,  nec  solum  ma- 
los,  sed  etiam  bonos  invitat  ad  malum. 
Itaque  contra  iram  et  impatientiam  irra- 
tionabiles,  rationem  praevenientes,  unus- 
quisque  fortiter  prselietur,  preesertim  qui 
ex  naturali  dispositione  aut  prava  consu- 
etudine  ad  eas  proclivis  est ;  et  Deum 
pro  gratia  et  virtute  mansuetudinis  jugi- 
ter  deprecetur.  Verum  ut  ait  Bernardus, 
Sunt  aliqui  mites,  sed  quamdiu  nihil  di- 
citur  vel  agitur  nisi  pro  eorum  arbitrio ; 
patebit  autein  quam  longe  sint  a  vera  G 
mansuetudine,  si  levis  oriatur  occasio. 

Insuper  tertiam  beatitudinem  apprehen- 
dere   et   possidere   conemur,  de   qua   ait 
Matiii.x,^.  Salvator  :  Beati  qui  lugent.  Unde  in  Ec- 
Eccie.  VII,  clesiaste   scriptum   est   :   Melius    est    ire 
^"  ad  domum  luctus  quam  ad  domum  coii- 

vivii.  In  illa  enim,  scilicet  in  domo  lu- 
ctus,  finis  cunctorum  admonetur  homi- 
num,  et  vivens  cogitat  quid  futurum 
sit.  Et  merito  jam  lugere  debemus,  quia 
in  valle  lacrimarum,  in  gravi  exsilio,  in 
regione  dissimilitudinis,  in  loco  periculis  D 
laqueisque  plenissimo  degimus.  Non  ergo 
de  valle  lacrimarum  faciamus  nobis  lo- 
cum  vanitatis  et  voluptatis,  et  locum  ri- 
suum  et  jocorum,  quum  sanctus  dicat 
Hieronymus  :  Impossibile  est  nunc  gau- 
dere  cum  sseculo,  et  postmodum  regnare 
cum  Christo.  Imo  ipsemet  Christus  judex 
iuc.vi,  i3.  noster  in  Evangelio  protestatur  :  Vjb  vobis 
qui  ridetis  nunc,  quia  lugebitis  et  flebitis. 
Itaque  nunc  ploremus  :  primo  propter 
propria   et  proximorum   nostrorum   pec- 


cata,  et  tanto  frequentius  dolorosiusque 
ploremus,  quo  Deum  gravius  ac  saepius 
peccando  offendimus.  Secundo,  desiderio 
regni  coelestis,  cum  Propheta  dicentes  : 
Sitivit  anima  inea  ad  Deum  fortem,  vi-  Ps.\u,z,i. 
vum.  Quando  veniam  et  apparebo  ante 
faciem  Dei  mei  ?  Fuerunt  mihi  lacrimae 
meae  panes  die  ac  nocte.  Sic  flevit  Apo- 
stolus,  dicens  :  Infelix  ego  homo  !  quis  me  Rom.yii,u. 
liberabit  de  corpore  inortis  hujus?  Ter- 
tio,  ex  consideratione  amarissimse  passionis 
quain  pro  nobis  pertulit  innocens  Agnus 
Dei,  Dominus  Jesus  Christus.  Quarto,  ex 
appetitu  iinpetrandi  gratiam  Dei  quotidie 
ampliorem,et  proficiendi  in  omni  virtute: 
quod  ad  quartam  spectat  beatitudinem. 
Sit  ergo  in  nobis  cordialis  ac  frequeus 
luctus,  et  quotidiana  peccata  nostra  quo- 
tidie  deploremus.  Ait  quippe  Bernardus  : 
Quosdam  lugentes  video  ;  sed  si  de  corde 
procederent  illae  lacrimse,  non  ita  facili- 
ter  resolverentur  in  risum.  Nunc  autem 
quum  abundantius  otiosa  et  scurrilia  ver- 
ba  profluant  quam  prius  lacrimse,  lacri- 
mas  hujusmodi  de  his  esse  non  arbitror 
quibus  consolatio  divina  promittitur,quan- 
doquidem  post  illas  tam  facile  consola- 
tio  vilis  admittitur.  Postremo,  quanta  sit 
vis  beatitudinis  hujus,  constat  ex  verbis 
Hieronymi,  qui  fatetur  :  0  lacrima  hu- 
milis,  tua  est  potentia,  tuum  est  regnum  ; 
tribunal  judicis  non  vereris,  accusatori- 
bus  tuis  imponis  silentium.  Non  est  qui 
te  accedere  vetet ;  si  sola  intraveris,  va- 
cua  non  redibis  ;  magis  affligis  diabo- 
lum,  quam  infernale  supplicium.  Quid 
plura?  Vincis  iiivincibilem,  ligas  omnipo- 
tentem. 

Amplius,  quartam  beatitudinem  ample- 
ctamur  esuriendo  ac  sitiendo  justitiam,  ut  Maith.\.6. 
quotidie  crescat  in  nobis  esuries  ista  ac 
sitis,  et  doleamus  quod  tam  parum  pro- 
ficimus,  studeamusque  omni  die  fieri  vir- 
tuosiores  ;  et  juxta  Salvatoris  doctrinam, 
quum    fecerimus    omnia    quse    praecepta  Luc.  xvn, 
sunt,  dicamus  :  Servi  inutiles  sumus  ;  quod  ^^' 
debuimus  facere, fecimus.Cordialiter  etiam 
cupiamus   aliorum    profectum,   universo- 


534 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM.   —   SERMO   TERTIUS 


rum  salulem,  iniquorum  conversionem, 
reformationem  Ecclesise,  honorificentiam 
majestatis  divinse,  atque  pro  omnibus  his 
Deum  assidue  ac  ferventer  oremus.  Ex- 
emplo  quoque  et  verbis  pro  posse  co- 
operemur  ad  ea ;  sed  in  primis  emende- 
mus  ac  reformemus  nos  ipsos.  Nam  ut 
ait  Bernardus,  Quidam  tam  vehementer 
zelantur  contra  aliorum  delicta,  ut  vide- 
ri  possint  esurire  ac  sitire  justitiam,  si 
esset  apud  eos  de  suis  quoque  pecca- 
tis  idem  judicium.  Nam  contra  alios  im- 
pudenter   atque   unanimiter   aestuant,   se 


A  ipsos  vero  insipienter  et  inutiliter  palpant. 
Verum  ne  sermo  hic  nimium  extenda- 
tur,  quffi  restant,  sermoni  alteri  reserven- 
tur.  Et  Sanctorum  quorum  hodie  solennia 
celebramus,  qui  per  pra^fatas  beatitudines 
vise  perducti  sunt  ad  beatitudines  patriae, 
sequamur  vestigia,invocemus  subsidia.At- 
tendamus  qualiter  per  breves  modicosque 
labores  et  pcenitentise  actus,  ad  aeternam 
quietem,  ad  incomprehensibilem  felicita- 
tem,  ad  inenarrabilia  gaudia  pervenerunt : 
sicque   eorum   accendamur  exemplis,   et 

B  viriliter  atque  infatigabiliter  operemur. 


SERMO  TERTIUS 


DE   MISERICORDIA   ET   MUNDITIA   CORDIS,   DE   PACE   ET   PERSECUTIONUM   TOLERANTIA. 


S' 


ERVl  Dei  videhunt  faciem   ejus,  et 
regnabunt  in  scvfiila  sa^culorum.  Apoc. 
xxii,  4,  5. 

Ad  se  beatifice  contemplandum  ac  inte- 
gerrime  diligendum  condidit  Deus  omni- 
potens  omnem  intellectualem  creaturam, 
angelum  ac  hominem.  Sed  quia  Deus  hoc 
fecit  ex  sola  sua  pietate  et  gratia,  non  ob 
creaturarum  justitias  aut  merita,  ideo  de- 
cet  ut  creaturse  inteliectuales  sibi  invicem 
misericordes  et  pise  seu  gratiosse  exsi- 
stant,  invicem  condolendo,  ignoscendo, 
subministrando  et  succurrendo.  Hinc  Chri- 
z»c.  vi,3c.  stus  hortatur  :  Estote  misericordes  sicut 
et  Pater  vester  coelestis  misericors  est. 
Quid  tam  justum  et  rationabile,  ut  qui 
sibi  a  Deo  misericordiam  cupit  impendi, 
qui  sibi  cupit  divinitus  indulgeri  gra- 
tiamque  praestari,  et  se  ad  seternam  cupit 
salutem  perduci,  proximis  suis  exstet  mi- 
sericors,  injuriantibus  sibi  ignoscat,  indi- 
gentibus  pro  posse  auxilietur,  et  omnibus 
quantum  valet,  ad  sahitem  cooperetur, 
praesertim  quum  peccata  nostra  in  Deum 
sint  incomparabiliter  graviora  quam  pec- 
cata  proximorum  nostrorum  in  nos  ut  in 


nos,  atque  nos  ipsi  sine  mensura  amplius 
indigeamus  misericordia  Dei,  quam  pro- 

C  ximi  nostri  indigeant  misericordia  nostra? 
Hinc  in  evangelio  hodierno  loquitur  Domi- 
nus  apud  Matthffium  :  Beati  misericordes,  Mauh.\,i. 
quoniam  ipsi  misericordiam  consequentur. 
Porro  ad  veram  misericordiam  pertinent 
duo.  Primum  est,  interna  compassio.  Se- 
cundum  est,  externa  subventio.  Propter 
quod  asserit  Augustinus  :  Misericordia  est 
animi  condolentis  affectus  cum  addita- 
mento  beneficii.  Suntque  septem  opera 
misericordiae  corporalia,  et  septem  spi- 
ritualia.  Qua3  omnia  unusquisque  pro  pos- 

D  se  suo  exerceat.  Unde  ut  Rabanus  protesta- 
tur  :  Misericordia  consistit  in  eleemosynis 
largiendis,  in  defectibus  aliorum  suppor- 
tandis,in  injuriis  remittendis,in  imperitiis 
corrigendis,  in  ignorantiis  instruendis. 

Denique  quam  libenter  debeant  Chri- 
stiani  esse  misericordes  affectu  et  opere, 
ex  duabus  etiam  Sanctorum  auctoritatibus 
demonstratur.  Ait  namque  Hieronymus  : 
Non  memini  male  mortuum,  qui  libenter 
opera  pietatis  exercuit.  Habet  enim  mul- 
tos  intercessores,  et  impossibile  est  mul- 


IN    SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


SERMO   TERTIUS 


000 


13 


toriiin  prcces  iion  cxaiidiri.  Ainbrosius 
quoque  :  Sumina  (inquit)  christiana}  re- 
ligionis  in  misericordia  et  pietate  consistit. 
Imo,  quod  beatissiinus  aposlolus  Jacobus 
terribiliter  loquitur,  omnein  hominein  ad 
miscricordiain  potcst  et  dcbet  satis  in- 
Jacob.  11,  ducere  et  quasi  coinpellerc  :  Judicium 
(ait)  sine  misericordia  fiet  ei  qui  non  fc- 
cerit  misericordiam.  Quid  terribilius  dici 
potest?  Indigentibus  ergo  non  solum  dan- 
da  sunl  alimenta,  sed  etiam  vestimenta 
et  combustibilia,  ac  cetera  quibus  cgent. 
Verum  ut  ait  Bernardus:  Sunt  quidam  mi- 
sericordes  dc  liis  qusB  ad  ipsos  non  j)er- 
tincnt,  qui  scandalizantur  si  iion  datur 
omnibus  abundanter,  sic  tainen  ut  ne 
ipsi  quidcm  in  modico  aggraventur.  Quod 
si  vcre  misericordes  essent,  de  suo  mise- 
ricordiam  facerent ;  si  non  possent  de  ter- 
rena  substantia,  saltem  de  bona  voluntate 
darent.  His  qui  forsitan  contra  eos  pecca- 
verunt,  indulgentiam  darent,  dulce  si- 
gnum,  verbum  bonum,  ut  eos  ad  poeni- 
tentiam  provocarent;  et  his  omnibus  quos 
in  peccato  esse  cognoscerent,  compassio- 
nem  impenderent  et  orationem  :  alioqui 
misericordia  illorum  nulla  est,  et  miseri- 
cordiam  consequentur  nuUam.  Ha?c  S.Ber- 
nardi  verba  notanda  sunt  valde,  multum- 
que  formidanda. 

Insuper  sextam  beatitudincm  possidcre 

Muuh.sfi.  nitamur,  qua  dicitur  :  Beati  mundo  corde, 
quoniam  ipsi  Deum  videbunt.  Quum  enim 
summum  bonum  sit  Deuin  videre,  secun- 
dum  quod  Christiis  ad  Patrem  profiletiir, 

joann.\su,  IlsBC  cst  (iuquil)  vita  ffiterna,  ut   cogno- 

^'  scant  te  verum  Deum;  summe  satagendum 

est  ad  habenduin  cor  inundum.  El  vocatur 
cor  inundum,  non  soluin  ob  vitiorum 
carentiam,  sed  etiam  ob  virtutum  deco- 
rem.  Itaque  mundum  cor  habet,  qui  omni 
mortali  caret  peccato,  et  venialia  cum  di- 
ligenlia  vitat,  atque  pro  eis  ac  ceteris 
quotidie  satisfacit  orando,  divinum  Offi- 
cium  frequcntando,  eleemosynas  dando, 
etc.  Et  insuper  gratia  ac  virtutibus  deco- 
ratur,  et  cordis  custodiee  vigiianler  inten- 

Pcor. IV, 23.  dit,  juxta  illud  Proverbii  :  Omni  custodia 


A  custodi  cor  tuum.  Simus  ergo  summe  soi- 
liciti  in  pracsentia  Dei  altissimi,  ne  aiiqua 
immunda  cogitatio,  prava  affectio,  dete- 
stabilis  negligentia,  aut  quaevis  culpa  no- 
slro  cordi  inha^reat;  et  si  oriatur,  protinus 
repellatur.  Uiidc  quotidie  antequam  imus 
dorinitum,  debemus  conscientias  nostras 
examinare,  vilam  discutere,  et  qualiter 
diem  expenderimus  considerare,  quid  bo- 
ni  omisimus,  quid  mali  commisimus  pon- 
derare ;  sicquc  de  malis  poenitere,  veni- 
am  petere,  confessionem  et  satisfactionem 

B  proponerc.  Hinc  sanctus  Moyses  loquitur  : 
Custodi  lemetipsum  et  animain  tuam  sol-  Deui.w,^. 
iicite ;  ne  obliviscaris  verborum  Domini 
Dei  tui,  et  ne  excidant  de  corde  tuo  cun- 
ctis  diebus  vitaj  tua).  Verum  ut  sanctus 
fatetur  Bernardus  :  Sunt  qui  peccata  sua 
sic  confitentur,  ut  videri  possint  ex  desi- 
derio  mundandi  cordis  id  agere,  nisi  quod 
ea  quse  ipsi  sponte  dicunt  aliis  de  propriis 
culpis,  ab  aliis  patienter  audire  non  pos- 
sunt.  Quod  si  vere  mundari  desiderarent, 
non   irrilarentur,    sed    regratiarentur   eis 

C  qui  sibi  suas  maculas  demonstrarent. 
Insuper  septimam  beatitudinem  appre- 
hendamus,  ut  simus  vere  pacifici,  ita  ut  Matth.y,o. 
nos  ipsi  in  primis  cum  Deo,  deinde  cum 
proximis  pacem  atque  concordiam  habea- 
mus.  Deinde  aliorum  inutuam  concordiam 
virtuosam  totis  prgecordiis  cupiamus,  et 
eain  promoveamus,  procuremus  ac  con- 
servemus  pro  viribus,  discordes  reconei- 
liando, de  proximorum  dissensionibus  con- 
tristando,  pro  eorum  pacificalione  orando 
ac   laborando  per  nos  ipsos  ct  per  alios 

D  magis  idoneos.  Et  totuin  hoc  faciamus  ex 
divino  ac  fratcrno  amore,ad  Dei  honorem, 
non  ob  laudcm  humanam  aut  lerrenam 
commodilatem.  Sed  ut  ait  Bcrnardus  :  Sunt 
quidam  qui  si  viderint  quempiam  vel  lc- 
viter  scandalizatum  aut  conturbatiim,  val- 
de  solliciti  sunt  quomodo  eum  ad  pacem 
reducere  possint,  et  viderentur  pacifici, 
nisi  quod  eorum  commotio,  si  forte  quid 
contra  eos  dictum  aut  factuin  vidcbitur, 
tardius  universis  difficiiiusque  poterit  se- 
dari.  Qui  nimirum  si  vere  pacem  dilige- 


536 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


SERMO  TERTIUS 


10 


rent,  haud  dubium  quin  et  eam  quaere- 
rent  sibimetipsis.  Hinc  et  Chrysostomus 
scribit  :  Multi  sunt  qui  alios  libenter  re- 
conciliant,  et  ipsi  inimicis  suis  nunquam 
ex  corde  reconciliantur.  Hi  tales  illusores 
sunt  pacis,  non  amatores. 
Postremo  octavam  beatitudinem  ample- 

Matih.  V,  ctamur,  qua  dicitur  :  Beati  qui  persecu- 
tionem  patiuntur  propter  justitiam,  quo- 
niam  ipsorum  est  regnum  ccelorum.  0 
quantum  distat  vera  sanctissimaque  Chri- 
sti  doctrina  a  documentis,  imo  a  decepti- 
onibus  paganorum  et  Sarracenorum  !  llli 
enim  in  prosperitate  vitse  prsesentis  bea- 
titudinem  quamdam  constituunt,  et  om- 
nem  injuriam  docent  ab  injuriato  esse  ul- 
ciscendam.  Unde  quum  prsefectus  urbis 
Romse  S.  Anastasiam  ad  idolorum  invi- 
taret  culturam,  illaque  responderet,  Chri- 
stum  pro  me  crucifixum  adoro,  ille  dixit  : 
Et  cur  non  adoras  Jovem,  qui  nunquam 
alicui  subjacuit  injuria??  Siquidem  perfidi 
illi  et  excaecati,  omnipotentis  Dei  provi- 
dentiam  ac  justitiam  circa  homines  non 
rite  advertunt.  Christus  vero  in  adversi- 
tatibus,  persecutionibus,  penuriis  hujus 
vita3  felicitatem  locavit,  in  quantum  per 
illas  ad  ccelestem  beatitudinem  perveni- 
tur.  Itaque  in  tribulationibus,  adversita- 
tibus,  imo  et  persecutionibus  propter  ju- 
stitiam,  simus  patientes,  imo  et  hilares, 
gratiasque  Deo  agentes,  qui  in  vita  hac 
paternaliter  nos  castigat,  atque  per  hoc 
caritatem  suam  ad  nos  pandit.  Primo,  quia 
per  tribulationes  ac  tales  persecutiones 
purgamur  a  nostris  peccatis.  Secundo, 
quia  per  eas  liberamur  a  futuris  tormen- 
tis.  Tertio,  quia  per  eas  ad  gratiam  Dei 
disponimur,  et  si  sumus  in  gratia,  majora 
gratiffi  dona  sortimur.  Quarto,  quia  per 
eas   Christo   propter   nos   passo,   et   ejus 

juduh\m,  electis  qui  per  multas  tentationes  trans- 
ierunt  fideles,   aliqualiter  conformamur. 


23 


A  Quinto,  quia  per  eas  ad  seternam  beatitu- 
dinem  compendiosius  pervenimus.  Sexto, 
quia  per  eas  confortatur  spes  nostra  quod 
filii  Dei  sumus  et  de  numero  electorum 
illius,  qui  ait  :  Ego  quos  amo,  arguo  et  Apoc.mA^. 
castigo.  Atque  de  reprobis   :  Dimisi  (in-   Ps.  lxxx, 
quit)  eos  secundum  desideria  cordis  eo-  *^' 
rum  ;  ibunt  in  adinventionibus  suis.  Qua 
derelictione  nihil  periculosius  horribilius- 
que  videtur. 

Ecce  per  has  beatitudincs,  Sancti  quos 
hodie  veneramur,  ineffabilem  et  seterna- 

B  lem  illam  beatitudinem  sunt  mercati  de 

qua  ait  Apostolus  :  Non  sunt  condiguffi  nom.  vm, 
passiones  hujus  temporis  ad  futuram  glo-  ^*' 
riam.  Si  ergo  ad  eorum  beatissimam  per- 
duci  optamus  societatem,  non  respuamus 
eorum  sequi  misericordiam,  puritatem, 
pacem  et  patientiam.  Non  recusemus  pati 
adversitates  et  persecutiones  pravorum, 
si  esse  optamus  de  numero  electorum. 
Pensemus  quam  infinitam  beatitudinem 
per  modica  et  momentanea  sint  adepti 
adversa.  Propter  quod  scriptum  est  :  In  Sap.m,5. 

C  paucis  vexati,  in  multis  bene  disponen- 
tur.  Specialissime  vero  intueamur  quse, 
quanta  et  qualia  pro  nobis  pertulerit  uni- 
genitus  Filius  Dei,  et  tunc  adversa  oinnia 
cum  gaudio  perferemus,  juxta  illud  Jaco- 
bi  :  Omne  gaudium  existimate,  fratres,  Jacob.  i,  2. 
quum  in  diversas  tentationes  incideritis. 
Sed  quum  persecutiones  pro  justitia  illa- 
tse,  sint  a?quanimiter  tolerandse,  valde  di- 
stant  a  beatitudine,  qui  increpationes  et 
castigationes  pro  suis  peccatis  illatas  ferre 
despiciunt,  sed  indignantur  et  irascnntur 

D  in  eis.  Quorum,  heu  !  corda  sunt  nimium 
obscurata,  nec  attendunt  animarum  sua- 
rum  vulnera  atque  pericula.  Discant  igitur 
quantum  eis  propriee  noceant  culpae,  et 
quantum  eis  prosint  correptiones  et  cor- 
rectiones  caritative  illatro,  dummodo  eas 
gratanter  acceptent. 


» 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


SERMO  QUARTUS 


537 


SERMO   QUARTUS 


DE   MULTIPMCl    CAUSA   INSTITUTIONIS    FESTI   OMNIUM    SANCTORUM. 


SAPIENTIA M Sanctorum  narrant  'po- 
puU,  et  laudem  eorum  nuntiat  Ecclc- 
sia.  Eccli.  xliv,  13. 

Multiplici  ratioiie  ordinavit  Ecclesia  ut 
festa  Sanctorum  agamus  in  terris.  Primo, 
ut  Deum  in  suis  Sanctis  veneremur  :  quia 
non  propriis  viribus,  sed  Dei  gratioso  ac 
indesinenti  auxilio  sancti  effecti  sunt  et 
perseveraverunt  in  bonis.  Idcirco,  dum 
Sanctos  laudamus  ac  honoramus,  Dei  mi- 
sericordiam,  omnipotentiam  ac  liberalis- 
simam  caritatem  veneramur  in  eis.  Se- 
cundo,  ut  Sancti  nobis  subveniant.  Non 
enim  despiciunt  devotionem  nostram  ad 
eos,  et  iionorem  quem  eis  impendimus, 
sed  vicissitudinem  reddunt  suis  cultori- 
bus.  Tertio,  ut  inflammetur  spes  nostra,et 
nostra  augeatur  fiducia.  Dum  enim  eorum 
celebramus  solennia,  qui  similes  nobis 
mortales  fragilesque  fuerunt,  inflamma- 
tur  atque  augetur  spes  nostra,  quod  etiam 
nos  auxiliante  gratia  Dei,  ad  eorum  soci- 
etatem  poterimus  pervenire.  Quarto,  pro- 
pter  nostram  sedificationem  :  quia  dum 
eorum  peragimus  festa,  recordamur  quam 
sancte  vixerunt,  et  ad  eorum  imitationem 
accendimur.  Quinto,  quoniam  ipsi  nobis 
incessanter  succurrunt,  et  gaudent  de  no- 
stra  conversione,  profectu  et  salute.  Di- 
gnum  ergo  et  justum  est  ut  eis  vicem 
pro  viribus  rependamus.  Sexto,  quoniam 
Sancti  veneratione  dignissimi  sunt.  Honor 
namque  debetur  virtuti.  Ipsi  vero  in  omni 
virtute  fuerunt  perfecti.  Denique,  ipsi  fu- 
erunt  et  sunt  amici  et  filii  Dei,heredesque 
ejus,  et  duces  ac  domini  nostri.  Reges  au- 
tem  volunt  suos  amicos  et  filios  ac  heredes 
prsecipue  honorari. 

Multo  autem  tempore  non  celebravit  Ec- 
clesia   festa  confessorum,  sed   martyrum 


A  tantum.  Itaque  Bonifacius  Papa,  quartus  a 
sancto  et  magno  Papa  Gregorio,impetravit 
a  Phoca  imperatore,  donari  sibi  et  Eccle- 
sia3  templum  oliin  a  Romanis  adhuc  pa- 
ganis  constructum  ad  omnium  deorum  et 
idolorum  vel  potius  dffiinoniorum  suorum 
honorem.  Quod  dum  imperator  ille  con- 
cessisset,  praefatus  Bonifacius  Papa  tem- 
plum  illud  ab  omni  purgavit  spurcitia 
falsorum  deorum,  et  in  honore  Virginis 
gloriosa?  ac  omnium  martyrum  consecra- 
vit.  Postmodum   vero   unus   successoruin 

B  ipsius,Gregorius  nomine  Papa,  instituit  fe- 
stum  hoc  in  honore  omnium  Sanctorum, 
tam  angelorum  quam  hominum  beatorum, 
in  calendis  Novembris  per  totam  Eccle- 
siam  solenniter  celebrandum. 

Cujus  etiam  institutionis  sunt  valde 
multae  rationabiles  causa?.  Prima,  quia  tam 
multi  et  innumerabiles  sunt  Sancti,  quod 
singulos  seorsum  et  in  speciali  festiva- 
re,  honorare  et  invocare  non  possumus. 
Imo,  secundum  Hieronymum  in  epistola 
ad  Heliodorum  et  Chromatium  episcopos, 

C  nuUus  est  dies  in  anno,  in  quo  non  plus 
quam  quinque  millium  martyrum  festa 
occurrerent,  excepto  die  calendarum  Ja- 
nuarii,  in  quo  Romanorum  imperatorcs 
pagani  praeceperunt  nullum  occidi,  eo 
quod  sit  primus  dies  anni.  Quoniam  ita- 
que  singulos  Sanctos  in  speciali  hono- 
rare  non  valemus,  decet  ut  omnes  sal- 
tem  in  generali,  uno  specialiter  die,  so- 
lenniter  veneremur.  Secunda  est,  ut  id 
quod  in  ceteris  Sanctorum  festis  minus  di- 
gne  peregimus,  in  hac  solennitate  recupe- 

D  remus  ac  suppleamus.  Nam  quamvis  pau- 
corum  festa  celebremus  Sanctorum,  tamen 
heec  ipsa  multum  indevote  saepe  ac  insuf- 
ficienter   servamus.  Gongruum   ergo  fuit 


538 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM.   —   SERMO   QUARTUS 


institui  festum  istud,  ut  negligentias  et 
peecata  quse  in  aliorum  festis  Sanctorum 
incurrimus,  nunc  expiemus.  Tertia  est, 
ut  tota  Ecclesia  militans  a  tota  trium- 
plianti  Ecclesia  copiosius  ac  generaliter 
adjuvetur,quum  impossibile  sit  multorum 
preces  non  exaudiri.  Multoque  impossibi- 
lius  est,  totius  ccelestis  exercitus  preces 
a  Rege  gloriae  non  impleri. 

Est  ergo  festivitas  ista  eximia  instituta 
primo  in  lionore  Virginis  gloriosee,  qua^ 
est  universorum  Sanctorum  totius  mundi 
imperatrix  ac  domina,  utpote  Mater  Dei 
Creatorisque  omnium.  Ipsa  plane  est  prse- 
stantissima  creatura,  amantissima  singu- 
larisque  Dei  sponsa,  virgo  et  mater,  Ge- 
nitrix  unigeniti  Filii  Dei,  advocata  generis 
humani,  refugium  peccatorum,  spes  deso- 
latorum,  misericordissima  ac  potentissi- 
ma  mater  et  domina  nostra,  quam  omnes 
Sancti  in  coelo  ineffabiiiter  diligunt  et 
honorant,  quam  et  nos  post  Deum,  Vir- 
ginis  Filium,  summe  amare  ac  venerari 
debemus.  Secundo  instituta  et  consecra- 
ta  est  ista  solennitas  in  honore  omnium 
angelicorum  spirituum,  utpote  Seraphim, 
Cherubim,  Thronorum,  Dominationum, 
Virtutum,  Potestatum,  Principatuum,  Ar- 
changelorum  et  Angelorum.  Hi  beatissi- 
mi  spiritus  sunt  creaturse  nobilissima?, 
pulcherrimffi  atque  fortissimse,  omnipo- 
tentis  fidelissimi  milites  Dei,  immaculati 
ac  splendidissimi  ejus  ministri,  incorpo- 
rales,  immortales,  intellectuales  substan- 
tia3,  omni  felicitate  et  gloria  plena'.  In 
quibus  est  summa  dilectio  ac  summa  hu- 
militas,  et  quo  inter  eos  quisque  est  al- 
tior,  eo  est  vere  humilior  :  unde  et  no- 
bis  pauperrimis  vilissimisque  vermiculis 
ministrare  dignantur.  Tertio  consecrata 
est  in  honore  gloriosissimorum  Christi 
Apostolorum,  qui  ceteris  Sanctis  dignita- 
te,  potestate  ac  sanctitate  preefulgent,  imo 
et  fructuosiores  fuerunt  in  mundo,  quo- 
niam  plures  converterunt  ad  Dominum. 
Ipsi  sunt  senatores  ac  satrapa  paradisi 
coelestis,  amici  et  fratres  Christi,  pationi 
ac  protectores  militantis  Ecclesia?, magistri 


A  et  principes,patres  prseceptoresque  nostri. 
Quarto  instituta  est  in  honore  omnium 
Patriarcharum  ac  Prophetarum  sanctorum 
qui  a  principio  mundi  fuerunt,  quibus 
praiclara  gratiarum  charismata  contulit 
Deus,  multifarie  multisque  modis  appa-  Hebr.i,i. 
rens  et  loquens  eis.De  quorum  semine  na- 
ti  sunt  felices  Apostoli,  imo  ipsemet  Chri- 
stus,  et  Mater  ipsius.  Quinto,  in  honore 
omnium  martyrum  utriusque  sexus,  qui 
sanguinis  sui  effusione  testimonium  per- 
hibuerunt  fidei  christianse.  In  quibus  spe- 

B  cialiter  fulsit  fidei  robur,  spei  certitudo, 
fervor  amoris,  animi  fortitudo,  patientia 
singularis.  Quorum  ineffabilem  felicitatem 
Deus  per  infinita  sibique  soli  possibilia 
declaravit  miracula.  Sexto,  in  honore  om- 
nium  confessorum,  qui  in  jugi  cordis  cu- 
stodia,  in  puritate  prsecipua,  in  quotidiano 
profectu  ac  sancta  perseverantia  servie- 
runt  Altissimo.  Quos  etiam  per  innume- 
rabilia  Deus  mirificavit  prodigia;  qui  tem- 
plum  fuerunt  Spiritus  Sancti,  pretiosique 
lapides    in    Ecclesia    militanti.    Septimo, 

C  in  honore  omnium  sanctarum  virginum, 
qua?  in  carne  sine  carne  viventes,  angeli- 
cam  puritatem  et  vitam  sunt  imitata?  in 
terris,  et  speciales  ac  praedilectee  Christi 
sunt  sponsse,  sequenles  Agnum  quocumque  Apoc.wxA. 
ierit;  quse  cum  sexu  vicerunt  et  mundum, 
atque  se  ipsas  feliciter  superaverunt.  Octa- 
vo  consecrata  est  beatissimis  atque  san- 
ctissimis  eremitis  ac  anachoretis,  qui  sunt 
splendidissima  portio  in  Ecclesia  Christi, 
et  terrestres  angeli  coelestesque  homines 
exstiterunt  :  qui  secretissimam  ac  divinis- 

D  simam  vitam  duxerunt  in  terris,  quibus 
omnis  ferocia  bestlarum  eremi  fuit  subje- 
cta,  quibus  et  angeli  sancti  familiares  fu- 
erunt ;  quorum  et  plurimi  in  virtute  et 
copia  miraculorum  erant  prseclari,  a  quo- 
rum  prseconiis  deficit  omnium  lingua. 

Ecce  quam  sublimis  et  gloriosa  est  haec 
prsesens  solennitas.  Si  enim  unius  Apo- 
stoli  aut  martyris  magna  censetur  celebri- 
tas,  quanto  major  est  ista,  universis  Sanctis 
dedicata  ac  instituta?  Quum  ergo  ob  tam 
rationabiles  causas  pra^tactas  sit  ordiuata, 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


539 


studeainus  cum  omiii  dcvolione  atque  cu-  A  eorumquc  virtutes   pensemus  ac  fortiter 


stodia  tantam  solennitatem  peragere,  et 
tantum  diem  expendere  divina  Officia  fre- 
quentando,  orationibus  ac  sanctis  medi- 
tationibus  insistendo,  Sanctorum  beatitudi- 
nem  contemplando  et  adspirando  ad  eam; 


assequamur.  Sed  et  devotissime  invoce- 
mus  eosdcm,  ut  jugiter  et  specialiter  ho- 
die  intercedant  pro  nobis,  nec  cessent  nos 
adjuvare  ac  tueri,  quousque  ad  eorum  so- 
cietatem  pcrtingamus  felicem. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUINTUS 


DE   QUADRUPLICl    MODO   LAUDANDI   DEUM   PIISSIMUM    IN   SANCTIS    SUIS. 


P.s  xxxiir,3. 
1  Tim.i,  17. 
Jer.  IX,  23. 

1  Cor.  IV,  7. 


Itom  }x,-23. 


Jer.  I,  0  : 

Liic.  1,  15. 


LAUDATE  Dominum  in  Sanctis  ejus.  B 
PS.   CL,  1. 

Sive  laudemus  Deum  in  Sanctis  suis,  si- 
ve  laudemus  Sanctos  in  Deo,  redit  in  idem. 
Nam  qui  laudat  opus,  laudat  artificem.  Sic 
igitur  Sanctos  Dei  laudare  debemus,  ut 
quidquid  virtutis  et  gratise,  quidquid  san- 
ctitatis  et  eminentiaj  in  eis  est,  non  eis, 
sed  Deo  principaliter  atque  fontaliter  ad- 
scribamus.  Propter  quod  unus  Sanctorum 
dixit  :  In  Domino  laudabitur  anima  mea  ; 
et  alter,  Soli  Deo  honor  et  gloria;  alius 
quoque,Non  glorietur  sapiens  in  sapientia  G 
sua,  etc.  In  solo  igitur  Deo  est  gloriandum. 
Quid  enim  habet  quis  quod  non  accepit? 
Si  autem  totum  quod  est  et  habet,  a  Crea- 
tore  accepit,  quid  in  se  ipso  inaniter  glo- 
riatur  quasi  non  acceperit? 

Laudandus  ergo  et  honorandus  est  Deus 
in  Sanctis  suis  multiplici  ratione.  Primo, 
quia  misericordissime  egit  cum  eis,  et  mi- 
sericordiam  suam  immensam  declaravit 
in  ipsis.  Propter  quod  ipsi  vocantur  vasa 
misericordi8e,quemadmodum  reprobi  vasa 
irse.  Misericordissime,  inquam,  egit  Deus  D 
cum  Sanctis  suis,  et  hoc  variis  modis, 
quosdam  in  utero  matrum  suarum  sancti- 
ficando,  et  tanta  gratia  adimplendo  quod 
postea  nunquam  peccaverunt  mortaliter. 
Singulariter    vero    misericordissime    egit 


cum  virgine  benedicta  Maria  Deifera,quam 
tam  copiose  in  utero  gratia  praevenit,tanta 
divinorum  exuberantia  munerum  adim- 
plevit  quotidie,  quod  nec  mortaliter  nec 
venialiter  unquam  peccavit.  Porro  cum 
Christi  humanitate  tam  singularissime  mi- 
sericordissime  egit  Trinitas  adoranda,  quod 
creatura  capax  esse  non  potest  misericor- 
diffi  amplioris  :  quia  non  solum  ab  omni 
prorsus  culpa  eam  praeservavit  immunem, 
nec  sokim  plenitudinc  gratia?  ac  virtutum, 
sapientiae  et  donorum,  beatitudinum  ac 
fructuum  eam  in  primo  suse  creationis  in- 
stante  usque  ad  summum  extreme  imple- 
vit ;  imo  et  beatitudine  patrise,  beatifica 
visione,  suavissima  fruitione  eam  in  eo- 
dein  instante  tam  exuberanter  implevit, 
quod  creata  mens,  clarioris  visionis  per- 
fectiorisque  fruitionis  susceptiva  non  est. 
Nec  hsec  tantum  bona  ei  largita  est,  sed 
quod  omnibus  incomprehensibiliter  emi- 
net,  ad  hypostaticam  seu  personalem  uni- 
onem  cura  Verbo  a?terno  eam  provexit,  et 
per  consequens  omni  creaturae  eam  pree- 
fecit.  Itaque  Deus  Trinitas  infinitam  suam 
misericordiam  mirificavit  et  manifestavit 
in  Christi  humanitate,  in  termino  excel- 
lentiae  absoluta^  et  summaj,  extremitatis- 
que  fine.  —  Nec  putandum  quod  Deus  di- 
eatur  misericordiam   suam   mirificare  et 


340 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


exercere  in  peccatoribus  tantum,  sed  in 
omnibus  in  quibus  pie  agit,  qui  ex  sua 
natura  possent  deficere  et  peccare,  atque 
miseriis  ac  vanitatibus  subdi,  si  sibi  ipsis 
relinquerentur  et  gratia  privarentur. 

Porro  in  Virgine  gloriosa  Trinitas  su- 
perbenedicta  declaravit  misericordiam  su- 
am  in  termino  excellentia3  singularis  ac 
eminentis  :  quoniam  inter  Christi  humani- 
tatem  et  ceteros  Sanctos  se  habet  medio 
modo,  quanquam  multo  plus  a  perfectione 
humanitatis  Christi  deficiat,  quam  ceteros 
in  perfectione  transcendat.  In  ceteris  vero 
Sanctis  mirificavit  et  fecit  Deus  miseri- 
cordiam  suam  excellenter  atque  magnifice 
secundum  gradus  diversos  :  quia  (ut  ta- 
ctum  est)  quosdam  sanctificavit  in  utero, 
et  confirmavit  in  gratia  et  prgpservavit  ab 
omni  mortali  culpa ;  quosdam  vero  post 
Baptismatis  undam  et  gratiam  tam  gratio- 
se  praevenit  et  conservavit,quod  nunquam 
peccaverunt  mortaliter  :  sicut  de  multis 
Sanctis  in  novo  Testamento  creditur  fa- 
ctum.  Et  pie  credendum  est,  quod  etiam 
in  veteri  Testamento  taliter  cum  aliquibus 
egit  post  circumcisionem,  et  in  lege  natu- 
rse  fortasse  post  remedium  quod  tunc  erat 
contra  originale  peccatum,  quod  fertur 
fuisse  fides  parentum.  Insuper  quosdam 
Sanctos  permisit  ad  tempus  fluctuare  et 
cadere,et  postmodum  tanta  gratiarum  ple- 
nitudine  eos  implevit,  quod  de  cetero 
erant  confirmati  in  gratia,  nec  mortaliter 
peccaverunt.  Sicque  potissimum  egit  cura 
Ad.11,1-4.  sanctis  Apostolis  in  die  sacratissimo  Pen- 
tecostes,  quando  in  linguis  igneis  eis  mi- 
sit,  ostendit,  infudit  Spiritum  Sanctum. 
Alios  autem  Sanctos  utriusque  sexus  per- 
misit  in  mortalia  cadere  magis  et  minus,et 
tamen  pauiatim  ad  sanctitatem  et  perfe- 
ctionem  eos  perduxit,  hunc  ad  altlorem, 
illum  ad  decliviorem.  Quibusdam  etiam 
contulit  diversa  dona  gratiae  gratis  datae, 
uni  plura  et  excellentiora,  alteri  pauciora 
et  inferiora.  Dona  vero  gratiee  gratis  datge, 
sunt  prophetia,  apostolatus,  doctoratus, 
evangelica  conscriptio,  potestas  facien- 
di  miracula,  linguarum  notitia,  discretio 


A  spirituum,  interpretatio  sermonum,  etc. 
Secundo  laudandus  est  Deus  in  Sanctis 
suis,  quia  omnipotentiam  suam  declaravit 
in  eis  per  hoc,  quod  eos,  quum  tam  fra- 
gilis  erant  naturse,  tam  defectivse  poten- 
tiffi,  tanta)  defectuositatis  atque  miserise, 
fecit  in  omni  gratia  et  virtute  tam  fortes, 
omni  sanctitate  ita  conspicuos  in  vita  prae- 
senti,  deinde  tam  sublimes  in  gloria,  tam 
beatos  in  patria,  quod  subjecit  eis  in  vita 
hac  invisibiles  hostes  diabolos,  et  omnem 
pene   universi   naturam,  legem   ac  ordi- 

B  nem,  quod  et  omnem  mundi  gloriam  ac 
virtutem  prostravit  per  eos,  fecitque  eos 
pro  fide  et  justitia  paratissimos  mori. 
Preeterea,  si  major  apparet  omnipotentia 
in  justificatione  impii  quam  in  creatione 
mundi,quam  gloriosissime  et  uberrime  de- 
claravit  Deus  omnipotentiam  suam  prorsus 
immensam  in  subitanea,  insperata  atque 
plenissima  conversione  multorum  millium 
sceleratissimorum  hominum  ?  Laudemus 
ergo  et  veneremur  omnipotentiam  Creato- 
ris   essentialiter  et   incircumscriptibiliter 

C  sancti  in  Sanctis  suis,  fortitudinemque 
Sanctorum  laudemus  in  Domino,  et  San- 
ctos  de  omni  fortitudine  sua  laudemus 
in  ipso. 

Tertio  laudandus  est  Deus  in  Sanctis 
suis,  quia  caritatem  et  liberalitatem  suam 
declaravit  in  eis,  tot  et  tanta  beneficia  eis 
in  vita  hac  tribuendo,  et  tam  innumera- 
bilia  gaudia  eis  in  coelis  prastando.  Hanc 
vero  caritatem  et  liberalitatem  Deus  in 
Sanctis  ostendit  secundum  gradus  diver- 
sos,  quia  excellentissime  in  homine  Chri- 

D  sto  seu  in  ejus  humanitate,  deinde  in  Vir- 
gine  gloriosa,  deinceps  in  aliis  Sanctis, 
secundum  quod  magis  aut  minus  electi 
fuerunt  ab  ipso. 

Quarto  laudandus  est  Deus  in  Sanctis 
suis,  quia  sapientise  suae  incomprehensi- 
bilcm  altitudinem  declaravit  in  eis,  ipsos 
prse  ceteris  taliter  eligendo,  vocando,  ju- 
stificando  et  glorificando  ;  sed  et  mirabili- 
ter  regit  eos  in  sseculo  isto,  et  miro  modo 
disponit  cum  ipsis,  exponendo  eos  multis 
et  magnis  tribulationibus  in  hoc  mundo, 


IN   SOLKNMTATE   OMNMUM    SANCTORUM. 


AI)   RELIfilOSOS  :    SERMO   SEXTUS 


341 


nom.\m,  et  omnia  faciens  cooperari  eis  in  boniim. 

"*■  Quinto    laiidandus  est  Oeus   in  Sanctis 

suis,  quoniam  suam  justitiam  in  eis  pul- 
chre  demonstrat.  Nam  quamvis  misericor- 
diter  eos  oleijit,  et  gratis  graliam  eis  in- 
fudit,  nihilo  ininus  per  merilorios  actus 
ipsorum  juste  auget  ac  perficit  gratiam  et 
virtutes  ac  dona  in  ipsis,  et  pro  meritis 
tribiilationibusque  ipsorum  juste  ipsos  co- 
ronat  praemiumque  largitur,  quamvis  ultra 
condignum  hoc  faciat,  et  per  hoc  actui 
sua?  justitiae  actum  admisceat  misericor- 
diapi  suae. 

Sic  itaque  collaudemus,  contemplemur, 
diligamus  ac  veneremur  Deum  in  Sanctis 
suis,  quem  nunc  in  se  ipso  contemplari 
non  possumus.  Gratias  ei  devotissime  re- 
feramus,  quod  tam  misericordissime,  tam 
potentissime,  tam  amorose  ac  liberalissi- 
me,  tam  sapientissime  atque  justissime 
egit  cum  eis  :  nam  et  per  hoc  juste  fecit 
cum  ipsis,  quia  eorum  persecutores  tam 
graviter  condemnavit,  et  multos  illorum 
etiam  in  ssbcuIo  isto  repente  et  severe  pla- 
gavit.  Laudemus  quoque  et  totis  praecor- 
diis  diligamus  ac  veneremur  Sanctos  in 
Domino,  pro  omni  sanctitate  et  perfectio- 
ne,  pro  omni  victoria  et  labore,  pro  omni 
tribulatione,  patientia  et  sinceritate,  pro 
omni  felicitate  et  gloria  aeternali  eorum, 
quum  et  ipsi  sint  amici  ac  filii  Dei,  patro- 


A  ni  ac  domini  nostri.  Insuper,  Deum  inces- 
santer  et  affectuosissime  deprecemur,  ut 
nobiscum  rnisericordissime,omnipotenler, 
amorose  et  munificenter  operari  dignetur, 
siciit  fecit  cum  Sanctis  suis,  et  totam  vi- 
tam  nostram  in  sapientia  sua  gubernet,  et 
omni  die  perficiat,  feliciterque  consum- 
met.  Nos  quoque  Sanctorum  quos  honora- 
mus,  provocemur  exemplis,  accendamur 
operibus,  {cdificemur  virtutibus,  quia  et 
ipsi  passibiles  ac  similes  nobis  fuerunt,  et 
tamen    tam    strenue    peregerunt,    tantam 

B  perfectionem  adepti  sunt,  ad  tantam  bea- 
titudinem  pervenerunt. 

Proficiamus  ergo  quotidie  in  omni  cor- 
dis  custodia,  in  sancto  timore  ac  divino 
amore,  et  caritate  fraterna;  sobrii,  timo- 
rati,  fructuosi,  discreti  jugiter  simus;  in 
humilitate,  patientia,  fortitudlne  solide- 
mur,  et  Deo  altissimo  in  sanctitate  et  ju- 
stitia  obseqiiamur  indesinenter  cum  am- 
pliori  devotione,  solliciti  semper  omnem 
ipsius  vitare  offensam,  omnem  culpam, 
non  solum  ex  genere  suo  mortalem,  puta 

G  acediam,  invidiam,  animositatem,  iram, 
gulam,  detractionem,  contentionem,  su- 
surrationem,  discordiae  seminationem,  sed 
etiam  venialem.  Idcirco  in  omni  sensu 
simus  incessabiliter  custoditi,  in  ver- 
bis  providi,  in  cunctis  actibus  circum- 
specti. 


SERMO  SEXTUS 


QUAM    SANCTE   ET   IMMACULATE   IN   CONSPECTU   DIVINiE   MAJESTATIS   AMBULANDUM    SIT  : 
ET   QUANTUM   IN   DEO   ET   PER   DEUM   EFFICERE    POSSUMUS. 


E 


II  Cor.  III. 
5. 


XHIBETE  vos  sancfos  et  immacula-  D  maculatos  et  irreprehensibiles  coram  Deo, 


tos  et    h'reprehensibiles  coram  Deo. 
Coloss.  I,  22. 

Quum  dicat  Apostolus,  Non  sumus  suf- 
ficientes  cogitare  aliquid  a  nobis  quasi  ex 
nobis ;  quomodo  nunc  tam  absolute  hor- 
tatur   ut  exhibeamus  nos  sanctos  et  im- 


quasi  ad  hoc  adimplendum  simus  suffici- 
entes,  potentes  sive  idonei?  Rursus,  quum 
Isaias  propheta  testetur,  Facti  sumus  ut  /«.lxiv,  o. 
immundi  omnes  nos,  quasi  pannus  men- 
struatae  universae  justitiae  nostrae  ;  quomo- 
do  nunc  monet  Apostolus  ut  exhibeamus 


542 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM.    —   AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Prov.  XXIV, 
16. 

Job  XV,  14- 
10. 


1  Joann.  i, 


8. 


Jacob.m,^. 


P5.CXLII,  2. 


Job  IX,  2,  3. 


Ibid.  20. 


Z*e!(Z.xviii, 
13. 

Lev.  XI,  44, 
45  ;  XIX,  2  ; 
elc. 
Matth.  V, 


IVifeg^.xx, 
3. 


I/oann.m, 
21. 


/oixxvii,6. 


nos  immaculatos,  prsesertim  quum  Salo- 
mone  testante,  Septies  in  die  cadat  justus; 
cujus  casus  est  maculatio  ejus?  Nam  et  in 
Job  dicitur  :  Quid  est  homo  ut  immacula- 
tus  sit,  et  justus  appareat  natus  de  mulie- 
re?Ecce  inter  Sanctos  ejus  nemo  immuta- 
bilis,et  co^li  non  sunt  mundi  in  conspectu 
ejus  :  quanto  magis  abominabilis  et  inuti- 
lis  homo?  Iterum,  qualiter  nunc  hortatur 
Apostolus  ut  exhibeamus  nos  irreprehen- 
sibiles  coram  Deo,quum  teste  Joanne  apo- 
stolo,  Si  dixerimus  quia  peccatum  non 
habemus,  nos  ipsos  seducimus?  Imo  Jaco- 
bo  attestante  apostolo,  In  multis  offendi- 
mus  omnes.  Psalmista  quoque  loquitur 
Deo  :  Non  intres  in  judicium  cum  servo 
tuo,  quia  non  justificabitur  in  conspectu 
tuo  omnis  vivens.  Et  in  Job  legitur  :  Non 
justificatur  homo  compositus  Deo,  et  si 
voluerit  cum  eo  contendere,  non  poterit 
respondere  unum  pro  mille.  Et  denuo  :  Si 
justificare  me  (inquit)  voluero,  os  meum 
condemnabit  me.  Verumtamen  prsefatam 
Pauli  apostoli  exhortationem  esse  rationa- 
bilem  atque  possibilem,  constat  ex  eo 
quod  in  Deuteronomio  locutus  est  Moyses: 
Perfectus  et  absque  macula  eris  cum  Do- 
mino  Deo  tuo.  Et  Deus  per  Moysen  ssepe 
locutus  est  :  Sancti  estote,  quoniam  ego 
sanctus  sum.  Christus  quoque  proprio  ore 
deprompsit  :  Estote  perfecti,  sicut  et  Pa- 
ter  vester  coelestis  perfectus  est.  Ezechias 
item  deprecans  Deum  :  Memento  (ait)  quo- 
modo  ambulaverim  coram  te  in  veritate 
et  in  corde  perfecto.  Sed  et  S.  Joannes 
apostolus  asserit  :  Si  cor  nostrum  non  re- 
prehenderit  nos,  fiduciam  habemus  ad 
Deum.  Unde  et  sanctus  Job  fiducialiter 
hoc  fatetur  :  Neque  reprehendit  me  cor 
meum  in  omni  vita  raea.  Quomodo  ergo 
omnia  ista  stant  simul,  et  quomodo  pote- 
runt  concordari?  Nam  et  Sancti  quos  ho- 
die  veneramur,exhibuerunt  se  utique  san- 
ctos  et  immaculatos  et  irreprehensibiles 
coram  Deo. 

Et  respondendum,  quod  nullus  in  vita 
hac  ita  se  possit  exhibere  sanctum,  imma- 
culatum,   irreprehensibilem    coram    Deo, 


A  quin  saepe  venialiter  peccet :  quia  etsi  sin- 
gula  vitare  venialia  valeamus,  non  omnia 
tamen.  Imo,  dum  occupamur  circa  unum 
vitandum  aut  diiuendum,  subito  ex  subre- 
ptione,  infirmitate  et  instabilitate  nostra 
incidimus  aliud.  Sed  possumus  nos  coram 
Deo  sanctos,  immaculatos,  irreprehensibi- 
les  exhibere,  ita  quod  mortaliter  non  pec- 
cemus,  et  de  ipsis  quotidianis  venialibus 
quotidie  digne  poeniteatnus,atque  pro  ipsis 
satisfaciamus  :  imo,  ultra  hoc  possumus 
nos  tam  custodite,  diligenter  ac  ferventer 

B  omni  hora  habere,  ut  ex  venialibus  illis 
non  solum  non  maneat  ulla  maculatio  aut 
reprehensibilitas  ulla  in  nobis,  sed  ultra 
hsec  etiam  singulis  horis  crescamus  in  ca- 
ritate  et  gratia,  in  omni  virtute  et  puri- 
tate  interna.  Sicque  non  solum  non  erimus 
maculati  et  reprehensibiles  coram  Deo, 
imo  quotidie  puriores  et  commendabilio- 
res  erimus  coram  eo.  Porro,  dum  dicimur 
ista  posse,  non  datur  intelligi  quod  pro- 
priis  viribus  absque  adjutorio  gratiae  Dei 
ea  possimus;  sed  dicimur  ista  possc  prae- 

C  supposito  Dei  auxilio,  ex  cujus  parte  non 
erit  defectus  si  fecerimus  quod  in  nobis 
est.  Et  quia  hoc  possumus,  et  si  hoc  ege- 
rimus,  Deus  gratiam  adimplendi  prsesta- 
bit,  idcirco  dicimur  ista  posse.  Unde  Pau- 
lus  apostolus  :  Omnia  (inquit)  possum  in  PMUpp 
eo  qui   me   confortat.   Et  Christus  disse-  '^- 
ruit  :  Omnia  possibilia  sunt  credenti.  Nam   Marc. 
et  teste   Philosopho,   hoc   dicimur  posse  """ 
quod  possumus  per  nostros  amicos. 

Nunc  ergo  consideremus  diligentissime 
et  ferventer,  qualiter  valeamus  ac  debea- 

D  mus  nos  coram  Deo  sanctos,  immaculatos 
et  irreprehensibiles  exhibere.Ad  quod  uti- 
que  multa  requiruntur,  et  difficile  valde 
videtur,  quum  virtus  sit  circa  diificilia,  et 
istud  sit  maxime  virtuosum.  Verumtamen 
tot  et  tanta,  tam  gratiosa  et  efficacissima 
ac  paratissima  habemus  ad  istud  explen- 
dum  media  atque  subsidia,  ut  non  sit  ita 
difficile  ut  pusillanimitas  veretur  huma- 
na.  Porro  adjutoria  ac  media  ista,  sunt  di- 
vinus  instinctus,  gratiosa  adsistentia  Dei, 
gratia  gratum  faciens,  virtutes  infusae  et 


.IV, 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM. 


AD   IIKLKUOSOS  ;    SEUMO   SKXTUS 


o43 


dona  Spiritus  Sanoli,  angeloriim  custodia  A 
et  inspiratio  niuHiplcxque  subsi(liuin,bea- 
tissiniffi  Virginis  piissima  ac  viscerosa  sub- 
ventiOjtotius  triumpiiantis  Ecclesi<'o  oratio 
variaqne  succursio,  et  communicatio  tiic- 
sauri  Hcclesia;,  militantis  quoque  Eccle- 
sisB  auxiliatio  mulla  et  magna,  communi- 
catio  et  participatio  omnium  mysticorum 
Christi  membrorum  seu  universorum  fi- 
delium  in  caritate  exsistentium,occiesiasti- 
ca  sacramenta,  spiritualium  palrum  dire- 
ctio,  oralio,  consolatio,  instructio,  correctio 
atque  correptio.  Quum  ergo  tot  et  tanta  B 
pncsto  sint  nobis  auxilia  et  efficacissima 
media,  quid  trepidamus  ardua  aggredi, 
perfectionis  semitam  ingredi,  ad  obtinen- 
dam  sanctitatem  conari  ? 

Itaque  quicumque   desiderat  se  coram 

Dco   sanclum,   immaculalum   irreprehen- 

sibilemque  prtebere,  in  primis  declinet  a 

malo,  universa  satagat  vitare  peccata,  et 

venialia  tanquam   mortalia   detestetur  ac 

^ccZi.  XIX,  fugiat,  sciens   quia  qui  modica  negligit, 

'■  paulatim  evacuatur  et  decidit.  Idcirco  om- 

nem  interiorem  et  exteriorem  sensum  eum  C 

custodire,  linguam  reprimere,  ingluviem 

UabncM,\.  vcutris  abhorrcrc  oportet,  et  super  suam 

semper  stare  custodiam,  ac  coram  divini 

vultus  pra?sentia  se  incessanter  statuere. 

/vo!>.  XXIV,  Yerum,  quia  in  die  septies  cadit  (saltem  in 

*''■  venialia)  etiam  justus,  necesse  est  ut  con- 

tra   quotidiana    peccata   quotidianis   cum 

omni  diligentia  utatur  remediis,  discutien- 

do  frequenter  conscientiam  suam,  et  exa- 

minando  ac  dijudicando  propriam  vitam  ; 

seque  coram  Deo  in  suo  secreto  corripere, 

castigare,  deflere,  indulgentiam  postulare,  D 

satisfactionem   et   emendationem   integro 

corde  proponere,  pure,  contrite  ac  diligen- 

ter  confiteri,  et  facta  confessione,  devotius 

et  cautius  se  habere,  ac  recidivum  vitare 

pro  posse  oportet. 

Prceterea,  quia  (ut  tactum  est)  insuffi- 
II Coc.  111,5.  cientes  sumus  aliquid  meritorium  cogita- 
re  et  operari  ex  nobis  seu  propriis  viri- 
bus,sed  tota  virtus,efficacia  et  sufficieutia 
nostra  ex  Deo  est  :  hinc  deinceps  oportet 
ut  coram  Deo  nos  profundissime  humilie- 


mus,  vilipendamus,  et  proprias  calamita- 
tes,  defectuositates  et  culpas  intueamur  ac 
fateamur,  el  tota  humilique  fiducia  divi- 
no  innitamur  auxilio,  Dei  gratiosissimam 
opcm,  prolectioncm,  directionem  infatiga- 
biliter  iuvocantes,  omne  boimm,  omnem 
profectum,universa  etiam  merita  Deo  ple- 
narie  grataque  mente  attribuentes ;  quum 
per  se  ipsum  dicat  Salvator,  Sine  me  nihil  joami.w, 
potestis  facere ;  et  per  Osee,  Perditio  tua  ^- 

^  '  .  .  Osee  XIII, 9. 

ex  te,  in  me  tantummodo  auxilium  tuum. 
Amplius,  necesse  est  ut  omnia  opera  bona 
pra'lerita  quae  forte  peregimus,  pro  modi- 
co  reputantes,  conemur  quotidie  nos  ipsos  Phnipp.m, 
in  anteriora  extendere,  charismata  appre-  'j''^^^. 
hendere  meIiora,et  cum  recenti  devotione  :ii. 
Deo  servire,  omneque  tempus  fructuose 
expendere  ac  jugiter  mentem  elevare  ad 
Dominum,  nec  unquam  tepescere,  sed  vi- 
riliter  frangere  nosmetipsos,  atque  fideli- 
ter  laborare  in  schola  virtutum,  illa  quo- 
que  assidue  meditari  ac  menti  imprimere 
quse  compunctionem  pariunt,  devotionem 
inflammant,  castum  timorem  inducunt, 
torporem  negligentiamque  expellunt  et 
mentem  conservant  in  bonis,  ut  sunt  passio 
Salvatoris,  beneficia  Dei,  quatuor  quoque 
novissima,  Sanctorum  exempla,  multitudo 
laqueorum  nos  ambientium  et  imminen- 
tium  periculorum.  Itaque, si  ista  egerimus, 
si  in  his  nos  quotidie  exercitaverimus,sen- 
tiemus  in  brevi  profectum  mirabilem,copi- 
osa  auxilia,consoIationes  dulcissimas  :  imo 
et  insperatas  ad  bona  agenda,  ad  pcrfe- 
ctionis  exercitia,  ad  sanctitatis  appropin- 
quationem  facilitales.  Consuetudo  namque 
est  quasi  natura,  et  habitus  prompte  exit 
in  proprios  actus,  et  fideliter  laboranti, 
qua?renti,  pulsanti  Deus  misericordissime 
adest.  Beatissima  quoque  Virgo,  proprius 
angelus,  omnesque  Sancti,  praesertim  illi 
ad  quos  habetur  specialis  devotio,  beni- 
gnissiuic  auxiliantur. 

Nunc  ergo,  o  fratres,  pensemus  quam 
brevis,  momentanea  et  incerta  sit  vitae 
hujus  duratio,quam  copiose  in  ea  profice- 
re,  quam  salubriter  perfici,  quam  gloriose 
promereri  queamus  qualibet  hora.  Intuea- 


544  IN   SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTORUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 

mur  qiianta  sit  nunc  beatitudo  Sanctorum  A  ptabile,  ccce  nunc  dies  salutis.  In  omni 
quos  colimus,  quantam  felicitatem  et  glo-      observantia  regulari  simus  continue  stre- 
riam  sibi  in  vita  hac  labili  meruerint,  et      nui,  in  auditu  auris  obediamus  patribus /^s.xvn.is. 
eorum  accendamur  exemplis.  Non  parca-      nostris,  mutuo  quoque  caritativi,  exempla- 
II Cor. vi,2.  mus  laboribus.  Ecce  nunc  tempus  acce-      res,concordes,patientes  et  humiles  simus. 


SERMO   SEPTIMUS 


DE    IMMENSA    SUAVITATE    AC   GLORIA    PATRI^.   COELESTIS,   ET   QUIBUS 
MODIS   AD   EAM   FACILIUS    ACCEDATUR. 


GLORIOSA  dicta  sunt  de   te,  civitas  B  clarissime   superbeatissimam   Trinitatem, 

Dei.  Ps.  Lxxxvi,  3.  et  supersubstantialem  ipsius  simplicissi- 

Quamvis  gloriosa  in  Scripturis  dicantur  mam  unitatem,  et  omnem  superdignissi- 

de  civitate  Dei  peregrinante  in  terris,  quae  mae  Trinitatis  mutuam  intuitionem,  dile- 

est  Ecclesia  militans,  multo  tamen  glorio-  ctionem,  complacentiam,  fruitionem,  ema- 

siora  dicuntur  de  civitate  Dei  quiescente  nationem   et  communicationem    ejus   ad 

et  regnante  in  coelis,  qua?  est  triumphans  intra,8eternam  et  supergloriosissimam  con- 

p«.  Lxxxvi,  Ecclesia,  in  qua  sicut  Isetantium  omnium  sistentiam  ejus,  fruunturque  ea  plenarie, 

^-            habitatio  exsistit.  De  qua  loquitur  in  Evan-  et  usque  ad  omnem  contentationera  dele- 

/oann.xiv,  gclio  Filius  Dci  :  In  domo  Patris  mei  man-  ctantur  in  ipsa.  Et  quoniam  bonitatem  Dei 

^-            siones  multse  sunt.   Et  Psalmista  :  Beati  puram,  incomparabilem  et  immensam,  in 

£*S.  LXXXIII 

5.           '  qui   habitant   in    domo   tua,  Domine;  in  se  ipsa  clare  ac  immediate  cognoscunt,  in- 

sgecula  sseculorum  laudabunt  te.  Hsec  est  C  dicibiliter  accenduntur  amore   ipsius,  et 

Apoc. XXI,  civitas   in   quam  non   ingreditur  aliquid  absorbentur  in  ipsam  dulcissime,atque  in- 

^^'           coinquinatum.  De  qua  in  Apocalypsi  asse-  avertibiliter  in  ipsa  quiescunt.  Ecce  quam 

ibid.  23.   ritur  :  Civitas  non  eget  sole  neque  luna,  gloriosa  dicuntur  de  ea. 

nam  claritas  Dei  illuminabit  eam,  et  lu-  Verum  nunc  advertamus,  qualiter  per- 

cerna  ejus  est  Agnus.  Ad  quam  per  Isaiam  tingatur  ad  ipsam,  qualiter  ad  eam  com- 

/s.  Lx,  17-  loquitur  Deus  :  Ponam  visitationem  tuam  pendiosius  valeamus  pertingere.  Et  hoc,in 

*®-           pacem,  et  prsepositos  tuos  justitiam;  oc-  evangelio  hodierno  docet  Salvator,  rex  ci- 

cupabit  salus  muros  tuos,  et  portas  tuas  vitatis  illius.  Nam  ponit  octo  gradus  seu 

laudatio;  non  erit  tibi  amplius  sol  ad  lu-  actus  aut  beatitudines  quibus  ad  veram, 

cendum  per  diem,  nec  splendor  lunse  illu-  plenam  et  unicam  illam  beatitudinem  per- 

minabit  te  per  noctem,  sed  erit  tibi  Domi-  venitur  :  Beati  (inquiens)  pauperes  spiri-  Maith.xx 

nus  in  lucem  sempiternam,  et  Deus  tuus  D  tu,  quoniam  ipsorum   est  regnum  coelo- 

in  gloriam  tuam.  Nempe  omnes  cives  ci-  rum.  Quod  sive  de  spontanea  paupertate 

icor.xiii,  vitatis  gloriosissimse  hujus  vident  facie  ad  seu  temporalium  et  propriorum  abdicati- 

^''           faciem  Deum,  quem  tam  clare  videre,  est  one,  sive  de  cordiali  humilitate  intelliga- 

I /oann. III,  plena  felicitas.  Vident  eum  sicuti  est,  et  tur,specialiter  consolatorium  est  bonorum 

2-^1  Cor.xiii,  gognoscunt  eum  sicut  ab  eo  noscuntur.  Vi-  religiosorum,  qui  amore  Dei  ornnia  relin- 

/s.i.x[v,4;  dent,  fruendoque  possident,  quse  nec  ocu-  quentes,    paupertatem    sponte    voverunt, 

'"■"'''*■  lus  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  cor  ho-  obedientiam  quoque,  id  est  humilem  sub- 

minis  apprehendere  valet.  Contemplantur  jectionem  et  obtemperationem.  Per  quam 


IN    SOLENNITATE   OMNIUM    SANCTOHUM.   —   Al)   IIELIGIOSOS  !    SEHMO    SE1'TIMUS 


Luc.\t\'. 
XVIII,  I  i 


Matlh. 
U. 

Galat 
2i. 


spiritiis  paupertatcm  mcrentiir  regnum  A 
coelorum.  In  rcgno  namqiic  ca'Ioruin  duo 
insinuantur,  vidclicet  :  opulentia  summa 
omnis  boni,  jcterna  hcrcditas  clectorum, 
et  acternalium  ac  spirituaiium  plcnitu- 
do  divitiarum.  Et  quantiim  ad  istud,  cor- 
respondet  atque  pro  pr;rmio  assignatur 
rcgnum  coelorum  spontancfc  paupcrtati.  Sc- 
cundum  quod  in  rcgno  ccclorum  insinua- 
tur,  est  exaitatio  gloriosa  et  elcvatio  plc- 
na  super  omnem  statum  humanum.Sicquc 
regnum  coelorum  propcrtionatur  et  pro 
pra^mio  datur  humilitati,  jiixta  quod  alibi  B 
11;  rcrtiir  :  Qui  se  humiliat,  cxaltabitur.  Qiiis 
jam  adeo  ca^cus  est,  ut  tanla;  beatitudinis 
desiderio  non  amplectatur  utramquc  hanc 
paupertatcm?  Quis  non  velit  ad  modicum 
tcmpus  tcmporalium  propria  possessione 
carere,  ut  queat  coelestibus  in  aeternum 
repleri  divitiis,  coelesti  hereditate  ditari, 
omnium  bonorum  aggregatione  remune- 
rari?  Similiter  quis  non  cupiat  Dei  intuitu 
ac  amore  ad  breve  tempus  humiliari,  sub- 
di  et  obcdire,  ut  mereatur  seternaiiter  ex- 
altari  et  cum  Ghristo  sine  fine  regnare  ?     C 

Verum,  quum  modicum  videatur  propria 
non  habere  et  nihilo  minus  in  cunctis  vi- 
tae  necessariis  abundare,  et  hoc  absque 
propriis  sollicitudine  et  labore  :  idcirco 
votum  paupertatis  sic  impleamus,  ut  ino- 
piam  pati  non  recusemus,  nec  murmurare 
praesumamus,  dum  in  victualibus  nobis 
non  ministratur  ad  copiam  et  affectum, 
aut  dum  grossa  et  non  lauta  exstant  po- 
cula  atque  cibaria  ;  sed  cogitemus  cur 
venimus,  quid  Deo  promisimus,  et  quid 
VM,  sit  arcta  via  poenitentialisque  vita,  quod  D 
^.  item  pertinentes  ad  Christum,  carnem  su- 
am  crucifigunt  cum  vitiis  ct  concupiscen- 
tiis  ejus,  quod  etiam  natura  paucis  con- 
tentatur  ac  modicis.  Unde  et  sancti  Patres 
multo  diutius  olim  vixerunt  in  eremo,  ra- 
dicibus,  herbis,  modico  pane  et  aqua  con- 
lenti,  quam  nos  modo  in  coenobio,  in  quo 
omnia  tam  exquisite  et  abundanter  ha- 
bemus.  Non  obliviscamur  quod  tenuitas 
victus  atque  vestitus  voto  paupertatis  in- 
separabiliter  annectitur  :  ideo  omnem  cu- 

T.  32. 


piditatcm  a  nobis  radicitus  expellamus, 
ncquc  ad  aliquid  inordinate  afficiamur, 
quum  hoc  sit  impeditivum  incrementi  ac 
puritatis  divini  amoris.  Insuper,  si  cum 
Chrislo  et  a  Christo  judicc  summo  ciipi- 
mus  aetcrnalitcr  exaltari  ac  honorari  in 
ccelis,  nequaquam  a^gre  feramus  si  despi- 
ciamur,  irridcamur,  humilicmur  injurias- 
que  patiamur  in  terris  :  imo  gaudeamus 
in  eis.  Rursus,  qui  sic  appetit  exaltari  in 
ccelis,  non  cupiat  exaltari,  praesidere,  fa- 
mari  et  honorari  in  coenobio  aut  saeculo 
isto,  sed  ab  co  prorsus  abiiorreatur  et 
procul  pellalur  omnis  ambitio,vanitas  cun- 
cta  et  univcrsa  elatio,  quum  sanctus  di- 
cat  Gregorius  :  Toties  Deum  mcum  praeire 
desidero,  quoties  proximis  meis  praeesse 
affecto;  et  rursus  :  Post  hanc  (inquit)  vi- 
tam  non  delectabit  eum  Christum  judicem 
summum  videre,  quem  nunc  delectat  fra- 
tribus  suis  praeesse.  —  Itaque  paupertas 
spiritus  est  prima  beatitudo,beatitudo  uti- 
que  viae,  id  est  meritum  quo  ad  cadeste 
pertingitur  praemium. 

Secunda  beatitudo  aperitur,  quum  dici- 
tur  :  Beati  mites.  Mititas  isla  est  virtus  Matth.vA. 
moralis   iram   refrenans.  Quae  virtus   est 
religiosis  necessaria  vehementer,quatenus 
eorum  conversatio  non  sit  alicui  oncrosa, 
sed  omnibus  grata,  exemplaris,  jucunda. 
Nam    impetus  irae   efficit  hominem   aliis 
importabilem,  scandalosum  ac  contristati- 
vum,  quemadmodum  Salomon  loquitur  : 
Ira  nori  habet  misericordiam,  nec  erum-  P/oi.xxvu, 
pens  furor;  et  impetum  concitati  spiritus  *' 
ferre  quis  poterit  ?  Et  certe  nisi  mititas 
esset  valde  elegans,  exemplaris  ac  ncces- 
saria  virtus,  non  dixisset  Salvator  :  Discite  Matth.w, 
a  me  quia  mitis  sum  et  humilis  corde.     '^' 

Tertia  beatitudo  est  :  Beati  qui  lugent.  ibid.y,s. 
Defleamus  ergo  in  primis  propria,  deinde 
et  aliorum  peccata,  eorum  praesertim  pro 
quibus  magis  orare  et  sollicitari  tenemur. 
Defleamus  quotidianas  Dei  injurias  mul- 
tas,  imo  innumerabiles  et  nimis  enormes. 
Ploremus  in  meditatione  dominicae  pas- 
sionis,  ex  pietate  internae  compassionis ; 
plangamus  desiderio  regni  ccelestis  et  ex 

35 


346 


IN   SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 


affectu  majoris  spiritualis  profectus.  Lu- 
geamus  ex  ardentissima  affectione  com- 
munis  reformationis  totius  Ecclesia),  et 
cum  lacrimis  pro  ea  instanter  oremus.  Sse- 
pe  quoque  ex  spirituali  ploremus  Isetitia 
in  contempiatione  sincera,  prse  intima  com- 
placentia  supergratiosissimse  Deitatis.  Pio- 
remus  his  modis  et  causis  ex  corde,  nec 
ad  risum  et  dissolutionem,  verba  vana  vi- 
liaque  solatia  facile  moveamur. 
Matth.\-,6.  Quarta  beatitudo  est  :  Beati  qui  esuriunt 
et  sitiunt  justitiam.  Quemadmodum  ergo 
esuriens  assidue  cogitat  cibum  et  appetit 
illum,  ita  indesinenter  cogitemus  et  per- 
optemus  justitiam,  spiritualem  proiectum, 
veram  perfectionem,in  omni  virtute  exer- 
citationem,  honorificentiam  Dei  in  omni- 
bus  ;  atque  in  zelum  discretum  justitise 
convertatur  cor  nostrum,  ut  nulla  ex  cau- 
sa,  commoditate  aut  affectione,  ad  vitia 
derivetur,  ad  injustitise  obliquitatem  fle- 
ctatur  :  sicque  diligentes  ac  fervidi  simus 
in  observatione  universorum  quae  Ordinis 
sunt,  et  ad  quse  tenemur  sive  ex  jure 
naturali,  sive  ex  jure  divino,  sive  ex  jure 
positivo. 
ibid.  7.  Quinta  beatitudo  est  :  Beati  misericor- 
des.  Idcirco  ad  opera  misericordiee,  po- 


A  tissimum  spiritualia,  quse  nostram  voca- 
tionem  magis  concernunt,  simus  prom- 
ptissimi,  libentissime  ignoscendo,  alter  al-  Gaiat.vi,2. 
terius  onera  portando,  quidquid  consilii 
atque  auxilii  possumus  mutuo  impenden- 
do,  peccantem  fraternaliter  corripiendo, 
afflictis,  tentatis,  lapsis  ac  miseris  con- 
dolendo. 

Sexta  beatitudo  est:  Beati  mundo  corde.  Maith.\,%. 
Nil  igitur  vanae  cogitationis,  nil  pravae  af- 
fectionis  immoretur  cordibus  nostris,  sed 
sanctis  affectionibus,  fructuosis  meditatio- 

B  nibus  jugiter  decorentur. 

Septima  beatitudo  est  :  Beati  pacifici.  ibid.  9. 
Propterea  pectoris  pacem  semper  in  Deo 
possideamus,  atque  cum  aliis  concorditer 
conversemur.  Discordantes  quoque  recon- 
ciliemus  pro  posse ;  et  quidquid  nobis 
fuerit  forefactum,  protinus  condonemus, 
ut  nunquam  necesse  sit  nos  reconciliari 
cum  altero,  et  antequam  venia  postuletur, 
indulgeamus. 

Octava  beatitudo   est  :  Beati  qui  per-  uid.  10. 
secutionem   patiuntur   propter  justitiam. 

C  Idcirco  non  relinquamus  viam  justitiae 
persecutionum  formidine,  nec  illatas  pro 
justitia  persecutiones  patiamur  moleste, 
sed  gaudiose. 


IN  COMMEMORATIONE 

OMNIUM   DEFUNCTORUM 


SERMO  UNICUS 


QUARE   DEFUNCTIS   CONFERENDA   SINT    SUFFRAGIA   UNDE   JUVENTUR  ; 
ET   UBI    Srr   PURGATORII   LOCUS. 


SxiNCTA  et  saluhris  est  cogitatio  pro  A 
defunctis  exorare,  ut  a  peccatis  sol- 
vantur.  II  Mach.  xii,  46. 

Quemadmodum  recitat  Petrus  Damia- 
nus,  S.  Odilo  audiens  quod  apud  vulca- 
num  Siciliae  multoties  audirentur  voces 
uluiatusque  daemonum,  eo  quod  per  elee- 
mosynas  et  orationes  vivorum  de  eorum 
manibus  eriperentur  animse  defunctorum, 
statuit  ut  in  monasteriis  suis,  post  festum 
omnium  Sanctorum,  fieret  commemoratio 
omnium  fideiium  defunctorum.Quod  post- 
modum  summus  Pontifex  ordinavit  et  jus-  B 
sit  a  tota  Ecclesia  observandum,  ut  saltem 
generalibus  adjuventur  suffragiis  anima) 
pro  quibus  specialia  non  aguntur. 

Est  itaque  valde  pium  ut  vivi  pro  de- 
functis  exorent.  Primo,  quia  defuncti  in 
purgatorio  exsistentes,  sunt  in  suppliciis 
valde  magnis.  Dicit  equidem  Augustinus, 
quod  poena  purgatorii  excedit  omnem  poe- 
nam  vitee  prsesentis,  quamvis  sancti  mar- 
tyres  horribilia  passi  sint  tormenta.  Tho- 
mas  etiam  asserit,  quod  poena  purgatorii 
major  sit  quam  poena  morientium  in  ipso  C 
mortis  articulo,  duui  puncturse  mortis  cor 
transfigunt  ita  quod  rumpitur.  Unde  le- 
guntur  quidam  fideles  in  raptu  seu  ecstasi 
quadam  pertulisse  purgatorii  pcenas  per 
duas  horas  aut  circiter:quibus  ad  se  rever- 


sis  apparuit  quod  per  annos  ducentos  aut 
prope  fuissent  in  pcenis.  Secundo,  quia 
defuncti  in  purgatorio  se  ipsos  juvare  non 
valent,  eo  quod  non  sint  in  statu  merendi 
aut  demerendi  :  qui  status  finitur  in  mor- 
te.  Hinc  mortui  clamitant  in  tormentis  : 
Miseremini  mei,  miseremini  mei,  saltem /o6xix,2i. 
vos,  amici  mei,  quia  manus  Domini  tetigit 
me.  Tertio,  quia  defuncti  in  purgatorio 
per  caritatem  nobis  conjuncti  sunt  :  ideo, 
sicut  tenemur  eos  diligere,  ita  et  benefa- 
cere  eis  obligamur,  orando  seu  aliis  modis 
eos  juvando.  Quarto,quia  ipsi  quum  fuerint 
liberati  a  poenis,erunt  memores  benefacto- 
rumi  suorum,  et  deprecabuntur  pro  ipsis. 

Pra3terea  agnoscendum,  quod  morientes 
in  culpa  mortali,  sunt  in  seternum  damna- 
ti ;  qui  vero  in  caritate  et  gratia  moriun- 
tur,  et  tamen  pro  suis  peccatis  nondum 
plene  satisfecerunt,  descendunt  in  purga- 
torium,  et  ibi  torquentur  quousque  eorum 
peccata  per  poenas  ibidem  satis  punian- 
tur,  nisi  eis  per  vivos  aut  certe  per  Beatos 
in  patria  succurratur.Non  enim  solum  per 
viventes  in  saeculo  isto,  sed  etiam  per 
regnantes  in  coelo  juvantur.  Verumtamen 
posset  quis  de  suis  peccatis  tantum  dole- 
re,  et  coram  Deo  de  eorum  obscenitate  in 
tantum  verecundari,  atque  ad  Deum  tam 
amorose  et  fervide  affici,  quod  Deus  di- 


548 


IN   COMMEMORATIONE   OMNIUM   DEFUNCTORUM. 


SERMO   UNICUS 


mitteret  illi  peccata  sua  totaliter,  etiam 
quoad  poenam,  et  sine  poenitentiali  satis- 
factione  evolaret  in  coelum.  Hoc  quoque 
sciendum,  quod  multi  poenitentiam  sibi  in 
confessione  injunctam  persolvunt,  eaque 
persoluta,  mox  moriuntur,  et  tamen  in 
purgatorium  projiciuntur,  quoniam  satis- 
factio  illa  non  fuit  sufficiens  :idcirco,quod 
restat  in  purgatorio  luunt.  Insuper  unus- 
quisque  pro  suis  propinquis  et  benefacto- 
ribus  ac  sibi  commissis,  et  his  qui  se  ejus 
orationibus  commendaverunt,  specialiter 
debet  orare  et  alia  suffragia  exhibere,  tan- 
to  plus  quanto  majores  et  plures  rationes 
habet  hoc  faciendi.  Sicque  viventes  pro 
suis  parentibus,uxoribus,filiis  ac  filiabus, 
preecipuis  quoque  benefactoribus  vel  qui 
juxta  suas  vires  eis  plus  benefecerunt, 
debent  specialius  exorare,  et  alia  bona 
defunctis  accommoda  peragere. 

Consequenter  scire  oportet,  quae  sunt 
suffragia  seu  opera  bona  vivorum  quae  ma- 
gis  juvant  defunctos.  Horum  primum  et 
maximum  est  celebratio  Missarum.  Nec 
dubium  quin  celebrationes  a  virtuosis  sa- 
cerdotibus  factae,  plus  juvent.  Nec  expedit 
vivo  ut  aliquem  manifeste  vitiosum  indu- 
cat  ad  celebrandum,  si  possit  vitare.  Nam 
talis  peccat  mortaliter  celebrando,  sicut 
et  in  quolibet  actu  ordinis  sacri.  Sacrifi- 
cium  tamen  hostiae  salutaris  suam  effica- 
ciam  non  amittit;  sacerdosque  vitiosus,  in 
quantum  publica  persona  et  in  persona 
Ecclesiee  orans,  exaudibilitatem  quamdam 
sortitur.  Secundum  est  oratio,el  prsesertim 
Officium  defunctorum,  quod  vocatur  vigi- 
lia  seu  agenda,  habens  psalmos  et  lectio- 
nes  atque  orationes  sibi  convenientes  ;  et 
devota  lectio   totius    Psalterii   aut   partis 


A  ipsius.  Tertium  est  eleemosynarum  lar- 
gitio,  et  ceterorum  operum  misericor- 
dise  exhibitio,  prsesertim  facta  ex  caritate 
ac  ordinata  ad  defunctorum  subsidium. 
Quartum  est  jejunium  seu  abstinentia. 
Quintum  est  disciplina,  scilicet  flageilatio 
proprii  corporis  pro  defunctis  caritative 
accepta.  Sextum  est  peregrinatio.  Septi- 
mum,  accensio  luminarium,  atque  similia 
pie  ad  Dei  honorem  pro  defunctis  exhibi- 
ta.  Denique  pcenitentia  ab  amicis  facta, 
prodest  defunctis.  Indulgentiae  quoque  Ec- 

B  clesia3  possunt  eis  communicari,  et  fideles 
indulgentias  quas  merentur,  communicare 
possunt  defunctis. 

Postremo,  locus  purgatorii  probabilius 
creditur  esse  sub  terra,  secus  et  supra  in- 
fernum,  quamvis  ex  dispensatione  et  gra- 
tia  Dei  aliquae  animae  extra  locum  illum 
purgentur.  —  De  hac  autem  materia  ha- 
bentur  multa  valde  utilia  in  Aurea  legen- 
da,  seu  Passionali  Sanctorum  :  quae  requi- 
rantur  ibidem. 
Itaque  sic  succurramus  defunctis,  quo- 

C  modo  nobis  subveniri  appeteremus  si  in 
eorum  poenis  essemus.  Et  specialiter  in 
hoc  die  subveniendum  est  omnibus  fideli- 
bus  defunctis,  prsesertimque  his  qui  spe- 
cialibus  carent  suffragiis,  secundum  quod 
institutum  est  hoc  ab  Ecclesia  sancta.Nam 
pro  parentibus,  propinquis,  commissis, 
benefactoribus,  recommendatis  orandum 
est  quolibet  die  :  imo  valde  decens  et 
pium  est  ut  quilibet  Christianus  etiam 
quolibet  die  aliquid  boni  agat  pro  univer- 
sis  fidelibus  defunctis;atque  ut  magis  ido- 

D  nei  sint  viventes  subvenire  defunctis  et 
exaudiri  pro  eis,  studeant  esse  in  caritate 
et  gratia. 


IN   FESTO 


SS.  RELIQUIARUM 


Enarrationem  epistohv,  Sancti  per  fidein,  etc,  require  cle  S.  Dionysio ;  enarratio- 
nem  autem  evangelii,  \idens  Jesus  tiirbas,  etc,  require  in  festo  omnium  Sanctorum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO   PRIMUS 


DE   HONORE   RELIQUIIS    SANCTORUM   EXHIBENDO,    EO   QUOD    FILIl    ET    HEREDES 

UEI    INVENTI   SUNT. 


0 


UICUMQUE  glorificaverit  me,  glori- 
ficabo  eum ;  qui  autem  contemnunt 
me,  crunt  ignobiles,  ait  Dominus.  I  Reg. 
II,  30. 

Ista  sunt  verba  Dei  omnipotentis  irre- 
muneratum  nii  reiinquentis,  qui  unicui- 
que  secundum  sua  retribuit  merita,  et  sibi 
obcdientes  fideliterque  subjectos  in  cceiis 
glorificat,  angelis  sanctis  associat,sua}  dei- 
tatis  clara  visione  aeterna  et  secura  frui- 
tione  felicitat,  inobedientes  vero  infernali 
subdit  damnationi,  vilissimos  atque  miser- 
rimos  statuens  illos.  Hinc  ait  et  Christus  : 
yonnn.  XII,  Si  quis  mihi  minisfraverit,  honorificabit 
eum  Pater  meus.  Denique,  quanto  quis 
perfectius  glorificat  Deum,  tanto  excellen- 
tius  glorificatur  ab  eo.  Glorificat  autem 
Deus  suos  electos  et  suae  majestatis  glori- 
ficatores,  variis  modis  :  quia  non  solum 
post  vitam  hanc  exaltat  et  coronat  animas 
eorum  in  cceIo  essentiali  praemio,  quod 
est  suae  deitatis  clara  per  speciem  visio. 


iu. 


A  sed  et  multiplici  prsemio  accidentali;  et  in 
tota  triumphanti  Ecclesia  facit  eos  famo- 
sos,  venerabiles  et  sublimes.  Eos  quoque 
qui  eum  perfecte  glorificaverunt,  videlicet 
Sanctos,  glorificat  et  in  militanti  Ecclesia 
per  multa  et  magna  miracula,  et  facit  eos 
invocari,  laudari,  honorari  et  festa  de  eis 
agi;atque  in  die  judicii  eorum  glorificatu- 
rus  est  corpora,ut  sint  gloriosi  in  carne  et 
anima.  Interim  quoque  eorum  reliquias, 
ossa  seu  corpora  signis  prodigiisque  glori- 
ficat,  et  a  fidelibus  in  sacris  locis  facit 

B  honorabiliter  poni,  ornari,  conservari  ac 
honorari. 

Ecce  quam  bonus  Dominus,  quam  fide- 
lis  et  copiosissimus  retributor,  quam  evi- 
dens  confirmator  et  exuberantissimus  at- 
testator  veritatis  fidei  christianse.  Quam 
bonum  est  ei  servire !  Quam  verissime 
dixit  Psalmista  :  Mihi  autem  nimis  hono- p«.cxxxvmi, 
rati  sunt  amici  tui,  Deus;  et  rursus,  Testi-  '^- 

'  '  Ps.  xcii,5. 

monia  tua  credibilia  facta  sunt  nimis  I  Et 


550 


IN   FESTO   SS.  RELIQUIARUM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  PRIMUS 


rursiis  in  libro  Sapientise  veraciter  scri-  A 
^ccii.  xuv,  ptum  est  :  Gorpora  Sanctorum   in   paee 
u;Sap.m,  ggp^ifj^  5^^^^^  ^^  nomiua  eorum  vivent  in 

generationem  et  generationem  ;  in  paucis 

vexati,  in  multis  bene  disponentur.  Nem- 

Ps.xxxiu,  pe,  ut  ait  Scriptura  :   Custodit  Dominus 

"'■  omnia  ossa  eorum  ;  unum  ex  his  non  con- 

teretur.  Et  de  quorumdam  Sanctorum  reli- 

^•ccZ!. xLix,  quiis  in  Ecclesiastico  fertur  :  Duodecim 

*"■  Prophetarum  ossa  pulhilant  de  loco  suo. 

Ecce  Deus  omnipotens  et  benignus  multo- 

rum  Sanctorum  corpora  exstincta  conser- 

vavit  illsesa,  etiam  quantum  ad  carnis  eo-  B 

rum  substantiam,  non  quantum  ad  ossa 

tantum.  Et  post  multorum  annorum  curri- 

cula  revelavit  abscondita  multorum  san- 

ctorum  martyrum  corpora:qu8e  quum  ele- 

cf.  Eccii.  varentur  de  terra,  renovata  sunt  signa  et 

XXXVI,  6.     mirabilia    immutata,    atque    dulcissimus 

odor  ilHco  longe  et  late  ac  diu  adspersus 

est.  Si  ergo  Creator  seternus  et  gloriosus 

Sanctorum  sic  honoravit  reliquias,  nonne 

justissimum  est  ut  nos  quoque  pro  modu- 

lo  nostro  easdem  veneremur?  Nec  dubium 

quin   eas   venerando,  veneremur  animas  C 

quorum  fuerunt,  imo  et  Deum,cui  deservi- 

erunt  et  propter  cujus  honorem  ac  gloriam 

honorantur. 

Prceterea,  de  hac  materia  magnus  ille 
theologus  Joannes  Damascenus  quarto  li- 
bro  loquitur  multum  subtiliter  ac  devote. 
Cujus  verba,  ut  clariiis  intelligantur,  sunt 
modicum  extendenda  ac  declaranda.  Hono- 
ramus,  inquit,  Sanctos  tanquam  amicos 
Christi  et  tanquam  Dei  filios  ac  heredes, 
./ortHu.1,1-2.  quia   ut  ait  Joannes   apostohis,  Quotquot 

receperunt  eum,  dedit  eis  potestatem  fi-  D 

Gaiat.  IV,  lios  Dci  ficri.  Ideo  non  sunt  servi  dumta- 

i^^Bom.vm,  ^^^^  ^^^  etiam  filii  Dei,  filii  utique  adopti- 

vi.  Si   autem   filii,   et  heredes ;   heredes 

quidem  Dei,coheredes  autem  Christi.Chri- 

stus  quoque  in  Evangelio  ait  Apostolis  : 

joann.xM,  Yos   amici   mei    estis ;   et,   Jam    non   di- 

^^.^  y.    cam  vos  servos.  Insuper,  quum  omnium 

Apoc.  XIX,  Creator  ac  Dominus,  nuncupetur  Rex  re- 

gum  in  Scripturis  et  Dominus  dominorum 

et  Deus  deorum,  ergo  Sancti  omnino  di- 

cendi  sunt  reges  et  dii  ac  domini,  quia 


14 


16 


Deus  dicitur  estque  ipsorum  Deus  et  Rex 
ac  Dominus.  Dii,  inquam,  sunt  non  natu- 
ra,  sed  quoniam  suis  passionibus  domi- 
nantur,  et  super  eas  ac  carnem  propriam 
regnant,  atque  divinse  imaginis  similitudi- 
nem,  ad  quam  facti  sunt,  inviolatam  cu- 
stodiunt.  Honoranda  sunt  ergo  corpora 
Sanctorum,  qui  fuerunt  ministri  et  amici 
ac  filii  Dei,  quorum  corpora  facta  sunt 
promptuaria  ac  pura  coenacula  Creatoris, 
qui  dixit,  Inhabitabo  in  illis  et  inambula-  Lev.\Kw,, 
bo,  et  ero  illorum  Deus  ;  et  quia  jiistorum  '--  ''Cor. 

'  J  ^  J  VI,  10. 

anima?  in  manu  Dei  sunt,  nequaquam  tan-  sap.m,  i. 

get  illos   tormentum   mortis.  Mors   enim 

Sanctorum,somnus  est  magis  quam  mors. 

Laboraverunt  namque  in  praesenti  saicu- 

lo,  et  vivent  in   sempiternum ;  et  preti- /«s.cxv^io. 

osa   in   conspectu   Domini    mors   Sancto- 

rum   ejus.    Quid    igitur   pretiosius   quam 

esse  in  manu  Dei  ?  Deus  enim  est  vita  et 

lux,  et  qui  in  manu  Dei  sunt,  in  vita  et 

luce  exsistunt.  Apostolus  quoque  ait  :  Ne-  iCor.vi,i9. 

scitis  quoniam   corpora  vestra   templum 

sunt  Spiritus  Sancti?  Honoranda  sunt  ergo 

corpora  Sanctorum  tanquam  animata  lem- 

pla,  et  tanquam  animata  tabernacula  Con- 

ditoris. 

Denique  Christus  Dominus  fecit  nobis 
Sanctorum   suorum  reliquias  esse  fontes 
salutares,  multiplicia  beneficia  effluentes, 
et    conferentes   unguentum   boni   odoris, 
quod  manat  ex  eis.  Etenim  si  ex  rupe  et  Exod.wn, 
dura  petra  aqua  emanavit  in  eremo,  Deo  \\   "'"■'"'' 
prsecipiente,  et  si  ex  maxilla  asini  fluxit  Jadicxv, 
aqua  sitienti  Samsoni,nequaquam  incredi-    ' 
bile  est,  unguentum  suave  ex  Sanctorum 
reliquiis  emanare  sitienti  donum  ac  virtu- 
tem  Dei  atque  Sanctorum  honorem  qui  ab 
ipso  est.  Ecce  Sanctorum  corpora  operan- 
tur  miracula  :  per  ea  dffimones  expellun- 
tur,  infirmi  curantur,  cseci  vident,  leprosi 
mundantur,  tentationes  et  tristitiae  dissol- 
vuntur ;  per  ea   descendit  omne   donum  7aco6.i,i7. 
optimum  a  Patre  luminum  ad  eos  qui  in-  /6irf.5,6. 
dubitata  fide  postulant  ea.  Amplius,  Sancti 
sunt   duces   et   intercessores  nostri  apud 
Deum.  Si  ergo  multum  laborant  homines 
ut  habeant  ducem  et  advocatum  apud  re- 


IN    FESTO   SS.  IIKLIQUIARUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEllMO   1'RIMLS 


ool 


Jndit/i  VIII, 

23. 

Ps.  i,xv,l2. 

Ps.  LXXXIX, 

15. 

yV.cxxiii.G, 
7. 

I  Cor.  XV, 

55. 

//0»(.   VIII, 

18. 
II  Cor.  IV, 
17. 


Ibid.  vii,  1 . 


gcm  tcrrenum,  qiii  apud  illum  faciat  ver- 
bum  pro  eis  :  qiianto  magis  honorandi 
sunt  Sancti,  qui  sunt  duces  intercessores- 
que  nostri  ? 

Pra?terea,  quum  h<cc  ita  se  habeant,  vai- 
de  rationabiiiter  institutum  est,  ut  qusevis 
congregatio  sive  particularis  Ecclesia  spe- 
cialem  agat  solennitatem  de  Sanctorum 
reliquiis  ei  concessis,  quum  Sancti  illi 
singulariter  orent  pro  habentibus  ac  vene- 
rantibus  suas  reliquias,  imo  ct  multa  be- 
nelicia  impendant  locis  et  congregationi- 
bus  ubi  eorum  servantur  reliquia?. 

Sic  ergo  Sanctorum  nostrorum  honore- 
mus  reliquias,  imo  Sanctos  nostros  in  suis 
reliquiis,  ut  eorum  virtutes  strenue  imite- 
mur.Ipsi  namque  per  multas  tribulationes 
transierunt  fideles.  Transierunt  ad  tempus 
per  aquam  et  ignem,  et  educti  sunt  ad 
refrigerium  sempiternum,  nuncque  Isetan- 
tur  pi'o  diebus  quibus  humiliali  sunt,  et 
pro  annis  quibus  viderunt  mala,  et  dicunl: 
Benedictus  Dominus  qui  non  dedit  nos  in 
captionem  dentibus  eorum  ;  laqueus  con- 
tritus  est,  et  nos  liberati  sumus.  Ubi  est, 
mors,  victoria  tua?  Ubi  est,  mors,  stimulus 
tuus  ?  Jam  saluberrime  et  suavissime  ex- 
periuntur  quam  verissime  dixit  Aposto- 
lus  :  Non  sunt  condignse  passiones  hujus 
temporis  ad  futuram  gloriam  ;  itemque,  Id 
quod  in  prsesenti  est  momentaneum  et 
leve  tribulationis  nostrae,  a^ternum  gloriae 
pondus  operatur  in  nobis.  Fuerunt  Sancti 
isti  in  hac  vita  mundi  corde,  atque  in  san- 
ctitate  et  justitia  Deo  incessabiliter  servi- 
erunt.  Ita  et  nos  agere  enitamur.  Emunde- 
mus  nos  ab  omni  inquinamento  animse  et 
corporis,  totisque  viribus  Deum  glorifice- 
mus,  id  est,  gloriosum  esse  testemur  ac 


A  demonstremus,  ei  adhscrendo,  obediendo 
ac  obsequendo  tam  reverenter  et  pure, 
tam  timorate  ac  fervide,  tam  instanter  ac 
incessanter  pro  posse  nostro,  ut  decet  tam 
supergloriosissimo  Deo  nos  adhajrere,  obe- 
dire,  servire. 

Offeramus  ergo  nos  ei  omni  die,  imo 
indesinenter,  in  holocaustum,  mancipando 
nos  totos  ac  plene  ejus  obsequiis,  et  igne 
sui  amoris  omnino  inardescamus  ac  in- 
flammemur,  ita  ut  a  superiori  aninice  parte 
in  inferiorcs  vires  ardor  illc  reduudet,  pro- 

B  priamque  voluntatem  per  plenam  obe- 
dientiam  ei  prorsus  mactemus  ac  immole- 
mus.  Unde  virtuosis  exercitiis  tam  strenue 
immoremur,  tam  continue  occupemur,  ut 
non  solum  vitemus  peccata,sed  a  vitiorum 
quoque  reliquiis  et  ab  obligatione  ad  poe- 
nam  eripiamur.  Beliquiee  namque  vitio- 
rum,  sunt  debilitas  resistendi  malis  exer- 
cendique  bona  et  pronitas  ad  peccandum. 
Obligatio  vero  ad  poenam  manet  in  nobis, 
quamdiu  non  satisfecimus  plene  pro  om- 
nibus  culpis  nostris  ita  ut  si  moreremur 

G  evolare  possemus.  Sed  quanto  plus  profi- 
cimus  in  caritate  et  gratia,  in  donis  virtu- 
tibusque  infusis  et  acquisitis,  seu  quanto 
plus  assuescimus  et  usitamur  virtuosis  ac- 
tibus  jugiter  occupari,  ita  quod  habitua- 
mur  et  radicamur  in  eis  quotidie  magis  ac 
magis, tanto  perfectius  liberamur  et  emun- 
damur  a  praetactis  vitiorum  reliquiis  at- 
que  reatibus  seu  obligationibus  ad  pcenas 
pro  culpis  nostris.  Ad  quod  peragendum 
accendamur  et  confortemur  orationibus, 
meritis   et  exemplis  Sanctorum   quorum 

D  reliquiae  in  praesenti  requiescunt  ac  hono- 
rantur  Ecclesia  :  quos  devotissime  invoce- 
mus,  diligamus  ac  veneremur. 


552 


IN   FESTO    SS.  RELIQUIARUM. 


AD   REUGIOSOS  :    SERMO   SECUNDUS 


SERMO   SECUNDUS 


DE   MULTIPI.ICI   RATIONE   QUAMOBREM   SANCTORUM   RELIQUr.E    SINT  VENERAND.E, 
ET   DE   MODO   AD    CORDIS   MUNDITIAM   PERTINGENDI. 


NEMO  unquam  carnem  suam  odio  ha- 
huit.  Ephes.  v,  29. 

Sancti  ciim  Christo  regnantes,  corpora 
sua  in  terris  relicta  non  mediocriter  dili- 
gunt,  utpote  instrumenta  per  quse  tot  et 
tanta  operati  sunt  bona  et  tantam  beatitu- 
dinem  meruerunt,  et  item  tanquam  pro- 
priam  materiam  cui  formaliter  erant  uni- 
ti  sicut  parti  substantiali,  et  tanquam  rern 
felicitatis  capacem,  in  fine  sa^culi  resusci- 
tandam  et  animse  conglorificandam.  In 
qua  glorificata,  habebit  anima  gloriosa 
multiplex  gaudium  ad  accidentale  perti- 
nens  prsemium  :  quo  gaudio  multiformi 
interim  caret  anima  sancta.  Hinc  anima 
separata,  quamvis  gloriosa,  naturalem  ha- 
bet  inclinationem  ad  reunionem  cum  cor- 
pore  suo,  non  tali  quale  hic  habuit  illud, 
sed  tali  quale  tunc  illud  est  habitura,  prge- 
sertim  quum  anima  naturaliter  sit  corpori 
unibilis,  ejusque  forma.  Elinc  constat  quod 
valde  acceptum  ac  placitum  sit  Sanctis, 
quod  eorum  reliquias  honoramus  in  terris, 
et  quod  fideliter  orent  pro  nobis  ac  prote- 
gant  nos  dum  facimus  istud.  Gum  ingenti 
igitur  devotione  Sanctorum  veneremur  re- 
liquias,  tanquam  instrumenta  ac  media 
per  quse  divina  ad  nos  descendunt  cha- 
rismata.  Nam  et  ipsos  Sanctos  in  eorum 
reliquiis  honoramus. 

Porro  quam  honorandi  sint  Sancti,  pos- 
sumus  ex  diversis  faciliter  considerare. 
Honor  namque  debetur  virtuti  ac  sapien- 
tise,  auctoritafi  et  potestati  praelaticse,  pa- 
ternitati  et  majori  setati.  Si  jam  esset  in 
mundo  vir  tantge  sanctitatis  ac  sapienti», 
et  tantae  potestatis  in  faciendis  miraculis, 
ut  erant  sancti  Apostoli  et  alii  innumera- 
biles  Sancti,  quam  ardenter  optaremus  il- 


A  lum  videre?qualiter  ad  eum  inspiciendum 
properarent  ac  currerent  homines  ?  Quum 
igitur   constet   quod   sanctitas,  sapientia, 
perfectio  et  potestas  sanctorum  viatorum 
quantumlibet  exceI]entium,modici  sit  mo- 
menti  respectu  sanctitatis,  sapientia^,  per- 
fectionis    et    potestatis    eorum    in    patria 
(unde  quum  Dominus  et  Salvator  de  prsBr- 
cursore  suo  dixisset,Tnter  natos  mulierum  Matth.xi, 
non  surrexit  major  Joanne  Baptista  ;  mox  ^'" 
addidit,  Qni  autem    minor   est   in    regno    ibidem. 
Dei,  id  est  infimus  Beatorum,  major  est 

B  illo;  quum  tamen  nequaquam  sit  dubitan- 
dum,  saeratissimum  Preecursorem  ad  sum- 
mum  venisse  angelicum  chorum  atque 
seraphicum  ordinem)  :  patet  quam  vene- 
randissimi  sint  Beati  cum  Deo  regnantes, 
qui  Creatori  suo  perfecte  assimilantur  si- 
militudine  glorif-e,  quoniam  vident  eum  Uoann.m, 
sicuti  est;  qui  de  cetero  nunquam  possunt  "" 
peccare,  et  omnia  intiientur  ac  sciunt  in 
Verbo  seterno ;  quorum  sanctitas,  sapien- 
tia,  perfectio,  virtus,  potestas,  beatitudo 
infpstimabiliter  magn»  sunt  et  prseclara?. 

C  Ad  eorum  ergo  societatem  perpetuam 
jucundissimumque  adspectum  ferventissi- 
me  anhelemus,  celerrime  properemus,  in- 
defesse  curramus.  Quod  totum  tanto  per- 
fectius  agimus,  quanto  eorum  virtutes  et 
opera  sancta  efficacius  imitamur.  Quum- 
que  exteriora  opera  sanctitatem  et  meriti 
rationem  non  habeant  nisi  ex  interiori 
radice,  caritate  et  gratia,  imo  tanto  sint 
Deo  acceptiora,  majorisque  meriti  apud 
eum,  quanto  ex  puriori  corde,  ferventiori 
dilectione,  sinceriori  intentione  et  perfe- 

D  ctiori  virtute  procedunt ;  si  volumus  AI- 
tissimo  multum  placere,  et  magni  apud 
eum  meriti  apparere,  atque  sublimem  in 


IN   FESTO   SS.  RELIQUIARUM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


5o3 


coelis  thronum  attingere,  oportet  ut  stu- 
deamus  habere  cor  purum,  caritatem  fer- 
ventem,  intentionem  sinceram,  et  cetera- 
rum  virtutum  perfectionem. 

Praeterea,  ad  cordis  munditiam  non  suf- 
ficit,  actualiter  non  peccare,  seu  pravis 
cogitationibus  et  vitiosis  affectionibus  non 
foedari  :  alioqui  dormientes  et  actu  nihil 
agentes,  quamvis  iniqui,  essent  mundi 
corde.  Nec  rursus  ad  cordis  numditiam 
sufficit,  stricte  loquendo,  carere  omni 
mortali  peccato  :aIioqui  omnes  cxsistentes 
in  caritate,  exsisterent  mundi  corde,quum 
tamen  multi  eorum  sint  valde  pusilli,  in- 
firmi,  insipientes  et  proni  ad  mala,  ac 
negligentes.  Ad  cordis  ergo  munditiam 
pertinet  atque  exigitur  praecipuus  decor 
interior,  intensa  et  impermixta  defixio 
mentis  in  Deo,  seu  actio  undequaque  (id 
est  ex  omni  parte)  perfecta.  Nec  tamen  ad 
hanc  cordis  munditiam  requiritur  veniali- 
ter  non  peccare,  aut  quotidianis  carere 
i/oann.i,  vcnialibus  culpis  (si  enim  dixerimus  quia 

^'  "^'  peccatum  non  habemus,  mentimur),  sed 
tam  studiose  Deo  vacare,virtuosisque  acti- 
bus  tam  assidue  et  ferventer  insistere,  ut 
quotidiana  illa  peccata  quotidie  delean- 
tur,  et  insuper  in  caritate  ac  omni  virtute 
proficiatur,  quum  non  proficere,  perhibea- 
tur  deficere. 

Denique  virtutes  se  invicem  juvant,con- 
solidant  ac  tuentur.  Propter  quod  non 
solum  concatenata',  sed  et  aliquo  modo 
ffiquales  in  eodem  dicuntur,  non  absolute, 
ita  ut  unaquajque  earum  sit  alteri  compar 
in  dignitate  (non  enim  in  eodem  fides  est 
caritati  in  dignitate  sequalis),  sed  propor- 
tionaliter  :  quia  quanto  quis  plus  proficit 
in  una,  praesertim  in  caritate,  tanto  plus 
proficit  in  aliis,  loquendo  in  genere,  quia 
nec  ista  profectus  istius  aequalitas  est  om- 
nino  proportionata,  quum  unus  perfecto- 
rum  magis  abundet  in  una  virtute  quam 
in  alia.  Propter  quod  de  quolibet  fertur 

Eccii.Kux,  Sanctorum  :  Non  est  inventus  similis  illi. 

'""■  Dicuntur  ergo  virtutes  aequales,  quantum 

ad  aeque  firmam  in  suo  subjecto  radicati- 
onem  quantum  in  ipsis  est,  quantum  ad 


A  a?qualem  facilitatem  exsequendi  proprios 
actus  quantum  est  ex  parte  ipsarum.  Ita- 
que  crescente  una  virtute,  crescunt  om- 
nes  :  quemadmodum  si  in  cithara  erit  so- 
norum  proportio,  oportet  ut  una  chorda 
tenta,  tendantur  et  reliquae.  Nihilo  minus 
unus  magis  pollet  ac  viget  usu  seu  actu 
unius  virtutis,  quam  alterius.  Quod  ex 
diversis  potest  contingere  causis.  Primo, 
ex  naturali  dispositione  complexionis,  ex 
qua  unus  aptior  est  ad  unius  quam  ad  al- 
terius   operationes   virtutis.   Secundo,    ex 

B  majori  assuefactione  qua  se  amplius  exer- 
citavit  in  unius  quam  in  alterius  actione 
virtutis.  Tertio,  ex  novi  status  assumptio- 
ne  :  ut  si  quis  notabiliter  virtuosus  intret 
religionem,  non  mox  tam  expeditus  est  ad 
quarumdam  actum  virtutum  ut  is  qui  diu 
fuit  in  religione,  quamvis  non  sit  minus 
virtuosus  quam  ille.  Quarto,  quoniam  mi- 
nus  tentatur  de  vitio  alicui  suse  virtuti 
contrario.  Quinto,  quoniam  Deo  sic  placet, 
et  ipse  frequentius  raovet  hominem  ad 
actus  virtutis  unius,  quam  alterius. 

C  Denique,  quum  ira,  impatientia,  inconti- 
nentia,  cupiditas,  timor  carnalis,  tristitia 
saecularis,  et  similes  passiones  ac  vitia  ac- 
tum  caritatis  et  contemplationis  impe- 
diant,  certum  quod  homo  non  possit  esse 
in  caritate  ac  sapientiae  dono  perfectus. 
Idcirco,  quantum  quis  crescit  in  caritate 
et  dono  sapientise,  tantum  crescit  in  virtu- 
tibus  moralibus  ac  ceteris  donis.  Rursus. 
quum  dicat  Apostolus,  Caritas  patiens  est,  ico 
benigna  est,  caritas  non  semulatur,  non^'^ 
irritatur,  non  inflatur,  non  quaerit  quffi  sua 

D  sunt ;  certum  est  quod  quanto  quis  effici- 
tur  magis  caritativus,  tanto  fit  magis  mitis 
ac  patiens,  magis  liberalis  et  humilis.  Ite- 
rum,  quanto  quis  amplius  diligit  Deum, 
tanto  perfectius  obedit  ei  in  omnibus,  et 
tanto  plus  diligit  et  approbat  quee  amat 
ac  diligit  Deus,  tanto  etiam  plus  abhorret 
ea  quge  detestatur  Dominus:et  ita  in  omni 
virtute  proportionaliter  crescit. 

Dicunt  autem  doctores,  quod  octo  beati- 
tudines  quas  ponit  Salvator,  sint  excellen- 
tes   actus    virtutum,    potissime    virtutum 


!•.  Xlll, 


554 


IN   FESTO   SS.  RELIQUIARUM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


purgati  animi.  Quumque  munditia  cordis 
sit  una  beatitudinum,  constat  quod  sit  ali- 
cujus  virtutis  actus,  puta  caritatis  aut  sa- 
pientise,  cui  correspondet  beatifica  visio 
Matth.\,i.  Dei  pro  prsGmio,  Christo  dicente  :  Beati 
mundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum  vide- 
bunt.  Est(inquam)actus  perfectus  et  reali- 
ter  idem  quod  sanctitas  seu  summa  perfe- 
ctio  mentis,  videlicet  actus  ex  omni  parte 
perfectus,  ita  quod  ei  adjungitur  summa 
humiliatio,  plena  patientia,  perfecta  man- 
suetudo,  sobrietas,  castitas  liberalitasque 
plenaria.  Sicque  oritur  iste  actus  non  so- 
lum  ex  ferventissimo,  sed  etiam  humilli- 
mo,  mitissimo,  patientissimo,  sobriissimo, 
castissimo,  liberalissimo  corde. 

Igitur,  quum  tota  acceptabilitas  prome- 
rendique  ratio  in  exterioribus  exsistens 
operibus,  ab  interiori  dependeat  puritate, 
caritate  ac  rectitudine;  ut  opera  nostra  ex- 
teriora  sint  Omnipotenti  multum  placen- 
tia  ac  meritoria,  studeamus  simul  in  puri- 
tate,  caritate  omnique  virtute  proficere,  in 


A  omni  humilitate,  patientia,  mansuetudine, 
temperantia,  pietate  nos  exercere,  virtuo- 
sis  actibus  ordinate,  jugiter  et  ardenter  in- 
sistere,  Dei  auxilium  ad  proficiendum  in- 
cessabiliter  implorare.  Unusquisque  etiam 
pro  viribus  exerceat  se  in  actibus  virtu- 
tum  illarum  ad  quarum  contrarios  actus 
magis  est  inciinatus  ex  naturali  dispositio- 
ne  aut  prava  consuetudine.  Nec  quisquam 
persuadeat  sibi  magnum  se  esse  in  cari- 
tate,  aut  sapientise  dono  contemplationis- 
que  gratia,  nisi  in  vera  humilitate,  stabili 

B  patientia,prompta  obedientia,atque  in  om- 
ni  mansuetudine,  sobrietate,  discretione 
ac  filiali  timore  magnum  se  esse  expe- 
riatur.  Atque  pro  interna  cordis  puritate 
conservanda,  fovenda,  perficienda,  simus 
indesinenter  solliciti,  omnem  pro  posse 
culpam  vitando,  et  quotidiana  mala  quo- 
tidie  digne  et  efficaciter  diluendo,  Dei 
pra?sentiam  semper  considerando,  et  men- 
tem  ad  eum  assidue  elevando.  Ad  laudem 
Omnipotentis. 


i 

1 


IN  FESTO 

S.  MARTINI  EPISGOPI 


Enarrationem  epistolce  et  evangelii  require  de  S.  Nicolao. 


SERMO  PRIMUS 


DE   LAUDE   QUINTUPLICI   ALIISQUE   VIRTUTIBUS,  PR/ECONIIS  ET  EXCELLENTIIS    S.  MARTINI. 


BENEDICTIONEM  omuhim  gentium  A 
dedit  illi  Dominus.  Eccli.  XLiv,  25. 

Verba  ista  de  beatissimo  confessore, 
sanctissimo  prsesule  sanctissimoque  patre 
Martino  congrue  exponuntur  :  cui  benedi- 
ctionem  omnium  gentium  contulit  Deus, 
quoniam  gratiarum  charismata  qua3  aliis 
Sanctis  et  electis  dedit  divisim  et  partim, 
ei  dedit  collectim  ac  integre,  ita  ut  omnes 
gentes  in  Christum  credentes,beatissimum 
hunc  Martinum  sublimiter  et  valde  spe- 
cialiter  laudent,  tanquam  iinum  ex  maxi- 
mis  Sanctis.Sed  nunc  virtutes,pr8econia  et  B 
excellentia3  ejus  seriatim  tangenda  sunt. 

Prima  laus  et  excellentia  ejus  est,  admi- 
rabilis  et  virtuosa  vita  in  sua  pueritia,  an- 
tequam  accepit  Baptismum.  Quum  etenim 
ex  militari  esset  prosapia  ortus  et  genti- 
lium  filius,  invitis  suis  parentibus  Chri- 
stum  quserere  coepit,  et  decimo  vitse  suae 
anno  ad  ecclesiam  veniens,catechumenum 
se  fieri  postulavit,  et  mirum  in  modum 
totum  se  dedit  ad  actus  virtutum.  Quum- 
que  duodecim  esset  annorum,  intrare  ere- 
mum  concupivit ;  et  intrasset,  atque  tunc  C 
eremiticam  vitam  ducere  inchoasset,  nisi 
infirmitas  impedivisset  aetatis.  Porro  cor 
ejus  circa  monasteria  atque  ecclesiam  sem- 
per  fuit  intentum.  Quum  autem  quindecim 


esset  annorum,  imperatore  et  patre  suo 
carnali  cogente,  militare  compulsus  est. 
Fuitque  uno  servo  contentus,  cui  ipse  sa}- 
pius  ministravit.  Sed  et  circa  commilito- 
nes  suos  tantae  fuit  caritatis  et  benignita- 
tis,  tantae  patientiae  et  humilitatis,  quod 
eum  miro  venerabantur  affectu  ac  intime 
diligebant.  Sicque  per  tres  annos  ante  Ba- 
ptismum  fuit  militiae  vacans,  immunis  ta- 
men  ab  omnibus  vitiis  quibus  tales  viri 
solent  involvi.  Nam  et  tantae  fuit  sobrie- 
tatis,  ut  non  miles,  sed  monachus  vide- 
retur. 

Secunda  laus  et  excellentia  ejus  est, 
quod  tam  ante  baptismum  suum  quam 
illo  accepto,  misericordissimus  fuit  et  li- 
beralissimus  circa  egenos.  Nam  antequam 
baptizaretur,  dum  adhuc  erat  in  armis, 
non  cessavit  omnia  sibi  superflua  dare 
pauperibus,  nudos  vestire,  indigentes  nu- 
trire,  miseris  subvenire,  ita  quod  prseter 
quotidianum  victum  nihil  sibi  de  militise 
suse  servavit  stipendiis,  et  juxta  evangeli- 
cam  Christi  doctrinam,  sollicitus  non  fuit  Matth.vi, 
de  crastino.  Prseterea,  hieme  quadam  tam  ^** 
frigida  quod  multi  ex  frigore  morieban- 
tur,  obviavit  ei  pauper  quidam,  a  cunctis 
eleemosynam  petens.  Quem  quum  omnes 
praeterirent,  Martinus  quum  prseter  chla- 


556 


IN   FESTO    S.  MARTINI   EPISCOPI. 


SERMO   PRIMUS 


mydem  nil  haberet  quod  posset  largiri 
(reliqua  namque  donavit  egentibus),  arre- 
pto  gladio  suo,  divisit  ehlamydem,  dedit- 
que  pauperi  partem.  Et  ecce  nocte  se- 
quenti,  vidit  in  spiritu  Christum  parte 
chlamydis  pauperi  data  vestitum,  atque 
ad  angelos  audivit  dicentem  :  Martinus  ad- 
huc  catechumenus,  hac  me  veste  operuit. 
Quibus  conspectis,  non  inaniter  gloriatus 
est,  sed  pietatem  Dei  agnoscens  ac  gratias 
agens,  baptizari  se  fecit,  quum  esset  de- 
cem  et  octo  annorum.  Praeterea,  quum  fa- 
ctus  fuisset  episcopus,  et  tempore  hiemali 
quadam  die  ad  ecclesiam  pergeret,  pauper 
seminudus  petivit  sibi  ab  eo  necessaria 
dari.  Mox  ergo  S.  Martinus  archidiacono 
suo  jussit  ut  sine  mora  vestiret  pauperem 
illum  algentem.Quod  quum  archidiaconus 
implere  differret,  pauper  secutus  est  Mar- 
tinum  sanctissimum  usque  in  secretarium, 
conquerens  se  ab  archidiacono  derelictiim. 
Mox  ergo  Martinus  propriam  vestem  se- 
crete  exuit,  ac  pauperem  ea  indutum 
preecepit  abire.  Ecce  quam  liberalissima 
pietas   ac   piissima   liberalitas.   Quid   mi- 

Maiih. \ii,  rum  quod  Deus,  qui  sic  facit  hominibus 
sicut  ipsi  faciunt  proximis  suis,tam  abun- 
dantissimam  gratiam  dedit  Martino,  qui 
tam  misericordissimus  ac  liberalissimus 
exstitit  circa  proximos  suos,  potissimum 

Prov.xi,\-.  circa  egenos?  Vere,sicut  ait  Scriptura,  Be- 
nefacit  animse  suee  vir  misericors  :  quia 
dum  aliis  miseretur  ac  subvenit,  multo 
plus  benefacit  sibimetipsi,  et  pro  modico 
quod  pra^stat  egeno,  multa  recipit  et  ac- 
quirit  a  Domino.  Atque  ut  Salomon  prote- 
ibid.  XIX,  statur  :  Foeneratur  Domino,  qui  miseretur 
pauperi.  Immisericors  vero  pessime  facit 
sibimetipsi,quia  dum  viscera  pietatis  clau- 
dit  egenti,  claudit  sibi  viscera  misericor- 
dise  Dei. 

Tertia  laus  et  excellentia  S.  Martini  est, 
profundissima  sua  humilitas.  Nam  et  an- 
tequam  baptizaretur,  frequenter  calcea- 
menta  suo  servo  extraxit  atque  extersit, 
et  ad  eamdem  cum  eo  comedit  mensam, 
manducantique  servo  ssepe  servivit.  Facto 
autem  episcopo,  eadcm  mausit,  imo  multo 


17. 


A  major  fuit  in  eo  humilitas,  eadem  quoque 
in  vestibus  vilitas.  In  secretario  etiam  ec- 
clesise  sedebat  in  sede  quae  tripus  dicitur. 
Et  certe  nisi  multum  humilis  exstitisset, 
nequaquam  tantam  ei  contulisset  gratise 
affluentiam,  qui  per  Isaiam  prophetam  lo- 
cutus  est :  Super  quem  requiescet  spiritus  /«.  lxvi,  2. 
meus,  nisi  super  quietum  et  humilem  ?  In 
hac  ergo  virtute  sequamur  virum  sanctis- 
simum,  et  impleamus  quod  hortatur  Apo- 
stolus  :  Per  caritatem  (inquiens)  servite  Gaiat.\;\3. 
invicem.  Unde  rursus  ad  Philippenses  nos 

B  admonet  :  Nihil  agatis  per  contentionem,  PhiHpp.u, 
neque  per  inanem  gloriam,  sed  per  humi-  ^' 
litatem  superiores  sibi  invicem  arbitran- 
tes.llinc  et  princeps  Apostolorum  in  prima 
sua  fatetur  epistola  :  Omnes  humilitatem  iPehw,-^. 
invicem  insinuate,quoniam  Deus  superbis 
resistit,  humilibus  autem  dat  gratiam.  Po- 
stremo  in  hoc  S.  Martini  patet  humilitas, 
quia  dum  B.  Hilarius  doctor  ac  pontifex 
voluisset  eum  facere  suum  diaconum,  sse- 
pissime  restitit,  indignum    se  clamitans. 
Sed  quum  prsefatus  Hilarius  pra?cepisset 

C  eum  esse  exorcistam,  humiliter  acqui- 
evit. 

Quarta  laus  ejus  est,  sua  patientia  maxi- 
ma.  Quum  enim  iter  arripuisset  visitandi 
suos  parentes  ut  eos  ad  fidem  Christi  con- 
verteret,  et  incidisset  in  latrones,  unus  il- 
lorum  duxit  eum  seorsum,  sciscitans  an 
timeret.  Cui  respondit  beatissimus  vir  Mar- 
tinus,se  nunquam  fuisse  ita  securum,quia 
sciebat  misericordiam  Dei  maxime  in  tri- 
bulationibus  adfuturam.  Deinde  hortans 
latronem,    convertit    eumdem.    Convertit 

D  quoque  et  matrem  suam ;  sed  pater  suus 
in  gentilitate  obstinatus  permansit.  Ab 
Arianis  etiam  gravissimas  ac  frequentes 
toleravit  persecutiones.  Siquidem  publice 
virgis  caesus  est  ab  eis,  et  de  civitatibus 
pulsus.  Denique  quodam  die  asino  sedens, 
obviavit  equestribus,  quorum  equi  ex  sub- 
ito  ejus  occursu  perterriti  (nam  nigro  pai- 
lio  fuit  opertus)  coeperunt  hinc  inde  effu- 
gerc.  Tunc  viri  illi  B.Martinum  gravissime 
percusserunt,  ignorantes  quis  esset  :  nam 
ejus  clerici  sequebantur.  Ipse  vero  nil  lo- 


IN    FKSTO   S.  MAUTINI    EPISCOPI. 


SKRMO   SECUNDUS 


qiicns  et  patientissime  ferens,  tergnrn  su-  A 
um  praebuit  eis  capclendum.  In  hoc  quoque 
maxima  ejus  patientia  rutilavit,  quod  eum 
qui  sibi  prai  omnibus  clericis  suis  mo- 
lestior  ct  inimicior  Tuit,  videlicet  Bric- 
cium,  oblinuit  a  Dco  suuin  essc  in  cpisco- 
pali  oFficio  siiccessorem.  El  tunc  illud 
orando  obtinuit,  quum  Briccius  contem- 
ptibilius  crat  de  eo  locutus,  dicens  ad 
quemdam  :  Si  quaeris  illum  delirum,  re- 
spice  eminus,  ecce  quasi  amens  sedet  in- 
tuens  coelum.  Quse  verba  sanctus  pater 
Martinus,  Deo  revelante  cognovit,  advo-  B 
cansquc  Briccium,  dixit  :  An  tibi  delirus 
videor,  Bricci?  Amen  dico  tibi  quia  obti- 
nui  ut  mihi  in  episcopatu  succedas.  Unde 
testante  Severo,  tantam  adversus  omnes 
injurias  patientiam  assumpsit,  ut  quum 
esset  summus  sacerdos,  impune  etiam  ab 
infimis  clericis  laideretur,  neque  ob  hoc 
eos  unquam  a  loco  eorum  removit,  nec  a 
sua  repulit  caritate. 

Quinta  laus  ejus  est,  quod  gratia  pro- 
phetiae  exstitit  plenus,  et  multa  secreta  ac 
futura  ex  angelorum  revelatione  cognovit.  C 
Nam  vadens  ad  suos  parentes,  praedixit  se 
multa  passurum.  Briccio  quoque  praedixit, 
quod  futurus  csset  episcopus,  et  in  epi- 
scopatu    multa   passurus.  Quumque  qua- 


(lam  vicc  quorumdam  gentilium  vellet 
evertere  tem[)Ium,  illisque  resistentibus 
non  valerct,  secedens  ad  proxima  loca, 
ct  ibi  per  triduum  orationibus  vacans,  vi- 
dit  duos  angelos  sibi  adstantcs,  qui  dixe- 
ruut  ut  irct  ad  tcmplum  illud  everlendum, 
quia  luillus  ei  auderet  resistere,  quoniam 
ipsi  sibi  adsisterent.  Perrexit  ergo,  et  illud 
evertit  gentilibus  cerncntibus,  nec  resiste- 
re  nec  loqui  audentibus.  Insuper  Maximo 
imperatori  praedixit,  quod  si  intraret  Ita- 
liam,  quo  intrare  optavit  ad  praeliandum 
contra  \'alentinianiiin,  primo  impetii  prae- 
valeret,  sed  paulo  post  a  Valentiniano  oc- 
cideretur.Quod  totum  ita  evenit.Alia  vice, 
quum  S.  Martinus  gesta  cujusdam  synodi 
scire  appeteret,  angelus  ei  apparens,  cun- 
cta  recitavit  quae  in  ea  fuerant  acta.  — 
Ecce  quantis  virtutibus  ac  excellentiis  Pa-  ii  Cor.1,3. 
ter  misericordiarum  et  Deus  totius  conso- 
lationis  decoravit  hunc  suum  electum  :  de 
quo  tamen  adhuc  multo  majora  restant  di- 
cenda,  quae  sequenti  reservo  sermoni. 

Nunc  ergo  tanti  Patris  aedificemur  vir- 
tutibus,  instruamur  exemplis,  mites  et  hu- 
miles  esse  discamus,  in  omni  adversitate 
patientiam  observemus;  misericordiae  item 
operibus  simus  intenti,et  coram  Altissimo 
in  omnibus  timorati  ac  custoditi. 


SERMO  SECUNDUS 


DE    EXCELLENTUS    ATQUE   MIRACULIS    S.  MARTINI. 


IN  diebus  suis  non  timuit  jprincipem,  et 
mortuum  prophetavit  corpus  ejus ;  in 
vita  sua  fecit  monstra,  et  in  morte  sua 
mirabilia  operatus  est.  Eccli.  XLViii,  13-15. 
Yerba  ista  ad  litteram  de  magno  illo  Eli- 
seo  propheta  conscripta,  de  gloriosissimo 
viro  Martino  sanctissimo  convenientissi- 
me  exponuntur.  Ipse  etenim  in  diebus 
suis  non  timuit  imperatores,  sed  justissi- 
me  ad  eos  se  habuit,  et  cum  grandi  au- 


D  ctoritate  affatus  est  eos.  Unde  a  Maximo 
imperatore  invitatus,  quum  imperator  ei 
poculum  porrexisset,  sperans  et  cupiens 
de  manu  beatissimi  viri  pateram  recipere 
ac  potare,  ipse  felix  Martinus  non  impera- 
tori,scd  suo  capellano  juxta  se  recumben- 
ti,  scyphum  porrexit,  sacerdotem  impera- 
tori  indubie  praeferens.  Et  hoc  ipsum  in 
quo  imperator  videbatur  contemptus,muI- 
tum  eidem  ac  ceteris  convescentibus  pla- 


358 


IN   FESTO   S.  MARTINI   EPISCOPI. 


SERMO   SECUNDUS 


cuit,  atque  in  tanta  beati  viri  sunt  dele- 
ctati  justitia.  Porro,  quum  ceteri  praesules 
apud  eumdem  principem  viliter  blandi- 
rentur,  in  solo  Martino  apostolica  mansit 
auctoritas.  Nam  dum  ab  imperatore  voluit 
aliquid  obtinere,  imperavit  potius  quam 
rogavit.  Alio  tempore  Valentinianum  im- 
peratorem  tentavit  accedere,  sed  impera- 
tor  ei  accessum  dari  prohibuit,  sciens  il- 
lum  velle  petere  qua?  ipse  decrevit  non 
dare.  Tunc  Martinus  precibus  jejuniisque 
intentus,  Dei  invocavit  auxilium.  Et  ecce 
septima  die  adsistit  ei  angelus,  jubens  ut 
imperatorem  securus  accedat.  Tunc  nullo 
resistente  intravit.  Quem  imperator  venire 
conspiciens,  indignatus  est  cur  fuisset  ad- 
missus,  nec  dignabatur  adstanti  assurgere. 
Tunc  ignis  Dei  solium  regis  operuit,  et 
eum  a  parte  qua  sedit,  comburere  coepit. 
Mox  ergo  exsiliens,  sanctum  virum  ample- 
xus  est,  honoravit,  et  antequam  rogaretur, 
omnia  quse  Sanctus  optavit,  concessit. 

Rursus,  alio  tempore  Avitianus  comes 
crudelissimus  et  ultra  omnem  modum  be- 
stiali  ferocia  plenus,civitatem  Turonensem 
ingressus  est,  sequentibus  cum  miserabili 
facie  reis,  ordinibus  catenatis,  quibus  se- 
quenti  die  proposuit  atrocissima  inferre 
supplicia.  Quo  cognito,  S.  Martinus  ante 
mediam  noctem  solus  ad  comitis  domum 
perrexit,  et  ibi  prae  foribus  Deum  invoca- 
vit  prostratus.  Mox  angelus  Avitiano  dixit 
in  somno  :  Servus  Dei  ante  tua  limina  ja- 
cet,  et  tu  dormis?  Territus  ille  surrexit, 
convocatisque  famulis,  ait  :  Martinus  est 
ante  fores,  ite  et  januas  aperite,  ne  patia- 
tur  injuriam.  Illi  vero  paululum  exeuntes, 
revertebantur,  dicentes  nullum  ibi  adesse, 
et  comitem  somno  esse  illusum.  Quumque 
comes  rursus  obdormisset,  angelus  secun- 
do  eum  terribiliter  monuit.  Tunc  vehe- 
menter  formidans,  personaliter  exiit,  san- 
ctoque  viro  reperto  :  Quid,  inquit,  mi 
domine,  hoc  fecisti?  Scio  quid  vis,  nil  te 
rogare  oportet.  Fiat  ut  cupis,  et  vade,  ne 
me  ob  tuam  injuriam  ccelestis  consumat 
vindicta.  Grede  quia  non  leviter  apud  nie 
actum  est,  ut  ego  procederem.  Mox  ergo 


A  praecepit  relaxari  captivos.  Ex  hoc  etiam 
facto  patet  pietas  S.  Martini  et  efficacia 
orationum    ipsius.  Ecce   quod   in   diebus    Ecch. 
suis  non  timuit  principes,  sed  justitia  et  '"'^"''  '^' 
misericordia  erat  plenissimus. 

Praeterea  corpus  Elisei  propheta^  dici- 
tur  mortuum  suscitasse,  quoniam  quidam  JiAd.  i4; 
a  latronibus  interfectus,  et  in  sepulcrum  ,1.  ^''■'""' 
sancti  Elisei  projectus,  quum  tetigisset 
corpus  sancti  Prophetse,  revixit.  Per  quod 
declaratum  est,  quod  Eliseus  fuit  verus  et 
sanctus  propheta.  Sic  et  in  corpore  S.  Mar- 

B  tini  mortui  ostensum  est  grande  miracu- 
lum,  ut  statim  dicetur. 

Nunc  itaque  ceterse  laudes  et  excellen- 
tiee  hujus  sanctissimi  Patris  sunt  prose- 
quendse.  Prima  illarum  est,admirandissima 
ejus  perfectio  ac  virtuosissima  vita.  Nam 
factus  episcopus,  ad  aliquantulum  tempus 
habitavit  in  cellula  prope  eccIesiam.Quum- 
que  inquletudinem  venientium  ad  se  fer- 
re  non  posset,  monasterium  sibi  extra  ur- 
bem  ad  duo  milliaria  fecit,  et  ibi  cum 
octoginta   monachis  Deo  devotissime  de- 

C  servivit,  ac  suis  temporibus  venit  ad  ur- 
bem  suam.  Tanta  demum  fuit  stabilitas 
cordis  sui  in  Deo,  quod  nemo  unquam  vi- 
dit  eum  iratum,nemo  ridentem,  nemo  mce- 
rentem.  Unus  idemque  semper,  coelestem 
quodammodo  Isetitiam  vultu  praeferens, 
extra  naturam  hominis  videbatur.  Nun- 
quam  in  illius  ore  nisi  Ghristus,  nunquam 
in  ejus  corde  nisi  pietas,  pax,  misericor- 
dia  erat.  Nunquam  hora  ulla  momentum- 
que  praeteriit,  quo  non  aut  orationi  aut 
lectioni  insisteret ;  imo  legendo  aut  alia 

D  foris  agendo,  animum  ab  oratione  non  re- 

laxavit.  0  vere  beatus,  in  quo  dolus  non  joann.i,ii. 
fuit,  neminem  judicans,  neminem  dam- 
nans,  nulli  malum  pro  malo  reddens!  Por-  [Petr.m,'). 
ro,  etsi  facta  ejus  possent  describi,  interi- 
orem  tamen  vitam  ipsius  et  quotidianam 
conversationem,  animumque  semper  coelo 
intentum,  nullus  explicare  poterit  sermo. 
Haec  omnia  scribit  Severus  in  Sancti  hujus 
Legenda. 

