Opera omnia quae exstant, vel quae ejus nomine circumferuntur : ad MSS. codices gallicanos, vaticanos, anglicanos, germanicosque necnon ad Savilianam et Frontonianam editionew castigata, innumeris aucta

E ÜU9GbHShO0 T34T E

D

, "n 3 ἡ j^ ol ^ MG
; rn : H ! v , M1 ἡ Ü κὰ
ΠΑΝ
' | ΠΝ / LEA Ὁ
A d j ᾿ JF Ὁ ᾿ m" [d

NEN PNUNE l ἀπο 2^7

4 A LH νι

' ΝΟ ἢ

] JM n ("m DM BIG ls í "i ut AM Mb 4

eU P, M LAE T. Unus NP TERN Lr A f

rug A M i ΤῊ» I
^] |

" b

ιν:
"Ed

IOANNOY

TOY XPYXOXTOMOY

TA EYPIXEKOMENA IIANTA.

JOANNIS CHRYSOSTOMI

OPERA OMNIA.

TYPIS MOQUET ET SOCIORUM,

VIA. LA HARPE, N? 90,

5

E EN- AITOIS HATPOSX HMON

IOANNOY

TOY XPYXOXTOMOY,

APXIEHIXKOHOY KONXTANTINOYIIOAEOZ ,

TA ZEYPIXKOMENA ΤΑΝ ΤΑ.

SANCTI PATRIS NOSTRI

JOANNIS CHRYSOSTOMI,.

Archiepiscopi. Constanunopolitani ,

OPERA OMNIA QU/E EXSTANT,
VEL ΟΣ EJUS NOMINE CIRCUMFERUNTUR,

XD MSS. CODICES GALLICANOS, VATICANOS, ANGLICANOS GERMANICOSQUE; NECNON AD SAVILIANAM ET FRONTO-
NIANAM EDITIONES CASTIGATA , INNUMERIS AUCTA ; NOVA INTERPRETATIONE ΤΡῚ OPUS ERAT, PRJEFATIONIBUS, MO-
NITIS, NOTIS, VARIIS LECTIONIBUS ILLUSTRATA; NOVA SANCTI DOCTORIS VITA, APPENDICIBUS, ONOMASTICO ET
COPIOSISSIMIS INDICIBUS LOCUPLETATA.

oPERA ET sTUDIo D. BERNARDI DE MONTFAUCON ,

Monachi Ordinis S. Benedicti e Congregatione S. Mauri, opem ferentibus aliis
ex eodem sodalitio Monachis.

EDITIO PARISINA ALTERA, EMENDATA ET AUCTA.

TOMUS OCTAVUS. a M
ye

PARISIIS,

APUD GAUME FRATRES, BIBLIOPOLAS,
VIA POT-DE-FER, N? 5.

M. DCCC. XXXVI.

T2 0 bid Zh.
TE NUNT

"ws

- 'κὰν

. My'Tady ei LZ Troie

t vigil :

Fn PA A
44 i d
| δ δ n p 4

mirar T0 4.110. Aff

2l r ». E Mua Bauen. ΩΝ. "M n Mica

SS » Mop tieni Mrd bon) MN me
Í P SC gis IC (AW Xeon enti ipn λυζᾶς 199A ra t fart ΝΥ ΤΡ.
᾿ ΤΑΝ ente Wo koe 1 abri — e
ΦΌΝΟΝ dicivtess

t Hd. KELAYCTHAE - (de eura τα Lo

"
LE

1 MM"
RT e
P 6 Lud
E
[A N Ν

En Md n 4t sits ἵ
e" i : T M ! pi tn rm. : | : iN
Tb. A. Nep. τῇ Ms
; INEO Ὁ rA var m "inen,
: "Cd e. ue ὴ "3 ND iud Wo
πο ca P T 7 tb

*

PR/EFATIO

AD HOMILIAS

5. JOANNIS CHRYSOSTOMI

IN JOANNEM.

«mo

Ad Homilias in Evangelium Joannis tandem devenimus, ubi novum prorsus concionandi ritum , In-
solitam deprehendimus disserendi rationem. Stylum sane eumdem cernimus, dictionem prorsus simi-
lem; eumdemque statim. agnoscimus dicendi artificem. Chrysostomum : in. ordine autem et argumenti
ratione magna sese offert. diversitas. In caeteris namque in Scripturam sacram Commentariis, maximeque
in Homiliis in Matthaeum, postquam singulorum versuum literam explanavit, occasione ex serie sumta,
ad morum informationem. spectantia multa. interserit; atque in fine concionis longissimam moralem
adhortationem adjicit, qua et procerum et popularium vitia insectatur, atque ad virtutem adeundam sti-
mulos addit. In hisce autem in Joannem Homiliis alio concionandi genere procedit. Passim namque post-
quam singulos versus attulit, illosque maxime quos Catholicis hzretici quidam objicere solebant, au-'
ditores suos adversus illorum argumenta et sophismata munit roboratque ; atque ut statim deprehenditur,
iis qui contra hostes hujusmodi szpe manus conserebant, arma ministrat. Hic scopus oratoris praecipuus,
eo nervos omnes contendit, ut Christianum militem, qui passim contra hzreticos decertabat, ad illorum
depellenda tela instituat. ᾿

Hzec porro non in omnibus homiliis occurrunt, sed in iis tantum ubi ea Joannis loca explicantur, quae
vel ad. aequalitatem. consubstantialitatemque Patris et Filii probandam apta sunt, vel quz ab haereticis
ad illam impugnandam usurpabantur. Ubi vero de divinitate deque consubstantialitate Filii non agitur,
literam ille paucis plerumque explanat. Moralem quoque disciplinam inter concionandum rarius attingit,
concionemque brevissima adhortatione morali claudit; ita ut. hz: in Joannem conciones, dimidia fere sui
parte minores ut plurimum sint Homiliis in Mattheum.

Hinc certe jam multze exsurgunt quastiones : quinam nempe sint. haeretici, qui Chrysostomi auditores
telis ex Joannis Evangelio desumtis impetebant : cur illos Chrysostomus non nominet : ex qua familia
orti hi heretici essent ; quibus maxime argumentis objectiones lucifugarum confutandas esse doceat. Haec
porro omnia expendere non pigebit, postquam de numero Homiliarum in Joannem, de urbe in qua hoc
concionatus est, de concionis hora, deque aliis nonnullis quedam pramiserimus.

I.

1. De numero Homiliarum in. Joannem. 2. Qua in urbe hasce homilias habuerit Chrysostomus,

"ntiochiene, an Constantinopoli.

1. Homilie in Joannem apud Savilium octoginta. octo feruntur, apud. Morellum autem octoginta sc-

Joan. 8.19.
Joan. 7.28.

ii PREFATIO.

ptem tantum , quandoquidem Morellus primam procemii tantum loco ponit, neque illam Homiliam primani
inscribit, quia videlicet nihil de Evangelio Joannis in hac concione explicatur, estque tantum quasi prze-
ludium ad explicationem ejusdem Evangelii. Verum ut ut res est, hoc procemium non minus concio et
homilia est, quam ccterze sequentes conciones. Nam hic populum alloquitur, ad. virtutem hortatur, a
vitiis arcet, omniaque concionantis implet officia. Quamobrem jure illam Savilius inscripsit Homiliam
primam : quem sequi visum est. Verum quia Morelli Editio, quz: a multis annis omnium manibus teri-
tur, ut plurimum a scriptoribus affertur 1n medium, iique secundum Morellianam Editionem. homilias
numerant; eamque, exempli causa, vigesimam nonam inscribunt, quz secundum Savilium et secundum
veram numerandi rationem trigesima est, in summa pagina utrumque numerum sic attulimus : Zomilia
trigesima al. vigesima nona, et ita quoque in aliis.

Hanc porro numerandi varietatem non esse recenter suadet Facundus Hermianensis, qui libro 5, c. 5,
p. 114, sexagesimam sextam dicit eam qui vere sexagesima septima est. Verum altera etiam numerandi
ratio, quz vera utique est, apud alios in usu fuisse comprobatur. Ephrzemius enim Antiochenus ἑνδεχά-
τὴν 5, undecimam, numerat cam qua jam undecima est. Hancque numerandi rationem sequuntur Co-
dices Graci manuscripti , quos hactenus videre licuit.

2. Altera exsurgit quzstio, an videlicet Antiochi;e, an Constantinopoli hasce homilias Chrysostomus
habuerit. Utra in urbe tot conciones habite sint, in ipsis concionibus nusquam deprehendere potuimus.
Nam si qua essent unde conjecturam ducere possemus, ex perpetuis nempe velitationibus adversus eos
qui parem paternz potestatem in Filio esse negabant, qui τὸ δμοούσιον oppugnabant, adversus Anomceos
nempe, quos ubique insectatur, id perinde Constantinopoli , atque Antiochi observatur. In utraque enim
civitate contra Anomceos nominatim concionatus est Chrysostomus , in utraque magno numero Anomcei
erant, qui cum popularibus Catholicis szepe de religione concertabant. Nihil igitur inde circa urbem ubi
habite sunt hae conciones expiscari possumus : nullumque aliud ea de re ex ipsis homiliis indicium pos-
sumus mutuari. Verum ex Homilia septima in Epistolam primam ad Corinthios t. 10, p. 55, A, no-
stre Editionis, discimus Homilias hasce in Joannem ante illas in Epistolam. ad Corinthios habitas fuisse.
Cum autem hz ad. Corinthios Homiliz Antiochiz habite fuerint, ut suo loco probabitur, hine sane con-
sequitur has etiam in Joannem conciones Antiochiz dictas fuisse. Locus porro ille Homilie septima ad
Corinthios sic habet : Koi γὰρ ἐχείνοις φησὶν, Οὔτε ἐμὲ οἴδατε, οὔτε τὸν Πατέρα μου. Πῶς οὖν ἀνωτέρω φησὶ,
Καὶ ἐμὲ οἴδατε, καὶ οἴδατε πόθεν εἰμί: ᾿Αλλὰ τίς ὃ τρόπος τῆς ἀναγνώσεως ταύτης, καὶ τίς ἐχείνης; ἐν τοῖς
εὐαγγελίοις ἤδη εἴρηται" καὶ ὥστε μὴ συνεχῶς τὸ αὐτὸ στρέφειν, ἐκεῖ παραπέμπομεν τοὺς ἐντυγχάνοντας. Id
est : Jam illis ait, Neque me novistis, neque Patrem meum. Quomodo ergo supra dixit, Et me nostis,
et nostis unde sim? Sed quis sit modus hujus lectionis, et quis illius, jam dictum est in Evangeliis,
et ne idem frequentius versemus, eo lectores mittimus. Mittit scilicet ad. Homilias suas in Evange-
lium Joannis, ad Homiliam nimirum quinquagesimam, ubi hzc verba c. 7, v. 28, p. 294, explicans, Et
me scitis, et unde sim scitis, ostendit illa optime conciliari cum aliis ejusdem Evangelii c. 8, 19, ubi
ait Judaeos nec se nosse, nec Patrem. suum nosse. Certum itaque indubitatumque est Chrysostomum has
homilias Antiochiz habuisse antequam Homilias in primam et secundam ad Corinthios haberet, qu item
Antiochi; habitze fuere, ut suo loco probabimus.

$ II.

. .7" . € ^ εἰ - .
1. Quo tempore has habuerit homilias. 2. Cur illucescente aurora, ὑπὸ τὴν ἕω hec concionatus
sit. 9. Quod genus auditorum concionibus interfuertt.

1. Jam diximus in Praefatione ad. Homilias in Mattheum, non potuisse Chrysostomum annis tribus
prioribus queis presbyter concionatus est, Homilias in Matthaeum ad populum habere, quia videlicet his
tribus annis 586, 38, 388, tot homilias tam longas dixit, ut alias addere vix potuisse videatur. Certe,
ut in Vita Chrysostomi pluribus dicetur , vix credatur quot quantasque hisce tribus prioribus sacerdotii
sui annis conciones dixerit; Panegyricas festorum et Sanctorum per annum, alias in Scripture libros,
cwterasque variis de rebus. Itaque ut Homilias in Mattheum post annum 988 habitas, hac de causa sta-

PREEFATIO, ΠῚ

Luimus, multo magis hasce, qua secundum Homilias in Mattheum dicte fuisse videntur, post annum
illum dictas inferemus. Anaum vero ipsum assignare quo has homilias ceperit, non humane videtur
facultatis. Certum utique est illas ab anno 389 ad annum 398, quo ineunte ad sedem Constantinopolita-
nam evectus est, habitas fuisse; sed annum ipsum, vel etiam annos aliquot statuere (non enim uno eodem-
que anno ha 88 bomiliz habite videntur), hoc opus, hic labor est. Videamus tamen an possimus aliquid
ulterius circa rem illam expiscari. Cum has przcesserint Homilie in Matthzeum, quz nonaginta numero
habentur, et post annum 588 habite putantur; nec videantur ille in Matthzeum nonaginta homiliz uno
compleri potuisse anno, illis probabiliter assignamus annos 389 et 390. Hasce vero in Joannem post
annum 590 habitas congruenter statuimus, ab hoc anno scilicet ad annum 594, vel 595. Non. enim pos-
sumus totum illud spatium assignare quod intercurrit usque ad annum 598, quo incipiente episcopus Con-
stantinopolitanus electus est. Quia post Homilias in Joannem , compertum nobis est , illum conciones alias
ingenti numero Antiochize habuisse, Homilias nempe in. Epistolas ad Corinthios, quarum prima 44, se-
cunda 30 concionibus , iisque longioribus absolvitur; inque czteras Pauli Epistolas non paucas Antio-
chiz , postquam has in Joannem peroraverat, concionatus est, ut pluribus suo loco probabitur. Non pos-
sumus ergo in ultimos presbyteratus ejus annos has in Joannem. Homilias conjicere; sed tempus ipsis
probabiliter consignamus ab anno 390 ad annum 394, vel 595. Hac sic constituta serie, omnia quadrare
videntur.

Neque anno uno potuit hasce omnes 88 conciones absolvere si quinto quoque die tantum singulas ha-
buerit homilias, ut ipse innuit paulo ante finem. Homilize prime, ubi talia fatur pag. 5, B : Καὶ μή μοι
λεγέτω τις, ὅτι βραχὺς ὃ χαιρὸς ὃ μεταξὺ "iis συνάξεως τῆς μελλούσης * ἔξεστι γὰρ, οὐχὶ ἐν πέντε μόνον
ἡμέραις, ἀλλὰ καὶ ἐν ua ῥοπῇ μεταθέσθαι τὸν βίον ἅπαντα. Hoc est : /Vec mihi quis dicat, breve tem-
pus inter hanc et sequentem concionem esse. Licet enim, non solum dierum quinque spatio, sed
etiam uno lemporis momento vitam totam mutare. Si quinto quoque die tantum concionatus sit, hasce
88 conciones anno uno absolvisse non potuit. Sed si quinto quoque die tantum concionabatur, ut ait ille;
quomodo illud quadrare possit ad id quod dicit initio Homilie 25, p. 145, A: IVeque enim quotidie,
sed bis tantum in hebdomada, idque per brevem diei partem, ut laborem levemus , vos concioni
adesse et attendere hortamur. 8i bis in hebdomade, non certe tantum quinto quoque die, sed. fre-
quentius concionatus est. Verum hace conciliari poterunt, si dicatur illum modo rarius, modo frequentius
esse concionatum.

2. Sed singulare prorsus est id quod habet Chrysostomus circa horam diei qua has conciones habebat.
Homilia quippe31, p. 182, C, ita loquitur : Ei δὲ γυνὴ Σαμαρεῖτις τοσαύτην ποιεῖται σπουδὴν ὑπὲρ τοῦ μαθεῖν
τι χρήσιμον, καὶ παραμένει τῷ Χριστῷ, καίτοι γε ἀγνοοῦσα αὐτόν * τίνος ἡμεῖς τευξόμεθα συγγνώμης, oi xoi
εἰδότες αὐτὸν, xal μιήτε ὄντες παρὰ φρέαρ, μήτε ἐν ἐρημία, μιήτε ἐν ἡμέρᾳ μέση, μιήτε ἀχτῖνος καιούσης "
ἀλλ᾽ ὑπὸ τὴν ἕω, καὶ ὑπὸ τοιοῦτον ὄροφον σκιᾶς ἀπολαύοντες χαὶ εὐψυχίας, καὶ μὴ καρτεροῦντες ἀκοῦσαί τι
τῶν λεγομένων, ἀλλ᾽ ἀποχναίοντες: Id. est: δὲ vero mulier Samaritana tantum adhibet studium, ut
quid. utile ediscat, et Christo assidet, etiamsi illum non noscat : quam nos veniam consequemur,
qui ipsum novimus, qui non secus puteum, non in deserto stamus, non in meridie, non adusti so-
laribus radiis ; sed. sub aurora, sub hoc tecto umbra fruimur et suaviter agimus , neque patienter
audimus quidpiam, sed desidia torpemus ?

Itaque sub aurora, id est, matutinis horis illucescente aurora hos sermones habuit ; czeteras utique con-
ciones non primo CEN habere solebat: sed in. hisce Joannis Evangelium teo homiliis
multa prater morem fieri deprehendimus. Primo, quod longe breviores czeteris. omnibus sint. Secundo,
quod illucescente aurora habitz ; tertio, quod μιν τος morales contra consuetudinem lepisdins:
sint. Quarto, quod przcipuus scopus videatur esse, in plerisque saltem homiliis, ut auditores contra hze-
reticos, Joannis Evangelio abutentes, ad pugnam instruat. Etenim cum primam homiliam quasi proce-
mium emisisset, in secunda vero externorum philosophorum primipilares exagitasset : in tertia demum
p. 18, B, po suum τς his verbis: ug δὲ λοιπὸν ἐπὶ τὰ cesse τήμερον ἰέναι, ὥστε μὴ κε-
χμηχότας ὑμᾶς Jose τοῖς ἀγῶσι. A γὰρ ἡμῖν πρόχεινται πρὸς τοὺς τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ; πρὸς
τοὺς πάντα Rapnep ἔνους ὥστε καθελεῖν τὴν δόξαν τοῦ YioU τοῦ Θεοῦ, μᾶλλον δὲ τὴν ἑαυτῶν" f, μὲν γὰρ μένει
διαπαντὸς οἵαπέρ ἐστιν, καὶ τὰ ἑξῆς. Hoc est : 7. empus autem est ut ad rem propositam veniamus ,ne

ιν ΡΑΒΒΑΤΙΟ.

eos defessi heec certamina adeatis. Certamina quippe nobis prostant contra veritatis hostes ; con-
tra eos qui nihil non machinantur, ut Filii Dei gloriam, imo potius suam dejiciant : illa quippe
semper manet ut est, etc. Ubi vides illum auditores suos ad certamina contra hzreticos adeunda
acuere, ipsisque arma ministrare. Illud autem fere observes per totum Homiliarum in Joannem decur-
sum, in concionibus saltem illis, Evangelii loca explanantibus, quz vel Christum Patri zqualem et
consubstantialem probant, vcl ab haereticis contra illam consubstantialitatem et :equalitatem detorta usur-
pabantur. Illi quippe heretici, quia ex Joannis verbis validissime impeti solebant, ex ejusdem et ipsis
verbis sententiam et impietatem suam tueri conabantur. Quia vero tunc haeretici illi Catholicis admisti
magno numero erant, frequenterque cum obviis ex Joannis Evangelist verbis disputabant, necesse pu-
tavit Ghrysostomus auditores suos ad talia certamina suscipienda instituere, ut ait ipse in loco Jam allato,
et passim in sequentibus concionibus repetit.

5. Sed cur illucescente aurora has conciones habuit, cur tam. breves, cur moralem disciplinam, quam
cum tanta ubertate in aliis concionibus frequentat, hic parcius attingit? Quantum: auguror conjectura,
ne ceterarum homiliarum cursum, quas assidue per totum annum habebat , et cui intererant Catholici
omnes cujusvis setatis, sexus atque conditionis; ne illas, inquam, interpellaret: hasce praeterea illuce-
scente aurora , non universo populo dicebat, sed 115 tantum viris ac mulieribus, qui ferventiores essent,
quique ingenio valerent, possentque in quotidianis cum hzereticis velitationibus, lucifugarum argumenta
ex Evangelio Joannis ut plurimum petita, Chrysostomi monitis instituti, confutare. Sancto igitur do-
ctori, cui in dicendi ubertate vix parem in omnibus retro szculis deprehendas , duo praecipue munia in-
cumbebant : primum, ut totum Catholicorum coetum contra vitia quzeque institueret, id quod ille strenue
exsequebatur, dum frequenter per annum ac bis szepe in eadem hebdomada moralem omnem disciplinam
cum mira facundia versabat ; secundum , ut Catlrolicos inter innumeras hereticorum catervas versantes,
qui hzretici in familiaribus colloquiis veram fidem ex Evangelio maxime Joannis impetebant ; ut Catho-
licos, inquam, illos contra adversarios suos armis instrueret. Quia vero non omnes omnino Catholici, ut
diximus, viri atque mulieres, cujusvis zetatis atque conditionis, ad. hanc capessendam pugnam idonei esse
valebant, non omnes fortasse hisce matutinis concionibus intererant , sed ii tantum. viri ac mulieres , qui
ingenio valebant, poterantque tela sibi a Chrysostomo subministrata in hereticorum capita contorquere.
Hi ferventiores caeteris seorsim erant instituendi ; argumenta quippe passim allata vulgi captum supera-
bant. Hzc vero illucescente aurora concionabatur, ni fallor, quod aliud diei tempus reservaret ad. majores
illas conciones, queis ad vitia propulsanda, et virtutem omnem inculeandam uberiorem dabat operam.
In concionibus autem matutinis disciplinam illam moralem parcius attingebat, quia prccipuus ipsi scopus
erat arma suis contra hereticos suppeditare. In his porro matutinis concionibus etiam mulieres admitte-
bantur, illae quz possent in familiaribus colloquiis oblatas ab hzreticis difficultates depellere. Nam in
hisce in Joannis Evangelium Homiliis mulieres aliquando, etsi rarius, alloquitur S. doctor. Jam vero ad
cvtera transeamus.

$ ΤΠ.

1. Heretici qui in hisce concionibus impugnantur nome erant. 2. Unde orti 44 nomo : illorum
historia compendio affertur. 3. Quis illorurn status esset quo tempore hec. concionabatur
Chrysostomus.

4. Non est multa perquisitione opus ut deprehendatur quinam sint haeretici illi, qui ex Joannis Evan-
gelistae dictis tela mutuabantur ut Catholicos impeterent, etiam in familiaribus colloquiis : qui magno
numero cum essent et cum popularibus admixti, quotidianas exeitabant velitationes; ita ut sanctus do-
ctor, et sanze. doctrinze, et. auditorum saluti prospiciens, cogeretur illos instituere ad. ipsa tela in caput
haereticorum contorquenda. Hi certe. haeretici, Anomeei sunt, quibuscum tamdin concertavit. Chrysosto-
mus, et quidem toto tempore quo concionandi officio functus est, sive Antiochi;e presbyter, sive Con-
stantinopoli episcopus cum esset. Antiochiae certe anno primo quo coepit concionari, certamen iniit contra
haereticos istos passim cum | Catholicis intermixtos, atque in concionibus duodecim, Anomoeos egregie
confutavit, ipsorum tela depulit, validissimaque argumenta adversus illos subministravit. — ilas pev

PRUEFATIO. vy

duodecim homilias, quarum plereque in priscis Editis hine et inde. sparse. erant, in. Edito nostro una
collectas habes, incipiuntque Tomo 1, p. 444. Neque modo in illis duodecim orationibus sive homiliis
hzreticos illos confutavit sanctus doctor, sed etiam 1n aliis ubicumque sese occasio offerebat.

Verum, quod. observatu sane dignum fucrit, non statim ineunte primo presbyteratus sui anno Ano-
moeos impetiit; sed ut ipse in prima concione testificatur, jam pridem destinatam contra Ànomoeos pu-
gnam tardius, eodem licet anno, suscepit, quod multos Anomoeorum videret concionibus adesse suis, ac
cum voluptate aures sibi praebere. Quamobrem , 2e predam. abigeret, ait 1116, utque ipsorum animos
irretiret, linguam ab hujusmodi certaminibus coercebat. Demum hortantibus illis ipsis Anomceis, in are-
nam descendit; Anomoeeorumque errores impetere orsus est, arnico tamen animo, non ut adversarios fe-
riret , sed ut jacentes erigeret. Verisimile autem est Anomoeos tunc temporis mitiores fuisse, quia Catho-
lici principes Valentinianus II et Theodosius tunc imperium moderabantur ; nec poterant haeretici illi ca
libertate et petulantia uti, qua pridem sub Constantio, et postea sub Valente nsi fuerant.

Amico licet animo Chrysostomus Anomoeos confutaret, illos tamen acriter insectabatur : et quidem
jure ac merito. Dicebant enim illi se omnem scientiam accepisse, quodque magis mireris, se ita Deum
nosse, ut se ipse noverat. Cum porro se tanta instructos scientia ridicule putarent, nihil mirum 51 Dei
substantiam audacter scrutarentur, totque circa illam quaestiones moverent , atque obviis quibusque Ca-
tholicis etiam in foro objicerent. Si quis porro ipsos de tanta audacia redargueret, reponebant illi, 747;
ignoras id quod colis? T. 4, p. 487. Hzc vero perpetuo et ad aures omnium decantabant : Filium non
esse Patri consubstantialem, esse rem. factam, non habere parem Patri judicandi potestatem, non posse
Patri :equalem esse, qui Patrem precaretur. Addebant etiam Filium non esse Patri ὅμοιον, similem, in-
deque ἀνόμοιοι, Anomei , quasi dicas dissimiles, appellati sunt. Hos perpetuo in homiliis tam Antioche-
nis quam Constantinopolitanis insectatur Chrysostomus, etiam in concionibus illis quarum argumentum
nihil affine videbatur habere cum Anomoeorum heresi. Cum enim hi haretici omnino dicaces et pugna-
ces essent, ac perpetuo cum Catholicis velitarentur, nullam Chrysostomus occasionem. omittebat tam
procaces homines confutandi.

Verum licet passim et ubique in Chrysostomi homiliarum decursu Anomaorum argumenta adferantur
et confutentur : nusquam tantam armamentarii lucifugarum illorum copiam deprehendimus, quantam in
his in Joannis Evangelium Homiliis; quoniam videlicet illi ex hoc maxime Evangelio, secundum suam
mentem, et omnigenam, ut ipsi dicebant, scientiam explicato, argumenta sua mutuabantur. (λυ. eorum
argumenta, saltem przecipua quzdam , cum responsionibus Chrysostomi non pigebit referre, postquam
de illius havreseos ortu, et progressu ad hoc usque, quo de nunc agitur, tempus compendio retulerimus.
Id quod lectori non displiciturum speramus ; nam quos tam frequenter videmus a Chrysostomo exagitarl,
ab ortu et gestis cognoscere, nemo inutile fore dixerit.

9. Arius circa annum 520 exsecrandam haeresim in Ecclesiam Dei invexit, discipulos multos habuit,
turbasque innumeras dedit, queis omnes pene orbis Ecclesiz exagitat sunt, Árii autem et Arianorum
pracipua capita et verba haec erant : Deum non fuisse semper Patrem; Filium non semper fuisse , sed fuisse
tempus cum non esset ; non fuisse antequam nasceretur, in tempore factum esse et ex nihilo; non proprium
esse naturz Patris; creaturam esse perfectam, sed non ut aliam ex creaturis ; non esse verum Deum, sed
participatione Deum; non esse zeternum, sed ante tempora et siecula creatum ; Filium non perfecte nosse
nec perfecte videre Patrem. Eo etiam impietatis procedebant, ut dicerent, Filium non esse unicum et ve-
rum Verbum, sed solo nomine Verbum, solo nomine Sapientiam , gratia Filium, initium creaturarum;
Verbum natura mutabile esse, multaque esse Verba. Imo dicebat ipse Arius aliud esse Verbum quod in
Deo est, et aliud de quo ait Joannes, /n principio erat Ferbum. Yn hac enim impia doctrina non omnes
sibi constabant, sed alius alia plerumque contraria dictitabat, imo, ut error vix consistere potest, iidem
ipsi non sibi semper consentiebant.

Dicebant etiam inter eos multi , Filium non esse Patri similem. Circa hanc vero sententiam Arianorum
facta sunt divortia. Alii enim omnem omnino similitudinem excludebant ; alii similitudinem etiam in sub-
stantia admittebant; hi vero peculiarem quasi sectam constituerunt, qui 61.900510) SIVE consubstantialem
Viliimzesse negabant, sed δικοιοούσιον, similem substanua , admittebant, cumque a perfectis Arianis 1m

aliquo deficerent, Semiariant sunt appella. ΠῚ porro eBam sunt inter se divisi. Alii namque dicebant,

VI PRAEFATIO.

Filium substantia similem esse Patri , similitudine imperfecta qualis posset esse creature ad. Creatorem,
imaginis ad typum. Imaginem nempe et similitudinem illam extra Deum, a Deo factam esse dicebant jiek
Dei substantiz similem esse, quatenus potest res extra Deum creata, Creatoris substantiz esse similis.
Hi vero nomine tantum tenus ab Arianis perfectis differebant. Non enim poterant Ariani negare qui Evan-
gelium admittebant, aliquam similitudinem imperfectam esse posse inter creaturas et Creatorem : quan-
doquidem in Evangelio habetur, Ut sitis similes Patris vestri, etc.

Ex Semiarianis vero alii, quorum antesignanus erat Basilius Ancyranus, τὸ δὁμοιοούσιον, nempe si-
militudinem substantiz, longe alio modo interpretabantur. Omnimodam quippe similitudinem substantize
in Patre atque Filio admittebant: τὸ ὁμοούσιον vero, sive consubtantialitatem Patris et Filii rejiciebant;
et quidem multis de causis quas recenset et confutat Athanasius libro de Synodis, p. 764, et in eodem
libro, p. 757, ait, ideo illam vocem, δμοούσιον, ab his de quibus loquimur Semiarianis rejici, quia in
concilio Antiocheno , ubi Paulus Samosatenus damnatus fuit, proscripta fuerat; etsi non eo sensu quo
postea in Niczena synodo et admissa et promulgata, et in fidei confessione posita fuit. Nam quod in An-
tiochena synodo τὸ δμοούσιον non absolute damnatum fuerit, liquet ex verbis Dionysii Alexandrini, qui
Antiochenz synodo interfuerat et subscripserat. Accusatus enim apud Dionysium Romanum Pontificem,
quod. voce διμοούσιον non uteretur in concionibus suis, respondit ille se hujusmodi vocem et admittere, et
ut omnino catholicam habere. Ab illa autem tunc abstinebat, quia sibi cum Sabellianis res erat. Haec
vero pluribus descripta habes in Athanasii Iibro de sententia Dionysii : ubi ille ipsa Dionysii verba re-
fert, exscripta ex ejusdem epistola. Attamen hi mitiores Semiariani τὸ δμοούσιον rejiciebant, illique voci
τὸ ὁμιοιοούσιον substituebant. Verum in ea explicanda voce ita procedebant, ut a vera Catholicorum sententia
nihil differrent, licet in verbis ipsis pugnarent. Inter substantiam enim Patris et Filii perfectam similitu-
dinem statuebant, et. Filium Patri. ;equalem. profitebantur, licet porro illud δμοιοούσιον impietatem proe
se ferat : nam si similis substantia Patri sit Filius, si vere Deus, ut illi confitebantur, alterius et diversae
substantiz fuerit : idem enim ipsum nunquam simile sibi dici possit. Si vero diversae substantia sint
Pater et Filius, si Pater Deus, et Filius quoque Deus ; ergo duo dii erunt ; nam substantia Dei Deus ipse
est. Sic Filius Patri substantia similis, erit Deus Deo similis; ergo duo dii. Verum hanc consequentiam
non admittebant hi, de quibus loquimur, Semiariani , licet ea aperte ex. voce ὁμοιοούσιον sequi videatur.
ΠῚ certe etsi ad catholicam sententiam accederent, male tamen hane inducebant vocem, et culpandi etiam
erant quod. vocem ὁμοούσιον in sacra Nicaena synodo inductam non admitterent. Attamen magnum illud
Zeclesi; lumen. Athanasius hos non vult quasi adversarios haberi. Libro namque de Synodis, p. 755,
ita habet : F'iros autem qui alia quidem omnia Nice scripta recipiunt , de solo autem consub-
stantialis vocabulo ambigunt, non ut inimicos spectari par est. Neque enim velut ^4riomanitas
aut Patrum adversarios homines aggredimur, sed disputamus veluti fratres cum fratribus, qui
eadem qua nos sunt sententia, solo nomine in contropersiam adducto. Cum enim confiteantur ex
substantia Patris, et non ex alia substantia esse Filium, nec creaturam vel opificium illum esse ,
sed genuinam. naturalemque prolem, et ab eterno una cum Patre Ferbum et Sapientiam. exsi-
stere, non longe absunt a recipienda consubstantialis voce. Talis est Basilius 4ncyrce, qui de fide
scripsit. IVam si similis tantum. dicatur secundum substantiam , id non. idem prorsus significat
atque illud, ex substanua, quo verbo magis, ut ipsi dixere, Patris germanum Filium ipsum esse
significatur, etc. Ex his vides hos Semiarianos vocibus tantum a Catholicis dissensisse, re autem ejus-
dem sententize fuisse. Unde videtur Athanasius sperare illos tandem ad catholicam non modo sentiendi,
sed etiam loquendi rationem accessuros esse, cum ait, ipsos non longe abesse a recipienda Consubstan-
tialis voce. Et vere illi, ut quidem videtur, postea. Catholicis adjuncti sunt : non diu enim loquendi for-
mulas ab illis usurpatas videmus in medium afferri. Ut vero hi Semiariani re ipsa cum Catholicis con-
sentiebant , ita quoque alii Semiariani, qui Filium rem factam esse nec cozternum Patri. dicebant, etsi
illum δμιοιοούσιον, id est, Patris substantia similem dicerent, vel parum, vel nihil. differebant ab Aria-
nis et. ab iis qui ἀνόμοιον, Id est, dissimilem Patri Filium asserebant; quapropter hi etiam Semiariani
non diu ab Arianis et ab Anomceis segregati mansisse videntur, et sic demum fere omnes, uti quidem
existimo, Anomeorum nomine sunt appellati.

Anomoei vero illi eodem suborti tempore Aetium auctorem. habuisse perhibentur , Aetium, inquam,

PR.EFATIO. Vti

illum, qui impietatis causa ἄθεος cognominatus est. Jam porro illi tempore Athanasii turbas dare cope-
runt, dicebantque Filium Patri omnino dissimilem, quc haeresis, cum Arii et Arianorum erroribus
omnino consentiebat. Cum enim Filium rem factam et creatam. Ariani dicerent, hinc sane sequebatur
tantam esse Patrem inter et Filium dissimilitudinem, quanta est Creatorem inter et rem creatam. Cum
porro inter creatorem et rem creatam immensa sit dissimilitudo, certe eamdem esse inter Patrem et Filium
sequebatur. ᾿Ἀνόμοιον itaque seu dissimilem Christum dicebant, hincque illi Anomei sunt appellati. Initio
autem inter Anomoeos et Arianos dissensiones suborte sunt; non omnes paria dicebant, et aliquando,
licet re ipsa paria sentirent, verbis tamen digladiabantur; sub hac autem Anomoei sensim invaluere et
Orientem pene totum occuparunt. Certe quo tempore Chrysostomus concionari cepit, nempe anno 586,
plena Anomeis Antiochia erat : quapropter eo ipso anno Homilias illa περὶ ἀκαταλήπτου, de Incompre-
hensibili , cepit, ipsosque egregie confutavit illo et sequentibus annis; una namque serie duodecim ho-
iilias dedimus Tomo primo, queis Anomcorum argumenta depellit Chrysostomus.

5. Praeter autem. Arianam totam hiresim quam ipsi amplectebantur et tuebantur, alia etiam. addide-
rant amentiz plena, qu: passim illis exprobrat sanctus doctor. Dicebant itaque illi, ut jam monuimus
se omnem scientiam accepisse: se Deum perinde nosse, atque se ipse noverat; qua insania quee major esse
poterat! Nec modo in orationibus illis, quas speciatim contra Anomceos habuit, illos exagitat Chrysosto-
mus; sed etiam passim in aliis homiliis Anomeos siepe in medium. adducit et confutat, et quidem ali-
quando, ut T. 5, p. 15, prasentes. Nam eorum plerique concionibus ejus intererant, ut jam diximus.
Nec modo Antiochiz, sed etiam Constantinopoli multos reperit Anomceos, quos etiam passim aggressus
est. Hi enim catholicze plebi admixti quotidie velitabantur cum obviis quibusque. Haec praecipua cura
fuit Chrysostomo cum Antiochiz, tum Constantinopoli. Sed quia in hac postrema civitate, ubi episcopus
concionabatur, gravissimis aliis curis negotiisque distentus fuit, impetitus a multis, ac bis in. exsilium
actus, non potuit tantam istic quantam Antiochize propulsandis Anomoeis adhibere curam. Etsi vero, uti
jam diximus, passim i homiliis suis contra Anomoeos agat, licet eos raro suo nomine Anomceos appellet;
nunquam illorum argumenta ita speciatim affert ac refellit, ut hic in Homiliis in Joannem. Quamobrem
hic saltem przcipua recensere animus est : longius enim excurrere oporteret, si omnia afferremus.

$ IV.

-nomei ex ranis orti ; cur ex Evangelio Joannis argumenta müutuentur. Illorum argu-
menta ex illo ipso Evangelio confutantur.

Ex Arianis orti Anomoi, hac nota et tessera ab illis distingui. videbantur, quod dicerent se omni-
modam scientiam adeptos esse; se perinde Deum nosse ut Deus ipsos noverat, atque etiam, ut Deus
seipsum noverat : quod insanum simul et impium erat. Hac se fultos scientia putantes, Catholicos ubi-
que confidenter aggrediebantur. Quoniam vero ex Evangelio Joannis maxime ipsi confutari solebant, in-
deque tela mutuabantur Catholici, ut illos depellerent ac profligarent , ideo illi ex eodem Evangelio multa
detorquebant, ut tela adversum se missa declinarent. Mordebat impios quod his Joannis Theologi di-

cis Ipsorum sententia everteretur , Deus erat Ferbum ; et, Ego et Pater unum sumus; et, Προ in Joan. 1, 1;

Paire, et Pater in me est ; et, Ut omnes honorent Filium sicut honorant Patrem ; οἱ, Sicut novit

rum Deum declarabat. Ut ergo ab his sese tuerentur, ex ipsis primis Evangelii Joannis verbis tela mu-
tuari conabantur. Dicebant autem, illud , /n. principio erat Ferbum, non sternitatem Filii significare,
quandoquidem de rebus creatis etiam dicitur, Zn principio fecit Deus celum et terram. Ergo, inquie-
bant, illud, /n principio, incassum affertur. ad Filii eternitatem comprobandam. Huic sophismati plu-
ribus occurrit Chrysostomus, ad auditorum captum accommodatis; brevitatis vero gratia ca solum afferi-
mus qua opportuniora sunt ad hoc inutile telum depellendum. His explicandis, 7n. principio erat. Fer-
bum, non procul testimonia petenda sunt; sed. ex iis que sequuntur paucissima addenda : Et. F'erbum
erat apud Deum; et Deus erat Verbum. ΠΙᾺ, Erat apud Deum , significat, In Deo. Quidquid autem

ή,

»

10, 30, 38;
BM : 3 EO 3; 10,
me Pater, et ego nosco Patrem ; et, Qui videt me , videt et Patrem ; et, Si cognovissetis me, Pa- 15; 1

trem utique cognovissetis, et similibus alis, queis se unum substantia cum Patre, ipsi «qualem, et ve- *' 7:

9

Vill PR.EFATIO.

in Deo est, zternum utique est. Quod autem in Deo Verbum sit ipse Filius dicit, Ego in Patre, et Pa-
ter in me est. Ego i in Patre, et vicissim Pater in me, quo dicto Εν οἱ aequalitas, ac proinde zternitas
Filii clarissime demonstratur.

Illud itaque, Zpud Deum, In Deo significat. Quod vero, In principio dicatur, ne hinc tamen initium
exsistendi, aut principium temporis vel durationis Verbo adscribas. Non enim hinc potest, quisquis sanae
mentis fuerit, tale principium Filio Dei tribuere. Illud enim, /n principio erat, non in principio fa-
ctum fuisse Verbum significare potest. Neque enim id. verba ipsa sonant, et alioquin. Deus nunquam po-
tuit esse sine Verbo, id quod magis ex voce Greca λόγος deprehenditur ; significat enim et Verbum et
rationem. Sine ratione autem et Verbo Deum nunquam fuisse certissimum est : idque evidentur asseri-
tur per illud. quod sequitur : Zoc erat a. principio apud Deum , atque hinc. consequitur Verbum seu
Filium zternum esse sicut et Patrem. Haec porro qua jam diximus non ex homilia tertia modo , sed
etiam ex aliis Chrysostomi homiliis excerpta sunt.

Homilia vero quarta aliam Anomeorum objectionem depellit Chrysostomus, qua: quidem objectio inde

petitur, quod in hisce Grzcis Evangelii Joannis verbis, "Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, xoi ὃ Λόγος ἦν πρὸς τὸν
Θεὸν, καὶ Θεὸς ἦν 6 Λόγος, articulus τὸν ante vocem Θεόν adhibeatur, ubi de Deo Patre loquitur, καὶ ὃ
Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν : ubi vero de Filio agitur et de Verbo, articulus non ponatur ante vocem Θεός :
Καὶ Θεός ἦν 6 Λόγος. Hinc vero sic argutabantur illi : Vox Θεός cum articulo aliquam habet. ἐνέργειαν,
qua significatur, illum ipsum esse Deum, id est, verum Deum, quod de Patre legitur. Sine articulo au-
tem, ut de Filio dicitur, non parem vim habet. Hinc significatur, aiebant , non eodem modo Patrem,
eodemque Filium esse Deum : Pater enim natura Deus et solus verus Deus est, Filius autem per adoptio-
nem tantum Deus, nec verus Deus. Hoca principio inter praecipua Arianorum argumenta computabatur,
hoc item Anomoei perpetuo venditabant. At talem objectionem non hic modo, sed in aliis etiam opusculis
strenue refellit et confutat Chrysostomus, ita ut ne mutire quidem contra liceat, nisi summam impuden-
tiam profitentibus. Ostendit enim in multis Scripture sacre locis Deum | Patrem sine articulo poni , et
vicissim Deum Filium cum articulo, unde statim talis argumenti futilitas comprobatur. Brevitatis porro
causa locis hujusmodi referendis supersedemus.
.. Homilia vero quinta, p. 55, eosdem hireticos impetit, qui puncto interjecto hanc. clausulam vitia-
bant, Καὶ ΡῈ αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν, Et sine ipso factum est nihil quod factum est. {ΠῚ
vero post οὐδὲ ἕν pu. luus totam sententiam adulterabant, dum ita interpunctionem pone-
rent : Καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ £v. Ὃ γέγονεν ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, Etsine ipso faclum est nihil. Quod
factum est in ipso vita erat. Quam absurde ita legatur, et quot quantaque ex hujusmodi lectione ab-
sona sequantur pluribus ostendit Chrysostomus. Sed ab iis, quia longiora sunt, referendis abstinebimus;
ipsam homiliam adeat studiosus lector.

Neque solos Anomoeos aggreditur; verum etiam, neque raro, Paulum Samosatenum , Sabellianos,
Marcionistas et Manichzeos, neenon eos qui dicebant Filium δοκήσει tantum carnem assumsisse; 1d est,
incarnationem esse phantasiam atque figmentum, neque vere unquam Filium incarnatum fuisse; sed in-
carnationis speciem tantum prze se tulisse. Quz heresis primis Ecclesi saeculis suborta , Chrysostomi cevo
adhuc vigebat, ut ipse testificatur Homil. undecima, p. 64.

Conira antiquiores haereticos auditores suos non raro munit et armat. Chrysostomus, quia illorum
famili: adhuc evo suo supererant et cum Catholicis frequenter. conflictabantur. Neque cum illis modo,
sed etiam cum gentilibus, qui. adhuc magno numero supererant, pugnandum Catholicis erat. Ideo. ad
hujusmodi certamina illos insütuit. Homil. 17, p. 101, et 102. Non solum ex gentilibus popularibus
multi obvios Christianos adoriebantur; sed etiam philosophi quidam gentilium libros scribebant adversus
religionem Christianam, quorum duos commemorat sanctus doctor p. 102.

Verum quamvis et gentiles et illas haereses non raro commemoret et carpat, Anomoeis confutandis maxi-
mam adhibet operam, modo illorum objectiones depellens et arma ministrans auditoribus, modo illorum
arrogantiam et insaniam traducens, ut Homil. 16, p. 94, D: Joannes se indignum ait qui. soleat
corrigiam calceamenti. Inimici autem veritatis in tantam prorumpunt. insaniam , ut. dicant. se
nosse illum ut ipse se novit. Qua amentia quid deterius ? qua arrogantia quid furiosius ?

Ve igitur quotidianae velitationes quae. passim. oriebantur inter populares, contra Anomoeos maxime

PREFATIO. IX

crant, qui et numero longe plures, et ad haec adeunda certamina acriores insurgebant, ac quo Christus ut

homo humilius loquebatur detorquere solebant, ut ejus divinitatem minuerent, et illum Patre longe mi-

norem esse probarent. Sic Homilia 50, p. 171, hunc locum : Qui de celo venit, super omnes est. Et /— Joan. Va-
quod vidit et audivit, hoc testificatur ; et testimonium ejus nemo accipit ; hunc, inquam, locum pie ver-
contorquebant lucifugz, ut illum Patre minorem esse arguerent. Verum hoc et similia dicta, inquit
Chrysostomus, Christus ut homo profert, qualia sunt etiam istec, Sicut. audio, judico; et, Quee au- Jo45.
divi a Patre meo, loquor ; et, Que vidimus loquimur. Nam Christum ut hominem sepe loquutum 5: "E
esse certissimum est ; sepissime etiam ut. Deum et Patri qualem multa dixisse non minus. certum ; ut et S. pc:
cum dicit, Ego et l'ater unum sumus, ct, Ego in Patre, et Pater in me; οἱ, Ut omnes honorent δ EY
Filium, sicut honorant Patrem ; ct, Sicut novit me Pater, et ego nosco Patrem; οἱ, Qui videt

me, videt et Patrem ; et, Si cognovissetis me, Patrem. meum utique cognovisselis. Alibi quoque

siepe se et Patri aequalem et Deum exhibet.

Inde vero erat quod Judzi illum arguerent, in illum insurgerent, imo illum occidere vellent : /Von so- Womil. 38,
lum quia sabbatum solvebat, sed et quia Patrem. suum dicebat Deum , equalem se faciens Deo. JO CE
Hic vero respondebant heretici, non Christum se Deo :equalem fecisse; sed id Judaeos suspicatos fuisse.

Contra vero Chrysostomus, in caput hereticorum tela contorquet, ipsosque ita depellit , ut nullam subter-
fugiendi ansam relinquat. Ita vero arguit. Fatebantur Anomoet Judzeos putavisse Christum se Deo equa-
lem facere : neque negare poterant Christum multa dixisse qu hanc omnino inducerent opinionem ; verbi
gratia illud, Ego et Pater unum sumus ; et, Ego in Patre, et Pater in me ; et, Qui videt me, videt
et Patrem : multaque similia, quz supra attulimus. His etiam quamplurima addi possent, quibus et Ju-
(δ et quicumque alii , qui Christum audiebant, necessario. putarent. ipsum se et Deo Patri aequalem, et
vere Deum exhibere. Si ergo non Patri equalis, non vere Deus fuisset : an poterat ille, quem ipsi Anomoei
pium, sanctum et justum profitebantur, Judzos in tali opinione relinquere, quod videlicet ille, se et Deo
Patri zequalem, et Deum diceret? Annon illos a tali opinione removisset, dixissetque, se nec Patri equa-
lem, nec vere Deum esse? Non poterat certe, nisi fraudulentus et deceptor esset, quod. nefas dictu, a tali

declaratione abstinere. Ille vero contra in iisdem semper insistit, et suam cum Patre zqualitatem. novis

Q2

3E

1

dictis confirmat.

Verum, tamen est Christum dictis illis, qua ipsius divinitatem, zequalitatem cum. Patre, et consub-
stantialitatem. probant, humilia multa admiscere, tum. quia ut homo szpe loquebatur, et mortalibus
omnibus sese modestize humilitatisque exemplar exhibebat; tum etiam, id quod innuit. saspe Chrysosto-
mus, ut Judaeos protervos homines, sibi infensos, qui occasionem captabant illum accusandi, et hanc de
divinitate et consubstantialitate Christi doctrinam non ferebant, sensim. reduceret, atque ad meliorem fru-
gem revocaret. Neque tamen uspiam aliquam ex illis sententiis quae ejus cum Patre zqualitatem οἱ con-
substantialitatem demonstrabant retractavit; quales sunt ille; Ego et Pater unum sumus; οἱ, Ego in
Patre , et Pater in me est; et, Ut omnes honorent Filium sicut honorant Pairem ; et, Sicut novit
me Pater, et ego nosco Patrem ; et, Qui videt me, videt et Patrem ; et, Si cognovissetis me, Pa-
trem meum utique cognovissetis ; imo etsi humilia interdum misceat, alia identidem adjungit que vere
Deum esse et Patri consubstantialem confirment. Quamobrem multa cautione opus est , ne quis in offen-
dicula incurrat, neve ruat in przcipitia. Nam utrinque przcipitia sensui suo confidentibus, nec Ecclesiae
Dei harentibus, objici probavit eventus. Sabellius enim. Christi. dicta attendens, queis se Patri qualem
et consubstantialem indicabat, ex male intellecta consubstantialitate distinctionem personarum sustulit,
atque unum eumdemque esse Patrem, et Filium et Spiritum sanctum dixit; Árius autem. ex. humilibus
Christi dictis, in contrariam deflexit impietatem, cum aliam Patris, aliam Filii substantiam dixit, hanc-
que minorem illa. Sic semper 1is qui Ecclesi: ancoram non tenent, naufragium timendum est.

Hiec satis sunto : si enim omnia annotata loca quie impii illi Anomoet ex Joannis Evangelio ad suam
hzresim tuendam excerpebant adferremus, longius excurreret oratio. Si ea quae affert Chrysostomus ad
hujusmodi depellenda tela recenseremus, nullus dicendi finis esset. Unum est 1n quo fortasse non frustra
desudaret industria, in referendis scilicet, asserendis atque illustrandis iis locis, quz ad. divinitatem
Christi, zqualitatem cum Patre, consubstantialitatem asserendam ac demonstrandam idonea in Evangelio
Joannis deprehenduntur. Hlud vero Chrysostomus non indiligenter exsequutus est in hoc commentario ;

X PR/EFATIO.

sed id longe plenius et ardentius praestitit in. duodecim illis Honmiliis contra Anomeeos, quas in primo
Tomo editas habes. Ubi ipsis Anomoeis plerumque praesentibus et audientibus, ut ipse ait, imo ut in
arenam contra se descenderet hortantibus, ut videas p. 442, hanc ille pugnam aggressus est, aii non so-
lum ejus eloquentia elucet, sed euam ἐνέργεια οἱ vis argumentorum. Ibi ille tam validis fepe
tela et objectiones hzreticorum depellit, ut parem vix deprehendas athletam , et jure fatearis istas ad-
versus Ànomoeos orationes inter prostantissima Chrysostomi opera annumerandas esse.

S NA

Homilias Chrysostomi in Joannem quanti fecerit Suidas. 2. Loca ejus a. Concilio Chalcedo-
nensi, Theodoreto, Ephremio Antiocheno apud Photium, et Facundo Hermianensi allata.
5. Cur mulieris adultere historiam pretermiserit Chrysostomus.

1. Inter egregia Chrysostomi opera, quz caeteris ejus scriptis przcellere putabantur, Homilias ejus in
Joannem enumerat Suidas, dum ait : Οὗτος πολλὰ συγγράψαι λέγεται, ἀφ᾽ ὧν οἱ περὶ Ἱερωσύνης ὑπερδάλ-
λουσι λόγοι, τῷ τε ὕψει καὶ τὴ φράσει; καὶ τῇ λειότητι; καὶ τῷ κάλλει τῶν ὀνομάτων. Τούτοις ἐφάμιλλοι χαὶ
of εἰς τοὺς Ἰψαλμοὺς τοῦ Δαυὶδ λόγοι, καὶ ἣ τοῦ χατὰ Ἰωάννην EüwyyeMou σημασία, καὶ τὰ εἰς Ματθαῖον
χαὶ Mágxoy xoi Λουκᾶν ὑπομνήματα, xoi τὰ ἑξῆς. 14 est: Hic multa scripsisse fertur : inter ejus
opera precellunt libri de Sacerdotio, sublimitate, dictione et elegantia, nominumque forma. Cum
illis concertant Commentarii in Psalmos Davidis, 44nnotationes in Evangelium Joannis , Com-
mentaria item in Mattheum, Marcum et. Lucam , etc. Ita Suidas, ita fortassis alii Suidae tempore.
Verum non eadem fuisse videtur et nostro et superiori evo multorum opinio, qui heec Commentaria non
inter ea Chrysostomi opera accensent, in quibus expedita et profluente verborum copia utitur. Et vere
non ad. hasce conciones respicere potuit ipse Suidas cum dixit : Zingua ejus Nili Catadupa dicendi
copia superabat. Nemo unquam tantis eloquentie et ubertatis divitiis exornatus fuit : solus itaque
aureum dieinumque nomen sine labe sortitus est. Nam in hisce in Joannem concionibus longe alia,
quam in caeteris, usus est concionandi ratione. Hic brevius et pressius res enuntiat, quia illi alius scopus
erat, ut videlicet circa Evangelium Joannis, quod in ore omnium etiamque hereticorum ferebatur , audi-
tores suos institueret, et ad propulsanda adversariorum tela compararet.

9. Ab aliis quoque scriptoribus cum laude memorantur hzc in Joannis Evangelium Commentaria, a
Concilio nempe Chalcedonensi, a 'Theodoreto, ab Ephrzmio Antiocheno apud Photium, et a Facundo
Hermianensi in loco quem jam supra memoravimus.

Concilium Chalcedonense, Tom. 4, Conc. p. 850 : τοῦ μαχ. lo. Xe. ἐχ τοῦ κατὰ Ἰωάννην. 'TC γὰρ ἐπά-
γει; Καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν " μονονουχὶ λέγων μηδὲν ἄτοπον ὑποπτεύσης ἀπὸ τοῦ, ᾿[ϊγένετο" οὐ γὰρ τροπὴν
εἰπε τῆς ἀτρέπτου φύσεως, etc. S. J. Chrysostomi in Joannem. Quid enim adjicit? Et habitavit in
nobis : ac si diceret, Nihil absurdum suspiceris ex hac voce, Factum est; neque enim mutationem
dicit immutabilis nature. Quem locum habes Homilia undecima, p. 64, D.

"Theodoretus, Dial. 1, T. 4, p. 32, locum Chrysostomi hunc affert : Ὥστε ὅταν ἀκούσης, Ὃ Λόγος
σὰρξ ἐγένετο, μὴ θορυδηθὴς μηδὲ χαταπέσῃς" οὐ γὰρ ἣ οὐσία μετέπεσεν tic σάρχα, καὶ τὰ ἑξῆς. ltaque
cum audieris, Verbum caro factum est, ne turberis neque decidas : neque enim. substantia decidit
in carnem. Hunc quoque locum habes in Homilia undecima, p. 65, E.

Ephrazmius Antiochenus apud Photium in Bibliotheca, cod. 229, p. 805 : Ἰωάννης μὲν 6 Χρυσόστομος,
τὸ κατὰ Ἰωάννην ἀναπτύσσων Eocé)uov, ἐν ἑνδεκάτη ὁμιλίᾳ μαρτυρεῖ λέγων " ἑνώσει καὶ τῇ συναφείᾳ ἕν
ἐστιν ὃ Θεὸς Λόγος xo ἣ σάρξ' 00 συγχύσεως γενομένης, οὐδὲ ἀφανισμοῦ τῶν οὐσιῶν. Hoc est, Joannes Chry-
sostomus Evangelium Joannis explicans in undecima Homilia testificatur dicens : Unitate et con-
junctione Deus Verbum et caro unum sunt sine ulla confusione vel substantiarum sublatione. Hunc vero
locum habes, p. 64, E, et 65, A. Hic etiam vides recte Ephrmium hanc homiliam undecimam nume-
rare, ut in Manuseriptis, et apud Savilium atque in nostra Editione numeratur. In Morelliana autem et
ahis Editionibus decima fertur.

5. Jam vero quaratur, cur. Joannes Chrysostomus in hisce commentariis seu concionibus historiam

PRJEFATIO. XI

mulieris adulter praetermiserit, qui historia initium capitis octavi Joannis ad usque versum duodecimum
complectitur. Chrysostomus vero Homilia 52, p. 506, ubi caput 8. explanare incipit , omissa hac mu-
lieris adulterze historia, ab his ejusdem capitis verbis orditur, £go sum lux mundi, que in duodecimo
ejusdem capitis versu feruntur. Cur igitur hac omissa historia ad ulteriora pergit? Certum est. hanc hi-
storiam in nonnullis exemplaribus desideratam fuisse, qua de re videndi sunt critici qui de Joannis
Evangelio pertractarunt, et nominatim Sixtus Senensis in Bibliotheca ad Joannem Evangelistam, lib. 6,
annotatione GXCVIII. Unde quidam hanc primam octavi capitis partem. excludendam esse temere cen-
suerant, aliis omnibus eam retinendam esse jure pronuntiantibus. Verum. quaeritur, ut jam dixi, cur
Chrysostomus in Concione 52 illam preetermiserit. Illud certe ideo fecerit, vel quod. hzc historia in ejus
exemplari non ferretur, vel quod e re non fore putaverit, genti adulteriis nimium dedit, ut ex ejus con-
cionibus arguitur , hanc historiam exponere; vel alia nobis ignota de causa. An porro in exemplari
Chrysostomi hzc historia fuerit necne, non possumus ex ejus scriptis expiscari. Etenim non memini me
uspiam in Chrysostomi scriptis hanc historiam vel legere vel memoratam videre. Nam quod in Morelli
zditione Homilia 60, quz nunc est 61, p. 589, B, in Latina. interpretatione fertur : Quod autem hac et
non discendi gratia interrogent, non hic tantum, sed multis in locis perspicuum est, ut cum ro-
garunt an liceret censum dari Cesari, et an lapidanda esset adultera ; et cum de ea que septem
viros habuisse deprehensa erat, percontati sunt, illud. certe vitio veteris interpretis irrepsit. Illa quippe
verba , et an repudianda esset?adultera, hec Greca pessime exprimunt , xai ὅτε περὶ ἀφέσεως γυναιχὸς
διελέγοντο, quz sic habentur in Editione Morelliana, atque in aliis. omnibus Exemplaribus tum editis,
tum manuscriptis, et sic haud dubie reddenda sunt, et cum de repüdianda uxore disserebant. Itaque
nullam hactenus hujus historiz notam apud Chrysostomum deprehendimus. Unde fortasse suspicio nasca-
tur hanc historiam in Exemplaribus Antiochenis non fuisse : quod nihil ad. ejus minuendam auctoritatem
conferret. Nam ea in toto Occidente, in Africa, in Ecclesia Alexandrina, quz secunda in orbe Christiano
erat, atque etiam in tota Gracia, paucis exceptis locis, legebatur. Unde auctor Synopseos, qux inter
Athanasii'opera circumfertur, illam historiam in Evangelio Joannis haberi confirmat his verbis, de hoc
ipsissimo agens loco : ᾿Ενταῦθα τὰ περὶ τῆς κατηγορηθείσης ἐπὶ μοιχείᾳ : Hic agitur de muliere que de
adulterio accusabatur. Opinor itaque hanc historiam ab Exemplaribus Antiochenis abfuisse : non enim
video, cur si lecta fuisset, Chrysostomus illam data opera proterniitteret. Hzec satis sunto.

ΧΙ MONITUM

MONITUM
AD LECTOREM ERUDITUM

CIRCA UNDECIM HOMILIAS CHRYSOSTOMI NONDUM EDITAS,

QUARUM AIIOFPA$A NUPER MIHI TRANSMISSA SUNT.

-

Homiliz illa: undecim. numero ex Codice Vaticano prodeunt, qui Codex non ita pridem ex monte
Atho, ut aiunt, in Bibliothecam Vaticanam translatus est. In isto autem montevariis in monasteriis septem
bibliothecas Manusceriptorum Graecorum haberi post Joannem Comnenum , qui illas inviserat , diximus
in fine Palaographiz Grzce , p. 438 , 415. Neque fugit nostros qui Rome degunt , et hisce rebus ad-
vigilant R. P. D. Petrum Maloet Congregationis nostre Procuratorem Generalem et D. Josephum Avril
ejus socium, Codicem istum ἀνέχδοτα Chrysostomi opera complectentem in Bibliothecam Vaticanam alla-
tum esse. Nec mora catalogum homiliarum, quz in illo continentur, additis cujusque homiliz principiis,
mihi transmittunt. Inter illas autem homilias undecim reperi, quie nusquam vel cusee vel memorate
fuerant, queque vel ex ipsis titulis aliquid boni subindicarent. Rogavistatim mihi exscriptze transmitteren-
tur. Non impigre autem illi rei manum et operam admoverunt , et omnes illas mihi transcriptas misere.

Sunt autem omnes illze sine dubio genuine : neque ullam fore puto circa γνησιότητα sententiarum di-
versitatem. Omnes Constantinopoli habitae sunt. Quodque mihi pergratum perque jucundum fuit, non pa-
rum ad historiam illius temporis illustrandam conferre possunt. Singularum autem hic notam dare operae
pretium esse duxi, quia non possumus illas in Tomis sequentibus nono, decimo, vel undecimo publici
juris facere; non licet enim Homilias in novum Testamentum jam coptas dividere, ut hasce conciones
inseramus. Quapropter ille ad duodecimum Tomum transmittendee sunt , interimque illarum notitiam
dabimus, ut si quid eruditi viri circa illas nobis subsidii conferre possint, qua de re agatur sciant. Ad
hiec vero, cum in nonnullis earum hiatus occurrant, quis scit an ezdem in aliis fortasse Codicibus ha-
beantur, ubi omnibus suis partibus absolute erunt? Harum itaque titulos, initia et argumenta accipe.

"Oye λεχθεῖσα ἐν τῷ μαρτυρίῳ τῷ ἐπὶ τῇ παλαιὰ Πέτρᾳ, ὀλίγων συλλεγέντων διὰ τὸν χειμῶνα, εἰς
τὸ δεῖν συνεχῶς συνάγεσθαι, καὶ μὴ ἀπαγορεύειν τὴν σωτηρίαν ἐν ἁμαρτήμασιν ὄντας, ἀλλὰ μετάνοιαν ἐπι-
δείχνυσθαι. Homilia habita in martyrio sive ecclesia veteris Petre, paucis ob hiemem convenien-
tibus : quod oporteat assidue conventibus interesse : et quod non sit desperandum de salute, sed
penitentia agenda sit.

Initium : Τί τοῦτο; τὴν πόλιν ἅπασαν παρεῖναι δέον σήμερον, οὐδὲ τὸ πολλοστὸν ἡμῖν ἀπήντησε τοῦ
συλλόγου μέρος.

?st autem. contra avaros; agitur de terre motu haud ita pridem, sive ante triginta circiter dies ha-
bito, qui multis damna intulerat. Auditores ut semel in hebdomada adsint hortatur. Non esse desperan-
dum. ( Hic autem uno avulso folio hiatus adest. ) De Helia multa; de Paulo quoque plurima.

AD LECTOREM ERUDITUM. XIII

LH.

Τοῦ v ἁγίοις π. 4. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Τῆς βασιλίδος μέσων νυχτῶν elc μεγάλην ἐχχλησίαν προσελ-
θούσης, χἀχεϊῖθεν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων ἀραμένης, καὶ προπεμιψαμένης διὰ πάσης τῆς ἀγορᾶς ἕως Δρυπίας
τοῦ μαρτυρίου, ἀπέχοντος θ΄ σημεῖα τῆς πόλεως. ᾿Ελέχθη ἐν τῷ μεγάλῳ μαρτυρίῳ f; παροῦσα δμιλία, παρούσης
αὐτῆς, καὶ τῆς πόλεως πάσης, καὶ τῶν ἀρχόντων. δ. Patris nostri Joannis Chrysostomi. Cum Imperatrix
media nocte ad magnam ecclesiam accessit, indeque Martyrum Reliquias assumsit, ac per totum
forum comitata est usque ad martyrium in Drypia, que ab urbe distat novem milliarüs. Dicta
fuit homilia in magno martyrio, presente Imperatrice totoque populo et magistratibus.

Initium : Τί εἴπω xo τί λαλήσω: Σκιρτῶ xoi μαίνομαι μανίαν σωφροσύνης βελτίονα - πέτομαι καὶ
χορεύω.

In hac homilia, quz mulüs illustrabitur notis, Chrysostomus ἰϑηΐς celebritatis letitiam effert. Illic
aderant omnes omnium ordinum viri mulieresque, monachi, virgines, senes et juniores. Ipsa Imperatrix
pedes incedens arcam semper vel superpositum pannum tangebat. Hinc maris brachium seu Bosporus
trajiciendus fuit, ut ad martyrium seu ecclesiam in quam deferebantur Reliquiz iretur. Multis Augustam
praconiis celebrat, et plurima intermiscet ad ritus et mores illius temporis spectantia.

II.

Τοῦ αὐτοῦ. Τῇ ἐπιούσῃ ἡμέρᾳ παραγενομένου τοῦ βασιλέως ἐν τῷ μαρτυρίῳ τοῦ ἀποστόλου χαὶ μάρτυρος
Θωμᾶ τοῦ διακειμένου ἐν τῇ Δρυπίᾳ, καὶ ἀναχωρήσαντος πρὸ τῆς διαλέξεως. ᾿Ἐλέχθη $ ὁμιλία μετὰ τὴν ἀνα-
χώρησιν τὴν ἐχείνου πρὸς τὸ πλῆθος. Ejusdem. Cum sequenti die venisset Imperator ad martyrium.
apostoli et martyris Thome situm in Dr.yypia, cumque ante concionem recessisset. Post discessum
ejus habita est homilia ad multitudinem populi.

Initium : Ἑἠλογητὸς ὃ Θεὸς, ἡλίχαι τῶν μαρτύρων αἵ δυνάμεις. Χθὲς ἡμῖν τὴν πόλιν ὁλόκληρον μετὰ
τῆς βασιλίδος * σήμερον τὸν βασιλέα μετὰ τοῦ στρατοπέδου. Postquam Imperatrix przcedenti nocte, ut vi-
dimus, Reliquias comitata ad martyrium seu ecclesiam venerat : insequenti die Imperator venit cum
exercitu, id est, cum armatorum et satellitum manu. Laudat porro Imperatoris Arcadii pietatem , nec
Imperatoris modo, sed etiam satellitum et militum ipsum comitantium : atque in concione ad populum
habita, multa de resurrectione futura loquitur.

Py,

Ὁμιλία λεχθεῖσα παραινετικὴ ἐν τῷ ναῷ τῆς ἁγίας ᾿Αναστασίας πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας, xa ἀπόδειξις
περὶ τῶν ἀγώνων καὶ ἄθλων τοῦ μαχαρίου xa δικαίου Ἰώβ. Homilia hortatoria habita in templo beate
"4nastasie, ad eos qui a concione abfuerant, et demonstratio de certaminibus et pugnis beati et
justi Jobi.

Initium : “Ὅσῳ ἐλάττους τῶν εἰωθότων οἵ συνελθόντες" τοσούτῳ χαὶ ἡμεῖς μείζονι χρησόμεθα τῇ προῦυ-
μία. Ipse titulus satis indicat quid in hac homilia contineatur.

v.

Τοῦ αὐτοῦ ὁμιλία λεχθεῖσα ἐν τῷ ναῷ τῆς ἁγίας Εἰρήνης, ὑπέρ τε σπουδῆς τῶν παρόντων, χαὶ ῥαθυμίας
Jasis ἴα λειοθέ H M U vds ASA ERAN en HE 5 XO) TY , ᾿ H e -
τῶν ἀπολειφθέντων. Περὶ τοῦ ψάλλειν, χαὶ περὶ τοῦ μηδὲν εἰναι χώλυμα γυναιξὶ τὴν φύσιν πρὸς τοὺς τῆς ἀρετῆς
δρόμους. Ejusdem homilia habita in templo sancte Irenes, de studio eorum qui aderant, et de

TOM. VIII. 2

XIV MONITUM

ignavia eorum qui aberant a concione. De psalmis canendis, et quod mulieres nihil sexus impe-
diat quominus virtutis cursum suscipiant.

Initium : Ὥς ἡδίστη ἣ τῶν Γραφῶν ἀνάγνωσις, καὶ λειμῶνος παντὸς ἡδίων, xal παραδείσου. "Titulus
concionis argumentum satis affert.

VI.

Ὁμιλία ῥηθεῖσα ἐν τοῖς ἀποστόλοις ἐν τὴ ἡμέρᾳ Θεοδοσίου βασιλέως, πρὸς τοὺς χαλοῦντας ἑαυτοὺς Ka-
θαροὺς, ἑτέρων 6΄ ἐπισχόπων εἰρηκότων. Homilia habita in ecclesia 4postolorum , in die Theodosii
Imperatoris, adversus eos qui sese Catharos sive mundos vocant. Habita postquam duo jam epi-
scopi concionati essent.

Initium : Ko, τῶν εἰρηκότων f, ξυνωρὶς, τοῦ μὲν διὰ τῶν βοῶν τὴν κιδωτὸν ἕλχοντος, τοῦ δὲ τὰς ἀπαρ-
χὰς τῶν λόγων ἀνατιθέντος. Erat quadam constituta dies ad celebrandam memoriam "Theodosii Magni Im-
peratoris, eujus laudes pradicat initio concionis Chrysostomus. In medio autem hiatus est, proh dolor,
duobus excisis manuscripti foliis. Deinde contra haereticos illos agit qui se Catharos seu mundos appella-
bant. Sape eveniebat ut, antequam Chrysostomus homiliam suam haberet ad. populum, alius episcopus
concionaretur. Hic vero duo episcopi concionem Chrysostomi pravenerant.

VII.

ὋὉμιλία λεχθεῖσα ἐν τῷ ναῷ τῆς ἁγίας Ἀναστασίας. Homilia habita in templo sancte | f nastasic.
X. vods Eua i
tt D , 8 / J ,
Initium : Βραχὺς μὲν τῶν παρόντων ὃ σύλλογος,, μέγας δὲ ὃ πόθος" διόπερ οὐδὲ ὃ σύλλογος: βραχύς. In
hoc autem argumento per totam concionem insistit, non tam spectandam esse auditorum multitudinem,
quam illorum fervorem, amorem, discendi desiderium.

VIII.

Ὁμιλία λεχθεῖσα ἐν τῇ ἐχχλησίᾳ τὴ ἐπὶ Παῦλον, Πότθων ἀναγνόντων, xo πρεσδυτέρου l'óxüou προσομι-
λήσαντος (forte προομιλήσαντος). Homilia habita in ecclesia Pauli , Gotthis legentibus, postquam
Gotthus presbyter concionatus fuerat.

Initium : ' K6oo)óyay παρεῖναι “ἕλληνας τήμερον, ὥστε τῶν ἀνεγνωσμένων ἀχοῦσαι xot μαθεῖν πόση
τοῦ σταυρωθέντος ἣ ἰσχύς. Comparat doctrinam Grecorum idololatrarum, etiamque philosophorum, quos
acriter mordet, cum doctrina Christi. Dicitque illam etiam apud Grzcos ipsos pene interiisse, dum do-
ctrina Christi viget etiam apud. barbaras et longe remotas nationes ; occasione scilicet Gotthorum in ec-
clesia legentium et concionantium.

IX.

Τοῦ αὐτοῦ, περὶ τοῦ μὴ δεῖν εἰς ἱπποδρομίας, μηδὲ εἰς θέατρα ἀναδαΐνειν. Καὶ λυπήσας αὐτοὺς, εἶτα
τὴ συνάξει τῇ μετ᾽ ἐχείνην τὴν χυριαχκὴν, παραχωρήσας εἰπεῖν ἐπισκόπῳ ἀπὸ Γαλατίας ἀφιγμένῳ, καὶ σι-
"7 325 2e ) ΞΡ pen c yx A e , , - 7 ΕἸ , » -Y € 7, cl
γήσας xaX ἐν τούτῳ λυπήσας, ταύτην εἴρηκε τὴν ὁμιλίαν ἐν τῇ μεγάλῃ ἐχχλησίᾳ εἰς τὸ, Ὃ Πατήρ μου ἕως
ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι. Ejusdem, quod accedere non oporteat ad. Circenses ludos, neque
ad theatra. Cumque illos mcrore affecisset , (in precedenti videlicet concione) deindeque in se-
quenti concione, que post illam Dominicam habita fuit , locum concionandi cessisset. episcopo
qui ex Galatia venerat , ipseque tacuisset, atque in hoc etiam dolore affecisset, hanc in magna

Ecclesia habuit homiliam in illud : Pater meus usque modo operatur, et ego operor.
LI "ud / , - , e
Initium : Σφόδρα χαθηψάμην ὑμῶν πρῴην περὶ θεάτρων xal ἱπποδρομίας διαλεχθείς - διὰ τοῦτο χαίρω
6s ; » "US. ; " à
χαὶ εὐφραίνομαι χατὰ τὴν ἀποστολιχὴν φωνήν. Que in titulo feruntur hic pluribus explicat, ostenditque
quam necesse sit aliquando auditores acrius incessere.

AD LECTOREM ERUDITUM. ἊΨ

X.

Ὁμιλία ῥηθεῖσα ἐν τῇ ἐχκλησία τῇ ἐπὶ τοῦ ἀποστόλου, ἐπισχόπου ὀλίγα προσομιλήσαντος (forte προομι--
λήσαντος), εἰς τό- Ὃ μὲν θερισμὸς πολὺς, οἵ δὲ ἐργάται ὀλίγοι. Homilia habita in ecclesia Apostol ,
postquam episcopus quidam. concionem prius habuerat, in illud : Messis quidem multa, operarii

antem pauci.

Initium :Εἴδετε τὸν γέροντα xo νέον, γέροντα μὲν τῷ σώματι, νέον δὲ τῷ φρονήματι. Ἐἴδετε πολιὰν
ἀχμάζουσαν, xo γῆρας. Videtur episcopum illum qui prius concionatus fuerat senem admodum fuisse.
Hincque sumto argumento ait Chrysostomus secus haberi in militia Christiana, quam in seculari. In hac

enim senes milites non ultra sunt ad militiam apti , in Christiana vero contra.

XI.

Τοῦ αὐτοῦ ὁμιλία λεχθεῖσα, ἑτέρου προειρηχότος σφόδρα πρεσδύτου * περὶ ᾿Ελεαζάρου xo ἑπτὰ παίδων.
Ejusdem homilia habita postquam alius concionatus fuerat, qui admodum senex erat : De Elea-

zaro et septem pueris.
Initium : Ὥς ὡραία ἣ πνευματικὴ ἐλαία αὕτη, τῶν χλάδων αὐτῆς γεγηρακότων ὥριμον ἡμῖν ἤνεγχε τὸν
χαρπόν. À senectute concionatoris orsus, ad Eleazarum et tres pueros venit.

—————— ÁÀRA———M—————————————

2.

ond ad sl

e Pew Ll vea ba s diayfet ἢ ἰχὺν wii: ciis
RUNI pq? irf dn

e

Ἢ "S Mi^ lw PII y x T Xn hubs wn ^n
Ἢ UN zb , bes Ma UMP Me

ἣν Ws Atte
ME Mig E Quy n» i4
ἐν ἂν Mr vor 1 ΠῚ apt iiu? "m in "T
Aba ud T ἊΝ * Tnm Mix

m at LO Mii niwr Mo —
e i n

| die da ἔ ἐν
τς iM. "wp | potis

n.

Lf 1) np / MAR $i

TOY EN ATIOIX

IIATPOX HMOQN :

IQANNOY

TOY

XPYZOZTOMOY

TA EYPIXKOMENA IIANTA.

SANCTI PATRIS NOSTRI

JOANNIS CHRYSOSTOMI
OPERA OMNIA.

ΤΟΥ EN ATIOIZ ΠΑΤΡῸΣ HMON

IOANNOY,

᾿Ἀρχιεπισχόπου Κωνσταντινουπόλεως,

TOY XPYZOZTOMOrY,

YHOMNHMA

, M a "I , b a ^ 5, A , )
εἰς τὸν ἅγιον ᾿Ιωάννην ἅ τὸν ᾿Απόστολον
M 5» ΄
xoi Βὐαγγελιστήν.

OMIAIA α΄.

Οἱ τῶν ἀγώνων τῶν ἔξωθεν θεαταὶ, ὅταν τινὰ γεν -
γαῖον ἀθλητὴν xoi στεφανίτην ποθὲν ἥχοντα μάθωσι,
συντρέχουσιν ἅπαντες ὥστε ἰδεῖν αὐτοῦ τὰ παλαίσμα-
τα, χαὶ τὴν τέχνην xal τὴν ἰσχὺν ἅπασαν " xot ἴδοις
ἂν δλόχληρον θέατρον μυριάδων πολλῶν, πάντας ἐχεῖ
χαὶ τοὺς τοῦ σώματος xai τοὺς τῆς διανοίας ἢ συν-
τείνοντας ὀφθαλμοὺς, ὥστε υμηδὲν αὐτοὺς τῶν γινο-
μένων παραδραμεῖν. Καὶ μουσικὸς δὲ εἴ τις θαυμαστὸς

* Commentarius in Joannem collatus fuit cum Co-
dicibus Reg. 1816, 1820,1946,1947,1948,1950, 41952 :
Colbert. 370, 409, 590, 706, 936, 2691 : Coislin. 72,
qui Codex scriptus fuit anno 1072. Manuscripti porro
ὃμιλ. & habent. Savil. etiam hanc homiliam primam
numerat, recte : nam est vere homilia. In Morel, titulus

1 SANCTI PATRIS NOSTRI

JOANNIS

CHRYSOSTOMI,

ARCHIEPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI,

COMMENTARIUS

in sanctum Joannem .4postolum
et Evangelistam.

HOMILIA PRIMA.

A Agonalium certaminum spectatores, si quando
strenuum quempiam athletam Jam coronatum ac-
cedere comperiant ,omnes accurrunt , ut ejus pu-
gnas, artem, robur spectare possint; hincque vi-
deasinnumerorum hominum theatrum, qui in ea re
et mentis et corporis oculis toti incumbunt, ut nihil
B ad spectaculum pertinens se praterire possit. Tum

si quis eximius musicus adventaverit, hi omnes si-

est προοίμιον.

^ [ Savil. in textu ἰωάν. τὸν εὐαγγελιστήν. Cod. Reg.
706 (olim 1949), quem hic illic inspeximus, ἰωάν. τὸν
Εὐαγγελιστὴν καὶ θεολόγον. Deerat articulus in Montf. |

b Unus habet τείνοντας.

2 S. JOANNIS CHRYSOST.

militer theatrum implent, missisque omnibus quae

pra manibus habent, etsi ea szepe necessaria sint et

urgentia, conscenso theatro sedent, studioseque

cantum et instrumentorum sonum excipientes,

de utrorumque concentu disputant. Ita quidem

multi. Qui autem in rhetoricis periti sunt, id-

ipsum erga sophistas prastant. Nam apud istos

quoque theatra sunt. et auditores, plausus, strepi-

tus , et dictorum examen exquisitum. Quod si rhe-

torum, tibicinum athletarumque seu. spectatores,

seu auditores simul et spectatores, cum tanta se-

dent attentione : quantum studii, quantum dili-

gentize vos adhibere par est, cum jam non tibicen,

non sophista, sed vir de caelo tonitru clariorem emit-

tens vocem, ad. spectaculum vos evocet? Totum

quippe orbem hoc clamore occupavit, comprehen-

dit; implevit, non clamoris magnitudine, sed lin-

Evangelii gua ex divine gratize motu loquente. Quodque mi-
diia Ji- vum est, tantus ille clamor, non asper est, non in-
- . A guavis, sed omni musica harmonia jucundior et de -
siderabilior deliniendique majorem vim habens, ad
hic vero sanctissimus est, et admodum tremendus,
tot arcanis plenus, tot bona conferens, ut qui diligen-
ter illum excipiunt atque conservant, non jam ho-
mines sint, non jam in terra maneant ; sed supra se-
cularia omnia et cum angelis sortem habentes, ter-
ram quasi colum incolant. Etenim ille tonitrui
filius, Christo dilectus, columna omnium que in
orbe sunt Ecclesiarum, qui coli. claves habet, qui
de calice Christi bibit, et ejus baptismo baptizatus
est, qui cum magna fiducia supra pectus Domini
recubuit, hic jam nos convenit; non fabulam actu-
rus, non personatus accedit (neque enim talia
loquuturus est), non in suggestum ascendit, non
orchestram pede percutit, non aurea indutus est
veste; sed ingreditur cum singularis pulcritudinis
amictu. Christo enim indutus conspicitur, pedes
Gal. 6. 27. Speciosos calceatos habens in preparatione evan-
m '9- gelii pacis; zona non pectus, sed lumbos precin-
Zona pe- ctis, non. ex purpurea pelle, neque superne auro
SACHEN τς ornata, sed ipsa veritate contexta et concinnata.
mota. "Talis nunc nobis offertur sine larva : nulla enim
apud ipsum simulatio, nulla fictio vel fabula; sed

Marc. 3.
17;

e Sic Savil. et Mss. pene omnes. Morel. ὁμοίως αὐτοί.
Paulo post πολλόχις deest in uno.

* [ Cod. 706, qui primam homiliam bis habet scri-
ptam - χαὶ τῶν ὠδῶν ulroque in loco.]

^ Quidam Mss. χρότος. Hic agit de Sophistis, ἐπὶ τῶν
σοφιστῶν, quod nomen rhetoras , artium magistros , sa-
pientes , doctores significabat; sed aliquando in malam
partem accipitur, pro iis qui simulatis ratiociniis veri-
1atem detorquent,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

δὰ / ,ὔ tT
ἐπιδημήσειε, πάλιν * ὁμοίως οἱ αὐτοὶ δὴ οὗτοι πλη-
c ^ , M
ροῦσι τὸ θέατρον, xoi πάντα ἀφέντες τὰ ἐν χερσὶν,
E - / / z
ἀναγχαῖα πολλάκις ὄντα xa κατεπείγοντα, ἀναδάντες
, M m hu m— e cm
χάθηνται, μετὰ πολλῆς τῆς σπουδῆς cy (OOV καὶ
c y 4
τῶν χρουμάτων ἀκούοντες, χαὶ τὴν ἀμφοτέρων βασα-
/ / en
νίζοντες συμφωνίαν. Καὶ ταῦτα μὲν ot πολλοί. Ot δὲ
e oy PT
ῥητορικῶν ἔμπειροι λόγων, καὶ αὐτοὶ πάλιν ἐπὶ τῶν
σοφιστῶν τὸ αὐτὸ τοῦτο πράττουσιν. "Ectt γὰρ xol
/
τούτοις θέατρα, καὶ ἀκροαταὶ, * xal xpórot, καὶ ψό-
N , “ δ Ψ 5 , 2 δὲ
qoc, xa βάσανος τῶν λεγομένων ἐσχάτη. Ei δὲ ῥητο-
ρικῶν αὐλητικῶν ve xoi ἀθλητικῶν ἀνδρῶν, τῶν μὲν
θεαταὶ, τῶν δὲ ὁμοῦ θεωρηταὶ καὶ ἀκροαταὶ μετὰ το-
σαύτης κάθηνται τῆς προθυμίας: πόσην ἢ ἡμῖν xoi
σπουδὴν καὶ προθυμίαν ἂν εἴητε δίχαιοι παρασχεῖν,
oUx αὐλητιχοῦ τινος, οὐδὲ σοφιστιχοῦ νῦν elg ἀγῶνα
/ 2 295^ 2 2A UN, e zl e c ,
χκαθιέντος, ἀλλ᾽ ἀνδρὸς ἀπὸ τῶν οὐρανῶν “φθεγγομέ-
N bd c
νου, xat βροντὴς λαμπροτέραν ἀφιέντος φωνήν ; Πᾶ-
σαν γὰρ τὴν οἰκουμένην ἐπέσχε, καὶ χατέλαδε, xol
ΘῈΣ ἢ DJ e , c 14 , - » N -»
ἐνέπλησε τὴ βοῇ, οὐ τῷ μέγα ἀναχραγεῖν, ἀλλὰ τῷ
μετὰ τῆς θείας χάριτος χινῆσαι τὴν γλῶτταν. Καὶ τὸ
SN Ν cl cr / 3 M 2»
δὴ θαυμαστὸν, ὅτι οὕτω μεγάλη οὖσα ἣ βοὴ, οὐχ ἔστι
nA, ὑδὲ 2 δ) ἀλλὰ / OG
τραχεῖά τις, οὐδὲ ἀηδὴς, ἀλλὰ πάσης μουσιχῆς ἄρ-
/ ἡδί M 0 n N 02€ 3 7
μονίας ἡδίων καὶ ποθεινοτέρα, xot θέλξαι ἐπισταμένη
πλέον " xal πρὸς τούτοις ἅπασιν ἁγιωτάτη xo * φρι-
χωδεστάτη; xol τοσούτων γέμουσα ἀποῤῥήτων, καὶ
τοσαῦτα χκομίζουσα ἀγαθὰ, ἃ τοὺς μετὰ ἀχριδείας καὶ
/ , νας , 5 EA
προθυμίας λαύόντας καὶ διαφυλάττοντας,, οὐχ ἔνι λοι-

ἄγ. ἂν -

N 2 [4 ? 55 c J 3 »
πὸν ἀνθρώπους εἰναι, οὐδὲ ἐπὶ τῆς γῆς μένειν, ἀλλ
ἀνωτέρω πάντων ἑστάναι τῶν βιωτικῶν, καὶ πρὸς τὴν
ἀγγελυκὴν μεθαρμοσαμένους λῆξιν, καθάπερ τὸν οὐ-

YA ; nus e 2 ; ᾽ ρ

Ἐν κα 8 OK:
ρανὸν, οὕτω τὴν γὴν olxeiv. 'O γὰρ τῆς βροντῆς υἱὸς,
ὃ ἀγαπητὸς τοῦ Χριστοῦ, ὃ στῦλος τῶν xovk τὴν oi-
χουμένην ἐχχλησιῶν, ὃ τὰς χλεῖς ἔχων * τοὺ οὐρανοῦ :
ὃ τὸ ποτήριον τοῦ Χριστοῦ πιὼν, xol τὸ βάπτισμα
βαπτισθεὶς, ὃ χαταχλιθεὶς ἐπὶ τὸ στῆθος τὸ Δεσποτι--
xbv μετὰ παῤῥησίας πολλῆς, οὗτος ἡμῖν εἰσέρχεται
νῦν * οὐ δρᾶμα ὑποχρινόμενος, οὐδὲ προσωπείῳ χρύ-

M / 5 V m 5 - B NN 9. :5
πτων τὴν χεφαλήν (οὐ γὰρ τοιαῦτα ἐρεῖ), οὐδὲ ἐπ
2 7 3 6 J. 58 2» , c Ww
ὀχρίδαντος ἀναδαίνων, οὐδὲ ὀρχήστραν τῷ ποδὶ xa-
, ὑδὲ 3 07, GUT, E σῇ" DA
ταχρούων, οὐδὲ ἐσθῆτι χεχοσμημένος ypuo7* d
εἰσέρχεται στολὴν ἔχων ἀμήχανον ἔχουσαν χάλλος.
'Tóv γὰρ Χριστὸν ἐνδεδυμένος fui ῖ t
ὃν γὰρ Χριστὸν ἐνδεδυμένος ἣμῖν φανεῖται, τοὺς
πόδας ὑποδεδεμένος τοὺς ὡραίους ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ

b Sic Mss. et Savil. In Morel. καὶ σπουδήν deest. Ibid.
εἴητε δίκαιοι παρασχεῖν. Modus loquendi Chrysostomo
familiaris in his Commentariis, id est, adhibere jure
debetis.

c Mss. plurimi φθεγγομένου χαὶ βοῶντος, xxi. Ibidem
unus habet zai φωνῆς λαμπροτέραν.

* Savil, et omnes pene Mss. φρικωδεστάτη. Morel. πρε-
nosst4T:5, que etiam lectio quadrat ad seriem,

« [Savil. in textu τῶν o2gzv&v.]

IN. JOANNEM

εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης, τὴν ζώνην οὐ περὶ τὸ στῆθος
y 5 A , e- , 2 ^ Ὁ
ἔχων, ἀλλὰ περὶ τὴν ὀσφῦν * οὐχ ἀπὸ δέρματος φοι-
c 38X 3 * " ΄ 2 —- E] a uv D
νικοῦ, οὐδὲ ἄνωθεν * ἠλειμμένην χρυσῷ, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς
ἀληθείας ἐξυφασμένην χαὶ συγκειμένην αὐτῆς. Οὗτος
ἡμῖν φανεῖται νῦν, οὐχ ὑπόκρισιν ἔχων - οὐδὲ γὰρ
€ /. Li RC, 553 , ' c , i
ὑπόχρισις παρ᾽ αὐτῷ,, οὐδὲ πλάσμα χαὶ μῦθος - ἀλλὰ
m cm bd M ^ 2) EN A 98.7 tL
γυμνῇ τῇ χεφαλῇ γυμνὴν ἀπαγγέλλει τὴν ἀλήθειαν
οὐχ. ἕτερος μὲν aun ἕτεραι δὲ περὶ αὐτοῦ τοὺς SGHNTUS
πείθων τῷ δεήματον τῷ βλέμματι, τὴ φωνῇ " ! οὐκ
ἐδησηον pue τὴν ἀπαγγελίαν δὲ ἀμένος; οἷον χιθάρας
ἢ λύρας, ἤ τινος τῶν τοιούτων ἑτέρου ἀλλὰ πάντα τῇ
γλώττῃ ἐργάζεται, παντὸς μὲν κιθαριστοῦ, πάσης δὲ
μουσιχῆς ἡδίω καὶ χρησιμωτέραν φωνὴν ἀφιείς. " Eoct
δὲ CN L ΄ Y δι 1.59 N ce : θέ δὲ
3 αὐτῷ προσχήνιον μὲν, ὃ οὐρανὸς ἅπας * θέατρον δὲ,
ἣ οἰκουμένη * θεαταὶ δὲ xa ἀκροαταὶ, πάντες DUE
xoi ἀνθρώπων ὅσοιπερ ἄγγελοι τον ὄντες, 2
xa γενέσθαι ἐπιθυμοῦσιν. Οὗτοι "γὰρ μόνοι REUR
ἀχριόῶς ἐπαχοῦσαι δύναιντ᾽ ἂν τῆς edel 2*3)
ἐπὶ τῶν ἔργων αὐτὴν mcd xo ἀχροατὰς ci-
ναι, οἵους εἰναι χρή. Ἃς ot γε ἄλλοι πάντες, καθάπερ
τὰ παιδία τὰ μικρὰ, ἀκούουσι μὲν, οὖκ ἴσασι δὲ ἅπερ
ἀκούουσιν, ἀλλὰ περὶ πλακοῦντας ἐπτόηνται χαὶ ἀθύρ-
ματα παιδικά" οὕτω δὴ καὶ οὗτοι γελῶντες, τρυφῶν-
τες, χαὶ πλούτῳ , xoi δυναστείᾳ, καὶ τῇ γαστρὶ ζῶν-
SJ ὃν da0 d € 2 tre / δὲ
τες, ἀχούουσι μὲν ἔσθ᾽ ὅτε τῶν εἰρημένων, μέγα δὲ
»NY "NY φ V ES. c y “ἢ ἡ E
οὐδὲν οὐδὲ δὁψηλὸν ἐπὶ τῶν ἔργων ἐνδείκνυνται, τῷ
fo € € ES
χαθάπαξ τῇ πλινθείᾳ καὶ τῷ πηλῷ προσηλοῦν ἑαυτούς.
ὩῬούτῳ τῷ ἀποστόλῳ ai ἄνωθεν δυνάμεις παρεστήχα-
- Ja , N / 5 C 00 Dh ^ X
σιν, ἐχκπληττόμεναι τὸ χάλλος αὐτοῦ τῆς ψυχῆς xat τὴν
χαὶ αὐτὸν
5 / ^ T Y M M
ἐπεσπάσατο τὸν Χριστὸν, xol τὴν πνευματιχὴν εἴληφε
“ σ ,
χάριν. Καθάπερ γάρ τινα λύραν εὐάρμοστον xo λι-
,ὔ e » J
θοχόλλητον χρυσοῦς ἔχουσαν φθόγγους, οὕτω τὴν xb-
τοῦ παρασχευάσας ψυχὴν, ἔδωχε δι᾿ αὐτῆς μέγα τι xod
^ m— -Ὁ
ὑψηλὸν ἐνηχῆσαι τῷ Πνεύματι.
ὍὯ 3 3; e €x
ὃς οὖν οὐχέτι τοῦ ἁλιέως,

σύνεσιν, καὶ τὴν ὥραν τῆς ἀρετῆς, OU ἧς *

5 8

ουὸςξ

€ τοῦ υἱοῦ Ζεόε-
δαίου, ἀλλὰ τοῦ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ εἰ

ἰδότος, τοῦ Πνεύ-
ματος λέγω, ταύτην ἀναχρουομένου τὴν λύραν, οὕτως
ἀχούωμεν. Οὐδὲν γὰρ ἀνθρώπινον ἡμῖν ἐρεῖ, ἀλλ᾽ ἀπὸ
τῶν ἀδύσσων τῶν TAN URGES ἅπερ ἂν " εἴπη ἀπὸ
τῶν ἀπόῤῥήτῳν ἐχείνων, ἃ μηδὲ ἄγγελοι πρὶν ἢ γε-

νέσθαι ἤδεισαν. Μεθ’ ἡμῶν γὰρ δὴ χαὶ οὗτοι διὰ τῆς
᾿Ιωάννου φωνῆς, xa 9v ἡμῶν ἔμαθον ἅ ἅπερ ἔγνωμεν.
Καὶ τοῦτο ἐδήλωσεν ἀπόστολος ἕτερος, εἰπών - Ἵνα
γνωρισθῇ νὺν ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις διὰ τῆς

* Savil. ἠλειμμένην χρυσῷ. « Αχύρως me judice », in-
quit; «aptius certe, uL ego opinor, εἰλημένην χρυσῷ :
neque enim auro, proprie loquendo, ungitur zona , sed
devincitur.» À priore tamen lectione non recedendum
puto.

f Quidam οὐχ ὀργάνου, alii οὐκ ὀργάνῳ.

? Alii xat ὁπὸ τῶν. Ibidem post ἐπιδείξασθαι hoc, χαὶ

b

E

[7]

b

C

HOMIL. I. 5

nudo capite, nudam nuntiat veritatem. Neque cum
reipsa alius sit, alia ex habitu , oculis, voce audi-
toribus suadebit; nec instrumentis ad hzc nunti-
anda opus habet , non cithara, non lyra, non alio
quovis hujuscemodi ; sed omnia per linguam ope-
ratur, et quavis cithara vel musica suaviorem
utilioremque vocem emittit. Ést illi proscenium,
celum totum ; theatrum, orbis; spectatores et au-
ditores, omnes angeli, et ex hominibus quotquot
angeli sunt, aut fieri cupiunt. Hi namque soli
possunt hanc harmoniam accurate auribus perci-
pere, et operibus exhibere, atque auditores , qua-
les oportet, esse. Alii vero omnes, ceu infantes,
audiunt quidem, nec tamen audita intelligunt,
sed placentis puerilibusque ludis intenti sunt : ita
hi quoque risui , deliciis, opibus , potentize dediti,
ventrique viventes, dicta quidem interdum au-
diunt; sed nihil magnum vel sublime operibus
exhibent, quod se semel lateritio operi et luto de-
diderint. Huic apostolo adstant superna virtutes,
illius animz. pulchritudinem, prudentiam virtu-
tisque speciem mirantes, per quam ipsum Chri-
stum attraxit , et spiritualem accepit gratiam. Et-
enim ceu lyram quamdam speciosam lapillis au-
reisque fidibus ornatam, sic animam componens
suam , id effecit ut magnum οἱ excelsum quid-
piam Spiritu sonaret.

2. [taque non ut piscatoris, nec ut filii Zebedai,
sed ut ejus qui profunda Dei novit, Spiritum dico
hanc lyram pulsantem, sic audiamus. Nihil enim
humanum dicet, sed quidquid loquetur ex spiritua-
libus abyssis haustum est, ex arcanis illis, quae
ne angeli quidem, antequam illa fierent, nove-
rant. Nam et ipsi nobiscum per Joannis vocem, et
per nos didicerunt ea. quz. nos novimus. Et hoc
quoque significavit alius apostolus his verbis :
Ut innotescat nunc principatibus et potestatt-

ὀχροατὸς εἶναι, οἵους εἶναι χρή; desunt in Savil. et in qui-
busdam Mss. Paulo post Mss. plurimi τὰ μικρὰ περὶ
πλαχοῦντας, omissis interpositis, Paulo post quidam
ἐπτόηται., non male.

* αὐτόν, sic quidam Mss. melius. Editi αὐτός.

b λέγη Morel. et quidam alii, Savil. εὕπη. Mox Morel,
πρὶν Y] τοῦτον γενέσθαι.

Quinam
evangelium
Joannis in-

telligere
possint.

Ephes. 3
710.

Joan. 15.

157

15.

Joan.

19.

Evangelii
audiendi
modus.

4 5.
bus per Ecclesiam multiformis sapientia Dei.
$1 ergo principatus, potestates, Cherubim et Sera-
phim hac per Ecclesiam didicerunt, palam est il-
los magna cum attentione hec edidicisse. Certe non
parvo hinc honore afficimur, quod angeli ea no-
biscum audiant, quae ignorabant: quod autem etiam
per nos, nondum dicam quomodo. Multum ergo
adhibeamus cum modestia silentium, non hodie
tantum, aut eo dumtaxat quo audimus die, sed D
per totam vitam; quia illum omni tempore audire
fructuosum est. Nam si ea qua in regia gerun-

JOANNIS CHRYSOST.

tur, scire optamus; nempe quid Imperator faciat,
quid de subditis consulat, etiamsi szepe id nihil ad
nos altineat : multo magis quz» Deus dixit audire
optandum est : cum maxime illa omnia ad nos spe-
clent. Haec. porro cuncta accurate ille nobis enar-
rabit, quod. regis amicus sit, imo quod regem in
se loquentem habeat omniaque ab illo audiat, quae
ille a Patre accipit : nam ait, Pos dixi amicos, E.
quia omnia que audipi a Paire meo, nota feci
vobis. Quemadmodum igitur, si quem e summo
clo pronum repente viderimus, qui promitteret ,
se nobis celestia accurate dicturum, omnes accur- A
reremus : ita nunc quoque affecti simus. Ex cxlo
namque vir ille nos alloquitur : non enim est ex-
hoc mundo, ut etiam dicit ipse Christus : 705 de
hoc mundo non estis; el Paracletum in se lo-
quentem habet, ubique presentem, qui ita novit
ea qu: Dei sunt, ut anima hominis res suas novit;
Spiritum nempe sanctitatis, Spiritum rectum, qui
dirigit et ducit in caelum, qui novos dat oculos,
qui id efficit ut futura tamquam presentia videa-
mus, et in carne celestia intueamur. Per totam
ergo vilam nos ei sedato et tranquillo animo ex-
hibeamus : nemo ignavus, nemo somniculosus, vel
maculis respersus hic maneat : sed in caelum nos B
transferamus , ubi evangelista loquitur is qui
istic conversantur. Si in terra maneamus, hinc ni-
hil lucri referimus : Joannis quippe disciplina ni-
hil attinet ad eos, qui a vita porcis digna non ab-
sistunt, quemadmodum nihil attinent ad. eum res
humans. Tonitru. quidem, inconditum emittens
sonum, animos nostros perterrefacit; Joannis au-
iem vox neminem fidelium turbat, imo ex tumultu
et. perturbatione eximit, solisque daemonibus ter-
rori est, et demonum servis. Ut videamus ergo
quo pacto illos terreat, et animo sileamus et ore,

« Quidam à ἡμᾶς. Ibid. post οὕπω τέως φημί Morel.
et quidam alii addunt τίνων ἡ ποίων ὄντων ἡμῶν, quee de-
sunt in Savil. et in cieteris Mss,

4 Unus ἅπαντα ἡμῖν διαρέρειν μάθωμεν,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

᾿Εχχλησίας ἣ πολυποίκιλος σοφία τοὺ Θεοῦ. Ei τοίνυν
xot ἀρχαὶ χαὶ ἐξουσίαι καὶ τὰ Χερουέξὶμ. καὶ τὰ Σερα-

M "NN b 5 , » τ YN c M
Qip. διὰ τῆς ᾿Εἰχχλησίας ἔμαθον ταῦτα, εὔδηλον ὅτι xat

-

c Y c c [4 i 7 , ,
αὗται μετὰ πολλῆς τῆς σφοδρότητος περὶ ταύτην ἐσπού-
^ US QE D LARUM , ,
δασαν τὴν ἄχρόασιν. Kot γὰρ χαὶ τούτῳ τετιμήμεθα

2 c c (3 1 ἣν N E] 2). 0 - el E
οὐ μικρῶς, τῷ μεθ᾽ ἡμῶν τοὺς ἀγγέλους μαθεῖν ἅπερ
13 / z MON ^c ὃ 5.. c » * A / H )
ἠγνόουν * τὸ δὲ xat * δι᾿ fuv, οὔπω τέως φημί. Πολ--
λὴν οὖν παρέχωμεν xot ἡμεῖς τὴν σιγὴν μετὰ τῆς

3. / AV / LN M oe ve eA
εὐχοσμίας, μὴ σήμερον μόνον, μιηδὲ χατὰ τὴν ἡμέραν
ἐν ἣ ἀκούομεν, ἀλλὰ διὰ παντὸς τοῦ Bur bn xat
διὰ παντὸς ἀχούειν αὐτοὺ καλόν. Ei 1 Ye τὰ ἐν Rag
λείοις γινόμενα ποθοῦμεν εἰδέναι" οἷον, τί εἶπε, τί πε-
ποίηχε, τί βουλεύεται περὶ τῶν ἀρχομένων ὃ βασι-
λεύων, καίτοι γε πολλάκις οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς ὄντα " πολ-
λῷ μᾶλλον ἅπερ ὃ Θεὸς εἰπε ποθεινὸν ἀκοῦσαι, χαὶ
μάλιστα ὅταν ἡμῖν ἃ ἅπαντα διαφέρη. Ταῦτα δὲ ἅπαντα
μετὰ ἀχριδείας ἡμῖν οὗτος ἐρεῖ, φίλος αὐτοῦ τοῦ βα-

/, » ev ba N d$ LAN » ^, € Lad
σιλεύοντος ὦν - μᾶλλον δὲ x«i αὐτὸν ἔχων ἐν ἑαυτῷ
λαλοῦντα, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ πάντα ἀχούων, ἃ παρὰ τοῦ
Πατρὸς ἐχεῖνος: Ὑ μᾶς γὰρ εἴρηχα φίλους, φησὶν, ὅτι
πάντα, ἃ ἤκουσα παρὸ τοῦ [Πατρός μου, ἐγνώρισα
ὑμῖν. Ὥσπερ οὖν εἴ τινα ἄνωθεν ἐκ τῆς χορυφὴς τοῦ

, Ὁ 7 5 p »^ M , ,
οὐρανοῦ διαχύψαντα ἀθρόον εἴδομεν, καὶ ἐπαγγελλό-
μένον τὰ ἐχεῖ μετὰ ἀχριδείας ἐρεῖν, πάντες ἂν ἐπεδρά-

δ cr * ων aW - "E - Y ἐδ -
μομεν * οὕτω xol νῦν "διατεθῶμεν. "Exeifev γὰρ ἡμῖν
ὃ ἀνὴο οὗτος διαλέγετα!. Οὐ γάρ ἐστιν ἐκ τοῦ χόσμου
τούτου, χαθώς φησι xat αὐτὸς ὃ Χριστός - Ὑμεῖς οὐκ
3/35 τὸ τ , NEN 4 ».
ἐστὲ ἐκ τοῦ ποσθου τούτου * χαὶ τὸν Παράκχλητον ἔχει
φθεγγόμενοι ἐν ἑαυτῷ τὸν ἀν τος Qe τὸν
οὕτως ἀχριδῶς εἰδότα τὰ τοῦ Θεοῦ, ὡς τὰ ἑαυτῆς οἶδεν
ἡ τῶν ἀνθρώπων ψυχή τὸ Πνεῦμα τῆς ἁγιωσύνης,
τὸ Πνεῦμα τὸ εὐθὲς, τὸ ἡγεμονιχὸν, τὸ χειραγωγοῦν
εἰς τοὺς οὐρὰνοὺς, τὸ ποιοῦν ὀφθαλμοὺς ἑτέρους, τὸ
παρασχευάζον τὰ μέλλοντα ὡς τὰ παρόντα δρᾶν, τὸ
καὶ μετὰ; σαρκὸς τὰ ἐν τοῖς Sopisypte χατοπτεύειν πα-
ρέχον. P Πολλὴν τοίνυν παρέχωμεν τὴν ἡσυχίαν διὰ
παντὸς αὐτῷ τοῦ βίου * μηδεὶς νωθὴς, μηδεὶς ὑπνηλὸς,

^ € /N , e 2 x 7 - XA
μηδεὶς ῥυπώδης ἐνταῦθα εἰσιὼν μενέτω * ἀλλὰ μετα-
στήσωμιεν ἑαυτοὺς πρὸς τὸν οὐρανόν * ἐχεῖ γὰρ ταῦτα
φθέγγεται τοῖς ἐκεῖ πολιτευομένοις. Κἂν μείνωμεν ἐπὶ

-Ὁ c ΕἸ SN e 5 "00 / Οὐ δὲ A]
τῆς γῆς» οὐδὲν κερδανοῦμεν ἐντεῦθεν μέγα. Οὐδὲν γὰρ
πρὸς τοὺς οὗ βουλομένους ἀπαλλαγῆναι τοὺ χοιρώδοὺε
βίου τὰ dus ὥσπερ οὖν οὐδὲ πρὸς ἐχεῖνον τὰ ἐν-
ταῦθα. Ἢ μὲν οὖν psi icu qus τὰς ἡμετέρας
ψυχὰς, ἄσημον ἔχουσα τὴν ἠχήν " ἣ δὲ τούτου φωνὴ

Y i i 255 , e m 5 N 2 ΕἾ
θορυδεῖ μὲν οὐδένα τῶν πιστῶν, ἀλλὰ xal ἀνίησι
Ὁ NY J /
θορύδου x«i ταραχῆς" χαταπλήττει δὲ δαίμονας (μό-

à Savil. et. Mss. pene omnes διχτεθῶμεν. Morel. àca-
θῶμεν.
b Savil. et quidam πολλὴν οὖν παρέχωμιεν.

IN JOANNEM HOMIL.

Í. 5

νους χαὶ τοὺς ἐχείνοις δουλεύοντας. “ἵν᾽ οὖν ἴδωμεν ὅπως C. animo tamen maxime. Quinam utilitas, cum ta-

ΒΕ. ΝΣ M )) é ) UI
αὐτοὺς χαταπλήττη; πολλὴν παρέχωμεν τὴν σιγὴν
xal τὴν ἔξωθεν xol τὴν χατὰ διάνοιαν " xol ταύτην
μάλιστα. Τί γὰρ ὄφελος τοῦ στόματος ἠρεμοῦντος,

d M /
ὅταν ἣ ψυχὴ θορυδῆται xaX πολλὴν ἔχη τὴν ζάλην ;

- D ,
"Exetvaw ἐγὼ ἰζητῶ τὴν ἡσυχίαν, τὴν ἀπὸ διανοίας,

e A —- Li ,
τὴν ἀπὸ “ ψυχῆς ἐπειδὴ xal τὴς ἀχοὴς ἐχείνης δέο--
/ 7
μαι. Μηδεμία τοίνυν ἐνοχλείτω χρημάτων ἐπιθυμία,
e Lud »
μηδὲ δόξης ἔρως, μὴ θυμοῦ τυραννὶς, μιὴ τῶν ἄλλων
Pe Y ὦ
παθῶν ὃ λοιπὸς ὄχλος. Οὐ γὰρ ἔστι μὴ χκαθαρθεῖσαν
9 DELE c / X: ch d c 25 -
τὴν ἀχοὴν ἰδεῖν τῶν λεγομένων τὸ ὕψος, " ὡς ἰδεῖν
p - c ,
χρὴ, οὐδὲ γνῶναι ὡς δεῖ τῶν μυστηρίων τούτων τὸ
» y
φρικτὸν καὶ ἀπόῤῥητον, καὶ τὴν ἄλλην ἅπασαν ἀρετὴν
τὴν ἐν τοῖς θείοις τούτοις χρησμοῖς. Ei γὰρ μέλος αὖ-
Y Y MN 5 » / 0 A

(S 2
λητικὸν καὶ κιθαρῳδίαν οὐκ ἄν τις μάθοι καλῶς, μὴ
πάντη συντείνας τὸν νοῦν, πῶς μυστικῶν φωνῶν χα-
θήμενος ἀχροατὴς ἐπαχοῦσαι δυνήσεται ῥαθυμούση
ψυχῇ;

v Δ: - ιν ^ , , YN

Διὰ τοῦτο χαὶ Χριστὸς παρήνει, λέγων * Μὴ δῶτε

5 - / τ ;

τὰ ἅγια τοῖς χυσὶ, μηδὲ ῥύψητε τοὺς μαργαρίτας ἔμ.-
προσθεν τῶν χοίρων. Μαργαρίτας δὲ ταῦτα τὰ ῥήματα
ἐχάλεσε, καίτοι πολλῷ τιμιώτερα τούτων ὄντα, ἐπειδὴ
ταύτης τῆς ὕλης οὐχ ἔστιν ἡμῖν ἑτέρα τιμιωτέρα. Διὰ
τοῦτο χαὶ τὴν ἡδονὴν αὐτῶν μέλιτι πολλάχις παρα-
θάλλειν εἴωθεν, οὖκ ἐπειδὴ τοσοῦτον αὐτῆς τὸ μέτρον

, 2 3. cd , 254,2 ci ds ,
μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι τούτου οὐδέν ἐστιν ἕτερον ἥδιον παρ
€ - τὴ ἣν LA ci ἮΙ M t0 ^ £ 7] M X
ἡμῖν. "Exe ὅτι γε xai λίθων φύσιν τιμίων, καὶ παντὸς
μέλιτος ἡδονὴν, κατὰ πολλὴν vu τὴν ὑπερύόολὴν,
ἄχουσον τοῦ προφήτου λέγοντος περὶ αὐτῶν, χαὶ τὴν

4 M

ὑπερθολὴν ταύτην δεικνύντος * ᾿Ιδπιθυμητὰ γὰρ, qu-
ὶν, ὑπὲρ χρυσί ὶ λίθον τίμιον “πολὺ, xa γλυχύ-

σὶν, ὑπὲρ χρυσίον κα υ. à Y
τερα ὑπὲρ μέλι καὶ χηρίον * ἀλλὰ τοῖς ὑγιαίνουσι" διὸ
T Hi cm / , /, M
ἐπήγαγε, Καὶ γὰρ ὃ δοῦλός cou φυλάσσει αὐτά. Καὶ
D / Ἢ ΩΣ
ἀλλαχοῦ πάλιν, εἰπὼν αὐτὰ γλυχέα, “προσέθηχε, Τῷ

/ / c , Y EO Y /
λάρυγγί μου. Ὥς γλυχέα γὰρ, φησὶ, τῷ λάρυγγί μου

M , by -

τὰ λόγιά σου. Καὶ τὴν ὑπερύολὴν πάλιν διατηρεῖ, λέ-

MC Sr e OPI, - / / DEN
γῶν 7 Ὑπὲρ μέλι καὶ χηρίον τῷ στόματί μου * ἐπειδὴ

Ὁ - m
σφόδρα ὑγίαινε. Μὴ τοίνυν μηδὲ ἡμεῖς νοσοῦντες
προσερχώμεθα τούτοις * ἀλλὰ θεραπεύσαντες τὴν ψυ--
δ ᾿ d SOME uro, Δ Y 1 τι
χὴν, οὕτω δεχώμεθα τὴν ἑστίασιν. Διὰ γὰρ τοῦτο
τοσαῦτα προειπὼν, οὐδέπω καθῆχα εἰς τὰς δήσεις ταύ-
τας, ἵνα ἕκαστος πάντα ἀποθέμενος ἀῤῥωστίας τρό-
πον, ὥσπερ εἷς αὐτὸν εἰσιὼν τὸν οὐρανὸν, οὕτως εἰσίη
καθαρὸς καὶ θυμοῦ, xat φροντίδος, xo ἀγωνίας βιω-
τιχῇς, xa ὃ τῶν ἄλλων ἀπηλλαγμένος παθῶν. Οὐ γὰ
ἧς i Yt
c^ , , m—

ἔστιν ἑτέρως χερδᾶναί τι μέγα ἐντεῦθεν, μιὴ πρότερον
οὕτως ἀναχαθάραντα τὴν ψυχήν. Καὶ μή μοι λεγέτω
τιςδτι βραχὺς ὃ χαιρὸς ὃ μεταξὺ τῆς συνάξεως τῆς μελ-
^ , » nre N Pic el Z κι , / 9 bs
λούσης. ξεστι γὰρ οὐχὶ ἐν πέντε μόνον ἡμέραις, ἀλλὰ

€ [τῆς ψυχῆς Savil. et Cod. 766.]

* Alii ὡς χρή.

Β

cente ore, animus tumultuatur? Anima quietem
quaro, quia animam audientem exopto. Nulla ergo
nos commoveat pecunie cupiditas, nullus gloriz
amor, non ire tyrannis, non aliorum affectuum
tumultus. Non potest enim non purgatus auditus
dictorum sublimitatem, ut par est, vel capere, vel
arcanam et tremendam bhorumce mysteriorum
rationem, ceterasque virtutes omnes in his oracu-
lis contentas accurate cognoscere. Si enim tibia et
cithara ludere nemo didicerit, nisi iis animum
adhibuerit, quomodo mysticas voces quis sedens
audiat, si animus in segnitie degat?

5. Ideo Christus his nos verbis admonet : /Vo-
lite dare sancta canibus, neque projicialis
margaritas ante porcos. Margaritas hoc verba
vocavit, licet hec margarius longe pretiosiora sint,
quia hac materia nulla przstanüor. Ideo horum
sermonum suavitatem melli comparare solet, non
quod mel ipsam :zquare possit, sel quod nihil
melle dulcius apud. nos sit. Nam quod et gemma-
rum pretium, et mellis suavitatem longo inuter-
vallo superent, audi prophetam hzc asserentem
his verbis : Desiderabilia super aurum et lapi-
dei pretiosum multum, et dulciora super mel
et favum; sed. bene valentibus tantum ; ideo sub-
didit, Etenim sereus tuus custodit ea. Et alibi
quoque , cum dulcia dixisset, addidit, Faucibus
méis. Quam dulcia , inquit, faucibus meis elo-
quia tua; et excellentiam efferens addit, Super
mel et favum ori meo, quia sana mente przditus
erat. Ne itaque morbo affecti hzc adeamus, sed
post expurgatum animum, hunc cibum sumamus.
Ideo namque tot verbis praemissis nondum ad hac
deveneram, ut singuli omni depulso morbo, ac si
in czelum intrarent, sic ira, curis, sollicitudinibus
caeterisque animi. affectibus vacul ingrederentur.
Non possumus enim hinc quid magnum lucrari,
nisi prius animam ita purgaverimus. Nec mihi
quis dicat , breve tempus inter hanc et sequentem

Matth.7 .6.

Psal. 18.

II. 12

Psal.
τοῦ.

ι18.

Conciono-
num Chry-

sostomi fre-

concionem esse. Licet enim non solum dierum quentia.

quinque spatio, sed etiam uno temporis momento
vitam totam mutare. Quid, quzso, latrone et ho-
micida scelestius? annon extremum hoc improbi-

* [ Bibl, Savil., Cod. 706 πολύν.]

(a Ali! ἄλλων ἁπάντων ἀπηλλ.

Isai. 1. 19.

2

Ὁ

S. JOANNIS CHRYSOST.

talis genus est? Attamen latro ille ad summum
virtutis apicem statim pervenit, et in paradisum
abiit, nec plurimis diebus, nec dimidio die opus
habuit, sed brevi tantum momento. Itaque licet
repente mutari, et aureum ex luteo effici. Cum
enim neque virtus, neque vitium ex natura insint,
facilis est mutatio, omni necessitate libera. Si vo-
lueritis et audieritis me, mquit, bona terre com-
edetis. Viden' sola opus esse voluntate : volun-
tate, inquam, non. vulgari illa quae plurimorum
est, sed. diligenti. Scio quippe omnes in celum
avolare velle; sed voluntas operibus exhibenda
est. Siquidem mercator vult ditescere, neque vo-
luntas in cogitatione tantum consistit ; sed navim
parat, nautas cogit, gubernatorem accersit, cztte-
risque omnibus navim instruit, aurum mutuatur,
pelagus trajicit, in peregrinam terram proficiscitur,
pericula multa subit, aliaque plurima patitur, quae
norunt ii qui navigare solent. Ita nos oportet vo-
luntatem exhibere. Navigamus et nos quoque, non
ab alia in aliam terram, sed a terra in. celum.
Nos ergo mente apparemus ad gubernationem,
quinos superne ducat, ac nautas obsequentes,
firmamque navim nobis comparemus, ne calami-
tate quadam seculari vel mosstitia demergamur,
neve arrogantie spiritu. efferamur, sed leves et
expediti simus. S1 ita navim, gubernatorem et
nautas paremus, secundo vento navigabimus, Fi-
liumque Dei, verum. gubernatorem, ad nos attra-
hemus, qui non sinet scapham nostram demergi :
sed licet innumeri spirent venti, ventos ille incre-
pabit et mare, et vice procellae tranquillitatem ef-
liciel magnam.

6
4. Sic comparati ad sequentem accedite concio- ἃ

nem, si lamen cupiatis utile quidpiam audire, et
in mente reponere. Nemo sit via, nemo petra,
nemo spinis repletus. Facitimus nos ipsos novales:
sicque libenti animo semina jaciemus, si nempe
lerram. puram videamus ; sin contra petrosam et
asperam, ignoscite si nolimus frustra. laborare :
nam si a ferendo desistentes, cceperimus spinas
evellere, tunc extrem dementize esset in terram in-

b Mss. duo [et Cod.706] οὐ ρυσικὰ τά, non male. Idem
paulo post ἐὰν γὰρ θέλητε.

* Alii χατασχευάξει.

^ Quidam πνέωσιν. [Paulo ante quidam πλευσούμεθα.ἢ

^ Alii. ἀπολέσθαι. Paulo post unus Codex qui scriptus

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

xa ἐν μιὰ ῥοπὴ μεταθέσθαι τὸν βίον ἄπαντα. Τί γὰρ,
L2 4 c » EJ
εἶπέ μοι, ληστοῦ xa ἀνδροφόνου χεῖρον ; οὐχὶ τὸ ἔσχα-
e M / 35
Tov τοῦτο τῆς χαχίας εἰδός ἐστιν; Ἀλλ᾽ ὅμως εἰς τὸ
» bd , Ὁ ^n/ y
ἄκρον τῆς ἀρετῆς εὐθέως ἔφθασε, χαὶ εἰς αὐτὸν ἐχώρη-
^ , € c M
σε τὸν παράδεισον * οὐχ ἡμερῶν δεηθεὶς, οὖχ ἡμίσους
A^ / - M / m CJ, *
ἡμέρας, ἀλλὰ βραχείας ῥοπῆς. “Ὥστε ἔξεστιν ἄφνω
AZ
μεταθέσθαι, xo γενέσθαι χρύσεον ἀντὶ πηλίνου.
5 ^N A b , V τ τ hd
Emeio7; γὰρ P οὐ φύσει τὰ τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς xaxtac
ἐστὶν, εὔχολ (0 1 ἀνάγχης ἀπηλλ
» εὔχολος ἣ μετάθεσις, πάσης ἀνάγκης ἀπηλλα-
Ζ ἜΣ 0 Da ^ 5 , , SY AY
γμένη. ᾿Βὰν θέλητε xo εἰσακούσητέ μου, φησὶ, τὰ
E) N T “Ὁ / € € c / «Ὁ /
ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε. Ορᾶς ὅτι βουλήσεως δεῖ μό-
/ - ^T c D c
νης; βουλήσεως, o0 τῆς κοινῆς μόνον ταύτης, τῆς τῶν
-- 1 - "
πολλῶν, ἀλλὰ τῆς ἐσπουδασμένης. "Ems ἅπαντας
οἰδα εἰς τὸν οὐρανὸν θέλοντας ἀναπτῆναι νῦν, ἀλλὰ διὰ
Led » - ^ d
τῶν ἔργων δεῖ τὴν θέλησιν ἐπιδείξασθαι. Καὶ γὰρ ὃ
» / - DJ c *
ἔμπορος θέλει πλουτεῖν, ἀλλ᾽ οὐ μέχρι τῆς διανοίας τὸ
Ζ' x -
θέλειν ἵστησιν, ἀλλὰ καὶ πλοῖον “χατασχευάζεται, καὶ
f, , V - -
συνάγει ναύτας, καὶ παραχαλεῖ χυδερνήτην, xat τοῖς
57" , * c
ἄλλοις ἅπασι χατασχευάζει τὸ πλοῖον, xal χρυσίον
^ / Y AU Y / 3 ES
δανείζεται, καὶ περδ πέλαγος, καὶ εἰς ξένην ἄπεισι γῆν,
E A 4
xat κινδύνους ὑπομένει πολλοὺς, xal và ἄλλα πάντα
T » A
ἅπερ ἴσασιν ol τὴν θάλατταν πλέοντες. Οὕτω καὶ
e - M ,
ἡμᾶς δεῖ τὴν βούλησιν ἐπιδείξασθαι. Πλλέομεν γὰρ καὶ
- n, X e SEEN ux N Vade , c EI N Y $ οἱ
ἡμεῖς πλοῦν, οὐ τὸν ἀπὸ γῆς εἰς γὴν, ἀλλὰ τὸν ἀπὸ
γῆς εἰς οὐρανόν. Κατασχευάσωμεν οὖν τὸν λογισμὸν τὸν
/ »
ἡμέτερον πρὸς χυδέρνησιν ἐπιτήδειον τὴν ἄνω φέρου-
M e LJ
σαν, καὶ ναύτας αὐτῷ πειθηνίους, xal πλοῖον στερεὸν,
cr V / Na n / /
ὥστε μήτε περιστάσει χαὶ ἀθυμίᾳ βαπτίζεσθαι βιω-
cud , μήτε ἀλαζονείας ἐπαίρεσθαι πνεύματι, ἀλλ᾽ εὔ--
ζωνον εἰναι xal κοῦφον. Ἂν οὕτω μὲν τὸ πλοῖον, οὕτω
δὲ τὸν χυδερνήτην καὶ τοὺς ναύτας παρασχευάσωμεν,
E ELA " ( N ^ τ᾿ εν c m ἣν
ἐξ οὐρίων πλευσόμεθα, xot τὸν Yiov τοῦ Θεοῦ τὸν
9s 07 6 f 2 LE P c F.A
ἀληθὴ χυδερνήτην ἐπισπασόμεθα πρὸς ἑαυτούς" ὃς
E PEN, Ὁ ^ 7 Gi E N ^
οὐκ ἀφήσει βαπτισθῆναι τὸ σχάφος ἡμῖν, ἀλλὰ x&v
» M » ,
υυρίοι ἃ πνεύσωσιν ἄνεμοι, xo τοῖς ἀνέμοις ἐπιτιμή--
τ , VT F M 2 /,
cet, xol cT, Oo decern , καὶ ἀντὶ σάλου πολλὴν ἐργάσεται
τὴν γαλήνην.
Κατασχευάσαντες τοίνυν ἑαυτοὺς οὕτως, τὴ ἐπιούση
τ , i^ -
παραγένεσθε τὴ ἐχχλησίᾳ;, εἴ γε περισπούδαστον ὑμῖν
τι τῶν χρησίμων ἀχοῦσαι καὶ ? ἐναποθέσθαι τὰ λεγό-
μενα τῇ ψυχῇ. Μηδεὶς ὁδὸς ἔστω, μηδεὶς πέτρα, μη-
δεὶς ἀκανθῶν πεπληρωμένος. Ποιήσωμεν ἑαυτοὺς
γεώματα - οὕτω γὰρ καὶ ἡμεῖς μετὰ προθυμίας τὰ
7 6 ἢ Ὁ» ΕΝ »7^ e
σπέρματα χαταδαλοῦμεν, ἐὰν ἴδωμεν τὴν γὴν χαθα-
ράν * ἐὰν δὲ λιθώδη καὶ τραχεῖαν, σύγγνωτε μὴ βου--
m - A]
λομένοις eixT, πονεῖσθαι" εἰ γὰρ τὸ σπείρειν ἀφέν-

est anno 1072, ut in nota quadam fertur, ποιήσωμεν
ἑαυτοὺς νεώματα. Hoc modo suspicabatur legendum Sa-
vilius, et recte quidem ; nam supra legitur μηδεὶς ὁδὸς
ἔστω. Editi ἑαυτοῖς.

ΙΝ JOANNEM IIOMIL.

5 , iy 9 , , , / 5 ,
τες, ἀρξόμεθα τὰς ἀκάνθας ἐχχόπτειν, πάλιν ἐσχά-
τῆς ἀνοίας σπέρματα καταδαλεῖν εἰς ἀνέργαστον γῆν.
Τὸν ταύτης ἀπολαύοντα τὴς ἀχροάσεως, οὐ δεῖ τῆς

D 7
δαιμονιχῆῇς μετέχειν τραπέζης. Τίς γὰρ χοινωνία
δικαιοσύνῃ καὶ ἀνομίᾳ ; ἽἝστηχας ἀχούων Ἰωάννου,
χαὶ δι᾽ ἐχείνου τὰ τοῦ Πνεύματος μανθάνων, xo μετὰ
ταῦτα ἀπέρχη πορνῶν ἀχουσόμινος γυναιχῶν, icy ρὰ
τ , 2» / Ἂς E 7, en
φθεγγομένων, αἰσχρότερα πο π iu γον, χαὶ μαλα

ΩΣ N / c
Xov ῥαπιζομένων τε χαὶ ῥαπιζόντων ἀλλήλους; Πῶς
δυνήση καλῶς καθαρθῆναι, ἐγκαλινδούμενος βορδόρῳ

, A , Y ^ M /, c , ὩΣ
τοσούτῳ; Τί γὰρ δεῖ χατὰ μέρος πᾶσαν καταλέγειν

i D rede M s EN ὑτόθι: Πά M ξχεῖ vé)
τὴν ἀσχημοσύνην τὴν αὐτόθι; Πάντα γὰρ ἐχεῖ γέλως,
/, 5 /, , » ^ M ^ 14 M
πάντα αἰσχύνη, πάντα ὄνειδος, χαὶ λοιδορίαι xal
σχώμματα - πάντα ἔχλυσις, πάντα λύμη. ᾿Ιδοὺ προ-
λέγω xol παραγγέλλω πᾶσιν ὑμῖν" μηδεὶς τῶν ταύ-
τῆς ἀπολαυόντων τῆς τραπέζης, φθειρέτω τὴν ἑαυτοῦ
ψυχὴν τοῖς δηλητηρίοις ἐχείνοις θεάμασι. Πομπὴ
πάντα ἐστὶ τὰ ἐχεῖ λεγόμενα xal πραττόμενα σατα-
Τρ AA of Bay. ΓΕ ΤΠ ΞΘ ΞΩΕ
νική. Ἴστε δὲ οἵ μεμυημένοι; ποίας ἥμιν ἔθεσθε συν--
θήχας: μᾶλλον δὲ ποίας ἔθεσθε τῷ Χριστῷ, ὅτε ὑμᾶς
αὐτὸς ἐμυσταγώγει᾽ τί πρὸς αὐτὸν εἴπατε, τί περὶ τῆς
πομπῆς τῆς σατανιχῆς αὐτῷ διελέχθητε, πῶς μετὰ τοῦ
σατανὰ χαὶ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ καὶ ταύτη τότε ἀπε-
τάττεσθε, χαὶ ὑπισχνεῖσθε μηδὲ παραχύψειν ἐχεῖ;
» N X M δι ,
Δέος οὖν οὐ μικρὸν, μὴ περὶ τὰς τοιαύτας ὑποσχέσεις
ἀγνώμων τις γενόμενος, ἀνάξιον ἑαυτὸν P χαταστήση
τῶν μυστηρίων τούτων. Οὐχ. δρᾷς πῶς ἐν ταῖς βασι-
λιχαῖς αὐλαῖς, οὖχ oi προσχεχρουχότες, ἀλλ᾽ οἵ τε-

΄, c IT . , B 7
τιμημένοι καλοῦνται μεθέξοντες τῆς. γνώμης ἐχείνης,

N 3 *N (λ ΤᾺ N ,
xoi sig τοὺς φίλους τάττονται τοὺς βασιλικούς: Πρε-

6 A pai m 22 a tu - ΔΩ Ὁ. Ὁ το 1
σύευτὴς fiv ἦλθεν ἐξ οὐρανοῦ, map αὐτοῦ πεμφθεὶς
τοῦ Θεοῦ, περί τινων ἀναγχαίων διαλεξόμενος * εἶτα
ε C5 aufs ERE A 9. e ,ὔ / ' Ads /
ὑμεῖς ἀφέντες ἀχοῦσαι τί βούλεται xot τί διαπρεσδεύ-

m / ,

εται πρὸς ἡμᾶς, κάθησθε μίμων ἀκούοντες. Καὶ πόσων
οὐχ ἄξια ταῦτα χεραυνῶν, πόσων σχηπτῶν; “ὥσπερ

M / 2^3 ps ὃ / ᾿ ci 5^
γὰρ τραπέζης οὐ χρὴ μετέχειν δαιμονίων " οὕτως οὐδὲ
ἀχροάσεως δαιμονίων, οὐδὲ μετὰ ῥυπαρᾶς τῆς ἐσθῆ-
τος εἰς τὴν λαμπρὰν τράπεζαν παραγενέσθαι, τὴν
τοσούτων γέμουσαν ἀγαθῶν, ἣν αὐτὸς παρεσχεύα-
σεν ὃ Θεός. Τοσαύτη γὰρ αὐτῆς f, δύναμις, ὡς xol
πρὸς τὸν οὐρανὸν αὐτὸν ἀθρόον ἡμᾶς ἐπᾶραι, μόνον
ἐὰν σώφρονι διανοίᾳ προσέχωμεν. Οὐ γὰρ ἔστι τὸν

το - , bh

συνεχῶς τοῖς θείοις ἐπαδόμενον “λόγοις, ἐπὶ τῆς πα-
ρούσης μεῖναι ταπεινότητος * ἀλλὰ ἀνάγκη πτερωθῆ-

B ^n^ N s yit x EI ^ Y » Led
vat εὐθέως, χαὶ προς αὐτον ἀναπτῆναι τὸν avo χω- A

pov, xa τοῖς ἀπείροις ἐντυχεῖν τῶν ἀγαθῶν θησαυροῖς:
ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ φιλαν-

* ῥποχρινομένων. Histrionum more in theatro reprz-
sentantes, in quz turpia theatralium meretricum spe-
ctacula sepe invehitur Chrysostomus.

b Aliqui χαταστῆσαι. Ynfra τῆς γνώμης ἐχείνης. Recte

B

Db

Yl

[. 7
cultam semina jacere. Hujus concionis auditorem ,
non licet mense damoniorum esse participem.
Quod enim consortium justitiam inter et iniquita-
tem? Stas Joannis auditor, ac per illum ea quee
Spiritus sunt. ediscis : et postea abscedis meretri-
ces auditurus, obscena loquentes, obsceeniora re-
preesentantes, et. effeminatos qui se mutuo alapis
cedunt? Quomodo poteris probe ablui et purgari,
in tanto ceno volutatus? Quid opus est obscceni-
tatem illam totam minutatim recensere? Omnia
illic risus, omnia. opprobrium, contumeliz, dicte-
ria : omnia dissolutio, omnia pernicies. Ecce prz-
dico et annuntio omnibus vobis : nemo eorum,
qui hac mensa fruuntur, animam suam exitiosis
illis spectaculis corrumpat. Illa quippe omnia di-
cta et facta, pompa satanica sunt. Scitis autem
quotquot initiati estis, quae pacta nobiscum inie-
ritis; imo qux cum Christo, quando ille ipse est
qui vos initiat : quid illi dixeritis ; quae de satanica
pompa cum illo verba habueritis; qnomodo et
satans: et angelis ejus simul abrenuntiaveritis,
promiseritisque vos ad illa non deflexuros esse?
Timendum ergo admodum ne quis his violatis
promissionibus , sese his indignum mysteriis effe-
cerit. Annon vides quomodo in reg
non 11 qui in aliquo. offenderunt, sed. qui in ho-
nore habentur, consilii participes advocentur , et

us edibus,

inter amicos regis constituantur? Legatus nobis
de czlo venit, ab ipso Deo missus, de necessariis
nos rebus alloquuturus. At vos nihil curantes au-
dire quid. velit, quidve loquatur, sedetis mimos
audientes. Et quot quantisque fulminibus hac
digna non fuerint? Ut enim non licet participare
mens: demoniorum, sic nec illa diemoniaca au-
dire fas est, neque sordida veste ad. lautam illam
mensam tot bonis refertam accedere, quam appa-
ravit ipse Deus. Tanta enim ejus vis est , ut re-
pente nos ad. celum ipsum rapiat : si tamen vi-
gili mente attendamus. Neque enim qui divinis
sermonibus frequenter institutus est, in hoc vili
statu manet: sed necessario statim evolat, et subli-
mem illum petit locum, immensisque potitur the-
sauris: quos utinam nos omnes consequamur, gra-
tia et benignitate Domini. nostri Jesu Christi , per
quem et cum quo Patri gloria, unaque sancto

conjicit Savilius legendum τῆς γνώμης ixe(vos, nempe
regis, sed omnia exemplaria ἐχείνης habent.
v Quidam λογίοις, non male,

lium
ctaculorum
foc ditas,

Theatra-
spe-

Initiatorum
inita pacla.

Joan, 7.52.

Joan.1.46.

8 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Spiritui, nunc et semper, et in secula saeculorum.
Amen.

θρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xai
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα ἅμα τῷ παναγίῳ Πνεύματι,
νῦν xol ἀεὶ, καὶ sig τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

HOMILIA II.

Car. 1. v. 1. In principio erat Ferbum.

1. Si Joannes nos alloquuturus esset, et sua
narraturus, e re foret, ejus genus, patriam et edu-

cationem recensere. Quia vero non ipse, sed per B

illum Deus humanam alloquitur naturam , super-
fluum mihi videtur hac disquirere ; imo vero id
non supervacaneum fuerit, sed valde necessarium.
Cum enim didiceris quis, unde , a quibus ortus ,
qualis vir fuerit, deindeque audieris ejus vocem
philosophiamque totam, tunc probe scies haec ver-
ba non ejus esse , sed divina virtutis , ejus ani-
mam moventis. Qua ergo fuit patria? Nulla qui-
dem patria ; sed ex vico prodiit et regione abjecta,
qua nihil alicujus pretii ferret. Galileam. enim
contemnunt scribe cum aiunt : Zzterroga et vi-

de, quod ex Galilea non surgit propheta. Ni- C

hili facit eam ille quoque vere Israelita dicens :
Ex Nazarei potest aliquid boni esse? Neque
igitur ex insigni quopiam ejus regionis loco erat.
Sed neque nomen ejus ibi notum, patre piscatore
paupere : quin ita paupere ut filios eadem in arte
exerceret. Scitis porro omnes, nullum artificem cu-
pere filium suz artis heredem relinquere, nisi sum-
ma paupertate coactum; maxime vero si arssit vilis.
Piscatoribus vero nihil pauperius, nihil abjectius ;

OMIAIA β΄.
Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος.

Ei μὲν Ιωάννης ἡμῖν ἔμελλε “διαλέξεσθαι, καὶ τὰ
αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς ἐρεῖν, ἀναγκαῖον ἦν καὶ γένος αὐτοῦ
xol πατρίδα εἰπεῖν xal ἀνατροφήν. ᾿Κπειδὴ δὲ οὐχ
οὗτος, ἄλλ᾽ ὃ Θεὸς δι᾿ αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν ἀνθρώπων
φθέγγεται φύσιν, περιττὸν εἰνὰί μοι δοχεῖ καὶ παρέλ-
χον ταῦτα ἀναζητεῖν μᾶλλον δὲ οὐδὲ οὕτω περιττὸν,
ἀλλὰ χαὶ σφόδρα d Season “Ὅταν γὰρ μάθης τίς ἦν,
χαὶ πόθεν, χαὶ τίνων, καὶ ποταπὸς, εἶτα ἀκούσῃς
αὐτοῦ τῆς φωνῆς χαὶ τῆς φιλοσοφίας ἁπάσης " τότε

y -—M cr 3-4 55. t4 c E CD eda. ,
elo", καλῶς, ὅτι οὐχ ἐχείνου ταῦτα ἦν, ἀλλὰ τῆς θείας
δυνάμεως, τῆς κινούσης αὐτοῦ τὴν Ψυχήν. Ποίας οὖν
3 Nu I1 (δ Y SI c , NY c
ἦν πατρίδος: " Πατρίδος μὲν οὐδεμιᾶς, χώμιης δὲ εὖ-
τελοῦς καὶ χώρας φαυλοτέρας, καὶ οὐδὲν φερούσης
ἀγαθόν. 'Γὴν γὰρ Γαλιλαίαν διαδάλλουσι μὲν ot γραμ.-

- , 51) , E Á e " ως
ματεῖς, λέγοντες" ᾿βΕρώτησον xai ἴδε, ὅτι ἐκ τῆς Γα-
λιλαίας οὐκ ἐγήγερται προφήτης. Διαδάλλει δὲ χαὶ ὃ
ἀληθῶς ᾿Ισραηλίτης, λέγων * Ἔκ Ναζαρὲτ δύναταί τι

2 P y M , E b τω 252» /
ἀγαθὸν εἰναι: Καὶ ταύτης ὧν τῆς γῆς, οὐδὲ abus.
Χέλρτου τινὸς ἦν. ἊἌλλ᾽ οὐδὲ ἐκ προσηγορίας γνωρίμου

* οὗτος ἐχεῖθεν ἡ ἦν, πατρὸς δὲ ἁλιέως πένητος" οὕτω πέ-
νητος, ὡς καὶ τοὺς παῖδας ἐπὶ τὴν αὐτὴν ἐργασίαν ἀγα-

- ἂν NO { e 5Δ.λ LA (3513:
γεῖν. “Ἴστε δὲ ἅπαντες, ὅτι οὐδεὶς χειροτέχνης αἵρήσε-
ται τὸν υἱὸν ποιῆσαι τὴς τέχνης τῆς ἑαυτοῦ χληρονό-
μον, πλὴν εἰ μὴ σφόδρα χαταναγχάζοι πενία: xoi

d (137 . . m / er. 5 M p» 3. e / ^ MN
imo nihil indoctius : attamen inter eos, alii ma- D μάλιστα, ὅταν εὐτελὴς ἣ τέχνη ἡ. Αλιέων δὲ οὐδὲν

jores, alii minores sunt. Apostolus vero inter mi-

nores computabatur : neque enim in mari pisca-
batur, sed in modico stagno : ibique versantem
cum patre et Jacobo fratre, quibuscum retia refi-
ciebat ( quod erat extrema paupertatis indicium),
Christus vocavit. Hinc. intelligitur quam expers
fuerit extern; discipline. Alioquin. vero. Lucas
testificatur ipsum. non modo idiotam , sed. etiam

a Sic Savil. et alii. Morel. διαλέγεσθαι. Unus διαλέξαι.
Alius [et Cod. 706] διαλέξασθαι.

b πατρίδος μὲν οὐδεμιᾶς, χώμης δέ, nulla quidem pa-
tria, sed ex vico. Hic notat post Boisium Savilius :
« Post πατρίδος οὐδεμιᾶς subintelligendum τῶν ἐπισήμων:
nemo enim sine patria est.» Melius autem legeretur
πόλεως μὲν οὐδεμιᾶς, κώμης δέ, ex nulla civitate , sed ex

πενέστερον, οὐδὲ εὐτελέστερον, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀμαθέστερόν
τι γένοιτ᾽ ἄν: πλὴν ἀλλὰ xol ἐν αὐτοῖς τούτοις οἵ μὲν
μείζους, οἱ δὲ ἐλάττους εἰσίν. Ὃ δὲ ἀπόστολος ἡμῖν
- “ e e 5Ὰ 7 IY 3 - ΕἸ A
οὗτος κἀνταῦθα “τὴν ἐλάσσω τάξιν ἐπεῖχεν - οὐ γὰρ
ΡΤ / ^n./ 5» 205 Sd /
ἀπὸ τὴς θαλάσσης ἐθήρευεν, ἀλλ᾽ ἐν μικρᾷ τινι λίμνη
διέτριδε, xal περὶ ταύτην αὐτὸν στρεφόμενον μετὰ
τοῦ πατρὸς καὶ Ἰαχώῤου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, xol
διεῤῥωγότα ᾿ῥάπτοντας δίχτυα (ὃ καὶ αὐτὸ τῆς ἐσχά-

vico. Verum nullus Codex sic habet.

c Savil. οὗτος ἦν. Morel. οὗτος ἐχεῖθεν ἦν. Alius οὗτος
ἐχεῖθεν, omisso ἦν. Unus [et God. 700] εἰ μὴ οὗτος ἐχεῖθεν"
πατρός.

ἃ Quidam ἴστε γὰρ ἅπαντες.

* Quidam τὴν ἐλάσσω λῆξιν.

f Unus [ et Cod. 706] ῥάπτοντα.

IN JOANNEM HOMIL. if, al. r.

* ͵ὕ
τῆς πενίας ἦν), οὕτως ἐκάλεσεν 6 Χριστός. Παιδείας
δὲ Évexev τῆς ἔξωθεν, ἔστι μὲν καὶ ἐχ τούτων μαθεῖν,
ὅτι οὐδ᾽ ὁτιοῦν αὐτῷ μετῆν. Ἄλλως δὲ xol 6 Λουχᾶς

- y!

8 μαρτυρεῖ γράφων, ὅτι o0 μόνον ἰδιώτης, ἀλλὰ xot

3 ΄ 1

ἀγράμματος ἣν" εἰκότως. Ὃ γὰρ οὕτω πένης, xoi

,

μήτε εἰς ἀγορὰς ἐμδάλλων, μιήτε ἀξιοπίστοις ἐντυγ-

e , y

χάνων ἀνδράσιν, ἀλλὰ τῇ ἁλείᾳ προσηλωμένος, ci-

M

ποτε δέ τινι καὶ συνεγένετο, χαπήλοις ἰχθύων xol
Ὁ τον LÀ

μαγείροις ὁμιλῶν, τί τῶν θηρίων καὶ ἀλόγων ἔμελλεν

ἄμεινον διαχεῖσθαι ; πῶς δὲ οὐχὶ αὐτῶν μιμεῖσθαι τῶν

e 3 ,ὔ

ἰχθύων τὴν ἀφωνίαν ; Οὗτος δὴ οὖν ὃ ἁλιεὺς, ὃ περὶ λί-

J Y Nf EI AME 5 B0 MN
μνας στρεφόμενος xa δίχτυα xat ἰχθῦς, ὃ ἀπὸ Βηθσαϊδὰ
τ /
τῆς Γαλιλαίας, 6 πατρὸς " ἁλιέως πένητος, xot πένητος
πενίαν τὴν ἐσχάτην, ὃ ἰδιώτης ἰδιωτείαν καὶ ταύτην

X
τὴν ἐσχάτην, ὃ γράμματα μήτε πρότερον μαθὼν, μήτε
οὖ τω ,
ὕστερον μετὰ τὸ συγγενέσθαι τῷ Χριστῷ, ἴδωμεν τί
, ἢ M / - , 5 M
φθέγγεται, καὶ περὶ τίνων ἡμῖν διαλέγεται. Ἄρα περὶ
E E e ἊΝ 1
τῶν ἐν ἀγροῖς ; περὶ τῶν ἐν ποταμοῖς ; περὶ συμύο-
À J 5 , e^ M E] h S. / ; ,
αίων ἰχθύων ; ταῦτα γὰρ ἴσως παρὰ ἁλιέως ἀχού-
M , M
σεσθαι προσδοχδὶ τις. ᾿Αλλὰ μὴ δείσητε * τούτων μὲν
i] $5 3 / 3X wA 1.9 - , - M &
γὰρ οὐδὲν ἀκουσόμεθα - τὰ δὲ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, xai
Ἵ -
υἱηδεὶς μηδέπω ἔμαθε πρὸ τούτου. Οὕτω γὰρ ἡμῖν
ὑψηλὰ δόγματα, καὶ πολιτείαν ἀρίστην, χαὶ φιλοσο-
φίαν ἥχει κομίζων, ὡς εἰχὸς τὸν ἀπ᾽ αὐτῶν φθεγγό-
μενονὶ τῶν τοῦ Πνεύματος θησαυρῶν, " ὡς ἀπ᾽ αὖ-
τῶν ἄρτι παραγενόμενος τῶν οὐρανῶν μᾶλλον δὲ
3 M P TES / 2. cx 25/7 c ᾿
οὐδὲ τοὺς ἐχεῖ πάντας εἰχὸς ἦν εἰδέναι, ὅπερ χαὶ
τ » ,
ἔφθην εἰπών. Ταῦτα οὖν ἁλιέως, εἰπέ μοι; ῥήτορος
δὲ ὅλως; σοφιστοῦ δὲ ἢ φιλοσόφου: * παντὸς δὲ τοῦ τὴν
“Ὁ Y
ἔξωθεν πεπαιδευμένου σοφίαν; Οὐδαμῶς. Οὐ γὰρ
- - - τὸ ἢ Y
ἀνθρωπίνης ἁπλῶς ψυχῆς περὶ τῆς ἀκηράτου xat
^ - A
μακαρίας ἐχείνης φύσεως τοιαῦτα φιλοσοφεῖν, περὶ
Ὁ , -
τῶν μετ᾽ ἐχείνην δυνάμεων, περὶ ἀθανασίας xot ζωῆς
ἀπείρου, περὶ φύσεως σωμάτων θνητῶν τε καὶ ἀθα-
γάτων ὕστερον ἐσομένων, περὶ χολάσεως; περὶ τοῦ
μέλλοντος δικαστηρίου, S περὶ τῶν ἐσομένων εὐθυ--
νῶν, τῶν ἐν ῥήμασι, τῶν ἐν πράξεσι, τῶν ἐν λογι-
- 3^ / M 7 Y » e 2v, J
σμοῖς xat διανοίᾳ * καὶ τί μὲν ἄνθρωπος, * εἰδέναι, τί
, M
δὲ χόσμος" xal τί μὲν 6 ὄντως ἄνθρωπος, τί δὲ ὃ δο-
τ ον ,
χῶν μὲν εἰναι, oüx ὧν δέ" τί xaxa, καὶ τί ἀρετή.
"Toózov γὰρ ἔνια ἐζήτησαν μὲν οἱ περὶ Πλάτωνα xoc

Παγόραν: τῶν γὰρ ἄλλων οὐδὲ ἁπλῶς μνημονευ-

$ [Cod. 706 μαρτυρεῖ λέγων. Legebatur in Montf.
μαρτυρεῖν.

a Mss. non pauci ἁλιέως, πένης πένητος πενίαν.

b Qua sequuntur, ὡς ἀπ᾽ αὐτῶν....
rant in Savil. et Morel. Sed ex uno Codice desumta
sunt, et lecta fuerant a Francisco Aretino interprete.
Quod autem dicit Chrysostomus, ea quz narrat Joan-
ncs evangelista, non omnibus angelis nota ante fuisse ,
jam dixerat supra in Procemio,

ἔφθην εἰπών, dee-

9
illiteratum. fuisse; et jure. quidem. Nam qui ita
pauper erat , ut neque forum adiret , neque cum

E honestis civibus versaretur, sed cum solis piscium
cauponibus et coquis, qua in re feris et brutis
proferri potuerit? quomodo non piscium instar
mutus fuerit ? Hic tamen piscator, qui circa. sta-
gna, retia et pisces versabatur , ex Bethsaida Ga-

8. lilez, patre piscatore paupere, extrema inopia la-
^ borante, qui rudis erat et summe imperitus , qui
literas nec ante, nec postquam Christo hzesit, edi-
dicit , videamus quid loquatur, et quibus de re-
bus edisserat. Num de agris, de fluminibus, de
piscium commercio? talia enim fortassis ex pisca-
tore audire quis exspectet. Verum ne timeatis ;
nihil quippe hujusmodi audiemus ; sed coelestia
tantum, et qux nemo hactenus edidicit.Tam subli-
mia enim dogmata , tam przclarum vitz institu-
tum, tantamque philosophiam nobis afferet, quan-
tam par est eum , qui ex thesauris Spiritus hau-
sit ; tanquam modo ex czlo descenderit; imo neque
omnes qui in calo erant haec scivisse versimile est,
ut jam dixi. Haeccine, quaeso, piscatoris erant?
an rhetoris? an sophist: vel philosophi? an cu-
juspiam externa illa imbuti sapientia? Nequa-
quam. Neque enim human: mentis prorsus est de
imunortali illa et beata natura ita philosophari ,
neque de potestatibus qua post illam sunt, vel de
immortalitate et. vita :terna , vel de corporibus
mortalibus, qux» immortalia postea futura sunt ,
de supplicio, de futuro tribunali , de rationibus
exigendis operum , verborum , cogitationum ;
scire quid sit homo, quid mundus; quid vere
homo sit , quid illud quod videtur esse, cum
tamen non sit; quid nequitia, quid virtus.

B

2. Horum quxdam Plato et Pythagoras rimati
sunt : czeteri namque philosophi non memorandi ;

v πάντως legendum suspicatur Savilius , sed. παντός
optime habet, Infra περὶ τῶν μετ᾽ ἐχείνην δυνώμεων. In-
terpres legisse videtur μετ᾽ ἐκείνης» sed omnes Mss. μετ᾽
ἐχείνην habent. Utraque lectio quadrat : nam supernae
ille potestates dici possunt et post Deum et cum Deo
esse.

d Sic Savil. et omnes pene Mss. Morel. vero τῶν πρατ-
τομένων εὐθυνῶν.

* Morel. et quidam Mss. εἰδένα τ. Savil, et alii εἰπεῖν,

Joannes

in principio

pauper εἰ
illiteratus.,

Philoso-

phi externi

10 S. JOANNIS CHRYSOST.

tamquam ?ta nempe ridiculi omnes fuerunt. Qui vero apud

pueri,

illos admirandi et disciplinz principes habentur,
hi maxime sunt: qui de republica et de legibus D
quzdam scripsere, et tamen in omnibus plus quam

pueri ridiculi habiti sunt : quod mulieres omni-

bus communes fecerint, vitam ipsam pessum de-

derint, et honorem connubii deturparint , aliaque

hujusmodi ridicule statuerint ; et in his totum vi-

t tempus insumserint. De anima vero doctrinam

omnium turpissimam statuerunt, dum animas ho-

minum, muscas, culices, frutices fieri Deumque

ipsum animam 6556 dicerent; et alia quzdam tur-

pissima assererent. Nec ea sita de causa cul-

pandi; sed et magnus est ipsis verborum Euri- £
pus. Qudasdzibdend enim in Euripo huc illuc
jactati, sic numquam in iisdem perstiterunt, utpote
qui ex incerta et fluxa mente loquerentur. Verum
non ita piscator hic, qui omnia certa pronuntiat,
et quasi in petra stans, numquam titubat. Cum
enim in ipsa adyta induci dignatus sit, et ipsum
habeat Dominum in se loquentem, nihil humanum
passus est; at illi haud secus quam 11 qui ne per
somnium quidem in regiam admissi sunt, sed in
foro cum aliis permixtim hominibus versantur ,
dum ex propria mente de invisibilibus conjecta-
rent, in summos errores inciderunt, de ineffabili-
bus disserere aggressi, et quasi caeci vel ebrii in
Ipso errore contra se mutuo impegerunt : nec mu-
tuo tantum alii contra alios, sed etiam secum de B
iisdem rebus semper pugnant.. Atqui hic illitera-
tus, rudis, ex Bethsaida, Zebedzei filins; etsi Gre-
ci nominum asperitatem admodum rideant, nihilo
tamen minore, imo majore fiducia jam loquar:
quanto enim magis barbara ipsis videtur natio 1]-
la, et a Graeco instituto aliena, tanto splendidiora
nostra videbuntur. Cum enim barbarus et indo-
ctus ea loquatur , quz? nullus hominum unquam
noverat; nec loquatur modo , sed etiam suadeat ;
( quod. si illud. solum esset , magnum foret mira-
culum ; nunc vero preter hoc, etiam aliud majus
suppeditetur argumentum, quod ea que dicuntur

o

* [φιλοσόρων ἡμῖν ἀπεντεῦθεν, οὕτον γαταγ. us? Cod.
706.]

f Morel. οἱ γοῦν. Savil. οἱ δέ.

s In Savil. textu of ante xat πολιτείας deest. Ibid.
Morel. zat νόμων. Savil. et Mss. multi «at δογμάτων. Mox
Savil. «zi ἐν ἅπασι. Morel. ὅμως δὲ ἐν ἅπασι. [ Cod. 706
totum locum ita exhibet... εἰσίν. οὗτοι τοίνυν μετὰ τῶν
δογμότων χαὶ πολιτείας δὲ ἔνεχεν συνθέντες

ἐν ἅπασι παίδων αἰσχρότερον χαταγ.]
h Morel. μύας. Savil. autem et Codicum Mss, maxima

pars μυίας, que vox asseri videtur per sequentem χαὶ

τινὰ & ouv zzi
JP

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

, - δ το
τέον * ἡμῖν φιλοσόφων * οὕτω χαταγέλαστοι ἐντεῦθεν
μεθ᾽ ὑπερόολῆς γεγόνασιν ἅπαντες. [Οἱ δὲ τῶν ἀλ-
λων θαυμασθέντες πλέον τ αὐτοῖς χαὶ πιστευθέν-
τες εἶναι t χορυφαῖοι τῆς ἐπιστήμης ἐχείνης, οὗτοι μά-
λιστα τῶν ἄλλων εἰσίν * 8 ot καὶ πολιτείας μὲν ἕνεχεν

M , , N»y c "M 5 7
xat νόμων συνθέντες τινὰ ἔγραψαν - ὅμως δὲ ἐν ἅπασι
/
παίδων αἰσχρότερον κατεγελάσθησαν. Τάς τε γὰρ γυ-
vaixac χοινὰς ἅπασι ποιοῦντες, καὶ τὸν βίον " αὐτὸν
ἀνατρέποντες, χαὶ τὸ σεμνὸν διαφθείροντες τοῦ γά-
μου, καὶ ἕτερα τοιαῦτα καταγέλαστα νομοθετοῦντες,

er , M , EJ D , , , M
οὕτω πάντα τὸν βίον αὐτῶν ἀνάλωσαν. Δογμάτων δὲ
ἕνεχεν τῶν περὶ ψυχῆς, οὐδὲ ὑπερόολήν τινα κατέ-

/
λιπον E λοιπὸν, !uutac, καὶ vA xat
θάμνους τὰς τῶν cdd s ua “λέγοντες γίνεσθαι ψυ χὰς,
χαὶ τὸν Θεὸν αὐτὸν vo χὴν εἶναι φάσχοντες; χαὶ ἕτερα
ἄττα τινὰ τοιαῦτα ἀσχημονοῦντες. Καὶ οὐ τοῦτο μό-
νον ἐστὶ τὸ κατηγορίας ἄξιον " ἀλλὰ καὶ ὃ πολὺς αὖ-

c c / EA , N 2 INT / o
τῶν τῶν λόγων εὔριπος. Καθάπερ γὰρ ἐν εὐρίπῳ τῇδε
χἀχεῖσε περιφερόμενοι, οὕτως οὐδέποτε ἐπὶ τῶν ἀὐ-

bed € / H4 25 48, c 5^5 7 Lm Lad
τῶν ἑστήχεσαν, ἅτε ἀπὸ τῶν ἀδήλων xa ἐπισφαλῶν
λογισμῶν πάντα φθεγγόμενοι. Ἀλλ᾽ οὐχ ὃ ἁλιεὺς οὗ-

e - ^ Jg ^ 2 , /
τος οὕτως" ἀλλ᾽ ἅπαντα μετὰ ἀσφαλείας φθέγγεται,
xal ὥσπερ ἐπὶ πέτρας ἑστηχὼς, οὐδαμοῦ περιτρέπε-
'Ev αὐτοῖς γὰρ τοῖς ἀδύτοις γενέσθαι χαταξιω-

M ^ ^ Ἢ , 5 Ὁ τὼ
θεὶς, καὶ τὸν πάντων Δεσπότην ἐν ἑαυτῷ λαλοῦντα
» 5 5 5 L » ^ PD. δὲ [4 [4
ἔχων, οὐδὲν ἀνθρώπινον ἔπασχεν " ἐχεῖνοι δὲ ὥσπερ οἵ

E ^ , *5NV Y , —T— "à 7
τῶν μὲν βασιλείων οὐδὲ ὄναρ ἐπιόῆναι χαταξιωθέν--
τες, ἔξω δὲ ἐπ᾽ ἀγορᾶς μετὰ τῶν ἄλλων διατρίόδοντες
5 , A. 5 ^N m» 5.7 , L
ἀνθρώπων, xat ἀπὸ τῆς ἰδίας διανοίας χαταστοχαζό-
μενοι τῶν ἀοράτων, * τὴν πολλὴν ἐπλανήθησαν πλά-

r ὶ τῶν ἀῤῥήτων διαλεχθῆναι θελή i
νην, περὶ τῶν ἀῤῥήτων διαλεχθῆναι θελήσαντες, καὶ
χαθάπερ τυφλοὶ χαὶ μεθύοντες, καὶ ἐν αὐτῇ τῇ πλάνη
ἀλλήλοις προσέῤῥηξαν" * οὐχ ἀλλήλοις δὲ μόνον, ἀλλὰ
χαὶ ἑαυτοῖς, πολλαχοὺ χαὶ περὶ τῶν αὐτῶν ἀεὶ με-
τατιθέμενοι. Ὃ δὲ ἀγράμματος οὗτος, 6 ἰδιώτης, ὃ
ἀπὸ Βηθσαϊδὰ, ὃ “εδεδαίου παῖς - P x&v. μυριάχις χα-

Ὁ e 4 - m RJ / EJ ,
ταγελῶσιν “Ἕλληνες τὴς τῶν ὀνομάτων ἀγροιχίας,

58V, S y / WA Nace 2 / 2.9
οὐδὲν ἧττον μετὰ πλείονος αὐτὰ τὴς παῤῥησίας ἐρῶ "
J jj μὴ M y, , - / / MEL
ὅσῳ γὰρ ἂν τὸ ἔθνος αὐτοῖς βάρδαρον φαίνηται xot τῆς
€ bed ἂν , N ἡ , /
Ἑλληνικῆς ἀπέχον παιδεύσεως, τοσούτῳ λαμπρότερα

C τὰ ἡμέτερα φανεῖται. Ὅταν γὰρ ὃ βάρδαρος xaX ἀμα-

χώνωπας.

i [αὐτόν abest ἃ Sav. et Cod. 706.]

à Alii τὸν πολὺν ἐπλανήθησαν πλάνον. Ibidem post illa
verba sequitur, περὶ τῶν ἀῤῥήτων διαλεχθῆναι θελήσαντες,
quae Savilius in margine posuit, licet in. aliquot Mss.
habeantur, quorum unus ἀοράτων pro ἀῤῥήτων habet,
Hzc porro legit Aretinus interpres.

* [xai οὐκ ἀλλ. μόνον Savil. et Cod. 706; qui mox χαὶ
post πολλαχοῦ omittunt.]

b Morel. κἂν γάρ, sed γάρ deest in Savil. et in Mss.
plurimis.

IN JOANNEM HOMIL. Ir. al. i. IT

(c τοιαῦτα φθέγγηται , ἃ μηδεὶο τῶν ἐπὶ γῆς ἀν-
θρώπων συνεῖδέ ποτε, καὶ μὴ φθέγγηται “μόνον, ἀλλὰ
χαὶ πείθῃ " χαίτοι εἶ χαὶ τοῦτο AL ἦν, μέγα τὸ
θαῦμα ἦν - νῦν δὲ πρὸς τούτῳ xal ἕτερον τούτου μεῖ-
ζον παρέχῃ τεχμήριον, τοῦ θεόπνευστα εἶναι τὰ λεγό-
μενα; τὸ τοὺς ἀχούοντας πείθειν ἅπαντας διὰ τοῦ
χρόνου παντὸς, τίς οὐ θαυμάσεται τὴν ἐνοιχοῦσαν
αὐτῷ δύναμιν; Καὶ γὰρ xal τοῦτο μέγιστον, ὅπερ

, -Ὸ» ^Y » 9 -
τεχμήριον τοῦ μηδὲν οἴκοθεν αὐτὸν νομοθετεῖν.

ἔφην,

Οὗτος δὴ οὖν ὃ βάρδαρος, τῇ μὲν τοῦ
- εἰ - M ,

γραφῇ τὴν οἰχουμένην χκατέλαδεν ἅπασαν, τῷ δὲ σώ-

᾿Ασίαν, ἔνθα τὸ παλαιὸν

,
* εὐαγγελίου
E VRTANPIS
ματι μέσην χατέσχε τὴν
- , € C € hi X4 ^4 / er
ἐφιλοσόφουν oi τῆς ᾿Ιἱλληνιχῆς συμμορίας ἅπαντες,
"5. ὦ CIC A s oL AN E ΕΞ €
χἀχεῖθεν τοῖς δαίμοσίν ἐστι φούερὸς, ἐν μέσῳ τῶν
^, e ^ o WE! M ^ /, 5 σῷ 5 ^ M
ἐχθρῶν διαλάμπων, xat τὸν ζόφον αὐτῶν σδεννὺς, xat
Y τ , - ^ , "Y - oM NL
τὴν ἀχρόπολιν τῶν δαιμόνων καταλύων * τῇ δὲ ψυχῇ
m , - M ,
πρὸς τὸν γῶρον ἀνεχώρησεν ἐχεῖνον, τὸν ἁρμόττοντα
m e E αΝ x M Cy» ,
τῷ τὰ τοιαῦτα ἐργασαμένῳ. Καὶ τὰ μὲν “Ελλήνων
» eh EC , Y ^N // 0 € ,
ἔσύεσται ἅπαντα καὶ ἠφάνισται, τὰ δὲ τούτου καθ᾽ Éxa-
, / 2) Σ cd Y ^ T Y
στὴν λαμπρότερα NER: Εξ ὅτου γὰρ xa οὗτος xat
oi λοιποὶ ἁλιεῖς, ἐξ ἐχείνου τὰ μὲν Πυθαγόρου σεσίγη-
ται xoi τὰ Πλάτωνος, δοχοῦντα πρότερον χρατεῖν;,
E] N , ,
καὶ οὐδὲ ἐξ ὀνόματος αὐτοὺς ἴσασιν οἱ πολλοί" καίτοι
, M [74
Πλάτων xat τυράννοις συνεγένετο μεταχληθεὶς, ὡς
M ^ νος € , M 5 ν᾿ D /
ασι, Xa πολλοὺς ἐσχεν Frigo. χαὶ εἰς Σιχελίαν

-6

ἔπλευσε " Hiutagdpsc n δὲ τὴν ues ἰστην “λλάδα χατα-

AaGOw, χαὶ γοητείας “χινήσας εἴδη υυρία. To γὰ
, (?i i | (

/ Dow Ud A 14; zs o3 Ww /
ποιηχέναι ) οὐδὲν ἕτερον ἢ γοητείας ἦν. Kat δῆλον μά-
λιστα ἐχεῖθεν. Ὁ γὰρ τοῖς ἀλόγοις οὕτω διαλεγόμιε--

* e E] , 5^ E] / /2 , Y Y
νος, τὸ τῶν ἀνθρώπων οὐδὲν ὠφέλησε γένος, ἀλλὰ καὶ
τὰ μέγιστα ἔβλαψε. Καίτοι γε ἐπιτηδειοτέρα πρὸς

-: , ἘΞ
φιλοσοφίας λόγον ἣ φύσις ἣ τῶν ἀνθρώπων ἦν" ἀλλ᾽
[^4 2 - E] - M Y τιν τ ῃ ,
ὅμως ἐχεῖνος ἀετοῖς μὲν χαὶ βουσὶ διελέγετο, χαθάπερ
ro F "EU O02 ^x x à] Δ X). A λό A E] ΤΣ
φασὶ, γοητεύων. Οὐδὲ γὰρ τὴν ἄλογον λογικὴν ἐποίησε

, EID 3 ^ ^ 5 , c 5 M
gue ( οὐδὲ γὰρ δυνατὸν ἀνθρώπῳ τοῦτο), ἀλλὰ Pax -
γανείαις τοὺς ἀνοήτους ἡπατα. χαὶ ἀνθρώπους ἀφεὶς

"NN/T

οιοᾶζαι τι τῶν χρησίμων, ἐπαίδευσεν ὅτι ἴσον ἣν

χυάμους quasi xat τὰς τῶν γεινησαιμένων χεφαλάς" Ρ

xa τοὺς συνόντας ἔπειθεν, ὅτι δὴ ἣ τοῦ διδασχάλου
ψυχὴ, ποτὲ μὲν θάμνος ἐγίνετο, ποτὲ δὲ χόρη, ποτὲ
E , νῷ I - δ ΕΥ e , e e - e i , νῷ
2 F- SERMO, 3 , 2 / 2 στ M
δὲ ἰχθύς. Ἄρ᾽ οὐκ εἰκότως πάντα ἐσδέσθη ἐχεῖνα, xa
, 7 Y
ἠφανίσθη τέλεον: Εἰχότως, καὶ χατὰ λόγον. Ἀλλ᾽ οὐ
V. - 58 / 9 / cr zi M A v A
τὰ τοῦ ἰδιώτου χαὶ ἀγραμμάτου οὕτως" ἀλλὰ xai Σύ-
,
got, xoà Αἰγύπτιοι, xai ᾿Ινδοὶ, καὶ Πέρσαι, καὶ Ai-

e Savil. εὐαγγελίου συγγρ
Morel. et maxima pars Mss. εὐαγγελίου γραρῆ.

*? Post ἅπαντες Morel. et quidam Mss. zZ«zz» τοῖς δαί-
μοσίν ἐστι φοδερός. Quae verba in Savil. et aliis desunt.
Verum a Francisco Aretino interprete lecta sunt.

* Savil. et omnes pene Mss. χινήσας. Morel. ἐπιδείξας.
De Platonis in Siciliam appulsu multi narraverunt. De

222, WDus εὐαγγελίου φωνῇ,

ΜΝ

divinitus inspirata sint , quia nempe auditoribus
omnibus semper doctrinam suam persuaserint ; )
quis immanentem in eo virtutem non mirabitur ?
Illud enim, ut jam dixi, maximo signo est, ipsum
non ex seipso doctrinam et leges proferre. Hic
itaque barbarus evangelio suo universum compre-
hendit orbem, corpore autem mediam tenuit Asiam,
ubi olim philosophabantur omnes Grece disci-
plinz homines ; hincque dzmonibus est formida-
bilis, quod in hostium medio fulgeat, illorum ca-
liginem exstinguat, demonumque arcem. diruat :

D anima autem in eum secessit locum, qui talia ope-

ranti competeret. Ac Grecorum quidem opiniones
exstinetze deletzeque sunt ; hujus vero res quotidie
splendidiores evadunt. Ex quo enim hic et reliqui
piscatores fuerunt, Pythagora Platonisque disci-
pline , que prius obtinere videbantur, silentio
misse sunt, ac ne nomine quidem illos norunt

De Pla-
one et Py-
᾿ Υ 1 hagora,
navigavit : Pythagoras vero magnam adiens Grz- v: γίστη
d É AÀés est

magna Gre-

cum bobus loqueretur ( id enim de illo narratur ), ci^

plerique. Atqui Plato tyrannos adiit accitus , ut
alunt, amicos habuit multos , atque in Siciliam !

ciam , prastigias induxit innumeras ; nam quoc

non nisl magica arte prastari poterat. Hincque

E 10 maxime palam est, quod is qui bruta sic alloque-
βουσὶ διαλέγεσθαι (καὶ γὰρ καὶ τοῦτό φασιν αὐτὸν πε- A P ^d 1 i 1

batur, nihil uulitatis hominibus przstaret, imo
ipsis multum noceret. Certe aptior ad philoso-
phiam erat hominum natura : attamen ille cum
aquilis et bobus, ut aiunt, per przstigias loque-
batur. Non ille rationis expertem naturam ratio-
sed
prestigus stultos decipiebat. Non. utili doctrina
homines instituebat ; sed docebat idem esse fabas

nalem effecit; id. quod homo non potest :

edere et parentum capita devorare; auditoribus-
que persuadebat, doctoris sui animam, modo fru-
ticem, modo puellam, modo piscem effici. Annon
jure illa exstincta penitus deletaque sunt? Certe

Barbarze
gentes nunc

jure ac merito, ut ratio postulabat. At non sic illa
qua ad rudem illum et illiteratum. pertinent : ve- um

: Es : ; : Christianze
rum Syri, /Egyptii, Indi, Perse, /Ethiopes,innu- — juiloso-
merzque ali gentes , dogmata ab illo inducta in rantur.

Pythagorz cum bobus et aquilis colloquio nusquam me
legere memini ; nisi forte referatur ad id quod ait Dio-
genes Laertius in principio vitz: Pythagorz, animam
ejus in quas vellet arbores vel animantes commigrasse ;
citera quz de Pythagora sequuntur, vide apud Dioge-
nem Laertium.

12 S. JOANNIS CHRYSOST.

linguam suam transferentes, barbari licet essent,
philosophari didicerunt.

5. Non ergo frustra dicebam, totum orbem
theatrum ipsi fuisse. Neque enim missis congene-
ribus, vanam bruts instituendis operam ponebat ;
quod supervacaneum studium et ingens insipien-
lia fuisset ; sed et hujus et aliorum expers vitio-
rum , id unum curabat, at totus orbis utile quid-
piam edisceret , quod posset illum a terra in celum
transferre. Ideoque non caligine et tenebris doctri-
nam suam involvit, ut illi, qui. prave doctrine
su: obscuritatem ceu velum quodpiam obtende-
bant; sed hujus dogmata sunt radiis solaribus

clariora : ideo omnibus per orbem hominibus pa-
tefacta sunt. Non enim quinque annorum silen-

tium accedentibus imperabat, ut ille; nec sic do-
cebat, ut insensilibus lapidibus assideret ; neque
numeris omnia definiri. fabulabatur: sed abjecta
omni hujusmodi ingrata doctrina et pernicie sata-
nica, tantam verbis admiscuit facilitatem, ut non
modo viris οἱ sapientibus, sed etiam mulierculis
et adolescentibus dicta omnia perspicua essent.
Illa enim vera et utilia audituris esse confirmavit
totum, quod postea sequutum est, tempus : nam
totum ad se pertraxit orbem , et ab omni aliena
tragedia vitam nostram liberavit, postquam hzec
audita fuere. Quapropter quoiquot hzc audimus,
animam effnndere optamus potius, quam a do-
gmatibus ab illo traditis absistamus. Hinc ergo et
omni ex parte liquet, nihil humanum ab ipso , sed
divina et czlestia esse dogmata, quz a divina illa
anima ad nos pervenerunt. Neque enim verborum
strepitum, non dictionis fucum, neque nominum
verborumque ornatum et compositionem super-
fluam vel inutilem videbimus ( haec quippe procul "
sunt abomni philosophia); sed vim invictam et divi- '
nam, et rectorum dogmatum immensam virtutem,

innumerabiliumque bonorum largitionem. Nam in

przdicatione nimia verborun: curiositas superflua

esset, et sophistis digna; imo non sophistis, sed pue-

ris insipientibus; ita ut apud eos ipse philosophus

induceret magistrum suum quem suz artis pudebat,

quique dicebat judicibus, ipsos audituros ab se esse

[ql

verba sine artificio, et ut casus fercbat, prolata ; non
exquisitis ornata dictis, non verbis et nominibus

^ Morel. περὶ τάς. Savil. nps τάς. Mox Savil. et Mss.
pene omnes περιττῆς φιλοτιμίας. Morel. περὶ τῆς φιλοσο-
gizs. Infra Morel. πᾶσα μάθοι, Savil. πᾶσα μάθῃ.

b Quidam habent ρανώτερα.

* ἔσεσθαι; Morel.; εἶνχι Savil. [Paulo ante quidam συν-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

J M / Ὁ
θίοπες, xo μυρία ἕτερα ἔθνη, εἰς τὴν αὐτῶν μεταθα-
L - Hn
λόντες γλῶτταν τὰ παρὰ τούτου δόγματα εἰσαχθέντα,
» » , - d
ἔμαθον ἄνθρωποι βάρδαροι φιλοσοφεῖν.
, », J. 1ÜJ e
Οὐχ ἄρα μάτην ἔλεγον, ὅτι αὐτῷ θέατρον γέγονε
c ?. L4 Ξ 3 ἃ ΝΑ M / 2 N
πᾶσα ἣ οἰχουμένη" οὗ γὰρ δὴ τοὺς δμοφύλους ἀφεὶς
τ Iud ,ὔ
* περὶ τὰς τῶν ἀλόγων ἐματαιοπόνει φύσεις" ὃ περιτ-
τῇ ) De Δ. ΤΑΝ 5.7 i iin Y M
ἧς φιλοτιμίας xol ἐσχάτης ἀνοίας ἦν ἀλλὰ μετὰ
m^ X). M , a , m , ^ ,
τῶν ἄλλων xo τούτου zu v oso0v τοῦ πάθους, ἕν μό-
γον ἐσπούδασεν, ὅπως ἣ οἰχουμένη πᾶσα μάθοι τι τῶν
χρησίμων χαὶ δυναμένων αὐτὴν ἀπὸ τὴς γῆς μετα-
στῆσαι πρὸς τὸν οὐρανόν. Διὰ τοῦτο οὐδὲ ζόφῳ τινὶ
M , » € m 1 ^ 5 , ,
xai σχότῳ ἔχρυψεν ἑαυτοῦ τὴν διδασχαλίαν, καθάπερ
ἐποίουν ἐχεῖνοι, τῶν ἔνδον ἐναποχειμένων χαχῶν τὴν
ἐν τῷ λέγειν ἀσάφειαν χαθάπερ τι παραπέτασμα προ-
βαλλόμενοι * ἀλλὰ τὰ τούτου δόγματα τῶν ἡλιαχῶν
ἀγπίνων ἐστὶ "φανερώτερα" διὸ xol πᾶσι τοῖς κατὰ
A , 7. E] ΤΑ Sas , M /
τὴν οἰχουμένην ἀνθρώποις ἀνήπλωται. Οὐ γὰρ πέντε
ἔτη χελεύων τοὺς προσιόντας σιγᾶν, χαθάπερ ἐχεῖ-
voc, οὐδὲ ὡς ἀναισθήτοις παραχαθῆσθαι λίθοις, oU-
25/5 US 5. i» 0 - 5 ' eo,
τως ἐδίδασχεν, οὐδὲ ἐν ἀριθμοῖς εἰναι τὸ πᾶν διο-
ριζόμενος ἐμυθολόγει - ἀλλ᾽ ἀποῤῥίψας τὴν σατα-
νικὴν ταύτην ἀηδίαν ἅπασαν χαὶ λύμην, τοσαύτην
τοῖς ῥήμασιν ἐγχατέμιξεν εὐχολίαν, ὡς μὴ μόνον
59 LN ES, EN - E] N M ^ /
ἀνδράσι καὶ συνετοῖς, ἀλλὰ xol γυναιξὶ xol νέοις
eJ E EVO ΡΩΝ τὴ τὸ l " 2
ἅπαντα εἰναι τὰ λεγόμενα δῆλα. ᾿Κπίστευσε γὰρ αὐτὰ
ἀληθῆ τε “εἶναι καὶ χρήσιμα τοῖς ἀχουσομένοις ἅπασι"
Xo μαρτυρεῖ πᾶς ὃ μετ᾽ ἐχεῖνον χρόνος. “Ὅλην τε γὰρ
πρὸς ἑαυτὸν ἐφειλκύσατο τὴν οἰχουμένην, xol πάσης
ἀλλοχότου τραγῳδίος τὸν ἡμέτερον ἀπήλλαξε βίον,
μετὰ τὴν τῶν λόγων “τούτων ἀχρόασιν. Διά τοι τοῦτο
τῆς ψυχῆς ἑλοίμεθα ἂν ἐχστῆναι μᾶλλον ot ταῦτα
] Un [ i
ἀχούοντες, ἢ τῶν δογμάτων τῶν ὑπ᾽ ἐχείνου παρα-
δοθέντων ἡμῖν. Καὶ ἐντεῦθεν τοίνυν xol πανταχόθεν
ul:
δῆλον, ὅτι οὐδὲν ἀνθρώπινον τῶν τούτου, * ἀλλὰ θεῖά
τε χαὶ οὐράνιά ἐστι διδάγματα τὰ διὰ τῆς θείας ταύ-
2 RUN me 2 / ot Οὐ N / [4 /
τῆς εἰς ἡμᾶς ἐλθόντα ψυχῆς. Οὐ γὰρ χτύπον ῥημά-
Ἐν AEEE , 3M 2 4 Va Eos to
των, οὐδὲ λέξεως κόμπον, οὐδὲ ὀνομάτων xo δημά-
,
τῶν χόσμον xal συνθήκην ὀψόμεθα περιττὴν καὶ ἀνό-
,5ς Y eo λ , ums d V
γητον (πόῤῥω γὰρ ταῦτα φιλοσοφίας ἁπάσης), à
ἰσχὺν ἄμαχον χαὶ θείαν, καὶ δογμάτων ὀρθῶν ἀμή-
^ / m / € ^
χᾶνον δύναμιν, καὶ μυρίων ἀγαθῶν χορηγίαν. Ἣ γὰρ
Y
χατὰ τὴν ἀπαγγελίαν περιεργία οὕτω περιττὴ ἦν xai
Dad 7! 8. NY EIS ἢ Lud 12).
σοφιστῶν ἀξία, μᾶλλον δὲ οὐδὲ σοφιστῶν, ἀλλὰ μει-
ρακίων ἀνοήτων, ὡς καὶ αὐτὸν τὸν παρ᾽ αὐτοῖς φιλό--
σοφον εἰσαγαγεῖν τὸν διδάσχαλον τὸν αὐτοῦ σφόδρα
b , , -
ἐπαισχυνόμενον ταύτῃ τῇ τέχνῃ; καὶ λέγοντα τοῖς

ετοῖς,, omisso καί.

d τρύτων dxpózst», sic Savil. et omnes pene Mss. Mo-
rel. τούτων ἀπαγγελίαν.

v Alii ἀλλὰ θεῖά τινα καὶ οὐράνια τὰ διδάγματα.

IN JOANNEM HOMIL. it. al. 1. 1

- [? ^— , ^ om
διχασταῖς, ὅτι ἀκούσονται "παρ᾽ αὐτοῦ ῥήματα ἁπλῶς
M € Y , , , ^ £
χαὶ ὡς FREE λεγόμενα, οὐ μέντοι κεκαλλιεπημένα
λό ots, οὐδὲ ῥήμασί τε χαὶ ὀνόμασι χεχοσμιημένα.
Οὐδὲ γὰρ: ἂν δήπου πρέποι; φησὶν, ὦ ἄνδρες, τῇδε τῇ B
ἡλικία, ὥσπερ μειραχίῳ πλάττοντι λόγους, εἰς ὑμᾶς
M ^
αὐτὸν εἰσιέναι. Καὶ ὅρα τὸν πολὺν καταγέλωτα. ^O
, , A
γὰρ ὡς αἰσχρὸν χαὶ φιλοσοφίας ἀνάξιον χαὶ νειρα-
, , mM F,
χίων ἔργον ἐποίησεν αὐτὸν φεύγοντα, τοῦτο μάλιστα
, cr b
πάντων αὐτὸς ἐπετήδευσεν. Οὕτω πανταχοῦ φιλοτι-
E: ,
uiae ἦσαν μόνης"
Y E
cat, ἢ τοῦτο μόνον. Καὶ καθάπερ τῶν τάφων τοὺς ἔξω-

,
^ xax Πλάτωνος οὐδέν ἐστι θαυμά-

θεν κεχονιαμένους, ἂν ἀπαμφιάσης, ἰχῶρος, xat δυσ-
- "4

ωδίας, xal διεφθορότων ὄψει γέμοντας ὀστῶν " οὕτω

M A ΞΕ "n , 34 E. τω A 2 λέξ
χαὶ τὰ τοῦ φιλοσόφου δόγματα, ἂν τῆς κατὰ τὴν λέξιν
ἀπογυμνώσης ὥρας, πολλῆς ὄψει "fie βδελυγμίας πε-(α
πληρώμενα; xai μάλιστα ὅταν περὶ ψυχῆς φιλοσοφῇ φῇ -
ἀμέτρως τιμῶν τε αὐτὴν xo βλασφημῶν. Τοῦτο γὰρ

δ ο A , -
ἣ διχθολικὴ παγὶς, μηδαμοῦ τὴν συμμετρίαν τηρεῖν,
» M - DIT. ἐς - M ^ P /
ἀλλὰ τοῖς ἐφ᾽ ἑἕχάτερα πλεονασμοῖς πρὸς δυσφημίαν
55} PA ΄ 2106 ΤῊΝ "di »
ἐξάγειν τοὺς ἁλισχομένους αὐτῇ. Νῦν μὲν γὰρ αὐτὴν
τ €- E" * τ e
τῆς τοῦ Θεοῦ φησιν οὐσίας εἰναι" νῦν δὲ αὐτὴν οὕτως
ἀμέτρως χαὶ ἀσεδῶς ἐπάρας, μεθ’ ἑτέρας χαθυύρίζει

, € ^ 5 , Xa sb 5 , M
πάλιν ὑπερδολῆς, εἰς χοίρους χαὶ ὄνους εἰσάγων, χαὶ
τὰ ἔτι τούτων ἀνυμότερα: ζῷα. ᾿Αλλὰ τούτων
υᾶλλον δὲ καὶ ταῦτα πέρα τοῦ μέτρου. Εἰ

μὲν ἅλις"
"E yd τί
χρήσιμον rap αὐτῶν ἦν μαθεῖν, ἔδει χαὶ πλέον év-
διατρίόειν " εἰ δὲ ὅσον τὴν ἀσχημοσύνην αὐτῶν xa D
τὸν γέλωτα χατοπτεῦσαι, καὶ ταῦτα πλέον τοῦ δέον--
τὸς εἴρηται παρ᾽ ἡμῶν. “ Διὰ ταῦτα ἀφέντες τοὺς
ἐχείνων μύθους, τῶν ἡμετέρων ἁψώμεθα δογμάτων,
τῶν ἄνωθεν ἡμῖν παρ: ηνεγμεγῶν διὰ τῆς γλώττης
τούτου τοῦ doc, τῶν aiu aono ἀνθρώπινον.
Φέρε οὖν, αὐτὰς εἰς μέσον τὰς ῥήσεῦς ἀγδγωμεο [xo]
ὃ τὴν ἀρχὴν PU TEN ὥστε μετὰ ἀχριδείας
προσέχειν τοῖς εγομένοις, “ τοῦτο χαὶ νῦν ὑπομνή-
σαντες. Τί οὖν ἀρχόμενος 6 εὐαγγελιστὴς οὗτος εὐ-
θέως φησίν; Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, χαὶ ὃ "Λόγος ἦν
πρὸς τὸν Θεόν. Εἶδες παῤῥησίαν xai ἐξουσίαν δημά- E
τῶν πολλήν: πῶς οὐδὲν ἀμφιδάλλων, οὐδὲ εἰκάζων,
ἀλλὰ πάντα ἀποφαινόμενος φθέγγεται; Τοῦτο γάρ
ἐστι διδασχάλου, τὸ μὴ ἀοοοι τὰς. ἐν οἷς ἂν λέγη. ,
Ei γὰρ 6 τοῖς ἄλλοις χαθηγησόμενος ἑτέρου δεηθήσε- τί
-

e " ^ 9. , [ SEA
ται τοῦ στηρίξαι δυνησομένου μετὰ ἀσφαλείας αὐτὸν,

M e / h A - e»
οὐ τὴν τῶν διδασχάλων, ἀλλὰ τὴν τῶν μαθητῶν τά-

a Savil. et Mss. pene omnes παρ᾽ αὐτοῦ ῥήμστα ἁπλῶ:
χαὶ εἰχῆ. Morel. παρ᾽ αὐτοῦ δόγματα ἁπλῶς xa ὡς ἔτυχε.
[ Paulo superius legebatur αὐτὸν παρ᾽ αὐτοῖς. Articulum
e Sav. et Cod. 706 inseruimus.]

b Post ἦσαν μόνης Morel. et Mss. plurimi addunt zzi
Πλάτωνος οὐδέν ἐστι θαυμάσαι ἣ τοῦτο μόνον, que Savil. in
margine posuit. Αἱ sic lezerat Interpres.

TOM. VIII.

C

selectis fucata. Neque enim par est , inquiebat , o
viri, hujus statis virum, adolescentis proferre
verba coram vobis judicibus, Ac vide quam sit
illud ridiculum. Quam enim rem tamquam tur-
pem, philosophia indignam, adolescentiumque
opus, magistrum suum fugere dixit, huic maxime
ipse operam dedit. Ita ubique ambitioni studebant
illi; nihilque preter hoc in Platone admiratione
dignum videtur. Ac quemadmodum si sepulcra
exterius dealbata aperueris , sanie, fetore, cor-
ruptisque ossibus plena videbis : ita si philosophi
dogmata dictionis ornatu nudaveris, multa vide-
bis abominatione plena ; maxime si de anima phi-
losophetur, quam nimio honore ad blasphemiam
usque afficit. Hic. enim. diobolicus laqueus est,
mensuram nusquam servare, sed in utrumque ex-
tremorum illo captos per pravam doctrinam dedu-
cere. Nunc enim illam ex Dei substantia esse di-
cit; nunc illam prater modum et impie elatam,
per alteram hyperbolen deturpat, dum illam in
porcos, asinos, inque viliora animantia inducit.
Sed hzc satis sunto; imo ultra modum de his dis-
seruimus. Si quid enim utile ab illis edisci posset,
pluribus iis insistere oportuisset ; sin vero tantum
quantum ad eorum declarandam turpitudinem satis
esset, dicendum oportuit, hac plusquam satis
sunt. Quare missis illorum fabulis, jam nostra
attingamus dogmata, quz nobis per hujusce pi-
scatoris linguam de calo demissa sunt, quaque
nihil habent humanum. Age ergo, hac dicta in
medium afferamus, et ut initio hortati sumus,
dictis esse attendendum, hoc nunc iterum mone-
mus. Quid ergo initio dicit evangelista? 1, 775
principio erat Verbum, et Ferbum erat apud
Deum. Vidistin fiduciam et vim verborum ma-
ximam? quomodo nihil dubitans, nihil conjiciens,
sed omnia affirmantis more loquatur? Hoc est
enim doctoris, non vacillare in 115 qua profert.
Nam si is qui alios instituit, altero opus habeat,
qui dicta sua confirmare possit, non doctorum,
» sed discipulorum ordinem jure obtineat. Si quis
vero dixerit, Cur prima omissa causa, statim no-
bis de secunda disserit? primum et secundum hic
dicere recusabimus : divinitas enim et numero et

« Morel. διὸ δήπου. Infra post χατενηνεγμένων; addit

Morel. διὰ τῆς γλώττης τούτου τοῦ ἁλιέως, quam lectio-
nem habent pauci Mss, Sic legit Franciscus Aretinus.

* Morel τοῦτο χαὶ νῦν ὑπομνήταντες, τοῖς εἰρημένοις

προσθήσομεν. Savil. hunc locum sic habet : τοῦτο zzi νῦν
ὑπομνήσαντες. τί οὖν, elc.

οι

Contra
melempsy -

E y
chosin.

TUE Sho Filio disseri
e
Filio disse. On ut Pater, saltem. ut Ls Unigenitus NEM B

Joan. 15. erat nuntiaturus ; nam ait :

S. JOANNIS CHRYSOST.

4
temporum consequentia superior est. Ideoque his
repudiatis , Patrem confitemur ex nullo esse, Fi-
lifmque ex Patre natum.

4. Recte, inquies : verum cur relicto Patre, de
t? Quia ille cognitus omnibus erat, si

ignorabatur. Ideoque jure a principio statim ejus
notitiam indere festinat 115 qui ipsum non nove-
rant. Alioquin. vero. Patrem in hoc sermone non
tacuit. Ac vide mihi spiritualem prudentiam. No-
vit homines jam olim et ante omnia Deum prz
omnibus colere et asserere. Ideo inde principium
fecit, et progressus. Deum esse dicit. Non sicut
Plato alterum mentem, alterum animam esse dicit :
hzc enim. procul sunt a divina illa et immortali
natura. Neque enim commune quidpiam nobiscum
habet, sed longe est a communicatione cum crea-
turis; secundum substantiam dico, non secundum
habitum. Ideo Verbum illum appellavit. Cum c
enim docturus esset hoc Verbum esse unigenitum
Filium Dei, ne quis generationem passibilem su-
spicaretur, praemissa Verbi appellatione omnem
tollit malam suspicionem , dum et Filium ex ipso
esse, et impassibiliter Filium esse declarat. Viden'
quomodo, ut jam dixi, cum de Filio loqueretur,
Patrem non tacuit ? Quod si hzc non satis sint ad
totam rem declarandam , ne mireris. De Deo
namque nobis est sermo, quem pro dignitate neque
dicere, neque cogitare possumus. Ideo hic sub- D
Eden nomen nusquam ponit : quia nemo potest
dicere quid Deus sit secundum substantiam : ubi-
que autem illum nobis ex operibus demonstrat.
Siquidem hoc Verbum videre est postea lucem di-
ctum, et lucem rursus appellari vitam. Neque hac
solum de causa sic illum vocavit : sed hxc prima
causa est secunda, quia quae Patris erant nobis
Omnia quce audivi a
Patre, annuntiaei vobis. Vocat autem illum et
vitam et lucem : nam cognitionis lucem. nobis
dedit, et ex luce vitam. In summa non unum
nomen, non duo, non tria, non plura satis sunt E
ad ea quz Deum spectant edocenda : sed optandum
est, ut eliam per multa vel obscure possimus ca
qua ad Deum spectant complecti. Non autem sim-

^ Hic Morel. post παραιτησόμεθα λέγειν adjicit οὐ γὰρ
ἡμέτερα ταῦτα. Savil. hec in margine posuit.

* [ἔλεγεν Savil. et Cod. 706.]

b Savil. et quidam alii προσηγορία, προχναιρεῖ.

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

ξιν ἐπέχειν ἂν εἴη δίκαιος. Et δὲ λέγοι τις, καὶ τί δή-
ποτε τὸ πρῶτον αἴτιον ἀφεὶς, εὐθέως ἡμῖν περὶ τοῦ
δευτέρου διείλεχται; τὸ μὲν πρῶτον χαὶ τὸ δεύτερον
παραιτησόμεθα λέγειν * ἃ ἀριθμοῦ γὰρ τὸ θεῖον ἀνώ-
τερον χαὶ χρόνων ἀχολουθίας. Διὸ χαὶ ταῦτα μὲν
παρῃτησάμε εθα- Πατέρα δὲ ὁμολογοῦμεν ἐξ οὐδενὸς
ὄντα, xo Υἱὸν ἐκ Πατρὸς γεγεννημένον.

Ναὶ, φησί: τί δήποτ᾽ oUv τὸν Πατέρα aquia περὶ
τοῦ γιοῦ ἰδιαλέγεταυ; ; Ὅτι ἐχεῖνος μὲν δῆλος ἅπασιν
ἦν, εἰ xa μὴ ὡς Πατὴρ, ἀλλ᾽ ὡς Θεός: 6 δὲ Mownes
vic ἠγνοεῖτο. Διὸ εἰκότως τὴν περὶ τούτου γνῶσιν εὖ-
θέως éx προοιμίων ἔσπευσεν ἐνθεῖναι τοῖς οὐκ εἰδόσιν
αὖτόν - ἄλλως τε οὐδὲ τὸν Πατέρα ἐν τοῖς περὶ τούτων
λόγοις ἀπεσιύπησε. Καὶ θέα μοι τὴν σύνεσιν τὴν
πνευματικήν. Οἶδε τοὺς ἀνθρώπους τὸ πρεσθύτερον
χαὶ τὸ πρὸ πάντων μάλιστα τιμῶντας xot τιθεμένους
Θεόν. Διὰ τοῦτο ἐντεῦθεν πρῶτον ποιεῖται τὴν ἀρχὴν,
χαὶ προϊὼν καὶ Θεόν φησιν εἶναι " καὶ oby ὡς Πλά-
των, τὸν μὲν νοῦν, τὸν δὲ ψυχὴν * λέγων εἶναι" ταῦτα
γὰρ πόῤῥω τῆς θείας καὶ ἀκηράτου φύσεως. Οὐδὲ γὰρ
ἔχει τι xowby πρὸς ἡμᾶς, ἀλλὰ ἀναχεχώρηχε τῆς
πρὸς τὴν χτίσιν χοινωνίας, τῆς κατ᾽ οὐσίαν λέγω, οὐ
μὴν τὴς κατὰ τὴν σχέσιν. Διά τοι τοῦτο xol Λόγον
αὐτὸν ἐχάλεσεν. Ἐπειδὴ γὰρ μέλλει διδάσχειν, ὅτι
οὗτος ὃ Λόγος μονογενής ἐστιν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἵνα μὴ
παθητὴν ὑπολαόοι τις τὴν onm, TIpHAERAM τὴ τοῦ
Λόγου P προσηγορίᾳ, πᾶσαν ἀναιρεῖ τὴν πονηρὰν ὗπο-
ψίαν, τό τε ἐξ αὐτοῦ τὸν Υἱὸν εἶναι δηλῶν, χαὶ τὸ
ἀπαθῶς. Ὃρᾶς ὅτι, ὅπερ εἶπον, οὐδὲ τὸν Πατέρα ἐν
τοῖς περὶ τοῦ Υἱοῦ λόγοις ἀπεσιώπησεν ; Ei δὲ οὐχ
ἀρχεῖ ταῦτα τὰ ὑποδείγματα παραστῆσαι τὸ πᾶν, μὴ
θαυμάσῃς. Περὶ. Θεοῦ γὰρ ἣμῖν ὃ λόγος, ὃν οὔτε εἰπεῖν,
D οὔτε νοῆσαι κατ᾽ ἀξίαν δυνατόν. Διὸ καὶ οὗτος οὐσίας
μὲν οὐδαμοῦ τίθησιν ὄνομα - οὐδὲ γὰρ δυνατὸν εἰπεῖν
αὐτὸ ὅ τι ποτέ ἐστι τὴν οὐσίαν ὃ Θεός - πανταχοῦ δὲ
ἡμῖν αὐτὸν ἀπὸ τῶν ἐνεργειῶν δηλοῖ. Τὸν δὲ Λόγον
τοῦτον ἴδοι τις ἂν μικρὸν ὕστερον χαὶ φῶς λεγόμιενον,
χαὶ τὸ φῶς πάλιν ὀνομαζόμενον ζωήν. “ Οὐ ταύτης δὲ
μόνον ἕνεκεν τῆς αἰτίας οὕτως ὠνόμασε αὐτόν - ἀλλὰ
πρώτης μὲν ταύτης " δευτέρας δὲ, ἐπειδὴ τὰ τοῦ Πα-
τρὸς ἡμῖν ἔμελλεν ἀπαγγέλλειν * Πάντα γὰρ, φησὶν,
ὅσα ἤχουσα παρὰ τοῦ Πατρὸς, ἀνήγγειλα ὑμῖν. Καλεῖ
δὲ αὐτὸν χαὶ ζωὴν χαὶ φῶς: τὸ γὰρ ἀπὸ τῆς γνώσεως

φῶς ἡμῖν ἐχαρίσαςρ, χαὶ τὴν ἐντεῦθεν ζωήν. Καὶ
NN oüx ἔστιν ὄνομα ἕν ἀρχοῦν, οὐδὲ δύο xo τρία,
ἃ οὐδὲ πλείω διδάξαι τὰ περὶ Θεοῦ - ἀλλ᾽ ἀγαπητὸν διὰ
πολλῶν γοῦν δυνηθῆναι xàv ἀμυδρῶς περιδράξασθαι τῶν
προσόντων αὐτῷ. Οὐχ ἁπλῶς δὲ αὐτὸν Λόγον εἴρηχεν,
« Post ὀνομαξόμενον ξωήν Morel. addit «zi τὴν ζωὴν

ἀλήθειαν, quae in margine ponuntur a Savil.
d οὐδὲ πλείω deest in quibusdam Mss.

IN JOANNEM IIOMIL. II. al. r.

ἀλλὰ μετὰ τῆς τοῦ ἄρθρου προσθήχης, τῶν λοιπῶν
3 M /, 7 « E n τὶ , ἔλ
αὐτὸν χαὶ ταύτῃ χωρίζων. Ορᾶς ὡς οὐ μάτην ἔλεγον,
^ ^ - [4 M
ὅτι ἀπὸ τῶν οὐρανῶν φθέγγεται fuv ὃ εὐαγγελιστὴς
οὗτος ; Ὅρα γοῦν * εὐθὺς ἐχ προοιμίων ποὺ τὴν ψυ-
χὴν πτερώσας xal τὴν διάνοιαν ἀνήγαγε τῶν ἀχουόν--
των. Πάντων γὰρ τῶν αἰσθητῶν ἀνωτέρω στήσας αὖ-
m c M
τὴν, πρὸ γῆς, πρὸ θαλάσσης, πρὸ οὐρανοῦ, xat ὑπὲρ
τοὺς ἀγγέλους χειραγωγεῖ, xol ὑπεράνω τῶν Χερου-
OW. xoi τῶν. Σεραφὶμ., καὶ ὑπὲρ τοὺς θρόνους, χαὶ
ὑπὲρ τὰς ἀρχὰς, καὶ ὑπὲρ τὰς ἐξουσίας, καὶ πάσης
ς 9t: Ψ / ^ Ce L "Ac
ἁπλῶς ἐπέχεινα χτίσεως ὁδοιπορεῖν ἀναπείθει. Τί oov;
ἀρα πρὸς τοσοῦτον “ἀναγαγὼν ὕψος, ἐνταῦθα γοῦν
ἡμᾶς στῆσαι ἴσχυσεν ; Οὐδαμῶς" ἀλλ᾽ ὥσπερ εἴ τις
τὸν ἑστῶτα παρ᾽ αἰγιαλὸν, καὶ βλέποντα πόλεις, καὶ

ἀχτὰς, χαὶ λιμένας, ἐπειδὰν εἰς μέσον ἀγάγη πελά- B adduxerit, a prioribus quidem amovit, at aspe-
qouc , τῶν μὲν προτέρων ἀπέστησεν, οὐ μὴν ἔστησέ ctui ejus terminos non posuit, sed immensum ipsi
που τὸ ὄμμα αὐτῷ, ἀλλ᾽ εἰς ἄπειρον ἤγαγε θεωρίαν — Spectaculum dedit: sic et evangelista postquam nos
οὕτω xo ὅ εὐαγγελιστὴς πάσης ἡμᾶς ἀνωτέρω τὴς — Supra omnem creaturam induxit, et ad superiora
χτίσεως ἀγαγὼν, καὶ πρὸς τοὺς ἀνωτέρω ταύτης παρα- — Creaturis saecula misit, sublimem oculum menus
πέμψας αἰῶνας, μετέωρον τὸ ὄμμα ἀφίησιν, οὐ διδοὺς — relinquit, qui nullum finem in supernis attingere
ἐπιλαθέσθαι τινὸς τέλους εἰς τὸ ἄνω, ἐπειδὴ μηδέ — possit, eo quod nullus sit. Nam ubi ad principium
ἐστιν. Ἀνελθὼν γὰρ εἰς ἀρχὴν ὃ λόγος, ζητεῖ ποίαν ascendit ratio, quzrit quid sit illud principium :
ἀρχήν" εἶτα τὸ Ἣν εὑρίσκων, ἀεὶ φθάνον αὐτοῦ — deinde ubi illud, Erat, reperit, semper ulterius
τὴν διάνοιαν, οὐκ ἔχει ποῦ στῆσαι τὸν λογισμὸν, mente procedens, ubi cogitationem sistat non ha-
ἀλλ᾽ ἀτενὲς ἐνορῶν xal μηδαμοῦ λῆξαι δυνάμενος, C bet:sed intente respiciens, cum. terminum non
ἀποκαμὼν ὑποστρέφει πάλιν ἐπὶ τὰ κάτω. Τὸ γὰρ, — reperiat, defessus rursum ad inferiora descendit.
Ἔν ἀρχῇ ἦν, οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν, ἀλλ᾽ ἢ τοῦ εἶναι det — lllud enim, 7n. principio erat, nihil aliud signi-. y, pus
δηλωτικὸν, καὶ ἀπείρως εἶναι. Εἶδες φιλοσοφίαν ἀλη- ficat, quam quod. semper fuerit, et zternus sit. fasophis
07, καὶ δόγματα θεῖα, οὐχ οἷα τῶν “Ἑλλήνων, χρόνους — Viden' veram philosophiam, et divina dogmata, x
τιθέντων, καὶ τοὺς μὲν πρεσδυτέρους, τοὺς δὲ νεωτέ- — non qualia Grecorum, qui tempora constituunt,
ρους εἶναι λεγόντων θεούς: Ἀλλ᾽ ἢ" οὐδὲν τοιοῦτον παρ᾿ — et deos alios seniores, alios juniores dicunt? At
ἡμῖν. Ei γὰρ Θεός ἐστιν, ὥσπερ οὖν χαὶ ἐστὶν, οὐδὲν — nihil apud nos simile. Si enim Deus est, ut revera
πρὸ αὐτοῦ " εἰ δημιουργὸς πάντων, πρῶτος αὐτός" εἰ — est, nihil est ante illum; si Creator omnium, ipse
Δεσπότης καὶ Κύριος ἁπάντων, πάντα μετ᾽ αὐτὸν, x«i — primus est; si Dominus et dominator omnium,
χτίσματα xo αἰῶνες. ᾿ΕΘουλόμην xo εἰς ἀγῶνας xx- — omnia post ipsum sunt, et opificia et szecula. Vo-
θιέναι ἑτέρους. ἀλλ᾽ ἴσως ἀπέχαμεν * ἡμῖν ἣ διάνοια. lebam in alia certamina descendere, sed fortasse
Διὸ παραινέσας ἐχεῖνα, ἅπερ ἐστὶν ὑμῖν xol πρὸς τὴν p fatiscit vobis animus. Quare post quedam moni-

τῶν εἰρημένων, xa πρὸς τὴν τῶν λεχθησομένων ἀκρόα-
σιν χρήσιμα, πάλιν σιγήσομαι. Τίνα δὴ οὖν ταῦτά
ἐστιν; Οἰδα πολλοὺς ἰλιγγιάσαντας πρὸς τὸ τῶν λε-
, c cS ^ , [*j M ἊΝ
χθέντων μῆχος. Τοῦτο δὲ γίνεται, ὅταν ἣ ψυχὴ πολ-
- L , - "d /, M ^
λοῖς φορτίοις βαρύνηται βιωτικοῖς. Καθάπερ γὰρ τὸ
» d S NEST NNI 1 v OM ΄, ΄
ὄμμα, ὅταν μὲν καθαρὸν ἡ χαὶ διαυγὲς, ὀξυδερχές τέ
ἐστι, xal οὐχ ἂν ἀποχάμοι ῥαδίως xal τὰ λεπτότατα
σώματα χαταμανθάνον, ἐπειδὰν δὲ χυμοῦ τινος ἀπὸ
- ho € -— /
τῆς χεφαλῆς ἐπιῤῥεύσαντος πονηροῦ, ἢ χάτωθεν λι-
ἡνύος καπνώδους ἀνενεχθείσης, πυχνή τις πρὸ τῆς

* [Savil. ἐκ προοιμίων εὐθὺς m. c. ψ. πτ. ἀνείλχυσε, καὶ
etc. Cod. 700 τὴν ψυχὴν ἀνΞίλχυσε, καί €tc.]

a Alii ἀνάγων ὕψος. Ybid. Savil. et alii ἐνταῦθα γοῦν
ἡμᾶς. Morel. ἐνταῦθα δή.

e

15
pliciter Verbum. appellavit, sed cum articuli ad-
jectione a reliquis ipsum distinxit. Viden' me non

15 frustra dixisse hunc. evangelistam. nobis de calo

^ loqui? Animadverte enim , quo sublimitatis sta-
üm a principio auditorum. mentem et animam
evexerit. Postquam enim illam supra omnia quee
sub sensum cadunt , supra terram , mare , clum
evexit , etiam supra Cherubim , Seraphim, Thro-
nos , Principatus, Potestates, supra omnem deni-
que creaturam incedere suasit. Quid igitur? an
postquam nos ad tantam sublimitatem deduxit,
ibi nos sistere potuit? Nequaquam; sed perinde ac
si quis stantem ad litus maris, ac respicientem
urbes, oras, portus; postquam in medium pelagus

ta, quz vobis ad dictorum et dicendorum captum
erunt utilia, finem dicendi faciam. Quaenam igitur
ea sunt? Scio multos dictorum longitudinem fa-
stidire. Hoc vero tunc fit, cum anima multus sz-
cularibus curis sarcinisque obruitur. Sicut enim
visus, dum purus lucidusque est, acute videt,
neque laborat cum vel tenuissima corpora perspi-
cit : quando autem de capite malus humor aliquis
defluit, vel densa quedam nebula, ex infimis par-
tibus ascendens, ante pupillam sistitur, ne cras-

b Alii οὐδὲν τούτων.
ὁ [ἡμῖν addidimus e Savil. et. Cod. 706. Expressit
quoque Interpres. ]

οι

16

siora quidem clare perspicere potest: sic et in E
anima contingit. Cum enim expurgata, nullo animi
morbo turbatur, acute intuetur ea qua videre opus
est; cum porro multis fcedata affectibus, virtutem
pristinam amiserit, non facile potest sublimia at-
tingere : sed. statim fatiscit et. decidit, et ad. so-
mnum ignaviamque declinat, atque ea, qua ad
virtutem et vitam probam pertinent , prectermittit,
neque illa diligenter adit.

S. JOANNIS CHRYSOST.

5. Quod ne vobis accidat ( neque enim hzc di- A
cendi finem faciam), vestrum roborate animum,
ut ne eadem audiatis, que. fidelibus Hebraeis a
Paulo dicta sunt. Nam illis grandem dicit esse
sermonem et interpretatu difíicilem : non quod

Ilebr.5.11. matura sua talis esset, sed quia, inquit, Zmbecilles

facti. estis ad audiendum. Nam qui imbecillus
est et infirmus, perinde brevi atque longa oratione
turbatur, et quz. clara expeditaque sunt, captu

Anima una difficilia arbitratur. Verum nullus hic talis esto,

non

potest
multis suf-

sed omni depulsa seculi cura, quisque hanc do-

ficere cupi- €trinam. audiat. Cum enim auditor pecuniarum p

ditatibus.

cupiditate tenetur, non potest certe cupide audire;
neque enim potest anima una multis sufficere cu-
piditatibus; sed alia aliam cupiditatem pellit, et
discissa anima infirmior evadit, dum altera prz-
valens cupiditas, totum ad se trahit. Quod etiam
in liberis contingere solet, Nam cum unum tan-
tum quis habet, eum supra modum amat ; cum
multos, divisus amor minor ad. singulos efficitur.
Quod si ubi illa vis et ceu tyrannis est, atque ejus-
dem generis sunt ii qui diliguntur, ita contingit :
quid dixerimus de amore qui ex voluntate et af-
fectu prodit, maxime vero cum amores illi sese
mutuo impugnant? Contrarius enim est pecunia- C
rum amor doctrinz: hujus amori. In caelum intra-
mus cum huc ingredimur. Non de loco, sed de af-
fectu. loquor : potest enim qui in terra degit, in
colo stare, et czelestia cogitare, imo audire. Nemo
igitur in ezlum terrena inducat : nemo dum hic
versatur, de re domestica sollicitus sit. Oporteret
enim lucra hinc hausta domum et in forum de-
ferri, non autem. ecclesiam. domesticis et forensi-
bus sarcinis gravari. Ideo namque ad doctrinz
thronum ingredimur, ut hinc externas illas sordes Ὁ
deponamus. Quod si debeamus hoc tantillum otii

4 Savil, et quidam alii τὴν αὐτῆς. [ Paulo ante Savil.
et Cod. 706 ὅταν μέν sine γάρ.

a θρόνον. Savil.: Malo χρόνον, ut aptius huic. loco.
Mss. omnes θρόνον habent. Ibid. Savil. et Morel. ἀποβ-

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

/ , ^
κόρης γένηται νεφέλη, οὐδὲν οὐδὲ τῶν παχυτέρων

m Z - c τ

σαφὼς ἀφίησι συνιδεῖν * οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς γίνε-
, [7/

σθαι πέφυχεν. ὍὍταν μὲν γὰρ ἐκχεχαθαρμένη τυγχάνῃ,
NC /, 5 c 5 AS 9 c NOME /

xal υμηδὲν ἔχῃ ding ἐνοχλοῦν, ἀτενὲς ἐνορᾷ πρὸς ἅπερ

D ^Y - -
ἐνορᾶν χρή" ὅταν δὲ πολλοῖς ἐπιθολωθεῖσα πάθεσιν;

/ m Ὁ m c
ἀπολέσῃ «iy ἑαυτῆς ἀρετὴν, πρὸς οὐδὲν τῶν ὑψηλῶν
ἀρχέσαι δύναται ῥαδίως, ἀλλὰ ἀποχάμνει ταχέως χαὶ
ἀναπίπτει, καὶ πρὸς ὕπνον ἀποχλίνασα χαὶ ῥᾳθυμίαν,
τὰ πρὸς ἀρετὴν xoi ζωὴν τὴν ἐχ ταύτης αὐτῇ διαφέ--
ροντα παραπέμπεται, καὶ οὐ προσίεται μετὰ προῦυ-

/ c
μίας πολλῆς.
e ^ -

Ὅπερ ἵνα μὴ καὶ ὑμεῖς πάθητε (οὐ γὰρ παύσομαι
ταῦτα ἀεὶ παραινῶν), ἐπιῤῥώσατε ὑμῶν τὴν διάνοιαν,
cr A N c EN we) , [4 € Versi /
ἵνα μμὴ τὰ αὐτὰ ἀχούσητε, ἅπερ οἱ πιστοὶ τῶν E6patov
παρὰ Παύλου. Καὶ γὰρ ἐκείνοις πολὺν ἔφησε τὸν λό-
γον γεγενῆσθαι, καὶ δυσερμήνευτον, οὐκ ἐπειδὴ φύσει
τοιοῦτος ἣν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ, φησὶν, ὑμεῖς Νωθροὶ γεγό-

- 5 - € hy 5 M yc
γατε ταῖς ἀκοαῖς. Ὃ γὰρ ἀσθενὴς καὶ ἄῤῥωστος, xol
ὑπὸ τῆς βραχυλογίας ὡς ὑπὸ μαχρηγορίας παρενοχλεῖ-
σθαι πέφυχε, xal τὰ σαφῆ καὶ τὰ εὐδιάλυτα δυσχα-
τάληπτα εἶναι νομίζει. ᾿Αλλὰ μηδεὶς ἔστω ἐνταῦθα
τοιοῦτος" ἀλλὰ πᾶσαν ἀπελάσας φροντίδα βιωτιχὴν,
οὕτω τούτων ἀχουέτω τῶν δογμάτων. Ὅταν γὰρ ἐπι-
θυμία χρημάτων χατέχῃ τὸν ἀκροατὴν, οὐκ ἂν δύναι-
το xo ἐπιθυμία κατασχεῖν ἀκροάσεως ὁμοίως, ἐπειδὴ
δὲ ἀρχεῖ πολλαῖς ἐπιθυμί ( 4d
μηδὲ ἀρχεῖ πολλαῖς ἐπιθυμίαις μία τυγχάνουσα ἣ

M E] ).e We ce € f J Ἢ
ψυχὴ, ἀλλ᾽ ἣ ἑτέρα τῇ ἑτέρᾳ λυμαίνεται, xoi σχιζο-
μένη ἀσθενεστέρα γίνεται, ἐπικρατούσης τῆς ἑτέρας
xa τὸ πᾶν εἰς ἑαυτὴν δαπανώσης. Τοῦτο xot ἐπὶ παί--
δὼν συμδαίνειν εἴωθεν. “Ὅταν μὲν γὰρ ἕνα τις ἔχῃ

» 3. Ὁ 6 Ὁ ^5 D ^ cei cl ^N m
μόνον, μεθ᾽ ὑπερδολῆς ἀγαπᾷ τὸν ἕνα " ὅταν δὲ πολλῶν
γένηται παίδων πατὴρ, καὶ τὰ τῆς διαθέσεως διαιρε-
θέντα ἀσθενέστερα γίνεται. Ei δὲ ἔνθα φυσιχὴ τυραν-
vig καὶ δύγαμις, καὶ συγγενὴ τὰ φιλούμενα, τοῦτο
συμβαίνει: τί ἂν εἴποιμεν ἐπὶ τὴς κατὰ προαίρεσιν
3 H N , λ ’ cr [T /
ἐπιθυμίας xot διαθέσεως, x«t μάλιστα ὅταν ot ἔρωτες

το 39) 5 , 5 , ^ , ^» ,
οὗτοι ἀπ᾽ ἐναντίας ἀλλήλοις διαχέωνται; ᾿Ιναντιον
γὰρ χρημάτων ἔρως ἔρωτι τοιαύτης ἀχροάσεως. Eig

M 5 ^N y 5 / πὶ AN b] Lud L4
τὸν οὐρανὸν εἴσιμεν εἰσιόντες ἐνθάδε. Οὐ τῷ τόπῳ

, 5 Α “ ^ / " » P. M X. ΘΝ - »
λέγω, ἀλλὰ τῇ διαθέσει " ἔνεστι γὰρ xat ἐπὶ γῆς ὀντα

e ' - u

ἑστάναι ἐν οὐρανῷ, καὶ τὰ ἐκεῖ φαντάζεσθαι, xoi τὰ
25. - / NN 3 hd ΕἸ e Y - -

ἐχεῖθεν ἀχούειν. Μηδεὶς οὖν τῷ οὐρανῷ τὰ τῆς γῆς
ἐπεισαγέτω - μιηδεὶς ἐνταῦθα ἑστὼς, τὰ χατὰ τὴν oi-
χίαν μεριμνάτω. Τὴν γὰρ οἰκίαν καὶ τὴν ἀγορὰν ἔδει
τὰ ἐντεῦθεν περιφέρειν κέρδη καὶ ἔχειν, οὐ ταύτην τοῖς
ἐχ τῆς οἰκίας καὶ τῆς ἀγορᾶς φορτίοις βαρύνεσθαι. Διὰ
ταῦτα εἴσιμεν παρὰ τὸν τῆς διδασχαλίας “θρόνον, ἵνα

ῥυψώμεθα, Manuscripti multi ἀποτριψώμεϑα, unus 21:02-
ῥιψώμεθα, alius. ὀπονιψώμεθα. ce omnes lectiones ferri
possunt.

IN JOANNEM ΠΟΜΙ,. mn. al. 1.

το , 7 ?
ἐντεῦθεν τὸν ἔξωθεν ἀποῤῥυψώμεθα ῥύπον. "Av δὲ
μέλλωμεν καὶ τῇ μικρᾷ ταύτη σχολὴ ἀπὸ τῶν P ἔξω
λεγομένων ἢ πραττομένων λυμαίνεσθαι, βέλτιον μηδὲ
5 - , 7 NN c5 - / i]
εἰσελθεῖν τὴν ἀρχήν. Μηδεὶς τοιγαροῦν ἐν ἐχχλησίᾳ τὰ
M » 7 / Ll M 35 5. ἢ, M
χατὰ τὴν οἰχίαν μελετάτω, ἀλλὰ xal ἐν οἰκία τὰ κατὰ
τὴν ἐχχλησίαν χινείτω. Πάντων ἡμῖν ἔστω ταῦτα τι-
, rpeo LAT: τς. m» JA. e , δὲ
μιώτερα. Τῆς γὰρ ψυχῆς ταῦτά ἐστι, τοῦ σώματος ὃ
9 € D ^N A , A m X dm e
ἐχεῖνα * μᾶλλον δὲ xal σώματι xat ψυχῇ xà ἐνταῦθα
λεγόμενα διαφέρει. Διὰ τοῦτο ταῦτα μὲν ἔστω προ-
, y / N Xy M » b
ἡγούμενα ἔργα, πάρεργα δὲ ἅπαντα τὰ ἀλλα. Ταῦτα
μὲν γὰρ καὶ τῆς μελλούσης χαὶ τῆς παρούσης ἐστὶ
ΩΣ δι. ὐπὸ DS! ΕΝ CAESY? 2N M i N (AU
ζωῆς ἐχεῖνα δὲ οὐδ’ ἑτέρας, ἐὰν μὴ xav τὸν ὑπὲρ
, ; --ὠ , 3 Y x / ,
τούτων τεθέντα διοιχῆται νόμον. Οὐ γὰρ δὴ μόνον τί
μετὰ ταῦτα ἐσόμεθα, xo πῶς τότε ζησόμεθα, ἐντεῦ-
θεν ἔστι μαθεῖν μόνον, ἀλλὰ πὼς xat τὸν παρόντα oi-
/ , , - Ne y [CEN e
χονομήσομεν βίον. ᾿Ιατρεῖον γὰρ ὃ olxoc * οὗτος ἕστηχε
M c c ^ (6 E -- ,
πνευματιχὸν, ἵνα ἅπερ ἂν λάῤωμεν ἔξωθεν τραύματα,
5, c / z e Xs D ,
ἐντεῦθεν θεραπεύσωμεν - οὐχ ἵνα χαὶ ἐντεῦθεν συλλέ-
e d Ani) E M c /
ξαντες ἕτερα, οὕτως ἀπίωμεν Ἂν γὰρ τοῦ Πνεύματος
ἡμῖν τοῦ ἁγίου διαλεγομένου μὴ προσέχωμεν, οὐ μό-
(MER , 3 » , E] M e
voy “τὰ πρότερα οὐχ ἀπολουσόμεθα, ἀλλὰ xa ἕτερα
προσληψόμεθα. ἸΠροσέχωμεν τοίνυν τῷ βιόλίῳ μετὰ
A0 c NS c - », / 55 M
πολλῆς τῆς σπουδὴς ἥμῖν ἀναχαλυπτομένῳ. Οὐδὲ γὰρ
πολλῆς δεησόμεθα λοιπὸν πραγματείας, ἂν τὰς ἀρχὰς
xai ὑποθέσεις μετὰ ἀχριόεί χθωμεν " ἀλλὰ t
ποθέσεις μετὰ ἀχριδείας μάθωμεν: ἀλλὰ μικρὸν
ἐν προοιμίοις πονέσαντες, δυνησόμεθα τοῦ λοιποὺ
χατὰ τὸν Παῦλον χαὶ ἄλλους νουθετεῖν. Σφόδρα γάρ
ἐστιν ὑψηλὸς ὃ ἀπόστολος οὗτος, χαὶ πολλῶν γέμει
δογμάτων, καὶ τούτοις ἐνδιατρίδει μᾶλλον ἢ ἑτέροις.
Μὴ δὴ παρέργως ἀκούωμεν. Διὰ τοῦτο γὰρ ἡμεῖς xal
d As
xav μιχρὸν ἐξηγούμεθα, ὥστε ὑμῖν εὔληπτα πάντα
, M V - M // cT
γενέσθαι χαὶ μὴ διαφυγεῖν τὴν μνήμην. Φοδηθῶμεν
τοίνυν μήποτε γενώμεθα τῆς φωνῆς ἐχείνης ὑπεύθυνοι
τῆς λεγούσης" Ei μὴ ἦλθον xol ἐλάλησα αὐτοῖς,
€ , - E Τί S ΚΣ Η͂Σ c E S /
ἁμαρτίαν οὐχ ety ov. "TC γὰρ ἕξομεν τῶν οὐκ ἀχηχοό-
, e M b M 5 , M y.
τῶν πλέον, ὅταν xa μετὰ τὴν ἀχρόασιν μηδὲν οἴχαδε
- M οἱ
ἀπέλθωμεν ἔχοντες, ἀλλὰ θαυμάζοντες τὰ εἰρημένα
μόνον; Δότε τοίνυν fxiv, εἰς ἀγαθὴν σπεῖραι γῆν"
δότε, ἵνα ἡμᾶς ἐπισπάσησθε μειζόνως. Καὶ εἴ τις
3.77 E] ioo 1s / e / y
ἀχάνθας ἔχει, τὸ πῦρ ἐπαφιέτω τοῦ Πνεύματος: εἴ τις
M M c1 , ων Ὁ M /
σχληρὰν xat ἀντίτυπον |xaoOUxv, λιπαρὰν ποιείτω
5 ἢ Wf D - ς. b , ] E]
αὐτὴν xai ἁπαλὴν τῷ αὐτῷ "χρώμενος πυρί. Εἴ τις
χατὰ τὰς ὁδοὺς ὑπὸ πάντων πατεῖται τῶν λογισμῶν,
πρὸς τὰ ἐνδότερα εἰσίτω, xot μὴ προχείσθω τοῖς Bou-
λομένοις εἰς ἁρπαγὴν ἐπιέναι, ἵνα χομῶντα ὑμῶν
ΩΝ A 7.» ΩΝ ^ "ἡ e c ΄“- E] ,
ἴδωμεν τὰ λήϊα. Kat γὰρ ἂν οὕτως ἑαυτῶν ἐπιμελώ--
ΩΣ ,
μεθα, xol μετὰ φιλοπονίας τῆς ἀχροάσεως ἐχώμεθα

» ἔξω, quidam ἔξωθεν.

* Savil. οὗτός ἐστι, et paulo post ἐνταῦθα pro ἐντεῦθεν.
[Paulo ante πῶς «zi τὸν παρόντα Savil, Καὶ πῶς τ. π. Cod.
706. Articulus aberat a Montf. ]

15

A

»7

externis illis dictis et gestis labefactare, melius esset
ab ingressu prorsus abstinuisse. Nemo igitur in ec-
clesia res domesticas animo verset; sed domi res
ecclesize cogitet. Hzc. ceteris omnibus nobis. sint
pretiosiora. Hac enim ad animam, illa ad. corpus
pertinent; imo quz hic dicuntur et corpori et
anima competunt. Ideo haec quasi precipuatracten-
tur, alia omnia perfunctorie. Hzec quippe et futurae
et presentis vitze sunt; illa ad. neutram pertinent,
nisi secundum legem de his positam tractentur.
Non enim solum qui post hzc futuri simus, et
quomodo illic vivemus, hic ediscimus; sed etiam
qua ratione hic nobis sit vivendum. Nam medica-
mentorum officina spiritualis domus hec est; ut
qua vulnera foris accipimus, hic curemus; non au-
tem ut hic aliis acceptis vnlneribus recedamus.
Nam si Spiritui sancto nos alloquenti non ani-
mum adhibeamus, non modo priora peccata non
abluemus, sed etiam alia admittemus. Huic igitur
libro nobis per revelationem tradito magna cum
diligentia attendamus. Non enim multo postea
studio egebimus, si principia. et argumenta didi-
cerimus : sed si tantillum initio laboris susceperi-
mus, alios deinde secundum Paulum monere pote-
rimus. Hic namque apostolus admodum sublimis
est, multisque plenus dogmatibus, in. quibus ma-
gis versatur, quam 1n aliis. Ne, quiso, perfuncto-
rie audiamus. Ideo enim nos paulatim hzc expli-
camus, ut vobis captu facilia omnia sint, nec ex
memoria effluant. 'T'imeamus ergo, ne ex sententia
illa culpandi simus, qua dicit : Si non venissem
et loquutus fuissem. eis, peccatum non habe-
rent. Quid plus habebimus, quam ii qui nihil au-
dierunt, quando post concionem nihil domum refe-
remus, sed verba tantum mirati fuerimus? Date
nobis igitur, ut in bonam terram semen jaciamus :
date, ut nos magis attrahatis. Et si quis spinas ha-
beat, ignem Spiritus injiciat : si quis cor durum et
contumax, eodem igne molle illud et tractabile
reddat. Si quis per viam a turba cogitationum in-
vadatur, interiora petat, nec attendat iis quae ad
rapiendum intrare vellent; ut comantes segetes ve-
stras videamus. Nam si eam de nobis curam exhi-
beamus, et si magno studio spirituali concioni at-
tendamus : si non confestim, saltem paulatim a sz-
cularibus omnibus rebus nos expediemus. Ideo

Liber Joan-
nis quanta
cum alten-
tione legen-

dus.

Joan. 15.

22.

animum adhibeamus, ne de nobis dicatur : 4Zspi- P541.57.5

? Quidam habent τὰ πρότερον.

b Sic Savil. et omnes pene Mss. Morel. vero χρώμε-
νον πόλιν πυρὶ. [Paulo ante καρδίαν om. Savil. et God.
706.]

18 S. JOANNIS CHRYSOST.

dis surdee aures eorum. Qua in re, quaeso, a fera
differt hujusmodi auditor? Quomodo non sit irra-
tionabili quovis irrationabilior, qui Deo loquente
non attendit? Nam si placere Deo, illud est homo
esse : qui ut hoc adipiscatur, audire non vult, nihil
aliud quam fera esse dicatur. Cogita ergo quantum
sit malum, cum Christus nos velit ex hominibus
angelis zequales facere, si nos ex hominibus in fe-
ras transmutemus. Nam ventri servire, pecuniarum
cupiditate teneri, irasci, mordere, calcitrare, non D
hominum, sed ferarum est. Atqui fere singuli
suum habent affectum, idque secundum naturam:
at homo qui principium cogitationum, et vitam se-
cundum Deum insütuendam abjecit, omnibus sese
animi morbis addicit; nec modo fera efficitur, sed
et multiforme monstrum, neque secundum naturam

Nequiiia Venlam. meretur. Nequitia quippe omnis ex arbi-
ex arbitrio trio et voluntate est. Sed absit ut hoc unquam de

et
tate.

volun- E Ἐπ. $ s Ε
77 Ecclesia Christi suspicemur : de vobis enim me-

liora, quz que ad salutem ducant, sentimus. Verum E
quanto magis hoc ita esse confidemus, tanto majo-
rem cautelam in concionibus adhibere non cessa-
bimus; ut postquam ad. ipsum virtutum culmen
pervenerimus, nobis promissa bona consequamur : ,.
quz utinam adipiscamur, gratia et benignitate Do- 4
mini nostri Jesu Christi, per quem et cum quo Pa-
iri gloria, simulque Spiritui sancto in szecula sze-
culorum. Amen.

c 5801}. et quidam Mss. τὰ ὦτα ἡμῶν. Morel. et alii
τὰ ὦτα αὐτῶν. [Mox Savil. et Cod. cit. τί γάρ.}

4 Quidam εὐχαριστεῖν.

* Savil, et quidam Mss. μεταπεσεῖν, Morel. et alü
μεταποιεῖν.

^ Savil. οὐδὲν ἦττον : ZA Πογιίγιιηι παρέλχει οἰ delen-

ARCHIEP.

CONSTANT!NOP.

yt m b 3 M X E] 7 3 M
ταύτης τῆς πνευματικῆς, εἰ xa μὴ ἀθρόον, ἀλλὰ
χατὰ μιχρὸν πάντων γοῦν ἀπαλλαγησόμεθα τῶν βιω-
τιχῶν. Διὸ προσέχωμεν, ἵνα μὴ καὶ περὶ ἡμῶν λέγη-

cl ^A. / CEP S IIR, tos 3 m "Pi ,
ται, ὅτι ᾿Ασπίδος χωφῆς “τὰ ὦτα αὐτῶν. Tt θηρίου
διενήνοχεν ὃ τοιοῦτος ἀχροατής; εἶπέ μοι. Πῶς δὲ οὐκ
ἂν εἴη παντὸς ἀλογώτερος ἀλόγου, ὃ Θεοῦ διαλεγομέ-

΄ 3 M A Lem - c hd
vou μὴ προσέχων ; Ei γὰρ τὸ “εὐαρεστεῖν τῷ Θεῷ,
τοῦτό ἐστιν ἄνθρωπον elvat ὃ μηδὲ, ὅπως τοῦτο χα-

, E] c / 5 NN ce A /
τορθώσειεν, ἀχοῦσαι θέλων, οὖδεν ἕτερον ἢ θηρίον
τ ιτόνν, Ὑ5 / o E y, ^ — -
ἐστίν. ᾿Πννόησον οὖν ὅσον ἂν εἴη χαχὸν, τοῦ Χριστοῦ
θέλοντος ἡμᾶς ἐξ ἀνθρώπων ἰσαγγέλους ποιεῖν, αὐτοὺς
2t «5 / 2. LENT - rp N ^
ἐξ ἀνθρώπων eic θηρία * μεταποιεῖν. Τὸ γὰρ τῇ γα-
στρὶ δουλεύειν, καὶ τῇ τῶν χρημάτων ἐπιθυμίᾳ κατέ-

2 / M NIA X I /

χεσθαι, καὶ ὀργίζεσθαακ xoi δάχνειν καὶ )mxctGe,
οὖχ ἀνθρώπων, ἀλλὰ θηρίων ἐστί. Καίτοι τὰ μὲν θη-
ρία, ἕν ἕκαστον, ὡς εἰπεῖν, ἔχει πάθος, χαὶ τοῦτο
χατὰ φύσιν" ὃ δὲ ἄνθρωπος 6 τῶν λογισμῶν τὴν ἀρχὴν
ἐχθαλὼν χαὶ τὴς κατὰ Θεὸν πολιτείας ἀποῤῥαγεὶς,
πᾶσιν ἑαυτὸν ἐπιτρέπει τοῖς πάθεσι" xai οὐχ ἔτι θη-
( / / 229. /, , / M
plov γίνεται μόνον, ἀλλὰ τέρας πολύμορφόν τι xol
ποικίλον, xol οὐδὲ τὴν ἀπὸ τῆς φύσεως συγγνώμην
ἔχει. Προαιρέσεως γὰρ χαὶ γνώμης f; χαχία πᾶσα.
Ἀλλὰ μὴ γένοιτό ποτε ταῦτα περὶ τῆς ᾿χχλησίας
ὑποπτεῦσαι τοῦ Χριστοῦ * πεπείσμεθα γὰρ περὶ ὑμῶν
x / λυ 3. δῷ , 5 3. ,ὔ
τὰ χρείττονα καὶ ἐχόμενα σωτηρίας. ᾿Αλλ᾽ ὅσῳ πεπεί-
σμεθα, τοσούτῳ τῶν προφυλαχτικῶν "οὐδὲν ἧττον ἀπο-
στησόμεθα λόγων - ἵνα πρὸς αὐτὴν ἀνελθόντες τὴν
χορυφὴν τῶν ἀρετῶν, τύχωμεν τῶν ἐπηγγελμένων
ἀγαθῶν " ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι
xai φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ X Ὁ
φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
δι᾿ οὗ χαὶ μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ

Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

dum : ambo mihi stare non posse videntur : nam οὐδὲν
ἧττον simul juncta, affirmantis sunt : quod hic non
quadrat. Mihi secus videtur et locum bene babere
puto. Clara sunt omnia, ets! ad Latinum usum non
satis accommodata.

HOMILIA III.
In principio erat Ferbum.

1. Supervacaneum jam esset vos de attentione E
concioni adhibenda monere; tam cito nempe ad-
monitionis fructum re et opere exhibuistis. Con-
cursus enim, diligens attentio, prepropera cum
impulsu festinatio ad interiorem oceupandum lo-
cum, unde facilius vocem nostram audire pos-

OMIAIA γ΄.
"Ev ἀρχὴ ἦν ὃ Λόγος.

hi , Ὁ» M M
IIpocoy7zc μὲν &vexev τῆς περὶ τὴν ἀχρόασιν,
^ - -
περιττὸν λοιπὸν ὑμῖν παραινεῖν * οὕτω ταχέως
,ὔ - Em - »y 25 v [74 E j
τὴν παραίνεσιν ἐπὶ τῶν ἔργων ἐδείξατε. CH. τε γὰρ
, M e ,
συνδρομιὴ, τό τε ἀτενὲς τῆς στάσεως, x«l τὸ συνω-
ῃ ΩΝ 3. SN d N 7 , , ,
ἡοὗντας ἀλλήλους τὸν ἐνδοτέρω τόπον ἐπείγεσθαι xa-
P.- V C, *^ , / , €... € 3
ταλαῤεῖν, καὶ ὅθεν ἂν εὐσημοτέρα γένοιτο ὑμῖν ἣ παρ

IN JOANNEM HOMIL. IH. al. rr.

ἡμῶν φωνὴ, καὶ τὸ πιεζομένους u3, θέλειν ἀναχωρεῖν,
ἕως ἂν τὸ πνευματιχὸν τοῦτο διαλυθὴ θέατρον, xai οἵ
κρότοι, xa oi θόρυδοι, xa πάντα ἁπλῶς τὰ τοιαῦτα,
Ὀπεχμήριον τῆς ἐν τῇ ψυχῇ θερμότητος ἂν εἴη καὶ
τῆς φιληχοΐας ὑμῶν. Διὸ καὶ περιττὸν περὶ τούτου
TX OE Tov" ἐχεῖνο μέντοι εἰπεῖν xa παρακαλέσαι ἀναγ-
xaioy ἡμῖν, ὥστε μεῖναι ταύτην ἔχοντας τὴν σπουδήν"
χαὶ μὴ μόνον ἐνταῦθα αὐτὴν ἐπιδείκνυσθαι, ἀλλὰ χαὶ
οἴχοι γενομένους, τὸν ἄνδρα πρὸς τὴν γυναῖκα, τὸν
πατέρα πρὸς τὸν παῖδα περὶ τούτων διαλέγεσθαι " χαὶ
λέγειν μὲν τὰ παρ᾽ ἑαυτοῦ, ἀπαιτεῖν δὲ τὰ παρ᾽ ἐχεί-
νων, καὶ τὸν καλὸν τοῦτον εἰσφέρειν ἅπαντας ἔρανον.
Μὴ γάρ μοι λεγέτω τις, ὅτι τὰ παιδία πρὸς ταῦτα
ἡμῖν ἀπησχολῆσθαι οὐ χρή" ἐχρῆν μὲν γὰρ οὐ μόνον
ἀπησχολῆσθαι, ἀλλὰ καὶ ἐν τούτοις μόνοις ἔχειν τὴν
σπουδήν. Πλὴν ἀλλὰ διὰ τὴν ἀσθένειαν ὑμῶν οὐ λέγω
τοῦτο, οὐδὲ αὐτὰ τῆς ἔξωθεν “ ἀπάγω σχολῆς, ὥσπερ
οὐδὲ ὑμᾶς τῶν πολιτικῶν ἀφέλχω πραγμάτων. Ἀλλ᾽
ἀπὸ τῶν ἑπτὰ τούτων ἡμερῶν μίαν ἀξιῶ τῷ χοινῷ
πάντων ἡμῶν ἀναθεῖναι Δεσπότη. Πῶς γὰρ οὐχ ἄτο-
πον, τοὺς μὲν οἰχέτας fuv κελεύειν ἅπαντα δουλεύειν
τὸν χρόνον - ἡμᾶς δὲ μηδὲ τὴν ἐλάττω σχολὴν ἀπο--
νέμειν τῷ Θεῷ, καὶ ταῦτα τῆς δουλείας ἁπάσης ἐχείνῳ
μὲν οὐδὲν προστιθείσης ( ἀνενδεὲς γὰρ τὸ Θεῖον), εἰς τὸ
συμφέρον δὲ περιισταμένης ἡμῖν; “ Ἀλλ᾽ εἰς θέατρα
μὲν αὐτοὺς ἄγοντες, οὔτε μαθήματα, οὔτε ἄλλο τι τῶν
τοιούτων προδάλλεσθε " ἂν δέ τι τῶν πνευματιχῶν χερ-
δᾶναι δέοι χαὶ συναγαγεῖν, ἀσχολίαν τὸ πρᾶγμα ὀνο--
μάζετε. Καὶ πῶς οὐ παροξυνεῖτε τὸν Θεὸν, πᾶσι μὲν
τοῖς ἄλλοις σχολάζοντες χαὶ καιρὸν ἀπονέμοντες, τὸ
δὲ τὰ αὐτοῦ μεταχειρίζειν, ὀχληρὸν xot οὐκ εὔχαιρον
εἶναι νομίζοντες τοῖς παισίν; Μὴ ταῦτα, μὴ, ἀδελφοί.
Καὶ γὰρ αὕτη μάλιστα ἣ ἡλικία τούτων δεῖται τῶν
ἀχουσμάτων. "Acad γὰρ οὖσα, ταχέως ἐναποτίθεται
τὰ λεγόμενα, * xaüdmep τινὸς σφραγῖδος τῆς ἀκροά-
σεως ἐν χηρῷ τῇ διανοίᾳ τῇ τούτων ἐντυπουμένης.
Ἄλλως τε χαὶ ὃ βίος αὐτοῖς τότε ἀρχὴν ἔχει πρὸς χα-
χίαν ἀποχλῖναι ἢ ἀρετήν. Ἂν οὖν τις αὐτοὺς ἀπ᾽ αὖ-
τῶν τῶν ἀρχῶν χαὶ τῶν προθύρων ἀπαγάγη μὲν τῆς
πονηρίας, χειραγωγήση δὲ πρὸς τὴν ἀρίστην δδὸν,
ὥσπερ εἰς ἕξιν τινὰ χαὶ φύσιν αὐτοὺς χαταστήσει
λοιπόν- xo οὐδὲ ἑχόντες μεταδαλοῦνται ῥαδίως πρὸς
τὸ χεῖρον, τῆς συνηθείας ταύτης ἑλχούσης αὐτοὺς πρὸς
τὴν τῶν ἀγαθῶν ἐργασίαν. Οὕτως ἡμῖν τῶν γεγηρα-
χότων αἰδεσιμώτεροι γενήσονται, χαὶ τοῖς πολιτιχοῖς
χρησιμώτεροι πράγμασιν, ἐν νεότητι τὰ τῶν πρεσόυ--

C

D

E

A

"»

sitis; perseverantia , qua vel in angustia positi
recedere non vultis, donec spirituale theatrum
solutum fuerit; plausus strepitus, czteraque si-
milia, et fervorem animi et intentam concioni
mentem indicant. Quapropter superfluum esset
hac de re monere; sed illud dicere et monere
operz pretium fuerit, ut hoc animo esse perseve-
retis : nec modo hic idem studium exhibeatis, sed
etiam domi vir uxorem, pater filium de his allo-
quantur; sua hi dicant, et paria ab illis exigant,
omnesque hoc mutuum pignus in medium affe-
rant. Ne quis mihi dixerit, pueros in hoc occu-
pari non oportere : opus esset enim non modo his
incumbere, sed hanc solam habere curam. Atta-
men infirmitatis vestr causa id. non dico, neque
pueros ab externo illo studio avoco; ut neque vos
a civilibus negotiis. Verum ex septem his diebus
unum rogo communi Domino nostro consecretis.
Annon absurdum fuerit, si cum servos nostros
obsequia sua nobis semper praestare jubeamus,
nos ne minimum quidem otii nostri Deo addica-
mus; presertim cum hzc servitus Deo nihil con-
ferat ( Deus enim nulla re eget), sed ad nostram
redundet utilitatem? Verum cum ad theatra fi-
lios adducitis, neque disciplinas, neque aliud quid-
piam obtenditis; si vero quidpiam spiritualis lu-
cri sit colligendum, vacationem illud esse dicitis.
Et quomodo iram Dei non provocabitis , dum
ceteris omnibus suo tempore operam dantes, di-
vinis operam dare, molestum et oportunum filiis
existimatis? Ne ita, ne ita, fratres mei, agatis.
Etenim hac maxime etas ista eget disciplina :
tenera enim cum sit, cito illa qua dicuntur, im-
bibit, doctrinaque ibi ceu sigillum in cera impri-
mitur. Alioquin autem hac primzva «etate vel ad.
vitium vel ad virtutem declinatur. Si quis igitur
a principio et quasi a vestibulo illos a vitiis abdu-
xerit, et ad optimam viam direxerit, ceu in
quemdam habitum et rectam vite rationem. eos
constituet : neque sponte sua facile ad malum
declinabunt, consuetudine illos ad bona opera
irahente. Ita nobis vel ipsis senibus venerabilio-
res erunt, et urbanis negotiis gerendis aptiores,
dum in juventute senilem zetatem — expriment.

Neque enim fieri potest, ut jam dixi, ut qui

^ EAM 2t : : 1 -
τέρων ἐπιδεικνύμενοι. Οὐ γὰρ ἔστιν, ὥσπερ ἔφθην εἰ- B hujusmodi concione fruuntur, et tantum aposto-

b Morel. et quidam Mss. τεχμήριον. Savil. et alii
τεχμήρια-

c Alii πάγω σπουδῆς.

d Alii νῦν 65 εἰς θέατρα.

* Verborum ordinem sic restituendum putat. Savi-

lius : χαθάπερ τινὸς σφραγῖδος ἐν χηρῷ, τῆς ἀχροάσεως τῇ
διανοία. Sed puto hec ut in omnibus exemplaribus ja-
cent bene habere. Paulo post Savil. et Mss, plurimi
π᾿ αὐτῶν τῶν θυρῶν. Morel. ἀπ᾿ αὐτῶν τῶν ἀρχῶν τῶν
προθύρων. Unus ἀπ᾽ αὐτῶν τῶν προθύρων ἀπαγάγη.

Juvenes
quomoda
instituendi,

20 S. JOANNIS CHRYSOST.

lum frequentant, non ingens quodpiam bonum se-
cum referant; sive tandem vir, sive mulier, sive
juvenis sit 1s qui hujus mense particeps efficitur.
Nam si feras verbo domitas cicuramus , quanto
magis homines hac spirituali doctrina ad frugem
deducemus, cum inter medicinam et eum qui cu-
ratur tantum sit discrimen? Neque enim tanta
nobis inest feritas, quanta belluis : nam hac ex
natura, illa ex arbitrio proficiscitur : neque ver-
borum eadem vis est. Illa enim ex humana mente
prodit, haec ex Spiritus virtute et gratia. Si quis C
igitur de se desperet, mansuetas illas feras cogitet,
et nunquam in desperationem incidet : sepe hanc
medicamentorum officinam adeat, divinas leges
omni tempore audiat, et domum reversus, quae
audivit, in mente describat : sicque in bona spe et
securitate constituetur, et experientia profectum
sentiet. Cum enim diabolus legem Dei in anima
descriptam videbit, et tabulas esse cor illius, non
accedet ulterius. Ubi enim litere regiz, non in
creo cippo sculptz, sed in religioso animo a Spi-
ritu sancto efformatz: multa fulgent gratia, nec
contra respicere ille poterit, sed procul nobis

Men; terga. vertet. Nihil enim ita formidabile est et illi D
que divina et. cogitationibus ab illo immissis, ut mens quz

divina meditatur, et huic semper hzret fonti. Hanc

midabilis pulla rerum presentium turbabit, quantumvis

molesta sit, nulla inflabit et extollet, quantumvis
prospera fuerit : sed in tanta procella et tempesta-
te, tranquillitate magna fruetur.

*

9. Neque enim ex rerum natura turbamur, E
sed ex animi nostri infirmitate. Nam si ex rebus
accidunt turbaremur, omnes homines tur-

qua
bari necesse esset. Omnes enim idem naviga-
mus pelagus, neque fieri potest, ut extra flu-

ctüs et tempestates versemur. Quod si quidam
extra tempestatem et furibundum mare degant, 4
palam est tempestatem non a negotiis oriri, sed
a statu. mentis nostr. Si hanc igitur ita compa-
remus, ut omnia facile ferat , nulli fluctus, nulla
tempestas , sed tranquillitas nobis semper aderit.
Verum nescio quo pacto,cum nihil horum dicere in
proposito haberem, in tantam admonitionem de-
venerim. Ignoscite, quaeso, longitudinem. Etenim
vereor, et admodum vercor, ut hoc studium meum

h Alii τῷ παρ᾽ ἡμῖν λόγῳ.
« ὑποτιθεμένοις deest in Mss. plurimis, et a Savilio in
margine positum fuit.

ARCHIEP. CONSTANTÍNOP.

^ /

πὼν, τοιαύτης ἀπολαύοντας dxpodaetoc, καὶ ἀποστόλῳ
, /, / M - »
τοιούτῳ συγγινομένους, μὴ μέγα τι χαὶ γενναῖον ἀγα-
» b

θὸν λαθόντας ἀπελθεῖν, χἂν ἀνὴρ, χἂν γυνὴ, κἂν νέος
ς ΄ y. M / Ὃν δὼ Y H
ὃ ταύτης μετέχων τῆς τραπέζης ἡ. Ei γὰρ τὰ θηρία
hy - c

τὰ παρ᾽ ἡμῖν λόγῳ ῥυθμίζοντες ἡμεροῦμεν, πόσῳ

Ἐπ e “ὦ / ὮΝ / X oy
μᾶλλον τῇ πνευματικῇ ταύτῃ διδασχαλίᾳ τοὺς ἄνδρας
τοῦτο ἐργασόμεθα., ὅταν xo τοῦ φαρμάχου καὶ τοῦ
θεραπευομένου πολὺ τὸ μέσον ἡ; Οὔτε γὰρ ἣ ἐν ἡυῖν
ἀγριότης τοσαύτη, ὅση f, ἐν ἐχείνοις- ἣ μὲν γὰρ φύ-
σεως, ἣ δὲ προαιρέσεώς ἐστιν οὔτε τῶν λόγων ἣ ἰσχὺς

58) (axxo τ ) Y 2 / 232 ὡς ,
$ αὐτή. Exestvn μὲν γὰρ ἀνθρωπίνης ἐστὶ διανοίας,

A τ ο e
αὕτη δὲ τῆς τοῦ Πνεύματος δυνάμεως xa τῆς χάριτος.
Ὃ τοίνυν ἀπογινώσχων ἑαυτοῦ, τὰ θηρία ἐννοείτω τὰ
ἥμερα, καὶ οὐδέποτε τοῦτο πείσεται: συνεχῶς παρὰ
τοῦτο ἴτω τὸ ἰατρεῖον, τῶν τοῦ Πνεύματος ἀχουέτω
νόμων διὰ παντὸς τοῦ χαιροῦ, χαὶ οἴχαδε ἀπελθὼν
ἀπογραφέτω τὰ ἀχουσθέντα τῇ διανοίᾳ" χαὶ οὕτως
» 5 E). /, " - X », Ἔ λεί 2935 ^4
ἔσται ἐν ἐλπίσι χρησταῖς x«i ἀσφαλείᾳ πολλῇ, τῇ

H bd cT 5 , [74 M ,
πείρᾳ τῆς προχοπῆς αἰσθανόμενος. “Ὅταν γὰρ 6 διά-

Y Ἢ DS τ * 7 2 , e [ NT
6oXoc i9, τοῦ Θεοῦ τὸν νόμον ἐγγραφέντα τῇ oy, ,
Ἁ , D / ,
xoi πλάκας αὐτοῦ γενομένην τὴν χαρδίαν, οὐ προσ-
» , ἣν , "E 0 Y 3 3 ζ, í
ἐλεύσεται λοιπόν. Ἔνθα γὰρ ἂν ἡ γράμματα βα-
cÜuxk, οὖκ ἐν στήλη χαραγέντα χαλχῇ, ἀλλ᾽ ἐπὶ
θεοφιλοῦς διανοίας ἁγίῳ νεύματι τυπωθέντα, xol
πολλὴς ἀποστίλθοντα τῆς χάριτος, οὐδὲ ἀντιδλέψαι
“ - , E] V /»ec €. rc Ὁ ^ e
ἐχεῖνος δυνήσεται, ἀλλὰ πόῤῥωθεν ἥμῖν δώσει τὰ νῶτα.
Οὐδὲν γὰρ οὕτω φούερὸν ἐκείνῳ xol τοῖς παρ᾽ ἐχείνου
c € f / 2X - € N ^ -

ὑποτιθεμένοις λογισμοῖς, ὡς διάνοια τὰ θεῖα μελε-
τῶσα, καὶ ψυχὴ ταύτη διαπαντὸς ἐγχειμένη τῇ πηγῇ.
Τὴν γὰρ τοιαύτην οὐ λυπῆσαί τι τῶν παρόντων δυ-

/ ^ 5,5 NAE: Ὅς E] 5 35 ὦ ἃ. ἃ
νήσεται, x&v ἀηδὲς 7j, οὐ φυσῆσαι xo ἐπᾶραι, x&v
αἴσιον ἡ " ἀλλ᾽ ἐν τοσούτῳ χειμῶνι καὶ ζάλῃ γαλήνης
ἀπολαύσεται πολλῆς.

Οὐ γὰρ παρὰ τὴν τῶν πραγμάτων φύσιν ὃ θόρυδος
CuTa 2 / 5 N A os E] θέ κω ὃ ,ὔ
ἡμῖν ἐγγίνεται, ἀλλὰ παρὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς διανοίας
τῆς ἡμετέρας. "Eme εἰ παρὰ τὰ cupGalvoyca τοῦτο
2 / / 5 , , »^ /
ἔἐπάσχομεν, πάντας ἀνθρώπους ταράττεσθαι ἔδει. Πάν-
τες γὰρ τὴν αὐτὴν πλέομεν θάλατταν, καὶ χυμάτων
xo ἅλμης ἐχτὸς εἰναι ἀμήχανον. Εἰ δέ εἰσιν, οἱ τοῦ
χειμῶνος ἑστήκασιν ἔξω xa τῆς θαλάττης μαινομέ-
vnc, εὔδηλον ὅτι τὸν χειμῶνα οὐ τὰ πράγματα ποιεῖ,

D τ , ^
ἀλλ᾽ ἣ χατάστασις τῆς διανοίας τὴς ἡμετέρας. Ἂν
οὖν αὐτὴν κατασχευάσωμεν οὕτως, ὡς πάντα φέρειν
εὐχόλως, οὖκ ἔσται χειμὼν ἡμῖν, οὐδὲ χλυδώνιον, λευ-

CA YAN m λή t PRSE PADO ij ΕἸ ^7 m
x"; ἀεὶ τῆς γαλήνης οὔσης. ᾿Αλλὰ γὰρ οὐχ olÓx πῶς
προθέμενος μηδὲν ὑπὲρ τούτων εἰπεῖν, εἰς τοσοῦτον
ταύτης ἐξηνέχθην τῆς παραινέσεως. Σύγγνωτε οὖν τῆς

; (ac ἡμῖν. Καὶ γὰρ δέδ | σφόδρα δέ-

μακρηγορίας ἡμῖν. Kat γὰρ δέδοιχα, καὶ σφόδρα δέ

4 Morel. x» ἐξαίσιον ἧ. Sed Savil. et omnes pene

Mss. »zv αἴσιον 54.

IN JOANNEM HOMIL.

, - e /
δοιχα, μήποτε ἀσθενεστέρα "fiv αὕτη γένηται ἣ
M - ^Y ^ ^
σπουδή" ὡς εἴ γε ἐθάῤῥουν bmp arii, οὐδὲν ἂν Ote-
λέ ALL τούτων ὑμῖν νῦν *. ἱκανὴ γὰρ αὕτη πάντα ὑμῖν
ἐξ Ξευμαρίσαι τὰ πράγματα: Ὥρα δὲ λοιπὸν ἐπὶ τὰ ps
χείμενα τήμερον ἰέναι, ὥστε μὴ χεχμηχότας ὑμᾶς
βάλλειν τοῖς ἀγῶσιν. ᾿Αγῶνες γὰρ ἡμῖν πρόχειν -
προσθάλλειν τοῖς ἀγῶσιν. ᾿Αγῶνες γὰρ 1j e
X A τ “5 Af 3. ῃ M M assis /
ται πρὸς τοὺς τῆς ἀληθείας ἐχθροὺς, πρὸς τοὺς πᾶντα
΄ cer - 1 NI cS «e -
μηχανωμένους, ὥστε χαθελεῖν τὴν δόξαν τοῦ YioU

kt
E ΤΊ
z

τοῦ Θεοῦ, μᾶλλον Ww ἑαυτῶν. Ἢ μὲν γὰρ μένει
διαπαντὸς, οἵαπέρ ἐστιν, οὐδὲν "di τῆς βλασφήμου
γλώττης ἐλαττουμένη᾽ ἐχεῖνοι δὲ, ὅν φασι προσχυνεῖν,
χαθελεῖν σπουδάζοντες, τὰ πρόσωπα αὐτῶν ἀτιμίας
^ c A "n / Y NE T 3 2 “
πληροῦσι xat χολάσεως τὴν ψυχήν. Τίνα οὖν ἐστιν ἅ
eom pe 5 nC d ^ 3

φασιν, ἡμῶν ταῦτα λεγόντων, ἐχεῖνοι; "Oct τὸ, "Ev
E 93 e , ΕἸ ν 545 ^ *t Le '
ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, οὐ τὸ ἀΐδιον δείκνυσιν * ἁπλῶς" xat
M M M E] D A M AN m 2) és " ^0
γὰρ καὶ περὶ οὐρανοῦ τοῦτο καὶ περὶ γῆς ἐλέχθη.

m τι , M τω τὶ Φ. ἢ e m
τῆς ἀναισχυντίας xal τῆς ἀνευλαύδείας τῆς πολλῆς.
Περὶ Θεοῦ σοι διαλέγομαι, καὶ σύ μοι τὴν γῆν φέ-
ρεις εἰς μέσον, χαὶ τοὺς ἀπὸ τῆς γῆς ἀνθρώπους ;
»Οὐχοῦν ἐπειδὴ Υἱὸς Θεοῦ 6 Χριστὸς λέγεται xol
Θεὸς, καὶ 6 ἄνθρωπος Υἱὸς Θεοῦ λέγεται καὶ θεός
E] 1 Y *3 /25 Y dile xev"
([Ἐγὼ.γὰρ εἰπα, θεοί ἐστε, φησὶ, xat υἱοὶ Ὑ Ψίστου
ἄντες), φιλονειχήσεις τῷ Μονογενεῖ τῆς υἱότητος,
χαὶ οὐδὲν φήσεις αὐτὸν ἔχειν κατὰ τοῦτό σου πλέον:
Οὐδαμῶς, φησί, Καὶ μὴν τοῦτο ποιεῖς, x&v μὴ τῷ
λόγῳ λέγης. * Πῶς; Ὅτι xot σὺ χάριτι. φὴς τῆς υἷοθε-
σίας θπὐρέναι xoi αὐτὸν οὕτω" τῷ γὰρ μὴ φύσει
λέγειν αὐτὸν υἱὸν οὐδὲν ἔπτερεν ἢ pm εἶναι τοῦτο
χατασχευάζεις. Πλὴν ἀλλ᾽ ἴδωμεν χαὶ τὰς μαρτυρίας,
ἃς παράγουσιν $ulv. Ἔν ἀρχῇ, φησὶν, ἐποίησεν ὃ
Θεὸς τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν ἥν. Ἡ δὲ γὴ ἦν ἀόρατος
χαὶ ἀχατασχεύαστος. Καὶ, Ἢν ἄνθρωπος ἐξ Ἄρμα-
(ou.

Καὶ ἔστιν ἰσχυρά * ἀλλ᾽ εἰς τὸ δεῖξαι τὴν παρ᾽ ἡμῶν

- ES ^ " 3
Σιφᾶ. Ταῦτά ἐστιν ἃ νομίζουσιν εἶναι ἰσχυρά.
, 5 , Ὁ ^ , * M M e
λεγομένην ὀρθότητα τῶν δογμάτων * πρὸς δὲ τὸ στῆ-
ΩΣ ,
cat τὴν βλασφημίαν αὐτῶν ἀσθενέστερά πως ἁπάν-
NES X utr. ' y ^ ᾿ , J
των. Τί γὰρ, εἶπέ μοι, χοινὸν ἔχει πρὸς τὸ, ᾿Κποίη-
^n *
c6, 50 , Hv; τί δὲ 6 Θεὸς πρὸς τὸν ἄνθρωπον; Τί τὰ

zd

ἄμικτα μιγνύεις, χαὶ συγχεῖς τὰ διαιρούμενα, χαὶ τὰ
ἄνω τὰ χάτω ποιεῖς; ᾿Ενταῦθα γὰρ τὸ, Ἦν, οὗ δεί-
χνυσι τὸ ἀΐδιον μόνον, ἀλλὰ xai T, "Ev à do ἦν, χαὶ
τὸ, Ὃ Λόγος ἦν. Ὥσπερ οὖν τὸ, ὧν, ὅταν μὲν περὶ

ἀνθρώπου λέγηται, τὸν ἐνεστῶτα χρόνον δηλοῖ μόνον"
ὅταν δὲ

€

a ^ e b 495 " 2 er M
περι Θεοῦ, τὸ αἰόιϊιον OEUXVUGIy * οὕτω χαὶ
Y

Ἤν, περὶ

T H oe e )zvóus n"

το, μὲν τῆς ἡμετέρας λεγόμενον φύσεως,
^ , , » M '

τὸν παρελθόντα σημαίνει χρόνον ἡμῖν, xat αὐτὸν

er [:/ 1 c ^ LN
τοῦτον πεπερατωμένον ὅταν δὲ περὶ Θεοῦ. τὸ ἀϊδιον
u h ,

^ ἡμῖν. Savil. suspicatur legendum ὑμὶν, sed omnia
exemplaria ἡμῖν habent.

* [ Pro ἁπλῶς alii φησί.

b Hic brevius efferri posse suspicantur Sayil, οἱ

ir. al. 21

felicem exitum. habeat ; nam si fisus essem , neu-
tiquam vos his de rebus alloquutus essem. Satis
certe sunt quz» diximus, ut omnia vobis facilia
reddantur. Tempus autern est ut ad rem proposi-
tam veniamus, ne vos defessi hzc certamina adea-
tis. Certamina quippe nobis prostant contra ve-
ritatis hostes , contra eos qui nihil non agunt, ut
Filii Dei gloriam, imo potius suam dejiciant. Illa
quippe semper manet ut est, nihil per maledicam
linguam imminuta : illi vero, dum. eum, quem se
adorare dicunt, prosternere student, vultum suum
infamia replent, et animam supplicio addicunt.
Quinam ergo dicunt illi, dum nos hzc proferi-
mus? Illud, Zn principio erat Ferbum, non
zternitatem simpliciter indicare : nam hoc de celo

B

€

rum
Verbo sen-

Haretico-
de

etiam et de terra dictum fuit. O impudentiam et tentia,

impietatem. ingentem ! De Deo te alloquor, et tu
mihi terram et homines terra. ortos affers in me-
dium? Ergo quia Christus Filius Dei dicitur
et Deus, et homo similiter. filius Dei et deus
praedicatur (nam Ego dixi, inquit , dii estis, et
filii Excelsi omnes ), cum Unigenito contendes
de filiatione, et dices ipsum nihil. plus habere,
quam tu habeas? Nequaquam, ait. Atqui illud
ipsum agis, etsi non dicas. Quomodo? Quia dicis,
te per gratiam adoptionem percepisse , ipsumque
similiter : cum autem dicis ipsum non natura fi-
lium esse , nihil aliud probas, quam per gratiam
filium esse. Czeterum videamus ea, qu:e nobis affe-
runt testimonia : Zn. principio fecit Deus celum
et terram. Terra autem erat inyisibilis et in-
composita. Et, Erat homo ex Armathaim Si-
pha. Mac ipsis firma. videntur. Et vere. firma
sunt, sed ad demonstrandam doctrinae nostrae ve-
ritatem : nam. ad illorum. blasphemiam compro-
bandam omnium debilissima sunt. Quid. enim,
quasso, commune habet illud, Fecit, cum illo,
Erat? quid Deus cum homine? Cur ea misces
quie misceri non possunt? cur confundis ea quae
divisa sunt, et quie sursum, deorsum ponis? Hic
enim illud, Erat, non sternitatem .| ostendit, si
solum spectetur; sed si addatur cum illis, 7n
19 principio erat, et, J'erbum erat. Quemadmo-
À dum ergo illud, Esse, cum de homine dicitur,

prisens tantum indicat tempus; cum autem de

Deo, zternitatem demonstrat : sic et illud, Erat,

de nostra dictum natura, preteritum tempus si-

E

Boisius ; sed locus, ni fallor, bene habet.
* Alii πῶς; ὅταν γὰρ καὶ. Mox alii μὴ φύσει εἶναι αὐτόν.
^ Sic Savil. et omnes pene Mss. Morel. περὶ 6252, τὸν

$5 . ? Ed
«st καὶ Ot TtXVTOS 070).

Psal.81.6.

Gen.1.1.2,

1 Fieg.1.I.

Hebr, 1. 2.

Gen. t. I.

22 S. JOANNIS CHRYSOST.

enificat, ipsumque finitum ; cum autem de Deo,
eternitatem indicat. Satis ergo erat ei, qui audi-
ret Terram , et Hominem, nihil. amplius de illis
cogitare, quam nature create conveniat. Nam
quod factum est, quidquid tandem sit, in tempore
vel szeculo factum est : at Filius Dei, non tempo-
ribus tantum, sed. seculis omnibus superior est :
nam illorum et creator et opifex est : dicitur enim,
Per quem fecit et. secula. Qui autem opifex
est , ante opificia haud dubie fuit. Quoniam vero
quidam ita insensati sunt, ut postea majus quid-
piam de sua dignitate suspicentur, illo verbo,
Fecit, et illo, Homo erat, auditoris mentem
praoccupat, et omnem impudentiam exscindit.
Nam que facta sunt omnia, ccelum, terra, tempore
facta sunt, temporale principium habent , eorum-
que nihil sine principio est, quia facta sunt. Ita-
que cum audis ipsum fecisse terram , et hominem
esse, superflue nugaris, et inutilia effutis. Ego
enim aliam hyperbolen afferre possum. Quaznam
illa est? Si de terra. dictum esset, In principio

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

terra erat; et de homine, In principio erat homo, C

neque ita quid majus de illis suspicandum fore,
quam illa quie nunc cognoscimus. Nam promissa
terre et hominis appellatione, quidquid de illis
dicatur, non potest animus majus quidpiam de
illis imaginari, quam ea quz scimus : ut contra,
Verbum, etiamsi tenue quidpiam de illo dictum
fuerit, non permittit tamen aliquid. abjectum et
vile de se existimari. Enimvero de terra sic postea

dicitur : Terra autem erat invisibilis et incom- Ὁ

posita. Cum dixisset enim ipsum fecisse terram,
et ipsi proprium terminum posuisset, secure jam
quae sequuntur enarrat ; gnarus neminem ita stul-
tum esse, ut illam sine principio et non factam
esse suspicetur. Terre quippe nomen, et illud,
Fecit, satis sunt ut vel admodum stulto suadeant,
ipsam nec zternam, nec non factam esse, sed ex
eorum numero quz in tempore condita sunt.

5. Praterea autem illud , Zrat, de terra et de
homine dictum, non simpliciter exsistentiam si-
gnificat ; sed de homine dictum, indicat ipsum ex
tali esse loco ; de terra autem, illam tali esse mo-
do. Neque enim. simpliciter dixit, Terra erat, et
postea tacuit; sed qualis post creationem esset

b Morel. post ἀΐδιον addit ὁμοίως, sed deest in Savil.
et Mss, plurimis.

« Morel. τῇ φύσει τῇ γεννητῆ. Savil. τῶν τῇ φύσει τοῖς
γξννητοῖς προσηχόντων.

ἃ Suspicatur Savilius legendum hic esse περὶ ízu-
τον.

ς Morel. περιττὰ μὴ φλυχρεῖς (1, φλυάρει) ἀνόητόν τινα

, xy -*
P ἐμφαίνει. Ἤρχει μὲν οὖν ἀκούσαντα γῆν, xa ἀκούσαν-
τα ἄνθρωπον, μηδὲν πλέον ὑποπτεῦσαι περὶ αὐτῶν, ὧν
τ , m "m b - 3"
“τῇ φύσει τῇ γεννητὴ προσῆχε νοεῖν. "o γὰρ γενόμενον,
, AM d hd - D
ὅτι ἂν ἡ, χρόνῳ ἢ αἰῶνι γέγονεν * 6 δὲ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ
οὗ χρόνων μόνον, ἀλλὰ χαὶ αἰώνων πάντων ἀνώτερος.
Δημιουργὸς γὰρ αὐτῶν ἐστι xal ποιητής" Δι᾽ οὗ γὰρ,
φησὶ, xal τοὺς αἰῶνάς ἐποίησεν. Ὃ δὲ ποιητὴς πρὸ
e /, , 5 M 3} Y NA CO E 7
τῶν ποιημάτων πάντως ἐστὶν. ᾿Ππειδὴ δὲ οὕτως ἀναί-
σθητοί τινες εἰσὶν, ὡς καὶ μετὰ ταῦτα μεῖζόν τι ὃ περὶ
αὐτῶν τῆς ἀξίας ὑπονοεῖν, τῷ, ᾿Πποίησε, ῥήματι, καὶ
τῷ, Ἄνθρωπος ἦν, προχαταλαμδάνει τὴν διάνοιαν τοῦ
ἀχροατοῦ, καὶ πᾶσαν ἀναισχυντίαν ἐχχόπτει. Πᾶν
γὰρ τὸ ποιηθὲν, καὶ οὐρανὸς καὶ γῆ, χρόνῳ πεποίηται,
καὶ ἀρχὴν ἔχει χρονικὴν, καὶ ἄναρχον τούτων οὐδὲν,
ἐπειδὴ γέγονεν. “Ὥστε ὅταν ἀχούσης, ὅτι Ἰὑἡ ποίησε τὴν
τω Y ἐν "A ὭΣ e δ -
γῆν, καὶ ὅτι Ἄνθρωπος ἦν, * περιττὰ λοιπὸν φλυαρεῖς,
ΔΖ !4 e^s 7 c 5 ^ M A /
ἀνόνητόν τινα ἑλίττων λῆρον. ᾿Εγὼ γὰρ xo ἑτέραν
ὑπερόολὴν εἴποιμι ἄν. Ποίαν δὴ ταύτην; Ὅτι εἰ xal
ES m9 uy L3 τ c
περὶ τῆς γῆς εἴρητο τὸ, ἐν ἀρχῇ ἦν ἢ γῆ, καὶ περὶ τοῦ
ἀνθρώπου, ὅτι ἐν ἀρχὴ ἦν ὃ ἄνθρωπος, οὐδὲ οὕτως
ὑποπτεῦσαί τι μεῖζον περὶ αὐτῶν τῶν νῦν f ἐγνωσμέ-
voy ἐχρὴν ἡμῖν. Ἢ γὰρ τῆς γῆς χαὶ τοῦ ἀνθρώπου
προσηγορία προλαῤοῦσα, ὅσα ἂν περὶ αὐτῶν λέγηται,
οὐκ ἀφίησι τὴν διάνοιαν μεῖζόν τι φαντασθῆναι περὶ
2f IUNII 3g. 5 / ^
αὐτῶν, ὧν νῦν ἴσμεν * ὁ ὥσπερ οὐδὲ 6 Λόγος, κἂν μι-
χρόν τι περὶ αὐτοῦ λεχθῇ, οὖκ ἀφίησι ταπεινὸν ἐννοῦ-
σαί τι καὶ εὐτελές. "Eme καὶ προϊών φησι περὶ τῆς
- [3 SY ὦ Do ror AS / 2
γῆς" Ἡ δὲ γὴ ἦν ἀόρατος καὶ ἀχατασχεύαστος. Ei-
^ M ci 2 , HUY M WC Un) RES N E]
πὼν γὰρ, ὅτι ἐποίησεν αὐτὴν, xal θεὶς * αὐτῇ τὸν oi-
χκεῖον ὅρον, ἀδεῶς λοιπὸν τὰ ἑξῆς φθέγγεται, εἰδὼς ὅτι
οὐδεὶς οὕτως ἀνόητός ἐστιν, ὡς ἄναρχον αὐτὴν χαὶ
ἀγένητον ὑποπτεῦσαι. "To γὰρ τῆς γῆς ὄνομα xad τὸ,
ῬΒἘποίησεν, ἱκανὰ καὶ τὸν σφόδρα ἠλίθιον πεῖσαι, ὅτι
οὐχ ἀΐδιος οὐδὲ ἀγένητος, ἀλλὰ τῶν ἐν χρόνῳ γενο-
μένων ἐστί.

Χωρὶς δὲ τούτων τὸ, Ἤν, ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ! xol τοῦ
, / 5 sa AS Pesce TUN , 57
ἀνθρώπου, οὐ τοῦ εἶναι ἁπλῶς ἐστι σημαντιχόν " ἀλλ
ἐπὶ μὲν τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀπὸ τοῦδε τοῦ χωρίου εἰ-
ναι " ἐπὶ δὲ τῆς γῆς, τοῦ πῶς εἶναι. Οὐδὲ γὰρ εἶπεν, ἣ

eo CY m Y m 71
δὲ γὴ ἦν, ἁπλῶς, καὶ ἐσίγησεν * ἀλλὰ πῶς ἦν καὶ μετὰ
N / 28/5. * T cr 2197. ,

τὸ γενέσθαι ἐδίδαξεν, olov, ὅτι ᾿Αόρατος xol dxaca-

ἀνελίττων λῆρον. Savil. et alii , ut supra.

f àjyocpévov, alii ἐγχειμένων.

& Morel. ὥσπερ οὐδέ. Savil. ὥσπερ οὖν. Utraque lectio
quadrat. Paulo post Savil. et Boisius legendum suspi-
cantur ἔτι χαὶ προϊών. Sed locus bene habet,

* [αὐτῆς Savil. et Cod. 706.]

h Aliqui χαὶ τοῦ οὐρανοῦ.

IN JOANNEM HOMIL. ΠΙ. al. ir.

σχεύαστος, ἔτι τοῖς ὕδασι ρυπτομένη χαὶ φυρομένη.
Καὶ ἐπὶ τοῦ Ἑλχανᾶ οὖχ εἶπεν, ὅτι ἦν ἄνθρωπος, μό-
νον, ἀλλὰ προσέθηχε χαὶ πόθεν ἦν δηλῶν, τὸ Ἔξ
m y M
᾿Ἀρμαθαὶμ. Σιφᾶ. Emi δὲ τοῦ Λόγου οὐχ οὕτω. Koi
M r δ᾿ 3 '
αἰσχύνομαι μὲν ταῦτα τούτοις ἀντεξετάζων. Εἰ bui
τοῖς ἐπ᾽ ἀνθρώπων αὐτὸ ποιοῦσιν ἐπιτιμῶμεν, ὅταν
πολὺ τὸ μέσον τῆς ἀρεξῆῆς τῶν ἐξεταζομένων ἡ, χκαί-
τοι γε τῆς οὐσίας μιᾶς οὔσης" ὅταν καὶ τῆς φύσεως χαὶ
τῶν ἄλλων ἁπάντων ditis ἄπειρον 7j τὸ μέσον, πῶς
οὖχ ἐσχάτης μανίας τὸ τὰ τοιαῦτα χινεῖν ; Ἀλλ᾽ ἵλεως
- 5 M ἂι E , a κΚ. , » Τ)
ἡμῖν αὐτὸς ὃ βλασφημούμενος παρ᾽ ἐχείνων εἴη. Τὴν
τ - /
γὰρ τῶν τοιούτων λόγων ἀνάγχην οὐχ ἡμεῖς ἐφευρήχκα-
τ m - 7 -
peu. ἀλλ᾽ oi τῇ ἑαυτῶν πολεμοῦντες σωτηρίᾳ ἡμῖν
[74 E X 9] 2. c
παρέσχον. Τί οὖν φημι} Οτι τοῦτο τὸ, Ἢν, ἐπὶ τοῦ
Λόγου, τοῦ εἶναι ἀϊδίως μόνον ἐστὶ δηλωτιχόν" Ἔν
ἀρχὴ γὰρ ἦν, φησὶν, ὃ Λόγος - τὸ δεύτερον δὲ ἦν, τοῦ
ji. “ ^ Du e τ. /
ips τινα εἶναι. ᾿Επειδὴ γὰρ μάλιστα τοῦ Θεοῦ τοῦτό
ἐστιν ἴδιον, τὸ ἀΐδιον χαὶ ἄναρχον; τοῦτο hcm τέ-
θειχεν. Εἶτα, ἵνα μή τις ἀχούων δὰ Ἣν ἐν ἀρχἣ καὶ
ἀγέννητον αὐτὸν εἴπῃ, εὐθέως αὐτὸ παρεμυθήσατο, πρὸ
τοὺ εἰπεῖν τί ἦν, εἰπὼν ὅτι Πρὸς τὸν 4 Θεὸν ἦν. Καὶ ἵνα
μὴ Λόγον "αὐτὸν ἁπλῶς νομίση τις εἶναι προφοριχὸν ἢ
ἐνδιάθετον, τῇ τοῦ ἄρθρου προσθήχη, χαθάπερ ἔφθην εἰ-
$ - e - 7
TV, χαὶ διὰ τῆς δευτέρας ταύτης τοῦτο ἀνεῖλε ῥήσεως.
τ ἐν Mou poe
Οὐ γὰρ εἶπεν, ἐν Θεῷ ἦν, ἀλλὰ, Πρὸς τὸν Θεὸν ἦν, τὴν
?) € H 2E Jeu ease EL 2 / $ - Er
χαθ᾽ ὑπόστασιν αὐτοῦ pou ἐμφαίνων ἡμῖν. Eizo
χαὶ σαφέ ἔστερον αὐτὸ προϊὼν ἀπεχάλυψεν, ΠΟ
ὅτι ὃ Λόγος οὗτος xaX Θεὸς ἦν. Ἀλλὰ πεποιημένος,
, QUEE. 3 5f c 3 - e 2 'ὺν τῷ )γ9 ,
φησί. Τί οὖν ἐχώλυε τοῦτο εἰπεῖν, ὅτι ἐν ἀρχὴ ἐποίη-
σεν ὃ Θεὸς τὸν Λόγον; - Hot ins τῆς γῆς διαλεχόμενος
ὃ Μωὺῦσῆς, οὐχ εἰπεν; ἐν ἀρχῇ ἦν ἢ γῆ, ἀλλ᾽ ὅτι
᾿Εποίησεν αὐτὴν, καὶ τότε ἦν. Τί τοίνυν ἐκώλυε xo τὸν
3 / cr 2 - ci 2 9 res δ - / Y
Ἰωάννην οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν 6 Θεὸς
τω c eo ΝΜ “-
τὸν Λόγον : Ei γὰρ περὶ τῆς γῆς τοῦτο ἔδεισεν ὃ Μωῦ-
Ld , nx 2 f » A o 80.. M
σἧς, Uf, τις αὐτὴν ἀγένητον εἴπη " πολλῷ μᾶλλον περὶ
τοῦ Υἱοῦ φούδηθῆναι' ἐχρῆν: τὸν ᾿Ιωάννην, εἴγε χτιστὸς
5» « ' Y / N ES 3 7 ,
ἣν. O μὲν γὰρ χόσμος, δρατὸς ὧν, αὐτόθεν χηρύτ-
«et τὸν ποιητήν (Οἱ οὐρανοὶ γὰρ, φησὶ, διηγοῦνται
IF e exea. e Y Yu 5». / 5 A Ἃ
δόξαν τοῦ Θεοῦ ): 6 δὲ Υἱὸς ἀόρατός ἐστι, xol τὴν
L IN e uber, d € Br αι ον
χτίσιν σφόδρα xa ἀπείρως “ ὑπεραναδέθηχεν. Εἰ τοί--
x ἊΝ , Ὡς τ / €. m. YN EY
νυν ἔνθα μηδὲ λόγου xa διδασχαλίας ἥμιῖν ἔδει πρὸς
τὸ μαθεῖν, ὅτι γενητὸς ὃ χόσμος ἐστὶν, ὅμως σαφῶς
Lud » / τ
αὐτὸ xai πρὸ τῶν ἄλλων τίθησιν Ó προφήτης" πολλῷ
e M "m ^e om m ^ P] , δι bh ,
μᾶλλον περὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦτο τὸν Ἰωάννην ἐχρὴν εἰ-

ἀλλ᾽ ὃ Πέτρος

πεῖν, εἴ γε χτισθεὶς ἦν. Ναὶ, φησίν "

i Savil. πόθεν ἦν, ἐξ Ἀρμαθὲμ. XtgZ-

a Aliqui αὐτὸν ἀληθῶς νομίση. Ybidem προροριχὸν 2 ἐν-
διάθετον. Ππροροριχὸν Verbum dixit Theophilus Antio-
dnd p. 104 ; ἐνδιάθετον Λόγον memorat Irenzus l. 2,

. 12; et subinde ha voces ab hereticis maxime frc:

dhedisfe, ideoque proscriptze sunt. Erant qui dicerent
Patrem ante mundi creationem habuisee Verbum. i,-

25
addidit, nempe , /nvisibilis erat et incomposita,
adhuc aquis operta et admixta. Et de Elcana non
dixit solum quod esset homo, sed adjecit unde es-
set, De Armathaim Sipha. De Verbo autem non
sic. Et me pudet profecto hzc simul indagare. Si
enim reprehendimus eos qui circa homines hoc
agunt, quando multum est inter eos qui compa-
rantur virtutis discrimen, licet illi ex una eadem-
que substantia sint : quando et circa naturam et
circa alia infinitum est interstitium, quomodo non
extrem: dementiz fuerit has quizstiones movere?
Sed nobis ille propitius sit, quem ipsi blasphemiis
impetunt. Hujusmodi namque dictorum adhiben-
dorum necessitatem. non nos induximus, sed illi
nobis obtulere, qui salutem. impugnant suam.
Quid ergo dico? Illud, Erat, de Verbo dictum,
significare ipsum aeternum esse : nam ait, Zn prin-
cipio erat Ferbum; consequens autem erat, ut!
apud aliquem esset. Cum enim máxime illud Dei ο΄
sit proprium, ut sit zeternus et sine principio , hoc
primo posuit. Deinde, ne quis audiens illud, 2n
principio erat, etiam ingenitum diceret, statim
ipsi occurrit, antequam diceret quid erat, dicendo,
Erat apud Deum. Et ne quis ipsum. Verbum
prolatitium aut internum esse putaret , per articu-
lum pramissum, et per secundam additionem ,
hanc amovet suspicionem. Non enim dixit, In Deo
erat, sed, pud Deum, ejus nobis secundum
hypostasin sternitatem declarans. Deinde illud
clarius significavit adjiciens, Verbum istud fuisse
Deum. Sed, inquies, factum. Quid ergo obfuit
quin diceret, In principio fecit Deus Verbum?
Nam cum de terra loqueretur Moyses , non dixit,
In principio erat terra, sed, Fecit eam, et tunc
fuit. Quid igitur. prohibuit quominus Joannes ita
diceret , In principio fecit Deus Verbum? Si enim
ita dixit Moyses timens ne quis terram non factam
diceret; multo magis de Filio metuere. oportebat
Joannem, si creatus fuisset. Mundus enim cum sit
visibilis, hoc ipso Conditorem praedicat (nam

b

JEternitas
m VCECUEE

Gen, I. t.

Celi, inquit, enarrant. gloriam. Dei) : Filius Psal. 18.1.

autem invisibilis est , et creaturam infinito medio
excedit. Si itaque ubi neque verbo neque doctrina
opus erat, ut disceremus mundum esse factum,
tamen clare illud et ante omnia ponit propheta;

διάθετον, internum : οἵ quando mundum creavit, pro-
tulisse Verbum suum , et tunc fuisse προροριχὸν, prola-
Lilium. Λόγον προφοριχὸν xai ἐνδιάθετον, prout in homi-
nibus est, memorat Plutarchus, libro, quod Philosophus
debeat maxime principes alloqui.

b Quidam ὠνχθέβξηχεν.

24 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

multo magis id de Filio Joannem dicere oporte-
bat, si creatus fuisset. Etiam, dices : sed Petrus id
clare dixit et perspicue. Ubinam et quando? Cum E

-Act. 2.36. Judaeos alloquens diceret : Ipsum Dominum et

Christum Deus fecit. Cur ergo id quod sequitur
non adjecisti, Zunc Jesum quem vos crucifi-
zistis ? Àn Ignoras ex dictis alia ad immortalem 9)
naturam, alia ad incarnationem pertinere? Si au- A
tem non ita se res habet, sed omnia de deitate
accipias, Deum passibilem induces : si vero non
passibilis, non factus utique est. Nam si ex divina
et ineffabili natura sanguis effluxerit, et si vice
carnis ipsa in cruce clavis transfixa et dissecta sit,
ratione nixum est sophisma tuum. Quod si ne
diabolus quidem ita blasphemaverit, cur inex-
piabilem ignorantiam simulas , quali ne demones
quidem umquam usi sunt? Praeterea. hec, Domi-
nus et Christus , non sunt. substantiz, sed digni-
tatis; alterum enim est potenti: , alterum unctio- B
nis. Quid ergo dixeris de Filio Dei ? Nam si crea-
tus sit, ut vos dicitis, nullum hoc haberet locum.
Non enim prius factus est, et tunc Deus ipsum
ordinavit ; neque abjectum habet principium, sed
ex natura atque substantia. Interrogatus enim num

Joan.18. rex esset, Ego in hoc natus sum, inquit. Petrus

37-

autem quasi de quodam qui ordinatus sit loquitur :
nam de cconomia , sive de humanitate ipsi sermo
est.

4. Ecquid miraris, si Petrus id dicat? Nam
Paulus Athenienses alloquens , virum ipsum tan-

4ct.17.31, tum appellat dicens: Zn viro in quo statuit fidem

prebens omnibus, suscitans eum a mortuis :
nihilque de forma Dei loquitur, neque Deo zequa-
lem dicit, neque quod sit splendor glorie ejus; €
idque merito. Nondum enim tempus haec dicendi
venerat; sed satis adhuc erat, ut ipsum hominem
esse et resurrexisse admitterent. Sic et ipse Chri-
stus fecit; a quo edoctus Paulus, ita res dispen-
sabat. Non enim statim nobis deitatem suam re-
velavit, sed prius propheta et Christus simplex
homo putabatur; deinde et verbis et operibus id
quod vere erat. ostendit. Ideo Petrus in principio
hoc utitur modo : nam hanc priorem ad Judaeos
concionem habuit. Quia enim de divinitate ejus

^ Alii εἰσάγεις.

b Savil. ὑπεχρίναντο; ἄλλως τε τὸ Κύριος χαὶ τὸ Xpi-
στὸς, οὐχ ἔττιν οὐσίας, ἀλλ᾽ ἀξιώματος. Morel. vero ὑπε-
χρίναντο ; ὅτι τὸ Κύριος χαὶ τὸ Χριστὸς, οὐχ ἔστιν οὐσίας" τὸ
γὰρ Κύριος χαὶ Χριστὸς δηλωτιχὸν οὐχ ἔστιν οὐσίας , minus
recte.

* xai ante οὐσιωμένην deest in Savil.

τοῦτο εἶπε σαφῶς καὶ διαῤῥήδην. Ποῦ xod πότε; Ὅτε
Ἰουδαίοις διαλεγόμενος ἔλεγεν, "Oct Κύριον αὐτὸν xal
Χριστὸν ὃ Θεὸς ἐποίησε. Τί οὖν χαὶ τὸ ἑξῆς οὐ προσέ-
θηχας, ὅτι Τοῦτον τὸν ᾿Τησοῦν ὃν ὑμεῖς ἐσταυρώσατε ;
Ἢ ἀγνοεῖς ὅτι τῶν λεγομένων τὰ μὲν τῆς ἀκηράτου
φύσεως, τὰ δὲ τῆς οἰχονομίας ἐστίν ; Ei δὲ μή ἐστιν,
ἀλλὰ πάντα ἁπλῶς ἐπὶ τῆς θεότητος ἐχδέξη, καὶ πα-
θητὸν " εἰσάξεις τὸ Giov: εἰ δὲ μὴ παθητὸν, οὐδὲ
ποιητόν. Ei μὲν γὰρ ἐχ τῆς θείας αὐτῆς καὶ ἀῤῥήτου
φύσεως τὸ αἷμα ἔῤῥευσε, καὶ ἀντὶ τῆς σαρχὸς αὐτὴ
τοῖς χατὰ τὸν σταυρὸν ἥλοις διηρεῖτο χαὶ ἐτέμνετο,
λόγον ἂν εἶχέ σου χατὰ τοῦτο τὸ σόφισμα. Ei δὲ τοῦτο
οὐδ᾽ ἂν αὐτὸς ὃ διάδολος βλασφημήσειε,, τίνος ἕνεχεν
αὐτὸς ἀγνοεῖν προσποιὴ ἀσύγγνωστον οὕτως ἄγνοιαν,
χαὶ ἣν οὐδ᾽ ἂν οἱ δαίμιονες P ὑπεχρίναντο ; Ἄλλως τε τὸ
Κύριος καὶ τὸ Χριστὸς, οὐχ ἔστιν οὐσίας, ἀλλ᾽ ἀξιώμα-
τος. Τὸ μὲν γὰρ τῆς ἐξουσίας ἐστὶ, τὸ δὲ τοῦ χρισθῆ-
ναι. Τί οὖν ἂν εἴποις περὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ; Εἰ γὰρ
xai χτιστὸς ἦν χαθ᾽ ὑμᾶς, τοῦτο οὖχ ἂν ἔχοι χώραν :
οὗ γὰρ δὴ πρότερον ἐγένετο, καὶ τότε αὐτὸν ἐχειροτό-
νησεν ὃ Θεός - οὐδὲ ἀπόόδλητον ἔχει τὴν ἀρχὴν, ἀλλὰ
φύσει “καὶ οὐσιωμένην. ᾿ρωτηθεὶς γὰρ εἰ βασιλεὺς
εἴη, ᾿Εγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι, φησίν. Ὃ δὲ Πέτρος,
ὡς περὶ τινὸς χειροτονηθέντος, οὕτω διαλέγεται. Περὶ
γὰρ τῆς οἰκονομίας ὃ λόγος αὐτῷ * πάσης.

- b 7 Li 5
Καὶ τί θαυμάζεις," εἰ τοῦτο ὃ Πέτρος φησίν : Ἀθη-
e ^ -
valotc γὰρ διαλεγόμενος ὃ Παῦλος, ἄνδρα αὐτὸν χαλεῖ
μόνον, οὕτω λέγων * "Ev ἀνδρὶ ᾧ ὥρισε πίστιν παρα-
e E Y
σχὼν πᾶσιν, ἀναστήσας αὐτὸν ἐκ νεχρῶν " xal οὐδὲν
d M τ e c ,ὔ e Δ d » 5 “ὦ
περὶ τὴς τοῦ Θεοῦ λέγει μορφῆς, οὐδὲ ὅτι ἴσος αὐτῷ,
bh e kA
οὐδὲ ὅτι ἀπαύγασμα τῆς δόξης αὐτοῦ " εἰκότως. Οὔπω
ES Y Y
γὰρ τούτων καιρὸς τῶν ῥημάτων ἦν, ἀλλ᾽ ἀγαπητὸν
3 » M
ἦν αὐτοὺς παραδέξασθαι τέως ὅτι ἀνθρωπός ἐστι, xat
E
ὅτι ἀνέστη. Οὕτω xol αὐτὸς ἐποίησε Χριστός " παρ᾽
ὗ xo Παὺλ θὼν, οὔ & πράγματα “ ῳχονόμει
o0 xoi Παῦλος μαθὼν, οὕτω τὰ πράγματα “ ᾧχονόμει.
-» - ,
Οὐ γὰρ εὐθέως uiv ἑαυτοῦ τὴν θεότητα ἐξεχάλυψεν,
E] M -— RT d] / 1 x end M X
ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἐνομίζετο εἰναι προφήτης xat Xpt-
em NN e E]
στὸς ἁπλῶς ἄνθρωπος " ὕστερον δὲ ἐφάνη διὰ τῶν ἔρ--
T Ὁ S Y e M
γων xol τῶν ῥημάτων τοῦτο ὅπερ ἦν. Διὰ τοῦτο xoi ὃ
e 7 ͵ CE ἡ M M
Πέτρος ἐν ἀρχὴ τούτῳ χέχρηται τῷ τρόπῳ * xol γὰρ

, r , N Ἵ Ὸϑ EE [ARN ἢ
ταύτην To" πρὸς ᾿Ιουδαίους ἐεδημήγορει δημηγο-

4 πάσης. Savil. legendum putat πῶς, et. melius certe
quadraret ad seriem. Sed omnes Editi et Mss. πάσης
habent.

* Quidam oixovouet. [ Mox pro Χριστός recte Savil. et
Cod. 706 χρηστός.]

f πρώτην deest in. quibusdam Mss, [Mox Savi. et
Cod. 706 xat ἐπειδὴ οὐδέν. ]

IN JOANNEM HOMIL.

πρῶ» 4s 25

ρίαν. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ οὐδὲν περὶ τῆς θεότητος αὐτοῦ τέως D nihil hactenus ediscere potuerant , ideo de Christi

M

δ Y E » (T RS. 5
σαφὲς μαθεῖν ἴσχυον, διὰ τοῦτο τοῖς περὶ τῆς oixovo-
o , e , 2 M
μίας ἐνδιατρίόει λόγοις, ἵνα τούτοις fj ἀχοὴ γυμνα-
- - b ^ 7 "NW , K M τι
σθεῖσα, τῇ λοιπῇ προοδοποιήση διδασχαλία. Καὶ εἰ
Ὁ »* -
βούλοιτό τις τὴν δημηγορίαν πᾶσαν ἄνωθεν διελθεῖν,
€ , E σὰ, ^ és ? I5 ^ X , K M M] », x
εὑρήσει τοῦτο ὃ λέγω σφόδρα διαλάμπον. Καὶ γὰρ àv
- M - οω , M
ὃρα αὐτὸν καλεῖ xal αὐτὸς, xoi τοῖς τοῦ πάθους, xal
Dh τω NY , 7
τὴς ἀναστάσεως, xai τῆς κατὰ σάρκα γεννήσεως ἐν-
M Ὁ M e ,ὔ E
διατρίόει λόγοις. Καὶ Παῦλος δὲ, ὅταν λέγη, Too ve-
M M T
νομένου ἐκ σπέρματος Δαυὶδ κατὰ σάρχα, οὐδὲν ἕτερον
c , er M 5 , M τὭω
ἡμᾶς παιδεύει, ἀλλ᾽ ὅτι τὸ, ᾿Εποίησεν, ἐπὶ τῆς oixo-
Ls Y - b 5 ,
νομίας παρείληπται, ὃ χαὶ ἡμεῖς ὁμολογοῦμεν. Ἀλλ᾽ 6
— — τ , ,
τῆς βροντῆς υἱὸς περὶ τῆς ἀῤῥήτου xo προαιωνίου
xe δὲν ^ , τ Y ἘΞ b 5 Δ.
ἡμῖν ὑπάρξεως διαλέγεται νῦν. Διὰ τοῦτο τὸ, ᾿Κ'ὼοίη-
εν δα er E/ 3 WELT x. Ὁ
σεν, ἀφεὶς, τὸ, ᾽ν, ἔθηκεν. "Ey priv δὲ εἰ χτιστὸς ἦν;
m , m— Ej
τοῦτο μάλιστα διορίσασθαι. Ei γὰρ ὃ Παῦλος ἔδεισε
Lud , [:j m * L4
WU, τις ὑποπτεύσῃ τῶν ἀνοήτων, ὅτι τοῦ Πατρὸς ἔσται
Δ 7 NN
μείζων, xat ὑποτεταγμένον ἕξει τὸν γεννήσαντα * διὰ
m d , / dg
γὰρ τοῦτο xai Κορινθίοις ἐπιστέλλων ἔλεγεν * “Ὅταν
e , m J M D
δὲ εἴπη, ὅτι ὑποτέταχται, δῆλον ὅτι ἐχτὸς τοῦ ÜTo-
-- , ΔΝ
τάξαντος αὐτῷ τὰ πάντα - καίτοι τίς ἂν ὑπονοήσειεν,
d M [4 / / e» γε» M X “
ὅτι ὃ Πατὴρ ὑποταγήσεταί ποτε τῷ Υἱῷ xat μετὰ τῶν
/ 233^ d ΠῚ D Y 5» 7 D €
πάντων; ἀλλ᾽ ὅμως εἰ xal τὰς ἀλόγους ταύτας ὕπο--
, NIS , EA PN M m € IT 5
νοίας δέδοικε, xat φησιν, ᾿Εχτὸς τοῦ ὑποτάξαντος αὖ-
- Y , - Ἐ- T E / 3 ^
τῷ τὰ πάντα * πολλῷ μᾶλλον τὸν Ἰωάννην, εἰ χτιστὸς
- ΟΝ - — y *
ἦν ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, φοδηθῆναι ἔδει, μή τις αὐτὸν
M - ΤῈ Tes
ἄχτιστον νομίσῃ, καὶ τοῦτο πρὸ πάντων διδάξαι. Νὺν
Y 5 M s Et 3117. » 2. Ν y E
δὲ, ἐπειδὴ γεννητὸς ἦν, εἰκότως οὔτε αὐτὸς, οὔτε ἄλ--
s , , M
λος οὐδεὶς, οὖκ ἀπόστολος, οὐ προφήτης, χτιστὸν αὐὖ-
7 1 ^ Y
τὸν ἔφησαν εἰναι. Καὶ αὐτὸς δὲ ὃ Movovevzc οὐχ ἂν αὐτὸ
2 puse rette t Nice τες Y
παρῆχεν, εἶ τοῦτο ἦν. Ὃ γὰρ τὰ οὕτω ταπεινὰ φθεγ-
, ERE /B COE - $3 2
γόμενος διὰ συγχατάδασιν, πολλῷ μᾶλλον τοῦτο οὐχ ἂν
b2../ L. Oi Y E] 9i EAD. SX x Y
ἐσιώπησεν. Οἶμαι γὰρ οὖχ ἀπεικὸς, μᾶλλον ἔχοντα τὸ
m ^ X Κ - D M
ὑψηλὸν σιγῆσαι, ἢ μὴ ἔχοντα παραλιπεῖν τοῦτο αὐτὸν,
M WV NUN FP [/j , EA x ^p tn A d RA
xat μὴ διδάξαι ὅτι οὐχ ἔχει. ᾿κεῖ μὲν γὰρ εὔλογος
- 9 Y x /^ /, s
πρόφασις τῆς σιγῆς ἦν, τὸ βούλεσθαι διδάσχειν τοὺς ἀν-
- V ^ ^. M
θρώπους ταπεινοφρονεῖν, x«i διὰ τοῦτο σιγᾶν τὰ με-
, m , - um ὦ , b ^ 5^ ,
γάλα τῶν προσόντων αὐτῷ : ἐνταῦθα δὲ οὐδεμίαν
- , τ -Ὁ
ἔχοις εἰπεῖν δικαίαν πρόφασιν τῆς σιωπῆς. Τίνος γὰρ
u NE — ^ -
ἕγεχεν ἐσίγα, εἰ χτιστὸς ἦν, τὸ γεγενῆσθαι, ὃ xal τῶν
, ^ ^ , - 9) - 8 A
προσόντων πολλὰ παραιτούμενος; Ὥστε ὃ διὰ τὴν
-» ,ὔ M à i: ,
τῆς ταπεινοφροσύνης διδασχαλίαν χαὶ τὰ μὴ προσόντα
- ΝΥ Y Lud D
αὐτῷ πολλάχις εἰπὼν ταπεινὰ, πολλῷ μᾶλλον, εἰ
DERE d ^ 2. 0 / Δ E] ES E]
χτιστὸς ἦν, τοῦτο 00x ἂν παρέλιπεν. Ἢ οὐχ δρᾶς, αὖ-

^

τὸν, ἵνα μηδεὶς αὐτὸν ἀγέννητον ὑπολάδη, πάντα ὑπὲρ
τούτου Xa ποιοῦντα xai λέγοντα, xa ἀνάξια αὐτοῦ
φθεγγόμενον “ τῆς ἀξίας xai τῆς οὐσίας, καὶ εἰς προ-
φήτου ταπεινότητα καταθαίνοντα ; Τὸ γὰρ, Καθὼς

5 / , ᾿ ^ 3 - 7 y p ws. M
0 O0U0) *otyo * K«t τὸ, Ἐχεῖνός μοι εἴπε τι εἰπῷ χαι

ἃ παρῆχεν. Nonnulli habent παρέθηχεν. [Paulo ante
ρῆχεν. | [
Savil. ἔρησεν.]

humana natura verba facit , ut his exercitatus au-
ditus, ad reliquam percipiendam doctrinam apta-
retur. Quod si quis voluerit totam concionem al-
tius repetere, id quod dico conspicuum esse in-
veniet. Nam et virum illum vocat, deque passione,
resurrectione, et generatione secundum carnem
pluribus agit. Paulus vero cum dicit, Qui factus
est ex semine David secundum carnem, nihil
aliud nos docet , quam quod illud, Fecit, de ceco-
nomia dictum sit; id quod etiam nos confitemur.
E Verum filius tonitrui de ineffabili et ante sz-
cula exsistentia nunc nos alloquitur. Ideo illo, Fe-
cit, relicto, Erat, dixit. Oportebat enim, si crea-
tum fuisset , id maxime definire. Si enim Paulus
timuit ne quis ex insipientibus suspicaretur Filium
Patre majorem fore, et Genitorem sibi subje-

.5 ctum habiturum esse : nam. ideo Corinthiis scri-

A bens dicebat : Cum autem dicit, Subjecta sunt,
sine dubio preter eum qui subjecit ei omnia;
atqui quis suspicaretur Patrem cum omnibus sub-
jectum fore Filio? et tamen si has absurdas suspi-
ciones timuit et dicit, Preter eum qui subjecit ei
omnid; multo magis Joannem, si Filius Dei crea-
tus fuisset, timere oportebat, ne quis ipsum in-
creatum putaret, illudque pre omnibus docere.
Cum autem genitus sit, jure neque ipse, neque
alius quispiam , vel apostolus vel propheta crea-
tum ipsum fuisse dicit. Imo neque ipse Unigenitus
id prztermisisset, si creatus vere fuisset. Qui enim
tam humilia sese demittendo loquitur, multo mi-
nus id tacuisset. Nam verisimilius puto ipsum
quam haberet przstantiam potius tacuisse , quam
sí non haberet id protermisisse, nec significasse
id se non habere. Illic consentanea tacendi causa
erat, quod vellet docere homines humilitatem ,
ideoque praestantiam. suam obtegeret; hic. autem
ne minimam quidem probabilem tacendi causam
dicere possis. Cur enim si creatus erat, se factum
esse tacuisset, qui multa sibi congruentia preter-
mittebat? Itaque is qui ad docendum humilitatem
abjecta, sibi non. competentia , sepe dixit , multo
magis, si creatus fuisset, 1d non prztermissurus
erat. Nonne vides ipsum, ne quis ingenitum su-
spicaretur nihil non agentem et dicentem , imo in-
digna loquentem sua dignitate et substantia, atque
in prophetze humilitatem sese demittentem ? Illud
enim, Sicut audio judico : et illud, Jlle mihi
dixit quid dicam et quid loquar, et similia,

B

C

b Alii ἐσιώπησεν εἰχὸς γὰρ ἦν μᾶλλον, sic bene multi,
c Hac, τῆς ἀξίας χαί, desunt in quibusdam,

Rom. 1.3.

r. Cor. 15.
26. 27.

Christus
cur humilia
aliquando
verba pro-
ferat.

Joan. 5.30.
et t2. 49.

26

prophetarum tantum verba sunt. Si ergo ut hanc
tolleret suspicionem, tam humilia proferre verba
non dedignatus est : multo magis, si creatus esset,

S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

; , E] Ὁ ^ / δέρειν
τί λαλήσω, καὶ ὅσα τοιαῦτα, προφητῶν μόνον ἐστίν.
Εἰ τοίνυν ταύτην θέλων τὴν ὑποψίαν ἀνελεῖν, οὕτω
ταπεινὰ φθέγξασθαι oüx ἀπηξίωσε ῥήματα" πολλῷ

ne quis increatum illum suspicaretur, multa siml- D. μᾶλλον ἂν, εἰ χτιστὸς ἦν, ἵνα μὴ ἄκτιστόν τις αὐτὸν
lia dixisset; verbi causa, Nolite putare me geni- ὑποπτεύσῃ, πολλὰ τοιαῦτα ἂν εἶπεν: οἷον, μιὴ νομίζετέ
tum esse a Patre; nam factus, non genitus sum, μὲ γεγεννῆσθαι παρὰ τοῦ Πατρός" πεποίημαι ἐγὼ, οὐ
neque ex eadem ex qua ille substantia. Nunc au- γεγέννημαι, οὐδὲ εἰμὶ τῆς οὐσίας ἐκείνου. Νῦν δὲ πᾶν
tem omnino contra facit; nam ea loquitur, qu vel τοὐναντίον ποιεῖ" ἐχεῖνα γὰρ φθέγγεται τὰ ῥήματα,
invitos cogant ad contrariam amplectendam sen- ἃ χαὶ τοὺς μὴ βουλομένους ἀναγχάζει χαὶ ἄκοντας τὴν
Joan. τή. tentiam; ut nempe : Ego in Patre et Pater πὶ ἐναντίαν δέξασθαι ὑπόνοιαν, οἷον, ὅτι "Es ἐν τῷ Πα-
ΤΣ d: me; et, Tanto tempore vobiscum sum, et non τρὶ; καὶ ὃ Πατὴρ ἐν ἐμοί. καὶ, Τοσοῦτον χρόνον μεθ᾽
cognovisti me, Philippe? Qui videt me, videt ὑμῶν εἶμι, καὶ οὐκ ἔγνωχάς με, Φίλιππε; Ὃ ἕωρα-
1υϊά. 5.23. et Patrem; et, Ut omnes honorent Filium, κχὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πατέρα" καὶ, “να πάντες τι-
ILid. 5.51. sicut honorant. Patrem. Sicut Pater suscitat μῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα. “Ὥσπερ ὃ
mortuos, el vivificat: sic et Filius, quos vult, Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς xoi ζωοποιεῖ, οὕτω
Ibid. 5. 17; vivificat. Pater meus usque modo operatur, et € χαὶ ὃ Yibc, οὺς θέλει, ζωοποιεῖ. Ὃ Πατήρ μου

Ibid. o. €go operor. Sicut novit me Pater, et ego nosco
15.0130. Patrem, Ego et Pater unum sumus. Et ubique
Sicut et Ita ponit, dicitque se et Patrem unum
esse, nullamque esse differentiam declarat. Aucto-
ritatem vero et per haec et per alia plura demon-
Marc.q. Sat; ut cum dicit, Tace, obmutesce; Polo,
39. Matth. mundare; Tibi dico : Surde et mute demon,
8.3. Marc. ὃ ; aus δ :
9. 25. exi ab eo : Mludque, ;udistis quia dictum est
Matth. 5. antiquis, Non occides : ego autem. dico vobis,

ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι. Καθὼς γι-
, Y oLEN 4 * /
νώσχει με 6 Πατὴρ, χἀγὼ γινώσχω τὸν Πατέρα.
᾿Εγὼ χαὶ ὃ Πατὴρ ἕν ἐσμεν. Καὶ πανταχοῦ τὸ ὥσπερ
CES τ πα cr Y * I
xa τὸ οὕτω τιθεὶς, xo τὸ ἕν εἰναι πρὸς τὸν Πατέρα,
τὴν πρὸς αὐτὸν ἀπαραλλαξίαν “ δηλοῖ" τὴν δὲ αὖθεν-
7 ECCPRY , A M 266. 5X M ,
τίαν, xa διὰ τούτων μὲν, xal Ov ἑτέρων δὲ πλειόνων
2,5 7. €? el ΄, , ,
ἐνδείκνυται: οἷον ὅταν λέγη “ Σιώπα, πεφίμωσο *
Θέλω, καθαρίσθητι - Σοὶ λέγω, τὸ δαιμόνιον τὸ κωφὸν

ys Χαὶ ἄλαλον, ἔξελθε ἀπ᾽ αὐτοῦ. Καὶ τὸ, ᾿Ηχούσατε ὅτι

?U77 Quiirascitur fratri suo frustra, reus erit. Si- 4 ἐῤῥέθη τοῖς ἀρχαίοις, o0 φονεύσεις * ἐγὼ δὲ λέγω ὅμῖν,
miliaque statuit, et miracula edit, qua possint ὅτι ὃ ὀργιζόμενος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ εἰκῇ, £voyoc ἔσται.
ejus potentiam demonstrare : imo vel minima qui- Καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα νομοθετεῖ xo θαυματουργεῖ,
dem illorum pars eos, qui non omni prorsussensu — (xay δεῖξαι αὐτοῦ τὴν ἐξουσίαν - μᾶλλον δὲ τὸ πολ-
carent, adducere et persuadere possit. λοστὸν αὐτῶν μέρος ἱκανὸν τοὺς μὴ λίαν ἀναισθητοῦν-

τὰς ἃ προσαγαγέσθαι χαὶ πεῖσαι.

5. Verum ea est inanis gloriz vis, ut vel in re- Ἀλλὰ γὰρ δεινὸν ἣ κενοδοξία καὶ πρὸς τὰ λίαν
bus manifestissimis possit eorum qui illa capti φανερὰ ἀποτυφλῶσαι τὴν διάνοιαν τῶν ὕπ᾽ αὐτῆς
sunt mentem excecare, atque illis suadere, ut ἁλισκομένων, καὶ τοῖς ὡμολογημένοις πεῖσαι φιλονει-
eliam adversus ea qua in confesso sunt conten- ^ xeiy: ἑτέρους δὲ καὶ σφόδρα εἰδότας τἀληθὲς xal πε-
dant; aliosque, quibus nota veritas est, ad si- πεισμένους, εἰς ὑπόχρισιν xol ἀντίστασιν ἀλείφει.
mulandum et contra nitendum incitet : quod B Ταῦτα χαὶ ἐπὶ τῶν Ἰουδαίων ἐγίνετο. Οὐ γὰρ δι᾽
eliam Judeis accidit. Non enim per ignoran- ἄγνοιαν ἠρνοῦντο τὸν τοῦ Θεοῦ Υἱὸν, ἀλλ᾽ ἵνα τῆς

tiam Filium Dei negabant, sed. ut apud vulgus ho-
norem sibi conciliarent. Nam Credebant in eum,
inquit, sed timebant ne extra synagogam fie-
rent, in aliorumque gratiam salutem suam pro-
debant. Non potest enim, non potest utique is qui

Joan. 12.
ή2.

4 Morel. διὰ τούτων δηλοὶ. Yn Savil, διὰ τούτων deest.

a Alii προσάγεσθαι. Mox. ἡ χενοδοξία , quidam ἡ φιλαρ-
gi2 , unus [et Cod. 706] ἡ φιλαργυρία.

* χαὶ τὴν αὑτῶν προέτειναν σωτηρίαν ἑτέροις. Savil.
Puto locum esse corruptum; neque enim ex his ver-
bis commodum sensum elicio, Boisius longiuscule a
verbis recedens, καὶ οὕτως τὴν αὐτῶν προΐεντο σωτηρίαν
ἑτέροις δουλεύοντες. Forte προέΐπιον. Ego vero existimo

παρὰ τῶν πολλῶν τύχωσι τιμῆς. Kot γὰρ "Ertoveuov

εἰς αὐτὸν, φησὶν, ἀλλ᾽ ἐφούθοῦντο ἵνα μὴ ἀποσυνάγω-

γοι γένωνται, "καὶ τὴν αὑτῶν προέτειναν σωτηρίαν

ἑτέροις. Οὐ γὰρ ἔστιν, οὖκ ἔστι τὸν οὕτω σφοδρῶς
S r

c , , N/ τ MI m m
τῇ παρούσῃ δουλεύοντα δόξη, τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ

à

locum ut in omnibus exemplaribus legitur optime ha-
bere. Postquam enim dixit multos ex Judzis , qui cre-
debant in Christum, non confessos ipsum esse, ne extra
synagogam ejicerentur, addit καὶ τὴν αὐτῶν προέτειναν
σωτηρίαν ἑτέροις : id. est ad litteram, et. salutem suam
aliis protenderunt, sive propinarunt ; id est, ut nemo
non videt, et in aliorum gratiam salutem suam prodi-
derunt.

IN JOANNEM HOMIL. iH. al. ir.

27
presentem gloriam ita captat, illam quz a Deo est
assequi. Quapropter increpavit eos his verbis :
Quomodo potestis credere, qui gloriam ab ho- Joan.5.44.
minibus accipitis, et illam que a Deo est non Inanis. glo-

- - , -Ὁ ,
τυχεῖν. Διὸ καὶ ἐπετίμησεν αὐτοῖς, εἶπων * Πῶς δύ-
: 7 , /
γασῦε πιστεύειν, δόξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμιδάνοντες,
MI A M - m— M -Ὁ εἰ A Ἢ , ,
xal τὴν παρὰ τοῦ Θεοῦ μὴ ζητοῦντες; Μέθη γάρ τις

- ,
ἐστι P βαθεῖα’ διὸ χαὶ δυσανάγωγον τὸν χειρωθέντα
rie malum.

PO. , - «1 M ZA
ποιεῖ τοῦτο τὸ πάθος. Αὕτη τῶν ἁλόντων τὴν ψυχὴν
-Ὁ ᾿-ῸὖὝῪ -- τω - ^ M
ἀποσχίσασα τῶν οὐρανῶν; τῇ τῇ gogo; χαὶ mac
τὸ φῶς ἀναύλέ SL τὸ ἀληθινὸν οὐχ ἀφίησιν, ἀλλ᾽ ἐν
τῷ βορόόρῳ διαπαντὸς χαλινδεῖσθαι πείθει, χατα-
- T ^ ^ '
σχευάζουσα δεσπότας αὐτοῖς οὕτω δυνατοὺς, ὡς χωρὶς
e - c B es e ^
ἐπιταγμάτων αὐτῶν χρατεῖν. Ὃ γὰρ τοῦτο νοσῶν τὸ
, , , -
νόσημα, καὶ μηδενὸς χελεύοντος. αὐτομάτως ποιεῖ
, E D A ,
πάντα, ὅσαπερ ἂν οἴηται τέρπειν αὐτοῦ τοὺς Xuptouc.
Y ki € /, X / 2 ,ὔ
Καὶ γὰρ ἱμάτια χαλὰ περιτίθεται OU ἐχείνους, xoi
/, M Ὁ m
χαλλωπίζει τὴν ὄψιν, οὐχ ἑαυτῷ τοῦτο, ἀλλ᾽ ἑτέροις
, V A
ἐπιτηδεύων, καὶ ἀχολούθους περιάγει xac τὴν ἀγο-
, ' D -
ρὰν, ἵνα θαυμάζηται παρ᾽ ἑτέρων" καὶ πάντα ἃ ποιεῖ
c e ^ / L /
τῆς τῶν ἄλλων ἕνεχεν ἀρεσχείας ὑπομένει μόνης.
7A ἔγοιτ᾽ d ὅτου χαλεπώ (θος ; * "I
ρὰ γένοιτ᾽ ἄν τι τούτου χαλεπώτερον πάθος: * "Iva
d e
ἕτεροι θαυμάσωσιν αὐτὸν, χκαταχρημνίζεται συνεχῶς.
' Y E ᾿ “ c
"Ixav& μὲν οὖν xo τὰ εἰρημένα παρὰ τοῦ Χριστοῦ,
Ὁ ΟΣ “ EC IS d ^ Xia. s
δεῖξαι πᾶσαν αὐτοῦ τὴν τυραννίδα "mw καὶ ἐντεῦ--
- 3 τ ,
θεν ἔστιν αὐτὴν συνιδεῖν. Εἰ γὰρ ἐθελήσεις ἐρωτῆσαί
Lud z M M] cT ,
τινα τῶν πολιτευομένων καὶ τὰ πολυτελὴ δαπανών-
q , / y, m c
τῶν δαπανήματα, τίνος ἕνεχεν τοσοῦτον XEVOUGL χρυ--
J M »" LÁ 5 - € / , 55
σίον, xaX τί βούλεται αὐτοῖς f, τοσαύτη δαπάνη, οὐδὲν
er J , , δ΄ πιὰ E] 2^7. e N/ Y
τερον ἀχούσῃ παρ᾽ αὐτῶν, ἀλλ᾽ Ἢ τοῦ δήμου τὴν
^ v 5 δὶ , y Ph «WE € Nw , 5
ἀρέσχειαν. Εἰ δὲ πάλιν ἔροιο τί δήποτε ὃ δῆμός ἐστιν,
-» - , / M Dod Y
ἐροῦσι, πρᾶγμα θορύόου γέμον x«i ταραχῶδες, xal
, ^ mv , c
ἐξ ἀνοίας τὸ πλέον συγχείμενον, ἁπλῶς φερόμενον,
M i. m c 0 λά » y Dd 3 5
χατὰ τὰ τῆς ἡαλάττης χύματα, πὸ te χαὶ 8x ποι-
χίλου χαὶ ἱεαχρμένηης, συνιστάμενον γνώμης. Ὅταν
οὖν τις τοιοῦτον E σπότην, τίνος ἔλεεινό τερος οὐχ
ἂν εἴη ; ᾿Αλλὰ τὸ μὲν A βιωτικοὺς περὶ ταῦτα

, m , er ^ ,ὔ ,ὔ 3? ^ ,ὔ NOM
ἐπτοῆσθαι ᾽ ovy οὕτω ὅὄξεινον * χαιπερ OV OElVOY * 1O O&

5

^ ε ,ὔ , ^ / M S
τοὺς του *.06 U.09 λέγοντας αἀποπεπηοήχεναι τὰ αὐτὰ

- δ.» ^N Ὰ - / ! E:
νοσεῖν, μᾶλλον δὲ χαλεπώτερᾳ, τοῦτο μάλιστά ἐστι

NC

τὸ δεινόν. ᾿Ἐκείνοις μὲν γὰρ μέχρι χρημάτων ἣ ζατ
,
"Εν ἐνταῦθα δὲ μέχρι. Ψυχῆς ὃ χίνδυνος. “Ὅταν γὰρ
^
διὰ δόξαν πίστιν ἀμείδωσιν ὀρθὴν, xaX ἵνα αὐτοὶ δο-
ξάζωνται, τὸν Θεὸν ἀτιμάζωσι, τίνα ὑπερθολὴν * οὐκ
^ » , M , X , 5 ! d
ἂν ἔχοι βλαχείας xat μανίας τὸ γινόμενον : εἶπέ μοι.
Τὰ μὲν οὖν ἄλλα πάθη, κἂν πολλὴν τὴν βλάδην ἔχη;
φέρει γοῦν τινα χαὶ ἡδονὴν, εἰ xai πρόσχαιρον xo
- - M M , ' /
βραχεῖαν. Kat γὰρ 6 φιλοχρήματος, καὶ ὃ φίλοινος,
NU , c
xxi 6 φιλογύνης, ἔχουσί τινα μετὰ τῆς βλάδης xol
NOUS - M
- ὥδονὴν, εἰ χαὶ βραχεῖαν οἵ δὲ τοῦ πάθους αἰχμάλω-

, ^ y! /, D , ^
τοι τούτου, διαπαντὸς χατάπικρον ζῶσι βίον xal

b βαθεῖα’ διό. Sic Morel. Savil. autem διό in marg.
exhibet.

€ Savil. ἵνα ἕτεροι. Morel. fuz γὰρ ἕτεροι. Ibid. Savil.
post συνεχῶς addit βούλει μαθεῖν αὐτοῦ τὴν τυραννίδα;
ἱχανά. Sed hac, βούλει μαθεῖν αὐτοῦ τὴν τυραννίδα, quee in

C

D

b

qug n Ea quippe profunda quzdam ebrietas

t : ideoque 1s qui illo animi. morbo captus est,
difficile resipiscit. Hzec labes captivorum animam
a celo abscindens, terre affigit, nec sinit veram in-
tueri lucem, sed in ceno semper volutari curat,
dominos ipsis parans ita potentes, ut sine jussu
aliquo ipsis imperent. Nam is qui hujusmodi morbo
laborat, etiam nemine jubente, sponte illa omnia
efficit, quee putat dominis illis placere posse. Illo-
rum quippe gratia pulchris induitur vestibus, fa-
ciem ornat, non sibi, sed aliis; famulorum turbam
in foro circumducit, ut aliis sit admirationi : quid-
quid denique facit, ut aliis placeat, exhibet. Num
hoc animi morbo quidquam deterius esse possit?
Ut aliis sit admirationi , sepe se przecipitem dat.
Satis certe essent ea quz a Christo dicta sunt ad
hujus morbi tyrannidem demonstrandam : verum
hinc etiam illa cognoscatur. Nam si quempiam ex
illis civibus qui sumtus profundunt maximos in-
terroges, cur tantum auri impendant, quid sibi vo-
lunt hujusmodi sumtus, nihil aliud respondebunt,
quam ut populo placeant. S1 rursum scisciteris,
quid sit populus: Quidpiam , inquient, tumultu
plenum et perturbatione, ex insipientia plerumque
constans, quod temere scpe ultro citroque fer-
tur, instar marinorum fluctuum, et secum pu-
gnante sententia plerumque jactatum. Qui talem
habet dominum, quo non miserabilior fuerit?
Sed quod saeculares homines his inhient, non
ita grave est, etsi grave revera sit: quod autem
qui se mundo renuntiasse dicunt, hoc morbo la-
borent, imo majore, id certe gravissimum. Illis
enim pecuniarum tantum est jactura : his vero
anima periculum. Nam cum glorie causa a recta
fide desciscunt, et ut sibi gloriam pariant, Deum
dedecore afficiunt, quantum, queso, torporis, quan-
tum insaniz res hac prz se fert? Cietera porro vi-
tia, licet multum damni inferant, aliquam saltem
afferunt voluptatem, etsi temporaneam et brevem.
Nam avarus, ebriosus, mulierumque amans, ali-
quam damno admixtam, etsi. brevem, voluptatem
habent : qui autem hoc morbo capti sunt, acerbam
semper et voluptate vacuam agunt vitam. Neque

aliquot Mss. leguntur, inutilia videntur.

d [πλὴν.-... συνιδεῖν Savil. in d habet. In textu
vero cum Cod. 706 Zzs5uz δὲ χαὶ τῶν é
^ Morel. οὐχ ἕξοι βλακείας. Savil. et q idam Mss. οὐχ

ἂν ἔχοι βλαχείας. Alii non pauci οὐχ ἂν ἔχοι βλάβης.

pularis, non
est vere glo-
ria,

58 s.

enim 1d quod maxime amant assequuntur ; gloriam
nempe et auram popularem; sed videntur quidem
illa frui, neque tamen fruuntur, quod illud mi-
nime sit gloria : ideoque vitium illud, non glo-
Gloria po- rla, sed. res gloria vacua dicitur; vanamque glo-
riam veteres omnes id jure vocarunt. Vacua nam-
que est, nihil intus habens splendidum vel glorio-
sum. Sed quemadmodum larva videntur quidem
decore et amabiles, sed vacux intus sunt : ideo
licet formosiores sint ceteris corporibus, neminem
umquam ad sui amorem allexerunt: sic illa apud
vulgus gloria; imo longe miserabilius, hunc mor-
bum curatu difficilem et tyrannicum | nobis effor-
mat. Conspectum quippe solum splendidum habet;
interiora vero, non vacua modo, sed eüam dede-
core et crudeli tyrannide plena sunt. Unde ergo
nascitur, inquies, morbus tam absurdus, nullaque
afficiens voluptate? Unde? Non aliunde quam a
vili et abjecto animo. Non potest enim is qui glo-
ri: amore captus est,magnum aut generosum quid-
piam facile cogitare; sed necesse est ut turpis, vi-
lis, inglorius et exiguus sit. Qui enim pro virtute
nihil, sed ut hominibus nullius pretii. placeat,
omnia facit, quique illorum sententiam erroneam
et fallacem ubivis sequitur, quomodo gloria di-
gnus esse possit? Animadverte autem. Si quis il-
lum interroget : Quid tu vulgus esse arbitraris?
ignavam haud dubie et desidem multitudinem esse
dicet. Quid vero? num illis similis esse optaveris ?
Si quis autem illum denuo sic percontetur, non
puto ipsum se talem esse optaturum. Quomodo
igitur non admodum ridiculum fuerit , illorum
auram aucupari, quibus numquam similis esse

velis?

6. Sin dixeris multos esse et in unum coactos,
ideo maxime contemnendi. Nam si singuli con-
temtu digni, plurimi coacti longe magis despi-
ciendi erunt. Multorum enim insipientia, collecta
multitudine, magis augetur. Quaproper si singu-
los seorsim quis duxerit, emendare poterit ; simul
coactos non facile, eo quod insipientia sit major, et
illi instar pecorum. agantur, mutuamque sequan-
tur sententiam. Talemne, quiso, multitudinis au-
ram sectabimini? Ne, queso et obsecro. Id. enim
omnia sus deque vertit : id avaritiam peperit, in-
vidiam, criminationes, insidias : illud eos qui nul-
lam passi sunt injuriam, contra eos qui nullam in-
tulerunt, armat et efferat. Qui hoc laborat morbo

b Savil. χενοδοξίαν yàp αὐτό.

« Morel. ἐχπρεπέστερα.
d Alii τινός. εἰπὲ γάρ μοι"

JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP,

CN ὦ E , , M 5 / Ka
ἥδονῆς ἀπεστερημένον. Οὐ γὰρ ἐπιτυγχάνουσιν οὗ
I5 $5 0 , , τὦ M Ἐν M
σφόδρα ἐρῶσι, δόξης λέγω τῆς παρὰ τῶν πολλῶν "
ἀλλὰ δοκοῦσι μὲν ἀπολαύειν αὐτῆς, οὖκ ἀπολαύουσι
δὲ, διὰ τὸ μηδὲ εἶναι δόξαν τὸ πρᾶγμα. Διὰ τοῦτο
ὑδὲ δό 335 M MNT». - Y n /
οὐδὲ δόξα, ἀλλὰ κενὸν δόξης πρᾶγμα εἴρηται τὸ πά-
θος" "ἢ χενοδοξίαν δὲ αὐτὸ χαὶ οἱ παλαιοὶ πάντες εἰ-
/ ΣΎΝ / » 3 EAM 082
χότως ἐχάλεσαν. Διάχενος γάρ ἐστιν, ἔνδον οὐδὲν
ἔχουσα λαμπρὸν χαὶ ἐπίδοξον. Ἀλλ᾽ ὥσπερ τὰ προσω-
mela δοχεῖ μὲν εἰναι λαμπρὰ χαὶ ἐπέραστα, κενὰ δὲ
X^ E] H AN M c Um cn Se) 14
ἔνδον ἐστί * διὸ καὶ τῶν σωματικῶν ὄψεων * εὐπρεπέ-

». 2f ΝΖ ^ Nf χὰ S
στερα ὄντα, οὐδένα οὐδέποτε πρὸς τὸν ἔρωτα εἷλε τὸν
αὐτῶν" οὕτω, μᾶλλον δὲ ἀθλιώτερον, καὶ ἣ παρὰ τῶν
πολλῶν δόξα, vb δυσκαταγώνιστον τοῦτο χαὶ τυραν-

᾿ "S / » NEM /
γιχὸν πάθος ἡμῖν ἐσχημάτισεν. Oy γὰρ ἔχει μόνην
λαμπρὰν, τὰ δὲ ἔνδον αὐτὴς οὐκ ἔτι χενὰ μόνον,
5 ' NI J 5 , ^, e , m
ἀλλὰ καὶ ἀτιμίας ἀνάμεστα, xo ὠμῆς γέμει τῆς τυ--
/ / 3 / c N / er
ραννίδος. ΠΠόθεν οὖν τίχτεται τοῦτο τὸ πάθος, οὕτως
ἄλογον Ov, καὶ ἡδονὴν o0x ἔχον, φησί; Πόθεν ; Οὐχ
ἑτέρωθεν, ἀλλ᾽ ἢ ἀπὸ ψυχῆς ταπεινῆς καὶ εὐτελοῦς.
Οὐ γὰρ ἔστι τὸν ὑπὸ δόξης ἁλόντα. μέγα τι χαὶ νεα-
Yep i ; ΜΕΥ
X. m € / D E ΗΝ $ x 5 8 -
νικὸν ἐννοῆσαι ταχέως * ἀλλ᾽ αἰσχρὸν αὐτὸν εἰναι δεῖ,
ΩΝ » A
xo εὐτελῆ , καὶ ἄτιμον, καὶ μικρόν. Ὃ γὰρ δι᾿ ἀρετὴν
D ,
μὲν μηδὲν ποιῶν, ἵνα δὲ ἀνδράσιν ἀρέσχη μηδενὸς ἀξίοις
λόγου, καὶ πανταχοῦ τὴν ἐχείνων ψῆφον τιθέμενος τὴν
ἐσφαλμένην καὶ πλανωμένην, πῶς ἂν ἄξιος εἴη ὅ τι-
/
voc; Σχόπει δέ. Ei τις αὐτὸν ἔροιτο᾽ σὺ δὲ τί νομίζεις
εἶναι τοὺς πολλούς ; εὔδηλον ὅτι ῥαθύμους xo ἠμελη-
μένους ἐρεῖ. Τί δέ; ἕλοιο ἂν γενέσθαι xoc! ἐχείνους:;
Et τις αὐτὸν ἔροιτο πάλιν. οὐχ ἄν μοι δοχεῖ θελῆσαι
ρ ἢ μ
c 5 j
γενέσθαι. Πῶς οὖν οὐχ ἔσχατος γέλως, τὴν τούτων δό-
T /
ξαν θηρεύειν, ὧν οὖκ ἂν ἕλοιο γενέσθαι παραπλήσιός
ποτε:

Ν s
Ei δὲ λέγοις, ὅτι πολλοὶ καὶ συνεστηχότες τινές
εἰσι, διὰ τοῦτο μάλιστα αὐτῶν καταφρονεῖν ἐχρῆν. Et
N δὺ M » z XN » / x [4
γὰρ χαθ’ ἑαυτοὺς ὄντες εἰσὶν εὐκαταφρόνητοι,, ὅταν
M , / c /, € M
πολλοὶ γένωνται, μειζόνως τοῦτο συμθήσεται. T γὰρ
τῶν χαθ᾽ ἕχαστον ἄνοια, συλλεγέντων 61.00, μείζων ὑπὸ
τοῦ πλήθους αὐξηθεῖσα γίνεται. * Διὸ χαὶ καθ᾽ ἕνα μὲν
αὐτῶν εἰ λάθοι, ποτὲ ἄν τις xal διορθώσειεν * ὁμοῦ δὲ
» , ^ , € ^J NN ἈΝ »
ὄντας, οὐκ ἂν δυνηθείη ῥαδίως, διὰ τὸ τὴν ἄνοιαν
ἐπιτείνεσθαι, xo δίκην θρεμμάτων ἄγεσθαι, χαὶ παν-
D - T Ὁ , e NT r , 5
ταχοῦ ταῖς παρ᾽ ἀλλήλων ἕπεσθαι δόξαις. 'Γαύτης οὖν,
εἶπέ μοι, τῆς παρὰ τῶν πολλῶν ἀντιποιήσεσθε δόξης;
Μὴ,, δέομαι καὶ ἀντιδολῶ. "'oUzo γὰρ πάντα ἄνω καὶ
χάτω πεποίηχε " τοῦτο πλεονεξίαν ἔτεχε, βασχανίαν,
/ kj 6 ). 5 v m M "ἊΣ 2 N.N /
xoreryoplav, ἔπιδουλάς * τοῦτο τοὺς οὐδὲν ἠδικημένους

à Savil. διὸ xai £vx. Sed melius Morel, et Mss. omnes

xai zx ἕνα.

IN JOANNEM

5 NY

^ / - A

χατὰ τῶν οὐδὲν ἠδικηχότων ὁπλίζει καὶ ἐχθηριοῖ. Kot
x τ :

οὔτε φιλίαν οἶδεν ὃ τούτῳ τῷ νοσήματι περιπεσὼν, οὐ

2
επι-

- ^ ,

συνηθείας μέμνηται, οὖχ αἰδεῖσθαι οὐδένα ὅλως
234 / EE MT a dion P ar m. AM Tre b RLA

σταται" ἀλλὰ πάντα ἀπὸ τῆς ψυχῆς ῥιψας τὰ xax,
" E4 Y

πρὸς πάντας ἐχπεπολέμωται, ἄστατος, ἄστοργος ὧν.
e τ M M ,

Καὶ τὸ μὲν τῆς ὀργῆς πάθος, εἰ xa αὐτὸ τυραννιχὸν

3

τί ἐστι καὶ ἀφόρητον, ἀλλ᾽ οὐχ ἀεὶ διενοχλεῖν εἴωθεν,

, , NORX m

ἀλλ᾽ ὅταν ἔχη τοὺς παροξύνοντας μόνον * τὸ δὲ τῆς χε-
Μ Y € 5 -

νοδοξίας διαπαντὸς, χαὶ οὐχ ἐστι καιρὸς, ὡς εἰπεῖν,
2 753r ^ / A -- / 3- ἘΝ

ἐν ᾧ λῆξαι δυνήσεται, uo, λογισμοῦ κωλύοντος αὐτὴν

M , , ,
χαὶ χκαταστέλλοντος, ἀλλ᾽ ἀεὶ πάρεστιν, οὐ μόνον ἀνα-
, c , E] M ^ , /
πείθουσα ἁμαρτάνειν, ἀλλὰ χἂν τύχωμέν τι χατορ-

ES ' EU M - »y

θοῦντες, καὶ τοῦτο ἀφαρπάζουσα τῶν χειρῶν, ἐστι
X c - cT S NN
δὲ ὅτε οὐδὲ ἢ" ἀφιεῖσα τὴν ἀρχὴν χατορθῶσαι. Ei δὲ

,

M v e , - X
τὴν πλεονεξίαν ὃ Παῦλος εἰδωλολατρείαν χαλεῖ" τὴν
μιξ- 7 EN Iv A M M Ἐς SE
ταύτης μητέρα xai ῥίζαν xa πηγὴν, τὴν χενοδοξίαν
, | wf E , - NY M PAP J Υ
λέγω, τί δίκαιον ὀνομάσαι; Οὐδὲ γὰρ προσηγορίαν

τὰ , 55) el M € -" 2 , ,
τῆς καχίας ἀξίαν ἐστὶν εὑρεῖν. ᾿Ανανήψωμεν τοίνυν,
- - , co ,
ἀγαπητοὶ; χαὶ τὸ πονηρὸν ἀποδυσώμεθα τοῦτο ἱμά-
, , X ,
τιον, χαὶ διαῤῥήξωμεν καὶ “ἀποτέμωμεν, xat veva-
X [ Y A "
μεθά ποτε ἐλεύθεροι τὴν ἐλευθερίαν τὴν ἀληθῆ, xat
» y τ , E" Y a5 es
λάδωμεν αἴσθησιν τῆς εὐγενείας τὴς παρὰ τοῦ Θεοῦ
- , "m cT c
δεδομένης ἡμῖν" χαταφρονήσωμεν τῆς τῶν πολλῶν
^ Οὐδὲ δὶ er " ^ 3 tv gen ε
δόξης. Οὐδὲν γὰρ οὕτω καταγέλαστον xo ἄτιμον, ὡς
ὦ ἊΝ / PES er , , M
τοῦτο τὸ πάθος" οὐδὲν οὕτως αἰσχύνης γέμον καὶ πολ-
m »"} 7 i " E
λῆς ἀδοξίας. Καὶ τοῦτο πολλαχόθεν ἴδοι τις ἂν, ὅτ! τὸ
Y

AN ᾿Ξ, 2 οὦ 5^ rf! δόξῃ ὮΣΕ - n - ^ /, δ᾽
μὲν ὅοξης ἐρᾶν, ἀδοξία, ὁόζα O& ὄντως, τὸ ταύτης

e ES T P4 "5 » m rA 5 Y
ὑπερορᾶν, xal μηδένα αὐτῆς ποιεῖσθαι λόγον, ἀλλὰ

πρὸς τὸ τῷ

--Ὁ -΄ὡω; el " » »
εῷ δοχοῦν ἅπαντα χαὶ λέγειν χαὶ ποιεῖν.
Y ^

Οὕτω γὰρ δυνησόμεθα χαὶ μισθὸν λαύεῖν παρὰ τοῦ
τὰ ἡμέτερα

Aen EJ

δρῶντος ἀχριδῶς, ὅταν αὐτῷ μόνῳ ἀρ-
, En ON e Y / EU -
χώμεθα θεατῇ. Τί γὰρ ἡμῖν xo ἑτέρων ὀφθαλμῶν δεῖ,
c ω ΔΩ ere. N
ἃ τοῦ τιμᾶν μέλλοντος ἡμᾶς δρῶντος ἀεὶ τὰ γινόμενα
3 € m» c ^N , » N M SUY d
παρ᾽ ἡμῶν; Πῶς δὲ οὐκ ἄτοπον, τὸν μὲν οἰκέτην
, u ^ m c
πάντα ὅσαπερ ἂν ποιῇ, εἰς ἀρέσχειαν τοῦ δεσπότου
c Y NY , ἐξ e S
ποιεῖν, χαὶ μηδὲν πλέον ἐπιζητεῖν τῆς θεωρίας τῆς
, NM ice r7 2 M ap v M
τούτου, μηδὲ ἑτέρους ὀφθαλμοὺς ἐφέλκεσθαι πρὸς τὴν
ex ^ c - ^ e
TRU, κἂν μεγάλοι οἵ θεωροῦντες ὦσιν, ἀλλ᾽ ἕν μό-
- cl ES
νον σχοπεῖν ὅπως 6 δεσπότης θεάσηται" ἡμᾶς δὲ
D » n4 e -
τοιοῦτον ἔχοντας Κύριον, ἑτέρους ἐπιζητεῖν θεατὰς
M 2. Nr AT 2 NY β , AV» c /
τοὺς ὠφελῆσαι μὲν οὐδὲν, βλάψαι δὲ ἐχ τῆς θεωρίας
, — -
δυναμένους, xo χενῶσαι πάντα τὸν πόνον ἡμῖν; M,
ΩΣ J, » M m
παραχαλδ)" ἀλλ᾽ ὅθεν ἔχομεν τοὺς μισθοὺς λαύεϊν,
τοῦτον χαλῶμεν ἐπαινέτην τῶν γινομένων, τοῦτον
, Y - -
θεατήν. ΜΙ ηδὲν ἡμῖν καὶ ἀνθρωπίνοις ὀφθαλμοῖς ἔστω.
E 3 202). M / 2 T τω Αγ (4
ἰ γὰρ ἐθέλοιμεν xai ταύτης ἐπιτυχεῖν τὴς δόξης,
, 5. ὦ £/ J * c E
τότε αὐτῆς ἐπιτευζόμεθα, ὅ ὅταν τὴν παρὰ τοὺ Θεοῦ

ζητῶμεν μόνην. Τοὺς γὰρ δοξάζοντάς με δοξάσω,

b. Alii ἀρεῖσα.
* Morel. ἀποτέανωμεν.

TOM. VIII.

HOM!L.

I

ὧν

. non sinit recte operari. Quod si Paulus avaritiam Ερλες. 5

C

26
A

ni. al. iu.

20

non amicitiam novit, non consuetudinem, nemi-
nem prorsus reveretur; sed bonis omnibus ex ani-
mo rejectis, cum omnibus belium gerit, incon-
stans et inhumanus. Ira certe morbus, etsi tyran-
nicus sit et intolerabilis, non semper exagitare
solet, sed cum ab aliquibus irritatur : at yanze glo-
rie amor semper viget, nullum tempus, ut. ita di-
cam, est. quo desinere possit, nisi ratio illam co-
hibeat et comprimat, sed semper adest, non modo
ad peccandum incitans, sed etiam si quid recte
egerimus, e manibus proripiens : aliquando. vero

idolorum servitutem vocet; ejus matrem, radicem
et fontem, vanam gloriam scilicet, quo nomine vo-
cabimus? Neque enim illud tante nequis di-
gnum inveniemus. Resipiscamus igitur, dilecü, et
hoc perniciosum exuamus vestimenium : ipsum
discindamus et dissecemus, veraque libertate taí-
dem liberi efficiamur, atque 1n. sensum nobis a
Deo concesse nobilitatis veniamus : multitudinis
auram despiciamus. Nihil enim magis hoc morbo
ridiculum et indecorum : nihil tanta turpitudine
et infamia. plenum. Hocque multis ex rationibus
videre est : quod nempe gloriam concupiscere,
ignominia; illam autem despicere et nihil reputare,
vere gloria sit; sed omnia ad Dei placitum et di-
cenda et agenda sunt. Sic enim poterimus merce-
dem accipere ab 60 qui nostra accurate respicit,
quando illo solo contenti erimus spectatore. Quid
enim nobis aliis oculis opus, cum is qui nobis ho-
norem et przmjum largiturus est, gesta nostra
semper videat? Quomodo non absurdum sit, ser-
vum quidem ad heri sui placitum omnia facere,
nihilque aliud querere, quam ut ab ipso videatur,
neque alios ad. gesta sua oculos exquirere, quan-
tumvis magni sint alii spectatores, sed unum sco-
pum habere ut ab. hero suo videatur; nos autem
talem habentes Dominum, alios quzrere spectato-
res, qui nos nihil juvare, sed. aspiciendo nocere
possunt, totumque laborem nostrum fructu vacuum
reddere? Ne, queso, id agamus : sed à quo mer-
cedem accepturi sumus, eum. gestorum laudato-
rem advocemus et spectatorem. Nihil nobis com-
mune cum humanis oculis sit. $1 enim hanc glo-
riam assequi voluerimus, eam profecto conseque-
mur, cum solam Dei quzremus gloriam. /Vam
glorificantes me glorificabo, mquit. Ac quemad-
modum tunc maxime divitiis affluimus, cum illas

ἃ Alii τοῦ τιμᾷν 2έλοντος.
a Alii ὅτε.