Secunda  excellentia  ejus  est,  quod  cives 
coelestes  sibi  in  vita  hac  tam  familiares 


IN    FESTO   S.  MAUTINl    EPISCOPI. 


SEIIMO    SECUNDUS 


359 


fiieriint.  Nam  ssepe  loqucbatnr  cum  ange-  A 
lis  sanctis,  qui  sibi  visibiliter  apparue- 
runt,  et  longum  ac  familiare  cum  ipso 
habuerunt  colloquium.  Frequenter  etiam 
sacralissima  virgo  Maria  cum  sanctis  The- 
cla  et  Agnete  visibiliter  sibi  apparuit  se- 
cumque  contulit.  Similiter  gloriosissimi 
apostoli  Petrus  et  Paulus  apparuerunt  ei 
frequenter. 

Tertia  excellentia  ejus  est,  discretio  spi- 
rituum  qua  pollebat.  Nam  ita  inter  ange- 
los  lucis  ac  tenebrarum  discrevit,  quod 
qualitercumque  sibi  apparebat  diabolus,  B 
eum  nequivit  decipere.Interdum  enim  ap- 
paruit  sibi  circumtectus  luce  purpurea, 
indutus  regia  veste,  diademate  coronatus, 
ore  sereno  Isetaque  facie,  ut  nihil  minus 
quam  diabolus  videretur,  et  dixit  :  Marti- 
ne,  agnosce  quem  cernis,  Christus  ego 
sum.  Quumque  Martinus  ejus  fraudem  ex- 
primeret,  statim  ut  fumus  evanuit,  et  cel- 
lam  sanctissimi  prsesulis  gravi  foetore  im- 
plevit. 

Quarta  excellentia  ejus  est,  maximus 
fructus  quem  fecit  in  mundo.  Plurimos  C 
enim  convertit,  et  gentilium  diversa  tem- 
pla  evertit,  ac  ipsos  idololatras  perduxit 
ad  fidem  ;  atque  de  coenobio  suo  multi  ex 
discipulis  ejus  ad  episcopale  officium  sunt 
assumpti.  Et  maxime  restitit  Arianis;  suis- 
que  miraculis  gloriosis,  exemplis  sanctis, 
optima  fama,  prsedicatione  idonea,  orati- 
one  prsefervida  innumerabiles  traxit  ad 
Deum.  Erat  autem  multum  ffidificativus 
in  verbis.  Nam  ovem  tonsam  conspiciens : 
Evangelicum,  inquit,  mandatum  ovis  illa 
/.Hc.111,11.  complevit;  habuit  tunicas  duas,  unam  lar-  D 
gila  est  non  habenti. 

Quinta  excellentia  ejus  est,  quod  Apo- 
stolis  par  vocatur  :  non  idcirco  solum  aut 
maxime  quoniam  mortuos  suscitavit,  sed 
ob  suam  ineffabilem  sanctitatem,  et  quia 
igneus  globus  super  caput  ejus  apparuit 
quadam  die  dum  celebravit.  Et  hoc  fuit 
quando  se  nudato  vestivit  egenum.  Tunc 
quoque  (ut  legitur)  angeli  sancti  torques 
aureas  ac  gemmatas  secum  ferentes,  bra- 
chia  ejus  decentissime  operuerunt,  ne  nu- 


da  viderenlur  dum  ipsa  levavit.  Siquidem 
indutus  tunc  fuit  veste  vilissima,  cujus 
manicse  extendebantur  usque  ad  cubitum 
ejus. 

Sexta  excellentia  ejus  est,  multitudo  et 
magnitudo  miraculorum  quibus  fulsit  in 
vita  prsesenli.  Nam  suscitavit  tres  mor- 
tuos,  quorum  primus  ante  Baptismum  fuit 
defunctus,  secundus  laqueo  suspenderat 
semetipsum.  Tertium  suscitavit  in  campo, 
prsesentibus  multis  gentilibus  :  qui  viso 
tanto  prodigio,  facti  sunt  christiani.  Ignem 
domum  invadentem,  se  ipsum  objiciendo, 
a  domo  illa  repulit,  mansit  quoque  illa^sus 
in  igne.  Sed  et  Parisiis  osculando  leprosum 
turpissimum,  curavit  eumdem.  Juvenem 
serpentino  veneno  mortaliter  infectum,  a 
veneno  purgavit  orando.  Quum  digitos  suos 
misisset  in  os  obsessi,  statim  obsessus  ce- 
cidit  resupinus,  et  dsemon  expulsus  est. 
In  Treviris  curavit  puellam  usque  ad  mor- 
tem  infirmam.Et  breviter,  infinita  fuerunt 
ejus  miracula.  Nam  vix  infirmus  aliquis 
ipsum  accessit  qui  non  sanatus  abscessit. 
Atque  ut  sanctus  testatur  Bernardus,  red- 
didit  caecis  visum,  surdis  auditum,  mutis 
loquelam,  claudis  gressum,  aridis  sospi- 
tatem. 

Septima  laus  ejus  est,  felix  consumma- 
tio  ejus.  Nam  mortem  suam  diu  praescivit 
Fratribusque  praedixit.  Quumque  viribus 
corporis  destitueretur,  indicavit  eis  se  mo- 
rituruin.  Qui  quum  uberrime  flerent,  eum 
rogantes  ne  eos  desereret,  eorum  lacrimis 
pie  compassus,  dixit  :  Domine,  si  adhuc 
populo  tuo  necessarius  sum,  non  recuso 
laborem ;  fiat  voluntas  tua.  Quumque  fe- 
bribus  teneretur,  non  cessavit  ab  opere 
Dei,  sed  pernox  in  vigiliis  et  orationibus 
mansit.  Jacuit  autem  in  cilicio  et  cinere 
super  nudam  humum.  Unde  rogatus  a  di- 
scipulis  ut  vilia  stramenta  sineret  sibi 
supponi,  respondit  :  Non  decet,  o  filii, 
Christianum  nisi  in  cinere  mori;  ego  si 
vobis  aliud  exemplum  relinquo,  pecco. 
Oculis  autem  ac  manibus  in  coelum  sem- 
per  intentus,  invictum  animum  ab  oratio- 
ne  non  relaxavit.  Rogatus  quoque  a  pre- 


360  IN   FESTO    S.  MARTINl   EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   TERTIUS 


sbyteris  ut  corpusculum  suum  mutatione  A  los  sanctos  audivit  cantantes,  et  Deo  re- 

lateris  relevaret  :  Sinite,  inquit,  o  fratres,  velante,   cognovit   quod   Martini   animam 

me  potius  coelum  quam  terram  adspicere,  ferrent  in  ccelum. 

ut  iturus  ad  Dominum  spiritus,  suo  jam  Ecce   quam    praeclarissime    mirificavit   Ps.  iv,  4. 

itinere   dirigatur.  Tunc  diabolum  videns  omnipotens  Deus  hunc  electissimum  San- 

adstare,  dixit  :  Quid  hic  stas,  cruenta  be-  ctum  suum  ante  mortem,  in  morte  et  post 

stia?  Nihil  in  me  funeste  reperies;  Abra-  mortem.Ideo  beatissimum  patrem  ac  prse- 

hse  me  sinus  recipiet.  Quo  prolato,  tradidit  sulem  sacratissimum  hunc  Martinum  totis 

spiritum,    felicissime   migrans   ad   Domi-  diligamus  ac  veneremur  prsecordiis,  atque 

num,  octoginta  unius  annorum.  Statimque  fidelibus   sequamur   vestigiis,    spernendo 

corpus  ejus  sanctissimum  instar  corporis  carnalia  et  caduca,  ac  fervide  appetendo 

glorificati  resplenduit,  vitro  purius,  lacte  bona  coelestia  et  seterna;  imo  incompara- 

candidius  :  vultus  ejus  luce  clarior  radia-  B  bilis  bonitatis  infiniteeque  pulchritudinis 

bat.  Tunc  multi  angelos  in  coelo  audierunt  Deum  super  omnia  toto  corde  jugiter  dili- 

canentes.  Sed  et  S.  Severinus  Coloniensis  gendo,  ac  ei  in  omnibus  reverenter  obe- 

episcopus  sacra  tunc  loca  circuiens,  ange-  diendo. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 


DE    INTEGRITATE    S.  MARTINI   CUIQUE   RELIGIOSO    IMITANDA,    ET   DE   DUARUS   VIRTUTIBUS    EI 
QUODAMMODO    INNATIS,   PUTA   HUMILITATE    ET    CARITATE. 


I 


PSUM  elegit   ex  omni   carne.   Eccli.  C  ipse  est  specialis   pater  religiosorum,  id 

XLV,  4.  est  patronus  et  magister  praecipuus  mona- 

Gloriosissimum  atque  sanctissimum  vi-  chorum.    Et   de   hoc   nunc   introducenda 

rum  Martinum  opifex  mundi,  incompre-  sunt  aliqua. 

hensibilis  Deus,  fons  omnium  gratiarum,  Ecce  tota  Scriptura   specialissime   nos 

tantis  excellentiis  decoravit,  ut  magnitudo  hortatur  ad  duas  virtutes,  puta  humilita- 

rerum  fidem  excedat.  Ipse  certe  fuit  apo-  tem  et  caritatem  :  quia  humilitas  non  so- 

stolus  temporis  sui  :  ipse  erat  splendidis-  lum  est  virtus,  sed  omnium  quoque  fun- 

simum   lumen   Ecclesise,   decus   omnium  damentum  virtutum,  imo  et  dispositio  ac 

preesulum,  gemma  gratissima  sacerdotum,  pra?paratio  maxima  ad  totius  gratiae  incre- 

gloria  cunctorum  Christianorum.  Ipse  fuit  mentum  ;  est  etiam   perfectionis   adeptge 

magnus  propheta,  cui  revelavit  omnipo-  custodia,  et  totius  vitse  tutissimum  muni- 
tens  Deus  tot  futura  et  tanta  secreta.  Ipse  D  mentum.  Caritas  item  non  solum  est  vir- 

deemones   conculcavit,  vicit,  effugavit  et  tus,  sed  et  universarum  virtutum  vertex 

sprevit  ut  muscas.  Apostolicus  quoque  fuit  et  finis,  regina  et  turris,  mater  ac  vita, 

in  multitudine  prodigiorum  et  magnitudi-  forma  et  imperatrix ;  et  in  ejus  actu  con- 

ne  miraculorum.  Ileereticos  constantissime  sistit  vitae  nostrae  spiritualis  perfectio.  Ad 

expugnavit.  Et  breviter,  vita  ipsius,  om-  ejus  profectum  et  coinplementum  cuncta 

nium  fidelium  est  doctrina.  Nihilo  minus  exercitia  nostra  religiosa  ordiuare  debe- 


IN   FESTO   S.  MARTINI    KPISCOPI. 


AD   HELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


mi 


mus.  Hinc  Deus  adorandus  et  benedictus, 
Ps.cxLvi,5.  cujus  sapientiae  non  est  finis,  volens  bea- 
tissimum  virum  Martinum  ad  maximam 
sanctitatem  in  hac  vita  perducere,  pianta- 
vit  in  anima  ejus  in  primis  pro  funda- 
mento  profundissimam  humiiitatem,  qujB 
et  antequam  baptizaretur,  grandis  et  rara 
ac  admirabilis  fuit  in  eo.  Nempe  in  statu 
militari,nondum  baptizatus,uno  contentus 
ministro,  tam  humiliter  vixit  cum  illo, 
quod  ei  frequentius  deservivit,  calceosque 
detraxit  atque  detersit.  Baptizatus  vero  et 
S.  Hilario  junctus,  quum  ab  eodem  Hilario 
rogaretur  diaconatus  officium  sibi  assu- 
mere,  non  acquievit,  indignum  se  esse  vo- 
ciferans. 

Quid  ad  ista  dicere  possumus,  qui  tot 
annis  in  Ordine  fuimus,  et  adhuc  elationis 
morbo  tabescimus?  Vix  in  parvis  et  mini- 
mis  rebus  servire  dignamur  confratribus 
nostris  :  imo  causamur  et  dicimus  eos  po- 
tius  hoc  vel  illud  facere  debere  aut  opor- 
tere,  vel  quia  sunt  juniores  aut  simplices, 
sive  ex  alia  quam  spiritus  superbise  sugge- 
rit  causa.  Porro  non  solum  ad  diaconatum, 
sed  ad  sacerdotium  quoque  absque  renisu 
accessimus,  adhuc  vix  in  statu  incipien- 
tium,  ne  dicam  proficientium,  digne  re- 
positi,quum  felix  Martinus  in  perfectorum 
numero  constitutus,  ad  diaconatum  ascen- 
dere  non  fuerit  ausus.  Et  quia  in  humili- 
tate  deficimus,  et  ab  ejus  integritate  longe 
distamus,  invenimur  in  multis  defectuosi, 
et  passionibus  agitamur  diversis.  Nunc 
inaniter  la>ti,  nunc  insipienter  exsistimus 
moesti;  nunc  vana  securitate,  nunc  puerili 
formidine  inquinamur.  0  quam  longe  di- 
stamus  ab  exordio  perfectionis  S.  Martini ! 
Qui  quum  incidisset  in  latrones,  et  ab  uno 
illorum  fuisset  interrogatus  an  formida- 
ret,  respondit  se  nunquam  fuisse  ita  im- 
perterritum  et  securum  ut  tunc,  quoniam 
sciret  misericordiam  Dei  in  tribulationi- 
bus  maxime  adfuturam.  Si  igitur  unquam 
proficere,  si  ad  aliquam  unquam  perfecti- 
onem  attingere  cupimus,  S.  Martini  humi- 
litatem  in  primis  intueamur,amplectamur, 
sectemur.  Universa  quae  ad  humilitatem 

T.  32. 


A  plenariam  nos  queunt  inducere,  perspica- 
citer  atque  assidue  ponderemus,  infinitas 
vidclicet  culpas  et  innumerabiles  negligen- 
tias,  periculositates,  foeditates,  infirmita- 
tes  contemptibilitatesque  nostras.  Reputet 
se  unusquisque  omnium  esse  vilissimum, 
defcctuosissimum  et  extremum,  quia  om- 
nino  sic  est,  aut  sic  esset  si  relinquere- 
tur  paulisper  a  gratia.  Kecordemur  quod 
Christus  locutus  est  :  Ego  in  medio  ve-  Luc.  xxu, 

27 

strum  sum   sicut   qui  ministrat.  Idcirco, 
quanto  quis  major,  doctior  aut  senior  est,   EccU.  m, 

B  tanto  in  cunctis  humiliet  semetipsum  pro-  ' 
fundius,  et  experietur  sibi  copiosissima 
gratise  dona  infundi.  Etenim  si  ad  omnem 
Christifidelem,  quanto  magis  ad  omnem 
religiosum  spectat  sancta  ista  humilitas? 
0  quam  stolidi  sunt  qui  ex  corporalibus 
suis  exercitiis  quantumlibet  rigorosis  ac 
strenuis,  utpote  vigiliis,  jejuniis,  abstinen- 
tiis,  disciplinis,  laboribus,  cilicii  usu  du- 
roque  strato,  solitudine,  silentio  aut  con- 
similibus  intumescunt,  quum  omnia  illa 
ad  profundae  ac  plense  humilitatis  adepti- 

C  onem  aliarumque  incrementa  virtutum 
sint  ordinanda ! 

Prseterea,  ad  nostram  sedificationem  (si 
hoc  considerare  non  dedignetur  excellen- 
tia  nostra)  non  mediocriter  confert  quod 
de  S.  Martino  narratur,  quod  de  suo  mo- 
nasterio  non  facile  poterat  avelli  sive  edu- 
ci.Unde  quum  in  episcopum  esset  electus, 
non  audebant  hoc  ei  in  monasterio  inti- 
mare,  sed  per  industriam  quamdam  de 
coenobio  eum  traxerunt,  ac  turbis  in  via 
dispositis,  sub  diligenti  custodia  duxerunt 

D  in  civitatem.  Ubi  jam  monachi  impatien- 
tes  quietis,  qui  intra  cellulam  suam  et  in 
ccenobio   pedibus   suis  consistere  neque- 
unt,  qui  ad  mundana  afficiuntur,  qui  ad 
aliquam  in  hac  vita  misera  promotionem 
adspirant?  Nonne  incircumscriptus  omni- 
potensque  Creator,  de  quo  loquitur  Isaias 
propheta,  Vere  tu  es  Deus  absconditus,  in  ;«.  xlv,  is. 
abscondito  melius  invenitur,  quum  et  Uni- 
genitus  Patris  locutus  sit:Tu  autem  quum  Matth.yt, 
oraveris,  intra  in  cubiculum  tuum,  et  clau-  ^- 
so  ostio,  ora  Patrem  tuum  in  abscondito, 

36 


562 


IN   FESTO   S.  MARTINI   EPISCOPI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


et  Pater  tuiis  qui  videt  in  abscondito,  red- 
det  tibi?  Arbitror  quia  si  quis  vere  inter- 
nus  est,  et  secretioris  loci  commoditates 
expertus,  et  familiariter  cum  Deo  deambu- 
lat,  conversatur  et  occupatur  ac  loquitur, 
quod  egressum  de  cella  horrebit,  nisi  ex 
rationabilibus  causis  ab  Ordine  institu- 
tis.  Nec  tunc  sine  Dei  timore  et  speciali 
cordis  custodia  egredietur,  ne  forte  ali- 
quam  mentis  leesionem  incurrat,  et  hau- 
stam  in  abscondito  devotionem  minuat  vel 
amittat. 

Consideremus  quid  de  electissimis  Dei 

Pi.xxx,2i.  pueris  dicat  Psalmista  :  Abscondes  (in- 
quit)  eos,  o  Domine,  in  abscondito  faciei 
tuae,  a  conturbatione  hominum  ;  proteges 
eos  in  tabernaculo  tuo,  a   contradictione 

ibid.  20.  linguarum.  Quibus  verbis  praemisit  :Quam 
magna  multitudo  dulcedinis  tuse,  Domine, 
quam  abscondisti  timentibus  te !  Perfe- 
cisti  eis  qui  sperant  in  te.  Deinde  ubi  de- 
gustetur  tanta  divinse  dulcedinis  affluen- 
tia,  pandens,  adjecit  quod  tactum  est  : 
Abscondes  (inquiens)  eos  in  abscondito 
faciei  tuse.  Tanquam  dicat  :  In  loco  secre- 
to  atque  quieto,  qui  ad  vultus  tui  contem- 
plationem  est  aptior,  illos  constitues,  ne 
ex  humanis  perturbationibus  contradicti- 
onibusve  linguarum  mendacium,  a  tuae 
suavitatis  degustatione  impediantur,  sed 
corde  tranquillo  tibi  vacent  in  solitario 
loco.  Unde  per  Osee  locutus  est  Sponsus 
coelestis  de  sponsa  seu  anima  religiosa  : 

Osee  II,  14.  Ducam  eam  in  solitudinem,  et  loquar  ad 
cor  ejus.  Ad  quod  insinuandum  Christus 

Matth.xiY,  ascendit  in  montem  solus  orare.  Vere, 
quemadmodum  in  Statutis  habetur  Ordinis 
Cartusiensis,  Si  quis  cellam  suam  egredi 
ex  levibus  causis  insueverit,  cito  habebit 
eam  exosam ;  si  autem  consuetudinem  si- 
bi  fecerit  persistendi  in  ea,  quanto  diutius 
in  ea  permanserit,  tanto  sibi  suavior  erit. 
Nempe  omnipotens  Deus  videns  devo- 
tum  cellitam  ab  omni  humano  consortio 
atque  solatio  esse  abstractum,  et  sui  amo- 
re  in  solitudine  residentem,  benignissime 


23. 


A  visitat  eum,  consolatur,  laetificat,  docet, 
accendit  ac  protegit  ipsum.  Ideo  dictum 
est  :  Fons  et  origo  omnium  bonorum  est, 
monachum  jugiter  in  sua  cella  sedere, 
Yerumtamen  praecavendum  ne  quis  per 
indiscretionem  et  imaginationes  phantasti- 
cas,  suum  debilitet  caput  :  ideo  subditus 
superioris  sui  moderamine  gubernetur. 

Insuper  ad  nostram  informationem  su- 
blimiter  valet,  quod  sacratissimus  prsesul 
Martinus  episcopatu  assumpto,  sic  episco- 
pale  explevit  officium,  ut  propositam  vi- 

B  tam  et  habitum  monachi  nequaquam  re- 
linqueret.  Nos  autem  si  alicui  exteriori 
occupationi  sive  officio  deputamur,  mox 
obliviscimur  interioris  custodise,  et  vagi 
mente,  mundani  affectu,  moribus  disso- 
luti  efficimur,  opusque  Dei  negligenter 
exsolvimus  :  quod  totum  vehementer  dam- 
nabile  comprobatur.  Non  talis  fuit  divi- 
nissimus  vir  Martinus  :  imo,  tam  assuetus 
fuit  in  mentis  quiete  Deo  intendere,  ut  in 
praesulatu  inquietudinem  visitantium  ferre 
non  valens,  duobus  extra  civitatem  mil- 

C  liaribus  monasterium  institueret  sibi  in 
solitario,  remoto  ac  secretissimo,  atque 
ad  accedendum  difficili  loco,  in  quo  octo- 
ginta  congregavit  discipulos.  Eratque  uni- 
cuique  rarus  de  cella  egressus,  nisi  causa 
divini  Officii ;  nullus  eorum  noverat  vi- 
num,  nisi  infirmitate  coactus ;  plerique 
eorum  setis  vestiebantur  camelorum;  mol- 
lior  habitus  ibi  criminosus  reputabatur, 
quum  tamen  multi  nobiles  inter  illos  con- 
sisterent. 
His  sacris  exemplis  instruamur  et  in- 

D  flammemur,  quieti  et  solitudini,  devotioni 
et  puritati  operam  dare,  simplici  victu  hu- 
milique  vestitu  contenti  esse,  corpus  cum  caiat.y 
concupiscentiis  suis  ac  vitiis  crucifigere, 
edomare,  subjicere,  nulli  voluptati  aut  va- 
nitati  animum  relaxare,nec  ullum  unquam 
locum  concedere  negligentiae  aut  torpori, 
imo  quotidie  cum  sollicitudine  ampliori, 
devotione  majori,  pe^rfectione  stabiliori 
Deo  vacare,  inhaerere  ac  deservire. 


,24. 

4 


IN   FESTO   S.  MARTINI   EPISCOPI.   —   AI)   RKLIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  503 


SERMO   QUARTUS 


DE   JUGI   ORATIONE   CORAM   DEO   EFFUNDENDA,   AC   SEX   VIRTUTIBUS   QUIBUS 
S.  MARTINUS   POLLUIT   PLURIMUM   IN  VITA. 


YOLO  viros  orare  in  omni  loco,  levan-  A  innotescat  ineflabiliter  virtuosa,  perfecta 

tes  puras  manus  sine  ira  ei  discepta-  et  admirabilis  vita  ejus  interna?Ex  qui- 

tione.  I  Tim.  ii,  8.  bus  etiam  innotescit  clarissime  ineffabi- 

Quam  vere  hoc  verbum  ad  beatissimi  liter  defectuosa,  imperfecta  ac  lamentabi- 

Martini  laudem  assumptum,  quam  excel-  lis  conversatio  nostra  ;  ex  eisdem  quoque 

lenter  ab  eodem  impletum  sit,  protestatur  sufficienter  instruitur  et  docetur.  Itaque, 

ejus  Legenda,  in  qua  inter  cetera  fertur  :  sicut  de  magno  et  sancto  illo  abbate  Ar- 

Nam  etsi  facta  S.  Martini  explicari  verbis  senio  legitur  quod  nemo  poterat  compre- 

utcumque   potuerunt,    tamen    interiorem  hendere  conversationis  suae  maneriem,  ita 

vitam  illius,  et  quotidianam  conversatio-  de   sancto   pontifice  Martino  jam  tactum 

nem  animumque  semper  coelo  intentum,  est  quod  interiorem  ejus  conversationem 

nullus  unquam  sermo   poterit  explicare.  nullus  queat  exprimere  sermo. 

Nullum  ei  tempus  vacuum  fuit  ab  opere  B      Sed  nunc  singula  verba  prfehabita  ejus 

Dei.  NuIIa  hora,  nullum  momentum  prae-  excellentiam  sigillatim  describentia,  sunt 

teriit  quo   non   aut   orationi  aut  lectioni  pertractanda.Primum  verbum  de  hoc  nunc 

incumberet.  Nam  et  legendo,  seu  alia  quse-  introductum,  est,  quod  nullum  ei  tempus 

vis  agendo,  nunquam  animum  ab  oratione  vacuum  fuit  ab  opere  Dei,  quia   indesi- 

laxabat  :  quia  ut  moris  est  fabris  pro  re-  nenter  peregit  aliquid  boni.  Quid  ad  hoc 

levamine  saepe  incudem  ferire,  ita  Marti-  dicere  possumus,  qui  ssepe  integras  horas 

nus  etiam  alia  faciendo,  semper  orabat.  in   confabulationibus   et   otiositatibus,  in 

joannA.iki.  0  verc  bcatus,  in  quo  dolus  non  fuit,  ne-  occupationibus  curiosis,  in  superfluis  pue- 

iPe<(Mii,9.  minem  judicans,  neminem  damnans,  nulli  rilibusque  solatiis  consumimus,  imo  amit- 

malum  pro  malo  reddens  !  Tantam  quippe  timus,  non  solum  Dei  opera  negligentes, 

adversus   omnes   injurias   patientiam  ha-  sed  verbis  ac  factis  et  moribus  excedentes, 

buit,  ut  quum  esset  summus  sacerdos,  im-  C  et  proprias  animas  vulnerantes,  seu  alios 

pune  etiam  ab  infimis  clericis  Isederetur,  quoque  scandalizantes  ?  In  corporis  etiam 

nec  propter  hoc  eos  unquam  a  se  removit  refectione  ac  somno  occupamur  frequen- 

aut  a  sua  repulit  caritate.  Neino  unquam  ter  nimium  diu.  0  quam  modicum  pon- 

illum  vidit  iratum,nemo  moerentem,nemo  deramus  temporis  pretiositatem  !  Et   qui 

ridentem.  Unus  et  idem  semper,  coelestem  coenobium  ingressi  sumus  ut  perdita  in 

quodammodo  praeferens  vultu  Iaetitiam,ex-  sseculo  tempora,  in  eo  recuperemus,  non 

tra   et    supra    naturam    hominis   videba-  solum  hoc  ipsum  non  facimus,  imo  per- 

tur.  Nunquam  in  ore  illius  nisi  Christus,  ditioni  perditionem,  negligentise  negligen- 

nunquam  in  corde  illius  nisi  pietas,  pax,  tiam  insipienter  adjicimus.  Quae  est  ista 

misericordia  fuit.  Obloquentium  sibi  pec-  moruin  conversio,  conformari  in  claustro 

cata   deflevit,    qui   in   illo   oderant   quod  huic  saeculo?  Poeniteamus  ergo  et  emende- 

in  se  non  videbant  nec  imitari  valebant.  D  mus  mala  tam  magna ;  et  cur  venerimus, 

Quid  necesse  est  de  excellentissimo  Sancto  quid   Deo  voverimus,   attendentes,    inar- 

plura  inducere,  quum  ex  his  luce  clarius  descamus  zelo  sanctae   religionis,  et  stu- 


564 


IN   FESTO    S.  MARTINI   EPISCOPI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


41 


diosi  simus  ad  omnem  spiritualem  profe- 
ctum ;  omnique  hora  tam  fructuose  nos 
occupemus,  ut  judicemur  a  Deo  non  so- 
lum  tempus  nostrum  virtuose  expendere, 
sed  neglecta  quoque  recuperare,  colloquia 
et  humana  solatia  non  nimium  protrahere, 
ad  Dei  recordationem,  laudem  et  oratio- 
nem  semper  recurrere,  ab  interiori  Om- 
nipotentis  alloquio  non  cessare  :  sicque 
cum  admirabili  S.  Martino  omnem  horam, 
omne  momentum  lectioni,  orationi,  me- 
ditationi,  contemplationi  aut  alteri  sanctsB 
actioni  strenue  mancipare. 

Secundum  verbum  est,  quod  sicut  fa- 
bris  mos  est  quandoque  incudem  percu- 
tere  pro  alieviatione  laboris,  ita  gloriosus 
et  sanctus  Martinus  inter  alios  actus  suos, 
ad  orationes  se  vertit.  Faciamus  ergo  et 
nos  consuetudinem  istam  nobis,  ut  sola- 
tiosum  sit  nobis  mentem  ad  Deum  orando, 

irtjn.  11,8.  psallendo,  meditando  erigere,  purasque 
manus    levare,    quemadmodum    Jeremias 

Thren.  iii,  propheta  hortatur  :  Levemus  corda  nostra 
cum  manibus  ad  Deum.  Quod  si  de  spiri- 
tualibus  manibus  intelligatur,  videlicet 
ferventibus  affectionibus  seu  bonis  ope- 
ribus,  ubique  implendum  est,  quia  oratio 
ex  ardenti  debet  affectu  procedere  et  bo- 

Prov.xwm,  na  conversationc  ornari.  Qui  enim  decli- 
nat  aurem  suam  ne  audiat  legem,  oratio 
ejus  exsecrabilis  erit.  Si  vero  de  corpo- 
ralibus  manibus  exponatur,  agendum  prse- 
sertim  est  in  secreto. 

Tertium  verbum  est,  quod  neminem 
judicavit  temerarie,  scilicet  quia  Salvator 

M at t h.  \ii,  dixit   :   Nolite  judicare.  Nullum   quoque 

*■  damnavit   injuste   sive   incaute,  eo  quod 

Luc.  VI,  37.  dixerit  Dominus :  Nolite  condemnare,  etc. ; 

icori.,15.  quum  tamen  Apostolus  dicat  :  Spiritualis 
homo  omnia  judicat,  et  ipse  a  nemine  ju- 
dicatur.  Ubi  nunc  intimorati,  imo  et  sto- 
lidi  et  incircumspectissimi  homines,  quo- 
rum  obturatus  est  oculus,  excsecata  est 
mens,  corruptum  est  judicium  ;  qui  quum 
pusilli  et  infirmi  sint  valde,  aut  etiam 
malitiosi,  prsecipites  et  audaces,  impuden- 
tes  et  proni  sunt  ad  suspiciosa,  ad  usur- 
pata,  ad  temeraria  et  injusta  judicia?  Qui 


9. 


A  ex  levibus  signis,  ex  vanis  suspicionibus, 
ex  insufficientibus  causis  prorumpunt  ad 
judicandum  de  aliis,  et  de  interioribus 
judicare  praesumunt,  imo  et  accusare,  dif- 
famare  et  vituperare  proximos  non  ve- 
rentur.  Acuti  sunt  et  proclives  alios  obser- 
vare,  considerare,  dijudicare,  et  negligunt 
semetipsos  miserrimi,  nec  proprias  inspi- 
ciunt  trabes,  dum  aliorum  intuentur  fe- 
stucas.  Non  formidant  quod  ait  Judex  coe- 
lestis  :  Quid  vides  festucam  in  oculo  Matth. 
fratris  tui,  et  trabem  in  oculo  tuo  non  vi-  ^"^" 

B  des?  Aut  quomodo  potes  dicere  fratri  tuo : 
Sine,  frater,  ut  ejiciam  festucam  de  oculo 
tuo ;  et  ecce  trabs  in  oculo  tuo  est  ?  Hypo- 
crita,  ejice  primum  trabem  de  oculo  tuo, 
et  tunc  videbis  ut  ejicias  festucam  de  ocu- 
lo  fratris  tui.  Attendant  ii,  quod  monachi 
sit,  sui  ipsius  esse  sollicitum,  considera- 
re,  deflere,  judicare,  accusare,  punire  se 
ipsum,  aliorum  bona  potius  quam  defe- 
ctus  inspicere,  curiositatis  vitium  penitus 
detestari ;  et  faciant  ita,  ne  pereant  in 
aeternum. 

C  Quartum  verbum  est,  quod  nemini  red-  i  Petr. 
didit  malum  pro  malo  :  imo  pro  malis  l''^°'"- 
reddidit  bona,  et  vicit  in  bono  malum. 
Siquidem  eum  a  quo  diu  impudentius 
infestabatur,  obtinuit  sibi  in  episcopatu 
succedere.  Hic  rursus  intueamur  et  deplo- 
remus  impatientias  nostras,  iracundias  no- 
stras,  superbias  nostras,  nostrarum  vehe- 
mentias  passionum  et  infirmitatum,  qui 
tam  cito  offendimur,  perturbamur,indigna- 
mur,  ulciscimur  et  inflammamur,  conque- 
rimur,  et  pro  inalis  rependimus  mala,  imo 

D  pro  parvis  magna;  illatae  recordamur  inju- 
ri3e,et  retributionis  modum  ac  tempus  ex- 
quirimus.  Porro  Martinus,  quum  summus 
esset  sacerdos,  utpote  pontifex,  impune 
laedebatur  ab  infimis  clericis,  nec  propter 
sibi  illatam  ab  eis  injuriam  removit  eos  a 
sua  Ecclesia,  ab  injunctis  officiis,  neque  a 
sua  dilectione.  0  quam  multi  sunt  religio- 
si  imbecilles  et  irreformati,  quibus  si  a 
prsesidente  aliquid  denegetur,aut  si  medio- 
criter  corripiantur,et  juste  pro  suis  exces- 
sibus  corrigantur,  vel  monaslice  exerce- 


VII, 


III, 

XII, 


IN    FESTO   S.  MAUTINI    EPISCOI'1.    —  AU   UELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  o6o 

antur,  protinus  indignantur  et  irreverenter  A  sunt  ista,  humanasque  vires  transeenden- 

se  habent,atque  de  amotione  officiati  a  suo  tia  prorsus,  et   quo   rariora,  eo   majora, 

officio  cogitare   et  machinari    incipiunt !  et  vice  versa.  Nihilo  minus  ea  utcumque 

/'«.  XIII,  3.  Certe  non  est  timor  Dei  ante  oculos  ho-  imitari    conemur.  Non   variemur   impetu 

rum,  nec  pensant  quod  ira  ex  suo  genere  passionum,  sed  rationi  ac  sapientise  inni- 

vitium  est  mortale,  praesertim  dum  ultio  tentes,  stabiles  esse  in  omnibus  enitamur. 

est  omnino  injusta  vel  modum  transcen-  Non  contristet  nos  inordinate  quidquid  ac-  Prov.  xn, 

dens.  Discamus  ergo  a  perfectissimo  isto  ciderit  nobis,  et  in  die  bonorum  memores  ^^^^-  ^, 

Martino  patientiam  et  mansuetudinem  ma-  simus  malorum,  et  econverso  :  quatenus  27. 

gnam,   et   consideremus   quod   monacho-  inter  prospera  et  adversa  tendamus  sem- 

rum  sit,  abjectione,  aspernalione,  adversi-  per  regia  via,  atque  semper  cor  in  Deo 

tatibus  injuriisque  gaudere ;  spiritualique  tranquillum    habere   collaboremus.  Risus 

patri    pro   correptionibus    et    correctione  B  et  dissolutio  absint  a  nobis,  potissimum 

tanquam  pro   prsecipuis   beneficiis,  cari-  in  divinis. 

tatis  affectum,  orationis  suffragium  gra-  Sextum  verbum  est,  quod  nunquam  in 

tiarumque  actionem  reddamus  et  bonam  ore  illius  nisi  Christus,  nunquam  in  corde 

in  ipso  semper  confidentiam  habeamus,  illius  nisi  pax,  nisi  pietas,  nisi  misericor- 

sperantes  in  omnibus  quod   non   quaerat  dia  fuit,  et  detrahentium  sibi  deflevit  pec- 

nisi  nostram  salutem.  cata.  Absit  ergo  ab  ore  nostro  omne  ver- 

Quintum   verbum  est,  quod  nemo  un-  bum  illicitum,  absit  a  corde  omnis  turba- 

quam  vidit  eum  iratum,  moerentem  sive  tio  et  omne  peccatum.  Nec  detrahentibus 

ridentem  ;  sed  uniformi  et  angelico  modo  detrahamus,  imo  oremus  pro  ipsis;et  prae- 

se   habuit   semper,  et   tanquam   coelestis  stantissimum  sanctum  istum  Martinum  in 

patri»  civis  jucunditatem  Sanctorum  ges-  prsecipua  semper   dilectione  ac  venerati- 

sit  in  vultu.  Admiranda  et  magna  nimis  C  one  habeamus,  ejus  suffragia  implorantes. 


IN  FESTO 


S.  HUGONIS  CARTUSIENSIS 


ET  EPISCOPI  LINCOLNIENSIS 


Enarrationem  epistokv  et  evangelii,  cum  suis  sermonibus  ad  swculares,  require 
de-  S.  Nicolao. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  PRIMUS 

DE   INN0CENTIJ5   AC   OBEDIENTI^   AUREIS   VIRTUTIBUS,    S.  HUGONIS    EXEMPLO, 

RELIGIOSO   CUIQUE   IMITANDIS. 


BONUM  est  viro  quum  portaverit  ju- 
gum  ab  adolescentia  sua.  Thren.  iii,27. 
Quamvis  peccator  conversiis  teneatur 
Deo  multum  regratiari,  magis  tamen  (ce- 
teris  paribus)  tenetur  ad  lioc  innocens  ju- 
stus,  quoniam  innocentia  valde  prsecipu- 
um  est  Deitatis  donum,  facitque  hominem 
instar  angelorum  amabilem.  Hoc  innocen- 
tia)  donum  fuit  praecipuum  in  sanctissimo 
patre  nostro  Hugone,Lincolniensi  episcopo, 
devotissimo  Cartusiensi.  Cujus  tota  con- 
versatio  nobis  proponitur  in  exemplum,et 
est  exemplaris,  virtuosa  atque  notabilis 
valde.  Qui  jugum  Christi,  non  solum  ab 
adolescentia,  sed  ab  infantia  quoque  sua 
portavit.  Nempe  quum  circiter  octo  esset 
annorum,  traditus  est  collegio  regularium 
canonicorum,  et  spiritualem  inchoavit  mi- 
litiam  antequam  sciret  aut  experiretur 
quid  sit  viverc  mundo.  Atque  ex  lunc  sic 


A  per  arduam  viam  salutis,  per  observan- 
tiarum  regularium  semitas,  per  disciplina? 
rigorem  progressus  est,  quod  vita  tota 
ipsius  ab  ejus  ortu  usque  ad  occasum, 
unum  continuumque  fuit  martyrium.  In 
quo  tamen  spiritualium  consoJationum  af- 
fluentias  ssepe  ac  dulciter  valde  expertus 
est  :  quemadmodum  martyres  sancti  utri- 
usque  sexus  in  suis  passionibus  ac  mar- 
tyriis  ubertim  divinarum  consolationum 
suavitatibus  perfundebantur,  in  tantum  ut 
tormenta  vix  videbantur  sentire  sive  ad- 

B  vertere.  Quid  igitur  nobis  incumbit,  qui 
ante  religionis  ingressum  per  tot  annos 
vanitatibus,  voluptatibus,  pravitatibus  de- 
dimus  locum  in  nobis,  et  tot  ac  tantis  sce- 
leribus  inquinavimus  animas  nostras,  nisi 
ut  comparatione  hujus  sancti  patris  nostri 
Hugonis  episcopi  vilipendamus  et  humi- 
liemus  nos  vehcmenter;  omnique  adver- 


IN   FESTO   S.  HUGONIS   CART.    ET    KPISCOI'1   LINCOLN.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   PRIMUS     567 


sitate  et  tribulatione  ac  aspernatione  nos 
esse  dignissimos  iateamur,  et  eas  cequa- 
nimiter  toleremus  ;  tam  studiose  quoque 
Deo  servire  et  coliserere  conemur,  ut  sicut 

/}om.v,  20.  in  nobis  abundavit  culpa,  ita  abundet  in 
nobis  de  cetero  gratia? 

Denique,  quamvis  teste  S.  Gregorio,  his 
qui  illicita  non  commiserunt,  licita  merito 
concedantur,  his  vcro  qui  multa  commi- 
serunt  illicita,  etiam  licita  juste  negentur  ; 
tamen  S.  Hugo  semper  tam  rigorose  tra- 
ctavit  suum  corpusculum,  semper  ad  per- 
fectiora  et  arctiora  sanctitatis  itinera  tam 
fervide  adspiravit,  atque  tot  licita  sibi 
subtraxit,  quasi  multis  ante  fuisset  cri- 
minibus  irretitus.  Nos  econtrario,  qui  non 
solum  tam  enormiter  in  mundo  peccavi- 
mus,  sed  in  ccenobio  quoque  tam  negli- 
genter  remisseque  viximus,nil  sustinemus 
nobis  deesse,  commoda  atque  solatia  no- 
stra  sensualia  quaerimus  :  quae  si  negentur, 
murmuratio  et  impatientia  oriuntur  ac  re- 
gnant  in  nobis.  0  quantum  a  sancto  di- 
stamus  Hugone  !  Ejus  ergo  intuitu  erube- 

Zi(c.  111,8.  scamus  et  emendemus,  atque  poenitentia^ 
fructus  operemur  condignos ;  et  quantum 
proprise  voluntati  contra  Dei  proecepta  ac 
Ordinis  instituta  consensimus  et  delectati 
impie  sumus,  tantum  de  cetero  propriam 
voluntatem  ad  Dei  honorem,  prseceptis 
Creatoris  statutisque  Ordinis  obediendo  ac 
refrenando  subdamus. 

Porro  sanctus  pater  noster  beatissimus 
Hugo,  inter  prsecipuos  Sanctos  verissime 
reputandus,ab  infantia  sua  ad  omnem  obe- 
dientiam  dedit  cor  suum,  et  quidquid  sibi 
a  superioribus  suis  injungebatur,  quamvis 
arduum  erat,  mox  gratanter  amplecteba- 
tur,  et  prompte  ac  strenue  prosequebatur  : 
demptis  his  in  quibus  obedientia  vide- 
batur  aliquid  habere  de  proprio,  utpotc 
his  quae  ad  suam  promotionem,  laudem 
et  excellentiam  videbantur  spectare.  In 
quibus  tanquam  humillimus,  multum  hu- 
militer  satisque  fortiter  salva  obedientia 
resistebat :  sicut  dum  ad  prioratum  postu- 
labatur,  et  quando  in  episcopale  fuit  ele- 
ctus  officium.  Sed,  proh  dolor !  jam  multi 


A  religiosi  agunt  contrarium,  quia  ad  obedi- 
endum  in  his  ad  qua?  propria  inclinat  affe- 
ctio,  promptos  se  exhibent ;  porro  in  his 
quai  eorum  naturali  inclinationi  aut  pri- 
vata?  affcctioni,  seu  propriae  voluntati,  ani- 
mositati  aut  tarditati  sunt  contraria,  ad 
obediendum  sunt  ferrei  :  qui  obedientiam 
suam  esse  nullam  ac  fictam  agnoscant. 
Videant  ergo  et  imitentur  obedientiam 
S.  Hugonis,  qui  quum  adhuc  esset  pueru- 
lus  in  canonicorum  collegio,  magistro  suo 
spiritualique  patri,  cuidam  canonico  vita 

B  atque  scientia  prseclaro,  tam  plenarie  obe- 
divit,  quod  ad  illius  admonitionem  pror- 
sus  vitavit  pueriles  ludos,  jocos  et  dissolu- 
tiones  coa3vorum  ac  sodalium  puerorum. 
Deinde  ex  pracepto  prioris  sui,  patri  suo 
carnali,  viro  nobili  ac  devoto,  seniori  et 
a>gro,  usque  ad  mortem  illius  promptis- 
sime  in  omnibus  necessariis  ministravit. 
Deinde  factus  diaconus,  sacris  deservivit 
mysteriis  cum  metu  et  reverentia  ac  fer- 
ventissima  mentis  compunctione.  Et  in 
hoc  eum  potissimum  sequi  conemur,  nec 

C  mensse  Regis  seterni  cum  aliqua  adstare 
macula  pra^sumamus.Quum  insuper  S.Hu- 
go  inter  regulares  canonicos  mira  fulge- 
ret  perfectione,  prudentia  ac  sapientia, 
omniumque  judicio  consummatus  in  omni 
diceretur  virtute,  ipse  reputavit  se  nec- 
dum  initium  perfectionis  aut  dignfe  con- 
versationis  attigisse. 

Et  hoc  Sanctis  Dei  est  proprium,  ut 
quo  splendidius  desuper  illustrentur,  quo 
in  luce  contemplationis,  seternse  et  increa- 
ta3  mentis  sanctitatem  et  eminentiam  cla- 

D  rius  intueantur,  eo  propriam  defectibili- 
tatem  et  nihileitatem,  imperfectionem  ac 
labilitatem  profundius  spcculentur.  Sic- 
que  totaliter  humiliant  et  contemnunt  se 
ipsos,  et  quantum  a  condigna  Creatoris 
honorificentia,  quantuin  a  virtutum  ple- 
nitudine  [etj  perfectionis  apice  distent,  lu- 
cidissime  cernunt.  Vident  se  non  solum 
a  divinae  majestatis  sanctitate,  perfectione 
et  excellentia  infinite  deficere,  nec  solum 
a  supernorum  civium  puritate,  fervore  et 
consummatione  ineffabili  modo  occumbe- 


568     IN   FESTO   S.  HUGONIS   CART.    ET   EPISCOPI   LINCOLN.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   PRIMUS 


re,  imo  et  a  quorumdam  prsedecessorum  A  ingressi,studeamus  indesinenter  in  eo  effi- 
ac  patrum  suorum,  potissime  sanctorum  caciter  conversari,et  solitudini  quod  suum 
Apostolorum  et  apostolicorum  virorum  est  exhibere,ut  mundanorum  omnino  obli- 
munditia,  perfectione  et  vertice  vehemen-      ti,  supernis  ac  spiritualibus  jugiter  simus 


ter  esse  remotos  ac  deficientes.  Hinc  suam 
qualemcumque  conversationem,  quamvis 
in  suo  genere  sublimiter  virtuosam,  du- 
i/eir.  vi,9.  cunt  pro  nihilo,  et  ad  meliora  ac  viciniora 
saluti,  toti  totis  adspirant  preecordiis  atque 


intenti.  Ab  interno  Deitatis  amplexu  nul- 
lus  nostram  queat  mentem  abstrahere. 
Tanto  caritatis  fervore  Deo  adhaereamus, 
ut  ab  ejus  intuitu  cessare  non  valeamus. 
Etenim  ubi  amor,  ibi  et  oculus ;  ubi  the-  Matth.vi, 


•  •91 

celerrime  properant,  extendentes  se  assi-      saurus,  ibi  et  animus.  Si  filii  sseculi  hujus  '  ' 
due  ad  virtutum  omnium  incrementum,      sic  affici  possunt  ad  foedam  carnem,  ad 
ad  devotionis  et  compunctionis  augmen-      aurum  et  gemmas,  ut  incessanter  sint  me- 
tum,   ad   ampliorem    corporis   castigatio-  B  mores  talium,  et  quidquid  foris  exerceant, 
nem,  ad  prolixiores  et  puriores  orationes,      ab  illorum   affectu   et   imaginatione  non 


ad  meditationes  salubriores,  ad  geminse 
caritatis  profectum,  ad  vigilias  protracti- 
ores  disciplinasque  acriores,  ad  intentio- 
rem  cordis  custodiam,  ad  totius  humilita- 
tis,  patientise  mansuetudinisque  abyssum. 
Sic  fecit  pater  noster  devotissimus  Hugo. 
Nam  quamvis  in  statu  praefato  multos 
instrueret,  sedificaret  et  optime  guberna- 
ret,  percepta  tamen  sublimi  Cartusiensium 
fama,  mirabiiiter  affectavit  illos  videre,ar- 


conquiescant ;  amplius  potest  quis,  et  me- 
rito  quilibet  debet,  ad  summum  et  pri- 
mum  illud  amabile,  Deum  naturaliter  et 
interminabiliter  bonum,  totius  amabilita- 
tis  superoptimum  fontem,  tam  fervide  af- 
fici,  tam  amorose  diiigere  illud,  sic  trans- 
formari  in  ipsum,  ut  indesinenter  memor 
sit  ejus,  atque  in  omni  occupatione  et  ac- 
tione  externa  recordetur  ipsius  cum  in- 
genti  ardore,  et  summa  delectatio  sua  sit 


dentissime  cupiens  ipsorum  adunari  con-  C  ipsum  conspicere  et  affari,  nec  ab  ejus 


3t 


sortio.  Noverat  itaque  (docente  Apostolo) 
I  Cor.  XII,  gemulanda  esse  charismata  meliora,  et  vi- 
tam  solitariam  ad  contemplationem  divi- 
norum  esse  aptissimam  ;  maximi  quoque 
meriti  esse  se  ipsum  Deo  totaliter  in  ho- 
locaustum  offerre,  ac  propriae  voluntati 
in  omnibus  propter  Deum  simpliciter  re- 


allocutione  interna  desistere,  sed  in  cordis 
secretissimo  fundo  ipsum  cordialiter  exo- 
rare,  laudare,  contemplari,  diligere  et  am- 
plecti,detestarique  omnia  quse  tam  divinae 
et  sanctae  exercitationi  sunt  impeditiva. 
Istud  certe  est  solitarise  vitae  finis,  morti- 
ficatis  desideriis  carnis,  in  spiritus  liber- 


nuntiare;  et  unumquemque  tanto  excellen-  tate,  in  mentis  serenitate,  in  gaudio  spi- 
tiorem  desuper  gratiam  obtinere,  quanto  rituali  Deo  sic  esse  unitum.  Quod  esse  non 
districtiorem  introierit  Ordinem,  dummo-  potest,  nisi  cor  fuerit  gratia  Dei  et  omni 
do  in  eo  se  digne  habuerit,  et  cetera  pa-  virtute  repletum.  Idcirco  ad  istud  per  spi- 
ria  sint.  D  ritualem   profectum  jugiter  properemus, 

Quoniam  itaque  Ordinem  istum  sumus     juxta  modum  prsetactum. 


IN   FESTO   S.  HUGONIS   CART,  ET   EPISCOPl   LINCOLN.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SECUNDUS   569 


SERMO  SECUNDUS 


DE   CURIS   ET   PERICULIS    SOLITUDINI    ADJUNCTIS,   NECNON   REMEDIIS    EAM   DEO 
OPTIMO   PLACENTEM   EFFICIENTIBUS. 


S^ 


liDEBlT  solilarius   et    tacehit,  quia 

levahit  se  super  se.  Thrcn.  iii,  28. 

£•«/1.11,1.      Keclissime  ait  Scriptura  :  Fili,  accedens 

ad  servitutem  Dci,  sta  in  timore,  et  prse- 

para  animam  tuam  ad  tentationem.  Nam 

jndiih  v.ii,  omnes  qui  placuerunt  Deo,  per  multas  tri- 

-•],•        ,  bulationes  transierunt  fideles.  Et  tanquam 

6a/).  111,0.  ' 

aurum  in  fornace  probaAMt  electos  Domi- 
nus,  et  quasi  holocausti  hostiam  accepit 
illos,  qui  per  Zachariam  prophetam  loqui- 
Zac/i.  xm,  tur  de  electis  :  Ducam  eos  per  ignem,  et 
^-  uram  eos  sicut  uritur  argentum,  et  pro- 

babo  eos  sicut  probatur  aurum.  IIoc  ex- 
job  xxiii,  pertus  sanctus  Job  :  Probavit  me  (inquit) 
'"•  quasi  aurum  quod  per  ignem  transit.  Sic 

contigit  prseelecto  Dei  puero  innocenti  Hu- 
goni,  devotissimo  patri  noslro.  Mox  nam- 
que  ut  Cartusiensem  Ordinem  est  ingres- 
sus,  novam  sensit  tentationem,  et  nunc 
acrius,  nunc  remissius  passus  est  eam. 
Imo  novam  ingresso  militiam  renovavit 
hostis  malignus  omnia  antiquae  suee  mali- 
gnitatis  certamina ;  et  prsesertim  castissi- 
mo  atque  virgineo  huic  viro,  qui  creditur 
nunquam  peccasse  mortaliter,  ingessit  sti- 
mulum  carnis  impudenter  die  ac  nocte. 
Sed  quid  fecit  ad  hsec  eremicola  novus  ? 
Genua  sua  fixit  in  terra,  Dei  auxilium  in- 
defesse  ac  ferventissime  invocans ;  gemi- 
tibus  suspiravit  ad  coelum,  ei  qui  fecit 
coelum  et  terram  se  recommendans,  et  ei 
tranquillissimo  corde  semper  inhgerere  et 
vacare  desiderans ;  pectus  suum  pugnis 
tundebat,  ea  quae  ipso  renitente  versaban- 
tur  in  pectore  suo  phantasmata  foeda  ab- 
horrens,  redarguens  et  quasi  excutere  cu- 
piens,et  quamvis  sublimiter  justus,tamen 
/.Ko.xviii,  cum  publicano  humillime  dicens  :  Deus, 
propitius   esto    mihi    peccatori.    Lacrimis 


i:i 


A  suum  vultum   rigavit,  exemplo  ejus  qui 

dixit  :  Fuerunt  mihi  lacrim»  meee  panes  />«.  xu,4. 
die  ac  nocle,  diim  dicitur  mihi  quotidie, 
Ubi  est  Deus  tuus?  Sciebat  quippe  vir  san- 
ctus,  lacrimosis  orationibus  misericordiam 
Omnipotentis  celeriter  provocari,  imo  et 
Omnipotentem  quodammodo  vinci,  flecti, 
ligari. 

Itaque  et  nos  dum  tentationem  incidi- 
mus,  ita  agamus.  Dei  adjutorium  cum  om- 
ni  fiducia  et  fervore  incessabiliter  depre- 
cemur,    pectora    nostra    percutiamus,    et 

B  omne  quod  displicet  Deo,  ex  intimo  corde 
despiciamus.  Gum  fletibus  atque  gemiti- 
bus  adspiremus  ad  Dominum  :  ad  Regem 
coeli  stillet  oculus  noster ;  Christum  pro- /o6xvi,'2i. 
pter  nos  in  cruce  distentum,  transfixum, 
inter  latrones  occisum,  omni  cum  diligen- 
tia  adspiciamus  ;  rigorem  divini  judicii, 
acerbitatem  infernalis  supplicii,  brevita- 
tem  et  incertitudinem  vita?  prssentis,  be- 
atitudinem  regni  ccelestis  pensemus,  et 
qualiter  sancti  Patres  nostri  certaverunt, 
reminiscamur.  Sicque  agente  Spiritu  San- 

C  cto,  pra^vaiebimus  cito,  magnumque  gra- 
tise  incrementum  adipiscemur,  atque  in 
spiritualibus  rebus,  in  prseliis  cum  invi- 
sibilibus  hostibus,  in  exercitiis  virtuosis 
efficiemur  experti,  imo  ad  consulendum 
aliis  apti.  Et  per  experientiain  agnosce- 
mus  quam  pauper  et  debilis,  quam  mi- 
ser  et  instabilis  sit  homo  ex  semetipso,  et 
quam  fortis,  dives  ac  victoriosus  ex  Deo. 
Tunc  quoque  experiemur  verum  esse  il- 
lud  in  Tobia  :  Quia  post  tempestatem  Do-  Tob.m.n. 
minus  facit  tranquillitatem,et  post  fletum 

D  exsultationem  infundit. 

Denique  hoc  ipsum  copiose  et  feliciter 
expertus  est  S.  Hugo,  quia  ssepe  illa  sua 


570   IN   FESTO   S.  HUGONIS   CART.   ET   EPISCOPI   LINCOLN. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEGUNDUS 


22 


cessavit  ad  tempus  tentatio,  et  tanta  ei 
donabatur  pax  pectoris,  et  consideratio 
divinorum  promptissima,  quod  mirabatur 
quid  fuerat  et  quid  subito  factus  esset.  Et 

II  Co)\  1,3.  post  pugnarum  duritiam,  contulit  ei  Pater 
misericordiarum  et  Deus   totius  consola- 

Apoc. II,  17.  tionis  gustare  ac  praelibare  manna  illud 
coeleste  absconditum,  hoc  est  seternse  Dei- 
tatis  atque  futurae  beatitudinis  dulcedinem 
gratiose  et  aliqualiter  experiri.  Et  tamen 
modicum  illud  tale  erat  ac  tantum,ut  pro- 
pter  illud  plenius  obtinendum  ac  dulcius 
degustandum,  facile  sperneret  quidquid 
delectabilitatis  habet  aut  offert  hic  mun- 

EcciLw.ii.  dus.  Verumtamen  in  hora  horum  bono- 
rum  non  debet  hsec  sentiens  immemor 
esse  circumstantium  imminentiumque  ma- 
lorum,  sed   ad   futura  prselia  esse  para- 

/o6  VII,  1.  tus,  quia  militia  est  vita  hominis  super 

Maith.x,  terram  ;  et  perseverare  in  iis  oportet  us- 
que  in  finem,  quia  tentatio  durat  usque 
in  finem,  in  eum  utique  finem  qui  prse- 
sentis  peregrinationis  est  terminus.  Unde 
et  S.  Hugoni  in  praetacta  consolatione  et 
contemplationis  quieta  dulcedine  parva 
exstitit  mora,  sed  rursus  ad  consiieta  cer- 
tamina,rursus  rapiebatur  ad  bella.  Verum- 
tamen  viri  sancti,  Deo  operante,  paulatim 
sic  universas  deemonum  conculcant  insi- 
dias,  vincunt  tentationes,  expugnant  in- 
vasiones,  enervant  virtutes,  quod  eos  de 
cetero  aggredi  et  tentare  verentur,  rarius- 
que  impugnant  :  quamvis  Sanctis  in  vita 
hac  tentationes  et  tribulationes  quandoque 
non  desunt ;  sed  quo  perfectiores  exerci- 
tatioresque  fiunt,  eo  facilius  pra^valent,  et 
diuturniori  ac  frequentiori  pace  fruuntur, 
imo  et  in  adversis  in  Deo  dulciter  sopo- 
rantur  et  conquiescunt. 

Prseterea,  ut  nunc  de  nostra  imperfe- 
ctione,  negligentiis  atque  pigritiis  plenius 
humiliemur, advertamus  qualis  fuerit  con- 
versatio  Patrum  nostrorum  in  Cartusia 
tempore  S.  Hugonis.  Erant  (ait  Legenda) 
tunc  in  congregatione  illa  justorum,  viri 
tam  clerici  quam  laici  mirte  sanctitatis, 
ipsisque  summis  principibus  ac  prselatis 
Ecclesiarum   plurimum   reverendi.    Prior 


A  domus,  nomine  Basilius,  ab  omnibus  eum 
noscentibus  nominabatur  sanctus.  Nec  fa- 
cile  erat  cognoscere  quis  inter  illos  fer- 
ventior,  quis  perfectior  posset  censeri.  In 
domandis  corporibus  fuit  ibi  rigor  ita  dis- 
cretus,  quod  nullus  eorum  infra  vires 
agere  contentabatur,  nec  ultra  vires  quid 
aggredi  sinebatur.  Fervebat  in  eis  commu- 
niter  studium  rigidae  paupertatis,  odium 
superfluitatis,  necessariorum  parcitas,  obli- 
vio  temporalium,  desiderium  aeternorum, 
magna  humilitas  et  cordis  contritio,  sui 

B  ipsius  abjectio,  prselatio  sociorum.  Sic  le- 
gendi  assiduitas,  contemplandi  sublimi- 
tas,  orandi  ac  meditandi  suavitas  vige- 
bant  in  monachis,  ut  incredibile  videretur 
quanta  etiam  gratia  laicis  Fratribus  afflue- 
bat.  In  iis  exercitiis  Hugo  continuabat  dies 
ac  noctes,  nec  aliud  causabatur  profectui 
adversari  nisi  temporis  brevitatem  :  cui 
in  Jectionibus,  orationibus,  meditationibus 
occupato,  tempus  omne  videbatur  brevis- 
simum.  Eidem  quoque  S.  Hugoni  Spiritus 
Sanctus  per   senem   quemdam,  de   statu 

G  et  gradu  suo  futuro  prsescientiam  dedit. 
Quum  enim  instante  tempore  conferendi 
ordines  sacros,  senex  ille,  Cartusiae  mona- 
chus,  debilitate  suprema  laborans,  dixisset 
Hugoni,  Ecce,  fili,  jam  in  te  est  an  velis 
sacerdos  fieri,respondissetque  Hugo,Quan- 
tum  in  me  est,  pater,  nihil  plus  appeto  in 
hac  vita,  senex  subjunxit  :  0  quid  dixisti? 
0  toties  legisti,  ad  sacerdotium  qui  non 
accedit  invitus,  accedit  indignus  !  Ad  hanc 
vocem  Hugo  perterritus,  ad  objurgantis 
pedes  prosternitur,  flens  veniam  depreca- 

D  tur.  Et  senex  :  Surge,  inquit,  nec  turberis, 
non  jam  fili,  sed  domine  mi.  Scio  vere 
quo  spiritu  sis  locutus.  Tibi  igitur  dico 
quia  statim  eris  sacerdos  ;  et  post,  tem- 
pore  desuper  prsestituto  fies  episcopus. 

Itaque  Hugo  factus  episcopus,  quantum 
crevit  sacro  ordine,tantum  profecit  sancta 
devotione.  Sicque  altaris  exercebat  offici- 
um,  ac  si  visibilem  contrectaret  manibus 
Salvatorem.  Nec  perfunctoria  afficiebatur 
compunctione  ad  horam  et  postmodum 
mentem  ad  levia  relaxabat,  sed  in  tanta 


IN  FESTO    S.  IIUGONIS   CART.   ET   EPISCOPI   LINCOLN.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS     571 


uniformitate  atque  custodia  continuit  ani- 
]Beg. 1,18.  mum,  ut  dici  posset  de  eo  :  Vultus  ejus 
non  sunt  amplius  in  diversa  mutati.  Cor- 
pus  suum  domabat  jejuniis,  vigiliis  et 
flagellis  ;  et  crebro  prostratus  in  terram, 
Dominum  exoravit  pro  communi  bono  Kc- 
clesi»,  et  ut  iram  suam  a  populo  suo 
averteret,  et  misericordiam  suam  accele- 
raret.  In  omni  loco  et  tempore,  quod  loci 
aut  temporis  ratio  flagitabat,  hoc  faciebat. 
Nunquam  lectulus  tenuit  eum  vigilantem 
vel  ad  momentum,  dummodo  esset  inco- 
lumis.  Si  quando  intempestive  excitabatur 
a  somno,  confestim  ad  orationem  surrexit, 
nisi  repente  in  soporem  resolveretur. 

Ex  his  innotescunt  humilitas,  patien- 
tia,  fervor,  discretio,  zelus,  labor  et  per- 
fectio  S.  Hugonis.  In  quibus  omnibus  eum 
viriliter  sequi  debemus  ;  et  quando  corri- 
pimur  sive  a  prsesidente,  sive  a  fratribus, 
nequaquam  a?gre  accipiamus,  sed  culpam 
nostram  humiliter  fateamur,  veniamque 
precemur.  Humiliemus  quoque  nos  ipsos 
in  omnibus ;  nec  ad  aliorum  regimen  se 
quisquam  arbitretur  idoneum,  sed  ad  sui 
ipsius  operandam  salutem  insufficientem. 


A  quemadmodum  Hugo  quum  ad  prioratum 
postularelur,  sapientissime  mox  ostendit  : 
Nunquam  per  unum  diem  potui  custodire 
me  ipsum.  Nec  ad  exteriora  tractanda  ali- 
quis  inclinetur,  sed  cum  beatissimo  viro 
Hugone  solis  spiritualibus  ac  interioribus 
occupari  optemus.  Sicque  universa  con- 
temnatur  ac  protinus  pellatur  ambitio.  In 
omni  loco  et  tempore  faciamns  pro  posse 
quod  locus  et  tempus  requirunt,  et  omnia 
ordinate  agamus,  atque  in  sapientia  me- 
dioque  virtutum  permaneamus  uniformes 

B  ac  solidi  instar  solis.  Non  parcamus  san- 
ctis  laboribus,  nec  sopore  deprimamur 
inerti,  sed  zelo  boni  communis  simus  ac- 
censi.  Et  quo  minus  prsedicando,  eo  plus 
orando  et  virtuose  vivendo  laboremus  in- 
desinenter  pro  reformalrone  Ecclesia)  in 
omni  ipsius  statu,gradu  ac  ordine.  Postre- 
mo,  in  hoc  nostram  ponamus  perfectio- 
nem,  ut  quotidie  cum  pleniori  humilitate, 
recentiori  devotione,  ardentiori  affectione 
Domino  obsequamur  ;  et  cuncta  bona  quse 
egimus,   pro  nihilo  aut  modico  reputan- 

G  tes,  studeamus  omni  hora  peragere  melio- 
ra,  perfectiora  adjicere,  merita  cumulare. 


SERMO  TERTIUS 


DE   FIDELITATIS   BONO,   QUANTUM    UBIQUE   DECEAT   ESSE   INCORRUPTUM  ;    DE   SACERDOTII 
DIGNITATE,   MODO   FIDELITER   ADMINISTRETUR. 


F 


MDELIS  servus  et  prudens,  quem  con- 
stituit  Dominus  super  familiam  suam. 
Matth.  XXIV,  45. 

Aiif.xviMO.  Sicut  ait  Salvator,  Qui  in  modico  fidelis 
est,  et  in  majori  fidelis  erit ;  sic  sanctus 
pater  noster  Hugo,  quia  in  minoribus  of- 
ficiis  exhibuit  se  fidelem,  meruit  ad  su- 
blime  pontificatus  promoveri  officium.  Et 

nom.\\n,\.  quoniam  qua3  a  Deo  sunt,  ordinata  sunt, 
ipse   sanctus   vir   nequaquam  ingessit  se 

Hebr.s,i.  ipsum,  ucc  sibi  sumpsit  honorem,  imo 
prope  importune  atque  humillime  restitit, 
ut  ejus  testatur  Legenda. 


Itaque  in  episcopum  sciens  se  esse  ele- 
D  ctum,  nequaquam  gloriabatur  inaniter, 
quasi  de  cetero  pree  solito  honorandus, 
quasi  pluribus  praecepturus,  quasi  viden- 
dus,  reputandus  ct  glorificandus  ab  om- 
nibus  ;  sed  omni  instantia  die  ac  nocte 
compunctioni,  puritati  orationibusque  in- 
sistens,  non  aliter  exspectabat  status  sui 
immutationem,  quam  nauta  ex  ventis  ac 
nubibus  imminentem  horribilem  tempe- 
statem.  Nec  potest  quis  quotidianam  cor- 
dis  ejus  agouiam,  angustiam  tristitiamque 
quas  tunc  patiebatur,  exponere,  dum  co- 


572    IN   FESTO   S.  HUGONIS   CART.   ET   EPISCOPI   LINCOLN.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS 


52 


gitabat  se  fructuosa  cellulse  suse  otia  esse 
mox  amissurum,  pro  quibus  succederent 
molesta  palatiorum  negotia.  Deflevit  ergo 
amare  contemplativse  vitae  dispendia,  qui- 
eta)  meditationis  et  serenae  orationis  in- 
stantia  detrimenta. 

Porro  antistes  effectus,  nil  de  pristina 
reliquit  aut  minuit  humilitate.  Imo  ad 
pontificii  sui  accedens  locum,  sedebat  su- 
per  equum  non  phaleris  adornatum,  sed 
mantica  oneratum,  in  qua  vestes  pelli- 
ceas  et  cetera  quibus  nocturno  tempore 
vel  diurno  uteretur,  habebat  inclusa.  In 
sua  deinde  residens  cathedra,  tanquam  vir 
per  omnia  prudentissimus  vere,  non  ces- 
savit  sibi  associare  atque  conjungere  viros 
prudentia  ac  sapientia  prseditos,  virtuosos 
ac  timoratos,  quorum  fretus  consiliis  au- 
xiiiisque  munitus,  injunctum  strenuissime 
explevit  officium.  Sic  et  de  Saule  legitur 
ijieg.xiv,  rege,  quod  quemcumque  vidit  virum  ro- 
bustum  et  bellicis  rebus  aptum,  illum  sibi 
associavit.  Talibus  ergo  viris  munivit  suam 
Ecclesiam,  decoravit  suum  collcgium,  di- 
gnitates  contulit  ac  prsebendas.  Unde  quum 
quidam  inter  Parisienses  theologos  atque 
canonicos  famosissimus  dixisset  ad  eum, 
Gloriosam,  domine  episcope,  exhibuistis 
vestram  Ecclesiam  insignium  multitudine 
clericorum  prae  cunctis  mundi  Ecclesiis, 
essetque  mihi  optabile  eorum  numero  so- 
ciari,  respondit  :  Et  nos  id  libenter  con- 
cederemus,  si  inter  eos  residere  velles,  et 
mores  scienti®  corresponderent. 

Prseterea  homines  modesti  ac  pudici  spi- 
ritus  arctius  diligebat,  nec  alios  suo  gregi 
scienter  conjunxit.  Nihil  quoque  bono  pa- 
cis  dixit  in  vita  hac  pra?ferendum,  nihil 
seditionis  turbationisque  peste  amplius 
fugiendum.  Prselatos  quoslibct  incessabi- 
liter  hortabatur  unitatis  atque  concordiae 
vinculum  cum  suis  inviolabiliter  conser- 
vare.Fuit  item  tantse  constantise  et  tam  ju- 
stus,  quod  nulli  potestati  contra  justitiam 
cessit  :  in  tantum  quod  summum  excom- 
municavit  forestarium  regis,  eo  quod  con- 
tra  Ecclesiae  suae  libertatem  debacchari 
coepisset.  Convivantibus  secum  se   hone- 


A  stissime  conformavit,  eratque  in  mensa 
hilaris,  sed  modeste.  Quumque  musici  in- 
teressent  conviviis,  maxime  studuit  gravi- 
tati,  et  ad  interiora  se  recollegit,  ne  extra 
sensualiter  oblectaretur.  In  ecclesia  cum 
psallentibus  ipse  psallebat.Negligenter  aut 
festinanter  legentes  sive  psallentes  terribi- 
liter  increpavit.  In  dedicationibus  ecclesia- 
rum,  in  celebrationibus  ordinum  cetero- 
rumque  ecclesiasticorum  officiorum,  prae 
labore  pene  deficientibus  et  sibi  invicem 
succedentibus  ejus  ministris,  ipse  indefes- 

B  sus  mansit  ac  alacer,  a  summo  mane  us- 
que  ad  profundas  tenebras  noctis  jejunus 
manens  in  illis  laboribus.  Leprosis  ceteris- 
que  aegrotis  benignissimus  ac  liberalissi- 
mus  fuit,  pedes  eorum  frequenter  lavans, 
extergens  et  osculans.  Leprosos  visitavit 
muItoties,et  inter  eos  consedit,ac  deformi- 
ores  diutius  atque  suavius  amplectebatur, 
et  optime  consolabatur  eosdem.  Unde  vir 
quidam  notabilis  experiri  cupiens  anne 
S.Hugo  ex  tanta  humilitate  aliqua  tangere- 
tur  elatione,  semel  dixit  ad  eum  :  Martinus 

C  osculando  curavit  leprosum  ;  tu  leprosos 
quos  oscularis,  non  sanas.  Cui  episcopus  : 
Osculum,  inquit,Martini  curavit  leprosum; 
osculum  vero  leprosi  animam  meam  sanat. 
Denique,  ad  monasterium  suum  fre- 
quenter  redibat,  et  ibi  in  cella  contem- 
plationi  et  sanctis  exercitiis  tam  devotis- 
sime  ac  divinissime  insistebat,  quod  ssepe 
egrediens  splendidum  ccelestibus  radiis 
vultum  cornutamque  ex  consortio  Dei  fa- 
ciem  gerere  videbatur,  ita  quod  sseculares 
angelicam  ejus  vitam  admirabantur,  et  de 

D  suis  conquerebantur  impedimentis  mun- 
danis.  In  loquendo  erat  cautissimus,  ne 
quovis  modo  mendacii  incideret  culpam. 
Unde  ea  narrando  de  quibus  certitudincm 
non  habebat,  semper  addidit  aliquid  quo 
falsitatis  periculum  vitabatur.  Bona  quse 
egit,  Deo  omnino  adscripsit,  jugiter  con- 
querens  quod  ex  sua  defectuositate  non 
satis  pure  agerentur  ab  eo,  donaque  Dei 
ex  sua  fragilitate  aut  negligentia  quodam- 
modo  macularet.  In  sepeliendis  mortuis 
tanquam  alter  Tobias  diligentissimus  fuit,  Zoi.  11,3-9. 


IN   FESTO   S.  IIUGONIS   CAUT.    KT   EIMSCOPI    LINCOLN.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEHMO   TERTIUS     573 


nec  opus  hoc  pietatis  reliquit  aut   festi-  A 
nantius  adiniplevit,  quamvis  a  rege  An- 
gliae  aliisque    magnatibus    invitatus  esset 
et  exspectaretur  ad  convescendum. 

Insuper,  quotidie  devotissime  celcbra- 
vit  tam  in  monachatu  quam  praesulatu, 
quando  ad  lioc  possibilitas  adfuit ;  et  crat 
in  eo  mira  devotio  circa  dominica  sacra- 
menta.  Unde  die  quadam  quum  celebra- 
ret,  Christus  in  forma  splendidissimi  pue- 
ruli  cuidam  adstanti  cierico  in  hostia  sa- 
cra  apparuit.  Ex  devotissima  demum  ac 
frequentissima  perceptione  dominici  Sa-  B 
cramenti  merebatur  pra3cipue  singularem 
cordis  munditiam  omniumque  virtutum 
firmitatem  percipere.  Invisibilium  quoque 
et  spiritualium  secretorum  mysteria  inter 
reverenda  canonis  secreta  ei  ubertim  reve- 
labantur.  Tanta^  insuper  fuit  perfectionis, 
quod  dum  regis  Angliae  et  archiepiscopi 
sui  tyrannica  potestate  plurimum  vexare- 
tur,ita  quod  omnes  sui  immaniter  fluctua- 
bant,  ipse  cum  omni  tranquillitate  mansit 
immotus,  et  mox  ut  lectuhim  introivit, 
dulciter  obdormivit.  Et  sicut  nemo  aequi  C 
et  recti  tenacior  eo  fuit,sic  nemo  facile  in- 
veniebatur  qui  in  discussione  veri  et  falsi 
eo  esset  velocior  :  quod  jurisperiti  adscri- 
pserunt  miraculo.  Unde  et  dominus  Papa 
omnia  difficiliora  Anglicanarum  causarum 
negotia  ei  commisit.  Ipse  quoque  frequen- 
ter  summum  sollicitavit  Pontificem  ut  ab 
episcopali  absolveretur  officio  :  cui  sum- 
mus  Antistes  nullatenus  acquievit.  Quum 
dominus  quondam  Beliicensis,  claustralis 
effectus,  a  S.  Hugone  petisset  sibi  in  com- 
muni  Fratrum  coUoquio  recitari  formam  D 
pacis  inter  reges  initse,  ad  hanc  tanti  viri 
petitionem  ferventissimus  Ordinis  zelator 
Hugo  non  modice  contristatus,  respondit  : 
0  domine  pater,  etsi  episcopis,  non  tamen 
monachis  licet  audire  rumores.  Moxque  ad 
spiritualem  aedificationem  verba  convertit. 

Pr8eterea,ultima  infirmitate  decumbens, 
sacramento  Eucharistiee,  quod  ei  affere- 
batur,  obviam  processit  de  lectulo  nudis 
plantis,  cilicio,  tunica  et  cuculla  vestitus, 
et  ante  tremendum  Sacramentum  genua 


flectens,  suppliciterque  adorans,  oravit 
diutius,  infinita  commemorans  beneficia 
Salvatoris,  et  multipliciter  se  accusans. 
Deinde  devotissime  illud  accepit  et  gratias 
egit,  imminentequc  morte  et  psallentibus 
qui  adstabant,  fecit  se  poni  in  pavimento 
cincribus  cooperto,  ac  placidissimo  vultu 
spiritum  sensim  recolligens,  illum  in  ma- 
nus  Creatoris  commisit  ac  tradidit,  quum 
canticum  Simeonis  inchoassent  psallentes.  zwc.  11,29- 
Quo  defuncto,  corpus  ejus  multis  millibus  ^^- 
hominum  ostensum  est  purius  vitro,  lacte 
candidius,  rosis  vernantius.  Et  sicut  ipse 
adhuc  vivens,  circa  mortuorum  sepultu- 
ram  fuit  sollicitus,  sic  Deus  ei  concessit 
venerabilissimam  sepulturam.  Gui  prajter 
inferiores  innumerabiles,  interfuerunt  ar- 
chiepiscopi  tres,  quatuordecim  prsesules, 
abbates  plures  quam  centum,  duo  reges 
cum  aliis  magnatibus  atque  nobilibus  mul- 
tis.  Deus  quoque  Sanctum  suum  multis 
et  magnis  mox  mirificavit  prodigiis.  Ex 
quibus  omnibus  innotescit  prsecipua  san- 
ctitas  hujus  sacratissimi  praesulis. 

Postremo,  omnia  nunc  de  eo  inducta,  ad 
nostram  essent  sedificationem  vertenda,ni- 
si  prolixitas  hoc  vetaret.  Sed  unusquisque 
nostrum  ea  applicet  sibi ;  et  sanctissimi 
hujus  Patris  nostri  exemplis  accensi,  Deo 
juxta  Cartusiensis  Ordinis  professionem 
digne  ministrare  conemur,  in  omni  cordis 
custodia  et  recollectione  interna,cum  quo- 
tidiano  profectu  et  indesinenti  fervore, 
omni  sensuali  affectu  excluso.  Et  circa 
Sacramentum  altaris  humillime,  purissi- 
ine,  reverentissime  et  affectuosissime  nos 
jugiter  habeamus.  Et  taliter  conversemur, 
ut  ad  celebrandum  quotidie  simus  (quan- 
tum  humana  permittit  fragilitas)  dispositi 
et  condigni.  In  omni  persecutione  et  tri- 
bulatione  permaneamus  in  Deo  quieti,  pa- 
tientes,  fixi  ac  solidi ;  et  saculares  vitemus 
rumores,  universaque  verba  otiosa,  vana, 
illicita.  Nec  otio  pigritise  unquam  locum 
demus  in  nobis,  sed  cum  metu  filiali  et 
reverentia  cordiali  incessabilique  fervore 
serviamus,  inhsereamus  atque  uniti  per- 
severemus  Altissimo. 


IN  FESTO 

S.  G^GILIJE  VIRGINIS  ET  MARTYRIS 


SERMO  UNICUS 


DE   S.  C.ECILIA   VIRGINE   ET   MARTYRE,   ET  DE  GRATIIS 
QUIBUS   DECORATA   FUIT,   ET   QUANTA   PER   EJUS   CONSTANTIAM   ATQUE   MAGNANIMITATEM 

VIRTUS    OPERATA    SIT   DIVINA. 


SICUT  lilium  inter  spinas,  sic  amica  A  et  me,  et  ostendet  tibi  gloriam  suam.  Va- 

mea  inter  filias.  Cant.  ii,  2.  lerianus  autem  mox  divinitus  tactus,  re- 

Beatissimam   virginem    Cseciliam   Deus  spondit  :  Si  vis  ut  credam  tibi,  ostende 

omnipotens  et  benignus  multiplici  atque  mihi  angelum  ipsum,  et  cognito  quod  ve- 

fortissima  gratia  decoravit.  Primo  in  hoc,  re  sit  angelus,  faciam  quod  hortaris.  Porro 

quod  quum  esset  corpore  speciosissima,  si  alium  diligis  virum,  te  occidam  et  il- 

genere  nobilissima,  valdeque  opulenta  at-  lura.   Cui   Ceecilia  :    Si   in   Deum   verum 

que  juvencula,  tamen  in  omnibus  iis  quse  credideris  baptizatusque  fueris,  angelum 

solent   homines  juvenes  trahere  ad  pec-  cernes.    Misit   itaque   sponsum   suum    ad 

cata,  ipsa  permansit  devotissima,  sancta  S.  Urbanum  Papain,  a  quo  quum  baptiza- 

et  constantissima.   Fuit  enim  ex  nobilis-  tus  rediret,  invenit  sponsam  suam  Caeci- 

simo  genere  Romanorum,  et  tamen  quum  liam  cum  angelo  in  cubiculo  conferentem, 
foris  deauratis  vestibus  esset  induta,  ad  B  et  duas  coronas  ex  rosis  liliisque  conser- 

corpus  suum  tenerum  ac  virgineum  por-  tas   in   manu   habentem,    quarum    unam 

tavit  cilicium,  orationibus  ac  laudibus  Dei  dedit  B.  Caeciliee,  Valeriano  aliam,  dicens  : 

diebus  vacans  ac  noctibus.  Jejuniis  quoque  Tu,  Valeriane,  quoniam  salubri  credidisti 

in  tantum  fuit  intenta,  quod  frequenter  bi-  consilio,  pete  quod  vis.  Qui  ait  :  Nil  in 

duo  aut  triduo  semel  tantum  reficiebatur.  hoc  mundo  plus  diligo  quam  unicum  fra- 

Secundo  in  hoc,  quod   juvenem   Vale-  trem  meum.  Peto  ergo  ut  et  ipse  mecum 

rianum  nomine,  sponsum  suum  cui  fuerat  veritatem  agnoscat.  Angelus  dixit  :  Placet 

desponsata,  mirabiliter  valde  convertit  ad  Deo  petitio  tua,  et  ambo  cum  palma  mar- 

Christum.  Quum   enim   cum   sponso  suo  tyrii  venietis  ad  eum. 

secreta  thalami  accepit  silentia,  dixit  ad  Tertio  in  hoc,  quod  ipsa  prseclarissima 

eum   :   0   dulcissime   atque  amantissime  virgo  Caecilia  Tiburtium,  fratrem  Valeri- 

juvenis,  tibi   secrete   revelo   quod  habeo  C  ani   sponsi   sui,   tam    sapienter   instruxit 

angelum  sanctum  corporis  mei  custodem.  atque  tam  fortiter  roboravit  in  fide,  quod 

Qui  si  senserit  quod  foedo  amore  contin-  dixit  ad  eam  :  Qui  ita  non  credit,  bestia 

gas  me,  statim  occidet  te.  Si  autem  viderit  est.  Deinde  dixit  fratri  suo  Valeriano  :  Mi- 

quod  sincere  me  diligas,  amabit  te  sicut  serere   mei,   et  perduc   me   ut   baptizer. 


IN   FESTO    S.  CJECIUM   VIRGINIS    ET   MARTYRIS, 


SERMO    UNICUS 


575 


Quumque  a  sancto  Papa  Urbano  baptiza-  A 
tus  fuissel,  angclos  vidit  frcqucnlcr,  et 
quidquid  rogavit,  obtinebat  celeriter.  Ex- 
inde  Valerianus  et  Tiburtius  orationibus 
ac  eleemosynis  insistentes,sanctorum  mar- 
tyrum  corpora  sepelierunt.  Ob  hoc,  quum 
idolis  sacrificare  nollent,  decollati  sunt  ct 
martyres  gloriosi  effecti. 

Quarto  in  hoc,  quod  ipsa  B.  Caecilia, 
non  solum  duos  prsefatos  fratres  conver- 
tit,  sed  et  alios  plures  quam  quadringen- 
tos,  quibus  Almachius  urbis  prsefectus 
eam  tradiderat  quatenus  ad  sacrificia  eam  B 
urgerent  deorum.  Qui  omnes  a  prsefato 
baptizati  sunt  Papa  Urbano. 

Quinto  in  hoc,  quod  ipsa  sacra  Gaecilia 
prsefecto  Almachio  tam  sapienter  respon- 
dit,  eumque  publice  coram  omnibus  con- 
futavit;insuper  ab  eodem  poenam  martyrii 
tam  patientissime  tulit,  atque  fortissima 
mansit  in  poenis  horrendis  ac  diuturnis. 
Nam  jussit  eam  in  bulliente  balneo  con- 
cremari,  in  quo  ipsa  per  noctem  diemque 
mansit  illaesa.  Tunc  praecepit  eam  in  bal- 
neo  decollari.  Quam  spiculator  ter  in  col-  C 
lo  percutiens,  nec  tamen  caput  ejus  am- 
putare  valens,  seminecem  reliquit  :  quia 
decretum  fuit  ne  quartum  ictum  acciperet 
decollandus.  Porro  ipsa  dignissima  atque 
sanctissima  virgo  ac  victoriosissima  mar- 
tyr  triduo  supervivens,  omnia  sua  dedit 
pauperibus,  et  universos  a  se  conversos 
S.  Urbano  Papae  commendans  :  Hujus,  in- 
quit,  tridui  vitam  mihi  a  Domino  postu- 
lavi,  ut  hos  tuse  beatitudini  commenda- 
rem,  et  domum  hanc  meam  in  ecclesiam 
consecrares.  Quumque  migrasset  ad  Domi-  D 
num,  S.  Urbanus  Papa  eam  inter  summos 
sepelivit  Pontifices. 


Ecce  quam  mirabiliter  et  supermirabili- 
ter  ac  gratiosissime  operatus  est  incompre- 
hcnsibilis  omnipotens  Deus  in  hac  virgine 
prseelecta,  cui  angelus  tam  frequenter,  fa- 
miliariter  visibiliterque  apparuit,per  quam 
duos  fratres  illos,  nobiles  adolescentes,  di- 
vites, animosos,  feroces, lascivos,  tam  repen- 
te  convertit  et  in  mitissimos  agnos  muta- 
vit,  totque  paganorum  centena  traxit  ad 
fidem.  Quse  insuper  non  plus  timuit  mor- 
tem  quam  paleam,  imo  ad  martyrium  ar- 
dentissime  suspiravit.  In  quam  nec  igneus 
calor,  nec  ferri  acumen  potuit  naturalem 
perficere  operationem.  Quae  constantissi- 
ma  ac  magnanimis,  imo  et  sapientissima 
mente  adstitit  ac  respondit  praefecto.  0 
quantum  vicit  in  ea  sexum  fragilem  tcne- 
ramque  naturam  virtus  et  gratia  Spiritus 
Sancti  !  Vere  fuit  in  ea  valde  fide  praedo- 
minans  gratia,  caritas  aestuantissima,  illu- 
minatio  supernaturalis  continua. 

Itaque  tantae  virginis  martyrisque  exem- 
plo  discamus  proprium  corpus  castigare, 
vitia  et  concupiscentias  mortificare,  vani- 
tates  mundi,  delicias  carnis,  prosperitatem 
terrenam  contemnere,  Deoque  fortiter  ad- 
haerere,  et  proximos  toto  posse  ad  ipsum 
convertere.  Postremo,  magnates  et  nobiles 
saeculi  hujus,  quos  saepe  oportet  ex  causa 
pretiosius  indui,  exemplo  gloriosae  ac  ge- 
nerosse  Caeciliae  discant  sub  vestibus  pre- 
tiosis  humilem  gerere  mentem,  et  si  tanta 
gratia  eis  conceditur,  cilicio  tegere  pro- 
priam  carnem,  orationes,  jejunia  ac  ce- 
terarum  actus  virtutum  diligere,  exerce- 
re,  amplecti.  Itaque  hanc  prajamabilem 
Christi  sponsam,  amorosam  piissimamque 
Caeciliam  fervide  diligamus,  fiducialiter 
invocemus,  reverentialiter  veneremur. 


IN  FESTO 

S.  GLEMENTIS  PAP^  ET  MARTYRIS 


SERMO  PRIMUS 


DE   VITA   ET   EXCELLENTIA    S.  CLEMENTIS,   ET   QUANTUM   AB   ILLIUS 
PERFECTIONE   HUMANA   DISTET   IGNAVIA. 


M 


IRABILIS  Deus  in  Sanctis  suis.  Ps.  A 
Lxvii,  36. 

Quamvis  hoc  verbum  de  quolibet  San- 
cto  verificetur,  de  beatissimo  tamen  Cle- 
mente  singularissime  atque  verissime  dici 
potest,  quia  per  modum  valde  mirabilem 
Deus  traxit  eum  ac  suos  parentes  et  fra- 
tres  ad  viam  salutis.  In  quibus  omnibus 
5ap.  111,6.  impletum  est  illud  Sapientiae  :  Tanquam 
aurum  in  fornace  probavit  electos  Domi- 
nus.  Porro  vitam  suam  ac  parentum  et 
fratrum  suorum  ipsemet  pius  ac  sanctis- 
simus  Clemens  in  Itinerario  suo  descri-  B 
psit.  In  quo  libro  multa  continentur  pul- 
cherrima  atque  subtilia,  quamvis  propter 
aliqua  ibi  contenta,  liber  inter  apocrypha 
computetur. 

Itaque,  sicut  ex  Itinerario  illo  probatur, 
electissimus  Dei  Clemens  ex  illustrissima 
Romanorum  est  ortus  prosapia.  Nam  pater 
ejus  nomine  Faustinianus,  ex  imperatoris 
fuit  progenie,  habuitque  filios  tres,  scili- 
cet  Faustinum  et  Faustum  ac  Clementem. 
Uxor  vero  ejus  fuit  pulcherrima  et  pu- 
dica,  ac  fidelissima  sibi.  Quumque  frater  C 
Faustiniani  eam  appeteret,  nec  ipsa  hoc 
viro  suo  vellet  insinuare  ne  inter  fratres 
lis  oriretur,  excogitato  somnio,  a  suo  ob- 
tinuit  viro  ut  cum  duobus  fiiiis  suis  Fau- 
stino  et  Fausto,  se  ad  tempus  absentaret 


a  Pioma.  Et  quum  fuisset  cum  illis  in  na- 
vi,  naufragium  passa  est  navis,  et  ipsa  su- 
per  saxum  quoddam  a  fluctibus  est  eje- 
ctaiquae  filios  suos  putans  submersos,  prae 
dolore  proprias  manus  morsibus  dilania- 
vit.  Filii  vero  per  tabulam  evaserunt,  et 
a  piratis  inventi,  venditi  sunt  cuidam  ho- 
nestse  matronse,  quse  eos  dilexit  ut  pro- 
prios  natos,  et  liberalibus  fecit  artibus 
erudiri.  Postmodum  adhaeserunt  Simoni 
mago.  Cujus  fallaciis  cognitis,  adhseserunt 
gloriosissimo,  sanctissimo  atque  beatissi- 
mo  archiapostolo  Petro.  Porro  pater  S.  Cle- 
mentis,  quum  de  conjuge  sua  ac  filiis  nil 
posset  percipere,relicto  sub  tutoribus  Cle- 
mente  puero  juniore  sex  circiter  anno- 
rum,  navem  ingressus  est  ut  qusereret 
conjugem,  et  adversitatibus  actus,  ad  pau- 
pertatem  devenit,  atque  in  alienis  locis 
permansit,  ita  quod  per  viginti  annos  Cle- 
mens  in  Roma  persistens,  nihil  percepit 
de  eo. 

Praeterea,  Clemens  philosophise  vacavit, 
et  animse  immortalitatem  libentissime  au- 
divit  probari,  habuitque  diversas  mentis 
angustias  de  isto,  an  scilicet  esset  vita 
post  hanc  vitam,  et  retributio  meritorum. 
Quumque  sanctus  apostolus  Barnabas  Ro- 
mam  veniens,  prsedicaret  ibidem,  S.  Cle- 
mens  eum  in  sua  accepit  domo.  A  quo 


IN    FESTO    S.  CLEMKNTIS    PAP^   ET   MAllTYRIS.   —   SERMO   PUhMLS 


Oi  i 


quiim  audisset  de  sapientia  et  miraciilis 
beatissinii  Petri  apostoli,  ardentissiine  coe- 
pit  optare  ejus  adspectuin.  Sicqne  post 
breve  ternpus  secutus  est  Barriabam  in 
Judaeain,  qui  perduxit  eum  ad  S.  Petrum  ; 
atque  ex  tunc  inseparabiliter  Pelro  adhje- 
sit.  Insuper  quadam  vice  B.  Petrus  Cle- 
mentem  de  sua  inquirens  progenie,  et  au- 
diens  ab  eodem  quemadmodum  inater  sua 
cum  duobus  filiis  discessisset  a  Roma,  et 
(ut  ipse  credebat)  esset  cum  illis  submer- 
sa,  et  qualiter  pater  suus  navigasset  pro 
matre  inquirenda,  nec  unquam  redisset, 
ex  compassione  lacrimas  fudit.  Postmo- 
dum  S.  Petrus  ad  locum  quemdam  diver- 
tens,  et  ibi  feminam  eleemosynam  a  per- 
transeuntibus  postulantem  reperiens,  ejus 
quoque  diffortunia  audiens,  intellexit  quod 
mater  esset  Clementis,  adduxitque  eam 
ad  ipsum.Paulo  post  Faustinus  et  Faustus, 
qui  aliis  nominibus  vocabantur  Nicetas  et 
Aquila,  a  B.  Clemente  audientes  quid  ei 
acciderit,  cognoverunt  quod  fratres  ejus 
essent,  et  matrem  suam  deosculari  coepe- 
runt.  Tandem  beatissimus  Petrus  cum  tri- 
bus  fratribus  illis  ad  locum  divertens  se- 
cretum,  reperit  ibi  senem  venerandum 
ac  pauperem,  cum  quo  collatione  disputa- 
tioneque  habitis,  comperit  quod  pater  es- 
set  Clementis  fratrumque  ejus.Qui  patrem 
suum  deosculabantur;  et  mater  eorum  ac- 
currens,  virum  suum  cognovit  atque  am- 
plexa  est. 

Itaque  prima  laus  et  excellentia  S.  Cle- 
mentis,  est  magna  excellentia  ejus  in 
donis  naturae  ac  bonis  fortunae.  Erat  nam- 
que  in  naturalibus  optimse  dispositionis 
et  egregise  indolis,  ingeniosus,  pius  et  so- 
lers,  ditissimus,  illustrissimus,  maximus- 
que  philosophus.  Et  certe  quam  praeclarus 
philosophus  atque  astrologus  fuerit,  ex 
verbis  ejus  in  suo  Itinerario  innotescit. 
Ilinc  ait  in  sermone  de  B.  Clemente  S.Ber- 
nardus  :  Acceperat  B.  Clemens  nobile  ge- 
nus,  amplas  possessiones,  multam  heredi- 
tatem,  scientiam  quoque  quamplurimam, 
ita  ut  optimus  illius  temporis  philosophus 
haberetur. 

T.  32. 


A  Secunda  laus  ejus,  esl  gratiosa  et  plena 
conversio  ejus  ad  Christum,  ac  maxima 
dilectio  ejus  ad  Petrurn  apostolum,  ac  fi- 
deiissima  adha^sio  sua  ad  ipsum.  Omnia 
nainque  pi'a;dicta  propter  Deum  reliquit, 
et  ineffabilem  ad  S.  Petrum  habuit  carita- 
tem.  Quum  etenim  S.  Petrus  quadam  vice 
propter  copiosissimam  multitudinem  tur- 
barum  eum  sequentium,  divisisset  eam 
in  tres  partes,  et  duas  prsemisisset  sub 
fratribus  S.  Clementis,  B.  Clemens  dixit  ad 
summum  Apostolum   :  Deo  gratias  quod 

B  me  non  misisti,  nain  pra;  tristitia  obissem. 
Cui  respondit  Apostolus  :  Et  si  te  mitte- 
rein,  nonne  obediendum  esset?  Respon- 
dente  autem  Clemente  quod  ab  eo  sepa- 
rari  non  posset,  sed  ei  semper  optaret 
servire,  dixit  Apostolus  :  Ego  tibi  tanquam 
nobili  viro  rusticanus  potius  vellem  servi- 
re.  Quo  audito,  lacrimse  mihi  eruperunt, 
ait  Clemens,  eo  quod  sermonem  istum  di- 
xit  mihi  vir  tantus,  quo  totus  mundus 
inferior  habebatur.  0  quantus  fuit  glorio- 
sissimus  Petrus  in  corde  S.  Clementis,  qui 

C  dixit  totum  mundum  esse  Petro  inferio- 
rem  !  Et  certe  sic  fuit,  intelligendo  per 
totum  mundum  universum  genus  huma- 
num  tempore  illo  exsistens.  Fuit  etenim 
S.  Petrus  universalis,  summus  et  plenus 
Christi  vicarius  super  illud,  et  totius  prae- 
latus  Ecclesise. 

Tertia  excellentia  S.  Clementis,  est  di- 
gnissima  ac  fructuosissima  praesidentia 
ejus  super  universalem  Ecclesiam  :  quo- 
niam  S.  Petro  in  papatu  successit.  Quum 
etenim  Petrus,  Domino  revelante,  sciret  se 

D  protinus  moriturum,  convocato  fratrum 
coetu,  S.  Clementem  praesentem  ac  pluri- 
mum  renitentem  seque  humillime  excu- 
santem,  suum  instituit  successorem.  Qui, 
Petro  defuncto,  fructuosissime  praefuit,  et 
per  se  ac  subditos  suos  convertit  undique 
innumerabiles  gentiles  ad  Dominum.  Nam 
et  divinum  Dionysium  ejusque  socios  mi- 
sit  ad  GaIIias,et  alios  sanctos  pniedicatores 
ad  alia  loca  direxit  quamplurima.  Porro 
Domitillam  virginem,  Domitiani  imperato- 
ris   neptem,  sacro  velamine  consecravit. 

37 


578 


IN   FESTO    S.  CLEMENTIS   PAP.E   ET   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


Theodoram  quoque  Sisinnii  amici  impera-  A 
toris  uxorem  convertit,  atque  in  castitatis 
proposito  roboravit.  Deinde  per  preces  et 
merita  S.  Clementis  ac  Theodorse,  Sisin- 
nius  est  conversus,  et  plus  quam  cum 
trecentis  de  domo  sua  a  Clemente  sanctis- 
simo  baptizatus.  Per  ipsum  autem  Sisin- 
nium  multi  nobilium  et  amici  Nervae  im- 
peratoris  crediderunt  in  Christum.Insuper 
in  exsilium  missus  in  insulam,  plus  quam 
quingentos  una  die  ad  sacrum  Baptisma 
perduxit,  et  ipse  cum  aliis  idolorum  de- 
struens  templa,  per  totam  provinciam  in-  B 
fra  unum  annum  septuaginta  quinque 
construxit  ecclesias,  valdeque  multos  Ro- 
manorum  convertit  ad  verum  Deum. 

Quarta  excellentia  ejus,  est  venustissi- 
mus  splendor  morum  suorum  ac  visce- 
rosissima  pietas  ejus,  ob  quam  merito 
Clemens  vocatus  est.  Tanto  enim  morum 
decore  pollebat,  quod  tam  Judaeis  quam 
paganis,  et  maxime  Christianis  omnibus, 
valde  complacuit  carusque  fuit.  Nam  et 
prsefectus  qui  de  mandato  Trajani  impera- 
toris  ipsum  in  exsilium  misit,  quum  eum  C 
esset  missurus,  cum  lacrimis  dixit,  Deus 
tuus,  quem  pure  ac  jugiter  colis,  te  ad- 
juvet;  deditque  ei  navim,  et  necessaria 
ministravit.  Singularum  etiam  regionum 
inopes  habuit  scriptos,  et  indigentibus 
necessaria  condonavit,  ac  liberalissimus 
ac  compatientissimus  fuit  in  pauperes. 

Quinta  laus  ejus,  est  magnitudo  divinse 
sapientise  sibi  collatae,  qua  non  solum  ver- 
bo  sed  et  scripto  docuit  multos.  Unde  se- 
cundum  Hieronymum  libro  de  Viris  illu- 
stribus,  scripsit  epistolam  valde  utilem  ad  D 
Corinthiorum  Ecclesiam.  Et  in  Itinerario 
suo  scribit  multa  valde  salubria  de  gestis 
et  miraculis  documentisque  Petri  apostoli, 
sicut  a  Jacobo  apostolo  fuit  rogatus.  Sed 
et  epistolas  scripsit  ad  apostolum  Jaco- 
bum  ;  et  de  vita  clericorum  multa  ordina- 
vit  ac  scripsit.  Unde  et  in  Decreto  multa 
allegantur  ac  inseruntur  de  verbis  et  scri- 
ptis  S.  Clementis. 

Sexta  laus  ejus,  est  excellentia  miracu- 
lorum  quibus  Deus  eum  ornavit.  Nam  et 


in  Roma  fecit  prodigia,  et  prece  ab  eo 
fusa,  prsefatus  Sisinnius  caecus  et  surdus 
effectus  est,  et  rursus  orante  Clemente, 
auditum  recepit  ac  visum.  Insuper,  quum 
in  exsilium  esset  missus,  fidelibus  ibi  ma- 
ximum  fontem  orando  de  terra  produxit  : 
qui  fons  crevit  in  fluvium.Quumque  jussu 
Trajani  dux  quidam  S.  Clementem,  ligata 
ad  collum  ejus  ancora,  prsecipitasset  in 
mare,  dicens,  Jam  non  poterunt  eum  pro 
deo  colere  ;  orantibus  Christianis  adstanti- 
bus  ut  Deus  corpus  sancti  martyris  eis 
monstraret,  mox  aqua  maris  per  milliaria 
tria  recessit.  Tunc  omnes  fideles  illi  per 
siccum  ingressi,  repererunt  per  modum 
templi  marmorei  habitaculum  a  Deo  para- 
tum,  atque  ibidem  in  arca  corpus  S.  Cle- 
mentis,  et  ancoram  juxta  eum.  Revelavit- 
que  Deus  discipulis  gloriosi  Clementis  ne 
inde  tollerent  corpus  ipsius.  Omni  demum 
anno,  tempore  sua3  passionis  per  septem 
dies  ad  tria  milliaria  abiit  aqua  per  tem- 
pora  longa,  quousque  exigentibus  habita- 
torum  peccatis,  sublatum  est  beneficium 
tam  miraculosum  et  magnum. 

Postremo,  quemadmodum  in  sermohe 
de  hoc  beatissimo  martyre  ait  S.  Bernar- 
dus  :  Congratulamur  huic  martyri  sancto, 
sed  gloria  ejus  nostra  confusio  est.  Quid 
eum  imitari  negligimus  ?  Ille  pro  Christo 
nullis  adversitatibus  cessit,  nos  nec  unum 
verbum  injurise  volumus  pati.  Ille  sangui- 
nem  fudit  pro  Christo,  nos  nec  aquam,  id 
est  lacrimas  poenitentiae,  fundimus  pro- 
priis*  pro  peccatis.  Nec  in  sudore  vultus  Gen.  111,19. 
nostri  vescimur  pane  nostro,  castigando 
corpora  nostra  et  concupiscentias  refre- 
nando,  multoque  minus  habemus  lacrimas 
devotionis  spiritualis  jucunditatis,  sed  in- 
star  mulierum  ac  parvulorum  laudamus 
Sanctos  qui  pugnaverunt  contra  tyrannos 
et  daemones  atque  peccata,  ipsi  vero  pu- 
gnare  non  possumus,  vel  magis  non  volu- 
mus,  imo  juncis  fragilibus  cedimus,  id 
est,  minimis  adversitatibus  tentationibus- 
que  dejicimur.  Sed  resipiscamus,  et  illu- 
strissimi  martyris  hujus  accendamur  ac 
roboremur  exemplis,  ipsum  diligamus,  ve- 


IN   FESTO   S.  CLEMENTIS   PAP.E   ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS      579 


neremur  ae  invocemus,  et  superemus  nos  A  quod  Salomon  protestatur  :  Melior  est  pa-  Prov.w,, 
Matiii.si,  ipsos.Regnum  namque  crelorum  vim  [)ati-      tiens  viro  lorli  ;  et  qui  dominatur  animo 
*''•  tur,  et  violenti  rapiunt  illud  :  lii  scilicet      suo,  expugnatore   urbium.  Viriliter  ergo  Ps.\x\,,h; 

qui   salubriter  vincunt  se  ipsos.  Propter     agamus,  et  confortetur  cor  nostrum. 


XXX,  25. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE    DEI   BENIGNISSIMO   TRACTATU   QUO   HOMINES   EXERCET,   AC    SEX   VIRTUTIBUS 

S.  CLEMENTI    FAMILIARIBUS. 


ATTINGIT  autem  sapientia  a  fine  us-  B 
que  ad  finem.  fortiter,  et  disponit  om- 
nia  suaviter.  Sap.  viii,  1. 

Quanto  christianse  fidei  continentia,  di- 
vulgatio,  confortatio  et  praevalentia  mi- 
rabiliores  et  supernaturaliores  exsistunt, 
tanto  certius  constat,  totum  illud  esse  a 
Deo  et  a  sola  sapientia  ac  omnipotentia 
ejus  infinita.  Nempe,  ut  de  totius  mundi 
conversione  ad  Ciiristum  ac  legem  evan- 
gelicam  taceam,  quis  satis  miretur,  quod 
Roma  omnium  deorum  et  idolorum  vene- 
rans  monstra,  omni  ambitione  et  inquie-  C 
tudine  plena,  omni  carnalitati  et  vanitati 
subjecta,  potuerit  ad  Christi  legem  con- 
verti,  in  qua  idololatria  reprobatur,  unius- 
que  veri  Dei  cultus  jubetur,  omnis  ambi- 
tio,universa  ars  magica,  cuncta  prseliorum 
turbulentia  condemnantur,  in  qua  etiam 
rigorosissima  edomatio  carnalium  deside- 
riorum  omniumque  vanitatum  exstirpatio 
edocentur  ?  Ecce  ad  omnia  ista  credenda 
ac  adimplenda  inducta  est  plebs  Romana, 
absque  omni  armorum  violentia,  absque 
eloquentia  rhetorum  et  subtilitate  philo-  D 
sophantium  atque  magoruin,  sine  humano 
prsesidio,  non  obstante  omni  tyrannide 
Romanorum  imperatorum,  qui  fidem  chri- 
stianam  penitus  eradicare  laboraverunt,  et 
propter  hoc  innumerabilia  millia  Christi- 
anorum  non  solum  per  orbem  terrarum. 


sed  etiam  in  sola  Roma  interfecerunt.  Qui- 
bus  Christiani  Romani,  quamvis  nobilis- 
simi,  potentissimi  ac  plurimi  essent,  et 
forsan  interdum  plures  quam  Romani  ido- 
lolatrse,  nunquam  tamen  humana  resistere 
voluerunt  potentia,  sed  omnem  persecu- 
tionem  et  crudelissimas  mortes  pro  Chri- 
sto  patientissime  pertulerunt.  Nihilo  mi- 
nus  inter  eorum  martyria  prsevaluit  fides 
et  lex  christiana,  non  utique  sine  innu- 
merabilissimis  praeclarissimisque  miracu- 
lis  a  solo  Omnipotente  peractis.  Creator 
ergo  omnipotens,  cujus  sapientise,  cujus  Ps.  cxmv, 
potentise,  cujus  excellentise  nullus  est  fi-  ^''  "'-^'''^- 
nis,  qui  humanorum  actuum  certissimam 
providentiam  habet,et  omnia  in  hoc  mun- 
do  providentissime  ordinat  ac  disponit, 
volens  in  Roma  christianee  religionis  esse 
primatum,  mirabilissime,  potentissime  ac 
sapientissime  hoc  implevit  paulatim  ac 
seriatim,  ut  interim  plurimi  martyrio  co- 
ronarentur. 

Denique,  quia  electos  suos  Deus  incom- 
prehensibilis  majestatis  per  multa  exercet 
adversa,  atque  per  ea  perducit  eosdem  ad 
gratiarum  charismata;  hinc  ipse  qui  illu- 
strissimum  virum  Clementem  ejusque  pa- 
rentes  et  fratres  tam  supermisericorditer 
elegit,  omnes  eos  variis  in  saeculo  isto  ad- 
versitatibus  exercitavit,  et  vitam  ac  gesta 
eorum  tam  admirabiliter  dispensavit.com- 


580      IN   FESTO    S.  CLEMENTIS   PAVM   ET   MARTYRTS. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


plevit,  atque  ad  jucundissimum  finem  A 
perduxit,  quod  hoc  totum  sic  fieri  nulla- 
tenus  potuit  fortuna  aut  casu,  sed  soio 
supersapientissimi  Dei  omnipotentatu  ac 
providissimo  moderatu  :  prout  ex  his  quae 
in  Itinerario  apostolici  viri  gloriosi  Cle- 
mentis  habentur,  potest  probari.  Insuper, 
sicut  Deus  praterita  peccata  purgat  ac 
dirimit  per  adversa  sequentia,  ita  saepe 
per  praecedentia  qua?dam  adversa  disponit 
ac  ducit  homines  ad  dona  gratiae  subse- 
quentia  et  praeclara.  Naturales  quoque  et 
acquisitae  virtutes,  frequenter  disponunt  B 
nonnullos  ad  supernaturalia  gratiae  dona. 
Unde  Deus  glorise  volens  post  beatissimum 
Petrum  apostolum  christianam  fidem  per 
sacrosanctum  Clementem  praecipue  con- 
servare,  fovere,  augere  et  publicare,  eum- 
dem  benedictum  et  illustrissimum  virum 
multis  exercitavit  adversis,tam  ante  suam 
ad  Christum  conversionem,  quam  postea. 
Praeterea,quemadmodum  ceteris  praede- 
stinatis,  ita  et  magno  huic  clementissimo 
Bom.  vni,  amabilissimoque  Clementi  omnia  coopera- 
ta  sunt  valde  in  bonum,et  dona  natura^  ac  C 
bona  fortunae  ad  gratiarum  charismata 
profuerunt  et  cooperata  sunt  ei  eximie. 
Erat  quippe  vir  ingeniosissimus  ac  opti- 
mae  indolis,  ditissimus,  potentissimus,  il- 
lustrissimus,  utpote  de  imperatoris  proge- 
nie  oriundus.  Et  per  haec  ac  ultra  omnia 
ista  sortitus  est  excelientissima  gratiae  mu- 
nera,  sapientiam  supernaturalem,  virtu- 
tes  infusas  ac  sanctitatem  praecipuam.  Et 
ab  exordio  quo  sacratissimo  Apostolorum 
principi  Petro  adheerere  exorsus  est,  con- 
stantissime  adhaesit  eidem,  et  ineffabiii  D 
dilectione  S.  Petrum  amavit,  atque  in 
summa  reverentia  habuit  eum,  et  fami- 
liarissime,  suavissime  et  affectuosissime 
vixit  cum  eo.  Quae  omnia  in  Itinerario 
S.  Clementis  et  alibi  sunt  conscripta. 

Insuper  in  summo  pontificio  successit 
felicissimo  Petro,  et  verbis  ac  scriptis, 
exemplis  atque  miraculis,  orationibus  et 
meritis  suis  plurimos  etiam  nobilissimo- 
rum  Romanorum  convertit  ad  fidem,  et 
fructuosissime  praefuit,  ac  optime  guber- 


28 


navit  Ecclesiam,  fuitque  doctor  praeincly- 

tus  et  victoriosissimus  martyr  ac  summus 

Antistes,  et  tam   in   naturali  philosophia 

quam  in  sacra  theologia  erat  doctissimus. 

Eratque  tantae  benignitatis  ad  omnes,  tan- 

tae  liberalitatis   ac  pietatis   ad   pauperes, 

tam  venustissimis  moribus  adornatus,quod 

non  Christianis  dumtaxat,sed  et  gentilibus 

ac  Judaeis  miro  modo  carus  fuit  ac  placi- 

tus.  Unde  et  Romani  pagani  urbis  recto- 

res,  multa   sustinuerunt  ab  eo  quae  non 

sustinuissent  ab  alio,multisque  annis  eum 

tulerunt.  In  qua  re  etiam  infinita  Dei  sapi- 

entia  innotescit  ac  splendet.  Nam  quamvis 

Creator  omnipotens  poterat  per  quemcum- 

que  alienigenam  facere  in  urbe  Romana 

et  undique  quod  illic  per  Romanum  ci- 

vem  illustrissimum  S.  Clementem  peregit, 

nihilo  minus   Deus   suaviter  cuncta  dis- Sap.vm,  i. 

ponens,  potius   voluit   illa   peragere   per 

S.   Clementem,  ad  illa   agenda  per  dona 

naturae  ac  bona  fortunae  suo  modo  dispo- 

situm  et  magis  convenientem. 

Ex  his  igitur  multipliciter  instruamur 
ac  saluberrime  aedificemur.  Primo,  ut  cun- 
cta  quae  egimus  propter  Christum,  modi- 
cissime  reputemus  comparatione  S.  Cle- 
mentis.Nam  etsi  mundum  et  ea  quae  mun- 
di  sunt  reliquimus,  parentes,  cognatos, 
substantiam  et  nos  ipsos,  quid  respectu 
S.  Clementis  egisse  videmur?  Ille  deside- 
rio  S.Petri  reliquit  Romam,  et  genealogiam 
suam  illustrissimam,  ac  abundantissimas 
opes  suas  in  ea,  deinde  omnia  deseruit 
propter  Christum.  Nos  autem  mediocrem 
aut  vilem  reliquimus  parentelam,aut  opes 
perpaucas.  Secundo,  exemplo  gloriosi  Cle- 
mentis  omnia  dona  naturalia  atque  fortu- 
ita  ordinemus  ad  munera  gratiae,  ad  Dei 
honorem,  ad  perfectionem  virtutum  ;  nec 
extollamur  de  illis,  sed  tanto  subjectiores 
gratioresque  Deo  esse  conemur,  quanto  in 
donis  illis  amplius  abundamus,  aut  antea 
abundabamus.  Quanto  quis  inter  fratres 
doctior  est,  tanto  virtuosior,  humilior  ex- 
emplariorque  consistat.  Tertio,  S.  Clemen- 
tis  exemplo  avidissimi  simus  ad  notitiam 
pertinentium  ad  salutem,  et  ea  quae  a  no- 


IN   FESTO   S.  GLEMENTIS   VAVJE   ET   MARTYRIS.   —  AU   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS      581 


bis  cxigit  Deus,  in  priinis  discamus,  scia- 
mus  et  considereinus  atque  iinplere  cone- 
mur,  quum  Deo  ingratum  sit  quidqui(l 
egeriinus  aut  obtulerimus  ei,  his  ad  qutc 
teneinur  neglectis.  Itaque  sacra^  Scriptura3 
verba  ubique  diligentissiinc  adveitainus 
et  inteiligere  enitamur,  tanquam  epislolam 
nobis  a  Spiritu  Sancto  missarn.  Quarto, 
S.  Clementis  exemplo  cordialiter  diliga- 
mus  nostros  superiores,  eosque  debile  ve- 
neremur.  Beneficiis  quoque  ipsorum  simus 
grati,  atque  pacilice  conversemur  cum 
ipsis.  Quinto,  sanctissimi  martyris  ac  sum- 
mi  Pontificis  hujus  exemplo  studeamus 
in  vinea  Domini  Sabaoth  viriliter  labo- 
/'s.  1.1, 10.  rare,  et  instar  olivae  in  Ecclesia  Ghristi 
fructificare,  etsi  non  prsedicando  et  mira- 
cula  faciendo,  certe  orando  et  religiosissi- 
me  conversando,  quatenus  orationibus  et 
exemplis,  fama  et  meritis  proficiat  quili- 
bet  nostrum  fratribus  ac  proximis  suis, 
imo  vivis  et  mortuis.  Postremo,  S.  Gle- 
mentis  exemplo  moriamur  omnibus  quse 
sunt  mundi,  et  assidue  studeamus  com- 
punctioni,  atque  pietatis  operibus  simus 
toto  posse  intenti.  Tribulationes  quoque 
quas  patimur,  Dei  prsecipua  beneficia  ar- 
bitremur,  et  patientissimi  simus  in  eis. 
Quemadmodum  etiam  beatissimus  Gle- 
mens  fontem  produxit  de  terra,  sic  Chri- 
stum  rogemus  ut  spiritualem  fontem  po- 
nat  in  cordibus  nostris,  secundum  quod 


A  in  Evangelio  protestatiir  :  Qui  biberit  ex  Joann.iv, 
aqua  quam  ego  dabo  ei,non  sitiet  in  aeter-     ' 
num  ;  sed  aqua  quani  ego  dabo  ei,  fiet  in 
eo  fons  aqua;  salientis  in  vitam  aeternam. 
Iteinque:Qui  credit  in  me,flumina  de  ven-  ibid.\-n,zs. 
tre  ejus  fluent  aquae  vivse.  Fons  iste  qui  de- 
rivatur  in  rivos  salubres,  dici  potest  gratia 
gratum  faciens  copiosa,  qua?  dicitur  rami- 
ficari  in  habitus  virtutum  atque  donorum; 
seu  sapientiffi  donum  aut  caritas  fervens  : 
quia  ex  sapientia3  dono  procedunt  contein- 
plationes  perlucidae,  tanquam  fecundissi- 

B  mi  rivi ;  ex  caritate  quoque,  lanquam  ex 
fonte  spiritualis  vitse,  procedunt  instar  ri- 
vorum  universae  meritoriae  actiones. 

Fuit  demum  sacratissimus  Clemens  pro- 
fundissimae  humilitatis,  in  tantum  quod 
quum  gloriosissimus  princeps  apostolici 
ordinis  vellet  eum  suum  instituere  suc- 
cessorem,  ipse  dulcissimus  Clemens  in 
terram  prostratus  ad  pedes  sui  magistri 
carissimi,  lacrimose,  humillime  et  quo- 
dammodo  importune  rogavit  ut  se  tanto 
pontificatu  non  sublimaret.  Idcirco  et  nos 

C  tanto  exemplo  discamus  minora  et  parva 
officia  non  optare,  omnem  ambitionem  et 
vanitatem  abjicere  ;  tam  morigerate  quo- 
que  et  benigne  ac  mititer  conversari,  ut 
diligamur  ab  universis,  nec  offendiculum  nom.  xiv, 
ulli  ponamus.,  sed  totius  probitatis  ac  ho-  *^' 
nestatis  exempla  prsebeamus  cunctis  et 
singulis.  Ad  laudem  Dei  omnipotentis.    . 


IN  FESTO 


S.  GATHARIN^  VIRGINIS 


ET   MARTYRIS 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


CONFITEBOR   TIBI,   DOMINR   REX,   ETC.  Eccli.  LI,  1-8,  12. 


I 


V 


.VtUlh.  XI 


ERBA  lectionis  istius  in  persona  prae-  A 
clarissimse  virginis  et  invictissimse 
martyris  Catharinse  convenienter  exponi 
possunt  ac  dici.  Ipsa  itaque  gratias  agens 
Deo  pro  beneficiis  et  victoriis  sibi  con- 
cessis,  ait  : 

Confitehor  tlhi  confessione  iaudis,  de 
qua  loquitur  Cliristus  :  Confiteor  tibi,  Pa- 
ter,  id  est,  laudo  te.  Domine  omnium,  ra- 
tione  creationis,  per  principalem  et  univer- 
salem  auctoritatem,  rex,  id  est  omnium 
rector,  per  providentiam  infallibilem.  Et 
collaudabo  te  Deum  salvatorem  m,eum,  B 
id  est,  qui  a  periculis  me  eripuisti  et  ad 
beatitudinem  perduxisti.  Christus  autem 
specialiter  vocatur  Salvator,  quoniam  per 
incarnationis  suse  mysterium  passionisque 
ineritum,  ab  originali  et  omni  peccato 
nos  liberavit,  a  jugo  diaboli,  a  servitute 
peccati,a  damnatione  inferni  eripuit;  gra- 
tiam  quoque  nobis  promeruit  ac  donavit, 
atque  ad  veram  nos  recuperavit  salutem. 

/s.  xLv,  21.  Hinc  apud  Isaiam  ait  Altissimus  :  Deus 
justus  et  salvans  non  est  prseter  me  ;  per 

o«eexm,4.  Osce  quoque  :  Ego  Dominus  Deus  tuus,  et  C 
salvator  non  est  praeter  me.  Atque  ibidem 

ihid.  14.  loquitur  Christus  :  De  manu  mortis  libe- 
rabo  eos,  de  morte  redimam  eos. 


Confitehor  nomini  tuo  nominato,  id  est 
tibi  per  nomen  nominans  designato,  quo- 
niam  adjutor  ad  bene  agendum  et  ad  re- 
sistendum    tentationibus    ac   peccatis,   et 
protector  a  periculis  ac  adversariis,  factus 
es  mihi  absque  tua   mutatione,  per  hoc 
quod  gratiam  et  protectionem  mihi   im- 
pendisti.  Nihil  etenim  meritorium  agere 
possumus,  nec  virtuose  resistere  vitiis  si- 
ne   auxilio  gratise  Dei.  Propter  quod  ait 
Salvator  :  Sine  me  nihil  potestis  facere.  Joann.w, 
Hinc  per  Osee  loquitur  Dominus  :  Perditio  o^ggx.n  9 
tua  ex  te  ;  in  me  tantummodo  auxilium 
tuum.  Unde  orat  Propheta  :  Adjutor  meus  />«.  xwi.o. 
esto,  Domine ;  ne  derelinquas  me.  Et  li- 
berasti  corpus  meum  a  j^erditione,  id  est 
a  vitiis  gulae  et  luxuriae,  per  quse  corpus 
indisponitur  et  foedatur,  atque  in  eeternam 
poenam  jactari  meretur.  Nam  teste  Apo- 
stolo,  Qui  fornicatur,  in  proprium  corpus  iCoc.vi,i8. 
peccat.  Hinc  in  Job  habetur  :  Si  deceptum  /o6xxxi,  9, 
est  cor   meum   super   muliere,  et  si   ad  "' '"' 
ostium   amici   mei   insidiatus   sum ;   hoc 
enim  nefas  est  et  iniquitas  maxima,  ignis 
est   usque   ad   consumptionem  devorans. 
A  laqueo  linguw  iniqua;,  id  est  a  dece- 
ptione    iinguse    fraudulenta),    et   a   labiis 
operaiitium,  id  est  proferentium,  menda- 


IN   FESTO   S.  CATIIARINiE    VIIIG.   ET  MAUT.   —   ENAIIUATIO    IN   LEGTIONEM   LOCO   EPISTOL.E    o83 


Ps.  V, 


/>aH.vii,)0, 


/'«.t.XXXVlll, 

Ps.  CXVIII, 
150. 


I  J'etr.\\f(. 


-)/ic/(.ui.3. 


Ps.  XXXlll, 

■10. 


cium,  potissimiun  perniciosum,  qiiod  est 
mortale  peccatum.  De  quo  ait  Propheta 
ad  Dominum  :  Perdes  omnes  qui  loquun- 
tur  mendacium.  Vel,  «  a  labiis  operan- 
tium  mendacium  »,  id  est  facienlium  ope- 
ra  vana  et  falsa,veritati  vita)  atque  justiti» 
contraria.  Et  in  conspeclu  adstantium  fa- 
ctus  es  mihi  adjutor.  Per  adstantes,  intel- 
ligi  possunt  angeli  Deo  adsistentes,  juxta 
illud  Danielis,  Decies  millies  centena  mil- 
lia  adsistebant  ei ;  vel  homincs,  in  quorum 
prffiscntia  Deus  succurrit  hominibus.  Uni- 
cuique  etiam  homini  adstant  angeli  duo  : 
unus  bonus  ut  opem  ferat,  alter  malus  ut 
noceat;  in  quorum  conspectu  Deus  subve- 
nit  suis. 

Et  liherasti  me  a  diversis  periculis  et 
peccatis,  secundum  multitudinem  miseri- 
cordiiv-  nomiyiis  tui,  id  est  secundum  ma- 
gnitudinem  pietatis  tuae.  Misericordia  au- 
tem  Dei  prout  in  ipso  accipitur,  in  se  una 
et  simplex  est,  sed  propter  diversitatem 
suorum  effectuum  multa  vocatur,  et  plu- 
raliter  significatur,  juxta  illud  in  Psalmo, 
Misericordias  Domini  in  ffiternum  canta- 
bo  ;  itemque,  Misericordiae  tuse  multse,  Do- 
mine.^  rugientibus  prwparatis  ad  escam, 
id  est  a  da>monibus  et  tyrannis,  qui  parati 
sunt  homines  bonos  affligere  et  spiritua- 
liter  devorare  seu  depauperare.  Unde  de 
diabolo  ait  princeps  Apostolorum  :  Adver- 
sarius  vester  diabolus  tanquam  leo  rugi- 
ens  circuit,  qua?rens  quem  devorct.  Et  de 
crudelibus  rapacibusque  hominibus  ait  per 
Michaeam  Dominus  :  Comederunt  carnem 
populi  mei,  et  pellem  desuper  excoriave- 
runt.  De  manibus  quccrentium  animam 
meam,  id  est  de  potestatibus  et  persecu- 
tionibus  invisibilium  hostium  qui  animas 
quarunt  ad  damnationem  pertrahere,  ac 
visibilium  hostium  qui  animam,  id  est 
vitam  animalem  ejus  quem  odiunt,  qufe- 
runt  exstinguere,  vel  animam  moliuntur 
ad  peccatum  mortale  perducere  ;  et  de 
portis,  id  est  accessibus  seu  initiis,  tribu- 
lalionum  quoi  circumdederunt  ^«e.-multse 
siquidem  tribulationes  justorum.  A  pres- 
sura  ffanima',  id  est  ferventis  tentationis 


A  seu  impugnalionis,  qua'  circumdedit  me, 
sivc  ab  liomine,  sive  a  da>mone.  Undc  in 
Psalmo  dicunt  electi  :  Transivimus  per 
ignem  et  aquam.  Et  in  Evangelio  Salvator 
ait  discipulis  :  In  mundo  pressuram  habe- 
bitis.  El  in  medio  ignis,  id  est  acutissi- 
ma>  tribulationis,  non  sum  cestuata,  id  est 
per  iniquum  consensum,  seu  per  ardorem 
ir»  aut  impatientlse,  spiritualiter  desti- 
tuta,  consumpta,  combusta.  Unde  de  ele- 
ctis  loquitur  Deus  per  Zachariam  :  Ducam 
eos  per  ignem,  et  probabo  cos  sicut  pro- 

B  batur  aurum.  De  altitudine,  id  est  pro- 
funditate,  vcntris  inferi,  id  est  fovea)  in- 
fernalis,  in  quam  homo  meretur  corruere 
dum  peccat  mortaliter.  Hinc  et  Sapiens 
ait  :  Ab  altitudine  inferorum  eduxit  eos. 
Siquidem  in  Scripturis  altum  pro  profun- 
do  frequenter  accipitur,  ut  in  Psalmo  : 
Yeni  in  altitudinem  maris  ;  atque  in  Joan- 
ne  :  Puteus  altus  est.  Et  a  lingua  coin- 
quinata  per  verba  vitiosa  ;  et  a  verbo 
mendacii,  ita  quod  prseservavit  me  ne 
loquerer  illud,  vel  ab  eo  quod  mihi  false 

C  impositum  fuit,  me  immunem  monstravit, 
juxta  illud  Sapientise  :  Mendaces  osten- 
dit  qui  maculaverunt  illum.  A  rege  ini- 
quo,  id  est  principe  vitioso,  a  quo  non 
permisisti  me  superari  seu  ad  vitia  trahi. 
Vel  per  regem  iniquum  designatur  diabo- 
lus,  de  quo  Job  asserit  :  Ipse  est  rex  su- 
per  omnes  filios  superbiae.  Unde  et  Chri- 
stus  apud  Joannem  :  Venit  (inquit)  ad  me 
princeps  mundi  hujus.  Et  a  lingua  i)t- 
Justa,  id  est  mendaciter  alios  criminante. 
Itaque  ab  his  omnibus  «  liberasti  me  se- 

D  cundum  multitudinem  misericordige  nomi- 
nis  tui  ». 

Propterea  Laudabit  usque  ad  mortem 
corporalem  anima  mea  immortalis  Do- 
ininum  in  hac  vita,  et  post  mortem  lau- 
dabit  eum  in  vita  futura  :  sicut  ait  Psal- 
mista,  Psallam  Deo  meo  quamdiu  fuero ; 
et,Benedicam  Dominum  in  omni  tempore. 
Quoniam  eruis,  o  Domine,  sustinentes  te, 
id  est,  misericordiam  tuam  longanimiter 
exspectantes.  Unde  Ecclesiasticus  ait  :  Qui 
timetis  Dominum,  sustinete  misericordiam 


P.S,  LXV,  12. 


Joann.  xvi, 
33. 


Zach.  XIII, 
9. 


Sap.  X,  19. 


/*A'.LXV1II,3. 

Joann.  iv, 
11. 


Sait.  X,  1  i. 


Job  XLi,  23. 


Joann.  xiv, 
30. 


Ps.  cxi.v.-i. 
Ps.\\\in,Z. 


Eccli.  II,  7. 


584 


IN  FESTO    S.  CATHARINiF.   VIRGINIS    ET   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


ejus,  et  non  deflectatis  ab  eo,  ne  cadatis.  A 

ire6r.vi,i5.  Hinc  ad  Hebraeos  ait  Apostolus  :  Abraham 

longanimiter  ferens,   adeptus   est  repro- 

Ps.cxxix^i.  missionem.  Et  Psalmista  :  Propter  legem 

(ait)  tuam  sustinui  te,  Domine.  Et  liberas 

eos  de  manibus  gentium ,  Bomine  Deus  no- 

«/■er,  quia  post  vitam  hanc  das  eis  quietem 

Ps.  xxxm,  geternam.  Ideo  dictum  est  :  Multse  tribu- 

lationes  justorum,  et  de  his  omnibus  li- 

berabit  eos  Dominus.  Valde  ergo  necessa- 


ria  ac  salubris  est  sustinentia  ista.  Propter 

quod  Jacobus  dicit  :  Exemplum  accipite  ^acoi.v, lo, 

longanimitatis,  laboris  et  patientiae,  Pro-     ' 

phetas,  qui  locuti  sunt  in  nomine  Domini. 

Ecce   beatificamus  eos  qui  sustinuerunt. 

Sufferentiam  Job  audistis,  et  finem  Domi- 

ni  vidistis.  Hinc  loquitur  Isaias  :  Deus  judi-  h  xxx,  i8. 

cii  Dominus,  beati  omnes  qui  exspectant 

eum  ;  et  Psalmista  :  Universi  qui  sustinent  As.xxiv^s. 

te,  non  confundentur. 


SERMO  PRIMUS 


DE    TRIPLICIBUS   ACTIBUS   QUIBUS    DEUM  POTISSIMUM   COLIMUS,   ET    DE   TRIPLICI 
CONFESSIONE   CHRISTIANO   HOMINI  NECESSARIA. 