—

Deum
unum lau-
datorem
quzrere

5:

oportet

r. Reg
Ἐν:

D
-

Matth, 6,
33:
V. Thess.2.

6.

50 5, JOANNIS CHRYSOST.

spernimus, et a. Deo tantum divitias quaerimus

( nam ait, Querite regnum Dei et hec omnia
adjicientur vobis ); sic et de gloria dicendum.
Cum largitio sive pecuniarum, sive gloriz peri-
culo vacat, tunc illam Deus Se impertit.
'T'unc autem hzc sine periculo sunt, cum nobis non
imperant, nec dominantur; nec nobis tamquam B
servis utuntur, sed ut heris et liberis adsunt. Ideo
non vult nos illas amare, ne iis subjiciamur. Quod
si assequamur, illas nobis cum abundantia multa
largitur. Quid enim Paulo clarius, queso, qui ait :
Non querimus ab hominibus gloriam, neque
a vobis, neque ab aliis? quid locupletius illo
qui nihil habet, et omnia possidet? Cum enim, ut
dixi, non subjiciemur eis, tunc illas tenebimus, tunc
accipiemus. Si. itaque gloriam assequi cupiamus,
gloriam fugiamus; sic enim poterimus, servatis
Dei praeceptis, et presentia et futura consequi bona
per gratiam. Christi, qui cum Patri gloria, unaque €
Spiriti sancto, in saecula seculorum. Amen.

b j deest in quibusdam Mss.

v Morel. ὠγαθῶν, ὦν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χά-

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

να, Καὶ ἢ Ν ; ͵ / ^ e
φησί. Kal ὥσπερ χρημάτων τότε μάλιστα εὐποροὺ-
μεν, ὅταν καταφρονῶμεν αὐτῶν, καὶ τὸν παρὰ τοῦ
e c eS / S N M
Θεοῦ ζητῶμεν πλοῦτον μόνον ( Δητεῖτε γὰρ, φησι,
D e e ,
τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, xot ταῦτα πάντα προστεθή-
CET e 205-5 fer /, c * λ
σεται ὑμῖν) * οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς δόξης, ὅταν ἡμῖν λοιπὸν
Sp , Ὁ δ X e o u * €
ἀκίνδυνος ἣ δόσις P ἡ xat ἣ τῶν χρημάτων xot ἣ τῆς
δόξης, τότε αὐτὴν ἐπιδαψιλεύσεται ὃ Θεός. ᾿Αχίνδυνος
δὲ τότε ἐστὶν, ὅταν ἡμῶν μὴ κρατῇ, μηδὲ περιγίνηται,
υηδὲ ὡς δούλοις αὐτὴ ἐπιτάττη, ἀλλ᾽ ὡς δεσπόταις xol
cis , , NEN “ὦ “ὯΝ 7,
ὡς ἐλευθέροις παραγίνηται. Διὰ γὰρ τοῦτο οὐδὲ βούλε-
ται αὐτῶν ἡμᾶς ἐρᾶν, ἵνα μὴ χρατώμεθα παρ᾽ αὐτῶν.
F9 τ NI. € € 29 A
Κἂν τοῦτο κατορθώσωμεν, δίδωσιν fiv αὐτὰ μετὰ
πολλὴς τῆς δαψιλείας. Τί γὰρ Παύλου λαμπρότερον,
εἶπέ μοι, τοῦ λέγοντος: Οὐ ζητοῦμεν παρὰ ἀνθρώ-
IY » 9/59. "xe e » 5549 “7 /ONN
viov: δόξαν; οὔτε ἀφ εκ ρῶν, alm ἀπ pinch τί δὲ
εὐπορώτερον τοῦ μηδὲν d ἔχοντος; χαὶ πάντα κατέ ἔχον»
τος; Ὅταν γὰρ; ὅπερ ἔφην; μὴ ἀραπομεθα ὑπ᾽ αὖ-
τῶν, τότε αὐτῶν χρατήσομεν, τότε αὐτὰ ληψόμεθα.
Εἰ τοίνυν ἐπιθυμοῦμεν ἐπιτυχεῖν δόξης, φεύγωμεν
1/ D e
δόξαν * οὕτω γὰρ δυνησόμεθα τοῦ Θεοῦ τοὺς νόμους
ἀνύσαντες, τυχεῖν xai τῶν ἐνταῦθα xal τῶν ἐπηγγελ-
μένων “ ἀγαθῶν χάριτι τοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πα-
M NE el cue. Jj , 5 N 5c
τρὶ ἢ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

put, eie.

HOMILIA IV.

In principio erat F'erbum, et Verbum erat apud
Deum.

1. Traditis ad. disciplinas pueris, non gravia D
magistri statim imponunt onera, neque confertim
hoc faciunt, sed paulatim, et eadem ipsis sepe re-
petunt, ut. ea facilius in. mente imprimant, ne a
principio deterriti multitudine eorum. que vix
memoria retinere valeat, segniores evadant ad. ea
quae sibi tradita sunt colligenda, desidia tandem
ex difficultatibus parta. Hunc ego morem sequar,
levemque vobis laborem reddam : ac paulatim et
per partes acceptis iis, quae in hac sacra mensa
proponuntur, sic ea in animos vestros immittam.
Ideoque ipsa iterum verba proponam, non ut idem
repetam, sed ut addam omissa. Age ergo verba
rursus ab initio adducamus : 7n principio erat
Verbum, et Verbum erat apud Deum. Cur cum

E

d ios; deestin quibusdam Mss.

OMIAIA ὅ΄.

-"
SEES

"Ev ἀρχῇ ἦν 6 Λόγος, xoi ὃ Λόγος v πρὸς τὸν

Θεόν.

Τοῖς ἄρτι τῶν παίδων εἰσαγομένοις πρὸς τὰ μα-
», ΩΣ
θήματα οὔτε πολλὰ “ἐφεξὴς ἐπιτιθέασιν οἱ διδά-
N D c
σχαλοι τὰ φορτία, οὔτε εἰσάπαξ τοῦτο ποιοῦσιν,
ἀλλὰ xal βραχέα, καὶ τὰ αὐτὰ πολλάκις ἐνηχοῦσιν
E] - [74 AU J E] hg ΩΝ n A
αὐτοῖς, ὥστε αὐτῶν ῥαδίως ἐντεθῆναι τῇ διανοίᾳ τὰ
λεγόμενα, ἀλλὰ μὴ ἐκ προοιμίων δυσχεράναντας
αὐτοὺς πρὸς τὸ πλῆθος χαὶ τὸ τῆς μνήμης δυσχά-
θεχτον, ὀχνηροτέρους γενέσθαι περὶ τὴν συλλογὴν
τῶν δοθέντων, νάρχης τινὸς αὐτοῖς ἀπὸ τῆς δυσχολίας
, , rp' o M - ES, ,
ἐγγινομένης. Τοῦτο δὴ καὶ αὐτὸς κατασχευάσαι βου--
λόμενος, xal τὸν πόνον ὑμῖν ποιῆσαι xoUgov, κατὰ
M 5 6 , M 5 bd , /, νὰ Ζ'

μικρὸν ἀπολαμόανων τὰ ἐν τῇ θείᾳ ταύτῃ τραπέζῃ,
3 N € , a 2 ἢ / N -
εἰς τὰς ὑμετέρας οὕτως ἐνίημι ψυχάς. Διὸ καὶ τῶν
"ὦ el , [d 7 E] d AY SN
αὐτῶν ἅψομαι πάλιν ῥημάτων, οὐχ ὥστε τὰ αὐτὰ
πάλιν εἰπεῖν, ἀλλ᾽ ὥστε τὰ λείποντα προσθεῖναι μό-

IN

vov. Φέρε οὖν, τὸν λόγον ἐπὶ τὰ προοίμια πάλιν ἀγά-
Yep Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, χαὶ ὃ Λόγος ἦν πρὸς
τὸν Θεόν. Τίνος ἕνεχεν, τῶν ἄλλων ἁπάντων εὐχγγε-
λιστῶν ἀπὸ τῆς οἰκονομίας ἀρξαμένων (χαὶ γὰρ ὃ
Ματθαῖός φησι, BtGAoc γενέσεως ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ υἱοῦ
Δαυίδ: καὶ ὃ Λουχᾶς τὰ χατὰ τὴν Μαρίαν ἡμῖν ἐν
ἀρχῇ διηγεῖται καὶ ὃ Μάρχος δὲ ὁμοίως τοῖς αὐτοῖς
ἐνδιατρίδει λόγοις, τὴν κατὰ τὸν βαπτιστὴν ἱστορίαν
ἐντεῦθεν ὑφαίνων), ὅ Ἰωάννης τοῦτο μὲν ἐν βρέχει
χαὶ apes ταῦτα ἠνίξατο εἰπὼν, Καὶ ὃ Λόγος σὰρξ ἐγέ-

vexo* τὰ δὲ ἄλλα πάντα παραδραμὼν; τὴν σύλληψιν,
τὸν τόκον, τὴν ἀνατροφὴν; τὴν αὔξησιν, εὐθέως περὶ
τῆς ἀϊδίου γεννήσεως ἡμῖν διηγεῖται; Τί ποτ᾽ οὖν
ἐστι τὸ αἴτιον τούτων, ἤδη πρὸς ὑμᾶς ἐρῶ. Τῶν λοι-
mV εὐαγγελιστῶν τὸ πλέον ἐν τοῖς χατὰ σάρχα Ovx-
τρυψάντων λόγοις, δέος ἦν τοῦ μή τινας διὰ τοῦτο
χαμαιπετεῖς ὄντας τούτοις ἐναπομεῖναι υόνοις τοῖς δό-
ἡμασιν" ὃ καὶ Παῦλος ἔπαθεν ὃ Σαμοσατεύς. *"Ex
ταύτης τοίνυν ἀνάγων τῆς χαμαιζηλίας τοὺς μέλλον--
τας ἐμπεσεῖσθαι, καὶ εἷς τὸν οὐρανὸν ἀνέλχων, εἰχό-
τῆς ἀϊδίου ποιεῖται
uiv γὰρ Ματθαίου
Aouxà δὲ ἀπὸ Τι-
6ερίου τοῦ Καίσαρος, τοῦ δὲ Μάρκου ἀπὸ τοῦ βαπτί-
συατος Tadyei πρὸς τὴν διήγησιν εἰσθαλόντων,
πάντα ταῦτα "ἀφεὶς οὗτος, ἀνωτέρω παντὸς ἄνεισι

» NIS m» € Jv
τως ἄνωθεν xot ἐχ τῆς ὑπάρξεως
ὑπ ^ / M 2 / τω
τῆς διηγήσεως τὴν ἀρχήν. lou
- E e C AN m , e
ἀπὸ Ἡρώδου τοῦ βασιλέως, τοῦ

χρόνου τε xal αἰῶνος, ἐχεῖ τὴν διάνοιαν τῶν ἀχροα-
τῶν ἀχοντίζων πρὸς τὸ, Ev ἀρχὴ ἦν, καὶ οὐχ ἀφιεὶς
m , 2» d ῃ Y ῃ ΤΈΣ 3 - b
στῆναί που, οὐδὲ ὅρον τιθεὶς, χαθάπερ ἐχεῖνοι, τὸν
Ἡρώδην χαὶ τὸν Τιδέριον χαὶ τὸν ᾿Ιωάννην. Ὃ δὲ
yt c Y , , 2. / ,
ἄξιον “ μετὰ τούτων θαυμάσαι, ἐχεῖνο μάλιστα ci-
- 2 er »y T ' * € /
πεῖν ἐστιν, ὅτι οὔτε οὗτος πρὸς τὸν ὑψηλότερον
, D
ἑαυτὸν λόγον ἀφιεὶς τῆς οἰχονομίας ἠμέλησεν * οὔτε
- A
ἐχεῖνοι τὴν περὶ ταύτης ἐσπουδαχότες διήγησιν, τὴν
u ^
προαιώνιον ἐσίγησαν ὕπαρξιν: χαὶ μάλα εἰχότως.
ἃ ' - Χ E Χ - l (A87,

Ev γὰρ ἦν τὸ Πνεῦμα τὸ κινοῦν τὰς ἁπάντων
/, N M A E] / 5
ψυχάς" διὸ xoX πολλὴν περὶ τὴν ἀπαγγελίαν ἐπε-

^ n M [4 H ΣΝ δὲ, Aó
δείξαντο τὴν ὁμόνοιαν. Σὺ δὲ όγον
ἀχούσας, μιηδέποτε ἀνάσχῃ τῶν Arcbudun ἔργον αὐὖ-

Y
ἄγαπητε,

τὸν εἶναι, ἀλλὰ μηδὲ τῶν ἁπλῶς λόγον αὐτὸν εἶναι
νομιζόντων. Πολλοὶ μὲν γὰρ oi τοῦ Θεοῦ λόγοι, οὺς
Xy c^ ΕῚ 2 585.5 J c ,
χαὶ ἄγγελοι ποιοῦσιν, ἀλλ΄ οὐδεὶς ἐκείνων τῶν λόγων
Θεὸς, ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι μὲν ἅπαντες προφητεῖαι “ xol
προστάγματα (οὕτω γὰρ ἔθος τῇ Γραφῇ χαλεῖν τοὺς
νόμους τοῦ Θεοῦ, xol τὰ ἐπιτάγματα, καὶ τὰς προ-
, V Xx , / M c E] *s
φητείας" διὸ xal ἐπάγει λέγων περὶ τῶν ἀγγέλων,
Δυνατοὶ ἰσχύϊ, ποιοῦντες τὸν λόγον αὐτοῦ ) οὗτος δὲ

€ / l4 J e
ὃ Λόγος οὐσία τίς ἐστιν ἐνυπόστατος, ἐξ αὐτοῦ προελ-

à Alii ἐχ ταύτης οὖν ἀνάγων.
» Alii ἀρεὶς αὐτός.

« Savil. μετὰ τούτο; Morel. μετὰ τούτων, et sic Mss.

JOANNEM HOMiL. IV. al.

Pu

b

D

It. 5

alin evangeliste ab incarnatione Christi orsi sunt

Cur

alii

( nam Matthazus sic orditur : Liber generationis *vngeliste

ab

Jesu Christi, filii David ; Lucas nobis ea. quz i55.

incarna-
Orsi

Mariam spectant in principio enarrat; Marcus si» Joan-
nes vcro se-

vero similia fere profert, ex Baptiste det. là OF- (ας.

sus ), Joannes id paucis et post illa priora subindi-

cavit his verbis, Et l'erbum caro factum est, οτος y, τή.

terisque omnibus preetermissis, conceptione, partu,
educatione, incremento, :eternam statim generatio-
nem nobis enarrat? Quanam horum causa sit, jam
vobis dicam. Cum citeri evangelistoe de iis quie
carnem spectant ut plurimum verba fecissent, {1-
mendum erat, ne quipiam humi repentes in hisce
dogmatibus consisterent; quod. et Paulo Samosa-

Paulus

tensi contigit. Ex hac igitur abjecta opinione το ἀπο Α Ἐπ

sis

ducens eos qui lapsuri erant, et ad czlos erigens, reyii.

jure ex superna zeternaque exsistentia narrandi
principium ducit. Nam cum Matthaeus ab Herode
rege, Lucas a Tiberio Cesare, Marcus a bapu-
smate Joannis narrationem coepissent : istis omni-
bus ille omissis, statim supra tempus et szeculum
omne conscendit, illucqueauditorum mentem quasi
jaculatur, cum ait, 7/2 principio erat : neque
consistendi locum relinquit, neque terminum po-
nit, ut illi, Herodem nempe, Tiberium et Joannem.
Ad hzc, quod summopere mirandum, neque hic
sublimiorem aggressus sermonem, ceconomiam sive
incarnationem neglexit; neque, qui eam narrave-
runt, illius ante secula exsistentiam tacuerunt;
idque jure merito. Unus quippe Spiritus erat qui
omnes movebat; ideoque magnum in narratione
consensum exhibuerunt. Tu vero, dilecte, cum
Verbum audis, ne feras eos qui dicunt ipsum opi-
ficium esse; neque eos qui putant ipsum simpli-
citer verbum esse. Multa nempe sunt Dei verba,
quz et angeli faciunt; sed nullum horumce ver- qui
borum Deus est; verum illa omnia sunt prophetize
et praecepta (sic enim solet Scriptura vocare le-
ges Dei, pracepta et prophetias : ideoque de an-

gelis adjicit, Potentes virtute facientes verbum p,

illius) : hoc autem. Verbum substantia est in hy- 2.
postasi, quz a Patre sine passione procedit. Illud
enim, ut dixi, per Verbi appellationem significa-
vit. Quemadmodum igitur illud, 7n. principio
erat l'erbum, sternitatem MER : Ita et illud,
Hoc erat in principio apud Deum, cocternita-
tem nobis significat. Etenim ne audiens, 77 prin-
cipio erat F'erbum, :ternum quidem existimares,

multi.

4 Quidam χαὶ πράματα.

εἴν

humi

Verbum
d sit.

102.

Hebr.

3.

52 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCUIEP. CONSTANTINOP.

sed Patrem aliquo vitz interstitio. seniorem, et θοῦσα ἀπαθῶς τοῦ Πατρός. "VoUto “γὰρ, ὡς ἔφθην
majoris z'vi crederes, neve principium Unigenito εἰπὼν, διὰ τῆς τοῦ Λόγου προσηγορίας ἐδήλωσεν
dares, adjecit. Erat in. principio apud Deum : Ὥσπερ οὖν τὸ, "Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, τὸ ἀΐδιον δὴ:

ita zeternus ut Pater; nunquam enim. Verbo va-
cuus fuit; sed. semper Deus apud Deum fuit in E
propria sibi hypostasi. Quomodo ergo, inquies,
adjecit, /rn. mundo erat, si erat apud. Deum?
Quia et apud. Deum Deus erat, et in. mundo
erat : nullo quippe clauditur termino sive Pater,

sive Filius. Nam 51 Magnitudinis ejus non est
" finis, Et sapientie ejus.non est numerus, liquet

neque substantie illius esse initium temporale.
Audisti, n. principio fecit Deus. celum et ter-
rain ? Quid cogitas de hoc principio? Certe quod
hiec ante omnia. visibilia facta sint. Sic et cum de

M
wc

Unigenito audis, 7n principio erat, ante intelli-
gibilia omnia et ante secula ipsum esse intelligas
oportet. Quod. 51 quis dixerit : Et quomodo fieri
potest, ut. Filius cum sit, non sit junior Patre?
nam qui ex aliquo est, necessario posterior est illo
ἃ quo est : respondebimus, hec ex humanis cogi-
tationibus proficisci, et eum. qui. hzc quaerit, ab-
surdiora etiam quzsiturum esse ; nec esse illa vel
auribus perciprenda. De Deo quippe nobis est
sermo, non de hominum natura, hujusmodi ratio-
ciniorum consequenti: et necessitati subjecta. Ve- P
rumtamen ad infirmiores roborandos responde-
bimus.

2. Dic ergo mihi : Radius solis ex. naturane
solis exsilit, an aliunde? Necessario fatendum, ni-
si sensibus vacul simus, ex ejus natura prodi-
re. Et tamen licet ex sole radius prodeat , num- C
quam dicemus ipsum esse solari natura posterio-
rem : quandoquidem numquam sol sine radio
visus est, Quod si in his visibilibus et sensibilibus
quidpiam sit quod sit ex aliquo , neque posterius
sit illo; cur 1d. non credis de invisibili et ineffabili
natura ? Certe hoc ipsum ita se habet, ut illam
substantiam decet. Ideoque Paulus eo ipsum vo-
cavit nomine, simul declarans et ex ipso et coz-
ternum ipsi esse . Quid igitur ? dic mihi, annon

* [ Savil. et Cod. 706 γὰρ xai, ὡς... Fort.725, ὡς xat... ]

f Morel. οὕτως ἀΐδιος δηλῶν ὡς. Sav, οὕτως ἀΐδιος ὡς.
[ Paulo ante quidam δῴης pro δῷς.

* [ Ita Savil. et Codd. 705 et 706. Montf, Θεός. Inter-
pres legisse videtur Θεὸν Θεός, id quod voluit fort,

)oi* οὕτω τὸ, Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεὸν, τὸ
συναΐδιον ἡμῖν ἐνέφηνεν. “να γὰρ μὴ, ἀκούσας ὅτι
E E mu. e , “ΓΝ M H 6
ὧν ἀρχὴ ἦν ὃ Λόγος, ἀΐδιον μὲν νομίσῃς, πρεσόυ-
/ DAE J , , c II N A M €
τέραν δὲ διαστήματί τινι τοῦ Πατρὸς τὴν ζωὴν ὕπο--
πτεύσης xal αἰῶνι πλείονι, καὶ τῷ Μονογενεῖ δῷς
e aA CN 3
ἀρχὴν, ἐπήγαγε τὸ, ὅτι Ev ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεὸν ἦν,
ei 4f uy »
τοὕτως ἀΐδιος, ὡς αὐτὸς ὃ Πατήρ’ οὗ γὰρ ἦν pnus
οὐδέποτε τοῦ Λόγου, ἀλλ᾽ ἀεὶ Θεὸς πρὸς Θεὸν ἦν, ἐν
ὑποστάσει μέντοι ἰδίᾳ. Πῶς οὖν, φησὶν, εἶπεν, ὅτι
"Ev τῷ χόσμῳ ἦν, εἴ γε πρὸς τὸν Θεὸν ἦν; Ὅτι χαὶ
N 2-7 D 5. 2 e ^
πρὸς τὸν * Θεὸν ἦν, χαὶ ἐν τῷ κόσμῳ ἦν. Οὐδαμοῦ γὰρ
* c »* EN » € Yt , 2 M τὼ
περατοῦται, οὔτε ὃ Πατὴρ, οὔτε ὃ Ytoc. Et γὰρ τῆς
μεγαλωσύνης αὐτοῦ οὐχ ἔστι πέρας, Καὶ τὴς συνέσεως
, C PN] » “ / ES hd EET EJ [
αὐτοῦ οὐχ ἔστιν ἀριθμός" οὐδὲ τὴς οὐσίας εὔδηλον ὅτι
ΟΥ̓ ΟΡ εἰ ὑὸς, ἊΣ ci ^ os ee b.
ἀρχή τις χρονική. Ἤχουσας, ὅτι "Ev ἀρχὴ ἐποίησεν
ὃ Θεὸς τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν γῆν; Τί νοεῖς ἀπὸ τῆς
S dim» , ἢ »^* e ^ ^ / ,
ἀρχῆς ταύτης; Εὔδηλον ὅτι τὸ πρὸ πάντων γενέσθαι
αὐτὰ τῶν ὁρατῶν. Οὕτω xol περὶ τοῦ Μονογενοῦς
2 , CJ MESE: Sj c y. b / 2 X δας cT
ἀχούων, ὅτι "Ev ἀρχῇ ἦν, πρὸ πάντων αὐτὸν νόει τῶν
Lud e ^ M
puo" xol πρὸ τῶν αἰώνων. Ei δὲ ἔγοι τις" xoi
πὼς ἔστιν, Υἱὸν ὄντα μὴ νεώτερον εἶναι τοῦ Πατρός;
τὸ γὰρ ἔχ τινος ὄν, Siu πᾶσα ὕστερον εἶναι τοῦ
ἐξ οὗ ἐστιν, ἐροῦμεν, ὅτι μάλιστα μὲν ταῦτα ἅ λο-
pu D c M
γισμῶν ἀνθρωπίνων ἐστί: xal ὃ τοῦτο ζητῶν, xai
M M c 5 c
ἕτερα τούτων ἀτοπώτερα ζητήσει" xo οὐδὲ τῇ ἀχοὴ
ΠΩ e AT D
τὰ τοιαῦτα παραδέχεσθαι ἔδει. Περὶ Θεοῦ γὰρ νῦν
» - cC , ,
ἡμῖν 6 λόγος ἐστὶν, οὐ περὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων φύ-
D ^ D ,
σεως, ὑποχειμένης τῇ τῶν λογισμῶν τούτων ἀχολου-
n! δ VERIS. MAR AN 3X5. 56,5 3 ,
θία τε xai zd μι ἘΠ ἀλλ ὑπ πληροφορίας
τῶν ἀσθενεστέρων, καὶ πρὸς ταῦτα ἐροῦμεν.
Ὁ / τω
Εἰπὲ γάρ μοι, τὸ ἀπαύγασμα τοῦ ἡλίου ἐξ αὐτῆς
o. mh τω » ,
ἐχπηδᾷ τῆς τοῦ ἡλίου φύσεως, ἢ ἄλλοθέν ποθεν; ᾿Ανάγ-
PS nh A Ἢ
x" πᾶσα ὁμολογῆσαι τὸν μὴ καὶ τὰς αἰσθήσεις πε--
πηρωμένον, ὅτι ἐξ αὐτῆς. Ἀλλ᾽ ὅμως καὶ ἐξ αὐτοῦ ὃν
c c : » , *3
τοῦ ἡλίου τὸ ἀπαύγασμα, οὖκ ἄν ποτε ὕστερον elvat
τω - Y Y
φαίημεν τῆς ἡλιαχῆῇς φύσεως, ἐπειδὴ μιηδὲ χωρὶς ἀπαυ-
γάσματος ἥλιος ἐφάνη ποτέ. Ei δὲ ἐπὶ τῶν σωμάτων
“ EU cC b.
τούτων τῶν δρατῶν xol αἰσθητῶν, καὶ Ex τινὸς ὃν,
* 7T L -
xu οὖχ ὕστερον ἐξ οὗ ἐστιν ἐφάνη τι ὄν, τί ἀπιστεῖς
ἐπὶ τὴς ἀοράτου καὶ ἀῤῥήτου φύσεως; " Τὸ αὐτὸ δὴ
- 3 - T M
τοῦτό ἐστιν οὕτως, ὡς ἐχείνη τῇ οὐσίᾳ πρέπον ἦν. Διὰ
, D Y e II 9). ΔῈ ἦς e. , (λε ὶ
γάρ τοι τοῦτο xai ὃ Παῦλος αὐτὸν οὕτως ἐχάλεσε, χα
MAS , D ^ M AN - r/ 5A. ois P
τὸ ἐξ αὐτοῦ καὶ τὸ συναΐδιον παριστῶν. "TC δέ; εἰπέ

Montf. 1

ἃ Quidam λογισμῶν ἀνθρώπων.

b Hic et alibi seriem mutandam incassum proponit
Boisius,

m

IN JOANNEM HOMIL. IV. al. ut. )5

Vot, οὐχ oi αἰῶνες Ot αὐτοῦ γεγόνασιν ἅπαντες xai
διάστημα ἅπαν; ᾿Ανάγχη πᾶσα ὁμολογῆσαι τὸν ἡ
παραπαίοντα. Οὐχοῦν οὐδὲν μέσον Υἱοῦ χαὶ Πατρός.
. Ἶ “ "p '
Ki δὲ οὐδὲν, οὐχ ὕστερος, ἀλλὰ συναΐδιος. 'Tà γὰρ
RA
πρὸ, xai τὸ μετὰ, χρόνων εἰσὶν ἔννοιαι δηλωτικαί.
d -Ὁ , m
Χωρὶς γὰρ αἰῶνος ἢ χρόνου οὐκ ἂν δυνηθείη τις ταῦτα
- X e / ^N Y 23r 151,
νοῆσαι τὰ ῥήματα. Χρόνων δὲ χαὶ αἰώνων ἀνώτερος
- em ^oc M Y
ὃ Θεός. Et δὲ ὅλως τοῦ YioU φὴς ἀρχὴν κατειληφέναι,
c Y Y Y ΄ [LAS e MAY 2 m (3
ὅρα μὴ xoi τὸν Πατέρα ὑπὸ ἀρχὴν ἀναγχασθῆς “ἀγα-
γεῖν κατὰ τοῦτον τὸν λόγον xo τὸν λογισμὸν, πρεσόυ--
, i - ^ TA ὦ E: M / FREE - /
τέραν μὲν, ἀρχὴν δὲ ὅμως. Etmi γάρ μοι, οὐχ, ὅρον
e ^c er E
τινὰ xa ἀρχὴν “προστιθεὶς τῷ Υἱῷ, xat οὕτω προϊὼν
fas ARA TES S o ᾿ H 5 - ΄
ἀπ’ αὐτῆς ἐπὶ τὸ ἄνω, τὸν Πατέρα προεῖναι λέ-
74^ dg 33/ * ΄ c
γεις; EbOnÀoy ὅτι. Εἰπὲ ov μοι, πόσον ὃ
e , v M 23 / » V omN E
TpoUTdoyst; Àv τε γὰρ ὀλίγον, ἄν τε πολὺ διάστημα
y CERA M EA P Hi / A E M /
εἴπης, ὑπὸ τὴν ἀρχὴν τὸν Πατέρα ἤγαγες. Μετρήσας
M s Y^ c * , e 5) /, 27 ἕξω A ) , :
γὰρ εὔδηλον ὅτι τὸ μέσον, οὕτως ὀλίγον ἐρεῖς ἢ πολύ
e M / *
μετρῆσαι δὲ οὐκ ἂν γένοιτο, μὴ ἑκατέρωθεν οὔσης
TUNE Vcn Y NS Bf. ocv NE ES Y
ἀρχῆς. Ὥστε xai τῷ Πατρὶ δέδωκας ἀρχὴν, τό γε εἰς σὲ
XU Y E y ? ' NM GG I 1 »y ,
fxov* χαὶ οὐχ ἔσται λοιπὸν οὐδὲ ὃ Πατὴρ ἄναρχος
, ec € ^M da x Y m c - i
καθ᾽ ὑμᾶς. Ὁρᾷς ὅτι τὸ παρὰ τοῦ Σωτῆρος λεχθὲν
ΕῚ , 3 ' 3 e AT ΝΠ a4 NIA
ἀληθές ἐστι, xo πανταχοῦ τὴν δύναμιν ἐνδείκνυται
- E - Y e € 1 c
τὴν αὐτοῦ τὸ ῥῆμα; Ποῖον δὴ τοῦτο; Ὃ μὴ τιμῶν
^ e ΝΥ Y 3 -
τὸν Υἱὸν, οὐ τιμᾷ τὸν Πατέρα. Καὶ οἰδα μὲν πολλοῖς
ἀχατάληπτον ὃν τὸ λεχθέν" διὸ πολλαχοῦ χαὶ τὰ ἀπὸ
e ΩΣ ΕῚ / € c »
τῶν λογισμῶν ἀναθαλλόμεθα χινεῖν, ὅτι οὔτε παρα-
- - ^ Nd
χολουθεῖν αὐτοῖς ὃ λοιπὸς δύναιτ᾽ ἂν δῆμος" οὔτε, εἰ
παραχολουθήσειεν, ἔχει τι βέόαιον χαὶ ἀσφαλές. Λο-
NES a 22005 8d X3 φαλεῖ ciis fy
γισμοὶ γὰρ ἀνθρώπων δειλοὶ, xat ἐπισφαλεῖς αἱ ent-
,» m € Ὁ Δ᾽ J - a V 5
γοιαι αὐτῶν. Ἡδέως δ᾽ ἂν χἀχεῖνο ἥ ἐροίυτην τοὺς ἀν-
τιλέγοντας ἡμῖν, τί ποτέ ἐστι τὸ παρὰ τῷ προφήτη
, LÀ
λεγόμενον, τὸ, Eu poc0£v μου οὐχ ἐγένετο ἄλλος Θεὸς,
M LN Nem , y e 5 M ἘΞ , m EY
x3 μετ᾽ ἐμὲ οὐχ ἔστιν: Εἰ γὰρ νεώτερος τοῦ Πατρὸς
ς "εὶ -“ DC ΜΩ͂Ν IPRC Uy 3.2
ὃ Υἱὸς, πῶς φησι, Μετ᾿ ἐμὲ οὐχ ἔστιν; Ἄρα οὖν ἄναι-

Πατὴρ

, M , c m e M ἜΝ ἐδ , ,
ρήσετε xat αὐτοῦ τοῦ MovoyevoUc τὴν οὐσίαν ; Ανάγχη
γὰρ ἢ τοῦτο τολμᾶν, ἢ μίαν P παραδέξασθαι τὴν θεό-
τητα ἐν ἰδία ὑποστάσει Πατρὸς xoi Υἱοῦ. Ποῦ δὲ
ὅλως τὸ, Πάντα Ov αὐτοῦ ἐγένετο, ἀληθές: Εἰ γάρ
ἐστιν αἰὼν αὐτοῦ πρεσδύτερος, πῶς ἂν " τὸ πρὸ αὐτοῦ,
δι᾿ αὐτοῦ γεγενημένον εἴη; Ὁρᾶτε εἰς ὅσην τόλμαν

ι αὐτου γεγενήμενον £5 e τε εἰς Οσὴν TO μαν

» ^ e * , - , J € , iv
αὐτοὺς ἅπαξ παραχινηθείσης τῆς ἀληθείας ὃ λόγος ἐξή-

, ' 3, * c 2 1 d 425. 59
γαγε; Διατί γὰρ οὖχ εἶπεν ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι ἐξ οὐχ
* LU. , M , € b ,
ὄντων ἐγένετο, χαθάπερ περὶ πάντων ὃ Παῦλος ἀπο-
φαίνεται, λέγων οὕτως, Ὃ χαλέσας τὰ μὴ ὄντα ὡς

- Y , es A
ὄντα, ἀλλ᾽, Ἔν ἀρχῇ ἦν, φησί; τοῦτο γὰρ

D Z
xstvo* xa μάλᾳ εἰκότως. Θεὸς γὰρ οὔτε

, ,
εναντίον

,
γίνεται;

[UE

€ Ali ἀγαγεῖν, alii. ἀναγαγεῖν.
4 Quidam προτιθείς. [ Tum in Savil. et Cod, 706 χαί
ante οὕτω abest. | Ec paulo post. nonnulli προϊέναι 2z-

4515.

secula omnia et spatium omne per ipsum facta
D sunt? Hoc confiteatur necesse est is, qui mente
captus non sit. Ergo nihil. medium est. inter Fi-
lium et Patrem. Si nihil, ergo non posterior, sed
coziternus est. Nam ante et post tempora signifi
cant. Hie quippe voces non possunt sine szeculo
vel tempore cogitari. Deus vero superior est tem-
poribus οἱ seculis. Quod si omnino dixeris Filio
prineiprum esse, cave ne Patrem quoque sub prin-
cipio eadem ratione cónsütuere cogaris ; antiquiore
quidem, sed tamen principio. Dic enim mihi:
Annon terminum atque principium Filio adscri-
bens, atque ab illo principio altius prodiens, Pa-
E trem prius exsistere dicis? Id. certe manifestum.
Dic ergo mihi quanto spatio proexistit Pater?
Sive enim parvum, sive magnum dixeris spatium,
sub principio Patrem posuisti. Nam postquam men-
,4 Suram spatii illius duxeris, sic dices vel parvum
à vel magnum esse: mensura vero duci non potest,
nisl utrinque principium sit. Itaque Patri , quan-
tum in te fuit, principium dedisti : sicque secun-
dum vos ne Pater quidem sine principio erit.
Viden! verum esse id quod a Serva'ore dictum
est, et dictum illud virtutis ejus ubique argumen-

tum esse? Quodnam illud est? Quz non honorat Joan. 5.23.

Filium, non honorat Patrem. Novi multis hzc
incomprehensibilia esse : ideoque ratiocinia hu-
jusmodi movere sepe cunctamur, quod. vulgus il-
la assequi nequeat ; vel si assequatur, illa non fir-
ma et certa maneant. Aatiocinia quippe Aomi-
num timida sunt , et fallaces cogitationes eo-
Β rum. Libenter autem adversarios interrogaverim,
quid sit illud ἃ propheta dictum : Z7nte me non
fuit. alius Deus, et post me non erit ἢ Nam si
junior est Patre Filius , quomodo dicit, Post me
non erit? Num ergo Unigeniti substantiam tolle-
us? Necesse enim est aut eo audacie procedere ,
aut unam admittere divinitatem in propria hypo-
stasi Patris et Filii. Quomodo autem illud, Orinia
per ipsum facta sunt, verum est? Nam si evum
est illo antiquius, quomodo id quod anie illum est,
per ipsum factum | fuerit? Videtisne in quantam
temeritatem. semel abjecta veritate processerint ?
Cur non dixit evangelista, ipsum ex non exstanti-
C bus factum esse, ut de omnibas Paulus his verbis
asserit: Qui vocavit ea que non sunt tam-
quam ea que sunt ; sed dicit, 7n principio

ἃ ἐροίμην τοὺς, 510 Savil. et maxima pars Mss. Mo-
rel. ἐροίμην πρὸς τοὺς.

» Sic Savil. et Mss. Morel. vero παραδέχεσθαι.

* [5 πρὸ αὐτοῦ... γεγενημένος Savil. et Cod, 706. ]

*

Isai. 41.4

ct 43. 10

54 $. JOANNIS

erat ? hoc enim contrarium est illi; ac jure me-
rito. Deus enim neque fit, neque quid se antiquius
babet; verum hac gentilium verba sunt. Dic et
illud mihi : Annon dixeris creatorem creatis ope-
ribus incomparabiliter excellentiorem esse? Cum
ergo ipsis simile foret id quod ex non exstantibus
esset, ubi esset illa incomparabilis excellentia ?

. Quid autem est illud , Ego primus, et ego post

hec, et, .4nte me non fuit alius Deus ? Nam si b
Filius non sit ex eadem substantia, alius est Deus;
si non cozternus , est post illum : ac si non ex
substantia prodiit , palam est ipsum factum esse.
Quod si dixerint hiec. ad. differentiam. idolorum
dicta fuisse, quomodo non concedent ad differen-
tiam idolorum solum verum Deum dici? Quod
si hoc etiam ad differentiam 1dolorum dictum sit,
quomodo totam sententiam interpretaberis? Post
me enim , inquit, non est alius Deus. Non eji-
ciens Filium hoc dicit, sed significat, Deus idoli- E
cus post me non est; non quod Filis non sit.
Etiam, inquies. Quid igitur? illud, nte me non
fuit alius Deus, ta accipies, quod. nempe idoli-

Deus idoli- cus deus non fuerit; at fuerit saltem ante eum Fi- A

cus.

Heb .

7.3. rans dicebat : /Veque principium dierum ,

lius? Ecquis demon hac dixerit? Ne ipsum qui-
dem diabolum id puto dicturum esse. Alioquin
autem, si non est cozeternus Patri, quomodo infi-
nitam ejus vitam dixeris? Nam si principium
anterius. habet; etiamsi imfinitus sit, non tamen
immensus erit : immensum enim utrinque immen-
sum esse oportet; 1d quod etiam Paulus decla-
ne-
que finem vite habens, et principio et fine carere
declarans. Quemadmodum enim hoc, sic neque il-
lud finem habet ; cum neque hic finis sit, neque
ilie initium.

3. Quomodo autem cum vita sit, fuerit tempus
cum non esset? Vitam enim semper, ac sine prin-
cipio et fine esse nemo non fateatur, si ille vere
vita sit, ut revera est. Si vero fuit aliquando cum
non esset, quomodo vita aliorum sit, quae aliquan- p
do non fuit? Quomodo igitur , inquit, Joannes
principium posuit dicens , n principio erat ? Il-
line voci, quaeso, /n principio, etilli, Erat, atten-
dis ; et illam, Perbum erat, non cogitas? Quid ve-

Psal.89.2. ro, quando de Patre dicit propheta : [4 seculo

et usque in. seculum tu es: an. his verbis ter-
minos ipsi ponit? Nequaquam; sed ;ternitatem

« Morel. τί ἑαυτοῦ πρεσθύτερον; sed ἑχυτοῦ deest in
Savil. et in Manuscriptis pene omnibus,
4 Morel. Savil. et Mss. οὖν αὐτοῖς

ὅμοιον.

οὖν ἄλλοις ὅμοιον.

CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

4 CO

οὔτε ἔχει “τι πρεσθύτερον * ἀλλὰ ταῦτα 'E λλήγων δή-
Bm Εϊπὲ δὴ μοι χἀχεῖνο" τὸν κτίστην τῶν ἔργων
Ὅταν 3

οὐχὶ od dx ον ὑπερέχειν εἴποις ἄν: οὖν

αὐτοῖς ὅμοιον ἢ τὸ ἐξ oüx ὄντων, ποῦ ἣ ἀσύγκριτος
ὑπεροχή; Τί δέ ἐστιν

μετὰ ταῦτα, xol, ΓΠμπροσθέν μου οὐχ ἐγένετο ἄλλος
Θεός; Εἰ γὰρ ὃ Υἱὸς μὴ εἴη τῆς αὐτῆς οὐσίας, ἕτερός
ἐστι Θεός. καὶ εἰ μὴ συναΐδιος, ἔστι μετ᾽ αὐτόν ^ xol
εἰ μὴ ἐχ τῆς οὐσίας προῆλθεν, εὔδηλον ὅτι ἐγένετο.
Εἰ δὲ λέγοιεν, πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν εἰδώλων ταῦτα
εἰρῆσθαι, πῶς οὐ συγχωροῦσι πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν
εἰδώλων λέγειν τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεόν: Εἰ δὲ
πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν εἰδώλων εἴρηται τοῦτο, πῶς
ἑρμιηνεύσεις τὴν ῥῆσιν ἅπασαν; Μετ᾿ ἐμὲ γὰρ, φησὶν,
οὖχ ἔστιν ἄλλος θεός. Οὐχ ἐχδάλλων τὸν Υἱὸν, τοῦτό
φησιν, ἀλλ᾽ ὅτι θεὸς εἰδωλικὸς μετ᾽ ἐμὲ οὐκ ἔστιν"
οὐχ ὅτι Υἱὸς “ οὐχ ἔστι. Ναὶ φησί. Τί οὖν; xoi τὸ,
"Ἐμπροσθέν μου οὐκ ἐγένετο ἄλλος Θεὸς, οὕτως ἐχλή--
ψη, ὅτι εἰδωλικὸς μὲν οὖκ ἐγένετο, ἐγένετο δ᾽ οὖν
ὅμως Υἱὸς ἔμπροσθεν αὐτοῦ; Καὶ ποῖος ἂν τοῦτο δαί-

5

ὅλως τὲ TO, "Ed πρῶτος, χαὶ ἐγὼ

᾿
xat

μων εἴποι; Οὐδὲ γὰρ αὐτὸν οἶμαι τὸν διάδολον τοῦτο
᾿ ἐρεῖν. Ἄλλως δὲ, εἰ oüx ἔστι συναΐδιος τῷ Πατρὶ,
πῶς ἄπειρον αὐτοῦ τὴν ζωὴν ἐρεῖς; Εἰ γὰρ ἀρχὴν
ἄνωθεν ἔχει, κἂν ἀτελεύτητος 7j, ἄπειρος ὅμως οὐχ
ἔστι" τὸ γὰρ ἄπειρον, ἑκατέρωθεν ἄπειρον εἶναι χρή.
Ὅπερ οὖν χαὶ 6 Παῦλος δηλῶν ἔλεγε: Μήτε ἀρχὴν
ἡμερῶν, μήτε ζωῆς τέλος ἔχων, τό τε ἄναρχον xol
ἃ ἀτελεύτητον δειχνὺς ταύτη. “Ὥσπερ γὰρ τοῦτο οὐχ
ἔχει πέρας, οὕτως οὐδὲ ἐχεῖνο" οὔτε γὰρ ἐνταῦθα τέ-
λος, οὔτε ἐχεῖ ἀρχή.

Πῶς δὲ xa ζωὴ ὧν; ἣν ποτε ὅτε οὐχ ἦν; T?v γὰρ
ζωὴν ἀεί τε εἶναι, xo ἀνάρχως εἶναι χαὶ ἀτελευτή-
τως πάντες ἂν ὁμολογήσαιεν, εἴπερ ὄντως εἴη ζωὴ,
cr 35 ^y 2NY cr cube. P
ὥσπερ οὖν xai ἔστιν. Et δὲ ἔστιν ὅτε οὐχ ἔστι, πὼς ἂν
εἴη ζωὴ τῶν ἄλλων, αὐτή ποτε oux οὖσα; Πῶς οὖν,

M 5 », 3 y 2a. M 3 , - 5
φησὶν, ἀρχὴν ἔθηχεν ὃ ᾿Ιωάννης εἰπὼν, 'Ev ἀρχὴ ἦν;
Τῷ, Ev ἀρχῇ, προσέσχες, καὶ τῷ, ἮΝ, εἶπέ μοι’

D» SL e Oder coo Ὁ» , s
xol τὸ, Ὁ Λόγος ἦν, οὐχ ἐννοεῖς; Τί δὲ, ὅταν περὶ
τοῦ Πατρός ὃ Von λέγη" "Amb τοῦ αἰῶνος, καὶ
ἕως τοῦ αἰῶνος σὺ ci: ἄρα ὅρους αὐτῷ τιθεὶς οὕτω
φησίν ; Οὐδαμῶς, ἀλλὰ τὸ ἀΐδιον δηλῶν. Οὕτω τοίνυν

xoi ἐνταῦθα νόει. Οὐ γὰρ ὅρους τιθεὶς, τοῦτο εἴρηχεν.

* Morel, οἱ Savil, οὐχ ἔστι. ναὶ φησι. Alii οὐκ ἔστιν, ἔστι
γάρ φησιν.

€ Alii ἐρεῖν. ὅλως δέ.

^ Alii ἀτελεύτητον δηλῶν, ὥσπερ.

IN JOANNEM IIOMIL.

e"

1v. :al na 55

Οὐδὲ γὰρ εἶπεν, ἀρχὴν ἔσχεν, ἀλλ᾽, Ev ἀρχῇ ἦν, significat. Idipsum hic cogita. Non terminos Ρο- Objectio
διὰ τοῦ, Ἤν, παραπέμπων σε ἐπὶ τὸ ἄναρχον ἐννοεῖν — nens ita loquutus est: neque enim dixit, Princi- h?retico-
^ "er 3 γ3Φ Δ A * c 1 S Tm E rum : Filius
τὸν Υἱόν. Ἀλλ᾽ ἰδοὺ, φησὶν, * ὃ Πατὴρ μετὰ τῆς τοῦ C pium habuit ; sed, 4n principio erat ; bac YÓCe/ Θεός diei
» , » € X "eN Α ,
& 90 oou προσθήχης εἴρηται, o Oz Y ἰὸς χωρίς ταυτήης. Erat , te DM nA ut Filium. sine principio esse tur sine pm
τ 9 Ee E ticulo, refu-
'Tt oov, ὅταν ὃ ἀπόστολος λέγη, "ToU μεγάλου Θεοῦ cdigifres. At, inquies, Pater cum articulo dicitur, ,,,...

ὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ X Ὁ - xai πάλιν, Ὁ Fili ine articulo. Quid er stolus
xoi Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Xotcoü: xoa πάλιν, iius vero sine articulo. Quid ergo cum apostolus
ὧν ἐπὶ πάντων Θεός; ἰδοὺ γὰρ ἐνταῦθα χωρὶς τοῦ — dicit, Magni Dei et Salvatoris nostri Jesu qi. 2. i3.
ἄρθρου τοῦ Υἱοῦ ἐμνημόνευσε. Ποιεῖ δὲ τοῦτο x«i ἐπὶ Christi ; et rursum, Qui est super omnia Deus ? Rom. 9. 5.
τοῦ Πατρός. 'oic γοῦν Φιλιπεπέγαίοις ἐπισκέλλων; οὔ- ecce namque hic sine articulo Filium memoravit.
TO) φησίν. Ὃς ἐν Hope Θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ. ἅρπα- Idipsum de Patre observes. Nam ad Philipp.nses
γυμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ - καὶ ἹΡωμαίοις δὲ — scribens sicait : Qui cum in. forma Dei esset, non pPhilip.2.6.
πάλιν: Χάρις ὑμῖν xal εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ Πατρὸς ἡ ἡμῶν, rapinam arbitratus est esse se equalem Deo: et
xol Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. " Ἄλλως τε καὶ περιττὸν — ad Romanos : Gratia vobis et pax a Deo Patre Ron. τ. 7
ἦν ἐνταῦθα αὐτὸ μοῦνα: , ἄνω συνεχῶς προστε- — nostro, et Domino Jesu Christo. Alioquin vero
θὲν τῷ λόγῳ. Ὥσπερ γὰρ περὶ τοῦ Πατρὸς λέγων D supervacaneum fuisset hic articulum proponere,

N Ded [4 / M ΕῚ 5 ΝΑ e , . .
φησὶ, Πνεῦμα ὃ Θεός: xoi οὐχ ἐπειδὴ τῷ Πνεύ- — cum supra frequenter appositus fuerit. Quemad-
ματι τὸ ἄρθρον οὐ πρόσχειται, οὐχ ἀθετοῦμεν διὰ — modum enim cum de Patre dicit, Spiritus est Joun.4. 24.
τοῦτο τὸ ἀσώματον τοῦ Θεοῦ: οὕτω xoi ἐνταῦθα, — Deus; quia articulus Spiritui non praepositus est,
χἂν μὴ πρόσχειται τῷ ΥἹῷ τὸ ἄρθρον, οὐ διὰ τοῦτο non ideo incorporeum esse Deum negamus: sic et
^ ra M A A! . . “7 " 5
ἥττων Θεὸς 6 Υἱός. "TC δήποτε; Θεὸν γὰρ xat Θεὸν — hoc loco, etiamsi Filio articulus non praponatur,
τῷ c , . -o

εἰπὼν, οὐχ ἐμφαίνει τι μέσον ἡμῖν τῆς τς ταῦ- non minus tamen Deus est Filius. Qua vero de
τῆς; ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον. Προειπὼν γὰρ, Καὶ Θεὸς — causa? Cum enim Deum et Deum dixit , nullum
ἦν ὃ Λόγος, ἵνα μὴ νομίση τις ἐλάττονα εἶναι τὴν indicat nobis divinitatis discrimen ; imo prorsus
θεότητα τοῦ Υἱοῦ, εὐθέως αὐτοῦ καὶ τὰ γνωριστιχὰ — contra. Cum enim prius dixisset, Et. Deus. erat

- , (0 / J 548 2 λ 6 fs . . τ "" 5
τῆς γνησίας τίθησι θεότητος, τό τε ἀΐδιον ἀναλασών: — Ferbum, ne quis putaret. minorem esse Filii di-

- A Y 1 » c b τ nd δον abs ᾿ H e ue 5 .
Οὗτος γὰρ ἦν, φησὶν, ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν xoi τὸ — vinitatem, slatim verz divinitatis ejus documenta

, , 1 , ΚΘΗ ΚΟ TW . . .

δημιουργικὸν προστιθείς - Πάντα γὰρ δι’ αὐτοῦ ἐγέ- E profert; wternitatem nempe sic resumens , ZZic v. ».

NU. M re A 39A ἃ B ΑΤΟΛ ΕΝ ἡ Ἃ

νετο, χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν, ὃ γέγονεν" ὃ
΄ NC τα M 5» c M D c c

μάλιστα xot ὃ Πατὴρ αὐτοῦ διὰ τῶν προφητῶν ἅπαν-
τ c c D" m 7

ταχοῦ τῆς οὐσίας τῆς αὐτοῦ γνωριστιχὸν εἰναί φη-

- ^ b ^E X 5s

ct. Καὶ συνεχῶς τοῦτο τῆς ἀποδείξεως τὸ εἰδος πε-

c M e m M M

ριστρέφουσιν oi προφῆται " xat οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ xat

c , / IT M M
πρὸς τὴν τῶν εἰδώλων ἀγωνιζόμενοι δόξαν. Θεοὶ γὰρ,
Y Y n ce /
φησὶν, οἱ τὸν οὐρανὸν xat τὴν γὴν οὐχ ἐποίησαν, ἀπο-
N ce / ix; ι
λέσθωσαν * καὶ πάλιν" ᾿Εγὼ τῇ χειρί μου ἐξέτεινα τὸν
; z

οὐρανόν: χαὶ δεικνὺς θεότητος εἰναι δηλωτιχὸν, παν -
- ,

ταχοῦ αὐτὸ τίθησιν.

ΡῈ 5 , - e ΕῚ M 1 M PEN
τούτοις ἠρχέσθη τοῖς δήμασιν, ἀλλὰ x«t ζωὴν αὐτὸν

Αὐτὸς δὲ 6 εὐαγγελιστὴς οὐδὲ

ES Y * - πὸ
ἐχάλεσε xai φῶς. Ei τοίνυν ἀεὶ μετὰ τοῦ Πατρὸς ἦν,
- ^ / 5 , $5 7
εἰ πάντα αὐτὸς ἐδημιούργησε, εἰ πάντα αὐτὸς παρή--

- m M "M m , D ͵ὔ

yes x«t “᾿συγχροτεῖ (τοῦτο γὰρ διὰ τῆς ζωῆς ἡνί-
, y, / €

Gato), εἰ πάντα φωτίζει" τίς οὕτως ἀνόητος, ὡς ci-

μὰ , ^ ,

πεῖν, τὸν εὐαγγελιστὴν διὰ τούτων ἐσπουδαχέναι
ον." / , 7 0 IN Ac e: ^

ἐλάττωσιν θεότητος εἰσηγήσασθαι, OU ὧν μάλιστα

3 * ,
ἰσότητα χαὶ ἀπαραλλαξίαν ἐνδείξασθαι δυνατόν ἐστι:

* 5 πατὴρ μετὰ τῆς τοῦ ἄρθρου προσθήχης εἴρηται, 6 ὃξ
υἱὸς χωρὶς ταύτης, Pater cum articulo dicitur, Filius vero
sine articulo. Hoc resp:cit illud Evangelii, «zt à Λόγος ἦν
πρὸς τὸν Θὸν»χαὶ Θεὸς ἦν ὃ Λόγος» ubi τὸν Θεόν cum arti-
culo dicitur de Patre, zzi Θεὸς ἦν sine articulo de Filio.
Unde arguebant impie Ariani et Anomcei, Filium non

erat a principio apud Deum ; creandi vim cum
addit, Omnia per ipsum facta sunt, et sine Ipso v
factum. est. nilul quod facium est : id quod
maxime Pater ejus per prophetas ubique substan-
Lie ejus argumentum esse dicit. Ac frequenter hoc
demonstrationis genus prophetze versant : neque
ad hoc solum, sed ut etiam idolorum cultum tol-
lan.t Nam di, inquit, qui celum et terram non Jer. 10.11.
fecerunt, pereant ; ac rursum, Ego manu mea Isai.
extendi celum : ostendensque illud esse divini-
tatis argumentum , id ubique ponit. Ipse autem
cvangelista, his non contentus verbis, vitam ipsum
vocavit et lucem.Si itaque semper cum Patre erat,

si omnia ipse condidit, produxit et continet (hoc
enim per vitam significavit), si omnia illuminat ;
quis ita stultus erit ut dicat,evangelistam hzc ver-

ba ut divinitatem. ejus minueret induxisse , quibus
wqualitas paritasque. demonstrari poterat ? Ne ,

^
iol

bi
4. 21*

esse Deum sicut. Patrem, sed minorem, nec proprie
Deum : quod contrariis exemplis confutat Chrysosto-
mus,

b. Sic Savil. et alii, Morel. vero ἄλλως δέ.

^ Alii non pauci συγχρατεῖ

56 8$. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

quieso, confundamus creaturam cum Creatore, ne B. Μὴ δὴ συγχέωμεν τὴν χτίσιν μετὰ τοῦ χτίσαντος,

Rom. v.25.n08 quoque audiamus : Coluerunt creaturam
pre Creatore. Etiamsi enim de ccelis hoc in-
telligenda dicant : attamen de his loquens omni-
no prohibuit ne creatura colatur, qui gentilium
error est.

4. Ne itaque hujusmodi ΕΑ ΚΕ ds nos subji-
ciamus. Ideo venit Filius Dei, ut nos ab hoc cul-
tu erueret; ideo servi formam accepit, ut nos
ab illa servitute liberaret ; ideo sputis et colaphis
dehonestatus, ideo mortem turpissimam |. passus

est. Ne, quzso, hzc omnia inutilia reddamus , ne- €

que rursum ad pristinam redeamus impietatem,

imo in longe graviorem : non enim zequale est
creaturam colere, et ipsum Creatorem ad creatu-

rarum vilitatem, quantum in nobis est, deprimere.

Psal. τοῦ. Nam ipse manet qualis est , Tu autem idem ipse
xi es, inquit, et anni tui non deficient. Glorifice-
mus igitur eum, sicut accepimus a patribus : glo-

Dogmata r'ificemus eum et fide et operibus. Nihil enim no-
non P'?-]is ad salutem prosunt dogmata pia, 51 vita sit

sunt ad sa- y
lutem , si COrrupta. Quamobrem illam concinnemus ad Dei

vila sit cor-
τὰν longe abacta, tamquam hospites et advenz, et a
prosentibus longe alieni. Si divitias quis multas
habeat et predia, sic 115 utatur, ut peregrinus qui
paulo post. velit nolit discessurus est. 8i quis ab
alio injuria lassus sit, ne immortaliter irascatur ,
imo ne aliquo quidem tempore: non plus enim
uno die nobis ad iram concessit apostolus : Sol,
inquit, non occidat super iracundiam vestram.
Et jure quidem : optandum quippe est, et vix ca-
veri potest, ut ne in tam. modico spatio quid mo-
lestum accidat. Si autem nox nos apprehendat,

&phes η.
26.

res graviores evadunt, memoria ingentem nobis g y

ignem colligente, nobisque per temporis spatium
hac acerbius scrutantibus. Antequam ergo otium
hujusmodi occupemus, et vehementiorem. accen-
damus rogum, jubet malum pravertere, et ex-
Ira ecleri- stinguere. Vehemens quippe est irz motus, omni-
extin- que flamma. acutius. Ideo celeritate multa nobis
est opus, ut flammam prvertamus , nec sinamus

ter

guenda.

assurgere. Hie quippe morbus multorum causa 4

malorum efficitur. Domos enim totas evertit, ve-

teres solvit consuetudines, non consolabiles tra-
gedias brevi tempore ac momento parit. Nam
Momentum furoris ejus, ruina ejus, inquit. Ne
itaque feram hanc sine freno sinamus, sed camum

ipsi undique fortissimum , futuri. judicit metum,

Eccli. 1.

22.

b. Alit ὑποθάλλωμεν.
^ Savil, et omnes pene Mss, ὀὁπαραμυθήτους.

placitum, omni turpitudine, injusütia, avaritia D

x

Morel.

el M V » (o
ἵνα μὴ xo ἡμεῖς ἀκούσωμεν, ὅτι Eos6do0nsav cT, xct-
σει παρὰ τὸν χτίσαντα. Ei γὰρ καὶ περὶ οὐρανῶν λέ-
γοιεν τοῦτο εἰρῆσθαι, ἀλλ᾽ ὅμως ἐν τῷ περὶ τούτων
y c - -
λόγῳ παντελῶς ἀπεῖπε τὸ μὴ δεῖν χτίσει λατρεύειν,
ὡς Ἑλληνιχὸν ὄν.
Μὴ τοίνυν ταύτη P ὑποθάλωμεν αὐτοὺς τῇ ἀρδι. Διὰ
í 1 ἢ ἀρᾷ
τοῦτο ἦλθεν ὃ τοῦ Θεοῦ Υἱὸς, ἵνα ταύτης ἡμᾶς ἀπαλ--
/ τ | c í
AdEn τῆς λατρείας " διὰ τοῦτο δούλου μορφὴν ἔλαύεν,
ci “ὡ NN / 2 L4 , ^N D 2
ἵνα τῆς δουλείας ἐλευθερώση vxovcnc* διὰ τοῦτο ÉV-
, e D
ἐπτύσθη, διὰ τοῦτο ἐῤῥαπίσθη, διὰ τοῦτο θάνατον
ε / N , I7 M D / 2-7
ὑπέμεινε τὸν ἐπονείδιστον. Μὴ δὴ ταῦτα πάντα ἀνό -
γητα ποιῶμεν, μηδὲ πάλιν ἐπὶ τὴν προτέραν ἐπανερ-
γώμεθα ἀσέδειαν, μᾶλλον δὲ ἐπὶ πολλῷ χαλεπωτέραν.
5 /, , » m» / / N J ^ Ά,
Οὐ γάρ ἐστιν ἴσον τῇ χτίσει λρτρεύεῖν; χαὶ αὐτὸν τὸν
δημιουργὸν εἰς AS χατάγειν εὐτέλειαν, τό γε εἰς
"e ἧχον. Αὐτὸς γὰρ μένει τοιοῦτος ὧν οἷός ἐστι.
Σὺ γὰρ ὃ αὐτὸς εἶ, φησὶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐχ ἐκλεί-
Ψψουσι. Δοξάζωμεν οὖν αὐτὸν, ὥσπερ παρελάθομεν
n E , ^ EJ $3 X VEN /
παρὰ τῶν πατέρων " δοξάζωμεν αὐτὸν, xoi διὰ πί-
NC ἴα, ον" “ἢ EMEN i] y ^ [-L- 2
στεως xai OU ἔργων. Οὐδὲν γὰρ ὄφελος ἡμῖν εἰς co-
τηρίαν δογμάτων ὑγιῶν, διεφθαρμένης ἡμῖν τῆς ζωῆς.
Διὸ ῥυθμίσωμεν αὐτὴν πρὸς τὸ τῷ Θεῷ δοχοῦν, ai-
A , € / 57^ 7 T! /»c
σχρότητος ἁπάσης, ἀδικίας, πλεονεξίας πόῤῥω χαθι-
στῶντες ἑαυτοὺς, ὡς ξένοι xad παρεπίδημοι,, xol τῶν
ἐνταῦθα ἀλλότριοι. Κἂν χρήματά τις ἔχη πολλὰ χαὶ
XT. οὕτως αὐτοῖς Ἀεχρήσθω, ὡς ἘρΈσιλος χαὶ
μικρὸν ὕστερον αὐτῶν ἀποστησόμενος xol ἑχὼν xal
ἄχων. Κἂν ἠδικημένος τις ἢ παρά τινος, μὴ ἀθάνατα
ὀργιζέσθω, t
/ 3 EÁNJ HS) / / c 5 b
πλέον οὐκ ἔδωκεν ὃ ἀπόστολος ἡμέρας τῇ ὀργὴ κατα-
Ὃ ἥλιος γὰρ, φησὶ, μὴ ἐπιδυέτω ἐπὶ τῷ
ἥλιος γὰρ, φησὶ, μὴ ἐπιδυέτω ἐπὶ τῷ

υϑλλον δὲ μηδὲ πρόσκαιρα. Μιᾶς γὰρ ἡμῖν

γρήσασθαι *
γχρησὰασ
D — c UN eios E 2 9 ^ NT
παροργισμῷ ὑμῶν. Καὶ εἰκότως * ἀγαπητὸν γὰρ xot ἐν
οὕτω βραχεῖ ᾧ μηδὲ ἔσθαι ἀηδές. Eti δὲ χαὶ ἡ
» βραχεῖ καιρῷ μηδὲν γενέσθαι ἀηδές. Et δὲ xat ἣ
νὺξ χαταλάύοι, δεινότερα γίνεται τὰ γεγενημένα, μυ-
du πυρὸς ἀπὸ τῆς μνήμης Tuv ὀυλλεγοόμένου , xai
xac σχολὴν πικρότερον ἡμῶν ἐξεταζόντων αὐτά. Πρὶν
5 τῶν Ὁ / / 5 £4 4 - ^
οὖν τὴς ὀλεθρίας ταύτης ἐπιλαδέσθαι σχολῆς καὶ σφο-
^ / LA ἢ M , - ,
δροτέραν ἀνάψαι τὴν πυρὰν, κελεύει προχαταλαμόά--
E e / ^ 5 / "OR 1 ^ / met
vety καὶ σόθεννύναι τὸ δεινόν. ᾿Οζὺ γὰρ τὸ πάθος ἐστὶ
Ὁ Ἰοῦς 5 - Y oot [3 , "icr ema Av λλοὺ
τῆς ὀργῆς; χαὶ φλογὸς ἁπάσης ὀξύτερον. Διὸ πολλοῦ
δεῖ τοῦ τάχους ἡμῖν εἰς τὸ προχαταλαδεῖν τὴν φλόγα,
^ x bh M er , m ^ Hi
χαὶ υὴ συγχωρῆσαι πρὸς ὕψος ἀρθῆναι. Καὶ γὰρ πολ-
λῶν οὕτως αἴτιον γίνεται χαχῶν τὸ νόσημα τοῦτο.
Οἰχίας γοῦν δλοκλήρους ἐγέσβθνε , χαὶ συνηθείας ἀρ-
χαίας διέλυσε, χαὶ τραγῳδίας ^ jer epa Ue ls
γάσατο ἐν βραχεῖ καὶ ἀχαριαίῳ χρόνῳ. Ἢ γὰρ ῥοπὴ
τοῦ θυμοῦ αὐτοῦ, πτῶσις αὐτῷ, φησί. Μὴ τοίνυν ἀχα-
λίνωτον ἐῶμεν τὸ θηρίον, ἀλλὰ κημὸν αὐτῷ πάντοθεν

ὀμυθήταυς.

IN JOANNEM HOMIL. IV. al.

σφοδρὸν, τοῦ δικαστηρίου τοῦ μέλλοντος τὸν mei ον,
ἐμδάλλωμεν. Ὅταν σε λυπήσῃ φίλος ἢ χαὶ Tr 90; ξύνη
τις τῶν οἰκείων, ἐννόησον τὰ ἡμαρτημένα σοι εἰς Θεὸν,
xal ὅτι τῇ πρὸς ἐχεῖνον ἐπιεικείᾳ πραότερον σαυτῷ
- δον “οἱ , 2 € x ἢ Y
: adii. n
χαθιστᾶς τὸ δικαστήριον ἐκεῖνο Ἄφετε γὰρ; φησὶ;
, - ^
xal ἀφεθήσεται ὑμῖν" χαὶ ταχέως δραπετεύσει τὸ πά-
- Δ μΕ
θος. Πρὸς τούτοις χἀχεῖνο σχόπησον, εἴποτε eic ἀγριό-
τήητα ἐξενεχθεὶς ἐκράτησας σαυτοῦ, καὶ εἴποτε παρε-
σύρης ὑπὸ τοῦ πάθους, χαὶ ἀμφοτέρους παράδαλε τοὺς
χαιροὺς, χαὶ ἐντεῦθεν πολλὴν λήψη διόρθωσιν. Εἰπὲ
, /
γάρ μοι: πότε σαυτὸν ἐπήνεσας, ἡνίχα ἡττήθης, ἢ
ea 5 / E Os: M H b " à m M E] ζλ c
ὅτε ἐχράτησας; Οὐχὶ τότε P σφοδρῶς μὲν ἐγκαλοῦμεν
e - ,
ἑαυτοῖς xoi αἰσχυνόμεθα, καὶ μηδενὸς ἐλέγχοντος
€ D N m -
ἡμᾶς, καὶ πολὺ τὸ τῆς μετανοίας ἣμῖν ἐπεισέρχεται
M e
καὶ δημάτων ἕνεχεν xo πραγμάτων ; ὅταν δὲ περιγε-
, -
νώμεθα, χαὶ b gud xot γαυρούμεθα; ὡς νενιχη-
χότες ; Νίχη γὰρ ἐπὶ τῆς ὀργῆς, οὗ τὸ τοῖς ἴσοις ἀμύ-
νασθαι (ἐσχάτη γὰρ αὕτη ἧττά ἐστιν), ἀλλὰ τὸ
πράως ἐνεγχεῖν παθόντα χαχῶς χαὶ ἀκούσαντα. Τοῦτο
γάρ ἐστι τὸ πλέον σχεῖν, οὐ τὸ ποιῆσαι, ἀλλὰ τὸ πα-
θεῖν χαχῶς. M7, τοίνυν λέγε ὀργιζόμενος, πάντως ἂν-
ταναιρῶ χἀγὼ, πάντως ἐπεξελεύσομαι " μιηδὲ πρὸς τοὺς
παραινοῦντας νιχᾶν ἀντίτεινε λέγων, οὐχ ἀνέξομαι,
, -
ἵνα μου καταγελάσας ὃ δεῖνα ἀπέλθη. Οὐ γὰρ δή ποτέ
z
σου χαταγελάσεται, ἀλλ᾽ ὅταν ἐπεξέλθης " εἰ δὲ xol
τότε χαταγελάσεται, ὡς ἀνόητος τοῦτο πείσεται. Σὺ
^ ^ / Lud M M mo 2 » N/IT 4*5
δὲ μὴ ζήτει νικῶν τὴν παρὰ τῶν ἀνοήτων δόξαν, ἀλλ
zi .- 7ὔ M c τ
ἀποχρῶσαν νόμιζε “αὐτὴν ἔχειν παρὰ τῶν νοῦν ἐχόν--
τῶν. ᾿Αλλὰ γὰρ τί σοι μιχρὸν xot ταπεινὸν χαθίζω
θέατρον, ἐξ ἀνθρώπων αὐτὸ συντιθείς: Πρὸς τὸν Θεὸν
εὐθέως ἀνάδλεψον, χἀχεῖνός σε ἐπαινέσεται. "loy δὲ
4“ 3 , Y! 2 Num M τ EJ ,
παρ᾽ ἐχείνου θαυμαζόμενον οὐ δεῖ παρὰ τῶν ἀἄνθρο-
3 - Y V
πὼν τιμὴν ἐπιζητεῖν. Ἢ μὲν γὰρ xol πρὸς χάριν πολ-
y '
λάχις, χαὶ πρὸς ἀπέχθειαν ἑτέρων γίνεται, xot κέρδος
y 2^7 d.c 8 i c m b ,
ἤνεγχεν οὖδέν - 54 δὲ παρὰ τοῦ Θεοῦ ψῆφος ταύτης
E] / τω ΡῚ , S X 7 c
ἀπήλλαχται τῆς ἀνωμαλίας, xai πολλὴν φέρει τῷ
θαυμαζομένῳ τὴν ὠφέλειαν. Τοῦτον οὖν τὸν ἔπαινον
διώχωμεν.

7 --
Βούλει μαθεῖν πόσον τ

τὸ ὀργίζεσθαι χαχόν ; τοῦ
ἃ

5
óo
€ ,
στηθι βαχομέ ένοις ἐν op ἑτέροις. "Ev γὰρ σαυτῷ τὴν
ἀσχημοσύνην οὐ δυνήση ῥα αδίως ἰδεῖν, ἐσκοτωμένῳ καὶ
2 , e , ES
ἀλλ᾽ ὅταν ΠΡ τοῦ
ded τότε ἐν ἄλλοις θεώρει τὰ σὰ, τῆς τος

μεθύοντι τῷ Sine

cot μιὴ * διεφθαρμένης c. Θέα δέ μοι τοὺς περιῤῥέον- 33

x. N / / ,ὕ
τας ὄχλους, τοὺς θυμουμένους, καθάπερ μαινομε-
/ c σ
γους εἰς τὸ μέσον ἀσχημονοῦντας. “Ὅταν γὰρ περὶ

b Morel. σροῦδρῶς v xai ἐγχαλοῦμεν, male.

e Savil. 2. Morel. αὐτὴν ἔχειν παρά.
post idem αὐτῷ "pes Savil.
ἐχξίνου θχυμαξόμενον vertimus, quo laudante ; nam 6zu-

μάξειν sepe significat laudare, laudibus celebrare, ut

Paulo
αὐτή. lnfra τὸν ot παρ᾽

αύτὴν TX

4

—!
injiciamus. Cum te amicus laserit , aut familiaris
concitaverit, cogita quanta erga Deum peccaveris,
et perpende te si moderatius cum illos agas, mi-

tius tibi judicium illud constituere. Nam ait, Di- Lac. 6. 37.

p mittite, et dimittetur vobis ; statimque morbus
aufugiet. Ad hac consideres velim, num aliquando
in furorem actus, te continueris ; et num aliquando
etiam ab ira abreptus fueris : utrorumque compa-
ratione temporum , ad emendationem valde juva-
beris. Dic enim mihi, quandonam teipsum lau-
dasti, cum ab ira superatus es, an cum superasti ?
Annon cum primum accidit, nos vehementer in-
cusamus, erubescimus, etiam nemine arguente,
ac multa nos et verborum et gestorum subit pc-
nitentia? cum autem superamus, gaudemus, et
quasi victores exsultamus? Victoria enim contra
iram est, non cum par pari referimus ( hzec quippe

€ exirema clades est), sed cum zquo animo omnia
patimur et audimus. Hoc quippe est superiorem
esse, non mala inferre, sed mala pati. Cum ira-
sceris igitur, ne dicas : Prorsus obsistam ego,
prorsus irruam in illum: neque monentibus ut
iram cohibeas dixeris: Non patiar ut postquam
ille mihi illuserit, impune abeat. Neque enim te
unquam irridebit, nisi quando ad vindictam te
contuleris : sin te quiescente irriserit , ut stultus id
aget. Tu vero cum viceris, ne quaras gloriam a
stultis, sed ea contentus esto, quam a sapientibus

D assequeris. Imo vero cur tibi parvum illud. ac
vile theatrum hominum constituo? Ad Deum sta-
tim respice, et ipse te laudabit: quo laudante
nemo debet ab hominibus gloriam quarere. Ho-
minum quippe laudes githusiiwe vel ex gratia
prodeunt, vel ex odio negantur; nihilque lucri
afferunt: Dei vero judicium hac inzquabilitate
vacat, multamque laudato affert utilitatem. Hanc
igitur laudem. sequamur.

5. Visne discere quantum sit malum ira ? Prz-
sens esto dum alii rixantur 1n foro. Neque enim
in teipso turpitudinem illam tam facile depre-
hendes, animo nempe tunc tenebris et ebrietate
obvoluto : sed cum ira vacuus es, tunc in alus
,, tua contemplare; quando judicium tuum corru-

E

A ptum non est. Vide mihi turbam circumfluentem,
ct iratos, ac si furerent, in medio turpiter agentes.

monuimus in Onomastico ad Aihanasii Opera, et
exemplis confirmavimus.

d Savil. ἡ ὃὲ τοῦ θεοῦ.

* Sic Savil. et Mss. Morel. vero διερθαρμένης " ὄψει

γὰρ τοὺς θυμουμένους.

Laudes
hominum
vel ex gra-
lia pro-
deunt vel
ex odio ne-
gantur,

Tracundi
imago.

;

Contra cos
qui super-
stiose tem-
pora obser-
vant.

8 $. JOANNIS CIIRYSOST.

Cum enim ira in pectore effervescit et efferatur,
os ignem spirat, oculi ignem emittunt, inflatur
undique vultus, incomposite manus jactantur ,
ridicule pedes exsiliunt, et insultant litem diri-
mere conantibus ; nihil irati differunt a furenti-
bus, cum hzc omnia nullo przditi sensu pera-
gunt; imo ne ab asinis agrestibus , calcitrantes,
mordentes. Sane vir iracundus modeste agere ne-
scit. Deinde post tantum. excitatum risum , ubi
domum redierint, ad se reversi, dolore simul ac
metu agitantur; animo volventes , quinam rix
prasentes fuerint. Postquam enim ceu furentes
de spectantibus nihil cogitaverant , resipiscentes
postea secum reputant, num amici, num 1nimici
spectatores fuerint. Nam perinde utrosque me-
tuunt; illos, ut se.improbantes majoremque in-
ferentes pudorem ; hos, ut de sua turpitudine gau-
dentes. Quod si ad plagas usque mutuas rixa
proruperit, tum metus gravior, ne quid deterius
verberato accidat, ne subsequens febris mortem
inferat, vel tumor curatu difficilis in extremum
periculum conjiciat. Quid. enim. mihi pugna opus
erat? quid contumeliis et rixis? pereant et hic
et illa. Tuneque omnibus hisce fluxis rebus ma-
ledicunt, qua rixandi causa fuere. Insipientiores
vero et malignos daemonas, et horam tempusque
criminantur. Verum non hora mala in causa est ;
nula quippe hora mala: neque hac a maligno
dimone proficiscuntur, sed ex nequitia rixantium.
Hi namque et daemonas. attrahunt , et sibi ipsis
mala inferunt. Sed cor intumescit, inquies , et a
contumeliis mordetur? Id et ego novi : ideoque
miror eos qui malam hanc feram coercent. Si
enim velimus, possumus morbum depellere. Cur
enim cum principes viri nos contumelia afficiunt,
id non agimus? nonne quia timor, non minor
quam ira, nos deterret, nec vel ἃ principio iram
erumpere sinit? Cur porro servi a nobis mille con-
tumeliis onerati, omnia taciti ferunt? nonne quia
οἱ ipsi eodem. vinculo ligantur? Tu vero ne so-
lum Dei timorem cogites, sed etiam te tunc a Deo
contumeliis affici, qui Jubet te tacere, et omnia
patienter feres. Dic te lacessenti : Quid faciam ti-
bi ; alius mihi et manum et linguam cohibet : erit-
que dictum illud, et tibi et ipsi philosophiae ma-
teria. Nunc autem hominum gratia etiam intole-
rabilia ferimus, et iis qui nos lacessunt scpe di-

* [διανιστᾶται Savil.)
a [Savil, et Codd. 705, 706 ἠγνόουν, ἀλλ᾽ ὅταν... ἢ
b Quidam ἐντύχωσιν. [Infra Savil. χαταστήσεις. ]

* 4p οὐχ post πάσχομεν legitur in Morel, Sed a Savil.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.,

B

C

D

E

^ N DJ

τὸ στῆθος ὃ θυμὸς ζέσας " διανιστῆται xol ἀγριαίνη
D / ^ , D e ,

πῦρ πνέει τὸ στόμα, πῦρ ἀφιᾶσιν οἱ ὀφθαλμοὶ, οἶδε
» -

πάντοθεν ἣ ὄψις, ἀτάχτως αἱ χεῖρες ἐχτείνονται, xa-

, Nes [4 Iw A xr -
ταγελάστως πηδῶσιν οἱ πόδες χαὶ ἐνάλλονται τοῖς
/ M
xavéyouct, καὶ μαινομένων οὐδὲν διεστήχασι πρὸς

,
i

ταῦτα πάντα ἀναισθητοῦντες, ἀλλ᾽ οὐδὲ τῶν ἀγρίων
ὄνων, λαχτίζοντες, δάκνοντες. Ὄντως ἀνὴρ θυμώδης
οὖχ εὐσχήμων. Eizo , μετὰ τὸν πολὺν γέλωτα τοῦτον,
ἀναχωρήσαντες οἴχαδε, καὶ πρὸς ἑαυτοὺς ἐπανελθόν.--
» M ^N, Y M Ἂς ΧΟ E]
τες, μείζονα ἔχουσι τὴν ὀδύνην xat πολὺ τὸ δέος, ἐν -
γοοῦντες ἄρα τίνες ot παρόντες ἦσαν ἡνίχα ὠργίζοντο.
Καθάπερ γὰρ οἱ παραπαίοντες τοὺς παρόντας ἃ ἀγνο-
οὖντες, ὅταν σωφρονήσωσι, τότε ταῦτα λογίζονται, doo
, 3 A / S] δ χε /
μὴ φίλοι, ἀρα μὴ πολέμιοι καὶ ἐχθροὶ ot θεασάμενοι:
Καὶ γὰρ δμοίως ὑπὲρ ἀμφοτέρων δεδοίκασι - τῶν μὲν,
ὡς χαταγνωσομένων xa μείζονα ποιησόντων τὴν ai-
, c Y € 2 y Ἅ ^N X
σχύνην * τῶν δὲ, ὡς ἐφησθησομένων. Ἂν δὲ xat πλη-
1 ῃ DI EB ῃ / Y
γὰς τείναντες "τύχωσιν ἀλλήλοις, χαλεπώτερον τὸ
δέος, οἷον μή τι τῶν χαλεπωτάτων συμόαίη περὶ τὸν
, ^ S 5 / E] , Uu
παθόντα, ἢ πυρετὸς ἀκολουθήσας ἐπενέγχοι θάνατον,
ἢ οἴδημα ἀναστὰν δυσίατον εἰς τὸν περὶ τῶν ἐσχάτων
χασταστήσῃ χίνδυνον. Καὶ, τί γάρ μοι μάχης ἔδει; τί
δὲ ὕδρεων καὶ φιλονεικίας; ἀπόλοιτο τὰ xoi τά. Καὶ
πᾶσι χαταρῶνται τοῖς πράγμασι λοιπὸν τοῖς ἐπιχή-
ροις τούτοις, χαὶ παρασχοῦσιν αὐτοῖς τὴν ἀρχήν. Ot
δὲ ἀλογώτεροι xo δαίμονας Tov ροὺς χαὶ ὥραν αἰτιῶν-
ου , ? 5 ^, » a
ται χαχὴν τῶν γεγενημένων. Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστιν ὥρας
ΩΝ 555 / 2 cr l4 55V J
χαχῆς - οὐδὲ γάρ ἐστιν ὥρα καχή ποτε * οὐδὲ δαίμονος
ταῦτα πονηροῦ, ἀλλὰ τὴς πονηρίας τῶν ἑαλωχότων.
Οὗτοι γὰρ καὶ τοὺς δαίμονας ἐπισπῶνται, καὶ πάντα
€ - 5 , x ΤΆ 23 , αν... ἡ ^ €
ἑαυτοῖς ἐπάγουσι τὰ δεινά. Ἄλλ᾽ οἰδαίνει, φησὶν, ἣ
χαρδία, xa ταῖς ὕδρεσι δάχνεται; Οἰδα χάγώ " διὰ
γὰρ τοῦτο τοὺς κρατοῦντας τοῦ δεινοῦ τούτου θηρίου
*^
θαυμάζω. Ἂν γὰρ θέλωμεν, δυνατὸν διακρούσασθαι τὸ
, / N Su p eas tive / c
πάθος. Διατί γὰρ, ἀρχόντων ἡμᾶς δ(ριζόντων, τοῦτο
μὴ πάσχομεν : * ἀρ᾽ οὐχ ὅτι φόδος ἀντίῤῥοπος ἕστηχε
τοὺ πάθους, ἡμᾶς ἐχδειματῶν, καὶ οὐδὲ φῦναι τὴν ἀρχὴν
- ὧν: Διὸ ( δὲ Moe ΟΣ ' ἡμῶν 06
συγχωρῶν ; Διὰ τί δὲ xal οἱ οἰκέται παρ᾽ ἡμῶν o6pr-
ζόμενοι μυρία, σιγὴ πάντα φέρουσιν ; ἀρ’ οὐχ ὅτι καὶ
αὐτοὶ τὸν αὐτὸν αὐτοῖς ἐπιχείμενον ἔχουσι δεσμόν ;
ἫΝ." V , ΕἸ ^ M cC c j€
Σὺ δὲ μὴ μόνον ἐννοήσης τὸν παρὰ τοῦ Θεοῦ φόζον,
ἀλλ᾽ ὅτι σε καὶ αὐτὸς ὃ Θεὸς ὑδρίζει τότε, ὃ χελεύων
σιγᾶν, χαὶ πάντα οἴσεις πράως. Καὶ εἰπὲ πρὸς τὸν ἐπι-
,ὔ , /, E , V M WP. 4
ὄντα. τί σοι πάθω; ἄλλος μου χατέχει xol τὴν δεξιὰν
xol τὴν γλῶτταν καὶ γενήσεται xà σοὶ χἀχείνῳ φι-
^ m Ὸ ,
λοσοφίας ὑπόθεσις τὸ ῥῆμα. Nüv δὲ ἀνθρώπων μὲν
ἕνεχεν xol τὰ ἀφόρητα φέρομεν, xol πρὸς τοὺς ὑδρι-

et Mss. plurimis abest.

* dg? οὐχ ut supra legitur in Morel. Secus in Savil. et
Mss. ; sed utrovis modo legas perinde quadrat, et In-
terpres vetus ἄρ᾽ οὐχ legerat.

IN JOANNEM HOMIL. V. al. iv.

, » ἢ ^ / ὃ ρὸν ὕφ , L»
χότας λέγομεν πολλάκις" ὃ δεῖνά με ὕδρισεν, οὐ σὺ
"Ὁ JNY m c 062 La eh ÜÀ 16 i
ἐπὶ δὲ τοῦ Θεοῦ οὐδὲ ταύτην ἕξομεν τὴν εὐλάόδειαν ;
Καὶ ποία ἡμῖν ἔσται συγγνώμη; Εἴπωμεν καὶ πρὸς
τὴν ἡμετέραν ψυχήν" ὃ Θεὸς ἡμᾶς ὑύρίζει νῦν, ὃ κα-

c - - Y
τέχων ἡμῶν τὰς χεῖρας" μὴ σχιρτῶμεν, μιηδὲ ἔστω ὃ

N , , ^ , “.. δὰ 3 , N M
Θεὸς ἀνθρώπων ἀτιμότερος ἡμῖν. ᾿Εφρίξατε πρὸς τὸ
ῥῆμα; Ἀλλ᾽ οὐχὶ πρὸς τὰ ῥήματα βούλομαι μόνον,
ἀλλὰ xal πρὸς τὴν πρᾶξιν φρίττειν ὑμᾶς. ᾿ῬἘχέλευσε
γὰρ ὃ Θεὸς ῥαπιζομένους μὴ μόνον φέρειν, ἀλλὰ καὶ
παρέχειν ἑαυτοὺς πρὸς τὸ χεῖρόν τι παθεῖν. Ἡμεῖς δὲ
μετὰ τοσαύτης σφοδρότητος ἐναντιούμεθα, ὡς μὴ μό-
νον μὴ παρέχειν ἑαυτοὺς εἷς τὸ χαχῶς παθεῖν, ἀλλὰ xot
"ἀμύνασθαι, πολλάκις δὲ xal ἄρχειν χειρῶν ἀδίκων,

N 2) b , ^ M T M 3t δ᾽
xot ἐλαττοῦσθαι νομίζειν, ἂν μὴ πράξωμεν τὰ αὐτά.
K i M MEN * ma f m e M e 51

αἱ γὰρ τὸ δεινὸν τοῦτό ἐστιν, ὅτι xal νιχᾶν οἰόμεθα,
τὴν ἐσχάτην ἧτταν ἡττώμενοι καὶ χείμενοι χάτω, xo
υυρίας δεχόμενοι πληγὰς παρὰ τοῦ διαδόλου, κρατεῖν
αὐτοῦ νομίζομεν. Διὸ, παρακαλῶ, μάθωμεν τίς τῆς
νίχης ταύτης ὃ τρόπος, καὶ τοῦτο μετίωμεν τοῦ τρόπου
τὸ εἰδος. Τὸ γὰρ παθεῖν χαχῶς, τοῦτό ἐστι τὸ στεφα-

m 5 7 , ^ π - m—
νοῦσθαι. Ei τοίνυν βουλόμεθα xot ἡμεῖς ἀναῤῥηθῆναι
παρὰ τοῦ Θεοῦ, μὴ τὸν τῶν ἔξωθεν ἀγώνων, ἀλλὰ τὸν
παρὰ τοῦ Θεοῦ νόμον φυλάττωμεν ἐν τοῖς παλαίσμασι
τούτοις, “ χαὶ τὸ πάντα φέρειν μετὰ μαχροθυμίας.

Uu -

Οὕτω γὰρ xal τῶν παλαιόντων περιγινώμεθα, καὶ

Lud , c M c /
τῶν ἐνταῦθα, χαὶ τῶν ἐπηγγελμένων ἐπιτύχωμεν ἀγα-
θῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριστοῦ, 2V οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ, ἅμα τῷ ἁγίῳ

Πνεύμ. τ δόξ , 0 A m— Ἦν ἐν ὶ M 5 ^
ματι, 0050 , χρᾶτ ς, τιμῇ , νυν χαι &&t, χαι εἰς

* 2c c EI τ /
τοὺς αἰωνᾶς τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ἃ ὑμᾶς» alii ἡμᾶς.
b Morel. [et Codd. 705, 706] ἀμύνεσθαι.
c Savil. et Mss. quidam xai τὸ πάντα, Morel. xai τῶ.

39
cimus : Ille me lacessivit, non tu : Deo autem ne
parem quidem reverentiam exhibebimus? Ecqua
nobis erit venia? Anime nostre dicamus : Deus
nos nunc lacessit, qui manus nostras cohibet : ne
insiliamus, nec minore Deum quam homines obse-
quentia prosequamur. Ad hoc verbum exhorrui-
stis ? Sed non tantum ad verba, sed etiam ad opus
vos exhorrescere cupio. Jussit Deus mos cola-
phis czesos, non modo ferre, sed. etiam ad pejus
quidpiam patiendum nos offerre. Nos autem cum
tanta violentia obsistimus, ut non modo nos ad
male patiendum non offeramus, sed etiam nos
ulciscamur; imo sape priores manus inferamus ,
nosque vinci putemus, nisi paribus afficiamus.
Nam illud gravius est quod nos vincere existime-
mus, quando extrema clade afficimur, et humi
prostrati jacemus ; ac mille acceptis ἃ diabolo
vulneribus, deillo victoriam reportasse credamus.
Quamobrem, rogo , discamus qui sit hujus victo-
rie modus, et hanc morum speciem adeamus. Si-
quidem male pati, idipsum est quod coronari. Si
ergo volumus nos a Deo victores proclamari , in
his certaminibus ne legem szcularium. agonum
servemus, sed legem a Deo pro his certaminibus
positam, ut omnia zequo animo feramus. Ita enim
et adversarios et presentia omnia superabimmus,
et promissa consequemur bona , gratia et benigni-
tate Domini nostri Jesu Christi, per quem et cum
quo Patri , simulque Spiritui sancto, gloria , im-
perium, honor, nunc et semper, et in szcula sz-
culorum. Àmen.

34

(Mox Savil. et Codd. 705, 706 τύχωμεν pro ἐπιτύχωμεν.
Iidem recte περιγενώμεθα. ]

OMIAIA ε΄.

“ ^" 5 (Ow Mp! a M Ἢ M ΡῚ mass.
Πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο
ELSE: ^ /,
οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν.

TU b 7 M m
Μωῦσῆς μὲν ἀρχόμενος τῆς ἱστορίας xat τῆς συγ-
γραφῆς τῆς ἐν τῇ Παλαιᾷ, περὶ τῶν αἰσθητῶν fuv
m - ο 5

διαλέγεται, καὶ ταῦτα ἀπαριθμεῖται διὰ πολλῶν * "Ev
, hd M M 2 , N N τὶ x Y M
ἀρχὴ γὰρ; φησὶν, ἐποίησεν ὃ Θεὸς τὸν οὖρανον xat τὴν
c ij c / x cw. E
γῆν εἶτα ἐπάγει ὅτι χαὶ φῶς ἐγένετο, * χαὶ δεύτερος
^ A ^ Y /
οὐρανὸς, xa ἀστέρων φύσις, xoi παντοδαπὰ γένη
* * ,
ζώων, xa τὰ ἄλλα πάντα, ἵνα pf; καθ’ ἕχαστον ἐπε-

HOMILIA V.

Car. I. v. 9. Omnia per ipsum. facta sunt, el
sine ipso factum est nihil quod factum est.

1. Moyses historiam Veteris Testamenti a sen-
silibus nobis orditur, et ea pluribus enumerat :
nam ait, Zn principio fecit Deus celum et ter-
ram : deinde adjicit lucem. factam, secundum
celum , stellarum naturam, omnigena animalium
genera, ne singula prosequentes longiores simus.
Hic autem evangelista uno verbo complectitur

D

* χχὶ δεύτερος οὐρανός, secundum celum, id est, firmamentum.

Gen

Hretici
punctum
apponebant
post illud ,
Sine /— ipso
factum est
nihil.

40 S. JOANNIS CHRYSOST.

omnia, ei illa nempe et illis superiora. Et jure
certe, quia illa auditoribus nota sunt, et ipse ad
prastantius argumentum properat, ac totum opus
aggreditur, non de operibus, sed de Opifice et
Creatore dicturus. Ideo Moyses quidem, etsi mi-
norem creationis partem aggrediatur (nihil enim
nobis de invisibilibus potestatibus narravit), in illis
versatur : hie. vero, qui ad ipsum Creatorem
ascendere festinat , Jure omnia pretercurrit, et hec
quz ille dixit, et ea quze 1pse tacuit, paucis com-
plectitur, Omnia per ipsum facta sunt. Ne vero
putes ipsum ea tantum memorare quie. Moyses
narravit, subjungit, Et sine ipso factum est nihil
quod factum : hoc est, Ex rebus factis, sive sub
aspectum, sive sub intellectum. tantum cadant
nihil sine Filii virtute productum est. Neque enim
punctum apponemus post illud, /VihiL, ut heretici
faciunt. Ili enim cum velint Spiritum creatum
esse, ita legunt : Quod. factum est, in ipso vita
erat. ^t sic hzc nullo modo intelligi poterunt.
Primo enim hic non opportuna Eds mentio
esset : quod si tandem 1d voluisset, cur tam ob-
scure loquutus esset? unde enim constat hoc de
Spiritu dictum esse? Alioquin autem. secundum
hane seriem comperiemus , non Spiritum, sed
ipsum Filium per seipsum factum esse. Verum
attendite, ne vos hoc dictum effugiat ; et age in-
terim ad ΕΝ um morem legamus : hoc pacto enim
manifestior erit absurditas : Quod factum est, in
ipso vita erat. Vitam. hic Spiritum significare
dicunt. Sed. vita etiam lux appellata hie occurrit ;
subjicit enim , Et vita erat lux hominum. Se-
cundum illos ergo lucem hominum hic Spiritum
dicit. Quid iEing Cum subdit, Fuit homo mis-
sus a Deo, ut tesiimonium dar et de lumi-
ne, necesse est ut dicant, hoc etiam de Spiritu
proferri. Éum enim quem supra Verbum dixit, in
sequentibus. Deum, vitam, et lucem nominat.
Fita erat, inquit , hoc Verbum, et hiec ipsa vita
lux erat. Si itaque. Verbum vita erat; Verbum
antem , quod est vita, caro factum est: vita caro
facta est, hoc est, Verbum ; et ejus gloriam vi-
dimus, quasi Unigeniti a. Patre. S1. ergo dicant
Spiritum hie vitam. vocari, vide quanta absurda
sequantur. Spiritus enim incarnatus fuerit, non

Δ Ali παραλαμθάνει. [ Ibid. Savil. et Codd. 705, 706

ἑνὶ ῥήματι. ]

* Sic Savil. et Mss. Morel. vero περιαγαγόντος.

ἃ Savil. et plurimi Mss. πόθεν γὰρ δῆλον. Morel. et alii
πόθεν δὲ 0720».

κι:

δὲ λόγος οὗτος αἱ ζωὴ σὰρξ ἐν έγετο, ἡ ζωὴ ἐγένετο
Q0: 47g0$ οὐτὸος XXL SU σὰρ &£7EVETO, ἢ ΞΟ £'yEyET

ARCHIEP.

E

? 8b

A

I

T--

e

CONSTANTINOP.

: x
ξιόντες παρέλχωμεν. Ὁ δὲ εὐαγγελιστὴς οὗτος, ἅπαν-

a

M z -
τα συντεμῶν, ἐν ῥήματι " περιλαμδάνει ἐχεῖνά τε καὶ
M ΤᾺ ,
τὰ ἐχείνων ἀνώτερα᾽ εἰκότως, ἅτε καὶ γνώριμα ὄντα
- ,
τοῖς ἀχούουσι, xo ἐπὶ μείζονα ἐπειγόμενος ὑπόθεσιν,
D M / ? Ee 32
xui πᾶσαν τὴν πραγματείαν ἐνστησάμενος, οὐ περὶ
m EA D e
τῶν ἔργων, ἀλλὰ περὶ τοῦ δημιουργοῦ καὶ πάντα * πα-
, - e -
ραγαγόντος εἰπεῖν. Διά τοι τοῦτο ἐχεῖνος μὲν, καίτοι
Y » hg
γε τὸ ἐλαττον μέρος τῆς χτίσεως ἀπολαύών (οὐδὲν
M (UNS ᾿ c E / ^ / ^ ,
γὰρ fiiv περὶ τῶν ἀοράτων διελέχθη δυνάμεων),
, EJ -" ^ ^ 5
τούτοις ἐνδιατρίόει * οὗτος δὲ, ἅτε πρὸς αὐτὸν σπεύδων
Y d fi
τὸν ποιητὴν ἀνελθεῖν, εἰχότως ἅπαντα παρατρέχει,
xo ταῦτα καὶ τὰ ἐχείνῳ σεσιγημένα, ἑνὶ xo βραχεῖ
λόγῳ περιλαδὼν, τῷ, Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο. Καὶ ἵνα
μὴ νομίσης πάντα ἐχεῖνα λέγειν μόνον αὐτὸν τὰ χαὶ
Μωύσεῖ εἰρημένα, ἐπάγει, ὅτι Καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγέ-
νετο οὐδὲ ἕν ὃ γέ Ὕονε" τουτέστι; τῶν γενητῶν χἂν s
τόν τι 7) , κἂν νοητὸν, οὐδὲν χωρὶς "iis τοὺ Υἱοῦ δυνά-
μεὼς εἰς τὸ εἰναι παρήχθη. Οὐ γὰρ δὴ τὴν τελείαν
M Ead 28V ^ , / ' N [2
στιγμὴν τῷ, Οὐδὲ ἕν, ἐπιθήσομεν χατὰ τοὺς αἵρετι-
, ^p L M / M ὩΣ ' 5
xoóc. Excivot γὰρ βουλόμενοι τὸ Πνεῦμα χτιστὸν si-
πεῖν, φασίν * Ὃ γέγονεν, ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν. ᾿Αλλ᾽ οὕτως
ἀπερινόητον γίνεται τὸ λεγόμενον. Πρῶτον μὲν γὰρ

M
ξ

o2

E) NOM e e / E] -
ου χαιρος ἫΝ ἐνταῦθα του Πνεύματος ἐπιμνησθῆναι d
εἰ

M
£

o2

xa £60UJeco , τίνος ἕνεχεν οὕτως ἀσαφῶς αὐτὸ τέ-
θεικε; * πόθεν γὰρ δῆλον, ὅτι περὶ τοῦ Πνεύματος τοῦτο
εἴρηται : Ἄλλως δὲ εὑρήσομεν xavk τὸν λόγον τοὺ--
τον, οὗ τὸ Πνεῦμα, ἀλλ᾽ αὐτὸν τὸν Υἱὸν δι᾿ ἑαυτοῦ γι-
νόμενον. Ἀλλὰ διανάστητε, ὥστε μὴ διαφυγεῖν ὑμᾶς
τὸ λεγόμενον * καὶ φέρε κατὰ τὸν ἐχείνων τέως ἀνα-
γνῶμεν τρόπον᾽ οὕτω γὰρ ἡμῖν φανερώτερον τὸ ἄτοπον
ἔσται : Ὃ γέγονεν, ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν. Τὸ Πνεῦμά φασιν
εἰρῆσθαι τὴν ζωήν. ᾿Αλλ᾽ ἢ ζωὴ αὕτη καὶ φῶς εὑρίσχε-
ται: ἐπάγει γὰρ, Καὶ fj ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώ-
muy. Οὐχοὺν xav! αὐτοὺς τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων
ἐνταῦθα τὸ Πνεῦμα λέγει. Τί οὖν; Ὅταν ἐπάγη
xoi λέγη, ὅτι "Exévero ἄνθρωπος παρὰ τοῦ Θεοῦ
ἀπεσταλμένος, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτὸς, ἀνάγχη
περὶ τοῦ Πνεύματος αὐτοὺς λέγειν xo τοῦτο προ ὁ
Ὃν γὰρ ἄνω Λόγον εἶπε, τοῦτον dues xa Θεὸν, xal
ζωὴν, χαὶ φῶς ὀνομάζει. Z7) γὰρ ἦν, φησὶν; 6 Λόγος
οὗτος, καὶ ἣ ζωὴ αὕτη φῶς ἦν. Ei τοίνυν ὃ Λόγος ἣ
ζωὴ, * 6 δὲ Λόγος οὗτος xal fj ζωὴ σὰρξ ἐγένετο, f,
ζωὴ ἐγένετο σὰρξ, τουτέστιν, ὃ Λόγος"
ἐθεασάμεθα ἊΝ δόξαν, ὡς Μονογενοῦς vs Πατρός.
?Ay τοίνυν τὸ Πνεῦμα λέγωσιν ἐνταῦθα τὴν ζωὴν εἰρῆ-

A PES
χαὶ αὐτῆς

σάρξ. Putat Boisius illud «zi ἡ ζωή ante hac verba, σὰρξ
ἐγένετο, delendum esse, nec lectum fuisse ab Interprete.
Sed omuia exemplaria sic habent. [ Codd. 705 et 706
el τοίνυν ὁ λόγος ἡ ζωὴ (ζωή sine art, Savil.et Cod. 706),
ὃ δὲ λόγος οὗτος ( xai inser. Savil. et Cod. 7006) ἡ £o, σὰρξ
ἐγένετο, τουτέστιν ὃ λόγος, Omissis interpositis. ]

IN JOANNEM HOMIL. V. al. iv.

Ve yy A T
σθαι, ὅρα πόσα ἕψεται τὰ roma." Eovat γὰρ αὐτὸ

^ y A e—
σαρχωθὲν, οὐχ ὃ Υἱός " ἔσται μονογενὴς Υἱὸς τὸ Πνεῦ-
μα. Εἰ δὲ

"“- ων , ,
τοῦτο φεύγοντες ἐμπεσοῦνται οὕτως ἀναγινώσχοντες.

M e 3 e /, E] Δ
ἢ τοῦτο, εἰς ἕτερον πάλιν ἀτοπώτατον

? Y / ei ' M "toc »

Ei γὰρ δὴ δμολογήσαιεν, ὅτι περὶ τοῦ Υἱοῦ εἴρηται,
Iv We - e - N

xol μὴ στίξαιεν μηδὲ ἀναγνοῖεν ὥσπερ ἡμεῖς, αὐτὸν

Α
d ζωὴ

3 €i ς

᾿ ἑαυτοῦ τὸν Υἱὸν γεγενῆσθαι ἐροῦσιν. ^ Εἰ δὲ ἢ

e

ὃ Λόγος ,0

^ , 5, » "Δ LS , "ὦ
Ós γέγονξν, εν αὐτῷ ζωὴ Ἣν * αὑτος εν αὐτῷ

νιν») c 2-4 H DH Sy , 5
καὶ δι᾿ ἑαυτοῦ γέγονε κατὰ τὴν ἀνάγνωσιν ταύτην. Εἰτά
ΕΘ EJ Dod / B , CERES Wd) UT A
τινα εἰπὼν £y τῷ μέσῳ ἐπήγαγε * Καὶ ἐθεασάμεθα τὴν
, D 7 ce A / ? M
δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός." ᾿Ιδοὺ
"e ,
χαὶ μονογενὴς Υἱὸς sbpicxecat xav τὴν ἀνάγνωσιν
οωυ τω , S D ἃ er M M
τῶν ταῦτα λεγόντων τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Περὶ γὰρ
2 cS M A Les er . y s Ὅ P a
αὐτοῦ πᾶσα αὐτῷ αὕτη ἣ διήγησις εἴρηται. Op&ce
- τ , ΩΣ ΄,
ὅταν ἐχκυλισθῇ ὃ λόγος τῆς ἀληθείας, ποῦ παρατρέπε--
Ε' r » Y
ται, χαὶ πόσα τίχτει τὰ ἄτοπα; Τί 00v; οὐχ ἔστι τὸ
EO - | γε Y PE 3.5 c ^,
Πνεῦμα φῶς, φησί; Ἔστι μὲν φῶς * ἀλλ᾽ ἐνταῦθα οὐ
M , b
περὶ τούτου εἴρηται" ἐπεὶ xai ὃ Θεὸς λέγεται Πνεῦ-
, , y
μα, τουτέστιν, ἀσώματος - ἀλλ᾽ οὐ πάντως εἴ που
m c me , /
Πνεῦμα εἴρηται, 6 Θεὸς δηλοῦται. Καὶ τί θαυμάζεις,
5 Y c ^ mal δ S O03 PSI M z ^ c^
εἰ περὶ τοῦ Πατρὸς τοῦτό φαμεν ; Οὐδὲ γὰρ ἐπὶ τοῦ
H Nc b Y - εἶ m doe cra IH TES
αραχλήτου τοῦτο εἴποιμεν ἄν * ὅτι el που Πνεῦμα,
S ^ , cT
πάντως ὃ Παράχλητος δηλοῦται καίτοι γε. τοῦτο
, b , , , 4 - τὰ “ἢ
αὐτοῦ μάλιστα γνωριστιχόν ἐστιν ὄνομα" ἀλλ᾽ οὐ
το , M M M
πάντως, εἴ που Πνεῦμα, ὃ Παράχλητος. Καὶ γὰρ χαὶ ὃ
m— Dd , ,
Χριστὸς Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία λέγεται, ἀλλ᾽
c , M ,
οὐ πάντως, εἴ που Θεοῦ δύναμις χαὶ σοφία, * ὃ Χρι-
^ D / m
cóc. Οὕτω δὴ καὶ ἐνταῦθα, εἰ καὶ φωτίζει τὸ Πνεῦ--
μα, ὅμως νῦν οὐ περὶ αὐτοῦ φησιν ὃ εὐαγγελιστής.
^ , -
'AXX ὅταν αὐτοὺς τούτων ἀποχλείσωμιεν * τῶν ἀτό-
πων, oi δὲ πάλιν πανταχοῦ σπουδάζοντες xac τῇ
, £ Xy $ 6 α τῆς
, , € , , à » -Ὁ νὴ δ, 5 ,
ἀληθείας ἑστάναι, λέγουσιν, ἔτι τῆς αὐτῆς ἀναγνω--
5: πων ^ , 2 "ὦ AB: T
σεως ἐχόμενοι" Ὃ γέγονεν, ἐν αὐτῷ ζωὴ P ἦν. 'Tov-
΄ Y "E X -
τέστιν, ὃ γέγονε ζωὴ ἦν. Τί οὖν; Καὶ τὰ Σοδομιηνῶν
, x ^ Y , Y ,
πάθη, καὶ ὃ χαταχλυσμὸς x«t 7j γέεννα, xoa μυρία
m ^ , / -
ὅσα τοιαῦτα; ᾿Αλλὰ περὶ δημιουργίας ὃ λόγος ἥμῖν,
, , Y ἘΠ 3. - ^ , a,
φησί. Μάλιστα μὲν οὖν xdxeivx δημιουργίας ἐστίν.
c , - ^ *
AXN ἵνα 8x περιουσίας τὸν λόγον αὐτῶν ἐλέγξωμεν,
- , , , Φ «X 5 /, , xe ,
ἐρώμεθα αὐτούς " τὸ ζυλον, εἰπέ μοι, ζωή; xat ὃ At-

€

θος, ζωὴ, τὰ ἄψυχα ταῦτα xat ἀχίνητα; ἀλλ᾽ ὃ dv-
θρωπος ὅλον ζωή; Καὶ τίς ἂν τοῦτο εἴποι; Οὐ γὰρ
αὐτοζωὴ 6 ἄνθρωπος, ἀλλὰ ζωῆς δεχτιχός.

[:/ m ΗΕ M i] M
Ὁρα δὲ πάλιν κἀνταῦθα co ἄτοπον" κατὰ γὰρ τὴν αὐὖ-

b

41
Filius : Spiritus erit unigenitus Filius. Si non ita
res fuerit, dum hoc effugient, in aliud longe ab-
surdius incident ita legentes. Nam si confiteantur
illud de Filio dictum esse, neque interpungant,
nec legant ut nos legimus, ipsum Filium a seipso
factum esse dicant oportet. $1 enim Verbum vita
erat; si quod factum est, in Ipso vita erat : ipsum
in seipso et per seipsum factum est Secundum hanc
lectionem. Deinde quibusdam interpositis adjicit :
Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unige-
niti a Patre. Ecce secundum illorum qui ita. lo-
quuntur lectionem Spiritus sanctus, unigenitus esse
Filius deprehenditur. De illo enim hzc omnis nar-
ratio instituitur, Videtisne, quando a veritate sermo
aberrat,in qua precipitia abeat; etquot. absurda
pariat? Quid igitur? Spiritus, inquies, non est lux?
Est quidem lux,verum hic non de illo agitur : quan-
doquidem et Deus Spiritus, hoc est, incorporeus ;
sed non ubicumque Spiritus dicitur , Deum esse de-
claratur. Et quid. miraris, si id de Patre dicamus?
Neque enim de Paracleto quoque id. dixerimus,
quod ubicumque Spiritus dicitur, id de Paracleto
intelligatur : quamvis hoc nomen ipsi maxime com-
petat : attamen ubi Spiritus legitur, non semper
Paracletus est intelligendus. Nam et Christus Dei
virtus et Dei sapientia vocatur; at non semper ubi
Dei virtus et Dei sapientia dicitur, Christus indi-
catur. Sic et hoc loco, licet Spiritus. illuminet, non
tamen de ipso nunc loquitur evangelista. Attamen
his exclusis absurdis ratiociniis , illi, qui semper
veritati repugnant, dicere non desistunt : Quod fa-
ctum est, in ipso vita erat; 1d est, Quod factum est
vita erat. Quid. igitur? an Sodomorum suppli-
cium, diluvium, gehenna et mille res hujusmodi
vita erant? Sed de creatione nobis est sermo, in-
quiunt. Certe illa quoque ad creationem pertinent.
Verum ut aliunde etiam illorum sententiam va-
lidius confutemus, interrogabimus illos : Num
quaeso, lignum vita est? num lapis , inanima hec
et immobilia? an homo omnino vita est? Ecquis
hoc dixerit? Non enim ipsa vita homo, sed. vite
capax homo est.

9. Vide rursum hic absurditatem : nam hanc

τὴν ἀχολουθίαν χαὶ ἐνταῦθα τὸν λόγον προάξομεν," ὥστε (C; sequemur dicendi seriem, ut hinc eorum insipien-

b [ εἰ γὰρ ζωὴ ὃ λόγος Cod. 705 ; εἰ γὰρ ἡ 5. 6 2. Cod.
706 et Savil.]

* Alii ὁμοῦ χαὶ μονογενής.

* [éxo» Savil. εἰ Cod. 705.]

a Morel. ὁ υἱός. Savil. ὁ Χριστός. Ibid. Savil. et Mss,
fere omnes zi zzi φωτίζει. Morel. εἰ zt φῶς,

* [τῶν ἀτοπωτάτων, πανταχοῦ οὗτοι σπουδάξοντες X. T. ἀ.

&. Cod. 706. τῶν λόγων τῶν ἀτόπων πανταχοῦ σπουδάζοντες

x. τ᾿ ἃ. ἑ. Cod. 705.]

b Morel. ἦν. τοῦτ᾽ ἔστιν ὃ γέγονε. Savil. ἦν, ὅτι εἴ τι
ἐστὶν ὃ γέγονε. [Codd. 705 et 706 ἦν * ὅτι εἴ τι, φησὶ, γέ-
ἡονς. ] Ibid. Morel. οὐχοῦν. Savil. τί οὖν.

c Alii χαὶ θέα pos τὴν ἄνοιαν. Paulo post existimat
Boisius legendum οὐδὲν ἁρμόττον, sed ἁρμόττοντα in omni-
bus exemplaribus legitur, et bene habet.

v. I4.

S. JOANNIS CHRYSOST.

42
tiam discamus. Sic nihil usquam illi dicunt quod
Spiritui competere possit. Postquam enim inde
exciderunt, hominibus illa adscribunt, quz de
Spiritu digne dicta fuisse putabant. Caeterum jam
lectionem examinemus. Creatura nunc vita dicitur;
ergo lux etiam est : deque illa testificaturus venit
Joannes. Cur ergo non et ipse lux est? Nam /Von
erat ille lux, mquit. Atqui ex. creaturarum nu-
mero erat. Quomodo ergo non est lux? quomodo
In mundo erat, et mundus per ipsum factus
est? creaturane erat in creatura, et creatura per
creaturam facta est? quomodo Mundus eum non
COSnO vit? an creatura creaturam non novit?
Quotquot autem receperunt eum, dedit eis po-
testatem filios Dei fieri. Sed sat risui datum est.
Ic monstra verborum vobis deinceps confutanda
relinquo , ne nos hzec risum movendi causa. prz-
misisse videamur, tempusque frustra teramus. Nam
si hiec de Spiritu non dicta sunt, ut jam demon-
stratum est, neque de creatura; et eamdem tamen
illi lectionem tueantur : illud omnium absurdissi-
mum sequetur, ut diximus, quod Filius per se-
ipsum factus sit. Si enim lux vera Filius est; lux
autem hac vita erat, vitaque 1n ipso facta est :
necessario illud. consequitur secundum eorum le-
ctionem. Ideo hac omissa, ad legitimam veniamus
lectionem et interpretationem. Quazmnam illa est?
Ut in hzec verba, Quod. factum est, terminemus
sententiam : deinde ab hoc dicto incipiamus , 7n
ipso vita erat. Hoc autem ille vult significare :
Sine ipso factum est nihil quod factum est. δὶ
quid, inquit, factum est, sine ipso factum non est.
Viden' quomodo per breve hoc additamentum
absurda omnia quz suboriri poterant eliminavit?
Per id enim. quod. intulit, Sine ipso factum est
nihil, et per illud additum, Quod factum est,
intellectualia simul comprehendit, Spiritumque
subtraxit. Cum enim dixisset, Omnia per ipsum
facta sunt, et sine ipso factum est nihil : ne quis
diceret, Si omnia, ergo Spiritus per ipsum factus
est, hoc additamento opus fuit. Ego, inquit, si
quid factum est, hoc per ipsum factum esse dixi ;

97

sive invisibile, sive incorporeum, sive in czlo fa-
ctum sit. Ideo non simpliciter omnia dixi; sed si
quid factum est : hoc est, quae facta sunt. Spiritus
vero factus non est, Viden' accuratam doctrinam?

ἃ Savil. πῶς οὖν οὐχ ἔστιν οὗτος φῶς; Οὗτος in Morel.
desideratur,
e Savil. τὸ πάντων ἀτοπώτερον. Sic Mss. Morel. τὸ

πάντων ἀτοπώτατον.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

μαθεῖν τὴν ἄνοιαν αὐτῶν χἀντεῦθεν. Οὕτω γὰρ
οὐδαμῶς οὐδὲν ἁρμόττοντα λέγουσι τῷ Πνεύματι.
Ὅ M , / , - 5 , T —
ταν γὰρ ἐχπέσωσιν ἐχεῖθεν, ἀνθρώποις αὐτὰ me-
/ e D
ριάπτουσιν, ἃ τοῦ Πνεύματος ἐνόμισαν ἀξίως εἰρῆ-
σθαι. Πλὴν ἀλλὰ χαὶ οὕτως αὐτὴν ἐξετάσωμεν τὴν
, , γ᾽ € , , e ^5 bz M
ἀνάγνωσιν. Ζωὴ f, χτίσις λέγεται νῦν: οὐχοῦν xo
RJ € 2872 1 “ὦ {τ 7 ec
φῶς ἣ αὐτή" xal περὶ αὐτῆς ἦλθε μαρτυρήσων ὃ
3 / A A du δὶ ᾿ 3x57. 3 E M Sy dm
es ιὰ τί οὖν μὴ χαὶ αὖτός ἔστι φῶε; Οὐχ ἦν
γὰρέ ἐχεῖνος τ τὸ qiie, 9 ησί. 1 Καίτοι χαὶ αὐτὸς τῆς χτίσεως
ἦν. “Πῶς οὖν οὐχ ἔστιν οὗτος qiie; πὼς δὲ Ἔν τῷ χό-
σμῳ ἦν, καὶ ὃ χόσμος δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο; ἣ χτίσις ἐν τῇ
χτίσει ἦν, καὶ ἣ χτίσις διὰ τῆς χτίσεως γέγονε; πῶς
ἃ Z »
δὲ Καὶ 6 χόσμος αὐτὸν ox ἔγνω; τὴν χτίσιν ἣ χτίσις
» [:/ -
οὐκ ἔγνω; Ὅσοι δὲ ἔλαδον αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς
- , A * E
ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ γενέσθαι. "AJ" ἅλις τοῦ γέλωτος.
€T A t c c
Ὑμῖν γὰρ ἀφίημι λοιπὸν ἐπεξελθεῖν τῇ τῶν λόγων
τούτων τερατείᾳ, ἵνα μὴ αὐτοὶ τοῦτο δόξωμεν προει-
ρῆσθαι τὸ γελωτοποιεῖν ἁπλῶς, xol τὸν χρόνον εἰκῇ
, 5 AY E N e ,
παραναλώσωμεν. Et γὰρ μήτε περὶ τοῦ Πνεύματος
τοῦτα εἴρηται ( ὥσπερ οὖν οὐδὲ εἴρηται, καθὼς ἀπο-
δέδεικται), μήτε περὶ τῆς χτίσεως, ἔχοιντο δὲ ἔτι τῆς
αὐτῆς ἀναγνώσεως " “τὸ πάντων ἀτοπώτερον ἐχεῖνο
ci ci y 5 S ^ ^eN ,
ἕψεται, ὅπερ ἔμπροσθεν εἰρήκαμεν, τὸ τὸν Υἱὸν Ot
« ^ m ῃ 2 N N e N πὶ *
ἑαυτοῦ γεγενῆσθαι. Et γὰρ τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν ὃ
Υἱός ἐστι, τὸ δὲ φῶς τοῦτο ζωὴ ἦν, ἣ δὲ C, γέγονεν ἐν
CP T : c c Ὁ M M
αὐτῷ - ἀνάγκη πᾶσα τοῦτο συνενεχθῆναι χατὰ τὴν
,
ἐχείνων ἀνάγνωσιν. Διὸ ταύτην ἀφέντες, ἐπὶ τὴν vevo-
/ » 3 Ἅ2 / ΔΨ, n/ Ὁ
μισμένην ἔλθωμεν ἀνάγνωσίν τε xol ἐξήγησιν. Τίς δέ
2 Ω͂ rp /, cC 8 , 2 e ^
ἐστιν αὕτη ; "To μέχρι τοῦ, ὋὋ γέγονεν, ἀναπαῦσαι τὸν
3 $. cT eros λέξ FA -
εἶτα ἀπὸ τῆς ἑξῆς λέξεως ἄρξασθαι τῆς λε-
e 3 ^N c
γούσης, "Ev αὐτῷ ζωὴ ἦν. Ὃ γὰρ λέγει, * τοιοῦτόν
5 N 5 ΩΣ , $5531 «4 ^ / y
ἐστι" Χωρὶς αὐτοῦ γέγονεν οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν. Ei τι

λόγον :

γέγονε τῶν γενητῶν, φησὶν, οὐχ ἐγένετο χωρὶς αὐτοῦ.
€ D c c , , , / ^
Op&c πῶς τῇ βῥαχεία ταύτῃ προσθήκῃ πάντα διωρ-
/ Nes b » . BIS M 2 .
θώσατο τὰ ὑφορμοῦντα ἄτοπα; "TO γὰρ ἐπαγαγεῖν
c 7 ^ -
ὅτι Χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν, xal προσθεῖναι, Ὃ
γέγονε, τά τε νοητὰ περιέλαδε, χαὶ τὸ Πνεῦμα ὑπεξ-
εἴλεν. "Eme? γὰρ εἰπεν, ὅτι Πάντα 8v αὐτοῦ ἐγέ-
vero, χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ Ev: ἵνα μή τις
» e bud e ,
εἴπη " οὐκοῦν εἰ πάντα δι᾿ αὐτοῦ καὶ τὸ Πνεῦμα γέ-
γῶνε, ΤΠ προσθήκης ἐδεήθη ταύτης. Ἐγὼ γὰρ» φη-
σὶν, εἴ τι γενῆτον ἐστι, τοῦτο εἶπον δι᾿ αὐτοῦ γεγε-
νῆσθαι, κἂν ἀόρατον 3, χἂν ἀσώματον, κἂν
Αἰήβ γοῦν: Διὰ τοῦτο οὐ χ ἁπλῶς εἶπον πάντα: ἀλλ᾽ ε

* ἐν τοῖς

y
t

τι Yom τουτέστι, τὰ γενητά. Τὸ δὲ Πνεῦμα οὐ γε-

νητόν. Eijsg διδασχαλίαν ἠχριδωμένην; Apps

a Savil. τοῦτό ἐστι.

b τῷ γάρ, sic Mss. plurimi, et ita legendnm suspica-
batur Savil. Editi τὸ γάρ.

* Alii ἐν τοῖς ἀνθρώποις.

IN JOANNEM HOMIL. V. al. iv.

ἧς δὴ! γίας τῶν αἰσθητῶν" προλαδὼν γὰρ αὐτὰ
τῆς δημιουργίας τῶν αἰσθη ρολασὼν γὰρ
ES ? * ,
Moüc7c ἐδίδαξεν - εἶτα ἐχεῖθεν προχόψαντας, ἐπὶ τὰ
i6 ,
sn | aene E] ^ X ἘΞ λέ M NL. 9f
ὑψηλότερα ἀγαγὼν, τὰ ἀσώματα λέγω χαὶ τὰ ἀόρα-
τα, ὑπεξεῖλε τῆς χτίσεως ἁπάσης τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.
"| e— , τω /
Οὕτω xai Παῦλος ἀπὸ τῆς χάριτος ταύτης ἐμπνεό-
μενος ἔλεγεν: Ὅτι ἐν αὐτῷ ἐχτίσθη τὰ πάντα. Καὶ
΄ m— "YN
ὅρα πάλιν xa ἐνταῦθα τὴν αὐτὴν ἀχρίδειαν. ᾿Γὸ γὰρ
dr HveU Ab ΒΕ ΝΣ er ZA DS
αὐτὸ Πνεῦμα ταύτην 2xtvet τὴν ψυχήν. Ἵνα γὰρ μήτε
πεξέλη τις τῶν γενητῶν τι τῆς τοῦ Θεοῦ δημιουργίας,

NS! Y

οιὰ το

c^

7 Ὁ ἃ (τ 7, 7 , ""
αορατα αὐτὰ εἰναι" Ue τούτοις εγχαταμιζὴ
NY

, ^ Y M Ὁ Ν N 5 M
τὸν Παράχλητον, παραδραμὼν xat αὐτὸς τὰ αἰσθητὰ
χαὶ πᾶσι γνώριμα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἀπαριθμεῖταιλέ-

» / » ,ὔ » , A » 55
γων" Εἴτε θρόνοι, εἴτε χυριότητες, eive ἀρχαὶ, εἴτε ἐξου-

/ ^ Y AE EET INA , , 55V »
ciat. Τὸ γὰρ, ἴτε, ἐφ᾽ ἕχάστου χείμενον, οὐδὲν ἄλλο
ἡμῖν ἐμφαίνει. ἢ τοῦτο, τὸ. Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο
ἡμῖν ἐμφαίνει, ἢ τοῦτο, τὸ, τ ὑτοῦ ἐγ i

ὃ γέγονεν. Ei δὲ τὸ,

Y MI , mai 3 (ἢ 2. "^
χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν
Διὰ, νομίζεις ἐλαττώσεως εἶναι, ἄχουσον αὐτοῦ λέ-
γοντος- Σὺ χαταρχὰς, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας,
xai ἔργα τῶν χειρῶν σου εἰσὶν οἱ οὐρανοί " ὃ περὶ τοῦ
Πατρὸς ὡς δημιουργοῦ εἴρηται, τοῦτο περὶ τοῦ Υἱοῦ

ρ ΠῚ r ρ i ?
λέ " , μὴ T AUN 3 X ue ὶ δ᾽ τοῦ b ἀλλ᾽
ἔγων οὐκ ἂν εἰπὼν, εἰ μὴ ὡς περὶ δημιουργοῦ, ἃ
"Tae C m AY τς 5 285 €
οὖχ᾽ ὑπουργοῦντός τινι τὴν δόξαν εἶχε. Ei δὲ ἐνταῦθα
τὸ, Δι’ αὐτοῦ, εἴρηται, δι᾽ οὐδὲν ἕτερον τέθειται, ἀλλ᾽
er 9 À € K N re 5 3. ach
ἵνα μὴ ἀγέννητον ὑποπτεύση τις τὸν Υἱόν. "Ijret ὅτι
VM ES 8 / 51. M x Y.
χατὰ τὸ τῆς δημιουργίας ἀξίωμα οὐδὲν ἔλαττον ἔχει
τοῦ Πατρὸς, ἄχουσον αὐτοῦ λέγοντος " Ὥσπερ ὃ Πα-
τὴρ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς xai “ ζωοποιεῖ " οὕτω xal Ó
"ἰὸς oc θέλει ζωοποιεῖ. Ei μὲν οὖν περὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ
ἐν τῇ Παλαιὰ τὸ, Καταρχὰς σὺ, Κύριε, τὴν γὴν
ἐθεμελίωσας, εἴρηται, σαφὲς τὸ τῆς δημιουργίας ἀξίω-
μα" εἰ δὲ περὶ τοῦ Πατρὸς τοῦτο τὸν προφήτην εἰρη-

, /, * bai φ - (eco /
χέναι λέγεις, τὸν δὲ Παῦλον τῷ Υἱῷ προσνενεμηχέναι

M e ΟἹ , M M er N ΕΞ. , ,
τὸ περὶ ἐχείνου λεχθὲν, xat οὕτω τὸ αὐτὸ γίνεται πά--
λιν. Οὐδὲ γὰρ ἂν xai τῷ Yi πρέπειν αὐτὸ ὃ Παῦλος
2 14 3 M IN ^»n ,2c e N “Ὁ 55
ἐνομοθέτησεν, εἶ μὴ σφόδρα ἐθαῤῥει, ὅτι τὰ τῆς ἀξίας
δμότιμα ἦν. Καὶ γὰρ ἦν τόλμης ἐσχάτης, τὰ τῇ ἀσυγ-
χρίτῳ πρέποντα φύσει, ἐπὶ τὴν ἐλάττω xal ἀπο-
δέουταν ἐχείνης ἀγαγεῖν.

Ἀλλ᾽ οὔτε ἐλάττων ἐστὶν, οὔτε ἀποδέει τὴς τοῦ Πα-
, 1
ἈΝ S» ne ἡ" , , D , ^n 12ςε
τρὸς οὐσίας ὃ Υἱός. Διόπερ οὐ ταῦτα μόνον ἐθάῤῥησεν
3 CE 4 Dod M 5 c^ 5 M icd cT
εἰπεῖν ὃ Παῦλος περὶ αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ἕτερα τοιαῦτα"
Τὸ γὰρ, Ἐξ οὗ, ῥῆμα ὅπερ * ὡς ἄξιόν τινα μόνου τοῦ
Πατρὸς ἀπονέμεις χλῆρον, καὶ περὶ τοῦ Υἱοῦ φησιν

2
M

ce D» ΞΈΝΕ χῳ ' EC SN c^ ἘΠῚ δὰ
οὕτω λέγων: Ἔξ οὗ πᾶν τὸ σῶμα διὰ τῶν ἁφῶν xat
/, /, ' , y
συνδέσμων ἐπιχορηγούμενον χαὶ συμόδιδαζόμενον αὔ-
5 Ni y c c N 5 5 - /,
ἕξει εἰς τὴν αὔξησιν τοῦ Θεοῦ. Καὶ οὐχ ἀρχεῖται τούτῳ
/ - Mi X e € c EJ , A L4
μόνῳ, ἀλλὰ καὶ ἑτέρωθεν ὑμῖν ἀποφράττει τὰ στόματα;
* T ^ J 7 3 , c
τὸ, Δι’ οὗ, τοῦτο ὅπερ ἐλαττώσεως εἶναι λέγεις, τῷ

-
ς

Πατρὶ προσνέμων. Πιστὸς γὰρ 6 Θεὸς, φησὶ, δι’ οὗ

4 Alii ξωογονεῖ, bis.

D

1

/
^
Rerum sensilium. creationem. memoravit, quam
antea Moyses docuerat : deinde Jam imbutos ad
sublimiora ducens, incorporea nempe et invisibilia,
Spiritum sanctum ab. omni creatura sejunxit. Sic
et Paulus hac gratia inspiratus dicebat : Quoniam
in ipso creata sunt omnia. Vic vero rursum
eamdem accurationem observes velim. Idem nam-
que Spiritus hanc quoque movebat animam. Ne
quis enim rem factam quampiam a Dei creatione
removeret, eo quod ipsa invisibilia essent; neve
his Paracletum. admisceret, protermissis sensili-
bus, qui omnibus nota erant, celestia enumerat
his verbis : Sive throni, sive dominationes, sive
principatus, sige potestates. Mud. enim, Sive,
singulis appositum, nihil aliud. nobis. significat,
quam hoc, Omnia per ipsum facta sunt, et sine
ipso faclum est nihil quod factum est. Quod si
illud, Per, diminutionem significare putes, audi
prophetam dicentem : /nitio tu, Domine, ter-
ram fundasti, et opera manuum tuarum sunt
ccli. Quod de Patre ut creatore dictum est, id de
Filio dicit : non dicturus, nisi creator, nec tantum
minister existimatus esset. Quod si hic Per ipsum
dicatur, non alia de causa dicitur, quam mne
quis Filium non genitum esse suspicetur. Quan-
doquidem quod secundum creationis dignitatem
nihil minus habeat, quam Pater, audi ipsum di-
centem : Sicut Pater suscitat mortuos et vivifi-
cat, sic et Filius quos vult vivificat. δὶ itaque
de Filio dicatur in Veteri Testamento, Znitio tu,
Domine, terram fundasti, manifesta est creatio-
nis dignitas : sin de Patre prophetam id loquutum
dixeris, Paulum autem Filio adscripsisse id. quod
de Patre dictum erat; idipsum tamen sequetur.
Neque enim id Paulus Filio competere statuisset,
nisi admodum certus, parem esse dignitatem.
Extreme namque audaciz esset, ea quz incom-
parabili naturz: competerent, minori et inferiori
adscribere.

9. At neque minor, neque inferior Patris sub-
stantia est Filius. Quapropter non hoc solum de
Filio ausus est Paulus dicere, sed. etiam alia simi-
lia. Nam illud, Ex quo, quod tu solius Patris di-
gnitati adscribis, ille de Filio dicit his verbis : Ex
quo totum corpus, per nexus et conjunctiones
subministratum et constructum, crescit in au-
gmentum Dei. Neque hoc solo contentus est,
sed et aliunde vobis obstruxit ora, cum illud ,
Per quem, quod minorem significare dicis, Patri
adscribit. Fidelis enim. Deus, inquit, per quem

a Mss. plurimi ὡς ἀξίαν τινά.

Col. 1. 16.

Ibid.

Psal, τοι.
26.

Joan. 5.21.

Coloss 2.
19.

r.Cor.1. 9.

Ephes. τοις

Hom. 11.
36.

Matth. 1.
20.

Psal. 59.
14.
Rom. 1.10.

AA $. JOANNIS CHRYSOST.
vocati estis in societatem Filii ejus ; et rursum,
Per voluntatem ejus; et alibi, Quoniam ex
ipso, et per ipsum , el in ipsum omnia. Itaque
non uni Filio illud, Ex quo, sed etiam Spiritui
tribuitur. Etenim Josepho angelus dicebat : JVe
timeas accipere Mariam conjugem luam : quod
enim in ea natum est, ex Spiritu sancto est.
Quemadmodum et illud, 7... quo, quod. Spiritus
est, non recusat propheta Deo tribuere, dum ait :
In Deo faciemus virtute. Et Paulus , Obse-
crans, ait, sí quomodo tandem aliquando pro-
sperum iter habeam in. voluntate Dei venien-
di ad vos : et iterum id de Christo dicit, 7n
Christo Jesu. Hujuscemodi certe verba indiscri-
iinatim accepta frequenter reperiemus : quod mi-
nime fieret, nisi ubique eadem substantia esset.
Ne autem illud, Omnia per ipsum facta sunt,
de signis putes nunc esse dictum : de iis enim re-
liqui evangeliste. verba fecerunt; post hec sub-
dit: Zn. mundo eral et mundus per ipsum. fa-
cius est : non autem Spiritus, qui non ex numero
opificiorum est, sed supra omnes omnino creatu-
ras. Verum jam reliqua prosequamur. Cum de
creatione loquens Joannes dixisset: Omnia per
ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil
quod factum est; de providentia sermonem adji-
cit his verbis, Zn ipso vita erat. Ne quis enimincre-
dulus dubitaret, quomodo tot tantaque per ipsum
facta sint, subdidit : Zn ipso vita erat. Quem-
admodum si ex fonte abyssos emittente aquam
hauseris , quantumeumque haurias fontem nihil
minues : ita de Unigeniti vi operandi putandum,
quantacumque per ipsam facta credideris, num-
quam illa minuitur; imo vero ut magis proprio
utar exemplo, nempe lucis, de qua ille mox ad-
jicit, Et vita erat lux. Quemadmodum ergo lux,
quantacumque hominum millia illuminet , nihil
splendoris amittit : sic quoque Deus et antequam
operetur et post emissa opera, perinde integer nma -
net, nec minuitur, neque ex operatione multa 59
Boobs ; sed etiamsi mille mundos similes crea- ^
re oporteret, etiamsi infinitos, illis omnibus suf-

C

E

ficeret, nec creandis modo, sed. etiam post crea-
tionem servandis. Vite quippe nomen hic non ad.
creationem | solum pertinet , sed οἱ ad. providen-
tiam, qua res create servantur et permanent.
Etiamque resurrectionis doctrinam jam nobis fun-
dare incipit, et ab admirandis hisce evangeliis
orditur. Vita namque ad nos adveniente , ali

b Unus πάντα «xt οὐ τῷ.
Morel, χαθύπερ οὖν. Savil. καθάπερ γάρ. Mox Morel.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

, /, € "o τω

ἐχλήθητε εἰς χοινωνίαν τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ - καὶ πάλιν,
M c m τ

Διὰ τοῦ θελήματος αὐτοῦ καὶ ἀλλαχοῦ, Ὅτι ἐξ αὐ-
τ M e

τοῦ, χαὶ OU αὐτοῦ, xol εἰς αὐτὸν τὰ " πάντα. “Ὥστε

οὐ τῷ Υἱῷ μόνῳ τὸ, Ἔξ οὗ, ἀλλὰ καὶ τῷ Πνεύματι

ΞΡΕΣ M λ z.

προσνενέμηται. Καὶ γὰρ τῷ Ἰωσὴφ 6 ἄγγελος ἔλεγε.

Μὴ φοθηθῇς παραλαδεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκά σου"

τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γέννηθεν, ex. Πνεύματός ἐστιν ἁγίου:

ὥσπερ οὖν χαὶ τὸ, Ἔν ᾧ,, τοῦ Πνεύματος ὃ ὃν, οὐχ ἀπα-

ξιοῖ καὶ τῷ Θεῷ προσνέμειν ὃ προφήτης, οὕτω λέ-

yov: Ἔν τῷ Θεῷ ποιήσομεν δύναμιν. Καὶ ὃ Παῦ-

, A EJ ΝΆ * 3:8 ,

oc, Δεόμενος, φησὶν, εἴπως ἤδη ποτὲ εὐοδωθήσομαι

ἐν τῷ θελήματι. τοῦ Θεοῦ ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς. Καὶ ἐπὶ

τοῦ Χριστοῦ δὲ πάλιν τοῦτο τίθησι λέγων, "Ev Χρι-
-5 D LIP - /, SN , er

στῷ Izco9. Kot ὅλως πολλάχις χαὶ συνεχέστερον εὗ-

b /, , M δ * Ὁ ^t

ροιμμεν ἂν μεθισταμένας ταύτας τὰς λέξεις " ταῦτα Os

οὖχ ἂν συνέδη μιὴ πανταχοῦ τῆς αὐτῆς οὐσίας ὕποχει-
7

μένης.
c 7 € F b / N M ,

τῶν angelo ὑποπτεύσης νῦν λέγεσθαι * TM γὰρ τού-

Ἵνα δὲ τὸ, Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, μὴ περὶ

τῶν 0i λοιποὶ διελέχθησαν εὐαγγελισταί- ἐ ἐπάγει μετὰ
ταῦτα λέγων DOE τῷ κόσμῳ ἦν, χαὶ ὃ T δι᾿ αὖ-
τοῦ ἐγένετο * ἀλλ᾽ οὐ τὸ Πνεῦμα - οὐδὲ γὰρ τῶν γενη--
τῶν τοῦτο, ἀλλὰ τῶν ὑπὲρ τὴν χτίσιν ἅπασαν. ᾿Αλλὰ
/ , M κου p m
τέως ἐχώμεθα τῶν ἑξῆς. Εἰπὼν γὰρ περὶ τῆς δημι-
lH , / t cl , NI) UAR ma DER
ουργίας δ᾽ Τωάννης,, οἷον, ὅτι Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο,
χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὖδὲ ἕν ὃ γέγονεν . ἐπάγει χαὶ
τὸν epi τῆς προνοίας λόγον, Ἔν αὐτῷ ζωὴ ἦν, λέ ἔγων.
Καὶ γὰρ ἵνα μηδεὶς ἀπιστήσῃ, πῶς τὰ τοσαῦτα καὶ τηλι-
χαῦτα δι᾿ αὐτοῦ γέγονεν, ἐπήγαγεν, ὅτι Ev αὐτῷ ζωὴ ἦν.
“Καθάπερ οὖν ἐπὶ τῆς πηγῆς τῆς τικτούσης ἀδύσσους,
cr μὴ 5 55 ΕῚ p à, / e
ὅσον ἂν ἀφέλης; οὐδὲν ἠλάττωσας τὴν πηγήν * οὕτω
m y D D
xo ἐπὶ τῆς ἐνεργείας τοῦ Μονογενοῦς, ὅσα ἂν πιστεύ-
m ΝΣ LES M c 525 3x ἢ
σῆς παρῆχθαι δι᾽ αὐτῆς καὶ πεποιῆσθαι, οὐδὲν ἐλάτ-
τῶν αὕτη γέγονε: μᾶλλον δὲ, ἵν᾽ οἱ 100 χρή
ἢ γέγ μᾶλλον δε, ἵν᾽ οἰκειοτέρῳ χρήσω-
(s οτὖν e 3)
μαι παραδείγματι, τὸ τοῦ φωτὸς ἐρῶ, ὃ xot αὐτὸς
» , Z7 Y p
ἐπήγαγεν εὐθέως, εἰπών - Καὶ ἣ ζωὴ ἦν τὸ φῶς, "Qc-
περ οὖν τὸ φῶς, ὅσας ἂν φωτίση μυριάδας, οὐδὲν εἰς
A 5 / , DJ , er M *
τὴν οἰκείαν ἐλαττοῦται λαμπρότητα * οὕτω χαὶ ὃ Θεὸς,
χαὶ πρὸ τοῦ ἐργάσασθαι, χαὶ μετὰ τὸ ποιῆσαι, ὁμοίως
, X , ^Y , , M , m
ἀνελλιπὴς μένει, μιηδὲν ἐλαττούμενος, μηδὲ ἀτονῶν
ἐχ τῆς δημιουργίας τὴς πολλῆς "
^P /, / , ^ , , ΕῚ
δέῃ γενέσθαι χόσμους τοιούτους, x&v ἀπείρους, ὃ αὖ-
τὸς μένει πᾶσιν ἀρχῶν, οὐ πρὸς τὸ παραγαγεῖν αὐτοὺς
μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ συγκρατῆσαι μετὰ τὴν δη-
μιουργίαν αὐτούς. Τὸ γὰρ τὴς ζωῆς ὄνομα ἐνταῦθα

ἀλλὰ χἂν μυρίους

ΕἸ e ^ , , , M 2 M M m
οὗ τῆς δημιουργίας μόνον ἐστὶν, ἀλλὰ xoi τῆς προ-
γοίας τῆς κατὰ τὴν διαμονήν. Kot τὸν περὶ τῆς ἀνα-
Y - ^
στάσεως δὲ λόγον προχαταδάλλεται ἡμῖν, xoi τῶν
e /, ,ὔ rp D
θαυμαστῶν τούτων εὐαγγελίων ἄρχεται. Γῆς γὰρ ζωῆς

E » d S COMICS] Pto c , j
αραγενομιενης προς ἡμᾶς, ελυται του νάανάατου τὸ

[et Codd. 705, 706] ὀφέλης. Savil. ὑρέλης.

iN JOANNEM HOMIL. V. al.

? M ^ Y / - ? xy M
χράτος, xai τοῦ φωτὸς λάμψαντος ἥμῖν, οὔκ ἔτι TO
σχότος ἐστὶν, ἀλλὰ μένει διαπαντὸς ἐν ἡμῖν τὸ ζῆν;
χαὶ θάνατος αὐτοῦ περιγενέσθαι οὗ δύναται. Ἅξστε ὃ
περὶ τοῦ Πατρὸς εἴρηται, καὶ περὶ τούτου χυρίως ἂν

*

-" c m M , M
λεχθείη, ὅτι Ἔν αὐτῷ ζῶμεν, * καὶ χινούμεθα, xot

ΩΝ ^ jJ 3 5 ὦ

ἐσμέν. ^O xo Παῦλος δηλῶν ἔλεγεν - “Ὅτι ἐν αὐτῷ

Y V2 ME ES m ΤῊΝ

ἐκτίσθη τὰ πάντα, καὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηχε.
y σ͵ SX ,

Διὸ xat ῥίξα χαὶ θεμέλιος Pati Ὅταν 9€ ἀχούσης,

ὅτι Ἐ

γὰρ προϊὼν χαὶ περὶ τοῦ Πατρός φησιν"

Pot. )
E» αὐτῷ ζωὴ ἦν, μμὴ σύνθετον ὑπολαδης" xai

€

Ὥσπερ ὃ
Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως ἔδωχε xa τῷ γ1ῷ
ζωὴν ἔχειν. ᾿Αλλ᾽ ὥσπερ τὸν Πατέρα οὐκ ἂν εἴποις
διὰ τοῦτο συγχεῖσθαι, οὕτω μηδὲ τὸν Υἱόν. Καὶ γὰρ xod
ἀλλαχοῦ φησιν, ὅτι Φῶς ἔστιν 6 Θεός - " χαὶ πάλιν, ὅτι
Φῶς οἰχεῖ ἀπρόσιτον. Ταῦτα δὲ πάντα εἴρηται, οὖχ
ἵνα σύνθεσιν ὑπολάδωμεν, ἀλλ᾽ ἵνα χατὰμικρὸν P ἀνα-
χθῶμεν πρὸς τὸ τῶν δογμάτων ὕψος. Ἐπειδὴ γὰρ οὐκ
ἂν εὐχόλως ἐνόησέ τις τῶν πολλῶν, πῶς ἐστιν αὐτοῦ
ἐνυπόστατος ᾿ ζωὴ. πρότερον | μὲν ἐχεῖνο εἶπε τὸ τα-
πεινότερον, ἔπειτα δὲ παιδευθέντας πρὸς τὸ ὑψηλότε-
en ἄγει. Ὃ γὰρ εἰπὼν, ὅτι Ἔδωκεν αὐτῷ ζωὴν

ἔχειν, οὗτος πάλιν φησὶν, Ἔγώ εἶμι ἣ bon xo πά-
λιν, ᾿Εγώ εἶμι τὸ φῶς. Καὶ ποταπὸν, εἶπέ μοι, τοῦτο
τὸ φῶς; Οὐ τοιοῦτον αἰσθητὸν, ἀλλὰ νοητὸν, τὴν ψυ--
χὴν φωτίζον αὐτήν. "Ene? γὰρ μέλλει λέγειν 6 Χρι-
στὸς, ὅτι Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ ὃ

Πατὴρ ἑλχύσῃ αὐτὸν, διὰ

τοῦτο προλαδὼν ἐνταῦθα 6
εὐαγγελιστὴς ἔ ἔφησεν, ὅτι αὐτός ἐστιν ὃ φωτίζων, ἵνα
xy περὶ τοῦ Πατρὸς & ἀχούσης τι τοιοῦτον, νὴ τοῦ Πα-
gos εἰναι λεγής αὐτὸ μόνου, ἀλλὰ καὶ τοῦ ΥἹοὺ- Πάντα
γὰρ, φησὶν, ὅσα ἔχει ὃ Πατήρ! μου, ἐμά ἐστι. νὰ
EN

ἐὸ ξεν .

ΕΞ

Ψυχὴν ἀγαθὰ, περ πὰ js
ἑνὸς δήματ τος ἠνίξατο αὐτὰ

-

ὃ εὐαγγελιστὴς, εἰπών " Καὶ ἡ f, ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀν-

τον μὲν οὖν περὶ τῆς A iau ἡμᾶς οα

Ἀ
ἔπειτα λέγει χαὶ τὰ χατὰ

- M
csv ἡμῖν ἐλθὼν, καὶ δι᾽

θρώπων. Καὶ οὐχ εἶπεν, ἦν τὸ φῶς τῶν Ἰουδαίων,
ἀλλὰ “καθόλου τῶν ἀνθρώπων. Οὐδὲ γὰρ ᾿Ιουδαῖοι
μόνον, ἀλλὰ χαὶ “Ἕλληνες πρὸς ταύτην ἦλθον τὴν
: πον χαὶ χοινὸν ἅπασι προύκειτο τοῦτο τὸ φῶς. Τί-
νος δὲ ἕνεχεν οὐχὶ χαὶ τοὺς ἀγγέλους προσέθηκεν,
ἀλλὰ Τῶν ἀνθρώπ τῶν εἶπεν; Ὅτι: νῦν αὖτ e Tos τῆς
φύσεως ταύτης ὃ λόγος ἐστὶ, xa τούτοις ἦλθεν εὐαγ-
γελιζόμενος τὰ ἀγαθά. Καὶ τὸ c - τῇ σ σχοτίαᾳ gat-

, M M / M M ͵7ὔ
vet. Σχοτίαν xa τὸν θάνατον xat τὴν πλάνην φησί.
"p X V Lud b N 3 N , 5 hg H
Τὸ μὲν γὰρ φῶς τοῦτο τὸ αἰσθητὸν oux ἐν τῇ σχοτία

, d? a e * f. Tp o0 da E A m.
φαίνει," ἀλλ᾽ ἐκείνης χωρις. Τὸ δὲ χήρυγμα μεταξὺ τῆς

* [xat addidimus e Savil., Codd. 705 et 706, et Pibl.]
» Morel. zzi πάλιν. Savil. χαὶ ἀλλαχοῦ. [Supra μηδὲ τὸν
υἱόν Savil, et Codd. cit. Lezebatur in Montf. μὴ του.
b Savil. [et Cod. 705] ἐναχθῶμεν, Morel. [et Cod.
TOM. VII.

LH

45
tum est mortis imperium, luceque nos illuminan-
te, tenebra, non ultra manent ; sed manet semper
in nobis vita, et mors ei dominari non potest.
Itaque quod de Patre dictum est, de hoc quoque

B

sumus : id quod etiam Paulus declarat his ver-

bis : Quoniam in. ipso creata sunt omnia , et σοί.

proprie dicatur, Jr. ipso vivimus , movemur , et Act.17.28.

I. 16.

omnia in ipso constant. Quapropter et radix di- — Pater non

citur et fundamentum. Cum autem audis, /n ipso
"ita erat, ne compositum suspiceris : :
de Patre dicit :
metipso, sic dedit et Filio habere vitam. Sed
sicut Patrem non ideo compositum dixeris, sic

compositus,
Filius item
nam postea non

Sicut Pater habet vitam in se- p e
an

com-

26.

nec Filium dicas. Etenim alibi quoque dicit, Lux * τ. Joan.

est Deus ; et rursus, Lucem habitat inacces-
sibilem. H»c porro omnia dicta sunt,
compositionem suspicemur, sed ut paulatim ad
doctrinze culmen evehamur. Cum enim non faci-
lea vulgo intelligi possit, qua ratione vita in
ipso exsistat, primo id. quod humilius est dicit ;
eruditos vero postea altius erigit. Qui enim di-
xit, Dedit ei vitam habere, is ipse ait :

^ Tim. 6.

non Ἐν 12.

Ερο Joan.5. 26.

sum, vita ; et rursus, Ego sum lux. Et qualis , pr 6 et 8.

quaso, hzc lux est? Non sensilis, sed spiritua-
lis, que illuminat animam. Quia enim Christus
dicturus erat, /Vemo potest venire ad me , nisi
Pater traxerit eum, ideo preveniens evangelista
dixit ipsum esse qui illuminat; ut si de Patre
quid simile audias, ne id. solius Patris, sed Filii
quoque esse profitearis : nam Omnia, inquit,
quecumque habet Pater meus , mea sunt. Pri-
mo igitur creationem nos docuit : deinde anime
bona qua veniens nobis largitus est, uno verbo
subindicavit evangelista dicens : Et vita erat
lux hominum. Nec dixit, Erat lux Judseorum ,
sed, Universorum hominum. Neque enim Judzi
tantum, sed etiam gentiles ad hanc cognitionem
devenerunt, et hzec lux. cominunis omnibus pro-
posita erat. Cur autem non angelos addidit , sed
homines solum dixit ? Quia nunc ipsi de humana
natura sermo est; et hominibus bona nuntiatu-
rus venit. 5. Et luz in tenebris lucet. Tenebras
hic vocat mortem et errorem. Hzc quippe lux

D

E

sensilis non in tenebris lucet , sed. sine tenebris

jy C6 Pradicatio autem inter eum, qui omnia oc-
Aj
A cupaverat, errorem effulsit, eumque sustulit. Et

706 ] ZvzyBap.sv.

ὁ χχθόλου deest in quibusdam Mss. qui habent infra
ἅπασι προύχειται.

4 Duo Mss. ἀλλ᾽ ἐχξίνης χωρίς. Quam veram esse le-

E

2

Joan.

15;

Joan.6.44.

16.

ἤ

Joan. τη.

24.

Dan. 3.20.

Ephes. 5.
12.

Peccator
nihil differt
ab ebriis.

46

in ipsam mortem veniens ipse, sic illam superavit,
ut eos qui morte jam detinebantur, erueret. Quo-
niam igitur neque mors, neque error lucem 1]-
lam superarunt; sed est ubique splendida, et
propria vi fulget : ideo ait, Et tenebre eam non
comprehenderunt. Est enim inexpugnabilis, nec
libenter in animis habitat, qui nolunt. illuminari.

S. JOANNIS CHRYSOST.

4. Quod si non omnes ceperit, ne id te contur-
bet : non enim ex necessitate aut vi, sed ex vo-
luntate et arbitrio ad. nos accedit Deus. Ne luci
huic ostium claudas , et multa voluptate frueris.
Hac porro lux per fidem accedit , et cum semel
advenit, excipientem se admodum illuminat : et
si puram exhibeas vitam perpetuo intus manebit:
nam Qui diligit me, mandata mea servabit ,
et veniemus ad eum ego et Pater meus , et
mansionem apud eum faciemus. Quemadmo-
dum enim non potest quis radio solari probé frui,
nisi oculos aperiat : ita. neque hujus splendoris
abunde consors esse, nisi anime oculos aperiat,
eorumque aciem undique paret. Quomodo autem
id. fier possit? $1 animum omni vitio purgemus.
Peccatum enim. tenebrosum est, densaque ca-
ligine offusum ; idque inde palam est, quod in-
considerate et sine arbitris admittatur. Nam
Omnis qui male agit, odit lucem, et non venit
ad lucem ; et, Que in occulto fiunt , turpe
est et dicere. Sicut enim in tenebris nec amicum
nec inimicum agnoscimus rerumque omnium na-
turam ignoramus, sic et in peccato accidit. Nam
qui avaritüz studet, non distinguit amicum ab
inimico : inyidusque necessitudine sibi junctum ut
inimicum habet; ac qui insidiatur, contra omnes
bellum gerit : uno verbo, quisquis peccato ob-
noxius est, nihil differt ab. ebriis et furentibus ,
neque rerum naturam novit. Ac quemadmodum
noctu lignum, plumbum, ferrum, argentum, au-
rum, lapidem pretiosum, omniaque pari modo
cernimus, cum lux ad. hzc discernenda non ad-
Sit:sic qui vita Impurus est, temperantize virtu-
tem non novit, neque philosophiz pulchritudinem.
In tenebris enim, ut jam dixi, ne lapides quidem
pretiosi pulchritudinem. suam exhibent, non na-
turz sua vitio, sed spectantium ignorantia. Ne-

ctionem puto. Editi et alii Mss. ἀλλ᾽ ἐχείνου χωρίς. Neu-
wa vero lectio placet Savilio, qui hzc notat : Znter-
pres, sed omni luce penitus tenebre carent , quasi le-
geret, ἀλλ᾽ &xslyou. (scil. φωτός) χωρὶς ἡ σχοτία. Locus est,
me judice , non sanus : neque enim , ut demus ἐκείνου
pro ἐχεξίνης σολοιχοφανῶς dictum ad axoxizy referri, satis

ARCHIEP.

b

)

ν΄

CONSTANTINOP.

πλάνης χρατούσης ἔλαμψε, χἀχείνην ἠφάνισε. Καὶ ἐν
τῷ θανάτῳ γενόμενος αὐτὸς, οὕτως αὐτοῦ περιεγένετο,
ὡς xot τοὺς ἤδη προχατεχομένους ἀναγαγεῖν. ᾿Ιἡπεὶ οὖν
»y ^ ^.
οὔτε ὃ θάνατος αὐτοῦ περιεγένετο, οὔτε ἣ πλάνη, ἀλλ᾽
ἔστι φαιδρὸν πανταχοῦ, καὶ λάμπει μετὰ τῆς οἰκείας
ἰσχύος, διὰ τοῦτό φησι, Καὶ fj σχοτία αὐτὸ οὐ χα-
έλ 6 PA , 5 3 , 5 ,
τέλαύε. Kat γάρ ἐστιν ἀκαταγώνιστον, oüx ἐμφιλο--
χωροῦν ταῖς μὴ φωτισθῆναι βουλομέναις ψυχαῖς.

Vt δὲ ἡ πάντας εἷλε, μιή σε τοῦτο θορυδείτω " οὐδὲ
γὰρ ἀνάγχῃ καὶ βίᾳ, ἀλλὰ βουλήσει καὶ γνώμη προσ-
ἄγεται ἡμᾶς ὃ Θεός. Μὴ δὴ τὰς θύρας ἀποχλείσῃς
τῷ φωτὶ τούτῳ, χαὶ πολλῆς ἀπολαύσῃ τῆς τρυφῆς.
Παραγίνεται δὲ τοῦτο τὸ φῶς διὰ πίστεως, χαὶ παρα-

1 "o e
γενόμενον καταλάμπει λοιπὸν μετὰ πολλῆς τῆς δαψι-
λείας τὸν ὑποδεξάμενον - χἂν βίον αὐτῷ παρέχης χα-
θαρὸν, μένει διηνεκῶς ἐνοικῶν ἔνδον * Ὃ γὰρ ἀγαπῶν

M 5 / Δ ὶ a / 34N V
με, τὰς ἐντολάς μου τηρήσει, xat ἐλευσόμεθα ἐγὼ xot
ὃ Πατὴρ πρὸς αὐτὸν, φησὶ, καὶ μονὴν παρ᾽ αὐτῷ ποιη-
σόμεθα. “Ὥσπερ οὖν ἡλιαχῆς ἀχτῖνος ἀπολαύειν ὡς

5 » M 8 ,ὔ x 5 0 Y LE [72
χρὴ οὐχ ἔνι, μὴ διανοίγοντα τοὺς ὀφθαλμούς * οὕτως
οὐδὲ ταύτης μετασχεῖν τῆς λαμπρότητος δαψιλῶς, μὴ
σφόδρα ἀναπετάσαντα τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα, xol ὀξυ--
δερχὲς αὐτὸ πάντοθεν χατασχευάσαντα. Πῶς δὲ γί-
νεται τοῦτο; “Ὅταν πάντων ἐχχαθάρωμεν τῶν παθῶν

yr € M € / , 5 V SY ,
τὴν ψυχήν. Ἢ γὰρ ἁμαρτία σχότος ἐστὶ, καὶ σχότος
/ M Ὁ 5 e 5 N/ x ,

βαθύ: xa δῆλον £x τοῦ ἀσυνειδότως x«t λανθανόντως
πράσσειν αὐτήν. Πᾶς γὰρ ὃ τὰ φαῦλα πράσσων, μι-
σεῖ τὸ φῶς, καὶ oüx ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς" xoi, Τὰ
κρυφῇ γινόμενα, αἰσχρόν ἐστι χαὶ λέγειν. Καθάπερ
οὖν ἐν σχότῳ, 00 φίλον, οὐκ ἐχθρόν τις οἶδεν, ἀλλὰ
πάσας ἀγνοεῖ τῶν πραγυάτων τὰς φύσεις" οὕτω χαὶ ἐν
τῇ ἁμαρτίᾳ. Kol γὰρ ὃ πλεονεχτῆσαι βουλόμενος, οὐ
A " à .N D. 33 D λε / ^ 3c ,
διαιρεῖ * τὸν φίλον ἀπὸ τοῦ πολεμίου xo ὃ βασχαίνων,

Δαν I^ » /. c 5 N [20 2 M 2
χαὶ τὸν σφόδρα ᾧχειωμένον ὡς ἐχθρὸν δρᾷ" xoi ὃ ἐπι-
βουλεύων ὁμοίως πρὸς πάντας ἐχπεπολέμωται, χαὶ
ἁπλῶς ἅπας ὃ τὴν ἁμαρτίαν ποιῶν, τῶν μεθυόντων
οὐδὲν διενήνοχε καὶ μαινομένων πρὸς τὸ τῶν πραγμιά-
τῶν μὴ ἐπιγνῶναι τὴν φύσιν. Καὶ καθάπερ ἐν νυχτὶ,
xa ξύλον, καὶ " μόλυόδον, χαὶ σίδηρον, καὶ ἄργυρον,
xol χρυσὸν, καὶ λίθον τίμιον, πάντα ὁμοίως δρῶμεν,
τοῦ διαχρίνοντος αὐτὰ φωτὸς οὐ παρόντος" οὕτω χαὶ ὃ

Ε *5 M Y
βίον ἀκάθαρτον ἔχων, οὐκ οἶδε τὴς σωφροσύνης τὴν
ΕἸ M ΕἸ - 3j / ed 2. ^E M ,
ἀρετὴν, οὐ τῆς φιλοσοφίας τὸ κάλλος. "Ev γὰρ σχότῳ,

, » LEAN ^ , / / ^
χαθάπερ ἔφθην εἰπὼν, xXv λίθοι χέωνται τίμιοι, τὸ

7 ΕἸ , / 5 M Y 5 J ,
χάλλος οὐκ ἐμφαίνουσιν, οὐ παρὰ τὴν οἰχείαν φύσιν,

constat sensus. Verum ut. nemo non videt, ἐχείνης pro
ἐχείνου posito, nihil difficultatis esse potest.

a Alii τὸν φίλον τοῦ πολεμίου.

b Morel. et quidam Mss. μόλυθδον. Savil. et alii μόλι-
£o» ; uurumque dicitur.

IN JOANNEM HOMIL. V. al. iv. 47

P m D ^
ἀλλὰ παρὰ τὴν ἄγνοιαν τῶν ὁρώντων. Οὐ τοῦτο δὲ
- - 3 /
μόνον f uiv τὸ δεινὸν τοῖς ἐν ἁμαρτίαις οὖσι cup. Gat-
γει, ἀλλ᾽ ὅτι xol φόδῳ συζῶμεν διηνεχεῖ: καὶ χαθά-
€ (NI ^ E] / NI y ^
περ oi διὰ νυχτὸς ἀσελήνου βαδίζοντες τρέμουσι, xav
NN m c er b. € c / E:
μηδεὶς 6 φοδῶν παρῇ" οὕτω xat οἵ τὴν ἁμαρτίαν ἐρ-
7 5ς “« 5 » ^ NA! 99"
γαζόμενοι, θαῤῥεῖν οὐχ ἔχουσι, χἂν μηδεὶς ὃ ἐλέγχων
E , * c
ἡ, ἀλλὰ πάντα δεδοίχασι, καὶ ὑποπτεύουσιν, ὑπὸτοῦ συν-
j - / M
ειδότος * χεντούμενοι, καὶ πάντα αὐτοῖς δέους xal ἄγω-
νίας ἐστὶ μεστὰ, πάντα περιύλέπονται, πάντα φοδοῦν-
M , Y m xx i
ται ύγωμεν τοίνυν τὴν οὕτως ὀδυνηρὰν ζωήν. Καὶ γὰρ
M 5 , , e A , »n/
μετὰ τὴν ὀδύνην ταύτην θάνατος ἕψεται, θάνατος ἀθά-
2 03 £ c hx. yi ies / E -.
vatoc* οὐδὲ γάρ ἐστι τῆς ἐκεῖ κολάσεως τέλος * καὶ &v-
ΩΣ c M
ταῦθα δὲ τῶν παραπαιόντων οὐδὲν διενηνόχασιν ol
- € ^
πράγματα ὀνειροπολοῦντες οὖχ ὑφεστῶτα. Καὶ γὰρ δο-

ΩΣ -- e l4 D
“χοῦσι πλουτεῖν οὐ πλουτοῦντες, χαὶ νομίζουσι τρυφᾶν

LE , ζ΄ e
οὗ τρυφῶντες, xai οὐ πρότερον αἰσθάνονται τὴς ἀπά-
A J ^ m 7 τω
τῆς ὡς χρὴ ταύτης, ἕως ἂν τῆς μανίας ᾿ἀπαλλαγῶσν;
ἕως ἂν τὸν ὕπνον ἀποτινάξωνται. Διὸ νήφειν χαὶ ἐγρη-
γορέναι πᾶσιν ὃ Παῦλος * παραχελεύεται * χαὶ ὃ Χρι-
M M SgoN , € 7 ^ 5 ^ ^
τὸς τὰ αὐτὰ πάλιν. Ὃ νήφων x«t ἐγρηγορὼς, κἂν
x: uis
ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας ἁλῷ, ταχέως αὐτὴν ἀποκρούεται"
NY ἊΝ EI b ΕῚ τ᾿ / m. e 9
6 δὲ χαθεύδων xa ἐξεστηκὼς, οὐκ αἰσθάνεται πῶς Ur
5 , X 7 /w , Y
αὐτῆς κατέχεται. Ma, τοίνυν χαθεύδωμεν. OU γὰρ vo-
b € » f EJ
χτὸς ὃ καιρὸς, ἀλλ᾽ ἡμέρας. Ὡς ἐν ἡμέρᾳ τοίνυν εὑ-
7
σχημόνως περιπατήσωμεν. Οὐδὲν γὰρ a cabe ἀσχη-
, » A
μονέστερον. ᾿ἔλαττον xaxov εἷς ἀσχημοσύνης λόγον,
M ^ E [d
γυμνοὺς, ἢ ἁμαρτάνοντας * ἢ πλημμελοῦντας περιέρ-
^ zi PRAE. Y Y » δ᾿ E : /
χεσθαι. ᾿Εχεῖνο μὲν γὰρ οὐ τοσοῦτον ἔγχλημια΄" πολλά-
M ! , » c Y
χις γὰρ xoi ἀπὸ πενίας γένοιτ᾽ ἄν" τοῦ δὲ ἁμαρτά-
/5 M1 , 5
γοντος οὐδὲν αἰσχρότερον xa ἀτιμότερον. ᾿ννοήσω-
c M , , [3 — cd
μεν οὖν τοὺς εἷς δικαστήριον ἀπιόντας ἁρπαγῆς Evexa
A f! - M A y
xai πλεονεξίας, πῶς αἰσχροὶ xai καταγέλαστοι φαί-
D ^,
νονται, πάντα ἀναισχυντοῦντες. ψευδόμενοι xo ἰτα-
, « -. NV E] wie: Y Y ^ T
μευόμενοι. μεῖς δὲ οὕτως ἐσμὲν ἐλεεινοὶ καὶ ταλαί-
, Y X 9 - —^—
πωροι, ὡς ἱμάτιον μὲν fj ἂν ὑπομεῖναι ἁπλῶς περι--
Y / See Y
δαλέσθαι xaX διεστραμμένως, ἀλλὰ χἂν ἕτερον ἴδω--
E , ^ ac E 3 / M ^
μὲν τοῦτο πάσχοντα, διορθούμεθα : πάντων δὲ xol
τω ὦ L 1 co
ἡμῶν καὶ τῶν πλησίον χατὰ κεφαλῆς περιπατούντων,
δὲ ἐπαισθάνεσθαι. "TC γὰρ αἰσγρότερον, εἶπέ
υμὴοξ επαισ εσ - Υ e σγροότερο , Ξῖπε μοι,
ES , / , as
irs πρὸς γυναῖκα πόρνην εἰσιόντος: τί δὲ ὑθρισεοῦ;
τί δὲ λοιδόρου καὶ βασκάνου χαταγελᾶστότε ον Y&
γοιτ᾽ ἄν ; πόθεν οὖν οὐ δοχεῖ ταῦτα οὕτως εἶναι od ρὰ,
ὡς τὸ ione Ds τεῖν; Ἀπὸ "iie "συνηθείας μόνης.
J
'Touco μὲν; γὰρ οὐδεὶς οὐδέποτε ἑχὼν ἔπαθεν * ἐχεῖνο δὲ
Y 5^ 5g^ M y T τὶ
ἅπασιν ἀεὶ τολμᾶται μετὰ ἀδείας. ᾿Επεὶ εἴ τις εἰς ἀγ-
- ES! 587 EU
fie» πλῆθος 230c, παρ᾽ οἷς οὐδὲν οὐδέποτε τοιοῦτον
7 zs n ν ,
Remo, € εἶδεν ἂν τότε ἀκριδῶς τὸν πολὺν γέλωτα.
M - ,
Καὶ τί λέγω πλῆθος ἀγγέλων ; Ἔν γὰρ τοῖς βασιλείοις
* χεγτούμενοι, Sic Savil. et Morel. Alii δαχνόμενοι.

* [Cod. 705 παρεχελεύετο. Savil. διαχελεύεται.]
a[Savil. et Codd. 705, 706 «zi x2. ]

L
a

41

que hoc unum nobis damnum in peccato degenti-

bus accidit ; sed et in perpetuo metu versamur :

ac quemadmodum ii qui per noctem. illunem

iter agunt, semper tremunt, licet nemo adsit qui

metum incutiat : sic 11 qui peccatis dediti sunt,

fidere nequeunt, etiamsi nullus adsit qui redar-

guat; sed omnia formidant et suspecta habent,
conscientia stimulante, omniaque ipsis terrore et
formidine plena sunt, omnia anxii circumspiciunt,

Tam molestam ergo vitam fugiamus. Nam post
angorem hujusmodi, mors sequetur, mors immor-

talis : illic enim. nullus supplicii finis erit ; hic

vero ab insanientibus nihil differunt ii, qui res

sibi fingunt, quz ne quidem exsistunt. Videntur

enim sibi divites esse, cum non sint ; se deliciari

putant, et nulle delicie : nec prius. fallaciam ut

par esset sentiunt, quam ab hac insania liberen-

tur, et donec somnum excutiant. Ideoque ut so-

brii simus et vigilemus Paulus omnibus precipit :

et idipsum quoque Christus. Qui sobrius est et
vigilat, sia peccato capiatur, cito ipsum excutit :

qui vero dormit aut insanit, ne quidem sentit
quomodo a peccato teneatur. Ne itaque dormia-

mus. Neque enim noctis tempus est, sed diei.

Itaque Sicut in die honeste ambulemus. Nihil nom. 13.
enim peccato turpius. Minus est. malum, secun- !* s
dum turpitudinis rationem, nudos, quam peccatis πεν
et sceleribus onustos obambulare. Tllud enim non T*£t^ d
tantum crimen esset : sepe namque ex pauper- stum
tate oritur : peccatore autem nihil turpius, nihi] ^sl^re
contemtu dignius. Cogitemus ergo eos, qui rapinze

et usura causa in judicium raptantur, quam tur-
pes, quam ridiculi videantur, ut qui omnia im-
pudenter, fallaciter et cum violentia egerint. Nos
autem ita miseri infelicesque sumus, ut dum pal-
lium negligenter vel transverse positum gestare
non patimur ; imo idipsum in alio emendamus ;
cum autem et nos et proximi nostri inverso capi-

te ambulemus, id ne quidem sentiamus, Quid
enim, quaeso, turpius viro, qui meretricem adit ?
quid contumelioso, quid maledico , quid invido
risu dignius? qui fieri potest. ut hzc non tam
turpia habeantur, quam nudos ambulare? A con-
suetudine tantum. Illud enim nemo unquam spon-

te sua passus est, hoc vero omnes confidenter au-
dent. Certe si quis angelorum coetum adiret, in

quo nihil unquam hujusmodi gestum est, sta-

tm videret quam ridicula res esset. Ecquid

am -

b Alii συνηθείας ταύτης.
« Morel. εἶδεν ὃν τότε. Savil. εἴδεν zv αὐτοῦ.

Philipp. 2.
6.

Mal. 3.1.

48 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

angelorum ccetum memoro? Nam in imperatorlis αὐτοῖς τοῖς παρ᾽ fjv, εἴ τις ἂν πόρνην εἰσαγαγὼν
apud nos edibus, si quis inducta meretrice uta- χρῷτο αὐτῇ, ἢ μέθη οἴνου κατασχεθείη, ἢ ἄλλο τι
tur, vel si ebrietate capiatur, vel turpe aliud τοιοῦτον ἀσχημονήσειε, τὴν ἐσχάτην δίδωσι δίκην. Et
quidpiam admittat, extremas dat poenas. Quod si E δὲ ἐν βασιλείοις οὐκ ἀνεχτὸν τὰ τοιαῦτα τολμᾶν, πολλῷ
in imperatoris zdibus talia audere non licet; μᾶλλον, τοῦ πανταχοῦ βασιλέως παρόντος xol τὰ γι-
multo magis, ubique prosente universorum Rege, νόμενα θεωμένου, ἂν τοιαῦτα τολμῶμεν, τὴν ἐσχάτην
omniaque circumspiciente, si similia aggredia- ὑποστησόμεθα χόλασιν. Διὸ, παραχαλῶ, πολλὴν ἐν
mur, extremum luemus supplicium. Quapropter τῷ βίῳ τὴν ἡσυχίαν ἐπιδειξώμεθα, πολλὴν τὴν χαθα-
rogo, multam in hac vita quietem et modestiam, ρότητα. Καὶ γὰρ ἔχομεν βασιλέα πάντα δρῶντα διη-
multam munditiem exhibeamus. Regem quippe νεχῶς τὰ ἡμέτερα. ἽΝ᾽ οὖν ἡμᾶς ἀεὶ τοῦτο δαψιλῶς
habemus, qui nostra omnia perpetuo intuetur. φωτίζῃ τὸ φῶς, ἐπισπασώμεθα ταύτην τὴν ἀχτῖνα.
Ut itaque semperlux illa nosilluminet, hunc no- Οὕτω γὰρ xoi τῶν ἐνταῦθα xoi τῶν μελλόντων ἀπο-
bis radium attrahamus. Tta enim et prosentibus λαύσομεν ἀγαθῶν, χάριτι xe φιλανθρωπίᾳ τοῦ Kuptou
et futuris fruemur bonis, gratia et benignitate ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ xal μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ
Domini nostri Jesu Christi, per quem et cum ἣ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
quo Patri gloria, unaque Spiritui sancto, in secu- αἰώνων. Ἀμήν.

la saeculorum. Amen.

HOMILIA VI. i OMIAIA ς΄.

6. Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat — "Exyéveco ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα
Joannes. αὐτῷ ᾿Ιωάννης.

In exordio de Deo Verbo qua precipua et ἃ Διαλεχθεὶς περὶ τοῦ Θεοῦ Λόγου τὰ χατεπείγοντα
magis necessaria erant loquutus evangelista, ordine ἐν προοιμίοις ἡμῖν, 606 χαὶ τάξει προδαίνων, καὶ
procedens, ad Verbi praeconem sibi cognominem ἐπὶ τὸν τοῦ Λόγου κήρυχα τὸν ὁμώνυμον αὐτοῦ τὸν
Joannem postea venit. Tu vero cum audis ipsum ἃ ᾿Ιωάννην ἔρχεται λοιπόν. Σὺ δὲ ἀχούων, ὅτι παρὰ
Deo anissum fuisse, nihil humanum ab eo dici pu- Θεοῦ ἀπεστάλη, μηδὲν λοιπὸν - ἀνθρώπινον εἶναι vó-
tes. Non enim sua, sed mittentis se dicta profert. B μιζε τῶν λεγομένων παρ᾽ ἐχείνου. Οὐ γὰρ τὰ αὐτοῦ,
Ideoque angelus appellatus est : angeli vero sive ἀλλὰ τὰ τοῦ πέμψαντος ἅπαντα φθέγγεται. Διὸ xo
nuntii officium est , nihil ex se dicere. Hllud autem, ἄγγελος P προσηγόρευται * ἀγγέλου δὲ ἀρετὴ, τὸ μηδὲν
Fuit, non hic ad exsistentiam transitum significat, ἴδιον εἰπεῖν. Τὸ δὲ, ᾿Ιϊγένετο, ἐνταῦθα οὐ τῆς εἰς τὸ
sed missionem ipsam. Nam illud, Fuit missus a εἶναι παρόδου δηλωτιχὸν, ἀλλὰ τὴς ἀποστολῆς ἐστιν
Deo, idipsum est quod , Missus esta Deo. Quomo- αὐτῆς. Τὸ γὰρ, "Eyévezo. ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ,
do igitur illud , Qui cum in forma Dei esset, di- ἀντὶ τοῦ, ἀπεστάλη παρὰ Θεοῦ. Πῶς οὖν τὸ, Ἔν
cunt non intelligi de zequalitate Filii cum Patre, μορφὴ Θεοῦ ὑπάρχων, οὗ περὶ τῆς πρὸς τὸν Πατέρα
eo quod articulus non apponatur? Ecce enim ἀπαραλλαξίας εἰρῆσθαί φασι διὰ τὸ μὴ προσχεῖσθαι
hic quoque nullus adest articulus. An igitur hic τὸ ἄρθρον ; ᾿Ιδοὺ γὰρ xoi ἐνταῦθα οὐδαμοῦ τὸ ἄρθρον
de Patre non est sermo? Quid ergo dicemus de πρόσχειται. Ap' οὖν o) περὶ τοῦ Πατρὸς εἴρηται; Τί
propheta qui ait: Ecce ego mitto angelum Ὁ οὖν ἐροῦμεν τῷ προφήτη λέγοντι, ὅτι ᾿Ιδοὺ ἐγὼ ἀπο-
meum ante faciem tuam , qui preparabit viam στέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατα-
tuam ? lllud. meum et tuum, duas personas signi- σχευάσει τὴν ὁδόν cou; Τὸ μὲν ἐμοῦ xal σοῦ, δύο
ficat: T. Hic venit in testimonium, ut testimo- προσώπων ἐστὶ δηλωτικόν. Οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυ--
nium perhiberet de lumine. Quid hoc, dicet ρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός. Τί τοῦτο; ὃ δοῦ-
fortasse quispiam, servus de domino testimonium — Joc τῷ δεσπότῃ μαρτυρεῖ, ἴσως εἴποι τις ἄν: Ὅταν
perhibet? Cum ergo non modo illum servi te- οὖν μὴ μόνον ὑπὸ τοῦ δούλου μαρτυρούμενον αὐτὸν,
stimonio perhiberi videbis, sed etiam ad servum ἀλλὰ xal παραγινόμενον ἴδης πρὸς αὐτὸν, xal μετὰ

Ii

ἃ Savil. sic incipit, περὶ τοῦ θεοῦ λόγου διαλεχθεὶς τά. b Aliqui προηγόρευται.

IN JOANNEM HOMIL. VI. al. v. 4

Ἰουδαίων βαπτιζόμενον ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀρ’ οὗ μᾶλλον
ἐχστήσῃ xai διαπορήσεις: Ἀλλ᾽ οὐ χρὴ ταράττεσθαι
οὐδὲ θορυδεῖσθαι, ἀλλ᾽ ᾿ἐχπλήττεσθαι τὴν ἄφατον
5 , ^ δὲ 3 / y 5 m y
ἀγαθότητα. Ἂν δὲ ἐπιμένη τις ἔτι ἰλιγγιῶν xat
θορυδούμενος, ἐρεῖ χαὶ πρὸς αὐτὸν τοῦτο, ὃ χαὶ
, e ,
, "X ΄
πρὸς ᾿Ιωάννην εἶπεν: Ἄφες ἄρτι " οὕτω γὰρ πρέ-
5 X ΓΕ Ded ec ^ , E]
mov ἐστὶν ἧμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην. Ei
^ χα UO YT SEC M ro ] , 5. 7 85 '
δὲ xat ἐπὶ πλεῖον “ταραχθείη, πάλιν ἐρεῖ ἃ πρὸς
Ἄν. «Ὁ NU »y ' Y QN [:j AS
τοὺς ᾿Ιουδαίους ἔφησε xa πρὸς αὐτὸν, ὅτι Παρὰ ἀν-
θρώπου τὴν μαρτυρίαν οὐ λαμδάνω. Εἰ τοίνυν μὴ
| e pU
- -— , A y, ,
δεῖται τῆς μαρτυρίας ταύτης, τίνος ἕνεκεν ἀπεστάλη
λ Θε “Ὡς T / ^ Os c 2 0 8 7i z
παρὰ Θεοῦ 6 ᾿Ιωάννης: Οὐχ, ὡς αὐτοῦ δεομένου μαρ
m^ τ J ,
τυρίας (τοῦτο γὰρ τῆς ἐσχάτης βλασφημίας ἐστίν),
τὶ σ
5 ἀλλὰ διατί; Αὐτὸς ὃ Ἰωάννης διδάσχει λέγων, Ἵνα
, / NIE E m M EN "M ec ὦ Y
πᾶντες πιστεύσωσι OU. αὐτοῦ. Καὶ αὐτὸς δὲ ὃ Χριστὸς
εἰπὼν, ὅτι Παρὰ ἀνθρώπου τὴν μαρτυρίαν οὐ λαμ.-
6dvo , ἵνα μὴ δόξη παρὰ τοῖς ἀνοήτοις ἑαυτῷ περι-
, D A " Ν 3 M m M
πίπτειν * νῦν μὲν λέγων, Ἄλλος ἐστὶ ὃ μαρτυρῶν περὶ
ἐμοῦ - χαὶ οἶδα ὅτι ἀληθής ἐστιν d) μαρτυρία αὐτοῦ *
^ Α τ , $^ / m NY 7, M ,
τὸν γὰρ ᾿Ιωάννην ἐδήλου" νῦν δὲ λέγων, Παρὰ ἀν--
/
θρώπου τὴν μαρτυρίαν οὐ λαμόάνω, ἐπήγαγε τὴν
λύσιν ταχέως, εἰπών - ᾿Αλλὰ ταῦτα λέγω δι᾿ ὑμᾶς, ἵνα
D » /, ο
σωθῆτε- ὡσανεὶ ἔλεγεν ὅτι μὲν Θεός εἶμι, καὶ Θεοῦ
^i E , c /
γνήσιος Υἱὸς, καὶ τῆς οὐσίας ἐχείνης τῆς ἀχηράτου
A S ,
xal μαχαρίας, * καὶ οὐδενὸς δέομαι τοῦ μαρτυρή-
L3 Y NN. Ino b - DNA EM: ON
σοντος. Κἂν γὰρ μηδεις ἐθέλη τοῦτο ποιεῖν, οὐδὲν ἐγὼ
b e 2 M , 3d Δ CES, "E "
παρὰ τοῦτο εἰς τὴν φύσιν ἠλάττωμαι τὴν ἐμήν. ᾿ξ πει-
m . c c ,
δὴ δὲ τῆς σωτηρίας μοι μέλει τῆς τῶν πολλῶν, τούτου
ἊΝ e , M
χάριν εἰς τοῦτο χατέδην ταπεινότητος, ὡς xal dv-
/ Y / DL MNT, MEET Y
θρώπῳ τὴν μαρτυρίαν ἐπιτρέψαι τὴν ἐμήν. Διὰ
Y NA Lr M E] fe Y ^ "I NS ce
γὰρ τὸ χαμαίζηλον xat ἄσθενες τῶν ᾿Ιουδαίων, ob-
- Β΄
τως εὐληπτοτέρα αὐτοῖς xoi εὐχολωτέρα ἔμελλεν ἣ
ἊΨ /
εἰς αὐτὸν γίνεσθαι πίστις. “Ὥσπερ οὖν cápxa περι-
c € ^ y
εθάλετο, ἵνα μὴ γυμνῇ τῇ θεότητι προσδαλὼν, ἅπαν-
2 / e νὰ... J S2p Σ
τὰς ἀπολέσῃ" οὕτω καὶ κήρυχα ἄνθρωπον ἐξέπεμψεν,
τ (c c ,
ἵνα τῆς συγγενοὺς ἀχούοντες φωνῆς, εὐχολώτερον οἵ
1 J e /
τότε ἀχούοντες προσέρχωνται. ᾿Επεὶ ὅτι γε τῆς ἐχεί-
^ - »y NT / €
vou οὐδὲν ἐδεῖτο μαρτυρίας, ἤρχει δεῖξαι μόνον Éau-
5 c 5 Y [2]
τὸν ὅστις ἦν γυμνῇ τῇ οὐσίᾳ, καὶ καταπλήξασθαι
ΩΣ d » 5
πάντας. ᾿Αλλὰ τοῦτο οὐχ ἐποίησε, Ov ὅπερ ἔφθην si-
^ ^ /
πών- πάντας γὰρ ἂν ἠφάνισε, μηδενὸς δυναμένου
ec Y d
τὴν ἀπρόσιτον ἐχείνην τοῦ φωτὸς προσδολὴν ἐνεγχεῖν.
ο » v IN
Διὰ τοῦτο καὶ σάρχα, καθάπερ ἔφθην εἰπὼν, ὑπέδυ,
- m ἦν LH N
χαὶ ἑνὶ τῶν ἡμετέρων δμοδούλων ἐγχειρίζει τὴν μαρ-
- FK
τυρίαν, ἐπειδὴ πάντα πρὸς τὴν τῶν ἀνθρώπων ἔπρα-
Y (zi / M
Ὑματεύσατο σωτηρίαν, οὐ πρὸς τὴν ἀξίαν μόνον τὴν

3 /
ἑαυτοῦ, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ εὐπαράδεχτον xal ὠφέλι-

* Sic Morel. Alii et Savil. ταραχθείη τις, λέγω ἃ πρὸς
τοὺς Ἰουδαίους ἔρησε, χαὶ πρὸς σὲ οὐχ ὅτι. Sed οὐχ recte
omissum fuit, nec legit Franciscus Aretinus, maleque
positum asserit Boisius in Notis Savilianis.

I
es

E

venire, ac cum Judaeis ab illo baptizari, annon

magis obstupesces et dubitabis? Sed non oportet

turbari vel commoveri, at potius ejus ineffabi-

lem benignitatem mirari. Si vero quis dubius in
perturbatione maneat, id illi dicet, quod Joan-

ni : Sine modo : sic enim decet nos implere maus. 3.
omnem justitiam. Quod si magis adhuc turbetur, '?:

dicet illi rursum id quod Judzis dicebat, /Von ab 7,,,.5.3 z
homine testimonium accipio. Siergo hoc testimo-

nio non eget, cur Joannes missus est a Deo? Non

quod ejus testimonio egeret (1d enim dicere, extre-

mz impietatis esset), sed cur tandem? Illud ipse Quomodo
Joannes docet, cum ait : Ut omnes crederent per Pi
illum. Ipse vero Christus cum dixisset, IV on ab accipiat. ab
homine testimonium accipio , ne apud insipien- "?"ne-
tiores sibi ipsi repugnare videretur; eum nunc

dicat: Jlius est qui. testimonium perhibet de Joan.5.32.
me : et scio quia verum est testimonium ejus,

de Joanne loquens; nunc vero, /Von ab homine
testimonium. accipio , solutionem mox adjicit

dicens : Sed luec dico propter vos, ut salvi sitis;

àc si diceret : Deus sum, et Dei verus Filius,

ex substantia illa immortali et beata, nulliusque
testimonio egeo. Etsi enim nemo id testificari

vellet, in nullo secundum naturam minor essem.

Quia vero multorum salus mihi curz est, ideo

in hanc me demisi humilitatem , ut homini testi-

monium de me ferendum committerem. Nam
perspecta Judzeorum imbecillitate, sic facilior fi-

des in eum futura videbatur. Sicut igitur carnem

induit, ne cum nuda divinitate congressus, omnes
perderet ; sic et praeconem misit hominem , ut
congenerem sibi vocem audientes, facilius ii qui

tunc audiebant accederent. Nam quod non illius
testimoniofopus haberet, hoc solum modo osten-

di poterat, si nempe se nuda substantia exhi-

buisset, omnesque in stuporem conjecisset. Ve-

rum id non fecit, quoniam, ut jamjam dixi,

omnes perdidisset, quod nemo posset inaccessam

illam lucis vim ferre. Ideo carnem induit, et te-
stimonium de se ferendi officium uni conservorum
nostrorum tradit, quia omnia ad salutem homi-

num operatus est: neque suz dignitati tantum ,

sed etiam auditorum captui et utilitati consuluit :

quod et ipse subindicans dicebat : Zcc dico

propter vos , ut salvemini. Et evangelista, qui

ea ipsa, quz Dominus, loquitur, postquam di-

4 Alii ἀλλὰ διότι αὐτὸς ὃ Ἰωάννης ἐπήγαγεν εἰπὼν, ἔνα
πάντες.

* [ χαὶ omittunt Savil. et Codd. 705, 706. 1

5o $. JOANNIS CHRYSOST.
xerat, Ut testimonium perhiberet de lumine,
subjunxit, Ut omnes crederent per eum ; ac si
diceret : Ne putes ideo testificaturum venisse Jo-
annem Baptistam, ut aliqud. fide verbis Do-
mini adderet: non propterea venit, sed ut con-
iribules sui per ipsum crederent. Quod. autem ad
eam tollendam suspicionem hic dixerit, ex se-
quentibus constat : addit enim: 8. /Von erat ille lux.
Nisi enim hujus abigendz suspicionis gratia hzec
dixisset, superfluum hoc esset, et magis repeti-
tio quam explicatio doctrinze. Cum dixisset enim,
Missus est Ut testimonium perhiberet de lumi-
ne, cur iterum dicit, /Von erat ille lux ? Non
frustra nec sine causa : sed quia frequenter apud
nos major est is qui testificatur, quam ille de quo
testimonium fertur, fideque dignior plerumque
videtur esse : ne quis de Joanne id. suspicaretur,
statim a principio hanc malam suspicionem tol-
lit, eaque radicitus evulsa, ostendit quis sit is qui
testificatur, et quis ille de quo testimonium fer-
tur, et quantum sit inter utrumque discrimen.
Ac postquam hoc fecit, ostenditque illius incom-
parabilem excellentiam, fidenter jam caetera pro-
sequitur : et si quid absurdi insipientiorum ani-
mos subiret, hoc diligenter sublato, facile dein-
ceps et sine obice doctrine. verbum immittit.
Precemur itaque, ut cum tantarum revelatione
rerum, cumque sana rectaque doctrina vitam quo-
que puram sanctamque ducamus. Doctrina quippe
nihil nobis prodest sine bonis operibus. Licet
enim fidem integram Scripturarumque intelligen-
tiam teneamus, si bonz vitz patrocinio nudi et
vacui simus, nihil impediet quominus in gehennze
ignem dejiciamur, etin infinitum inexstinguibili
flamma comburamur. Sicut enim ii qui bona ege-
runt, resurgent in vitam zeternam; sic illi qui
contraria ausi sunt, m zeternum et nunquam finem
habiturum supplicium. Quamobrem omne adhi-
beamus studium, ut ne lucrum nobis ex recta
fide partum, operum pravitate labefactemus ; sed
cum hic pie vixerimus, Christum cum | fiducia
videamus, cul beatitudini par nihil unquam fue-

ἃ Alii. τοῦτο ἐπήγαγε. [ Mox Savil. et Codd. cit. ἐχεῖνος
τὸ φῶς, φησίν.
b More! πέξεισι. Sed ἐπέξεισι deest in

οὕτως «πᾶσιν ἐ

ARCHiEP. CONSTANTINOP.

C

D

44
Α γενέσθαι χαθαρὸν xal πολιτείαν λαμπράν. "Emeió7

μον τοῖς ἀχούουσιν ὁρῶν. “Ὅπερ οὖν καὶ αὐτὸς αἰνιτ-
τόμενος ἔλεγεν * Ταῦτα λέγω δι᾿ ὑμᾶς, ἵνα σωθῆτε.
Καὶ ὃ εὐαγγελιστὴς δὲ
μενος, μετὰ τὸ εἰπεῖν, "Iva μαρτυρήση περὶ τοῦ φω-
τὸς, ἐπήγαγεν, “Ἵνα πάντες πιστεύσωσι δι᾿ αὐτοῦ,

b E. Lud ει /
τὰ αὐτὰ τῷ Δεσπότῃ φθεγγό-

μονονουχὶ λέγων * μὴ νομίσης ὅτι διὰ τοῦτο μαρτυ-
7 kx c
ρήσων ἦλθεν ὃ βαπτιστὴς ᾿Ιωάννης, ἵνα τι τῷ Δεσπό-
τῇ προσθῇ εἰς ἀξιοπιστίας λόγον" οὐ διὰ τοῦτο, ἀλλ᾽
eqq [d ,ὔ ͵ὔ Ν᾽ E eO dg N ,
ἵνα οἵ ὁμόφυλοι πιστεύσωσι δι᾿ αὐτοῦ. “Ὅτι γὰρ ταύ-
τὴν προανελεῖν τὴν ὑποψίαν σπεύδων * τοῦτο εἴρηχε,
xoi ἐχ τῶν μετὰ ταῦτα δῆλον * ἐπήγαγε γὰρ, Οὐκ ἦν
diis ; Nom FED Y A ANC eXP,
éxelyoc λέγων τὸ φῶς. Ei δὲ μὴ πρὸς τὴν ὑπόνοιαν
ταύτην ἱστάμενος ἐπανέλαδε τοῦτο, παρεῖλχεν ἁπλῶς
N / M 7 δ 2 4
τὸ λεγόμενον, xot ταυτολογία μᾶλλον, ἢ σαφήνεια
KS in :
διδασχαλίας ἦν. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι ἀπεστάλη “ἵνα μαρ-
/ Y c N ἢ / / 2 ERE
τυρήσῃ περὶ τοῦ φωτὸς, τί πάλιν λέγει, Οὐχ 7v ἐχεῖ-
νος τὸ φῶς; Οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ μάτην * ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ὡς
τὰ πολλὰ παρ᾽ ἡμῖν μείζων ὃ μαρτυρῶν τοῦ μαρτυ-
ρουμένου, xal ἀξιοπιστότερος πολλάκις εἶναι δοχεῖ "
ἵνα μή τις xo ἐπὶ τοῦ ᾿Ιωάννου τοῦτο ὑποπτεύσῃ , ἐκ
προοιμίων εὐθέως τὴν πονηρὰν ταύτην ὑποψίαν ἀναι-
ρεῖ, καὶ πρόῤῥιζον αὐτὴν ἀνασπάσας, δείχνυσι τίς μὲν
οὗτος ὃ μαρτυρῶν, τίς δὲ ἐχεῖνος ὃ μαρτυρούμενος,
xa ὅσον τὸ μέσον τοῦ τε μαρτυρουμένου xot τοῦ μαρ-
mM e Lad cC
τυροῦντός ἐστι. Καὶ τοῦτο ποιήσας, χαὶ δείξας αὐτοῦ
τὴν ἀσύγχριτον ὑπεροχὴν, οὕτω μετὰ ἀδείας λοιπὸν
xol τῷ λειπομένῳ ἐπεξέρχεται λόγῳ " καὶ εἴ τι τῶν
ἀτόπων ἦν ταῖς τῶν ἀνοητοτέρων ὕφορμοῦν δια-
νοίαις, τοῦτο ἐκ μέσου μετὰ ἀχριδείας ἄρας, " οὕτως
ἅπασι μετ᾽ εὐχολίας λοιπὸν καὶ ἀκωλύτως τὸν τῆς
διδασχαλίας ἐφεξῆς ἐνίησι λόγον. ᾿ὐξώμεθα δὴ λοι-
πὸν μετὰ τῆς τῶν νοημάτων τούτων ἀποχαλύψεως,
xo τῆς τῶν δογμάτων ὀρθότητος, xo βίον ἡμῖν

, Υ͂ 5^ » N / Com 3
τούτων ὄφελος οὐδὲν, ἔργων. μὴ παρόντων ἡμῖν ἀγα-
θῶν. Κἂν γὰρ ἅπασαν τὴν πίστιν ἔχωμεν χαὶ τὴν
τῶν Γραφῶν χατανόησιν, τὴς δὲ ἀπὸ τοῦ βίου προ-
στασίας ὦμεν ἔρημοι καὶ γυμνοὶ, οὐδὲν τὸ χωλύον εἰς
τὸ τῆς γεέννης ἀπενεχθῆναι πὺρ; xai εἰς ἄπειρον ὑπὸ

DON 6é , / “Ὥ N € '
τῆς ἀσδέστου χαταχαίεσθαι φλογός. “Ὥσπερ γὰρ ot τὰ
ἀγαθὰ πράξαντες, ἀναστήσονται εἰς ζωὴν αἰώνιον *
οὕτως οἱ τὰ ἐναντία τετολμηχότες, εἰς αἰώνιον χόλα-

/ "57 » N . 2 ^
σιν xal πέρας οὐδέποτε ἔχουσαν. Διὸ πᾶσαν ἐπιδει--
-" ^ cr N , PW LN
ξώμεθα σπουδὴν, ὥστε μὴ τὸ γενόμενον ἡμῖν ἀπὸ τῆς
ὀρθῆς πίστεως κέρδος διαφθεῖραι τὴ τῶν ἔργων φαυ-
λότητι, ἀλλὰ καὶ ἐντεῦθεν εὐδοχιμιήσαντες μετὰ παῤ-
ῃ 25 Στὸ S prs X. sr 3M e
δησίας ἰδεῖν τὸν Χριστόν. Τ᾽᾿αύτης γὰρ ἴσον οὐδὲν τῆς

Savil. et in plurimis Mss. Paulo post Morel, ἐρεξῆς πε-
patus λέγων, Savil. et. Mss. plurimi 22:Zzs ἐνίησι 2

yov.

IN JOANNEM HOMIL. vir. al. vi.

, a.» , d r / ^N , 3
μακαριότητος * εἴη ποτ᾽ dv. l'évovco δὲ πάντας ἐπι-
e , E Iv ἘΞ /
τυχόντας τῶν εἰρημένων, εἰς δόξαν Θεοῦ πάντα πράτ-
E. AURIS οἷν “- yu i fe I 7
τειν, ( fj δόξα ἅμα τῷ μονογενεῖ Υἱῷ xax τῷ Πνεύ
-Ὸ» € /, 5 N 205 e “. 3 ,
pact τῷ ἁγίῳ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ἃ εἴη ποτ᾽ ἄν. Àlil γένοιτ᾽ ἄν. Ibid. Morel. πάντας ἀξίως
βιοῦντας τῶν εἰρημένων. Savil. πάντας ἐπιτυχόντας τῶν εἰ-

51
rit. Utinam nos supra dicta consequuti, ad glo-
ram Dei omnia faciamus, cui gloria una cum
unigenito Filio et Spiritu sancto, in szcula saecu-
lorum. Amen.

ρημένων. Pro utraque lectione stant Mss. plurimi.

OMIAIA ζ΄.

"Hy τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον
ἐρχόμενον εἰς τὸν χόσμον.

^ E m , 7 Y ,
Διὰ τοῦτο, ὦ πολυπόθητα τέχνα, χατὰ μέρος
e - e D c 7 M
ὑμᾶς τοῖς ἀπὸ τῶν Γραφῶν ἑστιῶμεν νοήμασι, xoi
ΕῚ 5" , / 5 / e € /8 Lud SN
οὐχ ἀθρόον πάντα ἐχχέομεν, ἵνα ῥάδια τῶν ἀεὶ κατα-
ΚΤ αὶ ΄ ς« » € δι ΄ -- K Y M EINEN
Ὀαλλομένων ὑμῖν f, φυλαχὴ γένηται. Καὶ γὰρ ἐπὶ
͵ LI i t
e Ly c ΄ὕ n
τῆς οἰχοδομίας, ὃ μὲν μηδέπω τῶν προτέρων λίθων
er M
σφιγγέντων ἑτέρους ἐπιθεὶς, σαθρὸν ἅπαντα xal cüxa-
Ie ε , B » NV 5 L /
ταόλητον ὑφαίνει τὸν τοῖχον " ὃ δὲ ἀναμένων πρότε-
τὦ D M [:/ M - '
ρον παγῆναι τὸν χάλιχα, xai οὕτω τὸ λεῖπον κατὰ
M E] M δ ἐν , [54 E) L
μικρὸν ἐπιτιθεὶς, μετὰ ἀσφαλείας ἅπασαν ἀπαρτίζει
M S, , z / , 5^ 589 /
τὴν οἰχίαν, οὐχ ὀλιγοχρόνιόν τινα, οὐδὲ εὐδιάλυτον,
7 /, , , M -
ἀλλὰ βεδαίαν χατασχευάζων αὐτήν. Τούτους καὶ ἡμεῖς
, / M M v 1 /
b μιμώμεθα τοὺς οἰκοδόμους, καὶ κατὰ τὸν αὐτὸν τρό-
M - /, ' '
mov τὰς ὑμετέρας οἰχοδομῶμεν ψυχάς. Καὶ γὰρ
hU , b
δεδοίκαμεν, μήποτε τῆς προτέρας χαταδολῆς νεοπα-
D 7 -Ὁ- ΄, /,
γοὺῦς ὑπαρχούσης, f, τῶν δευτέρων ἐπιθήχη θεωρη-
- , m E
μάτων χαὶ τοῖς προτέροις λυμήνηται, τῆς διανοίας
, c - y , M
οὐχ ἀρχούσης ἅπαντα 6.00 κατασχεῖν. Τί τοίνυν ἐστὶ
ὃ σήμερον ἡμῖν à θέν; Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθι-
τὸ σήμερον ἡμῖν ἀναγνωσθέν; Ἢν τὸ φῶς τὸ ἀληθι
* ^ , /, » )/ ^
νὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν
, ^E M 3 E] EM mA "I ΄ 8 /
κόσμον. loei γὰρ ἄνω περὶ τοῦ ᾿Ιωάννου διαλεγό-
C E d / c
(£voc ἔλεγεν, ὅτι ἦλθεν Ἵνα μαρτυρήση περὶ τοῦ φω-
e u ͵7 e
τὸς, xai ὅτι νῦν ἀπεστάλη " ἵνα μή τις “ταῦτα ἀχούων,
NN 1 A c /
διὰ τὴν τοῦ μαρτυροῦντος πρόσφατον παρουσίαν, χαὶ
Y c / i]
περὶ τοῦ μαρτυρουμένου τοιαύτην τινὰ ὑπόνοιαν λάθη,
, M , M x M
ἀνήγαγε τὴν διάνοιαν, xai πρὸς τὴν ἐπέχεινα πάσης
τ , er ΓΞ M τω ,
ἀρχῆς παρέπεμψεν ὕπαρξιν, τὴν οὐδαμοῦ λήγουσαν
ἀῶ e / 27 UN cC » e a M "eN Y
οὐδὲ ἱσταμένην. Kat πῶς ἔνι τοῦτο, 3 φησὶν, Υἱὸν ὄντα
“ Ξὸ / ἣ P" ps
ἔχειν ; Περὶ Θεοῦ διαλεγόμεθα, xa τὸ πῶς ἐρωτᾶς;
ΣΉ S A "E E 7 AM
καὶ οὐ δέδοικας, οὐδὲ φρίττεις; Εἶτα ἂν μέν σε ἔρη-
, m CNN (δι ye» E] , ede € M
ται τις, πῶς δὲ ἡμῶν ἀτελεύτητον ἕξουσιν ai ψυχαὶ
Y Y M M , M ,
τὴν ζωὴν xai τὰ σώματα μετὰ ταῦτα; χαταγελάση
— z^ c ΕἸ ^ ῃ ye ^ H ^ '
τῆς πεύσεως, ὡς οὐχ ἂν ἀνθρωπίνης διανοίας ὃν τὰ

b Sic Mss. quidam recte. Savil. autem οἱ Morel, μι-
μούμεθα... οἰχοδομοῦμεν, que ad seriem Chrysostomi
non tam bene quadrare videntur.

* Savil. αὐτά.

[9

E

I
ct

HOMILIA VII.

9. Erat lux vera, que illuminat omnem ho-
minem venientem in hunc mundum.

1. Ideo, dilectissimi filii, vos minutatim et
per partes Scripturarum doctrina pascimus , neque
simul omnia effundimus, ut facilior vobis sit
emissi verbi custodia. Nam in zdificiis, qui ante-
quam priores lapides conjuncti sint, alios super-
imponit, non firmum , sed facile ruiturum struit
parietem ; qui autem exspectat donec calce fir-
mentur, et sic paulatim cztera adjicit, tutam,
firmam diuque duraturam domum excitat. Hos
sedium structores et nos imitemur, eodemque
inodo vestras zedificemus animas. Timemus enim,
ne recens cum sit prior structura, secund:e additae
speculationes, priores pessumdent, cum mens ne-
queat omnia simul continere. Quid igitur hodie
lectum. est? £rat lux vera que illuminat
omnem hominem venientem in hunc mundum.
Qui enim supra de Joanne disserens , dicebat eum
venisse , Ut testimonium perhiberet de lumine ,
et nunc missum esse; ne quis hac audiens, ob
nuperum testificantis adventum, de eo cui testimo-
nium ferebatur aliquam suspicionem admitteret ,
mentes erexit, et ad omni principio superiorem
exsistentiam transmisit, quz nullum habitura fi-
nem est. Et quomodo possunt hzc esse, inquies,
cum sit Filius? De Deo loquimur, et tu interrogas
quomodo? neque times vel horrescis? Ad hzc,
si quis quirat a te, quomodo animz ct corpora
immortali vita fruitura sint, interrogationem il-
lam ridebis, quasi non sit humanz mentis quz-
rere, sed credere tantum oporteat; neque dictum
illud scrutari, cujus sufficiens sit. demonstratio

4 Quidam ἄνθρωπον ὄντα ἔχειν υἱόν. Paulo post Savil.
[cum Codd.705 et 706.] ρρίττεις; ἀλλ᾽ ἄν. Morel. φρίττεις:

Y

εἶτο, ἄν.

52 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

dicentis potentia;sin autem illum quietanimas et τοιαῦτα ζητεῖν, ἀλλὰ δεῖν πιστεύειν μόνον xot μὴ
corpora creavit, et nulla comparatione creaturam περιεργάζεσθαι τὸ εἰρημένον, ἀρκοῦσαν ἔχοντα ἀπό-
universam exsuperat, sine principlo esse dica- δειξιν τοῦ λεχθέντος τὴν δύναμιν τοῦ cera ἂν δὲ
mus, tu interrogabis quomodo id factum sit? τὸν ψυχὰς καὶ σώματα ἐργασάμενον; χαὶ τῆς χτί-
Ecquis sane mentis hzc esse dixerit? quis bene σεως ἁπάσης "ah iare ὑπερέχοντα, ἄναρχον εἶναι
Incom- valentis animi et ratiocinii? Audistisillud, Erat φῶμεν, τὸν τρόπον ἡμᾶς ἀπαιτήσεις ; Καὶ τίς ἂν
i aam lux vera. Quid frustra contendis, ut infinitam il- ταῦτα χαθεστηχυίας εἶναι φαίη Ψυχῆς; * τίς δὲ oytat-
serutanda, lam vitam ratlocinio assequaris, quie non potest νοντος λογισμοῦ; Ἤχουσας ὅτι Ἣν τὸ φῶς τὸ ἄληθι-
atüngi ? quid. quzris ea quae. exquiri nequeunt? νόν. Τί φιλονειχεῖς εἰχῇ χαὶ μάτην ὑπεραχοντίσαι τῷ
cur incomprehensibilia scrutaris? cur examinas ea Β λογισμῷ τὴν ἄπειρον ταύτην ζωήν; Οὐδὲ γὰρ οἷόν τε.
qui examini non subjacent? Solarium radiorum Τί ζητεῖς τὰ ἀζήτητα; τί περιεργάζη τὰ ἀχατά-
perquire radicem; non poteris assequi, neque ληπτα; "τί ἐρευνὰς τὰ ἀνεξερεύνητα ; Κατανόησον
tamen indignaris , neque zgre fers imbecillitatem τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων τὴν ῥίζαν αὐτήν - ἀλλ᾽ οὐ 8u-
tuam. Cur ergoin majoribus audax es et teme- νήσῃ, καὶ ὅμως. οὖκ ἀγαναχτεῖς, οὐδὲ δυσχεραίνεις
rarius? Joannes filius tonitrui, qui spirituali tuba. ἐπὶ τῇ ἀσθενείᾳ. Πῶς οὖν ἐν τοῖς μείζοσι τολμηρὸς
canit, ubi illud, Erat,a Spiritu audivit, nihil γέγονας xoà προπετής; Ὃ τῆς βροντῆς υἱὸς Ἰωάννης,
ultra quassivit : et tu non pari gratia donatus, “ὃ ἀπὸ τὴς σάλπιγγος ἠχῶν τῆς πνευματιχῇς, τὸ,
qui ex infirmis ratiociniis tuis loqueris, cogni- Ἦν, ἀχούσας παρὰ τοῦ Πνεύματος, οὐδὲν ἐπεζήτησε
tionis illius terminum transcendere conaris?Ideo- πλέον" σὺ δὲ ὃ τῆς χάριτος ἀμοιρῶν τῆς ἐχείνου, xal
que non parem ei, quam 1116 habuit, notitiam ὃ ἀπὸ τῶν δειλῶν φθεγγόμενος λογισμῶν, ὑπερόῆναι
unquam assequeris. Hujusmodi namque estdia- € τὸ μέτρον τῆς ἐχείνου ἡνωσεῶς Φιλονεύσεῖς; 4 Διὰ
boli calliditas : eos qui illi obsequuntur, extra τοῦτο τοιγαροῦν οὐδὲ πρὸς τὸ iu τῆς ἐχείνου γνώ-
terminos a Deo nobis positos transfert, quasilonge ^ cec ἀφικέσθαι δυνήση. ᾿Γοιαύτη γὰρ f, τοῦ διαδόλου
ulteriora attingere possimus : postquam autem μεθοδεία᾽ ἐξάγει μὲν τῶν παρὰ τοῦ Θεοῦ δοθέντων
hac spe inescatos a divina gratia extrusit, tunc ὅρων ἡμῖν τοὺς πειθομένους αὐτῷ, ὡς ἐπὶ πολλῷ μεί--
demun non modo nihil ultra addit; quomodo enim ζοσιν" ὅταν δὲ ταῖς ἐλπίσι ταύταις δελεάσας ἐχόάληῃ
id faceret, diabolus cum sit? sed nec sinit ut ἃ τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος, τότε λοιπὸν οὐ μόνον οὐδὲν
priora, in queis tuto versabamur, redeamus; ve- πλέον προσδίδωσι, ( πῶς γὰρ διάδολος ὦν;:) ἀλλ᾽ οὐδὲ
rum circum quaque agit errantes, qui nusquam εἰς τὰ πρότερα, ἔνθα ἀσφαλῶς χαὶ βεδαίως διετρί-
consistere possimus. Sic primum parentem ex pa- ὄομεν, ἀφίησιν ἐπανελθεῖν, ἀλλὰ πανταχοῦ περιάγει
radiso excidere curavit. Cum enim illum spe ma- πλανωμένους, xai οὐκ ἔχοντας οὐδαμοῦ στῆναι. Οὕτω
joris scientize et honoris inflasset, etiam illum ab καὶ τὸν πρωτόπλαστον Ex τῆς τοῦ παραδείσου διαγω--
iis quibus tranquille fruebatur ejecit. Non modo γῆς ἐποίησεν ἐχπεσεῖν. Π]ροσδοκίᾳ γὰρ μείζονος γνώ-
enim non factus est aequalis Deo, ut ipsi pollice- σεως xoi φυσήσας αὐτὸν, xol τῶν τότε Ümag-
batur, sed sub mortis tyrannidem detrusit; nec D χόντων αὐτῷ μετὰ ἀδείας ἐξέδαλεν. Οὐ γὰρ μόνον ἰσό-
solum a ligni esu nihil accepit, sed etiam ex illa θεος οὐ γέγονε, χαθὼς ὑπισχνεῖτο αὐτῷ, ἀλλὰ χαὶ εἰς
quam habebat scientia non parum amisit, idque τὴν τοῦ θανάτου τυραννίδα * ἐξέπεσεν, οὐ μόνον οὐδὲν
spe majoris adipiscendz. Nam tunc primum de πλέον ἀπὸ E τοῦ ξύλου viene iesus ἀλλὰ
nuditate erubescere ccepit, cum antea omni pu- χαὶ τῆς γνώσεως ἧς εἰ γεν οὐ μικρὸν ἀπολέσας, "ἐλπίδι
dore et rubore superior fuisset. Hlud etiam quod πλείονος γνώσεως. 'Tó τε γὰρ αἰσχύνεσθαι xol xaca-
se nudum esse adverteret, quod. vestibus exinde δύεσθαι ἐπὶ τῇ γυμνότητι, τότε αὐτῷ προσεγένετο, πρὸ
egeret, illud, inquam, et alia plurima tristia ac- τῆς ἀπάτης ἀνωτέρω ταύτης ὄντι τῆς αἰσχύνης. Αὐτό τε
ciderunt. Quod ne nobis quoque contingat, Deo γὰρ τὸ δρᾶν ἑαυτὸν γυμνὸν ὄντα, καὶ δεῖσθαι λοιπὸν τῆς
obtemperemus , ejus praecepta observemus, et ni- ἀπὸ τῶν ἱματίων περιδολῆς, καὶ τε αὐτῷ πλείονα
hil ulterius curiose perquiramus; ut ne ex nobis ἐντεῦθεν ἐφύη πάθη τότε. “Ὅπερ ἵνα μὴ χαὶ ἡμεῖς
concessis excidamus donis, quod ct illis accidit. E πάθωμεν, πειθώμεθα τῷ Θεῷ, καὶ μένωμεν ἐν οἷς

a Sic Morel. et Mss, omnes. Savil. 7 ὑγιαίνοντος. dg.
- , " 3» - r “
b Sic Morel. τί ἐρευνξίς. Savil. «i ἰχνεύεις. « Morel. ἐξέπεσεν. Savil. (et Codd. 705 et 706] κατέ-
ς Sic Morel. Savil. à τὴν σάλπιγγα ἔχων τὴν πνευμα- πεσεν.
τιχὴν, τὸ ἦν, ἀχούσας παρά. f Sic Savil. Morel. ἐλπίδι πλείονος γνώσεως τοῦτο παθών.
τιχὴν, τ χούσα

4 Sic Sayil. Morel. διὰ τοῦτο αὐτοῦ οὐδὲ πρὸς τὸ μέτρον ὅ τε γὸρ

IN jOANNEM HOMIL. vil al.

αὐτὸς ἡμῖν προσέταξε, χαὶ μηδὲν περαιτέρω πολυ-
ias ἵνα μὴ xoX τῶν ἤδη δοθέντων ἡμῖν
χπέσωμεν πῶκὴρ καθάπερ χαὶ οὗτοι πεπόνθασι.
Ἰῆς γὰρ ἀνάρχου ζωῆς ἀρχὴν Sua odios εὑ ρεῖω,
χαὶ ἅπερ Hm € χειν ἀπώλεσαν. Οὔτε γὰρ τὸ ζη-

χαὶ τῆς

τούμενον οὐδὲ γάρ ἐστι δυνατόν *

ὅρον
[3 cS M D

ὑγιοῦς περὶ τοῦ Μονογενοῦς
ἡμεῖς μὴ μεταίρωμεν ὅρια αἰώνια, ἃ ἔθεντο οἱ πατέ-
pec ἡμῶν, ἀλλ᾽ εἴχωμεν πανταχοῦ τοῖς τοῦ Πνεύματος

νόμοις, χαὶ ἀχούοντες ὅτι Ἣν τὸ gom τὸ ἀληθινὸν,

ἐξέπεσον πίστεως. Ἀλλ᾽

μηδὲν πλέον ἐπιζητῶμιεν εὑρεῖν * οὐδὲ γὰρ ἔνι ταύτην

c px M eos Ei Y X € L4

ὑπερόῆναι τὴν ῥῆσιν. Εἰ μὲν γὰρ ὡς ἄνθρωπος
, *u , c c 1 e

ἐγέννα, ἀνάγχη μέσον εἰναί τι τοῦ γεννῶντος xat τοῦ

5 ^X OM 3 X τ 6 Lud /

ἐπειδὴ 68 ἀῤῥήτως xai ὡς Θεῷ πρέπον

m A , —

τοῦ μετὰ ἀναχώρει" τῶν χρόνων

€ NY ΕΝ EY Lud 5» ,

ὃ δὲ Υἱὸς xai τῶν αἰώνων πάν-

γεννωμένου *
ἐστὶ, τοῦ πρὸ χαὶ
1 ce
γὰρ ταῦτα ὀνόματα.
ι
M
τῶν ἐστὶ ποιητής.
- c M , ^ , ͵7ὔ
Οὐχοῦν οὐ πατὴρ, φησὶν, ἀλλ᾽ ἀδελφός. Ποία

ψν E 2017 2 M M M ' IH / M
ἀνάγχη,, εἶπέ μοι; Ei μὲν γὰρ xat τὸν Πατέρα xot.

τὸν Υἱὸν ἐξ ἑτέρας ἐλέγομεν εἰναι ῥίζης, χαλῶς ἂν

5 M ,
ταῦτα ἔφης τότε. Εἰ δὲ ταύτην μὲν φεύ εύγομεν τὴν ἀσέ-
Y ,
Gevxy, Nsyapews δὲ τὸν μὲν Πατέρα * πρὸς τὸ ἄναρχον
^ ^6 E) E
εἰναι; Uns ἡεγθνέῖσβδι τὸν δὲ Υἱὸν σειν
εἰναι, γεγεννημένον δὲ ἐχ τοῦ | Hess, ποία eid
ἐχ τῆς ἐννοίας ταύτης τὸν ücs67, Mov ἐχεῖνον ἔπεισ-
AND ὁ ,
ελθεῖν ; Οὐδεμία. Ἀπαύγασμα γάρ ἐστι᾽ τὸ δὲ ἀπαύ-
quopo συνεπινοεῖται τῇ φύσει, ἧς ἐστιν ἀπαύγασμα.
Διὰ γὰρ τοῦτο χαὶ ὃ Παῦλος τοῦτον οὕτως ἐχάλεσεν,
er ^Y y : - , ^ A Cem rf τὰ
ἵνα μηδὲν μέσον ὑποπτεύσης Πατρὸς καὶ Υἱοῦ. Τοῦτο
i ὍΣ , ^ / X& WX 5. Tu c t6 ^ /
μὲν οὖν τούτου δηλωτιχόν * τὸ δὲ ἐφεξῆς τοῦ ὑποδεί--
D - , ,
ματος, τὴν " ὑφορμῶσαν τοῖς ἀνοήτοις ἀτοπίαν διορ-
D M δὴ M , M y
θοῦται. M7, γὰρ, ἐπειδὴ ἀπαύγασμα, φησὶν, ἤχουσας,
^ , bh , ,
τῆς ἰδίας αὐτὸν ἀπεστερῆσθαι νομίσης ὑποστάσεως.
3 c M] τ M τ - - A c
Ασεδὲς γὰρ τοῦτο, χαὶ τῆς τῶν Σαῤελλιανῶν χαὶ τῶν
ἀπὸ Pone έλλου μανίας. Ἡμεῖς ὃ δὲ οὐχ “οὕτως, ἀλλὰ
καὶ ἐν ἰδία αὐτὸν ὑποστάσει εἰναί φαμεν. Διὰ τοῦτο
^ ^ , I: 4
εἰπὼν αὐτὸν ἀπαύγασμα , ἐπήγαγεν, ὅτι Καὶ χαρα-
c - c J
χτήρ ἐστι τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, ἵνα τὴν ἰδίαν ὅπό-
^ , 3 € LES ΕἸ $9 25 ον. €
στασιν δηλώση xat τῆς αὐτῆς ὄντα αὐτὸν οὐσίας, ἣς
3 X22 ΞΟ. Qz à DEN δὲ λέξε ρά
ἐστι καὶ χαραχτήρ. Οὐ γὰρ ἀρχεῖ μιᾷ λέξει, καθάπερ
Υ͂ M V M c c , -
ἔφθην εἰπὼν, τὰ περὶ Θεοῦ παραστῆσαι δόγματα τοῖς
2 , 5 $5 ' ^ M 7
ἀνθρώποις * ἀλλὰ ἀγαπητὸν, ἂν πολλὰ συμφορήσαντες,
ες , ^ , τ᾿ ΞΡ e M ^
ἐξ ἑχάστου τὸ πρέπον ἐπιλεξώμεθα. Οὕτω γὰρ δυνη-
, 0 e» »z1! 2 Z fj ^ [4 ) / ^ 2t! ΑΛ λέ
σόμεθα τῆς ἀξίας ἐφικέσθαι δοζολογίας" ἀξίας δὲ λέγω,
2 ' M A- B7 papas A ^ Ei 7, Y ΟΝ
κατὰ τὴν ἡμετέραν δύναμιν. Εἰ γάρ τις πρὸς αὐτὴν
b » 55} 22 Lir α΄ A M z ) -
τὴν ὄντως ἀξίαν εἰπεῖν δύνασθαι νομίζοι, χαὶ φιλονει-
χοίη; λέγων οὕτως εἰδέναι τὸν Θεὸν ὡς αὐτὸς οἶδεν

ἑαυτὸν. οὗτος μάλιστά ἐστιν ὃ τὸν Θεὸν ἀγνοῶν. Ταῦτ᾽

*» Morel. et quidam Mss. πρὸς τό. Savil. et alii (Cod.
708 e corr.] πρὸς τῷ.
b Savil. et Morel. ὑρορμοῦταν. Mss. quidam ὑρορμῦ-

C

"

55

3

Dum enim vitz principio carentis principium per-
quirunt, etiam illa quae habere poterant amiserunt.
Neque enim id quod quaerebant invenerunt; non
enim poterant; atque a sana circa Unigenitum
fide exciderunt. At nos ne transferamus terminos
antiquos, quos posuerunt patres nostri, et ubique
Spiritus sancti legibus cedamus : et cum audimus,
Erat lux vera, mhil. ulterius inquiramus : ne-
que enim ultra possumus pertingere. Nam si Deus
ut homo genuisset, necessario interstitii quidpiam
fuisset genitorem inter et genitum; sed quia inef-
fabili modo et ut Deum. decet genuit, abstine ab
his vocibus, ante et post : hec quippe tempo-
rum nomina sunt : Filius vero etiam seculorum
omnium conditor est.

2. Ergo non pater, ait, sed frater est. Quz ne-

cessitas, quaeso? Nam si Patrem et Filium ex alia ie E
1lio

et diversa radice ortos diceremus, hzc jure dicere
posses : sin hanc vitamus impietatem, dicimusque
Patrem sine principio esse, nec genitum fuisse;
Filium vero sine principio quidem esse, sed geni-
tum a Patre, qua necessitas ex hac cogitatione,
impium illum inferre sermonem? Nulla sane. Et-
enim splendor est; splendor autem simul intelli-
gitur cum natura illa, cujus est splendor. Ideo enim
Paulus illum sic vocavit, ut nihil medium suspi-
careris inter Patrem et Filium : id. enim hoc no-
mine significatur. Post hoc exemplum, eam quie
hinc apud insanos suboriri poterat absurditatem
corrigit. Ne, inquit, quoniam splendorem audisti,
ipsum propria hypostasi privari putes. Nam im-
pium hoc esset, et Sabellianorum Marcelliano-
rumque insania. Nos autem non ita sentimus, sed
ipsum in propria sibi hypostasi esse dicimus :
ideo postquam illum splendorem appellaverat,
intulit, Et character substantie illius, ut pro-
priam hypostasin significaret, ostenderetque ipsum
ex eadem esse substantia, cujus character. est. Ne-
que enim satis est verbum unum, ut jam dixi, ad
illa de Deo dogmata hominibus significanda : sed
optandum ut multis simul allatis, ex singulis quod
conveniat seligamus. Íta enim poterimus digne
gloriam Dei celebrare; digne scilicet secundum
facultatem nostram. Si quis enim de illa digne se
loqui posse putet, atque asseveret se ita Deum
nosse, ut ipse se novit, is maxime Deum ignorat.

σαν.

€ [οὕτω φαμὲν, ἀλλά... εἶναι ὑποστάσει. Quz Sayil. et

Cod. cit.]

Vera de
t de
do-

ctrina.

Sabbellia-
norum et

Marcellia-
norum in-
sania.

Mebr. v. 3.

Contra
AÁnomcos,

δή

S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Hac cum sciamus, diligenter retineamus ea qua E οὖν εἰδότες, μένωμεν χατέχοντες μετὰ ἀσφαλείας à
, ; pvo χ μ

tradidere nobis 11 qui ab initio ipsis oculis vide-
runt, et ministri fuere Verbi, neque ultra curiose
scrutemur. Duo namque damna hoc morbo labo-
rantes invadent : quod temere laborent illa qua-
rendo, quz invenire nequeunt; et quod Deum in
iram provocent, dum ab ipso positos terminos
evertere conantur. Quod. quantopere iram Dei con-
citet, non opus est vobis dicere, cum id omnes scia-

us. Quamobrem missa illorum arrogantia, Dei ,;

verba cum tremore audiamus, ut ille perpetuo nos

Isai. 66. 2. tueatur : nam ait, 44d quem respiciam nisi ad
mansuetum et humilem, et quietum, et tremen-

tem verba mea? Hac igitur. missa curiositate,
conteramus corda, peccata lugeamus, ut Christus

jussit, de sceleribus nostris compungamur, ac di-

ligenter animo repetamus ea quz hactenus admi-

simus delicta; studeamus illa omnino abluere. Ad

hanc quippe rem multas Deus nobis aperuit vias.

Isai.43. Dic tu prior, inquit, iniquitates tuas, ut justifi-
HP. ceris; et rursus, Dixi, Confitebor adversum me
injustitiam meam Domino, et iu remisisti im-

Peccata pietatem. cordis mei. Neque enim parum nobis
"iiis confert ad minuendam peccatorum molem frequens
eorum memoria et accusatio. Est et alia efficacior

via, si nemini eorum, qui in nos peccarunt, suc-
censeamus ; si omnibus iis, qui in nos deliquerunt,

delicta condonemus. Vis et tertiam ediscere viam?

Dan.4. 24. Audi Danielem dicentem : Quamobrem peccata
tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas mi-
sericordia erga pauperes. Est et alia, nempe ora-

tionum frequentia, et in precibus ad Deum emis-

sis perseverantia. Affert etiam. nobis consolatio-

nem non modicam et remissionem peccatorum je-

junium, quando cum benignitate erga alios con-

junctum est, atque ire. Dei vehementiam. exstin-
Eccli.3.30. guit. Ignem enim flammantem aqua exstinguet,
et. eleemosynis peccata purgantur. In his ergo

viis omnibus gradiamur. Si enim in iis semper
versemur, si in iis omne studium insumamus, non

modo praeterita peccata abluemus, sed. etiam in

futuro maxima lucrabimur. Neque enim diabolo

locum offeremus nos invadendi, neque in segni-

tiem vel in perniciosam curiositatem incidemus.

Per hiec enim atque alia, insanas illas quistiones,

noxiasque disputationes inducit, quod otiosos de- D

sidesque videat, et nullam vitz? probze curam ge-
rentes. At nos hunc illi aditum obstruamus, vigi-

? εἶπα deest in Savil, Mox Morel. ἀρῆχας, Savil. ἀφέῖλες.
b Morel. post προσεδρεύειν adjicit δέ,

IN - Bus 5-5 ΩΝ 3. d Nue ,
παρέδοσαν ἡμῖν ol ἀπ᾿ ἀρχῆς αὐτόπται xa ὑπηρέται
γενόμενοι τοῦ Λόγου, xo μηδὲν περαιτέρω περιεργα-
ζώμεθα. Δύο γὰρ τοῖς ταύτην νοσοῦσι τὴν νόσον πε-
ριέσται τὰ δεινά. τό τε cix, ταλαιπωρεῖσθαι, ζητοῦντας
ἅπερ εὑρεῖν οὐ δυνατόν" τό τε παροξῦναι τὸν Θεὸν,
τοὺς παρ᾽ αὐτοῦ τεθέντας ὅρους ἀνατρέπειν ἐπιχει-

es [:/ x c^ - M , SN 55V δεῖ 7
ροῦντας. “Ὅσην δὲ τοῦτο χινεῖ τὴν ὀργὴν, οὐδὲν δεῖ παρ
m - c m ,
ἡμῶν μαθεῖν, πάντας εἰδότας ὑμᾶς. Διὸ τῆς ἀπονοίας
αὐτῶν ἀφέμενοι, τρέμωμεν αὐτοῦ τοὺς λόγους, ἵνα

ἘΞ zd ^ 1 -
διηνεχῶς ἡμᾶς τειχίζη " ᾿Επὶ τίνα γὰρ ἐπιδλέψω, φη-
M 2 OEC MO DOR ^ e M Y SECO T n
σὶν, ἀλλ᾽ ἢ ἐπὶ τὸν πρᾶον χαὶ ταπεινὸν, καὶ ἡσύχιον,
N / / M / ? / ,
Xo τρέμοντά μου τοὺς λόγους; ᾿Αφέντες τοίνυν τὴν
ὀλεθρίαν ταύτην πολυπραγμοσύνην, συντρίψωμεν τὰς
χαρδίας, πενθήσωμεν τὰ ἡμαρτημένα ἡμῖν, καθὼς
προσέταξεν ὃ Χριστὸς, κατανυγῶμεν ἐπὶ τοῖς πλημ.--
μεληθεῖσιν ἡμῖν, ἀναλογισώμεθα μετὰ ἀχριδείας τὰ
κατὰ τὸν ἔμπροσθεν ἡμῖν ἅπαντα τολμιηθέντα χρόνον,

N / c
. σπουδάσωμεν αὐτὰ ἀποτρίψασθαι παντοδαπῶς. Πολ-

ΩΣ Ν /, -
λὰς γὰρ sic τοῦτο ὃ Θεὸς ἀνέῳξεν ἡμῖν δδούς. Λέγε
- Nn J n
γὰρ σὺ, φησὶ, πρῶτος, τὰς ἁμαρτίας σου, ἵνα δι-
τ M 4) ἃ Ἄνα / 55
χαιωθῆς" xot πάλιν, * Etre, τὴν ἀνομίαν μου ἐξαγο-
ρεύσω χατ᾽ ἐμοῦ, χαὶ σὺ ἀφῆκας τὴν ἀσέδειαν τῆς
δί Οὐδὲ γὰρ μικρὸν ἡμῖν συντελεῖ πρὸς τὸ
χαρδίας μου. Οὐδὲ γὰρ μικρὸν ἡμῖν συντελεῖ πρὸς τὸ
c D / ,
μειῶσαι τῶν ἁμαρτημάτων τὸ μέγεθος ἣ συνεχὴς αὐὖ--

- , Y 2/ "E Are /
τῶν χατηγορια xot μνήμη. στι χαὶι ἕτερα ταυτῆς

E] / ΝΣ N ὃ N e DEG Lm ce ,
ἐνεργεστέρα δδὸς, τὸ μηδενὶ τῶν elc ἡμᾶς ἡμαρτηκό-
τῶν μνησιχαχεῖν; τὸ πᾶσι τοῖς εἷς ἡμᾶς πλημμελη-
θεῖσι συγχωρεῖν τὰ πλημμελήματα. Βούλει καὶ τρίτην
μαθεῖν; Ἄκουσον τοῦ Δανιὴλ λέγοντος" Διὸ τὰς ἅμαρ-
τίας σου ἐν ἐλεημοσύναις λύτρωσαι, χαὶ τὰς ἀνομίας
2 5 - , "g^ ^Y M {τ /,
σου ἐν οἰχτιρμοῖς πενήτων. "ἔστι δὲ xal ἑτέρα μετὰ
ταύτης, ἣ τῶν εὐχῶν συνέχεια, καὶ τὸ προσεδρεύειν
" Y / - N N N 3 Y /
μετὰ χαρτερίας ταῖς πρὸς τὸν Θεὸν ἐντεύξεσι. Φέρει
τινὰ παραμυθίαν ἡμῖν οὐ μικρὰν xa λύσιν τῶν ἥμαρ-
τημένων xol νηστεία ὁμοίως , ὅταν μετὰ τῆς εἰς ἑτέ-
ρους φιλανθρωπίας γίνηται, xal σδέννυσι τὸ σφοδρὸν
c c c cC e Y
τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ. Πῦρ γὰρ φλογιζόμενον a6éicct
ὕδωρ, χαὶ ἐλεημοσύναις ἀποχαθαίρονται ἁμαρτίαι.
T , LH , €wN ἡ M [4 , E! M 5
αὐτας τοίνυν πάσας δδεύωμεν τὰς ὁδούς. Ἂν γὰρ ἐν
τὰ ^ eS
τούτοις ὦμεν διαπαντὸς, ἂν εἰς ταῦτα τὴν σχολὴν ἀνα-
/ ^ / ^ / c2 ,
λίσχωμεν, οὐ μόνον τὰ παρελθόντα “ ἀπονιψόμεθα
πλημμελήματα, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ μέλλον τὰ μέγιστα
Ν e^ Q à ἀν E 66). M
χερδανοῦμεν. Οὐ γὰρ παρέξομεν τῷ διαδόλῳ σχολὴν
» kA
προσθδάλλειν ἥμῖν, οὔτε εἰς ῥᾳθυμίαν βίου, οὔτε εἰς
τὴν ὀλεθρίαν περιεργίαν. Καὶ γὰρ * xal ταῦτα μετὰ
m A 3» -» M , /, 7 M ἢ
τῶν ἄλλων καὶ ἐντεῦθεν τὰς ἀνοήτους ζητήσεις καὶ τὰς

, λ 2 2 2 , , ^ ,
λογομαχίας τὰς ἐπιθλαδεῖς ἐπάγει, Ex τοῦ cy otov

v Quidam ὁπονιπτόμεθα.
d Morel «zi ταῦτα. Savil, zat τούτοις.

IN JOANNEM HOMIL. Vill. al.

b M , -᾿ ^
τὰς δρᾶν καὶ ἀργοῦντας, καὶ μηδεμίαν τῆς κατὰ τὸν
m / 3 ^5 - 2 ὦ
βίον ἀρετῆς πρόνοιαν ποιουμένους. Ἀλλ᾽ ἡμεῖς αὐτῷ
"AER. 7 ,
ταύτην τὴν παρείσδυσιν ἀποφράξωμεν, γρηγορήσωμεν,
, c - D " /, ARMS
γήψωμεν, ἵνα ἐν τῷ βραχεῖ τούτῳ χρόνῳ χαμόντες
- - , m ,
ὀλίγα, τῶν ἀθανάτων ἐν τοῖς ἀπείροις αἰῶσι τύχωμεν
- , - σ΄ ͵ €. τῷ
ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν
cx E T $ ὦ Y ,
Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ov οὗ xai μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ, ἅμα
- c / , NP 2 em Ν 2» me 3 δὰ
τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

Qt

VII. 5
lemus, sobrii simus, ut postquam hoc brevi tem-
pore modicum libovigéiana, $ immortalibus per
infinita secula fruamur bonis, gratia et benigni-

tate Domini nostri Jesu Christi , per quem et cum
quo Patri, et una Spiritui sancto gloria, in szecula

E seculorum. Amen.

OMIAIA η΄.

3^

3 εὐδο

Ἢν τὸ φῶς τὸ ἀλ
M ,

ἐρχόμενον eic τὸν χόσμον.

/ / “,
ληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον

Οὐδὲν γὰρ χωλύει καὶ τήμερον τῶν αὐτῶν ἅψασθαι
ῥημάτων. ἐπειδὴ on ὑπὸ τῆς τῶν δογμάτων
em γήσεωςξ ἐχωλύθημεν ἅ ἅπασι p ἀναγνωσθεῖσιν ἐ ἐπεξ-
ελθεῖν. Ποῦ τοίνυν εἰσὶν oi μὴ τὸς αὐτὸν ἀληθι-
νὸν Θεόν ; ᾿Εντοαῦθα μὲν γὰρ φῶς ἀληθινὸν εἴρηται"
ἑτέρωθι δὲ, αὐτοαλήθεια, καὶ αὐτοζωή. Ἀλλ᾽ ἐχείνῳ
μὲν τῷ λόγῳ, ὅταν ἐχεῖ γενώμεθα, σαφέστερον ἐπεξε:
λευσόμεθα - χατὰ δὲ τὸ παρὸν, ἀναγκαῖον τέως ἐχεῖνο
πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην εἰπεῖν. Εἰ φωτίζει πάντα

ze odd i
ἄνθρωπον P oy du λενον εἰς τὸν χόσμον, πῶς πρῖνος
μεμενήχασι τοσοῦτοι: Οὐ γὰρ δὴ πάντες ἐπέγνωσαν
τοῦ Χριστοῦ τὸ σ cé6Gac. Πῶς οὖν grt πάντα ἄν-
θρωπον ; Τό γε εἰς αὐτὸν ἦχον. Ei δέ τινες ἑχόντες
τοὺς τῆς διανοίας ὀφθαλμοὺς μύσαντες, P μὴ βούλοιντο
ἘΣ ποῦει τοῦ φωτὸς τούτου τὰς ἀχτῖνας, 00 παρὰ
τὴν τοῦ φωτὸς φύσιν ἣ σχότωσις ἐχείνοις, ἀλλὰ παρὰ
τὴν χαχουργίαν τῶν ἑχοντὶ ἀποστερούντων ἑαυτοὺς
τῆς δωρεᾶς. Ἣ μὲν γὰρ χάρις εἰς πάντας ἐχχέχυται,
οὖχ Ἰουδαῖον, οὐχ “ἕλληνα, οὐ βάρδαρον, οὐ Σχύθην,
οὐχ ἐλεύθερον, οὐ δοῦλον, oUx power οὗ γυναῖχα, οὐ
πρεσθύτην, οὗ νέον ἀποστρεφομένη " πάντας δὲ ὁμοίως
προσιεμένη xai μετὰ τῆς ἴσης χαλοῦσα τιμῆς. Ot δὲ
ὃ ἑαυτοῖς

D ,
οὖχ ἐθέλοντες ἀπολ αὖσαι τῆς O6 προσ:

δίχαιοι ταύτην ἂν εἰεν λογίσασθαι τὴν ον Ὅταν
γὰρ τῆς εἰσόδου πᾶσιν ἀνεῳγμένης , xai (eem τοῦ
ts ὄντος, ἐθελοχαχοῦντές
παρ᾽ οὐδένα ἕτερον, ἀλλ᾽ ἢ παρὰ τὴν οἰκεί ίαν p
ἀπόλλυνται uóvov. "Ev τῷ χόσμῳ ἦν" ἀλλ᾽ τ ὡς

τοῦ χόσμιου σύγγ͵ paras ἄπαγε: Διὰ γὰρ τοῦτο ἐπήγα-

τινες ἔξω μενῶσι,

γε" Καὶ ὃ χόσιλος δι αὐτοῦ ἐγένετο" διὰ τούτου σε

s , ej * e /
πάλιν ἀνάγων ἐπὶ τὴν προαιώνιον ὕπαρξιν τοῦ Movo-
a Savil. et pauci Mss, [705 et 706] οὐδὲν χωλύει. Morel.
et multo plures οὐδὲν jzg χωλύξε. Ubi illud ;ze ad tita-
lum refertur.

HOMILIA. VIII.

Erat lux vera, que illuminat omnem homi-
nem venientem in hunc mundum.

1. Nihil enim prohibet, quominus hodie eadem
verba expendamus, quia nuper dogmatum expo-
sitio impedimento fuit, quominus omnia quz le-
cta fuerant explicaremus. Ubi sunt igitur illi, qui
dicunt ipsum verum Deum non "T Hic enim
lux vera appellatur; alibi vero ipsa veritas, ipsa
vita. Verum illud, cum eo pervenerimus, aper-

C tius indagabimus : in prasenti autem necesse est
id interim caritati vestrae recensere. Si illuminat
omnem hominem venientem in hunc mundum,
quomodo tot homines non illuminati manent? Non
enim omnes Christi cultum agnoscunt. Quomodo

Christus

ergo illuminat omnem hominem? Quantum in ipso lus cur wi
omnes 1liu-

minet.,

est. Si qui vero sponte sua mentis oculos clau-

dentes, hujus lucis radios percipere nolint, non
ex natura lucis evenit quod in tenebris maneant,
sed ex nequitia eorum qui sponte se hoc privant
munere. Gratia quippe in omnes effusa est ; non Ju-
dzeum, non Graecum, non barbarum, non Scytham,
non liberum, non servum, non virum, non mu-
lierem, non. senem, non juvenera aversatur; sed
omnes similiter admittit, et cum pari vocat honore.
Qui vero nolunt hoc fcüi dono, hanc sibi ipsis cz-
citatem imputent oportet. Cum enim aditu omni-
bus patente, et a nemine intercluso, quidam ex
voluntaria nequitia extra manent, 11 suo tantum
vitio pereunt. 7n mundo erat : at non, tam-
quam mundo coctaneus; absit. Ideo iituhit Et
mundus per WU est : per haec rursum
te inducit ad illam Unigeniti ante szecula exsi-
stentiam. Nam qui audivit hunc universum mun-

b μὴ βούλοιντο. Sic Savil. et omnes pene Mss. Morel.
vero 222 Zzü£)vozv.

Y.

Pauli Sa-
mosateni
insania.

Joan. 5.44.

Joan.8.56.

Matth. 22.

43. 44.

Act. 3.21.

Luc.10.21.

Prophet
quomodo

56

dum illius esse opus, etiamsi sensu prorsus careat,
etiamsi inimicus et adversarius gloriz Dei sit, at-
tamen velit nolit, conditorem ante opificia fuisse
confiteri cogetur. Quamobrem mirari semper su-
bit Pauli Samosateni insaniam, quomodo tam ma-
nifest; veritati obsistere potuerit, seseque sponte
praecipitem dederit. Neque enim ex ignorantia,
sed rei admodum gnarus erravit, non secus ac Ju-
dii. Quemadmodum enim illi, ut hominibus as-
sentarentur, sanam prodidere fidem, gnari ipsum
Unigenitum Dei esse, principum vero metu id
non confitentes , ne ex synagoga ejicerentur : ita
et illum. in mulieris cujuspiam. gratiam, salu- ἃ
tem suam inquiunt prodidisse. Gravis enim, A
gravis certe et inanis gloriz tyrannis, quz possit

etiam sapientium oculos exciecare, nisi vigilent.

Nam si munera id possunt, multo magis hic affe-

ctus longe violentior. Idcirco Judzis dicebat Chri-

stus : Quomodo potestis credere, qui gloriam

ab hominibus accipitis, et gloriam, que a so-

lo Deo est, non queritis? 10. Et mundus eum

non cognovit. Hic mundum vocat multitudinem

corruptam et terrenis rebus inhiantem, turbam,

vulgus, insipientem populum. Nam Dei amici et

admirabiles viri omnes ipsum, etiam ante incar-

nationem, noverant. De patriarcha quippe nomi-

natim dicit Christus : 4 braham pater vester ex- |
sultavit, ut videret diem meum : eL vidit, et ga-
visus est. De Davide autem Judzos confutans :
Quomodo ergo David in Spiritu vocat eum Do-
minum, dicens : Dixit Dominus Domino meo,
Sede a dextris meis? Ac sepe illis obsistens,
Moysem memorat. De reliquis vero prophetis apo-
stolus. Omnes enim prophetas a Samuele illum
cognovisse, et adventum ejus diu ante prenun-
tiasse dicit Petrus his verbis : £t omnes pro-
phete a Samuele et deinceps qui loquuti sunt,
annuntiaverunt dies istos. Jacobo autem et pa-
tri; necnon et avo ejus, et. visus et loquutus est,
iisque multa et magna se daturum est pollicitus,
qua etiam exsequutus est. Quomodo ergo, inqui-
es, ipse dixit, Multi prophete voluerunt vi-
dere que videtis, eL non viderunt, et audire
que auditis, et non audierunt ? Annon fuerunt
ejus cognitionis participes? Fuerunt certe : idque

S. JOANNIS CHRYSOST.

E

C

« Morel. ἐξήμαρτε. Savil. et Mss. ἡμάρτανε.

d Unus ὀμογενής, male. Quod mox dicit Chrysosto-
mus, Paulum Samosatenum in mulieris cujusdam gra-
tiam, juyztzi τινι χαριξόμενον, salutem suam prodidisse ;
de Zenobia Palmyrenorum regina intelligi debet, quae
Paulum Samosatenum aliquamdiu protexit. Quod au-

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

^ € M E) , Y , co JN V ES
γενοῦς. Ὃ γὰρ ἀχούσας ὅτι ἔργον αὐτοῦ τόδε τὸ πᾶν,
^ ἠδ DE EPA 3 LES * ^ λέ
χἂν σφόδρα ἀναίσθητος ἡ, x&v ἐχθρὸς, x&v πολέμιος
τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, πάντως χαὶ ἑχὼν χαὶ ἄχων ἀναγ-
χασθήσεται πρὸ τῶν ἔργων δμολογῆσαι τὸν ποιητήν.
Ὅθεν μοι καὶ θαυμάζειν ἔπεισιν ἀεὶ τὴν Παύλου τοῦ
m M
Σαμοσατέως μανίαν, πῶς πρὸς τὴν οὕτω φανερὰν
ἀλήθειαν ἀντιδλέψαι ἐτόλμησε, xo ἑκὼν ἑαυτὸν χατε-
- ^ ^
χρήμνισεν. Οὐδὲ γὰρ ἀγνοῶν, ἀλλὰ χαὶ σφόδρα εἰδὼς
- /,
ἡμάρτανε, ταὐτὸν παθὼν τοῖς Ἰουδαίοις. Καθάπερ
γὰρ ἐχεῖνοι πρὸς ἀνθρώπους δρῶντες, τὸ τῆς πίστεως
IN [4 1 25/7 M cr au p, E d €
προύδωχαν ὑγιὲς, εἰδότες μὲν ὅτι αὐτός ἐστιν “ ὃ μο-
A Yu es 9 c NON ANY N Pe. 3.
voysvi; ΥἹὸς τοῦ Θεοῦ, διὰ δὲ τοὺς ἄρχοντας οὐχ
e er 5 "d , [74
ὁμολογοῦντες, ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι γένωνται " οὕτω
c ,
xal τοῦτον γυναικί τινι χαριζόμενον, τὴν σωτηρίαν
M - Ν͵ A € ΤᾺΣ M M EJ ^ ἢ
φασὶν ἀποδόσθαι τὴν ἑαυτοῦ. Δεινὸν γὰρ, ὄντως δεινὸν
τῆς χενοδοξίας ἣ τυραννὶς, xal σοφῶν ὀφθαλμοὺς
ἐχτυφλοῦν ἱκανὸν, ὅταν μὴ νήφωσιν. Εἰ γὰρ f δωρο-
δοχία τοῦτο ἰσχύει, πολλῷ μᾶλλον τὸ ταύτης βιαιότε-
pov πάθος. Διὰ τοῦτο καὶ Ἰουδαίοις ἔλεγεν ὃ Χριστός:
Πῶς δύνασθε πιστεύειν, δόξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμ.-
βθάνοντες, xol τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ
ν D s K Δ 7 Ὁ , UN ? » 5 M
ζητοῦντες; Καὶ ὃ κόσμος αὐτὸν οὖχ ἔγνω. "EvraU0a
) ἣν
, epnf -
χόσμον τὸ πλῆθός φησι, τὸ διεφθαρμένον xo τοῖς γηΐ-
γοις προστετηχὸς πράγμασι, τὸν χυδαῖον, xol ταρα-
, D D
χώδη, καὶ ἀνόητον λαόν. Ὥς οἵ γε τοῦ Θεοῦ φίλοι xal
M m
θαυμαστοὶ πάντες αὐτὸν ἐπέγνωσαν xal πρὸ τῆς ἐν-
“ D
σάρχου παρουσίας. Kal περὶ μὲν τοῦ πατριάρχου xal
αὐτὸς ὀναμαστί φησιν ὃ Χριστὸς, ὅτι ᾿ἈΑδραὰμ. ὃ πα-
τὴρ ὑμῶν ἠγαλλιάσατο, ἵνα ἴδη τὴν ἡμέραν τὴν
ἐμήν" καὶ εἰδε xa ἐχάρη. Καὶ περὶ τοῦ Δαυὶδ δὲ Ἴου-
, y ^ ὌΝ
δαίους ἐλέγχων ἔλεγε: Πῶς οὖν Δαυὶδ ἐν Πνεύματι
, - - - E
Κύριον αὐτὸν χαλεῖ λέγων " εἶπεν 6 Κύριος τῷ Κυρίῳ
/ , ?occ τὴ
μου, κάθου ex δεξιῶν μου; Καὶ πολλαχοῦ πρὸς ἐχεί-
, “ e
νους ἱστάμενος Μωῦσέως μέμνηται" περὶ δὲ τῶν λοι-
ΩΣ Ὁ ,
πῶν προφητῶν ὃ ἀπόστολος. Πάντας γὰρ τοὺς προφή-
N N
τας ἀπὸ Σαμουὴλ ἐγνωχέναι φησὶν 6 Πέτρος αὐτὸν,
M M / e € -
xoi τὴν παρουσίαν αὐτοῦ πόῤῥωθεν προαναφωνεῖν,
, , M m
οὕτω Aéveov* Καὶ πάντες oi προφῆται ἀπὸ Σαμουὴλ
N Lud τ» ἐ
xa τῶν καθεξῆς ὅσοι ἐλάλησαν, xa χκατήγγειλαν τὰς
7 , — A A -
ἡμέρας ταύτας. Τῷ δὲ Ἰαχὼδ xot τῷ πατρὶ τῷ τούτου,
dq * 32€ /
ὥσπερ οὖν xa τῷ πάππῳ, χαὶ ἐφάνη καὶ διελέχθη,
M
χαὶ πολλὰ xa μεγάλα ὑπέσχετο δώσειν ἀγαθὰ, ἅπερ
5 "aser ui | or, ΠΩ * Y AUN
οὖν χαὶ εἰς ἔργον ἐξήνεγχε. Πῶς οὖν, φησὶν, αὐτὸς
ἔλεγε " Πολλοὶ προφῆται ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε,
χαὶ οὐχ εἰδον, καὶ ἀκοῦσαι ἃ ἐχούετε; καὶ oUx ἤχουσαν:

tem dicit, Paulura in mulieris illius gratiam, et contra
quam ipse sentiebat haeresim illam protulisse, nescio
an alius unquam dixerit. Inter alia autem dicebat Pau-
lus Samosatenus Filium in Patre quidem esse ; sed non

ἐνυπόστατον, non hypostasin habere suam, quod ad Sa-
bellit heresin accedebat.

IN JOANNEM HOMIL. Vii. al.

* 5A X TR 3 v;
pa Y NK οὗ μετέσχον τῆς quaviole τῆς εἰς αὐτό
7
Πάνυ μὲν οὖν" καὶ τοῦτο καὶ ἀπὸ τῆς Pase ταύτης,
ἀφ᾽ ἧς νομίζουσί τινες αὐτοὺς ἀπεστερῆσθαι, πειράσο--
^ /, A b! - M , 65 Β
μαι ποιῆσαι φανερόν. Πολλοὶ γὰρ, φησὶν, ἐπεθύμησαν
- e, »y ^ M JT
ἰδεῖν ἃ βλέπετε. “Ὥστε ἤδεσαν αὐτὸν “ἥξοντα εἰς ἀν-
7 , M /
θρώπους , xa οἰκονομιήσοντα, ἅπερ Xa φχονόμησεν.
Οὐ γὰρ ἄν, εἰ μὴ ὃ ἐπεθύμησαν. Οὐδεὶς γὰρ ὧν
ὖ γὰρ ἄν, εἰ μὴ ἤδεσαν, ἐπεθύμησαν. εὶς γὰρ
M3 vy EA L4 ) 6 - , / b /
μηδὲ ἔννοιαν ἔχει, τούτων λαύεῖν ἐπιθυμίαν δυνήσε--
σ P M m m ET / *
ται. “Ὥστε ἤδεσαν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, xa ὅτι ἥξει εἰς
E , mu * 2 el E] Y^ D
ἀνθρώπους. Τίνα οὖν ἐστιν ἅπερ οὐχ ἤδεσαν, xol
, el , ΝΜ τ [41 — € - 7,
τίνα ἅπερ οὐχ Tixoucay ; Ταῦτα ἃ νῦν ὑμεῖς βλέπετε
b ΠΑ ΠΣ οἶς 2M M T7. X peche τ
xa ἀχούετε. Et δὲ xa φωνῆς ἤκουσαν, xo εἰδον αὐὖ--
^ 3 - 9 , 2 3 V 5^5 [44 - E] ,
τὸν ἐχεῖνοι, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν Supe οὐδὲ οὕτω τοῖς ἀνθρώ-
Y , -
ποις συναναστρεφόμενον, οὐδὲ μετὰ τοσαύτης αὐτοῖς
ΩΣ A s o. ^ D
δυιλοῦντα τῆς ἀδείας. Ἰὼ γοῦν χαὶ αὐτὸς δηλῶν,
€ *3 , - / Y H ^
οὖχ ἁπλῶς εἰπεν, ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἐμέ: ἀλλὰ τί; Ἃ
ὡς Y c d E , ^ Ξ
ὑμεῖς βλέπετε - οὐδὲ ἀκοῦσαι ἐμοῦ " ἀλλὰ τί; Ἃ ὑμεῖς
2 , [74 5 M A M y τ᾿ ΩΣ
ἀχούετε. “Ὥστε εἰ xat μὴ τὴν ἔνσαρχον αὐτοῦ παρου-
, 3 / 5 » Y^ SAM 2 d
σίαν ἐθεάσαντο, ἄλλ᾽ ὅμως ἤδεσαν αὐτὴν ἐσομένην,
- M , , s Y
ἧς xat ἐπεθύμουν * xal ἐπίστευον εἰς αὐτὸν, xol μὴ
/ ! d, » - -
ἑωραχότες αὐτὸν ἐν σαρχί. “Ὅταν οὖν ἐγκαλῶσιν ἡμῖν
σ ^ / 7 οὶ N » , /
Ἕλληνες ταῦτα λέγοντες - τί δὲ τὸν ἔμπροσθεν ἐποίει
,ὔ € N M - , 7 ΕῚ E] /
χρόνον ὃ Χριστὸς, τὸ τῶν ἀνθρώπων οὖχ ἐπισχοπούμε-
, M , , , τἫ ,
νος γένος; χαὶ τί δήποτε ἐν ἐσχάτῳ τῆς ἡμετέρας
hx E / J a E] 5
ἦλθεν Lv Op OR: Su πριν, τοσοῦτον ἀμελήσας
χρόνον ἡμῶν; Τα ὅτι χαὶ Te τούτου ἐν τῷ χόσμῳ
ἦν, χαὶ ooo τῶν το ET χαὶ Ἱνώριμος τοῖς
-
ἀξίοις ἅπασιν ἦν. Εἰ δὲ διὰ τὸ μὴ πάντας αὐτὸν τότε
5 ,ὔ , M M D L4 E A ya
ἐπεύθώχενκι. , ἀλλὰ : παρὰ τῶν τ αὐτὸν χαὶ ἐν-
αρέτων ^ ἐχείνων μόνων εἰν σθαι, φαΐίητε μὴ γνωρί-
ζεσθαι, χατὰ τοῦτο οὐδὲ νῦν ὁμολογήσετε προσχυνεῖ-
- S—O € ^ m , , 5 ^ NY m cer
σθαι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ἐπειδὴ unos νῦν ἅπαν-
, bi y 53A ^ 350 5 A m ΓΔ 4.}1ΑᾺ
τες αὐτὸν ἴσασιν. ᾿Αλλ᾽ ὥσπερ ἐπὶ τοῦ παρόντος οὐδεὶς
^ ^N s ΕΣ m EN T 25/7 ^ ,
ἂν διὰ τοὺς ἀγνοοῦντας αὐτὸν τοῖς εἰδόσι διαπιστή--
er ji Y aM P4 /
σειεν * οὕτως οὐδὲ ὑπὲρ τῶν ἔμπροσθεν χρόνων ἄμφι-
(MERE e λοι $00 MUSAE M FA
σθητεῖν χρῇ; ὅτι πολλοῖς, μᾶλλον δὲ πᾶσιν ἔγνωστο
- , , ,
τοῖς γενναίοις xaX θαυμασίοις ἀνδράσιν ἐχείνοις.

1S

E: δὲ λέγοι
εἴχον αὐτῷ;
-ἰ 33 / C UNE b 9 EN , cer
ἀλλὰ μόνοι ot δίχαιοι; ἐρήσομαι χάγω , τίνος EVEXEV

A ,
τις͵ χαὶ τίνος ἕνεχεν μὴ πάντες προσ-
^Y , 3 UN 260. , - pe /
μηδὲ πᾶντες αὐτὸν ἐθεράπευον τότε,
^ τ e EN y M gm Y τ
μηδὲ νῦν ἅπαντες αὐτὸν ἴσασι; Καὶ τί λέγω περὶ τοῦ
τω / X ,
Χριστοῦ ; Τὸν γὰρ τέρα τὸν τούτου, διατί μὴ παν:
τες, μιήτε τότε, μήτε νῦν ἔγνωσαν ; Αλλ᾽ οἵ μὲν αὐτο-

μάτως ἅπαντα φέρεσθαι λέγουσιν, οἵ δὲ δαιμονίοις

ἜΤ ἀρ᾽ οὖν οὐ Savil. et Cod. 705.]

ἃ Morel. ἥξοντα εἰς ἀνθρώπους. Savil. 2x τῶν οὐρανῶν.
Savil. in notis legendum putat à» τῶν οὐρανῶν εἰς ἀν-
θρώπους. Àt ex duobus si alterum dicatur, alterum sub-

VII.

57

ex hoc loco, unde putant quidam ipsos hac co- Christuro
gnitione privatos, demonstrare tentabo. JMulti ^vernt.

enim, inquit, voluerunt videre quc videtis. lta-
que viderunt eum ad homines venturum esse, et
ea dispensaturum quz vere dispensavit. Neque
enim, nisi novissent, videre concupivissent. Nemo
enim eorum, quorum notitiam non habet, deside-
rio capi potest. Itaque cognoverunt Filium Dei, et
venturum eum ad homines esse noverunt. Quz-
nam ergo sunt qua nescierunt, et quanam qua
non audierunt? Hzc quz nunc vos videtis et au-
ditis. Quod si ilh et vocem ejus audierunt, et vi-
derunt eum, at non in carne, neque ita cum ho-
minibus versantem, neque tam libere cum ipsis
loquentem. Hoc igitur et ipse significans non sim-
pliciter. dixit, Cupierunt videre me ; sed quid 9
Que vos videtis; neque audire me; sed. quid?
Que vos auditis. Itaque licet ejus in carne ad-
ventum non viderint, futurum tamen esse nove-
runt, quem videre cupiebant; in eumque crede-
bant, licet illum in carne non vidissent. Cum ita-
que nos gentiles accusaverint dicentes : Quid priori
illo tempore faciebat Christus, cum nondum hu-
mano generi prospiceret? et cur extremo tempore
venit ut nostra saluti provideret, postquam tanto
tempore nos neglexerat? respondebimus , ipsum
etiam ante adventum illum 1n mundo fuisse, de
operibus ab se edendis prius cogitasse, atque illis
omnibus cognitum fuisse, qui hac cognitione di-
gni erant. Quod. 51 quia non omnibus tunc notus
fuit, sed probis tantum et virtute przditis, ideo
dicitis illum. incognitum fuisse, eadem ratione
ipsum nunc quoque non adorari ab hominibus
dixeritis, .quia etiam nunc non omnes ipsum
noverunt. Sed quemadmodum in presenti ne-

quia a multis ignoratur, ipsum a multis
cognosci negaverit : sic neque dubitandum est
ipsum superioribus illis temporibus, a multis, imo
etiam probis illis et admirandis viris omnibus
cognitum fuisse.

2. Quod si quis dixerit, Cur non omnes tunc
ipsi adhzsserunt, neque omnes ipsum coluerunt,
sed soli justi ? sciscitabor et ego, Cur etiam nunc
non omnes ipsum noverunt? Ecquid de Christo
loquor? Nam Patrem quoque ejus cur non omnes
et tunc et hodie noverunt ? Verum alii omnia te-
mere ferri dicunt; alii. daemonibus universi pro-

intelligitur,

b Alii xai ἀχούετε. xa γὰρ φωνῆς ἤχουσαν, xci εἴδον αὐ-
ΡΞ

^ Morel. ἐχείνων μόνον.

Joan. 17.
25
ZLuc.16.13.

58
videntiam tribuunt : sunt etiam alii, qui przter
hunc Deum, alium sibi comminiscuntur : ex 115
quidam adversariam Deo potestatem esse blasphe-
mant, et leges ejus maligni daemonis esse putant ?
Quid. igitur? num ideo dicemus Deum non esse,
quia quidam hoc dicunt? num et ipsum. malum
esse confitebimur, quia quidam id impie profi-
tentur? Apage stultitiam. extremamque demen-
tiam. Nam si ex furentium judicio dogmata sta-
tueremus, nihil obesset quominus et ipsi furore
gravissimo duceremur. Certe nemo solem natura
sua oculis perniciosum esse dixerit, quia nonnulli
oculis laborant ; sed lucidus dicitur ex eorum qui
sanos oculos habent judicio : mel. quoque nemo
quia infirmis. quibusdam | tale

Deum tamen ex infirmo-

$. JOANNIS CHRYSOST.

C

amarum dixerit,
videtur esse ; et
rum opinione vel non esse, vel malum esse, vel
modo providere, modo non providere, quidam
pronuntiabunt? Ecquis illos sanze mentis esse di-
cat ? quis non furiosos et extrema dementia captos
dixerit? Mundus eum non cognoovit, inquies.
Sed ii quibus dignus non erat mundus, ipsum
noverunt. Cum autem memorat eos qui ipsum non
noverunt, carptim ignoranti: causam indicat. Ne- αὶ
que enim. simpliciter dixit, Nemo ipsum novit ;
sed, Mundus eum non cognovit ; id est, ii homines
qui mundo tantum hzrent, et ea quze mundi sunt
sapiunt. Sic enim solet Christus 1psos appellare,
ut cum dicit, Pater sancte, et mundus te non
cognovit. Non igitur Filium. tantum, sed etiam
Patrem. ejus mundus ignoravit, ut. dicebamus.
Nihil enim ita mentem turbat, ut rebus przsen-
tibus inhiare. Hzc cum sciatis, a mundo vos se-
gregate, et a carnalibus rebus abscedite, quantum
fieri poterit : neque enim in re nullius pretii hinc
damnum oritur, sed in capite bonorum. Neque
enim potest homo, qui przsentis aevi rebus admo-
dum haret, czlestia recte. percipere : sed. necesse
est eum , quihis addictus est, ab illis excidere :
IVon potestis enim, inquit, Deo servire et mam-
monc ; ut uni hiereamus, alterum odisse opor-
tet. Hac ipsa rerum experientia clamat. Qui
enim pecuniarum concupiscentiam derident, ii
maxime sunt qui Deum ut decet amant; quemad- p

51
A

modum et qui a principio illas mirantur, ii pre-
sertim sunt qui Deum remissius diligunt. Anima
enim divitiarum amore semel capta, non facile

absistet ab iis agendis, quie Deum ad iram pro-

b Morel. αὐτὸν δύναμιν. Savil αὐτοῦ δύναμιν.
a Sic Savil. et Mss. Morel. γνησίων, male.
h Savil. οἱ ῥαθυμοτέραν. Morel. οἱ ὁμιθλυτέραν. Utraque

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

XV ua

τὴν τοῦ παντὸς ἐπιτρέπουσι πρόνοιαν εἰσὶ δὲ ol χαὶ
je παρὰ τοῦτον ἀναπλάττουσι θεόν * τινὲς δὲ αὐτῶν
χαὶ τὴν ἀνε κεη ενῆν εἶναι βλασφημοῦσιν P αὐτοῦ δύ-
ναμιν, xol τοὺς νόμους αὐτοῦ » πονηροῦ τινὸς δαίμονος
εἶναι νομίζουσι ; ; Τί οὖν; mug τοῦτο οὔτε Θεὸν αὐτὸν
φήσομεν εἶναι, ἐπειδή τινές εἶσιν oi τοῦτο λέ Sy
χαὶ πονηρὸν αὐτὸν ὁμολογήσομεν εἶναι; xo γὰρ xod
τοῦτό εἶσιν oi βλασφημοῦντες αὐτόν. Ἄπαγε τῆς πα-
ραφροσύνης xal τῆς ἐσχάτης παραπληξίας. Ei γὰρ
μέλλοιμεν ἀπὸ τῆς τῶν μαινομένων χρίσεως χαραχτη-
ρίζειν τὰ δόγματα, οὐδὲν κωλύει μαίνεσθαι καὶ αὐτοὺς
μανίαν χαλεπωτάτην. Εἶτα, ἥλιον μὲν οὐδεὶς λυμαν-
τιχὸν ὀφθαλμῶν εἶναι φήσει διὰ τοὺς νοσοῦντας τὰς
ὄψεις, ἀλλὰ φωτιστικὸν, ἀπὸ τῶν ὑγιαινόντων λαμ.-
Θάνων τὰς χρίσεις" xol τὸ μέλι δὲ οὐδεὶς πικρὸν
προσερεῖ, ἐπειδὴ τοῦτο τῇ αἰσθήσει τῶν ἀῤῥώστων
δοχεῖ " τὸν δὲ Θεὸν ἀπὸ τὴς τῶν ἀσθενούντων ὑπολή-
ψεως, ἢ μὴ εἶναι, ἢ πονηρὸν εἶναι, ἢ ποτὲ μὲν προ-
NON

νοεῖν, ποτὲ δὲ gb: ὅλως τοῦτο ποιεῖν Ψηφιοῦνταί τι--

,
vec; Καὶ τίς ἂν τοὺς τοιούτους ὑγιαίνειν φήσειεν, ἀλλ᾽

τ' ETÀ , A / M /
οὐχ ἐξεστηκέναι καὶ παραπαίειν, xal μαίνεσθαι τὴν
5 , / € / T NN 5 » ,
ἐσχάτην μανίαν; Ὃ χόσμος αὐτὸν οὐχ ἔγνω, φησίν.
A037 T $ / NIC ΡΤ ΤῸ € $5 »y

ὧν 6 χόσμος οὐχ ἦν ἄξιος, οὗτοι αὐτὸν ἔγνωσαν.
Εϊπὼν δὲ χαὶ τοὺς μὴ γνόντας Rue £y βραχεῖ χαὶ
τ, αἰτίαν τῆς ἀγνοίας ἔθηκεν: Οὐ γὰρ ἁπλῶς εἶπεν,
ὅτι οὐδεὶς αὐτὸν ἔγνω, ἀλλ᾽ ὅτι Ὃ κόσμος αὐτὸν οὐχ
“ , D
ἔγνω τουτέστιν, οἵ τῷ χόσμῳ μόνῳ προσηλωμένοι,

e / ον 5
χαὶ τὰ τοῦ χόσμου φρονοῦντες ἄνθρωποι. Οὕτω γὰρ
" x
εἴωθε καλεῖν αὐτοὺς καὶ ὃ Χριστὸς, ὡς ὅταν λέγη -
Πάτερ ἅγιε, xeà ὃ κόσμος σε οὐχ ἔγνω. Οὐχ ἄρα αὐτὸν
,ὔ ΕἸ M M N / 2 ως , 5 ,
μόνον, ἀλλὰ χαὶ τὸν Πατέρα αὐτοῦ ὃ χόσμος ἠγνόησε,
χαθάπερ ἐλέγομεν. Οὐδὲν γὰρ οὕτω θολοῖ διάνοιαν, ὡς
τὸ προστετηχέναι τοῖς παροῦσι. αὔτ᾽ οὖν εἰδότες,
ἀποστήσατε ἑαυτοὺς τοῦ χόσμου, χαὶ τῶν σαρχικῶν
À n

ἀποῤῥήξατε πραγμάτων, καθόσον οἷόν τε. Οὐδὲ γὰρ
ἐν τοῖς τυχοῦσὶν ὑμῖν ἀπὸ τούτων ἣ ζημία γίνεται,
ἀλλ᾽ ἐν τῷ χεφαλαίῳ τῶν ἀγαθῶν. Οὐ γὰρ ἔστιν ἄν-
θρωπον τῶν χατὰ τὸν παρόντα βίον ἀντεγόμενον πρα-
γμάτων σφοδρῶς δυνηθῆναι ἐπιλαθέσθαι τῶν ἐν τοῖς
δγνησίως *
5 ^ / , 7 ΩΣ -1 95 N/ hl 4
ἐσπουδαχότα ἐχείνων ἐχπεσεῖν: Οὐ δύνασθε γὰρ, φησὶ,

5 - , M 3. ^ Y c
οὐρανοῖς ἀλλὰ ἀνάγχη. τὸν περὶ ταῦτα
e ' E A]
Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ" ἀνάγχη γὰρ ἑνὸς ἔχεσθαι,
- 5 m M Ὁ
χαὶ τὸν ἕτερον μισεῖν. Καὶ ταῦτα xot αὐτὴ τῶν "τς
γμάτων ἣ πεῖρα βοᾷ" Οἱ γοῦν τῆς τῶν χρηθάτῶν ἐπι-
θυμίας καταγελάσαντες, οὗτοι μάλιστά εἶσιν οἵ τὸν
Θεὸν ἀγαπῶντες ὡς xp ὥσπερ οὖν οἱ τὴν ἀρχὴν
ἐχείνην θαυμάζοντες, οὗτοι μάλιστα πάντων εἰσὶν ἢ οἵ
ἀμθλυτέραν τὴν περὶ αὐτὸν ἀγάπην ἔχοντες. Wu?)

lectio quadrat : Saviliana quibusdam nititur. Mss.

[ Codd. 705, 706.]

IN

, - ^,
γὰρ καθάπαξ ὑπὸ φιλοχρηματίας ἁλοῦσα, οὐ ῥαδίως
οὐδὲ εὐχόλως παραιτήσεται χαὶ πρᾶξαι χαὶ εἰπεῖν
τι τῶν παροξυνόντων τὸν Θεὸν, ἅτε χαὶ ἑτέρου γενομέ-
νὴ δεσπότου δούλη, καὶ πάντα ἀπεναντίας ἐπιτάττον-

D e « , , Y M ^ ,
τος τῷ Θεῷ. Ἀνανήψατε τοίνυν ποτὲ xat διεγέρθητε,
,
xa ἐννοήσαντες τίνος ἐσμὲν olxézat , τὴν τούτου βασι-
j^ /
λείαν ἀγαπήσωμεν μόνην χλαύσωμεν, θρηνήσωμεν
ὑπὲρ τῶν ἔμπροσθεν χρόνων, ὧν ἐδουλεύσαμεν τῷ μα-
μωνᾷ" δίψωμεν αὐτοῦ χαθάπαξ τὸν ζυγὸν, τὸν ἀφόρη-
τὸν χαὶ τὸν βαρὺν, xoi μένωμεν φέροντες τὸν τοῦ
τος τὸν χοῦφον. x«i ῥᾷστον - οὐδὲν 15 ἐπι-
τάττει τοιοῦτον ἡμῖν οἷον ὃ μαμωνᾶς. Οὗτος f γὰρ
ἐχθροὺς χελεύει πᾶσι γίνεσθαι" ὃ δὲ Χριστὸς τοὐναν-
7 e EH , D à - ^E Cd -—M
τίον, ἅπαντας ἀσπάζεσθαι xat φιλεῖν. "Excivog τῷ
m X - “ , Lud y 5
πηλῷ χαὶ τῇ πλινθείαᾳ προσηλώπας (τοῦτο γάρ ἐστιν ὃ
χρυσός ), οὐδὲ τὰς νύχτας ἀφίηριν ἀναπνεῦσαι puxpóv:
οὗτος τῆς μὲν περιττῆς παύτης χαὶ ἀνοήξου *g φροντίδος
ddl; χελεύει δὲ συνάγειν τοὺς θησαυροὺς ἐν
- 5» € , 5 m 5 € » οΝ r , 295.
τοῖς οὐρανοῖς, oix ἐκ; τῆς εἰς ἑτέρους ἀδικίας; ἄλλ᾽ ἐχ
bh 5 /; N ' δ
τῆς οἰχείας ὃ "Exstvoc μετὰ τοὺς πολλοὺς
ω "/, τ
ἱδρῶτας χαὶ τὰς πο τ τς οὔτε δύναται decr ET

Jg lis

yat xokatopévots s ἐχεῖ xai d πάσχουσι διὰ
τοὺς αὐτοῦ νόμους, ἀγαὶ ἐπιτείνει τὴν φλόγα ᾿ οὗτος
δὲ χἂν ποτήριον Tiv ἐπιτάξη δοῦναι ψυχροῦ, οὐδὲ

, N 0: M A τὶ 6A 2^ "A $ ec
τούτου τὸν μισθὸν xal τὴν ἀμοιδὴν ἀφίησιν ἡμᾶς

Ὁ , D
ἀπολέσαι ποτὲ, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς ἀντιδίδωσι τῆς

^ y , E) , τ e

δαψιλείας. Πῶς οὖν οὐχ ἐσχάτης ἀνοίας, τῆς οὕτω
e , T , / EJ e

προσηνοὺς δεσποτείας χαὶ τοσούτων γεμούσης ἀγαθῶν

» e 5. , M , , bs M
ἀμελοῦντας, ἀχαρίστῳ xai ἀγνώμονι δουλεύειν TU
M Y

χαὶ οὐδὲν οὔτε

m P - S /
ράννῳ, ἐνταῦθα, οὔτε ἐχεῖ δυναμένῳ

λ / S RE Ye d B1 0 .
τοὺς πειθομένους αὐτῷ χαὶ “προσέχοντας ὠφελεῖν ;
px 2 c , ΕῚ ^ MON M 2 er € ,
Καὶ οὐ τοῦτο μόνον ἐστὶ τὸ δεινὸν, οὐδὲ αὕτη ἢ ζημία

d ͵ ΄, 7] Χ
μόνον, ὅτι οὐχ ἀμύνει χολαζομένοις - ἀλλ᾽ ὅτι πρὸς

, E Y , - 6 (λλε - ὟΝ ἔφθην
τούτῳ xo μυρίοις περιδάλλει χαχοῖς, ὅπερ Ἣν

Lud NN M
τοὺς πειθομένους αὐτῷ. Τοὺς γὰρ Mn

a «2X 1» ΄ , P: / YS ES

τῶν ἐχεῖ χολαζομένων, ἀπὸ ταύτης ἴδοι τις ἂν xoÀa-

ios N
εἴπων,

ζομένους τῆς αἰτίας, ὅτι χρήμασιν ἐδούλευσαν καὶ τὸ
; Lied disent χαὶ τοῖς δεομένοις οὐχ ἐπήρχκεσαν.

Ἅπερ ἵνα μὴ χαὶ ἡμεῖς πάθωμεν, σχορπίσωμεν, δῶ--
μεν τοῖς πένησιν, ἀπαλλάξωμεν τὴν ψυχὴν χαὶ τῶν
ἐνταῦθα φροντίδων τῶν βλαδερῶν, καὶ τῆς ἐχεῖ διὰ
ταῦτα χειμένης ἥμιν τιμωρίας. ᾿ΑἈποθώμεθα δικαιοσύ-
γὴν ἐν οὐρανοῖς, ἀντὶ χρημάτων τῶν ἐπὶ γῆς συλλέξω-
μὲν θησαυροὺς ἀναλώτους, θησαυροὺς δυναμένους
συναποδημῆσαι πρὸς τὸν οὐρανὸν ἡμῖν: δυναμένους
ἡμῖν κινδυνεύουσι παραστῆναι, καὶ ποιῆσαι τὸν χριτὴν
ἵλεων τότε’ ὃν γένοιτο πάντας ἡμᾶς εὐμενὴ xo νῦν
χαὶ Xu

ay ὙΌΣ ον ΤΣ a / E Ae
ἐχεινὴν τὴν ἡμέραν "oy 0ovxac, αἀπολαυσαι

* Sic Morel,
d zz ἐπιτείνει.
ἀλλὰ χαὶ ἐπιτείνει.

Savil. φροντίδος ἀρίησι.
Boisius apud Savil. legendum putat

* Unus προσήχοντας.

JOANNEM HOMIL. VIII.

E

39
vocant, utpote qua alteri serviat domino, qui in
omnibus contra Dei mandata przcipiat. Vigilate

al. vir.

itaque οἱ expergiscimini, ac cogitantes cujus-

nam domini simus servi, ejus tantummodo. re-

gnum diligamus ; lugeamus et preterita deplore-

mus tempora, quibus mammonza servivimus : ab- ;

Jiciamus semel jugum. ejus grave et intolerabile,
c €t jugum Christi leve et suave cum perseverantia
feramus ; qui nihil tale przcipit, quale mammo-
na. Hic enim jubet nos omnibus inimicos esse;
contra vero Christus, omnes amplecti et amare.
Ille nos luto et lateribus affigens, hoc est auro,
ne noctu quidem sinit nos vel paululum re-
spirare; hic ἃ superflua illa et insana cura nos
liberat; sed jubet thesauros in czlo parare :
non ex injuria aliis illata , sed ex propria
justia. Ille post multos sudores nostros et
miserias non poterit adesse nobis, cum extremo
supplicio puniemur, et ob leges ejus servatas
mala patiemur ; imo flammam | accendet ; hic si
precipiat poculum aqua frigidz dare, ne hujus
quidem facti mercedem amitti sinet, sed large
nos praemio donabit. Annon extreme dementiz
fuerit, tam. placida et tot bonis referta servitute
neglecta, ingrato servire tyranno, qui neque hic,
neque illic potest eos. qui sibi obsequentes sunt
juvare? Neque id. solum mali et damni est, quod

p supplicio traditos non eruat ; sed quod , ut dixi,

sequaces suos innumeris obruat malis. Plurimos
enim ex 115 qui ibi cruciantur, videre est ideo
supplicio traditos, quod pecuniis servierint et
aurum amarint, egenisque non erogarint. Quz ne

nos quoque patiamur , dispergamus, demus pau-

523
A peribus, animam nostram eruamus et a noxiis

hujus vite curis, et a supplicio illic nobis para-
to : deponamus justitiam in czxlis :loco terrena-
rum opum colligamus thesauros qui absumi ne-
queant, thesauros qui possint nobiscum in celum
, qui possint nobis periclitantibus pa-
irocinari et judicem reddere propitium; quem
uünam et nunc et in illa die propitium haben-
tes, cum libertate bonis illis in czlo paratis iis
qui recte diligunt eum, fruamur : gratia et beni-

pervenire

a Morel. ἔχοντας. Savil. et Mss. σχόντας melius. ( Mox
Savil, et Codd. 705 et 706, ante χάριτι habent ὧν γένοιτο

πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν.]

Psal.
ἠδ. 46.

I7

79

60

gnitate Domini nostri Jesu "Christi, quicum Patri
gloria unaque sancto Spiritui, nunc et semper, et
in secula seculorum. Amen.

S.

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

μετὰ πολλῆς παῤῥησίας τῶν ἡτοιμασμένων ἀγαθῶν
ἐν τοῖς οὐρανοῖς, τοῖς ὡς χρὴ ἀγαπῶσιν αὐτόν᾽ χάριτι
χαὶ φιλανθρῶπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
μεθ᾽ οὗ τῷ vindi ἢ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
νῦν χαὶ ἀεὶ; καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

---- - ἔπ ΞΟΠ τ ΠΤ -Π-

HOMILIA IX.

11. In propria venit, et sui eum non rece-
- perunt.

1. Si priorum reminiscamini, quz sequuntur
cum majori alacritate adjiciemus, utpote qui ma-
gnum impendere lucrum videamus. Ita enim vo-
bis captu facilior sermo erit, si jam dictorum
memineritis; nobisque non multo opus erit labore,
cum vos ex discendi cupiditate acutius cetera di-
spicietis. Qui enim ea qua tradita sunt semper
amittit, doctore semper egebit, nec umquam sciet
quidpiam; qui autem accepta custodit, et reliqua
superaddit, cito ex discipulo magister erit, nec
sibi solum, sed. aliis quoque utilis. Hujusmodi
spero fore hanc concionem, idque ex tanto vestro
audiendi studio auguror. Age ergo, in vestris ani-
mis, quasi in Lutissimo thesauro, argentum Do-
mini deponamus, et que. nobis hodie proposita
sunt, quantum nobis Spiritus gratia suppeditabit,
explicemus. Dixerat, Mundus eum non cogno-
vit, de antiquioribus illis temporibus loquens.
Descendit deinde ad tempus predicationis, et ait :
In propria venit, et sui eum non receperunt.
Suos hie Judios vocat, ut populum peculiarem,
vel etiam omnes homines tamquam ab ipso crea-
tos. Ac quemadmodum supra de multorum amen-
tia stupens, et de communi natura erubescens di-
cebat, mundum ab illo conditum, creatorem suum
non cognovisse : sic et hoc loco Judaeorum alio-
rumque multorum ingratum animum segre ferens,
in graviorem prorumpit accusationem, dicens :
Sui eum non receperunt, etsi ipse ad illos vene-
rit. Neque ipse solum, sed etiam prophetze idipsum
mirabundi dixerunt : necnon Paulus his de rebus
obstupescens. Et prophete quidem ex persona
Christi clamantes dixerunt : Populus, quem non
cognovi, servivit mihi : in auditu auris obedi- ,

C

D

ἘΞ

OMIAIA 6΄.

s /
Eic τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ ot ἴδιοι αὐτὸν οὗ ra p£Aa6ov.

Ἂν τῶν προτέρων διαμνημονεύητε νοημάτων, μετὰ
πλείονος προθυμίας xoi τὰ ἑξῆς " ἐποιχκοδομήσομεν,
ὡς ἐπὶ χέρδει τοῦτο ποιοῦντες μεγάλῳ. Οὕτω γὰρ
ὑμῖν τε εὐμαθέστερος ἔσται 6 λόγος, τῶν ἤδη λεχθέν--
τῶν μεμνημένοις, “χαὶ ἡμεῖς οὐ πολλοῦ “δεησόμεθα
πόνου, δυναμένων ὑμῶν διὰ τῆς πολλῆς φιλομαθείας
ὀξύτερον τοῖς λοιποῖς ἐνορᾶν. Ὃ μὲν γὰρ ἀεὶ τὰ διδό-
μένα ἀπολλὺς, ἀεὶ δεήσεται τοῦ διδάξοντος, xa οὐδέ-
ποτε εἴσεται οὐδέν" ὃ δὲ ἅπερ ἂν Ado, φυλάττων, καὶ
οὕτω τὰ λοιπὰ προσλαμόάνων, ταχέως ἀντὶ μαθητοῦ
διδάσχαλος ἔσται, χαὶ
τοῖς ἄλλοις ἅπασι χρήσιμος. “Ὅπερ μάλιστα ταύτην
ἔσεσθαι προσδοκῶ τὴν ἐχχλησίαν, ἀπὸ τῆς πολλῆς

c M M
“οὐχ ἑαυτῷ μόνον, ἀλλὰ xal

ταύτης τεχμαιρόμιενος φιληχοΐας. Φέρε οὖν ὡς ἐν
ἀσφαλεῖ θησαυροφυλαχίῳ ταῖς ὑμετέραις ψυχαῖς τὸ
ἀργύριον τοῦ Κυρίου παραχαταθώμεθα, xal τὰ σήμε-
ρον fiuiv προτεθέντα ἀναπτύζωμεν, ὡς ἂν ἣ τοῦ
Πνεύματος παρέχῃ χάρις. Εἶπεν ὅτι Ὃ κόσμος αὐτὸν
οὖχ ἔγνω; περὶ τῶν ἄνω χρόνων λέγων. Κάτεισι λοι-
πὸν τῷ λόγῳ καὶ πρὸς τοὺς τοῦ κηρύγματος χρόνους,
χαί φησιν" Εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ
περιέλαθον * ἰδίους Ἰουδαίους λέγων νῦν, ὡς λαὸν
περιούσιον, ἢ χαὶ πάντας δὲ τοὺς ἀνθρώπους ὡς ὕπ᾽
αὐτοῦ γεγενημένους. Ka χαθάπερ ἀνωτέρω διαπορῶν
ἐπὶ τὴ ἀνοία τῶν πολλῶν, καὶ ὑπὲρ τῆς χοινῆς αἰσχυνό-
μενος φύσεως ἔλεγεν, ὅτι ὃ κόσμος δι’ αὐτοῦ γενόμενος,
τὸν δημιουργὸν οὐκ ἐγνώρισεν - οὕτω xal ἐνταῦθα πά-
λιν, ἐπὶ τῇ τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ τῇ τῶν πολλῶν δυσα-
νασχετῶν ἀγνωμοσύνῃ, πληχτιχώτερον τίθησι τὴν
κατηγορίαν, λέγων, ὅτι Οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαθον,
χαὶ ταῦτα αὐτὸν ἐλθόντα πρὸς αὐτούς. Kat οὐχ οὗτος
* μόνον, ἀλλὰ xoà οἱ προφῆται θαυμάζοντες ἔλεγον τὸ
αὐτὸ δὴ τοῦτο" χαὶ Παῦλος δὲ ὕστεβον ἐπὶ τοῖς αὖ-
Καὶ οἱ

τοῖς τας σα μὲν προφῆται οὕτως

vit mihi. Filii alieni mentiti sunt mihi ; filü a ἐδόων, ἐκ προσώπου τοῦ Χριστοῦ λέγοντες" Λαὸς, ὃν

* Morel. et Mss. quidam ἐποικονομήσομεν. Savil. et
longe plures Mss. ἐποιχοδομήσομεν.
* Savil. et Morel. zi ἡμεῖς. Quidam ἡμεῖς δέ,

d Savili οὐχ ἑαυτῷ μόνῳ.
* Savil. μόνος.

IN JOANNEM HOMIL. IX. àl. vit. Ó1

, d. sm 7 , ? E] Y J ( € / /
οὐχ ἔγνων, ἐδούλευσέ μοι, εἰς ἀκοὴν ὠτίου ὑπήχουσε
[4 , / M

μου" υἱοὶ ἀλλότριοι ἐψεύσαντό με, υἱοὶ ἀλλότριοι
El Ἢ Δ 1.55 ὲ50 Ἂ JN, m le MM
ἐπαλαιώθησαν, καὶ ἐχώλαναν ἀπὸ τῶν τρίσων αὐτῶν.
LOB , z ΕΞ , / ! 3.4 Πρ M
Καὶ πάλιν * Οἷς οὐκ ἀνηγγέλη περὶ αὐτοῦ, ὄψονται,

M ^ 5 9 / , Ai 7 €, , -

xo οἱ οὐκ ἀχηχόασι, συνήσουσι" xai, Kbosünv τοῖς
εἶ - YN

ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν. "epus ἐγενόμην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπε-

P x^ "1
ρογτῶσι. Παῦλος δὲ “Ρωμαίοις ἐπιστέλλων ἔλεγε" Tt
3 * 43 / 3 M c 5 ELT € ὯΝ
οὖν; ὃ ἐπεζήτει ἰσραὴλ, τοῦτο οὐκ ἐπέτυχεν᾽ dj Ge
Pius ἐπέτ υχε: Καὶ πάλιν: Τί οὖν ἐροῦμεν" Ὅτι
ἔθνη τὰ μὴ διώχοντα δικαιοσύνην, χατέλαδε δικαιο-
σύνην: Ἰσραὴλ δὲ διώχων νόμον δικαιοσύνης, εἰς

, ^ /, 3 » σ᾿ , E] »
νόμον δικαιοσύνης οὐκ ἔφθασε. Kat γάρ ἐστιν ὄντως

5 Le » - - -
ἐχπλήξεως ἄξιον, πῶς oi μὲν ἐν ταῖς προφητιχαῖς
E S N ΤΕ 204
ἀνατραφέντες ᾿βίόλοις, xoi τοῦ Μωῦσέως xa0' ἐχά-

, , e Ὁ»
στὴν ἀχούοντες τὴν ἡμέραν; μυρία περὶ τῆς τοῦ Χρι-

m— M D D M ec
στοῦ λέγοντος παρουσίας, καὶ τῶν λοιπῶν μετὰ ταῦτα

c » SP N T Y , LI
προφητῶν, ἔτι τε αὐτὸν τὸν Χριστὸν θεωμενοι; χαθ
ἑχάστην αὐτοῖς θαυματουργοῦντα, χαὶ μόνοις * αὐτοῖς
€ Ὡ - - cT /,
δμιλοῦντα, xat μήτε τοῖς μαθηταῖς συγχωροῦντα τέως

- ἊΝ Ὁ Lnd 2 - ^ 5 ^ v e 5

εἰς ὁδὸν ἐθνῶν ἀπελθεῖν ἢ εἰς πόλιν Σαμαρειτῶν cto-
ελ - f£ - e DU -» 1 , ΕΣ ὶ
ελθεῖν, μήτε αὐτὸν τοῦτο ποιοῦντα, ἀλλ᾽ ἄνω χα

/ / M N "6 ENDS / Ἂ
χάτω λέγοντα, πρὸς τὰ πρόδατα ἀπεστάλθαι τὰ
5 Z » 3 / bc Y m ,
ἀπολωλότα οἴχου ᾿Ισραηλ᾽ "ὅμως xat τῶν σημείων

/, M c - 7
ἀπολαύοντες, καὶ τῶν προφητῶν χαθ᾽ ἡμέραν ἀχούον-

A -Ὁ M »
τες, χαὶ αὐτὸν συνεχῶς αὐτοὺς ἀναμιμνήσχοντα ἔχον-

cer * , [4 ον f/

τες, οὕτω καθάπαξ ἐπήρωσαν ἑαυτοὺς καὶ “ἐχώφω-

n A n

σαν, ὡς μηδενὶ τούτων ἐναχθῆναι πρὸς τὴν τοῦ
7 b J m MY T? m , M

Χριστοῦ πίστιν ἰσχῦσαι" οἱ δὲ ἐξ ἐθνῶν τούτων μὲν
2^ N , / EA , Y , 5 4

οὐδενὸς ἀπολαύσαντες, οὔτε θείων ποτὲ λογίων ἀχού--
2^X d » ? - 5 2. 9x - Pad

σαντες, οὐδὲ ὅσον ὄναρ εἰπεῖν, ἀλλ᾽ ἀεὶ τοῖς τῶν

, ! b M

παραπαιόντων ἐνστρεφόμενοι μύθοις (τοῦτο γὰρ "1,
- y- , M m , T 7ὔ

τῶν ἔξωθεν φιλοσοφία )) χαὶ ποιητῶν λήρους ἀνελίτ-
ΤᾺ M J , M v

τοντες, χαὶ ξύλοις xal λίθοις προσηλωμένοι, xat οὔτε
^ / “ , cer 25) Y

MSIE οὔτε πολιτείας ἕνεχεν εἰδότες τι MESE

καὶ ὑγιές (καὶ Yap: ὃ βίος αὐτοῖς τῶν WU ἄχα-

sedeo ἦν xal “ἐναγέστερος. Πῶς ὃ δὲ οὖχ; μελ-

λον τοὺς θεοὺς αὐτῶν πάση χαχκίᾳ χαίροντας δρῶντες,

M à 2 3 ES Y c. / $^ MM A. 8i
xai δι’ αἰσχρῶν μὲν ῥημάτων, OV αἰσχροτέρων ὃε

» cC ,
θεραπευομένους πραγμάτων, καὶ τοῦτο “νομίζοντας
M * , » M
ἑορτὴν xol τιμήν " ἔτι γε μὴν καὶ δι’ ἀκαθάρτων φό-

X i^ D
νῶν χαὶ παιδοχτονιῶν τιμωμένους, χἀχείνους εἷς

ὦ c e
ταῦτα ζηλοῦντες)" ἀλλ᾽ ὅμως xol πρὸς αὐτὸν τὸν
πυθμένα τῆς χαχί εσό ξαίφνης ὥσπε

με ἧς XWXVXG χατάπεέσοντες, ἐςαιφνης ὥσπερ

a Savil. αὐτοῖς σχολάξοντα.

b Sic Morel.; Savil. χαὶ μὴν xoi τῶν σημείων χαὶ τῶν
προρητῶν ἀχούοντες. Mss. quoque variant, sed sine ulla
sensus diversitate.

ec Alii ἐχωφρώθησαν, eL mox ἀναχθῆναι. Ibidem post
πίστιν Morel. addit ἰσχῦσαι, quod a Savilio et a Mss.
plurimis abest.

4 Morel. ἡ τῶν ἔξωθεν. Savil. ἡ τῶν ἔξω. Ibid. Savil.

TOM. VIII.

v

alieni ingeterati sunt, et claudicaverunt a se-

mitis suis. Et rursum : Quibus non est narratum Isai. 52.
de eo, videbunt : et qui non audierunt, intel- 15:
ligent; et, Inpentus sum a non quaerentibus me: lbid. 66.1.
palam apparui iis qui me non interrogabant.

Paulus autem ad Romanos scribens dicebat : Quid Rom. 11.7.
ergo? quod querebat. Israél, hoc non est con-
sequutus : electio autem consequuta est. Et ite-

rum : Quid ergo dicemus? Quod gentes, qua& Rom 9.30.
non sectabantur justitiain, apprehenderunt ju-

stitiam : Israel vero sectando legem justitie,

in legem justitie non. pervenit. Res est enim ad-
miratione digna, quomodo ii qui in propheticis

libris educati sunt, quique quotidie audiunt Moy-

sen innumera de Christi. adventu loquentem, nec-

non sequentium temporum prophetas, atque ipsum
Christum. quotidie miracula patrantem, cumque

ipsis solis versantem, necdum permittentem disci-

pulis ut in viam gentium abirent, aut in civitatem
Samaritanorum ingrederentur, quod neque ipse
faciebat, sed. frequenter dicebat se missum esse ad

oves qua perierant domus Israel; attamen illi

post tot signa in gratiam sul edita, cum prophetas

quotidie audirent, ipsumque Christum assidue
monentem, usque adeo czcos atque surdos se prz-

stiterint, ut nullo eorum ad fidem in Christum

induci potuerint. Gentiles autem. nihil. horum
consequuti, divina oracula ne in somnis quidem
audierant : sed. in fabulis insanientium versati

(sic enim voco externam illam philosophiam) et — Externa
poetarum deliramenta tractantes, lignis et lapidi- Miu io
bus addicti erant, nec vel in mee velin mo- um fibu-
rum disciplina quidpiam sanum vel uuüle nove- 1:

rant ; vita quippe illorum impurior quam doctrina
scelestiorque erat. Quid. autem. aliud. sperandum

erat, cum deos suos viderent nullis non flagitiis
gaudentes, atque obsccenis verbis, obsceenioribus-

que rebus cultos : hzc pro festis diebus et pro

honore habentes : ad hzc etiam nefandis czedibus,
puerorumque mactationibus honoratos, qua in re

deos ipsi suos imitabantur. Attamen in ipsum ne-

quiti& profundum lapsi, repente quasi per quam-

dam machinam sublimes acti, ex ipso celorum

xai ποιητῶν. Morel. χαὶ ποιηταί:

* [Savil. et Codd. 705, 706 ἐναγ." καὶ μάλα εἰκότως. Οἱ
γὰρ τοὺς θεοὺς α. T. «- Legebatur in Montf. πῶς δὲ οὐχ
ἔμελλον. ]

* Mss. quidam νομίζοντες. [ Mox alii ἔτι μήν.]

f [Savil. et Codd. cit. τιμ., πῶς οὐκ ἔμελλον ταῦτα x7
λοῦν ; ἀλλ᾽ ὅμως.

6» E

vertice sublimes nobis apparuerunt. Id. vero quo-
modo et unde evenit? Audi Paulum narrantem.
Beatus quippeille, dum hee diligenter inquireret,
non cessavit donec causam invenisset, ut omnibus
aperiret. Quzenam illa est, et unde tanta cccitas
ipsis obvenerat? Audi illum cui hoc ministerium
creditum fuerat. Quid ergo dicit, ut dubitationem

JOANNIS CHRYSOST.

Hom. 10.5. multorum solvat? Zgnorantes justitiam Dei, et

querentes propriam Justitiam statuere, justitice
Dei non sunt subjecti. Propterea ergo 1d passi
sunt. Ac rursus idipsum aliter explicans dicit :

Rom 9.30. Quid ergo dicemus? Quod gentes que non
—32.

sectabantur justitiam, apprehenderunt justi-
tiam ; justitiam autem que ex fide est. Israel
vero sectando legem justitie, in legem justitice
non pervenit. Dic qua de causa? Quia non ex
fide : impegerunt enim in lapidem offensionis;
hoc est, incredulitas illis causa malorum fuit :
hane vero peperit arrogantia. Quia enim antea plus
quam gentiles habentes, quod nempe legem acce-
pissent, Deum nossent, et alia quae Paulus memo-
rat, post Christi. adventum gentiles viderunt per
fidem cum pari secum honore vocatos, ac post
fidem nihil plus habere eum qui ex circumcisione
esset, quam eum qui ex gentibus accessisset: ex
superbia in invidiam delapsi sunt, atque ineffabi-
lem illam immensamque Domini benignitatem
non tulerunt : quod non aliunde processit, quam
ex arrogantia, nequitia et odio.

2. Quid enim, omnium stultissimi, illa in alios
effusa providentia vobis damni affert? num bona
vestra ex aliorum consortio minuebantur? Verum
ccca profecto malitia est, quz quid. deceat. perci-
pere nequit. Exulcerati ergo quod in eadem liber-
tate consortes haberent, in se gladium impulerunt,
seque a divina benignitate ejecerunt ; et jure qui-

Matth. 20, dem. Nam ait : Zmice, non facio tibi injuriam :

rj.

14.

volo autem et his dare sicut et tibi. Imo ne qui-
dem hac responsione digni sunt. Ile namque etsi
wgre ferebat, poterat tamen diei totius labores,
crummas, astum et sudorem proferre : hi vero
quid dicere possint ? Nihil quidem tale; sed de-
sidiam, intemperantiam et mille vitia, quz pro-
phetz omnes incusantes illis perpetuo objicie-
bant : per quz vitia illi perinde atque gentiles
Deum offenderent. Id quod. declarans Paulus di-

Ὁ Savil, in marg. διὰ ταῦτα 02x00» ἔπαθον.
b Morel. et Mss. πῶς δέ, Savil. τί δέ, [Supra quidam
χαταθλάπτεσθε.} Yn. Mss, plurimis ἀλλά sequens deest.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

y τ d 0 € M , , 2.03 Lad ,
&x τινος μηχανῆὴς ἄνωθεν ἡμῖν καὶ ἀπ᾽ αὐτῆς τῶν οὐὖ-
E ρανῶν τῆς χορυφῆς ἀνεφάνησαν διαλάμποντες. Πῶς
Pp κι ἃ
οὖν τοῦτο Yéqoves xa πόθεν; Ἄχουσον Παύλου Aé-
γοντος. Καὶ γὰρ ὃ ἡμπχάριος ἐκεῖνος ταῦτα ἀκριδῶς Cn-
τῶν, oUx ἀπέστη ἕως οὗ τὴν αἰτίαν εὗρε, χαὶ τοῖς ἄλ-
λοις ταύτην ἐδήλωσεν ἅπασι. 'ΓΓς οὖν ἐστιν αὕτη; καὶ
0 , ^4 , - » ΕἸ ὦν c
A πόθεν ἣ τοσαύτη πώρωσις αὐτοῖς: Ἄχουσον αὐτοῦ τοῦ
N m
τὴν οἰχονομίαν ταύτην ἐμπιστευθέντος ταῦτα λέγον--
"n? 5 $* / ^ / hd -
τος. Τί οὖν οὗτος λέγει, τὴν διαπόρησιν τῶν πολλῶν
λύων ταύτην; ᾿Αγνοοῦντες, φησὶ, τὴν τοῦ Θεοῦ δι-
χαιοσύνην, καὶ ζητοῦντες τὴν ἰδίαν δικαιοσύνην στῆσαι,
m , b - - c /, a N er
τῇ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ οὐχ ὑπετάγησαν. * Avo ταῦτα
y Y / * PS CI OD € Ri.
ἔπαθον. Καὶ πάλιν τὸ αὐτὸ τοῦτο ἑτέρως ἑρμηνεύων,
φησί: 'Tt oov ἐροῦμεν; Ὅτι ἔθνη τὰ μὴ διώκοντα δικαιο-
,
σύνην, κατέλαδε δικαιοσύνην, δικαιοσύνην δὲ τὴν Ex
πίστεως " ᾿Ισραὴλ δὲ διώκων νόμον δικαιοσύνης, εἰς
νόμον δικαιοσύνης οὖκ ἔφθασεν. Εἰπὲ xal διατί; Ὅτι
οὐχ éx πίστεως " προσέχοψαν γὰρ τῷ λίθῳ τοῦ προσ-
, ^ M 7 ce 7 » 5 , ,
χόμματος. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν - ἀπιστία τού--
Β τῶν γέγονεν αὐτοῖς αἰτία τῶν καχῶν " ταύτην δὲ ἔτε-
c 5 , ? X N / / »
xev 44 ἀπόνοια. ' Ercei?7) γὰρ πρὸ τούτου πλέον ἔχοντες
€gy^ e
Ἰθλλήνων, τῷ τὸν νόμον εἰληφέναι χαὶ Θεὸν εἰδέναι,
xoi τὰ ἄλλα ἅπερ ὃ Παῦλός φησι, μετὰ τὴν τοῦ Χρι-
στοὺ παρουσίαν εἶδον ἀπὸ τῆς πίστεως μετὰ τῆς αὐτῆς
*
δμοτιμίας καλουμένους κἀχείνους καὶ αὐτοὺς, καὶ οὐδὲν
πλέον ἔχοντα τὸν ἐχ περιτομῆς τοῦ ἐξ ἐθνῶν μετὰ τὴν
πίστιν " ἐδήχθησαν ὑπὸ ἀπονοίας εἰς βασχανίαν ἐλ-
- p M »
θόντες, xol τὴν τοῦ Δεσπότου φιλανθρωπίαν τὴν ἀφα-
τον χαὶ ὑπερόάλλουσαν οὐκ ἤνεγχαν. loUro δὲ αὐτοῖς
/ οὗ M
ἑτέρωθεν μὲν οὐδαμόθεν, ἐξ ἀλαζονείας δὲ καὶ πονη-
ρίας χαὶ μισανθρωπίας γέγονε.

α Τίγὰρ, ὦ πάντων ὑμεῖς ἀνοητότεροι, χατεδλά-

πτεσθε ἐχ τῆς εἰς ἑτέρους γινομένης χηδεμονίας :
b πὼς δὲ τὰ ὑμέτερα ἠλαττοῦτο ἀγαθὰ, τῷ χοινωνοὺς
ἑτέρους ἔχειν τῶν αὐτῶν; ᾿Αλλὰ τυφλὸν ὄντως fj πο-
νηρία, καὶ τῶν δεόντων οὐδὲν δύναται συνιδεῖν τα--
χέως. Δηχθέντες τοίνυν τῷ κοινωνοὺς μέλλειν ἔχειν τῆς
αὐτῆς παῤῥησίας, καθ᾽ ἑαυτῶν τὸ ξίφος ὥθησαν,, τῆς
D m H ei , « ,
τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας ἐχθαλόντες ἑαυτούς" χαὶ
/ 25s € ἢ ΓΗ ^ ^ 5 χὃ c E
μάλα εἰκότως. "Exv«ipe γὰρ, φησὶν, οὐκ ἀδικῶ σε
θέλω δὲ καὶ τούτοις δοῦναι ὥσπερ χαὶ σοί. Μᾶλλον δὲ
οὐδὲ τούτων ἄξιοι τῶν λόγων οὗτοι. "Exeivoc μὲν γὰρ εἰ
J » - ,

D xai ἐδυσχέραινεν, ἀλλ᾽ ὅμως ἔχων εἰπεῖν ἡμέρας δλο-
χλήρου: πόνους, καὶ ταλαιπωρίας “ καὶ θάλπη xo ἱδρῶ-
τας᾽ οὗτοι δὲ τί ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν; 'Γοιοῦτον μὲν οὐὖ-
δέν" ῥᾳθυμίαν δὲ καὶ ἀσωτίαν, καὶ τὰ μυρία καχὰ,
ἃ διαπαντὸς κατηγοροῦντες αὐτῶν διετέλουν οἱ προ-

φῆται πάντες, δι’ ἃ xoi αὐτοὶ ὁμοίως τοῖς ἔθνεσι

« Morel. xai θάλπη, et sic Mss. quidam. Alii plures
θάλπος. Savil. solus hujus vocis loco χαύσωνας.

IN JOANNEM HOMIL. IX. al. vir. :

€

προσχεχρούχεσαν τῷ Θεῷ. Καὶ τοῦτο ὁ Παῦλος δη-
λῶν ἔλεγεν: Οὐ γάρ ἐστι διαστολὴ ᾿Ιουδαίου τε xa
“Ἕλληνος " πάντες γὰρ ἥμαρτον, καὶ ὑστεροῦνται τῆς
δόξης τοῦ Θεοῦ, διχαιούμενοι δωρεὰν τῇ αὐτοῦ γά-
ριτι. Καὶ τοῦτο μὲν ἅπαν τὸ χεφάλαιον χρησίμως xol
σφόδρα συνετῶς xav ἐχείνην γυμνάζει τὴν ἐπιστολήν.
3 /, ^A M 7 " ,ἤ , 4 »»!
Avwwíow δὲ x«i μείζονος δείχνυσι χολάσεως ἀξίους
ἶναι - Ὅ Xo ἐν νόμῳ ἥμαρτον, διὰ νόμου χριθή-
εἶναι σοι γὰρ ἐν νόμῳ ἥμαρτον, ἱ οιθή
, b ,
σονται, φησί" τουτέστι, χαλεπώτερον' μετὰ τῆς φύ-
4 ΝΜ M
σεως καὶ τὸν νόμον κατήγορον ἔχοντες. Οὐ ταύτη δὲ
, 1) c M - 20 cT Ν Qo
μόνον, ἀλλὰ τῷ παρὰ τοῖς ἔθνεσι τοῦ τὸν Θεὸν
- D Ὕ ἧς
βλασφημεῖσθαι γεγενῆσθαι αἴτιοι" "To γὰρ ὄνομά μου,
N "25€ D € 5, € », ^? p M
φησὶ, δι’ ὑμᾶς βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσιν. ᾿Επεὶ
οὖν τοῦτο μάλιστα ἦν τὸ δάχνον αὐτούς ( καὶ γὰρ καὶ
τοῖς πεπιστευχόσιν ἐχ περιτομῆς παράδοξον τὸ πρᾶ-
- 257, ^M C12 , -- , V
γμα εἶναι ἐδόχει " διὸ xa ἐνεκάλουν τῷ Πέτρῳ πρὸς
αὐτοὺς ἀπὸ Καισαρείας ἐπανελθόντι, ὅτι πρὸς ἄνδρας
ἀχροθδυστίαν ἔχοντας εἰσῆλθε, καὶ συνέφαγεν αὐτοῖς"
χαὶ μετὰ τὸ μαθεῖν τὴν οἰκονομίαν τὴν τοῦ Θεοῦ,
^md) xo οὕτως ἐθαύμαζον, πῶς xa εἰς τὰ ἔθνη f,
^ A e € , , 5 , -» 5 ΓΖ
δωρεὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐχχέχυται, τῷ ἐχπλήτ-
τεσθαι ἐνδειχνύμενοι, ὡς οὐχ ἄν ποτε τοῦτο προσεδό-
^ INT ΕΡΕΒΕ e ὑπ SU c / 2
χησαν τὸ παράδοξον) " ἐπεὶ οὖν ἤδει ὅτι μάλιστα αὐὖ-
τῶν τοῦτο "χαθήπτετο, πάντα ποιεῖ ὅπως αὐτῶν
^ e , M 4 , Y /, , , I.
τὸν τῦφον χενώση, χαὶ τὴν ἀλαζονείαν ἐχλύση σφόδρα
οἰδοῦσαν. Καὶ ὅρα πῶς τοῦτο ποιεῖ. Διαλεχθεὶς περὶ
c *E - Dd M " YT , « CN , x
τῶν “Ἑλληνικῶν, καὶ δείξας αὐτοὺς οὐδεμίαν ἔχοντας
οὐδαμόθεν ἀπολογίαν, οὐδὲ ἐλπίδα σωτηρίας, χατη-
γορήσᾶς τε ἀχριδῶς xal τῆς τῶν δογμάτων αὐτῶν
διαστροφῆς, καὶ τῆς περὶ τὸν βίον ἀχαθαρσίας, με-
L 3 v («3 NO ^ , c X WA x
τατίθησιν ἐπὶ τοὺς ᾿Ιουδαίους τὸν λόγον " “καὶ τὰ ἀπὸ
-- “ Iz d No» C uem
τοῦ προφήτου χαταλέξας ἅπαντα OV ὧν ἔλεγεν Exci-
d H 3
voc, ὅτι μιαροί τινες ἦσαν xal δολεροὶ xa ὕπουλοι,
χαὶ πάντες ἅμα ἠχρειώθησαν, χαὶ οὐδεὶς ἐν αὐτοῖς
ἐχζητεῖ τὸν Θεὸν, ἀλλ᾽ ἐξέχλιναν πάντες, χαὶ ὅσα
E αὐτάν y^ Nd d I ,
τοιαῦτα, ἐπήγαγεν Οἴδαμεν δὲ ὅτι ὅσα ὃ νόμος λέ-
γει, τοῖς ἐν τῷ νόμῳ λαλεῖ, ἵνα πᾶν στόμα ooa,
καὶ ὑπόδιχος γένηται πᾶς ὃ χόσμος τῷ Θεῷ. Πάντες
γὰρ ἥμαρτον, xol ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ.
Τί οὖν ἐπαίρεις σαυτὸν, ὦ Ἰουδαῖε: τί μέγα φρονεῖς:
V
Καὶ γὰρ καὶ τὸ σὸν ἐμπέφραχται στόμα, xal, σὴ
: e f 1
παῤῥησία ἀνήρηται, χαὶ μετὰ τοῦ χόσμου παντὸς xol
N , € IN 5e / Ac. E "
GU γέγονας ὑπόδιχος, xat ὁμοίως τοῖς ἄλλοις ἐν χρεία
χαθέστηχας τοῦ δωρεὰν δικαιωθῆναι. ᾿χρῆν μὲν
οὖν μηδὲ εἰ χατωρθωχὼς ἧς, καὶ παῤῥησίαν ποὶλ-
λὴν εἶχες πρὸς τὸν Θεὸν, μηδὲ οὕτω τοῖς μέλ--
λουσιν ἐλεεῖσθαι xo σώζεσθαι διὰ φιλανθρωπίαν φθο-

ἃ Morel, πάλιν xai οὕτως. Savil. ὅτι zzi οὕτως.

b Sayil. [et Codd. 705, 706] καθήπτετο, ὅρα πῶς αὐτῶν
τὸν τῦρον ἐχένωσε, χαὶ τὴν ἀλαζονείαν ἐξέλυσε σφόδρα olücu-
σαν. διαλεχθεὶς γάρ. Quae quantum. ad sensum. ἃ Morell

65

cebat : /Yon enim esl distinctio Judei atque py,

m
to

Graci : omnes enim peccaverunt, et egent glo- —24.

ria Dei, justificati gratis per gratiam ipsius.
Hoc vero caput totum utiliter et admodum pru-
denter in epistola illa pertractat. Superius autem
illos majori supplicio dignos ostendit : Quicum-
que enim in lege peccaverunt, per legem judi-
cabuntur : id est, gravius ; quia przter naturam
legem quoque accusantem habebunt. Neque hinc
tantum, sed et quod in causa fuerint cur gentes
Deum blasphemarent : /Vomen enim meum, in-
quit, per vos blasphematur in gentibus. Cum
igitur hoc maxime morderet illos; etenim creden-
:5 tibus quoque ex circumcisione res stupenda vide-
^ batur esse; quamobrem Petrum incusabant Caesa-
rea ad se redeuntem, quod ad viros przeputium
habentes ingressus esset, et cum illis comedisset :
et postquam Dei ceconomiam intellexerant, adhuc
mirabantur quo pacto donum sancti Spiritus in
gentes effusum esset; ex stupore significantes se
nuniquam rem tam inopinatam exspectavisse. Quia
ergo sciebat illos hoc potissimum zgre ferre, nihil
non agit ut eorum tumorem deprimat, et arrogan-
tia inflatos dejiciat. Et vide quomodo 1d agat.
Postquam de gentilibus disputaverat, ostenderat-
que illos nullam prorsus defensionem habere,
nullamque spem salutis, acriterque illos incusa-
verat de perversitate doctrine deque vite impu-
ritate; ad Judzos sermonem transfert : ac recensi-
tis 115. omnibus qui propheta de illis dixerat,
quod scelesti essent, dolosi, callidi, quod omnes
inutiles facti, ac nullus in iis esset qui Deum re-
quireret, sed omnes declinassent, et similia, sub-
didit : Scimus autem quoniam quecumque lex
loquitur, üis qui in lege sunt loquitur; ut omne
os obstruatur, et subditus fiat omnis mundus
Deo. Omnes enim peccaverunt, et egent gloria
Dei. Quid ergo te effers, Judze? cur altum sapis?
Nam os quoque tuum obstructum est, et confiden-
C tia tua sublata, ac cum universo mundo tu factus

es subditus, et perinde atque alii opus habes ut

gratis justificeris. Oportebat certe etiamsi probe

vixisses, et fiduciam multam apud Deum habuis-

ses, illis non invidere, qui per benignitatem Dei

misericordiam et salutem consequuturi erant. Nam

extrem: nequitiz est, aliorum bona inique ferre,

cum maxime sine ullo tuo detrimento id futurum

lectione non differunt, Ibidem £22zvz4», Boisius le-
gendum suspicatur E22Zvov.
« Morel. εἴτα τά. Savil. χαὶ τά:

6.

Rom.

l9
I9

52..5.

Isai.

Rom 2.24.

Judi car-
puntur a
Paulo.

Rom.3.18 .
et 23.

64 8. JOANNIS CHRYSOST.

Judai gen- 651. 81 enim aliorum salus bona tua pessumdaret,

tium saluti
invidebant.

Super-

bia virtutes
omnes red-
dit inutiles,

Prov.16.6.

1. T'ím. 3.

6.

jure doluisses ; etiamsi id. non accedat iis qui
philosophari didicerunt. Si autem alterius suppli-
cium mercedem tuam non auget, neque illius fe-
licitas ipsam minuit, cur tu doles quod alius
gratis salute donetur? Oportebat igitur, ut dixi,
etiamsi te probe gessisses, non morderi de salute
in gentes effusa : cum. autem. iisdem. obnoxius
peccatis sis, Dominumque offenderis, aliorum
bona segre fers, et altum sapis, quasi solus debeas
grati: consors esse, non invidie solum et arro-
gantize, sed etiam tante. dementiae causa omnium
gravissimis dignus fueris suppliciis : omnium
quippe malorum radicem superbiam in te inse-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

νεῖν. Πονηρίας γὰρ τοῦτο ἐσχάτης, ἐπὶ τοῖς ἑτέρων
τήχεσθαι ἀγαθοῖς, καὶ μάλιστα ὅτε μηδὲ μετὰ τῆς
σῆς τοῦτο ἔμελλε γίνεσθαι ζημίας. Ei μὲν γὰρ ἣ τῶν
»" J - - ΕῚ / - /

ἄλλων σωτηρία τοῖς σοῖς ἐλυμαίνετο χαλοῖς, λόγον

A roS. 5 - E AC SN
D ἂν εἰχε τὸ ἀλγεῖν * καίτοι γε οὐδὲ τοῦτο * κατὰ τὸν με-

μαθηκότα φιλοσοφεῖν. Ei δὲ μήτε χολαζομένου θατέ-
ρου πλεονάζει σοι τὰ τῶν μισθῶν, μήτε εὖ πάσχοντος
ἐλαττοῦται, τίνος ἕνεχεν σὺ χόπτεις σαυτὸν ὑπὲρ ὧν
ἕτερος σώζεται δωρεάν: χρῆν: μὲν οὖν, “ὅπερ ἔφην,

τς εἰ τῶν εὐδοκιμίη κόπον ἧς, ἐπὶ τῇ κατὰ χάριν
εἰς τὰ ἔθνη γινομένη δάχνεσθαι σωτηρίᾳ ὅταν δὲ τῶν
αὐτῶν ὑπεύθυνος ὧν τῷ Δεσπότῃ, xoi προσχεχρου-
χὼς χαὶ αὐτὸς, δυσχεραίνης ἐπὶ τοῖς ἀλλοτρίοις ἀγα-
θοῖς, καὶ μέγα φρονὴς ὡς αὐτὸς ὀφείλων μόνος τῆς

e ds . . . . Ξ ^ RA - E] / / 2 H
ruisti. Idco sapiens quispiam. dicebat : Princi- E χάριτος μετασχεῖν, οὗ βασχανίας μόνον xat ἀπονοίας,

pium peccati superbia; hoc est, radix, fons,
mater. Sic per eam primus homo a beato illo statu
dejectus est; sic. diabolus qui illum. decepit, ab
illa dignitatis sublimitate excidit. Quare cum
nossel scelestus ille hujus peccati naturam posse

ex ipsis celis dejicere, hanc ingressus viam est, ες

ἀλλὰ xo τῆς ἐσγά ἀνοί ὶ πά τῶν ya-
ἧς ἐσχάτης ἀνοίας, καὶ πάντων χ
λεπωτάτων ἂν εἴης ὑπεύθυνος βασανιστηρίων " τὴν
γὰρ τῶν κακῶν ῥίζαν ἁπάντων ἐν σεαυτῷ κατεφύτευ-
Y e , N / N » E)
σας τὴν ὑπερηφανίαν. Διὸ καί τις σοφὸς ἔλεγεν * Ap-
χὴ ἁμαρτίας ὑπερηφανία " τουτέστι, ῥίζα xal πηγὴ
Y / cr Y , 552 ΩΝ
καὶ μήτηρ. Οὕτω χαὶ 6 πρωτόπλαστος ἐξέπεσε τῆς

. / 5 “ c cr c n
cum Adamum ex tanto honore deturbare curavit. A μαχαρίας ἐχείνης διαγωγῆς οὕτω χαὶ ὃ τοῦτον ἀπα-

Cum enim illum spe aqualitatis cum Deo adipi-
scendze inflatum. reddidisset, sic illum. dejecit, et
in profundum inferm pracipitavit. Nihil enim ita
ἃ Dei benignitate avertit, et gehennz ignis sup-
plicio tradi ut superbia tyrannis. Hac nos oc-
cupante, tota vita nostra impura efficitur, etiamsi
castitatem, virginitatem, jejunium, precationem,
eleemosynam, cieterasque virtutes exerceamus.
Immundus, inquit, apud. Dominum omnis su-
perbus. Hunc ergo animi tumorem comprimamus ;
hunc fastum de medio tollamus, si mundi veli-
mus esse, et ab eo, quod diabolo paratum est,
supplicio liberari. Nam quod arrogans eodem quo
diabolus sit supplicio puniendus, audi Paulum
dicentem : /Von. neophytum, ne in superbiam
elatus, in judicium incidat et in laqueum dia-
boli. Quid. est judicium? In eamdem, inquit, da-
mnationem, in idem supplicium. Quomodo igitur
hoc malum effugeris? Si tecum reputes naturam
tuam, si peccatorum multitudinem, si magnitu-
dinem cruciatuum : s cogitaveris quam fluxa
sint ea qua in hoc mundo splendida videntur

gs. 2 3)
esse, quique facilius marcescunt, quam verni € δεινὸν, φησίν ;

flores. S1 has frequenter cogitationes animo ver-

4 Savil. χατὰ τόν, Morel. [et Cod. 706] πρὸς τόν. Si
retinemus πρός, inquit Savilius, adjungendu: est geni-
Livus, non accusativus,

* Morel. ὅπερ ἔρην εἰπών. Melius ἔφθην εἰπών, ut saepis-
sime legitur apud. Chrysostomum, Res est levissimi

τήσας διάδολος ἀπ᾽ ἐχείνου χανε ΒΑ, τοὺ "ie ἀξίας
ὕψους. “Ὅθεν εἰδὼς ὃ τ: τῆς ἁμαρτίας ταύτης τὴν
φύσιν ἱκαγὴν οὖσαν xal ἐξ αὐτῶν χαταύθαλεῖν τῶν
οὐρανῶν, ταύτην ἦλθε τὴν δδὸν, ὅτε τὸν ᾿Αδὰμ ἀπὸ
τῆς τοσαύτης χατενεγχεῖν ἐσπούδασε τιμῆς. "I7 γὰρ
ἐπαγγελίᾳ τῆς ἰσοθεΐας φυσήσας αὐτὸν, οὕτω χατέῤ-
δηξε χαὶ χατέδαλεν εἰς αὐτὰ τοῦ ἅδου τὰ βάραθρα.
Οὐδὲν γὰρ οὕτω τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας ἀλλοτριοῖ,
xat τῷ τῆς γεέννης παραδίδωσι πυρὶ, ὡς fj τῆς ὗὕπερ-

p ἡφανίας τυραννίς. Γαύτης γὰρ ἡμῖν παρούσης, ἅπας

c ΓΑ
ἡμῶν ὃ βίος ἀχάθαρτος γίνεται, χἂν σωφροσύνην,
AT ^
χἂν παρθενίαν, κἂν νηστείαν, χἂν εὐχὰς, χἂν EÀem-
, ^ e ^5 cC 5 / M
μοσύνην, x&v ὁτιοῦν ἐπιτελῶμεν. ᾿Αχάθαρτος γὰρ;
φησὶ, , παρὰ Κυρίῳ πὰς ὑψηλοκάρδιος. Καταστέλλω--
μεν οὖν τοῦτο τὸ φύσημα τῆς ψυχῆς, χαὶ τὸν ὄγχον
τοῦτον * ἀναχόπτωμεν, εἴγε ἐθέλοιμεν εἶναι καθαροὶ,
xoi τῆς τῷ διαδόλῳ χειμένης ἀπηλλάχθαι κολάσεως.
Ὅτι γὰρ τὸν ἀλαζόνα τὰ αὐτὰ ἐχείνῳ παθεῖν ἀνάγχη
» D La ,
ἄχουσον τοῦ Παύλου λέγοντος" M7, νεόφυτον, ἵνα μὴ
M 5» H 5 // εἶ IN e 8 e j

τυφωθεὶς, εἰς κρίμα ἐμπέση καὶ παγίδα τοῦ διαδόλου.
(DI 5 / 22 M 2$ 2 M SI Α͂ΒΕΣ ,
UTC ἐστι χρίμα; Εἰς τὴν αὐτὴν, φησὶ, χαταδίχην, cic

- “ » / b b
τὴν αὐτὴν xóAactw. Πῶς odv ἄν τις ἐχφύγοι τοῦτο τὸ

mM ,

Et γε P ἀναλογίσαιτο τὴν ἑαυτοῦ φύ-

e N hd Y m C1 -
σιν, xol τῶν ἁμαρτημάτων τὸ πλῆθος, xat τῶν ἐχεῖ

momenti.

a Morel. ἀνακόπτωμεν. Savil. ἐχχόψωμεν, (Codd. 705,
706 ἐχχόπτωμεν.]

b Savil, λογίσαιτο.

IN JOANNEM HOMIL. X. al. ix.

a TV. pus , ῃ CEST Unit ^ f ἃ,
βασανιστηρίων τὸ μέγεθος, xal τῶν ἐνταῦθα δοχκούν
Ὁ , 5, X δ ,
τῶν λαμπρῶν τὸ πρόσχαιρον οὐδὲν χόρτου διαφέρον,
Nes . -"Ὕ E / E , ^
xat τῶν ἐαρινῶν ἀνθέων μᾶλλον μαραινόμενον. Ἂν
- - c Mj
τούτους συνεχῶς παρ᾽ ἑαυτοῖς χινῶμεν τοὺς λογι-
M M M M /
σμοὺς, χαὶ τοὺς τὰ μέγιστα χατωρθωχότας ἐπὶ μνή-
71€ ἔγνωμεν. Co) διωδί 6 διάθολ EAM Se e
Uns ἔχωμεν, “οὐ ῥαδίως ὃ διάδολος ἐπᾶραι δυνήσε-
^ ,ὔ m 3 , 255i € , Y
ται, χἂν μυρία φιλονειχῇ, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὑποσχελίσαι τὴν
eg € ^Y ^ ε e E € E n
ἀρχήν. O δὲ Θεὸς ὃ τῶν ταπεινῶν, ὃ χρηστὸς xol
2 Y - M -
ἐπιεικὴς, αὐτὸς χαὶ ὑμῖν καὶ ἡμῖν παράσχοι καρδίαν
M 2
συντετριμμένην χαὶ τεταπεινωμένην. Οὕτω γὰρ δὺυ-
A XM i.
νησόμεθα xal và ἄλλα μετ᾽ εὐχολίας κατορθοῦν, εἰς
PA ce , ς ὦ 3 e T EC ^o T '
9o2xw τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ xoi
θ᾽ T ow/Y ES It 3 or ma e) y AY E]
«sU οὗ δοξα τῷ Πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, sic
M 20 cC ,
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
διχθ,

* Savil. [et Codd. cit.] οὐκ ἄν ἡμᾶς ὁ

OMIAIA «c.
Kic τὰ ἴδια ἦλθε, xa ot ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαθον.

^ EY ^ d " a ΕἸ
Φιλάνθρωπος ὧν ὃ Θεὸς, ἀγαπητὲ, xoi εὐεργε-
- ^ [74 6 lc
τιχὸς, πάντα ποιεῖ χαὶ πραγματεύεται, ὥστε ἡμᾶς
E] M / K EB EX ,
xav ἀρετὴν λάμπειν" xai βουλόμενος ἡμᾶς εὐδοχί-
ES e ' 7 , ' 2 CASSEL NS
μους εἰναι, * xal τοῦτο, βία μὲν οὐδένα οὐδὲ ἀνάγχη,
- - - Ψ ' / dq
πειθοῖ δὲ xa τῷ ποιεῖν εὖ τοὺς βουλομένους ἅπαντας
e^ M e ,ὔ
ἕλκει, xal πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπᾶται. Διὰ τοῦτο ἐλθόντα
M bEA 5N/ i]
αὐτὸν oi μὲν ἔλαθον, οἱ δὲ οὐκ ἐδέξαντο. Οὐδένα γὰρ
LA LÀ 5^ τ} / », - 5 / x
βούλεται ἄχοντα οὐδὲ ἠναγχασμένον ἔχειν οἰχέτην,
Y / oru
ἀλλ᾽ ἑκόντας ἅπαντας xo προαιρουμένους, xat y doy
UP des mn NL / 2^/ "A [7] X δ) erus 2
αὐτῷ τῆς δουλείας εἰδότας. ᾿Ανθρωποι μὲν γὰρ, ἅτε ἐν
PO c c e € / Y X
χρεία χαθεστῶτες τῆς τῶν οἰχετῶν διαχονίας, χαὶ μὴ
Y Lad — 14 , 7
βουλομένους * αὐτοὺς τῷ τῆς δεσποτείας κατέχουσι νό-
^ ^ ^ τω
μῳ ὃ δὲ Θεὸς, ἀνενδεὴς Ov, καὶ μηδενὸς τῶν fus-
LI
N m 7 ἐξ
τέρων ἐν χρεία χαθεστηχὼς, τῆς δὲ ἡμετέρας ἕνεχεν
c , e X -
σωτηρίας μόνον ἅπαντα πράττων, ἡμᾶς αὐτοὺς ποιεῖ
n , Δ ΩΣ - ^ 2 λοι ?
τούτου χυρίους " xat διὰ τοῦτο τῶν μὴ βουλομένων οὐ--
NI / ^ ' *
δενὶ βίαν ἐπιτίθησιν οὐδὲ ἀνάγκην. Tpoc γὰρ τὸ συμ-
» το 7 N 3 » V ,
φέρον "uiv δρᾷ μόνον. Τὸ γὰρ ἄχοντας πρὸς ταύτην
7 e Vei ,
ἕλχεσθαι τὴν δουλείαν, ἴσον τῷ μιηδὲ ὅλως δουλεύειν
m- v n N
ἐστί. Τί oov. χολάζει, φησὶ, τοὺς οὐκ ἐθέλοντας P ὅπα-
, 5 c JoNN M / El D E - , E] ,
χούειν αὐτῷ :τί ὃὲ χαὶ γέενναν ἠπείλησε τοῖς οὐχ ἀχού-
^ - CQ, M
ougt τῶν ἐπιταγμάτων αὐτοῦ; “Ὅτι xot μὴ πειθομέ-
e few IT IN X Ad cu 0 E E
νων ἥμων σφοῦρα χηδεται, λίαν ὧν ἄγαθος, xat ἅπο-
^ A , , Cu p E] 2.5 ^
πηδώντων χαὶ φευγόντων οὐχ “ ἀφίσταται" ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

4 ληχπητοὶ ἴῃ margine Savilius,

* [Cod. 706 zzi τούτῳ. Alius (705) χαὶ àiz τοῦτο, non
male st copulam expungas.]

ἃ Morel. αὐτούς, Savil. πολλούς.

65
semus, si memoria repetamus eos qui in virtute
maxime floruerunt, non facile diabolus nos efferre
poterit, quantumvis contendat, neque inire viam
qua nos supplantet. Deus autem humilium, beni-
gnus ille et mansuetus, et vobis et nobis cor con-
tritum et humiliatum tribuat. Sic enim poterimus
citera quoque facile prestare, ad gloriam Domini
nostri Jesu Christi , per quem et cum quo Patri
unaque Spiritui sancto gloria, in secula sculo-

D rum. Àmen.

Ξ------------------- -- ---- ------------ --------------------------

HOMILIA X.
In propria venit, et sui eum non receperunt.

1. Deus, utpote clemens at beneficus, dilecte,
nihil non agit et operatur, ut nos virtute splendidi
simus; quod nos velit acceptos probatosque esse ;
idque, non vi aut necessitate, sed suasione et. be-
neficiis suis. volentes omnes allicit et ad se trahit.
Quamobrem venientem illum alii receperunt, alii

E

,, Secus. Nullum enim vult invitum vel necessitate

A coactum servum habere; sed omnes libenter et ex
voluntatis proposito venire, ac de tali servitute
gratiam Ipsi habere. Homines enim servorum mi-

-nisterio opus habentes, ipsos vel invitos servitu-
tis legi subjiciunt : Deus autem cum nullo indi-
geat, nullique necessitati, qua homines premuntur,
sit subjectus, nostrz. salutis causa tantum omnia
facit, hocque nostro arbitrio et voluntati permit-
Uit : ideoque nolestibus nullam vim aut necessita-
tem infert. Ad nostram enim solum spectat utili-
tatem. Nam invitos ad hanc trahi necessitatem ,
idem esset ac nullo modo servire. Cur ergo, in-
quies, punit eos qui nolunt ipsi obsequi? et cur

D gehennam comminatus est iis, qui ejus praecepta
non audiunt? Quia etiam nobis non obtemperanti-
bus, magnam nostri curam gerit, utpote bonus;
imo nobis resilientibus et fugientibus, non absce-

b Morel. ὑπείκειν. Savil. ὑπαχούειν, et mox Morel. οὐκ
ἀχούουσι, Savil. οὐχ ἀνεχομένοις.
] ES] - ' T : - S δὸ
- Morel. ἀφίσταται ^ ἐπεὶ οὖν. Savil. ἀρίσταται" ἀλλ)"
éstos.

Deus ar-
bitrio no-
stro nullam

necessita-
tem infert.

Matth. 21.

29.

66

dit. Quia igitur priorem illam beneficii viam adire
noluimus, nec suasioni beneficiisque cessimus :
alteram induxit per supplicia et cruciatus; quie
acerbissima quidem est, sed tamen necessaria.
Priore namque contemta, secunda necessario in-
ducitur. Nam et legum latores magnas gravesque
contra peccantes constituunt poenas : neque tamen
ideo illos aversamur, imo magis honoramus con-
stituti supplicii causa, et quod nulla nostra re in-
digentes, imo sepe nescii quinam legum suarum
ope juvandi sint, attamen bono vitz nostre et rei-
publiez ordini advigilarunt, virtute przditos ho-
nore afficientes , improbos autem et protervos , qui
reliquorum quietem turbant, per supplicia coer-
centes. Quod si hos admiramur et diligimus,
nonne multo magis Deus ob tantam hominum cu-
ram et admirandus et amandus est? Immensum
quippe discrimen est inter illorum et Dei erga nos
providentiam : ineffabiles profecto et supra men-
iem omnem sunt divitie bonitatis illius. Hic ani-
mum adhibe. /n propria verit, non necessitatis
suz causa (Deus quippe, ut dixi, nullo indiget),
sed ad beneficia suis prestanda. Sed neque sic
illi qui sui erant, in propria pro ipsorum utilitate
venientem, receperunt eum ; imo repulerunt : neque
hoc satis Ipsis fuit, sed extra vineam ejectum occi-
derunt. Neque tamen sic ipsos a peenitentia exclu-
sit, sed concessit illis ut, si post tantum facinus
scelera sua abluere vellent per fidem in ipsum, iis
qui nihil tale admisissent, imo amicissimissibi pares
forent. Quod autem non gratis vel animi causa id
dicam, hac clara voce testificantur illa omnia quae
beato Paulo contigerunt : qui postquam Christum
post ejus mortem persequutus fuerat, ejusque mar-
tyrem Stephanum multorum manibus lapidaverat,
quia poenitentiam egit, et errata priora damnavit, E:
atque ad. eum quem persequutus fuerat protinus A
accessit, statim Inter amicos, et quidem prima-

rios adlectus est ἃ Christo qui ipsum praeconem

totiusque orbis doctorem constituit; qui prius

blasphemus , persequutor et contumeliosus fuerat :

ut et ipse de Dei benignitate exsultans, sine ru-

bore testificatus est. Imo et ipse priora facinora

sua in scriptis suis quasi in cippo exarata, omnibus

declaravit : melius putans fore, si prior vita sua

S. JOANNIS CHRYSOST.

C

E

ἃ Savil. ἐπήγαγε. Paulo post Savil. ὅμως, ὅταν ἡ προ-
τέρα ἀτιμάζηται. ἐπεὶ καί.

* Quidam διὰ τῶν πραγμάτων.

* Sic Savil.; Morel. ὀχολάστους. ὡς τῇ τῶν λοιπῶν χα-
ταστάσει

λυμαινόμενος.
& Sic bene Savil.: Morcl. ὑπὲρ διώνοιαν πᾶσαν ὁ πλοῦ-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

AY / e E] / NN , / 3^ -
τὴν προτέραν τῆς εὐεργεσίας 600v. ἁἀπωσάμεθα, ἐλθεῖν
μὴ βουληθέντες τὴν διὰ τῆς πειθοῦς καὶ τοῦ παθεῖν εὖ,
τὴν ἑτέραν “ἐπεισήγαγε, τὴν διὰ τῆς χολάσεως χαὶ
τῶν τιμωριῶν, πικροτάτην μὲν οὖσαν, ἀναγκαίαν δὲ
e σ / » / 2 ,
ὅμως. “Ὅταν γὰρ ἥ προτέρα ἀτιμάζηται, ἀναγκαία

Ὁ / 2 ως Y NEN - /
τῆς δευτέρας ἣ ἐπεισαγωγή. ᾿Επεὶ xo oi νομοθέται

λλὰς xo γαλεπὸ X τῶν ἡ χό θέ
πολλὰς χαὶ γαλεπὰς χατὰ τῶν ἡμαρτηχότων τιθέασι
i
τιμωρίας, x«l ὅμως αὐτοὺς οὖκ ἀποστρεφόμεθα διὰ

e pm Ἐς ΡΞ /
ταῦτα, ἀλλὰ xod. μᾶλλον τιμῶμεν τῶν χολάσεων χάριν,

c c / ^Y
xot ὅτι μηδενὸς δεόμενοι τῶν παρ᾽ ἡμῶν, πολλάκις δὲ

Y DJ AM
οὐδὲ εἰδότες τίνες ποτὲ ἔσονται οἱ μέλλοντες τῆς “ διὰ

τῶν γραμμάτων αὐτῶν ἀπολαύσεσθαι βοηθείας, ὅμως
ἐφρόντισαν τῆς χατὰ τὸν βίον τὸν ἡμέτερον εὐταξίας,
τιμῶντες μὲν τοὺς ἐν ἀρετὴ ζῶντας, εἴργοντες δὲ διὰ
τῶν τιμωριῶν τοὺς ! ἀκολάστους, xal τῇ τῶν λοιπῶν
ἡσυχίᾳ λυμαινομένους. EX δὲ τούτους θαυμάζομεν χαὶ
φιλοῦμεν, οὐ πολλῷ μᾶλλον τὸν Θεὸν ἐχπλήττεσθαι
δεῖ χαὶ ἀγαπᾶν τὴς τοσαύτης ἕνεχεν κηδεμονίας ; Καὶ
γὰρ ἄπειρον τὸ μέσον ἐστὶ τὴς τε ἐχείνων xol τῆς τού-
του προνοίας τῆς εἰς ἡμᾶς. Ἄφατός τε ὄντως καὶ δ ὕπερ-
Got» πᾶσαν νικῶν ὃ πλοῦτος τῆς χρηστότητος αὐτοῦ.
Σχόπει δέ. Εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν, οὐ τῆς αὐτοῦ χρείας
ἕνεχεν ( ἀνενδεὲς γὰρ, ὅπερ ἔφην, τὸ Θεῖον), ἀλλὰ τῆς
τῶν ἰδίων ἕνεχεν εὐεργεσίας. Καὶ οὐδὲ οὕτως αὐτὸν οἱ
ἴδιοι εἰς τὰ αὐτοῦ; παραγενόμενον ἐπ᾽ ὠφελεία τὴ αὖ-
τῶν παρέλαδον, ἀλλὰ xa διεχρούσαντο" καὶ οὐ τοῦτο
μόνον, ἀλλὰ καὶ ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος ἐχόαλόντες ἀπέ-
χτειναν. Καὶ οὐδὲ οὕτω τῆς μετανοίας αὐτοὺς ἀπέχλει-
σεν, ἀλλ᾽ ἔδωχεν, εἰ βουληθεῖεν μετὰ τὴν τοσαύτην
παρανομίαν πάντα ἀπολούσασθαι τὰ πλημμεληθέντα,
διὰ τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως, xol τοῖς οὐδὲν τοιοῦτον
εἰργασμένοις, ἀλλὰ μάλιστα πάντων αὐτῷ φίλοις ἐξι-
σωθῆναι. Καὶ ὅτι οὖχ ἁπλῶς οὐδὲ ψυχαγωγίας ἕνεχεν
ταῦτα φθέγγομαι, λαμπρὰν ὑπὲρ τούτων ἀφίησι τὴν
φωνὴν τὰ χατὰ τὸν μαχάριον Παῦλον ἅπαντα. Οὗτος
γὰρ τὸν Χριστὸν διώχων μετὰ τὸν σταυρὸν, χαὶ τὸν
ἐχείνου μάρτυρα Στέφανον ταῖς πολλαῖς * βαλὼν χερ-
σὶν, ἐπειδὴ μετενόησε καὶ χατέγνω τῶν πρότερον ἅμαρ-
τηθέντων αὐτῷ, χαὶ τῷ διωχθέντι προσέδραμεν, εἰς
τοὺς φίλους " αὐτὸν εὐθέως χαὶ τὰ πρωτεῖα ἔχοντας
χατέλεξε, κήρυκα καὶ διδάσκαλον τῆς οἰκουμένης ἅπά-
σῆς ἀποφήνας αὐτὸν, τὸν βλάσφημον, τὸν διώχτην,
τὸν ὑδριστήν * καθὼς χαὶ αὐτὸς, ἀγαλλόμενος ἐπὶ τῇ
τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπία, ταῦτα ἀνεχήρυττε, xal οὐκ
ἠσχύνετο, ἀλλὰ καὶ ὥσπερ ἐν στήλη τοῖς γράμμασι

τος. [Mox alii θεοῦ pro αὐτοῦ.

^ Morel. male λαθεῖν χερσίν. Paulus multorum mani-
bus Stephanum lapidaverat, dum eorum vestimenta
servaret.

b Savil. αὐτοῦ.

,

IN JOANNEM ilOMIL. X. al. ix.