L 


A  UDABIT  usque  ad  iiiortem  aniina  B 
mea  Dominum.  Eccli.  Li,  8. 
Primo  ex  lectione  hac  hodierna  doce- 
mur  Deum  laudare,  primo  et  maxime  pro- 
pter  infinitam  bonitatem,  perfectionem 
et  beatitudinem  ejus  :  ex  cujus  conside- 
ratione  profiteri  debemus,  quod  simus 
prorsus  indigni  eum  laudare,  quum  scri- 
Eccii.w,'^.  ptum  sit,Non  est  speciosa  laus  in  ore  pec- 
catoris.  Ideo  Deum  laudare  debemus  cum 
omni  humilitate,  propriam  indignitatem 
pensando,  cum  filiali  timore,  ejus  magni- 
tudinem  interminabiiem  attendendo,  cum  G 
ingenti  attentione  et  puritate,  ejus  sancti- 
tatem,  sapientiam  atque  prsesentiam  om- 
nia  intuentem  considerando.  Propter  quod 
Ps.  II,  II.  scriptum  est:  Servite  Domino  in  timore,  et 
exsultate  ei  cum  tremore.  Hinc  etiam  ait 
/*«.  CL,  2.  Psalmographus  :  Laudate  Deum  secundum 
multitudinem  magnitudinis  suse.  Quid  est 
Deum  secundum  multitudinem  magnitu- 
dinis  suae  laudare  ?  Hoc  est,  ut  totis  viri- 
bus  eum  laudemus,  et  tamen  nil  dignum 
nos  agere  fateamur,  imo  a  laude  ipsius 
condigna,  id  est  tam  reverentiali,  devota,  D 
perfecta  ut  decet  ex  parte  ipsius,  nos  de- 
ficere  infinite.  Quemadmodum  enim  Deus 
sublimis  et  benedictus,  cst  bonitatis,  di- 


gnitatis  et  excellentiae  infinitse,  ita  est  in- 
finitis  dilectione,  laude  ac  reverentia  di- 
gnus.  Hinc  in  Ecclesiastico  legitur  :  Multa  Eccn.^un, 

A-    •  1    J    f    •  u-  29.32-34. 

dicimus,  et  deiicimus  verbis  ;  consumma- 
tio  autem  sermonum  ipse  est.  Glorificate 
Dominum  quantumcumque  poteritis,  su- 
pervalebit  adhuc.  Benedicentes  Dominum, 
exaltate  illum  quantum  potestis  :  major 
est  enim  omni  laude.  Et  exaltantes  eum, 
replemini  virtute  ;  ne  laboretis,  non  enim 
pervenietis.  Porro  qui  ista  intelligit,  de 
virtutibus  et  bonis  actibus  suis  superbire 
non  potest.  Scit  enim  omne  quod  ad  Dei 
honorem  agit,  in  infinitum  minus  esse 
cultu  atque  praeconio  quo  Deus  condignus 
est.  Idcirco,  si  tantse  exsisteret  sanctitatis 
sicut  Joannes  Baptista,  et  tam  perfecte 
Deo  serviret  sicut  omnes  Sancti  in  ccelo 
et  in  terra,  adhuc  totum  nullius  esset  mo- 
menti,  respectu  infinitae  sanctitatis  et  ex- 
cellentiae  Dei.  Scit  quoque  se  nil  boni 
habere  nisi  a  Deo ;  idcirco  non  sibi,  sed 
Deo  honorem  finalem  gloriamque  deberi. 
Pr8eterea,tres  sunt  actus  per  quos  Deum 
prsecipue  colimus,  videlicet  :  oratio,  lau- 
datio,  dilectio.  Horum  actuum  primus  dici 
potest  humanus;  secundus,  angelicus;  ter- 
tius  vero.  divinus.  Itaque  primus  horum 


l^   FKSTO   S.  CATHARIN.E   VIRGINIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMLS 


080 


actiium,  puta  oratio,  est  hnmanus.  Nam 
quamvis  Beatis  in  patria  orare  conveniat 
aliqno  modo  (siqnidem  rogamns  eos  nt 
orent  pro  nobis);  similiter,quamvis  Denm 
modo  landare  hominibus  competat  in  hac 
vita  (quum  Tobiae  Haphael  angehis  dicat, 

*  Bencdicitc  Landate  *  Deum  cceli,  et  coram  omnibus 
^"''■'"''''' viventibus  confitemini  ei,  quia  fecit  vo- 
biscnm  misericordiam  suam)  :  nihilo  mi- 
nns  per  appropriationem,orare  specialiter 
competit  viatoribus,  laudare  comprehen- 
soribus.  Viatores  quippe,  id  est  fideles  in 
via  pra^sentis  exsilii,  in  medio  ambulant 

Eccie.i\,\.  laqneorum,  suntque  incerti  an  sint  digni 
amore  an  odio ;  penitus  quoque  incerti 
snnt  quid  finaliter  fiet  de  eis,  an  scilicet 
salvabuntur  an  non  :  ideo  indigent  sem- 
per  orare  viscera  misericordise  Dei,  ne 
pereant.  Comprehensores  autem,  videlicet 
Sancti  qui  Deum  vident  clare  in  coelis, 
in  tnto  snnt,  nec  de  suae  salutis  aeternitate 
possnnt  ambigere  :  ideo  specialiter  com- 
petit  eis  Deum  laudare,  et  ei  de  omni 
bono  ipsis  collato  gratias  agere.  At  vero 
Deum  diligere,  est  actus  divinus.  Primo, 
qnoniam  competit  Deo.  Nam  diligit  semet- 
ipsum,  atque  in  snperbeatissima  Trinitate 
nnaquaeqne  persona  diligit  se  ipsam  et 
quamlibet  aliam  dilectione  a^terna,  incre- 
ata,  superdulcissima  et  immensa.  Secnn- 
do,  quia  per  actnm  dilectionis,  rationalis 
creatura  potissimum  assimilatur  et  com- 
placet  Deo.  Propter  qnod,  secundum  Apo- 

iTi,u.\,-6.  stolnm,  Finis  praecepti  est  caritas  de  corde 

puro  et  conscientia  bona  et  fide  non  ficta. 

fiom.  XIII,  Et   iterum  :  Plenitudo  (inqnit)  legis   est 

'"!•  ,,       dilectio.  Ideo  etiam  ait  Salvator,  quod  pri- 

jlalln.wu,  _  '-11 

37, 38.  mum  maximumqne  praeceptum  est,  Deum 
diligere  toto  corde. 

Ex  his  constat,  quod  Deum  laudare  sit 
actns  prseclarior  quam  eum  orare.  Primo, 
quoniam  actus  ille  est  magis  angelicus. 
Secundo,  quoniam  actus  ille  est  simpli- 
cior  ac  purior,  quia  per  eum  magis  pnre 
in  Deum  convertimur.  Per  orationem  vero 
ad  nos  ipsos  aliquo  modo  reflectimnr, 
quia  aliqna  petimus  nobis  aut  nostris.Hinc 
Deum  laudare  magis  competit  perfectio- 


A  ribns,  orare  autem  minns  perfectis.  Nihilo 
minns  ad  quemlibet  bonum  Christianum 
spectant  tres  actus  isti,  suntque  necessarii 
ad  salntem.  Tenemur  enim  omnes  et  sin- 
guli  Deum  orare,  eique  gratias  agere,  et 
toto  corde  super  omnia  ipsum  diligere. 
Sed  ad  incipientes  potissimum  spectat 
orare,  ad  proficientes  landare,  ad  perfe- 
ctos  diligere.  Deum  ergo  oremus  ut  di- 
gnos  nos  faciat  ad  laudationem  ipsius, 
atque  utrumque  hunc  actum  ordinemus 
et  exerceamus  ad  amorem  ipsius,  hoc  est 

B  ad  hoc  ut  ejus  accendamur  amore. 

Deinceps,  hos  tres  sanctos  actus  bea- 
tissima  virgo  atque  praeinclyta  martyr, 
sanctissima  Catharina,  gloriose  exercuit  : 
quia  dum  certamen  sibi  imminens  contra 
philosophos  et  contra  tyrannum  agnosce- 
ret,  Deum  pro  adjntorio  devotissime  in- 
vocavit.  Qnnmque  in  omnibus  mirabiliter 
praevalnisset,  nequaquam  vane  intumuit, 
neque  inaniter  est  Isetata,  sed  Denm  totis 
laudavit  prsecordiis,  et  gratias  egit  ei  hu- 
millime,  et  ex  omnibus  bonis  sibi  collatis 

C  ad  Dei  amorem  reduxit  se,  et  ejus  caritate 
succensa  est.  Praeterea,  quia  et  nobis  sem- 
per  in  vita  hac  imminet  bellnm  contra 
proprium  corpus,  contra  mundum  ac  dae- 
mones,  debemus  exemplo  sacratissima? 
Catharinae,  Deum  indesinenter  pro  adju- 
torio  exorare,  et  si  aliquid  boni  agimus, 
et  vitiis  ac  tentationibus  praevalemus,  ei 
praecordialiter  regratiari,  atque  ex  omni- 
bns  suo  sancto  amore  succendi. 

Porro,  qnia  in  lectionis  hujus  exordio 
dicitur,  Confitebor  tibi,  Domine  rex  ;  scire  Eccii.u,i. 

D  oportet  quod   sit   triplex   confessio.    Una 
est  confessio  propriae  culpae,  quae  est  sa- 
cramentum   Ecclesiae  :   de    qua  Jacobus, 
Confitemini  alterutrnm  peccata  vestra,  et  jacob.\,i6. 
orate  pro  invicem  nt  salvemini.  De  qua 
et  Salomon  testatur  :  Qui  abscondit  sce-    Pror. 
lera  sua,  non  dirigetur;  qui  autem  con- '^^""' ''^' 
fessus  fuerit  et  reliquerit  ea,  misericor- 
diam  consequetur.  Ista  confessio  est  actus 
virtutis  poenitentiffi.  Secunda  est  confessio 
landis  divinae,  hoc  est  ipsa  laudatio  Dei  :    ,,    , 
de  qua  ait  Salvator,  Confiteor  tibi,  Pater,  -20. 


586        IN   FESTO    S.  CATHARINiE   VIRGINIS    ET  MARTYRIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


p«.ix,2;cx,  etc. ;  et  Psalmista,  Confitebor  tibi,  Domi- 
,cxxxM[,  .  ^g^  .^  ^^1^^  corde  meo.  Hsec  confessio  actus 

est  latrise.  Tertia  est  confessio  credendo- 
Jiotn.s.,10.  rum.  De  qua  ait  Apostolus  :  Corde  credi- 
tur  ad  justitiam,  ore  autem  confessio  fit 
ad  salutem.  Estque  ista  confessio  fidei 
actus.  Hanc  triplicem  confessionem  habuit 
feiicissima  Catharina.  Non  enim  dubium 
est  quin  de  suis  quotidianis  confitebatur 
peccatis ;  et  ea  quae  christianae  sunt  fidei 
confitebatur  constantissime  coram  tyran- 
no  ;  laudavitque  Christum,  dicendo  :  Ipse 
est  sponsus  meus,  amor  meus,  salvator 
meus,  et  Deus  meus.  Nos  quoque  tripli- 
cem  hanc  habere  debemus  confessionem, 
ut  in  primis  propria  confiteamur  peccata 
coram  Deo  quotidie,et  opportuno  tempore 
sacerdoti  super  nos  jurisdictionem  haben- 
ti.  Deum  etiam  indesinenter  laudemus, 
et  symbolum  fidei  Apostolorum  omni  die 
legamus. 

Amplius  ex  lectione  hac  discimus,quam 
multa  et  magna  sint  beneficia  Domini 
nostri  Jesu  Christi  in  nobis,  et  quod  sine 


A  ejus  gratia  nil  valemus,  quod  item  a  mul- 
tis   nos   malis   eripuit,  praeservavit,   pro- 
texit.  Ideo  Deum  instanter  ac  fervide  de- 
precemur  ut  ab  universis  malis  in  lectione 
hac  tactis,  ac  ceteris  nos  vitiis  praeservare, 
atque  in  omni  gratia  ac  virtute  conserva- 
re,  roborare  et  perficere  semper  dignetur, 
ne  devoremur  a  daemonibus  rugientibus  Eccii.u,i. 
prgeparatis  ad  escam  :  quorum,  juxta  Pro- 
phetam,esca  electa  est.  Nam  sicut  in  libro  Sabac.i,\6. 
sancti  Job   fertur,  absorbet  (deemon)  flu-  Job  xl,  is. 
vium,  nec  miratur  :  quia  pro  magno  non 

B  habet  quod  saeculares  homines  vincit  ac 
vorat ;  sed  habet  fiduciam  quod  influat 
Jordanis  in  os  ejus,  quia  spirituales  ac  de- 
votos  tentat  dejicere,  et  frequenter  supe- 
rat  tales.  Quicumque  autem  mortaliter 
peccat,  recte  a  diabolo  dicitur  devorari  ac 
raanducari,  quia  incorporatur  eidem  et 
membrum  ejus  efficitur.  Caveamus  ergo 
a  mortali  peccato,  ne  incorporemur  dia- 
bolo ;  imo  sacratissimam  virginem  Catha- 
rinam  precemur  ut  continuum  divinse  pi- 
etatis  auxilium  impetret  nobis. 


i 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


I 


SIMILE   EST   REGNUM   COELORUM   THESAURO   ABSCONDITO   IN   AGRO,   ETC. 

Matth.  XIII,  44-52. 


R' 


ECTE  hoc  evangelium  in  festo  beatis- 
simarum  martyrum  ac  virginum  Ca- 
Iharinae  et  Agathse  aliarumque  aliquarum 
legitur,  quia  in  eo  regnum  coelorum,  pro 
quo  ipsae  tanta  perpessse  et  operata;  sunt, 
quodque  tam  pretiose  emerunt,  rebus  plu- 
ribus  comparatur.  Itaque  ait  Salvator  : 

Simile  est  regniDii  cadorum,  id  est  bea- 
titudo  seu  prsemium  Sanctorum  in  coelis, 
thesauro  ahscondito  in  agro.  Primo,  nam 
sicut  talis  thesaurus  difficulter  invenitur, 
sic  seterna  felicitas  difficulter  acquiritur  : 
II r;,». 11,5.  quoniam  juxta  Apostolum,  non  coronatur 
Ac<.xiv,ii.  nisi  qui  legitime  certaverit;  et  per  multas 


C  tribulationes  oportet  nos  ingredi  regnum 
Dei.  Secundo,  quoniam  sicut  talis  thesau- 
rus  est  magnum  bonum,  sed  latens,  invi- 
sum,  occultum  ;  sic  regnum  cceleste  est 
bonum  pra^cipuum,  sed  non  visuin,  nec 
nobis  patens,  sed  creditum,  et  nos  la- 
tens.  Imo,  juxta  Pauli  sententiam,  Oculus  i  co?-.  11,9. 
non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in  cor 
hominis  ascenderunt,qu8e  praeparavit  Deus 
diligentibus  se.  Tertio,  nam  sicut  propter 
talem  thesaurum  possidendum  cuncta  ven- 
duntur,  sic  propter  adipiscendum  regnum 

D  ccelorum    omnia    temporalia    deseruntur. 
Propter  quod  subditur  :  quem  thesaurum 


IN    FESTO    S.  CATIIARIN.E   VIUGINIS   ET   MAKTYIUS.   —    ENARUATIO    IN   EVANGELIUM        o87 


qui  invenit  homo,  abscondit  tanquam  pre- 
tiosum  clenodium,  ct  j)rw  gaudio  illius/id 
est  ex  delectatione  quain  habet  de  inven- 
tione  tliesauri,  vadit,  et  vendit  omnia  quce 
habet,  et  emit  agrum  illum,  ut  habeat  jus 
possidendi  thesaurum  ex  integro.  Olim 
namque  thesauri  in  agro  inventi,  quamvis 
ignorabatur  cujus  fuissent,  tainen  ob  com- 
munem  hominum  pacem  pro  media  parte 
fuerunt  dominorum  agri.  Per  agrum  ergo 
intelligi  potest  virtuosa  conversatio,  vel 
sacra  Scriptura,  in  quibus  iste  thesaurus, 
videlicet  beatitudo  coelestis,  quodammodo 
continetur  et  latet  sicut  pra^mium  in  me- 
rito,  seu  promissum  in  promittente.  Porro 
homo  thesaurum  reperiens,  est  quicum- 
piaiippAu,  que  devotus,  qui  cum  Apostolo  omnia  ar- 
^*  bitratur   ut  stercora,   ut   Christum  lucri- 

faciat. 

Iterum  simile  est  regnum  ccelorum.  Hic 
sumitur  regnum  coelorum  pro  militanti 
Ecclesia,  quee  in  Evangelio  ssepe  vocatur 
ihi>i.io.  regnum  coelorum,  quia  conversationem 
habet  ccelestem,  et  in  ea  per  fidem  et 
caritatem  regnat  Deus.  Hoc  ergo  regnum 
coelorum  simile  est  homini  negotiatori 
quKrenti  bonas  margaritas,  id  est  lapides 
pretiosos.  Inventa  autem  una  prctiosa 
margarita,  ahiit,  et  vendidit  omnia  quoi 
habuit,  et  emit  eam.  Sic  sancta  Ecclesia 
et  quilibet  vere  christianus  pretiosas  quse- 
rens  margaritas,  videlicet  virtutes  et  sa- 
cras  Scripturas,unam  vero  pretiosissimam 
inveniens,  utpote  evangelicae  legis  doctri- 
nam,  seu  evangelicorum  consiliorum  per- 
fectionem,  vel  increatam  Dei  sapientiam, 
Dominum  Jesum  Christum,  vendit  vel  vi- 
lipendit  cuncta  terrena,  ut  margaritam 
istam  possidcat,  prout  testatur  Apostolus  : 
ihid.  8.  Omnia  arbitror  detrimentum,  propter  emi- 
ProiMn,io;  ncntem  scientiam  Christi.  Pretiosior  nam- 
^"''  "■  que  est  sapientia  cunctis  opibus;  et  omnia 
quee  desiderantur,  huic  non  valent  com- 
parari. 

Iterum  simile  est  regnum  ccelorum,  id 
est  Ecclesia  militans,  in  qua  per  fidem  et 
gratiam  regnat  Deus  :  quse  et  ipsa  in  no- 
mine   Christi   regnat,   spirituale  ac   tem- 


A  porale  habens  dominium  atque  judicium  ; 
sagencc  missce  in  mare,  et  ex  ornni  genere 
piscium  congreganti,  id  est,  bonos  ma- 
losque  pisces  in  se  capienti,  vel  quosdam 
de  omni  genere  piscium.  Quam,  quum  im- 
pleta  piscibus  csset,  educentes,  id  est,  de 
mari  extrahentes  ipsi  piscatores,  et  secus 
iittus  sedentes,  clegerunt  bonos  in  vasa 
sua,  mcdos  autcm  foras  miscrunt,  id  est, 
de  navi  projecerunt  tanquam  inutiles,  et 
bestiis  avibusque  devorandos  dederunt.Sic 
modo  militans  Ecclesia  recipit  et   habet 

B  in  se  quosdam  ex  omni  genere  hominum, 
et  aliquos   electos   ac   virtuosos,   aliquos 
etiam  reprobos  et  perversos  ;  sed  in  die 
judicii  separabuntur  electi  ab  impiis.  Ideo  Matih.\x\, 
subditur  :  ^"' 

Sic  erit  in  consummationc  sa'culi,  id 
est  in  fine  mundi  seu  status  praesentis. 
Nam  tunc  exibunt  angeli  a  summo  coelo, 
et  scparabunt  malos  de  medio  justorum, 
id  est  a  consortio  electorum,  quia  tunc 
agni,  id  est  electi,  ponentur  a  dextris  Ju-  ibid.  n. 
dicis,  hoedi,  id  est   reprobi,  a   sinistris  ; 

C  ct  mittent  eos  in  caminum  ignis,  id  est, 
in  gehennale  incendium  eos  projicient  ac 
retrudent.  Quamvis  enim  resurrectio  mor- 
tuorum  et  eorum  retributio  principaliter 
et  effective  erunt  a  Deo,  tamen  angeli  san- 
cti  circa  eas  multiplex  ministerium  exhi- 
bebunt.  Nam  cineres  suscitandorum  colli- 
gent,  suscitatos  ad  locum  judicii  deferent, 
justos  ab  impiis  segregabunt,atque  prolata 
sententia,  et  terra  os  suum  aperiente,  in- 
volvent  reprobos,  et  cum  igne  conflagra- 
tionis  eos  in  infernum  prsecipitabunt.  Un- 

D  de  in  Apocalypsi  legitur  :  Projectus  est  Apoc.\»,<). 
draco  ille  magnus,  serpens  antiquus.  Ibi 
crif  pctus  ex  vehementissimo  dolore  infer- 
nalium  suppliciorum.  Verumtamen,  secun- 
dum  doctores,  non  erit  ibi  resolutio  lacri- 
marum,  quse  motu  coeli  cessante  cessabit, 
nec  posset  in  damnatis  jugiter  perdurare  ; 
sed  erit  ibi  summa  conturbatio  cerebri, 
dolor  atque  confusio,  ex  quibus  causatur 
nunc  resolutio  lacrimarum.  Et  stridor 
dentium  ex  frigore  infernali  insestimabili- 
ter  magno  et  afflictivo.Sunt  enim  in  infer- 


588 


IN   FESTO   S.  CATHARINiE   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.   —   SERMO   SECUNDUS 


19 


no  summus  calor  et  intensissimum  frigus, 
et  est  ibi  vicissitudo  poenarum,  ita  quod 
de  uno  tormento  vadunt  ad  aliud,  imo  de 
extremo  ad  extremum  sine  reductione  ad 
medium  :  quae  reductio  aliquid  tempera- 
menti  relevaminisque  haberet.  Hinc  scri- 
jub  XXIV,  ptum  est  :  Ad  nimium  calorem  transeat 
ab  aquis  nivium. 

Consequenter  Christus  ait  discipulis  : 
Intellexistis  hcvc  omnia,  id  est  parabolas 
istas,  quibus  comparavi  regnum  coelorum 
diversis  rebus  ?  Non  ex  ignorantia  quaesi- 
vit  hoc  Christus,  sed  ut  ad  discipulorum 
responsionem  qua  responderunt,  Etiam, 
congruum  adderet  documentum.  Unde 
subjungitur  :  Ideo  (supple,  dico  vobis,  vel 
sciatis,  quod^ow??/^  scriba  doctusin  regno 
caHorum,\d  est  quilibet  pr8edicator,doctor, 
seu  pr8elatus,praesertim  episcopus,in  mili- 
tanti  Ecclesia,  similis  est  ho?nini  patrifa- 


A  milias  qui  profert  de  thesauro  suo  nova 
et  vetera.  Quemadmodum  enim  paterfa- 
milias  ex  suo  thesauro  seu  opulentia  pro- 
fert  nova  et  vetera  numismata  et  alimenta 
ac  vasa  et  vestimenta,  datque  unicuique 
de  sua  domo  prout  indiget  et  capere  pot- 
est  seu  dignus  est ;  sic  doctor,  praedica- 
tor,  sive  praelatus,  profert  de  thesauro  suo, 
id  est  de  plenitudine  gratiae  et  scientiae  si- 
bi  collatee,  nova  et  vetera,  id  est  utriusque 
Testamenti  auctoritates,  quibus  doctrinam 
suam  confirmat,  et  unumquemque  de  gre- 

B  ge  sibi  commisso,  spirituabter  pascit  seu 
instruit  et  pertractat  prout  capere  pot- 
est.  Hinc  innotescit,  quod  praedicatores  et 
aliorum  praelati  debent  in  utraque  lege 
esse  periti  :  imo  ut  divinus  Dionysius  do- 
cet,  ad  episcopos  pertinet  ut  sint  ita  edo-  Ue  Ecci. 
cti,  quod  difficillima  qua?que  occurrentia ''"""■  *^' ^' 
solvere  possint  et  elucidare. 


SERMO   SECUNDUS 


QUANTO  LABORE  AC  STUDIO  COELI  GAUDIUM  QUiERENDUM  SIT 
ET  EMENDUM  ;  QUAMQUE  SUBITO  SUBMERGANTUR  COMPLURES  ATQUE  PERPETUO  INTEREANT  ; 

ET  DE  POENIS  INFERNI. 


r 


NVENTA  una  pretiosa  margarita,abiit , 
et  vendidit  omnia  quce  habuit,  et  emit 
eam.  Matth.  xiii,  4G. 

Verbum  hoc  evangelicum  de  pra?stantis- 
sima  atque  sanctissima  virgine  Catharina 
convenientissime  explanatur.  Ipsa  etenim 
magnanimis  ac  ilkistrissima  virgo,  in  exor- 
dio  adolescentise  suae,  quum  adhuc  esset 
pagana,  quaesivit  bonas  margaritas  :  quia 
naturalibus  scientiis,  liberalibus  artibus 
atque  virtutibus  acquisitis  politicis  fuit 
studiose  intenta,  easque  didicit  et  invenit. 
In  eis  quoque  et  per  eas  felicitatem  quae- 
sivit,  nec  reperit.  Tandem  invenit  unam 
pretiosissimam  margaritam,  videlicet  Do- 
minum  nostrum  Jesum  Christum,  de  quo 
iCor.  X,  v.  Apostohis  loquitur  :  Petra  erat  Christus  ; 


C  et  de  quo  in  Isaia  loquitur  Deus  Pater  : 
Ecce  ego  mittam  in  fundamentis  Sion  la- 
pidem  angularem,  probatum,  pretiosum. 
Denique  gentiles  dicti  sunt  lapides,  et 
Christus  dictus  est  lapis.  De  illis  equidem 
dixit  Joannes  Baptista  :  Potens  est  Deus  de 
lapidibus  istis  suscitare  filios  Abrahae.  Et 
de  Christo  dixit  Psalmista  :  Lapidem  quem  ps. 
reprobaverunt  aedificantes,  hic  factus  est  '"' 
in  caput  anguli.  Sed  gentiles,  lapides  ap- 
pellantur  ob  cordis  sui  insensibilitatem 
qua  verum  Deum  non  sentiunt,  atque  ob 

D  suam  duritiam  qua  in  infidelitate  ceteris- 
que  persistunt  peccatis.  Christus  vero  ob 
suam  firmitatem,  lapis  vocatus  est. 

Itaque  hanc  pretiosissimam  margaritam 
quae  Christus  est,  quum  sancta  reperisset 


Is. 

10. 


Liic.  111,  8. 


IN    FKSTO   S.  C.VTII.vmN.f;    VIH(;iMS    KT    M.VKTYKIS.   —    SKHMO   SKCLNUUS 


rss!» 


I  Pelr.  I,  8 
0. 


iri;H.vi,8. 
Tit.u,  li 


Is.    XXXlll 

r. 


Calhaiiiia  ci-cdriKlo  iii  (miiii  rl  adiiaTciKlo 
VI  \n'V  farilalciii.  ahiil.  id  csl.  iiifiiU"  a 
tcrmiis  vl  cariialihiis  rchiis  aversa  cst, 
cl  fiiiiclis  cadufis  rfliflis,  ciiiit  liaiic  iiiar- 
garilaiii.  Kiiiil  clciiiiii  caiii,  sciiictipsaiii 
offcrciido  pro  ca  iii  raiiiiilaiii  {•alri  {uterrio, 
iiiio  iiiortcin  ct  longiiiii  inarlyriiiin  ac  la- 
horiosiiiii  siistiiiciido  eoiiriif tniii  pro  ohli- 
iifiida  liaf  iiiarf;arila  iii  a'lfriiiiin,  ca.desti 
in  palria.  Iioe  cst  j)ro  Christo  elarc  per 
speeicin  intneiido  al(|ii<'  relieiter  pcrfrncn- 
do,  jn.\ta  illiid  l*etri  :  Jesiiiii  (Ihristiim  vi- 
dentes,  e.xsnllahitis  helitia  inenarrahili  el 
glorificata,  reporlaiites  fiiiein  fidei  vestra* 
salnlem  aniinariim  veslrariim.  Kt  nos  ergo 
beatissinwe  (lathariiue  sequentes  vestigia, 
pro  snmmi  Dei  amore,  pro  ejns  bealifica 
visione.  pro  spterna  et  plenissima  beatilii- 
dine  reiinqnamus  vel  saltem  parvi  penda- 
mus  omnia  ista  sensibilia,  transitoria  et 
terrena,  ita  ut  ea  nec  immoderate  ame- 
mus,  nec  supcrfluc  eis  nlamiir,  scd  vi- 
ctum  et  quibus  tegamnr  habentes,  sobrie, 
juste  el  pie  vivamus  in  sa^cnlo  isto,  ut 
post  modicum  vita>  iiujus  curriculum,  Re- 
gem  glorite  videainus  in  suo  decore  sine 
fine  in  ccelo  cum  gaudio  conlentativo  ac 
consummato.  0  quanta  est  csecitas  cordis 
nostri,  quanta  est  tarditas  nostra,  quod 
ista  aut  parum  aut  nihil  sapiunt  nobis  1 
Ecce  gloriosissima  virgo,  amabilissima  at- 
que  dulcissima  Catharina,  juvencula  fuit 
prorsus  pulcherrima,  nobilissima.  prsedi- 
ves,  potens,  famosissima,  liberrima  valde- 
que  docta ;  et  tamen  omnia  ista  despexit, 
regnum  mundi  et  omnem  ejus  ornatum 
conlempsit.  divitias,  delicias  honoresque 
sprevit  ut  lutum,  insuper  et  martyrii  poG- 
nis  se  exposuit  praeacerbis  pro  Dei  amore 
et  ejus  fruitiva  felicissima  visione.  Et  nos 
miseri,  viles  et  pro  magna  parte  consum- 
pti,  nolumus  aliquid  pati  pro  Ghristo,  ncc 
digne  laborare  pro  regno  et  gaudio  sempi- 
terno. 

l^raeterea  in  evangelio  isto  documenta 
saluberrima  sunt  contenta.  Siquidem  in 
exordio  ejus  docet  Salvator,  quam  ferven- 
ter  et   summe  debeat  omnis  Christianus 


A  rcgiiiim  cddorum  appetere.  rpiam  itern 
irilaligahiliter  ae  iiid)*siiif iilf r  dfhfal  pro 
fjiis  ade|)tioiie  iinric  lalxirarc.  .Nam  «'Cff 
icj^Miiiiii  fddoriim  siiiiilc  Icrtiir  Ihe.saiiro  A/niih.x,u, 
aijsforidilo  in  agro  :  (pifiii  qni  invenil  lio- 
rno.  ahseoridit.  cl  pra*  gaiidio  illins  vadit, 
ct  vendit  iiiiiv(*rsa  (jiia'  hah(*t,  el  eiiiil 
agrniii  illiiin.  ila(|tie,  sicnt  ({iii  sciret  in 
agro  siio  ahsfoiidiliini  esse  magiium  thc- 
sanriim,  sliidiose  ac  laborios(*  (jiia-rcrel 
illiiiii  (jnoiisqiif  invcnirfl ;  sie  rfgnuni  viv- 
leste  nobis  in  Scriptnris  (iromissnin,  el   in 

B  eordihns  noslris  per  fidein  abseonditiim, 
iii  ecL'lo  (pioque  empyreo  situni,cum  orniii 
diligentia  el  conatii  |)erseveraiiter  qiia^ra- 
iniis,  virliiose  vivcndo.  oiniiia  advcrsaiilia 
;e(jiiaiiimilfr  siistirifiido,  ad  Dfiiin  fervide 
adspirando,  ad  feternam  jiieundilatem  et 
clarissimum  Dei  intuitum  snper  omnia 
desiderabilissimnm  quotidie  anhelando  ac 
properando.per  puras  cogitationes,sanctas 
affectiones,  devotas  orationes,  fructuosa 
eloquia  et  exercitia  boiia.  Insuper,  qiiia 
Ecclesia  militans  comparatur  sagena.'  pi-   ibid.  i7. 

C  scantium,  congreganti  in  se  omnem  dif- 
fcrentiam  piscium,  ideo  formidemus  rie 
simus  de  numero  malorum  et  reproborum 
filiorum  Ecclesia?,  de  quibus  dicitur  :  Vaj  /*.  i,  4. 
genti  peccatrici,  populo  gravi  iniqiiitate, 
filiis  sceleratis  !  dereliqiierunt  Dominum, 
abalienati  sunt  retrorsum.  Tales  quippc 
snnt  omnes  qui  in  mortalibus  vitiis  sor- 
dent,  qui  summo  et  incommntabiii  bono, 
Deo  altissimo,  praeferunt  ista  carnalia  et 
caduca,  imo  se  ipsos,  quoniam  proprias 
voluntates  pravissimas  et  rebelles  volun- 

D  tati  pivTponnnt  divina^^.per  quod  ostendiint 
qiiod  se  ipsos  diligunt  plus  qnam  Deuin. 
Et  quid  dico  se  ipsos,  quum  plus  ament 
unnm  numnium,  unum  cibum,  unam  ve- 
stem,  quam  Deuin  omnipotentem,  qui  est 
bonum  immensnm?  Xain  pro  illis  Deurn 
offendere,  perjurare.  menliri  non  erube- 
scunt.  0  quam  longe  sunt  isti  a  vera  sa- 
pientia  et  salute  I  Unde  de  eis  Salomon 
loquitur  :  Stullorum  infinitus  est  nnme-  Eceie. i,ii. 
rus ;  et  rursus,  Perversi  difficile  corri-  Uidem. 
guntur. 


500 


IN   FESTO    S.  CATHARIN^   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.   —   SERMO   TERTIUS 


49,  50. 


Amplius,  Dominus  noster  Jesus  Christus  A 
in  evangelio  hodierno  nos  docet  districtio- 
nem  et  horrorem  divini  ac  finalis  judicii, 
intolerabilem  quoque  acerbitatem  ac  di- 
versitatem  multiplicem  infernalis  suppli- 

Matth.xw,  cii  :  quia  in  fine  mundi  exibunt  angeli  et 
separabunt  injustos  a  justis,  projicientque 
injustos  in  tartarum.  0  quam  dolorosa  erit 
separatio  illa,  quamque  horrendum  erit, 
Christum  judicem  videre  iratum,  atque  ab 

ibid.xxv,  illo  audire  verbum  illud  asperrimum,  Ite, 
maledicti,  in  ignem  seternum  !  Denique, 

I  Cor.  1,24.  quomodo  posset  Christus,  sapientia  Dei  B 
Patris, infernum  terribilius  designare  quam 
caminum  ignis  eum  vocando?Quid  enim 
tam  horrendum,  tam  intolerabile,  tam  poe- 
nale,  sicut  in  camino  ignis  jacere  ?  Ponde- 
ret  unusquisque  haec  omnia,  et  ponat  ex- 
tremum  digiti  sui  in  flammulam  unius 
candelee,  et  experietur  quid  sit  quod  dico, 
quid  sit  poena  inferni,  quid  sit  in  medio 
infernalis  camini  et  inexstinguibilis  sem- 


41 


piterni  incendii  cruciari.Nec  solum  est  ibi 
ferventissimus  ignis,  sed  et  vehementis-  job  xxiv, 
simum  frigus,  poenalissimum  consortium  *^' 
da^monum,  horrendus  adspectus  eorum, 
horror,  confusio,  caligo,  foetor  gravissi- 
mus,  ululatus  mcestissimus,  plenitudo  mi- 
serise,  desperatio  amarissima ;  nec  tantum 
affligentur  in  corpore  ex  igne  et  frigo- 
re,  quantum  in  anima  ex  desperatione  et 
desolatione,  ac  dsemonum  societate. 

Itaque  hsec  pensantes,  imitemur  sacra- 
tissimse  virginis  Catharinae  exempla,  de- 
spiciamus  carnalia  oblectamenta,  prospe- 
ritatem  terrenam,periculosum  honorem,et 
per  arctam  incedamus  viam  salutis,  orati- 
onibus,  jejuniis,  castigationibus  corporis 
insistamus;  et  nunc  victoriosissimam  mar- 
tyrem  Catharinam  suavissimam  invoce- 
mus,  ut  nos  adjuvare  ac  tueri  dignetur, 
et  jugiter  deprecetur  pro  nobis,  prsesertim 
quum  ei  promiserit  Deus  quod  invocanti- 
bus  eam  gratia  sua  adsistet. 


SERMO   TERTIUS 


DE   VITA   AC   MORIBUS    S.  CATHARINiE,   ET   DE   OCTO   VIRTUTIBUS   QUIBUS 
VIVA   ADHUC   DECORATA   FUERAT. 


MIRABANTUR  sapientiam  ejus,  et 
dicebant :  Non  est  talis  mulier  super 
terram,  in  adspectu,  in  pulchritudine ,  et 
in  sensu  verboriim .  Judith  xi,  18,  19. 

Haec  verba  scripta  sunt  Judith  undeci- 
mo,  suntque  ad  litteram  verba  principum 
Holofernis  admirantium  sapientiam,  elo- 
quentiam,  pulchritudinem  ac  venustissi- 
mos  mores  venerabilis  Judith.  Quse  verba 
multo  excellentius  dici  queunt  de  sponsa 
ac  martyre  Christi  dignissima,  sanctissima 
Catharina,  quam  opifex  mundi,  Deus  ex- 
celsus,  tot  gratiis,  tot  excellentiis,  tot  vir- 
tutibus  perornavit,  ut  satis  mirari  et  plene 
effari  non  valeamus.  Nunc  tamen  Deo 
auxiliante  aliquid  inde  loqui  conabor. 


C  Prima  excellentia  ejus,  est  abundantia 
donorum  naturalium  ac  bonorum  fortunse 
quibus  prsefulsit  et  optime  usa  est.  Nam 
fuit  ingeniosissimse  mentis,  egregiae  indo- 
lis,  puella  illustris  ac  regia,  praepotens, 
opulenta,  pulcherrima  ac  liberalibus  arti- 
bus  copiose  instructa.  Denique  legitur 
quod  Costis  pater  ipsius  rex  fuit  in  insula 
Cypro,  et  inde  vocavit  eum  ad  se  impera- 
tor  Maxentius,venitque  ad  eum  in  Alexan- 
driam  cum  regina  conjuge  sua,  et  unica 
filia    Catharina,   quae   fuit   incomparabili 

D  pulchritudine  decorata;  et  sicut  de  Esther 
legitur,  Incredibili  pulchritudine,  omnium 
oculis  gratiosa  et  amabilis  videbatur. 
Secunda  laus  et  excellentia  sacratissimae 


Esiher  ii, 
15. 


IN    FESTO   S.  CATHARIN.E   VIUGINIS   ET   MARTYRIS. 


SERMO   TERTIUS 


591 


CatharinsD,  est  admiranda  et  gratiosa  ejus  A 
conversio.  Ouiini  eniin  (ut  legitur)  patcr 
ejus  in  Alexandria  esset  defunctus,  Maxen- 
tius  imperator  matrem  Catliarina'!  rogavit 
ut  filiam  suam  unicam  suo  unico  filio 
daret  uxorem.  Super  quo  mater  ejus  gavi- 
sa  est,  et  filiae  suae  id  jucunde  proposuit. 
Filia  vero,  adhuc  gentilis  et  scientia  sua 
inflala,  matri  respondit  :  Scias,  domina 
mater,  quod  amore  scientise  proposui  aut 
non  nubere,  aut  nulii  nubere  nisi  sit  in 
quatuor,  utpote  nobilitate,  prudentia,  pul- 
chritudine  et  opulentia,  mihi  compar.  B 
Quamvis  autem  filius  imperatoris  in  nobi- 
litate  et  divitiis  me  forsan  pr8ecedat,scien- 
tia  et  pulchritudine  longe  inferior  me  est. 
His  auditisjcontristata  est  valde  Catharinae 
sanctissimae  mater,  eo  quod  deprecatio 
imperatoris  esset  habitura  repulsam,  et 
ipsa  ob  hoc  ejus  esset  incursura  offensam. 
Tunc  de  consilio  cujusdam  viri  sapientis 
profecta  est  cum  filia  ad  quemdam  san- 
ctum  eremitam,  cui  exposuit  causam.  Qui 
per  Spiritum  Sanctum  praescius  futuro- 
rum,  dixit  ad  Catharinam  :  0  decens  ac  C 
formosa  puella,  si  in  Christum  credideris, 
sponsum  habebis  te  multo  sapientiorem, 
pulchriorem,  ditiorem  ac  nobiliorem  :  cu- 
jus  sapientia  coelum  et  terram  fundavit, 
cujus  pulchritudinem  sol  et  luna  miran- 
tur,  cujus  possessio  est  quidquid  cceli 
ambitu  continetur,  cujus  pater  est  Rex 
aeternus  ac  immortalis,  et  mater  ejus  est 
virgo.  Ad  haec  respondit  Catharina  :  0  vir 
bone,  felicem  me  reputarem  si  talis  tanti- 
que  sponsi  mererer  fieri  consors !  Tradidit 
igitur  eremita  Catharinae  tabulam,  in  qua  D 
erat  imago  virginis  Mariae  puerum  in  ulnis 
tenentis,  hortans  ut  matrem  sponsi  illius 
in  tabula  pictam  incessanter  exoraret  qua- 
tenus  filium  suum  sibi  ostendere  dignare- 
tur.  Rediens  Catharina  cum  matre  sua, 
posuit  tabulam  in  sui  secreto  cubiculi, 
orationibus,  vigiliis,  lacrimis,  prostratio- 
nibus  invocans  sponsi  illius  matrem  ut 
sponsi  optati  vultum  sibi  monstrare  di- 
gnaretur. 

Itaque,   post  paucos   dies   virgo   Maria 


cum  Filio  in  visione  apparuit  Catharinae 
cum  splendore  et  decore  mirabili  ;  Filius 
tamen  vultum  a  Catharina  avertit,  ita 
quod  eum  intueri  nequivit.  Tunc  Catha- 
rina  Virginem  gioriosam  dolorose  rogavit 
ut  vultum  Filii  sui  sibi  ostenderet.  Quum- 
que  pro  hoc  virgo  Maria  suum  Filium 
precaretur,  ipse  respondit  :  Quum  ista 
pro  qua  petis,  non  sit  mihi  in  pulchritu- 
dine,  sapientia,  nobilitate  et  divitiis  simi- 
lis,  quomodo  poterit  meum  conspicere 
vultum  ?  Sed  quoniam  preces  tuas  me  non 
decet  abnuere,  si  Catharina  cupit  me  in- 
tueri,  revertatur  ad  eremitam,  atque  ab  eo 
fidei  documenta  ac  Baptisma  suscipiat, 
sicque  regenerata  faciem  meam  videbit. 
Post  haec  Catharina  evigilans,  matri  indi- 
cavit  visionem,  perrexit  ad  eremitam,  et 
informata  ac  baptizata  ab  eo,  cum  matre 
sua  keta  reversa  est.  Tunc  rursus  cum 
jejuniis  Matrem  ccelestis  Sponsi  exorans, 
obdormivit,  et  in  visione  contemplata  est 
Virginem  matrem  ac  Filium  ejus  in  gloria 
admiranda  ac  luce  pulcherrima;  moxque 
Filius  eam  inspiciens,  et  annulum  digito 
ejus  imponens,  allocutus  est  ipsam,  di- 
cens  :  0  Catharina  dilecta,  ego  te  mihi 
desponsavi  in  fide.  Statim  ergo  Catharina 
evigilans,  annulum  in  digito  suo  invenit, 
et  veram  esse  visionem  cognovit,  atque  de 
cetero  fidelissima  mansit  Sponso  coelesti. 

Tertia  virtus  et  excellentia  ejus,  est  fer- 
vidus  zelus  ejus  pro  Dei  honore  et  proxi- 
morum  salute.  Quum  enim  imperator  in 
Alexandria  omnes  convocasset  ad  sacri- 
ficia  idolorum,  et  beatissima  Catharina 
hoc  cognito  accedens,  multos  conspiceret 
Christianos  metu  poenarum  sacrificare,do- 
lore  cordis  intrinsecus  tacta,  se  audacter 
ingessit  ad  imperatorem  :  Cur,  inquiens, 
inaniter  congregasti  populum  tantum  ad 
colendam  stultitiam  idolorum  ? 

Quarta  laus  et  excellentia  ejus,  est  prse- 
clara  et  magna  sapientia  ejus,  tam  acqui- 
sita  quam  infusa,  tam  philosophica  quam 
theologica.  Nam  ante  templum  idolorum 
stans,  multa  philosophice  est  locuta,  sub- 
tiliter    argumentata,    discrete   et   mystice 


392 


IN   FESTO    S.  CATHARIN.E   VIRGINIS    ET   MARTYRIS. 


SERMO   TERTIUS 


cum  Caesare  disputans,dixitque  ei:Miraris 
hoc  templum  manibus  hominum  factum  ? 
Mirare  ornamenta  ccelorum,  ordinem  ele- 
mentorum,  cursum  astrorum,  et  obsequi- 
um  omnium  horum,  qualiter  suo  obediunt 
Creatori,  sicque  adverte  quis  magis  sit 
adorandus.Et  quum  nuUum  Creatori  inve- 
neris  parem,  ipsum  solum  adora.  Nam  dii 
quos  colis,  nec  te  nec  alios  possunt  adju- 
vare.  Cui  quum  imperator  cum  iracundia 
respondisset,  Ergo  totus  mundus  errat,  et 
tu  sola  bene  sentis  ?  Si  angelus  esses,  si 
coelica  virtus,non  tamen  tibi  esset  creden- 
dum  :  quanto  ininus  nunc,  quuin  sis  femi- 
na  fragilis?  Cui  beatissima  Gatharina  : 
Non  te  a  furore  vinci  permittas.  In  sapien- 
tis  animo  non  stet  dira  turbatio  ;  qui  men- 
te  se  regit,  rex  est. 

Quinta  excellentia  ejus,  est  miraculosa 
victoria  qua  vicit  philosophos.  Siquidem 
videns  imperator  quod  ejus  sapientiae  ac 
eloquentiffi  non  posset  resistere,  vocavit 
ad  se  ex  diversis  provinciis  quinquaginta 
philosophos,  oratores  et  rhetores  summos, 
qui  cunctos  mortales  in  sapientia  et  elo- 
quentia  humana  vincere  putabantur.  Qui 
causam  suse  vocationis  ab  imperatore  au- 
dientes,  indignabantur  quod  propter  con- 
futationem  unius  puellse  essent  vocati, 
quuin  unus  ex  eorum  servulis  ac  discipu- 
lis  eam  posset  facillime  superare.Quumque 
beatissima  Catharina  certamen  sibi  cum 
philosophis  instans  audisset,  totam  com- 
mendavit  se  Deo,  et  imploravit  opem  ab 
eo.Apparuit  autem  ei  angelus,dicens  quod 
per  Dei  subsidium  a  philosophis  non  so- 
lum  non  vinceretur,  sed  eos  esset  victura 
atque  ad  palmam  martyrii  perductura. 
Quum  ergo  diutius  cum  philosophis  dispu- 
tasset,  loquente  per  eam  Spiritu  Sancto, 
ita  superavit  philosophos,  quod  ei  resistere 
non  valebant,  sed  imperatori  fassi  sunt 
christianos  se  esse.  Propter  quod  ille  insa- 
niens,  fecit  ignem  copiosum  in  medio  ci- 
vitatis  accendi,  et  eos  in  illum  jactari. 
Qui  in  igne  sic  spiritum  Domino  reddide- 
runt,  quod  nec  pili  eorum  nec  vestes  ab 
igne  sunt  Isesa. 


A  Sexta  laus  ejus,  est  fructuositas  suae 
pra)dicationis  :  quia  non  solum  praedictos 
convertit  phiIosophos,sed  et  uxorem  impe- 
ratoris,  et  principem  suae  militiae  nomine 
Porphyrium,  ducentosque  milites  ejus  ;  et 
ceteros  Christianos  ad  constantiam  ani- 
mavit  martyrii.  Quum  enim  fuisset  incar- 
cerata,  et  imperator  ad  tempus  abesset, 
imperatrix  cuin  Porphyrio  et  ducentis 
militibus  nocte  ad  carcerem  veniens,  vidit 
carcerem  insestimabili  claritate  fulgentem, 
et  angelos  plagas  sacratissim»  Catharinse 

B  virginis  perungentes.  Tunc  ad  preedicatio- 
nem  Catharina3  credidit  imperatrix,  Por- 
phyrius  quoque  et  milites. 

Septima  laus  ejus,  est  eminentia  mira- 
culorum  quae  Deus  fecit  per  eam :  quorum 
jam  aliqua  tacta  sunt,  videlicet  admiranda 
conversio  ejus,  et  triumphus  quo  vicit  ad 
martyriumque  perduxit  philosophos.Insu- 
per,  quum  gravissime  flagellatam  fecisset 
imperator  in  obscurissimum  carcerem  eam 
retrudi,  et  ibi  per  dies  duodecim  fame 
affligi,  Deus  carcerem  copiosissima  clari- 

C  tate  replevit,  et  angeli  vulnera  virginis 
perunxerunt.  Candidissimam  quoque  co- 
lumbam  Christus  per  dies  illos  misit  ad 
illam,  et  cibo  coelesti  aluit  virginem  sa- 
cram  per  illam  columbam.Deinde  ipsemet 
Christus  cum  multitudine  angelorum  vir- 
ginumque  sanctarum  apparuit  ei,  dicens  : 
Agnosce  Creatorem  tuum,  o  filia,  pro  quo 
laboriosum  subiisti  certamen,  et  constans 
esto,  quoniam  tecum  sum.  Quum  demum 
imperator  praeparari  fecisset  quatuor  ro- 
tas  ferreis  serris  et  acutissimis  clavis  cir- 

D  cumseptas,quarum  duse  uno  ordine  volve- 
rentur,  et  alise  duse  contrario  ordine,  ut 
inter  eas  beatissima  Catharina  projicere- 
tur  ac  penitus  dissecaretur,  ipsa  Domi- 
num  exoravit  ut  ad  suum  honorem  cir- 
cumstantiumque  conversionem  opus  illud 
terribile  dissiparet.  Et  ecce  mox  angelus 
Dei  cum  tanto  hoc  impetu  fecit,  quod 
quatuor  millia  adstantium  peremit  genti- 
lium.  Quo  viso,  imperatrix  dure  corripuit 
de  tanta  ferocitate  imperatorem.  Qui  indi- 
gnans,  jussit  eam  idola  respuentem  decol- 


IN   FESTO   S.  CATHARINiE   VIRGINIS    ET   MARTYRIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS    593 


lari,  prius  tamen  mamillis  ejus  extraclis.  A 
Sequentique  die,quum  imperator  audisset 
Porphyrium  sepelisse  reginam,  fecit  et 
ipsum  Porphyrium  ac  milites  ducentos 
idoloriun  sacrilicia  abhorrentes  decapitari. 
Amplius,  dum  Catharina  anle  suam  decol- 
lationem  Christum  orasset  ut  quicumque 
passionis  suae  memoriam  ageret,  vel  in 
morte  aut  quacumque  necessitate  se  in- 
vocaret,  misericordiam  consequeretur  ab 
ipso,  vox  de  coelo  insonuit  :  Veni,  dilecta 
mea,  speciosa  mea.  Ecce  cceli  janua  tibi 
est  reserata.  Nam  et  passionem  tuam  cele-  B 
brantibus,  teque  invocantibus,  optata  prae- 
sidia  promitto  de  coelis.  Quumque  decol- 
lata  fuisset,  lac  pro  sanguine  emanavit ; 
et  angeli  sancti  corpus  ejus  tulerunt  atque 
in  monte  Sinai  sepelierunt  :  ex  quo  sacro 
corpore  oleum  jugiter  fluxit,  quo  infirmi 
plurimi  sunt  curati. 

Octava  laus  ejus,  est  fortitudo  et  patien- 
tia  sua  in  passione.  Fecit  namque  tyran- 


nus  eam  nudam  scorpionibus  flagellari  ac 
graviter  vulnerari,  deinde  in  teterrimum 
carcerem  claudi,  atque  in  eo  diu  teneri, 
tandemque  capite  detruncari.  Ipsa  autem 
omnia  fortissima  ac  patientissima  pertulit 
mente.  Et  quum  ei  minaretur  tyrannus, 
ipsa  respondit  :  Qufficumque  tormenta  po- 
tes  excogitare,  ne  differas.  Nam  corpus 
meum  et  sanguinem  Christo  offerre  desi- 
dero,  sicut  et  ipse  pro  me  obtulit  corpus 
suum  et  sanguinem  Patri  seterno.  Et  ite- 
rum  :  Qua^cumque,  inquit,  animo  conce- 
pisti,  exsequere;  paratam  me  cernes  ad 
omnia  sustinenda. 

Ecce  quam  gloriose,  prseclare  ac  multi- 
pliciter  Sponsus  ccelestis,  Unigenitus  Dei, 
ornavit  ac  sublimavit  hanc  suam  electis- 
simam  sponsam.  Eam  igitur  specialiter 
diligamus,  devote  rogemus,efficaciter  imi- 
temur,  contemnendo  prospera  mundi,  im- 
plendo  mandata  Altissimi,  firmiter  stando 
in  via  Dei,  et  proficiendo  usque  in  finem. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   MODO   OPTIMO   QUO   SAPIENTLE   DONUM   COMPARARE   NOBIS   POSSIMUS,   ET   QUANTUM 
VIRTUTIS    SAPIENTIA   IPSA   HUMAN^   VIT^   ADDUCAT. 


ERAT  m.ulier  illa  prudentissima  et  spe- 
ciosa  valde.  I  Reg.  xxv,  3. 
Haec  verba  de  Abigail  litteraliter  scripta, 
de  prseclarissima  ac  electissima  virgine 
ac  martyre  Catharina  optime  exponuntur, 
quia  tam  naturali  sapientia  quam  divina- 
rum  Scriplurarum  notitia,  fuit  repleta.  Per 
hanc  suam  electissimam  sponsam,Christus 
fidem  catholicam  mirabiliter  exaltavit  ac 
ampliavit,  atque  per  eam  vere  mirabiliter 
operari  dignatus  est,  tenerrinam  ac  illu- 
strissimam  virginem  tam  ineffabiliter  in 
tantis  periculis  et  adversis  corroborando, 

T.  32. 


C  tot  ac  tantos  philosophos  per  eam  vincen- 
do  ac  convertendo,  imperatricem  quoque 
et  Porphyrium  cum  suis  militibus  ad  fi- 
dem  atque  martyrium  perducendo. 

In  primis  itaque,  sacratissimse  virginis 
Catharinae  exemplo,  cupidissimi  simus  sa- 
pientiae  salutaris,  et  quidquid  de  naturali 
philosophia  noverimus,  ad  intellectum  sa- 
crse  Scripturae  vertamus,  et  ad  honorifi- 
centiam  Creatoris,  eum  ex  effectibus  suis 
contemplando,  mirando  ac  honorando,  se- 
cundum  quod  hoc  ex  lumine  naturalis  ra- 

D  tionis  fieri  potest;  formando  tamen  hujus- 

38 


594     IN   FESTO   S.  CATHARIN^   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


31 


Sap.  I,  4. 


modi  actus  per  caritatem  et  gratiam,  ut 
meritorii  sint.  Et  quoniam  scriptum  est, 

Eccii.  111,  Auris  bona  cum  omni  concupiscentia  au- 
diet  sapientiam ;  debemus  ubique  verba 
Scripturae  et  documenta  Sanctorum  cum 
omni  attentione  audire. 

Denique,  quia  in  malevolam  animam 
non  ingreditur  sapientia  salutaris,  ad  hoc 
quod  donum  sapientise  perficiatur  in  no- 
bis,  et  copiose  illustremur  a  Spiritu  San- 
cto,  oportet  in  primis  ut  diligentes  sem- 
per  ac  summe  solliciti  simus  ad  vitandum 
omne  peccatum  :  quia  mortale  peccatum 
est  excsecatio  mentis  omnimoda  et  expul- 
sio  sapientise  quse  est  donum ;  veniale  ve- 
ro  peccatum  aliqualiter  laedit  et  maculat 
oculum  mentis,  quemadmodum  festuca 
oculum  corporis.  Idcirco  venialium  fre- 
quentia  est  vehementer  nociva  atque  ad 
culpam  mortalem  dispositiva ;  et  tamen 
nisi  quis  diligentissimus  fuerit  coram  Deo 
valdeque  timoratus,  incidit  omni  hora  ve- 
nialia  multa,  et  tandem  mortalia  :  quem- 

Eccii.xix,  admodum  scriptum  est,  Qui  spernit  modi- 
ca,  paulatim  defluit;  et  rursus,  Nisi  in 
timore  Domini  tenueris  te  instanter,  cito 
subvertetur  domus  tua. 

Prseterea,  sicut  mortalia  peccata  aggra- 
vantur  ex  loco  et  tempore  et  circumstan- 
tiis  aliis,  ita  et  venialia  suo  modo.  Potis- 
simum  ergo  vitare  debemus  venialia  in 
divino  Officio,  et  in  choro  ac  oratorio.  Un- 
de  in  Horis  et  psalmodia  ac  celebratione 
studeamus  esse  omnino  intenti,  stabiles  ac 
ferventes,  non  distracti  aut  evagantes,  ne- 
que  per  sensuum  incustodiam  evagatio- 
num  materiam  haurientes.  Semper  ergo 
cogitemus  praesentiam  Dei,  et  coram  ejus 
conspectu  nos  collocemus,  cum  Sancto  di- 

iiifle^.xvu,  centes  :  Vivit  Dominus,  in  cujus  conspectu 

ni  il^^^  s*o  hodie.  Vse  eis  qui  oculis  vagis,  corde 
intimorato,mente  distracta  in  Officio  stant 
divino,  qui  suas  negligentias  non  adver- 
tunt,  nec  suas  deplorant  distractiones,  imo 
crebro  tsedio  afficiuntur  in  Deitatis  obse- 
quio,  et  orando  ac  Horas  dicendo,  hinc 
inde  adspiciunt,  et  alias  quasdam  occupa- 
tiones  assumunt,  accelerantque  ad  finem. 


i. 

Ibid.  xxvu 
4. 


A  Isti  sunt  pigri  ac  tepidi,  quibus  metuen- 
dum  est  nimis  illud  comminationis  divi- 
nae  :  Quia  tepidus  es,  incipiam  te  evomere 
ex  ore  meo.  Ponderantes  ergo  quod  Scri- 
ptura  disseruit,  Maledictus  qui  opus  Dei 
facit  negligenter;  serviamus,  oremus,  psal- 
lamus  ac  celebremus  cum  metu  et  reve- 
rentia,  cum  fervore  et  stabilitate  interna. 
Prseterea,  quia  quotidie  labimur,  imo  omni 
hora  miserrimi  instabilesque  peccamus,  et 
Deus  requirit  anlmam  absque  peccato ; 
propterea  nos  oportet  omni  hora  expurga- 

B  tioni  cordis  insistere,  examinationi  con- 
scientise  frequenter  omni  die  intendere, 
caritatis  fervore  venialia  mala  consumere, 
quotidianam  confessionem  cum  ingenti 
diligentia  et  pudore,distincte  ac  plene  per- 
agere,  atque  confessione  peracta  in  conti- 
nua  stare  cordis  custodia,  nosque  in  omni 
tali  exercitio  virtuoso  exercitare  et  habi- 
tuare  omni  congrua  hora,  et  occasiones 
peccandi  vitare. 

Amplius,  quia  ut  ait  Scriptura,  Qui  co- 
natur   multa   agere,  incidet  in  judicium 

C  (propter  quod  rursus  hortatur  sermo  divi- 
nus,  Fili,  ne  in  multis  sint  actus  tui) ;  id- 
circo  ad  proficiendum  in  sapientia  ista 
salubri,  necesse  est  occupationes  super- 
fluas,  curiosas,  distrahentes,  non  necessa- 
rias,evitare,imo  nec  utilibus  injunctisque 
externis  operibus  immoderanter  insistere. 
Nam  virtus  unita  est  fortior  quam  disper- 
sa.  Et  verbum  commune  ac  verum  est, 
Pluribus  intentus  minor  est  ad  singula 
sensus.  Specialiter  quoque  de  sapientia  in 
Ecclesiastico  fertur  :  Qui  minoratur  actu, 

D  percipiet  eam.  Nunquam  ergo  a  spiritua- 
libus  actibus  exercitiisque  internis  longe 
est  recedendum. 

Adhuc  autem,  quoniam  teste  Scriptura, 
Non  potest  homo  accipere  quidquam,prae- 
sertim  de  infusis  virtutibus  et  supernatu- 
ralibus  donis,  nisi  datum  fuerit  ei  desu- 
per  :  siquidem  omne  datum  optimum  et 
omne  donum  perfectum  desursum  est,  de- 
scendens  a  Patre  luminum  ;  idcirco  ad 
obtinendum  sapientiam  istam  et  ad  pro- 
ficiendum  in  ea,  assidue  et  ferventer  cum 


Apoc.  III, 
16. 

Jer.  xLviii, 
10. 


I 


Eccli.xxix, 
26. 


/Ai(f.xi,10. 


Ibid.wKsm, 
25. 


Joann.  vi, 
66;  XIX,  11. 


Jacob.  1,17. 


IN    FESTO   S.  CATHAUIN.E   VIUGINIS    ET   MARTYUIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEUMO  QUARTLS    595 


fi. 


plenitudine  fidei  et  spei  invocandus  est 
Doininus  Deus,quernadmoduin  Jacobus  ait 
y«co6. 1, 5,  apostolus  :  Si  quis  indiget  sapientia,  po- 
stulet  a  Deo,  qui  dat  omnibus  affluenter 
et  non  improperat,  et  dabitur  ei ;  postulet 
autem  in  fide  nihil  hajsitans. 

Insuper,  quoniam  habitus  tam  infusi 
quam  acquisiti,  ex  frequentatione  suorum 
actuum  roborantur  et  perficiuntur,  pro- 
pterea  volens  in  sapientia  ista  proficere 
citoque  perfici,  se  ipsum  in  actibus  ejus 
exercitet,  hoc  est  in  contemplationibus  di- 
vinorum,  et  assuescat  cor  suum  ad  Domi- 
num  elevare  in  omni  etiam  opere  exterio- 
ri,  in  refectione  corporali  et  collocutione 
humana,  atque  in  meditationibus  sanctis 
obdormiat.  Assidue  itaque  elevemus  men- 
tem  nostram  ad  Deum,  considerando  et 
contemplando  infinitam  perfectionem,  ex- 
cellentiam  et  beatitudinem  ejus,  super- 
beatissimam  Trinitatem  et  omnem  ipsius 
dignitatem  et  gloriam,  mutuam  intuitio- 
nem,  dilectionem,  complacentiam  et  frui- 
tionem  ipsius.  Attendamus  et  contemple- 
mur  uberrime,  quod  Dominus  Deus  noster 
omnipotens,  est  ens  absolute  et  infinite 
perfectum,  prima,  pura  et  incomparabi- 
lis  bonitas,  simplicissima  unitas,  increata, 
aeterna  exemplarisque  veritas,  incircum- 
scripta  majestas,  actualissima  vita,  su- 
persanctissima  mens,  separatus  et  in  se 
subsistens,honoratissimus  ac  supersapien- 
tissimus  intellectus,  imo  sapientia  plena, 
supersplendidissima  et  immensa,  pulchri- 
tudo  interminata  :  et  breviter,  amabilitatis 
atque  dulcedinis  ejus  nullus  est  finis.  Sic 
et  pietas,  justitia,  omnipotentia,  opulentia, 
munificentia  et  libertas  ipsius  omni  caret 
mensura  ac  termino.  Hsec  contemplando, 
accendamur  tam  incomparabilis  boni  amo- 
re;  et  Greatoris,  Dei  ac  Domini  nostri  dile- 
ctione  totaliter  penetremur,transformemur 
ac  rapiamur  in  ipsum.  Carnalia,  tempora- 
lia  et  terrena  arbitremur  pro  nihilo,  nec 
eorum  affectu  inquinemus  cor  nostrum. 

Porro,  ad  hanc  contemplationem  saepe 
erigitur  homo  ex  gratiosa  Dei  prseventio- 
ne  et  superna  illuminatione.  Interdum  ve- 


A  ro  suo  conatu  seu  exercitio  elevat  et  dis- 
ponit  se  ad  eam;atque  interdum  consurgit 
ad  eam  ex  specicbus  et  considerationibus 
visibilium  creaturarum  ordinisque  earum, 
quemadmodum  fsaias  propheta  hortatur  : 
Levate  in  excelsum  oculos  vestros,  et  vi-  /«.  xl,  26. 
dete  quis  creavit  ha^c.  Et  in  libro  Sa- 
pientiae  legitur  :  A  magnitudine  speciei  et  Sap.\m,5. 
creaturae  poterit  Creator  cognosci.  Imo,  si 
profunde  consideremus,  nequaquam  satis 
poterimus  infinitam  Dei  sapientiam  omni- 
potentiamque  mirari  in  infimis  rebus,ver- 

B  bi  gratia,  in  cohabitudine  potentiae  visivae 
et  sui  objecti,  et  visualium  specierum  ac 
medii  :  utpote,  qualiter  visio  fit  intus  sus- 
piciendo,  qualiter  in  oculo,  imo  in  pupilla, 
simul  et  semel  recipiuntur  tam  multorum 
ac  differentium  entium  species,  et  quo- 
modo  color  repente  speciem  suam  diffun- 
dit  et  visum  immutat,  totumque  medium 
replet  etiam  minima  pars  coloris;  et  quale 
esse  habeant  species  illae  diffusae  in  medio 
differente,  et  in  potentia  ipsa  visiva  seu 
organo  ejus.  Interdum  vero  consurgit  ho- 

C  mo  ad  contemplationem  hanc  per  intelle- 
ctualium  forinas,  spiritualesque  species  ac 
anagogicum  lumen. 

Postremo,  ad  proficiendum  in  sapientia 
ista,  oportet   proficere   in   omni   virtute, 
praesertim  in  humilitate  et  caritate.  Super- 
borum  namque  et  sublimium  colla  sapi- ^•ccii.xxiv, 
entia  calcat,  et  elatas  despicit  mentes.  Ubi  '*• 

Ptov,  XI  2* 

autem  humilitas,  ibi  et  sapientia.  Mansue- 
tudo  quoque  est  necessaria,  quoniam  ira 
mentis  est  turbativa  et  offuscativa.  Nec 
minus  necessaria  est  patientia,  quae  ab  in- 
D  quietudine  et  mcerore  male  premente  ho- 
minem  tueatur.  Immoderantia  item  cibi 
et  potus  contemplationem  ac  cetera  spiri- 
tualia  exercitia  variis  impedit  modis.  Imo 
in  omni  virtute  morali  oportet  esse  fun- 
datum  atque  a  passionibus  reformatum. 
Idcirco  praeclarissimam  virginem  Cathari- 
nam,  victoriosissimam  martyrem,  et  mira- 
biliter  praeelectam  Christi  sponsam,  filiam 
et  amicam,  devotissime  invocemus,  arden- 
ter  amemus,  specialiter  veneremur,  et  in 
omni  virtute  jugiter  imitemur. 


596    IN   FESTO   S.  CATHARIN^   VIRGINIS   ET  MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


DE   CASTITATE,   FORTITUDINE   ET   CARITATE   S.  CATHARIN^,   ET   QUA   VIA   FACILIUS 

EAS   VIRTUTES   CONSEQUI    POTERIMUS. 


SCIT  omnis  populus  mulierem  te  esse  A 
virtutis.  Ruth  III,  11. 

Quam  excellenter  electa,  virtuosa,  perfe- 
cta  et  sancta  fuerit  amabilissima,  illustris- 
sima,  pulcherrima,  sapientissima  Cathari- 
na,  constat  ex  hoc  quod  Deus  omnipotens 
et  aeternus  eam  in  sua  passione  sic  mirifi- 
cavit,  et  tot  mirabilia  per  eam  et  propter 
ipsam  operari  dignatus  est.  Nam  et  ange- 
lus  sanctus  visibiliter  ei  apparuit,  quod 
superatura  esset  philosophos  pandens.  Chri- 
stus  quoque  apparuit  ei  in  carcere  cum 
angelorum  sanctarumque  virginum  multi-  B 
tudine,  ipsam  roborans  et  consolans.  Ad 
ejus  item  instantiam  angelus  cum  tanto 
impetu  crudelissime  factas  confregit  ro- 
tas,  quod  quatuor  millia  infidelium  inter- 
fecit  adstantium.  Quumque  fuisset  decol- 
landa,  et  orationem  complesset,  vox  de 
ccelo  ruit  atque  insonuit  :  Veni,  dilecta 
mea,  sponsa  mea ;  ecce  tibi  coeli  janua  est 
aperta.  Et  sacro  capite  ejus  absciso,  lac 
effluxit  pro  sanguine.  Moxque  angeli  san- 
cti  corpus  ejus  virgineum  accipientes,  de- 
tulerunt  illud  usque  ad  montem  Sinai,  et  C 
ibidem  in  sepulcro  angelicis  manibus  prae- 
parato  illud  reverenter  sepelierunt  :  ex 
cujus  sanctissimo  corpore  oleum  copiose 
emanans,  cunctorum  curavit  infirmorum 
languores.  Ecce  qualiter  Deus  glorificavit 
hanc  suam  carissimam  sponsam.  Idcirco 
et  nos  debemus  valde  specialiter  honora- 
re,  diligere,  invocare  eamdem. 

Denique,  quamvis  fuerit  omni  virtute 
mirabiliter  perornata,  prsecipue  tamen  vi- 
dentur  in  ea  pra^fulsisse  castitas,  constan- 
tia,  caritas.  In  his  igitur  eam  potissime  D 
imitemur  :  et  diligenter  nitamur  ad  hoc, 
ut  nec  indecentes  corporis  stimulos  patia- 


mur,  nec  aliquam  cogitationem  immundam 
in  corde  nostro  aliquam  facere  moram  si- 
namus,  multoque  minus  consentiamus  ei 
aut  concupiscentiae  vili.  Exteriores  etiam 
sensus  sic  reprimamus,  ne  ex  quovis 
eorum  abusu  in  aliquod  verse  castitati 
contrarium  corruamus. 

Ecce  virgo  ista  sanctissima,  quum  ha- 
beret  summas  occasiones  ad  vitia  car- 
nis,  utpote  pulchritudinem,  opulentiam, 
libertatem,  adolescentiam  et  virorum  prae- 
sentiam,  nihilo  minus  mansit  castissima. 
Insuper,  nec  blandimentis  nec  commi- 
nationibus,  neque  suppliciis  poterat  ad 
castitatis  violationem  induci,  quamvis  im- 
perator  ei  promiserit  quod  prima  in  suo 
foret  palatio.  Quanta  est  ergo  imperfectio, 
fragilitas,  carnalitas  nostra,  quia  quum  si- 
mus  separati  a  sseculo,  detenti  in  claustro, 
pauperes,  et  maturse  setatis,  adhuc  tamen 
turpibus  imaginationibus  immoramur,  va- 
na  et  lubrica  cogitamus,  in  adspectu,  tactu 
seu  amplexu  et  osculo  nos  incaute  habe- 
mus,  et  stimulum  patimur?  Qualis  est  ista 
cordis  nostri  depictio  coram  Deo?  Heu  ! 
quod  in  prsesentia  vultus  divini  et  intuen- 
te  Altissimo  non  erubescimus  nos  ita  ha- 
bere,  et  magis  veremur  ac  reveremur  hu- 
manum  adspectum  quam  Dei  intuitum ; 
nec  solum  in  isto,  verum  in  aliis  quoque 
multis.  0  quoties  ad  Matutinas  et  Primas 
surgimus  pigre,  aut  etiam  obdormimus ! 
indisciplinate  et  indevote  habemus  nos  in 
comedendo,  potando,  stando,  orando,  psal- 
lendo,  dum  ab  hominibus  non  videmur ! 
Quse  onmia  vitaremus,  si  ab  uno  honesto 
viro  inspiceremur.  Nonne  Deus  gloriae  et 
angeli  sancti  possunt  nobis  super  hoc  gra- 
viter   indignari?  Quare   non   potius   cum 


IN   FESTO    S.  CATHARINiE   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.    —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS    597 


38,  39. 


Job  xxxi,  sancto  Job  quasi  tumentes  super  nos  flu- 

^^"  ctus  Deum  timemus,  et  omne  ejus  obse- 

quium  cum  metu  ac  reverentia  adimple- 

Maith.\ii,  inus?  Certe  qua  mensura  Deo  metimur, 
ipse  remetietur  celeriter  nobis.  Sicut  ho- 
noramus  eum,  sic  honorabit  et  nos,  prout 

Joei  m,i.  ioquitur  per  Prophctam  :  Cito  velociler 
reddam  vicissitudinem  vobis  super  capiit 
vestrum.  Resipiscamus  ergo,  et  Deo  ma- 
jestatis  immenssB  cum  omni  diligentia,pu- 
ritate,  fervore  adstemus,  psallamus  et  ob- 
sequamur. 

Secundo,   iiiustrissimam   virginem   Ca- 
tharinam  sequamur  in  mentis  constantia 

i?om.  viii,  ac  fortitudine  animae,  ut  nulla  adversitas, 
nulla  prosperitas,  nulla  res,  nullus  cven- 
tus,  nec  timor  mortis  possit  nos  separare 
a  Deo,  a  recta  ratione  medioque  virtutum: 
sicque  omnem  impetum  iree,  motum  im- 
patienti3e,molem  tristitiae,vanitatem  s»cu- 
laris  et  carnalis  Isetitise,  concupiscentiam 
sensualitatis  penitus  refrenemus,  domare 
discamus,  praecavere  nitamur.  Quod  quia 
vires  nostras  transcendit,  ipsum  a  Domino 
impetrare  conemur  orando,  plorando,  abs- 
tinendo,  corpus  disciplinis  tangendo,  et 
Christi  passionem  jugiter  ac  praecordialiter 
revolvendo ;  considerando  item  exempla 
Sanctorum,  documenta  et  pra^cepta  Salva- 
toris,  et  quantus  fructus  ex  isto  sequatur. 
Qui  contemnit  vanam  laetitiam,  faciliter 
vincit  inordinatam  tristitiam,  atque  con- 
solationem  meretur  divinam  ;  et  impletur 

Prov.  XII,  in  eo  quod  scriptum  est  :  Non  contristabit 
justum  quidquid  ei  acciderit. 

Videmus  in  saeculo,quod  viri  juxta  mun- 
dum  istum  prudentes,  et  arduissimam  ali- 
quam  prae  manibus  causam  habentes,  non 
advertunt  impertinentia  parva  et  vilia,nec 
talia  curant ;  imo  si  eis  proponuntur,  re- 
pellunt  et  dicunt  :  Nos  habemus  jam  alia 
agere.Quum  igitur  quilibet  nostrum  ingres- 
sus  sit  claustrum  propter  arduissimam, 
maximam  et  prsegnantissimam  causam,  in 
qua  ei  incomparabilis  lis  est,  ita  quod  nisi 
bene  expedierit  eam,  perdit  immensum 
bonum  beatitudinemque  completam,et  ul- 
tra  hoc  incidit  irremediabile,  intolerabile 


21 


A  et  maximum  malum  :  cur  puerilia,  frivola, 
stulta,  inania  qu»que  admittimus  ?  cur 
parva  impertincntiaque  curamus  ?  Nonne 
bcatus  vir  cujus  est  nomen  Domini  spes  /'«.xxxix,5. 
ejus,  et  non  respexit  in  vanitates  et  insa- 
nias  falsas?  Qua;  autem  est  causa  nostra 
propter  quam  expediendam  huc  venimus, 
nisi  juxta  hujus  vocationis  exactionem  et 
nostrse  professionis  tenorem  Deo  digne 
servire,  nos  ipsos  quotidie  vincerc,  ad  per- 
fectionem  indesinenter  accelerare,  place- 
rcque  Deo,  et  ad  reddendam  Christo  judici 

B  rationem  nos  praeparare,  damnationem  eva- 
dcre  infernalem,  et  gloriam  adipisci  a^ter- 
nam?  Nonne  incomparabiliter  grandis  est 
causa  haec?  Cur  ergo  admittimus  aliquid 
quod  ab  expeditione  hujus  causse  est  im- 
peditivum?  Cur  quserimus  ea  quse  nos  ne- 
queunt  adjuvare  ad  peragendum  salutis 
nostrae  negolium?  Si  ea  quse  carnem  fo- 
vent,  spiritum  necant;  cur  in  carnalibus 
quserimus  abundare  ac  delectari,  et  non 
potius  simplici  victu  et  vestitu  solisque 
necessariis  contentamur? 

C  Denique,  si  adversa  magis  quam  pro- 
spera  proficiunt  ad  salutem,  et  conferunt 
ad  profectum;si  saluberrimum  est  in  pr»- 
senti  vita  disciplinari,  corripi,  refrenari, 
humiliari,  subesse,  et  per  tribulationes 
purgari  :  cur  magis  optamus  prospera 
quam  adversa?  cur  potius  placent  nobis 
verba  commendationis  et  adulationis,  quam 
increpationis  et  correctionis?  cur  publice 
reprehendi,vituperari,puniri  abnuimus  ac 
veremur?  0  quantum  distamus  a  proprie- 
tatibus  veri   perfectique  monachi  !  Ileu  ! 

D  multum  deficimus  a  plena  humilitate  et 
mortificatione  salubri,  quia  non  volumus 
vilipendi,  et  in  cordibus  aliorum  vilesce- 
re,  atque  in  spirituale  nihilum  redigi.  Id- 
circo  exteriora  exercitia  nostra  et  corpora- 
les  labores  parum  in  nobis  fructificant;  et 
stolidi  esse  viatores  probamur,  quia  tot  et 
tanta  diverticula  non  vitamus,  sed  ample- 
xamur,  rectissimumque  et  compendiosis- 
simum  iter  salutis  in  sacra  religione  non 
gradimur,  imo  multipliciter  et  frequen- 
ter  reflectimur  inordinate  ad  nosmetipsos. 


598     IN   FESTO   S.  CATHARlNvE   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTLS 


Verum  ita  non  egit  sacratissima  et  dul- 
cissima  Catharina,  sed  quum  ei  imperator 
magna  promitteret,  et  in  sponsam  vellet 
habere,  respondit  :  Attende  et  decerne 
quem  debeo  magis  diIigere,potentem,g6ter- 
num,  speciosum  et  gloriosum,  an  infir- 
mum,  mortalem,  deformem  atque  ignobi- 
lem.  Christo  me  offero.  Ipse  enim  est 
Deus  meus,  amor  meus,  pastor  meus,  et 
sponsus  meus.  Ita  dicamus  et  nos,  dum 
nobis  persuadet  tentator  ut  summo  et  in- 
commutabili  bono  aliquid  caducum  et 
transitorium  prseponamus,  ut  recedamus 
a  Christo  salvatore  et  summo  amatore  be- 
nefactoreque  nostro.  Ipse  sit  amor  noster, 
Uoann.  IV,  qui  tautum  amavit  nos  prior,  quod  se 
Ephls.\,i.  ipsum  dedit  pro  nobis  oblationem  et  ho- 
stiam  Patri  in  odorem  suavitatis. 

Praeterea  ipse  vere  est  pastor  noster,  qui 
non  solum  suae  deitatis  contemplatione  et 
dilectione  nos  pascit  in  prsesenti  per  gra- 
tiam,  et  in  futuro  per  gloriam,  sed  proprio 
quoque  corpore  ac  pretiosissimo  sanguine 
nos  alit  quotidie;qui  et  multiplici  alio  nos 
pane  reficit,  pane  videlicet  bonse  operatio- 
nis,  pane  lacrimarum  et  pcenitentise,  pane 
vitae  et  intellectus.  Ipse  sit  unicus  sponsus 
animse  nostrae,  ita  ut  nihil  sua3  dilectioni 
contrarium  anima  nostra  acceptet,  ample- 


A  ctatur,  admittat,  sed  ipsum  toto  stringat 
affectu,  ejusque  gratia  fecundetur,  divino 
lumine  exhilaretur,  in  ipso  et  per  ipsum 
et  ex  ipso  fructificet.  Caveat  semper  ne 
cum  fiiiis  Aaron,  Nadab  et  Abiu,  qui  alie-  Lev.x, 
num  in  suo  posuerunt  thuribulo  ignem, 
mereatur  coelesti  plaga  feriri,  si  inordina- 
tse  affectionis,  carnalis  amoris,  irse  aut  im- 
patientiee  ignem  in  suo  posuerit  corde,  in 
quo  ardere  non  debet  nisi  ignis  spirituaiis 
ac  divini  amoris,  qui  tam  fervens  et  stabi- 
lis  sit  in  nobis,  ut  semper  accendat  et  fe- 

B  rat  nos  sursum,  nec  sinat  terrenorum  fse- 
cibus  obrui  aut  in  sensibilibus  detineri  : 
imo  quanto  ssepe  plus  a  suo  cessat  fervore, 
excitatione  et  ascensione,  tanto  validius 
mox  erumpat,  succendatur  et  elevet,  atque 
in  solo  dilecto,  in  solo  sponso  naturali- 
ter  et  incircumscriptibiliter  bono,  amabili, 
pulchro,  dulci,  potente  ac  sapiente,  quie- 
scere  faciat  et  obdormire,rapi  et  absorberi, 
in  tantum  ut  nec  aquse  multse  tribulatio-  cant. 
num,  nec  flumina  tentationum  queant  in  '■ 
nobis  exstinguere,  imo  nec  tepefacere  ca- 

C  ritatem,  sed  eo  plus  suo  resistat  contrario, 
et  inardescat  ac  praevalescat,  quo  acrius 
multipliciusque  tentatur.  Ad  laudem  om- 
nipotentis  Dei,  qui  est  super  omnia  Deus 
sublimis  et  benedictus  in  ssecula.  Amen. 


I 


1,2. 


i 


COMMUNE 

PLURIMORUM  MARTYRUM 


ENARR4TI0  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


JUSTI    IN   PERPETUUM   VIVENT,    ETC.  Sap.  V,  16-20,  22. 


0' 


^UAM   difformis   sit   vita    reproborum  A 

et  justorum,  quam  dispar  exitus,  et 

quam  dissimile  prsemium,  Sapiens   vole- 

bat   ostendere,    quum   ante   verba    hujus 

lectionis,  quae  loco  epistolae  legitur,  pro- 

nuntiaret  justos,    qui   ab    impiis    hic   in 

mundo   florentibus   contempti,    oppressi, 

persecutionibus  fugati  atque  occisi  sunt, 

Sap.\,i.  in  futuro  judicio  staturos  in  magna  con- 

stantia  adversus  eos  qui  se  deprimebant ; 

impios  vero  luctum  magnum   habituros, 

ibid.s-[:i.  quum  omnis  ipsorum  jactantia,  omnis  tu- 

jbid.  15.   mor   ac   superbia   transierit,  omnis   spes  B 

ut  lanugo  quae  a  vento  tollitur,  perierit, 

ac  tandem  vita  ac  memoria  sui,  tanquam 

memoria  hospitis  unius  diei  prsetereuntis, 

Ps.c\'.,i.  in  oblivionem  abierit.  Porro  justorum  me- 

moria  non  peribit,  quia  ut  dicit : 

Justi  in  perpetuum  viveni  :  quia  in  sse- 

iCoc.xnr,  culo  isto  vivuut  per  caritatem,  quae  nun- 

**■  quam   excidit,  et   in   futuro   per  beatam 

fruitionem.  Et  ita  hic  vivunt  vita  gratia?, 

de   qua   transferuntur  ad    vitam    gloria?. 

Quod   si   ad    tempus   in   purgatorio  deti- 

neantur,   manent   ibidem    in    caritate   et  C 

gratia,   et   vehementissime    adspirant    ad 

gloriam,  cujus  dilatio  eis  ineffabiliter  est 

poenosa.  Hinc  in  Evangelio  asserit  Chri- 

7oa/in.  XI,  stus  :  Qui  crcdit  in  me,  non  morietur  in 

' ibid  vi[i  seternum ;    itemque,    Si    quis    sermonem 

5i-  meum   servaverit,   non  gustabit   mortem 

in  aeternum. 


Et  apud  Dominiim  est  merces  eorum  : 
id  est,  tota  eorum  salus  ac  prsemium  es- 
sentiale  consistit  in  Deo,  videlicet  in  im- 
mediata,  clara,  faciali  ac  fruitiva  visione 
ipsius.  Accidentale  autem  praemium  con- 
sistit  in  rebus  et  objectis  creatis  ad  Deum 
relatis  :  prsesertim  in  Christi  humanitate, 
deinde  in  gloriosissimse  Virginis  intuitio- 
ne,  ac  deinceps  in  omnium  supernorum 
civium  mutua  contuitione,  societate,  di- 
lectione,  communione.  Hinc  ait  in  prima 
sua  Canonica  Joannes  apostolus  :  Nunc  [joann.w, 
filii  Dei  sumus,  et  nondum  apparuit  quid  ■• 
erimus.  Scimus  quoniam  quum  apparue- 
rit,similes  ei  erimus,  quia  videbimus  eum 
sicuti  est.  Paulus  quoque  :  Videmus  (in- 
quit)  nunc  per  speculum  in  aenigmate, 
tunc  autem  facie  ad  faciem.  Et  cogitatio 
illorum  apud  Altissimum.  In  hac  etenim 
vita  conantur  cogitationes  suas  stabilire 
in  Deo,  juxta  illud,  Jacta  cogitatum  tuum  ps.  Lw,t:i 
in  Dominum  ;  et  tota  eorum  intentio  fer- 
tur  in  Deum,  ad  cujus  honorem  et  glo- 
riam  ordinant  se  et  omnia  sua.  Porro  in 
patria  cogitatio  eorum  est  immobilitata 
in  Deo,  nec  ibi  sunt  cogitationes  volubiles 
sicut  modo.  Nulla  vero  potest  ibi  evagatio 
cordis  consistere:  quoniam  quidquid  aliud 
cogitant  quam  Deum,  indeviabiliter  refe- 
runt  in  eum. 

Ideo  accipient  regnum  decoris  de  ma- 
nu  Domini,  id  est  splendidissimum  illud 


I  Cor.  XIII, 
12. 


600        COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM.   —   ENARRATIO   IN   LECTIONEM   LOCO   EPISTOL.E 


regnum  coeleste,  de  omnipotenti  liberali-  A 

Matih.\\v,  tate  Salvatoris  :  qui  dicet,  Venite,  bene- 

^*'  dicti  Patris  mei,  percipite  regnum  quod 

vobis  paratum  est  ab  origine  mundi.  De 

Ps.  XXV,  8.  quo  ait  Propheta  :  Domine,  dilexi  deco- 
rem   domus   tuse,   et  locum    habitationis 

/«.  Lx,  19.  glorise  tuae ;  et  Isaias  :  Non  erit  tibi  sol 
amplius  ad  lucendum  per  diem,nec  splen- 
dor  lunse  illuminabit  te ;  sed  erit  tibi  Do- 
minus  in  lucem  sempiternam,  et  Deus 
tuus  in  gloriam  tuam.  Et  diadema  speciei 
de  manu  Domini,  id  est  coronam  pul- 
chritudinis  gloriosse,  quse  est  aurea,  scili-  B 
cet  praemium   essentiale.   De   qua   fertur 

Ps.  XX,  4.  in  Psalmo  :  Posuisti  in  capite  ejus  coro- 

p«.  vm.G.  nam  de  lapide  pretioso  ;  itemque,  Gloria 
et  honore  coronasti  eum,  Domine.  Quo- 
niam  dextera  sua  teget  eos,  id  est,  per 
virtutem  gratiosse  suse  prgesentise  hic  eos 
operiet,  eisque  obumbrabit  contra  sestum 
tentationum  et  impugnationes  concupi- 
scentiarum  ;  et  brachio  suo  defendet  illos, 
id  est,  virtute  et  omnipotentia  sua  atque 
per  dona  gratia?  suse  contra  invisibiles 
ac  visibiles  hostes  eos  tuebitur:non  ut  non  C 
impugnentur,  sed  ne  finaliter  ac  spiritu- 
aliter  superentur,  sed  magis  prsevaleaiit  : 

/>«.xxvii,8.  quemadmodum  scriptum  est,Dominus  for- 
titudo  plebis  suse,et  protector  salvationum 

Ps.  xvi,8.  Christi  sui  est.  Ideo  exoramus  :  Custodi 
me,  Domine,  ut  pupillam  oculi ;  sub  um- 
bra  alarum  tuarum  protege  me.  Hinc  hor- 

Ephes.^i,  tatur  Apostolus  :  Confortamini  in  Domino, 
et  in  potentia  virtutis  ejus.  Isaias  quoque 

is.  IV,  3,  G.  inducit  :  Super  omnem  gloriam  protectio 
erit  in  umbraculum  diei  ab  sestu,  et  in 
securitatem  et  absconsionem  a  turbine  et  D 
a  pluvia.  Hoc  est  quod  promittit  Psalmi- 

P6-.xc,4,5.  sta  :  Scapulis  suis  obumbrabit  tibi,  et  sub 
pennis  ejus  sperabis ;  scuto  circumdabit 
te  veritas  ejus. 

Consequenter  describitur  impiorum  pu- 
nitio,  magis  quam  ante  in  speciali  :  et  lo- 
quitur  de  Deo  quasi  de  homine  judicante, 
irato,  seque  armante,  et  alios  in  adjuto- 
rium  assumente  adversus  reos.  Frequenter 
equidem  loquitur  Scriptura  de  Deo  more 
humano,  ut  humanae  mentis  imbecillitas 


10. 


amplius  informetur  ac  fortius  compun- 
gatur.  Et  accipiet  armaturam  zelus  il- 
lius  :  id  est,  amor  Dei  ad  justitiam,  et 
zelatio  ejus  contra  iniquitatem,  per  mo- 
dum  armantis  se  procedet  contra  iniquos. 
Porro  arma  Dei  sunt,  omnipotentia,  ju- 
stitia,  veritas  ejus  :  quae  dicitur  accipere, 
quando  per  ea  procedit  in  actum,  juxta 
illud  in  Apocalypsi  :  Gratias  agimus  tibi,  Apoc.  xi, 
Domine  Deus  omnipotens,  qui  accepisti 
virtutem  tuam  magnam.  Unde  orat  vir 
sanctus  :  Apprehende  arma  et  scutum,  et  Ps.\x\w,i. 
exsurge  in  adjutorium  mihi.  Sic  homo  di- 
citur  pedem  suum  accipere,  quando  cum 
eo  aliquem  trudit.  Et  armabit,  id  est,  ex- 
peditam  efficacemque  faciet,  creaturam 
ad  ultionem  inimicorum,  id  est  ad  pu- 
niendum  per  creaturam  subjectorum  vitia 
iniquorum,  qui  sunt  adversarii  Dei  :  quos 
Deo  jubente  ignis  succendet,  et  cetera 
elementa  affligent,  impressionesque  aeris 
perterrebunt,  sicut  Christus  prsedixit  : 
Erunt  signa  in  sole  et  luna  et  stellis,  et  z.hc.xxi,25. 
in  terra  pressura  gentium  prae  confusione 
sonitus  maris  et  fiuctuum. 

Induet  pro  thorace  justitiam,  id  est, 
propria  justitia  utetur  pro  forti  lorica  ; 
et  accipiet  pro  galea  judicium  certum  :  id 
est,  tam  evidenter  justum  exercebit  ju- 
dicium,  quod  nullus  poterit  reclamare, 
omnesque  scient  rectissimum  esse  ejus 
judicium.  Sumet  scutum  inexpugnabile , 
wquitatem  :  id  est,  aequitate  sua  pietati 
contemperata,pro  invincibili  et  imperfora- 
bili  scuto  utetur.  Ibunt  directe  promissi- 
ones,  id  est,  complebitur  quidquid  bonis 
et  malis  promissum  est.  Et  ad  certum  lo- 
cum  deducet  eos  Dominus  Deus  noster,  id 
est,  ad  certum  locum  deducet  impios,  qui 
paratus  est  diabolo  et  angelis  ejus,  cum 
quibus  impii  omnes  ibunt  in  supplicium 
seternum  (terra  eos  absorbente)  ad  terribi- 
lem  illam  vocem  Judicis  :  Ite,  maledicti,  Matth.xw, 
in  ignem  seternum,  etc.  Pios  vero  recipiet  *'• 
cum  benedictione  suavissima,  dicens  :  Ve-  ibid.  34. 
nite,  benedicti  Patris  mei,  percipite  re- 
gnum  quod  vobis  paratum  est  ab  origine 
mundi. 


COMiMUNE  PLURIMORUM   MARTYRUM.   —   ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


GOl 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

ELEVATIS   JESUS    OCULIS   IN   DISCIPULOS    SUOS,   ETC.    LuC.  VI,  20-23. 

(Enarrationem  evangelii,  Quum  audieritis  praelia  et  seditiones,  etc,  qumre  in  festo 
S.  Dionysii  martyris.) 


S' 


Mallh.  V 

VII. 


ERMO  ilic  qucm  Christus  loquitur  dc 
bcatitudinibus  et  perfectionibus  quao 
sequuntur,  est  quem  Matthseus  diffusius 
in  tribus  capitulis  describit,  et  vocatur 
sermo  Domini  in  monte  :  super  quem  bea- 
tus  quoque  Augustinus  librum  singularem 
composuit.  In  hoc  igitur  sermone  datur 
lex  evangelica,  et  quidquid  ad  bonos  mo- 
res  boni  Christiani  pertinet.  Dicit  itaque 
Lucas  : 

Elevatis  Jesus  oculis.  Verecundiam  Do- 
minus  Jesus  nos  docet  in  oculis  et  visu,ne 
vagi  circumferamur,  oculis  omnia  lustran- 
tes,  et  aut  concupiscentiarum  aut  distra- 
ctionum  materias  colligentes.  In  discipu- 
los  suos,  quibus  prsecipue  hsec  quge  perfe- 
ctionis  erant  loquebatur.  Dicebat  :  Beati 
pauperes.  3Iatthgeus  (ut  dixi)  easdem  bea- 
titudines  describit,  sed  ponit  plures  quam 
hic  Lucas.  In  prima  tamen  conveniunt, 
nisi  quod  Lucas  minus  exprimit.  Matthfleus 
/Airi.  V,  3.  addit,  Spiritu,  dicens  :  Beati  pauperes  spi- 
ritu  ;  Lucas  vero  dicit :  «  Beati  pauperes  ». 
Quod  dupliciter  explanatur.  Primo,  de  vo- 
luntaria  paupertate  propter  Deum  sponte 
assumpta,  desiderata,  vel  complacente, 
qua  terrense  opes  seu  temporalia,  quan- 
tum  congrue  fieri  potest,  spernuntur  vel 
abjiciuntur,  ut  mens  Deo  et  contempla- 
tioni  liberius  atque  perfectius  vacet.  Unde 

Zuc.xiv,33.  et  Christus  ait  :  Qui  non  renuntiat  omni- 
bus  quae  possidet,  non  potest  meus  esse 
discipulus.  Tanto  etenim  perfectius  et  ex- 

/6iW.x,42.  peditius  anima  intendit  altius  ac  uni  su- 
per  omnia  necessario,  quanto  minus  circa 
plura  et  temporalia  occupatur,  disperti- 
tur,distrahitur.  Secundo  exponitur:  «Beati 


A  pauperes  »,  id  est  humiles,  qui  in  oculis 
suis  parvi,  defectuosi  seu  indigentes  sunt, 
potissimum  intuitu  Dei ;  qui  nihil  boni  se 
a  se  habere  fatentur,  et  omne  bonum 
Deo  adscribunt. 

Quia  vestrum  est  regnum  Dei.  Quia 
Christus  in  discipulos  visum  direxit,  id- 
circo  ad  eos  verbum  hoc  dirigit.  In  quali- 
bet  autem  beatitudine  duo  ponuntur  :  pri- 
mum,  per  modum  meriti ;  secundum,  per 
modum  preemii  merito  correspondentis. 
Itaque,  postquam  Christus  proposuit  meri- 

B  tum,  dicens,  «  Beati  pauperes  »  spiritu,  ut- 
pote  qui  prsefato  modo  terrena  despiciunt, 
vel  se  ipsos  humiiiant ;  proportionatum  et 
consonum  mox  subjungit  pr8emium,«quia 
vestrum  est  regnum  Dei»,id  est  opulentia 
felicitatis  ffiternse,  altitudo  regni  coelestis. 
Praefatse  etenim  paupertati  illa  opulentia 
correspondet,  et  humilitati  illi,  sublimitas 
ista,  quemadmodum  Christus  ait  :  Qui  se  /:hc.xiv,ii. 
humiliat,  exaltabitur.  Rectissime  quoque 
coelestium  bonorum  possessio,  contem- 
nentibus  propter  Deum  temporalia  bona 

C  promittitur. 

Deinde  secunda  beatitudo  subjungitur, 
quse  a  Matthseo  ponitur  quarta.  Beati  qui  Matth.\,<j. 
nunc  esuritis.  Quum  beatitudo  sit  exclusi- 
va  poense  atque  miseriae,  mirum  quod  Chri- 
stus  esurientes  et  flentes  ac  persecutio- 
nem  patientes  asserit  esse  beatos.  Sed 
advertendum,  quod  duplex  est  beatitudo, 
videlicet,  vise,  et  patrise.  Beatitudo  via)  est 
actus  meritorius  beatitudinis  patrise,  scili- 
cet  actus  virtuosus  qui  meritum  est  et  dis- 
positio  ad  felicitatem  patriae.  Itaque,  esu- 

D  rientes,flentes,adversa  patientes,pauperes, 


602 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


27. 


et  ceteri  quos  Christus  nunc  asserit  esse 
beatos,  beati  sunt  jam  in  re,  loquendo  de 
beatitudine  vise,  suntque  beati  in  spe,  lo- 
quendo  de  beatitudine  patriae. 

Porro  quod  ait,  «  Beati  qui  nunc  esuri- 
tis  »,  primo  exponitur  de  corporali  esurie 
prout  est  actus  virtutis,  videlicet  abstinen- 
tise,  qua  quis  sponte  propter  Deum  corpus 
suum  castigat,  affligit,  et  quodammodo  ne- 
cessaria  subtrahit  ei,  sicut  ait  Apostolus  : 

I  Cor.  IX,  Castigo   corpus   meum   et   in   servitutem 

Gaiat.  V,  redigo  ;  et  iterum,  Qui  autem  sunt  Christi, 
-i-  carnem  suam  crucifixerunt  cum  vitiis  et 

concupiscentiis.  Beati  sunt  quoque,  qui  ex 
defectu  alimentorum  esuriunt,  dummodo 
hoc  propter  Deum  patienter  sustineant, 
vel  propter  eum  tantam  elegerint  inopi- 
am,  vel  propter  eum  alimentis  priventur 
ab  impiis,  sicut  de  multis  martyribus  le- 
gitur.  Ista  ergo  esuries  a  Christo  fertur 
beata,  quia  est  dispositiva  ad  gratiam,  in- 
troductiva  ad  gloriam,  satisfactoria  pro 
peccatis  et  delectationibus  inordinatis ; 
specialem  quoque  illuminationem  et  sa- 
pientiae  infusionem  meretur  a  Deo  :  quem- 

Dan.  1, 9-  admodum  Danieli  et  sociis  ejus  infudit 
Dominus  sapientiam  magnam,  eo  quod 
abstinentise  operam  contuIerunt,ut  legitur 
/«.xxvni,9.  in  Daniele.  Et  in  Isaia  inquiritur  :  Quem 
docebit  Dominus  scientiam  ?  et  quem  in- 
telligere  faciet  auditum  ?  Ubi  protinus  re- 
spondetur  :  Ablactatos  a  lacte,  avulsos  ab 
ubere ;  hoc  est  eos  qui  carnales  spernunt 
delicias,et  sensualitatem  per  abstinentiam 
ac  cetera  virtutum  exercitia  rationi  subji- 

Proi.  xxi,  ciunt.  Ideo  scriptum  est  :  Qui  amat  vinum 
et  pinguia,  non  erit  sapiens.  —  Secundo 
exponitur  de  spirituali  esurie,  qua  quis 
justitiam  cordialiter  appetit,  prout  justitia 
est  virtus  generalis  omnisque  virtus.  Sic 
spiritualiter  esurire,  est  quotidianum  pro- 
fectum  in  omni  virtute  optare,Dei  honora- 
tionem  in  omnibus  desiderare,  omnium 
reformationem  et  perfectionem  recte  affe- 
ctare  :  quod  venit  ex  caritate  et  zelo  justi- 
tise.  Esuriamus  ergo  justitiam  istam  ;  nec 
unquam  satis  justos  nos  esse  putemus,sed 
omni  hora  satagamus  proficere,  quum  et 


17. 


17 


A  Apostolus   dicat  :  Ego  non  arbitror  me  phUipp.m, 
apprehendisse ;  et  quae  retro  sunt  oblivi-  '^- 
scens,  in  anteriora  extendo  me  ipsum. 

Hujus  autem  beatae  esuriei  prsemium 
subditur.  Quia  saturabimini ,  id  est,  bonis 
spiritualibus  replebimini,  prsesertim  donis 
glorise  in  patria,  dicente  Psalmista,  Satia- p*.  xvi,i5. 
bor  quum  apparuerit  gloria  tua.Ibi  nempe 
tota  capacitas  ac  desiderium  animse  adim- 
plentur,et  tota  ejus  potentialitas  ad  actum 
perfecte  reducitur,  per  hoc  quod  Deum 
clare  per  speciem  contemplatur,  ipsoque 

B  fruitur.  Unde  quidquid  scire  vel  habere 
cupit,  scit  et  habet :  quod  potissimum  erit 
post  corporum  glorificationem.  Denique, 
etiam  in  praesenti,  taliter  esurientes  ali- 
qualiter  saturantur  charismatibus  gratia- 
rum  et  pane  sacramentali,  quum  et  Psal- 
mista    loquatur   :   Benedic,   anima    mea,  Ps.cn.i.s. 
Domino,  qui  replet  in  bonis  desiderium 
tuum  ;  et  denuo,  Timete  Dominum,  omnes  Ps.  wy^m, 
sancti  ejus,  quoniam  nihil  deest  timenti-  "^- 
bus  eum.  De  his  quoque  qui  experiri  so-  \Peir.n,z. 
lent  quam  dulcis  est  Dominus  :  Memoriam  ps.c\\a\,i. 

C  (inquit)  abundantise  suavitatis  tuse  eructa- 
bunt.  Talis  autem  ructus,  non  nisi  de  sa- 
turitate  seu  plenitudine  quadam  venit, 
secundum  Bernardum.  Imo,  saepe  tanto 
dilectionis  fervore,  tanta  contemplationis 
admiratione  et  sinceritate,  tanto  divinse 
supersuavissimse  bonitatis  dulcore  desu- 
per  gratiose  implentur,  ut  nec  ipsimet 
ferre  praevaleant,  sed  mente  et  corpore 
deficiant  et  succumbant,  obrigescant  et 
langueant  :  quod  expertus  fuit  qui  dixit, 
Defecit  caro  mea  et  cor  meum.  Et  Jere-  Ps.  lxxm, 

D  mias  :  Factus  est  (inquit)  sermo  Domini  -\' , 
in  corde  meo  quasi  ignis  exsestuans ;  et 
defeci,  ferre  non  sustinens.  Verum  abun- 
dantia  ista  non  est  continua,  neque  simpli- 
citer  plena,  quia  interrumpitur  saepe,  et 
ad  facialem  Dei  superbenedicti  intuitio- 
nem,  ejusque  indeficientem  beatificam 
fruitionem,omnis  talis  adspirat,  cum  Apo- 
stolo  clamans  :  Infelix  ego  homo  !  quis  me  y?o»i.vii,24. 
liberabit  de  corpore  mortis  hujus  ? 

Sequitur  beatitudo  tertia,qu8B  a  Matthaeo  Matih.y,^. 
tertia  ponitur.  Beati  qui  nunc  fietis,  id 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


603 


est,  vestra  vel  aliorum  peccata  caritative 
et  dolorose  deplangitis,  vel  desiderio  pa- 
triffi  coelestis,  hujus  exsilii  incolatum  de- 
ploratis,  vel  Christi  passionem  meditando, 
ex  ejus  compassione  lugetis.  Est  demum 
et  alter  nobilissimus  ac  felicissimus  fle- 
tus,  non  ex  aliqua  adversitate,  pcena  aut 
tristitia  manans,  sed  ex  sincerissima  qua- 
dam  complacentia  superdeliciosissimi  Dei: 
dum  in  alta  contemplatione  Deus  cum 
singulari  quadam  claritate  ac  sinceritate 
ostendit  se  intellectui  contemplantis,  ita 
quod  sinus  mentis,  et  apex  affectus,  mox 
totus  aperitur,  expanditur,  absorbetur  in 
tam  superincomparabili  superpulcherri- 
moque  objecto,  et  anima  ineffabilem  com- 
placentiam  concipit  et  habet  in  eo,  atque 
ex  hoc  dulces  per  oculos  guttee  fun- 
duntur. 

Quia  ridebitis,  id  est,  internam  consola- 
tionem  cordialemque  jucunditatem  in  pa- 
tria,  pro  prsBmio  suscipietis.  Non  ergo 
de  vano  et  exteriori  risu  hoc  dictum  est, 
sed  de  alacritate  et  Isetitia  spirituali  :  de 
qua  in  Proverbiis  fertur  de  forti  muliere, 

Proi-.xxxi,  Ridebit  in  die  novissimo ;  in  Job  quoque, 

'job\m  21  Impleatur  os  tuum  risu,  et  labia  tua  jubi- 
lo.  Hajc  merces  boni  ploratus,  etiam  in 
vita  hac  inchoatur  in  his  qui  cum  Psalmi- 

/'s.xciiijo.  sta  dicere  possunt  Deo  :  Secundum  multi- 
tudinem  dolorum  meorum  in  corde  meo, 
consolationes  tuse  Isetificaverunt  animam 

/>s.  xxx,2o.  meam  ;  et  rursus,  Quam  magna  multitudo 
dulcedinis    tuse,   Domine !    Itemque   cum 

iicof.i,.!,  Apostolo  :  Benedictus  Deus,  qui  consolatur 

*•  nos  in  omni  tribulatione  nostra;  et  denuo, 

ibid.  5.  Sicut  abundant  passiones  Christi  in  nobis, 
ita  per  Christum  abundat  consolatio  no- 
stra.  Clementissimus  etenim  Dominus,etiam 
in  pra3senti  servulos  suos  consolari  et  Ia3- 
tificare  dignatur  frequenter  et  abundan- 
ter,  eos  videlicet  qui  prsefatis  luctibus  se 
affligunt,  qui  omne  carnale  oblectamen- 

Ps.  Lxxvi,  tum  despiciunt,  juxta  illud  :  Renuit  conso- 
lari  anima  mea ;  memor  fui  Dei,  et  dele- 
ctatus  sum. 

Prseterea  contuendum,  quod  Christus  in 
his  duabus  beatitudinibus  addit  «  nunc  », 


A  dicendo,  Beati  qui  nunc  esuritis,  Beati  qui 
nunc  fletis  :  ad  insinuandum  quod  tempus 
vita)  praesentis  sit  tempus  poenitentiae  ac 
moeroris,quia  in  valle  lacrimarum,  in  car- 
cere  atque  exsilio  conversamur,  et  innu- 
merabilia  sunt  pericula. 

Sequitur  beatitudo  quarta,  qua  in  Mat- 
tha?o  ordinatur  octava.  Beati  eritis,  quum  Matth.y, 
vos  oderint  homines  propter  veritatem,  et 
justitiam  vestram,seu  aliam  quamcumque 
virtutem  et  gratiam.  Sic  autem  odire,  non 
convenit  nisi   vitiosis   hominibus.   Unde, 

B  homo    hic    accipitur    in    malo,   videlicet 
quantum  ad  id  quod  homines  communiter 
magis  sequuntur,  quod  est  sensualitas  pas- 
sionesque   ejus.  Juxta   quem  modum  ait 
Apostolus  :  Quum  sit  inter  vos  zelus  etiCor.m,3. 
contentio,nonne  homines  estis?  Et  iterum, 
Si  hominibus  pIacerem,Christi  servus  non  Gauu.^Ao. 
essem;  quum  tamen  alibi  protestetur,  Ego  ico/-.x,.33. 
per  omnia  omnibus  placeo.  Prseterea,  sic- 
ut  amare,  est  alicui  bonum  velle  ;  ita  odi- 
re,  est  alicui  malum  velle.  De  tali  odio  ait 
Christus  discipulis  :  Si  mundus  vos  odit,  Joann.yiv, 

C  scitote  quia  me   priorem  vobis  odio  ha-  '*' 
buit;  et  alibi,  Eritis  odio  omnibus  homini-  luc.xtum. 
bus  propter  nomen  meum.  Et  quum  sepa- 
raverint  vos  a  sua  societate,  quasi  indignos 
eorum  consortio  :  juxta  illud  Proverbio- 
rum,  Abominantur  impii  justum  ;  et  rur-  Prov.ww, 


27. 


3,4. 


sus,  Viri  sanguinum  oderunt  simplicem.  "^^.^  ,q 
Unde  in  Joanne  habetur  :  Conspiraverunt  joann.ix, 
Judsei,  ut  si  quis  confiteretur  Jesum  esse  ^'" 
Christum,  extra  synagogam  fieret.  Et  ex- 
fjrobraverint,  convitia  et  improperia  irro- 
gando  :  juxta  illud  Petri,  Si  exprobramini   \Peir.\\, 
D  in  nomine  Christi,  beati  eritis.  Et  ad  Co- 

rinthios  scribit  Apostolus  :  Maledicimur,  iCor.iv,i2. 
et  benedicimus.  Et  ejecerint  nomen  ve- 
strum  tanquam  malutn,  id  est  nomen  et 
famam  quibus  Christiani  vocamini,  vel, 
«  nomen  vestrum  »,  id  est  vos  ipsos,  quos 
exsecrantur  tanquam  pessimos,  omnino 
impetuose  expulerint;  propter  Filium  ho- 
minis,  id  est  ob  id  quod  in  me  creditis, 
vel  mihi  obeditis  et  secundum  mea  prse- 
cepta  aut  consilia  vivitis.  Itaque  quicum- 
que    hsec    patitur    propter  justitiam   aut 


604 


COMMUNE   PLURIMORUM  MARTYRUM. 


SERMO   PRIMUS' 


virtutem,  patitur  propter  Christum.  Non 
est  autem  magnum  hsec  pati  propter  pro- 
prias  culpas,imo  cavendum  ne  taliter  pati- 
amur.  Ideo  in  prima  sua  Canonica  loquitur 

iPetr.ii^io.  princeps  Apostolorum  :  Quae  est  gratia,  si 
peccantes  et  colaphizati  suffertis  ?  Si  au- 
tem  benefacientes  sustinetis,  hsec  est  gra- 

iStd.iv,  15.  tia  apud  Deum.  Et  iterum  ait  :  Nemo 
vestrum  patiatur  ut  homicida  aut  fur. 

Prseterea,  quamvis  Christus  beatos  ap- 
pellet  eos  qui  odiuntur  et  prsedicta  pa- 
tiuntur  adversa ;  non  tamen  propterea 
optare  debemus  ut  alii  nos  odiant  et  infe- 
stent,  prsesertim  in  quantum  talia  habent 
rationem  peccati  :  imo,  hoc  esset  caritati 
contrarium,  desiderare  aliorum  ruinam. 
Sed  ideo  Christus  hsec  dicit,  ut  in  adversis 
patientiam  inconcussam  servemus,  nec 
propter  aliorum  odium  et  persecutionem, 
viam  justitise  relinquamus. 

Gaudete  in  illa  hora,  et  exsultate  :  id 
est,  dum  ista  patimini,  in  eisdem  gaudete 
interiori  jucunditate,  et  exsultate  exteriori 
Isetitia,  ut  corde  et  corpore  seu  appetitu 
inteliectivo  ac  sensitivo  laetemini  :  juxta 

/'s.Lxxxiii,  quod  scriptum  est,  Cor  meum  et  caro  mea 
exsultaverunt  in  Deum  vivum.  Exsultatio 
quippe,  quasi  extra  saltatio  dicitur,  dum 
gaudium  internum  redundat  in  corpus  vi- 
resque  sensitivas,  ita  quod  ex  abundantia 


A  interioris  delectationis  signa  laetitise  foris 
monstrantur.  Hoc  fecerunt  Apostoli,  juxta 
illud  Actuum  :  Ibant  gaudentes  a  conspe-  Xci.  v,  4i. 
ctu  concilii,quoniam  digni  habiti  sunt  pro 
nomine  Jesu  contumeliam  pati.  Et  beatis- 
simus  Andreas  apostolus,  crucem  eminus 
videns  :  Gaudens,  inquit,  venio  ad  te,  ita 
ut  tu  gaudens  suscipias  me.  Hinc  Jacobus: 
Omne  gaudium  (inquit)existimate,fratres,  /aco6.  i,  2. 
quum  in  diversas  tentationes  incideritis. 
Ecce  enim  merces  vestra  multa  est  in  cce- 
lo.  Ideo  taliter  gaudere  et  exsultare  debe- 

B  tis,quia  pro  temporalibus  istis  persecutio- 
nibus  praemium  copiosum  in  regno  coelesti 
habebitis.  De  quo  prsemio  Isaias  et  Paulus 
testantur,  quod  oculus  non  vidit,  nec  auris 
audivit,  nec  in  cor  hominis  ascenderunt, 
quse  prseparavit  Deus  electis.  Hoc  utique 
prsemium  tam  multum  est,  ut  innume- 
rabile  appelletur ;  tam  pretiosum,  ut  in- 
comparabile  asseratur ;  tam  magnum,  ut 
insestimabile  sit;  tam  diuturnum,  ut  inter- 
minabile  exstet.  Quee  est  beatitudo  aeterna, 
prout  beatitudo    dicitur    status    omnium 

C  bonorum  aggregatione  perfectus.  Haec  est 
una  ratio  gloriandi  in  adversis.  Propter 
quod  ait  Apostolus  :  Id  quod  in  pra^senti 
est  momentaneum  et  leve  tribulationis 
nostrae,  seternum  glorise  pondus  operatur 
in  nobis. 


/s.  LXiv,  4; 
1  Cor.  II,  9. 


II  Cor.  IV, 
17. 


SERMO  PRIMUS 


DE   INTEGRA    ET   FIRMA   FIDE   SANCTORUM,   QUA   OMNIA 

TORMENTORUM    GENERA    CONSTANTISSIME    VICERUNT  ;    ET    QUOD    OMNIUM    VIRTUTUM    PRINCIPIUM 

SIT   ET   FUNDAMENTUM   VALIDUM,   FORMATA   FIDE    DEO   ADH^RERE   JUGITER. 


VOBIS  donatum  est  pro  Christo,non  so-  D  salis  Ecclesia.  Secundum  est,  passio,  mar- 
lum  ut  in  eum  credatis,  sed  ut  etiam      tyrium  seu  mors  pro  fide  inflicta.  Quum 


pro  illo  patiamini.  Philipp.  i,  29. 

In  his  verbis  tangitur  duplex  donum 
quod  hominibus  datur  a  Deo.  Primum  est, 
vera  et  integra  fides,  hoc  est  fides  catho- 
lica,  quam  tenel  adhuc  Romana  et  univer- 


etenim  omne  bonum  sit  Dei  donum,  juxta 

illud  Apostoli,  Quid  habes  quod  non  acce-  icor.wj. 

pisti  ?  constat   quod   fides,  quse   est  tam 

magnum  bonum,  sit  utique  donum  Dei. 

Unde   et  Jacobus   asserit   :  Omne   datum  Jacob.i.n. 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM.    —   SERMO    PRIMUS 


GOo 


13. 


optimum,  et  omne  donum  perfectum,  de- 
sursum  est,  descendens  a  Patre  luminum, 
Deinde,  inter  omnes  virtutcs  quibus  in 
hac  vita  indiget  atquc  perficitur  homo, 
primum  et  summum  habent  locum  virtu- 
tes  theologicae,  quae  sunl  tres  :  de  quibus 

iCor.xm,  dicit  Apostohis,Nunc  autem  manent  fides, 
spes,  caritas,  tria  ha3c.  Harum  ergo  trium 
dignissimarum  virtutum,  quae  theologica? 
seu  divinse  vocantur,  quoniam  Deum  ha- 
bent  pro  objecto,  prima  est  fides,  summa 
est  caritas,  media  vero  est  spes.  Insuper, 
fides  est  qusedam  supernaturalis  notitia 
divinorum.  Per  fidem  namque  cognosci- 
mus  quaedam  de  Deo  atque  divinis,  quse 
per  naturalem  rationem  cognosci  et  inve- 
niri  non  poterant  :  ut  quod  Deus  est  unus 
et  trinus,  quod  Christus  est  Deus  et  homo, 
quod  S.  Maria  est  mater  et  virgo,  quod 
Christus  est  in  Sacramento  altaris.  Hoc 
autem  est  magna  pietas  et  gratia  Dei,quod 
illa  nobis  revelat  de  se  et  suis  effectibus, 
quorum  cognitio  nostram  naturalem  supe- 
rat  rationem,atque  ingenitam  capacitatem 
transcendit.  Ideo  constat  quod  fides  sit 
donum  Dei  prsecipuum,  et  omnium  funda- 
mentum  virtutum,  imo  et  inchoatio  quae- 
dam  futurse  felicitatis  in  nobis.  Quid  equi- 
dem  est  futura  felicitas,  nisi  clara  et 
supernaturalis  cognitio  Dei  facie  ad  fa- 
ciem,  hoc  est  immediata  per  speciem,  qua 
Deus  in  se  ipso  videtur  sicuti  est  in  pro- 
pria  infinitaque  luce  ?  De  qua  visione  ait 
in  prima  sua  epistola  Joannes  apostolus  : 

iJoann.m,  Carissimi,  nunc  filii  Dei  sumus,  et  non- 
dum  apparuit  quid  erimus ;  scimus  quo- 
niam  quum  apparuerit,  similes  ei  erimus, 
quia  videbimus  eum  sicuti  est.  Hujus  au- 
tem  beatifica)  cognitionis  Dei  inchoatio  est 

iCor.xiii,  cognitio  fidei,  qua  nunc  per  speculum  in 
aenigmate,  hoc  est  obscure  et  imperfecte, 
cognoscimus  quae  tunc  clare  ac  perfecte 
ibidem.  visuri  sumus,  dicente  Apostolo  :  Nunc 
cognosco  ex  parte,  tunc  autem  cognoscam 
sicut  et   cognitus   sum.  Itaque   fides  est 

iir/iew.ni,  prsecipuum  donum  Dei.  Propter  quod  ait 
Apostolus  :  Non  omnium  est  fides.  Et  in 

Act,  XIII,       ^ 

48.  Actibus  scriptum  est  :  Crediderunt  quot- 


2. 


12 


2. 


A  quot  praeordinati  erant  ad  vitam  aeternam. 
Denique  fides  in  sanctis  martyribus  ma- 
gnae  excellentiae  fuisse  probatur.Fuit  enim 
in  eis  magnae  firmitatis  et  claritatis  seu 
certitudinis.  Quod  fuit  in  eis  magnae  firmi- 
tatis,  id  est  fortitudinis  seu  stabilitatis, 
hinc  innotescit,  quod  nec  per  philoso- 
phorum  argumenta,  nec  per  tyrannorum 
supplicia,  nec  per  experimentorum  appa- 
rentiam,  nec  per  quamcumque  terrenam 
prosperitatem  potuerunt  a  fide  averti,  sed 
pro    ejus    defensione   mille   tribulationes 

B  perpessi  sunt.  Habuerunt  etenim  fidem 
cum  rationibus  credendorum  et  purificatae 
mentis  intelligentia  :  quia  per  donum  sa- 
pientiae  Deus  corda  ipsorum  copiosissime 
illustravit  ac  docuit,ita  quod  intellexerunt 
clarissime  nihil  rationabilius  esse  his  quae 
catholica  tradit  fides,  praesertim  dum  om- 
nia  quae  sunt  fidei  et  universa  argumenta 
ipsius  comportantur.  Imo  tantae  firmitatis 
ac  certitudinis  erant  in  fide,  quod  virtute 
fidei  magna  egerunt  miracula,  et  probave- 
runt  quam  vere  Christus  in  Evangelio  di- 

C  xerit,Omnia  possibilia  sunt  credenti;  item-  Marc.  ix, 
que,Qui  credit  in  me,opera  quae  ego  facio  --• 
et   ipse  faciet,  et  majora  horum   faciet.  12. 
Hinc  et  martyres  sancti  in  ipsis  suis  mar- 
tyriis   admiranda   fecerunt   miracula,    ita 
quod  quanto  tyranni  plus  conabantur  chri- 
stianam  fidem  per  Ghristianorum  occisio- 
nem  exstinguere,  tanto  plus   inter   ipsas 
persecutiones  excrevit  haec  fides  :quoniam 
inter  ipsa  tormenta  gloriosi  martyres  tot 
et  tantis   coruscaverunt   miraculis,  quod 
frequenter  in  martyrio  unius  martyris  aut 

D  paucorum  convertebantur  ad  fidem  multa 
centena  aut  millia  paganorum.  Ideo  opti- 
me  protulit  Leo  Papa  :  Non  minuitur  per- 
secutionibus  Ecclesia,  sed  augetur ;  et  do- 
minicus  ager  majori  semper  fertilitate 
exsurgit,  dum  grana  quae  singula  cadunt, 
multiplicata  resurgunt.  —  Praeterea,  quod 
fides  martyrum  fuit  praecipuae  claritatis 
ac  certitudinis,  patet  ex  dictis.  Nam  fidem 
habebant  cum  rationibus  credendorum  et 
depuratae  intelligentia  mentis.  Idcirco  ni- 
hil  tam  certe  eis  constabat  ut  fidei  veritas: 


606 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTTRUM.   —   SERMO   PRIMUS 


cujus  certum  exstat  indrcium,quod  pro  ea 
et  ex  ea  tam  prompto,  jucundo  ac  fervido 
animo  amarissimas  poenas  et  crudelissi- 
mas  perpessi  sunt  mortes. 

Secundum  donum  sanctis  martyribus  a 
Deo  datum,  est  quod  pro  Christo  tot  et 
tanta  sustinuerunt.  Talis  namque  susti- 
nentia  est  donum  saluberrimum  et  prse- 
clarum,  non  maxime  aut  praecise  in  quan- 
tum  est  qugedam  poena,  sed  in  quantum 
ex  caritate  et  animi  fortitudine  pro  Chri- 
sto,  pro  fide,  pro  justitia,  ad  Dei  honorem 
spontanee  toleratur. 

Est  ergo  sustinentia  ista  seu  passio  vel 
martyrium,  maximum  Dei  donum.  Primo, 
quia  non  propriis  viribus,  sed  auxiliante 
Deo  et  virtutum  vigorem  eis  praestante, 
beatissimi  martyres  tanta  sustinuerunt  pro 
fide  atque  justitia.  Nempe,quum  Leo  Papa 
affirmet,  Magnus  vigor  est  animarum,  iila 
incunctanter  credere  quae  corporeo  non 
videntur  adspectu,  et  illic  figere  deside- 
rium  quo  nequeas  inferre  adspectum  ; 
multo  certe  major  vigor  est  animi,  pro  ta- 
libus  etiam  crudelissima  pati  tormenta  ac 
mori.  —  Secundo,  quia  per  talem  susti- 
nentiam  copiosissimum  praemium  sunt 
sortiti.  Martyrium  etenim  pro  omni  satis- 
facit  patientis  peccato,  ita  quod  martyres 
evolant,  hoc  est,  absque  alia  poena  beati- 
tudinem  sortiuntur,  et  insuper  aureolam 
promerentur  ac  adipiscuntur.  Sed  et  pas- 
sio  illa  quam  sustinent,  in  quantum  ex 
caritate  acceptatur  ac  toleratur,  est  valde 
meritoria  praemii  essentialis,  scilicet  bea- 
tificae  visionis  Dei,  qua3  omne  accidenta- 
le  prsemium  incomparabiliter  superat  ac 
transcendit.  Rursus,  quum  Deus  in  tribu- 
lationibus  maxime  ac  gratiosissime  adsit 
suis  fidelibus(propter  quod  ait  in  Psalmo, 
p«. xc,i5.  Cum  ipso  sum  in  tribulatione);credendum 
est  quod  in  sanctis  martyribus  tempore 
persecutionis  eorum  valde  augeat  carita- 
tem  et  gratiam  suam  per  tribulationes 
illas  quas  patiuntur  pro  ipso  :  sicque  sus- 
tinentia  illa  est  eis  fructuosissima  ac  salu- 
berrima;  ergo  est  maximum  donum  Dei. 

Tertio,  quia  per  talem  sustinentiam  sin- 


A  gulariter  conformati  sunt  capiti  suo,  Do- 
mino  Jesu  Christo.  Nam  sicut  ille  absque 
sua  culpa  pro  ipsis  est  crucifixus  et  mor- 
tuus,  sic  ipsi  absque  suis  demeritis  pro 
Christo  passi  sunt  mortem.Verumtamen  in 
hac  re  inter  Christum  et  martyres  sanctos 
grandis  est  differentia  :  quoniam  Christus 
pro  martyrum  et  omnium  electorum  sa- 
lute  sustinuit  mortem,non  autem  martyres 
pro  Christi  salute.  Iterum,  quia  Christus 
non  indiguit  mori  pro  nobis,  sed  aliunde 
exstitit  felix ;  martyres  vero  indiguerunt 

B  mori  pro  illo.  Item,  Christus  non  teneba- 
tur  pati  pro  ipsis,  sicut  econtra  ipsi  pro 
Christo,  prsesertim  in  casu  :  quum  etenim 
homo  teneatur  plus  diligere  Christum  et 
fidei  veritatem  quam  se  ipsum  et  vitam 
corpoream,  tenetur  potius  pati  et  mori, 
quam  Christum  negare,  et  fidei  veritatem 
relinquere.  Denique  Christus  moriendo 
pro  nobis,  obligavit  nos  ad  moriendum 
pro  ipso,  dum  caritas  et  honor  ejus  exi- 
gunt.  Unde  princeps  ait  Apostolorum  : 
Christus  passus  est  pro  nobis,  vobis  re-   i  Peu: 

C  linquens  exemplum  ut  sequamini  vestigia  ^'' 
ejus. 

Quarto,quoniam  pro  propriis  culpis  cor- 
reptionem  et  castigationem  sequanimiter 
sustinere  laudabile  est,  et  satisfactorium 
ac  meritorium,  dum  caritative  hoc  tole- 
ratur.  Propter  quod  scriptum  est  :  Non  Nah 
vindicabit  Deus  bis  in  id  ipsum ;  et  rur-  ^' J"'^'^* 

L1A.A. 

sus,  Beatus  homo  qui  corripitur  a  Domi-  ./o6v,  1 
no.  Multo  magis  absque  proprio  deme- 
rito  pati  adversa  et  mortem  pro  Deo  et 
fide  ac  aequitate,  est  maxime  Deo  acce- 
D  ptum,  ac  satisfactorium  meritoriumque 
probatur  :  idcirco  est  donum  Dei  praecla- 
rum.  Propter  quod  in  prima  sua  Canonica 
gloriosissimus  Apostolorum  loquitur  prin- 
ceps  :  Hsec  est  gratia,  si  propter  consci-  \Peir. 
entiam  Dei  sustinet  quis  tristitias,  patiens  '^'  ^*^" 
injuste.  Quae  est  enim  gratia,  si  peccantes 
et  colaphizati  suffertis  ?  Si  autem  bene- 
facientes  sustinetis,  haec  est  gratia  apud 
Deum.  —  Quinto,  quoniam  per  martyrii 
sustinentiam  fit  homo  cunctis  fidelibus 
maxime  exemplaris,  et  toti  Ecclesiae  ho- 


I 


um  I, 


". 


COMMUNE    PLUlllMOKUM    MAUTYKUM. 


SERMO   SECUNDUS 


607 


norabilis,   atquc    in    Sanctorum    catalogo  A 
numerandus. 

Postremo  constat  ex  his,  quam  plene  et 
integre  oporteat  omnem  hominem  vitare 
omnem  gloriam  vanam,  et  praesumptio- 
nem  atque  jactantiam,  et  Deo  grata  ac  hu- 
mili  mente  jugiter  subjici,  eo  quod  omne 
nostrum  bonuni  sit  Dei  donum,  in  tantum 
quod  pati  pro  Deo  sit  donum  ipsius.  Pro- 


pter  quod  ait  Propheta:  Deo  subjecta  esto,  p«.i.xi,  6. 
anima  mea,  quoniam  ab  ipso  patientia 
mea.  Quantumcumque  ergo  quis  pro  ju- 
stitia  patiatur,  nequaquam  inaniter  extol- 
latur,scd  Deo  humiliter  regratietur.  Itaque 
sanctos  martyres  invocemus,  diligamus, 
veneremur,  ac  imitemur,  eorum  sequen- 
do  constantiam,  patientiam,  caritatem.  Ad 
laudem  Omnipotentis  et  gloriam.  Amen. 


SERMO  SECUNDUS 


DE    INNUMERIS    SANCTORUM   FLAGELLIS   ET   iERUMNIS   IN   CARNE   MORTALI. 


0 


^MNE   gaudium    existimate,   fratres 
mei,  quum  in  tentationes  varias  in- 
cideritis.  Jacob.  i,  2. 

Sanctus  apostolus  Jacobus  in  exordio 
suae  epistolee  hortatur  fideles  ad  patien- 
tiam  in  adversis,  preesertim  quoniam  scri- 
psit  his  qui  pro  fide  Christi  erant  in  per- 
secutionibus  ac  tribulationibus  positi.  Scri- 

jacob.\,\.  psit  enim  duodecim  tribubus  Israel,  quae 
tunc  in  dispersione  fuerunt  :  idcirco  hsec 
exhortatio  cunctis  Christianis  fieri  potest. 
Sunt  enim  in  mundo  isto  et  in  hoc  ssecu- 
lo  nequam  tanquam  in  valle  lacrimarum 
et  in  exsilio  gravi,  in  quo  ab  invisibilibus 
ac  atrocissimis  hostibus  sunt  obsessi,  ac 
jugiter  et  periculosissime  impugnantur  : 

Ps.  cxLi,  8.  propter  quod  orat  Propheta,  Educ,  Domi- 
ne,  de  custodia  (id  est  de  carcere)  animam 
meam  ad  confitendum  nomini  tuo.  Et  Job 

Job  v[i,  1.  dicit  :  Militia  est  vita  hominis  super  ter- 
ram.  Verumtamen  quidam  de  isto  exsilio 
faciunt  sibi  patriam,  quasi  haberent  hic 
manentem  civitatem,  et  de  valle  lacrima- 
rum  faciunt  sibi  locum  deliciarum  :  id- 
circo  non  sunt  de  numero  exsistentium 
in  caritate  et  statu  salutis.  Sed  quia  mar- 
tyres  sancti  praesentia  atque  carnalia  om- 
nia  parvi  penderunt,  delicias  carnis,  di- 
vitias  mundi  honoresque  saeculi  maxime 
contempserunt,  imo  corporis  afflictionem, 


B  paupertatem  et  abjectionem  propter  Deum 
elegerunt  et  amplexati  sunt  ;  idcirco  ad 
laudem  eorum  thema  prsetactum  specia- 
liter  potest  exponi,  et  ad  eos  qui  in  agone 
martyrii  sunt  constituti,  potest  praecipue 
applicari  ac  dici. 

Ait  ergo  apostolus  Jacobus : «  Omne  gau- 
dium  existimate,  fratres  »,  id  est,  perfe- 
ctam  Isetitiam  reputate  vobis  accidere  et 
inesse  debere,  «  quum  in  varias  tentatio- 
nes  »,  id  est  in  multas  ac  diversas  tribu- 
lationes  ac  persecutiones,  «  incideritis  », 

C  Unde  hoc  loco  sumitur  tentatio  pro  tenta- 
tione  passiva,  videlicet  pro  adversitate,  in- 
juria  seu  afflictione  alicui  accidente  :  quae 
aequanimiter  cum  gaudio  est  ferenda. 

Prseterea  advertendum,  quod  electi  Dei 
in  saeculo  isto  tentationes  incurrunt  a 
quinque.  Primo  a  Deo  :  unde  in  Genesi 
habetur,  Tentavit  Deus  Abraham.  In  Deu-  Gen.xxn,i. 
teronomio  quoque  ait  Moyses  populo  Is- 
rael  :  Recordaberis  cuncti  itineris  per  Deut.ym^-i. 
quod  adduxit  te  Dominus  Deus  tuus  ut 
affligeret  te  atque  tentaret.Et  Sapiens  ait: 

D  Deus  tentavit  justos,  et  invenit  illos  di-  Sap.m,^. 
gnos  se.  Secundo  ab   homine  :  unde  in 
Ecclesiastico    habetur,    Si    possides   Simi-  Eccii.si,i. 
cum,  in  tentatione  posside  illum,  et  ne 
facile  credas  ei  te  ipsum.  Tertio  a  dsemo- 
nibus,  juxta  illud  Apostoli  :  Non  est  nobis  ,2^'^*'"' 


608 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM. 


SERMO   SECUNDUS 


colluctatio  adversus  carnem  et  sanguinem,  A 
sed  adversus  principes  et  potestates,  con- 
tra  spiritualia  nequitige  in  coelestibus.  De 

Matth.iy,  ipso  ctiam  Salvatore  ait  Evangelista  :  Du- 

*■  ctus  est  Jesus  in  desertum  a  Spiritu,  ut 

tentaretur  a  diabolo.  Et  in  Actibus  loqui- 
tur  princeps  Apostolorum  ad  quemdam  : 

Ac^v,  3.  Cur  tentavit  Satanas  cor  tuum?  Quarto  a 

Gaiat.  V,  propria  carne,  quse  concupiscit  adversus 

spiritum.  Propter  quod  Jacobus  apostolus  : 

jnco6.i,i4.  Unusquisque  (inquit)  tentatur  a  propria 
concupiscentia.  Quinto  a  mundo,  id  est  a 
mundanis  et  perversis  hominibus,  qui  B 
multipliciter  nituntur  hominem  inducere 
ad  peccandum,  nunc  terrendo  et  commi- 
nando  seu  affligendo,  nunc  blandiendo, 
promittendo  seu  dando.  Vel  per  mundum 
tentantem,  potius  intelligendse  sunt  divi- 
tise  et  honores,  voluptates,  vanitates,  et 
cetera  quae  in  rebus  istis  transitoriis  ac 
caducis  inveniuntur,  ex  quibus  homines 
ad  amorem  illicitum  atque  ad  vitia  allici- 
untur.  Habent  quippe  ista  sensibilia  atque 
terrena  aliquid  amabilitatis,  dulcedinis, 
pulchritudinis,  commoditatis,  appetibili-  C 
tatis  in  se,  per  quod  humanum  alliciunt 
et  accendunt  affectum ;  et  nisi  ratio  vigeat 
et  gratia  auxilietur,  decipiunt  hominem. 
Propter  quod  in  libro  Sapientise  scriptum 
Sap.  XIV,  est  :  Creaturse  factse  sunt  in  tentationem 

^^*  hominum,  et  in  muscipulam  pedibus  in- 

sipientium. 

Denique,  quamvis  fideles  in  vita  hac 
tententur  ab  his  quinque,  hoc  tamen  est 
diversimode.  Nam  Deus  tentat  duplici  ra- 
tione.  Primo,  propter  alicujus  ignoti  ma- 
nifestationem,  non  ut  id  sibi,  sed  aliis  D 
innotescat  :  et  hoc,  ad  Dei  gloriam  et  illo- 
rum  sedificationem,  ut  in  tentatione  Abra- 
ha)  patet.  Nam  praeceptum  quo  Deus  ei 
Gen.  xxii,  jussit  filium  suum  Isaac  immolare,  ten- 

1  et  seq.  ^^^j^  dicitur,  qua  eum  Deus  tentavit  qua- 
tenus  per  adimpletionem  illius  praecepti, 
cunctis  pateret  quam  perfectus  in  fide  et 
obedientia  Abraham  esset,  sicque  beati 
Abrahse  sequerentur  vestigia  in  fide  et 
sancta  obedientia.Hujus  quoque  exemplum 
fuit  in  justo  Tobia,quem  Deus  per  plagam 


csecitatis  probavit,  ut  aliis  patientia  ejus 
pateret,  et  illi  sequerentur  eamdem,  juxta 
illud  Tobiae  :  Hanc  tentationem  permisit  7-06.11,12- 
ei  Deus  evenire,  ut  posteris  daretur  exem-  '*■ 
plum  patientise  ejus,  sicut  et  sancti  Job. 
Nam  quum   Tobias   ab   infantia  timuerit 
Deum,  non   est   contristatus   quod  plaga 
csecitatis  evenerit  ei,  sed  immobilis  in  Dei 
timore  permansit,  gratias  agens  Deo  om- 
nibus  diebus  vitae  sua3.  Ex  quibus  patet 
quod  et  sanctum  Job  Deus  tentavit  hoc 
modo.  Propter  quod  ipse  Job  sanctus  fate- 
tur  :  Probavit  me  Deus  quasi  aurum  quod  Juh  xxm, 
per  ignem  transit.  Hinc  etiam,  quum  bea-  '"■ 
tissimus  Moyses  protulisset,  Recordaberis  Deut.  vm, 
cuncti  itineris  per  quod  adduxit  te  Deus  "■ 
ut  tentaret  te,  mox  addidit:  Et  nota  fierent   mdem. 
quse  versabantur  in  corde  tuo,  utrum  cu- 
stodires  mandata  illius,an  non.  —  Secundo 
Deus  tentat  fideles  ad  eorum  profectum, 
ut  scilicet  ampliorem  det  eis  gratiam  in 
pra3senti,   abundantioremque  gloriam   in 
futuro.  Idcirco,  quum  Abraham  exhibuis- 
set   se   paratum  ad  obediendum   Deo   in 
immolatione  carissimi  filii  sui,  Deus  dixit 
ad  eum  :  Per  memetipsum  juravi,  quia   Gen.  xx», 
obedisti  voci  mese,  benedicens  benedicam  *^'*'^ 
te.  Hinc  scriptum  est  :  Tanquam  aurum  5ap. m.c; 
in  fornace  probavit  electos  Dominus ;  ideo  ^'  *^" 
accipient  regnum  decoris  et  diadema  spe- 
ciei  de  manu  Domini.  —  Interdum  autem 
accipitur  tentatio  pro   impugnatione  seu 
probatione  alicujus  ad  nocendum  decipi- 
endumque   eum   :  et  sic  Deus  neminem 
tentat.  Imo  Christus  orare  nos  docuit  :  Et  Matth.si, 
ne  nos  inducas  in  tentationem.  Unde  et  ^^' 
S.  Jacobus  ait  :  Nemo,  quum  tentatur,  di-  /aco6.i,i3. 
cat  quod  a  Deo  tentetur,  ipse  enim  ne- 
minem  tentat. 