τὰ πρότερον αὐτῷ τολμιηθέντα καταθέμενος, ἅπα-
σιν ἐπεδείκνυ, βέλτιον εἶναι νομίζων τὸν πρότερον
αὐτοῦ παρὰ πάντων “ στηλιτεύεσθαι βίον ἐπὶ τὸ φα-
γῆναι τὸ μέγεθος τῆς τοῦ Θεοῦ δωρεᾶς, ἢ συσχιά-
σαι τὴν ἄφατον αὐτοῦ χαὶ ἀνεχδιήγητον φιλανθρω-
πίαν, ὀχνοῦντα τὴν οἰκείαν ἅπασιν ἐχπουπεῦσαι πλά-
νην. Διὰ τοῦτο ἄνω Xo κάτω στρέφει τὰς διώξεις, τὰς
D ΤῊ /
&mi6oUAXc, τοὺς πολέμους τοὺς χατὰ τῆς ExxXnstac'
νῦν μὲν λέγων, Οὐχ εἰμὶ ἱκανὸς καλεῖσθαι ἀπόστολος,
E es eo L7
διότι ἐδίωξα τὴν ᾿Εχχλησίαν τοῦ Θεοῦ - νῦν δὲ, Ὅτι
* 3 ce 6 M - T -— 7 ? Ce
ἦλθεν Ἰησοῦς ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἶμι ἐγώ"
χαὶ πάλιν, Ἠχούσατε τὴν ἐμὴν ἀναστροφήν ποτε ἐν
τῷ ἰουδαϊσμῷ,, ὅτι καθ᾽ ὑπερδολὴν ἐδίωχον τὴν χ-
,ὔ ΩΣ m Nx / - Ey.
χλησίαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐπόρθουν αὐτήν.
z , ΄ , z) e Li $ NN m
Καθάπερ γάρ τινα ταύτην ἀμοιόὴν ἀποδιδοὺς τῷ
Χριστῷ τῆς εἰς αὐτὸν μαχροθυμίας, τὸ δεῖξαι τίνα ὄν-
τα, καὶ πῶς ἐχθρὸν χαὶ πολέμιον ἔσωσεν - οὕτω μετὰ
πολλῆς τῆς παῤῥησίας χηρύττει τὴν μάχην, ἣν πάση
προθυμίᾳ παρὰ τὴν ἀρχὴν ἐμαχήσατο τῷ Χριστῷ.
Μετὰ δὲ τούτου καὶ τοῖς ἀπεγνωχόσιν ἑαυτῶν χρηστὰς
e , M 3 IN ar. M M Ν N NN
ὑποτείνει τὰς ἐλπίδας. Koi γὰρ xoi τὸν Χριστὸν διὰ
τοῦτό φησι προσίεσθαι αὐτὸν, ἵνα ἐν αὐτῷ “πρώτῳ ἐν-
"7 X c , M N € pr
δείξηται τὴν πᾶσαν μακροθυμίαν, xoi τὸν ὑπερδάλ-
λοντα πλοῦτον τὴς χρηστότητος αὐτοῦ, πρὸς ὑποτύ-
πωσιν τῶν μελλόντων πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ εἰς ζωὴν
αἰώνιον. Καὶ γὰρ ἦν ἁπάσης αὐτοῖς συγγνώμης μεί-
* / y ἘΣ xcu E
ζονα * τολμηθέντα * ἅπερ οὖν xal ὃ εὐαγγελιστὴς ἐμ-
φαίνων ἔλεγεν - Eic τὰ ἴδια ἦλθε, χαὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν
οὐ παρέλαῤον. To0cy ἦλθεν 6 πάντα πληρῶν, xoà παν-
e , - F LJ e
ταχοὺ παρών; ποῖον χενώσας τόπον τῆς αὐτοῦ πα-
ρουσίας, ὃ πάντα τῇ χειρὶ συνέχων xod διακρατῶν;
Tómow μὲν οὐδένα ἤμειψεν, (πῶς γάρ;) τῇ δὲ πρὸς
€ D / e ? , 5 ^ AY 5 c
ἡμᾶς χαταδάσει τοῦτο εἰργάσατο. ᾿Επειδὴ γὰρ ἐν τῷ
, ^ » NF, A - Led ἐν /
χόσμῳ ὧν, οὐχ ἐδόκει παρεῖναι, τῷ μήπω γνωρίζε-
, M
σθαι, ὕστερον δὲ ἑαυτὸν ἐφανέρωσε, τὴν ἡμετέραν
ὑποδῦναι σάρχα χαταξιώσας, τὴν φανέρωσιν ταύτην
AN CN “ , - e 7 y*
χαὶ τὴν χατάδασιν, παρουσίαν χαλεῖ. * Θαυμάσαι ἄξιον
τὸν μαθητὴν μὴ αἰσχυνόμενον ἐπὶ τὴ τοῦ διδασχάλου
ἀτιμία, ἀλλὰ xo μετὰ παῤῥησί ^V εἰς αὐτὸν γε
μία, μετὰ παῤῥησίας τὴν εἰς αὐτὸν γε-
, 3 , e f N M NX b
γενημένην ἀναγράφοντα ὕδριν. * Ka τοῦτο δὲ οὐ μικρὸν
^ /, 5» το , ^ »
τοῦ φιλαλήθους αὐτοῦ τρόπου τεχμήριον. Καὶ ἄλλως
ὃὲ τὸν αἰσχυνόμενον ὑπὲρ τῶν ὑδριχότων οὐχ ὑπὲρ
τοῦ παροινηθέντος αἰσχύνεσθαι χρή. Οὗτος μὲν γὰρ
e M
ταύτη μᾶλλον ἔλαμψε, xat μετὰ τὴν ὕόδριν, τοσαύτην
τῶν ὑδριχότων ποιούμενος πρόνοιαν ἐχεῖνοι δὲ ἀγνώ-
M M
Move χαὶ μιαροὶ παρὰ πᾶσιν ἃ ἐφάνησαν, τὸν ἐπὶ το-

* Morel. et unus στίζεσθαι, alius στηρίξεσθαι., alius
μαατίζεσθαι. Savil. στηλιτεύεσθαι.

4 Morel. πρώτῳ. Savil. πρῶτον. Utrumque bene.

* [τὰ τολμηθέντα Sav. et Cod. 705.]

* Savil, et Mss. plurimi θαυμάσαι δ᾽ ἄν τίς τοῦ μαθητοῦ

b

E

99

67

apud omnes traduceretur, ut divini doni magni-
tudo effulgeret, quam si ipse, ne errata sua
omnibus declararet, ineffabilem Dei benignitatem
obtegeret. Propterea, persequutiones, insidias,
bella contra Ecclesiam excitata szepe szepius com-

memorat , modo dicens : Von sum dignus vocari 1. Cor. 15.

apostolus, quia persequutus sum Ecclesiam ?:

Dei ; modo autem, Fnit Jesus peccatores sal- τ. Tim. i.

: [4
vos facere, quorum primus ego sum; ac rur- !*

sum, /Zudistis consereationem meam aliquando G4. 1. i5.

in judaismo , quoniam supra modum perseque -
bar Ecclesiam Dei, et expugnabam illam.

2. Velut enim quamdam vicem Christo reddens
ob pauentiam quam secum exhibuerat, ut osten-
deret qualem, et quomodo hostem et inimicum
salute donasset: sic libere bellum illud praedicat,
quo Christum in principio ardenter impugnabat.
Hinc autem desperantibus spem bonam indit. Nam
ait ideo Christum se resipiscentem admisisse , ut
in se primo ostenderet omnem patientiam, et im-
mensas bonitatis sus divitias, in exemplum eo-
rum qui postea in ipsum credituri erant in vitam
cternam. Graviora quippe ab ipsis admissa fue-
rant, quam qua veniam mererentur; quie decla-
rans evangelista dicebat : Zn. propria venit, et
sui eum non receperunt. Unde venit is qui
omnia implet, qui ubique przsens est? quem locum
reliquit, qui omnia manu tenet et continet? Lo-
cum quidem nullum reliquit, (quomodo — posset
enim? ) suo autem ad nos descensu 1d. fecit. Quia
enim in mundo cum esset, non videbatur adesse,
quod nondum cognosceretur ; postea vero seipsum
ostendit, cum nostram induere carnem dignatus
est : hanc manifestationem et descensum, adven-
tum appellat. Mirum. est discipulum non erube-
scere de magistri contumelia, sed eam ipsam con-
tumeliam fidenter literis mandare. Id. vero. non
parum demonstrat quam amans veritatis esset.
Alioquin autem is, quem pudet conviciantium, non
pudet ejus, qui conviciis oneratus est. Hic quippe
hac ratione clarior fuit, qui post contumeliam
contumeliosorum providentiam gessit: illi vero
ingrati et scelesti apud omnes visi sunt, qui eum,
qui tot bona allaturus venerat, quasi inimicum et

μὴ αἰσχυνομένου, et infra. ἀναγράφοντος. ἴῃ utraque le-
ctione idem sensus.

f Savil. χαὶ τοῦτο δέ. Morel. «zi τοῦτο 2p.
a Savil. [et Cod. 705] ἀνεράνησαν.

68 8.

hostem expulerunt. Neque illud nocumenti tantum
acceperunt, sed etiam quod. ea non obtinuerint,
qui consequuti sunt ii qui ipsum acceperunt.
Quinam hi consequuti sunt? 12... Quotquot au-
ten receperunt eum , dedit eis potestatem filios
Dei fieri , inquit. Cur non narras nobis, o beate,
corum supplicium, qui non receperunt illum; sed
eos dicis suos fuisse, et in propria venientem non
recepisse; et quid hac de causa passuri, quodque
supplicium subituri sint non adjecisti? Atqui ma-
gis illos ita terruisses, et per. comminationem il-
lam, arrogantic difirien emollivisses. Cur ergo
id tacuisti? Ecquod , inquiet, majus hoc supplicio
fuerit, quando potestate ipsis data ut filii Dei
Eispon. ipsi fieri noluere, sed tanta se nobilitate,
tanto se honore sua sponte privarunt? Verum non
hoc tantum supplicio afficientur , quod hoc bonum
non acceperint; sed eos etiam inexstinguibilis
ignis exeipiet, id quod postea clarius aperuit.
Interim vero ineffabilia bona enarrat, queis do-
nandi sunt illi qui. eum receperunt; idque brevi
profert his ipsis verbis : Quotquot autem rece-
perunt eum , dedit eis potestatem filios Dei. fi-
eri. Siveservi sive liberi, sive αὐτοὶ sive barbari ,
vel Scythae, sive insipientes sive sapientes, sive
viri sive mulieres, sive pueri sive seniores, sive
nobiles sive ignobiles, sive divites sive pauperes,

sive principes sive privati, inquit, eodem omnes
dignantur honore. Fides enim et Spiritus gratia ,
conditionum humanarum inzqualitatem. tollens,
in unam omnes redigit formam , et uno regio cha-
ractere notat. Quid huie benignitati par fuerit?
Rex quidem ex eodem quo nos luto formatus ,
conservos suos qui eamdem naturam participant ,
ac scepe melioribus praeditos moribus , non digna-
tur in exercitum regium adscribere, si servi qui-
dem illi fuerint ; unigenitus autem Dei Filius pu-
blicanos non dedignatur, magos, servos, omni-
umque ignobilissimos , multos etiam corpore mu-
ülos, vel magna affectos labe, in filiorum nume-
rum adscribere. "Tanta est fidei in Christum
virtus; tanta gratia magnitudo. Ac quemadmo-
dum ignis natura, si metallorum terram attigerit,

illam cito aurum reddit; sic, imo longe magis,
baptisma, quos abluit, aureos ex luteis reddit ,

Spiritu ignis instar illo tempore in animas nostras
incidente, et lutea absumta imagine, caelestem no-

JOANNIS CHRYSOST.

b Savil. λαμθάνοντες.

€ Savil, ἀποστερήσωσιν. Morel. ἀποστεροῦσι. Mss. me-

lius ἀποστερῶσι.
4 Savil αὐτὰ τὰ ῥήματα, minus recte,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

D

E

B / didis e ef λέ cr
ριστησιν αὐτοῖς ρήμασι, VENOYV οὕτως

σούτοις παραγενόμενον ἀγαθοῖς, ὡς ἐχθρὸν ἀπωσάμε-
νοι xo πολέμιον. Οὐ ταύτη δὲ μόνον ἐδλάδησαν, ἀλλὰ
καὶ τῷ μὴ τυχεῖν ὧν ἔτυχον οἱ "λαθόντες αὐτόν. Τί-
“Ὅσοι δὲ ἔλαδον αὐτὸν, ἔδωχεν
αὐτοῖς ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ jocum ἘΠ: Τί οὖν
οὐ λέγεις ἡμῖν, ὦ βαχάριε; χαὶ τὴν τῶν υὴ eene
νῶν αὐτὸν χόλασιν, ἀλλ᾽ ὅτι μὲν ἴδιοι ἦσαν, xa εἰς τὰ
ἴδια παραγενόμενον o0 παρέλαδον, εἶπες" τί δὲ ἀντὶ
τούτου πείσονται, xol ποίαν ὑποστήσονται χόλασιν,
τοῦτο οὐχέτι προσέθηχας; καίτοι μειζόνως ἂν αὐτοὺς
οὕτως ἐφόδησας, xol τὸ σχληρὸν τῆς ἀπονοίας ἐμά-
λαξας διὰ τῆς ἀπειλῆς. Τίνος οὖν ἕνεχεν ἀπεσιώπη-
σας ; Καὶ τίς ταύτης ; φησὶ, τῆς κολάσεως us μεί-
ζων ἄν ποτε δένοιτο , ὅταν προκειμένης ἐ ἐξουσίας αὐτοῖς
τέχνα Θεοῦ ἐόν » μὴ γίνωνται; ἀλλ᾽ ἑκόντες ἕαυ-
τοὺς τῆς τοσαύτης “ ἀποστερῶσιν εὐγενείας τε xol τι-
Ue; Πλὴν ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐνταῦθα μόνον αὐτοῖς τὰ τῆς
τιμωρίας στήσεται, μέχρι τοῦ μηδὲν λαδεῖν ἀγαθόν:
ἀλλὰ xol τὸ ἀἄσόεστον αὐτοὺς διαδέξεται πῦρ, ὃ καὶ
προϊὼν σαφέστερον ἀπεκάλυψε. Τέως δὲ λέγει τὰ ἀπόῤ-
δητα ἀγαθὰ τῶν εἰληφότων αὐτὸν, xoi ἐν βραχεῖ πα-
* Ὅσοι δὲ ἔλα-
Cov αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ γενέ-
σθαι. Κἂν δοῦλοι, κἂν ἐλεύθεροι, xàv “ἕλληνες, x&v
βάρδαροι, χἂν Σχύθαι, κἂν ἄσοφοι, χἂν σοφοὶ, x&v
γυναῖχες, xàv ἄνδρες, χἂν παιδία, χἂν πρεσόῦται,
χἂν ἄτιμοι, κἂν ἔντιμοι, χἂν πλούσιοι, χἂν πένητες,
κἂν ἄρχοντες, χἂν ἰδιῶται, φησὶ, πάντες τῆς αὐτῆς
ἠξίωνται τιμῆς. Ἢ γὰρ πίστις xoi ἣ τοῦ Πνεύματος
χάρις, τὴν “ ἐκ τῶν χοσμικῶν ἀξιωμάτων ἀνωμαλίαν
περιελοῦσα, εἰς μίαν ἅπαντας ἔπλασε μορφὴν, xat εἷς
ἕνα ἀπετύπωσε χαραχτῆρα τὸν βασιλικόν. Τί ταύτης
ἂν γένοιτο τῆς φιλανθρωπίας ἴσον ; Βασιλεὺς μὲν ὃ ἐκ
τοῦ αὐτοῦ διηρτισμένος ἡμῖν πηλοῦ, τοὺς δμοδούλους

NP [s
voc δὲ PEU οὗτοι:

ΩΝ c c c , /
xoi τῆς αὐτῆς αὐτῷ χοινωνοῦντας φύσεως, πολλάχις
δὲ xol τὸν τρόπον ἀμείνους ὄντας, οὖκ ἀξιοῖ χατα-

Ἀ κ᾿ φυ ,
λέγειν εἰς τὸ στρατόπεδον τὸ βασιλικὸν, ἂν δοῦλοι τύ-
ὄντες" ὃ δὲ γενὴς τοῦ Θεοὺ Παῖς οὐχ ἀπη-
χωσιν ὄντες" ὃ δὲ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Παῖς οὐκ ἀπη
y M , ΝΥ ΚΑ A
ξίωσε καὶ τελώνας, xol μάγους, xoi δούλους; xa
ὶ ἔντων d £oouc *, πολλοὺς δὲ xol τὰ σώ-
τοὺς πάντων ἀτιμοτέρους * , πολλοὺς
, » , 5 P
ματα ἀναπήρους, xai μυρίαν ἔχοντας λώδην, εἰς τὸν
? , Ὕ , τ 5 BON
τῶν τέχνων χαταλέξαι χορόν. Τοσαύτη τῆς εἰς αὐτὸν
, , mS Lu, (ese 2 αἰ
πίστεως ἣ ἰσχύς" τοσαύτη τὴς χάριτος ἣ ὑπερόολή.
e , Ὁ ων /
Καὶ καθάπερ f, τοῦ πυρὸς φύσις τῇ τῶν μετάλλων
e ^ ᾿ - , ,
ὁμιλήσασα Y7,, χρυσὸν P κὑτὸν ἀπὸ γῆς εὐθέως ἐποίη-

e ^ e $5 / t
σεν" οὕτω δὴ, χαὶ πολλῷ μᾶλλον ἀντὶ πηλίνων χρυ-

, /, M / D
σοὺς τὸ βάπτισμα ἐργάζεται τοὺς λελουμένους, τοῦ
e Savil. 2x τῶν χοσμιχῶν ἀνωμαλίαν περιαιροῦσα.

* [καὶ πενεστέρους addunt Savil. et Codd. scpius cit. |
f Savil. [et duo Codd. cit.] χρυσὸν αὐτήν, Morel. αὐτόν

IN JOANNEM HOMIL. X. ál. 4x.

Πνεύματος πυρὸς δίκην κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν χαιρὸν εἰς τὰς
ἡμετέρας ἐμπεσόντος ψυχάς" καὶ τὴν μὲν εἰχόνα τοῦ
χοϊκοῦ καταχαίοντος, τὴν δὲ εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου νεο-
παγὴ xal λαμπρὰν, xal ὡς ἀπὸ χωνευτηρίου στίλ--

ὄουσαν ἀναφέροντος. Καὶ τί δήποτε oüx εἶπεν, ὅτις

D Y -
ἐποίησεν αὐτοὺς τέχνα Θεοῦ, ἀλλ᾽, "EOwxcv αὐτοῖς
3* D M e Nw
ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ γενέσθαι; Δειχνὺς ὅτι πολλῆς δεῖ
τῆς σπουδῆς, ὥστε τὴν ἐν τῷ βαπτίσματι τῆς υἷοθε-

, e ^u » - 37 , IN NS 8).
σίας ἣμῖν ἐντυπωθεῖσαν εἰκόνα, ἀκηλίδωτον GU ὅλου
NI € M 5. ΚΑ er ^V NC 7 ci
διατηρῆσαι καὶ ἀνέπαφον: ἅμα δὲ xa ἐμφαίνων, ὅτι

t E ,
τὴν ἐξουσίαν ταύτην οὐδεὶς ἡμᾶς ἀφελέσθαι δυνήσε-
, M
ται, ἂν μὴ προλαύόντες ἑαυτοὺς ἀφελώμεθα. Et γὰρ
Nn , Ἔ: - ͵ /
oi παρὰ ἀνθρώπων χῦρος τινῶν πραγμάτων * λαύόν-
τες, τοσαύτην ἔχουσι τὴν ἰσχὺν, ὅσην σχεδὸν οἱ δεδω-

, ^ “ον e DU ,

χότες αὐτοί " πολλῷ μᾶλλον ol παρὰ τοῦ Θεοῦ ταύτης
D c-Ó τ , ,
τυχόντες τῆς τιμῆς, ἂν μηδὲν τῆς ἐξουσίας ταύτης

ΓΕ ὦ /r , a “δ ^ 4 ΝᾺ
ἀνάξιον πράξωμεν, πάντων ἐσόμεθα “δυνατώτεροι, διὰ

ε , b
τὸ xoi πάντων εἶναι μείζω τε xo ἀγαθώτερον τὸν
τ μεθ j ἦν. Ἅμα δὲ xol ἐν-
ταύτην ἥμῖν ἐγχειρίσαντα τὴν τιμήν. “Ἅμα δὲ H
* , cC M 7/ L4
δείξασθαι βούλεται, ὅτι οὐχ, ἁπλῶς οὐδὲ ἣ χάρις ἔπει-
» LY - , Abs ^ , M V
σιν, ἀλλὰ τοῖς βουλομένοις καὶ ἐσπουδαχόσι" xat γὰρ
cM Σ - DU , /
χαὶ ἐν τῇ ἐξουσία χεῖται τῇ τούτων, τὸ γενέσθαι τέχνα.
"A: M M £). 5 Y / 5 » T-
ν γὰρ μὴ ἕλωνται αὐτοὶ πρότερον, οὐχ ἔπεισιν ἣ
^ οὖ $595 5 , /
δωρεὰ, οὐδὲ ἐργάζεταί τι.
m y M 2
Πανταχοῦ τοίνυν τὸ μὲν χκατηναγχασμένον ἐχόα-

^ c

λὼν, τὸ δὲ αὐθαίρετον xai αὐτεξούσιον δειχνύς * τοῦτο
M ^ y REIN. - , -

καὶ νῦν εἴρηχε. Καὶ γὰρ ἐν αὐτοῖς τούτοις τοῖς ἀποῤ-

e. * ^ , , e τ NON 0 NY ,

δήτοις * τὸ μέν ἐστι τοῦ Θεοῦ, τὸ δοῦναι τὴν χάριν *

τὰ NA m 5 , ^ - M , o3
τὸ δὲ τοῦ ἀνθρώπου, τὸ παρασχεῖν τὴν πίστιν. Καὶ ἐν

ΩΝ ᾿ - MY , - - D E
τῷ μετὰ ταῦτα δὲ χρόνῳ, πολλῆς δεῖ λοιπὸν τῆς σπου-

M λ - N c / E
δῆς. Οὐ γὰρ ἀρχεῖ πρὸς τὴν τῆς καθαρότητος ἡμῖν

N -- Y E 7, - Y

φυλαχὴν, τὸ βαπτισθῆναι xol πιστεῦσαι μόνον * ἀλλὰ
^ ow 5 x , ^ X , , c

δεῖ, εἰ μέλλοιμεν ταύτης διαπαντὸς ἀπολαύσεσθαι τῆς
NV ΠΣ LES / / τῳ M

φαιδρότητος, ἄξιον αὐτῆς παρέχεσθαι βίον. Τοῦτο δὲ
gm? f$ - 5 p c € (c , Μ᾿ h M 07, A

ἐφ᾽ ἡμῖν ἐποίησεν ὃ Θεός. ^ To μὲν γὰρ γεννηθῆναι τὴν
M ων E

μυστικὴν γέννησιν, xo πάντων ἐχκαθαρθῆναι τῶν

€ - ec ,

πρότερον ἡμαρτημένων ἡμῖν, ἀπὸ τοῦ βαπτίσμιατος

, VOS - 5 Ν «ον N M
γίνεται" τὸ δὲ μεῖναι εἰς τὸ ἑξὴς καθαροὺς, x«l μη-
^ / A e NI -— / m
δεμίαν μετὰ ταῦτα δέξασθαι κηλῖδα πάλιν, τῆς fius-
τέρας ἐστὶν ἐξουσίας τε χαὶ σπουδῆς. Διά τοι τοῦτο χαὶ

τὶ

οὗ τρόπου τῆς γεννήσεως ἡμᾶς ἀνέμνησε, xa ἀπὸ
συγχρίσεως τῶν σαρχικῶν ὠδίνων τὴν ὑπεροχὴν ἔδει-
ξεν εἰπών * Οἱ οὐχ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος
σαρχὸς, οὐδὲ Ex θελήματος ἀνδρὸς, ἀλλ᾽ ἐκ Θεοῦ ἐγεν-

cT Y , u Y M M
νήθησαν. ''oUco δὲ ἐποίησεν, ἵνα τὸ-εὔτελὲς xat τα-
* - / PES -
πεινὸν τοῦ προτέρου τόχου καταμαθόντες, τοῦ δι᾿ αἷ-
/ Y 7, E ^ Xe Y ^
μάτων xat θελήματος capxoc, x«t τὸ ὑψηλὸν xoi

*, X mA Ns , m NM Ὁ , 5 /
ξυγξνες του ὁευτερου τοῦ διὰ τῆς χάριτος ἐπιγνόντες ,

a Savil. λαθόντες. Morel. λαμβάνοντες.
[ἀγαθοῖς addunt Savil. et Codd. 705, 706.]

b

69

vam et splendidam imaginem , quasi ex conflatura
splendentem referente. Et cur non dixit, Fecit
illos filios Dei; sed, Dedit illis potestatem filios
Dei fieri ? Ut ostenderet multa nobis opus esse
diligentia, ut adoptionis imaginem in baptismate
nobis impressam, immaculatam semper et inta-
ctam servemus ; simulque declararet, hanc pote-
statem a nemine nobis auferri posse, nisi prius ipsi
illam nobis abstulerimus. Si enim i1 qui ab homi-
nibus auctoritatem quamdam acceperunt , tantum
illam fere servant, quantum qui dederunt; multo
magis nos qui a Deo hunc consequuti sumus ho-
norem , si nihil hac indignum potestate fecerimus,
omnium potentissimi erimus, eo quod omnium
maximus optimusque sit 1s, qui nos hoc honore
dignatus est. Simul autem vult declarare, gratiam
non in quemlibet temere infundi, sed in. eos qui
voluntatis propositum et diligentiam adhibent : in
horum enim potestate situm est ut filii Dei fiant.
Nisi enim voluerint, donum non advenit, nec
operatur quidpiam.

9. Ubique igitur necessitatem tollit οἱ volun-
tatis arbitrium. effert ; 1d. quod nunc dixit. In
his enim arcanis, aliud. Dei est, nempe dare gra-
tiam ; aliud hominis, scilicet fidem exhibere. In
subsequenti vero tempore multa opus est dili-
gentia. Non enim sufficit ad puritatis custodiam
baptizari solum et credere: sed si velimus sem-
per leto munere frui, illo dignam oportet exhi-
bere vitam. Hoc autem voluit Deus in. nostra si-
tum esse potestate. Ut mystica enim generatione
nascamur, et peccata ante admissa abluamus, id
per baptismum efficitur; ut vero deinceps puri
maneamus , et nullam ultra admittamus macu-
lam, id in nostra situm est potestate ac diligentia.
Idcirco et generationis modum memorat, et facta
cum carnali partu comparatione , ejus excellen-
tiam demonstrat his. verbis : 15. Qui non ex
sanguinibus, neque ex voluntate carnis , ne-
que ex votuntate viri, sed ex Deo nati sunt.
Hoc autem fecit, ut prioris partus ex sanguinibus
et ex voluntate carnis vilitatem edocti, ac secundi
qui per gratiam fit sublimitate nobilitateque per-
cepta, hinc magnam hujus et. generantis dono di-
enam opinionem concipiamus, multamque postea

b Savil. et alii τὸ μὲν γὰρ 2v». Morel. τὸ μὲν οὖν.

V ocatos

ad

nuptias

quibus in-

dni
bus
teat.

vesti-
oper-

79 S. JOANNIS CHRYSOST.
diligentiam exhibeamus. Magnopere enim. timen-
dum est, ne hac pulchra foedata stola, ob igna-
viam et scelera nostra ex thalamo ejiciamur

perinde atque quinque ille virgines fatus; ut
etiam ille non habens vestem nuptialem. Nam et
ille ex convivis erat, invitatusque fuerat : quia
vero post vocationem et tantum honorem, se in-
vitantem contumelia affecit, audi quas pcenas de-
derit, quam luctuosas et lacrymis dignas. Ad tam
splendidam enim et tam lautam mensam admis-
sus, non solum convivio excluditur, sed. et liga-
tis manibus et pedibus in tenebras exteriores
mittitur, ubi perpetuus est fletus et stridor den-
tium. Ne itaque, dilecti, fidem ad. salutem. nobis
satis esse existimemus. Nisi enim vitam puram
exhibuerimus, sed. vestibus hac beata indignis
vocatione induti accesserimus , nihi]. impediet
quominus eadem ipsa patiamur, quee miser ille
passus est. Absurdum enim est, dum ille, qui
Deus et Rex est, homines viles ct nullius pretii
vocare non erubescit, sed e trivio illos ad mensam
suam invitat, nos tantam ignaviam exhibere , ut
ne quidem post tantum honorem meliores evada-
mus, sed et post vocationem in eadem nequitia
perseveremus , ineffabilemque vocantis benigni-
tatem pessumdemus. Non enim nos ad spiri-
tualem hanc et horrendam mysteriorum par-
iicipationem vocavit, ut cum priore nequitia in-
grediamur, sed ut abjecta illa turpitudine, iis
vestibus induamur, qu: ad regium vocatos con-
vivium deceant. Sin nolimus digna tali vocatione
prostare, id non ei qui nos sic honoravit, sed no-
bis imputandum. Non enim ille nos ex admiran-
do illo convivarum choro ejicit, sed nos ipsos cji-
cimus. Ille quod. suum erat prastiüt : nuptias
fecit, mensam paravit, qui vocarent misit, venien-
tes excepit, et nullo non. honore affecit : nos au-
tem ipsum, convivas, nuptias, sordidarum ve-
stium , hoc est, pravorum operum, contumelia
afficientes, jure demum ejieimur. Hoc enim. pa-
cto, et nuptias et invitatos honorans, petulantes
et impudentes illos ejicit. Nam si hujusmodi veste
indutos relinqueret , alios videretur. contumelia
afficere. Verum faxit Deus, ut nemo vel nostrum
vel aliorum talem experiatur vocationem. Ideo
hac antequam fierent literis mandata. sunt, ut
scripture minis ad. bonam frugem reducti, num-
quam imm tantam 1gnommiam, 1u. tantumque. sup-
plicium incidamus, sed verbo tantum tenus haec

b

D

a Morel. νομίζωμεν. Savil. ἡμεῖς 2pzsi» ἡμ. m. 0. 7. 7.

ἐλπίζωμεν. (God. 706 ἡγώμεθα.

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

, ^ D /
μεγάλην τινὰ κἀντεῦθεν περὶ αὐτοῦ λάδωμεν ἔννοιαν,
aues - e
χαὶ τῆς τοῦ γεγεννηχότος ἀξίαν δωρεᾶς, καὶ πολλὴν
n c»
μετὰ ταῦτα ἐπιδειξώμεθα σπουδήν. Δέος γὰρ οὐ μι-
' /
χρὸν, μήποτε τὴν χαλὴν ταύτην μολύναντες στολὴν,
d V Ded € J M € yd
τῇ μετὰ ταῦτα ῥαθυμίᾳ xoi τοῖς πλημμελήμασιν
3 Ὁ mM D €
ἐχόληθῶμεν τὴς παστάδος xoi τοῦ νυμφῶνος, κατὰ
Ν / b
τὰς πέντε παρθένους ἐχείνας τὰς μωρὰς, ἢ κατὰ τὸν
v - .-
οὐχ ἔχοντα ἔνδυμα γάμου. Καὶ γὰρ κἀχεῖνος τῶν δαι-.
/ T
τυμόνων ἦν ἐκλήθη γὰρ καὶ αὐτός " ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μετὰ
M -Ὁ-
τὴν χλῆσιν χαὶ τὴν τοσαύτην τιμὴν ἐξύδρισεν εἰς τὸν
χεχληχότα, ἄχουσον οἵαν δίδωσι δίκην, πῶς ἐλεεινὴν,
M c τὶ
καὶ πολλῶν ἀξίαν δαχρύων. Παραγενόμενος γὰρ ἐπὶ
τὸ τῆς λαμπρᾶς ἐχείνης τραπέζης μετασχεῖν, οὐ μόνον
εἴργεται τῆς εὐωχίας, ἀλλὰ καὶ τὰς χεῖρας δεθεὶς χαὶ
τοὺς πόδας ὁμοίως, εἰς τὸ σχότος ἄγεται τὸ ἐξώτεμο;,
^ , » »
τὸν αἰώνιον xa ἄπειρον ὀλοφυρμὸν, καὶ τὸν βρυγμὸν
c NI J
τῶν ὀδόντων ὑποστησόμενος. Νὴ τοίνυν, ἀγαπητοὶ,
ι - - -
μηδὲ ἡμεῖς “νομίζωμεν ἀρχεῖν ἡμῖν πρὸς σωτηρίαν
M H ^
τὴν πίστιν. Ἂν γὰρ μὴ βίον ἐπιδειξώμεθα καθαρὸν,
5 5 , m
ἀλλ᾽ ἀνάξια τῆς μακαρίας χλήσεως ταύτης ἱμάτια
y e
ἀμφιασάμενοι παραγενώμεθα, οὐδὲν χωλύει καὶ ἡμᾶς
παθεῖν τὰ αὐτὰ, ἅπερ ἐχεῖνος ὃ δείλαιος. Καὶ γὰρ
» SEN M * » M / πὶ ,
ἄτοπον, αὐτὸν μὲν, Θεὸν ὄντα χαὶ βασιλέα, ἀνθρώ-
E - X. 5 og A NAA Ἣν ΘΕ y
πους εὐτελεῖς. xol ἀγύρτας., καὶ μηδενὸς " ἀξίους Ov-
wc , 2 N M SAN m IS
τας μὴ ἐπαισχύνεσθαι, ἀλλὰ τοὺς ἀπὸ τῆς τριόδου
πρὸς τὴν τράπεζαν ἄγειν ἐχείνην - ἡμᾶς δὲ τοσαύτην
ἀναισθησίαν ἐπιδείκνυσθαι, ὡς μηδὲ τῇ τοσαύτῃ τιμῇ
γενέσθαι βελτίους, ἀλλὰ xa μετὰ τὴν κλῆσιν ἐπὶ τῆς
αὐτὴς μένειν χαχίας, εἰς τὴν ἄφατον τοῦ χεχληχότος
ἐμπαροινοῦντας φιλανθρωπίαν. Οὐδὲ γὰρ διὰ τοῦτο
ἡμᾶς ἐπὶ τὴν πνευματικὴν ταύτην χαὶ φριχτὴν τῶν
μυστηρίων ἐχάλεσε χοινωνίαν, ἵνα μετὰ τῆς προτέρας
, , , ΕῚ ch zi , A -
εἰσερχώμεθα καχίας, ἀλλ᾽ ἵνα ἀποδυσάμενοι τὴν ai-
cy ρότητα, μεταμφιασώμεθα ἃ τοὺς ἐν τοῖς βασιλείοις
ἑστιωμένους ἠμφιάσθαι χρή. Εἰ δὲ μὴ βουλοίμεθα
ἄξια τῆς χλήσεως πρᾶξαι ἐχείνης, “οὐχ ἔστι τοῦτο
παρὰ τὸν τετιμηχότα, ἀλλὰ παρ᾽ ἡμᾶς. Οὐδὲ γὰρ
2 " c b "E 247 e b c ^ ,
&xeivoc ἡμᾶς ἐχδάλλει τοῦ θαυμαστοῦ τῶν δαιτυμόνων
e El se - ec , € NY N NT 4 c e
χοροῦ, ἀλλ᾽ ἡμεῖς ἑαυτοὺς. Ὁ μὲν γὰρ τὸ ἑαυτοῦ πᾶν
ἤνυσε. Καὶ γὰρ τοὺς γάμους ἐποίησε, xo τὴν τράπε-
»
ζαν παρεσχεύασε, χαὶ τοὺς καλέσαντας ἔπεμψε, καὶ πα-
f. 28/ M 39d er HN
ραγενομένους ἐδέξατο, καὶ τὴν ἄλλην ἅπασαν τετίμιηχε
τιμήν" ἡμεῖς δὲ καὶ εἰς αὐτὸν, καὶ εἰς τοὺς παρόντας,
xal εἰς τὸν γάμον ὑύδρίσαντες διὰ τῶν ῥυπαρῶν ἵμα-
τίων, τουτέστι, τῶν ἀχαθάρτων πράξεων, εἰκότως
ἐχθαλλόμεθα λοιπόν. Ταύτῃ γὰρ xoi τὸν γάμον τι-
μῶν, καὶ τοὺς χεχλημένους, ἀπελαύνει τοὺς ἰταμοὺς
χαὶ τοὺς ἀναισχύντους ἐχείνους. Εἰ γὰρ εἴασε τοὺς
Rl] L3 ΕῚ / e / ἘΝ μὴ ΜΌΝ MI
ἐχεῖνο ἠμφιεσμιένους τὸ ἱμάτιον, αὐτὸς ἂν ἔδοξε xui

b Savil. ὀξίους μὴ ἐπ.
« Morel. οὐχ ἔστι. Savil, οὐχ ἔτι.

IN JOANNEM HOMIL. X!. al. x. 71

τοὺς ἄλλους ὑθρίζειν. ᾿Αλλὰ μηδένα γένοιτο τοιούτου — experiamur ; ac splendida singuli veste. induti ,
πειραθῆναι τοῦ κεχληχότος, μήτε ἡμῶν, μήτε ἑτέρων δά locum, quo vocati sumus, proficiscamur ; quo
τινῶν. Διὰ γὰρ τοῦτο, πρὶν ἢ γενέσθαι ταῦτα πάντα, ᾿ΠΟ5 omnes frui contingat, gratia et benignitate Do-
ἀναγέγραπται " ἵνα ἐν τὴ τῶν γραμμάτων ἀπειλῇ σω- — mini nostri Jesu Christi, per quem et cum quo
φρονισθέντες, μὴ συγχωρήσωμεν εἰς ἔργον ἐλθεῖν τὴν — Patri simul et Spiritui sancto gloria, honor, im-
ἀτιμίαν xo τὴν χόλασιν ταύτην, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶν ῥημά- perium, et. nunc et semper, et in saecula szeculo-
τῶν αὐτὴν στήσωμεν μόνον, xal μετὰ λαμπρᾶς ἕχα-ὀ — rum. Amen.

στος στολῆς εἰς τὴν κλῆσιν ἐ ἐχείνην παραγενώμεθα᾽ ἧς

ἀπολαῦσαι γένοιτο πάντας ἡμᾶς, χάριτι χαὶ φιλαν-

θρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, “μεθ᾽ οὗ

τῷ Πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, κράτος, τιμὴ,

νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς: αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. E

d [δι οὗ xat μ. o. Sav. et Cod, 705, idemque expressit Interpres. ]

OMIAIX ια΄. js HOMILIA XI.
Καὶ ὃ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, xo ἐσχήνωσεν ἐν ἡμῖν. 14. Et Ferbum caro factum est , et habitavit
in nobis.

1. Unam a vobis gratiam petam, antequam ad
verba veniam evangelica ; sed rogo ne postula-
ium negeüs. Neque enim grave quidpiam vel y. ἘΠῚ
χθὲς αἰτῶ, οὔτ᾽ ἐμοὶ τῷ λαμιδάνοντι μόνον χρήσιμον — onerosum requiro , neque ΔΟΟΙΡΙΘΏΓ mihi solum dicta, antc
ἔσται τὸ διδόμενον, ἀλλὰ xo ὑμῖν τοῖς παρέχουσι. — utile erit, sed. et prabentibus vobis; imo forte owed
xoi τάχα πολλῷ πλέον Opiüv. Τί ποτ᾽ οὖν ἐστιν ὅπερ B vobis longe utilius. Quid igitur a vobis postulo? à
αἰτοῦμαι ὑμᾶς; ἃ Κατὰ μίαν σαδδάτων, ἢ xoi χατὰ Ὁ una sabbatorum, vel in ipso sabbato, illam
σάδόατον, τὴν μέλλουσαν ἐν ὑμῖν ἀναγνωσθήσεσθαι — evangeliorum partem qua vobis in. concione le-
τῶν εὐαγγελίων περικοπὴν, ταύτην πρὸ τούτων τῶν genda est prae manibus singuli accipientes, domi
ἡμερῶν μετὰ χεῖρας Aau6dvew ἕχαστος oixot χαθή-ὀ ^ sedentes frequenter legatis, ac dicta saepe explo-
μενος ἀναγινωσχέτω συνεχῶς, xoi πολλάκις meptoxo- — retis et examinetis: ac quid clarum, quid obscu-
πείτω μετὰ ἀχριδείας τὰ ἐγχείμενα, καὶ βασανιζέτω — rum sit annotetis ; quid in verbis pugnare videa-
ταῦτα χαλῶς " καὶ τί μὲν σαφὲς, "τί δὲ ἄδηλον ση- tur, licet non pugnet : sicque omnibus frequenter
μειούσθω * τί δὲ αὐτῶν ἐναντίον εἶναι δοχοῦν, οὐχ ὃν Gc * expensis, ad concionem accedatis. Neque enim
xol πάντα ἁπλῶς διαχωδωνίσαντες, οὕτως ἀπαντᾶτε — modicum ex tali studio et nobis et vobis lucrum
πρὸς τὴν ἀχρόασιν. Οὐ γὰρ μικρὸν ἀπὸ τῆς τοιαύτης accedet. Nobis enim non multo opus erit labore
σπουδῆς xoi ὑμῖν xot ἡμῖν ἔσται τὸ κέρδος. Ἡμεῖς μὲν δή vim sententiarum. vobis explanandam, mente
γὰρ οὐ πολλοῦ δεησόμεθα πόνου πρὸς τὸ σαφὴ ποιῆ- ^ jam vobis ad dictorum notitiam assueta : vos au-
σαι τῶν λεγομένων τὴν δύναμιν, τῆς διανοίας ὑμῖν C tem acutiores et perspicaciores hoc modo efficie-
ἤδη προοιχειωθείσης τῇ τῶν ῥημάτων γνώσει" ὅμεῖς — mini, non modo ut audiatis et discatis, sed etiam
δὲ ὀξύτεροι xai διορατικώτεροι τούτῳ τῷ τρόπῳ Yc- — utcateros doceatis. Siquidem illo quo nunc agitis
νήσεσθε, οὐ πρὸς τὴν ἀχρόασιν μόνον, οὐδὲ πρὸς τὴν — modo, multi presentium verba Scriptura simul
μάθησιν, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ διδάξαι ἑτέρους. ᾿Επεὶ ὥς οἱ explicationes nostras ediscere coacti, ne quidem
γε νῦν οἱ πολλοὶ τῶν ἐνταῦθα παραγινομένων ἀχούου- — si annum integrum his insumamus, magnum quid-

Μίαν ὑμᾶς ἅπαντας αἰτῆσαι βούλομαι χάριν, πρὶν
ἢ τῶν εὐαγγελικῶν ἅψασθαι δημάτων' ἀλλὰ μὴ ἀνα-
γεύσητε πρὸς τὴν αἴτησιν. Οὔτε γὰρ βαρύ τι καὶ ἐπα-

a χατὰ uix» σχθθάτων potest etiam significare prima τοὶ, addit σημειούσθω, pergitque τέ ὃὲ αὐτῶν ἐναντίον.
hebdomade die, ut alibi μέχ σχθθάτων primam hebdo- — Ibidem διαχωδωνίσαντες, frequenter. tractantes, inso-
made siguificat etiam apud Chrysostomum infra. nantes , ex tintinnabuli tinnitu. desumta. metaphora.

b Quidam τί δὲ εὔδηλον. [Paulo ante Savil. et Cod. — Hoc ee non insolens est apud scriptores.

705 πάντα χαλῶς. Cod. 706 πάντα ταῦτα x.] Ibidem Mo-

S.

JOANNIS CHRYSOST.

72
72

piam lucri referent. Quomodo possent enim, cum
obiter tantum et brevi tempore dictis attendant?
Quod 51 qui negotia prztendant et sollicitudines,
si multam in publicis privatisque rebus operam ;
primo quidem non levis culpa hzc est, sese tanta
negotiorum turba obruere, et siecularibus. rebus
ita semper affigi, ut ne minimum quidem studi
impendatur iis quie maxime necessaria sunt, Dein-
de quod hzc sint obtentus et simulationes, ar-
guunt colloquia cum amicis, theatrorum frequen-
tationes, consessus ad equorum certantium specta-
cula, in quibus szpe dies integros consumunt ,
neque tamen in his negoüorum moles unquam
obtenditur. In. vilibus igitur. hujusmodi rebus
nullam obtenditis occupationem : si autem divi-
nis rebus sit incumbendum, hzc adeo vobis su-
perflua et nullius pretii. videntur esse, ut ne mi-
nimum quidem studium in his adhibendum esse
ducatis. An merentur qui sic affecti sunt. vel re-
spirare, vel hunc solem aspicere? Est et alia tam
ignavis hominibus ineptissima. excusatio, libro-
rum scilicet inopia. Ac divitibus quidem ridicu-
lum esset ea de re verba facere : verum quia
multos pauperes hac frequenter excusatione uti
puto, hoc ab illis placide sciscitari velim, annon
singuli artis 5119, quam exercent, instrumenta sa-
na et integra habeant, et si extrema inopia pre-
mantur. Quomodo ergo non absurdum fuerit,
illie paupertatem non obtendere, ac nihil non
agere ad omnes removendos obices ; ubi au-
tem tanta decerpenda est utilitas ,' occupatio-
nes et inopiam deflere? Giterum si qui ita
pauperes essent, possent ex assidua hic fieri
solita lectione, nihil ex iis quz divinz Scripturae
continent ignorare. Quod. si id. impossibile vobis
videatur esse, non immerito videtur. Multi enim
non magnam lectioni attentionem. adhibent, sed
lectione perfunctorie audita, statim domum se
recipiunt. Quod si qui manserint, 1i non meliore
sunt conditione, quam qui recesserunt, corpore
solum presentes. Sed ne amplius querimoniis vos
tedio afficiamus, neve in reprehensionibus totum
tempus teramus, evangelii verba aggrediamur :
lempus enum est ut. rem propositam atüngamus.
Sed animum adhibete, ne quid. vos dictorum ef-
fugiat. Et Ferbum caro factum est, et habita-
vit in nobis. Postquam dixerat illos qui eum re-
ceperunt , ex Deo natos et Dei filios esse, ineffa-

* Savil. fet Cod. 705] αἰτιῶντο.
* Morel.

^ Morel. πρὸς τὴν ἡμέραν. Savil. solus πρὸς ἡμᾶς.

δοχεῖί ὅτι οὐδὲ μιχραί.

ARCHIEP.

D

E

e
Iz

b

CONSTANTINOP.

σιν, ὁμοῦ πάντα ἀναγκαζόμενοι μαθεῖν τά τε ῥήματα,
͵ Jc .» 5 3-9 , 5955 ἡ 34123
τά τε παρ᾽ ἡμῶν εἰς αὐτὰ λεγόμενα, οὐδ᾽ ἂν εἰ ἐνιαυ-
τὸν ὅλον τοῦτο ποιοῦντες διατελοίημεν, μέγα τι χαρ-
πώσονται χέρδος. Πῶς γὰρ, ὅταν ἐχ παρέργου xoi
ἐνταῦθα μόνον κατὰ τὸν βραχὺν τοῦτον τοῖς λεγομένοις
2. , 5 N/ , 0-3 ec
σχολάζωσι καιρόν ; Et δέ τινες πράγματα “ αἰτιῶνται
καὶ φροντίδας, καὶ πολλὴν τήν τε τῶν πολιτικῶν χαὶ
τῶν ἰδιωτικῶν ἀσχολίαν. πρῶτον μὲν αὐτὸ τοῦτο
ἔγχλημα οὗ μικρὸν, τὸ κυκλοῦσθαι τοσούτων πραγμά-
τῶν πλήθει, xoi τοῖς βιωτικοῖς οὕτω προσηλῶσθαι
διαπαντὸς, ὡς μιηδὲ μικρὰν εἰς τὰ πάντων ἀναγχαιό-
τερὰ ἄγειν σχολήν. [Ἄπειτα ὅτι σκῆψις ταῦτα xal πρό-
cC J
φαᾶσις, χατηγορήσαιεν ἂν αὐτῶν xa φίλων συνουσίαι,
καὶ oi ἐν τοῖς θεάτροις διατριύαὶ, καὶ τὰ συνέδρια,
cr , ci τ ec [4] € , -Ὡ»
ἅπερ θέας ἕνεχεν τῆς τῶν ἵππων ἁμίλλης ποιοῦνται,
ἐν αἷς πολλάκις ἡμέρας ἀνήλωσαν ὁλοχλήρους᾽ [xat
/ , 5 7 25 e M Lud
φίλοις συνεγένεσθε ἐπιπολύ], xoi οὐδαμοῦ τὴν τῶν
πραγμάτων ἀσχολίαν ἠτιάσατό τις ἐν τούτοις αὐτῶν.
Εἶτα ἐν μὲν τοῖς εὐτελέσιν ἀπροφάσιστοι πανταχοῦ,
χαὶ σχολὴν ἄγειν βαθεῖαν δύνασθε εἰ δὲ τοῖς τοῦ Θεοῦ
δέοι προσέ χειν, τοσοῦτον bd ταῦτα ἘΠ χαὶ
ἀτιμότερα πάντων εἶναι 1 δοχεῖ, ὡς μιηδὲ μικρὰν οἴε-
σθαι δεῖν ἀπονέ ἔμειν αὐτοῖς EON. Καὶ πῶς ἄξιον
οὕτω διαχειμένους ἀναπνεῖν, ἢ τὸν ἥλιον τοῦτον ὁρᾶν;
ΝΣ We cop , » er € , 5
Ἰᾶστι xai ἑτέρα πρόφασις τοῖς οὕτω ῥαθύμοις ἀλο-
, ^ M e NY 4 L
γωτάτη, τὸ μὴ χεχτῆσθαι μηδὲ ἔχειν βιδλία. Kol
πρὸς μὲν τοὺς πλουτοῦντας, γέλως ὑπὲρ ταύτης ἡμᾶς
ἀποτείνεσθαι τῆς προφάσεως * ἐπειδὴ δὲ τῶν πενεστέ-
ρων πολλοὺς οἰμαι χαταχεχρῆσθαι αὐτῇ συνεχῶς,
ον. E! c NI » ,ὔ ΕἸ N 5 /, Y ET
ἐκεῖνο ἂν ἡδέως ἐροίμην αὐτοὺς, εἶ μὴ πάντα τὰ τῆς
τέχνης ὄργανα; ἧς ἕχαστός ἐστι δημιουργὸς; πλήρη
xa ὅλόκληβα ἔ ἔχει; x&v μυρία χωλύη πενία. Πῶς οὖν
οὖχ ἄτοπον, ἐχεῖ μὲν μὴ αἰτιᾶσθαι πενίαν, ἀλλὰ πάντα
, b ^ NY , E] IN ,
πράττειν πρὸς τὸ μηδὲν γενέσθαι ἐμπόδιον μιηδαμό-
θεν: μέλλοντας δὲ τοσαύτην ὠφέλειαν καρποῦσθαι,
ἀσχολίαν ἀποδύρεσθαι καὶ πενίαν 5 Πλὴν ἀλλὰ xo εἴ
τινες οὕτω πένητες εἰεν, ἔνεστιν ἐχ τῆς συνεχοῦς ἐν-
ταῦθα γινομένης ἀναγνώσεως μηδὲν ἀγνοεῖν τῶν ἐγ-
, , - 7 - *»5 NV οἷος ἡ € »
χειμένων ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς. Ei δὲ ἀδύνατον ὑμῖν
τοῦτο εἰναι δοχεῖ, εἰκότως τοῦτο δοχεῖ. Οὐδὲ γὰρ μετὰ
τ Y , m , m
πολλῆς πολλοὶ παραγίνονται τῆς προθυμίας τῶν λε-
γομένων ἀχροασόμενοι, ἀλλὰ αὐτὸ τοῦτο μόνον ἀφο-
σιωσάμενοι “πρὸς τὴν ἡμέραν, εὐθέως ὑποστρέφουσιν
» ἌΣ /, ALAS UN. , e ,
οἴκαδε. Ei δέ τινες καὶ ἐνδιατρίψαιεν, τῶν ἀναχωρη-
σώματι μόνον
ἐνταῦθα παρόντες ἡμῖν. Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἐπιπλέον P ταῖς

, Εν L4 , hd
σαντῶν οὐδὲν αμξινον διάχεινται ᾽ τῷ

JUNE [4 M , M 2 € , M
αἰτίαις ὑμᾶς βαρύνωμεν, καὶ ἐν ταῖς μέμψεσι τὸν
, er b »
χαιρὸν ἀναλώσωμεν ἅπαντα, ἴωμεν ἐπὶ τὰ τοῦ εὐαγ-

b Morel. ταῖς αἰτίαις βαρύνωμεν. Savil. αἰτίαις
ὑμῶν βαρύνωμεν, sed suspicatur legendum ὑμᾶς, et vere
omnes pene Mss. ὑμᾶς habent.

ταὶς

IN. JOANNEM HOMIL. ΧΙ. al. x. 55

γελίου “ῥήματα *. ὥρα γὰρ λοιπὸν εἰς τὰ προχείμενα
Je^ enu ρα 4p goxetus
- 5 ^ , e ἊΝ
χαθεῖναι τὸν λόγον. ᾿Αλλὰ διανάστητε, ὥστε μηδὲν
τῶν n - r /
ὑμᾶς τῶν λεγομένων παρελθεῖν. Καὶ ὃ Λόγος σὰρξ ἐγέ-
γετο, φησὶ, xat ἐσχήνωσεν ἐν ἡμῖν. Evry ὅτι ἐκ Θεοῦ
2 / € , 9 3 X M , M ,
ἐγεννήθησαν οἱ λαθόντες αὐτὸν, καὶ τέκνα Θεοῦ veyó-
τ - A
νασι, τῆς ἀφάτου ταύτης τιμῆς τίθησι τὴν αἰτίαν xol
^ * ,
τὴν ὑπόθεσιν. Αὕτη δέ ἐστι, τὸ γενέσθαι σάρχα τὸν
/ LR ων / A^ 5 e. t
Λόγον, xat τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ἀναλαδεῖν τὸν Ac-
/ ^» ^7 Y "e 5 / - ,
σπότην. [Evéveco γὰρ Υἱὸς ἀνθρώπου, Θεοῦ γνήσιος
“ἡ ἐν Ὁ] d M cC 2 , e ΄
ὧν Υἱὸς, ἵνα τοὺς τῶν ἀνθρώπων υἱοὺς τέχνα ποιήσῃ
^— Y^ ^ — τω οω M
Θεοῦ. Τὸ γὰρ ὑψηλὸν τῷ ταπεινῷ προσομιλοῦν, αὐτὸ
, b] * -
μὲν οὐδὲν εἰς τὴν οἰκείαν παραδλάπτεται δόξαν * ἐχεῖνο
^Y ES bd m$ 9 , σ
δὲ ἀπὸ τῆς πολλῆς ἀνίστησι ταπεινότητος. Omsp
ΞΡ , - T τ n 7 1 NI
οὖν xai ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ γέγονε. Τήν τε γὰρ ἰδίαν
φύσιν οὐδὲν ἀπὸ ταύτης ἠλάττωσε τῆς ᾿χαταδάσεως,
m— 2 ^ , A ,
ἡμᾶς τε τοὺς διχπαντὸς ἐν ἀδοξία καθημένους xo σχό-
ν᾿ oN/E y ONDE et '
τῷ; πρὸς δόξαν ἄφατον ἀνήγαγεν. Οὕτω mou. xat Ba-
- , , à ^c
σιλεὺς πτωχῷ χαὶ menit Suskeqng cio μετὰ σπουδῆς
xai εὐνοίας, ἑαυτὸν μὲν οὐδὲν ἤσχυνεν, ἐχεῖνον δὲ
T πᾶσι -περίδλεπτον. ἐ ἐποίησεν εἶναι χαὶ "λαμπρόν.
Εἰ δὲ ἐπὶ τῆς ἐπεισάχτου τῶν ἀνθρώπων ἀξίας οὐδὲν
' EH / * X E / € , ΄
τὸν ἐντιμότερον ἣ πρὸς τὸν εὐτελέστερον ὁμιλία παρέ-
΄» c NS “Ὁ / '
Gals, πολλῷ νᾶλλον ἐπὶ τὴς ἀχηράτου καὶ μαχα-
Ὁ A , 2
ρίας ἐκείνης οὐσίας, τῆς ἐπείσακτον μὲν ἐχούσης οὐ-
M 3M / Nol , C RPM: M
δὲν οὐδὲ γινόμενον χαὶ ἀπογινόμενον, “πάντα δὲ χε-
χτημένης ἀχίνητα xat πεπηγότα εἷς τέλος τὰ ἀγαθά.
*
“Ὥστε ὅταν ἀχούσης, ὅτι Ὃ λόγος gos ἐγένετο, μὴ
θορυθηθῇς, μηδὲ χαταπέσης. Οὐδὲ γὰρ f, οὐσία ien
τέπεσεν cic coxa (᾿ τοῦτο γὰρ ὄντως ἀσεόές ἐστι xol
dai ced 2224 L e v d S
ἐννοῆσαι), ἀλλὰ μένουσα ὅπερ ἐστὶν, οὕτω τοῦ CoU-
M 32
λου τὴν μορφὴν ἀνέλαδε.
Τίνος οὖν ἕνεχεν τῷ "Ey£ έ; δή :
ίνος οὖν ἕνεχεν τῷ ᾿ΚΕγένετο χέχρηται ῥήματι:
“ ε e ᾽ , 3 ΄,
Τὰ τῶν αἱρετικῶν ἐμφράττων στόματα. ᾿Επειδὴ γάρ
M, « 5
εἰσιν οὗ λέγοντες, ὅτι φαντασία τις ἦν xal ὑπόχρισις
καὶ ὑπόνοια τὰ τῆς οἰκονομίας ἅπαντα, ἄνωθεν αὐτῶν
m X , E X , /
προαναιρῶν τὴν βλασφημίαν, τὸ ᾿Εγένετο τέθειχεν -
οὐ μεταθολὴν οὐσίας, ἄπαγε, ἀλλὰ σαρχὸς ἀληθινῆς
ἀνάληψιν Ἐσραστῖσαι βουλόμενος. Ὥσπερ γὰρ ὅταν
λέγῃ, Χριστὲ ὃς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐχ τῆς κατάρας τοὺ
νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν d s οὗ τοῦτό Bn
τι 5 οὐσία αὐτοῦ, τῆς οἰχείας ἀποστᾶσα δόξης, ε
κατάραν οὐσιώθη ( τοῦτο γὰρ οὐδ᾽ ἂν δαίμονες ἐννοή--:
ΝΜ D
σαιεν, οὔτε οἱ σφόδρα ἀνόητοι xol τῶν χατὰ φύσιν
, Ὁ Dh
ἀπεστερημένοι φρενῶν " τοσαύτην " ἔχει μετὰ τῆς

* Morel. ῥήματα, Savil. £z«

4 Morel et Mss. χαταθώσεως . Sail. συγχαταθάσεως.

* Morel. πάντα δὲ χέχτημένης, Savil. πάντα δὲ ἐχούσης.

a Savil. τοῦτο γὰρ τῆς ἀσεδείας ἐστὶν ἐννοῆσαι, nostrum
in margine, Paulo post illos insectatur hereticos, qui pu-
tarent simulatam esse Incarnationem; ὑπόκρισιν nempe
€t ὑπόνοιαν, simulatione et opinione tantum in carne

advenisse Verbum effutientes, δοκήσει scilicet, quae vox

bilis hujus honoris causam affert, hanc nempe,
quod. Verbum caro factum sit, et Dominus servi
formam acceperit. Filius enim hominis effectus
est , cum verus Dei Filius esset , ut homines Dei
filios efficeret. Sublime namque cum humili ver-
sans, nihil in gloria sua lLeditur, illud vero ex
multa erigit humilitate : quod et in Christo factum
est. Naturam quippe suam tali descensu non mi- Servi for-
nuit; nosque qui in ignominia et in tenebris semper "* FE PE

dignitatem
versabamur, ad gloriam erexit ineffabilem. Sic et non minii.

D rex cum pauperem et mendicum alloquitur cum

studio et benevolentia, nihil turpe facit, illum
vero apud omnes ilfostéerá ac splendidum reddit.
Quod si in illa adventitia prorsus hominum di-
gnitate honoratiorem cum viliori consuetudo ni-
hil ledit; multo minus immortalem ac beatam
illam substantiam, quz nihil. adventitium habet,
nihil quod. modo. adsit, modo absit, sed. omnia
bona immota et ad. finem usque manentia. Itaque
cum audieris, Perbum caro factum est, ne tur-
beris, ne concidas. Neque enim substantia deci-
dit in carnem (impium enim esset id vel cogita-

E re), sed manens quod erat, sic formam servi accepit.

Sp

2. Cur autemillo verbo, Factum est, usus est?
Ut hereticorum ora obstrueret. Quia enim sunt Nu:
qui dicant, ea quze incarnationem spectarent, gmentum
phantasiam et figmentum esse, ut eorum blasphe- un bod
miam de medio tollere przverteret, illud verbum, iici,
Factum est, posuit : : non ut mutationem sub-
stantiz&, absit, sed. ut vere carnis assumtionem
declararet. Quemadmodum enim cum dicit, Chrz- 541. 3.13.
stus nos liberavit de maledicto legis, factus
pro nobis maledictum , non significat substan-
tiam suam a gloria abscedentem, in maledictum
versam esse ( illud enim ne demones quidem, ne-
que vel stultissimi et amentes cogitaverint; tan-

initio nascentis Ecclesi: a novatoribus inducta fuit, ut
videas apud Ignatium Epistola ad Trallianos, itemque
Epist. ad Smyrnaos. Illam autem vocem Latine con-
versam habes apud Irenzgum, ubi δοχήσει putative ex-
primitur libro 4, et sequentibus. Subindeque alii
SS. Patres hanc haeresim commemorarunt.

b Morel. [et Codd. 705, 706] ἔχει. Savil. ἔχον.

Psal. τοι.

4mos. Q9.
IT.

74 $. JOANNIS CHRYSOST.

tam nempe sapit illud cum impietate conjunctam
stultitiam ) : non igitur hoc dicit, sed ipsum a€-
cepto illo, quod. contra nos erat, maledicto, non
sinere nos amplius maledictos esse: sic et hoc
loco dicit ipsum carnem factum esse, non mutata
in carnem substantia, sed post acceptam carnem
ila intacta manente. Quod si dixerint, Deum ut
qui omnia possit, in carnem decidere potuisse :
respondebimus illis, eum omnia posse donec ma-
net Deus; sed si mutationem. admiserit, imo mu-
tationem in pejus, quomodo Deus fuerit? Nam
mutari, longe est ab immortali illa natura. Qua-
propter propheta dicebat : Omnes | sicut. vesti-
mentum veterascent, et sicut opertorium muta-
bis eos, et mutabuntur. Tu autemidem ipse es,
et anni tui non deficient. Hc quippe substantia
omni mutatione superior est. Neque aliud quid-
piam illo melius est, ut proficiendo possit ad. il-
lud pervenire. Quid dico melius? Nihil ei par
est, vel tantillum ad illum accedit. Sequitur ergo
ipsum in pejus mutatum esse si mutatus sit. Hoc
autem non potest Deus esse. Sed blasphemia in
caput eorum, qui hac proferunt, vertatur. Quod
enim illud, Factum est, ideo dictum sit, ut ne
phantasiam esse suspiceris, animadverte ex iis
qui sequuntur, quomodo et dictum illud et pra-
vam hanc suspicionem expurget. Subdit enim, £t
habitavit in. nobis, ac si diceret : Nihil. absur-
dum suspiceris ex hoc dicto, Factum. est. Non
enim immutabilis nature mutationem, sed. habi-
tationem dixi. Habitatio autem non idipsum est
quod. habitaculum , sed aliud. Aliud enim in alio
habitat ; alias enim non esset habitatio : nihil enim
in seipso habitat. Aliud vero dixi secundum substan-
tiam. Nam unitate et conjunctione Deus Verbum et
caro unum sunt : sine ulla confusione, vel substan-
rum ablatione, sed per unionem ineffabilem inex-
plicabilemque. Quomodo autem id. fiat ne quae-
ras; factum est enim ut ipse novit. Quodnam ergo
fuit habitaculum, in quo habitavit? Audi prophe-
tam dicentem : Suscitabo tabernaculum David,
quod cecidit. Vere namque cecidit, cecidit natura
nostra casu incurabili, et potenti illa manu sola
egebat. Neque enim poterat alio modo resurgere,
nisi 1s qui in principio illam efformaverat, ipsi

* ἀνωτέρω quidam.

4 Sayil. [et Codd. cit.] χρεῖττον ; ἀλλ᾽ οὐδὲ ἴσον, οὐδὲ
μιχρὸν ἐγγύς. οὐκοῦν. Morel. κρεῖττον ; οὐδὲν (zov , οὐδὲ μι-
χρὸν γοῦν αὐτῷ ' οὐχοῦν.

« Ita Morel. Savil. [et Codd. cit.] τί γὰρ ἐπάγει; χαὶ
ἐσχήνωσεν. [Paulo ante Savil. et Codd. cit. ἄχουσον pro

σγόπει.]

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

&ocÓslac xaX τὴν παράνοιαν )* οὐ δὴ τοῦτο οὖν λέγει;
ἀλλ᾽ ὅτι τὴν xaf ἡμῶν κατάραν δεξάμενος, οὐχ ἀφίη-
σιν ἡμᾶς ἐπαράτους εἶναι λοιπόν " οὕτω δὴ xa ἐνταῦθα
σάρχα, φησὶν, αὐτὸν γενέσθαι, οὐ μεταδαλόντα εἰς
σάρχα τὴν οὐσίαν, ἀλλ᾽ ἀναλαθόντα αὐτὴν, ἀνεπάφου
μενούσης ἐχείνης. Εἰ δὲ λέγοιεν, ὅτι Θεὸς ὧν ἅπαντα
δύναται, ὥστε xol εἷς σάρχα μεταπεσεῖν ἐδύνατο᾽
ἐχεῖνο πρὸς αὐτοὺς ἐροῦμεν, ὅτι πάντα δύναται, ἕως
ἂν μένη Θεὸς ὦν. εἰ δὲ μεταδολὴν ἐδέξατο, xol μετα-
βολὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πῶς ἂν εἴη Θεός ; "To γὰρ μετα-
Ὁ ^ ^
δάλλεσθαι, πόῤῥω τῆς ἀκηράτου φύσεως ἐχείνης. Διὸ
xai ὃ προφήτης ἔλεγε" Πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθή-
σονται, xol ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτοὺς, καὶ ἀλ-
λαγήσονται. Σὺ δὲ ὃ αὐτὸς εἰ, χαὶ τὰ ἔτη σου οὐχ ἐχ-
λείψουσι. Πάσης γὰρ “ ἀνωτέρα μεταδολῆς ἣ οὐσία
αὕτη. Οὔτε γὰρ χρεῖττόν τί ἐστιν αὐτοῦ, ὥστε προ-
χόψαντα αὐτὸν ἐπὶ τοῦτο ἐλθεῖν. Τί λέγω ἃ χρεῖττον ;
Οὐδὲν ἴσον, οὐδὲ μικρὸν ἐγγύς. Οὐχοῦν λείπεται τὴν
DNE S » t / X y
ἐπὶ τὸ χεῖρον αὐτὸν δέξασθαι μεταδολὴν, εἴ γε μετα-
, * 05
6d))ovco. Τ᾽ οὗτο δὲ οὐχ ἂν εἴη Θεός. Ἀλλ᾽ f; βλασφη-
, c m
μία τραπείη sig τὴν τῶν ταῦτα λεγόντων χεφαλήν.
JO δέδιὰ - , y που Evive d
τι γὰρ διὰ τοῦτο μόνον εἴρηται τὸ, ᾿Εγένετο, ἵνα
μὴ φαντασίαν ὑπολάδης, σχόπει διὰ τῶν ἑξῆς, πῶς
3 7 M / A € /, E] /
ἐχχαθαίρει τὸν λόγον xo τὴν ὑπόνοιαν ἀνατρέπει τὴν
/A,e€?R H La A2 / 3 Q avi.
lies ET TIAE me Καὶ ἐσκήνωσεν ἐν piv
, , τ
μονονουχὶ λέγων, μηδὲν ἄτοπον ὑποπτεύσης ἀπὸ τοὺ,
1. * c
Ἐγένετο. Οὐ γὰρ τροπὴν εἰπον τῆς ἀτρέπτου φύσεως
2 / 5 " / A , rp o. mM
ἐχείνης, ἀλλὰ σχήνωσιν xa χκατοίχησιν.' Τὸ δὲ σχηνοῦν,
οὗ ταὐτὸν ἂν εἴη τῇ σχηνῇ, ἀλλ᾽ ἕτερον. “ἕτερον γὰρ
ἐν ἕτέ PN | M δ᾽ à » / , 082 M
ἔρῳ σκηνοῖ " ἐπεὶ οὐδ᾽ ἂν εἴη exijvescte ^ οὐδὲν γὰρ
3 € - ΕΣ ͵
ἐν ἑαυτῷ χατοιχεῖ. “Ετερον δὲ εἶπον χατὰ τὴν οὐσίαν.
Τῇ γὰρ ἑνώσει xol τῇ συναφείᾳ ἕν ἐστιν ὃ Θεὸς Aó-
γος καὶ f, σὰρξ, οὐ συγχύσεως γενομένης, οὐδὲ ἀφανι-
σμοῦ τῶν οὐσιῶν, ἀλλ᾽ ἑνώσεως ἀῤῥήτου τινὸς xod ἀφρά-
στου. Τὸ δὲ * ὅπως, μὴ ζήτει" ἐγένετο γὰρ ὡς οἶδεν
CET d L^ um a / E]
αὐτός. Τίς οὖν ἐστιν ἣ σχηνὴ ἣν χατεσχήνωσεν; Axou-
σον τοῦ προφήτου λέγοντος "᾿Αναστήσω τὴν σχηνὴν Δα-
vi8 τὴν πεπτωχυῖαν. Πεπτώχει γὰρ ὄντως, πεπτώχει
πτῶμα ἀνίατον ἣ φύσις ἣ ἡμετέρα, χαὶ τῆς κραταιᾶς
2 LANE 25 fe M 7, 5. ἊΝ Y m. / ,
ἐχείνης ἐδεῖτο μόνης χειρός. Οὐδὲ γὰρ ἦν ἑτέρως ἀνα-
στῆναι αὐτὴν, μὴ τοῦ τὴν ἀρχὴν διαπλάσαντος αὐτῇ
χεῖρα ὀρέξαντος, xo διατυπώσαντος ἄνωθεν τῇ δι’
[941 2 , M , ἀῶ , : M
ὕδατος ἀναγεννήσει χαὶ Πνεύματος. Καὶ θέα μοι τὸ
φριχτὸν χαὶ ἀπόῤῥητον " τοῦ μυστηρίου. Διαπαντὸς
χατοιχεῖ τὴν σχηνήν' τὴν γὰρ σάρκα τὴν ἡμετέραν

ἃ. Alii ὅπως ἐγένετο ἀχριθῶς μή.

b Quidam μυστήριον, διαπαντὸς χατοιχεῖ τὴν σχηνήν.
[Savil. μυστηρίου. διαπαντὸς γὰρ ταὑτην κ. τ΄ ox. Codd. 705
et 706 μυστήριον. Cetera ut Savil. , nisi quod 706 omit-
tit yep]

IN JOANNEM HOM!L. xir. al. ΧΙ.

περιεδάλετο, οὐχ ὡς πάλιν αὐτὴν ἀφήσων, ἀλλ᾽ ὡς
διαπαντὸς ἕξων μεθ᾽ ἑαυτοῦ. Οὐ γὰρ ἂν, εἰ μὴ τοῦτο
ἦν, χαὶ τοῦ θρόνου χατηξίωσεν αὐτὴν τοῦ βασιλικοῦ,
χαὶ φορῶν αὐτὴν προσεχυνεῖτο ὑπὸ πάσης τῆς ἄνω
στρατιᾶς, ἀγγέλων, ἀρχαγγέλων, θρόνων, χυριοτή-
των, ἀρχῶν, ἐξουσιῶν. Ποῖος λόγος, ποία διάνοια
τὴν τοσαύτην τιμὴν τὴν εἷς τὸ γένος γεγενημένην τὸ
ἡμέτερον, τὴν ὄντως ὑπερφυῇ καὶ φριχτὴν παραστῆ-
σαι δυνήσεται; τίς ἄγγελος; τίς ἀρχάγγελος ; Οὐδεὶς
οὐδαμοῦ, οὐ τῶν ἐν οὐρανῷ, οὐ τῶν ἐπὶ γῆς. Τοιαῦτα
γὰρ τοῦ Θεοῦ τὰ χατορθώματα, καὶ οὕτω μεγάλα:
xui ὑπερφυεῖς αἵ εὐεργεσίαι αὐτοῦ, ὡς μὴ μόνον dy-
, — - M - A , €
θρωπίνην γλῶτταν, ἀλλὰ καὶ ἀγγελικὴν δύναμιν ὕπερ-
— ^ ^ -
θαίνειν αὐτῶν τὴν ἀχριδῇ διήγησιν. Διὸ xo ἡμεῖς
εἰς σιγὴν τέως τὸν λόγον χαταχλείσομεν, τοσοῦτον
ὑμῖν παρεγγυήσαντες, ἀμείψασθαι τὸν τηλικοῦτον
ἡμῶν εὐεργέτην ἀμοιδαῖς, αἵ πάλιν εἰς ἡμᾶς τὸ χέρ--
ἡμῶν εὐεργέτην ἀμοιδαῖς, αἵ πάλιν εἰς ἡμᾶς τὸ χέρ
δος “ περιστήσουσιν ἅπαν. Αὗται δέ εἰσι, τὸ τῆς ψυ-
Se £c BACH O 6 , 2 λεῖ [7] e ,
χἧς ἡμᾶς μετὰ ἀχριδείας ἐπιμελεῖσθαι τῆς ἡμετέρας.
Καὶ γὰρ xai τοῦτο τῆς αὐτοῦ φιλανθρωπίας ἔργον, τὸ
E *
μηδενὸς ἐν χρεία τῶν ἡμετέρων καθεστηκότα αὐτὸν
λέγειν χομίζεσθαι τὰς ἀμοιξὰς, ὅταν ἡμεῖς τῆς
! Ep. 5, Σ , T € ^ Δ b T : ,
ψυχῆς ἐπιμελώμεθα τῆς ἑαυτῶν. Διὸ χαὶ ἐσχάτηφ
ἀνοίας χαὶ μυρίων χολάσεων ἄξιον, τὸ τοσαύτης ἀπο-
λελαυχότας τιμῆς, μηδὲ τὰ κατὰ δύναμιν εἰσενεγχεῖν *
χαὶ ταῦτα; τῆς £X τούτων ὠφελείας εἰς ἡμᾶς περιερ-
χομένης πάλιν, καὶ μυρίων ἐπὶ τούτοις κειμένων ἡμῖν
- τ Cwy* CN PA , € , T 32 /,
ἀγαθῶν. Ὑπὲρ δὴ τούτων ἁπάντων δόξαν ἀναπέμψω-
Lud , c VP 29. Pad € / /
μεν τῷ φιλανθρώπῳ Θεῷ, μὴ διὰ τῶν ῥημάτων μό-
νον, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον διὰ τῶν πραγμάτων, ἵνα xa
τῶν μετὰ ταῦτα τύχωμεν ἀγαθῶν * ὧν γένοιτο πάντας
ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ xat μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ
NY e Eg 234 , 5» M 2e Lad
δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. μήν.

* Quidam περιιστῶσιν.

75
manum porrexisset, οἱ superne flam reformasset
per aqua regenerationem et Spiritus. Et vide mihi
horrendum et arcanum mysterium. Semper habi-
tat in hoc tabernaculo : carnem quippe nostram
induit, non ut postea relinqueret, sed illam sem-
per secum habiturus. Nisi enim hoc esset, non
illam regio solio dignatus esset, neque ipsam fe-
rens adoraretur ab omni czlesti exercitu, ab an-
gelis, archangelis, thronis, dominationibus, prin-
cipatibus, potestatibus. Quis sermo, quz mens,
tantum illum honorem generi nostro collatum,
supernaturalem illum et horrendum explicare po-
terit?. Quis angelus? quis archangelus? Nullus
usquam vel in calo vel in terra. Talia quippe
sunt Del opera, tanta tamque supernaturalia ejus
beneficia, ut non modo humanam linguam, sed
et angelicam virtutem superet eorum accurata
narratio. Quamobrem nos concionem hanc silen-
tio claudemus, cum vos monuerimus, ut benefa-
ctor| tanto vicem rependatis, cujus rei lucrum
totum nobis postea rependetur. Vicem autem re-
pendimus, si magnam anim: nostre curam ha-
beamus. Nam et hoc benignitatis illius opus est,
ut cum nullo nostrum egeat, 5101 vicem rependi
dicat, cum nos animam nostram non negligimus.
Quamobrem extreme amentiz esset, et innume-
ris dignum suppliciis, tantum consequutos hono-
rem, non ea qua penes nos sunt referre, cum
maxime tota rei utilitas in nos redundet et innu-
mera nobis in hujus rei mercedem reposita bona
sint. Pro his vero omnibus gloriam referamus be-
nignissimo Deo, non verbis tantum, sed multo
magis operibus, ut futura consequamur bona :
qui utinam omnes adipiscamur, gratia et beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patri gloria, simulque Spiritui sancto,
m secula szculorum. Amen.

C

D

OMIAIA ι6΄.

Καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοὺς
παρὰ Πατρὸς, πλήρης χάριτος χαὶ ἀληθείας.

, , ^ - -
Τάχα πέρα τοῦ δέοντος ἐφάνημεν ὑμῖν ἐπαχθεῖς
M M , -
καὶ φορτιχοὶ πρῴην, πληχτικωτέρῳ χρησάμενοι τῷ
,ὔ ΩΝ ΩΣ m
λόγῳ, χαὶ μαχρὰν κατὰ τῆς τῶν πολλῶν ῥαθυμίας
2 ,
ἀποτείναντες τὴν χατηγορίαν. Ἀλλ᾽ εἰ μὲν αὐτὸ

66

1 HOMILIA. XII.

Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Uni-
geniti a Patre, plenum gratie et veritatis.

1. Forte plus quam par erat vobis nuper one-
rosi et molesti fuimus, acriori usi sermone, et
longa contra multorum desidiam oratione habita.
Verum si id mordendi solum causa fecissemus,

70 8. JOANNIS CHRYSOST.

/

jure nobis singuli succenserent; si vero utilitatem
vestram spectantes, auditorum gratiam inire non
curavimus, etiamsi illam profectus vestri curam,
quam gessimus, acceptam habere nolitis, amori
saltem nostro veniam concedatis oportet. Admo-
dum enim timemus, ne nobis cum studio multo
concionantibus, vobis autem dictis attendere ne-
sligentibus, graviores vobis rationes reddend;e
sint. Ideo cogor vos frequenter excitare et exper-
gefacere, ne dictorum quidpiam inuuliter effluat.
Hoc enim pacto licebit vobis fidenter et hic vi-
vere, et in illo die ante tribunal Christi adstare.
Quia igitur vos nuper satis perstrinximus, age
hodie statim ipsa verba proponamus. Et wvidi-
mus, inquit, gloriam ejus, gloriam quasi Uni-
geniti a Patre. Postquam dixerat nos filios Dei
effectos esse, et ostenderat non alio modo id eve-
nisse, quam quod Verbum caro factum esset,
aliud hinc emolumentum provenisse dicit. Quod-
nam illud est? Z'idimus gloriam ejus, gloriam
quasi Unigeniti a Patre: non utique visuri,
nisi per socium sibi corpus nohis apparuisset. Nam
si Moysis naturze nostrz hominis vultum ferre non
poterant illius temporis homines, quod gloria illu-
straretur, sed velo opus habuit vir justus, quod
gloriam illam ingentem obumbraret, ac mitem
blandamque prophet: faciem ostenderet: quomodo
nudam divinitatem, ipsis supernis virtutibus inac-
cessam , nos lutei et terreni ferre potuissemus?
Ideo habitavit in nobis, ut ipsum adire, alloqui,
cum ipso versari libere possemus. Quid autem sibi

Gloria vult illud, Gloriam quasi. Unigeniti a Patre?
quasi Uni- (uia. multi prophetarum gloria clari fuerunt, ut

geniti quid

sit.

ipse Moyses, Elias, Eliszeus; ille igneo curru ve-
ctus, hic receptus : et post illos Daniel et tres
pueri, aliique plurimi, quotquot miracula patra-
runt, gloria splendidi fuere : angeli quoque, qui
hominibus apparuerunt, et nature suc fulgorem
hominibus exhibuerunt : neque angeli solum, sed
etiam Cherubini et Seraphini cum. gloria magna
prophetz apparuere : ab hisce porro omnibus nos 4
avertens evangelista, atque a creaturarum conser- A
vorumque nostrorum splendore mentem adducens

nostram, in ipso nos bonorum culmine constituit.

Non enim prophete, non angeli, non archangeli,

^ Morel. εἰς ὑμᾶς, male. In Savil. et in aliis εἰς desi-
deratur, [Mox Savil. et Codd. cit. συμφέρον opi».]

b Morel. μήποτε λεγόντων. Savil. μὴ σπουδαξόντων,
melius.

* Savil. [et Codd. 705, 706] δείξας τίνι τρόπῳ, τῶ τὸν
λόγον.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

τοῦτο λυπῆσαι προελόμενοι μόνον “ὑμᾶς ταῦτα ἐπράτ-
τομεν, εἰχότως ἂν ἕχαστος ἐδυσχέραινεν᾽ εἶ δὲ πρὸς
τὸ συμφέρον ἡμῶν βλέποντες τὴν, ἐν τοῖς λόγοις
χάριν παρείδομεν, εἰ xol μὴ ἀποδέξασθαι βούλεσθε
τῆς προμηθείας ἡμᾶς, ἀλλὰ συγγνῶναι τῆς τοσαύ-
τῆς ἂν εἴητε δίκαιοι φιλοστοργίας. Καὶ γὰρ καὶ σφό-
ὃρα δεδοίχαμεν, P μήποτε σπουδαζόντων μὲν ἡμῶν,
ὑμῶν δὲ οὐχ ἐθελόντων τὴν αὐτὴν ἐπιδείξασθαι περὶ
τὴν ἀχρόασιν᾿ φιλοπονίαν, oi τῶν μελλόντων εὐθῦναι
χαλεπώτεραι γένωνται. Διὸ συνεχῶς ἀναγχαζόμεθα
διεγείρειν τε ὑμᾶς χαὶ ἀφυπνίζειν, ὥστε μηδὲν τῶν
λεγομένων παραῤῥυῆναι. Οὕτω γὰρ ὑμῖν μετὰ πολλῆς
παῤῥησίας γῦν τε ἐξέσται βιῶναι, καὶ xwv ἐχείνην
τὴν ἡμέβαν S puasipuaud βήμδει, τοῦ Song Ἐπεὶ
οὖν ἱκανῶς Buen Ἀββη δ μεθα πρῴην; φέρε τήμερον
ἐχ προοιμίων εἰς αὐτὰς τὰς ῥήσεις ἐμδάλωμεν. Καὶ
ἐθεασάμεθα γὰρ, φησὶ, τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς
Μονογενοῦς παρὰ Πατρός. Εἰπὼν ὅτι Θεοῦ τέχνα γε-
γόναμεν, καὶ “ δείξας οὐκ ἄλλως ἢ τῷ τὸν Λόγον σάρκα
γενέσθαι, πάλιν αὐτοῦ τούτου λέγει καὶ ἕτερον κέρδος.
Τί δὲ τοῦτό ἐστιν; ᾿ἘΕθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ,
δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός. οὐκ ἂν θεασάμε-
νοι, εἰ μὴ διὰ τοῦ συντρόφου σώματος ἡμῖν ὥφθη. Εἰ
γὰρ Μωύσέως τῆς αὐτῆς ἡμῖν μετέχοντος φύσεως οὖχ
ὑπέμειναν οἱ xa! ἐχεῖνον τὸν χαιρὸν τὸ πρόσωπον
μόνον δοξασθὲν ἰδεῖν, ἀλλὰ xo προχαλύμιματος ἐδέησε
τῷ δικαίῳ τοῦ δυνάμενοι τὸ τῆς δόξης ἄχρατον συσχιά-
σαι, * χαὶ ἥ ἥμερον καὶ προσηνὴ τοῦ “προφήτου τὴν ὄψιν
αὐτοῖς δεῖξαι" πῶς θεότητα γυμνὴν, οὐσαν ἀπρόσιτον
χαὶ αὐταῖς ταῖς ἄνω δυνάμεσιν, ἡμεῖς οἵ πήλινοι χαὶ
γηγενεῖς ἠδυνήθημεν ἂν ἐνεγχεῖν ; Διὰ τοῦτο ἐσχήνω-
σεν ἐν ἡμῖν, ἵνα καὶ προσελθεῖν αὐτῷ xo διαλεχθῆ-
ναι καὶ συναναστραφῆναι δυνηθῶμεν μετὰ ἀδείας πολ-
λῆς. Τί δέ ἐστι τὸ, Δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πα-
τρός; Ἐπειδὴ πολλοὶ xoi τῶν προφητῶν ἐδοξάσθησαν,
οἵον αὐτὸς οὗτος ὃ Μωὺῦσῆς, ὃ Ἡλίας, ὃ Jen

ὃ μὲν ὑπὸ πυρίνου χυχλούμενος ἅρματος, * ὃ δὲ οὕ-
τως ἀναλαμιανόμενος" καὶ μετ᾽ αὐτοὺς 6 Δανιὴλ, καὶ
οἵ παῖδες οἵ τρεῖς, καὶ ἕτεροι δὲ πολλοὶ, ὅσοι καὶ θαύ-
ματα ἐπεδείξαντο, ἐδοξάσθησαν χαὶ ἄγγελοι δὲ παρὰ
ἀνθρώποις φανέντες, καὶ τὸ τῆς οἰκείας φύσεως ἀπα-
στράπτον φῶς παρανοίξαντες τοῖς ὁρῶσιν " οὐχ ἄγγε-
λοι δὲ μόνον, ἀλλὰ xol τὰ ποτα μετὰ πολλῆς
ὥφθη τῷ προφήτῃ τῆς δόξ ξης; καὶ τὰ Σεραφὶμ. ὁμοίως"

πάντων δὴ τούτων ἡμᾶς ἀπάγων ὃ εὐαγγελιστὴς, xal

4 Morel. κατ᾽ ἐχεῖνό γε χαιροῦ.

e Morel. χαὶ τὸ ἀμήχανον τῆς ἑαυτοῦ ὄψεως δυνατὸν αὐ-
τοῖς θεῖναι. Savilium sequimur.

* & δὲ οὕτως ἀναλαμδανόμενος, id est, communi morte
translatus,

IN JOANNEM HOMIL. ΧΙ. àl. xt.

τῆς χτίσεως x«i τῆς τῶν ^ ὁμοδούλων λαμπρότητος
ἀπανιστὰς τὴν διάνοιαν, πρὸς αὐτὴν ἡμᾶς τῶν ἀγα-
θῶν ἵστησι τὴν χορυφήν. Οὐ γὰρ προφήτου; φησὶν,
5 ^1 , D). "s ERES 2). 5^ m Ἔν,
οὐδὲ ἀγγέλου, οὐδὲ ἀρχαγγέλου, οὐδὲ τῶν ἀνωτέρω
δυνάμεων, οὐκ ἄλλης τινὸς χτιστῆς φύσεως, εἴ γε τίς
2 διυ δ .4 E » 32 €— e / , c cm
ἐστι x«i ἑτέρα, ἀλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου, αὐτοῦ τοῦ
/ e^ e bz
βασιλέως, αὐτοῦ τοῦ γνησίου μονογενοὺς Παιδὸς, αὖ-
τοῦ τοῦ πάντων ἡμῶν Κυρίου τὴν δόξαν ἐθεασάμεθα.
ΤΣ ^ Ὁ ΒΝ D 2 € , - , , ^5 S
ὃ δὲ, Ὥς, ἐνταῦθα, οὐχ ὁμοιώσεώς ἐστιν, οὐδὲ πα-
ραδολῆς, ἀλλὰ βεδαιώσεως xa ἀναμφισθητήτου διο-
δῶν να ' 5 , NI E y
pn : v dep ἔλεγεν" ἐθεασάμεθα δόξαν, οἵαν ἔπρεπε
χαὶ εἰχὸς "ἔχειν μονογενὴ καὶ γνήσιον Yioy ὄντα τοῦ
πάντων βασιλέως Θεοῦ. Καὶ τοῖς πολλοῖς δὲ ἔθος" οὐ
γὰρ παραιτήσομαι xol ἀπὸ τῆς χοινὴς συνηθείας τὸν
λόγον πιστώσασθαι. Οὐδὲ γὰρ πρὸς κάλλος ἡμῖν Ovo-
μάτων, οὐδὲ πρὸς ἁρμονίαν συνθήχης πρόχειται νῦν εἰ-
- E i Ἁ 3 € , , ,ὔ , ct
πεῖν, ἀλλὰ πρὸς τὴν ὑμετέραν ὠφέλειαν μόνον * ὅθεν
5^ , M ? V e Lid e , nom
οὐδὲν χωλύει χαὶ ἀπὸ τὴς τῶν πολλῶν συνηθείας αὐτὸ
βεδαιῶσαι. Τίς δέ ἐστιν ἣ συνήθεια τῶν πολλῶν; Βα-
σιλέα πολλάχις σφόδρα χεχοσμιημένον δρῶντές τινες;
χαὶ τιμίοις ἀπαστράπτοντα λίθοις πάντοθεν, ἐπειδὰν
πρός τινας διηγῶνται τὸ χάλλος ἐχεῖνο, τὸν χόσμον,
à ^P, p X [:4 ^ [7 c c
τὴν δόξαν, λέγουσι μὲν ὅσαπερ ἂν δυνηθῶσι, τῆς
c ,
ἁλουργίδος τὸ ἄνθος, τῶν λίθων τὸ μέγεθος, τὴν λευ-
χότητα τῶν ἡμιόνων, τὸν iss τὸ ζεῦγος χρυσὸν, P τὴν
στρωμνὴν παριστῶντες τὴν στίλδουσαν. ᾿Επειδὰν δὲ
X^ ταῦτα xal ἕτερα πρὸς τούτοις χαταλέξαντες, μὴ
δυνηθῶσιν ἅπασαν τῷ λόγῳ παραστῆσαι τὴν λαμπρό-
, , Dl , , /NwN- M M ,
τητα, εὔθέως τοῦτο ἐπάγουσι ' τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν ;
ce 20€ , NN b c EI M ΄ e
ἅπαξ ὡς βασιλεύς - διὰ τοῦ, ὡς, οὐ τὸ βασιλέως διμοιον
*5 ^ -T , e Maie: / /
εἶναι δεῖξαι βουλόμενοι τοῦτον περὶ οὗ πάντα λέγουσιν,
ἀλλὰ τὸ αὐτὸν βασιλέα γνήσιον εἶναι. Οὕτω τοίνυν xai
ὃ eae τὸ; "Qc, τέθειχε, τὸ παρηλλαγμένον
τῆς ὃ δόξης χαὶ ὑπερέ ἔχον ἀσυγκρίτως παραστῆσαι θέλων.
i μὲν γὰρ ἄλλοι πάντες, καὶ ἄγγελοι, καὶ ἀρχάγ-
γελοι, καὶ προφῆται, προσταττόμενοι "πάντα ἐποίουν"
PEN ^ Mp3c. L Ω - AN / ,
αὐτὸς ὃὲ μετ᾽ ἐξουσίας βασιλεῖ xat δεσπότη diga.
E] er X or dy) 20 ἧς ci 28/5
ὅπερ οὖν χαὶ oi ὄχλοι ἐθαύμαζον, ὅτι ἐδίδασχεν αὖ-
τοὺς ὡς ἐξουσίαν ἔχων.
3 L E » *
Ἐφάνησαν μὲν οὖν, ὅπερ εἶπον, xoi ἄγγελοι μετὰ
ν᾿ “Ὁ ᾿ c . T ec
δόξης πολλῆς ἐπὶ τῆς YT." οἷον ἐπὶ τοῦ Δανιὴλ, ἐπὶ
τοὺ Δαυὶδ, ἐπὶ τοῦ Μωύσέως ἀλλ᾽ ὡς δοῦλοι xoà ὃε-
, ΕΑ er , » EN "NT c
σπότην ἔχοντες, οὕτω πάντα ἔπραττον" αὐτὸς δὲ ὡς
, c m
δεσπότης xal πάντων χρατῶν, xal ταῦτα μετ᾽ εὖτε-
D 7 τω
λοῦς σχήματος χαὶ ταπεινοῦ φανείς -

er $ x 2 a , y. ^ € m
οὕτως ἣ χτίσις τὸν Δεσπότην ἐπεγνὼ τὸν ξαυτῆς.

ἃ Morel. ὁμοδούλων ἡμῶν...
οὐ προφήτου. Savilio heeremus.
* [εἰχὸ: ἦν Savil. et Cod, 705.]

b Savil. [et Codd. cit.] τὴν στρωμνὴν τὴν ἁπαλὴν XXL

χορυφήν " μονονουχὶ λέγων,

TOM. VIII.

b

€

D

77
non supernarum virtutum, non alterius creatze

τα ΠΣ 88. si qua sit alia; es ipsins Domini, i ipsius
Regis, ipsius. vere AY Filii, omnium. no-
strum Domini gloriam vidimus. lllud autem,
Quasi, non similitudinis est, neque parabolz,
sed confirmationis et definitionis nulli dubio ob-
noxie; ac si diceret : Vidimus gloriam, qualem
decebat habere unigenitum et germanum Filium
Dei, universorum Regis. Id in more est plurimis;
neque enim recusabo a communi consuetudine id
asserere. Etenim. non ad verborum speciem, ne-
que ad seriei ornatum loqui in proposito habemus,
sed ad vestram solum utilitatem ; quapropter ni-
hil officit, quominus a communi consuetudine id
confirmetur. Quiznam est illa multorum consue-
tudo? Quidam regem ornatissimum videntes, et
pretiosis undique fulgentem lapidibus, siquando
illam pulchritudinem, illum ornatum, gloriam il-
lam aliis enarrare velint, pro modo suo depin-
gunt, purpurze florem, gemmarum magnitudinem,
mularum alborem, jugum aureum, strati fulgo-
rem : postea vero his alüsque multüs recensitis,
cum non possunt totum splendorem verbis reprz-
sentare, continuo addunt : Quid multis opus est?
uno verbo dicam, quasi rex : perque illud, quasi,
non regi similem describere volunt, sed ipsum vere
regem. Sic igitur evangelista illud, Quasi, posuit
ut incomparabilem illam et przcellentem gloriam
exhiberet. Ali quippe omnes, angeli, archan-
geli, prophetze, jussi omnia faciebant : ipse. vero
cum potestate 'quz» regem et dominum deceret :
id quod etiam turbz mirabantur, quod doceret
tamquam potestatem habens.

2. Apparuerunt itaque, ut dixi, angeli in ter-
ra cum gloria multa, ut Danieli, Davidi, Moysi;
sed ut servi et domino obsequentes omnia facie-
bant : ipse vero ut dominus et omnium imperator,
etsi sub vili forma et habitu apparuerit : attamen

ἀλλ᾽ ὅμως x«i E sic quoque creatura Dominum süum agnovit.

Quomodo ? Stella de calo magos vocavit, ipsum

στίλθουσαν (ἀποστίλθουσαν Cod. 705). Morel. τὴν χαθέ-

ὃραν παρ.

i (Codd. cit. ταῦτα.]

Imperato-

rum Orna-
us ct cul-
tus.

78 $. JOANNIS CHRYSOST.

adoraturos; angelorum cactus magnus undique
effusus Domino suo ministrabant, ipsumque hy-
mnis celebrabant ; et alii repente przcones insur-

Christi ad- gebant, omnesque simul sibi invicem occurrentes,

ventus
tio,

"^^ arcanum hoc. mysterium nuntiabant , pastoribus
angeli, civibus pastores ; Gabriel Marie et Eli-
sabethas; iis qui in templo erant Anna et Si-
meon. Nec viri mulieresque solum laeütia magna
sunt affecti, sed etiam puerulus nondum ex vul-
va egressus, ille, inquam, deserti cultor, evange-
liste cognominis, exsultavit in utero matris :
omnesque spe ad futurum partum inhiabant. Et
hzc quidem circa partus tempus ; quando autem
seipsum magis exhibuit, rursus alia miracula
prioribus majora splenduerunt. Non ultra enim
stella et colum, non angeli et archangeli, non
Gabriel et Michael ; sed ipse Pater superne et ex
celo predicabat illum, et. cum Patre Paracleius
advolans ad illum cum voce, manensque supra
ipsum. Vere propterea dixit : idimus gloriam
ejus , gloriam quasi Unigeniti a Patre. Neque
propter illa solum , sed propter ea etiam quae
sequuta sunt. Non ultra enim pastores tantum,
vel viduz, vel senes nobis illum annuntiant ; sed
etiam ipsa rerum natura tuba clarius clamans , et
tam alta voce, ut ejus sonus statim hucusque per-

Matth. ἡ. venerit. Pervenit enim, inquit, usque in Syriam

24.

fama ejus, quae ipsum omnibus revelavit : omnia
undique clamabant, regem. cclorum adventasse.
Nam dzmones undique fugiebant et resiliebant ,
diabolus obvolutus recedebat, ipsa mors repulsa
interim, postea penitus abolita est: omne infirmi-
taüss genus solutum est; monumenta mortuos
emittebant, insanos daemonia relinquebant, morbi
infirmos deserebant; videreque erat res stupen-
das et mirabiles, qu: jure prophetze desiderabant
videre, et non viderunt. Videre erat formatos
oculos, et illud tam optabile, cujus omnes specta-
tores esse cupiebant, quomodo Adamum de terra
formasset Deus, id brevi et in prastantiore cor-
poris parte ostendentem Christum ; membra in-
super paralysi soluta et dissoluta, jam restituta et
caeteris copulata, manus emortuas motu gauden-
tes, pedes solutos repente exsilientes, aures obstru-
ctas jam apertas, et linguam magno sonitu lo-
quentem, quae prius muta erat. Quemadmodum

c πῶς ; ante ἀστήρ deest in Savil. [et Cod. 705, Tum
uterque cum Cod. 706 ἀστὴρ μέν sine )άρ.} Mox Morel.
ἀγγέλων δὲ δῆμοι οὐράνιοι φαινόμενοι ἐπὶ γῆς τῷ δεσπότῃ
διαχονούντων χαὶ ἀνυμνούντων. Savilius et Mss. ut. su[ ra
habent.

ARCHIEP.

68
A

b

D

CONSTANTINOP.

“Πῶς; Ἀστὴρ μὲν γὰρ ἀπ᾽ οὐρανοῦ μάγους καλῶν
προσχυνήσοντας αὐτόν: ἀγγέλων δὲ ὄχλος πολὺς
πανταχοῦ χεχυμένος τὸν Δεσπότην περιεπόντων, καὶ
ἀνυμνούντων αὐτόν - xol ἕτεροι δὲ ἐξαπίνης ἀνεφύοντο
χήρυχες, καὶ πάντες ἀλλήλοις “ ἀπαντῶντες, εὐηγγε-
λίζοντο τὸ ἀπόῤῥητον τοῦτο μυστήριον, τοὺς μὲν ποι-
μένας οἱ ἄγγελοι, τοὺς δὲ τῆς πόλεως οἵ ποιμένες"
καὶ τὴν μὲν Μαρίαν 6 Γαύριὴλ xot τὴν ᾿Πλισάδετ :
τοὺς δὲ εἰς τὸ ἱερὸν παραγινομένους ἣ Ἄννα μετὰ τοῦ
Συμεών. Οὐκ ἄνδρες δὲ χαὶ γυναῖκες μόνον ὑπὸ τῆς
ἡδονῆς ἐπτερώθησαν, ἀλλὰ xaX τὸ μηδέπω βρέφος eic
φῶς ἐξελθὸν, ὃ τῆς ἐρήμου πολίτης, λέγω. xol τούτου
δμιώνυμος τοῦ εὐαγγελιστοῦ, ἐσκίρτησεν ἐν τῇ νηδύϊ
τῆς μητρὸς ὧν ἔτι, xol πάντες μετέωροι ταῖς ἐλπίσι
πρὸς τὰ μέλλοντα ἦσαν. Καὶ ταῦτα μὲν παρὰ τὸν
τόχον εὐθέως ὅτε δὲ ἐπὶ πλέον ἑαυτὸν ἐξέφηνε, πά-
λιν ἕτερα θαύματα τῶν προτέρων ἐφαίνετο μείζονα.
Οὐχ ἔτι γὰρ ἀστὴρ καὶ οὐρανὸς, οὐδὲ ἄγγελοι xai
ἀρχάγγελοι, οὐδὲ Γαδριὴλ καὶ Μιχαὴλ, ἀλλ᾽ αὐτὸς
αὐτὸν ἄνωθεν ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἐκήρυττεν ὃ Πατὴρ,
xat μετὰ τοῦ Πατρὸς ὃ Παράχλητος ἐφιπτάμενος αὐτῷ
μετὰ τῆς φωνῆς, χαὶ μένων ἐπ᾽ αὐτόν. Ὄντως διὰ
ταῦτα ἔλεγεν: ᾿Εθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν
ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός. Οὐ διὰ ταῦτα δὲ μόνον,
ἀλλὰ χαὶ διὰ τὸ μετὰ ταῦτα τοῦτό φησιν. Οὐχ ἔτι
γὰρ ποιμένες μόνον, οὐδὲ χῆραι γυναῖχες, οὐδὲ ἀν-
ὃρες πρεσθῦται ἡμᾶς εὐαγγελίζονται, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ
τῶν πραγμάτων * ἣ φύσις, πάσης σάλπιγγος λαμπρό--
τερον βοῶσα xol οὕτω γεγωνὸς, ὡς καὶ ἐνταῦθα αὐ-
τῆς εὐθέως ἀκουσθῆναι τὸν ἦχον. Ἀπῆλθε γὰρ, φησὶν,
εἰς τὴν Συρίαν ἣ ἀκοὴ αὐτοῦ, καὶ πᾶσιν αὐτὸν ἀπεκά-
λυπτε" χαὶ πάντα πάντοθεν ἐόόα, ὅτι βασιλεὺς τῶν
οὐρανῶν παραγέγονεν. Οἵ τε γὰρ δαίμονες πάντοθεν
ἔφευγον καὶ ἀπεπήδων, 0 τε διάδολος ἐγκαλυψάμενος
- ὑπεχώρει, αὐτός τε ὃ θάνατος ὑπεξίστατο τέως , καὶ
μετὰ ταῦτα τέλεον ἠφανίζετο: καὶ πάσης ἀῤῥωστίας
εἰδος ἐλύετο, καὶ τοὺς μὲν νεχροὺς ἠφίει τὰ μνήματα,
τοὺς δὲ μεμιηνότας ol δαίμονες, τοὺς δὲ ἀῤῥώστους αἵ
νόσοι" καὶ ἦν ἰδεῖν πράγματα παράδοξα καὶ θαυμαστὰ,
xo ἅπερ εἰκότως ἐπεθύμησαν προφῆται ἰδεῖν, xol οὐκ
εἰδον.. Ἢν γὰρ ἰδεῖν ὀφθαλμοὺς διαπλαττομένους, xo
τὸ ποθεινὸν ἐχεῖνο, ὃ πάντες ἐπεθύμησαν ἂν ἰδεῖν, πῶς
τὸν Ἀδὰμ, ἀπὸ τῆς γῆς ἔπλασεν ὁ Θεὸς, τοῦτο ἐν βρα-
χεῖ πᾶσιν ἐπιδειχνύντα, xa ἐν τῷ βελτίονι τοῦ σώμα--
τος μέρει" τά τε παραλελυμένα xo διῳχισμένα συγχολ-
λώμενα μέλη, καὶ ἀλλήλοις συναρμοττόμενα,, χεῖρας

4 Morel. συνιόντες. Savil. ἀπαντῶντες.
a Morel. ἡ φύσις. Savil. ἡ φωνή.
b Savil. [et Codd. cit.] ἀνεχώρησεν, ὅ τε θάνατος ὑπ.

τότε, XL.

IN JOANNEM HOMIL.

/ /^ , , ,
νεχρὰς χινουμένας; πόδας παραλελυμένους ἀθρόον
^ 5 M
ἀλλομένους, ὦτα βεδυσμένα ἀναπεταννύμενα, xal
- ἕω 4 P
γλῶτταν ἠχοῦσαν μέγα, τὴν πρότερον ἀφωνίᾳ δεδε--
Ξ à
μένην. Καθάπερ γάρ τις τεχνίτης ἄριστος οἰκίαν ὑπὸ
^ D / -
χρόνου σαθρωθεῖσαν ἀναλαδὼν, τὴν κοινὴν τότε τῶν
2 & ,
ἀνθρώπων φύσιν, οὕτω ταύτης τά τε ἀποχλασθέντα
“- AN J
ἀνεπλήρωσε μέρη; τά τε διεστῶτα xa διαλελυμένα
/, rn,
συνέσφιγξε, xol τὰ τέλεον πεπτωχότα ἀνέστησε. Τί
ἄν τις εἴποι τῆς ψυχῆς τὴν διάπλασιν, πολλῷ θαυμα-
— 5 - 5» x )! M
στοτέραν τῆς ἐν τοῖς σύμασιν οὖσαν; Νίέγα μὲν γὰρ
e - , € T λλῷ δὲ 7 E- ue.
xol ἣ τῶν σωμάτων ὑγεία, πολλῷ δὲ μεῖζον ἣ τῶν
- / - d Y 7
ψυχῶν, x«i τοσούτῳ μεῖζον, ὅσῳ ψυχὴ σώματος
cy T , ^ , 1i). 2. d $ Y -7
ἄμεινον " οὐ ταύτη δὲ μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι ἣ μὲν τῶν co-
" , τ * SOM CIEN N E 3 ΄
μάτων φύσις, ἥπερ ἂν αὐτὴν ὃ δημιουργὸς ἄγειν βού--
- Y
ληται, ταύτη ἕπεται, xol τὸ ἀντιπῖπτον οὐδέν * ἣ δὲ
τ m /, M
Ψυχὴ χυρία ἑαυτῆς γενομένη, χαὶ τῶν πραχτέων τὴν
2Ἑ : , - ; / ^ M , ΝΣ,
ἐξουσίαν ἔχουσα, οὐ πάντα, ἂν μὴ βούληται, πείθε-
- — a* ᾿ ΕΝ P" NT Y,
ται τῷ Θεῷ. *"Axoucav γὰρ αὐτὴν καὶ βία που χατη-
τ M M “
ναγχασμένην, οὐ βούλεται ποιῆσαι χαλὴν xai ἐνάρε-
"PS SM E S ME b E] z 2124 LM
τον, ἐπειδήπερ μηδὲ ἔστι τοῦτο ἀρετή ἀλλὰ χρὴ
σι τὸ - , /
βουλομένην xaX ἐχοῦσαν πεῖσαι γενέσθαι τοιαύτην"
, c , Ὁ, ΄,
δθεν χαλεπώτερον τοῦτό ἐστιν ἐχείνης τῆς ἰατρείας.
M - -- σῷ Ὁ Ὁ
Ἀλλ᾽ ὅμως xoi τοῦτο κατωρθοῦτο, xa πᾶν εἰδος χα-
, , /, A! cr M , M ,
χίας ἠλαύνετο. Καὶ ὥσπερ τὰ σώματα τὰ θεραπευό-
, N rr , " , ἀλλὰ M M 5.5.
μενα, οὐ πρὸς ὑγίειαν μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς εὐεξίαν
M 2 /, 2c r^ ce M i A 3
τὴν ἀνωτάτω μετεῤῥύθιμιιζεν * οὕτω χαὶ τὰς ψυχὰς, οὐ
τ , bd 2 / 2 , 2 / 2 ' M
τῆς χαχίας τῆς ἐσχάτης ἀπήλλαξε μόνον, ἀλλὰ xat
E ἘΞ Y ^e
πρὸς αὐτὴν τῆς ἀρετῆς τὴν χορυφὴν ἤγαγε xat ὁ τε--
, 2 , 2); M SN M ,
λώνης ἀπόστολος ἐγίνετο, xoX ὃ διώχτης xat βλάσφη-
μ. ὶ δόριστὴς, χῇρυξ τῆς οἰχουμένης ἀπεδείκνυτο *
μος xaX δύριστὴς, χῆρυξ τῆς οἰκουμένης ἀπεδείκνυτ
^ , Nw 3 " / 5 7 M
xai μάγοι, διδάσχαλοι Ἰουδαίων ἐγίνοντο xat λη-
M , ^, , Ai ,
στὴς, παραδείσου πολίτης ἀνεφαίνετο: xat πόρνη;
^ c , ^ 7 M l4 M
πολλὴ τῇ πίστει διέλαμπε" καὶ Xavavata xai Σαμα-
ρεῖτις γυνὴ, ἑτέρα πόρνη χαὶ αὐτὴ, ἣ μὲν τὸ κήρυ-
YUX τῶν ὁμοφύλων ἀνεδέξατο, χαὶ πόλιν ὁλόκληρον
τ ΠΑΡ ΑΞ LET MET ΚΣΤ Ὁ»
σαγηνεύσασα, οὕτω " προσήγαγε τῷ Χριστῷ fj δὲ τῇ
πίστει χαὶ τῇ προσεδρεία δαίμονα πονηρὸν ἀπελαθὴ -
ναι τῆς τοῦ θυγατρίου ψυχῆς παρεσχεύασε. Καὶ ἕτεροι
^ m c c
δὲ πολλῷ τούτων χείρους εἰς τὴν τῶν μαθητῶν εὐθέως
,ὔ "T M “ E] , 4
χατελέγοντο τάξιν. Καὶ πάντα ἀθρόον μετεσχηματίζετο,
τῶν σωμάτων τὰ πάθη, τῶν ψυχῶν τὰ νοσήματα,
M
xai πρὸς ὑγείαν xol τὴν ἀχριδεστάτην ἀρετὴν μετε-
λά - X a , 2 ΝΗ M - » 6
πλάττοντο, xat "τούτων, οὗ δύο καὶ τρεῖς ἄνθρωποι,
M δ
οὐδὲ πέντε, χαὶ δέχα, χαὶ εἴχοσι χαὶ ἑχατὸν μόνον,
2 ^ A yp m m
ἀλλὰ πόλεις ὁλόκληροι χαὶ ἔθνη μετὰ πολλῆς τῆς εὖ-
, , , m
χολίας μετεῤῥυθμίζοντο. Τί ἄν τις εἴποι τῶν προστα-
, A -»
γμάτων τὴν φιλοσοφίαν, τῶν οὐρανίων νόμων τὴν
2 - ^ cm / *
ἀρετὴν, τῆς ἀγγελιχῆς πολιτείας τὴν εὐταξίαν ; Tot-

c Alii ἀμείνων.
^ Morel, ἄκουσον. male.

69
A

X4 ἀ} xr

79

enim optimus architectus, domum vetustate la-
bantem : sic ille humanam naturam restituit ,
partes fractas resarsit, disjunctas et dissolutas
copulavit, penitus lapsas erexit. Quid dixeri-
mus de animz reformatione, corporeis curatio-
nibus longe prestantiore? Magna res certe est
corporis valetudo, sed multo major animz ; tan-
toque major, quanto anuma przstantior est cor-
pore : neque hac tantum ratione, sed quia cor-
porum natura, quocumque illam velit Creator
agere, sequitur, nec resistit; anima vero qua sui
arbitrii est, et in actibus libertatem habet, non in
omnibus obtemperat Deo, si quidem nolit. Illam
enim invitam non vult Deus per vim et necessita-
tem, pulchram et virtute praditam reddere :
quandoquidem illud virtus non esset: sed illi vo-
lenti et lubenti suadendum, ut talis efficiatur :
id quod longe difficilius est quam illa alia. cura-
tio. Id tamen fecit ille, atque nequiti» genus
omne depulsum est. Ac sicut corpora bene curata
non ad valetudinem modo, sed ad supremum
sanitatis statum reduxit: sic et animas, non mo-
do ab extrema nequitia eripuit, sed ad ipsum
virtutis culmen erexit. Publicanus factus est apo-
stolus ; persequutor , blasphemus et contumelio-
sus orbis praedicator fuit: magi, Judaeorum do-
ctores; latro, paradisi civis ; meretrix, fide magna
refulsit ; Chananza et Samaritana mulieres, qua-
rum postrema meretrix erat ; ex his, inquam, mu-
lieribus altera. predicationem apud. contribules
suos suscepit, totamque civitatem quasi sagena
captam ad Christum adduxit; altera autem fide
et assiduitate id effecit, ut. demon malignus ex
filis suz anima pelleretur. Alii quoque longe his
pejores in discipulorum numerum statim admit-
tebantur. Omnia simul transmutabantur, corpo-
rum zgritudines, morbi animarum, que ad sa-
nitatem perfectamque virtutem reducebantur. Nec
duo tantum homines, aut tres, aut quinque, vel
decem, vel viginti, vel centum solummodo , sed
integre civitates οἱ gentes facillime transmuta-
bantur. Quis vero praeceptorum sapientiam, ca-
lestium legum virtutem, angelice vite ordinem:
digne descripserit? Tale quippe induxit vitz ge-
nus, tales nobis constituit leges, talem. morum

formam, ut qui 115. utuntur , angeli statim effi-

b Morel. ἐξήγαγε. Savil.
* [τοῦτο Cod. 706.]

T0075.

ef

Libertas
arbitrii.

Virtus li-
bera est,

80

ciantur, et quantum homini licet, Deo similes, et-
si omnium hominum nequissimi fuerint.

S. JOANNIS CHRYSOST.

9. Hac itaque omnia miracula colligens evan-
gelista, qua in corporibus, quz in animis, quae
in elementis; necnon praecepta, dona illa arcana
ipsis czlis sublimiora, leges, vit institutum, ob-
sequenüam, futurorum promissiones, ejusque
cruciatus , hanc mirabilem et sublimi doctrina ple-
nam emisit vocem : 'idimus gloriam ejus , glo-
riam quasi Unigeniti a Patre, plenum. gratice
et veritatis. Non enim propter miracula tantum
ipsum miramur, sed etiam propter cruciatus; ut
cum affixus fuit cruci, flagellatus, alapis cosus,
consputus, et cum in maxillis plagas accepit ab
iis quos beneficiis affecerat. At enim in his quoque
qui ignominiosa videntur, idem ipsum dictum
apposite proferatur, quandoquidem et ipse rem
illam, gloriam appellavit. Non enim providentiz
tantum et caritaus illa erant, sed etiam immensae
potestatis. T'unc enim et mors destruebatur, et male-
dictio solvebatur, demones confundebantur, deque
ipsis triumphabatur, et chirographum peccatorum
cruci affigebatur. Deinde, quia haec miracula in-
visibiliter patrabantur, quzdam visibiliter peracta
sunt, quae demonstrarent ipsum esse unigenitum

Miraeula Filium. Dei, totiusque naturz: Dominum. Nam

Christum
przedica-
bant.

cum beatum corpus adhuc in cruce penderet, sol
radios avertit, terra tremuit et tenebris oppletà
est, sepulcra aperta, terrze solum. concussum est,
mortuorum innumera multitudo exsiliit, et in ci-
vitatem ingressa est : ac dum monumenti ipsius
lapides loculis aptati manerent, et signacula sta-
rent, surrexit mortuus ille qui cruci clavis affi-
xus fuerat, ac virtute quadam magna repletos un-
decim discipulos misit omnibus per orbem ho-
minibus , communes naturz totius medicos futu-
ros , qui vitam hominum emendarent , czelestium-
que dogmatum notitiam ubique disseminarent ,
demonum tyrannidem solverent, magnaque et
arcana bona homines docerent : anima immorta-
litatem nobis przdicarent, corporisque vitam zter-
nam, praemia mentem exsuperantia et nunquam
finem habitura. Hoc secum reputans beatus ille,
et alia plura, qua ipse quidem noverat , sed scri-

* Sic Savil. et Mss. Morel. vero [cum Cod. 706] τοιού-
TOUS παρ᾽ ἡμῖν.

4 Savil. τύχωσιν. Morel. τύχωμεν».

* Alii πλήρης.

ARCHIEP.

70

A

CONSTANTINOP.

οὗτον γὰρ ἡμῖν εἰσηγήσατο βίον, * τοιούτους ἡμῖν ἔθηχε
νόμους, τοιαύτην χατεστήσατο πολιτείαν, ὡς τοὺς
τούτοις χρωμένους ἀγγέλους εὐθέως γίνεσθαι, χαὶ
ὁμοίους Θεῷ χατὰ δύναμιν τὴν ἡμετέραν, xàv ἁπάν-
τῶν ἀνθρώπων χαχίους “ τύχωσιν ὄντες.

Ταῦτα οὖν ἅπαντα συναγαγὼν ὃ εὐαγγελιστὴς τὰ
θαύματα, τὰ ἐν σώμασι, τὰ ἐν ψυχαῖς, τὰ ἐν τοῖς
στοιχείοις, τὰ προστάγματα, τὰ δῶρα τὰ ἀπόῤῥητα
ἐχεῖνα, xot τῶν οὐρανῶν ὑψηλότερα, τοὺς νόμους, τὴν
πολιτείαν, τὴν πειθῶ), τὰς μελλούσας ὑποσχέσεις, τὰ
παθήματα αὐτοῦ, τὴν θαυμαστὴν ταύτην χαὶ ὑψηλῶν
γέμουσαν δογμάτων ἀφῆχε φωνὴν λέγων: ᾿Εθεασάμε-
θα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοὺς παρὰ Πα-
τρὸς, “πλήρη χάριτος χαὶ ἀληθείας. Οὐ γὰρ διὰ τὰ
θαύματα μόνον αὐτὸν θαυμάζομεν, ἀλλὰ χαὶ διὰ τὰ
παθήματα" οἷον, ἐπειδὴ προσηλώθη τῷ σταυρῷ χαὶ
ἐμαστιγώθη, ἐπειδὴ ἐῤῥαπίσθη, ἐπειδὴ ἐνεπτύσθη,
ἐπειδὴ ἔλαόεν ἐπὶ κόῤῥης πληγὰς παρὰ τῶν εὐεργετη-
θέντων αὐτῶν. Καὶ γὰρ xot ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς τοῖς
δοχοῦσιν ἐπονειδίστοις εἶναι, τὸ αὐτὸ ῥῆμα πάλιν
ἄξιον ἐπιφθέγξασθαι, ἐπεὶ χαὶ αὐτὸς δόξαν τὸ πρᾶγμα
ἐχάλεσεν. Οὐ γὰρ δὴ μόνον χηδεμονίας καὶ ἀγάπης
ἦν τὰ γινόμενα, ἀλλὰ καὶ δυνάμεως ἀφάτου. Τότε
γὰρ καὶ θάνατος ἠφανίζετο, xol χατάρα ἐλύετο, xal
δαίιλονες κατησχύνοντο xa ἐδειγματίζοντο θριαμόευό--
μένοι, xa τὸ χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν τῷ σταυρῷ
προσηλοῦτο. Εἶτα ἐπειδὴ ταῦτα ἀοράτως ἐθαυματουρ-
γεῖτο; ἐγένετό τινα καὶ δρατῶς, δεικνύντα ὅτι ὄντως
μονογενὴς ἦν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, xol τῆς κτίσεως πάσης
Δεσπότης. τι γὰρ τοῦ μακαρίου σώματος χρεμαμέ--
νου, ἀπέστρεφε μὲν ὃ ἥλιος τὰς ἀχτῖνας, ἐχλονεῖτο δὲ
$ γὴ καὶ ἐσχοτίζετο πᾶσα, καὶ τάφοι μὲν ἀνεῤῥήγνυν-
το, χαὶ τὸ ἔδαφος ἐτινάσσετο, χαὶ νεχρῶν δῆμος ἄπει-
ρος ἐξεπήδα, καὶ εἰς τὴν πόλιν εἰσήει " τῶν δὲ τοῦ
υνήματος αὐτοῦ λίθων ἡρμοσμένων τῇ θήχη, ἔτι καὶ
τῶν σημάντρων ἐπιχειμένων, ἀνίστατο ὃ νεχρὸς ὃ

Y Neo RUIT a.c
σταυρωθεὶς, ὃ προσηλωθεὶς, x«t τῆς δυνάμεως * τῆς
πολλῆς τότε [τινὸς ἀμάχου χαὶ θείας τοὺς ἕνδεκα
μαθητὰς ἐμπλήσας, ἔπεμπε τοῖς κατὰ τὴν οἰκουμέ--
γὴν ἀνθρῴποις, ἰατροὺς χοινοὺς τῆς φύσεως ἐσομένους
ἁπάσης, καὶ τὸν βίον ὀρθώσοντας, τὴν τῶν οὐρανίων
δογμάτων γνῶσιν πανταχοῦ διασπεροῦντας γῆς, τὴν
δὲ τῶν δαιμόνων λύσοντας τυραννίδα, καὶ τὰ μεγάλα
χαὶ ἀπόῤῥητα διδάξοντας ἀγαθὰ, καὶ εὐαγγελιουμέ-
γους ἡμῖν ψυχῆς ἀθανασίαν, χαὶ σώματος ζωὴν αἰώ-
vtov, τὰ καὶ νοῦν ὑπερθαίνοντα ἔπαθλα, καὶ μηδέποτε

τ 5 Y / , 2 ,
ἕξοντα τέλος. Τ᾿ αὗτα οὖν xol τὰ τούτων πλείονα ἐννοή-

a Savil. [et Codd. 705, 706] τῆς πολλῆς τότε τοὺς ἕνδεχα.
Morel. 2víeczco ὃ νεχρός. ἔπειτα πάλιν δυνάμεώς τινος ὁμό--
χου γαὶ θείας. [Ultima hec verba uncis inclusimus.]

IN JOANNEM HOMIL.

σᾶς ὃ μαχάριος οὗτος, ἃ Tos. piv αὐτὸς, γράψαι δὲ
οὖκ wo διὰ τὸ μὴ χωρεῖν τὸν κόσμον (πάντα
γὰρ
cov χωρῆσαι τὰ γραφόμενα βιύλία): ταῦτα οὖν
ἅπαντα λογισάμενος, ἀνεθόησεν, ὅτι ᾿Εθεασάμεθα τὴν

»Ἂν Line xa ἕν, οὐδὲ αὐτὸν οἶμαι τὸν χό-

ce c ' P!
δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς,
R5 re /
πλήρη χάριτος χαὶ ἀληθείας. Τοὺς δὴ οὖν “τοσούτων
μὲν θεαμάτων, τοιούτων δὲ καταξιωθέντας ἀχουσμά-
, ^Y ^, , D M ,
τῶν, τοσαύτης ὃὲ ἀπολαύσαντας δωρεᾶς, χαὶ βίον
ἄξιον τῶν δογμάτων ἐπιδείκνυσθαι χρὴ, ὥστε χαὶ τῶν
ἐχεῖσε ἀπολαῦσαι χαλῶν. Διὰ τοῦτο γὰρ xat παρεγέ-
νετο ὃ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, ἵνα μὴ μόνον
M c -
τὴν ἐνταῦθα δόξαν ἴδωμεν αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν μέλ--
A D
Youcay. Διὰ τοῦτο ἔλεγε, Θέλω, ἵνα ὅπου eiui ἐγὼ,
ΡΟ πῇ d “- ΝΞ Ὁ M ey A 2
xa οὗτοι ὦσιν, ἵνα θεωρῶσι τὴν δόξαν τὴν ἐμήν. Εἰ
δὲ αὕτη ^ δόξα οὕτω γέγονε λαμπερὰ xa περιφανὴς, τί
ἄν τις εἴποι περὶ ἐκείνης; Οὐ γὰρ. ἐν Yi
φθαρτῇ; οὐδὲ

οανεῖται

ἐν ἐπιχήροις σώμασιν ὄντων ἡμῶν, ἀλλ᾽
/ e 1 ,

ἐν ἀχηράτῳ xa ἀγήρῳ τῇ χτίσει, xat μετὰ τοσαύτης

- » / o e 59

τῆς λαμπρότητος, μεθ’ ὅσης οὐδὲ

4 Ὃ

-

/, e
λόγῳ παραστῆσαι
, , M cC
δυνατόν. μακάριοι xol τρισμαχάριοι χαὶ τοῦτο
2) , eur uo» ὁ ᾿Ξ , 5 Hd /
πολλάχις, οἵ τῆς δόξης καταξιούμενοι ἐχείνης γενέσθαι
, M ͵ /
θεαταί. Περὶ ταύτης ὃ προφήτης φησίν: ᾿Αρθήτω ὃ ἀσε-
M e δ M 7 , 5 D ,ὔ
6c, ἵνα μὴ ἴδη τὴν δόξαν Κυρίου. "AX ἡμῶν μηδένα
AUS * 7. ^ ΔΙ ) ὦ , 6 /
γένοιτο ἀρθῆναι, μηδὲ ἀθέατον αὐτῆς γενέσθαι ποτέ.
Ei ' AX £)) 3 5 J. , 0 (E E
L γὰρ μὴ μέλλοιμεν ἀπολαύσεσθαι ταύτης, εὔχατρον
᾿ e - v -
καὶ παρ᾽ ἡμῶν εἰπεῖν" χαλὸν ἦν ἡμῖν, εἰ μὴ ἐγεννή-
, M bud //
θημεν. "Tt γὰρ ζῶμεν ; τί ἀναπνέομεν; τί δὲ ἐσμὲν, ἂν
e ᾿ς ,
τῆς θεωρίας ἀποτύχωμεν ἐκείνης; ἂν τὸν Δεσπότην
* ν , -
τὸν ἡμέτερον μηδεὶς ἥμῖν συγχωρήσῃ θεάσασθαι τότε:
Ei «4 € NEM eun b 4$ MN A θεώ ᾿ς
ἰ γὰρ οἵ τὸ φῶς τὸ ἡλιαχὸν μὴ θεώμενοι,
,
θανάτου πιχροτέραν ὑπομένουσι C

παντὸς
, , - 598.
ζωήν * τί παθεῖν &txoc
M , , 5 / 5 m b
τοὺς τοὺ góc ἀποστερηθέντας ἐχείνου, Ἐνταῦθα μὲν
, ,ὔ - M £
γὰρ ἐν τούτῳ μόνον ἣ ζημία, exei δὲ οὐ μέχρι τούτου
/ / Y - 21 *
μόνον * χαΐτοι χαὶ εἰ τοῦτο μόνον ἦν τὸ δεινὸν, οὐδὲ
cr » S " ET N ,
οὕτως ἴσον τὸ τῆς χολάσεως ἦν, ἀλλὰ τοσούτῳ γχαλε-
, eu E c -
πώτερον, ὅσον ὃ ἥλιος ἐχεῖνος τούτου χρείττων ἄσυγ-
, D c
χρίτως ἐστί * νῦν δὲ καὶ ἑτέραν ἐστὶ προσδοχῆσαι τιμω-
, T Y - n
ρίαν. Τὸν γὰρ ἐχεῖνο τὸ φῶς οὖχ δρῶντα, οὐχ εἰς τὸ
5 ^- 5 A m M M , ^N
σχότος δεῖ ἀπενεχθῆναι μόνον, ἀλλὰ καὶ καίεσθαι διὰ
παντὸς, xot τήχεσθ ὶ βρύχειν τοὺς ὀδόντ [
€, xat τήχεσθαι, xoi βρύχειν τοὺς ὀδόντας, xal
, e Ζ ^ , Vm /^ ΄
νυρία ἕτερα πάσχειν δεινά. M7, δὴ περιίδωμεν ἕαυ-
ἣ M co H , 5 ,
τοὺς, διὰ τῆς βραχείας ταύτης ὀλιγωρίας χαὶ ἀνέσεως
, , y ii
εἰς αἰώνιον ἐμπίπτοντας χόλασιν, ἀλλὰ γρηγορήσωμεν,
Στ ὦ , ΨΩ P M μ , z
νήψωμεν, πάντα πράξωμεν xa πραγματευσώμεθα,
[74 , - Lh ^ ,
ὥστε ἐχείνης τυχεῖν τῆς ἀπολαύσεως, xal πόῤῥω εὖ
νέσθαι τοῦ ποταμοῦ τοῦ πυρὸς τοῦ συρομένου μετ

γὰρ

πολλοῦ δοίζου πρὸ τοῦ βήματος τοῦ φριχτοῦ. Τὸν

b Alii ἀν τις εἴπη, ρησίν.
ὁ Morel. τοιούτων. Savil. in texta τοιούτων, in marg.

τοτηυτῶν.

€

b

71
A

b

81

bere noluit, quod ea mundus non caperet (nam
omnia inquit, Si scribantur per singula, nec
ipsum. arbitror mundum capere eos qui scri-
bendi sunt libros) : hec, inquam, omnia cogitans
exclamavit : Pidimus gloriam ejus, gloriam
quasi Unigeniti a Patre, plenum gratie et ve-
ritatis. Qui ergo tot spectaculis, hujusmodi do-
cirina, tanto munere dignati sunt, vitam dogma-
tibus dignam exhibeant oportet, ut illis fruantur
bonis. Ideo namque advenit Dominus noster Je-
sus Christus, non solum ut hic ejus gloriam, sed
etiam ut futuram videamus. Propterea dixit:
Folo ut ubi sum ego, et ipsi sint, ut videunt
gloriam meam. Quod. si hec gloria tam splen-
dida, tam conspicua fuit, quid de illa dixerimus?
Non enim in terra corruptioni obnoxia videbitur,
non nobis in fluxo corpore manentibus; sed in
immortali et perpetua creatura, et cum tanto splen-
dore, ut nullo possit explicari sermone. O beati,
ter beati, szepiusque beati, qui. gloriz illius spe-
ctatores esse dignabuntur! De hac propheta dicit :
Tollatur impius, ne videat gloriam Domini. Sed
absit, ut aliquis nostrum tollatur, ne illam un-
quam videat. Nisi enim illam consequuturi esse-
mus, opportune a nobis diceretur : Donum erat
nobis, si nati non fuissemus. Nam cur vivimus,
cur respiramus? quid sumus, si illo privemur
aspectu? si Dominum nostrum nemo concedat un-
quam videre? Nam si qui solarem lucem non vi-
dent, morte miseriorem vitam degunt; quid eos
perpeti credas , qui tali luce privantur? Hic enim
damnum 1n hos uno constat, illic vero non item :
quamvis si illud solum adesset mali, non par cru-
ciatus esset, sed tanto gravior, quanto sol ille hoc
nostro praestantior est: verum aliud. quoque sup-
plicium exspectandum est. Nam is qui lucem illam
non aspicit, non in tenebras abducendus tantum
est, sed perpetuo comburendus, ita ut tabescat,
dentibus strideat, innumerisque aliis tormentis
excrucietur. Ne itaque salutem nostram ita con-
temnamus, ut per brevissimi temporis negligen-
tiam atque desidiam, in zeternum conjiciamur sup-
plicium ; sed vigilemus, sobrii simus, nihil non
agamus et operemur, ut illis fruamur bonis, ac
procul simus ab illo fluvio igneo, qui cum multo
fragore fluet ante tribunal horrendum. Qui semel
illo inciderit, ibi perpetuo maneat oportet; nemo
erit qui a supplicio eripiat, non pater, non mater,

xit;udl. -&t

4 Sic Savil. et alii. Morel. ὡς μαχάριοι. [Supra τῆς
ante λαμπρότητος in Savil. et Codd. cit. omissum. ] Infra
Morel.

περὶ ταύτης βοῶν ὃ rp0z.

Joan. 21,

25.

Joan. 17.

25.

Isai.26.10.
in Greco.

8a

non frater. Hoc prophete clamant; alius dicit :
48.8. Frater non redimit, redimet homo? Ezechiel
vero quidpiam amplius effert his verbis : Si ste-

S. JOANNIS CHRYSOST.

Psal.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

ἅπαξ “ἐμπεσόντα ἐχεῖ, χρὴ μένειν διὰ παντὸς, καὶ ὃ
τῆς κολάσεως ἐξαιρησόμενος οὐδεὶς, οὐ πατὴρ, οὗ
μήτηρ, οὐκ ἀδελφός. Καὶ ταῦτα αὐτοὶ οἱ προφῆται

diae ιν 14. terit IVoe et Job et Daniel, filios suos et filias βοῶσιν, ὃ μὲν λέγων, Ἀδελφὸς οὐ λυτροῦται, λυτρώσε-
τά. et20- non eripient. Unum enim ibi tantum juvat, C «at ἄνθρωπος; ὃ δὲ Ἰεζεκιὴλ xo τούτου τι πλέον ἐδή-
nempe operum patrocinium, quo qui caruerit, λῶσεν εἰπών "Ev στῇ Νῶε xat "106 καὶ Δανιὴλ, τοὺς
alio modo servari non poterit. Hac itaque perpe- υἱοὺς αὐτῶν xad τὰς θυγατέρας o0 μὴ ἐξέλωνται. Μία
tuo versantes et nobiscum reputantes, vitam ex- γὰρ προστασία μόνη, ἣ διὰ τῶν ἔργων ἐστὶν exei , xat
purgemus , et conspicuam reddamus, ut cum fi- τὸν ταύτης ἀπεστερημένον, ἑτέρωθεν σωθῆναι οὐχ ἔνι.
ducia videamus Dominum, et promissa consequa- Ταῦτα οὖν διηνεχῶς στρέφοντες χαὶ ἀναλογιζόμενοι,
mur bona, gratia et benignitate Domini nostri ἐχχαθάρωμεν ἡμῶν τὸν βίον, καὶ λαμπρὸν ποιήσωμεν,
Jesu Christi, per quem et cum quo Patri gloria, ὥστε μετὰ παῤῥησίας ἰδεῖν τὸν Κύριον καὶ τῶν ἐπηγ-
uia cum sancto Spiritu, nunc et semper, et in γελμένων τυχεῖν ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ
secula seculorum. Amen. Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, àv οὗ χαὶ μεθ᾽ οὗ τῷ
Πατρὶ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, χαὶ
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
a Unus ἐχπεσόντα.
HOMILIA XIII. » OMIAIA
15. Joannes testimonium perhibet de Ipso, et Ἰωάννης τοῦτος περὶ deus xoi xéxpuyé λέ p .
clamat. dicens : Hic erat quem. dixi : Qui οὗτος ἦν ὃν εἰπὸν; ὃ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμ-
post me venturus est, ante me factus est, προσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἥν.
quia prior me erat.
1. Numquid frustra currimus, et frustra labo- Ἄρα μὴ εἰς χενὸν ees xat on μὴ
ramus? num supra petras semen jacimus? num g χατὰ πετρῶν σπείρομεν; ἂρα pol παρὰ τὴν δδὸν χαὶ

secus viam vel inter spinas jacta semina latent?

Anxius sum ct timeo, ne inutilis nobis agricultura

sit; etiamsi nullum in hujusce laboris mercede
detrimentum passurus sim : non enim eadem
conditione, qua agricole, sunt verbi doctores.

Agricola enim post annuos sepe labores, post

iantam miseriam et sudores, si terra nihil labori-

bus illis dignum tulerit, a nemine alio poterit
consolationem accipere; sed cum tristitia et pu-

dore ab area domum revertetur ad uxorem et

filios, atque a nemine diuturni laboris mercedem

Docto, 'epetere poterit. Nobis autem nihil hujusmodi ac-

ex al cidet; sed etiamsi culta terra nullum fructum tu-
es os. lerit, si laborem nos omnem exhibuerimus, ille et

gnitie ant

mium non terrze et cultoris Dominus non sinet nos cum vana
amittit. . ᾿ À

τι Co. 3, Sperecedere, sed mercedem tribuet. Unusquisque
8. enim, inquit, propriam mercedem accipiet se-

b Morel. οὐδέν, male. [Imo bene, nec aliter habent
Codd. 705, 706.]

ς Savil. ἐνιχυσιαίους. Morel. et Mss. plurimi ἐνιαυσίους.

Δ

τὰς ἀχάνθας ἥμῖν λανθάνει τὰ σπέρματα πίπτοντα;
᾿Αγωνιῶ γὰρ σφόδρα καὶ δέδοικα En ἀνόνητος ἡμῖν
ἣ γεωργία γένηται" καὶ ταῦτα ἢ" οὐδὲ μέλλων αὐτὸς
εἰς τὸν τοῦ κόπου τούτου παραδλάπτεσθαι μισθόν"
οὐ γὰρ οἷα τῶν γηπόνων, τοιαῦτα xal τὰ τῶν δι-
€ A
Ὁ μὲν γὰρ γεωργὸς μετὰ τοὺς
* ἐγιαυσί λλά jy 000 ὶ τῇ λ ί
ἐνιαυσίους πολλάκις μόχθους, καὶ τὴν ταλαιπωρίαν

,ὔ
δασχόντων ἐστίν.

2 H ^ N €8N τ μὴ NY 3 14 -
7) ξλεινὴν, χαι τοὺς Lope ac, αν μηοεν ξεςενεγχῊ τῶν

/ » τ 3 2 ἈΝΕ Y Ἐς δ᾿ ,
πόνων ἄξιον ἣ γῆ, παρ᾽ οὐδενὸς ἑτέρου * δυνήσεται
- 7 -
τῶν πόνων τινὰ παραμυθίαν εὑρεῖν - ἀλλ᾽ ὑποστρέ-
n / EU
φει μετ᾽ αἰσχύνης xol κατηφείας ἀπὸ τῆς ἅλω πρὸς
-»y M - M N M N/
τὴν οἰχίαν, καὶ τὴν γυναῖχα xoi τὰ παιδία, οὐδένα
m e , m c M
ἔχων ἀπαιτῆσαι τῆς φιλοπονίας τὴς μαχρᾶς τὴν ἀν-
A Y M
τίδοσιν. "Emi δὲ "ἔσται, ἀλλὰ
3 E / m NADIS Bp cS ν NL Poe
χἂν ἢ γεωργουμένη γὴ μηδένα ἐξενέγκῃ καρπὸν, ἡμῶν
ἅπαντα ἐπιδειξαμένων πόνον, ὃ καὶ ταύτης καὶ ἡμῶν

e, te EN c
Ὥμων oUOEV τοιοῦτον

Κύριος οὗ περιόψεται κεναῖς ἡμᾶς ἀπερχομένους ἐλπί-

3 Morel, δύνχται. Savil et Mss. ὑυνήσεται.-

b Savil. ἐστι.

χἂν γὰρ f.

ΙΝ

σιν, ἀλλὰ δώσει τὰς ἀμοιβάς. “ἕκαστος γὰρ, φησὶ, τὸν
ἴδιον μισθὸν λήψεται κατὰ τὸν ἴδιον χόπον, οὗ κατὰ τὸ
τῶν πραγμάτων τέλος. Καὶ ὅτι οὕτως ἔχει, ἄχουε * Καὶ
σὺ, φησὶν, υἱὲ ἀνθρώπου, διαμάρτυρε τῷ λαῷ τούτῳ,
ἐὰν ἄρα ἀχούσωσιν, ἐὰν ἄρα συνῶσι. “Καὶ διὰ τοῦ
Ἰεζεκιὴλ δὲ τοῦτο μαθεῖν ἐστιν" ἐὰν ὃ σχοπὸς γὰρ
προείπη, τί μὲν φυγεῖν, τί δὲ ἑλέσθαι δέοι, τὴν
ψυχὴν ἐξείλετο τὴν ἑαυτοῦ, κἂν ὃ προσέχων μηδεὶς
j. AXX ὅμως xal ἰσχυρὰν παραμυθίαν ταύτην ἔχον-
τες, xa ὑπὲρ τῆς εἰς ἡμᾶς ἀμοιξῆς θαῤῥοῦντες, ὅταν
ὑμῶν τὸ ἔργον ἴδωμεν μὴ προχόπτον, οὐδὲν ἄμεινον
ἐχείνων διαχείμεθα τῶν γεωργῶν τῶν στεναζόντων
χαὶ θρηνούντων, τῶν ἐγχαλυπτομένων χαὶ αἰσχυνο-
μένων. Τοῦτο γὰρ διδασκάλου συμπάθεια, τοῦτο χη-
δεμονία πατρός. "Eme καὶ Μωυσῆς, ἐξὸν “ αὐτῷ τῆς
ἀγνωμοσύνης ἀπαλλαγῆναι τῆς Ἰουδαϊκῆς, xal Aou
προτέραν ἀρχὴν ξύνους ἑτέρου AaÓeiy καὶ πολλῷ μεί--
ζονος "
χαὶ ποιήσω σε

x / M M 5 ) “ἢ; ! E] M
Excov γάρ με, φησὶ, xat ἐξαλείψω αὐτοὺς,

3 *, ΄ ^ c E] SX d
εἰς ἔθνος μέγα ἢ τοῦτο᾽ ἐπειδη ἅγιος
I EM m e / L ΄ D
ἦν xxi Θεοῦ δοῦλος, xa * σφόδρα φίλος γνήσιος xat
- E - , M Y
γενναῖος, οὐδὲ ἀκοῦσαι ταύτην ἠνέσχετο τὴν φωνὴν,
[* ES / M e , 1
ἄλλ᾽ εἵλετο μᾶλλον ἀπολέσθαι μετὰ τῶν ἅπαξ χληρω-
, áo ew E M 2 / ^ / A
θέντων αὐτῷ, ἢ χωρὶς. ἐκείνων διασώζεσθαι, xat ἐν
, * / es b UMBPES
ἀξιώματι εἰναι μείζονι. Τοιοῦτον εἶναι χρὴ τὸν προ-
c c σ΄ Y E “Ὁ M » /
εστῶτα Ψυχῶν. Καὶ γὰρ ἄτοπον παῖδας μὲν ἔχοντά
, Y P] € e € /
τινα φαύλους μὴ ἐθελῆσαι ἑτέρων χληθῆναι πατέρα,
3 M c 5 τὶ - , M VELAT
ἀλλὰ τῶν n μαθητὰς δὲ ρος
σθέντας ἑτέρους ἐξ τος ἐἰμείθειν e xai νῦν μὲν
τούτων, αὖθις δὲ ἐχείνων, χαὶ f μετὰ τούτων "mm
ἄλλων προστασίαν ἡμᾶς ἁρπάζειν 1 πρὸς: οὐδένα οἷ-
, ^ , 3 T X € bod A 7,
χείως διαχειμένους. ᾿Αλλὰ περὶ ὑμῶν μὴ γένοιτο
c c , 7 M eu e
ταῦτα ὑποπτεῦσαί ποτε. Πεποίθαμεν γὰρ, ὅτι μᾶλ-
, cC £ b ' JJ [4 Lud
λον περισσεύετε ἐν τῇ πίστει τῇ εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν
» b M M D , / e , , , 5 b
Incoüv Χριστὸν, xoi τῇ ἀγάπη τῇ eig ἀλλήλους xat
3 / r mT— ^ 7 / M ^Y
εἰς πάντας. l'aUca δὲ λέγομεν βουλόμενοι τὴν σπουδὴν
E] 07. M [4 A Y 2 M 1A E] ^ 07
ἐπιταθῆναι τὴν ὑμετέραν, χαὶ ἐπὶ μεῖζον ἐπιδοθῆναι
τ - er ET c
«Tc πολιτείας ὑμῶν τὴν ΤΗΣ Οὕτω γὰρ χαὶ τῶν
ger or dide ἡμῖν λόγων: εἰς αὐτὸ τὸ βάθος καταθεῖναι
δυνήσεσθε τὰ νοήματα, ἂν μηδεμία πονηρίας λήμη
- - - DJ , M
τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπισχοτὴ τῆς διανοίας, xal τὸ διορα-
SM ME ΞΟ Y 275 73 T Br oh, ἘΡΨΑ
«ix0y 8 αὐτῆς xai ὀξὺ συνταράσση. Tt ποτ᾽ οὖν ἐστι
, - -
τὸ προχείμενον ἡμῖν ρεῖ

σήμερον ; Ἰωάννης uxo

A -. τὼ A ,
περὶ αὐτοῦ, χαὶ χέχραγε λέγων: Οὗτος ἦν ὃν TAPER ὃ
, , » ci
ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι
c9 / Ψ , 3 €T € E] M
πρῶτός μου ἦν. Πολύς ἐστιν οὗτος ὃ εὐαγγελιστὴς
5 , M A
ἄνω xol xoc τὸν ᾿Ιωάννην στρέφων, xat τὴν μαρ-

m -᾿ - “ΝᾺ 5
τυρίαν αὐτοῦ πολλαχοῦ περιφέρων. Ποιεῖ ó& οὐχ
e Savil. zzi ὁ Ἰεζεχιὴλ δέ g
ἃ αὐτῷ deest in Savil.

* Savil. et Mss. χαὶ

ἡσῖν.

σφόδρα φίλος. Morel.

χαὶ σφόδρα

ο, Morel. melius ut puto, μετὰ τούτων»

JOANNEM IHOMIL.

B

75
A ex ejus nece bellum ortum narrat, illiusque neci

Res est levissima. [Codd. 705 et 706 μετὰ τούτους. Atque

^ delebo eos , faciamque te in gentem hac ma-

95

cundum proprium laborem, non secundum rei

xi al xiu

finem. Et quod res ita se habeat, audi : Et tu, in- Ezech. 2.3.

quit, Fili hominis, tesüficare populo huic, si?
forte audiant, si forte intelligant. Et per Eze-

chielem id ediscere licet : 51 speculator predixe- z-

ech ε a .

rit, quid fugere, quid eligere oporteat, animam '?

suam liberavit, quamvis nemo attendat. Attamen
licet hanc firmam consolationem habeamus, licet
de retributione fidamus, quando vos nihil opere
proficere videmus, nihilo melius afficimur, quam
agricole, qui gemunt et lacrymantur, ac pudore
ruboreque afficiuntur. Hoc doctoris misericordia,
hoc patris cura est. Etenim Moyses cum ab
ingrata Judaeorum gente liberari posset, splen-
didiusque ac multo majus in aliam gentem im-

perium obtinere : nam ait Deus, Dimiite me, et Exod. 35.

jorem; quia sanctus erat et Dei servus, quia vere
amicus et probus, hanc vocem ne auditu quidem
tulit; sed perire maluit cum gente sibi semel cre-
dita, quam sine illa servari, et ad. majorem di-
gnitatem assumi. Talem oportet eum esse, cui
animarum commissa cura est. Absurdum enim
esset, dum pravorum filiorum pater non vult
alios, quam ab se genitos, filios suos dici, com-
missos discipulos semper mutare, ac nunc hos,
nunc alios, posteaque novos adscribere, atque
erga nullos amicitia benevolentiaque affici. Verum
absit ut talia de vobis umquam suspicemur. Con-
fidimus enim vos magis abundare in fide in Do-
minum nóstrum Jesum Christum, et in caritate
mutua erga omnes. Hzc vero dicimus ut studium
vestrum augeamus, et vitze probitatem in dies ac-
crescere curemus. Sic enim ad verborum horumce
profundum mente pertingere poteritis, si nulla
nequitiz lippitudo oculos mentis vestra obscuret,
ejusque perspicacitatem obturbet. Quid igitur
nobis hodie proponitur? Joannes testimonium
perhibet de ipso, et clamat dicens : Hic erat
quem dixi : Qui post me venit, ante me factus
est, quia prior me erat. Swpe hic evangelista
Joannem ultro citroque versat, ejusque testimo-
nium circumfert, Id vero non sine causa, sed ad-

2.

nodum prudenter prestat. Quia enim Judaei vi-
rum supra modum mirabantur (nam et Josephus

accusativus omnino necessarius est, Paulo ante Cod.

706 et Savil. ἐγχειρισθέντα, melius. Infra idem Cod, προ-
ezatac.]

[αύτοις Cod. 706.]

-
Ξ

Io.

Cor.8.7.

Josephus

Joannem

Baptistam
laudat.

Matth. 1.
22:23.
Isai. 2. 14.
Jer. 31.15
Osee VI. t.
v. 33.

;. prophetam in medium adducunt dicentem : ox

&
C

M

S. JOANNIS

M

4
metropoleos excidium adscribit, ac longo sermone
laudes ejus prosequitur), ut Judaos pudore suf-
fundat, Prodromi testimonium illis. frequenter
commemorat. Et alii quidem evangeliste, facta
velerum prophetarum mentione, ad singula gesta
60 remittunt auditorem : ac quando natus est di-
cunt : Zoc autem totum factum est, ut imple-
retur quod dictum est per Isaiam prophetam di-
centem : Ecce Firgo in utero habebit, et pariet

filium. Et cum insidiis appeteretur, et ita diligen-

ter undique perquireretur, ut immatura etiam
atas ab Herode jugularetur, Jeremiam illum olim

in Rama audita est, lamentatio, ploratus et
ululatus multus, Rachel plorans filios suos; et
cum ex Egypto rediret, Oseam proferunt sic
loquentem, Ex /Egypto vocavi filium meum :
et ubique ad. hunc faciunt modum. Hic vero, ut-
pote qui sublimius quam alii loquatur, clarius
atque recentius proferens testimonium, non mor-
tuos tantum, sed et viventem, qui eum et przsen-
tem ostenderat et baptizaverat, in medium fre-
quenter adducit ; non quo Dominum servi testi-
monio fide dignum comprobaret, sed ut auditorum
infirmitati se attemperaret. Sicut enim nisi formam
servi accepisset, non acceptus admissusque fuisset :
sic nisi servi voce conservorum aures assucfecis-
sel, maxima pars Judaeorum, sermoni non ob-
temperasset.

9. Ad hacalind apparabatur magnum et mira-
bile. Quia enim, qui de seipso magnum quidpiam
effert, suspectus est, et auditorum plurimos spe
offendit; ideo alius de illo testificaturus accedit.
Alioquin autem, quia solet multitudo ad familia-
rem sibi et innatam vocem accurrere, utpote quam

D

a Quidam Mss. μαχροὺς αἴρει. Quod autem hic dicit
Chrysostomus , Josephum Jerosolymorum excidium
Joannis Baptiste neci adscribere, non omnino conso-
nat cum iis quee narrat Josephus]. 18, c. 6, ubi dicit,
totum Herodis exercitum cassum fuisse ab Areta Arabie
Petrzece rege : et hanc cladem, non autem excidium Je-
rosolymorum, Joannis Baptiste neci adscribit, Non
desunt autem inter viros doctos qui hunc Josephi de
Joanne Baptista locum suspectum habeant. Sed hac
fusius persequi non est presentis instituti.

b Savil. ἐπ᾽ αὐτοῦ. Morel. ἐπ᾽ αὐτῶ. Infra Morel.

minus rccte ἐπιθουλεύηται. χαὶ πάντα τὰ αὐτοῦ ὄντως ἀνε-

CHRYSOST.ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

€ - es ὩΣ -* ^
ἁπλῶς τοῦτο, ἀλλὰ xol σφόδρα cuvexüx. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ
wes A y δῷ ς
πολὺ τὸ θαῦμα εἰχον τοῦ ἀνδρὸς τούτου πάντες οἵ
3 NEA e τῷ
Ἰουδαῖοι [καὶ γὰρ καὶ ὃ Ἰώσηπος τῇ τούτου τελευτῇ
Ji c
τὸν πόλεμον λογίζεται. OV αὐτόν τε δείχνυσι μιηδὲ πόλιν
- : τὸ
εἰναι τὴν ποτὲ μιητρόπολιν οὖσαν, καὶ ἃ μαχροὺς συν-
&(get περὶ αὐτοῦ λόγους ἐγχωμίων ) , ἀπ᾽ αὐτοῦ τοίνυν
x 5 L4 EJ 7 7ὔ τ kJ M
τοὺς ᾿Ιουδαίους ἐντρέψαι βουλόμενος, συνεχῶς αὐτοὺς
ἀναμιμνήσχει τὴς τοῦ προδρόμου μαρτυρίας. Καὶ oi
μὲν ἄλλοι εὐαγγελισταὶ τῶν παλαιοτέρων μέμνηνται
προφητῶν, καὶ χαθ᾽ ἕχαστον τῶν ἢ ἐπ᾽ αὐτῷ γινομέ--
νων ἐχεῖ παραπέμπουσι τὸν ἀκροατὴν, καὶ ὅταν τίχτη-
ται, λέγοντες - Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν, ἵνα πληρωθῇ
^ N INN € “" cA / / 2 M
τὸ ῥηθὲν διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος " ἰδοὺ
ς "d 5 M cT M Ld e N cd
ἣ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕζει, καὶ τέξεται υἱόν * xat ὅταν
2 € λεύ N 3 ^0 c E] 60 2
ἐπιδουλεύηται, καὶ πανταχόθεν οὕτως ἀκριδῶς ἀνα-
ζητῆται, ὡς xal τὴν ἄωρον ἡλικίαν σφάττεσθαι ὑπὸ
*H AN b *[ J ἊΝ / J»^5c 0 E ) /
ρώδου, τὸν ἹἹερεμίαν εἰς μέσον πόῤῥωθεν ἄγειν λέ-
γοντα - Φωνὴ ἐν Papi ἠχούσθη., θρῆνος καὶ χλαυ-
θμὸς, xo ὀδυρμὸς πολὺς, Ῥαχὴλ χλαίουσα τὰ τέχνα
αὐτῆς * xol τοῦ Ὡσηὲ μεμνημένοι,
πτου πάλιν ἀναδαίνη, "Ἐξ Αἰγύπτου, λέγοντα καὶ
αὐτὸν, ἐχάλεσα τὸν vióv μου" xal πανταχοῦ τοῦτο

[2j 2

ὅταν ἐξ A ἰγύ-

σιν. Οὗτος δὲ νοτέραν τὴ (av. €
ποιοῦσιν. ος δὲ τρανοτέραν τὴν μαρτυρίαν. ἐργα-
, ^ /, , -»ὔ
ζόμενος καὶ νεαρωτέραν, ἅτε χαὶ μεγαλοφωνότερον τῶν
ἄλλων φθεγξάμενος, οὐ τοὺς ἀπελθόντας, οὐδὲ τοὺς
τετελευτηκότας μόνον, ἀλλὰ χαὶ τὸν ζῶντα xal πα-
ραγενόμενον ὑποδείξαντα καὶ βαπτίσαντα αὐτὸν, τοῦ-
τον εἰς μέσον ἄγει συνεχῶς - “οὐ τὸν Δεσπότην ἀπὸ
τῶν N Δ c 5m) I8. 3 N Τα cd
τοῦ δούλου ποιῆσαι ἀξιόπιστον σπεύδων, ἀλλὰ τῇ τῶν
ἘΝ e E) 0 / 6 7 “Ὁ V ?
ἀχροατῶν ἀσθενείᾳ συγχαταύδαίνων. “ἕδσπερ γὰρ εἰ
μὴ τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ἔλαύεν, οὐχ ἂν εὐπαρά--
δεχτος γέγονεν οὕτως εἰ μὴ τὴ τοῦ δούλου φωνὴ τὰς
ἀχοὰς τῶν ὁδμοδούλων προεγύμινασεν, οὐκ ἂν οἵ γε
πολλοὶ τῶν Ιουδαίων τὸν λόγον ἐδέξαντο.
Πρὸς δὲ
xo θαυμαστόν. ᾿ἔπειδὴ γὰρ τὸ αὐτόν τινα περὶ ἑαυ-

, M ,
τούτῳ καὶ ἕτερον κατεσχευάζετο μέγα τι

τοῦ μέγα τι λέγειν, ὕποπτον ποιεῖ τὴν μαρτυρίαν, xat

προσίσταται πολλοῖς τῶν ἀκουόντων πολλάκις, ἕτερος

περὶ αὐτοῦ παραγίνεται μαρτυρήσων. "Χωρὶς δὲ τού-
Weed 2! / c ' ^ 1

τῶν, χαὶ ὅτι εἰώθασί πως ol πολλοὶ πρὸς τὴν συνηῦε-

ξήτη, ὡς χαὶ περὶ τῆς ἀώρου ἡλιχίας τῆς σφαττομένης. [| In-
ferius Savil. οἱ Cod. 705 εἰς μέσον ἄγοντες τὸν Aégovza.]

c Morel. «zi τὰν ὠσηὲ παριστάντες.

* [Savil. ἐξ Aly., λέγοντος, ἐχάλεσα. Cod. 706 ἐξ Ab.
J&p, φησὶ, x. et similiter Cod, 705. Quem vero accusa-
tivum λέγοντα xai αὐτόν habet Montf , is cum Morelli
verbis τὸν ὥσηὲ παριστάντες congruit, non cum ipsius
Montfauconi τοῦ Qs. μεμν.]

4 Sic Mss. et Savil.; Morel. οὐ τὸν δεσπότην ἐντεῦθεν,
ἄπαγε, ἀπὸ τοῦ δούλου.

** [Savil. et Codd. 705, 706 χαὶ χωρὶς τούτων (δὲ τού-
τῶν 705) εἰώθααί πως.

IN

στέρὰν χαὶ σύντροφον αὐτοῖς ἐπιτρέ ge μᾶλλον φωνὴν,
ἅτε αὐτὴν μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐ ἐπιγινώσκοντες" διὰ δὴ
τοῦτο f, μὲν ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ γέγονεν ἅπαξ ἢ δὶς, fj δὲ
τοῦ Ἰωάννου πολλάκις χαὶ συνεχῶς. * Ot μὲν γὰρ &va-
Gs xócsg τοῦ λαοῦ τὴν ἀσθένειαν, χαὶ τῶν αἰσθητῶν
ἁπάντων ἀπαλλαγέντες, xo τῆς ἄνωθεν ἀκούειν ἠδύ--
νγαντο φωνῆς, χαὶ 00 σφόδρα τῆς ἀνθρωπίνης "ἐδέον-
το, ἅτε ἐχείνη πάντα πειθόμενοι καὶ ὕπ᾽ αὐτῆς ἤγοντο"
οἵ δὲ ἔτι χάτω στρεφόμενοι xal πολλοῖς προχαλύμμασι

. T 7 557
συγχεχαλυμμένοι, τῆς ταπεινοτέρας ταύτης £OEOVTO. ,

[y mM / ς X
Οὕτω γοῦν χαὶ 6 ᾿Ιωάννης, ἐπειδὴ πάντοθεν ἑαυτὸν

JOANNEM IHOMIL.

xir al. xu. 85
melius noverint : ideo vox de calo semel aut bis
audita est, vox vero Joannis frequentissime. Nam
qui populi imbecillitatem superabant, et ἃ sensi-
libus omnibus exemti erant, quique supernam
vocem audire poterant, non admodum opus ha-
bebant humana; quippe qui huic omnino obtem-
perabant, et ab illa ducebantur. Qui vero adhuc
circa infima versabantur, et multa terrenarum re-
rum caligine obtegebantur, hac humiliore egebant
voce. Sic ergo Joannes, quia sensilibus se undique

exuit, magistris hominibus opus non habuit, sed

ἐγύμνωσε τῶν αἰσθητῶν, οὐχ ἐδεῖτο ἃ διδασκάλων dv- — ex colo eruditus est. Nam ait, Qui misit me ba- v.25.
θρώπων, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἐπαιδεύετο. Ὃ γὰρ ptizare in aqua, ille mihi dixit : Super quem
πέμψας ps βαπτίζειν, φησὶν, ἐν ὕδατι, ἐχεῖνός μοι videris Spiritum Dei descendentem, hic est. {πι-
εἶπεν" ne ὃν ἂν ἴδης τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ χκαταδαῖ- di vero adhuc infantes, qui ad altitudinem illam
vov, οὗτός ἐστιν. Οἱ δὲ ἔτι παῖδες ᾿Ιουδαῖοι, καὶ πρὸς attingere nondum poterant, hominem habebant
τὸ ὕψος ἐχεῖνο μηδέπω φθάσαι δυνάμενοι, ἄνθρωπον — magistrum, non sua eis, sed. celestia annuntian-
εἶχον διδάσκαλον, P οὐ τὰ ἑαυτοῦ αὐτοῖς λέγοντα, ἀλλὰ tem. Quid ergo hic loquitur ? 7056. testimonium
τὰ ἄνωθεν ἀπαγγέλλοντα. Τί οὖν οὗτός φησιν; Αὐτὸς perhibet deeo, et clamat dicens. Quid sibi vult
μαρτυρεῖ περὶ αὐτοῦ, xoi κέχραγε λέγων. 'Τί ἔστι τὸ, — illud, Clamat ? Cum fiducia, cum libertate, omni
Κέχραγε; Μετὰ παῤῥησίας, φησὶ, μετὰ ἐλευθερίας, abjecta formidine przdicat. Quid testatur et cla-
gp ὑπο το Σης ἁπάσης ἀναχηρύττει: Καὶ τί ἀναχη- mat ? Hic erat, inquit, quem. dixi, qui post me
βύττει: τί δὲ Herten qn xal κέκραγεν ; ; Οὗτος ἦν, φη- B venit, ante me factus est, quia prior me erat.
civ, ὃν εἶπον, ὃ ὀπίσω ϑου ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μοῦ — Obscurum est testimonium, et adhuc valde hu-
γέγονεν, ὅτι πρῶτός eM ἦν. Συνεσκιασμένη ἣ odd mile ac demissum. Non enim dixit, Hic est Filius
pia, xod ἔτι πολὺ τὸ ταπεινὸν ἔχουσα. Οὐ "γὰρ c. pei unigenitus : sed quid? Zic erat quem dixi,
Aen οὗτός ἔστιν ὃ Y ἰὸς τοῦ Θεοῦ 6 OP evrie ᾿ ἀλλὰ qui post venit, ante me factus est, quia prior
τί; Οὗτος ἦν ὃν εἶπον, ὃ ὀπίσω μου &py. όμενος, ns me erat. Quemadmodum enim avicularum ma-
προσθέν Ho γέγονεν, ὅτι πρῶτος! μου ἦν. Καθάπερ γὰρ tres pullos suos non statim nec uno die volandi
αἱ μητέρες “ τῶν ὀρνίθων τοὺς νεοττοὺς οὐχ εὐθέως οὐδὲ — artem totam edocent ;sed primo ex nido educunt
ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ τὴν πτῆσιν ἐχδιδάσχουσιν ἅπασαν, tantum, deinde a volatu requiescere sinunt, post
ἀλλὰ νῦν μὲν τοσοῦτον ἐξάγουσιν ὅσον ἔξω γενέσθαι — ad volatum exercent, dieque postera multo majus
τῆς xoc, νῦν δὲ αὐτοὺς ἀναπαύσασαι “ πρῶτον, — volandi exercitium addunt, sicque paulatim ac
προσδιδάζουσι τῇ πτήσει πάλιν, xal τῇ μετὰ ταύτην sensim ad congruentem altitudinem educunt : ita
ἡμέρᾳ ἑτέραν πολλῷ πλείονα προστιθέασι, καὶ οὕτως Deatus Joannes non statim ad sublimia Judaeos
ἠρέμα xo κατὰ μικρὸν ἐπὶ τὸ προσῆχον ἄγουσιν ὕψος: — dedusit ; sed. paululum e terra educit et volare
τὸν αὐτὸν τρόπον χαὶ ὁ μαχάριος Ἰωάννης οὐχ εὐθέως C docet, cum ait, Christum se meliorem esse. Neque
ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ τοὺς Ἰουδαίους ἤγαγεν, ἀλλὰ τέως μι- — enim parum interim illud erat, quod. auditores
χρὸν τῆς γῆς ἀναπτῆναι ἐδίδαξεν; εἰπὼν, ὅτι αὐτοῦ ^ credere possent illum, qui nondum visus fuerat,
iux ἦν ὃ τς Οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῦτο μικρὸν nec miracula ediderat, esse majorem Joanne, tam
ἦν τέως, τὸ τοὺς ἀχούοντας τοῦ οὕτω DU d mirabili et illustri viro, ad. quem omnes accurre-
τοῦ Ἰωάννου λέ ἐγ χαὶ περιφανοῦς, χαὶ spo ὃν ἅπαν- — bant, quemque angelum esse putabant. Interim —— Joannis

τες ἔτρεχον, χαὶ ὃν ἄγγελον ἐνόμιζον εἶναι, τὸν οὐδέπω — vero id m cene animis suadere conabatur, βαρ P*«-

? dicandi mo

φανέντα οὐδὲ θαυματουργήσαντα, “δυνηθῆναι πιστεῦσαι

* Savil. [ et Codd. cit.] οἱ μὲν γὰρ ἀναθεξηκότες. [ Alii
et Interp. ὑπεραναδεθδηκότες.]

f Savil. et Mss. Mo ἀλλ᾽ ἐχείνη πάντα ἐπείθοντο,
χαὶ ὑπ᾽ ἐχείνης ἤγοντο a. v. λ. Morel. totum locum sic
habet : ἐδέοντο, ἅτε ἐχείνη πάντα πειθόμενοι" οἱ δὲ ἔτι χότω
στρερόμενοι, χαὶ πολλῶν ἄλλων διὰ τὸ χαμαὶ κεῖσθαι ἔχρηζον.

? Savil. [et Codd. 705, 706] διδυσχάλων ἑτέρων.

» [Savil. et Codd. cit. addunt ἄνθρωπον μὲν.

eum, de quo testimonium perhibebatur,

* [Iidem addunt ὁ γνήσιος zzis.]

« Morel. ἐπὶ τῶν ὀρνίθων, minus recte,

4 Savil. πρῶτον προστιθέασι. Et paulo post πλέονα συν-
ἁπτουσι. Morelli lectio commodior videtur. Utraque
Manuscriptis fulcitur.

* Savil. Morel. δυνηθῆναι πιστεῦσαι
Mss. alii hanc, alii illam efferunt lectionem.

δυνηθῆναι πεῖσαι.

perhi- ἀυ5.

Matth. 3.
II.

36

bente majorem esse, eo qui jam. venerat eum qui
venturus erat, conspicuo et illustri eum qui non-
dum apparuerat esse przstantiorem. Vide quam
prudenter testimonium | proferat. Non prasentem
modo ostendit, sed antequam appareat praedicat.
Illud enim, Zic est quem dixi, id. sigmficat,
quemadmodum et Matthaeus ait : Omnibus qui
ad se veniebant. dicebat :
vos in aqua : qui autem post me venit, fortior
mc est, cujus ego non sum dignus solvere cor-
rigiam calceamenti.Cur ergo antequam appare-
ret, ita loquutus est? Ut acceptum esset apparen-
tis testimonium, jam auditorum animis ad hoc
apparatis per Joannis sermonem; neve Christi
vile indumentum officeret ipsi. Nam nisi aliquid
de Christo audissent antequam illum viderent, €
nisi testimonium illud magnum et mirabile de
illo accepissent, habitus humilitas statim dicto-
rum magnitudini obstitisset. Christus enim tam
irivio et vulgari habitu incedebat, ut et Samari-
lan; mulieres, et meretrices, et publicani cum
magna libertate ac fiducia ad illum accederent
ipsumque alloquerentur.

S. JOANNIS CHRYSOST.

D

Ego quidem baptizo

9. Ut ergo dixi, 51 hec verba simul audissent
et ipsum vidissent, Joannis testimonium irrisis-
sent. Cum vero ante Christi adventum id sepe
audissent, et ex dictis videndi cupidine concitati
essent, contrarium accidit: neque viso illo de
quo testimonium perhibitum fuerat, ejus doctri-
nam abjecerunt, sed. ex fide quam ex dictis con-
ceperant, ipsum clariorem putarunt. Illud autem,
Qui post me venturus est , hoc est, predicaturus,
non, futurus. Hoc enim. Mattheus quoque signi- B
ficat cum ait, Post me venit vir ; non de ejus ex
Maria generatione loquens , sed. de adventu ad
praedicandum. Nam si de generatione loquutus
esset, non dixisset de praesenti, sed de preterito :
jam enim natus erat. Christus , cum. hacc Joannes
diceret, Quid autem significat illud , nte me

factus est ? Clarior nempe ac splendidior. Nam

quod prior praedicans venerim ego, ne me ideo
majorem esse putetis : longe minor ego sum, et
usque adeo minor, ut ne quidem illius servus
censeri dignus sim. Id enim significat illud, 4n- C
te me factus est : quod alio declarat modo Mat-
thaeus his verbis, ZVon sum dignus solvere cor-

f Savil. et Mss, plurimos sequimur. [Quidam addunt
ἀλλὰ μετὰ Güzlus δυναμένης τὸς τῶν πολλῶν Ψυχὰς χατα-

σχξιν. ]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

, «y e hd
κρείττονα εἶναι. Τέως οὖν τοῦτο κατορθῶσαι ἐσπούδαζεν
ἐν ταῖς τῶν ἀκροατῶν διανοίαις, ὅτι τοῦ μαρτυροῦντος
, ec
6 μαρτυρούμενος μείζων, τοῦ παραγενομένου πρώτου
N c^ es E
ὃ μετὰ ταῦτα ἐλθὼν, τοῦ δήλου καὶ περιφανοῦς ὃ μη-
/ / D c
δέπω φανείς. Καὶ ὅρα πῶς συνετῶς εἰσάγει τὴν μαρ-
odd Οὐ γὰρ φανέντα μόνον τῆς φ ρου ἀλλὰ χαὶ
πρὶν ἢ φανῆναι ἀναχηρύττει: Τὸ γὰρ, Οὗτός ἐ ἐστιν ὃν
εἶπον, τοῦτο 2 eis &ottyv * ὥσπερ οὖν xai Mat-
θαῖος λέγει, ὅτι πάντων ἐρχομένων πρὸς αὐτὸν ἔλε-
c p t /
yev* Ἐγὼ μὲν ὑμᾶς βαπτίξω ἐν ὕδατι: ὁ δὲ ὀπίσω
μου ἐρχόμενος, gilvus μου ἐστὶν, οὗ οὐχ εἰμὶ
ἱκανὸς λῦσαι τὸν ἱμάντα τοῦ ὑποδήματος. Ῥίνος οὖν
ἕνεχεν καὶ πρὸ τοῦ φανῆναι τοῦτο ἐποίησεν ; Ἵνα εὖ-
παράδεχτος ἣ μαρτυρία γένηται φανέντος, τῆς δια-
/ m -
νοίας ἤδη τῶν ἀχουσάντων προχατασγεθείσης τοῖς
N rd Je - ^ , Y e , - e &
περὶ αὐτοῦ λεχθεῖσι, xal μηδὲν τῆς εὐτελοὺς Tcep160—-
λῆς λυμαινομένης f αὐτῇ. Ei μὲν γὰρ μιηδὲν μηδ᾽ ὅλως
El / 3. ' * 5 M E Y
ἀχούσαντες εἰδὸν τὸν Χριστὸν αὐτὸν, καὶ ὅμοῦ μετὰ
hu , X M τ / , »5€/T M
τῆς θέας xoi τὴν τῶν λόγων μαρτυρίαν ἐδέξαντο τὴν
οὕτω θαυμαστὴν χαὶ μεγάλην, εὐθέως ἂν τὸ τοῦ σχή
μαστὴν xal μεγάλην, εὐθέως ἂν τὸ τοῦ σχή-
Y με zi
ματος εὔτελες προσέστη τῷ μεγέθει τῶν λεγομένων.
9. c E ^
Οὕτω γὰρ εὐτελὲς περιέχειτο σχῆμα xo κοινὸν ἅπασιν
ὃ Χριστὸς, ὡς χαὶ Σαμαρείτιδας γυναῖχας, χαὶ πόρ-
x , .ν ev -
vac, xol τελώνας μετὰ πολλὴς τῆς ἀδείας θαῤῥεῖν
αὐτῷ προσίεναι χαὶ διαλέγεσθαι.
e D. wf ἌΧΘΟΣ WS c d /
Ὅπερ οὖν ἔφην; εἰ ὁμοῦ xal τῶν ῥημάτων τούτων
ἤχουσαν, xo αὐτὸν ἐθεάσαντο, xXv χατεγέλασαν τῆς
μαρτυρίας τοῦ Ἰωάννου. Νῦν δὲ πρὶν 7j φανῆναι τὸν
Χριστὸν πολλάχις ἀκούοντες, xol ἐρεθιζόμενοι τοῖς
/ e
λεγομένοις περὶ αὐτοῦ, τοὐναντίον ἔπασχον, οὗ τὴν
τῶν ῥημάτων διδασκαλίαν ἀπὸ τῆς ὄψεως τοῦ μαρτυ-
, c —
ρηθέντος ἐχθάλλοντες, ἀλλὰ ἀπὸ τῆς πίστεως τῶν ἤδη
λεχθέντων καὶ αὐτὸν λαμπρότερον εἰναι νομίζοντες. Τὸ
δὲ, ᾿Οπίσω μου ἐρχόμενος, ὃ μετ᾽ ἐμὲ κηρύσσων, οὐχ
9 gne eX / ym c € Ace -
6 μετ᾽ ἐμὲ γενόμενός ἐστι. Γοῦτο γοῦν xo ὃ Ματθαῖος
2A / 5 / » Bes. »
αἰνίττεται λέγων, ᾿Οπίσω μου ἔρχεται ἀνήρ" o0 περὶ
m 59 , P 7ὔ 235 3-84 5 Y Ὁ
τῆς 8X edes jii αὐτοῦ λρ τας ἀλλὰ περὶ τῆς
παρουσίας τῆς κατὰ τὸ χήρυγμα. Ei γὰρ περὶ τῆς γεν--
νήσεως ΠῚ οὐχ, ἂν εἶπεν, Ἔρχεται, ἀλλ᾽, ἦλθε :
γεγεννημιένος γὰρ ἦν ὅτε ταῦτα ἐλέγετο. Τί οὖν ἐστι
^ » , , " A , ad ,
τὸ, ΕἸ ΕΡΟσθΕῚ μου νόθων αμπρύτερος, ἐντιμό-
ον Μὴ γὰρ; ἐπειδὴ πρῶτος ἦλθον χηρύττων ἐγὼ,
ἀπὸ τούτου μείζονα ἐχείνου με εἶναι νομίσητε " πολὺ
γὰρ ἐλάττων ἐ ἐγὼ, χαὶ τοσοῦτον ἐλάττων, ὡς μηδὲ εἰς
δούλου τάξιν ἄξιος εἶναι χαταλέ E "T'ooco γάρ ἐστι
C τὸ, μπροσθέν μου γέγονεν " ὅπερ ἑτέρως παραδηλῶν
6 Ματθαῖος ἔλεγεν " Οὐχ εἰμὶ ἱκανὸς λῦσαι τὸν ἱμάντα
τοῦ ὑποδήματος αὐτοῦ. “Ὅτι δὲ οὐδὲ τὸ, Ἵμπροσθέν

^ Mss. et Savil. ἐντιμότερος. μὴ γὰρ ἐπειδή. Morel.
quadam addit.

IN. JOANNEM HOMiL. ΧΙ. al. xir. 87

pou γέγονε, περὶ τῆς εἷς τὸ εἶναι παρόδου εἴρηται;
διὰ τῆς ἐπαγωγῆς δῆλόν ἐστιν. Εἰ γὰρ τοῦτο ἐξούλετο
εἰπεῖν, περιττὸν τὸ ἐπαγόμενον ἦν τὸ; Ὅτι πρῶ-
3 ἮΝ ,ὔ
τός μου ἦν: Τίς γὰρ οὕτως ἠλίθιος καὶ ἀνόητος,
ὡς ἀγνοῆσαι ὅτι ὃ ἔμπροσθεν αὐτοῦ γενόμενος πρῶ-
τος αὐτοῦ ἦν; " Εἰ γὰρ περὶ ὑπάρξεως τῆς προαι-
ΕἾ
ωὠνίου, οὐδὲν ἕτερόν ἐστι τὸ λεγόμενον, ἀλλ᾽ ἢ ὅτι
Ὅ 3 E 3 » 0£ 0 ΄, ε
ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μου γέγονεν.
ν D δὴ , ^ e δ 53 47
Ἄλλως δὲ καὶ ἀπερινόητον τὸ τοιοῦτον, xat fj αἰτία
εἰχῇ προσέῤῥιπται. Τοὐναντίον γὰρ, εἰ τοῦτο ἐδούλετο
^. io PIS EC ὅτε δὰ 2 /
δηλῶσαι, ἐχρῆν εἰπεῖν, ὅτι ὃ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ,
πρῶτός μου ἦν, ἐπειδὴ καὶ ἔμπροσθέν μου γέγονε. "Too
X .- S. »
μὲν γὰρ πρῶτον εἶναι εἰχότως ἄν τις ταύτην δοίη τὴν
df 5L m / e v “Ὁ ΄
αἰτίαν P τὴν τοῦ γενέσθαι" τοῦ δὲ πρῶτον γενέσθαι,
οὐχ ἔτι τὸ πρῶτον εἶναι αἴτιον. Ὃ δὲ ἡμεῖς λέγομεν,
I Ao xy , » δ ἐν -ῷ ͵
σφόδρα ἂν ἔχοι λόγον. "Iove γὰρ δήπου τοῦτο πάντες,
ὅτι οὐ τὰ δῆλα, ἀλλὰ τὰ ἄδηλα ἀεὶ αἰτιολογίας δεῖ-
ται. Εἰ δὲ περὶ οὐσιώσεως ὃ λόγος ἦν, ox ἦν ἄδηλον,
ὅτι πρῶτον γενόμενον πρῶτον ἔδει εἰναι" ἐπειδὴ δὲ
M bd ^ ΄, 3r M τω 3
περὶ τιμῆς διαλέγεται, εἰχότως τὴν δοχοῦσαν ἀπο--
ρίαν εἶναι λύει. Καὶ γὰρ εἰκὸς ἦν πολλοὺς ἀπορεῖν, πό-
θεν καὶ ex ποίας προφάσεως ὃ ὕστερον ἐρχόμενος ἔμ.-
, »
προσθεν γέγονε. τουτέστιν, ἐντιμότερος ἐφάνη. Ταύτης

, ^
τοίνυν τῆς ζητήσεως τίθησιν εὐθέως τὴν αἰτίαν * ἣ δὲ A

αἰτία, τὸ πρῶτον εἶναι αὐτόν. Οὐδὲ γὰρ éx τινὸς, φη-
ci, προκοπῆς πρῶτόν με ὄντα ὀπίσω ῥίψας ἔμπροσθεν
γέγονεν, ἀλλὰ Πρῶτός μου ἦν; εἰ καὶ ὕστερος παρα-
, c m ὦ
γίνεται. Καὶ πῶς, φησὶν, εἰ περὶ τῆς ἐχφάνσεως τῆς
2 , 3 ' - ,ὔ
εἰς ἀνθρώπους ἦν, xai τῆς μελλούσης ἕψεσθαι παρ᾽
αὐτῶν δόξης ὃ λόγος, τὸ μηδέπω τέλος εἰληφὸς ὡς
y *
ἤδη γεγεννημένον λέγει; οὐ γὰρ εἰπε, γενήσεται ;
E M mM -
ἀλλὰ, Γέγονεν. Ὅτι ἔθος τοῦτο τοῖς προφητεύουσιν
l4 /, 5 € M / m V
ἄνωθέν ἐστιν, ὡς περὶ γεγενημένων πολλαχοῦ περὶ
τῶν μελλόντων διαλέγεσθαι. Ὃ γοῦν “Ησαΐας περὶ τῆς
ES JEU ας Κ E) - ε / 2
σφαγῆς αὐτοῦ λέγων, οὖχκ εἰπεν, ὡς πρόδατον ἐπὶ σφα-
1 , y
γὴν ἀχθήσεται, ὅπερ ἦν μέλλοντος * ἀλλ᾽, “Ὡς πρό-
ὄατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη" καίτοι οὐδέπω σαρχωθεὶς ἦν,
ἀλλ᾽ ὅυωως τὸ ἐσόμενον 6 φήτης ἅ ενημέ
ὰ tog τὸ ἐσόμενον ὃ προφήτης ὡς γεγενημένον
λέγει. Καὶ ὃ Δαυὶδ τὸν σταυρὸν δηλῶν, οὐχ εἶπεν,
ὀρύξουσι χεῖράς μου xol πόδας" ἀλλ᾽, Ὥρυξαν χεῖράς
à I" . M A Hi Mt / , A
μου καὶ πόδας" xal, Διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου, καὶ
ἐπὶ τὸν ἱματισιλόν μου ἔδαλον κλῆρον. Καὶ περὶ τοῦ
Ὁ ὔ ^ ^ , ec
προδότου διαλεγόμενος τοῦ μηδέπω γεννηθέντος, οὕτω

€
mo φησίν" Ὃ ἐσθίων ἄρτους μου, * ἐμεγάλυνεν ἐπ᾽ ἐμὲ

* {εἰ δὲ m. ὑπ. ἦν Savil. et Cod. 705.]
b Morel. τὴν τοῦ γενέσθαι: quidam Mss. τὸ πρῶτον γε-
γνέσθαχι: in Savil. hiec desunt.

Q

rigiam calceamenti ejus. Quod vero illud, 4nte
me faclus est, non intelligatur de Christi ortu ,
ex hoc additamento patet. Nam si id dicere vo-
luisset, superfluum fuisset id quod additur, Quia
prior me erat. Quis enim ita stultus et insipiens
est ut ignoret, eum qui ante se factus fuerit se

p priorem esse? Quod si id de illa quz ante secula

est exsistentia intelligatur, nihil aliud significat

dictum illud, nisi hoc, Qui post me venit, ante

me factus est. Alioquin autem hoc inconsiderate

dictum esset, et causa temere projecta fuisset.

Nam si hoc significare voluisset, contrario modo

res enuntianda erat, Qui post me venit, prior me

erat, quia ante me factus est. Nam quod quidam

prior sit, jure quis hanc causam dederit, quod

prior factus sit : quod. vero prior factus sit, non

id in causa est quod sit prior. Quod vero nos di-

cimus, firma ratione nititur. Scitis quippe omnes,

non manifestorum , sed obscurorum causam esse

semper afferendam. Quod si de essentia sermo es-

set, non esset obscurum, eum qui prior factus sit,

priorem esse oportere; quia autem de honore dis-

serit, jure eam que videbatur inesse difficultatem

solvit. Nam verisimile est, multos in dubium

vocaturos esse, cur et qua de causa 1s qui poste-

rior advenit, prior sit ; id est, honorabilior visus

sit. Hujus ergo quaestionis statim causam et 50-

lutionem affert, Quia prior me erat. Neque enim,

inquit, quodam profectu auctus, me priore retror-

sum abjecto, prior ipse factus est; sed Prior me

erat, etsi posterior adveniat. Et quomodo , in-

quies, si de conspicuo ejus adventu, deque gloria

ipsum exceptura sermo est, id quod nondum fi-

nem acceperat ut jam factum dicit? non enim di-

cit, Fiet; sed, Factus est. Quia id jam olim pro-— psu

phetis in more fuit, qui de futuris rebus quasifutura αἱ

jam factis loquuntur. Nam Isaias de nece illius7, ug
loquens, non dixit, Tamquam ovis ad occisionem tint.

p ducetur, quod futurum erat ; sed, Tamquam ovis r;4i, 53. 7.
ad occisionem ductus est. Atqui. nondum in-
carnatus erat ; sed id quod futurum erat propheta,
quasi factum narrat. Et David crucem significans,
non dixit : Fodient manus meas et pedes meos ;
sed, Foderunt manus meas et pedes meos ; et, p,,j ^.
Diviserunt sibi vestimenta mea, et super ve- 17. et 19.
stem meam miserunt sortem. Et de proditore
verba faciens, qui nondum natus erat, sic ait:

Qui edebat panes meos, magnificavit super me Psal. 4o.
IO.
a Morel. ἐμεγάλυνεν, Savil. ἐπῆρεν. [Idem paulo ante
οὕτως ἔλεγεν. Ibid. ὁμοίως deest in Savil..

Psal. 68.

22.

Matth.
16.

σι

68
supplantationem. Similiter et de iis qua in cru-
ce contigerunt loquens dicit : Dederunt in escam
meam fel, et in siti mea potaverunt me aceto.

4. Vultisne alia inducamus, an hzc vobis sunt
saus? Ego sane arbitror. Nam si non latius lo-
cum exploravimus , sane profundius scrutati su-
inus: nec minor hac im re, quam in illa, labor
est ; veremurque ne si vos in his sine modo deti-
neamus, fastidium 1ngeneremus. Quamobrem, uti
par est, finem dicendi faciamus. Quis porro finis
est congruentior ? Si debita Deo gloria referatur ;
non verbis tantum, sed multo magis operibus.
Luceat, mquit, lux vestra coram hominibus,
ut videant opera vestra bona , et. glorificent

S. JOANNIS CHRYSOST.

Vite in- Patrem vestrum qui in ccelis est. Nihil enim

stitulo op
mo nihi
splendi-
dius.

Prov .4. 18.

Osee 6.6.

Matth. 9.
13.

2. Cor. 9.

12.

Ibid. v. 13.

et 14.

ti- splendidius, dilecte , optimo vite instituto. Hoc

sapiens ille declarat : ice autem justorum ut lux
splendent. Splendent certe non iis modo qui per
opera lumen accendunt, et ad rectam ducunt viam,
sed et vicinis eorum. Infundamus ergo oleum his-
ce lampadibus, ut sublimior sit ignis, et lux
appareat locupletior. Hoc enim oleum non nuuc
tantum magnam vim habet, sed cum etiam sa-
crificia florerent , mirum in modum virtutem il-
lorum probavit : nam ait: Oleum enim volo et
non sacrificium. Et merito quidem. Illud enim
altare inanimatum erat, hoc vero animatum est :
et illic quidem quidquid impositum est, igne con-
sumitur, in cinerem abit, atque effunditur, disso-
lutusque fumus in aeris naturam transit : hic vero
nihil simile ; sed. alios fert fructus. IIoc Paulus
declaravit ; cum enim Corinthiorum, qui paupe-
rum studiosi erant, thesauros enarraret, haec scri-
psit: Quoniam ministerium hujus officii non
solum supplet ea quc desunt sanctis, sed etiam
abundat per multas gratiarum actiones Deo ;
ac rursum , Glorificantes Deum in obedientia
confessionis wesire in evangelio, et simplici-
late communicationis vestre in illos, et in
omnes, et in ipsorum obsecratione pro vobis,
desiderantium vos. Viden' illum in. gratiarum
actionem desinere, et in Dei laudem ; in (requen-
tes eorum precationes, qui beneficia acceperunt,
in ferventiorem. caritatem ? Sacrificemus ergo ,

b Savil. τὸ χωρίον ᾿ ἀλλὰ χατά.

c Alii ἐγχέωμεν. Paulo post Morel. μετεωρότερον. Sa-
vil. ὑψηλότερον.

4 ἔλεον... θέλω, xai οὐχὶ θυσίαν. Oleum volo, et non
sacrificium. Ex similitudine vocem ἔλεον müisericor-
diam, et ἔλαιον oleum , quie Chrysostomi tempore eo-
dem modo pronuntabantur, factum, ut quedam

exemplaria Greca hic ἔλαιον haberent, et fortassis iu

ARCHIEP.

E

CONSTANTINOP.

πτερνισμόν. “Ομοίως xal περὶ τῶν ἐν τῷ σταυρῷ γε-
νομένων λέγει: "ESoxav εἰς τὸ βρῶμα μου χολὴν, καὶ
εἰς τὴν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος.

Βούλεσθε xoi τὸ ἑξῆς ἐπαγάγωμεν, ἢ xo ταῦτα
ἀπόχρη; " Exovre οἶμαι. Εἰ γὰρ xo μὴ κατὰ πλάτος
διωρύξαμεν "τὸ χωρίον, δικως γ᾽ οὖν κατὰ βάθος διε-
σχάψαμεν" οὐκ ἐλάττονα δὲ xoi τοῦτο ἐκείνου πόνον

c ,
ἔχει" καὶ δεδοίχαμεν ud; κατατείναντες ὑμᾶς ἀμέτρως,
- e e— ,
ποιήσωμεν ἀναπεσεῖν. Διὸ τέλος ἐπιθῶμεν τῷ λόγῳ
P hv EC "
τὸ mpoc7xov. Ποῖον δέ ἐστι τὸ προσῆχον; Δοξολογία
, cC p 7 ΔΑ 2) A] τὰ € *
ἣ πρέπουσα τῷ Θεῷ - πρέπει δὲ οὐχ ἣ διὰ τῶν ῥημά-
τῶν μόνον, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον ἣ διὰ τῶν πραγμά-
των. Λαμψάτω γὰρ ὑμῶν τὸ φῶς, φησὶν, ἔμπροσθεν
τῶν ἀνθρώπων, ἵνα ἴδωσιν ὑμῶν τὰ χαλὰ ἔργα, χαὶ

T0 4 ' , [4 Dd N 5 - 5 -
δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Καὶ
γὰρ οὐδὲν φωτεινότερον τῆς ἀρίστης πολιτείας,ἀγαπητέ.
Τοῦτο δηλῶν xo τίς φησι τῶν σοφῶν Αἱ δὲ δδοὶ τῶν
^N / H N / / C , ,
δικαίων ὁμοίως φωτὶ λάμπουσι. Λάμπουσι δὲ οὐκ αὖ-
τοῖς μόνον τοῖς τὸ φῶς ἀνάπτουσι διὰ τῶν ἔργων, xal
ὁδηγοῦσι πρὸς τὴν ὀρθὴν ὁδὸν, ἀλλὰ καὶ τοῖς πλησίον

3 a. c? 8, , No -
οὖσιν ἐχείνων. “᾿Εχχέωμεν τοίνυν τὸ ἔλαιον ταῖς λαμ.-
πάσι ταύταις, ὥστε μετεωρότερον γενέσθαι τὸ πῦρ;
ὥστε πλούσιον φανῆναι τὸ φῶς. Τὸ γὰρ ἔλαιον τοῦτο
, ud , vv, EA M 5 , E] A ci M í
οὐ νῦν μόνον πολλὴν ἔχει τὴν ἰσχύν" ἀλλ᾽ ὅτε xoi x
θυσίαι ἤνθουν, παρευδοχίμνησε πολλῷ τῷ τρόπῳ τὴν
ἐχείνων δύναμιν" * " E2cov γὰρ, φησὶ, θέλω χαὶ οὐ θυ-

, / 2 , 5 - M M » M
σίαν * xol μάλα εἰκότως. "Excivo μὲν γὰρ ἄψυχον τὸ
θυσιαστήριον, τοῦτο δὲ ἔμψυχον χἀχεῖ μὲν τὸ ἐπι-
χείμενον ἅπαν τοῦ πυρὸς γίνεται δαπάνη, καὶ τελευτᾷ
εἰς χόνιν, καὶ διαχεῖται εἰς τέφραν, καὶ εἰς τὴν τοῦ
ΞΡ X » , , 2 DJ M ΕΟ
ἀέρος ὃ χαπνὸς ἀναλύεται φύσιν: ἐνταῦθα δὲ οὐδὲν
m Β "CE 2 , N , M Ὁ
τοιοῦτον" ἄλλ᾽ ἑτέρους φέρει τοὺς χαρπούς. Καὶ ταῦτα
6 Παῦλος ἐδήλωσε λέγων * τῆς γὰρ φιλοπτωχίας τῶν
Κορινθίων τοὺς θησαυροὺς διηγούμενος, οὕτως ἔγρα-
cr € / e , , , ,

φεν- Ὅτι ἡἣ διαχονία τῆς λειτουργίας ταύτης οὗ μό-
voy ἐστὶ προσαναπληροῦσα τὰ ὑστερήματα τῶν ἁγίων,
^5 M M , NIS c , c^ D
ἀλλὰ xot περισσεύουσα διὰ πολλῶν εὐχαριστιῶν τῷ
Θεῷ - καὶ πάλιν, Δοξάζοντες τὸν Θεὸν ἐπὶ τῇ ὕπο-
ταγὴ τῆς ὁμολογίας ὑμῶν εἰς τὸ εὐαγγέλιον, καὶ ἁπλό-
catt τῆς χοινωνίας τῆς εἰς αὐτοὺς χαὶ εἰς πάντας,
χαὶ τὴ αὐτῶν δεήσει ὑπὲρ ὑμῶν ἐπιποθούντων ὑμᾶς.
"Op&c εἰς εὐχαριστίαν ἀναλυομένην αὐτὴν, xo αἶνον
τοῦ Θεοῦ, καὶ συνεχεῖς εὐχὰς τῶν εὖ παθόντων, xol
θερμοτέραν ἀγάπην ; Θύωμεν τοίνυν, ἀγαπητοὶ, θύω--

priscis Chrysostomi exemplaribus ἔλαιον hic legebatur,
Certe liquet. hoc loco oleum intelligi, et hanc lectio-
nem hie Chrysostomus adhibuit, qui altera alibi utitur
ubi de mi«ericordia agitur, ut ad Stagirium ]. 1, 'Tom.1,
p. 108, et alibi; sed quia hic ἔλαιον oleum ad. seriem
suam aptabatur , hanc sequutus est lectionem. In He-
breo autem legitur *9X3n ΟΠ "3, quia misericor-
diam volut,

IN JOANNEM HOMIL. xiV. al. xir. : 89

μεν elg ταῦτα τὰ θυσιαστήρια καθ᾽ ἑχάστην ἡμέραν. — dilecti, sacrificemus quotidie in hisce aris. Hoc
Αὕτη γὰρ χαὶ εὐχῆς καὶ νηστείας χαὶ πολλῶν ἑτέρων quippe sacrificium, et precibus et jejunio et mul-
ἐστὶ μείζων ἢ θυσία " μόνον ἂν ex δικαίου κέρδους [15 4115 prastantius est; dum ex justo lucro, ex
xa πόνων τοιούτων, καὶ πάσης T, χαθαρὰ πλεονε- justis laboribus procedat, et omnis sit expers ava- Dona ex
ξίας xa ἁρπαγῆς χαὶ βίας. Τοιαύτας γὰρ προσίεται — ritie, rapinz, violenti; Tales enim oblationes oboe
προσφορὰς " ὃ Θεὸς, τὰς δὲ ἑτέρας καὶ ἀποστρέφεται admittit Deus ; caeteras autem aversatur et odit.
χαὶ μισεῖ. Οὐδὲ γὰρ βούλεται ἐξ ἀλλοτρίων τιμᾶσθαι — Neque enim vult ex aliorum calamitatibus hono-
συμφορῶν. Ἀχάθαρτος γὰρ χαὶ βέδηλος f, τοιαύτη θυ-. ΓΆΡ]. Impurum namque profanumque est hujus-
ciu, xo παροξύνειεν ἂν μᾶλλον, ἢ " ἐξιλεώσαιε τὸν — modi sacrificium, Deumque potius irritaverit ,
Θεόν. Διὸ πάσῃ δεῖ κεχρῆσθαι σπουδῇ, ὥστε μὴ ἐν — quam placaverit. Quapropter omni studio eniten-
τάξει θεραπείας τὸν τιμώμενον ἐξυόρίζειν. Ei γὰρ τὰ C dum est, ne cultus nomine, quem honorare volu-
δευτερεῖα προσενεγχὼν ὃ Κάϊν, xai ταῦτα οὐδὲ ἠδικη- mus, probro afficiamus. Si enim Cain, qui ea qua
χὼς ἕτερον, ἔδωχε δίκην τὴν ἐσχάτην * ὅταν χαὶ ἐξ inferioris conditionis erant obtulit, nec quempiam
ἁρπαγῆς καὶ πλεονεξίας loss ἐρωμέν τι; πῶς οὗ πει- leserat, extremas dedit pcenas; cum quid ex
σόμεθα χαλεπώτερα; Διὰ γὰρ τοῦτο καὶ τὸ εἶδος τῆς — rapina et avaritia obtulerimus , annon graviora
ἐντολῆς ταύτης ὑπέδειξε v ἡμῖν 6 Θεὸς, ἵνα Logs patiemur ἢ [deo namque Deus hujus przcepti ra-
οὐχ ἵνα κολάζωμεν τοὺς δμοδούλους. Ὃ δὲ τὰ ud tionem,nobis declaravit, ut misereamus, non ut

λαμθάνων, χαὶ ssp διδοὺς, οὐχ ἤλξησεν, ἀλλ᾽ ἐτι-- — Conservos torqueamus; qui autem aliena rapit et

i
μωρήσατο, χαὶ ἠδίκησεν ἀδικίαν τὴν ἐσχάτην. "Oc- alteri dat, is non misericordiam exercuit, sed

περ οὖν ἔλαιον οὖκ ἂν τέχοι λίθος, οὕτως οὐδὲ ἀπή- lesit, et extremam operatus iniquitatem est. Ut

veux. φιλανθρωπίαν. “Ὅταν γὰρ τοιαύτην ἔχη ῥίζαν, D ergo lapis numquam oleum pariat, sic nec crude-

οὖχ ἔτι ἐλεημοσύνη τὸ τοιοῦτόν ἐστι. Διὸ παραχαλῷ — litas humanitatem. Cum enim talis sit radix ,

μὴ πρὸς τοῦτο τ μόνου; ὅπως ᾿ παρέχωμεν τοῖς δεο- numquam id eleemosyna fuerit. Quamobrem obse-

μένοις, ἀλλὰ καὶ ὅπως μὴ Ex τῆς τῶν ἑτέρων ἅρπας cro ne eo solum spectemus ut eleemosynam ero-

γἧς. Εἷς γὰρ εὐχόμενος, χαὶ εἷς sciant τίνος gemus, sed etiam ut ne ex rapina largiamur. Nam

φωνῆς ἀχούσεται ὃ Δεσπότης; Ἂν οὕτως ἑαυτοὺς esto Unus qui precetur, alter qui imprecetur ; Eccli. 34.
μετὰ ἀχριδείας ἄγωμεν, δυνησόμεθα τῇ τοῦ Θεοῦ χά-ὀ utrius vocem audiet Dominus ? Si nos sic di- 39:

ριτι πολλῆς φιλανθρωπίας χαὶ ἐλέους χαὶ συγγνώμης ligenter instituamus , per Dei gratiam poterimus

τυχεῖν ἐφ᾽ oic ἡμάρτομεν πάντα τὸν μαχρὸν τοῦτον multam benignitatem , misericordiam et veniam

χρόνον, καὶ τὸν τοῦ πυρὸς ποταμὸν ἐχφυγεῖν - οὗ yé- omnium, qua hoc diuturno tempore admisimus,

νοιτο πάντας ἡμᾶς ἀπαλλαγέντας “ εἰς τὴν τῶν οὖρα- — peccatorum consequi, ac fluvium igneum effuge-

νῶν ἀνελθεῖν βασιλείαν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ P re; a quo erepti , utinam nos omnes ad. regnum

Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ ob xai μεθ᾽ οὗ «p — colorum ascendamus, gratia et TE Do-

Πατρὶ ἡ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶ--ὀ — mini nostri Jesu Gliciiti per quem et cum quo

νας τῶν αἰώνων. "Au. Patri gloria, simul et sancto. Spiritui, in szecula

seculorum. Amen.

--

^ Morel. μόνον à θεός. [Supra Sail. et Codd, cit. δι- c Sic Savil. et Mss. et ita legit Interpres ; Morel. εἰς

καίου γίνηται χέρδους. τὸν τῶν οὐρανῶν ἀναχλιθῆναι νυμφῶνα.
b Savil. ἐξιλεώσαις. Morel. ἐξιλεώσαιτο.

OMIAIA ιδ΄. P HOMILIA XIV.
Καὶ ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάδο- 16. Et de plenitudine ejus nos omnes accepi-
μεν, καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος. mus , et gratiam pro gratia.
Πρῴην ἐλέγομεν ὅτι Ἰωάννης τὴν ἀπορίαν λύων 1. Nuper dicebamus, Joannem, ut dubitatio-

€- / ^ ε ^ ᾿Ξ 7 . . .

τῶν μελλόντων πρὸς ἑαυτοὺς ζητεῖν, πόθεν 6 Χριστὸς — nem eorum solveret, qui apud se quaesituri erant,
er ' * , ^ A Ὁ , ^ LI . E . .
ὕστερον ἐπὶ τὸ χήρυγμα ἐλθὼν, πρῶτος αὐτοῦ γέγονε — cur Christus qui posterior ad przdicandum venit,

S. JOANNIS CHRYSOST.

go .
prior et splendidior illo fuerit, hoc addidisse,

Quia prior me erat. Et hac una causa. est : sed

subdit aliam de qua nunc agitur. Quaenam illa

est? De plenitudine, inquit, ejus nos omnes B
accepimus 'et gratiam pro gratia; et post haec
iterum. aliam. Quam illam? Quia lex per Moy-
sem data est, gratia et veritas per Jesum Chri-
stum facta est. Et quid est , inquies , illud, Ex
plenitudine ejus nos omnes accepimus? Nam eo
interim sermo referendus est. Non habet , inquit,
doni erogandi consortem , sed ipsefons , ipse radix
est bonorum omnium , ipsa vita , 1psa lux, ipsa ve-
ritas , qui bonorum divitias non in se retinet , sed
in alios omnes effundit; et postquam effudit, ple-
nus remanet, nihil minus habens postquam aliis
elargitus est , sed semper scaturiens , et aliis bona
impertiens, in eadem manet perfectione. Quod
autem ego fcro particeps boni, ab alio accepi, et
exigua pars totius est, et quasi stilla abysso ineffa -
bili et pelago immenso comparata : imo ne boc qui-
dem exemplum potest satis explicare id quod re-
censere conamur. Etenim si stillam ex pelago haa-
rias, eo ipso pelagus minuisti , etiamsi Àmminutio
illa visu non percipiatur. De fonte autem isto id
dici nequit ; sed quantumcumque hauseris, manet
tamen nihil immiputus. Quare alio exemplo uten-
dum : quod tamen infirmum est, nec potest rem
quaesitam demonstrare; sed magis quam primum
ad propositam nos adducit sententiam. Suppona-
mus esse igneum fontem : ex quo fonte mille, bis
mille, ter mille , et longe plures lucernz accendun-
tur : annon zeque plenus ignis manet, postquam tot
aliis vim suam indidit? Id nemini non notum est.
Quod si in corporibus divisibilibus, que per
ademtionem minuuntur, quidpiam simile reperi-
tur, quod postquam aliis quae sua erant indidit ,
nihil tamen minuitur, multo magis in incorporea
et immoriali illa potentia hoc continget. Nam si
cum id quod parücipatur est substantia et cor- E
pus, et dividitur, et non dividitur : multo magis

cum de vi agendi sermo est, deque vi agendi in-

corporez substantie, exploratum est id evenire.

D

Ideo Joannes dicebat, De plenitudine ejus nos
omnes accepimus ; et testimonium suum Bapti-
stze testimonio connectit. Nam illud , De plenitu-
dine ejus nos omnes accepimus , non pracurso-

^ Savil. et Mss. plurimi οὐχ ἀρκεσθεὶς δὲ ἐχείνη, τίθησι

δευτέραν πάλιν, ἣν νῦν φησι. τίς δέ ἐστιν. Morel. τ. ὃ. χ.
δευτέραν, οὐκ ἀρχεσθεὶς ἐχείνη.

* [ χαὶ οὐδενὶ ἐλ. Savil. et Cod, 706.]

ARCIIEP. CONSTANTINOP.

^ / EU em
xoi λαμπρότερος, ἐπήγαγε τὸ, Ὅτι πρῶτός μου ἦν.
X x n et ^ "
Καὶ μία piv αὕτη αἰτία: τίθησι δὲ xal ἅ δευτέραν

/ [2] m » "P, N/ 5 “ 3 ὦ
πάλιν ἣν νῦν φησι. Tic δέ ἐστιν αὕτη, "Ex τοῦ πλη-
ρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς, φησὶ, πάντες ἐλάθομεν, καὶ
A , , M E / “κητῶν M , , 14 M
χάριν ἀντὶ χάριτος. Καὶ μετὰ τούτων λέγει πάλιν xa
ἄλλην. Ποίαν δὲ ταύτην ; “Ὅτι ὃ νόμος διὰ Μωῦσέως
ἐδόθη, ἢ χάρις xol ἣ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ
ἐγένετο. Καὶ τί ποτέ ἐστι, φησὶ, τὸ, Ex τοῦ πληρώ-
ματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάδομεν; Emi γὰρ τοῦτο
τέως ἀχτέον τὸν λόγον. Οὐ μεθεχτὴν, φησὶν, ἔχει τὴν

- /

δωρεὰν, ἀλλ᾽ αὐτοπηγὴ xoi αὐτορίζα ἐστὶ πάντων
τῶν χαλῶν, αὐτοζωὴ, καὶ αὐτοφῶς, καὶ αὐτοαλήθεια"
, 5 ε c g. EO ΕἸ E ^ c E) M
οὐχ ἐν ἑαυτῷ συνέχων τῶν ἀγαθῶν τὸν πλοῦτον, ἀλλὰ
M ^ *
χαὶ εἰς τοὺς ἄλλους ἅπαντας ὑπερδλύζων αὐτὸν, xal
M ' c ^
μετὰ τὸ ὑπερύλύσαι μένων πλήρης" * ἐν οὐδενὶ γὰρ
5 , "m
ἐλαττούμενος ἐκ τῆς εἰς ἑτέρους χορηγίας, ἀλλ᾽ ἀεὶ
/, e D —T-
πηγάζων xoi πᾶσι τούτων ματαδιδοὺς τῶν χαλῶν,
M τω d
ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένει τελειότητος. Ὃ δὲ ἐγὼ φέρω,
μεθεχτόν τέ ἐστι ( παρ’ ἑτέρου γὰρ ἔλαόδον αὐτὸ),
M / e
Xo μικρόν τι τοῦ παντὸς, xoi οἱονεὶ P σταγὼν εὖτε-
M 5 e
λὴς πρὸς ἄδυσσον ἄφατον χαὶ πέλαγος ἄπειρον * μᾶλ--
M c m
λον δὲ οὐδὲ τοῦτο τὸ παράδειγμα παραστῆσαι δύνα-
Ἵ c -
ται ὅπερ ἐπιχειροῦμεν εἰπεῖν. Σταγόνα μὲν γὰρ ἀπὸ
πελάγους ἂν ἐξέλης, αὐτῷ τούτῳ τὸ πέλαγος ἠλάτ-
τωσας, εἰ καὶ ἀφανὴς ἣ ἐλάττωσις. " Er δὲ τῆς πηγῆς
, , Ξὶ c ? - 5 7. ὦ » ES ὁ
ἐχείνης οὐχ ἔστι τοῦτο εἰπεῖν: ἀλλ᾽ ὅσον ἄν τις ἀρύ-
/ Y 2 /, N A /
σηται, μένει μηδὲν ἐλαττουμένη. Διὸ χρὴ μάλιστα
220 c [4 I5 zi - , M [d Y N SN
ἐφ᾽ ἕτερον ὑπόδειγμα ἐλθεῖν - ἀσθενὲς * μὲν γὰρ αὐτὸ
x«i οὐ δυνάμενον ὅπερ ζητοῦμεν παραστῆσαι, μᾶλ-
^Y e D cT
λον δὲ τοῦ προτέρου χειραγωγοῦν ἡμᾶς πρὸς τὴν
4 V - c -
ἔννοιαν τὴν προχειμένην Ty νῦν. Ὑποθώμεθα γὰρ εἰ-
Y Y Lj » c cS
ναι πυρὸς πηγὴν, εἶτα ἀπὸ τῆς πηγῆς ἐχείνης μυρίους
ἀνάπτεσθαι λύχνους, xot δὶς τοσούτους, καὶ τρὶς xot
πολλάκις * ἄρα οὐκ ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένει πληρότητος τὸ
πὺρ καὶ μετὰ τὸ μεταδοῦναι τοσούτοις τῆς ἐνεργείας τῆς
^ τ / cs / 5 SEN OSSA m ,
αὐτοῦ; Παντί που δῆλόν ἐστιν. Et δὲ ἐπὶ τῶν σωμάτων,
τῶν μεριστῶν, τῶν ἐλαττουμένων ὑπὸ τῆς ἀφαιρέσεως,
εὑρέθη τι τοιοῦτον ὃ καὶ μετὰ τὸ παρασγ εἷῖν ἑτέροις
τὰ παρ᾽ ἑαυτοῦ οὐδὲν παραύλάπτεται, πολλῷ μᾶλλον
ἐπὶ τῆς ἀσωμάτου χαὶ ἀχηράτου δυνάμεως ἐχείνης
b / 213 ». ἡ 18 5 N N
τοῦτο συμθήσεται. Et γὰρ ἔνθα οὐσία ἐστὶ τὸ μεταλαμ.-
δανόμενον xod σῶμα, xa μερίζεται, xat οὐ μερίζεται,
πολλῷ μᾶλλον ὅταν περὶ ἐνεργείας ὃ λόγος ἡ, xal
ἐνεργείας τῆς ἐξ ἀσωμάτου οὐσίας, οὐδὲν εἰχὸς τοιοῦ -
τον παθεῖν. Διὰ τοῦτο καὶ Ἰωάννης ἔλεγεν, "Ex τοῦ
7 , em - / 3» tJ M
πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάδομεν - xal

b Mss. plurimi et Savil. σταγὼν εὐτελής. Morcl. et alii
σταγὼν ὀλίγη. [ Mox Savil. et Codd. 705, 706 δύναιτ᾽ ἀν.
Infra iidem αὐτὸ τοῦτο τὸ π.]

* [ p» χαὶ αὐτό Savil..et Codd. cit., recte.]

IN JOANNEM HOMIL. XIV. al. xiii. 01

-

* συνείρει τὴν αὐτοῦ μαρτυρίαν τῇ τοῦ βαπτιστοῦ. " ris, sed discipuli dictum est. Hoc autem vult si-
T3 γὰρ PEE πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες gnificare : Ne putetis , nos qui multo tempore cum
ἐλάθομεν, ob τοῦ προδρόμου ἐστὶ ῥῆμα, ἀλλὰ τοῦ illo versati sumus , et ejusdem mensa consortes
μαθητοῦ. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι" μὴ γομίσητε, fuimus, ex gratia aliqua testimonium ferre. Nam
φησὶν, ὅτι ἡμεῖς οἱ συγγενόμενοι πολὺν αὐτῷ χρόνον, Joannes, qui illum antea non viderat , nec cum
χαὶ ἁλῶν, καὶ τραπέζης χοινωνήσαντες, χάριτι μαρ- — Mlo versatus fuerat, sed cum baptizaret tantum,
τυροῦμεν. Καὶ γὰρ καὶ Ἰωάννης; ὃ μηδὲ εἰδὼς αὐτὸν — ipso cum ceteris conspecto , inde omnia accipiens, 2
πρὸ τούτου, ὃ μηδὲ συγγενόμενος, ἀλλὰ τοσοῦτον. exclamavit, Prior me erat. Nos autem. omnes ; zh Mes
μόνον ὅτε ἐδάπτιζε, μετὰ τῶν ἄλλων αὐτὸν θεασά- ^ duodecim, trecenti, quingenti, ter mille , quin- Christi quid
μενος, ἐβόα - Πρῶτός μου ἦν, " ἐχεῖθεν πάντα λαθών: quies mille, mult» Judzorum myriades , omnis *ccipimus.
xa ἡμεῖς δὲ πάντες οἱ δώδεχὰ, οἵ τριαχόσιοι, οἵ πεν- — plenitudo fidelium , qui tunc fuere, qui nune, qui

ταχόσιοι, οἵ τρισχίλιοι, ot πενταχισχίλιοι, αἱ πολλαὶ — futuri sunt , de plenitudine ejus accepimus. Quid

τῶν Ἰουδαίων μυριάδες, ἅπαν τὸ πλήρωμα τῶν πι- B autem accepimus? Gratiam pro gratia. Quam pro

στῶν, καὶ τῶν τότε, καὶ τῶν νῦν, xat τῶν αὖθις ἐσομέ- — qua? Pro veteri novam. Sicut enim erat justitia et

νων; ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἐλάθομεν. Τί δὲ £Aá- — justitia, Secundum justitiam , inquit, que in Philipp. 3.
ὄομεν; Χάριν ἀντὶ χάριτος, φησίν. ᾿Αντὶ ποίας ποίαν; ege est, factus irreprehensibilis ; item fides et 6.

"Ave τῆς παλαιᾶς τὴν χαινήν. Ὥσπερ γὰρ ἦν δικαιο- — fidesest : Ex fide in fidem; adoptio quoqne et ado- Rom. 1.17.
σύνη, xai δικαιοσύνη Κατὰ δικαιοσύνην γὰρ, φησὶ, ptio: Quorum adoptio , inquit; gloria quoque du- 1/i4. 9. 4.
τὴν ἐν νόμῳ γενόμενος ἄμεμπτος - καὶ πίστις, καὶ πί- — plex : Si enim quod evacuatur per gloriam est , » Cor. 3.
στις - Ἔχ πίστεως γὰρ εἰς míoctv* χαὶ υἱοθεσία, xxx — multo magis quod manet in gloria; et lex du- “"
υἱοθεσία - Ὧν f, υἱοθεσία, φησί: xoi δόξα, καὶ δόξα: — plex: nam ait, Lex spiritus vite liberavit me ; et Rom. 8. 2.
Εἰ γὰρ τὸ καταργούμενον διὰ δόξης, πολλῷ μᾶλλον τὸ cultus duplex , Quorum servitus, seu cultus ; et

μένον ἐν δόξη * χαὶ νόμος, xo νόμος: Ὃ νόμος γὰρ, rursum , Spiritu Deo servientes ; duplex quoque Phitip.3.3.
φησὶ, τοῦ Πνεύματος τὴς Le ἠλευθέρωσέ us xci — testamentum : Disponam vobis testamentum Jer. 51.31.
λατρεία, xal λατρεία" Ὧν d λατρεία, φησί: καὶ C novum, non secundum testamentum quod dis-

πάλιν, " Πνεύματι Θεῷ λατρεύοντες: καὶ διαθήκη, — posui cum patribus vestris ; duplex quoque san-

xo διαθήχη: Διαθήσομα!: γὰρ ὑμῖν διαθήχην χαινὴν, οὗ — ctificatio , duplex baptisma, duplex sacrificium ,

χατὰ τὴν διαθήχην ἣν διεθέμην τοῖς πατράσιν ὑμῶν: — duplex templum , duplex circumcisio ; sic et du-

xal ἁγιασμὸς, καὶ ἁγιασμός" καὶ βάπτισμα, χαὶ βά- — plex gratia. Sed illa quidem ceu figura sunt ; hzec

πτισμα" χαὶ θυσία, χαὶ θυσία, xoi ναὸς, xxi ναὺς, αἱ veritas: quze homonyma quidem, sed non syn-

xa περιτομὴ, xoi περιτομή" οὕτω xoà χάρις, xo — onyma sunt. Nam in typis et imaginibus qui co-

χάρις. AX ἐκεῖνα μὲν ὡς τύποι, ταῦτα δὲ ὡς ἀλή- —lorealbo et nigro pingitur , homo vocatur, ut et

θεια, ὁμωνυμίαν τινὰ, ἀλλ᾽ οὐχὶ συνωνυμίαν φυλάτ- — verus homo nativo colore instructus : in. statuis

τοντα᾽ ἐπεὶ χαὶ ἐν τοῖς τύποις xai ἐν ταῖς εἰκόσι, — quoqueaurea perinde atque figlina, statua dicitur ;

x«i “ὃ ἐπὶ τῶν χρωμάτων τῶν λευχῶν διὰ τοῦ μέ- 564 illa typus sunt, hac veritas.

Àavog χρώματος ἐγχαραττόμενος, ἄνθρωπος λέγεται,

xa ὃ δεξάμενος τὴν τῶν χρωμάτων ἀλήθειαν" xoi D

ἐπὶ τῶν ἀνδριάντων, Ó τε χρυσοῦς, ὅ τε πήλινος,

^

, M , 23$ V x i € , '
ανοριᾶς προσηγόρευται y ἀλλὰ το μὲν ὡς τυπος,; τὸ
«ες

o2
ΓΝ
e

)g ἀλήθεια.

Μὴ τοίνυν ὡς ἀπὸ τῆς τῶν ὀνομάτων χοινωνίας, 2. Ne igitur ex nominum consortio, res eas-
ταυτότητα πραγμάτων νομίσῃς, ἀλλὰ μηδὲ ἄλλος dem, sed neque diversas esse putes. Nam 51 ty-
τρίωσιν, Ei piv γὰρ τύπος ἦν, oüx ἦν ἀλλότρια — pus erat, non erat alienus a veritate ; si umbram
τῆς ἀληθείας - εἰ δὲ σχιὰν ἐφύλαττεν, ἐλάττω τῆς — servabat, minor erat veritate. Quid. ergo diseri-
ἀληθείας ἦν. Τί οὖν τὸ μέσον τούτων ἁπάντων; minisestinter hec omnia? Vultis unum aut duo
Ῥούλεσθε ἐπεξέλθωμεν ἕν ἢ δύο τῶν εἰρημένων προ- ex dictis wactemus? Sic cxtera vobis manifesta

* συνείρει. In Editis συναίρει. Sed suspicatus est Savi- b Alii πνεύματι Θεοῦ. $
lius legendum esse συνείρει, atque ita legitur in anti- * Morel. ὁ ἐπὶ τῶν χρωμάτων τῶν λευχῶν. Savil. à διὰ
quissimo Codice manuscripto. τῶν γραμμάτων τῶν λευκῶν ἐπὶ τοῦ p.e sic Mss, plurimi;

^ Sic Sayil. et Morel. vero ἐχεῖθεν χαὶ οὗτος πάντως λα- — unus tamen habet πραγμάτων τῶν λευχῶν.

6o».

02 S. JOANNIS CHRYSOST.

erunt : videbimusque illa puerorum precepta,

hic virorum fortium fuisse; illa quasi hominibus,

Inter ve- haec quasi. angelis. constituta. Unde igitur ordie-

tera et nova
discrimen.

mur? Vultis ab ipsa adoptione ordiamur? Quid

discriminis inter hanc et illam est? Illa nomine E

P541. 81.6, tenus erat; hzc re ipsa. De illa dicitur, Ego dixi,

Iom.8.15

Deut. 18.
10.

v. Cor. 7.
34.
Hebr. 12.
Y4.

2. Cor.7.1

Isai. 6.5.

Dii estis, et filii Altissimi omnes. De hac au-
tem, Ex Deo nati sunt. Quomodo et qua ra-
tione? Per lavacrum regenerationis et renova-
tionis Spiritus sancti. Et illi quidem postquam
filii appellati sunt, spiritum. servitutis adhuc
habebant : nam servi cum essent, hac appel-
latione ornabantur; nos autem liberi tunc effe-
cti, non nomine, sed re honorem accepimus. Et

. hoc Paulus dicebat : /Von. enim accepistis spiri-

Qum serpitutis iterum in. tünore, sed accepi-
stis Spiritum adoptionis filiorum, in quo cla-
mamus, Abba Pater. Generati namque super-
ne, et ut ita dicam, reformati, sic vocati sumus fi-
lii. Sanctitatis vero modum si quis didicerit, quis
hic, quis ille, multam hic quoque differentiam vi-
debit. Illi namque quando idola non colebant,
cum nec fornicabantur, nec mcechabantur, hoc
vocabantur nomine : nos autem. non abstinendo
ab illis rebus tantum, sed et majora possidendo
sancti efficimur. Et primo. quidem ex ipso Spiri-
tus illapsu hoc consequimur donum : deinde ex
vita longe prestantiore quam Judaica. Et ne ex
jactantia dicta putes, audi quid illis dicat : /Volite
lustrare, neque purificare filios vestros, quia
populus sanctus estis. ltaque apud illos h:ec
sanctitas erat, ab idolorum legibus abstinere ;
apud nos vero non ita, sed, Ut sit sancta, inquit,
corpore et spiritu. Pacem persequimuni et san-
clificationem, sine qua nemo videbit Domi-
num; et, Perficienies sanctificationem in. ti-
- more Dei. Non enim hoc nomen, sanctus, in omni-
bus, de quibus dicitur, eamdem habet significatio-
nem. Nam Deus sanctus dicitur, sed non sicut
nos. Cum enim propheta hanc vocem a Seraphi-
nis audivit, attende quid dixerit : Zei mihi,
miser ego, quia homo cum sim, impura labia
habeo, et in medio populi impura labia haben-
tis ego habito. Etsi ille et sanctus et purus esset.
Verum si nostram cum superna illa sanctitatem
comparemus, impuri sumus. Sanct sunt au-
geli, sancti sunt archangeli, et Cherubim at- p

Β

d Alii et Savil. πόθεν οὖν δεῖ ποιήσασθαι. Utrovis modo
leaas idipsum est.

^ Savil. et Mss. plurimi ἀποχῆ, ἀλλ᾽ ἐν τῆ. Ut nos, ita
Morel. et alii, etiam recte.

80
A

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

χειρισάμενοι; Οὕτω γὰρ καὶ τὰ ἄλλα ἔσται ὑμῖν
δῆλα" χαὶ ὀψόμεθα πάντες ὡς ἐχεῖνα μὲν παίδων ἦν
διδάγματα, ταῦτα δὲ γενναίων xol μεγάλων ἀνὸρῶν᾽"
x«i τὰ μὲν ὡς ἀνθρώποις, τὰ δὲ ὡς ἀγγέλοις νενο-
μοθέτητο. Πόθεν ἃ οὖν ποιησόμεθα τὴν ἀρχήν; Bo-
λεσῦς ἀπὸ τῆς υἱοθεσίας αὐτῆς; Τί δὴ οὖν τὸ μέσον
ταύτης κἀκείνης; ᾿Εχείνη, ῥήματος ἣν τιμή" ἐνταῦθα
δὲ χαὶ τὸ πρᾶγμα ἕπεται. Καὶ περὶ μὲν ἐκείνης
φησίν * ᾿Εγὼ εἶπα, θεοί ἐστε, καὶ υἱοὶ ὙΨίστου πάν-
τες᾽ περὶ δὲ ταύτης, ὅτι ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν. Πῶς
χαὶ τίνι τρόπῳ; Διὰ λουτροῦ παλιγγενεσίας, χαὶ
ἀναχαινώσεως Πνεύματος ἁγίου. Κἀκεῖνοι μὲν μετὰ
τὴν τῶν υἱῶν προσηγορίαν, ἔτι πνεῦμα δουλείας εἶχον᾽
δοῦλοι γὰρ μένοντες. οὕτως ἐτιμῶντο τῇ χλήσει ταύ-
τη ἡμεῖς δὲ ἐλεύθεροι γενόμενοι, τότε οὖκ ὀνόματι,
ἀλλὰ πράγματι τὴν τιμὴν ἐδεξάμεθα. Καὶ τοῦτο
Ἰ]αῦλος δηλῶν ἔλεγεν “ Οὐ γὰρ ἐλάδετε πνεῦμα δου-

/ ^ cC
λείας πάλιν εἰς φόδον, ἀλλ᾽ ἐλάδετε πνεῦμα υἷοθε-
σίας, ἐν ᾧ κράζομεν, Αὐδὰᾷ ὃ πατήρ. ΤΓεννηθέντες

γὰρ;
οὕτως ἐχλήθημεν υἱοί. Καὶ τῆς ἁγιωσύνης τὸν τρόπον
εἴτις καταμάθοι, τίς μὲν οὗτος, τίς δὲ ἐχεῖνος πολλὴν;
ὄψεται πάλιν χἀνταῦθα τὴν διαφοράν. ᾿Κχεῖνοι μὲν
γὰρ ἡνίκα μὴ εἰδωλολάτρουν, μιηδὲ ἐπόρνευον, μηδὲ
ἐμοίχευον, τοῦτο ἐκαλοῦντο τὸ ὄνομα ἡμεῖς δὲ, οὐχ
ἐν τὴ τούτων "^ doy, μόνον, ἀλλὰ χαὶ ἐν τῇ τῶν μει-
ζόνων χτήσει γινόμεθα ἅγιοι. Καὶ πρῶτον μὲν ἀπ᾽
αὐτὴς τοῦ Πνεύματος τῆς ἐπιφοιτήσεως, ταύτης
τυγχάνομεν τῆς δωρεᾶς" ἔπειτα δὲ xol Ex πολι-
τείας, πολλῷ μείζονος τῆς ᾿Ιουδαϊχῆς. Καὶ ὅτι οὐ
χόμπος τὰ ῥήματα, ἄκουσον ἐχείνοις μὲν τί φησιν "

kA € E y E] L4
ἄνωθεν, χαὶ ὡς ἂν εἴποι τις ἀναστοιχειωθέντες,

Οὐ φοιδάσεσθε, οὐ περιχαθαριεῖτε τὰ τέχνα ὑμῶν,
ὅτι λαὸς ἅγιός ἐστε. Ὥστε παρ᾽ ἐκείνοις τοῦτο ἣ
ἁγιωσύνη, τὸ τῶν εἰδωλικῶν ἀπηλλάχθαι νόμων"
παρὰ δὲ ἡμῖν οὐχ οὕτως, ἀλλ᾽, Ἵνα
x«i σώματι xol πνεύματι. Ἰδϊρήνην διώχετε xal τὸν
c N T. A EA Y ^ r4 Ἢ
ἁγιασμὸν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον - xai,
᾿Ἐϊπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόδῳ Θεοῦ. Οὐ γὰρ ἀρ-
χεῖ τὸ, ἅγιος, ὄνομα, ἐπὶ πάντων ὧν ἂν λέγηται
τὴν αὐτὴν ἔννοιαν παραστῆσαι" ἐπεὶ χαὶ ὃ Θεὸς
ἅγιος λέγεται, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς ἡμεῖς. “Ὅτε γοῦν ἤχουσε
τὴν φωνὴν ταύτην παρὰ τῶν Σεραφὶμ. " φερομένην ὃ
προφήτης, ὅρα τί φησιν * Οἴμοι τάλας ἐγὼ, ὅτι ἄν-
0 “ἡ M ΕΝ 00 - 4 cO ΕΑ - p δ D
proc ὧν xol ἀκάθαρτα χείλη ἔχων, ἐν μέσῳ λαοῦ
7-1 , h y NA »" , M ,
ἀχάθαρτα χείλη ἔχοντος ἐγὼ οἰκῶ. Καίτοι καὶ ἅγιος
E ' k1 5 A Y M c / € -
xaX χαθαρὸς Tjv* ἀλλὰ πρὸς τὴν ἁγιωσύνην ἡμεῖς
» / ^ / FW [4/ M €
τὴν ἄνω χρινόμενοι, ἀχάθαρτοΐ ἐσμεν. Ἅγιοι καὶ ot

b
zu

ἡ ἁγία, φησὶ,

b Savil, et Mss. fere omnes τῶν Σεραφίμ. φερομένην ὃ
75. [Alii ἀδομένην.] Mox post ἐγώ Morel. et Mss. pauci
addunt ὅτι χατανένυγμαι, sed hoec desunt in Savil. et in
Mss. plurimis.

IN

E] ^ z e 5 νά EX ^ 5 ὰ τὸ Y Pool
ἄγγελοι, ἅγιοι οἱ ἀρχάγγελοι, καὶ αὐτὰ τὰ Zepogu
χαὶ Χερουδίμ." ἀλλὰ xoi ταύτης τῆς “ ἁγιωσύνης

Qa

/ ΄ ^ ' Y y Com ᾿ ᾿ Η

τέρα πάλιν διαφορὰ χαὶ πρὸς ἡμᾶς καὶ πρὸς τὰς
, O— c M - 'N tet

περεχούσας δυνάμεις. νῶν χαὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν

(n9 C^

- E TP e Ww 79
πεξελθεῖν, “ ἀλλ᾽ ὁρῶ τὸν λόγον εἰς μῆχος πολὺ Ex—-
τεινόμενον * διὸ περαιτέρω παυσάμενοι προελθεῖν,

- , M , ΜΈΣ
ὑμῖν ἀφήσομεν τὰ λειπόμενα μεταχειρίσαι. Eccc

i] - ο c ΄ N
γὰρ xoi ὑμῖν κατ᾽ οἶκον ταῦτα συλλέγουσι συνιδεῖν

M ^ ii i! - - € , 5 TAM ,
τὴν διαφορὰν, xat τοῖς λοιποῖς διιοίως ἐπεξιέναι. Ac

M m Y , Y
δου γὰρ, φησὶ, σοφῷ ἀφορμὴν, καὶ σοφώτερος ἔσται.
Ἥ M A DECAM , $ c N O8 ἊΝ Εν ?
μὲν γὰρ ἀρχὴ παρ᾽ ἡμῶν, τὸ δὲ τέλος ἔσται πὰρ
€ e € - NV 5 - P ud τω 5
ὑμῶν. Ἡμῖν δὲ ἀναγκαῖον πάλιν ἅψασθαι τῆς ἀχο-
, ι cu , - με
λουθίας. Εἰπὼν, Ἔχ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς

, " ͵ 7 D 7
πάντες ἐλάδομεν, ἐπήγαγε, Καὶ χάριν ἀντι χάριτος"
CN LESN [m wu e Ὁ» 5.1 Α δα 5 M

δεικνὺς ὅτι χάριτι xai ᾿Ιουδαῖοι ἐσώζοντο. Οὐ γὰρ

NLA. ISIN

- M M à M
διὰ τὸ πολυπληθεῖν ὑμᾶς, φησὶν, ἀλλὰ διὰ τοὺς πα-

΄ D * pr * ,
τέρας ὑμᾶς ἐξελεξάμην. Ei τοίνυν oüx ἐξ οἰκείων xa-

-

τορθωμάτων ἐξελέγησαν παρὰ Θεοῦ, δῆλον ὅτι χά-
ριτι ταύτης ἔτυχον τῆς τιμῆς. Καὶ ἡμεῖς δὲ χάριτι
πάντες ἐσώθημεν, ἄλλ᾽ οὖχ ὁμοίως. Οὐ γὰρ ἐπὶ τοῖς
αὐτοῖς, ἀλλ᾽ ἐπὶ πολλῷ μείζοσι xo δψηλοτέροις. * Οὐ
τοίνυν τοιαύτη παρ᾽ ἡμῖν χάρις. Οὐδὲ γὰρ δὴ μόνον
ἁμαρτημάτων συγχώρησις ἡμῖν ἐδόθη " ἐπεὶ κατὰ τοῦ-
to χοινωνοῦμιεν ἐχείνοις - πάντες γὰρ ἥμαρτον ἀλλὰ
xa δικαιοσύνη, xa ἁγιασμὸς, καὶ υἱοθεσία, καὶ Πνεύ-
ματος χάρις " φαιδροτέρα πολλῷ x«i δαψιλεστέρα.
Διὰ ταύτης τῆς χάριτος ἐγενόμεθα τῷ Θεῷ ποθεινοὶ,
οὐκ ἔτι μόνον ὡς δοῦλοι, ἀλλὰ xo ὡς υἱοὶ χαὶ ὡς ot
λοι. Διὰ τοῦτό φησι, Χάριν ἀντὶ χάριτος. Καὶ γὰρ
τὰ τοῦ νόμου xal αὐτὰ χάριτος ἦν, καὶ αὐτὸ τὸ “γε-
νέσθαι ἡμᾶς ἐξ οὐχ ὄντων. Οὐ γὰρ χατορθωμάτων
προὐπηργμένων ταύτην ἐλάδομεν τὴν ἀμοιδήν- πῶς
γὰρ οἱ μηδὲ ὄντες ; ἀλλὰ Θεοῦ “πανταχόθεν τῆς εὐερ-
γεσίας χατάρχοντος. Οὐ τὸ γενέσθαι δὲ μόνον ἐξ οὐχ
ὄντων, ἀλλὰ καὶ τὸ γενομένους εὐθέως μαθεῖν τά τε
πραχτέα, καὶ τὰ μὴ πραχτέα, καὶ τοῦτον ἐν τῇ φύσει
λαδεῖν τὸν νόμον, xo τὸ τοῦ συνειδότος χριτήριον ἀδέ-
χαστον ἡμῖν παραχαταθέσθαι τὸν ποιήσαντα, χάριτος
ἦν μεγίστης χαὶ φιλανθρωπίας ἀφάτου. Καὶ τὸ τὸν
νόμον δὲ τοῦτον διαφθαρέντα ἀναχτήσασθαι διὰ τοῦ
γραπτοῦ, χάριτος ἦν. Τὸ μὲν γὰρ ἑπόμενον ἦν, τοὺς
τὴν ἅπαξ δοθεῖσαν ἐντολὴν παραχαράττοντας, κολά--
ζεσθαι χαὶ τιμωρεῖσθαι " τὸ δὲ γενόμενον οὐ τοῦτο ἦν,
ἀλλὰ πάλιν διόρθωσις, καὶ συγγνώμη οὐχ ὀφειλομένη ;
ἀλλ᾽ &mb ἐλέου xo χάριτος διδομένη. Ὅτι γὰρ χά-

e Sic Savil. Morel. vero ἁγιωσύνης μείζων ἡ τοῦ θεοῦ
χαὶ διαφέρουσα.) ὥσπερ xxl πρὸς ἡμᾶς; οὕτω χαὶ πρὸς τὸς
ὑπὲρ ἡμᾶς δυνάμεις.

ἃ [ Savil. et Codd, cit. ἀλλὰ μαχρὸς ὃ λόγος γίνεται καὶ
πολὺ τὸ μῆχος. Mox pro προΞλθεῖν Cod. 706 προελθόν-
τες.

TOM. VIII.

JOANNEM HOMIL. XIV.

Á

al. xir. 95

que Seraphim; sed hujus sanctitatis alia rur-
sum differentia est inter nos videlicet et superio-
res illas potestates. Possem caetera ommia persc-
qui, sed video orationem longius progressam;
quapropter ulteriore missa perquisitione , vobis
cetera exploranda - relinquemus. Vobis enim
licet domi hzc | colligendo, differentiam interno-
scere, et reliqua similiter indagare. Da sapienti,
inquit, occasionem, et sapientior erit. Initium
namque a nobis est, finis erit a vobis. Operze pre-
tium autem est seriem. persequi. Cum dixisset,
De plenitudine autem. ejus nos omnes accepi-
mus, subdidit, Et gratiam pro gratia : ostenden
Judzos quoque per gratiam salvos fuisse. Non
enim quod multiplicati sitis, sed. propter patres
vestros elegi vos. Si ergo non ex propriis meritis
a Deo electi sunt, palam eos per gratiam hunc
esse consequutos honorem. Et nos quoque gratia
salvi facti sumus : sed non simili modo. Neque
enim iisdem in rebus, sed in multo majoribus et
sublimioribus. Non itaque talis est apud nos gra-
tia. Neque enim peccatorum tantum venia nobis
collata est; hujus namque cum illis consortes su-
mus : omnes enim peccaverunt; sed datur etiam
justitia, sanctificatio, adoptio, Spiritus gratia longe
splendidior et uberior. Per hanc gratiam Deo cari
facti sumus , non ultra ut servi tantum, sed etiam
ut filii et amici. Ideo inquit, Gratiam pro gra-
tia. Etenim legalia quoque ex gratia erant, nec-
non quod ex nihilo facti simus : non enim ex prz-
cedentibus meritis hanc remunerationem accepi-
mus : quomodo enim, cum non essemus? sed Deus
semper beneficiis nos prvenit. Non modo cum
nos ex nihilo produxit, sed etiam cum creatis dat
ut qui agenda, quz non agenda sunt sciamus;
et hanc in natura legem nanciscamur : et quod
nobis conscienti& tribunal incorruptum indide-
rit, id gratie maxime et ineffabilis benignita-
tis fuit. Quod item hanc legem jam corruptam,
per scriptam legem restauraverit, id. grati: erat.
Nam consentaneum erat, ut qui semel datam
legem. adulterassent ; supplicio et ultioni tra-
derentur. Non hoc autem factum est; sed con-
cessa est emendatio, et venia non debita, sed. per
misericordiam et gratiam data. Quod enim id ex

iov?. Sav. et Codd. cit.]

* [χάριτι γὰρ χαὶ
: Mox Savil. cum Codd. 705

a Alii οὐ γὰρ τοῦτο παρ᾽. ἷ
et 706 οὐ γὰρ δή.}

b Morel. σροδροτέραι. Savil. [et Codd. cit.] φαιδροτέρα.

e Savil. [ et Codd. cit.] γενέσθας ἄνθρωπον».

4 Savil. πανταχόθεν. Morel. πανταχοῦ.

8.

Pros. 9.9-

Gratiam

s pro gratia
quid signi-

ficet.

Ps.

6.

102.
cl7

Ihid. 24. 8.

Marc. 2.9.

Ibid. v. 10
DL.

S. JOANNIS

Az

0
gratia et misericordia prodierit, audi Davidem
dicentem : Faciens misericordias Dominus, et
judicium omnibus injuriam patientibus. Notas

fecit vias suas. Moysi, filiis Israel voluntates

suas. Et iterum : Dulcis οἱ rectus Dominus;
propter hoc lezem dabit delinquentibus in via.
35. Misericordiz igitur et miserationum et gra-
i opus illud est, legem aceipere. Ideo cum di-
xisset, Gratiam pro gratia, vchementius magni-
tudini donorum insistens subjungit: 17. Lex per
Moysem data est, gratia et veritas per Jesum
Christum facta est. " Videte quam placide ac pau-
latim uno verbo et Joannes Baptista et discipulus
ad supremam auditores cognitionem evehant, post-
quam eos in humilioribus exercitarunt? Hle namque
postquam secum contulerat eum, qui sine compara-
lione omnes excedit, sic ejus postea excellentiam
ostendit dicens : Qui ante me factus est; de-
inde subdens illud, Prior me erat : hic vero multo
majus praestitit, minus tamen quam Unigeniti di-
gnitas postularet. Non enim Joanni, sed ei, qui
majori quam Joannes apud Judzos erat adimira-
tioni, Moysi nempe, ipsum comparat dicens, Lex
per Moysem data est, gratia et veritas per Je-
sum. Christum facta est. Et vide prudentiam.
Non personarum, sed rerum disquisitionem facit.
Nam cum res ipsa longe majores demonstraren-
tur, necessario ingrati illi sententiam et opinio-
nem de Christo excipere debebant. Cum enim
opera ipsa, qua nullam habeant vel gratia vel
odii suspicionem, tesüficantur, certum etiam im-
pudentibus praebent indicium. Nam qualia illa
auctores ediderunt, talia manent ct conspicua sunt:
quamobrem omni suspicione ct exceptione majus
estillorum testimonium. Ànimadverte autem quam
modestam faciat comparationem etiam apud infir-
miores. Non enim. excellentiam illam verbis ex-
tollit, sed nudis nominibus differentiam ostendit,
dum gratiam et veritatem, legi, et hanc vocem,
Facta est, huic, Data est, opponit. Multum au-
tem est inter utramque discrimen. Nam illud,
Data est, ministri erat, qui ab alio acceptum de-
dit quibus jussus erat; illud vero, Facta est,
gratia et veritas, Regis est qui cum potestate. pec-
cata omnia dimittit, et donum praeparat suum.
Quamobrem dicebat, Dimittuntur tibi peccata;
.et rursum, Ut autem sciatis quia potestatem
habet Filius hominis in terra dimittendi pec-

CHRYSOST. ARCHIEP.

E

82
A

In

CONSTANTINOP,

€

ὃ
ES , , » -
ἐλεημοσύνας ὃ Κύριος, xod χρίμα πᾶσι τοῖς ἀδικου-
4 ^p , ἃ, N - τὦ "E MN *
μένοις. " Exyvoptas τὰς δδοὺς αὐτοῦ τῷ Μωυύῦσεϊ, τοῖς

Em A su y ^ ^
ριτος ἦν xo ἐλέου, ἄχουσον τί φησι 6 Δαυίδ: Ποιῶν

υἱοῖς Ἰσραὴλ τὰ θελήματα αὐτοῦ. Καὶ πάλιν * Χρη-
στὸς χαὶ εὐθὴς 6 Κύριος: διὰ τοῦτο νομοθετήσει ἐν
600 ἁμαρτάνοντας.

᾿Ελεημοσύνης οὖν ἄρα καὶ οἰκτιρμῶν xot χάριτος
τὸ τὸν νόμον λαδεῖν. Διὰ τοῦτο εἰπὼν, Χάριν ἀντὶ χά-
ριτος, ἔτι" θερμότερον ἐπαγωνιζόμιενος τῷ μεγέθει τῶν
δεδομένων, ἐπάγει λέγων: Ὃ νόμος διὰ ΝΙωύσέως
ἐδόθη, ἣ χάρις xoi $ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ
ἐγένετο. ἴδετε πῶς ἠρέμα καὶ κατὰ μικρὸν ἑνὶ ῥή-
ματι, 8 τε βαπτίιστὴς ᾿Ιωάννης, 8 τε μαθητὴς πρὸς
τὴν ὑψηλοτάτην τοὺς ἀκροατὰς ἐνάγουσι γνῶσιν, πρό-
τερον τοῖς ταπεινοτέ ἔροις é μὰν inisaomis ; "Exsivoc μὲν
γὰρ πρὸς ἑαυτὸν συγχρίνας τὸν “ ἀσυγχρίτως ἁπάντων
ὑπερέχοντας οὕτως αὐτοῦ μετὰ ταῦτα δείχνυσι τὴν
ὕπερο χ ἣν λέγων, Ὃς ἔμπροσθέν βου γέγονεν." εἶτα ἐπά-
γῶν τὸ, πρῶτος μου ἦν" οὗτος δὲ ἐχείνου μὲν πολλῷ
μεῖζον ἐποίησε, τῆς δὲ ἀξίας τὴς τοῦ Μονογενοῦς Pe
τον. Οὐ γὰρ πρὸς Ἰωάννην, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἐχείνου
μᾶλλον θαυμαζόμενον παρὰ Ἰουδαίοις ποιεῖται τὴν
σύγχρισιν, τὸν Moücéa λέγω: Ὃ νόμος γὰρ, φησὶ,
διὰ Μωῦσέως ἐδόθη, ἣ χάρις xol ἣ ἀλήθεια διὰ Ἴη-
σοὺ Χριστοῦ ἐγένετο. Καὶ θέα τὴν σύνεσιν. Οὐ τοῦ
προσώπου ποιεῖται τὴν ἐξέτασιν, ἀλλὰ τῶν πραγμά-
των. Τούτων γὰρ ἀποδειχθέντων πολλῷ ** μειζόνων, ἐξ
ἀνάγχης xal τοὺς ἀγνώμονας εἰχὸς ἦν παραδέξασθαι
τὴν ψῆφον καὶ τὴν ὑπόνοιαν περὶ τοῦ Χρι'στοῦ. “Ὅταν
γὰρ τὰ πράγματα μαρτυρῇ, τὰ μηδεμίαν ^ ἔχοντα
ὑποψίαν ὡς πρὸς χάριν τινὸς, ἢ καὶ πρὸς ἀπέχθειαν
τοῦτο ποιοῦντα, ἀναμφισθήτητον xol τοῖς ἀγνώμοσι
τὴν ψῆφον παρίστησιν. Οἷα γὰρ ἂν αὐτὰ διαθῶσιν οἵ
ποιήσαντες, τοιαῦτα μένει φαινόμενα - διὸ μάλιστα
πάντων ἀνύποπτος ἣ παρὰ τούτων ἐστὶ μαρτυρία.
Ὅρα δὲ xol πῶς ἀνεπαχθὴ ποιεῖται τὴν παράθεσιν
xal παρὰ τοῖς ἀσθενεστέροις. Οὐ γὰρ χκατασχευάζει
τῷ λόγῳ τὴν ὑπεροχὴν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν ὀνομάτων γυ-
μνῶν τὴν διαφορὰν παραδείχνυσι, χάριν χαὶ ἀλήθειαν
ἀντιθεὶξ νόμῳ, καὶ τὸ, γένετο, τῷ, "E907. Πολὺ
δὲ τὸ μέσον ἑκατέρων. Τὸ μὲν γὰρ διακονουμένου ἦν
τὸ; ᾿Εδόθη, λαδόντος παρ᾽ ἑτέρου xo δόντος εἷς προσ-
ετάγη δοῦναι" τὸ δὲ, ᾿Εγένετο, ἣ χάρις καὶ ἣ ἀλή-
θεια, βασιλέως μετὰ ἐξουσίας πάντα ἀφιέντος τὰ
ἁμαρτήματα, χαὶ αὐτοῦ χατασχευάζοντος τὴν δὼ-
ρεάν. Διὸ ἔλεγεν" ᾿Αφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι" χαὶ
πάλιν * Ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὃ Υἱὸς τοῦ
ἀνθρώπου ἀφιέναι ἐπὶ τῆς γῆς ἁμαρτίας, λέγει τῷ

cata, ait paralytico : Surgens tolle lectum €. παραλυτιχῷ" ἐγερθεὶς ἄρον τὴν χλίνην σου; xo

“τερον Codd. cit. et v. 1, ap. Savil.]

* Alii 2e» pro.

* [ eaogc

** [μείζονα Savil. et Cod. 705.]

à Quidam ἔχοντα αἰτίαν; ὡς.

IN JOANNEM HOMIL. XIV. ἃ]. xit. 95

ὅπαγε εἰς τὸν οἰκόν σου. ^ ὋὉρᾶς πῶς ἢ χάρις γίνεται
^ Ὡ M “
QV αὐτοῦ; Σχόπει δὲ καὶ τὴν ἀλήθειαν. Τὴν μὲν οὖν
χάριν, καὶ ταῦτα xol τὰ κατὰ τὸν ληστὴν, xax ἣ τοῦ
βαπτίσματος δωρεὰ, xot ἣ τοῦ Πνεύματος apis ἣ
— A
QV αὐτοῦ διδομένη δείκνυσι, xa ἕτερα πολλά " τὴν
H /
δὲ ἀλήθειαν σαφεστέραν εἰσόμεθα, ἂν τοὺς τύπους
χαταμάθωμεν. Τὰς γὰρ 3 μελλούσας ἐπιτελεῖσθαι ἐν
m r m 5 / , ὋΝ’ εἴ €
τῇ Καινῇ οἰχονομίας προλαδόντες προδιέγραψαν ot
τύποι ὡς τύποι - ἐλθὼν δὲ ἐπετέλεσεν αὐτὴν 6 Χρι-
, YY^ /, N /, 2 ^ / 5 5
στός. Ἴδωμεν τοίνυν χαὶ τοὺς τύπους ἐν ὀλίγοις " οὐδὲ
γὰρ ἅπαντα. διελθεῖν τὰ τῶν τύπων “ τοῦ νῦν χαι-
m 9 3 € NM L , , δ, χα
poU * ἀφ᾽ ὧν δὲ παραθήσομιαί τινα μαθόντες, καὶ τὰ λοι-
E c - L
πὰ εἴσεσθε. Βούλεσθε οὖν ἀπ᾽ αὐτοῦ τοῦ πάθους ἀρζό-
μεθα; Τί οὖν φησιν ὃ τύπος; Λαάύετε ἀρνίον κατ᾽ οἷ-
κίαν, καὶ θύσατε, χαὶ ποιήσατε ὡς προσέταξε χαὶ
3 , € ^Y τε ^ E] er 5 Y
ἐνομοθέτησεν.Ὁ δὲ Χριστὸς οὐχ οὕτως" οὐ γὰρ προσ-
τάττει τοῦτο γενέσθαι" ἀλλ᾽ αὐτὸς αὐτὸ γίνεται,
θυσίαν ἑαυτὸν xa προσφορὰν τῷ Πατρὶ προσενεγχών.
Ὅρα πῶς 6 μὲν τύπος ἐδόθη διὰ Μωυσέως, 4 δὲ
ἀλήθεια ἐγένετο διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ πάλιν ἐν τῷ
ὄρει Σινᾷ 1 τῶν Ἀμαληχιτῶν πολεμούντων Ἕδραίοις,
αἵ χεῖρες μὲν ἐστηρίζοντο τοῦ Μωῦσέως, αἰρόμεναι
ὑπὸ ᾿Ααρὼν καὶ "Oo ἑχατέρωθεν ἑστώτων " 6 δὲ Χρι-
στὸς παραγενόμενος, αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ τὰς χεῖρας 8 τεί-
* 3 .- ΩΝ 5^ n Y " 5.7
vac εἰχεν ἐν τῷ σταυῤῷ. Εἶδες πῶς ὁ μὲν τύπος ἐδί-
δοτο, ἣ δὲ ἀλήθεια ἐγίνετο ; Πάλιν ὃ νόμος ἔλεγεν "
᾿Ἐπιχατάρατος πᾶς ὃς οὐχ ἐμμένει ἐν πᾶσι τοῖς γε-
γραμμένοις ἐν τῷ βιδλίῳ τούτῳ * ἣ δὲ χάρις τί φησι;
Δεῦτε πρός με πάντες οἵ χοπιῶντες χαὶ πεφορτισμέ-
, M ^
νοι, χἀγὼ ἀναπαύσω δυὰς" x«i ὃ Παῦλος, Χριστὸς
τω , m τ
ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, γενόμε--
^ / -
vog ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα. ᾿Επεὶ οὖν τοσαύτης ἀπολε-
λαύχαμεν χάριτος xa ἀληθείας, παραχαλῶ,, μὴ διὰ
τὸ μέγεθος τῆς δωρεᾶς γενώμεθα δαθυμότεροι. Ὅσῳ
9 μεγξ ς τῆς ὥρεας γε με ea p- ερ L. j
, bh ,
γὰρ μείζονος ἠξιώθημεν τιμῆς, τοσούτῳ x«i πλείονός
2 2 τς - Dé 1 Ὅ 1 Χ ' 3s EM
ἐσμεν ἀρετῆς ὀφειλέται. Ὃ μὲν γὰρ μικρὰ εὐεργετη
θεὶς χἂν μικρὰ ἐπιδείξηται, * οὐ τοσαύτης καταγνώ-
ΜΠ ἡ 28 é TM * E! 5 , D
σεως ἄξιός ἐστιν" ὃ δὲ πρὸς τὴν ἀνωτάτω χορυφὴν
En -“ D -
τῆς τιμῆς ἀναδὰς, εἶτα χαμαίζηλα καὶ ταπεινὰ Eni -
^ Ἅ S o pm I y wA yv "
δεικνύμενος, πολλῷ μείζονος ἔσται χολάσεως ἄξιος.
᾿Αλλὰ μὴ γένοιτο περὶ ὑμῶν τοιαῦτα ὑποπτεῦσαί
ποτε. Πεποίθαμεν γὰρ ἐν Κυρίῳ, ὅτι πρὸς τὸν οὐρα-
à] m , m m ,
γὸν τὰς ψυχὰς ὑμῶν ἐπτερώσατε, xo τῆς γῆς ἀπανέ-
στητε; xal ἐν τῷ χόσμῳ ὄντες, οὐ τὰ τοῦ χόσμου

μεταχειρίζεσθε. "AXX' ὅμως χαὶ πεπεισμένοι, οὐ

b Savil. ὁρᾷς πῶς. Alii ὅρα πῶς.

* Sic Savil. et plurimi Mss. Morel. χαὶ ἡ διὰ τοῦ πνεὺ-
ματος υἱοθεσία ἡμῖν διδομένη δείχνυσιν.

ἃ Alii et Savil. μελλούσας τελεῖσθαι.

ὁ Alit et Savil. τοῦ παρόντος καιροῦ. Quidam ibidem

83
A

D

tuum, et vade in domum tuam. Viden' quo.

modo gratia per eum fiat? Veritatem. quoque vide.

Gratiam igitur, et hzec et quae ad. latronem spe-

ctant, et baptismatis donum, et Spiritus gratia per

ipsum data ostendunt; necnon alia. plurima : ve-

ritatem autem manifestius intelligemus, si figuras
didicerimus. Nam qui: in Novo Testamento dis- ^ Fisurz
pensenda erant, figurze prius ut figurz desceripse- Me --
rant; Christus autem veniens consummavit. Pau- Novo — im-
cis ergo figuras illas videamus. Neque enim omnia pct
ila recensere presentis est temporis; a paucis

qua nunc proferam cetera intelligetis. Vultis ab

ipsa passione incipiamus? Quid ait figura : Àc- Exod. τ.
cipite agnum per domos, et immolate, et facite ?-

ut precepit οἱ statuit Dominus. Christus vero

non sic; neque enim precipit hoc agere : sed 1pse

sese oblationem et hostiam Patri offert.

4. Vide quo pacto figura per Moysem data sit,
veritas autem. per Jesum Christum facta sit. Et
rursum in monte Sina, cum Amalecite contra
Hebrios pugnam committerent, manus Moysis
ab Aarone et Or utrinque extensze sustinebantur ;
Christus autem. ipse per sese manus extensas te-
nuitin cruce. Viden' quomodo figura data, veri-
tas autem facta sit? Rursus lex dicebat, Maledi- peut. 27.
ctus omnis qui non manet in iis que scripta ?0-
sunt in. libro hoc; gratia vero quid dicit? Fe- yup. τα.
nite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, ?9-
et ego reficiaia vos; et Paulus, Christus nos Gal. 3.13.
redemit de maledicto legis, factus pro nobis
maledictum. Quia igitur tanta. fruimur gratia et
veritate, obsecro ne propter doni magnitudinem
segniores evadamus. Quanto majori enim dignati
sumus honore, tanto majorem virtutem exhibere
tenemur. Nam qui parvis acceptis beneficiis parva
retulerit, non usque adeo culpandus est : qui vero
ad supremum honoris culmen ascendit, posteaque
vilia exiguaque rependit, longe majori erit sup-
plicio dignus. Sed absit, ne de vobis talia umquam
suspicemur. Confidimus enim in Domino, vos
animas vestras versus calum ceu alis quibusdam
extulisse, eta terra abstraxisse, ac dum in mundo
versamini, mundana non tractare. Attamen licet

tali instructi fiducia, non cessamus vos frequen-

ἀπὸ τῶν ὀλίγων OE τὸ πᾶν μαθόντες, τοὺς λοιποὺς εἴσεσθς.
f Savil. τῶν ἀμαληχιτῶν ἐπιστρατευόντων, αἱ χεῖρες.
& [ ἀνέτεινεν ἐν 7. στ, Savil. et Codd. nostri.]
a Sayil. οὐ τῆς αὐτῆς; et moX ἀνωτέρω.

S. JOANNIS CHRYSOST.

96
ter de iisdem ipsis monere. Nam et in externis il-
lis certaminibus non prostratos, non supinos ja-
centes , sed Strenuos, currentes, hortantur specla-
tores omnes. Hos enim semel a victoria exclusos,
qui nullo possint hortatu moti surgere, nevane la-
borent, sinunt decussos jacere : hic autem non de
vobis modo qui vigilatis, sed etiam de 115 qui col-
lapsi sunt, est aliquid. sperandum, si. resipiscere €
velint. Quamobrem nihil non. agimus, rogantes,
hortantes, exprobrantes, increpantes, laudantes,
ut vestram salutem operemur. Ne itaque frequen-
tiorem ad probam vitam hortationem zgre feratis.
Non enim ita loquimur ut vos in desidize crimen
vocemus, sed bona spe fulti monemus. Neque ad
vos solum, sed ad nos etiam spectant et hiec et quae
postea dicentur : etenim. nos quoque hac egemus
doctrina. Etiamsi enim a nobis dicantur, nihil ta-
men vetat quominus hzc nos etiam attingant.
Sermo namque peccatis obnoxium corrigit; pro-
bum vero ac scelere vacuum ab eo longius addu-
cit. Neque cnim nos a peccatis puri sumus. Com-
munis est medicina, remedia omnibus prostant ;
sed curatio non communis est, licet usus singulo-
rum arbitrio permittatur. Quapropter is qui ut
par est remedio utitur, valetudinem recuperat ;
qui vulneri remedium non admovet, malum au-
get, et ad deteriorem finem vergit. Ne itaque mc-
dicinam zgre feramus; imo potius gaudeamus,
51 doctrine modus acerbum inferat dolorem : nam
suavissimum postea nobis fructurm& afferet. Nihil
ad hoc non agamus, ut a plagis et vulneribus, quae
peccati dentes animze infligunt, liberi, ad zeter-
nam vitam profieiscamur; ut Christi conspectu
digni, ne ultricibus immanibusque potestatibus
illo die tradamur, sed illis quie nos ad. caelorum
hereditatem. inducant, quze proparata 115. est qui
diligunt illum : quam utinam nos omnes conse-
quamur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, eui gloria et impertuin in. secula seculo-
rum. Ámen.

£2

b Alii ἀνόητα ποιοῦντες.
« Alit et Savil. γίνεται ὁ μὲν γὰρ θέλων δεόντως μετα-

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.:

παυόμεθα συνεχῶς τὰ αὐτὰ παραχαλοῦντες. Emet xol
ἐν τοῖς ἔξωθεν ἀγῶσιν, οὐ τοὺς ἀναπεπτωχότας, οὐδὲ
τοὺς ὑπτίους χειμένους, ἀλλὰ τοὺς ἐνεργοῦντας,, τοὺς
ἔτι τρέχοντας ἅπαντες προτρέπονται οἵ θεαταί. "Em
ἐχείνων μὲν γὰρ ὡς P ἀνόνητα πονοῦντες, xal οὗ δυ-
γάμενοι διὰ τῶν παραχλήσεων αὐτοὺς ἀναστῆσαι,
ἀποῤῥαγέντας καθάπαξ τῆς νίκης, οὕτω παύονται
χκαταγινῴώσχοντες᾽" ἐνταῦθα δὲ οὐκ ἐφ᾽ ὑμῶν μόνον
τῶν νηφόντων, ἀλλὰ χαὶ ἐπὶ τῶν ἀναπεσόντων, εἰ
βουληθεῖεν μεταβαλέσθαι, ἔστι τι προσδοχῆσαι χρη-
στόν. Διὸ χαὶ πάντα πράττομεν, παραχαλοῦντες, ὀνει-
δίζοντες, προτρέποντες, ἐπαινοῦντες, ὥστε τὴν ὕμε-
τέραν πραγματεύσασθαι σωτηρίαν. Μὴ τοίνυν τὴ
συνεχεῖ τὴ περὶ τῆς πολιτείας δυσχεράνητε παραινέ-
σει. Οὐ γὰρ ῥᾳθυμίαν κατεγνωχότων ἐστὶ τὰ λεγόμενα,
ἀλλὰ χρηστὰς σφόδρα ἐλπίδας ἐχόντων περὶ ὑμῶν.
Οὐ πρὸς ὑμᾶς δὲ μόνον, ἀλλὰ xo πρὸς ἡμᾶς τοὺς λέ-
γοντας ταῦτα εἴρηται χαὶ εἰρήσεται " καὶ γὰρ xal αὖ-
τοὶ τὴς αὐτῆς δεόμεθα διδασχαλίας. Εἰ γὰρ καὶ παρ᾽
ἡμῶν λέγεται, ἀλλὰ χαὶ πρὸς ἡμᾶς οὐδὲν χωλύει
ταῦτα λέγεσθαι. "lov μὲν γὰρ εὑρὼν ὑπεύθυνον ὄντα,
ὃ λόγος διωρθώσατο, τὸν δὲ ἐχτὸς καὶ ἀπηλλαγμένον,
ὡς ποῤῥωτάτω πάλιν ἀπήγαγεν. Οὐδὲ γὰρ αὐτοὶ τῶν
ἁμαρτημάτων ἐσμὲν καθαροί. Ἥ τε οὖν ἰατρεία κοινὴ,
τά τε φάρμαχα ἅπασι πρόχειται ἣ δὲ θεραπεία λοι-
πὸν οὐ χοινὴ, ἀλλὰ παρὰ τὴν τῶν χρωμένων προαί-
ρεσιν “ γίνεται. Διὸ καὶ ὃ μὲν δεόντως μεταχειρίσας τὸ
φάρμαχον, ἀπώνατό τι τῆς θεραπείας " ὃ δὲ μὴ ἐπιθεὶς
τῷ τραύματι, μεῖζον εἰργάσατο τὸ xaxóv, καὶ εἰς τὴν
χαλεπωτάτην χατέστρεψε τελευτήν. Μὴ τοίνυν ἀλγῶ-
μεν ἰχτρευόμενοι, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον χαίρωμεν, κἂν
πικρὰς φέρη τὰς ὀδύνας τῆς διδασχαλίας ἢ μεθοδεία *
πολὺ γὰρ ἥδιστον ἡμῖν ὕστερον ἐπιδείξεται τὸν χαρ--
πόν. Πάντα οὖν εἰς τοῦτο πράττωμεν, “ ὅπως καθα-
ροὶ τραυμάτων xo πληγῶν, ἃς οἱ τῆς ἁμαρτίας ὀδόν -
τες ἐντιθέασι τὴ ψυχῇ , εἰς τὸν αἰῶνα ἀπάρωμεν ἐκεῖ-
γον, ἵνα ἄξιοι τὴς ὄψεως γενόμενοι τοῦ Χριστοῦ; μὴ

8, ταῖς τιμωρητιχαῖς χαὶ ἀποτόμοις δυνάμεσι χατὰ τὴν
A ἡμέραν παραδοθῶμεν ἐχείνην, ἀλλὰ ταῖς δυναμέναις

πρὸς τὴν χληρονομίαν εἰσαγαγεῖν ἡμᾶς τῶν οὐρανῶν,

τὴν ἡτοιμασμένην τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν "jg γένοιτο

πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ

Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα xot τὸ κράτος
- m , τ᾿

εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

χειρίσαι-
4 Sic Savil.; at Morel, πράττωμεν καὶ λέγωμεν.

IN JOANNEM HOMIL. XV. ἃ]. xiv.

OMIAIA ιε΄.

HOMILIA XV.

Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε * ὃ μονογενὴς Υἱὸς, 6 ὧν B 18. Deum nemo vidit unquam : Unigenitus

m - ra Ζ
εἰς τὸν χόλπον τοῦ Πατρὸς, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο.

"gto " m— ͵7 -Ὁ Ὕ -
Τῶν ὀνομάτων καὶ τῶν ῥημάτων τῶν ἐν ταῖς Voa-
» 7, τὸς e ) ac D 5 Q9 M é T
φαῖς χειμένων, οὖχ ἁπλῶς ἡμᾶς ὃ. Θεὸς ἐπακούειν
M D Ld y εἰ -—
βούλεται, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς τῆς συνέσεως. Διὰ τοῦτο
-- εὖ - /
ὃ μὲν μαχάριος Δαυὶδ πολλαχοῦ τῶν ψαλμῶν προέ-
ΩΝ ΄ ^ M ΜΝ . 5
γρᾶφε τῶν ἑαυτοῦ τὸ, Eig σύνεσιν, xai EAeyev* "Arco-
/ X. ἅν , M Ww. M 0 -
κάλυψον τοὺς ὀφθαλμούς μου, καὶ κατανοήσω τὰ θαυ
es mM M ,
μάσια £x. τοῦ νόμου σου. Mex δὲ τοῦτον xaX ὃ τούτου
ic ὑποτιθεὶς δείκνυσιν, "ὅτι δεῖ καθάπερ ἀργύ
παῖς ὑποτιθεὶς δείχνυσιν, “ὅτι δεῖ χαθάπερ ἀργύριον
ἐχζητεῖν τὴν σοφίαν: μᾶλλον δὲ ὑπὲρ χρυσίον αὐτὴν
ἐχζητεῖν τὴν σοφίαν" μᾶλλον δὲ ὑπὲρ χρυσ i
RJ 9 /
ἐμπορεύεσθαι. Καὶ ὁ Κύριος δὲ τοῖς ᾿Ιουδαίοις παραι-
e * E e τι Ἀν ua
γῶν τὰς I ραφὰς ἐρευνᾶν, ἐπὶ πλέον ἡμᾶς εἰς ζήτησιν
Wo: MEE S ' e 5 y E] 10 we
ἐνάγει. Οὐχ ἂν γὰρ οὕτως εἶπεν, εἴ γε αὑτοθεν xat. ex
- Y c ,
πρώτης αὐτὰς καταλαθεῖν δυνατὸν ἠν τῆς ἀναγνώσεως.
τῇ" d Y JL 35 / E
T5 γὰρ £v μέσῳ κείμενον, καὶ πρόχειρον, οὐδείς gu
Y /
ἂν ἐρευνήσαιτο, ἀλλὰ τὸ συνεσχιασμένον, xal μετὰ
ct vo 3 1 e H
πολλῆς εὑρισχόμενον τῆς ζητήσεως. Διὰ τοῦτο xot θη-
5 Cx ῪΛ S Xon ey
σαυρὸν χεχρυμμένον αὐτὰς elvat φησι, πρὸς τὴν ζή-
e ccs , Io NY - » e n
τησιν ἡμᾶς διεγείρων. 'Γαῦτα δὲ ἡμῖν εἴρηται, ἵνα μὴ
ἁπλῶς μηδὲ ὡς ἔτυχε προσδάλλωμεν τοῖς τῶν Γρα-
m € bd M
φῶν ῥήμασιν, ἀλλὰ μετὰ ἀχριδείας πολλῆς. Ei μὲν
γὰρ ἀνεξετάστως τις ἐπαχούσειε P τῶν λεγομένων ἐν
αὐταῖς, καὶ δέξαιτο πάντα οὕτως ὡς εἴρηται χατὰ τὸ

γράμμα, πολλὰ τὰ ἄτοπα ὑποπτεύσει περὶ τοῦ Θεοῦ.

Καὶ γὰρ καὶ ἄνθρωπον αὐτὸν εἶναι, καὶ ἀπὸ χαλχοῦ
,
συνεστάναι, καὶ ὀργίλον, καὶ θυμώδη, xol πολλὰ ἔτι
, , 2 c N/ / [3 $i t
τούτων χείρονα περὶ αὐτοῦ δέξεται δόγματα. Ei δὲ τὸν
νοῦν “τὸν ἐν τῷ βάθει χείμενον χαταμάθοι, πάσης
ταύτης ἀπαλλαγήσεται τῆς ἀτοπίας. ᾿Επεὶ xat τὸ νῦν
- M *
προχείμενον ἡμῖν ἀνάγνωσμα χόλπον φησὶ τὸν
Θεὸν ἔχειν, ὅπερ σωμάτων ἐστὶν ἴδιον. Ἀλλ᾽ οὐδεὶς
e e ,
οὕτω μέμιηνεν, ὥστε σῶμα ὑποπτεῦσαι τὸν ἀσώματον
* 3 b - , es.
εἶναι. Ἵν᾽ οὖν ἀξίως τῆς πνευματιχῆς ἐννοίας τὸ πᾶν
πὶ , , »y ^ , ,
ἐκλάδωμεν, φέρε ἄνωθεν τὸ χωρίον διερευνησώμεθα.
Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε. "Ex ποίας ἐπὶ τοῦτο ἦλ-
θεν ἀχολουθίας 6 εὐαγγελιστής ; Δείξας πολλὴν τῶν
e e * ET or 6
τοῦ Χριστοῦ δωρεῶν τὴν ὑπερδολὴν, ὡς elvat τὸ μέσον
D t ,
ἄπειρον τούτων τε χαὶ τῶν διὰ Μωύσέως οἰκονομηθέν-
, ^ M cS EÀ Ld ^ δ
των, θέλει λοιπὸν χαὶ αἰτίαν εὔλογον τῆς διαφορᾶς
- - /,
εἰπεῖν. "Exeivoc μὲν γὰρ ὑπηρέτης ὧν, ταπεινοτέρων
ἐπ ,
γέγονε πραγμάτων διάχονος" οὗτος δὲ Δεσπότης, χαὶ
^ ν᾽ m ,
βασιλεὺς, καὶ βασιλέως Υἱὸς ὧν, τὰ πολλῷ μείζονα

^ Quidam ὅτι og zi χαθάπερ θησαυρὸν ἐξερευνῶν. o)

ἂν εἶπεν) ἐρευνᾶτε. εἴγε αὐτόθεν.

Filius , qui est in sinu Patris , ipse enarravit.

1. Non ea est Dei voluntas , ut. sacrae Scri-
pture nomina tantum et verba audiamus ,
sed ut. cum multa prudentia intelligamus. 1deo
beatus David plerumque sic Psalmos suos inscri-

psit, Zn intellectum , et dicebat : Revela. ocu- Γ αὶ. 18.

5 - .7" ον
los meos , et considerabo mirabilia de lege tua. "'

Post ipsum filius ejus docet, sapientiam quasi Prov. :6.

Η : 6
argentum exquirendam esse; imo plusquam au- '?

rum comparandam. Dominus vero Judzos horta-
tur, ut scrutentur Scripturas, ad majoremque
nos inducit perquisitionem. Neque enim sic lo-
quutus fuisset, si statim a prima lectione hac
intelligi possent. Quod enim in medio positum
statim. percipitur, nemo scrutatus fuerit; sed id
tantum quod obscurum est et multo eget exami-
ne. Ideo thesaurum absconditum Scripturas esse
dicit, ut ad. inquisitionem nos excitet. IIzc au-
lem ideo dixit, ut ne obiter et perfunctorie Scri-
pture verba aggrediamur, sed cum accuratione
multa. Si quispiam enim sine examine ejus dicta
audiat, et omnia secundum literam accipiat, ab-
surda multa de Deo suspicabitur. Nam illum ho-
minem esse , et aeneum , iracundum , furibundum
putabit, et his deteriora de illo dogmata excipiet.
Si vero profundam ejus mentem edidicerit, ab-
surdis hujusmodi opinionibus liber erit. Nam. in
hac proposita lectione Deus dicitur sinum habere,
quod est corporibus proprium. At nemo ita stul-
tus est, ut incorporeum corpus esse putet. Ut ita-
que omnia spirituali sensu percipiamus , age
aluus hune locum exploremus. Deum nemo
vidit unquam. Ex. qua illud consequentia. evan-
gelista dicit? Postquam | ostenderat. tantam illain

p donorum Christi magnitudinem, et quam im-

menso hac discrimine illa qu a Moyse dispen-
sata fuerant superarent, vult demum consenta-
neam differentiz causam aperire. Hle enim servus
cum esset, humiliorum rerum minister fuit ; hic
vero Dominus, rex, regis Filius, longe. majora
nobis attulit, qui cum patre semper est et. videt
eum perpetuo. Propterea h»c intulit, Deum

b Morel. τῶν ἐμρερομένων. Savil. τῶν λεγομένων.

9. Alii τῶν» ἐν τῷ βάθει χειμένων.

S.

9e

nemo vidit unquam. Quid ergo dicemus vocalis-

Is2i.6. 1. simo lsaie dicenti: Fidi Dominum sedentem
super solium excelsum et elevatum ὃ quid
Joanni testificanti ipsum hzc dixisse , quando vi-

dit gloriam ejus? quid Ezechieli? nam et ipse su-

per Cherubim sedentem illum vidit : quid Danieli,

7: 9: qui et ipse dicit, JZntiquus dierum sedit? quid
Evod.33. etipsi Moysi dicenü , Ostende mihi gloriam
Ὁ Deus sc. dris ut manifeste videam te? Jacob vero hinc
cundum nu- appellationem | aecepit, Israel — vocatus : Israel
Mn ἢ nim, videns Deum, significat. Alii quoque
nemine vi-]psum viderunt. Quid ergo Joannes ait, Deum
755a — nemo vidit unquam? Ut ostenderet illa omnia
attemperationem quamdam esse , non nude sub-

stanti: visionem. Nam si ipsam naturam vidis-

sent, non diverso vidissent modo. Simplex enim

illa est, sine figura , sine compositione, incircum-

scripta; non sedet, non stat, non ambulat. Hac

quippe omnia ad corpora pertinent. Quomodo au-

tem sit, ipse solus novit. Et hoc per prophetam

Osee τα. quemdam ipse Deus et Pater declaravit. £go, in-
Ju quit, visiones multiplicavi, et in manibus pro-
phetarum.assimilatus sum ; 1d est, Me attem-

peravi, neque id quod eram apparui. Quia enim

Filius ejus in vera carne nobis adventurus erat,

jam olim illos exercitabat, ut Dei substantiam

viderent , quantum videre poterant. Nam id quod

Deus est, non modo prophetz, sed nec angeli nec
archangeli vident : sed si interroges illos, nihil de
substantia respondentes audies, sed tantum canen-

Euc. 2. 14. 165; Gloria in excelsis Deo et in terra pax , in
hominibus bona voluntas. Si a Cherubinis et
Seraphinis aliquid ediscere velis , mysticum san-

Isai. 6. 3. ctificationis melos audies, et, Pleni sunt celi et
terra gloria ejus. Si supernas virtutes perconte-

ris, nihil aliud comperies, nisi totum illis opus

Pl. 148. 6556. Deum laudare : Laudate, inquit, eum,
τῷ omnes virtutes ejus. Solus ergo Filius ipsum videt,
itemque Spiritus sanctus. Creata quippe natura
quomodo increatum videre possit? Nam si incor-

poream quamlibet virtutem , etsi ea creata sit,

clare conspicere nequimus , et hoc sepe in ange-

lis ostensum est , multo minus incorpoream et non

factam naturam videre poterimus. ldeo Paulus

ι. Tis. 6, quoque ait : Quem. nemo hominum vidit , ne-
16.

JOANNIS CHRYSOST.

Dan.

sub- e

^ Savil. διηνεκῶς. διὰ τοῦτο ἔλεγε, θεόν. Levissimum
est discrimen.

bh Savil. «zi τῷ Ἰωάννη δὲ μαρτυροῦντι.

« Alii et Savil. προφήτου τινὸς ἔλεγεν ἐμφαίνων. Eadem
ipsa sententia est.

4 Aliiet Savil. δόξαν δὲ ἐν ὑψίστοις δνχπέμποντας τῷ

ARCHIEP.

85
A

b

CONSTANTINOP.

ἡμῖν ἐχόμισε, συνὼν ἀεὶ τῷ Πατρὶ, καὶ δρῶν αὐτὸν
ἃ διηνεχῶς. Διὸ χαὶ οὕτως ἐπήγαγε λέγων " Θεὸν οὐ-
δεὶς ἑώρακε πώποτε. "Tt οὖν ἐροῦμεν τῷ μεγαλοφωνο-
τάτῳ Ἡσαΐᾳ λέγοντι" Εἶδον τὸν Κύριον καθήμενον
ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ χαὶ ἐπηρμένου ; P τί δὲ τῷ ᾿Ιωάννῃ

D

προσμαρτυροῦντι αὐτῷ ὅτι ταῦτα εἰπεν, ὅτε εἰδε τὴν
δόξαν αὐτοῦ; τί δὲ τῷ Ἰεζεχιήλ; καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς
- POR Y cC € ῃ , YEN CEST / ^Y A oc
ἐπὶ τῶν Χερουόὶμ. καθήμενον αὐτὸν Op * τί δὲ χαὶ τῷ
Δανιήλ; καὶ γὰρ χαὶ οὗτός φησιν: Ὃ παλαιὸς τῶν
- 3 / Jo 5. ὦ e: t - / 4
ἡμερῶν ἐκάθητο " τί δὲ xol αὐτῷ τῷ Μωύσεϊ λέγοντι
Δεῖξόν μοι τὴν δόξαν σου ὅπως γνωστῶς ἴδω σε; Ὁ
δὲ Ἰαχὼδ xoi ἀπὸ τούτου τὴν προσηγορίαν ἔλαύε,
Ἰσραὴλ ἐπικληθείς - Ἰσραὴλ γὰρ ὃ τὸν Θεὸν δρῶν ἐστι.
Καὶ ἕτεροι δὲ αὐτὸν ἑωράκασι. Πῶς οὖν ὃ ᾿Ιωάννης
εἶπε, Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε; Δηλῶν ὅτι πάντα
ἐχεῖνα συγχαταθάσεως 7j, οὖκ αὐτῆς τῆς οὐσίας γυ-
P y Et ^N ^ Δ er à /, 5 “᾿ ὃ
υνῆς ὄψις. Ei γὰρ αὐτὴν ἑώρων τὴν φύσιν, οὐχ ἂν δια-
/ ΡΝ D / € ^ , ὶ E] /
φόρως αὐτὴν ἐθεάσαντο. ᾿Απλὴ γάρ τις xot ἀσχημάτι-
στος αὕτη, καὶ ἀσύνθετος, καὶ ἀπερίγραπτος, οὐ xá-
θηται, οὐδὲ ἕστηχεν, οὐδὲ περιπατεῖ. 'Γαῦτα γὰρ πάντα
, τ is 4, 0*5 ^7 / Y ΡΒ
σωμάτων. Πῶς δέ ἐστιν, αὐτὸς οἰδὲ μόνος. Kat τοῦτο
διὰ “προφήτου τινὸς ὃ Θεὸς xal Πατὴρ ἐμφαίνων ἔλε-
3 ^ yid M 2 / MN r9 E M
qev^ ᾿Εγὼ δράσεις, φησὶν, ἐπλήθυνα, καὶ ἐν χερσὶ
προφητῶν ὡμοιώθην" τουτέστι, συγχατέδην, οὐ τοῦτο
ὅπερ ἤμην ἐφάνην. ᾿πειδὴ γὰρ ἔμελλε αὐτοῦ ὃ Υἱὸς
e ἤμην ἐφάνη à γὰρ &

, ci bd Χ , - ὩΣ Ν
; δι᾿ ἀληθινὴς σαρχὸς φανήσεσθαι ἡμῖν, ἄνωθεν αὐτοὺς

ἡμναζεν δρᾶν τοὺ CoU τὴν οὐσίαν, ὡς αὐτοῖ
προεγύμναζεν δρᾶν τοῦ Θεοῦ τὴν οὐσίαν, ὡς ς
Y - ^ t ,
δυνατὸν ἦν ἰδεῖν. Ἰὑπεὶ αὐτὸ ὅπερ ἐστὶν ὃ Θεὸς, οὐ μό-
τ $533? 2 NV Y τὸ Y CRT SA
voy προφῆται, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄγγελοι εἰδον, οὗτε ἀρχάγγε-
M (v
λοι * ἀλλ᾽ ἐὰν ἐρωτήσῃς αὐτοὺς, ἀχούσῃ περὶ μὲν τῆς
2 I" Y [
οὐσίας οὐδὲν ἀποχρινομιένους, “Δόξα δὲ ἐν ὑψίστοις,
/ NN e - Δ ΟΞ n m 2-4 5 "
μόνον ἄδοντας, τῷ Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη; ἐν dv-
- - ^ e
θρώποις εὐδοχία. Κἂν παρὰ τῶν Χερουδὶμ., ἢ τῶν
Σεραφὶμ. ἐπιθυμήσῃς τι μαθεῖν, τὸ μυστιχὸν τοῦ ἁγια-
mM lá 5 , ^oc , ^ N M
σμοὺ μέλος ἀχούση,, χαὶ ὅτι Πλήρης ὃ οὐρανὸς, xot
c Lr cC 5 M , / /
ἣ γὴ τῆς δόξης αὐτοῦ. Ἂν τὰς ἀνωτέρω δυνάμεις ἐξε-
» ἂν ὦ ΝΜ -
τάσης, οὐδὲν ἄλλο εὑρήσεις, ἢ ὅτι ἕν ἔργον αὐταῖς
5 εὖ 5 - ' / ? - hy BN ^ ο7ὦἫὝο
ἐστὶ τὸ αἰνεῖν τὸν Θεόν" Αἰνεῖτε γὰρ αὐτὸν, φησὶ, πᾶ--
σαι o δυνάμεις αὐτοῦ. Νόνος οὖν αὐτὸν δρᾷ ὃ Yioc,
e e Ὁ M L
χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ “ἅγιον. Ἢ γὰρ χτιστὴ φύσις ἅπασα
e » N c -
πὼς xai ἰδεῖν δυνήσεται τὸν ἄχτιστον ; Et γὰρ ἁπλῶς
c e , "n
τῆς ὁποιασοῦν ἀσωμάτου δυνάμεως, καίτοι γε γενητῆς
n EM
οὔσης, οὗ δυνάμεθα δέξασθαι lOccplav σαφῆ, καὶ
τοῦτο πολλάκις ἐπὶ τῶν ἀγγέλων ἐδείχθη * πολλῷ
ev Dd NX » , Y E] , g 3- ἐξ Δ X
μᾶλλον τῆς xa ἀσωμάτου xat ἀγενήτου ὅ οὐσίας. Διὰ
ρεῷ.... εἰρήνην-.... χαὶ εὐδοχίαν.
* Alii et Savil. ἅγιον. ἡ γάρ.... δύναται τὸν ἄκτιστον.
Morel. τὸ δὲ χτιστῆς φύσεως ὃν, πῶς xat. [Paulo ante μόνος
ὉΣ αὐτόν Savil, et Codd. cit.]

f Morel. θεωρίαν ὅλως.
& Morel, οὐσίας. οὕτως αὐτὸ ἐμφαίνων «zt Παῦλος.

IN JOANNEM HOMIL.

^

D

, ΠῚ ὗν,
'Ap' οὖν τῷ Πατρὶ μόνῳ ἀὲ ἐξαί-
ρετον τοῦτο πρόσεστι, τῷ δὲ Yío οὐχέτι ; ᾿Απαγε΄

τοῦτο xat ὃ Παῦλός φησιν, Ὃν εἶδεν οὐ

Ν ὦ

οὐδὲ ἰδεῖν δύναται.

^ , ,
εἰς ἀνθρώπων,

ἀλλὰ xa τῷ " Υἱῷ. Ὅτι δὲ καὶ αὐτῷ, ἄκουε Παύλου

τοῦτο δηλοῦντος, καὶ λέγοντος * Ὅς ἐστιν εἰκὼν τοῦ
Θεοῦ τοῦ ἀοράτου. Ὃ δὲ τοῦ ἀοράτου εἰκὼν ὧν, καὶ
αὐτὸς ἀόρατος" ἐπεὶ οὐχ ἂν εἴη εἰκών. Ei δὲ ἀλλαχοῦ
φησι, Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρχὶ, μὴ θαυμάσης " ὅτι ἣ
φανέρωσις διὰ τῆς σαρχὸς, οὐ μὴν κατὰ τὴν οὐσίαν
γέγονεν. "

» x M - R4 ^ 4 nU. D
ποις, ἀλλὰ xai ταῖς ἄνω δυνάμεσι, δείκνυσιν ὃ Παῦ-

TEMO C. SU ETE GUNT, | e / 5 ,
* Tt Ott Xt aUTOG «00206 Qu μονὴν ἀνθρω-

λος. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι ᾿Ιϊφανερώθη ἐν σαρχὶ, ἐπήγαγε,
J x,
ὅτι Ὥφθη ἀγγέλοις.

J^ -

“Ὥστε xat τοῖς Syl τότε ὥφθη , ὅτε σάρκα πε-
ριεθάλετο᾽ πρὸ τούτου δὲ oU ἑώρων αὐτὸν οὕτως,
ἐπειδὴ xa αὐτοῖς ἀόρατος ἣ οὐσία ἦν. Καὶ πῶς, φησὶν,
ὃ Χριστὸς εἶπεν, Μὴ χκαταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν
τούτων * λέγω γὰρ ὑμῖν, ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν διαπαν-
τὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρός μου τοὺ ἐν οὐ-

- rg, £ ' , ^N y V 5
ρανοῖς: Τί γάρ; καὶ πρόσωπον ὃ Θεὸς ἔχει, xot ἐν
οὐρανοῖς περιγέγραπται; Ἀλλ᾽ ox ἄν τις οὕτω μανείη,
cr -— 5... ES τ, ΣΌΝ ἃ ' /
ὥστε ταῦτα εἰπεῖν. Tt ποτ᾽ οὖν ἐστι τὸ λεγόμενον ;
"come cer λέ "S M , H 0 M PE NI
Ὥσπερ ὅταν λέγη: Μαχάριοι ot χαθαροὶ τῇ καρδίᾳ,
c ^, M ^ N » M mt νὰ »
ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται: τὴν κατὰ διάνοιαν ὄψιν

i -
φησὶ, τὴν ἡμῖν δυνατὴν, xol τὴν ἔννοιαν τὴν περὶ

m er - -
Θεοῦ - οὕτω xol “ἐπὶ τῶν ἀγγέλων εἰπεῖν ἐστιν, ὅτι

A A LU »
διὰ τὴν καθαρὰν αὐτῶν xal ἄγρυπνον φύσιν οὐδὲν
, E e
ἕτερον, ἀλλ᾽ ἢ τὸν Θεὸν ἀεὶ φαντάζονται. Διὰ τοῦτο
χαὶ αὐτὸς πάλιν φησὶν, Οὐδεὶς γινώσχει τὸν Πατέρα,

, X "ec X
εἰ μὴ ὃ Υἱός. Τί οὖν ; πάντες ἐν ἀγνοίᾳ ἐσμέν; Μὴ
γένοιτο" ἀλλ᾽ οὕτως οὐδεὶς οἶδεν ὡς ὃ Ytóc. “Ὥσπερ
e io 9 UN b ΐ λλοὶ δὲ λιν S c E
οὖν εἰδον αὐτὸν "ol πολλοὶ χατὰ τὴν ἐγχωροῦσαν αὖ-
Στ » M NY TEL 9589€ 5 , s er M
τοῖς ὄψιν, τὴν δὲ οὐσίαν οὐδεὶς ἐθεάσατο οὕτω xol
- 0» , M M N M NY VM 58V
νῦν ἴσμεν πάντες μὲν τὸν Θεὸν, τὴν δὲ οὐσίαν οὐδεὶς
τ τις ὶ
οἶδεν 0 τι ποτέ ᾿ἐστιν, εἰ μὴ μόνος ὃ γεννηθεὶς ἐξ
αὐτοῦ. Γνῶσιν γὰρ ἐνταῦθα τὴν ἀχριδῇ λέγει: θεωρίαν
d Y Da Y ͵ e c A y.
τε χαὶ χατάληψιν, xot τοσαύτην ὅσην ὃ Πατὴρ ἔχει
Ἁ ου -
περὶ τοῦ Παιδός. Καθὼς γὰρ γινώσχει με ὃ Πατὴρ :
- ^, A , M , ^ M ἣν M
zm Lptov τὸν Πατέρα. Διὸ χαὶ ὃ τὰ το wea
sie μεθ᾽ ὅσης φθέγγεται “ τῆς περιουσίας. Εἰπὼν γὰρ,
ὅτι Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε, 00x εἶπεν, ὅτι ὃ Υἱὸς
ἰδὼν ἐξηγήσατο, ἀλλ᾽ ἕτερόν τι πλέον τοῦ ἰδεῖν ἔθη.--
^ ον m e
χεν, εἰπὼν ὅτι Ὃ ὧν ἐν τῷ χόλπῳ τοῦ Πατρός. Τοῦ

M] - em φῶ EU

γὰο ἰδεῖν τὸ χαὶ ἐν τῷ χόλπῳ ἐνδιαιτᾶσθαι πολλῷ
΄, / € 1 τ "5

πλέον ἐστίν. Ὃ μὲν γὰρ ἁπλῶς δρῶν, οὐ πάντως

3; ΠΣ πη / N e ». SENS E
(X. OVOT, τοῦ φαινομένου τὴν γνῶσιν ἔχει Ο ὃὲε τοις

,
χόλποις ἐνδιατρίδων, οὐδὲν ἀγνοήσειέ oce. Ἀχούων

h Alii υἱῷ. ἄχουξ τοίνυν αὐτοῦ τὰ πρότερα εἰρηχότος λέ-
“οντος, et in sequentibus quoque verbo tenus variant,

a Savil. ἐπὶ τῶν ἀγγέλων ἐχληπτέον,

^ Morcl. οἱ προρῆται, 5.1], οἱ πολλοί.

xv, al. xiv. 99

que videre potest. Soline igitur Patri hoc prieci-

puum competit, non autem Filio? Apage: etiam
E Filio inest. Quod et illi insit, audi Paulum decla-
rantem : Qui est imago Dei invisibilis. Qui au-
tem invisibilis imago est, et ipse invisibilis est ;
alias non esset imago. Quod si alibi dicat: Deus
manifestatus esL in carne; ne mireris : nam

86

manifestatio per carnem , non secundum essentiam
facta est. Siquidem. ipsum | invisibilem esse, non
modo hominibus, sed etiam supernis virtutibus ,
ostendit Paulus. Cum dixisset enim, Manifesta-
tus est in carne , subdidit, Fisus est angelis.

2. ftaque tunc angelis visus est, cum carnem
induit : antea autem ipsum non ita videbant, si-
quidem substantia ipsis invisibilis erat. Et quo-
modo, inquies, dicit Christus, /Ve contemnatis
unum ex his pusillis : dico enim vobis, quod
angeli eorum semper vident faciem Patris
mel; qui in ccelis est? Quid enim? num faciem
habet Deus, et in calis eircumseribitur? Verum
nemo ita insaniat, ut hzc dieat. Quid ergo nunc
dicitur? Quemadmodum cum ait: Zeati mundo
corde, quoniam ipsi Deum videbunt; de illa
quae secundum mentem est visione loquitur, nobis
possibili, et de cogitatione Deum respiciente: sic
et de angelis. dicendum est, ipsos per puram et
vigilem naturam. suam nihil aliud, quam Deum,
semper imaginari. Ideo ipse quoque ait, /Vemo
novit Patrem, nisi Filius. Quid igitur? omnes-
ne in ignorantia sumus? Absit : sed nemo sic no-
vit, ut Filius. Ut igitur mulü pro captu suo
ipsum viderunt, substantiam vero nemo vidit;
sic et nunc omnes Deum novimus, substantiam
vero ejus quae sit nemo novit, nisi is qui ex ipso
natus est. Cognitionem enim hic dicit certam vi-
sionem et comprehensionem, talemque qualem
Pater de Filio habet. Sicut enim cognoscit me
Pater, inquit, et ego cognosco Patrem. Qua-
propter vide eum quanta securitate loquatur evan-
gelista. Cum dixisset enim, Deum. nemo vidit
umquam, non addidit, Filius qui vidit, narra-
vit; sed aliquid aliud amplius, quam videre, po-
suit, cum dixit, Qui est in sinu Patris : multo
enim amplius quam videre, est esse in sinu Patris.
Nam qui solum videt, non accuratam omnino rei
visae cognitionem habet : qui autem im sinu ver-

c Morel. τῆς ἀχριθείας. 5 Savil. et Mss. τῆς περιουσίας
d Sic alii et Savil. Morel. ἕν᾽ οὖν ἀχούων ὅτι 020255... ὃ

υἱὸς, μηδαμῶς λέγης.

Coloss. τ.
15.

Y. Pm.

Matth.
Io.

18.

Matth. 5
8.

Matth.
27,

LI.

Joan.
15.

Christus
quod in si-
nu Patris
sil, accurate
Patrem no-
vit.

Joan.

Exod. 3.
M.

1o.

15. et 6.46.

100 S. JOANNIS CHRYSOST.

satur, nihil ignoraverit. Ne ergo audiens, /Vemo

nopit Patrem, nisi Filius, dicas, Si amplius

quam alii novit, at non novit quantus sit; ideo

evangelista dicit ipsum in sinu Patris versari;

ipseque Christus se tantum. illum nosse dicit,

quantum Pater Filium. Contradicentem ergo in- E
terroga : cognoscitne Pater Filium? Respondebit,
Etiam, nisi insaniat. Deinde interrogare pergamus:
Accuratane vislone et cognitione ipsum novit et
videt, ac quidnam sit plane cognoscit ? Illud etiam
fatebitur. Hinc. collige acuratam Filii de Patre co-
gnitionem. Tpse namque dixit, Sicut novit me Pa-
ter, ita el ego cognosco Patrem; et ahbi, Deum
nemo vidit, nisi qui est ex Deo. Ideo, ut dixi,
evangelista sinum. commemorat, omnia hoc uno
verbo nobis declarans, quod multa sit substantiz
cognatio et unitas; quod omnino par sit utrinque
cognitio, quod par potestas. Non enim aliquem
alterius substanti:e Pater im simu. habuerit : neque
ille auderet, si servus et ex aliorum numero esset,
in sinu Patris versari : hoc enim veri filii. tantum
est, qui multa fiducia cum patre utatur, nihilque
minus quam ille habeat. Vis oternitatem ejus
discere? Audi quiz dicat Moyses de Patre. Cum
enim interrogaret, quid, quaerentibus /Egyptiis,
quis ipsum misisset, responsurus ipse esset, jussus
est dicere, Qui est, misit me. IMlud autem, Qui
est, ipsum semper esse significat, atque etiam sine
principio, vere et proprie esse. Hoc significat etiam
illud, Zn. principio erat, ipsumque semper esse
indicat. Hoc igitur. dicto hic usus est. Joannes,
ostendens Filium sine principio et ab eterno in
sinu Patris esse. Ne itaque ob nominis consortium
putares illum ex eorum numero esse qui per
gratiam filii sunt, adest articulus qui distinguat
illum ab iis qui per gratiam. sunt filii. Quod si
hoc tibi non sit satis, et si adhuc versus terram
pronus incedis, magis proprium audi nomen,
Unigenitus. Sin adhuc humum respicis, non du-
bitabo humanum de Deo proferre verbum, nempe
sinum; tantum ne quidpiam humile suspiceris.
Vidistin' benignitatem et providentiam. Domini? €

87
A

* [sl χαὶ x. Codd. 705,706. 44; ap. Savil. inter uncos. |

* Alii ἐροῦμεν. [Supra alii «zi γινώσκει. Infra Savil. et
Codd. cit.

a ἡ συγγένεια χαὶ ἡ ἐγγύτης, sic Savil. et Morel. et qui-
dam Mss. nostri. Duo [705, 706] χαὶ ἐγγύτης , sine arti-
culo. Unus melius χαὶ ἑνότης, et unitas , quem sequimur.
ἐξ γγύτης enim , sive propinquitas , etiam de eo qui alte-
rins sit. substantie dici polest, scilicet de ἑτερουσίῳ,
contra quam Chrysostomus subinfert : οὐ γὰρ τὸν ἐτε-

πάντως χαὶ τοῦτο ἐρεῖ, sine zt. |

ARCHIEP. CONBTANTINOPF.

* ^ -
οὖν ὅτι Οὐδεὶς TEE τὸν Εατεράς εἰ μὴ ὁ Υἱὸς,
ἵνα μὴ λέ ἐγής» δεῖ * el πλέον ἅ ἁπάντων οἷδε τὸν Πατέ-
ρα, ἄλλ᾽ οὐχ ὅσος ἐστὶν οἶδε διὰ τοῦτο ὅ τε εὐαγγε-
λιστὴς ἐν τῷ χόλπῳ αὐτὸν διαιτᾶσθαι τοῦ Πατρὸς
Ν , , b - n 2^
λέγει, αὐτός τε ὃ Χριστὸς τοσοῦτον αὐτὸν εἰδέναι φη-
atv, ὅσον ὃ Πατὴρ τὸν Υἱόν. ᾿Ερώτησον οὖν τὸν ἄντι-
λέγοντα - ἀρά γε, εἰπὲ, γινώσχει τὸν Υἱὸν 6 Πατήρ;
Καὶ ἐρεῖ πάντως, ἂν μὴ μαίνηται, ὅτι ναί. Μετὰ
τοῦτο χἀχεῖνο “ ἐρώμεθα πάλιν αὐτόν * τί δὲ, ἀχριξὴ
τινα ὅρασιν xai γνῶσιν αὐτὸν δρᾷ καὶ γινώσχει, καὶ
τοῦτο ὅπερ ἐστὶν οἰδὲε σαφῶς; Καὶ πάντως xo τοῦτο
ἐρεῖ. "Amo γοῦν τούτου λοιπὸν συνάγαγε τὴν ἀχριδὴ
Ll "e m M D δ £ 23:—X M
τοῦ Υἱοῦ περὶ τοῦ Πατρὸς χατάληψιν. Αὐτὸς γὰρ
s €
εἰπεν, ὅτι Ὡς γινώσχει με ὃ Πατὴρ, οὕτω xoi ἐγὼ
αὐτὸν γινώσχω: χαὶ ἀλλαχοῦ, Οὐχ ὅτι Θεόν τις ἑώ-
puxev, si μὴ 6 ὧν ἐκ τοῦ Θεοῦ. Διὰ τοῦτο, ὅπερ
ἔφην, xoi ὃ εὐαγγελιστὴς τοῦ χόλπου μέμνηται,
πάντα διὰ τοῦ ἑνὸς ῥήματος τούτου ἡμῖν ἐμφαίνων,
e Y 0 co Lp a / ΕΓ απο J
ὅτι πολλὴ τῆς οὐσίας * f, συγγένεια xai ἣ ἑνότης, ὅτι
ἀπαράλλαχτος ἣ γνῶσις, ὅτι ἴση f ἐξουσία. Οὐ γὰρ
^ , 5 » J ^ » ,
τὸν ἑτερούσιον ἐν τοῖς χόλποις ἂν ἔσχεν ὃ Πατήρ᾽
ἀλλ᾽ οὐδὲ ἂν αὐτὸς ἐτόλμιησε, δοῦλος ὧν καὶ τῶν πολ-
λῶν εἷς, ἐν τῷ κόλπῳ " στρέφεσθαι τοῦ Δεσπότου"
τοῦτο γὰρ υἱοῦ γνησίου μόνον xal πολλὴ τῇ παῤῥησία
πρὸς τὸν γεγεννηχότα χρωμένου, χαὶ οὐδὲν ἔλαττον
ἔχοντος. Βούλει xa τὸ ἀΐδιον μαθεῖν; Ἄχουσον τί
? ΄ TP M - , 3 , AN D
φησιν ὁ Μωὺσῆς περὶ τοῦ Πατρός. "Ego/aac γὰρ; εἴ
ἐρωτηθείη παρὰ τῶν Αἰγυπτίων, τίς 6 ἀπεσταλχὼς
5. ΑΝ € H ^N l1 / N RES Y
αὐτὸν “εἴη, τί ποτε δὴ xal ἀποχρίνεται πρὸς αὐτοὺς,
χελεύεται εἰπεῖν, ὅτι Ὃ ὧν ἀπέσταλχέ pe. Τὸ δὲ, Ὁ
ὧν, τοῦ ἀεὶ εἶναι σημαντικόν ἔστι, χαὶ τοῦ ἀνάρχως
εἶναι, καὶ τοῦ ὄντως εἶναι χαὶ κυρίως. Τοῦτο xa τὸ,
Ἔν ἀρχῇ ἦν, ἐμφαίνει, τοῦ ἀεὶ εἶναι δηλωτιχὸν ὄν.
/ XN S aa M LENT Tc Tc? fees
'Toózo * δὴ οὖν ἐνταῦθα χέχρηταν τῷ ῥητῷ 5 ᾿Ιωάννης,
^ M ΓΙ puc M αὐδί 5» Lud 2) ce II
δεικνὺς ὅτι ἀνάρχως καὶ ἀϊδίως ἐν τῷ χόλπῳ τοῦ Πα-
τρός ἐστιν ὃ Υἵός. ἀσῖνα τοίνυν μὴ διὰ τὴν τοῦ ὀνό-
ματος χοινωνίαν ἕνα τινὰ τῶν don γενομένων υἱῶν
εἶναι νομίσῃς αὐτὸν, ἜΡΟΝ μὲν Τρυβλειναν τὸ ἄρθρον
διαιροῦν αὐτὸν τῶν κατὰ χάριν. Εἰ δὲ μὴ τοῦτο ἀρχεῖ
σοι, ἀλλ᾽ ἔτι χάτω χύπτεις, τούτου κυριώτερον ἄχουε
ὄνομα τὸ, Μονογενής. Ei δὲ χαὶ μετὰ τοῦτο πάλιν
Li
χάτω βλέπεις, οὐ παραιτήσομαί πως χαὶ ἀνθρωπί -

ρούσιον ἐν τοῖς χόλποις ἂν ἔσχεν ὃ Πατήρ, neque enim ali-
quem alterius substantie in sinu suo Pater habuerit,
[ Mox ἑτεροούσιον Savil. et Cod. 705.]

b. Morel. et Mss. plurimi στρέφεσθαι. Savil. τρέφεσθαι.

c Alii et Savil. εἴη, τί χελεύεται ἀποχρίνασθαι αὐτοῖς ;
ἤκουσεν" εἰπὶ ὅτι ὃ ὦν. Quod idipsum est alio verborum
ordine.

* [δὴ καὶ ἐντ. Codd. 705, 706; δὲ xai dvz. Savil.]

4 Savil. ἕνα γὰρ μή.

IN JOANNEM HOMIL. XV. al. xiv.

νὴν τινὰ ῥῆσιν εἰπεῖν περὶ τοῦ Θεοῦ, τὴν τοῦ χόλπου
λέγω, μόνον ἵνα μηδὲν ὑποπτεύσης ταπεινόν. Εἶδες
φιλανθρωπίαν xaX χηδεμονίαν Δεσπότου; Ἀνάξια ῥή-
ματα “περιτίθησιν ἑαυτῷ ὃ Θεὸς, ἵνα x&v οὕτω δια-
δλέψης, χαὶ μέγα τι xa δψηλὸν ἐννοήσης" x«t σὺ
χάτω μένεις; Εἰπὲ γάρ μοι" τίνος ἕνεχεν ὃ κόλπος
ἐνταῦθα παρείλῃπται, τὸ παχὺ τοῦτο ὄνομα καὶ σαρ-
χιχόν; ἵνα σῶμα τὸν Θεὸν ὑποπτεύσωμεν; Ἄπαγε,
οὐδαμῶς, φησί. Τίνος οὖν ἕνεχεν εἴρηται; Εἰ γὰρ μήτε
ἣ γνησιότης τοῦ Υἱοῦ παρίσταται διὰ τούτου, μήτε τὸ
μὴ σῶμα εἶναι τὸν Θεὸν, περιττῶς προσέῤῥιπται τὸ
δητὸν, οὐδεμίαν χρείαν πληροῦν. Τίνος οὖν ἕνεχεν εἴ-
ρηται; οὗ γὰρ ἀποστήσομαί σου τοῦτο ᾿ πυνθανόμενος.
Οὐχ εὔδηλον ὅτι οὐδὲν ἕτερον ἢ ἵνα μὴ ὑπολάδωμεν
δι᾿ αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ἢ τὸ γνήσιον τοῦ Μονογενοῦς, xai τὸ
συναΐδιον τῷ Πατρί; ᾿Εχκεῖνος ἐξηγήσατο, qnot. Τί
ἐξηγήσατο; Ὅτι Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε“ ὅτι εἷς
ἐστιν ὃ Θεός. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν xal οἷ λοιποὶ προφῆται,
xat Μωῦσῆς ἄνω χαὶ κάτω βοΐ" Κύριος 6 Θεός σου,
Κύριος εἷς ἐστι: καὶ 6 Ἡσαΐας: ἜἜμπροσθέν μου οὐκ
ἐγένετο ἄλλος Θεὸς, καὶ μετ᾽ ἐμὲ οὐχϑ ἔστιν.

Τί οὖν πλέον ἐμιάθομεν παρὰ τοῦ ΥἹοῦ, ὡς ἐν τοῖς
χόλποις ὄντος τοῖς πατριχοῖς ; τί παρὰ τοῦ Μονογε-
νοῦς; "Oct πρῶτον μὲν καὶ αὐτὰ ταῦτα τῆς ἐνεργείας
ἐστὶ τῆς
μεθα τὴν
xai τοὺς προσχυνοῦντας αὐτὸν, ἐν πνεύματι καὶ dÀm-
τι Θεὸν
ἰδεῖν ἀδύνατον, καὶ ὅτι οὐδεὶς αὐτὸν γινώσχει, εἰ μὴ
ὃ Υἱός- xoi ὅτι ὃ Πατήρ ἐστι γνησίου Νίονογενοῦς καὶ
τὰ ἄλλα ὅσα περὶ αὐτοῦ διελέχθη. Τὸ δὲ, ᾿Εξηγήσατο,
τὴν τρανοτέραν καὶ σαφεστέραν δείχνυσι διδασχαλίαν,

,

DU ,
ἐχείνου" ἔπειτα, πολλῷ τρανοτέραν ἐδεξά-

^

διδασχαλίαν, καὶ ἔγνωμεν ὅτι πνεῦμα ὃ Θεὸς,

θείᾳ δεῖ προσχυνεῖν" καὶ ἔτι αὐτὸ τοῦτο,

ἢ Y

ἣν οὐ πρὸς Ἰουδαίους μόνον, ἀλλὰ xa πρὸς ἅπασαν
5 ΄ Δ 3 RS ὶ ῇ 0 "m ELLA
ἐποιήσατο τὴν οἰκουμένην xaX κατώρθωσε. 'Γοῖς * μὲν
s ^ x - EM
οὖν προφήταις οὐδὲ Ἰουδαῖοι πάντες προσεῖχον" τῷ
δὲ Μονογενεῖ τοῦ Θεοῦ πᾶσα f, οἰχουμένη καὶ εἰξε
E , c , -» 7 , e» Y D
ἐπείσθη. Ἣ τοίνυν ἐξήγησις ἐνταῦθα τὸ σαφέστε-
ρον τῆς διδασχαλίας δηλοῖ" διὸ καὶ Λόγος λέγεται, καὶ
μεγάλης βουλῆς ἄγγελος. ᾿Επεὶ οὖν καὶ μείζονος xai
τελειοτέρας χατηξιώθημεν τῆς διδασχαλίας, οὐχ ἔτι

χαὶ

- «- Ὁ πε e 6 oco 7 -
διὰ προφητῶν, ἀλλὰ διὰ τοῦ Υἱοῦ λαλήσαντος ἡμῖν
τ τ e Lud ,, ^
τοῦ Θεοῦ ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων, πολλῷ
v M ir! , 5 SOR 29 4 “ m
μείζονα καὶ ἀξίαν πολιτείαν ἐπιδειξώμεθα τῆς τιμῆς.
Καὶ γὰρ ἄτοπον, αὐτὸν μὲν καταύῆναι τοσοῦτον, ὡς
q Ὁ - ΄' / ? hi
υἱηχέτι διὰ τῶν δούλων ἡμῖν ἐθέλειν διαλέγεσθα:, ἀλλὰ
^ c m Ld
δι’ ἑαυτοῦ - ἡμᾶς δὲ τῶν προτέρων μηδὲν ἐπιδείξασθαι

* Alii et Morel. περιτιθέναι ἐχυτῷ δέχεται, ἕνα ax.
t [ Codd. 705, 706 x. (va τί ὑπολάξωμεν 9€. αὐτοῦ ; οὐκ
τὸ 3. Savil. x. οὐκ 30. ὅτι δῦ

εὐὰ. ὅτι οὐδὲν ἕτερον, ἀλλ᾽ ἣ
y3** ΨΦ 21330 ἡ 5 Ρ δ «3 " “ *

οὐδὲν ἕτερον. ἀλλ᾽ ἢ ἵνα ὑπολ. δι᾿ αὐτοῦ τὸ y».]

s Alii et Morel. ἔτι ἡμεῖς δὲ χαί τι πλέον ἐμάθομεν:

ΙΟΣΙ

Indignas sibi voces adscribit Deus , ut. vel sic vi-
deas, ac magnum quid et sublime cogites; et tu
humi repis? Dic enim mihi cur sinus hic memo-
ratur, quod crassum et carnale nomen est? an ut
Deum esse corpus suspicemur? Absit, inquies.
Cur ergo? Nam si per hoc verbum nec verus Fi-
lius esse probatur, nec Deum incorporeum esse
statuitur, frustra jactatur hoc dictum nullius
usus. Cur ergo dictum est? neque enim ab hac
quastione desistam. Annon palam est ideo prola-
tum esse, ut non aliud ex illo percipiamus, quam
quod ille sit vere Unigenitus, quod cozternus
Patri? Jlle enarravit, mquit. Quid enarravit ?
Deum nemo vidit umquam. Unus est Deus. Sed
hoc et reliqui prophetz,, et Moyses frequentissime

clamat : Dominus Deus tuus, Dominus unus Deut. 6. 4.

est ; et Isaias, JZnte me non est factus alius
Deus, et post me non est.

Em

9. Quid ergo aliud ἃ Filio didicimus, utpote
qui sit in sinu Patris? quid ab Unigenito? Primo
quod hzc sint ex ejus operatione : deinde, nos
longe clariorem accepisse doctrinam, et cognoscere
quod. Spiritus sit Deus, et quod qui adorant eum,
in spiritu et veritate adorare debeant : insuperque
illud ipsum, impossibile esse Deum videre, et
neminem ipsum cognoscere, nisi Filium : et quod
sit Pater veri Unigeniti; et quecumque alia de illo
enarrata sunt. Illud autem, Enarravit, clariorem
et apertiorem effert doctrinam, quam non Judais
modo, sed etiam toti orbi tradidit et complevit.
Prophetis certe ne Judaei quidem omnes attende-
bant; Unigenito autem Dei totus orbis cessit et
credidit. Enarratio itaque hic doctrinz evidentiam
significat : ideoque et Verbum dicitur, et magni
consili Angelus. Quoniam igitur et majore et
perfectiore doctrina dignati sumus , Deo non ultra
per prophetas, sed per proprium Filium nobis
extremis hisce diebus loquente, vite institutum
longe melius, et tanto honore dignum exhibeamus.
Absurdum enim esset, si cum ipse tantum descen-
derit, ut non ultra per servos suos nos alloqui
velit, sed per seipsum: nos nihil amplius quam
illi priores exhiberemus. Illi Moysem, nos Moy-

88
A

deinde post τοῖς πατριχοῖς ; τὶ παρὼ τοῦ μονογενοῦς ; πρῶτον
μέν. In Morelli Edito hzc. secus jacent. Sed Mss. cum
Savilio consonant.

* [ μὲν γάρ Savil. et Godd. cit.]

Isai. 43.
lo,

Joan. 4.23

»
).

Rom. 15.3.

Psal. 68.
10.
I. Cor. 10.

,

24.

ltom. 12.5.

Christiani

unum cor-
pus sunt,
quod cst

maximum
amicitize
vinculum,

τ. Cor. 193

13,

Ephes. 5;

20

102 $5. JOANNIS CIIRYSOST.

sis Dominum doctorem habemus. Tanti ergo ho-
noris dignam philosophiam proferamus, nihilque
habeamus cum terra commune. Ideo namque ille
de calis nobis doctrinam attulit, ut eo cogitatio-
nem nostràm transferret, et pro virili nostra imi-
tatores Doctoris nostri simus. Et quomodo pos-
sumus, inquies, imitatores Christi esse? Si omnia
ad communem utilitatem faciamus, nec qua no-
stra sunt quzramus. ZVam et Christus non sibi
ipsi placuit, sed sicut scriptum est. Opprobria ex-
brantium tibi ceciderunt super me. Nemo
igitur quod suum est querat. Sic enim. quis
quod suum est quzrit, si quod proximum spectat,
respiciat. Nam quae proximi sunt, nostra sunt.
Corpus unum sumus , alter alterius membra et

pro

partes. Ne igitur. ita affecti simus ac si segregati
essemus : ne quis dixerit, Ilemihi amicus non est,
non cognatus , non vicinus, neque quid commune
cum illo habeo : quomodo accedam? quid. dicam?
Etiamsi enim non cognatus, etiamsi non amicus
sit, at homo est ejusdem naturze , eumdem habens
Dominum, conservus, contubernalis : in. eodem
quippe mundo est. Quod si eamdem fidem habeat,
ecce membrum est tuum. Quz amicitia tantam con-
junctionem efficere potest, quantam fidei cognatio?
Neque enim tanta solum propinquitas inter nos
exhibenda, quanta est amici ad amicum; sed
quanta membri ad. membrum. Hoc quippe amici-
tiae et necessitudinis genere nullum. majus. repe-
ras. Quemadmodum nec dicere possis, Unde
mihi familiaritas et necessitudo cum illo ; id cnim
ridiculum est: sic nec de fratre hoc dicere possis.
Omnes enim, inquit , in unum corpus baptizati
sumus. Cur in unum corpus? Ut non segregemur,
sed ut ex mutua necessitudine et amicitia unius
corporis conditionem servemus. Ne ergo proxi-
nunm despiciamus , ut ne nos ipsos contemnamus.
IVemo, inquit, carnem suam odio habet, sed nu-
irit et fovet. Ideo domum unam hunc mundum
dedit nobis Deus, omnia ex equo distribuit,
unum accendit omnibus solem, unum tectum ex-
tendit, celum, unam paravit mensam, terram.
Dedit quoque alteram mensam, hac longe majo-
rem, sed hanc unam, ut sciunt mysteriorum con-
sortes; unum spiritualem generationis. modum
omnibus largitus est : una est omnibus patria in
coelis : ex eodem calice omnes bibinus.. Nihil di-

' Alii et Savil. ἔχομεν. ταύτης οὖν τῆς.
b Alii ἡμετέραν. πῶς δὲ ἐστι μιμ.
c Ali φιλίας καὶ χηδεμονίας.

: Savil, et [11 διατηρεῖν. μὴ δὴ χχταφρονῶμιευ χ. τ. Jo
ἰ 4 (1 TI D)

[qv]

E

A

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

ὔὕ 51. τ "oom " " ^ N -
πλέον. "Exsivot μὲν οὖν Μωῦσέα, ἡμεῖς δὲ τὸν Μωὺ-
7 - τὸ
σέως Δεσπότην διδάσχαλον * ἔχομεν. Οὐκοῦν ταύτης τῆς
E" »; 3
τιμῆς ἀξίαν φιλοσοφίαν ἐπιδειξώμεθα,, χαὶ μιηδὲν ἔχω-
N M m D -
μεν χοινὸν πρὸς τὴν γῆν. Διὰ γὰρ τοῦτο ἡμῖν ἄνωθεν
£x τῶν οὐρανῶν διδασχαλίαν ἐχόμισεν, ἵνα ἐχεῖ με-
LOU YR ἀν I mM NS /
ταστήση τὴν διάνοιαν, ἵνα μιμηταὶ τοῦ διδασχάλου
γενώμεθα χατὰ δύναμιν τὴν " ἡμετέραν. Καὶ πῶς,
φησὶν, ἔστι μιμητὰς γενέσθαι τοῦ Χριστοῦ; Eig τὸ
κοινωφελὲς ἅπαντα πραγματευομένους, xal μὴ τὰ
ἑαυτῶν ζητοῦντας. Koi γὰρ 6 Χριστὸς, φησὶν, οὐχ
ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ καθὼς γέγραπται " Οἱ ὀνειδισμιοὶ
m , ^ Ζ 3E M DNE N
τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ᾽ ἐμέ. Μηδεὶς τοιγαρ-
οὖν τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω. Οὕτω γάρ τις τὸ ἑαυτοῦ ζη-
τεῖ, ἂν τὸ τοῦ πλησίον oxomT;" xoi γὰρ τὰ ἐκείνων
ἡμέτερα. Eo. ἐσμεν ἕν, καὶ ἀλλήλων μέρη καὶ μέλη.
Μὴ τοίνυν ὡς διεσπασμένοι διαχεώμεθα, μηδὲ λεγέτω
«οἷς yf " E] Μ 55V A ΕΜ
τις, ὃ δεῖνά μοι φίλος οὐκ ἔστιν, οὐδὲ συγγενὴς, οὐδὲ
γείτων, οὐδὲ ἔχω τι κοινὸν πρὸς αὐτόν" πῶς προσ-
ἐλεύσομαι; πῶς διαλέξομαι; Εἰ γὰρ καὶ μὴ συγ-
M /h » "m
γενὴς, μηδὲ φίλος ἐστὶν, ἀλλ᾽ ἀνθρωπός ἐστι, τῆς
αὐτὴς σοι μετέχων φύσεως, τὸν αὐτὸν ἔχων Δεσπό-
τήν, δμόδουλος χαὶ δμόσχηνος" ἐν γὰρ τῷ αὐτῷ γέ-
γονε χόσμῳ. Vi δὲ xai τῆς πίστεως μετέχει τῆς αὖ-
τω 29. 7 * ut , , K M J
τῆς» ἰδού cot xai μέλος γέγονε. Ποία γὰρ φιλία
τοσαύτην ἕνωσιν ἐργάσασθαι δύναιτ᾽ ἂν, ὅσην τῆς
! / , M ch b ,
πίστεως ἣ συγγένεια ; Οὐ γὰρ ὅσην φίλους πρὸς φί-
» ,
λους ἐπιδείκνυσθαι χρὴ τὴν ἐγγύτητα, xol τοσαύ-
€ ὦ y. - M ' E] ) E] 7
τὴν ἡμᾶς ἔχειν δεῖ τὴν πρὸς ἀλλήλους οἰχείωσιν *
ἀλλ᾽ ὅσην μέλος πρὸς μέλος. Τούτου γὰρ τοῦ τρόπου
c c / 1 / y / WT
τῆς “φιλίας x«l χοινωνίας ἄλλην μείζονα οἰχείωσιν
2 4 et δι ἃ Ly E ^ , ,
οὐχ dv τις εὕροι ποτέ. "Álomep οὖν οὐχ ἂν δύναιο λέ-
γέιν, πόθεν μοι οἰχειότης x«l ἐγγύτης πρὸς αὖτόν ;
καταγέλαστον γὰρ τοῦτο * οὕτως οὐδὲ περὶ τοῦ ἀδελ-
φοῦ δυνήση τοῦτο εἰπεῖν. Ot γὰρ πάντες εἰς ἕν σῶμα
ἐδαπτίσθημεν, φησί. Διατί, Εἰς ἕν σῶμα; Ὥστε μὴ
διεσπάσθαι, ἀλλὰ τῇ πρὸς ἀλλήλους συνόδῳ xol qt-
λίᾳ σώματος ἑνὸς ἀχολουθίαν ?* διατηρεῖν. Μὴ δὴ κα-
ταφρονήσωμεν ἀλλήλων, ἵνα μὴ ἑαυτῶν ὑπερίδωμεν.
Ἐ D e:
Οὐδεὶς γάρ ποτε τὴν ἑαυτοῦ σάρκα ἐμίσησε, φησὶν,
ἀλλ᾽ ἐκτρέφει καὶ θάλπει αὐτήν. Διὰ τοῦτο οἰκίαν μίαν
πὸ ios EY / EAS * n »!
τοῦτον ἡμῖν τὸν κόσμον ἔδωχεν ὃ Θεὸς, πάντα ἐξίσου
Ὁ, $0 D τι e LEA »
διένειμεν, ἕνα ἀνῆψε πᾶσιν ἥλιον, ἕνα ἐξέτεινεν ὄρο-
φον, τὸν οὐρανὸν, μίαν ἀνῆχε τράπεζαν, τὴν γὴν." δωχε
καὶ ἑτέραν ταύτης πολλῷ μείζονα τράπεζαν, ἀλλὰ xot
ταύτην μίαν" ἴσασιν ot συμμύσται τὸ λεγόμενον * ἕνα
τρόπον γεννήσεως ἅπασιν ἐχαρίσατο τὸν πνευματιχόν'᾽
μία πᾶσι πατρὶς, ἣ ἐν τοῖς οὐρανοῖς : Ex. τοῦ ποτη -

Morel. οὐχοῦν οὕτω χηδώμεθα τῶν πλησίον, ὡς ἕκαστος ἡμῶν
τὴν ἑαυτοῦ μὴ ὑπερορῶν σάργα. οὐδείς. [ Supra Codd. cit.

τὶ ἐστιν, εἰς ἐν σῶμι“.]

IN JOANNEM HOMIL. XVI. al.

plou τοῦ αὐτοῦ πάντες πίνομεν. Οὐ τῷ μὲν πλουτοῦντι
πλέον χαὶ τιμιώτερον, τῷ πένητι δὲ εὐτελέστερον χαὶ
3^. 5 “ . V , Ed , / V
ἔλαττον ἐχαρίσατο; ἀλλὰ πάντας ἐξίσης ἐκάλεσε" τὰ
'
σαοχιχὰ δμοτίμως, τὰ πνευματικὰ ὁμοίως παρέσχε.
Πόθεν οὖν ἣ ἀνωμαλία πολλὴ κατὰ τὸν βίον ; "Ex τῆς
-- ͵ὔ ^ T! 15 , 5 V
τῶν πλουτούντων πλεονεξίας τε xat ἀλαζονείας. Ἄλλὰ
Y 2^ M /, D , ^Y L4
μὴ, ἀδελφοὶ, μηχέτι ταῦτα γενέσθω; μηδὲ τῶν χαθο-
ΩΣ ,
λικῶν xal ἀναγχαιοτέρων εἰς τὸ αὐτὸ συναγόντων
e τὼ J ^ (m q ,
ἡμᾶς, ἀπὸ τῶν "γηΐνων καὶ εὐτελῶν διαιρώμεθα,
, D
πλούτου λέγω, xal πενίας, xo συγγενείας σωματικῆς,
x«i ἔχθρας καὶ φιλίας. Ταῦτα γὰρ πάντα σχιὰ, καὶ
EJ - » eco
σχιᾶς εὐτελέστερα; τοῖς τὸν σύνδεσμον ἔχουσι τὴς ἀγά-
πῆς ἄνωθεν. Τοῦτον οὖν φυλάττωμεν ἀῤῥαγῆ ; καὶ
οὐδὲν ἐπεισελθεῖν δυνήσεται “ τῶν πνευμάτων τῶν πο-
νηρῶν xoi διαιρούντων τὴν τοσαύτην ἕνωσιν * ἧς γέ-
νοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, 9v οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ
τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ
9 UN M ? Ν 20» ^ ων, 3 ,
ἀεὶ, καὶ eig τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

b Morel. γηΐνων. καὶ μεριχῶν. Savi. γηΐνων καὶ εὐτελῶν.
Jn , "e 7^
* τῶν πνευμάτων τῶν πονηρῶν; Sic Savil. et Morel. Alii

m

XV. 1025

viti plus aut pretiosius, nihil pauperi vilius vel
minus datur: sed omnes ex «quo vocavit, et car-
nalia et spiritualia zequaliter tradidit. Unde ergo
tanta 1n vita inaequalitas? Ex. divitum avaritia et
arrogantia. Sed ne, quaeso, fratres, ita in posterum
agatur , communibus et magis necessariis nos una
copulantibus, ne a terrenis et. vilibus rebus dis-
trahamur, a divitus, inquam, et paupertate, a
cognatione corporea, ab odio et amicitia. Hzc quip-
peomnia umbra sunt, et umbra abjectiora 115, qui
superna caritate colligantur. Hoc vinculum infra-
ctum servemus : nihilque ex malignis spiritibus
surrepere poterit, quod hanc unitatem dividat :
quam nos ommes assequi contingat, gratia et be-
nignitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patri gloria, una cum sancto Spiritu,
D nunc et semper, et in secula seculorum. Amen.

᾿ ἐκ Ρ 2 :
y πονηρῶν, xxi δισιρούντων τῆς πρὸς οὐ-

E

τῶν παθημάτων T

i

OMIAIA ις΄.

Αὕτη γάρ ἐστιν ἢ μαρτυρία τοῦ Ἰωάννου, ὅτε ἀπέ-
τειλαν πρὸς αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι ἐξ “Ἱεροσολύμων
€ - M J cr 2 , δ ὍΛ M
ἱερεῖς xai Λευίτας, ἵνα ἐρωτήσωσιν αὐτόν " σὺ
τίς εἰ.

Δεινὸν ἣ βασχανία, ἀγαπητὲ, δεινὸν xn ὀλέθριον
τοῖς βασχαίνουσιν, οὐ τοῖς βασχαινομένοις. ΠΠρώτους
γὰρ αὐτοὺς λυμαίνεται χαὶ διαφθείρει, καθάπερ ἰός
τις θανατηφόρος “ἐγκαθήμενος αὐτῶν ταῖς ψυχαῖς. Ei
δέ που χαὶ τοὺς φθονουμένους παραδλάψειε, μικρὰν
x«t οὐδενὸς ἀξίαν βλάδην, xa μεῖζον τῆς ζημίας τὸ
χέρδος ἔχουσαν. Καὶ οὐχ ἐπὶ τῆς βασχανίας μόνον,
ἀλλὰ xai ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων, οὐχ ὃ παθὼν χα-
χῶς, ἄλλ᾽ ὃ δράσας χαχῶς, οὗτός ἐστιν ὃ τὴν βλά-
θην δεξάμενος. Οὐδὲ γὰρ ἂν, εἰ μὴ τοῦτο ἦν, ἀδιχεῖ-
σθαι μᾶλλον ἢ ἀδικεῖν προσέταξεν ὃ Παῦλος τοῖς
μαθηταῖς, Διατί οὐχὶ μᾶλλον ἀδικεῖσθε; λέγων " διὰ
τί οὐχὶ μᾶλλον ἀποστερεῖσθε; Οἶδε γὰρ dxotGO οὐ
τῷ πάσχοντι χαχῶς., ἀλλὰ τῷ ποιοῦντι κακῶς, τὸν
ὄλεθρον ἑπόμενον πανταχοῦ. Ταῦτα δή μοι πάντα διὰ
τὴν βασχανίαν εἴρηται τὴν Ἰουδαϊκήν. Ot γὰρ ἀπὸ τῶν
πόλεων ἐχχυθέντες πρὸς τὸν ᾿Ιωάννην, xo τῶν ἅμαρ-
τημάτων καταγνόντες τῶν οἰχείων, καὶ βαπτισάμε-
νοι, αὐτοὶ μετὰ τὸ βάπτισμα χαθάπερ ἔχ τινος με-

δὶ:

E λ , 7 , m , , v ,
TX UL. EAEVXG πεμπόυσιν ἐρώτωντες αὐτον᾽ AU τις εἰ:

HOMILIA XVI.

19. Hoc enim est testimonium Joannis, quan-
do miserunt ad eum Judaei ex Jerosolymis
sacerdotes et Levitas, ut interrogarent eum :
Tu quis es?

1. Grave quidpiam invidia est, dilecte, grave,
inquam, et perniciosum invidis, non iis quibus
invidetur. Ipsis enim prioribus nocet, ipsos prio-
res corrumpit , tamquam virus mortiferum eorum
animes occupans. Si autem in quopiam [αἱ eos
quibus invidetur, leve et nullius momenti damnum
est, quod damno majus lucrum referat. Neque inin-
vidia solum, sed etiam 1n ceteris omnibus vitiis,
non qui malo afficitur, sed qui afficit, is damnum
accipit. Nisi enim res se ita haberet, non przcepisset
discipulis Paulus injuriam accipere, potius quam
inferre, cum dicit, Cur non potius injuriam acci-
pitis? cur non magis fraudem patimini ? Accu-
rate quippe noverat, non mala accipienti, sed mala
inferenti perniciem. ubique paratam esse. Hiec
porro omnia propter Judzorum livorem dicta no-
bis sunt. Nam qui ex urbibus ad Joannem conflu-
xerant , οἱ peccata sua damnantes baptizati fuerant,
iidem ipsi quasi penitentia ducti, mittunt qui in-
B terrogent eum, Zu quis es? Vere genimina. vipe-

E

I. Cor. 6.7.

Matth. 3.
TI

Matth.
55.

ι3.

Matth.
19.

lI.

Judici
putabant
Christum
Toanne
inferiorem.

b,

I 04 τι

S. JOANNIS CHRYSOST.

rarum , serpentes, et $i quid his gravius. Genera-
tio mala, adultera et perversa, postquam baptizata
es, de Baptista inquiris et curiose scrutaris? Ec-
quid hac stultitia stultius fuerit? Quomodo exii-
stis ad eum? quomodo peccata confessi estis? quo-
inodo aceurristis ad baptizantem , quomodo inter-
rogastis quid agendum esset? Hac quippe omnia
a vobis inconsiderate facta sunt, qui nec princi-
pium, nec qua de re ageretur, intelligeretis. Sed ni-
hil horum dixit vel exprobravit beatus Joannes,
verum omni cum mansuetudine respondit. Cur au-
tem ita se gesserit, cognitu dignum est, ut eorum
nequitia omnibus manifesta esset. S;pe Joannes
apud Judzos Christo testimonium perhibuit, et
cum baptizaret eos, frequenter Christum. comme-
morabat dicebatque : £go quidem vos baptizo in
aqua: qui autem post me venit, forlior me est.
Ipse vos baptizabit in Spiritu sancto et igne.
lli igitur circa Joannem. aliquid. humanum passi
sunt. Mundi namque gloriam spectantes,etea solum
quae ob oculos erant respicientes, Joanne indignum
putabant , 51 Christo inferior esset. Multa namqne
Joannem com mendabant ; primo splendor generis;
erat enim principis sacerdotum filius; deinde vite
asperitas, humanarum omnium rerum contemtus :

C

D

vestitum siquidem, mensam , domum, ipsum ci-
bum parvipendens, in deserto antca versatus fue-
rat. Christus contra, vili. genere. natus. erat, id
quod ipsi sepe his verbis objiciebant : Nozine hic
est fabri filius? nonne mater ejus dicitur Ma-
ria , el fratres ejus Jacobus et Joses? Àc quae
videbatur ejus esse patria ita vituperabilis erat ,
ut etiam Nathanael diceret: Ex JVazaret potest
aliquid boni esse? Ad hzc, vite genuscommunis;
vestimenta vulgaria. Neque enim zona pellicea cin-
gebatur, neque ex pilis paratum vestimentum ha-
buit, neque melle et locustis vescebatur ; sed vul-

io

gari victus genere usus, etiam improborum homi-
num ac publicanorum conviviis intererat, ut illos
attraheret. Quod non intelligentes Judiei, ipsi ex-. A
probrabant, ut et ipse ait : enit Filius hominis
manducans et bibens, et dicunt : Ecce homo vo-
rax et potator vini , publicanorum et peccato-
rum amicus. Cum ergo frequenterJoannes ab se Ju-'
dieos ad Christum mitteret, qui videbatur illis Jo-
anne inferior esse; cum pudefacti et. egre ferentes

^ Morel. πῶς ἐξείητε, male. Savil. πῶς i£izz:. Quidam
Mss. πῶς ἐξήειτε. Alii πῶς ἐξίετε. Unus πῶς ἐξηγεῖσθε.

b Savil, τίνος οὖν ἕνεχεν. Ibid. Savil. ἐχεῖνο μαθεῖν ἄξιον.
Morcl. εἰπεῖν.

v Savil. ἔπαθόν τι.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

Ὄντως γεννήματα ἐχιδνῶν καὶ ὄφεις, xo εἴτι τούτων
͵ : V AA ' M
χαλεπώτερον. F'evek πονηρὰ xot μοιχαλὶς xo διε--
στραμμιένη, μετὰ τὸ βαπτίσασθαι, τότε τὸν dran
στὴν περιεργάζη xol xou ΤΥ βδγεῖο; ; Καὶ τί ταύτης
τῆς ἀλογίας ἀλογώτερον ὑόν ας ἄν; * Πῶς ἐξίητε; πῶς
ἐξωμολογεῖσθε τὰ ἁμαρτήματα; πῶς ἐπετρέχετε τῷ
eredi ; πῶς αὐτὸν ἠρωτᾶτε περὶ τῶν πρακτέων;
'Γαῦτα γὰρ ὑυῖν ἅπαντα ἀλόγως € ἐπράττετο, τὴν ἀρ χὴν
χαὶ τὴν ὑπόθεσιν SNODRS "AX? οὐδὲν τούτων εἶπεν,
οὐδὲ ἐνεκάλεσεν ὃ μαχάριος Ἰωάννης, οὐδὲ ὠνείδι-
σεν, ἀλλὰ μετὰ ἐπιεικείας ἁπάσης ἀποχρίνεται πρὸς
-ἰ , b 'T/. ^Y d e ^, , E] bd Oct
αὐτούς. " Τίνος δὲ ἕνεχεν τοῦτο ἐποίει, ἐχεῖνο μαθεῖν
ἄξιον, ὥστε πᾶσιν αὐτῶν χατάδηλον τὴν καχουργίαν
γενέσθαι καὶ φανεράν. Πολλάκις πρὸς Ἰουδαίους ἐμαρ-
τύρησεν ὃ Ἰωάννης τῷ Χριστῷ, xal ὅτε ἐύάπτιζεν
αὐτοὺς, συνεχῶς αὐτοῦ πρὸς τοὺς παρόντας ἐμέμνητο,
xal ἔλεγεν: ᾿Εγὼ μὲν ὑμᾶς βαπτίζω ἐν ὕδατι" ὃ δὲ
ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἰσχυρότερός μού ἐστιν " αὐτὸς
ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί. *" Exo0ov
? ΜᾺ σ᾽ Ὁ 5 , / 2 .
οὖν τι πρὸς αὐτὸν ἀνθρώπινον πάθος. Ei γὰρ τὴν τοῦ
χόσμου δόξαν ἐπτοημένοι, καὶ τὰ χατὰ πρόσωπον βλέ-
ποντες, ἀνάξιον εἶναι ἐνόμιζον ὑποτάσσεσθαι αὐτὸν
τῷ Χριστῷ. Τὸν μὲν γὰρ Ἰωάννην πολλὰ τὰ δεικνύντα
λαμπρὸν ἦν καὶ πρῶτον; τὸ γένος ἐπίσημον καὶ πε-
/ gg. ,) M Y té x 6 et
Qupavéc* " ἀρχιερέως γὰρ ἦν υἱός: ἔπειτα ἢ δίαιτα
xa ἣ σχληραγωγία, ἣ τῶν ἀνθρωπίνων ὑπεροψία
πάντων * καὶ γὰρ ἐσθῆτος, xoi τραπέζης, καὶ οἰκίας,
xol τροφῆς δὲ αὐτῆς ὑπεριδὼν, χατὰ τὴν ἔρημον τὸν
ἔμπροσθέν διέτριθε abus "Eri δὲ τοῦ Χρισεοῦ T
τοὐναντίον ἦν" τό τε γὰρ γένος εὐτελές" ὃ χαὶ πολλά-
χις αὐτὸ προύφερον λέγοντες: Οὐχ οὗτός ἐστιν ὃ τοῦ
, ef », € , , τ 7 ,
τέκτονος υἱός: οὐχ ἣ μήτηρ αὐτοῦ λέγεται Μαριάμ. ;
xoi οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ᾿Ιάχωόος καὶ Ἰωσῆς; Καὶ 4
δοχοῦσα δὲ αὐτῷ πατρὶς εἶναι τοσοῦτον ἐπονείδιστος
ἦν, ὡς καὶ τὸν Ναθαναὴλ λέγειν * "Ex Ναζαρὲτ δύνα--
ταί τι ἀγαθὸν εἶναι; Καὶ ἣ δίαιτα δὲ κοινὴ, χαὶ τὰ
ἱμάτια δὲ οὐδὲν πλέον τῶν πολλῶν ἔχοντα. Οὐ "p
περιέκειτο ζώνην δερματίνην, οὐδὲ ἀπὸ τριχῶν τὸ ἔν-

᾿ ὄυμα εἶχεν; οὐδὲ μέλι καὶ ἀκρίδας ἤσθιεν * ἀλλὰ πᾶ-

σιν δμοίως διητᾶτο, xoi συμποσίοις παρεγίνετο πο-
νηρῶν ἀνθρώπων, καὶ τελωνῶν, ὥστε αὐτοὺς ἐπισπᾶ-
υ 5 / 5 »ν «ὦ X ANSX E

σθαι. Ὅπερ οὐ συνιέντες οἱ "louOaiot , xo διὰ ταῦτα

€ 5 1 7, 5 "
αὐτῷ ὠνείδιζον, καθὼς χαὶ αὐτός φησιν" "MoOev ὁ
Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐσθίων χαὶ πίνων, χαὶ λέγου-
σιν" ἰδοὺ ἄνθρωπος φάγος xat οἰνοπότης, τελωνῶν φί--

e » 5 m €

Aoc χαὶ ἁμαρτωλῶν. "Exst οὖν συνεχῶς 6 Ἰωάννης

d ἀρχιερέως γὰρ ἦν υἱός. Non defuere alii qui dicerent
Zachariam Joannis Baptiste patrem fuisse sacerdotum
principem : quod tamen in Evangelio Luca non dicitur,
imo contrarium suadetur. [Supra Savil, γένος «2i ἐπίση-
μον. God. 705 γένος ἐπ. ὃν χ. π.]

IN JOANNEM

ἀφ᾽ ἑαυτοῦ πρὸς ἐχεῖνον αὐτοὺς παρέπεμπε τὸν δο-
c “ , εἶ
χοῦντα παρ᾽ αὐτοῖς εὐτελέστερον εἶναι, αἰσχυνόμενοι
χαὶ δυσχεραίνοντες, xai βουλόμενοι τοῦτον μᾶλλον
Y m m^ /
ἔχειν διδάσχαλον, φανερῶς μὲν τοῦτο οὐκ ἐτόλμησαν
δα E A
εἰπεῖν, πέμπουσι δὲ πρὸς αὐτὸν προσδοκῶντες διὰ
SS , 3 N
τῆς χολαχείας αὐτὸν ἐπισπάσασθαι εἰς τὸ ἑαυτὸν óuo-
- ΄ 2 ,
λογῆσαι Χριστόν. Οὐ τοίνυν τινὰς εὐχαταφρονήτους
^ ων E 4 x Y
πέμπουσιν ὡς ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ * ἐχεῖνον μὲν γὰρ βου-
€
λόμενοι χατασχεῖν, ὑπηρέτας ἀπέστειλαν, καὶ Ἥρω-
x ^, m ^Y
διανοὺς πάλιν xal τοιούτους τινάς: ἐνταῦθα δὲ íe-
. c^ - M
ρεῖς, xat Λευίτας " xal οὐχ ἁπλῶς ἱερεῖς, ἀλλὰ τοὺς
)* M 14 ;
ἐξ “Ἱεροσολύμων, τουτέστι, τοὺς ἐντιμοτέρους (οὐδὲ
^ - ,
γὰρ ἁπλῶς ταῦτα ἐπεσημήνατο 6 εὐαγγελιστής γ᾽
M D Y
καὶ πέμπουσιν, ἵνα ἐρωτήσωσι, Σὺ τίς εἰ; Καὶ μὴν
cT c ς Y 1
ἣ γέννησις αὐτοῦ πᾶσι χατάδηλος ἦν, ὡς xai λέ-
Jg (mv-ad * (8 - y AS
qe ἅπαντας" Τί ἄρα τὸ παίδιον τοῦτο ἔσται; xai
c T 1
εἰς ὅλην τὴν ὀρεινὴν 6 λόγος ἐξῆλθεν οὗτος. Καὶ ὅτε
/, , - D^ y N ar ΝΠ X. ο € NS
παρεγένετο πάλιν ἐπὶ τὸν ᾿Ιορδάνην, πᾶσαι oi πόλεις
᾽ M ,
ἀνεπτερώθησαν, xai ἐξ Ἱεροσολύμων xai ex πάσης
^ τ S /
τῆς Ἰουδαίας ἐπορεύοντο βαπτισθῆναι πρὸς αὐτόν.
T ζῶ - ES A « 2 ^
? Οὗτοι ius ἐρωτῶσι νῦν, οὐχ dic, ἀγνοοῦντες,
(πῶς γὰρ, τὸν τοσούτοις τρόποις γενόμενον δῆλον δὴ
ἀλλὰ βουλόμενοι εἰς τοῦτο, ὅπερ εἶπον, αὐτὸν Éva-
γαγεῖν.
ES M 7, T Y 1
"Axoucoy γοῦν πῶς xai ὃ μαχάριος οὗτος πρὸς τὴν
Ὁ N N ; Ἄρτον
διάνοιαν μεθ’ "tic ἠρώτων, οὗ πρὸς τὴν ἐρώτησιν αὐτὴν
2 / Ei , * NN i: E) i 2-*
ἀπεχρίνατο. Εἰπόντων γὰρ, Σὺ τίς εἰ; οὐχ εἶπεν εὖ
Αἱ S A us
θέως ὅπερ ἐξ εὐθείας ἦν εἰπεῖν" ᾿Εγὼ φωνὴ βοῶντος
ἐν τῇ ἐρήμῳ" ἀλλὰ τί; “Ὅπερ ὑπώπτευον ἐχεῖνοι τοῦτο
“ ᾿ ' S , 3 dne / z:
ἀνεῖλεν. ᾿Πρωτηθεὶς γὰρ, φησὶ, Τίς εἰ, ὡμολόγησε,
M 32 , 14 ^ Ν ὁ λό Ξ LTEM EY , Ξ- 16
χαὶ οὐχ ἠρνήσατο: χαὶ ὡμολόγησεν, ὅτι ἐγὼ οὐχ εἰμὶ 6
/ X / τὶ D , N
Χριστός. Καὶ ὅρα σοφίαν εὐαγγελιστοῦ. Τρίτον τὸ
αὐτὸ λέγει, χαὶ τὴν ἀρετὴν τοῦ βαπτιστοῦ δηλῶν,
χαὶ τὴν πονηρίαν. xai τὴν ἄνοιαν τὴν " ἐχείνων. Καὶ ὃ
᾿Λουχᾶς δέ φησιν ὅτι, τῶν ὄχλων ὑποπτευόντων αὐτὸν
εἶναι τὸν ᾿Χριστὸν, πάλιν ἃ ἀναιρεῖ τὴν ὑπόνοιαν. Τοῦτο
οἰκέτου εὐγνώμονος, μὴ μόνον μὴ ἁρπάζειν δόξαν Os-
A S 3$ , 0 ὃ ^ f Y hd
σποτικὴν, ἀλλὰ xot διαχρούεσθαι διδομένην παρὰ τῶν
πολλῶν. Ἀλλ᾽ οἵ μὲν Sos ἐξ ἀφελείας χαὶ ἀγνοίας
ἐπὶ ταύτην ἦλθον τὴν ὑποψίαν - οὗτοι δὲ ἀπὸ πονηρᾶς
ἡμώμης; χαὶ ἧς εἶπον, ἠρώτων αὐτὸν, πο ρνσις
ὅπερ ἔφην, dmà, τῆς χολαχείας αὐτὸν * ἐπισπᾶσθαι εἰς
e 5 LJ Dai AT b b 3 ἀν ον
ὅπερ ἐσπούδαζον. Εἰ γὰρ wt; τοῦτο προσεδόκων, οὐχ ἂν
εὐθέως ἐφ᾽ dee ἦλθον ἐρώτησιν, ἀλλ᾽ dp dxcnany
ἂν ὡς ἀπάδοντα ἀποκριναμένου, xai οὐ πρὸς τὴν
Mov, xoi εἶπον ἄν: μὴ γὰρ τοῦτο ὑπωπτεύσαμεν;
μὴ γὰρ τοῦτο παραγεγόναμεν ἐρησόμενοι; Ἀλλ᾽ ὡς
ἁλόντες xa χατάφωροι γενόμενοι, ἐφ᾽ ἕτερον ἔρχονται,

a [Savil. et Codd. 705, 706 τί οὖν ἐρωτῶσι vov. ]
b Sic Savil. et Mss. Morel. ἐκείνων. τὸ αὐτὸ χαὶ παρὰ
τῷ Λουχξ ἔστιν ἰδεῖν τὸν Ἰωάννην λέγοντα πρὸς τοὺς διαλογι-

ξομένους περὶ αὐτοῦ μήποτε αὐτὸς εἴη ὃ Χριστὸς, ὅτι ἔρχεται

HOMIL.