At  vero  homo  unus  alium  tentat  propter 
alicujus  sibi  ignoti  manifestationem  :  ut 
dum  aiiquis  tentat  alium,  ut  sciat  an  ve- 
ram  ad  se  amicitiam  habeat.  Imo  homines 
vitiosi,  qui  sunt  ministri  et  membra  dia- 
boli,  aliquando  tentant  proximos  suos,  ut 
eos  fallant  atque  inducant  ad  vitia.  Propter 
quod  ait  propheta  Michaeas  :  Vir  fratrem  M.ch.sw.i. 
suum  venatur  ad  niortem.  Et  Psalmista  ; 


1 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM.    —    SKRMO   SECUNDUS 


G09 


23 


Ps.xvir,27.  Cum  perverso  (inquit)  perverteris.  Diabo- 
lus  voro  Tion  lcnlat  hoinines,  nisi  ut  eos 
finaliter  failat  et  ad  damnationem  perdu- 
cat  :  imo  etsi  ad  tempus  videatur  bona 
consulere,  contemnendus  est  tamen,  quia 
finaliter  tendit  ad  hominum  nocumenta. 
Mundus  quoque  tentat  ut  fallat  et  male 
delectet.  Caro  vero  tentare  asseritur,  in 
quantum  inclinat  ad  ea  qua^  Deo  et  sa- 
luti  animte  contrariantur.  Propter  quod  ait 
nom.  VII,  Apostolus  :  Video  aliam  legem  in  membris 
meis,  repugnantem  legi  mentis  mese. 

Prseterea  martyres  sancti  omnes  tenta- 

tiones  has  habuerunt,et  se  bene  habuerunt 

in  eis.  Primo  itaque  sunt  tentati  a  Deo  du- 

pliciter  :  Primo,  quoniam  tribulationes,  in- 

firmitates  et  adversitates  eis  immisit.Unde 

II  Cor.  XI,  Apostolus  asserit  se  famem,  sitim,  nudi- 

"^■"^'        tatem  et  multa  incommoda  passum.  Se- 

cundo,  quia  ab  impiis  ac  tyrannis  eos  ca- 

ptivari,  affligi  et  variis  ac  crudelissimis 

mortibus  trucidari  permisit.  Unde  in  Evan- 

Matth.  X,  gelio  ait  Salvator  :  Ecce  ego  mitto  vos 

sicut  oves  in  medio  luporum ;  et  rursus, 

Joann.xx,  Si  mc  pcrsecuti  sunt,  et  vos  persequen- 

-^-  tur.  Hinc  sancti  in  Psalmo  fatentur  Deo  : 

p«.xuii,2i;  Propter  te  mortificamur  tota  die,  aestimati 

Rom.\m,   smi^us  sicut  ovcs  occisiouis.  —  Secundo 

36. 

tentati  sunt  ab  hominibus,  imo  a  propriis 
amicis  et  proximis,  et  potissime  a  tyran- 
nis.  Propter  quod  ait  Salvator  discipulis  : 

Zuc.xxi.ic,  Trademini  a  parentibus,  et  fratril^us,  et 
cognatis,  et  amicis,  et  morte  afficient  ex 
vobis,  et  eritis  odio  omnibus  hominibus 
propter  nomen  meum.   Hinc  et  Christus 

Joann.xw,  ait  ApostoHs  :  Venit  hora  ut  omnis  qui  in- 
terficit  vos,  arbitretur  se  obsequium  prse- 
stare  Deo.  Imo  a  principio  mundi  varias 
persecutiones  atque  injurias  electi  et  vir- 
tuosi  ab  infidelibus  et  perversis  perpessi 

Cen.4v,8.  sunt.  Nam  impius  Cain  innocentem  Abel 
occidit.  Propter  quod  S.  Gregorius  loqui- 
tur  :  Abel  esse  renuit,  quem  Cain  malitia 
non  exercet. 

Tertio  tentati  sunt  a  diabolo,  qui  per  se 
ipsum  et  suos  satellites  innumerabilibus 
modis  conatus  est  sanctos  martyres  a  Deo, 
a  fide,  a  constantia  mentis  avertere  ;  mul- 

T.  32. 


16. 


17 


2. 


A  tisque  sanctis  martyribns  daemones  visibi- 
liter  apparuerunt,  et  varia  tentamenta  in- 
tulerunt  eisdem,  atque  tyrannorum  animos 
accenderunt  contra  fideles.  —  Qnarto  ^ 
mundo  tentati  sunt.  Nam  plurimi  marty- 
res  omnibus  mundi  divitiis  et  honoribus 
abundaverunt,  antequam  omnia  talia  pro- 
pter  Christum  spreverunt.Tyranni  quoque 
promiserunt  eis  omnia  prospera  mundi  si 
sibi  consentire  voluissent  :  quemadmo- 
dum  Julius  dux  Europae,  princeps  eorum 
qui  undecim  millia  virginum  occiderunt, 

B  promisit  beatissimse  Ursulte  quod  duceret 
eam  uxorem  si  sibi  prseberet  assensum. 
Et  Trajanus  imperator  prseinclyto  martyri 
Ignatio  promisit  quod  omnium  esset  prin- 
ceps  sacerdolum  si  sacrificaret.  Sic  et  in 
veteri  Testamento,  Antiochus  rex  uni  ex  wMnch. 
septem  fratribus  quos  pro  legis  observa-  '"*' 
tione  occidit,  promisit  magnalia.  Sed  mar- 
tyres  sancti  haec  omnia  contempserunt  ut 
Deo  placerent.  —  Postremo  carnis  tenta- 
tiones  superaverunt  viriliter.  Unde  beatus 
refert  Hieronymus,  quod  dum  persecutor 

C  quemdam  juvenem  christianum  fecisset 
resupinum  ligari,  et  meretrix  impudica 
se  illi  adjungeret,  ille  quia  manus  et  pe- 
des  movere  non  potuit,  propriam  linguam 
morsu  dentium  suorum  abscidit  atque  in 
os  osculantis  projecit,  sicque  stimulum 
suae  carnis  in  se  ipso  exstinxit. 

Studeamus  ergo  et  nos  cum  sanctis 
martyribus  omnes  tentationes  strenue  su- 
perare,  et  quando  a  Deo  probamur,  inve- 
niri  fideles  ac  fortes ;  nec  concupiscen- 
tiis  superemur,  nec  ad  res  transitorias  ac 

D  terrenas  inordinate  afficiamur,  sed  quid- 
quid  amabilitatis,  suavitatis  aut  utilita- 
tis  in  eis  est,  ad  Dei  honorem  et  gloriam 
referamus.  Impiorum  quoque  hominum 
persecutiones  patienter  sustinere  cone- 
mur.  Sicque  beatissimorum  intuitu  mar- 
tyrum,  qui  tam  multiplicia  ac  crudelissi- 
ma  pertulerunt  tormenta,discamus  saltem 
parva  et  modica  propter  Deum  libenter 
pati  :  imo  instar  martyrum  omne  gau-/aco6.  i, 
dium  sestimemus,  quum  in  varias  tri- 
bulationes    delabimur,    prsesertim    quum 

39 


VII, 


610  COMMUNE   PLURIMORUM  MARTYRUM.   —   SERMO   TERTIUS 

earum  virtuosa  perpessio,  sit  tam   mul-  A  stolus  :  Non  sunt  condignae  passiones  hu-  Rom.  vm, 
tipliciter  ac  copiosissime  salubris  ac  fru-      jus   temporis    ad    futuram    gloriam   quae  ^^" 
ctuosa,    ut  patet   ex   dictis.    Et  ait  Apo-      dabitur  nobis. 


I 


SERMO  TERTIUS 

DE   QUADRUPLICI   TENTATIONE   JUSTORUM   IN   HOC   MUNDO. 


STI  simt  qui  venerunt  ex  magna  tri-  B  non  abundent  effectu,  tamen  affectu  eis 

bulatione,  et   laverunt  stolas  suas  in  exuberant,  quia  immoderate  cupiunt  ea. 
sanguine  Agni.  Apoc.  vii,  14.  Praeterea  de  sanctis  martyribus  per  diver- 

Homines  virtuosi  atque  electi  hunc  mun-  sa  supplicia  pro  Christo  perpessa  ex  sae- 

dum  arbitrantur  exsilium,  atque  innume-  culo  isto  migrantibus,  specialiter  dici  po- 

ris  in  ipso  afficiuntur  doloribus.  Impii  ve-  test,  et  ab  angelis  dicitur  :  «  Isti  sunt  qui 

ro  et  reprobi  de  valle  hac  lacrimarum,  et  venerunt  ex  magna  tribulatione  ».  Omnes 

de  loco  prsesentis  exsilii,paradisum  faciunt  equidem  Christiani  qui  salvantur,ex  tribu- 

sibi  ac  patriam  :  quia  terrenis  et  transi-  lationibus,  imo  ex  multis  tribulationibus 

toriis  ac   carnalibus   rebus   magis    quam  venire  dicuntur,  quemadmodum  scriptum 

summo   et  incommutabili  bono  afficiun-  est  :   Multae   tribulationes  justorum  ;   et,   Pi.xxxiK, 

tur,    inhserent   ac   delectantur,   magisque  Per  multas  tribulationes  oportet  nos  in-  ^*^j^  ^^^.  ^^ 
cupiunt  ac   conantur  temporalibus   divi-  C  trare  in  regnum  coelorum.  Sed  martyres 

tiis  quam  virtutum  ac  gratiae  charismati-  sancti  ex  magnis  tribulationibus  asserun- 

bus  abundare.  Ideo  finem  sibi  constituunt  tur  venire,  dum  ex  mundo  hoc  per  pas- 

Apoc.  1,8.  non  in  Deo,  qui  ait,  Ego  sum  Alpha  et  sionem  martyrii  regnum  permittuntur  ac 

Omega,  principium  et  finis ;  sed  in  rebus  jubentur  aeternee  beatitudinis  introire. 
vilissimis,    in    istis    terrenis,   in    argento  Denique,  jam  tangendae  sunt  tribulatio- 

et  auro,  in  carne  et  sanguine,  in  vanis  nes  justorum  ac  electorum  in  saeculo  isto 

honoribus  :  quae  omnia  prgeferunt  summo  nequam.  Prima  eorum  tribulatio,  est  co- 

et  incomparabili,  infinito  omnipotentique  piosa  afflictio  ex  originali  peccato  secuta, 

Deo ;  per  quod,  quantum  in  eis  est,  ipsum  qua  omnes  homines  in  hoc  sseculo  affli- 

summe  vilificant,  et  ipso  utuntur,  istisque  guntur  in  corpore  et  anima,  utpote  :  fame, 

caducis  rebus  pro  Deo  fruuntur.  Propter  siti,  infirmitate,  dolore,  timore,  tristitia, 
quod  optime  dixit  Apostolus,  quod  guloso-  D  sollicitudine,  variisque  infortuniis,  adver- 

Phiiipp.m,  rum  deus  est  venter,  avarorum  pecunia.  sitatibus    atque    miseriis.    Propter    quod 

]0;^Ephes.  jjj  gpgQ  iniqui  ac  reprobi  dum  moriuntur,  sanctus  Job  loquitur  :  Homo  natus  de  mu-  /oftxiv,  i, 

non  bene  recipiuntur  a  Deo,  nec  de  eis  liere,  brevi  vivens  tempore,  repletur  mul-  -• 

sancti  angeli  protestantur,  «  Isti  sunt  qui  tis  miseriis  ;  qui  quasi  flos  egreditur  et 

venerunt  ex  magna  tribulatione  »,  sed  po-  conteritur,  et  fugit  velut  umbra,  et  nun- 

tius  :  Qui  venerunt  ex  vanitatibus,  divitiis  quam  in  eodem  statu  permanet.  Haec  au- 

atque  deliciis.  Nam  etsi  tales  aliquando  tri-  tem  tribulatio,  quse  est   una   in  genere, 

bulationes  sustineant,  pauperesque  consi-  multiplexque  in  specie,  atque  innumera- 

stant,  non  tamen  reputatur  eis  in  laudem  bilis  in  individuo,  communis  est  cunctis 

et  meritum,  quia   invite   sustinent  talia  ;  hominibus,  bonis  et  malis,  reprobis  et  ele- 

,..,..        ,    ,.    ••        ,  •,  ■       r.  ,  ■  Eccli.%t,i, 

quamvis  item  divitus,  delicus,  honoribus  ctis.  Propter  quod  scriptum  est  :  Occupa-2,4. 


COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM. 


SERMO   TERTIUS 


Gll 


tio  magna  crcala  cst  omnibus  hominibus,  A 
et  jugum  grave  super  omnes  filios  Adam, 
a  die  exitus  de  ventre  matris  eorum  usque 
in  diem  sepulturae  in  matrem  omnium  ; 
cogitationes  eoi'um  et  timores  cordis,  zc- 
lus,  liuctuatio,  timor  mortis,  etc.  Verum- 
tamen  mala  ista  poenalia,  Deo  sic  ordinan- 
te,  magis  solent  abundare  in  electis  quam 
A/)oc.iii,i9;  reprobis.  Ueus  namque  quos  amat,  arguit 
Hebr.\u,(i.  gj  castigat,  peccata  eorum  in  vita  hac  ulci- 
scendo  pietate  paterna,  ne  in  futuro  puni- 
antur  wternaliter  severitate  superna.  Hinc 
loquitur  Augustinus  :  Intelligat  homo  me-  B 
dicum  esse  Deum,  et  tribulationem  me- 
dicamentum  consistere  ad  salutem,  non 
poenam  ad  damnationem.  Et  denuo  prote- 
statur:Nullus  servus  Ghristi  sine  tribulati- 
one;  si  putas  te  non  habere  persecutiones, 
nondum  coepisti  esse  christianus. 

Secunda  et  prsecipua  justorum  ac  ele- 
ctorum  tribulatio  in  hoc  mundo,est  cordi- 
alis  eorum  tristitia  de  malis  culpse,  hoc 
est  de  universis  peccatis  tam  suis  quam 
proximorum  :  de  quibus  tanto  plus  dolent 
quam  de  corporalibus  damnis,  poenis  et  C 
adversitatibus,  quanto  peccata  pejora  no- 
centioraque  sunt  quam  mala  exteriora 
poenalia.  Et  quoniam  caritas  debet  esse 
ordinata,  utpote  incipiens  a  se  ipsa,  vide- 
licet  a  proprio  subjecto ;  hinc  primo  do- 
lent  de  suis,  consequenter  de  proximorum 
peccatis.  Denique  de  his  peccatis  dolent 
triplici  ex  radice  ac  ratione.  Primo  et  ma- 
xime  ex  caritate  Dei,  in  quantum  sunt 
separativa  a  Deo  et  offensiva  ipsius.  Quan- 
to  enim  quis  amplius  diligit  Deum,  tanto 
plus  cupit  ei  uniri  ac  complacere,  ipsum-  D 
que  honorare  :  et  quanto  plus  agit  hoc, 
tanto  magis  dolet  de  his  quse  separant 
a  Deo,  eique  displicent  et  eum  offendunt, 
videlicet  de  peccatis  suis  ac  aliorum.  Se- 
cundo,ex  spirituali  amore  sui  ac  proximo- 
rum,  in  quantum  peccata  sunt  ipsis  pec- 
cantibus  summe  nociva,  quoniam  privant 
eos  gratia  in  prsesenti  et  gloria  in  futuro, 
et  ultra  hoc  ad  infernalem  eos  trahunt 
/s.xxvii, 9.  calamitatem.  Ideo  ait  Isaias  propheta  :  Hic 
est  omnis  fructus  ut  auferatur  iniquitas. 


Salomon  quoque  :  Qui  peccaverit  (inquit)  Eccie.  ix, 
in  uno,  multa  bona  perdet.  Tertio,  ex  ju-  *^- 
stitia  :  quia  sunt  contra  divina  praecepta, 
et  in  se  ipsis  foeda  sunt  atque  injusta.  Un- 
de  et  quidam  gentilis  asseruit  :  Quamvis    i-iaio. 
scirem  deos  mihi  ignoscituros,  tamen  non 
vellem  peccare,  propter  turpitudinem  et 
enormitatem  peccati.  Si  hoc  dixit  gentilis 
philosophus,quanto  magis  Christiani  tanto 
debent  esse  justitia)  zelo  accensi,ut  quam- 
vis  scirent  se  Dei  misericordiam  finaliler 
consecuturos,  non  tamen  vellent  peccare, 
propter  foeditatem  injustitiamque  peccati? 
Praeterea,  quum  quotidie  tot  et  tanta  pec- 
cata  fiant  in  mundo,  et  Deus  altissimus 
tam  enormiter  ac  multipliciter  et  frequen- 
tissime    offendatur,   anima?    quoque   tam 
graviter  spiritualiter  vulnerentur, imo  quo- 
tidie   tot  animaj   a^ternaliter  condemnen- 
tur  :  quis  poterit  satis  contristari  in  Domi- 
no,  et  satis  deflere  mala  quae  fiunt  sub 
sole  ?  Certe  non  est  jam  locus  in  sseculo 
isto  vani  risus,  intimoratae  dissolutionis, 
jocandi,  ludendi  seque  inaniter  recrean- 
di.  Propter.quod  loquitur  Christus  :  Vse  Zuc. vi, 23. 
vobis  qui  ridetis  nunc,  quia  lugebitis  et 
flebitis  ;  itemque,  Vse  vobis  divitibus  qui  ibid.  24. 
habetis  consolationem  ve^tram.  Unde  Sa- 
lomon  ait  :  Cor  sapientium  ubi  tristitia,  et  Eccie.\u,o. 
cor   stultorum   ubi    Isetitia.    Et  Psalmista 
fatetur  :  Quasi  lugens  et  contristatus  sic  Ps.  xxxiv, 
humiliabar.  Abjiciamus  itaque  omnem  ina-  **' 
nem  Igetitiam,  omnem  voluptatem  impu- 
ram  ac  bestialem  ;  simusque  coram  Judice 
summo  omnia  intuente,  timorati  semper 
et  custoditi. 

Tertia  justorum  tribulatio  in  hoc  mun- 
do,  est  continuus  eorum  conflictus  contra 
triplicem  aciem,  utpote  contra  maligno- 
rum  spirituum  turbam,  contra  vitiorum 
et  passionum  universitatem,  contra  mun- 
dum  in  maligno  positum  et  fallacem,  hoc  i/oa«n.v, 
est  contra  sseculares  carnalesque  homines,  '''' 
qui  verbo  ac  facto  debitorumque  omissione 
bonorum  nituntur  justos  ad  peccata  alli- 
cere  :  quibus  semper  resistere  est  nonnun- 
quam  satis  difficile.  Nam  inter  perversos 
in    virtutibus    permanere,  est   specialiter 


612  COMMUNE   PLURIMORUM   MARTYRUM.   —   SERMO   TERTIUS 

laudabile.  Hinc  vita  hominis  super  terram  A  corpus  occidunt,  animam  autem  non  pos- 

jobmi,  1.  dicitur  esse  militia  sive  tentatio.  Denique  sunt  occidere. 

maligni  spiritus  quosdam  justos  acerrime  Itaque  studeamus  sanctos  martyres  prae- 

ac  visibiliter  tribulaverunt,  imo  Domino  amare,  deprecari,  laudare  et  sequi  in  om- 

permittente   crudeliter   vulneraverunt,  et  ni  virtute  praefata.  Ipsis  equidem  specialis 

quasi  usque  ad  mortem  percusserunt  eos-  et  maximus  honor  debetur,  et  exhibetur 

dem,  ut   constat  de   S.  Antonio   et  aliis  in  coelo  et  in  terra,tanquam  prsBinclytis  et 

multis.  invictissimis  ac  victoriosissimis  Dei  mili- 

Quarta  justorum  (potissime  beatissimo-  tibus,  patronis  Ecclesiee,  principibus  pa- 

rum   martyrum)   tribulatio,   fuit   laborio-  trise.  Fervorem  caritatis  eorum  considere- 

sum  et  pcenale  martyrium  quod  sponte  ac  mus  et  assequamur,  ut  et  inimicos  in  Deo 

prompto  animo  toleraverunt  pro  Christo.  et  propter  Deum  amemus,  nuliis  vincamur 
Ipsi  equidem  martyres  gloriosi  specialiter  B  injuriis,  constantes  maneamus  in  cunctis 

conformaverunt  se  suo  Salvatori  pro  eis  eventibus.  Ecce  martyres  isti  gloriosi  quos 

passo,  sequentes   vestigia  ejus  usque  ad  honoramus,  homines  fuerunt  similes  no- 

sanguinis  effusionem.  Unde  et  praeceptum  bis  passibiles,  per  naturam  infirmi  ac  fra- 

de  caritate  Dei   prse   ceteris   excellentius  giles,  et  tamen  in  Dei  auxilio  tam  virtuo- 

impleverunt  :  quia  in  tantum  dilexerunt  sissimi,  tam  insuperabiles  exstiterunt,  tam 

super    omnia    Deum,   et    etiam    amplius  atrocissima  patientissime  sustinuerunt  tor- 

quam  se  ipsos,  quod  se  ipsos  pro  Deo  in  menta.  Erubescamus  ergo  de  impatientiis 

mortem  exponere  non  dubitaverunt ;  per  et  defectuositatibus,  de  acediis  et  inordi- 

quod  ostenderunt  se  esse  in  fide  fortissi-  natis  timoribus  nostris,  qui  similes  sumus 

mos,  in  spe  certissimos,  in  caritate  prsefer-  mulieribus  et  pueris,  de  aliorum   pugna 

vidos,  in  patientia  summos,  in  fortitudine  loquentibus,  sed  pugnare  non  audentibus. 

prorsus  invictos,et  cunctis  hominibus  ma-  C  Hinc  pceniteamus  et  respiremus  in  Domi- 

xime  exemplares,  quoniam  majus  est  do-  no,  ejus  auxilium  invocantes  continue,  ut 

cere  factis  quam  verbis,  et  plus  est  pro  Sanctorum  istorum  sic  imitemur  vestigia, 

Deo  sanguinem  quam   lacrimas   fundere.  quod    aeterna    evadamus    supplicia  atque 

^^^^^  ^  Impleverunt  martyres  sancti  quod  docuit  cum   eis   gaudia   sortiamur  ccelestia.   Ad 

28.           Christus  :  Nolite  (inquiens)  timere  eos  qui  laudem  Altissimi. 


I 


COMMUNE 

UNIUS    MARTYRIS 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM   LOCO  EPISTOL^ 


BEATUS  VIR  QUI  IN   SAPIENTIA   MORABITUR,  ETC.  Eccli.  XIV,  22;  XV,  3-G. 


NON  incongrue  hsec  lectio  martyri  ap-  A 
plicatur  :  qui  idcirco  merito  beatus 
dicitur,  quod  hac  sapientia  a  Deo  fuerit 
illuminatus,    et   pro    seternis    transitoria, 
pro  spiritualibus  corporalia  dederit.  Dicit 


ergo 


Joann.\\\i, 
3. 


/'s.r.iiJS. 


Eccli.  111 


Apoc.  IV,  C. 

Ayij.ul. 

Jioin.  xii,  1 


Beatus  vir  qui  in  sapientia  morahitur , 
id  est,  actui  sapientise,  scilicet  contempla- 
tioni,  stabiliter  immoratur.  Talis  quippe 
est  nunc  beatus  in  spe  et  inchoatione,  ac 
merito  seu  dispositione  propinqua,  quum 
contemplatio  sit  futurae  beatitudinis  in- 
choatio,  secundum  illud  :  Heec  est  vita  B 
aeterna,  ut  cognoscant  te  solum  verum 
Deum.  Et  quia  in  hac  vita  non  sohim  est 
immorandum  contemplationi  testimonio- 
rum  seu  credendorum,  sed  etiam  exsecuti- 
onibus  praeceptorum,  subjungitur  :  et  qui 
171  justitia  meditahitur,  id  est,  diligenter 
considerat  Dei  prtecepta,  et  qualiter  im- 
pleat  ea  :  juxta  illud  in  Psalmo,  Memores 
sunt  mandatorum  ipsius  ad  faciendum  ea. 
Uude  dictum  est  in  Ecclesiastico  :  Quee 
praecepit  tibi  Deus,  illa  cogita  semper. 
Et  in  sensu  cogitahit  circumspectionem  C 
Dei,  id  est,  intellectualiter  pensat  quali- 
ter  in  omnibus  circumspecte  se  habeat, 
et  discretionem  Deo  placentem  observet, 
ut  sit  animal  ante  et  retro  ac  undique 
oculatum  :  juxta  iilud  Aggaei,  Ponite  corda 
vestra  super  vias  vestras ;  et  sic  sit  ratio- 


nabile  obsequium  suum.  Vel,  «  cogitabit 
circumspectionem  Dei  »,  id  est,  rite  per- 
pendit  qualiter  Deus  circumspiciat,  atque 
perspiciat,  et  judicet  universa,  juxta  illud 
Jeremise  :  Cujus  oculi  aperti  sunt  super  Jer.xwn, 
omnes  filios  Adam,  ut  reddat  unicuique  '^' 
secundum  vias  suas.  Sicque  in  praesentia 
Judicis  summi,  timorate,  reverenter  ac  pu- 
re  in  omnibus  conversatur,  dicens  cum  vi- 
ro  sancto:Oculi  mei  semper  ad  Dominum.  Ps.xmv.io. 

Cihahit  Deus  seu  Sapientia  increata,  il- 
luni,  id  est  animam  hominis  talis,  'pane 
vitw,  id  est  actu  virtuoso,  seu  verbo  Scri- 
pturae,  imo  ipsomet  Christo,  qui  ait  :  Ego  Joann.m, 
sum  panis  vitae.  Qui  docuit  nos  orare  :  Pa   ^?,  ,„ 

^  Malth.  VI, 

nem  nostrum  supersubstantialem  da  no-  n- 
bis  hodie.  De  hujuscemodi    pane  allega- 
vit  Dominus  tentatori  illud  Deuteronomii : 
Non  in  solo  pane  vivit  homo,  sed  in  om-  /6iV.iv, 4-. 
ni  verbo  quod  egreditur  de  ore  Dei.  Et  ^"'"'•^'"'•*- 
intellectus,  id  est   iUuminatione  interna, 
quae  reficit  intellectum,  utpote  intelligen- 
tia  Scriptnrarum,  ita  quod  unctio  docebit  KJoann.w, 
eum  de  omnibus.  Et  aqua  sapientia;  sa-  "'" 
lutaris,  id  est  dulcedine,  fructu  et  merito 
contemplationis,  quae  est  doni  sapientiae 
SiCiVi?,,  potabif,  id  est,  recreabit,  laetificabit 
inebriabitque  illum,juxta  illud  in  Canticis: 
Comedite,amici,  et  bibite;  et  inebriamini,  can^.v,  i. 
carissimi.  Insuper  aqua  sapientiae  saluta- 
ris,  est  abundantia  divinae  illuminationis, 


614 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS. 


ENARRATIO   IN   LECTIONEM   LOCO  EPISTOLiE 


17. 


gratia  spiritualis,  ros  superni  charismatis,  A 
imber  internae  fecundationis,  sermo  divi- 

joann.  iv,  nus.  Undc  loquitur  Christus  :  Qui  biberit 

^^'  ^'''  ex  aqua  quam  ego  dabo,non  sitiet  in  a?ter- 
num ;  sed  aqua  quam  ego  dabo,  fiet  in  eo 
fons  aqusB    salientis   in  vitam   aeternam. 

Apoc.\\n,\n  Apocalypsi  quoque  :  Qui  sitit,  veniat ; 
et  qui  vult,  bibat  aquam  vitsB  gratis.  Et 

/s.  Lv,  I.  Isaias  :  Omnes  sitientes,  venite  ad  aquas. 

Et  firniabitur  in  illo,  id  est,  homo  ta- 

lis  per  hos   sapientia)  effectus  et  refectio- 

nes  stabiiietur   in   Deo  :  quemadmodum 

^■cc/e.  VII,  scriptum   est,  Sapientia  confortavit   sapi- B 

'^l'  entem  ;  in  Proverbiis  quoque  :  Vir  sapi- 

s.  ens  fortis  est,  et  vir  doctus,  robustus  et 

validus.  Sapiens  enim  passionibus  domi- 
natur.  Et  sicut  in  libro  Sapientiae  legitur, 

5a/).vii,3o.  Sapientia  vincit  malitiam  ;  vel,  ut  alii  le- 
gunt,  Sapientiam  non  vincit  malitia  : 
quod  totum  de  sapientia  quse  est  donum, 
intelligendum  est.  Et  non  flectetur,  id  est, 
sapiens  a   via  justitia  non  recedet,  jux- 

Prov.  XIV,  ta  illud  Proverbiorum  :  Sapiens  declinat 

'*'•  a  malo.  Hoc  tamen  non  est  sic  accipien- 

dum,  quasi  vir  habens  donum  sapientia?,  C 
non  possit  peccare  mortaliter  et  perire ; 
sed  quia  non  cadit  de  facili,  prsesertim  si 
sit  in  dono  isto  perfectus,  secundum  quod 

EcciLwsn,  dicit  Ecclesiasticus  :  Homo  sanctus  in  sa- 

*^"  pientia  manet  ut  soi. 

Et  continebit  illum,  id  est,  Deus  eum 
gratiose  conservabit,  et  non  confundelar, 
id  est,  adversariorum  suorum  irrisionibus 
non  patebit,  nec  spei  suae  effectu  frustra- 
bitur  ;  et  exaltabit  illum  apud  proximos 
suos,  id  est,  per  gratiarum  charismata  fa- 
ciet  eum  sublimem  nunc  inter  homines,  D 
deinde  inter  Beatos  in  patria,  qui  sunt 
proximi  nostri  per  communionem  natura^ 
ac  praedestinationem.  Unde  et  nomine  pro- 

Maiih.wu,  ximi  designantur,  quum  dicitur  :  Diliges 
proximum  tuum  sicut  te  ipsum.  Qui  etiam 
nominantur  proximi  Dei,  quia  per  dona 
glorise  sunt  ei  propinqui,  et  gloriosi  ejus 
inseparabilesque  amici. 

In  medio  Ecclesice  aperiet  os  ejus  :  id 
est,  aliorum  prselatum  seu  praedicatorem 
et  doctorem  constituet  eum,  dabitque  ei 


39 


efficaciam  docendi  quamplurimos ;  atque 
ad  loquendum  salubriter  movebit  eum  in- 
terius,  ita  quod  ex  divino  loquetur  instin- 
ctu,  quemadmodum   Paulus  pro  se  orari 
petiit,  dicens  :  Ut  dctur  mihi  sermo  in  Ephes.w, 
apertione  oris  mei.  Et  implebit  eum  spiri-  *'' 
tu  sapientioi  et  intellectus,  id  est  Spiritu 
Sancto,  qui   est  Spiritus  veritatis  ab  in-  Joann.w, 
creata  Sapientia  procedens,  ac  totius  crea-  '^' 
tse   sapientise   magister  et  dator.  De  quo 
scriptum  est  :  Invocavi,  et  venit  in  mQ  Sap.wi,-- 
spiritus  sapientise  ;  et  rursus,  Est  enim  in  ib'ni.  22. 
illa  (scilicet  in  increata  Sapientia)  spiri- 
tus  intelligentiaj  sanctus.  De  quo  et  loqui- 
tur  Christus  :  Quum  venerit  ille  Spiritus /oan/i.xvi, 
veritatis,  docebit  vos  omnem  veritatem.  ^^' 
Vel,  «  spiritu  »,  id  est  dono  et  gratia,  «  sa- 
pientise  »,  ad  contempiandum  divina  cum 
degustatione  interna,  dono  quoque  «  intel- 
lectus  )),  ad  penetrandum   ea   quse   fidei 
sunt,  intelligendo  rationes  credendorum  et 
pulcherrimam  connexionem  eorum,  atque 
ad  instruendum  populum  de  eisdem.  Et 
stola  gloria',  id  est  sacerdotali  et  pontifi- 
cali  amictu,  seu  veste  beatse  immortalita- 
tis,  utpote  stola  glorificationis  corporis  et 
animse,  induet  eum. 

Jucunditatem  et  exsultationem ,  id  est 
spiritualem  Isetitiam  mentis,  et  redundan- 
tiam  ejus  in  corpus,  thesaurizabit  super 
eum,  id  est,  copiose  atque  stabiliter  dabit 
in  corde  ipsius  :  quia  non  solum  in  futuro 
eum  plenarie  glorificabit,  sed  etiam  in 
praesenti  consolabitur  et  exhilarabit  eum 
multipliciter  ac  frequenter,  ex  intuitu  et 
amore  sui  ipsius  et  spe  felicitatis  futurae, 
ex  consideratione  quoque  spiritualis  pro- 
fectus  Ecclesiae,  id  est  fidelium  qui  in- 
struuntur,  convertuntur  et  salvantur  per 
ipsum.  De  quorum  profectu  et  salute  ve- 
heraentissime  gloriatur  in  Domino,  ila 
quod  propter  haec  dicere  potest  illud  in 
Psalmo  :  Cor  meum  et  caro  mea  exsultave-  Ps.  ixxxm, 
runt  in  Deum  vivum;  item  illud  Sapienlis,  * 
Intrans  in  domum  meam,  conquiescam  SnpsiuM. 
cum  illa,  non  cnim  habet  amaritudinem 
conversatio  illius,  sed  laetitiam  et  gau- 
dium ;  itemque,  Majorem  horum  gratiam  \\\Joann.\. 


COMMUNE   UNIUS   MARTYHIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


613 


non  liabeo,  qiiam  ut  audiam  filios  ineos  in  A  militanti  quam   in   triumphanti   Ecclesia 
veritate  ambulantes.  Unde  et  Paulus  suis      faciet  eum  famosum  :  secundurn  quod  di- 
Phiiipp.w,  scripsit  discipulis  :  Vos  estis  corona  mea      citur,Non  recedet  memoria  ejus.Siquidem    EccU. 
et  gaudium.  AV  nomine  ceterno  hereditabit      memoria  justi  cum  laudibus,  et  in  memo-  p^'"' 


illtim  Dominiis  Deics  noster,  id  est,  lam  in      ria  ajterna  erit  justus. 


ov.  X,  7. 
Ps.  cxi,7. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


SI   QUIS    VULT   POST   ME   VENIRE,    ABNEGET   SEMETIPSUM,   ETC.  LuC.  IX,  23-27, 


Joann  xvii 


POSTQUAM  de  sua  passionc  locutus  est 
Dominus,  etiam  sui  imitalionem  docet 
in  hoc  evangelio,  dicens  : 

Si  quis  vult  post  me  venirc,  id  est  me 
spiritualiter  sequi,  mese  conversationi  con- 
formari,  ad  patriam  felicitatis  pertingere, 
ut  ubi  ego  sum  et  ipse  sit  mQ,c\\m,abnegct 
sonetipsum,  hoc  est,  propriam  voluntatem 
relinquat,  pristina  vitia  deserat,  vitam 
suam  pro  Deo  et  veritate  morti  exponat. 
Propria  autem  voluntas  hominis  appella- 
tur,qu8e  Deo  et  sacrse  Scripturae  prseceptis 
ac  documentis  contrariatur,per  quam  quis 
propria  commoda  qua?rit,  et  ad  se  ipsum 
inordinatc  reflectitur,  atque  quae  Deo  dis- 
plicent,  obtinere  molitur.  Hinc  ait  Basi- 
lius  :  Abnegatio  sui  ipsius  est  totalis  prae- 
teritorum  oblivio,  et  recessus  a  propriis 
vohmtatibus.  Et  tollat  crvcem  suam,  id 
est,  cruciformem  seu  poenitentialem  con- 
versationem  a^quanimiter  portet,  ducat, 
sustineat,  et  omntMii  tribulationem,  tenta- 
tionem  seu  persecutionem  et  adversitatein 
sibi  occurrentem  viriliter  ferat ;  corpus 
suum  castiget,  domet  et  rationi  servituti- 
que  Dei   subjiciat,  sicut   ait  Apostolus  : 

Caint.wu.  Qui  sunt  Christi,  carnem  suam  crucifixe- 
runt  cum  vitiis  et  concupiscentiis.Ad  quod 

/fom.xii,  I.  etiam  ad  Romanos  nos  exhortans  :  Obsecro 
(inquit)  ut  exhibeatis  corpora  vestra  hosti- 
am  viventem,  sanctam,  Deo  placentem, 
rationabile  obsequium  vestrum.  Porro,  se- 
cundum  Gregorium,  duobus  modis  crux 
toUitur  :  primo,  corpus  (ut  dictum  est)  per 


B  abstinentiam  affligendo;secundo,animum 
per  compassionem  circa  alios  afficiendo, 
sicut  ait  Apostolus  :  Quis  infirmatur,  et  iico;. xi, 
ego  non  infirmor?  Quis  scandalizatur,  et '^' 
ego  non  uror  ?  Et  iterum  :  Flete  cum  flen-  nom.suAj. 
tibus.  Haec  autem  agenda  sunt  non  uno  die 
dumtaxat,  sed  perseveranter  usque  in  fi-    Mauh. 
nem.  Propter  quod  subdit,  quotidie.  Unde  "''"'  ''^' 
et  Zacharias  locutus  est  :  Serviamus  illi  in  Zhc.i,  74, 
sanctitate  et  justitia  coram  ipso,  omnibus     " 
diebus  nostris.  Et  sequatur  me,  id  est,  per 
praedicta   mihi   adhaereat,  obsequatur,    et 

G  per  semitas  vitae,  per  virtutum  itinera, 
mea  sectetur  vestigia. 

Denique,  juxta  praeinductam  expositio- 
nem,  necessarium  est  ad  salutem  cunctis 
fidelibus,  abnegare  se  ipsum  et  tollere 
crucem  suam  quotidie  :  ut  scilicet  quan- 
tum  ad  ea  quae  divinis  repugnant  praece- 
ptis  et  ceteris  quae  ad  salutem  exiguntur, 
abnegemus  nos  ipsos,  nostramque  crucem 
tollamus  quotidie,  eundo  per  arctam  viam  Mauk.wu 
qutc  ducit  ad  vitam. 

Alio  modo  haec   exponuntur,  prout  ad 

D  consilia  supererogationisque  opera  perti- 
nent,  ac  religiosos  concernunt,  ut  sit  sen- 
sus  :  «  Si  quis  vult  post  me  venire  »,  id  est 
ad  perfectionem  tendere  atque  pertingere, 
sicut  ego  in  omnibus  totius  perfectionis 
forinam  me  praebui,  «  abneget  semet- 
ipsum  »,  id  est,  propriam  voluntatem  om- 
nino  relinquat,  illam  Deo  per  votum  obe- 
dientiae  offerendo,  vicario  Dei,  tanquam 
Deo  in  omnibus  quae  professionem  respi- 


14. 


\ 


616 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Deut.  xxiii 
23. 


ciunt  obediendo,  ut  faciunt  religiosi  clau- 
stralesque  :  quibus  diligentissime  est  pen- 
sandum,  quid  de  hujusmodi  voti  fida  ac 
celeri  persolutione  dicat  Scriptura.  Scri- 
ptum  est  equidem  in  Deuteronomio  :Quod 
semel  egressum  est  de  labiis  tuis,  obser- 
vabis,  et  facies  sicut  promisisti  Domino 
Deo  tuo.  In  Ecclesiaste  etiam  praecipitur  : 

Eccie.\,^.  Si  quid  vovisti  Deo,  ne  moreris  reddere ; 
displicet  enim  Deo  stulta  et  infidelis  pro- 
missio.  Imo  secundum  doctores,  promissio 
illa  obiigat  magis  quam  juramentum,  ut 
jam  inveniatur  perjuro  deterior  claustra- 
lis  qui  professionem  suam  implere  non 
satagit.  (Verumtamen  ad  primam  horum 
verborum  expositionem  spectat  quod  dicit 
Gregorius  circa  haec  verba  :  Quia  nisi  quis 
a  se  ipso  deficiat,ad  eum  qui  super  ipsum 
est,  non  appropinquat ;  nec  valet  appre- 
hendere  quod  super  se  est,  si  nescierit 
mactare  quod  est.)  Consulit  autem  Chri- 
stus  tripiicem  abnegationem,  in  qua  fun- 
datur  professio  seu  promissio  trium  virtu- 
tum  qua3  de  cujuslibet  religionis  essentia 
esse  dicuntur.  Prima  est  abnegatio  rerum 

Zuc.xiv,33.  exteriorum  :  de  qua  dicitur,  Qui  non  re- 
nuntiaverit  omnibus  qua)  possidet,  non 
potest  meus  esse  discipulus.  In  hac  funda- 
tur  paupertas.  Secunda  est  abnegatio  eo- 
rum  quse  sunt  partim  intra  nos  et  partim 
extra  nos,  ut  sunt  uxor,  soboles  et  cognati. 

ibid.  2c.  De  qua  abnegatione  dicit  Salvator  :  Si  quis 
venit  ad  me,  et  non  odit  patrem  suum  et 
matrem  et  uxorem,  non  potest  meus  esse 
discipulus.  In  qua  fundatur  continentia. 
Tertia  est  abnegatio  sui  ipsius,de  qua  hic: 
in  qua  fundatur  obedientia. 

«  Et  tollat  crucem  suam  quotidie  »,  id 
est,  observantias  regulares,  arctas  et  ar- 
duas,  seu  statuta  monastica,  rite  observet : 

Gaiai.n,\<i.  quod  est  vcrc  Christo  configi,ejusque  pas- 
sionibus  cominunicare  et  compati ;  quod 
et  praecipue  meritorium  est  consolationis 
gratia)  in  praisenti,  glorificationisque  pa- 
trise  in  futuro,  secundum  illud  Apostoli  : 

iiCor.  1, 5.  Sicut  abundant  passiones  Christi  in  no- 
bis,  ita  per  Christum  abundat  consolatio 
nostra.  Et  iterum  :  Fidelis  sermo  :  si  com- 


II  Tim.  II. 
II.  I.'. 


A  mortui  sumus,  et  convivemus  ;  si  sustine- 
mus,  et  conregnabimus.  Itaque,  qui  inter- 
nam  consolationem  jam  cupit  gustare,  et 
demum  seternam  beatitudinem  possidere, 
qui  Christo  vult  conformari  in  gloria,  mo- 
do  non  aspernetur  pati  convitia,  aspera  et 
adversa,  imo  glorietur  in  talibus,  sicut  nos 
hortatur  beatissimus  Petrus  :  Communi- 
cantes  Christi  passionibus  gaudete,  ut  in 
revelatione  glori®  ejus  gaudeatis  ;  et  Pau- 
lus  :  Semper  mortificationem  Jesu  in  cor- 
pore  nostro  circumferentes,  ut  et  vita  Jesu 

B  manifestetur  in  carne  nostra  mortali.  — 
«  Et  sequatur  me  »,  qui  descendi  de  coelo, 
non  ut  facerem  voluntatem  meam,  sed 
ejus  qui  misit  me. 

Hsec  itaque  observare,  est  religiosorum, 
qui  se  ipsos  totaliter  Deo  velut  in  holo- 
caustum  in  sua  professione  obtulerunt, 
nil  sibi  de  se  ipsis  proprium  reservantes  : 
qui  si  quod  voverunt,  impleverint  digne, 
optimi  sunt ;  si  autem  implere  neglexe- 
rint,  pessimi  comprobantur. 

Quod  autem  abnegatio  ista  et  propriae 

C  crucis  portatio  quotidiana  sint  assumen- 
dse,  consequenter  Christus  ostendit.  Qiii 
enim  voluerit  animam  suam  salvam  fa- 
cere,  perdet  illam.  Verbum  hoc  per  se 
sumptum,  dupliciter  potest  inlelligi ;  sed 
quia  mox  subditur,  Nam  qui  perdiderit 
animam  suam  propter  me,  salvam  faciet 
illam,  sensus  litteralis  est  iste  :  «  Qui  vo- 
luerit  animam  suam  salvam  facere  »,  id 
est,  in  prffisenti  voluerit  eam  in  propriis 
voluntatibus  desideriisque  nutrire  et  con- 
servare,  seu  carnalem  salutem  sortiri,  vel 

D  a  mortis  temporalis  eripere  poenis,  fugien- 
do  martyrium,  «  perdet  illam  »,  id  est, 
damnationi  teternse  obnoxiam  faciet,  per- 
ditamque  in  futuro  comperiet  :  ita  quod 
mortem  temporalem  pro  justitia  fugiens, 
mortem  incurret  seternam  ;  et  carnalem 
prosperitatem  amplectens,  veram  amittet 
salutem.  Hinc  communiter  dicitur,  quod 
impossibile  sit  nunc  cum  mundo  gaudere, 
et  postea  cum  Christo  regnare.  Econtrario 
autem  subjungitur  :  Nam  qui  perdiderit 
animam  suani,  id  est,  in  praesenti  volun- 


I  Petr. 
13. 


IV, 


II  Cor 
10,  11. 


•  IV, 


.loann. 
38. 


vi< 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


617 


20. 


25. 


tates  et  concupiscentias  ejus  mortificave- 
Gaiat.  11,  rit  (instar  Pauli,  qui  dixit,  Vivo  autem  jam 
non  ego,  vivit  vero  in  me  Ghristus),  seu 
pccnis  morlis  exposucrit  eam,  ita  ut  vila 
praesenti  ac  sensitiva  privctur,^ro^^er  me, 
id  est  amore  mei,  et  finalitcr  propter  me, 
ut  mc  summae  feiicitatis  objectum  in  seter- 
num  possideat,sa^ya/«/ac?'e/;  illam,  id  est, 
ad  vcram  perducet  salutem,et  per  mortem 
seu  mortificationem  temporalem  pertinget 
ad  vitam  gloriae   aeternalem.  Huic  simile 

Joann.wx,  cst  quod  iu  Joaune  loquitur  Cliristus  :  Qui 
amat  animam  suam,  perdet  eam  ;  et  qui 
odit  animam  suam  in  lioc  mundo,  in  vi- 
tam  seternam  custodit  illam. 

Porro  qiiod  dictum  est,  «  Qui  enim  vo- 
luerit  animam  suam  salvam  facere,  perdet 
iiiam  )),  per  se  acceptum  potest  et  ita  ex- 
poni  :  Qui  voluerit  eam  in  futuro  vere 
facere  salvara  sive  beatam,  perdet  eam,  id 
est,  in  sseculo  isto  afflictionibus  seu  pcenis 
mortis  exponet.  Per  tribulationes  enim 
pervenitur  ad  requiem,  juxta  illud  Psal- 

Ps.\.\\M.  mistai  :  Transivimus  per  ignem  et  aquam, 
et  eduxisti  nos  in  refrigerium  ;  itemque  : 

/'s.ixx,2o.  Quantas  ostendisti  mihi  tribulationes  mul- 
tas  et  malas  !  et  conversus  vivificasti  me. 

y»(/(7/t  viu,  Unde  Judith  ait  :  Omnes  qui  placuerunt 

"'^"'^"  Deo,  per  multas  tribulationes  transierunt 
fideles;illi  autem  qui  tentationes  non  sus- 
ceperunt  in  timore  Domini  et  in  patientia 
sua,  exterminati  sunt. 

Insuper,quod  sic  temporaliter  perdenda 
est  anima  ut  in  aeternum  salvetur,Christus 
subjungit  :  Quid  enim.  proficit  homo,  si 
lucretur  universum  mundum,\d  est,totius 
hujus  mundi  delicias,  divitias  et  honores 
acquirat,  et  temporaJia  cuncta  possideat, 
se  ipsum  autem  perdat,  id  est,  damnatio- 
nem  aeternam  mereatur  atque  incurrat, 
et  detrimentum  sui  faciat,  id  est,  bonis 
gratiae  privetur  in  saeculo  isto,  et  donis 
gloriae  in  futuro,  sicque  se  ipsum  spiritu- 
aliter  quasi  nihilum  faciat  et  inane,  spiri- 
tualium  detrimentum  seu  carentiam  inci- 
dendo?  quasi  dicat  :  Talis  non  proficit, 
sed  ineffabiliter  deficit ;  et  quanto  videtur 
P  felicior  praesentia  obtinendo,  tanto  exstat 


A  miserior,  vilior  et  pauperior,  spiritualibus 
bonis  carendo,  aeterna  quoque  supplicia 
promerendo.  Unde,  quanto  anima  corpore 
consistit  praestantior,  tanto  plus  eligcnda 
ac  obtinenda  sunt  bona  ipsius,  videlicet 
virtutes  ac  dona  Spiritus  Sancti,  felicitas- 
que  aeterna.  Sed  et  omnis  delectatio  vana 
vitcD  praesentis  cum  indicibili  aspernatione 
vitanda  est,  amore  coelestium  gaudiorum. 
Denique  ista  auctoritas  applicari  solet  con- 
tra  quosdam  qui  zelum  aniinarum  habere 
videntur,  sed  non  secundum  veram  discre-  Rom.  x,  2. 

B  tionem  :  qui  circa  aliorum  conversionem 
seu  profectum  in  tantum  se  occupant,  ut 
negligant  semetipsos.  Qui  contra  caritatis 
ordinem  agunt,  quia  tenetur  homo  post 
Deum  praecipue  amare  se  ipsum,  et  pro- 
priae  providere  saluti,  atque  in  primis  im- 
plere  quod  ab  ipso  exigit  Deus.  Unde  et 
caritas  dicitur  incipere  a  se  ipsa. 

Deinceps  Christus  per  comminationem 
poenae  inducit  ad  observantiam  praedicto- 
rum.  Nam  qui  me  eruhucrit  et  meos  scr- 
mones,   id    est,    ex    pudore    mundano   et 

C  vitioso  omiserit  confiteri  me  et  dogmata 
mea,  verecundans  publice  confiteri  coram 
adversariis  fidei  atque  justitiae,  se  in  ho- 
ininem  crucifixum  credere,  in  illo  spera- 
re,  eumque  adorare ;  verecundans  etiam 
confiteri  ea  quae  christianae  sunt  fidei,  ut 
quod  Deus  est  unus  et  trinus,  quod  Uni- 
genitus  Dei  est  incarnatus  ac  crucifixus, 
quod  Christus  in  unitate  personae  est  Deus 
et  homo,  quod  futura  sit  resurrectio  mor- 
tuorum  :  quac  interdum  confiteri,  fuit  se 
irrisioni  innumerabilium  incredulorum  at- 

D  que  crudelium  tyrannorum  exponere ; /««?c 
Filius  hominis  erubescet,  id  est,  per  mo- 
dum  erubescentis  se  circa  illum  habebit, 
eum  abjiciendo,  quasi  verecundaretur  de 
ipso  :  sicut  paterfamilias  servum  impium 
nominare  dedignatur,  et  ad  se  pertinere 
verecundatur  asserere ;  quum  venerit  in 
majestate  sua,  id  est  in  magna  et  summa 
sua  potestate,  virtute  et  gloria,  et  Pati-is, 
id  est  in  praefata  majestate  divina,  quae 
sibi  et  Patri,  haud  dubium  quin  et  adoran- 
do  Spiritui  Sancto,  una  est  et  communis. 


\ 


\ 


618 


COMMUiNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


et  angelorum,  id  est  cum  potenti  et  maxi- 
mo  angelorum  exercitu  :  quod  erit  in  die 
judicii,  quando  Christus  in  majestate  et 
gloria,  omnium  Beatorum  vallatus  agmini- 
bus,  descendet  ad  judicandum  vivos  et 
mortuos.  Tunc  nempe  reprobos  dijudica- 
bit,  repellet,  damnabit. 

Vel  quod  ait,  «  in  majestate  sua  »,  po- 
test  ad  glorificatam  suam  humanitatem 
ejusque  creatam  referri  potentiam,  omni 
alii  creatae  potestati  praelatam.  Non  enim 
in  secundo  adventu  venturus  est  in  humi- 
litate,  passibilitate  ct  infirmitate,  sicut  in 
primo  adventu,  dum  venit  ut  judicaretur ; 
sed  in  humanitate  glorificata,  impassibili, 
prsepotenti,  ut  judicet.  Sic  itaque  veniet 
«  in  majestate  sua  »  creata,  humana,  «  et 
Patris  »,  id  est  etiam  in  majestate  divina 
sibi  ac  Patri  communi  :  et  tunc  Deus  et 
homo  ab  omnibus  esse  scietur;  non  tamen 
ejus  divinitas  a  reprobis  per  speciem  co- 
gnoscetur ;  «  et  angelorum  »,  quia  hsec 
majestas  illorum  asseritur,  in  quantum  ei 
deserviunt.  —  Potest  quoque  ita  intelligi  : 
«  Quum  venerit  in  majestate  sua  »,  id  est, 
quum  post  suam  passionem,  resurrectio- 
nem  et  ascensionem  apparuerit,  atque  re- 
sederit  in  regno  suo  ccelesti  ac  glorioso, 
quod  etiam  est  regnum  Patris  ut  principis, 
et  angelorum  ut  civium  ac  servorum.  Ex 
tunc  enim  Christus  in  natura  humana  per- 
fecte  glorificata  ccepit  particulare  exerce- 
re  judicium.  —  Insuper  exponi  potest  hoc 
modo  :  «  Quum  venerit  »,  id  est,  esse  in- 
notuerit,  «  in  majestate  sua  »,  id  est  in 
vera  deitate  ac  majestate  divina,  tanquam 
Deus  verus,  aeternus,  immensus.  Christus 
quippe  usque  ad  Spiritus  Sancti  missio- 
nem  et  publicam  Apostolorum  prsdicatio- 
nem,  non  cognoscebatur  esse  verus  Deus 
a  viatoribus,  nisi  paucissimis ;  sed  misso 
Spiritu  Sancto,  per  Apostolorum  preedica- 
tionem  ccepit  hoc  innotescere  multis.  Est 
autem  consuetudo  Scripturse,  ut  aliquid 
tunc  fieri,  esse  seu  venire  dicatur,  dum 
manifestatur. 

Circa  haec  quairitur,  utrum,  et  quando, 
ac  qualiter  confessio  fidei  necessaria  sit 


A  ad  salutem.  Ad  hoc  Thomas  in   secunda 

secundge  respondet :  Quum  fidem  confiteri  q.m.a.  2. 
sit  quid  affirmativum,  non  cadit  nisi  sub 
prsecepto  affirmativo.  Prsecepta  autem  af- 
firmativa  obligant  semper,  sed  non  ad 
semper  :  imo  obligant  solum  pro  loco  et 
tempore,  atque  secundum  alias  circum- 
stantias  ad  virtutum  opera  requisitas.Hinc 
fidem  confiteri  tunc  solum  est  de  neces- 
sitate  saIutis,quando  per  hujus  actus  omis- 
sionem  honor  Deo  debitus  ei  subtrahere- 
tur,  aut  proximorum   utilitas.  Si   autem 

B  fides  videtur  periclitari,  tunc  quilibet  te- 
netur  fidem  publice  confiteri ;  si  vero  ex 
confessione  fidei  oriatur  major  seditio,  aut 
infidelium  irrisio,  et  nulla  proximorum 
utilitas,  tunc  non  esset  laudabile  fidem 
confiteri,  ne  canibus  sanctum  detur.  Maiih.vn., 

Sed  quoniam  ardua  sunt  quse  Christus  **■ 
de  sui  imitatione  cruciformi,et  toleratione 
martyrii,  abnegationeque  sui  pra^monuit 
seu  praecepit,  consequenter  promissione 
quadam  solatii  et  remuneratione  in  vita 
prsesenti,  ad  illa  inducit.  Dico  autem  vobis 

G  vere  :  Sunt  aliqui  hic  stantes,  et  meum 
sermonem  hunc  audientes,  qui  non  gusta- 
hunt,  hoc  est,  non  experientur  aut  sen- 
tient,  mortem  naturalem  et  corporalem  : 
quse  a  Sanctis  fertur  gustari,quia  tam  cito 
eis  pertransit,  et  quasi  vitee  aeternae  ingres- 
sum  eam  suscipiiint;  clonec  videant  re- 
gniim  Dei,  id  est  militantem  Ecclesiam  in 
sa?cuIo  isto  inclyte  exaltatam,  innumera- 
biliter  quantum  ad  supposita  credentia 
multiplicatam,et  per  quatuor  plagas  terrae 
diffusam.  Quod  non  solum  ante  B.  Joannis 

D  evangelista?  mortem  constat  impletum,sed 
et  ante  Petri  et  Pauli  occisionem  :  quod 
alibi  satis  monstravi.  Et  ipsemet  Paulus 
ad  Colossenses  testatur  :  Evangelium  per-  Cofosi. i,c. 
venit  ad  vos,  sicut  et  in  universo  mundo 
est;  et  rursus,  Evangelium  praedicatum  ibid.  n. 
est  in  universa  creatura  quae  sub  coelo  est. 
Sic  exponit  Gregorius.  Ambrosius  vero  et 
Theophilus  sic  exponunt :  «  Donec  videant 
regnum  Dei  »,  id  est  gloriam  in  qua  justi 
erunt.  Hoc  autem  dixit  de  sua  transfigu- 
ratione,  quae  forma  erat  gloriee  futura3  in 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   SERMO   PRIMUS 


G19 


regno  coelesti.  Sunt  aliqui  hic  stantes,  vi-  A  la  corporis  Christi,  similitudo  et  signum 
delicet  Petrus,  Jacobus  et  Joannes,qui  non  fuit  gloria?  quam  in  regno  ccelesti  habi- 
Matth.wn,  altingent  mortem,  doncc  tempore  transfi-  tura  sunt  corpora  electorum.  Itaque  ex 
guratiouis  mese  videant  in  qua  gloria  erunt  perceptione  pracsentium  munerum,  certa 
qui  me  confitentur.  Glorificatio  etenim  il-      effecta  est  exspectatio  futurorum. 


I  cl  seq. 


SERMO   PRIMUS 


DE   PURO   ET   SPECIALI   AMORE   QUO   DEUM   DILIGERE   NOS   DECET   NOSQUE    ODIRE. 


0 


UI  odit  animam  suam  iti  hoc  mundo,  B 
in  vitam  mternam  custodit  ea^n.  Jo- 
ann.  xii,  23. 

Quemadmodum  quidam  est  amor  vir- 
tuosus,  et  quidam  vitiosus;sic  quoddam 
est  odium  vitiosum,  et  quoddam  virtuo- 
sum.  Est  enim  amor  spiritualis,  divinus, 
infusus,  qui  caritas  appellatur,  quo  Deum 
pure  ac  principaliter  propter  immensam 
ipsius  bonitatem  diligimus,  et  nos  ipsos 
ac  proximos  in  Deo  et  propter  Deum.  Hic 
amor  est  summa  vlrtus,  forma  virtutum, 
vitaque  animee,  sine  quo  nihil  est  Deo  ac-  G 
ceptum  et  meritorium,  dicente  Apostolo  : 
I  Co/-.  XIII,  Si  linguis  angelorum  loquar  et  homi- 
'■  num,  caritatem  autem  non  habeam,  factus 

sum  velut  ses  sonans  aut  cymbalum  tin- 
niens. 

Iluic  sancto  amori  opponitur  odium  vi- 
tiosum,  quod  est  peccatum  gravissimum, 
prgesertim  odium  Dei.  Et  sicut  diligere, 
est  alicui  bonum  velle;  sic  odium  istud, 
est  alicui  velle  malum  simpliciter  :  ut 
velle  eum  non  esse,  aut  virtuosum  seu  fe- 
licem  non  fieri.  Sic  multi  odiunt  semet-  D 
ipsos,  omnes  videlicet  qui  amant  iniquita- 
tem,  qui  cupiunt  luxuriari,  immoderanter 
ditari,  temporaliter  prosperari,  in  deliciis 
vivere,  adversarios  suos  opprimere.  Hi  et- 
enim  id  cupiunt  sibi  quod  maxime  nocet 
eis,  et  quod  eorum  adversatur  saluti.  Pro- 
/>«.  X,  0.  pter  quod  ait  Psalmista  :  Qui  diligit  ini- 
quitatem,  odit  animam  suam. 

Porro  alius  est  amor,  carnalis,  inordi- 
iiatus,  ssecularis,  quo  homo  se  amat  aut 


alios    sensuali    affectu,   propter    carnalia 
oblectamenta  vel  commoda.  De  quo  ad  Ti- 
motheum  scribit  Apostolus  :  In  novissimis  ii  Tim.m, 
temporibus  instabunt  tempora  periculosa,  ''"' 
et  erunt  homines  amantes  se  ipsos,  id  est, 
sibi  ipsis  superflue  appetentes  voluptates 
carnales,  vana   solatia,    transitoria   bona, 
caducos  honores,  famam  et  laudem  huma- 
nam.  De  quo  item  amore  ait  Christus,  Qui  jounn.^», 
amat  animam  suam,  perdet  eam  :  quia  qui  -''■ 
taliter  amat  eam,  eeternse  damnationi  eam 
exponit. 

Huic  vitioso  amori  opponitur  odium  bo- 
num,quo  nobis  ipsis  ac  proximis  volumus 
et  optamus  corporis  castigationem,  pro- 
priorum  desideriorum  mortificationem,vi- 
lipensionem,  et  omnia  quse  contrariantur 
his  qua3  carnalis  appetit  amor.  De  quo  odio 
ait  Propheta  :  Perfecto  odio  oderam  illos  ;  yscxxxvm, 
inimici  facti  sunt  mihi.  De  quo  et  prote-  ''' 
statur  Salvator  :  Si  quis  venit  ad  me,  et  z,i(c.xiv,2o. 
non  odit  patrem  suum  et  matrem,  et  fra- 
tres  et  sorores,  et  uxorem  et  filios,  adhuc 
autem  et  animam  suam,  non  potest  esse 
meus  discipulus.  Quocirca  scribit  Grego- 
rius  :  Tunc  animam  nostram  bene  odi- 
mus,  quum  ejus  carnalibus  desideriis  non 
acquiescimus,  quum  ejus  appetitum  fran- 
gimus,  quum  ejus  voluptatibus  relucta- 
mur.  Denique  de  hoc  odio  intelligendum 
est  thema  propositum,  quo  ait  Salvator  : 
«  Qui  odit  animam  suam  in  hoc  mundo  », 
etc. 

Hoc  hic  martyr  praeclare  implevit,  quo- 
niam  animam  suam,  id  est  se  ipsum,  in 


l 


620 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


tantum  odivit  hoc  odio  bono,  quod  uni- 
versa  quae  corpori  exstant  suavla,  quse  va- 
ne  carnaliterque  oblectant,  quae  mundus 
reputat  magna,  contempsit,  et  sibimetipsi 
negavit  atque  subtraxit;  abstinentias  vero, 
vigilias,  disciplinas  et  pcenitentise  opera 
est  amplexus ;  et  insuper  corporalem  vi- 
tam  suam  exposuit  morti,  nec  crudelissi- 
ma  tormenta,  irrisiones,  contumelias,  di- 
judicationes  abhorruit  pati  pro  Deo,  pro 
fidei  veritate,  pro  defensione  justitise  :  at- 
que  per  hoc  custodivit  animam  suam  in 
vitam  aeternam,  id  est,  a  vitiis  preeserva- 
vit,  ita  quod  aeternam  beatitudinem  me- 

Augusiinus.  ruit  adipisci.  Etenim  amor  Dei  crescens 
usque  ad  contemptum  sui,  efficit  homi- 
nem  regni  ccelestis  heredem,  Greatoris  mi- 
nistrum,  et  membrum  ac  filium  Salvato- 
ris  :  quemadmodum  amor  sui  crescens 
usque  ad  contemptum  Dei,  constituit  ho- 
minem  civem  Babylonis  ac  filium  perdi- 
tionis. 

Prseterea  martyr  iste  beatus  a  multis 
commendatur.  Primo,  a  fidei  suse  firmita- 
te,  qua  Christum  coram  tyranno  ac  impiis 
imperterrite  est  confessus.  Ad  quod  eum 
induxit  duplex  eloquium  Salvatoris.  Pri- 
mum  est,  promissio  ejus  qua  in  Evangelio 
.Matth.  X,  ait  :  Qui  me  confessus  fuerit  coram  homi- 
nibus,  confitebor  et  ego  eum  coram  Patre 
meo,  qui  est  in  coelis.  Aliud,  comminatio 

z«c. IX, 20.  est  ejusdem  dicentis  :  Qui  me  erubuerit 
coram  hominibus,  hunc  Filius  hominis 
erubescet,  quum  venerit  in  inajestate  sua 
et  Patris  et  sanctorum  angelorum.  Haec 
sunt  duo  generalia  incitamenta  ad  omnia 
bona  agenda  et  ad  mala  vitanda  :  promis- 
sio  prsemii,  et  comminatio  supplicii,  amor 
boni,  et  timor  mali,  desiderium  felicitatis 
seternse,  et  abominatio  infernalis  miserise. 
Verumtamen  purissimus  amor  Dei  et  ze- 
lus  sui  honoris,aemulatioque  justitiae,  mul- 
to  plus  et  excellentius  provocaverunt  hunc 
martyrem  ad  confitendum  Christum  co- 
ram  adversariis  ejus,  quam  spes  mercedis 
aut  timor  damnationis. 

Itaque,  quoniam  sanctus  hic  martyr  Do- 
minum  Jesum  corain  hominibus  est  con- 


A  fessus,  videlicet  coram  tyrannis  ac  perfi- 
dis,  qui  Jesum  Nazarenum  spreverunt, 
blasphemaverunt,  et  seductorem  ac  ma- 
gum  atque  pro  suis  sceleribus  crucifixum 
esse  dixerunt  :  coram  quibus  martyr  hic 
gloriosus  publice  fatebatur  et  constantis- 
sime  praedicavit,  quod  Christus  sit  unige- 
nitus  Filius  Dei,  verus  Deus  et  vita  seter- 
na,  salvator  mundi,  pro  hominum  salute 
spontanee  passus ;  idcirco  Dominus  Chri- 
stus  hunc  martyrem  suum  coram  Deo  Pa- 
tre  confessus  est  :  quoniam  statim  dum 

B  anima  ejus  a  corpore  suo  egressa  est, 
angeli  sancti  eam  assumentes  Christoque 
praesentantes,  optime  venti  *  sunt,  et  om-  *  testati 
nium  judex  Christus  Deo  Patri  testatus 
est,  quanta  anima  martyris  hujus  sanctis- 
simi  pro  ipso  in  corpore  fecit  ac  pertu- 
lit;  sicque  eum  honoravit  secundum  quod 
ipsum  honorando  meruit  honorari. 

Secundo  commendatur  gloriosus  hic 
martyr,  a  suae  sanctae  dilectionis  perfecti- 
one  atque  ardore.  Ut  enim  asserit  Augu- 
stinus,  Venenum  caritatis  est  cupiditas,  id 

C  est  amor  privatus  seu  amor  sui  ipsius  in- 
ordinatus;  profectus  vero  caritatis  est  mi- 
noratio  cupiditatis;  caritatis  autem  per- 
fectio  est  cupiditatis  seu  privati  amoris 
mera  expulsio.  Itaque  martyr  iste  sanctis- 
simus  privatum  in  se  amorem  omnino 
evulsit  et  exstirpavit,  se  ipsum  nullatenus 
diligens  nisi  in  Deo,  propter  Deum  et  se- 
cundum  Deum  :  quoniam  omnem  inordi- 
natum  ad  creata  affectum  abjecit,  et  tota 
ejus  intentio  atque  affectio  fuerunt  in 
Deum   erectae   et   fixae.  Idcirco  perfectus 

D  valdeque  fervidus  in  Dei  fuit  amore,  ex 
toto  corde  suo,  ex  tota  mente  et  tota  for- 
titudine  super  omnia  diligens  eum.  Talis 
est  amor  ad  Deum  omnium  perfectorum. 
Unde  loquitur  Augustinus  :  Minus  te,  Do- 
mine,  amat,  qui  aliquid  tecum  amat  quod 
non  propter  te  amat.  Et  iterum  :  Constans, 
inquit,et  perfectus  deberet  exsistere  amor 
noster,  ut  si  necesse  fuerit,  amore  illius 
moriamur  qui  amore  nostri  placide  ac  be- 
nigne  mori  dignatus  est.  0  felix  conscien- 
tia  ejus  in  cujus  corde,  praeter  amorem 


Deut.w.o; 
Matth  XXII, 


COMMUNE    UNIUS   MARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


m 


Dei,  qui  est  sapientia,  caritas,  justitia  ct  A 
puritas,  alius  nullus  versatur  amor,  nec 
ad  hominis  recordationem  suspirat,  nec 
quemquam  videre  nisi  propter  Deum  desi- 
derat !  Itaque  in  hoc  sancto  amore  marty- 
rem  hunc  beatum  imitari  conemur,omnem 
carnalem  et  vitiosum  abjiciendo  amorem, 
nec  in  terrenis  et  sensibilibus  rebus  inor- 
dinatam  habendo  delectationem.  Nempe, 
ut  ait  Gregorius,  Tanto  quisque  a  superno 
amore  disjungitur,  quanto  inferius  dele- 
ctatur. 

Tertio  commendatur  gloriosus  hic  mar-  B 
tyr,  ab  excellentia  patientiae  sua?,  qua  non 
solum  verba  injuriosa,  sed  etiam  verbera 
gravia  ac  poenosa  sequanimiter  absque  tri- 
stitia  pertulit.  Quemadmodum  enim  man- 
suetudo  est  virtus  moralis  impetum  irae 
refrenans,  et  illatam  injuriam  cum  tran- 
quillitate  absque  appetitu  vindictae  per- 
peti  faciens ;  sic  patientia  est  virtus  mora- 
lis  inordinatam  tristitiam  reprimens,  et 
in  adversis  imperturbatum  animum  prae- 
stans. 

Denique  patientia  virtus  est  valde  ma-  C 
gna,  et  omni  Christiano  praenecessaria, 
£uc.xxi,i9.  prsesertim  quum  dicat  Salvator  :  In  pa- 
tientia  vestra  possidebitis  animas  vestras. 
Primo,quoniam  patientia  est  omnium  alia- 
rum  probatrix  virtutum.  Non  enim  melius 
nec  certius  explorari  potest  ac  percipi  an 
quis  vere  sit  virtuosus,  quam  per  hoc,  an 
vere  sit  patiens.  Superbi  enim  et  ficte  de- 
voti  ac  simulatorie  virtuosi,  quia  se  ipsos 
in  se  amant,  contemptum  atque  injurias 
aequanimiter  ferre  non  valent;  sed  sicut 
mala  olla  in  igne  posita  crepat  et  exsilit,  D 
sic  ipsi  in  adversitatibus  et  tribulationi- 
bus  constituti,  pravitatem  suam  effundunt, 
imperfectionem  suam  demonstrant,  atque 
per  iram  et  impatientiam  statim  exsiliunt. 
Ecciixxvu,  Hinc  in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  Vasa 
^-  figuli   probat   fornax,  et  homines  justos 

tentatio  tribulationis.  Hinc  asserit  Augu- 
stinus  :  Perfacile  est  vestem  contemptam 
habere,  capite  inclinato  incedere,  velum 
super  oculos  demittere ;  sed  vere  virtuo- 
sum  et  humilem  patientia  ostendit  inju- 


ria^.  Secundo,  quoniam  prasens  vita  ad- 
vorsitatibus  et  tribulationibus  plena  est,  in 
quocumque  statu  et  gradu  sit  homo  :  ideo 
nisi  patientiam  habeamus,  quasi  semper 
erimus  turbulenti  et  perturbati.  Hinc  ad 
Hebrseos  dicit  Apostolus  :  Patientia  vobis  Heijv.x,u. 
necessaria  est,  ut  voluntatem  Dei  faciatis. 
Tertio,  quoniam  impatientia   maxime  ac 
multipliciter  homini  nocet,  et  diversa  pa- 
rit  peccata.  Impatientia  namque  seu  tri- 
stitia,  quam  patientia  moderatur  ac  repri- 
mit,  est  passio  tam  corpori  quam  animse 
maxime  nocens.  Propter  quod  in  Prover- 
biis  legitur  :  Spiritus  tristis  exsiccat  ossa.  Prov.xvu, 
Et  denuo  Salomon  loquitur  :  Sicut  tinea  '^^-^  ^^^. 
vestimento,  ita  tristitia  nocet  cordi.  In  Ec-  ■^'^- 
clesiastico   quoque   scribitur  :  Tristitiam  Eccii.\\\, 
longe  expelle  a  te;  multos  enim  occidit  ^^''^^' 
tristitia,  et  non  est  utilitas  in  ea.  Quae  om- 
nia  intelligenda  sunt  de  inordinata  tristi- 
tia,  qua  homo  tristatur  propter  temporalia 
damna,  aut  terrena  incommoda  sive  ad- 
versa  :  quae  omnia  propter  Deum  aequani- 
miter   sunt   ferenda.  Impatientia  quoque 
valde  excaecat  mentem,  et  inhonestos  foris 
gestus  demonstrat.  Propter  quod  Salomon 
contestatur  :  Qui  impatiens  est,  operatur  Prov.xw, 
stultitiam;  qui  autem  patiens  est,  multa'^'^''- 
gubernatur  prudentia. 

Insuper  sanctus  hic  martyr  non  solum 
verba  et  verbera  sibi  propter  Christum 
injuste  illata  patientissime  pertulit,  sed 
adversarios  quoque  suos  et  occisores  ex 
corde  dilexit,  et  oravit  pro  eis,  sicut  et 
Christus  in  cruce  pendens,  pro  crucifixo- 
ribus  suis  exorans  :  Pater  (inquit),  ignosce  Luc.wm, 
illis,  quia  nesciunt  quid  faciunt.  Unde  ^'^" 
Gregorius  ait  :  Patientia  vera  est,  quae  et 
ipsum  amat  quem  tolerat.  Nam  tolerare 
adversarios  et  odire,  non  est  virtus  man- 
suetudinis,  sed  velamentum  furoris.  Vera 
autem  patientia  est,  aliena  mala  sequani- 
miter  perpeti,  et  contra  eum  qui  adversa 
irrogat,  nullo  dolore  morderi. 

Quarto  laudatur  hic  martyr  beatus,  a  for- 
titudine  et  constantia  animi  sui  in  ipsis 
periculis  et  suppliciis  mortis,  in  quibus 
mansit  intrepidus.  —  Verum  ne  sermo  iste 


622 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS. 


SERMO   SECUNDUS 


nimium  extendatur,  de  hoc  martyris  hu-  A 
jus  prseconio,  et  ceteris  ejus  laudibus,  vir- 
lutibus  et  excellentiis  in  sequentibus  di- 
cetur  sermonibus. 

Sed  nos  in  prsetactis  virtutibus  ipsum 
condigne  sequi  conemur,  et  omnes  homi- 
nes  quantumlibet  improbos  et  molestos, 
in  Deo  et  propter  Deum  sinceriter  dili- 
gamus  :  eo  quod  ad  Dei  imaginem  sint 
creati,  et  Christi  sanguine  liberati,  beati- 
tudinisque  capaces,  et  nostrae  naturse  con- 
Matth.yM  sortcs ;  ct  quouiam  Deus  praecepit  hoc,  nec 

aliter  Deo  placere  possumus  nec  salvari.  B 
Frangat  ergo   unusquisque  se   ipsum,  et 
mentem  suam  prseceptis  subjiciat  Creato- 


et  seq. 


ris,pensetque  quam  enormiter  ac  frequen- 
ter  ipsemet  offenderit  Deum,  et  tamen 
Deus  diu  sustinuit  eum,  et  multa  bona 
pro  malis  retribuit.  Postremo,  sicut  ait 
Gregorius,  Si  mens  forti  intentione  in 
Deum  dirigitur,  quidquid  in  vita  ista  ama- 
rum  sibi  occurrit,  dulce  aestimat,  et  quid- 
quid  affligit,  requiem  putat.  Idcirco,si  quis 
cor  suum  ad  proprium  elevet  Creatorem, 
et  causam  animse  suse  quam  habet  cum 
ipso,  bene  advertat,  qualiter  scilicet  ab 
ipso  sit  judicandus,  et  quanta  Filius  Dei 
pro  hominibus,  imo  pro  inimicis  et  pecca- 
toribus  sit  perpessus,  faciiiter  patientiam 
discet  adversariosque  amabit. 


SERMO  SECUNDUS 


QUANTA   FIDELITATE   ANIMIQUE   CONSTANTIA   AD   MORTEM   USQUE   PRO 
DEI   GLORIA   PR^LIARI   DEBEAMUS. 


ESTO  fidelis  usque  ad  mortem,  et  daho 
tibi  coronam  vitce.  Apoc.  ii,  10. 
Ista  sunt  verba  Christi  ad  quemlibet 
Christianum  in  cursu  praesentis  saeculi  po- 
situm  ;  specialiter  vero  haec  verba  sunt 
exhortatio  ad  martyrein  unumquemque  in 
certamine  fidei  constitutum.  Itaque  in  his 
verbis  duo  tanguntur.  Primum  est,  Dei 
praeceptum  ad  perseverantem  fidelitatem. 
Secundum  est,  pollicitatio  praemii  pro  ad- 
impletione  hujus  prsecepti.Porro  quod  ait, 
«  Esto  fidelis  »,  quamvis  intelligi  possit  de 
fidelitate  seu  fide  quse  est  theologica  vir- 
joann.w,  tus  (unde  ct  Christus  ait  Thomae,  Noli  esse 
incredulus,  sed  fidelis),  nunc  tamen  po- 
tius  dictum  videtur  de  fidelitate  quae  est 
pars  justitiae,  per  quam  homo  observat  al- 
teri  quod  ei  promisit  sive  tenetur  :  sicque 
ille  Deo  fidelis  est,  qui  ei  efficaciter  ad- 
haeret  ac  servit,  ejusque  adversariis  prout 
in  Baptismo  se  obligavit,  renititur. 

Debet  itaque  omnis  Christianus  Deo  es- 
se  fidelis  usque  ad  mortem,  multiplici  ra- 


27. 


C  tione.  Primo,  quoniam  ipse  est  Dominus 
noster,  et  nos  servi  ipsius,  atque  in  ipso 
Baptismo  adstrinximus  nos  ad  ejus  obse- 
quium.  Servus  autem  domino  suo  fidele 
tenetur  servitium.  Ait  namque  Apostolus 
ad  Ephesios  :  Servi,  obedite  dominis  ve- 
stris  carnalibus  cum  timore  et  tremore,  in 
simplicitate  cordis  vestri,  facientes  volun- 
tatem  Dei  ex  animo,  scientes  quoniam 
unusquisque  quodcumque  fecerit  bonum, 
hoc  recipiet  a  Domino.  Itaque,  si  tam  timo- 
rate  et   prompte  atque  fideliter  servien- 

D  dum  est  dominis  carnalibus,  id  est  corpo- 
ralibus  mortalibusque  hominibus  :  nonne 
incomparabiliter  timoratius,  promptius  et 
fidelius  servire  debemus  summo,  simpli- 
cissimo  omnipotentique  Domino,cujus  ex- 
cellentia  nullum  penitus  finem  habet,  qui 
solus  est  Dominus  secundum  perfectam 
domini  rationem  et  plenam  dominii  pos- 
sessionem,  ita  quod  ejus  comparatione  ac 
respectu  omnes  ceteri  qui  domini  appel- 
lantur,  sive  in  coelo  sive  in  terra,  rite  ser- 


Ephes.  VI, 
5-8. 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   SERMO   SECUNDUS 


023 


10 


21 


vi  dicantur?  Dcus  namquc  sublimis  nuili 
prorsus  subjicitur,ct  ci  celcra  cuncta  sub- 

Esthci-wn,  duntur,  juxta  illud  Eslher  :  Domine,  rcx 

^"  omnipotens,in  ditione  tua  cuncta  sunt  po- 

sita,  et  non  est  qui  tuae  possit  resistcre 

/«.xi.ii,8.  voluntati.  Hinc  per  Isaiam  testatur  :  Ego 

Dominus,  hoc  est  nomen  meum ;  gloriam 

Ps. i.wnj,.  meam  alteri  non  dabo.  Et  in  Psalmo  :  Iter 
facite  ei  qui  ascendit  super  occasum ;  Do- 
minus  nomen  iili.  —  Huic  igitur  summo 
et  incomparabili  Domino  summe  et  cum 
incomparabili  reverentia  serviamus,  ei  fi- 
deliter  et  inseparabiliter  adhaereamus.  Ad 
quod  in  Scripturis  dupliciter  incitamur. 
Primo,  per  comminationem  valde  terribi- 

jec.  xi.viii,  lem  :  quoniam  Jereinias  asserit,  Maledictus 
qui  facit  opus  Dei  fraudulenter,  hoc  est 
infidelitcr  aut  negligenter.  Atque  in  Psal- 

Ps.  cxviii,  mo  :  Maledicti  qui  declinant  a  mandatis 
tuis.  Secundo,  per  dulcem  promissionem 

Zmc.xix,!?;  qua  Christus  in  Evangelio  loquitur  :  Euge, 

j/a»/i.xxv,  ggp^g  bone,  quia  in  modico  fuisti  fidelis, 
super  multa  te  constituam;  intra  in  gau- 
dium  Domini  tui. 

Secundo,  quilibet  Christianus  Deo  con- 
stantem  fidelitatem  tenetur,  quoniam  ipse 
est  rex  noster,  et  nos  milites  ejus  ac  pugi- 
les.  In  sacramento  etenim  Confirmationis, 
Deo  consignati  et  consecrati  sumus  in  mi- 
lites  et  pugiles,  quatenus  in  campo  sae- 
culi  hujus  contra  adversarios  Dei  viriliter 
prseliemur,  videlicet  contra  invisibiles  ho- 
stes,  et  contra  omnium  aciem  vitiorum  ac 
impetum  tentamentorum.  Et  ad  exercen- 
dum  prsBlium  istud  dcdit  nobis  Rex  re- 
gum  universorumque  princeps  necessaria 
ad  pugnandum,  puta  cibaria,  arma  et  for- 
talitia.  Fortalitium  quippe  et  turris  fortis- 
sima  est  ipsa  Ecclcsia,seu  congregatio  vir- 
tuosa,  et  ipsemet  Christus,  ad  quem  in 
omni  necessitate  debemus  confugere,quum 

Prov.  XVIII,  et  Salomon  fateatur  :  Turris  fortissima  no- 

*°-  men  Domini;  ad  ipsum  currit  justus,  et 

exaltabitur.  Arma  vero  aliquo  modo  dici 
possunt  dona  naturse,  corpus  et  anima, 
membra  et  vires,  prsesertim  ratio  et  vo- 

i?om.vi,i3.  luntas.  Nam  Apostolus  cohortatur  :  Neque 
exhibeatis  membra  vestra  arma  iniquita- 


A  tis  peccato,  sed  arma  justitiae  Deo.  Omnia 
etcnim  ista  a  Deo  nobis  collata  sunt,  ut 
per  ea  honorem  ei  atque  obsequium  im- 
pendamus,  et  per  rationem  ac  voluntatem 
potissimum  vitiis  renitamur  et  malis  dis- 
sentiamus.  Verumtamen  arma  nostra  ma- 
gis  proprie  sunt  virtutes  et  dona  Spiritus 
Sancti  nobis  infusa,  per  (}U3e  animae  no- 
strffi  contra  tentationes  ac  vitia  muniuntur 
ac  roborantur,  et  ad  bene  agendum,  ad  fi- 
deliter  Deo  cohaerendum  ac  obsequendum 
expedita3  redduntur.  Propter  quod  loqui- 

B  tur  Paulus  :  In  carne  ambulantes,  non  se-  iicoc.x.s, 
cundum  carnem  militamus;  nam  arma  mi-  '*■ 
litiae  nostrae  non  carnalia  sunt,sed  potentia 
Deo  ad  destructionem  munitionum,  id  est 
machinarum  Deo  et  saluti  contrariarum, 
De  his  armis  ait  Apostolus  ad  Ephesios  : 
Accipite  armaturam  Dei,  ut  possitis  resi-  Ephes.w, 
stere  in  die  malo,  induti   loricam  justi-  J^'  '^'  ^*"' 
tiae,  in  omnibus  sumentes  scutum  fidei  et 
galeam   spem   salutis,    et  gladium   spiri- 
tus,  quod  est  verbum  Dei.  0  quam  bona 
armatura  est  humilitas,  qua  se   protegit 

C  anima  ne  jaculis  superbiae  vulneretur,  hoc 
est,  ne  tentationibus  et  motibus  elationis 
consentiat !  Sic  et  bona  armatura  est  man- 
suetudo  contra  ignitos  iracundicB  motus, 
et  contincntia  contra  concupiscentiae  im- 
petus.  His  igitur  armis  quotidie  fortius 
accingamur  et  vitiis  reluctemur;  summi 
Regis  honorem  pro  posse  in  omnibus  de- 
fendamus,augmentemus  et  promoveamus; 
hostibus  Rcgis  nostri,  daemonibus  et  ini- 
quis,  nunquam  consentiamus  in  malis, 
quemadmodum    homines   vitiosi,   quibus 

D  apud  Isaiam  loquitur  Dominus  :  Dixistis,   is.  xxvm, 
Percussimus  foedus  cum  morte,  et  cum  in-  ^^' 
ferno  fecimus  pactum. 

Interea,  consideremus  quantum  est  im- 
piorum  infidelitas  ac  improbitas,  imo  et 
vitiositas  condemnanda.  Certe  similes  sunt 
militi  cui  rex  terrenus  dedit  equum  et  ar- 
ma  ac  stipendia,  ut  terram  suam  fidcliter 
tueatur,  et  contra  sui  regni  adversarios 
praelietur;  ipse  vero  regi  suo  infidelis,  re- 
bellis  et  contumeliosus  exsistens,  adver- 
sariis  ejus  consentit,  et  cum  eis  regnum 


624 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS. 


SERMO   SECUNDUS 


sui  regis  impugnat  ac  demolitur,  etiam 
cum  equo  et  armis  proprii  regis.  Nonne 
pravissimus  et  infidelissimus  esset  hujus- 
modi  miles,  qui  et  indignus  esset  miles 
vocari,  sed  traditor  merito  appellaretur? 
Et  ecce  tales  sunt  omnes  Christiani  ini- 
qui,  et  multo  deteriores  :  imo  tanto  pejo- 
res  sunt,  quanto  iniquius  est  Regi  sseculo- 
rum  immortali,  invisibili,  tantam  facere 
infidelitatem,  quam  regi  mortali.  Omnes 
equidem  impii  Christiani,  corpus  et  ani- 
mam  et  omnia  sibi  a  Deo  coUata  ut  ei 
adhaereant  ac  ministrent,  convertunt  in 
Creatoris  sui  contumeliam  et  offensam, 
militantque  diabolo,  cui  consentiunt,  et 
Ecclesiam  vastant,  proximos  scandalizan- 
do.  Hi  itaque  terreantur  ex  his,  et  distri- 
ctissimum    Dei    expavescentes   judicium, 

7/om.vi,i9.  impleant  illud  Apostoli  ad  Romanos  :Sicut 
exhibuistis  membra  vestra  servire  immun- 
ditiae  et  iniquitati  ad  iniquitatem,  ita  nunc 
exhibete  membra  vestra  servire  justitise 
in  sanctificationem. 

Tertio  debemus  fideliter  Deo  servire  us- 
que  ad  mortem,  quoniam  ipse  est  noster 
creator,  a  quo  habemus  et  sumus  quid- 
quid  habemus  et  sumus,et  qui  ad  hoc  om- 
nia  contulit  nobis,  nosque  creavit,  ut  ei 
fideliter  ac  incessabiliter  serviamus. 
Quarto  debemus  sic  facere,quoniam  ipse 

iJoann.w,  est  Salvator  noster,  qui  corpus  suum  et 
sanguinem  pro  nobis  exposuit,  et  acerbis- 
simam  pro  nobis  pertulit  mortem,  ac  per 
hoc  jam  non  a  terreno  sed  infernali  pati- 
bulo,  nec  a  temporali  interitu  sed  morte 
seterna  nos  liberavit.  Debemus  igitur  ei 
pro  posse  vicem  rependere,  atque  nos  to- 
tos  ejus  obsequio  fidelissime  mancipare, 
et  (si  opus  fuerit)  corpus  nostrum  pro  ipso 
morti  exponere.  Ecce  quam  ingratus  et 
impius  esset  fur  aut  homicida,  qui  pati- 
bulo  aut  decollationi  adjudicatus,  et  ab 
homine  bono  amicabiliter  ac  misericor- 
diter  liberatus,  eidem  contumelias  inju- 
riasque  rependeret.  Certe  incomparabiliter 
pejor  probatur,  qui  unigenito  Filio  Dei 
salvatori  suo,  rebellis  est  et  ingratus,  con- 
tumeliosus  et  injuriosus. 


16 


A      Quinto,  quoniam  Deus  est  Pater  noster,  Maiach.i, 
a  quo  animam  immediate  accepimus.  Si  ^' 
ergo    patri    carnali    fidelitatem    tenemur, 
quanto  magis  patri  spirituali,Deo  omnipo- 
tenti,  cui  quotidie  dicimus,  Pater  noster,  Matth. yi, 
qui  es  in  coelis?  0  quanta  est  perversitas,  ^' 
improbitas,    ingratitudo,   maiitia    iniquo- 
rum,ista  non  attendentium!  Ecce  quantum 
reprehenderetur  et  vituperaretur  ab  om- 
nibus   filius   patrem  carnalem  bonum  et 
pium   frequenter  impugnans,  despiciens, 
inhonorans,  et  ejus  inimicis  se   socians. 

B  Quam  vitiosissimi  ergo  sunt,  qui  Deum 
altissimum,  qui  ex  infinita  sua  bonita- 
te,  caritate  et  pietate  ab  hominibus  Pater 
appellari  dignatur,  quotidie  tam  gravi- 
ter  multipliciterque  offendunt?  Siquidem 
peccatum  mortale  quod  per  poenitentiam 
non  deletur,  suo  mox  pondere  trahit  ad 
aliud. 

Sexto,  quoniam  ipse  est  noster  nutritor 
quotidianus,  conservator  assiduus,  benefa- 
ctor  incomparabilissimus.  Quotidie  etenim 
alit  nos,  et  sine  ejus  manutenentia  nec 

C  ad  momentum  possemus  subsistere,et  ma- 
xima  beneficia  nobis  largitus  est  :  imo 
omnia  nostra  bona,  ejus  sunt  dona.  Quam 
infinita  est  ergo  ingratitudo  et  perversitas 
nostra,  quod  ipsum  non  honoramus  omni 
modo  nobis  possibili,  quod  eum  unquam 
relinquimus,  quod  ei  tam  infideles  consi- 
stimus?  Denique,  quam  incomprehensibi- 
iis  et  immensa  est  bonitas  et  misericordia 
sua,  quod  tam  perversos,  ingratos  et  pes- 
simos  nutrire  et  conservare  non  desinit? 
Septimo,  quoniam  aeternam  et  plenam 

D  nobis  felicitatem  promisit  pro  parva  et /ipoc.ii.io. 
temporali  fidelitate  quam  ei  nunc  exhibe- 
mus,  puta  coronam  vitae,  quse  est  beatifica 
visio  Dei,  gloriosa  fruitio  ejus,  participa- 
tio  contentiva  gloriae  suae,  seterna  posses- 
sio  boni  immensi,  quod  est  ipsemet  Deus 
sublimis  et  benedictus,  qui  est  pars  et 
hereditas  ac  opulentia  omnium  Beatoruni 
coelesti  in  patria. 

Prseterea  omnibus  modis  praetactis  bea- 
tissimus  martyr  cujus  nunc  festivitate  gau- 
demus,  Deo  fidelis  fuit  usque  ad  mortem, 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS. 


SRUMO   SECUNDUS 


G25 


utpote  lanquam  fidelissimus  servus  ipsi- 
us,  et  tanquain  slrenuus  ac  imperterritus 
miles  ejus,  Creatori  et  Salvatori  suo  totis 
viribus  gratus,  subditus  ac  fidelis,  et  tan- 
quam  adoptivus  filius  ejus.  Unde  de  ipso 
verissime  dici  potest  quod  de  fortissimo 
ij/ac/(.in,  Juda  Machabeeo  Icgitur  :  Surrexit  Judas 
li, 7,9.  Machabaeus  pro  patro  suo,  et  adjuvabant 
eum  omnes  fratres  ejus,  et  praiiabantur 
praelium  Israel  cum  iaetitia ;  et  dilatavit 
gloriam  popuio  suo,  et  induit  se  loricam 
sicut  gigas,  et  accinxit  se  arma  bellica  sua 
in  prffiliis ;  similis  factus  est  leoni  in  ope- 
ribus  suis,  et  in  sseculum  memoria  ejus 
in  benedictione,  et  nominatus  est  usque 
ad  novissimum  terrse,  et  congregavit  per- 
euntes. 

Ecce  omnia  ista  huic  prseinclyto  con- 
veniunt  martyri  :  qui  primo  surrexit  pro 
patre  suo,id  est  pro  Ghristo,tanquam  ejus 
vicarius  et  minister  ac  miles,  et  pro  ejus 
defendendo  honore,  pro  fide  ejus  tuenda, 
pro  regno  ejus  (quod  est  Ecclesia)  dilatan- 
do.  Et  adjuvabant  eum  omnes  fratres  ejus, 
videlicet  devoti  Christifideles  qui  eum 
verbo  aut  opere  confortabant,  seu  mar- 
tyres  sancti  cum  Christo  triumphantes 
et  pro  martyre  isto  orantes  ne  deficeret 
in  tormentis  :  qui  prseliati  sunt  prselium 
Israel,  id  est  Ecclesiae,  seu  Christi,  qui  est 
vir  videns  Deum  per  speciem,  cum  ju- 
cunditate,  quoniam  contra  tyrannos  aut 
dsemoues  fidem  Christi  atrociter  impu- 
gnantes,invictissime  restiterunt,  et  prseva- 
luerunt.Sicque  martyr  iste  beatus  dilatavit 
gloriam  populo  suo,  id  est,  Christianis 
gloriam  auxit  in  Deo,  quia  de  ejus  pretio- 
so  martyrio  magnifice  gloriati  sunt  et  glo- 
riantur  in  Domino.  Insuper  loricam  se  in- 


A  duit  sicut  gigas,  quia  justitia  undique  se 
ornavit,  ita  quod  cum  sancto  Job  dicere 
potuit  :  Justitia  indntus  sum,  et  vestivi /o6xxix,i4. 
me  ea  quasi  vestimento.  Et  accinxit  se 
arma  bellica  sua  in  praeliis,  quoniam  ce- 
teris  se  roboravit  ac  decoravit  virtutibus 
ad  pugnandum  fide  ac  sapientia  contra 
idololatras,  contra  tyrannos  ac  damones. 
Similis  quoque  factus  est  leoni  in  suis 
operibus,  scilicet  Christo  :  de  quo  in  Apo- 
calypsi  habetur,  Vicit  leo  de  tribu  Juda.  ^poc.v,  3. 
Secutus   est  namque  Christi   vestigia,  et 

B  sicut  sanguinem  suum  Christus  effudit 
pro  martyris  hujus  salute,  sic  ipse  sangui- 
nem  suum  fudit  pro  Christi  honore.  Idcir- 
co  memoria  ejus  in  saeculum  erit  in  bene- 
dictione,  id  est,  in  perpetuum  recoletur  a 
fideiibus  cum  laudibus  magnis,  quemad- 
modum  in  Proverbiis  Salomon  protesta- 
tur  :  Memoria  justi  cum  laudibus.  Unde  et  Prov.  x,  7. 
Propheta  in  Psalmo  :  In  memoria  (inquit)  />«.  cxi,7. 
seterna  erit  justus.  Et  nominatus  est  usque 
ad  novissimum  terrse,  quia  in  tota  Eccle- 
sia  ubique  terrarum  diffusa  famosus  cele- 

C  brisque  consistit.  Ac  suo  exemplo,  sua 
sapientia,  suis  orationibus  ac  meritis  con- 
gregavit  pereuntes,  id  est,  infideles  con- 
vertit,  et  infirmos  in  fide  corroboravit,  ita 
quod  qui  in  adversis  defecerant,  ejus  ex- 
emplo  atque  auxilio  convaluerunt. 

Ecce  ex  his  innotescit,  quam  ingenti 
eonstantia,  quam  victoriosa  fortitudine, 
quam  magna  excellentia,  quamque  prae- 
clara  beatitudine  Rex  universorum,  Deus 
omnipotens,  omnium  pater,  hunc  suum 
martyrem  sanctum  fulcivit  ac  sublimavit. 

D  Ideo  tantum  Christi  athletam  devotissime 
honoremuSjfervide  diligamus,viriliter  imi- 
temur,  laudemus  ac  deprecemur. 


T.  32. 


40 


626 


COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   SERMO   TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 


DE   NUNQUAM    SATIS   LAUDATA    FORTITUDINE,    QUA   MALA   OMNIA   PACIFICE   TOLERARE    POSSUMUS, 

ET   DE   PRiEMIO   A   DEO   VINCENTIBUS   PR.EPARATO. 


0 


UI  vicerit,  faciam  illum  columnam 
in  templo  meo.  Apoc.  iii,  12. 
Hsec  sunt  verba  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  qui  in  illo  libro  multiplex  bonum 
eopiosumque  praemium  vincentibus  repro- 
mittit.  Vincere  autem  dicuntur,  qui  uni- 
versa  divino  honori  ac  suae  saluti  adver- 
santia  superant,  utpote  invisibiles  hostes 
diabolos,  et  tyrannos,  passiones  et  vitia  : 
quae  omnia  non  eodem  modo  vincuntur. 
Invisibilibus  namque  hostibus  est  fortiter 
resistendum,  eorum  tentationibus  relu- 
ctando  per  orationes  assiduas,  per  medi- 
tationes  devotas,  preesertim  de  Ghristi  pas- 
sione,  de  aeterna  damnatione,  de  divini 
rigore  judicii,  de  brevitate  et  incertitudine 
vitse  hujus  curriculi,  ac  aliis  modis.  Visi- 
biles  vero  hostes  et  improbi  homines,  per 
patientiam,non  per  resistentiam  sunt  vin- 
cendi,  quum  ad  Romanos  dicat  Apostftlus: 
Nolite  esse  prudentes  apud  vosmetipsos, 
nulli  malum  pro  malo  reddentes.  Et  rur- 

/«irf.  19,21.  sus  :  Non  vosmetipsos  defendentes,  caris- 
simi,  sed  date  locum  irse;  scriptum  est 
enim  :  Mihi  vindictam,  et  ego  retribuam, 
dicit  Dominus.  Noli  vinci  a  malo,  sed  vin- 
ce  in  bono  malum  :  hoc  est,  per  tuam 
mansuetudinem,  patientiam,  caritatem,  vin- 
ce  alterius  iram,  impatientiam  et  ranco- 

Prov.  XX,  rem.  Hinc  Salomon  loquitur  :  Ne  dicas, 
Reddam  malum  pro  malo;  exspecta  Domi- 
num,  et  liberabit  te.  Hinc  Gassiodorus 
protestatur  :  Patientia  est  quae  omnia  vin- 
cit  adversa,  non  colluctando  sed  sufferen- 
do,  non  murmurando  sed  gratias  referen- 
do.Hsec  virtus  animas  Deo  limpidas  reddit. 
Atque  ut  sanctus  ait  Gregorius  :  Non  est 
perfecte  bonus,  nisi  qui  fuerit  etiam  inter 
malos  bonus ;  nec  bonus  fuit,  qui  malos 


Rom.  xti, 
IC,  17. 


22 


A  ferre  recusavit.  Verumtamen  magnum  est 
ista  implere  bene,  Ambrosio  sic  dicente  : 
lllud  est  magnificum,  si  subjectus  contu- 
meliis,  judicium  Dei  laudes ;  si  vexatus 
ffigritudine,  Dei  judicia  depreceris;  si  te 
nulla  inopia,  nulla  adversitas  a  via  justitiae 
revocet. 

Sed  circa  hsec  quis  dicere  posset,  Si  ista 
ita  se  habent,  nunquam  Ghristiani  debe- 
rent  contra  Sarracenos  aliosque  infideles 
pugnare,  et  impii  juxta  omne  libitum  su- 
um  opprimerent   homines  innocentes  ac 

B  justos,  et  periret  in  republica  disciplinae 
censura  et  rigor  justitiae,  paxque  commu- 
nis.  Et  respondendum,  quod  infidelibus 
fidem  impugnantibus,  et  Ghristianos  dele- 
re  optantibus  ac  molestantibus,  resisten- 
dum  est  publica  auctoritate,  etiam  gladio 
materiali.  Improbis  quoque  et  perversis 
est  resistendum  secundum  juris  proces- 
sum,  dum  ex  bonorum  patientia,  illorum 
pravitas  magis  exsurgit,  et  rempublicam 
turbat,  atque  communi  obviat  paci. 
Denique   sanctus  hic  martyr  superavit 

G  tyrannos,  omnia  sibi  ab  illis  illata  tormen- 
ta  aequanimiter  perferendo  pro  Dei  amore 
et  beata  retributione.  Nec  solum  per  pa- 
tientiam  martyres  gloriosi  suos  vicerunt 
persecutores,  sed  item  per  sapientiam  et 
eloquentiam,  prout  Ghristus  in  Evangelio 
eis  locutus  est :  Ponite  (inquit)  in  cordibus  Luc. 
vestris  non  praemeditari  quemadmodum  '''• 
respondeatis.  Ego  enim  dabo  vobis  os  et 
sapientiam  cui  non  poterunt  resistere  et 
contradicere  omnes  adversarii  vestri.  Et 
istud  in  beatissimis  martyribus  utriusque 

D  sexus  evidentissime  ac  mirabilissime  pa- 
tuit,  scilicet  Stephano,  Laurentio,  Vincen- 
tio,  Barbara,  Gatharina,  Agatha,  Agnete,  et 


XXI,  14, 


COMMUNE    UNIUS   MARTYKIS.   —   SERMO   TERTIUS 


027 


aliis  prorsus  innumerabilibus  Sanctis  pro  A 
Christo  occisis. 

Insuper  martyres  sancti  superaverunt 
adversarios  suos  et  tertio  modo,  videlicet 
per  gloriosa  miracula  quibus  in  suo  coru- 
scaverunt  martyrio  :  per  qua^  idolorum 
templa  ac  idola  destruxerunt,  a  leonibus 
ac  ceteris  feris  manserunt  intacti,  in  igne 
illaesi,  in  aquis  non  mersi,  mortuos  susci- 
taverunt,  infirmos,  claudos,  csecos,  lepro- 
sos,  paralyticos  curaverunt;  per  qufe  in- 
terdum  et  ipsi  tyranni  fuerunt  conversi. 

Adhuc  autem  et  quarto  modo  inlerdum  B 
suos  superaverunt  persecutores,  per  hoc 
quod  ad  eorum  sanctitatem  monstrandam 
Deus  subinde  miraculose  plagavit  ac  in- 
teremit  tyrannos.  Quod  aliquando  contigit 
ante  martyrum  occisionem,  ut  in  Legen- 
dis  S.  Silvestri  et  B.  Christina)  narratur. 
Seepius  vero  id  contigit  post  beatissimo- 
rum  martyrum  trucidationem,  ut  patet  in 
Decio  et  Valeriano,  in  Daciano  et  Quintia- 
no  ac  Latroniano,  et  aliis  multis. 

Ex  his  constat,  quam  multiplici  gratia 
et  virtute,quam  magna  fortitudine  ac  mul-  C 
tiformi  excellentia,    Dcus   hunc  sanctum 
martyrem   decoravit,  quem   tam   copiose 
fecit  victorem. 

Prseterea  ad  martyrem  fortitudo  praeci- 
pue  pertinet,  ne  suppliciis  mortem  indu- 
centibus  terreatur  aut  cedat,  quum  dicat 
Maitk.s,  Salvator  :  Nolite  timere  eos  qui  corpus  oc- 
■^-  cidunt.  Atque  ut  sanctus  ait  Gregorius  :  Ju- 

storum  fortitudo  est  carnem  vincere,  pro- 
priis  voluntatibus  contraire,  dilectionem 
vitse  prsesentis  exstinguere,  hujus  mundi 
aspera  pro  seternis  prsemiis  amare,prospe-  D 
ritatum  blandimenta  contemnere,  adversi- 
tatis  metum  abjicere,  ipsamque  mortem 
et  ejus  supplicia,  Dei  intuitu  ac  amore, 
invicto  animo  tolerare.  Porro  reproborum 
ac  impiorum  fortitudo  est,  transitoria  sine 
cessatione  diligere  nec  ab  eorum  amore 
per  adversa  quiescere,  ad  honores  saeculi 
adspirare,  bonorum  hominum  vitam  ver- 
bis  et  moribus  aut  etiam  gladiis  impugna- 
re,  in  se  ipsis  confidere,  vana  praesumere, 
impotentiores  opprimere,  peccata  pcccatis 


adjicere,  et  illatam  sibi  injuriam  auctori- 
tate  propria  contra  juris  ordinem  vindi- 
care.  IIa3C  est  fortitudo  pravissima,  imo 
non  fortitudo,  sed  fatuitas  atque  debilitas, 
omni  verffi  sapienti»  ac  vigori  virtutum 
contraria.  Nam  ut  ait  Anselmus,  qui  id  po- 
test  quod  sibi  non  expedit,  quanto  plus 
potest  hoc,  tanto  infirmior  comprobatur. 

Amplius  ad  martyrem  pertinet,  habere 
fidem  cum  argumentis  et  rationibus  fidei, 
purificatseque  mentis  intelligentia.  Unde 
sacratissimus  princeps  Apostolorum  in  sua 
prima  hortatur  epistola  :  Dominum  Chri- 
stum  sanctificate  in  cordibus  vestris,  pa- 
rati  semper  ad  satisfactionem  omni  po- 
scenti  vos  rationem  de  ea  quse  in  vobis 
est  fide  et  spe.  Habuit  ergo  hic  martyr 
sanctus  gratiam  istam.  Habuit  quoque  sa- 
pientiam  illam  qua  donum  Spiritus  San- 
cti  est  :  qu»  sapientia  est  caritati  insepa- 
rabiliter  juncta,  ita  quod  eam  nemo  habet 
nisi  in  caritate  exsistens,  et  omnis  in  ca- 
ritate  exsistens  eam  habet.  Hsec  sapientia 
dicitur  quasi  sapida  scientia,  quoniam  est 
dulcis  et  affectiva  cognitio  Dei.  Quemad- 
modum  itaque  sanctus  hic  martyr  fuit  in 
caritate  perfectus,  sic  fuit  et  in  dono  sa- 
pienti»  hujus  prsefulgens,  ita  quod  fuit 
divinorum  contemplator  sublimis. 

Sed  jam  postremo  tangendum  est,  quan- 
ta  Christus  promittat  vincentibus.  Nam  te- 
ste  Apostolo,  Non  coronatur  nisi  qui  legl- 
time  certaverit.  Christus  quoque  :  Qui 
perseveraverit  (inquit)  usque  in  finem, 
hic  salvus  erit.  Itemque  in  Apocalypsi  ait 
Filius  Dei  :  Vincenti  dabo  edere  de  ligno 
vitae  quod  est  in  paradiso  Dei  mei.  Ubi 
per  lignum  vitse,  intelligi  potest  Christus, 
sapientia  Dei  Patris  :  de  qua  Salomon  di- 
xit,  Lignum  vitse  est  omnibus  apprehen- 
dentibus  eam.  Hujus  ligni  esus  est  beati- 
fica  Sanctorum  refectio,utpote  felix  fruitio 
Dei,  qua  satiantur  atque  plenissime  con- 
tentantur  Beati.  Iterumque  ait  Salvator  in 
Apocalypsi  :  Qui  vicerit,  non  Isedetur  a 
morte  secunda,  id  est  damnatione  aeter- 
na  ;  itemque,  Vincenti  dabo  manna  abs- 
conditum.  Et  iterum  protestatur  :  Qui  vi- 


I  Peir.  III, 
15. 


/«.  XI,  :>. 


II  Tim.  11,5. 

Mallh.  X, 

■i-> 


Apoc.  II,  7. 


Prov.w,\i. 


Apoc.n,\\. 

Ibid.  17. 
lliiil.  m,  5. 


G28  COMMUNE   UNIUS   MARTYRIS.   —   SERMO   TERTIUS 

cerit,  vestietur  vestimentis  albis,  id  est  A  militanti  quam  in  triumphanti  Ecclesia. 

donis  gratiae  in   praesenti,  donisque  glo-  Ex  quibus  omnibus  constat,  quanta  sit 

rise  in  futuro,  seu  duplici  stola   immor-  beatitudo   et  gloria  hujus  victoriosissimi 

talitatis  ;   et  confitebor   nomen   ejus   co-  martyris    :    quem    imitari,    invocare,   di- 

Apoc.uiM.  ram  Patre  meo.  Sed  et  denuo  :  Qui  vice-  ligere,    honorare    debemus,   quatenus   ad 

rit  (inquit),  faciam   illum   columnam   in  ejus  beatitudinem   ac   societatem  pertin- 

templo   meo,    id    est,  firmiter  eum    col-  gere  mereamur.  Ad   laudem   Omnipoten- 

locabo,   excellentemque   faciam,   tam   in  tis  et  gloriam.  Amen. 


COMMUNE 

CONFESSORIS  PONTIFIGIS 


Enarrationem  epistolm  et  evangelii  require  de  S.  Nicolao. 


SERMO   PRIMUS 


DE   VERA    CHRISTI   IMITATIONE,    ET   PERFIDIA   EORUM   QUI   A   CHRISTO   NOMINARI   VOLUNT 

NEC   VITAM   EJUS    IMITARI. 


0 


UI  se  dicit  in  Christo  manere,  debet  A 
siciit  ille  ambulavit  et  ipse  ambula- 
re7l  Joann.  ii,  6. 

Dominus  noster  Jesus  Christus  in  Evan- 
Luc.\i,i6.  gelio  ait  :  Quid  dicitis  mihi,  Domine,  Do- 
mine,  et  non  facitis  qufe  dico?  Ex  quibus 
verbis  probatur,  quod  indignus  est  Chri- 
stum  Dominum  appellare,  qui  ipsius  non 
obedit  praceptis.  Nam  servus  et  dominus 
referuntur  ad  invicem.  Qui   ergo  Christi 
non  est  servus,  non  vere  et  proprie  Chri- 
stum  nominat  Dominum  suum:imo  ad  gra- 
viorem  sui  damnationem  Dominum  eum  B 
vocat.  Hinc  etiam  per  Malachiam  loqnitur 
iVa?ac/i.i,  Deus  :  Filius  honorat  patrem,  et  servus 
^"  timet  dominum  suuin.  Si  ergo  pater  ego 

sum,  ubi  est  honor  meus?  et  si  Dominus 
ego  sum,  ubi  est  timor  meus?  Ex  quibus 
duo  eliciuntur.  Primum  est,  quod  omnes 
in  mortali  vitio  exsistentes,  indigni  sunt 
Deum  patrem  vocare,quia  non  vere  ipsuin 
honorant,  imo  maxime  inhonorant,  quia 
preecepta  ejus  non  advertunt  nec  curant 
implere,  et  ista  carnalia  et  terrena,  ista 
caduca,  vana,  foeda  ac  vilia  praeferunt  ei,  C 
cujus  natura  est  bonitas,  cujus  immensa 
est  dignitas,  cujus  sanctitas  finem  non  ha- 
bet,  qui  est  suminum  et  incommutabile, 


infinitum  et  incomparabile  bonum.  Ec- 
ce  quanta  est  caecitas  rationis,  et  quanta 
perversitas  voluntatis  omnium  impiorum, 
Deum  tam  graviter  inhonorantium  ac  vili- 
pendentium,  qui  tam  fatue  judicant,  et 
tam  perverse  ac  stolide  eligunt,  dum  istis 
terrenis,  carnalibus  atque  vilissimis  rebus 
potius  quam  omnipotenti  et  superexaltato 
Creatori  suo  adhserent,  adhgerendumque 
judicant  et  eligunt.  Nam  Deus  multiplici- 
ter  offert  eis  se  ipsum,  ipsi  autem  Deo 
contempto  potius  prseeligunt,  amplectun- 
tur  et  diligunt  carnalia,  transitoria  et  im- 
munda,  similes  eis  de  quibus  in  Threnis 
loquitur  Jeremias  :  Qui  nutriebantur  in  r/ue«.iv, 
croceis,  amplexati  sunt  stercora.  Stercora  ^" 
quippe  sunt  transitoria  et  carnalia,  com- 
paratione  summi  infinitique  boni,  quod 
Deus  est,  imo  et  respectu  spiritualium  cce- 
lestiumque  bonorum.  Secundum  est,  quod 
homines  intimorati,  vitiosi,  indigni  sunt 
Deum  creatorem  vocare  Dominum  suum, 
quia  non  timent  eum,  sed  absque  timore 
transgrediuntur  ejus  praecepta.  De  quibus 
Salomon  loquitur  :  Quia  non  cito  profertur  Eccie.\n\, 
contra  malos  judicium,absque  ullo  timore  "• 
filii  hominum  perpetrant  mala. 

Itaque,  si  iniqui  indigni  sunt  Christum 


630 


COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS.    —   SERMO   PRIMUS 


appellare  Dominum  suum  aut  patrem,  A 
multo  indigniores  sunt  ab  ipso  Christo 
christiani  vocari.  Nam  qui  christianus  vo- 
catur,  Christum  se  habere  Dominum  et 
Salvatorem  ac  patrem  fatetur,  et  ejus  se 
esse  imitatorem  designat. 

Prseterea  de  hac  re  loquitur  valde  sub- 
tiliter  ac  devote  S.  Augustinus  in  libro 
de  Nomine  christiano,  inter  cetera  di- 
cens  :  Christus  unctus  interpretatur.  In 
veteri  autem  Testamento  non  nisi  reges  et 
pontifices  ac  propheta3  ungebantur  :  et 
hoc  usque  ad  Christi  adventum,  quem  B 
7's.xuv,  8.  Deus  oleo  exsultationis  ac  Spiritu  Sancto 
unxit  prae  participibus  suis.  Ex  quo  om- 
nes  Christiani  in  Baptismo  unguntur.  Cu- 
jus  unctionis  exemplo  monemur,  quam 
sancte  vivere  teneamur,  ut  in  quibus  tam 
sancta  est  unctio,  sit  non  minus  sancta 
conversatio.  Christiani  ergo  nomen  frustra 
sortitur,  qui  Christum  non  imitatur.  Quid 
enim  tibi  prodest  vocari  quod  non  es,  et 
nomen  tibi  usurpare  alienum?Sed  si  chri- 
stianum  te  esse  delectat,  quse  Christi  sunt 
gere,  et  merito  tibi  Christi  nomen  assume.  C 
Aut  forsitan  non  esse,  sed  vocari  deside- 
ras  ?  Hoc  foedum  et  miserum  est,  te  velle 
vocari  quod  non  es.  Qui  christianus  dici- 
tur,  Christum  se  Dominum  habere  profi- 
tetur,  et  vere  habet,  si  ei  in  omnibus  ob- 
sequatur ;  si  quo  minus,  non  jam  Christi 
servus,  sed  subsannator  est  et  irrisor,  qui 
ejus  se  servum  dicit  cui  servire  dissimu- 
lat.  Huic  ergo  geminum  servatur  condem- 
nationis  judicium,  utpote  pro  subsannati- 
one  Dei,quem  sine  causa  Dominum  Deum 
appellat,  et  pro  qualitate  sui  peccati.         D 

Quum  ergo  hsec  ita  se  habeant,  sanctus 
iste  confessor,  cujus  nunc   solennia  agi- 
mus,  Christum  studuit  imitari,  et  ut  di- 
iJoann.u,  guus  cssct  christianus  vocari,curavit  sicut 
^-  Christus  ambulavit  et  ipse  ambulare.  Se- 

cutus  est  equidem  Dominum  Salvatorem 
in  omni  virtute,  praisertim  in  profundis- 
sima  humilitate,  per  quam  tanto  plus  de- 
jecit  et  vilem  ac  defectuosum  reputavit  se 
ipsum,  quanto  amplius  ab  hominibus  ho- 
norabatur.  Itemque,  secutus  est  Christuni 


in  magna  et  stabili  patientia,  quia  injurias 
sibi  illatas  per  verba  aut  facta,  promptis- 
simo  sustinuit  corde,  gratias  agens  Domi- 
no  in  adversis,  et  Christi  passionem  ac 
patientiam  semper  pra3  oculis  habens,  at- 
que  perpendens  quod  princeps  ait  Apo- 
stolorum  :  Christus  passus  est  pro  nobis, 
vobis  relinquens  exemplum,  ut  sequamini 
vestigia  ejus.  Insuper,  secutus  est  Domi- 
num  Jesum  in  spontanea  paupertate,  qui 
vel  cuncta  terrena  proptcr  Deum  reliquit, 
vel  ea  pauperibus  Jiberaliter  communica- 
vit,  nec  immoderanter  dilexit,  implens 
quod  ait  Psalmista  :  Divitise  si  affluant, 
nolite  cor  apponere.  Imo  multi  Sancti  in 
magnis  divitiis  multas  sponte  sustinue- 
runt  penurias,famem,  sitim  et  frigora,  per 
opera  poenitentiae  affligentes  corpora  sua, 
sicut  ait  Apostolus  :  Qui  autem  sunt  Chri- 
sti,  carnem  suam  crucifixerunt  cum  vitiis 
et  concupiscentiis.  Adhuc  autem,  secutus 
est  Dominum  Christum  in  vera  et  spiri- 
tuali  dilectione  Dei  et  proximi,  Deum  su- 
per  omnia  ardenter  amando,  et  proximos 
etiam  sibi  adversantes  ac  invidentes,  sicut 
se  ipsum.  Quidquid  enim  a  Dei  impedit 
caritate,  hoc  omni  cum  diligentia  devita- 
vit,omnem  scilicet  carnalem  amorem,sen- 
sualem  affectum,desideria  inania  ac  mun- 
dana.  Et  quia  se  ipsum  dilexit  pure  in 
Deo,  idcirco  eos  qui  sibi  injurias  intule- 
runt,  qui  se  spreverunt  ac  percusserunt, 
reputavit  suos  amicos  et  sibi  utilissimos 
et  salubres,  quoniam  maximi  profectus  ac 
meriti  fuerunt  sibi  occasio,et  per  eos  pur- 
gari  se  aestimavit  ac  perfici  :  imo  multo 
majoribus  persecutionibus  judicavit  se  di- 
gnum,  eo  quod  omnium  offendisset  Crea- 
torem  et  Deum  ac  Dominum.  Item,  secu- 
tus  est  Christum  in  vera,  integra  ac  stabili 
obedientia,  universa  praecepta  Dei  atque 
Ecclesiae  cum  diligentia  ex  caritatis  fervo- 
re  adimplens,  ita  quod  cum  Christo  dicere 
potuit  :  Sicut  mandatum  dedit  mihi  Pater, 
sic  facio;  et  rursus,  Ego  non  qua>ro  glo- 
riam  meam,  sed  Dei. 

Itaque   diligentissime    intueamur,  cum 
quanta    cordis    sui    custodia    hic    sanctus 


I  J'rli\  IT, 


Ps.  LXI,  11. 


Galal.  V, 
24. 


Matlh.wif, 
37,  39. 


Joann.  xiv, 
31. 

Ibkl.  VIII, 
50. 


COMMUNE   CONFKSSORIS   PONTIFICIS. 


SEIIMQ   SECUNDUS 


631 


confessor  Deo  jiigiter  deservivit,  qiiani  li- 
morate  atque  sollicite  coram  ipso  in  omni- 
biis  ambulavit, semper  sollicitus  ne  summi 
Patris  prepsentiam  iii  uliquo  inlionoraret, 
ne  ejus  sanctitatem  per  aliquam  cogitalio- 
nem  inutilem,  per  quamcumque  inordina- 
tam  alfectionem,  per  quodcumque  illici- 
tum  verbum  offenderet,  no  aliquid  divinis 
praeceptis  contrarium  operaretur,  ne  in 
exsecutione  eorum  qufe  ad  se  pertinebant, 
negligens  inveniretur,  ne  aliquam  tempo- 
ris  horam  sibi  concessam  transiret  infru- 
ctiiose,  ne  aliquem  scandalizaret,et  ne  a  di- 
vini  amoris  teperet  fervore.  Denique,  quia 
tam  diligens  exstitit  in  his  omnibus  coram 
Deo,  idcirco  misericordissimus  Deus  cari- 
tatem  suam  et  gratiam,  omnesque  virtutes 
conservavit,  auxit  et  perfecit  in  eo,  et  san- 
ctum  eum  effecit  ac  honorabilem  omni  po- 
pulo  christiano,  secundum  quod  ipse  totis 
viribus  honoravit  Dominum  Deum  suum. 
Studeamus  ergo  in  prsetactis  virtutibus 
ac  sanctis  exercitiis  sequi  hunc  Sanctum, 
et  cum  ipso  ambulare  sicut  et  Christus 
ambulavit,  id  est,  vixit  in  seeculo  isto  (nam 
vita  bonorum  in  hoc  mundo,  vocatur  pe- 
regrinatio  et  ambulatio,  quoniam  ad  coele- 


A  slem  lendunt,  propinquant  ac  properant 
[)atriam),  ut  digni  simus  christiani  vocari, 
pensantes  quod  in  libro  de  Nomine  christi- 
ano  loquitur  Augustinus:Non  in  hoc  nobis 
nomino  tantum  quod  christiani  dicimur, 
blandiamur,  sed  propter  hoc  etiam  nos  ju- 
dicandos  credamus,si  nobis  frustra  nomen 
hoc  vindicemus.  Quis  enim  tam  vanus  et 
miser  est  qui  advocatum  se  audeat  profi- 
teri,  quum  litteras  nesciat?  Quis  tam  insa- 
nus  est  et  excors  ut  fateatur  se  militem, 
qui  nesciat  arma?  Tu  ergo  quomodo  chri- 

B  stianus  vocaris,in  quo  nulius  Christi  actus 
apparet?  Christianus,  nomen  est  justitia?, 
bonitatis,  integritatis,  patientiac,  castitatis, 
prudentia),  humanitatis,  innocentiae,  pie- 
tatis  :  et  tu  quomodo  tibi  nomen  hoc  vin- 
dicas  et  defendis,  qui  de  tam  multis  virtu- 
tibus  nec  paucas  habes?  Christianus  est, 
qui  bonus,  pius  et  innocens  est,  nuilam 
in  pectore  habens  malitiam,  qui  nulli  cu- 
pit  obesse,  sed  cunctis  prodesse,  et  Deo 
intogra  mente  adhaeret.  —  Tales  ergo  esse 
mentaiiter  cupiamus,  et  operabiliter  stu- 

G  deamus.  Atque  ut  gratiam  tantam  a  Domi- 
no  consequamur,  sanctum  hunc  confesso- 
rem  invocemus,  diiigamus  et  honoremus. 


SERMO   SECUNDUS 


DE    ARCTA   VIA    VIT.E,    DEQUE    SEX   LABORIBUS    FELICISSIMIS    IN   VITA    IIAC   ASSUMENDIS 
QUIBUS   VEROS    DEI    FILIOS   OPINARI   NOS    POSSUMUS. 


Matlh.sw 
li. 


LABORA  sicut  bonus  miles  Christi  Je-  D 
su.  II  Tim.  II,  3. 
Sicut  in  Evangelio  ait  Saivator,  arcta 
est  via  quae  ducit  ad  vitam,  et  pauci  ince- 
dunt  per  eam.  Porro  hsec  arcta  via,  non 
est  nisi  virtuosa  pccnitentiaiisque  vita  : 
quae  dicitur  arcta,  quia  ardua  est  sive  dif- 
ficilis.  Est  namque  difficiie,  cor  ab  omni 
inordinato  affectu,ab  omni  consensu  illici- 
to,  a  cogitationibus  pravis  jugiter  custodi- 
re,  universis  tentalionibus  diaboii,  carnis 


et  mundi  resistere,  omne  mortaie  pecca- 
tum  vitare,  in  via  justiti»  usquo  ad  finem 
manero.  Et  prsesertim  difficillima  sunt  ista 
eis  qui  inter  saecuiares  et  intimoratos  ho- 
mines  conversantur,  quoniam  cum  talibus 
non  perverti,nec  eorum  exemplis  aut  vor- 
bis  corrumpi,  est  rarum  et  valdo  prseci- 
puum.  Hinc  quemlibet  Christianum  horta- 
tur  Apostoius  :  «  Labora  sicut  bonus  miies 
Christi  Jesu  »,  id  est,  cum  omni  men- 
tis  diligentia  ot  conatu  fuge  peccata,  men- 


632 


COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS. 


SERMO   SECUNDUS 


12. 


tem  custodi,  insiste  virtutibus,  persevera 

in  bonis,  et  vince  te  ipsum  tentationibus- 

Matth.xi,  que  resiste.  Nam  ut  ait  Salvator,  Regnum 

coelorum  vim  patitur,  et  violenti  rapiunt 

illud  :  per  violentos  intelligens  eos  qui  sa- 

lubriter  frangunt  et  vincunt  se  ipsos,  pas- 

siones  et  concupiscentias   refrenando,  et 

propriam  voluntatem  Deo  in  omnibus  sub- 

jiciendo.  Hinc  et  Propheta  loquitur  Deo  ; 

/>«.  XVI,  4.  Propter  verba  labiorum  tuorum  ego  cu- 

stodivi  vias   duras.  Nam  et  Aristoteles  : 

Ars,  inquit,  et  virtus,  sunt  circa  difficilia. 

Preeterea  posset  quis  quserere  :  Si  tam 

difficile  est  divin»  legis  praecepta  imple- 

re,  et  Deo   sine   raortali  vitio  deservire, 

quomodo  intelligendum  est  quod  ait  Sal- 

Maiih.w,  vator  :  Jugum  meum  suave  est,  et  onus 

^°'  meum  leve?Et  respondendum,quod  evan- 

gelicae  legis  observantia  laboriosa  et  arcta 

est  homini  secundum  se,  sed  per  gratio- 

sum  Dei  auxilium,  per  caritatem  ferven- 

tem,   per   laudabilem  assuefactionem   fit 

valde  delectabilis  atque  perfacilis.  Unde 

Propheta,  qui  (ut  allegatum  est)  in  uno  ait 

psalmo,  Propter  verba  labiorum  tuorum 

ego  custodivi  vias  duras,  alio  loco  loqui- 

/*5.  cxviii,  tur  Deo  :  Viam  mandatorum  tuorum  cu- 

^"'  curri,  quum  dilatasti  cor  meum;  itemque, 

ibid.  u.  In  via  testimoniorum  tuorum   delectatus 

sum,  sicut  in  omnibus  divitiis. 

Prseterea  sanctus  iste  confessor  fortiter 
laboravit  tanquam  fidelissimus  ac  optimus 
Christi  miles.  Primo,  proprium  corpus  ra- 
tionis  judicio  subjiciendo,  in  refrenando 
concupiscentias  gustus  et  tactus,  ac  evi- 
tando  actus  gulse  et  incontinentige,  prout 
iCo/Mx,27.  ait  Apostolus  :  Gastigo  (inquiens)  corpus 
meum,  et  in  servitutem  redigo.  Et  istud 
indiget  speciali  et  magno  adjutorio  Spiri- 
tus  Sancti,  discretione,  sobrietate  ac  tem- 
perantia  :  siquidem  in  quotidianis  refecti- 
onibus  non  excedere,  et  solam  naturae 
necessitatem,  non  aliquam  voluptatem  ex- 
quirere,  magnum  est  valde.  Et  hoc  fecit 
sanctus  iste  confessor,  quoniam  in  cibis 
et  potibus  non  solummodo  non  excessit, 
imo  etiam  quantum  licuit,  aliquid  de  ne- 
cessariis  naturse  suae  subtraxit,  et  corpus 


A  suum  jejuniis,  abstinentiis,  vigiliis,  disci- 
plinis  maceravit,  afflixit,  edomuit,  juxta 
illud  Apostoli  ad  Romanos :  Obsecro  vos  ut  7?om.xii,i. 
exhibeatis  corpora  vestra  hostiam  viven- 
tem,  sanctam,  Deo  placentem,  rationabi- 
le  obsequium  vestrum.  Sicque  excellenter 
implevit  quod  jubet  Christus  :  Attendite  luc.xxi,u. 
ne  graventur  corda  vestra  crapula  vel 
ebrietate,  aut  curis  hujus  saeculi.  Ista  so- 
brietas  ac  castitas  corporis,  et  edomatio  ac 
bona  gubernatio  ejus,  est  fundamentum 
internse  reformationis  ac  sanctae  guberna- 

B  tionis.  Ideo  omnes  Sancti  corpus  suum 
praefatis  modis  castigaverunt  rationique 
subdiderunt,et  tanquam  boni  milites  Chri- 
sti  fortiter  laboraverunt  in  hoc.  Magna 
quippe  virtus  est  sancta  sobrietas,  et  vi- 
tam  quoque  praesentem  dulciorem,  sanio- 
rem  ac  diuturniorem  efficiens.  Hinc  loqui- 
tur  Augustinus  :  Sobrietas,  est  mentis  et 
sensus  membrorumque  omnium  cautela, 
pudicitiae  ac  castitatis  munimen,  pacis  et 
amicitiae  conservatrix,  pudori  et  honestati 
semper  conjuncta,  ac  vitia  multa  expel- 

C  lens;  temeritatem  etenim  fugit,  pericula 
multa  declinat,  domum  atque  familiam 
cum  moderatione  gubernat.  Hinc  et  Chry- 
sostomus  protestatur  :  Simplicior  victus 
et  mensa  mediocris,  plurimum  jucundita- 
tis  habet  et  voluptatis;  divitum  vero  men- 
sae  exsecrabiles  sunt  et  horridae,  et  conta- 
minationibus  plenae. Porro  quam  laudabilis 
ac  necessaria  est  homini  sancta  ista  so- 
brietas,  tam  vituperabilis  ac  nociva  ei  est 
gula,  quum  dicat  Gregorius  :  Omne  quod 
homines  fortiter  egerunt,  dominante  gulae 

D  vitio  perdtint ;  et  dum  venter  non  restrin- 
gitur,  cunctae  virtutes  pariter  obruuntur. 
Nam  epulas  quasi  semper  comitatur  volu- 
ptas,  quia  dum  corpus  in  refeclionis  dele- 
ctatione  resolvitur,  cor  ad  inane  gaudium 
relaxatur. 

Secundo  laboravit  sanctus  iste  confes- 
sor  ut  bonus  miles  Christi,  circa  interio- 
rum  suorum  reformationem,  omnes  ani- 
mac  sua3  affectiones  simplificando  ac  re- 
ctificando  in  Deo,  ita  quod  in  nulla  re 
creata,  non  in  auro,  argento,  vestibus,  or- 


COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS. 


SERMO   SECUNDUS 


633 


II  Cor. 
17. 

Philipp. 
i. 


Ps.  XVII, 38 


\Joann. 
Ib,  lU. 


Jacob.  IV 


namentis,  cibis,  potibus,  mulieribus,  ha- 
bitaculis  deleclabatur,  nisi  in  Deo ;  nec 
superflue  appetiit  talia,  neque  de  eorum 
ainissione  immoderanter  contristabatur.  Et 
in  hoc  sanctum  hunc  confessorem  imitari 
debemus,  quatcnus  omnia  nostra  sint  or- 
dinata  in  Deo,  nec  immoderate  pro  tem- 
poralibus  sollicitemur,  neque  in  his  terre- 
nis  atque  carnalibus  inaniter  gloriemur,iit 

X,  impleamus  quod  ait  Apostokis  :  Qui  glo- 
riatur,  in   Domino  glorielur  ;  et   rursus, 

V,  Gaudete  in  Domino  semper. 

Tertio  laboravit  contra  universas  sa?culi 
vanitates  et  impugnationes,  et  contra  dia- 
bolicas  tentationes,  ita  quod  nuUa  hujus 
mundi  vanitate  seductus  est;  sed  choreas, 
spectacula,  ludos,  jocos,  cantus  vanos  et 
musica  quseque  contempsit,  nec  aliquo 
hujus  mundi  objecto  inordinate  est  dele- 
ctatus.  Diabolicis  quoque  tentationibus  vi- 
riliter  restitit;  et  quanto  invisibiles  hostes 
eum  ad  illicita  fortius  incitabant,  tanto 
studiosius  dedit  se  ad  virtutes,  ad  omnem 
humilitatem,  ad  patientiam  plenam,  ad 
mansuetudinem  inconcussam,  ad  carita- 
tem  perfectam,  ad  orationes  assiduas,  ad 
meditationes  devotas,  dicens  cum  sancto 
David  :  Persequar  inimicos  meos  et  com- 
prehendam  illos,  et  non  convertar  donec 
deficiant.  Ecce  in  omnibus  his  sequamur 
hunc  Sanctum,  et  mundum  cum  suls  va- 
nitatibus  despiciamus,  quemadmodum  in 
prima   sua  Canonica  sanctus  ait  Joannes 

11,  apostolus  :  Nolite  diligere  mundum  neque 
ea  quse  in  mundo  sunt,  quoniam  si  quis 
diligit  mundum,  non  est  caritas  Dei  Patris 
in  eo;  omne  enim  quod  in  mundo  est, 
concupiscentia  carnis  est,  concupiscentia 
oculorum,  et  superbia  vita?.  Unde  et  san- 

i.  ctus  apostolus  Jacobus  loquitur  :  Amicitia 
hujus  mundi  inimica  est  Deo.  Quicumque 
ergo  voluerit  amicus  hujus  mundi  fieri, 
inimicus  Dei  constituetur.  Non  itaque  di- 
ligamus  bona  sa?culi  hujus  nec  ejus  ho- 
nores  inordinate,  nec  mundanis  hominibus 
placere  aut  per  avaritiam  jungi  optemus 
in  quantum  mundani  sunt,  id  est  vitiosi 
et  vani  ac  Deo  contrarii ;  naturam  tamen 


10,  14. 

Pi 

10. 


LXVlll, 


A  diligamus,  imo  et  personam  eorum,  in 
quantum  a  Deo  creata  est,  et  beatitudinis 
susceptiva  consistit. 

Quarto  laboravit  tanquam  fidelis  Christi 
miles,  pro  communi  bono  et  pace  Eccle- 
siffi,  pro  lapsorum  reformatione,  pro  er- 
rantium  conversione,pro  adificatione  pro- 
ximorum  suorum,  pro  honorificentia  ma- 
jestatis  divinae  :  ita  quod  cum  beatissimo 
Elia  dicere  potuit,  Zelo  zelatus  sum  pro  inney.xw, 
Domino  exercituum  ;  et  cum  Psalmista, 
Zelus  domus  tua  comedit  me.  In  sanctis 

B  etenim  viris  caritas  tam  fervens  et  magna 
est,  quod  se  ad  omnes  extendit,  et  Dei 
honorem  ac  gloriam  super  omnia  et  in 
omnibus  cupit  ac  qusrit,  deinde  bonum 
commune  :  quoniam  bonum  quanto  com- 
munius,  tanto  divinius.  Unde  secundum 
Augustinum,tanto  est  quisque  in  Dei  amo- 
re  perfectior,  quanto  plures  ad  ejus  amo- 
rem  trahit  aut  trahere  nititur.  Unde  et 
quilibet  nostrum  in  isto  Sanctum  hunc  se- 
qui  conetur,  ut  totis  praicordiis  cupiamus 
Deum  ab  omnibus  congrue  honorari,  Ec- 

C  clesiam  in  singulis  suis  gradibus  atque 
suppositis  reformari,  bona  ubique  augeri, 
perturbationes  et  vitia  exstirpari. 

Quinto  laboravit  pro  quotidiano  ac  jugi 
gratise  incremento  et  perfectione  virtutum. 
Devoti  namque  et  fervidi,  ea  quse  habent 
pro  modico  arbitrantes,  semper  conantur 
proficere  atque  in  omni  virtute  fieri  con- 
summati  sive  perfecti,  ut  sint  ab  omni 
privato  et  inordinato  amore  prorsus  mun- 
dati  et  in  divino  amore  completi,  quoti- 
die  quoque  humiliores,  patientiores,  devo- 

D  tiores  et  ferventiores,  magisque  puri  ac 
stabiliti  in  Deo,  cum  Apostolo  singuli  pro- 
fitentes  :  Ego  me  non  arbitror  apprehen-  piuHpp.t 
disse,  qua)  retro  sunt  obliviscens,  et  in 
anteriora  extendens  me  ipsum.  Sic  et  nos 
semper  in  donis  et  gratia  Spiritus  Sancti 
crescere  enitamur  :  prsesertim  quum  in 
Dei  itinere  non  proficere,  reputetur  de- 
ficere. 

Postremo  laboravit  confessor  iste  san- 
ctissimus,  pro  ferventi  ac  stabili  contem- 
platione  divinorum  in  vita  hac,  quantum 


13. 


I 


634  COMMUNE   CONFESSOUIS   PONTIFICIS.   —   SERMO   TERTIUS 

possibile  est.  Ad  hanc  etenim  contempla-  A  atque  continue,  tamen  frequenter  et  in- 

tionem  virtutes  ordinantur  morales,  et  in  terpolate.  Nempe   ut  asserit  Augustinus, 

plena  contemplatione  veritatis  a3terna3  om-  Contemplatio  est  illa   species   quse  rapit 

nium  electorum  consistit  felicitas.  Sicque  omnem  animam  desiderio  sui,tanto  arden- 

viri  sancti  in  vita  hac  futuram  beatitudi-  tiorem  quanto  mundiorem,  et  tanto  mun- 

nem  inchoare  ac  pra?gustare  nituntur,  sic-  diorem  quanto  ad  spiritualia  consurgen- 

/»s  xxxiii,o.  ut  hortatur  Propheta  :  Gustate  et  videte  tem,  et  tanto  ad  spiritualia  consurgentem 

quoniam  suavis  est  Dominus.  Unde  ait  Sal-  quanto  carnalibus   desideriis  ac  terrenis 

/oann.xvii,  vator  :  Hsec  est  vita  seterna,  ut  cognoscant  affectibus  morientem.  Propterea  ait  Gre- 

te  verum  Deum,  et  quem  misisti  Jesum  gorius  :  Mens  nostra  ad  contemplanda  in- 

Christum.  Studeamus  ergo  et  nos  mentem  terna  non  perducitur,  nisi  ab  his  quse  ex- 

nostram  ab  exterioribus  ac  terrenis  abstra-  terius  implicant,  studiose  abstrahatur;nec 
here,  intra  se  recolligere,  ad  Deum  erige-  B  ad  vim   contemplationis   intimae   rapitur, 

re ;  ejus  bonitatem,  pulchritudinem,  ex-  nisi  prius  a  terrenorum  tumultu  affectu- 

cellentiam  contemplari,  et  si  non  assidue  um  liberetur. 


3. 


SERMO   TERTIUS 

DE    PERFEGTIONE    PATRIS   ^TERNI    IMITANDA,    AC   VERA    DILECTIONE,   TRIPLICIQUE    ENARRATIONE 
EVANGELICI   VERBI   :    DILIGES    DOMINUM   DEUM   TUUM,   ETC. 


E' 


STOTE  perfecti  sicut  et  Pater  vester  C  similis  Deo,  quia  ad  ejus  imaginem  et  si-   Gen.1,20, 

coetestis  perfecttis  est.  MaiUh.  Y,  ^S.  militudinem    est   plasmatus.   Et   quamvis  "'■ 

Ista  sunt  verba  Domini  nostri  Jesu  Chri-  per  dona  natura3  Deo  aliqualiter  assimile- 

sti,  unigeniti  Filii  Dei,  ad  imitationem  et  tur,  praesertim  per  intellectum  et  volunta- 

gratiosam   assimilationem  Patris  coelestis  tem,  qua  liber  est  et  suorum  actuum  do- 

nos  invitantis,  dicendo  :  «Estote  perfecti  ».  minus;  tamen  per  dona  gratuita,  utpote 

Sed  quum  Deus  sit  infinit»  perfectionis,  per  gratiam  gratum  facientem,  per  virtu- 

utpote  incircumscriptus,  et  solus  absolute  tes   theologicas   ceterasque  virtutes  infu- 

simpliciterque  perfectus,  quomodo  potest  sas,  et  per  septem  dona  Spiritus  Sancti, 

homo  esse  aut  fieri  perfectus  sicut  Pater  atque  per  actus  harum  virtutum  ac  dono- 

ccelestis,  praesertim  quum  finiti  ad  infini-  rum,  excellentius  et  perfectius  Deo  assi- 

tum  nulla  sit  comparatio  ?  Et  responden-  milatur,  in  tantum  ut  perfectus  et  sanctus 

dum,  quod  duplex  est  similitudo.  Una  na-  D  dicatur    quemadmodum    Deus,    non    per 

turalis  et  perfecta,quge  est  velut  a^qualitas,  adaequationem,  sed  participatam  imitati- 

aut  in  sequalitate  fundata;  et  sic  unigenitus  onem.  Porro  per  dona  glorise,  per  beatifi- 

Filius  secundum  quod  Deus,  Patri  geterno  cam  Dei  visionem  et  suavissimam  ipsius 

est  simiiis  :  propter  quod  dixit  Philippo  fruitionem,  multo  adhuc  eminentius  assi- 

yoa)*n. xiv,  apostolo,  Qui  videt  me,  videt  et  Patrem.  milatur  rationalis  creatura  Deo  incompa- 

'*■  Sicque   nulla   pura    creatura   similis   est  rabili.  De  qua  assimilatione  ait  in  prima 

/6.  XI.,  18.  Deo  :  propter  quod  per  Isaiam  dicitur,  Cui  sua  epistola  Joannes  apostolus  :  Carissimi,  i/oann.m, 

similem  fecistis  Deum?  aut  quam  imagi-  nunc  filii  Dei  sumus,  et  nondum  apparuit -• 

nem  ponetis  ei?  Alia  est  similitudo,  imita-  quid  erimus  ;  scimus  quoniam  quum  ap- 

tiva  et  imperfecta  :  sicque  homo  dicitur  paruerit,  similes  ei  erimus,  quia  videbi- 


COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS. 


SERMO   TERTIUS 


635 


mus  eum  sicuti  est.  Itaque  tanta  est  bo- 
nitas,  caritas  atque  dignatio  Dci  circa 
homines,  ut  eos  ad  sui  assimilatiouem  in- 
vitare  dignetur,  et  appellationes  sibi  soli 
proprie  convenientes  ac  plene,  eis  com- 
municare  dignetur,  ita  ut  perfecti  et  san- 
cti  ac  dii  vocentur.  Unde  per  Moysen  di- 
Zer.xi,44,  xit  :  Sancti  estote,  quia  ego  sanctus  sum, 
iaj  XIX,  2;  p^^^  vestcr.  Et  ad  ipsum  Moysen  ait  :  Ego 
L'Tod.\u,\.  constitui  te  deum  Pharaonis,  et  Aaron  fra- 
ter  tuus  erit  propheta  tuus.  —  Sed  nunc 
oportet  advertere,  qualiter  effici  valeamus 
et  esse  perfecti  sicut  Pater  coelestis,  quum 
ille  essentialiter  sit  perfectus,  homo  acci- 
dentaliter  tantum. 

Itaque  primo  pensandum,  quod  quum 
Deus  sit  ens  simpIicissimum,utpote  ipsum 
esse,  in  se  subsistens  ac  separatum,  ipse 
solus  est  essentialiter  virtuosus,  perfectus 
et  sanctus,  ita  quod  sua  essentia  est  sua 
virtus,  sua  perfectio  suaque  sanctitas.  An- 
geli  autem  et  homines  fiunt  et  sunt  vir- 
tuosi,  perfecti  et  sancti  per  supernaturalia 
dona  gratiee  seu  glorise  eis  infusa,  videlicet 
per  virtutes  et  dona  Spiritus  Sancti  eo- 
rumque  actus  pracipuos.  Denique  in  om- 
ni  multitudine  ordinata,  necesse  est  esse 
unum  primum  ac  praestantissimum.  Quum 
ergo  sint  valde  multse  virtutes,  oportet 
quod  inter  eas  sit  una  altissima  :  et  illa  est 
caritas,  quse  est  supernaturalis  qua^dam 
expressio  ac  similitudo  Spiritus  Sancti,qui 
est  caritas  increata.  Per  quam  caritatem 
creatam,  infusam,  rationalis  creatura  suo 
Creatori  supernaturaliter  conformatur,gra- 
ta  et  accepta  efficitur,  imo  et  sponsa  ac 
filia,  amica  quoque  et  heres  fit  ejus.  Hinc 
perfectio  hominis  essentialiter  sita  est  in 
actu  caritatis,  sic  quod  actualis  dilectio 
Dei  fervida  et  completa,  est  perfectio  no- 
stra.  Unde  ad  hanc  diiectionem  ordinan- 
tur  universa  prsecepta,  et  ipsa  quoque 
evangelica  Christi  consilia.  Hinc  in  Evan- 
gelio  Christus  testatur,  quod  primum  ma- 
Matth.xxu.  ximumque  mandatum  est  :  Diliges  Domi- 
3^;Z,i(c.x,  j^^j^-^  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  ex 
tota  anima  tua,  et  ex  tota  mente  tua,  et  ex 
tota  virtute  tua.  Itaque  quidquid  boni  agi- 


A  mus,  ad  hoc  finaliter  ordinemus,  ut  per 
hoc  ad  istam  tam  perfectam  Dei  dilectio- 
nem  proficiamus  ac  pcrducamur,  ut  per 
hoc   simus  perfecti   sicut  Pater  ccelestis.   Maiih.x, 

Prseterea,  istud  prseceptum  primum  ac  ***' 
summum  de  Deo  totaliter  diligendo,  tri- 
pliciter  potest  intelligi  et  exponi.  Primo, 
ut  indesinenter  semperque  actualiter  fe- 
ramur  in  Deum,  et  fixi  simus  plene  in 
eo,  ipsum  toto  corde,  tota  mente  totisque 
viribus  diligendo.  Et  istud  in  hac  vita 
non  possumus  adimplere;  sed  hoc  modo 

B  impletur  praceptum  istud  a  Sanctis  in 
patria,  qui  plene  et  inavertibiliter  stant 
in  Deum  erecti  cum  incessabili  caritatis 
ardore. 

Secundo,  ut  semper  elevemur  ad  Deum, 
ipsum  totaliter  diligendo  quantum  in  vi- 
ta  hac  fieri  potest,  ita  ut  ea  quae  caritatis 
profectum  et  perfectionem  impediunt,  evi- 
temus.  Ea  vero  quae  caritatis  divinae  pro- 
fectum  et  perfectionem  impedire  solent, 
sunt  voluptates  carnales,  temporales  divi- 
tise,  sollicitudo  mundana,  propria  quoque 

C  voluntas,  et  occupatio  sive  distractio  men- 
tis  circa  diversa.  Hinc  Christus,  sapientia  ico/. i,-2i. 
Dei  Patris,   in    Evangelio   consulit  omnia 
ista   propter   Deum    relinqui   ac   despici, 
quatenus   ad   perfectam   Dei  dilectionem 
perveniatur.  In  primis  enim  consulit  om- 
nia   exteriora   relinqui,  dicendo  :  Si   vis  Maith.xix, 
perfectus  esse,  vade,  et  vende  omnia  quse 
habes  et  da  pauperibus,  et  veniens  seque- 
re  me.  Itemque  :  Qui  non  renuntiat  (in-  /.i(c.xiv,33. 
quit)  omnibus  quse  possidet,  non  potest 
meus   esse   discipulus.   Secundo   consulit 

D  relinqui  ea  quae  partim  nobis  conjuncta 
sunt,  ut  uxorem,  parentes  ac  sobolem,  di- 
cens  :  Si  quis  venit  ad  me,  et  non  odit  Jhui.  20. 
patrem  suum  et  matrem,  et  uxorem,  et 
fratres  et  sorores,  non  potest  meus  esse 
discipulus.  Tertio  consulit  propriam  vo- 
luntatem  abjicere,  dicens  :  Qui  vult  venire  ibui.i\.ti. 
post  me,  abneget  semetipsum,  et  tollat 
crucem  suam  quotidie,  et  sequatur  me. 
Tertio,  prsefatum  prseceptum  exponitur 
ita  :  ut  Deum  toto  corde  totaque  anima  di- 
ligamus,  sic  ut  Deo  nil  prseponamus,  nec 


636 


COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS. 


SERMO   TERTIUS 


aliquid  ejus  caritati  contrarium  operemur,  A 
sed  plus  quam  cetera  universa  ipsum  ame- 
mus.  Et  istud  est  de  necessitate  salutis. 

Itaque  quod  ait  Salvator,  «  Estote  perfe- 
cti  sicut  Pater  vester  ccelestis)),  si  intelliga- 
tur  de  perfectione  pertinente  ad  exsecuti- 
onem  prsecepti  prastacti  de  amando  Deum 
totaliter,  juxta  expositionem  prsecepti  il- 
lius  secundam  jam  habitam,  tunc  verbum 
hoc  Christi  esset  consilium,  non  prsece- 
ptum,  nisi  quantum  ad  religiosos  et  eos 
qui  ad  perfectionem  tenentur.  Si  autem 
intelligatur  de  perfectione  pertinente  ad  B 
exsecutionem  praecepti  prsedicti  secundum 
tertiam  expositionem,  tunc  verbum  illud 
est  prseceptum. 

Preeterea  sanctus  iste  confessor,  docu- 
mentorum  Christi  non  surdus,sed  diligen- 
tissimus  efficacissimusque  auditor,  inde- 
sinenter  studuit  in  hac  vita  esse  perfectus 
sicut  Pater  coelestis  :  propter  quam  per- 
fectionem  adipiscendam  omnia  carnalia 
oblectamenta  contempsit,  transitoria  bona 
sprevit  ut  lutum  et  pulverem.Omnes  quo- 
que  carnales  propinquos  deseruit  et  odi-  C 
vit,  quantum  ad  id  quo  sibi  in  via  Dei,  in 
caritatis  profectu  spiritualique  incremento 
gralia}   quotidiano  obsistere  poterant,  ita 

iicoi.v,io.  quod  cum  Apostolo  dicere  quivit  :  Nos 
jam  neminem  novimus  secundum  carnem. 

Phiiipp.m,  Itemque  :  Existimo  omnia   detrimentum 

^'  esse  propter  eminentem  scientiam  carita- 

tis  Domini  nostri  Jesu  Christi  ;  propter 
quod  omnia  arbitror  ut  stercora,  ut  Chri- 
stum  lucrifaciam. 

Quum  ergo  tota  nostra  consistat  per- 
fectio  in  ferventi  et  puro  Dei  amore,  stu-  D 
deamus  quotidie  in  ejus  sancta  dilectione 
proficere,  ipsum  orando  assidue  et  in- 
stanter  ut  carnales  et  vitiosas  affectiones 
tollat  a  cordibus  nostris,  et  suam  in  no- 
bis  caritatem  accendat  :  de  qua  in  Evan- 

i«c.xii,49.  gelio  ait  Salvator,  Ignem  veni  mittere  in 
terram,  et  quid  volo  nisi  ut  accendatur? 
Preeterea,  quia  venenum  caritatis  est  cu- 
piditas,  id  est  inordinatus  amor  rei  cre- 
at»,  profectus  vero  caritatis  minoratio  cu- 
piditatis,   atque   caritatis   perfectio   nulla 


cupiditas,  seu  mera  cupiditatis  ejectio ;  id- 
circo  cupiditatem  hanc  eradicare  et  ab- 
jicere  ac  semper  vitare  conemur,  nul- 
lam  rem  creatam  amando  nisi  in  Deo, 
hoc  est,  quantum  nobis  accommoda  est 
aut  necessaria  ad  serviendum,  vacandum 
et  complacendum  Domino  Deo;  nec  ali- 
ter  diligamus  nos  ipsos  nisi  in  Deo,  ad 
ejus  honorem  et  gloriam  referendo  nos 
ipsos  et  omnia  nostra  finaliter  atque  to- 
taliter. 

Amplius,  quemadmodum  beatus  iste 
confessor  ad  perfectam  Dei  dilectionem 
in  vita  ista  pervenit,  sic  ad  plenitudinem 
doni  sapientiae  est  perductus  :  ita  quod 
sapientia  quae  est  primum  donum  inter  /«.  xi,  2. 
septem  dona  Spiritus  Sancti,  fuit  gratio- 
sissime  decoratus  secundum  tertium  et 
supremum  gradum  ipsius  in  vita  hac.  Per 
quam  sapientiam  unitivam  et  affectivam 
fuit  ad  contemplationem  divinorum  aptis- 
simus  atque  promptissimus,utpote  in  con- 
tactu  Solis  aeternae  sapientiae  quoad  apicem 
mentis  suae  stans,  et  radios  illustrationis 
supernae  ab  ipso  uberrime  ac  frequentissi- 
me  sumens  ;  eratque  tanquam  secretarius 
et  consiliarius  Dei,  qui  incerta  et  occulta  />«.  l,  s. 
sapientiae  suae  ei  manifestavit,  et  ipsum 
supernaturaliter  per  occultos  instinctus  di- 
rexit.  Ideo  Sanctus  iste  toto  corde  fuit  Deo 
intentus,  in  ipsum  per  contemplationem 
defixus,  per  caritatem  transformatus,  per 
raptum  absorptus,  inferiora  et  carnalia 
prorsus  fastidiens,  renuens  consolari  nisi 
in  Deo,  cujus  deliciae  erant  esse  in  eo.  Et 
quia  tam  amantissimus  ac  familiarissimus 
exstitit  Creatori,  idcirco  in  omnibus  eum 
piissime  Deus  exaudivit,  et  propter  eum 
mirabilia  multa  et  magna  operari  dignatus 
est,  mirificans  Sanctum  suum,  et  sancti-  /•*.  iv,  4 
tatem  ejus  mundo  declarans,  volensque 
eum  ab  hominibus  honorari,atque  per  pre- 
ces  ejus  ac  merita  hominibus  suffragari. 

Conemur  ergo  viriliter  Sancti  hujus  se- 
qui  vestigia ;  et  ut  mereamur  ad  perfecti- 
onem  divinae  dilectionis  pertingere,  non 
negligamus  nos  ipsos  in  omnibus  humilia- 
re,  despicere,  palientiain  mansuetudinem- 


P5.LXXV1,3. 

Prov.  viii, 
31. 


COMMUNE   CONFESSOUIS    PONTlFICrS.   —   SKRMO   TERTIUS  637 

que  servare,  sobrii,  justi,  casti,  misericor-  A  templari ;  sed  qui  ea  contempserit,  et  vel- 

des    consistcre,    tempus   omnc   iructuose  ut  umbram  ac  pulverem  duxerit,  velocius 

expendere,  orationibus  ac  meditationibus  ad  illa  perveniet.  Nam  et  apud  homines 

esse  intenti,  et  in  carnalibus  non  delecta-  hic  mos  est,  ut  tunc  thesauros  suos  re- 

ri,  quatenus  mereamur  ccelestia  contem-  conditasque  divitias  patefaciant  Ciliis  suis, 

plari.  Ait  namque  Chrysostomus  :  Nemo  quum  eos  adultos  jam  viderint,  et  puerilis 

eorum  qui  delectantur  praesentibus  et  ca-  lasciviae  vitia  respuisse.  Ad  laudem  Omni- 

ducis,  potest  coelestia  ac  spiritualia  con-  potentis. 


COMMUNE 


GONFESSORIS  NON  PONTIFIGIS 


ET   ABBATIS 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


JUSTUM  DEDUXIT  DOMINUS  PER  VIAS  RECTAS,  ETC.  Sap.  X,  10-14. 


H 


MC  verba  ad  litteram  de  Jacob  filio 
Isaac  leguntur,  sed  ad  virum  justum 
(cujusmodi  sanctus  fuit  hic  N.  confessor) 
ab  Ecclesia  applicantur.  Igitur  : 

Justum  deduxit  Dominus  per  vias  re- 
ctas,  id  est  per  observantiam  praecepto- 
rum  seu  evangelicorum  consiliorum,  de 
loco  hujus  exsilii  ad  patriam  Beatorum. 
Quemadmodum  autem  infantuli  nequeunt 
ambulare  nisi  ducantur,  seu  parvo  curri- 
culo  innitantur;  sic  fideles  indigent  inde- 
sinenter  juvari,  sustentari  ac  duci  a  Deo, 
ne  semitas  exeant  sequitatis.  Alioqui  re- 
giam  viam  cito  relinquerent,  declinando 
ad  dexteram  sive  sinistram.  Ideo  orat  Pro- 
Ps.  Lxxxv,  pheta  :  Deduc  me,  Domine,  in  via  tua ;  et, 
Gressus  meos  dirige  secundum  eloquium 
tuum.  El  ostendit  illi  regnum  Dei,  dando 
ei  gratiam  contemplandi  ac  prsegustandi 
gaudia  regni  coelestis.  Et  dedit  illi  scien- 
tiam  sanctorum,  id  est  intelligentiam  scri- 
pturarum  Apostolorum,EvangeHstarum  ac 
Prophetarum,  vel  illuminationem  angelo- 
rum  sanctorum  ;  donum  quoque  scientige, 
quod  infunditur  cordibus  omnium  electo- 
rum.  Honestavit  illum  in  lahoribus,  id 
est,  actibus  virtuosis  fecit  eum  studiose, 
fructuose   ac  perseveranter  intentum ;  et 


Ps.  IV,  4. 


11 

Ps.  CXVIII, 
133. 


A  complevit  tabores  illius,  perducendo  eum 
ad  finem  beatum.  In  fraude  circumve- 
nientium  illum  adfuit  :  id  est,  a  fraudi- 
bus  invisibilium  ac  visibilium  hostium  ac 
tyrannorum  eripuit  eum  ac  praeservavit, 
per  iliuminationem  et  directionem  inter- 
nam,  per  inspirationem  angelicam  ;  et  ho- 
nestum  fecit  illum,  id  est  spiritualiter 
locupletem,  totique  mundo  venerabilem, 
canonizando  eumdem,  et  per  diversa  mi- 
racula  Sanctum  suum  mirificando. 

Custodivit  illum  ah  inimicis  prsefatis, 

B  non  ut  eum  non  persequerentur  aut  tru- 
cidarent,  sed  ne  per  impatientiam  aut 
aliam  culpam  corrueret;  et  a  seductori- 
hus,  qui  conati  sunt  per  blandimenta  et 
vana  promissa,  aut  phiiosophica  argumen- 
ta,  vel  comminationes  et  poenarum  acer- 
bitates  decipere  Christi  «lectos,  tutavit 
iltmn,  per  sapientiam  salutarem  atque 
constantiam.  Et  certamen  forte  dedit  ilJi, 
ut  vinceret  :  quia  contra  diabolum,  mun- 
dum  et  carnem  jussit  eum  fortiter  prae- 
liari  ac  praevalere:Nolite  (inquiens)  timere  Matth.  \, 

C  eos  qui  corpus  occidunt.  Non  enim  co-  ,",^^.. 
ronatur  nisi  qui   legitime   certaverit.  Et 
sciret  quoniam  omniurn  potentior  est  sapi- 
entia,\d  est, victoriam  suam  non  sibi  ipsi, 


im.  II, j. 


■ 


COMMUNE   CONFESSOlllS   NON   PONTIFICIS    ET   ABBATIS. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM      639 


sed  Christo  adscriberet,  a  quo  sibi  promis-  A 
z,Hc.xxi,io.  sum  fuit :  Ego  dabo  vobis  os  ct  sapicntiam 
cui  nou  poterunt  resistere  et  contradicere 
omnes  adversarii  veslri. 

Hcec  venditum  justum  non  dereliquit. 
Nam  multi  Saucti  fuerunt  pcrfidis  vendi- 
ti,  sed  a  Sapientia  summa  nequaquam  re- 
licti.  Sed  a  peccatoribus  liberaoit  eum 
per  patientiam  et  glorificationem  in  coelis 
ieternam.  Descenditque  cum  illo  in  fove- 
am.  Certuin  est  quod  felicissimis  marty- 
ribus  in  omni  eorum  cruciatu  acerrimo 
gratiosissime  adstitit.  Vel,  «  descendit  cum  B 
illo  in  foveam  »,  id  est  carcerem,  vel  lo- 
cum   durum   poenitentise.  Et  in  vinculis 


non  dereliquit  illum,  id  est,  in  captivitate 
et  quibuscumque  animae  et  corporis  mo- 
lestiis  opportuno  tempore  adfuit,  nec  de- 
seruit  illum ;  donec  afferret  illi  sceptrwm 
regni,  id  est,  donec  perduceret  eum  ad 
victoriam  et  coronam  ;  et  potentiam  ad- 
versus  eos  qui  eum  deprimebant,  id  est, 
donec  illum  faceret  superiorem  omnibus 
his  qui  eum  molestabant.  Et  mendaces  os- 
tendit  qui  "tnaculaverunt  illum,  id  est, 
qui  maculare  et  infamare  nitebantur.  Et 
dedit  illi  claritatem  (eternam,  id  est,  de- 
dit  ei  perpetuam  claritatem  et  gloriam 
nominis  hic  in  Ecclesia,  et  seternse  beati- 
tudinis  in  ccelesti  gloria. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


SINT    LUMBI    VESTRI    PR.1=:CINCTI,    ETC.    LuC.   XII,   35-40. 


I 


N  hoc  evangelio  Christus  uos  hortatur 
paratos  esse  ad  horam  mortis,  nobis  in- 
certam.  Quse  etiam  iila  esse  debeat  pra- 
paratio  addit,  dicens  : 

Sint  lumbi  vestri  pra^cincti,  id  est,  pa- 
rati  agilesque  estote  ad  exsequendum  ope- 
ra  Dei,  ad  ambulandum  in  via  Domini,  ad 
refrenandum  concupiscentiam  voluptatem- 
que  carnis,  quae  viget  in  lumbis.  Denique 
duplices  sunt  lumbi  hominis,  scilicet  : 
carnales,  ex  quibus  prodeunt  concupiscen- 
tiae  carnis  et  opera  impudica.  De  quibus 

/o6xL,  ii.  lumbis  scriptum  est  in  Job:  Fortitudo  ejus 
in  lumbis  ejus.  Hi  lumbi  per  disciplinae 
rigorem  ac  temperantiam  refrenantur  ac 
praicinguntur  :  quod  omni  Christiano  ne- 
cessarium  est  ad  salutem,  dicente  Aposto- 

Gaiat.\,n.  lo,  Qui  autcm  sunt  Christi,  carnem  suam 

crucifixerunt  cum  vitiis  et  concupiscen- 

I  Petr.  II,  tiis.  Hoc  enim  est  abstinere  a  carnalibus 

*'•  desideriis  quse  militant  adversus  animam. 

nom.  viii,  Unde  rursus  ait  Apostolus  :  Si  secundum 
carnem  vixeritis,  moriemini;  si  autem  spi- 
ritu  facta  carnis  mortificaveritis,  vivetis. 


13 


C  Porro  alii  sunt  lumbi,  spirituales,  videlicet 
intellectus  atque  affectus,  ex  quibus  co- 
gitationum  et  appetitionum  spiritualium 
abundantia  oritur  :  propter  quod  prsecin- 
geudi  sunt  spirituali  cinctorio,  utpote  as- 
sidua  cordis  custodia  et  meditatione  divi- 
nae  Scripturae  continua,  ne  ex  eis  emanent 
inutilium  cogitationum  ac  desideriorum 
proflumina,  juxta  illud  in  Psalmo  :  In  lege  Ps.  i,  2. 
Domini  voluntas  ejus,  et  in  lege  ejus  me- 
ditabitur  die  ac  nocte.  Hinc  ad  Ephesios 
hortatur  Apostolus  :  State  ergo  succincti  Ephes.vi, 

D  lumbos  vestros  in  veritate.  **• 

Et  lucernai  ardentes  in  manibus  vestris. 
Per  lucernas  intelliguntur  discretio  ratio- 
nis  in  agendis,  et  eruditio  aliorum  verbo 
aut  facto.  Sint  ergo  lucerna}  ardentes  :  id 
est,  discretio  dirigat  opera  et  inflammet, 
juxta  illud  ad  Romanos,  Rationabile,  id  est  y?o»i.xii,i. 
discretum,sit  obsequium  vestrum;  et  ratio 
hominis  proximos  illuminet  et  accendat, 
docendo,  exemplariterque  vivendo,  quem- 
admodum  apud  Matthseum  ait  Salvator  :    . 

o-      1  1  ,  •     ..  Matth.  V, 

Sic  luceat  lux  vestra  coram  hominibus,  ut  10. 


105. 


640      COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

videant  opera  vestra  bona,  et  glorificent  A  Itaque  Christum  judicem  praestolemur, 
Patrem  vestrum  qui  in  coelis  est.  Unde  ut  quum  venerit  ad  nos  in  hora  mortis, 
secundum  Gregorium  :  Lumbos  prsecingi-      vel  in  extremo  judicio,  et  pulsaverit,  id 

mus,  dum  carnis  luxuriam   coarctamus ;  est,  mortis  debitum  exegerit,  seu  per  in- 

lucernas  quoque  ardentes  in  manibus  te-  firmitatem  letalem  tetigerit,  confestim  ape- 

nemus,  quum  proximis  exempla  virtutum  riamus  ei,  id  est,  parati  simus  ad  mor- 

monstramus.  Itaque   lucernse  non  solum  tem,  et   Christum  judicem  secure  atque 

debent  esse  lucentes  per  veritatisnotitiam,  hilariter,  vel  saltem  prompte  ac  obedien- 

sed   et  ardentes   per   caritatis   fervorem,  ter,  suscipiamus.  Talis   fuit  Paulus,   qui 

quia  cognitio  veritatis  absque  dilectione  dixit  :  Cupio  dissolvi  et  esse  cum  Christo ;  Phuipp.i, 

bonitatis  informis  est.Rursus,per  lucernas  Psaimista  quoque,  qui  clamat  :  Heu  mihi !  p- 

possunt  intelligi  divina  eloquia  et  preece-  quia  incolatus  meus  prolongatus  est.  Hinc 
pta,   quibus   nostrse  animse    illustrantur,  B  in  Jacobo  habetur  :  Patientes  estote  usque /aco6.v, 7- 

Pro«.vi,23.  juxta  illud  Proverbiorum  :  Mandatum  lu-  ad  adventum  Domini,  et  confirmate  corda  ^- 

cerna  est,  et  lex  lux ;  atque  in  Psalmo,  vestra,  quia  adventus  Domini   appropin- 

Ps.  cxviM,  Lucerna  pedibus  meis  verbum  tuum.  Hse  quabit  :  ecce  judex  ante  januam  adsistit. 

autem  lucemse  fiunt  ardentes,  quando  ex  Beati  sunt  nunc  in  spe,  et  per  merita 

caritate  considerantur  ac  observantur.  virtuosa,  servi  illi,  similiter  et  ancilJae, 

Et   vos  similes  sitis  hominibus  exspe-  quos  quum  venerit  Dominus  Jesus  Chri- 

ctantibus  dominum  suum,  quando  rever-  stus  (in  judicio  particulari  seu  universali, 

tatur  a  nuptiis  :  ut  quum  venerit  et  pul-  ut  dictum  est),  invenerit  vigilantes,  hoc 

saverit fConfestim  aperiant  ez.*id  est,  sicut  est  in  divino  obsequio  diligentes,  non  pi- 

servi   boni  prsestolantur  reditum  domini  gros  aut  somnolentos,  sed  mentis  oculos 

sui  a  nuptiis  cum  diligentia  ac  patientia,  ad  supernse  lucis  contemplationem  apertos 
non  audentes  se  interim  male  habere,  nec  C  habentes,  considerando   divina,    quemad- 

hinc  inde  vagari,sed  domum  custodientes,  modum  ad  Ephesios  ait  Apostolus  :  Pater  Ephes.  i, 

semperque  parati  ostium  redeunti  domino  glorise   det    vobis   spiritum   sapientiae   in  *^'  '^" 

aperire ;  ita  et  vos  cum  omni  diligentia  ac  agnitionem  ejus,  illuminatos  oculos  cordis 

patientia  exspectate  meum  adventum  ad  vestri.   Praeterea,   sicut    lumen   corporale 

vos,  quo  venturus  sum  ad  vos  tam  in  ju-  oppositum  ocuIis,somnolentiam  pellit;  sie 

dicio    vestro    particulari,    videlicet    hora  illuminatio  lucis  divinse  perfundens  et  cla- 

mortis,  quam  in  generali  judicio,  quando  rificans  mentem,  negligentiam  desidiam- 

in  forma  humana  descendam  ad  judican-  que  ab  ea  avellit. 

dum  vivos  et  mortuos.  In  particulari  au-  Amen,  id   est    vere,    dico   vobis,  quod 

tem  Judicio  venit  Christus  per  sequitatis  prmcinget  se,  hoc  est,  Christus  judex  dis- 

suse  effectum,  retribuendo  quod  anima  in  ponet  se  ad  dandum  eis  dignam  felicitatis 
corpore   suo   promeruit.    Dicitur   quoque  D  seternse  mercedem,  secundum  uniuscujus- 

Christus   venire  a  nuptiis,  quia  in  coelo  que  capacitatem,  proportionem  seu  meri- 

sibi  univit  triumphantem  Ecclesiam  ple-  tum  :  ut  sicut  ipsi  prsecinxerunt  se  ad  ejus 

nissima  unione,  tanquam  sponsam  peni-  obsequium,sic  ipse  prsecingat  se  ad  eorum 

tus  illibatam,  indesinenter  ac  intime  sibi  glorificationem  seu  praemium,  quum  fu- 

conjunctam.  De  quibus  nuptiis  in  Apoca-  erint  suo  judicio  praesentati;  et  faciet  illos 

ApocMK.,<j.  lypsi  scribitur  :  Beati  qui  ad  coenam  nu-  discumbere, id  est  plene  quiescere,  et  cum 

ptiarum  Agni  vocati  sunt.A  quibus  dicitur  angelis  sanctis  in  mensa  seternae  felicitatis 

Christus  reverti,  non  quod  eas  relinquat,  refici,  id  est  Divinitatis  beatifica  fruitio- 

aut  quia  aliquando  finiantur,  sed  quia  a  ne  repleri  et  satiari  :  quemadmodum  ait 

loco  voluptatis  illius  purissima?  corpora-  Psalmista,  Inebriabuntur  ab  ubertate  do-  p».xxxv,<>. 

liter  aut  spiritualiter  venire  asseritur.  mus  tua),  et  torrente  voluptatis  tuae  po- 


COMMUNE   CONFESSOUIS    NON   1'ONTIFICIS   ET   ABBATIS.   —   ENARRATIO    IN   EVANGELIUM      G41 


Ps.xM,\-6.  tabis  eos  ;  itemque,  Satiabor  quum  appa-  A 
Luc.  XXII,  ruerit  gloria  tua.  Unde  ait  Christus  :  Ego 
29, 30.  dispono  vobis  regnum,  ut  edatis  et  bibatis 
super  mensam  meam.  Ilinc  divinus  Dio- 
nysius  in  epistola  sua  ad  Titum  scribit  : 
c/".  i.xvi,  Discubitum  opinamur  quietem  a  multis 
p.572Dets.  iaboribus,et  vitam  sine  la)sione,et  conver- 
sationem  divinam  in  lumine,  in  regione 
viventium,  universo  saucto  affectu  adim- 
pletam,copiosam  donationem  omnium  do- 
noruin,  secundum  quam  Igetitia  adimple- 
tur.  Et  transiens,  id  est,  singulorum  corda 
jucundissime  visitans,  atque  in  cunctis  B 
spiritualiter  gradiens,  illos  convertendo, 
seu  potius  conversos  tenendo  in  se ;  vel, 
«  transiens  »,  id  est,  secundum  humanita- 
tem  suam  a  loco  judicii  generalis  ad  coelos 
revertens  ;  ministrahit  illis,  id  est,  omnia 
ad  eorum  beatitudinem  pertinentia  prom- 
pte  ac  copiosissime,  amorose  atque  Igetis- 
sime  exhibebit.  Ha3C  quippe  est  ministratio 
suffragii,  non  obsequii,  ministratio  cari- 
tatis,  non  subjectionis  :  quse  est  ministra- 
tio  sufficientise  beneficiorum,  sicut  pater 
filiis  ministrat  expensas.  Nam  et  angeli  C 
sancti  ac  felices  nobis  pauperrimis,pecca- 
to  et  miseria  plenis,  ministrare  dicuntur, 
quamvis  secundum  Bernardum,  sint  do- 
mini  et  principes  nostri. 

Sed  quoniam  Deus  novit  pronitatem 
nostram  ad  vitia,  atque  instabilissimam 
nostram  fragilitatem ;  idcirco  longanimis 
est  super  nos,  nec  statim  ulciscitur,  sed 
semper  durante  hac  vita,  paratus  est  no- 
stram  pcenitentiam  conversionemque  sus- 
cipere.  Ideo  subditur  :  Et  si  venerit  in 
secunda  vigilia,  id  est,  si  Christus  homi-  D 
nem  visitaverit  ad  judicandum  eum  tem- 
pore  suse  juventutis,  et  si  in  tertia  mgilia 
venerit,  id  est,  diutius  permiserit  eum 
vivere,  et  visitaverit  eum  ad  judicandum 
tempore  senectutis,  et  ita  invenerit,  id 
est,  hominem  ad  mortem  paratum  compe- 
rerit ;  beati  sunt  servi  illi,  qui  a  Christo 
fuerint  ita  parati  atque  in  bonis  operibus 
vigilantes  inventi,  quia  coronabuntur  glo- 
riose  ab  ipso. Itaque  secundum  Gregorium, 
prima  vigilia  primaevum  tempus  est  vitae 

T.  32. 


nostra?,  videlicet  pueritia  ;  secunda  vigilia 
est  juventus  seu  adolescentia  ;  tertia  au- 
tem,  senectus ;  quarla  vero  est  illa  »tas 
quffi  decrepita  nominatur.  Qui  ergo  in  pu- 
eritia  male  vixit,  in  juventute  poeniteat  et 
emendet.  Quod  si  in  juventute  quoque 
conversatus  est  vitiose,saltem  in  senectute 
a  malitiis  resipiscat.  De  prima  autem  vigi- 
lia  non  fit  hic  raentio,  quia  in  illa  aetate 
non  sunt  homines  tam  apti  ad  ardua  vir- 
tutum  ;  similiter  nec  in  »tate  decrepita  : 
unde  nec  de  ipsa  fit  sermo,  nam  et  poeni- 
tentiam  qua)  in  ipsa  fit,  Deus  minus  acce- 
ptat,  et  quoniam  raro  est  pcenitentia  vera, 
qu?e  est  adeo  sera,  ut  asserit  Augustinus. 
Verumtamen  in  Marco  Christus  omnes  has 
quatuor  tangit  setates,  dicendo  :  Vigilate;  Mar 
nescitis  enim  quando  Dominus  veniat,  se-  ^^' 
ro,  an  media  nocte,  an  galli  cantu,  an 
mane.  Fit  autem  sermo  de  aetatibus  vitae 
human3e,seu  partibus  vitae  hominis,  meta- 
phorice,  ad  similitudinem  partium  noctis. 
Sunt  vero  quatuor  vigilise  noctis  :  prima 
vocatur  conticinium,  secunda  intempe- 
stum,  tertia  gallicinium,  quarta  anteluca- 
num.  Sic  enim  vigilantes  in  moeniis  ci- 
vitatum  et  castris,  noctem  consueverunt 
dividere,  ut  sibi  invicem  in  vigilando  suc- 
cedant. 

Deinde  Salvator  per  simile  in  exteriori- 
bus  rebus  compertum,  monet  impleri  quae 
dixit;  et  dicit:  Hoc  autem  scitote ,  quoniam 
si  sciret  paterfamilias  qua  hora  fur  veni- 
ret,  vigilaret  utique,  et  non  sineret  per- 
fodi  domum  suam  a  fure.  Hoc  ad  litteram 
ita  est,  quod  homo  tantum  diligit  corpora- 
lia  bona  sua,  ut  contra  furis  adventum 
vigilando  se  preepararet,  si  sciret  quando 
venturus  sit  fur.  Multo  ergo  plus  custodire 
debet  homo  animam  suam,  et  spiritualia 
bona  sibi  a  Deo  collata,  seque  per  diligen- 
tem  divinorum  observantiam  prsecepto- 
rum,  contra  spiritualem  furem  parare  at- 
que  armare,  id  est  contra  diabolum,  qui 
domum  mentis,  id  est  conscientiam,  inde- 
sinenter  perfodere  seu  Isedere  ac  maculare 
conatur ;  seu  contra  mortem,  ne  ipsum 
corpus    corrumpat    antequam    anima  ad 

41 


C.  XIII, 


642      COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS. 


ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


occurrendum  Christo  et  ad  ejus  suscipien- 
dum  judicium  se  ipsam  paraverit.  Porro, 
Theophilus  per  furem  intelligit  Christi 
adventum  ad  judicandum,  eo  quod  instar 
furis  venturus  sit  improvise,  juxta  illud 

\Ti,cs.i.x,  Apostoli  :  Dies  Domini,  sicut  fur  in  nocte, 
ita  veniet.  Itaque  mentem  nostram  contra 
pessimum  ac  callidissimum  furem,  puta 
diabolum,  indesinenter  custodiamus,  ne 
nos  omni  gratiarum  charismate  spoliet  : 
quia  si  nos  ad  tentationis  suse  consensum 
induxerit,  omni  gratia  et  virtute  protinus 
nos  privabit.  Ideo  Paulus  nos  hortatur  : 

£•^/(6«.  IV,  Nolite  locum  dare  diabolo.  Et  Jacobus  : 


-J-  ^     ,  Resistite  (inquit)  diaboIo,et  fugiet  a  vobis. 
i  Petr.  V,  Petrus  quoque  :  Sobrii  (ait)  estote,  et  vigi- 

^'^-  late,  quia  adversarius  vester  diabolus  tan- 

quam  leo  rugiens  circuit,  quserens  quem 
devoret  :  cui  resistite  fortes  in  fide. 

Deinceps  Christus  istud  exemplum  ad 
propositum  applicat.  Et  vos  estote  parati, 
id  est,  semper  et  indesinenter  in  caritate 
et  gratia  esse  et  vivere  satagite,  nec  mor- 
tale  peccatum  vobis  inhsereat  :  imo,  si 
(quod  absit)  evenerit,  per  poenitentiam 
mox  tollatur.  Sic  ergo  «  estote  parati  »  ad 
Christi  adventum,  ad  mortem,  ad  divinum 
judicium,  quia  qua  liora  non  putatis,  id 
est  tempore  vobis  incerto,  Filius  hominis, 
scilicet  Christus,  veniet,  id  est,  per  mortis 
infIictionem,seu  per  judicii  exhibitionem, 
vos  visitabit  :  quod  tam  de  hora  mortis, 
seu   particulari   cujuslibet  judicio,  quam 

„  ^,        de  die  extremi  iudicii  potest  intelligi. Unde 

Mattn.xw,  •>  i  o 

13.  et  alibi  loquitur  Christus  :  Vigilate  itaque. 


A  quia  nescitis  diem  neque  horam  ;  et  in 
Actibus  Apostolorum,  Non  est  vestrum  Act.i,i. 
nosse  tempora  vel  momenta  quae  Pater 
posuit  in  sua  potestate  :  quod  de  tempore 
finalis  dixit  judicii.  Porro  utramque  hanc 
horam  Dominus  voluit  nos  latere,  ut  tanto 
diligentius  ac  indesinentius  ad  mortem  et 
ad  divinum  nos  judicium  disponamus, 
quanto  determinatum  tempus  minus  agno- 
scimus,  scientes  quia  revera  periculum 
est  immensum,  si  quis  inventus  ac  depre- 
hensus  fuerit  imparatus.  Hinc  quoque  in 

B  Apocalypsi  loquitur  Christus  reprehensi- 
bili  servo  :  In  mente  habe  qualiter  accepe-  Apoc.iu,3, 
ris  et  audieris,  et  pcenitentiam  age;  et  esto  "" 
vigilans.  Si  ergo  non  vigilaveris,  veniam 
ad  te  tanquam  fur,  et  nescies  qua  hora 
veniam  ad  te.  Sed  et  summus  ille  philoso- 
phus  Plato  in  Phaedone  disseruit,  quod 
summa  philosophia  sit  meditatio  mortis 
assidua.  Seneca  quoque  testatur  :  Quoniam 
diem  mortis  nescimus,  quilibet  nostra?  vi- 
tse  dies  ordinandus  est  tanquam  ultimus 
dies. 

C  Postremo,  praedictis  Christi  verbis  non 
obviat,  quod  quidam  Sanctorum  ex  singu- 
lari  Dei  gratia,  diem  mortis  suse  per  reve- 
lationem  prsecognoverunt  divinam.  Chri- 
stus  enim  loquitur  ha^c  secundum  legem 
communem,  quemadmodum  Salomon  in 
Ecclesiaste  :  Nescit  (inquit)  homo  finem  EccU.ix, 
suum;  sed  sicut  pisces  capiuntur  hamo,  et  *'■ 
aves  laqueo,  sic  capiuntur  homines  tem- 
pore  malo,  quum  eis  extemplo  superve- 
nerit. 


I 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


SI  QUIS  VENIT  AD  ME,  ET  NON  ODIT  PATREM  SUUM,  ET  MATREM,  ETC.  LuC.  XIV,  26-33. 


UBIQUE  in  Scripturis  ad  se  ut  redea-  D  Si  quis  venit  ad  me,  id  est,  me  sequi 
inus,  invitat  et  vocat  nos  Dominus.  voluerit  per  vitae  assimilationem  et  debi- 
In  hoc  vero  evangelio  dicit,  quam  nudi  et  tam  servitutem,  et  non  odit  patrem  suum, 
ab  omnibus  abstracti  sequi  se  debeamus.  et  matrem,  et  uxorem,  et  fdios,  et  fratres, 
Dicit  itaque  :  et  sorores.  Omnes  istae  personae  odiendse 


COMMUNK   CONFKSSOIUS   NON    PONTIFICIS   KT   ABBATIS.   —    ENAllKATIO    IN   EVANGELIUM      043 


sunt  servis  Christi,  non  qiiantum  ad  id  A 
quod  habent  a  Creatore,  vidclicet  quoad 
esse  natura?  sua;  aut  gratia^,  sed  quantum 
ad  id  quod  habent  a  se  ipsis,  hoc  est  a 
propria  inordinala  voluntale,  utpote  quan- 
tum  ad  culpam  et  impietatem  quam  ha- 
bent,  qua  etiam  nobis  in  via  Dei  contra- 
riantur,  a  salute  nos  nitendo  retrahere  aut 
a  profectu  virtutum.  Natura  autem  et  per- 
sona  amandse  sunt.  Kt  sic  juxta  prsetactam 
distinctionenijhomo  conformat  se  Deo,qui 
omnia  amat  secundum  id  quod  sunt  per 
naturam,  gratiam  aut  gloriam,  prout  Sa-  B 

sap.\i,25.  piens  loquitur  :  Diligis  omnia  qua?  sunt, 
et  nihil  odisti  eorum  quse  fecisti.  Nihilo 
minus  odit  iniquos,  secundum  quod  tales, 
quemadmodum  in  eodem  libro  scribitur  : 

jbid.\iy,').  Odio  sunt  Deo  impius  et  impietas  ejus  ; 

i's.  V,  7.  atque  in  Psahno,  Odisti  omnes  qui  operan- 
tur  iniquitatem  ;  per  Jeremiam    quoque, 

7er.  XV,  1.  Non  est  anima  mea  ad  populum  istum. 
Adhuc  autem  et  animam  suam,  id  est  se 
ipsum,  ponendo  partem  pro  toto.  Eodem 
equidem  modo  debemus  diligere  et  odire 
nos,  quo  et  proximos.  Quum  enim  amare  C 
sit  alicui  bonum  velle;odire  autem,  alicui 
malum  velle  :  debemus  nos  ipsos  aliosque 
diligere,  nobis  ipsis  ac  aliis  necessaria  na- 
turse,  donaque  gratiae,  et  munera  gloriae 
sempiternse  optando  ac  imprecando.  Porro 
nos  ipsos  ac  alios  debemus  odire,  id  est 
impielates  nostras  ac  alienas  abhorrere  et 
velle  non  esse,  atque  pro  malis  culpse 
mala  pcense  nobis  ac  aliis  affectare  zelo 
justitiae,  imo  et  nos  ipsos  ac  nobis  com- 
missos  debite  castigare,  inordinatis  affecti- 
bus  et  carnalibus  concupiscentiis  relucta-  D 
ri.  Istud  est  bonum  virtuosumque  odium, 
ex  spirituali  procedens  amore,  de  quo  ait 

/>i.cxxxviii,  Psalmista   :    Perfecto  odio  oderam    illos. 

^""  Sicque  David  odivit  se  ipsum  quum  depre- 

\[Reg.\\\s,  catus  cst  Dcum,  dicens  :  Yertatur,  obse- 

1 7  *   I  Pa.T  *  1 

^^^  ,.7  ■  cro,  manus  tua  m  me,  et  populus  tuus 
non  percutiatur.  Non  potest  meus  esse  di- 
scipulus,  id  est,  veraciter  christianus,  ut- 
pote  mese  doctrinee  obeditor  seu  adim- 
pletor. 
Praeterea    quseritur,    an    istud,    scilicet 


odire  parentes  et  ceteros  atque  se  ipsum, 
sit  consilium  vel  prseceptum.  Et  respon- 
dendum,  quod  secundum  aliquem  modum 
ac  sensum,  est  prseceptum,  et  aliquo  mo- 
do,  consilium.  Est  enim  praceptum,  quan- 
tum  ad  hoc,  ut  carnales  affectus  pra3- 
dictarum  personarum  contrarios  caritati 
spirituali  abjiciamus,  et  item  ut  praefatas 
vitemus  ac  odiamus  personas  quantum  ad 
hoc  quod  nos  ab  impletione  praeceptorum 
impedire  nituntur.  Sed  est  consilium,quo- 
ad  hoc,  ut  carnales  affectus,  carnaliterque 
propinquos  sive  conjunctos,  odiamus,  re- 
linquamus,  vitemus,  quantum  ad  hoc  quod 
nos  impedire  nituntur  aut  possunt  a  spiri- 
tuali  profectu  ad  perfectionem  tendente 
per  actus  et  opera  supererogationis  :  ut 
scilicet  carnales  praefatarum  personarum 
affectus  abjiciamus,  non  illos  dumtaxat 
qui  caritati  divinse  contrariantur  directe, 
sed  illos  quoque  qui  caritatis  profectum, 
ardorem  et  perfectionem  impediunt. 

Et  qui  non  hajulat  crucem  suam,  id  est, 
opera  poenitentise  non  exercet,  corpus  per 
abstinentiam  non  affliglt,  proximis  suis 
non  condolet  tempore  opportuno,  et  venit 
post  me,  talia  bona  exercendo,  non  vana 
intentione  pro  laude  humana,  sed  ad  lau- 
dem  et  gloriam  Dei,sedificationemque  pro- 
ximi,secundum  quod  ego  feci,  prout  apud 
Joannem  protestor  :  Ego  non  qusero  glo- yoann.vm, 
riam  meam,sed  honorifico  Patrem  meum;  ^*'-  '^'^- 
non  potest  meics  esse  discipulus.  Istud 
quippe,  loquendo  in  genere,  ad  omnem 
pertinet  Christianum,  dicente  Apostolo  : 
Qui  autem  sunt  Christi,  carnem  suam  cru-  GaM.y.a. 
cifixerunt  cum  vitiis  et  concupiscentiis. 
Istud  etenim  aliud  prorsus  non  est  nisi 
per  arctam  viam  incedere,  quse  sola  Sid  Matth.vu, 
salutem  perducit  :  sicque  istud  est  prsece-  '*• 
ptum,  non  consilium.  Potest  tamen  expo- 
ni,  ut  sit  consilium ;  eritque  sensus  :  «  Qui 
non  bajulat  crucem  suam  »,  id  est,  se 
ipsum  totaliter  non  mortificat,  se  et  cetera 
hsec  terrena  propter  Deum  derelinquendo, 
«  et  venit  post  me  »,  id  est,  me  secutus 
non  fuerit  per  semitas  perfectionis,  videli- 
cet  per  spontaneam  pauperlatem,  perpe- 


644      COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


tuam  castitatem,  plenamque  obedientiam, 
quse  sunt  substantialia  omnium  Ordinum, 
«  non  potest  meus  esse  discipulus  »,  id 
est  imitator  perfectus,  non  solum  in  prae- 
ceptis,  sed  et  in  consiliis  evangelicis  ob- 
servandis  me  audiens,  atque  efficaciter 
acquiescens, 

Denique,  quod  documenta  inducta  ob- 
servanda  sint  cunctis  fidelibus  salvari 
optantibus,  prsesertim  ad  perfectionem 
virtutum  in  hac  vita  pertingere  cupienti- 
bus,  Christus  consequenter  declarat  per 
duas  similitudines  sive  parabolas.  Primam 
tangit,  dicendo  :  Quis  enim  ex  vobis  volens 
turrim  mdiftcare,  non  prius  sedens  com- 
putat  sumptus  qui  necessarii  siint,  si  lia- 
heat  ad  perficiendum  ?  Ne  posteaquam 
posuerit  fundamentum  et  non  potuerit 
perftcere,  omnes  qui  viderint,  incipiant 
illudere  ei,  dicentes  :  Quia  hic  homo  ccc- 
pit  mdiftcare,  et  non  potuit  consummare. 
Hoc  in  exterioribus  ita  est,  quod  homo 
providse  mentis,  non  incipit  aliquid  sedifi- 
care  nisi  ante  prsecogitet  an  habeat  facul- 
tatem  consummandi  structuram,  ne  si  ali- 
ter  evenerit,  cuncti  adspicientes  derideant 
eum  quod  se  inconsiderate  habuerit,  in- 
choando  quod  complere  nequivit. 

Conformiter  est  in  spiritualibus,  quod 
si  quis  fidelium  proposuerit  seu  in  reli- 
gione  professionem  fecerit,  se  ad  apicem 
humilitatis,  aliarumque  virtutum  eminen- 
tiam,seu  vitse  perfectionem  quotidie  tran- 
siturum,  antequam  istud  attentet  seu  in- 
choet,  perpendere  prgemeditarique  debet, 
an  possit  continuare  atque  perficere  quod 
cupit  incipere,  utpote  an  sit  dispositus, 
aptus,  idoneus  ad  exercitia  vitse  intentae. 
Quod  si  in  se  ipso  viribus  propriis  se  suf- 
ficientem  non  invenerit  ac  potentem,  de- 
bet  in  Deo  confidere,  ejusque  implorare 
auxilium,  et  impedimenta  suse  vitare  sa- 
lutis.  Isti  enim  sunt  sumptus  necessarii 
sibi  ad  consummandum  quod  aggredi  de- 
bet  vel  optat.  Unde  si  ista  non  egerit,  in 
processu  deficiet,  et  hostes  suae  salutis 
spiritus  maligni,  videntes  eum  in  pro- 
cessu   succumbere,  irridebunt,  atque   de 


A  sua   perditione   gaudebunt.   Unde   Grego- 
rius  :  Omne  quod  agimus  praevenire  per 
studium  considerationis  debemus.  Hoc  est 
quod  in  Ecclesiastico  docetur  :  Fili,  sine  Eccii.xxxit, 
consilio  nihil  facias,  et  post  factum  non  "*■ 
poenitebis.   Apostolus   quoque  ait  :  Sine  \Tim.y,ii. 
prsejudicio,  id   est   praevio  judicio,  nihil 
facias.  Hinc  providentia  ponitur  pars  pru- 
dentise,  quia  per  providentiam  futura  ca- 
ventur  pericula,  et  de  necessariis  provi- 
detur. 

Porro  diaboli,  et   vasa  eorum,  scilicet 

B  homines  impii  qui  bonos  a  via  salutis  re- 
trahere  moliuntur,  de   eorum   perditione 
seu  apostasia  quos  tentando  suggerendo- 
que  vicerint,  gloriantur,  juxta  iliud  Eccle- 
siastici   :  Si    praestes  aniinffi  tuse  concu-  Eccii.xym, 
piscentias    ejus,   facient   te    in    gaudium  ^'* 
inimicis  tuis;  atque  in  Psalmo  :  Qui  tribu-  p«.xii,5,g. 
lant  me,  exsultabunt  si  motus  fuero  ;  ego 
aulem  in  misericordia  tua  speravi.  Idcirco 
in  Ecclesiastico  vir  sapiens  orat,  quod  et 
nos  semper  orare  debemus  :  Domine,  pa-  Eccn.xxm, 
ter  et  dominator  vitse  meae,  ne  derelinquas  ''^' 

C  me  in  cogitatu  et  consilio  eorum,  ne  in- 
cidam  in  conspectu  adversariorum  meo- 
rum,  et  gaudeat  inimicus  meus.  Itaque 
pessimos  ac  invidissimos  adversarios  no- 
stros  diabolos,nil  aliud  nisi  animarum  no- 
strarum  sanguinem  sitientes,  non  Isetifice- 
mus,  negligenter  et  viliter  nos  habendo, 
mundanas  consolatiunculas  exquirendo, 
mentis  custodiam  omittendo  ;  sed  in  lingua 
cunctisque  sensibus  et  cordis  custoditione 
jugiter  custoditi  esse  conemur. 

Postremo,  parabola  ista  religiosis  potis- 

D  simum  est  pensanda,  ne  tempore  proce- 
dente  tepescant,  sed  quotidie  ferventiores 
effici  satagant,  ne  conveniat  eis  illud  Apo- 
stoli  :  Sic  stulti  estis,  ut  quum  spiritu  coe-  Gaiat.m,z. 
peritis,  nunc  carne  consummemini  ?  Unde 
in  Apocalypsi  Christus  ait  cuidam  :  Habeo 
adversus  te,  quod  caritatem  tuam  pri-  A/;of.ii,4,5. 
mara  reliquisti  ;  memor  esto  itaque  unde 
excideris,  et  poenitentiam  age.  Advertant 
hsec,  qui  sibi  in  claustris  de  annorum 
quibus  fuerunt  in  Ordine  multitudine  blan- 
diuntur,  quum  tamen  adhuc  leves  et  pas- 


1 

i 


COMMUNR    CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS    RT   ABBATIS.    —   ENARRATIO   IN   EVANGRLIUM      643 


sionati  monstrentur.  Scd  et  omni  Christia-  A 
no  consideranda  ac  metucnda  sunt  ista, 
pra3sertim  quum  in  via  Dei  non  progrcdi, 
sit  retroire. 

Dcinde  secunda  parabola  subditur.  Aut, 
quis  rex  iturus  comrnittere  bellurn  adver- 

*aiias«o«  sus  alium.  regem,  nonvc*  prius  cogitat  si 

se(ens  possit  cum  dccem  millihus  occurrere  ei 
qui  cum  viginti  millibus  venit  ad  se  ? 
Alioqui  adhuc  illo  longe  agente,  legatio- 
nem  mittens,  rogat  ea  qum  pacis  sunt. 
Parabola  plana  est,  quia  rex  providus  con- 
tra  alium  regem  pugnaturus,  si  viderit  B 
rcgem  alium  multo  potentiorem.ante  con- 
gressum  pacem  componit  cum  illo  si  pot- 
est,  nec  se  committit  periculo.  Ita  et  no- 
bis,  si  contra  principem  sseculi  hujus 
diabohim  prsevalere  optamus,  necessari- 
um  est  proprias  vires  perpcndere.  Quod 
si  conspexerimus  nos  non  posse  propria 
virtute  aciem  daemonum  expugnare,  ad 
Dei  auxilium  debemus  confugere,  et  va- 
nam  securitatem  abjicere.  Porro,  cum  dia- 
bolo  pacem  inirc  ut  ab  impugnatione 
desistat,  vituperabile  est,  quia  cum  ilio  C 
nequaquam  concordarc  debemus.  Undc, 
sicut  in  rege  se  inferiorem  cernente,  pa- 
cem  ab  adversario  postulare,  ex  infir- 
mitate  procedit,  quamvis  aliquo  modo 
providentiee  adscribatur  ;  ita  et  diabolo 
concordare,  id  est  malle  peccare  quam 
contra  tentationes  viriliter  dimicare,  ex 
infirmitate  et  imperfectione  hominis  talis 
causatur. 

Quidam  autem  per  regem  contra  quem 
homo  tendit  ad  prfplium,  intelligunt  Deum: 
contra  quem  quasi  puguare  praesumunt,  D 
qui  se  ipsos  excusant,  justificant,  et  ineri- 
tis  suis  salvandos  esse  de  jure  contendunt. 

y?om.  x,3.  De  qualibus  dicit  Apostolus,  quod  Dei 
justitiam  ignorantes,et  suam  volentes  sta- 
tuere,  justiti»  Dei  non  sunt  subjecti.  Ili 
ergo  redeuntes  ad  cor,  et  de  suis  operibus 
non  posse  secundum  justitise  rigorem  sal- 
vari,  nisi   ad   immensam  Dei  confugiant 

/06 IX,  i.  3.  pietatem,  juxta  illud  Job  :  Non  justificabi- 
tur  homo  cornpositus  Deo  ;  et  si  voluerit 
contendere  cum  eo,  non  poterit  responde- 


re  unum  pro  mille  :  hoc  ergo  pensantes, 

quum  Christus  rex  adhuc  longe  est,  id  est, 

judicium  differt,  et  corporaliter  ac  visi- 

biliter  in  ccelo  consistens  nondum  appa- 

ret,  legationem  mittunt,  hoc  est,  per  opcra 

satisfaclionis  Deo  reconciliari  precantur, 

et  pacem  cum  ipso  adipisci  nituntur,  sic- 

ut  hortatur  Apostolus  :  Obsecramus  pro  ii  Cor.  v, 

Christo,reconciIiamini  Deo.  Itaque,  flendo,  "''■ 

abstinendo,  orando,  offerendo,  et  alia  ope- 

ra  virtuosa  agendo,  cum  judice   Christo 

componunt,  seque   in  cunctis  humiliant, 

sicut  sanctus  .lob  cgit,  dicendo  :  Si  justifi-  yo6ix,20, 

care  me  voluero,  os  meum  condemnabit  '^' 

me ;  etiam  si  habuero  quidpiam  justum, 

non  respondebo  ei,  sed  ut  meum  judicem 

deprecabor.  Idem  fecit  beatus  David,  oran- 

do  :  Non  intres   in  judicium  cum  servo  p«. cxi.11,2. 

tuo,  Domine. 

Sic  ergo  omnis  ex  vohis,quinon  renun- 
tiat  omnibus  quoB  possidet,  non  potest 
meus  esse  discipulus :  id  est,  qui  caute  non 
habuerit  se,abjiciendo  cupiditatum  et  car- 
nalitatum  affectus,  et  cetera  quse  profe- 
ctum  virtutum  impediunt,  non  potest  ve- 
re,  realiter,  dici  discipulus  meus,  quia 
doctrinae  meae  non  acquiescit,  sicut  non 
potest  prudenter  sedificare,  qui  sumptus 
non  providet.  Porro,  si  quod  dictum  est  de 
odio  parentum  et  propinquorum  ac  pro- 
priee  animae,  exponatur  ut  est  consilium, 
tunc  renuntiare  hic  sumitur  pro  omni- 
moda  derelictione  omnium  possessionum 
seu  propriorum  :  quod  est  religiosorum, 
qui  cum  Petro  apostolo  dicere  possunt 
Christo,  Ecce  nos  reliquimus  omnia.  Si  Afntth.\ix, 
vero  exponatur  ut  est  prseceptum,  tunc  -'• 
renuntiare  designat  abjectionem  immode- 
ratse  affectionis  et  cura>  circa  possessa. 
Sicque  accipit  Beda :  Distat,  inquiens,  inter 
renuntiarc  omnibus,  et  relinquere  omnia: 
paucorum  cnim,  scilicet  perfectorum,  est 
relinquere  omnia, id  est  curas  mundi  post- 
ponere ;  cunctorum  autem  fidelium  est 
renuntiare  omnibus,  hoc  est  sic  tenere  quae 
mundi  sunt,  ut  tamen  per  ea  non  tenean- 
tur  in  mundo,  sed  licite  eis  afficiantur 
atque  utantur.  IIoc  est  quod  hortatur  Psal- 


646  COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS    ET   ABBATIS.   —   SERMO   PRIMUS 

Ps.  Lxi,  11.  mista  :  Divitise  si  affluant,  nolite  cor  ap-  A  bentes,  et  qui  utuntur  hoc  mundo,  tan- 
I  Cor.  VII,  ponere ;  et  Apostolus  :  Reliquum  est,  ut     quam  non  utentes  :  praeterit  enim  figura 
qui  habent  uxores,  sint  tanquam  non  ha-      hujus  mundi. 

Enarrationem  evangelii,  Ecce  nos  reliquimus  omnia,  et  secuti  sumus  te,  etc,  re- 
quire  in  festo  Conversionis  S.  Pauli. 


29,  31. 


SERMO   PRIMUS 


VERA   HUMILITAS    IN   QUIBUS   CONSISTAT,   ET   DE   VARIIS   CAUSIS 
ET   INCITAMENTIS   AD   EAMDEM. 


JUSTUM   deduxit   Dominus  per   vias  B  quippe    se  homo   amat   in    Deo,   dum    se 

rectas.  Sap.  x,  10.  eatenus  dih'git,  in  quantum  divinse  boni- 

Non  sunt  viae  ad  patriam  rectiores  quam  tatis  similitudo  in  se  ipso  resplendet.  Sub 

illae  quas  Christus  nos  docuit  verbo  et  ex-  Deo  quoque  se  diligit,  dum  plus   Deum 

emplo,  et   quibus   voluit  nos  se  imitari.  quam  se  ipsum  amat.  Sed  et  propter  Deum 

I /oa?»i.  11,  Qui  enim  (sicut  refert  Joannes)  dicit  se  in  se  diligit,  quando  sui  ipsius  amorem  ad 

^"            Christo  manere,  debet  sicut  Christus  am-  Deum  refert  et  ordinat  :  utputa  dum  illi 

bulavit  et   ipse  ambulare  :  hoc  est,  qui  soli  placere  desiderat,  nec  aliis  displicere 

vult  Christum  imitari,  debet  eas  virtutes  veretur,  nisi  per  hoc  Deo  displiceat ;  dum 

quas   ipse   Christns  exemplo  monstravit,  insuper   de   nulio   iaetatur,  nisi   quod  ad 

.Va<</t.  XI,  habere.    Qui   inquit  :  Discite  a  me   quia  Deum  se  provehit,  neque  aliunde  fit  moe- 

^^"           mitis  sum  et  humilis  corde.  Humilitas  igi-  stus,  nisi  quo  a  Deo  recedit.  Qui  autem 

tur  est  via  recta  per  quam  justi  omnes  C  aliud  amat  vel  quserit,  per  quod  Deo  non 

deducti  sunt  ad  regnum  coelorum.  Deni-  appropinquat,  jam  se  non  in  Deo  et  pro- 

que,  quum  secundum  Augustinum,  omnis  pter  Deum,  sed  in  se  ipso  et  propter  pro- 

peccati   origo   sit   sui    ipsius   inordinatus  prium  commodum  ainat.  Et  revera  talis  se 

privatusque  amor,  ex  opposito  non  imme-  non  amat,  quoniam   qui   desiderat   quod 

rito    omnium    radix    virtutum    humilitas  sibi  non  expedit,  non  se  amat,  sed  odit. 

dicitur.   Sicut   enim  ex  hoc,  quod  homo  Porro,  quum  hunc  ainorem  privatum  ho- 

se   ipsum    in  se  ipso,  et  non   secundum  mo  a  se  eradicare  orditur,  ipsa  continuo 

ordinem  ad  ultimum  finem  amat,  conse-  humilitas    in    anima   oritur.    Tunc   enim 

quuntur  amor  honoris,  timor  adversitatis,  vilescit  sibi  in  se,  omnemque  honorem  et 

odium  persequentis,  appetitus  ultionis,  ac  gloriam  Deo,  ad  quem  se  ipsuin  totaliter 

alia  mala ;  sic  ex  humilitate  oriuntur  con-  ordinat,  deberi  intelligit. 

temptus   honoris,  amor  adversitatis,  ini-  D      Advertendum  prseterea,  quod  causa  hu- 

micorum  dilectio,  patientia,  mansuetudo,  miliandi  se  ipsum,  immediate  naturaliter 

atque  similia.  inest   omni    rationali    creaturse,   eo   ipso 

Itaque  qui  proficere  cupit,  omniumque  quod  creata  est.  Nam  eo  ipso  quod  crea- 

vitiorum  a  se  caput  evellere,  discat  se  non  ta  est,  sibi   in  se  insufficiens,  alio  indi- 

in  se,  sed  in   Deo,   sub   Deo  et  propter  gens  atque  ab  eo  dependens  est  :  in  qui- 

Deum  diligere.  In  Deo,  tanquam  in  eo  qui  bus  ratio  humiliandi  se  ipsum  originaliter 

est  omnis  veri  amoris  causa  et  ratio.  Tunc  constat.  Et  breviter,  secunduin  varias  sui 


COMMUNR   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   KT   ABBATIS. 


SERMO   PRIMUS 


647 


atque  aliorum  considerationes,  potest  se 
homo  perfectus  omnibus  infcriorem  vera- 
citer  credere,  non  tamen  simpiiciter,  sci- 
licet  omnia  qua)  in  se  sunt  intuendo,  ut 
clarius  elucescet.  Quum  proprius  humi- 
litatis  effoctus  sit,  se  ipsum  vilipendcre 
atque  despicere,ipsaque  humilitas  in  veri- 
tate  fundetur,  restat  ut  ea  quorum  con- 
sideratio  proprium  inducit  despectum, 
humilitatis  dicantur  fundamenta  et  cau- 
sa).  Veraciter  enim  fundatur  humilitas  in 
propria)  imperfectionis  contuitu.  Unde  se- 
cundum  diversas  insufficienti»  contcm- 
piationes,  varia)  traduntur  causa?  huniili- 
tatis. 

Priinum  igitur  atque  communissimum 
humilitatis  fundamentum,  est  considerare 
se  ipsum  secundum  id  quod  ex  se  est.  Et 
quoniam  omnis  creatura  ex  se  nihil  est,  et 
de  se  in  nihilum  tendit,  et  nisi  a  Deo  con- 
servaretur,  in  nihil  mox  caderet ;  ideo 
omnis  intellectus  creatus  bene  dispositus, 
tam  angelicus  quam  humanus,  dum  se 
hoc  modo  perpendit,  se  utique  profunde 
humiliat,et  tanto  profundius,  quanto  hanc 
suam  nihileitatem  videt  subtilius.  Et  quo- 
niam  Beati  in  patria  eam  multo  hicidius 
cernunt  qnam  nos  exsules  in  via,  propter- 
ea  tam  angeli  quam  omnes  Beati,  secun- 
dum  hanc  considerationem,  multo  humi- 
liores  sunt  in  ccelo  quam  aliquis  homo 
viator  in  mundo. 

Secunda  prseterea  verse  humilitatis  fun- 
damentalis  causa,  est  considerare  se  ipsum 
secundum  propria?  conditionem  atque  qua- 
litatem  naturtT,  quemadmodum  dum  se 
homo  considerat  secundum  naturales  suas 
proprietates  ac  propria?  speciei  imperfe- 
ctiones,  scilicel  quod  compositus  est  ex 
corpore,  generatus  ex  spermate,  valde 
passibilis,de  necessitate  mortaIis,plurimis 
indigens,  mente  instabilis,  ad  inalum  pro- 
clivus,  ratione  debilis,  affectione  mu- 
tabilis,  sordidissimarum  superfluitatum 
vasculum,  et  item  innumerabilium  pere- 
grinarum  impressionum  subjectum.  Hsec 
atque  similia,bene  intuenti  se  ipsum,sunt 
magnai  humilitatis  copiosa  materia. 


A  Insuper  tertia  humilitatis  origo  prsedi- 
ctisque  fortior,  est  considerare  se  ipsum 
secundum  id  quod  a  se  ipso  factus  est, 
scilicet  peccator,  Deo  ingratus,  Creatoris 
offensor,  majestatis  contemptor,  servitu- 
tis  divin»  torpens  neglector,  legis  trans- 
gressor,  et  in  mille  malis  pra?varicator. 
Qui  se  ipsum  taliter  rite  attenderet,  se 
utique  vehementer  humiliaret,  odiret  et 
sperneret.atque  sincera  confessione  cogno- 
sceret  quod  merito  omnis  creatura  in  eum 
insurgeret,  Creatorisque  sui  in  ipso  inju- 

B  riam  vindicaret. 

Quarta  demum  humilitatis  occasio,  est 
considerare  se  ipsum  in  ordinc  ad  supe- 
riora,  videlicet  Sanctos,  aut  cerle  San- 
ctum  Sanctorum,Deum  altissimum.Nempe 
quum  unum  contrariorum  ex  speculatione 
alterius  plenius  innotescat,quo  is  ad  cujus 
sanctitatem  seu  perfectionem  vitam  no- 
stram  comparamus, pra^stantior  atque  emi- 
nentior  est  in  virtutibus,eo  nostram  mise- 
riam,  immunditias,  negligentias  efficacius 
intuemur.  Et  quoad  hoc,  divinae  majestatis 

C  sincera  cognitio  hominem  summe  humi- 
Iiat,et  se  penitus  nihil  arbitrari  compellit, 
quoniam  divinse  sanctitatis  splendor  atque 
sublimitas,  omnem  perfectionem  creatam 
incomparabiliter  superexcedit.  Nihilo  mi- 
nus,  secundum  aliquem  modum,  conside- 
ratio  perfectionis  humanse  in  viris  perfe- 
ctis  nos  peccatores  magis  humiliat,  quam 
contemplatio  sanctitatis  divinae,  aut  certe 
angelicse.  Divinam  namque  perfectionem 
imitari  perfecte  aut  adipisci  nequimus, 
ideoque  ex  ejus  excellentia  minus  nobis 

D  ipsis  vilesciinus,  minusque  intra  nos  de 
nostris  negligentiis  confundimur. Dum  ve- 
ro  eorum  studia,  profectum,  itemque  puri- 
tatem  attendimus,  qui  nobis  in  natura 
pares  fuerunt,  et  in  naturalibus  interdum 
decliviores,  praesertim  autem  patrum  no- 
strorum,  cum  quibus  in  nomine,  religione 
ac  prolessione  communicamus  ;  tunc  de 
nostra  ignavia  amplius  verecundamur, 
nosque  vilissimos  opinamur,  quod  eatenus 
ab  illorum  perfectione  distamus,  ad  quo- 
rum  imitationem  obligamur,  et  quibus  in 


648 


COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS    ET   ABBATIS.   —   SERMO   PRIMUS 


gratia  naturaliter  conformari  apti  nati 
consistimus.  Hsec  (ni  fallor)  consideratio 
valde  est  utilis. 

Denique  alia  sunt  quorum  consideratio 
humilitatem  inducit,videlicet  pensare  non 
solum  quid  qualesque  sumus,  sed  quales 
essemus  et  esse  poterimus,  imo  et  erimus, 
divinae  pietatis  subtracto  prsesidio  :  quod 
utique  infatigabiliter  atque  humillime 
semper  nobis  implorandum  est,  ne  nos 
unquam  relinquat;  quoniam  si  nos  in  mo- 
mento  deseruerit,protinus  deficiemus,nec 
sine  ejus  clementia  reparari  valebimus. 

Ex  prseostensis  lucere  jam  reor,  quem- 
admodum  humilitas  in  consideratione  pro- 
priae  parvitatis  atque  in  speculatione  di- 
vinae  majestatis  consistat.  Licet  enim  pro- 
priorum  defectuum  pensatio  hominem 
satis  humiliare  prsevaleat,  perfecta  tamen 
perfectorum  prsesertim  virorum  humili- 
tas,  divinae  altitudinis  considerationem  ef- 
flagitat.  Quomodo  namque  aliter  omnes 
suas  tam  praeclaras  nobilesque  virtutes 
/s.Lxiv,  G.  velut  pannum  menstruatae  contemnerent, 
nisi  comparatione  atque  intuitu  divinse 
munditise  et  sanctitatis  immensae?  Con- 
statque  quoniam  quo  se  ipsum  quis  cla- 
rius  pleniusque  intelligit  secundum  consi- 
derationes  prsetactas,  et  ipsam  demum 
dignitatem  divinae  naturse,  sanctitatis  et 
glorise  profundius  noverit,  eo  se  ipsum 
perfectius  feliciusque  inteliigit.  Non  enim 
sufficit  qualiscumque  Dei  notitia,  sed  exi- 
gitur  eminens,  sapida  atque  formata.  Ad 
humilitatem  equidem,  prout  est  virtus 
meritoria,  consideratio  rationis  naturalis 
non  sufficit,  sed  disponit.  Cognitio  autem 
quse  est  in  lumine  gratia?  seu  per  illustra- 
tionem  divinam,  efficacissima  exstat  :  et 
heec  sapida  formataque  dicitur. 

Desiderabilissima  ergo  atque  sahiber- 
rima  est  Dei  cognitio,  et  eo  prsestantior 
quo  profundior, potissime  si  correspondeat 
vita.  Ideo  utique  ad  perfectionem  adipi- 
scendam  studiosi,  eam  semper  concupere 
et  pro  viribus  ad  eam  sortiendam  laborare 
deberent,  non  tam  studio  lectionis  quam 
munditia  mentis  ac  sinceritate  oralionis  : 


A  quemadmodum   summus   noster   philoso- 
phus,illustrissimus  ille  Joannes  Cassianus, 
ex  ore  sancti  anachoreta?  abbatis  Theodori, 
pulchre  conscripsit.  Quum  etenim  secun- 
dum  Dionysium,  divina  lux,  quae  immen-  OeCoeiest. 
sitate   sua  super  omnem  vultum  naturse  dlf^ol'^.^^"' 
expansa  est,  sit  pura  bonitas,  cui  propriis-  nom.  c  iv. 
simum  est   misereri,  se   ipsam   effluere, 
bonitatem    suam    communicare,    gratiam 
impertiri ;  ubi   animam  gratiae  illumina- 
tionisque   capacem,   ac   divino   radio   di- 
gnam,    utpote   a   passionibus   liberam   et 

B  mundam,  studiosam  atque  sapientiae  avi- 
dam  invenerit,  mox  bonitatem  suam  dif- 
fundit,  gratiae  lumen  immittit,  sapientiam 
tribuit.  Et  sicut  Christus  repromisit,  \e-  joann.wi, 
niens  ille  Spiritus  veritatis,  docet  nos  om-  '^' 
nem  veritatem.Hinc  quippe  de  beatissimis 
patribus  nostris,  S.  Bernardo,  B.  Thoma, 
aliisque  incomparabilis  scientiae  viris  legi- 
mus,  quod  sanctitate  vitae  magis  quam 
studio  sapientiam  suam  adepti  sunt:quem- 
admodum  etiam  de  S.  Antonio  sacer  ac 
divinus  Athanasius,  atque  de  sanctissimo 

C  Martino  venerabilis  Severus  testati  sunt. 
Denique,  nonne  omnibus  his  mirabilius 
rite  censemus,  quod  jam  non  diu  ante 
nos  contigit  in  admirabili  illo  viro  Joanne 
Ruysbroeck,qui  quum  idiota  esset,et  ipsius 
insuper  Latini  ignarus  eloquii,  nihilo  mi- 
nus  merito  sanctitatis  et  simplicitatis,  tam 
supernaturales  divinitus  theorias  sortitus 
est,  et  in  suo  quoque  vulgari  tam  subtilis- 
simas  veritates  conscripsit,  ut  excellen- 
tissimi  sacrae  theologiae  professores,  spiri- 
tum  prae  admiratione  vix  habeant,  seque 

D  non  posse  sententias  ejus  intelligere,  pa- 
lam  edisserant?  Enimvero  et  ego  in  chri- 
stiana  scientia  pauper,  recens  et  modicus, 
hoc  libere  fateor,  quod  in  nullius  eccle- 
siasticorum  atque  catholicorum  doctorum 
voluminibus  tantam  scientiarum  altitu- 
dinem  mihique  tam  difficilem  comperi, 
ut  in  libris  ipsius,  solo  uno  Dionysio  dem- 
pto  :  cujus  tamen  difficultas  propter  stili 
obscuritatem  magna  ex  parte  contingit  : 
quod  utique  in  libris  hujus  admirabilis 
viri  locum  non  habet. 


COMMUNE   CONFKSSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS.    —   SERMO    SECUNDUS 


649 


^, 


Porro,  quod  divinsD  majestatis  notitia 
hominem  summe  humiliet,  hinc  evidens 
est  quod  sanctissimi  illi  Propheta?,  quum 
ad  singularem  aliquam  visionem  rapcren- 
tur  divinam,  subito  in  facies  suas  caden- 
tes,  se  ipsos  facto  ac  verbis  humiliabant. 
Sed  et  qui  gustavit,  agnoscit  durante  illa 
benignissima  visitatione,  illustratione,  in- 
flammatione,  penetratione  paracleti  Spi- 
ritus  Sancti,  quam  prompte,  quam  pro- 
funde  tunc  spiritus  se  ipsum  humiliet, 
quotiesque  toto  ignito  (o  Deus  piissime) 
affectu  proclamet  :  0  Deus  dulcissime,  o 
Deus  piissime,  o  Deus  SDterne,  immense, 
adorande,  quid  facis  ?  Cur  propriso  digni- 
tati  injuriam  facis  ?  Tu  mihi  indignissimo 
ista  impendis  ?  Indignissimus  enim  sum. 
Cur  me  adspicis,  cur  me  visitas  qui  te 
toties  sprevi,  toties  ingratissimus  exstiti, 
et  tam  sordidissimus  sum  ?  Etenim  revera 
quo  quis  Deum  clarius  gratia  radiantc 
conspectat,  eo  se  vehementius  vilipendit 


A  atque  humiliat.  Unde  amabilis  iile  Pro- 
phcta,  sacratissimus  Isaias,  in  divinse  cia- 
ritatis  thesauros  intromissus,  et  in  divinae 
lucis  abyssum  absorptus,  divinam  insuper 
incircumscriptibilem  excellentiam  intu- 
ens,  non  solum  se  ipsum,  sed  etiam  om- 
nes  homines  veraciter  parvi  pendens  : 
Omnes  (inquit)  gentes  quasi  non  sint,  sic  /«.  xl,  17, 
sunt  coram  eo,  et  tanquam  nihilum  et 
inane  reputatae  sunt  ei.  Pra^terea  super- 
bissimus  olim  ille  rex  regum  Nabuchodo-  Dan.iv,2i 
nosor,  dum  se  usque  ad  sidera  coeli  extol-  ^^^"'^' 

B  leret,  atque  a  mitissimo  Deo  paululum 
correptus,  quum  per  septem  tempora  fce- 
num  ut  bos  comedisset,  atque  tandem  ad 
pristinum  gradus  sui  principatum  redu- 
ctus  fuisset,  non  tantum  se,  sed  et  omnes 
gentes,  reges  et  principes,  humiles  esse 
debere  contestans  :  Omnes  (inquit)  habi-  md.  32. 
tatores  terrae  apud  ipsum  in  nihilum  re- 
putantur ;  et  non  est  qui  resistat  manui 
ejus,  et  dicat,  Quare  sic  fecisti  ? 


SERMO  SECUNDUS 

DE   NEXU   ET   ORDINE   TRIFARLE   ABRENUNTIATIONIS  ;    ET   QUALE   DEBEAT    ESSE   FINALIS 
PERFECTIONIS    DESIDERIUM   OMNIUM,   POTISSIMUM   RELIGIOSORUM. 


S^ 


I qids  non  renuntiaverit  omnibvsquw  C 
possidet,  non  potest  meus  esse  disci^ 
pulus.  Luc.  XIV,  33. 

Abrenuntiationem  triformem  esse,nemo 

est  qui  dubitet.  Nam  prima  est  exteriorum 

temporaliumque  bonorum,  dum  videlicet 

Phiiipp.m,  cuncta  illa  pro  Christo  lucrando  ut  ster- 

^'  cora  arbitramur.  Praeterea  secunda,  earum 

quae  in  nobis  sunt  concupiscentiarum  et 

vitiorum,  nobisque   carnis   propinquitate 

junctorum  abscisio  est,  quum  scilicet  jux- 

I  Pe^c.  11,  ta  apostolicum  mandatum,  abstinemus  a 

carnalibus  desideriis,  quae  militant  adver-  D 

sus  spiritum,  et  secundum  divini  David 

p«.xMv,ii.  consilium,  obliviscimur  populi  nostri  et 

domus  patris  nostri.  Denique  tertia,  pro- 


11 


priae  libertatis  atque  sui  ipsius  mera  pura- 
que  relictio  definitur.  Hujus  abrenuntia- 
tionis  tripartitae  nexus,  habitudo  et  ordo 
tantus  talisque  consistit,  ut  in  profiten- 
tibus  eam,  sine  secunda  nil  conferat  pri- 
ma,  atque  sine  tertia  nec  prima  neque 
secunda,  sed  nec  simul  ambae,  quidpiam 
prosint. 

De  hoc  illustrissimi  patres  nostri  Joan- 
nes  Cassianus  et  Eusebius  Emisenus  ve- 
nusto  sermone  atque  prseclaro  nimis  eu- 
logio  effati  sunt  :  Certissime  noveris,  0 
monachalis  vitae  professor  eremiticaeque 
institutionis  amator,  nil  utique  tibi  patro- 
cinari,  agros  pecuniasque  sprevisse,si  non 
gulae   atque   superbiae,  et  omnis  demum 


650 


COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS. 


SERMO   SECUNDUS 


Ps.  xciv,8 
0://e4)Mii 
7  el  scq. 


circa  transitoria  affectionis  superfluae  mo- 
tum  impetumque  contemnis,  si  non  pas- 
sionum  inordinationem  coerces,  et  sensu- 
ales  quosque  appetitus  rationis  censurse 
subjicere  studes.  Denique  nec  exteriora 
sprevisse,  et  carnis  quoque  passionumque 
incursus  frenasse,  inclytum  atque  suffi- 
ciens  reputes,  nisi  intellectum  insuper 
mentisque  affectum,  per  fidei  sincerse 
constantiam  et  item  amorosam  divinorum 
contemplationem,  divina?  voluntati  et  sa- 
pientise  increati  animi  subdere  satagas. 

At  vero  quid  penitiis  expedit,  immo- 
bilia  itemque  mobilia  bona  jecisse,  si 
eorumdem  denuo  vili  ac  immoderato  af- 
fectu  animum  coinquinari  non  pudeat  ? 
Et  rursus,  quid  magna  multaque  odisse 
inducit,  dum  parvorum  atque  paucorum 
appetitu  vincimur  atque  vincTmur?  Enim- 
vero  cuncta  pro  Ciiristo  sponte  contem- 
psimus,  et  tamen,  heu  !  sic  modicis,  curi- 
osis  superfluisque  rebus  coUigamur  atque 
immergimur,  ut  antequam  eas  relinqua- 
mus,  et  nobis  et  proximo  detrimentum 
dispendiumque  afferamus  salutis,  priiis 
scandalizemur  et  scandalizemus,  prius  pa- 
cem  puritatemque  animi  (cujus  cuncta 
sunt  agenda  intuitu)  in  propriis  fratrum- 
que  mentibus  et  turbari  et  exstingui  sina- 
mus.  Miserabilis  prorsus  eventus  et  dis- 
positio  misera.  Nempe  amplius  utique 
confert,  cum  paucorum  minorumque  con- 
temptu  bonorum  omnem  temporalium  af- 
fectionem  odisse,  quam  plurima  atque 
immensa  fugisse,  et  minimis  nihilo  minus 
vitiose  immergi  indiscreteque  affici.  Fa- 
teor,  mi  dilecte,  et  proh  dolor  !  quia  fateri 
oportet  imperfectum  nostrum.  Siquidem 
sic  ubertim  concessis  atque  in  cellis  no- 
stris  exsistentibus,  et  ipsis  preeterea  celiis 
abutimur,  ut  petentibus  vix  ea  accommo- 
dare  dignemur,  interdumque  prselato  ve- 
hementer  (quod  dicere  pudor  est)  irasca- 
mur,  si  horum  quidpiam  auferat  aut 
auferri  permittat.  Non  est  utique  mens 
talis  ab  omni  prorsus  proprietate  sincere 
expers  veraciterque  inimunis. 

Et  nunc,  fratres,  hodie  si  vocem  istam 


A  audieritis,  nolite  obdurare  corda  vestra, 
quemadmodum  patres  nostri  qui  prostrati 
sunt  in  deserto.  Et  cur  utique  prostrati 
sunt,  nisi  quia  corde  redierunt  in  Mgj~ 
ptum,  et  quoniam  ollas  carnium  esuri- 
erunt,  dicentes,  Anima  nostra  nauseat  su- 
per  cibo  isto  levissimo ;  et  quia  sederunt 
manducare  et  bibere,  et  surrexerunt  lu- 
dere,et  quoniam  murmuraverunt  adversus 
Domlnum  et  Moysen  servum  ejus,  et  quia 
non  crediderunt  in  Deo,  nec  sperave- 
runt  in  salutari  ejus,  et  diffidebant  vero 

B  fidelique  Deo,  et  quoniam  adoraverunt 
vitulum  aureum  atque  conflatilem,et  quia 
fornicati  sunt  cum  filiabus  Madian?  Hffic 
omnia  in  figura  contingebant  eis,  scripta- 
que  sunt  propter  eruditionem  nostram,  ne 
communicemus  operibus  ipsorum  iniquis. 
Enimvero  quos  religionis  tsedet,  qui  vel 
animo  tantum,  aut  certe  corporaliter  quo- 
que  apostatant  :  nonne  ingratissimse  illi 
plebi,  quse  post  tam  ineffabilia  Dei  dona 
tamque  stupenda  portenta,  in  .^^gyptum 
denuo  remeare  cupivit,  similes  censendi 

C  sunt?Nisi  quod  illis  insuper  deteriores  ex- 
sistunt,  quippe  qui  non  de  Pharaonica,  sed 
diabolica  servitute  educti,  ad  terram  non 
typicam  ac  temporalem,  sed  veram  atque 
seternam  vocati  sunt.  Denique  qui  pristi- 
nas  alimoniarum  amant  delicias,  quibus 
vel  cellicus  vel  coelicus  panis  levis  est,  et 
item  contemptibilis  :  nonne  populo  illi 
carnium  desiderio  flagranti,  atque  dicenti, 
Bene  nobis  erat  in  ^Egypto,  dum  sedeba- 
mus  supra  ollas  carnium,et  comedebamus 
panem  in  saturitate ;  conformes  veraciter 

D  perhibentur?  At  vero  dum  cibo  potuque 
repleti,  ad  vaniloquos  provolvimur  sermo- 
nes,  ad  detractiones,  ad  contentiones  : 
nonne  ad  instar  infidse  gentis  consurgimus 
ludere  ? 

Porro,dum  rebelles  sumus  et  inobedien- 
ter  profamur  indignanterque  agimus,  con- 
tra  Dominum  ejus  quoque  vicarium  prse- 
latum  murmuramus,  hoc  vere  gravissimum 
exstat.  Nempe  ut  Augustinus  disseruit  : 
NuUo  peccato  eatenus,  quemadmodum 
inurmuratione,  plebs   illa  Ilebraea   Deum 


Exod.  XVI, 
3. 

i\'((i(i.XXl,0. 

Exod. 
xxxii,  6. 


Ps.  LXXVII, 


Exod. 
xxxii,  1-6. 

Niun.  XXV, 

I. 

ICor.x,tl. 


iVio/i  xi,18; 
Exod.  XVI, 
3. 


COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS    ET   ABBATIS.    —   SERMO   SECUNDUS 


651 


I  7?e-/- XV,  offendit.  Et  scimus  qnoniam  quasi  pecca- 

tum  ariolandi  sil  repugnare,  ct  tanquam 

scelus  idololatriae,  nolle  acquiescere.  Pror- 

sus  abomijiandum  nobis  sit  facinus  tam 

enorme,   ne   nos   audire   contingat    quod 

MaKii.    Dominus  ad  Judseos  :  Murmuratores  (in- 

cf.s  Au".  qiiit)' fi''i  murmuratorum,  implete  mensu- 

in  Joann.,  ram  patruiTi  vestrorum;  itemque  quod  eis- 

1,.  ' '     '  dem  martyrum  ait  primicerius(Stephanum 

Ac<. VII, 51.  loquor)  :  Vos,  inquiens,  semper  restitistis 

Spiritui  Sancto.  Etenim  optime  utique  pa- 

tri  spirituali  cui  non  paremus  et  contra 

quem  murmuramus,  cum  Moyse  contesta- 

Exod.\yi,  ri  incumbit  :  Non  adversum  me,  sed  ad- 

versus  Dominum  est  murmur  vestrum, 

Praeterea  increduli  diffidentesque  ori 
divino,  quos,  nisi  nimis  sollicitos,  nimium- 
que  pusillanimes,  et  spem  certam  atque 
immobiiem  in  Deo  non  habentes,  figu- 
rant?  Sperandum  nobis  est,  quia  qui  nos 
de  mundo  in  eremum  istam  induxit,  non 
utique  derelinquet  nos  neque  projiciet ; 
Ps.xui,  i.  magis  autem,quoniam  emittet  lucem  suam 
et  veritatem  suam,  quatenus  nos  inducat 
atque  deducat  in  montem  sanctum  suum. 
riuiipp.m,  Amplius  autem,  quorum  deus  venter  est, 
nonne  tibi  per  idololatras  illos  apte  omni- 
no  praesignati  videntur?  Et  rursus,  qui 
toto  die  cum  inflammato  corde  meant,  qui 
uruntur,  et  exteriorem  incoinquinationem 
sibi  sufficere  putant,  et  nec  sobrietati  nc- 
que  internse  castimoniae  student(quod  uti- 
que  foedissimum  infelicissimnmque  est), 
per  fornicatores  illos,  ni  fallor,  ostensi 
sunt.  Si  horum  mores  gestusque  assequi- 
mur,  quemadmodum  illi  terram  repromis- 
sam  introire  nequibant,  sic  nec  nos  coele- 
stem  Jerusalem.  Et  uti  illis  nil  contulit 
intrasse  desertum,  conformiter  nil  nobis 
proderit  introisse  coenobium,  cellam  vel 
eremum.  Necesse  est  igitur,  semper  in 
corde  nostro  nos  intus  admoneri,  excitari 
impellique  ad  finem  et  scopum  quem 
intendimus.  Finis  (uti  ab  Aristotele  susce- 
pimus)  primum  quidem  est  in  intentione, 
ultimum  vero  in  exsecutione.  Ideoque  in- 
fatigabiliter  utique  speculandum  remini- 
scendumque  nobis  est,  ad  quod  venimus. 


10 


A  hoc  est,quod  sit  finis  et  summa  ultimaque 
ralio  atque  perfectio  ob  quam  obtinen- 
dam  cuncta  nos  reliquisse  Igetamur,  ere- 
mumque  ingredimur  et  cellam  incolimus. 
Enimvero  si  quo  minus,  quomodo  utique 
attingemus,  aut  qualiter  perveniemus,  non 
attendentes  quo  currimus,  neque  quo  pro- 
ficiscimur  contemplantcs  ? 

De  hac  re  in  primis  pater  noster  Joan- 
nes  Gassianus  eleganter  atqne  facunde  ex 
ore  sancti  anachoretae  abbatis  Moysis  dis- 
seruit  atque  conscripsit.  Nempc  ut  fassus 

B  est  atque  edocuit,  omnes  artes  et  disci-  cf.i.xxvii, 
plina?,  prsesertimque  omnis  ordo  itemque ''" '^''^' 
religio,  scopon  et  telos  sortita)  sunt.  Deni- 
que  finis  hujus  obtentu  atque  contuitu, 
uniuscujusque  artis  industrius  appetitor, 
religionisque  ardens  zelator,  cunctos  labo- 
res  et  pericula  atque  dispendia  victorio- 
sissime  suffert,  et  libenter  eequanimiterque 
sustentat  :  quemadmodum  in  agricolis,  in 
negotiatoribus  quoque  cernere  palam  est. 
Nos  igitur,  utpote  altissimse  confessores 
theosophi8e,zelatoresque  perfectionis  divi- 

C  nae,  ac  deiformis  demum  intendentes  ima- 
ginem  vitse,  hanc  mentibus  nostris  indesi- 
nenter  imprimere,reminisci  atque  infigere 
perfectionem  oportet,  si  eam  uspiam  adi- 
pisci  eveniet :  quatenus  jugiter  quid  profe- 
cerimus  quantumve  neglexerimus  specu- 
lemur,  et  insuper  ad  eam  toties  mentis 
nostra3  reducamus  intuitum,  aciemque  et 
contemplationem,  quoties  nos  ab  ea  de- 
viare  sentimus.Et  id  quoque  nobis  laetitise 
causa  sit,  huic  propinquasse  perfectioni 
ac   fini,    eatenusque   doleamus    quantum 

D  ab  ea  nos  deficcre  ac  elongari  intendimus. 
Haec  sancta  Iwtitia,  et  ista  tristitia  vera:de 
profectu  gloriari  in  Deo,  de  defectu  autem 
contristari  in  nobis. 

Nunc  ergo  te  hortor,  qui  diligens  es 
eremiticee  institutionis  discipulus,scrutare 
quotidie  et  indefesso  corde  in  te  ipso  ri- 
mare,  quid  quantumque  profecisti,  quous- 
que  pervenisti,  et  quam  vehementer  finali 
tuse  perfectioni  propinquasti.  Si  tempore 
longo  ac  multo  cellam  occupasti,  et  nihilo 
minus  vel  parum  vel  nihil  internse  atque 


632 


COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS.   —   SERMO   TERTIUS 


divinae  perfectionis  adeptus  es,  contristare 
Apoc.  III,  et  luge,  quia  revera  miser  es  et  misera- 

*''"'^'  bilis,  pauper,  csecus  et  nudus.  Itaque  poe- 
nitentiam  age,  et  vide  vocationem  qua  te 
Deus  vocavit;  atque  condignos  poenitentise 
fructus  efficiens,  vide  unde  cecideris  ;  et 
id  cujus  venisti  causa  et  gratia,  apprehen- 
dere  satage  et  adipisci  festina.  Unde  Apo- 

iCo)Mx,24.  stolus  :  Sic  (inquit)  currite,  ut  apprehen- 
datis.  Etenim  qui  ita  peregerit,  sequissime 


A  prorsus  cum  Apostolo  dicere  habet  :  Ego  iCo>-.ix,26. 
sic  curro,  non  quasi  in  incertum ;  sic  pu- 
gno,  non   quasi   aerem  verberans.  Porro 
secundum  praeinductorum  Cassiani  inten-  Cf.txxvu, 
tionem   verborum,  scopos   seu  destinatio  p  '^^^'^'^^- 
professionis  nostrse,  cordis  exsistit  mun- 
ditia ;  telos  vero  et  finis,  regnum  coelo- 
rum.  Sed  in  preehabitis,  de  fine  intrinseco 
praesentisque  vitse  perfectione  finali  sermo 
defluxit. 


SERMO  TERTIUS 


DE   CERTIS   TENTATIONIBUS   QVJE   SOLENT   QUOSDAM   GRAVIUS   OCCUPARE, 

ET   DE   EARUM   REMEDIIS. 


CERTAMEN  forte  declit  illi  Dominus  B 
iit  vinceret,et  sciret  quoniam  omnium 
potentior  est  sapientia.  Sap.  x,  12. 

Non  solum  in  carne  nos  tentat  diabolus, 
sed  etiam  in  spiritu  molitur  insidias  : 
siquidem  vim  hominis  intellectivam  cona- 
tur  variis  modis  subvertere,  suggerendo 
hsereses,  incredulitates,  curiosas  investi- 
gationes,  stultas  observationes,  temeraria 
judicia,  negligentiam  debitee  inquisitionis, 
carnalem  prudentiam.  Inter  quee  et  consi- 
milia  quosdam  sic  fallit,  abducit,  excfficat, 
ut  de  parvis  culpis  grandem  sibi  conscien-  C 
tiam  faciant,  de  gravioribus  autem  et  de 
his  quse  directe  sunt  contra  prsecepta  Dei 
sive  Ecclesise,  aut  contra  sua  vota,  parvam 
aut  nullam  conscientiam  habeant,  nec  su- 
per  hoc  informationem  suscipiant,  sed  suis 
erroneis  immorentur  judiciis,  ac  sugge- 
rente  diabolo  idcirco  se  reputent  multum 
devotos  et  justos,  quia  de  parvis  et  mini- 
mis  culpis  tantam  sibi  vim  scrupulumque 
efficiunt.  Tales  quidam  sunt  hypocrita?, 
religiosique  aliqui  superficiales  et  crudi, 
circa  ceerimonialium  suorum  observantiam  D 
vehementer  intenti,  qui  de  monasticorum 
suorum  transgressione  votorum  parvum 
aut  nullum  habent  remorsum,  nec  de  pas- 


sionum  suarum  refrenatione  solliciti  sunt, 
nec  reformationi  student  internse. 

Hi  si  viderint  alios  in  parvis  culpabiles, 
protinus  eos  dijudicant,  acriter  reprehen- 
dunt,  et  indiscreto  zelo  feruntur.  Sic  pon- 
tifices,    Scribse    ac    Pharissei    Judseorum  /t-a?i».xviii, 
verebantur   intrare   Pilati    prsetorium,  ne  '^' 
contaminarentur,  nec  audebant  pecuniam     Mnith. 
pro   qua  emerant   Christum   ad   occiden-  '"'^"'  ^' 
dum,   in   corbonam   mittere ;  non  tamen 
metuebant  sic  Christum  emere  atque  occi- 
dere.  Tales  student  foris  esse  compositi, 
non  autem  formidant  coram  Judice  sum- 
mo   esse   suspiciosi,  impatientes,  temere 
judicantes,  animosi  et  detrahentes.  Quibus 
ait  et  comminatur  Salvator  :  Vse  vobis  qui  /tirf.xxm, 
similes   estis   sepulcris   dealbatis,  quse  a"" 
foris  apparent  speciosa,  intus  vero  plena 
sunt  ossibus  mortuorum  et  omni  spurci- 
tia.  Nempe,  si  tales  modica  exercitatione 
aut  quasi  injuriatione  quadam  tanguntur, 
mox  apparebit  qiiid  lateat  intus.Mox  nam- 
que  erumpet  pessimus  foetor  irse,  impa- 
tientiae,  elationis,  contentionis,  obstinatio 
quoque  proprise  voluntatis  atque  imman- 
sio  proprii  sensus  tanquam  durissima  os- 
sa,  ita  ut  agnitam  veritatem  non  pensent 
neque   sequantur,  nec  incognitam  velint 


COMMUNE   CONFESSORIS    NON   PONTIFICIS    ET   ABBATIS. 


SERMO   TERTIUS 


653 


audirc,  utpote  sapicntes  ac  justi  in  oculis 
suis,  quum  taincn  oinnino  pcrversc  sc 
habeant  :  quoniain  caritas  incipit  a  suo 
subjccto  et  ordinatc  procedit,  vcra  quoque 
sapientia  sicut  detestatur  et  odit  oinneni 
culpam,  sic  graviores  culpas  vchcmentins 
horrct  ac  punit,  pra;sertim  in  eo  cui  inest, 
ac  juxta  sacras  Scripturas  Patrurnquc  do- 
cumenta,non  secunduin  proprium  sensurn 
aut  experimentum  fallax,judicat  et  disccr- 
nit.  Hinc  unicuiquc  tali  summa  et  in- 
Matth.vn,  crcata  Sapientia  ait  :  Quid  vides  festucam 
^'  *■  in  oculo  fratris  tui,  trabem  in  oculo  tuo 

non  vides  ?  Hypocrita,  ejice  primum  tra- 
bem  de  oculo  tuo,  et  tunc  videbis  ut  eji- 
cias  fcstucam  dc  ocnlo  fratris  tui.  Hinc 
fassi  sunt  sancti  Patrcs,  eum  qui  in  eodem 
aut  majori  exsistit  pcccato,  esse  indignum 
reprehendcrc  proximum  de  suo  peccato. 
Denique  isti  sub  cujusdam  discretionis 
velamine  et  colore  persuadcnt  sibi  ipsis 
ac  proximis,  laxius  esse  agendum,  lautius 
comedendum,  diutius  dormicndum,  fre- 
quentius  confabulandum,  ct  consolatiun- 
culis  atque  solatiis  esse  utendum,  ne  ex 
vigilia  caecutiant  oculi,aut  ex  jejuniis  cor- 
pus  debilitetur,  vel  ex  interioribus  exerci- 
tationibus  meditationum,  compunctionum, 
orationum,  aut  certe  ex  solitudinc  caput 
langucscat.  In  quibus  tamen  verse  discre- 
tionis  servandum  est  moderamen,  atque 
auxilium  gratia?  desuper  requirendum,  ac 
valor  virium  propriarum  diligentcr  pen- 
sandus  est  successive.  Dcbetque  unusquis- 
que  rigorosior  esse  sibi  ipsi  quam  proxi- 
mis,  ceteris  paribus.  Expertioribus  quoque 
credere  debet,  quoadusquc  et  ipse  fiat 
paulatim,  gratia  adjuvante,  expertus  :  sic- 
que  prout  se  viderit  posse  agcre,  pati, 
continuare  et  consummare,  prosequatur 
perseveranter  ac  fervide,  ut  neque  in  ope- 
re  Dei  negligens  inveniatur,  nec  per  indis- 
cretionem  incurrat  quod  in  Jeremia  habe- 
jer.\L\m,  tur  :  Quia  plus  fecit  quam  potuit,  ideo 
md\i  16  P^'"^^''-  Hinc  Jeremias  inducit  :  Interrogate 
quae  sit  via  bona,  et  ambulate  in  ea,  et  in- 
venietis  requiem  animabus  vestris.  Haec 
est  rcgia  via,  observantia   medii  in   quo 


A  virtus  consistit.  Dc  qua  rursus  ait  Isaias  : 

IIu3C  via,  ambulate  in  ea,  et  non  declinetis  /s.xxx,2i. 
neque  ad  dexteram  neque  ad  sinistram. 

Porro  nonnulli  sunt  qui  mundum  corpo- 
ralitcr  tantum  relinquunt,  sed  mundanis 
affcctionibus  inquinantur,ad  ea  quse  mun- 
di  sunt  et  ad  homines  sseculares  sensu- 
aliter  afficiuntur,  attracti  his  rebus,  puta 
divitiis,  ornatibus,  honoribus,  potestati- 
bus, quas  in  illis  mirantur  et  appretiantur, 
amant  et  appetunt.  Quocirca  de  viro  justo 
ait  Psalmista  :  Ad  nihilum  deductus  est  in  />«.  xiv,4. 

B  conspectu  ejus  malignus  ;  timentes  autem 
Dominum  glorificat.  Hi  mundi  vanitatibus 
illuduntur,  quibus  plus  placet  quod  mun- 
dus  adinvenit,  quam  quod  condidit  Deus ; 
qui  plus  afficiuntur  ad  ea  qufe  placent 
mundo,  quam  ad  ea  quae  placent  Deo  ;  qui 
divitibus  atque  magnatibus  sseculi  reve- 
rentiam  exhibent  potius  propter  munda- 
nam  prosperitatem  et  extcriorem  orna- 
tum.quam  quia  Dei  vicarii  sunt  et  propter 
officii  dignitatem.  Hos  concernit  quod  in 
sua  Canonica  ait  apostolus  Jacobus  :  Fra-  /nco*.  11,2- 

G  tres,  si  introierit  in  conventum  vcstrum  *• 
vir  aureum  annulum  habens,  et  in  veste 
candida,  introierit  autem  et  paupcr  in 
sordido  habitu,  et  intendatis  in  eum  qui 
indutus  est  veste  praeclara,  et  dixeritis  ei, 
Tu  sede  hic  bene ;  pauperi  autem  dicatis, 
Tu  sta  illic,  aut  sede  sub  scabello  pcdum 
meorum  :  nonnc  judicatis  apud  vosmet- 
ipsos,  et  facti  estis  judices  cogitationum 
iniquarum  ? 

Advertant  haec,  quorum  corda  aperiun- 
tur  et  gaudent  visis  majoribus,  opulentis 

D  et  magnis  in  saeculo  isto,  paupercs  vero, 
abjectos  et  simplices  vilipendunt,  vixque 
hospitare,  adspicere  et  affari  dignantur. 
Et  cur  hoc,  nisi  quia  plus  appretiantur 
bona  fortunae,  hoc  est  temporalia  et  terre- 
na,  quam  dona  gratiae,  et  ea  quae  docuit 
Christus,  videlicet  paupcrtatem,  humili- 
tatem  et  abjectionem  ?  Nonne  similitudo 
est  causa  amoris?  Quare  itaque  magis  affi- 
ceris  ad  saecularia,  vana  et  curiosa,  quam 
ad  spiritualia  et  interna  ac  verc  salubria, 
nisi   quoniam  illa  inania  sunt  tuo   cordi 


654 


COMMUNE   CONFESSORIS   NON   PONTIFICIS   ET   ABBATIS. 


SERMO  TERTIUS 


magis   conformia,  et  plus  diligis  ea?  Et 

Esech.ym,  sicut  vidit  EzechieJ  in  pariete  depictam 

'^^'  similitudinem  reptilium,  et  avium,  et  ani- 

malium,  atque   abominabilium   idolorum 

carnalium  Israelitarum  ;  sic  infelix  et  vilis 

mens  tua,mundialium  rerum  ac  damnabi- 

lium  vitiorum  quibus  renuntiasti  et  quse 

spernere  obligaris,  imaginibus  est  depicta 

affectionibusque  formata.  Unusquisque  et- 

enim  rebus  quas  diligit,  efficitur  similis 

et  quasi  unum  cum  eis  :  ideo  earum  ima- 

ginibus  visis,  mox  ad  eas  allicitur,  quem- 

admodum  de  fornicatrice  anima  Dominus 

jhid.wm,  per  Ezechielem  testatur  :  Quum  vidisset 

**""'■        (inquiens)  viros  depictos,  imagines  Chal- 

dseorum  expressas  coloribus,  et  accinctos 

balteis   renes,  et  tiaras   in   capitibus  eo- 

rum,  insanivit   super  eos  concupiscentia 

oculorum  suorum.  His  ergo  applaudis  qui- 

bus  intus  per  amorem  depictus  es.  Hoc  et 

Dominus   in   Joanne    insinuasse    videtur, 

loquens  ad  suos  nondum  spirituales  effe- 

joann.yn,  ctos  :  Nou  potest  mundus  odisse  vos ;  me 

^"  autem  odit,  quia  testimonium  perhibeo  de 

*  quod    eo,    quia*   opera  ejus   mala   sunt.  Spiri- 

tualibus  vero  hominibus  scripsit  Joannes 

ijoann.m,  iu  prima  sua  epistola  :   Nolite  mirari  si 

odit   vos   mundus.  De   carnalibus   autem 

jbid.iy,5.  in  eadcm  subdit  epistola  :  Ipsi  de  mundo 

sunt,  et  de  mundo  loquuntur,  et  mundus 

eos  audit.  Idcirco,  non  putes  te  vere  esse 

spiritualem,  si  tibi  adhuc  placet  mundus 

aut  vanitas  ejus.  Hinc  innotescit  eorum 

carnalitas  et  mundana  affectio,qui  a  mun- 

di  magnatibus  cupiunt  honorari,  famari, 

agnosci,  et  de  tali  sua  excellentia  stolide 

gloriantur  ac   insensate   se   jactant,    non 

advertentes  quod  in  Joanne  Filius  Dei  ait 

Joann.xv,  clcctis    :   Si   dc   muudo   essetis,  mundus 

quod  suum  erat  diligeret ;  quia  vero  de 

mundo  non  estis,  sed  ego  elegi   vos   de 

mundo,  propterea  odit  vos  mundus. 

Praeterea  religiosi,imo  verius  irreligiosi, 
rejecto  veri  et  coelestis  honoris  amore, 
neglecto  spirituali  profectu  et  desiderio 
altitudinis  felicitatis  seternse,  improbo  in- 
fecti  amore,  proprium  qua?runt  honorem, 
et  ambitiosi  effecti,cupiunt  proximis  prae- 


13. 


)9. 


A  fici,  dominari,  prseesse,  praecipere.  Hinc 
blandientibus  sibi  afficiuntur,et  increpan- 
tibus  indignantur,  sua  vitia  nolunt  adver- 
tere,resistentibus  suse  promotioni  graviter 
obloquuntur,  talium  commendationem  au- 
dire  non  valent.  IIa>c  vanitas,  ista  ambi- 
tio,  hic  improbus  amor  sui,  est  fomes  dis- 
sensionis,  tinea  sanctse  religionis,  mater 
hypocrisis,turbatio  pacis,instabilitatis  ori- 
go.  Hinc  oriuntur  suspiciones  pervers3e,de- 
tractiones,  invidise,  irse,  susurrationes,  stulta 
judicia,  practicee  periculosse,  attractiones 

B  et  subornationes  simoniacae,  interpretatio- 
nes  sinistrse,  inquietudines  afflictionesque 
cordis.  Unde  recte  dixit  S.  Bernardus  : 
0  ambitio,  crux  ambientium,  quomodo 
omnes  torquens,  omnibus  places  ?  Et  bre- 
viter,  ut  beatus  affirmat  Gregorius,  nume- 
rari  culpse  nequeunt  quae  ex  ambitione 
procedunt.  Nonne  ambitiosus  miserrimus 
pene  in  omnibus  ad  proprium  suum  com- 
modum  ac  honorem  reflectitur,et  raro  aut 
nunquam  recte  in  Deum  dirigitur  ?  Qui 
talis  est,  etiam  bona  aliorum  interpretatur 

G  in  pejus,  et  assimilatur  aranese,  quse  ex 
flore  trahit  venenum,  unde  colligit  apis 
mel  suum.  Defectus  quoque  aliorum  ob- 
servans,  revolvens,  exaggerans,  fit  similis 
avibus  quse  ex  stercoribus  faciunt  sibi 
nidos ;  febricitantibus  etiam,  quibus  ex 
eorum  infectione  dulcia  videntur  amara. 
Tali  videtur  quod  multa  patiatur  ab  aliis, 
et  a  nemine  honoretur  condigne,  alio- 
rumque  infirmitates  toleret  copiose,  non 
advertens  in  quantis  toleretur  ab  ipsis. 
Postremo,  ut  omnia  mala  hsec  possis  ef- 

D  fugere,  te  ipsum  in  sancta  humilitate,  in 
Dei  funda  timore,  privatum  exstirpa  amo- 
rem,  et  in  Deo  te  ama  veraciter.  Quidquid 
expedit  tibi  ad  complacendum  Deo,ample- 
ctere;  quidquid  a  Deo  et  divino  te  impedit 
amore,  fuge.  Incipe  a  te  ipso,  miserendo  in 
primis  animse  tuse,  et  zelum  justitise  in  te 
et  contra  vitia  tua  in  primis  exerce ;  pro- 
pria  vitia  perpende  et  emenda,defle  et  do- 
le  assidue  :  sicque  ad  aliorum  increpatio- 
nem  caritative  ac  ordinate  procede,  ut  sic 
tota  vita  lua  sit  vera  militia  super  terram.   Job\n,\ 


GOMMUNE 
V I R  G I N  U  M 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


QUI    GLORIATUR,   IN   DOMINO   GLORIETUR,   ETC.   II  Cor.  X,  17,  18;  XI,  1,  2. 


I  Cor.i,  31; 
Jer.  IX,  -23, 
24. 


i8. 


IN  hac  epistola  Paulus  contra  ambitio-  A 
sos  et  pseudoapostolos  loquens,  docet 
quomodo  sit  gloriandum,  si  quis  voluerit 
gloriari.  Dicit  igitur  : 

Qui  gloriatur,  in  Domino,  id  est  secun- 
dum  doctrlnam  et  voluntatem  Domini,^'^- 
rietur,  omnia  bona  ad  Deum  referendo 
finaliter.  Vel,  «  in  Domino  »,  id  est  in 
conlemplatione  ac  dilectione  divina  :  imo 
in  omni  actu  virtuoso  Isetandum  est.  Hoc 
modo  gloriabatur  Virgo  benedicta,  dicen- 
Luc.  1,47.  do  :  Exsultavit  spiritus  meus  in  Deo  salu- 
Babac.m,  tari  mco.  Et  Habacuc  :  Ego  (inquit)  in  Do-  B 
mino  gaudebo,  et  exsultabo  in  Deo  Jesu 
meo.  Debemus  quoque  gloriari  in  Domino, 
congratulando  totis  preecordiis  divina3  bea- 
titudini  ac  perfectioni.  Non  enim  qui  se 
ipsmn  commendat  ob  propriam  laudem, 
ille  probatits  (id  est  justus  vel  approbatus) 
est  coram  Deo  et  discretis  personis,  sed 
reprobatus  :  quoniam  Salomon  ait,  Laudet 
te  alienus,  et  non  os  tuum ;  sed  probatus 
est  quem  Deus  commendat,  id  est,  laude 
dignum  judicat,  seu  commendabilem  facit 
per  virtutes  et  signa.  C 

Utinam  sustineretis  modicum  quid  in- 
sipientiai  mece,  id  est,  utinam  sequanimi- 
ter  audiretis  paululum  verba  mea  quibus 
laudo  me  ipsum  :  quod  esse  videtur  insi- 
pientis,  et  ab  aliquibus  fatuum  reputatur, 
ibidem.   quum  dicat  Scriptura,  Laudet  te  alieuus, 


Prov.f.^y\\ 
1) 


et  non  os  tuum.  Quocirca  sciendum,  quod 
moralia,  quum  versentur  circa  particula- 
ria,  mutabilia  sunt,  atque  mutanda  secun- 
dum  diversitatem  locorum,causarum,tem- 
porum  et  personarum.  Idcirco  de  eis  tam 
certse  regulec  dari  non  possunt,  quin  ssepe 
patiantur  instantiam  propter  rationabilem 
causam  :  quod  viri  eruditi  attendunt,  non 
autem  indocti.Unde  quum  aliquid  fit  a  ju- 
sto  vel  sapiente,  quod  contrariari  videtur 
verbis  regularum  moralium,  quamvis  in- 
tentioni  earum  non  repugnet,  indiscreti  ac 
stolidi  judicant  illud  illicitum.  Quum  er- 
go  Scriptura  prohibeat  laudare  se  ipsum,in- 
sipientiae  est  semper  secundum  opinionem 
stultorum,  ut  quisquam  laudet  se  ipsum. 
Ideo  dicit  Apostolus,  se  optare  ut  sus- 
tineant  modicum  insipientise  suae  secun- 
dum  aestimationem  indiscretorum  :  quod 
tamen,  secundum  veritatem,  erat  magnum 
quid  sapientia?.  Salomonis  enim  verbum 
intelligendum  est,  quando  occultatio  pro- 
pria)  laudis  non  vergit  in  praejudicium  ve- 
ritatis,  nec  in  detrimentum  salutis  proxi- 
morum,  nec  in  honoris  divini  dispendium: 
et  ob  has  causas  Paulus  commendavit  se 
ipsum.  Simili  modo  solvitur,  quod  Apo- 
stolus  in  suis  epistolis  toties  suos  laudat 
discipulos,  quum  tamen  in  Ecclesiastico 
scriptum  sit  :  Ante  mortem  ne  laudes  ho-  EcciU\,-iQ. 
minem  quemquam. 


656 


COMMUNE   VIRGINUM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Sed  et  sujoportate  me,  id  est,  patienter  A 
auscultate  qusB  dico,  et  ferte  me  sicut  de- 
cet  praelatum  supportari  a  subditis  suis. 
Et  merito  me  supportare  debetis  :  JEmu- 
lor  enim  vos,  id  est,  ardenter  diligo,  non 
qualitercumque,seu  carnali  affectione,sed 
Dei  cemulatione,  id  est  sincero  ac  deifor- 
mi  amore,  videlicet  ad  hunc  finem  ad 
quem  vos  amat  Deus,  ut  consequamini  vi- 
tam  seternam.  —  Denique,  .f^^mulari,  mul- 
tis  modis  accipitur.  Primo,  pro  indigna- 

Ezech.^m,  tioue,  juxta  illud  Ezechielis  :  Erat  idolum 

^'  zeli   ad   provocandum   a^mulationem.  Se-  B 

cundo,  pro  rancore,  ut  ad  Romanos  Pau- 

Rom.  xm,  lus  :  Non  in  contentione  et  semulatione. 

*'•  Tertio,  pro  desiderio  boni  nondum  adepti, 

I  Cor.  xn,  sicut  dictum  est  alibi  :  vEmulamini  chari- 

''*  smata  meliora.  Quarto,  pro  dilectione,  ut 

Cant.ym,  ibi  :  Fortis  est  ut  mors  dilectio,  dura  sicut 

^-  inferus  semulatio.  Quinto,  pro  inordinato 

Gaiat.  IV,  amore,  ut  est  illud  Apostoli  :  iEmulan- 
tur  vos  non  bene.  Sexto,  pro  imitatione. 


17. 


juxta  illud  :  Bonum  in  bono  semulamini   Gaiat.  iv, 

18 

semper. 

Quod  autem  semuler  vos,  patet :  Despon- 
di  enim  fidei  annulo,  id  est,  spirituali  ma- 
trimonio  junxi,  vos  omnes  fideles,  uni 
viro,  videlicet  Christo,  virginem  castam 
exhibere  Christo,  id  est  ad  hoc  ut  exhi- 
beam  vos  Christo  sponsam  ac  virginem 
illibatam.Omnes  enim  fideles  caritate  con- 
nexijSunt  una  sponsa  Christi  unaque  virgo 
spiritualiter,  propter  integrae  fidei  unita- 
tem.  Carnis  namque  virginitas,  est  inte- 
gritas  corporis  a  contagione  carnali;  virgi- 
nitas  cordis,  est  fides  incorrupta.  Unde 
apud  Osee  Dominus  loquitur  :  Sponsabo  Osee  n,  20. 
te  mihi  in  fide.  Ideo  singuiariter  dixit, 
«virginem»,propter  unitatem  catholicae  fi- 
dei,solid3e  spei,atque  amoris  divini.Hujus 
conjunctionis  internse  ac  matrimonialis  in- 
ter  Christum  et  Ecclesiam  paranymphus 
erat  Apostolus,  tanquara  Sponsi  secreta- 
rius  et  amicus. 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


SIMILE   EST  REGNUM    COELORUM   DECEM   VIRGINIBUS,  ETC.  Matth.  XXV,  1-13. 


IN  hujus  parabolse  expositione  de  decem  C 
virginibus,  sancti  catholicique  doctores 
non  parum  diversificantur.  Quidam  enim 
exponunt  eam  de  solis  virginibus  ;  alii,  de 
contemplativis,  per  virgines  significatis; 
alii,  de  popularibus  omnibus  non  idolola- 
tris  ;  alii,  de  popularibus  christianis  dum- 
taxat.  Sed  propter  prolixitatem  vitandam, 
prosequar  unum  quem  sestimo  convenien- 
tiorem  intellectum,videlicet,ut  intelligatur 
de  omnibus  Christianis. 

Simile  est  regnum  codorum,  id  est  Ec- 
clesia  militans  et  negotium  ejus,  decem  D 
virginibus  quoe  accipientes  lampades  suas, 
exierunt  ohviam  sponso  et  sponsa;.  Nam, 
sicut  virgines  illse  acceptis  lampadibus  oc- 
currerunt   sponso   et   sponsae,  sic  omnes 


Christiani  in  die  judicii  occurrent  Christo. 
Itaque  per  decem  virgines,  universitas  fi- 
delium  denotatur.  Denarius  enim  est  nu- 
merus  perfectus,  et  primus  terminus  nu- 
merorum,  ita  quod  ultra  non  proceditur 
numerando,  nisi  redeundo  ad  caput  seu 
unitatem  et  denarium.  Totum  ergo  quod 
subditur  in  ista  parabola,  de  hac  re  per 
decem  virgines  designata,  est  exponendum. 
Per  hoc  autem  quod  virgines  dicuntur 
accepisse  lampades  suas,  insinuatur  quod 
universi  fideles,  quum  ad  judicium  vene- 
rint,  secum  ferent  fidem  et  opera  sua,quaB 
nomine  lampadum  exprimuntur.  Opera  Apoc. xiv, 
quippe  illorum  sequuntur  illos.  Et  quam- 
vis  multorum  mala  sint  opera,  vix  tamen 
vel  non  invenilur  aliquis  Chrislianus  ita 


13. 


COMMUNE   VIRGINUM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


657 


perversus,  quin  habeat  aliqua  opera  ex  A 
suo  genere  bona,  quamvis  non  sinl  meri- 
toria  :  praesertim  quum  ipse  interior  fidei 
actus  de  genere  bonus  sit.  In  die  autem 
judicii  obviabunt  Christo  sponso,  et  Eccle- 
sia)  triumphanti  cum  ipso  de  coelp  veni- 
enti,  qua?  est  sponsa  Christi,  vel  sponsae 
Christi  singulari,  quae  est  Virgo  beatissi- 
ma,  Mater  Deifera;  vel,  secundum  Augu- 
stinum,  ita  dicuntur  obviare  sponsa},  velut 
si  omnibus  in  Ecclesiam  concurrentibus, 
filii  ad  matrem  concurrere  dicantur,quum 
ipsis  filiis  congregatis  constet  ea  quae  di-  B 
citur  mater  :  sicque  obviatio  ista  esset 
ejusdem  ad  se  ipsum,  secundum  statum 
vel  modum  diversum.  Secundum  primum 
modum,  est  obviatio  partis  ad  partem, 
quia  in  die  judicii  ex  hominibus  seu  Ec- 
clesia  militanti,  et  angelis  atque  Ecclesia 
triumphanti,fiet  una  Ecclesia  et  una  spon- 
sa  Ghristi,  qui  tunc  sibi  perfecte  ac  indis- 
solubiliter  copulabit  totam  Ecciesiam  seu 
electorum  universitatem,  ut  omnes  sint 
I  Coi-.xv,  unum  in  ipso,  et  Deus  sit  omnia  in  om- 

28;  Cofo«.  ^jjj^g  f. 

Quinque  autem  ex  eis  erant  fatuw,  et 
quinque  prudentes.  Una  pars  Christiano- 
rum  insipiens  est,  et  in  die  judicii  stulta 
probabitur,  eo  quod  divinis  ac  spirituali- 
bus  prseposuit  terrena  et  corporalia,  fi- 
demque  catholicam  non  adornavit  operi- 
bus,  nec  opera  de  genere  bona  retulit  ad 
debitum  seu  ultimum  finem.  Prudentia 
namque  dirigit  actus  humanos  in  debitum 
finem.  Qui  ergo  non  ob  Dei  honorem  vi- 
tamque  seternam  bona  agit,  sed  propter 
laudes  humanas  seu  temporale  emolumen-  D 
tum,  merito  imprudens  et  stultus  cense- 
tur.  Alia  vero  pars  Ghristianorum  per  op- 
positum  prudens  est,  et  in  die  judicii 
sapiens  invenietur.  Per  haec  itaque,  bono- 
rum  et  malorum  discretio  explicatur. 

Sed  quinque  fatuw,  acceptis  lampadi- 
bus,  non  sur^ipserunt  oleum  secum  :  hoc 
est,  stulti  et  vani  Christiani  fidei  suse  et 
operibus  non  conjunxerunt  spiritualem 
delectationem  laetitiamque  internam,  et 
conscientise   sinceritatem,  faciendo   quod 

T.  32. 


monet  Apostolus  :  Qui  gloriatur,  in  Domi- 1  coc. i,3i; 
no  glorietur;  et  rursus,  Gaudete  in  Domi-  p,^,"'-;,^'*^; 
no  semper;  et  illud  Psalmistae,  Servite  Do-  '*• 
mino  in  ia^titia.  Unde  nec  dicere  possunt 
cum  Apostolo  :  Gaudium  nostrum  est  te- iiC9»M,t2. 
stimonium  conscientiae  nostrae.  Itaque  per 
oleum,  spiritualis  et  pura  delectatio  sin- 
ceritasque  conscientiae  designantur,  juxta 
illud  :  Unxit  te  Deus,  Deus  tuus,  oleo  lae-  /•«.  xuv,  s. 
titiae.  Mali  aulem,  dum  aliquid  boni  agere 
videntur,  in  se,  non  in  Domino,  glorian- 
tur,  et  hominibus  cupiunt  complacere  ma- 
gis  quam  Deo,  et  ita  non  satagunt  consci- 
entiam    bonam   habere,    nec    redeunt   ad 
interiora,sed  inaniter  diffunduntur,  quem- 
admodum  scriptum  est  :  In  circuitu  impii   /-.?.  m,  o. 
ambulant.  Prudentes  vero  acceperunt  ole- 
um  in  vasis  suis,  hoc  est,  spiritualem  de- 
lectationem  et  bonae  conscientiae  testimo- 
nium    in    cordibus    suis    posuerunt,    cum 
lampadibus,  id  est  fide  et  operibus  vir- 
tuosis.  Haec  enim  electi  deferunt  secum  ad 
judicium. 

Moram  autem  faciente  sponso,  id  est, 
Christo  futurum  judicium  differente,  vi- 
delicet  ab  ascensione  usque  ad  terminum 
mundi,  dormitaverunt  omnes,  id  est,  tam 
boni  quam  mali  defuncti  sunt,  et  dormie- 
runt  somno  mortis,  atque  in  tumulis  velut 
in  lecto  quieverunt,  denuo  suscitandi  a 
Christo.  De  qua  dormitione  ait  Salvator 
apud  Joannem  :  Lazarus  amicus  noster  joann.  xi, 
dormit,  sed  vado  ut  a  somno  suscitem  *'• 
eum.  Mortui  itaque  dormiunt  Christo,  qui 
multo  facilius  excitat  defunctum  a  morte, 
quam  homo  dormientem  a  somno. 