B

C

D

xvI.- al. 105

mallent Joannem habere doctorem, id tamen aperte
dicere ausi non sunt; sed mittunt ad illum, spe-
rantes se per adulationem posse illum allia: ut
se confiteretur Christum. Non infimz sortis homi-
nes mittunt, ut ad Christum, cum vellent cum
capere in sermone; servos enim miserunt, deinde
Herodianos ejusdemque farina; homines: hic au-
tem sacerdotes et Levitas; nec quoslibet sacerdo-
tes, sed ab Jerosolymis, id est, honorabiliores
(neque enim sine causa hzc significavit evangeli-
sta): et mittunt, ut interrogarent, Tu quis es ?
Natales quippe cjus ita conspicui erant, ut omnes
dicerent : Quis putas puer iste erit? et per omnia
montana hzc divulgabantur. Rursumque cum
venit ad Jordanem, omnes civitates advolarunt, οἱ
ex Jerusalem omnique Judza Joannem adibant ut
baptizarentur. Hi itaque nunc interrog gant, non
quod ignorent, (quomodo enim ignorarent eum qui
iot modis manifestus erat?) sed ut eum ad id,
quod supra dixi, inducerent.

2. Audi ergo quomodo beatus hic ad interro-
gantium mentem, non ad. ipsam interrogationem
respondeat. Dicentibus enim, Tu quis es? non
respondit statim id quod recte respondendum

erat, Ego vox clamantis in. deserto, sed quid? v

Id. quod illi suspicabantur amovit. Nam interro-
gatus, Tu quis es? inquit, 20. Confessus est, et
non negapit: et confessus est, quia non sui
ego Christus. Et vide evangelistae sapientiam. Ter
idipsum dicit, ut et Baptiste virtutem, et nequi-
tiam insaniamque illorum demonstret. Lucas vero
dicit, quod. cum turbz suspicarentur illum essc
Christum, ipse hanc amoverit suspicionem. Hoc
frugi servi officium est, non modo domini sui
gloriam non abripere, sed etiam oblatam a mul-
titudine depellere. Verum turba ex simplicitate
et ignorantia in hanc venere suspicionem : hi au-
tem malo, ut dixi, animo interrogabant eum, spe-
rantes se adulatione id quod optabant consequu-
turos esse. Nisi enim hoc sperassent, non statim ad
aliam venissent interrogationem , sed indignati
quod ad. propositum non respondisset, dixissent :
Num hoc suspicati sumus? num hoc percontatum
venimus? Sed quasi capti ac deprehensi ad aliam

ἰσχυρότερός μου" xai δι᾿ ὧν ἀποχρίνεται ἀναιροῦντα πάλιν τὴν
τοιαύτην ὑπόνοιαν.
€ [ ἐπισπάσασθαι: Savil. et Codd. cit]

Luc. X

66.

Matth.

10.

Deut.
15.

I^

18.

7*

1 o6 $. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP.

CONSTANTIXOP.

veniunt interrogationem: 21. Quid ergo ? Elias es Ἢ καὶ λέγουσι: Τί οὖν; Ἤλίάς εἴ σύ; Καὶ λέγει, οὐκ

tu ? Et respondit, Non sum. Nam et hunc ven-
turum esse sperabant, ut et Christus ait. Nam in-
terrogantibus discipulis : Quomodo ergo scribe
dicunt, quod oporteat. Eliam primum venire ?
ipse respondit : Elias quidem veniet, et restituet
omnia. Deinde interrogant: Propheta es tu? Et
respondit, Von. Et tamen propheta erat. Cur ergo
id negat? Rursus interrogantium mentem respicit.
Sperabant enim prophetam quemdam eximium
venturum esse, quod Moyses dixisset : Prophe-
tam vobis suscitabit Dominus Deus ex fratri-
bus vestris, sicut me : ipsum audite. Hic autem
erat Christus. Ideo non dicunt, Propheta és tu? ex
numero prophetarum ; sed cum articulo: Propheta
illeestu, quia Moyse prenuntiatus est? Idcirco
negavit ille, non se prophetam esse, sed illum pro-
phetam.92. Dixerunt ergo ei : Quis es? ut respon-
sum demus iis qui miserunt nos. Quid dicis de
teipso ? Viden' illos quidem instantes et interrogan-
tes, neque desistentes; illum vero moderate prius
remotis falsis suspicionibus, veram sententiam
statuentem. Nam ait : 95. Ego vox clamantis in
deserto; parate viam Domini, sicut dixit Isaias
propheta. Quia enim magnum et excelsum quid-
piam de Christo loquutus est, illorum se opinioni
attemperans, ad prophetam statim confugit, hinc
verbis suis fidem concilians. 24. Et qui missi fue-
rant, inquit; erant ex P hariscis : 25. et inierro-
gaverunt eum, et. dixerunt ei : Quid ergo ba-
ptizas, si tu non es Christus, neque Elias, ne-
quepropheta? Niden' me non temere dixisse, ipsos
eo inducere illum voluisse? Et initio quidem id
non dicebant, ne ab omnibus deprehenderentur.
Deinde quia dixit, Von sum Christus, rursum illi
ut ea que intus machinabantur obtegerent, ad
Eliam veniunt, et ad. prophetam. Ut vero dixit,
se neutrum eorum esse, dubii demum et posita
larva, aperte dolosam suam mentem detegunt di-
centes : Quid ergo baptizas, si tu non es Chri-
stus ? Deinde rursum obscure loquentes, alios ad-
dunt, Eliam nempe, et prophetam. Quia enim
adulatione ipsum supplantare non potuerant, spe-
rarunt se accusatione posse illum cogere ad 1d de
se confitendum, quod. verum non esset: at non
potuerunt. O amentiam! o arrogantiam et intem-
pestivam curiositatem ! Missi estis ut disceretis ab

b

D

* Quidam ἐρωτωμένων.
* εἴ σύ ;.... ἐχεῖνός φησιν. Intermedia omnia lapsu ty-
pographico desiderantur in Morel.

b Alii xoi 2zz σώγοντας.

εἰμί. Kol γὰρ καὶ τοῦτον ἐεροτεδύμεν ἥξειν, καθὼς
χαὶ ὃ Χριστός φησιν. ""Epogévov γὰρ τῶν μαθητῶν "
Πῶς οὖν οἱ γρᾶμ ιματεῖς λέγουσιν, ὅ ὅτι Ἠλίαν δεῖ ἐλθεῖν
πρῶτον; αὐτὸς ἔλεγεν. Ἠλίας μὲν ἔρχεται, χαὶ ἀπο-
χαταστήσει πάντα. Εἶτα ἐρωτῶσιν: Ὁ προφήτης εἰ
σύ; Καὶ ἀπεχρίθη, οὔ. Καὶ μὴν προφήτης ἦν. Τίνος
οὖν ἕνεχεν ἀρνεῖται; Πάλιν πρὸς τὴν διάνοιαν βλέπων
τῶν ἐρωτώντων. Προσεδόχων γάρ τινα προφήτην ἐξαί-
ρετον ἥξειν, διὰ τὸ λέγειν Μωῦσέα - ΠΠροφήτην ὑμῖν
ἀναστήσει Κύριος 6 Θεὸς ἐκ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν, ὡς
ἐμέ: αὐτοῦ ἀχούσεσθε. Οὗτος δὲ ἦν ὃ Χριστός. Διάτοι
τοῦτο οὐ λέγουσι, προφήτης
αἰνιττόμενοι" ἀλλὰ μετὰ τοῦ ἄρθρου, Ὃ προφήτης εἰ

Ἐεἰ σύ; ἕνα τῶν πολλῶν

σύ; ἐκεῖνος, φησὶν, 6 παρὰ Μωῦσέως προαναχηρυ-
fuc Διὰ δὴ τοῦτο xo οὗτος ἠρνήσατο; οὗ τὸ, προ-
φήτης εἶναι " ἀλλὰ τὸ, ἐχεῖνος ὃ προφήτης. Ei οὖν
αὐτῷ - τίς ci; ἵνα ἀπόκρισιν δῶμεν τοῖς πέμψασιν
ἡμᾶς. "C λέγεις περὶ σεαυτοῦ; “Ορᾷς τοὺς μὲν σφο-
δρότερον ἐπιχειμένους Pxal ἐπείγοντας καὶ ἐδωτῶντας
πάλιν, καὶ οὐκ ἀφισταμένους" τὸν δὲ μετ᾽ ἐπιεικείας
πρότερον τὰς οὐχ οὔσας ὑπονοίας ἀναιροῦντα, xol τότε
τὴν οὖσαν τιθέντα ; ᾿Εγὼ. γὰρ, φησὶ, φωνὴ βοῶντος
ἐν τῇ ἐρήμῳ" εὐθύνατε τὴν δδὸν Κυρίου, καθὼς εἶπεν
Ἡσαΐας 6 προφήτης. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ μέγα τι καὶ ὑψηλὸν
ἐφθέγξατο περὶ τοῦ Χριστοῦ, ὡς πρὸς τὴν ἐχείνων
ὑπόνοιαν, ἐπὶ τὸν προφήτην εὐθέως κατέφυγεν, ἀξιό-
πιστον xod ἐντεῦθεν τὸν λόγον ποιῶν. Καὶ οἵ ἀπεσταλ-
μένοι ἦσαν ἐκ τῶν Φαρισαίων, φησί " καὶ ἐπηρώτησαν
αὐτὸν χαὶ εἶπον αὐτῷ τί οὖν βαπτίζεις, εἰ σὺ oüx
εἰ 6 Χριστὸς, οὔτε Ἠλίας, οὔτε ὃ προφήτης; Opüc
ὡς οὗ μάτην ἔλεγον, ὅτι εἰς τοῦτο αὐτὸν ἐναγαγεῖν
ἠδούλοντο; Kot ἐξ ἀρχἣς μὲν αὐτὸ οὐχ ἔλεγον, ἵνα μὴ
χατάφωροι γένωνται ἅπασιν. Εἶτα ἐπειδὴ εἶπεν, Οὐκ
εἰμὶ ὃ Χριστὸς, πάλιν ἐχεῖνοι συσχιάσαι βουλόμενοι,
ὅπερ ἔνδον iy ἐπὶ τὸν Ἠλίαν Z ἔρχονται χαὶ τὸν
προφήτην.
βούμενοι λοιπὸν, καὶ τὸ προσωπεῖον ῥίψαντες, γυμνῇ
τῇ χεφαλὴ τὴν δολερὰν αὐτῶν ᾿ἐμιρίν μοὶ γνώμην,
λέγοντες" Τί οὖν βαπτίζεις, εἰ σὺ οὐχ εἰ 6 ^ Χριστός ;
Eixa πάλιν συσκιάσαι βουλόμενοι, καὶ τοὺς ἄλλους
προστιθέαδε; τὸν Ἠλίαν λέγω καὶ τὸν προφήτην.
"Emi? γὰρ κολαχείᾳ οὐχ ἴσχυσαν ὑποσχελίσαι, “ἐγ-
χλήματι προσεδόκησαν αὐτὸν δύνασθαι ἀναγχάζειν
ὅπερ οὐκ ἦν εἰπεῖν " ἀλλ᾽ οὐχ ἴσχυσαν. τῆς ἀνοίας,
ὦ τῆς ἀλαζονείας καὶ τῆς ἀκαίρου περιεργίας: ἀπε-
στάλητε μαθησόμενοι παρ᾽ αὐτοῦ τίς εἴη χαὶ πόθεν,

Ὥς δὲ Z E υηδὲ 8 ἐχείνων τις εἶναι, dTo-

e Sic Savil. et alii. Morel. Χριστός; εἶδες πῶς συσχιάζο
τες ἅπερ εἶχον, τοὺς ἄλλους προστιθέασι.

4 Morel. ἐγκλήματι περιθαλεῖν αὐτόν.,.. ἀναγχάζοντες.

IN JOANNEM HOMIL. XVI. àl. xv.

οὐχὶ xai νόμους αὐτῷ “θήσετε; Τοῦτο γὰρ πάλιν
D " Ὁ 7 5
ἀναγχαζόντων ἦν διμολογῆσαι ἑαυτὸν Χριστόν. Ἀλλ᾽

ὅμως οὐδὲ νῦν ἀγαναχτεῖ, οὐδὲ λέγει τι τοιοῦτον πρὸς
αὐτοὺς οἷον εἰχός" ὑμεῖς ἐμοὶ διατάττεσθε καὶ νομοθε-
τεῖτε ; ἀλλὰ πολλὴν πάλιν τὴν ἐπιείκειαν ἐπιδείκνυται.
᾿Εγὼ μὲν γὰρ, φησὶ, βαπτίζω ἐν ὕδατι" μέσος δὲ
ὑμῶν ἕστηκεν, ὃν ὑμεῖς οὐχ οἴδατε. Οὗτός ἐστιν ὃ
ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ὃς ἔμπροσθέν μου γέγονεν, οὗ
οὐχ εἰμὶ δ ἄξιος ἵνα λύσω τὸν ἱμάντα τοῦ ὑποδήματος.

^ - 3 N m Μ
Τί πρὸς ταῦτα λοιπὸν ἂν ἔχοιεν εἰπεῖν οἱ Ἰουδαῖοι:
» Ps - ,
Ἀπαραίτητος γὰρ κἀντεῦθεν ἣ κατ᾽ αὐτῶν κατηγορία,
, Y Lad '
ἀσύγγνωστος ἣ χατάκρισις, αὐτοὶ καθ᾽ ἑαυτῶν τὴν
e" 3Cf - hd M , , " "AE , τὸ
ψῆφον ἐξήνεγχαν. Πῶς xa τίνι τρόπῳ; ᾿Αξιόπιστον
* Y. E — c ^
ἡγήσαντο εἶναι τὸν Ἰωάννην, καὶ οὕτως ἀληθῆ, ὡς u3,
E n 1 j ὦ FER
μόνον ἑτέροις " μαρτυροῦντα, ἀλλὰ καὶ αὐτῷ περὶ
D cT ^N V ^ 5 - er
ἑαυτοῦ λέγοντι πιστεῦσαι. Οὐδὲ γὰρ ἂν, εἰ μὴ οὕτω
΄ s πὶ c M x Y
ιέχειντο, ἔπεμψαν ἂν εἰσόμενοι παρ᾽ αὐτοῦ τὰ περὶ
D , , , *
aurou. Ἴστε γὰρ ὅτι μόνοις ἐχείνοις μάλιστα περὶ
, e I ^ * c ΄ a 0 ^
λέγουσι πιστεύομεν, οὃς ἂν ἁπάντων ams

2

^ (h^ ὦ

ΩΝ

ἑαυτῶν
1 15. / 3 m / 1 LEAN
στέρους tivat νομίζωμεν. Ko οὐ τοῦτο μόνον ἐστὶ τὸ
LI ES i] M 7
ἀποφράττον αὐτῶν τὰ στόματα, ἀλλὰ xci ἣ γνώμη
E. Vins x ' m
μεθ᾽ ἧς πρὸς αὐτὸν παρέδαλον. Καὶ γὰρ μετὰ πολλῆς
EI c ,ὔ ^ $9 * , Ae
ἐξῆλθον τῆς προθυμίας πρὸς αὐτὸν, εἰ καὶ ὕστερον με-
2 D ^
vs 6 ovo. Ἅπερ ἀμφότερα δηλῶν ὃ Χριστὸς ἔλεγεν"
3 Ἐν Y ἐξ 7
Εχεῖνος ἦν ὃ λύχνος ὃ χαιόμενος" καὶ ὑμεῖς ἠθελήσα-
τ c cT ZN
τε πρὸς ὥραν ἀγαλλιασθῆναι ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ. Καὶ ἣ
e N ,
ἀπόχρισις δὲ αὐτοῦ πάλιν ἀξιοπιστότερον αὐτὸν ἐποίει.
- τρ M »
'O γὰρ μὴ ζητῶν τὴν δόξαν τὴν ἑαυτοῦ, φησὶν, ἀλη--
- - - Y
θής ἐστιν, xa ἀδικία ἐν αὐτῷ οὐχ ἔστιν. Οὗτος δὲ οὐχ
M
ἐζήτησεν, ἀλλ᾽ ἐφ᾽ ἕτερον αὐτοὺς παραπέμπει. Καὶ οἱ
m - - i]
ἀποσταλέντες δὲ, τῶν ἀξιοπίστων παρ᾽ αὐτοῖς xai τὰ
πρωτεῖα ἐχόντων, ὥστε μηδαμόθεν αὐτοῖς εἰναι χατα-
φυγὴν, μηδὲ παραίτησιν εἰς τὴν ἀπιστίαν, ἣν ἠπίστη-
- c τ, V e - 2N/T M 5
σαν τῷ Χριστῷ. Τίνος γὰρ ἕνεχεν οὐχ ἐδέξασθε τὰ ci-
UC NU ὶ 2. ^ 7T / e Dr - van I^
ρημένα περὶ αὐτοῦ παρὰ ᾿Ιωάννου; Ὑμεῖς ἀπεσταλ--
E » 7
χατε τοὺς τὰ πρωτεῖα ἔχοντας, ὑμεῖς ἠρωτήσατε OU
αὐτῶν, ὑμεῖς ἠκούσατε ἅπερ ἀπεχρίνατο ὃ βαπτιστής.
Πᾶσαν ἐχεῖνοι περιεργίαν ἐπεδείξαντο, πάντα ἠρεύ-
δ *5 J
νησαν, χαὶ oüc ὑπωπτεύετε πάντας εἰπον * χαὶ ὅμως
enm Dc, Am « λό A EY "m $
μετὰ παῤῥησίας πολλὴς ὡμολόγησε μὴ εἰναι μήτε
- " ἘΠ ΟΝ n
Χριστὸς, μήτε ᾿Ηλίας, μήτε ὃ προφήτης. Kai οὐδὲ
D iN ,
ἐνταῦθα ἔστη, ἀλλὰ χαὶ ἐδίδαξε τίς εἴη, χαὶ διελέχθη
τ es J
x«i περὶ τῆς τοῦ oixsiou βαπτίσματος φύσεως, ὅτι
c

M 2. Y à ocwX , » 5^
μυκρὸν χαὶ εὐτελὲς, χαὶ ὕδατος πλέον ἔχον “οὐδεν,

δεικνὺς τὴν ὑπεροχὴν coU βαπτίσματος, τοῦ παρὰ

* [ Savil. et Codd. cit. θήσοντες. ]
a Morel. ἱχανός.
b μαρτυροῦντα, recle suspicatur Savilius legendum

μαρτυροῦντι.

Β

107

c0, quis et unde esset ipse; numquid leges ipsi
prascribetis? Hoc enim cogentium erat, ut se Chri-
stum esse confiteretur. Attamen neque nunc indi-
gnatur, neque ut par esse videbatur aliquid pro-
fert simile: An vos mihi precipitis, legemque
statuitis? verum multam rursum modestiam exhi-
bet. Nam ait: 26. Ego quidem baptizo in aqua :
medius autem vestrum stat, quem vos nesci-
Us. 21. Hic est qui post me venturus est, qui
ante me factus est, cujus non sum dignus ut
solvam corrigiam calceamenti.

9. Quid his opponere possunt Judi? Contra
hane accusationem ne mutire quidem possunt,
damnatio nulla venia averti potest, ipsi contra se-
ipsos sententiam tulerunt. Quomodo et qua ra-
tione? Fide dignum putabant esse Joannem, et ita
veracem, ut non modo cum de alius, sed. etiam

Magna Ju-

dicornm de

Joanne

b.

cum de seipso testificaretur, credendus esset. Ne- opinio.

que enim, nisi ea fuissent opinione, misissent qui
interrogarent illum de seipso. Scitis enim nos illis
tantum de seipsis loquentibus credere, quos omnium
veracissimos esse putamus. Neque illud tantum
ipsorum obstruit ora, sed animus quoque quo il-
lum adorti sunt. Cum vehementi namque studio
ipsum adierunt, licet postea mutati sint. Quo
ambo significans Christus dicebat : 7116 erat lu-
cerna ardens, et vos voluistis ad horam exsul-
tare in ejus luce. Et responsio ejus fidem ipsi
conciliabat majorem. Qui enim non querit glo-
rum. suam, mquit, verax est,et injustitia. in
illo non est. Hic vero non quaesivit, sed ad alium
ipsos misit. Et qui missi fuerant ex fide dignio-
ribus apud 1psos et ex primariis viris erant, ut nul-
la ipsis superesset excusatio aut venia quod Chri-
sto non crediderint. Cur enim non obtemperastis
iis quee Joannes de illo dicebat ? Vos misistis pri-
mores vestros, vos ipsorum opera interrogastis ! vos
audistis quid. Baptista responderit. Omne stu-
dium, omnem diligentiam illi adhibuerunt, omnia
scrutati sunt, omnesque protulerunt quos suspi-
cabamini : et tamen ille cum libertate magna con-
fessus est, se nec Christum, nec Eliam, nec pro-
phetam illum esse. Neque hoc contentus, quis ipse
esset docuit, et de baptismatis sui natura disse-
ruit, quod nempe exiguum et vile esset, et prater
aquam nihil amplius haberet, ostendens. pracel-
lentiam baptismatis a Christo dati. Protulit quo-

e Savil. [et Codd. cit.] οὐδέν" εἶπε τὴν ὑπ.... παρήγαγε
xai. [Infra iidem Codd. χαὶ χύριον αὐτὸν χαλοῦντα. Savil
τὸν μὲν v. 7. Sine χαί.]}

Joan.5.35.

Ihid. 7: 18.

108 EA

que Isaiam prophetam diu antea tesüficantem, il-
lum Dominum, hunc seryum et ministrum vocan-
tem. Quid demum supererat? annon ut crede-
rent ei de quo testimonium ferebatur, ut adora-
rent eum, ct confiterentur Deum? Quod autem te-
stimonium non ex adulatione, sed ex veritate pro-
cederet, id et mores et philosophia testificantis
ostendebant. Inde vero palam id erat, quod nemo
proximum sibi praferat, neque si possit honorem
sibi conciliare, alter illum. cedat, cum. maxime
tantus esset. honor. Itaque Joannes, nisi Christus
fuisset Deus, numquam hoc testimonium protulis-
set. Nam si hunc honorem, utpote naturam suam
longe exsuperantem, ab se repulit: certe non alii
natura inferiori illam tribuisset. Medius autem
vestrum stat, quem vos nescitis. Moc dixit, quia
ille, ut par erat, quasi unus e turba populo admi-
scebatur, utpote qui ubique et fastus et pompe
contemtum edoceret. Cognitionem autem hic di-
cit perfectam notitiam , nempe quis esset, unde
venisset. Illud vero, Post me venturus est, sepe
posuit, ac si. diceret : Ne putetis totum. in bapti-
smate meo perfici. Si hoc perfectum esset, non
alius post me veniret, alterum allaturus ; sed hoc
ad illud est preparatio quadam. Nostra sunt
umbra et imago; alium venire oportet, qui veri-
tatem afferat. Itaque illud, Post me veniet, ejus
dignitatem maxime ostendit. Nam si hoc perfe-
ctum esset, non secundum quireretur. 4nte me
factus est; hoc est, me honorabilior et clarior
est. Deinde ne putarent pracellentiam ex compa-
ratione indicari, ut nullam esse comparationem
declaret, adjicit : Cujus non sum dignus solvere
corrigiam; hoc est, Non solum ante me factus est,
sed ita res est, ut ne quidem inter ultimos ejus
famulos computari merear ; calceamentum quippe
solvere, extremum ministerium est. Quod si Joan-
nes non est dignus qui corrigiam solvat, Joannes
quo nullus major inter natos mulierum : quo nos
ipsi loco ponemus? Si is qui orbi zqualis, imo
illo major erat (Quorum, inquit, dignus non erat
mundus), se indignum esse ait qui inter ultimos
ejus ministros computetur : quid nos dicemus, qui
malis innumeris onusti sumus, qui tantum dista-
mus a Joannis virtute, quantum terra distat a

Zuc. 7. 28.
Matth, τι.
Y.
Hebr.
38.

LI.

cielo ἢ
4. Hic ergo se indignum esse ait qui solvat cor-
Contra rigiam. caleeamenti. Inimici autem veritatis in
tantam prorumpunt insaniam, ut dicant se nosse

AÀnomzos.
ἃ Quidam οὐδεὶς τῷ πλησίον αὐτοῦ προστίθησιν.
* [ Savil. et Codd, cit. εἰχὸς γὰρ ἦν.]
2 Savil. τὴν

ὑπερθολὴν.... παραστ

JOANNIS CHRYSOST.

ἥσαι βουλόμενος, φησίν

Ε

Α

Β

C

!

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

τοῦ Χριστοῦ διδομένου. ΠΠαρήγαγε δὲ χαὶ Ἡσαΐαν
τὸν προφήτην μαρτυροῦντα ἄνωθεν καὶ πρὸ πολλοῦ
τοῦ χρόνου. χαὶ τὸν μὲν Κύριον καλοῦντα, τὸν δὲ
διάχονον αὐτοῦ καὶ ὑπηρέτην ὀνομάζοντα. Τί λοιπὸν
ἔδει; οὐχὶ πιστεῦσαι τῷ μαρτυρηθέντι, χαὶ προσχυ-
νῆσαι, καὶ δμιολογῆσαι Θεόν : "Oct γὰρ οὐχὶ χολαχείας
ἦν ἣ μαρτυρία, ἀλλ᾽ ἀληθείας, ἐδείχνυ μὲν καὶ 6
τρόπος καὶ ἣ φιλοσοφία τοῦ μαρτυρήσαντος. Δῆλον δὲ
κἀχεῖθεν τοῦτο, ὅτι “ οὐδεὶς τὸν πλησίον ἑαυτοῦ προ--
, 58V 2v 5 c , A AER
τίθησιν, οὐδὲ ἐξὸν αὐτῷ χαρίσασθαι τιμὴν, ἑτέρῳ
ταύτης παραχωρεῖν ἐθέλοι, καὶ ταῦτα τοσαύτης οὔσης.

4. , ^ 25V 9 , M c vy D T ce
Ὥστε οὐχ ἂν οὐδὲ ᾿Ιωάννης μὴ Θεῷ ὄντι τῷ XD

»-/
efte
-—-

ταύτης ἂν ἐξέστῃ τῆς μαρτυρίας. Εἰ γὰρ καὶ ἀφ᾽

ἑαυτοῦ ταύτην ὡς μείζονα οὖσαν Em οἰχείας φύσεως

διεχρούσατο" ἀλλ᾽ οὐκ ἂν ἑτέρα φύσει πάλιν αὐτὴν

ἀνέθηκε ταπεινοτέρα. Μέσος δὲ δμῶν ἕστηχεν, ὃν

ὑμεῖς οὐκ οἴδατε. "Τοῦτο εἶπεν, ὅτι εἰκὸς ἦν αὐτὸν

xoi ἀναμεμίχθαι τῷ λαῷ ὡς ἕνα τῶν πολλῶν, ἅτε

πανταχοῦ τὸ ἄτυφον xat ἀχόμπαστον διδάσχοντα. Et-

δησιν δὲ ἐνταῦθα, γνῶσίν φησι τὴν ἀχριδῇ " οἷον, τίς

ἐστι, xol πόθεν. Τὸ δὲ, ᾿Οπίσω μου ἐρχόμενος, συν--

εχῶς τίθησι, μονονουχὶ λέγων * μὴ νομίσητε τὸ πᾶν

ἐν τῷ ἐμῷ χεῖσθαι βαπτίσματι. Οὐχ ἂν, εἰ τοῦτο τέ--

λειον ἦν, ἕτερος ἂν ἦλθε μετ᾽ ἐμὲ παρέξων ἕτερον.

ἀλλὰ παρασχευὴ τοῦτό ἐστιν ἐχείνου xa προοδοποίη--

σις. Τὰ δὲ ἡμέτερα σχιὰ xo εἰκών ἄλλον χρὴ τὸν

τὴν ἀλήθειαν ἐπιθήσοντα παραγενέσθαι. “ἔδστε αὐτὸ

τὸ, ὀπίσω μου ἐλθεῖν, τοῦτο μάλιστα αὐτοῦ δείχνυσι

τὸ ἀξίωμα. Ei γὰρ τοῦτο ἦν τέλειον, οὖκ ἂν δευτέρου

Ee τόπος. "Ἑμπροσθέν μου genes τουτέστιν,

Ere aTEpOR S Nf gices Εἶτα ἵνα μὴ νομίσωσιν

ἀπὸ συ γκρίσεως εἶναι ᾿ τὴν ὑπεροχὴν, τὸ ἀσύγκριτον

παραστῆσαι θέλων; ἐπήγαγεν" Οὗ οὐχ εἰμὶ ἱκανὸς
λῦσαι τὸν ἱμάντα" τουτέστιν, οὐχ ἁπλῶς ἔμπροσθεν΄
γέγονεν, ἀλλ᾽ οὕτως ὡς ἐμὲ μηδὲ ἐν τοῖς SERERE τῶν

τούτου διαχόνων ἀριθμηθῆναι ὁ ἄξιον εἶναι τὸ γὰρ ὑπό-

δημα λῦσαι, τῆς ἐσχάτης διαχονίας ἐπὶ πρᾶγμα. Εἰ

δὲ Ἰωάννης οὖχ ἄξιος τὸν ἱμάντα λῦσαι, Ἰωάννης,

οὗ μείζων οὐδεὶς ἐν γεννητοῖς γυναικῶν γέγονε, ποὺ

τάξομεν ἡμεῖς ἕ ἑαυτούς ; ΕἸ ὃ τῆς οἰκουμένης ἀντίῤῥο-

πος, μᾶλλον δὲ P βείζων (Οὐχ ἦν γὰρ αὐτῶν, φησὶν,
ἄξιος 6 χόσμος), οὐδὲ ἐν τοῖς ἐσχάτοις τῶν διαχονη--
σαμένων ἑαυτὸν καταλέγεσθαί qnot ἄξιον εἶναι - τί
ἐροῦμεν ἡμεῖς οἵ μυρίων γέμοντες κακῶν, oi τοσοῦτον
ἀποδέοντες τὴς ἀρετῆς τοῦ ᾿Ιωάννου, ὅσον ἣ γὴ τοῦ
οὐρανοῦ ;

Οὗτος μὲν οὖν οὐδὲ τὸ λῦσαι τὸν ἱμάντα τοὺ ὑποδή-

ματος ἄξιον εἶναι ἑαυτὸν λέγει, Οἱ δὲ "iis ἀληθείας
ἐχθροὶ τοσαύτην ἐμάνησαν μανίαν, ὡς καὶ τοῦ εἰδένα

b Morel. μείζων. οὕτω γὰρ περὶ ὧν γράφει διχαίων ὁ
Παῦλός φησίν, ὧν οὐχ ἦν ἄξιος ὃ χόσμος.

IN JOANNEM HOMIL, XVII. al. «xvi. 10€

Ἂν ἃ € 3. ^ e£ n 5, T AZ
αὐτὸν, ὡς αὐτὸς οἷδεν “ἑαυτὸν, ἀξίους εἶναι λέγειν
ἑαυτούς. Τί ταύτης τῆς παραπληξίας “χεῖρον ; τί
ἑ δ: ς ραπληξίας χεῖρον; τ

, m / 7 m
ταύτης τῆς ἀλαζονείας μανιχώτερον; Καλῶς τις
Y 5 A M M
ἔλεγε σοφὸς, ὅτι Ἀρχὴ ὑπερηφανίας τὸ μὴ εἰ-
^ ^ ,
δέναι τὸν Κύριον. Οὐκ ἂν χατηνέχθη xo διάδολος

, / M
γέγονεν ὃ διάδολος, οὐχ ὧν διάδολος- πρότερον, εἶ un

-Ὸ M s m— — EJ J
τοῦτο τὸ νόσημα ἐνόσησε. 'Γοῦτο αὐτὸν τῆς παῤῥησίας
2t 16 J. 5 L4 A 3 M , Y ! Ld
ἐξέθαλεν ἐχείνης, τοῦτο εἰς τὴν γέενναν ἔπευψε, τοῦτο
τῶν χαχῶν αἴτιον αὐτῷ πάντων ἐγένετο. ᾿Γκανὸν γὰρ

M ΄ ἐπ. - c , m
xai χαθ᾽ ἑαυτὸ διαφθεῖραι πᾶσαν ἀρετὴν Ψυχῆς, χἂν
^ , ^l ^ M ^
ἐλεημοσύνην εὕρῃ, κἂν εὐχὴν, κἂν νηστείαν, κἂν

ο " ,
δτιοῦν. Τὸ γὰρ Orb» ἐν ἀνθρώποις, ἀχάθαρτον,
DT δὶ hi K » Οὐ “ E, , EPA
νησὶ, παρὰ Κυρίῳ. Οὐχ ἄρα πορνεία μόνον, οὐδε

NA , E] ^ / 2, ὦ 5 b!
μοιχεία μολύνειν εἴωθε τοὺς χρωμένους αὐτῇ, ἀλλὰ

Ne / M D » , , , ,
xoi ὑπερηφανία, χαὶ πολλῷ πλέον ἐχείνων. Διατι;
e / ^ ' τῇ
Ὅτι πορνεία μὲν, εἰ καὶ ἀσύγγνωστον χαχὸν, ἀλλ᾽
d »- M E] H 3 - E] 7 ΔΑ 55
ὅμως ἔχει τις τὴν ἐπιθυμίαν εἰπεῖν * ἀλαζονεία δὲ οὐδὲ

EE ^ [τς M 2^ € ΝΖ , "^u
αἰτίαν ἂν εὕροι τινὰ, οὐδὲ οἷανδήποτε πρόφασιν, OU ἣν
* f c e , E] 5 5. ἊΝ e ,ὔ
ἂν τύχοι σχιδς γοῦν συγγνώμης ἀλλ᾽ οὐδὲν ἕτερον

er E M m z
ἐστιν αὕτη, ἢ διαστροφὴ ψυχῆς xat νόσος χαλεπωτά-
1
τη, οὐδαμόθεν ἄλλοθεν τιχτομένη, ἢ ἐξ ἀνοίας. Οὐδὲν

Y E χε δος 1). / - , ^ e εν

γὰρ ἀνοητότερον ἀλαζόνος ἀνθρώπου, χἂν πλοῦτον ἡ
, b. A / '
περιδεδλημένος, κἂν πολλὴν χεχτημένος τὴν ἔξωθεν
, E q , ^
σοφίαν, χἂν ἐν δυναστεία καθεστὼς, x&v ἅπαντα τὰ
2 2 , 5 ^ c j / 3
ἐν ἀνθρώποις εἰναι δοχοῦντα ζηλωτὰ περιφέρων. Εἰ

M M - EA - ,

γὰρ ὃ ἐπὶ τοῖς ὄντως καλοῖς ἀλαζονευόμενος, ἄθλιος
Ἁ ,
xa ταλαίπωρος, καὶ πάντων ἐχείνων τὸν μισθὸν ἀπόλ-
Auct: ὃ ἐν τοῖς μηδὲν οὖσιν ἐπαιρόμενος, xoi διὰ

M hj M | D , M

τὴν Gxiky xaX τὸ ἄνθος τοῦ χόρτου (τοῦτο γάρ ἐστιν

— ^Y c ^
ἣ παροῦσα δόξα ) φυσῶν ἑαυτὸν, πῶς oUx ἂν εἴη πάν-
, -

τῶν χαταγελαστότερος, ταὐτὸν ποιῶν, ὅπερ ἄν τις
, j1

ποιήσειε πτωχὸς χαὶ πένης, πάντα μὲν τὸν χρόνον
- P, Y

λιμῷ τηχόμενος, ei δὲ συμδαίη ποτὲ μίαν νύχτα χρη-

τ y or κατ E ke γι YA 65 τῆς
στὸν ὄναρ ἰδεῖν, διὰ τοῦτο γαυρούμενος: ᾿Αθλιε xot τα-

7 τ c
λαίπωρε, τῆς ψυχῆς cot διαφθειρομένης γαλεπωτάτη

, * A
νόσῳ, xa τὴν ἐσχάτην πενόμενος πενίαν, μέγα φρο-

- cl €
γεῖς, ὅτι χρυσοῦ τάλαντα ἔχεις τόσα χαὶ τόσα: ὅτ
πλῆθος ἀνδραπόδων ; ᾿Αλλὰ ταῦτα οὐ σά. Καὶ εἰ μὴ

, - - , m Ll
πείθη τοῖς ἐμοῖς δήμασιν, ἀπὸ τῆς πείρας τῶν προ-

e

, /, M €i
λαῤόντων μάνθανε. Ἐὰν δὲ οὕτω μεθύης, ὥς μήτε
- / m—
£x. τῶν ἑτέροις συμθαινόντων ταῦτα παιδεύεσθαι, ua-
: ^ END n ΝΕ ^M cT , M e ,
χρὸν ἀνάμεινον, καὶ εἴσῃ διὰ τῶν εἰς σὲ συμόαινομέ-
e , EÀ ^ M1 ^
γῶν ὅτι σοι τούτων ὄφελος οὐδὲν, ὅτε ψυγοῤῥαγῶν, καὶ
42. ὦ “ δι ς c /, A , E
οὐδὲ ὥρας μιᾶς, μηδὲ ῥοπῆς βραχείας χύριος Ow,
». 3 ^ / M
ἄχων cic τοὺς παρόντας ^ αὐτὰ χαταλείψεις, xul τού-
, "^ l4 ^
τους πολλάκις, 00s οὐχ ἐθέλεις. Πολλοὶ γὰρ οὐδὲ ἐπι-
m m r ms
σχῆψαι περὶ αὐτῶν συνεχωρήθησαν, ἀλλ᾽ ἀπῆλθον

ἀθρόον, βουλόμενοι μὲν αὐτῶν ἀπολαύειν, οὐ συγχω-

* Morel, ἑχυτὸν ἀπαυθαδιαξομένους αὐτοὺς λέγειν.

TOM. VIII.

illum, ut ipse se novit. Qua amentia quid dete-
rius? qua arrogantia quid furiosius? Benedixit
sapiens quidam : Principium superbie mon Eccii. to.
nosse Dominum. Non dejectus nec diabolus '*
effectus fuisset diabolus ille, qui ante diabo-

lus non erat, nisi hoc morbo captus fuisset.
Hoc illum a pristina fiducia dejecit, hoc in ge-
hennam demisit, hoc ipsi caput omnium malo-
rum fuit. Hoc quippe vitium omnem animl vir- Superbia
tutem labefactat, eleemosynam nempe .orationem, AY
jejunium, quidvis aliud. Excelsum. in. homi- tacta.
nibus, inquit, impurum est apud Dominum.
Non fornicatio igitur, non adulterium tantum
hominem polluit, sed etiam et multo magis su-
perbia. Quare? Quoniam fornicatio licet venia
indigna sit, potest tamen quis concupiscentiam
pratendere : arrogantia vero. nullam. habet cau-
sam, non obtentum, quo vel veni; umbram me-
reatur : sed nihil aliud. est quam mentis eversio ,
morbus gravissimus ex una insipientia ortus. Nihil
enim insipientius arrogante homine, etsi opulen-
tissimus sit, etsi externa illa sapientia admodum
instructus, quantumvis potens, eiamsi ea omnia
quz hominibus expetenda videntur obtineat. Nam
si is qui de veris bonis superbit, infelix ac
miser, omnium illorum mercedem amittat; qui
de iis quz nihil sunt extollitur, qui ex umbra et
feni flore, id enim est inanis gloria, sese in-
flat, quomodo non omnium maxime ridiculus
sit, cum idipsum agat quod pauper et mendi-
cus, qui semper famelicus, si semel letum so-
mnium noctu viderit, ideo glorietur ? Infelix et
miser, dum anima tua gravissimo morbo corruin-
pitur, extrema. paupertate laborans, altum sapis,
quod tot talenta auri habeas, quod. servorum tur-
bam! Verum hzc non tua sunt. Si mihi non
credis, aliorum divitum experientia id edisce.
Sin ita ebrius es, ut hujusmodi exemplis non in-
stituaris, paululum exspecta, et experimento tuo
edisces, nihil hinc tibi utilitatis accedere, quando
animam efflans, nec horz: nec momenti unius do-
minus, hzc invitus presentibus relinques, iisque
saepe quibus nolles. Multis enim nec de iis dispo-
nere permissum fuit, sed repente migrarunt, dum
iis frui optarent, nec concessum illis est, sed
abstracti, ac per vim abducti, aliis, quibus minime
volebant, ea reliquerunt. Quod ne nobis accidat,
hinc jam, dum per valetudinem licet, mittamus

^ Quidam αὐτὰ παρχπέμπης.

ΓΙΌ S. JOANNIS CHRYSOST.

in civitatem nostram. Illo enim tantum modo his
frui poterimus, alias minime : sic in. tutissimum
locum recondemus. Nihil enim, nihil utique po-
test ea 1stinc auferre, non mors, non testamenta,
non hereditatum successio, non sycophantie vel
insidiz: ; sed qui hine abscedit multa secum fe-
rens, iis perpetuo fruetur. Quis ergo sic miser est,
qui nolit cum pecuniis suis zternum deliciari?
Transferamus ergo divitias nostras, illic. depona-
mus. Non nobis opus erit asinis, camelis, curri-
bus, non navibus ad hac transvehenda: hac. dif-
ficultate nos eripuit Deus; sed. opus tantum. ha-
bemus pauperibus, claudis, cecis, infirmis. His
talis comportatio demandata est : hi pecuniastrans- Εὶ
mittunt in celum; hi talium possessores opum

in zternorum hereditatem bonorum perducunt ;

quam nos omnes assequi contingat gratia et be-

nignitate Domini nostri Jesu Christi, per quem

et cum quo Patri gloria, una cum Spiritu sancto,

nunc et semper, et in. saecula seculorum. Amen.

D

b οὖν deest in Mss. plurimis.

CONSTANTINOP.

ρούμενοι δὲ, ἀλλὰ ἑλχόμενοι, xal ἑτέροις αὐτῶν ἐξι-
στάμενοι, xo μετὰ βίας παραχωροῦντες οἷς οὖχ ἐξού-
λοντο. Ὅπερ ἵνα μὴ πάθωμεν, ἐντεῦθεν ἤδη ἐῤῥωμέ-
νοι χαὶ ὑγιαίνοντες, διαπεμψώμεθα αὐτὰ πρὸς τὴν
πόλιν τὴν ἡμετέραν. Οὕτω γὰρ αὐτῶν ἀπολαῦσαι δυ-
νησόμεθα μόνον; ἑτέρως δὲ οὐδαμῶς οὕτως εἰς ἄσυλον
καὶ ἀσφαλὴ τόπον αὐτὰ ἀποθησόμεθα. Οὐ γάρ ἐστιν,
οὐχ ἔστιν οὐδὲν ἐχεῖ τῶν δυναμένων αὐτὰ ἀφελέσθαι"
οὐχ ἔστι θάνατος, οὐχ εἰσὶν ἀληθεῖς διαθῆχαι, οὐχ
εἰσὶ διάδοχοι χλήρων, οὗ συχοφαντίαι χαὶ ἐπιδουλαί"
ἀλλὰ τὸν ἀπελθόντα ἐντεῦθεν πολλὰ ἐπιφερόμενον,
διαπαντός ἐστιν αὐτὰ καρποῦσθαι. Τίς » οὖν οὕτως
ἄθλιος, ὡς μὴ θελῆσαι τοῖς χρήμασιν ἐντρυφᾶν τοῖς
ἑαυτοῦ διόλου; Μεταχομίσωμεν τοίνυν ἡμῶν τὸν
πλοῦτον, χαὶ μεταθῶμεν ἐχεῖσε. Οὐκ ὄνων ἡμῖν δεή-
σει, χαὶ χαμήλων, χαὶ ὀχημάτων, οὐδὲ πλοίων πρὸς
τὴν τοιαύτην μετάθεσιν " καὶ γὰρ καὶ ταύτης ἡμᾶς τῆς
δυσχολίας ἀπήλλαξεν 6 Θεός" ἀλλὰ πενήτων ἡμῖν δεῖ
μόνων, τῶν χωλῶν, τῶν ἀναπήρων, τῶν ἀῤῥώστων.
Αὐτοὶ τὴν τοιαύτην εἰσὶν ἐγχεχειρισμένοι μετάθεσιν"
οὗτοι τὰ χρήματα. παραπέμπουσιν εἰς τὸν οὐρανὸν,
οὗτοι τοὺς τῶν τοιούτων χρημάτων χυρίους εἰς τὴν
τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν κληρονομίαν εἰσάγουσιν * ἧς γέ-
vovco πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι xal φιλανθρωπίᾳ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ
τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ
ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

HOMILIA XVII.

98. H«c facla sunt in Bethania trans Jorda-
nem , ubi erat Joannes baptizans. 29. 4l-
tera autem die videl Jesum venientem ad
se , et ait : Ecce agnus Dei , ecce qui. tollit
peccata mundi.

1. Magnum bonum fiducia et loquendi libertas , D

omniaque Christi confessioni postponere; ita ma-
gnum et mirabile , ut Filius Dei unigenitus talem
hominem coram Patre praedicet : etsi non z;equalis
sit merces. 'T'u enim confiteris in terra ; ille vero
confitetur in calis: tu. hominibus prosentibus;
ille coram Patre et angelis omnibus. Talis erat

* Aliqui ἐν Βηθαθαρᾷ : sic in accuratioribus exempla-
ribus legitur, inquit infra Chrysostomus, qui addit Be-
thaniam non trans Jordanem esse, sed prope Jerosoly-
mam, Quidam putant aliam hic Bethaniam memorari ,

OMIAIA ιζ΄.

Ταῦτα ἐγένετο ἐν Ἰδηθανίᾳ * πέραν τοῦ Ἰορδάνου,
el S Ais / / ru , ,
ὅπου ἦν ᾿Ιωάννης βαπτίζων. 'T7, ἐπαύριον βλέπει
τὸν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν, χαὶ λέγει"
y^ “ N e e » M € ἴω e
ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ
χόσμου.

Μέγα ἀγαθὸν παῤῥησία xxi τὸ ἐλευθεροστομεῖν,
7, Ἀπ / e / to ,

xai πάντα δεύτερα τίθεσθαι τῆς δμολογίας τῆς εἰς
M , en , N »! € N "e^
τὸν Χριστόν" οὕτω μέγα χαὶ θαυμαστὸν, ὡς τὸν Ytov
τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν τοιοῦτον ἀναχηρύττειν
ἐπὶ τοῦ Πατρὸς, καίτοι γε οὐκ ἴση ἣ ἀντίδοσις. Σὺ
* ^ " 9. ὦ Ὁ m a DAN ^Y L3
μὲν γὰρ ὁμολογεῖς ἐπὶ τῆς γῆς, * αὐτὸς δὲ δμολογεῖ
ἐν τοῖς οὐρανοῖς xol σὺ μὲν ἀνθρώπων παρόντων,

qua sit trans Jordanem.
ἃ Savil. οὗτος ὃὲ ἐν τοῖς. Exemplaria variant, in re

certe levissimi momenti.

IN JOANNEM HOMIL. XVII. al. xvr.

αὐτὸς δὲ ἐπὶ τοῦ Πατρὸς x«i τῶν ἀγγέλων ἁπάντων.
Τοιοῦτος ὃ Ἰωάννης ἦν, οὐ πλῆθος, οὐ δόξαν, οὐχ
ἄλλο οὐδὲν τῶν ἀνθρωπίνων ὑφορώμενος, ἀλλὰ ταῦτα
πάντα χαταπατῶν, xol μετὰ τῆς προσηχούσης ἐλευ-
θερίας τὰ περὶ τοῦ Χριστοῦ πᾶσιν ἀνακηρύττων. Διὰ
γὰρ τοῦτο καὶ τὸν τόπον ἐπισημαίνεται ὃ εὐαγγελι-
m ,
στὴς, ἵνα τὴν παῤῥησίαν δείξη τοῦ μεγαλοφώνου
χήρυχος. Οὐ γὰρ ἐν olxía , οὐδὲ ἐν γωνίᾳ, " οὐδὲ ἐν
ἐρημίᾳ, ἀλλὰ τὸν Ἰορδάνην καταλαδὼν ἐν μέσῳ τῷ
πλήθει, παρόντων ἁπάντων τῶν ὕπ᾽ αὐτοῦ βαπτιζο-
, / M - - τ» ἢ e» No M
μένων (βαπτίζοντι γὰρ ἐπέστησαν ot "Iouóatot) , τὴν
θαυμαστὴν ἐχείνην ἀνεκήρυξεν δμολογίαν περὶ τοῦ
[ 1 A oAor
Χριστοῦ, τὴν τῶν ὑψηλῶν * xoi μεγάλων xa ἀποῤ-
δήτων γέμουσαν δογμάτων, χαὶ ὡς οὐχ εἴη ἱκανὸς
λῦσαι τὸν ἱμάντα τοῦ ὑποδήματος αὐτοῦ. Πῶς οὖν
L IN
-ν» - 39 , M δ. τω , , 5
τοῦτο ποιεῖ: Ἑππάγων xal λέγων" Ταῦτα ἐγένετο ἐν
Bravia. Ὅσα δὲ τῶν ἀντιγράφων ἀχριδέστερον ἔχει,
Ἐν Βηθαδαρᾷ, φησίν. Ἢ γὰρ Βηθανία οὐχὶ πέραν
too 7E ^, GÍNX 93 Nieve CEA - 320€ E ,
τοῦ Ἰορδάνου, οὐδὲ ἐπὶ τῆς ἐρήμου ἦν, ἀλλ᾽ ἐγγύς

,

mou τῶν ἹἹεροσολύμων. Τοὺς δὲ τόπους καὶ δι’ ἕτέ-
ρᾶν αἰτίαν ἐπισημαίνεται. ᾿Ἔπειδὴ γὰρ πράγματα οὗ
παλαιὰ διηγεῖσθαι ἔμελλεν, ἀλλὰ πρὸ μικροῦ συμ.-
θάντα τοῦ χρόνου, τοὺς παρόντας καὶ θεωμένους μάρ-
τυρας ποιεῖται τῶν λεγομένων, χαὶ ἀπόδειξιν χαὶ ἀπὸ
c , / 3cem ' οἵ 355 ^c
τῶν τόπων παρέχεται. Θαῤῥῶν γὰρ ὅτι οὐδὲν παρ᾽ Exu-
τοῦ προσετίθει τοῖς λεγομένοις, ἀλλὰ τὰ ὄντα ἁπλῶς
Xs J 25 T M ρὸν b /
ἅπαντα μετὰ ἀληθείας ἐξηγεῖτο, τὴν ἀπὸ τῶν τόπων
, , 5 I^ * er » , M
μαρτυρίαν παραλαμθάνει, ἀπόδειξιν, ὅπερ ἔφην, οὐ τὴν
τυχοῦσαν τῆς ἀληθείας ἐσομένην. Τῇ ἐπαύριον βλέ-
met τὸν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν, καὶ λέγει "

c
1

Y^ ΕἸ * c τ an M € /

ἴδε ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τὸ
/ , ^ M e 3 J

χόσμου. Διενείμαντο τοὺς χαιροὺς oi εὐαγγελισταί "
M λ - ᾿ M E τ

xoi ὃ μὲν Ματθαῖος τοὺς πρὶν ἢ δεθῆναι τὸν βαπτι-
U 2 / / N /

στὴν ᾿Ιωάννην χρόνους ἐπιτεμὼν, ἐπείγεται πρὸς τοὺς
τ 4 WT / n

ἑξῆς - ^6 δὲ εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης οὐ μόνον οὐχ ἐπι-
/, x , 7 I / 7

τέμνει, ἀλλὰ τούτοις μάλιστα χαὶ ἐνδιὰτρίδει. Κα-
- hi M x3 - M 5 —— ejr. 5A τω - DX

χεῖνος μὲν μετὰ τὸ ἐλθεῖν τὸν Ἰησοῦν ἀπὸ τῆς ἐρή-

' [4 1 TON. | 3 / 3 L

μου, τὰ μεταξὺ σιωπήσας, οἷον ὅσα ὃ ᾿Ιωάννης ἐφθέγ-

* e €?» om T ,

ξατο, ὅσα oi Ἰουδαῖοι ἀποστείλαντες ἔλεγον, xol

1. P. 24 ^ δὲ 08 Ji: / ge ἢ '

ἄλλα πάντα συντεμὼν, μετεπήδησεν εὐθέως ἐπὶ τὸ

e
οτι

c 3 X 3
δεσμωτήριον: ᾿Αχούσας γὰρ, φησὶν, 5 Ἰησοῦς
PI 5 / , , 2 - € NAE ,
παρεδόθη Ἰωάννης, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν. 'O δὲ "Ioav-
i
νης οὖχ οὕτως, ἀλλὰ τὴν μὲν εἰς τὴν ἔρημον δδὸν
, " M , τ,
ἀπεσιώπησεν, ἅτε ὑπὸ τοῦ Ματθαίου λεχθεῖσαν - τὰ
AY h S , ^ Y X ce Y /
δὲ μετὰ τὴν κάθοδον τὴν ἀπὸ τοῦ ὄρους γενομένην
- ' N , EA
διηγεῖται, καὶ πολλὰ διελθὼν, τότε ἐπάγει: Οὔπω
No. / 3 , σ΄
γὰρ ἦν βεόλημένος ὃ Ἰωάννης εἰς τὴν φυλαχήν. Καὶ
, M D / 3
τίνος ἕνεχεν, φησὶ, νῦν παραγίνεται πρὸς αὐτὸν ὃ
b οὐδὲ ἐν ἐρημίᾳ deest in plurimis.

* ἐχείνων addunt Savil. et Codd. cit. Infra pro πῶς
οὖν τοῦτο ποιεῖ, lidem διὰ τοῦτό 2«c:.]

€

b

E

[S

III

Joannes : non multitudinem , non. gloriam , non
alind quidvis respiciebat; sed hcc omnia calca-
bat , et cum ea qua par erat libertate quz Christi
erant omnibus przdicabat. Ideo locum indicat
evangelista, ut vocalissimi preconis fiduciam
ostenderet. Non domi, non in angulo, non in deser-
to, sed ad Jordanem in medio multitudinis ,
prasentibusque omnibus qui ab ipso baptizaban-
tur (aderant enim Judai ), mirabilem illam de
Christo przdicavit confessionem sublimibus , ma-
gnis arcanisque plenam dogmatibus, quod non
esset ipse dignus qui corrigiam calceamenti ejus
solveret. Quomodo autem id agit? His nempe
verbis : Zec in Bethania facta sunt. Accura-
tiora autem exemplaria habent, 7n. Bethabara.
Nam Bethania non est trans Jordanem , neque in
deserto, sed prope Jeroso!ymam. Loca autem alia
etiam de causa significat. Cum enim res non anti-
quas, sed qu: paulo ante contigerant , narraturus
esset , illos. qui aderant et viderant dictorum te-
stes advocat, exquelocis testimonium accipit. Cum
enim fideret se nihil veritati addere, sed ea qua
gesta fuerant vere €t simpliciter enarrare, ἃ
loco testimonium accipit, que non levis, ut di-
xi, futura erat veritatis demonstratio. J4itera
autem die vidit Joannes Jesum venientem
ad se, et ait : Ecce agnus Dei, qui tollit
peccatum mundi. Distribuerunt tempora evan-
geliste : Matthaeus tempora que Joannis Bapti-
ste vincula pracesserunt breviter transcurrens,
ad sequentia properat ; Joannes autem evan-
gelista non modo hzc noa breviter pretercur-
rit, sed in his maxime immoratur. llle, post-
quam venit Jesus e deserto , intermediis ouiissis ;
verbi gratia, qu Joannes loquutus est, quee nnit-
tentes Juda dixerunt; czxterisque missis omni-
bus, statim transiit ad carcerem : Cum audis-
set,inquit, Jesus, quod traditus esset Joannes,
secessit inde. Joannes vero non sic, sed profe-
ctionem in desertum tacuit, utpote a Matthao
narratam ; ea vero qui? post descensum ex monte
gesta sunt narravit, et multa pratercurrens adji-

Matth. τή.
13.

cit : /Vondum enim missus fuerat Joannes in Joan.3.24.

carcerem. Et cur, inquies, nunc Jesus venit ad
Joannem non semel , sed bis? Nam Mattheus qui-
dem necessario illum ad baptisma venisse di-
cit; id quod ostendens Jesus adjicit : Sie. decet
nos implere omnem justitiam. Joannes vero ite-

EXI

^ Sic Savil. et Mss. plurimi. Morel. vero οὗτος δὲ, οὐ
μόνον.

υ.

Matth. 3.
15;

v. 32.

112 5. JOANNIS CHRYSOST.

rum venisse illum dicit post baptisma ; id quod
palam faeit his verbis : Ego. vidi Spiritum de-
scendentem quasi columbam,etmanentem super
eum. Cur ergo venit ad Joannem? Non modo enim
venit, sed et illum adiit. Cum veniret , inquit , ad
eum , vidit eum. Cur ergo venit? Quia ille ipsum
cum multis baptizavit, ita ut nemo suspicaretur
ipsum eadem de causa, qua alii , ad Joannem acces-
sisse, ut. scilicet peccata confiteretur, et in poniten-
uam ablueretur in flumine. Ideo accedit, dans Joan-
ni locum , ut talem amoveret suspicionem. Nam
cumdicit, Ecceagnus Dei, qui tollit peccatum
mundi, totam illam depellit suspicionem. Qui
enim ita purus est, ut aliorum peccata possit
abluere, is, ut palam est, non ut peccata sua
confiteatur accedit, sed ut admirando illi pra-
coni occasionem praebeat, ut secunda repetitaque
voce quz prius dicta fuerant in audientium ani-
mis altius imprimerentur , aliaque rursum adjice-
rentur. Illud autem, £Ecce, dictum est, quia
multi sepe ex jam dictis et a multo tempore
quaerebant eum. Ideoque praesentem illum ostendit
ac dicit, Ecce ; ostendens illum ipsum esse qui
jam olim quaerebatur. Hic est agnus. Agnum au-
tem vocat, in mentem Judzorum revocans pro-
phetiam Tsaie, necnon umbram illam Moysis
tempore, ut per figuram illos magis ad veritatem
adduceret. Ille quidem agnus nullius peccatum
accepit; hic autem totius orbis terrarum peccata.
Periclitantem. quippe mundum cito ab ira Dei
eripuit. 50. Z/ic est de quo dixi , Qui post. me
venit, ante me faclus est.

€

D

E

98

2. Viden' euam hic quo pacto id quod supra ^
dictum fuerat interpretatur? Nam cum dixisset
agnum, et ipsum tollere peccatum mundi, tunc ait,
"nte me factus est ; ostendens illud , nte, sic
explicandum esse, quod tollat peccata mundi, quod
baptüzet in Spiritu sancto. Adventus quippe meus
nihil plus habuit quam quod. communem orbis

b Savil. [ et Codd. 705 et 706] γεγενῆσθαί φησι às τὸ
βάπτισμα. ἐπάγει γὰρ ὃ Ἰησοῦς, ὅτι οὕτω πρέπον.

e Savil. ἐντεῦθεν ἐδήλωσεν. ἐγὼ γὰρ, φησὶ, τεθέαμαι. Μο-
rel. δῆλον ἐργάζεται.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

Ἰησοῦς, xo οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ καὶ δεύτερον τοῦτο
ποιεῖ; Ὃ μὲν γὰρ Ματθαῖος ἀναγκαίαν αὐτοῦ τὴν
͵ b - ΄ NN ^ y ᾿
παρουσίαν " γεγενῆσθαι λέγει διὰ τὸ βάπτισμα" διὸ
^ ^ M M 3 τ Ἀ M ΄ e
τοῦτο δεικνὺς xol 6 Ἰησοὺς ἐπάγει xoà λέγει, ὅτι
er ^n EJ E
οὕτω πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύ-
3 Ὅ δὲ 4i frs N £L). DAS /.
νην. ἐ Ἰωάννης xol πάλιν αὐτὸν παραγεγονέναι
S ΥΣ M M / c c5 c 2$,
δείκνυσι μετὰ τὸ βάπτισμα * καὶ τοῦτο * ἐντεῦθεν ἐδή-
λωσεν λέγων: ἐγὼ Τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταύαῖνον
ὡσεὶ περιστερὰν, xol μένον ἐπ᾽ αὐτόν. Τίνος οὖν
᾿ }]
ἕνεχεν παραγίνεται πρὸς τὸν Ἰωάννην ; Οὐδὲ γὰρ
ἁπλῶς ἦλθεν, ἀλλὰ πρὸς αὐτὸν ἐπορεύετο. "Egyous-
γον γὰρ, φησὶ, πρὸς αὐτὸν, βλέπει αὐτόν. Τίνος οὖν
u
ἕνεχεν ἤρχετο; "Emei67; αὐτὸς αὐτὸν ἐόάπτισε μετὰ
πολλῷ cr by € y el 3 VN T 3 πν
ὧν, ὥστε μηδένα ὑποπτεύειν ὅτι ἀπὸ τῆς αὐτῆς
Η bd E
αἰτίας ἀφ᾽ ἧς χαὶ oi ἄλλοι πρὸς 30v Ἰωάννην ἠπεί--
γετο, οἷον ὡς ἁμαρτήματα ἐξομολογησόμενος, χαὶ
εἰς μετάνοιαν λουσόμενος ἐν τῷ ποταμῷ. Διὰ τοῦτο
παραγίνεται, διδοὺς ἅμα χαὶ τῷ ᾿Ιωάννη ταύτην πάλιν
^ 4 cu ZO AMEN mi 9-9 2)
διορθώσασθαι τὴν ὑπόνοιαν. Kot γὰρ τῷ εἰπεῖν, ᾿1ὃε
ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου,
πᾶσαν ταύτην ἀναιρεῖ τὴν ὑποψίαν. Ὃ τοίνυν οὕτω xa-
θαρὸς ὡς καὶ τὰ ἑτέρων ἁμαρτήματα “ ἀπολύεσθαι δύ-
» r4
νασθαι, εὔδηλον ὅτι οὐχ ὥστε ἐξομολογήσασθαι ἁμαρτή-
c M ,
ματα παραγίνεται, ἀλλ᾽ ὥστε δοῦναι ἀφορμὴν ἐχείνῳ
hd c 7 ^ 7, τ - N Ji.
τῷ θαυμαστῷ χήρυχι, καὶ δευτέρᾳ φωνὴ τοῖς τὰ πρό
- 12
τερα ἀχηχοόσιν ἀχριδέστερον ἐνθεῖναι τὰ εἰρημένα,
» » λ
xot προσθεῖναι ἕτερα πάλιν. Τὸ δὲ, Ἴδε, εἴρηται, διὰ
τὸ πολλοὺς πολλάχις ἐπιζητεῖν αὐτὸν ἀπὸ τῶν εἶρη--
μένων χαὶ ἀπὸ μαχροῦ τοῦ χρόνου. Διὰ τοῦτο πα-
/ e » ^ m
ρόντα δείκνυσιν αὐτὸν οὗτος χαὶ λέγει, Ij: δηλῶν
c $ T /
ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ πάλαι ζητούμενος. Οὗτος ὃ ἀμνός.
3 - c K
Ἀμνὸν δὲ αὐτὸν καλεῖ, τὴς προφητείας ἀναμιμνήσκων
3 τ "i ec τω c M ^
Ἰουδαίους τῆς Ἡσαΐου xoi τῆς σχιᾶς τῆς κατὰ τὸν
Moüséx, ἵν’ ἀπὸ τοῦ τύπου μᾶλλον αὐτοὺς προσ-
αγάγηται πρὸς τὴν ἀλήθειαν. " Exsivog μὲν οὖν ὃ ἀμινὸς

Y

38. 5 tT 5 3
οὐδενὸς καθάπαξ ἁμαρτίαν ἔλαφεν ᾿ οὗτος δὲ τῆς oi-

χουμένης ἁπάσης. ΚΚινδυνεύουσαν γὰρ αὐτὴν ἀπολέ-
σθαι, ταχέως αὐτὴν ἀπήλλαξε τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ.
Οὗτος ἦν περὶ οὗ εἶπον" ὃ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμ.-
προσθέν μου γέγονεν.

Ὁρᾷς κἀνταῦθα πῶς τὸ ἔμπροσθεν ἑρμηνεύει; Ei-
πὼν γὰρ ἀμνὸν, καὶ ὅτι αἴρει τὴν ἁμαρτίαν τοῦ xó-

/ EE ci "E θέ 7, ΝΣ λῶ

σμου, τότε φησὶν, ὅτι Ἴμπροσθέν μου γέγονε " δηλῶν
cl ey IA- Y N "E f) Y N c / Di € -.
ὅτι τοῦτό ἐστι τὸ, "μπροσθεν, τὸ τὰς ἁμαρτίας λαζεῖν

ἜΣ , N / 3 Π , ΠῈΣ os *H Y
τοῦ κόσμου, τὸ βαπτίσαι ἐν Πνεύματι ἁγίῳ" Ἢ μὲν
γὰρ ἐμὴ παρουσία πλέον οὐδὲν εἰχε τοῦ κηρῦξαι τὸν
χοινὸν τῆς οἰκουμένης εὐεργέτην, xa τὸ τοῦ ὕδατος βά-

4 Alii Ἰωάννην ἀνήγετο.
* Quidam ἀπολούεσθαι. [Tta Savil. et Cod. 705, idem-
que ipse Montf, pretulit infra p.]

IN JOANNEM HOMIL. XVili. al. xvr.

- ΝΑ , ᾿" M /
πτισμα παρασχεῖν" f$ δὲ τούτου, τὸ χαθᾶραι πάντας
E] f , AT ᾿ς bl , M 3 ἢ
ἀνθρώπους xat χαρίσασθαι τοῦ Παραχλήτου τὴν ἐνέρ-

3 p? / / L 25.4
γειαν. Οὗτος Ἰὑμπροσθέν μου γέγονε" τουτέστιν, &óst-
χθη μου λαμπρότερος, "Oct πρῶτός μου ἦν. Αἰσχυ-

/ ς J b / M 7
νέσθωσαν οἵ Παύλου τοῦ Σαμοσατέως τὴν μανίαν
* διαδεξάμενοι, πρὸς οὕτω φανερὰν ἀλήθειαν ἀνθιστά-
μενοι. Ex οὐχ ἤδειν αὐτόν. Ὅρα πῶς ἀνύποπτον
ἐνταῦθα τὴν wap? τυρίαν ἐργάζεται, ὃ
ἀνθρωπίνης οὖσαν φιλίας , GÀ . &

δεικνὺς αὐτὴν οὐχ
ξ ἀποκαλύψεως
θείας γεγενημένην. Οὐχ ἤδειν γὰρ αὐτὸν & is φησί.
γεγενημένη d 9
lloc οὖν ἂν εἴης ἀξιόπιστος μάρτυς: πῶς δὲ ἂν χαὶ
i Ε ᾽ S
“ἑτέρους διδάξεις αὐτὸς dom; ; Οὐχ εἶπε ν, οὐχ οἶδα
9. X /
αὐτὸν, ἀλλ᾽, Οὐκ ἤδειν αὐτόν: ὥστε ταύτη μάλιστα
ἀξιόπιστος ἂν γένοιτο. Πῶς γὰρ ἂν ἐχαρίσατο τῷ
ἀγνοουμένῳ; Ἀλλ᾽ ἵνα φανερωθῇ τῷ ᾿Ισραὴλ, ὃ
τοῦτο ἦλθον βαπτίζων. ἐν ὕδατι. Οὐ τοίνυν αὐτὸς βα-
πτίσματος ἐδεῖτο, οὐδὲ ἄλλην τινὰ αἰτίαν εἶχεν ἐχεῖνο
τὸ λουτρὸν, ἢ τὸ ngpssreious τὴ εἰς Χριστὸν πίστει
τοῖς λοιποῖς ἅπασιν. Οὐ γὰρ εἶπεν, ἵνα χαθάρω τοὺς
" / ,00 cr 5 !*
βαπτιζομένους, οὐδ᾽, ἵνα ἀπαλλάξω
ἦλθον βαπτίζων, ἀλλ᾽,
γὰρ; εἶπέ μοι, τοῦ βαπτίσματος χωρὶς οὐχ ἐνὴν χη-
^ ὄχλους; ᾿Αλλὰ ῥαδίως
er LANDS DJ 5^ Ἁ ^ er E IN er
οὕτως οὐδαμῶς. Οὐδὲ γὰρ ἂν οὕτω συνέδραμον ἅπαν-
τες, εἰ

ἂν Zuafos τὴν. ἀπὸ τῆς συγκρίσεως δε ιν. Τὸ

ἁμαρτημάτων
ἽΝνα φανερωθῇ τῷ Ἰσραήλ. Τί

Dr Am y , ^
ρῦξαι, xat ἐπαγαγέσθαι τοὺς
β H " 1 N x*o - EE : ΕἸ
απτισματος is το Een μα Ld οὐχ

γοῦν cde ἐξ ξήρχετο; οὐχ ἀχουσόμιενον ὧν ἔλεγεν.

ἀλλὰ τί; Βαπτίσασθαι ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας

^» ὦ , ^Y “Ὁ ὦ 7 M ' e
αὐτῶν. Παραγενόμενοι δὲ, ἐδιδάσχοντο τὰ περὶ τοῦ
Χριστοῦ καὶ “ τοῦ βαπτίσματος τὸ διάφορον: Καίτοι
τοὺ Ιουδαϊχοῦ τοῦτο σεμνότερον ἦν, χαὶ διὰ τοῦτο
πάντες ἐπέτρεχον - ἀλλ᾽ ὅμως χαὶ οὕτως ἀτελὲς ἦν.

- 35 EJ 3. 4 Y τ ES 7,
Πῶς οὖν ἔγνως αὐτόν; Διὰ τῆς τοῦ Πνεύματος

δ. , ^Y “ἢ ΄ , er 3
καθόδου, φησί. Ἵνα δὲ μή τις νομίσῃ πάλιν, ὅτι ἐν
,ὔ , / -
χρεία καθειστήκει τοῦ Πνεύματος, χαθάπερ ἡμεῖς,
E c M , meh / M
ἄχουσον πῶς χαὶ ταύτην ἀναιρεῖ τὴν δποψίαν, δεικνὺς
d Ὁ D , / ^ - M cC c N
ὅτι ἣ τοῦ Πνεύματος χάθοδος ὑπὲρ τοῦ χηρῦξαι τὸν
*X ' Δ Su 4? ^ M Z 5. τὰ 5 Y^
ριστὸν μόνον ἐγένετο. [ἱπὼν γὰρ, Καγὼ οὖχ ἤδειν
Le 5» J 2
αὐτὸν, το ρὺνν

Ἀλλ᾽ ὃ anus us βαπτίζειν ἐν
ὕδατι, ἐχεῖνός μου εἶπεν᾽ 5 ὃν ἂν ἴδῃς τὸ Πνεῦμα
χαταύαῖνον, καὶ μένον ἐπ᾽ αὐτὸν, ἐκεῖνός ἐστιν ὃ βα-
fy 22 ved Ch i icai. ΣΤᾺ νεῖ 9€ o e
πτίζων ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. “Ορᾷς ὅτι τοῦτο ἔργον τοῦ
᾿ -- , 5 x
Πνεύματος ἦν τὸ δεῖξαι τὸν Χριστόν: Hv μὲν καὶ ἣ
-- / ,ὔ uw. Δ / ^N
τοῦ "locvvou μαρτυρία ἀνύποπτος. Βουλόμενος δὲ
αὐτὴν ἀξιοπιστοτέραν ποιῆσαι, ἀνήγαγεν αὐτὴν ἐπὶ
ΩΝ ei M M
τὸν Θεὸν xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. ᾿πειδὴ γὰρ ἐμαρ-
, 5 , e /, Y M M
τύρησεν δ ᾿Ιωάννης οὕτω μέγα τι χαὶ θαυμαστὸν, xo

€ ' ΔῊ ὁ ὌΝ ς 3 λὰξ ΄ a 7 ef. unn
ἵκανον τοὺς ἀχούοντας ἐχπλῆξαι πάντας, ? οἷον ὅτι τῆς
a Savil. δεξάμενοι. Morel. et. quidam Mss. διαδεξάμε:-

οι. Dicebat Paulus Samosatenus Filium nullam hypo-
stasin habuisse antequam ex Maria nasceretur.

Bb

99
A

115

benefactorem przdicaverim , οἱ quod baptismum
aqua ministraverim; hujus autem adventus opus
illud est , purgare homines omnes , Paracleti ope-
rationem largiri. Hic nte me factus est ; id
est, me clarior apparuit, Quia prior me erat.
Erubescant i1 qui Pauli Samosateni insanum erro-
rem suscepere, qui tam apertam oppugnant veri-
latem. 51. Et ego nesciebam eum. Vide quo
pacto omnem hoc testimonio auferat suspicionem,
ostendens illud non ex humana gratia et ami-
citia, sed ex divina revelatione proficisci. £go
nesciebam eum , inquit. Quomodo ergo fide
dignus testis fueri$? quomodo alios docebis, si
ipse ignores? Non dixit, Non novi illum, sed ,
JVesciebam eum ; ita ut hinc maxime fide di-
gnus appareat. "^ pacto enim in ejus gratiam,
quem ignorabat, loquutus fuerit? Sed ut ma-
hus in pene ideo veni baptizans in
aqua. Non ergo ille qo RT opus habebat ;
neque alia de causa lavacrum illud. paratum | fue-
rat, quam ut omnibus ad Christi fidem viam
sterneret. Non enim dixit, Ut baptizatos puros
reddam, neque, Daptizatum veni, ut a peccatis
liberem ; sed, Ut manifestetur in Israel. Quid
enim , queso? an sine baptismate non licebat prz-
dicare et populum attrahere? Verum non id. ita
facile fieri poterat. Neque enim ita concurrissent
omnes , si prdicatio sine baptismate fuisset ; nec
comparatione facta ejus przeminentiam edidicis-
sent. Siquidem multitudo exibat, non ut quz di-
cebat audiret: sed cur? Ut confitentes peccata
baptizarentur. Advenientes autem quz ad. Chri-
stum spectabant docebantur, necnon baptismi dif-
ferentiam. Hic enim erat Judaico przstantior;
ideoque omnes accurrebant : attamen hic bapti-
smus imperfectus erat. Quomodo igitur cognovisti
eum? Per descensum Spiritus, inquit. Ne quis
autem hinc existimet, illum Spiritu eguisse, ut
nos egemus , audi quomodo hanc quoque suspicio-
nem amoveat, ostendens Spiritus descensum ad,
praedicandum Christum solummodo fuisse. Cum
dixisset enim , Et ego non. cognoscebam eum ,
subjunxit : Sed qui misit me baptizare in aqua,
ille mihi dixit : Super quem videris Spiritum
descendentem , eL manentem super eum , ille
est qui baptizat in Spiritu sancto. Viden' ad
hoc venisse Spiritum sanctum, ut Christum osten-
deret? Erat quippe etiam Joannis testimonium su-

b Quidam ὄχλους ῥᾳδίως οὕτως; οὐδαμῶς.
c Savil. τοῦ βαπτίσματος τὸ μέσον.
ἃ οἷον in quibusdam deest.

Pauli Sa-

mosaleni

insania.

L14

S. JOANNIS CHRYSOST.

spicione vacuum.Ut autem illud fide dignius exhi-
beret, ad Deum reduxit et ad Spiritum sanctum.
Quia enim Joannes rem tantam , tam admirandam
praedicavit, quz posset auditores omnes in stupo-
rem conjicere; nempe quod ipse solus orbis peccata
onmia tolleret , et quod doni magnitudo ad. tan-

tam redemptionem sufficeret

tentiam firmat. Confirmatur autem ex eo quod sit

Filius Dei, quod. non egeat baptismate, et quod

ideo tantum Spiritus descendit, ut illum mani-

festaret. Non enim penes Joannem erat Spiritum

dare, qnod declarant ii qui ab ipso baptismum

Act. 19. 2, acceperant , dicentes : Sed neque si Spiritus san-
Christus ctus est audivimus. Non ergo baptismate Christus
Pantiamiate egebat, non illo, non alio; sed potius baptisma

Joannis non

egebat. potentia | Christi.

: hanc demum sen-

Nam residuum caput erat

omnium bonorum, ut scilicet baptizatus. Spiritu
sancto dignaretur. Hoc Spiritus donum. addidit
ille cum advenit. 52. £t testimonium perhibuit
Joannes dicens : Fidi Spiritum descendentem
sicut columbam , et manentein super eum. 33.

Et ego nesciebam eum :

: sed. qui misit me ba-

püzare in aqua , ille mihi dixit : Super quem
videris Spiritum descendentem , et manentem
hic est qui baptizat in Spiritu
sancto. 54. Et ego vidi et testimonium perhi-
bui, quia hic est Filius Dei. Frequenter hoc
utitur dicto, JVesciebam eum; nec sine causa,
sed quia cognatus ejus erat secundum carnem.

super eum ,

Luc. 1. 304, Ecce Elisabet,

inquit, cognata iua, et ipsa

concepit filium. Ne videretur ergo cognationis
gratia loqui, frequenter dicit, /Vesciebam eum.

Ac vere ita res se habuit :

nam toto vitze tempore

in deserto versabatur extra paternam domum.
Cur ergo, si ante Spiritus descensum. non nove-
rat eum , et si illum tunc primum novit, ante ba-
Math, 3, ptsmum prohibebat eum dicens , Ego a te debeo
jo baptizari? Hoc enim signum erat Christum sibi
probe notum fuisse. Verum non diu ante; et jure
quidem. Nam imiracula illa, quz dum puer esset
Jesus facta sunt , nempe circa mag
inulto ante tempore contigerant , ipso quoque Joan-
ne adhuc infante : per multum autem illud quod
abhinc intercessit tempus , omnibus erat ignotus.
Nam si notus fuisset , non dicturus erat, U/t ma-
kd in Israel, ideo veni baptizare.

Quidam

os et similia ,

. Hine palam est signa illa quee a Christo in

falso narra- pueritia facta feruntur, falsa et a quibusdam con-

b μᾶλλον deest in quibusdam Mss.
ὁ Ita Morel. Savil. ( et Codd. 705, 706 ] τίθησι, τίνος

ἕνεκεν χαὶ διὰ τί;

F THIS
συγηξνὴς αὐτοῦ ἣν.

B

C

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

οἰκουμένης ἁπάσης τὰς & (ae λαμβά ) Q
μένης ἁπάσης τὰς ἁμαρτίας λαμβάνει μόνος αὖ-
b λ , ^Y ΩΣ - D e τω
τὸς, xol ὅτι πρὸς τοσοῦτον ἀρχεῖ λῦτρον τῆς δωρεᾶς
N /
τὸ μέγεθος, κατασχευάζει λοιπὸν ταύτην τὴν ἀπό-
€x) E » cS ES
φασιν. Ἢ δὲ χατασχευὴ, ὅτι Υἱός ἐστι τοῦ Θεοῦ,
xoi ὅτι οὐκ ἐδεῖτο βαπτίσματος, καὶ ὅτι ἔργον τῆς
e /, /- / MESS X c
τοῦ Πνεύματος χαθόδου γέγονε, τὸ δῆλον αὐτὸν ποιῇ-
σαι μόνον. Οὐ γὰρ ἦν τῆς τοῦ ᾿Ιωάννου δυνάμεως
Πνεῦμα διδόναι" καὶ δηλοῦσι τοῦτο ol βαπτιζόμενοι
ὑπ᾽ αὐτοῦ λέγοντες * ᾿Αλλ’ οὐδὲ εἰ Πνεῦμα ἅγιόν ἐστιν
ἠχούσαμεν. Οὐχ ἄρά τοῦ βαπτίσματος ἐδεῖτο 6 Χρι-
στὸς, οὐχ ἐχείνου, οὐχ ἑτέρου τινός - ἀλλὰ P μᾶλλον τὸ
, e D e
βάπτισμα ἔχρηζε τῆς δυνάμεως τοῦ Χριστοῦ. Τὸ γὰρ
ἐλλεῖπον τοῦτο ἦν τὸ κεφάλαιον πάντων τῶν ἀγαθῶν,
τὸ Πνεύματος ἀξιωθῆναι τὸν βαπτιζόμιενον. ᾿Γαύτην
οὖν τὴν τοῦ Πνεύματος χορηγίαν προσέθηχε aor
νόμενος. Kot ἐμαρτύρησεν ὃ ᾿Ιωάννης, λέγων, ὅτι Τε-
/ M ΩΣ -
θέαμαι τὸ Πνεῦμα χαταδαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν, xal
μένον ἐπ᾽ αὐτόν. Κἀγὼ ox. ἤδειν αὐτόν - ἀλλ᾽ ὃ πέμ-
/ 3 e 2 d 5. A
ψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι, ἐχεῖνός μοι εἶπεν * ἐφ
LÀ cS “"
ὃν ἂν Vane τὸ Πνεῦμα χαταύαϊνον, xol μένον ἐπ᾽ αὖ-
τὸν, οὗτός ἐστιν ὃ βαπτίζων ἐν ΠΙνεύμ, ατι ἁγίῳ. Κἀγὼ
ἑώραχα χαὶ μδμριρτόρηρια ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ γ]ὸς τοῦ
Θεοῦ. Συνεχῶς δὲ τὸ, Οὐχ ἤδειν αὐτὸν, “ τίθησιν, οὐχ
c - 3^* $9 €, 5 35 ^ Y S δον V
ἁπλῶς οὐδὲ εἰχῇ, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ συγγενὴς αὐτοῦ ἦν χατὰ
, ^p^ ^ M ^ 5 , € J
σάρχα. Ἰδοὺ γὰρ, φησὶν, ᾿λισάόετ ἣ συγγενής σου,
x«i αὐτὴ συνειληφυῖα υἱόν. "Iv' οὖν μὴ δόξη χαρίζε-
σθαι διὰ τὴν συγγένειαν, συνεχῶς φησι τὸ, Οὐχ ἤδειν
» / 2 N M / ^N c: / c ^
αὐτόν. Kok χατὰ λόγον δὲ τοῦτο συνέδαινε. Kat γὰρ
τὸν ἅπαντα χρόνον ἐπὶ τῆς ἐρήμου διέτριόεν ὧν τῆς
΄ 51. ἢ 2 / -- ey 3 3 18. pc ^
πατρῴας οἰκίας ἐχτός. Πῶς ouv, εἰ οὐκ ἤδει αὐτὸν πρὸ
τῆς τοῦ Πνεύματος καθόδου, χαὶ εἰ τότε πρῶτον αὐὖ-
τὸν ἐγνώρισε, πρὸ τοῦ βαπτίσματος διεχώλυεν αὐτὸν
λέγων, ᾿γὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοὺ βαπτισθῆναι; Τοῦτο
Y ΄ Ὁ /5 EXE 25 NM ψ. τ
γὰρ τεχμήριον τοῦ σφόδρα αὐτὸν εἰδέναι ἦν. Ἀλλ᾽ οὐκ
ἔματρασθεν χαὶ πρὸ πολλοῦ τοῦ χρόνου, xal εἰχότως.
Τὰ μὴν γὰρ θαύματα ὅσαπερ βριδὰς ὄνπος ἐγένετο,
οἷον τὰ περὶ τοὺς μάγους, καὶ τὰ ἄλλα ὅσα τοιαῦτα,
πρὸ πολλοῦ συμόεδήχει τοῦ χρόνου, τοῦ Ἰωάννου
JN M ; eS T Y 3. NY € 7N
σφόδρα χαὶ αὐτοῦ παιδὸς ὄντος" ἐν δὲ τῷ iA T0À-
)oU γενομένου τοῦ χρόνου, εἰκότως πᾶσιν ^ ἄγνωστος
ἐτύγχανεν. "Emel εἰ Ἡνώρημος ἦν, οὖχ ἂν εἶπεν, Ἵνα
φανερωθῇ τῷ Ἰσραὴλ, διὰ τοῦτο ἦλθον βαπτίζων.

᾿Εντεῦθεν ἡμῖν λοιπὸν δῆλον, ὅτι καὶ τὰ σημεῖα
D Y ^ e m
ἐχεῖνα ἃ παιδιχὰ εἰναί φασι τοῦ Χριστοῦ, ψευδὴ καὶ

d Savil. ὄηνωστος ἦν. [Mox Savil. et Codd, cit. ἵνα φα-
υερωθῆ. Legebatur in Montf. ὅτι φαν.]

rj

»

Íi2

al.

ficta esse. Nam si ἃ puero miracula edidisset , bant, Chri-

Joannes non illum ignoravisset, nec reliqua nnd n τυ: ἃ
δ ἱ rum mi-
titudo opus habuisset doctore qui illum indicaret. racula $5

trayisse

IN JOANNEM HOMIL. XVII. XVI.

"2 , , , , 2 A ; ,

πλάσματά τινων ἐπεισαγόντων ἐστίν. Εἰ γὰρ £x mpo-
^ Y

τῆς ἀρξάμενος ἡλικίας ἐθαυματούργει, οὐκ ἂν οὔτε

D ,
Ἰωάννης αὐτὸν ἠγνόησεν, οὐδὲ τὸ λουπὸν πλῆθος ἐδεήθη e

ἂν διδασχάλου τοῦ - φανερώσοντος αὐτόν. Νῦν δὲ αὐτός
φησι, διὰ τοῦτο παραγεγονέναι, Ἵνα φανερωθῇ τῷ
e M ,
ἃ Ἰσραήλ" καὶ διὰ τοῦτο ἔλεγε πάλιν, ᾿Εγὼ χρείαν
v AE ce 53 συ" NV y / ET
ἔχω ὑπὸ σοὺ βαπτισθῆναι: Ἄσεερον δὲ ἅτε σαφέστε-
ρον μαθὼν, τοῖς ὄχλοις αὐτὸν ἐἐκήρυπτε λέγων - Οὗτος
ἦν ὃν εἶπον * ὀπίσω μου ἔρχεται ἀνὴρ, ὃς ἔμπροσθέ v
μου γέγονεν, ὅτι xo Ὃ πέμψας pus βαπτίζειν ἐν ὕδατι,
xai διὰ τοῦτο πέμψας, Ἵνα φανερωθῇ

- 2 A
τῷ Ἰσραὴλ,
ΞΟ 5 c M 4! τ - , IN τὶ
αὐτὸς αὐτῷ καὶ πρὸ τὴς τοῦ Πνεύματος καθόδου αὖ-

M E] , b Y M ^ / f) Ν'
τὸν ἀπεχάλυψε. Διὸ καὶ πρὶν ἢ παραγενέσθαι ἔλεγεν"
5 , Y "^ 4 ῃ , , ,
Ὀπίσω μου ἔρχεται, ὃς ἔμπροσθέν μου γέγονεν. Οὐ
7 Y^ " bi e » - X 'N 3 'Z M
τοίνυν ἤδει αὐτὸν πρὸ τοῦ ἐλθεῖν ἐπὶ τὸν ᾿Ιορδάνην xot
πάντας βαπτίζειν, ἀλλ᾽ ὅτε ἔμελλε βαπτίζεσθαι, τότε
αὐτὸν ἔγνω - χαὶ ταῦτα τοῦ Πατρὸς αὐτὸν ἀποχαλύ-
Ψψαντος τῷ προφήτῃ, xot τοῦ Πνεύματος δείξαντος
βαπτιζόμενον Ἰουδαίοις, δι᾿ οὃς xai f, χάθοδος τοῦ

͵ e er Y 5 , A
Πνεύματος γέγονεν. Ἵνα γὰρ ἣ ᾿Ιωάννου μὴ χαταφρο-
γη 0 μαρτυρία λέγοντος, ὅτι Πρῶτός μου ἦν, καὶ,
ὅτι "Ey Πνεύματι βαπτίζει, καὶ, ὅτι χρινεῖ τὴν oi-
M
χουμένην, xai ὃ Πατὴρ φωνὴν ἀφίησιν ἀναχηρύττων
τὸν Υἱὸν, καὶ τὸ Πνεῦμα ἔπεισι, τὴν φωνὴν £xoy ἐπὶ
A - A E. T τὰ πὰ Ὁ ὧν hj € i 530 7
τὴν χεφαλὴν τοῦ Χριστοῦ. "Exe? γὰρ ὃ μὲν ἐδάπτι-
ζεν, ὃ δὲ ἐδαπτίζετο, ἵνα μή τις τῶν παρόντων περὶ
ΗῚ , , - λέ - fj τὸν 5. κα Le »-. *
ὠάννου νομίσῃ λέγεσθα! τὸ εἰρημένον, ἔρχεται τὸ
τ [/
Πνεῦμα διορθούμενον τὴν τοιαύτην ὑπόνοιαν. Ὥστε
ἰ | |
ὅταν λέγη, Οὐχ ἤδειν αὐτὸν, τὸν ἔμπροσθεν λέγει χρό-
νον, οὗ τὸν ἐγγὺς τοῦ βαπτίσματος. ᾿Επεὶ πῶς αὐτὸν
ἐχώλυςε λέγων, ᾿Εγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆ --
- M Y ES Y Lm n 3
ναι; πῶς δὲ xal τοιαῦτα περὶ αὐτοῦ ἔλεγε; Πῶς ov
, E , Y Y
oux ἐπίστευσαν Ἰουδαῖοι, φησίν; οὐδὲ γὰρ μόνος
"I , 5^ ' - 3348 €. b E]
ὠάννης εἰδε τὸ Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς. τι εἰ
NDS; Y eS — ES

x«i εἰδον, ἀλλὰ τὰ τοιαῦτα οὐχὶ τῶν τοῦ σώματος
5

οφ
1

- Ξ Y * e
θαλμῶν δεῖται μόνον, ἀλλὰ πρὸ τούτων τῆς κατὰ
,

5 “4 / D

διάνοιαν ὄψεως, ὥστε μὴ φαντασίαν περιττὴν τὸ πρᾶ-
L ^ D ων e V
γμα νομίσαι. * Εἰ γοῦν θαυματουργοῦντα δρῶντες, xat

, - , Α Dod
απτομενον ταις οἰχείαις ψερσι τῶν νενοσηχότων χαὶ

2

^

c , Mg 3 Y M EJ /
τῶν τεθνηκότων, καὶ οὕτως αὐτοὺς πρὸς ζωὴν ἐπανά--
γοντα xa ὑγείαν, τοσοῦτον ἐμέθυον ὑπὸ τῆς βασχα-
νίας, ὥστε ἐναντία τοῖς ὁρωμένοις ἀποφαίνεσθαι" πῶς
ἂν ἀπὸ τῆς ἀπιφοιξήσεως τοῦ Πνεύματος μόνης ἀπε-
,
προύφαντο τὴν ἀπιστίαν; Τινὲς δέ φασιν, οὐδὲ πάντας
/, M N
αὐτοὺς τεθεᾶσθαι, ἀλλ᾽ ἢ μόνον ᾿Ιωάννην xat τοὺς
ΕῚ J ^ "Ex Z 5 X M 3 ῃ: €
εὐγνωμονέστερον διαχε!μένους. Ei γὰρ xot αἰσθητοῖς
E) - ^ b! Ἵ2ἷ γε» « 5 ὙΝ το ^
ὀφθαλμοῖς δυνατὸν ἦν ἰδεῖν ὡς ἐν εἴδει περιστερᾶς τὸ
- m c ,
Ἡνεῦμα κατιόν᾽ ἀλλ᾽ ὅμως οὐ διὰ τοῦτο πᾶσα ἀνάγχη
e /^ M e^ X A ^
πᾶσι χατάδηλον εἶναι τὸ πρᾶγμα. Καὶ γὰρ xoi Za-

^ Alii Ἰσραήλ, πῶς οὖν ἔλεγεν ἐγώ.
5 Quidam ὅτι τὰ τοιαῦτα.

A Nunc autem ipse ait , se ideo venisse, Ut mani-

festaretur in Israel ; atque 1deo rursum dicebat,
Ego a te debeo baptizari. Deinde, utpote qui
clarius edidicisset, turbis ipsum praedicavit dicens :
Hic erat quem dixi : Post me venit vir qui ante
me factus est; quoniam Qui misit me baptizare
in aqua,deoque me misit, Ut manifestaretur in
Israel , ipse illi ante descensum Spiritus ipsum
revelavit. Quamobrem antequam adveniret dice-
bat: Post me venit, qui ante me factus est.
Non ergo noverat illum antequam veniret ad Jor-
danem, omnesque bapüzaret : sed quando bapu-
zandus erat, tunc illum cognovit : ipso Patre illum
prophete revelante , et Spiritu ipsum dum bapti-
zaretur ostendente Judaeis, quorum causa Spiritus
descendit. Etenim ne Joannis testimonium con-

temneretur dicentis, Prior me erat, et, In Spiritu 5,5, 1.35
baptizat, et, Judicabit orbem ; Pater Filium pradi- 33.et 3.17:

cans, vocem emitüt : Spiritus advenit, vocem in
Christi caput pertrahens. Quia enim ille baptiza-
bat, hic baptizabatur , ne quis ex prasentibus il-
lud de Joanne dictum esse putaret, venit Spiritus
qui hane suspicionem amoveret. Itaque cum dicit,
IVesciebam. eum , de preterito id intelligendum
est tempore, non autem de eo quod baptismo pro-
ximum erat. Nam quo pacto prohibuisset eum
C dicens, Ego a te debeo baptizari? quomodo
tanta loquutus fuisse? Cur ergo, inquies, non cre-
diderunt Juda? neque enim solus Joannes Chri-
stum viderat in columbz specie. Quia etiamsi illi
viderant , at res hujusmodi non corporeis tantum
oculis opus habent, sed potius mentis, ne inanis
phantasia esse putaretur. Nam si miracula eden-
tem videntes, si manibus tangentem corpora aegro-
rum et mortuorum , et sic ad vitam et sanitatem
reducentem, tanta livoris ebrietate capt erant, ut
contraria iis quz. videbantur proferrent : quomo-
D do ex solo Spiritus adventu incredulitatem. abje-
cissent ? Quidam vero dicunt, non omnes vidisse,
sed. Joannem tantum et eos qui melius affecti
erant. Licet enim. sensu praeditis oculis. Spiritus
specie columba descendens videre posset ; non nc-
cesse tamen erat rem esse omnibus manifestam.
Nam et Zacharias multa sensibili specie vidit ,
necnon Daniel οἱ Ezechiel, ac sine. ullo visionis
consorte : Moyses quoque multa vidit, et qualia

* [zi γάρ Savil, et Cod, 765; οἱ γάρ Cod, 706.]

Act. vo. dr.

Contra
gentiles sui
temporis
agit. Chry-
Soslomus.

116

nullus alius viderat. Transfigurationis quoque in

S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP,

χαρίας ἐν αἰσθητῷ εἴδει πολλὰ τεθέαται" καὶ Δανιὴλ

monte visione non omnes discipuli dignati sunt ; E xoi Ἰεζεχιὴλ, xol χοινωνὸν τῆς θέας οὐδένα ἔσχον"

imo ne resurrectionem quidem omnes viderunt :
id quod aperte declarat Lucas dicens , Ostendit
seipsum Testibus a Deo preordinatis. Et ego
vidi et testimonium perhibui, quia hic est Fi-
lius Dei. Übi testimonium perhibuit, esse Filium
Dei? Agnum quidem ipsum appellavit, et quod

Spiritu baptizaturus esset dixit; Filium autem Dei ,,.

nusquam. Atqui post baptisma nihil ipsum dixis-
se scribunt ceteri evangeliste : verum missis iis
qua interea facta fuerant, miracula post captum
Joannem a Christo edita narrant. Unde conjectare
possumus et hac et alia longe plura silentio mis-
sa fuisse ; quod hic ipse evangelista in fine li-
bri significavit. Tantum enim abfuit ut magnum
aliquid de illo confingerent, ut etiam {πιῶ pro-
brosa esse videbantur , omnes uno consensu ac-
curate recenserent, nec. quempiam illorum quid
simile tacuisse reperias. Miracula vero alia aliis
narrantibus omiserunt, alia simul omnes tacue-
runt. Haec autem. non sine causa loquor, sed ad
contundendam gentilium impudentiam. Hoc quip-
pe satis est ad demonstrandum illorum veri stu-
dium, et probandum ipsos nihil ad gratiam dixis-
se. Hoc argumento et aliis muniti, poteritis cum
illis congredi. Verum attendite : nam absurdum
esset medicum tam strenue pro arte sua pugnare,
coriarium item, textorem, caterosque omnes ar-
tifices ; Christianum vero, seque talem profiten-
tem, ne verbum quidem posse ad suam tuendam
fidem proferre. Atqui illa neglecta, pecunie so-
lummodo damnum referunt ; hiec vero si negli-
santur, ipsam. nobis animam perimunt. Attamen
ita misere affecti sumus , ut illis totam curam im-
pendamus ; necessaria vero, quz nobis salutis
causa sunt, ut nullius pretii contemnamus.

4. ld vero non sinit gentiles errorem suum ita
facile irridere. Cum enim ipsi mendacio nix1 nihil
non agant, ut dogmatum suorum turpitudinem
obtegant, nos autem veritatis cultores ne os qui-
dem aperire valeamus, quomodo non inde do-
gmatis imbecillitatem arguant et damnent? quo-
modo non fallaciam stultitiamqne nostra esse su-

* Savil. 2zAavov [ ἀπήλαυσαν Codd. 7

ἡξιώθησαν.

a Alii ὁμοφρόνως

/
D συνιστάμενοι.

5, 706]. Morel.

xoi Μωῦσῆς δὲ πολλὰ οἶδε, χαὶ οἷα τῶν ἄλλων οὐδείς *

χαὶ τῆς μεταμορφώσεως δὲ τῆς ἐπὶ τοῦ ὄρους οὐ
πάντες “ ἠξιώθησαν οἵ μαθηταί" ἀλλ᾽ οὐδὲ τῆς κατὰ
τὴν ἀνάστασιν ὄψεως ἐχοινώνησαν ἅπαντες " καὶ τοῦτο
δηλοῖ σαφῶς ὃ Λουχᾶς εἰπών ὅτι ἔδειξεν ἑαυτὸν τοῖς
Mapeusr τοῖς προ κεχεύροτονήμενδις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ.
Κἀγὼ & ἑώραχα χαὶ μεμαρτύρηχα, ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ

ἃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Καὶ ποῦ Ace ὅτι οὗτός ἐστιν

δ᾽ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ; Αμνὸν μὲν γὰρ αὐτὸν ἐχάλεσε,
xo ὅτι Πνεύματι βαπτίζειν ἔμελλεν, εἶπεν - ΥἹὸν δὲ
Θεοῦ οὐδαμοῦ. Καίτοι γε μετὰ τὸ βάπτισμα οὐδὲν αὐ-
τὸν ee sees εἰρηκότα oi ἄλλοι εὐαγγελισταὶ,
ἀλλὰ τὰ Μεταξὺ σιωπήσαντες, τὰ μετὰ τὴν σύλληψιν
᾿Ιωάννου γενόμενα τοῦ Χριστοῦ θαύματα λέγουσιν. Ἂφ᾽
ὧν στοχάζεσθαι εἰχὸς , ὅτι xal ταῦτα χαὶ πολλῷ wes
πλείονα παραλέ ἔλειπται * χαὶ τοῦτο αὐτὸς οὗτος ὃ εὐαγ-
γελιστὴς πρὸς τῷ τέλει τῆς t Gc sss 'To-
σοῦτον γὰρ ἀπέσχον. τοῦ πλάσαι τι μέγα περὶ αὐτοῦ,
ὅτι τὰ μὲν δοχοῦντα ἐπονείδιστα εἰναι πάντες ? ὅμο-
φώνως καὶ μετὰ ἀχριδείας ἔθηκαν ἁπάσης, καὶ οὔκ

J e€- c
Β ἂν εὕροις οὐδένα αὐτῶν παραλιπόντα οὐδὲν τῶν τοιού--

τῶν, Τῶν δὲ θαυμάτων P τὰ μὲν ἄλλοις εἴασαν, τὰ δὲ
πάντες ἀπεσιώπησαν. "aco. δέ μοι οὖχ ἁπλῶς εἴρη-
ται, ἀλλὰ πρὸς τὴν τῶν ᾿Πλλήνων ἀναισχυντίαν. Ἵχκα-
γὸν γὰρ τοῦτο τοῦ φιλαλήθους αὐτῶν τρόπου δεῖγμα,
xoi τοῦ μηδὲν πρὸς χάριν λέγειν. Καὶ δυνήσεσθε xoi
ταύτη μετὰ τῶν ἄλλων ὁπλίζεσθαι τῇ τῶν λόγων ὗπο-
θέσει πρὸς αὐτούς. ᾿Αλλὰ προσέ m χαὶ isi ἄτοπον
τὸν μὲν ἰατρὸν μετὰ ἀχριδείας ὑπὲρ τὴς τέχνης ἄγω-
νίζεσθαι τῆς αὐτοῦ, χαὶ τὸν uero xat ἘΝ bgdv-
τὴν, χαὶ πάντας ἁπλῶς τοὺς τεχνίτας" τὸν δὲ Χρε-
στιανὸν εἶναι φάσχοντα, μὴ δύνασθαι λόγον ὑπὲρ τῆς

-» ns. -
C οἰκείας παρασγεῖν πίστεως. Καίτοι ἐχεῖνα μὲν παρο-
6 à e

φθέντα, εἰς χρήματα τὴν ζημίαν ἤνεγχε" ταῦτα δὲ
Ἐπ αὐτὴν “ ἡμῖν Peu cue τὴν ψύχειν: Ἂλλ᾽
ὅμως οὕτως ἀθλίως διαχείμεθα, ὡς ἐχείνοις μὲν ἅπα-
σαν ἀπονέμειν σπουδήν: τῶν δὲ ἀναγχαίων, χαὶ ἃ
σωτηρίας ὑπόθεσις τῆς ἡμετέρας ἐστὶ, τούτων ὡς οὐ-
δενὸς ἀξίων καταφρονεῖν.

Τοῦτο οὐχ ἀφίησι τοὺς “ἔλληνας τῆς οἰκείας ταχέως
χαταγελάσαι πλάνης. “Ὅταν γὰρ αὐτοὶ μὲν τῷ ψεύδει
πάντα πράττωσιν ὥστε συσχιάσαι τῶν
δογμάτων τὴν αἰσχύνην, ἡμεῖς δὲ οἵ τὴς ἀληθείας
θεραπευταὶ μηδὲ διᾶραι τὸ στόμα δυνώμεθα, πῶς οὐ
πολλὴν τοῦ δόγματος χαταγνώσονται τὴν ἀσθένειαν ;
πῶς οὐχ ἀπάτην xol μωρίαν τὰ ἡμέτερα ὑποπτεύσου-

b Savil. τὰ μὲν ἄλλοις εἴχταν. Morel. τὰ μὲν ἀλλήλοις
παρεχώρησαν.

e Alu ὑμῖν, alii ἡμῖν.

ΙΝ JOANNEM IIOMIL.

Ὁ 5 , M ^ € 1 M
σι; πῶς οὐ βλασφημιήσουσι τὸν Χριστὸν ὡς εἴρωνα xot
" Ὁ c ^— Ὁ /,
ἀπατεῶνα, καὶ τῇ τῶν πολλῶν ἀνοίᾳ πρὸς τὴν ἀπά-
τὴν ἀποχρησάμενον ; "l'aire δὲ ἡμεῖς αἴτιοι τῆς βλα-
σφημίας, οὖκ ἐθέλοντες ἀγρυπνεῖν ἐν τοῖς ὑπὲρ εὖσε-
E z e M M
δείας λόγοις, ἀλλὰ πάρεργα τιθέμενοι ταῦτα, καὶ τὰ
m e - ο / Lud M
τῆς γῆς μεριμνῶντες. Καὶ ὀρχηστοῦ μέν τις ἐρῶν xoi

c - * L4 ,
ἡνιόχου καὶ τοῦ τοῖς θηρίοις πυχτεύοντος, πάντα xt-
vel xal πραγματεύεται, ὥστε ἐν τοῖς ἀγῶσι τοῖς
σεις ὃ 5 cC Nr er » 2 e M ^
ὑπὲρ αὐτοῦ μὴ ἔλαττον ἔχων ἀπελθεῖν" καὶ μαχροὺς

M cs E
συνείρουσιν ἐπαίνους, πρὸς τοὺς κατηγοροῦντας αὐτῶν
2 , , ,
ἀπολογίαν συντιθέντες, xol μυρίοις βάλλοντες σχώμ.-
μασι τοὺς ἐναντιουμένους" ὑπὲρ δὲ χριστιανισμοῦ ἅπρο-
M c
χειμένων λόγων, πάντες χάτω νεύουσι, xal χνῶνται,
χαὶ χασμῶνται, καὶ καταγελασθέντες ἀναχωροῦσι.
- c m / ^, e cr
Καὶ πῶς οὐχ ἄξια ταῦτα μυρίας ὀργῆς, ὅταν ὃ Χρι-
στὸς ἀτιμότερος ὀρχηστοῦ φαίνηται παρ᾽ ὑμῖν ; εἴ γε
ὑπὲρ μὲν τῶν ἐχείνοις πεπραγμένων υυρίας ἀπολογίας
μεμελετήχατε, χαίτοι γε πάντων αἰσχροτέρων ὄν-
των" ὑπὲρ δὲ τῶν τοῦ Χριστοῦ θαυμάτων, καίτοι γε
τὴν οἰχουμένην ἐπισπασαμιίνων, οὐδὲ ἐννοῆσαί τι xal
βεριμνῆσαι ἀνέ ἔχεσθε.. Πιστεύομεν εἰς Πατέρα χαὶ Υἱὸν
καὶ ἅγιον Πνεῦμα - εἰς ἀνάστασιν σωμάτων, εἰς ζωὴν
,
αἰώνιον. Ἂν τοίνυν ἔρηταί τις “Ελλήνων τίς ποτέ
e N ^ em
ἐστιν οὗτος ὁ Πατήρ : τίς δὲ ὃ Υἱός: τίς δὲ τὸ Πνεῦμα
ν { E c Ae -T - / M: CE
τὸ ἅγιον: ἢ πῶς χαὶ ὑμεῖς τρεῖς λέγοντες θεοὺς, ἣμῖν
, - 4Á 1. - JOWN ΕἸ -
ἐγχαλεῖτε πολυθεΐαν ; τί ἐρεῖτε: τί δὲ ἀποχρινεῖσθε ;
πὼς ἀποχρούσεσθε τὴν προσδολὴν τῶν λόγων τούτων;
Δ NN - ἃ 7 €..." / 2 / cr
Tt o2, ἂν SUDO bU πάλιν πος τὸ ἕτερον
ζήτημα, τί δέ ἐστιν ὅλως ἀνάστασις, ἐρωτῶν; ἄρα
yap ἐν τούτῳ τῷ σώματι πάλιν uus Reo Metus Ἧς
ἐν ἑτέρῳ παρὰ τοῦτο; xol εἰ ἐν τούτῷ, τίς χρεία αὐτὸ
τ , M D E] - rp M VEN /,
καταλυθῆναι; τί πρὸς ταῦτα ἐρεῖτε ; Τί δὲ, àv λέγη -
διατί νῦν xal μὴ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν παρεγένετο χρό-
c n !/ b * YN 5» 9 c c
| VotG ὃ Χριστός: νῦν γὰρ ἔδοξεν αὐτῷ προνοῆδαι τῶν
EJ , ^ i ΕἾ er / € m
ἀνθρώπων, τὸν δὲ ἄλλον ἅπαντα γρόνον ἡμῶν χατε-
/ τ a3 M 4). y ^ N "2 ,ὔ
φρόνει; “ἢ χαὶ ἄλλα ἔτι ἂν πρὸς τούτοις τούτων
πλείονα ἐξετάζῃ; Οὐδὲ γὰρ ἀναγκαῖον πολλὰ ἐφεξῆς
ζητήματα τιθέντας, τὰς λύσεις ἀποσιγᾶν, ὥστε μὴ
N 2) , , «» 5 - M ^
"oue το της μεν FOE πρρᾶθλ dip. Axes γὰρ xot
τὰ εἰρημένα πρὸς τὸ ἀποτινάξαι ὑμῶν τὸν ὕπνον. Τί
οὖν; ἂν ταῦτα ἐξετάζωσιν, ὑμεῖς δὲ μηδὲ " τῶν BO
τῶν ὑπαχούειν P δύνησθε ἁπλῶς τούτων, ox μικρὰν
ὑποστησόμεθα δίκην, εἶπέ μοι, τοσαύτης πλάνης αἴ-
τοι γινόμενοι τοῖς ἐν τῷ σχότῳ χαθημένοις ; E6ov)6-
μήν, εἴ γε σχολῆς ἀπελαύετε πολλῆς, εἰς μέσον ἁπάν--
τῶν ὑμῶν μιαροῦ τινος “Ἑλληνος φιλοσόφου βιύλίον
c

c^ , - , ,
χαθ᾽ ἡμῶν εἰρημένον ἀγαγεῖν, “ καὶ ἑτέρου πάλιν

/ // th 35er e σ᾽ δ σῷ ^ /
πρεσθυτέρου τούτου. tV οὕτω γουν υμᾶς ὀιανεστησα ,

4 Savil. et plurimt Mss. προχξι μένων. Morel. προτεινο-
μένων.

? Quidam ἡ xai ἕτερα πρός. [Supra Savil. et Codd, cit.

xvi. al. xvt. 117
spicentur? quomodo non blasphemabunt Christum
ut planum et deceptorem, qui multorum stultitia
ad fraudem usus sit? Hujusmodi vero blasphemize
nos in causa sumus, qui noluerimus ediscendis pro
tuenda religione argumentis advigilare; sed his
contemtis velut superfluis, terrena solum curemus.
Et quidem saltatoris, aut aurigz, aut cum feris

E pugnantis amore captus quispiam, nihil non mo-

vet, nihil non agit, ut in certaminibus non infe-

riores evadant ; illas admodum laudant, ei adver-
sus vituperantes defensionem parant, adversa-
riosque mille convitiis onerant : cum vero de

Christianismo propugnando agitur, omnes caput

105 inclinant, torpescunt, oscitant, ac cum risu exce-

A pti recedunt. Quanta hzc indignatione non digna
fuerint, cum Christus a vobis saltatore inferior
habetur? quandoquidem de illorum gestis mille
paratis defensiones , licet ipsi omnium turpissimi
sint ; ubi autem de Christi miraculis, quz totum
attraxerunt orbem, agitur, ne cogitare quidem aut
curare quidpiam videmini. Credimus in Patrem, et
Filium et Spiritum. sanctum, in resurrectionem
corporum, in vitam aeternam. S1 quis ergo Graecus
interrogaverit, Quis est hic. Pater? quis Filius ?
quis Spiritus sanctus? et quomodo vos, qui tres

D dicitis deos, nos accusatis quod deorum multipli-
citatem. admittamus? quid dicetis? quid respon-
debitus? quomodo hanc objectionem. depelletis?
Quid vero si, vobis tacentibus, aliam moveant
quaesüonem : Quaenam | est illa resurrectio? num
in hoc corpore resurgemus? num in alio? si in
hoc, qua necessitas ut dissolvatur? quid ad hac
respondelitis? quid vero si hoc objiciat : Cur non
superiori tempore advenit Christus? an nunc hu-
mano generi providere visum illi est, et in przte-
rito omni tempore id neglexit? quid si alia plura

C examinet? Neque enim expedit ut multas alias
questiones adjicientes, solutionem illarum tacea-
mus, ne hzc simplicioribus noceant. Nam quie
diximus, sunt ad excutiendum somnum vestrum
satis. Quid ergo si hiec. percontentur, vos autem
ne audire quidem hac verba possitis ? an, queso,
exiguum nos: manet supplicium , qui sedentibus
in tenebris tanta erroris causa simus? Vellem, si
per otium vestrum liceret, exsecrandi. cujusdam
Graci philosophi librum contra nos scriptum huc
afferre, necnon alterius longe antiquioris , ut sic
vos excitarem, et tantam vestram segnitiem excute-

νῦν ἔδοξεν sine 7*p- ]
b Nonnulli δυνήσεσθε.
* Morel. xai ἕτερον πολὺ πρεσθύτερον. Ibidem &^ οὕτω

Philo-
sophoruim

d scripta cou-

tra Christia-
nos tempo-
re Chryso-
stomi.

Col. 3. 16

Prop.t0.9.

Matth. 1
16.

Qo

i1 S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

rem. Nam si illi, ut nos impugnarent, ita advigi- p xoi τὴς πολλὴς νωθείας ἀπήγαγον. V γὰρ ἐκεῖνοι

larunt, qua erimus digni venia, si illata contra nos
tela propulsare nesciamus ? Qua de causa producti
sumus? Non audis apostolum dicentem : Parati
estote ad defensionem omni vobis rationem ex-
poscenti ejus que in vobis est spei. Paulus quo-
que eadem utitur admonitione : Perbum. Christi
inhabitet in vobis abundanter. Sed quid ad hiec
dicunt homines fucis insipientiores? Benedicta
omnis anima simplex; et, Qui ambulat simplici-

μὲν, ὥστε καθ᾽ ἡμῶν εἰπεῖν, τοσαῦτα ἠγρύπνησαν, τί-
γος ἂν εἴημεν συγγνώμης ἡμεῖς ἄξιοι, εἰ μηδὲ τὰς
προσθολὰς τὰς χαθ᾽ ἡμῶν εἰσόμεθα ἀποχρούεσθαι;
Ἵ ίνος δὲ ἕνεχεν χαὶ παρήχθημεν; Οὐχ ἀχούεις τοῦ
ἀποστόλου λέγοντος" "Exourot γίνεσθε, πρὸς Engl
παντὶ τῷ αἰτοῦντι ὑμᾶς λόγον περὶ τῆς ἐν ὑμῖν “ἐλπί-
δος. Καὶ ὃ Παῦλος δὲ τὰ αὐτὰ παραινεῖ λέγων : Ὃ
λόγος τοῦ Χριστοῦ ἐνοιχείτω ἐν ὑμῖν πλουσίως. ᾿Αλλὰ
τί φασι πρὸς ταῦτα oi “χηφήνων ἀλογώτεροι; Ψυχὴ

ter, ambulat confidenter. Hoc quippe est omnium E εὐλογημένη πᾶσα ἁπλῇ" καὶ, Ὃ πορευόμενος ἁπλῶς,

causa malorum, quod Scripturarum testimoniis
opportune uti multi nesciant. Neque enim hic
insipientem intelligit, neque ignarum qui nihil
sciat, sed eum qui nec improbus, nec versutus
sit, sed prudens. Nam si res ita esset, frustra di-

simplices sicut. columbe. Sed quid hac ultra
persequamur, ad. nihil profutura? Prater ea enim
quze jam dicta sunt, alia quoque ad mores et vite
institutum. spectantia male geruntur a nobis. Ve-
rum undique miseri, undique ridiculi sumus ; ac
semper parati ad. alios coarguendos, segnes sumus
ad ea corrigenda qua in nobis redarguuntur.
Quamobrem, obsecro, nobis tandem attendentes, ne
in reprehensione gradum sistamus. Neque enim
hoc est ad Deum placandum satis; sed etiam

105

πορεύεται πεποιθώς. 'l'oUvo γὰρ πάντων αἴτιον τῶν
χαχῶν, ὅτι οὐδὲ τὰς μαρτυρίας τῶν ᾿ραφῶν πρὸς τὸ
δέον ἐπίστανται παράγειν οἱ πολλοί. Οὐ γὰρ τὸν ἀνόη-
τον ἐνταῦθα ABUS οὐδὲ τὸν οὐδὲν εἰδότα, ἀλλὰ τὸν
ἀπόνηρον, τὸν μὴ uu γᾶν τὸν συνετόν. "Ema fei
o. ceretur : Zstote prudentes sicut serpenles, et A τοῦτο ἦν, TEIG ἦν ἀχούειν, Τίνεσθε φρόνιμοι ὧξ
οἵ ὄφεις, καὶ ἀχέραιοι ὡς ai περιστεραί. Ἀλλὰ τί
ταῦτα χρὴ λέγειν, εἰς οὐδὲν δέον ἀπαντῶντος τούτου
τοῦ λόγου; Πρὸς γὰρ τοῖς εἰρημένοις, οὐδὲ τὰ ἄλλα
ἡμῖν κατώρθωται, τὰ τοῦ βίου καὶ τὴς ζωῆς λέγω,
ἀλλὰ πάντοθεν ἄθλιοι καὶ καταγέλαστοί ἐσμεν, xal
αἰτιᾶσθαι μὲν ἀλλήλους ἀεὶ πρόχειροι, διορθοῦσθαι δὲ
ἐφ᾽ οἷς αἰτιώμεθα χαὶ ἐγχαλούμεθα ὀχνηροί. Διὸ πα-
e *OjRc, νῦν joy ἡμῶν αὐτῶν Redit.
μὴ μέχρι τῆς κατηγορίας ᾿ ἵστασθαι μόνον * οὐ γὰρ ἀρ-
χεῖ τοῦτο ἐξιλεώσασθαι τὸν Θεόν * ἀλλὰ xot ἀρίστην

imam i il 1 hiber B εἰς xd δάσωμεν ἐπιδείξασθ GoXy , V
optimam in omnibus mutationem exhibere stu- p εἰς πάντα σπουδάσωμεν ἐπιδείξασθαι μεταθολὴν, ἵνα

deamus, ut ad. gloriam Dei vitam agentes, et ipsi
futura. gloria fruamur; quam nos omnes assequi
contingat, gratia et benignitate Domini nostri
Jesu Tug cui gloria et imperium 1n secula
seculorum. Amen.

you» ὑμᾶς διανέστησα, καὶ τῆς πολλῆς νωθείας ἀπήγαγον, Yn
hzc verba probe notat Savilius, ἕνα bis hic contra
grammatica rationem cum indicativo conjungi. Infra
haec verba, τίνος δὲ ἕνεχεν παρήχθημεν, non lecta fuisse
videntur ab Interprete.

4 Morel. ἐλπίδος. ἀλλαχοῦ δὲ ὁμοίως τὰ αὐτά, male. [Su-
pra Savil. et Cod. 705 ἕτοιμοι ἔσεσθε.

* χῃφήνων ἀλογώτεροι, sic omnes pene Mss. et ita legit

εἰς δόξαν τοῦ Θεοῦ βιῴσαντες, χαὶ αὐτοὶ τῆς μελλού--
σῆς ἀπολαύσωμεν δόξης ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπι-

P" / M / D / e E]
τυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν "Ta-
coU Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα xa τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. ᾿Δμήν.

Interpres, 1} vertit fcis stultiores. Savil. οἱ Morcl. [cum
Codd. 705 et 706] χηρήνων ἀργότεροι.

f Morel. εἰ μὴ τοῦτο ἦν, περιττὸν ἦν ἀκούειν. Savil. et
Mss, εἰ τοῦτο ἦν, περιττὸν ἦν λέγειν, el ita legit Franc.
Aretinus,

* [ ὑμᾶς abest a Savil. et Codd. cit. Mox iidem ἀλλ᾽
ὀρίστην πάντοθεν ἐπιδείξασθε τὴν p.

IN JOANNEM HOMIL. XVilt. al. xvit. 110

-ΞΞ---ς-ς--ς-ςς-ς--- ————M——M—Ó—————————

OMIAIA ιη. HOMILIA XVIII.

T, ἐπαύριον πάλιν εἱστήχει ὁ Ἰωάννης, xoi ἐκ τῶν 05. .Mltera die iterum stabat Joannes , et ex
μαθητῶν αὐτοῦ δύο. Καὶ ἐμόλέψας τῷ ᾿Τησοῦ περι- discipulis ejus duo. 56. Et respiciens Jesum
πατοῦντι, λέγει ἴδε ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἤχου-- ambulantem, dicit : Ecce agnus Dei. 51. Et .
σαν αὐτοῦ oi δύο μαθηταὶ λαλοῦντος, καὶ Txohoó- C ^ audierunt eum duo discipuli loquentem, et
θησαν αὐτῷ. sequuti sunt Jesum.

ἹῬαθυμόν πως ἣ ἀνθρωπίνη φύσις, xal ὀξύῤῥοπον 1. Segnis plane est humana natura , οἱ ad per-

πρὸς ἀπώλειαν, οὐ παρὰ τὴν τῆς φύσεως χατασχευὴν, niciem prona, non ex ipsa naturze conditione, sed

ἀλλὰ παρὰ τὴν ἐκ προαιρέσεως ῥᾳθυμίαν * διὸ πολλὴς ΟΧ voluntatis ignavia : quapropter multa opus ha-

δεῖται τῆς ὑπομνήσεως. Καὶ ὃ Παῦλος δὲ διὰ τοῦτο — betmonitione. Ideo Paulus Philippensibus scribens

γράφων τοῖς Φιλιππησίοις ἔλεγε" Τὰ αὐτὰ γράφειν, dicebat: Eadem scribere, mihi quidem non gra- Bhiligp. 3.

ἐμοὶ μὲν οὐχ ὀχνηρὸν, ὑμῖν δὲ ἀσφαλές. H μὲν γὰρ γῇ — ve, vobis autem tutum. Nam terra quidem semel 1.

τὰ σπέρματα παραλαδοῦσα ἅπαξ, εὐθέως “ ἀποδίδωσι D suscepto semine, statim fructus profert, neque alte-

τοὺς καρποὺς, x«l οὐ δεῖται δευτέρας χαταδολὴς " ἐπὶ — raegetsatione:: in anima autem nostra non ita res se

δὲ τῆς Ψυχῆς τῆς ἡμετέρας οὐχ οὕτως, ἀλλ᾽ ἀγαπη-. habet; sed optabile est ut postquam frequenter ja-

τὸν πολλάχις σπείραντα xa πολλὴν ἐπιδειξάμενον ἐπι- — ctum est semen, οἱ post magnam exhibitam dili-

μέλειαν, ἅπαξ γοῦν δυνηθῆναι τὸν καρπὸν ἀπολαδεῖν. gentiam, semel saltem possit fructum excipere.

Πρῶτον uiv γὰρ δυσχόλως ἐνιζάνει τῇ διανοία τὰ λε- — Primo quidem quz dicuntur non facile imprimun-

γόμενα, διὰ τὸ πολλὴν μὲν ὑποχεῖσθαι τὴν σχληρό- — tur in animum, quod multa substrata sit durities,

cuc , μυρίαις δὲ συνέχεσθαι ταῖς ἀχάνθαις, καὶ moÀ- — innumeris spinis obstruatur anima , multosque in-

λοὺς εἶναι τοὺς ἐπιδουλεύοντας xxl vk σπέρματα διαρ-ὀ — sidiatores habeat qui semen abripiant. Deinde post-

πάζοντας: " Emevca ὅταν παγῇ καὶ διζωθῇ, τῆς αὐτῆς — quam infixum semen radices egerit, eadem est

πάλιν δεῖται σπουδῆς, ὥστε πρὸς ἀχμιὴν ἐλθεῖν αὐτὰ, ^ opus diligentia, ut ad vigorem perveniant se-

xai ἐλθόντα μεῖναι ἀσινῆ, xo μηδὲν παραδλαδῆναι — mina, illzsaqne maneant, neque lzdantur ab ali--

παρὰ μηδενός. Emi μὲν γὰρ τῶν σπερμάτων, ὅταν 6 p, quo. In seminibus enim cum spica perfecta virtu-

στάχυς ἀπαρτισθὴ xal τὴν οἰχείαν ἰσχὺν ἀπολάδη, iem suam accepit, «stum ceterasque pestes con-

xoi ἐρυσίδης καὶ αὐχμοῦ xol τῶν ἄλλων ἁπάντων eü- — temnit : in dogmatibus vero non sic; sed postquam

χόλως καταφρονεῖ" ἐπὶ δὲ τῶν δογμάτων οὖχ οὕτως, iotum opus impensum est, superveniens hiemsac

ἀλλὰ xo μετὰ τὸ τελείως ἐργασθῆναι τὸ πᾶν, πολ- tempestas, difficultate preoccupante, οἱ fraudu-
lentis hommibus insidiantibus, ingruentibus variis
tentationibus, totum labefactatur. Haec porro non
sine causa ἃ nobis dicta sunt; sed ut dum audis
Joannem eadem ipsa repetentem, ne quasi nuga- c, 5...
cem damnes , neque inanem onerosumye existimes, nes — Bapt.

A. Voluisset quippe semel loquutus audiri : quia vero δ ξυμ
non multi erant qui dictis statim attenderent ob
somnolentiam, repetita voce illos expergefacit.
Jam hic attende: dixit, Qui post me venit,
ante me factus est ; et, /Von sum dignus sol-
vere corrigiam calceamenti ejus; et, Ipse os Math. 3
baptizabit in. Spiritu sancto et igni, quodque '
viderit Spiritum. descendentem sicut columbam,

RU TW i
λάχις ἐπελθὼν χειμὼν εἷς χαὶ χλυδώνιον P, δυσχολίας
, ^ , 4 ΕῚ m Ἄνας ἡ -
προσδαλούσης, καὶ ἀνθρώπων ἀπατᾶν εἰδότων ἐπι-
Θουλευσάντων, xot ἑτέρων πειρασμῶν ποικίλων ἐπε-
νεχθέντων, ἐλυμήνατο. Ταῦτα δὲ ἡμῖν οὐχ ἁπλῶς ci-
ρηται, ἀλλ᾽ ἵνα ὅταν ἀχούσης τοῦ ᾿Ιωάννου τὰ αὐτὰ
M J e» λ
φθεγγομένου, ἃ μὴ φλυαρίας χαταγνῷς, μηδὲ περιτ-
» 5 ,

τόν τινα εἶναι νομίσῃς xaX φορτιχόν. ᾿ΕΠὐούλετο μὲν
Du ^ M -

γὰρ ἅπαξ εἰπὼν ἀχουσθῆναι" ἐπειδὴ δὲ οὐ πολλοὶ τοῖς

- » EC Y ᾿ M "

vyopévotg προσεῖχον ἐξ ἀρχῆς διὰ τὸν πολὺν ὕπνον,
ἂν e 7 , E) N 2 /w c v / ΝΗ
xaX δευτέρᾳ πάλιν αὐτοὺς ἀφυπνίζει φωνῇ. Σχόπει δέ:
Ἂ c (Ja o5 7 2 / y / ΄,
εἰπεν, ὅτι “Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μου γέ-
M c » PN a e M € / τ

γονε" xat, ὅτι Οὐχ ἵχανός * ἐστι λῦσαι τὸν ἱμάντα τοῦ
΄ ^ , e ^ cr X / 5 ,
ὑποδήματος αὐτοῦ" xai, ὅτι Αὐτὸς βαπτίζει ἐν Πνεύ-

ματι ἁγίῳ xai πυρί" χαὶ, ὅτι τὸ Πνεῦμα τεθέαται — et manentem super eum; et testificatus est. quod

-— A * ν" . e. "
xweubuivoy ὡσεὶ περιστερὰν, χαὶ μένον ἐπ’ αὐτόν: — ipse esset Filius Dei : nemo attendit, nemo inter-

? {ἐχοίδωσε idem. ] à Morel, μὴ ἀπειροκαλίαν αὐτοῦ χαταγνῷς.

^ [ Addunt iidem ἀπώλεσε, καὶ πραγμάτων ] * [ zu; Savil. et Codd. nostri]

Joan.4.42.

Erant
quidam ca-
techumeni ,
qui usque
ad —exire-
mum hali-
tum bapti-
sma differ-
rent.

120 S. JOANNIS CIIRYSOST.

rogavit vel dixit, Cur hec loqueris, qua de causa
et ratione? Dixit rursum, Ecce agnus Dei, qui

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

M , Ü * ^ Ὁ -
xol μεμαρτύρηχεν, ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ"
$5 / ' , *5 τ
οὐδεὶς προσέσχεν οὐδὲ ἠρώτησεν, οὐδὲ εἶπεν, τί ταῦτα

tollit peccatum mundi. Neque sic illorum igna- p λέγεις, καὶ ὑπὲρ τίνος, xai διατί; Εἶπε πάλιν, Ἴδε

viam tetigit. Ideo eadem ipsa repetere cogitur, ac
si terram quamdam asperam et duram renovatione
emolliret, et verbo quasiaratro subactam mentem
excitaret, ut. profunde semina jaceret. Ideo non
longo utitur sermone, quia unum tantum curabat,
ut illos cum Christo conjungeret. Sciebat enim illos,
si hoc semel suscepissent et obtemperassent, non ul-
ira testimonio opus habituros: ut etiam evenit. Nam
si Samaritani, postquam illum audierant, mulieri di-
cunt : /Von jam propter tuam loquelam credimus:

ὃ 2! N bL (9 D € » M € ,ὔ CL /
ἀυνὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.
^X er - Dl

Οὐδὲ οὕτω χαθήψατο τῆς ἀναισθησίας αὐτῶν. Διὰ
τοῦτο λοιπὸν ἀναγχάζεται τὰ αὐτὰ λέγειν πάλιν, χα-
θάπερ τινὰ σχληρὰν καὶ ἀνένδοτον γὴν τῇ νεώσει μα-
λάττων, χαὶ τῷ " λόγῳ οἷόν τινι ἀρότρῳ πεπιλημένην
, , A "7 e 5 M , M ,
ἀνεγείρων τὴν διάνοιαν, ὥστε εἷς τὸ βάθος τὰ σπέρ-
ματα χαταθαλεῖν. Διὰ δὴ τοῦτο οὐδὲ μαχρὸν ποιεῖ τὸν
λόγον, ὅτι ἕν μόνον ἐσπούδαζε, προσαγαγεῖν αὐτοὺς
xal χολλῆσαι τῷ Χριστῷ. Ἤδει γὰρ ὅτι τοῦτο xaca-
δεξάμενοι καὶ πεισθέντες, οὐ δεήσονται τοῦ μαρτυρή-

ipsi enim novimus, quia hic est Salvator mundi € covzoc αὐτῷ λοιπόν" ὅπερ οὖν xol γέγονεν. Ei γὰρ ot

Christus ; multo citius discipuli capti fuissent, ut
revera capti sunt. Cum enim accessissent, et una
tantum vespera audivissent, non ultra ad Joannem
reversi sunt, sed ita illi hzeserunt, ut Joannis etiam
ministerium acciperent, ipsumque pradicarent.
Invenit, inquit, hic fratrem suum. Simonem,
οἱ dicit ei : Invenimus Messiam, quod est in-
terpretatum. Christus. Hoc vero mihi consideres
velim, quomodo, cum diceret, Qui post me ve-
nit, ante me faclus est; et, IVon sum. dignus

Σαμαρεῖται λέγουσι μετὰ τὴν ἀχρόασιν αὐτοῦ τῇ γυ--
ναιχκὶ, Οὐχ ἔτι διὰ τὴν σὴν λαλιὰν πιστεύομεν" αὐτοὶ
" 18 c I RT. c oN M M ,
γὰρ οἴδαμεν ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ Σωτὴρ τοῦ χόσμου ὃ
/, e e
Χριστός" πολλῷ μᾶλλον * ot μαθηταὶ τάχιον ἐχειρώ-
θησαν ἂν, ὃ δὴ χαὶ γέγονεν. ᾿Ελθόντες γὰρ χαὶ ἀχού-
σαντες μίαν ἑσπέραν, οὐκ ἔτι πρὸς ᾿Ιωάννην ὑπέστρε-
ψαν, ἀλλ᾽ οὕτως αὐτῷ προσηλώθησαν, ὥστε τὴν Ἰωάν-
^ / “ 7 M 5 M , ^, ,
νου διακονίαν ἀναδέξασθαι, καὶ αὐτοὶ χηρύττειν αὐτόν.
,ὔ τ ΕΔ,
Eópioxet γὰρ οὗτος, φησὶ, τὸν ἀδελφὸν τὸν ἴδιον Zt-
μωνα, καὶ “λέγει αὐτῷ εὑρήχαμεν τὸν Μεσσίαν, 8

solvere corrigium calceamenti ejus, neminem D ἐστι μεθερμηνευόμενον ὃ Χριστός. Θέα δέ μοι xà-

ceperit; cum autem de ceconomia loquutus est, et
in humiliorem sermonem descendit, tunc sequuti
sint discipuli. Neque illud tantum considerandum
est; sed etiam. quod non tam mult alliciantur,
quando quid magnum et sublime de Deo dicitur,
quam ubi clementize et benignitatis verba, quz ad
auditorum salutem spectent, proferuntur. Audie-
runt enim quod tolleret peccatum mundi, et statim
accurrerunt. Nam si scelera abluenda sunt, inqui-

χεῖνο, πῶς, ὅτε μὲν ἔλεγεν, Ὃ ont ἐργό
κεῖνο, πῶς, ὅτε μὲν ἔλεγεν, Ὃ ὀπίσω μου ἐρχόμενος,
2 502 , M c Οὐ c? Ae N λὺ
ἔμπροσθέν μου γέγονε, xa, ὅτι Οὐχ εἰμὶ ἱκανὸς λῦ-
σαι τὸν ἱμάντα τοῦ ὑποδήματος αὐτοῦ, οὐδένα εἷλεν "
er ^N λ Ld 5 H , B, 9-94 ^
ὅτε δὲ περὶ τῆς οἰκονομίας διελέχθη, καὶ ἐπὶ τὸ τα-
, . J eA , 5 ,
πεινότερον τὸν λόγον “ἤγαγε, τότε ἠχολούθησαν ot
μαθηταί. Οὐ τοῦτο δὲ μόνον ἐστὶ κατιδεῖν, ἀλλ᾽ ὅτι
M , er € M , [:/ /
χαὶ οὖχ οὕτως oi πολλοὶ προσάγονται, ὅταν τι μέγα
A xe, V M b , « cl Y
xaX δψηλὸν περὶ Θεοῦ λέγηται, ὡς ὅταν χρηστὸν χαὶ
φιλάνθρωπον χαὶ εἰς τὴν τῶν ἀχουόντων ἀνθρώπων

unt, Cur cunctamur? adest qui sine labore nos li- E σωτηρίαν ἧχον. " Hxoucav γοῦν ὅτι αἴρει τὴν ἁμαρτίαν

beret; quomodo non extrema dementiz fuerit, do-
num in aliud. tempus rejicere ? Audiant catechu-
meni, qui usque ad extremum balitum | salutem
suam remittunt. Rursum stetit Joannes, inquit, et
dixit: Ecce agnus Dei. Nihil Christus loquitur;
sed omnia ille. Sic sponsus solet ; nihil ipse sponse
dicit, sed adest silens : alii illum indicant, spon-

c J A 2»n4Z S CN Et / 3 ,
τοῦ κόσμου, καὶ εὐθέως ἐπέδραμον. Et γάρ ἐστιν ἀπο-
λούσασθαι τὰ ἐγχλήματα, τίνος ἕνεχεν, φησὶν, ἀνα-
βαλλόμεθα; πάρεστιν ὁ χωρὶς πόνων ἐλευθερώσων ἡμᾶς"

- 5 , $
πῶς οὖν οὐχ ἐσχάτης ἀνοίας ὑπερτίθεσθαι τὴν δωρεάν;
᾿ἈἈχουέτωσαν οἱ κατηχούμενοι , χαὶ πρὸς ἐσχάτας ἄνα-
πνοὰς τὴν οἰχείαν ἀναθαλλόμενοι σωτηρίαν. [Πάλιν

€ /, MI 5 5 M , ΝΙΝ € ^ ^ e
εἱστήχει, φησὶν, ὃ Ἰωάννης xo λέγει" ᾿1δε 6 ἀμνὸς τοῦ

samque ipsi tradunt : illa comparet, neque spon- o; Θεοῦ. Οὐδὲν 6 Χριστὸς διαλέγεται, ἀλλὰ πάντα ἐχεῖ-
" rx IO ἢ δ Α et τῶν oet D , / , LY
sus illam per se accipit, sed alio tradente. Post- Δ γος. Οὕτω χαὶ ἐπὶ τοῦ νυμφίου γίνεται. Οὐχ αὐτός τι

quam vero illam traditam acceperit, ita erga illam
afficitur, ut non ultra pronuborum recordetur. Id

b Savil, λόγῳ χαθώπερ ἀρύτρῳ. Paulo post Morel. κατα-
βαλεῖν. ἐντεῦθεν οὐδέ. | Tum Savil. et Codd. nostri ἐχτείνει
λόγον.

e Sic Savil. et Mss. Morel. οἱ μαθηταὶ τοῦτο ἂν ἔπα-
θον,χαὶ τοῖς λόγοις αὐτοῦ ἐχειρώθησαν ἐλθόντες [Mox Savil. et

λέγει πρὸς τὴν νύμφην τέως, ἀλλὰ πάρεστι μὲν σιγῇ;
e Y D SA ^ b M M , 3 /
ἕτεροι δὲ αὐτὸν δηλοῦσι, καὶ τὴν νύμφην ἐγχειρίζουσι

Codd. cit. post ἑσπέραν inserunt αὐτοῦ. lidem Codd,
ἀπελθόντες pro ἐλθόντες. ,
ἃ Morel. λέγει αὐτῷ. θέα δέ por, omissis interpositis.
e Morel. ἤγαγεν, Savil. [ et Codd. cit. ] χατήγαγε. [ Infra
iidem ἀνῆχον pro Z«ov.]

IN JOANNEM HOMIL. XVIIT. al. xvii.

δὲ Écegov: αὕτη δὲ φαίνεται μόνον, xal obx ἀφ᾽ ἕαυ-
τοῦ ταύτην ἄπεισι λαθὼν, ἀλλ᾽ ἑτέρου παραδόντος
αὐτήν. Ὅταν δὲ λάῤη παραδοθεῖσαν, οὕτως αὐτὴν
διατίθησιν, ὡς μηκέτι υεμνῆσθαι τῶν κατεγγυησάν-
των. Τοῦτο χαὶ ἐπὶ τοῦ Xo LA FA Ἦλθεν &o-
μοσόμενος τὴν Ἐχχλησίαν" οὐδὲν αὐτὸς εἶπεν, ἀλλὰ
παρεγένετο μόνον " ὃ δὲ φίλος αὐτοῦ ὃ ᾿Ιωάννης τὴν ὃδε-
ξιὰν ἐνέθηκε τῆς νύμφης; διὰ τῶν λόγων ἐγχειρίσας
αὐτῷ τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων. Λαῤδὼν αὐτὸς λοιπὸν,
οὕτως αὐτοὺς διέθηχεν, ὡς μηκέτι πρὸς τὸν ἐγχειρί-
σαντα ἀπελθεῖν.
Οὐ τοῦτο δὲ

ταῦθα TE porci Καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῶν γάμων
S5 Á χόρη πρὸς τὸν νυμφίον ἄπεισιν, ἀλλ᾽ οὗτος πρὸς
αὐτὴν τὸ ψονυνάρ νι βασιλέως υἱὸς 3; xy Sin
τινα xal ἀπεῤῥιμμένην, κἂν θεραπαινίδα χατεγγυή-
σασθαι μέλλῃ " οὕτω xo ἐνταῦθα P συνέδη. Οὐχ εἰς τὸν
supe ἀνῆλθε τῶν ἀνθρώπων 1 « φύσις, ἀλλ᾽ αὐτὸς
πρὸς τὴν εὐχαταφρόνητον ταύτην καὶ εὐτελὴ παραγέ-
οὐχ εἴασεν ἐν-

, E]

μόνον, ἀλλὰ xai ἕτερόν ἐστιν ἐν-

mM ,
γονε" xa γενομένων “τῶν γάμων,
a n 1 ᾿
ταῦθα μένειν αὐτὴν λοιπὸν, ἀλλὰ παραλαύὼν, πρὸς
Y ri 9» A / 42 M E
τὸν oixoy ἀνήγαγε τὸν πατρικόν. Τί δήποτε δὲ οὐ

A M N c
x«v ἰδίαν λαμθάνει τοὺς μαθητὰς τοὺς ἑαυτοῦ, xal
Y 7 aba ab de , Ἴ f se Y el
περὶ τούτων αὐτοῖς διαλέγεται ὃ ᾿Ιωάννης, χαὶ οὕτως
Y - € , Y 7
αὐτοὺς * δίδωσι τῷ curis ἀλλὰ δημοσία μετὰ πάν--
τῶν αὐτοῖς φησιν" Ἴδε ὃ ἀμνὸς τοῦ Bo Ἵνα μὴ
δόξῃ συσχευῆς εἶναι τὸ ἔργον. Εἰ μὲν γὰρ παρ᾽ αὐτοῦ
- M ,
xav ἰδίαν παραχληθέντες ἀπήεσαν, χαὶ ὡς χάριν
αὐτῷ παρέ ἔχοντες, τα ὼς: ἂν ἴσως χαὶ ἀπεπήδησαν, .
νῦν δὲ ἐχ τῆς κοινῆς γενομένης διδασχαλίας καταδεξά-
- X , ^) /, M y
μένοι τὴν ἀχολούθησιν, βέβαιοι λοιπὸν ἔμενον μαθη-
M € ἄνα Ν M 5 ^ "NN , 5
ταὶ, ὡς οὐ διὰ τὴν εἰς τὸν διδάσχαλον χάριν dxoÀou-
, SN 2 c M Y ^ /OSN m
θήσαντες, ἀλλ᾽ εἰλικρινῶς καὶ πρὸς τὸ χέρδος δρῶντες
τὸ ἑαυτῶν. Οἱ μὲν οὖν προφῆται χαὶ οἵ ἀπόστολοι πάν-
τες ἀπόντα αὐτὸν ἐχήρυττον᾽ οἱ μὲν πρὸ τῆς xat
fre H PT ne dn TP ἢ s ^
σάρχα παρουσίας, ol Oi μετὰ τὴν ἀνάληψιν * οὗτος δὲ
μόνος παρόντα. Διὸ χαὶ φίλον αὐτὸν τοῦ νυμφίου φη-
Giy, ἐπειδὴ καὶ ἐν τοῖς γάμοις μόνος αὐτὸς παρεγένετο.
7 , ᾿
Καὶ γὰρ αὐτὸς πάντα ἐποίησε χαὶ ἀπετέλεσεν, αὐτὸς
τῷ 75 cT » XOT οἶσε K YR 6) & τῷ
τῷ πράγματι τὴν ἀρχὴν παρέσχε. Καὶ ἐμόλέψας τῷ
Ψ' τῷὦ D , YT^^ 5, M m Lu
Τ[ησοῦ ipe depu eres Ióc ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ.
Τοῦτο εἰπε, δεικνὺς ὅτι οὐ VM qox μόνον, ἀλλὰ χαὶ
τοῖς ores ἐμαρτύρει * xai VEpé ἐθαύμαζε τὸν Χρι-
4 Καὶ οὐ ποιεῖ τὸν
7

στὸν χαίρων χαὶ ἀγαλλόμενος.

,
λόγον παραχλητιχὸν τέως, ἀλλὰ θαυμάζει μόνον xo
P -
ἐχπλήττεται τὸν παρόντα" xoi τὴν δωρεὰν δὲ αὐτοῖς
c ^ / j^ - A M , D
πᾶσιν ἐφ᾽ ἣν παρεγένετο δηλοῖ, καὶ τὸν τρόπον τοῦ

m» qut i] ; Y 2 / eo 2 H
χαθαρμοῦ. 0 γάρ αμννος ἀμφότερα ταῦυτὰ εμῴαινει,

^ Morel. μόνον αὐτοῦ.
b Savil. γέγονεν. Morel. συνέθη, quod idipsum est.
e Alü τῶν πραγμάτων.

B

T2I

circa Christum evenit. Venit in sponsam ducturus
Ecclesiam; nihil i ipse dixit, sed adfuit tantum :
Joannes autem amicus ejus sponse dexteram ipsi
tradidit, verbis illi hominum animas concilians :
quos acceptos ille ita affecit, ut non ultra ad
eum qui tradiderat reverterentur.

2. Neque hoc tantum , sed etiam aliud hic est
observandum. Quemadmodum in nu[tüs non
sponsum adit puella, sed ille ad ipsam festinat ,
etiamsi filius regis sit, etiamsi illa sit vilioris con-
ditionis, imo si ancillam ducturus sit : ita et hic
contigit. Hominum natura non ascendit in cz-
lum, sed ipse ad vilem illam et contemtu dignam
descendit : postque celebratas nuptias, non sivit
illam hic ultra remanere, sed abductam in pa-
ternam domum duxit. Cur Joannes non seorsim
discipulos accipit, ut de hisce rebus ipsos allo-
quatur, et sic illos Christo tradat , verum. palam
prasentibus omnibus dicit, Ecce agnus Dei?
Ne videretur illud de industria factum esse. Nam
si illo seorsim hortante ad. Christum abiissent, ut
gratiam Joanni habentes, cito fortasse resiliissent:
nunc autem ex communi doctrina ad. Christum
sequendum inducti , firmi perstiterunt discipuli ,
utpote qui non in gratiam magistri sequuti es-
sent, sed propriz utilitatis causa. Prophetze utique
et apostoli omnes absentem illum pradicarunt ;
illi ante adventum , hi post assumtionem ejus :
hic vero solus prasentem prodicat ; : ideoque il-
lum amicum sponsi dicit, quia nuptiis ipse solus
adfuit. Etenim ipse omnia fecit et perfecit: ipse rei
principium dedit. £t respiciens Jesum ambulan-
tem dixit, Ecce agnus Dei; ostendens se non
voce tantum , sed. et oculis testificari. Mirabatur
quippe Christum gaudens et exsultans. Neque sta-
tim hortatur, sed interim presentem miratur tan-
tum et obstupescit ; donumque quod allatum ve-
nerat ostendit , itemque purgationis modum.
Agnus quippe hzc ambo declarat. Neque dixit ,
Qui sublaturus est, vel, Qui sustulit, sed, Qui tollit
peccata mundi ; utpote qui id semper faciat. Ne-
que enim tunc solum sustulit cum passus est, sed
ex illo ad hoc usque tempus tollit peccata, non

3 παραδίδωσι Savil. et Codd. 705, 706.]
4 Morel. zai οὐδὲ ποιεῖ. Savil. χαὶ οὐ ποιεῖ. [In. praece-
dentibus multum variant Codd.]

Joannes so-
lus przesen-

em Chri-
slum przdi-
cavit.

.dum ; quemadmodum ipse dicit: Ego non ab

122 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

semper crucifixus (unum enim pro peccatis ob- Καὶ ox εἶπεν, 5 ληψόμενος, ἢ ὃ ἄρας" ἀλλ᾽, Ὁ αἵ-
tulit sacrificium ), sed semper hoc uno sacrificio — pov τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου, “ὥς ἀεὶ τοῦτο ποιοῦν-
purificat. Quemadmodum igitur Verbum excel- τὸς αὐτοῦ. Οὐ γὰρ τότε" μόνον ἔλαύεν ὅτε ἔπαθεν,
lentiam ostendit , et Filius prostantiam qua aliis 495 ἀλλ᾽ ἐξ ἐκείνου μέχρι τοῦ παρόντος αἴρει τὰς ἅμαρ-
antecellit : sic agnus , οἱ Christus , et propheta , ἃ τίας, οὐκ ἀεὶ σταυρούμενος (μίαν γὰρ ὑπὲρ ἁμαρτιῶν
Inx vera, pastor bonus, et quecumque de illo di- προσήνεγχε θυσίαν ), ἀλλ᾽ ἀεὶ καθαίρων διὰ τῆς μιᾶς
cuntur cum articuli additamento, multam prz se ἐχείνης. “Ὥσπερ οὖν ἡμῖν ὃ Λόγος τὸ ἐξαίρετον δεί--
ferunt distinctionem. Nam multi erant agni, pro- υσι, xoi 6 ΥἹὸς τὸ ἐξηλλαγμένον πρὸς τοὺς ἄλλους

putos m *33'* E 2 /. ec VÉ e 5, LY 1 s LAT
phete, christi, filii; sed ab illis omnibus longe — "Meet Quei χαὶ Ὁ ἄμνος, Χαὶ ὃ Χριστὸς, xai ὃ

distat ipse. Neque articulo tantum id confirma-

c N

A 2 Y ^ M
προφήτης, καὶ τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, καὶ ὃ ποιμὴν

τ el A - -
6 χαλὺς, καὶ ὅσα ἂν ἐπ᾽ αὐτοῦ λέγηται * μετὰ τῆς τοῦ

vit, sed etiam additamento Unigeniu. Nihil enim — , ; -—-— E ;
ἄρθρου προσθήχης, πολὺ δείχνυσι τὸ διωρισμένον.

ipsi commune cum creatura est. Quod si cui 9X Καὶ γὰρ ἀμνοὶ ἦσαν πολλοὶ, καὶ προφῆται, καὶ γρι-
tra tempus dictum videatur, hora nempe decima στοὶ, καὶ viol * ἀλλὰ πάντων ἐχείνων αὐτὸν ἀφίστησι
(nam hoc tempore, /Zora erat quasi decima, in- πολλῷ τῷ μέσῳ. Καὶ οὐδὲ τῷ ἄρθρῳ τούτῳ ἠσφαλίσατο
quit), hic certe mihi longe aberrare videtur. μόνον, ἀλλὰ χαὶ τῇ τοῦ Μονογενοῦς προσθήχῃ. Οὐδὲν
Nam apud multos quidem. eorum qui carni ser- P γὰρ αὐτῷ χοινὸν πρὸς τὴν χτίσιν. Εἰ δέ τινι παρὰ
χαιρὸν εἶναι δοχεῖ, τὸ ὥρᾳ δεχάτη ταῦτα λέγεσθαι ( xo
γὰρ οὗτος ὃ καιρὸς τότε τῆς ἡμέρας ἦν: “Ὥρα γὰρ ἦν ὡς
δεχάτη, φησὶν), ἐσφάλθαι σφόδρα ὃ τοιοῦτός μοι δοχεῖ.
"Eri μὲν γὰρ τῶν πολλῶν καὶ τῇ σαρχὶ δουλευόντων,

viunt, post sumtum prandium non videtur oppor-
tunum esse tempus ad res serias tractandas, quod
ciborum mole cor obruatur : ubi autem vir erat
qui ne communi quidem cibo uteretur, quique

,
à : ἢ : εἰχότως ὃ μετὰ τὴν ἑστίασιν χαιρὸς οὖκ ἔστι σφόδρα
etiam vespere ita sobrius et levis erat, ut nos su-

d ap , ἐπιτήδειος πρὸς τὶ τῶν ἀναγχαίων, διὰ τὸ τὴν καρ-
mus matutinis horis , 1110 longe magis (apud nos δίαν τοῖς σιτίοις βαρύνεσθαι" ἔνθα 8i ἀνὴρ ἦν οὐδὲ
enim sape vespertini cibi reliquie in imagine τῆς χοινῆς μετέχων τροφῆς, ἀλλὰ xol τὴν ἑσπέραν
versantur ; ille vero nulla re hujusmodi navicu- μετὰ τοσαύτης διάγων νήψεως, μεθ᾽ ὅσης ἡμεῖς ὑπὸ
lam gravabat) : jure vesperi de rebus hisce loque- τὴν ἕω, μᾶλλον δὲ x«l μετὰ πολλῷ πλείονος (ἐπὶ
batur. Ad. hac vero in deserto sedes habebat et μὲν γὰρ ἡμῶν πολλάκις τῆς ἑσπερινῆς τροφῆς λεί-
Ψανα ἐναπολειφθέντα, φαντάζει τὴν ψυχὴν, ἐκεῖνος
C δὲ δ οὐδενὶ τούτων τὸ πλοῖον ἐδάρυνεν )" εἰκότως καὶ
δείλης ὀψίας περὶ τοιούτων ἐφθέγγετο. Ἔπειτα xo ἐν
ἐρήμῳ διέτριδε παρὰ τὸν ᾿Ιορδάνην, ἔνθα πάντες
μετὰ πολλοῦ τοῦ τρόμου πρὸς τὸ βάπτισμα ἀπήντων,
t en τῶν βιωτικῶν βραχὺ φροντίζοντες τότε. ἐπεὶ xal τῷ
cedere, quam videat insitum. verbum radices Χριστῷ τρεῖς ἡμέρας προσεχαρτέρησαν, καὶ ἦσαν
ponere. Cur autem non totam peragravit Judam, ἄσιτοι. Τοῦτο γὰρ σφοδροῦ χήρυχος xai ἐπιμελοῦς
ut illum przdicaret, sed secus flumen stetit, eX- γεωργοῦ, μὴ πρότερον ἀποστῆναι, ἕως ἂν 197!
spectans eum , ut. advenientem ostenderet? Quia τασχεθέντα τὸν φυτευθέντα λόγον. '( δήποτε δὲ οὐ
illud per opera fieri volebat: id vero interim cu- περιῆλθε πανταχοῦ τῆς ᾿Ιουδαίας χηρύσσων αὐτὸν,
ἀλλ᾽ εἱστήκει παρὰ τὸν ποταμὸν, περιμένων ἐλθεῖν
Ὁ αὐτὸν καὶ δεῖξαι παραγενόμενον ; Ὅτι διὰ τῶν ἔργων

prope Jordanem, quo omnes cum tremore magno
ad baptismum properabant, parum szcularia tunc
curantes : quandoquidem cum Christo per triduum
jejuni. perseverarunt. Hoc enim praeconis stre-
nui, et accurati agricole opus est, non aute dis-

?!xa-

rabat, ut illum notum faceret, ac quibusdam sua-
deret , ut aeternam vitam audirent. Majus autem
? - / 26 / Nc NY ^ / 7
Hee: Porn t ^ ἐχεῖνο γενέσθαι ἐδούλετο᾽ τὸ δὲ σπουδαζόμενον, γνώ -
1081 relinquit testimonium, per opera confirman- / - / NT, TUE
ρίμον τέως ποιῆσαι μόνον, καὶ πεῖσαί τινας ἀκοῦσαι
c E] / m ' } ^N , » ιν ,
τῆς αἰωνίου ζωῆς. Τὴν δὲ μείζονα αὐτῷ χαταλιμπά--
: deca sa: ἢ i ὡς
homine accipio testimonium : opera enim τι — ,,, μαρτυρίαν τὴν διὰ τῶν ἔργων, καθάπερ καὶ αὐὖ-
dedit mihi Pater, hec sunt que testificantur — «4. φησιν" Ἐγὼ οὐ παρὰ ἀνθρώπου λαμόάνω τὴν
de me. Vide quam efficacius illud esset. Quia μαρτυρίαν * τὰ γὰρ ἔργα ἃ ἔδωχέ μοι ὃ Πατὴρ, ταῦτά
enim parvam injecerat scintillam, repente flamma ἐστι τὰ μαρτυροῦντα περὶ ἐμοῦ. “Ὅρα γοῦν πῶς τοῦτο
: ^ . 5 δ . Y 5 Y A ^
in altum. erupit. Nam qui prius Joannis verbis ἐνεργέστερον ἦν. Eme" γὰρ μικρὸν ἐνέδαλε σπιν-

* Quidam ὡσανεί. a Morel. ἐπὶ οὐδενί. Yn Savil. et Mss. ἐπί deest.
* [διὰ τῆς Savil, et Cod. 705.] h Morel, χατασχεθέντα, Savil. χατασχόντα.

IN JOANNEM HOVIL. xvin. al. xvir. 125

θῆρα, ἀθρόως πυρὰ πρὸς τὸ ὕψος ἤρετο. Οἵ γὰρ nom attenderant , demum dicunt : Omnia quc Joan. 10.
πρὸ τούτου μηδὲ προσέ ἔχοντες τοῖς λεγομένοις, ὕστε- — Joannes dixit, vera sunt. 42.
ρον λέγουσι: Πάντα ὅσα εἶπεν ᾿ἸΙωάννης, ἀληθῆ

c^

EC

ἐστιν.
“Ἄλλως δὲ χαὶ εἰ περινοστῶν ταῦτα ἔλεγεν, ἔδοξεν ΕΞ ὅ. Alioquin autem si circumeundo ista dixisset,
ἂν ἐχ σπουδῆς τινος ἀνθρωπίνης γίνεσθαι τὰ γινό- — hec humano studio peracta visa fuissent, ac pra-

μενα, καὶ * ὑποψίας ἦν μεστὸν τὸ χήρυγμα. Καὶ ἤχου-ἠ dicatio deinceps in suspicionem venisset. Et au-
σαν oi μαθηταὶ αὐτοῦ οἱ δύο, καὶ ἠχολούθησαν αὐτῷ. — dierunt eum duo discipuli ejus, et sequuti sunt
Καίτοι γε χαὶ ἕτεροι ἦσαν αὐτῷ μαθηταὶ, ἀλλ᾽ ἐχεῖ- — eum. Atqui alii quoque erant Joannis discipuli ,
Vot οὐ μόνον OUX ἠκολούθησαν: ἀλλὰ χαὶ ζηλοτύπως 107 Verum illi non modo non sequuti sunt , sed etiam
πρὸς αὐτὸν διετέθησαν: "Pa66t Y&p, φησὶν, ὃς ἦν ^ ipsi invidebant : dicebant enim, Rabbi, qui erat Joan.3.26.
μετὰ σοῦ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ᾧ σὺ μεμαρτύρηχας, tecum trans Jordanem, cui tu testimonium
ἴδε οὗτος βαπτίζει, καὶ πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτὸν. — perhibuisti, ecce hic baptizat, et omnes ve-
Καὶ * day οὗτοι φαίνονται ἐγκαλοῦντες - Διατί ἡμεῖς — niunt ad eum. Ac rursum iidem ipsi incusantes
νηστεύομεν, xaX οἵ μαθηταί σου οὗ νηστεύουσιν: AJX — dicunt : Quare nos jejunamus, et discipuli tui Matth. 9.
οἵ τῶν ἄλλων βελτίους οὐδὲν τοιοῦτον ἔπαθον, ἀλλ᾽ non jejunant? Verum qui aliis erant meliores , τή.
δμοῦ τε ἤχουσαν xa ἠχολούθησαν. ᾿Ηχολούθησαν δὲ, ^ non ita affecti erant , sed statim atque audier iub
οὖχ ὡς τοὺ διδασχάλου κἀπαφρογήδανξεξ, ἀλλ᾽ ὡς αὐτῷ sequuti sunt. Sequuti sunt autem, non quod. pri-
μάλιστα πεισθέντες, xo δεῖγμα μέγιστον τοῦ xpiset stinum doctorem spernerent, sed quod ipsi maxi-
λογισμῶν ὀρθῇ τοῦτο ποιεῖν ngu Οὐδὲ γὰρ me obtemperarent ; et argumentum erat maximum
Pon W rM αὐτὸ ἐποίησαν, ὅπερ ὕποπτον ἦν, ἀλλ᾽ illos ex τϑοῖΐ mentis ratiocinio id egisse. Non
ἐπειδὴ προεῖπε μόνον τὸ μέλλον, ὅτι βαπτίσει ἐν Πνεύ-- B. enim hortatu ad id adducti sunt, quod suspicio-
ματι ἁγίῳ, ἠκολούθησαν αὐτῷ. Οὐ τοίνυν ἀπέστησαν — sum fuisset ; sed quia tantum przdixerat ipsum
τοῦ διδασχάλου, ἀλλ᾽ ἐδουλήθησαν μαθεῖν, τί πλέον esse baptizaturum in Spiritu sancto, sequuti sunt
φέρει τοῦ ᾿Ιωάννου. Καὶ ὅρα τὴν σπουδὴν μετὰ αἰδοῦς — eum. Non ergo magistrum reliquerunt, sed edisce-
γινομένην. Οὐδὲ γὰρ εὐθέως προσελθόντες ἐπηρώτησαν — re voluerunt quid amplius ille ferret, quam Joan-
τὸν Ἰησοῦν ὑπὲρ ἀναγχαίων χαὶ μεγίστων πραγμά- — nes. Et animadverte verecundam diligentiam. Non
των, οὐδὲ δημοσίᾳ παρόντων ἁπάντων ἁπλῶς χαὶ ὡς — enim statim accedentes Jesum interrogarunt de
ἔτυχεν, ἀλλ᾽ ἰδία διαλεχθῆναι αὐτῷ ἐσπούδαζον. Ἴδει- — necessariis magnisque rebus : neque palam omni-
σαν γὰρ οὐ ταπεινοφροσύνης, ἄλλ᾽ ἀληθείας ὄντα τοῦ — bus presentibus, et perfunctorie : sed. seorsim
διδασχάλου τὰ ῥήματα. Ἢν Ἀνδρέας, φησὶν, ὃ ἀδελ- ipsum alloqui studuerunt. Sciebant enim doctoris
φὸς Σίμωνος Πέτρου, εἷς ἐκ τῶν δύο τῶν ἀκουσάντων — sui verba non ex modestia, sed ex veritate profi-

3 , MICI: , c / Ὁ το TTA. . .

[ωάννου, xat ἀχολουθησάντων αὐτῷ. Τίνος οὖν ἕνε-. cisci. 40. Erat autem Andreas frater. Simonis

ἐξ Ye ΕΝ tox πα ED E. . SEU? 3 ^ :

χεν χαὶ τὸ τοῦ ἑτέρου οὐχ ἐγνώρισεν ὄνομα ; Τινές C Petri, unus ex duobus qui audierant a. Joan-
S.N N SN - ^ , b ^ 3 »

φασι ὁιὰ τὸ αὐτὸν εἰναι τὸν TEE τὸν ἠχολουθη-ὀ ^ me, et sequuti sunt. eum. Cur ergo alterius no-

χότα᾽ τινὲς δὲ οὐχ οὕτως, ἀλλ᾽ ὅτι ἐχεῖνος οὐχὶ τῶν — men non profert? Quidam dicunt eum qui hoc

ἐπισήμων ἦν. Οὐδὲν οὖν πλέον τῶν ἄνα αγχαίων λέγειν scripsit, ipsum esse qui sequutus est ; alii contra,

ἐχ ρῆν. T: γὰρ ὄφελος ἐκ τοῦ μαθεῖν ἐχείνου τὴν προσ- quia ille non ex conspicuis erat, nihil przter ne-

ἡγορίαν, ἐπεὶ οὐδὲ τῶν £68 ὁδομήκοντα α δύο λέγει τὰ ὀνό- — cessaria sibi dicendum esse putasse. Quid enim

ματα; P Τοῦτο xoi ud Παύλῳ ἔστιν ἰδεῖν - Συνεπέμ- — utilitatis ex indicato nomine , quando neque se-

ψαμεν γὰρ αὐτῷ, φησὶ, τὸν ἄδελῳ ὃν ἐν Eus πολλά- ptuaginta duo discipulorum nomina proferuntur ?

χις σπουδαῖον ὄντα, oU 6 ἔπαινος ἐν τ Ὁ εὐαγγελίῳ. Τοῦ 14 quod etiam apud Paulum observes dicentem :

δὲ Ἀνὸ δρέο 9) ΕΝ xat δι᾿ ἑτέραν αἰτίαν. ἸΠοίαν ὃ δὴ Misimus cum illo fratrem i in multis sepe stu- 5. Cor.8.

ταύτην; Ἵνα ὅταν ἀκούσῃς, ὅτι Σίμων ἀκούσας μετ᾽ diosum, cujus laus est in. evangelio. Andreze 18;

αὐτοῦ, Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς — autem meminit ob aliam causam. Quaenam 1lla 9

ἀνθρώπων, οὐ διηπόρησε πρὸς τὴν παράδοξον ταύτην — Ut cum audieris, Simonem ubi cum illo audis-

ὑπόσχεσιν, μάθῃς ὅτι τὰς ἀρχὰς τῆς πίστεως ὃ ἀδελ- D set, enite post me, et faciam os piscatores Matth. 4.
19.

€ [καὶ πρὸς τούτοις sl περιν. Codd. 705,7006.] rel. πάλιν οὗτοι αὐτοὶ λέγουσιν ἐγκαλοῦντε:-.
ἃ Savil. ὑποψίας εἶναι μεστὸν τὸ χήρυγμα. καί. Μοτεὶ. b Savil, [et Codd, 705, 706] τοῦτο καὶ Παῦλος ἐποίησε.
καὶ ὑποψίας ἦν μετὰ τὸ κήρυγμα λοιπόν Morel. τοῦτο xai παρὰ Παύλῳ ἐστὶν ἰδεῖν.
2 Sayil. [et Cod, 705] πάλιν ραίνονται ἐγχχλοῦντες. Mo-

ceptione 1n-

I24

hominum, non dubitasse de tam. inexspectata
promissione, discas fratrem. ejus jam ante fidei
fundamenta jecisse. 58. Conversus autem Jesus,

S. JOANNIS CHRYSOST.

Hac cum et videns eos sequentes, dicit eis : Quid quce-

*- ritis? Hinc docemur Deum donis non praevenire
voluntates nostras; sed ubi nos incepimus,
cum voluntatem premisimus, tunc plurimas ille
nobis dat salutis occasiones. Quid queritis ὃ
Quid hoc est? qui novit corda hominum, cui cogi-
tationes nostre patent, hic interrogat? Sed non
ut discat, (quomodo enim id dici possit? ) sed
ut per interrogationem illos sibi magis conci-
liet , majoremque indat fiduciam, illosque collo-

E

s

quio dignos ostendat. Verisimile enim est illos , 108

utpote ignotos, erubuisse et. formidasse, qui talia Δ
de magistro audissent. Hzc itaque omnia abi-
gens , verecundiam nempe et metum , interrogat
illos; nec sinit cum silentio domum pervenire.
Etiamsi vero non interrogasset, perstitissent ipsum
sequendo, et in domum usque cum illo pervenis-
sent. Cur ergo interrogat? Ut id quod dixi effi-
ceret, ut erubescentes illos haesitantesque firmaret,
ac fiduciam inderet. Neque tantum sequendo,
sed etiam per interrogationem illam desiderium
suum exhibuerunt. Cum enim nihil ab illo edidi-
cissent vel audissent, magistrum tamen vocant,
sese discipulis annumerantes , et cur sequantur
ostendentes, ut nempe utilia audirent. Animad-
verte, queso, illorum. prudentiam. Non dixerunt,
Doctrina aut re quapiam necessaria nos imbue :
sed quid dicunt? Ubi manes ? Nam quiete , ut
jam dixi , ipsum alloqui, audire et discere cupie-
bant. Ideo nec differunt, nec dicunt, Die crastino
veniemus, et te publice loquentem. audiemus :
sed magnum audiendi studium pra se ferunt ,
quod ne quidem instante hora recedant ; nam sol
ad occasum vergebat : Erat quippe hora circiter
decima, inquit. Ideo Christus domum non docet,
non locum, sed ut sequantur magis allicit, osten-
dens se illos in suos accepisse. Ideoque non quid
simile dicit : Intempestivum esset vos nunc domum
ingredi, audietis cras quod voletis , nunc domum
abite; sed quasi amicos ex diuturna consuetudi-

b

C

Luc. 9. 58. ne ipsos alloquitur. Cur ergo alibi dicit : Filius

hominis non habet ubi caput reclinet ; hic ve-

c Morel. 2022726220 ἦν.

4 Savil. τὴν χαρδίαν.

* cà pono ὑπὸ τῆς ὥρας ἀποτραπῆναι. Post haec verba
mulia legit Fr. Aretinus, que in nullo exemplari
Graco habentur ; vertit enim : /Ve horam quidem di-
mittentes. (Et animadverte animi ardorem. O memo-

ARCIHIEP.

CONSTANTINOP.

^
góc ἤδη * προχατεδάλλετο. Στραφεὶς δὲ ὁ Τησοὺς xo
X M τ - r »
ἰδὼν αὐτοὺς ἀχολουθοῦντας, λέγει αὐτοῖς" Τί ζητεῖτε;
3 e
Ἐντεῦθεν παιδευόμεθα, ὅτι οὐ φθάνει τὰς βουλήσεις
Led M - - -
ἡμῶν ὃ Θεὸς ταῖς δωρεαῖς" ἀλλ᾽ ὅταν ἡμεῖς ἀρξώμεθα,
cr N P / Hi N DEN M N
ὅταν τὸ θέλειν παράσχωμεν, τότε χαὶ αὐτὸς πολλὰς δί-
Ν € " d -— τι
ὅωσιν ἥμῖν τῆς σωτηρίας τὰς ἀφορμάς. Τί ζητεῖτε; TC
c ? 28S d. LL δ E 2 , c m
τοῦτο; ὅ εἰδὼς 5 τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων, ὃ τοῖς
λογισμοῖς ἡμιῶν ἐματεύων, οὗτος ἐρωτᾷ; Ἀλλ᾽ οὐχ ἵνα
, - m A
μάθῃ, (πῶς γάρ; ) ἀλλ᾽ ἵνα διὰ τῆς ἐρωτήσεως μᾶλλον
M , Nor ΩΣ
αὐτοὺς οἰκειώσηται, xxl πλείονος μεταδῷ τῆς παῤ-
τς: ἫΝ Nw ET τῶν 5 ἢ y “7. 5...
δησίας, xal δείξη τῆς ἀκροάσεως ὄντας ἀξίους. Eixoc
᾿ kt - -
γὰρ ἦν ἐρυθριᾶν xal δεδοικέναι, ἅτε ἀγνῶτας ὄντας,
χαὶ τοιαῦτα περὶ αὐτοῦ τοῦ διδασχάλου μαρτυροῦντος
E / "T eo 34-5 d / Y 28 *
ἀχηχοότας. Ταῦτ᾽ οὖν ἅπαντα λύων, τὴν αἰδῶ, τὸν
, c » τ m
φόδον, ἐρωτᾷ, καὶ οὐχ εἴασε σιγὴ μέχρι τῆς οἰχίας
Ξλθεῖ : H N AN ^ a E : A 5 X , ,
ἐλθεῖν - καίτοι τὸ αὐτὸ ἂν ἐγένετο, καὶ εἰ μὴ ἠρώ-
L or S ES
tnos. Παρέμειναν γὰρ ἂν ἀκολουθοῦντες αὐτῷ, χαὶ
N IS N 2$ m» 29m "n? ict
κατὰ πόδας βαδίζοντες ἐπέστησαν τῇ οἰχίᾳ. ᾿Γΐνος οὖν
e c c « E
ἕνεχεν ἐρωτᾷ; Τοῦτο ὅπερ εἶπον χατασχευάζων, xa-
d - m
ταπραὔνων τε αὐτοῖς τὸν λόγισμὸν ἐρυθριῶντα, ἔτι
^ D - D
x«i ἀγωνιῶντα, xai παρέχων θαῤῥεῖν. Οὐ διὰ τῆς
ἀχολουθήσεως δὲ μόνον τὸν πόθον, ἀλλὰ χαὶ διὰ τῆς
,
ἐρωτήσεως ἐφανέρωσαν. Οὐδὲ γὰρ οὐδέπω μαθόντες
παρ᾽ αὐτοῦ οὐδὲ ἀχούσαντες, διδάσχαλον αὐτὸν χα-
λοῦσιν, εἰς τοὺς μαθητὰς εἰσωθοῦντες ἑαυτοὺς, χαὶ
M 3529 ^ /, , e^ , , [4 -Ὸ
τὴν αἰτίαν δεικνύντες, δι᾿ ἣν ἠχολούθουν, ὥς τι τῶν
χρησίμων ἀκουσόμενοι. Θέα δέ μοι χαὶ τὴν σύνεσιν.
Οὐχ εἰπον, δίδαξον ἡμᾶς περὶ δογμάτων ἤ τινος Éx£-
ρου τῶν ἀναγχαίων * ἀλλὰ τί; Ποῦ μένεις; Μετὰ γὰρ
, » ^
ἡσυχίας, ὅπερ ἔμπροσθεν ἔφην, xal εἰπεῖν τι πρὸς
αὐτὸν, xoi ἀκοῦσαί τι παρ᾽ αὐτοῦ, χαὶ μαθεῖν ἤθελον.
Διόπερ οὐδὲ ἀνεδάλοντο, οὐδὲ εἶπον - ἥξομεν πάντως
» ^ 5 J ^ / ^ ,
αὔριον, καὶ ἀχουσόμεθα διαλεγομένου σου δημοσίᾳ "
' 2 ,
ἀλλὰ τὴν πολλὴν σπουδὴν ἣν εἰχον περὶ τὴν ἀχρόα-
σιν ἐπιδείκνυνται, * τῷ μηδὲ ὑπὸ τῆς ὥρας ἀποτρα-
b N S » M N ^ V e d
πῆναι. Kot γὰρ ἔτυχε λοιπὸν πρὸς δυσμὰς ὃ ἥλιος
x σῇ N ἘΣ € ^ / A Δ Y E n
ὦν: Ὥρα γὰρ ἦν ὡς δεκάτη, φησί. Διὰ τοῦτο xal
Y T e »

ὃ Χριστὸς οὗ λέγει τὰ σημεῖα τῆς οἰκίας, οὐδὲ τὸν
, 5 9.9 e / E] M N A ΕἸ
τόπον, ἀλλ᾽ ἐπισπᾶται πλέον αὐτοὺς πρὸς τὴν ἀχο-

"Ν ^ e
λούθησιν, δεικνὺς ὅτι αὐτοὺς ἀπεδέξατο. Καὶ διὰ τοῦτο
οὐδὲ αὐτὸς τοιοῦτόν τι εἶπεν" ἀκαιρόν ἐστιν εἰς οἰχίαν

τω e - y
γῦν ὑμᾶς εἰσελθεῖν, ἀκούσεσθε αὔριον εἴ τι βούλεσθε,
E , a X. ^ DLP XX [4 X , n
ἀναχωρήσατε " οἴκαδε νῦν * ἀλλ᾽ ὡς πρὸς φίλους xat
e-— ,
πολὺν αὐτῷ συγγεγονότας χρόνον, οὕτω διαλέγεται.
" Y δὰ c NY? e
Πῶς οὖν ἀλλαχοῦ φησιν: Ὃ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου

rabilem illorum sapientiam , o diligentiam, o in ma-
gistrum fidem] Etenim jam sol. Qus vero clauduntur
uncinis nusquam exstant in Grecis editis et manu-
scriptis.

a Savil. οἴκαδε νῦν * ἀλλ᾽. Morel. οἴκαδε τέως * ἀλλ᾽.

IN JOANNEM IIOMIL.

^ xvn
"Egjso0s x«i ἴδετε ποῦ μένω; Ὅτι τὸ, Οὐχ ἔχει ποῦ

»" ^ ^ 282 m ^
οὐκ ἔχει TOU τὴν χεφαλὴν ἐνταῦθα δὲ λέγει
β i ,

τὴν χεφαλὴν xAtvn, δηλωτιχκόν ἐστι τοῦ μηδὲ ἴδιον
ibt MD χεχτῆσθαι, οὐχ ὅτι £v οἰκία οὐ κατέμενε"
xod γὰρ καὶ ἡ παραθολὴ τοῦτο βούλεται. Ὅτι υὲν
οὖν παρ᾽ αὐτῷ ἔμειναν τὴν ἡμέραν Ἐκείνην, εἶπεν ὃ
εὐαγγελιστής" τίνος δὲ ἕνεχεν, οὖκ ἔτι προσέθηχεν,
ὡς δήλου τῆς αἰτίας οὔσης. Οὐδὲ γὰρ ἑτέρου τινὸς
ἕνεχεν οὔτε οὐτῷ ἠκολούθησαν, οὔτε ὃ Χριστὸς αὐὖ-
τοὺς ἐπεσπάσατο, ἀλλ᾽ ἢ διὰ τὴν διδασχαλίαν - ἧς
οὕτω δαψιλῶς xal προθύμως ἀπέλαυσαν, xai ἐν
γυχτὶ Ut, ὡς εὐθέως θατέρους xai “ ἐφ᾽ ἑτέρων θ6-
ραν ἐλθεῖν.

Οὐχοῦν καὶ ἡμεῖς ἐντεῦθεν διδαχθῶμεν πάντα πά-
es eva τίθεσθαι τῆς θείας ἀχροάσ Ee χαὶ μηδένα
χαιρὸν ἄκαιρον εἶναι νομίζειν, ἀλλὰ χἂν εἰς οἰκίαν ἀλ-
λοτρίαν ἀπελθεῖν ὃ ἔῃ , χἂν γνώριμον esee γενέσθαι
βεγάλοις ἀγνῶτα ὄντα, χἂν ἀωρὶ τῆς Ὧι μέρας, χἂν
οἷῳδήποτε καιρῷ, μηδέποτε ταύτης ἀμελεῖν τῆς ἐμ-
De Lus μὲν οὖν χαὶ λουτρὰ xa eedem xat
τὰ ἄλλα τὰ (deest καιρὸν ἐχέτω τὸν ὡρισμένον"
διδχσχαλία δὲ p φιλοσοφίας τῆς ἄνω, μηδεμίαν

2 ΘῊΡ 2 EAT SU RUM Ἂἢ [4
ἀφωρισμένην ὥραν ἐχέτω, ἀλλ᾽ ἅπας αὐτῆς ἔστω ὃ

; , E3 / M SEN 5 / 2). " 2
καιρός. Εὐκαίρως γὰρ, φησὶν, ἀκαίρως ἔλεγξον, ἐπι--
τίμησον, παραχάλεσον.
5 Lad , , m 7 , M / A

Ev τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας χαὶ νυχτός" xot
τοῖς ᾿Ιουδαίοις δὲ 6 Moo; διαπαντὸς τοῦτο ποιεῖν

- ^ A
Τὰ μὲν γὰρ pues βαλανεῖα λέγω χαὶ

o?
e
«ἢ

(nya, εἰ xai ἀναγχαῖα, punc συνεχῶς γινόμενα τὸ
σῶμα
E] a io , , ERES / 5
ὅσῳπερ ἂν ἐπιτείνηται, τοσούτῳ τὴν δεχομένην ἰσχυ-

ἐξίτηλον ἐργάζεται " ἣ δὲ τῆς ψυχῆς διδασκαλία,
- , A ^Y /A M M ,
ροτέραν ποιεῖ ψυχήν. Νῦν δὲ λήροις μὲν χαὶ φλυαρίαις
/ ' M M
ἀνονήτοις πάντα χαιρὸν ἀφορίζομεν, Pxal τὸν ὑπὸ
e A h M , »
τὴν ἕω, xai τὸν περὶ δείλης xoi μεσημόρίαν, xat
« , ^Y , M ^ , ? P F. ὶ , a
ἑσπέραν δὲ αὐτὴν συνεδρεύομεν εἰχῇ , καὶ τόπους εἰς
e: 2 "5 m vene DANT ^ / gt oA
τοῦτο ἀπετάζαμεν * τῶν δὲ θείων δογμάτων ἅπαξ ἢ
^v - «ΘᾺ ΓΝ , , " e ^ Ξ -
δὶς τῆς ἑύδομάδος ἀχούοντες, ναυτιῶμεν, διαχορεῖς
3 »y ES
γινόμεθα. Τί οὖν τὸ αἴτιον; Καχῶς διαχείμεθα τὴν
^ m M NY e
ψυχήν. Τὸ ἐπιθυμσοισῦν αὐτῆς τὸ περὶ ταῦτα xol
ὀρεχτικὸν ἐξελύσαμεν ἅπαν. Διὰ τοῦτο οὐχ ἔῤῥωται
M JU ^Y
πρὸς τὴν τῆς πνευματικῆς τροφῆς ὄρεξιν. Μέγα δὲ
e cT , 7 Ν
χαὶ τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων ἀῤῥωστίας τεχμήριον, τὸ
"T NN Ὸ ΛΝ , EY 5 /
μὴ πεινῆν, unos διψῆν, ἀλλὰ δυσαρέστως πρὸς ἀμφό-
τερα ἔχειν. Εἰ δὲ ἐπὶ σωμάτων τοῦτο συμιαῖνον, νο-
σήματος χαλεποῦ τεχμήριον χαὶ ἀῤῥωστ ίας Ont
xóv* πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τῆς orci. Πῶς οὖν αὐτὴν
ἀναπεπτωχυῖαν xot ἐχλελυμένην ἀναῤῥῶσαι δυνησό-

alit

b Alii χλίνη, χλίναι. [Eadem varietas infra,
p. 114, A.]
c Savil. ig ἑτέρων θήραν. Morel. θύραν.

TOM. VIII.

m

xvin, al. xvi. 125

ro, 99. F'enite et videte ubi maneam ? Quoniam
illud, /Yon habet ubi caput reclinet , significat
illum proprium sibi diversorium non habuisse,
non quod in domo quapiam mon maneret : id
enim parabola significat. Evangelista porro dicit,
ipsos die illa cum eo mansisse : autem ita
factum sit, non addidit, quod mauifesta res esset.
Neque enim alia de causa sequuti sunt eum, vel
Christus accivit eos, quam ut doctrinam accipe-
rent; quam tam copiose et cum tanto studio una
nocte perceperunt, ut mox uterque ad alios advo-
candos properaret.

cur

Hine nos quoque discamus omnia divine
doctrinze postponere, nullumque tempus non op-
portunum zestimare; sed etsi in alienam domum
ingredi oporteat, etiamsi ignotum homines proce-
res ignotos adire, etiamsi intempestive et quovis
tempore, nunquam hoc commercium esse negli-
gendum. Cibus ergo, balnea, ccm, aliaque ad
vitam pertinentia, suum tempus habeant : doctrina
vero supernz philosophize nullam habeat definitam
horam, sed omne tempus ipsi proprium esto. Op-

109 Portune, mquit, importune argue, obsecra, in-
“Καὶ ὃ προφήτης δέ φησιν, A crepa. Propheta quoque ait: /n lege ejus medi- Psat. 1. 2.

tabitur die ac nocte: Moyses quoque Judzis hoc
semper facere przcipiebat. Nam ea qua ad vitam
spectant, balnea dico et ccenz, etsi necessaria
sint, si frequentius adhibeantur, corpus exte-
nuant: anima autem doctrina quanto magis in-
culcatur, tanto fortiorem reddit animam. Nunc
autem nugis inutiliter omne tempus consumimus ,
auroram, matutinum, meridiem, vesperam in
constituto loco vane impendimus; divina autem
dogmata si semel aut bis per hebdomadam audia-
mus, torpescimus, nauseamus. Quare? Quia ani-
mo prave affecti sumus. Appetitum studiumque
ejus circa Istec omne dissolvimus ; ideoque spiri-
tualem escam non appetimus. Magnum hoc pra-
ter alia est zegritudinis indicium, cum non esuri-
mus , nec sitimus, sed utrumque nobis fastidiosum
est. S1 autem hoc, cum in corpore accidit , gravis
morbi indicium et causa est: multo magis in ani-
ma. Quomodo igitur illam lapsam et dissolutam
erigere poterimus ? quibus operibus? quibus ver-
bis? Si divinos sermones, propheticos , apostoli-
cos, evangelicos aliosque omnes tractemus. 'T'unc

a Savil. «zt ὁ προρήτης δέ φησιν, ὅτι ἐν τῷ. Secus Morel.
b χχί hoc et sequens deest in Morel.

10

Doctri-
ng Christi
omnia post-
ponenda.

2. T'im.4.2

Cibi ani-

nac qui sint.

Contra
tlieatra.

156

enim sciemus longe melius esse his uti cibis,
quam impuris aliis ; sic enim licet intempestivas
nugas et confabulationes vocare. Quid enim, quic-
so, melius, de forensibus, de judicialibus, de
militaribus rebus, an de calestibus loqui, deque
iis quae post hanc. vitam eveniunt? quid uulius,
de vicino et ejus negotiis loqui, ac de alienis cu-
riose perquirere, an de angelis , et de rebus quie
ad nostram vertuntur utilitatem, verba facere?
Quie enim vicini tui sunt, non tua; quz ad caelos
pertinent, tua sunt. Sed licet, inquies, ei qui
semel hzc dixit, omnia implere. Quid vero de
iis, quae frustra et temere disputatis, non idipsum
cogitatis, sed totam in illis vitam. impendentes ,
nullum disputationis finem invenitis? Necdum
dico his longe graviora. Nam qui modestiores
sunt, his de. rebus mutuo fabulantur, segniores
autem ignavioresque, mimos, saltatores, aurigas
in sermone semper versant, auditum deturpantes 3
animam labefactantes; naturamque hujusmodi
narrationibus precipitem agunt, et in omne fla-
gitii genus animum inducunt. Nam simulatque
saltatoris nomen prolatum fuit, statim in anima
depingitur ejus facies, coma , mollis vestis, ille-
que totus his longe mollior. Alius rursum flam-
mam excitat et fovet, dum meretricem in con-
fabulationem inducit, ejusque verba, habitum,
oculos laseivos, mollem aspectum, cincinnos ca-
pillorum, fucatas pictasque genas. Annon quid

S. JOANNIS CHRYSOST.

humanum passi estis dum hac narrarem ? Sed. ne 110

pudeat vobis, ne erubescatis : nature. namque ne-
cessilas id exigit, et sic anima afficitur pro ratione
eorum quz narrantur. Quod si me loquente, si in
ecclesia stantes, si ab illis semoti. rebus, aliquid
humanum audientes patimini, cogita quo affectu
sint ii qui in theatro sedent, licentia fruentes mul-
ta, extra hunc honestum venerandumque conses-
sum, eum impudentia magna illa videntes et au-
dientes. Et cur, dicet fortasse quispiam ex iis qui
non adhibent animum, si nalurz necessitas sic
animam afficit, illa relicta, nos accusas? Quia
hxc audiendo emolliri, illud. opus est natur :
talia autem. audire, non nature est, sed arbitrii
peccatum. Quandoquidem eum qui se igni admo-
veat, uri necesse est; id. nempe vult nature in-
firmitas : verum non natura nos igni et uslioni
admovet : id enim ex perversa solum voluntate
pendet. Hoc igitur amoveri volo et corrigi, ut ne

Sic Savil., Motel. τούτων οὕπω καὶ νῦν χατεῦ.

φησὶ, ἴσως dw εἴποι τις Cod. 706, et similiter

ARCHIEP.

A

B

CONSTANTINOP.,

ἐς , e Y ^
€ μεθα; τί ποιοῦντες, φησὶ, καὶ τί λέγοντες; Λπτόμινοι

D , - J Dl .} Ls
τῶν λόγων τῶν θείων, προφητικῶν, ἀποστολιχῶν,
, D M Lud
εὐαγγελικῶν, καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων. Τότε γὰρ εἰσό-
" τὸ L τῷ τι
μεθα ὅτι πολλῷ βέλτιον ταῦτα σιτεῖσθαι, ἢ τὰς ἀχα-
, p NACE à δ λ
ddgroue προίας οὕτω γὰρ χρὴ τὰς ἀκαίρους φλυαρίας
^ - ὙΠ]
xai συνόδους χαλεῖν. Τί γὰρ ἄμεινον, εἶπέ μοι, περὶ
e M —- ^
τῶν κατὰ τὴν ἀγορὰν, περὶ τῶν ἐν τοῖς δικαστηρίοις
ον πος E" n ce
περὶ τῶν ἐν τῷ στρατοπέδῳ διαλέγεσθαι, ἢ περὶ τῶν
ἐν οὐρανοῖς καὶ περὶ τῶν μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἀποδη--
, // / M c -» e
μίαν ; τί βέλτιον, περὶ τοῦ γείτονος λαλεῖν xol τῶν
ΩΣ ,
τοῦ γείτονος πραγμάτων, xal τὰ ἀλλότρια πολυπρα-
τ OMS y ἊΝ
γμονεῖν, ἢ τὰ τῶν ἀγγέλων καὶ τὰ ἡμῖν αὐτοῖς διαφέ-
ροντα ἀναζητεῖν; Γὰ μὲν γὰρ τοῦ γείτονος, οὐ πάν-
Jor EN ΝΑ c E] c £ 9 4- 3 Y
τως σά᾽ τὰ δὲ τῶν οὐρανῶν, σά. ᾿Αλλ᾽ ἔνεστι, quotv,
e / E —T — €T
ἅπαξ εἰπόντα ταῦτα πληρῶσαι τὸ πᾶν. "Té δὲ περὶ ὧν
/ , m - οο
διαλέγεσθε μάτην xo εἰκῇ, οὐχ ἐννοεῖτε τοῦτο, ἀλλὰ
/, N / D
πάντα τὸν βίον εἷς τοῦτο χαταναλίσχοντες, τὴν ὑπόθε-
V M d
σιν τὴν περὶ “ τούτων οὐδέποτε κατεδαπανήσατε ; Kal
Ὑ cC ,
οὔπω λέγω τὰ πολλῷ τούτων φορτικώτερα. Οἱ μὲν
Y E] " eS S E / ^ ,
γὰρ ἐπιειχέστεροι ταῦτα πρὸς ἀλλήλους διαλέγονται"
- Y
oi δὲ

M M - EC
xot ὀρχηστὰς χαὶ ἡνιόχους ἐν τοῖς αὐτῶν περιφέρουσι

« , M 5
ῥαᾳθυμότεροι xa μᾶλλον ἠμελημένοι, μίμους

ὔ A A p M
λόγοις, τὴν ἀκοὴν μολύνοντες, τὴν Ψυχὴν διαφθείρον-
^ M , / -
τες, τὴν φύσιν ἐχθαχχεύοντες τούτοις τοῖς διηγήμασιν,
, 7 ν᾿ cC ;
ἅπαν χαχίας εἰδος εἰς τὴν ἑαυτῶν διάνοιαν διὰ ταύτης
J -
εἰσάγοντες τῆς διαλέξεως. Ἅμα γὰρ ἐφθέγξατο ἣ
γλῶττα τοῦ ὀρχουμένου τὸ ὄνομα, καὶ εὐθέως ἀνετύ-
N V y N Du
πωσεν ἣ Ψυχὴ τὴν ὄψιν, τὴν χόμην, τὴν ἐσθῆτα τὴν
€ Y -
ἁπαλὴν, αὐτὸν ἐχεῖνον τούτων μαλακώτερον ὄντα.
[74
Exspoc πάλιν ἑτέρωθεν ἀνεῤῥίπισε τὴν φλόγα, γυ-
- / M /
ναῖχα πόρνην εἷς τὴν διάλεξιν εἰσαγαγὼν, χἀχείνης τὰ
7 M , D
δήματα, τὰ σχήματα, τῶν ὀμμάτων τὰς διαστροφὰς,
ES s N EC e
τὴς ὄψεως τὸ ὑγρὸν, τῶν τριχῶν τὰς στρεόλώσεις,
c cC S sr] / N Ἐν
τῶν παρειῶν τὰ ἐπιτρίμματα, τὰς ὑπογραφάς. Ἄρα
, , (ῃε ,ὔ 35 c^ c ὃ " 7. 3 Ὰ M
οὐκ ἐπάθετέ τι χαὶ ἐμοῦ ταῦτα διηγουμένου; ᾿Αλλὰ μὴ
- A , -
αἰσχυνθῆτε, μηδὲ ἐρυθριάσητε" fj γὰρ τῆς φύσεως
ἀνάγχη τοῦτο ἀπαιτεῖ, καὶ οὕτω διατίθησι τὴν Ψυχὴν,
ὡς ἂν ἣ τῶν ἀπαγγελλομένων δύναμις ἔχη. Ei δὲ ἐμοῦ
4 ^ , c
φθεγγομένου, εἰ δὲ ἐν ἐχχλησίᾳ ἑστῶτες, εἰ δὲ ἐχεί--
^, , ? / 7 N , , 5 ,
νων ἀπέχοντες ἐπάθετέ τι πρὸς τὴν ἀχρόασιν, ἐννόη-
σον πὼς εἰχὸς διακεῖσθαι τοὺς ἐν αὐτῷ τῷ θεάτρῳ χα-
͵
» / N » Y x. y
θημένους, τοὺς ἄδειαν πολλὴν ἔχοντας, τοὺς ἐχτὸς
e m / -
τοῦ σεμνοῦ τούτου χαὶ φριχτοῦ συνεδρίου, τοὺς μετὰ
πολλὴς ἀναισχυντίας xot δρῶντας ἐχεῖνα xol ἀχούον.-
Κ i / M x E y e -
τας. Kol τί δήποτε, " φήσειεν ἂν ἴσως τις τῶν οὐ
/ -
προσεχόντων, εἰ τῆς φύσεως ἣ ἀνάγχη τὴν ψυχὴν οὕτω
/ / L3 -
διατίθησιν, ἐχείνην ἀφεὶς, “ἡμῖν ἐγκαλεῖς: Ὅτι τὸ

δὴ / m E
μὲν, ἀκούοντα τοιαῦτα μαλάττεσθαι, τῆς φύσεως

Savil.]
a Quidam ἡμῖν &yx«a20ls.

IN JOANNEM HOMIL. xIX. al. xvii. 127

M

ἔργον và δὲ τοιαῦτα ἀχούειν, οὐκ ἔτι τῆς φύσεως, sponte vos praecipites detis, neque ad profundum
ἀλλὰ τῆς προαιρέσεως ἁμάρτημα. ᾿Επεὶ χαὶ τὸν ὅμ:-Ἤὀ — nequitie vos impellatis, vel sponte curratis ad
λοῦντα πυρὶ, διαφθείρεσθαι δεῖ, xal τοῦτο ἣ τῆς φύ- rogum; neÍílammz diabolo parate nos obnoxios
σεως ἀσθένεια βούλεται" ἀλλ᾽ οὐχ ἔτι καὶ πρὸς τὸ πῦρ — reddamus. Utinam vero nos omnes ab hac et illa
ἡμᾶς xal τὴν ἐχεῖθεν ἄγει διαφθορὰν ἣ φύσις" τοῦτο — flamma erepti, in sinum. Abrahe recipiamur,
γὰρ τῆς κατὰ προαίρεσιν μόνης ἂν εἴη διαστροφῆς. — gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi ,
Τοῦτο οὖν ἀνελεῖν ἀξιῶ χαὶ διορθῶσαι, ὥστε μὴ £xov- € quicum Patri gloria, simulque sancto Spiritui, in
τας ἑαυτοὺς χαταχρημνίζειν, μηδὲ πρὸς τὰ βάραθρα — secula seculorum. Amen.

τῆς χαχίας ὠθεῖν, μηδὲ αὐτομάτως τρέχειν ἐπὶ τὴν

πυράν - ἵνα μὴ καὶ τῇ τῷ διαδόλῳ χατεσχευασμένη

φλογὶ καταστήσωμεν ὑπευθύνους ἑαυτούς. Τ Γένοιτο δὲ

πάντας ἡμᾶς χαὶ ταύτης χἀχείνης ἀπαλλαγέντας,

πρὸς αὐτοὺς τοῦ Ἀδραὰμ. χωρῆσαι τοὺς κόλπους, χά-

οιτι xoi φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-

στοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ f δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύ-

ματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

ΟΜΙΛΙΑ Ὁ. p HOMILIA XIX.

Εϑρίσχει οὕτω πρῶτος τὸν ἀδελφὸν τὸν ἴδιον Σίμω-ὀ 41. Invenit hic primus fratrem. suum. Simo-
γα, xoi λέγει αὐτῷ εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν, ὅ nem, et dicit ei : Invenimus Messiam, quod
ἐστι μεθερμηνευόμενον Χριστός" καὶ ἤγαγεν αὐτὸν est interpretatum Christus : 42. et adduxit
πρὸς τὸν Ἰησοῦν. illum. ad Jesum.

ὋὉ Θεὸς παρὰ τὴν ἀῤχὴν ποιήσας τὸν ἄνθρωπον, 1. Deus initio cum fecit hominem, non reliquit

ob. ἀφῆκεν εἶναι μόνον, ἀλλ᾽ ἔδωκεν αὐτῷ βοηθὸν τὴν illum solum, sed dedit οἱ adjutricem mulierem,
γυναῖχα, xal συνοικεῖν ἐποίησεν, εἰδὼς ἀπὸ τῆς συσχη- — Ul habitaret cum eo : cum ex hoc contubernio

νίας ταύτης πολὺ τὸ κέρδος ἐσόμενον. Τί γὰρ εἰ μὴ Ε multum lucri accessurum nosset. Quid enim si

πρὸς τὸ δέον ἐχρήσατο τῇ εὐεργεσίᾳ ταύτῃ ἣ γυνή; nOn, uti par erat, hoc beneficio usa sit mulier?

Ἀλλ᾽ ὅμως el τοῦ πράγματος αὐτοῦ τὴν φύσιν τις xa- Attamen si rei naturam quis exploraverit, magnam
ταμάθοι, πολλὴν ἀπὸ τῆς συνοικήσεως ταύτης ὄψεται comperiet ex hoc contubernio utilitatem in eos qui

τὴν ὠφέλειαν ἐπὶ τῶν νοῦν ἐχόντων γινομένην. Οὐχ — mente valent derlivatam. Neque id de viro tantum

ἐπὶ γυναιχὸς δὲ μόνον καὶ ἀνδρὸς, ἀλλὰ κἂν ἀδελφοὶ οἴ uxore dicitur; sed etiam si fratres una vixe-

τοῦτο ποιῶσι, χαὶ αὐτοὶ τῆς εὐεργεσίας ἀπολαύσονται. — linl, pari beneficio fruentur. Quamobrem pro-

Διὸ καὶ 6 προφήτης ἔλεγε - Τί καλὸν ἢ τί τερπνὸν, pheta dicebat : Quam. bonum et quam jucun- Psal. 132.
ἀλλ᾽ ἢ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό; Καὶ 544 dum, habitare fratres in. unum? Paulusque 7 porn.
Παῦλος παρήνει μὴ ipee Nice τὴν ἐπισυναγωγὴν A monet ne nostrum cctum deseramus. Hoc quippe 25.
τὴν ἑαυτῶν. Καὶ γὰρ τοῦτό ἐστιν ᾧ τῶν θηρίων διεστή- — Sl in quo ἃ feris differimus. Ideo urbes construi-
χαμεν. Διὰ τοῦτο καὶ πόλεις ἐδειμάμεθα, x«i ἀγορὰς — Ius, fora, domos, ut una collecti simus, non ha-
xaX οἰχίας, ἵνα ὁμοῦ καὶ μετ᾽ ἀλλήλων ὦμεν, οὐ κατὰ — bitaculo tantum, sed et caritatis vinculo. Cum
τὴν οἴκησιν μόνον, ἀλλὰ xai χατὰ τὸν τῆς ἀγάπης €nim natura nostra a Conditore ita facta sit, ut
σύνδεσμον. Ἐπειδὴ γὰρ ἐνδεὴς ἡμῖν ἢ φύσις παρὰ — alis egeat, nec sibi ipsi satis sit: rem sic apte
τοῦ πεποιηχότος ἐγένετο, χαὶ οὖχ αὐτάρκης ἐστὶν — dispensavit Deus, ut indigentia hujusmodi a mu-
ἑαυτῇ" συμφερόντως ᾧχονόμησεν ὃ Θεὸς τὴν ἐντεῦθεν — tuo consortio et a conventibus juvetur. Ideoque
ἔνδειαν λοιπὸν Ex τῆς χατὰ τὴν σύνοδον παρ᾽ ἀλλήλων — nuptie constitutze sunt, ut quod alteri deest, ab
γινομένης ὠφελείας διορθωθῆναι. * Διὰ τοῦτο γάμος — altero suppleatur , sicque natura, qui cgena erat,

ἃ In Savil. textu et quibusdam Mss. hzc, διὰ τοῦτο — videntur supervacanea.
γάμος οἰχονομξίται, desunt; sed habentur in aliis, nec

10.

128 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCIHIEP. CONSTANTINOP.

sibi tandem. sufficit; ita ut licet mortalis facta sit, οἰχονομεῖται, ὥστε τὸ λεῖπον ἑτέρῳ παρ᾽ ἑτέρου πλη--
successione ceu. diuturnam immortalitatem ser- B ροῦσθαι, xol τὴν ἐνδεὴ γενέσθαι οὕτως αὐτάρχη, * ὡς

mh vet. Poteram hic fusius prosequi, ostendereque αὐτὴν ἔχειν xo θνητὴν γενομένην, τῇ od μέχρι
conjunctio (quantum ex intima et sincera conjunctione lucri πολλοῦ τὴν ἀθανασίαν διατηρεῖν. Καὶ ἦν μὲν pen
Rau accedat. Sed aliud instat tractandum, cujus gratia — vepov ἐπεξελθεῖν τούτῳ τῷ λόγῳ, δεικνύντα ὅσα
PP" hac a nobis dicta sunt. Andreas cum apud Jesum ἀπὸ τῆς pie EUAMNOUE συνόδου τῆς γνησίας xai εἶἴλι-
mansisset , multaque didicisset , non thesaurum in.— Χρινοὺς τὰ χέρδη τοῖς συνερχομένοις γίνεται " ἀλλ᾽

se abscondit, sed festinat et curritad fratrem, ejus ἕτερόν ἐστι τὸ m νῦν, οὗ δὴ xal Évexev ἡμῖν

ipsum consortem redditurus. Cur vero non nar- ταῦτα εἴρηται. Ὁ γὰρ ᾿Ανδρέας μείνας παρὰ τῷ

ravit. Joannes quid dixerit eis Christus? et unde- Ἰησοῦ, καὶ μαθὼν ἅπερ ἔμαθεν, οὗ χαϑέσχε παρ’

nam cognoscimus 1psos ideo apud illum mansisse? ἑαυτῷ τὸν θησαυρὸν, ἀλλ᾽ quu xat τρέχει a

ld nuper a nobis ostensum est : licetque etiam ex παρὰ τὸν e μεταδώσων a αὐτῷ τῶν ἀγαθῶν " ὧν

iis quie hodie lecta sunt id ediscere. Απππαάγοιιο εἰλήφει. Τίνος δὲ ἕνεχεν οὐκ εἶπεν ὃ Ἰωάννης, τίνα

enim quid hic fratri suo dixerit : Znvenimus € ἐστὶν ἃ διελέχθη πρὸς αὐτοὺς ὃ Χριστός; πόθεν δὲ xal
Messiam, quod interpretatum. est. Christus. δὴλόν ἐστιν ὅτι διὰ τοῦτο ἔμειναν παρ᾽ αὐτῷ ; Ἀπε-
Viden' quo pacto qu: brevi tempore didicerat, δείχθη μὲν ἡμῖν τοῦτο χαὶ πρῴην ἔξεστι δὲ χαὶ ἐκ
hinc ostendat? Nam et Magistri virtutem decla-— τῶν τήμερον ἀναγνωσθέντων μαθεῖν. Ὅρα γὰρ τί
rat, qui hoc ipsis suaserit, et ipsorum studium aS οὗτος πρὸς τὸν ἀδελφόν; Εὐὑρήχαμεν τὸν Mec-

τ ἃ

diligentiamque, qui haec jam a principio curarent. σίαν, ὃς ἑρμηνεύεται Χριστός. Εἶδες πῶς ὅσα ἐν βρα-
lloc quippe verbum est anim adventum ejus χεῖ “ ἔμαθεν, ἔδειξεν ἐντεῦθεν ; Καὶ γὰρ xol τὴν τοῦ
summe desiderantis et de coelo venturum. exspe- — διδασχάλου ἰσχὺν παρίστησι πείσαντος αὐτοὺς, xal
c T : 3 M / » 3 os MNA. E"
ctanlis, gaudioque exsultantis, postquam appa- τὴν αὐτῶν προθυμίαν ἄνωθεν χαὶ ἐξ ἀρχῆς ταῦτα
. . LI . 7 e e c , 58 y
ruit, atque festinantis tantam rem ceteris nun- μεριμνώντων. "l'ouco γὰρ τὸ ῥῆμα ψυχῆς ἐστιν ὠδινού-
. Jg . . / c , x
tiare. Hoc fraternze erat benevolenti;z, amicie co- σῆς τὴν παρουσίαν αὐτοῦ, χαὶ προσδοχώσης τὴν
AE Leo . 2 29 we . De Co Zu K ἕ " » ^ Y (6 , d Y ^
gnationis, sinceri affectus, in spiritualibus manum ἄφιξιν ἄνωθεν, xot περιχαροὺς γεγενημένης “μετὰ τὸ
. *. . H . bg N , N / CAES
mutuo porrigere. Audi autem illum cum articuli.— φανῆναι τὸ προσδοχώμενον, καὶ ἐπειγομένης ἑτέροις
additione loquentem. Non enim simpliciter dixit, D μεταδοῦναι τῶν εὐαγγελίων. ᾿'Γοῦτο ἀδελφιχῆς εὐνοίας,
Messiam, sed, Messiam illum. Sic quemdam τοῦτο φιλίας συγγενικῆς, τοῦτο εἰλικρινοῦς διαθέσεως,
Christum exspectabant, qui nihil. commune cum ἐν τοῖς πνευματικοῖς σπουδάζειν χεῖρα ὀρέγειν ἀλλή-
E li / *. 3 . C CADY Y » V M , NY d cO y
aliis haberet. Animad verte autem, vela principio, λοις. "Axoucov δὲ xa τούτου μετὰ τὴς τοῦ ἄρθρου
morigerum facilemque Petri animum. Statim ni-.— προσθήχης λέγοντος. Οὐ γὰρ εἰπε Μεσσίαν, ἀλλὰ "Tov
hilque moratus accurrit. Zdduxit eum, inquit, Μεσσίαν " οὕτως ἕνα τινὰ Χριστὸν προσεδόχων, οὐδὲν
«d Jesum. Sed nemo facilitatem. ejus damnet, χοινὸν πρὸς τοὺς ἄλλους ἔχοντα. Θέα “δέ μοι xal ἐξ
quod sine multo examine verbum acceperit. Ve- αὐτῆς τῆς ἀρχῆς τὴν εὐπειθὴ χαὶ εὐήνιον τοῦ Πέτρου
ed . . . Ω Ὁ, ^n^ N Ὧν ANT N ,
risimile enim. est fratrem hac ipsi accurate et διάνοιαν. ὐθέως γὰρ ἐπέδραμε μηδὲν μελλήσας.
: ΞΕ : t y M uu Y Y N 3 δὰ E] Y
pluribus narrasse; verum evangeliste ubique multa — "Hye γὰρ αὐτὸν, φησὶ, πρὸς τὸν "ImooUv. ᾿Αλλὰ
^ . a . . ΕἾ / ΕἸ c / E] '
compendio narrant, brevitati studentes. Alioquin μηδεὶς εὐχολίαν αὐτοῦ χαταγινωσχέτω, εἰ μὴ πολλὰ
autem, non dicit eum statim credidisse; sed, /Zd- ζητήσας οὕτω τὸν λόγον ἐδέξατο. Eixóc γὰρ xoi τὸν
5 . " . qu E] N 5 / e) / » ὦ cC X NA
duxit eum ad. Jesuim, 1051 traditurus eum, ut ἀδελφὸν ἀχριδέστερον εἰρηχέναι αὑτῷ ταῦτα, χαὶ Oto
- . . D E . . c ΕἸ , 5 b δ -}
omnia ab illo edisceret : nam alius quoque disci- πμαχρῶν " ἀλλ᾽ οἵ εὐαγγελισταὶ πανταχοῦ πολλὰ ἐπι-
pulus aderat, et ad. hac concurrebat. Quod si E τέμνουσι βραχυλογίας ἐπιμελόμενοι. Ἄλλως δὲ, οὐδὲ
Joannes Baptista cum dixit, Agnus est, etin Spi- εἴρηται ὅτι ἐπίστευσεν ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ὅτι Ἤγαγεν
ritu baptizat, clariorem hac de re doctrinam a αὐτὸν πρὸς τὸν "LqooUv, ἐκείνῳ λοιπὸν παραδώσων,

Christo excipiendam reliquit: multo magis An- ὥστε τὸ πᾶν παρ᾽ ἐχείνου μαθεῖν - xol γὰρ xot ὃ ἕτε-
dreas id effecit, qui non ad totum explicandum ρος μαθητὴς συνὴν xo συνεθάλετο πρὸς ταῦτα. Ei δὲ
sufficere censebatur, sed ad ipsum lucis fontem ὃ βαπτιστὴς Ἰωάννης εἰπὼν, ὅτι ἀμνός ἐστι, καὶ ὅτι

[καθάπερ οὖν καὶ θνητὴν γεν. Savil. et Cod. 706. x. c Savil. ἔμαθεν, ἔδειξε xx τὴν τοῦ διδασκάλου σορίαν πεί-
0. X. θνητὴ γενομένη..." διατηρεῖ God. 705.] σαντος αὐτούς.

b [ Alii μετειλήφρει- Paulo post Morel. Χριστός ; ἀχολουθή- 4 Savil. μετὰ τὸ συμθῆναι.
σαντὰς εὐθέως xat μείναντας παρ᾽ αὐτῷ. Savil.et Codd. 705, c Morel. δέ μοι, ἀγαπητέ.

706, ut Montf, dedit.]

IN

JOANNEM FHOMIL.

xix alex vir. [90

ἐν Πνεύματι βαπτίζει, τὴν σαφεστέραν περὶ τούτου δι- vi deduxit fratrem, ita. festinum ΟἹ gaudentem, ut

^ / qu , , , -
δασχαλίαν ἐπέτρεψε παρ᾽ ἐκείνου μαθεῖν "
UB ov Avbpé ας ἂν τοῦτο ἐποίησεν, αὐτὸς μὲν οὐχ
- Y
ἡγούμενος πρὸς τὴν ἐξήγησιν πᾶσαν ἐξαρχεῖν, εἰς δὲ
-» ,
αὐτὴν τοῦ φωτὸς ἕλκων τὴν πηγὴν μετὰ τοσαύτης
ὃ A s e € ANM b UN 2 6 λέ f
σπουδῆς x«i χαρᾶς, ὡς unos τὸ τυχὸν ἀναθαλέσθαι
xo μελλῆσαι ἐχεῖνον. Καὶ ἐμόλέψας αὐτῷ, φησὶν, ὃ
ἸΙησοὺς λέγει: σὺ εἰ Σίμων 6 υἱὸς Ἰωνᾶ" σὺ χληθήση
Κηφᾶς, ὃ ἑρμηνεύεται Πέτρος. Ἄρχεται λοιπὸν ἐν-
ταῦθα ἀποχαλύπτειν τὰ τῆς θεότητος, χαὶ κατὰ μι-
Β D ,
xbv αὐτὴν παρανοίγειν ἀπὸ τῶν προῤῥήσεων. Οὕτω
VUE NE Y D T V 5 , Ny 367 c M
xo ἐπὶ τοῦ Ναθαναὴλ ἐποίησε. xol ἐπὶ τῆς γυναικὸς
τῆς Σαμαρείτιδος.
Τῶν γὰρ σημείων οὐχ ἧττον αἱ προφητεῖαι προσ-
Ὕ //
ἄγονται, xoi τὸ ἀχόμπαστον ἔχουσι. "Và μὲν γὰρ θαύ-
ματα χἂν διαδληθείη παρὰ τοῖς ἀνοήτοις (Ev BesA-

ζεδοὺλ γὰρ, mous Ex6d))et τὰ δαιμόνια), περὶ δὲ

-

, Aem M
τῆς προφητείας οὐδὲν τοιοῦτον ἐλέχθη ποτέ. "Em μὲ
οὖν τοῦ Σίμωνος καὶ τοῦ Νάθαναὴλ τούτῳ τῆς διδα-
σχαλίας τῷ τρόπῳ χέχρηται᾽ ἐπὶ δὲ Ἀνδρέου χαὶ ᾧι-
^f c , , , r/ ὦ 7 “ E] -
λίππου τοῦτο οὐχ ἐποίησε. T6 δήποτε; “Ὅτι ἐχεῖνοι
μὲν εἶχον τὴν μαρτυρίαν Ἰωάννου, οὐ μικρὰν παρα-
σχευήν: ὃ δὲ Φίλιππος τοὺς παρόντας gv, ἀξιόπι-
στον roin &Adu6avs πίστεως. Σὺ εἰ Σίμων ὃ
υἱὸς "loy, σὺ χληθήση Κηφᾶς, ὃ ἑρμηνεύεται Πέ-

5 ^ “ , Y Y 7, EN c
τρος. ÀÁmO τοῦ παρόντος χαὶ τὸ μέλλον πιστοῦται. 0
γὰρ τὸν πατέρα εἰπὼν, δῆλον ὅτι καὶ τὸ μέλλον

MN EM , 24 H - LE 4 Γ m δὲ

προήδει" xai μετ᾽ ἐγχωμίου ἣ πρόῤῥησις. 'Γοῦτο δὲ
5 ,

οὗ χολαχεύοντος Tj, ἀλλὰ τὸ μέλλον ρθε θη σϑ σ᾽

xal δῆλον ἐχεῖθεν. Σχόπει γοῦν ἐπὶ τῆς Σαμαρεί-

τιδος, πῶς " μετὰ σφοδρῶν ἐλέγχων ποιεῖται τὴν

75 ςε , ^ EAR F4 Y n
πρόῤῥησιν. Πέντε γὰρ, φησὶν, ἄνδρας ἔσχες xot νῦν
ὃν ἔχεις, ox ἔστι σου ἀνήρ. Οὕτω xai 6 Πατὴρ

ων - Y
αὐτοῦ πολὺν περὶ προφητείας ποιεῖται λόγον, πρὸς τὴν
e PENNA NY € , 3 , M
τῶν εἰδώλων δόζαν ἱστάμενος. Apodo γὰρ
ὑμῖν τί μέλλει ἐ ἐφ᾽ ὕμδος ἔρχεσθαι: χαὶ πάλιν" Amr
γειλα xa ἔσωσα, xai οὐχ ἦν ἐν Bu ἐλλόεριος; χαὶ
δι’ ὅλης τοῦτο τῆς προφητείας εἰς μέσον ἄγει. 'Γοῦτο
γὰρ μάλιστα ἔργον Θεοῦ, ὅπερ οὐδὲ μιμήσασθαι δύ--

LE! CELLA μὴ I^ Ὁ CE M
ναιντ᾽ ἂν oi δαίμονες, κἂν σφόδρα φιλονειχῶσιν. Ent
μὲν γὰρ τῶν θαυμάτων xo φαντασία γένοιτο ἄν - τὸ
^Y i] / - P M 3. 6εί LA S
δὲ τὰ μέλλοντα προειπεῖν μετὰ ἀχριθείας, τῆς ἄχη-

, , - J , , , 42 ^ Vw 7

ράτου φύσεως ἐχείνης μόνης ἐστίν. Kit δέ που xat δαι-
mM , Dd M

μονες τοῦτο πεποιήκασιν, ἄλλ᾽ ἀπατῶντες τοὺς ἀνοη-

“του e hi

coríoouc* ὅθεν xa εὐφώρατα αὐτῶν πανταχοῦ τὰ

ν es 7,
μαντεῖα. Ὃ δὲ Πέτρος οὐδὲν πρὸς ταῦτα ἀποχρίνεται"
οὐδέπω Y&p: οὐδὲν ἤδει Θαίρβιςν ἀλλὰ τέως ἐμιάνθανεν.
Ὥρα, δὲ οὐδὲ δλόκληρον τὴν πρόῤῥησιν Reisen Οὐ
γὰρ εἶπεν, ἐγώ σε μετονομάσῳ ' Πέτρον, χαὶ οἰχοδο-

ἀλλὰ,

νήσῳ μου τὴν ᾿Εχχλησίαν ἐπὶ τῇ πέτρα ταύτη;

£
πολλῷ

I

-

E

ne tantillum. quidem cunctaretur. 45. Zntuitus
autem. eum. Jesus dixit : Tu es Simon fi-
lius Jonce, tu vocaberis Cephas, quod inter-
pretatur Petrus. Hic jam incipit. divinitatem
suam sensim revelare ex predictionibus. Sic etiam
cum Nathanaele fecit,
liere.

et cum Samaritana mu-

2. Propheti; quippe non. minus quam. signa
movent, nec fastum prz se ferunt. Nam miracula
ab insipientibus saltem traducuntur ( /n Beelze-
bub, dicebant, ejicit. deemonia ) : de prophetia
nihil umquam tale dictum est. In Simone igitur
et in Nathanaele hoc doctrinz usus est modo:
in Andrea autem οἱ Philippo non idipsum fecit.
Quare? Quia illi testimonium Joannis habuerant
non modicam preparationem : Philippus vero cum
adstantes videret, fide dignum accepit ad. fidem
amplectandam indicium. Zu es Simon filius Jon,
tu vocaberis Cephas, quod interpretatur. Pe-
trus. À present. futurum credibile reddit. Nam
qui patrem. ejus memoravit, sine dubio futurum
pravidebat : predictio autem. cum laude conjun-
cta est. Hoc porro non adulantis erat, sed futurum
predicentis; idque inde palam. est. Animadverte
autem quam vehementer Samaritanam, przeterita
revelans, reprehendat. Quinque viros habuisti
inquit, et is quem nunc habes, non vir tuus
est. Sic et Pater ejus multa de prophetia. verba

facit contra idolorum. cultum. Zzanuntient que

Matth.

14.

2 Joan.

12,

A. 18.

vobis ventura sunl ; et rursum, nnuntiai et Isei 47.13.
et 43. 1

salvos feci, et non erat in vobis alienus ; etin
tota prophetia hoc ipsum tractat. Hoc enim ma-
xime opus Dei est, quod non possint daemones
imitari, etiamsi admodum contendant. Nam in mi-
raculis potest quedam. species decipere : futura
vero accurate predicere, unius immortalis na-
turz est. Quod si 1d daemones aliquando fecerint,
insipientes fallendo fecerunt : unde οἱ vaticinia
eorum semper falsa deprehenduntur. Petrus vero
nihil ad hzc. respondet : nondum enim quidpiam
clare noverat, sed interim ediscebat : neque prz-
dictionem illam clare videbat. Neque enim dixit,
Ego te cognominabo Petrum, et super hanc. pe

tram zdificabo Ecclesiam meam : sed, Zu voca

^ Mss. plurimi μετὰ σπουδῆς ἐλέγχων ποιεῖ. [Paulo ante ἄχουτον γοῦν Savil. et Codd, cit. ]

Matth, 16.
17. 18

Christia-
nomen
(quam vene-

ni

xandum,

150 5. JOANNIS CHRYSOST.
beris Cephas. lllud enim auctoritatis et potestatis
majoris erat. Christus vero non statim et ab initio
totam potestatem exhibet suam, sed interim hu-
milius loquitur. Postquam autem divinitatem suam
demonstravit, cum majore agit auctoritate dicens :
Beatus es Simon, quia Pater meus revelavit
tibi ; et rursum : Et ego dico tibi, Tu es Petrus,
et super hanc petram «cdificabo Ecclesiam
meam. Hunc ergo sic vocavit, Jacobum autem et
fratrem, filios tonitrui... Quare? Ut. ostendat. se
eumdem ipsum esse qui et Vetus Testamentum
dedit, et nomina mutavit, qui Abram Abraham
vocavit, Saram Sarram, Jacob Israclem. Mulus
etiam ab ortu nomina imposuit, ut Isaaco, Sam-
soni, et aliis ab Isaia et Osee memoratis ; quibus-
dam etiam eam quam a parentibus aeceperant ap-
pellationem. mutavit, ut supra dictis et Jesu filio
Nave. Nam id in more erat apud veteres, ut ex
rebus nomina imponerent, quod et Elias fecit. Id
vero non sine causa, sed ut ipsum nomen benefi-
cii divini monimentum esset, et memoria perpe-
tua per expressam nominibus prophetiam: audi-
torum animis insideret : sic Joannem a principio
vocavit. Nam qui a puero virtute clari futuri erant,
inde nomina sumebant : iis vero qui postea clari
futuri erant, postea nomen imponebatur.

9. Sed tunc diversa singuli nomina accipie- C
bant; nunc autem unum omnes habemus, illis
omnibus majus , quando Christiani. appellamur
et filii Dei, et amici et corpus unum. Illa quippe
appellatio plus quam alize omnes nos excitat, di-
ligentioresque ad. virtutem exercendam efficit. Ne
ergo indigna faciamus tanti nominis honore, co-
gitantes dignitatis excellentiam, qua Christi no-
mine vocamur. Sic enim nos Paulus appellavit.
Cogitemus revereamurque nominis magnitudinem.
Si enim, qui ducis cujuspiam ?nsignis, vel conspi-
cui viri esse dicitur, altum sapit cum se illius vel
illius esse dicitur, nomenque illud magno sibi du- b
cit esse honori, totisque. viribus nititur, ne per
ignaviam suam tanto nomini notam infamis in-
urat; nos qui non a duce vel principe terreno, non
ab angelo, vel archangelo, vel Seraphino, sed ab
eorum Rege nomen sortiti sumus, annon animam
quoque nostram pottus exponemus, ut ne Is qui

a ΑΠῚ λέγων" 4270 σοι λέγω, σὺ εἶ Σίμων, σὺ κληθήσῃ K«-
ἄς, ὃ ἑ ἕρμῆνε ύεται Πέτρος.
εἰ [ὃ δεδωχὼς, αὐτὸς ὃ τὰ ὃν. Sayil. οἱ Codd. 705, 706,]

b Quidam ὅπερ οὖν.

4
T

ARCHIEP.

113
A θεότητος ἀπόδειξιν, λοιπὸν αὐθενεϊχιώτερον αὐτὸ τίθη-

CONSTANTINOP.

Σὺ χληθήση Κηφᾶς. "Exeivo γὰρ αὐθεντίας ἦν xol
ἐξουσίας μείζονος. Ὃ δὲ Χριστὸς οὐχ εὐθέως οὐδὲ ἐξ
E] - AN 6. 5.5 ,ὔ 2 NE , 723 A T

ἀρχῆς τὰ τῆς ἐξουσίας ἐπιδείκνυται πάντα, ἀλλὰ τέως
ταπεινότερον φθέγγεται. “Ὅτε γοῦν ἔδωχε τῆς αὐτοῦ

σι, “λέγων: Μαχάριος εἰ Σίμων, ὅτι ὃ Πατήρ mue
ἀπεχάλυψέ σοι" xol πάλιν" Κἀγώ σοι λέγω" σὺ εἶ
Πέτρος, καὶ ἐπὶ τῇ πέτρᾳ ταύτη οἰκοδομήσω μου τὴν
058 6:5, ] [4 NIS ᾿ A e eh 2 9), M M
᾿ἰχχλησίαν. Τοῦτον μὲν οὖν οὕτως ὠνόμασε * τοὺς δὲ
περὶ Ἰάκχωδον, υἱοὺς βροντῆς. Τίνος οὖν ἕνεχεν τοῦτο
ποιεῖ; Δειχνὺς ὅτι αὐτός ἐστιν ὃ καὶ τὴν Παλαιὰν * δε-
5
^ ^ »

δωχὼς, xat τὰ ὀνόματα μεταῤῥυθμίζων, ὃ τὸν Αραμ.
^ ^
"'A6paXj. καλέσας, xui τὴν Σάραν Σάῤῥαν, καὶ τὸν
᾿Ιαχὼ Ἰσραήλ. Πολλοῖς μὲν καὶ &x γενετῆς τὰ ὀνό--
πὸ db. ΓΝ, ee c ἰδ σὰ c -
ματα ἔθηκεν, ὡς τῷ Ἰσαὰκ, ὥς τῷ Σαμψὼν, ὡς τοῖς
, cec 4 A 15, ΄, - A “Ὧν SAT A aie
ἐν τῷ Ἣσαΐᾳ xot ᾿Ὧσηέ: τοῖς δὲ μετὰ τὴν παρὰ τῶν
/ / c - 2 7 M cr
γονέων προσηγορίαν, ὡς τοῖς τε εἰρημένοις, καὶ τῷ

3 c c / P M cS - w-— 2
[σοῦ τοῦ Ναυή. Ἔθος δὲ καὶ τοῦτο τοῖς παλαιοῖς ἦν,
P ὅπερ
δήπου xoi ᾿Ηλίας πεποίηκε. Τ οὗτο δὲ oUy ἁπλῶς γί-

SN - / X. ifo dej, /
ἅπὸ τῶν πραγμάτων τὰ ὀνόματα τίθεσθαι,

νεται, ἀλλ᾽ ἵνα τὴν προσηγορίαν ἔχωσιν ὑπόμνημα
τῆς εὐεργεσίας τοῦ Θεοῦ, ἵνα μνήμη διηνεχὴς τῆς διὰ
τῶν ὀνομάτων προφητείας ἐνηχῆται τοῖς ἀχούουσιν.
Οὕτω xoi τὸν Ἰωάννην ἄνωθεν ἐκάλεσεν. Οἷς μὲν
γὰρ ἔμελλεν ἐκ πρώτης ἡλικίας ἢ ἀρετὴ διαλάμπειν,
ἐκεῖθεν τὰ ὀνόματα ἐλάυιδανον * τοῖς δὲ μετὰ ταῦτα
μέλλουσιν ἐπιδιδόναι, μετὰ ταῦτα xot ἣ προσηγορία
ἐτίθετο.

᾿Αλλὰ τότε μὲν διάφορα ἕχαστος ἐλάμανεν ὀνό-
ματα" νῦν δὲ ἕν πάντες ἔχομεν, τὸ πάντων μεῖζον
* ἐκεῖνο, τὸ Χριστιανοὶ προσαγορεύεσθαι, xot υἱοὶ τοῦ
Θεοῦ, καὶ φίλοι καὶ σῶμα. κανὴ γὰρ αὕτη fj προσ-
ἡγορία πασῶν μᾶλλον ἐκείνων ἡμᾶς διαναστῆσαι,
x«i ποιῆσαι “προθυμοτέρους πρὸς τὴν τῆς ἀρετῆς
ἐργασίαν. Μὴ τοίνυν box πράττωμεν τῆς χατὰ τὴν
προσηγορίαν τιμῆς, “ἐννοήσαντες τὴν Me τῆς
ἀξίας οἱ τοῦ Χριστοῦ καλούμεθα. Οὕτω γὰρ ἡμᾶς Παοῦ-
λος ὠνόμασεν. Byvofjnae xa αἰδεσθῶμεν τῆς προσ-
ηγορίας τὸ μέγεθος. Ei γὰρ στρατηγοῦ τινος ἐπισήμου,
ἢ χαὶ ἄλλως tod τινος εἶναι λεγόμενός τις, μέγα
φρονεῖ τοὺ δεῖνος ἀχούων ἢ τοῦ δεῖνος, χαὶ ἀξίωμα τὸ
ὄνομα νομίζει μέγα, καὶ πάντα ποιεῖ ὥστε μὴ διὰ τῆς
οἰχείας ῥαθυμίας βλασφημίαν τῷ ᾧ ἐστιν ἐπώνυμος
προστρίψασθαι" ἡμεῖς οὐ i ndi oh οὐδὲ ἄρχοντός
τινος τῶν ἐπὶ γῆς. οὐχ ἀγγέλου, οὐδὲ ἀρχαγγέλου,
οὐδὲ τῶν Σεραφὶμ., ἀλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ τούτων βασιλέως

λού ἀπὸ τὴς προσηγορίας, οὐχὶ xot τὴν ψυχὴν
χαλούμενοι ἀπὸ τὴς προσηγορίας, οὐχ χὴ

c Savil. àx., yp. nposzyopsvóp.svat.
4 Savil. [et Cod. 706] σφοδροτέρους.
* Quidam ἐννόησον γοῦν ὑπερθολὴν τιμῆς; εἰ τοῦ

IN JOANNEM II[OMI

3 Δ S: AEN e ᾿ xf :
αὐτὴν προησόμεθα, ὥστε μὴ ὑδρίσαι τὸν τιμήσαντα ;
' € ,
Οὐχ ἴστε τὰ τάγματα τὰ βασιλικὰ τῶν ἀσπιδηφόρων
᾿λογχοφόρων ! c περὶ τὸν βασιλέα, πόσης ἀπολαύει
πο ον τα περ ' , πόσης
- ^ *, -. τω
τιμῆς; Οὕτω xat ἡμεῖς ἐγγὺς αὐτοῦ γενέσθαι χατα-
e A , , ,
ξιωθέντες xal πολλῷ πλησιαίτερον, καὶ τοσούτῳ ἐγγύ-
- 2 ΄, e N lem - A MEE S ΗΝ
τερον τῶν εἰρημένων, ὅσῳ τὸ σῶμα τῇ χεφαλῇ μᾶλ
, ^
λον τούτων πλησίον ἐστὶ, πάντα πράττωμεν OU ὧν
gos y ᾿ Τ᾽ /
τὸν Χριστὸν μιμηησόμεθα. "TC οὖν, φησὶν, ὃ Χριστός:
€ 9.1. Nem δ τς M — 5
Αἱ ἀλώπεχες φωλεοὺς ἔχουσι, xat τὰ πετεινὰ τοῦ οὐ-
m M v c 7,
ρανοῦ κατασχηνώσεις" ὃ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐχ
» e - A X L4 M 1 σα Ne v9
ἔχει ποῦ τὴν χεφαλὴν κλίνη. "loco μὲν οὖν ἂν ἀπαι-
͵ ^6om M. Κα σεν, NUES
τήσωμεν παρ᾽ ὑμῶν, φορτικὸν ἴσως καὶ ἐπαχθὲς εἰναι
" - Νν αὐδν n , /
δόξει τοῖς πολλοῖς * διὸ τὴν μὲν ἀχρίδειαν ταύτην ἀφίη-
ὃ M M € Δ 5 0£ 27 CR CNN A
μι, διὰ τὴν ὑμετέραν ἀσθένειαν, ἀξιῶ δὲ μὴ mpoc-
- c - cer AM fes -
ἡλῶσθαι τοῖς χρήμασιν, ἀλλ᾽, ὥσπερ ἐγὼ τῆς ὑπερόολῆς
- M M V /
ἀφίσταμαι τῆς χατὰ τὴν ἀρετὴν διὰ τὴν ἀσθένειαν
ec cT €i e D M /
τὴν τῶν πολλῶν, οὕτω καὶ ὑμᾶς τῆς xac τὴν xaxiav
ἀποστῆναι, χαὶ πολλῷ πλέον. Οὐχ ἐγκαλῶ τοῖς οἰκίας
ἔχουσι, xal ἀγροὺς, καὶ χρήματα, xal ἀνδράποδα "
τνὠ - 7
ἀλλὰ μετὰ * ἀσφαλείας ταῦτα χεχτῆσθαι βούλομαι χαὶ
— m ,
μετὰ τοῦ πρέποντος. 'Tt δέ ἐστ', μετὰ τοῦ πρέποντος:
^p "Y - E 3 Ὁ A cr - ΕἸ
Ev τάξει δεσποτῶν xa μὴ δούλων, ὥστε χρατεῖν αὖ-
€ - το . 4 e
τῶν; xat μὴ χρατεῖσθαι bm αὐτῶν, ὥστε χεχρῆσθαι
-— c / A τω
αὐτοῖς, καὶ μὴ παραχεχρῆσθαι. Χρήματα διὰ τοῦτο
- M J ,
εἴρηται; ἵνα αὐτοῖς eig τὰς ἀναγχαίας χρώμεθα δια-
e M /
χονίας, οὐχ ἵνα φυλάττωμεν * τοῦτο γὰρ οἰχέτου, δε-
,ὔ ^N z^ - - Z bi - ^ δὲ ΕῚ /
σπότου δὲ ἐκεῖνο" δούλου, τὸ τηρεῖν, τὸ δὲ ἀναλίσχειν,
, ^ M Y Ni FL , 5 NN -
χυρίου χαὶ πολλὴν ἔχοντος τὴν ἐξουσίαν. Οὐ διὰ τοῦτο
e ed J.X , Ὁ »cd Sy 2 NUN ,
ἔλαόες, ἵνα αὐτὰ χαταχώσης, ἀλλ᾽ ἵνα αὐτὰ διανεί--
2 Με ce ,
unc. Ei δὲ ἐδούλετο αὐτὰ 0 Θεὸς φυλάττεσθαι, οὐχ ἂν
E i] E] , N^ E] ? » ^ , e e ,
αὐτὰ ἀνθρώποις ἔδωχεν, ἀλλ᾽ εἴασεν ἂν ἐν τῇ γῆ κεί-
/ 5 M x , P “-
μενα μένειν. Emeio δὲ βούλεται αὐτὰ δαπανᾶσθαι,
S.N ^ 3 e s dl τὰ EA e E] /
διὰ τοῦτο αὐτὰ ἡμᾶς εἴασεν ἔχειν, ἵνα ἀλλήλοις μετα-
^m *^ ^ D - / E »y ^
δῶμεν. Ἂν δὲ παρ᾽ ἑαυτοῖς χατέχωμεν, οὐχ ἔτι δὲε-
/ , 5 , 2 NY , 22 , Ὁ
σπόται τούτων ἐσμέν. Et δὲ βούλε: αὐτὰ πλείω ποιῇ -
Now e , D , LJ
σαι, καὶ διὰ τοῦτο κατέχεις, καὶ ἐνταῦθα αὕτη πασῶν
Υ. , B - -
ἀρίστη μέθοδος, τὸ σχορπίσαι xol πανταχοῦ Ovxvei-
αι. Οὐδὲ γὰρ ἔνι γενέσθο ἴσοδον δαπάνης γωρὶ
μαι, Οὐδὲ γὰρ ἔνι γενέσθαι πρόσοδον δαπάνης γωρὶς,
“ΦΧ τω EÁ , , rg' c i D -
οὐδὲ πλοῦτον ἄνευ ἀναλωμάτων. Τοῦτο χαὶ ἐν τοῖς
- / M^ τ
βιωτιχοῖς γινόμενον ἴδοι τις ἄν. Οὕτως 6 ἔμπορος,
el ^ A A
οὕτως ὃ γεωργὸς, ὃ μὲν τὰ σπέρματα, ὃ δὲ τὰ γρή-
V - c
ματα ἐχδάλλοντες * καὶ γὰρ θάλασσαν ὃ μὲν πλεῖ * τοῦ
, LETS e € NV5 M c / -
σχορπίσαι τὰ ἑαυτοῦ, ὃ δὲ ἐνιαυτὸν δλόχληρον μοχθεῖ,
' / /^ 1 , 2 e
τὰ σπέρματα χαταδάλλων xai θεραπεύων. ᾿Κνταῦ-
X δ - -
θα δὲ οὐδενὸς δεῖ τούτων, οὐ χατασχευάσαι πλοῖον,
ε CT» es Nus A m 5 5 / C A
οὗ ζεῦξαι βοῦς xol ἄρόσαι γῆν, οὐκ ἀνωμαλίαν ἀέρων
Ly /* 2 m
μεριμνδῖν, οὐ χαλάζης καταδολὴν φοδηθῆναι" οὐχ ἔνι
, 2 c 20 / € e e
χύματα ἐνταῦθα. οὐδὲ σχόπελος " οὗτος ὃ πλοῦς χαὶ

οὗτος ὃ σπόρος ἑνὸς δεῖται μόνου, τοῦ δῖψαι τὰ ὄντα -

f Savil. τὰ περί. Morel. τῶν περ’. [Mox idem Savil. et
Codd. cit. πλησιέστερον, ]

E. XIX. al. xvim. 15k

nos hoc honore affecit, contumelia afficiatur? An-
non imperatorios ordines nostis, scutatorum, ha-
statorum, qui Imperatorem stipant, quanto nempe
fruantur honore? Tta et nos, qui longe propinquio-
p res Regi nostro sumus, et tanto propinquiores,
quanto propinquius est corpus capiti, nihil non
acturi sumus, ut. Christum imitemur. Quid. ergo
ait Christus? F'ulpes foveas habent, et volucres
cceli nidos, Filius autem hominis non habet
y, Ubi caput. suum reclinet. Hoc si a vobis exiga-
A mus, forte grave et onerosum multis. videbitur :
quapropter tam accuratam imitationem non ex-
poscam, ut infirmitati vestre parcam. Rogo au-
tem ne pecuniis nimis hereatis; sed ut ego ob in-
firmitatem vestram. tantam ἃ vobis virtutem ron
exigo: sic et vos multo magis a nequitia rece-
datis. Non accuso eos qui domos habent, agros,
pecunias, servos; sed volo ut licite et cum de-
core 1lla possideatis. Quid. est, cum decore? Ut
domini, non servi illorum sitis, ut ea possidea-
ts, non illa vos possideant; iis utamini, non ab-
p utamini. Opes ideo sic vocantur, ut iis in opera
necessaria utamur, non ut illas custodiamus. Hoc
quippe servi est, illud heri. Custodire, servi est ;
impendere, heri οἱ potestatem habentis. Non ideo
accepisti, ut in terram defodias, sed ut distribuas.
Si vellet Deus ut ille servarentur, non hominibus
dedisset, sed in terra occulta dimisisset. Quia au-
tem vult illas impendi, ideo permisit ut illas ha-
beremus, ut illas mutuo communicaremus. Sin
apud nos retineamus non ultra domini illarum
sumus. $1 autem illas augere velis, 1deoque | ser-
vas : Mla profecto opiima erit augendi ratio, si

proventus sine sumtu, nulle divite sine expen-
sa: id quod in rebus szcularibus videre est. Sic
mercator, sic agricola facit; hic semina, ille pe-
cunias spargit : ille navigat et pecunias impen-
dit, hic per totum laborat annum, serit, excolit.
Hic autem nullo eorum est opus; non apparanda
navis est, non jungendi boves sunt, non aranda
terra, non aeris intemperies observanda, non grando
timenda. Non hic fluctus sunt, non scopuli. Hzec
navigatio, hzec sementis, hoc uno opus habet, ut
facultates dispergantur; cetera vero omnia agri-
cola ille curabit, de quo ait Christus : Pater meus
agricola est. Quomodo absurdum non fuerit, ubi
sine labore omnia sumere possumus, supinos et
oscitantes manere ; ubi vero multi sudores, labo-

a Alii ἀσραλείας τούτοις κεχρῆσθαι βούλομαι.
* [ ὥστε σχορπ. Savil. et Codd. cit.]

Luc. 9. 58.

Pecunias

auget

qui

: " xis 5 . 0 pauperibus
c dispergas et undique distribuas. Nullus enim disuibuit.

152 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

res, sollicitudines, et postea spes incerta, ibi
omnem diligentiam adhibere? Ne quiso, ne cum
de salute nostra agitur , tantopere desipiamus; sed
onerosiora illa mittentes, ad faciliora et utiliora
curramus, ut et futura consequamur bona, gratia et
misericordia Domini nostri Jesu Christi, qui cum
Patri gloria, una cum Spiritu sancto, nunc etsem- E
per, et in secula seculorum. Amen.

τὰ δὲ λοιπὰ ἅπαντα ὃ γεωργὸς ἐχεῖνος ποιήσει, περὶ
οὗ φησιν ὃ Χριστὸς, Ὃ Πατήρ μου 6 γεωργός ἐστι.
Πῶς οὖν οὐχ ἄτοπον, ἔνθα μὲν ἔστιν ἀπονητὶ πάντα
λαδεῖν, ὕπτιον εἶναι χαὶ ῥάθυμον - ἔνθα δὲ πολλοὶ μὲν
€N ὦ b 23. M δὲ T f) M IN M ἢ εἶ
ἱδρῶτες, P πολλοὶ δὲ μόχθοι xo φροντίδες, καὶ μετὰ
τω M m 3 IN EJ co 5 NIS IA
ταῦτα τὸ τῶν ἐλπίδων ἄδηλον, πᾶσαν ἐπιδείχνυσθα!
προθυμίαν; Νὴ, παρακαλῶ, μὴ μέχρι τοσούτου ἀνοη-
ταίνωμεν πρὸς τὴν οἰκείαν σωτηρίαν, ἀλλὰ τὰ φορτι-
χώτερα ἀφέντες, πρὸς τὰ ῥᾶστα xoi χερδαλεώτερα
τρέχωμεν, ἵνα χαὶ τῶν μελλόντων ἐπιτύγωμεν ἀγα-
p eO νά J b -
θῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Γησοῦ
΄ c T c c , ^
Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ
Πνεύματι, νῦν χαὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
γων. Ἀμήν.

b Savil. πολλοὶ δὲ μόχθοι. Morel. πλείους δὲ μόχθοι:

115

HOMILIA XX. *

OMIAIA x.

À5. In crastinum voluit exire in Galileam , et
invenit Philippum , et dicit ei : Sequere
me. 44. Erat autem Philippus a Bethsaida
civitate Andree et Petri.

“ἢ ἐπαύριον ἠθέλησεν ἐξελθεῖν εἰς τὴν ] αλιλαίαν,
χαὶ εὑρίσκει Φίλιππον, καὶ λέγει αὐτῷ - ἀκολούθει
uot. Ἢν δὲ ὃ Φίλιππος ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ, ix τῆς
πόλεως ᾿Ανδρέου χαὶ Πέτρου.

Prov, a4. 0: Sollicite quarenti aliquid. superest, ut in
23. proverbio fertur. Christus vero aliquid magis sub-
Matth 7.8. indicavit dicens, Qui. querit invenit. Unde mi-
rari subit cur Philippus Christum sequutus sit.
Andreas quippe venit, cum audisset a Joanne,
Petrus vero, cum audisset ab Andrea : hic autem
cum nihil ab alio didicisset , tantum dicente Chri-
sto, Sequere me , obtemperavit statim , nec re-
cessit , sed et praedicator aliis fuit. Accurrens enim
ad. Nathanaelem , ait : Quem scripsit Moyses in
lege et prophete , invenimus. Viden' quam vi-
gilaret , et quam frequenter Moysis scripta medi-
taretur, atque exspectaret Christi adventum? Nam
illud, Znvenimus, ejus est qui semper quz-
rit. Zn crastinum exivit Jesus in Galileam.
Antequam enim ipsi ullus hzereret , neminem vocat.
Id vero non sine causa fecit, sed summa sapien-
tia atque prudentia. Nam si nemine sponte acce-

Παντὶ τῷ μεριμνῶντι ἔνεστί τι περισσὸν, ὃ παροι-
υιώδης λόγος * φησί. Ὃ δὲ Χριστὸς καί τι πλέον ἦνί-
ξατο εἰπὼν, Ὃ ζητῶν εὑρίσχει. “Ὅθεν καὶ ἔπεισί μοι
λοιπὸν θαυμάζειν, πόθεν ὃ Φίλιππος ἠχολούθησε τῷ
Χριστῷ. Ὃ μὲν γὰρ ᾿Ανδρέας ἀκούσας παρὰ Ἰωάν-

E τῇ
νου, καὶ ὃ Πέτρος παρὰ Ἀνδρέου - οὗτος δὲ παρ᾽ οὖ-
^ N Εν ^ m y. 5 1 mM r
δενὸς οὐδὲν μαθὼν, ἢ τοῦτο μόνον εἰπόντος τοῦ Χρι-

D M MA 3 , 5 / , ,
στοῦ πρὸς αὐτὸν, ᾿Αχολούθει μοι, ἐπείσθη τε εὐθέως

A 9:5; 2 4 2 b M / ον /.
xa oux. ἀνεχώρησεν, ἀλλὰ καὶ κήρυξ ἑτέροις γίνεται.
Δραμὼν γὰρ ἐπὶ τὸν Ναθαναὴλ, "Ov. ἔγραψε, φησὶ,

"0m c , Ὁ
Μωῦσῆς ἐν τῷ νόμῳ xol ot προφῆται, εὑρήχαμεν.

v. 45.

€ D - /

Op&c πῶς μεμεριμνημιένην διάνοιαν εἰχε, xal συν-
D 5 , X. I /, by

εχῶς ἐμελέτα τὰ Μωῦσέως, xal προσεδόκα τὴν παρου-
,ὔ E K ^ X ' Et rA , ΕἸ M

σίαν ; Καὶ γὰρ τὸ, Ebpauev, ζητούντων πὼς ἐστὶν

ἀεί. Τἢ ἐπαύριον ἐξῆλθεν 6 ᾿Ιησοῦς εἰς τὴν Voa-

λαίαν. Πρὶν ἢ γὰρ αὐτῷ τινα κολληθῆναι, οὐδένα xa-

λεῖ. Ποιεῖ δὲ αὐτὸ οὖχ ἁπλῶς, ἀλλὰ κατὰ τὴν αὐτοῦ

σοφίαν xo σύνεσιν. Ei μὲν γὰρ, μηδενὸς αὐτομάτου

^ Alii φησί. καὶ ὃ Χριστὸς 0, ὅτι ὁ. Proverbium porro — bium, hoc pacto, Omni sollicite querenti. aliquid su-

illud, παντὶ τῷ μεριμνῶντι ἔνεστί τι περισσόν, siad verbum
explices significat Omni curanti, vel, accurate qua-
renti aliquid superfluum est. Sed hoc sensu non ita
consonat cum sequentibus. Nam inquit Chrysostomus :
Christus aliquid amplius subindicat cum dicit, Qui

querit invenit. Quapropter melius intelligitur. proyer-

perest queerendum , vel aliquid deest. Ceterum in He-

braico “ΠῚ mnm 32775233 in omni labore erit
emolumentum ; vcl ut in Vulgata legitur, in onn opere
erit abundantia. Mox Savil. [ et Codd, nostri] ὅθεν οὐδὲ
ἔπεισί μοι. Morel, autem et plurimi Mss. ὅθεν καὶ
recte , ut ex serie liquet,

ETt£L32t ,

IN JOANNEM HOMIL. XX. al. xix.

προσελθόντος, αὐτὸς αὐτοὺς ἐφειλχύσατο, xÀv ἀπε-
πήδησαν ἴσως" νῦν δὲ ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἑλόμενοι τοῦτο,
βέδαιοι λοιπὸν ἔμενον. "Tov δὲ Φίλιππον καλεῖ, μᾶλ-
^ , — ,
λον αὐτῷ γνώριμον ὄντα- ἅτε γὰρ ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ
γεννηθεὶς χαὶ τραφεὶς, μᾶλλον αὐτὸν ἐπεγίνωσχε. Aa-
^ M Y
60v τοίνυν τοὺς μαθητὰς, ἔρχεται λοιπὸν ἐπὶ τὴν
D τ, X ^ T
ἄγραν τῶν λοιπῶν, καὶ τὸν Φίλιππον καὶ τὸν Ναθα-
γαὴλ ἐπισπᾶται. Ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τούτου οὐκ ἦν οὕτω
^ D D ,
θαυμαστὸν, ὅτι xai ἣ ἀχοὴ τοῦ ᾿Γησοῦ ἀπεληλύθει sic
NS g WS 0 ᾿ X mea ΣῊ. δ
τὴν Συρίαν ἅπασαν " τὸ δὲ θαυμαστὸν, τὸ τῶν P περὶ
H zz e ,
Πέτρον καὶ ᾿ἸΙάχωδον xat Φίλιππον ἢν, οὐχ ὅτι μόνον
^ cm , 5 , ἀλλ᾽ [7 ὶ 2 bg
πρὸ τῶν σημείων ἐπείσθησαν, ἀλλ᾽ ὅτι x«l ἐχ τῆς
1 A , 2 J M
Γαλιλαίας ὄντες, ὅθεν οὐδὲ προφήτης ἐγείρεται, οὐδὲ
' "n ,
δύναταί τι ᾿ἀγαθὸν εἶναι. ᾿Αγροικότερον γάρ πως καὶ
aeo: PURI o
ἀγριώτερον καὶ παχύτερον οὗτοι διέχειντο. Ὃ δὲ
7 M e AY /, e
Χριστὸς χἀντεῦθεν αὐτοῦ τὴν ἰσχὺν ἐνέφηνεν, “ ἀπὸ τῆς
οὐδένα φερούσης καρπὸν γῆς τοὺς τῶν μαθητῶν ἐχ-
/ 2 , MUN Y » S ῃ D
χρίτους ἐχλέγων. Εἰχὸς μὲν οὖν τὸν Φίλιππον καὶ
* MI , 5^7 ^ M D Δ E]
τοὺς περὶ Πέτρον ἰδόντα, καὶ παρὰ τοῦ ᾿Ιωάννου dx»-
τω M M M e
χοότα, ἀκολουθῆσαι" εἰχὸς δὲ xai τὴν φωνὴν τοῦ
T - 5 , / E] ejos» 55 i M /
Χριστοῦ ἐργάσασθαί τι ἐν αὐτῷ. Oióe γὰρ τοὺς μέλ-
« X M "4
λοντας ἔσεσθαι ἐπιτηδείους. Ὃ δὲ εὐαγγελιστὴς ἅπαν-
E ᾿ 35 T S PMTA;
τα ἐπιτέυνεται ταῦτα. Ὅτι μὲν οὖν ὃ Χριστὸς ἔμελ-

"T
1955
dente ipsos ille attraxisset , fortasse postea resi-
liissent : ubi autem illud ultro delegerunt, firmi
postea mansere. Philippum autem vocat sibi ma-
gis notum, utpote qui in Galilza natus et educa-
tus esset. Assumtis ergo discipulis , ad reliquorum
venatum proficiscitur, ac Philippum et Natha-
naelem attrahit. De hoc autem non tam mirabile
fuit, quia Jesu fama per totam Syriam pervola-
verat, sed mirum erat quod. Petrus et Jacobus et
Philippus sequuti sint, non modo quod ante si-
gna crediderint, sed etiam quod. ex Galilza es-
sent , unde nec propheta prodibat , neque aliquid
boni exibat: rustica quippe gens erat, agrestis ,
aspera. Verum inde Christus potentiam ostendit
suam, dum ex terra nullum ferente fructum,
selectam discipulorum partem eduxit. Verisimile
igitur est Philippum , quod Petrum vidisset et
Joannem audisset , sequutum esse; credibile quo-
que est Christi vocem aliquid in illo operatam
esse : noverat enim. Christus quinam idonei fu-
turi essent. Evangelista autem haec omnia car-
ptm enarrat. Quod Christus venturus esset, hoc
ille sciebat : quod. vero hic esset Christus ignora-

Jg d SV e "4 V ἜΣ . .
Aev ἥξειν, ἠπίστατο- ὅτι δὲ οὗτος ὃ Χριστὸς ἦν, pg bat , id quod ipsum vel a Petro vel a Joanne au-
/ ] D Y , Δ ΠΣ ἐπα, RU . .11" :
ἠγνόει" ὅπερ αὐτὸν ἢ παρὰ Πέτρου, ἢ παρὰ ᾿Ιωάννου ἃ divisse puto. Joannes porro vicum illius nominat ;

E / / / ^N WP KG ΜΞ eU VES
ἀχηχοέναι φημί. Λέγει δὲ xat τὴν χώμην αὐτοῦ ὃ
E , el , e un , LI a c d E]
Ιωάννης, ἵνα μάθης ὅτι τὰ ἀσθενὴ τοῦ χόσμου ἐξ-
᾿ n
ελέξατο ὃ Θεός. Εδρίσχει Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ,
' 7 » e "^ » mL 5 ως , ii
xat λέγει αὐτῷ ὃν ἔγραψε Μωῦσῆς: ἐν τῷ νόμῳ χαὶ
τῷ E eo. ' x3 Hn *
oi προφῆτα!, εὑρήχαμεν, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν ᾿Ιωσὴφ τὸν
e CLE c
ἀπὸ Ναζαρέτ. Λέγει δὲ ταῦτα ἀξιόπιστον ποιῶν τὸ
“ως: 3 M LE
κήρυγμα, εἴ γε ἀπὸ Moüséec ἐστὶ xol τῶν προφη-
- NEN c N E] M 2. ^ 3 ΝΑ
τῶν, χαὶ δυσωπῶν τὸν ἀχροατὴν ἐντεῦθεν. ᾿Ἐπειδὴ
E-3 M / ΄,
γὰρ ὃ Ναθαναὴλ ἀχριδὴς ἦν, καὶ πάντα διεσχεμμιένος
M ,
μετὰ ἀληθείας, ὡς καὶ ὃ Χριστὸς ἐμαρτύρησε, xoi
A. own Y^ 5 , Py, 2-5. Ἁ Ϊ E , M
τὸ ἔργον ἔδειξεν, εἰκότως αὐτὸν ἐπὶ τὸν Μωυσέα xci
J "i ^Y
τοὺς προφήτας παρέπεμψεν, ἵνα οὕτω παραδέξηται
^ - J E: δὲ εχ Η} A αὖ ὃν λέ ] E
τὸν χηρυττόμενον. Ei δὲ υἱὸν Ἰωσὴφ αὐτὸν λέγει, μὴ
- , - ",
θορυδηθῆς * ἔτι γὰρ τούτου παῖς ἐνομίζετο εἰναι. Καὶ
EC ki Ü e -
πόθεν δῆλον, ὦ Φίλιππε, ὅτι οὗτος ἐχεῖνός ἐστι ; τί
λέ s ni / . Οὐ λ τ; » 1 T » - "m.
éyete ἡμῖν τεχμήριον ; Οὐ γὰρ ἀρχεῖ μόνον τὸ ἀποφή-
“ - 5€ - c EE)
νασῦα'. Ποῖον σημεῖον εἶδες 5 ποῖον θαῦμα; Οὐχ ἔστιν
c Y /, /
ἀκίνδυ ον πιστεύειν ἁπλῶς ὑπὲρ τοιούτων πραγμάτων.
* ς M A c9 2A. N 7
Ποίαν οὖν ἔχεις ἀπόδειξιν; Τὴν αὐτὴν τῷ Ἀνδρέα,
- BJ τ ^ €t
φησί. Καὶ γὰρ ἐκεῖνος παραστῆσαι τὸν πλοῦτον ὃν εὗρεν
ΕῚ ΕΝ * «WX NX. e , 2 NIE ^ / ^
οὐχ ἔχων, οὐδὲ διὰ ῥημάτων ἐπιδείξασθαι δυνάμενος τὸν
΄ Jg
θησαυρὸν, ἄγει πρὸς τὸν εὑρεθέντα τὸν ἀδελφόν. Οὕτω
^ T7 ce V - ^
δὴ χαὶ οὗτος, πῶς μὲν αὐτός ἐστιν ἐχεῖνος ὃ Χριστὸς,
- D " τ »* *
χαὶ πῶς αὐτὸν οἱ προφῆται προανεχήρυξαν, οὐχ εἰ-
πεν᾿ ἕλχει δὲ αὐτὸν πρὸς τὸν "[naoUv, οὐκ ἀποστη-

b Morel. περὶ τὸν Πέτρον.

ut agnoscas Deum infirma mundi elegisse. 45.
Invenit Philippus Nathanael, et dicit illi :
Quem scripsit Moyses in lege et prophete ,
invenimus , Jesum filium Joseph a Nazaret.
Hzc dicit ut fidem przdicationi conciliaret, ex
Moyse nempe et prophetis , utque auditorem inde
venerabundum redderet. Quia enim Nathanael
peritus erat, et veritatis studiosus sectator, ut
etiam Christus testificatus est , ipsaque res compro-
bavit, jure illum ad Moysen et prophetas misit,
ut sic przdicatum illum susciperet. Si autem il-
lum filium Joseph appellat, ne turberis : adhuc
enim Josephi filius esse existimabatur. Et unde
constat, Philippe, hune. esse quem dicis? quod
signum das nobis? Non sufficit enim ita pronuntia-
re. Quod signum vidisti? quod miraculum ? Non
sine periculo tantis rebus temere fides habetur.
Quod ergo habes argumentum ? Idem ipsum,
inquit, quod Andreas. Nam ille cum thesaurum
quem repererat enuntiare non valeret , neque
verbis declarare , fratrem quem reperit illo addu-
cit. Sic et iste, quomodo ille sit Christus , et quo-
modo illum prophete prenuntiarint , non dicit ;
sed ducit illum ad Jesum, sciens illum non ultra
discessurum esse, si illis verba doctrinamque

c Alii et Savil. ἀπὸ γῆς οὐδένα φερούσης καρπόν.

Mich. 5. 2.
Matth. 2.6.

Joan.7.42

1 54
gustaret. 46. Et dixit ei Ναϊμαπαοῖ: 4 JNaza-
ret potest aliquid boni exire ? Dicit ei Philip-
pus : Feni, et vide. AT. Fidit Jesus Natha-
nael venientem ad se , et dicit de eo : Ecce vere
Israélita , in quo dolus non est. Quod dixisset ,
4 Nazaret potest aliquid boni exire ? 1deo ho-
minem laudat et miratur. Atqui incusandus potius
crat. Minime. Neque enim verba non credentis
erant , neque criminatione digna , sed laude. Quo-
modo et qua ratione? Quia hic magis quam Phi-
lippus in propheticis versatus erat. Audierat enim D
ex Scripturis Christum ex Betlilehemorituru messe,
et ex vico in quo fuerat David. Ea itaque fama
apud Judzos obtinebat, et propheta olim przedi-
caverat his verbis: Et tu Bethlehem nequaquam
minima es in principibus Juda : ex te enim exiet
dux qui regat populum meum Israel. Cum au-

S. JOANNIS CHRYSOST.

. disset ergo a Nazaret esse , turbatus est et dubita-

, quod Philippi verba cum prophetica prz-
dictione non consonare videret. Animadverte
autem ejus in ipsa dubitatione prudentiam mo-
destiamque. Non enim statim dixit, Me fallis, o
Philippe, et mentiris : non credo, non adibo : a E
prophetis didici Christum a Bethlehem venturum
esse, et tu dicis, a Nazaret : ergo non is Ipse
est. Verum nihil simile dixit; sed quid? Adit
illum et ipse; ac dum non admittit eum a. Nazaret
esse, accuratam. Scripturarum studium osten-
dit, et mores suos fallacie non obnoxios; quod
autem hac nuntiantem. non respuat, magnum
Christi adventus desiderium exhibet.
enim potuisse Philippum circa locum errare.

2. Animadverte item, quam moderate fidem
ipsi neget, et interroget. Neque enim dixit,
Nihil boni fert Galilza ; sed quomodo? .4 /Vaza-
ret potest aliquid boni esse? Philippus quoque
admodum prudens erat. Neque enim contradicente
illo, indignatur vel aegre fert; sed perstat tamen,
ut virum. ad. Christum adducat, et ἃ principio
apostolicam constantiam exhibet. Ideoque ait
Christus : Ecce vere Israélita, in quo dolus
non est. haque potest Israélita mendax esse: B
sed non hic vir talis; ejus quippe judicium nul-
lam habet personarum acceptionem ; nihil ad
gratiam, nihil ad odium loquitur. Atqui Judzi quo-
que interrogati ubi Christus nasceretur, dixerunt,

^ Morel. οὐχ ἔστιν. ἐντεῦθεν ἐπειδὴ εἶπεν. In. Sayil. et

aliis ἐντ zufzy deest.

b Alius χαὶ γὰρ ἤκουσεν.

ARCHIEP.

117
Cogitabat A ἀπάτητον᾽ τῷ δὲ μὴ διαπτύσαι τὸν ἀπαγγείλαντα,

CONSTANTINOP.

σόμενον λοιπὸν εἰδὼς, ἂν τῶν ῥημάτων γεύσηται
xal τῆς διδασκαλίας ἐχείνου. Καὶ εἶπεν αὐτῷ Ναθα-
va: ἐχ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; Λέγει
αὐτῷ Φίλιππος - ἔρχου xol ἴδε. Εἶδεν 6 Ἰησοῦς τὸν
Ναθαναὴλ ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν, καὶ λέγει περὶ αὖ-
τοῦ - ἴδε ἀληθῶς Ἰσραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος ?
᾿Επειδὴ εἶπεν, Ἔχ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι,
ἐπαινεῖ χαὶ θαυμάζει τὸν ἄνθρωπον. Καὶ μὴν ἐγχλη-
θῆναι αὐτὸν ἐχρῆν. Οὐδαμῶς. Οὐδὲ γὰρ dimtedivoi
ἦν τὰ βήματα: οὐδὲ ἐγχλημάτων ἀξια, ἀλλ᾽ ἐπαί-
νων. Πῶς xai τίνι τρόπῳ ; "Oct Φιλίππου μᾶλλον οὗ-
τος ἐσχεμμένος ἦν τὰ προφητικά. "

NE,
QUX. ἐστιν.

Καὶ γὰρ ἦν ἀκού-
M τω Ὁ »
σας ἀπὸ τῶν Τ Γραφῶν, ὅτι ἀπὸ [)ηθλεὲμ δεῖ τὸν
Χριστὸν ἐλθεῖν, xol ἀπὸ τὴς χώμης ἐν ἣ ἦν Δαυίδ.
Τοῦτο γοῦν xa παρὰ ᾿Ιουδαίοις ἐχράτει, καὶ 6 προφή-
EA
τῆς ἄνωθεν ἐχήρυττε λέγων" Καὶ σὺ Brf)eip. οὐδα-
Uc ἐλαχίστη εἰ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα - ix σοῦ
γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν
μου τὸν ᾿Ισραήλ. " Emel οὖν ἤχουσεν ὅτι ἐχ Ναζαρὲτ,
ἐθορυδήθη καὶ διηπόρ: Uy εὑρί Gat
ρυδήθη xat διηπόρησεν, οὐχ εὑρίσκων cup.Gatvou-
σαν τοῦ Φιλίππου τὴν ἐπαγγελίαν τῇ προφητικῇ προῤ-.
ej , ^N , m A E] τω , M ,
ῥήσει. Θέα δὲ αὐτοῦ xol ἐν τῇ διαπορήδει τὴν σύν-
ect xo ἐπιείχειαν. Οὐ γὰρ, εἶπεν εὐθέως, ἀ dac p
ὦ Φίλιππε, xol ψεύδη - οὐ πεῖθδμᾶν; οὗ παραγίνο-
μαι" ἔμαθον ἀπὸ τῶν dise esu ὅτι ἀπὸ Βηθλεὲμ.
τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν δεῖ - σὺ δὲ λέγεις, ἀπὸ Ναζαρέτ.
2 / ὯΝ 25 im ,
οὗ τοίνυν οὗτος ἐχεῖνός ἐστιν. AA) οὐδὲν τούτων ci-
Ὗ.: ' δὰ δι ^
πεν" ἀλλὰ τί; Παραγίνεται xol οὗτος, τῷ μὲν μὴ
^I/E 3 i CEN 5. - (6
χαταδέξασθαι ἐχ Ναζαρὲτ αὐτὸν εἶναι, τὴν ἀχρίθειαν
τὴν περὶ τὰς Γραφὰς ἰδηλῶν, χαὶ τὸ τῶν τρόπων dycE-

τὸν πολὺν ndtóy, ὃν εἶχε περὶ. τὴν τοῦ Nene παρου-
σίαν, ἐμφαίνων. "Evevonae γὰρ, ὅτι εἰκὸς ἠν Φίλιπ-
πον περὶ τὸν τόπον ἐσφάλθαι.
Θέα δέ μοι χαὶ τὴν παραίτησιν, πῶς ἐπιειχὴ * πε-
£a δέ μοι xat τὴ ραίτησιν, πὼς ἐ ἢ ὃ π
[ Ma 3 / /Y DANA EA *
ποίηται, xai ἐν ἐρωτήσεως τάξει. Οὐδὲ γὰρ εἶπεν,
"Ex Να-

e

Ó

οὐδὲν ἀγαθὸν ἣ Γαλιλαία φέρει" ἀλλὰ πῶς;
ζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι: Σφόδρα δὲ ἦν xol
Φίλιππος συνετός. Οὐ γὰρ ὡς ἀπορηθεὶς ἀγαναχτεῖ
xo δυσχεραίνει, ἀλλ᾽ ἐπιμένει "ἢ τὸν ἄνδρα βουλόμε-
νος ἀγαγεῖν, καὶ ἐκ προοιμίων τὴν ἀποστόλῳ προσ-
ἤχουσαν εὐτονίαν ἡμῖν ἐνδεικνύμενος. Διὰ ταῦτα χαὶ
ὃ Χριστός φησιν" Ἴδε ἀληθῶς ᾿Ισραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος
οὖκ ἔστιν. “Ὥστε ἔνι καὶ ψευδὴς Ἰσραηλίτης. Ἀλλ᾽
οὖχ, οὗτος τοιοῦτος " ἀδέκαστος γὰρ αὐτοῦ, φησὶν, ἣ
χρίσις " οὐδὲν πρὸς χάριν, οὐδὲ πρὸς ἀπέ ἔχθειαν φθέγ-
γεται. Καίτοι Ἰουδαῖοι ἐπερωτηθέντες, ποῦ ὃ Χριστὸς

γεννᾶται, εἶπον ὅτι ἐν Ἰ)ηθλεὲμ., χαὶ τὴν μαρτυρίαν

ἃ Alius πεποίηται ἐπερωτήοεως τάξει.
b Alit τοῦτον τόν.

IN JOANNEM HOMIL. XX. al.

παρήγαγον λέγοντες" Καὶ σὺ Dro).siu. οὐδαμῶς ἐλα-
ρήγαγον λέγ ηθλεὲμ. οὖδαμ.

χίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα. Ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι μὲν
πρὶν ἰδεῖν ἐμαρτύρουν ταῦτα * ἐπειδὴ δὲ εἶδον, ὑπὸ

e uogatup ὴ ,

τῆς βασχανίας τὴν μαρτυρίαν ἀπέκρυψαν λέγοντες"
οὐχ οἴδαμεν πόθεν ἐστίν. Ὃ δὲ Ναθαναὴλ
οὖχ οὕτως, ἀλλ᾽ ἣν ἐξ ἀρχῆς περὶ αὐτοῦ γνώμην εἰχε,

Τοῦτον δὲ

΄ “ ^ εἬᾧῳ 2 » - τ 7
ταύτην ἔμεινε διατηρῶν, ὅτι οὐχ ἔστιν ἐχ Ναζαρέτ.
Πῶς οὖν αὐτὸν Ναζωραῖον ot προφῆται. XUNG
Amb τῆς &vaspoiis xoi τῆς ἐχεῖ διαγωγῆς. Τὸ uiv
οὖν εἰπεῖν, οὐχ εἰμὶ ἐχ Ναζαρὲτ, χαθὼς ἀπήγγειλέ
σοι Φίλιππος, ἀλλ᾽ ἐχ Βηθλεὲμ,, παρίησιν, ὥστε μὴ
yu , 2 , bd M Ἕ PI A ^N
εὐθέως ἀμφισθητήσιμον ποιῆσαι τὸν λόγον" χωρὶς δὲ
τ ^
τούτων, ὅτι, εἶ xal ἔπεισε, τοῦτο οὐκ ἂν ἱχανὸν τε-
, PA c $5 ἢ - x J ,
χμήριον ἔδωχε τοῦ αὐτὸν εἶναι. τὸν Χριστόν. Τί γὰρ
/ P 5 "
ἐχώλυε xo μὴ ὄντα Χριστὸν ἀπὸ Βηθλεὲμ. εἰναι κατὰ
T» L - 1 3
τοὺς ἄλλους τοὺς ἐχεῖ γεννηθέντας; Τοῦτο μὲν οὖν
D - ^ ,
παρίησιν " ὃ δὲ μάλιστα αὐτὸν δύναται ἐπαγαήεαθαι;
τοῦτο ποιεῖ" δείχνυσι γὰρ ἑαυτὸν παρόντα διαλεγο-
μένοις αὐτοῖς. * Εἰπόντος οὖν ἐχείνου, πόθεν με qe
vote ; λέγει" πρὸ τοῦ σε Φίλιππον φωνῆσαι; ὄντα
dXX UN - 3.N/ e y E) ΩΝ Y
ὑπὸ τὴν συχῆν εἰδόν σε. Ὅρα ἄνθρωπον εὐσταθῇ καὶ
- π D κῶν W7 we Ὁ z^
βεδηχότα. Εἰπόντος γὰρ τοῦ Χριστοῦ - Ἴδε ἀληθῶς
5 , EJ - , - , l4 , 2.
ἰσραηλίτης, οὖκ ἐχαυνωθη τοῖς ἐπαίνοις, οὐχ ἐπέ-
^ - - , δῆσαν, 4.59 / - τὰ
δραμε τοῖς ἐγχωμίοις, ἀλλ᾽ ἐπιμένει ζητῶν xa ἀχρι-
Α
βέστερον tee AM xui βούλεταί τι σαφὲς; μα-
θεῖν. Αὐτὸς μὲν οὖν “ὡς ἄνθρωπος Aur vnd ἔτι - ὃ δὲ
Ἰησοὺς ὅ ὡς Θεὸς ᾿ἀπεχρίνατο. Καὶ γὰρ εἶπεν, ὅτι ἄνω-
θέν σε οἶδα - χαὶ τῶν τρόπων αὐτοῦ τὴν ἐπιείχειαν,
3 € » ASA M 2 δι ΔΑΓ
οὖχ ὡς ἄνθρωπος αὐτῷ παρηχολουθηχὼς, ἀλλ᾽ ἄνω-
Ὶ y cT E τω e
θεν ὡς Θεὸς ἔγνω xo, νῦν εἰδόν σε ἐν τῇ cux), ὅτε
- Y " " 1
οὐδεὶς αὐτόθι παρῆν, ἀλλὰ μόνος Φίλιππος ἦν καὶ
- - t - » A]
Ναθαναὴλ, xoX xav ἰδίαν ἅπαντα ταῦτα εἶπον. Διὰ
^N “ Υ̓ e 255 A 12 € ae ὌΝ
δὴ τοῦτο εἴρηται, ὅτι ἰδὼν αὐτὸν πόῤῥωθεν, εἶπεν,
y m
[δε ἀληθῶς Ἰσραηλίτης"
- Α͂
σιάσαι τὸν Φίλιππον ταῦτα ἐφθέγγετο ὃ Χριστὸς,
ci M /
ὥστε μὴ ὕποπτον γενέσθαϊ τὴν μαρτυρίαν. Διὸ xai
A M * 1 * , ' NONIS 2
τὸν χαιρὸν εἶπεν, xoi τὸν τόπον, καὶ τὸ δένδρον. Ei
*5 - / - Y
μὲν γὰρ εἰπε μόνον, πρὸ τοῦ Φίλιππον ἐλθεῖν πρὸς σὲ,
354. E! « , € URS E ΒΕῚ 2 i
εἰδόν σε, χἂν ὑπωπτεύθη, ὡς αὐτὸς αὐτὸν ἀπεσταλ-
^ M EIS 5 ? 4 matis SX. heo λει , 2
XO, χαὶ οὐδὲν μέγα λέγων " νῦν δὲ τῷ τὸν τόπον εἰ--
- , M “Ὁ /
πεῖν, καθ’ y διέτριόε φωνούμενος παρὰ τοῦ Φιλίππου,
τὦ , M e ^ T
xal τοῦ δένδρου τὴν προσηγορίαν, χαὶ τῆς διαλέξεως
- 75: EPA
τὸν χαιρὸν, ἀναμφισδήτητον τὴν πρόῤῥησιν ἔδειξεν
- : N 1
οὖσαν. Οὐ τὴν πρόῤῥησιν δὲ μόνον ἐδήλωσεν, ἀλλὰ καὶ
2 Η 2 *
ἑτέρως αὐτὸν ἐπαίδευσεν. Εἰς ὑπόμνησιν γὰρ αὐτὸν

δύ

ἤγαγε τῶν τότ ε λεχθέντων, οἷον, ὅτι Ἔχ Ναζαρὲτ

rt

[0] xa

ναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; ἐφ᾽ ὁ μάλιστα μειζόνως

* [ εἰπόντος γάρ Savil. et Codd. cit.]
* Morel. ὡς ἄνθρωπον. Savil. ὡς ἄνθρωπος. Paulo post

ἀπεχρίνατο᾽ xoi γὼρ εἶπεν.
οἷδκ, x«i τὸν τρόπον ; καὶ

Morel. ἀπεκρίνατο. εἶπεν. Savil.
Unus οὐ γὰρ εἶπεν. ἄνωθέν σε

1
In Bethlehem, et hoc testimonium protulerunt :
Et tu Bethlehem , nequaquam minima es in
principibus Juda. Verum illi priusquam ipsum

viderent, hac testificabantur: ubi autem viderunt,
pre invidia testimonium occultarunt dicentes :

XA.

Hunc autem nescimus unde sit. Nathanael vero Joan.9.29.

non sic; sed quam a principio de illo opinionem
C habuit, liho servavit , nempe illum a Nazaret non
esse. Cur ergo illum Nasatetiüih prophete vocant?
Quod ibi educatus fuisset , et mansisset. Non dicit
autem Christus , Non sum ex Nazaret , ut tibi Phi-
lippus nuntiavit, sed ex Bethlehem, ne statim
dubitationem injiceret. Ad hzec, etiamsi id persua-
sisset, non idoneum tamen illud indicium erat ,
quod ipse Christus esset. Quid enim vetabat,
eum qui in Bethlehem natus esset non esse Chri-
stum, ut tam multi illic nati? Hoc ergo mittit,
quodque illum magis ad credendum builds pote-
rat, id egit, dum declarat se illorum colloquio
D prasentem fuisse. Cum dixisset ergo ille : 48.
Unde me nosti? respondit : Priusquam te Phi-
lippus. vocaret, cum esses sub ficu, vidi
te. Vide mihi hominem constantem οἱ fir-
mum. Cum dixisset enim Christus, Ecce
vere lsraélita, non laudibus emolhtus est,
non encomiis raptus, sed perstat inquirens et
accuratius explorans, vultque clarum quidpiam
ediscere. Ipse igitur ut homo adhuc perquirit,
E Jesus autem ut Deus respondet , Jam te ante
vidi; morum quippe ejus zquitatem , non ut
homo qui ipsum sequutus esset, sed jam
olim ut Deus noverat: et, Nunc vidi te sub
ficu, cum nullus ibi adesset, nisi Philippus

“ἵνα μάθῃ ὅτι πρὶν ἢ πλη- ᾳς οἱ Nathanael, qui seorsim ibi hzc loqueban-

A tur. Ideo dictum est: Jidens illum a longe,
dixit : Ecce vere Israelita : ut edisceret , etiam
antequam Philippus adventaret, hic loquttin
Christum esse, ne suspectum testimonium habe-
ret. Ideoque et tempus dixit et locum , et arbo-
rem. Nam si tantum dixisset, Antequam Philip-
pus veniret, te videram, res suspecta fuisset ,
quasi ipse misisset Philippum , nihilque magni
diceret ; nunc autem, et quod locum dicat in quo
loquebatur cum. Philippo, et quod arboris spe-
ciem, et quod colloquii tempus , nihil dubii circa
rem prenuntiatam relinquit. Neque hinc tantum,

Β sed alio quoque modo ipsum erudit, dum memo-

τὴν ἐπ.
,ἀ fyx. μάθη. Savil. legendum putat /;4. μώθης. Sed ἕνα
μάθη, melius quadrat ad seriem.

156 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

rat ea que dixerant, nempe, ;4. /Vazaret potest
aliquid boni esse? quo illum sibi maxime conci-
liavit; et quod illum ita loquentem non improba-
verit, sed laudaverit, miratusque fuerit. Unde
hinc etiam vere Christum illum esse cognovit,
tum a prophetia , tum quod ejus sententiam accu-
rate exploraret, quo ostendebat se illa etiam
qua in mente erant intelligere : ad hac etiam
quod ea qui ipse apud se loquutus erat, non
argueret , imo laudaret. Quod a Philippo vocatus
fuisset, id dixit ; ea vero qua mutuo loquuti fue-
rant missa fecit , ejus conscientice relinquens , quod
nollet eam amplius arguere.

Quid igitur? an. solum cum Philippus vo-
cavit, eum vidit? annon etiam antea insomni illo
oculo viderat? Viderat sane; idque nemo diffi-
teatur : sed. hic illud tantum quod opus erat di-
cendum fuit. Quid ergo ille? Quia signum non du-
bium prescientize ejus acceperat, ad confessionem
venit, et per cunctationem priorem, accurationem
suam ostendens, et postea per consensum probita-
iem suam exhibens. Nam respondit, inquit, et ait,
49. Rabbi, tu es Filius Dei, tu es Rex Israel.
Viden' animam gaudio exsultantem, et verbis Je-
sum amplexantem? Tu es, inquit, ille exspectatus
et desideratus. Viden' stupentem, mirantem, ex-
sultantem, salientem prz voluptate? Ita nos quo-
que gaudere oportet, quibus Filii Dei cognitio data
est; gaudere, inquam, non mente tantum , sed re-
bus ipsis gaudium efferre. Quid autem gaudentium

Creden- est? Obtemperare ei quem nosti. Credentium au-
alU" tem est, ea facere, quae ipsevelit. Nam si ca facturi
Christus sumus, quz ipsum ad iram provocent, undenam
set. ostendemus nos gaudere? Cum quis domi amicum

excipit, non videtis quomodo cum gaudio omnia
faciat, undique circumcursans, nulli rei parcens,
etiamsi opus sit facultates omnes profundere; id-
que ut amico placeat? Quod si vocanti non obtem-
peraret, neque ad ejus placitum omnia faceret,

D

" E EST
αὐτὸν ἀπεδέξατο" * xal ὅτι ταῦτα αὐτοῦ φθεγξαμένου,
, /
οὗ κατέγνω, ἀλλ᾽ ἐπήνεσε x«i ἐθαύμασε. Διὸ xol
E n - T
ἐχ τούτου συνεῖδεν, ὅτι 6 Χριστὸς ὄντως ἐστὶν, ἀπό
τω 7 m ,
τε τῆς προῤῥήσεως, ἀπό τε τοῦ τὴν γνώμην ἐξετάσαι
i5 6 / q^ 51 ΛΘ Η ἐν ὃ / E RE / ὶ '
μετὰ ἀχριδείας * αὐτοῦ * ὅπερ δεικνύντος ἦν, ὅτι καὶ τὰ

3- m 005 / 2 ^a 33 E M Χ ,
ἐν τῇ διανοία αὐτοῦ ἠπίστατο * ἄλλως τε xol τὸ χαῦ

E" Y 1 ,

ἑαυτοῦ δόξαντα λέγειν, μὴ μέμψασθαι, ἀλλὰ xol
3 H [4 P c MENT. 5, a e ,

ἐπαινέσαι. “Ὅτι μὲν οὖν Di ad αὐτὸν ὁ Xbilenmas;

εἶπε * τί δὲ αὐτῷ διελέ UE xoi τί οὗτος ἐχείνῳ, πα-

ρἧκεν, ἀφεὶς P αὐτοῦ τῷ συνειδότι; xat οὐ βουλόμενος
DX ERAT /, nm 7

αὐτὸν ἐπὶ πλέον ἐλέγχειν.

εὖ ; D LT ^
Τί οὖν: πρὶν ἢ τὸν. Φίλίππον φωνῆσαι εἰδὲν αὐτὸν

, - ^N * ^ , e 9 ,
μόνον, οὐχὶ δὲ xal πρὸ τούτου ἑώρα τῷ ἀχοιμήτῳ

Υ͂ ««. ἘΠ ὶ ERA ^ - ( ὧδ N /
ὄμματι; apa, xol οὐδεὶς ἂν dvvsimot* ἀλλὰ τέως
τοῦτο τὸ κατεπεῖγον ἦν εἰπεῖν. Τί οὖν ἐχεῖνος; "Emet-
δὴ τεχμήριον ἀναμφισδήτητον ἔλαδε τῆς προγνώσεως,

ἦλθεν ἐπὶ τὴν ὁμολογίαν, xol τὴ ἀναθολὴ τῇ :
TUS hv ὁμολογίαν, καὶ τῇ dva oT, τῇ προτέρᾳ
τὴν dipl ειᾶν δηλῶν, xal τῇ μετὰ ταῦτα quietis
θέσει τὴν ξὐγνωμοφίνην: Ἀπεχρίθη γὰρ, € φησὶν; χαὶ
λέγει αὐτῷ" "Pa66, σὺ εἰ 6 Υἱὸς τοῦ Θεοῦ σὺ εἶ ὃ βα-
σιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ; E ἶδες Ψυχὴν meu ag γενομένην
ἀθρόον, καὶ τοῖς ῥήμασι περιπτυσσομένην τὸν Ἴη-

σοῦν; Σὺ εἶ, φησὶν, 6 δοχώ ἐχεῖνος ὃ C
οὖν; Σὺ εἰ, φησὶν, 6 προσδοχώμιενος, ἐχεῖνος ὃ ζη-

/ 5v 3 / /

τούμενος. Eióee ἐχπληττόμενον, θαυμάζοντα, σχιρ-
τῶντα., πηδῶντα ὑπὸ τῆς ἡδονῆς; Οὕτω xat ἡμᾶς γαί-
ρειν δεῖ, χαταξιωθέντας μαθεῖν τοῦ Θεοὺ τὸν Yióv:

H H NY 5 N 8 / 7 5 i] ἃ, ἡ ἂν “ὦ
χαίρειν δὲ, οὐ κατὰ διάνοιαν μόνον, ἀλλὰ xot ἐπὶ τῶν
πραγμάτων αὐτῶν τοῦτο δειχνύναι. "Tí δὲ τῶν χαιρόν-
των ἐστί; Πείθεσθαι τῷ γνωρισθέντι. Πειθομένων δέ
ΕῚ N - cei ^ 5 - ΑΛ 5 M E]
ἐστι, τὸ ποιεῖν ἅπερ ἂν ἐχεῖνος βούληται. "Em& εἰ

7 M [24 RA Y / J ^
μέλλοιμεν τὰ παροζύνοντα αὐτὸν πράττειν, πόθεν δη-
λώσομεν ὅτι χαίρομεν ; Οὐχ ὁρᾶτε καὶ ἐν οἰχίαις ὅταν
τις τινὰ ὑποδέχηται τῶν ποθουμένων, πῶς μετὰ χα-
ρἃς πάντα πράττει πανταχοῦ περιτρέχων, καὶ εἰ δέοι
πάντα τὰ ὄντα προέσθαι, μηδενὸς φειδόμενος, ὥστε
ἀρέσαι τῷ παραγενομένῳ ; ** Ei δὲ καλῶν τις μὴ ὑπα-
χούοι, χαὶ τὰ ἀναπαύοντα αὐτὸν μὴ πράττοι, χἂν

ctiamsi millies diceret se de ipsius adventu letari, ,,, μυριάκις λέγη τῇ παρουσίᾳ χαίρειν, οὐκ ἂν πιστευθείη
non utique fides ei ab hospite haberetur; et merito A ποτὲ παρὰ τοῦ &evitouévou* διχαίως. "Emi γὰρ τῶν

sane. Illud enim operibus exhibendum esset. Ita-
que quia Christus ad nos venit, ostendamus nos
gaudere, nihilque quod ad iracundiam provocare
possit faciamus; ornemus domum illam in quam
advenit : hoc gaudentium est : apponamus in pran-
dium id quod ipsi maxime placet : hoc exsultan-

* [ὅτε χαὶ Savil. et Codd. cit.]

a Morel. αὐτοῦ τὸν Ναθαναήλ᾽ ὅπερ..... ἠπίστατο᾽ τοῦτο

συνελογίσατο. ἄλλως τε χαί:
b Alii αὐτῷ.

ἔργων τοῦτο ἐπιδεικνύναι χρή. Οὐκοῦν ἐπεὶ καὶ 6
Χριστὸς πρὸς ἡμὰς ἦλθε, δείξωμεν ὅτι χαίρομεν, χαὶ
μηδὲν τῶν παροξυνόντων αὐτὸν πράττωμεν" καλλω-
πίσωμεν τὴν οἰχίαν εἰς ἣν παρεγένετο" τοῦτο γὰρ
χαιρόντων * παραθῶμεν ἄριστον ὃ βούλεται φαγεῖν:
τοῦτο γὰρ ἀγαλλομένων. Ποῖον δέ ἐστι τοῦτο τὸ ἄρι-

ἘΣ gl QE χαλῶν τις, μὴ ὑπαχούοι. Sic omnes Editi et Mss,
Sed legendum omnino videtur εἰ δὲ καλοῦντι μὴ ὑπα-
χούοι.

IN JOANNEM IHOMIL. XX. al. xix.

, ͵ - NUM noe rs az /
στον; Αὐτός φησιν" ᾿Εμὸν βρῶμά ἐστιν, * ἵνα ποιήσω
^ ^ L2 ͵ὔ , - , ! » -
τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με. Θρέψωμεν αὐτὸν πει-
m^ M ^ ^ ͵ὔ
νῶντα ποτίσωμεν δυψῶντα - χἂν ψυχροῦ δῷς ποτή-
ριον, δέχεται" φιλεῖ γάρ σε’ τὰ δὲ παρὰ τῶν φιλου-
΄ E X E AM L bs b [^
μένων, κἂν μικρὰ τυγχάνη, μεγάλα τῷ ποθοῦντι gat

“ἡ * M] ^F
νεται. Μόνον σὺ μὴ χατοχνήσης" x&v δδολοὺς δύο xa-
M ^,
ταῤάλης, οὖχ ἀποστρέφεται, ἀλλ᾽ ὡς πολὺν δέχεται
ES - D ,
πλοῦτον. "Emeió7 γὰρ ἀνενδεής ἐστι, καὶ οὐ χρείας
τω Ὁ , -ὉὉ᾿
ἕνεχεν ταῦτα λαμδανει, εἰχότως οὖχ ἐν τῷ μέτρῳ τῶν
Ὁ , — , M
διδομένων, ἀλλ᾽ ἐν τῇ προαιρέσει τοῦ παρέχοντος τὸ
mM - - J
πᾶν δρίζεται. Μόνον δεῖξον ὅτι φιλεῖς παραγενόμενον
Ν * δ , ,
αὐτὸν, ὅτι σπουδάζεις ἅπαντα ὑπὲρ τούτου, ὅτι χαίρεις
— -Ὁ-Ὁ Ἁ ,
ἐπὶ τῇ παρουσίᾳ. “Ὅρα αὐτὸς πῶς πρὸς σὲ διάχειται.
5 ; E Y ;
Ἦλθε διὰ σὲ, τὴν ψυχὴν ἔθηκεν ὅπὲρ σοῦ " * xo μετὰ
τ 5 [4 - Cy ἣ
ταῦτα πάντα οὐδὲ ἱχετεύειν σε παραιτεῖται. "Ymip
Χριστοῦ γὰρ πρεσδεύομεν, φησὶν, ὡς τοῦ Θεοῦ παρα-
τω Ὁ ei Ἁ
χαλοῦντος δι’ ἡμῶν. Καὶ τίς οὕτω μαινόμενος, φησὶν,
€ - M , X € n nS e "u τὦο ὶ
ὡς μὴ φιλεῖν τὸν δεσπότην τὸν ἑαυτοῦ; Τοῦτο χα
ἐγὼ λέγω, καὶ οἶδα μὲν ὅτι ἕχαστος ἡμῶν οὐκ ἂν ἀρ-
c - τ ,
νηθείη τοῦτο τοῖς δήμασι xal τῇ διανοία. Ἀλλ᾽ οὐκ
ἀπὸ τῶν ῥημάτων μόνον, ἀλλὰ χαὶ ἀπὸ τῶν
, "8 , , ΩΣ
πραγμάτων δείκνυσθαι βούλεται ὃ φιλούμενος τοῦ-
T — m M MY D
το. Ἂν γὰρ λέγωμεν τοῦτο, μὴ ποιῶμεν δὲ τὰ τῶν
΄, e 17 5 , 5. κ ^ e WM
ποθούντων, γέλως τοῦτό ἐστιν, οὐχ ἐπὶ τοῦ Θεοῦ δὲ
μόνον, ἀλλὰ xa ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων. ᾿Επεὶ οὖν τὸ
διὰ τῶν λόγων μόνον διμολογεῖν, διὰ δὲ τῶν ἔργων
ἐναντιοῦσθαι, οὐχὶ ἀνόνητον μόνον, ἀλλὰ xa ἐπιόλα-
Gic fdv, παραχαλῶ, τὴν διὰ τῶν ἔργων δμολογίαν
προσθῶμεν, ἵνα χαὶ τῆς παρ᾽ αὐτοῦ τύχωμεν ὅμολο-
, ' M J Ξε τ ον, ὁ - St b II Y
γίας κατὰ τὴν ἡμέραν ἐχείνην, ὅταν ἐπὶ τοῦ Πατρὸς
δμολογὴ τοὺς ἀξίους ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ
c - τ -- / c
ἡμῶν, GU οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ
-N, , ES Ἀν, ἐάν 5 M "Ὁ
ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xai ἀεὶ, xal εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἄ μήν.

a Unus ἕνα ποιῶ τό. Ihid. quidam zzv ψυχρόν.
* [ Savil. et Codd. 705, 706 καὶ μετὰ ταῦτα οὐδὲ ἱχε-

157
tium est. Quodnam vero prandium illud est? Ipse
ait : Meus cibus est, ut faciam voluntatem ejus
qui misit me. Pascamus ipsum esurientem, potum
demus sitienti; si vel aquam frigidam dederis,
accipiet : te quippe amat; amici vero doná, quan-

p tumvis exigua, amico magna videntur esse. Tu
vero solum ne segnis esto; etiamsi duos obolos de-
posueris, non aversabitur, sed tamquam magnas
opes accipiet. Cum enim nullo indigeat, neque
hzc ipsi necessaria sint, jure non munerum magni-
tudinem, sed dantis propositum. spectat. Tantum
ostende te adventantem ipsum amare, te ea de
causa nihil non agere, te de praesentia ejus gau-
dere. Vide quomodo ille erga te sit affectus. Pro-
pter teadvenit, animam pro te posuit :et post tanta
beneficia ne rogare quidem te recusat. Pro Chri-
sto enim, inquit, Jegatione fungimur, tamquam

€ Deo obsecrante per nos. Ecquis ita furiosus est,
ut dominum suum non amet? Hoc et ego dico, scio-

Joan.4.34.

2. Cor. 5.
20,

Non ver-

que nostrum singulos non aliter verbo saltem οἱ bis,sed ope-

mente sensuros esse. Sed non verbis tantum, sed
etiam operibus vult is qui amatur amorem exhi-
beri. Nam si ita quidem loquamur, neque prasste-
mus id quod amantes solent, ridicula sane res est,
non apud Deum tantum, sed etiam apud homines.
Quoniam igitur verbis tantum confiteri, et rebus
contraria prestare, non inutile modo, sed ctiam
perniciosum est; rogo, confessionem per opera ex-
hibeamus, ut ipse nos confiteatur illo die, quando

p apud Patrem quinam digni sint confitebitur : in
Christo Jesu Domino nostro, per quem et cum
quo Patri gloria, simulque sancto Spiritui, nunc et
semper, et in szcula saeculorum. Amen.

τεῦσαι].

ribus amor
exhibetur.

158 S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

HOMILIA XXI.

49. Respondit Nathanael, et dicit ei : Rabbi,
tu es Filius Dei, tu es Rex Israel. 50. Re-

spondit Jesus,et dixit ei : Quia dixi tibi, Fidi E

te sub ficu, credis? Majora his videbis.

1. Multa nobis cura opus est, dilecti, multis-
que vigiliis, ut sacrarum Scripturarum profun-
dum inspicere possimus. Neque enim supini vel
dormitantes possumus ejus sensa percipere,

OMIAIA xa.

᾿Ἀπεχρίθη Ναθαναὴλ, xoi λέγει αὐτῷ - "Pa66i, σὺ

εἰ 6 Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἰ ὃ βασιλεὺς τοὺ Ἰσραήλ.
Ἀπεχρίθη 6 Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ - ὅτι εἶπόν
σοι, εἰδόν σε ὑποχάτω τῆς συχῆς, πιστεύεις: ΝΙείζω
τούτων ὄψει.

Πολλῆς ἡμῖν, ἀγαπητοὶ, δεῖ τῆς μερίμνης, πολ-

λῆς τῆς ἀγρυπνίας, ὥστε δυνηθῆναι τὸ βάθος κατοπτεῦ-
σαι τῶν θείων Γραφῶν. Οὐ γὰρ ἁπλῶς, οὐδὲ χαθεύ-
^ m - -

δοντας ἔνι P τὸ βούλημα αὐτῶν εὑρεῖν, ἀλλὰ δεῖ μὲν

. - . 5 /, τω - es c
sed opus «est accurato examine , assiduisque,»9 ἐρεύνης ἀκριδοῦς, δεῖ δὲ xo εὐχῆς ἐχτενοῦς, ἵνα Gu-
5 . * . m , * m
precibus, ut vel tantillum. possimus in sacra ἃ νηθῶμεν μιχρόν τι διαδλέψαι πρὸς τὰ ἄδυτα τῶν θείων

illa mysteria penetrare. Ecce namque hodie non
levis nobis quastio proponitur, sed qua multa
egeat diligentia, multa perquisitione. Cum Natha-
nael dicit, Zu es Filius Dei; respondet Chri-
stus, Quia dixi tibi, Fidi te sub ficu, credis?
Majora his videbis. Quid quatitur circa pra-
missa verba ? Cur Petrus post tanta miracula, post
tantam susceptam doctrinam, sic confessus, Tues
Filius Dei, beatus praedicatur, utpote cui Pater
hzc revelaverit; Nathanael vero qui ante signa,
ante doctrinam, idem ipsum est loquutus, nihil

/ 5 N Α , €
λογίων. Ἰδοὺ γὰρ καὶ τήμερον οὐ μικρὸν ἡμῖν ζήτημα
/ τ m T
πρόχειται, ἀλλὰ xoi πολλῆς δεόμενον τῆς σπουδῆς
30€ E -
καὶ τῆς ἐρεύνης. Εἰπόντος γὰρ τοῦ Ναθαναὴλ, Σὺ εἰ 6
Ν - ω :
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, 6 Χριστός φησιν. Ὅτι εἰπόν σοι,
5.7 - -
εἰδόν σε ὑποχάτω τῆς συχῆς, πιστεύεις; Μείζονα
τούτων “ὄψει. Τί ποτ᾽ οὖν ἐν τοῖς εἰρημένοις ἐστὶ τὸ
/, [74 / Α V m. ,
ζητούμενον : “Ὅτι Πέτρος μὲν μετὰ τοσαῦτα θαύματα
3^ ^. -
χαὶ διδασχαλίαν τοιαύτην διμιολογήσας, ὅτι Σὺ ΥἹὸς εἰ
c D / [3 V c S M
τοῦ Θεοῦ, μαχαρίζεται, ὡς παρὰ τοῦ Πατρὸς τὴν
ἀποχάλυψιν δεξάμενος " ὃ δὲ Ναθαναὴλ xci πρὸ τῶν
σημείων, καὶ πρὸ τῆς διδασχαλίας τὸ αὐτὸ τοῦτο

m . 37 tos SIN 55 cS E4 2 N c Ε
tale audivit, sed quasi nihil tantum dixisset, B εἰπών; οὐοὲν τοιοῦτον Ὥχουσεν, ἀλλὰ xoi ὡς οὐδὲν

quantum opus erat, ad majora mittitur? Quid igi-
tur in causa est? Quia eadem quidem verba lo-
quuti sunt Petrus et Nathanael, nec tamen eodem
uterque sensu. Sed Petrus quidem confessus est
eum Filium Dei, ut verum Deum, Nathanael
vero simplicem hominem. Et undenam id nobis
liquet? Ex sequentibus. Postquam. dixit. enim,
Tu es Filius Dei , addidit, tu. es Rex
Israel. Filius autem. Dei, non Israelis tantum,
sed etiam orbis totius Rex est. Neque inde so-
lum id palam «est, sed etiam ex sequenti-

εἰρηκὼς τοσοῦτον, ὅσον ἐχρῆν εἰπεῖν, ἐπὶ μείζω ^ mpoc-
ἄγεται. Τί ποτ᾽ οὖν τὸ αἴτιον ; Ὅτι τὰ μὲν ῥήματα
τὰ αὐτὰ ἐφθέγξατο xoi ὃ Πέτρος xci 6 Ναθαναὴλ,
οὗ μετὰ τὴς αὐτῆς δὲ διανοίας ἑχάτερος,, ἀλλ᾽ ὃ μὲν
Πέτρος ὡμολόγησεν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ὡς Θεὸν ἀληθῆ,
ὃ δὲ ἄνθρωπον ψιλόν. “ Καὶ πόθεν δῆλον τοῦτο ἡμῖν ;
"Ex τῶν μετὰ ταῦτα εἰρημένων. Εἰπὼν γὰρ, Σὺ εἶ ὃ
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἐπήγαγε" Σὺ εἰ ὃ βασιλεὺς τοῦ
Ἰσραήλ. Ὃ δὲ τοῦ Θεοῦ Υἱὸς οὐ τοῦ Ἰσραήλ ἐστι
βασιλεὺς μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς οἰχουμένης ἁπάσης.
Οὐχ ἀπὸ τούτου δὲ μόνον τοῦτο δῆλον, ἀλλὰ χαὶ ἐχ

v» s cn 2- 4 - ἐξ» "mo j M / AA ,
bus. Petro namque nihil ultra adjecit Christus, € τῶν ἑξῆς. Τῷ μὲν γὰρ Πέτρῳ οὐδὲν ὕστερον προοσ-

sed quasi fides ejus perfecta esset, Ecclesiam dicit
se super confessionem ejus zdificaturum esse. Hic
vero nihil hujusmodi, imo contrarium observes.
Quasi enim confessio illa potiore sui parte deficeret,
reliqua subdidit. Quid enim ait? 51. Zmen, amen
dico vobis : amodo videbitis celum apertum,

b Savil. τὸ θέλημα, Morel. τὸ βούλημα.
^ Sic Savil. et Mss. plurimi. Morel. ὄψει, πολλοὶ ἀνα-
“ινωσχόντων τὸ ῥητῶν τοῦτο διαποροῦντές φασι, τί δήποτε

Πέτρος:

ἔθηχεν ὃ Χριστὸς, ἀλλ᾽ ὡς ἀπηρτισμένης αὐτῷ τῆς
πίστεως, τὴν ᾿Εχχλησίαν ἔφησεν ἐπὶ τὴν ὁμολογίαν
οἰχοδομήσειν τὴν ἐχείνου. ᾿νταῦθα δὲ οὐδὲν τοιοῦτον
ἐποίησεν, ἀλλὰ καὶ τὸ ἐναντίον. “Ὡς γὰρ πολλοῦ τινος
xol τοῦ βελτίονος μέρους τῇ ὁμολογίᾳ λείποντος, τὰ
λοιπὰ προσέθηχε. Τί γάρ φησιν; ᾿Αμὴν, ἀμὴν λέγωι

b Morel, προάγεται.
c Sic Savil. et omnes fere Mss. Morel, vero xat ὅτι
τοῦτο ἀληθὲς, δῆλον ἐχ τῶν.

IN JOANNEM HOMIL. XXI. al.

ὑμῖν ἀπάρτι ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγότα, xat τοὺς
ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναθδαίνοντας χαὶ χαταθαίνοντας
ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. “Ορᾷς πῶς αὐτὸν ἀπὸ τῆς
γῆς ἀνάγει χατὰ μικρὸν, καὶ ποιεῖ μιηχέτι φαντάζεσθαι
ἄνθρωπον ἁπλῶς ; Ὧὧ γὰρ ἄγγελοι διαχονοῦσι., xo
ἐφ᾽ ὃν ἄγγελοι ἀναδαίνουσι χαὶ καταθαίνουσι, πὼς ἂν
οὗτος ἄνθρωπος. εἴη ; Διὰ τοῦτο εἶπε, Μείζονα τούτων
ὄψει" xol δεικνὺς αὐτὸ, ἐπήγαγε τὴν τῶν ἀγγέλων
Ὃ δὲ λέγει; τοιοῦτόν ἐστι" μέγα qoi uq

civ, ὦ Ναθαναὴλ, ἔδοξεν εἶναι τοῦτο, xoi διὰ τοῦτό

διακονίαν.
με βασιλέα τοῦ Ἰσραὴλ ὡμολόγησας - τί οὖν ἐρεῖς,
ὅταν ἴδης τοὺς ἀγγέλους ἐπ᾽ ἐμὲ ἀναδαίνοντας χαὶ
χαταδαίνοντας; διὰ τούτων πείθων, χαὶ τῶν ἀγγέ-
λων αὐτὸν ὁμολογῆσαι Δεσπότην. Ἃς γὰρ ἐπὶ υἱὸν
βασιλέως γνήσιον, οὕτως ἀνήεσαν xai χατήεσαν οἵ
διάχονοι ot βασιλικοὶ, τοῦτο μὲν παρὰ τὸν χαιρὸν τοῦ
σταάθι νι, τοῦτο δὲ παρὰ τὸν καιρὸν τῆς ἀναστάσεως
χαὶ τῆς ἀναλήψεως, χαὶ πρὸ τούτου δὲ, ὅτε προσῆλθον
χαὶ διηκόνουν αὐτῷ, ὅτε εὐηγγελίζοντο αὐτοῦ τὸν τό-
Xov, ὅτε ἐδόων, Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς

d
--
τ

πρὸς, τὸν
ἐπὶ πολλῶν ἐ ἐποίησε, τοῦτο Xa νῦν

εἰρήνη " ὅτε πρὸς τὴν Μαριὰμ. ἦλθον,
Ἰωσήφ. “Ὅπερ δὲ
à

- , ,
ποιεῖ. Δύο λέγει προῤῥήσεις, xal τῆς μὲν ἤδη τὸν
E NN Y ^ / SEEN c ,
ἔλεγχον δίδωσι, τὴν δὲ μέλλουσαν ἀπὸ τῆς παρούσης
βεόαιοῖ. Καὶ γὰρ τῶν λεχθέντων τὰ μὲν τὴν ἀπόδειξιν
ἔλαδεν, οἷόν ἐστι, Πρὸ τοῦ «Φίλιππον φωνῆσαί ὅσε,
ὑπὸ τὴν συχὴν εἰδόν σε’ τὰ δὲ ἐχδήσεσθαι ἔμελλε,

Y 5 / v, c m 3 / ,

χαὶ ἐχ μέρους ἐξέδη, ἣ τῶν ἀγγέλων χαταύασις xal
ἀνάθασις, ἣ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ, ἣ ἐπὶ τὴς ἀναστάσεως,
xaX τῆς ἀναλήψεως" ὃ χαὶ αὐτὸ διὰ τῶν εἰρημένων
5 "7 - M b! c 2 , € M SEN
ἀξιόπιστον ποιεῖ χαὶ πρὸ τῆς ἐχδάσεως. Ὃ γὰρ ἐπὶ
τοῖς ce ud αὐτοῦ τὴν δύναμιν γνοὺς, χαὶ περὶ
τῶν βεχλοντῶν ἅ ἀχούων, εὐχολώτ τερον ἢ χαταδέχοιτο ἂν
χαὶ ταύτην τὴν πρόῤῥησιν. Τί οὖν 6 Ναθαναήλ;
Οὐδὲν πρὸς τοῦτο dmoxplve εται. Διὸ xal 6 Χριστὸς
μέχρι τούτου τὸν λόγον ἔστησε τὸν πρὸς αὐτὸν, συγ-

Lud 2 T 5.7] e , 0 ^ , X 2
χωρῶν κατ᾽ ἰδίαν ἀναλογίσασθαι τὰ λεχθέντα, χαὶ οὐ
βουλόμενος πάντα ἀθρόως ἐχχέειν, ἀλλὰ χαταθαλὼν
εἰς εὔφορον γὴν τὰ σπέρματα, ἀφίησιν αὐτὴν ἐπὶ

- c [74 * τ
σχολῆς βλαστῆσαι λοιπόν. Ὅπερ xaX ἀλλαχοῦ δεικνὺς
ἔλεγεν - Ὅμοία ἐστὶν f, βασιλεία τῶν οὐρανῶν dv-
θρώπῳ σπείροντι καλὸν σπέρμα. Καὶ ἐν τῷ χαθεύδειν

,

αὐτὸν, ἐπέρχεται ὃ ἐχθρὸς, xal σπείρει ζιζάνια ἀνὰ
μέσον τοῦ σίτου. Ἔν τῇ ἡμέρᾳ τῇ 3s γάμιος Eb
το ἐχ Kov τῆς Γαλιλαίας. Καὶ 2x07 6 Ἰησοῦς εἰς
τοὺς γάμους. Ἣν δὲ xoi ^ μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ἐχεῖ, xol
oi ἀδελφοὶ αὐτοῦ. Εἶπον χαὶ φθάσας, ὅτι ἐν τὴ lo-
λαίᾳ μᾶλλον γνώριμος ἦν- διὸ χαὶ καλοῦσιν αὐτὸν εἰς
τὸν γάμον, καὶ παραγίνεται. Οὐδὲ γὰρ πρὸς τὴν ἀξίαν

ΓΕ M m
ἕωρα τὴν ἑαυτοῦ, ἀλλὰ πρὸς τὴν εὐεργεσίαν τὴν ἣμε-

XX. 159
et angelos Dei ascendentes et descendentes su-
per Filium hominis. Viden quomodo illum pau-
latim de terra erigat, et eo deducat, ne ipsum tam-
quam simplicem hominem effingat? Is enim cui
angeli serviunt, super quem angeli ascendunt et
descendunt, quo pacto homo fuerit? Ideo dixit,
Majora his videbis ; quod. explicans, angelo-
rum ministerium attulit; ac si. diceret: Magnum
tibi hoc videtur, o Nathanael, ideoque me ut Isra-
elis Regem confessus es : quid ergo dices cum vi-
deris angelos super me ascendentes et descenden-
tes? his illi suadens, ut se angelorum etiam Do-
minum confiteatur. Nam quasi ad genuinum Regis
filium, sic descendebant et ascendebant ministri
regii, hoc modo tempore crucis, illo autem in re-
surrectione et ascensione, imo antea, quando acces-
serunt, et ministrabant ei, quando ipsius natales
przdicabant, quando clamabant, Gloria in excel-
sis Deo, et in terra pax : quando ad Mariam
venerunt, quando ad. Josephum. Quod sepe fece-
rat, nunc facit. Duo praedicit , et alterius indicium
dat, alterum ex hoc confirmat futurum. Ex supra
dictis alia jam demonstrata fuerant, quale illud erat
Ante Philippi vocationem, /'idi te sub ficu ; aha
121 € Ventura erant, et ex parte evenerant, angelorum
À nempe descensus et ascensus ; in cruce, in resur-
rectione, in. ascensione : cui rei ex predictis fidem
facit, etiam ante eventum. Nam qui jam in prte-
ritis ejus virtutem agnovit, futura si audiat, faci-
lius accipiet. Quid ergo Nathanael? Nihil ad; hoc
respondit. Ideo Christus hic finem dicendi facit,
sinens illum dicta secum reputare, nec volens
omnia statim effundere, sed jacto in bonam terram
semine, sinit eam fructus per otium proferre. Id
quod alibi sic declarabat : Simile est regnum
celorum homini, qui seminavit bonum semen.

Cum autem. dormiret, venit inimicus ejus, et
superseminavit zizania in medio tritici. 1. Die
tertia nuptie facte sunt in Cana Galilec. 2.
Et vocatus est Jesus ad nuptias. Erat autem
mater Jesu ibi, et fratres ejus. Jam dixi eum in
Galilea notiorem fuisse; quare vocant eum ad
nuptias, ipseque adest. Non enim ad dignitatem
suam respiciebat, sed erat ad beneficium nobis
inferendum paratus. Nam qui non dedignatus est
formam servi accipere, multo minus dedignabitur
ad nuptias servorum venire; qui cum publicanis
et peccatoribus versabatur, multo minus recusabit
cum invitatis ad nuptias recumbere. Qui vocave-
rant, non congruentem de illo opinionem habebant,

p

B

v75. [Mox Savil. et Codd, nostri σταυροῦ, καὶ τῆς 2v-]

Luc.

Matth. 13.

24. 25.

Cap. 11.

140 s.

JOANNIS CGHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

neque ut magnum quempiam virum invitabant, ὦ τέραν. Ὃ γὰρ μὴ ἀπαξιώσας δούλου μορφὴν λαθεῖν,
sed ut popularem et sibi notum. Et hoc subindi-
cavit evangelista dicens : Erat autem mater Jesu
ibi, et fratres ejus. Quemadmodum illam et fra-
tres cjus, ita et Jesum vocaverant. 5. Et deficiente
vino, dicit mater ejus ad eum : F'inum non ha-
bent. Hic jure queratur: Unde matri in mentem

subiit quid magnum de filio opinari : nullum enim
nam Z/oc fecit, inquit,

* adhue signum | fecerat :

initium signorum Jesus in Cana Galilec.

9. Quod si quis dixerit, non idoneum hoc esse
argumentum, quod illud sit initium signorum,
eo quod. additum sit, /& Cana Galilec ; quasi
hoc primum ibi factum sit, nec tamen absolute
primum ; verisimile quippe est illum alibi alia
fecisse : respondebimus ei id quod jam primo di-
ximus. Quodnam illud est? Id quod ait. Joan-
nes : Ego autem nesciebam eum; sed ut mani-
festetur in Israel, propterea veni ego in aqua
baptizans. Nam si in primeva setate. miracula
edidisset , non opus habuissent lsraelitz altero,

Christus qui ipsum indicaret. Qui enim cum vir factus

trium an-
norum Sspa-
tio miracu- dea tantum, sed. etiam in Syr la et lira
lis celebra-
tus est.

?

esset, ita ex miraculis celebratus est, non in Ju-

idque

trium tantum annorum spatio : : imo ne tribus qui-

dem annis ad famam opus habuit; sed quam pri-
mum fama ejus ubique pervagata est: qui ergo
tam brevi spatio temporis ob miraculorum multi-
tudinem ita claruit, ut nomen ejus omnibus no-
tum esset; multo magis si adhuc puer miracula

edidisset ,

non potuisset tanto tempore latere :

majori quippe admirationi fuissent miracula a
puero facta, cum maxime tempus et duplex et tri-
plex, imo amplius fuerit. Verum nihil aliud. puer
Luc, 2.46. fecit, nisi id tantum quod Lucas enarrat, duo-
dennem ipsum sedisse in medio doctorum au-
dientem, et interrogatione sua admirandum visum
fuisse. Alioquin autem jure ac merito non ccepit
in puerili etate. miracula edere. Putassent enim
rem illam vere phantasma esse. Nam si de illo
jam viro id multi suspicati sunt, multo magis id
credidissent, si admodum juvenis signa fecisset ;
et invidia permoti ipsum citius et ante constitu-
tum tempus in crucem egissent : atque ita res ad

b Morel. solus τῶν, male.

πολλῷ μᾶλλον οὐχ ἂν ἐπηξίωσεν εἰς γάμον ἐλθεῖν δού-
λων" ὃ τελώναις καὶ ἁμαρτωλοῖς συναναπεσὼν, πολλῷ
μᾶλλον οὐκ ἂν παρητήσατο τοῖς ἐν τῷ γάμῳ παροῦσι
συγχαταχλίνεσθαι. Οὐ μὴν οἱ καλέσαντες τὴν προσ-

τ NU LS oss / . 399 € / A
. Ὥχουσαιν περι αυτου Χρισιν εἰχον, QUO ὡς pev τινα

ἐχάλουν, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ὡς τῶν πολλῶν ἕνα χαὶ ὡς γνώ-
ριμον. Καὶ τοῦτο ἠνίξατο 6 εὐαγγελιστὴς εἰπών Hv
δὲ 4 μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ἐχεῖ, xal oi ἀδελφοὶ αὐτοῦ.
Ὥσπερ οὖν ἐχείνην xoi τοὺς ἀδελφοὺς ἐχάλεσαν, ἐχά-
λεσαν xo τὸν Ἰησοῦν. Καὶ ϑστερήσαντος οἴνου λέγει
1 μήτηρ αὐτοῦ οἶνον οὐχ ἔχουσιν. Ἄξιον ἐνταῦθα ζη-
pes πόθεν ἐπῆλθε τῇ μητρὶ μέγα πὶ TIAE Ad
περὶ τοῦ παιδός. Οὐδὲ γὰρ σημεῖον ἣν τι πεποιηκώς.
Ταύτην γὰρ, φησὶν, ἀρχὴν ἐποίησε τῶν σημείων 5
᾿Ιησοὺς ἐν Kav& τῆς Γαλιλαίας.

Ei δὲ λέγοι τις, μὴ εἶναι τοῦτο τεχμήριον ἱκανὸν
τοῦ ταύτην ἀρχὴν εἰναι τῶν σημείων, διὰ τὸ ἁπλῶς
προσχεῖσθαι, "Ev Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, ὡς ἐγχωροῦν
"πάντως xo
πρῶτον (εἰχὸς γὰρ αὐτὸν ἀλλαχοῦ πεποιηχέναι ἕτερα)"

πρῶτον ἐχεῖ γεγενῆσθαι, μὴ μέν τοι

ἐχεῖνο πρὸς αὐτὸν ἐροῦμεν, ὃ χαὶ ἔμπροσθεν εἴπομεν.
Ποῖον δὴ τοῦτο; “Ὅπερ ᾿Ιωάννης φησίν - ᾿Εγὼ δὲ οὐχ
ἤδειν αὐτόν: ἀλλ᾽ ἵνα φανερωθῇ τῷ Ἰσραὴλ, διὰ τοῦτ

ἦλθον βαπτίζων. Εἰ δὲ κατὰ τὴν πρώτην ἡλικίαν
ἐθαυματούργει, oüx ἂν ἐδεήθησαν ᾿Ἰσραηλῖται ἑτέρου
τοῦ φανερώσοντος αὐτόν. Ὃ γὰρ εἰς ἄνδρας ἐλθὼν,
χαὶ οὕτως ἀπὸ τῶν θαυμάτων οὐ τοῖς ἐν Ἰουδαία
γνωρισθεὶς μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἐν Συρίᾳ xot περαι-
τέρω, καὶ ταῦτα ἐν τρισὶν ἔτεσι μόνον ταῦτα πεποιη-
χὼς, μᾶλλον δὲ οὐδὲ τῶν τριῶν τούτων δεηθεὶς εἷς τὸ

^ " (- A e 5 AULA b NEC) m ,
122 δεῖξαι ἑαυτόν * εὐθέως γὰρ καὶ ἐκ τῆς πρώτης παντα-
A χοῦ ἣ ἀκοὴ αὐτοῦ ἀπῆλθεν * ὃ τοίνυν ἐν βραχεῖ καιρῷ

οὕτω διὰ τοῦ πλήθους τῶν θαυμάτων ἐχλάμψας, ὥστε
αὐτοῦ τὸ ὄνομα κατάδηλον γενέσθαι πᾶσι" πολλῷ
es , ““, E] LA c , 3 ,

μᾶλλον εἰ παῖς ὧν ἐκ πρώτης ἡλικίας xao d
ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον οὐχ ἔμελλε λήσεσθαι. Τά τε TE
γινόμενα παραδοξότερα ἂν ἔδοξεν εἶναι, ἅτε παρὰ
μειρακίου Ὑνόμενα, ὃ τε χρόνος διπλασίων χαὶ dis
πλασίων xoi πολλῷ πλείων ἦν ἄν. ᾿Αλλὰ γὰρ οὐδὲν
ἐποίησε παῖς ὦν " ἀλλ᾽ ὃν τοῦτο μόνον ἐμαρτύρησεν ὃ

M ch 2 / NON L4 μὴ mS NN ,
Λουχᾶς, ὅτι ἐκαθέζετο δωδεχαέτης ὧν τῶν διδασχά-
λων ἀκροώμενος, χαὶ διὰ τῆς ἐρωτήσεως ἐδόχει θαυ-

Y 5 NX. 9h ^i δΥ.ἢ D Y ,
Peor εἶναι " καὶ ἄλλως δὲ εἰχότως καὶ χατὰ λόγον
οὖχ ἤρξατο τῶν σημείων &x πρώτης ἡλικίας εὐθέως.
᾿ἸἘνόμισαν “γὰρ ἂν φαντασίαν εἶναι τὸ πρδγμα. Ei
γὰρ ἐν ἡλικίᾳ Ve ai πολλοὶ τοῦτο ὑπώπτευσαν,
πολλῷ Sube ἐὰν μειράκιον ὧν ἀομιδὴ ἐθαυματούρ--
γει, xo θᾶττον δὲ χαὶ πρὸ τοῦ προσήκοντος καιροῦ
ἐπὶ τὸν σταυρὸν ὥρμησαν ἂν, τὴ βασχανία τηχόμενοι"

ἃ Morel, γὰρ φαντασίαν.

IN JOANNEM IIOMIL. XXI. al. xx.

ΝΥ
[o]

^

χαὶ αὐτὰ τὰ τῆς οἰκονομίας δ᾽ ἂν ἠπιστήθη πράγματα.
Πόθεν οὖν ἐπῆλθε τῇ υητρὶ μέγα τι φαντασθῆναι περὶ
αὐτοῦ; φησίν. ᾿Ἀποχαλύπτεσθαι λοιπὸν ἤρχετο, καὶ
ἐξ Ἰωάννου κατάδηλος ἦν, χαὶ ἀπὸ τῶν πρὸς τοὺς
μαθητὰς εἰρημένων αὐτῷ xol πρὸ τούτων δὲ ἅπάν-
τῶν, αὐτὴ ἣ σύλληψις, "αὶ τὰ uen τὴν γέννησιν
γενόμενα πάντα, μεγίστην αὐτὴ περὶ τοῦ παιδὸς ἐν-
ἔθηχε τὴν ὑπόνοιαν. Ἤχουσε γὰρ, φησὶ, πάντα τὰ
περὶ τοῦ παιδὸς, xal συνετήρει ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς.
Τίνος οὖν ἕνεχεν, φησὶν, οὗ πρὸ τούτου ταῦτα ἔλεγεν:
Ὅτι, ὅπερ ἔφην, τότε λοιπὸν ἀρχὴν τοῦ φανεροῦσθαι
£u Save. Πρὸ μὲν γὰρ τούτου ὡς τῶν πολλῶν εἷς ὧν

, ,

ἐθὰ
δὴ δὲ

- Z δ΄ Ἂν
ἣ μήτηρ εἰπεῖν. ᾿πειδὴ δὲ

[2 ^ m τ, PED ^c T , ; ^ CUM.
οὕτω διῆγεν * ὅθεν οὐδὲ Bet τοιοῦτόν τι πρὸς αὐτὸν
y el 3 , MEI
ἤχουσεν, ὅτι ᾿Ιωάννης δι
e * 1 c 5
αὐτὸν ἦλθε. xai ὅτι αὐτῷ €
RÀ

ἔσχε; τότε

μαρτύρησεν ἅπερ ἐμαρ-
M Y 5€ c

τύρησε, xaX ὅτι μαθητὰς λοιπὸν θαῤῥοῦσα
Ξ 5c , » Me οἱ ΒᾺΝ
παραχαλεῖ, καὶ ὑστερήσαντος οἴνου, λέγει" Οἶνον οὐχ

/,
ἵνοις χαταθέσθαι χά-

^

- ΄-
ι εχε

ἔχουσιν. ᾿ῬἜδούλετ γὰρ χα

€ M , c AN cT D 34
ptv, xat ἑαυτὴν λαμπροτέραν ποιῆσαι διὰ τοῦ παιδός.

d A , Ἅ " , Y , E A €
Καὶ τάχα τι xot ἀνθρώπινον ἔπασχε; χαθάπερ χαὶ οἵ
5^ Y i ΕἸ - , E d ^ ον ,
ἀδελφοὶ αὐτοῦ, λέγοντες " Δεῖξον σεαυτὸν τῷ xoc. ,
L
[7] , M E] bi Lud 6 V, ^ "v ,
βουλόμενοι τὴν ἀπὸ τῶν θαυμάτων δόξαν χαρπώσα-
m , ,
σθαι. Διὰ τοῦτο xo αὐτὸς σφοδρότερον ἀπεχρίνατο,
, rp/ 5 M Y M jc y pr e s
λέγων * Τί ἐμοὶ καὶ σοὶ, γύναι; Οὔπω ἥχει ἣ ὥρα
531. ci - A T 4
μου. ᾿Ἐππεὶ ὅτι σφόδρα ἠδεῖτο τὴν τεχοῦσαν, ἄχουσον
τὦ»ρ c J bod , -
τοῦ Λουκᾶ διηγουμένου πῶς ὑποτεταγμένος τοῖς γο-
c 3 c NY € — mq
γεῦσιν ἦν, xaX αὐτοῦ δὲ τούτου τοῦ εὐαγγελιστοῦ δει--

C

D

141

cconomiam spectantes creditze non fuissent. Quo-
modo igitur matri in mentem subiit, inquies,
magnum quid de illo existimare? Manifestari jam
coperat, et ex Joannis testimonio , et ex iis quae
discipulis ipse dixerat: ante hzc autem. omnia,
ipsa conceptio, et quz» in natali ejus gesta sunt,
magnam matri circa filium existimationem inde-

bant. Audivit enim, inquit, omnia de puero, Et z»c. ». δι.

conserpabat in corde suo. Sed cur, inquies,
non id antea dixit? Quia, ut dixi, tunc coepit in
publicum prodire. Antehac enim tamquam unus
e vulgo versabatur : quapropter non audebat ma-
ter tale quidpiam ipsi dicere. Ubi autem audivit
Joannem propter ipsum venisse, ac de illo tale
itesimontum perhibuisse, discipulos ipsum habe-
re, tunc demum cum fiducia rogat illum, et de-
ficiente vino dicit, inum non habent. Volebat
enim ct illos beneficio devincire, seque splendi-
diorem per filium reddere. Et forte humanum
quidpiam passa est, ut et. fratres ejus qui dice-

bant : Ostende teipsum mundo, quod vellent ex 74s. τ. 4

miraculis sibi gloriam. comparare. Ideo sic illi
asperius respondit : 4. Quid mihi et tibi est,
mulier? INondum venit hora mea. Nam quod
admodum matrem veneraretur, audi Lucam nar-
rantem quam subditus essct parentibus, necnon
hune evangelistam dicentem. quantam illius cu-

, [xd τω , M , L4. E. m LI . T . ,
χγύντος, πῶς αὐτῆς προενόησε χαὶ παρ᾽ αὐτὸν τοῦ — ram in cruce habuerit. Übi enim parentes rem parentibus

AM , "E Y Y ^ ET AS 20 : . τ d
σταυροῦ τὸν χαιρόν. ἔνθα μὲν γὰρ ἂν μηδὲν ἐμπο- — divinam non impediunt neque prohibent , ceden- q"20dovam

^ ^ , ἢ - Y Y SX. - - obsequen-
δίζωσι, μιηδξ παρεγχόπτωσ' τι τῶν κατὰ Θεὸν πρα-- E dum ipsis est; et si secus fiat, periculum ma- 3,5.
γμάτων οἱ γονεῖς, ἀναγκαῖον εἴχειν χαὶ ὀφειλόμενον, — enum est : cum autem a nobis intempestive quid-

xa τὸ μὴ τοῦτο ποιεῖν, κίνδυνος μέγας" ὅταν δὲ ἀκαί-- piam postulant, nobisque. officiunt in. spirituali-

poc τι ζητῶσι xoi “ἐγχόπτωσί τι τῶν πνευματικῶν, — bus, non tutum est ipsis obsequi. Ideoque hic

οὐκ ἀσφαλὲς πείθεσθαι. Διὸ xai ἐνταῦθα οὕτως ἀπε-. ita respondet , et albi rursum : Que. est mater Marc. 3.

/ A. 5 c / rm.» € 7
χρίνατο, xa ἀλλαχοῦ πάλιν - Τίς ἐστιν ἢ μήτηρ μου,
χαὶ τίνες εἰσὶν οἵ ἀδελφοί μου; Οὐδέ ὰρ ἣν ἐχρὴ
χαὶ τίνες εἰ ócÀgot uou ; Οὐδέπω γὰρ ἣν ἐχρῆν

^

5 €

Y "* A. 5 3» v ^S Y^ EE
περὶ αὐτοῦ δόξαν εἶχον * ἀλλ’ ἐπειδὴ ὥδινεν αὐτὸν, .

“", M M M Dd n / d
Tj 5tOU χατὰ τὴν λοιπὴν τῶν UT epovy συνήθειαν, ουτῶς
ert 5 / EU σὰ 7 [3 L4 4
ἅπαντα ἐπιτάττειν αὐτῷ, δέον ὡς Δεσπότην σέόειν
- ' c 3 / )
καὶ προσχυνεῖν. Διὰ τοῦτο οὖν τότε οὕτως ἀπεχρίνατο.
3 / ' me ^ ES - D —- NI
Ἐννόησον γὰρ οἷον ἦν παντὸς τοῦ λαοὺ χαὶ τοῦ δήμου
c^ A! M D , m /,
περιεστῶτος αὐτὸν, xa τοῦ πλήθους τῆς ἀχροάσεως
* i D , ,
ἐχχρευμαμένου, xat τῆς “ διδασχαλίας προτεθείσης,
, , fj τ , 1 EJ - λ » EC
ἐχείνην παρελθοῦσαν μέσην, ἀπαγαγεῖν μὲν αὐτὸν τῆς

y M

, 57 ΙΝ ^ Ἄν
παραῖινέεσεὼς,. toto. Oc διαλέ γεσθαι μίηῦξ ἐνοον ἀνὲεγε-
P] 1 2. E ^

- E 5 *N P Led , * /
σθαι ἐλθεῖν, ἀλλ᾽ ἕλκειν αὐτὸν ἔξω μόνον πρὸς ἑαυτήν.
b Savil. et Mss. plurimi zzi τὰ περὶ τὴν σύλληψιν. Morel.
[et Cod. 706] χαὶ τὰ μετὰ τὴν γένν. Mox post τὴν ὑπό-
72:2», Savil. et Mss. ut edidimus. Morel. vero τοῦτο zzi
ὃ AouzZs ἡμῖν δείχνυσι λέγων " ἡ δὲ Μαριὰμ, συνετήρει, eic.

΄σ

πάντα περὶ τ. TO

[Cod, 706 χαθὼς »zt ὃ AovxZs φησ!"
TOM. VIII.

ῥὴ-

123

mea, et qui sunt fratres mei? Nondum enim ἐν
eam quam par erat de ipso opinionem habebant;
sed quia ipsum pepererat, matrum more putabat
se illi posse omnia przcipere, quz illum ut Do-
minum colere et adorare debuisset : ideo tunc ita
respondit. Cogites velim, quid illud erat, circum-
stante populo, totaque turba ipsum intentis ani-
mis audiente, doctrinamque percipiente, illam
in medium accedentem a concione ipsum abdu-
cere, ut seorsim alloqueretur : non domum ingrc-
di, sed foras ipsum solum educere. Idcirco dice-
bat ille, Quee est mater mea, et qui sunt fra-

ματα" ἡ Map. συνετ.; elc.]

c Ita alii et Savil.; Morel. ἐγχόπτωσιν ἡμᾶς.
a Alii διδασχαλίας προξλθούσης [Mox Savil.et Codd. 705,

706 χαὶ μηδὲ ἔνδον.]

wn

Luc 11.27.

Ibid, v, 28,

- yj
42

S. JOANNIS CHRYSOST. 4

tres mei ? non matrem contumelia afficiens, ab-
sit; sed ipsi optime consulens, nec sinens eam
vile quidpiam et abjectum de se existimare. Nam
si aliorum curam gerebat, nihilque non agebat ut
congruentem de se opinionem illis ingereret,
multo magis erga matrem id agebat. Quia enim
verisimile est, cum talia audisset a filio , noluisse
tamen obtemperare, sed primas sibi semper vin-
dicasse partes, utpote matrem, ideo sic ille re-
spondit. Neque enim illam ab humili opinione ad
sublimiorem sententiam erexisset, si semper ex-
spectasset illa, se ab ipso tamquam a filio hono-
randam, neque ipsum ut Dominum habituram
esse. Hac ergo de causa sic tunc loquebatur : Quid
mihi et tibi est, mulier? Alia quoque causa non
minus necessaria afferri potest. Quaenam illa? Ne
gesta miracula in suspicionem venirent : ab indi-
sentibus enim, non a matre rogandus erat. Qua-
re? Quia illa qui cognatorum precibus impe-
trantur, licet magna, non 1ta grata sunt preesenti-
bus ut plurimum : cum autem indigentes ipsi sup-
plicant, tunc miraculum suspicione vacat, pura
laudes sunt, magna utilitas.

5. Etenim si quis optimus medicus in zgrorum
complurium domos ingressus, ab zegrots vel ad-
stantibus nihil audiat, sed a matre tantum rogetur,
line suspectus et molestus agris erit, ac neque
cegri, neque adstantes magnum quidpiam ab illo
exspectabunt. Ideo tunc increpavit dicens. Qui
mihi et tibi est, mulier? monens illam ne simi-
le quidpiam in posterum ageret. Cure namque illi
crat maternus honor, multoque magis illius salus,
et multis prasstanda beneficia, pro quibus carnem
induerat. Haec itaque verba. non erant arroganter
matrem alloquentis, sed dispensationis, qua et il-
lam institueret, οἱ miracula cum dignitate fieri
provideret. Nam quod magno illam in honore ha-
beret, vel hoc ipsum, ut. cetera taceam, quod il- E
lam increpare videatur, probare potest , indigna-
lioque ipsa magnam prz se fert reverentiam. Quo-
nam autem pacto, in sequenti concione dicemus.
Hoc itaquecogitans, cum audieris mulierem quam-
dam dicentem, Beatus venter qui te portavit, 4»,
et ubera que suxisti, illumque respondentem, 4
Quinimmo beati qui faciunt voluntatem Pa-
tris mei ; eadem sententia haec dicta esse existi-
mato. Non enim matrem repellentis responsio est,

sed declarantis, nihil ipsi profuturum fuisse par-

B

D

b Savil. et alii μὴ βούλεσθαι εὐκόλως. Morel. μὴ βοὺλε-
σθαι μηῦξ οὕτω.
* Morel, «t φορτιχὸς») χαὶ ἐπαχθής, [Mox Savil.zyzs:-

RCHIEP. CONSTANTINOP.

Διὰ τοῦτο ἔλεγε, "Tic ἐστιν ἣ μήτηρ μου χαὶ οἱ ἀδελ-
φοίμου; οὐχ ὑδρίζων τὴν γεγεννηχυῖαν ἄπαγε" ἀλλ᾽
hella de ceti ἵν TEyevvm T .
5 c / M N M
ὠφελῶν τὰ μέγιστα, xal οὐκ ἀφιεὶς ταπεινὰ περὶ
^» m CLE ὅν AE TUER ES E) $5 /- D ,
αὑτοὺ φρονεῖν. Et γὰρ τῶν ἄλλων ἐχήδετο, xat πάντα
ἔπραττεν ὥστε ἐνθεῖναι αὐτοῖς τὴν προσήκουσαν περὶ
m Ld -Ὁ ev εὖ
αὐτοῦ δόξαν, πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ μητρός. ᾿[ὕπειδὴ γὰρ
Coh er Ἂν 5 / N c Nee ἢ 5 ,
εἰχὸς ἦν χαὶ ἀχούσασαν παρὰ τοῦ παιδὸς u^ βούλε-
σθαι μηδὲ οὕτω πεισθῆναι, ἀλλ᾽ ἀξιοῦν ἑαυτὴν παν-
ταχοῦ τῶν πρωτείων, ἅτε μητέρα οὖσαν, διὰ τοῦτο
e E] x N M -) / ΡΝ M ^
οὕτως ἀπεχρίνατο πρὸς τοὺς εἰπόντας. Οὐδὲ γὰρ ἂν
€ τ ,
ἑτέρως αὐτὴν ἀνήγαγεν ἀπὸ τῆς ταπεινώσεως ταύτης
πρὸς τὸ ὕψος ἐχεῖνο, εἰ προσεδόχα ὡς παρὰ παιδὸς ἀεὶ
τιμηηθήσεσθαι, ἀλλὰ μὴ ὡς Δεσπότην ἥξειν αὐτόν.
Καὶ ἐνταῦθα μὲν οὖν ταύτης ἕνεχεν τῆς προφάσεως
ἔλεγε - Τί ἐμοὶ xal σοὶ, ὦ γύναι ; Καὶ OV. ἑτέραν δὲ
2 / δι. ἢ c ET , ^N / σ
ἀναγκαίαν αἰτίαν οὐχ ἧττον. Ποίαν δὲ ταύτην; “ἔδστε
5 [4 m» M 7 0 , i M '
μὴ ὑποπτευθῆναι τὰ γινόμενα θαύματα. Mapk γὰρ
τῶν δεομένων παραχληθῆναι ἐχρῆν, οὐ παρὰ τῆς
, UNE cl Α ᾿ - e CEN
μητρός. Τ δήποτε; “Ὅτι τὰ μὲν ἐχ τῆς τῶν οἰχείων
παραχλήσεως γινόμενα, x&v μεγάλα ἢ, προσίσταται
RT ee c /, e Y € , » T
τοῖς δρῶσι πολλάχις * ὅταν δὲ οἵ χρείαν ἔχοντες οὗτοι
δέωνται, ἀνύποπτον τὸ θαῦμα γίνεται, καὶ καθαρὸς

€

M M /
ὃ ἔπαινος, xo πολλὴ ἣ ὠφέλεια.

ΘΓ ΒΝ /

DRE X 5 N » H4 5
Καὶ γὰρ ἰατρὸς εἴ τις ἄριστος, εἰς οἰχίαν χαμνόν-
- cC 5 *N M M e» 3€ ᾽
τῶν πολλῶν εἰσελθὼν, παρὰ μὲν τῶν ἀῤῥωστούντων

μηδὲν ἀχούοι μηδὲ τῶν προσηκόντων ἐχείνοις, ὑπὸ δὲ
τὴς οἰχείας μητρὸς παραχαλοῖτο μόνης, ὕποπτός τε
παρὰ τοῖς κάμνουσιν ἔσται “ καὶ ἐπαχθὴς, xol οὔτε
c * D , -
τῶν χειμένων, οὔτε τῶν παρεστώτων αὐτοῖς οἰήσεταί
"EN / M € -) / ,
τις αὐτὸν μέγα τι xa γενναῖον ἐπιδείξασθαι δύνασθαι.
Διὸ καὶ τότε ἐπετίμησε, λέγων * "TC ἐμοὶ xal σοὶ, γύ-
ναι; παιδεύων αὐτὴν εἰς τὸ μέλλον μηκέτι τὰ τοιαῦτα
ποιεῖν. Ἴμελε γὰρ αὐτῷ xat τῆς εἰς τὴν μητέρα τι-
DJ C NM 7 m / / T M E
Uic, πολλῷ δὲ πλέον τῆς σωτηρίας τῆς χατὰ ψυχὴν,
^ Dhu -Ὁ cC ὃ , ^
xa τῆς τῶν πολλῶν εὐεργεσίας, OU ἣν xal τὴν σάρχα
ΕῚ /
ὑπέδυ. Οὐ τοίνυν ἀπαυθαδιαζομένου πρὸς τὴν μητέρα
ταῦτα τὰ ῥήματα ἦν, ἀλλ᾽ οἰκονομίας πολλῆς ῥυθμι-
, M , m
ζούσης αὐτήν τε ἐκείνην, xol τὰ θαύματα μετὰ τῆς
προσηχούσης γενέσθαι παρασχευαζούσης ἀξίας. ᾿Επεὶ
el IN 2 X e e X ui M cT » FEY
ὅτι σφόδρα αὐτὴν ἐτίμα, xat χωρὶς τῶν ἄλλων αὐτὸ
τοῦτο τὸ δοχοῦν ἐπιτιμητιχῶς εἰρῆσθαι, μάλιστα ἵκα-
by ἐμφῆναι. Τῷ γὰρ δυσχερᾶναι ἔδειξεν ὅτι σφόδ
νὸν ἐμφῆναι. Τῷ γὰρ δυσχερᾶναι ἔδειξεν ὅτι σφόδρα
ὑτὴν δυσωπεῖται. Πῶς δὲ xol τίνι τρόπῳ, τῇ ἑξὴ
αὐτὴν δυσωπεῖται. Πῶς δὲ ρόπῳ, τὴ ἑξῆς
τοῦτο ἐροῦμεν. Ταῦτα οὖν ἐννοῶν, xul ὅταν ἀχούσῃς
γυναικός τινος * λεγούσης" Μακαρία ἣ χοιλία ἣ βαστά-
σασά σε, χαὶ μαστοὶ οὺς ἐθήλασας" εἶτα αὐτοῦ ἀπο-
e D "d
χρινομένου᾽ Μενοῦν γε μαχάριοι οἱ ποιοῦντες τὸ θέ--
c , N bd 0. , ,
λημα τοῦ Πατρός μου" ἀπὸ τῆς αὐτῆς γνώμης χά-

ται pro οἱήσεται. Infra idem cum Codd. cit. τοιαῦτα
sine τά.]
a Alii λαλούσης.

IN JOANNEM HOMIL. XXI. al.

χεῖνα εἰρῆσθαι νόμιζε τὰ ῥήματα. Οὐ γὰρ ἀπωθουμέ-
vou τὴν μητέρα ἣ ἀπόχρισις ἦν, ἀλλὰ δειχκνύντος ὅτι
»M x Jd , » ^ 2 Y /. "
οὐδεν αὐτὴν ὃ τόχος ὥνησεν ἂν, si μὴ σφόδρα ἦν
ἀγαθὴ καὶ πιστή. Εἰ δὲ τὴν Μαρίαν οὐδὲν ὠφελεῖ, χω-
e ^ "m - 3
pic τῆς κατὰ ψυχὴν ἀρετῆς, τὸ γεννηθῆναι map αὖ-
“ Y 7 ὍΣ Ae ΜΞ A E ,
τῆς τὸν Χριστόν" πολλῷ μᾶλλον ἡμᾶς xXv πατέρα,
χἂν daclgoy, χἂν παῖδα ἔχωμεν νυ χαὶ γενναῖον,
αὐτοὶ δὲ πόῤῥω ὦμεν τῆς ἀρετῆς τῆς ἐκείνου, οὐδὲν
τοῦτο ὠφελῆσαι δυνήσεται. ᾿Αδελφὸς γὰρ, φησὶν ὃ Δα-
MEX EJ e
vid, οὐ λυτροῦται, λυτρώσεται ἄνθρωπος; "Ev οὐδενὶ
i! e 3 τα , - 5 , ,
γὰρ ἑτέρῳ, ἀλλ᾽ ἐν μόνοις τοῖς οἰχείοις χατορθώμασι
μετὰ τὴν τοῦ Θεοῦ “χάριν τὰς ἐλπίδας τῆς σωτηρίας
ἔχειν δεῖ. ᾿πεὶ εἰ τοῦτο ἔμελλεν ὠφελήσειν P χαθ᾽ ἑαυτὸ
S: , Hà * Y 5 NA M
τὴν παρθένον, ὠφέλησεν ἂν xaX ᾿Ιουδαίους " ΠΟΤ τς
γὰρ ἣν αὐτῶν χατὰ σάρχα ὃ Χριστὸς, ὠφέλησεν ἂν
Lee! ^ 3; Vv a θ᾽ 02) » ἐν
χαὶ τὴν πόλιν ἐν ἣ ἐτέχθη, ὠφέλησεν ἂν χαὶ τοὺς
ἀδελφούς. Νῦν δὲ xai oi ἀδελφοὶ,
5 5^ E] δ - m , x! , 7
ἠμέλουν, οὐδὲν αὐτοὺς τὸ τῆς συγγενείας ἀξίωμα ὠφέ-
λει, ἀλλὰ μετὰ τοῦ λοιποῦ χατεγινώσχοντο χόσμου"

Jj 1 c €
ως μὲν EXUTUV

1 ^ ef bd , 5
τότε δὲ ἐθαυμάσθησαν, ὅτε ἀπὸ τῆς οἰκείας ἔλαμψαν
Du M » x ,
ἀρετῆς. Ἀλλ᾽ ἢ πόλις xal ἔπεσε xat Erenpotn ,
,
w9iv ἀπὸ τούτου χερδάνασα" xaccoQ φάγησαν δὲ χαὶ
D A
ἀπώλοντο σϑοῦβα ἐλεεινῶς καὶ οἵ χατὰ σάρχα συγγε-
i! ^ , 5 ^
νεῖς, οὐδὲν ἀπὸ τῆς πρὸς αὐτὸν συγγενείας εἰς τὸ σω--
- M M Ἂς, Dd 5 m
θῆναι χερδάναντες, ἐπειδὴ τὴν ἀπὸ τῆς ἀρετῆς προ-
, 5 5 / M Iv E A A ς
στασίαν οὐχ εἰχον. Πάντων δὲ τοῦς: EYES ot
ἀπόστολοι, ἐπειδὴ τὸν ἀληθινὸν xal ζηλωτὸν Hie
-- , “τ
τῆς πρὸς αὐτὸν οἰχειώσεως μετῆλθον τὸν διὰ τῆς ὕπα-
- 2 ^ 3 / c δι, οἱ E
χοῆς. Κἀντεῦθεν οὖν μανθάνομεν, ὅτι πίστεως fjuiv
m Y / i] τὉο
πανταλ οὗ χρεία, xxi βίου λάμποντος xo φαιδροῦ.
"Dom ' cn 4 ^ τ Ἀπ CE ^4
Τοῦτο γὰρ ἡμᾶς μόνον διασῶσαι δυνήσεται. ᾿Επειδὴ
^ - τι bl ,
zat μέχρι πολλοῦ 0i σ ng αὑτοὺ ἐθαυμάζοντο παν-
ταχοῦ,, * οἱ καὶ δεσπόσυνοι ἐλέγοντο" ἀλλ᾽ ὅμως αὖ-
τῶν μὲν οὐδὲ τὰ ὀνόματα ἴσμεν, τῶν δὲ ἀποστόλων
xat ὃ βίος καὶ τὰ ὀνόματα ἄδεται EUR Μὴ τοί-

" ἐπὶ εὐγενείᾳ τῇ κατὰ σάρχα,

,
νυν μέγα φρονῶμεν ;
KA » EJ
ἀλλὰ χἂν υυρίους ἔχωμεν προγόνους θαυμαστοὺς, αὖ-
ὶ Ν [e Ὁ 6 λέ f λ 2 / Θ᾽ κακὸς ἃ
τοὶ σπουδάσωμεν ὑπερθαλέσθαι τὰς ἐχείνων ἀρετὰς,
m / c M
εἰδότες ὅτι οὐδὲν ἀπὸ τῆς ἑτέρων σπουδῆς εἰς τὴν μέλ-
τ à] ^ τῷ ͵7
λουσαν χερδανοῦμεν χρίσιν, ἀλλὰ χαὶ τοῦτο κρίμα
5 cm » /, M
ἔσται σφοδρότερον. Αγαθῶν γὰρ ὄντες πατέρων, xol
" x NO τιον διὰ Nd t
οἴκοθεν ἔχοντες τὸ ὑπόδειγμα, οὐδὲ οὕτω μιμούμεθα
δ e M / ^ NN m
τοὺς διδασκάλους. Ταῦτα δὲ λέγω νῦν, ἐπειδὴ δρῶ
- 7 Ἧ, »
ἐπὶ τὴν πίστιν αὐτοὺς ἄγω-
/ M T1 δ
Lose Χριστιανοὺς, ἐπὶ

“Ἕλληνας πολλοὺς, ὅταν
εν, χαὶ SUB
τοὺς συγγενεῖς χαὶ τοὺς προγόνους καταφεύγοντας χαὶ

τὴν οἰχίαν, χαὶ λέγοντας, πάντες οἵ προσήκοντές μοι

b Quidam Mss. cum Morel. 720^ ἑχυτὸ τὴν παρθένον
ὠφέλησεν. In Savil. et aliis τὴν παρθένον deest.
Cognatos Chrisu. 2ezz2-

x ^
οἱ 441 δεσπόσυνοι ἐλέ ἔγοντο.

b

C

1

--

E

145

tum , nisi admodum proba fidelisque fuisset. Si
porro Marie. nihil proderat quod Christum ge-
nulsset, nis] virtute interiore przdita fuisset ,

multo minus nobis proderit probitatis expertibus

Improbo

si patrem, si fratrem, si filium probum et virtute non prosunt

preditum habeamus , si nos ejus. virtute procul ἢ un

cognati pro-

fuerimus : ait quippe David: Frater non redimit, psa1.48.8.

redimet homo ? In nullo quippe alio, nisi bonis
operibus, post Dei gratiam spes salutis habenda.
Nam si partus ad id profuturus Virgini erat, profu-
turum quoque Judzis erat, quod Christi secun-
dum carnem cognati essent, profuturum item ci-
vitati in qua natus erat, profuturum eiiam fra-
tribus. Atqui dum iéicies illus sui curam non
gererent, nihil a cognationis dignitate juvabantur ,
sed cum reliquo mundo damnati erant : tunc. vero
admirationi habiti sunt, cum per propriam virtutem
effulserunt. Urbs autem et excisa et combusta
est, nihil hine mutuata subsidii : cognati vero illi
secundum carnem, cesi misere perierunt, nihil ex
cognatione ad. salutem lucrati, quia virtutis pa-
trocinio destituti erant. Omnium autem preestantis-
simi claruerunt apostoli, quia verum et expeten-
dum cognationis ejus modum subierunt per obe-
dientiam. Hinc ediscimus,, fide nobis opus esse,
et vita proba virtuteque fulgente. Id enim tantum
nobis salutem parare poterit. Certe cognati ejus

Cosnati

multo tempore admirationi fuerunt ubique , €t Christi De-

Desposyni appellati ; attamen ne nomina quidem
illorum scimus ; apostolorum autem et nomina et
vita ubique celebrantur. Ne itaque de generis no-
bilitate altum sapiamus; sed etiamsi avos et abavos
innumeros claros et illustres proferre possimus,
illorum nos virtutem superare conemur, gnari
nobis in futuro judicio ex aliorum virtute. nihil
lucri fore, imo id nobis gravius judicium paritu-
rum esse. Nam probis orü patribus, domique
exemplum habentes, ne sic quidem doctores imi-
tamur. Hzec nunc dico, quia gentiles multos video,
cum illos ad fidem et Christianismum amplecten-
dum cohortamur, ad cognatos et avos suos confu-
gere ac dicere, Omnes cognati, familiares et. con-
tubernales mei, fideles Christiani sunt. Quid hoc
ad te, miser et imfelix ? Hoc in perniciem tuam
vertitur, quod. nec contubernales reverearis, ut ad
virtutem curras. Rursus alii. quidam fideles uti-

que, sed ignavi, ad virtutem incitati, idipsum ob-

có»ous , sive Dominicos appellatos fuisse refert, Eusebius
ex Africano Hist. Eccl. p. 26 editionis Valesii,
e Savil, ἐπὶ εὐγενεία. Morel. ἐπὶ τῇ συγγενεία.

11.

Sposy ni ap-
pellati,

Osec 12.12.

Joun.8.56.

Psal. 6.6.

I. Tim. 5.

I^,

144 S. CHRYSOST.

tendunt : Pater meus, avus, proavus, pii ac. vir-
tute prodit fuerunt. Sed. hoc ipsum te. maxime

damnabit, quod a talibus ortus, genere tuo indi- ,,;

gna perpetres. Audi quid. propheta Judaeis dicat :
Servivit. Israel in muliere, et in muliere ser-
Patus est ; et Christus, 4Zbraham pater vester
exsultapit ut. videret. diem meum ; et vidit,
et gavisus est. Et ubique virtutem avorum non
ad laudem, sed ad majorem accusationem. profe-
runt. Hac cum sciamus et nos, nihil non agamus,
ut per propria opera salutem consequi possimus,
ne frustra in aliorum gestis spem habentes, tunc
discamus nos deceptos fuisse, cum nobis hac no-
titia nihil proderit. Nam 7n inferno, inquit, quis
confitebitur tibi ? Hic ergo penitentiam agamus,
ut zeterna consequamur bona, qui nos omnes nan-
cisci contingat, gratia et benignitate Domini nostri
Jesu Christi, per quem et cum quo Patri. gloria
et imperium, simulque Spiritui sancto, in. saecula
seculorum. Àmen.

* [ἀμελημένου Savil, et Codd, 705, 706.]
à Quidam Mss. Z»rz;.

τοῦτο γύρ σε χαταχρίνει.

HOMILIA XXII.
Quid mihi et tibi mulier ? Nondum venit
hora mea.

1. Est quidam in concionando labor, quod
Paulus his verbis testatur : Qui bene presunt
presbyteri, duplici honore digni habeantur :
maxime qui laborant in verbo et doctrina.

AL penes vos est hunc laborem vellevem vel gra- D

vem reddere. Nam si dicta respuatis , vel. non
respuentes, operibus non exhibueritis, gravis no-
bis labor erit, quod frustra laboremus ; sin atten-
datis, et duae exsequamini, sudoris hujus ne

* Savil, ἔσται διὰ τὸ πονεῖν. Morel. ἔσται τῷ πονεῖν.

ARCHIEP.

προφήτης τί φησι πρὸς τοὺς "LouSatouc:
τὰ
Ἰσραὴλ ἐν γυναιχὶ, καὶ ἐν qm ἐφυλάξατο - χαὶ

CONSTANTINOP.

Ε M z VAN Y m
Aot SIRE μεν p συνοιχουντ SER πιστοὶ Χριστιανοὶ

τυγχάνουσι. Τί οὖν τοῦτο πρὸς σὲ, ἄθλιε καὶ ταλαί-

πωρε; Τοῦτο γάρ σε μάλιστα ἀπολεῖ, ὅτι οὐδὲ τὸ

πλῆρες τῶν συνοιχούντων αἰδεσθεὶς πρὸς τὴν ἀλήθειαν
Y 5

ἔδραμες. Πάλιν ἄλλοι τινὲς πιστοὶ μὲν ὄντες, βίου δὲ

* "P
ἠμελημένως τυγχάνοντες, παραχαλούμενοι πρὸς ἀρε-
A M 95 Ni κὸν A u / e X

τὴν; τὸ αὐτὸ δὴ τοῦτο προύάλλονται λέγοντες " ὃ πα-
M ^

τὴρ ὃ ἐμὸς, xal 6 πάππος, καὶ ὃ ἐπίπαππος σφόδρα
5. D τι . c

εὐσεθεῖς xa σπουδαῖοι ἐτύγχανον ἅ ὄντες. ᾿Αλλὰ τοῦτο
MN ^ - , c , ka! y

δή σε χαταχρινεῖ μάλιστα, ὅτι τοιούτων ὧν ἔγγονος,
^ ,!»v m *

ἀγάξια τῆς οἰκείας ἔπραξας ῥίζης. Ἄχουσον γὰρ ὃ

᾿Εδούλευσεν

πάλιν ὃ ποθ : A psit, ὃ πατὴρ ὑμῶν ἠγαλλιάσατο
ἵνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τὴν ἐμήν: x«i εἶδε, καὶ ἐχάρη.
Καὶ πανταχοῦ τὰ τῶν προγόνων Mox κυ οὗ
μόνον ἀντ᾽ ἐγχωμίων, ἀλλὰ xol ἀντὶ μείζονος αὐτοῖς
P προσφέρουσι τῆς χατηγορίας. Τ᾽ αὖτ᾽ οὖν εἰδότες, xai
ἡμεῖς ἅπαντα πράττωμεν, ὥστε διὰ τῶν οἰκείων ἔργων
σωθῆναι δυνηθῆναι, ἵνα μὴ μάτην ἑαυτοὺς ταῖς εἷς
ἑτέρους ἀπατήσαντες ἐλπίσι, τότε μάθωμεν ὅτι μά-
τὴν ἠπατήθημεν, ὅτε τῆς γνώσεως ἡμῖν ταύτης ὄφε--
λος οὐδέν.

"Ev γὰρ τῷ ἅδη, φησὶ, τίς ἐξομολογήσεταί

σοι; Οὐκοῦν ἐνταῦθα μετανοήσωμεν, ὥστε τῶν αἴω-
γίων τυχεῖν ἀγαθῶν, ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυ-
- / V / δον J € c 5
γεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν T«-
Ὁ NT E T Ἐν τεῷ N *
σοὺ Χριστοῦ,, OV οὗ xa μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρὶ 7, δόξα xoi
J οὖ M D
τὸ κράτος, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας
ἃ τῶν αἰώνων. "Au.

b Alii προρέρουσι.

OMIAIA x6'.

Τί ἐμοὶ καὶ σοὶ, γύναι; Οὔπω ἥχει ἢ ὥρα μου.

"Eyet μέν τινα πόνον τὸ λέγειν * xa τοῦτο ὁ Παῦλος
δηλῶν ἔλεγεν: Οἱ χαλῶς προεστῶτες πρεσδύτεροι,
διπλῆς τιμῆς ἀξιούσθωσαν - μάλιστα οἱ χοπιῶντες ἐν
λόγῳ xo διδασκαλίᾳ. Ἀλλὰ τὸν μὲν πόνον τοῦτον
ὑμεῖς χύριοι καὶ κοῦφον ποιῆσαι καὶ βαρύν. Ἂν μὲν
γὰρ ἀποπτύητε τὰ λεγόμενα, ἢ μὴ ἀποπτύητε μὲν, ἐν
δὲ τοῖς ἔργοις νὴ δειχνύητε, βαρὺς ὃ χόπος ἡυῖν

c» NN ^ - ES N Ves TO δὲ

ἔσται ὁιὰ τὸ πονεῖν εἰχὴ xat ματὴν ἂν oc προσ-
,ὕ ^ A ὃ A Ὁ Y 3 PN έ , δὲ
ἔχητε, καὶ τὴν διὰ τῶν pvo ἐπίδειξιν παρέχητε; οὐδὲ

IN JOANNEM HOMIL. XXII. al. xxi.

αἴσθησιν ληψόμεθα τῶν ἱδρώτων" ὃ γὰρ ἀπὸ τῶν mó-
es /
νων τιχτόιμενος καρπὸς οὐκ ἀφήσει φαίνεσθαι τοῦ πο-
vou τὸ σφοδρόν. “Ὥστε ci “ βούλεσθε ἡμῖν τὴν προθυ-
͵ ^ - M A , ^N ^ L /
μίαν διεγεῖραι, xot μὴ σόέσαι, μιηδὲ ἀσθενεστέραν
e ,ὔ » Ὁ» ^ E er
ποιῆσαι, δείξατε ἡμῖν, παρακαλῶ, τὸν καρπὸν, ἵνα
χομῶντα δρῶντες τὰ λήϊα, xal ἡμεῖς ταῖς τῆς εὐ-
θηνίας ἐλπίσι τρεφόμενοι, χαὶ τὸν πλοῦτον “ἡμῶν
E] , [ΩΣ , / - ὃ
ἀναλογιζόμενοι, μὴ ναρχῶμεν ἐμπορευόμενοι τὴν
Y H 5^ ' Y Su
χαλὴν ταύτην πραγματείαν. Οὐδὲ γὰρ μιχρὸν ἥμῖν
j^ Y Y *
x«i τήμερον πρόχειται ζήτημα. Τῆς γὰρ μητρὸς
-—5 -ς- 5 7, » E] EA € NT. ,
xou Ἰησοῦ εἰπούσης, ὅτι Οἶνον οὖχ ἔχουσιν, ὃ Χριστός
"cp o2, Y Y , E g. fc 4
φησι, Τί ἐμοὶ xo σοὶ, γύναι; Οὐπὼ ἥχει "ἢ ὥρα
μου * χαὶ τοῦτο εἰπὼν, ἔπραξεν ὅπερ εἰπεν ἣ μήτηρ.
rp" c MY D , , ἔλ , , 5 ,
Τοῦτο δὲ τοῦ προτέρου οὐκ ἔλαττόν ἐστιν εἰς ζητή-
NJ 3,-X uy cC / ' Y
σεως λόγον. Αὐτὸν οὖν τοῦτον παραχαλέσαντες τὸν τὸ
θαῦμα ἐργασάμενον, “οὕτως ἔλθωμεν ἐπὶ τὴν λύτιν.
Οὐ γὰρ ἐνταῦθα τοῦτο μόνον εἴρηται, ἀλλὰ χαὶ προϊὼν
e iu n i ? e

€

, ^ M 55
ὃ αὐτὸς φαίνεται εὐαγγελιστὴς λέγων, οὐχ ἠδύναντο
3X / σ y [24 [7/4 E τ x 7
αὐτὸν πιάσαι, "Oct οὔπω ἥχει 4, ὥρα αὐτοῦ * χαὶ πά-
D. ^ $5 «ὦ ἃ "» *
λιν" Οὐδεὶς ἐπέδαλεν ἐπ᾽ αὐτὸν τὰς χεῖρας, ὅτι οὕπω
^ D 7 - Á
ἐληλύθει ἣ ὥρα αὐτοῦ " καὶ πάλιν * ᾿Ελήλυθεν 4 ὥρα"
Nr d ERO αν No c PES
δοξυσόν cou P τὸν Υἱόν. Γαῦτα πάντα OV ὅλου τοὺ εὐ-
2 , - D , p D ,
αγγελίου εἰρημένα ἐνταῦθα συνήγαγον, ἵνα πᾶσι μίαν
2 / M / τ] 3-3 ..6 nOD ;
ἐπαγάγω τὴν λύσιν. Τίς ποτ᾽ οὖν ἐστιν τῶν λεγομέ-
c , 2 up D € N € ,
νων ἣ λύσις; Οὐχ ἀνάγχη καιρῶν ὃ Χριστὸς ὑποχεί-
“λ΄ / y [4
μενος, οὐδὲ ὥρας παρατηρήσει, ἔλεγεν, Οὔπω ἥχει ἡ

cj D A Dod m ΩΣ
ὥρα μου" (πῶς γὰρ ὃ τῶν καιρῶν ποιητὴς xoi τῶν E

M c , , ΔῊΝ M c
χρόνων xa τῶν αἰώνων δημιουργός ; )* “ ἀλλὰ διὰ τῶν
u D ^oc J,

οὕτως εἰρημένων τοῦτο δηλῶσαι βούλεται, ὅτι πάντα

M m D , /I* ec

μετὰ χαιροῦ τοῦ προσήχοντος ἐργάζεται, οὐχ διλοῦ

dà , ed M J , Y » H

πᾶντα ποιῶν * ἐπεὶ σὐγχυσίς τις ἔμελλεν ἔσεσθαι χαὶ
9 - b M - // -

ἀταξία ἐντεῦθεν, εἰ μὴ τοῖς προσήκουσι χαιροῖς £xa-

5^ ,

στον ἐδημιουργξ!;
e , M H NL NEA M ^

ἀνάστασιν, καὶ κρίσιν, Σκχόπε!: δέ" ἔδει γε-

cC ! »y M
ἀλλ᾽ διιοῦ πάντα ἔφυρε, xot γέν-
X
νησιν, χαὶ
L M / ZEB LE — om N * »
νέσθαι τὴν χτίσιν, ἀλλ᾽ oUy δμιοῦ πᾶσαν * χαὶ τὸν ἄν-
M M bd co
θρωπον δὲ μετὰ τῆς γυναιχὸς, ἀλλ᾽ οὐδὲ τούτους ὁμοῦ.
ΜΕΝ / ^ m M / Ld z ,
ἔδει θανάτῳ χαταδιχασθῆναι τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων,
M / ΄ N
xo τὴν ἀνάστασιν γενέσθαι, ἀλλὰ πολὺ τὸ μέσον Exa-
ΩΣ --- / c
τέρων. ᾿Εχρῆν δοθῆναι τὸν νόμον, ἄλλ᾽ οὐχ ὁμοῦ καὶ
M , - -
τὴν χάριν, ἀλλ᾽ ἕχαστα καιροῖς τοῖς προσήκουσιν oL-
- , , € ^ € , D ^
χονομεῖσθαι. Οὐ τοίνυν ὃ Χριστὸς ὑπέχειτο τῇ τῶν
e ^ x - - / -
χαιρῶν “ἀνάγχη, ὃς καὶ τοῖς καιροῖς μάλιστα τάξιν
M D
ἐπέθηκεν, ἐπεὶ καὶ ποιητὴς αὐτῶν ἐστιν. Ἀλλ᾽ Ἰωαν-

*" Morel, βούλεσθῆς τὴν ἐνοῦσαν ἡμῖν προθυμίαν μὴ σϑέται.

* Savil. ὑμῶν, minus recte.

f Savil. ἡ ὥρα μου᾽ xxi τοῦτο εἰπὼν ἔπραξεν. Morel.
variat. [Paulo ante φησι Savil. et Codd. cit. Legebatur
in Montf, εἰπών. ἶ

a Savil. οὕτω

χατίωμεν εἰς λύσιν. Paulo post Savil.
ἀλλὰ καὶ ἀλλαχοῦ. φησὶ γὰρ ὁ εὐαγγελιστὴς ὅτι οὐκ ἠδύναντο.
b Savil. τὸν υἱόν. τί οὖν ἐστι τὸ cip. Mic longe variant

Sail. et Morel,, sed in verbis tantum. Morelli series

145

sensum quidem percipiemus : fructus enim labore
partus non sinet: laborem. gravem videri. Itaque
si vultis studium nostrum excitare, non exstin-
guere vel minuere, fructum, queso, exhibete no-
bis, ut lzetas segetes videntes, spe rei bene gerendze
fulti et divitias nostras computantes , ne torpea-
mus in hac tam fausta negotiatione. Neque enim
E parva nobis hodie proponitur quzsüo. Matre
namque Jesu dicente, inum non habent; cum
respondisset Christus, Quid mihi et. tibi est,
mulier ? Nondum venit hora mea; cum 1d ,
inquam, respondisset, quod volebat mater effecit.
Ilzec non minor priore quaestio est. Illo igitur in-
126 vocato qui hoc miraculum operatus est, sic ad
x solutionem properemus. Non hie solum autem
hoe dictum occurrit; ipse namque evangelista in
sequentibus dicit, Non potuerunt eum apprehen-

dere, Quia nondum venerat hora ejus : et 3te-.

rum, JVemo misit in illum manus, quia non-
dum venerat hora ejus : ac rursum, enit ho-
ra: glorifica Filium tuum. Hac omnia per to-
tum Evangelium dicta hic collegi, ut unam omni-
bus solutionem afferam. Quaenam est illa solutio?
Non temporum necessitati subjectus erat Christus,
neque horas observans dicebat, /Vondum. wenit
hora mea : (an id observaret temporum Opifex,
annorum et scculorum Creator? ) verum per
hzc dicta hoc vult significare, se omnia congruen-
ti tempore operari, nec. simul facere ne hinc re-
rum ordo tarbaretur, si non opportuno tempore
singula ederet, sed omnia simul misceret, gene-
raiionem, resurrectionem, judicium. Hic animum
adhibe : oportuit creaturam facere, sed non
omnem simul ; hominem et mulierem, sed non
una ambos. Oportuit morie damnari humanum
genus, et resurrectionem fiezi; sed multum inter
utrumque intervallum erat. Oportuit dari legem,
sed non simul gratiam : verum singula suis tem-
€ poribus dispensanda. Non suberat ergo Christus

temporum necessita , ut qui temporibus suum

ordinem assignavisset, eorum nempe creator. Sed

Joannes hic Christum dicentem inducit, Vondum

venit hora mea, ostendens ipsum nondum notum

clarior videtur.

e Savil. ἀλλὰ τί ποτέ ἐστιν ὅπερ ἠνίξατο ; τοῦτο δηλῶσαι.
Paulo post Savil. ἀταξία γίνε-
σθαι. eL moOX χαιροῖς πάντα.

e Hic multa deerant in Morel, qui ex Savilio sup-
plentur. Paulo post Savil, ἀνάγχη, ἀλλὰ τοῖς χαιροῖς [αὐ -

15s] καὶ τάξιν. Et mox αὐτῶν αὐτός ἐστίν. διὸ χαὶ ἐν

4 Morel. ταῦτα ποιῶν.

τυῦθα

Y

2750)

€

Joan.8.20.

Ibid. 7.30.
Ibid. 17. t.

oan.7.v.5.

Matth. 15.
26.

Ibid. v. 24.

S. JOANNIS CHRYSOST.

146

fuisse multis, neque totum discipulorum chorum
habuisse ; sed Andreas eum sequebatur cum Phi-
lippo , nullusque alius : imo vero neque hi omnes
ipsum uti par erat cognoscebant, neque mater ipsa,
neque fratres. Nam. post multa edita miracula de
fratribus dicit evangelista, JVeque fratres ejus
credebant in eum. Sed neque illi qui nuptiis
aderant , ipsum noverant : alioquin enim accessis-
sent , et in necessitate rogassent illum. Ideo ait ,
JVondum ^venit hora mea. Nondum notus sum
prassentibus , sed neque sciunt illi vinum deficere.
Sine, donec id sentiant. Neque enim hac me a te
audire oportuit. Mater quippe es, et miraculum
reddis suspectum. Oportebat illos indigentes ac-
cedere et precari ; non quod ea re opus habeam ,
sed ut ipsi cum magno consensu miraculum ge-
stum. acciperent. Nam qui se in necessitate con-
situtum novit , cum petita consequitur, magnam
habet gratiam ; qui vero necessitatem nondum ad-
verüt, neque beneficii clare sensum recipiet. Et
cur, inquies, postquam dixerat, /Vondum venit
hora mea, et recusaverat, id quod mater dixerat 45;
effecit? Ut contradicentibus, et putantibus ipsum ^
horz subjectum esse, demonstraretur ipsum non
esse horz et tempori subditum. Nam si subditus
horz fuisset, quomodo congruente nondum adve-
niente hora id opus peregisset? Ad hzc in matris
honorem id fecit , ne omnino ipsi repugnare vide-
retur , ne ex imbecillitate id facere videretur , ne
tanto adstante ccetu matrem pudore afficeret: nam
ministros ipsi obtulerat. Siquidem postquam Cha-
nancee dixerat, /Von est bonum sumere panem
filiorum, et dare canibus, dedit tamen postea ,
ejus assiduitate permotus. Atqui etiam dixerat ,
IVon sum. missus nisi ad oves que perierunt do-
mus Israel ; postquam tamen hac dixerat, filiam P
ejus liberavit.

E

2. His discimus, nos etsi indignos, assiduitate
tamen nos sepe dignos reddere qui accipiamus.
Idcirco mater et exspectavit, et sapienter mini-
stros admovit, ut a pluribus rogaretur. Ideo addi-
dit : 5. Quodcumque dixerit vobis facite. Nove-
rat enim ipsum non ex imbecillitate renuisse, sed
quod. fastum fugeret, nolletque se ad miraculum
patrandum statim projicere; ideoque ministros ad-

€ Morel. μετ᾽ αὐτοῦ... δὲ οὐδαμῶς οὐδὲ εἷς. [μετ΄ αὐτόν
Savil. ]
8. Morel. χαταστάντες. ὃ οὖν λέγει διὰ τοῦ οὕπω. [Mox

Savil. et Codd. 705,706 τουτέστι οὐδέπω.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

νης ἐνταῦθα τὸ, Οὔπω ἥχει ἣ ὥρα μου, εἰσάγει τὸν
Χριστὸν λέγοντα, δεικνὺς ὅτι οὔπω δῆλος ἦν τοῖς πολ-
λοῖς, καὶ ὅτι οὐδὲ τῶν μαθητῶν τὸν χορὸν πάντα ci-
γεν, ἀλλ᾽ ᾿Ανδρέας αὐτῷ ἠκολούθει xoi ἶ μετ᾽ αὐτοῦ
Φίλιππος, ἄλλος δὲ οὐδείς: μᾶλλον δὲ οὐδὲ οὗτοι πάν-
τες ὡς ἐχρὴν αὐτὸν ἐγίγνωσχον, οὐδὲ ἢ μήτηρ, οὐδὲ
οἵ ἀδελφοί, Μετὰ γὰρ τὰ πολλὰ θαύματα τοῦτο περὶ
τῶν ἀδελφῶν ἔφησεν ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι Οὐδὲ oi
ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς αὐτόν. Ἂλλ᾽ οὐδὲ οἵ ἐν τῷ
γάμῳ αὐτὸν ἤδεισαν - 7, γὰρ ἂν αὐτοὶ προσῆλθον χαὶ
παρεκάλεσαν, ἐν χρείᾳ 8 χαταστάντες. Διὰ τοῦτό vu
σιν" Οὔπω ἥχει ἣ ὥρα cr Οὐδέπω γνώριμός εἶμι
τοῖς ΠΑροΏ δια ἀλλ᾽ οὐδὲ ἴσασιν ὅτι ὑστέρησεν ὃ οἶνος.
ἜἝασον αὐτοὺς αἰσθέσθαι τοῦτοπρῶτον. Οὐδὲ γὰρ παρὰ
σοὺ ταῦτά με ἀχούειν ἐχρῆν. Μήξηρ γὰρ εἶ, καὶ τὸ
θαῦμα ὕποπτον ποιεῖς. ᾿Πχρὴν δὲ τοὺς eren προσ-
ελθεῖν, χαὶ δεηθῆναι, οὖχκ ἐπειδὴ τούτου χρήζω, ἀλλ᾽
ἵνα αὐτοὶ τὸ γινόμενον μετὰ πολλὴς δέξωνται τῆς
συγχαταθέσεως. Ὃ μὲν γὰρ εἰδὼς ὅτι ἐν χρείᾳ καθέ-
στηχεν, ἐπειδὰν " τύχη ὥνπερ αἰτεῖ, πολλὴν ἔχει τὴν
χάριν: ὃ δὲ τῆς χρείας μὴ λαδὼν αἴσθησιν, οὐδὲ τῆς
εὐεργεσίας σαφὴ xo τρανὴν αἴσθησιν λήψεται. Καὶ
τίνος, φησὶν, ἕνεχεν εἰπὼν, Οὔπω ἥκει ἣ ὥρα, μου!,
χαὶ Ἐλραιχηδαμξγθες ἔπραξεν ὅπερ εἶπεν ἡ μήτηρ;
Μάλιστα μὲν, ὥστε χαὶ τοῖς ἀντιλέγουσι, xol ὥρᾳ
αὐτὸν ὑποχεῖσθαι νομίζουσιν, ἱκανὴν γενέσθαι ἀπόδει--
ξιν τοῦ μὴ ὑποχεῖσθαι αὐτὸν ὥρᾳ. Εἰ γὰρ ὑπέχειτο,
πὼς ἂν τῆς προσηχούσης ὥρας μὴ παραγενομένης
ἔπραξεν ἂν ὅπερ ἔπραξεν; "Emswra δὲ χαὶ τιμῶν τὴν
μητέρα, ἵνα μὴ ὃ δίασεαντος ἀντιλέγειν E δόξη, ἵνα
μὴ ἀσθενείας λάδη δόξαν, ἵνα μὴ αἰσχύνη τὴν τεκοῦσαν,
παρόντων τοσούτων * xol γὰρ προσήγαγεν αὐτῷ τοὺς
διαχόνους. "Eme χαὶ τῇ Χαναναίᾳ λέγων, Οὐχ ἔστι
χαλὸν λαῤεῖν τὸν ἄρτον. τῶν obs xoi δοῦναι τοῖς
xuinplacqad
αὐτῆς αἰδεσθείς. Koc. γε μετ᾽ ἐκείνου καὶ τοῦτο εἰ-
πεν, ὅτι Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ
ἀπολωλότα οἴκου ᾿Ισραήλ᾽ ἀλλ᾽ ὅμως xol ταῦτα εἰ-

ἔδωχε μετὰ τὸ εἰπεῖν, τὴν προσεδρείαν
πρόδατα τὰ

οἷ / e ,
πὼν, ἐθεράπευσε τὸ θυγάτριον τῆς γυναιχός.
m E) ^ * x
᾿Ἐντεῦθεν μανθάνομεν, ὅτι κἂν ἀνάξιοι ὦμεν, πολ-
A “ τῷ , Y τῷ
Adxig τῇ προσεδρείᾳ ποιοῦμεν ἀξίους ἑαυτοὺς τοῦ
» τ X
A«Geiv. Διὰ τοῦτο καὶ ἣ μήτηρ καὶ παρέμενε, xal
m m , M]
ὑσοφῶς τοὺς διακόνους προσῆγεν, ὥστε παρὰ πλειόνων
εὖ D ,
γενέσθαι τὴν αἴτησιν. Διὰ τοῦτο καὶ προσέθηχε τὸ,
- , » ' , 5
"O τι ἂν λέγη ὑμῖν, ποιήσατε. Most γὰρ ὅτι οὐκ ἀσθε--
, 4 , y A ^ 5. 7 i
velag ἣ παραίτησις ἦν, ἀλλὰ τοῦ ἀχομπάστου, xa
Ἂν E / S M δε
τοῦ μὴ δόξαι ἁπλῶς ἐπιῤῥίπτειν ἑαυτὸν τῷ θαύ-
h Savil. τύχη τῆς βοηθείας.
a [ta Morel. οἱ mox μετ᾽
τὸν... ἐχεῖνον.
b σηρῶς Morel. sz26e

ἐχείνου, Savil. ἔδωχε τὸν ἄρ-
μετ᾽

Sail.

ΙΝ JOANNEM HOMIL. XXII. al; xxi.

V , EU ki MN. 2. er
ματι" “διὸ καὶ τοὺς διακόνους προσῆγεν. Ἦσαν ὃε exei
[. A bi m
ὑδρίαι λίθιναι κείμεναι ἐξ χατὰ τὸν καθαρισμὸν τῶν
- , Vu ΝΑΙΙΆ Ln ee L
ἸΙουδαίων, χωροῦσαι ἀνὰ μετρητὰς δύο ἢ τρεῖς. Λέγει
" e H "UN -
αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς: ἐμπλήσατε τὰς ὑδρίας ὕδατος. Καὶ
5» E 5» NS P
ἐνέπλησαν ἕως ἄνω. Οὐχ ἁπλῶς εἶπεν, Κατὰ τὸν x
D J E. ed
θαρισμὸν τῶν ᾿Ιουδαίων, ἀλλ᾽ ἵνα μή τινες τῶν
b! “ὦ 2 , T
ἀπίστων ὑποπτεύσωσιν, ὅτι τρυγὸς ἔνδον ἀπομεινάσης,
- T . 7 2
εἶτα τοῦ ὕδατος ἐπιθληθέντος χαὶ χραθέντος, οἶνος
cuam Nue AN
λεπτότατος γέγονε. Διὰ τοῦτό φησι, Κατὰ τὸν χαθα-
es : NN , ^, PN A
ρισμὸν τῶν ᾿Ιουδαίων, δειχνὺς ὅτι οὐδέποτε ἐχεῖνα
y n s ior Y ἢ Ἔ 2s ' E Nf
οἴνου γέγονε δοχεῖα τὰ σχεύη. ᾿Επειδὴ γὰρ ἄνυδρός
5 eÓ ,
ἐστιν ἣ Παλαιστίνη, xoi οὐκ ἦν πολλαχοῦ χρήνας
M * [DN 2 , 2. i. €wN 7 Ef t lr
καὶ πηγὰς εὑρίσχειν, ἐπλήρουν ἀεὶ τὰς ὑδρίας ὕδατος,
M y 5» , A
ὥστε μὴ τρέχειν εἰς ποταμοὺς; εἴποτε ἀκάθαρτοι γέ-

νοιντο, ἀλλ᾽ ἐγγύθεν ἔχειν τοῦ καθαρσίου

/;
τὸν τρόπον.
A , , M ^ J 5, 5 A - EE. -
Καὶ τί δήποτε πρὶν ἢ γεμίσαι οὐκ ἐποίησε τὸ σημεῖον,

Ρ -- 3 dg / er^
ὃ πολλῷ θαυμαστότερον ἦν; “ἕτερον γάρ ἐστιν ὕλην
^ M 9... ὃ
ὑποχειμένην εἰς ποιότητα μεταύαλεῖν, xat αὐτὴν
* m— , a
τὴν οὐσίαν ἐξ οὐκ ὄντων ποιῆσαι" θαυμαστότερον ὑὲν
γὰρ ἐχεῖνο. Ἀλλ᾽ οὐχ οὕτως ἂν ἔδοξεν εἶναι πιστὸν
- - cC e , - /,
τοῖς πολλοῖς. Διὰ τοῦτο γοῦν mco) acte τῶν θαυμάτων
E ^ [4 ^N. 5
περιχόπτει τὸ μέγεθος ἑχὼν, ὥστε εὐπαράδεχτον μᾶλ-
΄, M , c ^ 25 M V ΩΝ
λον γενέσθαι. Καὶ τίνος ἕνεχεν, φησὶν͵, οὐχὶ τὸ ὕδωρ
EX E ὶ / ^ 3 FAST 22 CS
αὐτὸς παρήγαγε; καὶ τότε τὸν οἶνον ἔδειξεν, ἀλλὰ τοῖς
ς M 7 ς N
διακόνοις ἐχέλευσε ; Διὰ τὴν αὐτὴν πάλιν αἰτίαν, χαὶ
, -Ὁ / NS Ὁ 4
ἵνα αὐτοὺς μάρτυρας ἔχη τοῦ γινομένου τοὺς ἀντλή-
^ LEN de Y * ,
σαντας, χαὶ ὅτι οὐδεμία φαντασία ἦν τὸ τελούμενον.
- , b.
Ei γὰρ ἔμελλόν τινες ἀναισχυντεῖν, ἠδύναντο πρὸς αὖ-

/ - V oC δ.
τοὺς λέγειν οἵ διαχονησάμενοι, ἡμεῖς τὸ δῶρ ἠντλη- 5

- /, M ' M mud
σαμεν". Πρὸς δὲ τοῖς εἰρημένοις καὶ τὰ κατὰ τῆς Ex-
,ὔ E] H bI 5 / CE LXUNY ,
χλησίας ἀναφυόμενα δόγματα ἀνατρέπει. ᾿πειδὴ γάρ
- / b , EV.
εἰσί τινες οἱ τοῦ χόσμου δημιουργὸν ἕτερον elvat φασι,
^ Y τ᾿ ΡῚ e »y A ἐδ L4 κι 2A £ / Ἂς
χαὶ οὐκ αὐτοῦ ἔργα τὰ δρώμενα, ἀλλ᾽ ἑτέρου τινὸς
τω , / M ,
ἐναντίου θεοῦ xai τούτων ἐπιστομίζων τὴν μανίαν,
er M -— ὦ , m ,ὔ
οὕτω τὰ πλείονα ἃ ποιεῖ τῶν θαυμάτων ἐχ τῶν ὑποχειιλέ-
E c 33 1 3 , e 5 Noi ς. ὦ E]
νων οὐσιῶν. Ei γὰρ ἐναντίος ὃ δημιουργὸς ἦν αὐτῷ, 00x.
^ - , , 5 , M A τ ? , ^
ἂν τοῖς ἀλλοτρίοις ἐχρήσατο πρὸς τὴν τῆς οἰχείας δυ--
, 3 δα, ὧν τον Ψ ^ ^ e Φν. δε. "
νάμεως ἐπίδειξιν. Νῦν μέντοι δειχνὺς, ὅτι αὖτός ἐστιν
5 - J^ , M bt
ὃ ἐν ταῖς du méAotG τὸ ὕδωρ μεταδάλλων, καὶ τὸν ϑετὸν
NM DJ L 5» 5 , e E] . “νιν
διὰ τῆς ῥίζης εἰς οἶνον τρέπων , ὅπερ ἐν τῷ φυτῷ διὰ
λλοῦ χρόνου γίνεται, τοῦτο ἀθρόον ἐν τῷ "rau. εἰργά-
πολλοῦ χρόνου γίνεται, τοῦτο dÜoooy ἐν τῷ γάμῳ εἶργ
* , ͵ὔ
σατο. ᾿Κπειδὴ δὲ ἐγέμισαν τὰς ὑδρίας, φησὶν, ᾿Αντλή-
ετε τῷ ἀρχιτριχλίνῳ. Καὶ ἤνεγχαν
ρετε τῷ ἄρχιτρ ». Καὶ ἤνεγχαν.

e

» , 4 « ᾿
ὃ ἀρχιτρίκλινος τὸ ὕδωρ οἶνον γεγενη-
h

/ 3 τὰ / 5 , € NV S Y^
μένον, xa οὐχ Ὥδει πόθεν ἐστίν" οἵ δὲ διάχονοι ἤδει-

ς« 5 ζ΄ Δ. - ^
σὰν Ot ἠντληχότες το υφὼρ ; φώνει τον

* Morel. διὸ χαὶ τὴν ὑπαχοὴν ἀναβάλλεται.
* [zzi omissum in Savil. et Codd. 705, 706.]
** [Addunt Sasil. et. Codd, cit, ἡμεῖς τὰς ὑδρίας ἐνε-

πλήσαμεν».]

a Morel. zo. Savil. ποιξῖται. Sed. omnes Mss, zo:

147

C duxit. 6. Erant autem ibi lapidee hydrie sex
posite secundum purificationem Judeorum,
capientes singule metretas binas vel ternas.
T. Dixit eis Jesus : Implete hydrias aqua. Et
impleverunt eas usque ad summum. Non sine
causa dixit, Secundum. purificationem. Judeo-
rum; sed ne quis fortassis infidelium suspicari
posset fce intus remanente, infusa deinde et ad-
mixta aqua vinum tenuissimum evasisse; ideo ait,
Secundum purificationem Judeorum, osten-
dens in vasis illis numquam servatum fuisse vi-
num. Nam cum Palestina aque penuria laboret,
rarique sint ibi fontes et aquarum scaturigines,
semper hydrias aqua implebant, ne si quando im-
mundi fierent, ad flumina currere cogerentur, sed
ad manum sese purgandi modum haberent. Cur
autem. signum non edidit antequam ill imple-
rentur, quod longe mirabilius fuisset? Aliud enim
est subjectam materiam inaliam qualitatem mu-
tare, aliud ipsam substantiam antea non exsisten-
tem creare; hoc enim longe mirabilius est. Sed
res non ita credibilis multis visa fuisset. Ideoque
miraculorum magnitudinem szpe libenter minuit,
at facilius illa credantur. Et cur, inquies, non ipse
aquam produxit, ut tunc in vinum converteret,
sed id ministros facere jussit? Eadem rursum de
causa, et ut ipsos, qui hauserant, rei testes habe-
ret, nec id prastigias esse putaretur. Nam 51 qui
ausi essentid impudenter negare, poterant ministri
A dicere, Nos aquam hausimus. Ad hzc vero do-
gmata contra Ecclesiam suborta evertit. Quia
enim quidam alium esse mundi creatorem dicunt,
operaque visibilia non ejus esse, sed alterins dei
ipsi contrarii; ut eorum insaniam, reprimat , ita
inulta miracula edit ex subjectis substantiis. Nam
si creator 1051 contrarius esset, non alienis uteretur
ad potentiam suam demonstrandam. Nunc igitur
ostendens, se eumdem ipsum esse, qui aquam in
vineis mutat, et pluviam per radicem in vinum
convertit, id quod in ipsa planta longiori tempore
facit, id repente in nuptiis operatus est. Postquam
autem implessent hydrias, ait : 8. Zaurite nunc,
et ferte architriclino. Et tulerunt. 9. Ut au-
tem. gustavit architriclinus aquam vinum fa-
ctam, et nesciebat unde esset ; ministri au-
tem. sciebant, qui hauserant aquam: vocat
sponsum architriclinus, 10. et dicit ei : Omnis

habent, Videturque Savilius ποιεῖται. posuisse, quia
apud alios scriptores longe usitatior est hec forma pas-
siva in activo sensu posita. Verum hoc frequens est
apad Chrysostomum.

Manichmo-
rum error.

148 $. JOANNIS CHRYSOST.
homo primum bonum vinum ponit, et cum in-
ebriati fuerint, tunc id quod deterius est. Tu
servasti bonum vinum. usque adhuc. Hic rur-
sum quidam cavillantur dicentes, ebriosorum cc-
tum fuisse, hebetem gustantium sensum, qui rem
non possent capere, nec judicium ferre, 1ta ut ne-
scirent an. vinum an aqua id esset : nam quod
ebrii essent, ipse architriclinus declaravit. Ridicu-
lum plane illud est: verum hanc illorum suspi-
cionem jam sustulit evangelista. Non enim convi-
vas ait de re illa sententiam tulisse, sed architri-
clinum, qui sobrius adhue nihil gustaverat. Scitis
quippe omnes, quibus conviviorum cura commit-
titur esse omnium maxime sobrios, unam hanc
curam habentes, ut cum recto ordine omnia dispo-
nantur, Ideoque sensum illum vigilem et sobrium
ad rei gest: testimonium evocavit. Non enim
dixit, Infundite convivis vinum, sed, Ferte ar-
chitriclino. Ut autem gustavit architriclinus
aquam vinum factam, et nesciebat unde esset;
ministri autem. sciebant : vocat sponsum ar-
chitriclinus. Cur non ministros alloquitur? sic
enim miraculum revelatum esset. Quia ne ipse
quidem Jesus quod factum fuerat revelavit, sed
sensim paulatimque volebat vim miraculorum in
notitiam venire. Si vero tunc declaratum fuisset,
non fides habenda erat ministris narrantibus; sed
insanire putati fuissent, cum homini, qui opinione
multorum e vulgo erat, talia adscriberent. Tpsi
quidem experientia rem. clare noverant; neque
poterant suis manibus fidem negare; non tamen
idonei erapt ut aliis fidem facerent. Ideo non omni-
bus revelavit; sed ei qui maxime posset id. per-

spicere, clariorem rei notitiam in posterum) reser- A στεῖν " ἑτέρους δὲ

vans. Nam post alia conspicua signa, hoc etiam

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

C

D

E

129

credibile futurum erat. Quando enim filium re- ἢ

guli postea curavit, per ea qua tunc dicit evange-
lista indicat hoc etiam manifestius fuisse. Ideo
enim maxime regulus ipsum vocavit, quia signi
istius gnarus erat, ut dixi. Quod declarans Joan-
nes dicebat : enit Jesus in Cana Galilec, ubi
fecit aquam. vinum : neque modo vinum, sed

vinum optimum.

»
5. Talia sunt Christi miracula, qua res natu-
rales praestantia longe superent. Sic et in aliis quo-

b Morel. | et God. 705] ἐπισχήπτουσι.
€ [ πάντες abest in Savil. et Codd. cit.)
4 Morel. olvoyoZ a2:

χιτρίκλινος, xai λέγει αὐτῷ: πὰς ἄνθρωπος TECHN
τὸν καλὸν οἶνον τίθησι, χαὶ dc μεθυσθῶσι, τότε τὸν
ἐλάσσω. Σὺ τετήρηκας τὸν καλὸν οἶνον ἕως ἄρτι. Πά-
λιν ἐνταῦθά τινες" ἐπισχώπτουσι λέγοντες, οὕτω με-

/ b e-
θυόντων ἀνθρώπων ὃ σύλλογος ἦν, καὶ ἣ αἴσθησις τῶν
χρινόντων διεφθαρμένη , χαὶ οὐχ ἱκανὴ ἀντιλαδέσθα:
τῶν γινομένων, οὐδὲ € τοῖς πραττομένοις; ἼΝ
μὴδε εἰδέναι idu ὕδωρ ἢ οἶνος τὸ ἬΝ αν àv
ὅτι γὰρ ἐμέθυον, αὐτὸς ὃ ἀρχιτρίκλινος ἔδειξε OV ὧν
εἶπεν. Μάλιστα μὲν καὶ τοῦτο γελοῖον" πλὴν ἀλλὰ καὶ
ταύτην αὐτῶν ἐξέκοψε τὴν ὑποψίαν ὃ εὐαγγελιστής.
Οὐ γὰρ τοὺς δαιτυμόνας elvat φησι τοὺς ψηφιζομένους
περὶ τοῦ γενομένου, ἀλλὰ τὸν ἀρχιτρίκλινον τὸν νή-
P MERO TER L y A .
φοντα xo οὐδενὸς οὐδέπρ" γεγευμένον. Ἴστε γὰρ δήπου
τοῦτο“ πάντες, ὅτι μάλιστα πάντων οἵ τὴν διαχονίαν
τῶν τοιούτων ἐμπεπιστευμένοι δείπνων, οὗτοι μάλι-
στά εἶσιν οἱ νήφοντες, ἕν ἔργον ἔχοντες, τὸ ἐν χόσμῳ

b à £g Arm ^ 0£ Δ ὰ D ἊΝ /
xo ἐν τάξει πάντα διατιθέναι. Διὰ τοῦτο τὴν νήφου--
σαν αἴσθησιν ταύτην εἰς μαρτυρίαν τῶν γινομένων,
Jf , N 5 di ay mr E -. 5 /
ἐχάλεσεν. Οὐ γὰρ εἰπεν “ οἰνοχοήσατε τοῖς ES
νοις, ἀλλὰ, "dues τῷ ἀρχιτριχλίνῳ. ὩὭς δὲ ἐγεύσατο
ὃ ἀρχιτρίχλινος τὸ ὕδωρ οἶνον γεγενημένον, χαὶ οὐχ
ἤδει πόθεν ἐστίν: οἵ δὲ διάχονοι ἤδεισαν: φωνεῖ τὸν
; / 2 , CRM /. cr N
νυμφίον ὃ ἀρχιτρίκλινος. Καὶ τίνος ἕνεχεν μὴ τοὺς

u N τ
διακόνους ἐφώνησεν ; οὕτω γὰρ ἂν xol τὸ θαῦμα ἐξε--
χαλύφθη. Ὅτι οὐδὲ αὐτὸς 6 ᾿[ησοῦς ἐξεκάλυπτε τὸ
γεγονὸς, ἀλλ᾽ ἠρέμα καὶ χατὰ μικρὸν ἐδούλετο “ γνω-
- E / A A Ei δ 5 ,

ρισθῆναι τῶν σημείων τὴν δύναμιν. Εἰ μὲν οὖν τότε
357 , ^ ^ / e / o A
ἠλέγχθη, οὐκ ἂν διηγούμενοι οἱ διάχονοι ταῦτα ἂν
ἐπιστεύθησαν: ἀλλ᾽ ἔδοξαν ἂν μαίνεσθαι, ἀνθρώπῳ
ψιλῷ τοῖς πολλοῖς εἶναι δοχοῦντι τότε τοιαῦτα ϑαρτυ-
ροῦντες. Αὐτοὶ μὲν γὰρ xal διὰ τῆς πείρας τὸ σαφὲς
Z 3603,35 δὴ cae En τῶν χε πος
ἔγνωσαν: οὐ γὰρ δὴ ταῖς ἑαυτῶν χερσὶν ἔμελλον ἀπι-
πιστοῦσθαι οὐκ σαν ἵχανοί. Διὰ
τοῦτο οὐδὲ αὐτὸς ἐξεχάλυψεν ἅπασιν, ἀλλὰ τῷ μά-
λιστα συνιδεῖν τὸ γεγονὸς δυναμένῳ, τὴν σαφεστέραν
αὐτοῦ γνῶσιν τῷ μέλλοντι χρόνῳ τηρῶν. Μετὰ γὰρ
τὴν τῶν λοιπῶν σημείων ἐπίδειξιν, καὶ τοῦτο ἔμελ--
λεν εἶναι πιστόν. “Ὅτε γοῦν τοῦ βασιλιχοῦ ? τὸν υἱὸν
ὕστερον θεραπεύει, δι᾿ ὧν ἐχεῖ λέγει, δείκνυσιν ὃ εὐαγ-
γελιστὴς ὅτι xo τοῦτο σαφέστερον γέγονε. Διὰ γὰρ
τοῦτο μάλιστα αὐτὸν ἐχάλεσεν ἐχεῖνος, ἐπειδὴ τὸ ση-
μεῖον ἐγνωχὼς ἦν, ὥσπερ ἔφην. Ὃ xal δηλῶν Ἰωάννης
ἔλε in Ἦλθεν ὃ Ἰησοῦς εἰς τὴν Κανᾷὰ "ijs n ᾿“λιλαίας,
ὅπου ἐποίησε τὸ ὕδωρ οἶνον: οὐχ ἁπλῶς δὲ οἶνον, ἀλλ᾽
οἶνον κάλλιστον.

Τοιοῦτα γὰρ τοῦ Χριστοῦ τὰ θαύματα, πολλῷ τῶν

X φύσεως τελουμένων ὡραιότερα γίνεται xol βελ-
φύσεως ι e ox γίνε E

^
Ot

* Savil. γνωσθῆναι. Mox Savil. ἐλέχθη.
^ Savil. υἱὸν ἔμελλε θεραπεύειν, ἐδήλωσεν ὃ εὐχγγελι-
, ὅπερ wx παρχδηλῶν; quod idipsum est.

στῆς".

IN JOANNEM IOMIL. xxii. al. xxi.

- " ἐῶ ^ " , , ,
τίω. Οὕτω xot ἐπὶ τῶν ἄλλων, ὅτε μέλος διώρθου σώ-

x “ , ΜῈ E
ματος χωλεῦον, τῶν ὑγιαινόντων ἐδείκνυ τοῦτο ἄμει-
ci la A^ ^s n "Ὁ ͵ i e
vov. Ὅτι μὲν οὖν οἶνος, xaX οἶνος χάλλιστος ἦν ὃ
, 2 e wx δ᾽ , 1) Xr e ^
Jeter οὐχ oi διάκονοι μόνοι. ἄλλα xat Ó νυμ
TW RE z Y
φίος χαὶ ὃ ἀρχιτρίχλινος μαρτυρεῖν ἐμελλον * ὅτι δὲ

ΓΕ de τ : ES , € NX ref im 5 λή
ὑπὸ τοὺ Ἐιρισταῦ Ἰκα ππις οἵ τὼ ὕδωρ ἀντλήσαν-
τες. “Ὥστε εἰ xo μὴ τότε ἐξεχαλύφθη τὸ θαῦμα, ἀλλ᾽
uc εἷς τέλος σι "aac οὐχ εἶχεν - οὕτω tor xo

ἀναγχαίας αὐτῷ jepae τὸ μέλλον προαπέθε το μαρτυ-

c

TS

βίας. 'Γοῦ μὲν γὰρ τὸ ὕδωρ οἶνον ποιῆσαι, τοὺς δια-
χόνους μάρτυρας εἶχε " τοῦ δὲ καλὸν yo: ἔσθαι τὸν οἷ-
νον, τὸν ἀρχιτρίκλινον χαὶ τὸν νυμφίον. «ἰχὸς uiv
οὖν τὸν γυμιφίον ἀποκρίνασθαί τι πρὸς ταῦτα, χαὶ εἰ-
πεῖν - πλὴν ἀλλ᾽ ὃ εὐαγγελιστὴς ἐ ἐπειγόμενος πρὸς τὰ

/ c / € fta —€- 5. 7, "
ἀναγκαιότερα τῶν πραγμαᾶτων, ἁψάμενος του σημειου

i , -
τούτου υόνον, παρεῦ pae τὰ λοιπά. Τὸ γὰρ ἀναγχαῖον
ἦν μαθεῖν, ὁ ὅτι οἶνον τὸ ὕδωρ ἐποίησε, xa οἶνον χαλόν-
τί δὲ πρὸς τὸν ἀρχιτρίκλινον εἶπεν ὃ γυμφίος, οὐχ ἔτι
ἀναγκαῖον ἐνόμισεν εἰναι προσθεῖναι. Πολλὰ γὰρ τῶν
σημείων πρότερον ὄντα ἀμυδρότερα, τοῦ χ jedem RE
ὄντος σαφέστερα γέγονεν, ὑπὸ τῶν ἐξ. ἀρχῆς εἰδότων

4 EE
αὐτὰ ἀχριδέστερον " ἀγγελθέντα. Τότε μὲν οὖν οἶνον
ει - c ,ὔ τ
ἐξ ὕδατος ἐποίησεν ὃ Ἰησοῦς xai τότε δὲ xol νῦν
, μι , N ὃ 5 , 6 (λλ ^
προαιρέσεις χαύνας xai διαῤῥεούσας μεταδάλλων οὐ
, 5 V M nv EA EA αν b
παύεται. Εἰσὶ γὰρ, εἰσὶν ἄνθρωποι οὐδὲν ὕδατος δια-
e ^ ^
φέροντες, οὕτω Ψυχροὶ καὶ γαῦνοι xa οὐδέποτε Éc

E

/ n ^ ct ^ / / S
xotec. Τοὺς δὴ οὕτω διαχειμένους προσάγωμεν τῷ
΄ m 7 X e: XR A
Κυρίῳ, * ὥστε αὐτῶν τὴν προαίρεσιν εἰς τὴν τοῦ οἴνου
E ταν 5* 2-2 X
δεῖν, ἀλλ ἔχειν τὸ
€

ECT T COSE VORNE SET
μετα ειναι ἕξιν, ὥστε μηκετι οια e

, M
ἐπεστυμμένον, χαὶ εὐφροσύνης χαὶ ἑαυτοῖς χαὶ ἑτέροις
, EE "P, Ὁ 3 ΡΝ ΓΞ

γίνεσθαι αἰτίους. "Tivec δ᾽ ἂν εἰεν οὗτοι οἵ ψυχροὶ, ἢ 7
- / e , , ΄ ,

oi τοῖς δξουσι τοῦ παρόντος βίου προσέχοντες πρά--

γμασιν, οἵ μὴ καταγελῶντες τῆς ἐνταῦθα τρυφῆς ; οἵ

^ S ow τὰ » Mr T — Y , "

δόξης xai δυναστείας ἐρασταί: Ταῦτα γὰρ πάντα

, M D 3 X

δεύματά ἐστιν, ἱστάμενα μὲν οὐδαμοῦ, χατὰ δὲ πρα--
τ NY / LUN 29. ms d 9 K Y M

νοῦς ἀεὶ φερόμενα μετὰ πολλῆς τῆς ῥύμης. Καὶ γὰρ
, Y , , à

ὃ σήμερον πλούσιος, αὔριον πένης" ὃ σήμερον μετὰ

Χ το -»

χήρυχος xat ζώνης xat ὀχήματος xot πολλῶν τῶν ῥα-
ASI : A Aco ᾿ íft7c4uc DIS

θδρύχων guulbueine, πολλάχις t. ἑξῆς ἡμέρᾳ τὸ Ge-

GU. τήριον ᾧχη σεν, ἑτέρῳ χαὶ ἄχων τῆς φαντασίας

πάραχωρ σας ἐχείνης. Ὃς cp εὐφον πάλιν xo διασπώ-

μενος, ἐπειδὰν διαῤῥήξη τὴν ἑαυτοῦ du ^ μέχρι
e Y
μιὰς ἡμέρας οὐ δύναται τὴν EX τούτων ἐγγενομένην

5

αὐτῷ χορηγίαν χατασχεῖν, ἀλλὰ, διαξνεισθείσῆς

a ἐπεμβάλλειν, οὐδὲν
e ,

Ap EX

ἐχείνης, βυδηριάξεταν πάλιν €
,

διαφέ

ματος προχωροῦντος, ἕτερα

ρῶν χειμάῤῥου. Καθάπερ γὰ εἴ τοῦ τες

CORN ὁ

peut

-

ρα ἐπέρχεται πάλιν * οὔ-

b Savil. ἀναγγελθέυτα.
* Quidam ὥστε αὐτόν.
4 xai διασπώμενος. Boisius 1n. Notis Savilii suspicatur

legendum zai περὶ εὐωχίας χαὶ πότους διχσπώμενος. Super-
D : Í X'z$ 9 |

ι40
D que, quando membrum distortum restituit, sanio-
ribus validius effecit. Quod ergo vinum, et vinum
optimum illud essct, non modo ministri, sed et ar-
chitriclinus et sponsus testificaturi erant ; quod
autem a Christo factum. esset, qui aquam hause-
rant. [ta ut etsi tunc. miraculum non revelatum
fuisset, non ad finem usque sileri posset: sic multa
necessari laque premittebantur i in futurum πῆς
tesüimonia. Quod enim aquam vinum fecisset, mi—
nistros testes habuit : quod bonum vinum esset,
architriclinum. et sponsum. Verisimile autem est
sponsum aliquid ad hzc respondisse: verum evan-
gelista ad magis necessaria properans, hoc tantum
C recensito signo, cetera pratermisit. Necessarium
quippe erat ut sciretur ipsum aquam in vinum
mutavisse; quid. vero architriclino sponsus re-
sponderit, referre necessarium non putavit. Multa
quippe signa primum obscuriora, progressu tem-
poris clariora facta sunt, iis accurate narrantibus
qui a principio viderant. Tunc igitur vinum ex
aqua fecit J esus; tunc et nunc voluntates molles ct
dissolutas in melius mutare non desinit. Sunt enim,
sunt, inquam, homines, qui nihil ab aqua dif-
ferunt; ita. sunt. frigidi, molles et numquam | con-
p sistentes. Illos autem qui sic affecti sunt ad. Do-
minum adducamus, ut illorum voluntatem in vini
conditionem mutet, ut non ultra diffluant, sed so-
lidiores sint, ac cum sibi tum aliis lztitize causa
evadant. Quinam vero sunt illi frigidi, nisi ii qui
fluxis hujus vitz rebus inherent, qui mundi deli-
cias non derident, qui gloriam et potentiam amant?
Hac quippe omnia fluxa, numquam consistunt,
qui in preceps semper et cum impetu feruntur.
Nam qui hodie dives, cras pauper est : qui hodie
cum precone, balteo, curru multisque lictoribus
E se effert, sepe sequenti die carceri. mancipatur,
aliique invitus hunc. fastum relinquit. Qui. deli-
catis cibis deditus est, postquam ventrem crapula
disrupit, ne uno quidem die potest in eadem abun-
dantia permanere; sed illa in vaporem versa, co-
120 gitur alia congerere, nihilque differt ἃ torrente.
^ Nam quemadmodum ibi priore. recedente. fluctu,
alii rursus instant, sic et nos alio post alium cibo
indigemus. Hujusmodi est rerum hujus seculi na-
tura; numquam stant, sed semper fluunt et. tra-
huntur. Deliciae vero ciborum non modo fluunt οἱ
pratercurrunt, sed multa nobis alia negotia inge-

flaus sane conatus alios res exprimendi modos explo-
rare, quod sepe factitat vir ille alioqui doctissimus,
sed nullo fructu: quare multas ejus conjecturas similes
tacuimus.

'Terrena
omnia fluxa

suut,
num:uart

et

consistunt,

Mensa
frugalis va-

letudinis est H1€n5a,

mater,

Ῥεαὶ. 36.4.

I 20 S. JOANNIS CHRYSOST.

runt, Dum enim cum impetu diffluunt, tum robur
corporis, tum anima virtutem abstrahunt : neque
ita violenti fluminum fluctus ripas excedere solent,
ut ciborum deliciz valetudinis fundamenta secum
subtrahunt. Si medicum adeas et perconteris,
omnem morborum causamhinc prodire disces. Nam
tenis et vilis mensa, valetudinis mater est. Ideo
medici sic illam vocarunt. Non satiari id valetudi-
nem vocant : Cibi enim parcitas , sanitas; frugalis
mater valetudinis, inquiunt. Quod si fru-
galitas mater est valetudinis, plane satietas mater
est morbi et infirmitatis : paritque zgritudines
ipsam medicorum artem superantes; pedum, ca-
pitis, oculorum, manuum morbos, tremores, pa-
ralysin, icteron, febres diuturnas et ardentes, alia-
que longe plura, quz recensere non vacat : hac
non ex indigentia, nec ex philosophico victu, sed
ex satietate et. crapula generantur. Quod si velis
hinc ortos animz morbos explorare, deprehendes
inde nasci avaritiam, mollitiem, atram bilem, pi-
gritiam, libidinem, omnemque ignorantiam. His
gaudentes mensis animz non asinis meliores eva-
dunt, quz a talibus feris discerpantur. Nec tacebo
et fastidia quibus obnoxii sunt 11 qui se huic ad-
dixere morbo, quae omnia recensere non possu-
mus: unum quod est caput omnium declarabo.
Lauta mensa, de qua loquimur, numquam illi
cum voluptate fruuntur. Frugalitas quippe ut va-
letudinis, ita et voluptatis mater est; satietas
vero, ut morborum, ita fastidii fons est et. radix.
Nam ubi satietas est, ibi. concupiscentia esse ne-
quit : ubi vero concupiscentia non est, quomodo
voluptas esse. possit? Ideo non modo prudentio-
res et valentiores divitibus pauperes videmus , sed
majori letitia fruentes. Quae omnia cogitantes
ebrietatem deliciasque fugiamus; non mensa tan-
tum. delicias, sed et alias omnes, que in rebus sa-
cularibus haberi possunt; earumque loco spiritua-
lem nanciscemur voluptatem, et delectabimur in
Domino secundum prophetam, qui dicit: Dele-
clare in Domino, et det tibi petitiones cordis
tui; ut et przsentibus et. futuris fruamur. bonis,

eratia et benignitate Domini nostri Jesu. Christi,

* | Hippocrates Epidem. 6, 4, T. !, p. 809, I. 6, ed.

Lind,

: ἄσχησις ὑγείης , Gxopin τρορῆς. ]

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

M 5

τω δὴ καὶ ἐνταῦθα, τῆς προτέρας ἐξισταμένης τρο-
φῇς, ἑτέρας ἡμῖν δεῖ πάλιν. Καὶ τοιαύτη τῶν βιωτι-

LÀ / N I H “ APA. 5 i-e
xOv ἣ φύσις, τὸ μηδέποτε ἑστάναι λαχοῦσα, ἀλλ᾽ ἀεὶ
δεῖν xai παρασύρεσθαι. "Emi δὲ τῆς τρυφῆς, οὐ τοῦτο
μόνον ἐστὶ τὸ παραῤῥεῖν χαὶ παρατρέχειν, ἀλλὰ χαὶ

Β πολλὰ ἡμῖν ἕτερα παρέχει πράγματα. Ἔν τῷ γὰρ

παριέναι μετὰ ῥύμης τό ve ἰσχυρὸν ἀποξύει τοῦ σώ-
ματος, τό τε ἀνδρεῖον παρασύρει τῆς ψυχῆς " xat οὐχ,
οὕτω τὰ σφοδρὰ τῶν ποταμίων ῥευμάτων τὰς ὄχθας
εἴωθε διατρώγειν, καὶ ποιεῖν ὑφιζάνειν, ὡς τρυφὴ xoi
σπατάλη τὰ τῆς ὑγείας ἡμῶν ἐρείσματα πάντα ὗπο-
σύρει ῥαδίως. Κἂν ἔλυθης εἰς ἰατρεῖον, χαὶ προσελθὼν
ἐρωτήσης ; πάσας σχεδὸν τῶν νοσημάτων τὰς αἰτίας
ἐχεῖθεν εὑρήσεις οὔσας. Ἣ μὲν γὰρ εὐτέλεια καὶ ἣ λιτὴ
“τράπεζα, ὑγείας μήτηρ ἐστίν. Διὰ τοῦτο καὶ ἰατρῶν
παῖδες οὕτως αὐτὴν ὠνόμασαν, τό γε μὴ χορέννυσθαι,

C ὑγείαν καλέσαντες * ἀκορίη γὰρ τροφῆς, ὑγιείη * * τό τε

ἐνδεῶς ἑστιᾶσθαι, μητέρα ὑγείας εἰπόντες. Εἰ δὲ ἣ
yw , [3 , E by ci M [7
ἔνδεια μήτηρ ὑγείας, εὔδηλον ὅτι ἣ πλησμονὴ μήτηρ
νόσου χαὶ ἀῤῥωστίας ἐστὶ, xo τίκτει πάθη καὶ αὖ--
τῶν ὑπερύαίνοντα τῶν ἰατρῶν τὴν τέχνην. Καὶ γὰρ
^ , M / M ΕῚ X , M
ποδαλγίαι, xoi καρηδαρίαι, xoi ἀμόλυωπίαι, xol
χειραλγίαι, καὶ τρόμοι, καὶ παρέσεις, xo ἴχτερος,
χαὶ πυρετοὶ μακροὶ χαὶ φλογώδεις , Xa ἕτερα τούτων
ἂν , E N ^ u ON E
πολλῷ πλείονα ( οὐ γὰρ καιρὸς πάντα ἐπιέναι ), οὐκ
ἀπὸ ἐνδείας xa φιλοσόφου διαίτης, ἀλλ᾽ ἐξ ἀδηφαγίας
M m / 7 5 b , M
xat πλησμονῆς τίκτεσθαι πέφυχεν. Et δὲ βούλει καὶ
τῆς ψυχῆς τὰς νόσους ἰδεῖν τὰς ἐντεῦθεν φυομένας,
ὄψει ὅτι πλεονεξίαι, βλαχεῖαι, μελαγχολίαι, νωθεῖαι,

SENA E) H c 5 b x A 2 ,
D ἀσέλγειαι, ἀμαθία πᾶσα ἐντεῦθεν ἔχει τὴν ἀρχήν.

D
» ' 5 0 E S αὶ c , ET
Ὄνων γὰρ οὐδὲν ἄμεινον ἀπὸ τῶν τοιούτων τραπεζῶν
αἷ τρυφῶσαι γίνονται ψυχαὶ, * ὑπὸ τοιούτων διασπώ-
μεναι θηρίων. Εἴπω χαὶ λύπας ὅσας ἔχουσι xol ἀη-
NI e ^ , Ὁ D -] n , M
δίας οἱ προσεδρεύοντες τῇ τρυφῇ ; ᾿Αλλὰ πάσας μὲν
5 " 3... , QN INN ^Y , /, M
ἐπελθεῖν οὐ δυνατὸν * Évi ὃὲ xo τούτῳ χεφαλαίῳ τὸ
πᾶν ποιήσω φανερόν. Τῆς γὰρ τραπέζης, ταύτης δὲ
, τ ΩΣ D ^
λέγω τῆς πολυτελοῦς, μεθ᾽ ἡδονὴς οὐδέποτε ἀπογεύον-
€ à M » ^ [44 € , [74 X ue.
ται. Ἢ μὲν γὰρ ἔνδεια, ὥσπερ ὑγείας, οὕτω xot ἧδο-
m ,
γῆς μήτηρ ἐστίν - ἣ πλησμονὴ δὲ, ὥσπερ νόσων,
οὕτω xa ἀηδίας ἐστὶ πηγὴ καὶ ῥίζα. Ἔνθα γὰρ ἂν ἡ
χόρος, ἐπιθυμίαν εἰναι οὐχ ἔστιν " ἐπιθυμίας δὲ οὐχ

E ^ ^ y M hj e
E οὔσης, πῶς ἂν εἴη ποτὲ ἡδονή; Διὰ τοῦτο οὐ μόνον

συνετωτέρους χαὶ ὑγιεινοτέρους τοὺς πενομένους τῶν
, er ^ , N M H ,
πλουσίων εὕροιμεν ἂν, ἀλλὰ xot πλείονα χαρπουμέ-
voüg τὴν εὐφροσύνην. Ἅπερ πάντα ἐννοήσαντες, φύ-
γωμεν μέθην τε xol τρυφὴν, μὴ τὴν ἐν τραπέζαις
,ὔ » M M E e EJ ,

μόνον, ἀλλὰ xal τὴν ἄλλην ἅπασαν τὴν ἐν πράγμασι
- SUN. .X , », “ς“.κ
βιωτιχοῖς " xal ἀντ᾽ ἐχείνης ἀνταλλαξώμεθα τὴν ἀπὸ
τῶν πνευματικῶν ἡδονὴν, χαὶ κατὰ τὸν προφήτην χα-

a Morel. ὑπὸ τοσούτων.

IN JOANNEM HOMIL. xxi. al. xxit. 151

τατρυψήσωμεν xou Κυρίου (ΚΚατατρύφησον " γὰρ τοῦ
τατρυφήσωμεν του Qo ( ρυφήσον γαρ

per quem et cum quo. Patri gloria, simulque san-

Κυρίου, φησὶ, καὶ δῴη σοι τὰ αἰτήματα τῆς καρδίας. . cto Dpiritui in secula seculorum. Amen.

Y EN 4 M m 5 'u) Y m ^ λ, , E]
σου )' ἵνα καὶ τῶν ἐνταῦθα xai τῶν μελλόντων ἀπο-
-Ὁ- , , m
λαύσωμεν ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κκυ-
m ων ^ T LI T γὼ
ρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ xat μεθ᾽ οὗ τῷ Πα-
ei ΩΣ , / 5 * 2er
τρὶ f, δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας
m» f 5 ,
τῶν αἰώνων. Aun.

b Alii γὰρ τούτου.

Α

OMIAIA xy.

Ῥαύτην ἐποίησε τὴν ἀρχὴν τῶν σημείων 6 ᾿[ησοὺς ἐν
Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας.

Aum ne d NC PO E E do ἣν /
Πολὺς 6 διάδολος ἔγχειται xat σφοδρὸς, πάντοθεν
Ld , H1 , - ,
πολιορχῶν τὴν σωτηρίαν τὴν ἡμετέραν. Δεῖ τοίνυν
F 7 LA
ἐγρηγορέναι xoà νήφειν, καὶ πανταχόθεν ἐπιτειχίζειν
5 Ὁ» A y ^ E. M LE , ie ,
αὐτοῦ τὴν ἔφοδον. Κἂν γὰρ μικρᾶς ἐπιλαδηταί τινος
D - e , b X »
ἀφορμῆς; εὐρεῖαν ἑαυτῷ κατασχευάζει λοιπὸν τὴν ela-
8 ὶ ὅλην εἶσά ; ὃν τὴν ἑαυτοῦ δύ
οδον, καὶ ὅλην εἰσάγει χατὰ μικρὸν τὴν ἑαυτοῦ ὀυνα-
, / € «Ὁ “ -
μιν. Et τοίνυν λόγος τις piv ἐστι τῆς σωτηρίας τῆς
€ / m» - - LENS ex d
ἡμετέρας, μηδὲ ἐν τοῖς μικροῖς αὐτῷ συγχωρῶμεν
- , [4 , 2 , /
fjuiy ἐπιέναι, ἵνα ἀπὸ τούτων τὰ μεγάλα προαναστει-
X - K M 3] 2 S A 5 14 μὴ Y 5» A 0 M
ὦμεν. Kot γὰρ ἐσχάτης ἀνοίας ἂν εἴη, Exelvov μὲν
4 ANT A c X J
τοσαύτην ἐπιδείκνυσθαι σπουδὴν, ὥστε τὴν ἡμετέραν
Ὁ "4 ! ΣῈ ςδ ἐτὰ SX OU Y Dod € m 3. d
ἀπολλύναι ψυχήν: fuc δὲ ὑπὲρ τῆς ἡμῶν αὐτῶν
, X i r ὦ
σωτηρίας μιηδὲ τὸ ἴσον P ἄγειν μέτρον. Ταῦτά μοι οὐχ
e bad LÀ 3 22 ^ ΝΩ͂Ν 'á 2 , Ἢ
ἁπλῶς εἴρηται, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ δέδοικα, μήποτε ἐν μέσῳ
M - Aeg , e Y
τῷ σηχῷ xa νῦν 6 λύχος οὗτος ἑστήχη μὴ χαθορώμε-
- M , / 7
voc ἡμῖν, xai θηριάλωτον ἐχ τούτου γένηται: πρόδα-
, D ^ 2 ——
τον, ῥαθυμίᾳ xa ἐπιδουλὴ πονηρᾷ ἀποδουχοληθὲν τῆς
; 3 mM 7 P 5. M
ἀγέλης xo τῆς ἀχροάσεως. Ei μὲν γὰρ ἦν αἰσθητὰ τὰ
, ^ X N - A] X A d
τραύματα, ἢ xai τὸ σῶμα τὰς πληγὰς ἐλάμόανεν,
EET - | ^ -— ' V 2e £263
οὐχ ἦν ἔργον διαγνῶναι τὰς τοιαυτὰς ἐπιόουλάς. Ent
ΝΑ δὶ , A Y M N
δὴ δὲ ἀόρατος ἣ ψυχὴ; καὶ αὐτὴ τὰ ἕλχη δέχεται, TtoÀ-
N 0 - - οω , cr ei
λῆς ἡμῖν δεῖ τῆς ἀγρυπνίας, ὥστε ἕχαστον ἑαυτὸν Cox t-
/- 275.5 Y EE V AC ΔΕ , € ' -
υάζειν. Οὐδεὶς γὰρ οἶδε τὰ τοῦ ἀνθρώπου, ὡς τὸ πνεῦμα
ΒΕ ῃ , X.0. 3 τῷ Ὅ Y M ) , er ^
τοῦ ἀνθρώπου τὸ £y αὐτῷ. Ὃ μὲν γὰρ λόγος ἅπασι δια-
, , , - δ ,
λέγεται, καὶ χοινὸν πρόχειται φάρμαχον τοῖς δεομένοις *
es AV E Lud 3 / )X 6 - E] δ Ὁ 7
ἑνὸς δὲ ἑχάστου τῶν ἀκροωμένων λαύεῖν ἐστι τὸ ἐπιτή-
^ c , » πον A (XU E - E]
δειον τῷ νοσήματι. Οὐχ ol Ga ἐγὼ τοὺς ἀῤῥωστοῦντας, οὐχ
p M J ' - / “-
οἶδα τοὺς ὑγιαίνοντας. Διὰ τοῦτο πάντα λόγον “ κινῶ χαὶ
EH , /, τ Y red
πᾶσιν ἐπιτήδειον πάθεσι, νῦν μὲν πλεονεξίας χατηγο-
c 20 T P , - / /
ρῶν, αὖθις δὲ τρυφῆς, πάλιν ἀσελγείας καθαπτόμενος,

ἃ Ita Savil. et Mss. Morel. 2z22£zz:.

b Morel. εἰσαγαγεῖν. Paulo post Morel. ἕστηχε. Sail.
εἰστήχει. Sed suspicatur. legendum £zzzzz, et hec vera
lectto quam habet Codex nus. optimi note. D:to au-

HOMILIA XXIII.

11. Zoc fecit initium signorum Jesus in Cana

Galilec.

1. Vehementer instat. diabolus, et saluti no-

p Str undique insidiatur. Vigilandum itaque, et
undique ipsi aditus intercludendus est. Nam si
vel parvam invenerit occasionem, latum sibi
postea apparabit ingressum, et vim suam to-
tam paulatim inducet. 5i itaque salutis nostro
aliquam rationem habeamus , ne in parvis quidem
rebus ipsum accedere sinamus , ut per hiec majo-
ribus occurramus. Nam extrem: insipientize esset,
si dum tantam ille diligentiam. adhibet, ut ani-
mam perdat nostram , nos pro salute nostra non
parem adhibeamus sollicitudinem. Hzc ἃ me non

c sine causa dicta sunt , sed quia timeo , ne in media
caula nunc ille lupus adstet occultus , ovemque
rapiat, qui se velex segnitie vel dolo malo ἃ
grege auditorum semoverit. Nam. vulnera si sub
sensum caderent, aut si. corpus plagas acciperet ,
non opus esset insidias hasce tantum przcavere.
Quia vero invisibilis anima est, ipsaque vulneri-
bus confoditur , multa nobis opus est vigilantia , ut

unusquisque sese exploret. /Vemo enim novit ea x. Cor.
que sunt hominis , ut spiritus hominis qui in ''

ipso est. Oratio enim ad omnes pervadit , et com-
mune omnibus offert remedium : sed. ad singulos
D auditores pertinet illa accipere, qua morbo suo
depellendo sunt congruentia. /Egros non novi , nec
bene valentes. Ideo de rebus omnibus loquor , ca
qui animi morbis singulis competant : modo de
avaritia, mox de mense deliciis, hinc libidinem
aggredior : postea vero eleemosynam laudo, ad il-

tem alii ἑστήχει, mendose,
e Ita Mss. [Savil. post πάθεσιν addit izzpziz» εἰσρέ
Cod. 706 et] Morel. χινῶ, πᾶτιν ἀνθρώποις ὁμοίως ἁρμός-

ξουτα, χαὶ πᾶσιν.

2?

S.

Qt

152 JOANNIS CIHRYSOST,

lamque erogandam hortor , hine bonorum operum
alia genera. Timeo enim. ne dum uni morbo cu-
rando incumbo , alii remedium afferam , dum vos
aliis gritudinibus laboratis. $1 unus tantum hic
adesset, non necessarium ducerem multiplicem
habere sermonem. Quia vero in. tanta multitudine
multos esse morbos verisimile est , non sine causa
doctrinam. variamus : sermo quippe in omnes ef-
fusus, suam certe utilitatem. habebit. Ideoque
Scriptura ipsa varia est, ac de sexcentis rebus
edisserit, quia ad communem hominum naturam
sermonem dirigit. In. tanta. vero mulütudine ne-
cesse est omnes animi. morbos reperiri, licet. non
omnes in cuncüis adsint. His itaque nos expur-
gantes , divina verba quie hodie lecta sunt intentis
admodum animis audiamus. Quanam illa. sunt ?
Hoc fecit initium. signorum Jesus in Cana
Galilew. Dixi nuper quosdam non hoc initium
esse putare. Quid enim, inquiunt, si dicatur id
de Cana Galilez tantum? nam Zoc initium ,
inquit, fecit in. Cana. Ego vero hac de re non
curiosius edisseram ; sed dico ipsum post baptisma
signa edere cepisse ; ante baptisma. vero nullum
fecisse, jam declaravimus. Sive autem hoc, sive
aliud. post baptisma primum signum fuerit , dis-
quirere non opere preüum esse existimo. £t
manifestavit gloriam suam. Quo modo et qua
ratone? Neque enim mult rei geste attende-

E

132
A

B

bant, sed ministri tantum , architriclinus et spon-
sus. Quomodo ergo manifestavit gloriam. suam?
Quantum 1n ipso erat. Quod si non tunc, certe
postea omnes miraculum audituri erant: nam ad
hoc usque tempus celebratur, nec latet. Quod au-
tem illo die non omnes 1d. noverint, ex sequenti-
bus palam est. Postquam enim dixerat, Manife-
subdidit : Et crediderunt
in eum. discipuli ejus, qui prius mirabantur.
Viden' tunc maxime necessarium fuisse ut mira-
cula ederentur, cum. probi homines , qui dictis
attendebant, aderant? Hi enim et facilius. credi-
turi erant , et gesta accurate observaturi. Et quo-
modo notus fuisset sine miraculis? Certe satis

C

stavit gloriam suam,

erant doctrina , et prophetia cum miraculo conjun-
cta, ul ca 1n auditorum animos insinuarent , ut

d Alii περὶ ἕν τῶν λεγομένων ὑμὶν ἀσχολουμένων. Franci-
scus Aretinus alio modo legisse videtur, qui Latine sic
interpretatur : Z/meo enim nequando uni nobis morbo
vacantibus, alii, quo magis laboret, medicinam non
adhibeam.

* Morel. οὕτω τοὺς θείοις λόγοις προσθάλλωμεν, χαὶ οὕτω

μετὰ τυντεταμένης σφόδρα τῆς διανοίας. Savilium sequimur,

7

ARCHIEP.

CONSTANT!NOP.

εἶτα ἐλεημοσύνης συντιθεὶς ἔπαινον καὶ παράχλησιν:

εἰτα τῶν ἄλλων ἕχάστου χατορθωμάτων. Δέδοικα γὰρ
, e Ὁ E

μήποτε mot £y τῶν λόγων fxiv ἀσχολουμένων, λάθω

θεραπεύων má ἕτ X). j ὑμῷ
o ς ἕτερον, ἄλλα καμνόντων Bub

Ὥστε ei μὲν εἷς ἦν ἐνταῦθα ὃ συλλεγόμενος:; οὖχ ἂν

οὕτω σφόδρα ἀναγχαῖον εἶναι ἐνόμισα πολυειδὴ τὸν
λόγον pun. ᾿Ιππειδὴ δὲ ἐν πλήθει τοσούτῳ πολλὰ
εἶναι χαὶ πάθη εἰκὸς, οὐχ ἀπεικότως xou λλαμεν τὴν
, i
διδασχαλίαν * πάντως γὰρ εὑρήσει τὴν ἑαυτοῦ χρείαν
ὃ λόγος ἅπασιν ἐφαπλούμενος. Διά τοι τοῦτο χαὶ ἣ
Pozo, πολυειδής τίς ἐστι, περὶ μυρίων ἡμῖν διαλεγο-
μένη πραγμάτων, ἐπειδὴ κοινὴ τῇ φύσει διαλέγεται τῶν
ἀνθρώπων. "Ev. δὲ πλήθει τοσούτῳ πάντα ἀνάγχη τὰ
πάθη τῆς ψυχῆς εἶναι, εἰ xol μὴ πάντα ἐν πᾶσι. Τού-
τῶν τοίνυν ἑαυτοὺς. ἐχκαθάραντες, ^ οὕτω τῶν θείων
λόγων ἀκούσωμεν, xoX μετὰ συντεταμένης διανοίας,
x«i τῶν σήμερον ἥμῖν ἀναγνωσθέντων ἀχούσωμεν.
γε" TN (3 Ὁ r , 3 / M E]
Tiva o£ ταῦτά ἐστι; ᾿Γαύτην ἐποίησε, qnot; τὴν do-
χὴν τῶν σημείων ὃ Ἰησοῦς ἐν Kav& τῆς Γαλιλαίας.
Kino xa otn ὅτι τινὲς οὐκ ἀρχὴν ταύτην εἶναί
φασι. " Τί γὰρ; φησὶν, εἰ πρόσχειται ἐν Kov τῆς Γα-
λιλαίας ; Τὴν γὰρ ἀρχὴν, φησὶ, ταύτην ἐποίησεν ἐν
Κανᾷ. ᾿Εγὼ δὲ ὑπὲρ τούτων μὲν οὐδὲν ἂν ἀχριδολογη-
/ 5 Ca , M N /, Lud
cutuamy " ἀλλ᾽ ὅτι μέντοι μετὰ τὸ βάπτισμα τῶν ση-
/ C MEC V N D , ὐὑδὲ 5
μείων ἤρξατο, xat πρὸ τοῦ βαπτίσματος οὖδὲν ἐθαυ-
΄ cS 4 λ FJ 0 ἐδ Χ LA vy δὲ
ματούργησε, χαὶ ἔμπροσθεν ἐδηλώσαμεν. [1{}τε δὲ
τοῦτο, εἴτε ἕτερον πρῶτον σημεῖον ἐγένετο τῶν μετὰ
τὸ βάπτισμα Je ενομένων; οὐ αϑρῦρα διισχυρίζεσθαι
ἀνα ἜΝ 0) εἰναί μοι δοχεῖ. Καὶ ἐφανέρωσε τὴν δόξαν
αὐτοῦ. Πῶς χαὶ τίνι τρόπῳ; Οὐδὲ γὰρ πολλοὶ προσεῖ-
c / z DONANTE O75. /. ἣ
γον τῷ γινομένῳ, ἀλλ᾽ οἱ διάχονοι , καὶ ὃ ἀρχιτρίκλι-
ἐφανέρωσε τὴν δόξαν
δὲ χαὶ μὴ τότε, ἀλλ᾽
[4
μέχρι

γὰρ τοῦ νῦν ἄδεται, καὶ οὐ διέλαθεν. “Ὅτι γὰρ ἐν

voc, χαὶ ὃ νυμφίος. Πῶς οὖν
αὐτοῦ; Τό γε αὐτοῦ μέρος. [υἱ
ὕστερον ἔμελλον τὸ θαῦμα ἀκούσεσθαι ἅπαντες * |

5 , cC € , 5 , YN T NEN c , ,
ἐχείνη τὴ ἡμέρᾳ οὐ πάντες ἤδεσαν, ἀπὸ τῶν ἐπαγομέ-
Nes r O5 Ἂ M ^y^ / N NIFT 5 c
νων δῆλον. Etroy γὰρ; φανερὼσε τὴν οοζαν QUTOU,
" , ad a3 - , 5 ^, N € M , τω
ἐπήγαγε Καὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ,
τ ᾿ ͵ CSI νον εἴταν ut Y
^ot xol πρὸ τούτου θαυμάζοντες αὐτόν. Op&c ὅτι τὰ
- - 3 - , ,
σημεῖα τότε μάλιστα ἀναγκαῖον ἦν ποιεῖν, ὅτε οἱ εὐγνώ-
» , - m
μονες xa προσέχοντες τοῖς γινομένοις σαφῶς παρῆσαν:
- E] , ᾿ V
Οὗτοι γὰρ ἔμελλον χαὶ πιστεύειν εὐκολώτερον, xo μετὰ
x / LN ue LN ?
ἀχριδείας προσέχειν τοῖς γινομένοις. Καὶ πῶς ἂν ἐγέ-
Ὁ , / [:/ N
veto γνώριμος τῶν σημείων χωρίς ; Ὅτι xot διδασχα-

qui tamen male συντετριμμένης prO συντεταμένης posuit ,
contra fidem Manuscriptorum omnium.

b Sic Savil. et Mss. Morel. [ cum Cod. 706] τί γὰρ
dy KR...
ἐγώ.
οἱ χαὶ πρὸ τούτου θαυμάζοντες ἐπίστευσαν.

^ * ^ ^ *, c.
ἄτοπον προσκεῖσθαι χαὶ μὴ ἀρχὴν εἶνχι ταύτην τῶν
τοῦ Ἰηφοῦ σημείων"

c Morel. ὥστε

-&

IN JOANNEM HOMIL. xxiM..al. xxi. 1

hi ᾿ , M e ^, - -
λία ἱκανὴ χαὶ “ προφητεία χαὶ τὸ θαῦμα ἐνθεῖναι ταῖς
A" - 7 lj £
τῶν ἀχουόντων ψυχαῖς, ὥστε μετὰ διαθέσεως προσ-
, E E" ET , YN
ἔχειν τοῖς γινομένοις, τῆς Ψυχῆς προοιχειωμένης ἤδη.
-— D 95*^* τω Β 5 ^
Διά τοι τοῦτο πολλαχοῦ καὶ ἀλλαχοῦ φασιν οἵ εὐαγγελι-
- ^, NN D e , ,
σταὶ. μιὴ πεποιηχέναι σημεῖον αὐτὸν, διὰ τὸ τῶν ἀνθρώ-
τἫ » F i M τ x
πὼν σχαιὸν τῶν ἐχεῖ διατριθόντων. Καὶ μετὰ ταῦτα χα-
» ΄ εὖ LOIR E SET N e
τέθη εἰς Καπερναοὺμ. αὐτὸς xal f, μήτηρ αὐτοῦ, καὶ οἱ
m 2 E) iom sy M
ἀδελφοὶ καὶ ot μαθηταὶ αὐτοῦ * χαὶ ἦσαν ἐχεῖ οὐ πολλὰς
ν 56 cd / A, t N
ἡμέρας. Τίνος οὖν ἕνεκεν παραγίνεται μετὰ τῆς μητρὸς
- ΄ , “ M eS 5^5 5 ,
εἰς Καπερναούμ; Οὔτε γὰρ θαῦμα οὐδὲν εἰργάσατο
^ , ὩΣ c
αὐτόθι, οὔτε ol τὴν πόλιν οἰχοῦντες ἐχείνην τῶν ὑγιῶς
Ν $5 Cre L3 , Y 1 .- IN NOR
πρὸς αὐτὸν ἐχόντων. ἦσαν, ἀλλὰ x«t τῶν σφόδρα διε--
" e , ^ ,
φθαρμένων. Koi τοῦτο ἐδήλωσεν ὃ Χριστὸς εἰπών -
- σ ᾿ - es E
Kot σὺ Καπερναοὺμ ἣ ἕως τοῦ οὐρανοῦ ὑψωθεῖσα,
el bs ERA "mp, DA PL /
ἕως ἄδου χαταδιδασθήσῃ. 'T'tvoc οὖν ἕνεχεν παραγίνε--
T7 . :B Y ^ ΕΠ 2 - ^N — δ Ü T€ ον δ ελλε 7 e
ται ; μοὶ δοχεῖ, ἐπειδὴ μικρὸν ὕστερον ἔμελλεν ἀνιέ
, 1E / NN D , , ^0 - cf
ναι εἰς τὰ ᾿ἱεροσόλυμα,, διὰ τοῦτο τότε ἀπελθεῖν, ὥστε
cT N 5 N , M
υὴ πανταχοῦ τοὺς ἀδελφοὺς ἐπισύρεσθαι χαὶ τὴν μιη-
c »! , J M
τέρα. ᾿Ἀπελθὼν γοῦν καὶ ὀλίγον διατρίψας χρόνον διὰ

S

Ct

jam assueti, gestis rebus cum affectu attenderent.
Ideo alibi sape dicunt evangeliste, ipsum non
edidisse signa , propter hominum illorum perver-
sitatem. 12. Et post hec descendit in Caper-
naum. ipse et maler ejus , et fratres , et disci-
puli ejus : et. ibi manserunt non. multis die-
bus. Cur cum matre Capernaum. venit? Neque
enim ibi ullum fecit miraculum; neque urbis
istius incole probe erga illum affecti erant :
sed admodum corrupti. Hlludque Christus signi-

ficavit dicens : Et tu Capernaum usque ad c&- r«c.i0.5.

lum elata , usque ad infernum deprimeris. Cur
ergo illo se confert? Ut mihi quidem videtur,
quia paulo post iturus crat Jerosolymam, ideo
tunc abiit, ne matrem et fratres ubique. secum
traheret. Abiens igitur illicque in matris honorem
paulum commoratus , iterum miracula aggreditur,
cum illam ibi reliquisset. Ideo dicit ipsum non
paucis elapsis diebus , venisse Jerosolymam.

3 t 2r . . -
τὴν εἰς τὴν μητέρα τιμὴν, οὕτω πάλιν ἐπιλαμόάνεται 455 Paucis ergo ante Pascha diebus baptizatus est. Et
] ς τῇ 1 Uv, ( 5
ΩΣ , M - ^ . . * :
τῶν θαυμάτων, ἀποχαταστήσας τὴν γεγεννηχυῖαν. Διὰ Δ Jerosolymze quid agit? Rem magno auctoritatis.

τοῦτο, φησὶν, ὅτι οὐ μετὰ πολλὰς ἡμέρας νέφη εἰς
Ἱεροσόλυμα. Πρὸ ὀλίγων ἄρα ἡμερῶν τοῦ * πάσχα
ἐδαπτίσατο. ᾿Ανελθὼν δὲ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα τί ποιεῖ;
Πρᾶγμα πολλῆς αὐθεντίας γέμον. Τοὺς γὰρ καπήλους
ἐχείνους, τοὺς τραπεζίτας, τοὺς τὰς περιστερὰς πω-
λοῦντας χαὶ βόας καὶ πρόδατα, xat διὰ τοῦτο ἐχεῖ δια-
τρίῤοντας, ἐξέδαλε.

Καὶ ἕτερος μὲν εὐαγγελιστής φησιν, ὅτι ἐκδάλλων
ἔλεγεν - μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ Πατρός μου σπήλαιον
ληστῶν " οὗτος δέ φησιν, Οἶχον ἐμπορίου, οὐχ ἐναν-
τίως ἀλλήλοις λέγοντες, ἀλλὰ δειχνύντες ὅτι ἐχ δευτέ-
ρου τοῦτο ἐποίησε, xoi ὅτι οὐ χατὰ τὸν αὐτὸν καιρὸν
ἀμφότερα γέγονεν, ἀλλὰ νῦν μὲν ἐν προοιμίοις, νῦν
δὲ πρὸς αὐτὸ τὸ πάθος ἐλθὼν, τοῦτο ποιεῖ. Διὸ χαὶ
σφοδρότερον τοῖς λόγοις χρησάμενος, σπήλαιον * ἐχά-
λεσεν ἐνταῦθα: ἐν δὲ ἀρχῇ τῶν σημείων οὐχ οὕτως,
ἀλλ᾽ δφειμένη μᾶλλον τῇ ἐπιτιμήσει χέχρηται" ὅθεν
εἰχὸς δεύτερον τοῦτο πεποιηχέναι. Καὶ τίνος ἕνεχεν,
φησὶν, αὐτὸ τοῦτο πεποίηχεν ὁ Χριστὸς, χαὶ τοσαύτη
σφοδρότητι P χέχρηται χατ᾽ αὐτῶν, ὅπερ οὐδαμοῦ φαί--
νεται ποιῶν, xoi ταῦτα ὑδριζόμενος, λοιδορούμενος,
χαὶ Σαμαρείτης χαὶ δαιμονῶν χληθεὶς παρ᾽ αὐτῶν ;
Οὐδὲ γὰρ ἠρχέσθη τοῖς λόγοις μόνον, ἀλλὰ xat φρα-
γέλλιον λαδὼν, οὕτως αὐτοὺς ἐξέξαλεν. Ot δὲ Ιουδαῖοι

Nam negotiatores illos, nummularios, eos qui
columbas vendebant et boves et oves, ideoque
illic versabantur , ejecit.

2. Alus autem evangelista narrat ejicientem
illum dixisse, Nolite facere domum Patris mei
speluncam latronum ; hic vero dicit, 16. Do-
mum. negotiationis : non contraria loquentes,
sed demonstrantes ipsum id bis fecisse, et
hac non eodem gesta tempore fuisse, sed et
nunc initio predicationis, atque etiam cum ad
passionem pervenisset. Quapropter vehementiori-
bus usus verbis, speluncam vocavit: non item
nunc initio, sed moderatiore increpatione utitur :
unde verisimile sit idipsum bis fecisse. Et cur,
inquies , 1d. Christus et cum. tanta vehementia fe-
cit, quanta nusquam agere deprehenditur , et hzc
cum contumeliis et. conviciis affectus, Samarita-
nus et daemoniacus ab illis vocaretur? Neque enim
verbis contentus , cum flagello etiam illos expulit.
Judzi , eum aliis beneficium confertur, accusant

ἑτέρων μὲν εὐεργετουμένων, ἐγκαλοῦσι χαὶ ἀγριαίνου- C ct efferuntur; quando autem par esse videbatur

4 Sic Savil. Morel. secus. [Mox Savil. προοιχειουμένης »
et in marg. προτοιχειουμένης. Cod. 706 προσῳχειωμένης.
Cod. 705 ut Montf. Hinc leg. προωχειωμένης.]}

^ Morel. πάσχατος.

* [ἐχάλεσεν ληστῶν. ἐνταῦθα δὲ ἐν ἀρχῆ τῶν c. Savil. Sic

quoque Cod, 705, nisi quod ληστῶν omisit. Cod. 706 αἱ
Montf. Mox uterque Cod. cum Savil. ὑρειμένως. Infra
lidem γεγενῆσθαι pro πεποιηχέναι.]

b. [κέχρηται inseruimus e Sav. et Codd. cit. ]

4

-

Christas

bis ementes

el venden-
tes ejecit de
templo.
Matth. 21.
13. et al.

154 $. JOANNIS CHRYSOST.

illos exasperari castigatos , non ita aspere agunt.
Neque enim inereparunt, aut contumelia affecc-
runt, sed quid dixerunt? 18. Quod signum
ostendis nobis , quia talia facis ἢ Viden' livo-
rem ingentem , et quomodo aliis illata beneficia
indignius ferrent? Aliquando igitur templum ab
illis. speluncam latronum. factum. esse. dicebat ,
ostendens illa quz vendebantur , furto parta fuis-
se, atque ex rapina et avaritia prodire, ipsosque
ex aliorum calamitate ditescere ; aliquando autem
domum negotiationis dicit, impudentem negotia-
tionem significans. Sed cur hoc fecit? Quia futu-
rum erat ut in sabbato curaret, et multa hujus-
modi faceret, quz ipsi putabant. transgressionem
esse legis; ne videretur Deo adversarius esse,
qui contra Patrem id faciendo insurgeret, jam
hine illorum hujusmodi suspicionem corrigit.
Nam qui pro templi honore tantam ostenderat in-
dignationem , templi Domino, qui in ipso coleba-
tur , non adversaturus erat. Satis erant superiores
anni quibus secundum legem vixerat , ut probare-
tur ejus erga legislatorem reverentia , ipsumque
on legi adversaturum esse. Quia autem illi anni
in oblivionem venturi erant, quia omnibus noü
non erant,
tritus

D

eo quod in paupere domo enu-

fuisset, omnibus presentibus, utpote

die festo appropinquante, id facit, nec sine

periculo. Neque solum enim ejecit, sed et mensas 5;
everlit , argentum effudit, ut illi secum reputa- 4
rent, eum qui ob decorem domus sese in pericula
conjiceret, Dominum domus non despicere. Si
enim id simulate tantum fecisset , hortari solum
oportuisset : nam se in pericula conjicere, au-
dax facinus erat. Neque enim leve illud erat
sese forensium furori objicere, et brutorum. ho-
minum, mercatorum videlicet , turbam contume-
lis onerare et adversum se exasperare ; id non
simulantis erat, sed pro domus decore pericula
omnia adeuntis. Quamobrem non gestis solum,
sed etiam dictis ostendit suam cum Patre concor-
diam : non dixit enim, Domum sanctam, sed
Domum Patris mei. Ecce Patrem vocat, nec
indignantur : putabant enim ipsum simpliciter
loqui. Sed quia deide clarius loquutus est,
ut suam cum Patre cqualitatem. declararet ,

c Savil. et Morel. τί φησι. Mss. plurimi τί φασι, me-
itus,
4 [ αὐτοῖς pro αὐτῶν dedimus iisdem auctoribus.]
* [lidem τῷ χρόνῳ. Legebatur in Montf. τῷ τρόπῳ.
Savil. [et Codd. nostri] παραχεχινδυνευμένως. More!.

δ I d
χινουνξενομένως.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

σιν * ὅτε δὲ εἰχὸς ἦν ἐχθηριωθῆναι ἐπιτιμωμένους, οὐ
τοιούτῳ χέχρηνται πρὸς αὐτὸν τρόπῳ. Οὐ γὰρ ἐπετί--
μήσαν, οὐδὲ ὕδρισαν, ἀλλὰ P τί φασι; Τί σημεῖον δει-
χνύεις ἡμῖν, ὅτι ταῦτα ποιεῖς ; “Ορᾷς βασχανίας ὕπερ-
Θολὴν, xo πὼς «i τῶν ἄλλων εὐεργεσίαι μᾶλλον
αὐτοὺς παρώξυναν; Mori μὲν οὖν σπήλαιον ληστῶν
τὸν ναὸν ὕπ᾽ αὐτῶν ἔλεγε γενέσθαι, δειχνὺς ὅτι τὰ
πωλούμενα ἀπὸ χλοπῆς ἦν, xal ἁρπαγῆς χαὶ πλεονε-
Sun χαὶ ἐχ τῶν Song ἐπλούτουν jb τον J
ποτὲ δὲ oixov ἐμπορίου, τὰς ἀνα σχύνπδις αὐτῶν χα-
πηλείας ἐνδεικνύμενος. ᾿Αλλὰ τίνος ἕνεχεν τοῦτο πε-

ποίηχεν; Ἐπειδὴ ἔμελλεν ἐν ca66dzo ἀρ Ri
χαὶ πολλὰ τοιαῦτα mote εἴν, ἃ ἐδόχει ied ἃ αὐτοῖς τοῦ

/ /
νόμου παράδασις εἶναι " ἵνα μὴ δόξη ὡς ἀντίθεός τις
καὶ ἐξ ἐναντίας ἥχων τῷ Πατρὶ ταῦτα ποιεῖν, ἐντεῦθεν
τῆς τοιαύτης ὑπονοίας αὐτῶν ποιεῖται τὴν διόρθωσιν.

e nd u D
Οὐ γὰρ àv ὃ τοσοῦτον ζῆλον ἐπιδειξάμενος ὑπὲρ τοῦ
οἴχου, τῷ τοῦ οἴκου Δεσπότη χαὶ ἐν αὐτῷ dg
pévip ἔμελεν ἐναντιοῦσθαι. Ἣν μὲν οὖν ἱκανὰ xad τὰ
πρότερα ἔτη, ἐν οἷς χατὰ τὸν νόμον ἐδίω, δεῖξαι τὴν
πρὸς τὸν νομοθέτην αἰδῶ, καὶ ὅτι οὐκ ἀντινομοθετῶν
ἦλθεν: ἐπειδὴ δὲ εἰχὸς ἦν ἐχεῖνα λήθη παραδοθῆναι
eS TA ei 4. δέτε y , ARUM A
τῷ χρόνῳ, ἅτε o0 πᾶσιν ὄντα γνώριμα, διὰ τὸ ἐν
D - / ,
οἰκίᾳ τρέφεσθαι πτωχῇ χαὶ εὐτελεῖ, παρόντων πάντων
εὴ M 3i M b ef € ΩΣ λ ͵ὔ
λοιπόν (καὶ γὰρ πολλοὶ παρῆσαν, ἅτε ἑορτῆς πλησίον
4 rae - M / M
οὔσης), τοῦτο ποιεῖ, xat παρακεχινδυνευμένως. Οὐδὲ
ec AT / 7
γὰρ ἁπλῶς ἐξέδαλεν, ἀλλὰ χαὶ τὰς τραπέζας ἀνέτρε-
ὶ τὸ ἀργύ ἐξέ: διδοὺς αὐτοῖς ἐχ τούτων
ψε, καὶ τὸ ἀργύριον ἐξέχεε, διδοὺς αὐτοῖς ἐκ τού
, ,
λογίσασθαι, ὅτι οὐκ ἂν "ὃ εἰς χινδύνους ῥίπτων
ἑαυτὸν ὑπὲρ τῆς εὐχοσμίας τοῦ οἴχου, τοῦ Δεσπότου

πα Τὰ ! ^ ' ,
τοῦ οἴχου χατεφρόνησεν ἄν. Ei γὰρ ὑποχρινόμενος͵

ταῦτα ἐποίει, παραινέσαι ἐχρὴν μόνον * τὸ δὲ xat cic
ΝΠ a T u J. 5 N N
χινδύνους * χαταστῆναι, πάνυ τολμηρόν. Οὐδὲ γὰρ τὸ
τυχὸν ἦν, καὶ θυμῷ τοσούτῳ ἀγοραίων ἑαυτὸν ἐχδοῦ--
ὶ δὴ λλῆὴς γέμοντα ἀλογίας χαπήλων

ναι, xol δῆμον πολλὴς γέμο ἀλογίας |
ἀνθρώπων καθ᾽ ἑαυτοῦ παροξῦναι ὑδρίζοντα, ζημιοῦν-
τα οὖχ ὑποχρινομένου ἦν, ἀλλὰ πάντα αἱρουμένου
/ c Y qo 2 H c 0» N ec ὑδὲ
πάθη; ὑπὲρ τῆς εὐχοσμίας τοῦ οἴκου. Διὰ τοῦτο QUO
δι’ ὧν ποιεῖ μόνον, ἀλλὰ χαὶ OU ὧν λέγει, δείχνυσι
τὴν πρὸς αὐτὸν συμφωνία αν " οὐδὲ γὰρ εἶπε, τὸν οἶκον
τὸν ἅγιον, ἄλλα, 'Tov οἶκον τοῦ Πατρός μου. "1299 καὶ
Πατέρα χαλεῖ, χαὶ οὐχ ὀργίζονται" ᾧοντο γὰρ ἁπλῶς

V , 517 NV δὲ πὶ / 250£ *
αὐτὸν λέγειν. "Emetó?; δὲ προϊὼν τρανότερον ἐφθέγγετο,

DJ AL e /

ὡς ἐχείνην παραστῆσαι τὴν διάνοιαν τὴν τῆς ἰσότητος,
, 2 " λῶν Σὰ Η Tt - b ὔ
τότε ἀγριαίνουσιν. Τί οὖν ἐχεῖνοι; Τί σημεῖον δειχνύ-

* [ Articulum e Savil. et Codd. cit. adjecimus. Mox
recte Savil. τοῦ δεσπότου. Legebatur τῷ δεσπότη. Cod.
705 τῷ δεσπότῃ... ἐπολέμησεν div. ]

^ Savil. [cum Codd. nostris] καταστῆναι (οὐδὲ γορ τὸ c.
ἦν). Mss. alii aliam efferunt lectionem.

IN JOANNEM

4

εἰς ἡμῖν, φησὶν, ὅτι ταῦτα ποιεῖς; i) τῆς ἐσχάτης
NDS Σημείου Ys χρεία. ἦν, ὥστε τὰ χαχῶς γινό-
μενα παῦσαι; xoi τὸν οἶκον avc τοσαύτης
αἰσχύνης; τὸ δὲ ζῆλον τοιοῦτον λαύεῖν ὑπὲρ τοῦ οἴκου
τοὺ Θεοῦ, οὐ μέγιστον σημεῖον ἀρετῆς ἦν; ΟἹ" γοῦν
εὐγνώμονες xol ἐντεῦθεν ἐδείχνυντο. Καὶ Yep Ἔμνή-
" m J
σθησαν oi μαθηταὶ αὐτοῦ τότε, φησὶν, ὅτι ἔστι γε-
ΩΝ ^ y , ,
γραμμένον : ὃ ζῆλος τοῦ οἴχου cou χατεφάγησε με.
- D ,r , V "/
Ἀλλ᾽ οὐχ ἐχεῖνοι τῆς προφητείας ἐμνήσθησαν, ἀλλὰ, Tt
L2 - »- er M cix m
σημεῖον δειχνύεις ἡμῖν: ἔλεγον, ἅμα μὲν ὑπὲρ τῆς
, ^ “ὦ e EC ,
αἰσχροχερδείας τὴς ἑαυτῶν ἀλγοῦντες ἐχχοπτομένης,
; - , M /,
καὶ προσδοχῶντες ταύτη χωλύειν αὐτὸν, “ χαὶ ἐχκαλέ-
Ὁ /, 6H. co -
σασθαι εἰς θαῦμα βουλόμενοι, xat ἐπισχῆψαι τοῖς γι-
LN A e 5 NV etu , - S. - CE M
νομένοις. Διὰ τοῦτο οὐδὲ δίδωσιν αὐτοῖς σημεῖον. ᾿Ιὐπεὶ
D ^ δ ^ "3.4 M ,
καὶ πρότερον προσελθοῦσι xal αἰτοῦσι, τὸ αὐτὸ ἀπε--
M - ', -
xptvarco* l'eve& πονηρὰ xot μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιζητεῖ,
- A CN V N -
xol σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ, εἰ μὴ τὸ σημεῖον
5 e ' M
Lov. ᾿Αλλὰ τότε μὲν σαφέστερον, νυνὶ δὲ αἰνιγματω-
^, - NN τω ΝΕ ^ , PED 5
δέστερον. Ποιεῖ δὲ τοῦτο διὰ τὴν ἐσχάτην αὐτῶν ἄναι-
e DN
σθησίαν. Οὐ γὰρ ἂν ὃ μὴ αἰτοῦντας " προλαμδάνων
- ^ T m ^ ,
xal σημεῖα διδοὺς, οὗτος αἰτοῦντας ἂν ἀπεστράφη,
3 “ τὴν ᾿ ἴεν S
εἰ μὴ τὴν διάνοιαν αὐτῶν εἰδὲε TEX οὖσαν χαὶ δο-
λερὰν, χαὶ ὕπουλον αὐτῶν τὴν προαίρεσιν. Αὐτὸ γὰρ
εὐθέως τὸ ἐρώτημα ἐννόησον ὅσης χαχίας μεστὸν ἦν.
Δέον γὰρ αὐτὸν ἀποδέξασθαι τῆς σπουδῆς καὶ τοῦ ζή-
τ Ἵ , m oy E
λου, δέον ἐκπλαγῆναι, ὅτι τοσαύτην τοῦ οἴχου ποιεῖται
, ERN T» bd , 5T « 7,
πρόνοιαν * οἱ δὲ ἐγκαλοῦσι, καπηλεύειν ἐξεῖναι λέγον -
, M A , E ELA 3 E M
τες, λύειν δὲ τὴν καπηλείαν οὐχ ἐξὸν εἶναι, ἂν μὴ
- 3 T / 7
σημεῖόν τι ἐπιδείξηται. Τί οὖν ὃ Χριστός; Λύσατε τὸν
e A , Lu ,
γαὸν τοῦτον, xai ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν.
Y fo , E ' , E
Πολλὰ τοιαῦτα φθέγγεται, τοῖς μὲν τότε ἀχούουσιν
- RA fec - ^Y M — τὶ / rp, ^
οὐκ ὄντα δῆλα, τοῖς δὲ μετὰ ταῦτα ἐσόμενα. "(vog δὲ
e. c - dg ^ m ΝᾺ » δὶ
ἕνεχεν τοῦτο ποιεῖ: “ἵνα δειχθῇ προειδὼς ἄνωθεν τὰ
λ Ὁ ce “5. ἢ M bd Der N
μετὰ ταῦτα, ὅταν ἐξέλθῃ xal τῆς προῤῥήσεως τὸ
NN τ ,
τέλος" ὃ δὴ x«i ἐπὶ τῆς προφητείας ταύτης γέγονεν.
"0 £ M EN 2 auk f 2 " - E 430.
τε γὰρ, φησὶν, ἠγέρθη x νεχρῶν, τότε ἐμνήσθησαν
/ D
xai ἐπίστευσαν τῇ
1 c c Jg Y
FoxQn, xai τῷ λόγῳ Os δὲ
NA € Y , ΩΝ / »5 » N 3 Ἧ
ἐλέγετο, οἱ μὲν ἠποροῦντο τί ποτ᾽ ἂν εἴη τὸ εἰρημέ-
7 Ὕ
νον, οἵ δὲ ἀμφέδαλλον, λέγοντες" * Τεσσαράχοντα xot
em ox 5 ^ /0 N * M WI '
ἕξ ἔτεσιν ᾧχοδομή n δ ναὸς οὗτος, χαὶ σὺ ἐν TEM

M c cg m»
οἵ μαθηταὶ αὐτοῦ ὅτι τοῦτο ἔλεγε᾽
“ᾧ εἰπεν ὃ Ἰησοῦς.

Ὧι μέραις ἐγερεῖς αὐτόν; Ἐξ: σομιραεοχειμὸ δὲ χαὶ ἕξ ἔτη

ἢ γὰρ

ἔλεγον, τὴν ὑστέραν οἰχοδομιὴὴν δηλοῦντες "
* προτέρα eig εἴκοσιν ἐτῶν ἀπηρτίσθη χρόνον.

b Γ οὖν μαθηταὶ εὖγν. Savil., qui mox ἐμνήσθησαν τότε.
Codd. nostri ut Montf. Mox χατέραγέ με Savil. ; χατα-
φάγεται Codd. nostri et Bibl. Infra omnes zizypoxzgósias.
Mont. αἰσχροχερδίας. V. me in Thesauro Par. lingue Gr.]

€ ἅμα δὲ χαὶ exa. αὐτόν Savil.; καὶ ἐχχ. αὐτόν Cod. 705;
ἢ καὶ ἐχχ. σὐτὸν Cod. 706, qui paulo ante ἅμα ὃὲ χαὶ

ΣΕ

HOMIL.

IS

σι

al. xxr. 155

iunc 1n furorem acti sunt. Quid igitur illi?
Quod signum nobis ostendis , inquiunt , quia
liec facis? O summam amentiam! Quo signo
opus erat, ut a male faciendo desinerent, οἱ
domum a tanta turpitudine liberarent? ille tantus
pro domo Dei zelus, nonne maximum virtutis
signum erat? Probi autem viri hinc agniti sunt :
nam 17. ftecordati sunt. discipuli ejus tunc ,
quia scriptum est, Zelus domus tue comedit
me. At non illi prophetiz? meminerunt , sed dice-
bant, Quod signum. ostendis nobis ? de turpi
amisso lucro dolentes, sperantesque se sic posse
illum abducere, ad miraculum patrandum evo-
cant, ut factum ejus coarguant. Ideo signum non
dat illis. Imo cum prius accessissent signum pe-

XXIII.

tentes , hoc respondit : Generatio prava et adul- Mati. i5
tera. signum querit, et signum non dabitur ^

ei, nisi signum Jon«c. Sed tunc clarius; nunc
autem magis enigmatice. lllud autem agit ob
extremam illorum insaniam. Neque enim ille qui
non petentes praveniebat et signa dabat , peten-
ies repulisset, nisi illos prava et ἀρί εν mente
fuisse. scivisset. Nam vel ipsa interrogatio quanta
nequitia plena esset , consideres cS Cum enim
oportuisset ejus sadi ac zelum. approbare,
atque obstupescere, quod talem domus curam
gereret ; illi accusant, ac vendere sibi licere con-
tendunt, neque licere sibi a vendendo desistere,
nisi ipse signum ostendat, Quid ergo Christus? 19.
Solvite templum hoc, et in tribus diebus

Cur Chri-

excitabo illud. Multa hujusmodi loquitur , tug stus obscure

audientibus sint. obscura , sed post futuris clara.
Cur hoc? Ut cum rei. predicte finis adveniret ,
probaretur ipsum jam olim id prasscivisse; quod
in hac prophetia accidit. Nam ait : 22. Cum re-
surrexisset a mortuis, recordati sunt disci-
puli ejus quia hoc dicebat : et. crediderunt
Scripture et sermoni quem dixit Jesus. Cum
hzc dicerentur, alii. dubitabant quandonam id
eventurum esset, alit contendebant dicentes : 20.
Quadraginta sex annis edificatum est tem-
plum hoc, et tu in tribus diebus excitabis
illud ? Quadraginta sex annis dicentes, postre-
mam templi constructionem significant; prior
enim viginti annis absoluta fuit.

^ -
προτοῦ ωντὲες.

d Quidam προσλαμθάνων. [Mox Savil. et Codd, nostri
αὐτῶν post-Urxou2o» omittunt. ]

* [ὃ εἶπεν Bibl.]

Y [ἐν τεσσ. Savil. et Cod, 706.]

2? Quidam προτέρα slzozuezf ἀπ.

--

τσ

pranuntiet,

156 S. JOANNIS CDRYSOST. ARCIHIEP. CONSTANTINOP.

$. Cur ergo zmnigma illud non solvit, neque "ivo οὖν Évexsv οὐκ ἔλυσε τὸ αἴνιγμα, καὶ εἶπεν,

dixit: Non de hoc templo loquor, sed de carne ὅτι οὐ περὶ τοῦ ναοῦ λέγω τούτου, ἀλλὰ περὶ τῆς

mea; verum evangelista, diu postea scribens evan- σαρχὸς τῆς ἐμῆς, ἀλλ᾽ ὃ μὲν εὐαγγελιστὴς ὕστερον

gelium, dictum illud explicavit, ille vero tacuit? γράφων τὸ εὐαγγέλιον, ἑρμηνεύει τὸ εἰρημένον, αὐτὸς

Quare? Quia verbis ejus fidem non habuissent. Si δὲ ἐσίγησε τότε ; Tivoc οὖν ἕνεχεν ἐσίγησεν ; Ὅτι οὐχ

enim ne quidem discipuli poterant tunc intelligere, ἂν τὸν λόγον ἐδέξαντο. Et γὰρ μιηδὲ ot μαθηταὶ ἱκανοί

multo minus turbae. Cum surrexisset, inquit, Je- Β πὼς συνιέναι τὸ λεχθὲν ἦσαν, πολλῷ μᾶλλον οἱ ὄχλοι.

sus a mortuis, tunc recordati sunt, et credide- Ὅτε γὰρ, φησὶν, ἀνέστη ὃ Ἰησοῦς ἐχ τῶν νεχρῶν;

runt sermoni et Scripture. Duo enim ipsis tunc τότε ἐμνήσθησαν xol ἐπίστευσαν τῷ λόγῳ xol τῇ
proponebantur, resurrectio, et, quod majus erat, ραφῇ. Δύο γὰρ ἦν αὐτοῖς τὰ P προϊστάμενα τέως" ἕν

num Deus esset is qui intus habitabat; qua ambo μὲν τὸ τῆς ἀναστάσεως, ἕτερον δὲ τὸ τούτου μεῖζον, εἰ
subindicavit dicens : Solvite templum hoc, et in. Θεὸς ἦν ὃ ἔνδον οἰχῶν " ἅπερ ἀμφότερα ἡνίξαδο eir

tribus diebus excitabo illud : quod Paulus dicit ΔΛύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, xoi ἐν τρισὶν ἡμέραις Fee

non parvum esse divinitatis signum, his verbis : αὗτόν: ὅπερ xal ὃ Παῦλος οὐ μικρὸν εἰναι σημεῖόν

Rom. 1. 4. Qui predestinatus est Filius Dei in virtute se- φησι θεότητος, οὕτω λέγων Foo δρισθέντος γἱοὺ
cundum Spiritum sanctificationis, ex resurre- Θεοῦ ἐν δυνάμει κατὰ Πνεῦμα & ἁγιωσύνης ἐξ ἀναστά-

ctione mortuorum JesuChristi. Curetillicethic σεως νεχρῶν ᾿[ησοῦ Χριστοῦ. Διατί δὲ xo ἐχεῖ καὶ ἐν-

οἱ ubique hoc signum. dat, modo dicens, Cum. ταῦθα τοῦτο δίδωσι σημεῖον, καὶ πανταχοῦ, νῦν μὲν

Joan, τα, €xaltatus fuero ; et, Cum exaltaveritis Filium € λέγων, Ὅταν ὑψωθῶ, καὶ, “Ὅταν ὑψώσητε τὸν Yiov
35.18.58. hominis, tunc cognoscetis quia ego sum; modo τοῦ ἀνθρώπου, τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι" νῦν δὲ, Οὐ
Matth.12, autem, Et signum non. dabitur vobis, nisi si- δοθήσεται ὑμῖν σημεῖον, εἰ μὴ τὸ σημεῖον ᾿Ιωνᾶ καὶ
39. gnum Jonc ; atque hic rursum, Zn tribus diebus ἐνταῦθα πάλιν : "Ey τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν; Ὅτι
ὀαοίίανο illud? Quia hoc maxime argumento τοῦτο μάλιστα ἦν τὸ δεικνύον αὐτὸν οὐκ ὄντα ἄνθρω-
ostendebatur ipsum non esse purum hominem, πὸν Ψιλὸν, τὸ δυνηθῆναι χατὰ τοῦ θανάτου στῆσαι

quod. posset adversus mortem tropeeum erjgere,ac τρόπαιον, τὸ τὴν τυραννίδα αὐτοῦ τὴν μαχρὰν, xo τὸν
diuturnam illius tyrannidem difficileque bellum — χαλεπὸν καταλῦσαι πόλεμον οὕτω Ege Διὰ τοῦτό

illad tam cito solvere. ldeo ait, Tunc scietis. juste Τότε εἴσεσθε. 'Tóce: πότε; Ὅταν ἀναστὰς ἐπι-

Tunc, quandonam? Cum postquam resurrexero, σπάσωμαι τὴν οἰκουμένην, τότε εἴσεσθε, ὅτι xal ταῦτα

attraham totum orbem, tunc scietis me ut Deum — ὡς Θεὸς καὶ Θεοῦ Υἱὸς γνήσιος ἐποίουν, ἐχδικῶν τὴν

et verum Dei. Filium id fecisse, ad. uleiscendam D εἰς τὸν Πατέρα ὕόδριν. Τί δήποτε δὲ οὐκ εἶπε xol

Patri illatam contumeliam. Cur autem non dicit, ποίων σημείων χρεία πρὸς τὸ παῦσαι τὸ γινόμενον

quibus opus esset signis, ad male factum tollen- e ἀλλ᾽ ἘΠ τ δώσειν σημεῖον; ; Ὅτι ἐχεί-
dum, sed se signum daturum esse pollicitus est? νῷ μὲν ἂν αὐτοὺς πλέον παρώξυνε, ταύτῃ δὲ μᾶλλον
Quia sic illos magis irritasset; hoc autem modo κατόπληξεν. Ἀλλ᾽ τὸς οὐδὲν πρὸς τοῦτο εἶπον * xoi
magis exterruit. Attamen. nihil ad hoc. respon- γὰρ ἔδοξεν αὐτοῖς ἄπιστον λέ Eg, xo οὐδὲ pe

derunt : videbatur enim illis incredibile quid- ἦνε είχοντο, ἀλλ᾽ ὡς ἀδύνατον ὃν παρέδραμον. Ei δὲ
M

piam dicere, nec ultra interrogare valuerunt; νοῦν siyov, εἰ xai τότε ἄπιστον ἔδοξεν αὐτοῖς εἶναι,

et quasi res fieri non posset, missam illam fe- ὅτε τὰ πολλὰ ἐποίησε σημεῖα, τότε ἂν προσελθόντες

cerunt. Quod. si mente valuissent, etiamsi illud ἠρώτησαν, τότε ἂν ἠξίωσαν τὴν ἀπορίαν αὐτοῖς λυθῆ--
incredibile videretur esse, postquam. multa signa E. ναι" ἀλλ᾽ ἀνόητοι ὄντες, τοῖς μὲν οὐδ᾽ ὅλως προσεῖχον
fecerat, tunc interrogassent illum, tunc precaüi τῶν λεγομένων, τὰ δὲ μετὰ πονηρδὶς ἤχουον διανοίας.
fuissent ut illorum intei solveret; sed in- Διὸ xaló Χριστὸς αἰνιγματωδῶς πρὸς αὐτοὺς ἐφθέγ--
sani cum essent, aliis dictis ne minimum quidem — γετο. ᾿Αλλὰ τὸ ζητούμενον ἐχεῖνό ἐστι, πῶς οἵ μαθηταὶ
attenderant : alia vero cum mala menteaudiebant. “οὐχ ἤδεισαν, ὅτι δεῖ αὐτὸν ἐκ τῶν νεχρὼν ἀναστῆ--
Ideoque Christus aenigmatice ipsis loquebatur. Sed ναι; Ὅτι οὔπω τὴς τοῦ Πνεύματος ἦσαν χατηξιω-
quod. jam quaeritur, hoc est, cur discipuli non no- θέντες χάριτος. Διὸ συνεχῶς τοὺς περὶ ἀναστάσεως
verint ipsum a mortuis resurrecturum esse ? Quia 43; ἀχούοντες λόγους , οὐδὲν συνίεσαν, ἀλλὰ P Ui e
nondum Spiritus gratia dignati fuerant. Quapro- à xa0' ἑαυτοὺς; τί ποτε τοῦτό ἐστι. Καὶ γὰρ πολὺ ξένον
pter de resurrectione frequenter audientes, nihil χαὶ παράδοξον ἦν τὸ λεγόμενον, τὸ ἑαυτόν τινα δύνα-

b. [προτιστάμενα Savil. et Cod. 700.] 706 ἀπ:φθέγετο. Infra iidem cum Cod. 705 ἀξιωθέντες.]
« Morel. οὐχ εἶχον εἰδέναι. [Paulo ante Savil. et Cod.

IN JOANNEM HOMIL. ΧΧΠΙ. al.

σῦαι ἀνιστᾶν, καὶ ἀνιστᾶν οὕτως. Διὰ τοῦτο χαὶ Πέ-
? Ζ 5 ^N 5 NV ΝΑ A ^, ,
τρος ἐπετιμήθη, ἐπειδὴ οὐδὲν εἰδὼς περὶ ἀναστάσεως,
ἔλεγεν " Ἵλεώς σοι. Καὶ οὐδὲ 6 Χριστὸς πρὸ τοῦ πρά-
- οτὭω ΩΣ et

γματος αὐτοῖς ἀπεκάλυψε τοῦτο σαφῶς, ἵνα μὴ oxav-

D e ο - o^ ΄΄ M
δαλισθῶσιν ἐν ἀρχῇ διαπιστοῦντες τῷ λεγομένῳ διὰ

N N /NY pt M ^/ Ὁ mE 5^

τὸ πολὺ παράδοζον, χαὶ μιηόέπῷ σαφῶς αὑτὸν εἰόεναι

ὅστις ἐστίν. Τοῖς μὲν γὰρ διὰ τῶν πραγμάτων βοω-

μένοις οὐδεὶς ἂν διαπιστήσειε" τοῖς δὲ διὰ τῶν λόγων
E * Apos
λεγομένοις εἰχὸς ἦν τινας διαπιστεῖν. Διὰ τοῦτο Ex
, y ΄ 5 S / d
πρώτης εἴασε συγχεχαλυμιμένον εἰναι τὸν λόγον. “Ὅτε
δὲ διὰ τῆς πεί óc τὴν ἀλήθειαν ἤ X εἴρη-
ὲ τῆς πείρας πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἤγαγε τὰ εἴρη
7 , N NM V D € , M ,
μένα, τότε λοιπὸν ἔδωχε xol τῶν βημάτων τὴν σύν--
εσιν, καὶ τοσαύτην τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν, ὥστε
x0 /, , 5 λ 6 » CE - - M TS M 5
ἀθρόον πάντα ἀπολαύδεῖν. "Excivos γὰρ, φησὶν, ἀνα-

/ v nx / € M V M N “τ᾿ 2^
μνήσει ὑμᾶς πάντα. Ot γὰρ xat τὴν πρὸς αὐτὸν αἰδῶ

m J , i , ^
ἐν μιὰ μόνον ἐχθαλόντες ἑσπέρᾳ, καὶ φυγόντες, χαὶ
5^15^

οὐὸξε ἴόειν αὐτὸν puce

τῷ χρόνῳ γενομένων τε χαὶ
τ ΤΑΝ

εἰ μὴ pue ἀπήλαυσαν τῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος.

σχολὴ γ᾽ ἂν τῶν ἐν παντὶ
λεχθέντων ἐμνημόνευσαν,
Kot εἰ παρὰ τοῦ Πνεύματος, φησὶν, ἀχούσεσθαι ἔμελ-
λον, τίς ugs ἦν συγγίνεσθαι αὐτοὺς τῷ LUE
μέλλοντας μὴ χατέχειν τὰ λεγόμενα; "Oc οὐχ ἐδίδα--
σχε τὸ Πνεῦμα, ἀλλ᾽ ἀνεμίμνησχεν ἃ προλαζὼν ὃ
Χριστὸς εἶπεν. Οὐ υικρὸν δὲ εἰς τὴν δόξαν συντελεῖ
τοῦ Χριστοῦ τὸ ' ᾿ταρατειμε θῆναι εἰς τὴν μνήμην τῶν
λε εχθέντων αὐτοῖς. LES μὲν οὖν τὴν ἀρχὴν τῆς τοῦ
Θεοῦ χάριτος ἐγένετο τὸ ἐπιπτῆναι τὴν τοῦ Πνεύματος
χάριν οὕτω δαψιλὴ χαὶ πολλήν: ὕστερον δὲ τῆς
γὰρ

᾿
χαι

e . ΕἸ c Y - M ^ / ,
ἑαυτῶν ἀρετῆς; τὸ κατασχεῖν τὴν δωρεάν. Βίον
^, SN. IE N M M /
ἐπεδείξαντο λαμπρὸν, καὶ πολλὴν τὴν σοφίαν,
Χ , / M c
μεγάλους τοὺς πόνους, xai χατεγέλασαν μὲν τῆς πα-
, c 5^ ΝΑ c , M c» FK » Mt
ρούσης ζωῆς, οὐδὲν δὲ ἡγήσαντο τὰ ἀνθρώπινα, ἀλλὰ
, , M
ἀνώτεροι πάντων ἐγένοντο, καὶ καθάπερ τινὲς ἀετοὶ
c E , tco
χοῦφοι ὑψηλὰ πετώμενοι, διὰ τῶν ἔργων πρὸς αὐτὸν
, N DS
ἀφείλχοντο τὸν οὐρανὸν, xol διὰ τούτων ἔσχον τοῦ
, Y "i EA 7 7] -
Πνεύματος τὴν χάριν ἄφατον. Τούτους τοίνυν xa ἡμεῖς
» ἣν M 7
μιμησώμεθα, xat ut; σόέσωμιεν τὰς λαμπάδας, ἀλλὰ
, ^ e
διατηρήσωμεν P φαιδρὰς OU ἐλεημοσύνης. ᾿'Γούτου τοῦ
^ y -
πυρὸς τὸ φέγγος οὕτω διαχρατεῖται.
5 EJ - V 5 e P] e /,
εἰς ἀγγεῖα τὸ ἔλαιον, ἕως ἐνταῦθά
» m
ἔστι τοῦτο πρίασθαι

VP 772 /
Συνάξωμεν τοίνυν
Οὐδὲ γὰρ
Ly
* ἀπελθόντας ἐχεῖ, οὐδὲ ἀλλαχό-

5
ἐσμεν.

θεν αὐτὸ λαδεῖν, ἀλλ᾽ ἢ διὰ τῆς τῶν πενήτων χειρός.
Συλλέξωμεν τοίνυν ἐντεῦθεν ἤδη μετὰ πολλῆς τῆς
e J LÀ cC

δαψιλείας, εἴ γε βουλόμεθα μετὰ τοῦ νυμφίου εἰσελ-
θεῖν: εἰ δὲ μὴ,
"A PA M
Ἀμήχανον γὰρ,

ἔξω μένειν τοῦ νυμφῶνος ἀνάγχη.
7
ἀμιήχανον, κἂν μυρία κατορθώσωμεν

a Alii παραπεμφθῆναι τῇ μνήμη τῶν. [Supra Savil. et
Cod. 706 συνετέλει. Paulo post Morel. ἐγένετο ἐπιπτῆναι.
Savil. et Mss, multi ἐγένετο τὸ ἐπιπτῆναι. Unus ἐγένετο τὸ
ἐπιστῆναι. Boisius lependum putat ἐπιχυθῆναι, quia In-
terpres Latinus verlerat : Spiritus itaque gratie in-

TOM. VIII.

B

C

E

t

-

Cn

-
-

XXII.

intelligebant : sed cogitabant intra se quid. hoc es-
set. Nam stupendum et inexspectatum erat, quod
dicebatur, quod nempe quispiam sese posset rc-
suscitare, atque illo modo resuscitare. Ideo Petrus
increpatus fuit, quod cum nihil nosset de resurre-

ctione, diceret : Propitius esto tibi. Neque Chri- Watt. 16
stus ante rem ipsam hoc illlis revelavit, ne illis of- ^?

fendiculo esset, qui initio vix fidem habebant 115
quae dicebantur, quod ea admodum inexspectata
essent, neque clare scirent quis esset Jesus. [15
enim quz operibus ipsis clare comprobantur, ne-
mo fidem negaverit; ilis vero qua verbis solum
proferebantur, verisimile erat quosdam fidem esse
negaturos. Idcirco sinebat initio rem. occultam
manere. Cum autem experimento dicta sua vera
comprobabat, tunc verborum dabat intelligen-
tiam, tantamque Spiritus gratiam, ut. confestim
omnia acciperent. Z/le enim, inquit, vobis com-
memorabit omnia. Nam qui conceptam de illo
reverentiam, una vespera deposuerunt, ac fuge-
runt, qui se dicebant non nosse illum, vix omni-
um quae multo tempore facta dictaque fuerant,
recordati fuissent, nisi magnam consequuti fuis-
sent Spiritus gratiam. 51 vero, inquies, a Spiritu
audituri erant, quid opus erat illos cum Christo
versari, non intellecturos ea quz dicebantur? Quo-
niam Spiritus non docuit, sed in memoriam re-
vocavit ea quae Christus dixerat. Non parum au-
tem ad. gloriam Christi conferebat, quod. Spiritus
mitteretur ad renovandam dictorum suorum me-
moriam. Initio quidem ex Dei beneficio fuit, quod
Spiritus gratia involaret, ita copiosa et ampla ;
deinde eorum virtutis fuit, quod donum tantum
retinerent. Vitam quippe sanctitate conspicuam
ducebant, multamque sapientiam exhibebant, la-
boresque magnos : vitam presentem contemnebant,
humana nihili pendebant, sed superiores omnibus
fuere; ac sicut aquile leves i altum volantes,
operibus ad. ipsum calum pertingebant, perque
opera ingentem Spiritus gratiam obtinebant. Hos
itaque nos quoque imitemur: ne exstinguamus
lampades nostras, sed lucidas per eleemosynam
reddamus. Hujusce ignis lumen ita servatur. Co
ligamus igitur oleum in vasis, dum vivimus. Ne-
que enim post discessum. hinc nostrum possumus
illud emere, nec aliunde accipere, nisi per manus

fusio.
* [ ἀρίκοντο Savil. et uterque Cod. noster].
b Sic Savil. et Mss. Morel.
* Mss. quidam ἀπελθόντα.

φαιδρῶς.
;

19

Apostolo-
rum virtus
quanta,

Eleemosy-

Iz nacommens
datur.

Joan. 20,
29.

Psal. 32.
y.

158 S. JOANNIS CHRYSOST.

pauperum. Illud, inquam, hinc abunde colliga-
mus, si velimus cum sponso ingredi : sin minus,
extra thalamum necessario manebimus. Impossi-
bile enim, impossibile, inquam, est, etiamsi mille
bona edamus opera, sine eleemosyna ad regni li-
mina ingredi. Ideo illam admodum liberaiiter ex-
hibeamus , ut ineffabilibus fruamur bonis, quie
utinam nos omnes consequamur, gratia et benigni-
tate Domini nostri Jesu Christi, cui gloria et im-
perium. ubique, nunc et semper, et in secula sz-
culorum. Amen.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἀγαθὰ, τῆς ἐλεημοσύνης χωρὶς ἐπιδῆναι τῶν τῆς βα-

H , ^ ΩΝ
15; σἰλείας προθύρων. Διὸ μετὰ πολλῆς ταύτην ἐπιδειξώ-
τ ^ / u c ^
A μεθα τῆς δαψιλείας, ὥστε ἀπολαῦσαι τῶν ἀποῤῥήτων

- cT / “ ^ -
ἀγαθῶν, ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι
, e !/ - es D T
xoi φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ Χριστοῦ, ᾧ
/ ^ / , ^ e
$ δόξα καὶ τὸ χράτος πάντοτε, καὶ νῦν xat ἀεὶ, xa εἰς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

—— ——— ....ς € —— —Ó———————————
—LLLLLL-——————————————————————————————————— M —

HOMILIA XXIV.

95. Cum autem esset Jerosolymis in Pascha
in die festo, multi crediderunt in eum.

4. Tunc ex hominibus illis alii quidem in
errore perstabant, alii veritatem amplexabantur;
verum ex his nonnulli brevi tantum retinebant il-
lam, et ab ea demum excidebant. Hos Christus
subindicavit, quando ipsos seminibus comparavit,
qua non profundas mitterent radices, sed eas in
superficie terr? ponerent, quos cito perire dixit.
Hos quoque hic commemorat evangelista cum ait :
Cum autem esset Jerosolymis in Pascha in die
festo, multi crediderunt in eum, videntes ejus
signa que faciebat. 24. Ipse autem. Jesus non
se credebat eis. Firmiores erant discipuli, qui
non signis tantum, sed etiam doctrina permoti
accesserunt. Crassiores quippe signa pertrahebant,
ratione przditos prophetiz et doctrina. Quotquot
igitur per doctrinam capti sunt, hi signorum se-
quacibus firmiores erant; quos et Christus beatos
praedicabat his verbis : Beati qui non viderunt,
et crediderunt. Quod autem 1lli non veri essent
discipuli, probat id quod subjungitur : /pse Jesus
non se credebat eis. Quare? Quia omnia. no-
verat, 95. et quia opus non erat ut quis testi-
monium perhiberet de homine, ipse enim scie-
bat quid esset in homine. Id est, verba non cu-
rabat, qui in ipsa corda penetrat et mentes; et
cum fervorem illorum temporaneum esse sciret,
non fidebat eis ut perfectis discipulis : non omnia
ipsis dogmata tradebat , quasi fidem firmiter es-
sent amplexi. Nosse autem ea quz in corde homi-

num sunt, illius tantum est, Qui finxit sigilla-.

a Alii πάντας [ sic Bibl. et Cod. 705. τὰ πάντα Cod.

706. Tum uterque cum Savil. γινώσχειν αὐτόν.]

OMIAIA χδ΄.

Mad -- ε S
Ὡς δὲ ἦν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐν τῷ πάσχα ἐν τῇ
ἑορτῇ, πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν.

Teo , , c b -
p Τῶν ἀνθρώπων τῶν τότε oi μὲν τῇ πλάνη προσεῖ-

γον, ot δὲ τῆς ἀληθείας ἀντείχοντο" ἀλλὰ καὶ τούτων
ἔνιοι πρὸς ὀλίγον αὐτῆς ἀντιλαμιανόμενοι, πάλιν αὖ--
τῆς ἐξέπιπτον. Τούτους χαὶ ὃ Χριστὸς αἰνιττόμενος,
σπέρμασι παρέδαλε τοῖς οὗ κατὰ βάθους χειμένοις,
ἀλλὰ τὰς ῥίζας ὑπὲρ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς ἔχουσιν,
οὺς xo ταχέως ἀπολεῖσθαι ἔφη. Τούτους καὶ ὃ εὐαγ-
γελιστὴς ἐνταῦθα ἡμῖν ἐδήλωσεν, οὕτω λέγων, ὅτι Ὥς
ἦν ἐν τοῖς ᾿Ἱεροσολύμοις ἐν τῷ πάσχα ἐν τὴ ἑορτῇ »
πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν, θεωροῦντες αὐτοῦ τὰ ση-

- [t | / 94. 5N M 5 em
C μεῖα ἃ ἐποίει. Αὐτὸς δὲ ὃ "IncoUc οὐκ ἐπίστευεν ἕαυ-

τὸν αὐτοῖς. "Exsivot γὰρ ἀχριδέστεροι ἦσαν οἵ μαθη-
ταὶ, ὅσοι μὴ ἀπὸ σημείων προσήεσαν μόνον, ἀλλὰ καὶ
ἀπὸ τῆς διδασχαλίας. 'Γοὺς μὲν γὰρ παχυτέρους τὰ
σημεῖα ἐφείλκετο, τοὺς δὲ λογικωτέρους αἵ προφητεῖαι
χαὶ αἵ διδασχαλίαι. “Ὅσοι γοῦν ἀπὸ διδασκαλίας κατε-
σχέθησαν, οὗτοι τῶν ἀπὸ σημείων ἦσαν βεδαιότεροι *
οὺς xoi 6 Χριστὸς ἐμαχάριζε λέγων, Μακάριοι οἵ μὴ
ἰδόντες, χαὶ πιστεύσαντες. Ὅτι δὲ οὐ τῶν γνησίων
ἦσαν οὗτοι, δείκνυσι καὶ ἣ ἐπαγωγή " Αὐτὸς γὰρ, φη-
civ, ὃ ᾿Ἰησοὺς οὖχ ἐπίστευεν ἑαυτὸν αὐτοῖς. Διατί; Διὰ
τὸ γινώσχειν “πάντα, xa ὅτι οὐ χρείαν εἶχεν, ἵνα τις
μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὸς γὰρ ἐγίνωσχε

T5. , e 5 , "^ ἊΝ , e ^)
D τί ἦν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν " οὐ

» - T7 -

προσεῖχε τοῖς ἔξωθεν ῥήμασι, ταῖς καρδίαις ἐμόα-
τεύων αὐταῖς, καὶ πρὸς τὴν διάνοιαν εἰσιών" καὶ τὴν

"n "ὦ 0 / 25^ - 5. BASS
πρόσχαιρον αὐτῶν θερμότητα εἰδὼς σαφῶς, οὐχ P ἐθάῤ-
δει αὐτοῖς ὡς μαθηταῖς ἀπηρτισμένοις, οὖκ ἐνεχείριζε
πάντα τὰ δόγματα αὐτοῖς ὡς ἤδη βεδαίως πιστοῖς γε-

΄ Τὶ δὲ AS m et MS , ?
νομένοις. Τὸ δὲ τὰ ἐν τῇ καρδίᾳ τῶν ἀνθρώπων εἰ--

b Morel. ἐθάῤῥησεν.

al.

tim corda, nempe solius Dei. Nam Tu, inquit , 3. Ztez. 8.
cognoscis corda solus. Non egebat testibus, ut ?9:

IN JOXNNEM HEOMIL. XXIV. XXIII. 199

M m 51 / V / ^, c2 ὶ
ὄεναι, του πλασαντος Χατὰ μονας τὰς χκαροιας ἐστ

Θεοῦ. Σὶ

jJ M / ,
p^ 1*9, 9o, ἐπίστασαι χαρδίας μονώτατος.

, 259 / , ea m 5 7
Οὐχ £ÓEVTO τοίνυν μαρτυρῶν στε τῶν οἰχείων mÀa-

* D NY ἀγὼ
σμάτων μαθεῖν τὴν διάνοιαν " ὅθεν οὐδὲ ἀπὸ τῆς προσ- E

^ - 5 -ς M M
xaípou πίστεως ὅ αὐτοῖς ἐθάῤῥει. Ἄνθρωποι μὲν γὰρ

E ,
οὔτε τὰ παρόντα, οὔτε τὰ μέλλοντα εἰδότες ; mto) ctc
καὶ τοῖς δολερῶς προσιοῦσι καὶ τοῖς μικρὸν ὕστερον
ἀποστησομένοις ἅπαντα χωρὶς τινὸς ὑποστολῆς χαὶ

9 z r

λέγουσι xal ἐγχειρίζουσιν" ὃ δὲ Χριστὸς οὐχ οὕτως.
» b M , EN ALME /»c /, ^ [4 D
ἤδει γὰρ αὐτῶν τὰ ἀπόῤῥητα πάντα σαφῶς. Τοιοῦτοι

138

eas quas formaverat mentes cognosceret; ideoque
temporanez ipsorum fidei non confidebat. Homi-
nes quippe, qui neque przsentia neque futura no-
runt, szepe dolose accedentibus et paulo post re-
cessuris omnia sine ullo metu dicunt et tradunt.
Christus vero non item ; nam arcana eorum omnia
probe sciebat. Tales nunc sunt multi, qui fide-
lium quidem nomen habent, sed versatiles et in-

πολλοὶ xoi νῦν εἶσι, τὸ μὲν τῆς πίστεως ὄνομα £yov- A constantes sunt. Ideo Christus non se credit eis,

ΕΒ, ^Y Y 3 A M c 5 Λ a.
τες; ευρίπιστοι Oz χαι ευαγώγοι. Διὰ τοῦτο OUO&E '" VUV

ὃ Χριστὸς ἑαυτὸν ἐμπιστεύει, ἀλλὰ τὰ πλείονα ἀπο-

κρύπτεται. Καθάπερ γὰρ ἡμεῖς οὗ τοῖς ἁπλῶς φίλοις, — Audi itaque quid Christus discipulis dicat : JVon χοαν. τῆ.
ἀλλὰ τοῖς γνησίοις θαῤῥοῦμεν " οὕτω " χαὶ 6 Θεός. Jam dico vos servos : vos enim amici mei estis. τή:
"Axoucoy γοῦν τί φησι τοῖς μαθηταῖς ὃ Χριστός: Οὐχ — Unde, et quare? Quia omnia, que audivi a Pa-

ἔτι ὑμᾶς λέγω δούλους ὑμεῖς γὰρ φίλοι μου ἐστέ. Πό- tre meo, nota feci vobis. Idcirco neque Judaeis

θεν, xai διατί; Ὅτι πάντα, ὅσα ἤχουσα παρὰ τοῦ signa petentibus dabat, quia illi tentantes pete-

Πατρὸς, ἀπεχάλυψα ὑμῖν. Διὰ τοῦτο οὐδὲ τοῖς Ἴου- — bant. Annon ut olim, sic nunc quoque signa petere

δαίοις τὰ σημεῖα ἐδίδου αἰτοῦσιν, ὅτι πειράζοντες — tentantium ést? Nam sunt hodieque qui querunt! Cur nunc
ἤτουν. Ἄρα οὖν τὸ σημεῖα αἰτεῖν, πειραζόντων ἐστὶ — ac dicunt, Cur non eüam nunc signa fiunt? Sj — miranda
xai τότε xat voy ; Καὶ "etg x«i νῦν εἶσιν ot ζητοῦντες — fidelis es ut esse debes, si amas Christum ut amare ee
xa λέγοντες, διατί μὴ xoi νῦν σημεῖα γίνεται; Εἰ p par est, non opus habes signis : hec enim infide-

γὰρ πιστὸς εἶ, ὡς εἶναι χρὴ , xol φιλεῖς : τὸν nom libus dantur. Cur Judzis , inquies, non data sunt ὃ

ὡς φιλεῖν ὃ δεῖ, οὐ «χρείαν € χεις σημείων " ταῦτα γὰρ — Data certe sunt : siquando vero petentes non acce-

τοῖς ἀπίστοις δίδοται. Πῶς οὖν Ἰουδαίοις οὐκ ἐδόθη , perint, illud ideo factum est, quod non ut ab in-

φησί; Μάλιστα μὲν “ἐδόθη εἰ δὲ ἔστιν ὅπου καὶ ai- — fidelitate liberarentur hac petiissent, sed ut sese

τοῦντες οὐχ ἔλαθον, ἐπειδὴ οὐχ ὑπὲρ τοῦ τῆς ἀπιστίσς — magis in nequitia confirmarent. 1. Et erat homo Cap. 3.
ἀπαλλαγῆναι ταῦτα ἤτουν, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ μᾶλλον αὖ | ex Phariseis JVicodemus nomine, princeps

τῶν βεδαιῶσαι τὴν πονηρίαν. Καὶ ἦν ἄνθρωπος ἐχ — Judceorum : 9. hic venit ad Jesum nocte. Hic

τῶν Φαρισαίων, ἢ Νιχόδημος ὄνομα αὐτῷ, ἄρχ yov» τῶν οἱ ἴῃ medio Evangelio Christum defendere videtur; *
Ἰουδαίων * οὗτος ἦλθε πρὸς αὐτὸν νυχτός. Οὗτος xai ait enim : Zex nostra neminem judicat, nisi Joan 7.51.

ἐν μέσῳ τῷ εὐαγγελίῳ φαίνεται τὸν ὑπὲρ τοῦ Xpi-
στοῦ ποιούμενος λόγον " λέγει γάρ" Ὃ νόμος ἡμῶν
οὐδένα κρίνει, ἐὰν μιὴ πρότερον ἀκούσῃ. Πρὸς τοῦτον
xa ᾿Ιουδαῖοι δυσχεραίνουσι λέγοντες * ᾿Ερώτησον xa
ἴδε ὅτι προφήτης x τῆς [Γαλιλαίας οὐκ ἐγήγερται. Καὶ
μετὰ τὸν σταυρὸν δὲ πολλὴν τὴν ἐπιμέλειαν τῆς ταφῆς
τοῦ δεσποτικοῦ σώματος πεποίηται. Ἦλθε γὰρ, φησὶ,
xoi Νιχόδημος 6 ἐλθὼν πρὸς τὸν Κύριον νυχτὸς, φέ-

ὧν μίγμα μύρου xoi ἀλόης ὡς λίτρας ἕχατόν. Καὶ
pov μίγμα μὺρ ἀλόης tr Qao .

τ ^ X M 7 V , -
νῦν δὲ διέκειτο μὲν περὶ τὸν Χριστὸν, οὖχ ὡς ἐχρῆν
δὲ, οὔτε μετὰ διανοίας τὴς προσηκούσης, ἀλλ᾽ ἔτι ὑπὸ
τῆς Ἰουδαϊκῆς κατείχετο ἀσθενείας. Διὰ τοῦτο καὶ νυ-
χτὸς ἦλθε, δεδοικὼς ἐν ἡμέρα τοῦτο ποιῆσαι. Ἀλλ᾽ 6
φιλάνθρωπος Θεὸς οὐδὲ οὕτως αὐτὸν ἀπώσατο, οὐδὲ
διήλεγξεν, οὐδὲ τῆς αὐτοῦ διδασχαλίας ἀπεστέρησεν,
ἀλλὰ καὶ μετὰ πολλῆς αὐτῷ τῆς ἐπιεικείας διαλέγε-

* Quidam ἐστὶ μόνου θεοῦ. Alii paulum variant.
4 Morel. αὐτῶν.

sed plurima ipsis occultat. Ut enim nos non ami-
cis quibuslibet, sed veris fidimus; ita οἱ Deus.

prius audiat ab eo. Adversus hunc Judzi indi-
gnabantur dicentes
€ propheta ex Galilea non surrexit. Post crucem
etiam magnam pro Dominici corporis sepultura
curam adhibuit. /"enit, inquit, JVíicodemus, qui
venerat ad. Dominum nocte, ferens mixturam
unguenti et aloes quasi libras centum. Hic jam
nunc bene affectus erat erga Christum , nec tamen
quantum par erat, neque eo quo oportebat animo,
sed adhuc Judaica imbecillitate detinebatur. Ideo
noctu venit, quia interdiu id facere formidabat.
Sed benignus Deus eunr neque repulit, neque re-
darguit, nec doctrina sua privavit: verum cum
mansuetudine magna ipsum alloquitur , sublimia-
due ipsi dogmata aperit; enigmatice quidem,
aperitque tamen. Multo magis enim venia dignus

1 Morel. i2» αὐτὸς à Χριστός.
b Alti xat ὃ Χριστός.
12.

Joan.

39.

Interroga et vide quia tbid.v. 52.

IO.
zi

Jaan.

48.

12.

Isai. 42. 3.
Matth. 12.

20.
Matth. 1
19.
Joan, Y2.

47.

Marc. 1.

4 t.et 5. 4t

2,

Matth. 12.

I3. et 9.
Marc. 4.

39.et 2. 1I.

Ibid. 5.8.
Matth, 5
28

2.

Marc. YI.
3

S

s

160

ille erat, quam ii qui maligne idipsum agebant.
Illi enim omni sunt excusatione indigni; hic vero
improbandus quidem erat, sed non tantopere. Cur
ergo evangelista nihil tale de illo dixit? Dixit
quidem alibi, ex principibus multos in illum cre-
didisse; sed propter Judzeos non illum confessos
esse, ne extra synagogam ejicerentur. Hic vero
omnia ista per illum noctu aditum subindicavit.
Quid ergo ait? Rabbi, scimus quod a Deo ve-
nisti magister : nemo enim potest facere hec
signa que tu facis, nisi fuerit Deus cum eo.

JOANNIS CHRYSOST.
D

r

2. Adhuc Nicodemus humi repit, adhuc huma-
nam de Christo sententiam habet, et de illo quasi de
propheta loquitur, nihil altum ex signis conjectans.
Scimus, inquit, quod « Deo venisti magister.
Cur ergo noctu et clam venis ad eum qui divina
loquitur, quia a Deo venit? cur non cum fiducia
loqueris? Verum hoc non dixit Jesus, neque re-
darguit illum : Calamum enim conquassatum
non confringet, inquit, et lignum fumigans non
exstinguet. Idem quoque rursum, /Von conten-
det, inquit, neque clamabit; ac rursum, JVon
veni ut judicem mundum; sed ut salvum fa-
ciam mundum. Nemo potest lec signa facere,
que tu facis, nisi fuerit Deus cum eo. Adhuc
ille secundum hareticorum | sententiam loquitur,
qui dicit, ab alio moveri, et aliorum ope indigere,
ut hoc faciat. Quid ergo Christus? Vide indulgen-
tie illius magnitudinem. Non dixit, Aliorum au-
xilio non egeo, sed cum potestate omnia facio :
nam verus sum Dei Filius, et eamdem quam Ge-
nitor potestatem habeo : interim vero id efferre
noluit, ut audienti sese accommodaret. Nam quod
semper dico, hoc nunc repetam, id Christum in-
terim studuisse, non ut dignitatem suam revela-
ret, sed ut persuaderet se nihil contra Patris vo-
luntatem facere. Ideoque in verbis sepe moderatus
deprehenditur, in rebus non item. Cum enim
miracula edit, cum potestate omnia facit dicens :

"olo, mundare. Talitha, surge. Extende ma-

A

B

num. Dimittuntur tibi peccata. Tace, obmu- €
5. tesce. Tolle grabatum tuum, et vade in do-

mum tuam.Tibi dico, malum demonium, Ἐπὶ
ab ipso. Fiat tibi sicut vis. Si quis vobis dixe-

* [νύχτωρ Savil. et Codd. nostri. Mox iidem οὐδὲν τού-
των εἶπεν].
** [ eim

iy μὲν.. παρητήσατο τέως Savi. et Cod, 705,

ARCHIEP.

7ὔ 5
439 l6 οὖν

CONSTANTINOP.

ται, xol δόγματα αὐτῷ παρανοίγει τὰ σφόδρα ὅψη-
λὰ, αἰνιγματωδῶς | μὲν, παρανοίγει δὲ ὅμως. Πολλῷ
τὰρ μᾶλλον οὗτος συγγνώμης ἄξιος ἢ ὡς τῶν διὰ πο-
νηρίαν τοῦτο ποιούντων. ᾿Κχεῖνοι μὲν γὰρ πάσης εἰσὶν
ἀπολογίας ἐκτός" οὗτος δὲ χαὶ αὐτὸς καταγνώσεως
μὲν ὑπεύθυνος ἦν, οὐ μὴν ἐβραύτηξ, Πῶς οὖν ὃ εὖὐ-
ἀγγελιστὴς οὐδὲν τοιοῦτον εἶπε περὶ αὐτοῦ; Εἶπε μὲν
οὖν ἀλλαχοῦ; ὅτι xai ἐχ τῶν ἀρχόντων πολλοὶ ἐπί-
στευσαν εἷς αὐτόν * διὰ δὲ τοὺς ᾿Ιουδαίους οὐχ ὡμολό-
γουν, ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι γένωνται. * ἐνταῦθα δὲ τὸ
πᾶν διὰ τῆς χατὰ τὴν νύχτα παρουσίας ἠνίξατο. Τί
οὖν οὗτός φησι; Ῥαδδὶ, τοῦτ ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλή-
λυθας διδάσκαλος" προς γὰρ ταῦτα τὰ σημεῖα δύ-
ναται ποιῆσαι, ἃ σὺ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ἢ ὃ Θεὸς μετ᾽
αὐτοῦ.

Ἔτι χάτω στρέφεται ὃ Νικόδημος, ἔτι ἀνθρωπίνην
ἔχει περὶ αὐτοῦ διάνοιαν, καὶ ὡς περὶ προφήτου δια-
λέγεται, οὐδὲν μέγα ἀπὸ τῶν σημείων φανταζόμενος.
Οἴδαμεν, φησὶν, ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσχαλος.
Ἐγυχτὸς ἔρχη καὶ λανθάνων πρὸς τὸν τὰ τοῦ
Θεοῦ λέγοντα; πρὸς τὸν ἐχεῖθεν ἥχοντα; τί μὴ μετὰ
παῤῥησίας διαλέγῃ; Ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτο εἶπεν ὃ Ἰησοῦς,
οὐδὲ διήλεγξεν αὐτόν. Κάλαμον γὰρ συντετριμμένον
οὗ κατεάξει, φησὶν, καὶ λίνον τυφώμενον οὐ σδέσει.
Καὶ αὐτὸς πάλιν, Οὐχ ἐρίσει, φησὶν, οὐδὲ χράξει"
χαὶ πάλιν, Οὐχ ἦλθον ἵνα χρίνω τὸν κόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα
σώσω τὸν χόσμον. Οὐδεὶς δύναται ταῦτα τὰ σημεῖα
ποιεῖν, ἐὰν μὴ ἦ 6 Θεὸς μετ᾽ αὐτοῦ. ᾿Κχεῖνος μέντοι
ἔτι χατὰ τοὺς αἱρετιχοὺς φθέγγεται, ἐνεργούμενον αὖ-
τὸν χαὶ τῆς ἑτέρων βοηθείας δεόμενον ταῦτα. πράτ-
τειν, ἅπερ ἔπραττε λέγων. Τί οὖν 6 Χριστός; Ὅρα
συγχαταθάσεως Unc oy * Ἐπ οὐχ εἶπε μὲν, ὅτι οὐδὲν
δέομαι τῆς ἑτέρων βοηθείας, ἀλλὰ μετ᾽ ἐξουσίας πάντα
πράτ ' xài γὰρ Υἱός ἘΠῚ ἡνήσιος τοῦ Θεοῦ, xat "iis
αὐτῆς τῷ γεγεννηχότι δυνάμεως * παρητήσατο δὲ τέως
διὰ τὸ πρόσαντες εἶναι τῷ ἀκούοντι. Ὅπερ γὰρ ἀεὶ
λέγω, τοῦτο xoi νῦν ἐρῶ, ὅτι τὸ σπουδαζόμενον ἦν
τῷ Χριστῷ οὐχ οὕτω τέως τὴν ἀξίαν ἐκκαλύψαι τὴν
ἑαυτοῦ, ὡς τὸ πεῖσαι ὅτι οὐδὲν ἐξ ἐναντίας ἔπραττε
τῷ Πατρί. Διὰ τοῦτο ἐν μὲν τοῖς δήμασι πολλαχοῦ
μετριάζων φαίνεται, ἐν δὲ τοῖς πράγμασιν οὐχ οὕτω
ποιῶν. ὍὍταν γὰρ θαυματουργῆ, μετ᾽ ἐξουσίας πάντα
ποιεῖ, λέγων: Θέλω, καθαρίσθητι. ἃ Ταλιθὰ, ἀνά-
στηθι. "Excetvoy τὴν χεῖρα. ᾿Αφέωνταί σοι αἵ ἅμαρ-
τίαι. Σιώπα, πεφίμωσο. "A pov τὸν χράθβατόν σου,
χαὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. Σοὶ λέγω, τὸ πονηρὸν δαι--
μόνιον, ἔξελθε ἀπ᾽ αὐτοῦ. Γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. Ἄν
τις ὑμῖν εἴπῃ τι, ἐρεῖτε ὅτι ὁ Κύριος αὐτοῦ χρείαν

qui preterea ἑτέρωθεν βοηθείας.
à Alii Ταθβιθά. Mox Morel, ἀφέωνταί cot. Savil, ἀφρέων--

ταί σον.

IN JOANNEM HOMIL.

ἔχει. Σήμερον μετ᾽ ἐμοῦ ἔση ἐν τῷ παραδείσῳ. ᾿Ηχού-
nc - 2 μα / 2 , a ADM ^
σατε ὅτι ἐῤῥέθη τοῖς ἀρχαίοις, oU φονεύσεις * ἐγὼ δὲ
4 [2 er 5 / M 5^5 c NET. UMN- 9
λέγω ὑμῖν ὅτι ὃ ὀργιζόμενος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ εἰκῇ :
EA e e M
ἔνοχος ἔσται τὴ κρίσει. Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω
m - 7 D M -
ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Καὶ πανταχοῦ πολλὴν ὁρῶμεν
DE - ,
τὴν αὐθεντίαν αὐτοῦ οὖσαν. "Ev μὲν γὰρ τοῖς πρά-
^ e e» ,
πον οὐδεὶς ἂν ἐπελάθετο τῶν γινομένων. Πῶς γάρ;
Ei μὲν γὰρ μὴ ἢ ἐξήει τὰ λεγόμενα : μηδὲ τέλος ἐλάμ.-
όανεν οἷον πὰ κω εἶχεν ἄν τις εἰπεῖν ἐχείνων ὅτι

ἀπονοίας ἦν τὰ ἐπιτάγματα" ἐπειδὴ δὲ ἐξέδαινε, χαὶ

3 2 M EJ , y e espe £). (m E. /
ἄχοντας αὐτοὺς ἐπεστόμιζεν Tj τοῦ τέλους τῶν γινομέ--
- M Y Dod , , /,
voy ἀλήθεια. ᾿Επὶ δὲ τῶν λόγων ἠδύναντο πολλάχις,
M X -᾿ H ,ὔ 7
χατὰ τὴν αὐτῶν ἀναισχυντίαν, ἀπόνοιαν ἐπισχήπτειν
2.9 χὰ ARS A b ΝΑ τ ms HI
αὐτῷ. * Ὃ xat ἐπὶ τοῦ Νικοδήμου νῦν, φῶτ μὲν

161

rit aliquid, dicite quia Dominus his opus ha-

xxiV. al. xxii.

bet. Hodie mecum eris in paradiso. Audistis Luc.23.43.

quia dictum est antiquis, INon occides : ego
autem dico vobis, quia qui irascitur fratri suo
temere, reus erit judicio. P'enite post me, et
faciam. os piscatores hominum. Übique certe
magnam videmus ejus auctoritatem. In rebus enim
nemo ea quee facta sunt reprehendere possit. Qrio-
inodo possit? Nam si ea quz ille dicebat non effe-
ctum et finem consequuta essent, potuisset quis
dicere przcepta illa ex arrogantia prodiisse : quia
vero eveniebant, rei veritas illos vel invitos ad
silentium compellebat. In verbis autem, impuden-
tes cum essent, poterant illum ut arrogantem car-

Db

0 RAMS 5.

Matth, 4.

19.

οὐδὲν ὑψηλὸν φ φθέγγεται, τ δὲ αὐτὸν ἀνά- — pere. Ita nunc Nicodemumalloquens, n nihil subhme o, (4,

aperte dicit, sed per znigmata ipsum ab humili stus perzvi-

Ni-
sententia deducit, sstéudens se sibi i ipsi sufficere 93. ^
codemo lo-

γει τῆς ταπεινότητος, διδάσχων ὅτι αὐτάρχης αὐτός
x € Ld 5 Y m , 38 P - rp 7
ἐστιν ἑαυτῷ εἰς τὴν τῶν θαυμάτων ἐπίδειξιν. 'Γέλειον

M P 4 € M M 2 b €
γὰρ αὐτὸν ἐγέννησεν 6 Πατὴρ, xot αὐταρχοῦντα ἕαυ--
τῷ, χαὶ οὐδὲν ἀτελὲς ἔχοντα. Ἀλλ᾽ ἴδωμεν δὲ πῶς αὐτὸ

XY 2 - € ^ Y^
τοῦτο χατασχευάζει. [πεν ἐχεῖνος: "Pa66t, οἴδαμεν
ἃ ^ Uu ^ ^
ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσχαλος, καὶ ὅτι οὐδεὶς δύ--
ναται ποιεῖν ἃ σὺ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ἡ ὃ Θεὸς μετ᾽ αὐτοῦ.
5 cT ^

Ἐνόμισε μεγάλα τινὰ εἰρηκέναι ταῦτα εἰρηκὼς περὶ

co WD c abel ^ Y c
τοῦ Χριστοῦ. Τί οὖν ὃ Χριστὸς ; Δειχνὺς ὅτι οὐδὲ τῶν

, c^ , M
προθύρων τὴν προσηχούσης γνώσεως ἐπέδη,, οὐδὲ ἐν

- ^ D ,
τοῖς προπυλαίοις teu], ἀλλ᾽ ἔξω που τῆς βασιλείας
πλανᾶται ἔτι χαὶ αὐτὸς χαὶ ὅστις ἂν ἕτερος ταῦτα λέ-
q^, καὶ “οὐδέπω πρὸς τὴν ἀληθῇ παρέκυψε, vue
ὃ ταύτην περὶ τοῦ Μονογενοῦς ἔχων τὴν δόξαν " τί

Y 5
ἐὰν μή τις γεννηθῇ
“ Ξ N/ ὍΝ» X , τ e
ἄνωθεν, οὐ δύναται ἰδεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ * του-

: - Ἂμ S AA Xs
φησιν; Ἄμην, ἅμὴν λέγω σοι,

τέστιν, ἐὰν σὺ uh γεννηθῆς ἄνωθεν, καὶ τὴν τῶν δο-
μάτων παραλάδης ἀχρίδειαν, ἔξω που πλανᾶσαι,
xa πόῤῥω τῆς βασιλείας εἶ τῶν οὐρανῶν. Ἀλλ᾽ οὕτω
μὲν σαφῶς οὔ gne ἵνα δὲ ἀνεπαχθέστερον ποιήσῃ
τὸν λόγον, οὗ πρὸς αὐτὸν ἀποτείνεται φανερῶς, ἀλλ᾽
ἀορίστως ee "Ev μή τις XT μονονουχὶ λέ-
γῶν, ὅτι χἂν σὺ, χἂν δστισοῦν ἕτερος ἡ, τοιαῦτα mepl
ἐμοῦ δοξάζων, ἔξω που τῆς βασιλείας ἐστίν - ἐπεὶ εἰ
μὴ τοῦτο βουχύμενος χατασχευάσαι ταῦτα 2 eve, xa
ἀνάρμαστος. πρὸς τὰ εἰρημένα ἣ ἀπόχρισις ἦν. Ἴου-
δαῖοι μὲν οὖν εἰ ταῦτα ἤκουσαν, cpidcsde ἄνε-
χώρησαν ἄν * οὗτος δὲ καὶ ἐν τούτῳ P τὸ φιλομαθὲς δεί-
χνυσι. Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἀσαφῶς πολλαχοῦ φθέγγεται
ὃ Χριστὸς, πρὸς τὴν ἐρώτησιν τοὺς ἀχούοντας διαναστῆ-
σαι βουλόμενος, καὶ προσεχτικωτέρους ἐργάσασθαι. "To
μὲν γὰρ σαφῶς MR πολλάχις xol οὐ τῆνος τὸν
ἀχροατήν - τὸ δὲ ἀσαφὲς περιεργότερον αὐτὸν ποιεῖ xod

b Morel. ἐξείη, Savil. ἐξήτι, alius ἐξίη
* $ χχί, Omnino legendum videtur διὸ «oi. Atque ita
legit Fr, Aretinus qui vertüt : Quamobrem hoc in loco

ad miracula patranda. Perfectum enim illum Pa- quatur.

ter genuit, sibique ipsi sufficientem, et nihil im-
perfectum habentem. Sed videamus quo pacto hoc
ille confirmet. Dixit ille : Rabbi, scimus quia a
Deo wenisti magister, et quod nemo potest
facere que tu facis, nisi fuerit Deus cum eo.
Existimavit se magna quzpiam de Christo dixis-
se. Quid ergo Christus? Ostendens illum ne ad
149 limina quidem ver: cognitionis accessisse, nec vel
À in vestibulo esse, sed extra regiam aberrare et
eum et alium quemvis hac dicentem, necdum ad
veram appropinquasse notitiam, qui talem de Uni-
genito opinionem haberet : quid ait? 5. men,
amen dico tibi, nisi quis natus fuerit desuper,
non potest videre regnum Dei; hoc est, Nisi tu
natus fueris desuper, et accuratam dogmatum co-
gnitionem acceperis, foris aberras, et procul es a
regno celorum. Verum id non clare dicit; et ut
minus onerosum ld quod dicebatur esset, non
ipsum aperte alloquitur, sed indeterminate dicit,
δὶ quis natus fuerit; ac si diceret : Sive tu,
sive quivis alius hzc de me sentiat, is extra re-
gnum est. Nisi enim hac illa mente dixisset, re-
sponsio non ad propositum esset. Hoc si Judai
audissent, deridentes discessuri erant. Hic autem
discendi studium pra se tulit. Ideo enim obscure
siepe loquitur Christus, ut auditores et ad interro-
gandum promtiores, et ad operandum expeditiores
reddat. Nam quod clare dicitur, auditorem sepe
fugit; quod autem obscurum est, attentiorem stu-
C dM. reddit. Hoc. autem significat : Nisi

E

B

JYicodemum alloquens.
a Savil. οὐδέ.
b Sic Savil. et Mss. plurimi. Morel. et alii φιλαληθές.

162 S. JOANNIS CHRYSOST.

natus fueris desuper, nisi per lavacrum regenera-
tionis Spiritum acceperis, non potes ad rectam de
me opinionem pervenire. Hzc tua opinio non spi-
ritualis, sed animalis est. Non tameii his verbis
usus est, ne illum pro facultate sua loquentem
terreret; sed ad. majorem illum cognitionem sine
suspicione erigit, cum dicit, /Visi quis renatus
fuerit desuper. Mlnd Desuper, quidam, de calo,
dicunt significare; alii vero, a principio. Is enim
qui non sie natus fuerit, inquit, non potest videre
regnum Dei; seipsum significans , et ostendens id
non esse quod solum videtur, sed aliis opus esse
oculis, ut Christus videatur. ilis auditis Nico-
demus ait : 4. Quomodo potest homo nasci, cum
sit senex ? Rabbi eum appellas, et a Deo venisse
dicis, nec ejus verba admittis, dictumque profers
magistro, quod. possit magnam afferre perturba-
tionem? lllud enim, Quomodo, non admodum
credentium dubitationem effert, sed eorum qui ad-
huc terrenis haerent. Nam Sara ideo risit, quia,
quomodo, dixit : aliique. multi hac interroga-
üone usi, a fide exciderunt. .

9. Sic et heretici in sua perstant haresi, pari
modo interrogantes; dicunt enim. alii, Quomodo
incarnatus est? alii, Quomodo natus? cogitatio-
numque suarum infirmitati immensam illam sub-

In rebus Jiclunt substantiam. Quz cum sciamus, intempe-
divinis nonstivam illam curiositatem vitare oportet. Neque
sum Be: enim quomodo hac facta sint scient umquam 11
hibenda. — qui hasce movent quaestiones, et a recta fide exci-,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τ

σπουδαῖον, Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν " ἐὰν μὴ γεννηθῆς
ἄνωθεν, ἐὰν μὴ μετάσχης Πνεύματος τοῦ διὰ λουτροῦ
παλιγγενεσίας; οὗ δύνασαι ug ἐμοῦ δόξαν λαθεῖν
τὴν προσήκουσαν. Αὕτη γὰρ “οὐ πνευματιχὴ ἡ δόξα,
ἀλλὰ ψυχική. Ἀλλ᾽ οὕτω μὲν οὐχ εἶπε παραιτούμενος
αὐτὸν πλῆξαι, τὰ παρ’ ἑαυτοῦ συνεισενεγχόντα xot
ὅσον ἐγχωρεῖ φθεγξάμενον, ἀνάγει δὲ ἀνυπόπτως ἐπὶ
τὴν μείζονα γνῶσιν αὐτὸν, λέγων * ᾿Εὰν μή τις γεν-
νη0ῇ ἄνωθεν. Τὸ Ἄνωθεν ἐνταῦθα, οἱ μὲν ἐχ τοῦ οὐ-
ρανοὺ φασιν, ot δὲ ἐξ ἀρχῇς. "Tov γὰρ μὴ οὕτω γεννη-
θέντα, οὐ δυνατὸν n φησὶ, τὴν βασιλείαν τοὺ Θεοῦ"
ἑαυτὸν ἐνταῦθα δεικνὺς, καὶ δηλῶν ὅτι οὐ τοῦτό ἐστι
τὸ δρώμενον μόνον, ἀλλ᾽ ἑτέρων ἡμῖν ὀφθαλμῶν δεῖ,
ὥστε ἰδεῖν τὸν Χριστόν. Τ᾿αῦτα ἀχούσας ὃ Νικόδημος,
φησίν: Πῶς δύναται ἄνθρωπος γεννηθῆναι γέρων ὧν ;
"Pa66t αὐτὸν ον , καὶ ἀπὸ Θεοῦ ἐληλυθέναι λέγεις,
χαὶ οὐ δέχῃ τὰ λεγόμενα, ἀλλὰ τὴν πολλοὺς θορύδους
ἐπεισάγουσαν λέξιν φθέγγη πρὸς τὸν διδάσχαλον ; Τὸ
γὰρ; Πῶς, τοῦτο, τῶν οὗ σφόδρα πιστευόντων ἐστὶν
ἔπαπάρη qe »τῶν ἀπὸ γῆς ὄντων ἔτι. ᾿Επεὶ χαὶ ἣ f, Σάῤῥα
διὰ τοῦτο ἐγέλασεν, ἐπειδὴ τὸ, πῶς, εἶπε" καὶ ἄλλοι
πολλοὶ τοῦτο ζητήσαντες, τῆς πίστεως ἐξέπεσον.
Οὕτω χαὶ αἵρετικοὶ μένουσιν ἐπὶ τῆς αἱρέσεως »ταύ-
τὴν πολλαχοῦ τὴν λέξιν ἐπιζητοῦντες οἵ μὲν λέ ἔγοντες;
πὼς ἐσαρχώθη; οἵ δὲ λέγοντες, πῶς ἐγεννήθη; χαὶ τῇ
τῶν οἰχείων λογισμῶν ἀσθένεία τὴν ἄπειρον ἐχείνην
ὑποδάλλοντες οὐσίαν. Ἅπερ οὖν εἰδότας φεύγειν χρὴ
τὴν ἄχαιρον ταύτην πολυπραγμοσύνην. Οὔτε γὰρ τὸ,
πῶς, εἴσονται χαὶ οἱ ταῦτα ζητοῦντες, xd πίστεως
ἐχπεσοῦνται τῆς ὀρθῆς. Διὰ τοῦτο xxl οὗτος “ διαπο-

dent. Ideo Nicodemus dum Pn modum quserit A pan τὸν τρόπον ἐπιίαρεῖ (καὶ γὰρ συνῆκεν ὅτι χαὶ

(intellexit enim. ea que Christus dicebat ad se
spectare), turbatur, caligine repletus haret, ut-
pote qui se hominem adiisse putet, et majora au-
diat quam. que ad hominem pertinere possint ,
quaque nemo umquam audierit : mentem quidem
erigit ad. dictorum sublimitatem, sed obtenebra-
tur, nec consistere potest : undique circumfertur,
eL frequenter ex fide excidit. Ideoque persistit
impossibilia tentans, ut Jesum ad clariorem do-
ctrinam. evocet. JVumquid potest, inquit, homo
in ventrem matris suc iterato introire et na-
sci ? Animadvertite, quando quis propriis cogita-
tionibus spiritualia. permittit, quomodo. ridicula
proferat; ac delirare videatur ut ebrius, quando
preter Dei placitum, dicta curiosius scrutatur,
neque fidei assensum przbet? Audivit generatio-

« Suspicatur Savilius legendum οὐ ψυχικὴ ἡ δόξα, ἀλλὰ
πνευματιχή. Ego nihil mutandum censeo.

4 διαπορῶν. Alii 9? ἀπορίας. [Paulo ante xz; post εἴσον-
ται abest a Savil. et Cod. 706, sed habet Cod, 705]

b

πρὸς αὐτὸν λέγεται τὸ ἱλεγόμενον), xal θορυδεῖται,
xoi ἰλιγγιδ, xol ἐν ἀμηχανία ἐστὶν, ἐλθὼν μὲν ὡς
εἰς ἄνθρωπον, ἀχούων δὲ μείζονα ἢ παρὰ ἀνθρώπου,
χαὶ ἃ μηδεὶς ἤχουσε πώποτε: χαὶ διανίσταται μὲν
πρὸς τὸ ὕψος τῶν λεγομένων τέως, σχοτοῦται δὲ, xal
οὖ, ἵσταται, πανταχοῦ περιφερόμενος xal συνεχῶς
ἐχπίπτων τῆς πίστεως. Διὸ χαὶ ἐπιμένει χατασχευά-
ζων τὸ ἀδύνατον, ὥστε εἰς σαφεστέραν αὐτὸν ἐχχα-
λέσασθαι διδασκαλίαν. M7, δύναται γὰρ, φησὶν, ἄν-
θρωπος εἰς τὴν χοιλίαν τὴς μητρὸς αὐτοῦ δεύτερον
εἰσελθεῖν xai γεννηθῆναι 5 Ὁρᾶτε πῶς, ὅταν τοῖς οἷ--
χείοις λογισμοῖς ἐπιτρέψη τις τὰ πνευματιχὰ, καὶ
χαταγέλαστα φθέγγεται, καὶ ληρεῖν δοχεῖ xa μεθύειν,
ὅταν περιεργάζηται παρὰ τὸ τῷ Θεῷ δοκοῦν τὰ εἰρη-
μένα, xa μὴ δέχηται τὴν τῆς πίστεως συγχατάθεσιν ;
*"Hxoucs γεννήσεως πνευματιχἧῇς, καὶ οὖκ ἐνόησε

* [Savil. ἤκουσε γέννησιν πνευματιχὴν, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν. T.
Cod. 705 ἤκουσε γέννησιν xo πνευματιχὴν οὐχ ἐν. Cod. 706
ἤχουσς γέννησιν, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν. πνευματιχήν Mox Cod. 705 τὸ

μέγα.

IN JOANNEM IIOMIL.

L

- *

πνευματικὴν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν ταπεινότητα τῆς σαρχὸς
e

χαθείλκυσε τὸ εἰρημένον, xal μέγα δόγμα οὕτω xal

cC e , M Lud
ὑψηλὸν τῆς φυσικῆς ἀχολουθίας ἐξήρτησεν. Διὰ τοῦτο
,
ληρωδίας πλάττει λοιπὸν, xol ἀπορίας χαταγελά-
στους. Διὸ καὶ ὃ Παῦλος ἔλεγεν, ὅτι ᾿ϑυχικὸς ἄνθρω--
c M qm Y M
πος οὐ δέχεται τὰ τοῦ Πνεύματος. Πλὴν ἀλλὰ xo
ἐν τούτῳ τὴν αἰδῶ τὴν ἐν τῷ ΝΣ φυλάττει. Οὐ
di ἔσχωψε τὸ λεχθὲν, ἀλλ᾽ ἀδύνατον εἶναι νομίζων,
ἐσίγησεν. Δύο γὰρ ἦν τὰ ἄπορα, ἥ τε γέννησις f
τοιαύτη, ἥ τε βασιλεία. Οὔτε γὰρ βασιλείας ὄνομα
ἠκούσθη παρὰ ᾿Ιουδαίοις ποτὲ, οὔτε γεννήσεως τοιαύ-

5 28 , t ' M , c ^ &)
της. ᾿Αλλὰ τέως περὶ τὸ πρότερον ἵσταται, ὃ μάλιστα
A
Un
Lus M M Ὁ - SUC ὧν M 2

GU. τὰ τ ξ π
λογισμῷ τὰ περὶ Θεοῦ ζητῶμεν, μηδὲ ὃπὸ τὴν ἄχο

e^ L4 "8 Ex ,
αὐτοὺ τὴν διάνοιαν χατέσεισε. Τ αὔτ᾽ οὖν εἰδότες

λουθίαν τὴν παρ᾽ uiv ἄγωμεν τὰ ἐκεῖθεν, μηδὲ
ἀνάγχη φύσεως ὑπούδάλλωμεν ἀλλ᾽ εὐσεύῶς πάντα

- , € Ej e , € N
νοῶμεν, πιστεύοντες ὡς εἶπον αἱ Γραφαί. 'O γὰρ
, / ^Y
περίεργος xol πολυπράγμων χερδαίνει μὲν οὐδὲν,

πρὸς δὲ τῷ τὸ ζητούμενον μὴ εὑρεῖν χαὶ δίκην δώσει
τὴν ἐσχάτην. Ἤχουσας ὅτι ἐγέννησεν * πίστευσον ὅπερ
c Y M cs UM s
ἤχουσας" τὸ δὲ πῶς, μὴ ζήτει * nos διὰ τοῦτο dvé-
m ,
λης τὴν γέννησιν. ᾿Αγνωμοσύνης γὰρ ταῦτα ἐσχάτης.
L : ᾿
Εἰ γὰρ οὗτος ἀχούσας γέννησιν, οὐχ ἐκείνην τὴν ἀπόῤ-
; ἀλλὰ ταύτην τὴν χατὰ χάριν, ἐπειδὴ μηδὲν
δητον, ἀλλὰ ταύτην τὴν χατὰ χάριν, ἢ μηδὲ
/ ᾿ Sm re , 5 j E] 4 M
μέγα περὶ αὐτῆς ὑπώπτευσεν, ἀλλὰ ἀνθρώπινα xat
IN ^N b 3 , ΕῚ , « Y
γεώδη, διὰ τοῦτο ἐσχοτώθη x«l ἠπόρησεν oi τὴν
φρικωδεστάτην ἐχείνην χαὶ πάντα ὑπερδαίνουσαν χαὶ
λόγον xaX νοῦν περιεργαζόμενοι Xa πολυπρα TUE
τες, ene ἂν εἰεν ἄξιοι τιμωρίας: Οὐδὲν γὰρ οὕτω
ποιεῖ "σχοτόδινον, ὡς ἀνθρώπινος λογισμὸς, ἀπὸ
τῆς γῆς πάντα φθεγγόμενος, καὶ μὴ ἀνεχόμενος φω-
τίζεσθαι ἄνωθεν. Πολλὴν γὰρ ἔχει τὴν. ἰλὺν τὸ γεῶ--
δὲς τῶν λογισμῶν. Διὰ τοῦτο τῶν ἄνωθεν ἡμῖν να-
μάτων χρεία, ἵνα τῆς ἰλύος ὑφιζανούσης, ὅσον αὐτοῦ
χαθαρὸν, τοῦτο ἄνω φέρηται xol τοῖς ἐχεῖσε ὃὶι-
δάγμασιν ἀναμιγνύηται. Εΐνεται δὲ τοῦτο, ὅταν xol
FUA ; [4 S Y E] NOME / »
ψυχὴν εὐγνώμονα xa ὀρθὸν ἐπιδειξώμεθα βίον. "Ecc
γὰρ, ἔστι xo ἀπὸ τρόπων διεφθαρμένων, οὐκ ἀπὸ πο-
λυπραγμοσύνης μόνον ἀχαίρου, σχοτωθῆναι τὴν διά-
νοιαν. Διὸ χαὶ ὃ Παῦλος Κορινθίοις ἔλεγεν - Vo
ὑμᾶς ἐπότισα, οὗ βρῶμα. Οὔπω γὰρ ἠδύνασθε, ἀλλ᾽
25NV Y ^ XA (0 X Y Ky uo
οὐδὲ ἔτι νῦν δύνασθε - ἔτι γὰρ σαρχιχοί ἐστε. “Ὅπου
Ἁ 5 [207 n Y y M ^ , 5 ἐν
γὰρ ἐν ὑμῖν ζῆλος xat ἔρεις xai Sue οὐχὶ
σαρχιχοί ἐστε; Καὶ ἐν τῇ πρὸς Ἑδραίους δὲ, χαὶ
πολλαχοῦ τῶν ponas δογματῶν ταύτην ἴδοι τις ἂν
τὸν Παῦλον τὴν αἰτίαν εἶναι λέγοντα" τὴν γὰρ ἐμ.-
παθὴ ψυχὴν οὐ δύνασθαι μέγα τι γενναῖον ἰδεῖν, ἀλλ᾽
ὥσπερ ὑπὸ τινὸς λήμης θολουμένην, ἀμιλυωπίαν ὕπο-

μένειν τὴν χαλεπωτάτην. ᾿Εχχκαθάρωμεν οὖν ἑαυτοὺς,

? Quidam πολύεργος.

b [ta Savil. Morel. σχοτόδεινον. Alii σχότος δεινόν, Boi-

xxiv. al. xxii. 165

nem, nec intellexit eam spiritualem esse; sed in
carnis vilitatem dictum pertraxit, tantumque tam
sublime dogma ad naturalem rerum seriem de-
duxit. Ideo nugas et ridiculas quastiones jam

comminiscitur. Idcirco Paulus dicebat : 4nimalis !

homo non percipit ea que sunt Spiritus. Ve-
rumtamen hic etiam Nicodemus reverentiam erga
Christum servat. Neque enim dictum irrisit, sed
inpossibile esse putans siluit. Duo namque du-
bitationem afferre poterant, generatio talis, et re-
gnum. Nondum enim regni nomen apud. Judzos
auditum fuerat, neque generatio hujusmodi. Sed
interim in priori consistit, quod' ejus mentem ma-
xime exagitabat. Hac cum sciamus, ne ratiocinio
divina scrutemur, neque ad naturalem rerum 56-"
riem illa referamus, vel naturali necessitati subji-
ciamus; sed pie omnia cogitemus, credentes Scri-
pture dictis. Nam curiosus indagator nihil lu-
cratur, ac. preterquam quod id quod quaerit non
inveniet, extremas eliam dabit pcenas. Audis Pa-
trem genuisse : id quod audisti crede; quomodo
autem, ne quzras, neque ideo generationem ab-
neges : hoc enim extrem: improbitatis esset. Nam
si Nicodemus audita generatione, non illa ineffa-
bili, sed hac generaüone secundum gratiam ; quia
nihil magnum de illa cogitavit, sed humana tan-
tum et terrena commentus est, in dubium et cali-
ginem conjectus est: qui tremendam illam gene-
rationem, qui et rationem et mentem omnem
exsuperat, curiose scrutantur et explorant, quanto
supplicio digni fuerint? Nihil. enim tantas parit
tenebras, quantas humana ratio, qua terréna
semper loquitur, neque supernam illuminationem
admittit. Luteas quippe versat et terrenas cogita-
145 tiones. Ideo supernis nobis fluentis est opus, ut
À [uto deposito, quidquid in mente purum est sur-
sum feratur, et cum divinis dogmatibus commi-
sceatur. Illud vero tunc contingit, cum et animam
probam et rectam vitam exhibemus. Potest enim,
potest utique non ex intempestiva modo curiosi-
tate, sed etiam ex morum pravitate mens nostra
obscurari. Idcirco Paulus Corinthiis dicebat : Zac
vobis potum dedi, non escam. Nondum enim
poteratis; sed ne nunc quidem potestis : adhuc
enim carnales estis. Cum sit inter vos zelus et
contentio, nonne carnales estis? Yn Epistola
quoque ad Hebraos et alibi sepe apud Paulum
hzc dicitur esse pravorum dogmatum causa. Ani-
maà' enim affectibus dedita non potest quid ma-

b

2

E

b

sius legendum putat σχοτοδινιᾷν.

Cor. 2.

t.Cor.3. 2.

Divitic

164 $. JOANNIS CHRYSOST.

gnum aut generosum intueri; sed ceu quadam
lippitudine. perturbata, densissimis tenebris sub-
jecta est, Expurgemus itaque nosmetipsos, illumi-
nemus luce cognitionis, ne semen in spinas jacia-
mus. Qucnam haec sit spinarum copia nostis, etsi
nos taceamus. Scpe namque Christum audistis

spinz sunt presentis vitz sollicitudinem, divitiarumque fal-

quie
rant.

lace-

laciam spinarum nomine vocantem; et jure qui-
dem. Quemadmodum enim ille infructuosze sunt,
ita et divitiz;; ut ille tangentes se lacerant, sic et
haec vitia animam : ac quemadmodum spinz igne
facile absumuntur, et odios agricolis sunt , ita
et res mundanz : ac. sicut In spinis fer, vipercw,
scorpii occultantur, ita et in divitiarum fallacia.
Verum immittamus Spiritus ignem, ut et spinas
consumamus, et feras exturbemus, ut purum pa-
remus agricole arvum ; deinde vero spiritualibus
ipsum rigemus alveis. Plantemus olivam fructife-
ram, mitissimam arborem semperque virentem,
illuminantem, nutrientem, valetudini aptam. Hzc
omnia in se habet eleemosyna, qua quasi sigillum
est ipsam possidentibus. Hanc arborem ne mors p
quidem ipsa arefacit : sed stat illa semper mentem
illuminans, nervos anim: fovens, vires integras
servans , robustioremque reddit animam. Si perpe-
tuo illam habeamus, poterimus cum fiducia Spon-
sum videre, et in thalamum intrare; quem nos
ommes assequi contingat gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Christi, quicum Patri gloria
simulque Spiritui sancto, nunc et semper, et in
secula szeculorum. Amen.

G

* Unus habet φωτίσωμεν φωτισμὸν γνώσεως. Savilius
legendum suspicatur φωτίσωμεν φωτὶ y».

a Morel. male τοῦ πλούτου τοῦ.

b Quidam ἐπαρῶμεν τῷ πυρί. [Supra χρύπτεται Savil.

Infra ex eodem et Codd. 705, 706, adjecimus χαὶ τὰ

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

- ,
φωτίσωμεν "φῶς γνώσεως, μὴ σπείρωμεν ἐπ᾿ áxav-
/ M Ν e DJ m -
θαις. Τί δὲ τὸ τῶν ἀκανθῶν πλῆθος, ἴστε, x&v ἡμεῖς
/ σ ἃ Y τὸ
μὴ λέγωμεν. Kot γὰρ πολλάχις ἠκούσατε τοῦ Χρι-
ec ^ /, Ὁ /
στοῦ, τὴν μέριμναν τοῦ παρόντος βίου καὶ τὴν ἀπά-
τὴν “τοῦ πλούτου τῷ τῶν ἀκανθῶν χαλοῦντος ὀνό-
ματι" xal εἰκότως. Καθάπερ γὰρ ἐχεῖναι ἄχαρποι,
ui D €
οὕτω χαὶ ταῦτα " χαθάπερ ἐχεῖναι τοὺς ἁπτομένους
σπαράττουσιν, οὕτω xol ταῦτα τὰ πάθη" καὶ ὥσπερ
5p e M M e b €
εὐάλωτοι τῷ πυρὶ, καὶ μισηταὶ τῷ γεωργοῦντι αἱ
» , ^
ἄχανθαι, οὕτω χαὶ τὰ τοῦ κόσμου πράγματα καὶ
[74 -
ὥσπερ ἐν ταῖς ἀκάνθαις θηρία χρύπτονται, xot ἔχεις
M , er ^ «v 5 /, m , 3 Ὰ ^5
καὶ σχορπίοι, οὕτω xal ἐν τῇ ἀπάτη τοῦ πλούτου. Ἂλλ
᾿ ἐπαφῶμεν τὸ πὺρ τοὺ Πνεύματος, ἵνα καὶ τὰς ἀκάν-
θας δαπανήσωμεν, καὶ τὰ θηρία φυγαδεύσωμιεν, ἵνα
“ N AA e» 4 B SN » M
καθαρὰν παράσχωμεν τῷ γεωργῷ τὴν ἄρουραν, xot
b b c - -
μετὰ τὸ καθᾶραι τοῖς πνευματιχοῖς αὐτὴν ἀρδεύσωμεν
νάμασι. Φϑυυιττεύσωμεν τὴν χατάχαρπον ἐλαίαν, τὸ
X
ἡμερώτατον φυτὸν, τὸ ἀειθαλὲς, τὸ φωτιστιχὸν, τὸ
θρεπτικὸν, τὸ ὑγιείας ποιητικόν. Ταῦτα πάντα ἣ ἐλεη-
μοσύνη ἔχει, ὡς σφραγὶς οὖσα μετὰ τῶν κεχτημένων
αὐτήν. Τοῦτο οὐδὲ θάνατος “ἐπελθὼν ξηραίνει τὸ qu-
^ ) LESS ον M (ζ A 5 / den
τὸν, ἀλλ᾽ ἕστηχεν ἀεὶ φωτίζον τὴν διάνοιαν, τρέφον
τὰ νεῦρα τῆς ψυχῆς, τὴν ἰσχὺν δυνατωτέραν ἐργαζό-
μενον. Ἂν ταύτην ἔχωμεν διηνεχῶς, δυνησόμεθα μετὰ
παῤῥησίας καὶ τὸν νυμφίον ἰδεῖν, καὶ εἰς τὸν νυμφῶνα
εἰσελθεῖν - οὗ γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι
M , c 2 OM TC) c: e
καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ fj δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
νῦν xal ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

θηρία e-]

ὁ Ita Savil, et alii. Morel. vero ἐπελθών. [Paulo post
dedimus φωτίζον, τρέρον, ἐργαξόμενον ex Savil, et Codd.
705, 706, correctis partim secunda manu , pro mascu-
linis quz legebantur ap. Montf.]

143

HOMILIA XXV.

5. Respondit Jesus: “ἤπιον dico tibi : Nisi
quis natus fuerit ex aqua et Spiritu, non
potest introire in regnum Dei.

4. Pueruli quotidie magistros adeuntes, do-
ctrinam accipiunt et recitant, et numquam hoc
agendi finem faciunt, imo nonnumquam noctibus

a Sic Savil. et alii. Morel. τῆς χτίσεως, male. Ibidem
multi προστιθέασι. Ibidem Sayil. et alii omittunt πρα-

OMIAIA χε.

Amexolü 6 "Imooüc* ἀμὴν λέγω σοι ἐὰν μή τις γεν-
νηθὴ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος; οὐ δύναται εἰσελ-
θεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.

Τὰ παιδία τὰ μικρὰ xaÜ' ἑκάστην ἡμέραν εἷς
διδασχάλους φοιτῶντα, xo δέχεται τὰ μαθήματα xo
ἀποδίδωσι, καὶ οὐδέποτε παύεται ταύτης " τῆς χτή-

' t m
γμάτων παρ᾽ ὑμῶν.

iN JOANNEM HOMIL.

σεως ἀλλ᾽ ἔστιν ὅτε xoi τὰς νύχτας προστίθησι ταῖς
fué ἔραις, χαὶ ταῦτα ὑπὲρ ἐπικήρων καὶ προσχαίρων
sos παρ᾽ ὑμῶν ἀναγκάζεται ποιεῖν. Ἀλλ᾽ οὐχ
ὑμᾶς τοὺς ἐν ἡλικίᾳ. «γενομένους ἡμεῖς τοσοῦτον ἀπαι--
τοῦμεν πόνον, ὅσον ὑμεῖς τοὺς παῖδας τοὺς ὑμετέρους.
Οὐ γὰρ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν, ἀλλὰ δύο μόνον τῆς
ἑδδομάδος ἡμέρας παρακαλοῦμεν προσέχειν τοῖς λε-
γομένοις πρὸς βραχὺ τῆς ἡμέρας μέρος, ὥστε χοῦφον
ὑμῖν γενέσθαι τὸν πόνον. Διὰ τοῦτο xoà χατὰ μικρὸν
διαξαίνομεν ὑμῖν τὰ ἐν ταῖς Γραφαῖς P χείμενα, ἵνα
μετ᾽ εὐχολίας ἐξῇ λαδεῖν ὑμῖν αὐτὰ, xat τοῖς ταμιείοις
ἐναποθέσθαι τῆς διανοίας, χαὶ οὕτω πάντα διὰ μνή-
μῆς ποιεῖσθαι σπουδάζειν, ὡς δύνασθαι καὶ ἀπαγγέλ-
λειν αὐτὰ μετὰ ἀκριδείας μᾶς πλὴν εἰ μή τις σφόδρα
ὑπνηλὸς εἴη καὶ νωθὴς, xoi παιδίου μικροῦ ῥαθυμό-

τερος. “᾿Αλλὰ φέρε πάλιν ἁψώμεθα τῆς ἀχολουθίας C

τῶν ἔμπροσθεν εἰρημένων, καὶ ἴδωμεν πῶς τοῦ Νιχο-
δήμου χκαταπεσόντος, χαὶ πρὸς τὴν ἐνταῦθα. γέννησιν
ἕλκοντος τὸ εἰρημένον, xal λέγοντος, ἀδύνατον εἶναι
γέροντα γεννηθῆναι ἄνωθεν, ὃ Χριστὸς σαφέστερον
ἀποκαλύπτει τὴς γεννήσεως τὸν τρόπον, ἔχοντα μὲν
, χαὶ οὕτω δυσχολίαν τῷ ψυχικῶς ἐρωτῶντι, δυνάμενον
δὲ ὅμιως ἀπὸ τῆς ταπεινότητος ἀναγαγεῖν τὸν 4 ἀχού-
οντα. 1 γάρ φησιν; Ἀμὴν λέγω σοι - ἐὰν μή τις γεν-
νη ἐξ ὕδατος χαὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελ-
θεῖν εἰς τὴν ibm τοὺ Θεοῦ. Ὃ δὲ διὰ τούτου
ὃ, des τοῦτό ἐστι " σὺ μὲν ἀδύνατον αὐτὸ φὴς εἶναι"
ἐγὼ δὲ οὕτως αὐτὸ σφόδρα δυνατὸν εἶναι λέγω, ὡς καὶ
τ εἶναι; χαὶ μηδὲ δυνατὸν ἄλλως Eoque TX
γὰρ ἀναγχαῖα, * σφόδρα ἡμῖν εὔχολα πεποίηκεν 6 Θεός.
ἯἩ μὲν γὰρ γηΐνη γέννησις ἣ κατὰ σάρχα ἀπὸ τοῦ χοός
ἐστι διὸ xol ἀποτετείγ͵ ισται τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς αὐτῇ"
τί γὰρ χοινὸν τῇ Y1j “πρὸς τὸν ipo ἐχείνη δὲ ἐχ
LL cs sus οὖσα, ῥαδίως us τὰς ἁψῖδα d ἀναπετάν-
γυσι τὰς ἄνω. ᾿Αχούσατε ὅσοι τοῦ φωτίσματος ἐστὲ
ἐχτός" φρίξατε, στενάξατε * φοδερὰ γὰρ ἣ ἀπειλὴ, φο-
δερὰ ἣ ἀπόφασις. Οὐχ ἔστι, φησὶ, τὸν μὴ γεννηθέντα
ἐξ ὕδατος χαὶ Πνεύματος, εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν
τῶν οὐρανῶν. Διότι τὸ τοῦ θανάτου φορεῖ ἔνδυμα, τὸ
τῆς κατάρας, τὸ τῆς φθορᾶς - οὐδέπω τὸ δεσποτιχὸν
ἔλαθε σύμιδολον - ξένος ἐστὶ χαὶ ἀλλότριος " οὐχ ἔχει
τὸ σύνθημα τὸ βασιλικόν. "Ekv μή τις, φησὶ, γεν-
νηθὴ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν

ΧΧΥ. ἃΪ. ΧΧΙΥ, 165

dies adjiciunt, idque pro fluxis rebus facere a vo-
bis coguntur. Nos autem non a vobis, qui in per-
fectiore :tate estis, hoc requirimus, quod vos a
filis vestris exigitis. Neque enim quotidie, sed Chrysosto-

B bis tantum in qe idque per brevem diei mus bis in

3 AR l 1 hebdomade
partem, ut laborem levemus, vos concioni adesse CODCIOHAS

et attendere hortamur. Ideo patlatim. vobis Scri- batar.
pturarum dicta decerpimus, ut ea facilius capere,
et in mentis vestrz receptaculis deponere valeatis ,
atque 1n memoria retinere, ut possitis ea aliis re-
ferre. Nisi fortasse quispiam admodum somnicu-
losus sit οἱ ignavus pueruloque hebetior. Dicto-
rum itaque seriem arripiamus ; Nicodemo nam-
que in humiliora decidente, et Christi dictum ad
terrenam generationem deprimente, ac dicente
impossibile esse. senem denuo nasci , Christus ge-
nerationis illius modum clarius explicat, qui dif-
file quidem intelligeretur ab eo, qui animali
modo interrogasset, possetque tamen ab hac ab-
jecta cogitatione interrogantem erigere. Quid enim
dicit? 4Zmen. dico tibi, nisi quis natus fuerit
ex aqua et Spiritu, non potest intrare in re-
gnum Dei ; id est : Tu quidem hoc impossibile
esse dieis : ego vero admodum possibile dico; ut
etiam necessarium sit, et sine illo nemo salvus
esse possit. Necessarila enim, nobis admodum fa-
cilia fecit Deus. Nam terrena. quidem generatio,
secundum carnem, ex pulvere est : quapropter a
celestibus illa. intercluditur : quid enim habet
terra cum. celo commune? Illa. vero ex. Spiritu
facile nobis czlestes illos fornices aperit. Audite
quotquot nondum illuminati estis : exhorrescite,
gemite : tremenda quippe est comminatio, ter-
ribilis sententia; /Von potest, inquit, qui non
natus est ex aqua et Spiritu, intrare in re-
gnum. celorum. Quia mortis indumentum ge-
stat, nempe maledicüonis et corruptionis : non-
dum Dominicum accepit symbolum; peregrinus
est et alienus ; non. habet regium. signum. JVisi
quis natus Tee inquit, ex aqua et Spiritu,
non potest introire in regnum celorum. Verum
Nicodemus neque sic intellexit. Nihil enim dete-
terius, quam. humanis ratiociniis spiritualia per-

εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ἀλλ᾽ ὃ Νικόδημος). mittere. Hoc impedivit, quominus ille sublime

55

οὐδὲ οὕτω συνῆκεν. Οὐδὲν γὰρ χεῖρον τοῦ τοῖς )o- ^ quidpiam et magnum cogitaret. Ideo nos fideles

Ny / € ' ES
γισμοῖς τὰ πνευματιχα ἐπιτρέπειν. Τοῦτο χαι τοῦτον

οὖχ ἀφῆχεν ὑψηλόν τι xai μέγα φαντασθῆναι. Διὰ

b Morel. χείμενα, Savil. εἰρημένοι» idipsum est,

* Savil. et Manuscr. quidam [ Codd. 705, 706] 2
μεθα τοίνυν τῆς ἀκολουθίας..... εἰρημένων. τοῦ γὰρ Νιχοδή-
μου χατατπξσόντος... ὄροι πῶς πάλιν ὃ Χριστὸς σχφέστερον. ...

vocamur, ut humanarum rationum imbecillitate
contemta, ad fidei sublimitatem ascendamus, et

Morellium sequimur,

d Savil. ἀνάγειν τὸν ἀχούοντα. τί γάρ φησι. Morel. 2vzyz-

γεῖν τὸν ἀχούοντα. χαὶ ὅρα τί φησιν.

* Savil, σφόδρα χαὶ εὔχολα ἐποίησεν.

166

bonorum nostrorum summam hujusmodi doctrine

S. JOANNIS CHRYSOST.

committamus : quod si fecisset Nicodemus, res
non illi impossibilis visa fuisset. Quid ergo Chri-
stus ? Ut illum abducat ab hac cogitatione humi
repente, et ostendat se non de hac generatione lo-
qui, ait : /Visi quis natus fuerit ex aqua et Spiri-
tu, non potest introire in regnum celorum. Sic
autem loquutus est, ut per hanc comminationem
ipsum ad fidem pertraheret, suaderetque ipsi ne
rem esse impossibilem existimaret, atque illum a
carnalis generationis cogitatione abstraheret. De
alia, inquit, loquor generatione, o Nicodeme; cur
sermonem ad. terram detrahis? cur nature neces-
sitati rem illam subjicis? Hic partus vulgari illo
superior est, nec quid commune nobiscum habet.
IIzc quoque generatio vocatur, sed nomine tantum
communis, re differt. Abscede a vulgari more:
alium induco partum in mundum : alio modo gi-
gni homines volo : novum procreationis modum
affero. Formavi ex terra et aqua; non utile fi-
gmentum fuit, sed vas deterius factum est. Non

ARCHIEP,

ultra ex terra et aqua efformare volo, sed ex aqua .

et Spiritu. Quod si quis interroget, quomodo ex
aqua? interrogabo et ego illum, Quomodo ex
terra? quomodo lutum varias in partes distributuu
est? quomodo unius speciei erat illud quod sub-
jectum est? "T'erra tantum erat; qua autem ex illa
facta sunt, diverse sunt speciei. Unde ossa, nervi,
arterie, venae? unde membranz, vasa organica,
cartilagines, tunice, hepar, splen, cor? unde pellis,
sanguis, pituita, bilis? unde tot operationes? unde
varii colores? hac enim non ex terra vel luto
proficiscuntur. Quomodo terra accepto semine ger-
minat, caro autem hac accepta corrumpit ? quo-
modo terra jacta semina nutrit, caro autem ab
illis nutritur, non illa nutrit? Exempli causa, terra
aquam excipiens, vinum fecit; caro saepe vinum
accipiens, in aquam convertit. Unde ergo liquet
haec ex terra esse, cum terra contrariam exhibeat
operationem, ut dixi? ld ratiocinio assequi ne-
queo ; sola fide accipio. Si ergo illa quz quotidie
fiunt et tanguntur, fide opus habent : multo ma-
eis illa admodum arcana et spiritualia. Quemad-
modum enim terra inanimata, immota, Dco sic
volente virtutem accepit, ut tam mirabilia ex illa

* Savil. τῇ διδασχαλία ταύτης.

D

CONSTANTINOP.

LJ M - m "s
τοῦτο xa ἡμεῖς πιστοὶ χαλούμεθα, ἵνα τῶν λογισμῶν
[4 bh
τὴν ἀσθένειαν ἀφέντες τὴν κάτω, πρὸς τὸ ὕψος τῆς
/ -Ὁ m —- ο-ῸὝ
πίστεως ἀναδῶμεν, καὶ τὰ πλείονα τῶν ἀγαθῶν τῶν
ἡμετέρων * «7, διδασχαλίᾳ ταύτῃ ἐπιτρέψωμεν " ὅπε
ipesep ai : f ger e
e Ἁ ὦ
εἰ xa Νικόδημος ἐποίησεν, oüx ἂν αὐτῷ τὸ πρᾶγμα
ἀδύνατον εἶναι ἐνομίσθη. Τί οὖν ὃ Χριστός; ᾿Απάγων
αὐτὸν τῆς ἐννοίας ταύτης τῆς χαμαὶ συρομένης, καὶ
M m
δεικνὺς ὅτι οὐ περὶ ταύτης διαλέγεται τῆς γεννήσεως;
/ 2 ρ᾽᾿ 5? C
λέγει τὸ, "E&v μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύμα--
2» NM 3 - 3 M / 2 2
τος, o0 δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐ-
τω r D ἊΝ , "d m / m 2 m
ρανῶν. Ταῦτα δὲ ἐφθέγγετο, τῷ qo6o τῆς ἀπειλῆς
ἐπισπάσασθαι πρὸς τὴν πίστιν αὐτὸν βουλόμενος, καὶ
- A - 5
πεῖσαι τὸ πρᾶγμα μὴ νομίζειν εἶναι ἀδύνατον, xa
τῆς περὶ τὴν σαρκικὴν γέννησιν φαντασίας ἀποστῆσαι
σπουδάζων. "Evípuv λέγω γέννησιν, φησὶν, ὦ Νιχό-
/ e e e
δημε" τί τὸν λόγον ἕλχεις πρὸς τὴν γῆν; τί τῇ τῆς
φύσεως dvd b πρᾶγμα orco d) etc; ᾿Ανώτερός €
ρύσεως ἀνάγκῃ τὸ πρᾶγμα ὑπούάλλεις: ᾿Ανώτερός ἐστι
τῶν τοιούτων ὠδίνων οὗτος ὃ τόχος, οὐδὲν ἔχει χοινὸν
^ e. ees. , ^ ^ M el , MT M
πρὸς ὑμᾶς. l'évvnoto μὲν γὰρ καὶ αὕτη λέγεται, ἀλλὰ
DJ 2 y, ἊΝ ^ c — NY , N/
τῷ ὀνόματι χοινωνεῖ, τῷ δὲ πράγματι διέστηχεν.
9 ev Dh ,
Ἀπόστησον σαυτὸν τῆς χοινῆς συνηθείας * ἑτέραν εἶσ--
͵ / 5 M ,ὔ » /
ἄγω λοχείαν εἰς τὸν χόσμον - ἄλλως βούλομαι γεν-
ξένον
J , » o τω Y g^ 2
ψμιουργίας τρόπον. " Exiaca ἀπὸ γῆς xot ὕδατος" oUx
5 M ^ , ^
ἀλλὰ διεστράφη τὸ

νᾶσθαι τοὺς ἀνθρώπους" ἦλθον χομίζων δη-
cS " , N Y

ἐγένετο χρήσιμον τὸ πλασθὲν,

ῸὉ , » ^ - Ul Ὁ ^ er /
σχεῦος. Οὐχ ἔτι λοιπὸν ἀπὸ γῆς καὶ ὕδατος πλάσαι
βούλομαι, ἀλλ᾽ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος. Εἰ δέ τις
ἐρωτᾷ, πῶς ἀπὸ ὕδατος; ἐρωτῶ χἀγὼ, πὼς ἀπὸ
γῆς; πῶς γὰρ ὁ πηλὸς εἰς διάφορα. μέρη χαπεμερί:
sen; $ ds. τὸ βὲν ὑποχείμενον μονοειδές; V7, γὰρ ἦν
μόνη; τὰ δὲ ἐξ αὐτῆς γενόμενα ποικίλα χαὶ παντο-
δαπά. Πόθεν der xo νεῦρα; χαὶ ἀρτηρίαι, χαὶ
φλέδες; πόθεν ὑμένες. xa à ἀγγεῖα ὀργανικὰ, χαὶ χόν-
ὃροι, χαὶ χιτῶνες y ἧπαρ , καὶ σπλὴν, καὶ καρδία ; πό-
θεν ὃ δέρμα, χαὶ αἷμα, χαὶ φλέγμα, καὶ χολή; πόθεν αἵ
τοσαῦται ἐνέργειαι; πόθεν χρώματα ποιχίλα ; ταῦτα
M , e 5 5t “λοὺ Πῶς ἡ fo NS 5n ,
γὰρ οὐ γῆς; οὐὸς πήλου. Δἴως 7, Y, δεχομένη σπερ-
ματα βλαστάνει, ἣ δὲ σὰρξ δεχομένη σπέρματα,
σήπει; πὼς f, Yi τρέφει τὰ βαλλόμενα, ἣ δὲ σὰρξ
τρέφεται ὑπὸ τούτων, οὗ τρέφει ταῦτα; Οἷον ἣ γῆ ἣ
δεχομένη ὕδωρ, οἶνον ποιεῖ * ἣ σὰρξ δεχομένη πολ-
λάχις οἶνον, εἰς ὕδωρ μετέῤαλε. Πόθεν οὖν δῆλον ὅτι
ἀπὸ τῆς γῆς " ταῦτα, τῆς γῆς ἐναντίως ἐχούσης πρὸς
τὸ σῶμα, χατὰ τὰ εἰρημένα ; Λογισμῷ μὲν εὑρεῖν
οὗ δύναμαι, πίστει δὲ δέχομαι μόνη. Ei τοίνυν τὰ
xa ἡμέραν γινόμενα xal Ψψηλαφώμενα πίστεως δεῖται,
- m ANUS ΕῚ , ,
πολλῷ μᾶλλον τὰ ἀποῤῥητότερα τούτων xol πνευμα-
, / N (SL ME. | - K dad ς

τικώτερα. Καθάπερ γὰρ ἣ 7 ἣ ἄψυχος, ἣ ἀχίνητος,
ἐνεδυναμώθη τῷ θελήματι τοῦ Θεοῦ, καὶ τοσαῦτα ἐξ

b Morel. ταῦτα x«t τοσαῦτα; τῆς γῆς ἐναντίως ἐχούσης.

IN JOANNEM HOMIL.

, , Uu p ,
αὐτῆς τὰ θαύματα γέγονεν" οὕτω xaX τοῦ Πνεύματος
τῷ ὕδατι παρόντος, τὰ παράδοξα ταῦτα καὶ λογισμὸν
ὑπερθαίνοντα εὐκόλως πάντα γίνεται.

M , M
ἃ Νὴ τοίνυν, ἐπειδὴ μὴ δρᾷς αὐτὰ, ἀπίστει " ἔπει A

BS εὐ ἀπῆν, m - Xef / FA ΠΝ
οὐδὲ τὴν ψυχὴν δρᾶς, καὶ ὅμως πιστεύεις ἔχειν ψυχὴν,
καὶ ἄλλο ψυχὴν εἰναί τι παρὰ τὸ σῶμα. Ἀλλ᾽ ὃ Χρι-

- ^ b
στὸς οὐχ ἀπὸ τούτου τοῦ παραδείγματος αὐτὸν ἐνῆγεν,
» "| D 4
ἀλλ᾽ ἑτέρου. Τοῦτο μὲν γὰρ, εἰ καὶ ἀσώματόν ἐστιν,

! 7 Ν λέ "NM m , "n. Ξ Sek ? ΝΆ
ἣ Ψυχὴ λέγω, διὰ τοῦτο οὐ παρήγαγεν αὐτὸ, ἐπειδὴ
Y , , - ΘΠ / "M c € ,
ἔτι παχύτερον ἐχεῖνος διέκειτο. 'Γίθησι δὲ ἕτερον ὑπό-
ς e ^ x 1 -
δειγμα, ὃ μήτε κοινωνίαν τινὰ πρὸς τὴν τῶν σωμά-

A c /,

των ἔχει παχύτητα, μήτε εἰς τὴν τῶν ἀσωμάτων ἀνέδη
φύσιν" ὅπερ ἐστὶν f, τοῦ ἀνέμου φορά. Καὶ πρῶτον
ἀπὸ τοῦ ὕδατος ἄρχεται, τοῦ λεπτοτέρου μὲν τῆς γῆς,

* ΄ P! ΠΩ NET / d λ 2 2, o2 i a E.
παχυτέρου δὲ τοῦ ἀνέμου. “Ὥσπερ γὰρ ἐν ἀρχῇ ὑπέ-
χειτο στοιχεῖον fj γῆ; τὸ δὲ πᾶν τοῦ διαπλάττοντος
y cl c -
ἦν " οὕτω καὶ νῦν ὑπόκειται μὲν στοιχεῖον τὸ ὕδωρ, τὸ

e - τ
δὲ πᾶν τῆς τοῦ Πνεύματός ἐστι χάριτος" καὶ τότε μὲν
Εἰς Ψυχὴν ζῶσαν ἐγένετο ὃ ἄνθρωπος, νῦν δὲ εἰς

E b 3 WW b "4 € / €
Πνεῦμα ζωοποιοῦν. Πολὺ δὲ τὸ μέσον ἑκατέρων. 'H

B AH BEP oov Eetn Lick b Env c 68-Hveu
μὲν γὰρ Ψυχὴ οὐχ ἑτέρῳ παρέχει τὸ ζῆν, τὸ δὲ Πνεῦμα
2 »-£- Y c / 5 δ᾽ N vez /.
οὗ xaÜ' ἑαυτὸ ζῇ μόνον, ἀλλὰ xoc ἕτέροις παρέχει

eA ej τ V , L4
τοῦτο. Οὕτω γοῦν καὶ νεχροὺς ἀνέστησαν oi ἀπόστο-

- E
λοι. Καὶ τότε μὲν τῆς χτίσεως γενομένης, ὃ ἄνθρωπος

ο Δ M Du
ὕστερον πλάττεται" νῦν δὲ τοὐναντίον " πρὸ γὰρ τῆς
χαινῆς χτίσεως ὃ ἄνθρωπος ὃ νέος δημιουργεῖται. Καὶ
γὰρ πρῶτος οὗτος γεννᾶται, χαὶ τότε ὃ χόσμος μετα-

K. ny zx , 31-52. es 6). 0X: ξ πὸ
σχηματίζεται. Καὶ καθάπερ ἐξ ἀρχῆς δλόχληρον ἔπλα-

M ων € / NS. ^ - ^

σεν, οὕτω xa νῦν ὁλόκληρον αὐτὸν δημιουργεῖ. Καὶ
Ὁ J ο͵

τότε μέν φησι, Ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθόν - ἐνταῦθα δὲ

C

M ὦ € M M D E ^
οὐδὲν τοιοῦτον. Ὃ γὰρ τὴν τοῦ Πνεύματος Jav χά-
, NV ρ c / P 2 ᾿ Pad e
ριν, τίνος δεήσεται βοηθοὺ ἑτέρου ; ὃ sic τὸ σῶμα τοῦ
—— ^ , "i M J,
Χριστοῦ τελῶν, ποίαν ἔχει λοιπὸν συμμαχίας χρείαν ;
"m, , 34. LE , ^ »* (1 e 5
Γότε xac εἰχόνα Θεοῦ ἐποίησε τὸν ἄνθρωπον, νῦν αὖ-
Q τῷ Θεῷ ἥνωσε- τότε ἰχθύων ἄρχειν xo θηρίων
τῷ τῷ Θεῷ ἥνωσε- τότε ἰχθύων ἄρχειν xa θηρίων
- - - Y D
ἐχέλευσε, νῦν ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν τὴν ἀπαρχὴν
^ , A L4
ἡμῶν ἀνήγαγεν" τότε παράδεισον ἔδωχε τὴν δίαιταν, D
πῶ NY AN 23 ὃν ui ἀνέωξε- τότε ἐπλάσθ; c cd
νῦν δὲ τὸν οὐρανὸν ἥμῖν ἀνέῳξε * τότε ἐπλάσθη τῇ Exc
» , e
λλε xoi συντελεῖσθαι ὃ αἰών * νῦν

TN
το

c

€ , " "NV Y
ἡμέρα, ἐπειδὴ ἔμε
VL MN TROP EDEN [ OR
δὲ τῇ πρώτη ἡμέρα xai ἐν προοιμίοις, ὅτε xai
e oprc- f. uns Ny hs vc -Ἥ 2 ,
φῶς. Ἐξ ὧν πάντων δῆλον, "ὅτι ἑτέρας Cos ἀμείνονος
Y ΄ e Y , /
τὰ τελούμενα ἦν, καὶ καταστάσεως πέρας οὖχ ἐχού-
ε EET L , μα i. ke. εὐ δινων
σης. Ἢ μὲν οὖν προτέρα πλάσις ἀπὸ γῆς, ἣ τοῦ AO,
M A D , τ M
χαὶ ἀπὸ πλευρᾶς ἣ μετ᾽ ἐχείνην, ἣ τῆς γυναικὸς, xat
^ , Y m ce
ἀπὸ σπέρματος ἣ μετ᾽ αὐτὴν, ἣ τοῦ Αὐελ * ἀλλ᾽ ὅμως
25 c , , ^ , , 5^5 m
οὐδεμιᾶς ἐφικέσθαι δυνάμεθα τούτων, οὐδὲ mupucTT-
“ οἵ , L4 e , c» —
σαι λόγῳ τὰ γενόμενα, xatco παχύτατα * ὄντα. Πῶς

2 Savil, μὴ γὰρ, ἐπειδή. [Et mox cum Codd. 705,706
22» ὅμως πιστ.]

h ΔΙΟΓΟΪ, «ὅτι ἀπαρχὴ

c Ita Savil. et Mss.

—-— δ

Morel. ὄντα. εἰ ὃ

xxv. al. xxiv. 167

prodirent : ita ex Spiritu et aqua simul hoczmira-
bilia et rationem superantia omnia facile parantur.

145

2. Ne itaque quoniam illa non vides, fidem neges.
Nam nec animam vides, et tamen credis animam
esse, et diversam a corpore. Verum Christus non
hoc exemplo Nicodemum instituit, sed alio. Hoc
enim, nempe anima, cum incorporeum sit, ideo
non in medium adduxit, quia ille adhuc rudior
erat. Aliud ergo exemplum ponit, quod cum cor-
porum crassitudine communionem quidem nul-
'am habeat, neque in incorpoream ascendit natu-
ram; 1d est, ventorum impetum. Et primum ab
aqua orditur, quz tenuior est quam terra, crassior
quam ventus. Quemadmodum enim a principio
elementum terra subjecta est, totum autem opi-
ficis fuit: sic et nunc aqua elementum subjicitur :
totum autem est ex Spiritus gratia : et tunc qui-
dem Factus est hoino in animam viventem ;
nunc vero in Spiritum vivificantem. Multum au-
tem est inter utrumque discrimen : anima enim
vitam alteri non dat; Spiritus vero non per se
tantum vivit, sed et alus vitam przbet. Sic mor-
tuos suscitarunt apostoli. Et olim. quidem post
creationem homo demum formatur; nunc vero
contra ante novam creationem novus homo creatur.
Nam hic prior generatur, deinde mundus trans-
formatur. Et ut a principio totum formavit, sic et
nunc totum ipsum creat. Et tunc quidem ait :
F'aciamus ei adjutorium ; hic vero nihil simile.
Nam qui Spiritus gratiam accepit, quo altero ege-
bit adjutore? qui in corpore Christi consistit, qua
deinde egebit ope? Tunc ad imaginem Dei. fecit
hominem, nunc ipsi Deo conjunxit: tunc jussit
illum. imperare piscibus et bestiis, nunc supra
caelos primitias nostras assumsit : tunc paradisum
habitandum dedit, nunc calum nobis aperuit :
tunc formatus homo est die sexta, quia complen-
dum erat seculum ; nunc prima die et ab initio,
et cum luce. Ex quibus omnibus liquet, ea quae
perficiebantur ad aliam meliorem vitam pertinere,
et ad statum numquam terminandum. Prima ita-
que formatio Adz terrena est, et post hanc ex
Adz latere, mulieris, et post illam ex semine, Abe-
lis. Attamen nullam explorare possumus, nec ser-
mone describere, etsi illa crassiora sint. Quo-
modo ergo spiritualis per baptismum generatio-

Gen. 2. 7.

Ibid. v.18.

Vita alia
longe me-
lior exspe-
ctatur,

πο

js ἀδύνατον;
αι τὸ λέγειν " μᾷλλον δὲ

-
στ

ρᾶς γεννήσεως οὐκ ἀδυνατώτερον

πῶς οὐ περιττὸν λόγον ἀπαιτεῖσθαι.

168

nis, que longe sublimior est, rationem dare po- E οὖν περὶ τὴς νοητῆς τὴς διὰ τοῦ βαπτίσματος γεννή-
terimus? quo pacto stupendi partus ratio a nobis
expetatur? nam et angeli huic generationi ad-
fuere. At vero modum | explicare mirabilis illius
per baptismum generationis, nemo potuerit. Ad-
fuerunt illi, nihil efficientes, sed ea qua fiebant
solum videntes. Pater, Filius et Spiritus sanctus
omnia operatur. Obtemperemus ergo Dei senten-
tis, qui est ipso visu certior. Nam visus sepe "e
fallitur : illa falli nequit. Obtemperemus itaque A
ipsi. Nam qui illa quz non erant produxit, de
eorum natura loquens fidem meretur. Quid igitur
illa dicit? Id. quod. efficitur esse. generationem.
Quod si tibi quispiam dixerit, Quomodo? ex Chri-
sti sententia os ejus obstrue, que magna claraque
est demonstratio. Si quis vero interrogaverit, cur

S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP. .

σεως δυνησόμεθα δοῦναι εὐθύνας τῆς πολλῷ τούτων
ὑψηλοτέρας, καὶ λογισμοὺς ἀπαιτεῖσθαι τῆς θαυμα--
στῆς καὶ παραδόξου ταύτης λοχείας; ἐπεὶ xat ἄγγελοι
τὴ γεννήσει ταύτη παρεστήχασι γινομένη. [αἰπεῖν δὲ
τὸν τρόπον "oüx ἂν ἔχοι τις τῆς θαυμαστῆς ἐχεί--
νης γεννήσεως τῆς διὰ τοῦ βαπτίσματος. Καὶ παρε-
, c Y 55 / c m ^ N
στήχασι τελοῦντες μὲν οὐδὲν, μόνον δρῶντες δὲ τὰ γι-
/ M M γεν Yrow en /
νόμενα. Πατὴρ xoi Yioc xoi ἅγιον Πνεῦμα πάντα
ἐργάζεται. Πειθώμεθα τοίνυν τὴ ἀποφάσει τοῦ Θεοῦ "
» , -] niu / € M M »
ὄψεως γάρ ἐστιν αὐτὴ πιστοτέρα. Ἣ μὲν γὰρ ὄψις
ΨΥ. ' / 2 / SX odds sf, ^
πολλαχοῦ x«t σφάλλεται " ἐχείνην 0s ἀμήχανον Otx-
πεσεῖν. Πειθώμεθα τοίνυν αὐτῇ. Ἢ γὰρ τὰ μὴ ὄντα
παραγαγοῦσα, ἀξιόπιστος ἂν εἴη χαὶ περὶ τῆς φύσεως

-
2 e

"5 ὦ ^ / rp H σ /
αὐτῶν διαλεγομένη. Τί οὖν αὕτη φησίν; “Ὅτι γέννη-
5. NN ,ὔ

/ b D
clc ἐστι τὸ τελούμενον. Ei δὲ τίς σοι λέγοι, πῶς; ἐπι-
,ὕ 5 / e "d ec
στόμισον αὐτὸν τῇ ἀποφάσει τοῦ Χριστοῦ, ἥπερ ἐστὶ
/ M Y ERE ANTEC T t adm? M 3 [4
μεγίστη xat σαφὴς ἀπόδειξις. * Ei δέ τις ἐρωτῴη,
/ , "ui
τίνος Évexev τὸ ὕδωρ παρείληπται; ἀντερωτήσωμεν

aqua assumatur; vicissim interrogemus et nos,
cur terra ab initio ad hominis formationem pro-
ducta sit. Nam. quod sine terra posset hominem
χαὶ ἡμεῖς, τίνος δὲ

C fr 5 . ch Dd M M A ?
formare, nemini non conspicuum est. Ne itaque ἕνεχεν ἣ γὴ παρὰ τὴν ἀρχὴν εἷς

curiosius inquiras. Quod enim necessaria sit aqua B τὴν τοῦ ἀνθρώπου διάπλασιν παρήγετο. Ὅτι γὰρ xol
hinc ediscas : cum aliquando Spiritus ante aquam
descendisset, non hic stetit apostolus, sed ut osten-

dat hanc necessariam nec superfluam esse, vide
Act.19.47. quid. dicat : JVumquid aquam quis prohibere
potest, ut non. baptizentur hi, qui Spiritum

Aqua cur $QCtum.. acceperunt sicul et nos? Quid. ergo

necessaria opus est aqua? Hoc jam dicam, ut occultum my-
ad illumi-

nalionem.

τῆς γῆς χωρὶς ποιῆσαι ἄνθρωπον αὐτῷ δυνατὸν ἦν,
παντί που δῆλον. Μηδὲν τοίνυν περιεργάζου. “Ὅτι γὰρ
ἀναγκαία καὶ ἀπαραίτητος ἣ τοῦ ὕδατος χρεία, οὕτως
ἂν μάθοις. "Too Πνεύματός ποτε καταπτάντος πρὸ τοῦ
egN 5 » LL 5» , 2 / » 5
ὕδατος, οὐκ ἔστη μέχρις ἐχείνου ὃ ἀπόστολος, ἀλλ
ὡς ἀναγχαίου χαὶ τούτου xot οὐ περισσοῦ, ὅρα τί φησι"
Μήτι τὸ ὕδωρ δύναταί τις χωλῦσαι, τοῦ μὴ βαπτι-
. . * 21 * 4 m , JH DJ "u

sterium vobis aperiam. Sunt quidem hac de re ar- σθῆναι τούτους, οἵτινες τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον £)a6ov ὡς
xo ἡμεῖς; Τίς οὖν ἐστιν ἢ τοῦ ὕδατος χρεία ; Καὶ

/, YN b 2 c » , bis ,

ταύτην ἤδη λοιπὸν ἐρῶ, τὸ μυστήριον " ἐχκαλύπτων
ὑμῖν τὸ ἀποχεχρυμμένον. Eit μὲν γάρ τινες xot ἕτε-
ροι ἀπόῤῥητοι λόγοι τοὺ πράγματος, τέως δὲ ἐχ τῶν
πολλῶν ὑμῖν ἐγὼ ἕνα ἐρῶ. Τίς οὐν οὗτός ἐστι; Θεῖα

cani quidam alii sermones ; interim autem vobis
ex multis unum dicam. Quis ille est? Divina ce-
Baptismi lebrantur in. hoc symbola : sepultura, mortifica-
ritus, tio, resurrectio, vita, et hec simul fiunt omnia. In C
aqua enim tamquam in sepulcro caput immer-
gentibus nobis, vetus homo sepelitur ac demergi-
tur totus : deinde nobis emergentibus, novus ex-
surgit. Ut enim nobis facile est immergi et postea
emergere : sic Deo facile est veterem | sepelire ho-
minem, et novum inducere. Ter hoc fit, ut discas
virtutem. Patris. et Filii. et Spiritus sancti. hzc
omnia implere. Quod autem hec non per conje-

€) - 5 5 τεὶν , 6 δ /, M 7 AN

τελεῖται ἐν αὐτῷ σύμόολα, τάφος xol νέχρωσις, xat
, M UJ M τ» D

ἀνάστασις χαὶ Gov, xat ταῦτα ὁμοῦ γίνεται πάντα.

΄ / ΗΠ y - gd

Καθάπερ γὰρ £v τινι τάφῳ, τῷ ὕδατι χαταδυόντων
m M M δ N »

ἡμῶν τὰς χεφαλὰς, ὃ παλαιὸς ἄνθρωπος ὁράπτεται,
' ἊΝ , / cl / f EJ E]

xat χαταδὺς κάτω χρύπτεται ὅλος χαθάπαξ " εἶτα ἄνα-
» € - c N » , σ᾽ M

γευόντων ἡμῶν, ὃ καινὸς ἄνεισι πάλιν. “Ὥσπερ γὰρ

My - , M e9—

εὔχολον ἡμῖν βαπτίσασθαι xot ἀνανεῦσαι, οὕτως εὔ-

. , . ᾿ D e / N » ^ M
Coloss, 2, Cturam dicta sint, audi Paulum : Consepulti su- κολον τῷ Θεῷ θάψαι τὸν ἄνθρωπον τὸν παλαιὸν, xot
5 . ^ ^ ov »1 / Y» ΑΛ D ,ὔ J ,
12. mus cum. illo per baptismum in mortem; ac ἀναδεῖξαι τὸν νέον. Τρίτον ὃξ τοῦτο γίνεται, ἵνα μα-
. " [T c Ν, IH N M XX e M II , CIN
Rom. 6, c, rursum, etus homo noster. simul crucifixus D θης; ὅτι δύναμις Πατρὸς xot Υἱοῦ και Πνεύματος ἁγίου

Ibid. v, 5. 65; et iterum, Complantati facti sumus simili-
tudini mortis ejus. Non modo autem baptisma

et Y - ' cd 5 N ^ -]
ἀπαντὰ ταυτὰ πληροῖ. Kot οτι OU G0 X.G U.0G TO Etpn-

μένον, ἄκουσον Παύλου λέγοντος * Συνετάφημεν αὐτῷ

4 Alii Mss. οἱ Savil. οὐχ ἂν ἔχοιεν τῆς θχυμαστῆς ταύτης. a Sic alii et Savil. Morel, ἐπεὶ τὸν ἐρωτῶντα.

Paulo post πατὴρ γὰρ υἱὸς χαὶ ἅγιον πνεῦμα τόντα ἐργάξε-
ται, Pater, Filius, et Spiritus sanctus omnia operatur;
ad tria supposita singulari verbo utitur, ut. notat Sa-
vilius, quo scilicet unitas substantie declaratur.

b Savil. ὑμῖν ἐχχαλύπτων x. v. à. Morel. ἐχχαλύπτων
ὑμῖν ὡς ἔνεστιν ἄνωθεν.

ὁ Savil. θάπτεται κάτω, καὶ χαταποντίξεξαι εἰς τέλος

ἅπας εἶτα, ὀναν, Morellium sequimur.

IN JOANNEM HOMIL. XXv. al. xxiv. 169

LI Ν €
διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον" xal πάλιν, Ὁ
παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεσταυρώθη " καὶ πάλιν,
Σύμφυτοι γεγόναμεν τῷ δμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ.
M Y
Οὐ μόνον δὲ τὸ βάπτισμα σταυρὸς λέγεται, ἀλλὰ xa ὃ
D ^ /
σταυρὸς βάπτισμα. Τὸ γὰρ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι,
»
φησὶ, βαπτισθήσεσθε * xal πάλιν, Βάπτισμα ἔχω βα-
- τὶ ' ACA CI-L VE
πτισθῆναι, ὃ ὑμεῖς οὐχ οἴδατε. Καθάπερ γὰρ ἡμεῖς εὖχο-
/ .. , Ü M ALRTX ,
λως βαπτιζόμεθα χαὶ ἀνανεύομεν * οὕτω χαὶ αὔτος εὑ-
, δ. ^Y M
χόλως ἀποθανὼν, ὅτε ἠθέλησεν, ἀνέστη μᾶλλον δὲ χαὶ
- to ἘΠῚ ^ M As ium d y. ^N zs H
πολλῷ ῥᾷον, εἰ καὶ τὰς τρεῖς ἡμέρας διὰ μυστηρίου
J
τινὸς οἰχονομίαν ἀνέμενε.
2 /
Τηλικούτων οὖν μυστηρίων χαταξιωθέντες, βίον
NE A yx € € - H RUE
ἐπιδειξώμεθα ἄξιον τὴς δωρεᾶς, πολιτείαν ἀρίστην.
^N / p T / , /
Ot δὲ μηδέπω τούτων χαταξιωθέντες, πάντα πράτ-
cr - c ^ J
«eve ὥστε χαταξιωθῆναι, ἵνα γενώμεθα σῶμα ἕν, ἵνα
ki 2^ μα d 1 Vo 1 - ^ ΄
ὦμεν pue ἕως μὲν γὰρ ἂν χατὰ τοῦτο διεστήχω-

crux dicitur; sed crux quoque baptisma. Ba- Marc.to.
ptismo quo ego baptizor, vos baptizabimini; D. LH.
ac rursum, COS habeo baptizari, quem

vos nescitis. Quemadmodum enim nos facile ba-
ptizamur et emergimus, sic et ille mortuus, cum

voluit, resurrexit ; imo longe facilius, etiamsi tri-

duo per mysterium et ceconomiam manserit.

9. Talibus ergo dignati mysteriis, vitam tanto
dono dignam exhibeamus, optimum institutum.
Qui vero nondum his dignati estis, omnia facite
ut iis dignemini, ut unum corpus efficiamur, ut
simus fratres. Quamdiu enim sic separamur, etsi

uw ^ ^ μὴ e * * * . * . *
eue χἂν ipia τις ἡ, χἂν ἀδελφὸς, χἂν ὁστισοῦν, 1,5 pater quis fuerit, etsi filius, etsi frater, quivis tan-

/

m— ͵ *
οὐδέπω συγγενής ἐστι γνήσιος, τῆς ἄνωθεν συγγενείας ^ dem fuerit, nondum vere cognatus est, cum a su-

ue eni Τί γὰρ ὄφελος ἀπὸ τοῦ πηλίνου γένους

b E ES X /
συνῆφθαι, ὅ ὅταν ἀπὸ τοῦ πνευματικοῦ μιὴ συνημμένοι
ZR D bh m , ci
— ποῖον δὲ χέρδος τῆς ἐν τῇ YT, ἀγχιστείας, ὅταν
:
ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἀλλότριοι ὦμεν; ᾿Αλλότριος γὰρ 6 xa-
, D D »
τηχούμενος τοῦ πιστοῦ. Οὐ γὰρ ἔχει κεφαλὴν τὴν αὖ-
Y » , M
τὴν, OUx ἔχει πατέρα τὸν αὐτὸν, οὐχ ἔχει πόλιν τὴν
Γ᾿ τ φὴ χε ENS - FAL A E) 3.
αὐτὴν, οὐ τροφὴν, οὐκ ἔνδυμα, οὐ τράπεζαν, οὐχ οἵ
, , M M
xiay, ἀλλὰ πάντα ἐξηλλαγμένα. Καὶ γὰρ πάντα ἐπὶ
— , M - H V
γῆς "τούτῳ, τὰ πάντα ἐν οὐρανοῖς ἐχείνῳ : βασιλεὺς
, € N 5 , ^V € € , M PN ;G
τούτῳ ὃ Χριστὸς, ἐχείνῳ δὲ ἢ ἁμαρτία xat ὃ διαδο-
MuR λυ ΟΝ ΟΣ δ dae S St
ος " τρυφὴ τούτῳ μὲν Ó Χριστὸς, ἐχείνῳ δὲ fj av
14 M / M MY ow p , M
μένη xoi φθειρομένη. Καὶ ἔνδυμα πάλιν, τούτῳ μὲν
δὴ c L4 2 H ἊΝ c 5 / /
τὰ σητῶν ἔργα, ἐχείνῳ δὲ ὃ τῶν ἀγγέλων Δεσπότης "
j) ούτῳ μὲν ὃ οὐρανὸς, ἐχείνῳ δὲ ἣ γῆ. “Ὅταν
πόλις, τούτῳ μὲν ὃ οὐρανὸς, ἐχείνῳ δὲ ἣ γῆ. a
Y xe H / ,
οὖν υκηδὲν ἔχωμεν χοινὸν, κατὰ τί χοινωνήσομεν, εἶπέ
3 N M A 2^ / 5. Ἂν ΔΕ e
μοι; ᾿Αλλὰ τὰς αὐτὰς ἐλύσαμεν ὠδῖνας, xoi ex μιᾶς
I^ / 5 M e /,
προήλθομεν γαστρός ; Ἀλλ᾽ οὐδὲν τοῦτο πρὸς συγγέ-
M e , c
γειαν τὴν ἀχριδεστάτην. Σπουδάσωμιεν τοίνυν τῆς
E | )). / [7 » /. J NO o
ἄνω πόλεως γενέσθαι πολῖται. Μέχρι τίνος ἐπὶ τῆς
, /,
ὑπερορίας peugeot δέον τὴν ἀρχαίαν πατρίδα ἅπο-
λαθεῖν; Οὐδὲ γὰρ περὶ τῶν τυχόντ τῶν ὃ χίνδυνος.
Ἀλλ᾽ εἰ γένοιτο, ὃ μὴ γένοιτο, ἀπροσδοκήτου τῆς
— , D -
τελευτῆς ἐπελθούσης, ἀμυήτους ἐντεῦθεν ἀπελθεῖν,
* , » 5 ( V 5 ^V € m uU. a^
x&v μυρία ἔχωμεν ἀγαθὰ, οὐδὲν ἡμᾶς ἕτερον ?Ota-
ΝΖ. ^ 4 M ͵ zT 5 / M D
δέξεται, ἢ γέεννα xaX σχώληξ io60Aoc, xo πῦρ
5 M à] » N
ἄσδεστον, xai δεσμὰ ἄλυτα. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτό τινα
- m / 7] - D
τῶν ταῦτα ἀχουόντων ἐχείνης πειραθῆναι τῆς xo-
"i ' c NV Κ΄ μὴ c C ἢ * ,
λάσεως. 'Γοῦτο δὲ ἔσται, ἂν τῶν ἁγίων χαταξιωθέν-
* ἐπὶ γῆς τούτῳ, τὰ πάντα ἐν οὐρανοῖς ἐχείνῳ. Heec re-
lativa, inquit Savilius, τούτῳ et ἐχείνῳ, nunc. ad πιστόν,
nunc ad χατηχούμενον referuntur, contra rigidam le-

gem lingue, sed non contra morem suum, qui alias
in hoc genere non semel peccat, ut. suis in ps osten-

perna cognatione sit abstractus. Quze enim utili-

tas ex lutei generis conjunctione, cum spiritualiter

non sumus conjuncti? quod. lucrum terrenz affi-

nitatis, cum in celis sumus extranei? Extraneus. Qaieciu-
quippe est catechumenus fideli. Neque enim idem is fideli-
ipsum caput habet, non eumdem patrem, non eam- zs uv
dem civitatem, non escam, non indumentum non

mensam, sed omnia segregata. Etenim huic omnia

in terra, illi omnia in. czelo : huic Christus. rex est,

illi peccatum et diabolus : huic Christus deliciz,

illi corruptio. Indumentum quoque illi vermium

opera, huic angelorum Dominus : civitas huic cz-

lum, illi terra. Cum ergo nihil commune habea-

mus, in quo, quzso, communicabimus? Sed eo-

dem partu, ex eadem vulva prodimus? Verum

neque hoc sufficit ad genuinam cognationem. Stu-

deamus igitur, ut superne civitatis cives simus.
Quousque in exsilio manemus, cum oporteret ve-

terem repetere patriam? Neque enim de re nul-

lius pretii periculum est. Sed si accidat, quod Contra Ca
Deus avertat, inexspectata morte non initiatos hinc EE ον
abripi, etiam si mille bonis instructi simus, Dl- smum dif-
hil aliud nos excipiet, quam gehenna et vermis ve- e rad
nenatis, ignis inexstinguibilis, vincula insolubilia. tem.
Verum absit ut quispiam auditorum supplicium

illud experiatur. Quod vitabimus, si sacris myste-

riis dignati, aurum, argentum et lapides pretiosos

pro fundamento ponamus. Sic enim poterimus illo

ditur. Verum id fortasse librariorum incuriz adscri-
batur, [Mox pro τρυρή Savil. et uterque Cod. noster
τρορή. Iufra ex iisdem articulos ante ἀγγέλων, οὐρα-
νός οἱ ἀχριθεστάτην adjecimus.]

a Morel. διαδέξεται. Savil. λήψεται.

Luc.16.24.

S. JOANNIS CHRYSOST.

170
abeuntes, divites apparere, quando non hic pecu-
nias reliquerimus, sed ad tutos illos thesauros trans-
miserimus per manus pauperum; quando Christo
mutuum dederimus. Multa debemus illic, non pe-
cunias, sed peccata. Mutuo igitur illi pecunias de-
mus, ut impetremus remissionem peccatorum. Ipse
enim est qui judicat. Ne despiciamus illum hic
esurientem, ut et ipse nos ibi nutriat. Hic indua- D
mus ipsum, ut non relinquat nos nudos patrocinio
suo. Si hic illi potum dederimus, non dicemus cum
divite : Mitte Lazarum, ut intingat extremum
digiti sui in aqua, ut refrigeret linguam no-
stram. adustam. Si hic eum domi ; |. ipiamus,
illie multas nobis parabit mansiones. Si invisa-
mus eum in carcere detentum , ipse quoque nos a
vinculis liberabit. Si illum hospitem exceperimus,
non despiciet nos, qui peregrini et hospites sumus
in regno celorum, sed superne civitatis consor-
tes reddet. Si infirmum illum invisamus, cito nos E
ille liberabit ab infirmitatibus nostris. Ut ergo qui
magna pro parvis donis accipiamus, saltem illa
exigua demus, ut maxima mercemur. Dum adhuc
tempus est, seminemus, ut metamus. Cum enim
hiems S rene cum mare non ultra navigabile , ς
erit, tunc non penes nos erit negotiari. Sed ἀμερῆ A
erit hiems? Cum advenerit dies ille magnus et
conspicuus. Tunc enim non hoc mare magnum
et spatiosum navigabimus : mari namque przsens
vita similis est. Nunc serendi tempus est, tunc
metendi et lucrandi. Si quis sementis tempore
semina non Jecerit, 51 tempore messis serat in-
utiliter, sane ridiculus erit. Si serendi sit tem-
pus, non jam colligendum, sed serendum est.
Dispergamus igitur ut colligamus; ne jam col-
ligere satagamus, ne messem perdamus. Nam hoc
ten;pus, ut dixi, ad. serendum evocat, et ad ero-
gandum, non ad colligendum et recondendum. B
Ne itaque opportunitatem amittamus, sed uber-
iim semen jaciamus, nec rei familiari ullo modo
parcamus, ut eam cum magno recipiamus fce-
nore, gratia et. benignitate pone nostri Jesu
Christi, quicum Patri gloria, unaque Spiritui
sancto, in szecula szeculorum. Amen.

b Savil. ὑποδεξώμεθα.
* [τῆς ἐμπορίας ταύτης Savil.et Codd. nostri. Mox Cod,

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

τες μυστηρίων, χρυσὸν xoi ἄργυρον καὶ λίθους τι-
μίους οἰκοδομήσωμεν ἐπὶ τὸν θεμέλιον. Οὕτω γὰρ
δυνησόμεθα ἀπελθόντες ἐχεῖ φανῆναι πλούσιοι, ὅταν
μὴ ἐνταῦθα χρήματα χαταλείψωμεν, ἀλλὰ μεταχομί-
σωμεν πρὸς τοὺς ἀσύλους θησαυροὺς διὰ τῶν χειρῶν
τῶν πενήτων " ὅταν δανείσωμεν τῷ Χριστῷ. Πολλὰ
ὀφείλομεν ἐχεῖ, o0 χρήματα, ἀλλ᾽ ἁμαρτήματα. Δα-
γείσωμεν τοίνυν αὐτῷ χρήματα - ἵνα λάδωμεν ἅμαρ-
τημάτων συγχώρησιν. Αὐτὸς γάρ ἐστιν ὃ δικάζων. Νὴ
περιίδωμεν αὐτὸν ἐνταῦθα πεινῶντα ; ἵνα χαὶ αὐτὸς
ἐκεῖ ἡμᾶς διαθρέψη. ᾿νταῦθα ἐνδύσωμεν αὐτὸν, ἵνα
μὴ ἀφὴ ἡμᾶς γυμνοὺς τῆς ἀσφαλείας τῆς παρ᾽ αὐτοῦ.
᾿Ἐὰν ἐνταῦθα αὐτὸν ποτίσωμεν, οὐκ ἐροῦμεν κατὰ τὸν
πλούσιον, Πέμψψον Λάζαρον, ἵνα ἄκρῳ τῷ δαχτύλῳ
ἐπιστάξῃ τῇ γλώσσῃ ἡμῶν ἀποτηγανιζομένη. "Ekv ἐν-
ταῦθα εἰς τὰς οἰχίας ἡμῶν αὐτὸν " δεξώμεθα, ἐχεῖ
πολλὰς παρασχευάσει μονὰς ἡμῖν. ᾿Βὰν ἀπέλθωμεν
πρὸς αὐτὸν ἐν φυλαχῇ ὄντα, καὶ αὐτὸς ἡμᾶς ἀπαλλά-
ξει τῶν δεσμῶν. "Ev ξένον ὄντα συναγάγωμεν, οὗ
περιόψεται ξένους ἡμᾶς ὄντας τὴς βασιλείας τῶν οὐ-
ρανῶν, ἀλλὰ μεταδώσει ἡμῖν τὴς πόλεως τῆς ἄνω.
"E&v ἀσθενὴ ὄντα ἐπισχεψώμεθα, ταχέως ἐλευθερώσει
ἡμᾶς xoi αὐτὸς τῶν ἀσθενειῶν ἡμῶν. Ὡς οὖν μεγάλα
λαμόάνοντες χαὶ μικρὰ διδόντες, χἂν τὰ μικρὰ δῶ-
μεν, ἵνα ἐμπορευσώμεθα τὰ μεγάλα. Ὥς ἔτι καιρὸς;
σπείρωμεν, ἵνα ἀμήσωμεν. “Ὅταν ὃ χειμὼν καταλά--
61 , ὅταν ἣ θάλασσα οὐχ ἔτι πλέηται, οὐκ ἔτι κύριοι
τῆς ἐμπορίας ἐσμέν. Πότε δὲ ἔσται ὃ χειμών ; Ὅταν
ἣ ἡμέρα ἐπισταίη f; μεγάλη τότε ἐχείνη xoà ἐπιφανής.
Τότε γὰρ oüx ἔτι πλευσόμεθα τὴν θάλασσαν ταύτην
τὴν μεγάλην xad εὐρύχωρον * ταύτῃ γὰρ 6 παρὼν ἔοικε
βίος. Νῦν ὃ τοῦ σπεῖραι χαιρὸς, τότε ὃ τοῦ ἀμᾶσθαι
καὶ χερδαίνειν. "Ed τις ἐν τῷ χαιρῷ τοῦ σπόρου μὴ
χαταδάλῃ σπέρματα, ἐν ἀμήτῳ σπείρων, πρὸς τῷ
μηδὲν ἀνύειν χαὶ καταγέλαστος ἔσται. Εἰ δὲ σπόρου
ἐστὶν δ᾽ παρὼν καιρὸς, οὐ τοῦ συλλέγειν, ἀλλὰ τοῦ ?
σχορπίζειν xatpbs ἂν εἴη λοιπόν. Σχορπίσωμεν τοίνυν,
ἵνα συναγάγωμεν * μὴ βουληθῶμεν συναγαγεῖν νῦν,
ἵνα μὴ τὸν ἀμητὸν ἀπολέσωμεν. Οὗτος γὰρ, ὅπερ
ἔφην, ὃ χαιρὸς ἐπὶ τὸ σπείρειν χαλεῖ, xoi δαπανᾶν
xod ἀναλίσχειν, οὐκ ἐπὶ τὸ συλλέγειν καὶ ἀποτίθεσθαι.
Νὴ τοίνυν προδῶμεν τὴν εὐκαιρίαν, ἀλλὰ δαψιλῆ τὸν
σπόρον χαταδάλωμεν, καὶ μηδενὸς φεισώμεθα τῶν ἔν-
δον, ἵνα μετὰ πολλῆς αὐτὰ ἀπολάδωμεν τῆς ἀντιδό--
σεως, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ὕ διε Ἴη-
σοὺ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

705 ἐπιστῇ pro. ἐπισταίη.]
* Quidam σχορπίζειν ὁ καιρός ἐστιν οὗτος.

IN JOANNEM IiOMIL. XXVI. al. xxw.

171

OMIAIA xz.

c , , A Y
Τὸ γεγεννημένον ἐχ τῆς σαρχὸς, σάρξ ἐστι" χαὶ τὸ
Y Y m i , :
— -— 21
γεγεννημένον ἐχ τοῦ Πνεύματος, πνεῦμα ἐστιν.

Μεγάλων ἡμᾶς μυστηρίων κατηξίωσεν ὃ μονογενὴς
γίὸς τοῦ Θεοῦ- μεγάλων, χαὶ οἵων ἡμεῖς οὐχ ἦμεν
ἄξιοι, ἀλλ᾽ οἵων αὐτῷ παρέχειν πρέπον ἦν. Ἂν μὲν
γὰρ τὴν ἀξίαν τὴν ἡμετέραν λογίσηταί τις, 00 μόνον
τῆς ἀρ εῆίς 3 em μεν ἀνάξιοι, ἀλλὰ χαὶ κολάσεως ὑπεύθυ-
νοι xai τιμωρίας. ᾿Επειδὴ δὲ οὐ πρὸς τοῦτο εἶδεν, οὗ
μόνον χολάσεως ἀπήλλαξεν, ἀλλὰ χαὶ ζωὴν ἐχαρίσατο
πολλῷ τῆς προτέρας "λαμπροτέραν, εἰς ἄλλον ἡμᾶς
εἰσήγαγε κόσμον, ἑτέραν ἐδημιούργησε χτίσιν * Εἴ τις
γὰρ ἐν Χριοτῷ χαινὴ χτίσις, φησί. Ποία χαινὴ χτί-
σις; Ἄχουσον αὐτοῦ λέγοντος" ᾿Εὰν μή τις γεννηθῇ
ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς
τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. “ Παράδεισον ἐπιστεύθημεν,
χαὶ οὐδὲ τῆς ἐν αὐτῷ διαγωγῆς ἐφάνημεν ἄξιοι, καὶ
εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἡμᾶς ἀνήγαγεν. "Ev τοῖς πρώτοις
οὖὗχ εὕρέθημεν πιστοὶ, καὶ μείζονα ἐνεχείρισεν " ἑνὸς
ἀποσχέσθαι ξύλου οὐχ ἰσχύσαμεν, xo τὴν ἄνω παρέ-
σχε τρυφήν " ἐν παραδείσῳ οὐχ ἐκαρτερήσαμεν, xal
τοὺς οὐρανοὺς ἡμῖν ἀνεπέτασεν. Εἰχότως ἔλεγεν ὃ
Παῦλος - Ὦ βάθος πλούτου καὶ σοφίας χαὶ γνώσεως
Θεοῦ. Οὐχ ἔτι μήτηρ, οὐχ ἔτι ὠδῖνες, οὔτε ὕπνοι,
χαὶ συνουσίαι χαὶ περιπλοχαὶ σωμάτων * ἄνω λοιπὸν

[EN]

HOMILIA XXVI.

6. Quod natum est ex carne, caro est ; et quod
natum est ex Spiritu, spiritus est.

1. Magnis nos mysteriis dignatus est unigeni-

tus Filius Dei ; magnis, et quibus digni non era- ἡ

mus, sed quz decebat illum dare. Nam si merita
nostra quis reputet, non solum dono eramus in-
digni, sed supplicio et ultioni obnoxii. Sed id
non respiciens ille, non modo nos a supplicio li-
beravit, sed vitam largitus est priori longe cla-
riorem; in alium nos mundum induxit, aliam

condidit creaturam : Si qua enim in Christo 2. Cor. 5.

nova creatura, inquit. Quae nova creatura? Audi
ipsum : /Visi quis natus fuerit ex aqua et Spi-
ritu, non poterit intrare in regnum. Dei. Para-
disus nobis concreditus fuit, neque digni fuimus
qui illic versaremur , et in celum nos extulit. In
prioribus fideles non fueramus, et majora tamen
tradidit: non. potuimus ab uno abstinere ligno,
et supernas pra&buit delicias : in. paradiso non
perseveravimus , et czelos nobis aperuit. Jure di-

17.

xit Paulus : O altitudo divitiarum sapientie et Rom.
3.

scientie Dei ! Non ultra mater, non ultra par-
tus, non somni, non concubitus et amplexus : sur-
sum tandem natura nostre texitur opificium ex

ὑφαίνεται τῆς ὑμετέρας q φύσεως ἣ χατασχευὴ, ἀπὸ Πνεύ- us Spiri itu et aqua. Aqua autem assumta est, partus

[1a 06 ἁγίου χαὶ ὕδατος. Τὸ ὃ δὲ ὕδωρ pagg, 1ó-.À

Xoc τῷ τιχτομένῳ γινόμενον. Ὅπερ γάρ ἐστιν ἣ μήτρα
τῷ ἐμδρύῳ, τοῦτο τῷ πιστῷ τὸ ὕδωρ" ἐν γὰρ τῷ
ὕδατι διαπλάττεται καὶ μορφοῦται. Τὸ μὲν γὰρ πρῶ --
ξαγαγέτω τὰ ὕδατα. ἑρπετὰ ψυχῶν
ζωσῶν * ἐξ οὗ δὲ ἐπέδη "τῶν Ἰορδάνου ῥείθρων 6 Ac-
σπότης, οὖχ ἔτι ἑρπετὰ ψυχῶν ζωσῶν, ἀλλὰ ψυχὰς
λργρεὰς χαὶ mcns on epe τὸ ὕδωρ ἀναδίδωσι. Καὶ
ὃ περὶ τοὺ ἡλίου εἴρηται, ὅτι Ὥς νυμφίος ἐχπορευό-
μένος ἐχ παστοῦ αὐτοῦ, τοῦτο περὶ τῶν πιστῶν χαιρὸς
ἂν εἴη μᾶλλον εἰπεῖν. Πολλῷ γὰρ φαιδροτέρας " ἀφιᾶσι
τὰς ἀχτῖνας ἐχείνου. Ἀλλὰ’ τὸ μὲν ἐν τῇ μήτρα δια-
πλαττόμενον, χρόνου δεῖται * ἐν τῷ ὕδατι δὲ οὐχ οὔ-
τως, ἀλλ᾽ ἐν μιᾷ ῥοπῇ πάντα γίνεται. ἼἜνθα μὲν γὰρ

τον ἐλέγετο"

2
[a
eT

EE [4 M Mo x c M. XN HI
ἐπίκηρος ἣ ζωὴ xat ἅπὸ σωματικῆς φθορᾶς ἔχει τὴν
ἀρχὴν, βραδύνει τὸ τικτόμενον (τοιαύτη γὰρ τῶν σῳ-
b Morel. τιμιωτέραν. Savil. λαμπροτέραν.
c [Codd. cit. τῆς γῆς ἐξεπέσαμεν. χαὶ οὐδὲ τῆς ἐνταῦθα
διαγ. ἐφ. ἄξ. Pro ἐφράνημεν alii γεγόναμεν. Savil. ut Montf.
? Alii et Morel. τῶν Ἰορδάνου, alii et Savil. τῶν Ἰορδα-

b

genito facta. Quod est matrix embryoni, hoc est
aqua fideli : in aqua. enim fingitur et formatur.
Primum dicebatur :/Producant aque reptile ani-
m viventis ; ex quo autem Jordanis fluenta 1n-
gressus est Dominus, non amplius reptilia ani-
marum viventium, sed animas rationales Spiri-
tum sanctum ferentes aqua producit. Ac quod de

Gen. I. 20.

sole dictum est, Tamquam sponsus procedens Psal. 18.6.

de thalamo suo ; id de fidelibus jam dici possit,
qui splendidiores quam sol emittunt radios. Sed
quod in vulva formatur, tempore opus habet; in
aqua vero non sic, sed uno temporis momento
fiunt omnia. Ubi enim fluxa vita ex corporea cor-
ruptione principium habet, moras trahit id quod
paritur (talis quippe est corporum natura : tem-
pore illa perfectionem acquirunt) : spiritualia vero

νξίων.
b ἀριῶσι, sic unus Codex recte : et sic legendum su-
spicabatur Savilius. Editi ἀρίησι.

S. JOANNIS CHRYSOST.

I 7 2
non sic. Sed quid? A principio perfecta sunt.
Verum quia Nicodemus hzc frequenter audiens
turbabatur, vide quomodo ipsi mysterii arcanum
aperiat , et clarum. reddat id. quod. obscurum an-
tea erat, cum ait: Quod natum est ex carne,
caro est; et quod natum est ex Spiritu, spiri-
tus est. Ipsum abducit a rebus omnibus sub sen-
sum cadentibus , neque sinit corporeis oculis my-
steria scrutari. Non de carne, inquit, disserimus,
sed.de spiritu, o Nicodeme. Interim eum ad su-
perna transmittit. Nihil ergo sensile quzras : nam
Spiritus his oculis non. percipitur : neque. putes

Christi quod. carnem Spiritus pariat. Quomodo ergo, di-

" xerit forte quispiam, Domini caro nata est? Non
a Spiritu tantum, sed. etiam a carne; quod. Pau-
lus his verbis significat : Factum. ex muliere,
factum sub lege. Spiritus enim illam sic forma-
vit, non ex nihilo : nam quid. opus fuisset vulva?
sed ex virginea carne : quomodo autem, non pos-
sum explicare. Illud. porro factum est, ne quis

alienum a natura nostra partum. illum existima-

ret. Nam si re sic gesta, sunt tamen quidam qui
talem non credunt generationem ; nisi virginalis
carnis particeps fuisset, quo non prorupissent
impietatis? Quod natum. est ex Spiritu, spiri-
tus est. Viden' Spiritus dignitatem? Nam Dei
opus ille efficit. Supra dicebat, Ex Deo nati
sunt ; hic vero dicit 1psos a Spiritu gigni : Quod
natum est ex Spiritu, spiritus est ; id est, Qui
natus est ex Spiritu, spiritualis est. Generationem

ARCHIEP,

C

CONSTANTINOP.

ἅτων ύσις * χρόνῳ προσλαμθάνει τὸ τέλειον )'
χρόνῳ Tp e m

c . T ,
τῶν πνευματικῶν οὐχ οὕτω. "Tt δήποτε; Ὅτι
"55 ὅτι ὅτ 75 A , 5 ΕἸ
ἐξ ἀρχῆς κατασχευάζεται τὰ γινόμενα. Ἂλλ

ἐπειδὴ ὃ Νιχόδημος ἀχούων ταῦτα συνεχῶς ἐταράτ-

AN
ἐπὶ δὲ
τέλεια

τετο, ὅρα πῶς αὐτῷ παρανοίγει τὸ ἀπόῤῥητον τοῦ
μυστηρίου τούτου, xol σαφὲς ἐργάζεται τὸ ἀσαφὲς
ἐκείνῳ τέως, Τὸ γεγεννημένον, λέγων, ex τῆς σαρχὸς,
σάρξ ἐστι" τὸ δὲ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος,
πνεῦμα ἐστιν. ᾿Απάγει τῶν αἰσθητῶν αὐτὸν ἁπάντων,
xal οὐκ ἀφίησι τοῖς ὀφθαλμοῖς τούτοις περιεργάσα-
σθαι τὴν μυσταγωγίαν. Οὐ γὰρ περὶ σαρχὸς δια-
λεγόμεθα, φησὶν, ἀλλὰ περὶ Πνεύματος, ὦ Νικόδημε.
'Γέως αὐτὸν τῷ λόγῳ τούτῳ πρὸς τὸ ἄνω παρέπεμψε.
Μηδὲν τοίνυν τῶν αἰσθητῶν ἐπιζήτει" τὸ γὰρ Πνεῦμα
οὐχ ἂν φανείη τοῖς ὀφθαλμοῖς τούτοις " μηδὲ νόμιζε
ὅτι σάρκα τίχτει τὸ Πνεῦμα. Πῶς οὖν, ἴσως εἴποι ἄν
τις, fj τοῦ Κυρίου σὰρξ ἐτέχθη; Οὐκ ἀπὸ Πνεύματος
μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ σαρχός. Διὸ xoi τοῦτο δηλῶν ὃ
Παῦλος ἔλεγε - “Γενόμενος ἐκ γυναικὸς, γενόμενος ὑπὸ
νόμον. Τὸ μὲν γὰρ Πνεῦμα αὐτὸν διέπλασεν οὕτως,
οὐ μὴν ἐξ οὐκ ὄντων - ἐπεὶ τί ἔδει τῆς μήτρας; ἀλλ᾽
ἐχ τῆς gaps τῆς ΠΤ
ναμαι ἑρμηνεύειν. Τοῦτο δὲ γέγονεν; ἵνα μή τις ἀλλό-

τὸ δὲ, πῶ; οὐ δύ-

τρῖον "iis ἡμετέρας εἶναι γοβίσῃ φύσεως τὸ τιχτόμε-
νον. Ei γὰρ τούτου γενομένου εἰσί τινες ot διαπιστοῦσι
τῇ τοιαύτῃ γεννήσει, εἰ μὴ τῆς σαρχὸς ἐχοινώνησε
τῆς παρθενικῆς, ποὺ οὐκ ἂν ἐξέπεσαν ἀσεδείας οὗτοι;
Τὸ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος, πνεῦμα ἐστιν.
ὋὉρᾶς Πνεύματος ἀξίαν ; 'To γὰρ τοὺ Θεοῦ ἔργον φαί-

νεται ποιοῦν. ᾿Ανωτέρω “μὲν οὖν ἔλεγεν, ὅτι Ἔχ τοῦ

* . " TJ i» ? m 5 7 ES c M el N mM 2
quippe hie non secundum substantiam dicit, sed E Θεοῦ ἐγεννήθησαν * ἐνταῦθα δὲ, ὅτι τὸ Πνεῦμα αὐ--

secundum honorem et gratiam. Si ergo Filius sic
natus est, quid amplius habebit quam caeteri ho-
mines, qui ita nati sunt? quomodo Unigenitus est?
Nam et ego ex Deo natus sum, sed non ex ejus
substantia. S1 ergo neque Ipse ex ejus substan-
tia, in quo differt a nobis? Sie quoque Spiritu
minor invenietur. Nam hujusmodi generatio fit
ex Spiritus gratia. Num ergo ut Filius maneat,

τοὺς γεννᾶ. To γεγε έ ησὶν, ἐχ τοῦ Πνεύμα-
€ vevv&. 'Tó γεγεννημένον, φησὶν, ex τοῦ νυ.
m ,5 e Y , cO ἷ] 5» «

τος, πνεῦμά ἐστιν. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν * ὃ γεγεν -
νημένος &x τοῦ Πνεύματος πνευματιχός ἐστι. Ἰ ἔννησιν
γὰρ ἐνταῦθα οὐ τὴν κατ᾽ οὐσίαν λέγει, ἀλλὰ τὴν κατὰ
τιμὴν καὶ χάριν: Εἰ τοίνυν xoi ὃ Υἱὸς οὕτω γεγέννη-
ται, τί πλέον ἕξει τῶν ἀνθρώπων τῶν οὕτω γεγεννη-
μένων; πῶς δὲ μονογενής ἐστι ; Καὶ γὰρ xol ἐγὼ ἐκ
Θεοῦ γεγέννημαι , ἀλλ᾽ οὐχ Ex τῆς οὐσίας αὐτοῦ. Ei

Spiritus ΠΕ Ἢ opus habet? Ee uid hzc a Judai- tio toov μηδὲ αὐτὸς &x τῆς οὐσίας, τί χατὰ τοῦτο διε-
[ | I

ca doctrina. differunt? Cum dixisset ergo Chri-

stus, Qui natus est ex Spiritu, spiritus est; quod
turbatum illum adhuc cerneret, ad sensibile
exemplum progeditur. 7. /Ve mireris, inquit,
quia dixi tibi, Oportet nos nasci denuo. 8. Spi-
ritus ubi vult spirat. Cum dicit, Ve mireris,
ejus animi perturbationem significat, et ad subti-
liorem. corporum. rationem. deducit. Nam a car-
nalibus ipsum abduxerat his verbis, Quod. na-

e Alii γξννώμιενον.

ANVERS ἡμῶν; pear δὲ ἄρα χαὶ τοῦ Πνεύμα-
τος οὕτως ἐλάττων. Ἢ γὰρ τοιαύτη γέννησις ἐχ τῆς
τοῦ m γίνεται χάριτος. "Ag! οὖν ἵνα μένη
Υἱὸς; τῆς παρὰ τοῦ Πνεύματος δεῖται βοηθείας ; Καὶ
τί ταῦτα ᾿Ιουδαϊκῶν διέστηκε δογμάτων ; Εἰπὼν τοί--
vuv 6 Χριστὸς, ὅτι 6 γεγεννημένος ἐκ τοῦ Πνεύματος,
πνεῦμά ἐστιν" ἐπειδὴ θορυδούμενον πάλιν εἶδεν, ἐπὶ
αἰσθητὸν παράδειγμα ἄγει τὸν λόγον. M?) θαυμάσῃς
γὰρ» φησὶν, ὅτι εἶπόν σοι, ὅτι δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι

3 Savi.

μὲν γώρ φησιν.

IN JOANNEM HOMIL. XXVI. alisxxv. I

Fr τ el ΩΝ ^ -
ἄνωθεν. Τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνέει. Τῷ γὰρ εἰπεῖν,
, τ m
Μὴ θαυμάσης, δείκνυσιν αὐτοῦ τὸν θόρυόον τῆς ψυ-
τ n É T ,
γῆς, καὶ ἐπὶ τὸ λεπτότερον αὐτὸν ἄγει τῶν σωμάτων.
"(l'a M M SAL APELIBETTYUME Ses qeu ΤΣ ενεν-
ὧν μὲν γὰρ σαρχιχῶν ἅ ἀπήγαγεν εἰπὼν, Τὸ γεγε
, , DJ , Ὁ 5» 5 q - NA! ΑΙ
νημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος; πνεῦμα ἐστιν. ᾿Εἰπειδὴ o:
Ὕ , 3
ὅ φησιν, Τὸ γεγεννημένον &x
^— , τ y os M VR N x er
τοῦ Πνεύματος, πνεῦμα ἐστιν, λοιπὸν αὐτὸν πρὸς ἕτε-
/ M Led ,
ραν μεταφέρει εἰκόνα, οὔτε εἰς τὴν τῶν σωμάτων

Ἂ 2 /
οὐκ ἤδει τί πότε ἐστὶν

Υ͂ , , gra , Lad ^
ἄγων παχύτητα, οὔτε περὶ ἀσωμάτων χαθαρῶς διαλε-
γόμενος (οὐδὲ γὰρ ἐδύνατο P ἀκούων χωρεῖν ἐχεῖνος ),
ΕῚ " « , , , / M , , A
ἀλλ᾽ εὑρών τι μέσον σώματός τε χαὶ ἀσωμάτου, τὴν
m 9 5 V 3 M 3. JS Eo NES Π-ε: Y M
τοῦ ἀνέμου φορὰν, ἐντεῦθεν αὐτὸν ἀνάγει. Περὶ γὰρ
3 D ce MA A E] — 5 / 2533? E]
αὐτοῦ φησιν, ὅτι "Ev φωνὴν αὐτοῦ ἀχούεις, ἀλλ᾽ οὐχ
οἶδας πόθεν ἔρχεται, xal ποὺ ὑπάγει. Ei δὲ λέγει;
Ὅ , - 379 ^e , / A E
που θέλει πνεῖ, οὖχ ὡς προαχίρεσίν τινα τοῦ ἀνέμου
ΕΑ λέ bd 213^ M LES , M M
ἔχοντος λέγει τοῦτο, ἀλλὰ τὴν ἀπὸ φύσεως φορὰν τὴν
ze D 2 29 / 7. N.:Yym €
αἀχώλυτον x«t μετ᾽ ἐξουσίας γινομένην δηλῶν. Oiós
M € A M M c 2,1 /in e ^ /
γὰρ ἣ Γραφὴ χαὶ περὶ τῶν ἀψύχων οὕτω διαλέγεσθαι,
« e / Ὁ M , J € ,
ὡς ὅταν λέγη TT, γὰρ ματαιότητι ἣ χτίσις ὑπετάγη
3 AQ. {τ ^ * d, L - Ὁ ΠΧ. /
ovy ἑχοῦσα. To οὖν, Ὅπου θέλε! πνεῖ, τὸ ἀχάθεχτόν
ἐστι δηλοῦντος, xai ὅτι διαχεῖται πανταχοῦ,, καὶ ὅ
Φἀλλὰ μετὰ

Y 2 /
tc ὁ ἰσχύων

χωλύων οὐδεὶς τῇδε χἀχεῖσε φέρεσθαι"
πολλῆς τῆς ἐξουσίας σχεδάνννυται, καὶ οὐδὲ
παρατρέψαι τὴν ῥύμην αὐτοῦ.

Καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ dxoUstg* τουτέστι, τὸν πά-
ταγον; τὸν χτύπον " ἀλλ᾽ οὐχ οἶδας πόθεν ἔρχεται, καὶ
ποὺ ὑπάγει. Οὕτως ἐστὶ πᾶς ὃ γεγεννημένος ἐχ τοῦ
Πνεύματος. Ἐνταῦθά ἐστι τὸ συμπέρασμα ἅπαν. Εἰ
γὰρ τούτου; φησὶ, τοῦ Ἐνεύματος: οὗ τὴν αἴσθησιν
δέχῃ τὴ ἀχοῖ χαὶ τῇ ἁφῇ, τὴν ὁρμὴν ἑ ἑρμηνεῦσαι οὐκ
οἰδάρι, οὐδὲ τὴν δὸόν * πῶς τὴν ἀπὸ τοῦ θείου Πνεύμα--
τος ἐνέργειαν περιεργάζη, τὴν τοῦ ἀνέμου οὐχ ἐπιστά-
μενος, χαίτοι φωνὴν ἀχούων ; “Τὸ τοίνυν, Ὅπου θέ-
λει πνεῖ, xa πρὸς παράστασιν τῆς τοῦ Παραχλήτου
εἴρηται ἐξουσίας. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν - εἰ γὰρ
τοῦτο οὐδεὶς χατέχει, ἀλλ᾽ ὅπου θέλει φέρεται" πολλῷ
μᾶλλον τὴν τοῦ Πνεύματος ἐνέργειαν οὐ φύσεως δυνή-
σονται νόμοι χατασχεῖν, οὖχ ὅροι σωματιχῆς γεννή--
σεως, 00x. ἄλλο τῶν τοιούτων οὐδέν. f Ὅτι δὲ περὶ ἀνέ-
μου εἴρηται τὸν Τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀχούεις, δῆλον
ἐχεῖθεν. Οὐ γὰρ ἂν ἀπίστῳ διαλεγόμενος, xa οὐχ ci-
δότι τοῦ Πνεύματος τὴν ἐνέρ qty εἶπε, Τὴν φωνὴν
αὐτοῦ ἀχούεις. “Ὥσπερ οὖν ὃ ἃ ἄνεμος οὗ φαίνεται, χαί-
τοι γε φωνὴν διδούς οὕτως οὐδὲ fj τοῦ πνευματικοῦ
φαίνεται γέννησις ὀφθαλμοῖς σώματος , χαίτοι γε σῶμα

75
tum est ex Spiritu, spiritus est. Quia vero non
intelligebat. ille quid hoc esset, rursus illum ad
aliam transfert imaginem ,neque ad cor porum cras-
situdinem EMEN neque de incorporeis omnino
loquens ( neque enim poterat 1d ille intelligere );
sed medium aliquid corporeum inter et incorpo-
reum invenit, venti nempe impetum ; indeque il-
lum instituit. De vento namque dicit: /'ocem ejus
audis ; sed nescis unde veniat, aut quo vadat.
Cum dicit, Ubi vult spirat, non significat ven-
tum arbitrio suo ferri; sed naturalem ejus impe-
tum et vim sine impedimento latam. Solet enim
Scriptura etiam de inanimatis ita loqui, ut cum
dicit : 'anitati creatura subjecta est. non. vo-
lens. llud igitur, Ubi vult spirat, non posseil-
lum retineri significat, et ubique diffundi, nemi-
nemque illum impedire, quominus huc illuc fe-
ratur; sed magna vi effundi, nemine impetum
coercere valente.

2. Et vocem ejus audis ; strepitum nempe et
sonum : sed nescis unde veniat, aut quo vadat.
Sic est omnis qui natus est ex Spiritu. Hzc
conclusio est. Si hujus venti, inquit, quem sensu,
nempe auditu et tactu, percipis, impetum expli-
care non potes, nec viam ejus nosti; cur divini
Spiritus operationem curiose exploras, qui venti
vim non intelligis, etsi sonum audias? lllud
enim, Ubi vult spirat , de Paracleti potestate
dictum est, et sic explicandum : $1 ventum nemo
cohibet, sed quo vult ille fertur, multo magis
Spiritus operationem nec nature leges quzlibet,
nec corporez generationis termini, nec quzvis
alia hujusmodi poterunt cohibere. Quod autem
de vento dicatur illud, /ocem ejus audis, inde
perspicuum est. Neque enim infideli, qui non
nosset operationem Spiritus dixisset, /'ocem ejus
audis. Quemadmodum igitur ventus non appa-
ret, etiamsi sonum emittat: sic nec spiritualis
generatio oculis corporeis perspicitur. Atqui ven-
tus est corpus, licet tenuissimum : nam quod.

D

E

151
ὃ ἄνεμος, el xod λεπτότατον. τὸ γὰρ αἰσθήσει vut A sensui subjicitur, corpus est. Si ergo non egre

? Quidam habent ἀπάγων, εἰπὼν δὲ tá... ἐστιν, vus
αὐτὸν ἐπὶ τὰ σωματιχώτερα, οὔτε.
b Alius ἀκούων πολὺ χωρῆσαι.
* Savil. ἂν δὲ λέγη, suspicatur vero legendum ὅταν
à: λέγη. Morel. εἰ ὃξ λέγει, bene.
TOM, VIII,

4 Morel. χαὶ γὰρ μετά.

€ Savil. τὸ δὲ, ὅπου. [Mox εἰ γὰρ pro εἰ dedimus ex
Savil. et Codd. cit.]

f Savil. ὅτι γὰρ περί.

15

Rom. 8.20.

Isai. 60. t.
ΟΣ, 31:1.

S. JOANNIS CHRYSOST.

174
fers quod corpus non videas, neque ideo ipsum
esse diffiteris; cur de spiritu. audiens turbaris , οἵ
toL rationes exigis, cum tamen id circa corpus
non agas? Quid ergo Nicodemus? Adhuc in Ju-
daica vilitate manet , cum tam manifestum exem-
plum acceperit. Cui adhue. cum. dubio dicenti ,
9. Quomodo possunt hec fieri? vehementius
dicit Christus, 10. Tu es magister in. Israel ,
el hec ignoras? Vide quomodo nusquam eum
de malitia, sed de stoliditate. potius ac simplici-
tate accusat. Ecquid habet commune, dixerit
quispiam, hec generatio cum Judaicis rebus?
Sed quid, queso, non commune? Etenim primi
hominis formatio , necnon mulieris ex latere edu-
cte , item steriles, et ea quie per aquas. perfecta
sunt, in fonte videlicet, unde Elisseus ferrum
eduxit; ea quz in mari. Rubro, quod. trajecerunt
Juda; ea quie in piscina, quam angelus agitabat,

et que ad. Neeman Syrum spectant , qui in Jor-

dane mundatus est : hec inquam. omnia genera-
tionem et purgationem futuram, quasi in figura

prenuntiabant; necnon prophetarum dicta hunc
nascendi modum subindicabant, exempli causa :
A nnuntiabitur Domino generatio ventura , et
annuntiabunt justitiam ejus populo qui nasce-

- tur, quem fecit Dominus ; etillud , Renovabitur

ut aquilc juventus tua ; item, Zluminare Jeru-
salem : ecce Rex tuus venit ; et, Beati quorum
remisse sunt iniquitates. £t Isaac quoque figura
erat hujus generationis. Dic enim, o Nicodeme ,
quomodo natus ille est? an lege naturae? Nequa-
quam : ergo quidam medius inter hanc et illam
generationem modus erat , illa enim ex concubitu
est, hic vero non ex sanguinibus natus est. Ego
vero demonstrabo , non hanc modo generationem ,
sed et illam ex Virgine , hisce modis preenuntiatam
fuisse. Quia enim nemo facile crediturus. erat
virginem parere, steriles primum, deinde non-
modo steriles, sed etiam anus pepererunt : quam-
vis longe mirabilius sit, ex costa mulierem fieri ;
verum quia illud antiquissimum erat , alius pa-
riendi novus modus sequutus est, nempe steri-
lium , qui virginalis partus fidem antecessit. Hac
ergo Nicodemo in memoriam revocans dicebat :
Tu es magister in Israel, et hec ignoras ?
Quod scimus loquimur , et quod vidimus te-

B

C

D

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

λόμενον, σῶμα. Ei τοίνυν τὸ σῶμα οὐχ ἀσχάλλεις ὅτι
μὴ δρᾷς, οὐδὲ ἀπιστεῖς διὰ τοῦτο, τί δήποτε περὶ τοῦ
Πνεύματος ἀχούων ἰλιγγιδὶς, καὶ τοσαύτας ἀπαιτεῖς
s Ta MESS
5n/ 5 , ec 5 Ὁ np Ὁ € ,
εὐθύνας, ἐπὶ σώματος τοῦτο οὐ ποιῶν ; "Tt οὖν ὃ Νιχό-
δημος; " Ext ἐπὶ τῆς Ἰουδαϊκῆς εὐτελείας μένει, χαὶ
ταῦτα παραδείγματος οὕτω σαφοῦς λεχθέντος αὐτῷ.
Ὧ xat ἀπορητιχῶς πάλιν εἰπόντι, Mos δύναται ταῦτα
γενέαβαι; λοιπὸν πληχτικώτερον πρὸς αὐτὸν ὃ Χριστὸς
διαλέγεται, Σὺ εἰ ὃ διδάσχαλος, λέγων, τοῦ ᾿Ισραὴλ,
χαὶ ταῦτα οὐ γινώσχεις ; "Opa πὼς οὐδαιιοῦ πονηρίαν
- c 5 NN CINOYDS ARCA Y'a? ἘΠ
χατηγορεῖ τοῦ ἀνδρὸς, ἀλλ᾽ εὐήθειαν xoi *apsAetxy
/ N J N cr N jw cl INSCR T c ,
μόνον. Καὶ τί xotwóv αὕτη πρὸς τὰ ᾿Ιουδαϊχα f, γέν-
νησις ἔχει; εἴποι τις ἄν. Τί γὰρ οὐ xowóv ; εἰπέ μοι.
Ὅ τε γὰρ πρῶτος ica ἄνθρωπος , ἥ τε ἀπὸ τῆς
πλευρᾶς γενομένη γυνὴ, χαὶ αἱ epe xoi τὰ διὰ
τῶν ὑδάτων ἐπιτελεσθέντα, λέγω δὲ τὰ κατὰ τὴν πη-
Xx. 5 M RC - Ν MN E] , ^
γὴν ἐξ ἧς ὃ “Ἑλισσαῖος τὸ σιδήριον ἐμετεώρισε, τὰ
χατὰ τὴν ἐρυθρὰν θάλασσαν ἣν διέδησαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι.
τὰ κατὰ τὴν χολυμδήθραν ἣν ὃ ἄγγελος ἐκίνει, τὰ
χατὰ τὸν Σύρον Νεεμὰν τὸν ἐν τῷ Ἰορδάνῃ καθαρ-
θέντα" ταῦτα πάντα τὴν γέννησιν καὶ τὸν χαθαρμὸν
y / » [3 2 , , l
τὸν ru frtefies Gu virt m pp Kat
τὰ παρὰ τῶν "προφητῶν εἰρημένα. τοῦτον αἰνίττεται
τὴς γεννήσεως τὸν vga οἷον τὸ, TRE ego
τῷ Κυρίῳ γενεὰ ἣ ἐρχομένη, καὶ ἀναγγελοῦσι τὴν
δικαιοσύνην αὐτοῦ λαῷ τῷ τεχθησομένῳ,, ὃν ἐποίησεν
ὃ Κύριος * τὸ, ᾿Αναχαινισθήσεται ὡς ἀετοῦ ἣ νεότης
σου" τὸ, Φωτίζου “Ἱερουσαλήμ." ἰδοὺ ὃ βασιλεύς σου
ἔρχεται" τὸ, Μακάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι. Καὶ
ὃ Ἰσαὰκ δὲ τύπος ἦν τῆς γεννήσεως ταύτης. Εἰπὲ γὰρ,
ὦ Νικόδημε, πῶς éxeivoc ἐτέχθη ; ἄρα νόμῳ φύσεως;
Οὐ ^ c cr ,ὔ c , 7 5 , ^
ὑδαμῶς. Οὕτω μέσος ὃ τρόπος ταύτης χἀχείνης τῆς
γεννήσεως οὗτος ἦν" ἐχείνης μὲν, ὅτι Ex. συνουσίας -
ταύτης δὲ, ὅτι οὐχ ἐξ αἱμάτων ἐτέχθη. ᾿Ιγὼ δὲ δεί--
ce , , J X , -' N M
χνυμι ὅτι οὐ ταύτην μόνον τὴν γέννησιν, ἀλλὰ καὶ τὴν
3 / , τ c , 3
ἐκ παρθένου προανεφώνουν οὗτοι oí τρόποι. ᾿᾿πειδὴ
A ^ » Ὁ] cre e , /,
γὰρ οὖχ ἄν τις ῥᾳδίως ἐπίστευσεν ὅτι παρθένος τίκτει,
στεῖραι προέλαθον, εἶτα οὐ στεῖραι μόνον, ἀλλὰ xal
i , m^
γεγηραχυῖαι. Καίτοι τὴς στείρας πολὺ θαυμαστότε--
ρον τὸ ἀπὸ πλευρᾶς γενέσθαι γυναῖκα" ἀλλ᾽ ἐπειδὴ
ἐχεῖνο ἀρχαῖον ἦν xoi παλαιὸν, πάλιν ἄλλος γίνεται
τρόπος νέος καὶ πρόσφατος, ὃ τῶν στειρῶν, προοδοποιῶν
τῇ πίστει τῆς παρθενικῆς ὠδῖνος. “Τούτων οὖν αὐτὸν
ἀναμιμνήσχων, ἔλεγε " Σὺ εἰ ὃ διδάσχαλος τοῦ ᾿Ισραὴλ,
xo ταῦτα o0 γινώσχεις; Ὃ οἴδαμεν, λαλοῦμεν, καὶ ὃ

ἑωράκαμεν, μαρτυροῦμεν, χαὶ τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν

stamur, et testimonium nostrum nemo accipit. E, οὐδεὶς λαμθάνει. Ταῦτα ἐπήγαγε, xo ἑτέρωθεν πάλιν

^ Alii ἀρέλειαν μᾶλλον. χαὶ τί.
b Savil. [et Codd. nostri] προρητῶν δὲ λεγόμενα.
* [Savil. et Codd. nostri «zi τό, Et mox ille iterum

καὶ τὸ, gu. hi vero xat, gor. Iufra illi omnes a2), pax.
€ [οὐδαμῶς, ἀλλὰ μέσος Savil. et Codd, nostri.]

IN JOANNEM HOMIL. XXVI. αἱ. xxv. *

τον τὸν λόγον EAS χαὶ πρὸς τὴν ἀσθένειαν
τὴν ἔθνος συγχαταδαίνων E λέξει.
δέ ἐστιν ὃ got:

Ὁ
αζιοπ
ἃ

Ὃ οἴδαμεν, λαλοῦμεν, καὶ ὃ

ὃ
ἕω pibe, , μαρτυροῦμεν ; "Ene? καὶ παρ ἡμῖν ἣ
ὄψις ἐστὶ τῶν ἄλλων ἀἰαθήσειον πιστοτέρα, χὰν βου-
ληθῶμεν τινα πιστώσασθαι; οὕτω Aeqenev, ὅτι τοῖς

ὀφθαλμοῖς ἡμῶν ἑωράχαμεν, οὐχ ἐξ ἀκοῆς οἴδαμεν - διὰ
99 ' i ρ Y ? ὃ

e € 7 / N E ^
τοῦτο xal ὃ Χριστὸς ἀνθρωπινώτερον πρὸς αὐτὸν δια--
λέγεται, τὸν λόγον κἀντεῦθεν πιστούμενος. Καὶ ὅτι

Du o» M 5 NY οἷ . - F8 aa 5 V
τοῦτό ἐστι, xai οὐδὲν ἄλλο παραστῆσαι βούλεται, οὐδὲ

m - ^
ὄψιν αἰσθητὴν ἐμφαίνει, δῆλον ἐκεῖθεν. Εἰπὼν γὰρ,
Τὸ γεγεννημένον ἐχ τῆς σαρχὸς, σάρξ ἐστι" xol, Τὸ
ngu £x τοῦ Πνεύματος, mveüu.d ἐστιν, ἐπή-
γαγεν ^O οἴδαμεν, v ees xai ὃ ἑωράκαμεν, μαρ-
τυροῦμεν. Τοῦτο δὲ οὐδέπω γε γε νηρενον ἦν. Mog
οὖν λέγει, Ὃ ἑωράχαμεν; Οὐχ εὔδηλον ὅτι λέγει περὶ
«ὦ 2 D , Y , » 32 7 Vn M
τῆς ἀχριθοὺς γνώσεως, xat οὐκ ἄλλως ἐχούσης: Καὶ
E / a rp Y 3

τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν οὐδεὶς λαμόάνει. " 'Fó μὲν οὖν,
€ N ΩΣ mM ,

"O οἴδαμεν, ἤτοι περὶ ἑαυτοῦ καὶ τοῦ Πατρός φη-
Οὐδεὶς ΠῚ ΤΕ,
οὐ δυσχεραίνοντός ἐστι τὸ euis yv, ἀλλὰ τὸ γινό-
δὲ

[4 e
ἡμῶν οὕτως

3 ^ € c , Xni
σιν, ἢ PESE £XUvOU μόνου" τὸ C£,

,ὔ
μενον ἀπαγγέλλοντος. Οὐ nm &ime * τί ὑμῶν
ἀναισθητότερον γένοιτ᾽ ἂν, οἱ τὰ παρ᾽

Dh ^ π᾿ 5. VN M
ἀχριδὼς ἀπαγγελθέντα οὐ προσίεσθε; ἀλλὰ χαὶ διὰ
cC ^ - c J
τῶν ἔργων xoci διὰ τῶν ῥημάτων πᾶσαν ἐπιείκειαν
5 EET a , ὌΝ
ἐνδειχνύμενος, τούτων μὲν οὐδὲν ἐφθέγξατο, πράως δὲ
M , ^ /, wf τ 2. e am
xat ἡμέρως τὸ συμοησόμενον προανεφώνησεν, ἐντεῦθεν
e c , M INS
εἰς πᾶσαν xal ἡμᾶς ἐνάγων πραότητα, χαὶ παιδεύων
τῷ ^ Y Y re
ἡμᾶς, ὅταν πρὸς τινὰς διαλεγώμεθα, xat μὴ πείθω-
YIN - 7 NS 2: θ᾽ c [9 Qd M y
μεν, μὴ δυσχεραίνειν, μηδὲ ἐχθηριοῦσθαι. Οὐ γὰρ ἔστιν
νον, τα M H 12) M M 5 0£
ἀνύσαι τὸν χαλεπαίνοντα, ἀλλὰ x«i ἀπειθέστερον
2 , p* * e Nd M 5 e
ἐργάσασθαι μᾶλλον. Διὰ τοῦτο χρὴ τῆς μὲν ὀργῆς
^ Ἁ ,
ἀπέχεσθαι, πάντοθεν δὲ ἀξιόπιστον ποιεῖν τὸν λόγον,
c es Y n
οὗ τῷ μὴ ὀργίζεσθαι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ unos κράζειν.
ΠΥ ἀπε ρτν Ὁ πρριη τς ΟΣ δίσωμεν τοί ὃν
ἡ γὰρ ὀργῆς ἣ χραυγή. Συμποδισωμεν τοίνυν τὸ
/
ἵππον, ἵνα χαταστρέψωμεν τὸν ἀναδάτην " περιχόψω--
c D eu ,
μεν τὰ πτερὰ τοὺ θυμοῦ, xa οὐχ ἔτι πρὸς ὕψος ἀρθή-
€ b ^
σεται τὸ xaxov. ᾿Οξὺ γὰρ ἣ ὀργὴ πάθος, ὀξὺ, xa δεινὸν
χλέψαι τὰς ἡμετέρας ψυχάς. Διὰ τοῦτο χρὴ πάντοθεν
D ^ 7 Y » 7
ἀποθράττειν αὐτῷ τὴν εἴσοδον. Καὶ γὰρ ἄτοπον θηρία
DU ς " 7 E
μὲν δύνασθαι ἡ μεροῦν, τὴν δὲ ἡμετέραν διάνοιαν ἀγρι-
ΤῸ "NN M /,
atvoucay περιορᾶν. IIo ἐστι σφοδρὸν ὃ θυμὸς πάντα
D ^ , M M
διατρώγων " xal γὰρ xo σῶμα λυμαίνεται, xo Ψυχὴν
"4 ἡ bi ^o
διαφθείρει, καὶ d1,97, κατασχευάζει καὶ αἰσχρὸν ἰδεῖν
ἌΝ Ὁ S 3 ΄“ rae C € S 5
καὶ et τὸν ὀργιζόιμκενον ἦν δυνατὸν ἑαυτῷ δῆλον εἰναι
χατὰ τὸν χαιρὸν τῆς ὀργῆς, 00x ἂν ἑτέρας ἐδεήθη πα-
iN ,
ραινέσεως. Οὐδὲν γὰρ ἀτερπέστερον ὄψεως ὀργιζομέ-
νης. Μέθη τίς ἐστιν ἣ ὀργὴ, μᾶλλον δὲ μέθης χαλεπω-

* Morel. τὴν ἐκείνων. Ibidem quidam τῇ λέξει. διὰ τοῦτό
φησιν ' ὅ οἴδαμεν. [Paulo ante ταῦτα δὲ λέγει» xxi ἕτ. Sa-
vil. et Cod. 706, et, qui δὲ om. , Cod. 705.]

? Quidam τοῦτο ii ὃ οἵδ.

175
Hac subjunxit, et aliunde rursum dicto fidem
faciens , et illius imbecillitati se attemperans.

9. Quid vero significat iud, 11. Quod sci-
mus loquimur , et quod vidimus testamur ὃ
, Quia cum visus plus quam alii sensus nobis fidem

A ' faciat, et cum persuadere volumus, ita loquamur,
Non adiu percepimus, sed ipsis oculis vidimus.
Ideo Christus humano more ipsum alloquitur ,
hineque dictis fidem facit. Quodque res ita sit,
quod nihil aliud declarare velit, neque visum sen-
sibilem intelligat, hinc palam est. Postquam enim
dixerat, Quod. natum est ex carne, caro est ; et
quod natum est ex Spiritu, spiritus est ; subjun-
xit, Quod. scimus loquimur, et quod vidimus
testamur. loc autem nondum factum fuerat. Cur
ergo dicit, Quod vidimus? Annon manifestum
est ipsum loqui de accurata cognitione, quae non

B errare possit? Ei testimonium nostrum. nemo
accipit. lllud ergo, Quod scimus, vel de se et
de Pate dicit, vel de seipso solum. Illud vero ,
JVemo accipit, non «gre ferentis nunc est , sed
rem gestam narrantis. Non enim dixit : Quid vo-
bis insensibilius sit, qui ea quz a nobis ita accu-
rate annuntiantur non admittitis? sed rebus et ver-
bis nullam non mansuetudinem exhibens , nihil
ita loquitur ; sed miti sermone quod futurum erat
predicit, nos hine quoque ad summam instituens
mansuetudinem , ut cum quosdam alloquimur ,
nec ipsis suademus, ne id indigne feramus. Nam

C qui indignatur, nihil perficere solet, sed magis a
fide habenda avertit. Ideo oportet ab ira abstine-
re: illud vero quod dicimus fide dignum reddere,
abstinendo, non ab ira modo, sed etiam a clamo-
re. Materia enim ir: clamor. Impediamus igitur
equum, ut dejiciamus equitem ; lice pennas cze-
damus, ne malum accrescat. Acutus enim morbus
estira, qui possit animas nostras decipere. Ideo
illi aditus undique intercludendus est. Nam. ab-
surdum esset feras mansuefacere posse, mentem
vero nostram efferatam despicere. Ignis vehemens
estira, qui omnia absumit: nam et corpus cor-

b rumpit et animam labefactat, atque injucundum
visuque turpem hominem reddit. Certe si iratus
seipsum intueri posset, non altera indigeret admo-
nitione. Nihil enim insuayius irato vultu. Ebrie-
tas quadam ira est, imo ebrietate deterior , et
damone miserabilior. Verum si curemus ne in
clamorem erumpamus, optimam philosophiz viam

b Savilius et Morellus suspicantur ὠνύσαι τε. Et vere
sic melius quadraret series. Sed sine Codicum auctori-
tate nibii] mutamus.

15.

Ephes.

176 $. JOANNIS CHRYSOST.

inveniemus. Ideo Paulus non iram. modo , sed
etiam clamorem vitare jubet : Omnis ira et cla-
mor tollatur a vobis. Obtemperemus ergo huic
omnis philosophia magistro : et. cum contra. ser-
vos nostros irascunur, peccata nostra cogitemus,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

et eorum nos mansuetudinis pudeat. Cum enim tu E

convitiis oneras , ille vero silens convitia tolerat ;
tu te turpiter geris, ille philosophatur: id pro ad-
monitione habeas. Etsi namque servus, homo ta-
men est, anima przditus immortali, iisdemque à
communi Domino honoratus donis. Quod si par

155

τέρα, xat δαίμονος ἐλεεινοτέρα. ᾿Αλλὰ ἂν μελετήσω -
M , - D / ^ Δ € ,
μὲν μὴ κράζειν, ἀρίστην 690» φιλοσοφίας εὑρήσομεν.
Διὰ τοῦτο 6 Παῦλος μετὰ τῆς ὀργῆς xol τὴν “χραυ--
γὴν ἀναιρεῖν γράφει, λέγων - Πᾶσα ὀργὴ xo χραυγὴ
» / x9 € Dod 5 D , Ὁ ,
ἀρθήτω ἀφ᾽ ὑμῶν. Οὐχοὺν πειθώμεθα τῷ πάσης φι-
λοσοφίας διδασχάλῳ " χαὶ ὅταν ὀργιζώμεθα πρὸς τοὺς
οἰκέτας, τὰ ἁμαρτήματα τὰ ἑαυτῶν ἐννοῶμεν, xol τὴν
, J 5 , M Ej / ea ἊΨ ^
Extetxetxy αἰσχυνώμεθα τὴν ἐχείνων. “Ὅταν γὰρ σὺ
06 (ζ: CAL δὲ “ῳ Z Ἂ ὕδ ΕΞ. M
ὑδρίζης, ἐχεῖνος δὲ σιγὴ φέρη τὴν ὕόριν, xal σὺ μὲν
ἀσχημονῆς, ἐχεῖνος δὲ φίλοδοθῆ;, τοῦτο ἀντὶ πάσης
δέχου νουθεσίας. Ei γὰρ xol opem ἐστὶν, ἀλλ᾽ dvipi-

nobis in majoribus et spiritualibus , humana A πος xal Ψυχὴν ἔχων ἀθάνατον, * χαὶ τοῖς αὐτοῖς παρὰ

cujusdam οἱ vilis proerogativae gratia convitia
nostra ita mansuete ferat : qua venia, et qua de-
fensione digni erimus, qui divino metu non pos-
sumus, imo nolumus, ut ille nostro, philosopha-
ri? Hzc itaque omnia nobiscum reputantes , ac
peccata nostra naturceque consortium cogitantes,
mansuete ubique loqui studeamus, ut humiles cor-
de effecti, animabus nostris requiem. inveniamus
et praesentem et futuram ; quam utinam omnes
assequamur , gratia et benignitate Domini nostri
Jesu Christi, quicum Patri. gloria unaque Spiri-
tui sancto , nunc et semper, et in secula seculo-
rum. Àmen.

ο Unus χραυγὴν ἀνεῖλε. πειθώμεθα τοίνυν τῷ omissis in-
terpositis.

τοῦ χοινοῦ Δεσπότου τιμηθεὶς δώροις. Εἰ δὲ δ᾽ ἐν τοῖς
μείζοσι καὶ πνευματιχωτέροις δμότιμος ἡμῖν ὧν, δι᾽
ἀνθρωπίνην τινὰ εὐτελὴ xal μικρὰν ὑπεροχὴν οὕτω
πράως φέρει τὰ παρ᾽ ἡμῶν, τίνος ἂν εἴημεν συγγνώ-
ΜῈ ^ J E] , - € NY ἂν D
μῆς ἄξιοι ἢ ποίας ἀπολογίας ἡμεῖς, οἵ διὰ τὸν τοῦ
Θεοῦ φόδον μὴ δυνάμενοι φιλοσοφεῖν, μᾶλλον δὲ οὐ
βουλόμενοι, ὥσπερ ἐχεῖνος διὰ τὸν ἡμέτερον; Ταῦτα
οὖν ἅπαντα λογιζόμενοι, καὶ τὰ ἁμαρτήματα ἡμῶν
ἐννοοῦντες, xo τὸ χοινὸν τὴς ἀνθρωπίνης φύσεως, με-
λετῶμεν ἠρέμα πανταχοῦ φθέγγεσθαι, ἵνα ταπεινοὶ
δἰ χαρδίᾳ γενόμενοι, ταῖς uem ἡμῶν ἀνάπαυσιν
εὕρωμεν, τήν τε nune τήν τε μέλλουσαν" ἧς Yé-
voco πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ
τ em - Ὁ e τω ΕἾ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ
δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν χαὶ ἀεὶ, καὶ εἰς
Du τω 3
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Δ μήν.

4 Morel. xai τοῖς παρά.

HOMILIA XXVII.

12. Si terrena dixi vobis, et non creditis ,
quomodo, si dixero vobis celestia, credetis ?
15. /Vemo ascendit in celum , nisi qui de
celo descendit , Filius hominis, qui est in
celo.

1. Quod sepe dixi, hoc et nunc dicam , nec
finem. dicendi faciam. Quid. hoc est? Loquuturus
Jesus de sublimibus, auditorum szepe imbecillitati
sese altemperat, neque magnitudie sua dignis
utitur verbis, sed. demissioribus. Nam. sublime

C

magnumque dictum semel prolatum, illam posset |

dignitatem declarare, quantum scilicet audire nos
possumus : humiliora vero, quz auditorum men-

^ Morel. χαθώς, Savil. χαθόσον. Ibid. Morel. χαὶ ἁπτό -
μενα τῆς. Paulo post quidam τῶν χαμαιζήλων ἀκροχτῶν.
Fr. Aretinus hunc locum sic vertit, non facile humilem

OMIAIA x4.

EL τὰ ἐπίγεια εἰπον ὑμῖν, καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς, ἐὰν
» € € AY 5 L/ , τὶ M ,
εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια, πιστεύσετε; Οὐδεὶς ἀνα--
δέθηχεν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὃ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ
χαταύὰς, ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ὃ ὧν ἐν τῷ οὐ-
ρανῷ.

Ὃ πολλάχις εἶπον, τοῦτο xal νῦν ἐρῶ, καὶ οὗ παύ-
σομαι λέγων. Τί δὲ τοῦτό ἐστιν ; "Oct μέλλων ὃ Ἰησοῦς
ὑψηλῶν ἅπτεσθαι δογμάτων, διὰ τὴν τῶν ἀχουόντων
ἀσθένειαν ἑαυτὸν χατέχει πολλάκις, xol οὐ συνεχῶς
τοῖς ἀξίοις τὴς μεγαλωσύνης αὐτοῦ λόγοις ἐνδιατρίόδει,
ἀλλὰ μᾶλλον τοῖς συγκατάδασιν ἔχουσι. Τὸ μὲν γὰρ
ὑψηλὸν xal μέγα, καὶ ἅπαξ λεχθὲν, ἱκανὸν παραστῆ -
σαι τὴν ἀξίαν ἐκείνην, * καθόσον ἡμῖν ἀχοῦσαι δυνα-

auditorem ad alta erigunt, ac si legerit, οὐ ταχέως ἀνή-
γαγεν els τὰ ὑψηλά [ Sav il. οὐ Cod. nostri οὐκ ὧν ταχέως.

iN JOANNEM HOMIL. XXVII. al. xxvi.

τὸν * τὰ δὲ ταπεινότερα χαὶ ἐγγὺς τῆς τῶν ἀκροωμένων
3 ρος I3 4 E] F4 d
διανοίας, εἰ μὴ διηνεχῶς ἐλέγετο, οὐ ταχέως κατέσχε
, A DL
τὰ ὑψηλὰ τὸν χαμαίζηλον ἀκροατήν. Διὰ δὴ τοῦτο
ἐστι καὶ τὰ πλείονα ταπεινότερα τῶν ὑψηλῶν εἰρη-
τ Q D *
μένα παρ᾽ αὐτοῦ. ᾿Αλλ᾽ ἵνα μὴ τοῦτο ἑτέραν τινὰ ἐρ-
M
γάσηται βλάδην πάλιν, χατέχον κάτω τὸν μαθητὴν,
kJ Lad A 7ὔ
οὖχ ἁπλῶς τὰ καταδεέστερα τίθησιν, ἂν μὴ πρότερον
2 Cn 1 ^
εἴπη καὶ τὴν αἰτίαν δι᾿ ἣν " ταῦτα λέγει - ὃ δὴ xot ἐν-
ΩΝ 53^ ^ -Ὁ e ,
ταῦθα πεποίηκεν. ᾿“πειδὴ γὰρ εἰπε περὶ τοῦ βαπτι-
σματος ἅπερ εἰπε, χαὶ τῆς κατὰ χάριν γεννήσεως τῆς
ἐν τῇ γὴ opos D dd xa εἰς τὴν ΠΝ ΩΝ
χαθεῖναι τὴν ἑαυτοῦ τὴν ἀπόῤῥητον e ἐχείνην χαὶ b ἄφρα-
Ru. τέως moque xai “ οὗ χαθίησιν :
τὴν αἰτίαν λέγει, 8v ἣν οὐ καθίησι. Τίς δέ ἐστιν αὕτη;
Ἢ παχύτης xol ἣ ἀσθένεια τῶν ἀχουόντων. “Καὶ
A 2 , eA / ᾿ E ju E
ταύτην αἰνιττόμενος ἐπήγαγε λέγων Et τὰ ἐπίγεια
εἶπον ὑμῖν, καὶ οὗ πιστεύετε, πῶς, ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ
, , , σι e ^ y ,
ἐπουράνια, πιστεύσετε; “στε ὅπουπερ ἂν εἴπη μέ-
τριόν τι xal ταπεινὸν, τῇ τῶν ἀχουόντων ἀσθενεία
λογιστέον αὐτό. 'T& δὲ ἐπίγεια ἐνταῦθα τινὲς μὲν περὶ
τοῦ ἀνέμου φασὶν εἰρῆσθαι" τουτέστιν, εἰ καὶ ὑπόδει-
235 X c 2 , YM M $^ e E] J
γμα ἀπὸ τῶν ἐπιγείων ἔδωκα, xat οὐδὲ οὕτως ἐπεί-
σθητε, πῶς δνηδεσθε τὰ ὑψηλότερα μαθεῖν; Ei δὲ τὸ
βάπτισμα ἐπίγειον ἐνταῦθα λέγοις μὴ θαυμάσῃς. Ἢ
γὰρ διὰ τὸ ἐν τῇ YT, τελεῖσθαι, ἢ πρὸς σύγκρισιν τῆς
ἑαυτοῦ γεννήσεως τῆς φριχωδεστάτης ἐχείνης ὀνομά-
e AN - ΕῚ A Ὧν 19 , er €
ζων οὕτως αὐτὸ χαλεῖ. Ei io xat ἐπουράνιος αὕτη 4
γέννησις, ἀλλὰ πρὸς ἐχείνην παραθαλλομένη τὴν
ἀληθῆ, xo ἐκ τῆς τοῦ Τστρὸς οὐσίας οὐσαν, ἐπίγειός
ἐστι. " Καὶ xa οὖχ εἰπεν, οὐχὶ νοεῖτε, ἀλλ᾽, Οὐ πι-
, Ὅ M i] N 5 k - P ^ , "
στεύετε. “Ὅταν μὲν γὰρ πρὸς ἐχεῖνά τις δυσχολαίνη,
ἃ διὰ τοῦ νοῦ λαθεῖν ἔστι, χαὶ μὴ ῥαδίως χαταδέχη-

εἶτα χαὶ

CP e ^ E , - c ^Y Dd M
ται, εἰχότως ἂν ἄνοιαν ἐγχαλοῖτο᾽ ὅταν δὲ ταῦτα μὴ
^L 2 b ᾿ de. 3 “ , ἊΝ
δέχηται, ἃ λογισμῷ μὲν οὐχ ἔστι λαύεῖν, πίστει δὲ

7 E] » 5 H τὶ 3.9 , » Y δ 4
u.oy1, , οὐχ ἔτι ἀνοίας, ἀλλ᾽ ἀπιστίας ἐστὶ τὸ ἔγχλημα.
᾿Ἀπάγων οὖν αὐτὸν τοῦ μιὴ ζητεῖν λογισμοῖς τὸ λεχθὲν,
Spo pore pov αὐτοῦ xut ἀπιστίαν uus
Ei δὲ τὴν ἡμετέραν πίστει χρὴ δέχεσθαι γέννησιν,
τίνος ἂν εἶεν ἄξιοι οἱ τὴν τοὺ υδΠονογξνοῦς ysueuinte
περιεργαζόμενοι; ᾿Αλλ᾽ ἴσως εἴποι τις ἂν, xol τίνος
ἕγεχεν ἐλέγετο ταῦτα, εἰ μὴ ἔμελλον πιστεύειν ol
5 , [74 5 5» - 5 , πὰ , €
ἀχούοντες; Ὅτι εἰ xol ἐκεῖνοι μὴ ἐπίστευον, ἀλλ᾽ οἱ
CERE TRRAE y ODE i S
μετ᾽ αὐτοὺς ἔμελλον αὐτὰ δέχεσθαι xoà χερδαίνειν.
a , / E] b NS e N
ΚΚαθιχνούμενος τοίνυν αὐτοῦ σφοδρότατα, δείχνυσι
λοιπὸν ὅτι οὐ ταῦτα οἰδε μόνον, ἀλλὰ xo ἕτερα πολλῷ
, , ^ , [24 ' m- ."N 2
πλείω τούτων χαὶ μείζω. “Ὅθεν xat τοῦτο διὰ τῆς
5 “ Ξδ e , 7 AN Τα Ν Ν E] 6c
ἐπαγωγῆς ἐδήλωσεν, οὕτως etroy* Καὶ οὐδεὶς ἀναθε-
"xev εἷς τὸν οὐρανὸν, εἰ u3j ὃ Ex. τοῦ οὐρανοῦ χατα-
b Alii ταῦτα àpsi* ὃ δή.
* ΑἸ οὐ μὴν χαθίησ
4 Morel. ἣν δὴ χα

t χαὶ τὴν αἰτίαν.

t αἰνιττ.

tem attingere possunt, nisi frequenter dicerentur,
p sublimia cum essent, humi repentem auditorem
non attigissent. Ideo longe plura humilia dixit,
quam sublimia. Sed ne hoc aliud damnum impor-
laret, et humi. discipulum retineret, inferiora illa
non dicit , nisi causam illa dicendi afferat : quod
hic etiam fecit. Cum enim dixisset de baptismate,
et deilla qui in terra fit secundum gratiam ge-
neratione, volens de generatione illa sua arcana
et ineffabili loqui , intermittit tamen , et qua de
causa intermittat ipse declarat. Quaenam illa cau-
sa est? Auditorum crassities et imbecillitas, quam
mox subindicavit his verbis : Si terrena. dixi
vobis, et non creditis, quomodo, si dixero vobis
E celestia , credetis ? Itaque ubi modestum quid et
humile dicit, id auditorum imbecillitati adseri-
bendum est. Terrestria vero hic quidam putant
ventum significare, ac si diceret : $1 exemplum ex
terrenis dedi , nec tamen Le Nas quomodo
poteritis sulihimisra discere? Si porro hic bapti-
,9ma terrenum appellet, ne mireris. Aut enim illud
ἮΝ ita vocat quod 1i in terris conferatur ; aut ita vocat,
ipsum comparando cum tremenda illa sua gene-
ratione. Nam etsi hec generatio ccelestis. sit , si
tamen comparetur cum illa ex Patris substantia
generatione, terrena dici potest. Ac jure non dixit,
Non intelligitis, sed, /Von creditis. Si quis enim
ca credere et aderittede nolit, quz» mente percipi
possunt, is jure stultitiz accusetur ; si quis vero il-
la non admittat, quz non mente, sed fide percipiun-
tur, is non jam stultitize, sed incredulitatis causa
arguitur. Ut ergo illum. abducat, ne ratiociniis
B dictum percipere quarat, vehementius in illum
invehitur, de incredulitate aceusans. Si vero no-
stram illam generationem fide admittere oporteat,
quo non digni sunt supplicio, qui Unigeniti gene-
rationem. ratione inquirunt? Sed farte dixerit
quispiam, Cur hac dicta sunt, si auditores non
credituri erant ? Quia etsi illi non credituri erant,
at credituri. certe futuri homines , et. hinc utilita-
tem percepturi. Vehementius ergo in illum inve-
hens , ostendit demum , se non modo illa nosse ,
sed etiam alia longe plura et majora; quod per
sequentia ostendit dicens : [Vemo in celum ascen-
c dit, nisi qui de celo descendit , Filius homi-
nis, qui est in celo. Et quenam , inquies , haec
consequentia? Maxima certe, et admodum cum
supradictis consonans. Quia enim ille dixerat :

* [χαὶ οὐχ εἶπεν, οὐχ ἐνοήσατε, ἀλλ᾽, οὐκ ἐπιστεύσατε
Codd. 705 et 706 et Savil. Mox quidam δυσχολάν,.}
^ Morel. καθιχόμενος.

Uuigeniti
generatio
non ratione
inquirenda.

S. JOANNIS CHRYSOST.

178
Scimus quia a Deo venisti magister, hocipsum
ille corrigit, ac si dicat: Ne putes me ita magi-
strum esse ut multi prophete, qui de terra erant.
Ex clo! namque venio. Prophetarum quippe
nullus eo ascendit ; ego illic habito. Viden' quo-
modo illud etiam quod admodum sublime vide-
tur esse, ejus magnitudine indignissimum sit?
Non tantum enim in calo est, sed etiam ubique ,
et omnia implet. Verum. adhuc pro auditoris im-
becillitate loquitur, ut paulatim illum erigat. Fi-
lium autem hominis hic non carnem vocavit , sed
a minori substantia se totum, ut ita dicam, nomi-
navit. Solet enim sxpe a divinitate, sepe ab hu-
manitate, se totum vocare. 14. Et sicut Mo-
ses exaltavit serpentem. in deserto , ita. exal-
tari oportet Filium hominis. Hoc rursum
videtur a superioribus alienum ; sed cum illis
maxime consentit. Cum dixisset enim maximum
per baptisma collatum hominibus esse beneficium,
addit hujus causam, neque illam minorem , scili-
cet per crucem. Quemadmodum et Paulus Co-
rinthios alloquens , hec simul jungit beneficia E
his verbis : /Vumquid Paulus crucifixus est
pro vobis ? aut. in nomine Pauli baptizati
estis? Hzc enim duo maxime ineffabilem. ejus
amorem ostendunt ; quod pro inimicis passus sit,
et quod pro inimicis mortuus, per baptismum in-
tegram peccatorum veniam largitus sit.

É ct

2. Cur autem non clare dixit se crucifigendum
esse, sed ad veterem figuram auditores remisit ?
Primum ut discerent veterum cum novis cognatio-
nem, scirentque hzc illis aliena non esse; deinde
ut intelligas, ipsum. non invitum ad mortem ve-
nisse; ad hzc autem ut disceres, nullum ipsi ab
illa re damnum importari, et hinc multis ipsum B
salutem parere. Ne quis enim diceret, Et quomodo
fieri potest, ut qui in crucifixum credant, salutem
consequantur, cum et 1056 ἃ morte correptus fue-
rit? ad veterem nos historiam ducit. Nam si ima-
ginem neam serpentis respicientes Judzei, mor-
tem. vitabant; multo magis ii qui in crucifixum
credunt, praestantiore fruentur beneficio. Non enim

^» Morel.
« Morel.
* Morel.

μεγίστη, ἀγαπητὲ, καί.
x25 Mm
τῶν μὲν OU.

ὥσπερ δὴ xat.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

6kc, 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὧν ἐν τῷ οὐρανῷ. Καὶ
ποία αὕτη fj ἀχολουθία, φησί; " Μεγίστη μὲν οὖν,
M /N - » /, 5 M 3
x«i σφόδρα τοῖς ἔμπροσθεν συνάδουσα. "Emció5 γὰρ
ἐχεῖνος εἶπεν, ὅτι Οἴδαμεν ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας δι-
- ^ c M /
δάσχαλος, τοῦτο αὐτὸ διορθοῦται, μονονουχὶ λέγων"
3 M
μὴ νομίσης με οὕτως εἰναι διδάσκαλον ὡς τοὺς πολλοὺς
Dl c D m /
τῶν προφητῶν ἀπὸ γῆς ὄντας. ᾿ξ οὐρανοῦ γὰρ πάρει-
τ € rp V 1 c 559 7A » 6έξ:
μι νῦν. “Τῶν μὲν γὰρ προφητῶν οὐδεὶς ἀναθέθηχεν
ἐκεῖ - ἐγὼ δὲ ἐχεῖ διατρίδω. [ἀἰδὲς πῶς καὶ τὸ σφόδρα
δοχοῦν ὑψηλὸν εἶναι, σφόδρα ἀνάξιον αὐτοῦ τῆς μεγα-
c ,ὔ ^ AT
λωσύνης ἐστίν; Οὐ γὰρ ἐν οὐρανῷ μόνον ἐστὶν, ἀλλὰ
iN e M J - 3 ,?»v P1 Δ
καὶ πανταχοῦ, καὶ πάντα πληροῖ. Ἀλλ᾽ ἔτι πρὸς τὴν
ἀσθένειαν τοῦ ἀχροατοῦ διαλέγεται, χατὰ μικρὸν αὖ-
τὸν ἀνάγειν βουλόμενος. Υἱὸν δὲ ἀνθρώπου ἐνταῦθα
El M / TRA 5 3 5X m |a "A
οὐ τὴν σάρχα ἐχάλεσεν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς ἐλάττονος οὐσίας
ri e b! p. er » 5 ,ὔ τω i i
ὅλον &aucüw, ἵν᾿ οὕτως εἴπω, ὠνόμασε νῦν. Kot γὰρ
τοῦτο ἔθος αὐτῷ, πολλάκις μὲν ἀπὸ τῆς θεότητο
τ ς », ἄχκις μὲ ἧς θεότητος,
3 D e -
πολλάχις δὲ ἀπὸ τῆς ἀνθρωπότητος τὸ πᾶν χαλεῖν.
Καὶ χαθὼς Μωῦσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ,
S ci c cm δι» N "eN -— 5 7
φησὶ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Yiov τοῦ ἀνθρώπου.
Πάλιν xo τοῦτο δοχεῖ ἀπηρτῆσθαι τῶν ἔμπροσθεν,
M SN Y 9 ὃν M , M 5 ^ M
πολλὴν δὲ καὶ αὐτὸ τὴν συνάφειαν ἔχει. ᾿ἰϊπὼν γὰρ
τὴν μεγίστην εἰς ἀνθρώπους γεγεννημένην εὐεργεσίαν
διὰ τοῦ βαπτίσματος, ἐπάγει καὶ τὴν ταύτης αἰτίαν,
xol ἐχείνης οὐκ ἐλάττονα, τὴν διὰ τοῦ σταυροῦ.
“Ὥσπερ οὖν χαὶ Παῦλος Κορινθίοις διαλεγόμενος.
, nr Y E / e , '
ταύτας ὁμοῦ τίθησι τὰς εὐεργεσίας, οὕτω λέγων: Ma
Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου
, e
ἐδαπτίσθητε; Μάλιστα γὰρ πάντων τὰ δύο ταῦτα
τὴν ἄφατον αὐτοῦ ϑείχνυσιν ἀγάπην, ὅτι τε ἱὑπὲρ
" DJ Y Xe ΕῚ y € M 5 ce NY
ἐχθρῶν ἔπαθε, xat ὅτι ἀποθανὼν ὕπὲρ ἐχθρῶν, διὰ
τοῦ βαπτίσματος ὁλόκληρον τῶν ἁμαρτημάτων τὴν
συγχώρησιν ἐδωρήσατο.
"m GOV iG] 5 E τω d ,
Τίνος δὲ ἕνεχεν οὐχ εἰπε σαφῶς, ὅτι μέλλω σταυ-
ES 5 Xj. SN SEES λ ' L / Η
ροῦσθαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν παλαιὸν παρέπεμψε τύπον τοὺς
ἀχροατάς; Πρῶτον μὲν, "ἵνα μάθωσιν ὅτι συγγενῆ τὰ
παλαιὰ τοῖς καινοῖς, χαὶ οὖκ ἀλλότρια τούτων Exelvac
ἔπειτα ἵνα γνῷς, ὅτι οὐκ ἄκων ἐπὶ τὸ πάθος ἤρχετο"
χαὶ ἔτι πρὸς τούτοις ἵνα μάθης, ὅτι οὔτε αὐτῷ τις ἀπὸ
- / / 2 4€. Y e» So ye I
τοῦ πράγματος γίνεται D), καὶ πολλοῖς ἐντεῦθεν τί-
χτεται σωτηρία. Ἵνα γὰρ μή τις λέγῃ, καὶ πῶς ἔνι εἷς
τὸν σταυρωθέντα πιστεύσαντας σωθῆναι, ὅταν xal
αὐτὸς ὑπὸ θανάτου κατεσχημένος 7,5 ἐπὶ τὴν παλαιὰν
ἡμᾶς ἱστορίαν ἄγει. Ei γὰρ πρὸς εἰκόνα χαλκῆν ὄφεως
ἰδόντες Ἰουδαῖοι διέφυγον θάνατον" πολλῷ μᾶλλον of
εἰς τὸν ἐσταυρωμινον πιστεύοντες, εἰκότως xal πολλῷ

μείζονος ἀπολαύσονται * τῆς εὐεργεσίας. Οὐ γὰρ διὰ τὴν

Ὁ Savil. ἕνα μάθης.
[τῆς om. Savil. et Cod. 700. Iidem mox ἐσταυρω-
μένον. V. infra, p. 156, D.]

IN JOANNEM

ἀσθένειαν τοῦ σταυρουμιένου, οὐδὲ διὰ τὸ περιγενέσθαι
᾿Ιουδαίους, τοῦτο γίνεται, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ Ἡγάπησενὁ Θεὸς
τὸν κόσμον, διὰ τοῦτο ὃ ἔμψυχος αὐτοῦ ναὸς σταυροῦ-
ται, Ἵνα πᾶς ὃ πιστεύων εἷς αὐτὸν, μιὴ ἀπόληται,
ἀλλ᾽ ἔχη ζωὴν αἰώνιον. Ορᾷᾶς τὴν τοῦ σταυροῦ αἰτίαν
yon Se" . ὥρᾷς τῇ ρ ,
e , ῸἭωλ οὺ , ^
καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ σωτηρίαν ; Óóplc τοῦ τύπου πρὸς τὴν
ἀλήθειαν τὴν συγγένειαν ; Exei θάνατον "διέφυγον Ἴου-
Nw ^ M M , , 5. τ EY » €
δαῖοι, ἀλλὰ τὸν πρόσχαιρον" ἐνταῦθα τὸν αἰώνιον ot πι-
στεύοντες. " Exsi δήγματα ὄφεων ἰᾶτο δ χρεμάμενος ὄφις,
ἐνταῦθα τοῦ νοητοῦ δράχοντος ἐθεράπευσε τὰς πληγὰς ὃ
σταυρωθεὶς ᾿[ησοῦς * exei ὃ τοῖς ὀφθαλμοῖς τούτοις βλέ-
πων ἐθεραπεύετο, ἐνταῦθα ὃ τοῖς τῆς διανοίας ὀφθαλμοῖς
δρῶν, πάντα ἀποτίθεται τὰ ἁμαρτήματα" ἐχεῖ χαλχὸς
τὸ χρεμάμενον ἦν εἰς σχῆμα ὄφεως διατυπωθεὶς, ἐν-
ταῦθα σῶμα δεσποτιχὸν ὑπὸ Πνεύματος κατασχευα-
σθέν.
ταῦθα θάνατος ἀπώλεσε, καὶ θάνατος ἔσωσεν. Ἀλλ᾽ ὃ
μὲν ἀπολλὺς ὄφις, ἰὸν εἶχεν - 6 δὲ σώζων, ἰοὺ καθαρὸς
ἦν. Koi ἐνταῦθα τὸ αὐτὸ πάλιν" ὃ μὲν γὰρ ἀπολλὺς
[44 ' ,?N e vw b
ὥσπερ τὸν ἰὸν ὃ ὄφις ὃ δὲ

» Y 5 - δι ον 25 e Som
Ootc £OQXVEV EXEL, χαι οφις τιατο᾽ οὕτω XO ἐν-

θάνατος ἁμαρτίαν εἰχεν,
DJ , [4 "L , E] / cr

τοῦ Δεσπότου, ἁμαρτίας πάσης ἀπήλλαχτο, ὥσπερ

ὄφις, ἰοῦ. Ἁ μαρτίαν γὰρ, φησὶν, οὐχ

δόλος εὑρέθη ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ. Καὶ

᾿Απεχδυσάμενος τὰς

οὖν ὃ χαλχοὺς
E] ,ὔ : »^*
ἐποίησεν, οὐδὲ
τοῦτό ἐστιν, ὃ φησι Παῦλος "
S z*yY A à 2r , y / 2 Nu ,

ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας, ἐδειγμάτισεν ἐν παῤῥησίᾳ
θριαμόεύσας αὐτοὺς ἐν αὐτῷ. Καθάπερ γάρ τις ἀθλη-
τὴς γενναῖος, ὅταν ἐπὶ μετεώρου τὸν ἀνταγωνιστὴν
ἄρας xai χαταῤῥάξας, λαμπροτέραν " ἀποφαίνη τὴν
νίκην: οὕτω καὶ ὃ Χριστὸς, τῆς οἰχουμένης ἁπάσης
€ , M E] , ^ , “6 M ^

ὁρώσης, τὰς ἀντιχειμένας δυνάμεις χατέδαλε, xat τοὺς
ἐπὶ τῆς ἐρημίας πληττομένους ἰασάμενος, πάντων
τ θ᾽ , 5 ἐλλ [4 5 f Y 2 'c€ m m
τῶν ηρίων ἀπήλλαξε χρεμασί εὶς ἐπὶ “ τοῦ σταυροῦ.
Ὑφωθῆναι.

“Ὅπερ γὰρ τὴν μότερον εἰναι ἐδόχει διὰ τὸν ἀχροώμε-

᾿Αλλ᾽ οὐχ εἶπε, X pepe voa δεῖ; ἀλλ᾽,

νον, καὶ ἐγγὺς τοῦ τύπου, τοῦτο τέθειχεν. Οὕτω γὰρ
5" , € x ) , e ^N ne 2 e ^
ἠγάπησεν ὃ Θεὸς τὸν χόσμον, ὅτι τὸν Yiov αὐτοῦ τὸν
μονογενὴ ἔδωχεν, ἵνα πᾶς ὃ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ
z 95 , ^ εὖ
ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχη ζυὴν αἰώνιον. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν
ἐστι" μὴ θαυμάσης ὅτι ἐγὼ μέλλω ὑψοῦσθαι, ἵνα σὼ-
θῆτε ὑμεῖς. Καὶ γὰρ xoi τῷ Πατρὶ τοῦτο δοχεῖ, xoi
JA [44 [3 c 5 , € [4 x m NF ^om
αὐτὸς οὕτως ὑμᾶς ἠγάπησεν, ὡς ὑπὲρ τῶν δούλων δοὺ-
^ "^eN A ON Α 5 / 233 4 5 “
ναι τὸν Υἵὸν, καὶ δούλων ἀγνωμόνων. Καίτοι οὐχ ἄν
τις οὐδὲ ὑπὲρ φίλου τοῦτο ποιήσειεν, "* [οὐδὲ ὑπὲρ
δικαίου ταχέως, ὅπερ xoi ὃ Παῦλος δηλῶν ἔλεγε]
Νόλις γὰρ ὑπὲρ διχαίου τις ἀποθανεῖται. Ἂλλ᾽ ἐχεῖ-
^ ^ /
voc μὲν πλατύτερον, ἐπειδὴ πρὸς πιστοὺς διελέγετο"

5 D TN 7 Y [d )! 2 hA! '
ἐνταῦθα às συνεσταλμένως μὲν ὁ Χριστὸς, ἐπειδὴ πρὸς

b Quidam ἔρυγον.

* Savil. dmogzi;s;, minus recle : nam apud Chry-
sostomum ὅταν subjunctivum semper requirit.

* Morel. σταυροῦ. χαὶ διὰ τί οὐχ εἶπε, Quod dicit χαὶ

HOMIL.

xxvi, ἃ], XXVI. 179

propter trucifixi imbecillitatem, neque quod Judzi
superiores fuerint, ita factum est: sed quia Deus
dilexit mundum, ideo animatum ejus templum
crucifigitur. 15. Ut omnis qui credit. in illum
α non pereat, sed habeat vitam eternam. Vden'
crucis causam, et salutem inde partam? viden' fi-
gura cum veritate consonantiam? lllic mortem
effugere Judaei, sed temporaneam ; hic zeternam fi-
deles. Illic suspensus serpens serpentum morsus
curabat; hic crucifixus Jesus a. spirituali dracone
inflictas plagas curabat. Hlic qui oculis corporeis
videbat, curabatur; hic. qui ments oculis videt,
peccata omnia deponit. Illic zes pendebat ad. mo-
dum serpentis figuratum ; hic corpus Dominicum
ἃ Spiritu formatum. Illic serpens mordebat, et ser-
D pens curabat ; hic mors perdidit, et mors servavit.
Sed qui interimebat serpens, venenum habebat ;
qui vero servabat, veneno vacuus erat. ldipsum
jam videre est. Nam mors quz interimebat, pec-
catum habebat, ut venenum serpens : Domini au-
tem mors ab omni peccato immunis erat, ut zeneus

serpens a veneno vacuus. Peccatum enim, inquit, v, Per. 2.

non fecit, nec inventus est dolus in ore Ens. ΟΣ:

Hoc ergo est quod significavit Paulus : Exspo- Coloss.

lians principatus et potestates, traduxit confi-
denter, palam triumphans illos in. semetipso.
Quemadmodum enim athleta strenuus, cum 5τ|-
blimem actum. adversarium prosternit, clariorem
E refert victoriam : sic et Christus toto spectante or-
be, adversarias potestates dejecit; et eis qui in so-
litudine vulnerati fuerant curatis, ab omnibus feris
ipsos in cruce suspensus liberavit. Verum non di-
xit, Suspendi oportet, sed, Exaltari. Quod enim
A dictu tolerabilius esse Cidefatur d in audientis gra-
tiam, hoc proxime ad figuram accus M 16.
Sic enim Deus dilexit mundum, ut Filium
suum. unigenitum daret, ut omnis, qui credit
in ipsum, non pereat, sed habeat vitam ceter-
nam. Hoc est : Ne mireris quod. ego. exaltandus
sim, ut vos salutem consequamini. Nam hoc ita Pa-
tri visum est; et sic ille vos dilexit, ut pro servis
Filium daret, et pro ingratis servis. Atqui neque
pro amico, neque pro justo facile quispiam id agat :

quod ΤΠ his verbis ostendit : Fix enim pro Rom. 5. 7.

justo quis moriatur. Sed ille longiore usus ser-
mone est, quia fidelibus verba faciebat : hic autem
B brevius Christus, quia Nicodemum alloquebatur;

ἐγγὺς τοῦ τύπου, εἰ proxime ad figuram : nonnisi figurate
dicitur Christus exaltari, cum in cruce suspenditur,

*' [Quae uncinis inclusa sunt, addidimus e Savil. ct
utroque Cod, nostro. Reddidit Interpres.]

15.

?

Dei amor
erga lhomi-

nes

tus.

quan-

180

sed cum majore emphasi : quee. in singulis dictis
observatur. His enim verbis, Sic dilexit, et, Deus
mundum, ingens amor significatur. Multum
quippe, imo immensum erat discrimen. Nam im-
mortalis et sine principio, magnitudo infinita, ex
terra et cinere formatos, innumeris onustos pecca-
tis, qui semper se offendebant, ingratos; hos, in-
qnam, dilexit. Et qu: postea sequuntur perinde
vehementia sunt; addit enim : Ut Filium suum
unigenitum darel; non servum, non angelum, non
archangelum ait. Atqui nemo unquam vel circa fi-
lium tantum studium adhibuit, quantum Deus
circa ingratos servos. Passionem itaque non omui-
no aperte, sed obscure przdicit ; emolumentum
autem ex passione futurum clare dicit: Ut omnis
qui credit in eum, non pereat, sed habeat υἱ-
tam eternam. Quia dixerat ipsum exaltatum iri,
et mortem subindicaverat, ne verba isthaec mcero-

S. JOANNIS CHRYSOST.

rem parerent auditori, et de ipso humanum quid-
piam suspicaretur, putaretque mortem ipsi finem
exsistendi futuram esse, vide quo pacto id attempe-
ret, cum dicit datum esse Dei Filium, vite causam,
imo vitz zternz. Is vero qui per mortem suam
vitam aliis daturus erat,in morte non diu mansu-
rus erat. Nam si ii qui in crucifixum credunt, non
pereunt, multo minus peribit ille crucifixus. Qui
enim perniciem ab aliis aufert, multo magis ipse a
pernicie liber erit : qui aliis vitam impertit, multo
magis sibi impertiet. Viden' ubique opus esse fide?
Nam crucem vitz fontem esse dicit. [( ratiocinium
non facile admittat : cujus rei testes nunc sunt gen-
tiles, qui id videntes cum risu excipiunt: fides vero
qua raüocinii imbecilhtatem superat, hoc facile
admitut et retinet. Unde autem tantopere Deus
iundum dilexit? Non aliunde, quam ex sola
benignitate sua.

5. In pudorem ergo vertamur ob tantam cari-

ARCHIEP.

D

CONSTANTINOP.