Media  autem  nocte  clamor  factus  est  : 
Ecce  sponsus  venit.  Ex  hoc  aliqui  asse- 
runt,  quod  finale  judicium  erit  in  medio 
noctis.  Unde  refert  Hieronymus  traditio- 
nem  esse  Judaeorum,  quod  sicut  Deus  per 
angelum  vastavit  .^Egyptios  media  nocte,  Exod.  xn, 
ita   per  Christum   judicabit   mundum  in  "^" 
medio  noctis.  Alii  dicunt,  quod  erit  in  die, 
secundum  quod  dicit  Apostolus  :  In  die -flom.n,  lo; 
quo  judicabit   Dominus   abscondita  tene- "^'"'■'''''^" 
brarum.  Et  dicunt,  quod  ideo  tempus  ju- 
dicii  vocatur  nox,  quia  incertum.  Propter 

42 


658 


COMMUNE   VIRGINUM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


quod  dicit  Augustinus  :  Media  nocte,  id  A 
est  nullo  sciente  aut  sperante.  Clamor  au- 
tem  qui  tunc  fiet,  est  sonus  tubse,  et  vox 
Maiih.    magna,  de  quibus   alibi   plenius   dictum 

XXIV,  31.  gg|.  jijxiie  obviam  ei,  id  est,  de  sepulcris 
resurgite,  seu  corpore  resumpto  occurrite 
Christo  ad  judicium  venienti. 

Tunc  surreccerunt  omnes  virgines  ilUv: 
id  est,  boni  et  mali  a  mortuis  surgent  si- 
mul  in  die  novissimo;  et  ornaverimt  lam- 
pades  suas,  id  est,  opera  sua  decoraverunt 
quantum  potuerunt  testimonio  conscien- 
tise,  et  prsemeditatione  rationum  districto  B 
Judici  reddendarum,  secundum  quod  dicit 

Gaiat.yi,tt.  Apostolus  :  Probct  se  homo,  et  sic  in  se- 
metipso  habebit  gloriam,  et  non  in  altero. 
Quilibet  enim  causam  suam,  quantum  po- 
terit  adornabit.  Fatuce  autem  sapientibus 
dixerunt :  Date  nobis  de  oleo  vestro,'\A  est, 
de  merito  vestrae  spiritualis  Isetitiee  et  bonae 
conscientise  succurrite  nobis,  quia  lampa- 
des  nostrce  exstinguuntur ,  id  est,  fides  et 
opera  nostra  reprobantur  tanquam  a  lumi- 
ne  gratiae  aliena.  Per  hoc  innuitur,quod  in 
die  judicii  mali  undique  sibi  auxiliari  op-  C 
tabunt,  illi  saltem  qui  nondum  judicati  et 
incerti  sunt  quid  de  eis  Dominus  judicabit, 
qui  etiam  ante  prolationem  sententiai  vere- 
buntur  damnari  tanquam  male  sibi  conscii. 
Responderunt  prudentes  fatuis,  dicen- 
tes  :  Ne  forte  non  sufficiat  nobis  et  vobis: 
id  est,facere  non  valemus  neque  audemus 
quod  petitis,  timentes  ne  opera  nostra  no- 
bismetipsis  vix  sufficiant  ad  salutem,pr8e- 
sertim  quum  tantus  sit  judicii  hujus  ri- 

i/'e//Mv,  gor,ut  justus  vix  salvetur;nec  alius  alium 
tunc  potest  juvare,  quoniara  unusquisque  D 
tunc  maxirae  onus  suum  portabit,  et  pro 

i?om.  XIV,  se  ipso  rationem  prsestabit;  ite  potius  ad 
vendentes,  id  est  ad  eos  quorura  est  re- 

Maiih.\\-i.  gnum  ccelorura,  puta  ad  pauperes,  vel  ad 
sacerdotes,  quibus  coraraissse  sunt  claves 
regni  coelestis,  qui  dominica  sacramenta 
gratiai  contentiva  dispensant,  atque  pro 
numrao  confessionis  ac  poenitentia?  quo- 
dararaodo  vendunt,  ct  emite  vobis  oleum 
salutis,  pauperibus  succurrendo,  vel  sa- 
cerdotibus  obediendo.Sic  enim  Daniel  ait: 


18. 
Galat.vx,^. 


n 


Peccata  tua  eleemosynis  redirae,  et  ini-  z>a«.iv 
quitates  tuas  raisericordiis  pauperum.Haec 
dicunt  virgines  sapientes,  non  quod  tunc 
tempus  erit  merendi  seu  ista  agendi,  sed 
quia  aliud  consilium  dari  non  potest.  Vel, 
secundum  Augustinum,  haec  dicunt,  non 
consulendo,  sed  crimen  fatuarum  comrae- 
morando,  eisque  insultando  zelo  justitise  : 
tanquam  dicant,  Ite  ad  vendentes,  id  est, 
adulatores  et  vanos  vestros  laudatores  ac- 
cedite,  et  emite  vobis  ab  eis  foraentum 
salutis  et  gratiae. 

Dum  autem  irent  emere,  id  est,  grati- 
am  recuperare  vellent  vel  poenitere,  venit 
sponsus,  id  est  Christus,  ad  prajraiandum ; 
et  quoi  paratce  erant,  tanquam  ornatae  ve- 
ste  nuptiali  et  actibus  meritoriis,  atque 
ab  orani  labe  peccati  purgatae,  intrave- 
runt  curn  eo  ad  nupjtias,  id  est  ad  coele- 
stem  refectionera  seu  beatitudinera  sem- 
piternara,  ubi  sanctae  animse  Deo  intime 
uniuntur,  eoque  fruuntur,  et  ab  eo  felici- 
ter  fecundantur,  et  clausa  est  janua,  id 
est,  finitum  est  tempus  promerendi,  et 
aditus  regni  coelestis  nulli  de  cetero  patet. 
Novissime  autem,  id  est  nimiura  tarde,  et 
post  aliarura  prseparationera  ac  salvatio- 
nera,  veniunt  et  reliquce  virgines  stultse. 
Non  est  per  hoc  intelligendura,  quod  aliud 
sit  tempus  judicii  bonorum,  aliudque  ma- 
lorum,  sed  quod  ordine  dignitatis  boni 
primo  remunerentur.  Yeniunt  ergo  quan- 
do  tempus  miserationis  exspiravit.  Dicen- 
tes  :  Domine,  Domine.  Ingeminant  Domi- 
num,  non  caritate,  sed  necessitate ;  non 
vero  amore,  sed  naturali  affectione  atque 
timore  :  ideo  nil  merentur.  Aperi  nobis 
januam  regni  coelestis.  At  ille  respondens, 
ait  :  Amen  dico  vobis,  nescio  vos  scientia 
approbationis,  de  qua  dicit  Apostolus  :  Si  \Cor. 
quis  diligit  Deum,  hic  cognitus  est  ab  eo ;  ^" 
et  iterum,  Si  quis  ignorat,  ignorabitur.  Hinc  md. 
alibi  Christus  dicit  :  Non  omnis  qui  dicit  ^// 

^  Mc 

mihi,  Doraine,  Doraine,  intrabit  in  regnum  21. 
coelorum,  sed  qui  facit  voluntatem  Patris 
mei.   Vigilate  itaque,  quia  nescitis  diem 
neque  lioram,  id  est,  tempore  vobis  inco- 
gnito  Filius  hominis  veniet,  ideo  vigilate. 


Mallh. 


VIII, 

XIV, 
VII, 


COMMINK   VlllGlNllM. 


SEUMO    1'I$1MUS 


()59 


SERMO   PRIMUS 


QU.E   SIT   VERA    AC    SPEC[ALIS    CHRISTI   SPONSA,   ET   QUOMODO   EAM    PLURIMIS 
VIRTUTIBUS    ORNATAM   ESSE   OPORTEAT. 


APKRl  inihi,  sorur  inca,  ainica  mca,  A 
columba  mea.  Cant.  v,  2. 
Quamvis  ornnis  anima  christiana  verc 
devota,  sponsa  sit  Gliristi ;  specialiter  ta- 
men  omnis  puella  virginea,  spiritualiter 
amorosa  et  in  virginitatis  proposito  con- 
stans,  Christi  sponsa  vocatur.  Specialius 
vero  omnis  femina  religiosa,  Deo  in  clau- 
stro  consecrata  et  solenni  professione  Chri- 
sto  adstricta,  religioseque  vivens,  sponsa 
est  Salvatoris  Creatorisque  sui.  Specialis- 
sime  autem  omnis  virgo  sancta,  qua3  coe- 
lestis  Sponsi  amore  pro  fidei  veritate  aut  B 
virtutum  et  castitatis  tenore  sanguinem 
fundit  mortemque  patitur,  sponsa  Jesu 
Christi  vocatur  :  quales  fuerunt  virgines 
sacrse  et  martyrizatae.  Denique,  sicut  com- 
muniter  dicitur,  triplex  est  sponsa  Chri- 
sti,  videlicet  :  universalis,  quse  est  Eccle- 
sia  sancta  catholica;  et  specialis,  quse  est 
quselibet  anima  devota,  in  caritate  exsi- 
stens  et  gratia ;  itemque  singularis,  videli- 
cet  beatissima  virgo  Maria.  De  qua  triplici 
sponsa  exprimitur  liber  Cantici  cantico- 
rum.  Sed  hoc  sciendum,quod  sponsa  Chri-  C 
sti  specialis  est  duplex.  Una  est,  determina- 
ta  qusevis  persona  seu  anima  virtuosa;  alia 
est,  qusecumque  particularis  Ecclesia  Deo 
per  fidem  et  caritatem  unita.  Similiter 
sponsa  singularis  videtur  esse  duplex,  ut- 
pote  :  virgo  Maria,  ut  tactum  est;  et  item 
humanitas  Christi  Verbo  aeterno  hyposta- 
tiee  copulata.  Unde  secundum  Gregorium, 
tunc  Deus  Pater  Deo  Filio  nuptias  fecit, 
quando  ei  in  utero  Virginis  humanam  na- 
turam  conjunxit.  Non  enim  ambiguum  est 
quin  Christi  humanitas  gratiosius,  glorio-  D 
sius,  familiarius  atque  intimius  sit  Deo 
conjuncta,  quam  quaecumque  alia  intelle- 


ctualis  seu  rationalis  creatura.  ideo  dici 
potest  singularissima  Dei  sponsa.  Univer- 
salis  quoque  Dei  sponsa  est  duplex,  vide- 
licet  :  Ecclesia  militans,  et  Ecclesia  sum- 
ma  triumphans. 

Pra3terea  nunc  videndum,  cur  rationalis 
seu  intellectualis  creatura  vocetur  sponsa 
Dei.  Ad  quod  congrue  respondetur,  quod 
ideo,  quia  per  caritatem  conjuncta  est 
Deo,  et  brachiis  sancti  amoris  amplexatur 
ab  eo,  coelestique  lumine,  scilicet  gratia 
et  virtute,  fecundatur  ab  ipso,  atque  per 
consensum  voluntatis  ei  spiritualiter  com- 
miscetur,  ac  fructus  virtutum  producit.  Et 
quamvis  spirituale  istud  connubium  seu 
desponsatio  hsec  specialiter  ac  principali- 
ter  fiat  per  caritatem,  nihilo  minus  per 
fidem  aliasque  virtutes  fieri  perhibetur, 
quum  in  Osee  Dominus  dicat  :  Sponsabo  Oseen,vi, 
te  mihi  in  judicio  et  justitia,  et  in  miseri-  -''• 
cordia  et  miserationibus;  et  sponsabo  te 
mihi  in  fide.  Insuper,  quamvis  Ecclesia 
seu  omnis  christifidelis  persona,  Dei  qui 
unus  ac  trinus  est,  et  cujuslibet  divinae 
personae  sponsa  vocetur,  tamen  magis  pro- 
prie  dicitur  sponsa  Christi,  quam  Patris 
aut  Spiritus  Sancti,  seu  trini  ac  simplicis 
Dei,  propter  communionem  uaturae  cum 
Christo,  qui  est  verus  Deus  et  verus  homo 
in  una  persona.  Sicque  Ecclesia  et  omnis 
Christifidelis,cum  ipso  in  humana  commu- 
nicat  convenitque  persona.  Propter  quod 
ratio  sponsi  magis  proprie  videtur  Christo 
competere,  quum  sponsus  et  sponsa  so- 
leant  ejusdem  esse  naturae.  Hinc  etiam 
ratio  capitis  respectu  Ecclesiae  magis  com- 
petit  proprie  Christo,  Dei  Filio  incarnato. 

Itaque  virgo  haec  sancta  cujus  nunc  ce- 
lebramus  solennia,  merito  dicitur  sponsa 


660 


COMMUNE    VIRGINUM. 


SERMO    PRIMUS 


35 


Christi.  Primo,  quia  per  fidem  et  carita- 
tem  fuit  ei  conjuncta.  Secundo,  quoniam 
ratione  sexus  devotione  ornati,  specialius 
ei  competit  nomen  sponsse.  Tertio,  quia 
amore  Sponsi  coelestis,  omnem  carnalem 
contempsit  sponsum  et  omnes  voluptates. 
Quarto,  quia  pro  Sponso  coelesti  sangui- 
nem  suum  fudit,  vel  ei  solenniter  exstitit 
in  reiigione  consecrata. 

Est  ergo  sacra  haec  virgo  multipliciter 
commendabilis  et  a  multis  laudanda.  Pri- 
mo,  ratione  spiritualis  fortitudinis  suae, 
quia  cum  sexu  vicit  naturam.  Quum  enim 
feminae  naturaliter  atque  communiter  fra- 
giles  instabilesque  consistant,  utpote  de- 
biles  in  ratione  et  nimium  molles,  flexi- 
biles  ac  formidolosse  ;  tamen  beata  haec 
virgo  per  dona  gratise  ac  virtutes,  auxi- 
liante  ei  in  omnibus  Spiritu  Sancto,  con- 
stans  fuit  et  fortis,  prudens  ac  sapiens 
vehementer,  imperterrita,  inflexibilisque 
a  bono  et  a  coelestis  Sponsi  amore,  in 
tantum  quod  nec  dsemonum  tentationibus 
nec  hominum  impiorum  suggestionibus, 
nec  comminationibus  nec  adulationibus, 
nec  prosperis  nec  adversis,  nec  pravorum 
exemplis,  nec  exquisitis  crudelissimisque 
suppliciis,  nec  diuturnis  persecutionibus 
potuit  superari.  Unde  non  fuit  cum  per- 
versis  perversa,  nec  a  quoquam  seducta, 
Bom.  viii,  sed  cum  Apostolo  dicere  quivit  :  Quis  me 
separabit  a  caritate  Ghristi  ? 

Secundo  laudanda  et  inclyte  extollenda 
est  ratione  prseclarae  ac  victoriosae  tempe- 
rantise  suse,  qua  proprium  corpus  virgi- 
neum  optime  rexit  ac  fortiter  refrenavit, 
ab  omni  voluptate  gulae  et  incontinentise 
illud  compescens,  rationi  subjiciens,  et  in 
actibus  virtuosis  ipsum  servire  Deo  com- 
pellens.  Magna  est  virtus  atque  victoria 
ista,  prsesertim  in  fragili  sexu,  quum  et 
in  viris  virtuosis  ac  sapientissimis  repute- 
tur  praecipua.  Ait  namque  Gregorius  :  Nos 
gestamus  laqueum  nostrum  nobiscum,  et 
proprium  circumferimus  inimicum.  Gar- 
nem  nostram  loquor,  de  peccato  natam,  in 
peccato  nutritam,  corruptam  valde  ipsa 
origine,  sed  multo  amplius  prava  consue- 


A  tudine  vitiatam.  Potest  ergo  de  sancta  hac 

virgine  dici  illud  Proverbiorum  :  Accinxit  Prov.  xxxi, 
fortitudine  lumbos  suos,manum  suam  mi- 1]'  ^^'  '^' 
sit  ad  fortia,  fortitudo  et  decor  indumen- 
tum  ejus,  et  panem  otiosa  non  comedit. 
Tertio  excellenter  commendabilis  est  a 
sua  virginea  castitate,  qua  semper  conti- 
nuit,  et  in  virginitatis  proposito  mansit 
ac  manere  usque  in  finem  decrevit.  Solent 
enim  virgines  quandoque  ex  quadam  cu- 
riositate  tentari,  experiri  cupientes  quid 
sit  quod  audiunt  seu  cogitant,  et  majus  il- 

B  lud  esse  putantes  quam  est,  nec  adjuncta 
incommoda  ponderantes.  Insuper  a  natu- 
rali  calore,  a  dsemonum  suggestione,  ab 
hominum  persuasione  frequenter  tentan- 
tur.  Sed  felix  hsec  virgo  omnia  ista  forti- 
ter  superavit,  et  oratione  assidua  humili- 
que  in  Deo  fiducia  vicit.  Prseclara  ergo  et 
grandis  omnino  est  laus  ista  ac  virtus, 
quum  sancti  patres  Hieronymus  et  Ber- 
nardus  affirment :  Differunt  inter  se  homo 
pudicus  et  angelus,  sed  felicitate,  non  vir- 
tute.  Etsi  angeli  castitas  exsistat  felicior, 

G  hominis  est  tamen  castitas  fortior.  Imo, 
ut  abbas  Gassianus,  doctor  illustris,  testa- 
tur,Majus  miraculum  est, de  propria  carne 
fomitem  eradicare  luxuriae,  quam  immun- 
dos  spiritus  de  corporibus  alienis  expelle- 
re ;  atque  ut  sanctus  ait  Hieronymus,  In 
carne  sine  carne  vivere,  angelicum  est, 
non  humanum.  Hinc  B.  Gyprianus  praesul, 
martyr  et  doctor  :  Virginitas,  inquit,  soror 
est  angelorum,  victoria  libidinum,  regina 
virtutum,  et  omnium  possessio  quaedam 
bonorum.  Denique  virgines  Ghristo  virgi- 

D  ni  specialiter  conformantur,  et  sequuntur  jpoc.  xiv, 
Agnum  quocumque  ierit,cantantque  canti-  *'  ^" 
cum  quod  alius  cantare  non  valet.  Propter 
quod  Ecclesiasticus  asserit  :  Omnis  pon-  Eccu.xxm, 
deratio  non  est  digna  continentis  animse.  '^' 
Gontestantibus  quippe  sanctis  doctoribus 
Hieronymo  atque  Ambrosio,  virginitas  su- 
pergreditur  conditionem  naturae  humanse: 
per  quam  homines  angelis  assimilantur. 
Major  tamen  est  victoria  virginum  quam 
angelorum.  Angeli   enim   sine   carne   vi- 
vunt,  virgines  vero  in  carne  triumphant. 


COMMUNE   VIRGINUM. 


SERMO   PRIMUS 


661 


Quarto  commendatur  ha)c  sacra  virgo  a  A 
sua  pr,T>cipua  dignitate,  quoniam  Filii  Dei, 
coelestis  Sponsi,  est  sponsa,  et  ei  fidelissi- 
me  mansit  coha?rens,  sciens  Sponsum  il- 
him  in  omni  nobilitate,  pulchritudine,  sa- 
pientia,  amabilitale,  opulentia,  lortiliidine 
incomparabiliter  pra^fulgentem  :  cui  quo 
quis  magis  conjungitur,  eo  purior  reddi- 
tur.  Idcirco  dicere  potuit  illud  in  Canticis: 

Cant.  vu,  Ego  dilecto  meo,  et  ad  me  conversio  ejus; 

\*i'  ;     .«  dilectus    meus    candidus    et  rubicundus, 

ic.  electus   ex  millibus,  et  ipse   est  amicus 

meus,  filiff  Jerusalem.  Hinc  Sponsus  coele-  B 
stis  delectabatur  commorari  in  mente  pu- 
rissima  hnjus  virginis  sancta^,  et  dixit  ad 
ibid.  "2.  eam  :  Aperi  mihi  cordis  tui  cubiculum, 
soror  mea,  cujus  amore  humanam  assum- 
psi  naturam ;  amica  mea,  per  specialem 
et  familiarem  dilectionem  ;  columba  mea, 
per  puram  et  simplicem  intentionem. 

Quinto  Jaudatur  ha?c  virgo  a  sua  con- 
stantia,  fortitudine  et  patientia  in  passio- 
ne,  quia  ob  Sponsum  coelestem  tam  ex- 
quisita  tulit  supplicia,  non  absque  grandi 
miraculo  et  gratia  copiosa  :  quia  omnipo-  C 
tens  Deus  inter  cetera  potentiae  suse  mira- 
cula,  etiam  in  fragili  sexu  victoriam  dedit 
martyrii.  Imo  tenerrimis  iliustrissimisque 
puellis  admirabilissimam  dedit  fortitudi- 
nem  atque  constantiam  inter  horrenda 
tormenta. 

Sexto  laudatur  ab  excellentia  et  multi- 
tudine  miraculorum  quae  Deus  fecit  per 
eam,  ipsam  mirificans  et  exaltans,  et  sibi 
carissimam,  nobisque  honorandam,  et  sub- 
venire  potentem  protestans  et  monstrans, 
sicut  ex  ejus  patet  Legenda.  D 

Septimo  commendatur  a  prseclara  et  su- 
pernaturali  sapientia  sibi  collata,  per  quam 
inter  adversitates  et  poenas  tam  sapientis- 
sime  respondebat,  advcrsarios  confunde- 
bat,  Christi  defendit  fidem,  et  viros  quo- 
que  animavit  ad  martyrii   susceptionem. 

Luc.\\i,ia.  Dedit  etenim  ei  Christus  os  et  sapientiam 


cui    nec    lyranni,    nec   prudentes   sa^cuii 
valebant  resistere. 

Octavo  commendatur  ab  excellenti  fe- 
licitate  quam  pro  prajmio  est  adepta  et 
a^lernaliter  possessura.  Estque  modo  coele- 
sti  Sponso  perfecte  conjuncta,  in  ejus  ul- 
nis  dulcissime  requiescens,ejus  purissimis 
amplexibus  incessabiliter  fruens,ejus  vul- 
tum  inavertibiliter  intuens,  ipsum  delicio- 
sissime  ac  securissime  possidens,  tanto 
utique  plenius  quanto  eum  in  vita  hac 
dilexit  ardentius,  concupivit  frequentius, 
honoravit  perfectius,  et  plura  ac  graviora 
pro  ipso  perpessa  est.  Nam  duplici  deco- 
ratur  aureola,  utpote  martyrum  ac  virgi- 
num.  Et  si  alios  instruxit  in  fide  atque  ad 
Christum  convertit,  etiam  doctorum  au- 
reolam  est  sortita. 

Honoremus  ergo,  laudemus,  deprece- 
mur  ac  diligamus  hanc  virginem  sanctam, 
et  ejus  sequamur  virtutes,  concupiscentias 
refrenando,  corpora  nostra  pcenitentialiter 
castigando,  passiones  nostras  et  vitia  for- 
titer  superando.  Vanitates  sseculi  despicia- 
mus;  in  Dei  timore  et  gratia  concrescamus. 
Imo  de  nostra  imperfectione,  de  nostris 
miserrimis  defectuositatibus  et  fragilitati- 
bus  miserandis  vehementissime  erubesca- 
mus,  eo  quod  sacra  hsec  virgo  sexu  et 
corpore  fragilis,  per  gratiam  exstitit  tam 
sublimis,  tam  perfecta  et  fortis,  tam  pa- 
tiens  in  adversis,  tam  victoriosa  in  pcenis 
gravissimis,  tam  sapiens  in  responsis.  Nos 
vero  a  propriis  motibus  quotidie  vinci- 
mur,  ira  et  impatientia  inflammamur,  con- 
cupiscentiis  instar  brutorum  exagitamur, 
pro  modico  verbo  turbamur.  Ubi  nos  bar- 
bati  latebimus,  ubi  manebimus,  quum 
Judex  altissimus  coeperit  exercere  judi- 
cium,  discutere  omnia,  pandere  universa? 
Verecundemur  itaquc  et  revertamur  a  pcs- 
simis  viis  nostris,  poenilentiamque  aga- 
mus,  atque  in  omnibus  nos  incessabiliter 
emendemus.  Ad  laudem  Omnipotentis. 


662 


COMMUNE   VIRGINIM.   —    SERMO   SECUNDUS 


SERMO   SECUNDUS 


QUOD   ALIUD   QUAM   DEUM   COGITARE,   VIRGINEM   NON   DECEAT. 


V^ 


'IRGO  cogitat   qiice  Domini  sunt,  ut  A 
sit  sancta  corpore  et  spiritu.  I  Cor. 
VII,  34. 

Finis  propter  quem  Creator  bonus,  sa- 
piens  atque  omnipotens  condidit  homi- 
nem,  est  Deum  sincere  cognoscere  ac  fer- 
venter  diligere,  eique  mente  quieta,  pura 
ac  stabili  adhserere.  Ad  istud  ordinatur  to- 
ta  sacra  Scriptura,  et  ad  hoc  tendunt  et 
data  sunt  omnia  Dei  pra?cepta,  evangelica 
quoque  consilia.  Idcirco,  quod  ad  hunc  fi- 
nem  plus  confert  et  expedit  homini,  hoc 
ei  utilius  salubriusque  consistit.  Constat  B 
autem  et  experientia  docet  certa,  quod 
status  conjugalis,  propter  occupationes  et 
sollicitudines  sibi  adjunctas,  et  per  carna- 
les  voluptates  actui  suo  admixtas,frequen- 
ter  ac  vehementer  impedit  conjugatos  a 
fine  prsetacto,  a  puritate  interna,  a  mentis 
quiete  in  Deo,  a  spirituali  affectu,  ab  ex- 
ercitiis  virtuosis,  a  contemplatione  Altis- 
simi.  Hinc  secundum  ccelestem  Christi 
doctrinam,  virginitas  in  novo  Testamento 
prsefertur  statui  conjugali  castitatique  ma- 
trimoniali  :  virgines  namque  Deo  liberius  C 
ac  purius  possunt  vacare.  Hinc  docet  Apo- 
I  Cor.  vu,  stolus,  quod  mulier  nupta  cogitat  quae 
^'*'  ^^'  sunt  mundi,  quomodo  placeat  viro,  et  men- 
te  divisa  est,  quia  non  toto  corde  intenta 
est  Deo,  sed  variis  curis  occupationibus- 
que  gravatur,  distrahitur,  impeditur;  vir- 
go  autem  cogitat  qu»  sunt  Dei,  quomodo 
piaceat  ei,  ut  sit  sancta,  id  est  immacula- 
ta,  corpore  et  spiritu. 

Porro  hsec  intelligenda  sunt  de  virgini- 
bus  in  proposito  virginitatis  consistenti- 
bus  Dei  intuitu  et  amore,  non  ob  laudem  D 
humanam,  aut  ex  virorum  contemptu,  vel 
propter  terrena  ac  temporalia  commoda. 
Non  enim  virginitas  per  se  placet ;  sed  ut 


placeat  Deo,  humilitati,  caritati,  ceterisque 
virtutibus  sit  conjuncta.  Ideo  ait  Hierony- 
mus  :  Orfletur  morum  sanctitate  virgini- 
tas,  et  gradum  profecto  subsequetur  per- 
fectum.  Isidorus  quoque  :  Virgo  (inquit) 
carne,  non  mente,  nullum  prsemium  habet 
in  professione.  Quum  ergo  virginitas  per 
se  ipsam  non  placeat  Deo,  sed  ex  interiori 
mentis  devotione  et  sancto  proposito,  at- 
que  aliarum  adjunctione  virtutum  ;  adver- 
tere  debent  virgines,  pra^sertim  in  virgi- 
nitate  manere  statuentes,  quid  ad  earum 
pertineat  statum,  ut  juxta  suam  vocatio-  Ephes.\s, 
nem  ambulent  digne  Deo.  Hinc  loquitur  '" 
Augustinus  :  Dominica  virgo  (id  est  virgo 
Deo  devota)  debet  cognoscere  quibus  prae- 
ceptis  instituatur,  et  a  quibus  debeat  vi- 
tiis  abstinere. 

Consequenter  beatissimus  doctor  Augu- 
stinus  multa  scribit  pro  virginum  instru- 
ctione,  quse  ad  earum  pertinent  statum  : 
Dominica  (inquiens)  virgo  primitus  debet 
vitare  strepitus,  hominum  tumultus  ac 
platearum  frequentiam  fugere,  atque  in 
domo  posita,  operi  lanifico  vel  lectioni  di- 
vinse  insistere.  Hoc  est  unum  documen- 
tum  :  ex  quo  patescit  quod  virginum  est 
non  discurrere,  nec  hinc  inde  vagari,  sed 
quantum  fieri  potest,  domi  sedere,  nisi 
quum  ad  ecclesiam  est  pergendum.  Et 
quod  ait  Augustinus,  quod  debeat  lanifi- 
co  insistere  operi,  intelligendum  est  quod 
debeat  aliquam  manualem  occupationem 
utilem  et  honestam  habere,  non  otio  aut 
loquacitati  vacare.  Conformiter  quod  ait, 
aut  lectioni  divinse  intendere,  intelligen- 
dum  est  quod  debeat  aliquam  spiritualem 
exercitationem  peragere,vacando  videlicet 
lectioni  devotorum  librorum,  vel  orationi 
aut  meditationi   salubri.  Hinc  et  sanctus 


COMMUNE   VlUGhMM.   —   SEKMO   SECUNDUS 


663 


ait  Ambrosius  :  Discite,  virgines,  non  alie- 
nas  eireumcursarc  sedes  seu  domos,  non 
demorari  in  plateis,  nec  aliquos  in  publico 
miscere  sermones. 

Secundum  Augustini  documentum  est  : 
Dominica  virgo  nec  ornatti  capitis,  nec 
habitu  coma?,  nec  ocuiis  ereclis  aut  la?tis, 
sed  vultu  ad  terram  deposito  sit  incedens, 
nc  juveniles  inducat  amores,  ne  etsi  ipsa 
non  percat,aliis  causa  pcrditionis  exsistat. 
Ecce  hoc  documento  prohibentur  virgines 
se  pompose  et  curiose  ornare,  pra^sertim 
in  vultu  et  capitc,  et  erectis  oculis  ac  ju- 
cundis  incedere,  sed  facie  inclinata,  ne 
juvenum  seu  virorum  in  se  accendant  af- 
fectum,  ac  per  hoc  aliis  sint  perditionis 
occasio  :  dato  quod  ipsae  non  afficiantur 
libidinose  ad  alios,  nec  illos  scandalizare 
intendant.  Hinc  quoque  Hieronymus  ter- 
ribiliter  proteslatur  :  Si  vir  aut  mulier  se 
ornaverit,  et  vultus  hominum  ad  se  pro- 
vocaverit;  etsi  nullum  inde  sequatur  dam- 
num,  judicium  tamen  patietur  aeternum, 
quia  venenum  attulit,  si  fuisset  qui  bibe- 
ret.  Hinc  dicunt  doctores,quod  quicumquc 
ita  se  vestit  vel  ornat  quod  aliis  vitiosa) 
concupiscentia3  exhibet  incentivum,  pec- 
cat  mortaliter,etiam  dato  quod  nemo  scan- 
dalizetur  in  eo.  Nam  quantum  in  se  est, 
prsebet  aliis  poculum  mortis.  0  quam  pau- 
ci  ista  perpendunt !  Ideo  miseri  pereunt 
sine  numero  et  mensura. 

Denique  sancta  hsec  virgo  cujus  nunc 
agimus  festum,  ha?c  omnia  adimplevit,  et 
niala  vitavit,  sollicita  fuit  nc  quis  virorum 
aut  juvenum  scandalizaretur  in  ejus  spe- 
cie  vel  adspectu,  ornatu,  vestitu  sive  in- 
cessu  :  idcirco  dilexit  secretum.  0  quam 
fatuae  sunt  nunc  virgines  et  femina}  mul- 
ta3,  quse  ex  capillis  suis  faciunt  sibi  cor- 
nua,  qua)  interdum  deponunt,  interdum 
resumunt,instar  testudinis!  Quaedam  etiam 
omni  stultitia  plena>,  vultum  suum  adul- 
terino  ornant  colore  ac  liniunt.  Contra 
quas  ait  S.  Hieronymus  :  Quanta  amentia 
est,  effigiem  mutare  natur»,  picturamque 
qugerere?  Tolerabiliora  pene  in  adulterio 
crimina  sunt  :  ibi  enim  pudicitia,  hic  na- 


A  tura  adulteratur.  Et  Ambrosius  :  Deles,  in- 
quit,  picturam  Dei,  o  mulicr,  si  vultum 
tuum  materiali  candore  oblinias,  si  exqui- 
sito  rubore  perfundas.  Considerate,  o  vir- 
gincs  ac  femina»,  sanctam  hanc  virginem 
quam  veneramur,qua)  soli  ccelesti  cupiens 
Sponso  placere,  interiorem  suffi  animae 
vultum,  videlicet  rationem  et  voluntatem, 
fide,  sapientia,  caritate,  justitia  ac  ceteris 
decoravit  virtutibus.  Et  vos  ergo  similiter 
agite,  ne  dsemonum  sitis  adultera>. 
Tertium   Augustini  documentum   est  : 

B  Dominica  virgo  ab  omni  inverecundo  ser- 
mone  et  cachinno  debet  se  penitus  cohi- 
bere,  et  cum  silentio  et  disciplina  om- 
nem  siiam  vitam  ornare.  —  Et  ad  istud 
pertinet  quartum  documentum,  quo  ait  : 
Dominica  virgo,  ut  de  viduis  ait  Aposto- irim.v.n. 
lus,sermone  garrula  aut  loquacitatc  verbo- 
sa,  vel  curiositate  superflua,  casta  judicari 
non  potest,  sed  potius  prostituta,  et  ad  lu- 
xuriam  magis  accendere  et  accendi.Ex  his 
ostenditur,  quod  virgines  a  femineis  levi- 
tatibus,loquacitatibus  et  curiositatibus  de- 

C  bent  se  omnino  reprimere,  et  tanto  plus, 
quanto  ad  talia  proniores  exsistunt.  Imo 
unusquisque  cupiens  Deo  placere  atque 
salvari,  illis  se  vitiis  magis  debet  oppone- 
re  ac  reniti  ad  quse  ex  naturali  dispositio- 
ne  vel  consuetudine,  aut  aliorum  societate 
seu  suggestione  amplius  inclinatur. 

Quintum  documentum  est  :  Dominica 
virgo  nec  sermonis  jactantia,  nec  divitiis, 
nec  generis  nobilitate  se  debet  extollere, 
sed  in  humilitate  et  paupertate  spiritus, 
Christo  quamdiu  vixerit  acccpta  manere. 

D  Istud  etiam  ad  omnem  pertinet  Christia- 
num.  Quid  enim  sunt  divitiee  et  nobilitas, 
pulchritudo,  potentia  et  eloquentia,  nisi 
qua'dam  dona  natura)  sive  fortuna?,  quibus 
omnibus  dona  gratia)  ae  virtutes  sunt  in- 
comparabiliter  digniora?  Itaque,  si  quis  sit 
filius  regis  pulcherrimus  corpore  ut  Ab-  n^e^  xiv, 
salon  et  Adonis  ac  Paris,  ingeniosissimus  '"' 
ut  Aristoteles,  eloquentissimus  ut  Cicero, 
potentissimus  ut  Octavianus,  ditissimus 
ut  Croesus,nobilissimus  tanquam  Francus, 
a  quo  et  nobilis   Francia   nomen   sortita 


664  COMiMUNE   VIRGINUM.  —    SERMO   TERTIUS 

est ;  alter  vero  sit   corpore   turpissimus,  A  monio  adjunctarum,  attentio  prsemiorum 

pauperrimus,  balbus,  obtusus,  impotens,  virginitatis,  evitatio  munusculorum,  am- 

pauper,  et  tamen  in  caritate  et  gratia  Dei  plexuum,  attactuum  et  osculorum. 
exsistens,  vere  humilis  et  devotus  :  uter         Postremo,  ad   castitatem  valde  inducit 

horum  duorum  sublimior,  amabilior,  ho-  quod  S.  Ambrosius  historialiter  refert,  di- 

norabilior  est  atque  beatior?  Nonne  iste  se-  cendo  :  Non  fallit  veritas,  non  circumscri- 

cundus,  ab  hominibus  cunctis  despectus?  bit  justitia,  non  decipit  virtus  ;  quod  si 

Quum  itaque  ignoremus  qualis  sit  alter  in  non  creditis  oraculo,  credatis  saltem  ex- 

mente    sua   aut  in  prsedestinatione   divi-  emplo.  Dudum  puella  nobilis  sseculo,  nunc 

na,  nequaquam  debet  se  aliquis  propter  nobilior   Christo,  quum    a   parentibus  et 

eminentiam  in  donis  naturse  aut  fortunse  propinquis  ad   nuptias  urgeretur,  ad  sa- 

extollere  aliisve  prseferre.  Quse  dona  etsi  crosanctum  confugit  altare.  Quo  enim  me- 
majoris  elegantiae  essent,  tamen  de  eis  de-  B  lius  fugeret  virgo,  quam  ubi  sacrificium 

bet  qui  ea  sortitus  est,  Deo  gratias  agere,  virginitatis  offertur,et  caput  omnium  Chri- 

subdi  et  humiliari,  et  eum  qui  Deo  per  stus  quotidie  consecratur?  Stabat  ad  aram 

dona  gratiae  est  unitus  ac  placens,  sibi  in  Dei  pudoris  hostia,  victima  castitatis,  ca- 

corde  suo  praeferre:quemadmodum  et  haec  piti   suo  dexteram   sacerdotis   imponens, 

sacra  virgo  cujus  nunc  festus  agitur  dies,  precemque  poscens,  et  ait  :  Quid  agitis, 

fecit.  Qua3  quanto  major  fuit  in  donis  gra-  o   propinqui  ?  Quid    exquirendis   nuptiis 

tiae  ac  naturae  atque  fortunae,  tanto  plus  meum  animum  sollicitatis?  Sponsum  mihi 

se  ipsam  humiliavit  in  omnibus,  adver-  offertis  terrenum,  mortalem,  sed  ego  re- 

ico/-. iv,7.  tens  quod  ait  Apostolus  :  Quid  habes  quod  peri   meliorem.  Quaslibet   exagitate  divi- 

non  accepisti?  Si  autem   accepisti,  quid  tias,  nobilitatem  jactate,  potentiam  prae- 

gloriaris  quasi  non  acceperis  ?  dicate.  Habeo  enim  sponsum  cui  nemo  se 
At  vero   secundum   Hieronymum,   sex  C  comparet,  divitem  mundo,  potentem  im- 

ista  virginitatem   conservant  :  Sobrietas,  perio,  nobilem  coelo.  Si  talem  habetis,  non 

operatio  (id  est  occupatio)  bona,  asperitas  refuto  optionem ;  si  autem  talem  non  re- 

vestium,coercitio  sensuum,  raritas  loquen-  peritis,  non  mihi  providetis  tanquam  pa- 

di,  et  evitatio  opportunitatis  peccandi,  vi-  rentes,  sed  invidetis  ut  peremptores. 
delicet  loci  et  temporis  ac  personae.  Ve-         Itaque  et  nos  sanctae  virginis  hujus  pro- 

rumtamen   his  sex   possunt   addi  et   alia  vocemur  exemplis,  instruamur  virtutibus, 

multa,  utpote  :  oratio  ad  Deum  assidua  pro  roboremur  fortissimis  gestis  ;  spernamus 

virginitate  servanda,  consideratio  domini-  carnalia  et  terrena,  ut  adipisci  mereamur 

cae  passionis,  imo  et  molestiarum  matri-  coelestia  et  aeterna.  Ad  laudem  Altissimi. 


SERMO   TERTIUS 


QUID   BONiE   VIRGINIS   SIT,    UT   FIRMIOR   DEO   ADHiEREAT. 


AUDI,  filia,  et  vide,  et  inclina  aurem  D  venerabili  vidua  Judith  habetur  :  In  supe-  juduh\ni, 
tuam.  ?s.  XLiv,  II.  rioribus  domus  suae  fecit  cubiculum  se-^'''- 

Ea  quae  in  praecedenti  sermone  dicta  cretum  sibi,  in  quo  cum  puellis  suis  clau- 
sunt  pertinere  ad  virgines,  pene  etiam  sa  morabatur  ;  et  habens  super  lumbos 
omnia  ad  viduas  pertinent.  Unde  de  illa      suos  cilicium,  jejunabat  omnibus  diebus 


COMMUNE   VIRGINUM. 


SERMO  TERTIUS 


665 


Luc.  u,  37. 


I  Tiiii.  V,  i}, 
5-7. 


Matih.xi, 


Deut.swu, 
G. 


Luc.  XI,  28. 


Malth.xi, 
15  ;  XIII,  9, 
43;  elc. 


PS.  I.XXX1V, 

9. 

Job  xxxiu, 
15,  16. 


vitao  SU8B,  pra^ter  sabbata  et  Neomcnias  ct 
festa  domus  Israel.  Denique  in  Luca  habe- 
tur  de  sanclissima  iila  vidua  Anna,  quod 
non  discedebat  de  templo,  orationibus  et 
jejuniis  serviens  Deo  die  ac  nocle.  Apo- 
stolus  quoque  Timotheum  hortatur,  di- 
cens  :  Viduas  honora  quae  vere  vidua;  sunt. 
Qua)  autem  vere  vidua  est  et  desolata, 
speret  in  Deum,  et  instet  orationibus  et 
obsecrationibus  nocte  ac  die.  Nam  quae  in 
deliciis  vivit,  vivens  mortua  est.  Et  hoc 
praecipe,  ut  irreprehensibiles  sint.  Ex  qui- 
bus  probatur,  quod  ad  viduas  spectet, 
non  evagari,  sed  domi  sedere,  utiliter  oc- 
cupari,  spiritualibus  exercitiis  exerceri, 
ioquacitates,  pompas,  vanitates,  levitates 
vitare;  jejuniis,  orationibus  asperoque  ve- 
stitui  operam  dare  :  qua)  omnia,  ut  in  ser- 
mone  patuit  praecedenti,  ad  virgines  spe- 
ctant.  Denique,  omnis  anima  christiana 
vere  devota,  Dei  filia  et  amica,  sponsa  et 
heres  rite  vocatur.  Deus  enim  creator  est 
omnium,  pater,  amator  atque  remunera- 
tor  :  cui  quotidie  dicimus,  Pater  noster 
qui  es  in  coelis.  Unde  in  Deuteronomio 
legitur  :  Numquid  non  ipse  est  Pater  tuus, 
qui  possedit  te,  et  fecit  et  creavit  te  ? 

Itaque  in  themate  preeassumpto,  Prophe- 
ta  in  persona  Ecclesia)  hortatur  virginem 
ac  viduam  quamcumque  vere  devotam, 
imo  omnem  animam  efficaciter  christifi- 
delem,  ad  mulla.  Primum  est,  ut  audiat,  id 
est,  non  solum  corporalibus  auribus,  sed 
mentis  quoque  diligentia  advertat,  quid 
velit  Deus,  quid  jubeat,  quid  consulat, 
quid  promittat,  quid  comminetur.  Beati 
enim  qui  audiunt  verbum  Dei.  Et  Christus 
frequenter  in  Evangelio  cohortatur  :  Qui 
habet  aures  audiendi,  audiat.  Debemus  er- 
go  mente  advertere,  quid  Deus  loquatur  in 
nobis  per  occultum  instinctum,juxta  iliud 
Psa]mista3  :  Audiam  quid  loquatur  in  me 
Dominus  Deus.  IJnde  et  in  Job  fertur  :  Per 
somnium  in  visione  noctiirna  aperit  Deus 
aures  virorum,  et  instruit  disciplina.  Item 
advertere  sic  debemus,  quid  loquatur  in 
nobis  angelus  sanctus,  anima3  nostrae  cu- 
stos,  per  inspirationes  internas :  ipse  enim 


A  quotidie  nos  intus  alloquitur,  ad  bona  in- 
stigat,  a  malis  avertit,  a  periculis  prote- 
git.  Tertio  sic  debemus  advertere,  quid  in 
nobis  loquatur  propria  ratio,  quid  consci- 
entia  dictet,  ad  quid  inclinet  synderesis, 
ut  recta!  rationis  sequamur  judicium,  et 
ratione  regatur  voluntas,  ac  appetitus  in- 
ferior  non  passionibus  et  concupiscentiis 
seducatur.  Item,  exterioribus  ac  interiori- 
bus  auribus  debemus  advertere,  quid  su- 
periores  nostri  et  boni  devotique  proximi 
nostri  nobis  loquantur,  preecipiendo,  in- 

B  struendo,  hortando  aut  corripiendo,  juxta 
illud  Ecclesiastici  :  Audi  tacens,  et  pro  re-  ^-cc^i.xxxu, 
verentia  accedet  tibi  bona  gratia.  Unde  et  ^' 
Salomon  ait  :  Audi,  fili  mi,  disciplinam   Prov.i,s. 
patris  tui.  —  Omnibus  his  modis  sancta 
hsec  cujus  nunc  celebramus  solennia,  au- 
divit  exteriori  et  interiori  auditu,  quod  si- 
bi  salubriter  dicebatur,  sive  intus  de  coelo 
a  Deo  et  angelo,  sive  extra  ab  hominibus  ; 
eratque  vera  sapientia?  discipula,  obedien- 
tiae  filia,  et  docilis  dirigibilisque  per  om- 
nia.    Superbi    autem    et   impatientes,    ac 

C  magni  et  sapientes  in  propriis  oculis,  cor- 
ripientibus  ac  corrigentibus  indignantur, 
nec  informationibus  acquiescunt,  dicentes 
illud  Job  :  Quid  nosti  quod  ignoremus?  /o6xv,9. 
Quid  scis*quod  nesciamus?  *iniciiigis 

Secundo,  in  themate  prseassumpto,  Pro- 
pheta  hortatur  virginem  ac  viduam  quam- 
cumque  devotam,  ut  videat,  id  est,  corde 
intelligat  et  digne  perpendat  pertinentia 
ad  salutem,  juxta  illud  Ecclesiastici  :  In  eccu.\h, 
omnibus  operibus  tuis  memorare  novissi-  '^^' 
ma  tua,  et  in  seternum  non  peccabis.  Hsec 

D  quippe  novissima  sunt  :  mors  corporalis, 
metuendum  Dei  judicium,  infernale  sup- 
plicium,  beatitudo  seterna.  Quicumque  er- 
go  mente  sagaci  rite  perpenderit  incer- 
titudinem  ac  amaritudinem  mortis  sibi 
imminentis  atque  indesinenter  appropin- 
quantis,  infinitumque  divini  rigorem  ac 
horrorem  judicii ;  quam  metuendum  sit  i^eir.x,3i. 
incidere  in  manus  Dei  viventis,  corpus  et  Matth.  x, 
animam  in  seternum  ignem  projicientis,  ^ 
cujus  irae  nemo  potest  resistere,  a  quo 
non  est  appellare  neque  latere  nec  fugere,  7 


Job  IX,  13. 

/"«.CXXXVUI, 


666 


COMMUNE   VIRGINUM. 


SERMO   TERTIUS 


Ps.  Lxv,  5.  quique  terribilis  est  in  consiliis  super  fi- 
lios  hominum;  itemque,  quam  acerbissi- 
ma  ac  intolerabilia  sint  inferni  tormenta, 
quae  nunquam  propinquant  ad  finem  ; 
quam  item  deliciosissima  sint  supercoele- 
stis  gaudia  paradisi,  Deum  pulchritudinis 
infinitae  in  se  ipso  clare  et  immediate  con- 
spicere,  ejus  immensa  dulcedine  ad  satie- 
tatem  ac  libitum  a>ternaliter  cum  plena 
securitate  sine  omni  fastidio  frui  :  hic  ta- 
lis  salubriter  videt  et  vere  intelligit,  ac 
sapiens  judicatur;  ideo  vitat  Dei  offensam, 

Eccii. yixi,  juxta  illud  Ecclesiastici  :  Quasi  a  facie  co- 
lubri  fuge  peccata.  Denique  huic  salubri 
visioni  opponitur  excsecatio  mentis,  quam 
causat  mortale  peccatum,  qu»  in  omnibus 
mortali   peccato   subjectis   exsistit,  juxta 

Sap.  II,  i\.  illud  Sapientise  :  Excsecavit  eos  malitia  eo- 
rum.  De  quibus  conqueritur  sanctus  Moy- 

Deiit.wxu,  ses,  dicens  :  Gens  absque  consilio  est  et 

-'^'•^-  sine  prudentia;  utinam  saperent  et  intel- 
ligerent,  ac  novissima  providerent.  —  Hoc 
modo  beata  hsec  virgo  seu  vidua  vidit,  et 
ideo  cuncta  terrena  et  prospera  omnia  sse- 
culi  hujus  reputavit  pro  nihilo,  quatenus 
et  seternas  evaderet  poenas,  et  ineffabilia 
coelestis  beatitudinis  gaudia  obtineret.Non 
!i/a«/i.  X,  timuit  eos  qui  corpus  occidunt,  ne  ejus 
incideret  manus  qui  potestatem  habet  et 
corpus  et  animam  mittere  in  gehennam. 
Vidit  quod  omnia  bona  saculi  hujus,  nul- 
lius  momenti  sunt,  ut  propter  ea  quis  in- 
cidat  geternalia  Acherontis  supplicia,  vel 
perpetua  amittat  gaudia  felicitatis  su- 
pernsD. 

Tertio,  hortatur  ut  aurem  suam  inclinet 
per  efficacem  consensum  et  caritativam 
affectionem.  Quarto,  ut  obliviscatur  popu- 
lum  suum  et  domum  patris  sui  :  non  uti- 
que  ea  penitus  tradendo  oblivioni,  quia 
hoc  caritati  esset  contrarium,  quum  tem- 
pore  opportuno  pro  illis  orandum  sit ;  sed 
ne  carnali  et  seeculari  affectione  illis  ad- 
hsereat,  et  ipsos,  in  quantum  sibi  in  via 
obsistunt  salutis,  ignoret  atque  pertrans- 
eat.  Unde  ita  agentibus  Christus  copiosum 
ibiii.  XIX,  pollicetur  praemium,  dicens  :  Omnis  qui 
reliquerit  patrem,  aut  matrem,  aut  uxo- 


28 


2'J 


A  rem,  aut  fratres,  aut  sorores,  centuplum 
accipiet,  id  est,  in  prsesenti  abundantiam 
spiritualium  sortietur  charismatum,  et  vi- 
tam  seternam  possidebit. Hinc  et  Propheta, 
post  verba  inducta,  prsemium  hoc  ipsum 
tangit  ac  spondet,  dicendo  :  Concupiscet  /'i.xuv.ia. 
rex  decorem  tuum,  quoniam  ipse  est  Do- 
minus  Deus  tuus.  Hic  etenim  decor  est 
pulchritudo  interior,  gratise  splendor,  sa- 
pientiae  lumen,  caritatis  perfectio,  cete- 
rarumque  ornatus  virtutum,  abundantia 
meritorum,  puritas  mentis,  sinceritas  in- 

B  tentionis,  fervor  devotionis,  desiderium 
Dei,  contemplatioque  ipsius.  Hsec  omnia 
animae  ornamenta  complacent  Deo,  ita 
quod  animae  tam  decorse  appetit  speciem, 
paratus  coenare  et  epulari  cum  ea,et  com-  Apoc.ui,io. 
morari  in  medio  ejus  per  gratiam  amplio- 
rem  :  imo  delicise  ejus  sunt,  esse  cum  ea.  Prov.ym, 
Idcirco  in  Canticis  loquitur  ei  :  Ostende  ^'-  , 

^  Ca)U.ii,14. 

mihi  faciem  tuam ;  sonet  vox  tua  in  auri- 
bus  meis  :  vox  enim  tua  dulcis,  et  facies 
tua  decora. 

Porro  tunc  anima  amorosa  ac  virtuosa, 

C  Deo  suo  ac  Sponso  coelesti  faciem  suam 
ostendit,quando  per  contemplationem  sin- 
ceram  fervidumque  amorem  se  illi  actua- 
liter  reprsesentat,  Deo  intendens,  et  se  ad 
ipsum  convertens,  quemadmodum  per  Jo- 
elem  hortatur  :  Convertimini  (inquiens)  ad  joei  u,  ii. 
me  in  toto  corde  vestro.  Tunc  quoque  ani- 
ma  virtuosa  faciem  suam  Deo  ostendit, 
quando  se  ipsam  vere  considerat  et  im- 
perfectum  suum  coram  illo  fatetur,  nec 
aliquid  boni  in  se  habere  nisi  ab  ipso  te- 
statur.  Insuper   tunc  vox   animee   sanctse 

D  sonat  in  auribus  Dei,  dum  ipsum  devote 
orat,  jucunde  collaudat,  aut  aliis  fervide 
praedicat  :  in  quibus  omnibus  non  clamor, 
sed  amor  insonat  auri  Altissimi.  Idcirco 
vox  ista  dulcis  est  Deo,  quoniam  ipse  est  Uoaim.iv, 
caritas,  et  nil  ei  tantum  placet  ut  spiritua-  ***■ 
lis  dilectio,  sine  qua   nil   Deo  acceptum 
censetur.  — Denique  hoc  modo  sancta  haec 
virgo  seu  vidua,  faciem  mentis  suae  coe- 
lesti   Sponso    monstravit   assidue,   dicens 
cum  magno  Elia,  Yivit  Dominus,  in  cujus  uifirn.wu, 
conspectu  sto  hodie;  faciensquc  quod  san-  '■ 


COMMUNE   VIRGINLM. 


SERMO   TERTIUS 


667 


Tliren.  iii, 
41. 


I  Thess.  V, 

17. 

Ps.  CXI..2. 


Eccli.s.\\i., 
19,  18. 


ctus  admonet  Jeremias,  Levemus  corda 
nostra  cum  manibus  ad  Deum  in  ccelum. 
Sonuil  quoque  vox  ejus  dulcissime  in  au- 
ribus  Creatoris,  cujus  laudibus  jugiter  fuit 
intenta,  juxta  illud  PsalmistsB  :  Psallam 
Deo  meo  quamdiu  fuero.  Sed  et  sine  in- 
termissione  oravit  eumdem,  ascenditque 
ejus  oratio  tanquam  incensum  coram  Al- 
tissimo. 

Itaque  invocemus  hanc  Sanctam,  et  in 
Domino  eam  laudemus;  veneremur  eam- 
dem,  ut  intercedere  pro  nobis  dignetur,  et 
gratiam  impetrare  per  quam  ejus  vestigia 
digne  sectemur.  De  ea  etenim  verissime 
dici  potest  illud  Ecclesiastici  :  Gratia  su- 
per  gratiam,  mulier  sancta  et  pudorata  et 


A  tacita.  Nam  et  pudor  castus  ac  taciturnitas 
moderata,  potissime  condecent  sexum  fe- 
mineum.  Verumtamen  pudor  castus  ex  sa- 
pientia  fluens,  quia  est  erubescentia  de 
foeditate  peccati  et  inhonestate  ac  turpi- 
tudine  vita?  coram  infinita  sanctitate  ac 
sapientia  Dei,ad  omnem  pertinet  Christia- 
num.  Qui  pudor  nobis  semper  inesse  de- 
bet,  et  ad  delenda  peccata  praterita  ac 
praecavenda  futura  non  parum  confert  : 
quatenus  in  praesentia  et  conspectu  Judi- 
cis  summi  omnia  intuentis,  semper  reve- 

B  renter  et  pure  ac  fructuose  conversemur 
et  incedamus.  Ad  laudem,  honorem  glo- 
riamque  ipsius,  qui  est  super  omnia  Deus 
sublimis  et  benedictus.  Amen. 


IN  SOLENNITATE 


DEDIGATIONIS   TEMPLI 


I 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


VIDI   CIVITATEM   SANCTAM   JERUSALEM,   ETC.  ApOC.  XXI,  2-5. 


H 


Ps.  I.XX.Wl, 

3. 


iEC  lectio   recte  nunc   loco  epistolae 

legitur,  quia  in  ea  de  Ecclesia  et  de 

gratiosa  habitatione  Dei  cum   hominibus 

agitur.  Itaque   in  Apocalypsi  ait  sanctus 

evangelista  Joannes  : 

Vidi  in  spiritu  civitafem  sanctam.  Jeru- 
salem,  id  est  militantem  Ecclesiam  :  quse 
dicitur  civitas,  quia  in  ea  est  unio  fide- 
iium  per  fidem  et  caritatem.  De  qua  ait 
Propheta  :  Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  civi- 
tas  Dei.  Vocatur  quoque  «  Jerusalem  »,  qu» 
interpretatur  visio  pacis  :  quoniam  pacem 
internam  contemplatur,  et  nunc  pacem 
pectoris  habet,  et  pacem  aeternitatis  intue- 
tur  adipiscique  nititur.   De  qua  ait  Apo- 

Gaiai.  IV,  stolus  :  llla  qu»  sursum  est  Jerusalem, 
libera  est,  quse  est  mater  nostra.  Descen- 
dentem  de  ca'lo,  id  est,  a  Rege  coelorum 
procedentem,  atque  ab  illo  quidquid  boni 
habet  et  est,  obtinentem,  juxta  illud  Apo- 

iCor.iv,7.  stoli  :  Quid  habes  quod  non  accepisti?  Vel 
dicitur  Ecclesia  militans  de  coelo  descen- 
dere,  quoniam  triumphantem  Ecclesiam 
imitatur,  et  juxta  illius  ordinem  ac  dispo- 
sitionem  a  Deo  disposita  est.  Nam  sicut  in 
triumphanti  Ecclesia  est  unus  omnium 
praesidens,  ita  in  militanti  Ecclesia  est 
unus  Pontifex  summus,  cunctis  fidelibus 
prseexsistens.  Et  sicut  in  triumphanti  Ec- 
clesia  sunt  varii  ordines  angelorum,  ita 
in  militanti  Ecclesia  diversi  sunt  ordines 


20 


A  hominum,  scilicet  prselatorum  ac  princi- 
pum,  et  officiorum,  statuum  ac  graduum, 
et  subditorum.y4  Beo parafam, id  est  diver- 
sis  gratiis  atque  virtutibus  decoratam,  per 
quas  ad  beatificam  Dei  visionem  aptatur, 
sicut  sponsam  ornatam  viro  swo.*nam  sicut 
sponsa  suo  sponso  ornatur,  ita  Ecclesia 
Ghristo  fulcitur.  Christus  namque  est  spon- 
sus  Ecclesise  et  ornamentum,  honor  ac 
gloria  ejus.  Unde  de  Christo  et  Ecclesia 
dicit  Joannes  Baptista  :  Qui  habet  spon-  joann.m, 
sam,  sponsus  est.  ■'•'• 

B  Et  audivi  vocem  magnam  de  throno 
dicentem. Uanc  vocem  angelus  in  interiori 
sensu  et  vi  imaginativa  S.  Joannis  forma- 
vit ;  et  in  visione  imaginaria  videbatur 
sibi  «  de  throno  »  majestatis  divinae  proce- 
dere,  quia  et  angelus  eam  proferens,  civis 
fuit  coeli  empyrei.  Bcce  tahernaculum  Dei 
cum  Jiominibus.  Per  tabernaculum  Dei, 
quidam  intelligunt  Christi  humanitatem, 
quse  fuit  et  est  templum  divinitatis,  ut  sit 
sensus  :  «  Ecce  tabernaculum  Dei  »,  videli- 
cet  Christi  humanitas,  nunc  est  et  ffiterna- 

C  liter  erit«cum  hominibus»fideIibus,virtu- 
osis.Alii  per  tabernaculum  Dei  intelligunt 
Ecclesiam,  quee  est  cum  hominibus  sicut 
mater  cum  filiis  suis ;  quum  tamen  ex 
filiis  congregatis  constet  ipsa  Ecclesia, 
quse  dicitur  mater.  Potest  et  ita  exponi  : 
«  Ecce  tabernaculum»,id  est  habitaculum, 


IN   SOLENNITATE    DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   SERMO   PRIMUS 


6G9 


«  Dei  »,  est  «  cnin  hominibus  »,  quoniam  A 
ipsa  ecclesia  materialis,  quse  consecrata 
est  Deo,  vocatur  et  est  habitaculum  ejus. 
Vel  tabernacuhim  istud  est  cor  humanum, 
in  quo  per  gratiam  habitat  Deus  ;  estque 
«  cum  hominibus  »,  quia  in  eis  est  sicut 
pars  cum  lolo. 

Et  habitabit  cum  eis,  in  pra?senti  per 

graliam,  et  in  futuro  per  gloriam.  Unde 

apud  Joannem  loquitur  Christus  de  Patre 

joanH.xiv,  et  de  se  :  Ad  eum  (qui  scilicet  prajcepta 

'^'  mea   observat)  veniemus,  et   mansionem 

apud  eum  faciemus.  Hinc  per  Zachariam  B 
Zach.uM.  promittit  Deus  Ecclesiee  :  Ecce  ego  venio, 
et  habitabo  in  medio  tui.  Et  ipsi  populus 
ejus  erunt,  id  est,  fideles  Deo  per  cari- 
tatem  familiariter  adhserebunt,  atque  per 
cultum  et  gratiam  pertinebunt  ad  ipsum 
sicut  servi  et  filii  ac  amici.  Et  ipse  Deus 
erit  eorum  Deus,  id  est,  Deus  omnium 
per  creationem  et  generalem  providen- 
tiam,  erit  specialiter  eorum  Deus  per  gra- 
tiosam  provisionem  atque  custodiam,  qua 
eis  de  necessariis  ad  salutem  providebit, 
eosque  proteget  et  ad  salutem  perducet.      G 


Et  absterget  Deiis  omnem  lacrimam  ab 
oculis  eorum.  Hoc  erit  in  regno  ccelesti, 
ad  quod  quum  pervenerint,  omni  gaudio 
implebuntur.  Et  mors  non  erit  ultra,  id 
est,  in  istis  electis  et  sanctis  in  regno 
coelorum  non  erit  mors  natura?  nec  mors 
culpa3,  neque  luctus,  pro  quacumque  cau- 
sa,  neque  clamor  ex  dolore  proveniens. 
F]rit  tamen  ibi  clamor  laudis  divinae,  ex 
gaudio  nascens.  Neque  clolor.  Qme  prima 
abierunt,  id  est,  omnia  mala  hac  finem 
accipient  in  electis  ante  ingressum  regni 
coelestis. 

Et  dixit  qui  sedebat  in  throno,  id  est 
Deus  omnipotens  in  empyreo  residens  cce- 
lo  :  Ecce  nova  facio  omnia,  id  est,  omnium 
fidelium  corda  per  gratiam  spiritualiter 
innovo.  Potest  quoque  intelligi  de  innova- 
tione  mundi,  qua  in  fine  ccelestia  corpora 
et  elementa  innovabuntur;  sed  et  omnium 
electorum  mentes  Deus  per  dona  gloriae 
maxime  et  immutabiliter  seu  inveterasci- 
biliter  innovabit,  et  partim  jam  innovavit. 
Unde  orat  vir  sanctus  :  Spiritum  rectum  Ps.  l,  i2. 
innova  in  visceribus  meis. 


SERMO  PRIMUS 


OB   SEX   GLORIOSAM   DICI    ECCLESIAM   MILITANTEM,   QUIBUS   CHRISTIANI 
UT   MEMBRA    CONGAUDERE   DEBENT. 


G 


LORIOSA   dicta  sunt  de  te,  civitas 

Dei.  Ps.  Lxxxvi,  3. 

Vere  gloriosa  dicuntur  de  civitate  Dei, 

id  est  de  Ecclesia   militanti,  in   lectione 

quse  hodie  loco  epistolee  legitur.  Primum 

Apoc.  XXI,  est,  quod  ipsa  est  civitas  Dei  :  quoniam 

"•  in  Ecclesia  est  unio  atque  concordia  Chri- 

stianorum  per  fidem  et  caritatem,  ita  quod 

omnes  idem  credunt  ac  sentiunt  de  perti- 

nentibus  ad  salutem,  et  uni  Domino  Jesu 

Christo,  ac  ejus  summo  vicario,  Romano 

Pontifici,  rite  obediunt,  atque  se  invicem 

diligunt.  Hinc  haeretici  et  schismatici  ab 


Ecclesia  sequestrantur,  et  ab  ejus  unitate 
D  damnabiliter  dividunt  semetipsos.  Qui- 
cumque  etiam  spirituali  carent  amore, 
aut  in  aliqua  mortali  culpa  sunt,  non  sunt 
perfecte  filii  ac  membra  Ecclesiae,  sed 
sunt  corrupta  et  putrida,  imo  potius  mor- 
tua  membra  :  idcirco  vere  sunt  filii  ac 
ministri  et  membra  diaboli,  a  quo  di- 
riguntur  et  cui  obediunt.  Quemadmodum 
enim  omnia  membra  corporis  naturalis  ab 
uno  spiritu  vivificantur,  moventur  atque 
reguntur,  sicut  omnia  membra  hominis 
ab    una  anima  rationali ;  sic  omnes  filii 


670 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —    SERMO   PRIMUS 


Matth.  VII, 
12. 


Philipp.  II, 
2,3. 


EcclesiaB  qui  vere  sunt  viva  membra  ipsi- 
us,  spiritualiter  vivificantur,  ad  opera 
bona  moventur,  ad  aeternam  quoque  salu- 
tem  diriguntur  a  Spiritu  Sancto,  qui  est 
principalis  vivificator,  rector  et  motor 
Ecclesiae.  In  primis  ergo,  maxime  necessa- 
rium  est  omnibus  Christianis  ut  fide  et 
caritate  uniantur  in  Christo  et  inter  se, 
sicque  ab  omni  peccato  mortali  immunes 
sint,  et  se  invicem  diligant  spiritualiter 
et  sincere,nec  unus  alium  sponte  et  scien- 
ter  offendat  in  verbo  aut  facto  ;  imo  alteri 
faciat  unusquisque  prout  sibi  ipsi  vult 
rationabiliter  fieri.  Hinc  ad  Philippenses 
hortatur  Apostolus  :  Idem  sapiatis,  unani- 
mes,  id  ipsum  sentientes ;  nihil  agatis  per 
contentionem,  neque  per  inanem  gloriam. 
Sed,  proh  dolor !  hujus  contrarium  agunt 
multi,  prgesertim  in  Dedicatione,  in  qua 
se  ipsos  inebriant,  jurant  ac  litigant,  per 
quod  filios  diaboli  se  esse  demonstrant  : 
idcirco  cum  ipso  seternaliter  punientur. 
Secundum  quod  de  Ecclesia  in  hac  le- 

Apoc.xxi,  ctione  dicitur,  est  quod  ipsa  est  sancta. 

'■  Nam  Spiritus   Sanctus  ab  universis  eam 

purificat  peccatis  raortalibus,  splendore- 
que  gratise  et  decore  virtutum  eam  per- 
ornat.  Unde  in  symbolo  Apostolorum  fate- 
mur,  dicentes  :  Credo  in  Spiritum  San- 
ctum,  sanctam  Ecclesiam  catholicam.  Hinc 
ait  Apostolus  :  Christus  dilexit  Ecclesiam, 
et  tradidit  semetipsum  pro  ea,  ut  illam 
sanctificaret,  mundans  eam  lavacro  aquse 
in  verbo  vitae,  ut  exhiberet  sibi  gloriosam 
Ecclesiam,  non  habentem  maculam  neque 
rugam.  Rogemus  ergo  indesinenter  infini- 
tam  bonitatem  et  pietatem  Spiritus  San- 
cti,quatenus  corda  nostra  purificare  atque 
sanctificare  dignetur,  ut  sint  munda  et 
placita  habitacula  Dei.  Studeamus  ergo 
semper  et  singulariter  in  hoc  festo  de- 
voti  ac  sobrii  esse,  et  divina  Officia  reve- 
renter  ac  timorate  audire.  —  Denique  ma- 
terialis  ecclesia  in  qua  sedemus,  sancta 
vocatur,  quia  consecrata  est  Deo,  et  depu- 
tata  ad  hoc  ut  in  ea  celebrentur  divina 
Officia,  conficiantur  ac  suscipiantur  eccle- 
siastica  sacramenta,  orationibus  et  medi- 


Ephes.  V, 

25-27. 


A  tationibus  insistatur,  et  verbum  Dei  prse- 
dicetur  in  ea.  Idcirco  qui  in  ecclesia 
confabulantur,  rident,  vage  et  lascive  cir- 
cumspiciunt,  intimorate  et  indevote  se 
habent,  valde  graviter  peccant.  Nemo  ita- 
que  aliud  in  ecclesia  agat  nisi  ad  quod 
instituta  est ;  sed  in  ea  devotc  Deum  lau- 
demus,  ferventer  oremus,  veniam  pec- 
catorum  nostrorum  petamus,  passionem 
Christi,  Filii  Dei,  intueamur,  atque  a  Deo 
semper  protegi  ac  juvari  precemur.  Ob 
haec  enim  agenda,  est  in  ecclesiam  conve- 

B  niendum. 

Tertium  quod  in  lectione  hac  de  Eccle- 
sia  dicitur,  est  quod  ipsa  est  Jerusalem,  A;joc.  xxi, 
id  est,  pacem  ccelestis  patria?  speculans,  "' 
et  ad  eam  suspirans  ac  tendens.  Est  au- 
tem  triplex  pax  quam  omnis  Christifidelis 
debet  appetere.  Prima  est,  pax  exterior, 
quae  vocatur  pax  temporis,  et  est  quies  ab 
exterioribus  inimicis  et  litibus  ac  pertur- 
bationibus.  Unde  ad  Romanos  dicitur  :  Si 
fieri  potest,  cum  omnibus  hominibus  pa- 
cem  habete.  Et  Christus  in   Evangelio  : 

C  Pacem  (inquit)  habete  inter  vos.  Studeat 
ergo  unusquisque  pro  posse  cum  omnibus 
hominibus  exteriorem  hanc  pacem  habe- 
re;nec  aliquem  turbet,  ut  moris  est  super- 
borum.  De  quibus  Salomon  protestatur  : 
Inter  superbos  sunt  semper  jurgia.  Et 
Isaias  propheta  fatetur  :  Impii  sunt  quasi 
mare  fervens,  quod  quiescere  non  potest. 
Tales  sunt  multi,  qui  provocant  contentio- 
nes  et  pugnas  :  quorum  aliqui  improvise 
occiduntur,et  in  suis  sceleribus  morientes, 
seternaliter  atque  gravissime  condemnan- 

D  tur  ;  vel  alios  occidunt,  qui  improvise  mo- 
riendo  in  suis  peccatis,  seternam  mortem 
miseria?  infernalis  incurrunt.  0  quam  gra- 
viter  peccant  hi  bellatores  et  homicidse, 
non  solum  quoniam  corpora  Isedunt  ac 
perimunt,  sed  ideo  etiam,  quoniam  tam 
propriam  quam  proximi  animam  aeternae 
damnationis  exponunt  periculo  !  Imo  pri- 
mo  omnium  se  ipsos  spiritualiter  necant 
tam  dire  peccando.  —  Secunda  est,  pax 
interior,  quse  vocatur  pax  pectoris,  et  est 
quies  mentis  in  Deo.  Heec  est  pax  consci- 


fiom.  xii, 
18. 


Marc.  IX, 

49. 


Prov.  XIII, 
10. 
Is.  LVii,  20. 


IN    SOLENNITATK   DKDICATIONIS   TEMPLI. 


SERMO   PRIMUS 


671 


cntise  bonao,  quaB  remorsurn  non  habet  de  A 
mortali   peccato    :    idcirco   adhaDret   Deo, 
suaviterque  quiescit  in  eo.  Unde  ait  Apo- 

iiCo)M,i2.  stolus  :  Gloria  nostra  est  testimonium  con- 
scientise  nostnc.  Ilanc  pacem  semper  lia- 
bere  debemus,quantumcumqiie  forinsecus 
impugnemur  aut  provocemur,ita  ut  omnia 
sustineamus  adversa,  mente  tranquilla,  nec 
vindicemus  nos  ipsos.  Ilinc  sanctus  David 

Pa.  cxix,  7.  rex  loquitur  :  Cum  his  qui  oderunt  pacein, 
eram  pacificus.  —  Tertia  est,pax  superior, 
quse  vocatur  pax  aoternitatis.  Est  quoque 
pax  Beatorum  in  patria  :  qui  suavissima  B 
atque  plenissima  pace  fruuntur,  ac  glo- 
riantur  in  seternum  in  Deo,  quia  eorum 
mentes  absque  omni  turbatione  et  inter- 
ruptione  quiescunt  et  gaudent  in  ipso.  De 

Phiiipp.w,  qua  pace  ait  apostohis  Paulus  :  Pax  Chri- 

"■  sti,  quae  exsuperat  omnem  sensum,  custo- 

diat  corda  vestra.  Unde  de  Sanctis  dicit 

Ps.xxxv.o.  Propheta  ad  Dominum  :  Inebriabuntur  ab 
ubertate  domus  tuse,  et  torrente  voluptatis 
tuae  potabis  eos.Ad  hanc  beatificam  pacem 
pertingere  enitamur,  quia  in  hac  vita  pa- 
cem  continuam  ac  perfectam  adipisci  non  C 
possumus. 

Quartum  quod  in  lectione  hac  de  Eccle- 

A/)oc.xxi,2.  sia  dicitur,  est  quod  ipsa  est  a  Deo  parata : 
quoniam  per  supernaturalia  dona  Spiritus 
Sancti,  per  diversa  gratiarum  charismata, 
per  opera  virtuosa  decoratur  a  Creatore. 
Gratia  quippe  et  virtutes,  ac  dona  Spiri- 
tus  Sancti,  virtuosique  actus,  sunt  animae 
ornamenta,  et  vestes  ac  arma,  per  quse 
Deo  placet,  a  peccatis  se  protegit,  et  ho- 
stibus  suse  salutis  resistit.  Hinc  in  Apoca- 

]bid.  m,i.  lypsi  loquitur  Christus  :  Qui  non  inquina-  D 
verunt  vestimenta  sua,ambulabunt  mecum 
in  albis,  id  est,  qui  per  peccata  mortalia 
praefatas  virtutes  non  maculant  nec  expel- 
lunt,  stolam  gloriae  consequentur.  Stu- 
deamus  ergo  animas  nostras  per  sanctas 
cogitationes,  virtuosas   affectiones,  verba 


sahibria  et  opera  bona  ornare,  cogita- 
tiones  vanas  ac  frivolas,  pravas  affectio- 
nes,  verba  illicita  vitiosaque  opera  devi- 
tantes. 

Quintum  est,  quod  ipsa  est  sponsa  Dei.  Apoc.xxi,-!. 
0  quanta  est  dignitas  ista !  Nec  sola  Kccle- 
sia,  sed  et  qu.-plibet  anima  virtuosa  sponsa 
est  Creatoris  Salvatorisque  stii.  Christus 
etenim  triplicem  habet  sponsam,  videli- 
cet  :  universalem,  quae  est  Ecclesia ;  spe- 
cialem,  qiue  est  anima  justi ;  singularem, 
quae  est  beatissima  virgo  Maria.  Et  sicut 
anima  virtuosa  sponsa  est  Dei,  sic  anima 
liominis  viliosi  adultera  exstat  diaboli  : 
qui  miscetur  cum  ea  per  pravas  suggesti- 
ones,  et  ipsa  cum  diabolo  per  consensum 
iniquum.  Itaque  Christum  rogemus  ut  ani- 
mae  nostrse  semper  sint  sponsse  suae,  et 
brachiis  caritatis  spiritualiter  amplectan- 
tur  ab  eo,ac  lumine  Spiritus  Sancti  fecun- 
dentur  ab  ipso,  ut  sint  fructuosae  in  bonis 
operibus. 

Sextum  est,  quod  ipsa  est  habitaculum  ibid.  3. 
Dei  habitantis  in  ea  per  gratiam  copiosam, 
et  quod  Deus  est  specialiter  Deus  ipsius, 
videlicet  populi  veraciter  christiani.  Impii 
vero  sunt  a  Deo  extranei,  suntque  domus 
diaboli,  qui  in  eorum  cordibus  demoratur. 
Ecce  quanta  est  differentia  inter  hominem 
virtuosum  ac  vitiosum:et  sicut  nunc  mul- 
tum  distant  in  merito,  sic  paulo  post,  mul- 
tum  distabunt  in  praemio,  quoniam  unus 
ponetur  post  vitam  hanc  brevem  in  regno 
ccelorum,  alter  in  carcere  inferorum. 

Postremo  in  lectione  hac  edocemur, 
quanta  erit  in  coelis  felicitas  electorum  : 
quia  absterget  Deus  ab  eis  omnem  hi-  ihid.  4. 
ctum,  et  erunt  periitus  alieni  ac  liberi  ab 
omni  dolore,  timore  et  poenalitate  ;  imo 
Deum  altissimum  cum  incomprehensibili 
jucunditate  adspicient  in  aeternum.  Ad 
quam  nos  dignetur  perducere  Deus  omni- 
potens,  super  omnia  benedictus. 


672 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


INGRESSUS   JESUS,    PERAMBULABAT   JERICHO  ;    ET   ECCE   VIR  NOMINE   ZACH^EUS,  ETC. 

Luc.  XIX,  1-10. 


APTE  evangelium  prsesens  in  De"diea-  A 
tione  ecclesiae  legitur,  quia  in  eo  hi- 
storialiter  describitur  qualiter  vir  quidam 
Dominum  nostrum  Jesum  Christum  in  do- 
mo  sua  cum  ingenti  devotione,  ardenti 
affectu  gaudioque  cordiali  suscepit  ;  et 
qualiter  Christus  Dominus  ad  virum  iilum 
et  ad  domum  ejus  valde  dignanter  diver- 
tit,  et  salutem  fecit  ibidem.  Per  qua)  spiri- 
tualiter  edocetur  ac  designatur,  qualiter 
debeamus  et  nos  Ghristum  suscipere,et  ad 
ejus  susceptionem  nos  prseparare  in  ipsa, 
cujus  nunc  dedicatio  celebratur.  ecclesia ;  B 
quomodo  etiam  hodie  facta  est  salus  do- 
mui  huic,  puta  ecclesiee,  in  sua  consecra- 
tione,  et  plebi  in  ea  congregat»  hodie 
specialis  gratia  datur,et  indulgentia  multa 
confertur,nisi  per  vitia  sua  obicem  ponat, 
se  ipsam  reddendo  indignam  gratia  Dei. 
Itaque  Lucas  ita  ait  : 

Ingressus  Jesus  viam  versus  Jerusalem : 
nam  ista  res  accidit  circa  festum  Paima- 
rum,  Christi  passione  instante  ;  perambu- 
labat  Jericho,\(\  est,  per  urbem  sic  dictam 
transivit,  quia  fuit  in  via  sua.  Et  ecce  vir  C 
nomine  Zachceus  inter  alios  aderat  ibi  : 
qui  nominatim  exprimitur,  quoniam  vir- 
tuosum  et  exemplare  est  quod  de  eo  hic 
recitatur.  Et  hic  erat  princeps  publica- 
norum,  id  est  eorum  qui  publicis  negotiis 
intendebant,  videlicet  exactionibus  tribu- 
torum  et  teloniis,  vectigalibusque  levan- 
dis  :  quse  negotia  animam  involvere  solent 
peccatis  ;  unde  tales  homines  communiter 
erant  magni  peccatores.  Idcirco  per  pu- 
blicanos,  quidam  intelligunt  publicos  pec- 
catores.  Et  ipse  divcs  erat.  Ista  de  eo  D 
narrantur,  ut  conversio  ejus  gratiosior  mi- 
rabiliorque  appareat,  et  ne  peccatores  de- 


sperent,   nec   divites    contemnantur,   sed 
hujus  Zachaei  sectentur  exempla. 

Et  qucerebat  videre  Jesum  qiiis  esset, 
id  est,  Jesum  corporaliter  intueri  optavit, 
quia  de  ejus  sanctitate,  sapientia,  eloquen- 
tia,  miraculis,  multa  audivit  :  estque  ho- 
minibus  naturale,  tales  personas  libenter 
adspicere,  sicut  et  alia   magna,   rara   et  m 

nova.  Nam  et  Herodes  muito  tempore  fuit  Luc.  xxm,    " 
cupiens  videre  Jesum,  eo  quod  multa  au-  ^' 
disset  de  eo,et  ipso  viso  gavisus  est  valde, 
ut   aiibi  Lucas  ait.  Et  non  poterat  prce 
turba  quae  ivit  cum  Christo,  et  ex  omni  ,, 

parte  longe  ac  late  circumdedit  eum,  quia  y^ 

statura  pusillus  erat,  id  est  corpore  par- 
vus  ac  brevis,  sicut  econtra  Saul  et  alii  ii?ej.ix,2. 
quidam  magni  statura  fuisse  scribuntur. 
Ita  et  nunc  a  spirituali  intuitu  (id  est  con- 
templatione  dilectioneque)  Christi,  multos 
impedit  turba  hominum  mundanorum,  et 
prava  societas,  multitudoque  terrenarum 
curarum  inutiliumque  phantasmatum  : 
idcirco  pro  posse  vitanda  sunt  ista. 

Et  prcecurrens,  ascendit  in  arborem 
sycomorum.  Sycomorus  est  arbor  in  foliis 
moro  consimilis,  et  in  aliis  ficui,  sed  sti- 
pite  distans  et  altior  :  per  quam  signifi- 
catur  crux  Christi,  propter  mori  rubiginem 
et  ficus  dulcedinem.  Si  itaque  Christum 
spiritualiter  cernere  cupimus,ascendamus 
crucem  ipsius,  id  est,  quid  ipse  pro  nobis 
sustinuit  perpendamus,  sicque  ipsius  se- 
quamur  vestigia.  Ut  videret  illum.  Beati  Lw.  x,  23. 
enim  ociili  qui  Christum  fideliter  adspexe- 
x\iiXv\:.Quiainde,\A  est  per  viam  illam,era^ 
transiturus  Dominus  Jesus.  In  hoc  patet 
vehemens  fervor  Zachaei  ad  Christi  adspe- 
ctum,et  quod  non  erubuit  in  arborem  scan- 
dere,  quum  esset  princeps  tam  opulentus. 


IN   SOLENNITATK    DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   ENAUUATIO    IN   EVANGELILM 


G73 


Et  quum  venisset  ad  locum  illum,  su- 
spiciens,  id  est,  sursum  ad  arborem  iilam 
adspieiens,  Jesus  vidil  illum,  corporali 
intuitu,  magis  aulem  interno  pietatis  ad- 
spectu,  quo  et  mentem  Zachtci  misericor- 
diter  praevenit,  tetigit,  emoliivit,  illumi- 
navit,  accendit.  ¥A  quidquid  Zachsous  foras 
fecit,  Christus  iiitra  sc  vidit  :  ideo  non 
fortuitu  suspexit  ad  arborem,sed  quia  sci- 
vit  quis  propter  quid  esset  iii  ea.  7i7  di-rit 
ad  illum  :  ZacJuee.  Forsan  Christus  corpo- 
raliter  ante  non  vidit  Zachuoum,  nec  nomi- 
nari  audivit;et  tanien  cognovit  et  noinina- 
tim  expressit  eum,  quia  in  luce  sapientiaj 
suse  omnia  novit.  Festinans  descendc  : 
quoniam  opera  bona  celeri  et  ardenti  affe- 
ctu  sunt  peragenda  ;  quia  hodie  in  domo 
tua  oportet  me  manere,  id  est,  devotione 
tua  hoc  meruisti,  ut  die  hoc  in  materiali 
domo  tua  permaneam  per  corporalem  praj- 
sentiam,  atque  in  spirituali  domo  tua  (id 
est  mente  tua)  permaneam  per  gratiosam 
inhabilationem.In  hoc  apparuit  ineffabilis 
pietas  Salvatoris,  quod  nondum  invitatus, 
se  ipsum  invitavit  et  obtulit  ad  manendum 
in  domo  Zachaei.  Vidit  enim  affectum 
ipsius,  et  plus  ei  exhibuit  quam  ipse  opta- 
vit.  Zachaeus  quippe  non  optavit  nisi  vide- 
re,Christus  autem  obtulit  se  ad  intrandum 
domum  ipsius,  atque  ad  manendum  et 
manducandum  cum  ipso.  Siquidem  Chri- 
stus  abundantia  pietatis  suse  merita  sup- 
plicum  excedit  et  vota ;  et  quanto  arden- 
tius  petitur,  tanto  se  ipsum  suaque  dona 
copiosius  impertitur,quoniam  fervor  amo- 
ris  apertam  et  patulain  facit  mentem 
amantis  ad  susceptionem  amati. 

Et  ille  festinans  descendit,  tanquam 
perfecte  obediens.  Teste  quippe  Bernardo, 
Verus  obediens  nescit  moras,  nec  manda- 
tum  procrastinat.  Et  istud  Deo  gratissi- 
mum  est,  quia  nil  ei  acceptabilius  offerre 
valemus,  quam  propriam  voluntatem.  Et 
excepit  illum  in  domo  sua  gaiidens,  et 
gratias  agens  quod  talis  ac  tantus  ad  se 
peccatorem  divertere  dignaretur.  ^/^  quum 
omnes  vidcrcnt  homines  *  imperfecti  et  rudes, 
quod  Jesus  domum  intrasset  Zachsei,  mur- 

T.  32. 


A  nmrabant,  dicentes  quod  ad  hominem 
peccatorem  divertisset  :  quasi  dicant,  Hoc 
indecens  fuit.  Isti  murmuratores  fuerunt 
Pharisffii,  et  alii  quidain  in  propriis  oculis 
justi,  sed  multipliciter  indiscreti  ac  fatui  : 
Priino,tcmerarie  judicando  lam  de  Christo 
quam  de  Zachao.  Nain  Christus  animarum 
niedicus  pcccalorcs  debuil  acccdere,  non 
vitare,  quatenus  eos  converterel.  Zacha?us 
quoque  jam  per  veram  poenitentiam  fuit 
justificatus,  et  per  suam  devotionem  me- 
ruit  visitari  a   Christo.   Potissime  autem 

B  pra>suniptuosum  est,  facta  sapientiorum 
et  meliorum  ac  superiorum  faciliter  diju- 
dicare. 

Stans  autem  Zachwus,  ut  cum  debita 
reverentia  loqueretur  ad  Christum,  et  bo- 
num  propositum  suum  publice  protestan- 
do,  ostenderet  quod  Christus  non  inde- 
center  divertisset  ad  ipsum,  et  per  hoc 
murmurantium  verba  reprimeret,  dixit 
ad  Dominum  Jesum,qui  in  quantum  Deus 
verus,  est  omnium  Dominus  summus  :  aci.  x,  sg. 
Ecce  dimidium  bonorum  meorum,  Domi- 

C  ne,  do  pauperibus,  propter  Deum,  ut  et 
raihi  mea  dimittantur  peccata,  et  gratiam 
consequar    ampliorem    :    quoniam    teste 
Scriptura,  Sicut   aqua   exstinguit  ignem,   Eccu.m, 
ita  eleemosyna  exstinguit  peccatum.In  his  ^^- 
verbis  patet  mira  et  magna  Zachaei  con- 
versio,  de  qua  dici  potest  :  Haec  mutatio  Ps.  lxxvi, 
dexterae  Excelsi,  id  est  pise  virtutis  subli-  "• 
mis  Dei.Nempe  qui  paulo  ante  tam  avarus 
fuit  in  acquirendo  ac  retinendo  terrena, 
subito  factus  est  tam  promptus  et  liberalis 
in  dando.  Non  enim  dixit,  Dabo,  sed,  Do, 

D  tanquam  nunc  paratus  ad  hoc. 

Et  si  quid  aliquem  defraudavi,  id  est, 
per  fraudem  seu  alio  modo  contra  justi- 
tiam  alicui  quid  subtraxi,  reddo  quadru- 
plum,  paratus  plus  reddere,  si  tu  jubes. 
Non  dixit,  Reddam,  vel,  Restitui  faciam  : 
quia, secundum  Augustinum,tenetur  homo 
statim  restituere  bona  injusta,  si  potest; 
et  semper  judicandus  est  in  mora,  quous- 
que  restituatur  res  quse  reddi  debet  et 
potest,  nec  redditur  ;  nec  ante  talem  resti- 
tutionem  agitur  pcenitentia  vera,sed  sirfn^i- 

43 


k 


674 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   SERMO   SECUNDUS 


latur  ;  nec  dimittitur  peccatum,  nisi  resti-  A 
tuatur  ablatum.  Verum  sunt  quidam  qui 
quamdiu  vivunt  aut  quamdiu  vivere  posse 
confidunt,  restituere  differunt;  letaliter 
vero  infirmantes  aut  senectute  confecti, 
de  restitutiouje  disponunt  :  quorum  vita 
et  mors  periculosissima  exstat.  Imo  tales 
damnum  quod  creditor  ex  dilatione  illa 
invite  incurrit,  ei  tenentur  refundere  se- 
cundum  judicium  bonorum  ac  discreto- 
rum  virorum.  Denique  lex  Moysis  in  ali- 
Exod.xxu,  quibus  jussit  reddi  duplum,  in  aliquibus 
1,4,7,9.  quadruplum,  in  aliis  quintupium  :  et  Sa- B 
Proi'.vi,3i.  lomon  quoque  ait  de  fure,  Deprehensus 
reddet  septuplum.  Hinc  Zachseus  videtur 
loqui  de  restitutione  per  erogationem,  ita 
quod  scivit  se  talem  defraudationem  non 
commisisse  in  qua  plus  quam  duplum 
reddi  jubetur;  vel  per  unam  hanc  mediam 
quam  expressit,  alise  subintelliguntur  ex- 
tremee.  Sed  et  poena  furti,  secundum  tem- 
porum  varietatem  et  causae  exigentiam, 
potuit  apud  Judaeos  esse  diversa. 

Ait  autem  Jesus  ad  eum  :  Quia  hodie 


salus  domui  huic  facta  est  :  id  est,  in  hoc 
die  gratla  conversionis  et  meritum  veree 
salutis,    desuper   data   sunt   patrifamilias 
hujus  domus,  et  ejus  domesticis,  qui  illius 
poenituerunt  exemplo,  eo  quod  et  ipse  Za- 
ch8eus/?^m.s  sit  Abrahce  per  fidei  ac  virtu- 
tum  imitationem.  An  vero  carnali  propa- 
gatione  filius  fuerit  Abrahse,  diversse  sunt 
opiniones,  prout  plenius  scripsi  super  Lu-  c(.  t.  xii, 
cam  :  de  quo  modo  pertranseo.  Venit  enim  p  '^^^  «^i**- 
Filius  hominis  qucerere,  per  diversa  loca 
eundo  ac  prsedicando,  et  salvum  facere, 
id  est  ad   gratiam   et   salutem   reducere, 
quod  perierat,   id   est   genus   humanum, 
quod  in  primo  parente   fuit  originaliter 
vitiatum,  et  per  originale  peccatum  gratia 
gloriaque  privatum,  multis  quoque  et  gra- 
vibus    posterorum   peccatis   personalibus 
et  actualibus  infectum  et  perditum.  Pro- 
pter  quod  ait  Apostolus  :  Eramus  natura  Ephes.n,^. 
filii  irae ;  itemque,  Venit  Jesus  in   hunc  ir/m.i.iu. 
mundum  peccatores  salvos  facere.  De  quo 
in  Isaia  scriptum  est  :  Deus  posuit  in  eo  is.  uu,  c. 
iniquitatem  omnium  nostrum. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   SANCTIFICATIONE   CUSTODIAQUE   TEMPLI   CORPORIS   NOSTRI,   UT   ILLUD   GRATIA 
SUA   SUAVISSIMA   POSSIDEAT   SPIRITUS   SANCTUS. 


S' 


ANCTIFICAVI   mihi  domum   hanc, 
et  erunt  oculi  mei  et  cor  meum  ibi 
cunctis  diebus.  III  Reg.  ix,  3. 

Ista  ad  litteram  sunt  verba  Dei  ad  Salo- 
monem,  de  templo  a  Salomone  sedificato ; 

icor.x.n.  sed  ut  ait  Apostolus  :  Omnia  in  figura  con- 
tingebant  eis  qui  erant  in  veteri  Testa- 
mento.  Si  ergo  sanctificavit  sibi  templum 
illud  a  Salomone  constructum,  in  quo 
templo  non  fuerunt  nisi  ea  quse  erant 
figura  eorum  quae  sunt  in  Ecclesia,  videli- 

Hebr.i\,'t.cei  arca  Dei,  aurea  urna  habens  manna, 
tabulae  Testamenti,  et  alia  qusedam  :  quan- 
to  magis  est  credendum  quod  sanctificavit 
sibi   ecclesiam  quamcumque   Christiano- 


G  rum,  sibi  legitime  dedicatam  seu  con- 
secratam,  in  qua  ipsemet  Ghristus  Deus 
et  homo  in  Sacramento  veraciter  contine- 
tur,  consecratur,  offertur,  sumitur,  reser- 
vatur  ?  Magna  ergo  est  dignitas  etiam  ma- 
terialis  ecclesige,quam  sibi  tam  sublimiter 
Deus  sanctificavit,  ut  tam  divini  et  admi- 
rabiles  ac  saluberrimi  actus  fiant  in  ea:  in 
qua  et  Deus  oratur,  laudatur,  prsedicatur, 
ac  variis  modis  honoratur  et  colitur.  Ve- 
rum  quum  secundo  libro  Machabaeorum 
dicatur,  Non  propter  locum  gentem,  sedii.vac/i.^ 

D  propter  gentem   Dominus   locum  elegit ;  '^- 
sanctificatio  ista  ecclesiae  materialis  ordi- 
natur  ad  sanctificationem  ecclesiae  spiri- 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI. 


SEUMO   SECUNDUS 


675 


I  Cor.  III 


I'; 


Eccli.ww, 
i5. 


II  Reg.  XI, 
2  et  seq. 


Ps.  CXVIII, 
37. 

Eccli.  IX, 

5,7,8. 


Eccle.  II, 
14;  Prov. 
XVII,  24. 


tiialis,  qiisD  est  congrcgatio  ipsa  fideiium  :  A 
de  qiia  ait  Apostolus,  Tempiuni  Dei  san- 
ctum  est,  quod  estis  vos. 

Pra3terea,  sicut  matcrialis  ecclesia  intus 
et  extra  et  in  diversis  partibus  suis  conse- 
cralur,  sic  spirituale  templum  pnelalum 
et  quilibet  Cliristianns  debet  intus  et  cx- 
tra  et  iii  diversis  membris  ac  viribns  snis 
sanctiticari.  Primo  itaque  sanclificandus 
est  homo  quantum  ad  exteriores  suos  sen- 
sus,  ne  per  eos  incurrat  peccatum  :  et  pri- 
mo  omnium,  quantum  ad  visum,  quem  ni- 
si  liomo  diligenter  custodiat  ac  refrenet,  B 
magna  et  multa  per  ipsum  illabitur  vitia. 
Propter  quod  in  Ecclesiastico  scriptum 
est:0culo  quid  nequius  creatum  est?  Nam 
per  irrefrenatum  et  incautum  visum  inci- 
dit  liomo  innumerabilia  vitia,  scilicet:  con- 
cupiscentias  carnis,  et  peccata  ex  concu- 
piscentiis  procedentia(qu8B  numerare  quis 
poterit?);  desideria  quoque  injusta,  quibus 
aliorum  quis  appelit  bona,  et  scelera  ex 
tali  orientia  appetitu,  quae  sunt  furta,  rapi- 
na3,fraudes,mendacia,  perjuria;  item  vana? 
complacentise  in  vanitatibus  ocuIorum,sci-  C 
licet  in  choreis,  spectaculis,  hastiludiis ; 
risus  etiam,  et  varia  dissolutiones  distra- 
ctionesque  cordis.  Ecce  tot  et  tanta  incidit 
homo  peccata  per  incustodiam  sui  visus. 
Unde  et  David  rex,  incaute  inspiciendo 
Urise  uxorem,  in  adulterium  et  homici- 
dium  iapsus  est.  Qui  ergo  vult  Deo  place- 
re,  peccata  vitare,  salutem  acquirere,  san- 
ctificet  suum  visum,  ne  hauriat  vanitates ; 
non  illum  defigat  in  feminas,  nec  vana  et 
illicita  libenter  adspiciat,  et  prsesertim  in 
divino  Officio  visum  refrenet.  Hinc  orat  D 
Propheta :  Averte,  Domine,  oculos  meos,  ne 
videant  vanitatem.  Et  in  Ecclesiastico  ha- 
betur :  Virginem  ne  conspicias,  ne  scanda- 
lizeris  in  decore  ejus;  noli  circumspicere 
in  vicis  civitatis  ;  averte  oculos  tuos  a  mu- 
liere  compta.  Sed  hsec  observare  modicum 
curant  multi,  de  quibus  Salomon  protesta- 
tur  :  Oculi  sapientis  in  capite  ejus,  oculi 
vero  stultorum  in  finibus  terrse.  Oculi  quip- 
pe  sapientis  dicuntur  esse  in  capite  ejus, 
quia  per  rationem  visum  suum  gubernat; 


oculi  autem  stultorum  in  finibus  terrae, 
quoniam  iindique  discurrunt  et  evagantur. 

Insuper  sanctificandso  siint  aures  :  Pri- 
mo,  ne  aiidiant  verba  detracloria,  scurri- 
lia,  mendosa  seu  modis  aliis  vitiosa,  nec 
carmina  amorosa,  vana  et  falua,  neque  in 
musicis  inaniter  delectentur.  Hinc  Eccle- 
siasticus  docet  :  Sepi  aures  tuas  spinis,  et    EccU. 
noli  audire  linguam  nequam,  et  seras  fac  '"'^"''  '  " 
auribus  tuis.   Pjtenim    qui   male    loquenti 
ant  detrahenti  dat  audientiam  seu  arridet, 
et  se  illum  libenter  audire  ostendit,  com- 
municat  ei  in  culpa  :  imo  increpandus  est 
loquens  inique  ;  et  si  quis  aures  suas  ne- 
quit  avertere,  nec  illum  audet  corripere, 
mente  dissentiat,  et  per  vultus  sui  moero- 
rem   pandat    se   verba   prava    invite   au- 
dirc,  quia  ut  in  Ecclesiaste  legitur  :  Per  Eccie.sn, 
tristitiam  vultus  corripitur  animus  delin- '"' 
quentis.  Secundo  sanctificare  debet  quili- 
bet  aures  suas,  applicando  eas  ad  audi- 
endum  diligenter  verbum  Dei,  sermones 
salubres,  fraternas  et  paternas  correptio- 
nes,  laudem  Dei,  divinum  Officium,  quum 
dicat  Salvator  :  Beati  qui  audiunt  verbum  Zuc.  xi,  28. 
Dei  et  custodiunt  illud.  Et  Sapiens  loqui- 
tur  :  Qui  declinat  aurem  suam  ne  audiat  Proi.xxvin, 
legem,  oratio  ejus  erit  exsecrabilis.  Ideo   " 
Salomon  exhortatur  :  Audi,  fili  mi,  disci-  ibid.i,$. 
plinam  patris  tui.  Et  in  Ecclesiastico  scri- 
ptum  est  :  Auris  bona  cum  omni  concupi-  EccU.  m, 
scentia  audiet  sapientiam.  Sed  heu !  huju:  ' 
oppositum  faciunt  multi,  qui  prsedicatio- 
nes  audire  non  curant,  et  si  audire  inci- 
piunt,  ante  finem  recedunt.  Hi  audiendo 
verba  salubria  mox  fatigantur,  sed  audien- 
do  verba  levia,  inutilia  et  jocosa  vix  sa- 
tiantur.  Quibus  timendum  est  valde  quod 
asserit  Filius  Dei  :  Qui  ex  Deo  est,  verba /oan«.viii, 
Dei  audit;  propterea  vos  non  auditis,  quia  *'• 
ex  Deo  non  estis. 

Consequenter  quilibet  sanctificare  debet 
proprium  tactum,  a  libidinosis  attactibus 
palpationibusque  cavendo,  potissime  dum 
inde  sentit  in  se  inordinatum  consurgere 
motum.  In  osculis  namque  et  tactibus  at- 
que  amplexibus  libidinosis  consistit  mor- 
tale  peccatum.  Hinc  et  vestimentorum  ac 


676 


IN   SOLENNITATE    DEDICATIONIS   TEMPLI.    —   SERMO    SECUNDUS 


lectorum  mollities  est  vitanda,  et  per  as- 
peras  vestes,  ut  per  cilicium,  castigandum 

Matth.xi,  est  corpus.  Unde  ait  Salvator  :  Ecce  qui 

^'  mollibus   vestiuntur,  in   domibus   regum 

sunt.  —  Conformiter  gustum  nostrum  san- 
ctificare  debemus,  ut  in  cibis  et  potibus 
non  voluptatem  sensualem,  sed  naturae 
necessitatem  quaeramus.Contra  quod  agunt 
gulosi  et  homines  delicati,  qui  exquisita 
quserunt  alimenta  ac  pocula  :  ideo  formi- 
dandum  quod  de  numero  servorum  Chri- 

Gaiat.\,u.  sti  nou  siut,  quum  dicat  Apostolus,  Qui 
autem  sunt  Christi,  carnem  suam  crucifi- 
gunt  cum  vitiis  et  concupiscentiis.  Isti  au- 
tem  carnem  suain  non  crucifigunt,  ejus 
concupiscentias  refrenando,  sed  laute  enu- 
triunt.  —  Denique  et  olfactum  nostrum 
sanctificare  debemus,  a  voluptate  odorum 
immoderata  eum  frenando. 

Exteriora  quoque  membra  nostra  san- 
ctificare  debemus,  a  pravis  operibus  ea 
penitus  compescendo  atque  opera  virtuo- 
sa  per  ea  agendo.  Non  ergo  chorizando 
saltare  debent  Christiani  quasi  cameli,nec 
composito  gradu  incedere,  neque  per  ma- 
nus  suas  taxillare  aut  alios  ludos  illicitos 
exercere,  praesertim  in  festis  hora  qua  ad 

Bom.\i,[-2,  divina  Officia  habent  transire  et  illa  au- 
dire.  Hinc  ait  Apostolus  :  Non  regnet  pec- 
catum  in  vestro  mortali  corpore,  ut  obedia- 
tis  concupiscentiis  ejus  ;  neque  exhibeatis 
membra  vestra  arma  iniquitatis  peccato, 
sed  arma  justitise  Deo.  —  Insuper  interio- 
res  sensus  nostros  sanctificare  debemus, 
ab  inutiiibus  phantasiis,  a  stultis  imagina- 
tionibus,  a  turpibus  phantasmatibus  prje- 
cavendo ;  utiiia  quoque  et  salubria  imagi- 
nando  ac  memorando  :  sicut  de  mortis 
horrore,  de  judicii  extremi  rigore,  de  poe- 
nis  inferni  passioneque  Christi.  Similiter 
et  appetitum  sensitivum  tam  concupisci- 
bilem  quam  irascibilem  sanctificare  de- 
bemus,  ut  de  sensibilibus  rebus  nil  desi- 
deremus  ac  formidemus,  nisi  secundum 
rectae  rationis  dictamen,  omnesque  affe- 
ctiones  seu  passiones  appetitus  sensitivi 
habeamus  rationi  subjectas. 
Denique  intellectum   nostrum  sanctifi- 


13 


A  care  debemus  ab  omni  errore  et  falsitate 
christianae  fidei  et  determinationi  Eccle- 
siae  seu  sacris  Scripturis  contrariis ;  ea 
quoque  quse  fidei  sunt  firmissime  conti- 
nendo,  et  ea  in  primis  discendo,  sciendo 
ac  cogitando,  quse  Deus  requirit  a  nobis 
et  necessaria  sunt  ad  salutem.  Item  per 
dona  sapientise  et  intellectus,  consilii  at- 
que  scientife,  et  per  prudentiam  ac  sacrae 
Scriptura3  notitiam,  per  contemplationes 
divinorum,  per  meditationes  ccelestium, 
sanctificare  debemus  nostrum  intellectum 

B  seu  rationem.  —  Voluntatem  quoque  san- 
ctificare  debemus,  ab  omni  cavendo  mali- 
tia,  ab  onmi  inordinato  amore,  a  consensu 
iniquo;  caritatem  vero  et  spem  ceterasque 
virtutes  et  dona  ad  voluntatem  spectantia 
semper  habendo,  atque  in  Dei  amore  fer- 
vendo,  ad  seternam  beatitudinem  adspi- 
rando,  zelo  justitise  aestuando,  proximos 
spiritualiter  ac  fervide  diligendo. 

Qui  ita  se  ipsum  sanctificat,  consecrat 
seu  dedicat  Creatori,  vere  est  pulchrum 
templum  Spiritus  Sancti,habitaculum  Dei, 

C  thronus  Altissimi.  Et  istud  ad  quemlibet 
pertinet  Christianum.Quemadmodum  enim 
totum  quod  habemus  et  sumus,  a  Deo  ac- 
cepimus,  sic  totum  ad  ejus  honorem,  cul- 
tum,ainorem,obsequium  debemus  conver- 
tere.  Legitur  secundo  libro  Machabaeorum, 
quod  quum  Heliodorus  dux  missus  a  rege  [iMach.i», 
Asiae,  intrasset  templum  Jerusalem  ut  ii-^^^^s^i- 
lud  spoliaret,  et  sacerdotes  Dominum  in- 
vocarent  ut  templum  custodiret  inviola- 
tum,  statim  apparuit  ibi  equus  terribilem 
habens   sessorem,  qui   Heliodorum   calce 

D  equi  elisit.  Apparuerunt  etiam  ibi  duo  ju- 
venes  speciosissimi,  qui  Heliodorum  ex 
utraque  parte  durissime  flagellabant  ac 
vulnerabant,  ita  quod  quasi  mortuus  effe- 
rebatur  de  templo.  Tunc  sacerdotes  gratias 
Deo  agebant,  qui  locuin  suum  servavit 
inviolatum.Nec  dubium  quin  ille  equester 
et  duo  juvenes  illi  fuerint  angeli  Dei.  Ex 
quo  patet,  quanta  sit  dignitas  sacri  loci,  et 
quam  enorme  peccatum  sit  violare  aut  in- 
honorare  ecclesiam,  quse  semper  est  ho- 
noranda. 


IX   SOLENNITATK    DEDICATIONIS   TRMPLI.    —   SRRMO   TERTIUS 


677 


SERMO  TERTIUS 


DE   UTRAQUE    ECCLESIA,    MATERIALI   VIDELICET   ET   SPIRITUALI, 
ET   QUAM    SINT   1)/EM0NIBUS    TERRIBILKS    PIISQUE    AMABILES  ;    ET   DE   INTELLECTU 

VISIONIS    SANCTI   JACOB. 


fW^BURIBILIS  csl    locus   iste ;  non  est 
J_    /nv  aliwl  nisi  domus  Dcl,  ct  jHyrta 
cocli.  Gen.  xxviii,  17. 

Haec  ad  litteram  sunt  verba  beatissimi 
«e».\xviii,  Jacob  patriarchje,  qui  quum  de  voluntatc 
iciseq.  sanctorum  parentum  suorum  proriciscere- 
tur  a  lerra  Chanaan  (qua>  vocatur  terra 
promissionis)  ad  Laban  avunculum  suum 
in  Mesopotamia  commorantem,  venit  ad 
quemdam  locum,  qui  secundum  doctores 
Hebrseorum  ac  Christianorum,  fuit  mons 
ii/',(/MM,i.  Moria,in  quo  postmodum  a  Salomone  «di- 
ficatum  est  tempkim  Dei,  prout  secundo 
Gen.ww.i.  Paralipomenou  legitur;  in  qiio  etiam  mon- 
te  Abraham  offerre  voluit  Isaac  filium 
suum  :  propter  quod  Jacob  reputavit  il- 
liim  locum  sanctum,  atque  ob  id  divertit 
ad  eum,  ut  ibi  de  nocte  orationi  insiste- 
ret.  Quumque  post  orationem  obdormivis- 
set,  vidit  in  somnis  scalam  stantem  snper 
lerram,  cujus  cacumen  tangebat  ccelum  ; 
angelos  quoque  Dei  ascendentes  et  de- 
scendentes  per  eam,et  Dominum  innixum 
scal»,  dicentem  sibi :  Ego  sum  Deus  Abra- 
hffl  patris  tui,  et  ero  custos  tuus  quocum- 
que  perrexeris.  Quumque  evigilasset  Jacob 
de  somno,  ait  :  Vere  Dominus  est  in  loco 
islo.  Quibiis  verbis  adjecit  quod  in  the- 
mate  dictum  est,  utpote  :  «  Terribilis  est 
locus  iste  »,  etc. 

Circa  horum  intellectum  verborum  sci- 
endum,  quod  visio  illa  sancti  Jacob  fuit 
visio  imaginaria,  in  somno  per  angelum 
ei  exhibita  seu  ostensa,  sicut  communiter 
propheticae  visiones  fuerunt,prout  divinus 
DeCiEicsi.  Dionysius  protestatur.  Idcirco  putandum 
inor. 0.  IV.  j^Qj^  gg^^  quod  scala  illa  fuit  realis  aut  ma- 
terialis,  sed  similitudines  rerum  istarum 


A  format»  fuernnt  in  interiori  .sensu  beati 
Jacob.  —  Deniquc  per  scalam  illam  intelligi 
potest  gradus  et  ordo  virtutum,  quibus  a 
terra  in  coelum  ascendunt  fideles;et  etiam 
gradus   et   ordo   generationum    per  quas 
Christus  secundum  carnalem  originem  de- 
scendit  ab  Abraham,  prout  Maltha^us  de-  Mauh.\,\. 
scribit  evangelista,  imo  ab  Adam,  prout  *^''*®''' 
Lucas  evangelista  testatur,  usque  ad  Vir-  /,»c.  m,  23 
ginem    gloriosam    qu»   genuit   eum.   Per '^'^  *'-'''■ 
hoc  autem  quod  inferior  pars  scalac  tetigit 
terram,  et  vertex  ipsius  coelum,  signifi- 

B  catur  quod  volens  in  via  virtutum  profi- 
cere,  debet  ab  inferiori  et  imperfecto  in- 
cipere,  et  paulatim  ascendere,  quia  ut  ait 
Apostolus  :  Non  prius  quod  spiritiiale,  sed   1  cv.  .w, 
quod  animale.  Per  idem  quoque  designa-  *^' 
tiir,  quod  Filius  Dei,  Dominiis  noster  Jesus 
Christus,  mediator  Dei   et  hominum,  se- ir/,«.ii,5. 
cundum  formam  servi,  id  est  secundum 
suam  humanitatem,  communicat  cum  ho- 
rainibus,  tanquam  vere  similis  eis  in  na- 
tura  specifica,  et  ex  eis  sumpsit  humanae 
generationis  originem  ;  sec-undum   deita- 

C  tem  vero  sequalis  est  Deo  Patri,  secundum 

quod  ait  Apostolus  :  Qui  quum  in  forma /vh/i/)/). n, 
Dei  esset,  non  rapinam  arbitratns  est  esse  *^''' 
se  a>qualem  Deo,  sed  semetipsum  exinani- 
vit  formam  scrvi  accipiens. 

Porro  per  hoc  quod  Jacob  vidit  angelos 
per  scalam  ascendentes  et  descendentes, 
figurabatur,  quod  omnes  (sicut  Apostolus 
loqiiitur)  sunt  administratorii  spiritus,  in  //eir.  1, 14. 
ministerium  missi  a  Deo  propter  electos, 
et  quod  ipsi  sancti  angeli  ab  hominibus 
ascendunt  ad  Deum,  ut  orationes  et  vota 

D  ac  merita  eorum  offerant  Domino  et  orent 
pro  sibi  commissis,  atque  eisdem  repor- 


678 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   SERMO   TERTIUS 


tent  charismata  gratiarum  a  Deo  :  sicque 
a  Deo  missi  descendunt  ad  homines,  ut 
eos  custodiant,  adjuvent  ac  defendant.  Un- 

ro6.xii,i2.  de  angekis  Raphael  ait  Tobiee  :  Quando 
orabas  cum  lacrimis,  et  sepeliebas  mor- 
tuos,  ego  obtuli  orationem  tuam  Domino. 
Rursus  per  ascensum  illum  descensumque 
angelorum  signatum  est,  quod  angelorum 
ministerio  revelata  est  incarnatio  Filii  Dei 
Patriarchis  atque  Prophetis. 

Insuper,per  hoc  quod  vidit  Jacob  Deum 
innixum  scalae  loquentemque  sibi,  datur 
intelligi,  quod  Deus  omnipotens  habeat 
providentiam  actuum  humanorum,  et  fa- 
cta  hominum  intueatur  atque  remuneret, 

jer.xxxn.,  juxta  illud  Jcremiffi  :  Fortissime  Deus,  cu- 

*^''^'  jus  oculi  aperti  sunt  super  omnes  filios 
Adam,ut  reddas  unicuique  juxta  vias  suas. 

/mh.x,  I.  Et  quoniam  Danieli  Gabriel  angelus  ait,ln- 
telligentia  est  opus  in  visione,  id  est  prin- 
cipaie  in  coelesti  revelatione  et  ostensio- 
ne;  credendum  est  quod  Jacob  in  visione 
prsefata,  angelo  revelante,  intellexit  ha?c 
omnia.  Idcirco,  quum  evigilasset  a  somno, 
dixit  :  Vere  Dominus  est  in  loco  isto.  Deus 
enim  incircumscriptibilis  et  immensus, 
dicitur  specialiter  esse  ubi  specialiter  ope- 
ratur.  Et  quia  in  omnibus  operatur,  quo- 
niam  omnia  conservat  in  esse  et  omnium 
prima  principalisque  causa  est;  idcirco  in 
omnibus  rebus  generaliter  est  per  essen- 
tiam,  prsesentiam  et  potentiam.  In  loco 
autem  quo  Jacob  hsec  vidit,  Deus  speciali- 
ter  operabatur,  ostendendo  ei  hanc  visio- 
nem  alloquendoque  eum  :  ideo  specialiter 
fuit  ibi.  Idcirco  ctiam  dixit  Jacob,  Vere 
Dominus  est  in  loco  isto  :  quoniam  Deo 
revelante  cognovit,  quod  illo  in  loco  adi- 
ficandum  fuit  templum  Dei,ut  dictum  est; 
quod  item  promissiones  Dei  factse  sanctis 
Patriarchis  et  Prophetis  de  Christo,  essent 
ibidem  circiterque  complendse.  Propterea 
dixit  :  «  Terribilis  est  locus  iste;  non  est 
hic  aliud  nisi  domus  Dei  ».  Fuit  ergo 
locus  ille  terribiiis,  id  est  venerabilis,  ut 
quidam  exponunt :  est  enim  quidam  timor 
reverentialis.  Fuit  quoque  terribilis  invi- 
sibiiibus  hostibus   humana)  salutis,  puta 


A  dsemonibus,  propter  divina  mysteria  ibi 
ostensa,  et  sancta  opera  ibi  fienda  et  facta. 
Fuit  «  et  porta  coeli  »,  quia  per  talia  ho- 
mines  coelum  ingredi  promerentur. — Hsec 
itaque  est  litteralis  expositio  horum  ver- 
borum  :  nunc  de  spirituali  eorum  intelli- 
gentia  aliquid  est  tangendum. 

Est  autem  duplex  ecclesia  in  hoc  mundo, 
videlicet  :  materialis,  ex  lignis  lapidibus- 
que  constructa,et  Deo  per  manus  episcopi 
consecrata.  Alia  est  ecclesia,  spiritualis,ex 
fidelibus  personis  collecta,juxta  illud  Apo- 

B  stoli  :  In  Ghristo  Jesu  omnis  aedificatio 
constructa  crescit  in  templum  sanctum  in 
Domino,  in  quo  et  vos  coa^dificamini  in 
habitaculum  Dei  in  Spiritu  Sancto.  Unde 
et  sacratissimus  princeps  Apostolorum  in 
prima  sua  Canonica  :  Ad  Christum  (inquit) 
accedentes  lapidem  vivum,  et  ipsi  tan- 
quam  lapides  vivi,  supergedificamini  do- 
mos  spirituales. 

Itaque  verba  hsec  de  hac  utraque  pos- 
sunt  exponi  ecclesia.  Materialis  quippe 
ecclesia  daemonibus  est  terribilis.  Primo, 

C  ratione  consecrationis,  per  quam  diabolus 
ab  ea  expellitur,  et  potestas  ipsius  in  ea 
debilitatur.  Unde  refert  in  libro  Dialogo- 
rum  Gregorius,  quod  dum  quaedam  Aria- 
norum  ecclesia  reddita  esset  Christianis 
catholicis,  atque  ad  Dei  honorem  legitime 
consecraretur,  fideles  in  ecclesia  exsisten- 
tes  senserunt  sub  pedibus  suis  quasi  por- 
cum  foetidum  discurrentem,  qui  tandem 
excurrens,  de  cetero  nusquam  comparuit: 
per  quod  figurabatur,  quod  diabolus  ab 
illo  loco,  in  quo  antc  inter  haereticos  man- 

D  sit,  expellebatur.  Secundo,  ratione  vexilli 
Christi,  quod  est  crux  sancta,  cujus  prse- 
sentiam  timet  diabolus  tanquam  ensem  et 
baculum  quo  csesus  et  victus  est.  Campa- 
nse  quoque  sunt  quasi  tubae  Regis  setcrni, 
quarum  sonum  timet  diabolus.  Hinc  in 
Legenda  S.  Christophori  recitatur,  quod 
diabolus  cum  ipso  nondum  converso  per- 
gens,  divertit  a  via,  quum  signum  crucis 
vidisset  in  ea.  Tertio  et  maxime,  propter 
veram  pra^sentiam  Christi  in  Sacramento 
altaris,  quod  in  ecclesia  conficitur,  immo- 


Eplies.  11, 
21    22. 


I  Petr.  II, 
4.  0. 


IN   SOLENNITATE   DEDIGATIONIS   TEMPLI.   —   SERMO   TERTIUS 


G79 


Iti. 


I.{. 


laliir  et  reservatiir.  Quarto,  propter  divina 
inysleria  et  sancta  Officia  ac  opera  virtu- 
osa  qua)  in  ecclesia  peraguntur,  quibus  et 
sancti  angeli  copiosissime  ac  frequentissi- 
me  adsunt.  Denique  ecclesia  materialis  non 
est  nisi  domus  Dei  :  proptcrea  non  nisi 
divina  sunt  exercenda  in  ea.  Idcirco  Chri- 
stus  ejecit  de  templo  ementes  et  venden- 

Joajin.  II,  tes  in  eo,  dixitque  :  Nolite  domum  Patris 
mei  facere  domum  negotiationis.  Et  rur- 

^/atth.xxu  sus  :  Domus  (inquil)  mea,  domus  orationis 
vocabitur;  vos  autem  fecistis  illam  spelun- 
cam  latronum.  Sic  et  homines  vitiosi,  qui 
in  ecclesia  hinc  inde  lascivc  adspiciunt,  li- 
bidinose  desiderant,  impie  ct  lubrice  con- 
fabulantur :  quid  aliud  de  ecclesia  Dei  nisi 
speluncam  latronum  efficiunt  ?  Nam  ipsi 
latrones  sunt,  qui  et  proprias  et  aliorum 
spiritualiter  interficiunt  animas.  Haec  quo- 
que  ecclesia  bene  vocatur  porta  cceli,  quia 
qui  eam  devote  ingreditur,  coelestem  bea- 
titudinem  intrare  meretur,  et  ea  quse  in 
ecclesia  fiunt,  ad  ccelestem  gloriam  Iiomi- 
nes  introducunt. 

Prajterea  verba  hsec  de  spirituali  Eccle- 
sia,  quae  est  congregatio  fidelium,  con- 
gruentius  exponuntur.Ipsi  namque  fideles 
diversis  virtutibus  decorati,  ecclesiasticis 
sacramentis  muniti,  angelorum  custodia 
circumvallati,  tcrribiles  sunt  malignis  spi- 
ritibus,  et  superant  ipsos  atque  expellunt. 
Amplius,  ipsa  Ecclesia  est  exercitus  Dei 
contra  malignos  spiritus  pugnans  :  qui  se 
mutuo  per  caritatem  et  orationes  ac  parti- 
cipationem  bonorum  operum  juvans,  in- 
visibilibus  hostibus  est  valde  terribilis. 
Propter  quod  de  Ecclesia  in  Canticis  di- 

(.■«)i^vi,3.  citur  :  Terribilis  est  ut  castrorum  acies 
ordinata.  Imo  quilibet  homo  perfectus,  est 
dsemonibus  formidandus.  Unde  de  beatis- 
simo  Martino  episcopo  legitur,  quod  dum 
posuit  pedem  suum  ad  exeundum  clau- 
strum  versus  ecclesiam,  obsessi  qui  in 
ecclesia   servabantur,    cceperunt   tremere 


9. 


A  et  liorribiles  gestus  ostendere  :  quod  da3- 
mones,  adventum  S.  Martini  senticntes,  fe- 
cerunt  timore  ipsius.  Similiter  dum  qui- 
dam  obsessus  ad  civitatem  S.  Ambrosii 
duceretur,  mox  ut  ad  portam  urbis  deve- 
nit,dfpmon  ab  ipso  exivit.  Quumque  homo 
ille  civitatein  illam  egrcderetur, statim  dia- 
bolus  reintravit  in  eum.  Adjuratus  seu  in- 
tcrrogatus  diabolus  cur  ita  egisset,  respon- 
dit  :  Timore  Ambrosii  exii  circa  portam. 
Denique  Ecclesia  ista  spiritualis  non  est 
nisi  domus  Dei,  loquendo  de  congregatio- 

B  ne  fidelium  in  caritate  et  gratia  exsisten- 
tium,  in  quibus  per  dona  superna!  gratia? 
habitat  Deus.  De  qua  in  prima  ad  Timo- 
theum  legitur  :  Scias  quomodo  te  opor-  inm. 
teat  in  domo  Dei  conversari,  quae  est  Ec-  ''^" 
clesia  Dei  vivi,  columna  et  firmamentum 
veritatis.    Unde    et   alibi    ait   Apostolus  : 
Christus  dilexit  Ecclesiam,  et  tradidit  se-  Ephes. 
metipsum  pro  ea.  Christianorum  vero  in  '"" 
mortalibus  peccatis  exsistentium  congre- 
gatio,  est  ecclesia  malignantium,  habita- 
culum    dasmoniorum,    civitas    Babylonis, 

C  urbs  perditionis.Tales  tamen  poterunt  poe- 
nitere.  Postremo,  Ecclesia  ista  est  porta 
coeli,  quoniam  filios  suos  in  regnum  per- 
ducit  coeleste,  et  per  eam  quasi  per  por- 
tam  intratur  ad  veram  salutem.  Non  enim 
quispiam  potest  salvari,  nisi  in  Ecclesia 
perseveret,  per  fidem  et  caritatem  in  ea 
manendo. 

Studeamus  itaque  dffimonibus  terribiles 
fieri,  eorum  tentationibus  efficaciter  resi- 
stendo,  propriis  concupiscentiis  ac  vitiis 
dominando,  in  profunda  humilitate,  forti 

D  patientia,  constanti  justitia,  caritate  arden- 
ti  ceterisque  permanendo  ac  proficiendo 
virtutibus  :  et  prsesertim  hunc  sacrum 
diem  in  speciali  expendamus  devotione, 
lites,  loquacitates,  gulas,  choreas  ac  cete- 
ras  vanitates  vitando  sollicite,  ut  et  indul- 
gentiarum  qua^  nunc  in  ecclesia  ista  sunt, 
participes  simus. 


III, 


V, 


680 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI. 


SERMO   QUARTUS 


SERMO  QUARTUS 


DE   ARDENTl    AFFECTU   VIDENDI   JESUM  ;    ET   DE   QUATUOR   QUIBUS   ZACH.EO 

SIMILES   EFFICI   DEBEMUS. 


27 


HODIE  salus  domui  huic  facla  esf. 
Luc.  XIX,  9. 
Deus  omnipotens  atque  piissimus,  qui 
nuilo  clauditur  aut  circumscribitur  loco, 
quum  sit  vere  immensus,  non  solum  inter 
Sanctos  eo  in  coelis  beatifice  perfruentes, 
sed  etiam  inter  homines  fideles  ac  virtuo- 
sos  in  terris  habitare  dignatur.  Unde  in 
Apocalypsi    ait  beatus   evangelista  Joan- 

Apoc.\xi,3.  nes  :  Ecce  tabernacukim  Dei  cum  homi- 
nibus,  et  habitabit  cum  illis.O  quam  beati 
sunt  in  quorum  cordibus  per  caritatem  et 
gratiam  habitat  Deus,  dummodo  usque  in 
finem  perseverent  in  bonis,  implendo  quod 

Ephes.w,  ait  Apostolus,  Nolite  locum  dare  diabolo  ! 
Diabolo  etenim  locum  dat  homo  in  corde 
suo,  dum  pravis  cogitationibus  pra^bet  as- 
sensum,  dum  concupiscentiis  acquiescit, 
dum  tentationi  succumbit.  Hinc  Jacobus 

Jacob.iv,!.  nos  hortatur  apostolus  :  Resistite  diabolo, 
et  fugiet  a  vobis.  Quid  autem  est  diabolo 
resistere,  nisi  cogitationibus  affectionibus- 
que  iniquis  non  consentire,  tentationibus 
reluctari,  Deum  habere  prae  oculis,  atque 
operibus  insistere  virtuosis  ?  Ad  quod  fa- 

Proi'.i\-,>3.  ciendum  hortalur  nos  Saiomon,  Omni  (in- 
quiens)   custodia   custodi   cor   tuum  ;   et 

iJeut.i\,'3.  beatissimus  Moyses,dicens,  Custodi  temet- 
ipsum  et  animam  tuam  sollicite. 

Prajterea,  non  solum  habitat  Deus  in 
Sanctis  ac  virtuosis  hominibus,  sed  etiam 
in  materiali  ecclesia  dicitur  habitare,  in 
qua  Dominus  noster  Jesus  Christus  Deo 
Patri  quotidie  immolatur,  atque  in  Sacra- 
mento  verissime  continetur ;  in  qua  etiam 
Deus  Trinitas  preces,  oblationes  ac  vota 
fidelium  specialiter  ac  clementer  exaudit, 
suscipit  et  altendit.  Hinc  materialis  eccle- 
sia  Deo  altissimo  dedicatur  seu  consecra- 


A  tur  :  quia  ad  hoc  deputatur  ac  benedicitur 
ut  in  ea  Deus  colatur,  et  divinum  in  ea 
exerceatur  Officium,  sicque  Deus  in  ea 
specialiter  adsit  ac  operetur,  orantes  et 
eum  iaudantes  eique  sacrificantes  exau- 
diendo  ac  benedicendo.  Hinc  in  anniver- 
sario  die  dedicationis  seu  consecrationis 
ecclesise,  etiam  de  ipsa  materiali  ecclesia 
aliquo  modo  verificatur  thema  assum- 
ptum,  in  hodierno  evangelio  scriptum,  vi- 
delicet,  a  Hodie  salus  domui  huic  facta 
est)) :  quod  de  spirituali  Ecclesia,  id  est  fi- 

B  delium  congregatione,  seu  ipsis  fidelibus 
in  materiali  ecclesia  congregatis,magis  ve- 
rificatur,  quibus  in  die  dedicationis  ipsius 
ecclesiffi  specialiter  salus  fit,  quia  tunc 
specialem  indulgentiam  consequuntur  et 
gratiam,  nisi  ex  parte  eorum  defectus  sit, 
hoc  est,  nisi  in  mortali  exsistant  peccato. 
Denique,  ut  ista  plenius  intelligantur, 
primo  advertenda  est  historia  evangelicje 
lectionis  festivitatis  preesentis.  Narrat  ita- 
que  S.  Lucas  evangelista,  quemadmodum  z«c.xix,  i 
Christus  tempore  suse  passionis  instante,  '^^  ^'^'^- 

C  perambulabat  Jericho,  id  est,  per  civita- 
tem  sic  dictam  perrexit  versus  Jerusalem. 
Quumque  multi  occurrerent  ei,  desideran- 
tes  eum  videre  atque  audire  propter  san- 
ctitatem,  sapientiam  ac  miracula  ejus, 
inter  ceteros  venit  vir  nomine  Zachaeus, 
princeps  publicanorum,  id  est  eorum  qui 
exactionibus  tributorum  et  teloniis,  vecti- 
galibusque  levandis  intenti  fuerunt  :  quod 
officium  raro  et  difficulter  fit  absque  pec- 
cato.  Ideo  publicani  communiter  pecca- 
tores  fuerunt  et  a  Judaeis  contempti.  Fuit 

D  quoque  Zach^eus  hic  dives  :  quod  idcirco 
exprimit  Evangelisla,  ut  exemplo  Zacha?i 
divites  convertantur,  despiciendo  carnalia 


V 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.    —   SERMO   QUARTUS 


681 


III /fe// 
I  el scq. 

11  Par. 
23. 


et  terrena,  el  Deum  ac  spiritualia  atque 
coelestia  bona  super  oinnia  diligendo  ; 
itemque,  ad  ostendendum  quod  Christus 
etiam  quosdam  divites  graliose  vocavit,  et 
quod  Deus  non  spernit  ipsas  divitias,  sed 
divitiarum  immoderatum  amorem,  ab- 
usum,  avaram  retentioncm,  superriuam 
consumptionem.  Iste  Zacha>us  ardentissi- 
me  qutcrebat  Jesum  videre,  quia  de  ejus 
sanctitate,  sapientia,  eloquentia,  venustis- 
simis  moribus,  prsoclarissimis  innumeris- 
que  miraculis  multa  audivit.  Est  autem 
naturaie  hominibus,  tales  viros  libenter 
adspicere  et  audire.  Nam  tertio  Regum 
X,  scriptum  est,  quod  regina  Saba  venit  a 
finibus  terrae  usque  Jerusalem  ut  audiret 
IX,  sapientiam  Salomonis.  Omnes  quoque  re- 
ges  undique  cupiebant  Salomonem  videre, 
propter  sapientiam  ejus. 

Et  non  poterat  Zachseus  ad  Christi  ad- 
spectum  corporalem  venire,  prse  turba 
eum  impediente,quia  statura  pusillus  erat, 
id  est  corpore  brevis.  Conformiter,  a  spi- 
rituali  intuitu  seu  contemplatione  dilectio- 
neque  Jesu  Christi  phirimos  impedit  tur- 
ba,  id  est  multitudo  turbata,  utpote  :  prava 
societas,  multitudo  hominum  incomposi- 
torum  Deum  non  formidantium,  ssecula- 
riumque  curarum.  Imo  vanitates  munda- 
nee,  comessationes  et  potationes  super- 
flua>, loquacitates  et  animse  dissoIutiones,a 
puritate  atque  custodia  mentis  in  Deo,  ab 
omni  quoque  virtutum  profectu  impe- 
diunt  hominem.  Quicumque  igitur  Deo 
cupit  placere,  in  gratia  permanere,  in  vir- 
tutibus  crescere,  ab  inquieta  hominum 
multitudine,ab  intimorata  societate  se  abs- 
trahat,  et  locum  frequenter  intret  secre- 
tum,  ut  in  eo  vacet  Domino  Deo  in  ora- 
tionibus  meditationibusque  devotis. 

Et  prsecurrens  Zachseus,  ascendit  in  ar- 
borem  sycomorum  ut  videret  Jesum,  quia 
juxta  arborem  illam  fuit  iturus.  Ita  qui 
spiritualiter  cupit  Deo  uniri  et  eum  since- 
riter  contemplari,  debet  prsecurrere  alios, 
id  est  prse  ceteris  se  humiliare,  atque  in 
omni  mansuetudine,  patientia,  castitate 
proficere,  potissime  vero  in  vera  et  spiri- 


16. 


A  tuali  Dei  ac  proximorum  caritate  fervere  ; 
in  arborem  quoque  sycomorum  ascendere, 
id  est  crucem  Christi  considerare,  ejusque 
passionem  recolere  et  sectari,adversitates, 
persecutiones,  injurias  sequanimiter  susti- 
nendo  :  qucmadmodum  jubet  Salvator, 
Diligite  inimicos  veslros,  benefacite  his  Maii/i.v, 
qui  oderunt  vos,  et  oratc  pro  persequenti-  '*^'  *^"  * 
bus  et  calumniantibus  vos,  ut  sitis  filii  Pa- 
tris  vestri  qui  in  ccelis  est,qui  solem  suum 
oriri  facit  super  bonos  et  malos,  et  pluit 
super  justos  et  injustos.  Nam  et  Dominus 

B  noster  Jesus  Christus  in  cruce  pendens, 
oravit   pro   crucifixoribus  suis,  a  quibus   Luc.wm, 
tam  ignominiosissimam  ac  amarissiinam  ^*' 
sustinuit    morlem.  Quum   itaque  non  &it  Joann.xm, 
servus   major   domino   suo,  indignus  est 
christianus  vocari  aut  Christi  servus  cen- 
seri,  qui  non  curat  Christi  vestigia  sequi 
per  patientiam  in  adversis  atque  per  ce- 
tera  opera  caritatis  ac  pietatis. 

Et  suspiciens,  id  est  oculos  elevans,  Je- 
sus,vidit  Zachseum  in  arbore.Quanto  enim 
quis  ferventius  quserit  Deum,  tanto  gratio- 

G  sius  ac  specialius  ab  eo  adspicitur.  Propter 
quod  David  rex  loquitur  :  Prope  est  Do- 
minus  omnibus  invocantibus  eum,  omni- 
bus  qui  invocant  eum  in  veritate,  id  est 
sincera  intentione  et  debita  seriositate. 
Dixitque  Jesus  :  Zachsee,  festinans  desccn- 
dc,  quia  hodie  in  doino  tua  oportet  me 
manere.  Magnitudo  enim  devotionis  et 
fervor  dilectionis  Zachsei  ad  Christum, 
quasi  coegit  Christum  ad  ingrediendum 
domum  Zachsei.  Prseterea  est  pensandum, 
quod  Christus  dixit,  Zachsee,  festinans  de- 

D  scende:quoniam  unusquisque  debet  Deum 
fervide  quserere,  omnem  pigritiam  negli- 
gentiamque  abjicere,virtuosis  quoque  ope- 
ribus  prompto  ac  alacri  corde  insistere. 

Et  festinans  Zachseus  descendit,  et  sus- 
cepit  Jesum  in  domo  sua  cum  gaudio, 
Quumque  vidissent  Judsei  quod  Jesus 
domum  intrasset  Zachsei,  murmurabant, 
dicendo  quod  Jesus  indecenter  egisset, 
divertendo  et  ingrediendo  ad  hominem 
peccatorem.  Stans  vero  Zachseus  coram 
omnibus,  dixit  ad  Christum  :  Ecce  dimi- 


Ps.  CXl.lV, 

18. 