T IN b. , .2a2 E pew- /, 1 1
Νικόδημον ἦν 6 λόγος" ἃ ἐυμφαντικώτερον δέ. Καὶ γὰρ
, ΩΣ
ἑχάστη λέξις πολλὴν ἔχει τὴν ἔμφασιν. "To τε γὰρ
5 - er n^ v ^ cw € S b ,
εἰπεῖν, Οὕτως ἠγάπησε, καὶ τῷ, Ὃ Θεὸς τὸν χόσμον,
πολλὴν δείχνυσι τῆς ἀγάπης τὴν ἐπίτασιν. Πολὺ γὰρ
Χ / AE u € Y 20/4 » iw
τὸ μέσον xot ἄπειρον ἦν. Ὃ γὰρ ἀθάνατος, ὃ ἄναρχος,
ἣ μεγαλωσύνη ἣ ἀπέραντος, τοὺς ἀπὸ γῆς καὶ σπο-
δοῦ, τοὺς μυρίων γέμοντας ἁμαρτημάτων, τοὺς διὰ
παντὸς προσχεχρουχότας τοῦ χρόνου, τοὺς ἀγνώμονας,
,ὔ ΕῚ , M M ^ m ' , € ,
τούτους ἠγάπησε. Καὶ τὰ μετὰ ταῦτα δὲ πάλιν ὁμοίως
E] Y ei Auf λέ Ὅ ^ Yu τὶ
ἐμφαντιχὰ, ἅπερ ἐπήγαγε λέγων, Ὅτι τὸν Υἱὸν αὐ--
τοῦ τὸν μονογενὴ ἔδωχεν οὐ δοῦλον, οὐχ ἄγγελον,
, 2 , / , 555 7 M - ,
οὐχ ἀρχάγγελόν φησι. Καίτοι γε οὐδ᾽ ἂν περὶ παῖδά τις
τοσαύτην ἐπεδείξατο σπουδὴν, ὅσην περὶ τοὺς οἰκέτας
M 5 , / "p Y 5. / b.25 ,
τοὺς ἀγνώμονας ὃ Θεός. 'To μὲν οὖν πάθος " οὐ σφό-
^ e , τὶ M , N NV 9 '
ὃρα γυμινῶς τίθησιν, ἀλλὰ συνεσχιασμένως" τὸ δὲ ἀπὸ
τοῦ πάθους κέρδος, σαφῶς χαὶ ἀναχεχαλυμμένως, λέ--
Ἴων οὕτως: "Iva πᾶς ὃ πιστεύων εἰς αὐτὸν, μὴ ἀπό-
ληται, ἀλλ᾽ ἔχη ζωὴν αἰώνιον. ᾿Επειδὴ γὰρ εἶπεν,
“ὙὙΨωθῆναι δεῖ, καὶ τὸν θάνατον ἠνίξατο, ἵνα μὴ κατη-
φὴς ὃ ἀχροατὴς ἀπὸ τούτων γένηται τῶν ῥημάτων;
* ἀνθρώπινόν τι περὶ αὐτοῦ ὑποπτεύων, xat τὸν θάνα-
τον αὐτοῦ νομίζων ἀνυπαρξίαν εἶναι, σχόπει πὼς
αὐτὸ διορθοῦται, Υἱόν τε Θεοῦ λέγων εἶναι τὸν διδό-
b c » 5 1 D E] L zs
μενον, χαὶ ζωῆς αἴτιον εἰναι. χαὶ ζωῆς αἰωνίου. Οὐχ
ἂν δὲ ὃ τοῖς ἄλλοις ζωὴν παρέχων διὰ τοῦ θανάτου,
αὐτὸς ἔμελλεν εἶναι ἐν τῷ θανάτῳ διηνεχῶς. Ei γὰρ οἵ
πιστεύοντες εἰς " τὸν ἐσταυρωμένον οὐχ ἀπόλλυνται,
πολλῷ μᾶλλον αὐτὸς σταυρωθεὶς οὐκ ἀπολεῖται. Ὃ γὰρ
τῶν ἄλλων τὴν ἀπώλειαν ἀναιρῶν, πολλῷ μᾶλλον αὖ-
τὸς ταύτης ἀπήλλαχται" ὃ τοῖς ἄλλοις παρέχων ζωὴν,
πολλῷ μᾶλλον ἑαυτῷ πηγάζει ζωήν. Ορᾶς ὅτι παντα-
χοῦ πίστεως χρεία ; Τὸν γὰρ σταυρὸν πηγὴν ζωῆς εἰ-
e ^ ᾿ * cS MC Soy, LA
vat φησιν, ὃ λογισμὸς μὲν οὐκ ἂν ῥαδίως παραδέξαιτο"
xai μαρτυροῦσιν ἔτι καὶ νῦν “ἕλληνες καταγελῶντες"
ἣ δὲ τὴν τῶν λογισμῶν ἀσθένειαν ὑπερδαίνουσα πίστις,
ῥαδίως ἂν αὐτὸ χαὶ δέξαιτο xo “ χατάσχοι. Πόθεν δὲ
οὕτως ἠγάπησεν ὃ Θεὸς τὸν κόσμον: Ἄλλοθεν μὲν οὖ-
δαμόθεν, ἐξ ἀγαθότητος δὲ μόν:
αμόθεν, ἐξ ἀγ τος δὲ μόνης.
᾿Εντραπῶμεν τοίνυν αὐτοῦ τὴν ἀγάπην" αἰσχυνθῶ-

tatem : erubescamus de benignitatis excessu. Ipse À μεν τῆς φιλανθρωπίας τὴν ómepGoX(v. Αὐτὸς μὲν γὰρ

enim ut nos servaret, ne unigenito quidem Filio
suo pepercit; nos pecuniis parcimus in nostram
perniciem. Ipse unigenitum Filium pro nobis de-
dit; nosne argentum quidem in ejus gratiam de-
spicimus, imo nec in nostram utilitatem. Et qua-
nam hzc venia digna sunt? S$1i hominem videamus
pericula et mortem pro nobis subire, ipsum omni-

? Quidam ἐμρατιχώτερον. [Mox τό τε γὸρ εἰπεῖν Codd.
cit.]
b Alii οὐ σρόδρα γυμνόν, Paulo post Savil, in. textu
χέρῆος σαφέστερον ἐπάγει. [Supra dedimus ex Savil. et

οὐδὲ τοῦ Μονογενοὺς ἐφείσατο OU ἡμᾶς" ἡμεῖς δὲ xol
7 IN f [fu c - Αὐ λ AEN /
χρημάτων φειδόμεθα καθ᾽ ἑαυτῶν. Αὐτὸς xo τὸν γνή-
/ Yu ΕΝ AM [4 LO ΤΣ ΠῚ - - δὲ $55 5 ,
ctoy ΥἹὸν ἔδωκεν ὑπὲρ ἡμῶν" ἡμεῖς δὲ οὐδὲ ἀργυρίου
ΩΝ £2 ΕΝ ἀλλ᾽ EXAMENS Td '
χαταφρονοῦμεν ὑπὲρ αὐτοῦ, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὑπὲρ ἡμῶν. Καὶ
e E , 4Y - :
πὼς ἂν εἴη ταῦτα συγγνώμης ἄξια; Κἂν μὲν ἄνθρω-
1 / D e
πον ἴδωμεν κινδύνους καὶ θανάτους ὑπὲρ ἡμῶν κατα-
δεξάμενον, πάντων προτίθεμεν, xal ἐν τοῖς πρώτοις

Codd. οὐδ᾽ ἂν περὶ n. pro οὐδὲ m. π.]

c Alius ἀνθρωπινώτερον περὶ αὐτόν.

d Savil. τὸν σταυρούμενον. (V. infra, p. 155., B.1
* Morcl. χατάσχοι. ταῦτα ἀκούοντες ὅτι οὕτως.

IN JOANNEM HOMIL.

» m Ll ^ ' m /
ἀνα ων τῶν φίλων, χαὶ πάντα αὐτῷ τὰ ἡμέτερα
E] m e εΥ ,
xoi αὐτοῦ μᾶλλον ἢ ἡμέτερα elvat φα-

er € / , [2 ἘΜ » v
μεν" xal οὐδὲ οὕτως ἡγούμεθα ἀντίδοσιν ἀξίαν αὐτῷ
τω 7 τω ^ , “
διδόναι. "Ext δὲ τοῦ Χριστοῦ οὐδὲ τοῦτο τὸ μέτρον τῆς
- M
εὐγνωμοσύνης φυλάττομεν" ἀλλ᾽ ἐχεῖνος μὲν τὴν ψυ-
^ "E , Fd
ἣν ἔθηχεν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ τὸ αἷμα τὸ τίμιον ἐξέχεε

ἐγχειρίζ ομεν,

K

b D / LI

δι’ ἡμᾶς, τοὺς οὐκ εὔνους οὐδὲ ἀγαθοὺς γεγενημένους

- ^ M
ἡμεῖς δὲ οὐδὲ χρήματα χέομεν OV ἑαυτοὺς, ἀλλὰ πε-
-ὉὉ Ὁ EJ

ριορῶμεν αὐτὸν γυμινὸν καὶ ξένον ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθα-

D mx , ,

γνόντα. Καὶ τίς ἡμᾶς τῆς μελλούσης ἐξαιρήσεται χολά-

- ^ ,

σεως ; Ei γὰρ μὴ ὃ Θεὸς, ἀλλ᾽ ἡμεῖς ἑαυτοὺς ἐχολά -

ἊΣ ΩΝ ἣ “Ὁ 2 ΄

ζομεν, ἀρα οὖκ ἂν xa ἑαυτῶν τὴν ψῆφον ἐξηνέγχα-

* τ: x ἢ

μὲν 5 ἀρα οὐχ ἂν τὸ τῆς γεέννης * ἑαυτοὺς χατεδιχά-

τ c M , ud

σαμεν πῦρ, τὸν ὑπὲρ ἡμῶν τὴν ψυχὴν θέντα λιμῷ

D 7 , 5

τηχόμενον περιορῶντες; Καὶ τί λέγω χρήματα; Ei

E “

γὰρ μυρίας εἴχομεν ψυχὰς, οὐχ ἁπάσας ὑπὲρ αὐτοῦ

- 5 - Y r7 » $5 er J4-o! Lo

εἰναῖν Ἐχρῆν» Καίτοι y οὐδὲ οὕτως ἀξιόν τι τῆς
E]

c

M i] ,
εἰεργεβίς βεορήσαμζενι ἂν. Ὅ i ΠΕΡ COEM soit

,

Mice Xa Τι ἠη εξ χαὶ ode ὅταν ὃ χατάρξας
ἐχθροὺς εὐεργετῶν " εἴη, καὶ ὃ ἀντιδιδοὺς καὶ εἰς εὐερ-
γέτην κατατιθῆται τὰ γινόμενα, καὶ αὐτὸς αὐτῶν
ἀπολαύῃ πάλιν. ᾿Αλλ᾽ ἡμᾶς οὐδὲ

,
ἀλλ᾽ οὕτως ἐσμὲν ἀγνώμονες,

m - ,
ταῦτα ἐφέλχεται:
, *
ὡς οἰχέταις μὲν xai
€ J Δ 1. 72ς E D "E ute
ἡμιόνοις καὶ ἵπποις περιδέῤῥαια χρυσᾷ περιτιθέναι,
, M ,
τὸν δὲ Δεσπότην γυμνὸν περιιόντα, χαὶ θύρας ἐχ
- E] uz ^ 2. V EN 2t δ. € ,
θυρῶν ἀμείόδοντα, xal ἀεὶ πρὸς ταῖς ἐξόδοις ἵστά-.
E et ,
μενον χαὶ χεῖρας ἐχτείνοντα περιορᾶν, πολλάχις δὲ
* - ^ M ^ m ,

x«i ἀπηνεῖ βλέπειν αὐτὸν ὀφθαλμῷ" χαίτοι γε xoi
cT QS NEQNE pF. 6 ΄ ΠΔ42 ' €
τοῦτο αὐτὸ Ov ἡμᾶς ὑπομένει. "H3éoc γὰρ πεινᾷ, ἵνα

e , 'u , m
σὺ τραφῆς" xa γυμνὸς περίεισιν, ἵνα σοι παράσχῃ τοῦ
το ESOS , 3. 7 3 Ύ M, E 35
τῆς. ἀφθαρσίας ἐνόυματος τὴν ὕποθεσιν. Ἂλλ
E ] “ / e
οὕτω προΐεσθε τῶν ὑμετέρων οὐδέν- ἀλλὰ τῶν

25
ουος

z Ie Y n
ἱματίων τὰ μέν ἐστι σητόδρωτα, τὰ δὲ ἄχθος
- ^ A -
τῷ χιδωτίῳ,, xol περιττὴ vie ue χεκτήμε-
€

ὃ δὲ xoi ταῦτα xoi τὰ ἄλλα πάντα δεδω-
; γυμνὸς περίεισιν. ᾿Αλλ’

ἀλλ᾽ αὐτοὶ περιδεδλημένοι χαλ-

οὐχ ἐν τῷ χιῤω-

τίῳ αὐτὰ ἀποτίθεσθε,

fw f "Ὁ ) , € - , M ,

λωπίζεσθε ; Εἰπὲ, τί το πλεον μιν χπο τουτῶν ;

- y ^ e A , ου

Ἵνα τὸ τῶν ἀγοραίων ἴδη πλῆθος ὑμᾶς; Καὶ τί τοῦ-

, m ,

το; Οὐ γὰρ τὸν περιχείμμενόν σε ταῦτα θαυμάσονται,
» , c ,

ἀλλὰ τὸν τοῖς δεομένοις παρέχοντα. “Ὥστε εἰ βούλει
/ c2 A , » /

θαυμάζεσθαι, ἑτέρους περιδάλλων » μᾶλλον μυρίων

- , / [A ^c * E] ͵
ἀπολαύση χρότων. lore σε χαὶ ὃ Θεὸς ἐπαινέσεται

Y , ^Y
μετὰ τῶν ee Νυνὶ δὲ ἐπαινέσεται μὲν οὐδεὶς,
M - ,
φθονήσουσι δὲ ἅπαντες, τὸ μὲν σῶμα χοσμούμενον͵
D

δρῶντες, τὴν δὲ ψυχὴν ἠμελημένην ἔχοντα. Οὗτος χαὶ
a Morel. ἐχυτοῖς χατεῦ.

χαὶ εἰς 20. χατατίθεται τὰ διδόμενα...
et Cod. 706, qui tamen δέ

ὃς

b [Ξἴη" χαὶ ὃ ἀντ.
ἀπολαύει. Ita recte Savil.,

181

bus anteponimus, et in intimis amicis annumera-
mus, nostra omnia ipsi tradimus, et ea ipsius esse
magis quam nostra dicimus; neque sic putamus
dignam rependere vicem. Erga Christum vero ne-
que hunc grati animi modum servamus. Ille ani-
mam pro nobis posuit, et propter nos pretiosum
sanguinem effudit, nos, inquam, qui nec boni nec
grati eramus; nos vero ne in nostram quidem uti-
litatem pecunias effundimus; sed eum qui pro no-
bis mortuus est, et nudum et peregrinum despici-
mus. Écquis nos a futuro supplicio eximet? Nam
si non Deus nos, sed nos ipsi puniremus, annon
contra nos calculum ferremus ? annon nos ipsos ad
gehennae ignem condemnaremus, quod eum, qui
animam pro nobis posuit, fame tabescentem con-
temserimus? Et quid pecunias memoro? Si enim
mille haberemus animas, annon illas omnes pro
illo ponere oportuit? Etiamsi ne sic quoque quid
beneficio tanto dignum fecissemus. Nam qui prior
beneficium ponit, manifestum prz se fert bonitatis
indicium; qui autem beneficio afficitur, quidquid
tandem dederit, debitum reddit, non gratiam init;
maxime vero cum ille prior beneficus inimicis
dona confert, et is qui rependit, benefactori suo
dona retribuit, quibus etiam donis ipse quoque
fruitur. Verum his non movemur, usque adeo in-
grati, ut servis, mulis, equis operimenta aurea
circumponamus; Dominum vero nostrum, nudum
errantem, ostiatim. mendicantem, in compitis

xxviI. al. xxvi.

b

P stantem et manus. extendentem despiciamus, imo

sepe torvis Intueamur oculis : etiamsi propter nos
hisce malis se subjiciat. Libenter enim esurit, ut
tu nutriaris; nudus circumit, ut tibi incorruptionis
vestem conferat. Nihil tamen vos erogatis: sed
vestimenta vestra alia a tineis roduntur, alia, in
arca recondita, superfluze curz possidentibus sunt :
dum is qui et haec et alia omnia largitus est, nu-
dus obambulat. Verum hzec non in arca reconditis,
sed his magnifice induimini? Quid, queso, hinc
vobis plus accedit? Ut forensium turba vos suspi-
ciat? Ecquid hoc? Non enim his indutum admi-
rantur, sed eum qui egenis largitur. Itaquesi ve-
lis admirationi esse, alios indue, et sic mille plau-
sibus excipieris. Tunc te Deus. cum hominibus
laudabit. Contra vero si secus agas, nemo te lau-
dabit, sed omnes tibi invidebunt, dum videbunt
gs Corpus ornatum, animam vero Lem Huj jjus-
p modi ornatum meretrices sectantur, qua sepe ma-

omittit. Mox iidem cum Cod, 705 ἀλλὰ πάντων Zyvupa-

τὸν 62 ὁ...

f)éyz zs,

m
n
1

γ οἰκέταις μὲν... πέριτι περιορῶν»--

Contra eos
qui luxui
dediti,
pauperes
negligunt,

Eccli. 5.

6.

Eccli. 16.

13.

Psal.

13.
fom,

Or.

182 S8. JOANNIS CIIRYSOST.

jort et opulentiori cultu gaudent ; ornatus autem
animze penes virtutis studiosos tantum habetur.
Hiec frequenter dico, nec finem dicendi faciam,
non pauperes tantum curans, quantum animas
vestras. Illis enim etsi non a nobis, aliunde tamen
quidam erit consolatio; si nulla adsit, et fame
pereant, non magnum hoc damnum ipsis. Quid
nocuit Lazaro paupertas et fames? Sed. vos nihila
gehenna eripiet, nisi pauperum ope juvemini. Sed
cadem ipsa dicemus quie. dives ille perpetuo tra-
ditus 1gni, omnis consolationis experti. Verum
absit, ut quis illa unquam verba audiat; faxit
Deus ut omnes in sinu Abrahe recipiantur, gratia
οἱ benignitate Domini nostri Jesu. Christi, per
quem et cum quo Patri gloria, unaque sancto Spi-
ritul, in secula seculorum. Amen.

ἃ Quidain. πεινώντων,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

γυναιξὶ πόρναις πρόσεστιν ὃ χόσμος" πολλάκις δὲ καὶ
πολυτελέστερα καὶ φαιδρότερα παρ᾽ ἐκείναις τὰ ἱμά-
cux* ὃ δὲ τὴς ψυχῆς χόσμος παρὰ τοῖς ἐν ἀρετῇ ζῶσι
μόνον ἐστί. Ταῦτα συνεχῶς λέγω, καὶ λέγων οὐ παύ--
σομαι, οὗ πενήτων οὕτω χηδόμενος, ὡς τῶν ὑμετέ-
pov Ψυχῶν. ᾿Κκείνοις μὲν γὰρ, x&v μὴ παρ᾽ ἡμῶν,
ἀλλ᾽ ὅμως ἑτέρωθεν ἔσται τις παραμυθία: χὰἂν μὴ
γένηται παραμυθία, ἀλλὰ λιμῷ διαφθαρῶσιν, οὐδὲν
μέγα τὸ τὴς ζημίας αὐτοῖς. Τί γὰρ ἔδλαψε τὸν Λάζα-
pov ἣ πενία καὶ τὸ λιμῷ τήχεσθαι ; Ὑμᾶς δὲ οὐδεὶς
ἐξαιρήσεται τῆς γεέννης, ἂν μὴ τῆς παρὰ τῶν * πενή-
τῶν τύχητε βοηθείας. "AX ἐροῦμεν τὰ αὐτὰ τῷ πλου-
σίῳ, τῷ διηνεκῶς μὲν τηγανιζομένῳ, παραμυθίας δὲ
μηδεμιδς τυγχάνοντι. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτο, μηδένα ταῦτα
ἀχοῦσαί ποτε τὰ ῥήματα, ἀλλ᾽ εἰς τοὺς χόλπους
"AGoaku. ἀπελθεῖν" χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xol μεθ’ οὗ τῷ
Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶ--
νας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

HOMILIA XXVIII.

17. Yon enim misit Deus Filium suum in mun-
dum, ut judicet mundum, sed ut salvum fa-
ciat mundum.

1. Multi ex segnioribus, ad. peccata multipli-
canda et negligentiam augendam divina abutentes
clementia,ita loquuntur : Nulla est gehenna,nullum
supplicium, omnia Deus peccata remittit. Quorum
0s sic obstruit sapiens quidam : /Ve dicas, Mise-
ratio ejus magna, multitudinis peccatorum meo-
rum miserebitur : quia misericordia et ira apud.
ipsum, el super peccatores ardebit furor. ejus;
et rursum, Ut multa misericordia ejus, et multa
redargutio ejus. Et ubi, inquies, benignitas ejus,
si secundum peccatorum merita accepturi sumus ?
Quod secundum merita accepturi simus, audi pro-
phetam et Paulum dicentem; illum quidem, Tu
reddes unicuique secundum opera sua; hunc

; autem, Qui reddet unicuique secundum. opus

suum. Quod autem nihilominus magna sit. Dci
clementia, vel hine. palam. est, quod cum in

b Aliqui σοφιστὴς ἀνήρ.

e

OMIAIA χη.

Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὃ Θεὸς τὸν Υ͵ὸν αὐτοῦ, ἵνα χρίνη
τὸν κόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα σώση τὸν χόσμον.

D ,
Πολλοὶ τῶν ῥαθυμοτέρων εἰς ἁμαρτημάτων μέγε-
θος χαὶ ὀλιγωρίας ὑπερύολὴν c7, τοῦ Θεοῦ χεχρημέ-
/ D J hy Cá d 5

νοι φιλανθρωπία, ταῦτα φθέγγονται τὰ ῥήματα " οὐκ
» » p
ἔστι γέεννα,, οὐχ ἔστι χόλασις, πάντα 6 Θεὸς ἀφίησιν
$uiv τὰ ἁμαρτήματα. Οὕσπερ ἐπιστομίζων " σοφός
τις ἀνήρ φησι: Μὴ εἴπης, ὃ οἰκτιρμὸς αὐτοῦ πολὺς,
N EC e c c Pls / ci
τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου iE derat" ὅτι ἔλεος
χαὶ ὀργὴ παρ᾽ αὐτῷ, χαὶ ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς χαταποαύ--
σει ὃ θυμὸς αὐτοῦ " xat πάλιν, Κατὰ τὸ πολὺ ἔλεος
αὐτοῦ, πολὺς χαὶ ὃ ἔλεγχος αὐτοῦ. Kot ποῦ, φησὶ,
τὰ τῆς φιλανθρωπίας, εἰ τὰ xav ἀξίαν ἀποληψόμεθα

me ἢ .d Y NE. otl E
τῶν ἁμαρτημάτων ; “Ὅτι μὲν τὰ Κατ’ ἀξίαν ἀπολη-
ψόμεθα, ἄχουε xoi τοῦ προφήτου χαὶ τοῦ Παύλου
λέγοντος" τοῦ μὲν, ὅτι Σὺ ἀποδώσεις ἑχάστῳ χατὰ

W ᾽ 1

n “ - Ὡς m NN e ) , NAA € / '
τὰ ἔργα αὐτοῦ" τοῦ δὲ, “Ὃς ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ
τὸ ἔργον αὐτοῦ. “Ὅτι δὲ καὶ οὕτω πολλὴ f, φιλανθρω-
mía. τοῦ Θεοῦ, καὶ τοῦτο ἐντεῦθεν δῆλον. Etc γὰρ δύο

IN JOANNEM HOMIL. . XXVIII. alo ovi.

wo Eg / ^ —«X / ^
ζωῆς αἰῶνας τὰ ἡμέτερα διελὼν 6 Θεὸς τούτους , τὸν

παρόντα xal τὸν μέλλοντα βίον, xoi τὸν μὲν ἐν E

A ^ Na. y / ky
ἀγῴνων τάξει, τὸν δὲ ἐν χώρᾳ στεψάνων ποιήσας εἰ-
2 Ὁ ͵7 . T
ναι, πολλὴν κἀντεῦθεν τὴν φιλανθρωπίαν ἐπεδείξατο.
- ej. M M
Πῶς x«i τίνι τρόπῳ; “ Ὅτι πράξαντας πολλὰ χαὶ
N c / M CAPS ) / M ,
χαλεπὰ ἁμαρτήματα, καὶ οὐ διαλιπόντας ἀπὸ VEO-
» e , M 2c
τητος εἰς ἔσχατον γῆρας μυρίοις τὴν ψυχὴν καταῤῥυ-
ς Ld - j 4 , »,
παίνειν ἑαυτῶν χκαχοῖς, οὐδενὸς τούτων ἀπήτησεν EU—
ς e ο- “ΜΝ 9 mx
θύνας ἡμᾶς τῶν ἁμαρτημάτων, ἄλλ᾽ ἔδωχεν αὐτῶν

185

vitas duas nostra Deus diviserit, aham certa-
minum, aliam coronarum, multam hac in re
quoque benignitatem exhibuerit. Quomodo? Quia
postquam innumera peccata admisimus, nec ces-
savimus a juventute ad. extremam usque senectu-
tem sceleribus animam nostram inquinare, nullas
eorum pcenas repetat, sed per lavacrum regenera-
tionis veniam concedat, imo justitiam et sanctifica-
tionem elargiatur. Quid ergo, inquies, si quis a

ἄφεσιν διὰ λουτροῦ παλιγγενεσίας, xoà δικαιοσύνην 459 prima etate mysteriis dignatus, post haec in mille
xoi ἁγιασμὸν ἐχαρίσατο. Τί οὖν, φησὶν, àv ἐκ πρώ- ^ peccata incidat? Hic certe majori obnoxius est

N es
vag ἡλικίας μυστηρίων καταξιωθείς τις μετὰ ταῦτα
e ,
μυρία ἁμάρτη ; Ὃ τοιοῦτος λοιπὸν μείζονος χολάσεως
ec cC M M
ἄξιος. Τῶν γὰρ αὐτῶν ἁμαρτημάτων οὗ τὰς αὐτὰς
iN d Y
τίννυμεν δίκας, ἀλλὰ πολλῷ χαλεπωτέρας, ὅταν μετὰ
υυσταγωγίαν πλημμελήσωμεν. Καὶ δηλοῖ Παῦλος
οὕτω λέγων " ᾿Αθετήσας τις νόμον Μωὺῦσέως, χωρὶς
οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶ xal τρισὶ μάρτυσι ἀποθνήσχει"
πόσῳ δοχεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται τιμωρίας ὃ τὸν
Υἱὸν τοῦ Θεοῦ χαταπατήσας, xol τὸ αἷμα τῆς
' X c
διαθήχης χοινὸν ἡγησάμενος, xal τὴν χάριν τοῦ
Πνεύματος ἐνυδρίσας; * Μείζονος οὖν ἔσται χολάσεως
ἄξιος ὃ τοιοῦτος. Πλὴν ἀλλὰ xo τούτῳ μετανοίας
“ Ψ , Ν -» , ΝΝ ^5 /
ἀνέῳξε θύρας, xol πολλοῖς τρόποις ἔδωχεν ἀπονίψα--
σθαι τὰ πεπλημμελημένα, ἂν P ἐθέλῃ. ᾿Εννόησον οὖν
ἡλίκα ταῦτα φιλανθρωπίας δείγματα, τὸ καὶ χάριτι
ἀφεῖναι, xal μετὰ τὴν χάριν τὸν ἁμαρτόντα καὶ ἄξιον
ὄντα κολάσεως μὴ κολάζειν, ἀλλὰ διδόναι χαιρὸν καὶ
7 El , $5 0 A c ,
προθεσμίαν ἀπολογίας αὐτῷ. Διὰ ταῦτα πάντα ὃ
Χριστὸς πρὸς τὸν Νικόδημον ἔλεγεν Οὐχ ἀπέστειλεν
€ N N ^c^ 2 m cer , N / 5 1
ὃ Θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ, ἵνα χρίνη τὸν χόσμον, ἀλλ
ἵνα σώσῃ τὸν κόσμον. Δύο γάρ εἶσιν αἱ τοῦ Χριστοῦ
’ὔ € Y^ / SU UP / 9
παρουσίαι, ἣ ἤδη γεγενημένη, καὶ f, μέλλουσα " οὐχ
IN » 5 - ^Y € NJ E! * € X LH 7
ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς δὲ αἱ δύο, ἀλλ᾽ ἢ μὲν προτέρα γέγο-
γεν, οὖχ ἵνα ἐξετάση τὰ πεπραγμένα ἡμῖν, ἀλλ᾽ ἵνα
ἀφῇ ἣ δὲ δευτέρα, οὐχ ἵνα ἀφῇ, ἀλλ᾽ ἵνα ἐξετάσῃ.

Διὰ τοῦτο περὶ μὲν τῆς προτέρας φησίν Οὐχ ἦλθον C

cf , M γ ΕῚ ὦ F M , M
tX χρίνω τὸν χόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα σώσω τὸν χόσμον" περὶ

cT

i Q ^ 5 m ^ co
i τῆς δευτέρας, Ὅταν δὲ ἔλθη ὃ Υἱὸς ἐν τῇ δόξη τοῦ

o2

N e i! , ἃ P»? c A
Πατρὸς αὐτοῦ, στήσει τὰ μὲν πρόδατα £x δεξιῶν, καὶ
A ἘΔ » ,
τὰ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. Kat ἀπελεύσονται οἱ μὲν εἷς
M ^ ΤᾺ , , N
ζωὴν, ot δὲ εἰς χόλασιν αἰώνιον. Καίτοι γε xoi ἣ προ-
΄, 7 , A Y Y c 08 ,ὕ ,
τέρα παρουσία χρίσεως ἦν κατὰ τὸν τοῦ δικαίου λόγον.
γε τῳ S eS 5 c / / zy
Διατί; “Ὅτι πρὸ τῆς αὐτοῦ παρουσίας νόμος ἦν φυ-
^ ^ m , / λ
ικὸς, χαὶ προφῆται, καὶ γραπτὸς πάλιν νόμος, χαὶ
N / Y j 5 , M A
ιἰδασχαλία, xol μυρίαι ἐπαγγελίαι, xot σημείων
5 ^" 77 M M]
ἐπιδείξεις, xat χολάσεις xol τιμωρίαι, xat πολλὰ
c Alii-zer. ἐπράξαμεν πολλὰ... χαὶ οὐ διελίπομεν... χατ
ταῤῥυπαίνοντες χαχοῖς.

? Morel. ἄρα μειζόνως χολχσθήσεται μέτα τὴν

supplicio. Eorumdem enim peccatorum non pares
subimus pcenas, sed longe graviores, si postquam
initiati sumus, in scelera ruimmus. ld significat

Paulus his verbis : Zrritam faciens quis legem Hebr. 1o.

Mosis, sine ulla miseratione duobus vel tribus
testibus moritur : quanto magis putatis dete-
riora mereri supplicia qui Filium Dei concul-
caverit, et sanguinem testamenti pollutum du-
verit, et gratie Spiritus contumeliam fecerit?
Ergo majori ille dignus erit supplicio. Verumta-
men huie peenitenüz portas aperuit, ac. multos
abluendi peccata modos subministravit, si ille vo-
luerit. Cogites velim quanta sint hec clementiae
argumenta, quod per gratiam remiserit, et quod
post gratiam peccatorem supplicii dignum non pu-
niat, sed emendationis spatium concedat. Propte-
rea ait. Christus Nicodemo : /Von misit Deus Fi-
lium suum in mundum, ut judicet mundum, sed
ut salpet mundum. Duo enim sunt Christi adven-
tus; qui jam fuit, et qui futurus est : sed non iisdem
de causis ambo; sed prior fuit, non ut facinora no-
stra examinet, sed ut dimittat; secundus crit, non
ut dimittat, sed ut examinet. Ideo de priore quidem
dicit: /Vor, veni ut judicem mundum, sed ut sal-

28.

29.

Poniten-

lic

porta
omnibus

aperte.

Duo Chni-

sü

adven-

lus.

vem mundum; de secundo autem, Cum. venerit Math. 25.
Filius in gloria Patris sui, statuet oves quidem 31. 33.
a dextris, heedos autem a sinistris. Et abibunt Ibid. v. 46.

alii quidem in vitam, alii in supplicium sempi-
ternum. Atqui prior etiam. adventus judicii erat
secundum justitie rationem. Quare? Quia ante
adventum ejus lex erat naturalis, prophetze, rur-
sumque lex scripta, doctrina, mille promissiones,
signa, supplicia, et alia multa, quae possent emen-
dare; quorum ratio omnino exigenda -erat, sed
quia clemens est, non examen, sed veniam exhi-
bet. Si enim perquisitionem fecisset, omnes plane
de medio sublati fuissent : Ornnes enim peccave-

ἁμαρτών.
b Savil. ἐθέλη. τοῦτ᾽ οὖν ἐννόητον ἡλίχα Qu. [Idem
paulo ante πολλοὺς τρόπους ἐδ. εἰς τὸ ἀπον.]

Rom.3.23.

184 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

runt, inquit, et egent gloria Dei. Vides summam D * ἕτερα τὰ διορθοῦν δυνάμενα " καὶ ἀκόλουθον ἦν τού-
clementiam ? 18. Qui credit in Filium, non ju- τῶν πάντων ἀπαιτῆσαι εὐθύνας ἀλλ᾽ ἐπειδὴ φιλάν-
dicatur : qui autem non credit, jam judicatus θρωπός ἐστιν, οὗ ποιεῖται ἐξέτασιν, ἀλλὰ συγχώρησιν
est. Atqui si tunc non venit ut judicaret mundum, τέως
quomodo qni non credit, jam judicatus est, si non-
dum adest judicii tempus? Vel hoc dicit, quia ipsa
incredulitas sine penitentia supplicium est; nam
extra lucem esse per se magnum est cutem :
vel futura pronuntiat. Quemadmodum enim ho-
micida, licet sententia judicis damnatus non sit,

m /
. Ἐπεὶ εἰ τοῦτο ἐποίησεν, ἅπαντες ἂν ἀθρόον
λ
ἀνηρπάσθησαν: Πάντες γὰρ ἥμαρτον, φησὶν, xoi
τ b D e Ὁ /
ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοὺ Θεοῦ. Εἶδες φιλανθρωπίας
ἄφατον ὑπερθολήν; Ὃ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, οὐ
,ὔ i ^ , y 7 ^ M
χρίνεται" ὃ δὲ μὴ πιστεύων, ἤδη χέχριται. Kat μὴν
3 Y c k1 d / ' / me
εἰ μὴ διὰ τοῦτο ἦλθεν, Hiec πρίν cae ὃ
μὴ πιστεύων ἤδη χέχριται, εἰ μηδέπω TOC τῆς
ipsa rei natura jam damnatus est: 510 οἱ incredulus. χρίσεως ὃ καιρός; Ἢ τοῦτο οὖν φησιν, ὅτι αὐτὸ τὸ
Quandoquidem Adam qua die de ligno comedit, g ἀπιστεῖν ἀμετανόητα, χόλασίς ἐστι" τὸ γὰρ ἐκτὸς εἰ-
' mortuus est: illa quippe sententia erat : Quacum- γαι τοῦ φωτὸς, καὶ κατ᾽ αὐτὸ μεγίστην ἔχει τὴν τι-
que die comederitis de ligno, moriemini. Atqui μωρίαν ἢ τὸ μέλλον προαναφωνεῖ. Καθάπερ γὰρ ὃ
vivebat. Quomodo igitur mortuus erat? Ex Sen- φονεύων, χἂν μὴ τὴ ψήφῳ τοῦ χρίνοντος χαταδιχα-
tentia, et ex ipsa rei natura. Nam qui se supplicio "s c07 , τῇ τοῦ πράγματος ὦ χαταδεδίχασται φύσει, οὕτω
obnoxium reddidit, sub supplicio est; etiamsi non A xo 6 ἄπιστος. ᾿Επεὶ xoi ὁ Ἀδὰμ. ἢ ἡμέρᾳ ἔφαγεν
. * , . : L
reipsa, sed ex. sententia. Ne quis enim audiens, ἀπὸ τοῦ ξύλου, ἀπέθανεν. Οὕτω γὰρ xol ἣ ἀπόφασις
JVon veni ut judicem mundum, se putet impune — ciycy- Ἢ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπὸ τοῦ ξύλου, φησὶν,
posse peccare, hineque negligentior evadat, hanc ἀποθανεῖσθε. Καίτοι γε ἔζη. Πῶς οὖν ἀπέθανε; Τῇ
quoque tollit ignaviam, dicens, Jam judicatus est. ἀποφάσει, xoi τὴ τοῦ πράγματος φύσει. Ὁ γὰρ ὑπεύ-
Quiaenim judicium futurum nondum venerat,sup- θυνον ἑαυτὸν τὴ χολάσει ποιήσας, ὑπὸ τὴν τιμωρίαν
plicii timorem admovet,et punitionem jam ostendit: ἐστὶ, χἂν μὴ τῷ πράγματι τέως, ἀλλὰ τῇ ψήφῳ,
* *. . "37 ᾿ ΓΘ ὃ
id quod. multe est benignitatis, non. modo Filium γα γὰρ μὴ ἀχούσας τις, ὅτι Οὐχ ἦλθον ἵνα χρίνω
dare, sed etiam supplicii tempus differre, ut pos- τὸν χόσμον, ἀτιμωρητὶ νομίσῃ ἁμαρτάνειν, χαὶ ῥα-
sint peccantes. οἱ increduli peccata sua. abluere. θυμότερος γένηται, xoi * ταύτην ἀποτειχίζει τὴν ὀλι-
Qui credit in Filium, non judicatur. Qui cre- γωρίαν, λέγων, Ἤδη χέχριται. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ἔμελλεν
dit, non qui curiose inquirit; qui credit, non qui ἢ χρίσις, xal οὕπω παρῆν, ἐγγὺς ἄγει τὸν qo6ov τῆς
multum scrutatur. Quid ergo, si impura ejus vita τιμωρίας, xo δείκνυσιν ἤδη τὴν χόλασιν. Καὶ τοῦτο
sit, et gesta non bona? Hos utique non vere fide- δὲ αὐτὸ πολλῆς φιλανθρωπίας ἐστὶ, τὸ μὴ μόνον δοῦ-
16. les esse Paulus ait: Confitentur se nosse Deum, y ναι τὸν Y v, ἀλλὰ καὶ τὸν τὴς χρίσεως " ἀναδάλλε-
factis autem negant. Cseterum hic declarat, ipsos σθαι καιρὸν, ἵνα γένηται ἐξουσία τοῖς ἡμαρτηχόσι xot
non hac de re judicari; sed. ob facinora graviorl τοῖς ἀπιστοῦσιν ἀπονίψασθαι τὰ πεπλημμελημένα. Ὁ
ultione puniendos esse : infidelitatis vero causa, πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, οὐ χρίνεται " ὃ πιστεύων, oU
co quod crediderint, non puniri, ὃ περιεργαζόμενος " ὃ πιστεύων, οὖχ ὃ πολυπραγμο-
ro ον γεν 5s Nue Ear ! », A / 2
νῶν. Τί οὖν, ἂν ἀκάθαρτον βίον ἔχη xat πράξεις οὐχ
, , / M ἊΝ » 0803 L
ἀγαθάς; Μάλιστα μὲν τοὺς τοιούτους οὐδὲ γνησίους
εἶναι πιστοὺς ὃ Παῦλός φησι" Θεὸν γὰρ δμολογοῦσιν
εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται. Πλὴν ἐνταῦθα
[OR EBEC. 4 c 3 SX b 5 /. χλλὸ
ἐχεῖνό φησιν, ὅτι κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο οὐ χρίνεται, ἀλλὰ
τῶν μὲν ἔργων χαλεπωτέραν δώσει δίκην " ἀπιστίας
€ δὲ ἕνεχα o0 χολάζεται διὰ τὸ πιστεῦσαι ἅπαξ.
Ὃ ρἃς πῶς ἀπὸ φοδερῶν ἀρξάμενος, εἰς αὐτὰ O7
QR πῶς ἀπὸ φούερῶν ἀρξάμενος, εἰς ὴ
τω - |
ταῦτα πάλιν " χατέληξεν: ᾿Ἀρρχόμενος μὲν γὰρ ἔλεγεν,
^p^ / et 07. ἐξ 06 Y Πνεύ 5 M
5v μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος xo Πνεύματος, οὐ μὴ
εἰσέλθη εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ - ἐνταῦθα δὲ πά-
λιν, ὅτι Ὃ μὴ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, ἤδη * xéxpvea

Gen.2. 17

T SL.

Viden' quomodo cum a terribilibus orsus
esset, in eadem rursus desinat? Initio quippe di-
cebat : /Visi quis natus fuerit ex aqua et Spiritu,
non intrabit in regnum Dei; hic vero rursum,
Qui non credit in. Filium, jam judicatus est;

c Alii ἕτερα τὰ διορθοῦντα ἦν. xoi

4 Quidam δεδίκασται. | Et paulo ante. χρίναντος.]
? Aliqui ταύτην ἐπιστρέφει τὴν 02.

b Morel. ἀναθαλέσηχι.

c Morel. ἐκεῖνο παριστᾷ ὅτι.
ἃ [τὸν λόγον κατέλ. Savil. et Codd. nostri.]
€ [ xéxpreat. Μὴ γὰρ δὴ vopians, φησὶ, lidem.]

IN JOANNEM HOMIL.

/ Y 7 UE TAPSPPESRT , - ^
τουτέστι, μὴ νομίσῃς τὴν ἀναθολὴν ὠφελεῖν τι τὸν
ὑπεύθυνον ἤδη γεγενημένον, ἐὰν μ 62a To
εύθυνον ἤδη γεγενημένον, ἐὰν μὴ μεταδάληται. "Tov
M »^* / M , $^
γὰρ ἤδη χαταδιχασθέντων χαὶ χολαζομένων οὐδὲν
y ^ / M , er "3
ἄμεινον διαχείσεται ὃ νὴ πιστεύσας. Αὕτη δέ ἐστιν ἣ
χρίσις, ὅτι ἦλθε τὸ φῶς εἰς τὸν χόσμον, καὶ ἠγάπη-
σαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σχότος ἢ τὸ φῶς. Ὃ δὲ λέ-
γει, τοιοῦτόν ἐστι" διὰ τοῦτο χολάζονται, ὅτι σχότος
, - M M ^ - , » , 5g
ἀφεῖναι xo φωτὶ προσδραμεῖν οὖκ ἠδουλήθησαν. Ev-
ταῦθα λοιπὸν xai ἀπολογίας αὐτοὺς HS gen πάσης.
Εἰ μὲν γὰρ ἦλθον κολάζων; φησὶ, καὶ ἀπαιτῶν εὐθύ.--
διὰ τοῦτο
ἀπεπηδήσαμιεν. Νὺν δὲ ἦχθον ἀπαλλάξαι σχότους, χαὶ
Y EJ , - , 5 * M / SEN
πρὸς φῶς ἀγαγεῖν. Τίς οὖν τὸν μὴ βουλόμενον ἀπὸ
- » M
σχότους φωτὶ προσελθεῖν ἐλεήσειεν dv; Οὐδὲν γὰρ

νας τῶν TET OX μένων εὖ Ὃν εἰπεῖν ὅτι
Yt ,

ἔχοντες ἡμῖν ἐγκαλεῖν, ἀλλὰ μυρία εὐεργετούμενοι,
φησὶν, ἀποπηδῶσιν ἡμῶν. 'Γοῦτο xoi abge ἐγχα-
λῶν αὐτοῖς ἔλεγεν, ᾿Εμίσησάν με ἀπο χαὶ πάλιν,
Εἰ μὴ ἦλθον χαὶ ἐλάλησα αὐτοῖς; ἁμαρτίαν οὐχ ci-
χον. Ὁ μὲν γὰρ ἐν ἀπουσία φωτὸς ἐν σχότει καθήμενος,
ἴσως ἂν συγγνώμην σχοίης ὃ δὲ μετὰ τὴν παρουσίαν
αὐτῷ τῷ σχότει προσεδρευῶν; Diese ce γνώμης
χαὶ φιλονείκου αἰνὰ ον ἐπιφέρει xa ἑαυτοῦ. Εἶτα
ἐπειδὴ ἐδόχει τὸ εἰρημένον ἄπιστον εἶναι τοῖς πολλοῖς
(ode γὰρ ἂν σχότος προτιμήσειε φωτός), τίθησι
χαὶ τὴν αἰτίαν es ἧς τοῦτο ἔπαθον. E οὖν ἐστιν
αὕτη; Hv γὰρ αὐτῶν, φησὶ, πονηρὰ τὰ ἔργα. Πᾶς
δὲ ὃ τὰ φαῦλα πράσσων, μισεῖ τὸ φῶς; καὶ οὐκ ἔρχε-
ται πρὸς τὸ φῶς, " ἵνα μὴ φανερωθῇ αὐτοῦ τὰ ἔργα.
Καὶ μὴν οὐ κρίνων οὐδὲ ἐξετάζων ἦλθεν, ἀλλὰ συγ-
χωρῶν καὶ ἀφιεὶς τὰ τη ἐρξηθε τα, χαὶ ἀπὸ πί-
στεως σωτηρίαν διδούς. "Πῶς οὖν qe Εἰ μὲν
γὰρ εἰς ede ἐλθὼν ἐχάθισεν, εἰχέ τινα λόγον
τὸ εἰρημένον * ὃ γὰρ πονηρὰ συνειδὼς ἑαυτῷ, τὸν δι-
χάζοντα φεύγεῦν εἴωθε" τῷ δὲ συγχωροῦντι χαὶ προσ-
τρέχουσιν ot necs! Ei τοίνυν Sed ον

ἦλθε,

πολλὰ συνειδότας ἑαυτοῖς ἁμαρτήματα" ὅπερ οὖν χαὶ

τούτους μάλιστα π ρον τον εἰχὸς ἦν, τοὺς
ἐπὶ πολλῶν γέγονε. Καὶ γὰρ καὶ τελῶναι χαὶ ἅμαρ-
ΔῸΣ , ΄ - 5 ^ ERR:
τωλοὶ ἐλθόντες, συνανέχειντο τῷ ᾿Ιησοῦ. Τί οὖν ἐστι
τὸ λεγόμενον: Περὶ τῶν αἱρουμένων διαπαντὸς ἐν
χαχίᾳ μένειν ταῦτα λέγει. Αὐτὸς μὲν γὰρ διὰ τοῦτο
ἦλθεν, ἵνα τὰ μὲν πρότερα ἀφῇ ἁμαρτήματα, πρὸς
δὲ τὰ μέλλοντα ἀσφαλίσηται. ᾿ἔπειδὴ δέ τινές εἶσιν
er τ NL , V c ^ τ ΕῚ τ
οὕτω χαῦνοι χαὶ διαλελυμένοι πρὸς “ τοὺς τῆς ἀρετῆς
πόνους, ὡς εἷς ἐσχάτας ἀναπνοὰς βούλεσθαι προσ-
εδρεύειν τῇ πονηρία, καὶ μηδέποτε αὐτῆς ἀφίστα--
D E] , » EC ^ “οὗν 5 εν
σθαι, τούτους ἐπισκώπτων ἐνταῦθα δηλοῖ. ᾿Επειδὴ γὰρ
46 πριστιανισμὸς χαὶ τὸ τῆς τῶν δογμάτων ὀρθότητος

4. Alii ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ αὐτοῦ.
b Morel. οὐχοῦν ἐπὶ κακῷ τῷ ἑαυτῶν ἔφυγον. [Mox Sa-
vil. et Codd. nostri εἰς ante δικαστήριον omittunt. ]

xxvi. al.

161

XXVII.

185

id est, Ne putes moras peccatis obnoxium juvare,
nisi resipuerit. Nam qui non crediderit, nihil dif-
feret ab eis qui jam judicati sunt et puniuntur.
19. Hoc est autem judicium, quia lux venit in
mundum , et dilexerunt homines magis tene-
bras quam lucem; hoc est, Ideo puniuntur, quia
tenebras relinquere et. ad lucem accurrere nolue-
runt. His verbis omnem ab illis aufert excusatio-
nem. Nam si rationes et pcenas expetiturus venis-
sem, inquit, dicere possent : Ideo resiluimus. Sed
veni ut illos a tenebris eriperem, et luci admove-
rem. Quis ergo misereatur ejus, qui a tenebris ad
lucem venire recusat? Cum enim nulla de re nos
incusare possint, inquit, sed. mille beneficiis sint
affecti, a nobis resiliunt. Hac de re quoque illos

alibi accusans dicebat, Odio habuerunt me gra- 545. 15.
tis; et rursum, Si non venissem et loquutus 25- 24.

fuissem eis, peccatum. non haberent. Qui enim

expers lucis in tenebris sedet, fortasse veniam im-
petret; qui vero post lucis adventum in tenebris
residet, perverse et pervicacis voluntatis argu-
mentum pr: se fert. Deinde quia id quod dictum
fuerat multis incredibile videbatur (nemo. enim
tenebras luci. pratulerit), causam ponit cur sic
affecti essent. Quaenam hac est? EÉrant enim,
inquit, eorum mala opera. 20. Omnis autem
qui male facit, odit lucem, et non venit ad
lucem, ut non arguantur opera ejus. Certe
non ad judicandum vel ad inquirendum venit ; sed
ut veniam et remissionem peccatorum deb 'et
salutem per fidem largiretur. Cur ergo fugerunt?
Nam si judicaturus in tribunali. sedisset, aliquem
excusationis colorem habuissent. Qui enim ma-
lorum sibi conscius est, judicem fugere solet : ve-
niam autem concedentem peccatores omnes ad-
eunt. Si ergo condonaturus venit, hos maxime
accurrere par erat, qui multorum sibi conscii
erant peccatorum : quod etiam multi fecerunt. Nam
et publicani et peccatores venientes, cum Jesu
accumbebant. Quid ergo sibi. vult illud? De illis
loquitur qui in nequitia omnino permanere decre-
verunt, Ipse namque ideo venit, ut priora peccata
dimitteret, et ad futura cavenda confirmaret. Quia
vero quidam sunt ita molles et dissoluti ad vir-
tutis sustinendos labores, ut ad extremum usque
halitum velint in peccatis persistere, et numquam
ab illis abscedere, illos hic incessere videtur.
Quia enim Christianismus cum recta doctrina

e Morel. τοὺς ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς.

4 Morel. ὁ

ὃ χριστιανὸς μετὰ τὸ τῆς.

Cliistia-

196 s.

nismus cum probam vitam expetit, ad nos venire formidant,
iud ke inquit, quia nolunt vitam rectam exhibere. Nam
ι τὴ .
ham vitam €um qui in gentilium errore vitam ducit nemo re-
^P — prehenderit : qui enim tales colit deos, festos dies
perinde turpes et ridiculos, atque dii ipsi sunt, ce-
lebrat, ac digna dogmatibus exhibet opera; qui
vero Deum colunt, si segniter vivant, a nemine
non reprehenduntur et accusantur : tant:e admi-
rationi etiam apud inimicos suos est veritas. Vide
ergo quam accurate loquatur. Non enim dicit, Qui
prava operatur, non venit ad lucem; sed, Qui in
malis perseverat; id est, Qui vult semper in peccati
ceno volutari, non vult se legibus meis subjicere;
sed extra manens libere fornicatur, czteraque
omnia prohibita exsequitur. Huc enim se confe-
rens, quasi fur in luce, statim manifestus redditur.
Ideoque imperium fugit meum. Certe multos gen-
tilium dicentes audimus, se ideo non posse ad fi-
dem nostram accedere, quod non possent ab ebrie-
tate, fornicatione, czterisque hujusmodi vitiis abs-
tinere. Quid ergo? inquies: annon sunt Christiani
non melioris frugis, annon et gentiles philosophice
viventes? Christianos esse qui mala perpetrent, ego
quoque novi : num autem gentiles sint qui probam
ducant vitam, id non perinde notum mihi. Ne mihi
illos objicias qui ex natura sua modesti ornatique
sunt: hoc enim virtus non est; sed illos afferas,
qui affectibus vehementer trahuntur, et tamen phi-
losophantur. At certe non possis. Nam si regni
promissio, gehennz comminatio, et alia hujusmodi
vix homines in virtutis exercitio retinent: longe dif-
ficilius illam exercebunt. qui nihil eorum credunt.
Gentiles Quod. si quidam virtutem simulent, id glorie
dis causa faciunt; qui autem vanz glorie causa vir-
SET cn tutem exercent, ubi latere poterunt, non a pravis
virtutem — cupiditatibus abstinebunt. Verum ne contentiosi
exercebant, τ’ :
videamur, concedamus apud gentiles esse quos-
dam qui recte. vivant: nihil enim hoc dictis no-
stris officit. Nam quod sepe contingit, non qued
raro accidit, hic intelligendum.

JOANNIS CHRYSOST.

5. Vide etiam quo pacto aliunde quoque illis
omnem excusationis modum auferat, cum dicit,
lucem in mundum venisse. Num, inquit, illam
quaesierunt? num laborarunt ut. assequerentur?
Ipsa lux ad illos venit, neque sic tamen accur-
rerunt. Quia vero obiendere possunt, Christia-
nos esse quosdam qui male vivant, respondebi-

162
A ἐστι τοῦτο ἀρετή" ἀλλ᾽ εἰπὲ τὸν πολλὴν ἀπὸ τῶν

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

' » I7 € , , - RI D
καὶ πολιτείαν ὑγιαίνουσαν ἀπαιτεῖ, δεδοίκασι, φησὶ,

C μεταθέσθαι πρὸς ἡμᾶς, ἐπειδὴ μὴ βούλονται βίον

ὀρθὸν ἐπιδείξασθαι. Τὸν μὲν γὰρ ἐν ἑλληνισμῷ
ζῶντα οὐδεὶς ἂν διελέγξειεν. Ὃ γὰρ θεοὺς τοιούτους
ἔχων, χαὶ ἑορτὰς δινοίως τοῖς θεοῖς αἰσχρὰς xol χα-
ταγελάστους, ἄξια τῶν δογμάτων χαὶ τὰ ἔργα ἐπιδεί -
χνυται" οἵ δὲ τοῦ Θεοῦ, ῥαθύμως ζῶντες, ἅπαντας
εὐθύνοντας ἔχουσι xoi χατηγόρους᾽ τοσοῦτον xoi
παρὰ τοῖς ἐχθροῖς τὴς ἀληθείας ἐστὶ τὸ θαῦμα. “Ὅρα
τοίνυν πῶς μετὰ ἀχριύείας τίθησιν ὅ᾽ φησιν. Οὐ γὰρ
εἶπεν, ὁ φαῦλα πράξας οὐχ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς"
ἀλλ᾽, ὃ πράσσων ἀεὶ, τουτέστιν, ὃ ἀεὶ βουλόμενος
“ἐγχαλινδεῖσθαι τῷ τὴς ἁμαρτίας βορόόρῳ, οὐ βούλε-

» / - -
D c&t τοῖς νόμοις ἑαυτὸν ὑποδάλλειν τοῖς ἐμοῖς, ἀλλ᾽

y Ζ 5

ἔξω μένων πορνεύει μετὰ ἀδείας, xa τὰ ἄλλα πάντα
, D

πράττει τὰ χεχωλυμένα. ᾿νταῦθα γὰρ ἐλθὼν, ὡς ἐν
M , S c

φωτὶ χλέπτης, χατάδηλος γίνεται. Διὰ ταῦτα τὴν

ΞΔ ΟΝ / RNC, - - ΗΝ

ἀρχὴν φεύγει τὴν ἐμήν. Πολλῶν γοῦν ἔστιν ἀχοῦσαι
M D € c

xoi νῦν “Ἑλλήνων λεγόντων, διὰ τοῦτο μιὴ δύνασθαι
Y ^ , Y c , τῆ Y *

πρὸς τὴν πίστιν τὴν ἡμετέραν προσελθεῖν, διὰ τὸ μὴ

ΝΠ m

δύνασθαι μέθης καὶ πορνείας, χαὶ τῶν τοιούτων ἀφί-

E στασθαι πλημμελημάτων. Τί οὖν; φησίν " οὐχ εἰσὶ,

M eX
xoi χριστιανοὶ τὰ φαῦλα πράσσοντες, χαὶ "EXAn-
ες ἐν φιλοσοφία ζῶντες ; Χριστιανοὶ μὲν ὅ OA
ε 9 gto 65 Xp οἱ μὲν ὅτι φαῦλα
/ / 3 "7 3/7 2 NY Y gp E]
πράσσοντές εἶσιν, οἰδα κἀγώ εἰ δὲ xot ἴλληνες 0p-
θῶς βιοῦντες , τοῦτο ox ἔτι οἶδα σαφῶς. Μὴ γάρ μοι
τοὺς ἀπὸ φύσεως εἴπης ἐπιειχεῖς xa χοσμίους * οὐ γάρ

παθῶν ὑπομένοντα βίαν xot φιλοσοφοῦντα. ᾿Αλλ᾽ οὐχ
ἂν ἔχοις. Εἰ γὰρ βασιλείας ἐπαγγελία, καὶ γεέννης
ἀπειλὴ, καὶ * ἄλλη διδασκαλία τοσαύτη, μόλις χκατέ-
χουσι τοὺς ἀνθρώπους ἐν ἀρετῇ - σχολὴ γ᾽ ἂν οἵ περὶ
μηδενὸς πεπεισμένοι τούτων μετέλθοιεν ἀρετήν. Εἰ
δέ τινες xol ὑποχρίνονται, δόξης ἕνεχεν τοῦτο ποιοῦ -
σιν" ὃ δὲ δόξης ἕνεκα τοῦτο ποιῶν, ὅταν ἐξῇ λαθεῖν,
οὗ φείσεται τοῦ χρήσασθαι ταῖς ἐπιθυμίαις ταῖς πο-
νηραῖς. Πλὴν ἀλλ᾽ ἵνα μὴ δόξωμέν τισιν εἶναι φιλό-

B νειχοι, συγχωρήσωμεν ὀρθῶς βιοῦντας εἶναι ἐν "EX-

λησιν οὐδέποτε γὰρ τοῦτο ἐναντιοῦται τῷ λόγῳ. Τὸ
γὰρ ἐπὶ πολὺ συμύαϊνον εἶπεν, οὐ τὸ σπανιάχις γι-
νόμενον.

"Opa δὲ πῶς xol ἑτέρωθεν ἀποστερεῖ πάσης ἀπο-
λογίας αὐτοὺς, εἰπὼν, ὅτι Ἦλθε τὸ φῶς εἰς τὸν χό-
σμον. M7, γὰρ; αὐτοὶ, φησὶν, αὐτὸ ἐζήτησαν ; μιὴ γὰρ
ἔχαμον ; μὴ γὰρ ἐπόνησαν ἵνα εὕρωσιν; Αὐτὸ τὸ φῶς
ἦλθε πρὸς αὐτοὺς; καὶ οὐδὲ οὕτω προσέδραμον. * Πλὴν
ἐπεί τινας καὶ παρὰ Χριστιανοῖς εἶναι πονηρῶς βιοῦν-
τας, ἐχεῖνο ἂν εἴποιμεν, ὅτι οὐ περὶ τῶν ἐξ ἀρχῆς

mus, hic non agi de iis qui Christiani nati sunt, C γενομένων Χριστιανῶν, καὶ ἐχ προγόνων διαδεξαμέ-

* Alii [Savil. et Cod. 705] ἐγχυλινδεῖσθαι. [ Mox iidem

cum Cod. 706 νόμοις sine articulo. ]

a Savil. ἄλλη ἐπιμέλεια τοσαύτη.
* [el δέ τινες..ν εἶεν. .» βιοῦντες Savil, et Codd, cit.]

IN JOANNEM HOMIL.

voy τὴν εὐσέδειαν τοῦτο λέγει" εἰ xo τὰ μάλιστα χαὶ
οὗτοι πολλάκις ἀπὸ βίου πονηροῦ £x τῆς τῶν δογμά-
τῶν ἀχριδείας παρεσαλεύθησαν᾽ ἀλλ᾽ ὅμως οὐ περὶ
τούτων αὐτὸν οἶμαι νῦν λέγειν, ἀλλὰ περὶ τῶν ἐξ
Y
“Ἑλλήνων ἢ Ἰουδαίων ὀφειλόντων πρὸς P τὴν ὀρθὴν
Wn
μεταθέσθαι πίστιν. Δείχνυσι γὰρ ὅτι οὐδεὶς ἂν ἕλοιτο
e s Y , 5»
ἐν πλάνη ζῶν ἐπὶ τὴν πίστιν ἐλθεῖν, μὴ περότερον. ἐπι-
,
γρά! ας ἑαυτῷ βίον ὀρθόν * xal οὐδεὶς ἂν ἐν ἀπιστία
μείνειε, μὴ πρότερον ἑλόμενος διαπαντὸς εἶναι χαχός.
Μὴ γάρ.μοι τοῦτο εἴπης, ὅτι σωφρονεῖ, xo οὐχ
ς KG " 2 ^ M NY ^ , ^ τὶν ἃ τι "(Tt Ἢ Xo
ἁρπάζει οὐ γὰρ δὴ ταῦτα μόνα ἐστὶν ἀρετή. γὰς
», λ ci LUE ES IE. δὲ 7 .8600À T
ὄφελος, ὅταν ταῦτα μὲν ἔχη, δόζης δὲ ἡ δοῦλος χενῆς,
ΩΣ ,
x«i φίλων ἑταιρίαν αἰσχυνόμενος ἐπὶ τῆς πλάνης
c - E « Y
μένη; Τοῦτο γὰρ οὐκ ἔστιν ὀρθῶς βιοῦν. Ὃ γὰρ
δόξης δοῦλος τοῦ πορνεύοντος οὐχ ἐλάττων ἐστίν "
cT "ves n, ν᾿ - λ (e 2 "
οὗτος πολλῷ πλείονα χαὶ χαλεπώτερα ἐργάζεται
χαχὰ ἐχείνου. Ἀλλ᾽ εἶπέ μοι τινὰ πάντων ἀπηλλα-
γμένον τῶν παθῶν; xoi πάσης χαχίας ἐλεύθερον, xot
μένοντα παρ᾽ “Ἕλλησιν. Ἀλλ᾽ οὐχ ἂν ἔχοις. Καὶ γὰρ
οἱ τὰ μεγάλα παρ᾽ αὐτοῖς χομπάσαντες, xat χρημά-
τῶν xal γαστρὸς περιγενόμενοι, * καθώς φασι; δόξη
, » , ^ , ^ ,
μάλιστα πάντων ἀνθρώπων ἐδουλώθησαν ὃ πάντων
αἴτιόν ἐστι τῶν χαχῶν. Οὕτω xal οἱ Ιουδαῖοι μεμε-
— - Ὁ ,
γήχασιν. Διὸ καὶ ἐγκαλῶν αὐτοῖς ἔλεγε * Πῶς δύνασθε
ἣ ^ , M
πιστεύειν, δόξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμόάνοντες;: Καὶ
c WT -7 , ,
τί δήποτε τῷ Ναθαναὴλ, ᾧ xal ἀλήθειαν ἐμαρτύρη-
, ^ / M , 5 wv “5 ,
σεν, οὗ διελέχθη περὶ τούτων, οὐδὲ ἐξέτεινε λόγον
μαχρόν ; Ὅτι οὐδὲ ἐχεῖνος μετὰ τοσαύτης πιρρεγένοξο
σπουδῆς. Οὗτος μὲν γὰρ τοῦτο ἔργον ἐτίθετο, xat ὃν
ἄλλοι καιρὸν ἀναπαύσεως εἶχον, τοῦτον οὗτος χαιρὸν
παρ᾽ ἑτέρου πει-
σθεὶς ἀφίκετο: πλὴν οὐδὲ πρὸς
' - T , / » * , AY
γὰρ ἐχεῖνόν quotv* ᾿Απάρτι ὄψεσθε τοὺς οὐρανοὺς
ἀνεῳγμένους, καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναδαίνον-

ἀκροάσεως ἐποιεῖτο. "Excivog δὲ

- /
ἐχεῖνον παρέδραμε:

M ΄ r , ^Y , 1 5^
τὰς xui χαταῤαίνοντας. 'T οὕτῳ GE τούτων μὲν οὐδὲν

εἰπε, περὶ δὲ τῆς οἰχονομίας xoi τὴς αἰωνίου ζωῆς

^ , ^ 7 Cw; Y M € /

διαλέγεται, διαφόρως ἑχάστῳ πρὸς τὴν ὑποχειμένην
τερηδέβεσιν φθεγγόμενος.
xo τὰ τῶν προφητῶν ἠπίστατο, xal οὐδὲ δειλὸς οὕτως

᾿Εχείνῳ μὲν γὰρ, ἐπειδὴ

ἦν, ἤρκει τοσοῦτον ἀχοῦσαι μόνον * οὗτος δὲ ἐπειδὴ
ιλίᾳ ἔ

cm

ον A ον M m
ἔτι κατείχε το, σαφῶς μὲν αὐτῷ τὸ πᾶν οὐχ

^ m M [:4
κάλυψε, χατέσεισε δὲ αὐτοῦ τὴν γνώμην, ὥστε

φόῤῳ qó6ov Ex Gast, τόν τε μὴ πιστεύοντα λέγων

χρίνεσθαι, καὶ τὸ μὴ πιστεύειν ἀπὸ πονηρᾶς γίνεσθαι
Νῃ , ^Y Y M m M e 5 ,

συνειδήσεως. ᾿Επειδὴ γὰρ xot τῆς παρὰ τῶν ἀνθρώ-

IY M 5 - H M /, b 5^

πὼν δόξης πολὺν ἐποιεῖτο λόγον, xat ταύτης μᾶλλον ἢ

τῆς κολάσεως (Πολλοὶ γὰρ, φησὶ, τῶν ἀρχόντων ἐπί-

στευον εἰς αὐτὸν, διὰ δὲ τοὺς ᾿Ιουδαίους οὐχ ὡμολό-
M “ἙΝ , , D / A J

γουν), καὶ ἀπὸ ταύτης αὐτοῦ χαθάπτεται, xol δεί-

b Savil, τὴν ὀρθὴν πίστιν ἐλθεῖν. [Νοχ iidem cum Codd.
DOslris πρότερον ὑπογράψας.

165 Suadente accessit :
A ipsum enim sic alloquitur : ;Zmodo videbitis Joan.1.51.

xxvHt. al. xxvit. 187
quique a majoribus piam accepere religionem
etsi saepe illi ex prava. vita a vera doctrina de-
cussi fuerint. Verum non de iis puto nunc sermo-
nem haberi, sed de iis gentilium. vel Judzeorum,
qui deberent ad rectam converti fidem. Osten-
dit enim neminem eorum qui in errore degunt,
velle ad fidem accedere, nisi prius rectz vite
normam sibi prescripserit; neminemque in in-
credulitate mansurum, nisi prius decreverit in
pravitate persistere. Ne mihi dixeris castum illum
esse, nec furari : non enim in his tantum consi-

Dp stit virtus. Quz enim utilitas, si hzec quidem ob-
servet, sed vanz gloriz sit cupidus, vel amicorum
gratia in errore maneat? Hoc enim non est recte
vivere. Nam glorie servus non minus peccat,
quam fornicator; imo longe plura οἱ graviora ad-
mitüt. Verum indica mihi quemdam apud genti-
les ab omnibus vitiis peccatisque liberum. Num-
quam possis. Nam qui maxime apud illos claruc-
runt, qui et pecunias et gule delicias contemse-
runt, ut aiunt, ii maxime omnium gloriz servierunt;
quod sane omnium est causa malorum. Sic et Ju-

E dei in nequitia perstiterunt. Quare illos arguens
dicebat : Quomodo potestis credere, qui glo-
riam ab hominibus accipitis? Et cur Natha-
naeli, cui. veritatem przdicabat, de his loquutus
non est, nec longiori est usus sermone? Quia is
non cum illo studio venerat. Hic. enim. istud. sibi
faciendum constituerat, et quod alii quieti, hic au-
diendz doctrine tempus adhibuit. Hle vero alio

nec tamen illum praeteriit;

celos apertos , et angelos Dei ascendentes et
descendentes. Huic autem nihil horum dixit ; sed
de incarnatione et de vita zeterna ipsum alloquitur,
diverso modo singulis pro affectu cujusque loquens.
Illi quidem, quia prophetas callebat, neque ita
segnis erat, hec andivisse satis erat: huic vero,
quia quadam adhuc formidine detinebatur, non
totum statim revelavit; sed mentem ejus excita-
vit, ut metu metum excluderet, cum dixit eum
qui non crederet, judicari, et non credere a prava
8 concupiscentia proficisci. Quia enim hominum
gloriam magni faciebat, et pluris quam suppli-

cium ( Multi enim, inquit, ex principibus credi- Joan.5.44.

derunt in eum, sed propler Judceos non
confitebantur), hinc illum. perstringit, ostendit-
que, non posse eum qui in se non crederet,
alia de causa non credere, quam quod vita

* Savil. in marg. οὕτω et mox ἐργάξεται ἐχείνου,
* Alii χαθὼς φής. [Supra χομπάξοντες Savil.]

Joan.5. ἡ

j.

Joan.8.12.

Vana elo-
ria virlulis
fructum
tollit.

198 $. JOANNIS CHRYSOST.

impurus esset. Et in sequentibus ait: Ego sum
lux; hic autem ait, enit lux in mundum. In
principio enim. obscurius, deinde clarius loque-
batur. Attamen homo ille multitudinis fama de-
tinebatur; quapropter non ea qua par erat uteba-
tur libertate. Fugiamus ergo inanem gloriam; hoc
enim vitiorum omnium vehementissimum est.
Hine avaritia et amor pecuniarum oriuntur, hinc
odia, bella, lites. Nam qui plura concupiscit,
nusquam consistere poterit. Nulla autem alia de
causa cetera amat, quam quod vanam gloriam
amet. Cur enim, quiso, eunuchorum agmen, gre-
gem servorum, cur tantum fastum multi exhibent?
Non alia causa, nisi ut multos habeant inoppor-
tunz magnificenti:e testes. Si hanc ergo rescin-
damus, cum capite etiam membra nequitize tolle-
mus, nihilque prohibebit, quominus terram quasi
celum incolamus. Neque enim ad nequitiam tan-
tum quos capit impellit, sed et. virtuti se subdole
admiscet; eL cum a virtute nos decutere non po-
test, in ipsa illa virtute magnum detrimentum
importat, dum labores tolerare cogit, et labo-
rum fructu privat. Nam qui ad. vanam gloriam
respicit, sive jejunium, sive orationem, sive elee-
mosynam exerceat, omnem amittit mercedem.
Quo damno quid miserabilius fuerit ? quando
nempe quis se frustra macerat, ridiculusque eva-
dit, et a superna gloria excidit. Neque enim po-
lest qui utramque desiderat, utramque consequi.
Possumus tamen utramque consequi, si non utram-
que gloriam concupiscamus, sed celestem tan-
tum; qui vero utramque armat, non utramque adi-
pisci potest. Quamobrem si velimus gloriam adi-
pisci, fugiamus humanam gloriam, et eam quz
a solo Deo est desideremus; et sic utraque potie-
mur. Utinam vero hac fruamur, gratia οἱ beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

C

xvuct OU ὧν λέγει, ὅτι οὖκ ἔνεστι τὸν ἐμοὶ μὴ πι-
AS ,

στεύοντα δι᾽ ἄλλο ct μὴ πιστεύειν, ἀλλ᾽ ἢ διὰ τὸ βίον
ἀκάθαρτον ἔχειν. Καὶ προϊὼν μέν φησιν" ᾿Εγώ εἰμι
τὸ φῶς ἐνταῦθα δὲ, Ἦλθε τὸ φῶς εἰς τὸν κόσμον.
Ἔν X / /, ἄλλ 2 θέ Es
γὰρ προοιμίοις συνεσχιασμένως μᾶλλον ἐφθέγ
γετο: προϊὼν δὲ, ᾿ σαφέστερον. ᾿Αλλ᾽ ὅμως ὑπὸ τῆς
δόξης ὃ ἄνθρωπος χατείχετο τὴς τῶν πολλῶν " διὸ χαὶ
οὐδὲ παῤῥησιάζεσθαι ἠνείχετο ὡς ἐχρῆν. Φεύγωμεν
τοίνυν τὴν χενὴν δόξαν: τοῦτο γάρ ἐστι πάντων τὸ
, / ^p Ὁ - V
πάθος τυραννικώτερον. ᾿᾿ντεῦθεν πλεονεξία καὶ χρη-
μάτων ἔρως, ἐντεῦθεν μῖσος καὶ πόλεμοι xo μάχαι.
€ 1 c , 5 ὦ 25^ b m ^ /
O γὰρ τοῦ πλείονος ἐρῶν, οὐδαυιοῦ στῆναι δυνήσεται,
"Eo& δὲ οὐδαμόθεν ἄλλοθεν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ δόξης ἐρᾶν
χενῆς. Τίνος γὰρ ἕνεχεν, εἶπέ μοι, πλῆθος εὐνούχων,
xo ἀνδραπόδων ἀγέλας, καὶ πολλὴν ol πολλοὶ περι-
δάλλονται φαντασίαν; Οὐ χρείας ἕνεκεν, ἀλλ᾽ ὑπὲρ
τοῦ μάρτυρας ἔχειν τὴς ἀκαίρου ταύτης φαντασίας
τοὺς ἀπαντῶντας. Ἂν τοίνυν ταύτην ἀποτέμωμεν,
μετὰ τῆς κεφαλῆς καὶ τὰ λοιπὰ τῆς καχίας P ἀνελοῦ--
μεν μέλη, xo οὐδὲν τὸ χκωλῦσον ἔσται τὴν γὴν ἡμᾶς
5 " € N E] , ΕΒ M N ͵7] /
οἰκεῖν ὡς τὸν οὐρανόν. Οὐδὲ γὰρ πρὸς καχίαν μόνον
50-7 N Nes. 54343 D "o - ,
ὠθεῖ τοὺς ἁλόντας, ἀλλὰ xat ταῖς ἀρεταῖς παρυφέ-
Nd C RS HELD Siu E] - ^ c
cvnxe* xoi ὅταν ἡμᾶς ἐχεῖθεν ἐχύαλεῖν μὴ δυνηθῇ,
5 $9 00 e 5 hU M / E] / N
£y αὐτὴ τὴ ἀρετὴ πολλὴν τὴν ζημίαν ἐργάζεται; τοὺς
μὲν πόνους ὑποστῆναι ἀναγχάζουσα, τῶν δὲ καρπῶν
ἀποστεροῦσα. Ὃ γὰρ πρὸς ταύτην βλέπων, χαὶ νη-
στεύων, καὶ εὐχόμενος, καὶ ἐλεῶν, ἀπέχει τὸν μισθὸν
9 bd J /, m , » 7 : / » 0
αὐτοῦ. Τί ταύτης τῆς ζημίας ἐλεεινότερον γένοιτ᾽ ἂν,
2 229 Ὁ H / ^. A , M
ἀλλ᾽ ἢ ὅταν συμόαίνῃ κόπτεσθαι εἰχὴ xot μάτην, xot
χαταγέλαστον γίνεσθαι, χαὶ τὴς ἄνωθεν ἐχπίπτειν
δόξης; Οὐ γὰρ ἔστιν ἀμφοτέρων ἐφιέμενον, ἀμφοτέ-
pov τυχεῖν. “'Γυχεῖν μὲν γὰρ ἔστιν ἀμφοτέρων, ὅταν
δὴ μὴ ἀμφοτέρων, ἀλλὰ τῆς μιᾶς ἐπιθυμῶμεν τῆς ἐχ
τῶν οὐρανῶν * ἀμφοτέρων δὲ ἐρῶντα ox ἔστιν ἀμφο--
V CS Δ / 5 λό 0 δόξ 5 , ,
τέρων τυχεῖν. Διόπερ εἰ βουλόμεθα δόξης ἐπιτυγχά-
νειν, φεύγωμεν τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν, καὶ τῆς παρὰ
D m / 5 Ὁ cr M /
coU Θεοῦ μόνης ἐπιθυμῶμεν. Οὕτω γὰρ καὶ ταύτης

cum quo Patri gloria unaque sancto Spiritui, in sz: 45, κἀκείνης ἐπιτευξόμεθα᾽ ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς

cula saeculorum. Amen.

a Morel. σαφέστερον. οὕτως ὑπό. [Mox Savil.et Codd.

nostri διόπερ οὐδὲ π.]

Α δ ἀπολαῦσαι, χάριτι xoi φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου

b Quidam ἀνείλομεν. [ Mox Savil. et Codd. cit. οὕτως

ἡμᾶς olxsiv. ]

ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ xo μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ
Ἂμ. , 1 ρι ἢ
δό er ea «Med ἢ, II , 5 M "ὦ e—
όξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι; εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.

e Haec, τυχεῖν μὲν γὰρ ἔστιν ἀμφοτέρων, desunt in qui-
busdam. [Mox Savil. ὅταν μή. Cod. 705 ὅταν δὲ ux]
^ Morel. ἀπολαῦσαι. Savil. ἐπιτυχεῖν.

IN JOANNEM HOMIL. XXIX. al. xxviitr.

OMIAIA x0.

5 eue -

Ἦλθε δὲ εἰς τὴν Ἰουδαίαν γὴν αὐτὸς καὶ οἱ μαθηταὶ
, Ὁ Ἂν 3 - 8 , 6G , $9 te x 2,
αὐτοῦ, xai ἐχεῖ διέτριόε μετ’ αὐτῶν, xxi ἐδα-
πτιζεν.

οὐ NN τω a PT fixe b 953 7 RN e
ὑδὲν τῆς ἀληθείας φανερώτερον, " οὐδὲ ἰσχυρότε-
, ^ er » D A
ρον γένοιτ᾽ àv, ὥσπερ τοὺ ψεύδους οὐδὲν ἀσθενέστε--

“ἡ , ^ ,
ρον, x&v μυρίοις παραπετάσμασι συσχιάζηται. Eógo-
/ N M -- n
ρατόν τε γὰρ xol οὕτω γίνεται, xot καταῤῥεῖ ῥαδίως.
Ἥ ^ 3o X 5 ES - »

ὃὲ ἀλήθεια γυμνὴ πρόχειται πᾶσι τοῖς βουλομέ-
] Ne A , E
γοις αὐτῆς τὴν ὥραν περισχοπεῖν " χαὶ οὔτε λανθάνειν
, E ^ 5
βούλεται, οὔτε χίνδυνον δέδοιχεν, oUx ἐπιθουλὰς

,

Ps 5» τ zl m Hi D - z)
τρέμει, οὐ δόξης ἐφίεται τῆς παρὰ τῶν πολλῶν, οὐχ
E A - /
ἄλλῳ τινὶ τῶν ἀνθρωπίνων ἐστὶν ὑπεύθυνος: ἀλλὰ
, , /, ^
πάντων ἕστηχεν ἀνωτέρω, δεχομένη μὲν μυρίας ἐπι-
1 ,
Ὀουλὰς, μένουσα δὲ ἀχαταγώνιστος, καὶ τοὺς πρὸς
3 NN , ci 3 , - ,
t*50- [3 [d id δὶ 7) -
αὐτὴν καταφεύγοντας. ὥσπερ, ἐν ἀσφαλεῖ τειχίῳ QU
hg bh , ^ /, m
λάττουσα, τὴ τῆς οἰχείας δυνάμεως Orso 6oMT, xol
' ' , E 3 / IA τς ^Y
τὰς μὲν λαθραίους ἐχτρεπομένη χαταδύσεις, πᾶσι δὲ
N , €- bd τὸ e
εἰς τὸ μέσον προτιθεῖσα τὰ παρ᾽ ἑαυτῆς. Τοῦτο γοῦν
Ne X c ,
χαὶ 6 Χριστὸς τῷ Πιλάτῳ διαλεγόμενος ἐδήλου λέγων:
3 N , , , νῶν Κὶ Y e ,
Ἐγὼ πάντοτε παῤῥησία ἐδίδαξα, xat ἐν χρυφῇ ἐλά-
)a 55 T Ὁ CLASS H * NU re ce z
ησα οὐδέν. Τοῦτο καὶ τότε εἰπε, xoi νὺν “ἔπραξεν.
* T “ἥν & Y c
Μετὰ ταῦτα 740v εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν γὴν αὐτὸς xo ot
M τ - κῃ
μαθηταὶ αὐτοῦ, xo ἐκεῖ διέτριδε, xa ἐδάπτιζεν. ᾿Εν
à ' T € -T 5 M , ΡΥ, er 2
μὲν γὰρ ταῖς ἑορταῖς εἰς τὴν πόλιν ἀνήει, ὥστε ἐν
/ ^, - , M i^
μέσοις αὐτοῖς προτιθέναι τὰ δόγματα, xol τὴν ἀπὸ
“ὡς , m
τῶν θαυμάτων ὠφέλειαν μετὰ δὲ τὸ λυθῆναι τὰς
e M ND ^ 3 "7 /
ἑορτὰς, ἐπὶ τὸν ᾿Ιορδάνην πολλάκις ἤρχετο, ἐπειδὴ
VS m Ni , M
xat ἐνταῦθα πολλοὶ συνέτρεχον. Τοὺς 9$ πολυοχλοῦν-
DEN ,
τας ἀεὶ χατελάμόανε τόπους, οὐχ ἐπιδεικνύμενος
5... ) , , M , * din" Dod
οὐδε φιλοτιμούμενος, ἀλλὰ πλείοσι τὴν παρ᾽ ἑαυτοῦ
/. , Ξ ΖΔ 4 /, - “
παρέχειν ὠφέλειαν σπουδάζων. 3 Καίτοι προϊών φησιν
E) e 5 €
ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι Ἰησοῦς οὐχ ἐδάπτιζεν, ἀλλ᾽ οἱ
ΠΝ ππὸ Scu m e buc T Ὁ
μαθηταὶ αὐτοῦ" ὅθεν δῆλον, ὅτι xai ἐνταῦθα τοῦτο
^1 E ed δ᾽ γεν ΠΣ , zs ΤΡ, "
ἔγει, ὅτι αὐτοὶ ἐθάπτιζον μόνοι. Καὶ τίνος ἔνεχεν,
᾿ ip *
φησὶν, οὐχ ἐδάπτιζεν ; Προλαῤὼν Ἰωάννης εἰπεν, ὅτι
Αὐ N ELA ρ , E] , (Odi M ,
ὑτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ , xat πυρί"
- A IS EX " 3
Πνεῦμα δὲ οὕπω ἦν δεδωχώς. Εἰχότως οὖν oux i6d-
[o2 LIS ᾿ M
πτιζεν - oi δὲ μαθηταὶ τοῦτο ἔπραττον, βουλόμενοι
M , c
πολλοὺς προσάγειν τῇ σωτηριώδει διδασχαλίᾳ. Καὶ τί

84 Dd (T Lud e 2 bh Y , 3
δήποτε, τῶν μαθητῶν τοῦ ᾿Ιησοῦ βαπτιζόντων, οὐχ

b Savil. ἢ ἰσχυρότερον, alius οὐδὲν ἰσχυρ.
c Savil. ἔπραξε. μετὰ γὰρ ταῦτα, φησὶν, ἐξῆλθεν. Morel.
ἔπραξε. καὶ ἄχουΞ πῶς" ἐπήγαγε yup μετά.
4 Savil. in hunc locum, χαίτο: προϊών φησιν, etc. heec
notat: Zn libello Questionum in Joannem ita legitur
TOM. VILI.

B

HOMILIA XXIX.

92. F'enit autem in Judceam terram ipse et
discipuli ejus , et illic demorabatur cum eis ,
et baptizabat.

1. Nihil veritate clarius, nihil fortius, ut men-
dacio nihil infirmius, etiamsi innumeris se tegat
operimentis. Nam facile deprehenditur, et facile
diffluit. Veritas contra nuda prostat hominibus,
qui volunt ejus pulchritudinem intueri; non vult
latere, non periculum timet, non insidias, non glo-
riam multitudinis ambit , nulli humanarum rerum
subjacet; sed omnibus superior, multas excipit insi-
dias, manet autem invicta, eosque qui ad se confu-
giunt , quasi tutissimo muro munitos servat , idque
ex potentize suze magnitudine; et occultos insultus
evertit, sua vero palam omnibus proponit : quod
et Christus Pilato his verbis significavit : Ego
palam loquutus sum mundo , et in occulto lo-
quutus sum nihil. Quod tunc dixit Jesus, hoc
nunc fecit. Post hec , inquit, venit in Judeam
terram ipse et discipuli ejus , et illic demora-
batur, et baptizabat. Yn solennitatibus in civita-
tem ascendebat, ut in medio doctrinam illis
proponeret, uique ex miraculis utilitatem. car-
perent. Peractis autem diebus festis, in Jor-
danem sepe veniebat, quia illo multi concurre-
bant. llla enim quz magis frequentabantur loca
semper petebat; non ostentationis causa vel am-
bitionis, sed ut pluribus prodesset. Atqui sub
hec dicit evangelista, non Jesum, sed disci-
pulos ejus baptizasse; unde palam est hoc etiam
in loco ita intelligi, ipsos nempe solos baptiza-
visse. Et cur, inquies, non baptizabat? Jam
prius dixerat Joannes : /pse vos baptizabit in
Spiritu sancto et igni. Spiritum. vero. nondum
dederat. Jure ergo non. baptizabat ; sed discipuli
tantum, quod vellent plurimos ad salutarem do-
ctrinam attrahere. Et quare, discipulis Jesu bapti-
zantibus , Joannes baptizare non destitit, donec
in carcerem traderetur ? Nam cum dicitur, Erat
Joannes baptizans in /Enon; adjciturque,

hic locus pluribus verbis :
ἐνταῦθα περὶ τοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἐδάπτιζεν, οὐχ ὡς αὐτοῦ βα-

εἰ QE xxl λέγει ὃ εὐχγγελιστὴς

φησιν, ἀλλὰ τὸ τῶν μαθητῶν ἔργον εἰς τὸν

διδάσχαλον ἀνήγαγε χαὶ γὰρ προϊών φησιν.

πτίξοντος τοῦτό

*-

Nihil ve-
rilate cla-
rius, nihil

mendacio
iufirinius.

Joan. 18.
20.

Cur Chri-
stus non ba-
plizavit,sed
discipuli.

Matth.3.5.

S. JOANNIS CHRYSOST.

100
24. Vondum missus fuerat in carcerem , si-
gnificat utique illum. non hactenus. destitisse. Et
cur ad illud. usque tempus baptizavit? nam di-
gniores Jesu discipulos declarasset, si illis incipien-

165

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

5 , 5 f^ m Ὁ ΕῚ 4 , LI
ἐπαύσατο ᾿Ιωάννης τοῦτο ποιῶν, ἀλλὰ μεμένηχε xot
ἡ -

αὐτὸς βαπτίζων, καὶ μέχρι τῆς εἷς τὸ δεσμωτήριον
9 P" E y N ' , M TS Y 1
εἰσαγωγῆς τοῦτο ἔπραττε ; Τὸ γὰρ εἰπεῖν, Ἢν δὲ xoi
5 »

[ωάννης βαπτίζων ἐν Αἰνών" xod ἐπαγαγεῖν, Οὔπω

tibus, ipse destitisset. Cur ergo baptizabat? Ne A γὰρ ἦν βεδλημένος εἰς τὴν φυλακὴν, δηλοῦντος ἦν, ὅτι

discipulos suos in. majorem invidiam οἱ conten-
üonem conjiceret. Nam si sepe clamando, pri-
masque Christo concedendo, seseque minorem
praedicando non persuasit illis ut ad eum accede-
rent : si hoc etiam adjecisset, longe contentiosiores
illos reddidisset. Ideo Christus tune maxime preedi-
care ccepit, cum de medio sublatus est Joannes. Pu-
to autem ideo citius Joannem morte sublatum fuis-
se, ut totius multitudinis animi ad Christum con-
verterentur , neque amplius circa ambos scinderen-
tur. Praeterea dum baptizabat Joannes, non finem
faciebat. monendi et magna de Jesu. praedicandi.
Daptizabat vero tantum in eum qui post se venturus
erat, ut in eum crederent. Qui igitur hoc przdica-
bat, quomodo discipulorum Christi prestantiam
demonstrasset , si a baptismate destitisset? Nam e
contrario visum fuisset, ipsum ex invidia vel ira
cessare : persistendo autem , hac firmiora declara-
bat. Non enim sibi gloriam comparabat, sed. au-
ditores ad Christum mittebat, nec minus quam
discipuli ad eam rem praestabat ; imo plus quam
illi. Nam quanto minus suspectum erat ejus testi-
monium, tanto majore quam ipsi fama valebat
apud omnes. Hoc evangelista subindicans dicebat :
Exibant et baptizabantur ab eo. omnis Judea
et regio circa Jordanem. Discipulis baptizanti-
bus, non cessabant multi ad Joannem accurrere.
Quod si quis percontetur, quid plus habuerit
discipulorum , quam Joannis baptisma? dicemus,
nihil. Nam utrumque baptisma Spiritus. gratia
vacuum erat, et una. utriusque. baptizandi causa
erat, ut baptizatos ad Christum pertraherent. Ne
enim circumcursantes colligerent eos. qui credi-
turi erant, ut Simonem frater, Nathanaelem Phi-
lippus adduxerunt, bapüzare constituerunt, ut
per baptismum omnes sine labore pertraherent, et
future fidei viam pararent. Quod autem hac
baptismata alterum altero mhil plus haberent,
sequentia indicant. Quaenam illa? 25. Facta est,
inquit, questio ex discipulis Joannis cum
Judceo de purificatione. Ynvidebant quippe sem-
per discipuli Joannis Christi discipulis, imo ipsi
Christo ; et cnm viderent illos baptizare, eos qui

^? Savil. τίνος οὖν ἕνεχεν. [Ita Codd. cit. Iidem omnes
paulo ante βαπτίζων pro τοῦτο ποιῶν.]

b Morel. τοῦτο, Savil. ταῦτα. [Supra idem hic cum

B

e , kJ , , e - a ,
ἕως τότε οὐχ ἐπαύσατο τοῦτο ποιῶν. ἅ Καὶ τίνος,
φησὶν, ἕνεχεν ἕως τότε ἐδάπτιζε ; χαίτοι γε σεμνοτέ-
ρους ἂν ἀπέφηνε τοὺς μαθητὰς τοῦ Ἰησοῦ, εἴ γε
E] H EJ j^ / S CN 5 » ,ὔ , cl.
ἐχείνων ἀρξαμένων αὐτὸς ἐπαύσατο. Τίνος οὐχ ἕνεχεν
26 , - σ M ^ € m— M , 7
ἐδαπτιζεν; Ἵνα μὴ τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς εἰς πλείονα
m 2 / D , E] / 3^
ζῆλον £6 , καὶ φιλονειχοτέρους ἐργάσηται. Ei γὰρ
μυριάχις βοῶν, xal τῶν πρωτείων ἀεὶ τῷ Χριστῷ
παραχωρῶν, καὶ τοσοῦτον ἑαυτὸν ἐλαττῶν, οὐχ ἔπε:-
σεν αὐτοὺς αὐτῷ προσδραμεῖν " εἰ xod τοῦτο προσέθηχε,
πολλῷ φιλονειχοτέρους ἂν ἐποίησε. Διὰ τοῦτο xal ὃ
Χριστὸς τότε μάλιστα ἤρξατο χηρύττειν, ὅτε ἐχποδὼν
ὃ ᾿Ιωάννης ἐγένετο. Οἶμαι δὲ καὶ διὰ τοῦτο συγχωρη-
θῆναι τὴν τελευτὴν Ἰωάννου χαὶ ταχίστην αὐτῷ γε-
νέσθαι, ὥστε πᾶσαν τοὺ πλήθους τὴν διάθεσιν ἐπὶ τὸν
Χριστὸν μετελθεῖν, καὶ μηχέτι ταῖς περὶ ἀμφοτέρων
ἑαυτοὺς σχίζεσθαι γνώμαις. Χωρὶς δὲ τούτων, xal ἐν
τῷ βαπτίζειν οὐχ ἐπαύσατο συνεχῶς παραινῶν, xal
μεγάλα καὶ σεμνὰ δεικνὺς τὰ τοῦ Ἰησοῦ. ᾿Πδάπτιζε
MN 5 δὲ e /, E] ^ c) / 5 5,
δι᾽ οὐδὲν ἕτερον, ἢ μόνον εἰς τὸν ἐρχόμενον μετ᾽ αὖ-
τὸν, ἵνα πιστεύσωσιν. Ὃ τοίνυν " τοῦτο χηρύττων, πῶς
ἂν σεμνοὺς ἀπέφηνε τοὺς μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ ;
Παυσάμενος γὰρ, τοὐναντίον ἂν ἔδοξε ζήλῳ ἢ ὀργὴ
τοῦτο ποιεῖν * * τῷ δὲ ἐπιμεῖναι κηρύττων, ἰσχυρότερα
τω 5 , τὸ h [4 m Y , 9 c
ταῦτα ooa Οὐ γὰρ uu τὴν δόξαν ἐχτᾶτο ,
- e τῷ / » 4
ἀλλὰ τῷ Χριστῷ παρέπεμπε τοὺς ἀχροωμένους, χαὶ
οὖχ ἧττον τῶν guru αὐτῷ ἀνθ ἀλλὰ χαὶ
πολλῷ μᾶλλον, 9 ὅσῳ χαὶ ἀνύποπτος αὐτοῦ ἣ μαρτυρία
ἦν, χαὶ πολλῷ μείζονα δόξαν παρὰ πᾶσιν εἶχεν ἐχείνων.
Ὅπερ οὖν χαὶ ὃ εὐαγγελιστὴς αἰνιττόμενος ἔλεγεν,
τ, σελ Y 26 / κι 2 * ἘΞ r
ὅτι "E5pyovco, καὶ ἐδαπτίζοντο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἣ
E / € , e 25 Ag A EAT m
Ιουδαία xoi f, περίχωρος τοῦ ᾿Ιορδάνου. Καὶ τῶν
μαθητῶν δὲ βαπτιζόντων, οὐ διέλιπον πολλοὶ πρὸς
αὐτὸν τρέχοντες. Ei δέ τις ἐξετάζοι. xol τί πλέον
“τὸ τῶν μαθητῶν ibus ; τοῦ Ἰωάννου;
ἑκάτερα. γὰρ δμοίως τῆς ἐχ τοῦ

εἰχε
b] Te cl Nf
ἐροῦμεν, ὅτι οὐδέν.
Πνεύματος χάριτος ἄμοιρα ἦν, χαὶ αἰτία μία Seid
τέροις ἦν τοῦ βαπτίζειν, τὸ τῷ Χριστῷ προσάγειν τοὺς
[.} V “αν , ei

βαπτιζομένους. Ἵνα γὰρ μὴ ἀεὶ περιτρέχοντες οὕτω
συνάγωσι τοὺς ὀφείλοντας πιστεύειν, ὅπερ ἐπὶ τοῦ
Σίμωνος ὃ ἀδελφὸς ἐποίησε, χαὶ ἐπὶ τοῦ Ναθαναὴλ ὃ

, ἈΝ , 5 ͵7 [74 "^ , Du
Φίλιππος, τὸ βαπτίσαι ἐνεστήσαντο, ὥστε OV αὐτοῦ
ἅπαντας ἐπάγεσθαι ἀπονητὶ, xat τῇ μελλούσῃ προοδο-
ποιεῖν πίστει. Ὅτι δὲ οὐδὲν πλέον εἶχεν ἀλλήλων τὰ

Codd. cit. ἐθάπτιξε γὰρ οὐδὲν ἕτερον λέγων ἣ εἰς τόν.]
* Unus τῷ δέ. Sic legendum putat Savilius, Editi τὸ δέ.
d Quidam τὸ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ βάπτισμα.

IN
- ^t -
Ποῖα δὴ ταῦτα;
᾿Εγένετο, φησὶ, ζήτησις ἐχ τῶν μαθητῶν ᾿Ιωάννου

Y ; Qnot, τῇ ΐ 7
m r ^ , '
Ἐμετὰ ᾿ἸΙουδαίου περὶ χαθαρισμοῦ. Ζηλοτύπως γὰρ

, D LMP: "NY x
βαπτίσματα, τὰ ἐχόμενα δηλοῖ.

b ^ - r m M *
ἔχοντες ἀεὶ πρὸς τοὺς τοῦ Χριστοῦ μαθητὰς οἱ μαθη-
3 , Mi ^ , a εἶ ^ y M ^, ^N
ὶ ᾿Ιωάννου, xat πρὸς αὐτὸν δὲ τὸν Χριστὸν, ἐπειδὴ

s 3 :
εἰδον αὐτοὺς βαπτίζοντας, ἤρξαντο διαλέγεσθαι πρὸς

3 e - ,
τοὺς βαπτιζομένους, ὡς τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς βαπτίσματος
/, τὋν D - c m y A
πλέον τι τοῦ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ ἔχοντος. Καὶ
h i o
, ei Ll , -Ὸρ
λαῤόντες ἕνα τῶν βαπτισθέντων, ἐπεχείρουν τοῦτον
, 4

πείθειν, ἀλλ᾽ οὐχ ἔπειθον. Ὅτι γὰρ αὐτοὶ ot ἐπιδρα-

, τ

ΕΞ 3971 2 5 32 Ξζ τ » E -
μόντες εἰσὶν, ἀλλ᾽ οὐχ ἐχεῖνος ἐζήτησεν, ἄκουσον πῶς

ps Jr Y S, c
τοῦτο ὃ εὐ ENS ἠνίξατο. Οὐ γὰρ does ὅτι
τι ζήτησις
ἐχ τῶν εξϑητῶν Ἰωάννου ἐγένετο sez Ἰουδαίου τινὸς

Ἰουδαῖός τις μετ᾽ αὐτῶν ἐδητηδεν; ἀλλ᾽

περὶ χαθαρισμοῦ.

«d

—J ^, M x v z 62 M , e) MT
Σχόπει δέ μοι καὶ τὸ ἀνεπαχθὲς τοῦ εὐαγγελιστοῦ.
- bed / ^ J ,
Οὐ γὰρ καταφοριχῶς ἐχρήσατο τῷ λόγῳ " ἀλλ᾽ ὅση δύ-
- , ,
ναμις, cues τὸ ἔγκλημα; eene pde
ἁπλῶς Hee ἐπεὶ ὅτι γε ἀπὸ cabo: τίας ἐλέγετο τὰ
λε ἐγόμενα, τὰ ἑξῆς δηλοῦ, ὁ ἃ χαὶ αὐτὰ προ τῷ τέ-
θειχεν. Ἦλθον γὰρ; φησὶ, mpàe τὸν Ἰωάννην, χαὶ εἰ-
mov αὐτῷ Ῥαδέόὶ, ὃς ἦν μετὰ σοῦ πέραν τοῦ τς
νου; ᾧ σὺ μεμαρτύρηχας, ἴδε οὗτος βαπτίζει, xol
πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτόν * τουτέστιν, ὃν ἐδάπτισας
ges c SN ἘΣ ὧν / τ s ἢ
σύ. Τοῦτο γὰρ αἰνίττονται λέγοντες, “2 σὺ μεμαρτύ-
LJ ^ ^ Y y." 7 1 A
ρηχας" οἷον, ὃν σὺ λαμπρὸν ἔδειξας, xat περίόλεπτον
ἐποίησας, τὰ αὐτά σοι τολμᾷ. ᾿Αλλ᾽ οὐχ εἶπον, ὃν σὺ
ἐδάπτισας" ἡ γὰρ ἂν ἠναγκάσθησαν xa τῆς φωνῆς
ἀναμνῆσαι τῆς ἄνωθεν χατενεχθείσης, χαὶ τῆς τοῦ
ANM L ^ Ἐπ c
Πνεύματος ἐπιφοιτήσεως * * ἀλλὰ τί; Ὃς ἦν μετὰ σοῦ
- - /,
πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας" τουτέστιν,
^ OU, 2 LETS ὃ "Am γᾷ D. τες ΕΝ
ὃς μαθητοῦ τάξιν ἐπεῖχεν, ὃς ἡμῶν πλέον εἰχεν οὐδὲν,
τ ς Y 2 / / E , TM /
οὗτος ἑαυτὸν ἀποσχίσας βαπτίζει. Οὐ τούτῳ δὲ μόνον
ᾧοντο παραχνίζειν αὐτὸν, ἀλλὰ καὶ τῷ τὰ αὐτῶν πα-
ρευδοκιμεῖσθαι λοιπόν * Πάντες γὰρ, φησὶν, ἔρχονται
πρὸς αὐτόν. Ὅθεν δῆλον, ὅτι οὔτε τοῦ Ἰουδαίου πε-
/ PU Σ Ξὶ , y ES NX
pteyévovco , μεθ᾽ οὗ τὴν ζήτησιν ἔσχον. Ταῦτα δὲ ἔλε-
γον, ἀτελέστερον ἔτι διαχείμενοι, xo οὐδέπω φιλοτι--
L » , ΣΥΝ ΟΝ / 2M PEN
μίας ὄντες καθαροί. Τί oov ὃ Ἰωάννης; Οὐδὲ αὐτὸς
αὐτοῖς σφοδρῶς ἐπιτιμᾷ, δεδοικὼς μὴ καὶ αὐτοῦ πά-
λιν ἀποσχισθέντες ἕτερόν τι χαχὸν b ἐργάσωνται - ἀλλὰ
’ 398^ b 5 , Ἂ & , 55
τί φησι; Οὐδεὶς δύναται ἀνθρώπων λαμόανειν οὐδὲν,
“.[᾿ X - 3 οὐ 7, 5 9 5 e » eS ) M
ἐὰν μὴ ἡ δεδομένον αὐτῷ ἐχ τοῦ οὐρανοῦ. Εἰ δὲ τα-
Τεἰγότερον gts ἐχύξται περὶ τοῦ Χριστοῦ, μὴ θαυμά-
σης᾽ οὗ γὰρ ἦν τοιούτῳ πάθει προχατειλημμέγους
ἀθρόον χαὶ ἐχ προοιμίων διδάξαι τὸ πᾶν ἀλλὰ θέλει
^ z. N we? M 67, 3 N x el
τέως αὐτοὺς χαταπλῆξαι xal φοδῆσαι, xal δεῖξαι ὅτι

- C 5 , Dod m τὶ m LEES ct
οὐχ ἑτέρῳ, ἀλλ᾽ ἢ τῷ Θεῷ πολεμοῦσιν, αὐτῷ πολε
* μετὰ Ἰουδαίου. Editi Biblici habent μετὰ Ἰουδαίων,

et Vulgata, cum Judaeis, Sed μετὰ Ἰουδαίου in aliis
quoque exemplaribus fertur.

JOANNEM HOMIL.

΄

xxix. al. ΧΧΥΠΙ. ior

bapuzabantur alloqui cceperunt, quasi baptisma
suum quid plus haberet , quam baptisma discipu- ς

E lorum Christi : atque ex baptizatis aliquem adorti , s disci -
t. bri invi.

id illi persuadere conati sunt, nec potuerun
Quod autem illi, non antem. Judzus ille, questio-
nem moverint , audi quomodo id evangelista sub-
indicet. Non enim dixit, Judzum aliquem ab
ilis quaesivisse, sed ex Joannis discipulis qua-

j;;gStionem motam fuisse cum Judzo quodam de

A purificatione.

2. Consideres autem. velim. evangeliste lenita-
tem. Non enim in adversum invehitur, sed. pro
facultate culpam minuit, quzstionemque fuisse
tantummodo dicit. Nam quod. ex invidia illi lo-
quuti sint, sequentia mdicant, quz etiam ille

p moderate narravit; nam ait: 26. Fenerunt ad
Joannem et dixerunt ei : Rabbi, qui erat tecum
trans Jordanem, cui tu testimonium perhibui-
sti , ecce hic baptizat, et omnes veniunt ad
eum; id est, Quem tu baptizasti ; nam illud , Cuz
tu testimonium perhibuisti, hoc indicat; ac si
dicerent, Quem clarum et conspicuum effecisti ,
hzc quiz tu facis audet aggredi. Non dixerunt,
Quem tu baptizasti : nam coacti. fuissent vocem
illam supernam commemorare, necnon Spiritus
sancti descensum : sed quid dicunt? Qui erat te-
cum trans Jordanem, cui tu testimonium per-

C hibuisti : id est, Qui in discipulorum ordine erat,
qui nihil plus habebat quam nos, 15 se abs te
segregans, baptizat. Non hoc autem solum modo
putabant se illum concitare posse, sed quod etiam
sua jam minus clara et conspicua forent : Omnes
enim veniunt ad eum, inquiunt. Unde palam est
eos nec Judazeum, quicum disputaverant, ad suam
sententiam adduxisse. Haec porro dicebant, quod
adhuc imperfectiores, nec prorsus ambitione vacni
essent. Quid ergo Joannes? Nec ipse illos vehe-
menter arguit, ne se relicto aliud quidpiam mali

D aggrederentur; sed quid dicit? 27. /Vemo potest
accipere quidquam, nisi fuerit ei datum de
celo. Quod si humilius loquatur de Christo, ne
mireris; non poterat tali affectu przoccupatos sta-
tim omnia docere. Sed vult interim 1llos terrere,

a Quidam ἀλλ᾽ ὅτι.
b Morel. ἐργάσονται ᾿ ὑφειμένως δέ πῶς, λέγει. [Supra
Savil. cum Codd, nostris ἐπετίμησεν pro ἐπιτιμᾷ.7
A
4.

Discipuli
Joannis

risto

debant.

et

AZact, ὃ

439:

102 S. JOANNIS CHRYSOST.

ipsisque ostendere, ipsos non alii quam Deo ipsi

adversari , dum illum impugnarent; quod ipsum

dicebat Gamaliel : /Von poteritis dissolvere il-

lud, nequando et Deo repugnare reperiamini.

Hoc et ipse subobscure adstruit. Cum enim dicit,

πιο potest accipere, nisi fuerit ei datum de E
ccelo; nihil aliud significat , quam ipsos impossi-

bilia aggredi, bineque Deo oss sarios deprehen-

di. "ES igitur ? "Theudas nonne a seipso accepe-

rat? Ces quidem E sed staum prostratus per-

Hi: res autem. Christi non sic. Hinc eos etiam

sensim consolatur, ostendens non hominem, sed

Deum esse qui ipsos gloria superaret. Quapropter 465;
si splendide res cjus essent, si omnes illum ad-
irent, non mirandum esse; hujusmodi enim sunt
res divine; οἱ Deum esse qui isizec appararet :
alias enim. non tantum invaluissent. Humana
quippe facile deprehenduntur, et fluxa sunt, cito
diffluunt et pereunt ; hec porro. non item ; neque
igitur. humana. sunt. Et animadverte quomodo
cum dicerent , Cui tu testimonium perhibuisti,
putarentque illud. ad. Christum dejiciendum con-
ducere, hoc ipsum in illos convertat. Nam prius
cum ostendisset, non ex testimonio suo Christum
clarum evasisse, hinc postea ipsos reprimit dicens : b
JYon potest homo a seipso accipere quidquam,
nisi ipsi datum fuerit de celo. Quid hoc est? Si
meum prorsus tesümonium accipitis, eL verum
putatis, vel ex eo discite, non me, sed illum po-
üorem habendum esse. Quid enim testificatus
sum? Vos evoco rei testes. Ideo addit : 28. /psi
vos mihi testimonium perhibetis,quod dixerim,
IVon sum. ego Christus, sed missus sum ante
illum. Si ergo meo horentes testimonio , hec mihi
objicitis dicentes, Cui testimonium perhibuisti :
non modo non ille imminutus fuit ex. testimonio
meo, sed ex illo plurimum augetur : alioquin
non meum, sed Dei erat testimonium.
Quamobrem si fide dignus vobis videar esse, hoc

autem

etiam inter alia multa dixi, me missum fuisse ante
illum. Viden' quomodo paulatim ostendat vocem
illam esse divinam? Hoc enim vult significare :
Minister sum , et ea loquor qui ad. mittentem me
spectant : non humanam aucupor gratiam, sed

« Morel. εὑρεθῶμεν,
4 [οὐρανοῦ ἄνωθεν, οὐδέν... Savil.
ἄνωθεν, οὐδὲν ἄλλο. Cod. 705.)

a [Savil. οὐ γὰρ ἄνθρωπος ἴσχυσξ τοιαῦτά ποτε. Codd.
nostri οὐ γὰρ ἄνθρωπος τοσαῦτα f. m. Mox iidem et] Sa-

et Cod. 706, αὐτῷ

vil. τὰ γὰρ ἀνθρώπινα πάντα. Morel. rz μὲν οὖν ἀνθ.

b Savil. οὐρανοῦ. εἰ γὰρ ὅλως ἔχεσθε.

ARCHIEP.

CONSTANTINGP.

μοῦντες. Ὅπερ οὖν καὶ ὃ Γαμαλιὴλ ἔλεγεν " Οὐ δύνα-
σθε χαταλῦσαι αὐτὸ, μήποτε xo θεομάχοι ^ εὑρεθῆτε "
τοῦτο χαὶ αὐτὸς λανθανόντως ἐνταῦθα χατασχευάζει.
Τὸ γὰρ εἰπεῖν, Οὐδεὶς δύναται λαμόάνειν, ἐὰν μὴ ἢ
δεδομένον αὐτῷ Ex τοῦ * οὐρανοῦ, ἐντεῦθεν οὐδὲν ἄλλο
δηλοῦντος ἐστιν, ἢ ὅτι καὶ ἀδυνάτοις ἐπιχειροῦσι, χαὶ
ὅτι ϑεομάχοι ἐντεῦθεν πάλιν "onis Τί οὖν; οἵ
περὶ Θευδᾶν οὐχ ἔλαδον ἀφ᾽ ἑαυτῶν; "EAa6ov, ἀλλ᾽
εὐθέως διελύθησαν xoi ἀπώλοντο: τὰ δὲ τοῦ Χριστοῦ
οὗ τοιαῦτα. Ἐντεῦθεν αὐτοὺς xol παραμυθεῖται ἦρέ-
μα, δεικνὺς ὅτι οὐκ ἄνθρωπος, ἀλλὰ Θεός ἐστιν ὃ πα-
ρευδοκιμῶν αὐτούς. Ὅθεν εἰ καὶ λαμπρὰ τὰ ἐχείνου,
χαὶ πάντες πρὸς αὐτὸν ἔρχονται, θαυμάζειν οὐ χρή"

Ἂν 1 Y ct cx
A τοιαῦτα γὰρ τὰ θεῖα, xol Θεός ἐστιν ὃ ταῦτα χατα-

σχευάζων" * οὐδὲ γὰρ τοσαῦτα ἴσχυσέ ποτε. à μὲν οὖν
ἀνθρώπινα ἅπαντα, εὐφώρατα xo σαθρὰ, xal χαταῤ-
δεῖ ταχέως καὶ ἀπόλλυται: ταῦτα δὲ οὐ τοιαῦτα" οὐχ
ἄρα ἀνθρώπινα. Καὶ ὅρα Ὡς ὅτε εἰπον, b: σὺ μεμαρ-
τύρηχας, τότε χαὶ τοῦτο ὃ ῴοντο προδαλέσθαι εἰς τὴν
τοῦ Χριστοῦ χαθαίρεσιν, εἰς αὐτοὺς αὐτὸ περιέτρεψεν.
Καὶ γὰρ πρότερον δείξας ὅτι οὐ παρὰ τῆς αὐτοῦ μαρτυ-
ρίας τὸ λάμψαι αὐτῷ γέγονε, μετὰ ταῦτα ἐντεῦθεν αὐ--
τοὺς ἐπιστομίζει, Οὐ δύναται, λέγων, ἄνθρωπος ἀφ᾽
ἑαυτοῦ λαμδάνειν οὐδὲ ἕν, ἐὰν μὴ ἡ δεδομένον αὐτῷ ἐκ
τοὺ" οὐρανοῦ, Τί ἐστι τοῦτο; Ei ὅλως ἔχεσθε τῆς ἐμῆς
μαρτυρίας, φησὶ, καὶ ἀληθῆ ταύτην ἡγεῖσθε, μάθετε
ὅτι διὰ ταύτην μάλιστα οὖκ ἐμὲ ἐχείνου, ἀλλ᾽ ἐχεῖνον
ἐμοῦ προτιμᾶν Ὁ ἐχρῆν. Τί γὰρ ἐμαρτύρησα; Ὑμᾶς
χαλῷ τούτου μαρτύρας. Διὸ χαὶ ἐπάγει" Αὐτοὶ ὑμεῖς
μοι μαρτυρεῖτε, ὅτι εἶπον, à ὅτι οὐκ due ἐγὼ Χριστὸς,
ἀλλ᾽ ἀπεσταλμένος εἰμὶ ἔμπροσθεν ἐκείνου. Ei τοίνυν
4 ἐχόμενοι τῆς ἐμῆς μαρτυρίας ταῦτα προτείνεσθέ μοι

ἔγοντες, EU σὺ μεμαρτύρηχας, οὐ μόνον οὐδὲν ἠλάτ-
τωται ἐχ τοῦ τὴν ἐμὴν δέξασθαι μαρτυρίαν, ἀλλὰ πλεο-
νεχτεῖ μάλιστα ἐχ τούτου * ἄλλως τε οὐδὲ ἐμὴ ἣ i
τυρία, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ ἦν. Ὥστε εἰ ἀξιόπιστος ὑμῖν
εἶναι δοχῶ, μετὰ τῶν ἄλλων χαὶ τοῦτο εἶπον, ὅτι
᾿ἈἈπεσταλμένος εἰμὶ ἔμπροσθεν ἐχείνου. Ορᾷς πῶς δεί-

ἔχνυσι χατὰ μικρὸν θείαν τὴν φωνὴν οὖσαν ; Ὃ γὰρ

/ c 5 Reg. / E] N M c /
λέγει, τοιοῦτον ἐστι διαχονὸς εἰμι, καὶ τὰ τοῦ πέμ-
, 5 2 , / , E)
ψαντος λέγω, οὐχ ἀνθρωπίνῃ χάριτι χολαχεύων αὖ-
D —- ET c ,
τὸν, ἀλλὰ τῷ Πατρὶ αὐτοῦ τῷ πέμψαντί με διαχο-
y , » 5 , M / E] ?
νούμενος. Οὐχ dpx ἐχαρισάμην τὴν μαρτυρίαν, ἀλλ
1 / - 3 Ὁ
ὅπερ ἀπεστάλην εἰπεῖν, εἶπον. Μὴ τοίνυν διὰ τοῦτο
c Savil. ἐχρῆν...,) μάρτυρας. αὐτοὶ γὰρ ὑμεῖς μοι. Morel.
totum locum sic habet, ἐχρῆν. ὅτι δὲ οὐ νῦν ταῦτα λέγω,
ὑμᾶς ἔχω τούτου μάρτυρας, διὸ xol ἐπάγει ᾿ αὐτοὶ ὑμεῖς μοι
μαρτυρεῖτε.
d Savil. ἔχεσθε,.. ταύτην γὰρ προθάλλεσθε νῦν, λέγοντες.
[Mox idem οὐχ ἠλάττωται.]

IN JOANNEM HOMIL.
᾽ , 3 ) ^ rne n B d ,
νὸμίσητε μέγαν εἰναι ἐμέ. Τοῦτο γὰρ ἐκεῖνον δείκνυσι
μέγαν. Ὃ γὰρ Κύριος τῶν πραγμάτων ἐχεῖνός ἐστιν
μέγαν. γὰρ Κύριος τῶν πραγμάτων ἐχεῖνός à
Ὃ xal δηλῶν πάλιν ἐπάγει χαὶ λέγει: IO ἔχων τὴν

xxix. al. xxvi. 1095

Patris ejus qui me misit ministerium exhibeo. Non
ergo ad gratiam testificatus sum, sed id dixi, quod
utdicerem missus sum. Ne itaque me ea de causa

νύμφην, νυμφίος ἐστίν" ὃ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου ὃ ἕστη- Ὁ magnum esse putetis : hoc enim illius ostendit ma-
χὼς χαὶ ἀχούων αὐτοῦ, χαρᾷ χαίρει διὰ τὴν φωνὴν — gnitudinem. llle namque rerum Dominus est;
τοῦ νυμφίου. Καὶ πῶς ὃ εἰπὼν, Οὐχ εἰμὶ ἄξιος λῦσαι 1d quod rursum significat his additis verbis :
αὐτοῦ τὸν ἱμάντα τοῦ ὑποδήματος, φίλον αὐτοῦ νῦν 99. Qui habet sponsam, sponsus est : amicus
φησιν ἑαυτὸν εἶναι; Οὐχ ἐπαίρων τὸ xa0' ἑαυτὸν, οὐδὲ — «utem. sponsi, qui stat et audit eum, gaudio
χομπάζων ταῦτα λέγει, ἀλλὰ δεῖξαι βουλόμενος, ὅτι — gaudet propter vocem sponsi. Quare qui ait,
χαὶ αὐτὸς τοῦτο μάλιστα σπεύδει, xul οὔτε ἄκοντος JVon sum dignus, ut solvam ejus corrigiam
αὐτοῦ οὐδὲ λυπουμένου ταῦτα γίνεται, ἀλλ᾽ ἐπιθυμοῦν- — calceamenti, se amicum ejus nunc dicit? Non ut
τος xul σπουδάζοντος, καὶ ὅτι ταῦτά ἐστιν ὑπὲρὧν — extollat et laudet se, hzc dicit; sed ut ostendat
μάλιστα πάντα “ἔπραττεν ἃ χαὶ σφόδρα συνετῶς διὰ — 1d se maxime curare, neque se invito vel nolente
τῆς τοῦ φίλου προσηγορίας ἐδήλωσεν. Οὐ γὰρ οὕτως [τῶ fieri, sed admodum cupiente et promovente,
οἵ διάχονοι τοῦ νυμφίου, ὡς οἱ φίλοι χαίρουσι καὶ εὖ- — et hac de causa se omnia fecisse; quod admodum
φραίνονται ἐν τοῖς τοιούτοις. Οὐ τοίνυν τὸ ὁμότιμον " E. prudenter amici nomine significavit. Non enim ita

ἄπαγε" ἀλλὰ τὸ πολὺ τῆς ἡδονῆς παραστῆσαι βουλό-
μενος, ἅμα δὲ καὶ συγκαταδαίνων αὐτῶν τῇ ἀσθενεία,
φίλον ἑαυτὸν λέγει εἶναι. ᾿Επεὶ xol τὴν “ διαχονίαν
ἠνίξατο τῷ εἰπεῖν, ὅτι ᾿Απεσταλμένος εἰμὶ ἔμπροσθεν
ἐχείνου. Διὰ δὴ ταῦτα xo τὸ νομίζειν αὐτοὺς ἅ δά-
χνεσθαι τοῖς γινομένοις, φίλον ἑαυτὸν ἐχάλεσε τοῦ
νυμφίου, δεικνὺς ὅτι οὗ μόνον οὐ δάχνεται, ἀλλὰ χαὶ
σφόδρα χαίρει. P^ ᾿Επεὶ τοίνυν τοῦτο παρεγενόμην ἀνύ-
σαι, τοσοῦτον ἀπέχω τοῦ ἀλγῆσαι τοῖς πραττομένοις,
ὅτι τότε μάλιστα ἂν ἤλγησα, εἰ μὴ τοῦτο ἐγένετο.
Εἰ μὴ γὰρ προσῆλθεν ἣ νύμφη τῷ νυμφίῳ, τότε ἂν
ἐδήχθην * ἀλλ᾽ οὐχὶ νῦν, φησὶν, ὅταν τὰ ἡμέτερα ἤνυ-
cto. Καὶ γὰρ τῶν ἐχείνου προκοπτόντων, ἡμεῖς ἐσμεν
oi εὐδοχιμοῦντες" ὃ γὰρ ἐδουλόμεθα, γέγονε, xal
aps

τυρεῖτε αὐτοὶ λέγοντες, ὅτι Πάντες ἔρχονται πρὸς

Ε , * /; c , 5 c T2 M
ἐπιγινώσχει τον νυμφιον ἢ vuU. Καὶ ὑμεις ΟΞ

"e , A ^N m
αὐτόν. 'l'oüro γὰρ xot ἐσπούδαζον, xot διὰ τοῦτο
m e ^
πάντα ἔπραττον. “Ὅθεν xoi τοῦτο νῦν ἐχῥεδηχὸς

δρῶν, χαίρω xot ἀγάλλομαι καὶ σχιρτῶ.

Lr]

& ἐστιν,

Y M
τὰ τὴ

Τί ὃ
3 ^

/ pt gst Ó

Ὃ ἑστηχὼς xai ἀχούων αὐτοῦ, γαρᾷ

v φωνὴν τοῦ νυμφίου; "Amo τὴς παραύο-

E , T M

Ns τὸν λόγον μετήγαγεν ἐπὶ τὸ προχείμενον. ᾿Επειδὴ

M , M , πὶ L4 , €

γὰρ νυμφίου xoi νύμφης ἐμνημόνευσε, δείκνυσιν, ἣ
Lud eo M ^

νυμφαγωγία πῶς γίνεται, ὅτι διὰ φωνῆς xal διδασχα-

Mac. Οὕτω γὰρ χαὶ 4 ᾿Εχχλησία ἁρμόζεται τῷ Θεῷ.

p € l4 tx m ΝΑ A

Διὸ xoi Παῦλος ἔλεγεν - Ἢ πίστις ἐξ ἀχοῆς, ἣ δὲ ἀχοὴ

ΜΗ E Y ἢ ᾿

διὰ ῥήματος Θεοῦ. Διὰ ταύτην οὐκοῦν ἐγὼ χαίρω τὴν
c Li

φωνήν. Καὶ τὸ Ὃ ἑστηχὼς δὲ, οὖχ ἁπλῶς τέθειχεν,

ἀλλὰ δηλῶν ὅτι τὰ αὐτοῦ πέπαυται, χαὶ ὅτι αὐτὸν

NJ
λοιπὸν ἑστάναι χρὴ xoi ἀχούειν, ἐχείνῳ παραδόντα

* Alii ἔπραττεν. χαὶ ταῦτα πάντα διὰ τῆς τοῦ φίλου.
f Savil. διαχονίαν ἐδήλωσεν εἰπὼν, ὅτι.
Savil. et Boisius legendum putant δάκνεσθαι αὐτὸν

servi sponsi, ut amici gaudent, atque his in rebus
laetantur. Non ergo se honore zqualem dicit, ab-
sit ; sed ut gaudii sui magnitudinem declaret, at-

165 Que ut se eorum infirmitati attemperet, amicum se

A dicit. Ministerium quippe subindicavit, cum di-
xit, se missum fuisse ante illum. Idcirco quod pu-
taret illos hzec 2egre ferre, se amicum sponsi dicit
esse, ostendens se non modo non :gre ferre, sed
admodum gaudere. Quia igitur hoc perfecturus
adveni, tantum abest ut de gestis doleam, ut

maximo moerore afficerer, si non fierent. Si

sponsa ad sponsum non accederet, tunc dolerem ;
non vero nunc, cum nostra completa sunt,

Nam cum res ejus recte procedunt , tunc nos pro-

spere agnus; quia quod volebamus evenit, et

sponsa sponsum agnoscit. Et vos ipsi hoc testifi-
camini cum dicitis, Omnes veniunt ad eum.

Hoc enim curabam, et ea de causa omnia feci.

Quare cum illud jam evenisse videam, gaudeo et

exsulto.

9. Quid vero significat illud, Qui stat et. au-
dit eum, gaudio gaudet propter vocem. sponsi ?
Ex parabola ad rem propositam sermonem trans-
tulit. Quia enim sponsum et sponsam memoravit,
ostendit quomodo sponsalia fiant : per vocem
nempe atque doctrinam : ita enim. Ecclesia de-
spondetur Deo. Idcirco Paulus dicebat : Fides ex
auditi, auditus autem per verbum Dei. Hac ego
voce gaudeo. Illud vero, Qui stat, non sine causa
posuit, sed ut ostenderet, res suas cessavisse , et
sibi jam. standum et audiendum esse, ac sponso

b Morel. ἐπεὶ τοίνυν τοῦτο παρΞγενόμην ἀνύφαι, χαὶ τοτοῦ-
τον. Savil. [ cum Codd. 705,706] τοῦτο γὰρ ἦλθον ἀνύσαι,
φησὶ, xai τοσοῦτον ἀπ. Morelli series clarior esse videtur ;
idemque est utrobique sepsus.

Ecclesia
quomodo
Sponsa
Christi fat.

Bom. 10.
17.

glorie
mna.

V ana
da-

104
tradendam esse sponsam : seque ministrum et €
servum esse, bonam spem suam atque letitiam in
opus jam exiisse. Ideo sic pergit : Z/oc ergo gau-
dium meum impletum est; id est, Perfectum est
opus meum , nihil ultra quod faciamus habemus.
Deinde non przsens modo, sed etiam futurum
doloris augmentum cohibens , de futuris pronun-
liat ea quz et ex dictis et ex factis confirmat his
verbis : 50. Illum oportet crescere, me autem
minui : hoc est, Nostra cessaverunt: qua vero
illius sunt augentur. Hoc itaque quod timetis, non
modo nunc aderit, sed majus etiam in dies fiet.
Illud enim maxime est quod. res nostras splendi-
diores ostendit. Ideo veni, et gaudeo de tanto
rerum ad Christum pertinentium incremento, et
quod. ea evenerint, quorum gralia nostra przces-
serunt. Viden' quam placide, quam sapienter
ilorum ulens emollherit, livorem.| exstinxerit,
ipsosque impossibilia aggredi demonstraverit? qua
re maxime solet nequitia sedari. Ideoque provi-
sum est, ut illo adhuc vivente et baptizante hzc
fierent, ut illum tante magnitudinis testem ha-
berent, et nullam excusationem , si non obtempe-
rarent. Neque enim a seipso ad id dicendum im-
pulsus est, non aliis sciscitantibus (ipsi enim audi-
tores eum interrogabant) : neque ex se loquenti ita
credidissent, ut ipsis percontantibus se confutan-
tem respondentis sententiam exceperunt; quemad- E
modum et Judzi, maxime ob id, quod ad illum 4
miserunt, talibusque audits non crediderunt,

omnem sibi veniam przciderunt. Quid igitur

hinc docemur? Omnium malorum causam esse

vanam gloriam. Illa enim ipsos in livorem conje-

cit : hzec illos concitavit, ut Jesum adirent ac di-

S. JOANNIS CHRYSOST.

D

E

Matth. 9. cerent : Quare. discipuli tui non jejunant? Hoc
Λ

14.

ergo vitium , dilecti, fugiamus. Si hoc fugiamus,
a gehenna liberabimur. Hoc enim eis maxime
ignem incendit : hoc. ubique dominatum exercet
suum, atque ztatem et dignitatem omnem tyran-
nice occupat : hoc Ecclesias subvertit, res civiles
labefactat , domos evertit, civitates, populos , gen-
tes. Ecquid miraris, quando in desertum venit,
magnamque ibi potestatem. suam exhibuit? Nam
qui divitiis vale dixerant, mundi fastum omnem
abjecerant, et humanam consuetudinem , qui vio-

« Hic longe variant Editi. Morel. εἴτα οὐχ ἀφ᾽ ὧν εἶπε
τὴν παροῦσαν τοῦ πάθους αὔξησιν χαθαιρῶν, ἀλλὰ xc τὴν
μέλλουσαν γίνεσθαι φθάνω", OU ὧν ὠδίνει εἰπεῖν, ἄρχεται
περὶ τῶν μελλόντων, χαὶ ἀποραίνεται, ἀπὸ τῶν εἰρημένων τε
χαὶ γεγενημένων ἠδν καὶ ταῦτα πιστούμενος, οὕτως ἐπάγων,
«αὶ λέγων, 8801}. et Mss, brevius et clarius ut supra,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τὴν νύμφην: καὶ ὅτι λειτουργός ἐστι καὶ διάχονος, καὶ
A m D ᾿ Ὁ —
τὰ τῆς χρηστῆς ἐλπίδος αὐτῷ xal τὴς εὐφροσύνης
2v ΕῚ » N 3. 4 b ,
ἐξῆλθεν εἰς ἔργον. Διὸ xol ἐπάγει τοῦτο δειχνύς "
AA
Αὕτη οὖν ἣ ἐμὴ χαρὰ πεπλήρωται τουτέστιν, ἤνυ-
3.) 3 ma I ον ^ Δ EÁN] M ,
σται παρ᾽ ἐμοῦ τὸ ἔργον, ὃ γενέσθαι ἔδει, καὶ πλέον
οὐδὲν δυνάμεθα ἐργάσασθαι λοιπόν. “ Εἶτα οὐχὶ τὴν
mo. , 5 b N j , b ,
παροῦσαν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν μέλλουσαν τοῦ πάθους
yv , / NN M - ,
αὔξησιν γίνεσθαι χωλύων, x«l περὶ τῶν μελλόντων
ἀποφαίνεται λέγων, ἀπὸ τῶν εἰρημένων τε καὶ γεγε-
γημένων ἤδη καὶ ταῦτα πιστούμενος" διὸ ἐπάγει λέ--
ἐλαττοῦσθαι" του-
5 , Ν᾽
ἐπαύσατο λοιπὸν,

γων, ᾿Εχεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ
/ N
τέατι, τὰ μὲν ἡμέτερα ἔστη, xol
r4 c 35
αὐξάνει δὲ τὰ ἐχείνου. Τοῦτο οὖν ὃ δεδοίκατε, οὐχὶ
e y Ὁ οο "
νῦν ἔσται μόνον, ἀλλὰ xol πολλῷ μᾶλλον προϊόν.
Τοῦτο γάρ ἐστιν ὃ μάλιστα λαμπρὰ δείχνυσι τὰ ἣμέ-
A] DJ 3 e
cepa. Διὰ τοῦτο δὴ xaX ἦλθον, xal χαίρω ὅτι τὰ αὐτοῦ
M » co
πολλὴν ἔλαδε τὴν ἐπίδοσιν, xoà γέγονε ταῦτα OV ἅπερ
/ δ 3 Ἐν 3 τ ΡΥ LP *
πάντα τὰ παρ᾽ ἡμῶν ἐγένετο. Εἶδες πῶς ἠρέμα xo
^0 c /, n
μετὰ πολλῆς τῆς σοφίας τό τε πάθος αὐτῶν χκατεπρά-
üve , καὶ τὴν βασχανίαν ἔσδεσε, καὶ ἀδυνάτοις ἐπιχει-
ροὗντας ἔδειξεν, ᾧ μάλιστα παύεται κακία; Διὰ τοῦτο
γὰρ καὶ ῳχονομήθη, ἔτι ζῶντος αὐτοῦ χαὶ βαπτίζον-
τος; ταῦτα γενέσθαι, ἵνα αὐτὸν μάρτυρα τῆς ὑπεροχῆς
ἔχωσι, καὶ μηδεμίαν, εἰ: μὴ πείθοιντο, ἀπολογίαν
». PES M 3»-3 € a ue LAT UN c DM RAD.
ἔχειν. Οὐδὲ γὰρ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐπὶ τὸ ταῦτα εἰπεῖν ἠλ-
θεν, οὔτε ἑτέρων ἐρωτησάντων αὐτοὶ γὰρ. ἦσαν xal
ed , M Ὑ TS ᾿ [i
οἵ “πυθόμενοι, καὶ oi ἀχούσαντες. Οὐδὲ γὰρ οὕτως
ἀφ᾽ ἑαυτοῦ λέγοντι ἐπείθοντο, ὡς αὐτοχατάχριτον τὴν
ψῆφον εἶχον, μετὰ τὴν ἐρώτησιν ἀχούοντες ἀποχρινο-
/ « v. 5 Y. 5 - M 8 ' ^ CONSE
μένου" ὥσπερ οὖν xol Ιουδαῖοι xal διὰ τοῦτο ἅ μά-
λιστα δὴ, τὸ οἴκοθεν ἀποστεῖλαι πρὸς αὐτὸν, καὶ ἀχοῦ-
4 c '
σαι ἅπερ ἤκουσαν, καὶ μὴ πεισθῆναι, πάσης ἑαυτοὺς
ἀπολογίας ἐξέδαλον. 'T( τοίνυν ἐντεῦθεν παιδευόμεθα

3
, c e -; c
Ὅτι πάντων αἴτιον τῶν χακῶν P ἣ χενοδοξία. Τοῦτο

M ^, M 9-N M /, y e ,
γὰρ αὐτοὺς ἐπὶ τὴν ζηλοτυπίαν ἤγαγε" τοῦτο πάλιν
αὐτοὺς μικρὸν λωφήσαντας διήγειρεν" διὸ καὶ προσελ-
θόντες τῷ ᾿[ησοὺ λέγουσι" Διατί οἵ μαθηταί σου 00 νη-

p m 1
d A o , / ^ M N 40 ^A
στεύουσι; Φϑύγωμεν τοίνυν, ἀγαπητοὶ, τὸ πάθος. Ἂν
γὰρ τοῦτο φύγωμεν, τῆς γεέννης ἀπολλαγησόμεθα.
'"Γοῦτο γὰρ μάλιστα αὐτοῖς ἀνάπτει τὸ πῦρ * οὕτω παν--
γάρ!

D A 5 5m y. M € τ ὶ / e
vay oU τὴν ἀρχὴν ἐξέτεινε τὴν ἑαυτοῦ, xal ἡλικίαν πᾶ-
σαν καὶ ἀξίαν πᾶσαν κατέχει τυραννικῶς. Τοῦτο τὰς
᾿ἘἘχχλησίας ἄνω χαὶ κάτω πεποίηχε, τοῦτο χαὶ τοῖς
πολιτικοῖς λυμαίνεται πράγμασι, τοῦτο xat οἰκίας δλο-

͵7 " ^ M / ^ ^ SON /
χλήρους ἀνέτρεψε, xot πόλεις, καὶ δήμους καὶ ἔθνη.

4 [πυθόμενοι Savil. et Codd. nostri. Legebatur πειθού-
μένοι.

ἃ Savil. [et Codd, nostri] μάλιστα, διὰ τὸ οἴκοθεν.

» Morel. ἡ χενοδοξίοα. τοῦτο γάρ. Savil. ἡ δοξομανία.
τοῦτο γοῦν. ldipsum est: γοῦν οἱ γάρ apud Chrysosto-
inum indiscriminatim usurpantur pro enin.

IN JOANNEM HOMIL. XXIX. al. xxvii. 105

ON y Ἂν Sp » " ν τρήνε τος "€ ν . xut

Ka τί θαυμάζεις, ὅπου γε καὶ εἰς τὴν ἔρημον * ἐξὴλ- — lentas corporum cupiditates superaverant : hi saepe
θεν, xal πολλὴν αὐτοῦ κἀχεῖ τὴν δύναμιν ἐπεδείξατο; ἃ vana gloria capti omnia" perdiderunt. Hujus vitii
Οἱ γὰρ πολλὰ χρήμασι χαίρειν, εἰπόντες, καὶ τῇ τοῦ — causa, qui multum laboraverat, ab eo qui nihil

χόσμου φαντασία πάσῃ, χαὶ μιηδενὶ συγγινόμενοι, καὶ — laboris, sed multa peccata admiserat, Phariszeus

τῆς τυραννικωτέρας τῶν σωμάτων κρατοῦντες ἐπιθυ- — a publicano victus est. At hoc accusare vitium
μίας- οὗτοι πολλάκις, ἁλόντες ὑπὸ κενοδοξίας, πάντα — nullo labore possumus (omnes enim eumdem
ἀπώλεσαν. Διὰ τοῦτο τὸ πάθος ὃ πολλὰ χαμὼν τοῦ ipsum calculum ferunt); quod quaeritur autem Vana
μηδὲν χαμόντος, ἀλλὰ μυρία ἅἁμαρτῶντος, ὃ Sap est, quomodo ipsum superare possimus. Quomodo c T

σαῖος τοῦ τελώνου, διὰ τοῦτο τὸ νόσημα ] ἧττον ἔ τὸν C ergo profligabimus? Si gloriam gloric oppona- gaunds.
ἀπῆλθεν. ᾿Αλλὰ τὸ μὲν ἘΠΕ Θν τοῦ πάθους, οὐδὲν mus. Ut enim terrenas divitias contemnimus,
ἔργον ἐστὶ ( πάντες vip. τὰ αὐτὰ ψηφίζονται), ΄ τὸ δὲ — quando ad alias respicimus divitias , et hanc vi-
ζητούμενον, ὅπως αὐτοῦ mepvrevuetia Πῶς οὖν aà- — tam despicimus , cum cogitamus aliam hac longe
τοῦ * desee "Av ἀντιστήσωμεν δόξαν δόξῃ. meliorem ; sic et gloriam hujus mundi respuere
Move γὰρ τοῦ τῆς γῆς πλούτου 7 accu genes ὅταν — poterimus , cum aliam longe hac clariorem specta-
πρὸς ἕτερον ἴδωμεν πλοῦτον, καὶ τῆς ζοῆὴς ταύτης — bimus, queque vere gloria est. Nam hacc, de qua
ὑπερορῶμεν, ὅταν ἐννοήσωμεν τὴν πολλῷ ταύτης ἀμεί- — loquimur, vana inanisque est, nec nisi nomen re
νὼ" οὕτω xai δόξαν τὴν ἐνταῦθα διαπτύσαι δυνησόμε- — vacuum habet; illa autem czlestis vera est , quae
θα, ὅταν τὴν ταύτης ἐννοήσωμεν μαχρῷ σεμνοτέραν, — non homines, sed angelos, archangelos, et archan-
τὴν ὄντως δόξαν. Ἣ μὲν γὰρ χενή τίς ἐστι καὶ μα- — gelorum Dominum, imo etiam homines ipsos lau-
ταία, ὄνομα ἔχουσα πράγματος ἔρημον᾽ ἐχείνη δὲ — datores habet. Si ad illud. theatrum respexeris, si
ἀληθὴς, ἢ ἀπὸ τῶν οὐρανῶν, οὐκ ἀνθρώπους, ἀλλ᾽ ἀγ- D. coronas illas didiceris, si ad illos plausus te trans-
γέλους xa ἀρχαγγέλους, xa τὸν “ τῶν ἀρχαγγέλων — tuleris: terrena. numquam te detinebunt, non
Δεσπότην, μᾶλλον δὲ μετ᾽ αὐτοῦ xoi τοὺς ἀνθρώπους magna presentia reputabis, non absentia queres.
ἐπαινέτας ἔχουσα. Ἂν πρὸς ἐχεῖνο τὸ θέατρον ἴδῃς, ἂν [n hac quippe regia nemo satellitum. regiorum,
τοὺς ἐκεῖ μάθης στεφάνους, ἂν πρὸς τὸν ἐχεῖθεν χρό- ^ nom curans diadema gestantis et in solio sedentis
toy σεαυτὸν μεταθῆς, οὐδέποτέ σε δυνήσεται τὰ ἐν- gratiam, graculorum voces imitatur, muscarum
ταῦθα χατασχεῖν, οὐδὲ γινόμενα ἡγήσῃ μεγάλα, οὐδὲ οἱ culicum volantium stridorem : nihil enim me-
ἀπόντα ζητήσεις. Καὶ γὰρ ἐν τοῖς βασιλείοις τούτοις 110γος iis sunt hominum laudes. Cognita itaque
οὐδεὶς τῶν τῷ βασιλεῖ παρεστηκότων δορυφόρων, — humanarum rerum vilitate, omnia in tutissimos
ἀφεὶς ἀρέσαι τῷ τὸ διάδημα ἔχοντι χαὶ ἐπὶ τοῦ θρό- conferamus thesauros, et manentem perennemque
νου καθημένῳ; κολοιῶν REUS (ζεται φωνὰς, ἢ μυιῶν gloriam quzxramus : quam utinam nos omnes con-
χαὶ χωνῴπων περιιπταμιένων χαὶ βομιούντων θόρυ- sequamur gratia et benignitate Domini nostri
E. Jesu Christi, per quem et cum quo Patri gloria ,
unaque sancto Spiritui, nunc et semper et in sze-
cula s:eculorum. Amen.

ΕΣ A , E e e» » 0 K ,
Gov * οὐδὲν γὰρ τούτων ἄμεινον a τῶν ἀνθρώπων εὖ-
, N ἡ 2M , δι Ὁ E 0 /
φημίαι διάχεινται. Εϊδότες τοίνυν “τῶν ἀνθρωπίνων
M , /,
τὴν sicuri πάντα εἰς τοὺς ἀσύλους συναγάγωμεν
θησαυροὺς, xal τὴν μένουσαν χαὶ ἀκίνητον δόξαν ἐπι-
ζητῶμεν" ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι
χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
Ὁ “ P V NIIT "ἢ m δὲ ἐξῇ
δι’ ob xoi μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ
Πνεύματι, νῦν xol ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς ἀτελευτήτους
D M [4 5 ,
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ap.

* [ἐξελθόν Savil. et Cod, 705. Adjecimus e Cod. 706 — clusimus verba, absunt a Savil.]

quc desiderabatur post ἐξῆλθεν copula. Infra 4uzpcz- € [περιγενώμεθα Savil.et alter Cod. Alter vero περίεσ
σαντος Savil.; ἁμαρτῶντος Cod. 705 ex corr. pro ἅμαρ- μεθα. Alterutrum elige.]
τήσαντος, itemque Cod. 706 a pr, m. ἁμαρτῶντος, ab 4 Alii et Savil. τὸν τῶν ἀρχαγγέλων. Morel. ἀγγέλων.

allera ἁμαρτόντος, Sub initium litere C quz uncis in- * Morel. τῶν ἀνθρώπων.

Joan. 3.12.

Col. 5. 3,

196 8, JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.
HOMILIA XXX. ni OMIAIA λ΄.

51. Qui de sursum venit, super omnes est:
qui est de terra, de terra est, et de terra
loquitur.

1. Grave quiddam est glori: amor , grave. et
malis mulüs refertum : spina est qua difficile
avellitur, fera quz» mansuefieri nequit, multis ca-
pitibus instructa, in eos ipsos qui se nutriunt ar-
mata. Sicut enim. vermis ligna a quibus gignitur
corrodit, et rubigo ferrum ex quo nascitur con-
sumit, et lanam tinez : ita. inanis gloria altricem
suam animam perdit. Ideo multa nobis opus est
diligentia, ut vitium hoc tollamus. Vide ergo
quanta decantet Joannes discipulis suis hoc mor-
bo laborantibus , ac vix eos sedare potest. Nam
post priora illa his etiam illos demulcet sermoni-
bus: Qui de sursum venit, super omnes est :
qui est de terra, de terra est, et de terra lo-
quitur. Quia , inquit, testimonium meum. ubique
circumfertis, et me fide dignissimum przdicatis ;
illud sciatis oportet, non licere eum qui de calo
venit, fide dignum reddi ab eo qui in terra habi-
iat. Hlud autem, Supra omnes est, quid signifi-
cat? Eum nullo egere, sibi sufficere, et sine com-
paratione omnium maximum esse. Se vero de terra
esse et loqui dicit, non quod ex propria mente
loqueretur, sed ut. Christus ait: 5i terrena dixi
vobis, et non creditis. Baptisma sic appellat, non
quod terrenum esset, sed quia illud cum ineffabili
generatione sua comparabat; sic et hoc loco se
de terra loqui dixit Joannes, suam cum Christi
doctrina comparando. Nihil enim aliud significat
illud, De terra loquitur, quam quod sua exigua,
humilia et vilia sint, si cum Christi magnitudine
comparentur, ac terrenz natur quasi similia sint.
Apud illum enim Omnes thesauri sapientie re-
conduntur. Quod. autem de humanis ratiociniis
non loquatur, hinc palam est. Qui est ex terra,
ex terra. est. Atqui non erat totus de terra , sed
precipua czlestia erant ; animam quippe habebat,
et spiritus particeps erat, quie non sunt de terra.
Quomodo ergo se de terra esse dicit? Nihil aliud
his significatur quam, Parvus sum et nullius pre- E

Db

a Morel. δυσχπόστατος, Savil. δυσαπόσπαστος.

b χάτω στρέφετε Savil.

c Morel. πάντων ὅ τι ποτέ ἐστι, χαὶ τί. [Savil. πάντων,
τὶ ἐστι; καὶ τὶ βούλεται ἡ μι" ἐνδείξασθαι ἡ λέξις ; ὅτι οὐδενὸς

€ » ,
O ἄνωθεν ἐρχόμενος, ἐπάνω πάντων ἐστίν * ὃ ὧν Ex
ex d 2 m d 2 δι δ m Lad p
τῆς γῆς, ἐκ τῆς γῆς ἐστι, xal ex τῆς γῆς λαλεῖ.

M e -
Δεινὸν ὃ τῆς δόξης ἔρως, δεινὸν xo πολλῶν γέμον
χαχῶν * ἄχανθά τίς ἐστι * δυσαπόσπαστος, χαὶ θηρίον
/ e
ἀτίθασσον, καὶ πολυχέφαλον, κατὰ τῶν τρεφόντων αὐτὸ
; ἐπ
δπλιζόμενον. Καθάπερ γὰρ ὃ σκώληξ τὰ ξύλα ἀφ᾽ ὧν
, / X cw ον M IN ci IN
τίκτεται διατρώγει, xat ὃ ἰὸς τὸν σίδηρον ὅθεν πρόξισι
& c Ne xen M os cr Nc ΝΝ 44
σπανί, καὶ oi G7;ceg τὰ £otx* οὕτω καὶ ἣ χενοδοξία
V / D
τὴν τρέφουσαν αὐτὴν ἀπόλλυσι ψυχήν. Διὸ πολλῆς
Rer Nr T ^c cr 5» , E ^N , [74
ἡμῖν δεῖ τῆς σπουδῆς, ὥστε ἀφανίσαι τὸ πάθος. “Ὅρα
cC M es 5 - - e
γοῦν καὶ ἐνταῦθα ὅσα ἐπάδει τοῖς μαθηταῖς τοῦτο πά-
σχουσιν ὃ Ἰωάννης, καὶ μόλις αὐτοὺς καταπραΐνε!:.
i] c »
Μετὰ γὰρ τῶν ἔμπροσθεν εἰρημένων, καὶ ἑτέροις αὐὖ--
M -
τοὺς ἐπαντλεῖ λόγοις. Ποίοις δὴ τούτοις ; Ὃ ἄνωθεν
/ DJ ev
ἐρχόμενος, λέγων, ἐπάνω πάντων ἐστίν " 6 Ex τῆς γῆς
ὧν, ἐχ τῆς γῆς € ὶ Ex τῆς γῆς λαλεῖ. ᾿Ἐπειδ)
, ἐχ τῆς γῆς ἐστι, xal ἐχ τῆς γῆς λαλεῖ. "Exe,
M »
φησὶ, τὴν ἐμὴν ἄνω xal P χάτω περιστρέφετε μαρτυ-
ρίαν, xal ταύτῃ με ἀξιοπιστότερον εἰναί φατε, ἐχεῖνο
ὑμᾶς ἀναγχαῖον εἰδέναι, ὡς οὐχ ἔνι τὸν EX τῶν οὐρα-
νῶν ἐρχόμενον, ἀξιόπιστον ἀπὸ τοῦ τὴν γὴν οἰχοῦντος
͵ὕ rp NN 5 ἢ /, € , , 7 A ) ^ ,
γενέσθαι. "To δὲ, ᾿Ε πάνω * πάντων, τί ποτέ ἐστι, καὶ τί
͵ ^ e ry'*e 7 5 / N fNCX ,
βούλεται δηλοῦν ; "l'oUxo ἐστι. Δείχνυσι γὰρ διὰ τούτου
el - AU UN e 243? 5 LOW TL] τας ET. - 1
ὅτι οὐδενὸς δεῖται, ἀλλ᾽ ἀρχῶν ἐστιν αὐτὸς ἑαυτῷ, καὶ
e / [* ^ / ^W m τ δὲ ».
ὅτι πάντων μείζων ἀσυγχρίτως. "Ex τῆς γῆς δὲ ὄντα
M τ € οὐ / , ce 9. 2 / /
xo λαλοῦντα ἑαυτὸν λέγει, οὐχ ὅτι ἐξ οἰκείας διανοίας
ἐφθέγγετο, ἀλλ᾽ ὥσπερ ὃ Χριστὸς εἰπεν * Εἰ τὰ ἐπίγεια
εἶπον ὑμῖν, καὶ οὐ πιστεύετε vb βάπτισμα οὕτω χα-
λῶν, οὖκ ἐπειδὴ ἐπίγειον ἦν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πρὸς τὴν
ἀπόῤῥητον αὐτοῦ γέννησιν παρέθαλλε τὸ εἰρημένον *
ert 5 m 5 D Ὁ ) - H ^N 3 ,
οὕτω xol ἐνταῦθα ἐχ τῆς γῆς λαλεῖν ἑαυτὸν ὃ ᾿Ιωάννης
- ^ 3 e e 0 ,ὔ M € e
εἶπε, πρὸς τὴν τοῦ Χριστοῦ διδασχαλίαν τὰ αὑτοῦ
παραδάλλων. Οὐδὲν γὰρ ἄλλο δηλοῖ τὸ Ex τῆς γῆς λα-
λεῖν, ἢ ὅτι μικρὰ καὶ ταπεινὰ xol εὐτελῇ τοῖς ἐχεί-
vou παραδαλλόμενα τὰ ἐμὰ, καὶ τοιαῦτα, οἷα εἰκὸς
γηΐνην δέξασθαι φύσιν. Παρὰ γὰρ ἐχείνῳ Πάντες ot
0 ὶ τῆς σοφίας ἀπόκρυφοι. Ὅτι δὲ οὐ περὶ λο-
ησαυροὶ τῆς σοφίας ἀπόκρυφοι. Ὅτι δὲ οὗ περ
- 5 / / d 5 » € E] D
γισμῶν ἀνθρωπίνων λέγει, δῆλον ἐχεῖθεν. O ἐχ τῆς
lis ὧν, φησὶν, ἐκ τῆς γῆς ἐστι. Καίτοι γε οὐχ ἐκ τῆς
ἧς ἦν αὐτῷ τὸ πᾶν, ἀλλὰ τὰ χυριώτερα οὐράνια " χαὶ
κι , - E E] -
γὰρ ψυχὴν εἶχε , xai πνεύματος μετεῖχεν οὐχ Ex τῆς
-“ - 5 5 b 5» , ^
γῆς. Πῶς οὖν ἀπὸ τῆς ἃς αὐτὸς εἶναι λέγει; Οὐδὲν
δεῖται, οἱ ila. Codd. nostri, nisi quod ut Montf. τέ ποτέ
à
€

στι exhibent. ]
d Savil. γῆς εἶναί φησιν; ὁρᾷς ὅτι οὐδὲν ἄλλο φησὶν; 5 ὅτι.

IN JOANNEM HOMIL. XXX. al. xxix.

ἄλλο ἐντεῦθεν αἰνίτεδτᾶι, ^ ὅτι μικρὸς ἐγὼ καὶ οὐδε-
νὸς ἄξιος λόγους ἅτε χαμαὶ ἐρχόμενος xal ἐν τῇ γῇ
,

τεγύεις
ΝΕ - , *
τού τῶν πάντων c6écac τὸ πάθος πρῶτον, τοτε λοιπὸν

* 6 δὲ Χριστὸς ἄνωθεν ἡμῖν ἀφῖχται. Διὰ δὴ

μετὰ πλείονος τὴς παῤῥησίας φθέγγεται περὶ τοῦ Χρι-
τ 3T , 4L
στοῦ. Πρὸ μὲν γὰρ τούτου περιττὸν ἦν ῥήματα προΐ-
εσθαι, μηδέποτε χώραν ἐν τῇ διανοίᾳ τῶν ἀκροωμέ-
y ^ / M 3 M W ' 3227 ὦ σιν ἃ
νῶν iig δυνάμενα" ἐπειδὴ δὲ τὰς ἀχάνθας “ἄνεσπα-
σεν, ἄρχεται μετὰ ἀδείας λοιπὸν καταδάλλειν τὰ σπέρ-
parva, λέγων "8. Ὁ ἐχ τοῦ ese ἐρχόμενος, ἐπάνω
πάντων ἐστί : χαὶ ὃ ἑώραχε καὶ ἤχουσε, τοῦτο μαρ-
τυρεῖ, xal τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμανει.
Μέγα τι xo ψηλὸν εἰπὼν περὶ αὐτοῦ, πάλιν ἐπὶ τὸ
/ V , F4 rp M Δ y A
ταπεινότερον τὸν λόγον ἄγει. Τὸ γὰρ, ^O ἤχουσε xat
ἑώραχεν, ἀνθρωπινώτερον εἴρηται. Οὐ γὰρ ἀπὸ τοῦ
- FA 91.5 XN) m 5 b Y^ A YN ^,
παραλαδεῖν ὄψει, οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀχοῦσαι ἤδει ἃ ἤδει
ἀλλ᾽ ἐν τῇ φύσει τὸ πᾶν ebys , τέλειος ἐκ τῶν πατρι-
—- - ^ P M F 32. ψἢ D ^,
χῶν Merc χόλπων, xaX οὐ δεόμενος τοῦ διδάσχον-
ς- Καθὼς γὰρ; φησὶ; γινώσχει. με ὃ Πατὴρ , οὕτω
nm pe τὸν Πατέρα. Τί οὖν ἐστιν, Ὃ ἤχουσε,
λαλεῖ, καὶ ὃ ἑώραχε, μαρτυρεῖ ; ᾽᾿Ἐπειδὴ διὰ τῶν ai-
σθήσεων τούτων ἡμεῖς πάντα μανθάνομεν ἀχριδῶς,
EY ^ c: - ANNI COP IN UT A
xai ἀξιόπιστοι δοχοῦμεν εἶναι διδάσχαλοι, ὑπὲρ ὧν ἢ
ὄψει παραλάδωμεν, ἢ ἀκοὴ δεξώμεθα, ἅτε οὐ πλαττό-
μένοι, οὐδὲ Ψψευδὴ λέγοντες " τοῦτο χαὶ ἐνταῦθα χα-
/ / 5 / EJ SNC y
τασχευάσαι βουλόμενος ὃ ᾿Ιωάννης εἰπε τὸ, Ἃ ἤχουσε
xat ἑώραχε" P τουτέστιν, οὐδὲν τῶν παρ᾽ αὐτοῦ ψεῦδός
ἐστιν, ἀλλὰ πάντα ἀληθῆ. Οὕτω δήπου καὶ ἡμεῖς πε-
sua n πολλάχις 3s να * σὺ ἤχουσας;: σὺ
εἰδες; χἂν Os xi τοῦτο, ἀναμφίόολος ἣ μαρτυρία.
Καὶ αὐτὸς δὲ ὅταν λέγη, Καθὼς ἀχούω, κρίνω, xot, "A
ἤχουσα παρὰ τοῦ Πατρός μου, λαλῶ, καὶ Ὃ ἑωράχα-
μεν, λαλοῦμεν, xa ὅσα ἂν ἕτερα τοιαῦτα φθέγγηται,
τὶ e , “ ἊΝ / / ^ / b
οὐχ ἵνα μάθωμεν ὅτι διδασκόμενος λέγει ἃ λέγει (τοῦτο

γὰρ τῆς ἐσχάτης ἀνοίας ἐστὶ νομίζειν)" ἀλλ᾽ ἵνα μη- C

δὲν τῶν λεγομένων qt παρὰ τῶν ἀγαισχύν-
τῶν Ἰουδαίων. Ἐπειδὴ γὰρ οὐδέπω τὴν προσήχουσαν
περὶ αὐτοῦ δόξαν εἶχον, συνεχῶς. ἐπὶ τὸν Πατέρα χα-
ταφεύγει, ἐχεῖθεν ἀξιόπιστα ποιῶν τὰ λεγόμενα.
Y , / Dx 3.53 M , /,

Καὶ τί θαυμάζεις εἰ ἐπὶ τὸν Πατέρα xacageóvet,
ed οὖν , ἀν ὐ τῇ N , ἣ
ὅπου γε αὐτὸς πολλάχις xai ἐπὶ τοὺς προφήτας xol
e; M ^" M EÀ € d , 2 3 t , ,
ἐπὶ τὰς Γραφὰς ἔρχεται; ὡς ὅταν λέγη ' Exetvat εἰ-

ε c 9 3 m Y c

σιν αἵ μαρτυροῦσα: περὶ ἐμοῦ. 'Ap' οὖν xat τῶν προ-
φητῶν ἐλάττονα αὐτὸν εἰναι φήσομεν, ἐπειδὴ τὰς

- εἰ à » e
ἐχεῖθεν ἕλχει μαρτυρίας: Ἄπαγε. Διὰ γὰρ τὴν τῶν
- , 2-04 er ^, B , n
ἀχουόντων ἀσθένειαν οὕτω μεθοδεύει τὸν λόγον, xol

παρὰ τοῦ Πατρὸς ἀκηχοώς φησι λαλεῖν ἅπερ ἐλάλει,
οὐχ ὡς διδασχάλου δεόμενος, ἀλλ᾽ ἵνα ἐχεῖνοι πιστεύ-
* Savil. ἀνέσπασε, τότε μετὰ ἀδείας λοιπὸν χαταθάλλει.
a Savil. ὁ ἄνωθεν, Morel. ὁ à τοῦ οὐρανοῦ. Mox item
variat tantillum in verbis tantum.

2471

ΤΟΙ
tii, utpote qui humi repam et in terra natus sim;
Christus autem ad nos de calo venit. Cum per
hzc omnia eorum morbum restinxisset, cum ma-
jore fiducia de Christo loquitur. Antea enim. su-
perfluum fuisset verba profundere, cum hzc in
mente auditorum locum invenire non possent :
postquam autem spinas evulsit, jam confidenter
semina jacere incipit his verbis : Qui de ccelo
^ venit, super omnes esi; 92. et quod vidit et audi-
vit, hoc testificatur, et testimonium ejus nemo
accipit. Magnum quid et sublime de ipso loquu-
tus, rursus ad humiliora pergit : nam illud, Quod
audivit et vidit, humanius dictum est. Neque
enim ex visu vel auditu illa quz sciebat. accepe-
rat; sed in natura totum habebat, qui perfectus
ex sinu paterno exierat, nec egebat doctore : nam
ait, Sicut novit me Pater, ita et ego cognosco Pa-
trem. Quid ergo significat illud , Quod. audivit,
loquitur, et quod. vidit, testatur ? Quia per hos
sensus nos omnia discimus accurate, et fide digni
magistri habemur, circa ea quae vel visu vel au-
P ditu percepimus, utpote qui nec fingamus, nec
falsa dicamus. Id adstruere volens Joannes dixit,
Que audivit et. vidit,ut ostendat nihil in. illo
mendacii, sed omnia vera esse. Sic et. nos sepe
euriose perquirimus, Tune audisti, tune vidisti ?
si id. affirmetur, tunc certum testimonium habe-
tur. Sic et ipse cum dicit, Sicut audio, judico,
L Que audivi a Patre meo, loquor, et, Que
dade loquimur, et similia alia Istud non
ita dicit, ut discamus illum ea accepisse quz dicit
(id enim putare extremz dementize esset ) ; sed
ne quid ex diciis ejus in suspicionem vocaretur ab
impudentibus Judais. Quia enim. nondum eam
quam par erat de illo opinionem. habebant , fre-
quenter ad Patrem confugit, hincque verbis suis
fidem facit.

2. Et quid miraris si ad Patrem confugiat ,
cum et ad prophetas et ad Scripturas sepe recur-
rat? ut quando dicit, /Ile sunt que testimonium
perhibent de me. Num ergo prophetis illum mi-
norem esse dicemus, quia inde testimonia mutua-
tur? Absit. Sed propter auditorum infirmitatem

D sic sermonem temperat, et ex Patre audita se nar-
rare dicit, non quasi doctore egeat, sed ut illi
credant, nihil a se falsum dici. Quod autem dicit

b Savil, τουτέστιν, οὐδέν. Morel. δηλῶν ὡς οὐδέν. [Mox

?
alii οὕτω γοῦν.]

Joan. 5.3o.
Id. 8. 26.
el 2. tt.

Ibid. 5.39.

Joannis
discipuli
Christo non
credide-
rant.

Matth, YI.
6.

199 $. JOANNIS CHRYSOST.

Joannes, sic intellige : Mihi opus est audire ab
illo. Nam de czló venit, et. czelestia nuntiat, quee
solus ipse clare novit; nam illud, Judivit et
vidit, hoc signifieat. Et testimonium ejus nemo
accipit. Xtqui. discipulos habuit et multi. dictis
ejus attendebant; cur ergo dicit, /Vemo accipit ὃ
lloc est, Pauci accipiunt. Nam si neminem dixis-
set, cur subjunxisset : 59. Qui accepit ejus te-
stimonium, signavit quia Deus verax est? Hic
discipulos suos perstringit, ac si non multum ei
credituri essent. Quod enim neque postea ipsi cre-
diderint, palam est ex sequentibus. Idcirco illos in
carcere inclusus misit ad eum , ut ipsos magis
ipsi connecteret. Illi vero tunc etiam vix credi-
derunt, quod. subindicans Christus dixit, Beatus
qui non fuerit scandalizatus in me. Nulla igitur
alia de causa dicit, Et testimonium ejus nemo
accipit, quam ut discipulos suos erudiat, ac si
diceret : Ne putetis quia pauci credituri sunt, ideo
falsa illa esse quze dicuntur, Nara Quee vidit, te-
statur, inquit. Hzc porro dicit, ut simul Judzo-
rum ignaviam perstringat ; ut in principio Evan-
gelii ipsos coarguit his verbis : z propria venit,
et sui eum non receperunt. Hoc autem non ve-
nientis, sed non recipientium peccatum est. Qui
accepit ejus testimonium, obsignavit quia Deus
verax est. Hic illos exterret, cum ostendit eum
qui Christo non credit , non modo non ipsi, sed
neque Patri credere; quamobrem adiicit: 54. Quem
enim misit Deus, verba Dei loquitur. Quia er-
go verba ejus loquitur , et credens illi credit, et
incredulus illi non credit. Illud autem, O5signa-
vit, id est, Ostendit. Postquam hzc dixit et timo-
rem auxit, adjicit : Quia Deus verax est; signi-
ficans, neminem posse illi non credere, nisi men-
dacii arguat Deum qui misit ipsum. Quoniam igi-
tur nihil extra ea quz sunt Patris dicit Christus,
sed omnia illius sunt ; qui ipsum non audit, mit-
tentem. Patrem non audit. Viden' quomodo ipsos
per hec etiam percellat? Hactenus enim nihil
grave putabant esse Christum non audire. Ideo
tantum periculum incredulis impendere ostendit ,
ut discant Christum non audire idipsum esse quod
Deum non audire. Deinde prosequitur , imbecil-
litati mentis eorum se attemperans , his verbis :
Non enim ad mensuram dat Deus Spiritum,
Rursus, ut dixi, humiliori modo loquitur, sic va-

c Alii ἐχ τῶν μετὰ ταῦτα. Mox Morel. διὰ τοῦτο οὖν
ἐχξῖνος..

a ἐμοί. «zt διὰ τοῦτο χαὶ νῦν ἔλεγε, xxl sic Savil.
Paulo post Morel. μονονουχὶ ἀπολογούμενος.

τήν

Β

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

σωσι μιηδὲν εἶναι ψεῦδος τῶν λεγομένων. Ὃ δὲ λέγε!
Ἰωάννης, τοιοῦτόν ἐστιν * ἐγὼ δέομαι ἀχοῦσαι τῶν
παρ᾽ ἐχείνου. Ἄνωθεν γὰρ ἔρχεται, τὰ ἐχεῖθεν ἀπαγ-
ἔχλι ^ , δὲν Ὁ "RES * Y [3 n9
γέλλων, ἃ μόνος αὐτὸς οἷδε σαφῶς " τὸ γὰρ, Kopaxc
ΝΣ 4 mara c N M !/
xai ἤχουσε, τοῦτό ἐστι δηλοῦντος. Καὶ τὴν μαρτυρίαν
αὐτοῦ οὐδεὶς λαμβάνει. Καίτοι xol μαθητὰς εἰχε, xot
πολλοὶ προσεῖχον τοῖς λεγομένοις. Πῶς οὖν φησιν, ὅτι

- L Y B - m 1
E οὐδείς; '"ToUro ἀντὶ τοῦ, ὀλίγοι, εἴρηται vüv* ἐπειδὴ

εἰ μηδένα ἔλεγε, πῶς ἐπήγαγεν, Ὃ λαδὼν αὐτοῦ τὴν
μαρτυρίαν, ἐσφράγισεν ὅτι ὃ Θεὸς ἀληθής ἐστιν : "Ev-
ταῦθα καὶ τῶν ἰδίων καθάπτεται μαθητῶν, ὡς οὐ σφό-
^ , ») ὦ , , e ' 58
ὃρα μελλόντων αὐτῷ πιστεύειν τέως. Ὅτι γὰρ οὐδὲ
μετὰ ταῦτα ἐπίστευσαν αὐτῷ τὰ ῥήματα, δῆλον χαὶ
οἐχ τῶν μετέπειτα λεχθέντων. Διὰ τοῦτο γὰρ αὐτοὺς

473 Χαὶ δεσμωτήριον οἰκῶν ἐκεῖθεν ἔπεμψε πρὸς αὐτὸν, ἵνα
Α αὐτῷ συνδήση μᾶλλον. Οἱ δὲ καὶ τότε μόλις ἐπίστευον,

ὅπερ δὴ καὶ 6 Χριστὸς αἰνιττόμενος εἶπεν - Καὶ μαχά-
ριος ὃς ἐὰν μὴ σχανδαλισθὴ ἐν * ἐμοί. Δι’ οὐδὲν τοί-
[:/ 5 SET , 9:0 381
vuv ἕτερον εἰπε, Καὶ τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμ.-
θάνει, ἢ τοὺς μαθητὰς ἀσφαλιζόμενος τοὺς ἑαυτοῦ,
M M / El NY / »— M. 0N ἢ
xol μονονουχὶ λέγων * μὴ ἐπειδὴ μέλλουσιν αὐτῷ ὀλί-
γοι τέως πιστεύειν, διὰ τοῦτο ψευδὴ " νομίσητε εἰ-
ναι τὰ λεγόμενα - Ἃ γὰρ ἑώραχε, μαρτυρεῖ, φησί.
rg" c δὲ , wer M “ὦ. 9 DS /,
Ταῦτα δὲ λέγει ἅμα xo τῆς ᾿Ιουδαϊχκῆς καθαπτόμενος
ἀναισθησίας. “ Ὅπερ οὖν xal 6 εὐαγγελιστὴς ἀρχό--
2 7ὔ - , - cr λέ cr 3 V y^
μενος ἐπετίμησεν αὐτοῖς, οὕτω λέγων, ὅτι Εἰς τὰ ἴδια
ἦλθε, χαὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαθον. Π οῦτο δὲ οὐχ
αὐτοῦ ἔγκλημα, ἀλλὰ τῶν μὴ δεξαμένων κατηγορία.
€ ^ 2 5 τ M 7 5 , ΠΣ
Ὁ λαῤὼν αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν, ἐσφράγισεν ὅτι ὃ
Θεὸς ἀληθής ἐστιν. ᾿Ενταῦθα αὐτοὺς xo qo6si* δεί-
xyuct γὰρ, ὅτι ὃ μὴ τούτῳ πιστεύων, οὖχ αὐτῷ μόνον,
ἀλλὰ xol τῷ Ἰατρὶ ἀπιστεῖ. Διὸ xol ἐπάγει " Ὃν γὰρ
ἀπέστειλεν ὃ Θεὸς, τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ. "Enc
οὖν τὰ ἐχείνου φθέγγεται, δ τε πιστεύων, Ó τε ἀπι-
D 5 / ^ /, M - m- NAR 5 ,
στῶν, ἐχείνῳ xa πιστεύει xat ἀπιστεῖ. Τὸ δὲ, ᾿Πσφρά-
γισεν, ἔδειξέν ἐστιν. Οὕτως εἰπὼν xo ἔτι αὔξων “τὸν
φόδον, προστίθησιν * “Ὅτι ὃ Θεὸς ἀληθής ἐστι" δὲει-
N € ^ » 3 $T , 5 p
χνὺς, ὡς ἂν ἄλλως τις ἀπιστήσειε τούτῳ,, εἰ μὴ ψεῦ-

€ δὸς καταγνοίη τοῦ πέμψαντος αὐτὸν Θεοῦ. ᾿Επεὶ τοί-

vuv οὐδὲν ἐχτὸς τῶν τοῦ Πατρὸς λέγε:, ἀλλὰ πάντα
τὰ ἐχείνου, ὃ παραχούων τούτου, τοῦ πέμψαντος πα-
ρήχουσεν. Ὁρᾷς πῶς αὐτοὺς καὶ διὰ τούτων χατα-
πλήττει; Τέως γὰρ οὐδὲν μέγα ἐνόμιζον εἶναι παρα-
χοῦσαι τοῦ Χριστοῦ. Διὰ τοῦτο τηλικοῦτον χίνδυνον
ἐπεχρέμασε τοῖς ἀπίστοις, ἵνα μάθωσιν ὅτι αὐτοῦ τοῦ
Θεοῦ παραχούουσιν ol τοῦ Χριστοῦ παραχούοντες.
Εἶτα καὶ ἐπεξέρχεται τῷ λόγῳ τούτῳ, “ πρὸς τὸ τα-

b Savil. νομίσητε. Morel. νομίσαι. Ibid. Savil. ἃ γὰρ
ἑώραχε λαλεῖ. ταῦτα δέ.

« Morel. ὥσπερ οὖν χαὶ τοῦ ε)αγγελίου ἀρχόμενος.

3 Savil. τὸν φόθον, φησὶν ὅτι.

IN JOANNEM HOMIL. Xxx al. xxix.

MI m ^ , , m ga M , é O2
πεινὸν τῆς διανοίας αὐτῶν xavabatyov xax λέγων * Οὐ
γὰρ 3x μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα. Πάλιν,
ὅπερ ἔφην, ἐπὶ τὸ ταπεινότερον ἄγει τὸν λόγον, ποι-

D - /,
χίλλων αὐτὸν xa εὐπαράδεχτον ποιῶν τοῖς ἀχούουσι
kt - /
τότε. Οὐ γὰρ ἦν ἄλλως ἐπᾶραι xal αὐξῆσαι τὸν φόθον.
^ - M E]
Ei μὲν γάρ τι περὶ αὐτοῦ εἶπε μέγα καὶ δψηλὸν, οὔκ
A m—
ἂν ἐπίστευσαν, ἀλλὰ καὶ xacsgoóvnaay ἄν. Διὰ τοῦτο
,
ἐπὶ τὸν Πατέρα ἀνάγει τὸ πᾶν, πάλιν ὡς περὶ ἀνθρώ-
Ὁ 7 bl / ^ , “Ὁ
που τοῦ Χριστοῦ τέως διαλεγόμενος. "Tt δὲ
, v m—
φησιν, Οὐχ ἐχ μέτρου δίδωσιν ὃ Θεὸς τὸ Πνεῦμα ;
- - H e ,
Θέλει δεῖξαι, ὅτι πάντες ἡμεῖς μέτρῳ τὴν τοῦ Πνεύ-
m b M
ματος ἐνέργειαν ἐλάθομεν * Πνεῦμα γὰρ ἐνταῦθα τὴν
ἐνέργειαν λέγει: αὕτη γάρ ἐστιν ἣ μεριζομένη " οὗτος
NY 5 , »y M / m S 25
δὲ ἀμέτρητον ἔχει καὶ ὁλόκληρον πᾶσαν τὴν ἐνέργειαν.

2 e
ἐστιν ὁ

Εἰ δὲ ἢ ἐνέργεια αὐτοῦ ἀμέτρητος, πολλῷ μᾶλλον ἣ
οὐσία. "Op&c καὶ τὸ Πνεῦμα ἄπειρον : Ὃ τοίνυν πᾶ-
τω , "P A 9, i] -Ὁ

σαν τοῦ Πνεύματος δεξάμενος τὴν ἐνέργειαν, 6 τὰ τοῦ
Θεοῦ εἰδὼς, 6 λέγων, ^O ἠκούσαμεν, λαλοῦμεν, καὶ ὃ
ἑωράχαμεν, μαρτυροῦμεν, πῶς ἂν εἴη δίκαιος ὕπο-

, EE / ^ E ma Ἢ

πτεύεσθαι; Οὐδὲν γάρ φησιν, ὃ μὴ τοῦ Θεοῦ ἐστιν,
2^ M Ὁ , , - M / Y c^
οὐδὲ ὃ μὴ τοῦ Πνεύματός ἐστι. Καὶ τέως περὶ τοῦ

100
rians ad faciliorem auditorum captum ; non enim
poterat aliter metum augere. Nam si quid de ipso
magnum et sublime dixisset, non credidissent ,
sed id nihili fecissent. Ideo ad Patrem totum re-

D fert, de Christo interim quasi de homine loquens.
Quid vero significat illud : /Von ad mensuram
dat Deus Spiritum? Nos omnes , ait, ad men-
suram Spiritus operationem accepimus : per Spi-
ritum enim hic operationem intelligit : hec quip-
pe ea est. quee distribuitur : hic vero totam illam
sine mensura habet operationem. Si autem opera-
tio ejus immensa est, multo magis ejus substantia.
Viden' Spiritum etiam immensum esse? Qui ergo
totam Spiritus operationem accepit ; qui ea, quie

g sunt Dei, novit; qui dicit: Quod audivimus ἴο--
quimur, et quod vidimus testamur ; quomodo
possit suspectus haberi? Nihil enim dicit quod non
sit Dei, nihil quod non sit Spiritus. Atque interim
nihil de Deo Verbo loquitur, sed ex Patre et ex
Spiritu doctrinz suz fidem conciliat. Quod Deus
esset noverant, quod Spiritus esset sciebant, etsi

Θεοῦ Λόγου οὐδὲν φθέγγεται, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ lMlazo5c,,, nOn congruentem de illo opinionem haberent :
χαὶ τοῦ Πνεύματος ἀξιόπιστον ποιεῖται τὴν διδασχα- A quod autem Filius esset nesciebant. Ideo semper

L4 J c
λίαν. Ὅτι μὲν γὰρ Θεός ἐστιν, ἤδεσαν, καὶ ὅτι Πνεῦ-
M ^ Y ,
μά ἐστιν, ἠπίσταντο, εἰ xal μὴ τὴν προσήχουσαν περὶ
" €! 5. e , [3 A N-. 35d aS
αὐτοῦ δόξαν εἶχον * ὅτι μέντοι ΥἹός ἐστιν, οὐχ ἤδεσαν.
τω M ^ mM
Διὰ τοῦτο ἀεὶ ἐπὶ τὸν Πατέρα xai ἐπὶ τὸ Πνεῦμα χα-
, , - , ' , 3 M
ταφεύγει, ἐχεῖθεν πιστούμενος τὰ λεγόμενα. ᾿Επεὶ
- NA /, E] N M » ES d J v 2 JF νι
ἐάν τις ταύτην ἀνελὼν τὴν αἰτίαν χαθ᾽ ἑαυτὸν ἐξετασὴ
* ς , τ m mM
τὸν λόγον, σφόδρα ἀποδέει τῆς ἀξίας τοῦ Χριστοῦ. Οὐ
Hj ^M D S yp cem ; - 2 ^ M b /
γὰρ διὰ τοῦτο ἀξιόπιστος αὐτοῖς, ἐπειδὴ τὴν τοῦ Πνεύ-
΄ ΕΣ Η € τ
ματος ἐνέργειαν ἔχει" οὗ γὰρ τῆς ἐχεῖθεν δεῖται βοη-
, Lud [4 m
θείας, ἀλλ᾽ αὐτός ἐστιν ἀρχῶν ἑαυτῷ. Τέως δὲ πρὸς
τὴν ὑπόνοιαν τῶν ἀτελεστέρων φθέγγεται, ἀπὸ τῶν
E Y B ^ -
ταπεινῶν κατὰ μιχρὸν αὐτοὺς ἀναγαγεῖν βουλόμενος.
γε" ὦ i Kos «“ πεῖς - A. 23 - -
Ταῦτα δὲ λέγω, ἵνα μὴ ἁπλῶς τὰ ἐν ταῖς Γραφαῖς
/ m ^N
χείμενα παρατρέχωμεν, ἀλλὰ χαὶ τὸν σχοπὸν τοῦ λέ-
H , e E 1
οντος, xoi τὴν ἀσθένειαν τῶν dxpoacóv, xal πολλὰ
ἕτερα τὰ ἐν αὐταῖς χαταμανθάνωμεν. Οὐ γὰρ πάντα
€ ,
ὡς βούλονται oi διδάσχαλοι φθέγγονται, ἀλλὰ τὰ
΄“ , -
πολλὰ ὡς ἣ ἕξις τῶν ἀσθενούντων ἀπαιτεῖ. Διὸ χαὶ
M , - -
Παῦλος λέγει * Οὐκ ἠδυνήθην ὑμῖν λαλῆσαι ὡς πνευ-
- E] 2 0 -- Ἐ",. € bd 5 , 9
ματιχοῖς, ἀλλ᾽ ὡς σαρχιχοῖς. [ἅλα ὑμᾶς ἐπότισα, οὐ
c , M X M -
βρῶμα. ᾿Εδουλόμην μὲν γὰρ, φησὶν, ὡς πνευματιχοῖς
b j^ Δ / e
λαλῆσαι, oux ἠδυνάμην δέ. Πῶς ; Οὐχ ἐπειδὴ αὐτὸς
ἀπ y 5. 5" 2 ^A 2. ὦ CE T d Jy
ἀδυνάτως εἰχεν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ Exelvot οὐχ ἠδύναντο οὗ -
ΕῚ m L ex ὶ 5 , 2 , /^, ia T /
τως ἀχοῦσαι. Οὕτω xol ᾿Ιωάννης ἐδούλετο μεγάλα
M PIA ' ' 94 3^ 2^7 IY
τινὰ διδάξαι τοὺς μαθητὰς, ἀλλ᾽ οὐδέπω δέξασθαι
ἠνείχοντο ἐχεῖνοι " διὰ τοῦτο τοῖς ταπεινοτέροις ἐνδια-
τρίδει μάλιστα.

* Savil. πρὸς τὸ μέτρον τῆς ἀσθενείας.

ad Patrem et ad Spiritum confugit, ut dictis fi-
dem conciliet. Nam si quis hac sublata causa, ser-
monem per se consideret, longe abest a dignitate
Christi. Non enim ideo fide dignus ipsis erat, quod
Spiritus operationem haberet : quippe qui non
egeat auxilio illius, sed. sibi ipse sufficiat. Inte-
rim vero secundum simpliciorum opinionem lo-
quitur, ut ab humilioribus paulatim illos erigat.
Hac autem dico, ut ne obiter Scripturz dicta
prastercurramus, sed. οἱ dicentis scopum et audi-
torum imbecillitatem aliaque multa exploranda

p esse discamus. Doctores enim non omnia ut vel-
lent ipsi proferunt, sed pleraque ad auditorum
captum infirmitatemque temperant. Ideo Paulus
ait : /Von potui vobis loqui quasi spiritualibus,
sed quasi carnalibus. Lac vobis potum dedi,
non cibum. Volebam, inquit , vobis ut spiritua-
libus loqui, nec potui.Quare? Non quod ille non
posset, sed quia illi non poterant sic audire. Sicet
Joannes volebat magna quadam | docere discipu-
los, sed id illi nondum capere poterant. Ideo in
humilioribus maxime versatur.

Scriplurze
non obiter
legend:e vel
audiendze.

I.Cor.3.t.

1. Cor,

Zr
Rom. 1

10.

n

ye

200 S. JOANNIS CHRYSOST.

5. Diligenter igitur omnia sunt exploranda.
Nam Scripture dicta spiritualia arma sunt. Ve-
rum si ea adaptare et discipulos probe armare
nesciamus, ipsa quidem suam vim habent,
sed armatis inutilia sunt. Supponamus esse fir-
mum thoracem, galeam, clypeum et hastam :
deinde arma illa quis accipiat, et thoracem pedi-
bus; galeam non capiti, sed oculis ; clypeum non

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Χρὴ τοίνυν διερευνᾶσθαι μετὰ ἀχριδείας πάντα,
Καὶ γὰρ ὅπλα ἐστὶ τὰ ἀπὸ τῶν ᾿Γραφῶν πνευματικά.
Ἀλλ᾽ ἂν μὴ εἰδῶμεν ἁρμόσαι τὰ ὅπλα, καὶ καθοπλί--
σαι χαλῶς τοὺς μαθητὰς, αὐτὰ μὲν ἔχει τὴν οἰχείαν
ἰσχὺν, τοὺς δεχομένους δὲ οὐδὲν ὠφελῆσαι δύναται.
"m γὰρ εἶναι θώραχα ἰσχυρὸν, xol κράνος, xc
ἀσπίδα, xol δόρυ" εἶτα λαδέτω τις ταῦτα τὰ ὅπλα,
xal τὸν μὲν θώραχα περιτιθέτω τοῖς ποσὶ, τὸ δὲ χρά-

^ 1 : B Now “Ὁ - y »
γοοΐουϊ. sed. pedibus adaptet : an poterit. his ar- D voc, ἀντὶ τῆς χεφαλῆς, τῇ ὄψει, xol τὴν ἀσπίδα μὴ
l , p [ I

mis juvari ? annon potius iis lzedetur ἢ Illud certe
liquidum est. Hoc vero non ex armorum imbe-
cillitate, sed ex imperitia utentis provenit. Ita et
in Scripturis, si illarum. ordinem confundamus ,
illa. semper sua erunt viinstructe : nos vero
nihil juvabunt. Hzc vobis publice et privatim
repetens, nihil proficio : nam secularibus. vos
semper rebus addictos conspicio , dum spiritualia
nihil penditis. Ideo et vitam negligimus, et cum
pro veritate cerlamus, non magna vi instrucü
sumus, sed ridiculi evadumus, tum apud genti-
les, tum apud. Judzos et apud. hareticos. Quod
si in aliis quoque rebus pari negligentia uteremini,
ne sic quidem vobis esset ignoscendum. Verum
in secularibus negotiis quisque vestrum est gla-
dio acutior, tam qui arles exercent, quam qui
res civiles tractant. In. necessariis vero et spiri-
tualibus, ignavi prorsus sumus, levia rebus
seris praferentes. Quae autem ccteris omnibus

l

πρὸ τοῦ στήθους προδαλλέσθω, ἀλλὰ φιλονειχείτω πε-
ριαρτῆσαι τοῖς ποσίν * ἄρα δυνήσεταί τι τῶν ὅπλων
? ἀπόνασθαι τούτων, ἀλλ᾽ οὐχὶ καὶ βλαθήσεται ; Παντί
που δῆλον. Ἀλλ᾽ οὐ παρὰ τὴν ἀσθένειαν τῶν ὅπλων;
ἀλλὰ παρὰ τὴν ἀπειρίαν τοῦ οὐχ εἰδότος αὐτοῖς χρή-
σασθαι χαλῶς. Οὕτω καὶ ἐπὶ τῶν Γραφῶν, ἂν τὴν
τάξιν αὐτῶν συγχέωμεν, τὴν μὲν οἰκείαν αὗται δύ-
γαμιν ἕξουσι καὶ οὕτως, Tuc δὲ οὐδὲν ὠφελήσουσι.
Ταῦτα ἀεὶ xo ἰδίᾳ xa δημοσίᾳ διαλεγόμενος ὑμῖν,
οὐδὲν ἀνύω πλέον * καὶ γὰρ τοῖς βιωτικοῖς πάντα τὸν
χρόνον προσηλωμένους ὕμδις δρῶ, τῶν P πνευματι-

E 55V » / m -
E χῶν οὐδὲ ὄναρ μετέχοντες. Διὰ τοῦτο χαὶ ὃ βίος ἡμῖν

ἠμέληται, xol ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἀγωνιζόμενοι, οὐ
πολλὴν ἔχομεν τὴν ἰσχὺν, ἀλλὰ χαταγέλαστοι γινό-
μεθα, xo παρ᾽ "E))at xot παρὰ ᾿Ιουδαίοις, καὶ παρὰ
αἱρετιχοῖς. Καὶ si μὲν καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ἀμελοῦντες,
τὴν αὐτὴν xol ἐνταῦθα ῥαθυμίαν ἐπεδείχνυσθε, ἦν μὲν
οὐδὲ οὕτως ἀπολογίας ἄξιον τὸ γινόμενον. Νυνὶ δὲ ἐν
μὲν τοῖς βιωτικοῖς ἕκαστος ξίφους ἐστὶ τομώτερος, χαὶ
οἱ τὰς τέχνας μετιόντες, xot οἵ τὰ πολιτικὰ πράττον-

τ ᾿ s E 3 eve lt / -
anteferenda erant, hic πὸ levia quidem censere "κ᾽ τες πράγματα᾽ ἐν δὲ τοῖς ἀναγχαίοις καὶ πνευματι-

dignamur. Án nescitis haec non priscis tantum
hominibus scripta esse, sed etiam nobis? Non
audis Paulum. dicentem : Zec ad nostram do-
ctrinam. scripta sunt, ad quos fines. seculo-
rum. devenerunt : ut per patientiam et. conso-
lationem. Scripturarum spem habeamus ? Scio
equidem me frustra loqui , sed finem dicendi non
faciam. Hzc enim. faciendo apud. Deum. excusa-
tus ero , etiam si nullus audiat. Certe qui attentis
loquitur, consolationem ex auditorum obsequen-
tia accipit : qui autem szpe concionans non audi-

χοῖς, * πάντων ἐσμὲν ῥαθυμότεροι, τοῖς μὲν παρέργοις
ὡς ἔργοις χεχρημένοι, ἃ δὲ πάντων ἔργων ἀναγχαιό-
τερα τίθεσθαι ἐχρῆν, ταῦτα οὐδὲ πάρεργα εἶναι νομί-
ζοντες. Ἢ οὐχ ἴστε ὅτι οὐ διὰ τοὺς πρώτους ἀνθρώ-
πους μόνον ἐγράφη τὰ γραφέντα, ἀλλὰ καὶ ^ δι᾿ ἡμᾶς;
Οὐχ ἀχούεις τοῦ Παύλου λέγοντος. ὅτι Ταῦτα δὲ εἰς
νουθεσίαν ἡμῶν ἐγράφη, εἰς οὺς τὰ τέλη τῶν αἰώνων
κατήντησαν" ἵνα διὰ τὴς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρα-
χλήσεως τῶν ΤΓραφῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν; Καὶ οἶδα
μὲν εἰκῇ λέγων * πλὴν οὐ παύσομαι λέγων. ᾿Γοῦτο γὰρ
ποιῶν ἀπολογήσομαι τῷ Θεῷ, x&v μηδεὶς ὃ ἀχούων

tur, nec tamen concionari cessat, majori praemio p 7; *Q μὲν γὰρ τοῖς προσέχουσι λέγων, ἔχει παραμυ-

dignus erit, quia secundum Dei placitum, auscul-
tante nemine, officium implet suum. Attamen licet
nobis major merces ob .socordiam vestram pare-
tur, malumus hanc minui, et salutis vestrae
spem esse majorem : profectum enim vestrum

^ Sic Savil. Morel. ἀποτείνασθαι.

b Morel. πνευματιχῶν οὐδένα λόγον ποιουμένους. [ Supra
ταῦτα δὲ χαὶ ἰδία Codd. 705 et 706. Tum iidem ὀνύω
πλέον. ἀλλὰ τοῖς (u.£» add. 705) βιωτιχοῖς.]

θίαν τοῦ λέγειν τὴν πειθῷ τῶν ἀχροωμένων" ὃ δὲ συν-
εχῶς λέγων; xo μὴ ἀκουόμενος, εἶτα οὐ παυόμενος
τοὺ λέ i λ / ^ y. m Eid "NN A D e

U λέγειν, πλείονος ἂν εἴη τιμῆς ἄξιος, διὰ τὸ τῷ Θεῷ
δοχοῦν, χαὶ μηδενὸς προσέχοντος, τὸ αὐτοῦ πᾶν πλη-
ρῶν. Ἀλλ᾽ ὅμως εἰ χαὶ ἡμῖν ὃ μισθὸς μείζων ἐχ τῆς

a Savil. πάντων ἐσμὲν ῥᾳθυμότεροι, Morel. ἀθυμότεροι.
Quidam alii ὑπτιώτεροι.
b Quidam δι᾽ ὑμᾶς.

iN JOANNEM HOMIL. XXXI al. xxx.

ὑμετέρας παραχοῆς, ὅμως ἐπιθυμοῦμεν τοῦτον ἐλατ-

τωθῆναι μᾶλλον, καὶ τὴν ὑμετέραν αὐξηθῆναι σωτη-

ρίαν, μισθὸν μέγαν τὴν ὑμετέραν εὐδοκίμησιν εἶναι

/ B - / — 2. 9g 3 : 07.

γομίζοντες. Καὶ ταῦτα λέγομεν νῦν, οὐχ ἵνα ἐπαχθῆ
“ *.

xa βαρὺν ποιήσωμεν τὸν λόγον, ἀλλ᾽ ἵνα τὴν ἀλγη-

^ - δ M M € /

δόνα ὑμῖν * ἐπιδείξωμεν, ἣν ἔχομεν διὰ τὴν ὑμετέραν
3 P d s

δαθυμίαν" ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἀπαλλαγέντας, τῆς

:

m m M Lad » , 3
πνευματιχῆς ἔχεσθαι σπουδῆς, καὶ τῶν οὐρανίων ἀγα .-
- τὰ 7, ^ , Ὁ σ΄ ,
θῶν ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου
c c NP T "tes Y ^Y u
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα; ἅμα
mp DC , , ΕῚ M "ὦ A— 37 , ,
τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

€ [ὑποδείξωμεν Savil. et Cod. 706, melius.]

ἢ

201

mercedis loco habemus. Et hac nunc dicimus,
non ut molesti et onerosi vobis simus, sed ut
dolorem nostrum de segnitie vestra conceptum
exhibeamus : qua utinam nos omnes liberati,
spiritualium rerum studio hzreamus, et czlestia
bona consequamur , gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, quicum Patri gloria unaque
€ Spiritui sancto, in szecula seculorum. Amen.

OMIAIA λα΄.

€ M 3 - " ει ΄ὔ ^S. 5
O Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν, xol πάντα δέδωχεν ἐν
Ὁ ^ , mM— € , 5 M reu *»

τῇ χειρὶ αὐτοῦ. Ὃ πιστεύων εἰς vov Υἱὸν, ἔχει
Y. 3," [4 NUS c ^ [ceo , 2
ζωὴν αἰώνιον: ὃ δὲ ἀπιστῶν τῷ Yi», οὐχ ὄψε-
M Y M € e ΄ ,
ται τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽ ἣ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ
,
αὖτον.

A τ , Νὴ /N 5 e] " 7
Πολὺ τῆς συγχαταδάσεως τὸ χέρδος ἐν ἅπασι δεί-
, E] ,
χνυται πράγμασιν. Οὕτω τὰς τέχνας χατωρθώσαμεν,
, A ,
οὐχ ἀθρόον παρὰ τῶν διδασχάλων πάντα μανθάνοντες *
er , ^^ , E] ἌΧ i y N τ
οὕτω πόλεις ἐδειμάμεθα,, ἠρέμα xo κατὰ μικρὸν αὖ-
hj b cr M m- M
τὰς συνιστῶντες - οὕτω τὴν ζωὴν διαχρατοῦμεν τὴν
[4 , AM A / TEM! Lud lod ^
ἡμετέραν. Καὶ μὴ θαυμάσης εἰ ἐπὶ τῶν βιωτιχῶν τὸ
c , » M -
πρᾶγμα τοσαύτην ἔχει τὴν ἰσχὺν, ὅπου γε xai ἐν τοῖς
- » , , bd 1
πνευματιχοῖς πολλὴν ἄν τις εὕροι ταύτης τὴς σοφίας
3 ἈΠ) τὸν e 1 35^ 7 2
οὖσαν τὴν δύναμιν. Οὕτω γὰρ xat ἠδυνήθησαν ἀπαλ--
“Ὁ T 25 / 3 T 3 7 M Ὰ
λαγῆναι τῆς εἰδωλολατρείας ᾿Ιουδαῖοι, ἠοέμα xax χατὰ

N E] , M T T7
Ux 009 £VOPIOU.£VOt , χαι ufocv
D DJ D

,
e-
——

a ΤΩΣ CM X , ,
&gy7,s ὑψηλὸν ἀχού--
14 ^ , , 7 e cr
οντες , μήτε δογμάτων, μήτε πολιτείας ἕνεχεν. Οὔτ'
μετὰ τὴν τοῦ Χριστοῦ παρουσίαν, ὅτε xal ὑψηλοτέ-
pov δογμάτων ὃ χαιρὸς ἦν, ἅπαντας προσήγοντο ol
ἀπόστολοι, οὐδὲν £x πρώτης ὑψηλὸν φθεγγόμενοι.
ei T - M

Οὕτω χαὶ 6 Χριστὸς τοῖς πλείοσι * διελέγετο παρὰ τὴν

ρ ]
», /, er ἮΝ 5 , Ἢ 2 “ - m € Ξ ὶ 2
ἀρχήν. Οὕτω xoi ᾿Ιωάννης ἐποίησε νῦν, ὡς περὶ &v-
θρώπου διαλεγόμενός τινος θαυμαστοῦ. χαὶ τὰ ὑψηλὰ
συνεσχιασμένως παρεντιθείς. Ἀργόμενος γοῦν οὕτως

D γᾷ D

, Ε΄ ΩΣ ,
ἔλεγεν: Οὐ δύναται ἄνθρωπος ἀφ᾽ ἑαυτοῦ λαμθάνειν
οὐδέν. Εἶτα δ'ιψνηλόν τι συνάψας xol εἰπὼν, 'O ex τοῦ

l bd ,

οὐρανοῦ ἐρχόμενος, ἐπάνω πάντων ἐστὶ, πάλιν εἷς
τὰ ταπεινὰ τὸν λόγον κατάγει, λέγων ἄλλα τε πολλὰ,
xat ὅτι, Οὐ γὰρ £x μέτρου δίδωσιν 6 Θεὸς τὸ Πνεῦ-
μα" "είτα ἐπάγει, λέγων - Ὃ Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν,

ἃ Savil. διαλεγόμενος πυρὰ τὴν ἀρχὴν ἐφαίνετο" οὕτω.

HOMILIA ΧΧΧΙ.

95. Pater diligit Filium , et omnia dedit in
manu ejus. 96. Qui credit in. Filium , ha-
bet vitam cternam : qui autem. incredulus
est Filio, non videbit vitam , sed ira Dei
manet super eum.

1. Magnum attemperationis et indulgentia
lucrum in omnibus rebus experimur. Sic artes
perfecimus, non repente omnia a magistris di-
scentes ; sic urbes construximus , sensim et paula-
üm zdificantes; sic vitam sustentamus. Nec
mireris 51 hic modus in hujus vite rebus tantam
vim habeat , quando in spiritualibus quoque hoc

E prudens temperamentum ita valet. Sic ab idolola-
tria potuere Judzi eripi, sensim reducti; qui a
principio nihil. sublime audierunt, neque quan-
tum ad dogmata , neque quantum ad vitz institu-
tum. Sic etiam post Christi adventum, quando
sublimiorum dogmatum tempus erat, omnes addu-
cebant apostoli , niil sublime a principio loquen-

, [65. Sic et Christus multis a principio verba fa-

A ciebat. Sic. Joannes nunc fecit de illo quasi de
mirabili quopiam homine loquens, sublimiaque
obscurius interserens. Initio namque dicebat :
JVon potest homo a seipso accipere quidquam.
Deinde postquam aliquid magnum adjecit, Qui
de ccelo venit, supra omnes est ; rursus ad
humilia descendit, praeter alia multa dicens : Voz
enim ex mensura dat Deus Spiritum ; postea
rursus, Pater diligit Filium , et omnia dedit
in manu ejus. Inde cum intelligeret, metum sup-

b Ita alii et Savil. Morel. ps0 ἃ πάλιν ἐπάγει λέγων.

Matth. 7.

21.

Fides sine
vita bona
nihil pro-
dest.

Joan. 15.3.

202 S8. JOANNIS CHRYSOST.

plicii magnam utilitatem parere, multosque non B
iam promissis quam comminationibus moveri,
hic tandem claudit sermonem et ait : Qui. credit
in Filium, habet vitam cternam : qui vero
non credit Filio, non videbit vitam, sed ira
Dei manet super eum. Rursum hic ad. Patrem
sermonem supplicii refert. Non enim dixit, Ira
Filii , etiamsi ille sit judex; sed Patrem memora-
vit, ut magis terreret, Num ergo sufficit , inquies,
in Filium credere, ut vita zterna habeatur? Ne-
quaquam. Audi Christum hoc ipsum declarantem
his verbis, /Von omnis qui dicit mihi, Domine ,
Domine, intrabit in regnum celorum; et
blasphemia in Spiritum sufficit ut in gehennam
quis detrudatur. Et quid dico de parte dogmatis?
Nam et si quis recte credat in. Patrem et Filium
et Spiritum sanctum, si recte non vivat , nihil ipsi
fides proderit ad. salutem. Ergo quando dicit,
Hé est enim vita eterna , ut cognoscant te
solum. verum Deum , ne putemus id. nobis ad
salutem satis esse. Opus namque nobis est et vitze
et morum instituto probo. Et si hic dixerit, Qui
credit in. Filium , habet vitam eternam ; ve-
rum sequentia vehementius protulit. Neque enim
ex bonistantum, sed etiam ex contrariis sermonem
contexit; et vide quo pacto. Infert enim , Qui
non credit Filio, non videbit vitam , sed. ira
Dei manet super eum. AWamen non hinc inferi-
mus, solam fidem ad salutem esse satis; quod pro-
batur ex dictis evangelicis frequentibus, bonam
vitam spectantibus. Ideo non dixit, Haec sola est
vita aeterna , neque, Is qui solummodo credit in
Filium, habet vitam zternam; sed in utroque
vitam esse significat. Certe si vita proba non se-
quatur, magnum sequetur supplicium. Neque dixit,
Manet eum, sed, Manet super eum ; declarans
numquam ab 60 discessuram iram esse. Ne putares
enim illud, /Von widebit vitam , mortem tempo-
raneam indicare ; sed crederes perpetuum esse sup-
plicium , hoc dictum posuit, ut ostenderet illam
perpetuo manere et insidere. Illud autem fecit, ut
per haec omnia verba ipsos ad Christum impelleret.
Quapropter non ad illos privatim monita dirigit,
sed in communi , et ut maxime ipsos allicere pote-
rat. Non enim dixit, Si credatis, Si non credatis;
sed in«communi loquitur, ut qui dicuntur nulli
sint suspicioni obnoxia : idque fecit vehementius ,

176

e Savil. εἶτα χαὶ εἰδὼς πολλὴν τῆς χολάσεως οὖσαν τὴν
ἐσχύν. Morel. ἔπειτα πολλὴν εἰδὼς ἀπό.
4 Sic Savil. Morel. ὁρᾷς πῶς κἀνταῦθα.

« Morel. οὐδὲν χὐτῷ πλέον ἀπὸ τῆς πίστεως ἔσται.

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

xal πάντα δέδωχεν ἐν τὴ χειρὶ αὐτοῦ. * Εἶτα xot. ci-
δὼς ἀπὸ τοῦ λόγου τῆς χολάσεως γινομένην τὴν ὄνη-
σιν, καὶ οὖχ οὕτω τὴ τῶν χρηστῶν ἐπαγγελίᾳ τοὺς
N / m ^ D ΩΣ

πολλοὺς ἐπαγομένους, ὧς τῇ τῶν φούερῶν ἀπειλῇ,
, m 7 ^ , X M , €,

ἐνταῦθα χκαταχλείει τὸν λόγον λοιπὸν, καὶ φησίν: 'O
πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, ἔχει Gov αἰώνιον * 6 δὲ ἀπει-
θῶν τῷ Yi, οὐκ ὄψεται τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽ f, ὀργὴ τοῦ
Θεοῦ μένει ?

5

ἐπ᾽ αὐτόν. Πάλιν κἀνταῦθα ἐπὶ τὸν Πα-
/ c S
τέρα ἀνάγει τὸν τὴς κολάσεως λόγον. Οὐ γὰρ εἰπεν,
ἣ ὀργὴ τοῦ ΥἹοῦ, καίτοι γε αὐτός ἐστιν ὃ χριτής" ἀλλὰ
M , , - , /, ew -
τὸν Πατέρα αὐτοῖς ἐπέστησε, μᾶλλον qo6Tjomt βου-
/ “͵ e - . ^
λόμενος. Ἄρα οὖν ἀρχεῖ τὸ πιστεῦσαι εἰς τὸν Ytov, φη-
cl, πρὸς τὸ ζωὴν ἔχειν αἰώνιον ; Οὐδαμῶς. Καὶ ἄκουε
τοῦ Χριστοῦ τοῦτο δειχνύντος xo λέγοντος: Οὐ πᾶς
/ γ΄
ὃ λέγων μοι, Κύριε, Κύριε; εἰσελεύσεται εἰς τὴν βα-
σιλείαν τῶν οὐρανῶν * xat ἣ εἰς τὸ Πνεῦμα δὲ βλασφη-
/ - -
μία ἀρχεῖ xa μόνη eic γέενναν £u óaelv. Καὶ τί λέγω
^ , NF, μὴ M 5 ^N /
περὶ μέρους δόγματος; Κἂν γὰρ εἰς τὸν Πατέρα τις
᾿ Y εχ OU GS / , * es Y
xoi τὸν Υἱὸν ὀρθῶς πιστεύσῃ, καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ
7 H ^ cC ΩΣ
ἅγιον, βίον δὲ μὴ ἔχη ὀρθὸν, “οὐδὲν αὐτῷ χέρδος τῆς
7 D
πίστεως εἰς σωτηρίαν. Οὐχοῦν xal ὅταν λέγη, Αὕτη
y 3 51. ἢ e , , ' J.
γάρ ἐστιν ἣ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα γινώσχωσί σε τὸν μόνον
τὶ Ν ^ /, 5 - € 5
ἀληθινὸν Θεὸν, μὴ νομίσωμεν ἀρχεῖν ἥμῖν εἰς σωτη-
ρίαν τὸ λεγόμενον. Δεῖ γὰρ ἡμῖν xal βίου χαὶ πολι-
τείας ' ἀκριδεστάτης " ἐπεὶ xol ἐνταῦθα εἴρηχεν, Ὃ
πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, ἔχει ζωὴν αἰώνιον - ἀλλὰ τὸ τού-
του ἑξῆς τέθεικε σφοδρότερον. Οὐδὲ γὰρ ἀπὸ τῶν χρη-
eC δ Xo NS EN es 5 , g N /
στῶν μόνον, ἀλλὰ χαὶ ἀπὸ τῶν ἐναντίων 8 τὸν λόγον
ὑφαίνει. Καὶ ὅρα πῶς. ᾿Επήγαγε γάρ: Ὃ δὲ ἀπειθῶν
τῷ Υἱῷ, oóx ὄψεται τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽ ἣ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ
μένει ἐπ᾽ αὐτόν. Ἀλλ᾽ ὅμως οὐδὲ ἐντεῦθέν φαμεν ἀρ-
χεῖν τὴν πίστιν εἰς σωτηρίαν μόνην. Καὶ δείκνυσι τὰ
περὶ βίου πολλαχοῦ τῶν εὐαγγελίων εἰρημένα. Διά τοι
c E *3 cr N» e BE M J
τοῦτο οὐχ εἶπεν, αὕτη δέ ἐστιν ἣ αἰώνιος ζωὴ μόνη"
οὐδὲ, ὃ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν μόνον ἔχει αἰώνιον ζωήν"
ἀλλ᾽ ἐν ἑκατέρῳ "τοῦτο ἐμφαίνει, ὅτι ἔχει ζωὴν τὸ
E ^ , M e , M , -»
πρᾶγμα. Ἂν μέντοι τὰ τῆς πολιτείας μὴ ἀχολουθῇ,
πολλὴ ἕψεται f; κόλασις. Καὶ οὐχ εἶπε, μένει αὐτὸν,
ἀλλ᾽, "Ex αὐτὸν, δηλῶν ὅτι οὐδέποτε ἀπ᾽ αὐτοῦ ἀπο-
στήσεται. Ἵνα γὰρ μὴ νομίσης θάνατον εἶναι πρόσχαι-
ρον τὸ, Οὐχ ὄψεται ζωὴν, ἀλλὰ πιστεύσῃς ὅτι διηνε--
χὴς fj χόλασις, τοῦτο τέθειχε τὸ ῥῆμα, δεικνὺς ὅτι
- /, "ὦ ὃ ^ ^E ΤᾺ ΠΝ ΩΣ NY ,
ἐνιζάνει αὐτῷ διηνεχῶς. ᾿Ι-ποίησε δὲ τοῦτο, διὰ τούτων
3. uU - / »n0v ᾿ ᾿ T " !
αὐτοὺς τῶν ῥημάτων ὠθῶν πρὸς τὸν Χριστόν. Διόπερ
οὐδὲ ἰδία πρὸς αὐτοὺς τὴν παραίνεσιν ἐποιήσατο, ἀλλὰ
ἣν ε ^ , 2 ᾿ 5 7
χαθολικὴν, xoi ὡς ἂν μάλιστα αὐτοὺς ἐπαγαγέσθαι
ἐδύνατο. Οὐ γὰρ εἰπεν, ἐὰν πιστεύσητε, xal, ἐὰν μὴ

f Savil, καθαρωτάτης.
& Savil. τὸν λόγον συντίθησιν οὕτω.
h. Savil. τοῦτο ἐδήλου. Mox idem μὴ ἕπηται.

IN JOANNEM HOMIL. XXXI. al.

πιστεύσητε" ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦ χοινοῦ προάγει τὸν λόγον,
ὥστε ἀνύποπτα γενέσθαι τὰ λεγόμενα " xol aqphgdees
pov ἢ ὃ Χριστὸς. τοῦτο πεποΐηχεν. Ὁ μὲν γὰρ. Χριστὸς
εἶπεν, ὅτι Ὁ μὴ πιστεύων ἤδη heit icon οὗτος δὲ,
Οὐχ ὄψεται τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽ ἣ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει
ἐπ᾽ αὐτόν: xol μάλα εἰκότως. Οὐ γὰρ ὁμοίως ἦν αὖ-
τόν τινα περὶ ἑαυτοῦ λέγειν, xol ἕτερον περὶ αὐτοῦ.
rg" T ^ ul
Τὸν μὲν γὰρ Χριστὸν ἐνόμισαν ἂν φιλαυτίας ἕνεχεν
τὭω , ^ M / € NV? ,
ταῦτα πολλάχις φθέγγεσθα: xat χομπάζειν" ὃ δὲ Ιωάν-
, ^ , m. τς / E NV M 4
vc ταύτης ἀπήλλαχτο τῆς ὕποψιας. [21 δε μετὰ ταῦτα
7 cr
xai ὃ Χριστὸς σφοδροτέρῳ χέχρηται λόγῳ, ἀλλ᾽ ὅτε
/ Y 1 - -— N/Y » ) / *Q RT
μεγάλην τὴν περὶ αὐτοῦ δόξαν ἔσχον λοιπόν. Ὥς οὖν
Y , Ὁ cl y € - ᾽
ἔγνω ὃ Ἰησοῦς, ὅτι ἤκουσαν oi equ ι Ἶη-
σοὺς πλείονας μαθητὰς ποιεῖ χαὶ βαπτίζει ἢ "divi
(καίτοι γε αὐτὸς ὃ Ἰησοὺς οὐχ ἐδάπτιζεν, ἀλλ᾽ oi
μαθηταὶ αὐτοῦ), ἀνεχώρησεν ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας, καὶ
ἦλθεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν. Αὐτὸς μὲν οὖν οὐκ ἐδάπτι-
Cev, οἱ δὲ ἀπάγγελλε ecd βουλόμενοι διεγεῖραι τοὺς
ἀκούοντας εἰς φθόνον, οὕτως ἀπήγγελλον. 4 Τί δήποτε
οὖν, φησὶν, due opet; Οὐ δειλίας ἕνεχεν, ἀλλ᾽ ἐχχό--
πτων αὐτῶν τὴν βασχανίαν, xot παραμυθούμενος τὸν
φθόνον. Δυνατὸς μὲν γὰρ ἣν xaX ἐπελθόντας ἐπισχεῖν,
ἀλλ᾽ οὐκ ἐδούλετο συνεχῶς τοῦτο ποιεῖν, ὥστε μὴ ἀπι-
στεῖσθαι τῆς σαρχὸς τὴν οἰκονομίαν. Εἰ γὰρ συνεχῶς
χρατούμενος διέφευγε, τοῦτο ἂν ὑπωπτεύθη παρὰ
πολλοῖς. Διά τοι τοῦτο τὰ πολλὰ ἀνθρωπινώτερον ᾧχο-
νόμει. “Ὥσπερ γὰρ ἐδούλετο πιστευθῆναι ὅτι Θεὸς
ἘΣ e Ij NEC / ONE. Y EC 1
ἦν, οὕτως ὅτι Θεὸς Ov, σάρχα ἐφόρει. Διὰ τοῦτο xal
μετὰ τὴν ἀνάστασιν πρὸς τὸν μαθητὴν ἔλεγε - Ψ᾿ ηλά-
φησον χαὶ ἴδε, ὅτι πνεῦμα σάρχα καὶ ὀστέα οὐχ ἔχει.
“λεώς

σοι, οὗ μὴ ἔσται τοῦτο. Οὕτω σφόδρα αὐτῷ τὸ To -

Ὁ We /
Διὰ τοῦτο xal Πέτρῳ ἐπετίμησεν, εἰπόντι"

γμα πεδισπούβαστδ ἦν.

᾿Επεὶ xat τῶν τῆς ᾿χχλησίας δογμάτων οὐ μικρὸν
τοῦτο τὸ μέρος " ἐστὶ, καὶ τὴς ὑπὲρ ἡμῶν σωτηρίας
τὸ χεφάλαιον τοῦτο; xol OV οὗ πάντα γεγένηται xol
χατώρθωται. Οὕτω γὰρ χαὶ θάνατος ἐλύθη, xot ἅμαρ-
τία ἀνηρέθη, καὶ κατάρα ἠφανίσθη, καὶ τὰ νυρία
εἰσῆλθεν εἰς τὸν βίον ἡμῶν ἀγαθά. Διὸ μάλιστα ἐδού-
evo πιστεύεσθαι τὴν οἰχονομίαν, τὴν ῥίζαν καὶ πη-
γὴν ks τῶν μυρίων bees ἀγαθῶν. Οἰκονομῶν
δὲ τὰ ἀνθρώπινα, οὔτε τὰ θεῖα συσχιάζεσθαι ἠφίει.
᾿Ἀναχωρήσας 16v, πάλιν τῶν αὐτῶν εἴχετο ὧν xol
πρότερον. Οὐ γὰρ ἁπλῶς ἐπὶ τὴν Γαλιλαίαν ἀπήρ-
χετο, ἀλλὰ μεγάλα τινὰ κατασχευάζων πράγματα τὰ
κατὰ τοὺς Σαμαρείτας" “χαὶ οὐχ ἁπλῶς οἰκονομῶν αὖ-
τὰ, ἀλλὰ μετὰ τῆς προσηκούσης αὐτῶ σοφίας, xol τοῦ
μηδεμίαν χαταλιπεῖν ᾿Ιουδαίοις μηδὲ ἀναισχύντου

a Savil.

b Morel. μέρος ἐφάπτεται, μᾷλλον δὲ τῆς.

τίνος οὖν ἔνεχεν ἀνεχ.

D

XXX 205

quam Christus. Nam Christus dicit, Qui non
credit , jam judicatus est; hic autem , /Von »i-
debit vitam , sed ira Dei manet super eum ;. -
et jure quidem. Neque enim idem est aliquem de
seipso loqui, et alterum de illo. Nam Christum
putassent ex ambitione et fastu szpe talia loqui :
Joannes vero hac carebat suspicione. Quod si post-
ea Christus vehementiore usus est sermone, id
tunc fecit , quando de ipso magnam habebant opi-

nionem. 1. Ut ergo cognovit Jesus, quia au- Cap. 4.

dierunt Phariscei , quod. Jesus plures discipu-
los facit, et baptizat, quam Joannes (2.
quamquam Jesus non baptizaret, sed disci-
puli ejus) , 9. secessit ex Judea , et venit in
Galileam. lpse quidem non baptizabat, sed
nuntii cum vellent majorem illi invidiam conflare,
ita referebant. Cur, inquies, secessit? Non quod
timeret, sed ut invidi: causam. prescinderet, et
livorem mitigaret. Poterat enim. se. aggredientes
cohibere, sed nolebat illud frequentius agere, ne
incarnationis fidem de medio tolleret. Nam si
sepe deprehensus aufugisset, in eam apud. multos
suspicionem venisset. Ideo multa humano more
faciebat. Ut enim credi voluit, se Deum esse, ita
et carnem gestasse. Ideo post resurrectionem disci-
pulo dicebat :

carnem et ossa non habet. Idcirco Petrum in-

crepavit dicentem, Propitius esto tibi , non erit Matth. 16,

tibi hoc. Tantum ea de re sollicitus fuit. 2

2. Nam non modica hzc est inter Ecclesize do-
gmata portio , imo salutis nostre caput , per quod
omnia facta consummataque sunt. Sic mors so-
luta, peccatum sublatum , maledictum abroga-
tum, innumera in vitam nostram inducta bona
sunt. Ideo maxime «cconomiam credi volebat,
qua radix et fons nobis innumerorum fuerat
bonorum. Dum autem humana dispensabat, non
sinebat divina obscurari. Cum recessisset ergo,
ea ipsa, qui prius, tractare pergebat. Neque
enim sine causa in Galilaeam abierat, sed magna
parans apud Samaritanos negotia; nec utcumque
illa dispensans , sed quanta par ipsi erat sapientia,
ut nullam Judaeis vel impudentis. excusationis
ansam relinqueret : quod. subindicans evangelista

* Morel. μᾶλλον δὲ οὐχ ἀπλῶς.

cur secedat,

Palpa et vide, quia spiritus Luc.24.39.

204 $. JOANNIS CHRYSOST.

subjunxit , 4. Oportebat autem illum transire
per Samariam , ut. ostenderet ipsum. hoc quasi
obiter fecisse. Sic et apostoli agebant. Nam sicut

illi, Judaeis persequentibus, ad gentes veniebant : 7;

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τινὸς ἀπολογίας πρόφασιν. Ὅπερ xal ὁ εὐαγγελιστὴς
αἰνιττόμενος ἐπήγαγεν, " Ede δὲ αὐτὸν διέρχεσθαι διὰ
τῆς Σαμαρείας, δεικνὺς δὸοῦ πάρεργον αὐτὸν τοῦτο
ποιούμενον. Οὕτω xot οἱ ἀπόστολοι ἐποίουν. Καθάπερ

ita οἱ Christus, quando ipsum pellebant, tunc A γὰρ ἐχεῖνοι διωχόμενοι ὑπὸ Ιουδαίων, τότε ἐπὶ τὰ

gentes adibat, ut in Syrophenissa fecit. Hec
porro sic gesta sunt, ut ommis defensio Judzis
tolleretur, nee dicere possent, Nobis relictis ad
incircumcisos profectus est. Quapropter discipuli,
Act. 13-56. wt sese purgarent, dicebant : F'obis oportebat pri-
mum loqui verbum Dei : quia vero indignos
vos judicatis , ecce convertimur ad gentes ; et
s Min 15. ipse rursum, JVon veni nisi ad oves que perie-
Ibid. v. a6. runt domus Israel ; et rursum , /Von est bonum
accipere panem filiorum , et dare canibus.
Cum autem illum repulerunt, tunc januam gen-
tibus aperuerunt. Neque tamen sic ad illos praeci-

pue veniebat, sed transeundo tantum. Transiens p

igitur, 5. enit in. civitatem Samarie, que
dicitur Sychar, prope locum, quem dedit
Jacob Joseph filio suo. 6. Erat autem illic
fons Jacob. Cur evangelista de loco sic accurate
loquitur? Ut cum audieris mulierem dicentem ,
Jacob pater noster dedit nobis hunc puteum, ne
stupeas. Nam locus ille erat, ubi pro Dina indi-
gnantes Levi et Symeon, gravem illam cadem pa-
Samarita- trarunt. Nonabs re autem fuerit, unde originem ha-
AE or- πον πὶ Samaritani narrare. Nam tota illa regio
Samaria vocatur. Unde ergo sic appellati sunt?

Somor mons ille nominabatur a quodam qui illum C

Isdi.5.9. possederat, ut dicit Isaias, Et caput Somoron
Ephraim ; sed qui illum incolebant non Samari-
tani, sed. fsraélite. vocabantur. In decursu vero
temporis Deum offenderunt; et Phacee regnante,
ascendens "Theglath Phalasar, multas cepit ur-
bes, Elam adortus occidit, et Oseze regnum tra-

4. Reg. 17. didit. Hunc aggressus Salmanasar alias cepit urbes,
et tributarias fecit. Verum Osee primo quidem
cessit, deinde vero rebellavit, et ad. /Ethiopum
auxilium confugit. Re cognita , Assyrius exerci-

tum admovit, et capta civitate, gentem illam non D

ibi amplius habitare permisit, ne iterum defice-
rent; sed his Babylonem et in Mediam translatis ,
gentes alias variis ex locis eductas in Samariam

a Morel. ἀλλὰ παριών. οὕτως ὃ ἐβούλετο αἰνιξάμενος πάλιν
ἄρχεται λέγων " ἔρχεται οὖν ὃ Ἰησοῦς εἰς.

* χαὶ ἡ χεραλὴ Σομόρων, Ἐφραΐμ. In Septuaginta Inter-
pretum Editione et in Hebraeo legitur Ephraim ante

Somoron, 4:4 caput Ephraim, Somoron , et eodem or-
dine in Vulgata. Que vero mox memoriter narrat
Chrysostomus de Theglath Phalassare, de occiso Ela ,

ἔθνη ἤρχοντο: οὕτω xol ὃ Χριστὸς, ὅτε αὐτὸν ἀπή-
λασαν, τότε χαὶ ἐχείνων ἥπτετο, ὡς χαὶ ἐπὶ τῆς Συ-
ροφοινικίσσης ἐποίησε γυναιχός. Τοῦτο δὲ ἐγένετο,
ὥστε πᾶσαν ἐχκοπῆναι Ἰουδαίοις ἀπολογίαν, χαὶ ἵνα
μὴ ἐξὴ αὐτοῖς λέγειν, ὅτι καταλιπὼν ἡμᾶς πρὸς τοὺς
ἀχροδύστους ἀπῆλθε. Διὰ τοῦτο χαὶ oi μαθηταὶ ἀπο-
λογούμενοι ἔλεγον * Ὑμῖν ἦν ἀναγκαῖον πρῶτον λα-
ληθῆναι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ: ἐπειδὴ δὲ ἀναξίους χρί--
vete ἑαυτοὺς, ἰδοὺ στρεφόμεθα εἰς τὰ ἔθνη" καὶ αὐτὸς
πάλιν, Οὐκ ἦλθον εἰ μὴ εἰς τὰ πρόδατα τὰ ἀπολω-
λότα οἴχου Ἰσραήλ: xoi πάλιν, Οὐχ ἔστι καλὸν λα-
θεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων, χαὶ δοῦναι τοῖς χυναρίοις.
᾿Ἐπειδὴ δὲ αὐτὸν ἀπήλασαν, θύραν τοὶς ἔθνεσιν ἀνέῳ-
ξαν. Καὶ οὐδὲ οὕτω προηγουμένως ἐπ᾽ ἐκείνους ἔργε-
ται," ἀλλὰ παριών. Παριὼν τοίνυν, ἦλθεν εἰς πόλιν
τῆς Σαμαρείας λεγομένην Συχὰρ,. πλησίον τοῦ χω-
ρίου, οὗ ἔδωχεν "Ioxó6 Ἰωσὴφ τῷ υἱῷ αὐτοῦ ἦν δὲ
ἐχεῖ πηγὴ τοῦ ᾿Ιαχώδ. Τίνος ἕνεχεν ἀχριδολογεῖται ὃ
εὐαγγελιστὴς περὶ τοῦ τόπου ; “ἵνα ὅταν ἀκούσης τῆς
γυναικὸς λαλούσης, ᾿Ιακὼό 6 πατὴρ ἡμῶν ἔδωκεν
ἡμῖν τὴν πηγὴν ταύτην, μὴ ξενισθῆς. Ὃ γὰρ τόπος
ἐχεῖνος ἦν ἔνθα ὑπὲρ τῆς Δείνας οἱ περὶ τὸν Λευὶ χαὶ
Συμεὼν ἀγαναχτοῦντες, τὸν χαλεπὸν ἐχεῖνον εἰργά-
σαντο φόνον. Ἄξιον δὲ εἰπεῖν χαὶ πόθεν οἱ Σαμαρεῖ-
ται συνέστησαν. Καὶ γὰρ ὃ τόπος οὗτος ἅπας Σαμά-
peux. χαλεῖται. Π|θεν οὖν τὴν προσηγορίαν ἔλαθον;
Σομὸρ τὸ ὄρος ἐλέγετο ἀπὸ τοῦ χτησαμένου, καθάπερ
xoi Ἡσαΐας φησί * * Καὶ ἣ χεφαλὴ Σομόρων, "Eopatp *
ἀλλ᾽ oi κατοιχοῦντες οὐ Σαμαρεῖται, ἀλλ᾽ Ἰσραηλῖ-
τα! ἐλέγοντο. Χρόνου δὲ προϊόντος, προσέχρουσαν τῷ
Op: καὶ βασιλεύσαντος Φακεὲ, ἀνελθὼν Θεγλὰθ
Φαλασὰρ, πόλεις τε εἷλε πολλὰς, καὶ ἐπέθετο τῷ
"HAg, καὶ ἀνελὼν αὐτὸν, Ὡσηὲ τὴν βασιλείαν £00-
xtv. "Emi τοῦτον ἐλθὼν ὃ Σαλμανασὰρ, εἷλε P πόλεις
ἑτέρας, καὶ ὑποφόρους ἐποίησε καὶ ὑποτελεῖς. Ἀλλ᾽
οὗτος τὸ μὲν πρῶτον εἶξεν: ὕστερον δὲ ἀπέστη τὴ

ἀρχῆς, xa πρὸς τὴν τῶν Αἰθιόπων χατέφυγε συμ-
μαχίαν. Γγνω τοῦτο 6 Ασσύριος, καὶ ἐπιστρατεύσας,
xol ἀνελὼν αὐτοὺς, οὐχ ἔτι τὸ ἔθνος ἐχεῖ μένειν

de rege A&thiopum quem ponit pro rege AEgyptiorum :
hac, inquam, omnia non accurate dicta sunt ; sed ut
sese menti concionantis offerebant, quod alias non se-
mel observatur.

b Morel. πόλεις μυρίας, xxi ὑπορόρου: ἐποίησε xoi ὑπο’
τελεῖς.

IN

, ^ , m ,
ἀφίησι, διὰ τὰς τοιαύτας τῆς ἀποστάσεως ὑποψίας"
X τούτους μὲν εἰς αδυλῶνα ἤγαγε χαὶ Μή-
^ M
ET ἐχεῖθεν δὲ
κατῴχισεν ἐν τῇ Σαμαρείᾳ; ὥστε λοιπὸν ἀσφόλῆ αὖ-

ἔθνη ἐχ διαφόρων τόπων ἀγαγὼν,

τῷ τὴν ἀρχὴν εἶναι, τῶν οἰχείων ἐχόντων τὸν τόπον.
αὶ δὲ γενομένων, βουλόμενος ὃ Θεὸς δεῖξαι τὴν
αὐτοῦ δύναμιν, καὶ ὡς οὐ à ἀσθένειαν ἐξέδωχεν Ἴου-
^ D ^ , ,
δαίους, ἀλλὰ GU ἁμαρτίας τῶν ἐχδοθέντων, ἐπαφίησι
λέοντας τοῖς βαρδάροις - οἵτινες ἐλυμαίνοντο τὸ ἔθνος
τς e - Y /
ἅπαν. ᾿Απηγγέλη ταῦτα τῷ βασιλεῖ, xot πέμπει fe-
- οω m— ,
ρέα τινὰ τὸν παραδώσοντα αὐτοῖς τοὺς τοῦ Θεοῦ vó-
μους. Ἂλλ᾽ ὅμως οὐδὲ οὕτως ἐξ ὁλοχλήρου τῆς ἄσε-
7T , M E
θείας ἀπέστησαν, ἀλλ᾽ ἐξ " ἡμισείας. Χρόνου δὲ mpoi-
. 4 y
ὄντος, πάλιν τῶν μὲν εἰδώλων ἀπεπήδησαν, ἔσεύον
NY τ , "Imc * u E] , Ν
δὲ τὸν Θεόν. ᾿Γῶν οὖν πραγμάτων ἐν τούτοις ὄντων,
2 ^o 7 N
ἐπανελθόντες ᾿Ιουδαῖοι λοιπὸν, ζηλοτύπως πρὸς αὖ-
^ εὖ et M , , M , ^ M
τοὺς εἶχον ἅτε πρὸς ἀλλοφύλους καὶ πολεμίους, οἵ xat
UN e y v Asp. ὑτοὺς P ἐχάλ Ἰουδαίοις
ἀπὸ τοῦ ὄρους Σαμαρείτας αὐτοὺς " ἐκάλουν. ᾿Ιουδαίοις
δὲ οὐ μικρὰ χαὶ ἐντεῦθεν ἦν πρὸς αὐτοὺς ἣ φιλονειχία.
Οὐδὲ γὰρ ταῖς Γραφαῖς πάσαις ἐχέχρηντο, ἀλλὰ τὰ
“ - - » i
Μωύσέως μόνα δεχόμενοι, τῶν προφητῶν οὐ πολὺν
, c ^ Y ,
ἐποιοῦντο λόγον. ᾿Κφιλονείκουν μέντοι εἰς τὴν εὐγέ-
ε N Y 5 IN ὦν iN NC y
ἑαυτοὺς τὴν ᾿Ιουδαϊκὴν, xai ἐφιλοτι-
μοῦντο τῷ ᾿Αὐραὰμ., καὶ πρόγονον αὐτὸν ἐπεγρά-
[44 JN bd NEUE » M N 5 V
οντο, ἅτε ἀπὸ τῆς Χαλδαίας ὄντα xa τὸν laxo 6

a i4
γειαν εἰσωθεῖν
ὌΝ
ἐπὶ

»Ὅ79:9

i / 5 I^ el 5 ᾿ » 2 , € M

i πατέρα ἐχάλουν, ἅτε ἐχείνου ὄντα ἀπόγονον. ol δὲ
» A ,

Ιουδαῖοι μετὰ πάντων χαὶ τούτους ἐύδελύσσοντο.

Ὁ γ D τ , ,
“Ὅθεν xal τῷ Χριστῷ ταῦτα ὠνείδιζον λέγοντες - Xa-
Ἐν / »y M €"

μαρείτης εἰ σὺ, xal δαιμόνιον ἔχεις" xai ἐπὶ τοῦ xa-
, , x M 5 € A , er

ταθάντος ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ. εἰς Ἱεριχὼ, ταύτης ἕνε-
T oc / c T P N , ἘΠ

χεν τῆς ὑποθέσεως ὃ Χριστὸς Σαμαρείτην εἰσάγει,

τὸν ἔλεον εἰς αὐτὸν πεποιηχότα., τὸν εὐτελῆ τὸν εὖ-

᾿ ἜΝ

χαταφρόνητον, τὸν βδελυχτὸν παρ᾽ αὐτοῖς" x«i ἐπὶ
- ΕΣ -“- E PORE cl ἀν e
τῶν δέχα λεπρῶν, ἀλλογενὴ τὸν ἕνα φησὶ διὰ τοῦτο
ΕΣ M Χ - -—
( Σαμαρείτης γὰρ ἦν)" καὶ αὐτὸς δὲ τοῖς μαθηταῖς
οὕτω λέγων ἐχέλευσεν " Eig ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε,
" 4 5 λ v 2 c A 5 2.0:
χαὶ sig πόλιν Σαμαρειτῶν μὴ εἰσέλθητε.
Οὐ τῆς ἱστορίας δὲ ἕνεχεν μόνης τοῦ τόπου μόνον
c e 5 ,
ἀνέμνησεν ἡμᾶς τοῦ laxo6 ὃ εὐαγγελιστὴς, ἀλλὰ
^! € Y e IA 24 - 6 )3 A ;T ΕΟ
xui ὑπὲρ τοῦ δεῖξαι τὴν ἀπούολὴν τὴν ᾿Ιουδαϊκὴν
πάλαι γεγενημένην. Καὶ γὰρ ἐπὶ τῶν προγόνων αὐτῶν
τοὺς τόπους ἀντ᾽ αὐτῶν Kern xay ἐχεῖνοι. Ἃ io ot
πρόγονοι αὐτῶν εἰ ἴγον, οὐχ ὄντα αὐτῶν, ταῦτα διὰ τὴν
ἀθυμίαν αὐτῶν χαὶ παρανομίαν, ὄντα αὐτῶν, ἀπώλε-
σαν οὗτοι. * Οὕτως οὐδὲν χέρδος, “προγόνων εἶναι χρη-

στῶν ὅταν ὴ τοιοῦτοι τύ: ὠωσιν οἵ ἐξ ἐχε ίνων ὄντες. Ot
, i Ó

4 Morel. «zi γὰρ xc χρόνου προϊόντος. | Mox Savil. et
Cod. 706 χαὶ τῶν πραγμ.-]

b Savil. ἐκάλουν * χαὶ οὐ μιχρά. [| Paulo ante. πολεμίους,
καὶ, sine of, Savil. et Codd. nostri.]

TOM. VIII.

JOANNEM HOMIL,

178

XXXI. al. xxx. 205

habitatum. misit, ut. firmum suum his in locis
imperium postea esset, regione fidis incolis tra-
dita. His ita gestis, Deus ut potentiam suam osten-
deret, quodque non ob imbecillitatem Judzos
tradidisset, sed propter incolarum peccata, leo-
nes in barbaros immisit, qui totam gentem deva-
E stabant. Hzc regi nuntantur ; ille mittit sacerdo-
tem quemdam, qui Dei leges ipsis traderet.
Attamen ne sic quidem. omnino ab impietate de-
süterunt, sed partim tantum. Insequenti autem
tempore , idolorum abjecto cultu, Deum colue-
runt. Cum hoc in stati-res essent, reversi Judi,
A hos ut alienigenas et hostes aversabantur , quos a
monte Samaritanos vocabant. Judais vero non
hinc parva cum ipsis oriebatur contentio, quod
non totas Scripturas reciperent, sed Moysis tan-
tum libros; nec prophetas multum. curarent. Sa-
marite vero Judaicam nobilitatem. ambiebant ,
genusque suum ad Abraham quasi progenitorem
referebant, utpote qui ex Chaldza essent, et
Jacob patrem suum vocabant, utpote Abrahae
nepotem : Judae vero cum caeteris. omnibus ipsos
quoque abominabantur. Unde et Christo expro-
B brabant his verbis : Samaritanus es tu, et dc-
monium. habes. Et in. historia ejus qui descendc-
rat ab Jerusalem in Jericho, illa ipsa de causa
Christus Samaritanum. inducit, Qui fecit mise-
ricordiam in illo , vilem nempe personam, de-
spectam et apud illos abominabilem. Et ex decem
leprosis unum alienigenam vocat, quia Samarita-
nus erat: atque ipse discipulis loquens dicebat :
In viam gentium ne abieritis , et in civitatem
Samaritanorum ne intraveritis.

( — 9. Non ut historiam texeret tantum, evangelista
Jacobum memoravit, sed ut Judzeos jamdiu | ex-
pulsos ostenderet. Siquidem progenitorum tempo-
ribus jam hzc olim sua loca occupabant illi. Que
enim loca progenitores sul, non olim sua, occupa-
bant, haec ob ignaviam et nequitiam hi suam ami-
serant. Sic nihil prodest ἃ bonis progenitoribus
oriri, si nepotes degenerent. Barbari enim, ut ma-
jus experimentum acciperent, ad Judaicum statim

* Quidam habent ὄντως οὐδὲν. Paulo post unus Co-
dex, isque optimz notz, habet fy» πλέον πεῖραν, quae
vera videtur esse lectio. Altera enim ἕνα λεόντων πεῖραν
λάθωτι ferri nequit.

Samarit:e
Judaicam

nobilitatem
ambiebant.

Joan.8. 48.

Luc.10.37.

Matth.

5

'o

à

206 8. JOANNIS CHRYSOST.

cultum redierunt ; Judzi vero tot zerumnis casti-

gati, ne ita quidem resipuerunt. Huc itaque Chri-

stus venit, mollem et lascivam vitam semper abi-

ΤΥ d gens, laboriosam vero et arctam inducens. Non
ros, €nim subjugalibus usus est, sed ita assidue iter
agit, ut defatigetur. Hoc ubique docet, ut sibi quis-

que operetur, nec quarat superflua, nec mulus

egeat. Ita porro vult nos a supervacaneis alienos

esse, ut etiam multa necessaria amputaret. Ideo

Matth. 8... dicebat : P'ulpes foveas habent, et volucres celi
m nidos; Filius autem hominis non habet ubi ca-
put reclinet. Quocirca in montibus sepe versatur

ei in desertis, non interdiu tantum, sed etiam no-

Psal 109. etu, Hoc etiam. David. pranuntians dicebat, De
d torrente in via bibet, ut ejus expeditam vitze ra-
tionem demonstraret. Idipsum hic Joannes indi-

cat: Jesus ergo fatigatus ex itinere , sedebat

sic super fontem. Hora erat quasi sexta.'( . F'e-

nit mulier de Samaria haurire aquam. Dicit

ei Jesus : Da mihi bibere. 8. Discipuli autem

ejus abierant in forum, ut cibos emerent. Hinc

ejus patientiam in carpendo itinere, et ciborum ne-

gleetum discimus, et quam obiter huic rei det

operam ; sic discipuli quoque res suas tractare di-

dicerunt. Non enim viatica secum sumebant: quod

Matth. 16. 3]tey indicat evangelista, cum de fermento Phari-
Us saorum ipsis loqueretur, quod illi dictum puta-
bant, quia panes non sumserant. Et cum esurien-

tes inducit, et spicas vellentes ut ederent; ac cum

dicit eum, quod esuriret, ad ficum venisse: nihil

aliud his nos docet, quam ventrem esse parvi pen-

dendum, nec illum tantopere curandum esse. Con-

sidera hic quoque illos nihil attulisse, neque tamen

ideo statim a principio diei hanc rem curare, sed

cum hora prandii advenit, escas emtum ire. Nos

vero contra stalim atque a lecto surreximus, ante

omnia hzc curamus, coquos et caupones accersi-
mus,idque magno cum studio agimus: et post

haec alia curamus, hiec semper carnalia spiritua-

libus anteponentes, et quae perfunctorie tractanda

erant, quasi necessaria exsequentes. Ideo omnia
prepostere aguntur. Contra omnino agere opor-

tuit, spiritualium magnam habere rationem ; qui-

bus perfectis, heec attingere par fuit. Hinc porro

non laborum tolerantia modo in Christo obser-

randa, sed etiam quantum esset a fastu alienus;

non tantum quod fatigatus esset, quod sederet sc-

cus viam; sed. etiam quod solus relictus esset, et

4 Morel. ἐνταῦθα δεικνὺς λέγει" ὁ οὖν.
a Savil. σταχύων.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

μὲν γὰρ BapGapor, ἵνα πλέον πεῖραν λάδωσι μόνον;
λ δι 9 ΟΝ οὐ ἢ CUT 5 7). 5n τὶ -

D πρὸςτὴν ἸἸουδαϊχὴν eüoé6etxy ἐπανῆλθον εὐθέως" ἐκεῖνοι
δὲ τοσαύτας ὑπομένοντες τιμωρίας, οὐδὲ οὕτως ἐσω-
, , τὸ , M ,
φρονίσθησαν. 'EvcaüUa τοίνυν ὃ Χριστὸς παρεγένετο;
τὸν μὲν βάναυσον xai ὑγρὸν ἐκδάλλων βίον ἀεὶ, τὸν

δὲ 5 , 5 , M / , M €
& ἐπίπονον εἰσάγων xol συνεσταλμένον. Οὐ γὰρ ὕπο-
ζυγίοις χέχ ρηται, ἀλλ᾽ οὕτω βαδίζει συντόνως, ὡς xal
χοπιᾶσαι ἐκ τῆς ὁδοιπορίας. Καὶ τοῦτο πανταχοῦ
παιδεύει, τὸ αὐτουργὸν εἰναι xod ἀπέριττον, καὶ τὸ μὴ
πολλῶν δεῖσθαι. Οὕτω γὰρ βούλεται τῶν περιττῶν
ἀλλοτρίους ἡμᾶς εἰναι, ὡς χαὶ αὐτῶν τῶν ἀναγχαίων
πολλὰ περιχόπτειν. Διὰ τοῦτο ἔλεγεν: Αἱ ἀλώπεχες
E φωλεοὺς ἔχουσι, xal τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ χατασχη-
χουσι; e
, x ἘΦ} m » , kJ » -ὉὉ M
γώσεις - ὃ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐχ ἔχει ποὺ τὴν
M , M D ws - Δ M /
χεφαλὴν χλίνη. Διὰ τοῦτο xat ἐν τοῖς ὄρεσι τὰ πλείονα
^ / ΕΣ , / , 5 A ΄ N
διατρίόει, οὐκ ἐν ἡμέρᾳ μόνον, ἀλλὰ xol ἐν νυχτὶ,
ἌΣ - 5 7 e X M » ,
καὶ ἐν ταῖς ἐρήμοις. Τοῦτο xoi ὃ Δαυὶδ ἀναχηρύττων
ἔλεγεν, "Ex χειμάῤῥου ἐν ὁδῷ πίεται, τὸ εὐσταλὲς
αὐτοῦ τοὺ βίου δηλῶν. Τοῦτο xoi ᾿Ιωάννης * ἐνταῦθα
479 δείκνυσιν * Ὃ oov Ἰησοὺς χεχοπιαχὼς ex τῆς ὅδοιπο-
À ρίας, ἐκάθητο οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ. “Ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη.
ἘΠ ἢ μῆς Wm RN , XVm. ΠΣ
Ἔρχεται γυνὴ ἐχ τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι ὕδωρ.
Λέγει αὐτὴ 6 Ἰησοῦς " δός μοι πιεῖν. Οἱ δὲ μαθηταὶ
αὐτοῦ ἀπῆλθον εἰς τὴν ἀγορὰν, ἵνα τροφὰς ἀγοράσω-
σιν. ᾿Εντεῦθεν μανθάνομεν xal τὸ περὶ τὰς ὁδοιπορίας
" . N
εὔτονον αὐτοῦ, xol τὸ περὶ τὰς τροφὰς ἠμελημένον,
xo πῶς παρέργως τῷ πράγματι κέχρηται. Οὕτω γοῦν
A € ἂν ὦ [re ὦ δ 3 ς M ^ ,
xai oi μαθηταὶ ἐπαιδεύθησαν τὰ xaÜ' ἑαυτοὺς διατί-
θεσθαι. Οὐ γὰρ ἐπήγοντο ἐφόδια. Kol δηλοῖ τοῦτο
, , ^ Dh , em
ἕτερος εὐαγγελιστὴς λέγων, ἡνίκα περὶ τῆς ζύμης τῶν
/ , -— 0^ / e ? b eu y e
Φαρισαίων αὐτοῖς διελέγετο, ὅτι ἐχεῖνοι ἐνόμιζον ὅτι
» ^, 5 / πα το ΄ω 3 “
ἄρτους oüx ἐδάσταζον. Καὶ ὅταν πεινῶντας εἰσάγη,
P xai τίλλοντας τῶν ἅ ἀσταχύων, χαὶ ἐσθίοντας, xal
el 2 SN SEA Y wn INS M -. -
ὅταν λέγη αὐτὸν ἐπὶ τὴν συχἣν διὰ τὴν πεῖναν ἐληλυ-
θέναι, οὐδὲν ἄλλο ἢ τοῦτο διὰ πάντων ἡμᾶς παιδεύει,
τὸ καταφρονεῖν γαστρὸς, xal μὴ περισπούδαστον τὴν
αὐτῆς νομίζειν εἶναι λειτουργίαν. Σκόπει γοῦν αὐτοὺς
xoi ἐνταῦθα, οὔτε ἐπιφερομένους τι, οὔτε ἐπειδὴ μὴ
5. , / M SN m € ), ,
ἐδάσταζον, ἐκ προοιμίων xa εὐθὺς τῆς ἡμέρας τούτου
/ E] M N N Y DEP! el
φροντίζοντας, ἀλλὰ χατὰ τὸν xatpov, καθ᾽ ὃν ἅπαντες
5 e ' 5 , *? , 2
ἀριστοποιοῦνται, τροφὰς ἀγοράζοντας. " AAX' οὐχ
ἡμεῖς, οἵ εὐθέως ἀπὸ χλίνης διανιστάμενοι πρὸ τῶν
ἄλλων τοῦτο σχοπούμεθα, μαγείρους χαὶ τραπεζο-
ποιοὺς καλοῦντες, καὶ μετὰ πολλῆς ταῦτα ἐπισχήπτον-
τες τῆς σπουδῆς, xal μετ᾽ ἐχεῖνα τῶν ἄλλων οὕτως
ἁπτόμενοι, τὰ βιωτιχὰ πρὸ τῶν πνευματιχῶν σπου--
- ^ /, ». 3. Ὁ €
C δαῖα ποιούμενοι, xal ἃ πάρεργον ἔχειν ἐχρὴν, ὡς
- e b »| λ ,
ἀναγχαῖα τιμῶντες. Διὰ τοῦτο πάντα ἄνω xo χάτω

à , Axit
* [ἀλλ᾽ οὐχ ὡς ἡμεῖς εὐθέως Savil. et Cod. 705; ἀλλ᾽
οὐχ ὡς ἡμεῖς ἀπὸ κλίνης Cod, 706 Interpres, non ut nos.]

IN JOANNEM HOMIL, XXXI. ah. ex.

γίνεται. Ἵ οὐναντίον γὰρ ἐχρῆν ἁπάντων τῶν πνευμα-
τιχῶν πολὺν ποιησαμένους λόγον, μετὰ τὸ πληρῶσαι
2 - / , , E) We e à ^N ^
ἐχεῖνα, τότε ἅπτεσθαι τούτων. Οὐ τὸ ἐπίπονον 9£ μο-
^ τ 2 ΄-Ὃ:ὦ»»
νον, ἀλλὰ καὶ τὸ ἄτυφον ἐντεῦθεν δείχνυται, οὐ τῷ
M e - τ L4 2 δὴ
χοπιᾶσαι, οὐδὲ τῷ καθίσαι ἐπὶ τῆς ὁδοῦ μόνον, ἀλλὰ
E e EY 3 ὦ
καὶ τῷ καταλειφθῆναι μόνον xal τοὺς μαθητὰς P αὐτοῦ
- mM ^ /
ἀπελθεῖν. Καίτοι γε ἐξὴν εἴ γε ἐδούλετο, ἢ μὴ πάντας
5» ,
ἐχπέμψαι, ἢ ἀπελθόντων ἐκείνων ἑτέρους διαχόνους
M εἶ 7
ἔχειν " ἀλλ᾽ οὐχ ἠθέλησε: xal γὰρ τοὺς μαθητὰς οὕτως
yr /, τ € M , , M
εἴθισε πάντα τῦφον καταπατεῖν. Καὶ τί μέγα, φησὶν,
εἰ ἐμετρίαζον, ἴσως εἴποι τις ἂν, ἁλιεῖς ὄντες καὶ
/ € - Y S Nue M
σχηνοποιοί; [ἍἉλιεῖς μὲν ἦσαν xal “ σχηνοποιοὶ ,]
ἀλλ᾽ ἀθρόον εἰς αὐτὴν ἀνέδησαν τοῦ οὐρανοῦ τὴν χο-
ρυφὴν, χαὶ πάντων ἐγένοντο βασιλέων σεμνότεροι,
δικιληταὶ γενέσθαι καταξιωθέντες τοὺ τῆς οἰκουμένης
Δεσπότου, xai παραχολουθῆσαι τῷ θαυμαζομένῳ
πάντοθεν. Ἴστε δὲ χἀχεῖνο, ὅτι μάλιστα οἵ £x ταπει--
“Ὁ » da 95. / M “6. E] ,
νῶν ὄντες, ὅταν ἀξιωμάτων ποτὲ λάδωνται, εὐχολώ-
τερον αἴρονται πρὸς ἀπόνοιαν, ἅτε ἀπειροχάλως £yov-
τες πρὸς “ τὴν τοσαύτην τιμήν. Κατέχων οὖν αὐτοὺς
ἐπὶ τῆς αὐτῆς ταπεινοφροσύνης, ἐπαίδευεν αὐτοὺς διὰ
, , CN c
πάντων συνεστάλθαι, xol μηδαμοῦ δεῖσθαι τῶν Ota-
χονησομένων. Αὐτὸς δὲ Κεχοπιαχὼς ἐχ τῆς ὁδοιπο-
/ A 9o Ὁ) c EPA c m € c cl
ρίας, φησὶν, ἐκάθητο οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ. Op&c ὅτι
^S Y N / IN / M N e M
διὰ τὸν χόπον ἣ χαθέδρα γέγονε, διὰ τὸ καῦμα, διὰ
τὸ περιμεῖναι τοὺς μαθητάς: Ἤδει μὲν γὰρ συμόη-
εριμε ς μαθητάς; Ἔδει μὲν γὰρ συμόη
, v M N wl , ^, 5 τ M
σόμενον τὸ xav τοὺς Σαμαρείτας. Οὐχ ἐπὶ τοῦτο δὲ
EY ΄ u E) AY 2 8 ὃ M e E
ἦλθε προηγουμένως: οὐ μὴν ἐπειδὴ διὰ τοῦτο οὐχ
ἦλθε, παραγενόμενον τὸ γύναιον ἀπώσασθαι ἐχρῆν,
οὕτω πολλὴν φιλομάθειαν ἐπιδεικνύμενον. Οἱ μὲν γὰρ
3 Ὁ» N P 5 M 3 / 5 / € ^Y
lou8aiot καὶ πρὸς αὐτοὺς ἐρχόμενον ἀπήλαυνον, ot δὲ
ἐξ ἐθνῶν χαὶ ἀλλαχοῦ βαδίζοντα πρὸς ἑαυτοὺς εἵλχον"
AY € M , , δι EIE 5 - , ,
xoi οἵ μὲν ἐφθόνουν, οἱ δὲ ἐπίστευον - ἐχεῖνοι ἠγανά-
χτουν, οὗτοι ἐθαύμαζον χαὶ προσεχύνουν. "TC οὐν; ἔδει
τοσούτων σωτηρίαν ὑπεριδεῖν, καὶ προθυμίαν οὕτω
γενναίαν ἀφεῖναι; Τοῦτο μὲν οὖν ἀνάξιον ἦν αὐτοῦ
τῆς φιλανθρωπίας - διόπερ μετὰ τῆς προσηχούσης
αὐτῷ σοφίας πάντα τὰ παρόντα οἰκονομεῖ. ᾿ΕΠχάθητο
μὲν γὰρ, ἀναπαύων τὸ σῶμα, καὶ ἃ παρὰ τὴν πηγὴν
2 / - RN US να ὙΠ ΤΑΣ b / ᾿ ,
ἀναψύχων αὐτό. Αὐτὸ γὰρ ἦν τῆς ἡμέρας τὸ μεσαί--
ei ^ E A 2M/ 3. .Ἃ
τατον, ὅπερ χαὶ ὃ εὐαγγελιστὴς ἐδήλωσεν εἰπὼν,
[7 A Ae ei ΕΝ, er Tt 82
Ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη " xat ἐχάθητο οὕτως. Tt δέ ἐστιν,
Οὕτως; Οὐκ ἐπὶ θρόνου, φησὶν, οὐκ ἐπὶ προσχεφα-
λαίου, ἀλλ᾽ ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν ἐπ᾽ ἐδάφους. "Ep-
χεται γυνὴ ἐκ τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι ὕδωρ.

b Savil. αὐτοῦ χωρισθῆναι.

* Savil. σχηνοποιοί; ἀθρόον δὲ εἰς. [ Quee uncis sunt in-
clusa, ex Savil. et Codd. nostris accesserunt.]

4 [Savil. et Codd. nostri τὴν ἐξαίφνης τιμήν. lidem
paulo ante ἀξιωμάτων ἐπιλάθωνται.]

180

207

discipuli ejus discessisent. Atqui poterat, si. vo-
luisset, aut non omnes misisse, aut profectis illis
alios habere ministros; sed noluit. Etenim disci-
pulos sic assuefaciebat ad fastum omnem calcan-
dum. Et quid mirum, dixerit forte quispiam, si
moderati erant, cum piscatores essent, aut tento-
riorum opifices? Erant sane: verum statim. ad
celum evolarunt, et regibus clariores evaserunt,
D familiares nempe facti universi. orbis Domini,
et admirandi magistri assecle. Scitis autem eos qui
ex humiliore gradu ad dignitates perveniunt, faci-
lius in arrogantiam efferri, utpote qui antea honoris
expertes essent. In hac igiturillos humilitate conti-
nens, docuit eos ut per omnia modesti et humiles
essent, ac numquam ministris egerent. Ipse autem,
inquit, Fatigatus ex itinere, sedebat sic ad fon-
tem. Viden' sedisse illum laboris et cstus causa,
ad discipulos exspeetandos? Norat quippe quid
esset Samaritanis eventurum. Non tamen illa prz-
E cipue de causa venerat; neque, etiamsi! ea de
causa non venisset, repellenda muliercula illa erat,
quz se adeo discendi cupidam exhibuit. Judzi
enim ipsum ad se venientem repellebant ; gentiles
contra alio proficiscentem ad se trahebant. llli
invidebant, hi credebant; illi indignabantur, hi
mirabantur et adorabant. Quid ergo? oportebat-
ne tot hominum salutem despicere, et tam studio-
sum affectum dimittere? Hoc certe indignum illius
A benignitate : ideoque haec omnia cum sapientia
sibi congruente dispensat. Sedebat, corpus re-
creabat, et juxta fontem refrigerabat. Eratqne
tunc meridies, quod evangelista declarat his ver-
bis, Zfora erat quasi sexta, et sedebat sic. Quid
est illud, Sic ? Non in solio, non in pulvinari, sed
simpliciter humi. enit mulier ex Samaria
haurire aquam.

3 Sayil, παρὰ τῇ πηγῇ" Ibid. ἀναψύχων αὐτό. αὐτὸ γὰρ ἦν
τῆς. In hac verba notat Savil.: Legendum ἦν 2p, deleto
αὐτό ex precedentibus frustra repetito, autore libellz
Quaestionum in Johannem.

15.

Clirislus
exemplo
docet — fa-
stum . esse
calcandum.

208 8. JOANNIS CIIRYSOST.

4. Vide quomodo declaret mulierem propter
aliud egressam esse ex. civitate, ubique impuden-
tem Judzorum pervicaciam reprimens, ne quis di-
ceret ipsum transgredi przceptum suum, cum ve-
taret in civitatem ingredi Samaritanorum, qui ipse
cum Samaritanis loqueretur. Ideo, Discipuli ejus 6
in civitatem cibos emturi abierant , inquit
evangelista, multas inducens colloquii cum mu-
liere causas. Quid ergo mulier? Cum audisset, Da
mihi bibere, admodum prudenter Christum 1η--
terrogandi occasionem captans inquit : 9. Quo-
modo tu, Judceus cum sis, bibere a me poscis,
que sum mulier Samaritana? JYon enim co-
utuntur Judei Samaritanis. Et unde illum Ju-
dicum esse novit? Ex habitu forte, aut ex. ser-
mone. 'Tu vero animadverte quam perspicax mu-
lier esset. Nam si cavendum erat, Christo potius
cautione opus erat, quam ipsi. Non enim dixit,
Non coutuntur Samaritani Judzis; sed, Judaei
Samaritanos non admittunt. Attamen mulier, etsi
a culpa immunis, quia putabat alium in culpam
incidere, non tacuit, sed correxit 1d quod contra
legem fieri putabat. Sed posset quispiam quaerere,
cur Jesus ab illa potum petierit, id lege non per-
mittente? Si quis enim dixerit, quod pravideret
non daturam esse: ideo minus petere oportuit.

Judaicas Quid ergo dicendum ? Indifferens jam fuisse tales

observatio-
nes abrogat

Christus.

Matth. 15.

II,

observationes abrogare. Nam qui alios ad trans-
grediendum inducebat, multo magis illas trans-
gredi debebat. Non enim quod ingreditur, inquit,
coinquinat hominem, sed quod egreditur. Non
parva autem Judzorum accusatio est illud cum
muliere colloquium : quia illi szepe et verbis et
gestis allecti, non obtemperabant. Haec autem vide

ARCHIEP.

CONSTANTINOPF.

c - 4»
Ὅρα πῶς xai τὴν γυναῖχα δι᾿ ἄλλο δείκνυσιν ἐξελ--
θοῦσαν, πανταχοῦ τὴν ἀναίσχυντον τῶν ᾿ἸἸουδαίων
ἐπ ίζων ἀντιλογίαν, xai ἵν | τις λέγη ὅτι
ἐπιστοιυιίζων ἀντιλογίαν, καὶ ἵνα μή τις λέγη ὅτ
ἐναντιοῦται ἑαυτοῦ τῷ προστάγματι, εἰς μὲν πόλιν
χελεύων μὴ εἰσιέναι Σαμαρειτῶν, Σαμαρείταις δὲ
διαλεγόμινος. Διὸ xa τὸ, ᾿Αἀπεληλύθεισαν ot μαθηταὶ
ce 25 ci "
αὐτοῦ εἰς τὴν πόλιν, ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσι, τέθειχεν
ὃ εὐαγγελιστὴς, πολλὰς εἰσάγων αἰτίας τὴς πρὸς
al L.S € /
αὐτὴν διαλέξεως. Τί οὖν P4, γυνή; ᾿Αχούσασα, Δός
(0t πιεῖν, σφόδρα συνετῶς εἰς κατασχευὴν ἐρωτήσεως
3 3 ES E" , "t £ " . λέ *
τὸν παρὰ τοῦ Χριστοῦ λόγον λαμόάνει, xa λέγει
Πῶς σὺ ᾿Ιουδαῖος ὧν, αἰτεῖς παρ᾽ ἐμοῦ πιεῖν οὔσης
Y 2f ὃ k 3: $ x Hass 3! ἣν. ἐν
γυναιχὸς Σαμαρείτιδος ; Οὐ γὰρ συγχρῶνται ᾿Ιουδαῖοι
ὉῳὌ 7 M /, , ^ ? "ow ^, J
Σαμαρείταις. Καὶ πόθεν αὐτὸν ᾿Ιουδαῖον ἐνόμιζεν
εἰναι ; "Amo τοῦ σχήματος ἴσως, xxt ἀπὸ τῆς δια ἕ-
ξεως. Σὺ δέ μοι σχόπει πῶς διεσχεμμιένον τὸ γύναιον
€ 15 A zx c IY ^ 5 m 5 c ΕἸ
ἦν. Ei γὰρ ἐχρὴν φυλάξασθαι, τὸν ᾿Ι[ησοῦν ἐχρῆν, οὐκ
2t ἐν Οὐ à 5, ENS - - Ἶ ὃ /
ἐχείνην. Οὐ γὰρ εἰπεν, ὅτι Σαμαρεῖται τοῖς Ἰουδαίοις
E M 25335 5 Nr , E
οὗ συγχρῶνται, ἀλλ᾽, ᾿Ιουδαῖοι ΣΣχμαρείτας οὐ προσ-
ίενται. ᾿Αλλ᾽ ὅμως ἣ γυνὴ χαίτοι χατηγορίας ἀπηλλα-
Ὑμένη, ἐπειδὴ ἐνόμισεν ἕτερον αὐτῇ ἀντιπίπτειν,
ΧΑ cr 3 4 -j 2€ » eS ^ ^
οὐδὲ οὕτως ἐσίγησεν, ἀλλ᾽ ὡς οἴεται διορθοῦται τὸ μὴ
M , 74 9 S by - » ,
χατὰ νόμον γινόμενον. ᾿Αλλ᾽ ἐχεῖνο ἄν τις διαπορή-
σεις, πῶς ὃ Ἰησοῦς ἐζήτησε παρ᾽ αὐτῆς πιεῖν, τοῦ
7 5 2 , Ἐν eU ne) M , cel m»
νόμου οὐχ ἐπιτρέποντος: Ei γὰρ λέγοι τις, ὅτι τῷ
NI XN , Six Y ὌΝ -“" 5
προειδέναι μιὴ δώσουσαν, OU αὐτὸ μὲν οὖν τοῦτο οὐδὲ
22 2 D rp! 5 2 2 ὦ [7 28 7
αἰτῆσαι ἐχρῆν. Τί οὖν ἐστιν εἰπεῖν: “Ὅτι ἀδιάφορον
22 095 M AY ᾿ / 3 / εὖ
αὐτῷ λοιπὸν ἦν τὰς τοιαύτας ἐχύάλλειν παρατηρή-
σεις. Ὃ γὰρ τοὺς ἄλλους ἐνάγων εἰς τὸ λύειν, πολλῷ
e 2 EN SN ^ ἊΝ , N N ?
μᾶλλον αὐτὸς αὐτὰς ἂν παρέδραμεν. Οὐ γὰρ τὸ εἰσ-
πορευόμενον, φησὶ, χοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ
5 , 5 M ἊΝ / / St
ἐχπορευόμενον. Οὐ μιχρὰ δὲ κατηγορία γένοιτ᾽ ἂν
- 5 NO! «c M 1 - wi T ^N
τῶν ᾿Ιουδαίων f, “πρὸς τὴν γυναῖχα διάλεξις, διότι
ἐχεῖνοι μὲν πολλάχις ἐπεσπῶντο, xal διὰ ῥημάτων

quam cito levi interrogatione capiatur. Jesus vero 181 χαὶ διὰ πραγμάτων, χαὶ οὐχ ἠνείχοντο: αὕτη δὲ, ὅρα

hac
qui accederent non impediebat. Discipulis nam-
que simpliciter dixit, ne in civitatem Samarita-
norum intrarent, non tamen ut accedentes illos
repellerent : res enim illius benignitate admodum
indigna fuisset. Ideoque mulieri sic respondet :
10. Si scires donum Dei, et quis est qui tibi
dicit, Da mihi bibere : tu forsitan petisses ab
60, et dedisset tibi aquam. vivam. Prius indicat
eam esse dignam qua audiatur, nec rejiciatur;
ac deinde quis ipse sit revelat. Nam mox auditura

b Alii ἡ γυνὴ αἰτηθείσα ὕδωρ παρὰ τοῦ Χριστοῦ; δός pot
“ὰρ, φησὶ, πιεῖν, ὃ Χριστὸς ἔλεγε πρὸς αὐτήν. τί οὖν ἐκείνη ;
πῶς.

ἂν γυναῖχα. [ Tum alil διάλεξις ἐχείνους

μὲν γὰρ π. ἐπεσπάσατο.]

^

e
ἘΣ
£e
p»
5
τ

*.
"1

in re, hac in via nondum instabat : sed eos ἃ πῶς χατέχεται ἀπὸ ψιλὴς “ ἐρωτήσεως. Αὐτὸς μὲν

γὰρ οὖχ ἐνεστήσατο τέως ταύτην τὴν πραγματείαν,
οὐδὲ τὴν 600v εἰ δέ τινες παρεγένοντο, οὐχ ἐχώλυε.
Καὶ γὰρ τοῖς μαθηταῖς ἁπλῶς ἔλεγεν, εἰς πόλιν Σα-
μαρειτῶν μὴ εἰσελθεῖν, οὐχὶ καὶ προσιόντας διαχρού-
εσθαι" σφόδρα γὰρ ἀνάξιον ἦν αὐτοῦ τῆς φιλανθρωπίας.
Διὰ δὴ τοῦτο xal ἀποχρίνεται τῇ γυναιχὶ, καί φησιν"
Εἰ ἤδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, χαὶ τίς ἐστιν ὃ λέγων
σοι, δός μοι πιεῖν: σὺ ἂν ἤτησας αὐτὸν, xal ἔδωχεν
ἄν σοι ὕδωρ ζῶν. Πρότερον δείκνυσιν ἀξίαν οὖσαν
ἀχοῦσαι, καὶ μὴ παροφθῆναι - χαὶ τότε ἑαυτὸν ἐχχα-

ἃ Alii εἰσηγήσεως. Quod autem dicit ibidem, αὐτὸς μὲν
γὰρ οὐκ ἐνεστήσατο τέως ταύτην τὴν πραγματείαν, οὐδὲ τὴν
ὁδόν, 1d est: Non quarebat quos institueret et doctrina
sua imbueret, sed accedentes non cohibebat.

IN JOANNÉM HOMIL. xxxi. al. xxx.

λύπτει. Καὶ γὰρ ἔμελλεν εὐθέως μαθοῦσα ὅστις ἐστὶν,
ὑπαχούσεσθαι χαὶ “προσέξ ὑτῷ ὅπερ περὶ 'lov-
ροσέξειν αὐτῷ - ὅπερ περὶ "lou

δαίων οὐχ ἄν τις εἴποι. Καὶ γὰρ μαθόντες, ἤτησαν
- Ll ,

αὐτὸν οὐδὲν, οὐδὲ ἐπεθύμησαν τι μαθεῖν τῶν χρησί-
μων, ἀλλὰ καὶ ὕδριζον xa ἀπήλαυνον. "HE δὲ γυνὴ
ταῦτα ἀχούσασα,

/
Κύριε,

ὅρα πῶς ἐπιεικῶς ἀποχρίνεται᾽
οὔτε ἄντλημα ἔχεις, καὶ τὸ φρέαρ ἐστὶ βαθύ"
πόθεν οὖν ἔχεις τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν; 'Γέως αὐτὴν τῆς
ὑπονοίας τῆς ταπεινῆς μεροεζθροε χαὶ τοῦ νομίζειν ἕνα
τῶν πολλῶν εἶναι. Οὐ γὰρ ἁπλῶς ἐνταῦθα χαλεῖ Κύ-
ριον, ἀλλὰ πολλὴν ἀπονέμουσα τὴν Ὅτι γὰρ
τιμῶσα ταῦτα ἔλεγεν, ἀπὸ τῶν ἑξῆς εἰρημένων δῆλον.

τιμήν LI

Οὐ γὰρ κατεγέλασεν οὐδὲ ἐκωμῴδησεν, ἀλλὰ P διηπό-
ς ES N
ρει τέως. Ei δὲ μὴ εὐθέως τὸ πᾶν ἐνενόησε, μὴ θαυ-
ἐς γοξι δ δὐξειδρεδινυκέἑ qd dC Duet:
μάσης * οὐδὲ γὰρ 6 Νικόδημος. Τί γὰρ ἐχεῖνός φησι:
Πῶς δύναται ταῦτα γενέσθαι; καὶ πάλιν" Πῶς δύναται
E] - / EA Y , g^ o5
ἄνθρωπος γεννηθῆναι γέρων ὦν; καὶ πάλιν: My, δύναται
εἰς τὴν χοιλίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ δεύτερον εἰσελθεῖν
χαὶ γεννηθῆναι; Αὕτη δὲ αἰδεσιμώτερον: Κύριε,
y L4 »y M ^ / El M , /,
οὔτε ἄντλημα ἔχεις, χαὶ τὸ φρέαρ ἐστὶ βαθύ * πόθεν
οὖν ἔχεις τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν ; Ἄλλο πρὸς αὐτὴν ἔλεγεν,
5 "Ne , 5 J $^ / E] / D
ἄλλο δὲ ὑπώπτευεν ἐχείνη, οὐδὲν πλέον ἀχούουσα τῶν
, OE) b , [3 Y ^ 7,
δημάτων, οὐδὲ ἐννοῆσαι τέως τι ὑψηλὸν δυναμένη,
, -Ὃ - οὖ
καίτοι γε ἐνὴν εἰπεῖν προπετῶς φθεγγομένην, ὅτι εἰ
5 NS WS EN, REC 39. 5 NEZ) "
εἰχες t τὸ E τὸ ζῶν, οὐχ ἂν siiis παρ᾽ ἐμοῦ, ἀλλὰ
— παρέσχες ἂν προτέρῳ * νῦν δὲ χκομπάζεις. AX
οὐδὲν τούτων Pel ἀλλὰ ὑετ᾽ ἐπιεικείας umane
ται πολλῆς, xa ἐν ἀρχὴ καὶ μετὰ ταῦτα. Καὶ γὰρ
2 ^ n ^ x - e
ἐν ἀρχῇ φησι" Πῶς σὺ Ιουδαῖος ὧν αἰτεῖς παρ᾽ ἐμοῦ
πιεῖν ; Kat οὐχ εἶπεν, ἅτε πρὸς ἀλλόφυλον, xat ἐχθρὸν
, M
διαλεγομένη" μιή μοι γένοιτό σοι μεταδοῦναι ἀνθρώπῳ
, c D z
πολεμίῳ χαὶ τοῦ ἔθνους fuv ἠλλοτριωμένῳ. Καὶ
Y .“ -
μετὰ ταῦτα πάλιν ἀχούσασα μεγάλα λέγοντος, ἐφ᾽ ᾧ
,
μάλιστα δάκνονται oi ἐχθροὶ, οὐ χατεγέλασεν, οὐδὲ
J ^ D c
διέσυρεν * ἀλλὰ τί φησι; Μὴ σὺ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς
c - Hi Ἁ 6, “Ὁ y^ - * , m M
des donus ὃς ἔδωχεν ἡμῖν τὸ φρέαρ τοῦτο, χαὶ
αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε, χαὶ οἵ υἱοὶ αὐτοῦ, xoi τὰ θρέυ-.--
ματα αὐτοῦ; ὋὉρᾶς πὼς εἰσωθεῖ ἑαυτὴν εἰς τὴν εὐγέ-
νειαν τὴν Ἰουδαϊκήν; ; Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν "
ἐχεῖνος τούτῳ ἐχέχρητο τῷ ὕδατι, xal πλέον ἔσχεν
οὐδὲν δοῦναι. Ταῦτα δὲ ἔλεγε,
Kl 2 6 2N/Y , ΄ Ὁ 6 [S ) /
πρώτης ἀποχρίσεως ἐδέξατο νόημα μέγα καὶ ὑψηλόν.
T: M , ^ y EJ , 5 m ^ - X 2 m
ὃ γὰρ, Αὐτὸς ἔπιεν ἀπ᾽ αὐτοῦ, xai οἵ υἱοὶ αὐτοῦ,

δειχνῦσα πῶς ἐχ

* A ,/ , - $N ^*^ 5 l4
χαὶ τὰ θρέμματα αὐτοῦ, οὐδὲν ἄλλο αἰνιττομένης
M E T
ἐστὶν, ἀλλ᾽ ἢ ὅτι ἔσχε μὲν ἔννοιαν μείζονος ὕδατος;
, er ^Y ΩΣ
οὐχ εὕρισχε *0i αὐτὸ, οὐδὲ ἤδει σαφῶς. Ἵνα δὲ χαὶ
/, » , - e 75
σαφέστερον εἴπω, ὃ βούλεται εἰπεῖν, τοῦτό ἐστι * οὐχ
FA T M ci 5 1 ' €. m L
ἔχεις εἰπεῖν, φησὶν, ὅτι ᾿Ιαχὼδ μὲν ἥμῖν ταύτην
C τος αν NUT ΞΖ 2E i2 A MEE
ἔδωχε τὴν πηγὴν, ἑτέρᾳ δὲ αὐτὸς ἐχρήσατο * xot γὰρ

Υ ἡ NO decre Xe ἃ. dign Ege op σὰν κα - ἃ ,
αὐτος XXL Ot Utot αὑτοῦ ἀπ au emtov, Οὐχ ἂν πιὸν-

» Savil. ἠπόρει.

182

200

quis esset, ipsi obtemperatura erat; quod de Ju-
p dais nemo dixerit. Nam cum didicissent, nihil
ab ipso petierunt, nec quidpiam utile ediscere cu-
pierunt; imo illum contumeliis onerabant et pel-
lebant. His auditis mulier, vide quam modeste
respondeat : 14. Domine, neque in quo haurias
habes, et puteus altus est ; unde ergo habes
aquam. vicam? Jam illam a viliore opinione
retraxit, ita ut non ultra crederet illum vulga-
rem quempiam esse hominem. Non modo enim
illum Dominum vocat, sed honorifice loquitur.
Nam quod honoris causa sic loqueretur, ex se-
quentibus liquet. Non enim irrisit, non traduxit
illum, sed interim subdubitabat. Quod si non sta-
üim rem totam intellexit, ne mireris : neque enim
Nicodemus intellexerat. Nam quid ille dicit?
Quomodo possunt hec fieri? et rursum, Quo-
modo potest homo nasci cum. sit senex ? et ite-
rum, JYumquid potest in uterum matris suc
iterato introire et nasci? lac autem verecun-
dius Domine, neque in quo haurias habes, et
puteus altus est; unde ergo habes aquam υἱ-
eam ? Aliud Christus dicebat, aliud. illa suspica-
batur, nihil aliud quam verba audiens, neque ad-
huc sublime quidpiam intelligere valebat. Atqui
petulantius respondere potuisset, S1 haberes aquam
vivam, non peteres a me, sed tibi prius przberes :
jam vero te jactas. Verum nihil horum dixit ; sed
modeste loquitur et in principio et in sequentibus.
Nam in principio ait : Quomodo tu, Judceus cum
sis, bibere a me poscis? Neque dixit, ac si alie-
nigenam et inimicum alloqueretur : Absit ut. tibi
pra beam homini inimico et a gente nostra alieno.
Deinde cum magna loquentem audiret, quae so-
lent inimicos maxime mordere, non irrisit, non
cachinnis excepit illum; sed quid dicit?12. /Vum-
quid tu major es patre nostro Jacob, qui de-
dit nobis puteum hunc , et ipse ex eo bibit, et
filü ejus, et pecora? Viden' quo pacto se in Ju-
daicam nobilitatem ingerat? Hoc autem vult si-
gnificare : Ille hac usus est aqua, nihil ultra quod
A daret habuit. His porro declarat se ex prima re-

sponsione magnum et sublime quidpiam intelle-

xissc. Nam cum ait, Jpse bibit,et filü ejus, et

pecora, nihil aliud εἰ κάτω, quam se in mente

habere aliam prastantiorem aquam, quam nec re-

periret, nec clare nosset. Ut autem quid illa intel-

ligat clarius exprimam : Non potes dicere, inquit,

Jacobum hunc nobis dedisse fontem, sed alio usum

fuisse: nam et ipse et filii ejus ex hac bibebant

C

a Morel. à: αὐτὸ οὐδὲ αὐτὸς, οὐδὲ ἤδει σαφῶς.

210 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. XCONSTANTINOP.

aqua, non bibituri si aliam meliorem habuissent. τες, εἴγε βελτίονα εἶχεν ἑτέραν. ᾿Απὸ ταύτης μὲν οὖν

Ex hac igitur nec tu poteris dare; aliam vero me- οὐδὲ αὐτὸς δυνήσῃ δοῦναι, ἑτέραν δὲ βελτίονα οὐκ

liorem habere non potes, nisi te Jacobo majorem Β ἔστι σε ἔχειν, εἰ μὴ καὶ τοῦ Ἰαχὼδ ὁμολογεῖς μείζονα
profitearis. Unde igitur quam te daturum polliceris εἶναι σαυτόν. Πόθεν οὖν ἔχεις τὸ ὕδωρ ὃ ἐπαγγέλλη

aquam habere possis? At Judi non tam miti cum δώσειν ἡμῖν; Ἀλλ᾽ οὐχὶ Ἰουδαῖοι οὕτω προσηνῶς αὐτῷ

illo sermone utuntur, cum eadem de re loquere- διαλέγονται, χαίτοι καὶ αὐτοῖς περὶ τὴς αὐτῆς ὗπο-

tur, ejusdem aque mentione facta: 56 nihil hine θέσεως διελέχθη, τοῦ τοιούτου μνημονεύσας ὕδατος "

lucri consequuti sunt. Quando autem Abrahae me- ἀλλ᾽ οὐδὲν ἐκέρδαναν. Ὅτε δὲ τοῦ ᾿Αὐδραὰμ. ἐμνημό-
Samarita- Ininit, ipsum lapidibus impetere conati sunt. Ve- νευσε, καὶ λίθοις βάλλειν αὐτὸν ἐπεχείρουν. Ἀλλ᾽ οὐχ,
κα πες να rum non ita mulier cum illoagit; sed cum mansue- ἡἣ γυνὴ τοῦτον αὐτῷ τὸν τρόπον προσφέρεται, ἀλλὰ
tudine in tanto zstu, in meridie, omnia patienter μετὰ πολλῆς τῆς ἐπιεικείας ἐν μέσῳ καύματι, καὶ ἐν
admodum et dicit et audit, et nihil eorum cogitat ἡμέρᾳ μέσῃ, καὶ λέγει καὶ ἀχούει πάντα μετὰ μα-

qua Juda verisimiliter dixissent, ipsum. nempe χροθυμίας πολλὴς, καὶ οὐδὲν ἐννοεῖ τι τοιοῦτον οἷον
imsanum et mente captum esse, qui se deluderet εἰχὸς ᾿Ιουδαίους εἰπεῖν, ὅτι μαίνεται xol ἐξέστηχεν

circa fontem et puteum, nec quidquam praestaret, C οὗτος, προσέδησέ us πηγῇ χαὶ φρέατι, παρέχων μὲν

sed jactabundus loqueretur. llla vero perseveran- οὐδὲν, φυσῶν δὲ τοῖς ῥήμασιν: ἀλλὰ χαρτερεῖ xal

ter auscultat, dum quod quaerit inveniat. προσεδρεύει, ἕως ἂν εὕρη τὸ ζητούμενον.
5. Si vero mulier Samaritana. tantum. adhibet Ei δὲ γυνὴ Σαμαρεῖτις τοσαύτην ποιεῖται σπουδὴν

studium, ut quid utile ediscat, et Christo assidet, ὑπὲρ τοῦ μαθεῖν τι χρήσιμον, καὶ παραμένει τῷ Xoi-
etiamsi illum non noscat ; quam nos veniam con- στῷ,, χαίτοι γε ἀγνοοῦσα αὖτόν " τίνος ἡμεῖς τευξόμε-
sequemur, qui ipsum novimus, qui non secus pu- θα συγγνώμης, oi καὶ P εἰδότες αὐτὸν, xal μήτε ὄντες
teum, non in deserto stamus, non in meridie, non παρὰ φρέαρ, μήτε ἐν ἐρημίᾳ, μήτε ἐν ἡμέρᾳ μέση,
adusti solaribus radiis; sed sub aurora, sub hoc μήτε ἀχτῖνος χαιούσης " ἀλλ᾽ ὑπὸ τὴν ἕω xo ὑπὸ τοι-
tecto umbra fruimur et suaviter agimus, neque οὗτον ὄροφον σχιᾶς ἀπολαύοντες xa εὐψυχίας, xod μὴ
patienter audimus quidpiam, sed desidia torpe- p καρτεροῦντες ἀχοῦσαί τι τῶν λεγομένων, ἀλλ᾽ * ἀπο-
mus? Non sic illa; sed ita dictis attendit, ut χναίοντες; Ἀλλ᾽ οὖχ ἐχείνη τοιαύτη, ἀλλ᾽ οὕτω xa-
etiam alios advocet. Judaei vero non modo non τέχετα: τοῖς λεγομένοις, ὡς καὶ ἑτέρους χαλέσαι. Ἴου-
advocabant, sed etiam eos qui accedere vellent δαῖοι δὲ οὗ μόνον οὐκ ἐχάλουν, ἀλλὰ xo τοὺς βουλο-
Joan. 7.48. impediebant ; quamobrem dicebant : /Vum ali- μένους ἃ προσελθεῖν ἐκώλυον καὶ ἐνεπόδιζον - διὸ xad
49. quis ex principibus credit in eum? Sed turba ἔλεγον: Μή τις &x τῶν ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἰς αὖ-
hec que non novit legem, maledicti sunt. τόν; AX ὄχλος οὗτος ὃ μὴ γινώσχων τὸν νόμον,
Imitemur ergo Samaritanam : colloquamur cum ἐπικατάρατοί εἶσι. Νειμησώμεθα τοίνυν τὴν Σαμα-
Christo. Nam nunc etiam in medio nostrum stat, ρεῖτιν " διαλεχθῶμεν τῷ Χριστῷ. Καὶ γὰρ xol νῦν
per prophetas, per discipulos nos alloquens. Au- μέσος ἡμῶν ἕστηχε, xo διὰ τῶν προφητῶν xol διὰ
diamus ergo et obtemperemus. Usquequo frustra τῶν μαθητῶν ἡμῖν φθεγγόμενος. ᾿Αχούσωμεν οὖν xal
et inutiliter vivemus? Nam illa agere que Deonon πεισθῶμεν. Μέχρι τίνος ζῶμεν εἰχῇ xot μάτην ; Τὸ
placent , illud est inutiliter vivere; imo non tan- E γὰρ μὴ τὰ Qoxoüvca τῷ Θεῷ ποιεῖν, εἰχῇ ζῆν ἐστι -
tum inutiliter, sed in damnum. Cum enim nobis μᾶλλον δὲ οὖχ εἰχῇ μόνον, ἀλλὰ xal ἐπὶ καχῷ. “Ὅταν
datum tempus inutiliter prorsus impendimus,hine γὰρ τὸν δοθέντα ἥμῖν χρόνον ἀναλώσωμεν εἰς οὐδὲν
migrabimus extremas daturi ponas inutiliter con- δέον, ἀπελευσόμεθα δίχην δώσοντες τὴν ἐσχάτην τῆς
sumti temporis. Cum is qui pecunias ad nego- ἀχαίρου δαπάνης. Οὐ γὰρ δήπου ὃ μὲν χρήματα ἐμ-
tiandum recepit, et eas insumsit et devoravit, ra- 483 πορεύσασθαι λαύὼν, εἰτα “ καταφαγὼν, λόγον ἀπαιτη-
tionem Οἱ qui sibi credidit daturus sit: is certe Δ θήσεται παρὰ τοῦ πιστεύσαντος " ὃ δὲ ζωὴν τοιαύτην
qui hanc vitam inutiliter impendit, non erit a sup- δαπανήσας μάτην; OU δώσει δίκην. Οὐ διὰ τοῦτο ἡμᾶς
plicio liber. Non ideo nos Deus in hanc vitam ὃ Θεὸς ἤγαγεν εἰς τὸν παρόντα βίον, xat ψυχὴν ἐνέ-
protulit, animamque dedit, ut prosenti tantum — πνευσεν, “ἵνα τῷ παρόντι χρησώμεθα μόνον, ἀλλ᾽
fruamur vita, sed ut pro futura vita negotiemur. ἵνα πάντα πρὸς τὴν μέλλουσαν πραγματευσώμεθα
Druta presenti tantum vite usui sunt ; nos autem. ζωήν. TX qp. ἄλογα μόνα τῷ παρόντι χρήσιμα βίῳ *

b Quidam ἐδόντες. [Supra Savil. et Codd. nostri καίτοι. αὐτῷ ; οὐχὶ ὁ λαὺς οἱ μὴ εἰδότες τόν.
ys ἔτι. e Savil. χαταραγὼν, ἀπαιτηθήσεται.
* Quidam ὀποχνοῦντες. ^ Morel. ἕνα χατὰ τὸ παρὸν ζήσωμεν μόνον.

4 Alii εἰσελθεῖν. Paulo post quidam Mss, ἐπίστευτιν

IN JOANNEM HOMIL. XXXII. al. xxxi.

ἡμεῖς δὲ διὰ τοῦτο ψυχὴν ἀθάνατον ἔχομεν, ἵνα πρὸς
τὴν ἐχείνης τῆς ζωῆς παρασχευὴν πάντα πράξωμεν.
σ i M VE 1 m A m »
ἵππων μὲν γὰρ, καὶ ὄνων, καὶ βοῶν, καὶ τῶν ἄλλων
τὥ ,
τῶν τοιούτων βοσχημάτων ἂν ἐρωτήσῃ τις τὴν χρείαν,
^ — Ll ,
οὐδεμίαν ἄλλην ἐροῦμεν, ἀλλὰ τὴν ἐν τῷ παρόντι βίῳ
διαχονίαν. Περὶ δὲ ἡμῶν οὐχ ἔστι τοῦτο εἰπεῖν, ἀλλ᾽
, /, εἴ 5 mn P]
$ βελτίων χατάστασις, ἣ μετὰ τὴν ἐντεῦθέν ἐστιν
ἀποδημίαν * xal δεῖ πάντα ποιεῖν, ἵνα ἐκεῖ λάμψω-
μεν, ἵνα μετὰ ἀγγέλων χορεύσωμεν, ἵνα τῷ βασιλεῖ
παραστήχωμεν διαπαντὸς ἐν τοῖς αἰῶσι " τοῖς ἀπεράν-
τοις. Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἀθάνατος γέγονεν ἢ ψυχὴ,
χαὶ τὸ σῶμα δὲ ἔσται ἀθάνατον, ἵνα τῶν ἀτελευτήτων
; v , ^ E ΠΣ 2o S. ues M Z " E
ἀπολαύσωμεν ἀγαθῶν. Ἂν δὲ τῇ γὴ προσηλωμένος
ἧς τῶν οὐρανίων προχειμένων, ἐννόησον ὅση γίνεται
e E] ^ ^ / 3 - ι n Voy
Ü6otc εἰς τὸν δωρούμενον. "Exeivog μὲν γὰρ τὰ ἄνω
7 NOS ^5 M » ὦ , ,
σοι προτείνει * σὺ δὲ οὗ πολὺν αὐτῶν ποιούμενος Àó-
" » / à Lud M /,
γον, τὴν γὴν ἀνταλλάσσῃ. Διὰ ταῦτα xal γέενναν
ἠπείλησεν, ἅτε καταφρονούμενος, ἵνα μάθης ἐντεῦθεν,
ὅσων σαυτὸν ἀποστερεῖς χαλῶν. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτο
- - m , 5 , 3 , - ,
πεῖραν λαύεϊν τῆς κολάσεως ἐχείνης , ἄλλ᾽ εὐαρεστή-
σαντας ἡμᾶς τῷ Χριστῷ, τῶν αἰωνίων ἐπιτυχεῖν ἀγα-
θῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
σ E" D δ Ὁ τ δὰ M P d e € τ
Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ 4 δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ
Πνεύματι; εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

b Alii τοῖς ἀκηράτοις.

211

ideo immortalem habemus 'animam, ut. ad illam

nobis parandam vitam nihil non agamus. $i quis

sciscitetur quis usus sit equorum, asinorum, boum,

aliorumque hujusmodi pecorum, nullum alium di-

cemus quam ministerium in przsenti vita przesti-

tum. De nobis vero non item ; sed melior status est
B post discessum ex hac vita : nihilque non agendum
est , ut 1bi clariores simus et cum angelis choreas
agamus, ut Regi adstemus perpetuo et in szecula in-
finita. Ideo namque immortalis est anima, et corpus
immortale erit, ut perpetuis fruamur bonis. Si vero
celis tibi propositis, terrz inhareas, cogita quan-
tam datori contumeliam inferas. Ille superna tibi
offert: tu vero non magna illius habita ratione ,
terram anteponis. Ideo gehennam comminatur ,
utpote contemtus, ut hinc discas quantis te prives
bonis. Sed absit ut iliud. supplicium experiamur;
verum potius Deo placentes,zeterna consequamur
bona, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, quicum Patri gloria , unaque Spiritu:
sancto, in secula seculorum. Amen.

OMIAIA λα΄.

5» ,ὔ 3 Ὡῳ " ΩΝ 2 D
Ἀπεχρίθη Ἰησοῦς xa εἰπεν αὐτῇ * πᾶς 6 πίνων x τοῦ
e D
ὕδατος τούτου, διψήσει πάλιν ὃς δ᾽ ἂν πίη Ex. τοῦ
“ΓΝ τέο Mw " ὦ E A NCIRA ὅν
υόατος OU ἐγὼ ὁώσω αὐτῷ , οὐ μὴ διψήσει εἰς τὸν
ο *, , Ὁ
αἰῶνα " ἀλλὰ τὸ ὕδωρ, ὃ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν
“τ M (d
αὐτῷ πηγὴ ὕδατος, * ἁλλομένη εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν ἣ Γραφὴ ποτὲ μὲν πῦρ,

i X cv - τω ce ^ pem / 2 M
ποτὲ δὲ ὕδωρ χαλεῖ, δειχνῦσα ὅτι οὐχ οὐσίας ἐστὶ
ταῦτα παραστατιχὰ τὰ ὀνόματα, ἀλλ᾽ ἐνεργείας. Οὐδὲ
γὰρ ἐχ διαφόρων συνέστηχεν οὐσιῶν τὸ Πνεῦμα, ἀόρα-
/ M SNO X, cp M S xe 3 , ^ -
τόν τε xa μονοειδὲς ὄν. “Τὸ μὲν οὖν 0 Τωάννης δηλοῖ,
οὕτω λέγων - Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ
xai πυρί: τὸ δὲ 6 Χριστὸς, Ποταμοὶ ἐχ τῆς κοιλίας
Ὁ τὼ / e N € - N55 1
αὐτοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος ζῶντος. Τοῦτο δὲ εἰπε περὶ
τοῦ Πνεύματος, φησὶν, οὗ ἔμελλον λαμόάνειν. Οὕτω
χαὶ τῇ γυναιχὶ “ διαλεγόμενος, ὕδωρ καλεῖ τὸ Πνεῦμα"

* [Savil. et Codd. nostri ἀλλομένου. V. p. 185, Bet (.]
* Alii χαὶ ὁ μὲν Ἰωάννης οὕτω λέγει ὅτι... ὃ δὲ Χριστός.
4 Morel. διαλεγόμενος, τὸ αὐτὸ λέγει νῦν ^

ὧς bea. rius
035 Ὁ X»

HOMILIA XXXII.

D 135. Respondit Jesus et dixit ei : Omnis qui
bibit ex hac aqua, sitiet iterum : 14. qui
autem biberit ex aqua, quam ego dabo ei,
non sitiet in ceternum : sed aqua quam. ego
dabo ei, fiet in eo fons aque salientis in
vitam cternam.

1. Spiritus gratiam. Scriptura modo ignem ,
modo aquam appellat, non substantiz, sed opera- i
tioni indicandz hec apta nomina esse demon-
strans. Non enim ex diversis substantiis constat

E. Spiritus , cum invisibilis et unius generis sit. Al-

Spiritus
n Scriptu-

ris aliquan-

do appella-

ur aqua,

terum certe Joannes significat, cum dicit: Jpse χαείῖι. 3.

vos baptizabit in Spiritu sancto et igne ; alte- τ

I.

rum vero Christus, Flumina de ventre ejus γραη. 7.38
fluent aque vive. Hoc autem dixit de Spiritu, 39

quem accepturi erant. Yta et mulierem alloquens,

Paulo post idem αἰῶνα. χαὶ τί δήποτε οὕτω τὸ πνεῦμα εἶπε...»
" - "GJ “ὉΠ
ὥστε τὸ ὃδιΞ... αἰνίξασθαι.

212 S. JOANNIS CHRYSOST.

Spiritum. vocat aquam : Qui. biberit ex aqua,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

Tz

^ NES ET -
Ὃς γὰρ ἂν πίη ἀπὸ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ,

quam ego dabo ei, non sitiet in eternum ; sic ,4, 00 μιὴ διψήσει εἰς τὸν αἰῶνα. Οὕτω δὲ τὸ Πνεῦμα χα-

Spiritum vocat ignem, ut vim fervoremque gra-
Di; , et peccatorum perniciem significet ; aquam ,
ut purificationem refrigeriumque per illam exci-
pientibus animis partum indicet. Et jure quidem.
Nam tamquam hortum , fructiferis semperque vi-
rentibus arboribus comantem , sic studiosam ani-
mam exornat, neque moeroris, neque satanicarum
insidiarum sensum capere sinit, quippe quz igni-
ta maligni tela facile exstinguat. Tu vero mihi
Christi sapientiam. consideres velim, quam leniter
mulierculam erigat. Neque enim a principio dixit
illi, δὲ scires quis est qui dicit tibi, Da mihi
bibere : sed postquam occasionem illi preebuerat,
ut se Judzeum vocaret et accusaret, criminationem
depellens hoc dicit. Cum vero dixisset, Si scires
quis est qui dicit tibi, Da mihi bibere, forsi-
tan petiüsses ab eo, et magnis promissionibus
co induxisset illam ut patriarchze mentionem fa-
ceret, sic mulieri oculos mentis aperuit. Deinde
illa veponente, /Vumquid. tu major es patre no-
stro Jacob? non dixit, Etiam, major sum : nam
visus fuisset id se jactando dicere, cum nulla
adhuc esset rei demonstratio : per ea autem quae
dicit, ad illud preparat. Non enim simpliciter
dicit, Dabo tibi aquam ; sed postquam de Jacob
tacuit, quod suum erat extulit, a natura doni
personarum differentiam per munerum discrimen
declarans, necnon suam supra patriarcham excel-
lentiam. Si miraris, inquit, quod ille hanc aquam
dederit, si longe meliorem tibi dedero, quid di-
ces? Jam prius pene confessa es me Jacobo ma-
jorem esse, cum sciscitando dixisti, JVumquid tu
major es pain nostro Jacob, qui wee pro-
mittas aquam? si illam acceperis aquam, tunc me
plane majorem confiteberis. Viden' mulieris ju-
dicium sine ulla acceptione, quae ex. rebus ipsis
et de patriarcha. et de Christo fert sententiam ?
Verum non ita Judaei : eum viderent. enim illum.
diemonia ejicientem , dzemoniacum ipsum voca-
bant, nedum patriarcha inajorem dicerent. Mulier
vero non sie, sed inde fert sententiam, unde Chri-
stus volebat ; ex ipsa nempe operum demonstra-
tione. Nam et. ipse quoque inde fert. judicium, di-
cens : Si non facio opera Patris mei, nolite
mihi credere: si autem facio, etsi mihi non

* [ ἐμφαίνων Savil. et Codd. nostri. ]
a Savil. ἐνάγει. [Supra idem et Codd. cit. κἰσθέσθαι.

ἀλλὰ σβέννυσι]

Δ λεῖ, διὰ μὲν τῆς τοῦ πυρὸς προσηγορίας; τὸ διεγη-

/, m
γερμένον χαὶ θερμὸν τῆς χάριτος, xol δαπανητιχὸν
ἁμαρτημάτων αἰνιττόμιενος " διὰ δὲ τῆς τοῦ ὕδατος,
τόν τε χαθαρμὸν τὸν ἐξ αὐτοῦ, χαὶ τὴν πολλὴν παρα-
ψυχὴν ταῖς ὑποδεχομέναις αὐτὸ διανοίαις * Spei
Eixóctoc. “Ὥσπερ γάρ τινα παράδεῦαον παντοίοις δέν -
Senis χομῶντα καρποφόροις τε xal ἀειθαλέσγι; οὕτω
τὴν πρόθυμον κατασχευάζει ψυχὴν, οὔτε ἀθυμίας,
οὔτε σατανιχῆς συγχωροῦσα ἐπιδουλῆς αἰσθέσθαι, ἅτε
ῥαδίως σόεννῦσα τοῦ πονηροῦ πάντα τὰ emipp ps
βέλη. Σὺ δέ μοι σχόπει τοῦ MP τὴν σοφίαν, πῶς
ἠρέμα * “ἀνάγει τὸ γύναιον. Οὐ γὰρ x πρώτης εἴπενς
Εἰ ἤδεις τίς ἦν ὃ λέγων cot, δός μοι πιεῖν * ἀλλ᾽ ὅτε
αὐτῇ ἀφορμὴν παρέσχεν Ἰουδαῖον αὐτὸν χαλέσαι, καὶ
ὑπὸ ἔγχλημα ἤγαγεν, ἀποχρουόμενος τὴν κατηγορίαν,
72 VN JM e /
οἱ ἤδεις τίς ἦν ὃ λέγων

94 - NS y CE A A55
cot, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ἤτησας αὐτόν * καὶ ἀναγ-

τότε τοῦτο λέγει. Εἰπὼν δὲ,

χάσας τῷ μεγάλα ἐπαγγείλασθαι μνησθῆναι τοῦ πα-
τριάρχου, οὕτω δίδωσι διαδλέψαι τῇ γυναιχί. Eizo
ἀντεπαγαγούσης ἐχείνης, Μὴ σὺ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς
ἡμῶν Ἰαχώδ: οὐχ εἶπε ὶ (Cv εἰμί - ἔδοξε γὸ
il ; οὐχ εἰπεν, ναὶ, μείζων εἰμί * ἔδοξε γὰρ
ἂν χομπάζειν μόνον, τὴς ἀποδείξεως μηδέπω φαινο-
μένης " δι᾿ ὧν δὲ λέγει, τοῦτο χατασχευάζει. Καὶ γὰρ
-: c c Ei , cl E τὶ ’
οὐχ ἁπλῶς εἰπεν, δώσω σοι ὕδωρ ἀλλὰ πρότερον
5 N N m 5 e » E] “ NE c SEIN
ἀνελὼν τὸ coU Ἰαχὼδ, τότε ἐπαίρει τὸ ἑαυτοῦ » ἀπὸ
τῆς τῶν διδομένων φύσεως, τὸ μέσον τῶν προσώπων,
ὅσον xo τὸ διάφορον P τῶν διδόντων παραστῆσαι βου-
λόμενος, καὶ τὴν ὑπεροχὴν τὴν πρὸς τὸν πατριάρχην.
Ei γὰρ θαυμάζεις, φησὶ, τὸν Ἰαχὼδ, ὅτι τοῦτο ἔδωχε
Ὧν Ὁ ΟὟ ^ N , , Neo ψε-᾿ -
τὸ ὕδωρ, ἂν πολὺ τούτου βέλτιον δῶ cot, τί ἐρεῖς ;
Προλαδοῦσα μείζονα ὡμολόγησας εἰναί με τοῦ Ἰαχὼδ,
- 5 - X. ds - ! 2. M -
τῷ ἀνθυπενεγχεῖν xat εἰπεῖν, Μὴ μείζων εἰ σὺ τοῦ
᾿Ἰαχὼόδ, ὅτι ἐπαγγέλλη βέλτιον ὕδωρ διδόνα! ; ἂν λά-
1c ἐχεῖνο τὸ ὕδωρ, πάντως ὁμολογήσεις μείζονα εἰ-
, € E , ΝΩ b ^ C.N
ναί με. Ὁρᾷς κρίσιν ἀδέχαστον τῆς γυναιχὸς, “ ἀπὸ
τῶν πραγμάτων Ψηφιζομένης καὶ τῷ πατριάρχῃ xol
τῷ Χριστῷ; Ἀλλ᾽ οὐκ Ἰουδαῖοι οὕτως * ἀλλὰ xa δαί--
μονας ὁρῶντες ἐχύάλλοντα αὐτὸν, οὐ μόνον τοὺ πα-
, τὶ » , », AN M ^ Ὁ
τριάρχου οὐχ ἔλεγον μείζονα, ἀλλὰ xol δαιμονῶντα
ἐχάλουν. Ἢ δὲ γυνὴ οὐχ οὕτως, ἀλλ᾽ ἐντεῦθεν φέρει
τὴν ψῆφον, ὅθεν ὁ Χριστὸς βούλεται, ἀπὸ τῆς τῶν
ΕΣ , N Iv K Y N M EN 5 Ld ^ ,
ἔργων ἀποδείξεως. Kot γὰρ καὶ αὐτὸς ἐντεῦθεν δικά-
C rr ) , 5 Et jJ H4 NOU m II ,
εται, οὕτω λέγων - Et μὴ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ Πατρός
,F / 5 NY ^ ^5 N
pou, μὴ πιστεύσατέ μοι * el δὲ χἂν ἐμοὶ μὰ
πιστεύητε, τοῖς ἔργοις πιστεύσατε, Οὕτω xal ἣ γυνὴ

ποιῶ,

b Quidam τῶν διδομένων.
* Savil. ἀπὸ τῶν γενομένων.

IN JOANNEM iOMIL. XXXlI. ἃ]. XXXI.

m , / E D PE ,
τῇ πίστει προσάγεται. Διὰ τοῦτο χαὶ αὐτὸς ἀχούσας,
3 - m iH
Μὴ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς fuv ᾿Ιαχώδ; τὸν Ἰαχὼδ
Led Ὁ» ,
ἀφεὶς, περὶ τοῦ ὕδατος διχλέγεται λέγων * Πᾶς 6 mt-
A M
νων ἐχ τοῦ ὕδατος τούτου, διψήσει πάλιν" xal τὴν
σύ Üx ἀπὲ γορί ἀλλ᾽ ἐξ ὑπεροχῆς
ὕγχρισιν οὐκ ἀπὸ κατηγορίας, ξ 007,
- Ὸ ^ 5
ποιεῖται. Οὐ γὰρ λέγει, ὅτι τὸ ὕδωρ τοῦτο οὐδέν ἐστιν,
πὸ el M
οὐδ᾽ ὅτι εὐτελὲς καὶ εὐχαταφρόνητον * ἀλλ᾽ ὅπερ xai
- ^ —-— , ? D
ἣ φύσις μαρτυρεῖ, τοῦτο τίθησι - Πᾶς ὃ πίνων £x τοῦ
P μὴ , 5 mM
ὕδατος τούτου, διψήσει πάλιν * ὃς δ᾽ ἂν πίη Ex τοῦ
, - c ᾿ , M
ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσει εἷς τὸν
- δ n A Ἅ /, bl ,
αἰῶνα. "Hxoucsv ὕδωρ ζῶν fj γυνὴ πρὸ τούτου, ἀλλ
et -Ὁ Ν ,
οὐχ ἐνόησεν. ᾿Επειδὴ γὰρ xai ὕδωρ ζῶν * τὸ ἀένναον
χαὶ διαπαντὸς ἀναδλύζον λέγεται, τῶν χρσυνῶν οὐ
^ c M 7 M
διαχοπτομένων, τοῦτο ἐνόμισεν ἣ γυνὴ λέγεσθαι. Διὰ
mM D A
δὴ τοῦτο σαφέστερον αὐτῇ λοιπὸν ὃ ἔλεγε καθιστὰς;
, 2 ΄
χαὶ ἀπὸ συγχρίσεως τὴν ὑπεροχὴν ποιούμενος, ἐπή-
c T N
γαγε λέγων: Ὃς δ᾽ ἂν πίη ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ
PLA » 0 ; V8 / 5 Y 2c - ὃ M ΄
δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσει εἰς τὸν αἰῶνα " διὰ τούτου,
ὥσπερ ἔφην, δεικνὺς τὴν ὑπεροχὴν, xot διὰ τῶν ἐξῇ
ὥσπερ ἔφην, δειχνὺς τὴν ὑπεροχὴν, x ξῆς
- D "Ub
εἰρημένων * τούτων γὰρ οὐδὲν ἔχει τὸ αἰσθητὸν ὕδωρ.
Ὕ ΩΣ c T
Τίνα δέ ἐστ! τὰ ἑξῆς; Γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδα--
ς , 2 Y ».) di - Y Y
τος ἁλλομένου elc ζωὴν αἰώνιον. “Ὥσπερ γὰρ ὃ πηγὴν
ΜΝ M x E) , 5 “ἡ £ H Ὁ, /
ἔνδον ἔχων ἀποχειμένην, οὐχ ἂν ἁλοίη δίψη ποτέ"
ea 5^5 M o Ὁ » 3 52 ^ 2)
οὕτως οὐδὲ 6 τὸ ὕδωρ τοῦτο ἔχων. Καὶ ἐπίστευσεν co-
΄ A - NT / /
θέως ἣ γυνὴ, πολὺ τοὺ. Νιχοδήμου συνετωτέρα φα-
νεῖσα " οὐ συνετωτέρα δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀνδρειοτέρα.
39 - hi M , , » , EA RÀ
Ἐχεῖνος μὲν γὰρ μυρίων τοιούτων ἀχούων, οὔτε ἀλ-
P om, | b * 2. 7/5 “Μὲ ὦ 9. Ἃ 2 2c ,
λον τινὰ ἐπὶ τοῦτο * ἐχάλεσεν, οὔτε αὐτὸς ἐπαῤῥησιά-
σατο" αὕτη δὲ ἀποστολιχὰ ἐπιδείκνυται πράγματα,
m M M 9 ^
πάντας εὐαγγελιζομένη καὶ καλοῦσα πρὸς τὸν ᾿[ησοῦν,
» L / a;
χαὶ πόλιν δλόχληρον ἕλκουσα ἔξω πρὸς αὐτόν. Κἀκχεῖ--
νος μὲν ἀχούσας, ἔλεγε: Πῶς δύναται ταῦτα γενέ-
M m "d τω , I. ^ M
σθαι; xal τοῦ Χριστοῦ θέντος παράδειγμα σαφὲς τὸ
οὗ ἀνέμου, οὐδὲ οὕτω τὸν λόγον κατεδέξατο: ἣ γυνὴ
» e 2 Y M Y od E] , e ^V
οὐχ οὕτως, ἀλλὰ τὸ μὲν πρῶτον ἠπόρει; ὕστερον δὲ
Y - MEL ΠΑΡ ^ ) b. 33 o ῦς 5
οὐ μετὰ χατασχευῆς δεξαμένη τὸν λόγον, ἀλλ᾽ ἐν ἀπο-
τ n7
φάσεως τάξει, ἐπὶ τὴν λῆψιν εὐθέως ἐπείγεται. ᾿Ἔπει-
2 Y m e X NS r 7 ES E] 2 ὦ " )
δὴ γὰρ εἶπεν ὃ Χριστός - Γενήσεται ἐν αὐτῷ may:
ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον: εὐθέως φησὶν ἣ
, , “ Nod i URS S
γυνή: Δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ διψῶ, μηδὲ
* , IN E] -
ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν.
Ὁ τὦὦο m. hb M ΤΣ M M m Co , "
ρἃς πῶς P χατὰ μικρὸν πρὸς τὸ τῶν δογμάτων
[4 Led , * ,
ἡψος ἀνάγεται; Πρῶτον ἐνόμισεν αὐτὸν παράνομον
€ e 27 /
sivat τινα Ἰουδαῖον" εἰτα ἐπειδὴ ταύτην ἀπεχρού--
» L
σατο τὴν χατηγορίαν ( ἔδει γὰρ μὴ εἰναι τὸ πρόσωπον
fi m - / 7
ὕποπτον τὸ μέλλον τοιαῦτα αὐτὴν κατηχεῖν), ἀχού-
ei A— D m— ,
σασα ὕδωρ ζῶν, ἐνόμισε περὶ αἰσθητοῦ τοῦτο λέγε-
^ “ ΝΣ '
σθαι. "Yocepov δὲ μαθοῦσα ὅτι πνευματιχὰ ἦν τὰ λε-

2: Alii χαὶ £vozov τὸ Quxmavtós. [Mox in verbis multum
variat Savil, Edit.]

ΐ 215
creditis, operibus credite. Sic et mulier ad fidem
E adducitur. Quapropter cum audisset, /Vumquid
major es patre nostro Jacob ? omisso Jacobo,
de aqua loquitur his verbis, Omnis qui bibet ex
hac aqua, sitiet iterum , et comparationem ,
missa accusatione, ex przecellentia facit. Non di-
cit enim, Hzc aqua. nihil est, omniaque despi-
cienda ; sed illud profert, quod ipsa natura testa-
155 Ut : Omnis qui bibit ex hac aqua, sitiet iterum;
A qui autem biberit ex aqua, quam ego dabo ei,
non sitiet in elernum. Jam audierat aquam vi-
vam mulier, sed. non intellexerat. Quia enim aqua
viva dicitur, quz perennis est et semper scaturit,
non praecisa scaturigime, de hac intelligendum
mulier putabat. Ideo clarius id illi deinceps ape-
rit, eL ex comparatione ejus excellentiam demon-
strans ita pergit : Qui biberit ex aqua, quam ego
dabo ei, non sitiet in eternum; sic, ut dixi,
excellentiam ostendens, necnon ex sequentibus :
horum quippe nihil habet vulgaris aqua. Quid
p Vero sequitur? Fiet in eo fons aque salientis
in vitam cternam. Sicut enim qui fontem in-
tus habet, numquam sitiet : sic nec ille qui hanc
aquam habuerit. Statimque mulier credidit, multo
sapientior Nicodemo ; nec modo sapientior, sed
et fortior. Ille namque multis auditis hujusmodi,
nec alium quempiam advocavit, neque ipse fidu-
ciam habuit : haec vero apostolico fungitur officio,
omnibus annuntians, omnes ad Jesum advocans,
totamque civitatem ad illum pertrahens. Ille au-

Samarita-
na Nicode-
mo sapien-
tor.

dito Christo, dixit, Quomodo possunt hec fieri ? Joan. 3. 9.

c ac cum Christus clarum exemplum venti attulis-
set, neque ita sermonem admisit. Secus autem
mulier : sed. primo dubitabat, deinde vero non
tanta adhibita cautela, sed quasi latam sententiam
dicta excipiens, ad rem accipiendam statim fertur.
Quia enim Jesus dixerat, Fiet in eo fons aque
salientis in vitam eternam ; statim ait mulier,
15. Da mihi hanc aquam, ut. non sitiam, ne-
que veniam. huc haurire.

2. Viden' quomodo paulatim ad dogmatum
culmen deducatur? Primo putavit illum transgres-
sorem quempiam Judzeum esse; deinde quia hanc

D ille criminationem depulit ( non decebat enim eum
qui illam edocturus erat, suspectum esse), cum
audisset aquam vivam, putavit de sensili aqua
hoc dici. Demum cum audisset ca quz diceban-

* [παρεχάλεσεν Savil. et Codd. nostri.]
b Savil. χατὰ μιχρὸν els τὸ τῶν.

214 $. JOANNIS CIRYSOST.

tur, esse spiritualia, credidit quidem posse illam
aquam pellere sitim, nec tamen quid illa esset scie-
*bat, sed adhuc dubitabat : putabat. certe. haec su-
blimiora esse, quam ut sensu percipi possent ; sed
non prorsus id quid esset noverat. Nunc certe me-
lius videbat, neque tamen totum percipiebat : nam
ait, Da mihi hanc aquam, ut non sitiam, neque
veniam huc haurire. Jam illum Jacobo praefere-
bat. Non hoc fonte opus habeo, si a te aquam illam
accipiam. Viden' quomodo illum patriarche an-
teponat? Hoc probi animi indicium est. Ostendit
quam de Jacobo opinionem haberet : vidit Jacobo

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

E

, αὶ / M eh , Δ δα - -
γόμενα, ἐπίστευσεν μὲν ὅτι δύναται τὸ ὕδωρ ἀναιρεῖν
τοῦ δίψους τὴν χρείαν " οὕπω δὲ τί ποτε τοῦτό ἐστιν
ἤδει, ἀλλ᾽ ἔτι διηπόρει, ἀνωτέρω μὲν τῶν αἰσθητῶν
ἘΥ / N δὲ ὲ cune 4 3 ec
εἶναι νομίζουσα, τὸ δὲ σαφὲς οὐχ ἐπισταμένη. νταῦθα
δὲ ἀχριθέστερον μὲν διαδλέψασα, οὐ μὴν τὸ πᾶν χα-
τιδοῦσα, Δὸς γάρ μοι, φησὶ, τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ
διψῶ, μηδὲ ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν. 'Γέως προετί--

LES - 2 , 5 / A , “

μησεν αὐτὸν τοῦ Ἰαχώό. Οὐ δέομας γὰρ ταύτης τῆς
- 2^ , M c M. ὦ 5 πῶ € P
πηγῆς, ἐὰν λάθω παρὰ σοὺ τὸ ὕδωρ ἐχεῖνο. “Ορᾷς
πῶς αὐτὸν προτίθησι τοῦ πατριάρχου 5 'Γοῦτο ψυχῆς

E , ΩΝ 5 «Ἃ1 3 mw N
εὐγνώμονος. ' Eóstsev ἡλίκην εἰχε περὶ τοῦ ᾿Ιαχὼδ
δόξαν - εἶδε τὸν βελτίονα, χαὶ οὐ κατεσχέθη τῇ προ-

meliorem, neque prima illa opinione retenta fuit. 186 λήψει. Οὔτε οὖν εὔχολος ἣ γυνή, (οὐ γὰρ ἁπλῶς
Non ergo facile mulier credidit, neque temere di- À χατεδέξατο τὰ λεγόμενα" πῶς γὰρ ἣ μετὰ τοσαύτης “

cta recepit, quz tanta accuratione quesivit; neque
etiam immorigera vel contentiosa fuit. Idque ex
peutione sua demonstravit. Atqui. Judeis dixit

Joan.6.35. Christus: Qui comederit de carne mea, non esu-

riet; et qui credit in me, non sitiet umquam;
sed non modo non crediderunt, sed etiam. scanda-
lizati sunt. Hzc mulier contra exspectat et petit.
Judzis ille dicebat, Qui credit in me non sitiet;
mulieri vero non ita, sed rudiore modo, Qui. bi-
berit ex hac aqua, non sitiet. Promissio namque
erat spiritualium rerum, non visibilium. Ideo mu-
lieris animum | pollicitationibus erigens, adhuc
sensibilibus immoratur, quod illa nondum pos-
set spiritualia accurate comprehendere. Nam si
dixisset, Si credideris in. me, non sities; illa non
intellexisset, cum non nosset quis esset ille se al-
loquens, nec de qua siti ageretur. Cur autem non
ita Judaeis loquutus est? Quia illi multa signa vi-
derant, illa vero nullum; sed verba primum au-
dierat. Ideo per prophetiam deinceps vim suam
ostendit, nec statim arguit illam; sed quid dicit?
16. Fade, voca virum tuum, et veni huc.
17. Illa vero dicit, Firum non habeo. Dicit ei
Jesus, Bene dixisti, F'irum non habeo: 18. quin-
que enim viros habuisti, et nunc quem habes ,
non est tuus vir. Toc vere dixisti. 19. Dicit
ei mulier, Domine, video quia propheta es tu.

Samarita- Papae, quanta mulieris philosophia! quam. man-
na philoso- suete reprehensionem | admittit! Cur, inquies,

phia.

non admisisset? Cur ? nonne sepe Judaeos acrius
redarguit? Non enim paris virtutis est mentis se-
creta in medium adducere, et rem clam peractam
revelare. Hllud enim. Dei tantum est, cum nemo
novit, nisi is qui id in mente habet ; alterum vero
saltem familiaribus notum est. Attamen Judoi se

« Alii προθυμίας ἐχζητοῦσα. [Ante Savil.et Codd, cit.

παρεδέξατο τ. λ.}

D

C

ἀχριδείας ἐκζητήσασα;) οὔτε ἀπειθὴς καὶ φιλόνειχος.
Καὶ τοῦτο ἔδειξεν ἀπὸ τῆς αἰτήσεως. Καίτοι χαὶ Ἴου-
, A f P

δαίοις εἰπέ mote: Ὃς ἂν φάγη ἐκ τῆς σαρχός μου,
οὐ μὴ πεινάσει" χαὶ ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, οὐ μὴ δι-
ψήσει πώποτε. Ἀλλ᾽ οὐ μόνον οὖκ ἐπίστευσαν, ἀλλὰ
xa ἐσχανδαλίσθησαν. Ἣ γυνὴ δὲ οὐδὲν τοιοῦτον ἔπα-
θεν, ἀλλὰ xo παραμένει χαὶ αἰτεῖ. Ιουδαίοις μὲν οὖν
ἔλεγεν, Ὃ πιστεύων εἷς ἐμὲ, οὐ μὴ διψήσει " τῇ δὲ
N ^ e 5 AY , € J ^ D
γυναικὶ οὖχ οὕτως, ἀλλὰ παχύτερον, O πίνων £x. τοῦ
ὕδατος τούτου, οὐ μὴ διψήσει. ᾿Επαγγελία γὰρ ἦν
πνευματικῶν καὶ *oby δρωμένων πραγμάτων. Διὰ
τοῦτο ἐπάρας αὐτῆς τὸν νοῦν ταῖς ὑποσχέσεσιν, ἔτι
τοῖς αἰσθητοῖς ἐνδιατρίξει ῥήμασι, διὰ τὸ μηδέπω
δύνασθαι χωρῆσαι τῶν πνευματικῶν τὴν ἀχρίδειαν.
Εἰ γὰρ εἶπεν ὅτι, ἐὰν πιστεύσῃς εἷς ἐμὲ, οὐ μὴ δι-
ψήσεις, οὐκ ἂν ἐνόησε τὸ εἰρημένον, οὐχ εἰδυῖα τίς
ποτέ ἐστιν ὃ διαλεγόμενος, οὐδὲ περὶ ποίου δίψους
ἔλεγεν. Τίνος οὖν ἕνεχεν οὐχὶ καὶ ἐπὶ ᾿Ιουδαίων τοῦτο

ἐποίησεν; “Ὅτι ἐχεῖνοι μὲν πολλὸ ἴα É j
σεν; εἶνοι μὲν πολλὰ σημεῖα ἑωρακότες

-T er i - Y 5^ EE e ε
ἦσαν" αὕτη δὲ σημεῖον μὲν εἶδεν οὐδὲν, τῶν δὲ ῥη-
μάτων ἤχουσε πρῶτον. Διὰ τοῦτο λοιπὸν διὰ προφη-

εἰ , , ἐν δύ € m ΕῚ

τείας ἀποχαλύπτει τὴν δύναμιν τὴν ἑαυτοῦ, xol οὐχ
εὐθέως ἐπάγει τὸν ἔλεγχον " ἀλλὰ τί φησιν; Ὕπαγε,
φώνησόν σου τὸν ἄνδρα, xoi ἐλθὲ ὧδε. Ἢ δέ grow:

5 Y. » / 3n 3 e c ἊΝ
οὐκ ἔχω ἄνδρα. Λέγει αὐτῇ ὃ ᾿Ιησοῦς - χαλῶς εἰπες
ὅτι ἄνδρα οὐχ ἔχω πέντε γὰρ ἄνδρας ἔσχες, xol νῦν
ὃν ἔχεις οὐχ ἔστι σου ἀνήρ. Τοῦτο ἀληθὲς εἴρηκας.
ὅτι προφήτης εἰ
có. Ba6wi, πόση τῆς γυναιχὸς ἣ φιλοσοφία " πῶς
πράως τὸν ἔλεγχον δέχεται. Πῶς γὰρ οὐχ ἔμελλε,
φησί; Διατί, εἰπέ μοι" οὐχὶ καὶ Ἰουδαίους ἤλεγξε πολ-
λάκις, καὶ τούτου μείζονα ; Οὐ γάρ ἐστιν ἴσον τὰ ἐν

9 "2 3 , 5 - e.
διανοίᾳ ἀπόῤῥητα εἰς μέσον ἀγαγεῖν, χαὶ πρᾶγμα γι-
/ ^ - M e

νόμενον λάθρᾳ κατάδηλον ποιεῖν. Τὸ μὲν γὰρ Θεοῦ μό-
νον ἐστὶ, xal οὐδεὶς ἕτερος " οἶδεν εἰ μὴ 6. ἐν διανοίᾳ

Λέγει αὐτῷ ἣ γυνὴ, Κύριε, θεωρῶ

^ Alii οὐχ ὡρισμένων mp.
b Savil. οἴδεν, ἡ ὁ ἐν διανοία.

IN JOANNEM HOMIL.

m

xxxi. al. xxxr. 215

ἔχων * τὰ δὲ οἱ χοινωνοῦντες ἐπίστανται ἅπαντες. Ἀλλ᾽ D reprehensos esse indigne ferunt. Sed illo dicente,
Quid me quceritis interficere? non modo non 7oan.7.20

ὅμως ἐλεγχθέντες οὐ φέρουσι πράως᾽ ἀλλ᾽ εἰπόντος, ἯΙ
με ζητεῖτε ἀποχτεῖναι; οὐ μόνον οὗ θαυμάζουσιν ὡς f,
γυνὴ, ἀλλὰ καὶ “ λοιδοροῦσι xo ὑδρίζουσι. Καίτοι γε
ἐχεῖνοι μὲν καὶ ἀπὸ ἄλλων σημείων εἶχον τὴν ἀπόδει-
ξιν, αὕτη δὲ τοῦτο μόνον ἦν ἀκηχουῖα " ἀλλ᾽ ὅμως οὗ
μόνον οὐχ ἐθαύμασαν, ἀλλὰ χαὶ ὕόδρισαν λέγοντες,
Δαιμόνιον ἔχεις, τίς σε ζητεῖ ἀποχτεῖναι; Αὕτη δὲ οὐ
μόνον οὐχ istis . ἀλλὰ χαὶ θαυμάζει καὶ ἐκπλήττε-

ται, χαὶ προφήτην εἶναι ὑπονοεῖ καίτοι μειζόνως ἃ ἂν δῈ

ἔλεγχος οὗτος τῆς γυναικὸς fires ἢ ἐκείνων ἐχεῖνος.
᾿Γοῦτο μὲν γὰρ ταύτης μόνης ἁμάρτημα ἦν, ἐχεῖνο δὲ
χοινόν. Οὐχ οὕτω δὲ ἐπὶ τοῖς χοινοῖς, ὡς ἐπὶ τοῖς ἰδίοις
δαχνόμεθα. Κἀχεῖνοι μὲν μέγα ᾧοντό τι κατορθοῦν,
δ - /
ἂν τὸν Χριστὸν ἀνέλωσι" τὸ δὲ τῆς γυναιχὸς ὥμολό-
N .- Y - 243^ € E] 2^
γητο παρὰ πᾶσι πονηρὸν εἶναι * ἀλλ᾽ ὅμως ox. ἐδυσ-
χέρανεν ἣ γυνὴ, ἀλλ᾽ ἐξεπλάγη καὶ ἐθαύμαζεν. Καὶ

admirantur, ut mulier illa, sed etiam conviciis et
contumelus afficiunt, etiamsi aliorum. signorum
argumenta haberent : hec autem hoc unum tan-
tum audierat. Attamen illi non modo non mirati
sunt, sed etiam probro affecerunt dicentes, Dc-
monium habes, quis te querit interficere? Hxc
vero non modo non conviciatur, sed miratur et
obstupescit, prophetamque opinatur esse; elsi
acrius hanc reprehendat, quam illos. Hoc enim
peccatum unius ipsius erat; illud vero omnibus
commune. Non autem ita morderi solemus de
communibus delictis, ut de propriis. Et. illi qui-
dem magnum quidpiam se perficere putabant, si
Christum interficerent : mulieris vero facinus ma-
lum esse apud omnes in confesso erat. ÀÁttamen

ἐπὶ τοῦ" Ναθαναὴλ δὲ τὸ αὐτὸ τοῦτο ἐποίησεν ὃ Xpr-,44,non egre tulit mulier, sed obstupuit mirataque
στός. Οὐ γὰρ προηγουμένως τὴν προφητείαν εἰσήγα- ^ est. Eodem quoque modo cum Nathanaele Chri-

γεν, οὐδὲ εἶπεν, Εἶδόν σε ὑπὸ τὴν συχῆν᾽ ἀλλ᾽ ὅτε
ἐχεῖνος εἶπε, Πόθεν με γινώσχεις, τότε τοῦτο ἐπή-
γαγεν. ᾿Ἐδούλετο γὰρ καὶ τῶν προῤῥήσεων καὶ τῶν
θαυμάτων τὰς ἀρχὰς παρ᾽ αὐτῶν λαμόάνειν τῶν
m m^ - ,
προσιόντων αὐτῷ, ὥστε xal οἰχειοῦσθαι τοῖς γινομέ-
P 3 d M X b Yo ^ -
νοις μᾶλλον αὐτοὺς, xaX τὴν τοῦ χενοδοξεῖν διαφυγεῖν
ὑπόνοιαν. ᾿Γοῦτο δὴ xoi ἐνταῦθα ποιεῖ. Τὸ μὲν γὰρ
προηγουμένως ἐλέγξαι, ὅ ὅτι Ἄνδρα. οὐχ ἔχεις, ἐδόχει
pujas εἶναι xol περιττόν." τὸ δὲ παρ᾽ αὐτῆς λα-
θόντα τὴν αἰτίαν, πάντα ταῦτα διορθοῦν, καὶ σφόδρα
ἀχόλουθον ἦν, xat τὴν ἀκούουσαν πραοτέραν εἰργάζετο.
Καὶ ποία ἀχολουθία, φησὶ, τὸ εἰπεῖν, “Ὑπαγε, φώ-
νησον τὸν ἄνδρα σου; Περὶ δωρεᾶς ἦν ὃ λόγος καὶ
24 e £ , 1 , / f 3 ,ὕ
χάριτος ὑπερδαινούσης τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν. "En£-
χειτο ἣ γυνὴ ζητοῦσα λαδεῖν, χαὶ λέγει - Φώνησόν
ἐν ZU c 32.5 / ci SE
σου *zby ἄνδρα" ὡσανεὶ ἐνδεικνύμενος ὅτι χἀχεῖνον
Ὁ» DJ , € ^Y IN b -
δεῖ χοινωνῆσαι τούτων. Ἢ δὲ σπεύδουσα ἢ λαύεῖν,
x«i χρύπτουσα v) αἰσχρὸν τοῦ πράγματος, χαὶ οἷο-
Uy πρὸς ἄνθρωπον διαλέγεσθαι, φησὶν, Οὐκ ἔχω
yo Tom H 7, c * E n x
ἄνδρα. 'Γαῦτα ἀκούσας ὃ Χριστὸς εὐκαίρως λοιπὸν
ey. » ὅλ z E / SE TES 6 ] /
ἐπάγει τὸν ἔλεγχον, ἀμφότερα μετὰ idi δείας λέγῶν:
ύς τε γὰρ προτέρους ἠρίθμησεν ἅπαντας, xol τὸν
"Too 1 £pouc ἠρίθ ^l ντας,
νῦν χρυπτόμενον ἤλεγξε. Τί οὖν fj γυνή; Οὐκ ἐδυσ-
DA

gie Quos

-€M

εἶναι"

2 » y “τὰ d£ M [e

ἀφεῖσα ἔφυγεν, οὐδὲ ὕόριν τὸ πρᾶγμα
ἐνόμισεν ἀλλὰ θαυμάζει μᾶλλον αὐτὸν χαὶ
προσχαρτερεῖ πλέον: Θεωρῶ γὰρ, φησὶν, ὅτι προφή-

ld A τ X / LS M / 58 2
τῆς εἰ σύ. Καὶ σχόπει αὐτῆς τὴν σύνεσιν. Οὐδὲ ἐν-
m , , 5 I. , 5 » z

ταῦθα εὐθέως ἐπέδραμεν, ἀλλ᾽ ἔτι περισχοπεῖται xal
φαίνῃ μοι
προφήτης εἶναι. Εἶτα ἐπειδὴ τοῦτο ὑπώπτευσεν, οὐ-

θαυμάζει. 'Tó γὰρ, Θεωρῶ, τοῦτό ἐστι,

c Alii λοιδοροῦνται.
* Morel. τὸν ἄνδρα ὠτανεὶ ἐνῆτιχν, Alii aliud habent.

B

stus se gessit. Non primum prophetiam induxit,
neque dixit, /'idi te sub ficu; sed cum ille dixisset,
Unde me nosti ? 1d respondit. Volebat enim mi-
racula et prophetias ab illis incipere, qui ad ipsum
accedebant, ut et magis illos sibi conciliaret, et
van: glorie suspicionem effugeret. Hoc ipsum hic
agit. Existimabat enim. molestum et. superfluum
fore, si eam statim accusaret dicendo, irum non
habes. Mlud vero corrigere post acceptam ab ea-
dem ipsa occasionem, certe consentaneum erat,
et audientem mansuetiorem reddebat. Et quonam
ila consequentia, inquies, dicere, Jade, voca
virum tuum ? De dono agebatur et de gratia hu-
manam maturam superante. Instabat mulier (la-
gitans, et dixit ei, /'oca virum tuum ; subindi-
cans illum quoque horum participem esse debere.
Illa accipiendi cupida, suam celat turpitudinem,
seque hominem alloqui putans ait, /Von habeo
irum. Hinc occasionem captans Christus oppor-
tune illam reprehendit, utrumque accurate expli-
cans : nam priores omnes numeravit, et hunc occul-
tum revelavit. Quid ergo mulier? Non zgre tulit,
non illo relicto fugit, non id contumeliam esse puta-
vit; sed magis admiratur, magis perseverat : nam
ait, ideo quia propheta es tu. Ejus vero pru-
dentiam perpende. Non statim accurrit, sed adhuc
considerat et miratur. Illud enim, 7'ideo, 1d est,
Videris mihi propheta esse. Deinde quia hoc suspi-
cata erat, nihil terrenum interrogat, non de vale-
tudine corporis rogat, non de duo non de divi-

» Morel. λαθεῖν.

Joan.1

.48.

216 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

tiis, sed de dogmatibus statim. Quid enim dicit? δὲν βιωτιχὸν αὐτὸν ἐρωτᾷ, οὐ περὶ σώματος ὑγιείας,

20. Patres nostri in monte hoc adoraverunt, οὗ περὶ χρημάτων, οὗ περὶ πλούτου, ἀλλὰ περὶ

Abraham significans, quem filium eo adduxisse δογμάτων εὐθέως. '᾿Γί γάρ φησιν; Οἱ πατέρες ἡμῶν

dicebant : Et quomodo vos dicitis quia Jero- ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεχύνησαν" τοὺς περὶ τὸν

solymis est locus ubi adorare oportet ? ᾿Αδραὰμ. λέγουσα " καὶ γὰρ ἐκεῖ φασι τὸν υἱὸν ἀνηνέ-
χθαι" Καὶ πῶς ὑμεῖς λέγετε, ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις
ἐστὶν 6 τόπος, ὅπου χρὴ προσχυνεῖν ;

ὅ. Viden' quam mente sublimior evaserit? Nam ἢ Εἶδες πῶς δι ψηλοτέρα τῇ διανοίᾳ γέγονεν; Ἢ γὰρ
illa cui. de sedanda siti cura erat, jam de dogma- “ὑπὲρ τοῦ μὴ σχύλλεσθαι διὰ τὸ διψὴν μεριμνῶσα,
tibus interrogat. Quid ergo Christus? Non solvit χαὶ ὑπὲρ δογμάτων ἐρωτᾷ λοιπόν. Τί οὖν ὃ Χριστός:
quaestionem ( non enim hoc curabat, ut ad omnia Οὐχ ἔλυσε “τὸ ζήτημα (οὐ γὰρ τοῦτο ἦν αὐτῷ
accurate responderet; id. quippe supervacaneum περισπούδαστον, πρὸς τὰ λεγόμενα ἁπλῶς ἀποχρίνε-
fuisset ), sed rursus mulierem ad majorem subli- σθαι" παρέλχον γὰρ ἦν), ἀλλὰ ἄγει τὴν γυναῖκα πά-
mitatem ducit; nec prius illa tractat, quam mu- λιν ἐπὶ τὸ μεῖζον ὕψος xa οὐ πρότερον αὐτῇ περὶ τού-
lier confessa esset ipsum esse prophetam, ut ma- τῶν διαλέγεται, ἕως ὡμολόγησεν ὅτι προφήτης ἐστὶν,
jorem postea dictis fidem haberet. Quz enim hoc ὥστε xoi μετὰ πολλῆς τῆς πληροφορίας ἀχοῦσαι λοι-
crederet, non ultra de dictis dubitatura erat. Pu- πὸν τῶν λεγομένων. 'H γὰρ τοῦτο πεισθεῖσα, οὐκ ἔτι
deat ergo nos, et erubescamus. Mulier quae quin- λοιπὸν περὶ τῶν ῥηθησομένων ἀμφιδάλλειν εἶχεν-
que viros habuerat, Samaritana, tantum doctrine E Αἰσχυνθῶμεν τοίνυν καὶ ἐρυθριάσωμεν λοιπόν. Γυνὴ
addiscendz studium habet, nec hora diei, nec aliud. πέντε ἄνδρας ἐσχηχυῖα, xoi Σαμαρεῖτις οὖσα; το-
quodvis officium vel negotium illam ab hujusmodi σαύτην περὶ δογμάτων ποιεῖται σπουδὴν, χαὶ οὐχ ὃ
quaestione abducit : nos autem non. modo de do- χαιρὸς τῆς ἡμέρας, οὐ τὸ ἐφ᾽ ἕτερόν τι παραγενέσθαι,.
gmatibus non interrogamus, sed in omnibus so- οὖχ ἄλλο οὐδὲν αὐτὴν ἀπήγαγε τῆς περὶ τὰ τοιαῦτα
cordes ignavique sumus. Ideo omnia negliguntur. ζητήσεως" ἡμεῖς δὲ οὐ μόνον περὶ δογμάτων οὗ ζη-

Lectio Quis vestrum, 41|88550, domi christianum librum ,,, τοῦμεν, ἀλλὰ xoi περὶ πάντων ἁπλῶς, χαὶ ὡς ἔτυχε
iei arripit, dicta examinat, aut Scripturam scrutatur? A διαχείμεθα. Διὰ τοῦτο τὰ πάντα ἠμέληται. "Tic γὰρ
commenda- Nemo sane; sed talos et cubos apud plerosque in- ὑμῶν, εἶπέ μοι, ἐν οἰκίᾳ γενόμενος, * πυχτίον ἔλαύε
ur. veniemus, libros nusquam, vel apud paucos certe. χριστιανιχὸν μετὰ χεῖρας, xo τὰ ἐγχείμενα ἐπῆλθε,

Hi vero perinde affecti sunt, atque ii qui non ha- — xci ἠρεύνησε τὴν Τραφήν; Οὐδεὶς ἂν ἔχοι ταῦτα εἰ-

bent, qui ligatos vel prorsus in scriniis depositos πεῖν" ἀλλὰ πέττους μὲν xa κύδους παρὰ τοῖς πλείοσιν
servant, omneque studium ponunt in membrana- εὑρήσομεν ὄντας, βιδλία δὲ οὐδαμοῦ, * ἀλλὰ καὶ παρ᾽

rum tenuitate, aut in literarum pulchritudine, ὀλίγοις. Καὶ οὗτοι δὲ τοῖς οὐχ ἔχουσιν ὁμοίως διάχειν-
neglecta lectione. Neque enim ad utilitatem quam- ται, δήσαντες αὐτὰ χαὶ ἀποθέμενοι διαπαντὸς £v κιόω-

piam illos acquirunt, sed ut opulentiam διιὰπὶ τίοις" καὶ 4 πᾶσα αὐτοῖς σπουδὴ περὶ τὴν τῶν ὑμέ-
ambitiose ostentent : tantus est inanis glorie fa- νῶν λεπτότητα, xoi τὸ τῶν γραμμάτων χάλλος, οὐ

Libri au- Stus, Neminem audio id ambire utlibrosintelligat; περὶ τὴν ἀνάγνωσιν. Οὐδὲ γὰρ ὑπὲρ ὠφελείας xot
reis teris. sed potius se libros habere jactant aureis literis p. χέρδους τὴν χτῆσιν αὐτῶν πεποίηνται, ἀλλὰ πλούτου
scriptos. Et quid, quiso, hinc lucri provenit? χαὶ φιλοτιμίας ἐπίδειξιν ποιούμενοι, περὶ ταῦτα

Non enim propterea datze nobis sunt Scripturz, ut ἐσπουδάκασιν" τοσαύτη τῆς κενοδοξίας ἣ ὑπερβολή.

illas in libris tantam habeamus; sed ut in cordi- Οὐδενὸς γὰρ ἀκούω φιλοτιμουμένου, ὅτι οἶδε τὰ ἐγκεί-
bus insculpamus. Certe hzc librorum possessio eva , ἀλλ᾽ ὅτι χρυσοῖς ἔχει γράμμασιν ἐγγεγραμμέ-
Judaicz ambitionis est, cum videlicet precepta νον. Καὶ τί τὸ χέρδος: εἰπέ μοι. Οὐ γὰρ διὰ ταῦτα
literis solum mandantur. Nobis utique non ab ini- ἐδόθησαν αἵ Γραφαὶ, ἵνα ἐν βιύλίοις αὐτὰς ἔχωμεν

tio sic lex data fuit, sed in tabulis cordis carnali- μόνον, ἀλλ᾽ ἵνα καὶ ἐν καρδίαις αὐτὰς ἐγχολάψωμεν.
bus.Hac vero dico,non quod libros comparare Ὡς αὕτη γε 7j χτῆσις ᾿Ιουδαϊχῆς ἐστι φολιτιμίας,, τὸ
᾽ I 7 φ μίας;
" B . u - , / ,
prohibeam, imo id laudo;et ut fiat exopto; sed ve- ἐν «oig γράμμασι χατατίθεσθαι μόνον τὰς ἐντολάς.

e Savil. περὶ τοῦ. Graeca p. 25, ubi rem exemplis confirmamus, ac pro-
Alii τὸ ζητούμενον. sertim in Collectione nova Patrum T. 2, Animadver-
^ πυχτίον ἐλαθε χριστιανιχόν, Christianum. librum ac« — sione XV in vitam et scripta Athanasii.
cepit. τιυχτία apud. veteres libros esse compactos pro- * [Alii ἀλλὰ παρ᾽ 02. Fort. ἀλλ᾽ ἡ.

bavimus apud Athanasium p. 124 , et in Palieographia

IN JOANNEM IIOMIL.

ἡμῖν δὲ οὐδὲ τὴν ἀρχὴν " οὕτως ὃ νόμος ἐδόθη , ἀλλ᾽
/ ^
ἐν πλαξὶ καρδίας σαρχίναις. Καὶ ταῦτα λέγω, οὐ x-
b NN “- E E
λύων βιόλία κεκτῆσθαι, ἀλλὰ xo παραινῶ τοῦτο xat
I" Ν / ^V or 2 , M M /
σφόδρα εὔχομαι " βούλομαι δὲ ἐξ ἐχείνων xo τὰ γράμ.-
,
ματα χαὶ τὰ νοήματα εἰς τὴν διάνοιαν περιφέρεσθαι
, Ü ^ £F .
τὴν ἡμετέραν, ἵνα οὕτω χαθαίρηται δεχομένη τὴν
δι. εὖ ,, , 25 M 2 3. 2f) A.
τῶν γραμμάτων νόησιν. Εἰ γὰρ ἐν oixta , ἔνθα ἂν
M - "7
εὐαγγέλιον ἡ κείμενον, οὐ τολμήσει προσελθεῖν ὃ διά-
- A e n EC
6o0)oc , πολλῷ μᾶλλον ψυχῆς νοήματα τοιαῦτα περι-
, 3 Zh δὴ 3 NV. Ὁ GA αἷς, Wt. E
φερούσης οὐχ ἅψεται ποτὲ, οὐδὲ ἐπιόήσεται δαίμων,
dae ] n dA , A OP
ἢ ἁμαρτίας φύσις. Αγίασον τοίνυν τὴν Ψυχήν σου,
- - M M ^ A M
ἁγίασόν σου τὸ GG, ἀεὶ ταῦτα ἐπὶ τῆς καρδίας xat ἐπὶ
τῆς γλώσσης ἔχων. Et γὰρ ἣ αἰσγρολογία χαταῤδυποῖ
i Y jg ἐεχῶν. Et γὰρ ἢ αἰσχρόλογια καταρβυποι,
δας , - y^ e A EJ ,
xai δαίμονας χαλεῖ, εὔδηλον ὅτι fj πνευματικὴ ἀνά-
M τ , m
γνῶσις ἁγιάζει, xal τὴν τοῦ Πνεύματος ἐπισπᾶται
, ΟΣ. Ὁ , "N' e M , 5 IN
χάριν. Θεῖαί εἰσιν ἐπῳδαὶ “τὰ γράμματα. ᾿ἙΕπάδωμεν
- z e - / D
τοίνυν ἑαυτοῖς, xal τοῖς ἐν τῇ ψυχῆ πάθεσιν τὰ ἀπ᾽
, ^ Y ^
ἐχείνων φάρμαχα χατασχευάζωμεν. Ἂν γὰρ εἰδῶμεν
M - -
τίνα ἐστὶ τὰ ἀναγινωσχόμενα, μετὰ πολλῆς ταῦτα
- , bh , r mM CES , M ,
ἀχουσόμεθα τῆς προθυμίας. 'Γαῦτα ἀεὶ λέγω, xal λέ-
κι M ' Y M
γων οὐ παύσομαι. Πῶς γὰρ οὖχ ἄτοπογ, τοὺς μὲν ἐπὶ
“Ὁ ο7ὦὦυῪῃι 4 ' τω
τῆς ἀγορᾶς χαθημένους χαὶ ἡνιόχων χαὶ ὀρχτ στῶν
M , , M 4. 7 M E] - 2t
xai ὀνόματα, xai γένη; χαὶ πόλεις, καὶ ἐνεργείας
λέγειν τρόπους, χαὶ αὐτῶν δὲ τῶν ἵππων χαὶ ἀρετὴν
^ TF ^ x LC 6-! 9 SK 2e S on 2
xai χαχίαν μετὰ ἀχριθείας ἀπαγγέλλειν" τοὺς δὲ ἐν-
m - ^ Ts , ^/
ταῦθα ἀπαντῶντας μιηδὲν τῶν ὧδε γινομένων εἰδέναι,
^ - - "7 * -
ἀλλὰ xa αὐτῶν τῶν βίόλων τὸν ἀριθμὸν ἀγνοεῖν; Ei
τω - , 7 ,
γὰρ ἡδονῆς ἕνεχεν ἐχεῖνα διώχεις, πλείονα ταύτην
. d ! ΩΝ / 7
ἐνταῦθα οὖσαν ἐπιδείξω. Τί γὰρ ἥδιον, εἶπέ μοι, τί
b , k4 , , ΄ 5^5 -
δὲ θαυμαστότερον, ἄνθρωπον ἀνθρώπῳ παλαίοντα ἰδεῖν,
“ LÀ 7 Ὁ, ,
ἢ ἄνθρωπον διαδόλῳ πυχτεύοντα, καὶ σῶμα ἀσωμάτῳ
, ^ Ὕ /
δυνάμει συμπλεχόμενον, καὶ νικῶντα 15 Ταύτας θεω-
D * ,
ρῶμεν τὰς πάλας" “ταύτας γὰρ χαὶ μιμήσασθαι εὖ-
, 6
πρεπὲς χαὶ λυσιτελὲς, χαὶ μιμουμένους στεφανωθῆ-
E/ * ἀλλὸ ἘΠ 5 J 7 6 C7) ς enhn dev
ναι ἔνι" ἀλλὰ μὴ ἐχείνας, ὧν ὃ ζῆλος αἰσχύνην φέρει
τῷ μιμουμένῳ. ᾿Εχείνην μὲν γὰρ μετὰ δαιμόνων θεω-
- ΄ ^ y - , "Y Ἁ
ρεῖς τὴν πάλην, ἂν ἄρα θεωρῆς - ταύτην δὲ μετὰ
- τω , ,
ἀγγέλων καὶ τοῦ τῶν ἀγγέλων Δεσπότου. Εἰπὲ γάρ
d p I ΠΘ VL ru ets —
μοι" εἴ γε σοι ἐξὴν μετὰ ἀρχόντων ἢ βασιλέων καθή
- V τ , ,
μένον θεωρεῖν xat ἀπολαύειν τῆς θεωρίας, οὐ μεγί-
τ ^ - τ - m Y ^ m
στὴν ἡγοῦ τιμὴν εἶναι τοῦτο; ᾿Ενταῦθα δὲ μετὰ τοῦ
, -- 5 Lá b ^ Ἦ σ΄ 5 ,
βασιλέως τῶν ἀγγέλων " θεωρῶν, καὶ δρῶν £x. μέσων
- , M M Y
κατεχόμενον τῶν νώτων τὸν Oti GoAoY, xal πολλὰ μὲν
- 7 , j! ^N 5
φιλονειχοῦντα περιγενέσθαι, ἰσχύοντα δὲ οὐδὲν, οὐ
: (

b Alii οὗτος ὃ νόμος.

« Alii τῶν πραγμάτων ὑπόθεσιν. εἰ γάρ.

4 Savil. οὐχ ἁμαρτίας. Ydipsum est.

* Morel. τὰ πράγματα. Mox idem post ρώρμαχα ad-
dit χατασχευάξωμεν, qua vox deest in Savil, sed hic
non supervacanea videtur.

f [Addunt Savil. et Codd. nostri τὸν ἀπὸ τοῦ σοῦ (τοσοὺ-
του Cod. 705 e corr.) γένους ὄντα. Interpres: et genus

xxxi. al. xxxr. 217

lim eorum et dicta ita οἵ sensa in animis nostris ver-
sari, ut. ii scriptorum intelligentia purgentur. Nam
si domum, ubi Evangelium est, adire non audet
diabolus; multo minus ad animam evangelicis im-
butam sententiis accedere aut demon aut peccatum
audebit. Sanctifica igitur animam tuam, sanctifica
corpus : haec semper in corde et in lingua. verses.
Nam si turpia verba. inquinant, et dzemones evo-
cant ; palam certe est lectionem spiritualem santifi-
care et spiritualem gratiam attrahere. Scripturze di-
vina sunt cantica. Cantemus ergo intra nos ipsos,
ac morbis animze hac remedia adhibeamus. Si sci-
remus enim ea quz leguntur, magno illa studio au-
diremus. Hzec. semper dico, nec finem dicendi fa-
ciam. Annon absurdum fuerit, si dum homines in
foro sedentes, aurigarum et saltatorum nomina,
genus, urbes, industriam, imo equorum virtutem
aut vitia narrant : illi qui huc conveniunt, eorum
quie hic aguntur nihil sciant, imo ipsum librorum
numerum ignorent? Si enim voluptatis causa illa
percipias, ostendam tibi hine majorem decerpi vo-
luptatem. Quid enim, quiso, suavius ? quid mira-
bilius? an hominem cum homine luctantem cer-
nere, an hominem cum diabolo pugnantem, et cor-
pus cum incorporea potestate congrediens et su-
perans? Has pugnas contemplemur; has, inquam,
quas imitari decorum utileque est, quas qui imi-
tantur, coronam accipiunt : non autem illas, qua-
rum studium ignominiam parit imitantibus. Illam
enim pugnam cum daumonibus aspicies, si aspe-
xeris; hanc cum angelis et angelorum Domino.
,, Die enim mihi, si liceret tibi cum principibus
A ac regibus sedentem spectaculis frui, annon illud

valde honorificum putares? Hic vero cum Rege

angelorum videns diabolum a dorso correptum,

reluctantem ac vincere frustra conantem, annon

curris ad. hoc spectaculum ? Et quomodo, inquies,

possunt hzc fieri? Si librum prz manibus habeas.

In illo namque videbis, et fossas, et longa curri-

cula, et captandi ansas, et justi artificium. Hzc si

spectacula intueare, disces certandi modum, et de-

monas superabis. Illa vero spectacula demonum

sunt celebritates, non hominum theatra. Nam si in

idolorum templum non licet ingredi, multo minus

C

b

E

suum victoriam referens intueri? ]

a Morel. ταύτας γὰρ xxi... στερανωθῆνκχι ἔδει. Savil.
ταύτας ἃς καὶ... στερανωθήῆναι ἔνι. [Imfraid.cum Codd. no-
.τ΄ ἀγγέλων (God.
705 ἀρχαγγέλω») ὃ.- εἰπε οὖν uot* εἴ σοι sE.]

1

stris μετὰ ἀγγέλων χαὶ ἀρχαγγέλων χ. τ

b Morel. θεωρῶν χαταισχυνόμενον τὸν διάξολον διὰ τῶν
θείων λογίων, cà πολλά. [Mox Savil. et Codd. nostri οὐ
τρέχεις xal διώχεις τὴν τοιαύτην D. |

218 $. JOANNIS CHRYSOST.

licet in satanicam celebritatem. Hec dicere et agi-
tare non desinam, donec vos mutatos videro. Nam

P Lilipp. 3. heec dicere, Mihi quidem non pigrum, inquit,

t.

Fide sem-

per

est.

vobis autem tutum est. Ne igitur admonitionem
segre ferais, Nam si graviter ferendum, mihi po-
tius esset, qui non audior, quam vobis qui semper
auditis, numquam autem obtemperatis. Sed absit
ut semper vos accusare cogar; faxit Deus ut hac
turpitudine liberati, spirituali spectaculo digne-
mini, et futura gloria. fruamini : gratia. et. beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, quicum Patri
gloria, unaque Spiritui sancto, in secula scculo-
rum. ÀÁmen.

* [Savil. et Codd. cit. addunt διὸ, παραχαλῶ, τῶν σα-
τανιχῶν ἀπέχεσθε (vel ἀπέχεσθαι) πανηγύρεων Reddidit
Interpres.]

* Alii ταῦτα λέγων οὐ παύσομαι συνεχῶς διοχλῶν, ἕω: ἂν

HOMILIA XXXIII.

91. Dicit ei Jesus : Mulier, crede mihi, quia
venit hora, quando neque in monte hoc, ne-
que Jerosolymis adorabitis Patrem. 22. 7 Ὁ 5
adoratis quod. nescitis : nos adoramus quod
scimus,quia salus ex Judeis est.

1. Ubique fide nobis opus est, dilecti, fide, bo-
^P? norum matre, salutis medicina, sine qua nullam
magnarum rerum doctrinam percipere possumus;
sed perinde atque illi qui sine navi mare trajicere
conantur, tantillum possunt manibus pedibusque
natare, sed ulterius progressi, cito a fluctibus de-
merguntur; sic et qui propriis utuntur ratiociniis,
antequam didicerint, naufragium faciunt : quem-
admodum et Paulus ait, Qui circa fidem nau-
fragarunt. Quod ne nos quoque patiamur, sacram
teneamus ancoram, per quam Christus Samarita-
nam nunc ducit. Nam cum illa diceret, Quomodo
vos dicitis quia in Jerosolymis est locus, in quo

€ Savil, ἔνι. Paulo post idem ἐπιχειροῦσι διαϑαλεῖν.

E xal ταύτης ἄνευ

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

B LA 3 , 0 J ; K NY hi EJ "S
τρέχεις εἰς τοιαύτην θεωρίαν; Καὶ πῶς ἔνι τοῦτο
γενέσθαι; φησίν. Ἂν τὸ βιδλίον μετὰ χεῖρας ἔχεις.
Ὄψει γὰρ ἐν αὐτῷ καὶ τὰ σχάμματα, xol τοὺς μα-
ες 1 "p , EG
, , e
χροὺς διαύλους, χαὶ τὰς λαύδὰς τὰς ἐχείνου, xot τοῦ
δικαίου τὴν τέχνην. Ταῦτα δὲ θεωρῶν, εἴσῃ xoi αὐὖ-
τὸς οὕτω παλαίειν, xol ἀπαλλαγήση δαιμόνων. Δαι-
μόνων γὰρ πανηγύρεις, οὐχ ἀνθρώπων θέατρα, τὰ
ἔξω τελούμενα. * Ei γὰρ ἐν εἰδωλείῳ οὐ θέμις εἰσιέναι,
πολλῷ μᾶλλον εἰς ἑορτὴν cacavocáv. “ Ταῦτα λέγων
xo διενοχλῶν οὐ παύσομαι, ἕως ἂν τὴν ἐπιστροφὴν
X^ T e n X 5 1 Σ , 5, ' 1
ἴδω. Ταῦτα γὰρ λέγειν, ἐμοὶ μὲν οὐκ ὀχνηρὸν, φησὶν,
ὑμῖν δὲ ἀσφαλές. Μὴ δὴ βαρύνεσθε τὴν παραίνεσιν. Ei
εἶ , »^ 5. V y» M /, , ^
γὰρ ΠΡ ἘΞ ἔδει, ἐμὲ ἔδει τὸν πολλάχις λέγοντα καὶ
€ δοὖχ ἀχουόμενον, οὐχ ἥμᾶς τοὺς ἀεὶ μὲν ἀκούοντας,
ἀεὶ δὲ παραχούοντας. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτο διαπαντὸς
DJ € D 5 - 5 M 2 , ,
ταῦτα ὑμᾶς ἐγχαλεῖσθαι, ἀλλὰ ἀπαλλαγέντας ταύτης
τῆς αἰσχύνης; “χαταξιωθῆναι τῆς πνευματιχῇς θεω-
, 30€ / "m E e ΄
ρίας, καὶ τῆς μελλούσης δόξης ἀπολαῦσαι, χάριτι χαὶ
, NE / "TCI E n ,
φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοὺ Χριστοῦ, μεθ
D N / J e ,
ob τῷ Πατρὶ 7, δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, eic τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

γένηταί τι πλέον. ἐμοὶ μὲν γὰρ οὐκ.
4 Morel. παραχουόμενον.
* Morel. καταξιωθῆναι τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, χάριτι.

D OMIAIA λγ΄.

/ 5 c 3 ο , , 7 u L4
éyet αὐτὴ ὃ "ImcoUc* γύναι, πίστευσόν μοι, ὅτι o-
χεται ὥρα, ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ, οὔτε ἐν
« , /, Laud , €x -
Ἱεροσολύμοις προσχυνήσετε τῷ Πατρί. Ὑμεῖς
προσχυνεῖτε ὃ οὐχ οἴδατε - ἡμεῖς προσχυνοῦμεν ὃ
y^ ce , 5 Ded "I N 3 ,
οἴδαμεν, ὅτι ἣ σωτηρία ex τῶν ᾿Ιουδαίων ἐστίν.

Πανταχοῦ πίστεως ἡμῖν δεῖ, ἀγαπητοὶ, πίστεως,
τῆς μητρὸς τῶν ἀγαθῶν, τοῦ τῆς σωτηρίας qupp.dxou *
οὐδέν f ἐστι κατασχεῖν τῶν μεγάλων
δογμάτων. ᾿Αλλ’ ἐοίκασι τοῖς πέλαγος νηὸς χωρὶς ἐπι-
χειροῦσι διαπερᾶν; οἵ μέχρι μὲν ὀλίγου νηχόμενοι διαρ-
χοῦσι χερσὶν ὁμοῦ xol ποσὶ χρώμενοι , περαιτέρω δὲ

, / ὍΣ ΤΩΝ € , /
iod προελθόντες, ταχέως ὑπὸ τῶν χυμάτων βαπτίζονται"

A οὕτω xal oi τοῖς οἰκείοις χρώμενοι λογισμοῖς, πρὶν ἤ
τι μαθεῖν, ναυάγιον ὑπομένουσιν" καθὼς xai ὃ Παῦλός

Ju » N H -i , e
φησιν, Οἵτινες περὶ τὴν πίστιν ἐναυάγησαν. Omep
ἵνα μὴ χαὶ ἡμεῖς πάθωμεν, τὴν ἱερὰν χατέχωμεν
ἄγκυραν, δι’ ἧς καὶ τὴν Σαμαρεῖτιν ὃ Χριστὸς ἐπά--
γεται νῦν, υἰπούσης γὰρ ἐχείνης͵ Πῶς ὑμεῖς λέγετ

m

IN JOANNEM IIOMIL.

t , - WC ET
ὅτι ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος, ἐν ᾧ δεῖ προσ-
,
χυνεῖν ; ὃ Χριστὸς ἔλεγεν * Πίστευσόν μοι, γύναι; ὅτι
ΝΜ 3 e
ἔρχεται ὥρα, ὅτε οὔτε ἐν Ἱεροσολύμοις, οὔτε ἐν τῷ
ὄρει τούτῳ πρυσχυνήσετε τῷ Πατρί. Πολὺ μέγα αὐτῇ
δόγμα ἀπεκάλυψε , xai ὅπερ οὐδὲ Νικοδήμῳ, οὐδὲ τῷ
Ναθαναὴλ εἶπεν. Αὕτη μὲν οὖν ἐσπούδαζε σεμνότερα
- m D eom M c DR X Ead
δεῖξαι τὰ αὐτῆς τῶν ᾿Ιουδαϊκῶν, xat τοῦτο ἀπὸ τῶν
παθῶν ἐσοφίζετο: 6 δὲ Χριστὸς οὐ πρὸς" ταύτην
ἀπήντησε τὴν ἐρώτησιν. Παρελθίον γὰρ τέως ἦν τοῦτο
εἰπεῖν χαὶ δεῖξαι, διατί μὲν οἱ πατέρες ἐν τῷ ὄρει,
- , , ^
διατί δὲ οἱ Ἰουδαῖοι ἐν Ἱεροσολύμοις προσεχύνουν. Διὸ
mM j “ , i
τοῦτο μὲν ἀπεσιώπησεν * ἀμφοτέρων δὲ τῶν τύπων τὰ
- a. yrs NSUS
πρεσθεῖα ἀνελὼν, διανίστησιν αὐτῆς τὴν ψυχὴν, δει--
NS - » [4 14
χνὺς ὅτι οὐδὲ ᾿Ιουδαῖοι οὐδὲ αὐτοὶ ἔχουσί τι μέγα
M Y / ^ - M , E A ER M
πρὸς τὸ μέλλον δωρεῖσθαι" xal τότε τὴν διαφορὰν
r9 9p M M εἴ , X "I SN.
εἰσάγει. Πλὴν καὶ οὕτω σεμνοτέρους τοὺς louóutouc
- D Y “
icd ce οὗ τόπον τόπου mportuiv, ἀλλὰ ἀπὸ τῆς
διανοίας ἐχείνης zm προεδρείαν διδοὺς, ὡσανεὶ ἔλε-
qv τόπου μὲν ἕνεχεν, οὐδὲν δεῖ λοιπὸν φιλονειχεῖν.
Ἰουδαῖοι μέντοι τῷ τρόπῳ τὸ πλέον τῶν Σαμαρει-
τῶν ἔσχον: Ὑμεῖς μὲν γὰρ, φησὶ, προσχυνεῖτε ὃ οὐχ
- τω »* D t
οἴδατε * ἡμεῖς δὲ προσχυνοῦμεν ὃ οἴδαμεν. Πῶς oov
- ,
οὖκ ἤδεσαν οἱ Σαμαρεῖται ὃ προσεχύνουν ; “Ὅτι τοπι-
EY 1 A N Y Bi 3477 3 estf ES 3
χὸν xai μεριχὸν Θεὸν ἅ ἐνόμιζον εἰναι " οὕτω γοῦν αὐ--
N N73 , cer M Té 7) !
τὸν χαὶ ἐθεράπευον" οὕτω xai Πέρσαις πέμψαντες
ἀπήγγειλαν, ὅτι ὃ τοῦ τόπου τούτου θεὸς ἡμῖν ἀγανα--
χτεῖ, οὐδὲν πλέον περὶ αὐτοῦ χατὰ τοῦτο τῶν εἰδώλων
φανταζόμενοι. Διόπερ ἔμενον χαὶ δαίμονας χαὶ αὐτὸν
θεραπεύοντες, Xa τὰ dU Xa μιγνύντες. Ἰουδαῖοι δὲ
ταύτης ἦσαν See vot τῆς ὑπονοίας, xol τὴς
οἰκουμένης αὐτὸν P ἤδεσαν εἶναι Θεὸν, εἰ καὶ μὴ πάν-
τες. Διὰ τοῦτό φησιν, Ὑμεῖς προσχυνεῖτε ὃ οὐχ oi-
δατε" ἡμεῖς δὲ προσχυνοῦμεν ὃ οἴδαμεν. Μὴ θαυμά-
v γ9 , e D E - ^ Y
σης δὲ ὅτι μετὰ ᾿Ιουδαίων ἑαυτὸν ἀριθμεῖ" πρὸς γὰρ
c /
τὴν ὑπόνοιαν τῆς γυναιχὸς διαλέγεται, ὡς προφήτης
* ὧν ᾿Ιουδαίων. Διὸ xo τὸ, ΠΙροσχυνοῦμεν, τέθειχεν.
Ὅτι γὰρ τῶν προσχυνουμένων ἐστὶ, παντί που δῆλον.
Τὸ μὲν γὰρ προσχυνεῖν, τῆς χτίσεως, τὸ δὲ προσχυ-
νεῖσθαι, τοῦ τῆς χτίσεως Δεσπότου. ᾿Αλλὰ τέως ὡς
᾿Ιουδαῖος διαλέγεται. Τὸ oov, Ἡμεῖς, ἐνταῦθα, ἡμεῖς
t Ἰουδαῖοι, φησίν. ᾿Ἑπάρας τοίνυν τὰ Ἰουδαϊχὰ, πά-
rcm Ψ € λ " M / e -
λιν ἀξιόπιστον ἑαυτὸν ποιεῖ, xo πείθει μᾶλλον τοῖς
ὕπ᾽ αὐτοῦ λεγομένοις προσέχειν, ἀνύποπτον ποιῶν τὸν
/ NN * I: 5 “Ὁ X2 MS - ΄, » ?
λόγον, xaX δεικνὺς ὅτι οὐ τῇ πρὸς τὸ Óp.óQUAOY συγ-
γενείᾳ τὰ ἐχείνων ἐπαίρει. Ὃ γὰρ περὶ τοῦ τόπου
- 2 / Dx e: / ΚΑΤ 3
ταῦτα ἀποφηνάμενος, ἐφ᾽ ᾧ μάλιστα ηὔχουν Too

"ow H - / 3 N N '
οαιοι XQt πλεονεχτεῖν πάντων ἐνόμιζον, χαι τὰ σεμνὰ

Y^

M M . bi
τούτων χαθελὼν, εὔδηλον ὅτι οὐδὲ χατὰ ταῦτα πρὸς

χάριν τινὸς ἔλεγεν, ἀλλὰ μετὰ ἀληθείας καὶ προῤῥη-

a Savil. ἐνόμιζον ὄντα.
5 Morel, ἤδεσαν ὄντα.

al. ΧΧΧΙς

XXXIIL 210
oportet adorare? respondit Christus : Crede

D

E

mihi, mulier, quia venit hora, quando neque
in Jerosolymis, neque in monte hoc adorabitis
Patrem. Maximum huic dogma revelavit, quod
nec Nicodemo, nec Nathanaeli dixit. Hzc sua Ju-
daicis prastantiora esse contendit, et patrum au-
ctoritate firmare. nititur : Christus vero nihil ad
hoc respondit. Supervacaneum enim tunc fuisset
ostendere, cur patres in monte, cur Judzi in Jero-
solymis adorarent. Ideo illud. tacuit; et sublata de
utriusque loci przsstantia quzstione, ejus animam
erigit, ostendens neque Judzeos neque patres posse
magnum quidpiam in futuro prostare; et tunc
differentiam inducit. Verumtamen prestantiores
Judzos significat, non locum loco anteponens, sed
illa solum ratione Judzis primas concedens, ac si
diceret : Nihil de loco jam disputandum. In cul-
tus quidem modo Judzi praferendi erant. Sama-
ritanis: 7 05, inquit, adoratis quod nescitis : nos
adoramus quod scimus. Quomodo ergo nescie-
bant Samaritani quid adorarent? Quia Deum loco
circumscribi, imo quasi dividi posse putabant.
Sic igitur illum. colebant; sic. Persis nuntiarunt,
istius loci deum sibi iratum esse, nihil de eo am-
plius quam de idolo rati. Quapropter persevera-
bant et illum et dzemonas colere, ea quie misceri
non poterant confundentes. Juda vero hac opi-
nione liberi erant, ipsumque. putabant esse orbis
Deum; etiamsi id non omnes crederent. Propterea
dicit : Pos adoratis quod nescitis : nos adora-
mus quod scimus. Ne mireris autem quod se Ju-
dzis annumeret : nam secundum mulieris opinio-
nem loquitur, quasi propheta Judzeorum; ideoque il-
lud, 4 doramus, posuit. Quod enim adoretur, ne-
mini non notum est ; adorare enim creaturz est, ado-
rari vero, creaturarum Domini. Verum interim ille

Adorare
crealur:e

est, adoraii,
creatura-

ut Judzus loquitur. Illud ergo, /Vos, 1d est, Nose Dee

Judai. Judaica igitur extollens, se fide dome
praebet, et dictis suis fidem conciliat, suspicionem
amovens, ostendensque se non cognationis gratia
illa extollere. Qui enim circa locum talem profert
sententiam, de quo loco Judaei maxime gloriaban-
tur,ac se czteris praferendos censebant, dum
kae illis prastantiam aufert , palam est eum jam
non ad gratiam cujuspiam lohui , Sed ex veritate
etex vi NIU igitur ἃ tali existimatione
abduxit dicens, Crede mihi, mulier, etc., adjicit,
Quia solus a Judcis est ; hoc est, vel quod hinc
orbi bona collata sint (nam Dei cognitio idolorum-

c Savil. à» Ἰουδαῖος.

220 S. JOANNIS CHRYSOST.

que reprobatio hinc ortum habuit, necnon et alia ,4
omnia dogmata, et vester cultus licet. non. rectus A
sit; a Judaeis enim. ortum habuit) : vel hzec ergo,
vel adventum suum salutem. vocat. Imo vero non
aberraverit quispiam si dicat haec ambo salutem es-
se,cam scilicet quam ex Jud:eis esse dicit.Quod Pau-

Ron. 9. 5. jus subindicans dicebat, Ex quibus Christus se-

cundum carnem, qui est super omnia Deus. Vi-
den' quomodo V etus praedicet Testamentum, ac bo-
norum radicem'esse declaret, et se nullo modo con-
irarium esse legi? siquidem ex Judzis bonorum
causam omnium esse dicit. 25. Sed. venit hora,
et nunc est, quando veri adoratores adorabunt
Patrem. Vobis prestantiores sumus, o mulier, 5
inquit, in adorandi modo : verum hic cultus dein-
ceps finem habebit. Non. enim locus tantum, sed
etiam modus colendi mutabitur : et haec ad januam
sunt. /'enit enim hora, et nunc est.

2. Quia enim prophete multo ante tempore lo- €
quuti sunt, id hoc loco tollens dicit, Et nunc est.
Ne putes, inquit, hanc prophebam post. multum
tempus implendam esse : res enim instat, et in ja-
nuis est, Quando veri adoratores adorabunt
Patrem in. spiritu et veritate. Cum dixit veros,
cum Samaritanis Judaeos repulit; etiamsi enim illi
sint his meliores, venturis tamen longe sunt infe-
riores, et quantum veritas figura melior est. De
Ecclesia vero loquitur, quia vera Deoque consen-
tanea adoratio illa ipsa est. /Vam Pater tales
querit adoratores. Ergo si tales querebat , non
ex voluntate propria illis olim talem concessit mo- Ὁ
dum, sed ex indulgentia, ut hos etiam introduce-

Adoratores. pet. Quinam ergo sunt veri adoratores ? Qui cultum

veri qui.

non loco circumscribunt, ac. Deum in spiritu co-

Rom.:.9. lunt; sicut et. Paulus ait : Cui. sereio in. spiritu
Ibid. t2. t. meo, in evangelio Filii ejus ; οἱ iterum, Obsecro

vos, ut exhibeatis corpora vestra hostiam vi-
rentem, Deo placentem, rationabile obse-
quium vestrum. Cum autem dicit, 24. Spiritus
est Deus, nihil aliud quam incorporeum signifi-
cat. Oportet igitur incorporei cultum etiam. talem
esse, et per id quod incorporeum in nobis est of-
ferri ; id est, per animam Οἱ per mentis puritatem.

d Morel. οὖν λογισμὸν τέως.
2 Alii εἰπὼν, ἀληθείᾳ οὐ συνεξέθαλε.

ARCHIEP. CONSTANTINOD.

τιχῇ δυνάμει. "Eel “ οὐν τῶν τοιούτων λογισμῶν τέως
^ , evo
ἀπέστησεν εἰπὼν, Πίστευσόν μοι, γύναι, xal τὰ ἑξῆς,
ἐπάγει" Ὅτι ἣ σωτηρία ex τῶν ᾿Ιουδαίων ἐστίν. ^O
δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν: ἢ ὅτι τὰ ἀγαθὰ τῇ οἰχου-
μένη ἐκεῖθεν γέγονε ( τὸ γὰρ εἰδέναι Θεὲ ὶ τὲ
μένῃ ἐχεῖθεν γέγονε ( τὸ γὰρ εἰδέναι Θεὸν, χαὶ τὸ κα-
ταγινώσχειν εἰδώλων, ἐχεῖθεν τὴν ἀρχὴν ἔσχεν " xal
' » , NM M 3 € ^ 2 M ^, X * Ὁ
τὰ ἄλλα πάντα δόγματα; xa παρ᾽ ὑμῖν δὲ αὐτὸ τὸ τῆς
προσχυνήσεως, εἰ xal μὴ ὀρθῶς, ἀπὸ γοῦν τῶν "Iou-
δαίων τὴν ἀρχὴν ἔλαδε )* σωτηρίαν οὖν ἢ ταῦτα ἢ τὴν
ἑαυτοῦ παρουσίαν χαλεῖ * μᾶλλον δὲ οὐκ v τις ἁμάρτοι
ἀμφότερα ταῦτα σωτηρίαν καλῶν, ἣν εἰπεν ἐκ τῶν
᾿Ιουδαίων εἶναι. “Ὅπερ xoi. ὃ Παῦλος αἰνιττόμενος
ἔλεγεν - "EZ ὧν ὃ Χριστὸς τὸ χατὰ σάρχα, ὃ ὧν ἐπὶ
πάντων Θεός. ὋὉρᾶς πὼς συγχροτεῖ τὴν Παλαιὰν, χαὶ
ῥίζαν δείκνυσι τῶν ἀγαθῶν, χαὶ διὰ πάντων οὐχ ἐναν-
τίον ὄντα τῷ νόμῳ : εἴγε ἐκ τῶν ᾿Ιουδαίων τὴν ὑπό-
θεσιν εἶναι πάντων τῶν ἀγαθῶν φησιν. Ἀλλ᾽ ἔρχεται!
ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε ot ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ προσ-
χυνήσουσι τῷ Πατρί. Πλεονεχτοῦμεν μὲν ὑμῶν, ὦ
γύναι, φησὶ, τῷ τρόπῳ τῆς προσχυνήσεως " πλὴν
ἀλλὰ καὶ οὗτος τέλος ἕξει λοιπόν. Οὐ γὰρ τὰ τῶν τό-
πων ἀμειφθήσεται μόνον, ἀλλὰ xal τὰ τοῦ τρόπου τῆς
λατρείας * καὶ ταῦτα ἐπὶ θύραις ἕστηκεν. [ρχεται γὰρ
ὥρα, χαὶ νῦν ἐστιν.
La ^Y M € -Ὁ M τ y ΤᾺ
πειδὴ γὰρ ol προφῆται πρὸ μακρῶν ἔλεγον χρό-
γων ἅπερ ἔλεγον, τοῦτο ἀναιρῶν ἐνταῦθα εἰπε, Kol
γῦν ἐστι. Μὴ νομίσης, φησὶ, ταύτην τοιαύτην εἰναι
τὴν προφητείαν ὡς μετὰ πολὺν γενήσεσθαι χρόνον.
Τὰ γὰρ πράγματα ἐφέστηχεν ἤδη, xaX ἐπὶ θύραις ἐστὶν,
dg CAE] M M / Ed
ὁτε oi ἀληθινοὶ προσχυνηταὶ προσχυνήσουσι τῷ IHa-
τρὶ ἐν πνεύματι χαὶ ἀληθείᾳ. ἃ ἰπὼν ἀληθινοὺς, συν-
ξέ6 ) S H 3 ^J 2 M Nro ,
εξέδαλε Σαμαρείταις ᾿Ιουδαίους. Ei γὰρ xoi ἐχείνων
ἀμείνους οὗτοι; ἀλλὰ τῶν μελλόντων ἐλάττους πολλῷ,
᾿ E et E , / , A Ao um
xai τοσοῦτον, ὅσον ἀληθείας τύπος. Λέγει δὲ περὶ τῆς
᾿Ἐχχλησίας, ὅτι f, ἀληθὴς προσχύνησις xot Θεῷ πρέ-
e 5 , M M € A , -
πουσα αὕτη ἐστίν. Καὶ γὰρ ὃ Πατὴρ τοιούτους ζητεῖ
τοὺς προσχυνοῦντας αὐτόν. Οὐχοῦν εἰ " τοιούτους πά-
λαι ἐζήτει, οὐ βουλόμενος ἐχείνοις συνεχώρησε τὸν
, » A , δ δι c ci M
τρόπον, ἀλλὰ συγχαταύδαίνων, xoi διὰ τοῦτο ἵνα xat
τούτους εἰσαγάγῃ. Τίνες οὖν εἰσιν οἱ ἀληθινοὶ προσχυ-
γηταί. Οἱ μήτε τόπῳ περιχλείοντες τὴν λατρείαν, xot
Θεὸν ἐν πνεύματι θεραπεύοντες * καθὼς καὶ ὃ Παῦλός
φησιν" Ὧ λατρεύω ἐν τῷ πνεύματί μου, ἐν τῷ εὐαγ-
γελίῳ τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ " xol πάλιν, Παρακαλῶ ὑμᾶς
παραστῆσαι τὰ σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, εὐάρε-
στον τῷ Θεῷ, τὴν λογικὴν λατρείαν ὑμῶν. “Ὅταν δὲ
εἴπη, Πνεῦμα ὃ Θεὸς, οὐδὲν ἄλλο δηλοῖ, ἢ τὸ dco -
ματον. Δεῖ τοίνυν τοῦ ἀσωμάτου χαὶ τὴν λατρείαν
τοιαύτην εἶναι, xo διὰ τοῦ ἐν ἣμῖν ἀσωμάτου προσ-

b Morel, τούτους.

iN JOANNEM HOMIL.

xxxi. al. xxxir. 221

φέρεσθαι" τουτέστιν, διὰ τῆς ψυχῆς χαὶ τῆς τοῦ νοῦ E. Idcirco ait : Et adoratores ejus, in spiritu et ve -

καθαρότητος. Διό φησι" Καὶ τοὺς προσχυνοῦντας αὖ-
^ -, , ^ UT: , T , -T Ἢ εὖ 54
τὸν, ἐν πνεύματι χαὶ ἀληθεία δεῖ προσχυνεῖν. ᾿ξπειδὴ
^, - J - m ^ ^ E ,

γὰρ xe ἐχεῖνοι xa oi ᾿Ιουδαῖοι τῆς μὲν ψυχῆς ἦμε-

c

B
-

— bAJ m
δὲ “ περὶ τὸ σῶμα σπουδὴν ἐποιοῦντο,

λουν, πολλὴν
καθαίροντες αὐτὸ παντοδαπῶς, φησὶν ὅτι οὗ τῇ τοῦ
σώματος χαθαρότητι; ἀλλὰ τῷ ἐν ἡμῖν ἀσωμάτῳ,
D; τῷ νῷ, 6 ἀσώματος θεραπεύεται. Νὴ τοί-
νυν πρόδατα αἰ ξι x«i μόσχους, ἀλλ᾽ ὅλον σαυτὸν
ἀνάθες τῷ Θεῷ καὶ δλοχαύτωσον - τοῦτο γάρ ἐστι
θυσίαν ζῶσαν παραστῆσαι. "Ev γὰρ ἀληθείᾳ δεῖ προσ-
χυνεῖν᾽ ὡς τά γε πρότερα τύπος ἦν, f περιτομὴ, τὰ
ὁλοκαυτώματα, τὰ θύματα; τὰ θυμιάματα " νυνὶ δὲ
οὐχέτι: ἀλλ᾽ ἀλήθεια τὸ πᾶν. Οὐ γὰρ epe ἀλλὰ
πονηροὺς δεῖ περιχόπτειν λογισμοὺς, xoi σταυροῦν
ἑαυτὸν, xal τὰς ἀλόγους ἀναιρεῖν ἐπιθυμίας χαὶ χατα-
σφάττειν. Ἰλιγγίασεν ἣ γυνὴ πρὸς τὰ λεχθέντα, xol
ἀπηγόρευσε πρὸς τὸ ὕψος τῶν εἰρημένων, καὶ καμοῦσα
ἄχουσον τί φησιν Οἶδα ὅτι ἔρχεται Μεσσίας ὃ λεγό-
μενος Χριστός: ὅταν ἔλθη ἐχεῖνος, ἀναγγελεῖ ἣμῖν
πάντα. Λέγει αὐτῇ ὃ Ἰησοῦς - ἐγώ εἶμι ὃ λαλῶν σοι.
Καὶ πόθεν Σαμαρείταις τὸ προσδοχᾶν τὴν τοῦ Χρι-

Ὁ , ^ "m /, 1 hd A , 3 3
στοῦ παρουσίαν, τὸν Μωύσέα δεξάμενοι μόνον: Àm
αὐτῶν τῶν Μωῦσέως γραμμάτων. Καὶ γὰρ ἐν ἀρχῇ
τὸν Υἱὸν ἀπεκάλυψε. Τὸ γὰρ, Ποιήσωμεν ἄνθρωπον
χατ᾽ εἰκόνα xal χαθ᾽ ὁμοίωσιν ἡμετέραν, πρὸς τὸν
Υἱὸν εἴρητο: xoi τῷ Ἀδραὰμ. ἐν τῇ σχηνῇ οὗτός ἐστιν
ὃ διαλεγόμενος" χαὶ ὃ Ἰαχὼδ περὶ αὐτοῦ προφητεύων
ἔλεγεν * Οὐχ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ ᾿Ιούδα, οὐδὲ ἡγούμε -
νος ἐχ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθη ᾧ ἀπόχειται,
χαὶ αὐτὸς προσδοχία ἐθνῶν. Καὶ αὐτὸς δὲ ὃ Νωυσῆς
φησι: Προφήτην ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὃ Θεὸς ἐχ
τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν, ὡς ἐμέ: αὐτοῦ ἀχούσεσθε. Καὶ τὰ
κατὰ τὸν ὄφιν, xoi τὰ χατὰ τὴν ῥάόδον τὴν Μωῦσέως,
χαὶ τὰ xav τὸν Ἰσαὰχ xoi τὸ πρόδατον, χαὶ πολλὰ
ἕτερα ἐνὴν βουλομένοις ἐχλέγειν τὴν παρουσίαν αὐτοῦ
ἀναχηρύττοντα. Καὶ τί δήποτε, φησὶν, οὐχ ἀπὸ τού-
των ἐνῆγε τὴν quu ὃ Χριστὸς , ἀλλὰ τῷ μὲν Νι-
χοδήμῳ τὸν ὄφιν εἷς μέσον ἤγαγε; χαὶ τῷ Ναθαναὴλ
προφητείας ἀνέμνησε " ταύτη ᾿δὲ οὐδὲν τοιοῦτον εἶπεν ;
Τίνος οὖν ἕνεχεν xo διατί; "Oct. ἐχεῖνοι μὲν ἄνδρες
ἦσαν, χαὶ ἐν τούτοις ἐστρέφοντο᾽ αὕτη δὲ γυνὴ πενι-
χρὰ, χαὶ ἀμαθὴς, χαὶ Γραφῶν ἄπειρος. Διὰ τοῦτο
αὐτῇ οὐχ ἀπὸ τούτων διαλέγεται, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ ὕδα--
τος M τῆς προῤῥήσεως αὐτὴν ἐπισπᾶται, καὶ διὰ τού-
τῶν εἰς μνήμην ἄγει τοῦ Χριστοῦ, xal ἐχχαλύπτε!
λοιπὸν ἑαυτόν " ὅπερ ἂν εἰ een τὴν ἀρχὴν μὴ n -
các, τῇ γυναιχὶ εἶπεν, ἔδοξεν ἂν αὐτῇ ληρεῖν, xa si-
xTj φθέγγεσθαι. Νὺν δὲ χατὰ μικρὸν αὐτὴν ἐπὶ τὴν

* Morel. περὶ τοῦ σώματος.
TOM. VIII.

ritate oportet adorare. Cum enim et illi et πα]
animam negligerent, multamqne corporis curam
gererent, ipsumque omnimode purgarent, dicit
non corporis puritate, sed illo quod incorporeum
ds in nobis est, scilicet mente, incorporeum esse co-
^ lendum. Ne itaque oves et vitulos, sed teipsum
offer Deo in holocaustum: hoc est enim hostiam
viventem exhibere. In veritate namque adorare
oportet. Ut priora typus erant, nempe circumcisio,
holocausta, sacrificia, incensum ; nunc certe non
item; sed omnia veritas. Non enim caro circumci-
denda, sed maligna: cogitationes, ac seipsum cru-
cifigere oportet, absurdasque concupiscentias tol-
lere et immolare. Hzc mulieri obscura visa sunt :
dictorum sublimitatem non assequuta illa, et hz-
rens, audi quid dicat : 25. Scio quia venit Mes-
sias qui dicitur Christus : cum venerit ille, an-
p nunliabit nobis omnia. 96. Dicit ei Jesus :
Ego sum qui loquor tecum. Et unde Christi ad-
ventum exspectabant Samaritani, qui solum Moy-
sem recipiebant ? Ex ipsis Moysis scriptis. Nam
in principio Filium revelavit. Illud enim : Facia-
mus hominem ad imaginem et similitudinem
nostram, ad Filium dictum fuerat ; et Abrahamo in
tabernaculo Filius loquitur; et jaudb de illo pro-
phetice przdicit : Von. deficiet princeps de Ju-
da, nec dux de femoribus ejus, donec veniat is
cui repositum est, et ipse evspectatio gentium.
Ipse quoque Moyses ait: Prophetam τοῖς su-
C scitabit Dominus Deus, de fratribus »westris
sicut me; ipsum audietis. Item quae de ser-
pente, de virga Moysis, de Isaac et de ove, mul-
taque alia, quis colligere possit, quz adventum il-
lius przdicebant. Et cur, inquies, his Christus non
usus est ut mulieri suaderet , sed Nicodemo ser-
pentem protulit, Nathanaeli prophetias comme-
moravit; huic vero nihil simile dixit? Cur et qua
de causa? Quia illi viri erant, qui in his versaban-
tur rebus; hzc vero mulier inops, rudis, Scriptu-
rarum expers. ldeoque non illa mulierem allo-
D quens adhibet; sed ex aqua exque prophetia illam
attrahit, ac per illa Christum in memoriam revo-
cat, ac seipsum demum revelat. Quz si initio non
quzrenti mulieri dixisset, visus fuisset ei delirare
et futilia loqui. Nunc autem paulatim illi memo-
riam revocans, opportune sese revelat. Et quidem
Judzis sepe dicentibus, Usque quo animam. no-
stram tollis? Dic nobis si tu es Christus : his

16

Gen. 1. 26.

Joan.

24.

10.

Matth.

I.
Marc.

35, 37.

Joan.

26.

18.

to.

19.

222 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

non clare respondit; huic vero manifeste dixit se μνήμην * ἄγων, εὐχαίρως ἑαυτὸν ἀπεκάλυψε. Kot τοῖς
Christum esse: nam melius affecta mulier erat, μὲν ᾿Ιουδαίοις συνε χῶς λέγουσιν, Ἕως πότε τὴν ψυ-
quam Judei. Illi enim non ad discendum quare- χὴν ἡμῶν αἴρεις; εἰπὲ ἡμῖν, εἰ σὺ εἰ ὃ Χριστός

bant, sed ut ipsum semper traducerent. Nam si. ἢ i
discere voluissent, satis fuisset doctrina verborum, φανερῶς αὐτὸς εἶναι. Eoyvepioveové£ox γὰρ ἦν ἣ γυνὴ
Scripturarum, signorum. Illa vero simplici mente £ τῶν ᾿Ιουδαίων. ᾿Ιὐχεῖνοι μὲν γὰρ οὐχ ὑπὲρ τοῦ μαθεῖν

τούτοις uiv οὐχ ἀπεκρίνατο σαφῶς, ταύτῃ δὲ εἰπε

et sincero affectu loquebatur, ut palam est ex iis ἐζήτουν, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ χωμῳδεῖν αὐτὸν ἀεί. Ei γὰρ
quae postea fecit. Nam audivit et credidit,etalios ἐθούλοντο μαθεῖν, ἱκανὴ xod ἡ διὰ τῶν ῥημάτων, xat
ad credendum induxit, in omnibusque videre est ἣ διὰ τῶν Γραφῶν, καὶ f, διὰ τῶν σημείων διδασχα -
mulieris diligentiam et fidem. 27. Et continuo Ma ἦν. Αὕτη δὲ ἐξ ἀδεχάστου ἡνώμης xaX ἁπλῆς δια-
venerunt discipuli ejus. Tempestve advenerunt, γνοίας ἐφθέγγετο ἅπερ ἐφθέγγετο’ χαὶ δῆλον ἐχ τῶν
cum doctrina jam perfecte tradita esset. Et mira- μετὰ ταῦτα ὑπ᾽ αὐτῆς γενομένων. Kol γὰρ ἤχουσε
bantur quod cum muliere loqueretur. ]Vemo — xa ἐπίστευσε, xoi ἄλλους ἐπὶ τοῦτο ἐσαγήνευσεν "
tamen dixit, Quid queris? aut, Quid loqueris 9, καὶ πανταχοῦ τῆς γυναικὸς ἔστιν ἰδεῖν τὸ ἠκριδωμένον
cum ea ὃ A χαὶ τὸ πιστόν. Καὶ ἐπὶ τούτῳ ἦλθον οἱ μαθηταὶ a -
τοῦ. Σφόδρα εἰς καιρὸν ἀπήντησαν, τῆς διδασχαλίας
ἀπαρτισθείσης. Καὶ ἐθαύμαζον ὅτι μετὰ γυναιχὸς ἐλά-
λει. Οὐδεὶς μέντοι εἶπε, τί ζητεῖς; ἢ τί λαλεῖς

αὐτῆς ;
^ ὃ - 3 * 37 rp, ἊΝ 5 , .UYPM X Ἢ x M ?
5. Quid mirabantur ? Facilitatem, humilitatem Τί δὲ ἐθαύμαζον ; ὃ ἄτυφον, τὸ ταπεινὸν μεῦ
. r2 - e d / S NIECA UA:
tantam ; quod. tam. conspicuus cum essct, 60 se ὑπερθολῆς, ὅτι οὕτω περίόλεπτος ὧν, ἠνείχετο μετὰ
d - . . V 4 fioe D /
demittere dignaretur, ut mulierem inopem, Sa- τοσαύτης ταπεινοφροσύνης γυναιχὶ διαλέγεσθαι πενι-

maritanam alloqueretur. Attamen licet stupefacti, χρᾷ τὰ 2e EDU. Hr ὅμως xa ἐχπλαγέντες
causam non quaesierunt; ita nempe institui erant, οὐχ ἠρώτησαν τὴν αἰτίαν " οὑτῶς ἧσαν πεπαιοευμιένοι
ut discipulorum semper ordinem tenerent; ita τὴν τῶν μαθητῶν τάξιν διατηρεῖν, οὕτως αὐτὸν ἐδε-
ipsum timebant ac reverebantur. Etiamsi enim δοίχεισαν χαὶ εὐθοῦντο, Εἰ γὰρ xoi μηδέπω τὴν ἀξίαν,
nondum dignam ejus existimationem haberent, at B περὶ αὐτοῦ δόξαν εἰχον, ἀλλ᾽ ὅμως ὡς θαμιεασειι τινι
quasi Aes cine quemdam virum ipsum suspi- προσεῖχον; xal πολλὴν αὐτῷ ἀπένεμον τὴν αἰδῶ, Καί-
ciebant observabantque. Attamen szpeaudentiores τοι γε πολλαχοῦ φαίνονται πολλὰ παῤῥησιαζόμενοι᾽

visi sunt, ut cum Joannes supra pectus ejus recu- otoy, ὅταν ὃ Ἰωάννης ἐπιπίπτῃ CEU τῷ στήθει"
buit; et cum accesserunt ad eum dicentes, Quis Hrs dure Sem yTES ΟΣ r s d SOR E
major est in regno celorum? cum filii Zebedei τῇ βασιλείᾳ ed piro Miri OS Len
rogant ut alter a dextris, alter a sinistris sedeat. Toon ua, els εχ ὁποίων καὶ els a εὐώνυ EE
Cur ergo hic non interrogarunt? Quia tunc cum καθίσῃ, qoc οὖν ἕνεχεν ἐνταῦθα οὐχ TE a. Oct
de rebus suis ageretur, necessario sciscitabantur ; ἐχεῖνα μὲν πάντα ὡς εἰς αὐτοὺς ἀνήχοντα ἀνάγχην
hic autem. res nihil ad eos pertinebat. Joannes εἶχον ἐξετάζειν" ἐνταῦθα δὲ οὐδὲν αὐτοῖς τοσοῦτον
autem multo post tempore hoc facere solebat, διέφερε τὸ γιγνόμενον. Καὶ ᾿Ιωάγνης δὲ μετὰ πολὺν
quando Christ erga se dilectione fretus, magis Χχβονον vouro ἐποίησε mos auto Tt τέλει, ὅτε πλείο-
fidebat : Mic enim erat, mquit, quem diligebat C. νος ἀπήλαυσε mungtase xa ἐθάῤῥει pa ἀγάπη τοῦ
Jesus. Quid huic beatitudini par? Verum non NIU e Οὗτος γὰρ ἦν, φησὶν, ὃν ἠγάπα ὃ Ἰησοῦς.

hic gradum sistamus, dilecti, ut apostolum bea- Ti τούτου ens μαχαρισμοῦ γένοιτ᾽ ἂν ἴσον; Ἀλλὰ
tum przdicemus ; sed nihil non agamus ut 1n bea- μὴ μεχρ' KR ΠΣ ΜΝ UNE ἀγαπητοὶ, τοῦ μακαρίζειν
torum numero accenscamur; imitemur evangeli- ΤῸ ἀπόστολον, ἀλλ᾽ ὥστε καὶ τῶν Eie Rr γον
stam , et videamus quid caus fuerit, quod tantam γενέσθαι, πάντα πράττωμεν; χαὶ EUG τὸν
sibi Christi dilectionem attraheret. Quzenam causa εὐαγγελιστὴν, χαὶ ΤΩΣ τίνα. ἦν ἃ τὴν ἀγάπην

fuit? Patrem reliquit et naviculam et rete, et Je- ἐποίησε " τὴν τοσαύτην. Τίνα οὖν ἦν ταῦτα ; Ἀφῆκε
sum sequutus est. Verum hoc illi commune cum πατέρα; καὶ πλοῖον, χαὶ δίκτυον, καὶ ἠκολούθησε τῷ
fratre suo erat, itemque cum Petro et Andrea, οἰ. Ἰησοῦ. ᾿Αλλὰ τοῦτο χοινὸν αὐτῷ xoi πρὸς τὸν ἀδελφὸν

ἃ Morel. ἀγαγών. ^ Morel, τὴν περὶ αὐτὸν τοσαύτην. [Mox alii ἠκολούθει.
b Morel. τοῦτο μέν.

IN

ἦν, xa πρὸς Πέτρον xoi Ἀνδρέαν, καὶ πρὸς τοὺς ἄλ-
λους τῶν ἀποστόλων. Τί δὴ οὖν τὸ ἐξαίρετον ἦν, ὃ

4 A
πολλὴν τὴν ἀγάπην ; Αὐτὸς μὲν γὰρ περὶ

at I , 9» c , 2t

τοιοῦτόν ἀλλ᾽ ἢ ὅτι ἠγαπᾶτο
VON / ἂς -ς πὰ ἧς ἃ
τὰ δὲ χατορθώματα αὐτοῦ, δι
Ὅτι
τινα ἀγάπην ἠγάπησε; παντί που δῆλον ἦν" ἀλλ᾽
ὅμως οὐδὲ διαλξγδἠονόος οὐδὲ ἐρωτῶν φαίνεται xac

25/ *

ἰδίαν αὐτὸν, χαθὼς Πέτρος πολλάχις, χαθὼς Φίλιπ-
, e ,

Ἐἐποίησε
mM V
ἑαυτοῦ οὐδὲν φησιν,
, “ ΞῚ —
μόνον" ἃ ἠγαπᾶτο,

" * cS ,
ἀπεσιώπησε Berg γὰρ αὐτὸν ἐξαίρετόν

I.N M — 2^ 93. ὦ τω

πος, χαθὼς Ἰούδας καὶ Θωμᾶς" ἀλλ᾽ ὅτε τῷ συναπο-

, , toe - 2064 b-r
στόλῳ χαρίσασθαι xaX ὑπαχοῦσαι ἠθέλησε, " τότε
μόνον. Ὅτε γὰρ 6 κορυφαῖος αὐτὸν ἠνάγχασε τῶν
ἀποστόλων νεύσας, τότε ἠρώτησεν " πολλὴν γὰρ οὗτοι

* ΕἸ / * 5 y eJ € NERA, LUN
πρὸς ἀλλήλους εἰχον ἀγάπην. Οὕτω γοῦν χαὶ ἐπὶ τὸ
«ἱερὸν δμιιοῦ φαίνονται ἀναδαίνοντες καὶ xot, δημηγο-
θθντες: Καίτοι γε ὃ Πέτρος θερμότερον “ πολλαχοῦ
xol χινεῖται χαὶ φθέγγετα!" καὶ πρὸς τῷ τέλει ὃ
ἀχούει τοῦ Χριστοῦ λέγοντος * ΠΠέτρε, φιλεῖς E πλέον

- E J M
τούτων; Ὃ δὲ πλέον τούτων ἀγαπῶν, εὔδηλον ὅτι xat

^

Oz

ἠγαπᾶτο. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἐκ τοῦ ἀγαπᾶν τὸν Ἰησοῦν,
ἐχεῖνο δὲ ἐχ τοῦ ἀγαπᾶσθαι παρὰ τοῦ Ἰησοῦ δῆλον
SE Ὁ ὅ.9 AA sap ἢ NT, A
ἐγένετο. Τί οὖν ἐστιν, ὃ τὴν ἐξαίρετον ἀγάπην ἐποίη-
σεν; ᾿Ἐμοὶ δοχεῖ πολλὴν τὸν dig ἐπιείχειαν ἐπι-
,
δείχνυσθαι καὶ πραότητα" διόπερ οὐδὲ παῤῥηδιαξομες
ου mM «X M
νος πολλαχοῦ φαίνεται. Τοῦτο δὲ ἡλίκον ἐστὶν, xat
ἀπὸ τοῦ Μωύσέως δῆλον. Kal γὰρ ἐχεῖνον τοσοῦτον
mM cmT— Y
xol τηλικοῦτον τοῦτο εἰργάσατο. Οὐδὲν γὰρ ταπεινο-
φροσύνης ἴσον. Διὰ τοῦτο τῶν μαχαρισμῶν ἐντεῦθεν
ἤρξατο ὃ Χριστός. Ὥσπερ 1ἀρ τινα θεμέλιον καὶ
-— a , Ὁ ^ m— /, ἐλ)
χρηπῖδα * μεγίστης οἰκοδομῆς χκαταδάλλεσϑαι μέλλ
οὕτω τὴν ταπεινοφροσύνην πρώτην ἔθηκεν. Οὐ γὰρ
“ , y , ^ , 5^5 Y EY
ἔστιν, oüx ἔστιν ταύτης σωθῆναι χωρίς: ἀλλὰ xav
, E E A ἐσ , T
γηστεύη τις, χἂν εὔχηται, χἂν ἐλεημοσύνην mot)
X. 5 / bo^ o , , A ;
μετὰ ἀπονοίας, P βδελυχτὰ πάντα, ταύτης μὴ παρού-
35 τ
σης; ὥσπερ οὖν ποθεινὰ χαὶ ἐπέραστα, παρούσης, xoi
μετὰ ἀσφαλείας πάντα γίνεται. Μεξριάζωμεν τοίνυν,
TOURS mS τὲ ᾿
μετριάζωμεν. Καὶ γὰρ σφόδρα ῥάδιον τὸ
/ 23 y. AREE Y cum M: ᾿
χατόρθωμα, ἐὰν νήφωμεν. Τί γὰρ ὅλως ἐστὶ τὸ πρὸς
ἀπόνοιάν σε ἐπαῖρον, ἄνθρωπε; οὐχ δρᾶς τὸ τῆς φύ-
EJ , c , N y 3 rA
σεως εὐτελές ; τῆς προαιρέσεως τὸ εὐόλισθον ; "Evvó-

N
ἀγαπητοὶ,

σον σαυτοῦ τὴν τελευτήν - ἐννόησον τῶν ἁμαρτημάτων
τὸ πλῆθος. ᾿Δλλ᾽ ἴσως πολλὰ κατορθῶν μέγα “ φρονεῖς;
c *5 - e
Αὐτῷ μὲν οὖν τούτῳ πάντα ἀπολεῖς. Διόπερ οὐχ οὕτω
ο ,
τὸν ἁμαρτάνοντα, ὡς τὸν χατορθοῦντα σπουδάζειν
Ὅτι ὃ μὲν ἔχει τὴν
E! ^ Lb ,
ἂν μὴ σφόδρα νήφη ;

χρὴ μετριάζειν. Τί δήποτε ;

^N
ἀνάγχην τοῦ συνειδότος" ὃ δὲ

Ἐ ἐποίησεν; ἄρα εὑρήσομεν vel εὑρήσωμεν; Savil. et
Codd. nostri.]

b Alii τοῦτο μόνον.

* Morel. πανταχοῦ.

JOANNEM HOMIL.

al.

cum c:eteris apostolis. Quid ergo eximium habuit,
quod tantam ipsi dilectionem conciliaret? Ille de
D seipso nihil hujusmodi dixit, nisi solum quod dili-

XXXIII. XXXII. 255

geretur; causam vero cur diligcretur modeste tacuit.
Quod enim eximiea Christo diligeretur omnibus
palam erat : attamen non observamus ipsum allo-
quentem, ac seorsim sciscitantem, ut fecit szepe Pe-
trus, ut Philippus, ut Judas, ut Thomas; nisi tan-
tum semel in gratiam. coapostoli sui rogantis se.
Nam innucnte apostolorum coryphzo, tunc neces-

sario interrogavit; hi enim. mutuo se amore dili-

gebant. Sic in icis simul ascendisse, simul phus.

E concionatos esse narratur. Atqui Petrus tamen ar-
dentius sepe et movetur et loquitur : ac demum

Petrua

À postolo-

rum

cory-

Christum dicentem audit : Petre, amas me plus Joan. 21.

his? Qui vero plus cateris diligebat, procul du-
bio diligebatur. Vcrum alterum ex amore erga
Jesum, alterum ex amore Jesu erga illum palam
crat. Quid ergo illi hunc exinium amorem conci-
liavit? Videtur mihi ille modestiam et mansuetu-
19, dinem magnam exhibuisse : quapropter szpe non
A ita libere et fidenter agere. deprehenditur. Hic
quanta sit virtus, cx Moyse arguitur : nam. hzc
illum talem et tantum effecit. Nihil enim par hu-
militat est. Ideo hinc. beatitudines Christus ince-
pit. Nam quasi addificii maximi fundamentum ja-
cturus, hunilitatem primam posuit. Nemo quippe
potest absque illa salutem consequi; sed etiamsi
quis jejunaverit, etiamsi precatus sit eleemosy-
namque erogarit, si id. superbe faciat, hzec omnia
Au satia sunt; ut contra si sisi humilitas ,
omnia optabilia amabiliaque sunt et cum securi-
tate exercentur. Modeste igitur agamus, dilecti,
B modeste agamus : certe facilis hzc virtus est, si
vigilemus. Quid tandem illud est, mi homo, quod
te in arrogantiam extollit? annon vides nature
vilitatem? voluntatem ad lapsum pronam? Cogita
mortem tuam , peccatorum inultitudinem. Verum
fortassis ob multa preclare gesta altum sapis?
Hoc ipso omnia amittes. Quapropter non tam
peccator , quam virtulis sectator modestizy operam
dare debet. Quare? Quia ille ex conscientia ad id
cogitur; hic vero, nisi admodum vigilet,, cito ceu
a vento quopiam abripitur et evanescit, sicut
C Phariseus ille. Sed. pauperibus erogas? Verum
non tua, sed ea quz: Domini sunt, quz sunt con-

a Alii μεγίστην οἰχοδομῆς χαταθαλέσθαι.

b Savil. βδελυχτὰ ταῦτα.

c Alii φρονεῖς σεαυτῷ. τούτῳ μὲν; τούτῳ πάντα. Paulo
post Morel. ἁμαρτάνοντα, Sovil. ἁμαρτόντα.

6.

τς

Matth. 5.3.
Humilitas
fundamen-

tum

tum.

virtu-

224 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

servis communia. Ideoque humiliter sentiendum, ταχέως, ὥσπερ ὑπὸ τινὸς πνεύματος ἀναῤῥιπισθεὶς,
dum in contribulium calamitatibus, quz tibi in- αἴρεταί τε xoi ἀφανίζεται καθάπερ ὃ Φαρισαῖος
stent prevides, et naturz tu: conditionem in aliis Ἀλλὰ πένησι παρέχεις; Ἀλλ᾽ o0 τὰ σὰ, ἀλλὰ τὰ τοῦ
ediscis. Fortasse nos talibus orti sumus progeni- Δεσπότου, τὰ xot τῶν δμοδούλων. Καὶ διὰ τοῦτο
Divitiarum toribus. Quod si divitia ad nos transiere, illas μάλιστα ταπεινοῦσθαι χρὴ, ἐν ταῖς τῶν ὁμογενῶν
USUS ^ haud dubie velinquemus. Quid vero sunt divitiz? συμφοραῖς τὰ ἑαυτοῦ προορῶντα, xol τὴν οἰκείαν
Umbra inanis, fumus evanescens, flos foni, imo φύσιν ἐν ἐχείνοις μανθάνοντα. Ἴσως καὶ ἡμεῖς τοιού-
flore sunt viliores. Cur de fono altum sapis? των ἦμεν προγόνων. Ei δὲ μετέστη πρὸς ἡμᾶς ὃ πλοὺ-
Nonne et furibus, et mollibus, et meretricibus οἱ τος, “ἀλλ᾽ εἰκὸς αὐτὸν χαὶ χαταλιπεῖν πάλιν ἡμᾶς.
sepulcrorum effossoribus divitiae accedunt? Ideone ΤῚ δὲ ὅλως xoà ὃ πλοῦτός ἐστιν ; Σχιὰ ἀδρανὴς, χα-
intumescis quod tales opum consortes habeas? πνὸς διαλυόμενος, ἄνθος χόρτου, μᾶλλον δὲ χαὶ ἄνθους
Sed honoris cupidus es? Verum nihil ad honorem D εὐτελέστερος. Τί οὖν ἐπὶ χόρτῳ μέγα φρονεῖς; Οὐχὶ
opportunius eleemosyna. Nam honores ex divitiis — xoi λῃσταῖς παραγίνεται πλοῦτος, καὶ μαλαχοῖς, xat
et potentia parti, coacti sunt et odiosi; hi vero ex πόρναις, καὶ τυμδωρύχοις; 'Γοῦτο οὖν σε ἐπαίρει, ὅτι
arbitrio et conscientia honorantium prodeunt, τοιούτους ἔχεις χοινωνοὺς τοῦ κτήματος: Ἀλλὰ τιμῆς
quos Π6 11 quidem qui honorant de medio tollere ἐρᾷς; Ἀλλ᾽ οὐδὲν εἰς τιμῆς λόγον ἐλεημοσύνης ἐπιτη-
Eleemosy- possunt. Quod si homines tantam erga eleemosy- δειότερον. " Exetvat μὲν γὰρ χατηναγχασμέναι εἰσὶν xoi

mendate, Dam erogantes reverentiam habent, et omnia ipsis μετὰ μίσους, αἵ τιμαὶ αἵ τοῦ πλούτου xo τῆς δυνα-
bona apprecantur : cogita quantam a benigno Deo στείας, αὗται δὲ ex προαιρέσεως xoi ἀπὸ “ συνειδότος
mercedem accepturi sint, quam retributionem. τῶν τιμώντων. Διόπερ οὐδὲ ἐκδάλλειν αὐτὰς δύνανταί
Has ergo quaramus divitias semper manentes, ποτε οἵ τιμῶντες. Ei δὲ ἄνθρωποι τοσαύτην τῆς ἐλεη-
numquam fugientes; ut et in hac vita magni, et μοσύνης ἀπονέμουσι τὴν αἰδῶ, xol πάντα αὐτοῖς
in illa conspicui simus, atque zeterna consequamur συνεύχονται τὰ ἀγαθὰ, ἐννόησον πηλίχην παρὰ τοῦ
bona; gratia et benignitate Domini nostri Jesu E φιλανθρώπου Θεοῦ λήψονται τὴν ἀντίδοσιν, οἵαν τὴν
Christi, quicum Patri gloria, unaque. Spiritui.— ἀμοιθήν. Τοῦτον τοίνυν ζηγτῶμιν τὸν πλοῦτον, τὸν ἀεὶ
sancto, nunc οἵ semper et in secula seculorum. μένοντα, xal μηδέποτε δραπετεύοντα - ἵνα xol ἐν-
Amen. ταῦθα μεγάλοι καὶ ἐχεῖ γενόμενοι λαμπροὶ, τῶν αἴω-
νίων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπία
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ
. $ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xol ἀεὶ xo cic
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
d ἀλλ᾽ εἰχός αὐτὸν χαὶ καταλιπεῖν πάλιν ἡμᾶς. VOCIS εἰχός — sed haud dubie , sed necessario, [Infra Savil. et Cod.
non vulgaris hic usus est. Nam 222^ eixós ut. plurimum — 706 εὐτελέστερον.
significat, sed fortassis, sed verisimile est : hic vero, * [συνειδήσεως Savil. ev Cod. 706.]
HOMILIA XXXIV. ΤᾺ OMIAIA λδ΄.
98. Reliquit ergo hydriam suam mulier, et Ἀφῆχεν οὖν τὴν ὑδρίαν αὐτῆς ἣ γυνὴ, καὶ ἀπῆλθεν
abiit in civitatem , οἱ dixit hominibus : εἰς τὴν πόλιν, xal λέγει τοῖς ἀνθρώποις " δεῦτε,
29. F'enite, videte hominem, qui dixit mihi ἴδετε ἄνθρωπον, ὃς εἶπέ μοι πάντα ὅσα ἐποίησα"
quecumque feci: numquid. ipse est. Chri- μήτι οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός:
stus?
Ferre 1. Multo nos fervore oportet, multo excitari Πολλῆς ἡμῖν θερμότητος δεῖ xad σπουδὴς διεγηγερ-
multo opus studio; alioquin promissa bona consequi non po- μένης" ταύτης γὰρ ἄνευ * oüx. ἔνεστι τυχεῖν τῶν ἐπηγ-

habent veri . $e xs r . / TUE Ὁ. - 1 ES ^ ,
Christap;, Lrimus. Quod significans Christus modo quidem γελμένων ἡμῖν ἀγαθῶν. Kot τοῦτο δειχγὺς ὃ Χριστός

a Motel. οὐδέν ἐστι.

IN JOANNEM HOMIL. ΧΧΧΙΥν. al. xxxiit.

m

225

φησι, νῦν μέν" "Ev μή τις ἄρη τὸν σταυρὸν αὐτοῦ B alt: Si quis non accipit crucem suam, et sequi- Matth, 19.

E D ^
Xa ἀχολουθήσῃ μοι, oUx ἔστι μου ἄξιος: νῦν δὲ,
ἤν ὙΡ - τ X
Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί ἤθελον εἰ ἤδη
b Mi
ἀνήφθη 5 δι’ ἀμφοτέρων τούτων τὸν διαχαΐ καὶ πεπυ-
X
ρωμένον μαθητὴν καὶ πρὸς πάντα κίνδυνον παρεσχευα-
Z - € , *
σμένον ἣμῖν παραστῆσαι βουλόμενος. Τοιαύτη τις ἣν
er 7 RÀ Ly σις, οἷς m , 7. CS
καὶ αὕτη ἣ γυνή. Οὕτω γὰρ ὑπὸ τῶν εἰρημένων ἀνή-
φθη, ὡς xai τὴν ὑδρίαν ἀφεῖναι, καὶ τὴν χρείαν OU
907, ὡς xal τὴν ὑδρίαν ἀφεῖναι, jv χρε
^ Fr ,
ἣν παρεγένετο, xal δραμοῦσαν εἰς τὴν πόλιν, πάντα
^ ^ m e M
τὸν δῆμον ἑλκύσαι πρὸς τὸν Ἰησοῦν. Δεῦτε γὰρ,

M 5 y^ ,
qst, χαι toETE εἰπε

€
5

» [: / ea
ἄνθρωπον, ὃς μοι πάντα ὅσα
5 τ
ἐποίησα. Σχόπει σπουδὴν καὶ σύνεσιν. Ἤλθεν ὑδρεύ-
σασθαι" χαὶ ἐπειδὴ τῆς ἀληθινῆς πηγῆς ἐπέτυχε, χα-
τεφρόνησε λοιπὸν τῆς αἰσθητῆς, διδάσχουσα ἡμᾶς, εἰ
χαὶ διὰ Ὁ παραδεί ἀλλ᾽ 6 ἐν τῇ τῶν
μικροῦ παραδείγματος, ἀλλ᾽ ὅμως ἐν τῇ
πνευματιχῶν ἀχροάσει πάντων ὑπερορᾶν τῶν βιωτι-
€ D ^I / b.5.« - ' Y
χῶν, xa μηδένα λόγον " αὐτῶν ποιεῖσθαι. Κατὰ γὰρ
3/ ΝΠ e €. 5 , 3 , M
τὴν ἰδίαν δύναμιν, ὅπερ oi ἀπόστολοι ἐποίησαν, xat
er , Y , 5 - ' M e "n θέ
αὕτη πεποίηχε μειζόνως. "Exsivot μὲν γὰρ οἵ χληθέν-
τες ἀφῆχαν τὰ δίχτυα. αὕτη δὲ αὐτομάτως, οὐδενὸς
παραγγείλαντος, ἀφίησι τὴν ὑδρίαν xot εὐαγγελιστῶν
ἔργον ποιεῖ “ ὑπὸ τῆς χαρᾶς ἀναπτερωθεῖσα. Καὶ οὐχ
- , , ^ ,
ἕνα χαλεῖ καὶ δεύτερον, χαθάπερ ᾿Ανδρέας xxi Φίλιπ-
E! n
πος, ἀλλὰ πόλιν δλόχληρον ἀναστήσασα χαὶ δῆμον
οὖν Y , m
τοσοῦτον, οὕτω πρὸς αὐτὸν “ἤγαγε. Καὶ σχόπει πῶς
-“ 3 ES y A T
συνετῶς λέγει. Οὐ γὰρ εἰπε, δεῦτε, ἴδετε τὸν Χριστὸν,
6
M , M , , 3 -» ^ JN
Χριστὸς αὐτὴν ἐσαγήνευσεν, ἐπισπᾶται τοὺς ἄνδρας.

ἀλλὰ xoi αὐτὴ μετὰ συγχαταθάσεως, μεθ᾿ ἧς xat

Δεῦτε γὰρ, ἴδετε ἄνθρωπον, φησὶν, ὃς εἰπέ μοι πάντα
8» e 2 1 2 δ
d cA. x een 3 , $- d o M
ὅσα ἐποίησα. Καὶ οὐχ ἠσχύνθη εἰπεῖν, ὅτι Εἰπέ μοι
πάντα ὅσα ἐποίησα. Καίτοι γε ἐνὴν εἰπεῖν ἑτέρως "
πυρωθῇ ψυχὴ
τῇ γὴ λοιπὸν
c λ ad
6p& , οὗ πρὸς δόξαν, οὐ πρὸς αἰσχύνην, ἀλλ᾽ ἑνός ἐστι
μόνου, τῆς χατεχούσης αὐτὴν φλογός. Μήτι οὗτός
ἐστιν ὃ Χριστός: Ὅρα πάλιν σοφίαν πολλὴν γυναικός.
Οὔτε ἀπεφήνατο σαφῶς, οὔτε ἐσίγησεν. ᾿Εδούλετο
γὰρ οὐχ &x τῆς οἰκείας ἀποφάσεως εἰσάγειν αὐτοὺς,
3 373 “ 5 , “Ὁ 2 , e , »
ἀλλ᾽ ἐκ τῆς ἀχροάσεως τῆς ἐχείνου τὴς ψήφου ταύτης
ποιῆσαι χοινωνούς * ὃ μᾶλλον εὐπαράδεχτον ἐποίε: τὸν

^m y^ , E] 2 ὦ

δεῦτε, ἴδετε προφητεύοντα " ἀλλ᾽ ὅταν
- νι Dd [4 M i ἘΝ

τῷ πυρὶ τῷ θείῳ, πρὸς οὐδὲν τῶν ἐν

tur me, non est me dignus; modo autem, /gnem
veni mittere in terram, et quid volo nisi ut
accendatur ? Utroque dicto, ferventem incensum-
que discipulum nobis, et ad omnia subeunda pe-
ricula paratum significat. Talis erat et haec mu-
lier : ita enim verbis Christi incensa est , ut relicta
hydria et aqua, cujus gratia eo concesserat, et in
urbem accurrens, universum populum ad Jesum
traheret. Fenite, inquit, et videte hominem,
qui dixit mihi omnia quecumque feci. Vie
studium, vide prudentiam. Venerat ut aquam
C hauriret , et cum verum fontem invenisset , fontem
sub sensum cadentem despexit, ut nos doceret,
etsi exiguo exemplo , spirituali doctrinz intentos
secularia omnia contemnere oportere, nullamque
quantum in nobis est, illorum rationem habere.
Quod et apostoli fecerunt , ipsa quoque, imo fer-
ventius prestitit. Illi namque vocati, retia dimi-
serunt; hzc vero sponte sua, nullo przcipiente,
relinquit hydriam et evangelistarum officio fun-
gitur, gaudio ipsi alas addente ; neque unum aut
alterum , ut Andreas et Philippus, sed universam
commovet civitatem, et tantum populum ad Chri-
D stum adducit. Et vide quam prudenter loquatur.
Non dixit, Venite, videte Christum; sed cum ea-
dem attemperatione qua Christus ipsam. ceperat ,
illos allicit. enite, inquit, videte hominem, qui
dixit mihi omnia quecumque feci. Nec puduit
illam dicere, Dixit mihi omnia quecumque
feci; etsi dicere potuisset, Venite , videte pro-
phetam : verum cum anima divino igne suc-
censa est, nihil ultra terrenum respicit, non fa-
mam, non infamiam; sed. flamm:e tantum ardore
movetur. /Vumquid ipse est Christus ? Animad-
E verte iterum magnam mulieris sapientiam. Neque
penitus affirmat , neque reticet. Volebat enim non
ex opinione sua illos inducere; sed illo audito,
ipsos su: sententize consortes habere, unde res ma-
gis probabilis evasura erat. Atqui non totam vitam

Li NUM , , $5 c bi , "wy; ^ ξ A^ - . .
λόγον. Καίτοι οὐ πάντα αὐτῆς τὸν βίον ἐξήγγειλεν, 4g suam ipsi Christus declaraverat; sed ex dictis cz-
9^ M 2 LA cT Ἐν , M ἊΝ M Ld - 2 A LT] B . 1"
ἀλλὰ ἀπὸ τῶν εἰρημένων xat περὶ τῶν ἄλλων ἐπέ- A terorum quoque notitiam ipsum habere credidit.

M ^ om , M
πειστο. Καὶ οὐχ εἶπε, δεῦτε, πιστεύσατε: ἀλλὰ,
E Y. 8 , a ie Ἐπ M —
Δεῦτε, ἴδετε, ὃ τούτου “χουφότερον ἦν, xat μᾶλλον
^ c 7
αὐτοὺς ἐφείλχετο. Εἶδες τῆς γυναιχὸς τὴν σοφίαν :
» 5. à| X^ Lud e Ξ , // T
He γὰρ, ἤδει σαφῶς, ὅτι γευσάμενοι μόνον τῆς
c 5 , * M J M ,
πηγῆς ἐχείνης, τὰ αὐτὰ πείσονται ἅπερ xai αὐτή.

Καίτοι γε εἴ τις τῶν ἄλλων ἦν τῶν παχυτέρων, xat

b Alii αὐτῶν ἔχειν. [Supra ἀλλ᾽ ὅμως omittunt. Savil.
et Codd, nostri. ] Paulo post ΜΌγο]. πεποίηχε μειζόνως. In
Savil. μειζόνως in margine ponitur.

Nec dixit , Venite, credite ; sed, /"enite, videte,
quod sane levius erat, et magis ipsos allicere po-
terat. Vidisti mulieris sapientiam ? Sciebat enim,
et plane sciebat, illo degustato fonte, idipsum
ilis eventurum esse quod sibi evenerat. Atqui
alius crassioris ingenii, criminationem sibi factam.

c Ita recte Savil. Morel. ὑπὲρ
1 Morel. ἠγάγετο.
^ Morel. φροθερώτερον.

38.

Luc.12.49-

Samaritan
humilitas.

226 $. JOANNIS CHRYSOST.

obscurius dixisset ; illa vero vitam suam declarat
et in medium adducit, ut omnes attraheret cape-
reique. 51. Znterea rogabant eum. discipuli
ejus, dicentes : Rabbi, manduca. Wud, Roga-
bant, idiomate suo hic significat, Hortabantur.
Videntes enim eum ex 1tinere et estu defatigatum,
hortabantur eum. Non enun ex petulantia, sed ex
amore doctoris ad cibum sumendum pellebant.
Quid ergo Christus? 32. Ego cibum habeo
manducare, quem vos nescitis : ὅδ. Dicebant
ergo ad. invicem : Numquid. aliquis attulit ei
manducare? Quid ergo miraris si mulier aquam
audiens, vere aquam esse arbitrabatur, quando
discipuli pari sunt modo affecti , nihilque spiri-
tuale intelligunt; sed. dubitant, dum doctori re-
verentiam et honorem pro more exhibent, ac mu-
tuo colloquuntur, nec audent ab illo sciscitari?
loc etiam albi faciunt, dum interrogare cu-
pientes, abstinent tamen. Quid crgo Christus?
54. Meus cibus est, ut faciara voluntatem ejus
qui misit me, et perficiam opus ejus. Hominum
salutem hic cibum vocat, ostendens cum quanta
cura nobis provideat. Ut enim nos cibum , ita ille
nostram salutem desiderat. Audi vero quo pacto
non ubique omnia cito revelet, sed primo audito-
rem in dubitationem conjiciat, ut postquam quae-
rere incepit quid sit illud quod dicitur , cum dubi-
tando laborat, libentius id quod quaerebat. expo-
situm accipiat, et ad audiendum magis excitetur.
Cur ergo non statim dixit, Meus cibus est ut
faciam voluntatem Patris mei : quod etsi non
omnino clarum, tamen ciarius illo erat, quod jam
dixerat; sed quid? Ego cibum habeo mandu-
care, quem. vos nescitis. Primo igitur , ut dixi,
ex dubitatione attentiores illos reddit , atque as-
suefacit , ut etiam per znigmata, dicta intelligant.
Quid autem sit voluntas Patris , deinceps explicat.
95. JVonne vos dicitis, quod adhuc quatuor
menses sunt, et messis venit? Ecce dico vobis,
Levate oculos vestros, et videte regiones, quia
albe sunt jam ad messem.

2. En rursum familiaribus verbis illos δα su-
blimium rerum contemplationem erigit, Nam cum
Cibum dixit , nihil aliud quam futuram hominum
salutem declaravit; ager rursum et messis hoc
ipsum significant, animarum nempe multitudinem
ad praedicantes excipiendos paratam. Oculos au-
tem hic dicit et mentis et corporis : nam videbant

b Savil, ζητεῖν τὸ λεγόμενον.

ARCHIEP.

E

CONSTANTINOP.

, "^ ^ VN ; , LI
συνεσχίασεν ἂν τὸν EAeyyov* αὕτη δὲ ἐχπομπεύει voy
ἑαυτῆς βίον xo εἰς μέσον προτίθησιν, ὥστε πάντας
4j [2 - c
ἐπισπάσασθαι χαὶ ἑλεῖν. "Ev δὲ τῷ μεταξὺ ἠρώτων
αὐτὸν oi μαθηταὶ αὐτοῦ, λέγοντες " ῥαδόὶ, φάγε. Τὸ,
Ἠρώτων, ἐνταῦθα παρεχάλουν ἐστὶ, τῇ ἐγχωρίῳ αὖ -
τῶν φωνῇ. “Ορῶντες γὰρ αὐτὸν χεχμηχότα ὑπὸ τῆς
ὁδοιπορίας xol τῆς ἐπιχειμένης φλογὸς; παρεχάλουν

ὯΝ E ^ y / MN 0 € EN. m
αὐτόν. Οὐ γὰρ ἦν προπετείας τὸ δεῖσθαι ὑπὲρ σιτίων,
ἀλλὰ φιλοστοργίας τῆς περὶ τὸν διδάσκαλον. 'Εί οὐν ὃ

z ud E - y
Χριστός; ᾿Εγὼ βρῶσιν ἔχω φαγεῖν, ἣν ὑμεῖς οὐχ οἵἴ-
3 , »y
οὖν πρὸς ἀλλήλους: μιή τις ἤνεγχεν

9. m m "T J 0 (C 2 ὡς M Ü8

αὐτῷ φαγεῖν; 'ί τοίνυν θαυμάζεις εἰ ἣ γυνὴ, ὕδωρ
* €

ἀχούσασα, ἔτι ὕδωρ ἐφαντάζετο, ὅπου "(e xal oi μα-

θηταὶ ἔτι ταῦτα πάσχουσι, καὶ οὐδὲν οὔπω πνευματι-

' D » Nis Ὁ Y / M M 250
χὸν νοοῦσιν, ἀλλὰ ἀποροῦσι μὲν, πάλιν δὲ τὴν αἰδῶ

^ / Rees X 353 / ;

τὴν συνήθη καὶ τὴν τιμὴν τῷ διδασχάλῳ νέμουσι,
X bass d, Y / "Ὁ 0M Ὁ B
πρὸς ἀλλήλους μὲν διαλεγόμενοι, αὐτῷ δὲ πεῦσιν οὐ
τολμῶντες προσαγαγεῖν ; Τοῦτο καὶ ἀλλαχοῦ ποιοῦσιν,
- 9 H 2 τ ^ 5 eu, , ,
ἐπιθυμοῦντες μὲν ἐρωτῆσαι, οὖκ ἐρωτῶντες δέ. Τί
σι, κῶς. X P 'E 9 ὍΣ να δ᾽ Van T c cC
οὖν ὃ Χριστός; ᾿μὸν βρῶμά ἐστι, φησὶν, ἵνα ποιῶ

οω , --
τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με, xa τελειώσω αὐτοῦ τὸ
ἔργον. Τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν ἐνταῦθα βρῶσιν

uf NU 2 / 35r und Ec /
ἐχάλεσε, δεικνὺς ὅσην ἐπιθυμίαν ἔχει τῆς ἡμετέρας

, [7 hy C ὦ ( N M. s 0t cr
προνοίας. Ὥσπερ γὰρ ἣμῖν ποθεινὸν τὸ ἐσθίειν, οὕτως
αὐτῷ τὸ σωθῆναι ἡμᾶς. Ἄκουε δὲ πῶς πανταχοῦ οὐχ
éx τοῦ προχείρου πάντα ἀποκαλύπτει, ἀλλὰ πρῶτον

3 ,
εἰς ἀπορίαν ἐμόάλλει τὸν ἀχροατὴν, ἵνα ἀρξάμενος
᾿ ζητεῖν τί τὸ λεγόμενον, εἰτα ἀπορῶν καὶ κάμνων,
N / € IT , N N ,

μετὰ πλείονος ὑποδέζηται προθυμίας φανὲν τὸ ζητού--
μενον, καὶ μᾶλλον διαναστὴ πρὸς τὴν ἀκρόασιν. Διατί

3 »n/ 3 532. * -.΄. 403 ci /
γὰρ μὴ εὐθέως εἰπε, ᾿Ῥμὸν βρῶμά ἐστιν, ἵνα ποιήσω
τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου ; καίτοι οὐδὲ τοῦτο σαφὲς
ἦν, ἀλλὰ τοῦ προτέρου σαφέστερον" ἀλλὰ τί; ᾿Εγὼ,
φησὶ; βρῶσιν ἔχω φαγεῖν, ἣν ὑμεῖς oüx οἴδατε. Πρό-
τερον γὰρ αὐτοὺς , ὅπερ ἔφην, τῇ διαπορήσει προσεχτι-

,ὕ , , , N s5n7 M ὃ M
χωτέρους ἐργάσασθαι βούλεται, χαὶ ἐθίσαι xot διὰ

, 5 / E] b. M , Tt δέ 5
τοιούτων αἰνιγμάτων ἀχούειν τὰ λεγόμενα. TC δὲ ἐστι

ν , - , / X ^ 5 5 ive
τὸ θέλημα τοῦ Πατρός; Λέγει λοιπὸν axo xat ἕρμη-

7 ΕἸ € - , er y Fn / , t
νεύει. Οὐχ ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἔτι τετράμηνον ἐστι, xot
c SA y ^p^ M / ε» EN | ^
ὃ θερισμὸς ἔρχεται; ᾿Ιδοὺ λέγω ὑμῖν, ἐπάρατε τοὺς

ccs , di

ὀφθαλμοὺς ὑμῶν, καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι Acuxat
εἶσι πρὸς θερισμόν.

Ἰδοὺ πάλιν τοῖς συντρόφοις ὀνόμασιν ἀνάγει πρὸς
τὴν τῶν μεγίστων θεωρίαν αὐτούς. Kat γὰρ βρῶμα
εἰπὼν, οὐδὲν ἕτερον ἐδήλωσεν, ἢ τὴν τῶν μελλόντων
παραγίνεσθαι σωτηρίαν ἀνθρώπων xal ἣ χώρα δὲ
χαὶ ὃ θερισμὸς "τὸ αὐτὸ δηλοῖ, τὸ πλῆθος τῶν ψυχῶν

e^ € e * δὶ mM ,
τῶν ἑτοίμων πρὸς τὴν ὑποδοχὴν τοῦ χηρύγματος.
Ὶ ^ ^N D , ^ M e ^ ,
Οφθαλμοὺς δὲ ἐνταῦθα λέγει, xat τοὺς τῆς διανοίας,

δατε. Ἔλεγον

* [τὸ αὐτὸ τοῦτο πάλιν δηλ. Savil. et Codd. nostri.]

IM JOANNEM HOMIL. XXxxiv. al. xxxii.

καὶ τοὺς τοῦ σώματος * x«t γὰρ ἑώρων λοιπὸν τὸ πλῆ-

227

Samaritanorum turbam venientem : illorum vero

Üoc ἐρχόμενον τῶν Σαμαρειτῶν τὴν δὲ τῆς προαιρέ- , promtam. voluntatem regiones albas appellat.
σεως αὐτῶν ἑτοιμότητα τὰς χώρας τὰς λευχαινομένας ἃ Quemadmodum enim spice , cum alle sunt, jam

φησίν. Ὥσπερ γὰρ οὗ ? ἀστάχυες ἐπειδὰν λευχανθῶσι,
» 7 e M
πρὸς ἄμνητόν εἶσιν ἕτοιμοι * οὕτω xo οὗτοι νῦν, rot,
^ -
πρὸς σωτηρίαν εἰσὶν παρεσχευασμένοι καὶ εὐτρεπεῖς.
Ko διατί μὴ εἶπε σαφῶς, ὅτι ἔρχονται πιστεῦσαι ol
μη φῶς; à
E . M τ /
ἄνθρωποι; καὶ ἕτοιμοί εἰσι πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ λόγου,
D e M b
χατηχηθέντες μὲν παρὰ τῶν προφητῶν, xot τὸν χαρ-
M N , "NM 2 M , M M
πὸν λοιπὸν ἀποδιδόντες, ἀλλὰ χώραν χαὶ θερισμὸν
2. f / / 9e .* € , a edax
ἐχάλεσε ; τί βούλονται αὐτῷ αὗται a cporat ; Οὐ γὰρ
ΕΣ Dd / , V X15: ^ ha " , c
ἐνταῦθα μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν παντὶ τῷ εὐαγγελίῳ τοῦτο
ποιεῖ" xal oi προφῆται δὲ τῷ αὐτῷ χέχρηνται τρόπῳ,
- NL τ) δ. 7 3. 53: V
μεταφορικῶς πολλὰ λέγοντες. ᾿ΓΓ δήποτ᾽ οὖν τὸ αἴτιον:
οὗ γὰρ ἁπλῶς ταῦτα τοῦ Πνεύματος ἣ χάρις ἔνομο-
θέτησεν " ἀλλὰ τίνος ἕνεχεν, xa διατί; " Δυοῖν ἕνεχεν
προφάσεων᾽ μιδς μὲν, ὥστε ἐμφαντιχώτερον γενέσθαι
* , ' A e ^ y E E /
τὸν λόγον, καὶ μᾶλλον ὑπ᾽ ὄψιν ἄγειν τὰ λεγόμενα.
Ἢ γὰρ διάνοια τῆς συντρόφου τῶν πραγμάτων εἰχόνος
ἐπιλαδομένη, διανίσταται μᾶλλον, xal ὥσπερ ἐν
γραφῇ τὰ πράγματα δρῶσα, χατέχεται μειζόνως.
€315. 5 ' A ck / / ^Y cr ᾿
Kvàg μὲν οὖν ἕνεχα τούτου" δευτέρου ὃε, ὥστε χαὶ
γλυχαίνεσθαι τὴν διήγησιν, καὶ μονιμωτέραν εἰναι
τῶν λεγομένων τὴν μνήμην. Οὐ γὰρ οὕτως ἀπόφασις
χειροῦται καὶ ἐνάγει τὸν ἀκροατὴν τὸν πολὺν, ὡς ἣ διὰ
τῶν πραγμάτων διήγησις, καὶ f ὑπογραφὴ πείρας. Ὃ
ἊΝ m G MN M Dd / 25 -
διὰ τῆς παραθολῆς ἐστι μετὰ πολλῆς γινόμενον ἰδεῖν
τῆς σοφίας. Καὶ 6 θερίζων, μισθὸν λαμόάνει, καὶ
συνάγει καρπὸν εἰς ζωὴν αἰώνιον. Ὃ μὲν γὰρ τοὺ ἀμή-
M 9 2| Sur M 2 22 M
του τούτου χαρπὸς, οὐχ εἰς αἰώνιον ζωήν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν
πρόσχαιρον ταύτην προχωρεῖ" ὃ i πνευματικὸς, εἰς
A y Ap Age 1024 € e c ? ' Y M
τὴν ἀγήρω xai ἀθάνατον. OpZc πῶς αἰσθητὰ μὲν τὰ
^N ' e
δήματα, πνευματιχὰ δὲ τὰ νοήματα, χαὶ OU αὐτῶν
^ JT ^ - M Pe CES hl ^ / [74
τῶν λέξεων διαιρεῖ τὰ γήϊνα ἀπὸ τῶν οὐρανίων ; “Ὅπερ
M - mt eo n^ ὃ λε / , T ΑΝ 1745
γὰρ ἐπὶ τοῦ ὕδατος διαλεγόμενος ἐποίησε, τὸ ἰδιάζον
αὐτοὺ θεὶς, ὅτι Ὅ πίνων τὸ ὕδωρ τοῦτο οὐ μὴ διψή-
m ΔῈ e - Ν 5 A Ὁ) ἃ ,
Get , τοῦτο καὶ ἐνταῦθα ποιεῖ, τὸ εἰς ζωὴν αἰώνιον λέ-
γῶν τὸν καρπὸν συνάγεσθαι τοῦτον * ἵνα χαὶ ὃ σπείρων
e D , X € / / 5 € /
ὁμοῦ χαίρη; xat ὃ θερίζων. "Ttc ἐστιν Ὁ σπείρων,
M Jue / € Ὁ PEE e /
καὶ τίς Ὃ θερίζων ; Ot προφῆταί εἶσιν οἵ σπείραντες"
ἄλλ᾽ οὐκ αὐτοὶ ἐθέρισαν, ἀλλ᾽ οἱ ἀπόστολοι. Οὐ μὴν
διὰ τοῦτο ἀπεστέρηνται τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ἀμοιδῆς
τῶν πόνων, ἀλλὰ συνήδονται καὶ χαίρουσι σὺν ἡμῖν,
- 7. Ν
εἰ x«i μὴ σὺν ἡμῖν θερίζουσιν. Οὐδὲ γὰρ ὃ ἀμιητὸς
, - y m
ἔργον τοῦ σπόρου. " EvyUx οὖν ἐλάττων ἐστὶ μὲν ὃ πόνος,
μείζῶν δὲ ἢ ἡδονὴ, ἐνταῦθα ὑμᾶς ἐτήρησα, οὐχ ἐν
τω / M Ai -
τῷ σπόρῳ. Πολλὴ γὰρ exei ἣ ταλαιπωρία καὶ ὃ πόνος.

Ἔν γὰρ τῷ ἀμητῷ fj μὲν πρόσοδος πολλὴ, πόνος δὲ

Β

C

D

ad messem sunt parate: sic etisti ad salutem
jam sunt parati et idonei. Et cur non dare dixit,
illos ad credendum accedere, et paratos ad verbum
suscipiendum | esse, a prophetis jam institutos, et
fructum reddituros ; scd regionem et messem ipsos
appellavit? quid sibi volunt ha figure? Neque
enim hic tantum , sed etiam per totum evangelium
id agit : et prophete quoque eo ipso utuntur mo-
re, et metaphorice multa dicunt. Quanam ergo
de causa? Neque enim temere Spiritus gratia sic
instituit. Sed cur tandem? Duabus de causis :
primo , ut major dictorum emphasis csset, et ea in
conspectu ponerentur. Mens enim imaginem rebus
consonam assequuta, magis excitatur , ac res quasi
depictas videns, ab illis magis abripitur. Hiec
prior est causa : secundo , ut narralio 511 suavior,
et dictorum memoria magis perseveret. Neque
enim ita sententia accipitur , neque ita suadet au-
ditoribus multis, ut narraüo per res ipsas, qua-
rum experimentum habemus. Quod in parabola
sapientissime tractatum videre est. 56. Et. qui
metit, mercedem accipit, et fructum colligit in
vitam cternam. Nam ierrenz hujus messis fru-
clus, non ad zternam, sed ad temporaneam vi-
tam juvat; spiritualis vero messis fructus, ad
immortalem vitam. Viden' quomodo verba qui-
dem sensibilia sint , sensus vero spirituales, atque
ipsa verba a caelestibus terrena distinguant? Quod
enim de aqua dixit, postquam ejus proprietatem
indicaverat, Qui bibit ex hac aqua, non sitiet;
id ipsum hic facit, cum ait hunc fructum colligi in
vitam zternam : ut. et qui. seminat et qui metit
simul gaudeant. Quis est qui seminat , quis est qui
mctit? Prophetze semen jecere , nec ipsi messuere,
sed apostoli. Neque tamen ideo ili ἃ voluptate οἱ

Prophe-

te scemina-
MAS ξ runt, Ápo-
mercede laborum privati sunt; sed nobiscum lz- sto!i

mes-

tantur et gaudent, etiamsi non nobiscum metant : πόαν,

neque enim messis opus idem est ac sementis. Ubi
igitur minor est labor, et major voluptas , ad hoc
vos servavi, non ad sementem, ubi multum labo-
ratur. In. messe namque amplus est proventus,
labor vero non tantus , sed multa facilitas. Hic au-
tem vult significare, prophetarum voluntatem eam
esse, ut homines ad me accedant; hoc et lex ap-
paravit. Ideo seminarunt, ut hune fructum pare-

οὗ τοσοῦτος, ἀλλὰ xol πολλὴ 4 εὐχολία. Ἐνταῦθα δὲ E rent. Ostendit quoque se misisse illos, ac multam

a Savil. scéyuzs.
b Morel. δυοῖν θάτερον mpog.

ὁ Morel. ὑπογραφὴ πεῖρα.

228 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

inter veterem et novam legem esse affinitatem , si-
mulque omnia per hane parabolam efficit. Memi-
nit autem proverbii cujusdam, quod in multorum
ore ferebatur. 57. Zn hoc enim, inquit, est ver-
bum verum : quia alius est qui seminat, alius
est qui metit. Hc autem. dicebant multi, Num
alii labores ferrent, alii fructus. decerperent? di-
citque : Hie sermo jam verus est : prophetae qui-
dem laborarunt, vos autem laborum ipsorum fru-
ctum decerpits. Non dixit, mercedem : neque
enim illi sine mercede tantum suscepere laborem;
sed, fructum. Hoc et Daniel fecit; ipse namque
proverbium hoc commemorat : Exiit ab iniquis
scelus. David quoque flendo hujus proverbii
meminit. Ideo jam prius dixerat : Ut et qui se-
minat simul gaudeat, et qui metit. Quia enim
dicturus erat alium seminaturum , alium messu-
rum esse, ne quis, ut dixi, putaret prophetas
mercede privari sua, novum quidpiam et inexspe-
ctatum dicit; quod in rebus sensilibus non acci-

198

dat, sed in spiritualibus eximium sit. In sensili- B

bus enim si contingat alium serere, alium metere,
non una gaudent, sed dolet is qui seminavit, ut-
pote qui alteri laboraverit ; gaudent vero ii tantum
qui metunt. Hic autem non ita; sed qui non me-
tunt ea qui seminarunt, una cum metentibus
gaudent; unde palam est eos mercedis esse consor-
tes. 99. Ego misi vos metere quod vos non la-
borastis : alii laborarunt, et vos in laborem
eorum. intrastis. Hoc pacto illos melius hortatur.
Quia enim laboriosum videbatur esse totum orbem
peragrare et praedicare, rem esse facilem ostendit.

Nam hoc laboriosum , hoc multi sudoris erat, se- €

mina jacere, et animam non initiatam ad Dei co-
enitionem deducere. Cur autem hzc loquitur? Ut
cum mitteret eos ad praedicandum, non turbaren-
tur , quasi ad. rem laboriosam missi. Prophetarum

d Quidam Mss. ἵνα τούτῳ.

a Alii νῦν οὐκ εἶπε. Paulo post τοῦτο καὶ Δανιήλ. Savil.
liec notat : Z/cec verba usque ad διὰ τοῦτο, olent glos-
sema : quod si retinenda sunt, ut ea retinet uterque
Codex noster, pro Δανιήλ legendum est Δαυίδ, et pro
Δαυίδ forte legendum vel Δανιήλ vel ἱερεμίας ; sed ne-
scio, Hactenus Savilius. Sed hiec non esse glossema
probant omnes Mss. nostri, tum etiam Saviliani, qui
hec similiter habent, et omnino quadrant ad. seriem.
Postquam enim dixerat, ἐπόνεσαν pi» γὸρ οἱ προρῆται;
Laborarunt enim prophete, ad exempla mox venit, et
primo Danielem commemorat ; imo potius Davidem;
nam hic Danielem puto mendose pro Davide positum
a librariis. Siquidem proverbium illud , ἐξῆλθεν ἐξ ἀνό-
pe» πλημμέλειχ, ab uno Davide prolatum reperio !

γι , M e
βούλεται χατασχευάσαι διὰ τούτων, ὅτι καὶ προφητῶν
02 τοῦτό ἐ ὃ ἐμοὶ τοὺς ἀνθρώ λ

ἔλημια τοῦτό ἐστι, τὸ ἐμοὶ τοὺς ἀνθρώπους προσελ-

- 2 e^ M ,ὔ , hy m M
θεῖν. Τοῦτο xa ὃ νόμος χατεσχεύαζεν. Διὰ τοῦτο xot
ἔσπειραν, “ἵνα τοῦτον τέκωσι τὸν χαρπόν. Δείχνυσι
φϑι ὦ E] , ») LN DUE. NL 3 de
δὲ ὅτι χἀχείνους αὐτὸς ἀπέστειλε, xai ὅτι πολλὴ 7j
συγγένεια τὴ Καινὴ πρὸς τὴν Παλαιὰν, xot πάντα
ὁμοῦ διὰ τὴς παραδολὴς ταύτης χατασχευάζει. Mé-
μνηται δὲ xal λόγου παροιμιώδους περιφερομένου
παρὰ πολλῶν. "Ev γὰρ τούτῳ, φησὶν, ὃ λόγος ἐστὶν ὃ
ἀληθὴς, ὅτι ἄλλος ἐστὶν ὃ σπείρων, καὶ ἄλλος ὃ θερί-
ζων. Ταῦτα δὲ ἔλεγον oi πολλοὶ, εἴποτε ἄλλοι μὲν

ἃ , e , » NY 'N M ^ ,
τοὺς πόνους ὑπέστησαν, ἄλλοι δὲ τοὺς καρποὺς ἐδρέ-

C WA d r3 SN] 2 E /^
movto* χαὶ λέγει, ὅτι οὗτος ὃ λόγος ἐνταῦθα μάλιστα
» » À » 5 / A M e e
τὴν ἀλήθειαν ἔχει. ᾿Ε)πόνησαν μὲν γὰρ οἱ προφῆται,
ὑμεῖς δὲ τοὺς χαρποὺς τοὺς ἐχ τῶν ἐχείνων πόνων
ἀμδίσθε. ἃ Καὶ οὐχ εἰπε, τοὺς μισθούς" οὐδὲ γὰρ ἐχεί-
νοις ἄμισθος ὃ πολὺς ἐχεῖνος πόνος" ἀλλὰ, τοὺς καρπούς.
Τοῦτο χαὶ Δανιὴλ ἐποίησε. Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς παροι-
μίας μέμνηται λεγούσης - ᾿Ιξῆλθεν ἐξ ἀνόμων πλημ-

Xe Y 2 Ὁ - / ,
μέλεια. Kot δ Δαυὶδ ἐν τῷ θρηνεῖν μέμνηται τοιαύ-
τῆς παροιμίας. Διὰ τοῦτο προλαδὼν εἰπε, Ἵνα xal 6
σπείρων δμιοῦ χαίρη καὶ 6 θερίζων. ᾿Επειδὴ γὰρ ἔμελ-
λε λέγειν ὅτι ἄλλος ἔσπειρε, καὶ ἄλλος θερίζει, ἵνα
μή τις, ὅπερ ἔφην, ἀπεστερῆσθαι τοὺς προφήτας νο-
μίσῃ τοῦ μισθοῦ, ξένον τι λέγει καὶ παράδοξον, xal
τοῖς αἰσθητοῖς οὗ συμόαῖνον, ἀλλὰ τῶν πνευματικῶν
ΟΡ ( ». 5 i M - / - 5
ἐξαίρετον ὄν. "Ev μὲν γὰρ τοῖς πράγμασι τοῖς αἰσθη-
τοῖς ἐὰν συμΟὴ ἕτερον σπεῖραι καὶ ἕτερον θερίσαι;
οὖχ δυοῦ χαίρουσιν, ἀλλὰ ἀλγοῦσιν οἱ σπείραντες,
ἅτε ἑτέροις χαμόντες, χαίρουσι δὲ οἱ θερίζοντες μόνοι.
᾿Ενταῦθα δὲ οὐχ οὕτως, ἀλλὰ xo οἵ μὴ θερίζοντες
ἅπερ ἔσπειραν, δμοίως τοῖς ἀμῶσι χαίρουσιν * ὅθεν
δῆλον, ὅτι xol αὐτοὶ χοινωνοῦσι τῶν μισθῶν. ᾿Εγὼ
300.7 c /5 Ἀν Tunisie /
ἀπέστειλα ὑμᾶς θερίζειν ὃ οὐχ ὑμεῖς χεχοπιάχατε"
ἄλλοι κεκοπιάκασι, καὶ δμεῖς εἰς τὸν χόπον αὐτῶν εἶσ-
εληλύθατε. Γαύτη προτρέπει μᾶλλον αὐτούς. ᾿πειδὴ
γὰρ ἐδόχει ἐπίπονον εἶναι τὸ πρᾶγμα τὸ τὴν οἰχουμέ-

Reg. 24, 13, ubi Saülem alloquens, et de insidiis con:
tra se structis conquerens , Deique justitiam appellans
dicit, χαθὼς λέγεται ἡ παραθολὴ ἀρχαία, ἐξ ἀνόμων ἐξελεὺ-
σεται πλημμέλεια, Ut in veteri fertur proverbio, Ex ini-
quis egredietur scelus. Yaque hoc nonnisi de Davide
dici potuit. Pergit autem : xzt ὁ Λαυίδ ἐν τῷ θρηνεῖν μέ-
μνηται τριαύτης παροιμίας, David quoque flendo hujus
proverbii meminit. Ut Danielem pro Davide supra po-
situm puto, ita hic David pro Daniele positus fuerit ;
nam postquam per tres hebdomadas fleverat et jejuna-
verat Daniel , hec post alia multa audivit , καὶ ὀνομή-
σωσιν οἱ ἄνομοι; eL inique agent. iniqui, cap, 12, 10 : id
quod in illud supra allatum proverbium recidit, £x
iniquis egredietur scelus. Verum contra Manuscripto-
rum omnium auctoritatem nihil mutare ausi sumus.

iN JOANNEM HOMIL.

νὴν περιελθεῖν καὶ χηρῦξαι, δείχνυσιν ὅτι P καὶ ῥᾷστόν
ἐστι. Τὸ γὰρ σφόδρα ἐπίπονον ἐκεῖνο ἦν, ὃ πολλοῦ
χαμάτου ἐδεῖτο, τὸ χαταθαλεῖν τὰ σπέρματα, xo
ψυχὴν ἀνύητον ἐναγαγεῖν εἰς θεογνωσίαν. Τίνος δὲ
ἕνεχεν ταῦτα φθέγγεται; Ἵνα ὅταν αὐτοὺς ἀποστείλῃ
εἰς τὸ κηρῦξαι, υὴ θορυδηβῶπῳ; ὡς εἰς πρᾶγμα ἐπί-
πονὸν πεμπόμενοι. "Toyo ἐπιπονώτερον τῶν προφη--
τῶν ἦν, φησὶ, xol μαρτυρεῖ τὸ ἔργον τῷ λόγῳ, ὅτι
ὑμεῖς ἐπὶ τὰ εὔχολα ἤλθετε. “Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ θερισμοῦ
μετ᾽ εὐχολίας μὲν ὃ καρπὸς συνάγεται, καὶ ἐν pu
ῥοπὴ ἣ ἅλως πληροῦται τῶν δραγμάτων, “οὖκ ἀνα-
μενόντων τὰς τῶν καιρῶν τροπὰς, xol χειμῶνα χαὶ
ἔαρ καὶ ὄμόρον οὕτω καὶ νῦν γίνεται" καὶ τὰ ἔργα
βοᾷ. Μεταξὺ οὖν λέγοντος αὐτοῦ ταῦτα, ἐξήεσαν oi
Σαμαρεῖται, xoà συνήγετο ἀθρόον ὃ χαρπός. Διὰ τοῦτο
εἶπεν " Ἄρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς μῶν, καὶ βλέπετε τὰς

ξ

χώρας, ὅτι λευχαί εἰσιν. Εἶπε ταῦτα, χαὶ τὸ ἔργον

D

xxxiV. al. xxxumr. 229

quippe munus longe magis laboriosum erat, ut
res ipsa testificatur; vos ad facilia venistis. Sicut
enim in messe facile fructus colligitur, et brevi
tempore area manipulis impletur, nec tempora
exspectantur, non hiems, non ver, non imber:
ita et nunc fit; ut ipsa opera clamant. Dum hac
ille diceret, exierunt Samaritani, et confertim
collectus est fructus; ideo dicebat : Levate oculos
vestros, et videte regiones, quia albe sunt.
Hac dixit, et res ipsa visa est, sermonem opera
sequuta sunt. Nam 59. Ex civitate illa multi
crediderunt in eum. Samaritanorum propter
verbum mulieris testimonium perhibentis, Quia
dixit. mihi omnia quecumque feci. Videbant
enim eam non ad gratiam laudasse illum , qui
peccata sua coarguisset; neque ut gratiam. cujus-
piam sibi conciliaret, vitia sua omnibus patefacere.

ἐφάνη, καὶ τὰ ῥήματα Ex τῶν πραγμάτων ἑωρᾶτο. 199

"Ex γὰρ τῆς πόλεως ἐχείνης πολλοὶ, φησὶν, ἐπίστευ-
σαν εἰς αὐτὸν τῶν Σαμαρειτῶν διὰ τὸν λόγον τῆς γυ-
ναιχὸς, μαρτυρούσης, ὅτι εἶπέ μοι πάντα ὅσα ἐποίησα.
Συνεώρων γὰρ “ὅτι oüx ἂν ἐθαύμασε πρὸς χάριν ἣ
M bj // tz 5» M ) , ν $5 ^5
γυνὴ τὸν διελέγξαντα αὐτὴς τὰ πλημμελήματα, 000
ἂν ὑπὲρ τοῦ χαρίσασθαι ἑτέρῳ τὸν ἑαυτῆς ἐξεπόμ.-
πευσε βίον.
Μιμησώμεθα δὴ τὴν γυναῖχα xol ἡμεῖς, καὶ ἐπ
τοῖς οἰχείοις ἁμαρτήμασι μὴ αἰσχυνώμεθα ἀνθρώ -
E] b E, € M M b Nivea s δὶ ims
πους, ἀλλὰ φοδώμεθα ὡς χρὴ Θεὸν τὸν xal νῦν δρῶν-
τὰ τὸ γινόμενον, καὶ τότε χολάζοντα τοὺς μὴ μετα-
νοήσαντας νῦν" ὡς νῦν γε τοὐναντίον ποιοῦμεν. Τὸν
μὲν V έλλ J E ὃ P384 A ^ NM DE
μὲν γὰρ μέλλοντα χρίνειν, οὗ δεδοίκαμιεν * τοὺς δὲ οὐ
δὲν ἡμᾶς παραύλάπτοντας, τούτους φρίττομεν, xol
M Ly Deus CELERE, / ᾿ - EAE
τὴν παρ᾽ αὐτῶν αἰσχύνην τρέμομεν. Διὰ τοῦτο ἐν ᾧ

M
ι

NW UE 5 n / SIS € A

δεδοίκαμεν, ἐν τούτῳ τὴν τιμωρίαν δίδομεν. Ὃ γὰρ
7 , , D Τὰ .

αἰσχύνην ἀνθρώπων ὑφορώμενος νῦν μόνον, Θεοῦ δὲ
δρῶντος μὴ αἰσχυνόμενος πρᾶξαί τι ἄτοπον, * μὴ
θέλων μετανοῆσαι καὶ μεταδαλέσθαι, ἐν ἐχείνη τῇ
ἡμέρα οὐκ ἐνώπιον ἑνὸς xol δευτέρου, ἀλλὰ τῆς oi-
χουμένης ἁπάσης δρώσης παραδειγματίζεται. Ὅτι
γὰρ χαὶ τῶν ἀγαθῶν πράξεων, καὶ τῶν οὐ τοιούτων
μέγα θέατρον ἐχεῖ κάθηται, ἣ τῶν προδάτων xol τῶν
ἐρίφων παραθολὴ παιδευέτω σε, χαὶ ὃ μαχάριος Ποαὺῦ-
λος, λέγων - Δεῖ γὰρ ἡμᾶς, φησὶ, παραστῆναι ἔμπρο-
σθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα χομίσηται ἕχαστος

δι αὸ τ' m , [2] y * » , οὗ y
τὰ διὰ τοῦ σώματος ὅσα ἔπραζξεν, εἴτε ἀγαθὸν, εἴτε xac-
χόν' καὶ πάλιν, Ὃς φανερώσει τὰ χρυπτὰ τοῦ σχότους.

b Alii ῥᾷόν ἐστι.

* Quidam οὐχ ἀναμενόντων, et sic Savil. At Morel. οὐχ
να Eyt y.

^ ὅτι οὐχ ἂν ἐθαύμασε πρὸς χόώριν, eam. non ad gratiam

A

5. Hanc ergo mulierem et nos imitemur, ei in
peccatis nostris vulgandis ne. vereamur. homines;

᾿ sed Deum ut par est timeamus, qui et nunc faci-

b

nora nostra videt, et tunc puniturus est eos qui
nunc poenitentiam non agunt. At nos contra eum,
qui nos judicaturus est, non timemus; eos autem,
qui nobis nocere nequeunt, formidamus, tremimus-
que ne apud illos infamia laboremus. Idcirco in
quo timemus, in eo penas dabimus. Nam qui so-
lum ne hominibus turpis videatur cavet, neque
erubescit Deo vidente nefarium quidpiam patrare,
si non poenitentiam agat, in illa die non ante
unum aut duos, sed erbe toto vidente traducetur.
Nam quod ad bona et mala opera spectanda ma-
gnus ibi consessus sit, parabola ovium et hoedorum
te doceat, necnon beatus Paulus, qui dicit : Omnes
enim nos manifestari oportet ante tribunal
Christi, ut referat unusquisque propria corporis
prout gesserit, sive bonum, sive malum ; et rur-
sus, Qui manifestabit abscondita tenebrarum.
Commisisti aliquod peccatum, aut cogitasti illud,

laudasse illum. ὅρα vidimus θαυμάξειν apud Patres
esse laudare, laudibus cum admiratione celebrare.

* [μηδὲ θέλων μ. Savil. et Cod. 705. καὶ μὴ 0. Cod.
706 e corr., μὴ 0:2. a pr. m.]

τ, Cor. 4.5.

350 ' S. JOANNIS CHRYSOST

et hominibus occultas ? At Deo non occultas.
Et tamen nihil curas; oculos autem hominum
formidas. Cogita ergo te non homines latere pos-
se in die illo. Omnia enim quasi in. imagine
tunc stabunt ante oculos nostros, ut unusquis-
que contra se ferat sententiam; quod ex divite pa-
lam est. Etenim pauperem illum quem despexerat,
Lazarum dico, ob oculos stantem dives vidit, et
quem cum horrore depulerat digitum jam rogat si-
bi solatio esse. Rogo igitur, etsi. nemo nostra vi-
deat, singuli in suam conscientiam ingrediantur, et
judicem sibi rationem constituant, peccata in me-
dium agant. Et nisi velint ea in die illa. terribili
promulgari, peenitentize remedia apponant, ac vul-
nera sanent. Potest enim, potest quisque, etsi mille
plagisonustus, sanus abire. Nam Si dimiseritis, in-
quit, peccata dimittentur vobis ; si non dimise-
ritis, non dimittentur. Quemadmodum enim in
bapusmate abluta peccata non amplius apparent: ita
Poenitentia et hzec delebuntur, si penitentiam agamus. In hoc
V7 97775 autem penitentia sita est, ne eadem ipsa patren-

2. Pet. 3. tur : /Vam qui ad peccata revertitur, similis est
21. 22.

Matth, 6.
14. 15.

cani ad vomitum suum redeunti ; necnon ei qui
secundum proverbium ignem verberat, et in per-
tuso dolio haurit. Oportet ergo et re et animo a

. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

"E , ^ 7, E L ^ , M

ὑπραξάς τι πονηρὸν, ἢ ἐνενόησας, καὶ κρύπτεις dy-
θρωπον; ᾿Αλλὰ τὸν Θεὸν οὗ κρύπτεις. Ἀλλ᾽ οὐδὲν τού-
τῶν σοι μέλει " οἵ δὲ ὀφθαλμοὶ τῶν ἀνθρώπων, τοῦτό

,ὔ e ^
σοι φόδος. Οὐχοῦν ἐννόησον ὅτι οὐδὲ ἀνθρώπους λαθεῖν
^ / -— A c / 5 εἴ Π / ' € 2
δυνήσῃ χατὰ τὴν ἡμέραν ἐχείνην. Πάντα γὰρ ὡς ἐν
εἰκόνι τότε στήσεται xav. ὀφθαλμοὺς ἡμῶν, ὡς αὖτο-
χατάχριτον ἕχαστον γενέσθαι. Καὶ τοῦτο δῆλον xol
“τ c ^ , S AN ' N M € y /,
ἀπὸ τοῦ πλουσίου. Καὶ γὰρ x«i τὸν ὑπεροφθέντα mé-

D νητα, τὸν Λάζαρον λέγω, πρὸ ὀφθαλμῶν οἰδὲν ἑστῶτα
ὃ πλούσιος, xai ὃν πολλάχις ἐῤδελύξατο δάχτυλον

b *? ᾽
τοῦτον παρακαλεῖ παραμυθίαν αὐτῷ γενέσθαι τότε.
II Lud /, ^ NNNM M ae / cl

αραχαλῷ) τοίνυν, x&v μηδεὶς ἴδη τὰ ἡμέτερα, ἕχαστον
ἡμῶν εἰς τὸ ἑαυτοῦ συνειδὸς εἰσελθεῖν, χαὶ χαθίσαι
ἑαυτῷ δικαστὴν τὸν λογισμὸν, καὶ εἰς μέσον ἄγειν τὰ
πεπλημμελημένα " χαὶ εἰ μὴ " βούλοιτο ἐχπομπευ-
θῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ qo6sp&, ἐπιτιθέτω τὰ φάρμαχα
τῆς μετανοίας, χαὶ ἰασάσηω τὰ τραύματα. "Etcoct
γὰρ, ἔξεστι μυοίων γέμοντα τραυμάτων, ἀπελθεῖν
ὑγιαίνοντα. ᾿Ιδὰν γὰρ ἀφῆτε, φησὶν, ἀφέωνται ὑμῶν

CC H 2N i N15, Ser ΕἸ 5,7. cl,

E oi ἁμαρτίαι" ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε, οὐχ ἀφέωνται. “Ὥσπερ
γὰρ ἐν τῷ βαπτίσματι χαταχωννύμενα τὰ ἁμαρτή-
ματα οὐχ ἔτι φαίνεται οὕτω καὶ ταῦτα ἀφανισθήσε-

5}. / D »y^ ^Y /, A
ται, ἐὰν θελήσωμεν μετανοῆσαι. " cct δὲ μετάνοια τὸ
μηχέτι “ τὰ αὐτὰ ποιεῖν. Ὁ γὰρ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχει-
ρῶν, ἔοικε τῷ χυνὶ τῷ πρὸς τὸν ἴδιον ἔμετον ἐπα-

sceleribus abstinere, atque contraria peccatis sin- ορργιόντι» καὶ τῷ κατὰ τὴν παροιμίαν εἰς πῦρ ξαίνοντι
gulis remedia apponere. Exempli causa, rapuisti, A καὶ εἷς τετρημένον ἀντλοῦντι πίθον. Δεῖ τοίνυν ἀφί-

et ayarus fuisu? Α rapina abstine, et. eleemosynze
remedium vulneri admove. Fornicatus es? A for-
nicatione absiste, et vulneri castitatem. appone.
Fratris tui famam verbo lesisti, ipsique nocuisti?
A maledictis abstine, et caritatis remedium ap-
pone. [ta per singula faciamus, neque peccata
transcurramus, Nam instat demum, instat certe
rationis reddendz: tempus. Ideo Paulus dicebat :
n hilipp. ἡ. Dominus prope est; nihil solliciti sitis. Sed
» nobis forte contra dicendum est, Dominus pro-
pe est, solliciti estote. Illi namque tunc pulchre
audiebant, JVihil solliciti sitis, qui in. »ru-
mnis, laboribus, certaminibus degebant. Qui. au-
tem in rapinis versantur, in voluptate, qui graves
reddituri sunt rationes, non hoc, sed illud merito
Putat Chry- audierint, Dominus prope est: solliciti estote. Non
s, cnim longe a consummatione absumus, sed ad fi-
$
esse finem nem jam mundus vergit. Hoc prznuntiant bella,
mundi. — rune, terrz motus, hoc exstincta caritas. Sicut
enim corpus exspirans et morti proximum mille
doloribus afficitur, et ruitura domus multa prz-

b [βούλοιτο τότε ἐχπ. ἐν ἐχείνη τῇ hp. τ΄ gus ἰασάσθω ἤδη
τὰ Tp. , ἐπιτιθέτω τὰ g. c. μ. Savil, et Codd. nostri.]
* Quidam habent ταῦτα ποιεῖν. Paulo post Savil. ἐπα-

στασθαι xal τῇ πράξει xol τῇ γνώμη τῶν τολμηθέν-
5 7 πραξ ἢ γνώμη τῶν τολμηθέν
των; χαὶ ἀποστάντας φάρμαχα ἐπιθεῖνι τοῖς τραύ-
μασι τὰ ἐναντία τῶν ἅμαρτημάτων. (ἵν τι λέγω"
ἥρπασας xal ἐπλεονέχτησας ; Ἀπύστηθι τῆς ἁρπαγῆς,
A 2v - ΑΒ Lad , 31) ,ὔ i.
xoi ἐπίθες ἐλεημοσύνην τῷ τρούματι. "Enópyeucac ;

3 ΄ τ , 35 / e / « €
Ἀπόστηθι τῆς πορνείας, καὶ ἐπίθες ἁγνείαν τῷ ἕλχει.
Κακῶς εἶπες τὸν ἀδελφὸν καὶ ἔδλαψας; Παῦσαι * xa-

Lud Nu l^ , M 50
χηγορῶν, χαὶ ἐπίθες φιλοφροσύνην. Καὶ χαθ᾽ ἕχαστον
οὕτω ποιῶμεν τῶν πεπλημμελημένων ἡμῖν, χαὶ μὴ
D , ,
ἁπλῶς παρατρέχωμεν τὰ ἁμαρτήματα " ἐφέστηχε γὰρ
λοιπὸν, ἐφέστηχεν Ó τῶν εὐθυνῶν χαιρός. Διὸ xoi ὃ
B Παῦλος ἔλεγεν" Ὃ Κύριος ἐγγὺς, μηδὲν μεριμνᾶτε,
Ἀλλ᾽ ἡμῖν τάχα τοὐναντίον ἐστὶν ἐπιλέγειν" 6 Κύριος
ἐγγὺς, μεριμνᾶτε. "Exeivot μὲν γὰρ χαλῶς ἤχουον,
ΝΙηδὲν μεριμνᾶτε, ἐν θλίψει xo πόνοις xol ἀγῶσιν
^ — A τω

ὄντες" οἵ δὲ ἐν ἁρπαγαῖς ζῶντες xat ἐν τρυφῇ , οἵ χα-
λεπὰς εὐθύνας μέλλοντες διδόναι, οὐ τοῦτο, ἀλλ᾽ ἐχεῖνο
ἂν ἀχούσαιεν sixóvoc* ὃ Κύριος ἐγγὺς, μεριμνᾶτε.
Οὐδὲ γὰρ πολὺς λείπεται τῆς συντελείας ὃ χρόνος,
ἀλλὰ πρὸς τὸ τέλος λοιπὸν ὃ χόσμος ἐπείγεται. 'Γοῦτο

oi πόλεμοι δηλοῦσι, τοῦτο ai θλίψεις, τοῦτο ol σει-

νιόντι " δεῖ τοίνυν ἀφίστασθαι, et sic quidam Mss. Alii vero
nec pauciores et Morellus, ut edidimus.

9. Savil. χατηγορῶν.

IN JOANNEM HOMIL.

xxxiv. al. xxxur. 251

σμοὶ, τοῦτο ἢ ἀγάπη ψυγεῖσα. Καθάπερ γὰρ σῶμα C mittit qu ex tecto et ex parietibus decidunt: sic

Ψυχοῤῥαγοῦν, xal ἐγγὺς ὃν τῆς τελευτῆς, μυρίας ἐπι-
σπᾶται χαχώσεις" χαὶ οἰκίας μελλούσης καταπίπτειν,
πολλὰ 1 προπίπτειν εἴωθε χαὶ ἀπὸ τῆς ὀροφῆς χαὶ ἀπὸ
τῶν τοίχων οὕτω xai τῆς οἰχουμένης ἐγγὺς καὶ ἐπὶ
θύραις ἕστηχεν f, συντέλεια, καὶ διὰ τοῦτο τὰ μυρία
διέσπαρται πανταχοῦ καχά. Εἰ γὰρ τότε ὃ Κύριος ἐγ-
ηὺς, πολλῷ μᾶλλον νῦν ἐγγύς. Εἰ πρὸ " τετραχοσίων
ἐτῶν ὅτε ταῦτα ἐλέγετο, καὶ πλήρωμα τῶν χρόνων τὸν
χαιρὸν ἐχεῖνον ὃ Παῦλος ἐχάλει, πολλῷ μᾶλλον τὸν
παρόντα. Ἀλλ᾽ ἴσως OV αὐτὸ τοῦτο ἀπιστοῦσί τινες.
Καὶ μὴν διὰ τοῦτο πιστεύειν χρὴ μᾶλλον. Πόθεν γὰρ
οἶδας, ἄνθρωπε, ὅτι οὐχ ἐγγὺς τὸ τέλος, xo μετὰ βρα-
χὺν χρόνον ἀπαντήσεται τὰ εἰρημένα; “Ὥσπερ γὰρ
τοῦ ἐνιαυτοῦ τέλος, οὐ τὴν ἐσχάτην ἡμέραν λέγομεν
εἶναι, ἀλλὰ χαὶ τὸν ἔσχατον μῆνα, καίτοι γε τριά-
χοντα ἣμέ ἔρας ἔχοντα " οὕτω χαὶ τῶν τοσούτων ἐτῶν
χἂν τετραχόσιά ἔτη τέλος εἴπω, οὖχ. ἁμαρτήσομαι.
Ὥστε ἔχτοτε προανεφώνει τὸ τέλος. Συστείλωμεν οὖν
ἑαυτοὺς, ἐντρυφήσωμεν τῷ φόδῳ τοῦ Θεοῦ. Καὶ γὰρ
ἐν ἀδείᾳ διατριδόντων ἡμῶν, οὐ σφόδρα μεριμνώντων
προσδοχώντων; ἐπιστήσεται ἀθρόον ἣ παρουσία.
τοῦτο δηλῶν ὃ Χριστὸς ἔλεγεν: Ὥσπερ γὰρ ἐν
ταῖς ἡμέραις τοῦ Νῶε, καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ Λὼτ,
οὕτως ἔσται xoi ἐν τῇ συντελεία τοῦ. αἰῶνος τούτου.
Τοῦτο xaX ὃ Παῦλος δηλῶν ἔλεγεν «Ὅταν δὲ λέγωσιν,
εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται
ὄλεθρος, x χαὶ ὥσπερ $ ὠδὶν. τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούσῃ. Τί
ἐστιν Ἢ ὠδὶν τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούσῃ; —— at χύου-
σαι γυναῖχες παίζουσαι ἢ ἀριστοποιοῦσαι, ἢ ἐν βα-
λανείῳ L ἢ ἐν ἀγορᾷ διάγουσαι , οὐδὲν τῶν μελλόντων
προορώμεναι; ὑπὸ τῆς ὀδύνης πατεσχεθηθαν ἀθρόον.
"Exe! οὖν τοιαῦτα χαὶ τὰ ἡμέτερα, ὦμεν ἀεὶ rcm
σχευασμένοι. Οὐ 1 Te ἀεὶ ταῦτα ἀκουσόμεθα οὐχ ἀεὶ
τούτων ἐξουσίαν ἕξομεν. Ἔν γὰρ τῷ ἅδη, φησὶ, τίς
ἐξομολογήσεταί cov; Οὐχοῦν ἐνταῦθα μετανοήσωμεν,
tua. οὕτως ἵλεω τὸν Θεὸν ἔχωμεν κατὰ τὴν μέλλουσαν
ἡμέραν, χαὶ πολλῆς ἀπαλαῦσαι δυν: JOHN συγγνώμης:
ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι xa NE
θρωπίᾳ τοῦ Κύριου: ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ᾧ ἡ δόξα
χαὶ τὸ κράτος eic τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

b Morel. τετραχοσίων, Savil. τριαχοσίων, et sic duo
Manuscripti, At plures τετραχοσίων habent. [Mox Sail.

px*o

consummatio orbis j jam prope et pro foribus est :
ideo mala undique ipsum invadunt. Nam si tunc
Dominus prope erat, multo magis nunc prope est.
Si ante quadringentos annos cum hzc dicerentur,
tempus illud plenitudinem temporum Paulus vo-
cabat, multo magis praesens tempus ita vocandum.
At fortassis ideo quidam non credunt. Atqui ideo
magis credendum. Unde nosti, mi homo, finem et
supradicta non prope esse? Certe ut anni finem
non diem ultimum dicimus esse, sed etiam ulti-
mum mensem, et si triginta dierum sit: ita si tot
annorum qnadringentesimum esse finem dixeri-

p mus, non aberrabimus. Itaque jam tunc ille finem
pronuntiavit. Coerceamus igitur nos ipsos : lzete-
mur in timore Dei. Etenim nobis cum licentia ver-
santibus,non valde curantibus, non exspectantibus,
repente aderit Dei adventus : quod significans Chri-
stus dicebat: Sicut enim factum est in. diebus
JVoe, et in diebus Lot, sic erit in consummatione
seculi hujus. Hocet Paulus sic declarat : Cum di-
xverint, Pax et securitas,tunc repentinus eis su-
perveniet interitus, sicut dolor in utero habentis.
Quid est Dolor in utero habentis ?Szpe przgnan-
tes mulieres, dum ludunt, prandent, in balneo, in

p foro sunt, de futuro nihil cogitantes, repentinis
invaduntur doloribus. Cum ergo ejusdem condi-
tionis res nostrz sint, simus semper parati. Non
enim semper hzc audiemus, non semper hanc po-
testatem habebimus. /n inferno, inquit, quis con-
fitebitur tibi? Hic itaque penitentiam agamus,
ut sic Deum propitium habeamus, ac plenam de-
, lictorum veniam consequamur : quam utinam

" omnes impetremus, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, cui gloria et imperium in sz-
cula seculorum. Amen.

et Codd. nostri πλήρωμα sine xai.]

Matth. 25.
57.

1. Thess. 5.

a

Psal. 6. 8.

* Disci-
puli, id est,
Pamaritani,

S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

HOMILIA XXXV.

40. Cum venissent ergo ad illum Samaritani, Ὁ
rogaverunt eum ut ibi maneret. Et mansit
ibi duos dies. 4A. Et multo plures credide-
runt in eum propter sermonem ejus; 42. et
mulieri dicebant : Quia jam non propter
tuam loquelam credimus : ipsi enim audi-
vimus et scimus, quia hic est vere Salvator
mundi Christus. 45. Et post dies duos ex-
cessit inde, et abüt in Galileam.

1. Nihil invidia et livore pejus, nihil inani glo- C
ria deterius : hzc innumera corrumpere solet bona.
Judzi ergo cum majorem quam Samaritani co-
gnitionem haberent, et cum prophetis educati es-
sent, illis tamen hinc inferiores fuerunt. Samari-
tani testimonio mulieris fidem habuere, nulloque
viso signo exeunt rogaturi Christum ut secum
maneret; Judzi vero, etiam visis miraculis, non
modo non illum apud se retinuerunt, sed. etiam
ipsum expulerunt, nihilque non egerunt ut ipsum
e regione sua eliminarent. Etiamsi illorum gratia

LL——————L———

OMIAIA λε΄.

"Oc οὖν ἦλθον πρὸς αὐτὸν οἱ Σαμαρεῖται, ἠρώτων
αὐτὸν μεῖναι παρ᾽ αὐτοῖς. Καὶ ἔμεινεν ἐχεῖ δύο
ἡμέρας. Καὶ πολλῷ πλείους ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν
διὰ τὸν λόγον αὐτοῦ * τὴ τε γυναικὶ ἔλεγον, ὅτι οὐχ
ἔτι διὰ τὴν σὴν λαλιὰν πιστεύομεν * αὐτοὶ γὰρ ἄκη-
χόαμεν, xot οἴδαμεν, ὅτι οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὃ Σω-
τὴρ τοῦ κόσμου ὃ Χριστός" " Καὶ μετὰ δύο ἡμέρας
ἐξῆλθεν ἐχεῖθεν, xol ἀπῆλθεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν.

Οὐδὲν φθόνου καὶ βασχανίας χεῖρον, οὐδὲν χενοδο--

/ 1 USE gH LE CE δ ἢ
ξίας χαλεπώτερον αὕτη * cà μυρία εἴωθε διαφθείρειν

» / (QA d 5 NN , EO

ἀγαθά. Οἱ οὖν ᾿Ιουδαῖοι πλείονα τῶν Σαμαρει-
τῶν γνῶσιν ἔχοντες, xol τοῖς προφήταις συντραφέν-
τες, ὕστεροι τούτων ἐφάνησαν ἐντεῦθεν. Οὗτοι μὲν
γὰρ καὶ ἀπὸ τῆς μαρτυρίας ἐπίστευσαν τῆς γυναικὸς,

- 25 55V PI D
xal σημεῖον ἰδόντες οὐδὲν, ἐξῆλθον παρακαλοῦντες
τὸν Χριστὸν μεῖναι παρ᾽ αὐτοῖς" ot δὲ Ἰουδαῖοι xol
θαύματα θεασάμενοι, οὗ μόνον οὗ κατεῖχον αὐτὸν παρ᾽
ἑαυτοῖς, ἀλλὰ xo ἀπήλαυνον, καὶ πάντα ἔπραττον,
ὥστε καὶ τῆς χώρας αὐτὸν ἐχόαλεῖν, καίτοι γε αὕτη

venisset, illum nihilominus ejecerunt; hi contra ut D ἣ παρουσία Ov ἐχείνους ἐγεγόνει. "AX ἐχεῖνοι μὲν
᾽ ? e Yet μ

apud se maneret rogarunt. Num ergo ad hos ro-
gantes non accedendum fuit, sed illis, qui sibi bene
affecti erant, relictis, apud. insidiatores et adver-
sarlos manere oportuit? At non fuisset illud ejus
providentia dignum. Ideo morem gessit et mansit
apud eos duobus diebus. Ipsi quidem voluissent
illum perpetuo retinere; illud enim indicat evan-
gelista his verbis : Rogaverunt eum. ut ibi ma-
neret; ipse vero noluit, sed duos tantum dies
cum illis mansit, et illo temporis spatio longe
plures crediderunt in eum, Atqui non verisimile
erat, illos esse credituros, tum quod nullum si-
gnum vidissent, tum quod Judzos odio haberent. E
Attamen quia dictorum illius veritatem juste zesti-
marunt, his nihil officientibus, sublimiora de illo
cogitarunt, quam quie possent hujusmodi obicibus

CN e T M - t! ^€ cs
ἀπήλαυνον, οὗτοι δὲ xa μεῖναι ἠξίουν παρ᾽ ἑαυτοῖς.
Τούτους οὖν οὐχ ἐχρὴν προσίεσθαι παρακαλοῦντας,
“Ὁ M ΄ 5 b - 5 ΄
εἰπέ μοι, xat δεομένους, ἀλλὰ τοῖς μὲν ἐπιδουλεύουσι
χαὶ διαχρουομένοις προσεδρεύειν, τοῖς δὲ ἀγαπῶσι xal
βουλομένοις αὐτὸν χατέχειν, μὴ διδόναι ἑαυτόν 5 Ἀλλ᾽
οὐχ ἦν τοῦτο ἄξιον τὴς αὐτοῦ χηδεμονίας. Διὰ τοῦτο
ον V 5 5 » ς /, , ἘΠ
καὶ “ ἐδέξατο, καὶ ἔμεινε παρ᾽ αὐτοῖς ἡμέρας δύο. Αὐ-
τοὶ μὲν γὰρ ἐδούλοντο διηνεχῶς αὐτὸν κατέχειν ( τοῦτο
γὰρ ἐδήλωσεν 6 εὐαγγελιστὴς εἰπὼν, ὅτι Ἤ ρώτων αὖ--
M - , T L2 HN IN 5 5 , 5 ,
τὸν μεῖναι παρ᾽ αὐτοῖς)" αὐτὸς δὲ οὐχ ἠνείχετο, ἀλλ
ἡμέρας δύο μόνον ἔμεινεν, xal ἐν ταύταις πολλῷ
πλείους ἐπίστευσαν εἰς αὖτόν. Καίτοι γε τούτους οὐχ
εἰκὸς ἦν πιστεῦσαι, τῷ τε σημεῖον μηδὲν ἑωρακέναι,
N e E! D M , / » 5» E] ci
xot τῷ ἀπεχθῶς πρὸς Ἰουδαίους ἔχειν " ἀλλ᾽ ὅμως
ΕῚ "NY - S /, M PI , 5^ ,
ἐπειδὴ τοῖς λεγομένοις μετὰ ἀληθείας ἐδίκαζον, οὐ
/ Ὁ 3. αν E ὃς / ha
προσέστη τοῦτο αὐτοῖς, ἀλλ ὑψηλοτέραν τῶν χωλυ-

impediri, ac certatim illum magis ac magis admi- 205 μάτων ἔλαθον ἔννοιαν, καὶ ἐφιλοτιμοῦντο ἐπὶ τὸ μει--

rabantur. Nam Mulieri dicebant : Non jam pro- ^
pter tuam loquelam ei credimus : ipsi enim
audipimus et scimus, quia hic est vere Salea-
tor mundi Christus. * Discipuli magistram illam
superarunt. Hi namque Judaeos jure accusare pos-

* [ μετὰ δὲ τὰς δύο Savil. et Codd. nostri. ]
' Morel, τὰ μύρια διέφθειρεν.

ζόνως θαυμάζειν αὐτόν. "TT, γὰρ γυναιχὶ, φησὶν, ἔλε--
» Qno,
γον" οὐχέτι διὰ τὴν σὴν λαλιὰν πιστεύομεν αὐτῷ"
αὐτοὶ γὰρ ἡμεῖς ἠχούσαμεν καὶ οἴδαμεν, ὅτι οὗτός
ἐστιν ἀληθῶς ὃ Σωτὴρ τοῦ χόσμου ὃ Χριστός. Οἱ
i i
n M / € , T ᾿
μαθηταὶ τὸν διδάσχαλον ὑπερηχόντισαν. Οὗτοι γὰρ

b Morel. τὸν Χριστὸν εἶναι σὺν αὐτοῖς,
* Morel, ἐξελέξατο.

IN JOANNEM HOMIL.

Ὁ M -
xa τῶν Ιουδαίων κατηγορήσαιεν ἂν δικαίως xat τῷ

Ὁ E τὰ ' €
πιστεῦσαι χαὶ τῷ δέξασθαι. ᾿Εχεῖνοι μὲν γὰρ ὕπερ ὧν
e m ^
πᾶσαν τὴν πραγματείαν * συνεστήσατο, συνεχῶς x07

E * rad δ ,
τὸν ἐλίθαζον * οὗτοι δὲ οὐδὲ πρὸς αὐτοὺς ὁρμώμενον
[ * € / e ὰ 3 ,
εἵλχυσαν πρὸς ἑαυτούς. Καὶ oi μὲν μετὰ σημείων
-- - ,
ἀδιόρθωτοι μένουσιν οὗτοι δὲ χωρὶς σημείων πολλὴν

A ^

NO EOS Y ἢ πον νῦν Y , "ὦ
περὶ αὐτὸν τὴν πίστιν ἐπεδείξαντο, xai τουτῷ αὑτῷ
φιλοτιμοῦνται, τῷ χωρὶς σημείων πιστεῦσαι" ἐχεῖνοι

» Ὁ /,
δὲ οὐ παύονται xol σημεῖα “ζητοῦντες χαὶ πειράζον--
ej e m— , ^
τες. Οὕτως εὐγνώμονος ψυχῆς πανταχοῦ χρεία. Κἂν
ἐπιλάδηται τοιαύτης ἣ ἀλήθεια, χρατεῖ ῥαδίως * x&v
^ /, E] Y X 2 9 E / 2 N
μὴ κρατήση, οὐ πάρὰ τὴν αὐτῆς ἀσθένειαν, ἀλλὰ
παρὰ τὴν ταύτης ἀγνωμοσύνην τοῦτο “ γίνεται. ᾿Κπεὶ
χαὶ ὃ ἥλιος ὅταν λάδη χαθαροὺς ὀφθαλμοὺς, φωτίζει

^

, μὴ Δ M LN fo 3 L 55 , P
ῥαδίως “ἄν ες μὴ Quo , τῆς ἐχεῖνῶν ἀῤῥωστίας το
,

5 c E] / , P4 τ
ἁμάρτημα, οὐ τῆς ἀσθενείας τούτου. Ἄχουσον γοῦν

^

-

3 , , EN N er c. p 2
οὗτοι τί λέγουσιν. Οἴδαμεν, φησὶν, ὅτι οὗτος ἐστιν
ἀληθῶς 6 Σωτὴρ τοῦ κόσμου ὃ Χριστός. 'Op&c πῶς
^n/ a c N D / , ,
εὐθέως ἐνόησαν ὅτι τὴν οἰχουμένην ἐπισπάσασθαι
y AS NON £e b - 2)0 (3s
ἤμελλεν, xal ἐπὶ διορθώσει τῆς κοινῆς ἦλθε σωτηρίας,
ὅτι οὐκ ἐν Ἰουδαίοις ἤμελλεν ἀποχλείειν αὐτοῦ τὴν
πρόνοιαν, ἀλλὰ πανταχοῦ σπείρειν αὐτοῦ τὸν λόγον ;
Ἀλλ᾽ οὐχ Ἰουδαῖοι οὕτως: ἀλλὰ ζητοῦντες τὴν ἰδίαν
δικαιοσύνην στῆσαι, τῇ διχαιοσύνῃ τοῦ Θεοῦ οὐχ
€ / . NC c Jg 3 3
δπετάγησαν. Οὗτοι δὲ ὁμολογοῦσιν ἅπαντας ἐν ἐπι--
τιμίοις εἶναι, ἐχεῖνο τὸ ἀποστολικὸν δηλοῦντες, ὅτι
Πάντες ἥμαρτον χαὶ στεροῦνται τῆς 605 ὃ Θεοῦ
ἅντες ἥμαρ ροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ,
δικαιούμενοι δωρεὰν τῇ αὐτοῦ χάριτι. Εἰπόντες γὰρ
ὅτι Σωτήῤ ἐστι τοῦ χόσμου, ἔδειξαν ὅτι τοῦ ἀπολω--
/ δ NLIS ha ix 233^ 2 IN ΄
λότος: xoi οὖχ ges Σωτὴρ, ἀλλ᾽ ἐν σφόδρα μεγά-
2 ^ ο EM
λοις. Ἦλθον μὲν γὰρ πολλοὶ σῶσαι, xa προφῆται
S » 5 5 M - 4
xoi ἄγγελοι" ἀλλ᾽ ὃ ἀληθινὸς Σωτὴρ οὗτός ἐστι,
«I ΕῚ c
φησὶ ὃ τὴν ἀληθὴ σωτηρίαν παρέχων, οὐ τὴν πρόσ-
/, D m
χαῖρον μόνον. Τοῦτο πίστεως εἰλιχρινοῦς. Kol γάρ
εἰσιν ἀμφοτέρωθεν θαυμαστοὶ, χαὶ ὅτι ἐπίστευσαν,
M e ε M αὖ " [41 M * /
xai ὅτι χωρὶς σημείων * o0c xat ὃ Χριστὸς μαχαρίζει
λέγων: Μαχάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες * xot
e 3 - mM ER À τω M , L4
ὅτι εἰλικρινῶς τοῦτο. Καίτοι τῆς γυναιχὸς ἀμφιδόλως
YA. 2 , A f A τ
λεγούσης ἀχούσαντες;, Μὴ τί οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός:
, M M -
οὖχ εἶπον xol αὐτοὶ, ὅτι xal ἡμεῖς ὑποπτεύομεν,
* οὐδ᾽ ὅτι νομίζομεν, ἀλλ᾽ ὅτι Οἴδαμεν " χαὶ οὐχ ἁπλῶς,
ἀλλ᾽ ὅτι Οὗτός ἐστιν ἀληθῶς τοῦ χόσμου ὃ Σωτήρ.
τ - -
Οὐ γὰρ ὡς ἕνα τῶν πολλῶν τὸν Χριστὸν ὧμολό-
γουν, ἀλλὰ τὸν ὄντως Σωτῆρα. Καίτοι τίνα εἶδον σω-
΄ τ A
θέντα; Τῶν ῥημάτων ἤχουσαν μόνον, χαὶ εἶπον ἅπερ
^ 2 Y , 2 " Y M / 5
ἂν; εἰ xat θαύματα ἐθεάσαντο πολλὰ χαὶ μεγάλα, εἶπον.
, m -
Καὶ τίνος ἕνεκεν ταῦτα οὗ λέγουσιν ἡμῖν οἵ εὐαγγε-

Ne cof νοῶ e
λισταὶ τὰ ῥήματα, χαὶ ὅτι θαυμαστῶς διελέχθη ; Ἵνα

ἃ Morel. ( et Codd. nostri ] ἐνεστήσατο. Savil. συνεστής-
σατο, et mox Morel. αὐτούς, Savil. αὐτόν.
b Savil. αἰτοῦντες.

IS

"mm

xxxv. al. xxxiv. 255

N

sunt, οἱ quod. crediderint et. quod eum accepe-

rint. Illi quorum gratia totum hoc opus susce-

perat, saepe ipsum lapidaverunt; hi vero non
accedentem ad se traxerunt: illi visis signis per- — Samari-
tinaces manent, hi sine signis magnam erga illum Es. Eoi
fidem exhibent, et ea de causa gloriantur, quod — creaide-
sine signis crediderint; illi vero finem non fa- ""^**
ciunt tentandi et signa quaerendi. Ita semper

probe affecta anima opus est: quam si veritas

adeat, facile occupabit; si non occupet, id non ex

veritatis infirmitate, sed ex ejus pervicacia oritur.

Nam et sol puros oculos facile illuminat ; sin mi-

nus, oculorum culpa, non solis imbecillitas est.

Audi igitur quid hi dicunt, Scimus quia hic est

vere Salvator mundi Christus. Viden' quam cito
noverunt, ipsum orbem terrarum attracturum esse

et ad communem operandam salutem venisse;

quodque non in solis Judzis ejus providentia cir-
cumcludenda, sed verbum ejus ubique dissemi-

nandum foret? At Judai non item;imo dumqua&- — Judcise-
rerent justitiam suam statuere, justiti:e Dei non *'*:
subjecti fuerunt. Hi vero fatentur omnes in culpa

esse, illud. apostolicum pra se ferentes: Omnes Rom. 10.3.
peccaverunt, et egent gloria Dei, justificati

gratis per gratiam. ipsius. Cum dicunt enim

ipsum esse Salvatorem mundi, ostendunt mun-

dum periisse; et non modo Salvatorem esse, sed

et in rebus maximis. Venerunt enim multi ut

homines salvos facerent, prophete, angeli; sed

verus Salvator hic est, inquit, qui. veram praebet

salutem, non solum autem temporaneam. Hoc

sincere fidei argumentum est. Utrinque enim mi-

rabiles sunt, et quod crediderint, et quod sine

signis crediderint; quos et Christus beatos pra-

D dicat his verbis : Beati qui non viderunt, et nom.3.23.

crediderunt; et quod etiam sincere crediderint. 14:
Cum enim audirent mulierem dubie loquentem,
JYumquid ipse est Christus? non dixerunt, Nos
quoque dubitamus, neque ita existimamus, sed,
Scimus; neque hoc tantum, sed etiam, Z/ic est
vere Salvator mundi. Neque enim Christum ut
unum e vulgo confitebantur, sed vere Salvato-
rem dicebant. Atqui quem ab illo servatum vi-
derant? Verba tantum audierant, et tamen ea
ipsa proferunt qui dixissent, si vidissent multa
magnaque miracula. Et cur evangeliste non re-
ferunt ea que dixit, queque mirabilia erant? Ut
discas ipsos multa ex magnis rebus protermittere;

c Morel. γίνεται, ἤγουν τῆς ψυχῆς, ἐπεί.
LAE re ότι τ :
4 Morel. οὐδ᾽ ὅτι νομίζομεν. Savil. οὐδ᾽ ὅτι ὑπονοοῦμεν.

Luc.10.15.

Joan. 1.47.

Joan. 7.52.

S. JOANNIS CHRYSOST.

54

sed ex eventu totum demonstraverunt. Verbis

. . . LEN T. - / ^N ^ 5Ν,7
enim suis totum populum, universamque civita- 909 ὃξ τοῦ τέλους τὸ πᾶν ἐδήλωσαν.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

M

μάθης ὅτι πολλὰ τῶν μεγάλων παρατρέχουσιν, ἀπὸ
"ἔπεισε γὰρ δῆμον

tem convertit. Ubi autem auditores non obtem- A ὅλόχληρον xa πόλιν ὅλην διὰ τῶν εἰρημένων. ἔνθα

perant, tunc quae Christus dixerit referre cogun-
tur, ne auditorum ignaviam in concionantem quis
referat. Post duos autem dies exiit inde, et ab-
iit in Galileam.. 44. Ipse enim Christus. te-
stimonium perhibuit , quia propheta in patria
sua honorem non habet. Cur hoc adjcitur? Quia
in Capernaum non abiit, sed in. Galilzeam, et inde
in Cana. Ne quieras enim, cur non apud. suos, sed
apud Samaritanos maneat, causam affert, quod
nempe ipsum non audirent. Ideo igitur non eo se
contulit, ne gravius judicium subirent.

2. Puto enim hic patriam suam intelligi Ca-
pernaum : quod autem ibi nullo cum honore ex-
ceptus sit, audi ipsum dicentem : £t tu, Caper-
naum, quce usque ad celum exaltata es, usque
ad infernum descendes. Patriam vero suam vo-
cat secundum «cconomis rationem, quia diutius
ibi versatus fuerat. Quid ergo? inquies, annon
multos videmus, qui apud. populares suos admi-
rationi habentur? Videmus utique; sed per ea quie
raro contingunt non est sententia ferenda. Quod
si quidam in patria sua honorem sunt consequuti,
multo magis in aliena : consuetudo namque con-
temtum parere solet. 45. Cum ergo venisset in
Galileam, exceperunt eum. Galilei, cum vi-
dissent omnia que fecerat Jerosoly mis in die

festo : ipsi enim enerant ad diem festum.

Viden' quomodo i1 qui. male audicbant, ipsi ma-
xime Christum. adeant? Nam hic quidem evan-
gelista dieit : Ex JVazaret potest aliquid boni
esse? alius autem, Scrutare et vide, quia pro-
pheta a Galilea non surgit : quod in contu-
meliam ipsius dicebant. Multi namque putabant
ipsum ex Nazaret esse : atque ei tamquam Sama-
ritano exprobrabant. Samaritanus es, aiebant,
et deemonium habes. Sed ecce, inquit, Samari-
tani οἱ Galilei credunt. ad. ignominiam Judzo-
rum ; imo Samaritani Galileis meliores deprehen-
duntur : illi enim. ex mulieris solum testimonio
ipsum acceperunt; hi vero, postquam signa ab
illo facta viderant. 46. enit ergo Jesus iterum
in Cana Galilec, ubi fecit aquam vinum.
Miraculum in memoriam revocat, ad majorem
Samaritanorum laudem. Hi namque post signa
et Jerosolymis et apud. se edita, ipsum suscepe-
runt : Samaritani vero ex doctrina tantum. Istuc
venisse narrat; qua de causa venerit non adjicit,

C

D

E

δὲ μὴ πείθονται, τότε ἀναγκάζονται λέγειν τὰ elpn-
μένα, ἵνα μὴ ἀπὸ τῆς ἀγνωμοσύνης τῶν ἀχουόντων
χαταψηφίζηταί τις τοῦ δημηγοροῦντος. Καὶ μετὰ δύο
ἡμέρας ἐξῆλθεν ἐχεῖθεν, χαὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν Γαλι-
λαίαν. Αὐτὸς γὰρ ὃ Χριστὸς ἐμαρτύρησεν, ὅτι προ-
/ 3 m »N/ / M , » ,ὔ D
φήτης ἐν τῇ ἰδία πατρίδι τιμὴν οὐχ ἔχει. Διατί τοῦτο
πρόσχειται; Ὅτι eic Καπερναοὺμ. οὐχ ἀπῆλθεν, ἀλλ᾽
εἰς τὴν Γαλιλαίαν, χἀχεῖθεν sic τὴν Kov. Ἵνα γὰρ
rad , ^ / M Y € , Ld 2 »
μὴ ἐξετάσῃς, διατί παρὰ μὲν τοῖς αὐτοῦ οὐχ ἔμεινε,
Pen el dos lévisccd wrote
παρὰ δὲ τοῖς Σαμαρείταις ἔμεινε, τίθησι τὴν αἰτίαν,
λέγων, ὅτι οὐ προσέσχον αὐτῷ. Διὰ τοῦτο οὐκ ἀπῆλ-
θεν ἐχεῖ, ὥστε μὴ μεῖζον αὐτοῖς γενέσθαι τὸ xpluax.
ΣᾺΝ Ν Ὁ» m
Καὶ γὰρ πατρίδα αὐτὸν ἐνταῦθα ἡγοῦμαι λέγειν
Δ K ΄ Ὅ NY 3E 2 - €
τὴν iet τι δὲ οὐχ ἀπ Ναῦσεν ἐχεῖ cuis,
ἄχουσον αὐτοῦ λέγοντος᾽" Καὶ σὺ, ΚΚαπερναοὺμ., ἣ ἕως
τοῦ οὐρανοῦ boc, ἕως ἅδου wifi Πα-
τρίδα δὲ ἰδίαν χαλεῖ, τὸν τῆς οἰχονομίας δηλῶν λό-
τ / N / 3.5 / ri 5 ^
γον, καὶ τούτῳ τὸ πλέον ἐνδιατρίόων. Τί οὖν ; οὐχ
δρῶμεν. φησὶ, χαὶ παρὰ τοῖς οἰχείοις πολλοὺς θαυμα--
ee e ] 5529 v
/ / M 5 $3: ΑΝ m , ^
Couévouc ; Μάλιστα μὲν οὐκ ἀπὸ τῶν σπανιζόντων τὸ
c^ ^N ! 7 o N/ 3 cS 9) mx 5
τοιαῦτα δεῖ ψηφίζεσθαι. Et δέ τινες ἐν τῇ αὐτῶν ἐτι-
μῶντο, πολλῷ "ἄλλον ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ" ἣ γὰρ συν-
ἥθεια εὐχαταφρονήτους ποιεῖν εἴωθεν. Ὥς δὲ ἦλθεν εἰς
τὴν Γαλιλαίαν, ἐδέξαντο αὐτὸν oi Γαλιλαῖοι, πάντα
ἑωραχότες, ὅσα ἐποίησεν ἐν Ἱεροσολύμοις ἐν τῇ ἕορ-
τὴ καὶ γὰρ ἦλθον εἰς τὴν ἑορτήν. “Ορξςς ὅτι οἵ καχι-
bet οὗτοι μάλιστα αὐτῷ προσιόντες εὑρίσχονται ;
Ὁ μὲν γὰρ ἔλεγεν; "Ex Ναζαρὲ iv δύναταί τι ἀγαθὸν
εἶναι; ἄλλος δὲ, "Epórnsov xoi ἴδε, ὅτι ἐκ τῆς Γα-
λιλαίας προφήτης οὐχ ἐγήγερται. Ταῦτα δὲ καὶ αὐτὸν
ὑδρίζοντες ἔλεγον, ἐπειδὴ ἐχ Ναζαρὲτ ἐθόχει τοῖς
πολλοῖς εἶναι χαὶ τὸ Σαμαρείτην δὲ εἶναι ὠνείδιζον.
e , , 5
Σαμαρείτης γὰρ εἰ, καὶ δαιμόνιον ἔχεις, φησίν. ᾿Αλλ᾽
᾽ν SI - Y Γαλιλαῖ M fo ot
ἰδοὺ xol Σαμαρεῖται καὶ Γαλιλαῖοι, φησὶ, πιστεύου
, - , “τα NA densus "T N i
σιν εἰς αἰσχύνην τῶν ᾿[ουδαίων. 1ὑρίσκονται δὲ xa
Γαλιλαίων οἱ Σαμαρεῖται βελτίους. ᾿Κχεῖνοι μὲν γὰρ
ἀπὸ τῶν τῆς γυναιχὸς ἐδέξαντο ῥημάτων " οὗτοι δὲ
τ , Y - "235 De es ἽΝ ΠΕΡῚ Ἢ €
ἑωραχότες τὰ σημεῖα ἃ ἐποίησεν. ᾽1λθεν οὖν δ΄ Τησοῦς
, 5 M - M mS " , c ΑἹ έ; M
πάλιν εἰς τὴν Κανὰ τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ἐποίησε τὸ
ὕδωρ οἶνον. Ἄναμ Vidi τοῦ θαύματος τὸν ἀχροα-
τὴν, τὸ "Lie τῶν Σαμαρειτῶν ἐπαίρων: Oxo:
àv γὰρ xol ἀπὸ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις χαὶ ἀπὸ τῶν
ἐχεῖ ipei σημείων αὐτὸν ἐδέξαντο * οἱ Σαμαρεῖ-
ται δὲ : oU οὕτως, ἀλλ᾽ ἀπὸ διδασχαλίας μόνης. “Ὅτι
μὲν οὖν ἦλθεν exei, εἶπε" τὴν δὲ αἰτίαν οὐ T
δι᾿ ἣν ἦλθεν. Εἷς μὲν γὰρ τὴν Γαλιλαίαν διὰ τὸν sum.
νον τὸν Ἰουδαϊκὸν παρεγένετο" εἰς δὲ Kav& τίνος ἕνε-
5 , T.
xev; Παρὰ μὲν γὰρ τὴν ἀρχὴν καλούμενος εἰς γάμον

IN JOANNEM HOMIL.

νῦν δὲ τίνος Évexev, καὶ διατί; " Equo δοκεῖ τὴν ἀπὸ τοῦ
θαύματος πίστιν ἐγγινομένην ἰσχυροτέραν ποιῶν διὰ
τῆς παρουσίας, χαὶ μᾶλλον αὐτοὺς ἐφελχόμενος τῷ
αὐτόκλητος παραγενέσθαι, καὶ τὴν μὲν ἰδίαν ἀφεῖναι
ἐχείνους. ἮΝν δέ τις βασι-
λικὸς, οὗ ὃ Υἱὸς ἠσθένει ἐν Καπερναούμ. Οὕτος ἀχού-

IN m Y
πατριοα, προτιμήησαι ὃς

M ^ / 2 M
σας, ὅτι Ἰησοῦς ἥχει ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλι-
s. H ΄ el ιν EZ
λαίαν, ἠλθε πρὸς αὐτὸν, καὶ; ἠρώτα ἵνα ἔλθη, καὶ ἰά--

τ δ D , ^ -Ὁ
σηται αὐτοῦ τὸν υἱόν - ἦτοι τοῦ γένους ὧν τοῦ βασι-

bd *? cT J, ^ ,
λικοῦ, ἢ ἀξίωμά τι ἀρχῆς ἕτερον οὕτω χαλούμενον
, ? ἣ Ó

e

5
£
-

r YR c - Ὁ H
ἔχων. Τινὲς μὲν οὖν τοῦτον ἐχεῖνον εἶναι νομίζουσι

τὸν πὰρα τῷ Νιατθαίῳ - δείκνυται δὲ ἕτερος ὧν παρ᾽
ἐχεῖνον, οὐκ ἀπὸ τοῦ ἀξιώματος δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ
ἀπὸ τῆς πίστεως. "Excivoc μὲν γὰρ χαὶ βουλόμενον
τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν, ἀξιοῖ μένειν" οὗτος δὲ χαὶ TED

^

τοιοῦτον ἐπαγγελλόμενον, εἰς τὴν οἰχίαν ἕλκει. Κά--

- » E] 5 X y e " ἣν M
χεῖνος μέν φησιν: Οὐχ εἰμὶ ἄξιος ἵνα μου ὑπὸ τὴν
,ὔ

τ ὶ ἐπείγει, Κατάῤδηθι,
- J ΕῚ - M N

ἔγων, πρὶν ἀποθανεῖν τὸν υἱόν μου. Κἀκεῖ μὲν ἀπὸ
m» E 4 cS

τοὺ ὄρους καταδὰς sig Καπερναοὺμ. εἰσήει" ἐνταῦθα
wf N ^ 5

δὲ ἀπὸ Σαμαρείας, xat οὐχ εἰς. Καπερναοὺμ,, ἀλλ᾽ εἰς
΄ ce 5" , -T , M -

Κανᾷ ἐλθόντος παρεγένετο οὗτος. Κἀχείνου μὲν ὃ παῖς
, J € NX L4 εχ c K M 2).

παρέσει χατέχειτο- ὃ δὲ τούτου υἱὸς πυρετῷ. Καὶ ἐλ-
οὸὡω X N y AS

θὼν ἠρώ α ἵνα ἰάσηται αὐτοῦ τὸν viby: ἤμελλε γὰρ

?

Mii
ἀποθνήσχειν, Τί oov

€

ὃ Χριστός; "EXv μὴ σημεῖα
M

M , “ἊΝ
χαὶ τέρατα ἴδητε, οὐ μὴ π

ςὐσι Καὶ μὴν τοῦτο
ι ιστεύσητε. Καὶ μὴ
^ ,

3 ^ - N /
πίστεως ἦν, καὶ τὸ ἐλθεῖν xal τὸ παραχαλέσαι"

SUN

χαὶ μετὰ ταῦτα δὲ, αὐτὸ μαρτυρεῖ Ó εὐαγγελιστὴς
ἔγων, ὅτι εἰπόντος
σου ζῇ;
γε 3

[t οὖν

D το , ,

τοῦ Ἰησοῦ, Πορεύου, ὃ υἷός
Dd Ὸ ,

ἐπίστευσε τῷ λόγῳ αὐτοῦ, xo ἐπορεύετο.

Σαμα-

ρείτας θαυμάζων ἔλεγε ταῦτα, ὅτι σημείων χωρὶς

ἐστιν δ φησιν ἐνταῦθα; Ἤτοι τοὺς

ἐπίστευσαν - ἢ τῆς δοχούσης αὐτοῦ πόλεως εἶναι
χαθαπτόμενος τῆς Καπερναοὺμ, ὅθεν οὗτος ἦν.
᾿Επεὶ χαὶ ἕτερός τις * ey τῷ Aoux& λέγων, Πιστεύω,
Κύριε, βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ, ἔλεγε πάλιν. στε
εἰ xai οὗτος ἐπίστευσεν, ἀλλ᾽ οὐχ ὁλοκλήρως οὐδὲ
ὑγιῶς. Καὶ τοῦτο " δηλοῖ ἐχ τοῦ πυνθάνεσθαι ποίᾳ
ὥρᾳ ἀφῆχεν αὐτὸν ὃ πυρετός. ᾿Εδούλετο γὰρ μαθεῖν,
εἴτε éx τῆς

E] , , 5 τ -» 2 -»
ειτε αυτομαᾶτος , ξἑπιταγῆς TOU Χριστοῦ

E , € 3
τοῦτο γέγονεν. Ὥς οὖν ἔγνω
Ὡ C) P [: 4
ἣ οἰκία αὐτοῦ ὅλη. “Ὁρᾷς ὅτι
/ Im. [4 € T^ 5 S ef c Ww
τότε ἐπίστευσεν, ὅτε oi παῖδες εἰπον, οὐχ ὅτε ὃ Χρι-

^ 02

ὅτι χθὲς ὥραν ἑδδόμην,
Α
ὶ

- ew s M s mcs
ἐπίστευσε xal αὐτὸς χα
͵ ΠΛ S , ἊΝ Ἢ FEES T
στός; Τὴν διάνοιαν τοίνυν ἐλέγχει αὐτοῦ, μεθ᾽ ἧς
^ e EA cr i] b NY ,
προσελθὼν, ταῦτα ἔλεγεν * οὕτω γὰρ μᾶλλον xo εἰς πί-
στιν αὐτὸν ἐφείλχετο" πρὸ γὰρ τοῦ σημείου οὐ σφόδρα ἦν
πεπιστευχώς. Ei δὲ xal ἦλθε καὶ παρεχάλεσε, θαυ-

μαστὸν οὐδέν. Εἰώθασι γὰρ oi πατέρες ὑπὸ πολλῆς

8. Alii χαὶ ἐπάγει. [Supra Savil. et Codd. nostri ἐπαγ-
γειλάμενον. Infra. iidem παρέσει χατείχετο.]
* dy τῷ Aouxz. Sic omnia exemplaria. Sed memoria

xxxv. al. xxxiv. 255

In Galileam enim propter Judeorum invidiam
venit; sed cur in Cana? Primum vocatus ad nu-
puas illo concesserat; sed nunc quare? Mihi qui-
dem venisse videtur ut fidem patrati miraculi
presentia sua firmaret, utque non. vocatus acce-
39, dens, magis illos alliceret, cum relicta patria, il-
Α los suis anteferret. Erat autem quidam regulus,
cujus filius infirmabatur Capernaum. 4T. Hic
cum audisset quia Jesus adveniret a Judea
in. Galileam, venit ad eum, et rogabat eum
ut descenderet, et sanaret. filium ejus; sive ex
genere regio cum esset, vel ex quadam dignitate
regulus appellaretur. Quidam putant hunc ipsum
esse qui memoratur a Matthzo; sed alius esse
probatur non ex dignitate modo, sed. etiam ex
fide. Ille namque Christum ire volentem, ne eat
rogat; hic nec sese offerentem, domum trahit. Ille
B dicit, /Von sum. dignus ut intres sub tectum
meum ; hic urget dicens, Descende priusquam
moriatur filius meus. lle de monte descendens
Capernaum venit; hic vero ἃ Samaria, non in
Capernaum, sed in Cana venientem adit. Illius
puer paralysi laborabat, hujus filius febri. Et
veniens rogabat eum. ut sanaret filium ejus :
incipiebat enim. mori. Quid ergo Christus?
49. JVisi signa et prodigia videritis, non credi-
tis. Atqui quod. veniret et rogaret, id. fides erat;
et postea hoc ipsum testificatur evangelista dicens :
Cum Jesus dixisset, /'ade, filius tuus vivit, cre-
didit sermoni ejus, et ibat. Quid ergo sibi vult
C hic? Vel hoc Samaritanos, qui sine signis credi-
derunt, admirans dixit, vel eam, quz sua videba-
tur esse, civitatem, Capernaum nempe, perstrin-
git. Siquidem. cum alius apud. Lucam diceret,
Credo, Domine, adjuva incredulitatem meam,
üsdem usus est verbis. Itaque licet hic. crediderit,
non tamen plene et integre : quod declarat cum
sciscitatur, qua hora reliquit eum febris. Volebat
enim dicere, num sponte sua, num ex Christi prz-
cepto febris abscessisset. Ut vero cognovit quia
heri hora septima, credidit ipse et domus ejus
tota. Viden' illum credidisse, servis nuntianti-
bus, non Christo loquente? Mentem crgo ejus,
D qua venerat, arguit : ita enim magis illum ad fi-
dem inducebat : ante signum enim non admodum
credebat. Quod si et venerit et. rogaverit, nihil
mirum. Solent enim patres ardenti amore ducti,
non solumeos, quibus fidunt, medicos adire, ve-

labitur Chrysostomus : nam hac non apud Lucam,
sed apud Marcum leguntur.
b Savil. δῆλον. [Mox alii ὥρα ἑδοόμη.]

αιιλ.8.8.

Marc. 9.
23.

Signa non
fidelibus ,

sed infideli-

bus dantur.

Joan. 14.
10.

»

22

κῃ

5.

6

rum etiam eos quibus non ita fidunt, ne quidpiam
preteriisse videantur. Siquidem oblata solum oc-
casione accessit quando venit ille in Galilzeam :
qui si admodum illi credidisset, filio in. extremis
laborante, non neglexisset in Judaam venire.
Quod si timebat, neque illud. excusandum erat.
Consideres velim, vel ipsa verba quantam demon-
strent viri infirmitatem. Cum oportuisset enim, si
non prius, saltem post reprehensam animi sui sen-
tentiam, magnum quidpiam de Christo cogitare,
audi quomodo adhuc humi serpat. 49. Descende,
inquit, priusquam. moriatur filius meus, quasi
non posset mortuum suscitare, et quasi non nos-
set quo statu puer esset. Ideo illum coarguit, et
conscientiam perstringit, ostendens signa animae
causa maxime edi. Hic enim non minus patrem
animo laborantem curat, quam filium; ut nobis
suadeat, non tam signis, quam doctrinae ejus at-
tendendum esse. Signa. quippe non fidelibus, sed
infidelibus et crassioribus parata sunt.

JOANNIS CHRYSOST.

5. Tunc ille mestus non multum dictis at-
tendebat, nisi iis quz ad filium spectabant. Post-
ea vero illa in mentem revocaturus erat, atque
hinc magnum consequuturus lucrum : quod et
evenit. Cur autem Christus centurioni se ultro
obtulit iturum : hic autem ne rogatus quidem?
Quia ibi fides perfecta erat. Ideo se iturum ob-
tulit, ut viri probitatem edisceremus : at regulus
adhuc imperfectus erat. Quia ergo admodum in-
stabat dicens, Descende, necdum sciebat ipsum
vel absentem posse sanare; id se posse ostendit;
ut quam per se centurio notitiam habebat, eam re-
gulus non accedente Jesu acquireret. Cum itaque
dicit, JVisi signa et prodigia videritis, non cre-
ditis, hoc significat, congruenti fide nondum in-
structi estis; sed adhuc me ut prophetam habetis.
Quis ergo ipse sit revelans, et ostendens etiam
sine miraculis sibi credendum esse, eadem ipsa
quie Philippo dixit : /Von credis quia ego in
Patre, et Pater in me est? Etsi mihi non vul-
tis credere, operibus credite. Jam autem eo. de-
scendente , servi occurrerunt ei dicentes , quia
filius ejus viveret. 52. Interrogabat ergo ho-
ram ab eis, in qua melius habuerit. Et dixe-
runt ei, Quia heri hora septima reliquit eum
febris. 55. Cognovit ergo pater, quia illa hora

« Morel. φιλανθρωπίας.
* [χαθάπτεται Savil. et Codd. nostri, recte. Paulo ante
iid. ἐν οἷς τὰ τοῦ π.]

τ

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

“φιλίας οὐ μόνον οἷς θαῤῥοῦσιν ἰατροῖς προσιέναι, ἀλλὰ
χαὶ οἷς μὴ θαῤῥοῦσι διαλέγεσθαί, μηδὲν ὅλως παρα-
λιπεῖν βουλόμενοι, ᾿Επεὶ ὅτι Ex παρέργου προσῆλ-
θεν, ὅτε ἦλθεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, τότε αὐτὸν εἶδεν -
ὡς εἴ γε ἦν σφόδρα αὐτῷ πεπιστευχὼς, οὖκ ἂν ὥχνη-
σε, τοῦ παιδὸς μέλλοντος τελευτᾶν, εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν
ἐλθεῖν. ΕἸ δὲ

M c c
xol αὐτὰ τὰ ῥήματα πῶς ἐμφαίνει τὴν ἀσθένειαν τοῦ

/ M m b
ἐδεδοίχει, οὐδὲ τοῦτο ἀνεχτόν. Ὅρα γοῦν

ἀνδρός. Δέον γὰρ εἰ χαὶ μὴ πρότερον, ἀλλ᾽ ὅμως μετὰ
τὸ τὴν διάνοιαν ἐλέγξαι, μέγα τι φαντασθῆναι περὶ
αὐτοῦ, ἄχουσον πῶς ἔτι χαμαὶ σύρεται. Κατάδηθι
γὰρ, φησὶ, πρὶν ἢ ἀποθανεῖν τὸ παιδίον μου" ὡς οὗ
δυναμένου μετὰ τὸν θάνατον αὐτὸν ἀναστῆσαι, καὶ

c 2 ἐδ / jt N eS MN / e
205 ὡς οὐχ ELOOTOG οὰ τὰ τοῦ παιόιου πραγματα EST XE.

N D e
Α Διὰ τοῦτο αὐτὸν ἐλέγχει καὶ τοῦ συνειδότος * χαθάπτει᾽
: δεικνὺς ὅτι τὰ σημεῖα προηγουμένως τῆς ψυχῆς ἕνε-

C

χεν ἐγένετο. ᾿ῬἜνταῦθα γὰρ οὖχ ἧττον τοῦ παιδὸς τὸν
πατέρα ἀσθενοῦντα περὶ τὴν διάνοιαν θεραπεύει; πεί-
θων ἡμᾶς μὴ ἀπὸ σημείων, ἀλλὰ ἀπὸ διδασχαλίας
προσέχειν αὐτῷ. Τὰ σημεῖα γὰρ οὗ τοῖς πιστοῖς, ἀλλὰ
τοῖς ἀπίστοις χαὶ παχυτέροις.

Τότε μὲν οὖν ὑπὸ τοῦ πάθους οὗ σφόδρα προσεῖχε
τοῖς * λεγομένοις, ἢ μόνοις τοῖς περὶ τοῦ παιδός. “Ὑστε-
ρον δὲ ἤμελλε τὸ λεχθὲν ἀναλαμάνειν, καὶ τὰ μέγιστα
ἐντεῦθεν χερδαίνειν- ὃ δὴ καὶ γέγονεν. Τί δήποτε δὲ
ἐπὶ μὲν τοῦ ἑχὰτοντάρχου αὐτεπάγγελτος ὑπέσχετο
παραγίνεσθαι" ἐνταῦθα δὲ οὐδὲ χαλούμενος ἄπεισιν:
Ὅτι ἐχεῖ μὲν ἣ πίστις ἀπήρτιστο. Διὸ καὶ ὑπέσχετο
ἀπιέναι, ἵνα μάθωμεν τοῦ ἀνδρὸς τὴν εὐγνωμοσύνην"
ἐνταῦθα δὲ ὅτι οὗτος ἀτελὴς ἦν. Ἐπεὶ οὖν ἄνω χαὶ
χάτω ἤπειγεν αὐτὸν λέγων, Κατάδηθι, καὶ οὔπω ἤδει
Rame ὅτι xal ἀπὼν δύναται ᾿θεραπεῦσσι, δείκνυσιν
ὅτι χαὶ τοῦτο δυνατὸν EX ἵν᾽ ὅπερ οἴχοθεν 6 ἑχατόν-
ταρχος ἔσχε, τοῦτο οὗτος £x τοῦ μὴ παραγενέσθαι τὸν
Ἰησοῦν μάθη. “Ὅταν οὖν εἴπη, ᾿ὰν μὴ σημεῖα xol
τέρμα ἴδητε, οὗ μὴ πιστεύσητε, τοῦτο λεγε: gU τὴν
προδηκοῦσαν πίστιν οὐδέπω ἔχετε, ἀλλ᾽ ἔ ἔτι ὡς ** περὶ
προ ἥτου διάκεισθε. ᾿Εχχαλύπτων οὖν ἑαυτὸν, καὶ δει-
χνὺς ὅτι καὶ χωρὶς σημείων ἔδει πιστευθῆναι αὐτὸν,
ἔλεγεν ἅπερ καὶ τῷ Φιλίππῳ φησίν - Πιστεύεις ὅτι
ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, καὶ ὃ Πατὴρ ἐν ἐμοί; Εἰ δὲ μὴ,
διὰ τὰ ἔργα πιστεύετέ μοι. Ἤδη δὲ αὐτοῦ χαταθαί--
γοντος, ἀπήντησαν οἵ δοῦλοι αὐτοῦ λέγοντες, ὅτι ὃ
παῖς σου ζῆ. ᾿Ὀπυνθάνετο οὖν παρ᾽ αὐτῶν τὴν ὥραν
ἐν ἣ χομψότερον ἔσχεν. Καὶ εἶπον αὐτῷ Oct χθὲς
ὥραν ἑδδόμην ἀφῆχεν αὐτὸν ὃ πυρετός, Ἔγνω οὖν ὃ

5

πατὴρ ὅτι ἐκείνη τῇ ὥρᾳ, ἐν ἣ εἶπεν αὐτῷ ὃ Ἰησοῦς

a Morel. λεγομένοις , περὶ τοῦ παιδὸς δὲ τοῖς γινομένοις

μόνοις.

** περὶ προφήτου, melius dicatur πε spi προφήτην.

IN JOANNEM HOMIL. XXXV. αὶ]. xxxiv.

j ^ ^ Ld ,
ὅτι 6 παῖς cou ζῇ. Καὶ ἐπίστευσεν αὐτὸς, xa ἣ oi-

m ri € m m N mM m / ^
χία αὐτοῦ ὅλη. Oplc πῶς τὸ θαῦμα δῆλον ἐγένετο;
e 1 NN Es
Οὐ γὰρ ἁπλῶς, οὐδὲ ὡς ἔτυχεν, ἀπηλλάγη; τοῦ χιν -
, /,

δύνου", ἀλλὰ ἀθρόον, ὡς φαίνεσθαι μηκέτι φύσεως dxo-

- , D - n c

λουθίαν εἰναι τὸ γινόμενον, ἀλλὰ τῆς ἐνεργείας τοῦ
7 - M , M ,

Χριστοῦ. Πρὸς γὰρ αὐτὰς ἐλθὼν τοῦ θανάτου τὰς πυ-
^ / M

λας, ὡς xo ὃ πατὴρ ἐδήλωσεν εἰπὼν, Κατάδηθι πρὶν

E , m ,

ἀποθανεῖν τὸ παιδίον, ἀθρόον ἀπηλλάγη τῆς νόσου"
Ὁ, ΡΝ Y M 3.7 b^ / x "Ex - Y

ὅπερ οὖν χαὶ τοὺς οἰκέτας " διανέστησεν. "Exsivot μὲν
, /, M M €

γὰρ ἴσως οὐχ ὡς εὐαγγελιζόμενοι μόνον, ἀλλὰ καὶ ὡς
- - H 5 /

περιττὴν λοιπὸν τοῦ Ἰησοῦ τὴν παρουσίαν εἰναι νομί--

YN LY -
σαντες, ἀπήντησαν" χαὶ γὰρ ἤδεσαν αὐτὸν ἐχεῖ παρα-
M - Y Y

γενόμενον" ὅθεν xol xa! αὐτὴν αὐτῷ τὴν 600v περι-
ο , ^ M

ἔτυχον. Ὃ δὲ ἄνθρωπος, ἀνεθεὶς τοῦ φόδου, λοιπὸν πρὸς

M , Io ! /^ δε ὦ 9. th ^ (NO D es

τὴν πίστιν διέχυψε, θέλων δεῖξαι ὅτι τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ
- AY [4 Y

τὸ ἔργον γέγονε, χαὶ φιλοτιμεῖται λοιπὸν ὥστε μὴ

- Uu M , ,

δόξαι εἰχῇ διεγηγέρθαι" ὅθεν μετὰ ἀχριέείας πάντα

3 , V 3E z TES Mec A. P 9 A

ἐμάνθανεν. Καὶ ἐπίστευσεν αὐτὸς, xat f, οἰκία αὐτοῦ
T 5 / , /

ὅλη. Καὶ γὰρ ἦν ἀναμφισδήτητος ἣ μαρτυρία λοιπόν.

Οἱ γὰρ μὴ παρόντ rec, ἀχούσαντες τοῦ Rosen

διαλεγομένου» υμηδὲ τὸν χαιρὸν εἰδότες, οὗτοι σειρὰ

Unos

τοῦ δεσπότου ββθοντεο; ὅτι οὗτος ἦν ὃ καιρὸς; ἄναυ.-
φισθήτητον ἔσχον τὴν ἀπόδειξιν τῆς αὐτοῦ δυνάμεως"
q e , K J SON ,
διὰ τοῦτο xa αὐτοὶ ἐπίστευσαν. Γ΄ τοίνυν ἀπὸ τούτων
΄ RX ΩΣ
παιδευόμεθα ; M7, θαύματα περιμένειν, μηδὲ ἐνέχυρα
- - bh cC c € D M Noc
ζητεῖν τως τοῦ Θεοῦ δυνάμεως. “Ὁρῶ γὰρ xat νῦν πολ-
, ^ D ^N
λοὺς τότε εὐλαθδεστέρους γινομένους; ὅταν ἢ τοῦ παιδὸς
, ,
χαχουμένου, ἢ γυναιχὸς ἀῤῥωστούσης, παραμυθίας τι-
M P] , UE! M At , e b.
νὸς ἀπολαύσωσι. Χρὴ δὲ xot μὴ τυγχάνοντας p
e / m
γειν ὁμοίως εὐχαριστοῦντας; δοξάζοντας. Γοῦτο γὰρ οἷ-
χετῶν εὐγνωμόνων ἐστί" * τοῦτο στεῤῥῶν τε xat φιλούν-
€ Y ^ , M , ΕΣ , τιν Ὁ Δ
τῶν, ὡς χρὴ, τὸν Δεσπότην, μὴ μόνον ἀνιεμένους, ἀλλὰ
M / y eL AN AS Mi
xai μαστιζομένους προστρέχειν αὐτῷ. Καὶ γὰρ xot
c^ c c c ^ N M E
ταῦτα τῆς τοῦ Θεοῦ χηδεμονίας ἔργα. “Ὃν γὰρ ἀγαπᾷ
, , - Y 1 M "^
Κύριος, παιδεύει: μαστιγοῖ δὲ πάντα viov, φησὶν, ὃν

παραδέχεται. “Ὅταν δὲ ἐν ἀνέσει τις αὐτὸν θεραπεύῃ

3
εν
ST by

y: A
μόνον, οὐ πολλῆς ἐπιδείχνυται ἀγάπης σημεῖα, οὐδὲ

xe ee puer τὸν Χριστόν. Καὶ τί λέγω ὑγίειαν

Kv

ES
Quos

J A ,
xat μάτων ἀφ θονίαν πενίαν Ἢ νοσον ;
ig ?

γὰρ Ὑέενναν ἀκούσης, χἂν m χαλεπὸν,
οὕτως ἀφίστασθαι χρὴ τῆς περὶ τὸν en UH
uixc* ἀλλὰ πάντα 7 CS xoi φέρειν ὑπὲρ τῆς εἰς
αὐτὸν ἀγάπης. Τοῦτο γὰρ χαὶ οἰχετῶν εὖ γνωμόνων
χαὶ ψυχῆς ἀχλινοῦς " χαὶ ὃ τοῦτον διαχείμενος τὸν τρό-
πον, Xo τὰ παρόντα διοίσει ῥαδίως, καὶ τῶν μελλόν-
ἀπολαύσεται

3 I E - Y e
τῶν ἐπιτεύξεται ἀγαθῶν, xot πολλῆς

b ' 0 ^M 2€ / 34 ᾿ς "bdo ARM. eco
παρὰ τῷ Θεῷ παρρήσιας ἧς γένοιτο πάντας ἡμὰς

2 - , M , c Ln H CU
ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν

b Alii διέστησεν. ^
^ Savil. τοῦτο στεργόντων x2 φιλούντων.

TOM. VIIT.

erat, in qua dixit ei Jesus, quod filius ejus vi-
veret. Et credidit ipse, et domus ejus tota. Vi-
den' quo pacto miraculum evulgatum sit? Neque
vulgari modo a periculo liberatus est, sed. conf-
D stim, ita ut liqueat rem non ex naturali serie, sed
ex Chrisü operatione factam esse. Nam cum ad
ipsa morus limina pervenisset, ut declaravit poter
his verbis, Descende, priusquam moriatur fi-
lius meus, subito ex morbo ereptus est : { res
etiam servos excitavit. Servi enim fortasse non ut
nuntiaturi tantum, sed. ut superfluum Christi ad-
ventum putantes, obviam venerunt. Sciebant enim
ipsum jam illic adventare : unde eodem itinere il-
E lum convenerunt. Regulus autem, posito timore,
ad fidem accedit, ut ostendat ex ipsius profectione
hoe opus sequutum esse, ac demum id diligenter
agit, ut ne videatur ipsum frustra profectum esse;
quare accurate omnia sciscitatur. Et credidit ipse,
et domus ejus tota. Nam nulli prorsus dubio ob-
noxium erat testimonium. Qui enim neque adfue-

go; rant, neque Christum audierant, neque tempus no-

A verant, ubi ab hero suo didicerunt, idem ipsum
esse tempus, certissimam habuere Christi potentiz
demonstrationem ; ideo et ipsi crediderunt. Quid
ergo per hac docemur? Ne miracula exspecte-
mus, neve divine potentiz pignora quzramus. Hic
namque multos video, qui cum vel filio vcl
uxore zagrotante, aliquid. solatii: accepere, majo-
rem erga Deum pietatem exhibuerunt. Etiamsi
vero non exaudiamur, gratiarum actione et
laude perseverare par est. Hoc quippe fidelium

B servorum est, hoc diligentium et Dominum ut par

est amantium, utnon modo in tranquillitate, sed

etiam in aerumnis ad illum accurrant. Hzc quippe

sunt Dei providentie opera : Quem enim di-

ligitDominus, casiigat:flagellat autem omnem

filium, quem suscipit. Qui autem illum in tran-
quillitate solum colit, non tanti amoris signa ex-
hibet, neque pure Christum amat. Ecquid de va-
letudine, de opibus loquor, quid de paupertate
et morbo? Licet enim gehennam, licet aliud quid-
piam gravissimum audieris ; neque sic a Deo lau-
dibus celebrando absistendum ; sed omnia pro
ejus dilectione ferenda. Hoc fidelis servi, hoc
constantis animi est, Qui hoc affectus modo est,
et presentia facile EL et futura conseque-
tur bona, et. multa apud Deum fiducia fruetur,
quam nos omnes assequi contingat, gratia et be-

in

b Quidam πυρὰ τοῦ Θεοῦ.

17

Qui Deum

amat , non
in prosperis
modo,sed et
in erumnis
ad illum
accurrit.

Hebr.12.6.

Cap. 5.

258 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

nienitate Domini nostri Jesu Christi, cui gloria Ἠησοῦ Χριστοῦ, ᾧ 4$ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
8 , 8 » αὶ

. »

in secula seculorum. Amen. νων. Αμήν.

HOMILIA XXXVI. OMIAIA 24.

54. Hoc iterum secundum signum fecit. Je- D οὗτο πάλιν δεύτερον σημεῖον ἐποίησεν δ᾽ Ἰησοῦς, ἐλ-
sus, cum venisset a Judca in Galileam. (cv ἐχ τῆς Ιουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν. Μετὰ ταῦτα
1. Post hec erat dies festus Judceorum, et ἦν ἑορτὴ τῶν ᾿Ιουδαίων, xa ἀνέδη ὃ ᾿[Ιησοὺς εἰς
ascendit Jesus Jerosolymam. Ἱεροσόλυμα.

1. Quemadmodum in auri metallis quivis hac Καθάπερ ἐν τοῖς μετάλλοις τοῦ χρυσίου οὐδὲ τὴν

in re peritus ne minimam quidem venam neglexe- βραχυτάτην φλέδα παριδεῖν ἄν τις ἀνάσχοιτο τῶν
rit, utpote cum hinc magn:ze possint hauriri diviti : περὶ ταῦτα δεινῶν, ἅτε πολὺν ἐργαζομένην πλοῦτον "
sic et in divinisScripturis ne quidem iota unum vel οὕτω χαὶ ἐν ταῖς θείαις Γ ραφαῖς ἰῶτα ἕν ἢ μίαν χε-
unum apicem sine damno prztercurras; sed omnia ραίαν οὐκ ἀζήμιον * παραδραμεῖν: ἀλλὰ πάντα διε-
sunt exploranda. Nam a Spiritu sancto haec omnia E ρευνᾶσθαι χρή. Πνεύματι γὰρ ἁγίῳ πάντα εἴρηται;
prolata sunt, nihilque ibi supervacaneum. Hic Xo οὐδὲν παρέλχον ἐν αὐταῖς. Σκόπει γοῦν xa ἐν-
vero considera quid dicat evangelista : oc ite- ταῦθα τί φησιν ὃ εὐαγγελιστής " "Τοῦτο πάλιν δεύτε-
rum secundum. signum fecit Jesus, cum we- Qv ἐποίησε σημεῖον ὃ Ἰησοῦς, ἐλθὼν ἐκ τῆς ᾿Ιουδαίας
nisset a Judea in Galileam. Neque enim Se- εἰς τὴν Γαλιλαίαν. Οὐδὲ γὰρ τὸ Δεύτερον ἁπλῶς
cundum sine causa addidit; sed adhuc Samarita- ΑἜπροσέθηχεν, ἀλλ᾽ ἔτι τὸ θαῦμα τῶν Loupe ἐπαί-
norum miraculum celebrat, ostendens hos ne post pet, δεικνὺς ὅτι καὶ δευτέρου σημείου "us Évou , οὖ-
alterum. quidem signum ad eam sublimitatem δέπω πρὸς τὸ dioc à ἐχείνων ἔφθασαν οὗτοι οἱ τεθεα-
devenisse, ad quam devenerant ii qui nihil vide- μένοι τῶν οὐδὲν sese Μετὰ ταῦτα ἦν ἑορτὴ τῶν
rant. Post hcec erat. festum. Judeorum. Quod, ᾿Ιουδαίων. Ποία ἑορτή; 'Epot δοχεῖ, ἣ τῆς πεντηχο-
festum? Pentecostes, ut mihi videtur. Et ascen- A στῆς. Καὶ ἀνέδη ὃ Ἰησοὺς εἷς Ἱεροσόλυμα. E
dit Jesus Jer os mam. Frequenter in solen- ἐν ταῖς ἑορταῖς ἐπιχωριάζει τὴ πόλει" τοῦτο μὲν, ἵνα
nitatibus versabatur in civitate, tum ut vide- δόξη μετ᾽ αὐτῶν ἑορτάζειν, τοῦτο eue ἵνα τὸ πλῆθος
retur cum illis festum. ἀρῶν, tum ut simplicem ἐπισπάσηται τὸ ἄδολον.“ άλιστα γὰρ * ἐν ταῖς ἡμέ-
multitudinem attraheret. " illis enim maxime — Qatc ταύταις ol ἀφελέστερον διαχείμενοι συνέτρεχον.
diebus ii qui simpliciore erant animo concur- ὀ ὀ ἠ ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις προδατικὴ χολυμδή-
rebant. 9. Est autem Jerosolymis Probati- θρα, ἐπιλεγομένη “ΙΣδραϊστὶ Βηθεσδὰ, πέντε στοὰς
ca piscina, que cognominatur Hebraice Be- ἔχουσα * "Ev ταύταις χατέχειτο πολὺ πλῆθος τῶν ἀσθε-
thsaida, quinque porticus habens. 9. In his νούντων, DUE τυφλῶν, ξηρῶν, ἐχδεχομένων τὴν
jacebat multitudo magna languentium, ceco- τοῦ Aou χίνησιν. "Tic ὃ τῆς θεραπείας τρόπος οὗ -

rum , claudorum, aridorum , exspectantium ; ποῖον fjuiy μυστηριον αἰνίττεται; Οὐ qus ἁπλῶς
aque motum. Quis hic curationis modus? quale οὐδὲ εἰχὴ ταῦτα ἄναγε ἔγραπται, ἀλλὰ τὰ μέλλοντα
be

mysterium subindicatur? Neque enim sine causa ἣμῖν ὡς ἐν εἰχόνι xat τύπῳ ὑπογράφει, ὥστε μὴ τὸ
hoec scripta sunt; sed futura nobis quasi in figura p σφόδρα παράδοξον, ἀπροσδόκητον παραγενόμενον, λυ--

et imagine describit; ne si res stupenda, inexspe- μήνασθαι παρὰ τοῖς πολλοῖς τῇ τῆς πίστεως δυνάμει.
ctata accideret auditorum multorum fidem ali- — 'F( oov ἐστιν ὃ ὑπογράφει; "Euc)As βάπτισμα δίδο-

quatenus labefactaret. Quaenam igitur haec descri- σθαι, πολλὴν δύναμιν ἔχον καὶ δωρεὰν μεγίστην, βά-
ptio? Futurum baptisma dandum erat, plenum πτισμα πάσας ἁμαρτίας καθαῖρον, χαὶ ἀντὶ νεχρῶν
virtute et gratia maxima, baptisma quod peccata ζῶντας ποιοῦν. Καθάπερ οὖν ἐν εἰχόνι προγράφεται

e παραδραμεῖν, quidam habent ὃραμεῖν. Ibidem Mo- — ut Νομιῇ,, nisi quod omittit. τῶν ἀσθενούντων.
rel. ὥστε πάντα Otsp..- ταῦτα εἴρηται. b Alii et Morel. προὐπογράφει, ὡς ἂν μὴ τὸ... λυμήνη-
^ Morel. ἐν ταῖς ἑορταῖς οἱ. ται... τῇ τῶν ἀχουόντων πίστει.

* [els ἣν zz. πλῆθος χωλῶν, τυρλῶν Codd. nostri. Savil.

IN JOANNEM HOMIL.

ταῦτα τῇ κολυμδήθρα xat ἑτέροις πλείοσι. Καὶ πρῶ-
* js ἢ NIN ἝΝ - , -N
τὸν μὲν δέδωχεν ὕδωρ, χαθαῖρον σωμάτων κηλῖδας,
καὶ μολυσμοὺς οὐχ ὄντας, ἀλλὰ δοχοῦντας εἶναι, οἷον
- ^ ,
τοὺς ἀπὸ χηδείας, τοὺς ἀπὸ λέπρας, τοὺς ἀπὸ τοιού--
[4 * iS r4
τῶν ἑτέρων * καὶ πολλὰ dv τις ἴδοι δι᾿ ὕδατος γεγονότα
D — e , ES ^ A!
ἐπὶ τῆς Παλαιᾶς, ταύτης ἕνεχεν τῆς προφάσεως. Πλὴν
- τω - PAIR
ἀλλὰ πρὸς τὸ κατεπεῖγον ἴωμεν νῦν. Πρῶτον μὲν οὖν,
cox EN ᾿ / y, ^ Y
ὡς ἔφθην εἰπὼν, μολυσμοὺς σωμάτων, ἔπειτα δὲ χαὶ
[4 NJ S - ,
ἀῤῥωστήματα διάφορα δι’ ὕδατος ποιεῖ λύεσθαι. Bou-
, M c € N 22 x , , - “ Ee
λόμενος γὰρ ἣμᾶς 6 Θεὸς ἐγγύτερον ἀγαγεῖν τῆς τοῦ
D E d » ^ V D /
“βαπτίσματος δωρεᾶς, οὐχ ἔτι μολυσμοὺς ἁπλῶς υό-
D / m
voy, ἀλλὰ καὶ νόσους ἰᾶται. Αἴ γὰρ ἐγγύτεραι τῆς ἀλη-
θείας εἰκόνες, χαὶ ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος, χαὶ ἐπὶ τοῦ
πάθους, χαὶ “ ἐπὶ τῶν ἄλλων, τρανότεραι τῶν ἀρχαι-
/ 3 σ΄ / ^ € - / d ERN €
οτέρων ἦσαν. Καθάπερ γὰρ ot τοὺ βασιλέως ἐγγὺς τῶν
,5ς , 5 , ^ , er ΔΑ ^
πόῤῥωθέν εἰσι λαμπρότεροι δορυφόρων * οὕτω δὴ xo

c 7 ^ , ,
ἐπὶ τῶν τύπων ἐγίνετο. Καὶ ἄγγελος χαταδαίνων ἐτά- D

ραττε τὸ ὕδωρ, xal ἰαματιχὴν ἐνετίθει δύναμιν, ἵνα
μάθωσιν Ἰουδαῖο!, ὅτι πολλῷ μᾶλλον ὃ τῶν ἀγγέλων
m D ^ ,
Δεσπότης πάντα τὰ νοσήματα τῆς ψυχῆς ἰᾶσθαι δύ-
ναται. Ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐνταῦθα οὐχ ἁπλῶς ἰᾶτο τῶν ὑδά-
των ἣ φύσις (ἡ γὰρ ἂν διαπαντὸς τοῦτο ἐγίνετο)" ἀλλ᾽
“δὶ --,ρ ὃ ἀνγέλ ἐνεργεία * οὔτ, il ἐφ᾽ ῥι,ῶν
ἐπὶ τῇ “τοῦ ἀγγέλου ἐνεργείᾳ - οὕτω xal ἐφ᾽ ἡμῶ
οὖχ ἁπλῶς τὸ ὕδωρ ἐργάζεται, ἀλλ᾽ ὅταν τὴν τοῦ
x , NIIT gu δὲ veh , MN UC
Πνεύματος δέξηται χάριν, τότε ἅπαντα λύει τὰ ἅμαρ-
τήματα. Περὶ ταύτην τὴν χολυμδήθραν Κατέχειτο
πλῆθος πολὺ τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ἴξη-
- E ΄ X Ὁ Ut / vo S τὸν
ρῶν, ἐχδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος χίνησιν. ᾿Αλλὰ τότε
μὲν ἣ ἀσθένεια κώλυμα τῷ βουλομένῳ θεραπευθῆναι
2 , τ ^V , el εἰ 5 - ^
ἐγίνετο νῦν δὲ xüptog ἕχαστός ἐστι προσελθεῖν. Οὐ
M EA VAS € ,ὔ 2 Ap EC 2 /
γὰρ ἀγγελός ἐστιν ὃ ταράσσων, ἀλλὰ ὃ τῶν ἀγγέλων
Δεσπότης ὃ τὸ πᾶν ἐργαζόμενος. Καὶ οὐχ ἔστιν εἰπεῖν
[Vv τὸν κάμνοντα, ἄνθρωπον οὐχ ἔχω" οὐχ ἔστιν εἰ πεῖν,]
$ 1 y - » Ce NC DL
ἐν ᾧ ἔρχομαι χατελθεῖν, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ χαταέαίνει.
᾿Αλλὰ x&v 4 οἰχουμένη πᾶσα ἔλθη, ἢ χάρις οὖκ ἀνα-
t ἘΞ 51 τς zj , ὃ c ἀλλ᾽ ς , ^
ίσχεται , οὐδὲ ἣ ἐνέργεια δαπανᾶται, ἀλλ᾽ δμοία μέ-
vet, xol τοιαύτη, οἵα xoi πρὸ τούτου. Καὶ καθάπερ
αἵ ἡλιαχαὶ ἀχτῖνες χαθ’ ἑκάστην φωτίζουσι τὴν ἣμέ-
ραν, χαὶ οὐ δαπανῶνται, οὐδὲ ἀπὸ τῆς πολλῆς χορη-
γίας ἔλαττον αὐταῖς γίνεται τὸ φῶς - οὕτω xal πολλῷ
νᾶλλον ἣ τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια οὐδὲν ἐλαττοῦται
a M M NT cT 5 P , 3 e» T co C
παρὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολαυόντων αὐτῆς. Τοῦτο δὲ
54 . € J cr 3. UV , L4
ἐγίνετο, ἵνα οἱ μαθόντες ὅτι ἐν ὕδατι νοσήματα σώ-
ΩΣ ,
ματος ἔνι θεραπεῦσαι, χαὶ τούτῳ πολὺν ἐγγυμνασθέν -
τες χρόνον, ῥαδίως πιστεύσωσιν, ὅτι χαὶ νοσήματα ψυ-
c 20 NÉ V JN Τὰ , M c ?—E
“ἧς ἰᾶσθαι δύναται. Καὶ τί δήποτε πάντας ἀφεὶς ὃ "In-
σοὺς, ἐπὶ τὸν τριαχονταοχτὼ ἔτη ἔχοντα ἦλθε; τί δὲ
D , ,
xxi ἐρωτᾷ, Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι: Οὐχ ἵνα μάθη

e Savil. βαπτίσματος πίστεως.

4 Morel. ἐπὶ τῶν ἄλλων μᾶλλον τῶν ἀρχετύπων χειρα-
“ογξίν δύνανται. Mox Savil. τῶν ἔμπροσθεν.

* Morel. τοῦ ἀγγέλον χαταθάσει.

xxXvlI. al. xxxv.

2250
omnia ablueret, quod ex mortuis vivos redderet.
Hzc ergo ut in imagine depinguntur in piscina et
m aliis multis. Et primo quidem aquam dedit,
qur corporum maculas ablueret, sordesque non
veras, sed tales existimatas; ex funere nempe, ex

C lepra, et similes: multaque videre est eadem de

causa in veteri lege per aquam mundata. Sed ad

propositum jam redeamus. Primo itaque, ut dixi-

inus, corporum maculas, deinde varias infirmita-

tes per aquam solvi curat. Ut enim nos Deus ad
baptismi gratiam propius reduceret, non jam ma-
culas solum, sed et morbos sanat. Imagines enim
qui propius ad veritatem accedunt, ct in bapti-
smate et in passione et in aliis magis conspicua
sunt, quam vetustiores. Quemadmodum enim qui
prope regem sunt satellites, remotioribus sunt ho-
noratiores: ita et 3n figuris factum est. Et angelus
descendens turbabat aquam, et sanandi vim in-
debat ipsi, ut discerent Judzi, angelorum. Domi-
num multo magis posse animze morbos omnes cu-
rare. Sed quemadmodum hic aquarum natura non
simpliciter curabat; alioquin enim semper id fa-
ceret; sed angeli operatione id fiebat: sic in nobis
non aqua simpliciter operatur, sed. postquam Spi-
ritus gratiam acceperit, tunc omnia solvit peccata.
Circa hanc piscinam Jacebat multitudo magna
infirmorum, cecorum, claudorum, aridorum,
aque motum exspectantium. Sed tunc infirmi-
tas impedimento erat, quominus is qui vellet sa-
naretur : nunc autem unusquisque potestatem ac-
cedendi habet. Non enim angelus est qui aquam
movet, sed angelorum Dominus omnia efficit. Nec
dicere possunius, Dum ego accedo , alius ante me

208 descendit. Sed si totus orbis venerit, gratia non

E consumitur, neque vis vel operatio deficit, sed sem-

per eadem manet. Ac quemadmodum solares ra-

dii quotidie illuminant, nec. absumuntur, neque

quod multis subministrentur, lucis quidpiam amit-

tunt: sic, imo multo minus Spiritus operatio mi-

nuitur a multtudine accipientium. Hoc autem

factum est, ut qui discerent in aqua curandos esse
corporis morbos, et hac in re diu exercitati essent,
facilius crederent etiam. morbos animi posse cu-
rari. Cur porro missis czeteris omnibus Jesus ad
eum, qui triginta octo annos zgrotabat, venit? cur
interrogat, Pis sanus fieri? Non ut id disceret;
illud enim supervacaneum fuisset; sed ut hujus per-

f Alii ξηρῶν, ἀναμένοντες τήν.
8 [ Verba uncis inclusa ex Savil. et Codd. nostris ad-
didimus.]
ἃ Quidam παρὼ τοῖ πλήθους,
Les

Piscina

Probatica

baptismi fi-
gura.

Pevseve-

randum

in

precatione,

liom. 5.

5.

S. JOANNIS CIIRYSOST.

severantiam ostenderet, et ut sciremus ideo ipsum,
ceteris omissis, hunc adiisse. Quid ergo infir-
mus? Respondit ei : Domine, hominem. non
habeo, ut cum turbata fuerit aqua, mittat me
in piscinam : dum venio enun ego, alius ante
me descendit. Ideo interrogavit, Pis sanus fieri?
nt haec ediscamus. Neque dixit, Vis ut te sanem?
nondum enim tanta de ipso habebatur opinio;
sed, F'is sanus fieri? Stupenda prorsus est para-
lytici perseverantia : per triginta et octo annos,
dum speraret singulisannis ab zgritudine liberari,
mansit, nec discessit. Etiamsi enim non praeterita,
annon futura poterant illum a loco abducere, nisi
patientissimus fuisset? Cogita enim cum quanta
cura caeteri oegri vigilarent. Neque enim tempus
quo agitanda erat aqua, notum erat; sed claudi,
et mutili observare poterant; czci vero quomodo
vidissent, nisi fortasse ex motu didicissent?

9.. Erubescamus ergo, erubescamus, dilecti , et
lugeamus de nostra tanta segnuitie. Ille triginta
octo annis perseveravit , nec quod volebat accepe-
rat, neque tamen discessit : neque ex negligentia
sua non consequutus est; sed aliis impedientibus
vimque passus; neque tamen propterea animum
despondit : nos vero si decem. diebus persevere-
mus pro re aliqua precantes, nec impetremus,
deinde torpemus in eodem adhibendo studio. Et
qui hominibus tam diuturno tempore heremus,
militantes, in ;rumnis versantes, servilia mini-
steria exercentes , et in fine sepe ab illa spe con-
cidimus; apud Dominum nostrum, ubi longe
major merces sequitur, quam sint ipsi labores:
nam Spes, inquit, non confundit; cum eo, quo
par esset studio perseverare mon sustinemus. Et
quanto non supplicio hzc digna fuerint? Nam
etiamsi nihil accepturi essemus, vel hoc ipsum
quod frequenter alloqueremur eum, annon bonis 9
innumeris aquiparandum. esset? Sed precatio la-
boriosa et assidua. esse debet? Ecquid in virtute
non laboriosum est? Vel hoc ipsum, inquies,
valde anxium reddit, quod nequitiam. voluptas,
virtutem labor comitetur : multosque arbitror id -

* [ἐχεῖνος 5 ναὶ, Κύριε, φησὶ, ἄνθρωπον CE. οὐχ ἔχο, Savil.
et Codd. no:tri.]

b Alii τοῦ τόπου. ἐννόησον γάρ μοι. Post hec verba, τοῦ
τόπον, in sua interpretatione adjicit Fr. Aretinus : Quo-
niam incredibile erat reliquos cegrotos priorem illum
ingredi dimissuros, Sed in. nullis Grocis exemplaribus
liec exprimuntur,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

L Y n τὰ

(τοῦτο γὰρ παρέλχον ἦν), ἀλλ᾽ ἵνα δείξη τοῦ τοιούτου
V m -

τὴν χαρτερίαν, καὶ ἵνα γνῶμεν ὅτι διὰ τοῦτο τοὺς ἄλ-
λους ἀφεὶς, ἐπὶ τοῦτον» ἦλθε. Τί οὖν * 6 ἀσθενῶν;
, “ ὦ »
Ἀπεχρίθη αὐτῷ xoi λέγει, Κύριε, ἄνθρωπον οὐχ ἔχω,
ce m EI AJ / ^ M
ἵνα, ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλλη με sic τὴν xo-
λυμόδήθραν ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγὼ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ

,

καταύαίνει. Διὰ τοῦτο ἠρώτησε, Θέλεις ὑγιὴς γενε-
σθαι; ἵνα ταῦτα μάθωμεν. Καὶ οὐχ εἶπεν αὐτῷ, θέλεις
σε θεραπεύσω; οὐδὲν γὰρ οὐδέπω μέγα ἐφαντάζετο
à b 5^5 Pd
περὶ αὐτοῦ" ἀλλὰ, Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; " ExrÀnxzoc
[4 , b ^
ἣ καρτερία τοῦ παραλύτου * ἔτη τριαχονταοχτὼ ἔχων,
M , ' D
καὶ xaÜ' ἕχαστον ἐνιαυτὸν ἀπαλλαγήσεσθαι τοῦ νοσή-
ματος προσδοχῶν, προσήδρευέ τε καὶ οὐκ ἀφίστατο. Ei
M M h c
γὰρ μὴ τὰ παρελθόντα, τὰ γοῦν μέλλοντα οὐχ ἱκανὰ
5 32 I A A3 xS" E Ad
ἣν αὐτὸν, εἰ μὴ χαρτεριχὸς ἦν, ἀπαγαγεῖν τοῦ τόπου
Ü 4, NI c αν -
Ἰυννόησον δέ μοι, πῶς εἰκὸς ἦν ἐχεῖ καὶ τοὺς λοιποὺς
' , H 53^ ' T - '
τοὺς χάμνοντας νήφειν. Οὐδὲ γὰρ δῆλος ἦν ὃ χαιρὸς
MAT. M ^
χαθ᾽ ὃν ἐτινάσσετο τὸ ὕδωρ, ἀλλ᾽ oi μὲν χωλοὶ καὶ
P D.
χυλλοὶ ἠδύναντο παρατηρεῖν" ot δὲ τυφλοὶ πῶς ἑώρων ;
3 N - ,ὔ m
Amo τοῦ γινομένου θορύδου τοῦτο ἴσως ἐμάνθανον.
, e , e , B
Αἰσχυνθῶμιεν τοίνυν, αἰσχυνθῶμεν, ἀγαπητοὶ, xal
Y scu D m , r$ '
στενάξζωμεν ἐπὶ τῇ πολλὴ ῥαθυμία. Τριαχονταοχτὼ
» Mw - b: Ὁ
ἔτη εἶχε προσεδρεύων ἐχεῖνος, xot οὐχ ἐτύγχανεν ὧν
ἐθούλετο, καὶ οὐχ ἀφίστατο " χαὶ oUx ἐτύγχανεν, οὐ
παρὰ τὴν οἰχείαν ἀμέλειαν, ἀλλ᾽ ἐπηρεαζόμενος παρ᾽
e M , , M ΝΑ ea » ,
ἑτέρων xal βίαν πάσχων, καὶ οὐδὲ οὕτως Evpxa-
ἡμεῖς δὲ ἐὰν δέχα ἡμέρας προσεδρεύσωμιε δαί
"μεῖς δὲ ἐὰν δέχα ἡμέρας προσεδρεύσωμεν σπουδαίως
, - e
ὑπέρ τινος παραχαλοῦντες, xol μὴ τύχωμεν, ὀκνοῦμεν
λοιπὸν τὴ αὐτῇ χεχρῆσθαι σπουδῇ. Koi ἀνθρώποις
n 49
μὲν τοσοῦτον προσεδρεύομεν χρόνον, στρατευόμενοι
καὶ ταλαιπωρούμενοι, χαὶ διακονοῦντες δουλοπρεπεῖς
διαχονίας, xat πρὸς τῷ τέλει πολλάκις χαὶ αὐτῆς τῆς
2). LN ? , - € NY , € um ,
ἐλπίδος ἐκπίπτοντες: τῷ δὲ Δεσπότη “ τῷ ἥμετερῳ;
ἔνθα πάντως ἐστὶν ἀπολαύεῖν τὴν ἀμοιὴν πολλῷ
/ - / € M 2 M ϑ , 1
μείζω τῶν πόνων ( Ἢ γὰρ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, φη-
/ , -Ὁ
σίν), οὐκ ἀνεχόμεθα προσεδρεύειν μετὰ τῆς προσ-
«S , "T *
χούσης σπουδῆς. Καὶ πόσης ταῦτα κολάσεως ἀξια:
Ei γὰρ καὶ μηδὲν λαδεῖν ἦν, αὐτὸ τοῦτο τὸ συνεχῶς
αὐτῷ διαλέγεσθαι, οὐχὶ ἃ μυρίων ἄξιον ἀγαθῶν ἢ
ὑτῷ γεσθαι, οὐχὶ “μυρίων ἄξιον ἀγαθῶν ἦν
c] ] E
ἡγεῖσθαι; Ἀλλ᾽ ἐπίπονον ἣ διηνεχὴς εὐχή; Καὶ τί,
εἰπὲ, οὖκ ἐπίπονον τῶν τῆς ἀρετῆς ; Αὐτὸ γοῦν τοῦτο,
φησὶ, πολλῆς ἀπορίας ἐστὶ μεστὸν, ὅτι τῇ μὲν χαχίᾳ
ἡδονὴ, τῇ δὲ ἀρετὴ συγχεχλήρωται * πόνος. Καὶ πολ-

m - "n, , m
λοὺς οἶμαι τοῦτο ζητεῖν. Τί δήποτ᾽ οὖν ἐστι τὸ αἴτιον ;

* Morel. τῷ φιλανθεώπῳ.

d [μ. αἴτιον ἀγαθῶν ἄξιον ἦν ἡγ. Savil.; μ. αἴτιον ἀγαθῶν
3» Codd. nostri.]

a Sic Savil. et Mss. plurimi. Morel. πόνος. ἀλλ' ἄχους
xal τὴν λύσιν. ταύτην γὰρ νῦν ἐπὶ τῆς ὑμετέρας ἀγάπης
ἐροῦμεν. vi ποτ᾽ οὖν ἐστι τὸ αἴτιον;

IN JOANNEM HOMIL. XXXVI. al. xxxv. pi 4T

^" - "Ἢ ^ ^ /"
"Edwxsv ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς ὃ Θεὸς ἐλεύθερον φροντίδων
, , ?
βίον χαὶ πόνων ἀπηλλαγμένον - οὐχ ἐχρησάμεθα εἰς
^, m K 2 M ^ , € Y Ὁ 5 ,
δέον τῷ δώρῳ, ἀλλὰ διεστράφημεν ὕπὸ τῆς ἀργίας,
-Ὡ» Ll kJ ,
xaX ἐξεπέσομεν τοῦ παραδείσου. Διὰ τοῦτο ἐπίπονον
2 7, - φι σὰ M A! ) Y c ; » ΝΥ E.
ἐποίησεν ἡμῶν τὴν ζωὴν λοιπὸν, ὥσπερ ἀπολογού
-Ὁ - , »^
μενος τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων, xoi λέγων * ἔδωχα τρυ -
΄ L- v riz οὶ αν. τα m mia aos A ΡΟ, bonsai e
Qv ὑμῖν ἐξ ἀρχῆς, ἀλλ᾽ ἐγένεσθε χείρους " τῇ ἀνέσει
ΙΑ PA. zn ^ , Ἐπ κῶν τῶ ΞΟ ^
διὰ τοῦτο ἐχέλευσα λοιπὸν πόνους ὑμῖν ἐπιτεθῆναι χαὶ
m 5g ^Y hi ENS 2 - A € ,
ὦτας. ἐπειδὴ δὲ οὐδὲ ἐχεῖνος χατεῖχεν ὃ πόνος,
E n ,
tox& πάλιν νόμον πολλὰς ἔχοντα ἐντολὰς, καθάπερ
λῳ , [5 M IT 5 [/ M Sq.
τινὶ ἵππῳ δυσηνίῳ Ψέλλια καὶ πέδας ἐπιτιθεὶς, ὥστε
mM - , ,
αὐτοῦ τὰ σκιρτήματα ἐπισχεῖν * οὕτω xal ol πωλοδά--
E" A Ὁ er " , E] NR
uyat ποιοῦσι. Διὰ τοῦτο ἐπίπονος ὃ βίος, ἐπειδὴ τὸ
ἡ πονεῖν διαφθείρειν ἥμᾶς εἴωθεν. Ἢ γὰρ φύσις ἡμῶν
μὴ πονεῖν διαφθείρειν ἡμᾶς ε . Ἢ γὰρ φύσις $|
- ΟῚ , ^J
ἀργεῖν οὐχ ἀνέχεται, ἀλλὰ πρὸς καχίαν ἀποχλίνει δα-
δίως. Θῶμεν γὰρ μὴ δεῖσθαι πόνων τὸν σωφρονοῦντα,
- ^N
μηδὲ τὸν τὴν ἄλλην ἀρετὴν χατορθοῦντα, ἀλλὰ χα-
5 , CRM) A eco i » , mbi 29 - n
θευδοντας πάντα ἀνύειν * ποὺ ἂν ἐχρησάμεθα τῇ ἄνε-
Y , SEA
σει 5 ἀρα οὐκ ἂν πρὸς ἀπόνοιαν xal ἀλαζονείαν ; ᾿Αλλὰ
D , M μι
διατί, φησὶ, πολλὴ μὲν ἣ ἡδονὴ τῇ χκαχίαᾳ, πολὺς δὲ
€ 5 m— , € , M € 6 Y ,
τῇ ἀρετῇ συνέζευχται ὃ πόνος xai 6 ἱδρώς ; Καὶ ποία
x k à
cot χάρις ἂν ἢν, ἢ τίνος δ᾽ ἂν ἔλαύες (μισθὸν, εἰ μὴ
US EE d M - x a ' ' “ δ M x
ἐπίπονον τὸ πρᾶγμα ἦν; Kot γὰρ νῦν πολλοὺς ἔχω
- Σ m . | ,
δεῖξαι φύσει τὸ μίγνυσθαι γυναιξὶ μισοῦντας, καὶ φεύ-
€ ^ A A M , /, ) ζ v ,
γοντὰς ὡς βδελυρὰν τὴν πρὸς ἐχείνας διλιλίαν * τούτους
Ey E , -—
οὖν σώφρονας χαλέσομεν, ἢ στεφανώσομεν, εἶπέ μοι,
ἣῖς ἃ '* 5^ ΩΝ v , /, ,
χαὶ ἀναχηρύξομεν; Οὐδαμῶς. Σωφροσύνη γάρ ἐστιν
, e
ἐγκράτεια, καὶ τὸ μαχομένων περιγενέσθαι τῶν ἥδο-
“ νι 3 Ξ UT το ἐς ΝΡ εἶ CES We e 5 m
νῶν. Kat ἐν τοῖς πολέμοις δὲ, ὅταν σφοδροὶ ὠσιν οἱ ἀγῶ-
- , ]
γες, τότε τὰ τρόπαια λαμπρότερα γίνεται, οὐχ ὅταν
- M -
μηδεὶς ἀνταίρῃ τὰς χεῖρας. Εἰσὶ πολλοὶ χαὶ νωθεῖς
ἀπὸ φύσεως " τούτους οὖν ἐπιεικεῖς προσεροῦμεν ; Οὐ-
e m 7 M - ,
δαμῶς. Διὰ τοῦτο καὶ ὃ Χριστὸς τρεῖς τρόπους εὐνου -
m , , ,
4104.00 λέγων, τοὺς μὲν δύο ἀφίησιν ἀστεφανώτους,
M Ex
τὸν δὲ ἕνα εἰς τὴν βασιλείαν “ εἰσάγει. Καὶ zt ἔδει χα-
^ — / , 35 c
χίας, φησί ; Καὶ ἐγὼ τοῦτο λέγω. Τίς οὖν 6 τῆς χα-
, NO AXA 7
χίας δημιουργός; Τίς δὲ ἄλλος, ἀλλ᾽ ἢ ἣ ῥαθυμία ἣ
2 M / 3 ^ y 1 2 M *
£x τῆς προαιρέσεως: Ἀλλ᾽ ἔδει, φησὶν, ἀγαθοὺς εἰναι
μόνους. Καὶ τί ἴδιον ἀγαθοῦ; νήφειν καὶ ἐγρηγορέναι
μ. ς. ἵ ) Yfi9 (ten ,
IN LZ : Καὶ eut x M A NECS)
ἢ καθεύδειν χαὶ ῥέγχειν ; Kat διατί, φησὶ, μὴ τοῦτο
5 Y e - e
ἐδόχει εἰναι ἀγαθὸν, τὸ μὴ πονοῦντα χάτορθοῦν: Βο-
, , M , ^
σχημάτων μοι ῥήματα λέγεις καὶ γαστριζομένων, καὶ
σ V , c^
θεὸν τὴν χοιλίαν ἡγουμένων. "Oct γὰρ νωθείας ταῦτα
1 7 τς ΔΓ n 2 3. Ὁ λέ ΕΝ 1
τὰ ῥήματα, GrOxQuat μοι΄ εἰ βασιλέως ὄντος χαὶ
E Cs e Y IN
στρατηγοῦ, εἰτα τοῦ βασιλέως xal καθεύδοντος xai
, ^ Ἁ ,
μεθύοντος, ταλαιπωρούμενος ὃ στρατηγὸς τὰ τρόπαια
M , Γ᾽ WA ,
ἔστησε, τίνι ἂν ἐλογίσω τὴν νίχην ; τίς δὲ ἐκαρπώ-
Led / X SN A :00 ce. c ni 3 τος
σατο τῶν γιγνομένων τὴν ἡδονήν ; Opfic ὅτι περὶ ἐχεῖ
E C rone", 3 V
να μᾶλλον ἥ Ψυχὴ διάχειται, ὑπὲρ ὧν ἔχαμε; Διὰ
E Ita Savil. Morel. τῇ ὀνέσει. οὐχοῦν ὃ ἐλείπετο ἐποίησα,

πόνοις ὑμᾶς περιέδχλον καὶ ἰδρῶσιν.

ipsum quarere. Quznam igitur hujus rei causa
est? Initio dedit nobis Deus vitam sollicitudine
laboribusque vacuam : dono abusi sumus; atque ex
inertia tanto eversi bono, paradisum amisimus.
Ideo laboriosam hominibus vitam reddidit, et
apud humanum genus hoc fere modo sese purgat :
Delicias a. principio dedi vobis; sed ex lenitate
mea deteriores evasistis : ideo laboribus vos sudo-
ribusque addixi. Cum autem ne ille quidem labor
vos cohiberet, legem rursus dedit precepta multa
complectentem; ceu cuidam indomito equo frenum
et compedes, ut ejus impetum coerceat; sic faciunt
equorum domitores. Ideo vita laboriosa instituta
est, quia otium nos corrumpere solet. Natura
quippe nostra desidiam non fert, sed facile ad. vi-
tia deflectit. Ponamus enim temperanti, ut nec
alias virtutes exercenti , nullum esse laborem ; sed
dormientibus omnia optime cedere : quo pacto hac
utemur indulgentia? nonne ad arrogantiam et su-
perbiam? Sed cur, inquies, tanta voluptas ne-
quitiam, tantus labor et sudor virtutem comita-
tur? Ecqua tibi gratia habenda esset , et cujus rei
mercedem acciperes, nisi laboriosa virtus esset?
Multos enim indicare possim, qui natura sua mu-
lierum horrent consuetudinem, ipsarumque collo-
quia ceu rem exsecrandam devitant : hosne, quz-
so, castos appellabimus, aut coronabimus ccle-
brabimusque? Minime. Castitas enim est tempe-
rantia et pugna ad voluptates superandas. In bel-
lis porro, ubi vehementiora sunt certamina, ibi
tropaea splendidiora : secus. vero, quando nemo
resistit. Sunt multi natura socordes : hosne man-
suetos dicemus? Minime. Idcirco Christus tribus
propositis eunuchorum generibus, duos incoronatos
relinquit, unum in regnum inducit. Sed, inquies,
quid opus est malitia? Hoc et ego dico. Ecquis
ergo nequitia. opifex? Quid aliud quam ignavia
qu ex voluntate proficiscitur? At, inquies, bo-
nos tantum esse oporteret. Ecquid bono proprium,
an continentem esse et vigilare, an dormire et
stertere? Et cur, inquies, non ita statutum est,
ut sine labore recte operaremur? Digna verba
pecoribus atque iis qui ventrem deum arbitrantur.
Ut discas enim. hiec verba inertium esse, responde
mihi. Ponamus esse regem et ducem, rege vero
dormiente et ebrietati operam. dante, ducem ma-
“10 gno labore tropaa erexisse : cui victoriam impu-
A tares? uter pro re gesta voluptatis fructum de-

cerpat? Viden' animum circa illa magis affectum

p

C

D

* Morel. εἰσάγειν λέγει. χαὶ τί,

Matth. 19.
I2,

Psal.
20.

102.

Hebr. 4. 4.

Jo«n. 5. 17.

Nequitice
voluptas
brevis; vir-
tulis im-
mortale
gaudium.

242 S. JOANNIS CHRYSOST.

esse, quz cum labore peperit? Ideo ille virtuü
labores admiscuit , ut animam virtuti assucfaceret.
Idcirco virtutem. miramur, licet illam non secte-
mur; nequitiam vero, e'si suavissimam, damna-
mus. Quod si dixeris: Cur non potius eos mira-
mur qui natura boni sunt, quam eos qui volunta-
te? quia justum est laborantem non laboranti
anteferre. Et quare, inquis, nunc laboramus?
Quia non laborantes, moderate non egimus. Imo
vero si quis rem accuratius exploret, alio modo
nos desidia perdere solet, multumque laboris in-
ferre. Et si placet, includamus hominem, solum
alamus, ventrisque voluptate obruamus, nec am-
bulare, nec aliquod. opus exercere sinamus; sed
mensa fruatur, lecto, perpetuisque deliciis : quid
hac vita miserabilius fuerit? At aliud est operari,
inquies, aliud laborare : poteratque initio homo
operari sine labore. Annon poterat? Imo potezat;
et ita Deus volebat, sed tu non passus es. Statuit
enim te ut paradisum coleres, opus tibi injunxit,
sed laborem non admiscuit. Neque enim si initio
laborasset homo, hoc illi in penam postea sta
tuisset. Potest enim quis simul et operari et non
laborare, quemadmodum angeli. Quod enim ope-
rentur audi : Potentes virtute, facientes verbum
illius. Nunc certe minores vires gravem efficiunt
laborem ; tunc vero secus res se habebat. Nam
qui Ingressus est in requiem suam, Ztequievit,
inquit, αὖ operibus suis, sicut et a suis Deus.
Non desidiam hic significat, sed laborem non
fuisse. Nam Deus etiam. nunc. operatur, ut Chri-
stus dicit : Pater neus usque modo operatur,
et ego operor. Quapropter rogo, depulsa omni
desidia, virtutem. sectemur. Nequitie enim volu-
ptas brevis est, dolor vero perpetuus : virtutis
contra immortale gaudium, temporaneus labor.
Hzc ante coronas sectatorem suum erigit, speque
alit; 3la contra ante supplicium cruciat, conscien-
tiam torquet ex gestorum inmoria, omniaque
suspecta reddit. Atqui hzc quot laboribus, quot
sudoribus deteriora sunt? Quod si his depulsis
voluptas tantum adesset, quid illa vilius? Statim
atque apparet, avolat, marcescit, fugit antequam
comprehendatur : etsi. corporis, etsi mensa, etsi
divitarum voluptatem dixeris, non cessat illa
quotidie senescere. Cum autem his etiam addatur
supplicium et cruciatus, quid illis miserabilius
qui ipsam sectantur? Haec cum sciamus, omnia
pro virtute sustincamus ; sic enim. vera voluptate

^ Aliqui τὸ πονεῖν, οὐχοῦν ἐχρῆν ἐργάζεσθαι χωρὶ

Ns

v
e
AZ
I3
-
x

ARCHIEP.

B

CONSTANTINOP.

τοῦτο xa πόνους ἀνέμιξε τῇ ἀρετῇ, οἰχειῶσαι αὐτῇ
ταύτην βουλόμενος. Διὰ δὴ τοῦτο τὴν μὲν ἀρετὴν, κἂν
μὴ κατορθώσωμεν, θαυμάζομεν - τῆς δὲ χαχίας xot
ἡδίστης οὔσης χατὰγινῴώσχομεν. Ei δὲ λέγεις, διατί
τοὺς φύσει χαλοὺς μὴ θαυμάζομεν μᾶλλον τῶν προαι-
ρέσει τοῦτο ὄντων ; ὅτι δίκαιον τὸν πονοῦντα τοῦ μὴ
πονοῦντος προτιθέναι. Kat τίνος, φησὶν, ἕνεχεν νῦν
πονοῦμιεν ; ᾿[πειδὴ τὸ μὴ πονεῖν οὐκ ἤνεγκας με-
τρίως * μᾶλλον δὲ εἴ τις μετὰ ἀκριδείας ἐξετάσειε, χαὶ
ἄλλως d, ἀργία διαφθείρειν ἡμᾶς εἴωθε, καὶ πολὺν
παρέχειν τὸν πόνον. Kol εἰ βούλει, συγχλείσωμεν ἄν -
ὃρα,, τρέφοντες αὐτὸν μόνον, χαὶ γαστρίζοντες, μήτε
βαδίζειν αὐτὸν ἐῶντες, μιηδὲ εἰς ἔργον ἐξάγοντες " ἀλλ᾽
ἀπολαυέτω τραπέζης χαὶ χλίνης , καὶ τρυφάτω διηνε-
χῶς - xai τί ταύτης τῆς ζωῆς ἀθλιώτερον γένοιτ᾽ ἄν :
Ἀλλ᾽ ἕτερον τὸ ἐργάζεσθαι, φησὶ, καὶ ἕτερον " τὸ πο-
νεῖν. Ἀλλ᾽ ἦν τότε ἐργάζεσθαι χωρὶς πόνων. Καὶ ἔνι,
φησὶ, τοῦτο; Ναὶ, ἔνι" τοῦτο καὶ ὃ Θεὸς ἠθέλησεν,
ἀλλὰ σὺ οὐκ ἠνέσχου. Διὰ τοῦτο ἔθηχε γοῦν σε ἐργά--
ζεσθαι τὸν παράδεισον, ἐργασίαν μὲν δρίσας, πόνον
δὲ οὐκ ἀναμίξας. Οὐ γὰρ ἂν, εἴπερ ἐπόνει παρὰ τὴν
ἀρχὴν ὃ ἄνθρωπος, τοῦτο ἐν ἐπιτιμίου μέρει μετὰ
ταῦτα ἔθηκεν. ΓἜστι γὰρ καὶ ἐργάζεσθαι χαὶ μὴ τα-
λαιπωρεῖσθαι, ὥσπερ ok ἄγγελοι. “Ὅτι γὰρ ἐργάζον-
ται, ἄκουσον τί φησι" Δυνατοὶ ἰσχύϊ, ποιοῦντες τὸν
λόγον αὐτοῦ. Νὺν μὲν γὰρ ἣ τῆς ἰσχύος ἔνδενα πολὺν
τὸν πόνον ποιεῖ τότε δὲ οὐχέτι τοῦτο ἦν. Ὃ γὰρ εἰσ--
ελθὼν εἷς τὴν χατάπαυσιν αὐτοῦ, Κατέπαυσε, φησὶ, ὡς
ἀπὸ τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὥσπερ ἀπὸ τῶν ἰδίων ὃ Θεός -
οὐκ ἀργίαν λέγων ἐνταῦθα, ἀλλὰ τὸ μιὴ πονεῖν. Ὃ γὰρ
Θεὸς ἔτι xo νῦν ἐργάζεται, καθὼς 6 Χριστός φησιν: Ὃ
Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι. Διὰ
τοῦτο παραινῷ», πάντα ἀποθεμένους τὰ τῆς ὀλιγωρίας,
ζηλοῦν τὴν ἀρετήν. Τῆς μὲν γὰρ καχίας ἣ ἡδονὴ Bpa-
χεῖα, ἣ δὲ λύπη διηνεχής " τῆς δὲ ἀρετῆς τοὐναντίον
ἀγήρως ἣ χαρὰ, καὶ πρόσκαιρος ὃ πόνος. Κἀχείνη μὲν
χαὶ πρὸ τῶν στεφάνων τὸν ἐργάτην ἀνίησι τὸν ἑαυτῆς,
ταῖς ἐλπίσι τρέφουσα * αὕτη δὲ καὶ πρὸ τῆς κολάσεως
τιμωρεῖται τὸν ἑαυτῆς ἐργάτην, τὸ συνειδὸς ἄγχουσα
xo ἐχδειματοῦσα, xal πάντα ὑποπτεύειν παρασχευά-
ζουσα. Καίτοι πόσων ταῦτα πόνων, πόσων ἱδρώτων
χείρονα; Ei δὲ μὴ ταῦτα ἦν, ἡδονὴ δὲ ἦν" τί τῆς ἧδο-
Vig ἐκείνης εὐτελέστερον ; “Ομοῦ τε γὰρ φαίνεται, καὶ
ἀφίπταται μαραινομένη, καὶ φεύγουσα πρὸ τοῦ κατα-
σχεθῆναι, x&v τὴν τῶν σωμάτων εἴπης, χἂν τὴν τῆς
τρυφῆς, κἂν τὴν τῶν χρημάτων " οὐ παύονται γὰρ
xaf ἡμέραν γηρῶσαι. Ὅταν δὲ καὶ χόλασις ἢ xoi τι-
μωρία, τί γένοιτ᾽ ἂν ἀθλιώτερον τῶν ταύτην μετιόν.-

M 2 CIMA m E ΩΝ
των; Ταῦτα οὖν εἰδότες, ἅπαντα ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς

IN JOANNEM HOMIL. XXXVII. al xxxvi.

ὑπομένωμεν. Οὕτω γὰρ xot τῆς ἀληθοῦς ἡδονῆς ἀπο-
m ͵ —

λαύσομεν, χάριτι xal φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν

τ 7T EC CX es m D " ET

Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ
ς , , RJ M] m -Ὁ ΓΝ 4 Ἂ ,

ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

“ΧΩ
249
fruemur, gratia et Βοηϊρηἴταιο Domini nostri Jesu
Christi, quicum Patri gloria, unaque sancto Spi-
ritui, 1n secula szeculorum. Amen.

OMIAIA λζ΄.

Λέγει αὐτῷ 6 Ἰησοῦς" θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; Ἀπε-
, » c 5 c M M à PL) ῃ ^Y ΕΒ
χρίθη αὐτῷ 6 ἀσθενῶν" ναὶ, Κύριε" ἄνθρωπον δὲ οὐκ
ἔχω, ἵνα, ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλη με εἰς τὴν

χολυμόήθραν.

HOMILIA XXXVII.

. Dicit ei Jesus : Fis sanus fieri ? T. Respondit
ei languidus : Etiam, Domine ; sed homi-
nem non habeo, ut cum turbata fuerit aqua,
mittat me in piscinam.

Μέγα τῶν θείων ΤΓραφῶν τὸ χέρδος, xo διαρχὴς 1. Magnum Seripturarum sacrarum lucrum,

Scriptura-
utilitas immensa , ut declarat Paulus his verbis :

rum sacra-

cipia eod. A * m - M ue M x
$, ἐξ αὐτῶν ὠφέλεια. Kot τοῦτο δειχνὺς ὃ Παῦλος ἔλε n sud

γεν: Ὅσα γὰρ προεγράφη;, ? sig νουθεσίαν μῶν p Quecumque scripta sunt, ad nostram. doctri- quanta.
προεγράφη, sig οὺς τὰ τέλη τῶν αἰώνων χατήντησεν: — nam scripla sunt,ad quos fines seculorum deve- Rom. 15.4.
ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς χαὶ τῆς παραχλήσεως τῶν Γρα- nerunt: ut per patientiam et consolationem Scri-
φῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν. Παντοδαπῶν γάρ ἐστι φαρ- — pturarum. spem habeamus. Omnium enim iedi-
μάχων θησαυρὸς τὰ θεῖα λόγια" ὥστε χἂν ἀπόνοιαν — Clnarum thesaurus divine Scripturz sunt ; ita ut si
σθέσαι δέη, xà» ἐπιθυμίαν χοιμίσαι, κἂν τὸν τῶν — arrogantiam exstinguere opus sit, si concupiscen-
χρημάτων χαταπατῆσαι ἔρωτα, χἂν ὀδύνην ὅπερι- — tiam sedare, si pecuniarum amorem calcare, si
δεῖν, xv εὐθυμίαν ἐνθεῖναι, καὶ ὑπομονὴν χατασχευά- ^ dolorem despicere, si animum | strenuum | statuc-
σαι, πολλὴν ἐντεῦθεν dv τις εὕροι τὴν ἀφορμήν. Τίς — re, si patientiam. firmare : hinc ansam. magnam
γὰρ ἢ τῶν πενία μαχρᾷ παλαιόντων, ἢ τῶν — quis nanciscatur. Quis enim vel ex iis qui cum
νόσῳ "χαλεπὴ χεχρατημένων, ἀναγνοὺς τὸ προ- — paupertate diu concertarunt, vel gravi morbo de-
χείμενον χωρίον, οὐ πολλὴν δέξεται τὴν παρά- —tentisunt, hac lecta clausula non magna afficiatur
χλησιν; Τριάχοντα γὰρ xal ὀχτὼ ἔτη“ παράλυτος C consolatione? Hic quippe triginta octo annis pa-
μένων οὗτος, xa χαθ᾽ ἕχαστον ἔτος ἑτέρους μὲν — ralyticus, singulisque annis alios videns valetu-
ἀπαλλαττομένους δρῶν, ἑαυτὸν δὲ κατεχόμενον τῷ — dinem adeptos, se autem morbo detentum, non
νοσήματι, οὐδὲ οὕτως ἀνέπεσε xul ἀπέγνω" καίτοι γε concidit, neque animum despondit : etsi przteri-
οὐ μόνον ἣ τῶν παρελθόντων ἀθυμία, ἀλλὰ xci ἢ torum moeror, et futurorum exspectatio omni
τῶν μελλόντων ἀνελπιστία ἱχανὴ ἦν αὐτὸν ἃ χατατεῖ- δάοιηία spe, possent illum torquere. Audi ergo
ναι. "Axoucoy γοῦν οἷά φησι, καὶ μάθε τὴς τραγῳδίας — quid dicat, et rem tragicam edisce. Cum enim
τὸ μέγεθος. ᾿Επειδὴ γὰρ εἶπεν ὁ Χριστὸς, Θέλεις ὑγιὴς — dixisset Christus : /is sanus fieri ? respondit:
γενέσθαι; ναὶ, Κύριε, ἀπεχρίθη" ἀλλ᾽ ἄνθρωπον οὐκ — Etiam, Domine; sed hominem non habeo, ut
ἔχω, ἵνα, ὅταν ταραχθὴ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν — cum turbata fuerit aqua, mittat me in pi-
χολυμδήθραν. Τί τούτων τῶν ῥημάτων ἐλεεινότερον — scinam. Quid his verbis miserius? quid ipsis
γένοιτ᾽ ἄν; τί τῶν πραγμάτων περιπαθέστερον ;* El- ^ rebus calamitosius? Viden' animum longo tem-
δες καρδίαν συντετριμμένην ὑπὸ τῆς μακρᾶς dóbe- p pore confectum ? viden' compressam et seda-

, 58. E A Z 2^5
στίας ; εἰδες πᾶσαν φλεγμονὴν χατεσταλμένην ; Οὐδὲ
T7 ^ M /
γὰρ ἐφθέγξατό τι βλάσφημον, οἷα τοὺς πολλοὺς ἀχούο-
μεν ἐν ταῖς περιστάσεσιν - οὐ κατηράσατο αὐτοῦ τὴν
ἃ 3 Ys / P RUE TT 300; sw xa Py
ἥμεέραν, οὐχ ἐδυσχέρανε πρὸς τὴν ἐρώτησιν, οὐδὲ εἰπε"
τω e -Ὁ Üu
διασῦραι fue παραγέγονας xo χωμῳδῆσαι, ὅτι
ἐρωτᾶς, εἰ θέλω ὑγιὴς γενέσθαι - ἀλλὰ πράως χαὶ
μετ᾽ ἐπιειχείας πολλῆς, Ναὶ, Κύριε. Καίτοι γε οὐδὲ
D 16, 2 e
^ Morel. πρὸς νουθεσίαν.

b Savil. χαλεπῆ προσηλο μένων.
* Savil παραλελυμένος οὗτος, οἱ paulo post δρῶν, αὐτὸν

tam iracundiam? Neque enim blasphemum quid-
piam loquutus est, qualia in zrumnis a multis
dici audimus; non maledixit diei suc; non in-
digne tulit interrogationem, neque dixit : Ut nos
traduceres et irrideres venisti, dum interrogas, num
velim sanus fieri ; sed mansuete et modeste ad-
modum respondit, Etiam, Domine. Etamsi non

. χατασεῖσαι,

. εἶδες χαρτερίαν.

Matth.9.2.

Datth.8 4.

244

nosset quis ille esset qui ipsum interrogabat ,

ignoraretque se ab illo sanandum fore ; attamen le-

niter omnia narrat, nec quidpiam postulat , ut ii

qui medicum alloquuntur, sed morbi sui tantum

rationem explicat. Exspectabat fortasse id subsidii E
allaturum ipsi Christum esse, ut in aquam conji-

ceret, et hisce verbis volebat ipsum ad eam rem

allicere. Quid ergo Christus ? Ostendens se verbo

omnia posse, 8. Surge, inquit, tolle grabbatum

tuum, et ambula. Quidam putant hunc eumdem

ipsum esse qui apud Matthzum jacet. At non est, »;,
ut pluribus argumentis demonstratur. Primo quod 4
hic neminem haberet se curantem, ille vero mul-
ios qui se curarent atque gestarent : ideoque hic
dicebat, Hominem non habeo. Deinde ex re-
sponsione liquet. Hle namque nihil loquitur, hic
omnia ad se speciantia recenset. Tertio ex tem-
pore. Hic enim in festo et sabbato sanatus est, ille
in die alia. Locus quoque diversus est. Nam ille
domi, hic ad piscinam curatur. Modus quoquecura-
tionis diversus est. Illic enim dicit, ZZ, remit-
tuntur tibi peccata; hic vero corpus primo sanat,
posteaque animam curat. Illic remissio; nam ait,
Remittuntur tibi peccata ; hic monitum et com-
mipatio, ut sibi in posterum caveat. /Voli amplius
peccare, mquit, ne tibi aliquid deterius con-
üngat. Judseorum quoque accusationes diversae
sunt. Hic rem in sabbato factam arguunt, illic
eum blasphemiz accusant. Tu vero mihi conside-
res ingentem. Del sapientiam. Non enim statim
ipsum suscitavit; sed primum sciscitando sibi fa-
miliarem reddit, ut fidei viam paret : neque modo
suscitat et sanat; sed etiam jubet lectulum tolle-
re, ut miraculo fidem adderet, nec posset quispiam
hoc speciem et fallaciam tantum esse suspicari.
Nisi enim membra firma robustaque essent facta,
non poterat lectum. tollere. Hoc vero Christus
spe facit, ut magis impudentium calumniatorum
ora obstruat. Nam in panum miraculis, ne quis
diceret, turbam tantam satiatam fuisse, remque
illam esse phantasiam , curavit ille ut multe fra-
gmentorum reliquie superessent :leproso autem
mundato dicit : /ade, ostende te sacerdoti ; ut
simul curationis firmam fidem faceret, et eorum
qui dicebant, ipsum Dei praeceptis adversari, im-

b

C

pudentiam comprimeret. Idipsum fecit quando
vinum in aquam. convertit, Non modo enim vi-
num ostendit, sed architriclino mitti curavit, ut
is qui nihil gestorum se nosse confiteretur , τη]-

D

f Savi]. ὁ Χριστός; ἐγερθεὶς ὥρον, intermediis omissis,

quie tamen videntur huic apta loco,

S. JOANNIS CHRYSOST.ARCHIEP. CONSTANTINOPF.

ὅτι θεραπεύσειν
,

αὐτὸν ἔμελλεν: ἀλλ᾽ ὅνιως μετὰ ἐπιειχείας ἅπαντα διη-

Y€ , v € H
79st τίς ποτε v|v ὃ ἐρωτῶν, οὐδὲ

γεῖται, xal πλέον οὐδὲν ἀπαιτεῖ, ὡς πρὸς ἰατρὸν
φθεγγόμενος, χαὶ τὸ πάθος ἀπαγγεῖλαι μόνον βου--
λόμενος. ΠΤροσεδόχησε γὰρ ἴσως εἰς τοῦτο χρησιμεύ--
σειν αὐτῷ τὸν Χριστὸν, εἰς τὸ ἐμδαλεῖν εἰς τὸ ὕδωρ,
χαὶ διὰ τούτων αὐτὸν ἐπισπάσασθαι τῶν ῥημάτων
βούλεται. Τί οὖν fó Χριστός; Δειχνὺς ὅτι λόγῳ
πάντα δύναται ποιεῖν, Γἤγειραι, φησὶν; ἄρον τὸν χράδ-
Éarcóv σου, xaX περιπάτει. Τινὲς μὲν οὖν οἴονται τοῦ-
τον εἶναι τὸν ἐν τῷ Ματθαίῳ κείμενον. Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι"
χαὶ τοῦτο πολλαχόθεν δῆλόν ἐστι. Καὶ πρῶτον μὲν
ἀπὸ τῆς ἐρημίας τῶν προϊσταμένων. ᾿Εχεῖνος μέντοι
πολλοὺς εἶχε τοὺς ἐπιμελουμένους xal φέροντας, οὗτος
δὲ οὐδένα: διὸ xo ἔλεγεν, Ἄνθρωπον οὐχ ἔχω. "ἕπειτα

NU
xo 8

-
τὸ

οὗτος

τῳ 5 / € Y N 55V u
x τῆς ἀποχρίσεως. Ὃ μὲν γὰρ οὐδὲν φθέγγεται:

7 ^ - λ 2. / » ,
πάντα διηγεῖται τὰ καθ᾽ ἑαυτόν. Καὶ τρίτον
ἀπὸ τοῦ καιροῦ καὶ τοῦ χρόνου. Οὗτος μὲν γὰρ ἐν ἑορτῇ
xot ἐν σαύθάτῳ, ἐχεῖνος δὲ ἐν ἑτέρᾳ ἡμέρα. Καὶ ὃ τό-
c / [EE € M λ 3 Du
ρων διάφορος. Ὃ μὲν γὰρ ἐν οἰκίᾳ θερα-

ἕχατέ
ὲ παρὰ τὴν χολυμδήθραν. Καὶ ὃ τρόπος δὲ

τῆς θεραπείας ἐνηλλαγμένος. ᾿Εχεῖ μὲν γάρ φησι, Τέ-
χγον, ἀφέωνταί σου αἵ ἁμαρτίαι ἐνταῦθα δὲ τὸ σῶμα
Ὡσυσφίγγει πρότερον, xoi τότε τὴς ψυχῆς ἐπιμελεῖ-
CX T Y » , / /, € c
ται. Κἀχεῖ μὲν ἄφεσις -᾿Αφέωνται γάρ σου αἱ ἅμαρ-
τ ^ / M
τίαι, φησίν: ἐνταῦθα δὲ παραίνεσις xal ἀπειλὴ πρὸς
τὸ μέλλον αὐτὸν ἀσφαλιζομένη. Μηκέτι γὰρ, φησὶν,
ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν τι γένηται, Καὶ τὰ ἐγχλή-
NX τ 5 N 7 ND Ὄ ? ed m M M
ματα δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων διάφορα. ᾿Κνταῦθα μὲν γὰρ
τοῦ σαδθάτου τὴν ἐργασίαν προφέρουσιν, ἐχεῖ δὲ βλα-
σφημίαν ἐγκαλοῦσιν αὐτῷ). Σὺ δέ μοι σχόπει τῆς τοῦ

πεύεται; ὃ ὃ

Θεοῦ σοφίας τὴν ὑπερύολήν. Οὐ γὰρ εὐθέως αὐτὸν
ἀνέστησεν, ἀλλὰ πρῶτον αὐτὸν οἰχειοῦται διὰ τῆς
ἐρωτήσεως, τῇ μελλούσῃ προοδοποιῶν πίστε!" xol
E) UA / 2 A Xu EN I^ μὴ
οὐχ ἀνίστησι μόνον, ἀλλὰ xot τὸ χλινίδιον ἀραι χε--
λεύει, ὥστε χαὶ τὸ γινόμενον πιστώσασθαι θαῦμα,
χαὶ μηδένα νομίσαι φαντασίαν εἰναι τὸ γεγενημένον
^c / 553 M ^ ? A 6 δ ) ἊΣ
ἢ ὑπόκρισιν. Οὐδὲ γὰρ ἂν, εἰ μὴ βεδαίως καὶ σφόδρα
E / Y , , ^NI
συνεπάγη τὰ μέλη, τὴν χλίνην φέρειν ἠδύνατο.
- e , 7
Ποιεῖ δὲ ταῦτα πολλάκις ὃ Χριστὸς, ἐχ περιουσίας
A - τ - λ , ΕῚ , Y '
τοὺς ἀναισχυντεῖν βουλομένους ἐπιστομίζων. Καὶ γὰρ
ΕἸΜῚ e ΕΣ |: AE ES L4 el € 2 , ,
ἐπὶ τῶν ἄρτων, ἵνα μηδεὶς εἴπη, ὅτι ἁπλῶς éxopé-
" /,
σθησαν, xaX φαντασία ἦν τὸ γεγενημένον, παρασχευά-
39 / cC »y /, N p
ζει λείψανα γενέσθαι τῶν ἄρτων πολλά" xc τῷ χα-
e / Oa - Ὁ
θαρθέντι δὲ λεπρῷ λέγει" “Ὑἴπαγε, δεῖξον σεαυτὸν τῷ
ἱερεῖ ὅμιου
NE ν 5 L1 M L4 IN - δον
δειξιν ἀκριδεστάτην, xoi τῶν ἀντινομοθετεῖν αὐτὸν
T πον ᾶζῳ, cy T /
λεγόντων τῷ Θεῷ τὰ ἀναίσχυντα ἐμφράττων στόματα.

τε τοῦ χαθαρμοῦ παρεχόμενος τὴν ἀπό-

τὰ τω ,
Καὶ ἐπὶ τοῦ οἴνου δὲ τοῦτο ὁμοίως ἐποίησεν. Οὐ γὰρ

^ Morel. συσρίγγει. Savil. ἔσριγξε,., ἐπεμελεῖτο,

IN JOANNEM IIOMIL.

- 2

τῷ ἡ

à

ρχιτριχλ ίνῳ
ἐνεχθῆναι. παρεσχεύασεν, ὥστε τὸν οὐδὲν τῶν y γεγενης

ἁπλῶς ἔδειξε τὸν οἶνον, ἀλλὰ χαὶ

μένων εἰδότα διιολογοῦντα, ἀνύποπτον αὐτῷ παρα-
σχεῖν τὴν μαρτυρίαν. Διά τοι τοῦτο χαὶ ὃ εὐαγγελιστὴς

εἶπεν, ὅτι οὐχ ἤδει ὃ ἄρχ ἱτρίκλινος, πόθεν ἦν, τὸ ἀδξέ.-
χαστον τῆς μαρτυρίας ἐμφαίνων. Καὶ νεκρὸν ἀναστή-

σας ἀλλαχοῦ λέγει: Δότε αὐτῷ φαγεῖν, τῆς ἀχριδοῦς
ἀναστάσεως τοῦτο παρεχόμενος σημεῖον" χαὶ διὰ τού-
τῶν πάντων πείθων τοὺς ἀνοήτους, ὅτι οὐκ ἀπατεών
τις ἦν, οὐδὲ φαντασιοχόπος, ἀλλὰ διὰ σωτηρίαν παρε-
γένετο τῆς κοινῆς φύσεως τῶν ἀνθρώπων.

Ti δήποτε δὲ αὐτὸν οὐχ ἀπαιτεῖ πίστιν," ὡς ἐπὶ τῶν
τυφλῶν ἐποίησε, λέγων’ Πιστεύετε ὅτι depuis τοῦτο
ποιῆσαι; Ὅτι οὐδέπω αὐτὸν ἤδει σαφῶς ὅστις ἦν.
Οὐ γὰρ πρὸ τῶν θαυμάτων, ἀλλὰ μετὰ τὰ θαύματα
τοῦτο φαίνεται ποιῶν. Οἱ μὲν γὰρ ἐν ἑτέροις ἑωραχό-

5 b M NE D. d τ y ^
αὐτοῦ τὴν δύναμιν, εἰκότως τοῦτο ἤχουον᾽ ol δὲ

, , —
οὐδέπω μεμαθηχότες αὐτὸν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν σημείων
lá E e
μέλλοντες εἴσεσθαι, μετὰ τὰ θαύματα ἀπαιτοῦνται
Y m
τὴν πίστιν. Διὸ χαὶ οὐ παρὰ τὴν ἀρχὴν τῶν σημείων
6 Ματθαῖος εἰσάγει τοῦτο τὸν Χριστὸν εἰρηκότα, ἀλλ᾽
e λλ ^N k] , «ἢ x , M SN /
ὅτε πολλοὺς ἐθεράπευσε, πρὸς μόνους τοὺς δύο τυφλούς.
v"? ^ À' d ΑΒ ci b , M ,
Σὺ δὲ xai οὕτως ὅρα τοῦ παραλύτου τὴν πίστιν.
? / : ERE T *
ἃ Ἀχούσας γὰρ, ὅτι A pov τὸν κράδθατόν σου; χαὶ περι-
, D
εἶπε, τί ποτε τοῦτό ἐστιν;
ἄγγελος v ace xal ταράσσει τὸ ὩΣ χαὶ ἕνα

θεραπεύει υόνον" σὺ δὲ ἄνθρωπος ὦ ων, ἀπὸ ἐπιτάγμα-

EJ / 3 05
πάτει, οὗ ss e οὐδὲ

΄
?

ΕΞ m-— ' ef "T M -

τος Ψιλοῦ χαὶ ῥήματος ἤλπισας μεῖζον ἀγγέλων
^ n € cT

δυνήσεσθαι; τῦφος ταῦτα x«i ἀλαζονεία xol γέ-
» E / D

λως. ᾿Αλλὰ τούτων οὐδὲν εἶπεν, οὐδὲ ἐνενόησεν "
24$? cr RA :ei3a db 3n ds M

ἀλλ᾽ ἅμα τε ἤχουσε, xo ἠγέρθη καὶ γενόμενος
VES PERO] YE
τῷ χελεύσαντι αὐτῷ ἜἜγει-

τὸν κράθδαττό Ov σου χαὶ περιπάτει:

[4 M τὶ ΕῚ ,
ὑγιής, οὐχ Mene
Qut, ἄρον
'
Θαυμαστὸν μὲν οὖν καὶ τοῦτο τὰ δὲ μετὰ ταῦτα
πολλῷ πλέον: μᾶλλον δὲ τὸ μὲν παρὰ τὴν ἀρχὴν μη-
δὲ. 1s 5 y) b m 5 er 2H Ν
ὄενὸς ἐνοχλοῦντος πεισθῆναι, οὖχ οὕτω θαυμαστὸν
- VON ' e.
Bele tee ee μαϊνομένων Ἰουδαίων, xot
πανταχόθεν ἐπιχειμένων χαὶ ἐγκαλούντων * χαὶ πο-
λιορχούντων αὐτὸν, χαὶ λεγόντων, Οὐχ ἔξεστί σοι
m * / / M E “
ἀραι τὸν χράδόατόν σου, μὴ μόνον ὑπερορᾶν αὐτῶν
"a , NS 1 E" zm
τῆς μανίας, ἀλλὰ καὶ μετὰ πολλῆς τῆς παῤῥησίας ἐν
HM D , ^ e , ,
μέσῳ τῷ θεάτρῳ τὸν εὐεργέτην ἀναχηρύττειν, xoi

τὴν 2 / 2 v λῶ “ὦ Y
«y oto f uvtov επιστομίιξςειν y ττᾶν, πολλῆς εγῶγε

b Savil. et quidam Mss. ὡς ἐπὶ τῶν ἄλλων ἐποίει λέγων,
πιστεύεις ὅτι. Lectio Morelli , quam retinemus , aliquot
Manuscr;ptorum auctoritate firmatur,

^ Morel. Zzojzzs γὰρ ὅτι

στε

μετ᾽ ἐξουσίας, χαὶ ὥσπερ χε-
M s a
λεύων εἶπεν αὐτῷ, ἔγειραι, ἄρον τὸν χρα.

b Savil. τῷ χελεύσαντε αὐτῷ" εὐθέως γὰρ ἐγένετο ὑγιὴς;
ERRBASUNC D xd : i
καὶ ἦρξ τὸν χράθθατον, καὶ περιεπάτει: xxt τὸ μετὰ ταῦτα
6t πολλῷ μι 150y ἦ ἦν. τὸ μὲ y γὰρ παρὰ τὴν ἀρχὴν ἐνοχλοῖ ὕντος

218

245

nime suspectum redderet testimonium. Ideo dixit
evangelista : Nesciebat architriclinus. unde esset,
sicque omnino certum testimonium declaravit. Et

xxxvii. al. xxxvi.

postquam mortuum suscitaverat, alibi dieit : Date r,;., 8, 55,

illi manducare, ut indubitatum resurrectionis
argumentum exhiberet. Quibus omnibus vel in-
sipientioribus suadet, se non fallacem vel pressti-
giatorem esse , sed ad communem hominum salu-

tem venisse.
E

9. Sed cur ab eo fidem non requirit, ut a czecis
quibus dixit : Creditis quod hoc possim facere?
Quia ille nondum sciebat quis ipse esset. Neque
enim ante, sed post miracula hoc facere solet.
Nam ii qui in ceteris potestatem ejus viderant ,
A jure hoc audiebant ; qui vero nondum Viriaeida

quis esset, sed ex signis docendi erant, post illa

edita ad fidem vocantur. Ideo Matthzeus non ini-
tio signorum inducit Christum hoc dicentem; sed
postquam multos curaverat, id solis duobus cxcis
dicit. Tu vero hic paralytici fidem animadverte.
Cum audiret, Tolle grabbatum tuum, et am-
bula; non irrisit, nec dixit, Quid hoc est? an-
gelus descendit et turbat aquam, unumque tan-
tum sanat : tu vero, homo cum sis, uno precepto
plus quam angelum te posse speras? hoc superbia,
B hoc fastus est, risuque dignum. Verum nihil ho-
rum dixit vel cogitavit ; sed ubi primum audivit,
surrexit, et sanus factus, impigre paruit jubenti :

Surge, tolle grabbatum tuum, et ambula.

Illud certe mirandum est; sed que sequuntur

longe mirabiliora; imo vero quod initio ne-

mine obstrepente crediderit, non ita mirabile est,
ut cum postea furentibus Judaeis, undique instan-
tibus, accusantibus, obsidentibus ac dicentibus,

lVon licet tibi tollere grabbatum tuum ,

non modo illorum insaniam despexit, sed cum

magna fiducia in medio theatro beneficum

predicavi it, illorumque impudentiam repressit; id
C certe fortis animi esse dico. Instantibus enim Ju-

dais,ac cum convicio et arrogantia dicentibus :

Sabbatum est ; non licet tibi tollere grabbatum

μηδενὸς πεισθῆναι, οὐχ οὕτω θαυμαστὸν τοῦτο᾽ τὸ ὃξ μετά.

Hc in verbis tantum variant, sensus utrobique idem.
« Hic Savilium sequimur. Morellus multo plura εἴς
fert, ἐγκαλούντων, ὡς διὰ τῆς Ἢ ΕΝ δείχνυσιν ὃ εὐαγγελι-

στὴς εἰπὼν, ἦν δὲ σάδθατον ἐν ἐκείνη τῇ ἡμέρα. ἔλεγον οὖν

Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ., στιν * οὐχ ἔξεστι.

(Mox Savil. et Cod. 706 xp

αὐτῶν τῇ μανία, ἀλλὰ μετὰ π. mp]

» U, μηὺξ προσέχειν

Matth.
28.

Paralytici
fides.

246 5. JOANNIS CHRYSOST.

uum ; audi quid respondeat : 14. Qui me sanum
fecit, ille mihi dixit, Tolle grabbatum tuum,
et ambula ; tantum non dicens, Deliri et insani
estis, dum jubetis me illum qui me a tam gravi,
tam diuturno morbo liberavit, non reputare ma-
gistrum, nec jussa ejus omnia exsequi. Atqui si
maligne agere voluisset, poterat alio modo di-
cere : Non lubens hoc facio, sed alio jubente : si
peccatum est, jubentem accusate, et lectum depo-
nam; vel forte sanitatis beneficium. occultasset.
Nam probe sciebat ipsos non ita de violato sab-
bato morderi, ut de gro curato. Sed neque hoc
occultavit, nec illud dixit, nec veniam petiit ;
sed splendida voce beneficium confessus est et
prodicavit. Ita. paralyticus. Illi vero. quam im-
probe se gesserint, consideres velim. Non enim di-
xerunt, Quis te sanum fecit? sed hoc omisso, cum
strepitu magno transgressione illam in medium
adducebant. 12. Quis est ille qui dixit tibi,
Tolle grabbatum tuum, et ambula ? 15. Is
autem qui sanus fuerat effectus, nesciebat quis
esset. Jesus autem declinavit a turba consti-
tuta in loco. Et cur abscondit se Christus? Pri-
mo ut ipso absente testimonium suspicione va-
cuum esset; qui enim sensum restitue sanitatis
habebat, beneficii testis erat fide dignus. Ad hac,
ne majorem in ipsorum animis flammam accen-
deret ; noverat enim vel solam ejus cui invidetur A
preiemni: non parvam invidis scintillam exci-
tare. Ideo secedens, r reliquit 1 ipsis rem apud se tra-
ctandam ; ita ut nihil ipse de se diceret, sed ii
tantum qul curati fuerant cum accusantibus lo-
querentur. Nam et hi quoque miraculo probent
testimonium. Non enim dicunt, Cur hac jus-
sisti fieri in sabbato? sed, Cur hze facis in
sabbato? non transgressionem indigne ferentes,
sed paralytici valeiditi invidentes. Atqui si hu-
manum opus spectes, illud potius, quod paralyti-
cus fecit, erat. vere opus; Christus enim verbum
tantum emiserat. Hic aliter jubet solvi sabbatum ;

D

E

B

Christus alibi vero. per seipsum solvit illud, cum lutum

"miscet, et oculos illinit. Illud. autem facit, non

E | s transgrediens sed supergrediens legem. De his

vero postea. Neque enim ubique simili modo de
soluto sabbato accusatus sese purgat : id quod
accurate observandum est.

* Morel. ἐξένευσεν.

ARCHIEP.

214

CONSTANTINOP.

ἀνδρείας εἶναι λέγω. Ἐπισυστάντων γὰρ ᾿Ιουδαίων
καὶ λεγόντων ἐπιτιμητικῶς χαὶ μετὰ αὐθαδείας αὐτῷ"
Σάῤῥατόν ἐστιν, οὐχ ἔξεστί σοι ἄραι τὸν χράθατόν
σου" ἄχουσον τί φησιν" Ὃ ποιήσας με yj; ἐχεῖνός
μοι εἶπεν, ἄρον τὸν χράδθατόν σου, xal περιπάτει
μονονουχὶ τοῦτο λέγων, ληρεῖτε xol παραπαίετε, χε-
λεύοντες τὸν ἀπὸ μαχρᾶς οὕτω χαὶ χαλεπῆς με ἀπαλ-
λάξαντα νόσου μὴ ἡγεῖσθαι διδάσκαλον, μιηδὲ πάντα
πείθεσθαι ἅπερ ἂν χελεύη. Καίτοι γε εἰ χαχουργεῖν
ἐδούλετο, ἐνὴν χαὶ ἑτέρως εἰπεῖν" οἷον, ὅτι οὐχ, ἑχὼν
τοῦτο ποιῶ, ἀλλ᾽ ἑτέρου χελεύσαντος - εἰ δὲ ἔγκλημα
τοῦτο, ἐγχαλεῖτε τῷ ἐπιτάξαντι, xol ἀποτίθεμαι τὴν
χλίνην " καὶ τὴν θεραπείαν δὲ ἔκρυψεν ἄν. Καὶ γὰρ
ἤδει σαφῶς iiy οὕτω δαλνομένουέ ἐπὶ τὴ τοῦ σαδύά-
του λύσει, ὡς ἐπὶ τῇ ἘΠΕ pne διορθώσει. Ἀλλ᾽
οὔτε τοῦτο ἔχρυψεν , οὔτε ἐχεῖνο εἶπεν, οὐδὲ συγγνώ-
μὴν ἤτησεν, ἀλλὰ bini τὴ quem τὴν εὐερηεσίων
ὡμολόγει καὶ ἀνεχήρύττε: Καὶ 6 μὲν παράλυτος οὕ-
τως" ἐχεῖνοι δὲ σχόπει πῶς κακούργως. Οὐ γὰρ εἶπον,
τίς ἐστιν ὃ ποιήσας σε Sms ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἐσίγη-
σαν" ἄνω δὲ χαὶ χάτω τὴν δοχοῦσαν εἶναι παράθασιν
εἰς μέσον 7 ov* Τίς ἐστιν ὃ εἰπών σοι, ἄρον τὸν xpá5-
βατόν cou xol περιπάτει; Ὃ δὲ τεθεραπευμένος,
οὐχ ἤδει τίς ἐστιν. Ὃ γὰρ Ἰησοὺς “ ἐξέκλινεν, ὄχλου
ὄντος ἐν τῷ τόπῳ. Καὶ τί δήποτε ἔκρυψεν ἑαυτὸν ὃ
Χριστός; Πρῶτον μὲν, ἵνα ἀπόντος αὐτοῦ ἣ μαρτυ-
ρία ἀνύποπτος γένηται - ὃ γὰρ αἴσθησιν λαδὼν τῆς
ὑγιείας, ἀξιόπιστος ἦν τῆς εὐεργεσίας μάρτυς. "Erc:-
τα, ἵνα μὴ πλέον τούτων παρασχευάσῃ τὸν θυμὸν
ἐχχαΐναι: οἶδε γὰρ xoi ὄψις μόνη τοῦ φθονουμένου οὐ
μικρὸν τοῖς βασχαίνουσιν ἐνιέναι σπινθῆρα. Διὰ τοῦτο
ἀναχωρήσας, ἀφίησιν αὐτὸ καθ᾽ ἑαυτὸ τὸ ἔργον ἄγω-
νίζεσθαι παρ᾽ αὐτοῖς, ὥστε μηχέτι αὐτὸν περὶ ἑαυτοῦ
τι λέγειν»: ἀλλὰ τοὺς τεθεραπευμένους, καὶ μετ᾽ ἐχεί-
vy αὐτοὺς τοὺς ἐγκαλοῦντας. Καὶ γὰρ χαὶ οὗτοι
τέως μαρτυροῦσι τῷ θαύματι. Οὐ γὰρ εἰπον, διατί
ταῦτα ἐχέλευσας γενέσθαι ἐν σαδθάτῳ ; ἀλλὰ, ὃ διατί
ταῦτα ποιεῖς ἐν σαδθάτῳ; οὖχ ὑπὲρ τὴς παραδάσεως
δυσχεραίνοντες, ἀλλὰ τῇ σωτηρίᾳ τοῦ παραλύτου
φθονοῦντες. Καίτοι .Y6 ὅσον εἰς ἀνθρώπινον ἔργον,
τοῦτο μᾶλλον ἔ ἔργον 7v ; ὅπερ ἐποίησεν ὃ κάράλυξον
ἐχεῖνο δὲ λόγος xol ῥῆμα. ᾿ἐνταῦθα βὲν οὖν ἑτέρως
χελεύει λύειν τὸ σάδδατον: ἀλλαχοῦ δὲ OV ἑαυτοῦ
τοῦτο ἐργάζεται, φυρῶν πὴλὸν xal ἐπιχρίων ὀφθαλ-
μούς. Ποιεῖ δὲ ταῦτα, οὐ παραδαίνων, ἀλλ᾽ ὑπερ-
βαίνων τὸν νόμον. Καὶ ὑπὲρ μὲν τούτων, ὕστερον.
Οὐδὲ γὰρ ὁμοίως πανταχοῦ περὶ τοῦ σαῤύάτου παρ᾽
αὐτῶν ἐγχαλούμενος ἀπολογεῖται' καὶ δεῖ τοῦτο παρα-
τηρεῖν μετὰ ἀχριθείας.

IN JOANNEM HOMIL. XXXVII. al. xxxvi.

^Y

£

Téoc
τοὺς τῆς ψυχῆς

ü M , ἢ M
τος σωτηρίας. Καθάπερ γὰρ οἱ μαινόμενοι καθ᾽ ἑαυτῶν
A^ e D ,
πολλάχις ὠθοῦσι τὰ ξίφη" οὕτω, χαὶ οἱ βασχαίνοντες;

^ € M M m
ἴδωμεν ὅσον f, βασχανία καχὸν, χαὶ πῶς
w- 5 - 3o ow e €8/7
ὀφθαλμοὺς πηροῖ χατὰ τῆς τοῦ ἁλόν-

πρὸς ἕν μόνον δρῶντες, τὴν “λύμην τοῦ φθονουμένου,
τῆς οἰκείας ἀλογοῦσι σωτηρίας. Οὗτοι xa θηρίων
“είρους. ᾿Εχεῖνα γὰρ ἢ τροφῆς δεόμενα, ἢ πρότερον
ὕφ᾽ ἡμῶν παροξυνθέντα, δπλίζεται καθ᾽ ἡμῶν" οὗτοι

δὲ

-

Q3

xal εὐεργετηθέντες πολλάχις, τὰ τῶν ἀδικούντων
i B e X
τοὺς εὐεργέτας διέθηκαν. Θηρίων μὲν οὖν οὗτοι χαλε-
V NA e , ,
πώτεροι, δαιμόνων δὲ ἴσοι, τάχα δὲ καὶ ἐκείνων χει-
- - hi EJ y EA
ρους. "Excivot ykp πρὸς μὲν ἡμᾶς ἄσπονδον ἔχουσιν
» ῇ 7 7,
ἔχθραν, τοῖς δὲ δμογενέσιν οὐχ ἐπιθουλεύουσιν * ὅθεν
ξ M
τούτῳ xai τοὺς Ιουδαίους ἐπεστόμιζεν ὃ Χριστὸς,
€ , X ^
ἡνίκα αὐτὸν ἐν Βεελζεδοὺλ ἔλεγον ἐχδάλλειν τὰ δαι-
, - bh , 55/
μόνια. Οὗτοι δὲ οὔτε τὴν χοινωνίαν τῆς φύσεως ἠδέ-
* c Y E
σθησαν, οὔτε ἑαυτῶν ἐφείσαντο. Πρὸ γὰρ τῶν φθονου-
Lud /, M
μένων τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς χολάζουσι, θορύδου παντὸς
3 b Ὁ M / j| ,
xat ἀθυμίας πληροῦντες αὐτὰς εἰκῇ καὶ μάτην. Τίνος
- τ ἀν κει - b 7
γὰρ ἕνεκεν ἀλγεῖς, ὦ ἄνθρωπε, τοῖς τοῦ πλησίον xa-
^ - »y Y τω ) 7 , e es
oic ; Ἀλγεῖν ὄντως χρὴ ἡμᾶς ἐφ᾽ οἷς πάσχομεν gaxeli,
οὐκ ἐφ᾽ οἷς ἑτέρους εὐδοκιμοῦντας δρῶμεν. Διὰ τοῦτο
, M δ δ ,
ἁπάσης ἀπεστέρηται συγγνώμης τουτὶ τὸ ἁμάρτημα.
Ὁ i ' , ». AN 2 0 / ? ἵν ' ὃ
μὲν γὰρ πόρνος ἔχει τὴν ἐπιθυμίαν εἰπεῖν, xot
, Y / N ὃ 9 EN /, M 0 E WE
χλέπτης τὴν πενίαν, xai ὃ ἀνδροφόνος τὸν θυμόν
PS EN Y ew E] MX / '
Ψυχρὰς μὲν χαὶ ἀλόγους, ὅμως δὲ ἔχουσί τινας προ
, 5 LM NS ^ H FERA 3 - 5 u a
φάσεις εἰπεῖν. Σὺ δὲ ποίαν αἰτίαν ἐρεῖς, εἰπέ μοι;
D H
Οὐδεμίαν P οὐδαμόθεν, ἀλλ᾽ ἢ πονηρίαν ἐπιτεταμένην
, Εἰ N e [7] à ὩΣ cs ελε / 0 e M
μόνην. Ei γὰρ ἐχθροὺς ἀγαπᾶν χελευόμεθα, ὅταν xot
mM c S M
τοὺς φιλοῦντας μισῶμεν, ποίαν τίσομεν δίχην; Καὶ εἰ
τοὺς φιλοῦντας ἀγαπῶν, οὐδὲν ἄμεινον τῶν ἐθνικῶν

[s , ^N , y z
ποίαν ἕξει συγγνώμην, τίνα δὲ παραμυθίαν; " Axoucoy A

ms we Na 7
τοῦ Παύλου τί φησιν" "E&v τὸ σῶμά μου παραδῶ ἵνα
, xr ^ » 2M ΑΓΕ Ae
χαυθήσωμαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι.

^ , V Ὁ 3 γ᾽
Ὅτι δὲ ὅπου φθόνος καὶ βασχανία, τὰ τῆς ἀγάπης
n DS ST / '
ἀνήρηται, παντί που δῆλόν ἐστι. “Τοῦτο τὸ πάθος xat
κα, ἢ D Y N Ls
πορνείας xol μοιχείας * χεῖρόν ἐστι. To μὲν γὰρ μέχρι
E E - , E
τοῦ πράξαντος ἵσταται, τῆς δὲ βασχανίας ἣ τυραννὶς
^g^ € M M ? /
Ἐχχλησίας δλοχλήρους ἀνέτρεψε, xai τὴν οἰκουμένην
e 7 ,
ἅπασαν ἐλυμήνατο. Αὕτη φόνου μήτηρ ἐστίν * οὕτως
- e "m ei 3 ^
ἀπέχτεινε τὸν ἀδελφὸν ὃ Κάϊν, οὕτω τὸν laxo6 ὃ
ε "a Uu M
Ησαῦ, οὕτω τὸν Ἰωσὴφ oi ἀδελφοὶ, οὕτω τοὺς ἀν-
ς ς e No es
θρώπους ἅπαντας ὃ διάδολος. ᾿Αλλὰ σὺ νῦν οὐκ ἄναι-
- ω - ,
ρεῖς, ἀλλὰ πολλὰ τοῦ φόνου ποιεῖς χαλεπώτερα , εὖ-
- ,
χόμενος τὸν ἀδελφὸν ἀσχημονεῖν, πάγας πανταχόθεν
M t , N € A » Z — /. 1 τω e
τιθεὶς, ἐχλύων τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς πόνους, ἀλγῶν ὅτι

3

e

τὼ τω 7ὔ , 7
τῷ τῆς οἰκουμένης ἀρέσχει Δεσπότη. Οὐχ ἐχείνῳ

-" ων» / “«
ἄρα, ἀλλὰ τῷ OV ἐχείνου θεραπευομένῳ πολεμεῖς,

ἃ Morel. λύπην.
b Ita Savil. Morel, οὐδαμόθεν ἄλλοθεν, ἀλλ᾽ ἡ ἀπὸ) πο-

€

E

, " - ^Y 5^ ,ὔ 3 /
ιαχείσεται " ὃ τοῖς μηδὲν ἠδιχηχόσιν ἐπηρεάζων, » ic

247

2. Interim autem. videamus quantum malum
sit invidia : quo pacto mentis oculos ad perniciem
invidi excacet. Quemadmodum enim furiosi gla-
dium in selpsos sepe convertunt, ita quoque in-
vidi, unam solum spectantes illius cui invident
perniciem, contra suam salutem bruto impetu fe-
runtur. Hi vel feris sunt deteriores. Nam ille,
vel quod cibo egeant, vel a nobis irritatae, contra
nos armantur; hi autem etiam post accepta bene-
ficia, beneficos sepe pro inimicis habent. Feris
sane hi deteriores sunt, daemonibus pares; imo forte
pejores illis. Ili namque adversum nos implaca-
biles exercent inimicitias, sed sui similibus die-
monibus non insidiantur; ideoque hinc Christus
Judaeos confutavit, cim dicerent ipsum in Beel-
zebub ejicere dzemonia. Hi vero ne natur: quidem
suz consortium reverentur, neque sibi ipsis par-
cunt. Nam ante animam suam, quam eos quibus
invident, ledunt, dum illam frustra tumultu ac
mcerore replent. Cur, mi homo, de proximi bonis
cruciaris? Dolere oporteret de malis nostris, non
de proximi felicitate. Quapropter hoc peccatum
venia prorsus privatur. Nam scortator potest con-
cupiscentiam obtendere, fur paupertatem, homicida
iram; excusationes quidem frigidas et insanas, sed
qui tamen proferri queunt. Tu vero, quiso,
quam causam obtendes? Nullam omnino, nisi in-
gentem nequitiam. Nam si inimicos diligere jube-
mur, si amicos odio habeamus, quo non supplicio
puniemur? Et si is qui amicos suos diligit, non me-
lius quam gentes affectus est; qui se nihil ledenti-
bus nocet, quam est habiturus veniam, quam con-
solationem ? Audi Paulum dicentem : Si tradidero
corpus meum ita ut ardeam, caritatem autem
non habuero, nihil mihi prodes. Quod autem
ubi livor et invidia est, caritas prorsus sublata
sit, nemini non notum est. Hoc vitium est fornica-
tione et adulterio pejus. Nam illud. in operante
consistit, invidize autem tyrannis Ecclesias inte-
gras subvertit, et totum. orbem labefactavit. Hc
ciedis mater est : hac motus Carn fratrem occidit :
illa concitante Jacobum Esaü, Josephum fratres,
humanum genus diabolus aggressus est. At tu
non interficis, sed cade longe graviora perpe-
tras, dum precaris ut frater ignominia afficiatur,
dum laqueos ipsi tendis undique, dum pro vir-
tute susceptos labores resolvis, cum vgre fers
quod orbis Domino placeat. Non illum ergo, sed
eum quem ipse colit impugnas : illum contumelia

γηρίας ἐπιτεταμένης μόνης.

^ Morel. χεῖρον πολὺ.

Invido-
rum mise-
ra conditio,

τ. ον. 13
3

Bom.

I5.

12.

240 S. JOANNIS CHR

afficis, dum honorem tuum illius honori antepo-
nis : quodque gravissimum est, levem putas esse
culpam, licet omnium deterrima sit. Nam si des
eleemosynam, si vigiles, si jejunes, omnium sce-
leratissimus es, dum fratri invides. Id. vel inde
constat. Scortatus est quispiam apud. Corinthios ;
sed acccusatus cito resipuit. Abeli Cain invidit,
οὐ numquam emendatus est; sed. licet Deus ipsi
frequenter hoc ulcus memoraret, ille magis intu-
mescebat, et ad. cedem properabat: ita hoc vitium
illo fortius est, neque facile curatur, nisi attenda-
mus. Radicitus ergo ipsum evellamus, illud cogi-
tantes, nos ut Deum offendimus, dumaliorum bonis
invidemus, ita placemus ipsi, cum congratulamur,
et ita consortes efficimur bonorum qua recte ope-
ranti parata sunt. Ideo Paulus hortatur, Gaudere
cum. gaudentibus , et flere cum flentibus; ut
magnum utrinque lucrum reportemus. Cogitantes
igitur, etsi non laboremus, si erga laborantem
recte afficiamur, illius nos coronarum participes
effici, livorem omnem ejiciamus, et caritatem in
animis nostris inseramus ; ut dum fratribus pra-
clare agentibus plaudimus, et presentia et. fu-
tura consequamur bona, gratia et benignitate Do-
mini nostri Jesu Christi, per quem et. cum. quo
Patri gloria, unaque Spiritui sancto, nunc et
semper, et in secula seculorum. Amen.

b Alii παῦλος λέγει χαίρειν.

YSOST. . ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

ἐχεῖνον 06 βίζεις, τὴν σαυτοῦ τιμὴν τῆς ἐχείνου προτι-

θείς. Ko τὸ δὴ πάντων χαλεπώτερον; d ὅτι χαὶ ἀδιά-
φοβοῦ δοχεῖ τὸ ἁμάρτημα εἶναι, χαίτοι is τῶν ἄλλων
ἐστὶ χαλεπώτερον. Κἂν γὰρ ἐλεῆς, κἂν ἀγρυπνῆς,

χἂν νηστεύης, ἁπάντων ἐναγέστερος γέγονας φθονῶν

| τῷ ἀδελφῷ. Καὶ τοῦτο δῆλον ἐχεῖθεν. ᾿Ιϊπόρνευσέ τις

παρὰ Κορινθίοις ποτέ" ἀλλ᾽ ἐνεχλήθη xe διωρθώθη
ταχέως. ᾿Ιφθόνησε τῷ ᾿Δόελ ὃ Κάϊν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐθερα-
/, EJ M M c e US , /N , mM
πεύθη, ἀλλὰ καὶ τοῦ Θεοῦ συνεχῶς ἐπάδοντος αὐτοῦ
eC € ev EAM M » ὦν x X
τῷ ἕλχει, μᾶλλον ὥδινε xal ἐχυματοῦτο, xoi πρὸς
τὸν φόνον ἠπείγετο. Οὕτω τοῦτο ἐχείνου τοῦ πάθους
χαλεπώτερον, xoi οὐχ εὐχόλως εἴχει τῇ θεραπείᾳ,
3. ᾿ 7 TP ες ,ὔ 2 / ῃ
ἐὰν μὴ προσέχωμεν. Πρόῤῥιζον τοίνυν αὐτὸ πάντοθεν
ἀνασπάσωμεν, ἐχεῖνο ἐννοοῦντες, ὅτι ὥσπερ προσ-
χρούομεν τῷ Θεῷ, τηχόμενοι τοῖς ἀλλοτρίοις καλοῖς,
οὕτως εὐδοχιμοῦμεν συγχαίροντες, χαὶ χοινωνοὺς
N ES E - Ὁ
ἑαυτοὺς ποιοῦμεν τῶν ἀποχειμένων τῷ χατορθοῦντι
E N τω m μὰ σ΄
χαλῶν. Διὰ τοῦτο χαὶ " Παῦλος παραινεῖ, Χαίρειν
μετὰ χαιρόντων, xal χλαίειν μετὰ κλαιόντων, ἵνα
c ΄, , / JN E ,
ἑκατέρωθεν EE χαρπωσώμεθα χέοδος. ᾿Ιϊννοήσαντες
, τ - ne
τοίνυν, ὅτι x&v μὴ πονῶμεν, τῷ πονοῦντι συνηδόμενοι,
μερισταὶ γινόμεθα τῶν ἐχείνου στεφάνων, πᾶσαν
ἐχδάλωμεν βασχανίαν, καὶ τὴν ἀγάπην ἐν ταῖς ἕαυ-
- / - LU
τῶν φυτεύσωμεν ψυχαῖς, ἵνα “᾿ συγχροτοῦντες τοὺς
εὐδοχιμοῦντας τῶν ἀδελφῶν, xol τῶν παρόντων χαὶ
τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φι-
7 τ hd D το -
λανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ Χριστοῦ, 2v οὗ
M Dee s MESES 36 NT ς — c/ ,
xot μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύ-
m ΔΝ M - m
ματι, νῦν xol ἀεὶ, xa εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

μήν.

* Quidam συγχρατοῦντες.

HOMILIA XXXVIII.

14. Postea invenit eum Jesus in templo, et di-
zit ei : Ecce sanus factus es; jam noli pec-
care, ne deterius aliquid tibi contingat.

1. Res gravis peccatum est, res certe gravis et
animz pernicies ; ita ut ex redundantia sepe etiam
corpora ledat. Quia enim ut plurimum :egrotante
anima, nullo afficimur dolore; si vero corpus tan-
tillum laboret, omnem adhibemus operam ut ipsum
ab infirmitate liberemus, eo. quod illam sentia-

Deus cor- mus ; ideo Deus corpus castigat ob anime pecca-

ob

peccata.

pus castigat t4. vt inferioris partis castigatione, superiori vale-
anim:e

à Savil. αὐτό, διὰ τοῦτο xxi. Ibid. Morel, χολάξει μᾶλλον

210 OMIAIA λη΄.

Μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὃ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ,

xo εἶπεν αὐτῷ * ἴδε ὑγιὴς γέγονας" μηχέτι ἁμάρ-
τανε; ἵνα μὴ χεῖρόν τι σοι γένηται.

Δεινὸν ἣ ἁμαρτία, δεινὸν xol ψυχῆς λύμη" πολ-
λάκις δὲ ἐκ περιουσίας xo σωμάτων ἥψατὸ τὸ χαχὸν
ὑπερόλύσαν. ᾿Κπειδὴ γὰρ τὰ πολλὰ τῆς μὲν ψυχῆς
ἡμῖν χαμνούσης, ἀναλγήτως ἔχομεν " τὸ δὲ σῶμα

^ M IE , e 3 ,
x&v μιχρὰν δέξηται βλάδην, πᾶσαν ποιούμεθα σπου -
δὴν, ὥστε ἐλευθερῶσαι τῆς ἀῤῥωστίας * αὐτὸ, διὰ τὸ
τῆς ἀῤῥωστίας αἰσθάνεσθαι: διὰ τοῦτο χαὶ 6 Θεὸς
τὼ , / [4 M m -] /,
τοῦτο χολάζει πολλάχις ὑπὲρ τῶν ἐχείνη πεπλημμε -

IN JOANNEM TIIOMIL.

λημένων, ὥστε διὰ τῆς τοῦ ἐλάττονος μάστιγος καὶ τὸ
κρεῖττον τυχεῖν θεραπείας τινός. Οὕτω χαὶ παρὰ Κο-
ρινθίοις τὸν (epo 6 Παῦλος Senden τῷ τῆς
σαρκὸς ὀλέθρῳ τὸ τῆς ψυχῆς νόσημαρἐπισχών. Καὶ
γὰρ τῷ σώματι τὴν τομὴν ἐπαγαγὼν, οὕτω χατέ-
στειλε τὸ xaxÓv* καθάπερ τις ἰατρὸς ἄριστος, ὕδερον
ἢ σπλῆνα, τοῖς ἔνδοθεν φαρμάχοις oOx εἴχοντα, χα-
ταχαίων ἔξωθεν. Τοῦτο χαὶ ὃ Χριστὸς ἐποίησεν ἐπὶ
τοῦ παραλύτου. Καὶ ὅρα πῶς δηλῶν αὐτὸς ἔλεγεν"
Ἴδε ὑγιὴς γέγονας: μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν
τι σοι γένηται. "T£ τοίνυν ἐντεῦθεν μανθάνομεν; ; Πρῶ-

τον μὲν, ὅτ

t αὐτῷ ἐξ ἁμαρτιῶν ἐτέχθη τὸ νόσημα"
ld , , M ,
δεύτερον δὲ, ὅτι πιστὸς ὃ τῆς YES λόγος" xat τρί-
ΠΩ τὸ μακρὰν εἶναι xal decida τὴν τιμωρίαν. Ποῦ
τοίνυν εἰσὶν oi λέγοντες , ὅτι ἐν ὥρα μιὰ ἐφόνευσα,
a2 AT NC E SE Nr TE ΑΕΒ
xat ἐν βραχείᾳ καιροῦ ῥοπῇ ἐμοίχευσα, καὶ ἀθάνατα
, ^p^ Y M T E] E] ,
χολάζομαι ; Ἰδοὺ γὰρ xai οὗτος oüx ἐν τοσούτοις
cr y ^ δ
ἥμαρτεν ἔτεσιν, ἐν ὅσοις xax ἐχολάζετο, χαὶ ὁλόχλη--
cr 2 , , jc , c , €
ρον ὅμως ἀνθρώπου βίον ἀνάλωσεν ἐν τῷ μήχει τῆς

,ὔ
γὰρ ἐν χρόνῳ τὰ ἁμαρτήματα χρίνε-

, 55
τιμωρίας. Οὐδὲ
EJ gU» “Ὁ τ Υ Ld ,
ται, ἀλλ᾽ ἐν αὐτῇ τῇ φύσει τῶν πεπλημμελημένων.
Me à , , - bx πο 2^ - da E. x λ M.

ετὰ τούτων χἀχεῖνο P ἔστιν ἰδεῖν, ὅτι, χἂν χαλεπὴν

- - ΄ T
δῶμεν δίκην ὑπὲρ τῶν προτέρων ἁμαρτημάτων, sica

- E ΄ , € “ὧν Ἃ
τοῖς αὐτοῖς περίπεσείεν; pue πολλῷ μᾶλλον
τῇ
τιμωρία Lebe βελτίων, ὡς ἀναίσθητος λοιπὸν xat

πεισόμεθα πάλιν" χαὶ μάλα εἰκότως. Ὃ γὰρ μηδὲ

χατας poemate ἐπὶ μείζονα ἄγεται χόλασιν. Ἤρχει
uiv ᾿ γὰρ xaX χαθ᾽ ἑαυτὴν ἣ χόλασις συστεῖλαι, χαὶ

ποιῆσαι GUZ φρονέστε ρον τὸν " ὁλιοβυποναια ἅπαξ “ ἐπεὶ

}

δὲ τῇ ἔπενε; θείσι po ία ἡ σὼφ οονισθεὶ τὰ αὐτὰ
i pta 9p

, E
πάλιν τολμᾷ, εἰκότως ἄν τινα ὃ ibantesurung

zi

Ia
, A 5 ἊΣ
ταύτην αὐτὸς ἐφ᾽ ἑαυτὸν προκαλούμενος. jt δὲ
, τ ^ J
ἐνταῦθα τιμωρηθέντες, πάλιν τοῖς αὐτοῖς x ue τον-
,
τες, χαλεπώτερον χολαζόμεθα, ὅταν μηδ᾽ ὅλως
ς , , , M , M
ἁμαρτόντες τιμωρίαν ὑπέσχωμεν, πῶς οὐ σφόδρα χρὴ
τοῦτο μάλιστα δεδοικέναι xa τρέμειν, ἅτε ἀνήχεστα

μὴ

πᾶντες οὕτω χολάζονται; Καὶ γὰρ πολλοὺς δρῶμεν;

PF , Υ͂ M
μέλλοντας ὑπομένειν; Καὶ τίνος ἕνεχεν, φησὶ,

Ll , M A m M
τῶν φαύλων εὐσωματοῦντας χαι σφριγωντᾶς, χαι

ΗΠ
ever NE / , -
πολλῆς ἀπολαύοντας εὐημερίας. ᾿Αλλὰ μὴ θαῤῥῶμεν,
E Noa. , / , ^ M ^ ,
ἀλλ᾽ ἐπὶ τούτοις μάλιστα πάντων αὐτοὺς δαχρύωμεν.
» M ^N », A - m— - ^, IW ,
Τὸ γὰρ μηδὲν αὐτοὺς ἐνταῦθα παθεῖν, ἐφόδιον γίνεται

, - - / - Ὁ ν. “ὦ E
μείζονος τῆς ἐχεῖ τιμωρίας. Καὶ τοῦτο δηλῶν ὃ Παῦλος

"E

n

ἔλεγε" Νῦν δὲ χρινόμενοι ὑπὸ Κυρίου, παιδευόμεθα,
g AES Pr c τὰς EXSEOUN Y
ἵνα μὴ σὺν τῷ χόσμῳ χαταχριθῶμεν. Τὰ μὲν γὰρ

ἐνταῦ

ν

, H 3 "δ

θα, νουθεσίας τὰ δὲ ἐχεῖ, τιμωρίας ἐστί. Τί
x . ἘΣ X λ ΚΑ - C D A .
οὖν; πάντα, φησὶ, τὰ νοσήματα ἐξ ἁμαρτημάτων ;

MAY. Y 3133V V7 E
Οὐ πάντα μὲν, ἀλλὰ τὰ “πλείονα - ἔνια δὲ καὶ ἀπὸ ῥα-
στιν ἰδεῖν.
ἤρχει μὲν γὰρ ἡ ἁμαρτία
xa) ἑχυτὴν ἡ ἁμαρτία.

b Morel. ἐστι μαθεῖν. Savil.
* Alii. ὀλισθαίνοντα. [Supra
Codd. 705, 706. Savil....

1

χαὶ

ΧΧΧΥΠΙ. al. xxxvi. 2409

tudinem pariat. Sic et apud. Corinthios fornicato-
rem Paulus emendavit, per carnis interitum anima
morbum cohibens. Nam invecta in corpus sectione,
sic malum compressit : haud secus quam medicus
optimus, qui cum hydropisin aut splenem interio-
ribus pharmacis non cedere videt, exterius urit.
Sic erga paralyticum egit Christus. Ac vide quo-
C modo id declaret : Ecce sanus factus es; jam
noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat.
Quid igitur inde discimus? Primum, ex peccato
ipsi natum morbum; secundo, vere credendam
esse gehennam ; tertio, diuturnum atque perpe-
tuum esse supplicium. Übinam ergo sunt illi qui
dicunt, Hore unius spatio occidi, brevi tempore
affultérlimd commisi, et sciniortdles dabo pcenas?
Ecce hic non tot peccavit quot plexus est annis,
et in diuturnitate peenz totam fere hominis vitam
absumsit. Non enim ex tempore peccata metitur
Deus, sed ex ipsa scelerum natura. Ad hzc illud
D quoque considerandum, etsi graves priorum sce-
lerum penas demus, si in eadem postea incida-
mus, longe graviora nos deinceps passuros; ac
jure merito. Is enim qui ne supplicio quidem me-
lior efficitur, quasi stupidus demum et contemtor
in majorem ducetur cruciatum. Semel enim la-
psum debebat supplicium colübere et ad melio-
rem frugem reducere : quia vero post illatum
supplicium non temperantior efficitur, sed. ea-
dem ipsa audet aggredi, jure dabit pcenas ad
quas inferendas ipse provocavit. Si vero peccata
E hic repetita gravius puniuntur, quando hic nul-
las peccatorum poenas damus, annon magnopere
timendum tremendumque nobis est, utpote into-
lerabilia passuris? Et cur, inquies, non omnes sic
puniuntur? Multos enim scelestos videmus pin-
gui valetudine fruentes, prosperaque fruentes for-
tuna. Verum ne fidamus, sed hujusmodi homines
4,; omnium maxime deploremus. Si enim hic nihil
A patiantur, hoc illis viaticum. est ad majus sup-
plicium. Hoc Paulus his verbis significavit. :
JNunc autem. cum judicamur, a Domino cor-

Y. Cor. EE.

we 2.
ripimur, ut non cum hoc mundo damnemur. :

Hic admonitio, illic supplicium. Quid igitur? in-
quies ; an morbi omnes ex peccatis Or (untur? Non
omnes, sed plurimi. Quidam enim ex. segnitie or-
tum habent. Nam gula, ebrietas, segnities, hu-
jusmodi morbos pariunt. Unum porro ubique
observandum est, ut plagam omnem cum gratia -

Mox iidem multum a Montf, discrepant.]

d Savil. εἰ δὲ δίχην δόντες, et paulo post ὅταν μηδ᾽

ὅλως τιμωρηθῶμεν ἁμουρτόντες.

Morbi pla-
rimi ex pec-
cato oriun-
tur.

250 8. JOANNIS CHRYSOST.

rum actione feramus. Propter peccata eliam infe-
runtur morbi: nam in libris Regum quemdam

3. Beg. 15. videmus ideo podagra laborantem. Veniunt etiam

ut probatiores reddamur; hinc Jobo dicit Deus :

Job. 4o. 3. [Ve me putes aliter sic tecum. egisse, nisi ut

justus appareas? Sed cur cum de his paralyticis
agitur, peccata in medium Christus adducit?

Matth.9.2. Nam et illi cujus Mattheus meminit ait, Confide,

fili, remittuntur. tibi peccata; et huic, Fide,
sanus factus es, noli amplius peccare. Scio
quosdam hunc paralyticum criminari, quod. Chri-
stum accusaverit, et ideo illa audisse dicunt.
Quid ergo de paralytico illo dicemus, de quo
Matthzus, qui eadem pene audivit? Nam illi
quoque dixit, Aemittuntur tibi peccata. Unde
palam est eum non illa de causa hac audivisse :
quod ex sequentibus clarius ediscere licet. Post-
ea enim, inquit, invenit eum in templo Jesus :

quod. sane pietatis signum erat. Non enim forum "ἢ

et ambulacra petebat, neque cibo et desidiz se
dedebat, sed in templo degebat : etiamsi illinc
se ab omnibus pellendum exspectaret, nihil ipsi
suasit, ut a templo discederet. Cum. ergo Chri-
stus illum invenisset postquam cum Judzis
loquutus fuerat, nihil hujusmodi subindicavit.
Quod 51 hae de re illum accusare voluisset, dixis-
set illi : Rursus 1n iisdem persistis, nec ex recu-
perata valetudine. factus es melior? Verum nihil
dicit hujusmodi, sed in posterum cautiorem

reddit.

9. Cur autem cum claudos et mutilos curat,
nihil hujusmodi loquitur? Mihi. quidem videtur
his quidem morbum in peccatorum pcenam ve-
nisse, aliis vero ex corporea infirmitate. Nisi hoc
essel, alios quoque eadem de causa alloquutus
fuisset. Cum enim hic morbus caeterorum omnium
sit gravissimus, per eum etiam minoribus reme-
dium praebet. Sicut enim cum. alium. quemdam
curavisset, przecepit ei ut daret gloriam Deo; non
illi 5011 hoc monitum dans, sed per illum omni-
bus: sic per hos etiam czeteros omnes hortatur,
et hic monita dat singulis. Ad hac hoc etiam
addendum, ipsum nempe magnam ejus perseve-
rantiam vidisse : ideoque illum monet ut qui pos-
sit mandatum servare, atque illum beneficio et
futurorum timore malorum in sana mente conti-

ἃ Savil. «27233108972. γίνεται δέ.

b Alii χαὶ τοῦτο χαὶ ἑτέρωθεν ἡμῖν & τῶν.

218
A xs. Πρὸς δὲ τούτοις, κἀχεῖνό ἐστιν εἰπεῖν, ὅτι πολλὴν

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

θυμίας γίγνεται. Καὶ γὰρ καὶ γαστριμαργία χαὶ

Β μέθη καὶ ἀργία τὰ τοιαῦτα τίχτουσι πάθη. Δεῖ δὲ παν-

ταχοῦ διατηρεῖν ἕν μόνον, ὥστε εὐχαρίστως φέρειν
E , , b M "c Ζ a
πᾶσαν πληγήν» Γΐγνεται δὲ xat δι’ ἁμαρτήματα, ὥσπερ
xat ἐν ταῖς βασιλείαις δρῶμέν τινὰ ποδαλγία ἅ κατα-
σχεθέντα διὰ τοῦτο. Γίγνεται δὲ καὶ δι’ εὐδοκίμησιν,
ὥσπερ τῷ Ἰώ φησιν ὃ Θεός: Μὴ ἄλλως σοι οἴει με
΄, Ad 3 «a SI 3 1 ,
χεχρηματιχέναι, ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος; ᾿Αλλὰ τί
δήποτε ἐπὶ τῶν παραλυτιχῶν τούτων τὰς ἁμαρτίας
ἰς μέ ἔρει ὃ X jc; Καὶ γὰρ xot ἐχείνῳ τῷ
εἰς μέσον φέρει ὃ Χριστός; Καὶ γὰρ χα p τῷ
παρὰ τῷ Ματθαίῳ χειμένῳ λέγει: Θάρσει, τέχνον
αρὰ τῷ Ματθαίῳ χειμένῳ λέγ )άρσει, τέχνον,
3 / / € € / S , ΜῈ [4 X
ἀφέωνταί cou ai ἁμαρτίαι" xoi τούτῳ, Ἴδε ὑγιὴς
/ / c 7 z XP EN ' el X
γέγονας, μηχέτι ἁμάρτανε. Καὶ οἰδα μὲν ὅτι τινὲς

^ D -
C τὸν παράλυτον τοῦτον διαδάλλοντές φασιν αὐτὸν τοῦ

Χριστοῦ γενέσθαι κατήγορον, xol διὰ τοῦτο ταῦτα
2 / ΠῚ 5 δ Εν € Yl. /
ἀκηχοέναι. Τί οὖν περὶ ἐχείνου τοῦ παρὰ τῷ Ματθαίῳ
hy 2:0 N π᾿ 7 5 b M X M
τὰ αὐτὰ σχεδὸν ἀχούσαντος ἐροῦμεν; Καὶ γὰρ xoi
ἐχείνῳ εἰπεν * Ἀφέωνταί σου αἵ ἁμαρτίαι. Ὅθεν δῆλον
ὅτι οὐδὲ οὗτος ταύτης ἕνεχεν τῆς ὑποθέσεως ταῦτα
» 7 c c
ἤχους. " Καὶ τοῦτο xal ἐκ τῶν ἐπαγομένων σαφέστε-
ρόν ἐστι μαθεῖν. Μετὰ ταῦτα γὰρ, φησὶν, εὑρίσχει
αὐτὸν ἐν τῷ ἱερῷ 6 Ἰησοῦς - ὅπερ μεγίστης εὐλαφείας
σημεῖόν ἐστιν. Οὐ γὰρ ἐχώρησεν εἰς ἀγορὰς χαὶ πε-
/, 5^5 c V yx EN € A b ᾽
ριπάτους. οὐδὲ τρυφῇ xat ἀνέσει ἔδωχεν ἑαυτὸν" ἀλλ
5 "-" e ἐλ NEC ἘΠῚ / , / c f
ἐν τῷ ἱερῷ διῆγε" καίτοι ye τοσαύτην μέλλων ὑπομέ
» ^ À N » 5 , c2 -
νειν ἔφοδον, xol παρὰ πάντων ἐλαύνεσθαι “ ἐχεῖθεν.

EJ 9559. NX , » 2 ὩΣ τ» cO € bl
D ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων ἔπεισεν αὐτὸν ἀποστῆναι τοῦ ἱεροῦ.

Eópov τοίνυν αὐτὸν 6 Χριστὸς xo μετὰ τὸ διαλεχθῆ-
^ 5 ^ , 5^*V m» 2 Lid n 5 b
ναι τοῖς ᾿Ιουδαίοις, οὐδὲν τοιοῦτον ἠνίξατο. Ei δὲ
- E] - y *5 ^ Y 3454 ,ὔ
τοῦτο ἐγχαλεῖν ἤθελεν, εἶπεν ἂν πρὸς αὐτόν " πάλιν
τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρεῖς, xal οὔτε τῇ θεραπείᾳ γέγονας
βελτίων; Ἀλλ’ οὐδὲν τούτων εἶπεν, ἀλλὰ πρὸς τὸ
L 3. *N B ^ /
μέλλον αὐτὸν ἀσφαλίζεται μόνον.
τ΄ 7 3 Wm Ν Y N ,
Ft δήποτε οὖν xoi χωλοὺς xoi χυλλοὺς θεραπεύ--
σας, οὐδαμοῦ τούτων ἐμνημόνευσεν ; ᾿Ιμοὶ δοχεῖ τού-

-

Y i ,
τοις μὲν ἐξ ἁμαρτημάτων τὰ νοσήματα γενέσθαι,

τοῖς δὲ ἄλλοις ἐξ ἀσθενείας φυσιχῆς. Εἰ δὲ μὴ τοῦτο,

Y - » SN , M CÓ N , 5
E xai τοῖς ἄλλοις διὰ τούτων χαὶ τῶν προς τούτοις &l-

ρημένων διελέχθη. ᾿Επειδὴ γὰρ τῶν ἄλλων πάντων τὸ
νόσημα τοῦτο χαλεπώτερον, διὰ τοῦ μείζονος χαὶ τὰ
ἐλάττονα διορθοῦται. “Ὥσπερ γὰρ θεραπεύσας τινὰ
E ἥγγειλε δοῦναι δόξαν τῷ OO, οὐχ ἐχείνῳ
ἕτερον, παρήγγειλε ξ 9 Θεῷ, οὐχ ἐχείνε
μόνῳ ταῦτα παραινῶν, ἀλλὰ καὶ OU ἐχείνου πᾶσιν᾽
οὕτω χαὶ τούτοις διὰ τούτων πᾶσι χαὶ τοῖς λοιποῖς πα-
ραίνει χαὶ συμιουλεύει τοῦτα, ἃ καὶ πρὸς τούτους εἴ-

5. »ἢ ΕἸ Ὁ um T MAR / vade ^

ἐνεῖδεν αὐτοῦ τῇ ψυχῇ τὴν χαρτερίαν, καὶ ὡς δυνα-

μένῳ τὸ παράγγελμα δέξασθαι παραινεῖ, τῇ τε εὐερ-

γεσία xoX τῷ φόδῳ τῶν μελλόντων χακῶν χατέχων
ῃ L LI ν

IN JOANNEM HOMIL. XXXVIH. alo xxxn:

αὐτὸν ἐπὶ τῆς ὑγιείας. Kat ὅρα τὸ ἀκόυπαστον. Οὐ
γὰρ εἶπεν, ἴδε ὑγιῆ σε ἐποίησα: ἀλλ᾽, Ὑγιῆς γέγο-
νας" μηχέτι ἁμάρτανε. Καὶ πάλιν οὐχ εἶπεν, ἵνα μή
σε χολάσω᾽ ἀλλ᾽, Ἵνα μὴ χεῖρόν τι σοι γένηται,
ἀπροσώπως ἀμφότερα τιθεὶς, χαὶ δεικνὺς χάριτος
μᾶλλον οὖσαν τὴν ὑγίειαν, 7j τῆς ἀξίας. Οὐ γὰρ ἐνέ-
φῆνεν ὅτι τὴν ἀξίαν δοὺς ἀπηλλάγη "δίκης, ἀλλ᾽
ὅτι φιλανθρωπίᾳ ἐσώζετο. ᾿Επεὶ εἰ μὴ τοῦτο ἦν, εἰ-
πεν ἄν - ἰδοὺ δέδωχας τῶν ἡμαρτημένων δίκην ixa-
viv ἀσφαλίζου λοιπόν. Νῦν δὲ οὐχ οὕτως εἶπεν, ἀλλὰ
πῶς; δε ὑγιὴς γέγονας: μηκέτι ἁμάρτανε. Ταῦτα
xai uiv αὐτοῖς συνεχῶς ἐπιλέγωμεν, x&v μὲν xoÀa-
θέντες ἀπαλλαγῶμεν, τοῦτο ἕχαστος πρὸς ἑαυτὸν
λεγέτω" Ἴδε ὑγιὴς γέγονας" μήχετι ἁμάρτανε. Ἂν δὲ
UJ, δῶμεν δίκην, τοῖς αὐτοῖς ἐπιμένοντες, ἐχεῖνο τὸ
ἀποστολιχὸν ἐπάδωμεν, ὅτι "To χρηστὸν τοῦ Θεοῦ εἰς

χιλετανό: fuo δίαν θησαυρίζομεν ἑαυτοῖς ὁρ--
ἀμετανόητον ἡμῶν χαρδίαν θησαυρίζομε ς 9p
- e^ p , 2 M Se vf
γήν. Οὐ τῷ σφίγξαι δὲ τὸ σῶμα μόνον, ἀλλὰ xoi ἕτέ-
- - , ,
ρωθεν μέγα αὐτῷ παρέσχετο τῆς οἰχείας θεότητος
- ΠΝ" D Es " ᾿ e Ἕ ΟΝ
σημεῖον. Τῷ γὰρ εἰπεῖν, ΜΙ ηχέτι ἁμάρτανε, ἐδήλω-
. ,
σεν εἰδότα πάντα τὰ ἔμπροσθεν αὐτῷ γεγενημένα
" / »
πλημμελήματα * ὅθεν xat πρὸς τὰ μέλλοντα ἔμελλεν
* c *5 » Y /
ἀξιόπιστος εἰναι. ᾿Ἀπῆλθεν οὖν 6 ἄνθρωπος xot ἀπήγ-
| NAE el 5 D - € AA, -
γειλε τοῖς ᾿Ιουδαίοις, ὅτι Ἰησοὺς ἐστιν ὃ ποιήσας αὖ-
- , M m $5 0 ,
τὸν ὑγιῆ. Kal ὅρα αὐτὸν πάλιν ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένον-
E ΄ , ' ry ταὶ c DIT We ὃ
τα εὐγνωμοσύνης. Οὐ γὰρ εἰπεν, ὅτι αὐτός ἐστιν
* , 3 NA! i] - TE.
εἰπὼν, Ἄρον τὸν xpá66azov cou. 'Emetó7, γὰρ ἐχεῖνοι
SEN mM F4 a b 3. [i 3. A
τὸ δοχοῦν ἔγχλημα “τοῦτο ἀεὶ προέφερον, αὐτὸς τὴν
3 ES " D P ^c
ἀπολογίαν ἀεὶ προδάλλεται, πάλιν τὸν ἰατρὸν δῆλον
-Ὁ ^ , , M
ποιῶν, καὶ τοὺς ἄλλους ἐφελχύσασθαι P σπεύδων xal
᾿ cr , Ej "
οἰχειώσασθαι. Οὐ γὰρ οὕτως ἀναίσθητος ἦν, ὡς μετὰ
, mM à
τοσαύτην εὐεργεσίαν καὶ παραίνεσιν προδοῦναι τὸν
2 LU A " , ὃ , τὸ e 22 zi E: M
εὐεργέτην, xat καχούργῳ διανοίᾳ τοῦτο εἰπεῖν. Ei γὰρ
E / » ,
χαὶ θηρίον ἦν, εἰ γὰρ ἀπάνθρωπός τις xol λίθινος,
, Y / Y
ἱκανὴ xa fj εὐεργεσία xoi ὃ φόδος αὐτὸν ἦν κατα-
-- PF XX i] y L4 ᾿Ὶ 3 Y Y^ b.
σχεῖν. Καὶ γὰρ ἔναυλον ἔχων τὴν ἀπειλὴν, ἔδεισεν ἂν
RUE. ἕν χὰ £04 "2 ». a6 eu ri reda ὺ “ὃ
μὴ χεῖρόν τι πάθη, μέγιστα λαδὼν τῆς τοῦ ἰατροῦ ^ δυ-
E , /,
νάμεως δείγματα - ἄλλως τε εἰ διαδάλλειν ἐδούλετο,
EN / A “’, £i E Y
τὴν ὑγίειαν σιγήσας, τὴν παραύασιν εἶπεν ἂν xol xa-
^ Y
τηγόρησεν. Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι τοῦτο, οὐχ ἔστι: ἀλλὰ πολ-
T 2c. H i] € 7 ΜΞ, M 2. 5r DR
ἧς παῤῥησίας τὰ δήματα xoi εὐγνωμοσύνης, xal
| , M τ᾿ , 5 ^^ » m ο
ἀναχηρύττει τὸν εὐεργέτην οὐδὲν ἔλαττον τοῦ τυφλοῦ.
Τί γὰρ ἐχεῖνός φησιν; Exotacs πηλὸν, xoi ἔχρισέ
γὰρ ἐχεῖνός φησιν; ᾿Κποίησε πηλὸν, χαὶ ἔχρισέ
M E] ΄ er X de E] - 3
μου τοὺς ὀφθαλμούς " οὕτω xx οὗτος * Ἰησοῦς ἐστιν
ΩΣ τ a 5 -
ὃ ποιήσας με ὑγιῆ. ᾿Εδίωχον οὖν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι,

ὶ 2,2 9$ ^X , - e ^ 5 , ,
XXV £57 TOUV QUTOV αποχτειναι, τι ταυτὰ ἐποίει EV

* [δέχην Savil. et Codd. nostri.]
ἃ τοῦτο deest in quibusdam.

b

51

net. Et vide quam sit alienus a fastu. Non enim
dixit, Ecce sanum te feci; sed, Sanus factus es ;
noli amplius peccare. Neque dixit, Ne te pu-
niam; sed, 1,16 tibi aliquid deterius contingat.
In neutro personam memorat, ostenditque valetu-
dinem ex gratia potius quam ex merito restitutam.
Neque enim. dixit illum ex merito evasisse pce-
nas, sed ex benignitate servatum esse. Nisi enim
ita res esset, dixisset, Ecce debitas peccatorum
poenas dedisti; cave tibi deinceps. Jam vero non
ita dicit, sed quomodo? Ecce sanus factus es ;
jam noli peccare. Hzc nobis ipsis frequen-
ter dicamus, et si castigati evadamus, hiec intra
nos loquamur singuli: Ecce sanus factus es;
jam. noli peccare. Quod si in iisdem perseve-
rantes, poenas non demus, illud apostolicum reci-

temus : Benignitas Dei ad penitentiam n0s Rom. 2.4.

adducit : secundum duritiam autem et impa-
nitens cor nostrum thesaurizamus nobis iram.
Neque firmando corpus dumtaxat, sed aliunde
etiam magnum divinitatis suz signum ipsi prz-
buit. Cum enim dixit, Jam noli peccare, signi-
ficat se peccata illa omnia nosse, quz ille ante
fecerat; unde in posterum fide dignus haberi de-
bebat. 15. .4biit ergo ille homo, et nuntiavit
Judeis, quia Jesus esset qui fecit eum sanum.
Vide iterum ipsum grato animo esse perseveran-
tem. Non enim dixit:Ille est qui dixit mihi, 7'olle
grabbatum tuum. Quia enim illi id quod culpan-
dum videbatur semper objiciebant, ipse respon-
sionem semper affert, ut medicum celebret, et alios
alliciat et trahat. Non enim tam stupidus et ingra-
tus crat, ut post tantum beneficium cum admoni-
tione conjunctum, beneficum proderet, et mali-
gno animo sic loqueretur. Nam etsi fera, etsi in-
humanus et lapideus fuisset, et beneficium et
metus ipsum poterant cohibere. Ex comminatione
quippe timebat ne quid. sibi deterius conüngeret,
cum maxima haberet potestatis tanti medici argu-
menta. Alioquin si calumniari voluisset, non me-
morata sanitate, transgressionem tantum incusas-
set. At contra ille magna cum fiducia et grati animi
significatione beneficum celebrat, non minus quam
cecus ille, qui dicebat, Lutum fecit de sputo, et
unzit oculos meos; ita et hic: Jesus est qui fecit
me sanum. 16. Propterea persequebantur Ju-
dei Jesum, et volebant illum interficere, quia
hec faciebat in sabbato. Quid. ergo. Christus?
1T. Pater meus usque modo operatur, et ego

b Alii σπεύδων πρὸς τὴν οἰχείωσιν.

e Savil. δυνάμεως τὰ ἐνέχυρα.

5.

Joan. 9. 6.

Matth. 12. ]Vo

Filius Dei esuriebat. Quando autem pro seipso loquitur, ad. A

252 S. JOANNIS CHRYSOST.

operor. Quando discipulos defendere oportebat,
Davidem illorum conservum in medium afferebat :
n legistis, inquit, quid fecerit David, quando "e
Patrem confugit, utrinque se Patri zqualem. si-
gnificans, et cum privatim Patrem nominat, et cum
se cadem quie Pater operari ostendit. Et cur non
memorat ea quz in Jericho facta sunt? Volebat
illos a terra abducere, ut non amplius ad illum
tamquam hominem respicerent, sed tamquam ad
Deum et legislatorem. Nisi autem Dei Filius et ex
cadem substantia esset, defensio foret accusatione
deterior. Si quis enim praefectus, qui regiam le-
gem transgrederetur, accusatus responderet ipsum
regem illam transgressum esse, non utique absol-
veretur; imo majori esset crimini obnoxius. V e-
rum hic quoniam par est dignitas, defensio legi- B
tima omnino est. Eadem ratione qua Deum cri-
mine liberatis, et me liberate. Ideo primum dicit,
Pater meus; ut vel invitis suadeat eadem sibi con-
cedenda esse, si verum Filium revereantur. Quod
si quis dixerit, Et ubinam Pater operatur, qui se-
ptimo die requievit ab omnibus operibus suis? is
modum quo operatur discat. Quis ille modus est?
Opificiis suis providet, illaque fovet. Cum vides
ergo solem orientem, luna: cursum, stagna, fontes,
fluvios, pluvias et nature» cursum, sive in semini-
bus, sive in nostris et brutorum corporibus, alia-

que omnia per quae hoc universum consistit, disce C

Matth. 5. perennem Patris operationem, Qui solem. suum,

inquit, oriri facit super malos et bonos, et pluit

Math. 6, Super justos et injustos. Et rursum, Si autem

fenum agri quod hodie est, et cras in ignem
mittitur, Deus sic vestit; et de volatilibus quo-

Ibid. v. 26. que, Pater vester celestis pascit illa.

5. Hic ergo verbis totum perfecit in sabbato , Ὁ
nihilque amplius addidit, sed ex 115 quie in tem-
plo fiebant, atque ex ipsorum operibus , objecta
crimina solvit. Ubi vero operari precipit , exem-
pli causa lectum tollere, rem sane non magni
momenti, sed qux tamen sabbati solutionem
clare significet , tunc altiora loquitr , ut illos ex

ἃ συγχροτεῖ. Suspicatur Savil. lezendum συγχρατεῖ.
[Frustra.]

* τὸ τὴν χλίνην ἄραι, que sequuntur ita vertit inter-
pres Aretinus, ut longe breviorem sequutus lectionem

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

σαδθάτῳ. Τί oov ὃ Χριστός; Ὃ Πατήρ μου ἕως ἄρτι
2 1d Cp, etn 1d "O Ξ M i C A
ἐργάζεται, χἀγὼ ἐργάζομαι. “Ὅτε μὲν γὰρ ὑπὲρ τῶν
m » /, N^ ^ XN X € ,
μαθητῶν ἀπολογήσασθαι ἔδει, τὸν Δαυὶδ τὸν Opó-
δουλον αὐτῶν εἰς μέσον ἔφερεν, Οὐχ ἀνέγνωτε, λέγων,
τί ἐποίησε Δαυὶδ, ὅτε ἐπείνασεν αὐτός; “Ὅτε δὲ περὶ
ἑαυτοῦ, ἐπὶ τὸν Πατέρα κατέφυγεν, ἑχατέρωθεν τὸ
διιότιμον δεικνὺς, τῷ τε Πατέρα εἰπεῖν ἰδιαζόντως,
' rode ue / - , ^ , XEM
xol τῷ τὰ αὐτὰ πράττειν ἐχείνῳ. Καὶ διατί μὴ εἰπε
τὰ περὶ τὴν Ἱεριχὼ γενόμενα ; ᾿Αναγαγεῖν αὐτοὺς
ἠθέλησεν ἀπὸ τῆς γῆς, ἵνα μιηχέτι ὡς ἀνθρώπῳ προσ-
ἔχωσιν, ἀλλ᾽ ὡς Θεῷ καὶ νομοθετεῖν ὀφείλοντι. Εἰ δὲ
A 3 HJ bd c ^
p γνήσιος ἦν Υἱὸς xoi τῆς αὐτῆς οὐσίας, ἣ ἀπολο-
L4
γία χατηγορίας μείζων ἐστίν. Οὐδὲ γὰρ εἴ τις ὕπαρ-
͵ Ὁ
χος νόμον βασιλιχὸν μεταθεὶς, εἶτα ἐγχαλούμενος
ἀπολογοῖτο οὕτω, καὶ λέγοι, ὅτι χαὶ γὰρ ὃ βασιλεὺς
N / - "
ἔλυσε, δυνήσεται διαφυγεῖν, ἀλλὰ xo μεῖζον τὸ ἔγ-
χλημα οὕτως ἐργάσεται. Ἀλλ᾽ ἐνταῦθα ἐπειδὴ ἴσα
N c ^ c
τὰ τῆς ἀξίας, διὰ τοῦτο xal τὰ τῆς ἀπολογίας
7 1115 , cR E YN τα '
ἀπήρτισται μετὰ ἀσφαλείας ἁπάσης. "Aq' ὧν γὰρ,
qe 5 , N ' 5 "ἢ SN E
φησὶν, ἀπολύετε τὸν Θεὸν ἐγχλημάτων, ἀπὸ τῶν
3 ὦ we a N - ^ ^ »
αὐτῶν χαὶ ἐμέ. Διὰ τοῦτο xol προλαδὼν εἴρηκεν;
O Πατήρ μου, ἵνα xoi ἄχοντας πείση τὰ αὐτὰ
αὐτῷ συγχωρεῖν, τὴν dxgi67, γνησιότητα αἰδεσθέν-
τας. Εἰ δὲ λέγοι τις, καὶ ποὺ ὃ Πατὴρ ἐργάζεται,
ἐν τῇ ἡυέρα τῇ ἑδδόμη χαταπαύσας ἀπὸ πάντων
τῶν ἔργων αὐτοῦ ; τὸν τρόπον μαθέτω χαθ’ ὃν ἐργά-
ζεται. Τίς οὖν ὃ τρόπος τῆς ἐργασίας; Προνοεῖ,
ἃ συγχροτεῖ τὰ γενόμενα πάντα. Ὃρῶν τοίνυν ἥλιον
ἀνατέλλοντα, xol σελήνην τρέ; iX
d voyra , χαὶ σελήνην τρέχουσαν, xo λίμνας,
xol πηγὰς, καὶ ποταμοὺς, xol δετοὺς, χαὶ φύσεως
δρόμον, τὸν ἐν τοῖς σπέρμασι, τὸν ἐν τοῖς σώμασι
- , M » cC ΕῚ /, X » ,
τοῖς ἡμετέροις xai τοῖς τῶν ἀλόγων, τὰ ἄλλα πάντα
δι’ ὧν τόδε τὸ πᾶν συνέστηχε, μάνθανε τὴν διηνεχῇὴ
ΡΝ B 5 / 5 , 1 S
τοῦ Πατρὸς ἐργασίαν. ᾿Ανατέλλει γὰρ, φησὶ, τὸν
2). 3,208.73. ὃ N ὶ 5 ^ 3 /
ἥλιον αὐτόῦ ἐπὶ πονηροὺς χαὶ ἀγαθοὺς, x«t βρέχει
ἐπὶ δικαίους χαὶ ἀδίκους. Καὶ πάλιν" Et δὲ τὸν χόρ-
τον τοῦ ἀγροῦ σήμερον ὄντα χαὶ αὔριον εἰς πῦρ βαλ-
λόμενον, οὕτως ὃ Θεὸς ἀμφιέννυσι: καὶ περὶ τῶν πε-
τεινῶν διαλεγόμενος πάλιν: Ὃ Πατὴρ ὑμῶν ὃ οὐ-

»

ράνιος τρέῳ

[I

, ,
t αὐτά.
^ cT E y ^N. N c
᾿Ενταῦθα μὲν οὖν διὰ ῥημάτων τὸ πᾶν ἐποίησεν
^ Mi , ,
ἐν σαδδάτῳ, καὶ οὐδὲν πλέον προσέθηχεν, ἀλλ᾽ ἀπὸ
9 5 m oc ὦ J 2,9) [A E ' /
τῶν ἐν τῷ ἱερῷ γινομένων, καὶ ἀφ᾽ ὧν αὐτοὶ πράτ--
, X , , » ^Y M y ,
τουσι; λύει τὰ ἐγχλήματα * ἔνθα δὲ χαὶ ἔργον γενέ-
3:77 TJ S ox* LS , μὰ 3M ΄,
σθαι ἐχέλευσεν, olov τὸ " τὴν χλίνην ἀραι; οὐδὲν μέγα
πρὸς τὸ πρᾶγμα συντελοῦν, ἀλλ᾽ ἕν τοῦτο μόνον, ὃδει-
, Ὁ τὰ G6d Δ X , ὶ BEN -
χνύων σαφὴ τοῦ σαδδάτου τὴν λύσιν, ἐπὶ τὸ μεῖζον

videatur : Zolle grabbatum tuum : ut non grave quid-
dam esse sabbati prevaricationem ostendat, altiora
loquitur, ut paterna auctoritate illos terreat, et ad
supernam trahat contemplationem. Qua de causa, etc.

IN JOANNEM HOMIL.

ἀνάγει τὸν λόγον, μᾶλλον αὐτοὺς χαταπλῆξαι βουλόμε-
νος ἀπὸ τῆς τοῦ Πατρὸς ἀξίας, χαὶ ἀναγαγεῖν ἐπὶ τὸ
ὀψηλότερον. Διὰ τοῦτο ὅταν περὶ σαδθάτου ἡ 6 Aoc,
οὔτε ὡς ἄνθρωπος μόνον ἀπολογεῖται, οὔτε ὡς θεὸς
μόνον, ἀλλὰ ποτὲ μὲν οὕτως, ποτὲ δὲ ἐκείνως. ἬΘού-
Aero γὰρ ἀμφότερα πιστεύεσθαι, καὶ τῆς οἰχονομίας
τὴν συγχαταάδασιν, καὶ τῆς θεότητος τὸ ἀξίωμα. Διὰ
τοῦτο νῦν ὡς Θεὸς ἀπολογεῖται. Εἰ γὰρ ἔμελλεν ἀπὸ
τῶν ἀνθρωπίνων αὐτοῖς ἀεὶ διαλέγεσθαι μόνον, ἔμειναν
ἂν ἐπὶ τῆς αὐτῆς ταπεινότητος. Διόπερ ἵνα μὴ τοῦτο
γένηται, τὸν Πατέρα εἰς μέσον ἄγει. Καίτοι χαὶ αὐτὴ

€

E
χει; καὶ ποταμοὶ ῥέουσι, xal πηγαὶ ? βρύουσι, xat

χτίσις ἐργάζεται ἐν σαδδάτῳ. Καὶ γὰρ ὃ ἥλιος τρέ-

γυναῖχες τίχτουσιν. Ἄλλ᾽ ἵνα μάθης; ὅτι o0 τῆς χτί-
E E - VS / ΠΝ ,
σεώς ἐστιν, οὐχ εἰπε, ναὶ, ἐργάζομαι " xat γὰρ ἣ χτί-
σις ἐργάζεται ἀλλὰ τί; Ναὶ, ἐργάζομαι, χαὶ γὰρ ὃ
ΠΆΡΟΣ PU
Πατήρ μου ἐργάζεται. Διὰ τοῦτο οὖν μᾶλλον ἐζήτουν
αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι, φησὶν, ἀποχτεῖναι, ὅτι οὐ μόνον
ἔλυε τὸ σάδδατον, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ Πατέρα ἴδιον ἔλεγε
τὸν Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ. * Καὶ μὴν οὐχ
ἐνέφηνε τοῦτο μόνον " οὗ γὰρ ἐν τοῖς ῥήμασι τοῦτο
ἐδείχνυ μόνοις, ἀλλὰ πολλῷ μάλιστα ἐν τοῖς πρά-
γμασι. Τί δήποτε ; “Ὅτι τοῖς μὲν λόγοις εἶχον ἐπι-
σχήπτειν, xol ἀλαζονείαν ἐγχαλεῖν " τὴν δὲ τῶν πρα-
7 e. » , 5 , ^ S NW m"
γμάτων δρῶντες ἀλήθειαν ἐχδαίνουσαν, xaX ἐπὶ τῶν
ἔργων ἀνακηρυττομένην τὴν δύναμιν, οὐδὲν ἀντειπεῖν
ἠδύναντο λοιπόν. Ἀλλ᾽ οἵ μὴ βουλόμενοι μετ᾽ εὐγνω-
y - MN. gii e ». 7 n
μοσύνης ταῦτα δέχεσθαι, φασὶν, ὅτι οὐχ ὃ Χριστὸς
ἐποίει ἑαυτὸν ἴσον τῷ Θεῷ, ἀλλ᾽ οἱ ᾿Ιουδαῖοι τοῦτο
vy 9; a s p , 1 ΕἸ " 5»
ὑπώπτευον. Οὐχοὺν ἄνωθεν φέρε τὰ εἰρημένα ἐπέλ-
θωμεν. Εἰπὲ δή μοι, ἐδίωχον αὐτὸν oi Ἰουδαῖοι, ἢ
οὖχ ἐδίωχον Παντί που δῆλον ὅτι ἐδίωχον. Καὶ διὰ
b 257 à Ww» cd / M Ὁ
τοῦτο ἐδίωχον, ἢ δι᾿ ἕτερόν τι: Καὶ τοῦτο συνομολο--
γεῖται, ὅτι διὰ τοῦτο. " EAusv οὖν τὸ σάδόδατον, ἢ οὐκ
ἔλυεν ; Οὐδὲ πρὸς τοῦτο ἔχοι τις ἂν ἀντειπεῖν. Πα-
, m
τέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν Θεὸν, ἢ οὐχ ἔλεγε; Καὶ τοῦτο
ἀληθές. Οὐχοῦν χαὶ τὰ ἑξῆς τῆς αὐτῆς ἀχολουθίας
xy σ A
ἔχεται. “Ὥσπερ γὰῤ τὸ Πατέρα λέγειν ἴδιον τὸν Θεὸν,
^ ὶ M λύε ES 166 ἘΞ M NE ΣΡ M Lud
xo τὸ λύειν τὸ σάδύατον, xai τὸ διώχεσθαι παρὰ τῶν
7I N 7! ὃ , E] - M ^N m es ,
ουδαίων διά τε ἐχεῖνο, xal διὰ τοῦτο μᾶλλον, οὐχ
ὑπονοίας ἦν ἐψευσμένης, ἀλλὰ ** πράγματος ἀλη-
θοῦς- οὕτω xai τὸ ἴσον ἑαυτὸν ποιεῖν τῷ Θεῷ, τῆς
αὐτῆς γνώμης ἀπόφασις ἦν. Καὶ ἀπὸ τῶν ἔμπροσθεν
SO " - / ) 313 Ὁ ὦ A '
δὲ εἰρημένων τοῦτο σαφέστερόν ἐστιν ἰδεῖν. Τὸ γὰρ:
, , M
Ὃ Πατήρ μου ἐργάζεται, χἀγὼ ἐργάζομαι, ἴσον ἐστὶν
ἑαυτὸν δεικνύντος τῷ Θεῷ. P Οὐ γὰρ ἐδείκνυ ἐν τού-
2^ , ^ u E H -7 3 οί (74
τοις οὐδεμίαν διαφοράν. Οὐ γὰρ εἶπεν, ἐχεῖνος μὲν ἐρ-
^ Y m -
γάζεται, ἐγὼ δὲ ὑπουργῶ - ἀλλ᾽, ὥσπερ Exelvoc ἐργά-

? Savil. βλύξουσι.
* [καὶ οὐχ εἶπε λέγων μόνον, ἀλλὰ καὶ πράττων᾽ οὐ... μό-
νοις, ἀλλὰ πυχνότερον à. τ. π. Savil. et Cod. 706.]
TOM. VIII.

xxxvii. al. xxxvir. 255
Patris dignitate percellat, et ad sublimiora du-
cat. Quapropter cum de sabbato agitur, neque ut
homo tantum , neque ut Deus tantum sese pur-
gat; sed modo hac, modo illa ratione. Volebat

E enim utrumque credi, et incarnationis humilita-
tem , et Deitatis dignitatem. Ideo nunc ut Deus
sese purgat. Nam si humano semper more ipsos
alloquutus fuisset , in eadem perstitissent humili-
tate. Quamobrem ne id fieret, Patrem in medium
adducit. Atqui ipse creaturz in sabbato operan-

500 tur. Sol cursum perficit , flumina manant , fon-

A tes scaturiunt , mulieres pariunt. Verum ut discas
ipsum non ex numero creaturarum esse, non
dixit, Etiam, operor : nam creature quoque ope-
rantur; sed quid? Etiam, operor: nam Pater meus
operatur. 18. Propterea ergo magis qucerebant
eum Judei interficere , inquit, quia non solum
solvebat sabbatum , sed quia et Patrem suum
dicebat Deum , equalem se faciens Deo. Neque
verbis tantum id demonstravit, sed longe magis
operibus. Curita? Quia in verbis cavillari poterant,
ac de fastu accusare; cum autem rerum et ope-
rum veritatem, quz? potentiam przdicaret , cerne-

B bant, tunc ne hiscere quidem contra audebant.
Verum aiunt illi, qui nolunt hzc pia mente ac-
cipere, Non Christus se :qualem Deo fecit; sed
hoc Judei suspicabantur. Quamobrem hzc dicta
altius resumamus. Dic mihi, Christum. Judzi
persequebantur , necne? Persequebantur utique;
id nemini non notum. lllane an alia de causa
ipsum persequebantur? llla certe de causa, ut
fatentur omnes. Sabbatum solvebat , necne? Sol-
vebat, id nemo negaverit. Deum Patrem. suum
dicebat, necne? Dicebat utique. Ergo eadem
serie catera subsequuntur. Sicut enim Patrem

C dicere Deum , solvere sabbatum , ac. propter hoc
magisque propter illud a Judzis persequutionem
pati, non falsa opinio, sed veritas : ita seipsum
qualem Deo facere, eadem mente declarabatur :
quod ex supradictis manifestius est. Illud enim Pa-
ter meus operatur , et ego operor, idipsum est ac
si se Deo &qualem faceret. Nullam enim perhibet in
his verbis differentiam. Neque enim dixit : Ille
operatur, et ego subministro; sed, Sicut ille ope-
ratur, ita et ego; magnamque ostendit zqualita-
tem. Quod si id non ille demonstrare voluisset ,
sed id Judaei frustra suspicati essent : non sivisset

D illos hac falso existimare , sed emendavisset. Ne-

** [πράγματος ἀληθείας Savil. et Codd. nostri.]
b Savil. οὐδὲ γὰρ ἐδείχνυ. Morel, οὐδὲ γὰρ ἔδωχεν.

18

Christum
zqualem es-
se Patri pro-
batur,

254 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

que hoc evangelista siluisset , verum palam dixis- ζεται, οὕτω xo ἐγώ. Καὶ ἰσότητα πολλὴν ἐπεδείξατο.
. . . . 2 5 , 9 δ. es 5 , , 5 3

set , sic Judaeos suspicatos fuisse, sed ipsum non Εἰ δὲ οὐκ αὐτὸς τοῦτο ἐδούλετο χατασχευάσαι, ἀλλ
oi Ἰουδαῖοι τοῦτο μάτην ὑπώπτευον: ox ἂν ἀφῆχεν
αὐτῶν εἶναι τὴν διάνοιαν ἐσφαλμένην, ἀλλὰ xo διώρ-
Ὁ bi

θωσεν “ἂν τοῦτο. Kal 6 εὐαγγελιστὴς δὲ οὐκ ἂν αὐτὸ

L E 45v» ^ E et 3} ὃ x

παρεσιώπησεν, ἀλλ᾽ εἰπεν ἂν φανερῶς, ὅτι ᾿Ιουδαῖοι
tribus diebus excitabo illud, de carne sua lo- μὲν οὕτως ὑπώπτευον, αὐτὸς δὲ οὐχ ἐποίει ἑαυτὸν ἴσον

se Deo aequalem fecisse : ut alibi facit, cum videt
rem alia mente dictam , alio sensu accipi ; ut cum
Christus dicit, Solvite templum hoc, et in

quens. Verum Judzi id non intelligentes, sed τῷ Θεῷ - ὥσπερ καὶ ἀλλαχοῦ τὸ αὐτὸ τοῦτο ποιεῖ;
putantes illum de Judaico templo loqui, dicebant : ὅταν ἴδῃ ἄλλως μὲν λεγόμενον, ἄλλως δὲ ὑὕποπτευό-
Quadraginta sex. annis edificatum est tem- ὕένον τὸ λεχθέν" οἷον, Λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, ἔλε-
γεν ὃ Χριστὸς, καὶ ἐγὼ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῷ αὖ-

plum hoc, et tu in tribus diebus excitabis :
N M m— M , D / 3 , e ^o
E τὸν, περὶ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ λέγων. Ἀλλ᾽ οἵ ᾿Ιουδαῖοι

illud ? Quia igitur. aliud ipse dixerat , aliud illi δῇ ἣ ; X ; y- [ns
τοῦτο μὴ συνιέντες, χἀὶ νομίσαντες περὶ τοῦ lou-

"C D »
δαϊχκοῦ ναοῦ λέγεσθαι, "Ey τεσσαράχοντα xal ἕξ ἔτε-
σιν, ἔλεγον, ᾧχοδομήθη 6 ναὸς οὗτος καὶ σὺ ἐν τρισὶν
imo illorum corrigens opinionem , subjunxit : 7116 ἡμέραις ἐγερεῖς αὐτόν ; ᾿Επεὶ οὖν ἄλλο μὲν εἰπεν αὖ-

suspicati fuerant, illeque de carne sua, hi de
templo suo intelligebant; id indicans evangelista,

autem. dicebat de templo corporis sui. Itaque τὸς, ἄλλο δὲ ὑπώπτευσαν ἐχεῖνοι (αὐτὸς piv γὰρ
51 hoc loco Christus non. se 2equalem Patri fecis- περὶ τὴς σαρχὸς αὐτοῦ ἔλεγεν, ἐκεῖνοι δὲ περὶ τοῦ ναοῦ
τοῦ ἑαυτῶν ἐνόμιζον τοῦτο εἰρῆσθαι), ἐπισημαινόμε-
γος τοῦτο ὃ εὐαγγελιστὴς, μᾶλλον δὲ διορθούμενος
221 αὐτῶν τὴν ὑπόνοιαν, ἐπήγαγε λέγων" "Exsivog δὲ

set, Judaeorum certe 14 opinantium. sententiam
emendayisset, dixissetque : Judi putabant ipsum

se Deo «qualem facere, ipse vero non de zquali- Ἀττι ΔῊΝ -
TH ἕω : Ι Α ἔλεγε περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ σώματος αὐτοῦ. “Ὥστε el xat
tate illa loquebatur, Neque enim hie solum evan- — 2,5504 ὁ μὲν Χριστὸς οὐκ ἐποίει ἑαυτὸν ἴσον, οὐδὲ
gelista id hoc loco facit, sed etiam alius evange- ἐῤξούλετο τοῦτο παραστῆσαι, οἱ δὲ Ἰουδαῖοι τοῦτο

. ἘΞ . . ds ἃ € P
lista alibi. Cum enim pracepissetdiscipulis Jesus: ὑπώπτευσαν, διώρθωσεν ἂν χἀνταῦθα τὴν ὑπόνοιαν

" 3 D *3 E] z^ A ὁ...) € b y
Vatth, 16, Cavete a. fermento Phariseorum οἱ Saddu- αὐτῶν, καὶ simev* ᾿Ιουδαῖοι μὲν ἐνόμιζον ἑαυτὸν ἴσον
e ποιεῖν τῷ OQ, ἐχεῖνος δὲ οὐ περὶ τῆς ἰσότητος
ἔλεγε. Καὶ γὰρ οὐδὲ ἐνταῦθα μόνον "οὗτος μόνος,
ἀλλὰ xoci ἀλλαχοῦ πάλιν τὸ αὐτὸ τοῦτο φαίνεται
^n δ ΩΨ 5 /, Y M , )
ποιῶν χαὶ ἕτερος εὐαγγελιστής. “Ὅτε γὰρ παρήγγειλε
τοῖς μαθηταῖς λέγων * Προσέχετε ἀπὸ τῆς ζύμης τῶν
Objeetioni corrgit, non jam evangelista y sed 1056 Christus Φαρισαίων χαὶ Σαδδουχαίων, ἐχεῖνοι δὲ διελογίζοντο,
ροπάθτι sic loquens : Quomodo non intelligitis me non λέγοντες, ὅτι ἄρτους οὖχ ἐλάθομεν" καὶ ἄλλο μὲν αὖ-
à S Y , e p

ceorum : ili vero cogitarent, dicerentque,
Panes non accipimus; cum aliud ille diceret,
fermentum doctrinam appellans , aliud illi intel-
ligerent, de pambus dictum putantes, illud

inr

AT S , « ὃ 31:43 Y * , ^ , τ E ^Y
Jbil. v. vi, dixisse vobis a panibus cavere? Hic vero nihil τὸς εἰπε, ζύμην τὴν διδασχαλίαν χαλῶν, ἄλλο δὲ
ayl» . ^ r : ; » B'e / E € Ny 22m n.
simile. Atqui dicet aliquis, hoc ipsum de medio — 979772062 οἱ μαθηταὶ, περὶ ἄρτων εἰρῆσθαι νομί
m— ἀν , , ΝΜ) , M
. : : € πάλιν, οὐχ ἔτι ὃ εὐαγγελιστ
tollit Christus dum addit : /Von potest Filius a ζοντες, διορθοῦται αὐτὸ πάλιν, οὐχ TY ἧς;

i ; : ἀλλ᾽ αὐτὸς ὃ Χριστὸς, οὕτω "^ Aéyov* Πῶς οὐ νοεῖτε
seipso quidquam facere. Imo contra, mi homo; ὦ ; ; y e tA γέλιο, ET τς

: ? ὅτι προσέχειν οὐ περὶ ἄρτων εἶπον 0uiy; Evvauüa δὲ
non enim tollit :qualitatem , sed firmat d ae. DS dob
“ c z ^ 3. τ 3 c
I ? rmaieam Qum οὐδὲν τοιοῦτον. Kol μὴν, φησὶν, αὐτὸ τοῦτο ἀναιρῶν,
hic dicit. Verum diligenter attendite : neque ἐπήγαγεν 6 Χριστός: Οὐ δύναται ὁ ΥἹὸς ποιεῖν ἀφ᾽
enim de levi re quastio est. Nam illud, Z semet- ἑαυτοῦ οὐδέν. ᾿Γοὐναντίον μὲν οὖν, ἄνθρωπε, πεποίης-
ipso, sepe in Scriptura habetur, et de Christo — xsv: οὐδὲ γὰρ ἀναιρῶν, ἀλλὰ xo ἐπισφίγγων τὴν
UN, - L Y 1 E E ῥα 3 r A 1 E 4

et de Spiritu sancto dictum est ; visque dictionis ἰσότητα τοῦτο λέγει. ᾿Αλλὰ προσέχετε μετὰ ἄχρι

JM EIS ΝῊ ΩΝ P AA ΚΕ, νιν, , Ex Bt Y

est ediscenda, ne in gravissimos errores incidamus. E sy! Me ! cu abo qu 2, ζητούμενογε Τὸ Te
b. ΣΟΥ , ; i Aq' ἑαυτοῦ, τοῦτο πολλαχοῦ τῆς Foo? χεῖται, χαὶ
Nam si illam excipias ut statim offertur, vide»? πα ^... * aei BACIS
, ἐπ᾽ αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου. Καὶ δεῖ

uanta hinc absurditas consequatur. N i men e
q onsequatur. Neque enim μαθεῖν τῆς λέξεως τὴν δύναμιν, ἵνα μὴ τὰ μέγιστα

dixit, se alia posse per semetipsum operari , alia € ἁμαρτάνωμεν. Ei γὰρ αὐτὴν καθ᾽ ἑαυτὴν οὕτως ἐχ-

* Savil. ἄν τοῦτο, Morel. τούτῳ.

pl a Aliqui λέγων * οὔπω νοεῖτε, οὐδὲ συνίετε ὅτι οὐ περί.
^ »*t - t - " H
[οὐδὲ οὗτος μόνος Savil. οἱ Codd. nostri, ]

IN JOANNEM IIOMIL.,

s/n y ἀν τον , E - ,
λάδοι τις, ὥσπερ ἐστὶ πρόχειρον xAabeiv, σκόπησον
t ΝΜ -
ἡλίκον ἕψεται τὸ ἄτοπον. Οὐδὲ γὰρ εἶπεν, ὅτι τὰ μὲν
δύναται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ποιεῖν, τὰ δὲ οὐ δύναται, ἀλλὰ
καθόλου εἰπεν " Οὐ δύναται ὃ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ
5.2
οὐδέν.

[o

5 , |^
Ἐρώμεθα τοίνυν τὸν ἀντιλέγοντα τούτοις " οὐδὲν

Ld

οὖν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ δύναται ποιεῖν ὃ ΥἹὸς, εἰπέ μοι ; Κἂν
y, c ^ E Z
εἴπῃ, ὅτι οὐδὲν, ἐροῦμεν, ὅτι xoi μὴν τὸ μέγιστον
τῶν ἀγαθῶν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ memotnxe* xoi βοᾷ Παῦλος,
, ^ τ τὦ
λέγων - Ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων, οὖχ ἁρπαγμὸν
ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ἐχένωσε, μορ-
Y Z
φὴν δούλου λαθών. Kal πάλιν αὐτὸς 6 Χριστὸς ἀλλα-
P n ἜΣ , ΕΑ - A ! , M v
χοῦ * ᾿Εξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν μου, xai ἐξου--
/ E Lm » b EDEN y 3-354 30k
σίαν ἔχω λαδεῖν αὐτὴν, xol οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ
5 -Ὁ A m —
ἐμοῦ * ἐγὼ τίθημι αὐτὴν ἀπ’ ἐμαυτοῦ. "Op&c xoi θα-
νάτου xai ζωῆς ἐξουσίαν ἔχοντα, καὶ τὴν τοσαύτην
5 , 5. - 5 ; M , , Y
οἰκονομίαν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐργασάμενον 5 Καὶ τί λέγω περὶ
τοῦ Χριστοῦ; Ἡμεῖς γὰρ, ὧν οὐδὲν εὐτελέστερον γέ-
»9 M 2 3c eui , M , »? 2
Vott. ἂν, πολλὰ ἀφ᾽ ἑαυτῶν πράττομεν, Xa κακίαν ἀφ
T ς £ AU M NC hd un T)
ἑαυτῶν αἱρούμενοι, καὶ ἀρετὴν ἀφ᾽ ἑαυτῶν μετερχό-
2 Ἂχ Xue uu τος XM ae , x
μενοι. Ei δὲ μὴ ἀφ᾽ ἑαυτῶν, μηδὲ ἐξουσίαν ἔχοντες,
οὔτ᾽ εἰς γέενναν ἁμαρτάνοντες ἐμπεσούμεθα, οὔτε βα-
σιλείας χατορθοῦντες ἐπιτευξόμεθα. Οὐδὲν oóv ἄλλο
3 Y b 3 tec b 2 «f - 5 9 ^ cd
ἐστὶ τὸ, '"Ag' ἑαυτοῦ οὗ δύναται ποιεῖν οὐδὲν, ἢ ὅτι
οὐδὲν ἐναντίον τῷ Πατρὶ, οὐδὲν ἀλλότριον, οὐδὲν ξέ--
νον, ὃ μάλιστα τὴν ἰσότητα ἐνδειχνυμένου χαὶ τὴν
πολλὴν συμφωνίαν ἐστί. Καὶ τίνος ἕνεχεν οὐχ εἶπεν,
ὅτι οὐδὲν ἐναντίον ποιεῖ, ἀλλ᾽ ὅτι Οὐ δύναται; Ἵνα
κἀντεῦθεν δείξη πάλιν τὸ ἀπαράλλακτον xal τὴν ἀχρί-
ὄειαν τῆς ἰσότητος. Οὐ γὰρ ἀσθένειαν αὐτοῦ χατηγο-
- M ^ M es ^
ρεῖ τὸ ῥῆμα, ἀλλὰ xai πολλὴν αὐτοῦ τὴν δύναμιν
- 3 Y ν 5 ^ ^ b /
μαρτυρεῖ. ᾿Επεὶ xat ἀλλαχοῦ περὶ τοῦ Iazoóc φησιν
Ὁ [74
ὃ Παῦλος: “Ἵνα διὰ δύο πραγμάτων ἀμεταθέτων, ἐν
2 Ὁ
οἷς ἀδύνατον ψεύσασθαι Θεόν" χαὶ πάλιν, Εἰ ἀρνησό-
μεθα, ἐχεῖνος πιστὸς μένει" ἀρνήσασθαι ἑαυτὸν οὐ
δύναται. Καὶ οὗ δήπου “ τοῦτο τὸ, ᾿Αδύνατον, δηλωτι-
χὸν ἀσθενείας, ἀλλὰ δυνάμεώς ἐστι, χαὶ δυνάμεως
ἀφάτου. Ὃ οὖν λέγει, τοῦτό ἐστι" πάντων ἀνεπίδεκτος
e 3f E] , .- , 2 H 9) M d
f, οὐσία ἐκείνη τῶν τοιούτων ἐστίν. Ὥσπερ γὰρ ὅταν
,ὔ - p -
λέγωμεν xa ἡμεῖς, ἀδύνατον τὸν Θεὸν ἁμαρτεῖν, οὐχ
, , , b m 39^ * “5 ς ,
ἀσθένειαν αὐτοῦ χατηγοροῦμεν, ἀλλὰ ἄῤῥητόν τινα
δύναμιν αὐτοῦ μαρτυροῦμεν * οὕτω δὴ καὶ αὐτὸς ὅταν
Ν , NÁ 3.2 Ὁ “ T 58 m
εἴπη; Οὐ δύναμαι ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ ποιεῖν οὐδὲν, τοῦτο
, m
λέγει, ὅτι ἀδύνατον xo ἀνεγχώρητόν ἐστιν ἐμὲ ποιΐ-
σαί τι ἐναντίον τῷ Πατρί. Καὶ ἵνα μάθης ὅτι τοῦτό
b τω
ἐστι τὸ λεγόμενον, τὰ ἑξῆς ἐπελθόντες, ἴδωμεν τίσι
/ , , - c^
ψηφίζεται ὃ Χριστός’ πότερον τοῖς παρ᾽ ἡμῶν λε-
θεῖσιν, ἢ τοῖς P παρ᾽ ὑμῖν. Σὺ μὲν γὰρ φὴς τὴν ἐξου-
8. Alii τοῦτο τὸ, οὐ δύναται, δηλωτ. Paulo post Savil. ὃ

γὰρ λέγει τοιοῦτόν ἐστιν, ὅτι ἀνεπίδεχτος.
b παρ᾽ ὑμῖν. Suspicatur Savilius legendum παρ᾽ ὑμῶν,

xxxvntr. al. xxxvir. 255
secus; sed generatim dicit : 19. J/Von potest Fi-

lius a semetipso quidquam facere.