» 


682 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI. 


SERMO   QUARTUS 


dium  bonorum  meorum,  Domine,  do  pau- 
peribus,  et  si  in  aliquo  quempiam  defrau- 
davi,id  est,alicui  nocumentum  damnumve 
intuli,  reddo  quadruplum.  Tunc  Christus 
respondit  :  Hodie  salus  domui  huic  facta 
est,  id  est,  habitantibus  in  hac  domo,  puta 
Zachseo  et  ejus  domesticis  simul  cum  eo 
poeuitentibus,  remissio  facta  est  peccato- 
rum,  et  gratia  Dei  infusa  est;  eo  quod  ipse 
Zachseus  filius  sit  Abrahse,  quia  virtutes  et 
opera  pietatis  Abrahse  patriarcha3  jam  se- 
qui  incepit.  Venit  enim  Filius  hominis, 
scilicet  Christus,qu8erere  et  salvum  facere 
quod  perierat,  id  est,  peccatores  ad  poeni- 
tentiam  et  salutem  reducere.  —  Ecce  ista 
est  historia  evangelicae  lectionis  solenni- 
tatis  prsesentis. 

Et  recte  evangelium  istud  in  Dedicatio- 
ne  ecclesise  legitur,  quoniam  sicut  domui 
Zachgei  salus  facta  est  per  ingressum  Chri- 
sti  in  eam,  ita  templo  materiali  quodam- 
modo  salus  facta  est  in  die  suse  dedicati- 
onis.  Imo  ipsis  christianis  fidelibus  hoc 
die  in  materialem  ecciesiam  convenien- 
tibus,  specialis  gratia  a  Deo  preestatur  : 
nam  specialis  indulgentia  eis  hoc  die  con- 
fertur,  dummodo  per  mortale  peccatum 
non  ponant  obicem  sive  obstaculum  gra- 
tise  Dei.  Insuper  materiali  ecclesiee  die 
hoc  salus  facta  asseritur,  quoniam  ratione 
sufB  consecrationis  saluti  fidelium  coope- 
ratur.  Unde  quemadmodum  per  adspersi- 
onem  aquae  benedictse  venialia  dimittuntur 
peccata,  ita  et  per  ingressum  materialis 
ecclesise,  ut  S.  Thomas  aliique  doctores 
testantur.  Hoc  tamen  sciendum,quod  nulli 
in  mortali  culpa  exsistenti  venialia  dimit- 
tuntur  :  idcirco  nec  indulgentiae,  nec  in- 
gressus  ecclesise,  nec  aquee  adspersio  be- 
nedict3e,tales  a  venialibus  liberant  culpis. 
Rursus,  ecclesia  materialis  cooperatur 
saluti  fidelium,  quia  in  ecclesia  sacra- 
menta  conferuntur  fidelibus,  et  Deus  spe- 
cialiter  pronus  est  dona  gratiae  suse  in 
ecclesia  elargiri. 

Amplius,  ex  evangelio  hodierno  instrui- 
mur  ad  multa  animabus  nostris  salubria, 
quee  et  necessaria  sunt  ad  salutem.Primum 


A  est,  ut  cum  Christo  perambulemus  Jeri- 
cho,  id  est,  temporalia,  carnalia  et  terrena 
pertranseamus  ac  relinquamus.  Jericho 
namque  interpretatur  luna.  Luna  vero  in 
continua  variatione  consistit,  crescendo  et 
decrescendo  in  claritate  :  idcirco  per  eam 
temporalium  ac  sensibilium  rerum  insta- 
bilitas  vanitasque  signantur.  Itaque  Chri- 
stiani,quibus  coeleste  regnum  paratum  est 
ac  promissum,  debent  terrena  atque  car- 
nalia  pertransire,  parvi  pendere,  itemque 
relinquere,  ea  superflue  non  amando,  sed 

B  bona  divina,  coelestia  et  geterna  toto  corde 
desiderando,  contemplando  et  exquiren- 
do,  temporalia  vero  non  amplius  appe- 
tendo  quam  necessaria  sive  utilia  sunt 
ad  acquirendum  bona  ccelestia  et  aeterna. 
Denique  in  libro  Josue  Iegitur,quod  dum 
filii  Israel  per  alveum  Jordanis  transissent  /o«Meiii,vi. 
in  terram  promissionis,  primo  omnium 
funditus  destruxerunt  civitatem  Jericho 
dictam.  Per  quod  spiritualiter  designatur, 
quod  Christiani  coelestem  patriam  ingre- 
di  cupientes,  primo  in  se  ipsis  destrue- 

C  re  et  eradicare  debent  omnem  carnalem 
et  impurum  mundanarum  ac  carnalium 
rerum  amorem  :  quoniam  talis  amor  effi- 
cit  hominem  damonum  servum,  diaboli 
membrum  Babylonisque  civem,  nec  stare 
potest  cuin  spirituali  ac  puro  Dei  ac 
proximorum  amore,  per  quem  sanctum 
amorem  efficitur  homo  filius  Dei,  mem- 
brum  Christi,heres  ac  civis  supernee  Jeru- 
salem.  Preeterea  in  eodem  Josue  legitur 
libro,  quod  Deus  omnipotens  prohibuit /iK/.vi^iC: 
civitatem  Jericho  reaedificari ;  Josue  quo- g]^'''-''^'''' 

D  que  maledixit  homini  eam  reaedificanti. 
Per  quod  significatur,  quod  homo  ne- 
quaquam  debeat  recidivare,  rursus  in  se 
carnalem  atque  mundanum  suscipiendo 
amorem,  per  quem  prfiecepta  Dei  derelin- 
quuntur  nec  observantur  :  imo  qui  facit 
hoc,  meretur  maledici  a  Deo.  Cui  loquitur 
sanctus  in  Psalmo  :3Ialedicti  qui  declinant  Ps.cwm, 
a  mandatis  tuis ;  et  rursus  :  Odisti  omnes  '^^  ^,  . 
qui  operantur  iniquitatem,  perdes  omnes 
qui  loquuntur  mendacium ;  virum  sangui- 
num  et  dolosum  abominabitur  Dominus. 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS  TEMPLI.   —   SERMO  QUINTUS 


G83 


Secundo,ex  evangelio  hodierno  docemur, 
exemplo  Zacha^i  Christum  cum  fervore 
requirere,  ad  ejus  contemplationem  fideli- 
ter  adspirare,  ejus  quoque  vesligia  effica- 
citer  imitari.  Unde  ait  propheta  David  : 
Ps.a\,iA.  Laetetur  cor  qua^rentium  Dominum;  qua?- 
rite  Dominum  et  confortamini,  quaerite 
/s.  i.v,  G.  faciem  ejus  sempcr.  Isaias  quoque  :  Quae- 
rite  (inquit)  Dominum  dum  inveniri  pot- 
est,  invocate  eum  dum  prope  est.  Porro 
Deum  quaerere,est  eum  desiderare,ei  veile 
uniri  ac  complacere,  eum  per  divinorum 
observantiam  pra?ceptorum  jugiter  hono- 
rare  finaliterque  ei  intendere,  se  ipsum 
et  omnia  sua  ad  Dei  honorem  ac  gloriam 
referendo.  Insuper  ad  Christi  contempla- 
tionem  adspirare  debemus  ;  et  si  nondum 
ejus  divinitatem  et  excelientiam  intueri 
valemus,  ejus  tamen  benedictam  passio- 
nem,  quam  pro  nostra  redemptione  atque 
salute  sustinuit,  quotidie  cura  omni  atten- 
tione  et  gratiarum  actione  debemus  reco- 
lere,  ut  sic  Christo  propter  nos  passo  con- 
doleamus,  vanitates  mundi  voluptatesque 
carnis  despiciamus,  et  in  continuo  Dei 
timore,  virtutum  tenore  ac  cordis  custodia 
perseveremus.  Sic  quoque  Christi  vestigia 
imitari  tenemur,  ejus  humilitatem,  patien- 
tiam,  mansuetudinem,  misericordiam,  ca- 
ritatem  pensando  et  assequendo.  Indi- 
gnus  namque  est  christianus  vocari,  qui 
Christi  virtutes  non  conatur  sectari.  Unde 
omnis  superbus,  oinnis  invidus,  omnis 
avarus,  omnis  luxuriosus  aut  iracundus, 
non  Christi  sed  diaboli  est  minister. 


A  Tertio,  ex  evangelio  instruimur  hodier- 
no,  ut  Zachaei  exemplo  Christum  cum 
gaudio  in  cordis  nostri  habitaculo  susci- 
piamus  ac  teneamus,  ejus  frequenter  re- 
miniscendo,  eum  fideliter  contemplando, 
ferventer  amando  ac  jugiter  venerando. 
Omnes  ergo  cogitationes  et  affectiones  ina- 
nes,  pravas,  inutiles  abjiciamus,  totoque 
corde  adhserere  Deo  conemur,  quemadmo- 
dum  Isaias  propheta  hortatur  :Derelinquat  /s.  i.v,  7, 
impius  viam  suam,  id  est  conversationem 
injustam,  et  vir  iniquus  cogitationes  suas, 

B  et  revertatur  ad  Dominum  ;  et  miserebitur 
ejus. 

Quarto,  docemur  ex  evangelio  isto  ad 
opera  misericordise  atque  justitiai  :  quate- 
nus  sicut  Zachseus  dixit  ad  Christum,  Ecce 
dimidium  bonorum  meorum  do  pauperi- 
bus,  et  si  aliquem  defraudavi,  reddo  qua- 
druplum  ;  sic  quilibet  Christianus  opera 
misericordiffi  pro  posse  suo,  caritativo, 
prompto  et  hilari  exerceat  animo,  paupe- 
ribus  succurrendo  et  benefaciendo ;  bona 
quoque  injuste  adepta   omnino  restituat, 

C  et  si  non  quadruplum  cum  Zacha30,saltem 
simplum  :  quoniam  Augustino  testante, 
Non  dimittitur  peccatum,  nisi  restituatur 
ablatum.  Specialiter  autem  in  festo  Dedi- 
cationis  vitanda  sunt  vitia  gula^,  loquaci- 
tates,  ebrietates,  ex  quibus  etiam  frequen- 
ter  bella  et  rixae  nascuntur ;  similiter 
chorizationes  et  similes  vanitates  :  ut  om- 
nia  cum  Dei  timore  agantur,  et  unusquis- 
que  particeps  sit  indulgentiee  quse  hodie 
in  ecclesia  ista  confertur. 


SERMO  QUINTUS 


DE   QUADRUPLICI   DOMO   QUA   RECIPITUR   CHRISTUS,   ET   QUOMODO   EUM   SUMMA    CUM 
BENEVOLENTIA    IN   COR   NOSTRUM   RECIPERE   DEBEAMUS. 


D 


xcii,  5 


OMUM  tuam  decet  sanctitudo,   Do-  D      Videmus  in  sseculo  isto,  quod  homines 
mine,  in  longitudinem  dierum.  Ps.      aliquem  venerabilem  hospitem  in  suo  ha- 

bitaculo  suscepturi,  domum  suam  diligen- 


684 


IN    SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.    —    SERMO   QUINTUS 


23 


ter  emundant  et  ornant,  convenientia  quo-  A 
que  cibaria  praeparant,  quietis  ac  pacis 
locum  suo  hospiti  exhiJDentes,  et  eum  ju- 
cunde  suscipiunt  reverenterque  tractant. 
Et  istud  in  die  hoc  Dedicationis  prsecipue 
agitur,  in  quo  habitatores  et  parochiani 
cognatos  atque  amicos  suos  cum  magno 
suscipiunt  gaudio  et  delicate  reficiunt. 
Incomparabiliter  magis  debet  unusquis- 
que  habitaculum  suse  mentis  seu  conscien- 
tiam  suam  ab  omni  inquinamento  peccati 
purgare,  virtutibus  decorare  et  sanctis  ful- 
cire  operibus  :  quatenus  Dominum  Deum  B 
suum  in  corde  suo  digne  suscipiat,  ejus- 
que  gratiosam  prsesentiam  sollicite  vene- 
retur,  atque  per  hoc  Deus  omnipotens 
mansionem  in  eo  facere  semper  dignetur, 
quemadmodum  Christus  in  Evangelio  ait : 
joann.  xiv,  Ad  cum  vcniemus,  et  mansionem  apud 
eum  faciemus.  Quoniam  sicut  in  themate 
prseassumpto  testatur  Propheta,  Domum 
Dei  decet  sanctitudo  in  longitudinem  die- 
rum,  id  est  perseveranter  usque  in  finem. 
In  vitiosis  etenim  cordibus  habitare  asper- 
natur  Altissimus,  cujus  sanctitatis  nullus  C 
est  finis.  Propter  quod  Salomon  loquitur  : 
Proi'.  XV,  Longe  est  Dominus  ab  impiis.  Et  Paulus 
Cor  VI  apostolus  :  Quse  (inquit)  societas  luci  ad 
tenebras  ?  Imo  iniquorum  corda  sunt  dse- 
monum  habitacula  atque  prostibula,  qiiia 
eorum  anima)  damonum  exstant  adulter», 
qiiemadmodum  animge  virtuosorum  spon- 
sa3  sunt  Ghristi  regis  coelorum.  Impii  nam- 
que  per  voluntatis  suae  consensum  admi- 
scentur  da?monibus,  eisque  communicant 
in  actibus  pravis. 

Praeterea  habitaculum  suo  debet  habita-  D 
tori  proportionari,  sicut  videmus  quod 
reges  ac  principes  in  magnis  ac  speciosis 
morantur  palatiis  :  quanto  magis  Regi  re- 
gum,  Creatori  ac  Domino  universorum, 
prgeparandum  et  exhibendum  est  decorum 
et  grande  palatium  in  medio  cordis,quate- 
nus  ipse  per  fidem  et  sapientiam  inhabitet 
inlellectum,  per  caritatem  Dei  et  proximi 
inhabitet  voluntatem  ?  Tunc  etenim  habi- 
taculum  cordis  spiritualiter  magnum  est, 
dum  aniina  veram  et  spiritualem  habet  di- 


20. 

II 

14, 


lectionem  :  quia  per  illam  se  ad  universos 
extendit,    amicos   inimicosque   diligendo, 
omnium  desiderando  salutem,  atque  pro 
cunctis   cordialiter  exorando,  sicut  jubet 
Salvator  :  Diligite  (inquiens)  inimicos  ve-  Matih.  v, 
stros,  benefacite  his  qui  oderunt  vos,  et  *^' 
orate  pro   persequentibus   et   calumnian- 
tibus  vos.  Istud  ad  omnem  pertinet  Chri- 
stianum,  quia  necessarium  est  ad  salutem. 
Insuper,  ad  hoc  et  propter  hoc  Filius  Dei, 
Dominus  noster  Jesus  Christus,  venit  in 
mundum,  ut  quilibet   Christianus  (cujus 
anima  domus  Dei  esse  tenetur)  in  sancti- 
tate  et  aequitate  Deo  altissimo  obsequatur. 
Propterea  Zacharias   effatur  :  Benedictus  z.mc.  i,  68, 
Dominus  Deus  Israel,quia  visitavit  et  fecit  '^'  '"■ 
redemptionem   plebis  sua?,  ut  serviamus 
illi  in  sanctitate  et  justitia  coram  ipso  om- 
nibus  diebus  vitae  nostrae. 

Denique  multiplex  est  domus  Dei  quam 
condecet  sanctitudo.  Prima,est  triumphans 
Ecclesia,  utpote  societas,  congregatio  seu 
universitas   omnium  Beatorum  Deum    in 
regno  coelesti  clare  cernentium  :  in  qua 
felici  Ecclesia  nullus  potest  peccare,  quo- 
niam  omnes  in  bono  sunt  coufirmati,  fon- 
tique  sanctitatis  Deo  essentialiter  sancto 
inseparabiliter  copuIati.De  qua  domo  Pro- 
pheta   loquitur   Deo  :  Beati  qui  habitant  ps.  lxxxiu, 
in  domo  tua,Domine;in  ssecula  saeculorum  ^' 
laudabunt  te.  Christus  quoque  :  In  domo  ^oa»».  xiv, 
(inquit)  Patris  mei  mansiones  multae  sunt. 
Unde  in  Apocalypsi  habetur  :  Non  intrabit  Apoc.sxi, 
in  illam  aliquid  coinquinatum.  In  hac  do- "'' 
mo  habitat  Deus  per   sui   ipsius  beatifi- 
cam  fruitionem  et  gratiam  consummatam. 
Nam  ut  ait  Joannes  apostolus,  Vidobimus  Uoann.m, 
eum  sicuti  est.  Ad  hanc  domum  coelestem  " 
debemus  quotidie  adspirare  per  desideria 
sancta,  ac  jugiter  festinare  per  opera  vir- 
tuosa,  cum  Propheta  dicentes  :  Quemad-  Ps.xu.i. 
modum  desiderat  cervus  ad  fontes  aqua- 
rum,  ita  desiderat  anima  mea  ad  te,  Deus. 

Secunda  domus  Dei,  est  universalis 
Ecclesia  militans,  puta  congregatio  fide- 
lium  :  in  qua  domo  Deus  per  incessabilem 
habitat  gratiam.  Unde  sub  persona  Aposto- 
lorum  Christus  promisit  Ecclesiae  ;  Ecce  xxvm,  jo. 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPM. 


SERMO   QUINTUS 


680 


Ps  xviii,6. 


Ps.  XI. V,  5. 


II  Cor.  VI, 
16. 
ICo/'.vi,l8. 


Ihifl.  13. 


11  Cor.  VII, 
1. 


ego  vobiscum  siim  cunctis  diebus  usque 
ad  consumuiationem  sjecuii.  Ilinc  in  sym- 
bolo  Apostolorum  asseritur  :  Credo  in 
Spiritum  Sanctum,  sanctam  Ecclesiam  ca- 
tholicam.Semper  namque  sunt  in  Ecclesia 
militanti  aliqui  boni  et  virtuosi,  quorum 
meritis  et  precibus  mundus  stat,  secun- 
dum  Hieronymum. 

Tertia  domus  Dei,  fuit  uterus  Virginis 
gloriosae,  quse  fuit  thronus  veri  summique 
Salomonis,  templum  Dei,  sacrarium  Spi- 
ritus  Sancti,  ac  pra3clarissimum  supergio- 
riosissimum  triclinium  :  in  cujus  mundis- 
simo  utero  Jesus  Christus,  Unigenitus 
Patris  aeterni,  novem  mensibus  requievit. 
Unde  Propheta  praodixit  :  In  sole  po- 
suit  tabernaculum  suum,  et  ipse  tanquam 
sponsus  procedens  de  thalamo  suo ;  item- 
que,  Sanctificavit  tabernaculum  suum  Al- 
tissimus. 

Quarta  domus  Dei,  est  cor  cujuslibet 
Christiani  vere  devoti,  in  quo  Deus  per 
caritatem  et  gratiam  habitat.  Propter  quod 
alt  Apostolus  :  Vos  estis  templum  Dei  vivi. 
Hinc  teste  eodem  divino  Apostolo,  Qui 
fornicatur,  in  proprium  corpus  peccat  : 
quoniam  illud  enormiter  dehonestat,  et  de 
templo  Spiritus  Sancti  facit  domum  dia- 
boii ;  tollitque  membrum  Christi,  et  facit 
illud  membrum  meretricis.  Simili  ratione, 
qui  superbit,  qui  avarus  aut  invidus  est, 
qui  ab  ira  sive  acedia  superatur,aut  quod- 
cumque  mortale  peccatum  committit  aut 
incidit  :  in  animam  suam,  quia  inenarra- 
biliter  eam  dehonestat,  foedat,  inficit  spi- 
ritualiterque  occidit,  peccat.  Omne  enim 
mortale  peccatum  naturales  potentias  Ise- 
dit,  dona  gratia)  tollit,  Dei  inimicum  facit 
peccantem,  et  diabolo  subdit  eumdem. 
Qui  ergo  desiderat  esse  domus  Christi 
atque  a  Spiritu  Sancto  inhabitari,  ab  omni 
inquinamento  carnis  et  spiritus  se  emun- 
det  per  veram  contritionem,  per  integram 
confessionem,  per  satisfactionem  condi- 
gnam.  Semper  quoque  sit  timoratus  et 
diligens  proprii  custos  cordis,  ne  pravis 
affectionibus  aut  immundis  cogitationibus 
inquinetur,  quoniam  in  Ecclesiastico  ve- 


A  rissime  scriptum  est  :  Si  non  in  timore  Z;'cc;i.xxvii, 
Dei  tenueris  te  instanter,  cito  subvertetur  *' 
domus  tua  ;  et  rursus,  Qui  sine  timore  Dei  nAd.  1, 28. 
est,  justificari  non  potest.  Vae  igitur  his 
qui  la^tantur  quum  male  fecerint,  etexsul-  Pror.uAi. 
tant  in  rebus  pessimis.  —  Praterea,  pur- 
gatio  ista  cordis  specialiter  facienda  est  et 
habenda  in  Dedicatione  ecciesias  quatenus 
ingredientes  ecclesiam  cujus  consecratio- 
nis   anniversaria    agitur    dies,    participes 
sint  indulgentiarum  quad   in    ipsa   confe- 
runtur  ecclesia  die  ista.  Nullus  etenim  in 

B  mortali  exsistens  culpa,  induigentia^  capax 
est  :  idcirco  communiter  dicitur,  quod 
indulgentise  non  dantur  nisi  vere  contritis 
atque  confessis. 

Amplius,  istud  ad  omnem  pertinet  Chri- 
stianum,  ul  omni  sero  antequam  vadat 
dormitum,  vitam  suam  discutiat,  conscien- 
tiam  intueatur,  et  qualiter  diem  expende- 
ril  penset,  quid  boni  omiserit,  quid  mali 
commiserit  diligenter  examinet,  atque  de 
universis  suis  peccatis  tam  die  illo  quam 
ante  commissis  aut   per  omissionem  ad- 

C  missis,  cordialiter  dolens,  veniam  depre- 
cetur  a  Deo,  et  confiteri  ac  satisfacere  pro- 
ponat  lempore  opportuno.  In  lecto  quoque 
deeenter  se  habeat,  et  salubria  cogitando 
obdormiat.  Et  quandocumque  evigilat,  sta- 
tim  cor  suum  levet  ad  Deum,  orando,  aut 
meditando  de  beneficiis  Dei,  de  poenis 
inferni,  de  gaudiis  regni  coelorum,  de  bo- 
nitate,  excellentia  et  infinita  beatitudine 
Dei,  creatoris  universorum.  Mane  vero 
consurgens,  primo  quserat  regnum  Dei  et  Matth.w, 
justitiam  ejus,  id  est,aliqua  opera  virtuosa  ^^' 

D  exerceat,  orando,  et  Missam  (si  potest)  au- 
diendo,  et  cuncta  quae  die  illo  acturus  est, 
ad  Dei  honorem  et  gloriam  ordinando; 
verba  quoque  illicita  vitet,  et  in  exteriori- 
bus  occupationibus  mentem  suam  levet 
ad  eum  frequenter. 

Ecce  sic  quilibet  Christianus  vivere  obli- 
gatur,  juxta  doctrinam  sacrse  Scripturse 
et  exigentiam  legis  divinae.  Sed,  proh  do- 
lor !  multi  vivunt  ut  bestiae,et  totum  diem 
expendunt,  vix  semel  aut  raro  cogitando 
de  Deo,  atque  in  suis  perseverant  sceleri- 


\ 


686 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


bus,  absque  timore  peccantes,  pleni  super- 
bia,  avaritia,  incontinentia  ac  aliis  vitiis. 
Hi  indesinenter  propinquant,  imo  et  cur- 
runt  ad  inferos,  et  nisi  vere  poeniteant, 
cito  damnationem  incident  infernalem  ac 
aeternalem.  Prseterea  tales  sunt,  qui  diebus 
Dedicationis,  quando  cum  speciali  devo- 
tione  serviendum  est  Deo,  potationibus 
et  ebrietatibus  vacant,  ex  quibus  oriuntur 
contentiones,  loquacitates,  pugnae  et  ho- 
micidia ;  item  qui  choreis  et  ceteris  vani- 
tatibus  carnalitatibusque  intenti  sunt.  Isti 

Matih.\\\,  non  gradiuntur  per  viam  arctam,  quae  sola 

^^'  **■  ducit  ad  vitam  gloriae  sempiternae,  sed  per 
viam  perditionis  perpetuse,  mente  obte- 
nebrati,  nec  animarum  suarum  pericula 
contemplati.  In  quibus  impletur  quod  Sa- 

/'roi).iv,i9.  lomon  loquitur  :  Via  impiorum  tenebrosa  ; 

5ap.  II,  21.  nesciunt  ubi  corruunt.  Excsecavit  enim 
eos  malitia  eorum,  prout  in  libro  Sapi- 
entiae  legitur. 

Gonsideret  ergo  unusquisque  brevita- 
tem,  incertitudinem  atque  fallaciam  vitse 
prsesentis,  perpetuitatem  quoque  vitse  se- 
quentis,  in  qua  quilibet  erit  vel  in  feli- 


A  citate  et  gloria  seternali,  aut  certe  in  poena 
ac  miseria  gehennali.  Caveamus  a  vana 
laetitia,  a  vita  intimorata,  atque  (ut  docet 
Apostolus)  sobrie,  juste  ac  pie  vivamus  in  r,7. n,  12, 
hoc  sseculo,  exspectantes  beatam  spem  et  ''^- 
adventum  gloria?  magni  Dei ;  devotisque 
precibus  Deum  fervide  invocemus,  qua- 
tenus  die  isto  et  semper  nos  a  vitiis  pra;- 
servare  ac  totam  vitam  nostram  guber- 
nare  dignetur.  Singulariter  quippe  paratus 
cst  Deus  die  hoc  Dedicationis  preces  ex- 
audire   fidelium    in   ecclesia   cujus   dedi- 

B  catio   celebratur  orantium.  Unde   legitur 
tertio   Regum,  quod  quum  Salomon   rex 
Deo  altissimo  templum  sedificasset,  illud-  \\\Reg.\i, 
que  dedicasset  seu  consecrasset,  nebula  et  ^'^'^'.^ 
(ut  secundo  Paralipomenon  scribitur)  nu- 10, 11. 
bes  implevit  domum  Domini,  et  non  pote-  j^  ^^''  ^' 
rant  sacerdotes  stare  et  ministrare  propter 
nubem  iliam  et  nebulam:impleverat  enim 
gloria   Domini  templum.  Quumque  Salo- 
mon  Deum  rogasset  ut  preces  in  templo  ibid.xi.io 
orantium  exaudiret,  statim  nocte  sequenti  '^l.^.^J^-   , . 

.  /oirf.vii,li 

Deus  apparuit  Salomoni,  dixitque  ei  quod  etseq. 
C  orantes  in  templo  clementer  audiret. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SEXTUS 


QUIBUS    POTISSIMUM   ORNARE   SE   DEBEANT   RELIGIOSI   VIRTUTIBUS, 
UT    SPIRITUS    SANGTI   TEMPLUM   REPR^SENTENT. 


L 


^"ETATUS  sum  in  his  quce  dicta  sunt  D 
7nihi  :  In   domum    Domini   ibimus. 
Ps.  CXXI,  1. 

Illocalis  et  intemporalis  Deus,  qui  nullo 
clauditur  loco,  quum  incircumscriptibilis 
et  immensus  consistat,  multiplicem  dici- 
tur  domum  habere.  Primo  enim  ccelum 
empyreum  dicitur  habitaculum  Dei  et  do- 
mus  ipsius.  De  quo  in  Deuteronomio  le- 
27.  gitur  :  Habitaculum  ejus  sursum;  et  in 


Psalmis,  Dominus  in  ccelo  paravit  sedem  p«.cii,i9. 
suam  ;  itemque,  A  summo  coelo  egressio  Ps.  xvm,  7. 
ejus.  De  quo  et  uno  modo  accipitur  illud  : 
Beati  qui  habitant  in  domo  tua,  Domine,  Ps.  lxxxiu, 
in   ssecula   sseculorum   laudabunt  te  ;   et  ^" 
quod  ait  Salvator,  In  domo  Patris  mei  man-  joann.wv, 
siones  multee  sunt.  Secundo,  domus  Dei  '' 
est  triumphans   Ecclesia  seu  congregatio 
Beatorum  in  patria,  in  qua  habitat  Deus 
per  gratiam  consummatam  seu  gloriam, 


IN   SOLENNITATE    DEDICATIONIS   TEMPLI. 


AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


687 


atqiie  per  specicm  seii  sui  ipsins  claram  A 
et  facialem  ostensionem.Tertio,(lonuis  Uei 
dicitnr  malerialis  ecclesia.  Quarlo,  univer- 
salis  Ecclesia  militans  seu  universa  col- 
lectio  populi  christiani.  Unde  ait  Aposto- 
Hebr.m.r,.  lus  '.  Gliristus  iu  domo  sua,  quae  domns 
sumus  nos.  Quinto,  quiccnmque  particula- 
ris  congregatio  christiana  :  in  qna  per  l'i- 
dem  habitat  Deus.  Sexlo,  qua^cumque  per- 
sona  fidelis  devota  seu  quselibet  anima 
christiana  :  in  qua  per  fidem  et  caritatem 
Deus  moratur. 

Qnemadmodum  ergo  in  solennitate  De-  B 
dicationis  ecclesiae^ipsa  materialis  ecclesia 
non  solum  a  magnis  et  notabilibus  im- 
munditiis  expurgatur,  sed  a  minoribus 
quoque  immunditiis  pulveribusque  sco- 
patur  et  emundatur,  deiiide  viridibus  ac 
virentibus  adspergitur  et  ornatur  grami- 
nibus,  ramis  ac  floribus,  insuper  pretio- 
siora  clenodia  atque  reliquiae  cum  repo- 
sitoriis  suis  ponnntur  in  publico,  altaria 
quoque  specialiter  decorantur,  jucundius- 
que  pulsatur,  et  dulcius  canitur,  ac  pluri- 
ma  luminaria  accenduntur,vasa  item  sacri  C 
ministerii  reserantur,  et  plures  ad  divina 
conveniunt;  sic  omnia  ista  spiritualiter  in 
nostris  debent  fieri  animabus,  prsesertim 
hoc  die,  imo  et  semper.  Ut  ergo  uniuscu- 
jusque  nostrum  anima  sit  domus  pura, 
placens  ac  splendida  Greatoris  ac  Salvato- 
ris,  oportet  ea  quse  dicta  sunt,  in  ea  spi- 
ritualiter  agi. 

Primo  igitur  emundanda  est  anima  non 
a  majoribus  immunditiis  tantum,  id  est 
peccatis  mortalibus,  sed  a  minoribus  quo- 
que  seu  venialibus,  ut  nihil  prorsus  in  ea  D 
appareat  quod  oculos  offendat  Omnipoten- 
tis,  maxime  ne  per  venialia,  si  parvi  pen- 
dantur,  negligantur  et  accumulentur,  in 
mortalia  deiabatur.  Purgatio  ista  fit  per 
contritionem,  confessionem  et  satisfactio- 
nem.  Multa  demum  disponunt  hominem 
ad  istam  purgationem,  videlicet :  discussio 
proprise  conscientia?,  timor  Dei,  conside- 
ratio  novissimorum.contemplatio  majesta- 
tis,  honorabiiitatis  bonitatisque  Dei,  et  re- 
cognitio  beneficiorum  ipsius.  Nempe  dum 


hoino  profunde  consideral  quod  Deus,  qui 
per  peccala  offeudilur  ac  liominem  dese- 
rit,  est  tam  infinit»  bonilatis  et  amabili- 
tatis,tamque  immens»  majestatis  et  hono- 
rabilitatis;quod  item  tot  et  tanta  beneficia 
contulit  nobis,  et  tam  indicibilem  nobis 
beatitndinem  pra?paravit  :  lunc  incipimus 
valde  doleie  quod  tam  snperoptiinum  ac 
amabilissimum  Deum  et  Greatorem  no- 
strurn  offendimus'  quod  ejus  beneficiis 
tain  ingrati  exslitimus,  qnod  coram  lam 
superdignissimo  ac  honorabilissimo  Do- 
mino  habuimus  nos  tam  impudenter  et 
irreverenter,  tam  culpabiliter  et  indigne; 
tuncque  implemus  illud  propheticum  :  Ex-  ps.lxxvi,?. 
ercitabar,  et  scopebam  spiritum  meum. 
Gordialem  ergo  et  valde  intensam  habea- 
mus  de  nostris  peccatis  contritionem,  po- 
tissime  ex  Dei  amore  et  zelo  justitia;,  et 
confessionem  faciamus  quotidie  doloro- 
sam,  distinctam,  maturam,  non  aridam  ex 
consuetudine  superficialiter  prodeuntem ; 
sed  et  confessione  peracta,  habeamus  nos 
tam  custodite,  tam  irreprehensibiliter  et 
compuncte,  ut  veraciter  opere  demonstre- 
raus  cordialiter  nos  dolere  de  peccatis 
prwteritis.  Insuper,  per  frequentem  et  ar- 
dentem  inentis  ad  Deum  elevationem,  per 
caritatis  ardorem,  per  foeditatis  peccati 
pudorem,  per  orationes  et  meditationes 
assidnas,  et  varia  opera  supererogationis, 
purgemus  nos  a  quotidianis  peccatis  et 
ab  omni  reatu  eorum,  a  reliquiis  quoque 
prseteritorum  malorum. 

Secundo,  sicut  materialis  ecclesia  jam 
scopata,adspergitur  et  ornatur  graminibus 
virentibus  et  floribus  ;  sic  animam  mo- 
do  prsefato  purgatam,  oportet  virtutibus 
infusis  ac  donis  Spiritus  Sancti,actionibus 
sanctis  contemplationibusque  fulciri  et  ex- 
poliri.  Unde  in  Ganticis  loquitur  sponsa  : 
Fulcite  me  floribus,stipate  me  malis,  quia  Cant.n,?,. 
amore  langueo.  Porro  per  flores  intelligi 
possunt  pulcherrimae  ac  fervidae  contem- 
plationes  Altissimi,  quee  instar  florum  vi- 
rent,  fulgent,  fragrant  in  mente.  Per  vi- 
rentia  gramina  designantur  bona  opera 
exteriora,  aut  ceteri  actus  virtutum,  quae 


G88 


IN   SOLENNh^ATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


]'S.  CXL1I,6. 

J's.  XXIX,  8. 


Ps.x\x,ll. 


Prov.  v,lG. 

Matth.  V, 
1G. 


Eccli.  xi.i, 
17. 

1  Petr.  IV, 

10. 


ornant  animam  slcut  gramina  virescentia 
terram.  Et  sicut  terra  sine  graminibus  est 
nuda,  informis,  non  decorata ;  sic  anima 
sine  actibus  istis.  Rursus,  quemadmodum 
sole  materiali  in  zodiaco  accedente,  terra 
virescit  graminibus  ornaturque  floribus  ; 
recedenteque  sole  in  circulo  illo  obliquo, 
terra  fit  sterilis,gramina  quoque  arescunt, 
floresque  decidunt  :  sic  plane  spirituali 
Sole  justitise,  Spiritu  Sancto  accedente, 
anima  gratiose  prsefatis  contempiationibus 
et  actionibus  virtuosis  fecundatur,  vesti- 
tur  et  expolitur  ;  rccedenteque  Sole  illo 
intelligentise,  anima  incipit  fieri  infructu- 
osa,  deformis  et  nuda.  Propter  quod  dixit 
Propheta  :  Anima  mea  sicut  terra  sine 
aqua  tibi ;  itemque  :  Domine,  in  voluntate 
tua  prsestitisti  decori  meo  virtutem;  aver- 
tisti  faciem  tuam  a  me,  et  factus  sum 
conturbatus.  Jugiter  ergo  invocemus  gra- 
tiosam  prsesentiam  hujus  intellectualis  su- 
persplendidissimi  Solis,  dicentes  :  Illustra, 
Domine,faciem  tuam  super  servum  tuum; 
salvum  me  fac  in  misericordia  tua. 

Tertio,  sicut  tempore  Dedicationis  in 
materiali  ecclesia  pretiosiora  clenodia  at- 
que  reliquiae  cum  repositoriis  suis  po- 
nuntur  in  publico,  ad  Dei  honorem  et 
ad  fidelium  provocandam  devotionem;  sic 
animam  virtuosam  quam  Spiritus  Sanctus 
inhabitat,  oportet  interiora  gratiarum  cha- 
rismata  sibi  desuper  contributa,aIiis  com- 
municare,  bonaque  opera  et  exercitia  reli- 
giosa,  ea  potissime  ad  qua?  tenetur,  publice 
agere  ad  gloriam  Creatoris  ac  aedificati- 
onem  plebis  fidelis  seu  congregationis. 
Propter  quod  Salomon  dixit  :  Deriventur 
fontes  tui  foras.  Et  Salvator  :  Luceat  (in- 
quit)  lux  vestra  coram  hominibus,  ut  vide- 
ant  bona  facta  vestra,et  glorificent  Patrem 
vestrum  qui  in  coelis  est.  In  Ecclesiastico 
quoque  fertur  :  Sapientia  abscondita  et 
thesaurus  invisus,  quae  utilitas  in  utris- 
que?  Sed  et  princeps  Apostolorum  :  Unus- 
quisque(ait)sicut  accepit  gratiam,  in  alter- 
utrum  iilam  administrantes.  Unusquisque 


A  igitur  alium,  quantum  valet,  dirigat,  ex- 
hortetur,  instruat,  corripiat,  consoletur,  et 
omni  modo  sibi  possibili  aedificet  ac  juvet 
in  via  salutis.  Verumtamen  opera  super- 
erogationis,  et  quse  specialem  videntur  de- 
votionem  prgetendere,  abscondenda  sunt 
potius  quam  pandenda,  nisi  efficax  ratio 
postulet  aliud. 

Quarto,  sicut  in  Dedicatione  altaria  ma- 
gis  ornantur,  ita  in  anima  superiores  po- 
tentiae,  quse  in  actibus  suis  Deum  directe 
attingunt  tanquam  actuum  suorum  obje- 

B  ctum,  videlicet  intellectus,  memoria  et 
voluntas,  in  quibus  superbenedictae  Tri- 
nitatis  consistit  imago,  sunt  singulariter 
decorandae  actibus  sapientise,  ardoribus 
caritatis,  meditationibus  sanctis,  actioni- 
bus  fidei  et  spei  atque  justitise,  prsesertim- 
que  latrise,  cujus  actus  sunt  oratio,  adora- 
tio,  immolatio  divin».  majestati  exhibita  : 
quibus  omnibus  animam  religiosi  oportet 
semper  cum  omni  attentione  insistere. 

Quinto,  sicut  in  Dedicatione  solennius 
pulsatur  et  canitur,  ita  in  anima  Deo  dica- 

C  ta,  hymnis,  psalmis  et  canticis  spirituali- 
bus  intentissime  est  vacandum,  praesertim 
hoc  die,  Deoque  jubilandum ;  et  per  lin- 
guam  tanquam  per  campanam  admonendi 
sunt  alii  ad  honorificentiam  Dei.  Unde 
hortatur  Apostolus  :  Pax  Christi  exsultet  Coioss.m, 
semper  in  cordibus  vestris,  docentes  et  *^'  '^' 
commonentes  vosmetipsos  in  hymnis  et 
psalmis. 

Sexto,  in  Dedicatione  plura  luminaria 
accenduntur  :  ita  in  anima  lumen  gratiae, 
virtus  discretionis,  lux  sapientiae,  claritas 

D  fidei,  splendor  salutaris  scientiae,  fulgor 
consilii,  donumque  intellectus,  et  candor 
rectae  intenlionis,  nunc  specialiter,  imo  et 
omni  hora  sunt  accendenda,  illustranda, 
perficienda  a  Spiritu  Sancto,  ut  in  anima 
splendeant,  et  eam  suo  Creatori  placitam 
faciant  et  acceptam,  in  tantum  ut  ipsa 
alios  quoque  donis  sibi  collatis  perfundat. 
—  Verum  de  his  in  sequentibus  magis  di- 
cetur,  Deo  praestante,  sermonibus. 


i 


IN   SOLENiNITATE    DEDICATIONIS   TEMPLI. 


AD    UELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 


G89 


SERMO   SEPTIMUS 


DE   VIHTUTIBUS   RELIGIOSOS    QUAM   MAXIME    DECENTIBUS,    ET    DE    MULTIPLICI    ORNATU 

QUO    EXORNANDI    SUNT. 


Dc  Divin 
nom.  c.  IV 


I 


I 


DOMINE,  dilexi  decorem  domus  tuw,  A 
ct    locum    habitationis   glorioi    tucv. 
Ps.  XXV,  8. 

Sicut  diversa?  sunt  domus  Dei,  prout 
prsecedenti  tangebatur  sermone,  ita  diver- 
si  sunt  earum  decores.  Nunc  autem  de  do- 
mo  Dei  qua)  est  anima  justi,  dicenduin 
est.  Hujus  itaque  domus  duplex  est  decor, 
videlicet  naturalis,  et  supernaturalis.  Por- 
ro  naturalis  decor  animse  duplex  est:unus 
innatus,  alius  acquisitus.  Decor  innatus, 
est  etiam  duplex,  puta  substantialis,  et 
accidentalis.  Naturalis  animse  decor,  est  B 
pulchritudo  sive  perfectio  sibi  ex  sua  na- 
tura  conveniens.  Decor  vero  animae  natu- 
ralis  et  substantialis,  est  perfectio  sua  spe- 
cifica,  quse  realiter  idem  est  quod  anima 
ipsa  rationalis.  Pulchrum  namque  et  ens 
(ut  divinus  docet  Dionysius)  convertuntur, 
quemadmodum  bonum  et  ens.  Decor  vero 
animse  naturalis  et  accidentalis,  est  duplex, 
utpote  separabilis,  et  inseparabilis.  Decor 
ejus  inseparabilis,  est  ornatus  naturalium 
potentiarum  ipsius,  potissime  virium  ejus 
superiorum,  in  quibus  summse  ac  adoran-  C 
dae  Trinitatis  resplendet  imago.Decor  vero 
separabilis,  est  ipsarum  virium  actuatio 
seu  expolitio  per  virtutes  atque  scientias 
et  actus  ipsarum. 

At  vero  supernaturalis  decor  animse,  est 
perornatio  ejus  per  dona  gratise,  et  in  pri- 
mis  per  ipsam  gratiam  gratum  facientem, 
quse  essentiam  animse  perficit,  atque  in 
esse  supernaturali,  deiformi,  ad  prome- 
rendum  vitam  a^ternam  idoneo,  ponit.  Et 
hic  animse  decor  est  valde  prsecipuus,  imo 
tam  altus,  ut  nuliius  rei  creatse  decor  na-  D 
turalis  quantumlibet  magnus,  possit  ejus 
attingere  dignitatem.  Est  namque  super- 

T.  32. 


naturalis  similitudo  divinse  essentise,  et 
alterius  superiorisque  ordinis  quam  quffi- 
cumque  naturalis  perfectio  rei  creatse. 
Prseterea,  per  naturalem  suum  decorem 
non  consecratur  anima  rationalis  in  do- 
mum  Dei,  quia  per  pura  naturalia  non  fit 
ei  accepta  nec  ejus  inhabitatione  condi- 
gna,  sed  primo  consecratur  in  domum  ac 
templum  Dei  sui  per  gratiam  gratum  fa- 
cientem. 

Deinde  supernaturalis  decor  anim®,  est 
perornatio  ejus  per  virtutes  infusas  ac 
dona  Spiritus  Sancti,  et  per  actus  horum 
habituum,  et  praesertim  perfidemet  spem 
et  caritatem  earumque  actus  :  per  quas 
anima  specialiter  Christo  desponsatur,  et 
thalamus  ejus  efficitur,  et  spiritualiter 
integratur  seu  virgo  efficitur  eo  modo 
quo  Ecclesia  virgo  asseritur.  Spiritualis 
namque  virginitas,  secundum  Augusti- 
num,  potest  recuperari,  quum  sit  integra 
cordis  adhaesio  cum  Christo,  coelesti  Spon- 
so.  Magnus  est  decor  hic  anima?,  et  na- 
turalem  angelorum  decorem  vehementer 
transcendens.  Siquidem  fides  est  superna- 
turalis  radius  primse  et  increatse  verita- 
tis,  habitusque  infusus  Deum  sub  ratio- 
ne  primse  veritatis  habens  pro  objecto, 
intellectum  inclinans  ad  consentiendum 
credendis  secundum  Scripturas,  et  eum 
illuminans  ad  cognoscendum  aliqualiter 
veritatem  eorum  quse  cadunt  sub  fide. 
Spes  vero  est  certa  exspectatio  futurse  bea- 
titudinis,  ex  gratia  Dei  meritisque  prove- 
niens.  Et  datur  ista  spei  descriptio  de  actu 
spei,  non  de  ipsa  spe,  quse  essentialiter 
habitus  est  supernaturalis  infusus  Deum 
sub  ratione  summse  felicitatis  pro  objecto 
habens,  animamque  inclinans  ut  adipisci 

44 


690 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS    TEMPLI.   —   AD  RELIGIOSOS  :    SERMO    SEPTIMUS 


confidat  ac  praestoletur  beatitudinem  eeter-  A  autem   talia   interdum   dici   oportet,  tam 


nalem,  atque  bene  agendo  tendat  in  eam. 
Caritas  vero  est  summa  et  nobilissima 
animse  virtus,  per  quam  ipsa  efficitur 
sui  Creatoris  sponsa  ac  filia,  heres  atque 
amica.  Et  caritas  ista  est  supernaturalis 
participatio  ac  similitudo  increati  amoris, 
prsesertim  Spiritus  Sancti.  Estque  caritas 
theologica  virtus  Deum  sub  ratione  sum- 
mi  boni  habens  pro  objecto,  et  animae  vo- 
luntatem  inclinans  ad  diligendum  Deum 
pure  et  principaliter  ac  meritorie  propter 


caute  dicenda  sunt  sicut  possibile  est,  et 
admonendus  est  is  cui  dicuntur,  ne  inde 
tentetur.  Ex  incustodia  linguae  et  incir- 
cumspectione  loquendi  enormia  maia  pro- 
veniunt.  Merito  Sapiens  ait  :  Detestatur  prov.\'i,iG, 
anima  mea  eum  qui  seminat  inter  fratres  '^- 
discordiam.  Deus  quoque  per  Sapientem  ■ 

testatus  est  :  Os  bilingue  detestor;  et  ite-   ibid.  mh,    ■ 
rum,  Qui   inconsideratus  est  ad   loquen-  '^- 
dum,  sentiet  mala.  Audiamus  verba  Scri- 
pturee.  In  Ecclesiastico  enim  legitur  :  Qui  Ecch.xxmi, 


propriam  bonitatem  ipsius.  Verumtamen,  B  denudat  arcana  amici,  fidem  perdit;  de-  *''"*■ 


quia  beatitudo  sive  perfectio  non  consistit 
principaliter  in  ipsis  virtutum  ac  dono- 
rum  habitibus,  sed  in  actionibus  eorum- 
dem,  praecipue  in  actibus  sapientiae  et  ca- 
ritatis  (nam  habitus  ordinatur  ad  actum 
tanquam  ad  finem,et  beatitudo  est  optima 
operatio  optimse  virtutis  secundum  sta- 
tum  perfectum  in  vita  perfecta);  idcirco 
supernaturalis  hic  decor  animee  summe 
consistit  in  contemplatione  Deitatis  since- 
ra,  et  in  dilectione  ejus  intensa,  deinde  in 


nudare  amici  mysteria,  desperatio  est  ani- 
mae  infelicis.  Unde  secundum  doctores, 
mortale  peccatum  est,  ea  promulgare  quae 
in  secreto  sub  fide  accepta  sunt.  Nec  ex- 
pedit,  faciliter  aliqua  capere  in  secreto, 
propter  periculum  imminens  si  pandantur. 
Iterum  ait  Scriptura  :  Si  mordeat  serpens  Eccie.xM. 
in  secreto,  nihil  eo  minus  habet  qui  oc- 
culte  detrahit.  Ideo  labia  detrahentia  sint 
procul  a  nobis,  ita  ut  nec  labia  nostra  ali- 
cui  obloquantur,  nec  aliorum  detrahentia 


aliarum  actionibus  exercitiisque  virtutum.  C  labia  libenter  audiamus,  approbemus  seu 


Hunc  igitur  domus  Dei  decorem  debe- 
mus  diligere,  appetere,  adipisci,  conser- 
vare,  complere,  ita  ut  in  primis  studeamus 
eum  habere  in  anima  nostra,  seu  unus- 
quisque  in  anima  sua,  deinde  in  aliis. 
Zmc.ix,  25.  Nempe  quid  proficit  homo,  si  lucretur 
universum  mundum,  se  ipsumque  per- 
dat?Quidquid  ergo  caritati  contrarium  est, 
tanquam  infernale  virus  vitemus,  puta  se- 
ininationem  discordiae,  detractionem,  con- 
tentionem,  aversionem,  rancorem,  invidiam 


admittamus,  sed  detestemur  ae  fugiamus, 
vel  saltem  mcestum   ostendamus  vultum 
oblocutori,  ut  quantum   nobis   displiceat 
detractio  ejus,  advertat.   Etenim  per  tri- /^irf.  vn,  4. 
stitiam   vultus    corrigitur   animus    delin- 
quentis.  Et  rursus  Salomon  fatur  Prover- 
biorum  vicesimo  quinto  :  Ventus  aquilo  Prov.xw, 
dissipat  pluvias,  et  facies  tristis  linguam  ^^' 
detrahentem.  Nemo  in  hoc  mollis  exsistat 
ex  timore  humano,  applaudendo  aut  non 
dissentiendo  detrahenti  aut  prave  loquen- 


Matih.yu,  ac  scaudala ;  et  faciat  unusquisque  alte-  D  ti :  imo  detrahentem  et  vitiose  loquentem, 


12. 


ri  prout  rationabiliter  vult  fieri  sibi.  Sit 
omnis  religiosus  circumspectus,  imo  cau- 
tissimus  in  loquendo,  ne  in  secreto  acce- 
pta  revelet,  et  ne  ultra  dicat  quae  non 
expediunt  divulgari,  et  maxime  ne  quis 
alicui  dicat  verba  per  quae  caritas  ejus  ad 
proximum  laedi  potest,  seu  odium  sive 
aversio  provocari.  Nec  sufficit  dicere,  Ego 
non  habui  intentionem  laedendi  caritatem 
in  ipso;  sed  oportet  advertere  quid  ex  ver- 
bis  prolatis  verisimiliter  possit  sequi.  Si 


caritative  ac  fervide  increpemus,  ne  et  de 
cetero  audeat  nobis  taliter  loqui. 

Praeterea  magnum  consequitur  anima 
nostra  decorem  ex  quatuor  virtutibus  car- 
dinalibus  earumque  actibus.  Imo  quum 
in  vitiis  gulae  atque  libidinis  et  in  dele- 
ctationibus  gustus  et  tactus  sit  maxima 
turpitudo  ac  foeditas,  ne  anima  nostra  in- 
quinetur  aliqua  hujuscemodi  fceditate  in 
cibo  et  potu,in  tactu,  osculo  aut  amplexu, 
in  cogitatu  vel  affectu,  indigemus  in  pri- 


IN   SOLENNITATE    DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   OCTAVUS 


091 


I  Cor.  111, 
16;  VI,  19. 


Tit.n,  12. 


Matth.x, 
28. 

Joann.  xvi, 
33. 


I  Cor.xiv, 
40. 
Bom.wuJ. 


Ibid.  xii,  1. 


mis  temperantia,  quae  voluptates  tales  co- 
erceat  :  imo  quum  et  corpora  nostra  tem- 
pla  sint  Spiritus  Sancti,  conservanda  sunt 
valde  in  puritate,  et  prffiservanda  a  gulao 
et  immunditiie  foeditate.  Itaque  sobrie  et 
juste  ac  pie  vivamus  in  hoc  saeculo,  cor- 
pusque  nostrum  ita  regamus  ut  sit  expedi- 
tum,  idoneum  atque  obediens  nostrae  ani- 
mse  instrumentum  in  omni  opere  virtuoso. 

Insuper  fortitudo  in  nobis  sit  magna,  ut 
aggrediamur  viriliter  ardua,  nec  propter 
quspcumque  mundi  adversa  seu  mortis  pe- 
ricula  relinquamus  viam  justitiec,  honori- 
ficentiam  Dei,  opera  carilatis,  quum  dicat 
Salvator  :  Nolite  timere  eos  qui  corpus 
occidunt.  Et  rursus  :  In  mundo  (inquit) 
pressuram  habebitis,  sed  confidite,  quia 
ego  vici  mundum.  Non  sit  in  aliquo  no- 
strum  cor  effeminatum,  formidolosum,  pi- 
grum  aut  tepidum,  sed  cor  bonse  spei, 
divino  innitens  auxilio,  fortiter  vincens 
ac  frangens  se  ipsum,  et  quae  agenda  sunt, 
magnanimiter  inchoans,  constanter  conti- 
nuans,  perseveranter  adimplens. 

Amplius  prudentiam  habeamus,  et  dis- 
cretione  in  omnibus  dirigamur,  ut  decen- 
ter  et  ordinate  unumquodque  agamus.Quse 
enim  a  Deo  sunt,  ordinata  sunt.  Itaque 
per  prudentiam  ordinemus  taliter  media 
nostra,  ut  ad  finem  pertingamus  inten- 
tum,  ut  sit  in  universis  rationabile  obse- 
quium  nostrum,  et  ita  curramus  ad  tempus 
ut  ante  finem  non  deficiamus.  Ideo  corpus 
cum  discretionis  moderamine  castigetur. 
Fervorque  caritatis  in  se  semper  fovendus 


A  et  augmentandus,  in  suis  refrenetur  ope- 
ribus,  ne  homo  fervorem  sequendo,  se 
ipsum  prajcipitet.  Hinc  fervori  ratio  est 
miscenda. 

Postremo,  justitia  (quae  est  praeclarissi- 
ma  virtus)  cor  nostrum  omnino  possideat, 
sic  tamen  ut  pietatem  et  scientiam  *  non    •  miseri- 
excludat.  Reddamus  unicuique  quod  ei  de-  cordiam 
bemus.  Et  sicut  esuriens  appetit  cibum, 
ac  sitiens  potum,  sic  esuriamus  et  sitia-  Maith.\-fi. 
mus  justitiam,  nec  injuste  aliquid  opere- 
mur,  nulli  injuriemur,  nemini  faciamus  roft. iv, le. 

B  quod  nobis  fieri  abhorremus;  omnem  de- 
testemur  impietatem,  et  universam  dei- 
formiter  aversemur  iniquitatem,  discreto 
justitiae  zelo  jugiter  ferveamus.  Et  sicut 
totum  quod  sumus  et  habemus,  a  Creatore 
accepimus,  sic  totum  in  ejus  obsequium 
convertamus  ;  superioribus  nostris  reve- 
rentiam,  obedientiam,  caritatem  praecipuam 
impendamus.  Corpus  nostrum  subjectum 
sit  animae  nostrae  tanquam  dominae  suae, 
imo  et  benefactrici  praecipuae,a  qua  vitam 
et  motum,  sensum  et  vegetationem  sorti- 

C  tur,  a  qua  etiam  in  his  conservatur  ac 
regitur,  et  cui  saluberrime  tandem  conglo- 
rificabitur,  si  interim  ei  fideliter  ministra- 
verit  atque  paruerit.  Anima  quoque  in 
cunctis  quae  agit  sive  omittit,  consulat  ac 
audiat  rationem,  tanquam  in  regno  virium 
praesidentem.  Ratio  vero  subjecta  sit  Deo, 
ut  juxta  ejus  legem  et  fidem,  praecepta  et 
consilia,  doctrinam  et  inspirationem,  iu 
omnibus  se  aliasque  vires  gubernet,  mo- 
veatur,  conversetur,  procedat. 


SERMO   OCTAVUS 


DE   PROVIDA   FERVENTIQUE   MENTIS   NOSTR^   UNIONR   CUM   DEO, 
ET   QUA   VIA   FACILIUS    ID   ASSEQUI   POSSIT. 


I 


FACIAMUS  ei  coenaculum  parvum,  et  D  Ista  sunt  verba  venerabilis  ac  prudentis 
ponamus  in  eo  lectulum  et  mensam  et  matronae  Sunamitis  ad  suum  maritum,  de 
sellam  et  candelabrum,  ut  quum  venerit  beatissimo  Eliseo  propheta.  Per  feminam 
ad  nos,  maneat  ibi.  IV  Reg.  iv,  10.  istam  intelligitur  ratio,  quae  alias  animae 


h 


G92 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   OCTAVUS 


vires,  praesertim  appetitum  intellectivum  A 
seu  voluntatem  memoriamque  hortatur, 
ut  Christo  per  Eliseum  designato,  preepa- 
rent  in  se  aptum  coenaculum,  et  ponant 
in  eo  lectulum,  mensam,  sellam,  candela- 
brum,  ut  quum  venerit  Christus,  maneat 
in  eodem.  Christus  etenim  in  Apocalypsi 

Apoc.w,20.  fatetur  :  Ego  sto  ad  ostium  et  pulso ;  si 
quis  aperuerit  mihi,  intrabo  ad  illum,  et 
coenabo  cum  illo,  et  ipse  mecum.  Istud 
ccenaculum  est  cor,  quod  praeparandum 
est  Domino,  sicut  paratur  domus  sive  ho- 
spitium  habitatori  et  hospiti,  et  sicut  pa-  B 
ratur  sponsa  sponso,  et  sicut  paratur  ser- 
vus   regi   ac   domino   suo.   Propter   quod 

iiieg.y\i,2.  Samucl  dixit  :  Preeparate  corda  vestra  Do- 
mino.  Porro  cor  jam  a  Deo  creatum  et 
factum,  fit  coenaculum  Salvatori,  quan- 
do  purgatur  ab  omnibus  quee  displicent 
oculis  ejus,  atque  ad  devotionem  dispo- 
nitur  et  Domino  applicatur,  sicut  per  Je- 

/er.xxx,2i.  rcmiam  loquitur  Deus  :  Quis  est  iste  qui 
applicet  cor  suum  ut  appropinquet  mihi? 
Applicat  autem  se  homo  Deo,  quod  in  se 
est  faciendo,  et  invocando  auxilium  gra-  C 
tise  Creatoris.  Cor  quoque  ad  devotionem 
disponitur,  dum  ab  exterioribus  illicitis- 
que  abstrahitur,  atque  ad  Dominum  eleva- 
tur  orando,  meditando  seu  contemplan- 
do.  Sic  ergo  faciamus  Deo  cor  nostrum 
ccenaculum  parvum  et  humile,  quia  cor 
nostrum  multis  defectuositatibus  plenum 
est;  nec  solum  respectu  mentis  divinae, 
imo  et  comparatione  mentis  angelicse,  ma- 
gnse  est  imperfectionis  et  parvse  reputabi- 
litatis. 

Sed  quia  in  domo  utensilia  esse  oportet,  D 
ne  vacua  exsistat  inhabitabilis,  debemus 
in  corde  nostro  ponere  Christo  Iectulum,id 
est  pectoris  pacem,  in  qua  Christus  cum 
anima  dulciter  conquiescit.  Cui  in  Canticis 

Cant.i,\5.  loquitur  sponsa  :  Lectulus  noster  floridus. 
Heec  pax  est  gaudium  spirituale  impertur- 
batum  et  quies  mentis  in  Deo,  in  quo 
anima  convenientissime  ac  naturalissime 
requiescit,quemadraodum  gravia  deorsum 
et  levia  sursum,  secundum  quod  loquitur : 
Ps.  iT,9.  In  pace  in  id  ipsura  dormiara  et  requie- 


scara.  Unde  hortatur  Apostolus  :  Pax  Chri-  coioss.w, 
sti  exsultet  seraper  in  cordibus  vestris.  Si  ''^' 
voluraus  pacera  istam  habere,  oportet  nos 
passionibus   et   vitiis   dominari,   quia   ut 
SpiritusSanctus  per  Isaiam  testatur  :  Non   fs.  xLvm, 
est  pax  impiis.  Oportet  et  corpus  in  ani-  --■ 
raa)  servitutera  redigere,  et  esse  reforma-  n. 
tos  in  aniraa.  Oportet  item  diligenti  cordis 
custodise  invigilare,  ne  per  distractiones, 
passiones  et  inquietudines  perturbetur.  Et 
quamvis  in  vita  prsesenti  non  possit  quis 
pacem  istam  continuam  habere,  quia  fre- 
quenter  interrumpitur,  et  etiam  per  bonas 
tristitias  variosque  eventus  intercipitur  at- 
que  suspenditur;nihiIo  rainus  quanto  quis 
fuerit  raagis  radicatus  in  caritate,  et  exer- 
citatus  in  conteraplatione,  ac  reformatus 
in  passionibus  animse,  tanto  potest  hanc 
pacem    stabilius   ac  diuturnius  possidere 
saepiusque  habere,  imo  et  facilius  recupe- 
rare  ac  obtinere.  Est  naraque  hsec  pax  ca- 
ritatis   effectus,  et  actuali   dilectioni  Dei 
annectitur. 

Prseterea  lectulus  iste,  juxta  Isaise  ora- 
culum,  vere  est  angustatus,  ita  ut  utrum-  /«.  xxvm, 
que,  videlicet  Christum  et  mundum,  in  se  ^°' 
capere  nequeat.  Si  ergo,  o  religiose,  vis 
in  te  Christum  habere  et  ei  pacis  lectu- 
lum  exhibere,  necesse  est  ut  inquietudi- 
nes  mundi,  rumores  affectionesque  sseculi 
detesteris  ac  fugias,  et  in    claustro  te  a 
talibus  claudas;  et  in  sepulcro  religionis, 
in  secreto  cellee,  in  abscondito  vultus  di-    Ps.  xxx, 
vini  a  cunctis  perturbationibus,  evagatio-"'" 
nibus,  inquinationibus  te  occultes,  nec  in- 
eas  foedus  cura  Araorrhaeo.  Quid  tibi,  fili /)e«<.vii,2. 
Israel,  cura  Chananseis  ?  Non  ergo  disper- 
gas  cor  tuum  in  multis,  quum  unum  sit  Zkc.  x,  42. 
necessarium,  in  quo  solo  pacem  reperies. 
0  quara  dulce  est,  mente  tranquilla,  con- 
scientia  serenata,  corde  puro  in  illo  quie- 
scere  ac  deficere,  nec  aliquid  appetere  hu- 
jus  raundi,  atque  in  lectulo  isto  Christum 
aeternam  et  increatara  sapientiam  deoscu- 
lari,  araplecti,    constringere,   ei   uniri  et 
fecundari  ab  eo,  necnon  subinde  deoscu- 
lari  et  amplexari  ab  eo!  Unde  in  Canticis 
sponsa  hinc  multa  effatur  :  Osculetur  rae  Cant.  1, 1. 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEM1'LI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERJHIO   OCTAVUS 


693 


Cant.  I,  12. 

Ibid.  III,  4. 
Ibid.  VIII,  2. 
Ibid.Mi, 10. 


Matth.wO. 


1  Cor.  XIV, 
:f3. 

I's.  LXXV,  3. 


J/(t/'t.ix,  49. 


(iriquiens)  osculo  oris  sui.Et  rursus :  Fasci- 
cuius  niyrrhaD  dilectus  mcus  mihi ;  inter 
ubera  mea  commorabitur.  Itemque  :  Tonui 
iilum,  nec  dimiltam  ;  et,  Apprehcudam 
te;  et,  Ego  diiecto  meo,  et  ad  me  conver- 
sio  ejus.  Studeamus  igitur  semper  hanc 
pacem  habere ;  et  ne  eam  perdamus,  ha- 
beamus  etiam  inter  nos  veram  et  spiritu- 
alem  concordiam.  Quidquid  impeditivum 
est  pacis,  evitemus  :  lites,  contentiones, 
animositates  et  provocationes  ad  malum, 
tanquam  diabolica  abhorreamus  venena. 
Etenim  beati  pacifici,  quoniam  filii  Dei 
vocabuntur;  miseri  vero  turbulenti,  quia 
filii  diaboli  nominabuntur.  Non  enim  est 
Deus  dissensionis,  sed  pacis,  et  in  pace 
factus  est  locus  ejus.  Ideo  Christus  prsece- 
pit  :  Pacem  habete  inter  vos. 

Secundo,  in  domo  atque  coenaculo  cor- 
dis  ponenda  est  Christo  mensa.  Per  quam 
designatur  sacra  Scriptura,  quae  est  sapi- 
entise  mensa,  in  qua  tot  sunt  spiritualia 
fercula,  quot  sunt  expositiones  seu  intel- 
ligentise  Scripturarum  :  quse  in  genere 
quatuor  esse  dicuntur,  utpote  intelligentia 
litteralis,  allegorica,  tropologica  et  anago- 
gica.  In  specie  vero  et  in  individuo,  sunt 
innumerabilia  hujuscemodi  pabula.  Nam 
et  qua?libet  pars  Scripturee  reficit  mentem, 
et  multi  sunt  passus  pagina?  sacrse  qui 
multipliciter  exponuntur.  Ejusdem  quo- 
que  scripturse  sensus  litteralis  interdum 
est  multiplex,  simililer  sensus  allegoricus, 
et  ceteri  sensus  prsetacti.  Rursus  mensa 
ista  est  fides,  in  qua  omnia  exhibentur  ac 
Domino  offeruntur;  in  qua  et  ecclesiastica 
sacramenta  sumuntur  ac  sumenda  fideli- 
bus  proponuntur,  potissime  Eucharistise 
sacramentum,  quod  fide  formata  spiritua- 
liter  sumitur  atque  comeditur,  juxta  iilud 
Augustini  :  Crede,  et  manducasti.  Sed  et 
pcenitentia  mensa  est,  in  qua  panis  editur 
lacrimarum.  Unde  secundum  Gregorium. 
apud  poenitentem  mulierem  Christus  refi- 
ciebatur  interius  :  delectatur  namque  in 
actibus  et  lacrimis  pcenitentise  nostrae. 

Tertio,  ponenda  est  Christo  sella,  id  est 
5a/3.vii,27.  sedes  seu  thronus.  Quumque  anima  justi 


Pi.LXXXVllI, 

13. 


A  sedes  sapientise  asseratur,  constat  quod 
justitia  spiritualiter  sit  solium,  in  quan- 
tum  pcr  justiliam  anima  dijudicat  et  ca- 
stigat  se  ipsam,  atque  per  hoc  Christo  in 
se  exhibet  thronum.  Propter  quod  loquitur 
ei  Propheta  :  Justitia  et  judicium  prajpa- 
ratio  sedis  tua3.  Sedes  autem  excellentium 
personarum  multipliciter  solet  ornari  :  id- 
eo  sedes  ista  est  pulchre  ac  multiformiter 
decoranda,  ut  in  primis  per  justitiam  ni- 
hil  peccati  relinquamus  in  nobis  inultum, 
nec   quidquam   repugnans    a^quitati   aga- 

B  mus.  Prudentia  quoque  justitiam  dirigat 
in  agendo.  Atque  inordinata  omnia  devite- 
mus  judicia,  utpote  temeraria,  usurpata, 
injusta,  suspiciosa,  incerta,  prsesertim  ne 
de  interioribus  et  ignotis  seu  indifferen- 
tibus  judicare  quis  audeat.  Et  istud  est 
unum  de  pravissimis  in  multorum  reli- 
giosorum  corde  vigentibus,  quod  proni, 
audaces  et  stolidi  sunt  judicando  de  aliis. 
Quo  patescit,  quod  nec  vere  sunt  timorati, 
neque  prudenter  nec  rite  intuentur  nec 
ponderant  proprias  calamitates,  culpas  et 

C  transgressiones  :  qui  etsi  ceteris  carerent 
peccatis,  tamen  hoc  solum  tam  detestabile 
malum  redderet  eos  nimis  obnoxios.  Con- 
sideret  ergo,  dinumeretque  et  ponderet 
unusquisque  propria  peccata  tam  perspi- 
caciter  et  distincte,  tam  dolorose  et  mo- 
rose,  tam  intime  ac  compuncte,  ut  sibi 
non  vacet  alios  temerarie  judicare,  prae- 
sertim  quum  et  Jacobus  fateatur  aposto- 
lus  :  Qui  detrahit  fratri,  aut  qui  judicat  Jacob.  iv, 
fratrem  suum,  detrahit  legi  et  judicat  le 
gem ;  si  autem  judicas  legem,  non  es  fa- 

D  ctor  legis,  sed  judex.  Qui  autem  contra 
alium  faciliter  passionatur,  et  nihilo  mi- 
nus  pronus  est  eum  temere  judicare,  ex 
vitiosa  communiter  movetur  radice,  et 
peccat  gravissime.  Quod  tamen  in  religio- 
so  pracipue  vituperabile  exsistit,  quia  ex 
sua  professione  debet  esse  custos  et  judex 
sui  ipsius  dumtaxat. 

Quarto,  in  ccenaculo  cordis  est  ponen- 
dum  candelabrum  seu  luminare,  quo  coe- 
naculum  illustretur.  Hoc  candelabrum  mul- 
tipliciter   potest  intelligi.  Primo,  sincera 


11. 


b 


I 


694 


IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   OCTAVUS 


et  recta  cordis  intentio,  ex  qua  totum  opus 
bonitatem  sortitur  ac   lucidum  redditur, 
quia  intentio  operi  imprimit  speciem.  Un- 
Matth.yi,  dc  ait  Salvator  :  Lucerna  corporis  tui  est 
"'    ■       oculus  tuus  :  si  oculus  tuus  luerit  sim- 
plex,  totum  corpus  tuum  lucidum  erit;  si 
autem  oculus  tuus  fuerit  nequam,  totum 
corpus  tuum  tenebrosum  erit,  id  est,  si 
intentio  tua  perversa  exstiterit,  tota  ope- 
rum   tuorum   congeries  vitiosa  consistet. 
/6W.  X,  iG.  Hinc  alibi  ait  Salvator  :  Estote  simplices 
sicut  columbse.  Vitanda  ergo,  odienda  at- 
que   in   infinitum    detestanda   est   omnis 
duplicitas,  omnis  simulatio,  universa  cal- 
job  xxxvi,  liditas.  Simulatores  namque  et  callidi  pro- 
*^*  vocant  iram  Dei.  Salomone  quoque  testan- 

Pcof.  XIV,  te,  Vir  versutus  odibilis  est.  Sed  et  frater 
^jacob  I  8  Domini  Jacobus  loquitur  :  Vir  duplex  ani- 
mo,  inconstans  est  in  omnibus  viis  suis. 
Eccu.uM.  Et  Ecclesiasticus  asserit  :  Vse  duplici  cor- 
de  et  labiis  scelestis.  Porro  intentio  sim- 
plex,  recta,  sincera,  est  ut  in  omnibus  Deo 
complacere,  appropinquare,  uniri,  hono- 
rem  gloriamque  impendere,proximos  scdi- 
ficare,  nobis  ipsis  incrementum  gratise  in 
prsesenti  et  beatitudinis  complementum 
in  futuro  adipisci  optemus.  Iste  est  salu- 
berrimus  finis.  Qui  autem  propter  huma- 
nam  laudem  aut  commoditatem  caducam 
agunt  bona  ex  genere,  non  solum  nil  pro- 
merentur,  sed  stolide  operantur,  et  dam- 
nationem  sibi  mercantur.  —  Secundo,  can- 
delabrum  istud  intelligi  potest  prudentia 
sive  discretio,  quse  docente  divino  Anto- 
nio,  summe  omni  est  necessaria  monacho. 
Quam  qui  habuerit,magis  celeriusque  pro- 
ficiet  cum  mediocri  labore,  quam  qui  ea 
caruerit,  tempore  diuturno  et  labore  per- 
maximo.  Ipsa  docet  modum  agendi,  et 
congruentiam  loci  temporisque  observat  : 
et  sicut  currum  ducit  dirigitque  auriga, 
ita  in  omni  actu  bono  ducit  ac  dirigit  ho- 
minem  sancta  discretio,  quae  est  magna 


A  lux  cordis.  —  Tertio,  candelabrum  istud 
tntelligi  potest  sapientise  donum,  seu  con- 
templatio  divinorum,  quee  totam  mentem 
splendidissime  ornat  ac  luce  coelesti  per- 
fundit,  facitque  recte  sentire  de  Deo  et 
temporalia  atque  carnalia  aspernari  :  per 
quod  impletur  illud  Sapienti»,  Sentite  de  Sap.i.t. 
Domino  in  bonitate,  et  in  simplicitate  cor- 
dis  quserite  illum.  — Quarto,  candelabrum 
istud  est  sui  ipsius  salubris  cognitio,  qua 
propriam  infirmitatem,  defectuositatem, 
culpam,  periculositatem  intelligit  homo  : 

B  sicque  despiciens  semetipsum,confugit  ad 
Dominum  et  tantum  confidit  in  eo,  omne- 
que  bonum  adscribit  eidem,  et  timoratus 
jugiter  perseverat. 

Praeterea  in  coenaculo  oportet  esse  et 
alia  multa,  utpote  :  ignem,  aquam,  cami- 
num,  amphoras,  promptuarium,  et  multa 
similia;  de  quibus  nunc  prosequi  esset  ni- 
mis  prolixum.  Breviter  taraen  tangendo, 
ignis  iste  est  caritas;  aqua,  sapientia  salu- 
taris;  caminus,  voluntas;  amphorse,  ceterae 
vires  quse  replentur  virtutibus;  promptu- 

C  arium  conservatio  est  diligens  gratiee  ac 
virtutum  et  meritorum  in  Dei  timore  et 
humilitate.  Postremo,  necesse  est  custo- 
dire  coenaculi  hujus  fenestras,  utpote  sen- 
sus  exteriores,  ne  mors  ingrediatur  per  yer.  ix,  21. 
eas,  ne  interiori  oculo  ingerant  contem- 
plationis  obstacula,  ne  cordi  infundant 
spiritualium  profectuum  impedimenta,  ne 
distractam  et  vagam  efficiant  mentem,po- 
tissime  in  divinis.  Elaboremus  ergo  inde- 
sinenter  quantum  fieri  potest,  ad  puram, 
ferventem   et  actualem   mentis   unionem 

D  cum  Deo,  ut  sint  oculi  nostri  interiores  p«  xxiv,i5. 
semper  erecti  ad  Dominum,  meditando, 
orando,  contemplando,  diligendo,  psallen- 
do  et  incessabiliter  boni  aliquid  exercen- 
do.  Ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis, 
qui  est  super  omnia  Deus  sublimis  et  be- 
nedictus.  Araen. 


FINIS    SERMONUM    DE    SANCTIS 


INDICES 


r 


LOCA  S.  SCRIPTUR^  PR^CIPUA 


GENESIS. 

I,  16.  Fecitqiie  Oeus  duo  luminaria  magna  : 
luminare  majus  ut  prffiessct  diei,  ct  lumi- 
nare  minus  ut  prseesset  nocti,  216 B. 

III,  15.  Inimicitias  ponam  inter  te  et  muli- 
erem,  378  B. 

XXVII,  36.  Juste  vocatum  est  nomen  ejus 
Jacob  :  supplantavit  enim  me  en  altera 
vice,  278D. 

XXVIII,  17.  Terribilis  est...  locus  iste ;  non  est 
hic  aliud  nisi  domus  Dei  et  porta  coeli,  677 .\. 

XXXII,  27,  28.  Quod  nomen  est  tibi  ?  Respon- 
dit  :  Jacob.  At  ille  :  Nequaquam...  Jacob 
appellabitur  nomen  tuum,  sed  Israel,  53  C. 

XLIX,  24.  Dissoluta  sunt  vincula...  illius  per 
manus  potentis  Jacob,  290  A. 

EXODI. 

XX,  8.  Memento  ut  diem  sabbati  sanctificcs, 
HC. 

LEVITICI. 

XIX,  18.  Non  quaeras  ultionem,  nec  memor 
eris  injuriae  civium  tuorum,  444A'. 

XXIII,  7.  Omne  opus  servile  non  facietis  in 
eo,  HC. 

NUMERORUM. 
XVIII,  20.  Ego  pars  et  hereditas  tua,  383 B. 

DEUTERONOMII. 

IV,  7.  Nec  est  alia  natio  tam  grandis,  quae 
habeat  dcos  appropinquantes  sibi,  sicut  Deus 
noster  adest  cunctis  obsecrationibus  nostris, 
178B'. 

—  8.  Quae  est...  alia  gens  sic  incljta?  503A. 

—  29.  Quumque  qusesieris...  Dominum  Deum 
tuum,  invenies   eum,  si  tamen  toto  corde 


quaesieris  et  tota  tribulatione  anima?  tuae, 
504  D. 

V,  29.  Quis  det  talem  eos  habere  mentem  ut 
timeant  me  et  custodiant  universa  mandata 
mea...,  ut  bene  sit  eis...  in  sempiternum  ? 
138  D. 

VI,  5.  Diliges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto 
corde  tuo,  463 D. 

XVIII,  13.  Perfectus  eris  et  absque  macula 
cum  Domino  Deo  tuo,  54 B'. 

XXXII,  8.  Constituit  terminos  populorum  juxta 
numerum  filiorum  Israel,  158  D'. 

XXXIII,  12.  Amantissimus  Domini  habitabit 
confidenter;  in  eo  quasi  in  thalamo  tota  die 
morabitur,  ct  inter  humeros  illius  requie- 
scet,  479  D. 

JUDICUM. 

III,  4.  Diraisitque  eos  (Chananaeos)  ut  in  ipsis 

experiretur   Israelem  utrum  audiret  man- 

data  Domini...,  an  non,  342  B. 
VI,  12.  Dominus  tecum,  virorum  fortissime, 

2C,  283  A. 
XVI,  12.  Ita  rupit  vincula,  quasi  fila  telarum, 

287  D. 

RUTH. 


mulierem  tc 


III,  11.  Scit...  omnis  populus.. 
esse  virtutis,  596  A. 

I  REGUM. 


II,   30.   Quicumque  glorificaverit  me,   glorifi- 

cabo  eum  ;  qui  autem  contemnunt  me,  erunt 

ignobiles,  281  A,  549  A. 
VII,  3.  Praeparate  corda  vestra  Domino.  406B'. 
XIV,  52.  Quemcumque  viderat  Saul  virum  for- 

tem  et  aptum  ad  praelium,  sociabat  eum 

sibi,  572 B. 
XXV,  3.  Eratque  mulier  illa  prudentissima  et 

speciosa,  593  C. 


I 


698 


LOCA   S.    SCRIPTUR^   PR^CIPUA 


III  REGUM. 


JOB. 


II,  19.  Positus...  est  thronus  matri  regis,  quae 
sedit  ad  dexteram  ejus,  321 A. 

IX,  3.  Sanctificavi  domum  hanc...,  et  erunt 
oculi  mei  et  cor  meum  ibi  cunctis  diebus, 
674  C. 

IV  REGUM. 

IV,  40.  Faciamus...  ei  coenaculum  parvum,  et 
ponamus  ei  in  eo  lectulum  et  mensam  et 
sellam  et  candelabrum,  ut  quum  venerit  ad 
nos,  maneat  ibi,  691 D. 

II  PARALIPOMENON. 

XIX,  7.  Sit  timor  Domini  vobiscum,  et  cum 

diligentia  cuncta  facite,  46SB. 
XXV,  8.   Si  putas   in   robore  exercitus  bella 

consistere,  superari  te  faciet  Deus  ab  hosti- 

bus  ;  Dei  quippe  est  et  adjuvare  et  in  fugam 

convertere,  19  D. 

TOBI^. 

III,  22.  Quia  post  tempestatem  tranquillum 
facis,  et  post...  fletum,  exsultationem  infun- 
dis,  569G'. 

IV,  19.  Gonsilium  semper  a  sapiente  perquire, 
165C. 

XII,  13.  Quia  acceptus  eras  Deo,  necesse  fuit 
ut  tentatio  probaret  te,  308 D. 


I,  1.  Erat  vir...  simplex,  et  rectus,  ac  timens 
Deum,  et  recedens  a  malo,  48 B. 

VII,  1.  Militia  est  vita  hominis  super  terram, 
17B. 

—  17.  Quid  est  homo,  quia  magnificas  eum  ? 
Aut  quid  apponis  erga  eum  cor  tuum ?  241 G'. 

IX,  2,  3,  15,  20,  21.  Scio...  quod  non  justifice- 
tur  homo  compositus  Deo ;  si  voluerit  con- 
tendere  cum  eo,  non  poterit  ei  respondere 
unum  pro  mille...Etiam  sihabueroquidpiam 
justum,  non  respondebo,  sed  meum  judi- 
cem  deprecabor...  Si  justificare  me  voluero, 
os  meum  condemnabit  me...  Etiam  si  sim- 
plex  fuero,  hoc  ipsum  ignorabit  anima  mea, 
34  A. 

XIII,  15.  Etiam  si  occiderit  me,  in  ipso  spe- 
rabo,  266  B'. 

XXIV,  12.  Deus  inultum  abire  non  patitur,  305 A. 

XXV,  3.  Numquid  est  numerus  militum  ejus  ? 
433  D. 

XXVIII,  12.  Sapientia...  ubi  invenitur,  et  quis 

est  locus  intelligentiae  ?  416  B. 
XXXI,  18.  Ab  infantia  mea  crevit  mecum  mise- 

ratio,  et  de  utero  matris  meae  egressa  est 

mecum,  298B. 
XXXIV,  30.  Qui  regnare  facit  hominem  hypo- 

critam  propter  peccata  populi,  509B. 
XL,  18.  Absorbebit  fluvium,  et  non  mirabitur, 

586  A'. 

PSALMORUM. 


JUDITH. 

VIII,  23.  Omnes  qui  placuerunt  Deo,  per  mul- 

tas  tribulationes  transierunt  fideles,  342  A. 
XI,  18,  19.  Mirabantur  sapientiam  ejus,  et  di- 

cebant...  :  Non  est  talis  mulier  super  ter- 

ram,    in   adspectu,  in   pulchritudine  et  in 

sensu  verborum,  590 C. 
XIII,  22.  Benedixit  te  Dominus  in  virtute  sua, 

quia   per   te   ad   nihilum  redegit  inimicos 

nostros,  375  A. 
—  23.  Benedicta   es...  a  Domino   Deo  excel- 

so  prae  omnibus  mulieribus  super  terram, 

378  A. 

ESTHER. 

II,  17.  Adamavit  eam  rex  plus  quam  omnes 
mulieres,  323 G. 


XIV,  4.  Ad  nihilum  deductus  est  in  conspectu 

ejus  malignus,  370A'. 
XVI,  15.  Satiabor  quum  apparuerit  gloria  tua, 

602  A'. 
XVIII,  5.  In  omnem  terram  exivit  sonus  eo- 

rum,  et  in  fines  orbis  terrae  verba  eorum, 

218G. 

—  7.  A  summo  ccelo  egressio  ejus,  et  occursus 
ejus  usque  ad  summum  ejus,  94 G'. 

—  13.  Delicta  quis  intelligit?  Ab  occultis  meis 
munda  me,  180 G'. 

XXV,  8.  Domine,  dilexi  decorem  domus  tuae  et 
locum  habitationis  gloriae  tuae,  689  A. 

XXX,  20.  Quam  magna  multitudo  dulcedinis 
tuae,  Domine!  355  G. 

—  21.  Abscondes  eos  in  abscondito  faciei  luae, 
a  conturbatione  hominum  ;  proteges  eos  in 
tabernaculo  tuo,  a  contradictione  lingua- 
rum,  562  B. 


I 


LOCA    S.    SCUIl'TUH.i:    PR.ECIPUA 


609 


XXXIII,  3.  In  Domlno  laudabitur  anima  mea, 
539  B, 

—  20.  Multae  tribulationes  justorum,  et  de 
omnibus  his  liberabit  eos  Dominus,  3470. 

X.XXV,  9,  10.  Inebriabuntur  ab  ubertatc  domus 

tuae,  et  torrente  voluptatis  tuae  potabis  eos  ; 

quoniam  apud  te  est  fons  vitae,  et  in  lumine 

tuo  videbimus  lumen,  51  B'. 
XXXVI,  40.  Salvabit  eos,  quia  speraverunt  in 

eo,  136D. 
XLIV,    10.  Adstitit   regina  a  dextris  tuis    in 

vestitu  dcaurato,circumdatavarietate,233G'. 

—  11.  Audi,  filia,  et  vide,  et  inclina  aurem 
tuam,  664  D. 

—  15.  Adducentur  regi  virgines  post  eam, 
500  D. 

XLV,  5.  Sanctificavit  tabernaculum  suum  Altis- 

simus,  376  C. 
XLVI,  10.  Principes  populorum  congregati  sunt 

cum  Deo  Abraham,  quoniam  dii  fortes  terrae 

vehementer  elevati  sunt,  511 C. 
LI,   10.  Ego  autem  sicut   oliva  fructifera  in 

domo  Dei,  215G',  339B. 
LII,  6.  Quoniam  Deus  dissipavit  ossa  eorum 

qui  hominibus  placent ;  confusi  sunt,  quo- 

niam  Deus  sprevit  eos,  24  B'. 
LXIII,  10.  Annuntiaverunt  opera  Dei,  et  facta 

ejus  intellexerunt,  55D. 
LXVII,  4.  Justi  epulentur  et  exsultent  in  con- 

spectu  Dei,  et  delectentur  in  laetitia,  524  G. 

—  24.  Intingatur  pes  tuus  in  sanguine,  401 A. 

—  —  Lingua  canum  tuorum  ex  inimicis  ab 
ipso,  337  A. 

—  26.  Praevenerunt  principes  conjuncti  psal- 
lentibus  in  medio  juvencularum  tjmpani- 
striarum,  498  A. 

—  32.  ^thiopia  praeveniet  manus  ejus  Deo, 
411  D. 

—  36.  Mirabilis  Deus  in  Sanctis  suis,  345B, 
576  A. 

LXXI,  16.  Erit  firmamentum  in  terra  in  sum- 

mis  montium,  170  D'. 
LXXVI,  3.  Deum  exquisivi  manibus  meis  nocte 

contra  eum,  35 G'. 
LXXXIII,  12.  Gratiam  et  gloriam  dabit  Domi- 

nus,  162  B. 
LXXXVI,  3.  Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  civitas 

Dei,  544B,  669  D. 
XG,  11.  Angelis  suis  mandavit  de  te,  ut  custo- 

diant  te  in  omnibus  viis  tuis,  442  D. 
XGII,  5.  Domum  tuam  decet  sanctitudo,  Domi- 

ne,  in  longitudinem  dierum,  683 D. 
XCIII,  19.  Secundum  multitudinem  dolorum 


meorum  in  corde  meo,  consolationes  tuae 
laetificaverunt  animam  meam,  306  G'. 
CIII,  30.  Emittes  Spiritum  tuum,  el  creabun- 
tur,  115G'. 

—  31.  Sit  gloria  Domini  in  saeculum,  laetabitur 
Dominus  in  operibus  suis,  501  G. 

CIV,  21.  Gonstituil  eum  dominum  domus  suae, 
et  principem  omnis  possessionis  suae,  210 D, 
221  G. 

G.W,  12.  Quid  retribuam  Domino  pro  omnibus 
quae  retribuit  mihi  ?  177 D. 

—  16,  17.  Dirupisti  vincula  mea;  tibi  sacrifi- 
cabo  hostiam  laudis,  292 D. 

GXVIII,  1.  Beati  immaculati  in  via,  qui  ambu- 
lant  in  lege  Domini,  531 G. 

—  18.  Revela  oculos  i|eos,  et  considerabo 
mirabilia  de  lege  tua,  56 B. 

—  63.  Particeps  ego  sum  omnium  timenlium 
te,  et  custodientium  mandata  tua,  19 D'. 

CXXI,  1.  Laetatus  sum  in  his  quae  dicta  sunt 

mihi  :  In  domum  Domini  ibimus,  686  D. 
CXXXVIII,   16.   Imperfectum   meum  viderunt 

oculi  tui,  330G'. 
CXLI,  8.  Educ  de  custodia  animam  meam  ad 

confitendum  nomini  tuo,  288D'. 
G.XLIV,  18.  Prope  est  Dominus  omnibus  invo- 

cantibus  eum,  omnibus  invocantibus  eum  in 

veritate,  681 G'. 
CL,    1.    Laudate    Dominum    in    Sanctis  ejus, 

539  B. 

PROVERBIORUM. 

IV,  23.  Omni  custodia  serva  cor  tuum,  535 D. 

V,  22.  Iniquitates  suae  capiunt  impium,  et 
funibus  peccatorum  suorum  constringitur, 
287  A'. 

IX,  9.  Da  sapienti  occasionem,  et  addetur  ei 

sapientia,  461 B'. 
XI,  17.  Benefacit  animae  suae  vir  misericors, 

556  G. 
XIII,  3.  Qui...  inconsideratus  est  ad  loquen- 

dum,  sentiet  mala,  208  A. 

—  20.  Qui  cum  sapientibus  graditur,  sapiens 
erit,  31 A. 

XVII,  6.  Gloria  filiorum  patres  eorum,  376A. 

XVIII,  19.  Fi*ater  qui  adjuvatur  a  fratre,  quasi 
civitas  firma,  513 D. 

XXII,  9.  Qui  pronus  est  ad  misericoi-diam, 
benedicetur,  297 D. 

—  28.  Ne  transgrediaris  terminos  antiquos 
quos  posuerunt  patres  tui,  373D'. 

XXVII,  4.  Ira  non  habet  misericordiam,  nec 


I 


700 


LOCA   S.    SCRIPTUR^   PRyECIPUA 


erumpens  furor  ;  et  impetum  concitati  ferre 
quispoterit?54SG'. 
XXXr,  10.  Mulierem  fortem  quis  inveniet?  253  A. 

—  23.  Nobilis  in  portis  vir  ejus,  quando  sede- 
rit  cum  senatoribus  terrae,  349  A. 

—  29.  Multae  filiae  congregaverunt  divitias ;  tu 
supergressa  es  universas,  38S  C. 

ecglesiastj:. 

I,  15.  Stultorum  infinitus  est  numerus,  102 G'. 

II,  14.  Sapientis  oculi  in  capite  ejus,  675 D. 

III,  14.  Omnia  opera...  fecit  Deus  ut  timeatur, 
345  B. 

IV,  9,  10.  Melius  est...  duos  esse  simul  quam 
unum  :  habent  enim  emolumentum  societa- 
tis  suae.  Si  unus  ceciderit,  ab  altero  fulcie- 
tur,  516B,  B'. 

—  12.  Funiculus  triplex  difficile  rumpitur, 
294  C. 

VII,  3.  Meliiis  est  ire  ad  domum  luctus  quam 
ad  domum  convivii,  533  C. 

—  29.  Virum  de  mille  unum  reperi,  274B'. 
XI,  10.  Adolescentia...  et  voluptas  vana  sunt, 

302  B. 

CANTICI  CANTICORUM. 

I,  3.  Trahe  me  post  te,  69B. 

II,  2.  Sicut  lilium  inter  spinas,  sic  amica  mea 
inter  filias,  574  A. 

—  3.  Sub  umbra  illius  quem  desideraveram, 
sedi,  et  fructus  ejus  dulcis  gutturi  meo, 
258  A. 

—  4.  Introduxit  me  in  cellam  vinariam,  ordi- 
navit  in  me  caritatem,  260  A. 

—  5.  Fulcite  me  floribus,  stipate  me  malis, 
quia  amore  langueo,  265B,  687 D'. 

—  16.  Dilectus  meus  mihi,  et  ego  illi,  141  C. 

III,  1.  In  lectulo  meo  per  noctes  qusesivi  quem 
diligit  anima  mea,  326  A. 

V,  2.  Ego  dormio,  et  cor  meum  vigilat,  195A. 

—  —  Aperi  mihi,  soror  mea,  amica  mea, 
columba  mea,  659 A,  661 B. 

—  3.  Exspoliavi  me  tunica  mea,  quomodo 
induar  illa  ?  Lavi  pedes  meos,  quomodo  in- 
quinabo  illos  ?  262  D. 

SAPIENTI^. 

III,  6.  Tanquam  aurum  in  fornace  probavit 
illos,  et  quasi  holocausti  hostiam  accepit 
illos,  306  G. 


III,  15.  Bonorum...  laborum  gloriosus  est  fru- 
ctus,  446  A. 

VII,  7.  Invocavi,  et  venit  in  me  spiritus  sa- 
pientiae,  362  A. 

—  29.  Est...  hsec  speciosior  sole,  et  super  om- 
nem  dispositionem  stellarum  luci  compara- 
ta,  invenitur  prior,  313  D. 

VIII,  1.  Attingit...  a  fine  usque  ad  finem  forti- 
ter,  et  disponit  omnia  suaviter,  579 B. 

—  19.  Puer...  eram  ingeniosus,  et  sortitus 
sum  animam  bonam,  359  G. 

X,  10.  Justum  deduxit  per  vias  rectas,  646B. 

—  12.  Certamen  forte  dedit  illi  ut  vinceret,  et 
sciret  quoniam  omnium  potentior  est  sa- 
pientia,  652  B. 

XII,  16.  Virtus...  tua  justitiae  initium  est,  102B. 
XIV,  11.  Creaturae  Dei...  factae  sunt  et  in  ten- 

tationem...  hominum,  et  in  muscipulam  pe- 

dibus  insipientium,  608  C. 

EGGLESIASTICI. 

III,  20.  Quanto  magnus  es,  humilia  te  in  om- 
nibus,  236A,  350  C,  440B. 

—  22,  23.  Quge  prsecepit  tibi  Deus,  illa  cogita 
semper,  et  in  pluribus  operibus  ejus  ne  fue- 
ris  curiosus  :  non  est  enim  tibi  necessarium 
ea  quse  abscondita  sunt  videre  oculis  tuis, 
362  B'. 

IV,  36.  Non  sit  porrecta  manus  tua  ad  acci- 
piendum,  et  ad  dandum  coUecta,  357A'. 

VII,  40.  In  omnibus  operibus  tuis  memorare 
novissima  tua,  et  in  8eternum  non  peccabis, 
18 A,  665  C. 

X,  9.  Avaro...  nihil  est  scelestius,  14B'. 

XIX,  1.  Qui  spernit  modica,  paulatim  decidet, 
331 D. 

—  13.  Gorripe  amicum,  ne  forte  non  intelle- 
xerit,  et  dicat  :  Non  feci ;  aut  si  fecerit,  ne 
iterum  addat  facere,  92 D. 

XXI,  30.  Dum  maledicit  impius  diabolum,ma- 
ledicit  ipse  animam  suam,  87  B'. 

XXIV,  29.  Qui  edunt  me,  adhuc  esurient, 
327D'. 

XXVI,  21.  Sicut  sol  oriens  mundo  in  altissimis 
Dei,  sic  mulieris  bonae  species  in  ornamen- 
tum  domus  suae,  247 A. 

XXVII,  6.  Vasa  figuli  probat  fornax,  ct  homi- 
nes  justos  tentatio  tribulationis,  621 D. 

XXXVIII,  25.  Qui  minoratur  actu,  sapientiam 

percipiet,  203 D. 
XLII,  17.  Nonne  Dominus  fecit  Sanctos  enar- 

rare  omnia  mirabilia  sua,  quae  confirmavit 


LOCA   S.    SCRIPTURiE   PR^CIPUA 


701 


Dominus  omnipolens  stabiliri  in  gloria  sua? 

488  C. 
XLIH,  2,  4,  5.  Sol   in  adspcctu...  vas   admira- 

bilo,   opus    Excelsi,...   radios   igncos   cxsuf- 

flans...;  magnus  Dominus  qui   fecit   illum, 

et  in  sermonibus  ejus  festinavit  iter,  482C, 

486  A. 
XIJV,  15.  Sapientiam  ipsorum  narrent  populi, 

et  laudcm  eorum  nuntiet  Ecclesia,  537A. 

—  20.  Non  est  inventus  similis  illi...  qui  con- 
servavit  legem  Excelsi,  70  A. 

—  25.  Benedictionem  omnium  gentium  dedit 
illi  Dominus,  535 A. 

XLV,  4.  Elegit  eum  ex  omni  carne,  560  C. 
XLVIII,  11.  Beati...  qui  te  viderunt  ct  in  ami- 
citia  tua  dccorati  sunt,  31 B. 

—  13-15.  In  diebus  suis  non  pertimuit  princi- 
pem...,  ct  mortuum  prophetavit  corpus  cjus  ; 
in  vita  sua  fecit  monstra  et  in  morte  mira- 
bilia  operatus  est,  276 D,  557 D. 

XLIX,  9.  Male  tractaverunt  illum,  qui  a  ventre 
matris  conseci'atus  est  propheta,  370A. 

LI,  8.  Laudabit  usque  ad  mortem  anima  mea 
Dominum,  584B. 

ISAI^. 

XI,  12.  Levabit  signum  in  nationes  et  congre- 

gabit  profugos  Israel,  388  A. 
XXI,  8.  Clamavit  leo  :  Super  speculam  Domini 

ego  sum,  stans  jugiter  per  diem  ;  et  super 

custodiam  meam  ego  sum,  stans  totis  nocti- 

bus,  3oB. 
XXVII,  9.  Iste  omnis  fructus,  ut  auferatur  pec- 

catum,  279  D'. 
XXX,  21.  Haec  est  via;  ambulate  in  ea,  et  non 

declinetis  neque  ad  dexteram  neque  ad  si- 

nistram,  460  C. 
XXXII,  18.  Sedebit  populus  meus  in  pulchri- 

tudine  pacis,  et  in  tabernaculis  fiduciae,  et 

in  requie  opulenta,  481 A. 
XXXV,  5,  6.  Tunc  aperientur  oculi  caecorum, 

et  aures   surdorum    patebunt ;  tunc   saliet 

sicut  cervus  claudus,  et  aperta  erit  lingua 

mutorum,  200  A'. 
XL,  17.  Omnes  gentes  quasi  non  sint,  sic  sunt 

coram  eo,  ct  quasi  nihilum  et  inane  repu- 

tatae  sunt  ei,  049  A'. 
XLII,  8.  Ego  Dominus,  hoc  est  nomen  meum  ; 

gloriam  meam  alteri  non  dabo,  244 B. 
LIII,  4,  5.  Vere  languores  nostros  ipse  tulit,  et 

dolores  nosti'os  ipse  portavit;...   disciplina 
pacis  nostrae  super  eum,  66 B'. 


LIII,  5.  Vulneratus  est  propter  iniquitates  no- 
stras,  attritus  est  propter  scelcra  nostra,  394B. 

—  7.  Sicut  ovis  ad  occisioncm  ducetur,  et 
quasi  agnus  coram  tondente  se  obmutescet, 
.392  D. 

—  10.  Si  posucrit  pro  peccato  animam  suam, 
videbit  semcn  longaevum,  ct  voluntas  Do- 
mini  in  manu  ejus  dirigetur,  61  A. 

—  H.  In  scientia  sua  justificabit  ipse...  servus 
meus  multos,  449  A. 

LVI,  40,  11.  Canes  muti,  non  valentes  latra- 

re,...  et  cancs  impudcntissimi  nescierunt  sa- 

turitatem,  3.37 B. 
LVIII,  1.  Clama,  ne  cesses,  quasi  tuba  exalta 

vocem  tuam,  et  annuntia  populo  mco  sce- 

Icra  eorum,  471 D'. 
LXVI,  2.  Ad  quem...  respiciam,  nisi  ad  pau- 

perculum  el  contritum  spiritu  ?  352  D. 

JEREMI^. 

I,  10.  Ecce  constitui  te...  super  gentes  et  super 

regna,  ut  evellas...  et  dissipcs,  ct  aedifices  et 

plantes,  476  D. 
XV,  19.  Si  separaveris  pretiosum  a  vili,  quasi 

os  meum  eris,  164A'. 
XLVIII,36.  Quia  plus  fecit  quam  potuit,  idcirco 

perierunt,  653  D. 

THRENORUM. 

III,  4.  Vetustam  fecit  pellem  meam,  354A. 

—  20.  Memoria  memor  ero,  et  tabescet  in  me 
anima  mea,  328 D,  391 A. 

—  21.  Haec  recolcns  in  corde  meo,  ideo  spera- 
bo,  391 A,  399  A. 

—  27.  Bonum  est  viro  quum  portaverit  jugum 
ab  adolescentia  sua,  566  A. 

—  28.  Sedebit  solitarius  et  tacebit,  quia  leva- 
vit  super  se,  239  B',  569 A. 

—  41.  Levemus  corda  nostra  cum  manibus  ad 
Dominum  in  coelos,  319D',  564B. 

BARUCH. 

III,  14.  Discc  ubi  sit  prudentia,  ubi  sit  vir- 
tus,  ubi  sit  intcUectus,  ut  scias  simul  ubi 
sit  longiturnitas  vitae...,  ubi  sit  lumen  ocu- 
lorum  et  pax,  417 D. 

—  24,  25.  0  Israel,  quam  magna  cst  domus 
Dei  et  ingens  locus  possessionis  ejus  !  ma- 
gnus  est  et  non  habet  finem,  excelsus  et 
immensus,  525  C. 


702 


LOCA   S.    SCRIPTUR.E   PR.ECIPUA 


EZECHIELIS. 

XIII,  22.  Moerere  fecistis  cor  justi  mendaciter, 

99  A'. 
XVIII,  4.  Ut  anima  patris,  ita  et  anima  filii 

mea  est,  126B. 
— 21,22.  Si...impiusegerit  poenitentiam,omni- 

um  iniquitatumejus...non  recordabor,149G'. 
XLIV,  2.  Porta  haec  clausa  erit,  non  aperie- 

tur,...  quoniam  DominusDeus  Israel  ingres- 

sus  est  per  eam,  318A. 

DANIELIS. 

II,  22.  Ipse  revelat  profunda  et  abscondita,  et 
novit  in  tenebris  constituta,  450  C. 

IX,  27.  In  dimidio  hebdomadis  deficiet  hostia 
et  sacrificium,  171 B'. 

X,  21.  Nemo  est  adjutor  meus...  nisi  Michael 
princeps  vester,  434 D. 

XII,  1.  Michael  princeps  magnus...  stat  pro 
filiispopuli  tui,  432  .\,  437  G. 

—  3.  Qui...  docti  fuerint,  fulgebunt  quasi 
splendor  firmamenti ;  et  qui  ad  justitiam 
erudiunt  multos,  quasi  stellae  in  perpetuas 
aeternitates,  413  G. 

OSEE. 

II,  6.  Sepiam  viam  tuam  spinis,  260B. 

—  14.  Ducam  eam  in  solitudinem,  et  loquar 
ad  cor  ejus,  27 A,  203  G. 

VI,  6.  Misericordiam  volui  et  non  sacrificium, 
et  scientiam  Dei  plus  quam  holocausta, 
4073',  414 D. 

XIII,  9.  Perditio  tua,  Israel ;  tantummodo  in 
me  auxilium  tuum,  543A'. 

MICEMM. 

III,  3.  Pellem...  desuper  excoriaverunt,  351 C. 

HABAGUG. 

I,  13.  Ouare  respicis  super  iniqua  agentes,  et 
taces  devorante  impio  justiorem  se?  367  C. 

II,  1.  Super  custodiam  meam  stabo,  et  figam 
gradum  super  munitionem,  614B'. 

AGG^I. 

I,  6.  Oui  mercedes  congregavit,  misit  eas  in 
sacculum  pertusum,  387 D. 


II,  24.  Assumam  te,...  ct  ponam  et  quasi  si- 
gnaculum,  quia  te  elegi,  dicit  Dominus, 
336  C. 

MALACHI^. 

I,  2.  Dilexi  Jacob,  274 B. 

—  6.  Filius  honorat  patrem  et  servus  domi- 
num  suum.  Si  ergo  pater  ego  sum,  ubi  est 
honor  meus  ?  et  si  Dominus  ego  sum,  ubi 
est  timor  meus  ?  629 B. 

II,  10.  Numquid  non  pater  unus  omnium  no- 
strum  ?  Numquid  non  Deus  unus  creavit 
nos  ?  Ouare  ergo  despicit  unusquisque  no- 
strum  fratrem  suum,  violans  pactnm  pa- 
trum  nostrorum  ?  431  C. 

III,  1.  Ecce  ego  mitto  angelum  meum,  et  prse- 
parabit  viam  ante  faciem  meam,  1941),  206  B. 

—  18;  IV^  1,  2.  Convertemini  et  videbitis  quid 
sit  inter  justum  et  impium,  et  inter  servien- 
tem  Deo  et  non  servientem  ei.  Ecce  enim 
dies  veniet  succensa  quasi  caminus;  et 
erunt...  superbi,  et  omnes  facientes  impie- 
tatem,  stipula ;  et  inflammabit  eos  dies  ve- 
niens...  Et  orietur  vobis  timentibus  nomen 
meum  Sol  justitiae;...  et  salietis  sicut  vituli 
de  armento,  39  C. 

I  MACHAB^ORUM. 

III,  1-4,  7,  9.  Surrexit  Judas...  Machabgeus... 
pro  eo,  et  adjuvabant  eum  omnes  fratres 
ejus...,  et  praeliabantur  prselium  Israel  cum 
Isetitia ;  et  dilatavit  gloriam  populo  suo,  et 
induit  se  loricam  sicut  gigas,  et  succinxit 
se  arma  bellica  sua  in  praeliis...  ;  similis 
factus  est  leoni  in  operibus  suis...  et  in  sae- 
culum  memoria  ejus  in  benedictione,...  et 
nominatus  est  usque  ad  novissimum  terrse, 
et  congregavit  pereuntes,  625  A. 

II  MACHAB^ORUM. 

XII,  46.  Sancta...  et  salubris  est  cogitatio  pro 
defunctis  exorare,  ut  a  peccatis  solvantur, 
547  A. 

MATTH^I. 

V,  10.  Beati  qui  persecutionem  patiuntur  pro- 
pter  justitiam,  quoniam  ipsorum  est  regnum 
coelorum,  304  C. 

—  14.  Vos  estis  lux  mundi,  491 A. 


LOCA    S.    SCRIPTUR.^E    PR^CIPUA 


703 


V,  ii.  Diligitc  inimicos  vcstros,  benefacite  his 
qui  oderuntvos,  et  orate  pro  persequcntibus 
ct  calumniantibus  vos,  494  A'. 

—  48.  Estotc...  perfecli  sicut  et  Pater  vester 
coelestis  pcrfectus  cst,  634  C. 

VI,  21.  Ubi...  est  thcsaurus  tuus,  ibi  est  et  cor 
tuum,  568  A'. 

IX,  9.  Surgcns,  secutus  cst  cum,  408 G. 

—  15.  Numquid  possunt  filii  sponsi  lugcre 
quamdiu  cum  illls  est  sponsus  ?  4181). 

X,  16.  Estotc...  prudentes  sicut  serpcntes,  164  A. 

—  28.  Nolitc  timere  eos  qui  occidunt  corpus, 
animam  autem  non  possunt  occidere  ;  sed 
potius  timete  eum  qui  potest  ct  animam  et 
corpus  perderc  in  gehennam,  225 A',  301 D. 

XI,  11.  Non  surrexit  inter  natos  mulierum 
major  Joanne  Baptista,  197  D. 

—  12.  Regnum  ccelorum  vim  patitur,  et  vio- 
lenti  rapiunt  illud,  272  B'. 

XII,  18.  Eccc  pucr  meus  quem  elegi ;  dilectus 
meus,  in  quo  bene  complacuit  animae  meae, 
334  A. 

—  32.  Quicumque  dixerit  vcrbum  contra  Fi- 
lium  hominis,  remittetur  ci ;  qui  autem  di- 
xerit  contra  Spiritum  Sanctum,  non  remit- 
tetur  ei,  neque  in  hoc  sseculo  neque  in  fu- 
turo,  159  C. 

XIII,  46.  Inventa...  una  pretiosa  margarita, 
abiit,  et  vendidit  omnia  quse  habuit,  et  emit 
eam,  588 C. 

XVI,  18.  Tu  es  Petrus,  et  super  hanc  petram 
aedificabo  Ecclesiam  meam,  224A. 

—  22.  Absit  a  te,  Domine,  non  erit  tibi  hoc, 
222  B. 

XVIII,  3.  Nisi  conversi  fueritis,  et  cfTiciamini 
sicut  parvuli,  non  intrabitis  in  regnum  coe- 
lorum,  428  D. 

XIX,  28.  Vos  qui  secuti  estis  me,...  sedebitis... 
super  sedes  duodccim,  judicantes  duodecim 
tribus  Israel,  39  B. 

XX,  22.  Potestis  bibere  calicem  quem  ego  bibi- 
turus  sum  ?  272B. 

XXIV,  30.  Tunc  parebit  signum  Filii  hominis 
in  coelo,  65  A. 

—  45.  Fidelis  servus  el  prudens,  quem  consti- 
tuit  Dominus...  super  familiam  suam,  571 D. 

MARCI. 

VI,  20.  Herodes...  metuebat  Joanncm,  sciens 

eum  virum  justum  et  sanctum,  372  C. 
IX,  22.  Omnia  possibilia  sunt  credenti,  475B. 
XVI,  17,  18.  Signa...  eos  qui  crediderint,  haec 


sequentur  :  In  nominc  meo  daemonia  eji- 
cient,  clc,  91  G. 
XVI,  19.  Dominus...  Jesus...  assumptus  est  in 
coelum,  et  scdet  a  dextris  Dei,  94A. 

LUCyE. 

I,  39.  Exsurgens...  Maria...,  abiit  in  montana 
cum  festinatione,  238  C. 

—  42.  Benedicta  tu  intcr  mulieres,  2.33  A. 

—  43.  Undc  hoc  mihi,  ut  veniat  Mater  Domini 
mei  ad  me  ?  241 B. 

—  46,  47.  Magnificat  anima  mea  Dominum,  et 
exsultavit  spiritus  meus  in  Deo  salutari 
meo,  243  G. 

—  48.  Respexit  humilitatem  ancillfE  suae  ;  ecce 
enim  ex  hoc  bcatam  me  dicent  omnes  ge- 
nerationes,  235D,  380D,  381  G. 

—  49.  Quia  fecit  mihi  magna  qui  potens  est, 
et  sanctum  nomen  ejus,  381 D. 

II,  21.  Vocatum  est  noraen  ejus...  ab  angelo 
priusquam  in  utcro  conciperetur,  455 A. 

VI,  30.  Omni...  petenti  te,  tribue,  495  C. 

IX,  23.  Si  quis  vult  post  me  venire,  abneget 
semetipsum,  et  tollat  crucem  suam  quotidie, 
et  scquatur  me,  66 C. 

X,  2.  Rogate...  dominum  messis,  ut  mittat 
operarios  in  messem  suam,  508 D. 

—  38.  Intravit  (Jesus)  in  quoddam  castellum, 
331  B. 

—  42.  Porro  unum  est  necessarium,  256A. 
Maria  optimam  partem  elegit,  quae  non 

aufcretur  ab  ea,  255 D,  383 B. 

XI,  10.  Omnis...  qui  petit  accipit,  et  qui  quae- 
rit  invenit,  et  pulsanti  aperietur,  81  A. 

XIV,  33.  Qui  non  renuntiat  omnibus  quae  pos- 
sidet,  non  potest  meus  esse  discipulus, 
649  C. 

XIX,  9.  Hodie  salus  domui  huic  facta  est,  680  A. 

JOANNIS. 

I,  5.  Lux  in  tenebris  lucet,  et  tenebrae  eam  non 
comprehenderunt,  492  D. 

—  29.  Ecce  Agnus  Dei,  ecce  qui  tollit  peccatum 
mundi,  67 C. 

—  43.  Invenit  Philippum,  et  dicit  ei  Jesus  : 
Sequere  me,  45 D. 

III,  16.  Sic...  Deus  dilexit  mundum,  ut  Filium 
suum  unigenitum  daret,  ut  omnis  qui  cre- 
dit  in  eum,  non  pereat,  sed  habeat  vitam 
seternam,  110  G. 

—  29.  Qui  habet  sponsam,  sponsus  est;  amicus 


704 


LOCA   S.    SCRIPTUR^   PR^CIPUA 


autem  sponsi,  qui  stat  et  audit  eum,  gaudio 
gaudet  propter  vocem  sponsi,  200G. 

V,  35.  (Joannes)  erat  lucerna  ardens  et  lucens, 
190A. 

—  36.  Opera...  quae  dedit  mihi  Pater  ut  perfi- 
ciam  ea,...  testimonium  perhibent  de  me, 
360  B'. 

—  44.  Quomodo  vos  potestis  credere,  qui 
gloriam  ab  invicem  accipitis,  et  gloriam  quse 
a  solo  Deo  est,  non  quaeritis  ?  286B. 

VI,  44.  Nemo  potest  venire  ad  me,  nisi  Pater 
qui  misit  me,  ti*axerit  eum,  15oA. 

—  S9.  Qui  manducat  hunc  panem,  vivet  in 
seternum,  183  D. 

X,  9.  Ego  sum  ostium  ;  per  me  si  quis  intro- 
ierit,  salvabitur,  132 B. 

XI,  5.  Diligebat...  Jesus  Martham  et  sororem 
ejus  Mariam  et  Lazarum,  281 A. 

XII,  25.  Qui  odit  animam  suam  in  hoc  mun- 
do,  in  vitam  seternam  custodit  eam,  619 B. 

XIV,  9.  Philippe,  qui  videt  me,  videt  et  Pa- 
trem,  50  D. 

XV,  1.  Ego  sum  vitis  vera,  et  Pater  meus  agri- 
cola  est,  8C. 

—  8.  In  hoc  clarificatus  est  Pater  meus,  ut 
fructum  plurimum  afferatis,  et  efficiamini 
mei  discipuli,  13D. 

—  10.  Si  praecepta  mea  servaveritis,  manebitis 
in  dilectione  mea,  lOG. 

—  26.  Quum...  venerit  Paracletus,  quem  ego 
mittam  vobis  a  Patre,  Spiritum  veritatis, 
qui  a  Patre  procedit,  ille  testimonium  perhi- 
bebit  de  me,  113  G. 

XVI,  7.  Si...  non  abiero,  Paracletus  non  veniet 
ad  vos,  202  A'. 

XXI,  17.  Pasce  oves  meas,  293  A'. 


XI,  24.  (Barnabas)  erat  vir  bonus  et  plenus 
Spiritu  Sancto  et  fide,  97  A. 

XII,  1,  2.  Herodes...  occidit...  Jacobum,  fratrem 
Joannis,  gladio,  269  G. 

—  5.  Oratio  autem  fiebat  sine  intermissione  ab 
Ecclesia  ad  Deum  pro  eo,  290G. 

—  7.  Geciderunt  catenae  de  manibus  ejus,285A. 

XIII,  1.  Erant...  in  Ecclesia...  Antiochia^  Pro- 
phetae  et  doctores,  in  quibus  Barnabas  et 
Simon...  et  Saulus,  98D. 

AD  ROMANOS. 

V,  20.  Ubi...  abundavit  delictum,  superabun- 
davit  gratia,  27  B. 

VI,  19.  Sicut...  exhibuistis  membra  vestra  ser- 
vire  imraunditiag  et  iniquitati  ad  iniqui- 
tatem,  ita  nunc  exhibete  membra  vestra 
servire  justitiae  in  sanctificationem,  254  B'. 

\IU,  24.  Spc...  salvi  facti  sumus,  134D. 

XII,  1.  Rationabile  obsequium  vestrum,  314  D. 

I  AD  GORINTHIOS. 

VII,  34.  Virgo  cogitat  quae  Domini  sunt,  ut  sit 
sancta  corpore  et  spiritu,  662  A. 

XI,  23,  24.  Dominus  Jesus  in  qua  nocte  trade- 
batur,  accepit  panem,  et  gratias  agens  fre- 
git,  et  dixit  :  Accipite  et  manducate  ;  hoc 
est  corpus  meum...  Hoc  facite  in  meam 
commemorationem,  169D,  174D. 

—  27.  Quicumque  manducaverit...  vel  biberit... 
indigne,  reus  erit  corporis  et  sanguinis  Do- 
mini,  180A. 

II  AD  GORINTHIOS. 


AGTUUM. 

I,  9.  Videntibus  illis  elevatus  est,  et  nubes 
suscepit  eum  ab  oculis  eorum,  86  D. 

II,  14.  Stans...  Petrus  cum  undecim,  levavit 
vocem  suam  et  locutus  est,  145  G. 

—  42.  Erant  perseverantes  in  doctrina  Aposto- 
lorum  et  communicatione  fractionis  panis, 
175A'. 

VIII,  15,  16.  Oraverunt  pro  ipsis,  ut  acciperent 
Spiritum  Sanctum  :  nondum  enim  in  quem- 
quam  illorum  venerat,  sed  baptizati  tantum 
erant  in  nomine  Domini  Jesu,  123  G. 

IX,  16.  Vas  electionis  est  mihi  iste,  ut  portet 
nomen  meum  coram  gentibus  et  regibus, 
334A. 


IV,  17.  Id...  quod  in  praesenti  est  momenta- 
neum  et  leve  tribulationis  nostrae,  supra 
modum  in  sublimitate  aeternum  glorifepon- 
dus  operatur  in  nobis,  368A. 

VIII,  18.  Gujus  laus  est  in  Evangelio  per  omnes 
Ecclesias,  495  G. 

AD  GALATAS. 

II,   19,   20.  Christo  confixus  sum  cruci ;  vivo 

autem,  jam  non  ego,  vivit  vero  in  me  Chri- 

stus,  310  B. 
VI,  14.  Mihi...  absit  gloriari  nisi  in  cruce  Do- 

mini  nostri  Jesu  Ghristi,  60 G,  398 B. 
—  16.   Quicumque  hanc  regulam  secuti    fu- 

erint,  pax  super  illos,  452A. 


LOCA   S.    SCRIPTUUiE   PR.ECIPUA 


705 


\l,  17.  Ego...  sligmata  Domini  Jesu  in  corpore 
meo  porto,  457  A. 


IV,  7.  Bonum  certamen  certavi,  226 D. 
—  17.  Liberatus  sum  de  ore  leonis,  190  C. 


AD  EPHESIOS. 

I,  4.  Elegit  nos  in  ipso  ante  mundi  constitu- 
tionem,  156A. 

IV,  11.  Dedit  quosdam  quidem  Apostolos, 
quosdam  autem  Prophetas,  alios  vero  Evan- 
gelistas,  alios  autem  pastorcs  et  doctores, 
404  D. 

V,  1,  2.  Estote...  imilatores  Dei  sicut  filii 
carissimi,  et  ambulate  in  dilectione,  sicut  et 
Christus  dilexit  nos,  137C,  228B,  .307A. 

—  29.  Nemo...  unquam  carnem  suam  odio 
habuit,  552  A. 

AD  PHILIPPENSES. 

I,  9,  10.  Caritas  vestra  magis  ac  magis  abun- 
det...,  ut  probetis  potiora,  119C. 

—  23.  Desiderium  habens  dissolvi  et  esse  cum 
Christo,  121 A. 

—  29.  Vobis  donatum  est  pro  Christo,  non 
solum  ut  in  eum  credatis,  sed  ut  etiam  pro 
illo  patiamini,  604  D. 

AD  COLOSSENSES. 

I,  22.  Exhibete  vos  sanctos  et  immaculatos  et 
irreprehensibiles  coram  ipso,  541 D. 

I  AD  TIMOTHEUM. 

I,  5.  Finis...  praecepti  est  caritas  de  corde 
puro  et  conscientia  bona  et  fide  non  ficta, 
116D. 

H,  8.  Volo...  viros  orare  in  omni  loco,  levan- 
tes  puras  manus  sine  ira  et  disceptatione, 
563  A. 

III,  15.  Scias  quomodo  oporteat  te  in  domo 
Dei  conversari,  quae  est  Ecclesia  Dei  vivi, 
211 C. 

IV,  13.  Attende  lectioni,  exhortationi  et  doctri- 
nae,  24  A. 

II  AD  TIMOTHEUM. 

II,  3.  Labora  sicut  bonus  miles  Christi  Jesu, 
631 D. 

—  12.  Si  sustinebimus,  et  conregnabimus, 
325  A. 

IV,  5.  Opus  fac  Evangelistae,  32 D. 

T.  32, 


AD  HEBR^OS. 

I,  14.  Omnes  sunt  administratorii  spiritus,  in 
ministerium  missi  propter  eos  qui  heredi- 
tatem  capient  salutis,  440B. 

XI,  1.  Est...  fides  spcrandarum  substantia  re- 
rum,  argumentum  non  apparentium,  132C. 

XII,  3.  Recogitate...  eum  qui  talem  sustinuit  a 
peccatoribus  adversum  semetipsum  contra- 
dictioncm,  ut  ne  fatigcmini  animis  vestris, 
470  A. 

JACOBI. 

I,  2.  Omne  gaudium  existimate,  fratres  mei, 
quum  in  tentationes  varias  incideritis,  607B. 

\,  16.  Confitemini...  alterutrum  peccata  vestra, 
et  orate  pro  invicem  ut  salvemini  :  multum 
enim  valet  deprecatio  justi  assidua,  75  C,  D'. 

I  PETRI. 

IV,  10.  Unusquisque  sicut  accepit  gratiam,  in 
alterutrum  illam  administrantes,  sicut  boni 
dispensatores  multiformis  gratiae  Dei,  3o7A. 

I  JOANNIS. 

II,  6.  Qui  dicit  se  in  ipso  manere,  debet  sicut 
ille  ambulavit  et  ipse  ambulare,  629  A. 

IV,  16.  Deus  caritas  est,  et  qui  manet  in  cari- 
tate,  in  Deo  manet,  139 B. 

—  19.  Nos...  diligamus  Deum,  quoniam  Deus 
prior  dilexit  nos,  480  B'. 

—  21.  Hoc  mandatum  habemus  a  Deo,  ut  qui 
diligit  Deum,  diligat  et  fratrem  suum,  H6C. 

JUD^. 

17.  Memores  estote  verborum  quae  praedicta 
sunt  ab  Apostolis  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
518  C. 

23.  Odientes...  eam  quae  carnalis  est  macula- 
tam  tunicam,  263  A. 

APOCALYPSIS. 

I,  4.  Gratia  vobis  et  pax  ab  eo  qui  est,...  et  a 
septem  spiritibus  qui  in  conspectu  throni 
ejus  sunt,  423 C. 

45 


706 


LOCA   S.    SCRIPTUR-E   PRiECIPUA 


II,  10.  Esto  fidelis  usque  ad  mortem,  et  dabo 
tibi  coronam  vitae,  425  A',  622  C. 

III,  4.  Qui  non  inquinaverunt  vestimenta  sua,... 
ambulabunt  mecum  in  albis,  671 D. 

—  12.  Qui  vicerit,  faciam  illum  columnam  in 
templo  Dei  mei,  626 A. 

—  20.  Sto  ad  ostium  et  pulso  ;  si  quis  audi- 
erit  vocem  meam  et  aperuerit  mihi  januam, 
intrabo  ad  illum,  etcoenabo  cum  illo,  et  ipse 
mecum,  186B,  410 B,  692 A. 


VII,  14.  Hi  sunt  qui  venerunt  de  tribulatione 

magna,  et  laverunt  stolas  suas...  in  sanguine 

Agni,  610B. 
VDI,  1.  Factum  est  silentium  in  ccelo  quasi 

media  hora,  183  C. 
XI,  4.  Hi  sunt  duse   olivae   et   duo    candela- 

bra,   in  conspectu   Domini    terrae    stantes, 

216G. 
XXII,  4,  5.  Videbunt  faciem  ejus...,  et  regna- 

bunt  in  saecula  saeculorum,  534  G. 


INDEX 


NOMINUM   ET  RERUM  NOTABILIUM 


ABAGARUS,  rex  Edessae.Ejus  epistola  ad  Chri- 

stum,  510B'.  —  Ejus  curatio,  51  lA. 
ABIATHAR,  pontifex  Judseorum,  271 B. 
ABNEGATIO,  615  B,  642  D  et  s.,  645  B',  666  D. 

—  Abnegatio  religiosorum,  464  A',  615D'. 
ABRENUNTIATIO  triplex,  649 G. 
ABSALON,  663D'. 

ABSTINENTIA,  602  A.  —  Exempla   abstinen- 

tiae,  25  B,  70  G.  —  Cf.  Gibus,  Potus,  Sobrie- 

tas,  Temperantia. 
ACEDIA,  294 G'. 

AGHERON,  666G.  Cf.  Infernus. 
ADAM  utrum  contra  Spiritum  Sanctum  pec- 

caverit,  161  G'. 
ADONIS,  663D'. 

^DIFIGATIO  proximi,  239C,  430A',  688G. 
^GIDIUS  Romanus,  171 D. 
/EGIDIUS  (Frater),  socius  S.  Francisci,  466  D'. 
AFFECTIONES  spirituales,  294  B.  —  Affectio- 

nes  emundandae,  56D,  632 D'. 
AGAPITUS  (S.),  302 C. 
AGATHA  (S.),  289 D,  474 B,  626 D'. 
AGATHON  abbas,  34  A. 
AGNES  (S.),  299  C',  559  A,  626 D'. 
ALBERTUS  (B.)  Magnus,  103B,  171 D,  184C', 

463  D. 
ALCORANUS,  198  D'. 
ALEA.  Ludus  aleae,  9G. 
ALEXANDER  de  Hales,  463  D. 
ALEXANDER(S.)PapaI.  Ejus  miracula,286A'. 
ALGAZEL,  103  A'. 

ALMACHIUS,  priEfectus  Romae,  575  A. 
ALPH/EUS,  pater  SS.  Simon  et  Juda>,  512  A. 
AMATOR  (S.),  episcopus  Antisiodorensis,  283B. 
AMBITIO  vitanda,  24A,  273D,  praesertim  reli- 

giosis,  277 D  et  s.,  518G',  654 D. 
AMBROSIUS  (S.),  20 A,  94A',  102  B',  230G,  etc. 

—  Ejus  gesta  et  virtutes,  24  A  et  s.,  358  D, 
679  A',    altissima   contemplatio,   186  D'.  — 


Quid  locutus  sit  de  conversione  S.  Augusti- 
ni,  358  A',  362 C. 
AMOR,  114B.  —  Amor  privatus,  34C',  458C', 
sensualis,  202A',  vel  carnalis,  292A',  619D. 

—  Amor  ecstaticus,  141 A'.  —  Amor  Dei, 
105  A',  110  C  et  s.,  117  A,  121  C,  137D,  139  B 
et  s.,  140.V,  458  A',  463D',  619  A,  620B',  635D 
et  s.,  quomodo  animam  transformet,  186  G. 

—  Exempla  amoris  spiritualis,  202  C,  598 A. 

—  Cf  Caritas. 
ANACLETUS  (S.)  Papa,  49  B. 
ANASTASIA  (S.),  304G',  536B. 
ANDREAS  (S.)  apostolus,  389 G. 

ANGELI.  Eorum  natura,  432  A,  437  C,  et 
numerus,  288  G,  433  D,  437  B.  —  Ipsorum 
hierarchiae  et  ordines,  432  A',  437  D',  di- 
gnitas  et  perfectio,  438 A,  538  C,  beatitudo, 

436  B,  438  A',  523  C,  honorabilitas,  436  D, 
amabilitas,  436  B',  caritas,  438  C,  officia  erga 
homines,  423  C,  425  C,  431 C,  434  D',  440  G, 
442  D.  —  Angeli  custodes,  288  B,  428  B', 
431 A',  433  C,  442 A.  —  Variae  angelorum 
apparitiones,  288  A',  435 D  et  s.,  456  C,  469  G, 
489  A',  513  B,  521 C,  557  C,  B',  558  C,  559  A, 
592G,  C,  676D',  677B  et  s.  -  De  angelo- 
rum  cultu,    351 A,   et   festo,    434  D,  435 D, 

437  A.  —  Quo  sensu  homo  creatus  fuerit  ad 
supplendum  angelorum  casum,  157 D  et  s., 
et  praedestinati  pertingant  ad  angelicos  or- 
dines,  443A'.  —  Vita  angelica,  438B'  et  s., 
441 A,  in  virginibus,  660B'.  —  Angeli  mali 
utrum  contra  Spiritum  Sanctum  peccave- 
rint,  161 C. 

ANIM.\  quomodo  salvanda,  616 C  et  s.,  et  per 
amorem  Dei  transformanda,  186  C.  —  Quo 
sensu  digna  fiat  Domini  domus,  684  A,  685B, 
687C  et  s.,  691  D  et  s.  —  Ejus  decor,  666A', 
671C,  689A  et  s.,  divitia^,  385C  et  s.,  refe- 
ctiones,  515  A'.  —  Cf.  Christianus,  Cor,  Homo, 
Mens. 

ANNA  (S.),  mater  B.  V.  Maria;,  379A  et  s. 


708 


INDEX  NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


ANSELMUS  (S.),  103B',  126 C,  158 A,  A',  222 A. 
ANTIOCHUS  rex.  Ejus  infructuosa  poenitentia, 

40  G. 
ANTONIUS  (S.).  Ejus   gesta,  21 A,  33G,  469B, 

sapientia,    648  B',    doctrina,    165  D,    386  C', 

466  D',  694 G. 
ANTONIUS,  maritus  Cleopatra?  regina;,  287  A. 
APOLLOPHANES,  consocius  S.  Dionysii,  483 D', 

484  C. 
APOSTOLI.  Eorum  dignitas,  349  A,  3olC,  511G, 

missio,   55 D,  85C',   89 D',  symbolum,  145C 

et  s.,  pi-gedicatio,  91B,  395D',  tribulationes, 

478  D. 
APPARITIO  S.  Michaelis  in  monte  Gargano, 

435D  et  s. — Variae  angelorum  apparitiones. 

Vide  Angeli. 
AQUILA,  frater  S.  Clementis,  271 A.  Cf.  Fau- 

stus. 
ARISTOTELES,  52A',  94B',  102B,  105B,  117A, 

125  D',   126  B,   130  B,    133  A,    134  C,    137  G, 

157  D',    159C',    160  A,    164A,    165A,    170B, 

193  D',    314  A,    349  C,   416  B,    417 A,    446A', 

463  D',   542  C,   632 A,   663 D'. 
ARIUS,   123B.  —  Ariani,   25B',  556D',  559C, 

678  C. 
ARMATURA  Dei,  515C',  600  A',  623D.  Cf.  Cer- 

tamen. 
ARSENIUS  (S.)  abbas,  563  A'. 
ARTICULI  fidei,  150 C.  Cf.  Fides. 
ASCENSUS    laudabilis,    96  B,   vitiosus,   96  B'. 

Cf.  Profectus. 
ASTAROTH  idolum,  344  A,  345 C. 
ATHANASIUS  (S.),  648  B'. 
AUDITUS  sanctificandus,  665 C,  675  A'. 
AUGUSTINUS  (S.),  11  A',  12 A',  13 A',  C,  44D, 

63A,etc.— Ejus  conversio,  358A,  359G,  362B, 

gesta  et  virtutes,  357B',  359  A,  C,  362  G  ets., 

448B',  altissima  contemplatio,  186D',  358D', 

360B   et   s.,   362A,   institutum    religiosum, 

358  B',  363 B,  obitus,  359 B. 
AUREA  (S.),  filia  S.  Gerasinse,  499D',  503A'. 
AVARITIA,  13 D  et  s.,  413  A.  Cf  Gupiditas. 
AVERROES,  125D',  170B,  187A. 
AVIGENNA,  52  A',  103  A'. 
AVITIANUS  comes,  558 B. 


B 


BABILA  (S.),  filia  S.  Gerasinse,  499D',  503A'. 

BALDAGH  idolum,  348 D. 

BAPTISMUS.  Ejus  effectus,  124B.  —  Pueri  sine 

Baptismo  defuncti,  127B. 
BARBARA  (S.),  474B,  626D'. 


BARNABAS  (S.)  apostolus.  Ejus  paupertas, 
97A,  prsedicatio,  97B,  576D',  spiritus  pro- 
pheticus,  97 A',  martyrium,  97C',  99B. 

BARTHOLOM^US  (S.)  apostolus.  Ejus  nobili- 
tas,  349 A  et  s.,  gesta  et  virtutes,  342A'ets., 
354Aets.,  sapientia,  347  C,  pr9edicatio,343  A, 
miracula,  343  D',  345  B',  351 D',  martyrium, 
348  B,  353  C,  356  A. 

BARTHOLOM^US  (Pisanus),  16A. 

BASILIUS  (S.),  80 A',  82B,  615 C. 

BASILIUS,  prior  Cartusia;,  570  A'. 

BEATITUDO  ccelestis,  42  A,  51  A,  417  A',  526 D, 
599 A',   604 A',   627 C,   640D',   661  A',   671 B. 

—  Beatitudines  evangelicse,  528  B  et  s.,  544C' 
et  s.,  601 A  et  s.  —  Cf.  Goelum,  Ecclesia, 
Visio. 

BEDA  (S.)  Venerabilis,  73B,  74B,  171 A',  198 A', 
210  B,  224  C,  232 A,  249B,  484  B',  506 B, 
645  D'. 

BELETH  (Joannes),  269 D'. 

BENEDICTUS  (S.),  291 C.  -  Ejus  Regula,354C. 

BENEFICIA  Dei,  111 B,  121 D',  140C',  275B, 
624B'.  —  Beneficia  Christi,  178B. 

BERITH  idolum,  344  A,  345 C. 

BERNARDUS  (S.),  12C',  20A',  94D',  136 A,  etc. 

—  Ejus  gesta  et  virtutes,  252B,  3.34  A  et  s., 
336G  et  s.,  sapientia,  335G,  648B',  praedica- 
tio,  335  D,  341  C,  miracula,  335  B',  341 A', 
obitus,  336 B. 

BOETIUS  (B.),  374B. 

BONAVENTURA  (S.),  12C,  136B,  163D,  171D, 

293  G,  391 A',  431 B,  463  D,  470  G. 
BONIFACIUS  Papa  IV,  537 A'. 
BRICGIUS  (S.),  alias  Britius,  episcopus  Turo- 

nensis,  557A  et  s. 
BRIGITTA  (S.).  Ejus  Revelationes,  437B,  485C. 


CyECILIA  (S.),  virgo  et  martyr.  Ejus  gesta  et 
virtutes,  574A  et  s.,  supplicia,  675B. 

G/ESARIUS  (S.)  miles,  500 A. 

GAIUS  monachus,  ad  quem  scripsit  S.  Diony- 
sius,  484 D'. 

GANES.  Illis  quinam  assimilentur,  337B. 

CARITAS,  116  G  et  s.,  162  C,  227  B',  357  A, 
384G',  480B,  698A.  —  Ejus  effectus,  265G' 
et  s.,  signa,  361 B',  gradus,  119C  et  s.,  pro- 
fectus,  137C  et  s.,  636  D,  perfectio,  265C, 
463 C  et  s.  —  Caritas  fraterna,  99 A',  1180, 
397A,452A,  464G,  622A,  670 A,  erga  inimi- 
cos,  494  A'.  —  Praeceptum  caritatis,  635D 
et  s.  —  Garitas  angelica,  438 C.  —  Exempla 


INDEX   NOMINUM   ET   RERUM  NOTABILIUM 


'00 


caritatis  fraterneB,  228 B,  555B'.  —  Cf.  Amor, 

Dilectio. 
CARO.   Vitia    carnis   quomodo    expugnanda, 

22  B.  Cf.  Corpus. 
CAROLUS  Magnus,  473B,  485B'. 
CARTUSIA.  Laudantur  anliqui   Cartusia^  mo- 

naclii,  570 D.  —  Cartusiensis  Ordo,  462B', 

5fi8B,  573C',  ejusque  Statuta,  203C,  562D. 

—  Cf.  lieligiosi. 
CASSLVNUS  (S.)  episcopus,  284 B. 
CASSL\NUS  (Joannes),  16 C,  21 B',  165D,  210C, 

469 C,  648  A',  649  C,  651 A',  652  A'. 

CASSIODORUS,  626  C. 

CASTELLUM  figurat  B.  V.  Mariam,  318B,  unum- 
quemque  fidelem,  319  D',  et  ccenobium,  331 B 
et  s. 

CASTITAS,  493  A,  590D.  —  Exempla  castitatis 
virginalis,  574A,  596A',  609C,  664A'. 

CATHARINA  (S.),  virgo  et  martyr,  474  B.  — 
Ejus  conversio,  591  A,  visio,  591 D,  gesta  et 
virtutes,  585  B'  et  s.,  588C  et  s.,  590C  et  s., 
593  C,  596A  et  s.,  prsedicatio,  591  D',  mira- 
cula,  592  B',  martyrium,  592  B',  sepultura, 
593  B,  596  C. 

CATHARINA  (S.)  de  Senis,  353 A. 

CATO,  483 C. 

CELLA  quomodo  custodienda,  239  A',  240  D. 
561 D',  ut  consolationibus  divinis  repleatur, 
562  B.  —  Cella  vinaria  mulliplici  sensu  in- 
telligitur,  260  B'  et  s.  —  Cf.  Religiosi,  So- 
litudo. 

CELSUS,  270C. 

CERTAMEN  bonum,  228  A',  451  B,  611 D',  623C, 
633B.  —  Exempla   boni  certaminis,  228B'. 

—  Cf.  Armatura,  Militia,  Victoria. 
CHRISTIANUS  debet  Christum   imitari,   629  A 

et  s.,  templum  fieri  Dei,  675A  et  s.,  684A, 
685 B,  ipsique  fidelem  se  prfebere,  622 C  et  s. 

—  Ejus  quotidiana  exercitia,  685 B'.  —  Mali 
Christiani,  685 D'.  —  Cf.  Anima. 

CHRISTINA  (B.),  627 B. 

CHRISTOPHORUS  (S.),  678  D'. 

CHRISTUS,  Filius  Dei,  147  A,  natus  ex  Virgine, 
147  B',  Salvator,  624  C,  Redemptor,  394  B' 
et  s.,  525B,  via,  veritas  et  vita,  43  C,  lux, 
108 C,  panis  vita^,  153  B,  vitis  vera,  3C  et  s., 
ostium,  130 D'.—  Ejus  praedestinatio,  156D, 
humanitas,  95A,  539 B',  corpus,  172  D,  po- 
testas,  147  D,  innocentia,  67  C,  sapientia, 
405  D',  misericordia,  410 D.  673  B,  liberalitas, 
405  C,  beneficia,  178  B,  medicina,  410  C, 
420B'.  — Ejus  miracula,  144  A',  eloquentia, 
409 A,  passio,  60B  et  s.,  62 A,  63D',  66C, 


67 A',  .391 A  et  s.,  396C,  399A  ct  s.,  descen- 
sio  ad  inferos,  148 B,  resurrectio,  148  A',  ap- 
paritiones  post  resurrectionem,  84  B,  ascen- 
sio,  86 A,  88C,  90 D',  94C  et  s.,  148 B',  se- 
cundus  adventus,  617  D'.  —  Quomodo  a 
Patre  datus,  104  C.  —  Christus  qua?rendus, 
328 A',  683 A,  diligendus,  598  A,  imitandus, 
86 D,  629  A  et  s.  —  Illi  adhajrendum,  69  B, 
et  praBparandum  cor  quasi  coenaculum,692.\ 
et  s.  —  Quantum  nos  diligat,  7C,  94A,397A', 
425D.~Sponsa  ejus  multiplex,  6,59 A,  661 A, 
671 A'.  —  IJli  specialiter  conformantur  mar- 
tjTcs,  600  A'.  —  Convivium  spirituale  cum 
Christo,  410A.  —  Cf.  Deus,  Incarnatio,  Pas- 
sio,  Verbum. 

CHROMATIUS  episcopus,  537 B'. 

CHRYSOSTOMUS(S.),129B,207A,224C',290C, 
291 A,  ctc. 

CIBUS  moderate  accipieudus,  363D.  6/.  Absti- 
nentia. 

CICERO,  164 C,  446B',  465 C,  483 C,  663D'. 

CILINIA,  mater  S.  Remigii,  455 B. 

CIRCUMSPECTIO,  514  A'. 

CLAUDIUS  imperator,  217  B. 

CLAVES.  Potestas  clavium,  214 D. 

CLEMENS  (S.)  Papa  et  martyr,  49  D,  97C,  211 D', 
217  B,  220  B',  226  A,  293  A',  294  D,  476  C, 
484 B'.  —  Ejus  gesta  et  virtutes,  576 A  et  s., 
579C  et  s.,  consortium  cum  S.  Petro,  577A 
et  s,  pontificatus,  .577  C,  580  D,  scripta,  576  B, 

577  D,  578  C,   miracula,  578  D,   martvrium, 

578  A'.  —  Ejus  fratres,  271 A. 

CLEMENS  (S.)  episcopus,  de  quo  in  Legenda 

S.  Ursulae,-499C',  503  A'. 
CLEOPATRA  regina,  287  A. 
CLETUS  (S.),  217  B. 

CLIMACUS  (S.  Joannes),  1.36D',  165D',  166A. 
CLODOVyEUS,  rex  Francorum.   Ejus  conver- 

sio,  455  A',    baptismus,    455  C,    liberalitas, 

456B,  poenitentia,  485B'. 
COELUM   empyreum,   525 B'.   —  Coeli    diversi 

numerantur,  403 xV.  —  Cf.  Beatitudo. 
COENOBIUM  castello  assimilatum,  ,331 B  ct  s. 

—  \'ita  ccenobitica  utrum  anachoreticae  prae- 

ferenda,  516B.  —  Cf  Rcligiosi. 
COLLOQUIA  religiosorum,  338 C. 
COLUMBANUS  (S.),  526  B. 
COMESTOR  (Petrus),  auclor  Scholasticae  histo- 

riffi,  lOlB',  210B. 
COMMEMORATIO  omnium  fidelium  defuncto- 

rum  quomodo  instituta,  547  A. 
COMMUNIO    eucharistica,   108  C,    173  B   et  s., 

242  A.    —    An    quotidie    communicandum. 


710 


LNDEX   NOMINUM   ET   RERUM   NOTABILIUM 


d69B'.  —  Gommunio  indigna,  168A'.  —  Nar- 
ratur  miraculum  post  communionem,237D'. 

—  Communio  sanctorum,  149  D.  —  Cf.  Ec- 
clesia,  Eucharistia. 

CONCILIUMLugdunense,10G',Toletanum,llA. 
CONCORDIA,  439  C,  religiosorum,  520  A'.  Cf.  Ca- 

ritas. 
GONCORDIA  (S.),  303  A'. 
CONCUPISGENTIA,  124 B  et  s.  Cf  Caro. 
CONFESSIO    triplex,   583 D'.   —  Confessio    fi- 

dei,  618 D,  620G.  —  Confessio  sacramentalis, 

73A. 
CONFESSOR  sanctus  quibus  virtutibus  orne- 

tur,  630 D  et  s.,  632  G  et  s.,  636  B  et  s. 
GONFIDENTIA  in  Deo,  136D,  275A'.  Cf.  Spes. 
CONSGIENTIA.  Examen  conscientia?,  262  A'. 
CONSIDERATIO  multiplex  ad  profectum  indu- 

cens,  504  D'. 
CONSILIA  evangelica,  492D  et  s.,  493 C  et  s., 

635  C. 
CONSOLATIO  divina,  242 A',  quomodo  conce- 

datur,  418D',  562B,  et  auferatur,  419B,  C. 
CONSTANTIA.  Exempla  constantiae  in  tenta- 

tione,  20G,  21 B',  22C',  28D,  569B. 
CONSTANTIA  (S.)  regina,  500 A,  303  A'. 
CONSTANTINUS  imperator,  65 B,  389G'. 
CONTEMPLATIO,  454B,  395B,  636B'.  —  Prae- 

paratio  ad  contemplationem,  66  C.  —  Myste- 

ria  contemplanda,   364  A',   416  B'.   —  Con- 

templatio  Dei  secundum  philosophos,  52  D. 

—  Exempla  contemplationis,  28  C,  186 A', 
238 D,  360B  et  s.,  454D,  459D',  461  G,  C.  — 
Cf.  Ecstasis,  Oratio,  Theologia. 

CONTENTIONES  vitandae,  54 B. 

CONTRITIO,  68  D,  687 A'. 

CONVERSIO,  409 A'.  —  Quantum  mereatur 
qui  alium  convertit,  74D.  —  Exempla  con- 
versionis,  27C,  249A  et  s.,  270C,  271  B,  C, 
358  A,  408  D,  483  D,  591  A. 

GONVIVIUM  spirituale  cum  Ghristo,  410  A. 

COR.  Ejus  custodia,  352C,  munditia,  530B, 
335G,  553  A,  334 A,  praeparatio  ad  charismata 
Spiritus  Sancti,  406  A'.  —  Quo  sensu  fiat 
Ghristi  coenaculum,  692A  et  s.  —  Cf.  Anima. 

CORDULA  (S.),  300A. 

CORPUS  castigandum,  203 D'.  —  Carcer  cor- 
poris,  288  D'.  —  Gorporalia  exercitia  quo 
spiritu  facienda,  91  G.  —  Cf  Caro. 

GORREGTIO  et  Correptio  fraterna,  74 D',  87  D, 
92  G,  qualiter  facienda,  202  D',  497  A',  et  ac- 
cipienda,  36  G,  92  C,  212 B',  429 B.  —  Ulrum 
inferior  possit  superiorem  corripere,  441  D. 

—  Religiosus  correctionem  fugiens,  307 B. 


COSDROE  {alias  Chosroes),  rex  Persarum, 
389D'. 

COSMAS  (S.),  322B. 

GOSTIS  rex,  pater  S.  Gatharinffi,  390 C. 

GREATIO  coeli  et  terra?,  146 G.  —  Creatura  ra- 
tionalis  quo  sensu  sit  sponsa  Dei,  639A'.  — 
Creaturae  manifestant  Creatorem,  595A',  cu- 
jus  respectu  sunt  despicienda;,  383C,  647 B. 
—  Illis  utendum,  non  fruendum,  112  B'.  — 
Ordo  creaturarum,  423  G,  437 G. 

CROESUS,  663  D'. 

CRUX  Ghristi  quomodo  inventa  a  S.  Helena, 
65B,  et  ab  Heraclio  imperatore  recuperata, 
389 D',  atque  honorata,  390  A.  —  Ejus  mul- 
tiplex  exaltatio,  388  A  et  s.,  et  miracula, 
390 A',  393  A'.  —  Devotio  erga  crucem,  60B, 
66C',  391  A  et  s.,  396G,  399A  et  s.  —  Quali- 
ter  crucem  ferre  debeamus,  643 B',  et  in  illa 
gloriari,  398B.  —  Cf  Passio. 

CUPIDITAS,  519  B.  Cf  Avaritia. 

GURIOSITAS  vitanda,  88  D. 

CUSTODIA  cordis,  332C. 

GYPRIANUS  (S.)  praesul,  660 C. 

CYRIACUS  (S.),  de  quo  in  Legenda  S.  Ursulae, 
499B,  A',  502B',  .503G. 

GYRILLA,  filia  Decii  Ga;saris,  ,305 D'. 

CYRILLUS  (S.),  Alexandrinus  episcopus,  224 D, 
293G,  448B'. 

GYRILLUS  (de  Guidone),  auctor  Proverbiorum, 
166  A'. 


D 


DACIANUS  tyrannus,  2D',  627  B.  —  Ejus  uxor 
pro  Christo  occisa,  3  B. 

D.EMON  vel  Diabolus  quam  malignus,  586A', 
644B'.  —  Quomodo  a  Christo  victus,  347G, 
et  a  Maria,  378  B.  —  Dsemonum  insidiae, 
18  A',  288  B'.  —  Daemonibus  resistendum, 
20 B',  279  A  et  s.,  287  A',  346C,  476G'.  —  Illis 
terribilis  est  ecclesia  materialis,  678  B',  sed 
magis  Ecclesia  spiritualis,  679C. 

DAGOBERTUS  rex,  485  C. 

DAMARIS,  uxor  S.  Dionjsii,  484  A'. 

DAMASGENUS  (S.  Joannes),  44 A',  80  D,  132 D, 
147B',  D',  149 D',  403A,  485 A,  550G. 

DARIA  (S.),  mater  S.  Ursulae,  499 C,  503 G,  A'. 

DAVID  a  pueritia  contemplativus,  361 G.  — 
Ejus  juramentum  de  Nabal  occidendo,  369 .\. 

DEGIUS  Gaesar,  303B  et  s.,  .305G,  A',  C,  3Q6A', 
627  B. 

DECRETUM  (Gratiani),  lOC,  11 A,  49B,  D,  92D, 
218  G,  290 A',  578  D. 


INDKX    NOMINUM    KT   RERUM    XOTABILIUM 


711 


DEDICATIO  ccclcsisp,  6801),  6821?,  (j8fiA',  ()87B. 

DEFUNCTI.  Pro  illis  orandtnn,  320 A',  qiiare, 
5471?  ct  s.  —  Opera  quaenam  pro  illis  offe- 
renda,  S48n.  —  Institutio  commcmorationis 
omnium  fidelium  defunctorum,  547  A. 

DEMETHIA  (S.)  regina,  50.'} D. 

DEMOPIIILUS  monachus,  484 D'. 

DETRAGTIO  non  audienda,  ()90G'. 

DEUS,  bonum  infinitum,  383 C,  Creator  coeli  et 
terrae,  d4(JC,  1'atcr  noster,  624A',  Dominus 
noster,  622C',  Rex  nosler,  623G.  —  Ejus  per- 
fectio,  10213,  HOD,  121A',  majestas,  524D', 
omnipotentia,  145 D',  640 A',  596 A',  sapien- 
tia,  88A,  justitia,  600 A',  misericordia,  112A, 
315A',  328D,  639C,  liberalitas,  204C,  erga 
orantes,  81 A.  —  Ejus  opera,  346B,  bene- 
ficia,  lllB,  121D',  140C',  276B,  624  B',  vi- 
sitationes,  241  D'  et  s.,  consolationes,  418D. 
—  (Juomodo  nos  diligat,  104G  et  s.,  IHA', 
150  D,  480 A  et  s.,  tentet,  608 C,  tentatos  ad- 
juvet,  21 D.  —  Deus,  finis  et  objectum  vir- 
tutum  thcologicarum,  135  B',  est  colendus, 
34 D,  fideliter  serviendus,  622C  et  s.,  audien- 
dus,  (3()5C,  amandus,  105  A',  110  C  et  s., 
117A,  121G,  137D,  139B  et  s.,  140A',  458A', 
463D',  619A,  620B',  635D  et  s.,  contemplan- 
dus,  596B,  647 B',  648  B,  649  A,  magnifican- 
dus,  237 A',  243 G  et  s.,  laudandus,  584B, 
5851),  in  Sanctis  suis,  539 B  et  s.  —  Qualiter 
electos  protegat,  191B',variis  modis  alliciat, 
260 A,  et  glorificet,  549 A.  —  Quanto  odio 
habeat  peccatum,  180 A.  —  llli  conforme- 
mur,  349C',  634C  et  s.,et  tanquam  parti  op- 
timae  adhaereamus,  383C'  et  s. ;  in  illo  confi- 
damus,  136D,  275 A',  et  gloriemur,  656 A; 
illo  fruamur,  112B';  in  ipso  nosmetipsos 
diligamus,  646  D.  —  Familiaritas  cum  illo 
habenda,  274 B  et  s.  —  Domus  ejus  multi- 
plex,  684  B',  686 D.  —  Visio  Dei  in  ccelo, 
50D  et  s.,  152B'.  —  Cf.  Christus,  Pater,  Spi- 
ritus,  Trinitas. 

DEVOTIO  in  celebratione  Missae,  26 B.  —  De- 
votio  erga  crucem,  60 B,  66  C,  391 A  et  s., 
396G,  399A  et  s.,  et  passionem  Ghristi,  457 A, 
469D',  470  B. 

DIAGONATUS,  309 B'. 

DILECTIO  Dei,  275 A,  585 C,  602 C.  Cf.  Amor, 
Caritas. 

DIONYSIUS  (S.)  Areopagita,  4G',  74  1)',  82  A', 
103A,  108B',  132D,  B',  157D',  172G',  214D', 
219 A,  D,  B',  266D,  288G.  309C,  .322 D,  347 D', 
357  A,  377  A,  403  A',  432  D,  437  A',  438  D', 
441  B,   468  A,   588  B',    641 A,    648  A',    689  B. 


—  Ejus  gesta  et  virtutcs,  380B,  475D'  et  s., 
479D  et  s.,  486 A  et  s.,  489 A,  577 D',  inge- 
nium  naturale,  483 B,  conversio,  483 D  et  s., 
contemplatio,  482A,  doctrina,  482G,  648D', 
praedicatio,  476  1?,  488  A,  scripta,  484  C, 
4871)',  488D,  martjrium  prodigiis  illustra- 
tum,  476 C,  477  A,  A',  485  A,  489 D. 

DIONYSIUS  (S.)  Papa,  305  D'. 

DISCUETIO,  1(J5G,  653G,  691  G.  —  Discretio 
spirituum,  288 B',  per  exempla  docetur,  21 A, 
569A.  —  Cf  Prudentia. 

DIVITI/E  anim«,  .385  Cet  s. 

DOCILITAS,  46  D.  Cf  Obedientia. 

DOMINIGA  dies  quomodo  sanctificanda,  10 C 
et  s. 

DOMITIANUS  imperator,  485  A,  577 D'. 

DOMITILLA  (S.)  virgo,  .577 D'. 

DOMUS  Dei  multiplex,  684B',  686D. 

DONUM  sapientiae,  182 D',  384C,  scientiae  et 
consilii,  386 C.  —  Dona  naturae  donis  gratiae 
quam  inferiora,  663  C. 

DOROTHEUS  (S.),  episcopus  Tyri,  97  A',  100 C. 

DOROTHEUS  diaconus,  484  D'. 

DOROTHEUS  rex,  500  A. 

DURANDUS  (Campanus,  0.  M.),  8D',  lOB, 
16  A. 


E 


EBIONIT/E,  47A'. 

EGGLESIA  catholica,  149  B,  militans,  214  A, 
687B,  656C  et  s.,  668A  et  s.,  669D  et  s., 
679C,  triumphans,  523G,  544 B,  684B'.  — 
Potestas  ecclesiastica,  292  D.  —  Pro  Ecclesia 
orandum,  471  A',  ct  laborandum,  471 D'. 

EGLIPSIS  tempore  passionis  Christi  peracta, 
483D'. 

ECSTASIS,  183 A.  Cf  Contemplatio. 

EGIPPUS,  rex  Mhiopia^,  412 G. 

ELECTI  quomodo  a  Deo  variis  modis  allician- 
tur,  260 A,  protegantur,  191 B',  et  glorificen- 
tur,  549 A.  — Eorum  numerus,  157  Det  s., 
524  C  et  s.,  tentationes,  607  C,  tribulati- 
ones,  40C,  304C,  306C,  342  A,  367C,  370A, 
371 A',  373  B,  651 B,  607 B,  610 C  et  s.  —  Cf. 
Sancti. 

ELEEMOSYNA,  98B,  296A  et  s. 

ELEUTHERIUS  (S.),  diaconus  et  martyr,476D, 
482  A',  484  B',  485B,  A',  488A'. 

ELIAS  propheta.  Ejus  potens  oratio,  74 B,  76 B. 

ELISABETH  (S.),  mater  S.  Joannis  Baptistae, 
192 C  et  s.,  231 B  et  s.,  236B',  239 A,  241  B. 

ELISABETH  (S.)  de  Spalbeeck,  98  B',  460 A. 


712 


INDEX   NOMINUM  ET   RERUM  NOTABILIUM 


ELIUD,  frater  S.  Elisabeth,  matris  S.  Joannis 
Baptistae,  70  B. 

EMIN,  pater  S.  Servatii,  70  B. 

EPHIGENIA  (S.),  412  D,  420  A. 

EPISTOLA  ad  Fratres  de  Monte  Dei,  3UB, 
462B',  469  G. 

EQUITIUS  (S.),  393 G'. 

ESMEBIA,  soror  S.  Anna?,  70 B. 

ETHEBEUS  (alias  iEtherius)  rex,  spoosus  S.  Ur- 
s\i\3S,  499  D',  502  B',  503  D. 

EUGHABISTIA,  153B,  154B,  168 A,  178 A'  et  s., 
prsenuntiata,  170  G',  171 B',  et  firma  fide 
adoranda,  179 A'.  —  Ejus  institutio,  167  A 
et  s.,  169  D,  et  mirabiles  effectus,  184 G'  et  s. 
—  Eucharistiae  sacramentum,  171 A,  172 B, 
184 A',  et  sacrificium,  168 D'.  —  Quando  post 
Ghristum  consecrari  cceperit,  175D.  —  Origo 
festi  in  ejus  honorem,  175B  ets.  —  C/.  Gom- 
munio,  Missa. 

EUDOXIA,  filia  Theodosii  imperatoris,  287  A. 

EUSEBIUS  (S.),  discipulusS.  Hieronymi,  447G, 
448B',  D',  449A'. 

EUSTOGHIUM  (S.),  446B. 

EVA,  reclusa  in  Leodio,  175B. 

EXAMEN  conscientia?,  262  A'. 

EXEMPLASanctorumimitanda,220B.  — Exem- 
plis  proximus  erudiendus,  414  G'.  —  Nar- 
rantur  exempla  abstinentiae,  25  B,  70  D, 
amoris  spiritualis,  202G,  598A,  caritatis  fra- 
ternse,  228  B,  555  B',  castitatis  virginalis, 
574A,  596A',  609G',  664A',  certaminis  boni, 
228 B',  constantia?  in  tentatione,  20  G,  21 B', 
22  G',  28  D,  569  B,  contemplationis,  28  G', 
186  A',  258  D,  360  B  et  s.,  454  D,  459  D', 
461  G,  G',  conversionis,  27  G,  249  A  et  s., 
270G,  271  B,  G',  368 A,  406D,  483 D,  591  .\, 
devotionis  erga  passionem  Ghristi,  457  A, 
4591)',  470  B,  devotionis  in  celebratione  Mis- 
s«,26B,  570D',  573  A,  discretionis  spirituum, 
21 A,  559  A,  fervoris  monastici,  558  B',  561  G', 
562 G',  fidei,  473  A  et  s.,  fortitudinis,  2G  et  s., 

25  B',  219  A  et  s.,247  A',  303  B,  348B,  356  A, 
485B,  498A  et  s.,  513B,  557D,  561  D,  575B, 
593  A',  hospitalitatis,  281 A,  humilitatis,24  A, 

26  B',  36  D',  226 A,  556  D,  581 B',  innocentiee, 
458 A',  459  D,  566A,  misericordise  erga  pau- 
peres,  302  D',  erga  peccatores,  23  G,  morti- 
ficationis,  283  A',  339  G  et  s.,  458  G,  567  A, 
obedientia^,  46  B,  409G',  567  G,  orationis,  74B, 
354  G',  564  B,  patientia;,  71  A',  336  A,  447  B, 
556G',  perfectionis  religiosse,  33  B,  poeniten- 
tise,  28  A,  359B,  363  B,  456  B',  sapientiai, 
47  A,  347  G,  691 D',  593  G,  648  G',  vita3  ere- 


mitica?,  199 A,  258  B,  447 B',  449  A',  451 A', 
zeli  apostolici,  31 A',  46 A',  47 A',  97B,  143 A 
et  s.,  216 A  et  s.,  218G,  256 D'  et  s.,  269G', 
277  B,  335  D,  341 G,  343  A,  405  D,  455  A',  460B, 
476B,  510A',  559G,  574B  et  s.,  577  D'.  — 
Adde  Ghristus,  Maria. 
EXEBGITIA  corporalia,  91 G. 


F 


FAMILIABITAS  cum  Deo  habenda,  274B  et  s. 
Cf.  Garitas. 

FAUSTINIANUS,  pater  S.  Glementis,  576B,  B', 
577  G. 

FAUSTINUS,  frater  S.  Glementis,  576 B,  voca- 
tur  etiam  Nicetas,  271 A,  577 B. 

FAUSTUS,  frater  S.  Glementis,  576 B,  vocatur 
etiam  Aquila,  271  A,  577 B. 

FELIGISSIMUS  (S.),  302  B'. 

FELIGITAS  (S.),  478 D'. 

FEMIN/E  non  diu  extra  domum  maneant, 
236  G. 

FEBVOB  monasticus  exemplis  commendatur, 
558  B',  561  G',  562  G'. 

FESGENNIUS  prsefectus,  477 A',  485  A. 

FESTA  quomodo  observanda,  10  G  et  s. 

FIDELITAS  Deo  debita,  622 G  et  s. 

FIDES,  106 D,  107D',  132B  et  s.,  225D,  252G', 
386  D,  603 A.  —  Ejus  argumenta,  87B',  133  A', 
170A',  185D',  270G',  360  B  et  s.,  424B,  et 
efficacia,  473B  et  s.  — Fidei  mysteria,  394B, 
symbolum,  145  G  et  s.,  axiiculi,  130  C,  con- 
fessio,  618  D,  620  G.  —  Fides  martyrum, 
473A  et  s.,  605A' et  s.,  627A'. 

FIDUGIA  sanctorum,  481 B. 

FILII  utrum  pro  peccatis  parentum  juste  puni- 
antur,  123  D'. 

FLOBENTINA  (S.),  500 A,  503  A'. 

FOLLIANUS  (S.)  alias  Foilanus,  prsesul  Lu- 
censis,  499 G',  503G. 

FOMES.  Vide  Goncupiscentia. 

FONS  spiritualis,  381  G. 

FOBTITUDO  spiritualis,  516  A,  .597  B,  660  A. 
691 A.  —  Alia  fortitudo  martyrura,  627  G. 
alia  reproborum,  627 D.  —  Exempla  fortitu- 
dinis,  2G  et  s.,  25B',  219A  et  s.,  247 A',  303B, 
348 B,  336 A,  485B,  498 A  et  s.,  513B,  537D, 
561  D,  573 B,  593 A'. 

FBANGISGUS  (S.)  Assisiensis.  Ejus  gesta  et  vir- 
tutes,  437B  et  s.,  464 G',  470A,  innocentia, 
438  A',  459 D,  laetitia  perfecta,  439 B,  462 G, 
conlemplatio,  459  D',  461  G,  G',  praedicatio, 
460 B,  Ordo,  462 A',  463G  et  s.,  Begula,  460G 


INDEX   NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


'13 


et  s.,  miracula,  459 A',  460  A',  stigmata,  457  A, 
459  D',  verba,  459 B,  B',  461 D',  462  D,  465  A,  D, 
467  A,  468  D,  469  D,  470 B. 

FRANCUS,  663 D'. 

FURTUM,  15  C. 


G 


GABRIEL  (S.)  Archangelus,  195B'  et  s. 
GENEBALDUS    (S.),    episcopus    Laudunensis, 

456 A'.  —  Ejus  lapsus,  456 B',  et  poenitentia, 

456  G'. 
GENTILES    utrum    veras   habuerint   virtutes, 

133  A. 
GEORGIUS  (S.)  martyr.  Ejus  gesta,  miracula 

et  supplicia,  2C  et  s.,  8D,  14B. 
GERARDUS,  frater  S.  Bernardi,  334  A'. 
GERASINA  (S.),  regina  Siciliae,  499  D',  503 A'. 
GERMANUS   (S.),   episcopus    Antisiodorensis. 

Ejus  gesta,  virtutes  et  miracula,  283  A  et  s. 
GERMANUS  (S.),  episcopus  Gonstantinopolita- 

nus,  322  C. 
GERSON  (.Toannes),  472  A. 
GLOSSA,  14B',  15A,  491 B'. 
GODEFRIDUS  de  Bolonia,  473B,  B'. 
GORRA  (Nicolaus  de),  232A. 
GR^CUS  expositor,  491 B,  A'. 
GRATIA,  162B  et  s. 
GRATITUDO,  177  D. 
GREGORIUS  (S.)  Magnus,  39  C,  78  A,  90  B', 

126A',   129B',  134B,  etc.  —  Ejus  altissima 

contemplatio,  186  D'.  —  Qua  occasione  li- 

taniam  majorem  instituerit,  76 D. 
GREGORIUS  (S.)  Nazianzenus,  447  A',  451  A'. 
GREGORIUS  (S.)  Nyssenus,  79B. 
GREGORIUS  Papa  IV,  537B'. 
GUIDO,  frater  S.  Bernardi,  334  A'. 
GUILLELMUS  (S.)  dux,  a  S.  Bernardo  conver- 

sus,  335A',  C. 
GUILLELMUS   Antisiodorensis,    30  A',   117  B', 

135D,  136C,  B',  163C,  164B. 
GUILLELMUS  Parisiensis,  120  B,  171 D. 
GULA  refrenanda,  519 D'. 


H 


HADRIANUS  rex,  499  D',  503  A'. 

HALES  (Alexander  de),  H7B',  136  B',  164C, 

171 D. 
HAYMO,  Halberstatensis  episcopus,  134  D,  521 B'. 
HECTOR,  483 C. 
HEGESIPPUS  (S.),  48 C,  53C. 
HELENA  (S.),  mater  Constantini  imperatoris,  65 B, 


crucemChristi  quomodo  invenerit,65C,389C. 

HELIODORUS  episcopus,  537B'. 

HELIODORUS,  de  profanationc  templi  punitus, 
676  C. 

HENRICUS  de  Gandavo,  171  D. 

HENRIGUS,  card.  Ostiensis,  9D'. 

HERMES  (S.),  286A'. 

HERMOGENES  magus,  270  C,  a  S.  Jacobo  Ma- 
jorc  conversus,  270A',  279B. 

HERODES  Agrippa,  209 B,  212C,  285 A  et  s. 

HERODES  Antipas,213B,  363  A  et  s.,  368  A  et  s., 
370B,  372D,  373 B'. 

HERODES  Ascalonita,  2I3B,  365  A. 

HERODIAS,  365A  et  s.,  368  A  et  s.,  370  B. 

HIERONYMUS  (S.),  11  A',  15  B',  17  B,  22  A', 
31  B',  etc.  —  Ejus  gesta  et  virtutes,  446A 
ct  s.,  scientia  multiplex,  449  A  ct  s.,  altissima 
contemplatio,  186 D',  454  D,  scripta,  447 C, 
450  D  ct  s.,  451  C,  Regula,  222  A,  .342  C, 
349  B,  446  B,  A',  449 A',  450C,  D',  451  A,  D', 
452 A  et  s.,  miracula,  448 B',  obitus,  448B. 

HILARION  (S.),  526  G. 

HILARIUS  (S.),  44  A',  556 B',  561 B. 

HINCMARUS,  episcopus  Remensis,  485C'. 

HIPPOLYTUS  (S.)  martjr,  300  B',  303  C,  C, 
305  B,  D. 

HISTORIA  Ecclesiastica  (Eusebii),  510A'.  — 
Historia  Scholastica.  Vide  Comestor. 

HOLOPHERNES  diabolum  figurans,  378B. 

HOMICIDIUM,  670  C. 

HOMO,  arbori  assimilatus,  215  C,  quo  sensu 
creatus  fuerit  ad  supplendum  angelorum 
casum,  I57D  et  s.  —  Cf.  Anima. 

HOSPITALITAS,  281  A. 

HUGO  (S.),  Lincolniensis  episcopus.  Ejus  inno- 
centia,  566A,  mortificatio,  567A,  obedientla, 
567C,  vocatio  cartusiana,  568  B,  constantia 
in  tentatione,  569 B,  consolationes  in  con- 
templatione,  570  A,  ordinatio  sacerdotalis, 
570C,  gesta  in  episcopatu,  570D',  571 D  ets., 
devotio  erga  Eucharistiam,  570  D',  573  A,  D, 
obitus,  573  A'. 

HUGO  de  S.  Victore,  461  A',  482C'. 

HUGOLINUS,  cardinalis  episcopus  Ostiensis 
(postea  Gregorius  Papa  IX),  466B. 

HUMILITAS,  273 B',  352C,  354 A,  382C',  440B, 
444C,  528D,  531 D,  544 D',  646B  et  s.  —  Ejus 
motiva,  237 A,  243D',  330C,  646 D'  et  s.,  et 
merces,  430  A,  443  D'.  —  Humilitas  Sancto- 
rum,  567C.  —  Humilitatis  exempla,  24 A, 
26B',  36D',  226 A,  556D,  581 B'. 

HUNNI,  71 D,  C,  72  C. 

HYPOCRISIS,  410B'. 


714 


INDEX  NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


I 


IDOLOLATRIA.  Quare  sic  nuncupetur  avaritia, 

45C.  Cf.  Avaritia. 
IGNATIUS(S.),episcopusetmartyr,50B,r309B'. 

—  Ejus  epistolse  ad  S.  .loannem  apostolum, 

379B\  380  A,  A'. 
IMMANSIO  proprii  sensus,  292 B. 
IMPATIENTIA  seu  tristitia,  621  A'. 
IMPII,  40C',  6I0B,  623 D',  629A'.  —  Eoruni  pu- 

nitio,  600  D. 
INCARNATIO  Verbi,  184 C.  Cf.  Christus. 
INDULGENTI^,  176  A.—  Indulgentia;  in  festo 

Corporis  Cliristi  lucranda^,  175 C,  176  A'. 
INEERNUS,  148B,  587C',  590A. 
INGRATITUDO  erga  Deum,  177 D. 
INIMICI  quomodo  diligendi,  118C',  415D,  et 

vincendi,  626 B.  Cf.  Caritas. 
INJURI^  dimittendae,   118 D',  681 A'.  Cf  Pa- 

tientia. 
INNOCENTIA.   Ejus  gradus,  68A.  —  Exempla 

innocentia?,  458 A',  459  D,  566A. 
INNOCENTIUS  Papa,  413  B. 
INOBEDIENTIA,  291 C,  509C',  519 A',  650 D'. 
INSTABILITAS  cordis,  387 D. 
INTENTIO  recta,  496  B',  694  A. 
IRA,  57A,  5.32B'.  —  Ira  per  zelum,  533  A. 
ISAAC,  philosophus  Israelita,  122 A'. 
ISIDORUS   (S.),    Hispalensis   episcopus,  82  B, 

369  A,  662  A'. 
ISIDORUS  (S.)  abbas,  20D. 


JACOB  patriarcha.  Ejus  visio  de  scala  expla- 
natur,  677  A  et  s. 

JACOBUS(S.)Major,  diaboli  supplantator,  279  A. 
Ejus  familiaritas  cum  Christo,  269 C,  274  B, 
prsedicatio,  85D',  269  C,  277B,  miracula, 
270C  et  s.,  271 G,  273D',  277  A,  martyrium, 
271A. 

JACOBUS  (S.)  Minor.  Ejus  ortus,  48  B,  simili- 
tudo  cum  Christo,  50A,  sanctitas,  48C,  53 D, 
episcopatus  in  Jerusalem,  49A,  175A',  288B, 
epistola,  49  C,  martyrium,  49  D. 

JACOBUS  (S.),  episcopus  Antiochenus,  499B', 
502B',  503G. 

JEREMIAS.  Ejus  tribulationes,  370 G. 

JERICHO  quid  figuret,  682  A'. 

JERUSALEM  pra;dicitur  evertenda,  477 C  et  s. 

JOACHIM  (S.),  pater  B.  V.  Mariaj,  379A  et  s. 

JOANNES  (S.)  apostolus,  90  B'. 

JOANNES  (S.)  Baptista.  Ejus  nativitas,  192  G 


et  s.,  excellentia  multiplex,  188  A  et  s.,  190 A 
et  s.,  197  D  et  s.,  206  B  et  s.,  vita  eremitica, 
204  B,  contemplatio,  207  C,  virtutes,  191 D, 
194 D,  196 A,  199 D',  204B'  et  s.,  207  A,  pree- 
dicatio,  191 A,  196  B,  amicitia  cum  Christo, 
200G  et  s.,  decollatio,  365A  et  s.,  368A  et  s., 
370 B,  373 B,  sepultura,  368 C. 

JOANNES  (Frater),  0.  M.,  minister  Bononiae, 
464  D'. 

JOANNES  Sarracenus,  485 C. 

JOANNES  (Teutonicus),  16A. 

JOSEPH,  filius  Jacob,  210 D',  typus  Christi, 
211B,  et  S.  Petri,  211C. 

JOSEPHUS  historiographus,  48  C,  478  A,  C. 

JOSIAS  Scriba,  271 B. 

JUDyfll  per  miracula  crucis  ad  fidem  conversi, 
390 A',  393  A',  C. 

JUDAS  (S.)  apostolus.  Ejus  virtutes,  513D  ets., 
617B,  praedicatio,  510A',  511B,  5I4B,  epi- 
stola,  518 G  et  s.,  miracula,  512B,  marty- 
rium,  513 B. 

JUDICIUM  generale,  38A,  39B  et  s.,  587B', 
590  A,  617  D',  656  D  et  s.  —  Judicium  discre- 
tionis,  63 B,  68D',  107B.  —  Judicium  teme- 
rarium,  237 C,  264  A',  564 G,   652  B',   693  B'. 

JUDITH  praifigurat  B.  V.  Mariam,  378  A. 

JULIANA  (S.),  filia  S.  Gerasinse,  499D',  503  A'. 

JULIANUS  imperator,  235B  et  s. 

JULIUS  (Ca^sar),  483  G. 

JULIUS,  dux  Europae,  609  A'. 

JUPITER,  304 C. 

JURAMENTUM,  368  C  et  s.,  496  B.  Cf.  Perju- 
rium. 

JUSTINA  imperatrix,  25  B'. 

JUSTINUS  presbyter,  303  C. 

JUSTITIA,  110 a1  273B,  373D,  529 A',  533 D', 
546A,  602D,  691  A',  693 A'.  —  Persecutiones 
propter  justitiam,  530  A',  536  A. 

JUSTUS  qualitcr  a  Deo  regatur,  638 A  et  s. 
—  Justorum  tribulationes,  603  A',  et  merces, 
599 A.  —  Cf.  Electi,  Sancti. 


L 


LABOR  spiritualis,  631 D  et  s.  —  Labor  manu- 

alis,  92A,  469B. 
LACRIM.E   multiplicis   speciei,    419A',  529D, 

533  G,  545  D',  603  A. 
LiiiTITIA  perfecta,  juxta  S.  Franciscum,  459B. 
LATRO,  episcopus  Laudunensis,  456B',  D'. 
LATRONIANUS  praeses,  627 B. 
LAURENTIUS  (S.)  martyr.   Ejus  gesta  et  vir- 

tutes,  296A,  298B,299D,  300B',  301B,  302B 


INDEX  NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


715 


et  s.,  307  D,  308  A',  D',  30915',  62GD',  mira- 
cula,  299A',  303B,  supplicia,  303B. 

LAZARUS  (S.),  episcopus  Massiliensis,  256C', 
257  A'. 

LECTULUS  diversa  designat,  326 A. 

LEMOBIA  (S.),  pediscqua  Sertis  regis,  219 D. 

LEO  (S.)  Papa,  94  A',  414 C,  528 A',  605  D', 
606  B. 

LEO  (Frater),  discipulus  S.  Francisci,  462C. 

LEX  evangclica,  461 A. 

LIBERTAS  vera,  289  C.  —  Libertas  perversa, 
289  D. 

LIBRI  varii  allegati  :  Liber  de  Causis  (David 
Judaei),  52A';  Liber  Justorum  (Evangelium 
Nazaraeorum),  197  B;  Ilistoria  Ecclesiastica 
(Eusebii),  510 A';  Liber  Historiae  nativitatis 
Virginis  sacrae  (Evangelium  Nativitatis  B. 
M.),  378  D' ;  Martjrologium  Sanctorum,  217  D ; 
Passionale  Sanctorum,  97B',  339 A',  360 A  ; 
Profectus  religiosorum  (David  Augustani), 
16B',  120 B';  De  requie  mentis,  164C;  Spe- 
culum  historiale  (Vincentii  Bellovacensis), 
485C';  Summa  confessariorum  (Joannis, 
Bossinensis  episcopi),  10 B;  Summa  virtu- 
tum  et  vitiorum  (G.  Peraldi),  lOB,  162C'; 
De  Verbis  et  actibus  S.  Francisci,  465  D', 
467A,  469D,  470A;  De  Viris  illustribus  Or- 
dinis  Cisterciensis  (id  est  Exordium  ma- 
gnum  Ordinis  Cisterciensis),  341 B';  Liber 
Vitaspatrum,  22  C,  33  B,  288  B',  431 C,  451 A,  A '. 

LIMBUS,  148  C. 

LINGUA  refrenanda,  54 A,  280  D,  453 D,  690 C. 

LINUS(S.),  217B. 

LITANIA  major,  quae  fit  in  festo  S.  Marci,  76C. 
—  Litania  minor,  in  diebus  Rogationum, 
75  C,  76  D,  B'. 

LUCAS  (S.).  Ejus  gesta,  scripta  et  virtutes, 
491 A  et  s.,  492 D,  495 G,  B',  497 C. 

LUCILLUS,  qui  a  S.  Laurentio  visum  recepit, 
305  B. 

LUDJ  quinam  prohibeantur,  8C  et  s. 

LUDOVIGUS,  rex  Francorum,  filius  Caroli  Ma- 
gni,  485B'. 

LUMBI  quo  sensu  praecingendi,  639 C. 

LUPA  regina,  271 C,  ad  fidem  conversa,  271 C. 


M 


MACARIUS   (S.),    episcopus    Jerosoljmitanus, 

65  A'. 
MAGISTER  Sententiarum.   Vi(fe  Petrus  Lom- 

bardus. 
MAHOMETUS,  198  D'. 


MAMERTUS  (S.),  episcopus  Viennensis,  qua 
occasione  Rogationes  instituerit,  76 B'. 

MANICH/EI,  358  C. 

MANSUETUDO,  529  B,  532  A',  545C,  pcrfecta, 
494  D'. 

MARCULUS,  Graeciae  pontifex,  499C',  503  A'. 

MARCUS  (S.)  evangelista,  discipulus  S.  Petri, 
31  A.  —  Ejus  humilitas,  36D',  praedicatio, 
31 A',  33 A,  35  D,  evangelium,  35  B,  marty- 
rium,  32A,  miracula,  32  C.  —  Litania  in 
ejusdem  festo  instituta,  76C. 

MARDOCH^US,  233  A'. 

MARGARETA  (S.)  virgo  et  martyr.  Ejus  virtutcs, 
247 A,  martyrium,  247 A',  miracula,  248B, 
potens  intercessio,  248  A'. 

MARIA,  Mater  Dei,  234  C,  381 A',  per  Judith 
figurata,  378  A,  designatur  per  portam,318A, 
et  per  castellum,  318B  et  s.,  333B'.  —  Ejus 
dignitas,  315 C,  3I8G,  323  C,  329 G,  381 A'  et 
s.,  540  A,  perfectio  in  vita  activa  et  contem- 
plativa,  319B',  329D,  379G',  383B,  385D, 
gratia  supereminens,  375  A',  382G,  pulchri- 
tudo,  3I3D  et  s.,  fides,  232C,  humilitas, 
2.35 D,  318C',  mB,  discrctio,  236  A,  mise- 
ricordia,  315  B,  mediatio,  378  A',  beatitu- 
do,  324  D,  330  A',  380  D,  382  D,  canticum, 
232 A',  243G  et  s.,  miracula,  238 A',  316 A', 
325  B',  559 A.  —  Ipsius  sanctificatio,  .375B, 
nativitas,  376 D,  377  C,  379 A,  oblatio  et  ha- 
bitatio  in  templo,  376  C,  379  D,  visitatio, 
230  A  et  s.,  2.39  A,  per  solennitatem  celebra- 
ta,  233  A,  assumptio  in  coelum,  321Aets., 
330  A,  etiam  quoad  corpus,  322 A',  sepul- 
crum,.322B. —  Quomodo  Christum  dilexerit, 
326 B'  et  s.  —  Illam  adhuc  in  terra  viventem 
multi  exoptabant  videre,  379B',380A.  — Quid 
agat  in  Ecclesia,  311  A  et  s.,  315  D',  et  in 
purgatorio,  320 B'.  —  Qualiter  colenda  sit, 
233  A  et  s.,  323  A',  377  D,  382  A',  538  A,  et 
imitanda,  234  D',  239  C  et  s.,  380  A',  382  B'. 

MARIA  (S.)  ^gyptiaca.  Ejus  conversio,  27  G, 
poenitentia,  28 A,  fortitudo,  28 D,  contem- 
platio,  28G',  manifestatio,  29A,  obitus,  29C'. 

MARIA  (S.)  Cleophae,  mater  SS.  Simonis  et 
Judae,  512  A. 

MARIA  (S.)  Magdalene.  Ejus  conversio,  249 A 
et  s.,  2.53  A'  et  s.,  260  A',  263  D,  familiaritas 
cum  Christo,  255 B,  256 G,  316 D',  optima 
pars,  255  D,  transitus  in  Massiliam,  236G', 
miracula,  256D'  et  s.,  259C,  261 C,  eremi- 
lica  vita,  258A,  261  C,  contemplatio,  238  D, 
obitus,  258D'.  —  Imitanda  religiosis  propo- 
nitur,  263  A'  et  s. 


716 


INDEX   NOMINUM   ET  RERUM  NOTABILIUM 


MARS.  Ejus  statua  in  Scythia,  47B'. 

MARTHA  (S.)  Christi  hospita.  Ejus  gesta  et 
virtutes,  281 A  et  s.,  316  D  et  s.,  niii-acula, 
282  A,  obitus,  282  B. 

MARTHILLA  (S.),  pedisequa  S.  Marthaj,  317  A'. 

MARTINUS  (S.).  Ejus  gesta  et  virtutes,  21 A, 

.     555  A  et  s.,  557D  et  s.,  560G  et  s.,  563A  et  s., 

648 C,  spiritus  propheticus,  557 B,  prsedica- 

tio,   559C,  miracula,  559 A',  679D,  obitus, 

559  C. 

MARTYR  quibus  virtutibus  ornetur,  619  D'  et  s., 
624  D',  626  C.  —  Martjres,  Christo  confor- 
mati,  606A',  quomodo  sint  imitandi,  609C, 
612A'.  —  Eorum  tentationes,  609B,  tribula- 
tiones,  612  A,  miracula,  605  B',  627  A.  — 
Triumphus  martjrii,  306  A,  606  A  et  s. 

MARTYROLOGIUM  Sanctorum,  217  D. 

MATERNUS  (S.),  71C. 

MATTH^.US  (S.)  apostolus  et  evangelista.  Ejus 
excellentia  multiplex,  404D  et  s.,  conversio, 
406  D,  408 G,  obedientia,  409  C,  convivium, 
407B,  409D',  prsedicatio,  405D,  411D,  414D', 
miracula,  412 A,  evangelium,  405C,  410 A, 
415 A,  417 B,  martyrium,  412 D,  420 C. 

MAURITIUS,  episcopus  Levicanse  urbis,  499C, 
503  C. 

MAURUS  rex,  pater  S.  Ursulae,  498A',  499  A. 

MAXENTIUS  imperator,  590  C,  591 A. 

MAXIMINUS  (S.),  episcopus  Aquensis,  256 C, 
257  B',  259B,  281 C. 

MAXIMUS  (S.),  episcopus  Taurinensis,  198  A'. 

MAXIMUS  imperator,  557  A',  D'. 

MEMELIA,  mater  S.  Servatii,  70B. 

MENS.-Ejus  nobilitas,  349C.  Cf.  Anima. 

MERGURIUS  (^.)  martjr,  235A'. 

MERCURIUS,  15  B'. 

MICHAEL  (S.)  archangelus,  princeps  Ecclesiae, 
425 B'.  —  Ejus  apparitio  in  monte  Gargano, 
435  D  et  s. 

MICHAEL,  imperator  Graecorum,  485 B'. 

MILITIA  christiana,  lA,  17  B.  Cf.  Certamen, 
Victoria. 

MIRAGULA  fidem  probantia,  90  B,  quomodo 
spiritualiter  renoventur,  93  B.  —  Miracula 
Christi,  144 A',  et  martjrum,  605  B',  627 A. 
—  Miracula  varia  narrantur,  2D',  29C,  30B, 
32G,  45B',  47B',  51G,  71G,  96A,  217D,  C, 
218A,  237D',  238A',  248B,  256D'ets.,  259G', 
270C  et  s.,  273 D',  282A,  283B',286A'  et  s., 
299  A',  305  B,  316  A',  325  B',  335B',  341 A', 
343  D',  390 A',  393  A',  412 A,  435D  et  s.,  448B', 
455G'  et  s.,  484D,  485B  et  s.,  512B,  559A,  A', 
575  B,  578  D,  592  B'. 


MISERICORDIA,  534C.  —  Opera  misericordiae, 
296 A  et  s.,  297D  et  s.,  350G,  411  B,  430 G, 
495C',  529D'.  —  Exempla  misericordiae  erga 
pauperes,  302  D',  erga  peccatores,  25 G. 

MISSA,  168 D',  devote  celebranda,  26B,  37  B,  et 
audienda,  176  D'.  —  Sacerdos  se  praeparet 
ad  Missae  sacrificium,  180  A  et  s.,  assidue 
offerendum,  276 A'.  —  Missa  pro  defunctis, 
648 B.  —  Exempla  fervoris  in  celebratione 
Missae,  570  D',  573 A. 

MODESTIA  virginibus  commendatur,  663A. 

MONAGHI  quam  multi  fuerint,  526 B,  et  quo 
ordine  ponendi,  489C.  —  Quo  ritu  instituti 
fuerint  in  primitiva  Ecclesia,  489  A'  et  s. 

MONIGA  (S.),  358 C. 

MORS  desideranda,  288D'.  — Ad  illam  oportet 
nos  praeparare,  639  C  et  s. 

MORTIFIGATIO  religiosorum,  310  A,  339B  ets., 
363 C,  444B'.  —  Exempla  mortificationis, 
283  A',  339  G,  458  G,  567  A. 

MOYSES  (S.)  abbas,  20 G,  165D,  651 A'. 

MULIERES  christianae  laudantur,  253 B. 

MUNDITIA  cordis,  530B,  535C,  553A,  554A. 
Cf  Cor. 

MUNDUS  multipliciter  intelligitur,  105  D'.  - 
Mundus  despiciendus,  370  A',  et  abhorrendus, 
371 A,  qualiter  electos  tentet,  608B.  —  Reli- 
giosi  mundani,  653  A'.  —  Cf.  Terra. 

MYSTERIA  contemplanda,  364 A'. 


N 


NATHANAEL,  frater  S.  Philippi,  46  A'. 
NATIVITAS  B.  V.  Mariae  quomodo  per  festum 

celebrari  coeperit,  377  C.  Cf.  Maria. 
NEGLIGENTIA,  387 D,  425B,  504B'. 
NERO  imperator,  190 C,   211 B',  217B'  et  s., 

286B',  287B,  484B'. 
NERVA  imperator,  578 A. 
NICETAS,  frater  S.  Glementis,  271 A.  Cf.  Fau- 

stinus. 
NIGOLAUS  (S.)  episcopus,  70  C. 
NOBILITAS  mentis,  349 G.  Cf.  Anima. 
NOVISSIMA  quatuor  meditanda,  665  C. 
NOX  diversa  designat,  326 B. 


0 


OBEDIENTLA ,  99  G,  291 A',  354  B',  452  C,  493 B', 
517 C.  —  Exempla  obedientiae,  46B,  409 B", 
567  C.  —  Cf.  Docilitas. 

OGCASIONES  peccati  vitanda?,  431 A,  496D. 

OCTAVIANUS  iraperator,  287  A,  304  C,  663  D'. 


INDEX   NOMINUM    ET   RERUM   NOTABILIUM 


717 


OCULUS  quam  mirabiliter  crcatus,  595B'.  — 
Oculi  mortificandi,  428  A,  675 B. 

ODILO(S.),  547  A. 

OUIUM  vitiosum,  619  C.  —  Odium  honum, 
619C',  642  0'. 

OFFICIUM  divinum  quibus  defectibus  detur- 
petur,  264 B,  3521)',  363 D',  594  C. 

OPUS  manualc  rcligiosorum,  469 B.  —  Opera 
Dei,  345B.  —  Opera  servilia,  11  C.  —  Opera 
misericordiae,  296 A  et  s.,  297  D  et  s.,  350  C, 
411B,  430G,  495 C,  529D'. 

ORATIO,  585 A,  D.  Ejus  necessitas,  344  C,  con- 
ditiones,  75  C,  79 B  et  s.,  81  C,  cfTicacia,  81 A 
et  s.  —  Orandum  pro  Ecclesia,  471 A',  pro 
proximis,  73 C,  pro  defunctis,  320 A',  547B 
et  s.  —  Quare  non  statim  exaudiatur  oratio, 
78 D'.  —  Oratio  justi,  73  C.  —  Quomodo  ad 
orationem  se  disponat  religiosus,  355  D.  — 
Exempla  orationis,  74B,  354 C,  564B. 

ORDO  creaturarum,  423  C,  437  C.  —  Sacra- 
mentum  Ordinis,  215B.  —  Ordo  Cartusien- 
sis,  462 B',  568 D,  570 D,  573 C,  ejusque  Sta- 
tuta,  203C,562D.  —  Ordo  Fratrum  Minorum, 
462  A',  465  C  et  s. 

ORIGENES,  HD,  92 A',  152 G,  343 C. 

ORNATUS  culpandus,  663B. 

OSTIENSIS.  Vide  Henricus,  Hugolinus. 

OTIOSITAS,  469 B.  —  Verba  otiosa,  469 B'. 

OTTO  imperator,  286 D'. 


PACOMIUS  (S.),  352  D',  526  G. 

PANTULUS,  episcopus  Basileensis,  499  C. 

PAPA.  Quanta  ejus  potestas,  224  A',  292  D'.  Cf. 
Petrus. 

P.\RENTES.  Utrum  pro  peccatis  parentum  suo- 
rum  filii  juste  puniantur,  125D'. 

PARIS,  663 D'. 

PASSIO  Ghristi  rccolenda,  60 B,  62 A  et  s., 
65B'ets.,69G',  39 lA  et  s.,  396  C,  399A  et  s., 
470 A  et  s.,  et  prsedicanda,  471 C.  —  De  illa 
multipliciter  dolendum,  61 B',  et  gauden- 
dum,  60C  et  s.,  398B.  —  Eclipsis  tempore 
passionis  peracta,  483 D'.  —  Cf.  Christus. 

PASSIONALE  Sanctorum,  97B',  359A',  360A. 

PASSIONES  refrenandae,  56  C.  —  Earum  effe- 
ctus,  372  C. 

PASTOR  (S.)  abbas,  307  C. 

PATER  aeternus,  113 G  et  s.,  145D.  Cf.  Deus. 

PATIENTIA,  32B',  .303D',  348C,  529B,  621B, 
626B,  perfecta,  494D'.  —  Exempla  patientiae, 
71 A',  336A,  447B,556C.— C/.Tribulationes. 


PATROCLUS,  pincernaNeronis,a  S.  Paulo  sus- 

citatus,  217  C. 
PAULUS  (S.)  apostolus.  Ejus  sanctitas,  220  A', 

361D,  caritas,  215D',  praedicatio,  85D',  216A 

et  s.,  218G',  epistolffi,  227 C,  tribulationes  el 

ccrtamina,  217 A',  226 D  et  s.,  martjrium, 

218  A',  219  A  et  s. 
PAULUS  (S.),  primus  eremita,  169G'. 
PAUPERTAS   duplex,  298 G.  —  Paupertas  vo- 

luntaria,  13D',  ij28B',  531 D,  532 G,  601 B,  et 

evangelica,  493  D,  494  B,  544 D'. 
PAX  vera,  510C.  —  Pax  temporis,  670B',  pe- 

ctoris,  4.39C',670D',  692D, ceternitatis,  671 A. 

—  Pacifici,  530 C,  535C'. 

PEGGATUM  Deo  odiosum,  180A.  —  Peccatum 
originale,  65  C,  123 Cet  s.,  161 C,  a  quonam 
reparandum  fuerit,  183  D,  et  quosnam  habeat 
effectus,  610  C.  —  Peccatum  mortale,  102 B 
et  s.,  110 D'  et  s.,  ejusque  consequentiae, 
424  C.  —  Peccata  venialia  vitanda,  68B', 
1.38 B,  .543  B,  594 B,  et  abluenda,  54 C,  594 A'. 

—  Peccata  quotidiana  non  parvi  pendenda, 
264  A.  —  Peccata  reiterata,  263  A.  —  Fuga 
peccati  quantum  prosit,  279  D'.  —  Vitandae 
peccandi  occasiones,  431 A.  —  Remissio  pec- 
catorum,  149 C,  252B,  687 C.  —  Tristitia  de 
peccatis  habenda,  611 B.  —  Poenitentia  pro 
peccato  mortali  debita,  176B.  —  Peccatum 
contra  Spiritum  Sanctum,  159G  et  s.,  quo 
sensu  irremissibile,  161 B.  —  Peccatores 
quam  stulti,  289  B',  et  quantum  eis  compa- 
tiendum,  350  G. 

PELAGIUS  Papa  I  (S.  Sixtus  III),  287  B. 

PELAGIUS  haeresiarcha,  5A'. 

PERFEGTIO  christiana,634G et  s., religiosa,  33B 
et  s.,  54  B',  541 D  et  s.  Cf  Sanctitas,  Virtus. 

PERIPATETICI,  170  D. 

PERJURIUM,  369B.  Cf  Juramentum. 

PERSECUTIONES,  603  A',  quam  fructuosae, 
530A',  536A,  604B. 

PETRUS  (S.).  Ejus  fides,  213A',  lapsus,  223B, 
sanctitas,  220A',  225A,  caritas,  211  C,  215G', 
226 A,  257  C,  577 A  et  s.,  humilitas,  226 A, 
doctrina,  225G,  praedicatio,  143A  et  s.,  216A 
et  s.,  218  G,  verba  diversa,  222B  et  s.,  per- 
secutiones,  211 A'  et  s.,  liberatio  e  carcere, 
209 A  et  s.,  285 A  et  s.,  287 D,  290 B,  293  B', 
Romanum  pontificium,  217B,  potestas  uni- 
versalis,  210D  ct  s.,  213 D',  221  C,  224A  et  s., 
290A',  292D,  miracula,  45B',  217D,  218A, 
286B'  et  s.,  martyrium,  218A',  219A  et  s. 

—  Cur  celebretur  festum  S.  Petri  ad  vin- 
.   cula,  286  D  et  s. 


718 


INDEX   NOMINUM  ET   RERUM   NOTABILIUM 


PETRUS  (S.)  Damianus,  547  A. 

PETRUS  de  AUiaco,  472A. 

PETRUS    Lombardus,    21 B,   125B,    B',    134 D, 

163B,  214B'. 
PETRUS  de  Palude,  patriarcha  Jerosolymita- 

nus,  292  D'. 
PETRUS  de  Tarantasia  (B.  Innocentius  Papa  V), 

293  B. 
PHILETUS,  discipulus  Hermogenis,  et  postea 

S.  Jacobi  Majoris,  270 D. 
PHILIPPUS  (S.)  apostolus.  Ejus  vocatio,  46A, 

virtutes,  46  B,  praedicatio,  47  A',  miracula, 

47B',  martyrium,  47 D'. 
PHILIPPUS  (Grevius),  cancellarius  Parisiensis, 

392  C,  400  D. 
PHILIPPUS,  filius  Herodis  Ascalonit»,  213B. 
PHILO,  31  C,  33B. 
PHILOSOPHI  gentiles.  De  illorum  virtutibus 

quid  sentiendum,  133B. 
PHOCAS  imperator,  537  A'. 
PINNOSA  (S.)  virgo,  500A. 
PLAGIDA  regina,  283 B'. 

PLATO,  158A,  A',  440A',  501C,  611A',  642B'. 
POENITENTIA,  223B',  411 A',  631 D,  non  diffe- 

renda,  C9  D.  —  Poenitentiae  sacramentum, 

214  D.   —  Poenitentia   pro  peccato  mortali 

debita,    176  B.  —   Poenitentia   infructuosa, 

40  B.  —  Exempla  poenitentiae,  28  A,  358B', 

363 B,  456 B'. 
POLIMIUS,  rex  Indorum,  343B,  345C',  347G. 
POLYGARPUS  (S.),  484  D'. 
PORPHYRIUS,    adversarius   fidei    christianae, 

270  C. 
PORPHYRIUS,princepsmilitise,592A',593A,G'. 
POTESTAS   ecclesiastica,    292  D.    —   Potestas 

Papae,  224 A',  292 D. 
POTUS  moderandus,  363 C.  Cf.  Abstinentia. 
PR^CEPTUM   caritatis,    635 D   et    s.    Cf.  Ga- 

ritas. 
PR^DESTINATIO,  155A  et  s. 
PRyEDICATIO  evangelica,  506A  et  s.,  qualiter 

facienda  et  audienda,  270  B.  —  Praedicatio- 

ni  operatio  concordet,  4961)'.  —  Prsedicator 

religiosus,  467 B'  et  s. 
PR^LATUS    quid    agere    debeat,  35  B'  et  s., 

92G,  128B',  129C,  510A,  588B.—  Prgelati 

religiosi  officia,  467 B'  et  s.  —  Praelatus  ma- 

lus,  128A,  509B. 
PR/ESENTIA  carorum  haud  nimis  quaerenda, 

202  A'. 
PR^SUMPTIO  vitanda,  222A',  410B'. 
PROFECTUS  spiritualis,  517  A',  518 A,  633  C, 

in  religiosis,  541 B'.  —  Liber  cui  titulus  : 


Profectus  religiosorum  (David   Augustani), 

16B',  120 B'.  —  Cf  Ascensus. 
PROJEGTUS  (S.),  299 D'. 
PROSPERITAS  reproborum,  304 C.  Cf  Reprobi. 
PROXIMUS  aedificandus,  430A',  688G,  erudi- 

endus,  414 A',  non  despiciendus,  431 B.  Cf. 

Garitas. 
PRUDENTIA,  164  A  et  s.,  597  D,  691 C.  —  Pru- 

dentia  carnis,  450  A.  —  Cf.  Discretio. 
PUDOR  castus,  667  B. 
PUERI  seu  Parvuli  quo  sensu  imitandi,  426  C, 

428D  et  s.,  444G.  —  Pueri  sine  Baptismo 

defuncti,  127B. 
PULGHRITUDO  multiplex,  314  A. 
PURGATORIUM  defunctorum,  547B  et  s.  Cf 

Defuncti. 

Q 

QUINTIANUS  praeses,  627 B. 
QUIRINUS  tribunus,  286  A',  ad  fidem  conver- 
sus,  286B'. 


R 


RABANUS  (B.)Maurus,  Moguntinus  episcopus, 
534D'. 

RAIMUNDUS  (S.)  de  Pennafort,  9D',  16A,  B. 

RAPTUS  mysticus,  183  A,  355B'.  Cf  Theologia. 

RATIO.  Illi  obediendum,  103A',  et  subjiciendae 
passiones,  56 C,  515B.  Cf.  Anima. 

REGTITUDO  intentionis  et  finis,  496  B'. 

REDEMPTIO  generis  humani,  394  B'  et  s. 
Cf.  Christus,  Passio. 

REFECTORIUM.  Quomodo  in  illo  legendum, 
332A'. 

REGNUM  ccelorum,  528D',  545A,  586C  et  s., 
589  A'.  —  RegnumDei,  618  C.  —  Cf  Beati- 
tudo,  Goelum. 

REGULA  religiosis  observanda,  373  C. 

REGULA  S.  Benedicti,  354  C,  S.  Francisci, 
461  G  et  s.,  S.  Hieronymi,  222  A,  342  C, 
349B,  446B,  A',  449 A',  450G,  D',  451 A,  D', 
452 A  et  s. 

REGULUS  (S.),  485A'. 

RELIGIOSI.  Eorum  officia,  34D',  lOOC,  243B, 
245G,  262  B,  279 D,  295  A,  308B',  309 A,  331 B 
et  s.,  339B',  350  C,  352 A,  353 A',  354A  et  s., 
370 A'  et  s.,  415B',  441 C,  465B  et  s.,  486B', 
490B',  505 A'.  —  Religiosorum  finis,  384 C, 
651 D,  vota,  420 A,  462C,  493A  et  s.,  6150', 
profectus,  517  A',  543  B',  644  D',  perfectio, 
33B  et  s.,463D,  541 D  et  s.,  humilitas,  278 .\, 


INDEX  NOMINUM   ET   RRHUM    NOTABILIUM 


719 


543  D,  545  A',  561  A',  mortiricatio,  310  A, 
332D,  339B  et  s.,  3«3(:,  444 B',  519  D',  ahne- 
gatio,  4G4A',  G49D'  ct  s.,  holocausfum,  397B', 
551  A',  paupertas,  4!)3D,  494  B,  544D',  casti- 
tas.  493  A,  ohcdientia,  99  C,  354 B',  452  C, 
493B',  517G',justitia,  373D,  caritas  fratcrna, 
99  A',  397  A,  452  A,  concordia,520  A',  sapientia, 
593 C  et  s.,  prudentia,  597  D,  iectio  et  scien- 
tia,  3G2A',  413  C  et  s.,  4GGA  et  s.,  solitudo, 
5G1D',  silentium,  207 D',  239D',  332 B,  con- 
sidei'atio,  504D',  contemplatio,  454B,  examen 
proprium,  2G2A',  psalmodia,  441 C,  opus 
manuale,  4G9B,  prandia,  545C,  colloquia, 
338G,  431 D',  453 D.  —  Eorum  illusiones, 
277  D,  et  defectus,  IGC,  24  B,  99  D',  291 B 
et  s.,  307B,  B',  372C,  442A',  504B,  517G, 
518D  et  s.,  561B,  563B',  564D,  59GB'  et  s., 
652  G  et  s.  —  Praelatus  et  praedicator  reli- 
giosus,  467  B'  et  s.  —  Sacerdos  religiosus  ad 
quantam  perfectionem  vocetur,  182  B  et  s. 
—  Religiosi  apostatae,  650B'.  —  Cf.  Goeno- 
bium,  Monachi. 

RELIQUI/E  Sanctorum  quare  honorandae,549A' 
et  s.,  552 A. 

REMIGIUS  (S.)  episcopus  Remensis.  Ejus  gesta 
et  virtutes,  455 A  et  s.,  miracula,  456  D'. 

REMISSIO  peccatorum,  149 C,  252 B,  687 C. 

REPROBI,  589 C,    610 B.    Eorum   prosperitas, 
304 C,  370 A,  371 D. 

RESTITUTIO  prompte  facienda,  673  D'. 

RICHARDUS  de  Mediavilla,  135 D'. 

RICHARDUS  de  S.  Victore,  461 A'. 

ROGATIONES,  75G,  76D.  —  Cur  in  his  diebus 
fiant  litania,  processio  atque  jejunium,  76B'. 

ROMA.  Ejus  conversio  ad  fidem,  579 B. 

ROMANUS  (S.),  miles  et  martyr,  306 A'. 

RUSTICUS  monachus,  15  B'. 

RUSTICUS  (S.),   presbyter  et    martyr,   476  D, 
482 A',  484B',  485 B,  A',  488  A'. 

RUYSBROECK,  648 C. 


SABBATUM.  De  ejus  observatione,  lOC  et  s. 
SAGERDOS  ad  celebrandum  quomodo  se  prae- 

paret,  180  A  et  s. 
SACERDOTIUM,  309  C. 
SAGRAMENTA  Ecclesiae,  171 A,  184  A'. 
SALOME,  filia  Ann»,  379 C. 
SALUS  animge,  616C'  et  s.  —  Arcta  ejus  via, 

298  C. 
SANGTI  considerandi,  647 B',  venerandi,  552 G, 

imitandi,  551 B,  552G',  in  Domino  laudandi, 


539B,  541  C.  —  Eorum  excmpla,  220B,  fidu- 
cia,  48IB,  humilitas,  567C,  potestas,  219D'. 

—  Quanta  fuerit  erga  illos  miscricordia  Dci, 
539  C.  —  Qu<Tnam  sint  in  eorum  festis  me- 
ditanda,  2191)'  et  s.  —  Quare  et  quando  in- 
stitutum  fuerit  festum  omnium  Sanctorum, 
537 A  et  s.  —  Eorum  reliquiae  honorandae, 
549  A'  et  s.  —  Communio  Sanctorum,  149 D. 

—  Cf.  Electi,  Justus. 

SANCTITAS,  374 A,  acquirenda,  541  D  et  s., 
542  D'  et  s.  Cf.  Perfectio. 

SANTULUS,  vir  sanclus,  299 B'. 

SAPIENTIA,  593 C  et  s.,  613 A  et  s.  —  Sapien- 
tia  natui'alis,  41GB.  —  Sapientia  evangelica, 
394B.  —  Donum  sapienti»,  182D',  384C', 
41GD,  636B'.  —  Exempla  sapientiae,  47A, 
347  C,  591 D',  .593 C,  648 C. 

SAPPHIRUS  castitatem  figurat,  493 B. 

SARRACENI,  198 D',  5.36  B,  626 A'. 

SGALA  Jacob,  677A  et  s. 

SCANDALUM,  lOOA,  430A',  442A. 

SCIENTIA  multiplex,  413G  et  s.  —  Scientia  re- 
ligiosorum,  362  A',  413  C  et  s.,  466  A  et  s. 

SGOTUS  (Duns),  171 D. 

SECRETA  non  divulganda,  690  D. 

SENECA,  11 D',  127  B',  165C',  642 B'. 

SENSUS  sanctificandi,  675  A  et  s. 

SERTIS  rex,  219  D. 

SERVATIUS  (S.)  episcopus.  Ejus  gesta  et  vir- 
tutes,  70  B,  71 B',  electio  ad  episcopatum, 
70B',  miracula,  71 G,  obitus,  72A'. 

SEVERINUS  (S.),  episcopus  Coloniensis,  71 D, 
560  B. 

SEVERUS  Sulpitius,  448  B',  557  B,  558  D'. 

SIGNUM  crucis  quam  efficax,  393  A'.  Cf.  Crux. 

SILENTIUM  virginibus  commendatur,  663 B'. 

—  Silentium  religiosorum,  207  D',  2.39  D', 
332  B. 

SILVESTER  (S.)  Papa,  65B,  627 B. 

SIMON  (S.)  apostolus.  Ejus  virtutes,  513 D  ets., 

517  B,  praedicatio,  510  A',  511 A',  514B,  mira- 

cula,  512B,  martyriura,  513 B. 
SIMON  magus,  211 B',  212C,  216D',  217D'  et 

s.,224G,  2701)',  576A'. 
SIMON  Pharisaeus,  249  A  et  s.,  264  A'. 
SIMPLICIUS  (S.),  episcopus  Ravennensis,503D. 
SIMPLICIUS,  episcopus  Jerosolymitanus,  96A. 
SISINNIUS,  Domitiani  amicus,  678A,  A'. 
SISOIS  abbas,  33C  et  s. 
SIXTUS  (S.),  Papa  et  martyr,  302 B,  B'  et  s., 

307  A'. 
SMARAGDUS  paupertatem  figurat,  493 A'. 
SOBRIETAS,  632  D.  Cf.  Abstinentia. 


720 


INDEX   NOMINUM   ET   RERUM   NOTABILIUM 


SOLITUDO.  Ejus   emolumenta,  203 C,  239 A'. 

Cf.  Cella,  Religiosi,  Vita. 
SOLLICITUDO   vitanda,   497B.  —  Sollicitudo 

habenda,  631  A. 
SOMNUS  sanctificandus,  327  C. 
SPECULUM  historiale,  485  C. 
SPES,  134D  et  s.,  227 D,  timore  temperanda, 

222  B'.  —  Ejus  motiva,  137  A,  et  certitudo, 

135  D'.  —  Cf.  Timor. 
SPIRITUS  Sanctus.  Ejus  divinitas,  115A',  pro- 

cessio,  113C  et  s.,  missio,  85  A',  101 A',  143C', 

688  A.  —  Prseparatio  cordis  ad  charismata 

Spiritus  Sancti,  406A'.  —  Peccatum  contra 

Spiritum  Sanctum,  159C  et  s.  —  Cf.  Deus, 

Donum. 
SPONSA  Christi  multiplex,  659  A,  671 A'. 
STABILITAS  mentis,  565  B. 
STEPHANUS  (S.)  protomartyr,  626 D'. 
STEPHANUS  clericus,  259  B',  per  apparitionem 

S.  Marise  Magdalene  conversus,  259  C. 
STEPHANUS  judex,  299  C. 
SUBDITUS  quid  agere  debeat,  36  A'.  Cf.  Obe- 

dientia. 
SUMMA  confessariorum  (Joannis,  Bossinensis 

episcopi),    lOB.  —  Summa  virtutum   et  vi- 

tiorum  (G.  Peraldi),  10  B,  162  C. 
SUPERBIA,  286 A. 
SUPERIOR  utrum  ab  inferiore  possit  corripi, 

441  D.  —  Superiores  religiosorum  quomodo 

diligendi,  309A. 
SYMBOLUM  Apostolorum,  145  C  et  s. 


THEOPHILUS,  ad  quem  scripsitS.  Lucas,  83  A'. 
THEOPHILUS   (id   est  Theophylactus),  224  C, 

491 A',  618  ir,  642 A. 
THOMAS  (S.)  apostolus.  Ejus  pra?dicatio,  85D', 

476A'. 
THOMAS    (S.)   Aquinas,    11 B', 

103  B',    120  D,    132 C,    133  C, 

146  A',     147C,    450  B',    152C, 

164D,     171 D,    175B,    184  C, 


288 D,    290 A',   293B,    368 D', 


12C,  16A,  D, 
1.34  B,  135  D', 
157A,  163D, 
215B,  276 B', 
437 A',    463  D, 


466  C,  547  B,  682  C.  —  Quanta  ejus  sapientia, 

648B'. 
THOMAS  de  Argentina,  134D',  136B,  163B'. 
TIBERIUS  imperator,  213 B. 
TIBURTIUS  (S.)  martyr,  574B'. 
TIMOR   utrum    spei  jungatur,    136B,    222 B'. 

—  Timor  Domini,  68B'.  —  Cf.  Spes. 
TIMOTHEUS  (S.),  484  D'. 
TITUS   (S.),   ad   quem   scripsit  S.  Dionysius, 

484D',  641 A. 
TITUS  imperator,  66 C. 
TRAJANUS  imperator,  578 B,  A',  609B'. 
TRIBULATIONES    quam    utiles,   272B    et   s., 

536C.  —  Tribulationes  electorum,  40C,  304C, 

306  C,  342  A,  367  C,  370  A,  371 A',  373B,  5.51  B, 

607B,   610 C  et   s.   —  Cf    Patientia,  Ten- 

tatio. 
TRINITAS  divina,  44  A',  413  C  et  s.  Cf.  Deus. 
TRISTITIA  seu  impatientia,  621 A'.  —  Tristitia 

bona  de  peccatis,  614  B. 
TRYPHONIA,  uxor  Decii  Caesaris,  305  D'. 


TAXILLI.  Ludus  taxillorum,  9C. 
TEMPERANTIA,  660 C,  690 D'.  Cf.  Abstinentia. 
TEMPUS  non  inaniter  consumendum,  563B'. 
TENTATIO  quid  sit,  47C.  —  Tentationes  multi- 

plicis  generis,  607C'  et  s.,  652 B.  —  Remedia 

tentationum,  17C  et  s.,  49D  et  s.,  569A'. 

—  Cf.  Constantia,  Tribulationes. 
TERRA.  Terrena  bona  contemnenda,  589B.  Cf. 

Mundus. 
THEByEI.  Legio  Thebseorum,  474B'. 
THEGLA  (S.),  559A. 
THEODORIGUS,  mercator,  325  D  et  s. 
THEODORUS  (S.)  Studita,  343 A  et  s.,  347 A, 

348  A'. 
THEODORUS  anachoreta,  648A'. 
THEODOSIUS  imperator,  25B',  287A,  473B. 
THEODOSIUS,  pater  S.  Margaret»,  247 G. 
THEOLOGIA    mystica,    439B,    141 D,    482G'. 

Cf.  Gontemplatio. 


u 


URBANUS  (S.)  Papa  I,  574 A',  575  A  et  s. 

URBANUS  (B.)  Papa  II,  92 D. 

URBANUS  Papa  IV,    475B  et  s.,  478A'  et  s., 

233B. 
URBANUS  Papa  VI,  233 A  et  s. 
URSULA  (S.)  et  socise  ejus,  virgines  et  marly- 

res.  Earum  gesta  et  virtutes,  498A  et  s., 

500D  et  s.,  503A,  martyrium,  500B,  beati- 

tudo,  503  B'. 
USUARDUS,  348  A'. 


V 


VALENTINIANUS  I  imperator,  568A. 
VALENTINIANUS  II  imperator,  557  B'. 
VALENTINUS  (S.),  episcopus  Tungrensis,  70B'. 
VALERIANUS  (S.)  martyr,  574B  et  s. 
VALERIANUS  prsefectus,  303G,  C,  305A',  C, 
306  A',  627 B. 


INDEX   NOMINUM   ET   RERUM   NOTABILIUM 


721 


VALERIUS,  episcopus  Hipponcnsis,  3;j8C'. 

VEUBA  otiosa  rcligiosis  vitanda,  4G9B'. 

VERI3UM  aeternum  quomodo  generetur,  dlSG 
ets.  —  Incarnatio  Verbi,18iC.  — 6'/". Christus. 

VERENA  (S.)  virgo,  500  A. 

VESPASIANUS  impcrator,  60 G. 

VIA  arcta,  631 D.  Cf.  Poenitentia. 

VIGTORIA  (S.),  filia  S.  Gerasinae,  499D',  503A'. 

VIGTORIA  spiritualis,  626 A,  quomodo  pr^- 
mianda,  627 C.  Cf.  Certamcn. 

VIDUA  christiana,  664  D. 

MNGENTIUS  (S.)  martyr,  626 D'. 

VINCENTIUS,presbytercardinalis,499R',503G. 

VINGULA  diversa,  293 G'  et  s.  -  Vincula 
S.  Petri,  286  B'  et  s. 

VIRGO  sancta  laudatur,  659D'  et  s.,  6G3G. 

VIRTUS,  162 G'  et  s.  —  Virtutes  theologicae, 
135B',  227C',  386C,  689C',  raorales,  386A, 
cardinales,  6901)'.  —  Virtutum  acquisitio, 
385G  et  s.,  et  connexio,  374G,  533 C.  —  Vita 
virtuosa,  631 D.  —  An  gentiles  philosophi 
veras  habuerint  virtutes,  133  A.  —  Cf.  Per- 
fectio. 

VISIO  beatifica,  50 D  et  s.,  544D,  in  hoc  mundo 
prgegustata,  52  C  —  Visio  patriarchae  Jacob 
de  scala,  677  A  et  s.  —  Cf.  Beatitudo. 


VISITATIOB.V.  Maria^.  Instilulio  hujus  solen- 
nitatis,  233A.  Cf.  Maria. 

VITA  virtuosa,  631 D,  conlemplativa,  384  G, 
cremitica,  204  B,  angelica,  438  B'  et  s.  —  Vita 
anachoretica  ulrum  coenobiticae  pra^ferenda, 
51GB  et  s.  —  Excmpla  vitae  eremiticae,  199  A, 
258B,  447B',  449  A',  451  A'.  —  Cf  Cella,  So- 
litudo. 

VIT/E  Patrum,  seu  Liber  Vitaspatrum.  Vide 
Libri. 

VITIA  diverso  modo  expugnanda,  21 D'.  Cf. 
Ccrtamen. 

VOLUSIANUS,  283  B'. 

VOTA  religiosa,  420A.  Cf  Religiosi. 

VULPECULA,  filia  Genebaldi,  456B'. 


ZACH.15US,  672  G   et   s.,  qualiter   imitandus, 

680C'  et  s.,  683A. 
ZACHARIAS,  pater  S.  Joannis  Baptists,  192  D 

et  s.,  195D  et  s.  —  Ejus  canticum,  194 G. 
ZELUS   apostolicus,    46 C',    74D,  75 A',  356C, 

633  A'.  —  Ira  per  zelum,  533  A.  —  Cf  Ex- 

empla. 
ZOSIMAS  abbas,  29  A  et  s. 


T.  32. 


4G 


INDEX  GENERALIS 


IN    PESTO    S.    GEORGII    MILITIS    ET    MARTYRIS. 

Enarratio  in  epistolam  :  Nemo  militans 
Deo  implicat  se  negotiis  scecularibus , 
etc.  II  Tim.  ii,  4-10 1 

Sermo  I.  Quae  miles  debeat  regi,  et  quomo- 
do  S.  Georgius  eadem  Christo  exhibuerit.      2 

Enarratio  in  evangelium  :  Ego  siim  vitis 
vera,  et  Pater  meus  agricola  est,  etc. 
Joann.  xv,  1-H 3 

Sermo  II.  De  ludorum  innumeris  malis ; 
et  qui  ludi  liciti  sint  honestique,  qui- 
que  illiciti  et  prohibiti 8 

Sermo  III.  De  observatione  sabbati,  id  est 
diei  dominicae  ac  festorum  novae  legis, 
et  quid  in  eis  potissimum  agendum  sit 
Christifidelibus 10 

Sermo  IV.  Quani  detestabile  sit  peccatum 
ac  enorme  avaritia,  et  cur  idololatria  et 
vitiorum  maximum  appelletur    ...     13 

Ad  religiosos. 

Sermo  V.  De  innumerabilibus  tentationi- 
bus,  fallaciis  occultissimisque  insidiis 
dsemonum,  et  quo  pacto  militi  spiri- 
tualis  paleestrse  sit  eisdem  resistendum.     17 

Sermo  VI.  De  adjutoriis  misericordissimi 
Dei,  quibus  nunquam  deerit  militibus 
suis  spiritualibus  legitime  certantibus.     19 

IN   FESTO   S.    AMBROSII   EPISCOPI. 

Ad  religiosos. 

Sermo  unicus.  De  virtutibus  S.  Ambrosii; 
contra  ambitionem,  de  fraterna  com- 
passione,  de  patientia,  compunctione, 
et  ejusmodi  virtutibus 24 

IN   FESTO   S.    MARI.E   .EGYPTIACE. 

Sermo  unicus.  De  virtutibus,  laudibus  et 
excellentiis  B.  Mariee  ^gyptiacae.     .     .    27 


IN   FESTO   S.   M.ARCI    EVANGELIST^. 

Sermo  I.  De  gratiis  et  praerogativis 
B.  Marci 31 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  In  quibus  humana  consistat  per- 
fectio,  et  quomodo  obtineatur.     ...     32 

Sermo  III.  Quomodo  prffilatus  sibi  cavere 
debeat  et  gregi,et  quomodo  rursus  sub- 
diti  debeant  obedire 35 

IN   FESTO   SS.    PHILIPPI   ET   JACOBI 
APOSTOLORUM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  : 
Stabunt  Justi  in  magyia  constantia, 
etc.  Sap.  V,  1-5 38 

Sermo  I.  De  differentia  retributionis  ju- 
storum  et  impiorum,  et  quomodo  hic 
justi  premantur  ab  impiis 39 

Enarratio  in  evangelium  :  N^on  turbetur 
cor  vestrum.  Joann.  xiv,  1-13.     ...     41 

Sermo  II.  Quibus  est  laudandus  B.  Philip- 
pus,  et  quae  in  eo  sunt  imitanda.     .     .    45 

Sermo  III.  De  excellentiis  S.  Jacobi  apo- 
stoli, 48 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quam  deliciosum  quamque 
praeclarum  sit  Deum  videre 50 

Sermo  V.  De  refrenatione  linguae;  de  con- 
fessione  et  remediis  venialium.     ...    53 

Sermo  VI.  Quod  contemplari  volenti  ne- 
cessaria  sit  passionum  refrenatio,  et 
purgatio  alTectuum 55 

IN  FESTO   INVENTIONIS    SANGT^   CRUCIS. 

Enarratio  in  epistolam  :  Confido  in  vobis 
in  Domino,  etc.  Galat.  v,  10-12 ;  vi, 
12-14    ■- 59 


724 


INDEX  GENERALIS 


Sermo  I.  Quomodo  gaudendum  dolen- 
dumve  sit  de  Chi'isli  passione,  et  quo- 
modo  eadem  liber  exemplarque  sit  per- 
fectionis  atque  omnium  virtutum.     .     .    60 

Enarratio  in  evangelium  :  Nunc  judi- 
cium  est  mundi,  etc.  Joann.  xii,  31-36.    63 

Sermo  II.  De  causa,  fructu,  efficacia  et 
merito  passionis  Christi,  et  quomodo 
debeamus  ei  conformari 65 

Sermo  III.  Quot  gradus  sint  innocentise ; 
qualis  necessaria  sit  ad  salutem ;  unde 
etiam  constet  innocentia  salutaris,  cum 
exhortatione  admodum  pia 67 

IN   FESTO    S.    SERVATII    EPISCOPI. 

Sermo  unicus.  De  vita  et  excellentiis 
S.  Servatii  episcopi 70 

IN    DIEBUS    ROGATIONUM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Confitemini  al- 
terutrum  peccata  vestra,  etc.  Jacob.  v, 
16-20 ; 73 

Sermo  I.  Quanta  sit  virtus  efficaciaque 
orationis  ;  et  de  institutione  litaniarum 
atque  processionum 75 

Enarratio  in  evangelium  :  Quis  vestrum 
habebit  amicum  ?  etc.  Luc.  xi,  5-13.     .     77 

Sermo  II.  Quam  pronus  sit  Deus  ad  exau- 
diendum,  ignoscendum  et  largiendum  ; 
et  quae  debeant  conditiones  comitari 
efficaciter  orantem 81 

IN   SOLENNITATE   ASCENSIONIS   DOMINI. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  : 
Primum  quidem  sermonem  feci  'de 
omnibus,  o  Theophile,  etc.  Act.  i,  1-11.     83 

Sermo  I.  Quod  nostra  conversatio  et  pia 
debeat  esse  et  aedificatoria  ;  deque  non- 
nullis  aliis  salutaris  eruditio.     ...    86 

Enarratio  in  evangelium  :  Recumbentibus 
undecim  discipulis,  apparuit  illis  Je- 
sus.  etc.  Marc.  xvi,  14-20 89 

Sermo  II.  Quod  omnia  in  gloriam  Dei  sint 
referenda;  de  necessitate  et  fructu  cor- 
reptionis  ;  quomodo  etiam  fide  signa 
per  nos  fiant  spiritualia 91 

Sermo  III.  Quod  omnis  actio  Christi  no- 
bis  sit  fructuosa;  et  quam  gloriose  de- 
beat  esse  ejusdem  ascensio  nobis  fe- 
stiva 94 


IN   FESTO    S.    BARNAB^   APOSTOLI. 

Sermo  I.  De  laudibus  S.  Barnaba?.  cujus 
exemplo  mundana  debemus  relinquere 
et  adversa  patienter  sustinere.     .     .     . 


97 


Ad  religiosos. 

Sermo  II.  Quod  religiosorum  conversatio 
nulli  debeat  esse  onerosa,  nulli  scanda- 
losa,  sed  pacifica  atque  benigna.     .     .    98 

FERIA  SECUNDA  PENTECOSTES. 

Enarratio  in  epistolam  :  Aperiens  Pe- 
trus  os  suum,  dixit  :  Viri  fratres,  no- 
bis  prcecepit  Dominus  prcedicare  po- 
pulo,  et  testificari  quia  ipse  est  qui 
constitutus  est  a  Deo,  etc.  Act.  x,  42-48.  101 

Sermo  I.  Quid  sit  peccatum,  et  de  effe- 
ctibus  ejusdem  ac  nocumentis.     .     .     .  102 

Enarratio  in  evangelium  :  Sic  Deus  dile- 
xit  mundum,  ut  Filium  suum  unigeni- 
tum  daret,  etc.  Joann.  iii,  16-21   .     .     .  104 

Sermo  II.  Quam  sit  desiderabilis  amabilis- 
que  pulchritudo  atque  bonitas  Dei,  et 
quam  sint  stulti  ac  impii,  qui  ejus  amori 
quidpiam  ex  creaturis  anteponunt.     .  110 

Sermo  III.  De  emanatione  divina  qua 
Spiritum  Sanctum  verum  Deum  ca- 
tholica  fides  a  Patre  Filioque  credit  pro- 
cedere 113 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  excellentia  ac  prseconio  ca- 
ritatis,  et  eadem  quomodo  erga  Deum 
proximumque  exhibenda  sit  .     .     .     .  116 

Sermo  V.  De  gradibus  caritatis,  ac  causis 
et  rationibus  amandi  Deum 419 

FERIA   TERTIA    PENTECOSTES. 

Enarratio  in  epistolam  :  Quum  audissent 
Apostoli,  etc.  Act.  viii,  14-17  ....  123 

Sermo  I.  Quomodo  per  Baptismura  origi- 
nale  tollatur  peccatum ;  de  fomite,  de 
sequalitate  animarum,  et  an  pueri  non 
baptizati  sensibilem  patiantur  de  vitae 
seternae  amissione  dolorem 123 

Enarratio  in  evangelium  :  Amen,  amen 
dico  vobis,  qui  non  inti^at  per  ostium, 
etc.  Joann.  x,  1-10 127 

Sermo  II.  De  fide  et  rationibus  credendo- 
rum 132 


INUEX   (JKNERALIS 


725 


Sermo  III.  De  spe  et  ejus  proprietate  ac 
operatione 134 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quo  studio  religiosi  conatum 
adhibere  debeant,  ut  in  Dei  amore  in 
dies  magis  magisque  proficiant  .     .     .  137 

Sermo  V.  De  amore  Dei  castissimo  ac  fer- 
venti :  quam  fructuosus  sit,  quid  sit  ama- 
re  i)eum,quae  ad  Dei  amorem  nos  mone- 
re  debeant,  et  quae  amoris  sint  indicia.  139 

FERIA    QUARTA    PENTECOSTES. 

Enarratio  in  epistolam  :  Stans  Petrus 
cum  undecim,  etc.  Act.  ii,  14-21.     .     .  143 

Sermo  I.  Elucidatio  Symboli  fidei  a  duo- 
decim  Aposlolis  editi 145 

Enarratio  in  evangelium  :  Nemo  potest 
venire  ad  nie,  nisi  Pater  qui  misit  me, 
traxerit  eum,  etc.  Joann.  vi,  44-52.     .  150 

Sermo  II.  De  prgedestinatione,  reprobalio- 
ne..  elcctione  divina  Christi,  angelorum 
et  hominum 155 

Sermo  III.  Peccatum  in  Spiritum  quid 
sit,  quamque  enorme,  et  cur  irremissi- 
bile  dicatur 150 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quid  sit  gratia,  et  an  realiter 
idem   sit  quod  virtus 162 

Sermo  V.  De  prudentia  ct  discretione,  ea- 
rumque  gradibus  ac  prseconio.     .     .     .  164 

IN    SOLENNITATE    CORPORIS    CHRISTI. 

Enarratio    in    epistolam   :  Ego   accepi  a 

Domino   quod   et    tradidi   vobis,  etc. 

I  Cor.  XI,  23-29 167 

Sermo  I.  De  institutione  et  dignitate  ve- 

nerabilis  sacramenti  Eucharistiae.  .  .  169 
Enarratio  in  evangelium  :  Caro  mea  vere 

est  cibus,  etc.  Joann.  vi,  56-59.  .  .  .  173 
Serrao  II.  De  institutione  celebritatis  festi 

sacramenti  Eucharistise 174 

Sermo   III.  De   gratitudine  exhibenda,  et 

quomodo  ex  beneficiorum  magnitudine 

colligatur 177 

Ad  reiigiosos. 

Sermo  IV.  De  condigna  debitaque  ad  ve- 
nerabilis  Sacramenti  celebrationem  aut 
sumptionem   praeparatione 180 


Sermo  V.  De  gratiis,  fructibus  atque  effe- 
ctibus  sacramcnti  Eucharistiaj.     .     .     .  183 

IN    FESTO   S.    JOANNIS   BAPTIST;E. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae :  Au- 
dite,  insuUe,  et  attendite,  etc.  Is.  xlix, 
1-3,  .5-7 188 

Sermo  I.  Quam  sit  justorum  ac  reprobo- 
rum  sermo  diversus ;  et  qui  sint  digni 
fructus  poenitentia? 190 

Enarratio  in  evangelium  :  Elisabeth  im- 
pletum  est  tempus  pariendi,  etc.  Luc.  i, 
57-68 192 

Sermo  II.  De  angelica  vita  et  mirabili 
conceptione  S.  Joannis  Baptistae.     .     .  194 

Sermo  III.  De  praeconiis  excellentiisque 
S.  Joannis  Baptistae 197 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  amicitia  mutua  Christi  et 
Joannis  ;  et  quam  contemnenda  sit, 
quamque  impediat  a  Deo  amicitia  mun- 
dana 200 

Sermo  V.  De  solitudine  et  collectione  spi- 
ritus  ;  et  quam  illuminatus  fuerit  Joan- 
nes,  utpote  Spiritu  Sancto  plenus.     .     .  203 

Sermo  \'I.  Quibus  praeeminentiis  enituit 
Joannes,  et  quomodo  silentii  observa- 
tione  ipsum  debeamus  imitari.     .     .     .  206 

IN  FESTO  SS.  PETRI  ET  PAULI  APOSTOLORUM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolse  : 
3hsit  Herodes  rex  manus,  etc.  Act.  xii, 
.1-11 209 

Sermo  I.  De  magnificentiis  et  persecutio- 
nibus  B.  Petri   apostoli 210 

Enarratio  in  evangelium  :  Venit  Jesus  in 
partes  Ccesarecp  Philippi,  etc.  Matth.  x  vi, 
13-19 213 

Sermo  II.  Quod  Petrus  et  Paulus  duae  oli- 
vae  duoque  sint  luminaria  mundi ;  et 
de  vita  eorumdem 215 

Sermo  III.  Dc  separatione  apostolorum 
Petri  et  Pauli  tcmpore  martyrii ;  et  de 
tribus  quae  in  festis  Sanctorum  veniunt 
consideranda 218 

Ad  religiosos. 

Sermo  \\.  Quanlum  fervorem  et  reveren- 
tiam  habuerit  ad  Cbristum  Petrus ;  et 
de  cavenda  praesumptione 221 


726 


INDEX   GENERALIS 


Sermo  V.  Quod  Petrus  pastor  rectorque 
summus  fuerit  Ecclesiae,  et  quod  octo 
gradibus  docuerit  ascendere  in  coelum.  224 

Sermo  VI.  Quod  Paulus  fidem,  spem  et 
caritatem  ceterasque  virtutes  docuerit, 
et  exemplo  monstrarit 226 

IN   SOLENNITATE   VISITATIONIS  B.  V.   MARl^E. 

Enarratio  in  evangelium  :  Exsurgens 
Maria,  abiit  in  montana,  etc.  Luc.  i, 
39-47 230 

Sermo  I.  Quantus  sit  honor  exhibendus 
Dei  Matri,  cum  imitatione  virtutum 
ejus 233 

Sermo  II.  De  humilitate  ac  discretione 
B.  Mariae,  et   quomodo    sit   imitanda.  235 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  De  visitatione  B.  Mariae  gau- 
diosa  ac  utili ;  item  de  solitudinis,  si- 
lentii  coelestiumque  appetitionis  com- 
mendatione 238 

Sermo  IV.  Quomodo  divinam  erga  nos 
dignationem  admirando,  debeamus  hu- 
miliari  in  receptione  vcnerabilis  Sacra- 
menti  et  hujusmodi  visitationibus  .     .  241 

Sermo  V.  De  cavenda  vanitate  ;  et  quomo- 
doB.Maria  multifariam  magnificaverit, 
id  est,  magnificentissime  honoraverit, 
Dominum 243 

IN    FESTO    S.    MARGARET^    VIRGINIS 
ET    MARTYRIS. 

Sermo  unicus.  De  vita  S.  Margaretae  vir- 
ginis  et  martyris,  et  quam  sit  potens 
ad  impetrandum  a  Deo 247 


Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quam  variis  ad  se  modis  tra- 
hat  Deus  animas  ;  et  quid  sit  in  cellam 
vinariam  introduci 260 

Sermo  V.  Contra  lapsum  in  peccata,  et 
quod  delicta  nostra  nequaquam  parvi 
pendenda  sint;  de  judicio  item  teme- 
rario  cavendo 262 

Sermo  VI.  De  perfectione  caritatis ;  quo- 
modo  Dci  amor  cum  amore  proprio 
pugnet ;  et  item  de  quatuordecim  ope- 
rationibus  caritatis 265 

IN  FESTO  S.  JACOBI  APOSTOLI. 

Enarratio  in  evangelium  :  Accessit  ad 
Jesum  mater  filiorum  Zebedcei,  etc. 
Matth.  XX,  20-23 268 

Sermo  I.  Quod  nulla  est  virtus  hominis 
sine  Deo ;  de  laudibus  quoque  et  vita 
B.  Jacobi  apostoli 269 

Sermo  II.  Quam  utiles  sint  tentationes  et 
Sanctis  optandse,  et  quam  cavenda  am- 
bitio 272 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  De  familiaritatibus  et  gratia 
Dei  concilianda,  quam  fiducia,  spes,  de- 
lectatio  atque  desideria  sancta  erga 
Deum  sequuntur ;  et  quod  Missse  sa- 
crificium  sit  frequentandum  ....  274 

Sermo  IV.  Quod  divinae  providentise  atque 
ejus  dispositioni  omnia  debeamus  com- 
mittere;  itcm  contra  ambitionem,  quam 
invidia  comitatur,   eruditio  monastica.  276 

Sermo  V.  Quod  prospiciendum  sit  ne  sup- 
plantet  nos  diabolus 278 


IN   FESTO   B.    MARLE    MAGDALENE. 


IN   FESTO  S.  MARTH.E   VIRGINIS. 


249 


253 


Enarratio  in  evangelium  :  Rogabat  Je- 
suin  quidam  de  Pharisceis  ut  mandu- 
caret  cum   illo,  etc.  Luc.  vii,  36-50. 

Sermo  I.  De  conversione  B.  Mariae  Magda- 
lene,  de  ipsius  virtute  et  laudibus,  et 
quae  in  peccatis  hominem  teneant. 

Sermo  II.  De  commendationc  Marise  Mag- 
dalene  a  magnitudine  sapientia^  et  emi- 
nentia  sanctitatis .  255 

Sermo  III.  De  eremitica  conversatione 
B.  Marise  Magdalene,  et  quomodo  sit 
imitanda 258 


Sermo  unicus.  De  beatissimaChristi  hospi- 
ta  S.  Martha,  et  de  vita  praeconiisque  ejus.  281 

IN   FESTO    S.    GERMANI    EPISCOPI. 

Sermo  unicus.  De  vita  et  miraculis  S.  Ger- 
mani  episcopi 283 

IN   FESTO   S.    PETRI   AD   VINCULA. 

Sermo  I.  Dc  cavenda  vana  gloria,  et  qua- 
lis  supcrioribus  debeatur  honor.     .     .  285 


^ 


l.NDEX   GENKRALIS 


■27 


Sermo  II.  I)e  angells  ad  custodiam  homi- 
num  deputatis;  quod  liberari  a  corpore 
mortis  bifariam  possit  dcsiderari ;  et 
de  libertate  sancta  libertatequc  mala.  287 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  Do  principatii  et  potcstate  Pe- 
tri ;  et  quod  religiosorum  vincula  sint 
inobedicntia,  acedia,  proprii  sensus  im- 
mansio,  carnalis  airoctio,  propricUis  sive 
cupiditas 290 

Sermo  IV.  De  potestate  ecclesiastica;  quse 
sint  vincula  bona  atque  mala,  et  qui 
funiculi  quibus  trabimur  ad  Deum.     .  292 

IN   FESTO   S.    LAURENTIl   MARTYRIS. 

Enarratio  in  epistolam  :  Qui  parce  se- 
tninat,  parce  et  melet,  etc.  II  Cor.  ix, 
6-10 296 

Sermo  I.  Quomodo  Dei  misericordia  obti- 
neatur  ;  de  gemina  paupertate,  de  arcta 
via  salutis,  et  quid  nos  ad  misericordiae 
opera  movere  debeat 297 

Enarratio  in  evangelium  :  Amen,  amen 
dico  vobis,  nisi  granum  frumenti  ca- 
dens  in  terram,mortuum  fuerit ,  ipsum 
solum  manet,  etc.  Joann.  xii,  24-26.     .  300 

Sermo  II.  De  vita,  virtutibus  atque  prse- 
coniis  gloriosissimi  Laurentii  martjris, 
cum  pla  exhortatione 301 

Sermo  III.  Quam  sit  gaudendum  in  adver- 
sitate ;  et  de  vita  et  prgeconiis  S.  Lau- 
rentii 304 


Ad  religiosos. 


Sermo  IV.  De  patientia  electorum  in  tri- 
bulationibus,  de  constantia  virtutis,  et 
de   periculo   tepidorum    monachorum.  306 

Sermo  V.  Quanto  amore  fiduciaque  ac- 
quiesccre  ot  adhcerere  subditus  debeat 
suo  praelato  ;  et  quod  pcrfecta  sui  abne- 
gatio  loco  martyrii  Deo  offeratur.     .     .  308 

IN   SOLENNITATE    ASSUMPTIONIS   B.    V.    MARI.E. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  :  In 
omnibus  requiem  qucesivi,  etc.  Eccli. 
XXIV,    11-13,   13-20 311 

Sermo  I.  Do  multiplici  pulchritudine  qua 
cunctis  prspstantior  est  IMaria;  de  ejus 
quoque  misericordia,  pietate  et  ufili- 
tate 313 


Enarratio  in  evangelium  :  Intravit  Je- 
sus  in  quoddam  castellum,  clc.  Luc.  x, 
38-42 316 

Sermo  II.  Quomodo  beatissima  virgo  Ma- 
ria  sit,  quomodo  ctiam  quilibet  electo- 
rum  esse  debeat  spiritualc  castellum.  318 

Sermo  III.  Quanto  honorc  B.  Maria  fuerit 
corpore  et  anima  in  coelum  assumpta.  321 

Sermo  IV.  Quanta?  sit  dignitatis  esse  Ma- 
trem  Dei,  et  quanti  meriti  se  totum  of- 
lerrc  Deo,  quanti  praemii  servire  et 
compati  Ghristo 323 

Ad  religiosos. 

Sermo  V.  Quomodo  beatissima  virgo  Ma- 
ria  Filium  suum  in  lectulo  pcr  noctes 
quaesierit  ;  quid  per  lectulum,  quid 
etiam  per  noctes  Scriptura  variis  mo- 
dis  significet 326 

Sermo  VI.  De  memoria  dignationis  divi- 
na3  et  beneficiorum  cjus  erga  nos,  de 
gratitudine  B.  Maria?,  et  unde  nos  de- 
boamus  humiliari 328 

Sermo  \U.  De  perfecta  observanlia  mo- 
nasticae  vitae,  quantumque  regulam  seu 
statuta  sua  monachus  transgrediens  pec- 
cet;  quam  sit  necessaria  custodia  sui ; 
et  in  religione  proficientibus  quanta 
divitiarum  spiritualium  sit  copia.     .     .  331 

IN   FESTO    S.    BERNARDI   ABBATIS. 

Sermo  I.  De  virtutibus  et  excellentiis 
S.  Bernardi 334 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  excellentiis  S.  Bernardi,  et 
quam  religiosa  debeant  esse  colloquia 
nostra 336 

Sermo  III.  De  continentia  sensuum,  de 
fervore  devotionis,  et  roliquis  quibus 
S.  Bernardus  sit  imitandus 339 

IN    FESTO    S.    BARTHOLOMiEI   APOSTOLI. 

Sermo  I.  Quomodo  mali  persequantur  bo- 
nos ;  et  de  prseconiis  S.  Bartholomaei 
quibus   sit  imitandus 342 

Sermo  11.  Quod  omnia  opera  ad  gloriam 
suam  fecorit  Deus  ;  ct  quemadmodiini 
S.  Baitholomaji  operibus  roboremur  in 
fide 345 

Sermo    III.    Quomodo    diabolum    vicerit 


728 


INDEX   GENERALIS 


S.  Bartholomgeus,  etde  ejus  acerba  pas- 
sione 347 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  nobilitate  S.  Bartholomaei ; 
quse  appetenda  nobilitas,  quid  nobilem 
constituat,  et  quae  colloquia  monachum 
deceant 349 

Sermo  V.  De  praeeminentia  Apostolorum  ; 
et  quod  ad  profectum  nostrum  neces- 
sarife  sint  spes,  humilitas,  custodia  cor- 
dis,  jugis  oratio,  abdicatio  delectatio- 
num,  continua  cum  Deo  mentis  occu- 
patio 351 

Sermo  VI.  De  cavenda  elatione ;  et  quod 
ad  gustum  Dei  duo  sint  necessaria.     .  354 

Il\  festo  s.  augustini  episcopi. 

Sermo  I.  De  caritate  et  commendabili 
sanctitate  S.  Augustini 357 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  illuminatione  et  perfectione 
S.  Augustini,  et  quid  per  illum  Deus 
locutus  et  operatus  sit  ad  eedificationem 
fidei ;  item  de  variis  modis  proficiendi.  359 

Sermo  III.  In  quibus  S.  Augustinum  imi- 
tari  debeat  anhelans  ad  perfectionem.  362 

IN  FESTO  DECOLLATIONIS  S.  JOANNIS  BAPTIST.E. 

Enarratio  in  evangelium  :  Misit  Herodes 
ac  tenuit  Joannem,  etc.  Marc.  vi,  17-29.  365 

Sermo  I.  De  beatissimi  Joannis  Baptistae 
innocenti  martyrio,  de  Herodis  brutali- 
tate,  deque  speciebus  juramenti   .     .     .  367 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  Quod  electis  omnia  cooperentur 
in  bonum  ;  item  de  mundi  contemptu, 
de  diversis  bonis,  et  de  patientia  in  tri- 
bulalionibus  habenda 370 

Sermo  III.  Quomodo  justitia  et  judicium 
obtenebrentur ;  quid  sit  justitia  vera, 
quid  exigat ;  et  quid  sit  sanctitas,  quo- 
modove  obtineatur 372 

IN   SOLENNITATE   NATIVITATIS  B.  V.  MARI.E. 

Sermo  I.  De  benedictionibus  B.  Marise,  de 
plcnitudine  gratiarum  ejiis,  et  quantum 
debeamus  illam  amare  et  honorare.     .  375 


Sermo  II.  QuodB.  Maria  contriverit  caput 
serpentis,  quod  sit  mediatrix  nostra,  et 
de  sanctitate  ejus  testimonia  ex  episto- 
lis  Ignatii  martyris 378 

Ad  i'eligiosos. 

Sermo  III.  Quanta  fecerit  Chrislus  suse 
Matri,  et  de  humilitate  ejus  imitanda.  380 

Sermo  IV.  De  activae  contemplativaeque 
vitae  exercitiis,  et  quam  multiplex  sit 
profectus  in    dono   sapientiae  .     .     . 

Sermo  V.  Quse  virtutum  divitiae  sint  con- 
greganda;,  quomodo  ne  vetei*ascant  neu 
amittantur  sint  servandse  .... 


383 


385 


IN   FESTO    EXALTATIONIS    S.    CRUCIS. 


Sermo  I.  De  vexillo  S.  Crucis,  et  quam 
multipliciter  crucem  suam  in  mundo 
Christus  exaltaverit 388 

Sermo  II.  De  ingratitudine  nostra  ;  et 
quam  variis  modis  circa  passionem  Do- 
mini  meditandam  debeamus  occupari.  391 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  Quse  sit  summa  christianae  sa- 
pientise ;  cui  pro  peccatis  competat  sa- 
tisfactio  ;  et  quomodo  fides  nosti'a  sit 
confirmata  miraculis 394 

Sermo  IV.  De  caritate  fraterna;  de  sincc- 
ritate  bonorum  operum ;  et  quomodo 
in  Christi  cruce  sit  gloriandum  .     .     .  397 

Sermo  V.  In  passione  Domini  attenden- 
dum  quis  patiatur,  qualis  sit  qui  patitnr 
et  quantiis,  a  quibus  patiatur,  et  quid 
patiatur 399 

IN   FESTO    S.    MATTHiEI   APOSTOLI 
ET   EVANGELIST.E. 

Enarratio  in  epistolam  :  Unicuique  no- 
strimi  data  est  gratia,  etc.  Ephes.  iv, 
7-13 402 

Sermo  I.  Quod  S.  Matthaeus  apostolus  fu- 
erit  simul  propheta,  evangelisla  ac 
martjr 404 

Enarratio  in  evangelium  :  Quiun  transiret 
Jesus,  vidit  honxineni  sedentem  in  telo- 
nio,  Maithoeum  nomine,  e(c.  Matth.  ix, 
9-13 406 

Sermo  II.  Qnod  singularis  gratia  in  Mat- 
thaeo  emicuerit;  et  quod  ubi  est  major 
vis  caritalis,  verborum  sit  major  efficacia.  408 


INDEX   GENERALIS 


r2i) 


Sermo  III.  De  vita  S.  Matthaei  evangclistae, 
cum  exhortatione  salutari 411 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  fructu  atque  utilitate  scien- 
tiae  ;  de  evangelica  perfectione  ;  de  dile- 
ctione  inimicorum  patientiaque  malo- 
rum 413 

Sermo  V.  De  sapientia)  supernaturalis  ex- 
cellcntia ;  de  pace,  et  vitae  beatse  perpe- 
tuitate 416 

Sermo  VI.  Dc  suavitate  gustus  divinae 
praesentia?,  de  subtractione  ejusdem,  de 
lacrimarum  varletate,  et  de  perfecto- 
rum  devotione 418 

IN  FESTO  S.  MICHAELIS  ARCHANGELI  ET  OMNIUM 
SS.    ANGELORUM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolee  : 
Significavit  Deus  quce  oportet  fieri 
cito,  etc.  Apoc.  i,  1-5 421 

Sermo  I.  De  ordine  creaturarum,  de  mi- 
nisterio  angelorum,  de  providentia  Dei, 
et  de  observatione  caritatis 423 

Enarratio  in  evangelium  :  Accesserunt 
discipuli  ad  Jesum,  etc.  Matth.  xvm, 
1-10 426 

Sermo  II.  De  puerorum  bonis  conditioni- 
bus  a  nobis  imitandis ;  de  humilitate 
misericordiaque,  et  de  vitando  scan- 
dalo 428 

Sermo  III.  Quid  sit  angelus ;  de  numero 
hierarchiarum  ;  de  numero  angelorum, 
et  quos  erga  nos  exerceant  actus.     .     .  432 

Sermo  IV.  De  angelorum  ministerio  ac 
beneficiis ;  de  eorum  beatitudine,  ama- 
bilitate  ;  et  de  hujus  festi  institu- 
tione 434 

Ad  reh'giosos. 

Sermo  V.  De  triplici  hierarchia  angelo- 
rum,  de  eorum  perfectione,  beatitudine 
ac  dilectione,  et  quomodo  illis  sit  con- 
gratulandum 437 

Sermo  VI.  De  angelorum  benevolenlia  erga 
nos,  de  illorum  actibus ;  quomodo  sint 
a  nobis  imitandi,  et  de  vitando  scan- 
dalo 440 

Sermo  VII.  De  beneficiis  angelorum,  et 
quod  magnitudini  caritatis  respondeat 
praemium  ;  de  humilitate  item,  puritate 
et  caritate 442 


IN   FESTO    S.    HIERONYMI    DOCTORI.S.   EGCLESI/E. 

Sermo  I.  De  praeconiis  ac  virtutibus  S.  Ilie- 
ronymi 446 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  multiplici  scientia  S.  Ilie- 
ronjmi,  de  tribus  quae  mundus  amat 
ab  eodem  contemptis,  et  quo  sit  fervore 
imitandus 449 

Sermo  III.  De  servanda  in  monasteriis 
concordia,  de  obedientia,  et  ex  dictis 
Hieronymi  eruditiones  piae  religiosis  ac- 
commodae 452 

IN   FESTO    S.    REMIGH   EPISCOPI. 

Sermo  unicus.  De  laudibus  et  excellentiis 
S.  Kemigii 455 

IN    FESTO    S.    FRANCISCI   CONFESSORIS. 

Sermo  I.  De  excellentiis  S.  Francisci,  de 
mortificatione  privati  amoris  et  de  in- 
nocentia  ejus  columbina 457 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  simplici  et  perfecta  caritate 
S.  Francisci ;  de  substantialibus  votis 
religiosorum  ;  deque  triplici  gradu  per- 
fectae   caritatis 460 

Sermo  III.  Quibus  de  causis  status  reli- 
gionis  a  pristinis  rigore  et  fervore  in 
multis  defecerit 465 

Sermo  IV.  Qualiter  Christi  amarissima 
.passio  sit  a  religioso,  prsesertim  divini 
verbi  prfficone,  consideranda  ac  men- 
tibus  fidelium  inculcanda 470 

IN    FESTO    S.  DIONYSII   ET   SOCIORUM   EJUS 
MARTYRUM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Sancti  per  fidem 
vicerunt  regna,  etc.  Hebr.  xi,  33-39.     .  473 

Sermo  I.  Gujusmodi  fuerit  virtus  et  effi- 
cacia  fidei  qua  illustris  erat  S.  Dio- 
nysius 475 

Enarratio  in  evangelium  :  Quum  audie- 
ritis  prcelia  et  seditiones,  etc.  Luc.  x\i, 
9-19 477 

Sermo  II.  De  commendatione  S.  Dionjsii ; 
de  caritate,  de  distantia  amoris  divini 
ab  amoi-e  nostro,  et  de  interna  pace.     .  479 


730 


INDEX   GENERALIS 


Sermo  III.  Quomodo  S.  Dionysius  sol  in 
Ecclesia  fuerit;  de  ejusvita  et  excellen- 
tiis ;  et  de  eclipsi  tempore  passionis  do- 
minicae  mirabili 482 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quare  soli  comparetur  illumi- 
natissimus  doctor  et  martyr  sanctissi- 
mus  Dionysius 486 

Sermo  V.  De  libris  S.  Dionysii ;  et  quomo- 
do  in  primitiva  Ecclesia  sseculo  mona- 
chi  abrenuntiabant 488 

IN   FESTO    S.    LUCiE   EVANGELIST^. 

Sermo  I.  De  laudibus  S.  Lucse  evangeli- 
stae,  et  quomodo  naturalia  fiant  vii"- 
tuosa 491 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  duodecim  consiliis  evange- 
licis  :  e  quibus  tria  prseeminent,  quae 
religiosi  vovent,  paupertatis  videlicet, 
castitatis  et  obedientiae;  quibus  jungun- 
tur  hic  quartum  et  quintum,  id  est  ca- 
ritatis  et  patientiae 492 

Sermo  III.  De  septem  reliquis  consiliis 
Evangelii,  scilicet  misericordiae,  non  ju- 
randi,  vitandae  occasionis  peccati,  rectae 
intentionis,    etc 495 

IN  FESTO   SS.    UNDECIM   MILLIUM   VIRGINUM. 

Sermo  I.  De  historia  et  multiplici  commen- 
datione  exercitus  undecim  millium  vir- 
ginum 498 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  militia  nova  sanctarum  vir- 
ginum,  et  quanta  earum  sit  in  Ecclesia 
solennitas 500 

Sermo  III.  De  contemptu  carnis,  et  una- 
nimi  praeparatione  sanctarum  virginum 
ad  martyrium 503 

IN   FESTO  SS.  SIMONIS  ET  JUD.E   APOSTOLORUM. 

Enarratio  in  evangelium  :  Designavit  Do- 
minus  Jesus  et  alios  septuaginta  duos, 
etc.  Luc.  X,  1-7 .  506 

Sermo  I.  De  malis  pastoribus  ;  quod  simi- 
litudines  agnorum  praedicatores  debeant 
habere ;  et  de  vilandis  contentionibus.  508 


Sermo  II.  Quare  Apostoli  lux  mundi,  sal 
terrae,  principes  et  dii  vocentur ;  item 
vita  apostolorum  Simonis  et  Judae.     .     .511 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  Quaenam  ad  civitatem  bonam 
x'equirantur ;  de  custodia  sui  ipsius,  et 
concordia  ad  proximum 513 

Sermo  IV.  De  vitae  anachoreticae  et  eremi- 
ticae  differentia  ;  quomodo  religiosus 
quoque  se  habeat  per  humilitatem  et 
obedientiam 516 

Sermo  V.  Contra  ambitionem,  invidiam, 
superbiam,  gulam,  et  de  mortificatione 
harum  aliarumque  passionum.     .     .     .  518 

IN    SOLENNITATE   OMNIUM   SANCTORUM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  :  Ego 
Joannes  vidi  angelum,  etc.  Apoc.  vii, 
2-12 521 

Sermo  I.  Magnam  esse  electorum  mul- 
titudinem,  licet  reproborum  nume- 
ro  multo  sit  inferior,  ex  quinque  con- 
stat 524 

Enarratio  in  evangelium :  Videns  Jesus  tur- 
bas,  ascendit  in  montem,  etc.  Matth.  v, 
1-12 527 

Sermo  II.  De  paupertate  spiritus,  de  miti- 
tate,  de  luctu  spirituali,  de  zelo  justitiae, 
et  vitiis  eorum  contrariis 531 

Sermo  III.  De  misericordia  et  munditia 
coi*dis,  de  pace  et  persecutionum  tole- 
rantia 534 

Sermo  IV.  De  multiplici  causa  institutio- 
nis  festi  omnium  Sanctorum.     .     .     .  537 

Ad  religiosos. 

Sermo  V.  De  quadruplici  modo  laudandi 
Deum  piissimum  in  Sanctis  suis.     .     .  539 

Sermo  VI.  Quam  sancte  et  immaculate  in 
conspectu  divinas  majestatis  ambulan- 
dum  sit ;  et  quantum  in  Deo  et  per 
Deum  efficere  possumus 541 

Sermo  VII.  De  immensa  suavitate  ac  glo- 
ria  patriae  coelestis,  et  quibus  modis  ad 
eam  facilius  accedatur 544 

IN    COMMEMORATIONE   OMNIUM  DEFUNCTORUM. 

Sermo  unicus.  Quare  defunctis  conferenda 
sint  suffragia  unde  juventur ;  et  ubi  sit 
purgatorii  locus 547 


INDEX   GENEUALIS 


731 


IN   FESTO   SS.    RELIQUIARUM. 

Ad  religiosos. 

Sermo  I.  De  honore  rcliquiis  Sanclorum 
exhibendo,  eo  quod  filii  et  heredes  Dei 
inventi  sunt 549 

Sermo  II.  De  multiplici  ratione  quam- 
obrem  Sanctorum  reliquia;  sint  vcne- 
randae,  et  de  modo  ad  cordis  mundi- 
tiam  pertingendi 552 

IN   FESTO   S.    MARTINI    EPISCOPI. 

Sermo  I.  De  laude  quintuplici  aliisque  vir- 
tutibus,  praeconiis  et  excellentiis  S.  Mar- 
tini 555 

Sermo  II.  De  excellentiis  atque  miraculis 
S.  Martini 557 

Ad  religiosos. 

Sermo  III.  De  integritate  S.  Martini  cui- 
que  religioso  imitanda,  et  de  duabus 
virtutibus  ei  quodammodo  innatis.  puta 
humilitate  et  caritate 660 

Sermo  IV.  De  jugi  oratione  coram  Deo 
effundenda,  ac  sex  virtutibus  qui- 
bus  S.  Martinus  polluit  plurimum  in 
vita 563 

IN   FESTO    S.    HUGONIS   CARTUSIENSIS   ET 
EPISCOPI    LINCOLNIENSIS. 

Ad  religiosos. 

Sermo  I.  De  innocentiae  ac  obedicntiae  au- 
reis  virtutibus,  S.  Hugonis  exemplo, 
religioso  cuique  imitandis 566 

Sermo  II.  De  curis  et  periculis  soJitudini 
adjunctis,  necnon  remediis  eam  Deo 
optimo  placentem  efficientibus.     .     .     .  569 

Sermo  III.  De  fidelitatis  bono,  quantum 
ubique  deceat  esse  incorruptum  ;  de  sa- 
cerdotii  dignitate,  modo  fideliter  admi- 
nistretur 571 

IN   FESTO   S.   C.ECILIiE   VIRGINIS   ET   MARTYRIS. 

Sermo  unicus.  De  S.  Caecilia  virgine  et 
martvre,  et  de  gratiis  quibus  decorata 
fuit,  et  quanta  per  ejus  constantiam 
atque  magnanimitatem  virtus  opei'ata 
sit  divina 574 


IN   FESTO    S.    CLEMENTIS   PAP/E    ET    MARTYRIS. 


Sermo  I.  De  vita  et  excellentia  S.  Glemen- 
tis,  ct  qiiantum  ab  illius  perfectione  hu- 


mana  distet  ignavia 


576 


Ad  religiosos. 


Sermo  II.  De  Dei  benignissimo  tractatu 
quo  homines  cxercet,  ac  sex  virtutibus 
S.  Glementi  familiaribus 579 

IN   FESTO    S.    CATHARIN^   VIRGINIS 
ET   MARTYRIS. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  : 
Confitebor  tibi,  Domine  rex,  etc.  Ec- 
cli.  Li,   1-8,   12 582 

Sermo  I.  De  triplicibus  actibus  quibus 
Deum  potissimum  colimus,  et  detriplici 
confessione  chrlstiano  homini  necessaria.  584 

Enarratio  in  cvangelium  :  Simile  est  re- 
fjnum  ccelorwn  thesauro  abscondito  in 
ariro,  etc.  Matth.  xiii,  kk-ril 586 

Scrmo  II.  Quanto  labore  ac  studio  coeli 
gaudium  quaerendum  sil  et  emendum; 
quamque  subito  submergantur  complu- 
rcs  atque  perpetuo  intereant  ;  et  de 
poenis   inferni 588 

Sermo  III.  De  vita  ac  moribus  S.  Gathari- 
nse,  et  de  octo  virtutibus  quibus  viva 
adhuc  decorata  fuerat 590 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  modo  optimo  quo  sapientiae 
donum  comparare  nobis  possimus,  et 
quantum  virtutis  sapientia  ipsa  huma- 
nae  vitae  adducat 593 

Sermo  V.  De  castitate,  fortitudine  et  cari- 
tate  S.  Gatharinae,  et  qua  via  facilius 
eas  virtutes  consequi  poterimus.     .     .  596 

COMMUNE    PLURIMORUM    MARTYRUM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  :  Ju- 
sti  in  perpetuum  vivent,  etc.  Sap.  v, 
16-20,  22 599 

Enarratio  in  evangelium  :  Elevatis  Jesus 
oculis  in  discipulos  suos,  etc.  Luc.  vi, 
20-23 601 

Sermo  I.  De  integra  et  firma  fide  Sancto- 
rum,  qua  omnia  tormentorum  genera 
constantissime  vicerunt  ;  et  quod  om- 
nium  virtutum  principium  sit  et  fun- 


732 


INDEX  GENERALIS 


damentum  validum,  formata  fide  Deo 

adhaerere  jugiter 604 

Sermo  II.  De  innumeris  Sanctorum  fla- 

gellis  et  serumnis  in  carne  mortali.  .  607 
Sermo  III.  De  quadruplici  tentatione  ju- 

storum  in   hoc  mundo 610 

COMMUNE   UNIUS    MARTYRIS. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  : 
Beatus  vir  qui  in  sapientia  mora- 
bitur,  etc.  Eccli.  xiv,  22 ;  xv,  3-6.     .     .  613 

Enarratio  in  evangelium  :  Si  quis  vult 
2)ost  me  venire,  abneget  semetipsum, 
etc.  Luc.  IX,  23-27 615 

Sermo  I.  De  puro  et  speciali  amore  quo 
Deum  diligere  nos  decet  nosque  odire.  619 

Sermo  II.  Quanta  fidelitate  animlque  con- 
stantia  ad  mortem  usque  pro  Dei  gloria 
praeliari  debeamus 622 

Sermo  III.  De  nunquam  satis  laudata  for- 
titudine,  qua  mala  omnia  pacifice  tole- 
rare  possumus,et  de  praemio  aDeovin- 
centibus  prseparato    ^ 626 

COMMUNE   CONFESSORIS   PONTIFICIS. 

Sermo  I.  De  vera  Christi  imitatione,  et 
perfidia  eorum  qui  a  Christo  nominari 
volunt  nec  vitam  ejus  imitari.     .     .     .  629 

Sermo  II.  De  arcta  via  vitae,  deque  sex 
laboribus  felicissimis  in  vita  hac  assu- 
mendis  quibus  veros  Dei  filios  opinari 
nos  possumus 631 

Sermo  III.  De  perfectione  Patris  aeterni 
imitanda,  ac  vera  dilectione,  triplicique 
enarratione  evangelici  verbi  :  Diliges 
Dominum  Deum  tuum,  etc 634 

COMMUNE   CONFESSORIS    NON    PONTIFICIS 
ET   ABBATIS. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  :  Ju- 
stum  deduxit  Dominus  per  vias  re- 
ctas,  etc.   Sap.  x,   10-14 638 

Enarratio  in  evangelium  :  Sint  lumbi 
vestri  prcecincti,  etc.  Luc.  xii,  35-40    .  639 

Enarratio  in  evangelium  :  Si  quis  venit 
ad  me,  et  non  odit  patrem  siium,  et 
matrem,  etc.  Luc.  xiv,  26-33 .     ...  642 

Sermo  I.  Vera  humilitas  in  quibus  con- 
sistat,  et  de  variis  causis  et  incitamen- 
tis  ad  eamdem 646 


Sermo  II.  De  nexu  et  ordine  trifariae  abre- 
nuntiationis ;  et  quale  debeat  esse  fina- 
lis  perfectionis  desiderium  omnium,  po- 
tissimum  religiosorum 649 

Sermo  III.  De  certis  tentationibus  qu» 
solent  quosdam  gravius  occupare,  et 
de  earum  remediis 652 

COMMUNE    VIRGINUM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Qui  gloriatur, 
in  Domino  glorietur,  etc.  II  Cor.  x, 
17,   18 ;  XI,   1,  2 655 

Enarratio  in  evangelium  :  Simile  est  re- 
gnum  coslorum  decem  virginibus,  etc. 
Matth.  XXV,  1-13 656 

Sermo  I.  Quae  sit  vera  ac  specialis  Christi 
sponsa,  et  quomodo  eam  plurimis  vir- 
tutibus  ornatam  esse  oporteat.     .     .     .  659 

Sermo  II.  Quod  aliud  quam  Deum  cogita- 
re,  virginem  non  deceat 662 

Sermo  III.  Quid  bonae  virginis  sit,  ut  fir- 
mior  Deo  adhaereat 664 

IN   SOLENNITATE   DEDICATIONIS   TEMPLI. 

Enarratio  in  epistolam  :  Vidi  civitatem 
sanctam  Jerusalem,  etc.  Apoc.  xxi,  2-5.  668 

Sermo  I.  Ob  sex  gloriosam  dici  Ecclesiam 
militantem,  quibus  Christiani  ut  mem- 
bra  congaudere  debent 669 

Enarratio  in  evangelium  :  Ingressus  Je- 
sus,  perambulabat  Jericho ;  et  ecce 
vir  nomine  Zachceus,  etc.  Luc.  xix, 
1-10 672 

Sermo  II.  De  sanctificatione  custodiaque 
templi  corporis  nostri,  ut  illud  gratia 
sua  suavissima  possideat  Spiritus  San- 
ctus 674 

Sermo  III.  De  utraque  Ecclesia,  materiali 
videlicet  et  spirituali,  et  quam  sint  dae- 
monibus  terribiles  piisque  ainabiles  ;  et 
de  intellectu  visionis  sancti  Jacob.     .     .  677 

Sermo  IV.  De  ardenti  affeclu  videndi  Je- 
sum  ;  et  de  quatuor  quibus  Zachaeo  si- 
miles  elfici    debemus 680 

Sermo  V.  De  quadruplici  domo  qua  reci- 
pitur  Christus,  et  quomodo  eum  sum- 
ma  cum  benevolentia  in  cor  nostrum 
recipere  debeamus 6^3 

Ad  religiosos. 
Sermo  VI.  Quibus  potissimum  ornare  se 


AD   CLERUM   QUI   ROMANO   UTITUR   KALENDARIO  733 

debeant  religiosi  viiiulibus,  ul  Spiritus  Sermo  VIII.  De  provida  fervenlique  men- 

Sancti  teniplum  repraesentent.     .     .     .  G8G  lis  nostrae  unione  cum  Deo,  et  qua  via 

Sermo  VII.  De  virtutibus  rcligiosos  quam  facilius  id  assequi  possit G91 

maxime   deccntibus,    et   de    multiplici  Indcx  locorum  S.  ScripturfB G97 

ornatu  quo  exornandi  sunt 689  Indcx  nominum  et  rerum  notabilium.     .  707 


AD  GLERUM 

QUI    ROMANO    UTITUR    KALENDARIO 


In  utroque  ritu,  Romano  scilicet  ac  Gartusiano,  epistolae  et  evangelia,  a  Dionysio  enarrata, 
concordant,  diebus  quibusdam  cxceptis. 

1"  Ritui  Romano  sunt  propria,  ideoque  a  Dionjsio  non  enarrata  : 
In  festo  sancti  Georgii,  epistola ; 

In  festo  Inventionis  sanctae  Grucis,  epistola  et  evangelium  ; 
In  festo  sancti  Matthaei,  epistola  ; 
In  festo  sancti  Dionysii,  epistola  et  evangelium  ; 
In  festo  sanctorum  Simonis  et  .Tudae,  epistola ; 
In  festo  sanctae  Catharinae,  epistola. 
2°  lisdem  festivis  diebus  sunt  enarrationes  in  epistolas  et  evangelia  ritui  Gartusiano  propria, 
quarum  paginas  invenies  in  altero  indice. 


Emendanda.  —  Pag.  98B',  lin.  7;  460A,  lin.  6  :  Spalbeec,  lege  Spalbeeck;  —  123,  in  titulo 
sermonis  :  animorum,...  animarum ;  —  271 A,  lin.  6  :  Nicetus,...  Nicetas;  —  276,  in  titulo  sermo- 
nis  :  quam  divinse,...  quod  divince  ;  —  287  A,  lin.  3;  287B,  lin.  1  et  8  :  Eudoxa,...  Eudoxia;  —  478 D', 
lin.  1  :  Perpetua,...  Felicitas  ;  —  512  D,  lin.  5  :  vel  improvise,...  ut  improvise;  —  524  A',  lin.  8  : 
regulariter,...  realiter;  —  556B',  lin.  5  :  fatetur,...  fatur ;  —  558C,  lin.  2  :  cum,...  eum;  —  571 A', 
lin.  2  :  mox  ostendit,...  respondit;  lin.  8  :  protinus,...  procul ;  —  604D,  lin.  7  :  adhuc,...  ac  docet ; 
—  674B,  lin.  4  :  erogationem,...  supererogationem. 

Addenda  (ex  1'  edit.)  —  Pag.  539  B',  lin.  2  :  quam  tam  copiose  sanctificavit  in  utero,  tam 
gratiose  praevenit  ex  utero,  tanta...  ;  —  541 A',  lin.  11  :  similes  nobis  mortales  fuerunt ;  — 553C', 
lin.  6  :  dono  perfectus,  nisi  in  suis  sit  passionibus  reformatus.  Nec  in  eis  reformatus  esse  quis 
potest,  nisi  in  virtutibus  moralibus  sit  perfectus.  Idcirco...  ;  —  578 D',  lin.  3:  devotionis  ac  spiri- 
tuabs  jucunditatis;  —  589  D',  lin.  3  :  quum  multi  phis  ament;  — 620B,  hn.  5  et  6  :  hominem  civem 
regni  coelestis,  heredem  Creatoris,  ministrum... ;  —  647  B,  hn.  1  :  diversas  propriee  insuflficientige. 


Typis  Cartusiae  Sanctae  Mariae  de  Pratis.  Tornaci. 
A.  Baudechon  typographus. 


<>^*^ 


M 


J:t^ 


Vjf>f    i 


."^ 


■0'