4. Interrogabimus ergo contradicentem, Nihil-
ne potest a semetipso facere Filius? Si responde-
rit, Nihil ; reponemus : Atqui maximum bonorum
per semetipsum fecit, id quod Paulus clamat ,
Qui cum in forma Dei esset, non rapinam
arbitratus est esse se equalem Deo , sed. se-
metipsum examinayit, formam servi accipiens.
Et rursus ipse Christus alibi : Potestatem
habeo ponendi animam meam , et potestatem
habeo sumendi eam, et nemo tollit eam a
me : ego pono eam a meipso. Viden' et mortis
et vite potestatem habentem, qui tantam cecono-
miam a semetipso fecit. Ecquid dicam de Chri-
sto? Nos enim, quibus nihil vilius, multa a nobis
ipsis facimus , a nobis ipsis nequitiam, a nobis
ipsis virtutem. deligimus. Quod si non a nobis
ipsis, neque potestatem habeamus: neque, si
peccaverimus, in gehennam incidemus, neque, si
bona opera fecerimus, regnum czlorum conse-
quemur. Nihil aliud. ergo. est illud, 4. semet-
ipso non potest facere quidquam , quam quod
nihil possit Patri contrarium facere, nihil alie-
num, nihil peregrinum, id quod maxime aqua-
litatem. et concordiam magnam ostendit. Et cur
non dixit, Nihil contrarium facit, sed, JVon
»3»potest? Ut hinc rursum ostendat omnimodam
À zequalitatem. Non enim imbecillitatem, sed ma-
gnam ejus potentiam indicat. Nam alibi quoque
de Patre dicit Paulus: Ut per duas res immo-
biles, in quibus impossibile est mentiri Deum;
et rursum : Si. negaverimus , ille fidelis ma-
net ; negare seipsum non potest. lud, Zmpos-
sibile est , nusquam imbecillitatem significat , sed
potentiam , et potentiam ineffabilem. Hoc autem
significat : illa substantia res hujusmodi nullas
admittit. Quemadmodum enim cum dicimus,
impossibile est Deum peccare , non imbecillitatem
ipsi tribuimus , sed ineffabilem quamdam poten-
tiam testificamur: sic etiam cum dicit ipse, JVon
possum. a, meipso facere quidquam , hoc. sibi
vult: Prorsus impossibile est ut Patri contrarium
quidpiam faciam. Ut vero discas illud sic intel-
ligendum esse, sequentia explorantes , videamus

D

E

Et ita cerle legendum videtur. Sed omnes Mss. παρ᾽
ὑμῖν habent.

Philipp. 2,
Psal. τοῖ,
28.

Hebr.6.18.

2 Ime Ἂς
I2.

Psal.
28.

IOt.

JOANNIS CHRYSOST,

256 E

an nobiscum , an vobiscum Christus consentiat.
Tu dicis , dictum illud potentiam auferre , necnon
auctoritatem. ipsi competentem , ipsumque imbe-
cillum comprobare : ego contra dico, his demon-
strarl ;qualitatem , omnimodam paritatem , et
omnia ex eadem voluntate et potentia fieri. Ipsum
percontemur Christum , et per ea que postea
dicturus est videamus, an secundum tuam, an
secundum nostram opinionem dicta interpretetur.
Quid ergo dicit? Quecumque Pater fecerit,
hec et Filius similiter facit. Viden" quomodo
sententiam vestram radicitus evellat, nostramque
confirmet? Nam si a seipso nihil facit, neque
Pater a seipso. aliquid faciet, si quecumque facit
Pater et ipse faciat. Nam si res non ita esset,
aliud. absurdum sequeretur. Neque enim dixit,
Quz vidit Patrem facientem, hec facit; sed,
Nisi viderit Patrem facientem , non facit , ser-
monem ad omne tempus extendens : secundum
vos autem eadem semper discet. Viden' sententize
sublimitatem , et verbi humilitatem vel impuden-
tiores ad illud invitos etiam compellere , ut a vili
sensu, quia tanta dignitate abhorret, fugiant?
Quis enim adeo miser et infelix fuerit, ut dicat
Filium quotidie illa ediscere, qu facere. opor-
tet? Quomodo verum erit illud : Tu autem
idem ipse es , e anni tui non deficient ? quo-
modo, Omnia per ipsum facta sunt, et sine
ipso factum. est nihil, si Mla qua Pater facit ,
hoc ipse videns imitatur? Vides quomodo et ex
115 quae supra dicta sunt, et ex iis quae postea dicen-
tur, ejus auctoritas demonstretur? Quod si humi-
lius quadam proferat, ne mireris. Quia enim
sublimioribus quibusdam auditis, persequeban-
tir eum, et Deo adversarium esse putabant,
paulo demissius verborum tantum tenus loquu-
tus, ad sublimiora rursus evehitur , deinde
ad humili deflectit : sic doctrinam. varians,
ut facilius vel ab improbis admittatur. Animad-
verte, quiso : postquam dixerat, Pater m eus
operatur, et ego operor, et se Deo zqualem
ostenderat, rursus dicit: /Von potest Filius a
seipso facere quidquam, nisi quod «iderit
Patrem facientem. Deinde altius: Quecumque
fecerit ille, hec et Filius similiter facit ; rur-
sumque humilius : 20. Pater diligit Filium,
et omnia demonstrat ei que ipse facit : et
majora his demonstrabit ei opera. Vidistin'
tantam humilitatem? Jure quidem. Nam quod

€ Savil. ποιῶν, εἴ ye ὁμοίως αὐτῷ πάντα ποιεῖ. ἐπεὶ εἰ.
Morel. ποιῶν, ἵνα τὸ ὁμοίως μένα. ἐπεί.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

C

D

E

225

A

, - ^ ^
σίαν ἀναιρεῖν τὸ ῥῆμα, xol τὴν προσήχουσαν αὖῦδεν-
m -
τίαν αὐτοῦ, xoi τὴν δύναμιν ἀσθενὴ δεικνύναι * ἐγὼ
Y
δὲ λέγω ὅτι τὴν ἰσότητα, xol τὸ ἀπαράλλαχτον, xol
τὸ ὡσανεὶ Ex. tlic γνώμης καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάμεως
γινόμενον ἐμφαίνει τοῦτο. Οὐχοῦν αὐτὸν ἐρώμεθα τὸν
Χριστὸν, καὶ ἴδωμεν δι’ ὧν φησιν ἑξῆς, πότερον πρὸς
M , , ,
τὴν σὴν ὑπόνοιαν, ἢ πρὸς τὴν ἡμετέραν ἑρμηνεύει τὰ
εἰρημένα. Τί οὖν φησιν; Ἃ γὰρ ἂν ὃ Πατὴρ ποιῇ»
ταῦτα xoi ὃ Υἱὸς δμοίως ποιεῖ. ἰδὲς πῶς πρόῤῥιζον
3 εἴλ ιν M N E] , , “- e6
ἀνεῖλε τὸ ὑμέτερον, καὶ τὰ εἰρημένα παρ᾽ ἡμῶν ἐόε-
θαίωσεν ; Εἰ γὰρ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ οὐδὲν ποιεῖ, ἔσται οὐδὲ ὃ
Πατὴρ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τι ὃ ποιῶν, εἴ γε δικοίως αὐτῷ
πάντα ποιεῖ. ᾿Επεὶ εἰ μὴ τοῦτό ἐστι, xa ἕτερον ἄτο-
mov ἕψεται. Οὐδὲ γὰρ εἶπεν, ὅτι ἃ εἶδε τὸν Πατέρα
ποιοῦντα ἐποίησεν, ἀλλ᾽, Ἐξδὰν μή τι βλέπη, τὸν Πα--
, τ - e
τέρα ποιοῦντα» QU ποιεῖ, τῷ παντὶ παρατείνων χρόνῳ
NO / c
τὸν λόγον * xol ἔσται καθ᾽ ὑμᾶς ἀεὶ τὰ αὐτὰ μανθά-
νων. Εΐδες πῶς τὸ μὲν νόημά ἐστιν ὑψηλὸν, ἣ δὲ τα-
πεινότης τοῦ ῥήματος xal τοὺς λίαν ἀναισχύντους καὶ
AN PN / , / - N / ) M
tfj βουλομένους ἀναγκάζει φυγεῖν τὸ χαμαίζηλον xat
e e N
σφόδρα τῆς ἀξίας ἐχείνης ἀπᾶδον ; Τίς γὰρ οὕτως
ἄθλιος χαὶ ταλαίπωρος, ὡς εἰπεῖν τὸν Υἱὸν χαθ᾽ ἑχά-
» - hd δ. ἊΨ
στὴν ἡμέραν μανθάνειν ἃ δεῖ ποιεῖν: Πῶς δὲ ἔσται
ἐχεῖνο ἀληθὲς, τὸ, Σὺ δὲ ὃ αὐτὸς εἰ, χαὶ τὰ ἔτη σου
οὐκ ἐχλείψουσι; πῶς δὲ, Καὶ πάντα Ov αὐτοῦ ἐγέ-
νετο, χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν" εἴ γε τὰ μὲν ὃ
N - M Y N c - € e J
Πατὴρ ποιεῖ, tà δὲ αὐτὸς δρῶν μιμεῖται; “Ορᾶς ὅτι
Xo €x τῶν ἄνωθεν εἰρημένων, καὶ ἐκ τῶν μετὰ ταῦτα
λεχθέντων δείκνυται τῆς αὐθεντίας ἣ ἀπόδειξις; Et
δὲ ταπεινότερον προάγει τῶν δημάτων ἔνια, μὴ θαυ-
μάσης. Ἵϊππειδὴ γὰρ ἐδίωκον αὐτὸν, τὰ ὁψηλὰ ἀχούσαν-
oL 429) 5. 292. 253 7 ^ τ
τες, χαὶ ἀντίθεον εἶναι ἐνόμιζον, ὀλίγον χαθυφεὶς διὰ
e € / / / EN, Nr / 5. Vaf
τῶν ῥημάτων μόνων, πάλιν ἐπὶ τὰ ὑψηλότερα ἀνάγει
N / [^ / ΓΒ ὙΠ ' / ,
τὸν λόγον * εἰτα πάλιν ἐπὶ τὰ ταπεινὰ, ποιχίλλων αὖ-
c M H cr , ΓΝ ,
τοῦ τὴν διδασχαλίαν, ὥστε εὐπαράδεχτον γενέσθαι xat
τοῖς ἀγνώμοσι. Σχόπει δέ: εἰπὼν, Ὃ Πατήρ μου ἐρ-
, 9.53. 42. / Y 3 , » € N
γάζεται , κἀγὼ ἐργάζομαι" xat ἀποφήνας ἴσον ἑαυτὸν
τῷ Θεῷ, πάλιν λέγει" Οὐ δύναται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ποιεῖν
6 Υἱὸς οὐδὲν, ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποιοῦντα.
Εἶτα πάλιν ἐπὶ τὸ ὑψηλότερον * Ἃ γὰρ ἂν ἐχεῖνος
ng e ^ "c^ € / € , 931 M
Tot, ταῦτα xat ὃ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ * πάλιν ἐπὶ τὸ
| , € E] Ta N ΠῚ N 7
ταπεινότερον" Ὃ Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν, καὶ πάντα
δείκνυσιν αὐτῷ, ἃ αὐτὸς ποιεῖ, xol μείζονα τούτων
δείξει αὐτῷ ἔργα. Ἰλΐδες ὅσον πάλιν τὸ * ταπεινόν ; Ei-
, ἃ 2 y “νὰ N ΄ , ,
xóvtoc. Ὃ γὰρ ἔφθην εἰπὼν, xot λέγων οὐ παύσομαι,
D M c 2. er vor ^ 7. /
τοῦτο xol νῦν ἐρῶ * ὅτι ἡνίχα ἂν λέγη τι χαμαίζηλον
M ,^€ - SEEN , 7 M
xol ταπεινὸν, μεθ᾽ ὑπερθολῆς αὐτὸ τίθησιν, ἵνα καὶ
τοὺς ἀγνώμονας ἣ τῶν δημάτων εὐτέλεια πείσῃ μετ᾽
εὐσεθοὺς διανοίας δέξασθαι τὰ νοήματα. Ἰὑπεὶ εἰ μὴ

^ Morel. ταπεινόν ; ὥστε εἰχότως ὅπερ ἔφθην εἰπών. Savil,
melius, quem sequimur,

IN JOANNEM HOMIL. xxxvi. al. xxxvit.

τοῦτό ἐστιν, ἐννόησον πῶς ἄτοπον τὸ εἰρημένον, ἀπ᾽
αὐτῶν τῶν ῥημάτων γυμνάζων. Ὅταν γὰρ εἴπη; Καὶ
μείζονα τούτων δείξει αὐτῷ ἔργα, εὑρεθήσεται πολλὰ
υυηδέπω μαθών * ὅπερ οὐδὲ περὶ ἀποστόλων ἔστιν εἰ-
πεῖν. Τοῦ γὰρ Πνεύματος ἅπαξ λαθόντες τὴν χάριν,
ἀθρόον πάντα xol ἤδεσαν καὶ ἐδύναντο ἐχεῖνοι, ἅπερ
xal εἰδέναι αὐτοὺς καὶ δύνασθαι ἔδει. Οὗτος δὲ εὕρε-
θήσεται πολλὰ ὧν εἰδέναι ἐχρῆν, μηδέπω μαθών. Καὶ
τί τούτου γένοιτ᾽ ἂν ἀτοπώτερον; Τί οὖν ἐστι τὸ εἰρη-
μένον; ᾿Κπειδὴ τὸν παράλυτον ἔσφιγξε, μέλλει δὲ καὶ
νεχρὸν ἐγείρειν, διὰ τοῦτο οὕτως εἶπε, μονονουχὶ τοῦτο
λέγων: θαυμάζετε ὅτι παράλυτον ἔσφιγξα ; μείζονα
τούτων ὄψεσθε. Ἀλλ᾽ οὕτω μὲν οὐχ εἶπε, ταπεινότε--
ρον δέ πως διέξεισιν, ἵνα αὐτῶν " παραμυθήσηται τὴν
μανίαν. Καὶ ἵνα μάθης ὅτι τὸ, Δείξει, οὐ χυρίως εἴς
ρηται, ἄχουσον τῶν ἑξῆς ὧν ἐπάγει πάλιν. Ὥσπερ
γὰρ 9 Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεχροὺς καὶ ζωοποιεῖ, φη-
σὶν, οὕτω xat 6 Υἱὸς οὺς θέλει ζωοποιεῖ. Καίτοι τὸ,
Οὐδὲν δύναται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ποιεῖν, τῷ, Οὺς θέλει,
ἐναντίον ἐστίν. Εἰ γὰρ οὺς θέλει, δύναται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ
ποιεῖν (τὸ γὰρ θέλειν, ἐξουσίας )" εἰ. δὲ οὐ δύναται
ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, οὐχ ἔτι οὺς θέλει. Τὸ μὲν γὰρ, “Ὥσπερ ὃ
Πατὴρ ἐγείρει, τῆς δυνάμεως δείκνυσι τὴν ἀπαραλ--
λαξίαν τὸ δὲ, Οὖὗς θέλει, τὴς ἐξουσίας τὴν ἰσότητα.
ὍὋὉρδς ὅτι τὸ, Οὐ δύναται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ποιεῖν, οὗ
τὴν ἐξουσίαν ἀναιροῦντός ἐστιν, ἀλλὰ τὸ ἀπαράλ-
λαχτον τῆς δυνάμεως xoi τοῦ θελήματος ἐνδειχνυ-
μένου ; Οὕτω xal τὸ, Δείξει αὐτῷ, νόησον. Καὶ γὰρ
καὶ ἀλλαχοῦ φησιν: ᾿Εγὼ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ
ἐσχάτη ἡμέρᾳ. Καὶ πάλιν, δειχνὺς ὅτι οὐχ ἐνέργειαν
δεχόμενος ποιεῖ, ᾿Εγώ εἰμι ἣ ἀνάστασις, φησὶ, χαὶ
$ ζωή: Εἶτα ἵνα μὴ λέγης, ὅτι νεχροὺς μὲν ἐγείρει
οὺς θέλει, καὶ ζωοποιεῖ, τὰ δὲ ἄλλα οὖχ οὕτω ποιεῖ,
προλαδὼν πᾶσαν ἀπέχλεισεν ἀντιλογίαν τοιαύτην, εἶ--
πών- Ἃ γὰρ ἂν ἐχεῖνος ποιῇ, ταῦτα xol 6 ΥἹὸς
ὁμοίως ποιεῖ - δηλῶν ὅτι χαὶ πάντα ἃ ἐχεῖνος, xoi
οὕτως ὡς ἐχεῖνος ποιεῖ * χἂν vex ov εἴπης ἀνάστασιν,
κἂν σωμάτων διάπλασιν, κἂν ἁμαρτημάτων ἄφεσιν,
κἂν ἀλλοτιοῦν, ὁμοίως ἐργάζεται τῷ γεγεννηχότι.

5 Li 2 M , “Ὁ Ὁ
Ἀλλ᾽ οὐδενὶ τούτων προσέχουσιν οἵ τῆς ἑαυτῶν y,

Ὁ ub

2 5. .
ἀμελοῦντες σωτηρίας " τοσοῦτον xxxiv τὸ προεδρίας À suam negligunt salutem

(no

c e à] 7 » c e
p&v. Τοῦτο τὰς αἱρέσεις ἔτεχε, τοῦτο τὴν τῶν EXMj-
5 / ,
νων ἐδεδαίωσεν ἀσέδειαν. Ὁ μὲν γὰρ Θεὸς τὰ ἀόρατα
RS ΤᾺ / NY ὧν πὸ c
αὐτοῦ ἠδούλετο διὰ τὴς χτίσεως τοῦ χόσμου νοηθῆναι

^ Alii θεραπεύσῃ.

Ε

"
257
jam dixi, nec finem dicendi faciam, id nuuc
repetam. Quando aliquid. demissum dicit et hu-
mile, id cum hyperbole profert, ut. vel improbis
verborum vilitas suadeat, ut pia mente sensa
percipiant. Nisi enim hoc esset, cogita quam
absurdum esset id quod dicitur, quod verba
explorando percipies. Quando enim dicit, Ma-
jora his ostendet ei opera , invenietur multa
nondum didicisse : quod ne de apostolis quidem
dicendum. Nam cum Spiritus gratiam accepis-
sent, confertim omnia noverunt, omnia potue-
runt, quz ipsos et scire et posse oportebat; hic
autem multa scitu necessaria nondum didicisse de-
prehendetur : quo quid absurdius esse queat ? Quid
ergo sibi vult dictum illud? Quia paralytico sic
curato, mortuum suscitaturus erat; ideo sic lo-
quutus est, ac si diceret : Miramini me paraly-
ticum sanasse? his majora videbitis. Neque tamen
ita loquutus est, sed humiliore usus est sermone,
ut illorum furorem compesceret. Ut vero discas
illud, Demonstrabit , non proprie dictum esse,
audi ea qui sequuntur. 21. Sicut. enim Pater
suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius
quos vult vivificat. Atqui illud, /Vihil potest ὦ
semelipso facere, contrarium est illi dicto,
Quos vult. $1 enim quos vult vivificat, a semet-
ipso aliquid facere potest (velle enim potestatis
est): quod si non potest a seipso, jam. non quos
vult vivificat. Illud enim, Sicut Pater suscitat ,
aequalem probat virtutem ; illudque, Quos vult,
potestatis paritatem. Viden' illud, /Von potest a
seipso facere, potestatem non tollere, sed parem
potentiam et voluntatem significare? Sic intelli-
ligas illud, Demonstrabit ei. Etenim alibi

dicit, Ego resuscitabo eum. in novissimo die. Jvan.6.39.

Àc rursum, ostendens se vim operandi non acce-
pisse, Ego sum, inquit ,
Deinde ne dicas ipsum quos vult mortuos susci-
tare et vivificare, sed alia non perinde facere, et
hanc objectionem depellere occupat his verbis :
Quecumque ille fecerit , heec et Filius similiter

25.

facit ; declarans se omnia quz ille facit similiter

facere; mortuos nempe suscitare, corpora for-
mare , peccata remittere, et quidvis aliud , perinde
atque Pater operatur , facere.

5. Verum his animum non adhibent 1 qui
tantum malum est,
prcellentiz: amor. Hoc hzreses peperit, hoc gen-
tilium impietatem firmavit. Deus quidem volebat
invisibilia sua per mundi creationem intelligi :

resurrectio et ita. Joan. Xt.

358 S. JOANNIS CHRYSOST.

illi vero his omissis, et hanc dedignantes doctri-
nam, alteram. sibi paravere viam ; quapropter a
vera via aberrarunt. Ideo Judzi non crediderunt,
glorie human: cupidi; illam vero, qu: a Deo

Inanis C80, gloriam non quzrentes. Verum nos, dilecti ,

gloria

gienda.

fa-hunc morbum omni studio et diligentia fugia-

mus. Licet enim innumera probe gesserimus, haec

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τούτου " ἐχεῖνοι δὲ ταῦτα ἀφέντες, καὶ ἀπαξιώσαντες
διὰ ταύτης ἐλθεῖν τὴς διδασχαλίας, ἑτέραν ἔτεμον
ἑαυτοῖς δδόν * διὸ xol τὴς οὔσης ἐξέπεσον. Διὰ τοῦτο
xol Ἰουδαῖοι οὐχ ἐπίστευσαν, δόξαν "map ἀλλήλων
λαμόάνοντες, καὶ τὴν παρὰ τοῦ Θεοῦ δόξαν οὐ ζη-
τοῦντες. Ἀλλ᾽ ἡμεῖς, ἀγαπητοὶ, τοῦτο φεύγωμεν τὸ
γόσημα μεθ’ ὑπερύολὴς xai σπουδῆς ἁπάσης. Κἂν

omnia vanz glorie pernicies labefactabit. Si p γὰρ μυρία κατορθώματα ἔχωμεν, πάντα ἱκανὴ διαλῦ-

ergo ad laudes respiciamus , illas jyu;ramus quze
ἃ Deo sunt. Laus enim hominum, qualiscumque
fuerit, statim atque apparet evanescit. Etsi autem
non periret, nihil certe lucri nobis afferret, et ex
corrupto sepe judicio provenit. Quid enim tam
admirabile humana gloria habeat, qua fruuntur
et saltantes juvenes, et impudica mulieres, et
avari atque raptores? Qui autem a Deo laudatur,
non cum his, sed cum sanctis illis admirationi
habetur, cum. prophetis nempe et. apostolis , qui
angelicam duxere vitam. Quod si turbam circum-

ducere et suspici optamus, illud quid sit explore- C

mus, ac nullius pretii esse deprehendemus. Uno
verbo, si turbam amas, angelorum multitudinem
tibi attrahe, et daemonibus terribilis esto, et sic
hominum nullam habebis rationem ; sed omnia
etiam quz splendida videntur, ita calcabis ut cce-
num atque lutum : et tunc clare videbis nihil ani-
mam ita deturpare, ut glori: amorem. Non potest
enim, non potest utique vanz glorie amator vi-
tam cruciatu plenam non ducere; sicut etiam qui
illam calcat, non potest vitia multa non concul-
care. Nam qui vanam gloriam superavit, invi-

diam, pecuniarum amorem, ceterosque gravis- D

simos morbos devicturus est. Et quomodo, in-
quies, illam superabimus? Si aliam spectemus
gloriam ; hoc est czlestem, a qua nos hac ejicere
conatur. llla enim. nos et in hac vita conspicuos
efficit , et ad futuram vitam nobiscum pergit, at-
que ab omni servitute carnali nos liberat. Carni
misere nunc servimus, lerr terrenisque rebus
addict. Sive 1n forum te conferas, sive domum
intres , sive vias , stationes, diversoria frequentes,
si navim conscendas, insulam adeas vel regias
cedes, si. judiciale forum vel senatum adeas, sae-
cularium ubique rerum sollicitudinem observabis, E
singulosque his in. rebus laborantes, abeuntes,
manentes, navigantes, agricolas, eos qui in agro,
eos qui in urbe habitant, uno verbo, omnes. Quae

3 Suspicatur Savilius lezendum παρ᾽ ἀνθρώπων Aza-
βάνοντες. [Ante Codd. 705; 706 ἐξέπεσαν vel ἐξέπεσον.
Kat Ἰουδαῖοι 68. ]

b βχυμαζόμενος. Θαυμάξειν pro laudare, ut jam dixi-

σαι τῆς χενοδοξίας ἢ λύμη. Ei τοίνυν ἐπαίνων ἐρῶ-
M i] D es D , , € A
μεν, τοὺς παρὰ τῷ Θεῷ ζητῶμεν ἐπαίνους. Ὃ μὲν
γὰρ παρὰ τῶν ἀνθρώπων ἔπαινος οἷος ἂν ἡ, ὁμοῦ τε
ἐφάνη καὶ ἀπώλετο: χἂν μὴ ἀπόληται, τὸ κέρδος
5^ - y SNSA H ^Y /
οὐδὲν ἡμῖν ἤνεγχε, xoi ἀπὸ χρίσεως δὲ γίνεται διε-
φθαρμένης πολλάκις. Τί γὰρ θαυμαστὸν ἣ παρὰ dv-
θρώπων ἔχει δόξα, ἣς καὶ ὀρχούμενοι ἀπολαύουσι
νέοι, xal διεφθαρμέναι γυναῖχες, xal πλεονέχται χαὶ
ἅρπαγες; Ὃ δὲ παρὰ τοῦ Θεοῦ " θαυμαζόμενος οὐ
S , πὶ Y M - [28 τὶ J. Z
μετὰ τούτων, ἀλλὰ μετὰ τῶν ἁγίων ἐχείνων θαυμά--
ζεται, τῶν προφητῶν λέγω, τῶν ἀποστόλων, τῶν ἀγ-
γελικὸν ἐπιδειξαμένων βίον. Ei δὲ τὸ περιάγειν
3 ^ M M ?5 (a Ji e E] ,
ὄχλους, καὶ τὸ ἀποδλέπεσθαι ποθοῦμεν, ἐξετάσωμεν
cM 9r € M , M JT e , ΕΣ
αὐτὸ χαθ᾽ ἑαυτὸ, x«i οὐδενὸς ἄξιον εὑρήσομεν Ov.
g P3! ΕῚ δ ὟΣ 5 c CUN N δου c
Ὅλως δὲ, εἰ χαὶ ὄχλων £p&c , ἐφέλχου τὸν δῆμον τῶν
5 lá // N / M m ,
ἀγγέλων, xo γίνου φούδερὸς δαίμοσι, καὶ τῶν ἀνθρω-
, »/ / / E Y / et
πίνων οὐδένα ποιήσῃ λόγον * ἀλλὰ πᾶντα οὕτω κατα-
πατήσεις τὰ λαμπρὰ, ὡς βόρδορον xoi πηλόν" χαὶ
ὄψει τότε σαφῶς, ὅτι οὐδὲν οὕτω παρασχευάζει ψυχὴν
2 " [3 ἐς 5. c ; M » 5 »
ἀσχημονεῖν, ὡς τὸ δότης ἐρᾶν. Οὐ γὰρ ἔστιν, οὐχ ἔστι
τὸν ταύτης ρῶν “μὴ ζῆσαι Ῥίον ἐστανρωμένον :
ὥσπερ οὖν οὐχ ἔστι πατήσαντα Ξαύ την; μὴ τὰ πλείονα
τῶν παθῶν καταπατῆσαι. Ὃ γὰρ ταύτης περιγενόμε-
νος; xal φθόνου xo φιλοχρηματίας, καὶ πάντων me
ριέσται τῶν χαλεπῶν νοσημάτων. Καὶ πῶς αὐτῆς
περιεσόμεθα, φησίν; Ἂν πρὸς τὴν ἄλλην ἴδωμεν
δόξαν τὴν Ex τῶν οὐμανίν, ἧς ἐχδάλλειν ἡμᾶς αὕτη
βιάζεται. ᾿ῬἘχείνη γὰρ χαὶ ἐνταῦθα ποιεῖ λαμπροὺς E
xa μεθ᾽ ἡμῶν πρὸς τὴν μέλλουσαν συναποδημεῖ. ζωὴν,
xo πάσης ἥμδις ἐλευθεροῖ δουλείας σαρχιχῆς s ἣ μετὰ
πολλῆς ἀθλιότητος δουλεύομεν νῦν, ὅλους ἑαυτοὺς τῇ
Yi xal τοῖς ταύτης ἐχδόντες πράγμασι Κἂν εἰς dye
ρὰν ἐμθάλῃς, x&v εἰς οἰκίαν εἰσέ inso χἂν tig τὰς
δδοὺς, χἂν εἰς τοὺς σταθμοὺς, x&v εἰς τὰ χαταγώγια,
χἂν εἰς τὰ πανδοχεῖα, κἂν εἰς πλοῖον, χἂν εἰς νῆσον,
E. xày εἰς τὰ βασίλεια, κἂν εἰς τὰ δικαστήρια, xy εἰς βου-
λευτήρια, πανταχοῦ τῶν παρόντων καὶ τῶν βιωτιχῶν
πραγμάτων EN τὴν φροντίδα, χαὶ ἕχαστον ὑπὲρ
τούτων χοπτόμενον, τούς τε ἀπόντας τούςτε ἐπιόντας,

mus, usurpatur sepe.

« [μή Savil. et Codd. nostri omittunt, recte. Nec
sensit Interpres potestatem verbi σταυροῦσθα;, V, p. 233,
A.]

IN JOANNEM HOMIL. XXXIx. al. xxxvii. 250

τοὺς ἀποδημοῦντας τούς τε μένοντας, τοὺς πλέοντας, — nobis spes salutis erit, quando Dei terram inco-
τοὺς γεωργοῦντας, τοὺς ἐν τοῖς ἀγροῖς, τοὺς ἐν ταῖς — lentes, nihil ea αιια Dei sunt curamus, sed cum
πόλεσι, πάντας ἁπλῶς. Τίς ouv ἡμῖν ἐλπὶς σωτηρίας — jubeamur hic peregrini esse, peregrini in calo su-
ἔσται, ὅταν τὴν γὴν οἰκοῦντες τοῦ Θεοῦ, μὴ τὰ τοῦ... mus, et mundi cives? Quid hac stupiditate
Θεοῦ φρονῶμεν, ἀλλὰ χελευσθέντες εἶναι ξένοι τῶν A deterius? Quotidie judicium et regnum audimus,
ἐνταῦθα, ξένοι τῶν οὐρανῶν ὦμεν, καὶ τῶν ἐνταῦθα εἰ 605 qui in diebus Noe erant necnon Sodomitas
πολῖται; Τί ταύτης τὴς ἀναισθησίας χεῖρον γένοιτο — imitamur, et experimento ommia ediscere volu-
ἂν, ὅταν xaÜ' ἑχάστην ἡμέραν τὰ τῆς χρίσεως, τὰ — mus. Atqui ideo illa omnia scripta sunt, ut si quis
τῆς βασιλείας ἀχούοντες, τοὺς ἐπὶ τοῦ Νῶε μιμώμεθα — futura non credat, ex przteritis claram accipiat
xal τοὺς ἐν Σοδόμοις, τῇ πείρᾳ τῶν πραγμάτων μέ- — futurorum notitiam. Haec itaque cogitantes, tam
γοντες πάντα μαθεῖν; Καίτοι γε διὰ τοῦτο πάντα — preterita , quam futura, paulum ex hac servitute
ἐχεῖνα γέγραπται, ἵνα εἴ τις τοῖς μέλλουσιν ἀπιστεῖ, — respiremus, et aliquam anim: rationem habea-
ἀπὸ τῶν ἤδη γεγενημένων σαφὴ λάδῃ xai περὶ τῶν — mus, ut et praesentia et futura consequamur bona,
μελλόντων τὴν ἀπόδειξιν. Ταῦτα οὖν ἐννοοῦντες, καὶ — gratia et benignitate Domini nostri Jesu. Christi,
τὰ παρεληλυθότα xoi τὰ μέλλοντα, μικρὸν γοῦν dva- — cui gloria et imperium in szcula saeculorum.
πνεύσωμεν τῆς χαλεπῆς ταύτης δουλείας, καί τιὰ — Amen.

xoi τῆς ψυχῆς ποιησώμεθα λόγον, ἵνα xc τῶν πα-

ρόντων xal τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χά- D

pret xal φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-

στοῦ; ᾧ f$ δόξα xal τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

αἰώνων. Ἀμήν.

€ Ó———Ó——————M———————ÉÓ— Á—————'——————

OMIAIA λθ΄. HOMILIA XXXIX.

Ὁ Πατήρ μου οὗ χρίνει οὐδένα, ἀλλὰ τὴν κρίσιν πᾶ- 422, Pater meus non judicat quemquam, sed
σὰν δέδωχε τῷ Υἱῷ, ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Yiov, omne judicium dedit Filio, 25. ut omnes
χαθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα. honorificent Filium , ut honorificant. Pa-

trem.

Πολλῆς ἡμῖν δεῖ τῆς σπουδῆς ἐν ἅπασιν, ἀγαπη- C 1. Multa nobisopus est in omnibus diligentia, | Judicius:
τοί. Καὶ γὰρ Aoyow δώσομεν, καὶ εὐθύνας ϑφέξομεν — dilecti; accuratam quippe rationem dabimus ie ros -
ἀχριδεῖς, καὶ δημάτων xal πραγμάτων. Οὐ γὰρ μέ- οἱ verborum et operum. Res enim nostre non i
χρι τοῦ παρόντος "^k ἡμέτερα ἕστηχεν, ἀλλὰ xoi — sunt presentis vite limitibus circumscriptz, sed
ἑτέρα τις ἡμᾶς ἐντεῦθεν ἐχδέξεται ζωῆς κατάστασις, — alia nos exceptura est vite conditio , tremendoque
xo δικαστηρίῳ παραστησόμεθα φοδερῷ. Δεῖ γὰρ ἡμᾶς — judicio sistemur. Omnes enim nos, inquit Pau- 5, σον. 5
παραστῆναι ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, lus, manifestari oportet ante tribunal Christi, το.
φησὶ Παῦλος, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ co- — ut referat unusquisque, que per corpus egit,
ματος, πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν, εἴτε xaxov. Τοῦτο — prout gessit,sive bonum,sive malum. Moc tribu-
τοίνυν τὸ δικαστήριον ἐννοῶμεν ἀεὶ, καὶ οὕτω διὰ παν- — nal semper cogitemus, et sic semper virtuti in-
τὸς τοῦ χρόνου δυνησόμεθα εἶναι ἐν ἀρετῇ. Ὥσπερ ^ cumbere poterimus. Nam sicut is qui illam diem
γὰρ ὃ τῆς ψυχῆς ἐχθαλὼν τὴν ἡμέραν ἐχείνην, καθά-- p ab animo ejicit, quasi equus excusso freno in prz-
περ ἵππος τὸν χαλινὸν ἀποῤῥήξας, εἰς χρημνοὺς φέρε- — cipitia ruit (Profanantur enim, inquit, vic ejus p,,1. o.
ται ()εδηλοῦνται γὰρ, φησὶν, αἵ ὁδοὶ αὐτοῦ ἐν παντὶ ἔτι omni tempore; et causam afferens ait, 4 ufe- 327: í
χαιρῷ" διὸ χαὶ τὴν αἰτίαν τιθεὶς, ἐπήγαγεν" Ἄντα-ὀ — runtur judicia tua a facie ejus): ita qui semper
ναιρεῖται τὰ χρίματά σου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ)" οὕ- hoc timore tenetur, temperanter incedet. Nam,
τῶς ὃ διαπαντὸς τοῦτον ἔχων τὸν φοῦον, σωφρόνως Recordare, inquit, horissima iua, et. in cter- pii. 7
βαδιεῖται. ᾿Αναμιμνήσχου γὰρ, φησὶ, τὰ ἔσχατά σου, — num non peccabis. Qui enim nunc dimittit no- 4o.

^ Savil. zz ἡμέτερα ἕἔστηχεν. Morel. τὰ ἡμέτερα ἐστι.

^

“00 8. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

bis peccata, 15 tunc judex sedebit; qui mortuus — xoi sig τὸν αἰῶνα οὐ μὴ ἁμαρτήσεις. "'O γὰρ ἀφεὶς
est pro nobis, hic universam naturam judicans ἡμῖν τὰ ἁμαρτήματα νῦν, οὗτος χαθεδεῖται δικάζων
Hebr.9.28. apparebit. Iterum. enim, inquit, sime peccato τότε: ὃ ἀποθανὼν δι’ ἡμᾶς, οὗτος φανεῖται πάλιν
videbitur suscipientibus ipsum ad salutem. χρίνων τὴν φύσιν ἅπασαν. "Ex δευτέρου γὰρ; φησὶ,
Quamobrem hoc loco dicit : Pater meus non ju- χωρὶς ἁμαρτίας ὀφθήσεται τοῖς αὐτὸν ἀπεχδεχομέ-
dicat quemquam, sed omne judicium dedit νοις εἰς * σωτηρίαν. Διὸ xal ἐνταῦθα ἔλεγεν - Ὃ Πα-
Filio, ut omnes honorificent Filium, ut ho- E τήρ μου οὗ χρίνει οὐδένα, ἀλλὰ τὴν κρίσιν πᾶσαν δέ-
norificant Patrem. Evgone Patrem, inquies, il- δὺὼώχε τῷ Υἱῷ, ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς
lum dicemus? Absit. Ideo namque dicit Filium, τιμῶσι τὸν Πατέρα. Οὐχοῦν xoi Πατέρα αὐτὸν mpoc-
ut Filium manentem honoremus sicut Patrem. εροῦμεν, φησίν; Ἄπαγε. Διὰ γὰρ τοὐτοεἶῖπε τὸν ΥἹὸν,
Qui vero ipsum vocat Patrem, non ultra Filium ἵνα μένοντα Υἱὸν τιμῶμεν ὡς τὸν Πατέρα. Ὁ δὲ Πα-
ut Patrem honorat, sed omnia miscet. Quia ergo ,,, τέρα αὐτὸν λέγων οὐχ ἔτι τὸν Υἱὸν ὡς Πατέρα ἐτίμη-
beneficio affecti homines non ita ad officium re- A σεν, ἀλλὰ τὸ πᾶν συνέχεεν. ἃ ᾿Επεὶ τοίνυν εὐεργετούμε-
deunt, ut castigati; ideo terribilia dixit, ut me- — νοι οὗ ἄνθρωποι, οὖχ οὕτω προσάγονται ὡς τιμωρούμε-
tus saltem ad honorem sibi ferendum traheret. νοι, διὰ τοῦτο οὕτως εἶπε φούδερῶς, ἵνα χἂν ὃ qoboc cic
Cum dicit, Omne, id est, puniendi οἱ honorandi τιμὴν ἑαυτοῦ ἐπισπάσηται. Πᾶσαν δὲ ὅταν εἴπη, τοῦτο
potestatem habet, atque utrumque pro lubito fa- λέγει, ὅτι xa τοῦ χολάζειν καὶ τοῦ τιμᾶν κύριος ἐστι,
ciendi. Illud vero, Dedit, dictum est, ne ipsum χαὶ ἑκάτερα ποιεῖν ὡς ἂν ἐθέλη. Τὸ δὲ, ΓΕ δωχεν, εἴ-
non genitum esse suspiceris, neque putes duos esse — ρήται, ἵνα μὴ ἀγέννητον αὐτὸν ὑποπτεύσῃς, μηδὲ
Patres : nam quidquid est Pater, est et Filius, ge- δύο Πατέρας εἶναι νομίσῃς. Πάντα γὰρ ὅσα " ἐστὶν ὃ
nitus et Filius manens. Ut verodiscas illud, De- Πατὴρ, ταῦτά ἐστι χαὶ ὁ Υἱὸς, γεννηθεὶς, καὶ μένων
dit , idipsum significare quod, genuit, audi illud ἐν τῷ εἶναι Υἱός. Καὶ ἵνα μάθης ὅτι τὸ, " EGtoxev, ἴσον
. 7. alio loco declaratum : Sicut Pater habet vitam τῷ, ἐγέννησεν, ἐστὶν, ἄχουσον ἐξ ἑτέρου τοῦτο αὐτὸ
in semetipso , ita dedit et. Filio vitam habere δηλούμενον. “Ὥσπερ γὰρ ὃ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυ-
in semetipso. Quid ergo? priusne ipsum genuit, B τῷ, φησὶν, οὕτως ἔδωχε καὶ τῷ Υἱῷ ζογὴν ἔχειν ἐν
ac deinde vitam dedit? Qui dat enim, cuidam ἑαυτῷ. Τί οὖν; πρότερον αὐτὸν ἐγέννησε, xoi τότε
exsistenti dat. Ergone genitus erat sine vita? ἔδωχε τὴν ζωήν; Ὃ γὰρ διδοὺς, ὄντι τινὶ δίδωσιν.
Verum hoc ne damiones quidem suspicentur: Θὐχοῦν ἦν τῆς ζωῆς χωρὶς γεννηθείς: Ἀλλὰ τοῦτο
multam quippe habet insaniam cum impietate οὐδ᾽ ἂν δαίμονες ὑποπτεύσαιεν: μετὰ γὰρ τῆς ἀσε-
conjunctam. Quemadmodum ergo illud, Dedit δείας πολὺ xoi τὸ ἀνόητον ἔχει. “Ὥσπερ οὖν τὸ,
vitam, idem est quod, Genuit ipsum vitam: sie, Εδωχε ζωὴν, ἐγέννησεν αὐτὸν ζωήν ἐστιν" οὕτω xat
Dedit judicium, id est, Ipsum judicem genuit. τὸ, Ἔδωχε χρίσιν, χριτὴν αὐτὸν ἐστιν ἐγέννησεν. Ἵνα
Etenim ne audiens quod. ipse Patrem causam ha- γὰρ μὴ, ἀκούων ὅτι αἴτιον ἔχει τὸν Πατέρα ; παραλ-
buerit, diversitatem substantie putes, honorem- € λαγὴν οὐσίας νομίσῃς καὶ τιμῆς ἐλάττωσιν, αὐτὸς ἔρ-
que minorem, ipse venit te judicatum, hine χεταί σε χρίνων, ὁ τὴν ἰσότητα xol ἐντεῦθεν δεικνύς.
equalitatem ostendens. Qui enim quos vult ρα- Ὁ γὰρ ἔχων ἐξουσίαν χολάζειν καὶ τιμᾶν οὺς βούλε--
niendi et honorandi potestatem habet, eadem qux ται; τὰ αὐτὰ δύναται τῷ Πατρί. ᾿Επεὶ εἰ μὴ τοῦτό
Pater potest. Nisi enim hoc esset, sed postea ἐστιν, ἀλλ᾽ ὕστερον γεννηθεὶς ἔλαόε τὴν τιμὴν, τί γέ-
quam genitus fuerat honorem: accepisset, quae γόονεν ὥστε αὐτὸν ὕστερον τιμηθῆναι; ἐκ ποίας ἐπὶ
causa fuit ut ipse posterior honoraretur? quo τοῦτο ἦλθε προχοπῆς ὥστε τὴν ἀξίαν ταύτην λαθεῖν
pacto ita profecit, ut hanc dignitatem acciperet? χαὶ χειροτονηθῆναι; Οὐχ αἰσχύνεσθε τὰ ἀνθρώπινα
Non erubescitis dum immortali nullumque au- ταῦτα xol εὐτελῇ νοήματα τῇ ἀχηράτῳ φύσει xol οὐ--
gmentum accipienti nature humana οἱ tam vilia δὲν ἐπείσακτον ἐχούσῃ ἀναισχύντως οὕτως ἐπεισάγον-
adscribitis? Cur ergo, inquies, ita loquitur? D τες; Τίνος οὖν ἕνεκεν οὕτω φθέγγεται, φησίν; “Ὥστε
Ut dicta facilius credantur, et ad sublimiora εὐπαράδεχτον γενέσθαι τὸν λόγον, xal τοῖς ὑψηλοῖς
viam paret; ideo utraque commiscet. Vide autem προοδοποιῆσαι ῥήμασι. Διὰ τοῦτο ἀναμίγνυσι ταῦτα

quomodo : nam e re fuerit heec ἃ principio obser- ἐκείνοις, κἀχεῖνα * τούτοις. Kod ὅρα πῶς" χαλὸν γὰρ ἐξ

b Morel. ὁ τοίνυν ἀφείς. b Quidam ἐστὶ τῷ πατρὶ; ταῦτά: ἐστι χαὶ τῷ υἱῷ.
ο Ita Savil. Alii secus. c Savil.et Morel. τὴν ἰσότητα. Alii τὴν εὐγένειαν.
^ Alii ἐπειδὴ γὰρ εὐεργ. οἱ ἄνθρ.. οὐχ οὕτως «lcÜcvovrat, 4 Alius τούτοις. ὅρα γοῦν ἐξ ἀρχῆς...

πᾶσαν τὴν χρίσιν δέξωχεν αὐτῷ; φησὶν, ἵνα.

IN JOANNEM HOMIL.

ἀρχῆς ταῦτα ἰδεῖν. Εἶπεν, Ὃ Πατήρ μου ἐργάζεται,
χἀγὼ ἐργάζομαι δειχνὺς ἐκ τούτου τὸ ἴσον xa τὸ ὁμό-
τιμον" Καὶ ἐζήτουν αὐτὸν ἀποχτεῖναι. Τί λοιπὸν ποιεῖ ;
Τὴ λέξει μὲν καθυφίησι, τὰ νοήματα δὲ τὰ αὐτὰ τί-
θησιν, οὕτω λέγων" Οὐ δύναται 6 Υἱὸς ποιεῖν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ
οὐδέν. Εἶτα πάλιν ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ ἀνάγει τὸν λόγον, Ἃ
γὰρ ἂν ἐχεῖνος moUi, ταῦτα χαὶ ὃ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ,
λέγων. Εἶτα πάλιν ἐπὶ τὸ ταπεινότερον -Ὃ γὰρ Πατὴρ
ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν, καὶ πάντα δείχνυσιν αὐτῷ ἃ αὐτὸς
ποιεῖ" xol μείζονα τούτων δείξει αὐτῷ. Eia πάλιν
ἐπὶ τὸ ὑψηλότερον: Ὥσπερ γὰρ ὃ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς
νεχροὺς xai ζωοποιεῖ, οὕτω xai ὃ Ytóg οὺς θέλει ζωο-
ποιεῖ. Καὶ μετὰ τοῦτο πάλιν ἐπὶ τὸ ταπεινὸν ὁμοῦ xal
ὕψηλον-: Οὐδὲ γὰρ ὃ Πατὴρ χρίνει οὐδένα, ἀλλὰ τὴν
χρίσιν πᾶσαν ἔδωχε τῷ Υἱῷ. Εἶτα ἐπὶ τὸ ὑψηλότερον"
Ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Yiov, χαθὼς τιμῶσι τὸν Πα-

xxxix. al. xxxvii. 261

vare. Dixit. Pater meus operatur, et ego ope-
ror; et his verbis zqualitatem et parem honorem
ostendit : Et querebant eum interficere. Quid
deinceps agit? Verba attemperat, eumdem sen-
sum retinens, dum ait: Von potest Filius a se-
ipso facere quidquam. Deinde rursum ad su-
blimia redit: Que enim ille fecerit , hec et Fi-
lius similiter facit. Post hec rursus ad humilia
E descendit: Pater enim diligit Filium, et omnia
demonstrat ei quecumque facit ; et majora his
demonstrabit ei. Hinc rursum sublimiora dicit :
Sicut enim Pater suscitat mortuos et vivificat,
sic οἱ Filius quos vult vivificat. Sub hec ite-
rum humilia simul et sublimia attingit : /Veque
enim Pater judicat quemquam, sed omne ju-
dicium dedit Filio. Hinc ad. sublimiora. pergit :

τέρα. Εἶδες πῶς τὸν λόγον ποικίλλει, OV ὑψηλῶν τε...) Ut omnes honorificent Filium, ut honorificant

xol ταπεινῶν αὐτὸν ὑφαίνων ὀνομάτων τε καὶ δημά-
των, ὥστε xal τοῖς τότε γενέσθαι εὐπαράδεχτον, xai
τοὺς μετὰ ταῦτα μηδὲν βλαδῆναι, ἀπὸ τῶν ὑψηλῶν
xal περὶ τῶν ἑτέρων τὴν προσήχουσαν λαθόντας ἔν-
5 i τῷ / , b ,
vouxy ; Ei γὰρ μὴ τοῦτό ἐστι, μηδὲ cuyxaca6dctoc
g y Mee Sua f / di. Mt Y
ἕγεχεν εἴρηται τὰ εἰρημένα, τίνος ἕνεκεν τὰ δψηλὰ
, " a Ὃ M A] ^ et). 0. M É c
mpooéxetto ; μὲν γὰρ ὀφείλων μεγάλα περὶ ἑαυτοῦ
φθέγγεσθαι, ὅταν μικρόν τι εἴπῃ xal ταπεινὸν, πρό-
φασιν εὐπρόσωπον ἔχει, οἰκονομίας τινὸς ἕνεχεν τοῦτο
ποιῶν " ὃ δὲ εὐτελὴ λέγειν ὀφείλων περὶ ἑαυτοῦ, ἂν
μέγα τι εἴπη , τίνος ἕνεχεν τὰ ὑπερδαίνοντα αὐτοῦ τὴν
φύσιν P φθέγγεται ; Τοῦτο γὰρ οὐχ ἔτι οἰκονομίας τι-
Ἀ 5 39. 5 , , , FJ ,
νὸς, ἀλλ᾽ ἐσχάτης ἀσεύείας ἐστίν.

ο - Jj . D
Ὥστε ἡμεῖς μὲν δικαίαν xot τῷ Θεῷ πρέπουσαν
αἰτίαν ἔχομεν εἰπεῖν τῶν ταπεινῶν ῥημάτων, τὴν συγ-
16 ^ *N bI , , M '
χαταύασιν, xai τὸ παιδεύειν μετριάζειν, xol τὴν διὰ
, - ΄
ταύτης ἣμῖν οἰχονομουμένην σωτηρίαν ὃ xol αὐτὸς
δηλῶν ἀλλαχοῦ ἔλεγε: Ταῦτα δὲ λέγω, ἵνα ὑμεῖς σω-
07 ^E PA Y , qe 5 , ΄,
ἦτε. "Eme? γὰρ εἰς τὴν ᾿Ιωάννου κατέφυγε μαρτυ-
ρίαν, τὴν ἑαυτοῦ ἀφείς - ὅπερ ἀνάξιον αὐτοῦ τῆς με-
΄ " - - n
γαλωσύνης ἦν" τῆς εὐτελείας τῆς τοσαύτης τῶν ῥη-
μάτων τιθεὶς τὴν αἰτίαν, εἶπε τὸ, Ταῦτα δὲ λέγω,
ἵν [3 - 07 ἣν - ΔΑ € λέ Ξ AU A ΕἸ
α ὑμεῖς σωθῆτε. Ὑμεῖς δὲ ol λέγοντες μὴ ἔχειν αὖ-
τὸν τὴν αὐτὴν ἐξουσίαν καὶ τὴν δύναμιν τῷ γεγεννη-
, 19 , m
χότι; τί ἂν εἴπητε ὅταν ἀχούσητε αὐτοῦ φθεγγομένου,
$»7 τς οὗ NS M i ' , 3M
δι’ ὧν ἴσην δείκνυσι τὴν πρὸς τὸν Πατέρα xai δύνα-
ν 35 E
μιν xo ἐξουσίαν χαὶ δόξαν ; Τίνος δὲ Évexev καὶ τὴν

* Morel. μὲν γὰρ προσήχων αὐτῷ pij.

b Savil. φθέγγεται, Morel, φθέγγεσθαι ; et paulo post
Savil. ἐσχάτης ἀσεθείας, Morel. ἐσχάτης παρανοίας. Neutra
lectio placet; ἐσχάτης ἀσεδείας in Mss. omnibus quos
vidimus legitur, sed hic non quadrare videtur. An dici
potest generatim loquendo extrem: impietatis esse , si

A Patrem. Viden' quomodo sermonem variet, dum
sublimia verba et nomina humilibus admiscet, ut
et a praesentibus facilius admitterentur, et a. futu-
ris nihil damni acciperetur, sed hi a sublimibus,
de aliis quoque consentaneam opinionem habe-
rent? Nam si res non ita se habeat, et si verba
non per attemperationcm quamdam dicta sunt, cur
sublimia admiscuit? Nam qui magna de se loqui
debet, si humilius quidpiam protulerit, occasio-
nem dat putandi se per dispensationem quamdam
hoc agere : qui autem vilia de se loqui debet, si

B magnum quidpiam dixerit, cur ea loquitur quie
suam naturam superant? Hoc enim non ex cecono-
mia quadam , sed ex summa impietate prodit.

2. [taque nos justam Deoque congruentem
causam, cur nempe verbis utatur humilibus, di-
cere possumus, nempe quod sese demittat, nosque
doceat ut modeste agamus, sicque nostre saluti
provideat : quod. et ipse alibi declarat his verbis :
H«c autem dico ut vos salvi sitis. Quia enim
ad Joannis testimonium confugit, suo omisso : quod
magnitudine sua indignum erat ; causam cur vi-
lia verba protulerit, adjicit; nempe, Z/ec autem
dico, ut vos salvi sitis. Vos autem qui dicitis
ipsum non habere eamdem quam Pater potesta-

c tem, quid dicetis cum audieritis illum dicentem,
se parem habere paterna virtutem, potestatem,
gloriam? Cur eumdem exigit honorem, si, ut vos

is qui bumilia de se loqui debet, magna de se proferat?
Altera lectio παρανοίας, quae haud dubie ex Codice ali-
quo prodierit, non videtur huic apta loco. Quid si le-
geretur ἀπονοίας ? tunc cerle sensus constaret, Sed sine
Manuscripti autoritate nihil mutamus,

Cur CI

iri-

stus verbis

utitur
milibus.

v. 34.

hu-

262

dicitis, longe inferior est? IIzec enim dixisse non
contentus, adjicit: Qui non honorificat Filium,
non honorificat Patrem, qui misit illum. Vi-
den" quomodo honor Filii cum honore Patris co-
puletur? Et quid hoc? dicet aliquis. Id et in apo-
stolis videmus : Qui vos suscipit, inquit, me sus-
cipit. Sed. ilic servorum res ut sibi proprias tra-
ctat, et ideo sic loquitur; hic vero sic dicit,
quia est una substantia, una gloria. Alioquin D
vero apostolis non dixit, ut honorificent. E re
autem dixit, Qui non honorificat Filium,non
honorificat Patrem. Nam si ex duobus regibus al-
ter contumelia afficiatur, in alterum etiam cadit
contumelia, maximeque si is qui leditur filius sit :
imo etiam milite lzso, contumelia afficitur rex ;
verum non. eodem modo, sed per intermedium ali-
quem. Hic vero non similiter, sed per seipsum.
Ideo dicere occupavit, Ut honorificent Filium,
ut honorificant Patrem; ut cum dixerit, Qui E
non honorificat Filium, non honorificat Pa-

S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

αὐτὴν τιμὴν ἀπαιτεῖ;, σφόδρα χαταδεέστερος ὧν, ὥς
φατε; Καὶ οὐδὲ ἐνταῦθα " ἵσταται, οὕτως εἰπὼν, ἀλλὰ
A , - , € m N εχ 2 D
xot ἐπάγει λέγων * Ὃ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν, οὐ τιμᾷ
τὸν Πατέ Χ , ' y . Ὅ b Lud /
ἐρὰ τὸν πέμψαντα αὐτόν. Ορᾷς πῶς συμπέ-
πλεχται ἣ τιμὴ τοῦ Υἱοῦ τῇ pum τοῦ Πατρός: Καὶ
τί τοῦτο, φησί; Τοῦτο γὰρ χαὶ ἐπὶ τῶν ἀποστόλων
ἔστιν ἰδεῖν: Ὃ γὰρ δεχόμενος, φησὶν, ὑμᾶς, ἐμὲ δέχε-
αι, Ἀλλ᾽ ἐχεῖ μὲν, ἐπειδὴ τὰ τῶν δούλων οἰχειοῦται
τῶν ἑαυτοῦ, διὰ τοῦτο οὕτως εἶπεν - ἐνταῦθα δὲ, ἐπειδὴ
μία ἐστὶν ἣ οὐσία xo ἣ δόξα: Ἐπ Ἄλλως δὲ xo ἐπὶ
hl E) j). ΕῚ » c Lad δ
τῶν ἀποστόλων οὖχ εἴρηται, ἵνα τιμῶσι. Καλῶς δὲ
εἶπεν, Ὃ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν, οὐ τιμᾷ τὸν Πατέρα.
Καὶ γὰρ εἰ δύο βασιλέων ὄντων ὃ εἷς ὑδρίζοιτο,, συν -
υὐρίζεται xot ὃ ἕτερος, xol μάλιστα ὅταν 6 ὑόριζό-
μενος υἱὸς ἡ. ὙΟρίζεται μὲν γὰρ καὶ δπλίτου παροι-
γηθέντος: ἀλλ᾽ οὖχ ὁμοίως, ἀλλ᾽ ὡς διὰ μεσίτου.
᾿Εννταῦθα δὲ οὐχ. οὕτως, ἀλλ᾽ ὡς OU ἑαυτοῦ. Διὰ τοῦτο
προλαύὼν εἰπεν, Ἵνα τιμῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι
τὸν Πατέρα ἵνα, ὅταν εἴπη, Ὃ μὴ τιμῶν τὸν Yiov,
οὗ τιμᾷ τὸν Hp τὴν αὐτὴν εὐννθυϊδης τιμήν.

trem, cumdem intelligas honorem. Neque enim ,,4 O9 γὰρ ἁπλῶς ὃ μὴ τιμῶν, ἀλλ᾽ ὃ μὴ τιμῶν οὕτως ὡς

simpliciter, Qui non honorificat, sed, Qui non ho- A
norificat ut dixi, non honorificat Patr em. Et quo-
modo, inquies, ejusdem substantize sunt qui mittit

Sabel-et qui mittitur? Rursus ad humana sermonem
lius putabat

unam

esse

demittis, nec cogitas hzec omnia non alia de causa

in Deo per- dicta fuisse, nisi ut causam cognoscamus, ac ne

Bonartu,

in Sabellii morbum incidamus, et Judzorum in-
firmitas hoc modo curetur, ut non Deo adversa-
rius apud eos esse existimetur. Nam dicebant, Zic
non est ex Deo; hic a Deo non venit.Ut vero hanc
suspicionem auferret, non tam sublimia quam hu-
milia adhibebat. Idcirco frequentissime dicebat se
missum fuisse, non ut hinc putaresinferiorem dici,
sed ut illorum ora obstrueret. Ideo szepe ad. Patrem
confugit, suam. tamen auctoritatem interserens.
Nam si omnia secundum dignitatem suam dixis- B
set, dicta non admisissent illi : quandoquidem vel
ex paucis hisce verbis persequebantur illum saepe,
et lapidabant. Quod si ad illos respiciens semper
humilia dixisset, multi postea hinc lzsi fuissent.
Quapropter doctrinam miscet, per humilia, ut
dixi, illis silentium imponens, et per ea quz di-
gnitatem exprimebant, vilem depellens existima-
tionem apud eos qui mente valerent, ut ostenderet
id non sibi prorsus competere. Nam missum esse,

* [ἴσταται μόνον, ἀλλά Savil. οἱ Codd. nostri]

** [γιὰ τοῦτο ἐπὶ μὲν τῶν 2. Savil. et Codd. nostri.]

* Savil. et Morel. ἐννοήσης. Alii ὑποπτεύσης.

* Morel. τὸν τρόπον. xai γὰρ ἐξ ἐσχάτης ἀγνωμοσύνης d»-
Savilium et Codices sequi-

τίθεος ἐνομίζετο παρ᾽ αὐτοῖς.

εἶπον, φησὶν, οὗ τιμᾷ τὸν Πατέρα. Καὶ πῶς, φησὶ,
τῆς αὐτῆς οὐσίας ὃ πέμπων xol 6 πεμπόμενος: Πάλιν
ἐπὶ τὰ ἀνθρώπινα χαταφέρεις τὸν λόγον, καὶ οὐχ ἐν-
- cd e , $2 55 e » 2 5
νοεῖς ὅτι ταῦτα πάντὰ Ot οὐδὲν ἕτερον εἴρηται, ἀλλ
ἵνα καὶ τὸν αἴτιον εἰδῶμεν, xol εἰς τὴν Σαδελλίου μὴ
περιπέσωμεν νόσον, xai τῶν ᾿Ιουδαίων ἣ ἀσθένεια τοὺ-
τον θεραπευθὴ * τὸν pito, ὥστε μὴ νομισθῆναι αὖ-
τὸν ἀντίθεον εἶναι παρ᾽ αὐτοῖς. Καὶ γὰρ ἔλεγον
Οὗτος οὖχκ ἔστιν &x τοῦ Θεοῦ - οὗτος ἀπὸ Θεοῦ οὐχ
ἐλήλυθε. Πρὸς δὲ τὸ τὴν ὑποψίαν ταύτην ἀνελεῖν, οὐχ
οὕτω τὰ ὑψηλὰ, ὡς τὰ ταπεινὰ συνεδάλλετο. Διὰ
τοῦτο συνεχῶς ἄνω χαὶ κάτω ἔλεγεν ἀπεστάλθαι, οὐχ,
ἵνα ἐλάττωσίν τινα " αὐτοῦ νομίσης εἰναι τὸ ῥῆμα,
ἀλλ᾽ ἵνα ἐμῳφράξη τὰ ἐχείκων στόματα. Διὰ τοῦτο xal
χαταφεύγει συνεχῶς ἐπὶ τὸν Πατέρα, τιθεὶς μεταξὺ
^ ^ 5" , c 9. / E X , M A
xal τὴν οἰχείαν * αὐθεντίαν. Εἴτε γὰρ πάντα, qpac en
ἀξίαν ἔλεγε τὴν ἑαυτοῦ, οὐχ ἂν ἐδέξαντο τὰ λεγόμενα
ἐκεῖνοι, ὅ ὅπου γε xoi ἀπὸ ὀλίγων τοιούτων ῥημάτων
T 5 x M et 2A 2: z^ n N
δίωξάν τε αὐτὸν καὶ ἐλίθασαν πολλάκις" εἴτε πρὸς

M

2

- N M “
ἐχείνους ἀφορῶν πάντα ἐφθέγγετο ταπεινὰ, μετὰ ταῦτα
* , / e
πολλοὶ ἐδλάδησαν ἄν. Διόπερ ἀναμίγνυσι xo xtpy&
^ "^N , A A , el y -
τὴν διδασχαλίαν, καὶ διὰ τούτων, ὅπερ ἔφην, τῶν
rd A.
ταπεινῶν ἐμφράττων τὰ ἐχείνων στόματα, xal διὰ
e ^ V o2r/ ΄ n 5 - ὦ z
τῶν πρὸς τὴν ἀξίαν λεχθέντων τὴν εὐτελὴ τῶν εἴρη-
μένων “ ἀποχρουόμενος ἔννοιαν παρὰ τοῖς νοῦν ἔχου -
mur. [Supra ἔδωμεν pro εἰδῶμεν Savil. et Cod. 706.]
b Morel. αὐτοῦ διὰ τούτου ἐμφήνη, ἀλλ᾽.
c Savil. εὐγένειαν.
4 Morel. διορθούμενος.

IN JOANNEM HOMIL. XXxiX. al. xxxvi. 265

Gt, xa δεικνὺς οὐδὲν αὐτῷ προσήχουσαν ὅλως. Τὸ γὰρ wanslationem. indicat : pred ΜΗ Ψε m
πεμφθῆναι, μεταθάσεώς ἐστιν" ὃ δὲ Θεὸς πανταχοῦ ὦ Cur ergo dicit missum es PEVSA Hic
“πάρεστι. "Tívoc οὖν ἕνεκέν φησιν, ἀπεστάλθαι; Πα- utitur, dum suum cum : a δὰ con pide
χύτερα λέγει, τὴν πρὸς τὸν Πατέρα ὁμόνοιαν δηλῶν — rat: etsic sequentia θὰ ον e causa tempe "
οὕτω γοῦν καὶ τὰ ἑξῆς σχηματίζει ῥήματα, τοῦτοχα- 34. men, amen dico vobis, quia qui " i
τἀσχευάσαι θέλων. Ἀμὴν γὰρ, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, φη- sermones meos, et credit ei qui misit me, i
σὶν, ὅτι ὁ ἀκούων μου τοὺς λόγους, χαὶ πιστεύων τῷ bet vitam eternam. Viden quam ρέμα us
πέμψαντί με, ἔχει ζωὴν αἰώνιον. Op&c πῶς Suede ipsum repetat, ut illam suspicionem tollat, et hic
τὸ αὐτὸ τίθησι, θεραπεύων ἐχείνην τὴν ὑποψίαν, x«i οἱ in sequentibus, metu et promissis a contentione
ἐντεῦθεν xai διὰ τῶν ἑξῆς, xoi φόδῳ xa εὐεργεσίας ^ removens, atque hic rursus ad humilia admodum
ἐπαγγελίᾳ τὴν πρὸς αὐτὸν φιλονεικίαν καταλύων, κἀν- — descendat? Neque enim dixit, Qui m puma
ταῦθα πάλιν συγχαταθαίνων πολὺ τοῖς ῥήμασιν; meos, et credit in me; nam id superbe gum et
Οὐδὲ γὰρ εἶπεν, 6 ἀκούων μου τοὺς λόγους, καὶ πι- D verborum fastum putassent. Etenim si post Hr
στεύων ἐμοί. ^H. γὰρ ἂν τῦφον τὸ πρᾶγμα ἐνόμισαν — tum temporis et tot patratis miraculis, cum sic ille
εἶναι, xo χόμπον ῥημάτων περιττόν. Ei γὰρ μετὰ loqueretur, hoc suspicati sunt j multo magis tunc Ν
τοσοῦτον χρόνον χαὶ μυρία θαύματα τοῦτο ὑπώπτευ- id putaturi erant. Ideoque dicebant illi : A bra- Joan.8.52.
σαν, φθεγξαμένου αὐτοῦ οὕτω, πολλῷ μᾶλλον πότε, Διὸ — ham mortuus est, et prophete mortui sunt, et
χαὶ ἔλεγον αὐτῷ τότε: A6pakp. ἀπέθανε, χαὶ οἵ προ- quomodo tu dicis : Si. quis sermonem iini
φῆται ἀπέθανον, xal πῶς σὺ λέγεις, ἐάν τις τὸν λόγον servaverit, in eternum non πον τὸ wu ;
μου τηρήσῃ; εἰς τὸν αἰῶνα οὗ μὴ γεύσεται θανάτου; Ne igitur hic quoque efferarentur, vide quid dicat:
Ἵν᾽ οὖν μὴ καὶ ἐνταῦθα ἐχθηριωθῶσιν, ὅρα τί gnsw- Qui verbum meum audit, et credit ei qui me
"O τὸν λόγον μου ἀχούων, xaX πιστεύων τῷ πέμψαντί misit, habet vitam eternam. Hanc loquendi ra-
με, ἔχει ζωὴν αἰώνιον. Τοῦτο δὲ οὐ δε τ εῦσαν E tionem facile admittere πα ἐν ἀμᾷ Spi ana
ράδεχτον ἐποίει τὸν λόγον, τὸ μαθεῖν λέγω, Sn omp qui Jesum audirent Patri cre ^ Eh enim hoc
Πατρὶ πιστεύουσιν οἱ αὐτοῦ ἀχούοντες. Τοῦτο γὰρ ὃς libenter. admitterent, cetera. faci ΒΗ ' acegptui
ξάμενοι μετὰ προθυμίας, xol τὰ λοιπὰ ἔμελλον εὖ-- erant. Itaque cum humile quidpiam iceret, su-
χολώτερα δέχεσθαι. “Ὥστε χαὶ τῷ ταπεινόν τι εἰπεῖν blimioribus viam parabat. Postquam autem dicit,
τοῖς ὑψηλοῖς συνετέλει xal mpotOonote. Εἰπὼν δὲ, — Habet vitam eternam, subj ungit: E tin judi-
Ἔχει ζωὴν αἰώνιον, ἐπάγει" Καὶ εἰς χρίσιν οὐκ M cium non venit, sed transiit a morte in vitam.
χεται, ἀλλὰ μεταδέδηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ^, His duobus sibi fidem conciliat, et quod Patri cre-
ζωήν" δύο τούτοις εὐπαράδεχτον ποιῶν τὸν λόγον, αὶ — dendum diceret, et quod obsequenti multa bona
τῷ τὸν Πατέρα εἶναι τὸν πιστευόμενον, xai τῷ πολλῶν polliceretur. Hlud autem, Zn judicium non ve-
ἀπολαύειν ἀγαθῶν τὸν πειθόμενον. Τὸ δὲ, Εἰς χρίσιν — mit, id est, non punitur. Mortem autem non hanc,
οὐχ ἔρχεται, τοῦτό ἐστιν, οὐ κολάζεται. Θάνατον γὰρ sed cternam dicit; utet vitam dicit immortalem.
οὗ τοῦτόν φησι τὸν ἐνταῦθα, ἀλλὰ τὸν αἰώνιον, ὥσ- 95. Amen, amen dico-vobis, venit hora, et nunc
περ οὖν χαὶ ζωὴν ἐχείνην τὴν ἀθάνατον. ᾿Αμὴν, ἀμὴν est, cum mortui audient vocem Fil hominis,
λέγω ὑμῖν, ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἵ γεχροὺ — et qui audierint, vigent. Operibus ipsis verba
ἀχούσουσι τῆς φωνῆς τοῦ ΥἹοῦ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ oí — comprobat. Nam cum dixisset, Sicut Pater sus-
ἀχούσαντες * ζήσονται. Εἰπὼν τὰ δήματα, λέγει καὶ τὴν — citat mortuos et vivificat, sic et F tius quos
διὰ τῶν ἔργων ἀπόδειξιν. ᾿Επειδὴ γὰρ ἔλεγεν, Ὥσπερ — vult vivificat, ne viderentur hzc ex jactantia et
ὃ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεχροὺς xz ζωοποιεῖ, οὕτω xo — fastu dicta fuisse, ex operibus rem demonstrat,
ὃ Υἱὸς οὃς θέλει ζωοποιεῖ- ἵνα μὴ δόξη χόμπος εἶναι p cum dicit, enit hora. Deinde ne putes diu ex-
τὸ πρᾶγμα xol τῦφος, παρέχεται xol τὴν διὰ τῶν spectandum esse, adjicit, Et nunc est, cum. mor-
ἔργων ἀπόδειξιν λέγων * [ἔρχεται ὥρα. Εἶτα ἵνα μὴ — tui audient vocem Filü Dei , et qui audierint,
μαχρὸν ὑποπτεύσῃς χρόνον, ἐπάγει" Καὶ νῦν ἐστιν, —wipent. Viden' hic auctoritatem et potentiam
ὅτε οἱ νεχροὶ ἀχούσουσι τῆς φωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, — ineffabilem? Quemadmodum enim in resurre-

καὶ οἱ ἀκούσαντες ζήσονται. Εἶδες αὐθεντίαν ἐνταῦθα ^ ctione, sic et nunc erit, inquit. Nam tunc audita
χαὶ ἐξουσίαν ἄφατον; Ὥσπερ γὰρ ἐν τὴ ἀναστάσει, — imperantis voce, resurgemus ; n jussu Dei, inquit, τ. 77«ss.4

16.
* Morel. πάρεστι. à τοι τοῦτο χαὶ χρήσασθαι οὐ παραι- χαὶ εἰς χρίσιν.

- ^T * E Ju αν»
i ρα δέ ; ὃς τό a ] ἥσονται. εἶπε λό) ἃ μεγάλα ἐκεῖνα, δεῖξαι
τεῖται παχυτέρα λέξει, τὴν πρὸς τόν. ἃ Morel. ζήσονται. εἶπε λόγοις τὰ μὲγ , ὥειξ

^ " *, , H * s
- t. ^ , “' * v * * A. ^ Ξ Y. Pus MART e - yum Z. iTz(Ü É
* Alii προωδοποίει, οὗτος οὖν, φησὶν, ὄψεται ζωὴν αἰώνιον, λοιπὸν βούλεται zai ἔργοις αὐτὰ, ἐπειδή

264

mortui resurgent. Et unde, inquies, constat illud
non ex fastu dictum esse? Ex eo quod additur,
Et nunc est. Nam si futura. tantum. nuntiaret ,
hinc ipsis suspicio orta esset. Jam vero rei de-
monstrationem praebet. Me, inquit, vobiscum ver-
sante hoc eveniet. Neque enim, nisi potestatem ha-
buisset, hoc promissurus erat, ne ridiculus omni-
bus esset. Deinde dicta sua explicat his verbis :
26. Sicut enim Pater habet vitam in semet-
ipso , sic dedit et Filio vitam habere in semet-
ipso.

S. JOANNIS CHRYSOST.

5. Viden' quomodo zqualitatem stabihat, et
hanc solam differentiam statuat, quod. unus sit Pa-
ter, alter Filius? Nam vox illa, Dedit, hanc solum
distinctionem inducit : czetera vero omnia zequalia
et paria esse ostendit. Unde liqueteum cum eadem
potestate et virtute omnia facere, qua Pater, nec
aliunde vim illam mutuatus. Ita enim vitam. ha-
bet, ut Pater. Ideoque rursus adjicit id. quod 56-
quitur, ut ex hoc illud intelligamus. Quid illud
est? Et potestatem. dedit ei judicium. facere.
Et cur resurrectionem et judicium tam frequenter
inemorat? Sicut enim Pater suscitat. mortuos
et vivificat, sic et Filius quos vult vivificat ;
et rursum , JVeque Pater judicat quemquam,
sed omne judicium dedit Filio; ierumque,
Sicut Pater habet vitam in semetipso, ita de-
dit et Filio vitam habere in. semetipso ; et, Qui
audient vocem Filii Dei, vivent; et hoc loco,

Julicium, Potestatem ei dedit et judicium facere. Gur

vitam re - . . o .
sanrecno. Crgo hac frequentius versat, nempe judicium, vi-
nem — curtam, resurrectionem? Quoniam hac maxime sunt
Christus sie :

jhiristus sie- . ^ P
eem LE vel obstinatum auditorem flectere possint.
ret. Qui enim credit 56 resurrecturum esse, et scelerum

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

a M b F4 e
οὕτω xoi νῦν ἔσται, φησί. Kol γὰρ τότε φωνῆς
2 , é , 3 / b?rp ,
ἀχούσαντες ἐπιταττούσης ἐγειρόμεθα" "ἢ Ev χελεύ-
σματι γὰρ, φησὶ, Θεοῦ οἵ νεκροὶ ἀναστήσονται. Καὶ
πόθεν δῆλον, ἴσως ἐρεῖ τις, ὅτι οὐ χόμπος τὰ εἰρη-
μένα; ᾿ξ ὧν ἐπήγαγεν, ὅτι Καὶ νῦν ἐστιν. Εἰ μὲν

C γὰρ εἰς τὸν μέλλοντα μόνον ἐπήγγελτο χρόνον, ἔμελ-

λεν ὃ λόγος ὕποπτος εἰναι παρ᾽ αὐτοῖς. Νυνὶ δὲ παρέχει
, Ὁ Y Ὁ Α , 2
τὴν ἀπόδειξιν. ᾿Εμοῦ γὰρ, φησὶ, διατρίδοντος μεῦ
e τα m
ὑμῶν, τοῦτο γενήσεται. Οὐχ ἂν δὲ μὴ δυνάμενος
ἐπηγγείλατο χατὰ τὸν χαιρὸν ἐχεῖνον, ὥστε μὴ
πλείονα γέλωτα ὀφλεῖν ἐχ τὴς ὑποσχέσεως. Eica xat
λογισμὸν ἐπάγει τῶν εἰρημένων ἀποδεικτιχὸν, λέγων "
E/ ' A ». 3 2 ΩΝ c
Ὥσπερ γὰρ ὃ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως
ἔδωχε καὶ τῷ Υἱῷ ζωὴν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ.
« Ἔν -
Ὁρᾷς πῶς τὸ ἀπαράλλαχτον, καὶ ἑνὶ μόνῳ τὴν δια-
Ὰ - - »
φορὰν ἐμφαῖνον, τῷ τὸν μὲν Πατέρα εἰναι, τὸν δὲ
/ €
ἰόν; ἫἪἫ γὰρ, "Eótxe, λέξις, ταύτην εἰσάγει τὴν
/
διαίρεσιν μόνην, τὰ δὲ ἀλλὰ πάντα ἴσα xol ἀπαράλ-

D λαχτα δείκνυσιν. “Ὅθεν δῆλον, ὅτι μετὰ τοσαύτης

ἐξουσίας πάντα ποιεῖ χαὶ δυνάμεως, μεθ᾽ ὅσης ὃ Πα-
τὴρ; xo οὐχ ἑτέρωθεν δυναμούμενος. Οὕτω γὰρ ἔχει
ζωὴν, ὥσπερ ὃ Πατήρ. Διὰ δὴ τοῦτο xai τὸ ἐφεξῆς
* εὐθέως ἐπήγαγε πάλιν, ἵνα ἀπὸ τούτου χἀχεῖνο νοή-
σωμεν. Ποῖον δὴ τοῦτο; Τὸ, "ESxsv αὐτῷ ἐξουσίαν
xoi χρίσιν ποιεῖν. Καὶ τίνος ἕνεχεν ἀνάστασιν xol
χρίσιν ἄνω xal κάτω στρέφει; “Ὥσπερ γὰρ ὃ Πατὴρ
ἐγείρει τοὺς νεχροὺς χαὶ ζωοποιεῖ, οὕτω χαὶ ὃ

ἰὸς οὃς θέλει ζωοποιεῖ: xol πάλιν, Ὃ Πατὴρ
χρίνει οὐδένα, ἀλλὰ πᾶσαν τὸν κρίσιν δέδωχε τῷ Υἱῷ"
χαὶ πάλιν, Ὥσπερ ὃ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ,

er Ν ^ Dl (c —
E οὕτως ἔδωχε xol τῷ Υἱῷ ζωὴν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ - xol

πάλιν, Οἱ ἀκούσαντες τῆς φωνῆς τοῦ Yíou τοῦ Θεοῦ
ζήσονται: “καὶ ἐνταῦθα δὴ πάλιν, "EOtxev αὐτῷ
ἐξουσίαν xai χρίσιν ποιεῖν. Τίνος οὖν ἕνεχεν ταῦτα
στρέφει συνεχῶς, χρίσιν λέγω καὶ ζωὴν καὶ ἀνάστα-
σιν; Ὅτι ταῦτα μάλιστα πάντων ἐστὶ τὰ χαὶ ἐπαγα-
΄ / XE, 2 7€ E , € n
γέσθαι δυνάμενα xa τὸν ἀνένδοτον ἀκροατήν. Ὃ γὰρ

poenas daturum; etsi non aliud viderit signum, hoc A πεισθεὶς ὅτι xal ἀναστήσεται, xal τούτῳ δώσει τὰς

accepto accurret haud dubie, ut propitium sibi

judicem reddat. 27. Quia Filius hominis est,

Paulus 28. nolite hoc. admirari. Paulus Samosatenus.

à Mr. non sic legit; sed. quomodo? Dedit ei potesta-
molo legat, temp. judicium | facere, quia Filius hominis
est. Verum hoc ita lectum nullam habet con-
sequutionem. Non enim ideo judicium accepit,

quia homo est: alioquin quid impediret quominus

omnes homines judices essent? sed. quia ineffabi-

lis illius substantiz Filius est, ideo judex est. Ita

b Morel. ἐν κελεύσματι χαὶ ἐν σάλπιγγι. Savilio hore-
mus.

εὐθύνας τῶν πεπλημμελημένων * εἰ χαὶ μηδὲν ἕτερον
εἰδε σημεῖον, τοῦτο χαταδεξάμενος προσδραμεῖταὶι
πάντως, ἥμερον χατασχευάζων ἑαυτῷ τὸν δικαστήν.
Ὅτι Υἱὸς ἀνθρώπου ἐστὶ, μὴ θαυμάζετε τοῦτο. Παῦ-
λος μὲν 6 Σαμοσατεὺς οὐχ οὕτω φησὶν, ἀλλὰ πῶς ;
"E&oucíav ἔδωχεν αὐτῷ χρίσιν ποιεῖν, ὅτι Υἱὸς ἀν--
θρώπου ἐστίν. ᾿Αλλ’ οὐδεμίαν ἀχολουθίαν ἔχει τοῦτο
οὕτω λεγόμενον. Οὐ γὰρ διὰ τοῦτο ἔλαῤε κρίσιν ὅτι
ἄνθρωπός ἐστιν, ( ἐπεὶ, τί ἐκώλυε πάντας ἀνθρώπους

εἶναι χριτάς:) ἄλλ᾽ ἐπειδὴ τῆς ἀῤῥήτου οὐσίας ἐχεί-

c Savil. εὐθέως πρόσχειται πάλιν.
4 Alii xai ἐνταῦθα δέ φησι; χρίσιν ἔδωχεν αὐτῷ ποιεῖν.

IN JOANNEM HOMIL.

νης ἐστὶν Υἱὸς, διὰ τοῦτό ἐστι χριτής. Οὕτω τοίνυν
ἀναγνωστέον, Ὅτι Υἱὸς ἀνθρώπου ἐστὶ, μιὴ θαυμάζετε
τ ^" - *, x
τοῦτο. ᾿[ὑπειδὴ ἐδόκει τοῖς ἀχούουσι προσίστασθαι τὸ
» δ τ »
λεγόμενον, xat πλέον οὐδὲν ἐνόμιζον εἶναι ἢ Ψιλὸν ἄν-
»
θρωπον, τὰ δὲ λεγόμενα μείζονα ἢ κατὰ ἄνθρωπον ἦν,
μᾶλλον δὲ μείζονα ἢ χατὰ ἄγγελον, xat Θεοῦ μόνου *
n /
ταύτην λύων τὴν ἀντίθεσιν, ἐπήγαγε" Μὴ θαυμάζετε,
» zi
ὅτι Υἱὸς ἀνθρώπου ἐστίν * ὅτι ἔρχεται ὥρα; ἐν ἣ οἱ
- D Ὁ m 1
ἐν τοῖς μνημείοις ἀκούσονται τῆς quis αὐτοῦ, xol
ἐχπορεύσονται οἵ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες, εἰς ἀνάστα-
σιν ζωῆς " οἵ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες, εἰς ἀνάστασιν
[ EN, J 5 ^5 A /
χρίσεως. Kat τίνος ἕνεχεν οὐχ εἰπεν" uj θαυμάζετε,
ὅτι Υἱὸς ἀνθρώπου ἐστί; καὶ γὰρ καὶ Υἱὸς Θεοῦ ἐστιν'
bh Y
ἀλλὰ τὴς ἀναστάσεως ἐμνημόνευσεν; " EOnxe μὲν αὐτὸ
ἀνωτέρω, λέγων, Ἀχούσουσι τὴς φωνῆς τοῦ Υἱοῦ Θεοῦ.
ω B n ^ 1
Ei δὲ ἐνταῦθα ἀπεσιώπησε, μὴ θαυμάσης. Τὸ γὰρ
y DAN ^ c y^ T MSN -. ἃ /
ἔργον εἰπὼν, ὃ Θεοῦ ἴδιον ἦν, δίδωσι τοῖς ἀκροωμένοις
e Mou Ὁ
ἐξ αὐτοῦ συλλογίσασθαι λοιπὸν, ὅτι xot Θεὸς ἦν, καὶ
Θεοῦ Παῖς. Παρ᾽ αὐτοῦ μὲν γὰρ λεγόμενον συνεχῶς
προσέστη ἂν τότε ἐχείνοις" ἀπὸ δὲ τοῦ συλλογισμοῦ
τῶν θαυμάτων δεικνύμενον ἀνεπαχθεστέραν τὴν διδα--
N
σχαλίαν ἐποίει. Καὶ γὰρ οἵ τοὺς συλλογισμοὺς πλέ-
χοντες; ὅταν τὰ μέρη θέντες, γενναίως ἀποδείξωσι τὸ
,
ζητούμενον, *oüx ἐπάγουσιν αὐτοὶ τὸ συμπέρασμα
πολλάχις, ἀλλ᾽ εὐγνωμονέστερον κατασχευάζοντες τὸν
ἀκροατὴν, καὶ τὴν νίχην λαμπροτέραν ποιοῦντες, αὖ--
59s z Y
τὸν ἐχεῖνον παρασχευάζουσι τὸν ἀντιλέγοντα τὴν ἀπό-
ΕἸΣ - c ἄλλ. , - J 0
φασιν ἐξενεγχεῖν, ὥστε μᾶλλον αὐτοῖς ψηφίσασθαι
e Y e
τοὺς παρόντας τῶν ἀντιδίκων τὴν ὑπὲρ αὐτῶν φε-
, T. T A Ὕ X b EN (t
ρόντων ψῆφον. Τῆς μὲν οὖν κατὰ τὸν Λάζαρον μνημο-
νεύσας ἀναστάσεως, τὴν χρίσιν ἐσίγησεν οὗ γὰρ διὰ
- * ^
τοῦτο ἀνέστη Λάζαρος" τὴν δὲ καθόλου εἰπὼν, xal
m , ,

XOUTO προσέθηχεν, ὅτι Οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες ἐχπο-
, 5 5 Λ ΟΡ Ot δὲ i ὺλ ,
ρεύσονται εἰς ἀνάστασιν ζωῆς" Οἱ δὲ τὰ φαῦλα πρά-
ἔαντες, εἰς ἀνάστασιν χρίσεως. Οὕτω xoi Ἰωάννης
2] 7 A E] X / 0 M NW ICI €
ἐπήγετο τὸν ἀκροατὴν, χρίσεως μνησθεὶς, xal ὅτι Ὃ
μὴ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, οὖκ ὄψεται τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽
e R9 A M τ EI E Οὐ N SN ^
ἣ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ᾽ αὐτόν. Οὕτω xoi αὐτὸς τὸν
Νικόδημον Ὃ γὰρ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν, ἔλεγε πρὸς

, ς Ὑ ,͵
αὐτὸν, οὐ κρίνεται ὃ δὲ μὴ πιστεύων, ἤδη χέχριται.
& "S : "
Οὕτω xa ἐνταῦθα χαὶ δικαστηρίου xat κολάσεως μέ-
ES τῇ -; "n 3 1
μνηται τῆς ἐπὶ ταῖς πονηραῖς πράξεσιν. ᾿Επειδὴ γὰρ
κι E] , d Ὅ - , ^ X l
εἶπεν ἀνωτέρω, ὅτι ἀχούων μου τὸν λόγον, χα
c u M
πιστεύων τῷ πέμψαντί με, οὗ χρίνεται- ἵνα μὴ vo-
τὦ » , / M hj
μίση τις ὅτι τοῦτο ἀρχεῖ πρὸς σωτηρίαν μόνον, χαὶ τὰ
τ M
&x τοῦ βίου προσέθηχεν, εἰπὼν, ὅτι Oi τὰ ἀγαθὰ
bd Y A ΩΝ ,
ποιήσαντες, εἰς ἀνάστασιν ζωῆς᾽ ot δὲ τὰ φαῦλα πρά-
Y Eae 97A , ^E 31.5 M » ὦ
ξαντες; εἰς ἀνάστασιν χρίσεως. ᾿Κ'πεὶ οὖν ἔφησεν αὐτῷ

M 2 / e NI , 1 , 35^ N
τὴν οἰχουμενὴν ἀπασᾶν OO)GELV λόγον χαι πᾶντας απὸ

? Quidam οὐδ᾽ ἐπάγουσιν,

xxxix. al. xxxvirr.

B

3
A

265

igitur legendum, Quia. Filius hominis est, nolite
hoc admirari. Cum videretur auditoribus pugnan-
tia loqui, et nihil aliud quam purum hominem esse
illum putarent, verba autem supra hominem, imo
supra angelos essent, et solius Dei; hanc solvens
objectionem subjunxit : /Volite mirari hoc, quia
Filius hominis est : quia venit hora, in qua
omnes, qui in monumentis sunt, audient vocem
ejus; 29. et procedent qui bona fecerunt, in
resurrectionem vite : qui vero mala egerunt,
in resurrectionem. judicii. Et cur non dixit, No-
lite mirari, quia Filius. hominis est? nam etiam
Filius Dei est; sed. resurrectionem memoravit?
Jam illud supra posuerat, dicens : Z/udient vo-
cem Filii Dei. Quod si hic illud tacuit, ne
mireris. Nam cum opus dixerit quod Deo pro-
prium erat, hinc inferendum auditoribus relin-
quit, ipsum esse et Deum et Dei Filium. Nam
51 id frequenter dixisset, illos ad repugnanduur
concitasset; ex miraculis vero comprobatum mi-
nus odiosam doctrinam reddebat. Nam qui syllo-
gismos nectunt, positis propositionibus quz rem
probent, szepe conclusionem non afferunt; sed be-
nevolentiorem hinc sibi auditorem reddunt, et
splendidiorem referunt victoriam, dum adversa-
rium ]psum cogunt sententiam ferre quam vo-
lunt : ita ut qui presentes Sunt ipsam ideo statim
amplectantur. Cum porro Lazari fesurrectionem
memoravit, judicium tacuit; non enim hac de
causa suscitatus est Lazarus : cum autem de uni-
versali resurrectione, id adjecit, eos qui bona
egerunt ituros in resurrectionem. vit» ; qui vero
mala, in resurrectionem judicii. Sicet Joannes au-
ditorem excitavit, judicium memorans, et dicens
eum qui non credit in Filium, non visurum esse
vitam, sed iram Dei mansuram esse super eum.
Sic οἱ Nicodeme dixit : Qui credit in. Filium,
non judicatur : qui autem non credit, jam judi-
catus est. Sicet hoc loco et judicii et supplicii me-
minit, malis actibus. deputati. Quia enim supra
dixerat, Qui audit verba mea, et credit ei qui
me misit, non judicatur : ne quis putet hoc ad
salutem satis esse, vit: rationem addit, Qui bona
egerunt, in resurrectionem vite ; qui mala, in
resurrectionem judicii. Quoniam igitur dixerat

lotum orbem ipsi rationem redditurum esse, et

omnes a voce ejus esse resurrecturos, rem ccrte
novam, inexspectatam, et a multis nondum cre-
ditam, ab iis etiam qui credidisse videntur, ne-

Joan.3.36.

Ibid. 3* 18.

266 $.

dum a Judzis; audi quo pacto hac proferat audi-
torum infirmitati se attemperans. 30. /Von pos-
sum ego a meipso facere quidquam. Sicut au-
dio, judico, et judicium meum justum est ,
quia non quero voluntatem meam, sed volun-
tatem ejus qui misit me. Atqui non parvum jam
dederat resurrectionis argumentum, cum paraly-
ticum sanavit. Ideoque non ante de resurrectione
loquutus est, quam hoc fecisset, quod a resurre-
ctione non multum aberat : judicium vero post cu-
ratum corpus subindicavit his verbis : Ecce sanus
factus es; Jam. noli peccare, ne deterius tibi
aliquid. contingat. Attamen et Lazari et orbis
terrarum resurrectionem predicit. Et quia hasce
duas resurrectiones przedixit, Lazari quie mox fu-
tura erat, et orbis terrarum diu postea futuram;
Lazari resurrectionem per paralyticum | indicat,
quamprimum futuram, enit hora et nunc est ;
universalem. autem ex Lazari resurrectione, per
ea quie facta fuerant, nondum gesta sub oculos
adducens. Quod ipsum ubique facere. videmus :
dum duas vel tres przdictiones proponit, et futura
ex gestis credibilia reddit.

JOANNIS CHRYSOST.

4. Attamen his dietis atque gestis, quia illi
imbecilliores erant, hzc non satis habuit, sed aliis
quoque allatis illorum pertinaciam reprimit, di-
cens : /Von possum a meipso facere quidquam.
Sicut audio, judico, et judicium meum. justum
est , quia non quero voluntatem. meam, sed
voluntatem ejus qui misit me. Quia enim aliena
quadam et a prophetis diversa dicere videbatur
(illi quippe dicebant Deum esse qui judicat terram
omnem, hoc est, genus humanum. Et hoc David

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

τῆς φωνῆς ἀναστήσεσθαι τῆς αὐτοῦ, πρᾶγμα χαινὸν
χαὶ παράδοξον, καὶ ἔτι καὶ νῦν ἀπιστούμενον παρὰ
πολλοῖς, καὶ τῶν δοκούντων πεπιστευχέναι, μήτι γε
τότε παρὰ ᾿Ιουδαίοις, ἄκουσον πῶς αὐτὸ κατασχευά--
ζει, πάλιν τὴ ἀσθενείᾳ συγχαταδαίνων τῶν ἀχροω-
,ὔ 5 "/ 2. AN, LJ SEES ἃ D 5v
μένων. Οὐ δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐδέν.
"d ^ , ͵ ^ , 9 ^ 7
Καθὼς ἀχούω, χρίνω, χαὶ ἣ χρίσις ἣ ἐμὴ δικαία
e ^ ^ ^
ἐστὶν, ὅτι οὐ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν, ἀλλὰ τὸ θέ--
E 4 , , ᾽ X , 2
λημα τοῦ πέμψαντός με. Καίτοι οὐ μικρὰν τέως ἀνα-
, 5 / ^ /
στάσεως ἦν δεδωχὼς ἀπόδειξιν, τὸν παράλυτον σφίγ--
, Κι , A , 4
ξας. Διόπερ οὐδὲ πρότερον περὶ ἀναστάσεως διελέχθη;
ἕως ἐχεῖνο ἐποίησεν, ὃ τῆς ἀναστάσεως οὐ σφόδρα
ἀποδέον ἦν. Καὶ τὴν χρίσιν δὲ ἠνίξατο τότε, μετὰ
Ὁ , ΤῈ 3. τ 1 € / *
τὴν τοῦ σώματος σφίγξιν εἰπὼν, Ἴδε ὑγιὴς γέγονας
14 -
μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν τί σοι γένηται" ἀλλ᾽
ci A /, - HT b 3.
ὅμως καὶ τὴν Λαζάρου προαναφωνεῖ, xol τὴν τῆς oi-
7. , , 5 Ζ -
χουμένης. Καὶ ἐπειδὴ δύο ταύτας ἀναστάσεις προεῖπε,
τήν τε τοῦ Λαζάρου τὴν αὐτίχα μάλα ἐκθησομένην,
καὶ τὴν τῆς οἰκουμένης τὴν μαχροῖς ὕστερον ἐσομένην
χρόνοις, ταύτην μὲν ἀπὸ τοῦ παραλύτου πιστοῦται
καὶ τῆς ἐγγύτητος τοῦ καιροῦ, λέγων, ΓἜρχεται ὥρα,
καὶ νῦν ἐστιν * ἐκείνην δὲ, ἀπὸ τῆς χατὰ τὸν Λάζαρον
ἀναστάσεως, διὰ τῶν ἤδη γενομένων τὰ μηδέπω γε-
νόμενα ὕπ᾽ ὄψιν ἄγων. Καὶ τοῦτο πανταχοῦ ποιοῦντα
αὐτὸν ἔστιν ἰδεῖν, δύο τιθέντα προῤῥήσεις ἢ χαὶ τρεῖς,
καὶ τὰ ἐσόμενα ἀπὸ τῶν γενομένων ἀεὶ πιστούμενον.
Ἀλλ᾽ ὅμως τοσαῦτα χαὶ εἰπὼν xol ποιήσας, “ἔπει-
δὴ τέως ἀσθενέστεροι ἦσαν, οὐκ ἀρχεῖται τούτοις, ἀλ-
λὰ xoi δι’ ὧν ἐπάγει ῥημάτων αὐτῶν χαταστέλλει
DEN ^ , δ ἘΝ τὶ δὰ 2. Ἂν NOCT
τὴν φιλονειχίαν, λέγων Οὐ δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ
5 Ὁ 557 N E] , / ἣν τα ,
ἐμαυτοῦ οὐδέν. Καθὼς ἀχούω,, xptvo , xat ἣ χρίσις 7,
5120 IN fio. or Xr e rep 5 c » / PORC. f
ἐμὴ δικαία ἐστὶν, ὅτι οὗ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν,
ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με. ᾿Επειδὴ γὰρ ξένα
τινὰ xol παρηλλαγμένα παρὰ τοὺς προφήτας ἐδόχει
λέγειν (ἐκεῖνοι μὲν γὰρ ἔλεγον, ὅτι ὃ Θεός ἐστιν ὃ
χρίνων τὴν γὴν ἅπασαν, τουτέστι, τὸ ἀνθρώπινον
γένος :" καὶ τοῦτο ὃ Δαυὶδ πανταχοῦ ἀνακηρύττων

Psal.95. ubique prodicat, Judicabit populos in equitate;

τος et, Deus judex justus, fortis et patiens; simili- ἔλεγε, Κρινεῖ λαοὺς ἐν εὐθύτητι" xol, *O θεὸς χριτὴς

VER: terque omnes prophete et Moyses : Christus vero
dicebat, Pater neminem Judicat, sed judicium
dedit Filio; et hoc auditorem Judzum turbare
poterat, inducereque ut Jesum Deo adversarium
suspicaretur): hic admodum sese demittit, quan-
tum scilicet imbecillitas eorum postulabat, ut per-
niciosam hanc suspicionem radicitus avelleret,
aitque, Ego non possum a meipso facere quid-
quam; id est, Nihil alienum, diversum, quod
Pater nolit, a me factum videbitis, vel dictum
audietis. Et cum prius dixerit, Filius hominis
est, quia illi eum. purum hominem esse arbitra-

^ Morel, ἐπειδὴ χαὶ οὕτω παχύτεροι ἦσαν.

δίκαιος xo ἰσχυρὸς χαὶ μαχρόθυμος - xat oi προφῆ-
ται δὲ πάντες χαὶ ὁ Μωῦσῆς - ὃ δὲ Χριστὸς ἔλεγεν;
ὋὉ Πατὴρ οὐ χρίνει οὐδένα, ἀλλὰ τὴν χρίσιν δέδωχε
τῷ Υἱῷ - ἱκανὸν δὲ τοῦτο ἦν θορυδῆσαι τὸν ἀκούοντα
τότε Ἰουδαῖον, καὶ παρασχευάσαι πάλιν ἀντίθεον
7 m

αὐτὸν ὑποπτεύειν)" σφόδρα ἐνταῦθα συγχαταόαίνει
τῷ λόγῳ, καὶ τοσοῦτον, ὅσον ἀπήτει αὐτῶν ἣ ἀσθένεια,
ὥστε τὴν ὀλεθρίαν ταύτην ὑποψίαν πρόῤῥιζον ἀνελεῖν,
xal φησίν * "Ex οὐ δύναμαι ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ ποιεῖν οὐδέν"

/ »N [4 5 8 ^ 7 ϑ5λὰ
τουτέστιν, οὐδὲν ξένον, οὐδὲ παρηλλαγμιένον, οὐδὲ ὃ
μὴ βούλεται ὁ Πατὴρ, παρ᾽ ἐμοῦ γινόμενον ὄψεσθε,
^ / , , É K M / a EA c Yt !
ἢ λεγόμενον ἀκούσεσθε. Kal πρότερον εἰπὼν, ὅτι Ye

b Morel, τὴν ἀναισχυντίαν.

IN JOANNEM HOMIL. XXXIX. al. xxxvi.

^ A Ld ,
ἀνθρώπου * ἐστὶν, καὶ δείξας ὅτι ἄνθρωπον αὐτὸν τέως

267

bantur, ideo illa adjecit. Ut ergo supra cum dice-

ὑπώπτευον, οὕτω xol ἐνταῦθα προστίθησιν. “Ὥσπερ ... ret, Quod audivimus, loquimur, et quod. vi-
οὖν ἀνωτέρω εἰπὼν, Ὃ ἀχκηχόαμεν, λαλοῦμεν, καὶ ὃ A dimus, testamur; οἱ Joannes, Quod «idit, te-

ἑωράχαμεν, μαρτυροῦμεν * xa ὁ Ἰωάννης, Ὃ ἑώρα-
χε, μαρτυρεῖ; χαὶ τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμ.-
θάνει" περὶ ἀχριδοῦς δὲ ἀμφότερα εἴρηται γνώσεως ;
oy ἁπλῶς περὶ ἀχοῆς xa ὄψεως" οὕτω χαὶ ἐνταῦθα
ἀχοὴν εἰπὼν, οὐδὲν ἄλλο ἐμφαίνει, ἢ ὅτι ἀδύνατον
ἄλλο τι θελῆσαι αὐτὸν, ἢ ὅπερ ὃ Πατήρ. Ἀλλ᾽ οὐχ
εἶπεν οὕτω σαφῶς (o0 γὰρ ἂν ἐδέξαντο ἐξ εὐθείας
τέως οὕτως ἀχούοντες)" ἀλλὰ πῶς; Συγχαύδατιχῶς
καὶ ἀνθρωπίνως σφόδρα * Καθὼς ἀχούω, χρίνω. Πάλιν
o0 διδασχαλίαν λέγων ἐνταῦθα (οὐ γὰρ εἶπε, χαθὼς
διδάσχομαι, ἀλλὰ, Καθὼς ἀκούω), ἀλλ᾽ οὐδὲ ὡς δεό--
μενος ἀχροάσεως ταῦτά φησιν (οὐ γὰρ μόνον τοῦ δι-
δάσχεσθαι ἀνενδεὴς ἦν, ἀλλὰ καὶ τοῦ δεῖσθαι ἀχούειν),
τὴν δὲ δμόνοιαν δηλῶν χαὶ τὸ ἀπαράλλαχτον τῆς
ψήφου. ^O δὲ λέγει; τοῦτό ἐστι" οὕτω χρίνω, ὡς ἂν
εἰ αὐτὸς ὃ Πατὴρ ἦν ὃ χρίνων. Εἶτα ἐπάγει, Καὶ οἶδα
ὅτι ἣ χρίσις ἣ ἐμὴ δικαία ἐστὶν, ὅτι οὐ ζητῶ τὸ θέ-
λημα τὸ "ἐμὸν, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ px que με. Τί
λέγεις ; ἔχεις γὰρ θέ ἔλημα € ἕτερον Res τὸν που
Καὶ μὴν
ἐσμεν " καὶ πάλιν, ἐπὶ θελήματος ea xal ὁμονοίας"

* ἀλλαχοῦ εἶπας, Καθὼς ἐγὼ χαὶ σὺ ἕν
Δὸς αὐτοῖς, ἵνα χαὶ αὐτοὶ ἐν dixe ἕν ὦσι" τουτέστιν,
ἐν τῇ περὶ ἡμῶν πίστει. *Opfis ὅτι τὰ voli δο-
χοῦντα εἶναι ταπεινὰ, ταῦτά ἐστιν ὅπ ἔχει ἐγχε-
χρυμμένον τὸ ὑψηλὸν νόημα; P^O γὰρ αἰνίττεται,
-- ἡ 3 d 5 » A m ^ ^ ,
τοιοῦτόν ÉGtiv* ὅτι οὐχ ἄλλο μὲν τοῦ Πατρὸς τὸ θέ--
λημα, ἄλλο δὲ τὸ αὐτοῦ - ἀλλ᾽ ὥσπερ μιᾶς διανοίας
ἕν θέλημα, οὕτως ἐμοῦ χαὶ τοῦ Πατρός. Καὶ μὴ
θαυμάσης, εἰ τοσαύτην εἶπε συνάφειαν. Καὶ γὰρ ἐπὶ
τοῦ Πνεύματος τούτῳ χέχρηται τῷ ὑποδείγματι ὃ
Παῦλος, λέγων: Τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ ἀν-
θρώπου, εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ;
Οὕτω χαὶ τὰ τοῦ Θεοῦ οὐδεὶς οἰδεν, εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα
τοῦ Θεοῦ. Οὐδὲν οὖν ἄλλο ἢ τοῦτό φησιν, ὅτι οὐχ ἔστι
μοι θέλημα ἕτερον χαὶ ἴδιον “ παρὰ τοῦ Πατρὸς, ἀλλ᾽
E , - , e T) , Y » 32x
εἴ τι ἐχεῖνος βούλεται, τοῦτο xot ἐγώ" xol εἴ τι ἐγὼ,
70 5 — E PESE EY
τοῦτο xol ἐχεῖνος. λσπερ οὖν. τῷ Πατρὶ οὐδεὶς ἂν
ἐγχαλέσειε χρίνοντι, οὕτως οὐδὲ ἐμοί ἀπὸ γὰρ τῆς
αὐτῆς γνώμης ἑκατέρα fj ψῆφος φέρεται. Εἰ δὲ

θρωπινώτερον ταῦτα διαλέγεται, μὴ θαυμάσης. Ἂν-
e e ᾽ d

E]
ἂν-

θρωπον γὰρ αὐτὸν ἔτι ἐνόμιζον εἶναι ψιλόν. Διὸ χρὴ

« Morel. ἐστὶ, διότι ἐχεῖνοι ἄνθρωπον αὐτὸν τέως ὑπώ-
πτευον, οὕτω τότε ταῦτα προστίθησιν. ὥσπερ οὖν. Savilius
melius, quem sequimur. [ Nisi quod Savil., ut et Cod.
706 τίθησιν pro προστίθησιν.] Qui locus non est obscu-
rus , ut putat Boisius in notis Savilianis.

^ Morel. ἐξ εὐθείας αὐτὸ οὕτως.

᾿[ἀλλαχοῦ φησι, καθὼς... ἐσμὲν, περὶ θελήματος....
οἱ Cod. 706.]

Sail.

C

statur, et testimonium. ejus nemo accipit; de
certa loquitur cognitione ad utrumque, non vero
simpliciter de auditu et de visu :ita et hic per
auditum nihil aliud significat, quam non posse se
aliud velle, quam quod vult Pater. Sed id non ita
clare dixit (neque enim ferre potuissent si aperte
dixisset); verum. quo pacto? Admodum demisso
et humano more : Sicut audio, judico. Non de
doctrina hic agitur; neque enim dicit, Sicut do-
ceor, sed, Sicut audio : non quod auditu egeat :
non modo non doctrina, sed ne auditu quidem
indigebat; sed concordiam indicat, et idem ipsum
judicium, ac si diceret : Ita judico ac si Pater
ipse judicaret. Postea adjicit : Et novi quod ju-
dicium meum justum. est , quia non quero vo-
luntatem meam, sed, voluntatem ejus qui mi-
sit me. Quid dicis? habesne alteram quam Pater
voluntatem? Atqui alibi dixisti : Sicut ego et tu
unum sumus; et rursum, de voluntate et con-
cordia loquens : Da eis ut et ipsi in nobis unum
sint, hoc est, in fide nostra. Viden' ea quz ma-
gis humilia videntur, sublimem sensum occultum
habere? Quod ergo subindicat, hoc est : ostendit
non aliam esse Patris voluntatem, quam suam;
sed Ita, inquit, una est mea οἱ Patris, ut unius
animi voluntas una est. Nec mireris si tantam
dicat conjunctionem. Nam de spiritu quoque eo-

dem Paulus exemplo utitur dicens : Quis scit:

hominum quce sunt hominis, nisi spiritus ho-
minis qui in ipso est? Ita et que Dei sunt
nemo noyit, nisi Spiritus Dei. Nihil ergo aliud
quam hoc dicit : Non est mihi voluntas alia et
propria quam quz Patris est : sed si quid. ille
vult, hoc et ego volo; et si quid ego, hoc et ille.
Quemadmodum ergo Patrem nemo reprehendet
judicantem, ita nec. me : ex eadem quippe sen-
tentia uterque calculus fertur. Quod si hac ille
humano more loquatur, ne mireris : nam illum
hominem purum esse putabant. Quamobrem in
similibus oportet non dicta solum, sed et homi-
num opinionem perpendere, et responsionem quasi

b Hic longe variant exemplaria. Savil., quem sequi-
mur, cum Mss. consentit. Morel. vero sic habet , ὃ γοῦν
αἰνίττεται, τοῦτό ἐστι. δείκνυσι γὰρ 02x ἄλλο ὃν τοῦ πατρὸς
τὸ θέλημα pne τὸ αὐτοῦ, ἀλλ᾽ οὕτως ἕν εἶναι τὸ αὐτοῦ χαὶ
τοῦ πατρὸς; ὡς εἰ χαὶ μιᾶς ἃν διανοίας ἕν ἦν θὲ λημα.

e Alü παρὰ τὸ τοῦ πατρός. [Ita Cod. 706 et Savil. e
conjectura, recte.]

II.

. Cor.2.

568 S. JOANNIS CIIRYSOST.

secundum illam opinionem datam accipere : alio-
quin multa sequerentur absurda. Animadverte,
quaso; dixit, /Von quero voluntatem meam.
In Christo. Ergo alia est ejus voluntas, et longe inferior; nec

du: volun-
tates, quo- Inodo inferior, sed etiam. non tam utilis. Nam si

m» salutaris esset, et si consonaret cum voluntate
Patris, cur illam non quaris? Homines quippe
jure hoc ipsum dixerint, ut qui multas habeant
voluntates preter Dei placitum. Tu vero qua de
causa sic loqueris, qui per omnia Patri similis es?
Hoc enim verbum nemo dixerit esse viri accurati, 23
et qui crucifixus sit. Si namque Paulus ita se vo-
Gal. 2. 20. luntati Dei copulat, ut dicat, po autem jam ego,
vivit vero in me Christus, quomodo omnium
Dominus dixerit, Von quero voluntatem meam,
sed ejus qui misit me, ac si alia sit. Quid ergo sibi
vult? Quasi homo loquitur, et secundum audito-
rum opinionem. Cum enim superius alia ut Deus,
alia ut homo dixisse demonstretur, rursus ut homo
hzc profert et ait, Judicium meum justum est.
Et unde hoc liquet? Quia non quero volunta-
tem meam, sed voluntatem ejus qui misit me.
Sicut enim homo, qui ab affectu. liber est, non
potest juste accusari quod. praeter fas judicaverit:
sic nec me jam poteritis reprehendere. Nam qui
vult sua stabilire, jure fortassis in suspicionem
veniat, quod hac de causa justitiam pessumdede-
rit. Qui vero sua non respicit, qua de causa non
juste calculum ferat? Hoc itaque ratiocinio quae
ad me spectant explorate. Nam si dicerem me non
a Patre missum esse, nec gestorum gloriam ad
illum referrem, vestrum fortasse quispiam suspi-
caretur, me jactabundum vera non dicere : si au-
tem alteri et quz facta sunt refero, cur dicta illa
suspecta habeatis? Viden' quo sermonem dedu-
xerit, et unde judicium suum justum esse asserat?
Unde videlicet quivis e vulgo defensionem para-
ret. Viden' quod. sepe dixi, quomodo clare re-
splendeat? Quid illud est quod dixi? Illam tantam
verborum humilitatem san: mentis hominibus
suadere, ne dicta statim ad infima deprimant, sed
potius in sublimiorem sensum ducant; imo qui

* [ Pro εἶπεν ἄν Savil. et Cod. 706 esi». ]
^ Savil. προάγει. [ Ita quoque Cod. 706, vecte.]

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

μάλιστα ἐν τοῖς τοιούτοις μὴ τὰ λεγόμενα ἐξετάζειν
, ΠΣ M € , - 2 ,ὔ
μόνον, ἀλλὰ χαὶ τὴν ὑπόνοιαν τῶν ἀκροωμένων προσ-
τιθέναι, xol οὕτω τῶν λεγομένων ἀχούειν, ὡς πρὸς
ΕῚ ὔ ΕῚ / € , 3 N A M
ἐχείνην εἰρημένων ὑπόνοιαν * ἐπεὶ πολλὰ ἕψεται τὰ
ἄτοπα. Σχόπει γάρ᾽ εἶπεν, Οὐ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ
ἐμόν. Οὐχοῦν ἕ ἕτέρόν. ἐστι τὸ αὐτοῦ θέλημα, xa sgó-
ὃρα ἀποδέον * χαὶ οὐδὲ ἁπλῶς d ἀποδέον, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὧφέ-
λιμὸν οὕτως. ᾿Επεὶ εἰ σΩ ΣΉ ΘΙ Ὁ ἦν καὶ συμβαῖνον
τῷ τοῦ Πατρὸς, τίνος ἕνεχεν αὐτὸ οὐ ζητεῖς; Ἄνθρω-
' Y TROU ^ τ / c M
ποι μὲν γὰρ εἰχότως ἂν τοῦτο λέγοιεν, ὡς πολλὰ θε--
λήματα ἔχοντες παρὰ τὰ τῷ Θεῷ δοχοῦντα - σὺ δὲ
τίνος ἕνεχεν τοῦτο φὴς, χατὰ πάντα ἐοικὼς τῷ Πατρί;

A Τοῦτο γὰρ. οὐδὲ ἀνδρὸς ἠκριθωμένου χαὶ ἐδέαυρωμένόυ

εἴποι τις ἂν εἶναι τὸ δῆμα. Et γὰρ ὃ Παῦλος οὕτως
b , -Ὁ- e ον - ry
ἑαυτὸν ἐκέρασε τῷ θελήματι τοῦ Θεοῦ, ὡς εἰπεῖν, Zi
Υ͂ N m E
δὲ οὐχ ἔτι ἐγὼ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστὸς, πῶς ὃ πάντων
Δεσπότης * εἶπεν ἂν, ὅτι Οὐ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν,
M) N / e 7 H
ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με, ὡς ἑτέρου ὄντος
Σ zn
ἐχείνου; ᾿Γί οὐὖν ἐστιν 0 φησιν; Ὥς ἐπ᾽ ἀνθρώπου
Ἁ Ὁ
Ἀπροσάγει τὸν λόγον, xol πρὸς τὴν ὑπόνοιαν τῶν
ἀχροωμένων φθέγγεται. ᾿πειδὴ γὰρ ἀπὸ τῶν ἔμπρο-
/ * m
σθεν ἀπέδειξε τὰ λεγόμενα, τὰ μὲν θεοπρεπῶς, và δὲ
Ρ] , M , € »
ἀνθρωπίνως διαλεχθεὶς, πάλιν ὡς ἄνθρωπος χατα-
σχευάζει τὰ αὐτὰ, xot λέγει, ὅτι Ἢ χρίσις ἣ ἐμὴ δι-
xata. ἐστί. ΚΚαὶ πόθεν δῆλον ; Ὅτι οὐ ζητῶ τὸ θέλημα
τὸ ἐμὸν, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με. “Ὥσπερ
M 9:29 9 , , E] , , ^
γὰρ ἐπ᾽ ἀνθρώπων 6 φιλαυτίας ἀπηλλαγμένος, οὐκ ἂν
» ^ / E] - € ἢ N / y.
ἔχοι δικαίως ἐγχαλεῖσθαι ὡς παρὰ τὸ δέον δικάσας "
er $85 M c , 3. c». € Y S
οὕτως οὐδὲ ἐμοὶ νῦν δυνήσεσθε ἐπιτιμᾶν. Ὃ μὲν γὰρ
θέλων τὰ ἑαυτοῦ στῆσαι, ἴσως ὑποπτευθείη ἂν παρὰ
πολλῶν ταύτη παραφθείρειν τὸ δίκαιον * ὃ δὲ μὴ τὰ
ἑαυτοῦ σχοπῶν, τίνα ἂν ἔχοι πρόφασιν τοῦ μὴ τὰ δί-
χκαια Ψηφίσασθαι; ᾿Γοῦτον τοίνυν τὸν λογισμὸν xa
b ἐπ’ ἐμοῦ ἐξετάζετε. Εἰ μὲν γὰρ ἔλεγον μὴ ἀπεστάλ-
θαι παρὰ τοῦ Πατρὸς, μηδὲ εἰς ἐχεῖνον τὴν δόξαν τῶν
γινομένων ἀνέφερον, ἴσως ἄν τις ὁμῶν ὑπενόησεν, ὅτι
βουλόμενος ἐμαυτὸν ποιῆσαι λαμπρὸν, οὐ λέγω τὰ
1 / I
ὄντα εἶ δὲ ἑτέρῳ λογίζομαι xol ἀνατίθημι τὰ γινό--
/ EM 4 3 / LN. € ,
μενα, τίνος Évexev, ἢ πόθεν ἂν ἔχοιτε ὑποπτεύειν τὰ
λεγόμενα; “Ὁρᾷς οἱ τὸν λόγον χατεῤίδασε, xaX πόθεν
τὴν χρίσιν τὴν ἑαυτοῦ δικαίαν εἶναι ἔφησεν, ὅθεν ἂν
xa τῶν πολλῶν εἷς ἀπολογούμενος εἶπεν, δρᾷς ὃ πολ-
λάχις εἶπον, πῶς διαλάμπει σαφῶς; Τί δέ ἐστιν ὃ
εἶπον; Ὅτι ἣ ὑπερδολὴ τῆς ταπεινότητος τῶν λέξεων,
e , , M m ». 4 ,
αὕτη μάλιστα πείθει τοὺς νοῦν ἔχοντας μὴ Ex. προ-
χείρου δεχομένους τὰ λεγόμενα χαταπίπτειν, ἀλλὰ

“ e DIA ^ e - ,
παρασχευάζειν μᾶλλον ἐπὶ τὸ ὕψος τῶν νοημάτων

b Alii ἐπ’ ἐμοί.
e Savil. ὁρᾷς οὖν πῶς τόν.

IN JOANNEM HOMIL.

ελθεῖν *
^ i M SE m , /
. πολλῆς xac μιχρὸν ἀγίστησι τῆς εὐχολίας.
Ταῦτα οὖν ἅπαντα ἐννοοῦντες, παρακαλῶ, μὴ

^ ,ὔ i
αὕτη χαὶ τοὺς χαμαὶ συρομένους τότε μετὰ

παρατρέχωμεν ἁπλῶς τὰ εἰρημένα, ἀλλὰ μετὰ ἀχρι-
δείας ἐξετάζωμεν ἅπαντα, "xol τὴν αἰτίαν τῶν λεγο-
μένων πανταχοῦ σχοπῶμεν - MOS νομίζωμεν ἀρχεῖν
- »" Y ,
ἡμῖν εἰς ἀπολογίαν τὴν ἄγνοιαν καὶ τὴν ἁπλότητα.
Οὐ γὰρ ἀχεραίους ἐχέλευσε μόνον εἶναι, ἀλλὰ χαὶ
e τω M
φρονίμους. ᾿Ασχῶμεν τοίνυν μετὰ τῆς ἁπλότητος χαὶ
τὴν φρόνησιν, καὶ ἐπὶ τῶν δογμάτων xal ἐπὶ τῶν τοῦ
βίου κατορθωμάτων " καὶ δικάζωμεν ἑαυτοῖς ἐνταῦθα,
ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ χαταχριθῶμεν τότε, χαὶ τοιοῦ-
, M ' / T7 / Y
τοι γινώμεθα περὶ τοὺς δούλους, οἷον βουλόμεθα περὶ
ἡμᾶς γενέσθαι τὸν Δεσπότην ἡμῶν. Ἄφες γὰρ ἡμῖν τὰ
ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς xo ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέ-
n2 DON 54 ᾿ d , / /
ταις ἡμῶν. Καὶ οἶδα μὲν, ὅτι οὐ φέρει πράως πλητ-
τομένη fj ψυχή" ἀλλ᾽ ἐὰν ἐννοήσωμεν ὅτι οὐχὶ τῷ
λελυπηχότι, ἀλλ᾽ ἑαυτοῖς χαριζόμεθα, ταχέως ἀφή-
^ »* c c A A [4 eV ài ^
coj.cy τὸν ἰὸν τῆς ὀργῆς. Kot yàp ὃ τὰ ἑχατὸν δη-
γάρια μὴ συγχωρήσας τῷ πεπλημμεληχότι, οὐ τὸν
« LN 57 ΝΜ 5 3e Y - /
διόδουλον ἠδίκησεν, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν τοῖς μυρίοις τα-
ποίησεν, ὧν πρότερον τὴν ἄφεσιν
τέροις UT ἀφῶμεν, ἑαυτοῖς οὐχ

5

λάντοις ὑπεύθυνον
3 -
ἔλαθεν. Ὅταν οὖν
cC c0 , / x
ἀφίεμεν. Μὴ τοίνυν τῷ Θεῷ λέγωμεν μόνον, μιὴ μνη-
m - ς , € e » M M το
σθῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν: ἀλλὰ xal πρὸς ἑαυ-

É
Ξ
€
£

τοὺς ἕκαστοι λέγοντες, qt μνησθῶμεν τῶν ἁμαρτημά-
τῶν τῶν συνδούλων τῶν εἰς ἡμᾶς γεγενημένων. Καὶ
γὰρ σὺ πρότερον διχκάζεις τοῖς σοῖς, καὶ τότε ἕπεται
6 Θεός - σὺ τὸν νόιλον γράφεις τὸν περὶ ἀφέσεως χαὶ
τιμωρίας, χαὶ τὴν περὶ τῶν τοιούτων ἐχφέρεις ψῆφον.
Οὐχοῦν χαὶ τοῦ μνησθῆναι χαὶ τοῦ μὴ μνησθῆναι τὸν
Θεὸν σὺ χύριος εἰ. Διὰ τοῦτο χαὶ ὃ Παῦλος ἀφεῖναι
χελεύει, ἐάν τις πρός τινα ἔχη μομφήν" χαὶ οὐχ
d

ἁπλῶς ἀφεῖναι, ἀλλ᾽ ὥστε μηδὲ λείψανα μένειν.
i] €
L6

3 1 ᾿ » , 3 y , /
Ἐπεὶ χα Χριστὸς QU μόνον OUX. ἢ ξγχεν εἰς μέσον

/ 2 $5.59 c ΕἸ M ^
οτήυνατα, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἡμἃς αὐτοὺςπεπληυ.-
EVA ? Ih [Ih

o * SEES VU
ἀνέμνησεν, οὐδὲ εἰπε. τὰ xat τὰ ἥμαρτες"

[4 A ).e "be τὸ - ΄͵ Z 4 δὲ
Ἥλευνε τ χειρογρᾶφον, wnoz

7i

qu^ “τῷ Mec
ἡμῶν τὰ ἅμα
,
μεληχότας
AG - V
ἀλλὰ xui ἀφῆχε xai €
, M .- c
λογισάμενος τὰ παραπτώματα, χαθὼς xat τοῦτο Παῦ-
^ 2€ r cT ^N €T λ € - ENS Y
Aog ἐδήλωσε. ᾿Γοῦτο δὴ ποιῶμεν χαὶ ἡμεῖς, xol ἀπὸ
m ^ , 5» , er "ais. M 5 ,
τῆς διανοίας ἐξαλείρωμεν ἅπαντα. Kav μὲν ἀγαθόν τι
, Ed 3 T , -
γεγενημένον ἡ παρὰ τοῦ λελυπηχότος, τοῦτο λογι-
, , E. Y Y ji
σώμεθα μόνον" ἂν δὲ λυπηρὸν χαὶ ἐπαχθὲς, ἐχθάλω-
cr A 55 /, cr ^M X 2
μεν οὕτω xal ἐξαλεύψωμεν, ὥστε υηδὲ ἴχνος ἐναπο-
μένειν. ἘΠ δὲ μηδὲν ἀγαθὸν ἡμῖν γέγονε X πού
μένειν. Εἰ δὲ μηδὲν ἀγαθὸν uiv γέγονε παρὰ κού-
/ Ἢ f F τὦ € - Y
του, πάλιν ὃ μισθὸς μείζων συγχωροῦσιν piv, xol
LÀ ^ 7 L4
πλείων ἣ εὐδοχίμησις. Ἄλλοι δι᾿ ἀγρυπνίας xol χαμευ-
, Ἢ Àj J , ἌΡ , * €
viac xui μυρίας ταλαιπωρίας ἐξαλείφουσι τὰ ἅμαρ-

/, NNNM - mM
τήματα" σοὶ διὰ τῆς εὐχολωτέρας ὁδοῦ, TOU μὴ μνη-

xxxix, ἃ]. xxxvir. 260

D jam humi repunt, hinc paulatim ad altiora facile
provehuntur.

5. Hxc omnia cogitantes, quzso, ne dicta prz-
tercurramus, sed accurate omnia exploremus, et
causam sic loquendi ubique consideremus : neque
putemus sat nobis ad excusationem esse ignoran-
tiam et simplicitatem. Neque enim simplices tan-
tum jussit esse, sed etiam prudentes. Utamur
ergo simplicitate, sed cum prudentia, tam in do-
ctrina, quam in operibus; et nobis ipsis jus dica-
mus, ut nontunc cum hoc mundo damnemur. Tales

E nos erga servos nostros exhibeamus, qualem vo-
lumus erga nos esse Dominum nostrum. Dimitte,
inquit , nobis debita nostra, sicut et nos dimit.
timus debitoribus nostris. Scio quidem animam
injurias non aquo animo ferre; sed si cogitemus
nos non ledenti, sed. nobis ipsis ita consulere, cito
ire venenum abjiciemus. Nam qui centum dena-

»5,rlos debitori non remisit, non conservum Lesit,

A sed seipsum centum millium talentorum , que sibi
prius remissa fuerant, debitorem reddidit. Cum
ergo aliis non dimittimus , nobis non dimittimus.
Ne ergo tantum Deo dicamus, Ne memineris pec-
cata nostra; sed ctiam nobis ipsis singuli dica-
mus, Ne meminerimus conservorum peccata. Nam
tu prior in te justitiam exerces, hinc sequitur
Deus. Tu legem scribis de venia et poena, et de
his fers senténüam. Ergo penes te est ut Deus
peccatorum tuorum vel recordetur vel non recor-
detur. Ideo Paulus dimittere jubet, si quis quid-

B piam adversus alium habeat, nec modo dimittere,
sed ita ut nec reliqui: maneant, Siquidem Chri -
stas non modo peccata nostra in medium non at-
tulit; sed. neque nos peccavisse commemoravit,
neque dixit, Hac et hac in re peccasu; sed dimi-
sit et delevit chirographum, nec peccata recensuit ,
ut Paulus significat. Hoc et nos faciamus : omnia
ex mente deleamus. Si quid boni ab eo qui nos
lesit admissum fuerit, hoc solum reputemus; si
molestum et odiosum quidpiam, ejiciamus et de-
leamus , ut ne vestigium quidem remaneat. Quod
si nihil boni erga nos egerit, tanto major nobis

C condonantibus merces et laus erit. Alii vigiliis et
humi cubando, milleque macerationibus peccata
expiant; tibi faciliore via, injuriarum nempe obli-
vione licet omnia abstergere scelera. Cur contra te
gladium ut insanus et furens admoves, teque a
futura vita expellis, cum nihil non facere oporte-
ret, ut illam consequaris? Nam si presens vita

4 Morel. χαὶ τὴν αἰτίαν... σκοπῶμεν. Alii paulum variant,

TOM. VIII.

19

Matth.
16.

to,

Matth. 6.
I2.

Quando
aliis pecca-
ta non di-
mitlinius ,
nobis ipsis
non dimit-
timus,

Coloss. 3.
135

Ibid.2. 14.

Matth. τ.

16.

Matth. 19.
21.

Eleemo-
syna com-
mendatur.

270 S. JOANNIS CHRYSOST.

ita. desiderabilis est, quid. de illa dixeris, unde
aufugit omnis dolor, moror, gemitus, ubi nec
mortis timor, nec ullus bonorum finis metuendus?
Deati, ter saepiusque beati, qui illa fruuntur sorte,
ut miseri terque et spins miserl, qui illa sese
privani beatitudine. Ecquid, inquies, illam nobis
vitam acquirit? Audi ipsum judicem adolescenti
cuipiam hae de re loquentem. Ipso namque ro-
gante, Quid faciendo vitam eternam posside-
bo? cxteris praemissis Christus preceptis, in amo-
rem proximi desiit. At fortasse auditorum quis-
piam, ut dives ille, dixerit, Haec nos servavimus;
non furati sumus , non occidimus, non moechati E
sumus. Verum hoc dicere non poteris, te proxi-
mum ut oportebat dilexisse. Nam vel invidus fui-
sti, vel maledicta protulisti, vel laeso opem non
tulisti , vel de bonis non largitus es, nec dilexisu.
Verum non hoc solum jussit Christus, sed et
aliud. Quid illud? /'ende omnia que habes, et
da pauperibus, et veni, sequere me. Sequi Chri-
stum , imitari Christum hic significat. Quid hinc
discimus? Primo, eum qui hzc omnia non habet, ,..
sortem illam non posse cum primis consequi. Cum. A
dixisset enim ille, Omnia feci, ac si magnum
quidpiam deesset ad perfectionem, ait : δὲ vis
perfectus esse, vende omnia que habes, et da
pauperibus, et veni, sequere me. Hoc itaque
primo discendum est ; secundo , quod illum frustra
venditantem se coarguerit. Qui enim in tanta co-
pia rerum erat, et pauperes contemnebat, quo
pacto proximum dilexerit? Non vera ergo dice-
bat. At nos et hoc et illud faciamus , omniaque
nostra diligenter effundamus ut caelum comparc-
mus. Nam si quidam pro szculari dignitate omnia P
sua effudit ; dignitate, inquam , quam in hac vita
solum, neque diuturno tempore retinere potest
(multi namque diu antequam morerentur praefe-
cturam amisere; alii vero pro illa vita etiam
mulctati sunt ; attamen licet hoc sciant, omnia pro
illa profundunt ) : si igitur pro hujusmodi digni-
tate tot tantaque faciunt : quid miserabilius nobis
fuerit, qui pro illa semper manente, quz tolli
numquam potest, ne pauca quidem profundimus,
neque ea erogamus quae paulo post hic amissuri
sumus ? Quis furor ille , quz invitis eripientur, ea €
nolle sponte dare et nobiscum auferre? Si quis nos
ad mortem duceret, deinde proponeret, num vitam
bonis omnibus redimere vellemus, gratias certe

b Alii ἐχαχηγόρησεν. εἰ μὴ ἤμυνεν ἀδιχουμένῳ, εἰ μὴ μ
τέϑωχε τῶν ὄντων, οὐχ ἠγάπησε.
^ Savil. [et Codd. nostri] τοῦ μέλλοντος ἐνταῦθα μένειν,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

- ,
σιχαχεῖν λέγω, πάντα ἔξεστιν ἀφανίσαι τὰ πλημμε-
ι
ληθέντα. Τί τοίν ὰ Ὁ τὸ ξί Ὀθεῖς, 6
1 : Uy χατὰ σαυτοῦ τὸ ξίφος ὠθεῖς, ὡς
€ , M τ
oi μαινόμενοι xot παραπαίοντες, xal τῆς μελλούσης
bi 3 / Dh
σεαυτὸν ἐχθάλλεις ζωῆς, δέον πάντα πράττειν, ὥστε
3 ΤΆΩΝ τὰ τὸ Nee 4 m
αὐτῆς ἐπιτυχεῖν: Ei γὰρ ἣ παροῦσα οὕτω ποθεινὴ, τί
^ »
ἂν εἴποι τις περὶ ἐχείνης, ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη xo λύπη
Y , 5p^ - -
χαὶ στεναγμός: Exet δεῖσαι θάνατον οὐχ ἔστιν, οὐδὲ
, , τ e p
πέρας ἐχείνων ὑποπτεῦσαι τῶν ἀγαθῶν. Μαχάριοι χαὶ
΄ M m e
τρισμαχάριοι καὶ πολλάχις τοῦτο, oL τῆς μαχαρίας ἐχεί-
: E , 5 I MNC
νῆς ἀπολαύοντες λήξεως" ὥσπερ οὖν ἄθλιοι χαὶ τρισά-
* , b ev
θλιοι χαὶ μυριάκις τοῦτο, οἱ τῆς μακαριότητος ἐχείνης
€ N οω
ἑαυτοὺς ἐχῥάλλοντες. Καὶ τί ποτέ ἐστι, φησὶ, τὸ ποιοῦν
IG A no ES M M cem
ἡμᾶς ἀπολαῦσαι τῆς ζωῆς ἐχείνης; Ἄχουσον αὐτοῦ τοῦ
^ /
δικάζοντος, γεανίσχῳ τινὶ διαλεγομένου περὶ τούτων.
Ἵππειδὴ γὰρ ἠρώ ἐκεῖνος, Τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον
δὴ γὰρ ἠρώτησεν ἐχεῖνος, Τ(ποιήσας ζωὴν αἰώνιον
/ e »
χληρονομήσω; εἰπὼν ὃ Χριστὸς αὐτῷ τὰς ἄλλας ἐντολὰς,
, * i E
κατέληξεν εἰς τὴν τοῦ πλησίον ἀγάπην. Kot τάχα ἐρεῖ
τις τῶν ἀχουόντων, χατὰ τὸν πλούσιον ἐχεῖνον, ὅτι
Ne - bl j^
x«i ἡμεῖς ταῦτα ἐφυλαξάμεθα " οὐδὲ γὰρ ἐχλέψαμεν,
5 27 , E] 5 E. , ? 5 ον.
οὐχ ἐφονεύσαμεν, οὐχ ἐμοιχεύσαμεν. ᾿Αλλ᾽ οὐ δήπου
A τ »
χαὶ τοῦτο εἰπεῖν δυνήσῃ, ὅτι ἠγάπησας τὸν πλησίον,
m ^
ὡς ἀγαπῆσαι ἔδει. Ἢ γὰρ ἐύάσχηνέ τις, ἢ P ἐκαχηγό-
"s A 10. M 2^5 JA LS] IS c
ρησεν, ἢ ox. ἤμυνεν ἀδικουμένῳ, ἢ οὐ μετέδωχε τῶν
y 3 2:2 , τω ^N z e , , , τ
ὄντων, οὐδ᾽ ἠγάπησε. Nüv δὲ οὐ τοῦτο μόνον ἐπέταξεν
n ' - e
ὃ Χριστὸς, ἀλλὰ xo ἕτερον. Ποῖον δὴ τοῦτο; Πώλη-
, 1 c
σόν σου τὰ ὑπάρχοντα, φησὶ, xal δὸς πτωχοῖς, xal
^ om m
δεῦρο ἀκολούθει μοι" τὴν διὰ τῶν ἔργων μίμησιν λέ-
γῶν ἀχολούθησιν. Τί τοίνυν ἐντεῦθεν μανθάνομεν ;
e Y ] EY m
Πρῶτον μὲν, ὅτι τὸν μὴ πάντα ἔχοντα ταῦτα οὐχ ἔνι
τῶν πρωτείων ἐπιτυχεῖν τῶν ἐν τῇ λήξει ἐχείνη. Μετὰ
M -»
γὰρ τὸ εἰπεῖν αὐτὸν, ὅτι πάντα ἐποίησα, ὡς κατα-
λελειμμιένου μεγάλου τινὸς sig τελείαν εὐδοχίμησιν,
-
λέγει- Εἰ θέλεις τέλειος εἰναι, πώλησόν σου τὰ bráp-
χοντα, xol δὸς πτωχοῖς, xol δεῦρο ἀχολούθει μοι.
( , , e "

c ki m y » e
Πρῶτον μὲν οὖν τοῦτό ἐστι μαθεῖν: δεύτερον δὲ, ὅτι
M CN 2 - S uf - ed 5.,09 , € Hi
καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον διήλεγζεν εἰχῇ χκομπαάζοντα. Ὃ γὰρ
ἐν περιουσίᾳ τοσαύτῃ ζῶν, καὶ τοὺς ἄλλους περιορῶν
ἐν πενίᾳ, πῶς ἂν τὸν πλησίον ἠγάπησεν: Οὐ τοίνυν
οὐδὲ ἐχεῖνο ἀληθῶς εἰπεν. Ἀλλ᾽ ἡμεῖς χἀχεῖνο xol
ταῦτα ποιῶμεν, καὶ σπουδάζωμεν τὰ ὄντα χενῶσαι,
xa τὸν οὐρανὸν πρίασθαι. Ei γὰρ ὑπὲρ ἀξιώματός τις
βιωτιχοῦ ὅλην πολλάχις τὴν οὐσίαν ἐπέδωχεν, ἀξιώ-

t - /
ματος * τοῦ μέλλοντος ἐνταῦθα μένειν, οὐδὲ πολὺν πα-
, de SUN Y Y A IET ET
ραμένοντος χρόνον (πολλοὶ γὰρ xol πρὸ πολλοῦ τῆς
^ E] , M E] ἐ
τελευτῆς ταύτην ἀπεδύσαντο τὴν ἀρχὴν, ἕτεροι δὲ διὰ
A M
ταύτην ἐζημιώθησαν xoi τὴν ζωὴν αὐτὴν πολλάχις "
ἀλλ᾽ ὅμως xo ταῦτα εἰδότες, πάντα χενοῦσιν ὑπὲρ
ΩΣ , e D
αὐτῆς)" si τοίνυν ὑπὲρ ταύτης τοσαῦτα ποιοῦσιν;

χαὶ οὐδὲ ἐνταῦθα πολὺν. Morel. τοῦ μὴ μέλλοντος ἐνταῦθα

4^5 , ,
μένειν, οὐδὲ τῷ χεχτημένῳ πολὺν.

IN JOANNEM HOMIL. XL. al. xxxix.

e A m RJ , ^ ,
ὑπὲρ τῆς μενούσης ἐχείνης, καὶ ἀναφαιρέτου, τί γέ-
vov ἂν ἡμῶν ἀθλιώτερον, μηδὲ ὀλίγα προϊεμένων,
- D »
μηδὲ ταῦτα παρεχόντων ἃ xal μικρὸν ὕστερον " ὄντες
» ES 3-7 L Kk τ , Δ x.
ἐνταῦθα ἀφήσομεν; Ποίας οὖν ταῦτα οὐχ ἂν εἴη μα-
Ρ m Ν /
νίας, ἅπερ ἄχοντες ἀφαιρούμεθα, ταῦτα παρὸν Éxóv-
τας δοῦναι xo μεθ’ ἑαυτῶν λαδεῖν μὴ βουληθῆναι:
ΟΥ̓ ,
Ἀλλ᾽ εἰ μὲν ἐπὶ θάνατόν τις ἤγετο; εἶτα προύχειτο
Ὁ M ,
πάντα τὰ ὄντα προέμενον ἀπαλλαγῆναι, xal χάριν
mM D Y M f
ἂν τὸ πρᾶγμα ἐνομίσαμεν * νῦν δὲ παρὸν τὴν ἐπὶ γέεν-
vay ἀγομένους 600v, τὰ ἡμίση δόντας ἐλευθερωθῆναι,
€ , Y , Y ΄ 2. eo, M N
αἱρούμεθα xat χολάζεσθαι xai χατέχειν εἰχὴ τὰ μὴ
, e EN T, / , ἊΝ ΠΡ
ἡμέτερα, ὥστε τὰ ἡμέτερα προέσθαι. Τίνα οὖν ἕξο-
μεν ἀπολογίαν; ποίαν συγγνώμην, οὕτως εὐχόλου τε-
^ τω Ll ,
τιμημένης ἡμῖν 6800 πρὸς ζωὴν, κατὰ χρημνῶν φερόμε-
- ^ ' -
vot, καὶ τὴν ἄχαρπον βαδίζοντες δδὸν, καὶ τῶν ἐν-
ταῦθα xai τῶν ἐχεῖ πάντων ἑαυτοὺς ἀποστεροῦντες,
ἀδείας ; Ἀλλ᾽ εἰ
,

UNA Y ys ει NE ES t AT. z AS
xat μη προτέερον, XXV vuv [ovv ἀνξνεγχωμεν, xat

N..75 , , S
7X 90V αμφοτερὰ χαρπωσασθα! μετα

ς« ὦ 2 — / X , ^ - an wr
TU. αὐτῶν γένομενοι τὰ πάροντα διαθῶμεν εις ὁξεον
,

χάριτι

x«t φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,

, , , ,
ἵνα xoi τὰ μέλλοντα usc! εὐκολίας λάδωμεν,

T - Hw δ E , ,
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἢ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
ἐ ^ " L [

i

? M 205 e 3 3 ,
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. μήν.

b Legendum putat Savilius ἄχοντες ic

D

θα : id mihi non omnino probatur ob ἄχοντες

271

illi haberemus. Nunc. vero cum proponitur dedu-
ctisad gehennam, ut dimidiarum facultatum dono
eripiamur, malumus ad supplicium duci, et ea
frustra servare, quze nostra non sunt, ita ut nostra
perdamus. Quam excusationem habebimus ? quam
veniam merebimur, si, cum tam facilis nobis via
aperta sit, per precipitia feramur, et infructuo-
sum suscipiamus iter, atque his et illis omnibus
nos privemus, cum libere possimus his et illis
perfrui? Sed etsi non ante, saltem. nunc ad nos
redeamus, et sana mente przsentia bona, ut par
est, dispensemus, ut futura facile consequamur,
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi,
quicum Patri gloria, unaque sancto Spiritui, in
secula szeculorum. Amen.

τες Sequens.

OMIAIA α΄.

5 ἢ ig *, A τ a - Ui , LI -- , τῇ

Τὰν ἐγὼ μαρτυρῶ * περὶ ἐμαυτοῦ, ἣ μαρτυρία μου

ΕΖ m '

οὐχ ἔστιν ἀληθής. Ἄλλος ἐστὶν ὃ μαρτυρῶν περὶ

^ 5^ ,

ἐμοῦ, xat oióm ὅτι ἀληθής ἐστιν ἢ μαρτυρία
αὐτοὺ.

, ,
Εἴτις χώραν μεταλλιχὴν ἀνορύττειν ἐπιχειροίη,
τ E ii ,
τῆς τέχνης ταύτης ἄπειρος ὧν, χρυσίον μὲν οὖκ ἐργά-
Dd b 7ὔ ,
σεται, πάντα δὲ ἁπλῶς xai δμοῦ συγχέων, πόνον ἀνό--
- A Ὁ ^ ^ ,
νητον ὑπομενεῖ xat ἐπιδλαδῇ. Οὕτω xai τῶν θείων
- € M Rl , -" 57 5 δ 3 ἢ
Γραφῶν ot τὴν ἀχολουθίαν οὐχ εἰδότες, οὐδὲ τὰ ἰδιώ-
M Ld iz , M] € --
ματα καὶ τοὺς νόμους αὐτῆς ἐξετάζοντες, ἀλλὰ ἁπλῶς
necis , , , , , ^ ^ ,
xo ἑνὶ τρόπῳ πάντα ἐπιόντες, χρυσίον μετὰ γῆς QU-
, Lu *
ροντες, οὐδέποτε τὸν ἐναποχείμενον αὐτῇ θησαυρὸν
ς » ^M X1» ὦ E WV .4 ,
εὑρήσουσι. Ταῦτα δὲ εἶπον νῦν, ἐπειδὴ τὸ προχείμενον
φ , EA M M
ἡμῖν χωρίον ἔχει μὲν πολὺν τὸν χρυσὸν, οὐ μὴν xa-
75» Lu
τάδηλον, ἀλλὰ πολλὴ χκαταχεχωσμένον ἄνωθεν ἀσα-
a, ON NWPUN , NS , e
φεία. Διὸ χρὴ διασχάπτοντας χαὶ διαχαθαίροντας
265 os ἘΜ, - / 2)0-7 a EAE
ἐπι τὰ γνήσια τῶν νοημάτων ἐλθεῖν. Τίς γὰρ οὖχ ἂν

HOMILIA. XL.

91. Si ego testimonium perhibeo de meipso,
testimonium meum non est verum.32. 4 lius
est qui testimonium perhibet de me, et scio
quia verum, est testimonium ejus.

1. Si quis metallicam terram fodere aggredia-
tur, cum sit artis imperitus, aurum non efficiet,
omnia temere miscebit, eritque labor ejus inutilis,
imo noxius. Tta qui divinarum Scripturarum con-
sequentiam non norunt, neque proprietates et le-
ges ejus explorant, sed. simpliciter et uno modo
omnia percurrunt, aurum cum terra miscentes,
numquam repositum in illa thesaurum invenient.
Hzc porro nunc dixi, quia is qui jam proponitur
locus, multum quidem aurum habet, non qui-
dem conspicuum, sed obscuritate multa obvolu-
tum. Quamobrem oportet fodiendo et expurgando
ad verum sensum pertingere. Quis enim non sta-

εὐθέως θορυθηθείη ἀκούων τοῦ Χριστοῦ λέγοντος" "EXv C tim turbetur audiens Christum dicentem, (δὲ ego

4

^ Morel, ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ, et mox ἐπ᾽ ἐμοῦ, vai οἵηα.

19.

272 $. IOANNIS CURYSOST.

testimonium perhibeo de meipso, testimonium
meum. verum non est? Nam sepe videmus illum c
de seipso testimonium perhibere; Samaritane

Joan.4.26. quippe dicebat, Ego sum qui loquor tecum; et
Joa.9.37- cico similiter, Qui loquitur tecum, ille est ; et

et 10,

Judieos increpans, 7 Ὁ5 dicitis, Tu blasphemas,
quia dixi, Filius Dei sum. Et alibi sepe simi-
liter. Si ergo hec omnia mendacia essent, qua no-
bis esset spes salutis? Unde ergo veritatem repe-
riemus, cum ipsa veritas dicat, Z'estimonium

Dictum pieum. verum. non-est? Neque hoc tantum con-

Cliristi
plicatu di
ficile.

ex- . . . .
τ rarum videtur, sed aliud quoque non minus; nam

D

in sequentibus ait : Et si ego testimonium. per-

v«n-8. V. hiboo de meipso, testimonium meum. verum

est. Utrum ergo horum accipiam? utrum falsum
putabo? Nam si hac ita acceperimus, nulla facta
personz, nulla causz et cceterorum similium per-
quisitione, utraque falsa erunt. Si enim testimo-
nium ejus verum non est, neque hoc ipsum verum
est, neque posterius, neque prius. Quid ergo sibi
vult? Multa nobis opus est vigilantia, imo potius
Dei gratia, ne nudis verbis insistamus. Ita enim
hzeretici errant, dum neque scopum dicentis, neque
audientium affectum explorant. Nisi ergo haec ad-
jiciamus, imo alia quoque, ut tempora, loca, au-
ditorum animum; multa consequentur absurda.
Quid sibi vult ergo id quod jam dictum est? Di-
cluri erant. Judzi : Si tu. testimonium perhibes
de teipso, testimonium tuum. non est verum.
Ideo haec praeoccupat ac si diceret : Dicetis uti-
que mihi, tibi non credimus : nemo enim qui sta-
tim de se testimonium perhibeat, apud homines
credetur. Illud ergo, /Von est verum, non temere
legendum, sed subintelligendum est secundum il-
lorum opinionem, ac si diceret, Vobis non est ve-
rum. Non ergo contra dignitatem suam, sed contra
illorum opinionem sic loquitur. Ac cum dicit, Te-
stimonium meum verum non. est, illorum sen-
tentiam coarguit, necnon objectionem, quam ipsi
oblaturi crant. Cum vero dicit, Et si ego testimo-
nium perhibeo de meipso, verum. est testimo-
nium meum, ipsam rei naturam ostendit, quod B
scilicet ipsum, utpote" Deum, fide dignum credi

oporteret, etiam. cum de seipso loqueretur. Quia

enim dixerat resurrectionem mortuorum et judi-

cium, et quod qui credit in ipsum non judicatur,

h»
[2]
-

b Savil. xai τοῖς Ἰουδαίοις πῶς ὑμεῖς.

* [ Montf. habebat οὐκ ἀληθής. Negationem expunxi-
mus cum Bibl., Savil. et Codd. nostris.]

e Morel. πλανῶνται, ὅτι οὔτε τόν [ ὅταν... ἐξετάζωσι
Savil. et Codd. nostri. ] : et mox οὔτε τήν. [ Mox Savil,

ARCHIEP,

CONSTANTiNOP.

ἐγὼ μαρϑυρῷῶ περὶ ἐμαυτοῦ, ἣ μαρτυρία μου οὐχ
ἔστιν ἀληθής; ΚΚαὶ γὰρ πολλαχοῦ φαίνεται μαρτυρήσας
ἑαυτῷ τῇ γοῦν Σαμαρείτιδι διαλεγόμενος ἔλεγεν,
37, , 5 ὦν D m

Exo) εἰμι 6 λαλῶν σοι" xo τῷ τυφλῷ ὁμοίως, 'O

Pxai τοὶς ᾿Ιουδαίοις

λαλῶν μετὰ σοῦ, ἐχεῖνός ἐστι"
ἐπιτιμῶν, Ὑμεῖς λέγετε ὅτι βλασφημεῖς, ὅτι εἶπον,
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ εἰμι. Καὶ ἑτέρωθι δὲ πολλαχοῦ τοῦτο
ποιεῖ, Ἂν οὖν ἅπαντα ταῦτα Ψευδὴ 3, τίς ἡμῖν ἔσται
σωτηρίας ἐλπίς ; Πόθεν δὲ τὴν ἀλήθειαν εὑρήσομεν,
ὅταν αὐτὴ ἡ ἀλήθεια λέγη, ὅτι Οὐχ ἔστιν fj μαρτυρία
μου ἀληθής; Οὐ τοῦτο δὲ δοχεῖ τὸ ἐναντίωμα εἶναι
μόνον, ἀλλὰ xal ἕτερον οὐκ ἔλαττον τούτου. llpoiw
γάρ φησι" Καὶ ἐὰν ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ ἐμαυτοῦ, ἣ
μαρτυρία μου "ἀληθής ἐστι. Ποῖον οὖν, εἰπέ μοι, δέ-
ξομαι; ποῖον δὲ εἶναι νομίσω ψεῦδος; Ei γὰρ οὕτως
ἐχλάδοιμεν ἁπλῶς ὡς εἴρηται, μιὴ πρόσωπον περιερ-
γασάμενοι, μὴ αἰτίαν, μιὴ ἄλλο τι τῶν τοιούτων οὐδὲν,
ἀμφότερα ἔσται ψευδὴ. Ei γὰρ ἢ μαρτυρία αὐτοῦ οὐχ
ἔστιν ἀληθὴς, οὐδὲ τοῦτο αὐτὸ ἀληθές" οὐ τὸ δεύτερον
μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸ πρότερον, Τί οὖν ἐστι τὸ εἰρημέ-
γον; Πολλῆς ἡμῖν δεῖ τῆς ἀγρυπνίας:, μᾶλλον δὲ τῆς
τοῦ Θεοῦ χάριτος, ἵνα μὴ τοῖς ῥήμασιν ἐναπομείνω-
μεν ψιλοῖς. Οὕτω γὰρ xai oi αἱρετιχοὶ “ πλανῶνται,
ὅτι μήτε τὸν σχοπὸν ἐξετάζουσι τοῦ λέγοντος, μήτε
τὴν ἕξιν τῶν ἀκουόντων. Ἂν οὖν μὴ ταῦτα προσθῶμεν,
χαὶ ἕτερα δὲ, οἷον καιροὺς, καὶ τόπους, καὶ γνώμην
ἀκροατοῦ, πολλὰ ἕψεται τὰ ἄτοπα. Τί οὖν ἐστι τὸ
εἰρημένον ; ϊμελλον ὑποφέρειν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι: "E&v
σὺ μαρτυρῇς περὶ σεαυτοῦ, ἣ μαρτυρία σου οὐχ! ἔστιν
ἀληθής. Διὰ τοῦτο ταῦτα προλαδὼν εἶπεν, ὡσανεὶ
ἔλεγε " πάντως ἐρεῖτέ μοι, ὅτι σοι οὐ πιστεύομεν * οὐ-
δεὶς "Y&p ποτε ἑαυτῷ μαρτυρῶν ἀξιόπιστός ἐστιν ἐν
ἀνθρώποις. Τὸ οὖν, Οὐχ ἔστιν ἀληθὴς, οὐχ ἁπλῶς ἀνα“
γνωστέον, P ἀλλὰ πρὸς τὴν ἐχείνων ὑπόνοιαν, οἷον, ὅτι
ὑμῖν οὐχ ἔστιν ἀληθής. Οὐ τοίνυν πρὸς τὴν ἀξίαν τὴν
αὐτοῦ, ἀλλὰ πρὸς τὴν ὑπόνοιαν τὴν ἐχείνων ἐφθέγγετο
ταῦτα. Kot ὅταν μὲν λέγη, Ἣ μαρτυρία μου οὐχ ἔστιν
ἀληθὴς, τὴν γνώμην ἐλέγχει τὴν ἐχείνων, καὶ τὴν
μέλλουσαν αὐτῷ παρ᾽ ἐχείνων ἀντίθεσιν ἐπάγεσθαι.
Ὅταν δὲ,
θής ἐστιν ἣ μαρτυρία μου, αὐτὴν δείκνυσι τοῦ πρά-
Uoc τὴν φύσιν, ὅτι ὡς Θεὸν ἀξιόπιστον αὐτὸν ἔδει

e D UN ut] e E
ὅτι Kv ἐγὼ περὶ ἐμαυτοῦ μαρτυρῶ, ἀλη-

νομίζειν καὶ περὶ ἑαυτοῦ λέγοντα. ᾿Επειδὴ γὰρ εἶπεν
/, "-
ἀνάστασιν νεχρῶν χαὶ χρίσιν, καὶ ὅτι ὃ πιστεύων αὐτῷ
" , ἀλλ᾽ 5 y - d ^" :
οὐ χρίνεται, ἀλλ᾽ eic ζωὴν ἔρχεται, καὶ ὅτι καθεδεῖται
, , E) /
πάντας εὐθύνας ἀπαιτήσων, καὶ ὅτι τὴν αὐτὴν ἐξουσίαν

ἂν γὰρ ταῦτα μὴ προσῦ. Codd. quoque nostri γώρ pro
οὗ».

4 Morel. ἄτοπα. ἴδωμεν οὖν πρὸς τὶ ταῦτα εἴρηται.

a Savil. οὐδεὶς γὰρ ταχέως ἑαυτῷ.

b Morel. ἀλλὰ προσῆέον [προσθετέον ], εἰς τὴν ἐχείνων br,

IN JOANNEM HOMIL. XL. alisxxxix.

ἔχοι τῷ Πατρὶ καὶ δύναμιν" μέλλων πάλιν ἅπαντα
ταῦτα χατασχευάζειν xal ἑτέρως, ἀναγχαίως τὴν ἀν-
(0 d / , Y e Ὁ
τίθεσιν αὐτῶν τέθειχε πρώτην. Etrov, φησὶν, ὅτι ““)σ-
ς 3 / M M - ea
περ ὃ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεχροὺς xal ζωοποιεῖ, οὕτω
" e "-" 5. ,
xat 6 Υἱὸς oc θέλει ζωοποιεῖ: εἶπον, ὅτι Ὁ Πατὴρ οὐ-
δένα pu , ἄλλὰ πᾶσαν τὴν χρίσιν δέδωχε τῷ Υἱῷ "
εἶπον, ὁ ὅτι δεῖ τίμδν τὸν Y ἰὸν, ὡς τὸν Πατέρα" εἶπον,
ὅτι Ὃ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν, οὐδὲ τὸν Πατέρα τιμᾷ" εἰ--
^ /
πον, ὅτι Ὃ ἀχούων μου τοὺς λόγους, xal πιστεύων,
“οὐχ ὄψεται θάνατον, ἀλλὰ μεταθέθηκεν ἐχ τοῦ θανά-
του εἰς τὴν ἐν, εἶπον, ὅτι f gu μοὺ τοὺς νεχροὺς
ἀναστήσει; τοὺς μὲν νῦν, τοὺς δὲ μετὰ ταῦτα᾽ εἶπον,
ὅτι ἀπαιτήσω λόγον τῶν πεπλημμελημένων ἅπαντας"
εἶπον, ὅτι δικαίως ἘΣ χαὶ ἀμείψομαι τοὺς ἐν τ
θοῦντας. ᾿Ἐπεὶ οὖν ἅπαντα ταῦτα ἀπόφασις ἦν, xol τὰ
μὲν λεγόμενα μεγάλα, ἀπόδειξις δὲ οὐχ ἦν οὐδέπω εἰ-
Hi M 3 L ΕΣ δ᾽ d 3 8 / E H
ρημένη σαφὴς ἐχείνοις, ἀλλ᾽ ? ἀμυδροτέρα" πρότερον
3 / ,ὕ ^ AU HN M c
τὴν ἀντίθεσιν τίθησι, μέλλων ἐπὶ τὴν κατασχευὴν τῶν
εἰρημένων δρμᾶν, οὑτωσί πως λέγων, εἰ χαὶ μὴ τοῖς
e , 3 AX y D rm , b ^
δήμασι τούτοις. Ἀλλ᾽ ἴσως ἐρεῖτε, πάντα ταῦτα σὺ
λέγεις, οὐχ εἰ δὲ ἀξιόπιστος μάρτυς σαυτῷ μαρτυρῶν.
“Τούτῳ τοίνυν πρῶτον καταλύων αὐτῶν τὴν φιλονει-
χίαν, τῷ θεῖναι ὅπερ ἔμελλον ἐρεῖν, καὶ δεῖξαι ὅτι οἱ-
δὲν αὐτῶν τὰ ἀπόῤῥητα τῆς διανοίας, καὶ ταύτην πρώ-
τὴν ἀπόδειξιν τῆς αὐτοῦ δυνάμεως παρεχόμενος,
c N M 2 / ΝΟΌΣ 2 /*
ὕστερον μετὰ τὴν. ἀντίθεσιν, xal ἑτέρας ἀποδείξεις
παρέχεται σαφεῖς χαὶ ἀναντιῤῥήτους, τρεῖς παράγων
μάρτυρας τῶν λεγομένων, τὰ ἔργα τὰ ὕπ᾽ αὐτοῦ γε-
νόμενα,; τοῦ Πατρὸς τὴν μαρτυρίαν, τοῦ ᾿Ιωάννου τὸ
/, CN / , AN » , 3 ,
χήρυγμα. Καὶ τίθησι προτέραν τὴν ἐλάττω, τὴν Ἰωάν-
νου. Ktzv γὰρ, Ἄλλος ἐστὶν ὃ μαρτυρῶν περὶ ἐμοῦ,
χαὶ οἶδα ὅτι ἀληθής ἐστιν ἣ μαρτυρία αὐτοῦ, ἐπήγα-
ἡθής ἐσ μαρτυρία αὐτοῦ, ἐπήγα
γεν: Ὑμεῖς ἀπεστάλκατε πρὸς Ἰωάννην, xoi ἐμαρ-
τύρησε τῇ ἀληθείᾳ. Καίτοι "s εἰ οὐχ ἔστιν ἀληθὴς ἣ

275
sed ad vitam venit, et quod sedens omnium ratio-
nes expetiturus, et. qtiod. eamdem | habeat, quam
Pater, potestatem et virtutem; cum hac omnia
confirmaturus esset, alio modo hanc objectionem
necessario primam ponit. Dixi, inquit, Sicut Pa-
ter suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius
quos vult vivificat; dixi, /Veque Pater judi-
cat quemquam, sed vere dedit Filio ;
dixi honorandum esse Filium sicut Patrem; dixi,
Qui non honorificat Filium, neque Patrem
honorificat; dixi, Qui audit verba mea et cre-
dit ea, non videbit mortem, sed translatus est
a morte ad vitam; dixi, vocem meam mortuos
suscitaturam esse, et nunc et postea; dixi, me ra-
üonem omnium peccatorum repetturum esse;
dixi, me esse juste judicaturum, ac mercedem
bene operantibus daturum. Quia ergo illa omnia.
prolata fuerant, et magna quidem erant, necdum
tamen data fuerat horum clara demonstratio, sed
obscura plane; primo quod objiciebatur ponit, ad
dictorum veram rationem venturus; ac si ita lo-
queretur, etsi non iisdem verbis. Sed fortasse di-
cetis : Hac omnia tu dicis, nec es fide dignus te-
stis, qui tibi ipsi testimonium perhibeas. Hac ita-
que ratione primo solvens illorum contentionem,
quod ea quz dicturi erant proferret, ostenderetque
se arcana cordis eorum nosse, et hanc primam vir-
tutis suze demonstrationem exhibens, demum post
objectionem prolatam, alias adfert demonstratio-
nes claras et inexpugnabiles; tres adducens testes,
opera sua, Patris testimonium, et. Joannis przedi-
cationem. Primumque testimonium ponit, id quod
minus erat,nempe Joannis. Cum enim dixisset,
Alius est qui testimonium perhibet de me, et

μαρτυρία σου, πῶς ἀεγειογὅ ὅτι Οἶδα ὅτι ἀληθής ἐστιν f sss scio quia verum est testimonium ejus; subdi-

μαρτυρία ᾿Ιωάννου, χαὶ ὅτι “ἜΜμαρτύρησε τῇ ἀληθεία: A dit :

"Op&c πῶς σαφὲς χἀντεῦθέν ἐστιν ὅτι τὸ, Ἢ μαρτυρία
ΕῚ »y ΕῚ N 7 € /

uou οὐκ ἔστιν ἀληθὴς, πρὸς τὴν ἐχείνων ὑπόνοιαν

εἴρηται ; ,

Τί οὖν, εἰ ἐχεῖνος ἐμαρτύρησε χάριτι; φησίν. “να
γὰρ μὴ τοῦτο λέγωσιν, ὅρα πῶς xo ταύτην ἀνεῖλε τὴν
ὑπόνοιαν. Οὐ γὰρ εἶπεν, Ἰωάννης ἐμαρτύρησέ μοι:
ἀλλὰ πρότερον, Ὑ μεῖς ἀπεστάλχατε πρὸς Ἰωάννην *
o)x ἂν δὲ “ἀπεστείλατε, εἰ μὴ ἀξιόπιστον ἡγεῖσθε.

7 NA - ^
Kat τὸ δὴ μεῖζον: οὐ γὰρ ἔπεμψαν αὐτὸν περὶ τοῦ

c Alius οὐχ ὄψεται χρίσιν.
J Morel, ἀμυδρὰ πάντη. Mox Morel. χατασχενὴν χωρεῖν
τῶν εἰρημένων, et ibidem Morel. μονονουχὶ συλλογιξόμενος

2255

35. Pos misistis ad Joannem, et testimo-
nium perhibuit veritati. Atqui si non est verum
testimonium tuum, quomodo dicis, Verum est te-
stimonium Joannis; et, Testimonium perhibuit
veritati? Viden' quam clarum vel inde sit, illud,
Testimonium meum non est verum, adversus
eorum suspicionem dictum fuisse?

2. Quid si ille, inquies, testimonium ad gra-
tiam perhibuit? Ne hoc dicerent, vide quomodo
hanc amovit suspicionem. Non enim dixit, Joan-
nes testimonium perhibuit de me; sed. prius, 7/os
misistis ad Joannem ; non misissetis autem, nisi
fide dignum existimassetis. Quodque majus est,

s

αὐτοὺς δι΄ ὦν λέγει; εἰ καὶ μή.
a Morel. ἀπειστάλχατε.

Joannis
Papt. testi-
monium ,
Dei erat te-
sumonium,

S. JOANNIS CHRYSOST.

274
non miserunt interrogatum illum de Christo, sed
de seipso; quem fide dignum putabant de seipso
testimonium ferentem, multo magis de alio lo-
quentem. Solemus enim nos homines non perinde
credere iis quide se loquuntur, quam iis qui de
aliis. Hunc vero ita veracem putabant, ut etiam de
se loquens, alterius testimonio non egeret. Nam qui
missi fuerant, non dixerunt, Quid dicis de Chri-
sto? sed, Tu quis es? quid dicis de teipso? Tam
mirabilem putabant hominem. Hoc ergo totum
subindicavit, cum dixit, /os misistis ad Joan-
nem.Ydeo evangelista non solum dicit, eos misisse,
sed de missis expresse dicit, fuisse ex sacerdotibus
et ex Phariszis, non e vulgo, nec qui corrumpi vel
decipi possent, sed qui ejus dicta accurate perci-
perent. 94. Ego autem non ab homine testimo-
monium accipio. Cur ergo Joannis testimonium
accipis? IMlius certe. testimonium, hominis non
erat. Qui misit me, inquit, baptizare in aqua,
ille mihi dixit. haque Joannis testimonium, Dei
erat testimonium : ab illo enim didicerat ea quae
dicebat. Sed ne dicerent, Unde constat illum a
Deo didicisse et hinc adversum starent, illorum
ora vehementer reprimit, et adhuc contra illo-
rum opinionem edisserit. Neque enim verisimile
erat multos haec scivisse, sed Joanni attendebant,
ut ex se loquenti. Ideo ait : Ego ab homine
testimonium non accipio. Si ab homine testimo-
nium non accepturus, neque illo usurus eras, cur
ejus testimonium adduxisi? Ne igitur hoc di-
cerent, audi quomodo tali objectioni. occurrat.
Cum dixisset enim, 4Zb homine testimonium
non accipio ; subjunxit: Sed hec dico, ut vos
salvi sitis. Hoc est: Ego hujus testimonio hu-
mano non opus habebam, cum Deus sim; sed quia
illum suspicitis et omnibus fide digniorem puta-
tis; ead. illum quidem ut ad. prophetam accur-
rebatis ( civitas enim ad. Jordanem effundebatur),
mihi vero ne quidem miracula patranti credidi-
stis : Ideo hoc vobis testimonium commemoro.
55. llle erat lucerna ardens et lucens : vos
autem voluistis exsultare ad horam in luce
ejus. Ne dicerent enim, Quid, si ille dixit, et nos
non recepimus? dicta recepisse illos ostendit. Ne-
que enim vulgares homines miserunt, sed. sacer-
dotes et Phariseos. Sic hominem mirabantur, nec
poterant dictis ejus obsistere. Illud autem, 4d
horam, nimiam illorum facilitatem indicat, €

ARCHIEP,

b

zi

D

E

239
A

* [ Verba inclusa accesserunt e Savil. et Codd, Ex-

presserat Interpres. ]

CONSTANTINOP.

Χριστοῦ ἐρωτῶντες, ἀλλ᾽ ὑπὲρ ἑαυτοῦ" * [ὃν δὲ ἐν τοῖς
ὑπὲρ ἑαυτοῦ] ἀξιόπιστον εἶναι ἐνόμιζον, πολλῷ μᾶλλον
ἐν τοῖς ὑπὲρ ἑτέρου. Πεφύχαμεν γὰρ; ὡς εἰπεῖν ἅπαν-
τες ἄνθρωποι, μὴ οὕτω πιστεύειν τοῖς περὶ ἑαυτῶν
λέγουσιν, ὡς τοῖς περὶ ἄλλων. "Fouzov δὲ οὕτως ἀξιό-
πιστον εἶναι ἐνόμισαν, ὡς καὶ ἐν τοῖς περὶ ἑαυτοῦ μὴ
δεηθῆναι μαρτυρίας ἑτέρας. Ol γὰρ ἀποσταλέντες οὐκ
εἶπον, τί λέγεις περὶ τοῦ Χριστοῦ; ἀλλὰ, Σὺ τίς d
τί λέγεις περὶ Ἐς Οὕτω μέγα τοῦ ἀνδρὺς τὸ
θαῦμα εἶχον. Τοῦτο οὖν ὅλον ἠνίξατο, διὰ τοῦ εἰπεῖν,
“Ὑμεῖς ἀπεστάλχατε πρὸς Ἰωάννην. Διὰ τοῦτο καὶ ὃ
εὐαγγελιστὴς, οὐχ ὅτι d idis v. εἶπε μόνον, ἀλλὰ
χαὶ περὶ τῶν ἀπεσταλμένων P ἀχριθολογεῖται, ὅτι
ἦσαν χαὶ ἱερεῖς, xoi ἐχ τῶν kd gui οὐχ οἱ τυ-
χόντες, οὐδὲ ἀπεῤῥιμμένοι, οὐδὲ οἷοι διαφθαρῆναι καὶ
παραλογισθῆναι, ἀλλὰ μετὰ ἀχριδείας ἱκανοὶ μαθεῖν
τὰ παρ᾽ ἐχείνου λεγόμενα. ᾿Εγὼ δὲ παρὰ ἀνθρώπου
τὴν μαρτυρίαν οὐ λαμθάνω. Τίνος οὖν ἕνεχεν τὴν
Ἰωάννου παρήγαγες; Καίτοι οὐδὲ ἡ ἐχείνου, ἀνθρώ-
που oes ἦν. Ὁ γὰρ πέμψας με βαπτίζειν ἐν
ὕδατι; φησὶν, ἐχεῖνός μοι εἰπεν. “Ὥστε xod ἢ τοὺ Ἴω-
ἄννου μαρτυρία τοῦ Θεοῦ μαρτυρία ἦν - παρὰ γὰρ
ἐχείνου μαθὼν ἔλεγεν ἅπερ ἔλεγεν. Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ λέ-
γωσι, πόθεν τοῦτο δῆλον, ὅτι παρὰ τοῦ Θεοῦ ἔμαθε ;
καὶ περὶ ταῦτα χκαταγίνωνται, £x. τοῦ περιόντος αὖ-
τοὺς ἐπιστομίζει, ἔτι πρὸς τὴν ὑπόνοιαν αὐτῶν διαλε--
γόμενος. Οὐδὲ γὰρ ἣν εἰκὸς ταῦτα πολλοὺς εἰδέναι,
ἀλλ᾽ ὡς οἴκοθεν λέγοντι, τέως προσεῖχον τῷ ᾿Ιωάννη.
Διὰ τοῦτό φησιν: ᾿Εγὼ παρὰ ἀνθρώπου τὴν μαρ-
τυρίαν οὐ λαμδάνω. Καὶ εἰ μὴ ἔμελλες παρὰ ἀν--
θρώπου τὴν μαρτυρίαν λαμδάνειν, καὶ ἐντεῦθεν ἰσχυ-
ρίζεσθαι, τίνος ἕνεκεν παρῆγες αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν;
Ἵνα οὖν μὴ ταῦτα λέγωσιν, ἄκουσον πῶς xal τὴν τοι-
αὐτὴν ἀντίθεσιν τῇ ἐπαγωγὴ διωρθώσατο. Εἰπὼν γὰρ,
ὅτι Παρὰ ἀνθρώπου τὴν μαρτυρίαν οὐ λαμδάνω, ἐπή-
γαγεν᾽ ᾿Αλλὰ ταῦτα λέγω, ἵνα ὑμεῖς σωθῆτε. Ὃ δὲ
λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν" ἐγὼ μὲν οὐκ ἐδεόμην τῆς τούτου
μαρτυρίας, Θεὸς ὧν, τῆς ἀνθρωπίνης ἐπειδὴ δὲ μᾶλ-
λον αὐτῷ προσείχετε, χαὶ πάντων ἀξιοπιστότερον
irr χαὶ ἐχείνῳ μὲν ὡς προφήτη προσεδράμετε
(καὶ γὰρ ἣ πόλις ἐπὶ τὸν ᾿Ιορδάνην ἐξεχύθη), ἐμοὶ δὲ
οὐδὲ θαυματουργοῦντι ἐπιστεύσατε" διὰ τοῦτο ὑμᾶς
ἀναμιμνήσχω τῆς μαρτυρίας ἐχείνης. ᾿Εχεῖνος ἣν ὃ
λύχνος ὃ καιόμενος, φησὶ, καὶ φαίνων ᾿ ὑμεῖς δὲ ἐθελή-
cae πρὸς ὥραν ἀ)οἰϑλασθηνανξ ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ. Ἵνα
γὰρ μὴ λέγωσι, τί οὖν, εἰ ἐπεῖνυξ μὲν sies; ἣν εἴς δὲ
οὖχ ἐδεξάμεθα; δείκνυσιν ὅτι καὶ ἀπεδέξαντο τὰ εἰρη-

μένα. Καὶ γὰρ οὐδὲ τοὺς τυχόντας ἔπεμψαν, ἀλλ᾽ fe-

ὅτι.

b Morel. ἀχριβολογεῖται δηλῶν

IN JOANNEM HOMIL. XL. al. xxxix.

cr A 5 , 2:7 συν “ἢ 3 A ^

Πρὸς ὥραν, τὴν εὐχολίαν αὐτῶν δειχνύντος ἐστὶ, xai
᾽ i ?

cr / 5 - 5 δ ?p V οὶ Y M
ὅτι ταχέως αὐτοῦ ἀπεπήδησαν. ᾿Εγὼ δὲ ἔχω τὴν μαρ-
τυρίαν μείζονα τοῦ Ἰωάννου. El μὲν γὰρ ἐδούλεσθε
χατὰ τὴν ἀχολουθίαν τῶν πραγμάτων παραδέχεσθαι
τὴν πίστιν, ἀπὸ τῶν ἔργων μᾶλλον ὑμᾶς ἂν ἐπηγα-
γόμην. " Exe t? δὲ οὐ βούλεσθε,
» UE - - E 8 , , 25 x
ἄγω, οὐχ ὡς τῆς ἐκείνου δεόμενος μαρτυρίας, ἀλ

- πὸ M 3 , € n
ἐπὶ τὸν Ἰωάννην ὑμᾶς

ἐπειδὴ διὰ τοῦτο πάντα ποιῶ, ὥστε ὑμᾶς σωθῆναι.
"Es * * , ?I , da A “ X
χω μὲν γὰρ μαρτυρίαν ᾿Ιωάννου μείζονα, τὴν ἀπὸ
“Ὁ Y 3 E] 3 -Ὁ Ded , e DE
τῶν ἔργων. Ἀλλ᾽ οὐ τοῦτο σχοπῷ μόνον, ὅπως ἀπὸ
- 3 , 5 , DC. , » ,
τῶν ἀξιοπίστων εὐπαράδεχτος ὑμῖν γενοίμην " ἀλλ
ὅπως χαὶ ἀπὸ τῶν * ὅμῖν γνωρίμων, καὶ map ὑμῶν
^ , e , ; 5 € o 3 -
θαυμαζομένων. Οὕτω χαθαψάμενος αὐτῶν τῷ εἰπεῖν,
ὅτι Πρὸς ὥραν ἠθελήσατε ἀγαλλιασθῆναι ἐν τῷ φωτὶ
αὐτοῦ, ἔτι τε πρόσχαιρον ἐχείνην δείξας τὴν σπουδὴν
X. 504 hl , x / M e
xat à 6z6atov, τῷ λύχνον αὐτὸν καλέσαι, ἐνέφηνεν ὅτι
- n ^ ^ ,
οὐχ οἴχοθεν εἶχε τὸ φῶς, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς τοῦ Πνεύματος
/ N Y λ 3 ^ τ Ὁ b E]
χάριτος. Τὸ δὲ πρὸς ἀντιδιαστολὴν αὐτοῦ, τοῦτο οὐχ
E τ
ἔτι τέθεικεν, ὅτι αὐτός ἐστιν ὃ Tos τῆς δικαιοσύνης,
3 A3 / E ἘΠ 04b - PAS 2
ἀλλὰ τέως αἰνιξάμενος oils P χαθήψατο σφόδρα αὖ-
, ἧς
ἐχείνου χατεῷ ΠΥ οὐδὲ τῷ Χριστῷ πιστεῦσαι ἤδυ-

- , τ ,
τῶν, xat δείχνυσιν, ὅτι ἀπὸ τῆς αὐτῆς γνώμης, ἀφ
? » i 3

νήθησαν. Καὶ γὰρ τὸν θαυμαζόμενον τ παρ᾽ αὐτοῖς πρὸς
ce - , , € d IN ER E ,
ὥραν ἐθαύμασαν μόνον. ὡς εἰ μὴ τοῦτο ἐποίησαν, τα-
ἔφ. μὴ 32 Ὶ N ναὶ 3 Coe Los , Ἐς Δεί
χέως ἂν αὐτοὺς πρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν ἐχειραγώγησε. Δεί-
3 ,
ξας τοίνυν αὐτοὺς πάντοθεν ἀναξίους ὄντας συγγνώμης,
2:1 e λέ PESO δὲ Z M Lot ex
ἐπήγαγε λέγων ᾿Εγὼ δὲ ἔχω τὴν μαρτυρίαν μείζονα
bl , , 7 rp DN Lud EÀ
τοῦ [ωάννου. Ποίαν δὴ ταύτην ; Tz» ἀπὸ τῶν ἔργων.
Τὰ γὰρ ἔργα, φησὶν, ἃ ἔδωχέ μοι 6 Πατὴρ, ἵνα τε-
, m - e
λειώσω αὐτὰ, αὐτὰ τὰ ἔργα περὶ ἐμοῦ μαρτυρεῖ, ὅτι ὃ
γι ᾿-Ὸ΄ὠὡΡ Ὁ» ,
Πατήρ με ἀπέστειλεν. ᾿Ενταῦθα τοῦ cpi dud xa
ὀρθωθέντος ἀνεμνῆδε, χαὶ SES “ πλειόνων * τὰ μὲν
δήματα, εἶπεν ἴσως ἄν τις αὐτῶν, χόμπον εἶναι xoi
φιλίας τῆς Ἰωάννου χάριν" χαίτοι οὐδὲ τοῦτο Evi
Ξ -- 3 D
αὐτοῖς εἰπεῖν περὶ Ἰωάννου, ἀνδρὸς μετὰ ἀχριδείας
φιλοσοφεῖν εἰδότος, χαὶ οὕτω παρ᾽ αὐτοῖς θαυμασθέν--
τος" τὰ δὲ πράγματα οὖχ ἔτι οὐδὲ παρὰ τοῖς μαινο-
, IN y, 5^5 Hi € , pM Δ X
μένοις σφόδρα ταύτην ἠδύνατο τὴν ὑπόνοιαν ἔχειν. Δι
τ H , hj
τοῦτο δευτέραν ταύτην ἐπήγαγε μαρτυρίαν, εἰπών" Τὰ

R^

ἔργα ἃ ἔδωχέ μοι 6 Πατὴρΐἵνα τελειώσω αὐτὰ, αὐτὰ τ
ἔργα, ἃ ἐγὼ ποιῶ, μάρτυ ρεῖ περὶ WI ὅτι ἀπέστειλέ με
ὃ x ᾿Ἐνταῦθα xoi πρὸς τὴν eu γορίαν τῆς τοῦ
σαδθάτου λύσεως ἵσταται. ᾿πειδὴ γὰρ ἔλεγον ἐχεῖνοι;,

c E: EC - cd b Ἵ ΕἸ
πῶς δύναται εἶναι ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ὅτι τὸ ad 6 aov οὐ

* χαὶ ἠθέλησαν ὀγαλλιασθῆναι addunt Savil. et Codd.
nosiri. ]

a Alii ὑμῖν ἐγγυτέρων. | Mox. Savil. et Codd. nostri
εἶτα χαθχπτόμενος αὐτῶν, xui εἰπὼν, ὅτι m. ὥ. ἠθέλησαν.
Tum ρωτὶ αὐτοῦ; τὴν προσχ. αὐτῶν ἔδειξε am. «. ἀδ, Λύχνον

275
scilicet cito ab illo resilierint. 56. Ego autem ha-
beo majus testimonium Joanne.Si velletis enim
secundum veram rerum scriem fidem accipere, ab
operibus vos magis induxissem. Quia vero non vul-
tis, ad Joannem vos duco ; non quod ejus egcam
testimonio; sed qnia ideo omnia facio ut vobis
salutem pariam. Testimonium enim majus habeo
quam Joannis ; ab operibus. Verum non ad id spe-
cto solum, ut a fide dignis viris apud vos com-
mender; sed ut a vobis notis, qui apud vos mira-
biles habeantur. Sic postquam illos incesserat his
verbis, P'oluistis exsultare ad horam in luce
ejus , demonstraveratque illud eorum studium
temporaneum ac minime firmum fuisse; cum lu-
cernam ipsum vocavit, ostendit ipsum a semetipso
lucem non habere, sed a gratia Spiritus. Necdum
tamen dixit in quo differret ab ipso, quod scilicet
ipse sol justitize esset; sed. cum illud subindicas-

b

set tantum, in illos vehementer invehitur, osten-
ditque illos eodem animi proposito, quo illum con-
temserant, Christo credere noluisse. Nam Joan-
nem 4d horam solum admirati sunt : quod nisi
fecissent, cito illos ad Jesum ducturus erat. Post-
quam igitur illos omni ex parte indignos venia
ostenderat, addidit : Ego autem habeo testimo-
nium majus Joanne. Quale? Operum. Opera
enim, inquit, quee dedit mihi Pater, ut perfi-
ciam ea, ipsa opera testimonium perhibent de
me, quia Pater me misit. Hic paralyticum.| sa-
natum et alios multos commemorat. Verba qui-
dem, dixisset forte quispiam eorum, illa magni-
fica Joannes ad gratiam dixerit ; licet tamen hoc
dicere non possent de Joanne ita philosophiz stu-
p dioso, quem admirabantur: opera autem, vcl
apud insanos, nulli erant suspicioni obnoxia. Ideo
alterum adduxit testimonium dicens : Opera quce
dedit mihi Pater, ut perficiam ea, ipsa opera
que ego facio testantur de me, quoniam misit
me Pater. Hic accusationem de violato sabbato
depellit. Quia enim dicebant illi, Quomodo po-
test a Deo esse, qui sabbatum non custodit? ideo
dixit, Que dedit. mihi Pater. Etiamsi ille au-
ctoritate sua ageret; sed ut validius probaret se

ὃξ αὐτὸν ἐχάλξσξε,
δείξας am. χ- ὁθ. λύχνον αὐτὸν ἐχάλεσς Codd. nostri. ]

» Morel.
c ioc, a

ἐηλῶν ὅτι. ... Savil.;2»zi αὐτοῦ, χαὶ T. T.
ee vend
Ξιόνων. ἐπειδὴ γὰρ τὰ ῥήματα.

Joan. IO.
38.

Pater quo-
modo au-
diatur et vi-
deatur,

Exod. 19.
t9.

Psal. 80.6.

Deut. 4.33.

276 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP,

Patri nihil contrarium. facere, ideo quod longe E τηρεῖ; διὰ τοῦτο “εἶπε, "A ἔδωχέμοι 6 Πατήρ. Καίτοι
minus erat posuit. γε αὐθεντία ἐποίει: ἀλλὰ δεικνὺς μετὰ πολλῆς τῆς πε-

7 οἷ , m M / M
ριουσίας, ὅτι οὐδὲν ἐναντίον τῷ Πατρὶ πράττει" διὸ:
τοῦτο χαὶ τὸ πολλῷ ἔλαττον τέθειχε.

M

3. Et cur, inquies, non dixit, Opera qua dedit Καὶ διατί, φησὶν, οὖκ εἶπεν, ὅτι τὰ ἔργα, ἃ ἔδωχέ
mihi Pater, teen edu me Patri aequalem esse ? s δ ons papae ὅτι ἴσος εἰμὶ τοῦ Dire ; Au-
Certe utrumque ex operibus edisci poterat, et »;o φύτερα γὰρ ἦν ἀπὸ τῶν "p μαθεῖν, χαὶ ὅτι οὐδὲν
ipsum nihil contrarium Patri facere, et &equalem Α ἐναντίον ποιεῖ, χαὶ ὅτι ἴσος ἐστὶ τοῦ γεγεννηχότος.
genitori esse, id quod et alibi Ὁ Ἐδ cumdicit: ἢ Ὅπερ : ces χατασχευάζων CENE * Εἰ ἐμοὶ οὐ
Si mihi non creditis , operibus meis credite, ut πιστεύετε, Pis ἔργοις Mou πιστεύετε, ἵνα γνῶτε xai
sciatis et credatis quia ego in Patre, et Pater πιστεύσητε, ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, xoi ὃ Πατὴρ ἐν
in me est. Utrumque, inquam, testificatus esset , ἐμοί. ᾿Αμφότερα οὖν αὐτῷ ἐμαρτύρει, καὶ ὅτι ἴσος ἦν
et se aequalem esse Patri, et se nihil facere Patri τοῦ Πατρὸς, καὶ ὅτι οὐδὲν ἐναντίον ἔπραττεν ἐχείνῳ.
contrarium. Cur ergo non sic loquutus est, sed Τίνος οὖν ἕνεκεν οὐχ οὕτως εἰπεν, ἀλλὰ τὸ μεῖζον ἀφεὶς,
majore parte relicta, minorem posuit? Quia hoc τοῦτο τέθεικεν; Ὅτι τὸ σπουδαζόμενον τοῦτο πρῶτον
primum erat, de quo erat quaestio. Nam etsi longe Ei γὰρ χαὶ πολλῷ ἔλαττον τὸ πιστευθῆναι ὅτι
minus est credi ipsum a Deo venisse, quam credi παρὰ τοῦ Θεοῦ ἦλθε, τοῦ πιστευθῆναι ὅτι Θεός ἐστιν
Deo zqualem esse; illud enim prophete dixerant, ἴσος αὐτῷ - ἐκεῖνο μὲν γὰρ καὶ προφῆται εἶπον, τοῦτο
hoc vero minime; attamen ipse de minore parte B δὲ οὐχέτι " ὅικλκως αὐτὸς ὑπὲρ τοῦ ἐλάττονος πολλὴν τί-
magnam curam habet, gnarus si hoc admittatur, θέεται σπουδὴν, εἰδὼς ὅτι τούτου " δεχθέντος xot éxeivo
illud etiam facile admissum irl, et majore preeter- γένοιτ᾽ ἂν λοιπὸν εὐπαράδεχτον. Καὶ τῆς μείζονος οὐ-
missa, minorem memorat, ut per hanc et illam δὲν μνημονεύσας μαρτυρίας, τὸ ἔλαττον “ αὐτῆς ἔργον
reciperent. Hoc peracto rursum adjicit : 57. Qui τίθησι, ἵνα διὰ τούτου χἀχείνην δέξωνται. 'Γοῦτο xa-
misit me Pater, ipse testimonium perhibuit de τασχευάσας πάλιν ἐπάγει: Ὃ πέμψας με Πατὴρ, αὖ-
me. Et ubi testimonium perhibuitde 1109 Τὴ Jor- τὸς μεμαρτύρηχε περὶ ἐμοῦ. Καὶ ποῦ μεμαρτύρηχε
dane, cum dixit : Zic est Filius meus dilectus: περὶ αὐτοῦ ; "Ev τῷ Ἰορδάνῃ, Οὗτός ἐστι, λέγων, ὃ
ipsum. audite. NV erum hoc apparatu quodam ege- Υἱός μου ἀγαπητός" αὐτοῦ ἀχούετε. Ἀλλὰ xoi τοῦτο
bat. Quod ad Joannem pertinebat, manifestum κατασχευῆς ἐδεῖτο. “Τὸ μὲν οὖν Ἰωάννου δῆλον TUS.
erat: ipsi namque miserant, neque 1d negare po- αὐτοὶ γὰρ ἀπέστειλαν, καὶ ἀρνήσασθαι οὐχ εἰχον. Καὶ
terant. Signa quoque clara erant. Ipsi facta vide- τὸ x τῶν σημείων δὲ ὁμοίως. Eidoy γὰρ γινόμενα,
rant, atque sanatum audierant, et crediderant, ac C καὶ παρὰ τοῦ θεραπευθέντος ἤχουσαν, καὶ ἐπίστευσαν,
propterea illum accusabant. Restabat demum ut ὅθεν xoi ἐνεκάλουν. ᾿Ελείπετο δὲ λοιπὸν τὸ περὶ τῆς
Patris testimonium afferretur, quod inducturus τοῦ Πατρὸς μαρτυρίας ἀποδεῖξαι. Εἶτα μέλλων αὐτὸ
subdidit: /Vec vocem ejus unquam audistis. Et κατασχευάζειν, ἐπήγαγεν: Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ ἀχη-
quomodo Moyses dicit , Deus loquebatur, Moy- κόατε πώποτε. Καὶ πῶς Mosis λέγει, Ὃ Θεὸς ἐλά--
ses respondit. Quomodo David, Linguam quam λει, Μωῦσῆς δὲ ἀπεχρίνατο; πῶς δὲ 6 Δαυίδ φησι,
non noverat , αμαϊνίε} Rursum Moyses, Si est Τλῶσσαν ἣν οὐχ ἔγνω ἤχουσε ; Καὶ πάλιν Moxüczis ,
gens talis, que audivit. vocem Dei? /Veque spe- εἰ ἔστιν ἔθνος «oioUxov, ὃ ἤχουσε φωνὴν Θεοῦ; Οὔτε
ciem ejus vidistis. Atqui illum vidisse dicuntur εἶδος αὐτοῦ ἑωράχατε. Καίτοι καὶ ἑωραχέναι αὐτὸν λέ-
Isaias, Jeremias, Ezechiel et alii plurimi. Quid γονται καὶ Ἡσαΐας, xo Ἱερεμίας, καὶ Ἰεζεκιὴλ, καὶ
ergo nunc sibi vult Christus? In philosophicam — g., got πλείους. Τί οὖν ἐστιν ὅ φησιν ὃ Χριστὸς νῦν;
illos inducit disciplinam , paulatim ostendens, in
Deo nec vocem nec speciem esse, sed superiorem
illum esse et sonis et figuris hujusmodi. Nam ut
dicendo, JVeque vocem ejus audistis , non signi-
ficat , illum vocem emittere, nec audiri: sic cum
dicit, /Veque speciem ejus vidistis, non dicit !
ipsum speciem habere, nec tamen videri; verum δέ" οὕτως εἰπὼν, Οὔτε εἶδος αὐτοῦ ἑωράχατε, οὗ τοῦτο
neutrum horum habere Deum intelligit. Ne dice- λέγει, ὅτι εἶδος μὲν ἔχει, οὐ θεατὸν δέ" ἀλλ᾽ ὅτι οὐδὲν

Εἰς φιλόσοφον αὐτοὺς ἐνάγει δόγμα, χατὰ μικρὸν
δεικνὺς, ὅτι οὔτε φωνὴ περὶ Θεὸν, οὔτε εἰδος, ἀλλ᾽ ἀνώ-

M , 5 M ὶ , , ce,
p τέρος xa σχημάτων ἐστὶ xol φθόγγων τοιούτων. “Ὧσ-
LY L PMEAY cer LA 2 2 e 5 , ΕῚ
περ γὰρ εἰπὼν, ὅτι Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ ἀχηχόατε, οὐ

e , uü M Y “ , 5 M
τοῦτο λέγει, ὅτι φωνὴν μὲν προΐεται, οὐχ ἀχουστὴν

4 Morel. εἶπε χαὶ αὐτὸς, ἅ. b. Alii λεχθέντος.
Ὁ Morel. ὃ χαὶ προϊὼν χατασχευάζει λέγων. c Morel. αὐτῆς λόγον got, ἵνα.

IN JOANNEM HOMIL. XL. al. xxxix. 277

τούτων περὶ Θεόν. Ἵνα γὰρ μὴ “ λέγωσιν, εἰχῇ κομ-
παάζεις, Μωῦσεϊ λελάληχεν ὃ Θεὸς μόνῳ ( τοῦτο γοῦν
χαὶ ἔλεγον: Ἡμεῖς οἴδαμεν ὅτι Μωῦσεῖ λελάληχεν ὅ
Θεὸς, τοῦτον δὲ οὐχ οἴδαμεν, πόθεν ἐστί)" διὰ τοῦτο
οὕτως εἶπε, δεικνὺς ὅτι οὔτε φωνὴ περὶ Θεὸν, οὔτε
εἶδος. Ka τί λέγω ταῦτα; φησίν. Οὐ μόνον οὔτε φω-
νὴν αὐτοῦ οὐχ ἀχηχόατε, οὔτε εἶδος ἑωράχατε, ἀλλ᾽
οὐδὲ ἐφ᾽ ᾧ μάλιστα αὐχεῖτε, καὶ ἐφ᾽ ᾧ μάλιστα πάν-
πεπληροφορημένοι, ὅτι τὰ προστάγματα αὖ--
ασθε χαὶ χατέχετε, οὐδὲ τοῦτο ὑμῖν δυνατὸν
εἰπεῖν. * Διὸ καὶ τοῦτο δηλῶν, ἐπήγαγεν" Οὐδὲ τὸν λό-
yov αὐτοῦ ἔχετε μένοντα ἐν δμῖν τουτέστι, τὰς δια--

3

^

«ὶ
m
4
(v
mo ὦ
d
(ns
yw O7

ο

P , b , M ; RE
ταγὰς, τὰ προστάγματα, τὸν ki ae τοὺς TUA ΠΝ ud : í τ προς ὧν
EJ "| -
ἄξατο, ἀλλ᾽ ὅμως παρ᾽ ^ pud vos non sunt, quia mihi non creditis. Etsi

Ei γὰρ καὶ ὃ Θεὸς αὐτὰ διετ
- A M , , M Li
ὑμῖν οὐχ ἔστιν, ἐπειδὴ μὴ πιστεύετέ μοι. Et γὰρ ἄνω

er, c [4 M
xai * xác τοῦτό φασιν αἱ Γραφαὶ, ὅτι ἐμοὶ χρὴ πι-
- jS , L4 ul M ,
στεύειν, ὑμεῖς δὲ οὐ πιστεύετε, εὔδηλον ὅτι καὶ ὃ λό-
5 esp , 3E qose res M c^ /^ sb
γος αὐτοῦ ἀπέστη ἀφ᾽ ὑμῶν. Διὰ τοῦτο πάλιν ἐπήγα-
, - , - 5
γεν “Ὅτι ὃν ἀπέστειλεν ἐχεῖνος, τούτῳ ὑμεῖς οὐ
sigo : pes
πιστεύετε. Εἶτα ἵνα μὴ λέγωσι, πῶς οὖν, εἰ μὴ φωνὴν
ΕἸ Ὁ » , A er ue os M 2 NS z dA. ΥΩ
αὐτοῦ ἠχούσαμεν ἡμεῖς, Got ἐμαρτύρησε : λέγει
ΜΞ E - ,
᾿Ἐρευνᾶτε τὰς Γραφάς" ἐχεῖναι γάρ εἶσιν αἵ μαρτυ-
^ ' M M e M , ,
ροῦσαι περὶ ἐμοῦ * δειχνὺς ὅτι διὰ τούτων ἐμαρτύρησε.
^ ' Nu e 5 ^ 5 , δ'.5 e y
Kat γὰρ xat ἐν τῷ ᾿Ιορδάνη ἐμαρτύρησε, xat ἐν τῷ ὄρει.

Ἂλλ᾽ οὐ φέρει εἰς μέσον τὴν φωνὴν ἐχείνην. Ἴσως B

E ᾿ Y N Y
γὰρ ἂν "χαὶ ἠπιστήθη ἐντεῦθεν. Τὴν μὲν γὰρ οὐδὲ
“ M 5 m" ΕΣ M ^V y M ,
ἤχουσαν, τὴν ἐν τῷ ὄρει" τὴν δὲ ἤχουσαν μὲν, οὐ

“7 M - , V τὰ
προσέσχον δέ. Διὰ τοῦτο παραπέμπει αὐτοὺς ταῖς
al - P ^ ^ c M C. - M ,
Γραφαῖς, δεικνὺς ὅτι xoi * 4 τοῦ Πατρὸς μαρτυρία
35.204 , 7, , X LAE ^ 97
ἐχεῖθέν ἐστι" πρότερον μέντοι τὰ παλαιὰ ἀνελὼν ἐφ
τς ΚΝ Y c € / N N Ac
οἷς ἐχόμπαζον, ἢ ὡς ἑωραχότες τὸν Θεὸν, ἢ ὡς φω-
mM € , ^ A ^ Ed οωο ὦ
νῆς αὐτοῦ ἀχούσαντες. "Emi, γὰρ εἰχὸς 7|» αὐτοῦ τῇ

— - — ,
φωνῇ διαπιστεῖν, χαὶ τὰ ἐν τῷ Σιναίῳ ὄρει φαντά-
, X ? Η "
ζεσθαι, διορθωσάμενος τὴν περὶ ἐχείνων ὑπόνοιαν
D Vom , y ^ ,
πρῶτον, xal δείξας συγχατάδασιν ὄντα τὰ γεγενημέ-
, ^ N A /, , m
να; τότε αὐτοὺς ἐπὶ τὴν μαρτυρίαν παρέπεμψε τῶν
Γραφῶν.

Καὶ ἡμεῖς τοίνυν ὅταν πρὸς αἱρετιχοὺς μαχώμεθα
χαὶ χαθοπλιζώμεθα, ἐντεῦθεν χαὶ ἰσχυριζώμεθα. Πᾶσα
i] á ἣ , - M A 2 Z b
γὰρ Γραφὴ θεόπνευστος, φησὶ, καὶ ὠφέλιμος πρὸς

b] L4 M
διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς

Ὁ
3

παιδείαν τὴν ἐν διχαιοσύνη, ἵνα ἄρτιος ἡ ὃ τοῦ Θεοῦ

m B ἘΞ E 5 b d 2 5 ΄
ἄνθρωπος πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν “ ἀπηρτισμένος.
2 eh M ^] ». A $a LA Ae ^ —
Οὐχ ἵνα τὰ μὲν ἔχη, τὰ δὲ μὴ ἔχη" ὃ γὰρ τοιοῦτος

EJ » L4 Af » RJ /, eu *
οὐχ ἄρτιος. Τί γὰρ ὄφελος, εἶπέ μοι, ὅταν εὔχηται

à
c 8

- M 1 bed BA cd 2 m i
μὲν ἐχτενῶς, μὴ ἐλεὴ δὲ δαψιλῶς; ἢ ὅταν ἐλεὴ μὲν

4 Savil. λέγωσιν ὅτι χομπάξεις.
* Savil. διὰ τοῦτο ἐπήγαγεν, levissimum discrimen.
^ Morel. χάτω διδάσχουσιν αἱ ραφαὶ, ὥστε ἐμοὶ πιστεύξιν,

bu.sis ὃξ οὐ.

E

C

rent enim, Frustra te Jactas, Moysi tantum lo-
quutus est Deus; dicebant enim, JVos scimus quia Joan.9.29.
Moysi loquutus est Deus : hunc vero. nesci-
mus unde sit; ideo sic loquutus est, ostendens
in Deo nec vocem nec speciem esse. Et quid hoc
dico? Non modo vocem ejus non audistis, nec
speciem vidistis, sed id de quo maxime gloria-
mini, de quo maxime inflati estis omnes, quod
mandata ejus acceperitis et habeatis; ne illud
quidem dicere potestis. Ideo subjungit : 58. JVe-
que verbum ejus habetis in vobis manens;
id est, mandata, pracepta, legem, prophetas.
Etiamsi enim Deus hzc preceperit, attamen hac

enim passim et ubique dicant Scripture , mihi
esse credendum, vos tamen non creditis, palam-
que est verbum ejus a vobis abscessisse. Ideo ad-
dit iterum : Quia ei quem misit ille vos non
creditis. Deinde ne dicerent , Quomodo si vocem
ejus non audivimus , tibi testimonium perhi-
buit? ait ile: Serutamini Scripturas; ille v. 30.
enim sunt quc testimonium perhibent de me;
indicans per has Deum testimonium perhibuisse.
Nam et in Jordane et in monte testimonium per-
hibuit. Sed illam vocem non fert in medium. For-
tassis enim non creditus fuisset. Nam aliam vocem
non audierant, nempe in monte; aliam vero au-
dierant quidem, sed non attenderant. Idcirco
mittit illos ad Scripturas, ostendens Patris testi-
monium inde esse sumendum, sublatis prius an-
tiquis in quibus gloriabantur, vel quasi vidissent
Deum , vel quasi vocem ejus audissent. Quia vero
credibile erat ejus voci non credituros esse , eaque
imaginaturos esse quz in monte Sina acciderunt,
correcta prius ea quae suborir! poterat ea de re
suspicione, et ostendens illa per demissionem
quamdam facta esse, ipsos ad Scripturarum testi-
monium mittit.

4. Et nosquoque quando contra hzreticos pugna- Cunirx
mus et armamur, hinc nos instruamus. Omnisenim — "«reticos
Scriptura , mquit, divinitus inspirata , utilis est P Re
ad docendum, ad arguendum, ad corrigendum, dm.
ad instituendum in justitia, ut perfectus sit Dei
homo, ad omne opus bonum instructus. Non ». Tim. 3.
utalia habeat, aliis careat : nam talis homo per- tete
fectus non esset. Quze utilitas, quaeso, 51 assidue
precetur, nec eleemosynam largiter eroget? vel si

b Alii zat ἠπίστησαν αὐταῖς.
c Quidam ἡ τοῦ πνεύματος.
4 Savil, ἐξηρτισμένος.

quautum
malum,

278 cp

JOANNIS CHRYSOST.

largiter eroget, sed rapax et violentus sit? vel si
non rapax nec violentus, id tamen faciat ad osten-
tationem et vanam gloriam? vel si eroget quidem
accurate, et ad placitum Dei, sed inde sese extol-
lat et altum sapiat? vel si humilis quidem sit et
jejuniis se exerceat, avarus tamen et usurarius et
terrenis addictus, matremque malorum omnium
Avaritia jn animam suam inducat? Avaritia namque radix
omnium malorum est. Hanc formidemus , hoc fu-
glamus peccatum. Hzec orbem terrarum subvertit,
hiec omnia miscuit, haec ἃ beatissima Christi ser-
vitute nos abducit : /Voz. potestis, inquit, Deo
servire et mammona, qui Christo contraria prz-
cipit. Christus quippe dicit, Da indigentibus ; il-
le, Rape ab indigentibus. Christus dicit, Insi-
diantibus tibi, et l»dentibus te da veniam : hic
contra, Laqueos para adversus eos qui te nihil le-
serunt. Christus dicit, Benignus et mansuetus esto ;

hic e contrario, Crudelis esto et inhumanus , et

nihil esse existimato lacrymas pauperum ; ut in
illa die severum nobis constituat judicem. Tunc
enim nobisomnia, quz fecimus, ante oculos versa-
buntur, lzsique illi et nudati a nobis omnem no-
bis defensionem intercludent. Si enim Lazarus qui
nihil lassus fuerat a divite, sed nullam ab eo opem
acceperat, acerbus ejus accusator exstitit , nec
permisit ut veniam ullam consequeretur : quam ,

quaso, defensionem habebunt, qui aliena rapiunt,
nedum eleemosynam erogent, pupillorumque do-
mos evertunt? Si illi qui. Christum. esurientem
non nutrierunt, tantum ignem in caput suum at-
traxerunt: qui. aliena rapiunt, mille lites movent,
omniumque bona sibi adscribunt, qua consolatio-
ne fruentur? Hanc ergo cupiditatem. ejiciamus.
jjiciemus autem, si cogitemus injustos homines et
avaros qui ante nos fuerunt et obierunt. Annon
alii eorum pecuniis et laboribus fruuntur , ipsi
supplicio, cruciatu et malis intolerabilibus ple-
ctuntur? Annon extremo dementiz fuerit, in sol-
licitudine et 2erumnis "versari , ut et in. hac. vita
laboribus atteramur, et hinc migrantes intolerabi-
libus torqueamur suppliciis atque laboribus, cum
oporteret et hic in deliciis vivere ( nihil enim tan-
tam voluptatem parit, quantam eleemosyna, con-
scientia pura), et defunctos ab omnibus erui malis,
et innumera consequi bona? Sicut enim nequitia,

etiam ante gehennam, eos

qui illam exercent sup-

"Τὴ ὅταν μὴ πλεονεχτῶν, μηὺξ βιαζόμενος addidimus

c Savil, et Codd. nostris. ]
* Morel. ῥίζαν γὰρ m. τ΄ x-

play.
/

εἶπεν ὁ Παῦλος τὴν φιλαργυ-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

D

E

242

A

δαψιλῶς, πλεονεχτῶν δὲ χαὶ βιαζόμενος: "ἢ ὅταν μὴ
πλεονεχτῶν, μηδὲ βιαζόμενος ], πρὸς ἐπίδειξιν δὲ ἀν-
, N / n , ^c E] bod M
θρώπων xa φιλοτιμίαν τῶν δρώντων ; ἢ ὅταν ἐλεὴ μὲν
NN / Ὁ D τ
μετὰ πάσης ἀχριδείας καὶ πρὸς τὸ τῷ Θεῷ δοχοῦν,
EJ , T ΝΥ 5 / M /, o; A e
ἐπαίρηται δὲ αὐτῷ τούτῳ χαὶ μέγα φρονὴ ; ἢ ὅταν
N ᾿ SY L
ταπεινὸς μὲν ἡ xol νηστείαις προσέχων, φιλάργυρος
δὲ καὶ ἐμποριχὸς καὶ τῇ q7j προσηλωμένος, καὶ τὴν
μητέρα τῶν χαχῶν ἐπεισάγων τῇ ψυχὴ ; * Pita γὰρ
πάντων τῶν χαχῶν ἐστιν ἣ φιλαργυρία. Φρίξωμεν
τοίνυν τὸ πρᾶγμα, φύγωμεν τὴν ἁμαρτίαν. Τοῦτο
τὴν οἰχουμένην ἀνάστατον ἐποίησε, τοῦτο πάντα συν-
ἔχεε, τοῦτο τῆς μακαριωτάτης δουλείας ἡμᾶς ἀπάγει
τοῦ Χριστοῦ. Οὐχ ἔστι γὰρ, φησὶ, Θεῷ δουλεύειν χαὶ
“-᾿ 31. D ^
μαμωνᾷ. "EZ ἐναντίας γὰρ ἐπιτάττει τῷ Χριστῷ.
M -
Ὁ μὲν γὰρ λέγει, δίδου τοῖς δεομένοις " ὃ δὲ, ἅρπαζε
τῶν δεομένων. Ὁ Χριστὸς T)éqet , καὶ τοῖς ἐπιόου-
λεύουσι xoi ἀδικοῦσι συγχώρει " οὗτος ἔμπαλιν, κα-
, ec
τασχεύαζε πάγας κατὰ τῶν οὐδὲν ἀδικούντων. Ὃ Χρι-
᾿ / / y [4 $ 3-
στὸς λέγει, φιλάνθρωπος ἔσο xol ἥμερος " οὗτος dm
ἐναντίας, ὠμὸς ἔσο καὶ ἀπηνὴς, xol μηδὲν εἰναι
H NS , c N 7 El /
γόμιζε δάκρυα πενήτων" ἵνα κατὰ τὴν ἡμέραν ἐχεί-
γὴν αὐστηρὸν ἡμῖν κατασχευάση τὸν δικαστήν. Τότε
γὰρ ἡμῖν πάντα πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν * στήσεται τὰ πε-
πραγμένα, xo οἱ ἠδικημένοι xa ot γυμνωθέντες παρ᾽
€ c e E] ) / c T 2 λεί Et M c
ἡμῶν, πᾶσαν ἀπολογίαν ἡμῖν ἐχχλείοντες. Et γὰρ ὃ
Λάζαρος ἀδικηθεὶς μὲν οὐδὲν παρὰ τοῦ πλουσίου, μὴ
ἀπολαύσας δὲ τῶν ἐχείνου, πικρὸς ἕστηχε τότε χατή-
γορος, xal οὐδεμιᾶς αὐτὸν ἀφῆχε τυχεῖν συγγνώμης "
, 5 H 2 / a € » m MN
τίνος ἀπολογίας, εἶπέ μοι, τεύξονται οἱ πρὸς τῷ μὴ
E E y Y ,
ἐλεεῖν οἴκοθεν, καὶ τὰ ἀλλότρια λαμόάνοντες, xot τὰς
c 5 c , / are 2 € N ,
τῶν ὀρφανῶν ἀνατρέποντες οἰχίας; Et ot μὴ θρέψαν--
τες πεινῶντα τὸν Χριστὸν, τοσοῦτον ἐπὶ τὴν χεφαλὴν
αὐτῶν εἵλκυσαν mUp οἵ τὰ μηδὲν αὐτοῖς προσήχοντα
ἁρπάζοντες, καὶ μυρίας πλέχοντες δίκας, χαὶ τὰ πάν-
των ἀδίχως περιδαλλόμενοι, ποίας ἀπολαύσονται παρα-
μυθίας ; ᾿χδάλωμεν τοίνυν τοῦτον τὸν ἔρωτα. " Ex6a-
λοῦμεν δὲ, ἂν ἐννοήσωμεν τοὺς πρὸ ἡμῶν ἀδικήσαντας,
N ΄ ἅι..5 / ΕἸ EO Y
τοὺς πλεονεχτήσαντας χαὶ ἀπελθόντας. Οὐχὶ τῶν μὲν
χρημάτων αὐτῶν καὶ πόνων " ἀπολαύουσιν ἕτεροι, αὖ-
, M -
τοὶ δὲ ἐν χολάσει xai τιμωρίᾳ xal τοῖς ἀνηχέστοις
εἰσὶ χαχοῖς; Πῶς οὖν οὐχ ἐσχάτης ταῦτα ἀνοίας, χό-
πτεσθαι xol ταλαιπωρεῖν, ἵνα xot ζῶντες τοῖς πόνοις
χατατεινώμεθα, xal ἀπελθόντες τὰς ἀφορήτους ὕπο--
μένωμεν χολάσεις xol τιμωρίας, δέον xal ἐνταῦθα
ER 2^ M e ON SN 2 / c.t 5
τρυφᾶν (οὐδὲν γὰρ οὕτως ἡδονὴν ἐργάζεται, “ ὡς ἐλεη-
μοσύνη, συνειδὸς χεχαθαρμένον), καὶ ἀπελθόντας

ἐχεῖ, πάντων ἀπηλλάχθαι κακῶν, καὶ μυρίων ἐπιτυγ-

f Savil. λέγει, καὶ τοῖς ἀδιχοῦσι συγχ.
a. Savil. ἥξει.
b Alii ἀπολαύσουσι.

. J» - ε 3 ' - * * *
v Savil. ὡς ἐλξτημοσύνης συνειθὸς , χαὶ ἀπελῇ,

IN JOANNEM HOMIL. XLI. al. xL.

γάνειν ἀγαθῶν; Ὥσπερ γὰρ ἣ χαχία xai πρὸ τῆς
γεέννης τοὺς ἐνταῦθα αὐτὴν μετιόντας κολάζειν εἴω-
θεν - οὕτω καὶ ἣ ἀρετὴ καὶ πρὸ τῆς βασιλείας τοὺς
ἐνταῦθα αὐτὴν ἐργαζομένους παρασχευάζει τρυφᾶν,
ἐλπίσι χρησταῖς χαὶ ἡδονῇ διηνεχῇ συζῆν ποιοῦσα.
Ἵν᾽ οὖν ταύτης ἐπιτύχωμεν xal ἐνταῦθα xal κατὰ
τὴν μέλλουσαν ζωὴν, ἐπιλαθώμεθα τῶν ἀγαθῶν ἔρ-
γων. Οὕτω γὰρ καὶ τῶν μελλόντων ἐπιτευξόμεθα στε-
φάνων᾽ ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ
φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ
χαὶ μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύ-
ματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἀμήν.

279
plicio afficere solet: sie et virtus, etiam ante re-
gnum, illam exercentibus delicias parat, bona
spe, perenni voluptate vitam afficiens. Ut hanc ita-
que et hic etin futura vita consequamur, bonis in-
cumbamus operibus. Sic enim et futuras adipisce-
mur coronas; quas utinam consequamur omnes
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi,

D per quem et cum quo Patri gloria, unaque Spi-
ritui sancto, nunc et semper, et in secula scculo-
rum. Àmen.

OMIAIA μα΄.

᾿Ερευνᾶτε τὰς Γραφὰς, ὅτι ὑμεῖς δοχεῖτε ἐν αὐταῖς
ζωὴν αἰώνιον ἔχειν * χἀχεῖναί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι
περὶ ἐμοῦ * καὶ οὐ θέλετε ἐλθεῖν πρός με, ἵνα ζωὴν
αἰώνιον ἔχητε.

Πολὺν ποιώμεθα τῶν πνευματικῶν, ἀγαπητοὶ, λό-
γον; μηδὲ ἀρχεῖν ἡμῖν νομίζωμεν πρὸς σωτηρίαν, τὸ
xoi ὁπωσοῦν αὐτὰ μετιέναι. Ei γὰρ ἐν τοῖς βιωτιχοῖς
οὐδὲν μέγα ἀπόνασθαι δυνήσεταί τις, παρέργως καὶ

HOMILIA XLI.

99. Scrutamini Scripturas, quia vos putatis

E — in ipsis vitam eternam habere : et ille sunt

que testimonium perhibent de me : 40. et

non vultis venire ad me,ut vitam eternam
habeatis.

1. Magnam, dilecti, de spiritualibus rationem
habeamus, neque tamen nobis ad salutem satis
esse putemus, si ea utcumque tractemus. Nam si
in secularibus rebus nemo magnum quidpiam

ὡς ἔτυχεν αὐτοῖς κεχρημένος, πολλῷ μᾶλλον ἐν τοῖς »,; lucrari. deprehenditur, si obiter et. perfunctorie
πνευματικοῖς τοῦτο συμθήσεται, ἐπειδὴ καὶ πλείονος ἃ agat, multo magis in spiritualibus rebus id eve-

c - ^c Y EC X te ^
ταῦτα δεῖται σπουδῆς. Διὰ τοῦτο καὶ ὃ Χριστὸς πα-
ραπέμπων τοὺς ᾿Ιουδαίους ταῖς Γραφαῖς, οὐχ εἷς
ς τῷ ze ug 2 ἢ 5 Υ̓͂ » 67 EET
ἁπλὴν ἀνάγνωσιν, ἀλλ᾽ εἰς ἔρευναν ἀχριδὴ xat ἃ χα-
τανενοημένην αὐτοὺς παρέπεμπεν. Οὐ γὰρ εἰπεν; ἀνα-
γινώσχετε τὰς Γραφάς " ἀλλ᾽, "Epsuviize τὰς Γραφάς.
"Emet5 γὰρ τὰ περὶ αὐτοῦ λεγόμενα πολλῆς ἐδεῖτο
τῆς ἐπιμελείας (συνεσκχίαστο γὰρ ἄνωθεν συμφερόν-
τως τοῖς τότε), διὰ τοῦτο xol διασχάπτειν αὐτοὺς
ἵνα
γὰρ
(MEAT M 2 , ΝΜ 5 ς ΕῚ CIS
ὑπὲρ τὴν ἐπιφάνειαν ἔῤῥιπτο ἀλλ᾽ ὥσπερ τις
θησαυρὸς ἐν πολλῷ τῷ βάθει χατέχειτο. Ὃ δὲ τὰ κάτω

A 7 E X3 -9/ /
μετὰ ἀχριθείας χελεύει νῦν, τὰ ἐν τῷ βάθει κεί-
^ € LES 5 Ἂχ

μενα δυνηθῶσι εὑρεῖν. Οὐδὲ
b

i5 £T y
ες. ἐπιπολὴς £o,

^N
Quos

T1 τ C e ^ A V Φ Gu [4 e YN ,
χείμενα ζητῶν, ἂν μὴ μετὰ ἀχριθείας ζητῇ καὶ πό-
57 ^ , € - M , ,
vou, οὐδέποτε δυνήσεται εὑρεῖν τὸ ζητούμενον. Διά τοι
-£S M 2 M 3 ον A d - ,
τοῦτο χαὶ εἰπὼν, Eosuv&re τὰς Γραφὰς, ἐπήγαγεν "

σ - - -
Oz ὑμεῖς δοχεῖτε ἐν αὐταῖς ζωὴν αἰώνιον ἔχειν. Οὐχ

D

- / A -
εἶπεν, ἔχετε ᾿ ἀλλὰ, Δοχεῖτε, δεικνὺς ὅτι οὐδὲν ἐχαρ--

mM / - , c
ποῦντο μέγα τι χαὶ γενναῖον, ἀπὸ τῆς ἀναγνώσεως

^ Morel. χατεζητυμένην.

niet, quia hae majori opus habent diligentia. Ideo
Christus Judzos ad Scripturas remittens,

non ad ^?"

Scripture
per-

functorie

simplicem lectionem, sed ad. accuratum. examen legenda.

illos remittit. Neque enim dixit, Legite Scriptu-
ras ; sed, Serutamini Scripturas. Quia ea, quae
de ipso ibi dicuntur , multa opus habent investi-
gatione ( sub umbra enim quadam occulta veteri-
bus erant), ideo illos accurate fodere jubet, ut in
profundo posita reperire possint. Neque enim in
superficie vel in. conspectu Jacent, sed quasi the-
saurus quispiam profunde admodum recondita
D sunt. Qui vero profunde posita quarit, nisi cum
diligentia et labore querat, numquam quod quzrit
inveniet. Ideo postquam dixit, Serutamini Scri-
pturas, intulit, Quia vos putatis in ipsis wi-
tam cternam habere. Non dixit, Habetis, sed
Putatis habere , ostendens ipsos nihil. magnum

5
lucrari, dum putarent se ex sola lectione sine fide

b Ai ὑπὲρ τῆς ἐπιρανείας.

S

200 S. JOANNIS CHRYSOST.

posse salutem consequi. Ac si diceret, Annon mi-
ramini Scripturas? annon vita fontes esse arbi-
tramini? His jam nitor et ego. Hie namque sunt
quz testimonium perhibent de me, et non vultis
ad me venire, ut vitam zternam habeatis. Jure
ergo dicebat, Pos putatis, quod nollent ipsi ob-
temperare, sed. de simplici lectione gloriarentur.
Deinde ne ex nimia cura in vanz glori: suspicio-
nem veniret, neve quod illorum fidem exigeret ,
putaretur quz sua erant curare ( nam et Joannis
vocem, et Dei testimonium, et opera sua comme-
moraverat, vitamque promiserat; illis omnibus
usus, ut eos ad se alliceret) : quia , inquam , cre-
dibile erat multos suspicaturos esse quod gloriam
captaret, audi quid adjiciat : 41. Gloriam ab
homine non accipio ; hoc est, Illa non egeo. Non
sum, inquit, talis naturze, ut hominum | gloria
opus habeam, Nam si sol a lucerna lucis addita-
mentum non accipit, multo minus ego humana
egebo gloria. Et cur hzec dicis, si non egeas ? Ut
vos salvi sitis. Illud. vero supra dixerat, et hic
subindicavit his verbis, Ut «itam habeatis.
Affert et aliam causam. Quam? 42. Sed cognovi
vos, quia dilectionem Dei non habetis in vo-
bis. Quia sepe, quasi Deum diligerent, perseque-
bantur eum, quia zequalem se faciebat Deo, scie-
batque ipsos non sibi credituros esse; ne quis
diceret, Cur ita loqueris? Ut vos reprehendam ,
inquit, quia non propter dilectionem Dei me per-
sequimini. Siquidem ipse mihi testimonium per-
hibet et per opera et per Scripturas. Sicut ergo
antehac cum putarcetis me Deo adversarium esse,
me expellebatis: ita nunc ex quo haec demonstra-
vi, accurrere vos oportebat, si Deum diligeretis ;
sed non vere diligitis. Ideo hzc dixi, ut com-
probarem vos fastu et jactantia duci, et invidiam
vestram obtegere. Neque ex his tantum, sed ex
futuris quoque hoc adstruit ; nam ait : 45. Ego
veni in nomine Patris inei , et non recepistis

C

244

me : si alius venerit in nomine suo, illum re-
cipielis. Viden' illum ubique dicere se ad hoc
missum esse, et ex Patre judicium accepisse, nec
quid posse a semetipso facere, ut omnem impro-
bitatis ansam. resecet? Sed quemnam dicit in suo
proprio nomine venturum esse? Antichristum hic
subindicat, eorumque nequitiam ineluctabili ar-
gumento demonstrat. Nam si tamquam Dei ama-

c Savil. πίστεως μὴ προσούσης.

4 Morel. μηδὲ διά, et mox νομισῆῆ : et infra χαὶ πάντα
ἐκεῖνα ὥστε αὐτοὺς ἐπισπάσασθαι πρὸς ἑχυτὸν ἐπηγγείλατο.

* Morel, ὑπό. [ Mox alii ἀπέχω}

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

σωθήσεσθαι προσδοχῶντ j € ml ]
ers e κὥντες μόνης, “πίστεως ἔρημοι
Ν ^ ,ὔ , ως. “ἢ 5 zn ,
ὄντες. "O τοίνυν λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν" οὐχὶ θαυμάζετε
M r Pan yt / - 53. 5.
τὰς l'ougacs οὐχὶ πάσης ζωῆς νομίζετε αἰτίας εἶναι;
5 N E T
Ἀπὸ τούτων χαὶ αὐτὸς ἰσχυρίζουαι γῦν. Αὗται γάρ
ea ΐ mM X 0 c M 3 / 2 -
εἶσιν αἵ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ, xal οὐ θέλετε ἐλθεῖν
, M ^
πρός με, ἵνα ζωὴν αἰώνιον ἔχητε. Eixóvtc τοίνυν
ἔλεγεν, ὅτι Δοχεῖτε, διὰ τὸ μὴ βούλεσθαι αὐτοὺς πεί-
E] 22.79 3i cT L4 3 , / rM
θεσθαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴ ψιλὴ ἀναγνώσει μόνον αὐχεῖν.
22 d - S
Vivam ἵνα μὴ ἐκ πολλὴς χηδεμονίας φιλοδοξίας λάδη
AIDS CN μεν e ls CR ES / É
παρ᾽ αὐτοῖς ὑπόνοιαν, καὶ “διὰ τὸ βούλεσθαι πιστευ -
θῆναι παρ᾽ αὐτῶν τὸ ἑαυτοῦ σχοπεῖν νομίζηται (καὶ
᾿ ἕω 5 , c -
γὰρ τῆς ᾿Ιωάννου φωνῆς ἀνέμνησε, χαὶ τῆς μαρτυ-
, e D D *i Ὁ D
ρίας τοῦ Θεοῦ, xal τῶν ἔργων τῶν αὐτοῦ, xol πάντα
" E ἊΝ
ἔλεγεν ὥστε αὐτοὺς ἐπισπάσασθαι, χαὶ ζωὴν ἐπηγγεί-
λατο) ἐπεὶ οὖν πολλοὺς εἰχὸς ἦν ὑποπτεύειν ὅτι δόξης
5 M c 2). P E 2255 “ T V
ἐρῶν ταῦτα ἔλεγεν, ἄχουσον τί ἐπάγει" Δόξαν παρὰ
,
ἀνθρώπου οὐ λαμόάνω τουτέστιν, οὐ δέομαι.. Οὐκ
y N / 3 , cr -
ἔστι, φησὶν, ἣ φύσις 7j ἐμὴ τοιαύτη, ὥστε δεῖσθαι
-- Y ,
τῆς παρὰ ἀνθρώπων δόξης. Ei γὰρ ἥλιος “ἀπὸ λυ-
, » ^ Dod ev
χνιαίου φωτὸς οὐχ ἂν λάθοι προσθήχην * πολλῷ μᾶλ-
* m D
λον ἐγὼ τῆς ἀνθρωπίνης ἀφέξω δεηθῆναι δόξης. Καὶ
,ὔ M cr ὦ , »^ »* / σ
τίνος; φησὶν, ἕνεχεν ταῦτα λέγεις, ἐὰν οὐ 06:5; “ἵνα
ὑμεῖς σωθῆτε. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἀνωτέρω εἴρηχεν * ἦνί-
ξατο δὲ αὐτὸ χαὶ ἐνταῦθα, εἰπὼν, Ἵνα ζωὴν ἔχητε.
Γίθησι δὲ καὶ ἑτέραν αἰτίαν. Ποίαν δὴ ταύτην ; Ἀλλ᾽
» D LJ D 3 5
ἔγνωχα ὑμᾶς, ὅτι τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ οὐχ ἔχετε ἐν
ἑαυτοῖς. "Eme? πολλάκις, f ὡς δῆθεν τὸν Θεὸν ἀγα-
c 27 9, [4 » € N 2 7 Ded -
πῶντες, ἐδίωχον αὐτὸν, ὅτι ἴσον ἑαυτὸν ἐποίει τῷ Θεῷ,
Y^ NX ef , » S tes / c ,
ἤδεν δὲ ὅτι οὐχ ἔμελλον αὐτῷ πείθεσθαι - ἵνα μή τις
] * m ^ »
εἴπη , τίνος οὖν ἕνεχεν ταῦτα λέγεις; τοῦτο εἶπεν, ἵνα
AS Te € c cl ^ N e A ^ ως
ἐλέγξω ὑμᾶς, ὅτι οὐ διὰ ἀγάπην τὴν τοῦ. Θεοῦ με,
φησὶ, € διώχετε. Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς μαρτυρεῖ μοι xat
διὰ τῶν ἔργων καὶ διὰ τῶν Γραφῶν. “Ὥσπερ οὖν πρὸ
/ / 57 m ἘΠ 3 cl
τούτου νομίζοντες ἀντίθεον εἰναί με ἠλαύνετε - οὕτω
-Ὁ x T cT 2. /8. 96: wA CPU e) Y.
νῦν ἐξ οὗ ταῦτα ἀπέδειξα προσδραμεῖν ὑμᾶς ἔδει,
εἴ γε ἠγαπᾶτε τὸν Θεόν’ ἀλλ᾽ οὐχ ἀγαπᾶτε. Διὰ δὴ
τοῦτο χαὶ ταῦτα εἰπον, ἵνα δείξω ὑμᾶς περιττὸν ἔχον-
τας τῦφον, xol χομπάζοντας εἰχῇ, καὶ τὴν οἰχείαν ?* βα-
σχανίαν συσχιάζοντας. Οὐχ ἀπὸ τούτων δὲ μόνον, ἀλλὰ
ν 35. TNI , NEM / ιν V 1
xoi ἀπὸ τῶν μελλόντων αὐτὰ χατασχευάζει. "Exo γὰρ
Y - ^
7))00v, φησὶν, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός μου, xo οὐκ
ἐδέξασθέ με΄ ἐὰν ἄλλος ἔλθη ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἰδίῳ,
ἐχεῖνον λήψεσθε. “Ορᾷς ὅτι ἄνω καὶ χάτω διὰ τοῦτο
λέγει ἀπεστάλθαι, καὶ παρὰ τοῦ Πατρὸς εἰληφέναι
τὴν χρίσιν, καὶ οὐδὲν δύνασθαι ποιεῖν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, ἵνα
4 H E] rp
πᾶσαν ἐχχόψη πρόφασιν ἀγνωμοσύνης; "'éva δέ φησιν
ἥξειν ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἰδίῳ ; 'l'óv ἀντίχριστον ἐνταῦθα

f In Morel. ὡς deest.
& Savil. διώχετε, εἴπερ αὐτὸς μαρτυρξὶ μοι,
^ Morel. βασχανίαν ἐγχαλύπτοντας.

IN

αἰνίττεται, ἢ" χαὶ ἀναντίῤῥητον τῆς ἀγνωμοσύνης αὖ-
m , , I$. τ Et M [4 ΕῚ T N L J
τῶν τίθησιν ἀπόδειξιν. Et γὰρ ὡς ἀγαπῶντες τὸν Θεόν
Hd ev À mM D
με διώχετε, πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τοῦ “ ἀντιχρίστου τοῦτο
, Y 59m. .«ὅ D 3^ - ΩΣ FA
γενέσθα! ἔδει. Excivog Ὑὰρ οὐδὲν τοιοῦτον ἐρεῖ, οὔτε
τ " C τω ᾿ y N ) ἍΤΕ
ἀπεστάλθαι παρὰ τοῦ Πατρὸς, οὔτε κατὰ τὴν γνωμην
, , $^ Ὁ
ἥχειν τὴν ἐχείνου * ἀλλὰ τοὐναντίον ἅπαν, τυραννιχῶς
M AY τω X ^ ,
τὰ μηδὲν αὐτῷ προσήκοντα ἁρπάζων, xoi τὸν ἐπὶ
5 ^ Y AX 7
πάντων θεὸν ἑαυτὸν εἰναι λέγων, καθὼς xxi Παῦλός
3 ἢ M / l4 EN ^ 46 -
φησιν" "Exi πάντα λεγόμενον θεὸν ἢ σέξασμα,, ἀπο-
^ , € ^ ch , , , € / roc ,
δεικνύντα ἑαυτὸν ὅτι αὐτός ἐστιν ὃ Θεός. "T'ouco γάρ
- c τ 3 M Y C
ἐστιν ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἰδίῳ ἐλθεῖν. "Exo δὲ οὐχ οὔὕ--
E » » encor ἢ - , ,ὔ
τως, ἀλλ᾽ ἐν τῷ ὀνόματι τοὺ Πατρὸς μου παραγέ-
ι — : Ὁ
€ ἈΝ c NEST d N
γονα. Ixavov μὲν οὖν ἦν xai τοῦτο δεῖξαι αὐτοὺς οὐχ
2 m N N el M , 3 ΄, ,
ἀγαπῶντας τὸν Θεὸν, ὅτι τὸν λέγοντα ἀπεστάλθαι παρ
5 J ^ “7 D ^Y NUS e 5 Li ,
ἐχείνου οὐχ ἐδέχοντο" νῦν δὲ xol Ex τοῦ ἐναντίου δεί--
οῸν , m
χνυσιν αὐτῶν “ τὴν ἀναισχυντίαν, Ex. τοῦ τὸν ἀντίχρι-
y N Y Y "
τον μέλλειν δέχεσθαι. “Ὅταν γὰρ τὸν μὲν ἀπ᾽ ἐχείνου
7, E] , N X wA N 1 Y 257
λέγοντα ἀπεστάλθαι μὴ δέχωνται, τὸν δὲ μὴ εἰδότα
- Pj M , 3 N
ἐχεῖνον, χομπάζοντα δὲ χαὶ λέγοντα ἑαυτὸν εἰναι τὸν
l4 - y [7]
ἐπὶ πάντων θεὸν μέλλωσι προσχυνεῖν * εὔδηλον ὅτι βα-
^ rd Y - - X ,
σχανίας ἣ δίωξις ἦν, καὶ τοῦ μισεῖν τὸν Θεόν. Διὰ δὴ
ΩΣ J ᾿ Dd , M cC
τοῦτο δύο τίθησιν αἰτίας τῶν εἰρημένων, xat πρῶτον
AN REN / λέ Ἵ f7cz. xo. "I
μὲν “τὴν χρηστοτέραν, λέγων, Ἵνα σωθῆτε, xat, Ἵνα
δι ν Y ἣν /
ζωὴν ἔχητε - ἐπειδὴ δὲ ἔμελλον αὐτὸν χλευάζειν, τί--
/ ς AR. 3
θησι xo τὴν πληχτικωτέραν, δειχνὺς ὅτι xày ud πεί-
E , Y e Y ἘΞ E
θωνται οἱ ἀχούοντες, τὰ αὐτοῦ ὃ Θεὸς πανταχοῦ ποιεῖν
εἴωθεν.
€ EY * DS τ , ^ T
Ὁ μὲν oov Παῦλος περὶ τοῦ ἀντιχρίστου διαλεγό-
ha - cd / 3015 Α ᾿
ὕενος, προφητιχῶς εἶπεν, ὅτι Πέωμψει αὐτοῖς ὃ Θεὸς
, , eu m^ / A ,
ἐνέργειαν πλάνης, ἵνα χριθῶσι πάντες οἵ μὴ πιστεύ--
bh , s m ς , €
σαντες τῇ ἀληθεία, ἀλλ᾽ εὐδοκήσαντες τῇ ἀδικία. Ὃ

ΜᾺ

δὲ Χριστὸς οὐχ εἰπεν ὅτι ἥξει" ἀλλ᾽, EXv ἔλθη, φει-

, Lud J, 3} »,
δόμενος τῶν ἀκουόντων. "Eme? δὲ Γοὔπω πᾶσα ἀπηρ-
/ Ὕ - , N
τισμένη ἦν αὐτῶν ἣ ἀγνωμοσύνη, διὰ
€ V

M M , , , m— - ,
piv τὴν αἰτίαν ἐσίγησεν αὐτοῦ τῆς παρουσίας " ὃ

M E] ,Ὃδ΄’, E]
μετα αχριοειᾶς αυ-

L

τω - ^ /, ^
[Παῦλος τοῖς δυναμένοις συνιδεῖν
MI 3" 42 RA | M ^ pa , € e », /
τὴν ἠνίξατο. Καὶ γὰρ ἐχεῖνός ἐστιν ὃ πᾶσαν ἀπολογίαν
- , "5 D c
Βαὐτοῖς ἀφαιρούμενος. Εἰτα xol τὴν αἰτίαν τῆς ἀπι-
, » 0 J EJ /, - [N34 ,
στίας αὐτῶν τίθησιν, ἐπάγων - Πῶς δύνασθε πιστεύ--
ΤῈ A M M
ειν, δόξαν τὴν παρὰ ἀλλήλων λαμόανοντες, xa τὴν
^ 7m i M c ,ὔ ὦ , m X £x
δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητοῦντες 5 xat &v-
οτὺ ^ x , eu , D m » ,
τεῦθεν δεικνὺς πάλιν ὅτι οὐ τὰ τοῦ Θεοῦ ἐσχόπουν,
ἀλλ᾽ 5 - z JE , A ἊΝ E 26 )À LI ,
ἀλλ᾽ ἐν προσχήματι τοιούτῳ τὸ οἰχεῖον ἐδούλοντο πά-
- M - M M
θος ἐχδιχεῖν. * Kat γὰρ τοσοῦτον ἀπεῖχον διὰ τὴν αὐὖ-
τ " - c E 1 L
τοῦ δόξαν ποιεῖν ταῦτα, ὅτι αὐτοὶ τὴν ἀνθρωπίνην
- ER A M n T
ἡροῦντο μᾶλλον ἢ τὴν Exelvou. Πῶς οὖν ἔμελλον οὗτοι
v Morel. ὃν χαὶ ἀναντ.
Morel. ἀντιχρίστου ποιεῖν ὑμᾶς τοῦτο δεῖ.
Morel. τὴν βασχανίαν.
* Morel. τὴν χρηστότητα λέγων, el paulo post χλευάξειν,

χαὶ 9

Roo

ἰθησι.

υὑζτζῶ τ

JOANNEM. HOMIL,

281

tores me persequimini, multo magis Antichristum
persequi oportuerit. Ille namque nihil simile pro-
feret, neque a Patre se missum, neque ex ejus vo-
luntate venire dicet: sed contra, ea tyrannice ra-
piet qua& non ad se pertinent, seque deum uni-

UTE WI XE.

versorum profitebitur , ut Paulus ait : Supra ». T1ess.2.

omnem qui dicitur Deus aut colitur, osten- 4:

dens se tamquam sit Deus. Hoc enim est in

proprio nomine venire. Ego vero non sic, sed in
€ nomine Patris mei adveni. Vel hinc ostendi pote-
rat ipsos non amare Deum, quod illum, qui se
diceret ab illo missum, non reciperent : jam vero
ex contrario ostendit illorum impudentiam, ex eo
quod Antichristum recepturi essent. Cum enim eum,
qui ἃ Deo se missum dicebat, non reciperent ;
eumque qui Deum non noverat, sed jactabundus
se universorum deum dicebat, adoraturi essent :
palam erat ex invidia et ex Dei odio persequutio-
nem ortam esse. Ideo duas ponit dictorum causas,
priorem nempe illam. quz utilior erat , Ut salvi
sitis, οἱ Ut vitam habeatis.Quia vero ipsum irri-
suri erant, vehementiorem ponit, declarans, si au-
dientes non obtemperent, pro more suo Deum ubi-
que facturum esse.

D

2. Paulus certe de Antichristo loquens pro-
phetice dicit: Mittet illis Deus operationem er-
roris, ut judicentur omnes qui non crediderunt
veritati, sed.consenserunt iniquitati. Christus
autem non dicit esse venturum ; sed, S; venerit,

E auditoribus se attemperans , quia nondum com-
pleta erat tota illorum nequitia : ideoque illius
adventus causam tacuit. Paulus vero intelligen-
tibus aperte illam. declaravit; ille namque est
qui omnem ipsis aufert excusationem. Deinde
incredulitatis eorum causam his verbis aperit :
44. Quomodo potestis vos credere, qui glo-
riam invicem accipitis , et gloriam que a so-

,, 9 Deo est non queritis? hinc iterum ostendens

A eos non illa qua solius Dei erant spectare, sed
hoc obtentu effectum suum velle tueri. Tantum
enim aberat quin hiec ad. Dei gloriam facerent, ut
humanam sibi potius quam divinam optarent. Quo-
modo ergo tantum odii pro Dei gloria suscipe-

ΟἹ

pA

f Savil. οὐδέπω πᾶτα... αὐτῶν ἡ ἀγνωμοσύνη, διά. [ Sic
Cod.l. nostri, nisi quod alter δέ post ἐπειδή omittit, |
Morel. οὔπω πόντη..- αὐτῶν ἡ πονηρία πᾶτα.

& [ αὐτῶν Savil. αὐτοὺς Cod. 706. αὐτοῖς Cod. 705]

a Savil. xai τοσοῦτον.

2802 S. JOANNIS CHRYSOST.

rent, quam usque adeo contemnebant, ut humanam
ipsi anteferrent? Postquam autem dixerat ipsos

dilectionem Dei non habere, et duplici ratione id

Deut.13.1.

probaverat, tum per ea qu in se facta, tum. per
ea que in Antichristo futura erant , insuperque
clarius demonstraverat, esse illos omni venia in-
dignos : sic illos redarguit, Moysen accusatorem
adducens : 45. JVolite putare quod. ego accusa-
turus sim. νο5 apud Patrem : est qui accusat
vos Moyses, in quo vos sperastis. 46. Si enim
crederetis Moysi , crederetis forsitan et mihi :
de me enim ille scripsit. 41. Si autem. illius
literis non creditis, quomodo meis credetis ver-
bis ? Hoc est, Ante me ille contumelia afficitur
in iis quae. contra me facitis. Moysi enim magis
fidem. negastis, quam mihi. Vide quomodo illos
undique omni intercludat defensione. Dum me
persequeremini, Deum vos diligere dicebatis :
ostendi vos hoc illius odio facere. Me accusatis
quod sabbatum solvam et legem transgrediar :
de hac accusatione me purgavi. Affirmatis vos fi-
dem erga Moysen profiteri per ea quie contra me
audetis : ostendo ego illud maxime esse non cre-
dere Moysi. Tantum enim abest ut legi repngnem,
ut is qui vos accusaturus est nullus alius sit,
quam is qui legem vobis dedit. Ut igitur de Seri-
pturis dicebat , /n quibus putatis vitam cter-
nam habere; ia de Moyse alt: Jn quo vos
sperastis, ex suis eos sermonibus capiens ubique.
Et unde discemus, inquient Juda, Moysen accu-
saturum esse, ac te non id vane jactitare? quid
enim tibi cum Moyse commune? Sabbatum sol-
visti, quod jussit ille servandum : quomodo ergo
ille nos accusaverit? Et quomodo probabitur , in-
quies, nos in alium qui in suo nomine veniat esse
credituros? Hzc quippe omnia nullo teste dicis.
Atqui hec omnia ex superioribus probantur.
Quando enim ex operibus, ex Joannis voce, ex
Patris testimonio in confesso fuerit me a Deo ve-
nisse , palam certe est Moysen ipsos accusaturum
esse. Quid enim ille dixit? annon, quod si quis
signa faciens venerit, qui ad Deum ducat, futura- E
que vere pronuntiet, ipsi credere oporteat? Annon

Christus haec omnia. fecit? Signa cum omni veri-

tate edidit , omnes traxit ad Deum , przdictiones

ex rerum eventu asseruit: At unde probatur ipsos

alteri credituros esse? Ex eo quod. Christum ode-

rint. Nam qui eum, qui ex Del. voluntate venit ,

b Morel. ἐσομένων, ἔτι τε διελέγξας σροὺῦρῶς ὅτι.
« Morel. ποιεῖτε. χατηγορεῖτε λύειν τὸν νόμον ; ὁπεῦ, Mox

pro διισχυρίξεσθε, alii ὑπισχνεῖσθε.

ARCHIEP,. CONSTANTINOP.

€ ul 3 m m ud , - TOU A AN
ὑπὲρ αὐτῆς ἀναδέχεσθαι τοσαύτην ἀπέχθειαν, ἣς οὕτω
,ὔ , M m ES
χατεφρόνουν, ὥστε καὶ ἀνθρωπίνην αὐτῆς προτιμᾶν ;
M ^ δ D" cm ^
Εἰπὼν δὲ ὅτι τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ οὐχ ἔχουσι, xa.
Y e M M c
ἀποδείξας τοῦτο διὰ τούτων ἑχατέρων, διά τε τῶν εἰς
Le , "NM v
αὐτὸν γινομένων, xal διὰ τῶν εἰς τὸν ἀντίχριστον P ἐσο-
7 c
μένων, xod διελέγξας σαφῶς ὅτι πάσης εἰσὶν ἄπεστε-
, -
ρημένοι συγγνώμης, οὕτως αὐτοῖς ἐφίστησι χαὶ τὸν
t /, , /, j^ €
Μωῦσέα κατήγορον ἐπάγων, xoà λέγων" Μὴ δοχεῖτε
j N
ὅτι ἐγὼ κατηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα: ἔστιν ὃ
χατηγορῶν ὑμῶν Μωὺῦσῆς, εἰς ὃν ὑμεῖς ἠλπίκατε. Ei
M / T -
γὰρ ἐπιστεύετε Μωὺῦσεϊ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί περὶ
E] m b 2 - » E Ei ^N - 5 , ,
ἐμοῦ γὰρ ἐκεῖνος ἔγραψεν. Ei δὲ τοῖς ἐκείνου γράμ.-
/, - - -
μασιν 00 πιστεύετε, πῶς τοῖς ἐμοῖς ῥήμασι πιστεύετε ;
Ὃ δὲ λέγε ἘΟΗ ΑἸΣ ΚΕ x NC 9 es, δ ups UPS. τς c
E λέγει τοιοῦτόν ἐστι " πρὸ ἐμοῦ ἐχεῖνός ἐστιν ὃ
« / 3 - Lr - e
ὑόρισμιενος ἐν τοῖς εἷς ἐμέ. Μωῦσεϊ γὰρ μᾶλλον ἦπι-
, “Ὁ 9 y ud c
στήσατε ἢ ἐμοί. "Opa πῶς πανταχόθεν πάσης αὐτοὺς
*/ , eS Lud
ἐξέδαλεν ἀπολογίας. Θεὸν ἐλέγετε ἀγαπᾶν ἐν τῷ διώ-
, y z J e m
χειν με, φησίν ἔδειξα ὅτι μισοῦντες αὐτὸν τοῦτο
c - AéÉ λ , S 166 MI ,
ποιεῖτε. Λέγετε λύειν με τὸ σάδόατον, καὶ παραλύειν
* , ,
τὸν νόμον " dmeOucdeny καὶ ταύτην τὴν χατηγορίαν.
Διισχυρίζεσθε Moüset πιστεύειν δι᾿ ὧν κατ᾽ ἐμοῦ x0À-
ES 3 , - 5
μᾶτε - δείκνυμι πάλιν ὅτι τοῦτο μὲν οὖν ἐστι μάλιστα
A Mo n M rm - "T / M ^, re)
υἱὴ πιστεύειν τῷ Mose. Γοσούτῳ γὰρ δέω ἐξ ἐναν-
, E m , cr “(ΑΔ y - €
τίας ἥχειν τῷ νόμῳ, ὅτι οὐδὲ ἔστιν ἄλλος τις ὃ χατη-
τῳ € c 3A δ 3a A € ^ ,ὔ AIT. ^S
γορήσων ὑμῶν, ἀλλ᾽ ἢ αὐτὸς ὃ τὸν νόμον ὑμῖν δεδω-
χώς. Ὥσπερ οὖν περὶ τῶν Γραφῶν ἔλεγεν "Ev αἷς
MSS A 7 y. e Y «y
δοχεῖτε ζωὴν αἰώνιον ἔχειν οὕτω xat περὶ Μωυσέως
" - , ES
φησὶν, Eic ὃν ὑμεῖς ἠλπίχατε, ἀπὸ τῶν οἰχείων αὐτοὺς
H^ (e ^— D
χειρούμενος πανταχοῦ. Καὶ πόθεν δῆλον, φησὶν, ὅτι
7 La N
χατηγορήσει Μωῦσῆς, καὶ οὐ χομπάζεις 5 τί γάρ σοι
᾿ ΤΟΝ / "p z "7
xaX Moüsei κοινόν ; 'To σάδόατον ἔλυσας, ὅπερ ἐχεῖνος
/ » c 3 E “
ἐνομοθέτησε χρατεῖν᾽ πῶς οὖν ἡμῶν ἐχεῖνος κατηγο-
7 / Y T »
ρήσειε ; Πόθεν δὲ δῆλον ὅτι καὶ " εἰς ἄλλον πιστεύσο-
b 25/ 4... Ἃ yr [4 SEIS ἢ / E] ,
μεν τὸν ἰδίῳ ὀνόματι ἥξοντα; 'Γαῦτα γὰρ πάντα ἀμάρ-
4 d A b » »
τυρα λέγεις. Καὶ μὴν ἅπαντα ταῦτα ἄνωθεν ἔχει τὴν
χατασχευήν. Ὅταν γὰρ δὁμολογηθῆ, ὅ X cdi
ατασχευήν. αν γὰρ ὁμολογηθῇ,, ὅτι παρὰ τοῦ
ey M T 2 ΩΝ c
Θεοῦ ἦλθον ἀπὸ τῶν ἔργων, ἀπὸ τῆς φωνῆς ᾿Ιωάννου,
ΒΑΡ ἣν , - ᾿ YN z e 00
ἀπὸ τῆς μαρτυρίας τοῦ Πατρὸς, εὔδηλον ὅτι Moos
c / rp - - -—
αὐτῶν κατηγορήσει. Tí γὰρ ἐχεῖνος εἰπεν ; ἀρ᾽ οὐχ ὅτι
5^ » m Lad » Y
ἐὰν ἔλθη τις σημεῖα ποιῶν, χαὶ πρὸς τὸν Θεὸν ἄγων,
L4
xa τὰ μέλλοντα προλέγων μετὰ ἀληθείας, μετὰ πά-
/ “ co EK »
σης ὑπαχούειϊν αὐτῷ χρὴ τῆς πειθοῦς; Ὃ τοίνυν Χρι-
^ / Ὁ 7 i
στὸς μὴ οὐ πάντα ταῦτα πεποίηχε; Καὶ γὰρ σημεῖα
5 / M E) , c , Χ " : ^
εἰργάσατο μετὰ ἀληθείας ἁπάσης, χαὶ πρὸς Θεὸν
ἅπαντας “ εἷλκε, xa ταῖς προῤῥήσεσι τὸ τέλος ἐπήγα-
γεν. ᾿Αλλὰ πόθεν δῆλον ὅτι ἑτέρῳ πιστεύσουσιν ; "Ex
a XN ^ -T [d M Ἂ V - cC e
τοῦ τὸν Χριστὸν μισεῖν. Οἱ γὰρ τὸν μετὰ τῆς τοῦ Θεοῦ
ἡνώμης ἥκοντα ἀποστρεφόμενοι, εὔδηλον ὅτι καὶ τὸν

d Morel. εἰς ἐχεῖνον.
* Morel. εἶλχεν ὥστε xat.

IN JOANNEM

HOMIL,

Xddossal. 391. 285

ἀντίθεον δέξονται. Ei δὲ Μωύσέα νῦν προδάλλεται, "6 aversantur, Deo adversarium sine dubio recipient.

, ΕΝ ΦΈΣ. .À Y E] , M !
καίτοι εἰπὼν, "Exo παρὰ ἀνθρώπου τὴν μαρτυρίαν
, , D , 1 ' ARRA
οὐ λαμβάνω, μὴ θαυμάσῃς" οὐδὲ γὰρ εἰς Μωὺύσέα,
3 n os E ,
ἀλλ᾽ εἰς τὰ τοῦ Θεοῦ γράμματα ἀὐτοὺς παραπέμπει.
λ M * M /
Πλὴν ἀλλ᾽ ἐπειδὴ αἱ V paco ἔλαττον αὐτοὺς ἐφόθουν,
,
εἰς τὸ πρόσωπον αὐτὸ περιάγει τὸν λόγον, τὸν νομο-
, * - M x
θέτην αὐτὸν αὐτοῖς ἐφιστὰς “χατήγορον, καὶ πολὺ φρι-
, J - , --
χωδέστερον οὕτω τὸ δέος ποιῶν, καὶ ἕκαστον τῶν παρ᾽
5 ωυ ) 4 y Ζ τ , . N/ "EA "Y
αὐτῶν λεγομένων ἐλέγχει. Σκόπει δέ. ᾿Ιλεγον δια
1 E] ' ^ - od, 2 , 3. y 7]
τὴν εἰς τὸν Θεὸν ἀγάπην διώχειν αὐτόν " δείχνυσιν
cr «Ὁ ^ - ^ * -» — L4 T
ὅτι διὰ τὸ μισεῖν τὸν (Θεὸν τοῦτο ποιοῦσιν. EXevov
ΕῚ » [ C 7 N Ζ a SN ^ M ,
ἀντέχεσθαι Μωύσέως. δείκνυσιν ὅτι διὰ τὸ μὴ πιστεύ-
M eT c Ej »- [2 M ^ /, oy /
ety Μωῦσεϊ ταῦτα ἔπραττον. Ei γὰρ τὸν νόμον ἐζή--

ΕῚ

Y^ Ἂῳ.Σ * 5 » -» M
ouv, ἔδει δέξασθαι τὸν ἐχεῖνον πληροῦντα εἰ τὸν

V 5 , Y^ m Dod M , € c^
Θεὸν pus a εοει πεισθῆναι τῷ T p3S EX&EULVOV £AXOVTU*
εἰ Moss ἐ ἐπίστ £UOV, ἔδει ΠΕ OSCEPUnE dE τὸν ὕπ᾽ ἐχεί-

νου Ἐρανητευθ μενον, Ε δὲ ἐχεῖνος ἀπιστεῖται πρὸ

mM ἊΝ A M
ἐμοῦ, οὐδὲν ἀπεικὸς xat ἐμὲ τὸν ὅπ᾽ αὐτοῦ χηρυττό-

E

2 , € d *5 Y /
μενον ἐλαύνεσθαι παρ᾽ ὑμῶν. “Ὥσπερ οὖν xat θαυμά-
ζοντας Ἰωάννην ἔδε

- M , er , ,
τῶν elg αὐτὸν γεγενημένων * οὕτω νομίζοντας πιστεύ-

- - 3 , NS!
$6 χαταφρονοῦντας Ἰωάννου διὰ

m μῶν ΘΟ ἢ ΕῚ b M 24 x ? A
ειν Μωύσεϊ δείκνυσιν ἀπιστοῦντας, xai ἀεὶ εἰς τὴν
i c^ , /, , / »
χεφαλὴν αὐτῶν περιτρέπει πάντα, ἅπερ ἐνόμιζον ὑπὲρ
€ M 6 1) f T IN M 5 s Ξ Y
ἑαυτῶν προύάλλεσθαι. Τοσοῦτον γὰρ dméyc , φησὶν,
- Ὃν D , c ^ ^om
ἀπαγαγεῖν ὑμᾶς τοῦ νόμου, ὅτι χαὶ αὐτὸν χαλῷ χατή-
γορον ὑμῶν τὸν ναμοθέτήν. Ὅτι μὲν οὖν αἱ T ραφαὶ
μαρτυροῦσιν, εἶπε: ποῦ δὲ βιαρτθρθυσῳ; οὐχέτι προο-
ἔθηχε, τὸν φόθον μείζονα αὐτοῖς ἐνθεῖναι βουλόμινος :
,ὔ Y ,
χαὶ εἰς ἔρευναν παραπέμψαι, xa eic ἀνάγκην χατα-
c , 3 Y 7 € ,
στῆσαι ἐρωτήσεως. Εἰ μὲν γὰρ εἶπεν ἐχ τοῦ προχεί--
M Ww 2 — CNPNC- 5.1: E Y
ρου, χαὶ μηδὲ ἐρωτῶσιν αὐτοῖς, ἀπέδαλον ἂν τὴν
, S οἵ 5 - - , EÁ
μαρτυρίαν * νυνὶ δὲ et προσεῖχον τοῖς λεγομένοις, ἔδει
b M - LÁ m 5 c VN θεῖ 2 32
πρὸ τῶν ἄλλων τοῦτο Speo xat μαθεῖν παρ᾽ αὖ-
τοῦ. Διὰ γὰρ τοῦτο καὶ ἐν ταῖς ἀποφάσεσι , καὶ ἐν ταῖς
- , ^ Y
ἀπειλαῖς πλεονάζει μᾶλλον, οὐκ ἐν ταῖς ἀποδείξεσι
/ ce * d ^ y 3 , - m
μόνον, ἵνα x&v οὕτως αὐτοὺς ἐπαγάγηται τῷ φόδῳ
- J € 9 Y et .
τῶν λεγομένων. Ot δὲ xat οὕτω
, [4] E /, M -» " IN ,
ἣ πονηρία " ὅσα ἄν τις λέγη xaX ποιῇ οὐ διανίστα-
- V / )! ? - 2* ^ T
ται, ἀλλὰ μένει τὸν οἰκεῖον ἰὸν διατηροῦσα.
M c , ^ D EU ^
Διὸ χρὴ πᾶσαν χαχίαν ἀπὸ τῆς ψυχῆς ἐχδαλόντας,

c ΓΝ 1
σιγῶσι. Τοιοῦτον γὰρ D

Quod si Moysen nunc proferat, licet dixerit, Ego
ab homine testimonium non accipio : ne mire-
ris: non enim ad. Moysen, sed ad divinam Scri-
pturam illos remittit. Verum quia Scripturz mi-
norem illis-terrorem afferebant, legislatorem ipsum
accusatorem inducens, majorem illis metum in-

cussit, et singula eorum dicta confutat. Hic autem. Judi con-

animum UE Dicebant se ex Dei amore illum
persequi ; ostendit ille ipsos ex Dei odio id facere.
Dicebant se Moysi harere, ille probat ipsos id
agere, quod Moysi non crederent. Nam si legis
studio tenebantur, oportuit illum recipere qui le-
gem implebat : 51 Deum diligebant, alli. credere
par erat, qui ad Deum trahebat : si Moysi crede-
bant , oportuit illum. adorare quem ipse prznun-
tiavit. Quod si illi priusquam mihi fides negatur,
nihil mirum 5i ego ab illo prznuntiatus a, vobis
expellor. Sicut ergo illos, qui Joannem miraban-
tur, ostendit ipsum Joannem despicere ab iis
qui contra se perpetrarunt : sic eosdem, cum se
Moysi credere putent, ipsi non credere probat,
atque omnia qua pro se illi afferebant, in. caput
ipsorum retorquet. Tantum abest, inquit, ut vos
a lege retraham, ut ipsum legislatorem contra vos
testem advocem. Quod ergo Scriptura id testifi-
centur dicit; ubi autem testificentur non ad]ecit :
majorem illis timorem incutere volens ut ipsos
ad explorandum et interrogandum excitaret. Nam
si non rogatus dixisset , testimonium illi. rejecis-
sent: jam vero si dictis attendissent , ante omnia
oportebat ab illo quzerere et ediscere. Ideo enim
non demonstrationes tantum, sed etiam senten-
tias et minas frequentat, ut sic eos vel metu
reducat. Illi tamen silent. Talis enim res est ma-
litia ; quidquid dicatur vel fiat, non exsurgit, sed
proprium virus servat.

C

9. Quapropter par est omni expulsa animi ne-

qnitia, nullum nectere dolum. 7d pravos enim , Prcv. 21.8.
inquit, pravas vias mittit Deus ; et , Spiritus sap. τ. 5.
sanctus discipline effugiet dolum et auferet se
a cogitationibus , quee sunt sine intellectu.
Nihil enim ita stultos reddit, ut nequitia. Subdolus

υἱηδένα πλέχειν μηδέποτε δόλον. Iooc γὰρ τοὺς σχο-
e MN E] ^
λιοὺς σχολιὰς ὁδοὺς * 6 Θεὸς, φησὶν, ἀποστέλλει. Καὶ,

ls

σ“ ο ΓΑ, κα ^P M 5, ,
Ἅγιον πνεῦμα σοφίας φεύξεται δόλον, xo ἀπαναστή-
Y M - “

Οὐδὲν γὰρ οὕτω ποιεῖ

-

//
σεται ἀπὸ λογισμῶν ἀσυνέτων.

M e ehe ἢ "Oc Ari en " Ex i] γ-
μώρους, ὡς πονηριᾶ. ταν γὰρ ὑπουλος ἢ τις, τᾶν Victus

ἀγνώμων, ὅταν ἀχάριστος ( ταῦτα δὲ τῆς πονηρίας — enim, improbus, ingratus (hae quippe sunt nequi- puien iam
t E ἔν : « pari

τὰ εἴδη), ὅταν μηδὲν ἠδικημένος λυπῇ, ὅταν πλέχη ie genera ), si nihil lesus offendatur, si dolos ne-

δόλους, πῶς οὐχ ἐσχάτης ἀνοίας ἐξοίσει δεῖγμα; E ctat, annon summa dementiae ru proferat?

a Savil. χατήγορον xul ἐμφραντιχώτερον οὕτω. c Morel. ὁ θεὸς, φησὶν, ἀποττέλλει, xxt ὃ Σολομῶν, πνεῦμα

b Alii πρὸ τῶν ἄλλων χαὶ σιγήσαντος ζητῆσαι. ἅγιον παιδείας.

Psal. 37.4

6.

Prov.

1. Cor.6.7. -

I. 7.

284

Nihil ita prudentes reddit, ut virtus. Etenim gra-
tos reddit, probos, benignos, mites, mansuetos,
modestos : czetera omnia bona hzc parere solet.
Quid hoc modo affectis prudentius ? Fons enim ve-
re et radix prudentiz virtus est, malitia vero ex
amentia ortum habet. Arrogans enim et iracun-
dus deficiente prudentia his morbis capitur. Ideo ,,
4, propheta dicebat : /Von est sanitas in carne mea.
Putruerunt et corrupte sunt cicatrices mec a
facie insipientie mee; ostendens peccatum quod-
vis ex insipientia ortum habere : contra vero vir-
tute prditum ac timentem Deum , omninm esse
sapientissimum. Idcirco sapiens quidam dicit,
Initium sapientie , timor Domini. $1 ergo ti-
mere Deum est sapientiam habere; malus non
ita affectus, vere sapientia privatur: vera autem
privatus sapientia, omnium est insipientissimus.
Atqüi plurimi improbos admirantur, ut qui pos-
sint ledere ac nocere ; non intelligentes ipsos
omnium miserrimos censendos esse, quod dum
ceteros se ledere putant, in seipsos gladium ver-
tant : quod. extreme dementize est. Nam inscii se-
ipsos confodiunt, et dum alteri se nocere putant,
seipsos jugulant. Ideo Paulus gnarus nos, cum
catteros percutere volumus, nosmetipsos interfice-
e, dicebat : Quare non potius injuriam. acci-
pitis? quare non magis fraudem patimini?
Injuriam enim non accipit qui non infert, nec ma-
lo afficitur, qui malum non operatur : quamvis id
multis aenigma esse videatur qui philosophari no-
lunt. Haec cum sciamus , non eos qui leduntur,
vel injuriam accipiunt, sed illos qui injuriam in-
ferunt, miseros przdicemus et deploremus. Hi
enim maxime laeduntur, qui Deo bellum inferunt,
et mille accusatorum | ora aperiunt , malaque fa-
ma in hac vita laborant: atque ingens in futuro
sibi parant supplicium : ut contra ii qui lesi in-
jurias fortiter. ferunt , Deum habent propitium,
omnesque se commiserantes, approbantes, laudan-
tes. Hi in hac vita admodum celebres erunt , qui
magnum philosophie exemplum prabeant, et in
futura vita zternis fruuntur bonis: quà nos omnes
assequi contingat, gratia et benignitate Domini no-
stri Jesu Christi, quicum Patri et simul. Spiritui
sancto gloria, nunc et semper, et in s;ecula saecu-
lorum. Amen.

S8. JOANNIS CHRYSOST.

ἃ Savil. γὰρ χαὶ ῥίζα.

ΑΒΟΗΙΕΡ, CONSTANTINOP.

Οὐδὲν οὕτω ποιεῖ φρονίμους, ὡς ἀρετή. Kot γὰρ
εὐχαρίστους χαὶ εὐγνώμονας ἐργάζεται, φιλανθρώ-
πους, ἡμέρους, πράους, ἐπιεικεῖς" τὰ ἄλλα ἅπαντα
ἀγαθὰ αὕτη τίκτειν εἴωθε. Τί δὲ τοῦ οὕτω διαχειμέ-
φρονή-.
σεώς ἐστιν fj ἀρετὴ, ὥσπερ οὖν xoi πᾶσα πονηρία ἐξ

νου συνετώτερον: Hw 1*e ὄντως χαὶ ῥίζα

, ἀνοίας ἔχει τὴν d ἀρχὴν Καὶ γὰρ ὃ ἀλαζὼν χαὶ ὃ ὀργί-

22
p λος ἐξ ἐνδείας φρονήσεως ὑπὸ τῶν παθῶν ἁλίσχεται.

Διὰ τοῦτο xa ὃ προφήτης ἔλεγε" Οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν
τῇ σαρχί μου. ΠΙροσώζεσαν καὶ ἐσάπησαν οἱ μώλω-
πές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου" δεικνὺς
[:/ e c / Δ NS eS / a X. [74
ὅτι πᾶσα ἁμαρτία τὴν ἀρχὴν ἐξ ἀφροσύνης "eer ὥσ-
ΔΆΣΟΣ eds FA EG 210 ER
περ ὃ ἐνάρετος xal φόδον ἔχων Θεοῦ, πάντων ἐστὶ
, Δ ^ M , , 5 A /
συνετώτερος. Διὸ καὶ σοφός τις λέγει, Ἀρχὴ σοφίας,
, σ΄ ? -
φόδος Κυρίου. Ei τοίνυν τὸ φοδεῖσθαι τὸν Θεὸν, co-
/ IN » x D * bd
φίαν ἐστὶν ἔχειν, ὃ δὲ πονηρὸς τοῦτο οὐχ ἔχει, τῆς Ov-
, /, e D
τῶς σοφίας ἐστέρηται " τῆς δὲ σοφίας ἐστερημένος τῆς
EA y
ὄντως, πάντων ἐστὶν ἀνοητότερος. Καίτοι γε πολλοὶ
^N A -
τοὺς πονηροὺς θαυμάζουσιν, ὡς ἱκανοὺς ὄντας ἀδιχεῖν

M , , ,
B xai βλάπτειν, οὐκ εἰδότες ὅτι μάλιστα πάντων αὐτοὺς

ταλανίζειν χρὴ , ὅτι νομίζοντες ἑτέρους βλάπτειν, καθ᾽
ἑαυτῶν τὸ ξίφος ὠθοῦσιν " ὅπερ ἀνοίας ἐστὶν ἐσχάτης,
ἑαυτὸν πλήττοντα, ure αὐτὸ τοῦτο εἰδέναι, ἀλλ᾽ ἕτε--
pov δοχεῖν ἀδιχεῖν, ἐν τῷ κατασφάττειν ἑαυτόν. Διὰ
τοῦτο χαὶ Παῦλος εἰδὼς, ὅτι ἐν τῷ πλήττειν ἑτέρους
ἑαυτοὺς Desunt ἔλεγε" Διατί μὴ πρῶ ἀδικεῖ--
σθε; διατί μὴ τὴν pacco Τὸ “γὰρ μὴ ὁ ἀδι-
χεῖσθαι ἐν τῷ μὴ ἀδικεῖν χεῖται" ὥσπερ οὖν τὸ μὴ πά-

σχειν καχῶς ἐν τῷ μὴ ποιεῖν χαχῶς" χἂν αἴνιγμα
εἶναι δοχῇ τὸ λεγόμενον τοῖς πολλοῖς xo φιλοσοφεῖν
οὐχ ἐθέλουσι. Τ᾿ αὔτ᾽ οὖν εἰδότες, μὴ τοὺς ἀδικουμένους

Ο μηδὲ τοὺς ἐπηρεαζομένους, ἀλλὰ τοὺς ταῦτα ποιοῦντας

ταλανίζωμεν xo δαχρύωμεν. Οὗτοι γάρ εἰσιν οἵ μά-
λιστα ἠδικημιίνοι, ot τὸν Θεὸν ἑαυτοῖς ἐκπολεμοῦντες,
xol μυρίων χατηγόρων ἀνοίγοντες στόματα, xul πο-
νγηρὰν χτώμενοι κατὰ τὸν παρόντα βίον ὑποψίαν, xo
μεγάλην κατὰ τὸν μέλλοντα αἰῶνα ἐπισπώμενοι χόλα-
σιν" ὡς οἵ γε ἀδικούμενοι xoi πάντα φέροντες γεν-
ναίως, τόν τε Θεὸν ἔχουσιν ἵλεων, καὶ πάντας συναλ--
γοῦντας αὐτοῖς, χαὶ ἐπαινοῦντας, χαὶ ἀποδεχομένους.
Οἱ τοιοῦτοι xol χατὰ τὸν παρόντα βίον πολλῆς ἀπο-
λαύσονται τῆς εὐφημίας, φιλοσοφίας μέγιστον παρεχό-
μενοι δεῖγμα, χαὶ χατὰ τὴν μέλλουσαν ζωὴν τῶν

D αἰωνίων μεθέξουσιν RIRUD. ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς

ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
Mu Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ 4 δόξα, ἅμα τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, xat εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

αἰώνων. μήν.

a Alii ἔχει. ὁ γὰρ ἐνάρετος.

IN: JOANNEM HOMIL. XLI. al. xLt.

585

OMIAIA £.

Μετὰ ταῦτα ἀπῆλθεν ὃ Ἰησοῦς πέραν τῆς θαλάσσης
τῆς Γαλιλαίας εἰς τὰ μέρη Τιδεριάδος" χαὶ ἦχο-
λούθει αὐτῷ ὄχλος πολὺς, ὅτι ἑώρων τὰ σημεῖα ἃ
ἐποίει ἐπὶ «Ov ἀσθενούντων. ᾿Απῆλθε δὲ εἰς ὄρος ὃ

"Incoüc, xoi ἐχεῖ ἐκάθητο μετὰ τῶν μαθητῶν αὖ-

τοῦ. Ἦν δὲ ἐγγὺς τὸ πάσχα τῶν Ἰουδαίων.

Τοῖς δεινοῖς ἀνδράσι μιὴ ὃμιόσε χωρῶμεν. ἀγαπη-

εἴ

N Y Y
οἱ P ἀλλὰ μανθάνωμεν, ὅταν μηδὲν παραύλάπτη τὴν

t]
4^

τι , Dl - -

ὑμετέραν ἀρετὴν, διδόναι τόπον αὐτῶν ταῖς πονηραῖς

- - 7] Y , το , zx

ἐπιδουλαῖς. Οὕτω γὰρ παύεται πᾶσα θρασύτης. Kot
, METODI, « a ἐσ 2 , 2 ,

καθάπερ τὰ ἀχόντια ὅταν * εἰς ἐντεταμένον ἐμπέσῃ τι

M x Y 2 b: ἮΝ c bd cu
καὶ σχληρὸν xai ἀντιτυπὲς, μετὰ πολλῆς τῆς ῥύμης͵

X

T , EET Ν E] , / cr ^
ἐξαχοντίζεται ἐπὶ τοὺς ἀποστείλαντας πάλιν * ὅταν δὲ

E c n ^
τὸ ῥαγδαῖον τῆς ἀφέσεως μὴ ἔχη τὸ ἀντιπίπτον,
RJ , /, M , er ECL cC
ἐχλύεται ταχέως xa λήγει " οὕτω καὶ ἐπὶ τῶν θρασυ--
΄, E] , [:À M , - c J z Ce
νομένων ἀνθρώπων, ὅταν μὲν αὐτοῖς ὅμόσε χωρῶ
, e , XN, och
μεν, ἀγριαίνουσι μᾶλλον " ὅταν δὲ εἴκωμεν καὶ παρα-
c cC ^/ e Dj δ᾽ 7ὔ
χωρῶμεν, χαλῶμεν ῥαδίως πᾶσαν αὐτῶν τὴν μανίαν.
ET N c ,
Διὰ δὲ τοῦτο καὶ ὃ Χριστὸς ἐπειδὴ ἤχουσεν, ὅτι ἤχου -
- :/ ^ M ^
σὰν oi Φαρισαῖοι ὅτι ᾿[ησοῦς πλείονας μαθητὰς ποιεῖ
Y / E ET M /
xai βαπτίζει ἢ ᾿Ιωάννης, ἦλθεν εἰς τὴν 1 Γαλιλαίαν,
^ , 2 ζτῳ N XE * ^ NS M
τὸν φθόνον αὐτῶν σύεννὺς, xa τὸν θυμὸν, ὃν εἰχὸς ἦν
/ ἘΞ - , SP. εὖ ΄
ἀπὸ τούτων τεχθῆναι τῶν λόγων, διὰ τῆς ἀναχωρήσεως
24 A M ,
καταπραὔνων. Πλὴν εἰς τὴν Γαλιλαίαν πάλιν ἀἄπερ-
» » , ,
όμενος, οὐ τοῖς αὐτοῖς ἐπιθαίνει τόποις“ οὐ γὰρ εἰ
(Or D ς
ce M / 5 /
Kav& ἦλθεν, ἀλλὰ πέραν τῆς θαλάσσης. Διὸ xol ἦχο-
, 9 e 3 M c 2 ων X
λούθουν αὐτῷ ὄχλοι πολλοὶ, θεωροῦντες αὐτοῦ τὰ ση-
[! " ? e i
- ^ , , H - m ^ 7ὔ 2e INC Ἣν ?/
μεῖα ἃ ἐποίει. Ποῖα σημεῖα: διατί μὴ αὐτὰ " λέγει
i dg / M " T ^
xac εἰδος; Ὅτι τὸ πλέον τοὺ βιόλίου οὗτος μάλιστα
3
- M - ^
ὃ εὐαγγελιστὴς ἐν τοῖς λόγοις xai ταῖς δημηγορίαις
- , [ D D τ»
χαταναλῶσαι ἐσπούδασεν. “Ὅρα γοῦν πῶς ἐν ἐνιαυτῷ
€ , e NY -Ὁ-Ὁ M Ὁ» 3 e € c c
δὁλοχλήρῳ.. uA)Aow δὲ πῶς x«i νῦν ἐν τῇ ἑορτὴ τοῦ
Ie t à ^
M m / » L4
πάσχα οὐδὲν πλέον ἡμᾶς ἐδίδαξε σημείων Evexev ; ἢ
« , , -᾿
ὅτι τὸν παράλυτον μόνον ἐθεράπευσε, καὶ τὸν υἱὸν τοῦ
eo c 7 Ξ
βασιλικοῦ. Οὐ γὰρ τοῦτο ἐσπούδαζεν ὥστε ἅπαντα
/ NA PI 3 ΩΝ
χαταλέγειν, ἐπειδὴ unos δυνατὸν ἦν" ἀλλ᾽ Ex πολλῶν

HOMILIA XLI.

Cap». VI. v. 1. Post hec abiit Jesus trans mare
Galilec in partes Tiberiadis;2. et sequeba-
tur eum multitudo magna,quia videbant si-
gna que faciebat super iis qui infirmaban-
tur. 9. d büt ergo in montem Jesus , et ibi
sedebat cum. discipulis suis. 4. Erat autem
proximum Pascha Judeorum.

E

1. Cum improbis noxiisque viris ne versemur,
dilecti; sed quando virtutem nostram non lzdent,
id curemus, ne eorum insidiis ac nequitie locum

2.5 demus. Ita enim omnis impetus frangitur. Ac quem-

A admodum jacula quando in durum firmumque lo-
cum incidunt, magno impetu in eos qui jaculantur
resiliunt; quando autem violenter immissa. nihil
durum et asperum reperiunt, cito sedantur et de-
sinunt:ita feri audacesque hommes, cum repugna-
mus, magis exasperantur; cum vero cedimus, il-
lorum furorem cito sedamus. [Idcirco Christus,
cum audissent Phariszi ipsum plures quam Joan-
nem discipulos colligere, pluresque baptizare, ve-
nit in Galileam, ut invidiam illorum. exstingue-
ret, et furorem, quem ipsos ex ea re concepisse
verisimile erat, per secessum sedavit. Caterum

b in Galileam reversus, non eadem adit loca: non
enim in Cana venit, sed trans mare. Idcirco se-
quebantur illum. turbe multe, cum viderent si-
gna qua faciebat. Quz signa? cur illa non recen-
set? Quia hic evangelista magnam libri sui par-
tem concionibus replevit. Vide namque quomodo
per annum integrum, imo in festo Pasche non
aliud miraculum memoret, quam paralyticum et
filium reguli curatos. Neque enim omnia narrare
voluit, id quod certe fieri non poterat; sed ex
multis magnisque pauca dixit. Et. sequebatur,
inquit, eum turba multa, quia videbant signa

C que faciebat. Non firma mente sequebantur : ad
tantam enim doctrinam ex signis potius induce-

/ , T PO
xat μεγάλων ὀλίγα. Καὶ ἠκολούθει, φησὶν, αὐτῷ ὄχλος
^ e cf 1 - At 5 / c E] IN
πολὺς, ὅτι ἑώρων τὰ σημεῖα ἃ ἐποίει. “Οὐ σφύδρα

,ὔ /
βεδαίας διανοίας f ἀκολούθησις. Τ᾿οσαύτης γὰρ διδα-

bantur; quod. crassioris erat animi. Signa enim, τ. Cor. τή.
inquit, non fidelibus, sed. incredulis. At non ^^*
hujusmodi populus apud Mattheum : sed. audi
quomodo : Stupebant omnes de. docirina ejus, Math. 5.
quia docebat eos tamquam potestatem habens. 2nd:

/ , e
σχαλίας ἀπολαύσαντες, ἀπὸ τῶν σημείων ἐνήγοντο
ἃλλ " ὃ * , ΕΒ 2 "PN ' -
μᾶλλον παχυτέερας γνώμης ἦν. Τὰ γὰρ σημεῖα,
b Morel. ἀλλὰ ἀγχπῶμεν. b Quidam habent λέγεις.
e Sayil. οὐ σφόδρα φιλοσόφου γνώμης τὸ εἰρημένον.
VII. 20

2 Alii εἰς διατεταμένον.

TOM.

gcli-
conci-

itur,

Joan. 14.8.

Exod. 4.2.

“86

Cur antem montem nunc adiit, et ib1 sedebat cum
discipulis? Ob futurum signum. Quod autem di-
scipuli tantum ascenderint, illa populi non sequen-
115 culpa est. Neque hac solum de causa montem
petiit, sed etiam ut nos doceret, tumultum et tur-
bam esse vitandam, atque idoneam philosophize
esse solitudinem. Sape autem ipse solus montem
ascendit, et pernoctat orans, ut nos doceat, eum
qui ad Deum accedit, omni tumultu vacuum esse,
et tranquillum locum quzrere debere. Erat au-
tem. proximum Pascha, dies festus Judeeo-
rum. Cur, inquies, non ascendit ad diem fe-
stum, sed cum omnes Jerosolymam pergerent, ipse
in Galileam venit : neque ipse solus, sed cum
discipulis, et inde in Capernaum? Paulatim le-
gem solvit, ex Jud:orum nequitia occasionem ca-
ptans. 5. Et cum sublevasset oculos, vidit tur-
bam multam. Hic ostendit ipsum numquam sine
causa sedisse cum discipulis; sed fortassis ut ac-
curatius ipsos alloqueretur et doceret, eosque sibi
devinciret : unde discimus quantam illorum pro-
videntiam gereret, quam se demitteret, ut se illis
Sedebant vero simul, sese fortasse

S. JOANNIS CHRYSOST.

attem peraret 6

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

N - , » , *

φησὶ, τοῖς ἀπίστοις, οὗ τοῖς πιστεύουσιν. ᾿Αλλ᾽ οὖχ ἐχεῖ-
m i1 D “ »
νος ὃ δῆμος ὃ παρὰ “τῷ Ματθαίῳ οὕτως, ἀλλ᾽ ἄκουε
m ^p? , , D ^ - D

πῶς" ᾿ξεπλήσσοντο πάντες ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ,
ALPIN el 25/5 TES ε ΕΣ 7 ΗΖ Tp, δὴ
φησὶν, ὅτι ἐδίδασχεν αὐτοὺς ὡς ἐξουσίαν ἔχων. Τί δή-

^V b! y , b M 5 - ,
D ποτε δὲ τὸ ὄρος καταλαμόάνει νῦν, xal ἐχεῖ χάθηται

μετὰ τῶν μαθητῶν; Διὰ τὸ μέλλον ἔσεσθαι σημεῖον.
rg M N zh /, b
T5 δὲ τοὺς μαθητὰς ἀναδῆναι μόνους, κατηγορία τοῦ

Y Ξ - n 5$
πλήθους ἦν οὐχ ἀχολουθήσαντος αὐτῷ. Οὐ τούτου δὲ

[

[S / D - Ara 2X 6 / 1) '

$veXey μόνον τοῦτο ποιεῖ, τὸ ὄρος καταλαμόάνων, d
M , e , N δὰ

χαὶ παιδεύων ἡμᾶς ἀεὶ διαναπαύεσθαι ἀπὸ τῶν θο-

2 / - 5 I0 Y N

ἐν μέσῳ ταραχῆς ἐπιτήδειον γὰρ πρὸς

φιλοσοφίαν ἐρημία. Πολλάκις δὲ καὶ μόνος αὐτὸς τὸ

5 ^ mc
ρύθων, xa τῆς

Ἢ - 64 ΡΝ / Y ve

ὄρος χαταλαμόάνει, xai διανυχτερεύει xol εὔχεται,
"NN €, er Κ᾽ N , A e J ,
διδάσκων ἡμᾶς ὅτι τὸν μάλιστα Θεῷ προσιόντα πάσης
ἀπηλλύχθαι δεῖ ταραχῆς, καὶ καιρὸν καὶ τόπον θορύ-
Goo χαθαρὸν ἐπιζητεῖν. Καὶ ἦν ἐγγὺς τὸ πάσχα, ἣ
ε Δ E Ἴ 5l TIG 3 5 2 6 ;oct c; )
ἑορτὴ τῶν ᾿Ιουδαίων. Πῶς οὖν οὐχ ἀναδαίνει εἰς τὴν

€ M ' M / M xe
E ἑορτὴν, φησὶν, ἀλλὰ πάντων ἐπειγομένων εἰς τὰ Te

ροσόλυμα, αὐτὸς εἰς τὴν Γαλιλαίαν ἔρχεται, καὶ οὐκ
αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ xoi τοὺς μαθητὰς ἄγων, xe ἐκεῖθεν
εἰς Καπερναούμ; Ἤρέμα λοιπὸν ὑπεξέλυε τὸν νόμον,
2" ὧν 5 , 4. ἃ τε NICO * , K AT
ἀφορμὴν λαμόάνων ἀπὸ τῆς ᾿Ιουδαϊχῆς πονηρίας. Kat
ἀναδλέψας τοῖς ὀφθαλμοῖς, 608 ὄχλον πολύν. ᾿νταῦθα

..5 ^ E E δ D E Y -
mutuo respicientes. Deinde respiciens videt mul- »,9 δείκνυσιν ὅτι οὐδέποτε ἁπλῶς ἐκάθητο μετὰ τῶν μα-
B 5 . . . c τ » N M
titudinem. accedentem. Ceteri evangeliste di- ^ dne ἄλλ᾽ ἴσως ἀκριδολογούμενόε; ΞΙΑΠΕΡΌΕ αὐτοὺς

cunt discipulos accedentes rogasse et obsecrasse
illum ne dimitteret eos jejunos ; hic. vero. Philip-
pum inducit a Christo interrogatum. Utrumque
mihi verum videtur, sed non eodem ipso tempore
gestum; sed aliud alterum przecessisse, ita ut res
diverse narrentur. Cur ergo Philippum interro-
gat? Sciebat qui discipuli plus doctrina. egerent.
Hic enim est qui postea dicit : Ostende nobis
Patrem, et sufficit nobis. Ideo prius illum | in-
stituit. Nam 81 absque ullo apparatu signum edi-
tum fuisset, non tantum apparuisset miraculum :

jam vero prius curat ut penuriam confiteatur, ut

hinc majus ipsi videretur miraculum. Vide quid
dicat ille : Unde nobis tot panes, ut manducent
hi? Sic in veteri lege Moysi dicebat, idque ante-
quam miraculum patraret : Quid est in. manu
tua? Quia enim miracula qua repente accidunt,
priorum nobis oblivionem inducere solent, primo
illum confessione sua alligavit, ut non deinde stu-
pore perculsus confess rei memor:am abjiceret,
et hinc comparatione facta miraculi magnitudinem
edisceret; quod hic etiam. accidit. Interrogatus,
ille respondet : 7. Ducentorum denariorum pa-

4 Alii τῷ ματθαίῳ τοιοῦτος. Ybid. Savil. ἀλλὰ πῶς.
a Savil. χαὶ προσέχων, [| Mox idem cum Codd. nostris
ὃ μάλιστα αὐτοῦ τὴν x. ἐνδείκνυται. ]

"καὶ διδάσκων, καὶ xU] αὐτοὺς πρὸς ἑαυτὸν,
οὗ μάλιστα χαὶ ἐντεῦθεν τὴν κηδεμονίαν ἔστι μαθεῖν,
καὶ τὸ ταπεινὸν xol συγχαταθατιχὸν τὸ πρὸς ἐχεί-
νους. Συνεχάθηντο γὰρ αὐτῷ τάχα πρὸς ἀλλήλους
δρῶντες. Εἶτα ἀναδλέψας δρᾷ τὸν ὄχλον παραγινόμε--
νον πρὸς αὐτόν. Οἱ μὲν οὖν ἄλλοι εὐαγγελισταὶ τοὺς
μαθηπας φασι Sues RON χαὶ tre poaae
ὥστε μὴ ἀπολῦσαι αὐτοὺς νή πε: οὗτος δὲ εἰσάγει
τὸν Φίλιππον ἐρωτηθῆναι eie τοῦ su es Kat μοὶ
δοχεῖ d ἔπ" Σ εἰναι ἀληθῆ, οὖκ ἐπὶ τῶν αὐτῶν γενό-
μενα

5

Ἐδὲ ὅμως MED ἀλλ᾽ ἐχεῖνα τούτων εἰναι

B πρεσδύτερα " ὥστε ἕτερα μὲν ἐχεῖνα λοιπὸν, ἕτερα δὲ

ταῦτά ἐστι. Τίνος oov ἕνεχεν τὸν Φίλιππον ἐρωτᾷ :
Ὑ71 5. M - ' / , ^ /

Πδει τῶν μαθητῶν τοὺς μάλιστα πλείονος δεομένους
NM , e / 2 Y c ,

διδασχαλίας. Οὗτος γάρ ἐστιν ὃ μετὰ ταῦτα λέγων *
Δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, χαὶ ἀρχεῖ ἡμῖν. Διὰ τοῦτο
ἄνωθεν αὐτὸν ἐῤῥύθμιζεν. Ei μὲν γὰρ ἁπλῶς τὸ ση-
piv ἐγένετο, οὐκ ἂν τοσοῦτον ἐφάνη τὸ θαῦμα νῦν
δὲ πρότερον αὐτὸν ἀναγκάζει ὅμολογῆσαι τὴν οὖσαν
σπάνιν, ἵνα γνοὺς ἐν τίσιν ἦν, ἀκριδέστερον οὕτω
μάθῃ: τοῦ μέλλοντος γίνεσθαι θαύματος τὸ μέγεθος.
Καὶ ὃ ὅρα τί φησὶν ἐχεῖνος. Πόθεν ἡμῖν ἄρτοι τοδοῦτοι;
ἵνα φάγωσιν οὗτοι; Οὕτω χαὶ ἐν τὴ Παλαιᾷ πρὸς τὸν

* [Verba δὲ ὅμως omissa in Savil, et Codd. nostris,
delenda sunt.]

IN JOANNEM HOMIL. XLII. al. xri.

M LP ϑ ἔ) Οὐ Y , M - 2 I4
οὔσέα ἔλεγεν. Οὐ γὰρ πρότερον τὸ σημεῖον ἐποίη-
, , [4 m
σεν, ἕως ἂν αὐτὸν ἠρώτησε, Τί ποτέ ἐστιν ἐν τῇ χειρί

E ' ^N M M /NT Ub , : 2 ,
cou; Ἐπειδὴ γὰρ τὰ παράδοξα xo ἀθρόον συμόαί-
voyzu , τῶν προτέρων ἡμᾶς εἰς λήθην ἐμδαλεῖν εἴωθε,

, mv Lb
πρότερον αὐτὸν ἐν τῇ τοῦ παρόντος χατέϑησεν ὅμολο-

/, , Ὁ ^
qUx, ἵνα τῆς ἐχπλήξεως γενομένης, τὴν μνήμην τῶν
/ - - ᾿ ,
δμολογηθέντων μὴ δυνηθῇ λοιπὸν ἐχδαλεῖν * εἶθ᾽ οὕτως

^ "m m
ἀπὸ τὴς συγχρίσεως μάθη xai τοῦ σημείου τὸ "μέγε-
Ooc* ὃ δὴ xal ἐνταῦθα γίνεται. Καὶ ἐρωτηθεὶς ἀπο-
κρίνεται λέγων - Διαχοσίων δηναρίων ἄρτοι οὐχ ἀρ-

- r 7 τ
χοῦσιν, ἵνα ἕχχστος βραχύ τι λάδη. Τοῦτο δὲ ἔλεγε
/ LIN $ ἢ v4 y^ Te ΕΣ
πειράζων αὐτόν: αὐτὸς γὰρ ἤδει τί ἔμελλε ποιεῖν.
rp, εῚ
Τί ἐστι, Πειράζων αὐτόν: &ox γὰρ ἠγνόει τὸ μέλλον
€ 5 »} Θὰ. c , τὶ ΝΜ τω 3 »
Um. αὐτοῦ ῥηθήσεσθαι ; Οὐχ ἔστι τοῦτο εἰπεῖν.
' , - m—

Ἀλλὰ τίς ποτε τῆς λέξεως 7, διάνοια ; ᾿Απὸ τῆς Πα-
^ “ ^ κι LM - σν 1 ἤν os
λαιᾶς δυνατὸν αὐτὴν χαταμαθεῖν. Καὶ γὰρ xot exei
pe Lig Yo 7 1 Y , Ὁ QUT.
qna: Καὶ ἐγένετο μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα, xal ἐπεί-
ραζεν ὃ Θεὸς 'AGonXu, καὶ εἰπεν, Λάδε τὸν υἱόν σου
γὰρ

, - D , , e ET. m n “ἂν
£XEL τοῦυτο λέγων φαινεται; οτι απὸ τῆς πειρᾶς ανε-

- 2 ^ ^ E 7 ^ 5 / $^
τὸν ἀγαπητὸν, ὃν ἠγάπησας, τὸν Ioaax. Οὐδὲ

EN ὦ ᾿ J^ E) c no y 7 2 NC
μέενεν ἰδεῖν τὸ τέλος, εἴτε ὁπαχούσεται, εἴτε μή (πῶς
M er x , 25* b Y Z 9 me 1).
γὰρ ὃ τὰ πάντα εἰδὼς ἢ πρὶν γενέσεως αὐτῶν:) &
νῇρ 'H Entorses v NE Ὅ Ξ λ d γώ
ἀνθρωπίνως ἀμφότερα εἴρηται. Ὥσπερ γὰρ ὅταν λέγη,
E - , - E ]
ὅτι ᾿Ερευνᾷ τὰς χαρδίας τῶν ἀνθρώπων, οὐχ ἀγνοίας
M “ NF UV E D 55 7 er
τὴν ἔρευναν δείχνυσιν, ἀλλ᾽ ἀχριθοῦς εἰδήσεως: οὕτω
ei 5 M
δὴ xai ὅταν λέγη ὅτι ᾿ξπείρασεν, οὐδὲν ἄλλο φησὶν,

ΕΣ 7

A c σ »
ἀλλ᾽ ἢ ὅτι ἠπίστατο ἀχριόῶς. Κἂν ἕτερον δὲ ἔστιν
- d , 2 m
εἰπεῖν, ὅτι δοχιμώτερον αὐτὸν εἰργάζετο, ὥσπερ οὖν
A 5 A , e ' e "N.N -- ͵7ὔ
τὸν ᾿Αδραὰμ τότε, οὕτω χαὶ τοῦτον διὰ τῆς τοιαύτης
EJ , —M— A m— mM ,
ἐρωτήσεως ἐνάγων νῦν εἰς τὴν ἀχριδὴ τοῦ σημείου
p A Ὁ Y d M me
γνῶσιν. Διὰ δὴ τοῦτο xo 6 εὐαγγελιστὴς, ἵνα μὴ τῇ
D e ,
ἀσθενείᾳ τῆς λέξεως ἐναπομείνας, ὑποπτεύσης τι
EÀ M b / / i]
ἄτοπον περὶ τῶν εἰρημένων, ἐπήγαγεν, Αὐτὸς γὰρ
YN »
ἤδει τί ἔμελλε
χαῖον, πῶς,

- V E -
ποιεῖν. Πλὴν ἐχεῖνο παρατηρεῖν ἀναγ-
€

ei M N Y
ὅταν ἡ ὑπόνοια πονηρὰ, εὐθὺς αὐτὴν ὃ

pU

3 M -— T 3 ^ 6 b c
εὐαγγελιστὴς μετὰ “πολλῆς ἐπιδιορθοῦται τῆς σπου -
My “ : E - e / cS €
δῆς. “Ὥσπερ οὖν ἐνταῦθα, ἵνα μή τι τοιοῦτον ὗπο-

,
πτεύσωσιν οἵ ἀκούοντες, προσέθηχε τὴν ἐπιδιόρθωσιν,

5 , 5 * Lj Y^ y. ow ^ - eu M
εἰπών: Αὐτὸς γὰρ ἤδει τί ἔμελλε ποιεῖν: οὕτω xal
ἐχεῖ λέγων , ὅτι ἐδίωχον αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι, Οὐ μόνον
ὅτι ἔλυε τὸ σάδόατον, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ Πατέρα ἴδιον ἔλεγε

* M » € M cT cT c 5 ὩΣ ἡ ,
τὸν Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ - εἰ μὴ ἀπόφα-

* o 0 m c $5 - /
σις ἦν αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ διὰ τῶν ἔργων βεδαιουμένη,

, E. 3 - M 3 NIE A , 5
προσέθηχεν ἂν χἀχεῖ τὴν ἐπιδιόρθωσιν ταύτην. Εἰ

Y 2 -7 32. 2 [4 “ ebay ^ M /
γὰρ ἐν οἷς αὐτὸς λέγει, ὅφορᾶται ὃ εὐαγγελιστὴς, μή
τις ὑποπτεύσῃ πολλῷ μᾶλλον ἐν οἷς ἕτεροι περὶ αὐὖ-

Ὁ mM , ^
τοῦ τοῦτο ἔλεγον, ὑὕπείδετο àv, εἰ μὴ προσήχουσαν
e ' , Del τω c , ? ^? -
ἑώρα περὶ αὐτοῦ χρατοῦσαν ὑπόνοιαν. ᾿Αλλ᾽ οὐχ

b Savil. putat legendum πρὸ γενέσεως. Non advertit
nempe in historia Susanne sic legi, v. 42.

287
nes non sufficiunt illis, ut unusquisque modi-

C cum quid accipiat. 6. Hoc autem dicebat ten-
tans illum : ipse enim sciebat quid. esset factu-
rus. Quid sibi vult, Tentans illum ? num igno-
rabat quid dicturus esset? Hoc dici nequit.

2. Quznam ergo est dicti sententia? Ex. veteri
lege possumus illam ediscere. Nam ibi quoque
dicitur : Post hec tentavit Deus Abraham, di-

Gen.22. τ.

cens : Tolle filium tuum unigenitum, quem di- *

ligis, Isaac. Neque enim id dixit, ut experiretur
anobsequuturus esset, necne; utpote qui omnia
videat antequam fiant : sed humano more utrum-

quedictum est. Ut cum dicit, Scerutatur corda Us "E
/OnNL. 7:

hominum, non ignorantiam, sed accuratam co-
gnitionem indicat; sic cum dicit, Tentavit, nihil
E aliud. sibi vult, quam ipsum accurate novisse. Vel
aliud dici possit, ipsum nempe probatiorem eum
reddidisse, dum et tunc Abrahamum, et nunc
Philippum per interrogationem in majorem signi
notitiam deduxit. Quapropter evangelista, ne ex
verbi simplicitate quid absurdum suspicareris,
addidit: 7956 enim. sciebat quid esset facturus.
Ceterum. illud maxime observandum, quomodo
A cum prava suspicio adest, statim eam evangelista
diligenter amoveat. Ut igitur hoc loco ne quid si-
mile suspicarentur auditores, correctionem hanc
addidit : /pse enim sciebat quid esset facturus ;
510 et ibi, cum ait : Judaei illum persequebantur,
JVon solum quia solvebat sabbatum, sed etiam
quia Patrem suum dicebat Deum, equalem se
faciens Deo : nisi ea esset ipsius Christi sententia
operibus confirmata, addidisset et ibi correctio-
nem illam. Nam si in verbis Jesu timet evange-
lista ne quis suspicionem habeat, multo magis in
iis que de illo alii dicerent suspicatus fuisset, si
P non vidisset veram de illo opinionem haberi. Sed
nihil dixit; sciebat enim Christi sententiam et im-
mobile decretum. Ideoque cum dixisset, /£qua-
lem se faciens Deo, non usus est illa correctione;

* Alius πολλῆς ἀποχρούεται τῆς.

90.

Dan. 13.

288 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOF.

non enim corrupta illorum erat opinio, sed vera ἐποίησεν" ἤδει γὰρ αὐτοῦ τὴν γνώμην οὖσαν τοῦτο xoi
de illo sententia operibus confirmata. Cum ergo ψῆφον ἀχίνητον. Διὰ τοῦτο εἰπὼν, ᾿ἶσον ἑαυτὸν
Philippum interrogasset, 8. Dicit ;4ndreas fra- ποιὼν τῷ Θεῷ, οὐκ ἐχρήσατο ἐπιδιορθώσει τινὶ τοι-
ter Simonis Petri : 9. Est puer unus hic, qui αὐτη" οὗ γὰρ ἐχείνων ἦν ὑπόνοια διεφθαρμένη τὸ λε-
habet quinque panes hordeaceos, et duos pi- γόμενον, ἀλλ᾽ ἀπόφασις αὐτοῦ χεχυρωμένη διὰ τῶν
5065 : sed hec quid sunt inter tantos? Sublimius ἔργων. "Egoyenfüévzoc τοίνυν τοῦ Φιλίππου, Φησὶν
cogitat Andreas quam Philippus, nequetamen pe- Ἀνδρέας ὃ ἀδελφὸς Σίμωνος Πέτρου: ἔστιν ὧδε παι-
nitus rem intellexit. Puto autem illum. non sine δάριον. ἔχον πέντε ἄρτους χριθίνους, καὶ δύο ὀψάρια"
causa ita loqui; sed cum audisset prophetarum € ἀλλὰ ταῦτα τί ἐστιν εἰς τοσούτους; Ὑ Ψηλότερος; μὲν
miracula, ut Elisei circa panes; hinc ascendit τοῦ Φιλίππου ὃ ᾿Ανδρέας, οὗ μὴν εἰς τὸϊπᾶν ἔφθασε.
quidem ad quamdam sublimitatem, sed non ad " Οἶμαι δὲ μηδὲ ἁπλῶς τοῦτο εἰπεῖν, ἀλλ᾽ ἀχηχοότα

^ PM culmen pervenit. Hinc discamus qui deliciis su- αὐτὸν τῶν προφητῶν τὰ θαύματα, xo πῶς “Ἰὑλισσαῖος

ruzalitas EE SPEM H — - / E - ᾿ εν

commenda. Ius dediti, quis cibus esset tam mirabilium viro- ἐποίησε τὸ ἐπὶ τῶν ἄρτων σημεῖον. Διὰ δὴ ζ τοῦτο
᾿ . . . . . 9. 7 M r ^

tur. rum, quam tenuis, cujus generis, ipsosque in “ἀνέδη μεν ἐπί τι ὕψος, οὐχ ἴσχυσε δὲ πρὸς αὐτὴν

mense frugalitate et conditione imitemur. Se- φθάσαι τὴν κορυφήν. Μάθωμεν ἐντεῦθεν οἱ τῇ τρυφῇ
quentia multam declarant imbecillitatem. Nam προσέχοντες, τίνα ἐσιτοῦντο oi θαυμαστοὶ ἄνδρες
postquam dixerat, Zabet quinque panes hordea- ἐχεῖνοι xo μεγάλοι, * xol τῇ ποσότητι τῶν ἐπιφερο-
ceos, addidit : Sed hec quid sunt inter. tantos? μένων xol τῇ ποιότητι τὴν εὐτέλειαν αὐτῶν τῆς
Putabat enim miraculorum editorem ex pauciori- τραπέζης ἴδωμέν τε xo μιμησώμεθα. Τὰ γοῦν ἑξῆς

bus pauciora, ex pluribus plura facturum esse; τούτων πολλῆς ἀσθενείας. Μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν, " Eye:

sed non ita res se habebat. Nam perinde illi erat πέντε ἄρτους χριθίνους, ἐπήγαγεν: ᾿Αλλὰ ταῦτα τί

ex pluribus et ex paucioribus ingentem panum D ἐστιν εἷς τοσούτους ; ' Evópate γὰρ xr ἀπὸ μὲν ἐλατ-
copiam parere. Neque enim subjecta materia opus τόνων ἐλάττονα, ἀπὸ δὲ πλειόνων πλείονα ἔμελλε
habebat ; sed ne creatura videretur aliena esse ἃ) ποιεῖν ὃ θαυματουργῶν " ὅπερ οὐκ ἦν. Ὁμοίως
Marcioni- Ipsius sapientia, id quod. perperam Marcioniste γὰρ X» αὐτῷ εὔχολον ἀπό τε πλειόνων, ἀπό τε
LE *" dicebant, ipsa creatura ad miracula patranda ἐλαττόνων ποιῆσαι πηγάσαι τῶν ἄρτων “τὴν φύσιν.
ἶ usus est. Cum ergo ambo discipuli non sperarent, Οὐ γὰρ ὕλης ἐδεῖτο τὴς ὑποχειμένης" ἄλλ᾽ ὥστε
tune miraculum edit : sic enim magis 1lli lucrati μὴ δόξαι τὴν χτίσιν ἀλλοτρίαν εἶναι τῆς αὐτοῦ

sunt, cum prius rei dif(icultatem confessi essent, σοφίας, ὡς oi μετὰ ταῦτα διαδάλλοντες oi τὰ

ut re peracta Dei virtutem. nossent. Quia enim Μαρχίωνος νοσήσαντες ἔλεγον, αὐτὴ τῇ χτίσει xé-
futurum signum erat, quod a prophetis editum χρήται πρὸς τὴν ὑπόθεσιν τῶν θαυμάτων. "Ene οὖν
fuerat, etiamsi non pari modo, et praemissa gratia- ἀπέγνωσαν ἀμφότεροι οἱ μαθηταὶ, τότε θαυματουργεῖ

rum actione ipsum editurus erat, ne imbecilli in λοιπόν’ οὕτω γὰρ μᾶλλον ἐχέρδαναν, πρότερον ὅμο-
suspicionem inciderent; vide quomodo per omnia E λογήσαντες τοῦ πράγματος τὴν δυσχολίαν, ἵνα ὅταν
mentes erigat οἱ differentiam ostendat. Cum enim γένηται, μάθωσι τοῦ Θεοῦ τὴν δύναμιν. " Eneió; γὰρ
nondum panes apparerent, miraculum edit; ut γίνεσθαι σημεῖον ἔμελλε τὸ xal προφήταις χατορθω-
intelligas ea quae non exsistunt, ut ea quie sunt, θὲν, εἰ xoi μὴ ὁμοίως" ἔμελλε δὲ xol εὐχαριστήσας
Rom.14.17. ipsi subdita esse, ut Paulus ait: Qui vocat ea αὐτὸ πρότερον ποιεῖν " ἵνα μὴ εἰς ἀσθενὴ τινα χατα-
quce non sunt, ac si essent. Ac si enim apparata πέσωσιν ὑπόνοιαν, ὅρα πῶς αὐτὸ χαὶ τῷ τρόπῳ διὰ

mensa esset, jussit eos statim discumbere, sicque»; πάντων ἐπῆρε καὶ τὴν διαφορὰν ἔδειξεν. OUmo γὰρ
discipulorum mentem erexit. Cum autem ex in- 4 τῶν ἄρτων φανέντων, τὸ θαῦμα ποιεῖ, ἵνα μάθῃς ὅτι
terrogatione lucrati essent, statim paruerunt, nec τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα αὐτῷ ὑφέστηχε, καθάπερ ὃ Παῦ--

turbati sunt, neque dixerunt : Quid hoc est? αν λός φησιν Ὃ χαλῶν τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα. Ὥς ἕτοί-
discumbere jubes, cum nihil in medio appareat? μου γὰρ καὶ παρεσχευασμένης τῆς τραπέζης, ἐχέλευ-

Sic antequam signum viderent, credere cceperunt, σεν αὐτοὺς εὐθέως ἀναπεσεῖν. Οὕτω xoi, διὰ τούτου

qui initio ita non credebant, ut dicerent, Unde τὴν διάνοιαν τῶν μαθητῶν ἀνέστησεν. “Ὅτι δὲ xol
ememus panes ? Ymo alacriter turbas discumbere ἐχέρδαναν ἀπὸ τῆς ἐρωτήσεως, εὐθέως ϑπήκουσαν,

b Alit οἵμαι γὰρ αὐτὸν εἰσεληλυθέναι τῶν mpo. 4 Savil. χαὶ τῇ ποσότητι χαὶ τῆ. [| Mox idem καὶ τὰ ἑξῆς
« Quidam ὀνέθη μὲν περαιτέρω. Paulo post 54γ1}. μά- δὲ 7. m. ἃ.» et ita Codd. nostri.]

θωμεν τοίνυν οἱ. a Alii ὅτι ἡάρ. [ Morel. ὅτε δὲ xai. ]

IN JOANNEM HOMIL. ΧΙ. al. xLr. 28g

χαὶ οὐχ ἐθορυδήθησαν, οὐδὲ elrov: τί ποτε τοῦτό ἐστι; — jusserunt. Sed cur paralyticum sanaturus, mor-
πῶς χελεύεις ἀναπεσεῖν, οὐδενὸς ἐν τῷ μέσῳ quwo- — tuum suscitaturus, mare sedaturus, non precatur;
μένου; Οὕτω xoi πρὸ τῆς ὄψεως "τοῦ σημείου πι- hic vero, cum de panibus agitur, id facit? Ut do- — Christus
στεύειν ἤρξαντο οἱ παρὰ τὴν ἀρχὴν τοσοῦτον ἀπιστή- — ceat, ante cibum gratias esse Deo agendas. Alio- 7^" "reet
σαντες ὡς εἰπεῖν, Πόθεν ἀγοράσομεν ἄρτους; ὅτι — quin autem in minimis id facere solet, ut dem
xoi μετὰ προθυμίας ἀνέκλιναν τοὺς ὄχλους. Ἀλλὰ B illum non quod indigeat, ita facere. Si enim indi-
τί δήποτε τὸν παραλυτιχὸν μέλλων ἀνορθοῦν οὐκ — guisset, potius id in majoribus fecisset. Qui vero
εὔχεται, οὐδὲ τὸν νεχρὸν ἐγείρων, οὐδὲ τὴν θά-ὀ ila cum auctoritate fecit, haec sese haud dubie
λατταν χαλινῶν - ἐνταῦθα δὲ ἐπὶ τῶν ἄρτων τοῦτο — demittendo peregit.
᾿Ξ - , “
ποιεῖ; Δειχνὺς ὅτι τοὺς τροφῆς ἀρχομένους εὖ-
γαριστεῖν δεῖ τῷ Θεῷ. Καὶ ἄλλως 6», ἐπὶ τῶν
35 , 2:88 / 2 / e 7. ce
ἐλαττόνων αὐτὸ μάλιστα ἐργάζεται, ἵνα μάθης ὅτι
E] "^ 3 X - 22 3 "7 m—
οὗ δεόμενος αὐτὸ ποιεῖ. Ei γὰρ δεόμενος, πολλῷ

D 2 o c ΄ “᾿ "usa , € ^Y
υᾶλλον ἐπὶ τῶν μειζόνων ἂν αὐτὸ ἐποίησεν. δὲ
ἐχεῖνα αὐθεντία ποιήσας, εὔδηλον ὅτι χαὶ ταῦτα συγ-
καταδατικῶς ἔπραττεν.

* "Ezt τε καὶ ὅτι ὄχλος πολὺς ἦν παρὼν, καὶ ἐχ ρὴν 9. Ad hac vero turba magna. aderat, cui per-
αὐτοὺς πεϊαθῆναι; d ὅτι χατὰ γνώμην Θεοῦ παρεγένετο. — suadendum erat, se secundum De: voluntatem
Διὰ τοῦτο ὅταν μὲν μόνος ποιὴ τι σημεῖον, οὐδὲν — Venisse. Quapropter quando solus signum quod-
τοιοῦτον ἐπιδείχνυται - ὅταν δὲ ἐπὶ πολλῶν αὐτὸ C piam edit, nihil. hujusmodi exhibet : quando au-
ποιῇ, ὥστε πιστεῦσαι αὐτοὺς ὅτι οὐχ ἀντίθεός τίς — tem multis przsentibus id agit, ut illis suadeat se

ἐστιν, οὐδὲ ἐναντίος τῷ γεγεννηχότι, διὰ τῆς εὐχαρι-ὀ — non esse Deo adversarium, neque Patri contra-
στίας ἀναιρεῖ τὴν ὑποψίαν. Καὶ ἔδωχε τοῖς ἀναχειμέ- — rium, per gratiarum actionem illam suspicionem
νοις, χαὶ ἐνεπλήσθησαν. Εἶδες πόσον δούλου xci δε- — tollit. 11. Et dedit discumbentibus, et. impleti
σπότου τὸ μέσον; Excivot uiv γὰρ-ἐχ μέτρου ἔχον- — sunt. Viden' differentiam. inter servum et domi-

,

τες τὴν χάριν, οὕτως ἐθαυματούργουν * ὃ δὲ Θεὸς — num? Illi namque, ut qui ad mensuram gratiam
ἀπολελυμένη δυνάμει ποιῶν, μετὰ πολλὴς ἅπαντα haberent, sic miracula patrabant; Deus autem ab-

εἰργάζετο τῆς “περιουσίας. Καὶ εἰπε τοῖς μαθηταῖς: — soluta agens potestate, cum auctoritate omnia
συναγάγετε: τὰ περισσεύσαντα γλάσματα. Οἱ δὲ συν- — operabatur.11. Et dixit discipulis: Colligite fra-

ἤγαγον, χαὶ τῶν δώδεχα κοφίνους. Οὐχ ἐπ ad gmenta. 15. llli vero collegerunt, et. imple-
ξις ἦν τοῦτο περιττὴ, , ἀλλ᾽ ὥστε μὴ φαντασίαν vo. verunt duodecim cophinos. Wc non erat super-
σθῆναι τὸ πρᾶγμα" διὰ δὴ τοῦτο χαὶ ἐξ ὑποχειμένης D flua ostentatio; sed ideo factum, ne prestigiz vi-
ὕλης δημιουργεῖ. Τίνος δὲ ἕνεχεν οὐ τοῖς ὄχλοις ἔδω- — derentur esse; ideoque ex subjecta materia creat.
χεν βαστάσαι, ἀλλὰ τοῖς μαθηταῖς; “Ὅτι μάλιστα Cur non turbis gestanda dedit illa, sed discipu-
τούτους παιδεῦσαι ἠδούλετο τοὺς μέλλοντας cive δι dis? Quia hos maxime instituere volebat, qui fu-
δασχάλους τῆς οἰχουμένης. Τὸ μὲν γὰρ πλῆθος οὐδὲν — turi erant doctores orbis. Multitudo namque non
μέγα ἔμελλε χαρπώσασθαι ἐκ τῶν θαυμάτων τέως: — magnum adhuc lucrum ex miraculis reportatura
εὐθέως γοῦν ἐπελανθάνοντο αὐτοὶ, καὶ ἤτουν ἕτερον — erat; statim quippe sunt obliti, aliudque miracu-
θαῦμα" οὗτοι δὲ οὐ τὰ τυχόντα χερδαίνειν ἔμελλον. — lum requisierunt : discipuli vero non parvam
Ἦν δὲ xoi τῷ Ἰούδα χατάχριμα τὸ γινόμενον οὐ τὸ — hinc utilitatem accepturi erant. Nec parva hinc
τυχὸν, βαστάζοντι τὸν κόφινον. Ὅτι δὲ τῆς αὐτῶν dammatio Jude fuit, quod cophinum grsiaret.
παιδεύσεως ἕνεχεν ταῦτα ἐγένετο, ἐχ τοῦ εἰρημένου E, Quod autem illud ad eorum institutionem factum
ὕστερον δῆλον, οὗπερ ἀνέμνησεν αὐτοὺς λέγων" Οὔπω sit, liquet ex eo quod postremo dicitur, quod 1llis

E

E 3 E / M ? . .
νοεῖτε πόσους χοφίνους ἐλάδετε; Καὶ τὸ ἰσαρίθμους — in memoriam revocaverit dicens : /Vondum co- Matth. 16.

-

εἰναι τοῖς μαθηταῖς τοὺς χοφίνους τῶν λειψάνων; τὴς gitatis quot cophinos accepistis? Eademque de?

αὐτῆς Évexey αἰτίας γέγονεν. Ὕστερον δὲ ἐπειδὴ ἐπαι- — causa factum est ut cophini discipulis numero pa-
δεύθησαν, οὖκ ἔτι τοσούτους, ἀλλὰ σπυρίδας ἕπτά. yes essent. Deinde vero quoniam instituti fuerant,

Fa γὼ δὲ οὗ τὸ πλῆθος θαυμάζω τῶν (S peg pi 4:5 hon tot superfuerunt, sed SPOPEE septem. Ego vero 74.15.37.
μόνον, ἀλλὰ μὴν μετὰ τοῦ πλήθους xot τὴν ἀχρίδειαν A non modo miror panum copiam, sed cum copia

» ' LI rEPRGEY I L. τ a .
^ Alii τοῦ σημείου τῆς πίστεως ipsu αντο- - Quidam habent πριουσιλς. — XXL ETEQUZGIUS: , φησι;

T MS is OE χαὶ ὁ ὄχλος π. ἦν ὃ π. Savil. et Codd, nostri.] — 442622

200

S. JOANNIS CHRYSOST.

fragmentorum numeri quoque accurationem, quod
neque plus neque minus redundare curaverit, sed
quantum voluit, quod przsciret quantum insu-
mendum foret; quod ineffabilis erat potestatis.
Confirmarunt itaque fragmenta utrumque mira-
culum, et probarunt rem non esse imaginariam,
et ex iis qua comederant superfuisse. Piscium
vero miraculum tunc ex subjectis piscibus fa-
ctum est : post resurrectionem vero, non ex sub-

jecta materia. Quare?

Ut discas ipsum etiam nunc

materia usum fuisse ; non quod illa ut fundamento
ut haereticorum. ora obstrueret.

egeret, sed
14. Turbe autem dicebant, Quia hic est vere B

propheta. Ὁ gule aviditatem! Innumera. ediderat
his mirabiliora, et nusquam hoc confessi sunt , nisi
cum essent exsaturati. Inde ergo liquet ipsos pro-
phetam quemdam eximium exspectavisse. Nam illi
dicebant, Tu es propheta? hi vero, ΠΟ est pro-
pheta. 45. Jesus autem, cum cognovisset quia
venturi erant ut raperent eum, et. facerent eum
regem, secessit iterum in montem. Papi, quanta
gule tyrannis ! quanta volubilitas animi ! Non ul-
tra legem vindicant, non ultra violatum sabbatum

curant, non ultra Dei zela moventur, sed repleto C

ventre omnia abjecerunt. Tum propheta apud illos

erat, et regem erant coronaturi

: Christus autem

Dignitates fugit. Quare? Ut. nos doceat spernendas esse di-

esse sper-
nendas do- Ὁ

enitates, et ostendat se nulla ex terrenis rebus

cet Chri- opus habere. Nam qui omnia vilia elegit, et ma-

stus,

trem, et domum, urbem, educationem, vestimen-

ta, non ex terrenis conspicuus futurus erat. Nam
czlestia clara magnaque erant, angeli, stella, Pa-
ter clamans, Spiritus tesuficans, prophete jam
olim przdicantes: in terra autem vilia omnia
erant, ul sic ejus potestas magis appareret. Ve-

nit certe nos instituturus, ut contemnamus prza- D

sentia, neque admiremur ea quz in hac vita splen-
dida videntur; sed ea omnia irrideamus, futura-
que amemus. Nam qui praesentia miratur, non
mirabitur ea quz in celis sunt. Ideo dicebat Pi-
Joan. 18.]lato : Ftegnum meum non est de hoc mundo;

36.

ne videretur humano metu et potentia ad per-

Zach. 9. 9. suadendum uti. Cur ergo dicit. propheta : Ecce

rer tuus venit tibi mansuetus, sedens super
subjugalem ? Hic de regno loquitur czlesti, non

de terreno. Ideo rursum dicebat :

homine non accipio.

^ Alii τοῦ περισσεύσαντος.

» Morel. οἱ οὖν ἄνθρωποι ἰδόντες τὸ σημεῖον,

* Τιὰ Savil.;

Morel. διὸ »zi ἄλλως ε

Gloriam ab Ὁ,

λὲν"

ἔλεγον.

μᾶτι οὐυτὸς

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

* τοῦ περισσεύματος, ὅτι οὔτε πλεῖον οὔτε ἔλαττον
ΘΟ ἘΠῚ - 233 M - e 2600.
ἐποίησε περισσευθῆναι, ἀλλὰ τοσοῦτον ὅσον ἐδούλετο,
προειδὼς πόσα ἀναλώσουσιν᾽ ὅπερ ἀφάτου δυνάμεως
ἦν. ᾿Επιστοῦτο μὲν οὖν τὰ χλάσματα τὸ Li d ἀυ.-
φότερα; ἐμψφαίνονξαι xo ὅτι οὗ φαντασία τις ἦν τὰ γε-
γενημένα; χαὶ ὅτι ἐξ ἐχείνων ἦν ὧν ἐτράφησαν. Τὸ
δὲ τῶν ἰχθύων, τότε μὲν ὑποκειμένων ἐγένετο " ὕστε-
^N : M V 5 ς πὶ Ν 58 ὦ €
ρον δὲ μετὰ τὴν ἀνάστασιν, οὐκ ἔτι ἐξ ὕλης ὕποχει-
, rm c er / e ^ cm - cl
μένης. 'Γίνος £vexev; Iva μάθης ὅτι xot νῦν τῇ ὕλη
ἐχέχρητο, οὐ δι’ ἔνδειαν, οὐδὲ δεόμενος ὑπούάθρας,
ἀλλ᾽ ὥστε τὰ τῶν αἱρετικῶν ἐμφράξαι στόματα." Οἱ
δὲ ὄχλοι ἔλεγον, ὅτι οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὃ προφήτης.
Ὦ γαστριμαργίας ὑπερθολή: μυρία τούτων εἰργάσατο
θαυμαστότερα, xot οὐδαμοῦ τοῦτο ὡμολόγήσαν; ἀλλ᾽
ὅτε ἐνεπλήσθησαν. Ἄρα x τούτου δῆλον, ὅτι προφή-
1 ^I img c rt eres vem y
τὴν τινὰ προσεδόχων ἐξαίρετον. * Καὶ γὰρ ἐχεῖνοι ἔλε-
ΠΧ d / A r1 EAT, c
qov* Σὺ ci ὃ προφήτης; xot οὗτοι" Οὗτός ἐστιν ὃ
, « e 5 € A ci b »
προφήτης. Ὃ γοῦν Ἰησοῦς, γνοὺς ὅτι μέλλουσιν ἔρ-
χεσθαι καὶ ἁρπάζειν αὐτὸν, ἵνα ποιήσωσιν αὐτὸν βασι-
λέα, ἀνεχώρησεν εἰς τὸ ὄρος. Baa πόση τῆς γαστρι-
μαργίας ἣ τυραννίς" πόση τῆς γνώμης ἣ εὐχολία " οὐχ
ἔτι αὐτοῖς τῆς τοῦ σαδδάτου " παραδάσεως μέλει" οὐκ
ἔτι ζηλοῦσιν ὑπὲρ Θεοῦ, ἀλλὰ πάντα ἔῤῥιπτο, τῆς
γαστρὸς αὐτοῖς ἐμπλησθείσης. Καὶ προφήτης ἦν παρ᾽
αὐτοῖς, καὶ βασιλέα χειροτονεῖν ἔμελλον: ὃ δὲ Χρι-
b , - "t Ne - IT eA τ ον e
στὸς φεύγει. "Tt δήποτε; Παιδεύων ἡμᾶς τῶν χοσμι-
κῶν χαταφρονεῖν ἀξιωμάτων, καὶ δεικνὺς ὅτι οὐδενὸς
δεῖται τῶν ἐπὶ γῆς. Ὃ γὰρ πάντα εὐτελὴ * ἐπιλεξάμε-
voc , καὶ μητέρα, καὶ οἰκίαν, καὶ πόλιν, αὶ ἀνατροφὴν,
NOTA / 2 » cr EOM - 3.
xo ἱματίων στολὴν, οὐκ ἔμελλεν ὕστερον ἀπὸ τῶν ἐν
τὴ γὴ φαίνεσθαι. Τὰ μὲν γὰρ ἀπὸ τῶν οὐρανῶν, λαμ.-
πρά τε ἦν χαὶ μεγάλα, ἄγγελοί τε καὶ ἀστὴρ, καὶ
y n? M c b ' ΩΝ
Πατὴρ βοῶν, καὶ Πνεῦμα μαρτυροῦν, καὶ προφῆτα!
^N Dh Ὁ ,
πόῤῥωθεν ἀναχηρύττοντες * τὰ δὲ ἐν τῇ γῇ πάντα εὐ-
τελῇ, ἵνα xoi οὕτω μειζόνως ἣ δύναμις φαίνηται.
Ἦλθε δὲ καὶ παιδεύων ἥἡμᾶς καταφρονεῖν τῶν ἐν-
D M ^ e » b , ,
ταῦθα, xoi μηδαμοῦ τεθηπέναι μηδὲ ἐχπλήττεσθαι
M τω , N 2 M cT c , ,
τὰ τοῦ βίου λαμπρὰ, ἀλλὰ καταγελᾶν ἁπάντων τού-
' e / 2 c € M M ia c
των, χαὶ τῶν μελλόντων ἐρᾶν. Ὃ γὰρ τὰ ἐνταῦθα
θαυμάζων, οὐ θαυμάσεται τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Διὰ
τοῦτο χαὶ τῷ Πιλάτῳ ἔλεγεν: Ἢ ἐμὴ βασιλεία οὐχ
ἔστιν ἐντεῦθεν’ ἵνα μὴ δόξη λοιπὸν ἀνθρωπίνῳ φόδῳ
/ N ^ / ^, - y Ὁ
καὶ δυναστείᾳ πρὸς τὸ πείθειν ἀποχεχρῆσθαι. Πῶς
CM h ^p^. , y /
οὖν εἶπεν ὃ προφήτης" ἰδοὺ ὃ βασιλεύς σου ἔρχεταί
M , z ^ CT VC , “
σοι πραῦς, καὶ ἐπιδεδηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον ; Ὅτι βα-
,ὔ 2 / , M 2 - τι - E] , 25.
σιλείαν ἐκείνην λέγει, τὴν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἀλλ᾽ οὐχὶ
ταύτην. Διὰ δὴ τοῦτο πάλιν ἔλεγε ^ Δόξαν παρὰ ἀν-
θρώπου οὗ λαμβάνω.

ἐστιν 0 mp.
* Savil. παραλύσέως.
* Quidam ἐπιθειξό μενος,

IN JOANNEM HOMIL. XLII. al,

Μάθωμεν τοίνυν, ἀγαπητοὶ, τῆς τιμῆς τῆς παρὰ
, -
ἀνθρώποις καταφρονεῖν xat μὴ ἐφίεσθαι. ᾿Γετιμήμεθα
Y ἢ ; -
γὰρ τιμὴν μεγίστην, χαὶ πρὸς ἣν αὕτη παραόαλλο-

μένη; ὕῤρις χαὶ γέλως xx Γχωμῳδία ὄντως ἐστίν"

ὥσπερ οὖν καὶ ὃ πλοῦτος οὗτος πρὸς ἐχεῖνον πενία ; 23
χαὶ ἣ ζωὴ αὕτη χωρὶς ἐχείνης νέχρωσις (ἢ Ἄφες,

aL A N , * € m / er

φησὶ, τοὺς νεχροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεχρούς )" οὕτω

Ne ΘΟ IP. e ^ 5 f; 5 , M / 5 L
xa ἣ δόξα αὕτη πρὸς ἐχείνην αἰσχύνη καὶ γέλως ἐστί.

N ΕἸ 1
Νὴ τοίνυν αὐτὴν διώκωμεν. Εἰ γὰρ οἱ παρέχοντες αὐτὴν

E 35 , E X E , c ce
σχιᾶς χαὶ ὀνείρων εἰσὶν εὐτελέστεροι, πολλῷ υᾶλλον
αὐτὴ ἡ δόξα" Δόξα γὰρ ἀνθρώπου ὡς ἄνθος χόρτου.
Τί δὲ ἄνθους χόρτου εὐτελέστερον γένοιτ᾽ dv; Εἰ δὲ

M , ET Y
χαὶ μόνιμος ἦν, τί τὴν

M 3 m *
Ψυχὴν ὠφελῆσαι ἴσχυσεν ἂν :
^ Y z M , j^
Οὐδέν - ἀλλὰ καὶ καταύδλάπτει τὰ μέγιστα, δούλους
τω IN , 7 J
ποιοῦσα, δούλους ἀργυρωνήτων χείρους, δούλους οὐχ
σι IN Li , 2^ M A1 ^ AY M M A d
ἑνὶ δεσπότη μόνον, ἀλλὰ καὶ δυσὶ xat τρισὶ xa μυ-
, NAR z , € , , Q /^
ρίοις διάφορα ἐπιτάττουσιν ὑπαχούοντας. Πόσῳ βέλ-
, * A € - €
τιον ἐλεύθερον εἰναι, ἢ δοῦλον, ἐλεύθερον μὲν τῆς τῶν

ἀνθρώπων δουλείας, δοῦλον δὲ τῆς τοῦ Θεοῦ δεσπο-
τείας; Ὅλως δὲ εἰ βούλει δόξης Epüv, ἔρα δόξης;

ΩΝ

ἀλλὰ τῆς ἀθανάτου: Καὶ γὰρ λαμπρότερον αὐτῆς τὸ
θέατρον, χαὶ " μεῖζον τὸ κέρδοδε Οὗτο! μὲν γάρ σε
χελεύουσι δαπανώμενον ἀρέσχειν αὐτοῖς ὃ δὲ Χρι-
M , , ZO X
στὸς τοὐναντίον ἅπαν. Kat γὰρ ἑκαχονταπλασίονά σοι
NN D ^ / 3 e Y Y 3
δίδωσι τῶν διδομένων παρὰ σοῦ, x«i ζωὴν αἰώνιον
, ; f^ , e m
τούτοις προστίθησι. Τί τοίνυν βέλτιον, ἐν τῇ γῇ; ἢ
3 - E] - NA UT , - TOR zu 1 ,
ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ὑπὸ ἀνθρώπων, ἢ ὑπὸ Θεοῦ θαυμά-
ζεσθαι; ἐπὶ ζημία. ἢ ἐπὶ χέρδει: στεφανοῦσθ C
- wa, ἢ κέρδει; στεφανοῦσθαι πρὸς
, /, ^ j1 , -
μίαν ἥμεραν, ἢ πρὸς ἀπείρους αἰῶν

M -
ς; Δὸς τῷ δεο-
,
μένῳ

^ A Nes fub ome u , M cT
, καὶ μὴ δῷς τῷ ὀρχουμένῳ, ἵνα μὴ μετὰ τῶν
c τς ,ὔ MES ds
σῶν χρημάτων xat τὴν ψυχὴν ἀπολέσης τὴν ἐχείνου.
N? Y » εἰ M EI ) / m9 2 , ^ M c
Σὺ γὰρ αἴτιος εἰ τῆς ἀπωλείας τῆς ἐχείνου διὰ τῆς
3.. , - , 25 M € 3 A - A
ἀκαίρου φιλοτιμίας. Et γὰρ oi ἐπὶ τῆς ὀρχήστρας
X^ cr N 5 I5 , - 5 ^Y L4 ^
ἤδεσαν ὅτι τὸ ἐπιτήδευμα αὐτοῖς ἀχερδὲς ἔμελλεν
ἐφεδθαρς

"ψ “.

πάλαι ἂν ἐπαύσαντο ταῦτα ἐπιτηδεύοντες "
ὅταν δέ σε χροτοῦντά, συντρέ χοντα, ἀναλί ἰσικοντὰ
ἅπαντα τὰ σαυτοῦ δαπανῶντα θεάσωνται, χἂν μὴ
βούλωνται τοῦτο μετιέναι, τῇ τοῦ χέρδους ἐπιθυμία
eee Ei δὲ 2 ptem ὅτι οὐδεὶς ἂν ἐπαινέσειε
τὰ cung ταχ τς ἂν ἀπέστησαν τῶν πόνων διὰ τὸ
ἀχερδές - ὅταν δὲ ἴδωσι τὸ πρᾶγμα παρὰ πολλῶν θαυ-

, m ^
μαζόμιενον, γίνεται δέλεαρ, αὐτοῖς ὃ τῶν ἄλλων ἔπαι-

ὃ
voc. ᾿Αποστῶμεν τοίνυν τῆς ἄξεῃθα

ec ^ , ,

Uc δαπάνης μά-

θωμεν ἐπὶ τίσιν ἀναλίσχειν xai πότε χρή. Μὴ δὴ

» / [207

ἀμφοτέρωθεν παροξύνωμεν τὸν Θεὸν, καὶ συνάγοντες

μ᾽ - A M Li εἰ -

ὅθεν οὐ χρὴ, καὶ σχορπίζοντες εἰς ἅπερ οὐ δεῖ. Πύσης

*àO οὖχ ἂν ἄξιον εἴη ὀογῆς. ὅταν τῇ πόρνη διδῷ

γὰρ o ξιον εἴη ὀργῆς; ὅταν τῇ πόρνῃ διδῷς;
MEA. N ue gs CY , /

παρατρέχων τὸν πένητα ; Ei γὰρ xal ix δικαίων πό-

CURE E E: ^ 4 x c
νῶν παρεῖχες, οὐχὶ ἔγκλημα ἦν τὸ πρᾶγμα, μισθὸν

f. Alii χωμῳδία εἶναι δοχεῖ.

C

XLI. 201

5. Discamus ergo, dilecti, humanos honores
spernere, non desiderare. Honore namque magno
afficimur, cui comparatus humanus honor con-
tumelia est, risus et comedia; ut et diviti terrenae
illis comparatz paupertas sunt, et vita hec sine
illa mors est (Sine, inquit, mortuos sepelire
mortuos suos) : sic glorie hec, si ad. illam. con-
feratur, pudor est et risus. Ne igitur hanc aucu-
pemur. Nam si ii qui dant illam umbra et so-
mniis sunt viliores, multo magis ipsa gloria :
Gloria enim hominis tamquam flos foeni. Quid
flore feni vilius fuerit? Sed. etiamsi diuturna es-

Matth.
22;

8.

Isai. 40.6.
I. Petr. Ἂς

set, quid hinc anim: lucri ? Nihil; imo admodum **

nocet, et servos efficit, emtitiis servis deteriores,
qui non uni domino, sed duobus, tribus, milli-
bus, diversa mandantibus serviant. Quanto melius
est liberum esse, quam servum : liberum quidem
ab hominum servitute, servum imperanti Deo?
Si vis tandem amare gloriam, ama, sed immor-
talem. Nam ejus et spectaculum SEE est,
et lucrum majus. Hi te jubent dispendio tuo eed
placere : Christus. vero contra centuplum dono-
rum tibi retribuit, et his vitam aternam addit.
Quid ergo melius, in terra an in. celis, homini-
bus an Deo admirationi esse? damno an lucro
tuo? coronari ad unam diem, an ad infinita sce :
cula? Da egenti, non tripudianti, ne cum pecu-
niis tuis animam illius perdas. Tu. enim. quod
hzc studiose et intempestive colas, perniciel illius
auctor es. Si scirent enim illi, qui orchestrze dant
operam, ex arte nihil sibi fore lucri, jam pridem
destitissent : cum autem te vident plaudentem,
accurrentem, sumtus profundentem, tua exhau-
rientem, etiamsi nollent pergere, lucri cupidine
tenentur. Si scirent, neminem sua laudaturum
esse, cito desisterent a laboribus, lucro cessante :
cum vero rem admirationi multis esse vident,
inescantur laudibus. Cessemus inutiliter impen-
dere : discamus qua In re. et quando impendere
oporteat : ne utrinque Deum ad iram provoce-
mus, et congregando unde non licet, et disper-
gendo in quz non oporteret. Qua vindicta non di-
gnus es, cum pauperem pratercurrens meretrici
largiris? Etiamsi enim. ex justis laboribus ero-
gares, annon culpa esset, nequitiz? mercedem dare,
et pro merita pena honorem impendere? Cum
vero spoliatis pupillis, viduis fraudatis, lascivos
alis, cogita quis ignis tanto sceleri sit. paratus.
Audi quid dicat Paulus: /Von tantum qui hec

“

b Morel. , πῶς; ὅτι οὗτοι μέν σε,

nus recte,

μεῖζον τὸ aipüos mi-

Gloria non
fluxa, sed
immortalis
amanda.

C
spectac ula.

utra

Rom.1.32 .

202 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOT.

faciunt, sed qui laudant facientes. Fortasse — xaxíae παρέχειν, καὶ ὁπὲρ ὧν κολάζειν ἐχρῆν, ὑπὲρ
acrius vos incessimus; sed si nos non incessa- τούτων τιμᾶν ; Ὅταν δὲ xol ὀρφανοὺς ἀποδύων, καὶ
mus, supplicia manent eos qui numquam emen- "χήρας ἀδικῶν, τρέφης ἀσέλγειαν, ἐννόησον ἡλίκον
dantur. Quid juvaret vos gratiose alloqui, re- τοῖς ταῦτα τολμῶσιν ἔσται τὸ πῦρ. Ἄχουσον τί φη-
ipsa supplicio propter opera afficiendos? Laudas σιν ὃ Παῦλος * Οὐ μόνον αὐτὰ ποιοῦσιν, ἀλλὰ καὶ συν-
saltantem, celebras, miraris? Ergo illo factus es E ευδοχοῦσι τοῖς πράσσουσι. Τάχα σφοδρῶς ὑμῶν καθη-
deterior. Hlum paupertas excusare videtur, etiam- ψάμεθα, ἀλλὰ κἂν ἡμεῖς μὴ καθαψώμεθα, oi διὰ
si non culpa sit immunis; tu vero etiam hac de- τῶν πραγμάτων μένουσι τιμωρίαι τοὺς ἀδιόρθωτα
fensione cares. Illum si interrogem, Cur aliis rc- ἁμαρτάνοντας. Τί οὖν ὄφελος ἐν τοῖς λόγοις χαρίζε--
licüs. artibus, hanc impuram et exsecrandam se- — σθαι τοῖς διὰ τῶν ἔργων χολάζεσθαι μέλλουσι; Συν-
claris? respondebit, Quia possum parvo labore ευδοχεῖς τῷ ὀρχουμένῳ, ἐπαινεῖς χαὶ θαυμάζεις ;
multum lucrari. Te vero si interrogem, Cur. la- ,,, Οὐχοῦν ἐκείνου γέγονας χείρων. Τῷ μὲν γὰρ 4 πενία
sciyum miraris, qui ad multorum perniciem vi- A συγγνώμην δίδωσιν, εἰ καὶ λόγον οὐκ ἔχουσαν " σὺ δὲ
tam ducit? non poteris ad eamdem defensionem χαὶ ταύτης ἀπεστέρησαι τῆς ἀπολογίας. Κἀκχεῖνον
confugere, sed cogeris demisso vultu erubescere. μὲν ἐὰν ἔρωμαι, τί δήποτε τὰς ἄλλας τέχνας ἀφεὶς,
Quod si nobis rationem exigentibus, ne mutire ἐπὶ ταύτην ἦλθες τὴν ἐναγὴ xo μιαράν; ἐρεῖ, ὅτι
quidem potes; quando horrendum illud et inevi- ἔξεστιν ὀλίγα πονοῦντα, πολλὰ χαρποῦσθαι. “Σὲ δὲ

tabile tribunal apparebit, ubi et cogitationum et ἐὰν ἔρωμαι, τί δήποτε θαυμάζεις τὸν ἐν ἀσελγείᾳ
actuum reddituri sumus rationem, quomodo stare βιοῦντα καὶ ἐπὶ λύμη ζῶντα πολλῶν ; οὐκ ἔχεις ἐπὶ
poterimus? quibus oculis judicem respiciemus ? τὴν αὐτὴν πρόφασιν χαταφεύγειν, ἀλλὰ ἀνάγχη κάτω
quid dicemus? quam defensionem proferemus? κύπτειν, καὶ αἰσχύνεσθαι xo ἐρυθριᾷν. Εἰ δὲ παρ᾽
quam excusationem aptam, ineptam habebimus? ἡμῶν εὐθύνας ἀπαιτούμενος οὐδὲν " ἂν σχοίης εἰπεῖν,
an nos id facere pro impensa, pro voluptate, pro ὅταν τὸ φοδερὸν ἐχεῖνο καὶ ἀπαραίτητον παραγένηται
aliorum pernicie, quos in illa arte perire cogi- δικαστήριον, ἔνθα τῶν νοημάτων, xol πραγμάτων,
mus? Nihil certe poterimus dicere; sed necessa- p xoi πάντων τίνομεν εὐθύνας, πῶς στησόμεθα : ποίοις
rio puniemur, supplicio numquam finiendo, num- ὀφθαλμοῖς τὸν χριτὴν ὀψόμεθα ; τί ἐροῦμεν 5 τί ἀπο--
quam terminando. Quod ne accidat, hie jam sum- λογησόμεθα; ποίαν εὔλογον, ποίαν ἄλογον προδαλού-
mo studio caveamus, ut cum bona spe hinc mi- μεθα πρόφασιν; τὴν τῆς δαπάνης; τὴν τῆς τέρψεως;
grantes, aeterna bona consequamur: quz utinam ἢ τὴν τὴς ἑτέρων ἀπωλείας, οὺς διὰ τῆς ἐχείνου
omnes adipiscamur, gratia et benignitate Domini τέχνης ἀπόλλυμεν; Οὐχ ἔστιν οὐδὲν εἰπεῖν, ἀλλ᾽
nostri Jesu Christi, per quem et cum quo Patri ἀνάγχη χολάζεσθαι χόλασιν τέλος οὐχ ἔχουσαν, πέρας
gloria, simulque Spiritui sancto, nunc et semper οὐχ ἐπισταμένην. “Ὅπερ ἵνα μὴ γένηται, ἐντεῦθεν
et in s;ecula seculorum. Amen. ἤδη πάντα φυλαξώμεθα, ἵνα μετὰ χρηστῆς ἐλπίδος
ἀπελθόντες, τύχωμεν τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν - ὧν γέ-
γοιτο πάντας Tie ἐπιτυχεῖν, χάριτι xol φιλανθρω--
ría τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ χαὶ μεθ᾽
C οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν
xaX ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

* [ χήρας Savil. et Cod. 705, Legebatur in Montf. a Morel. σὺ δὲ ἐάν.

γήρας.] b. Alii ἂν ἰσχύης εἰπεῖν.

IN JOANNEM HOMIL. XLIII. al. χρᾶν:

295

OMIAIA μγ΄.

Ὡς δὲ ὀψία ἐγένετο, κατέδησαν οἵ μαθηταὶ αὐτοῦ εἰς
τὴν θάλασσαν. Καὶ ἀναόάντες εἰς τὸ πλοῖον, ἤρ-
χοντο εἰς τὸ πέραν τῆς θαλάσσης εἰς Καπερναούμ.
Καὶ σχοτία ἤδη ἐγένετο; χαὶ οὖχ ἐληλύθει πρὸς
αὐτοὺς ὃ Ἰησοῦς. Ἥ τε θάλασσα, ἀνέμου μεγάλου

, ^ ,
πνέοντος, ὃ "ἡγεῖρετο.

- v - Ἁ -
Οὐχὶ παρὼν τοῖς μαθηταῖς ὃ Χριστὸς σωματιχῶς
/ 2 ic λ LIS M - 3
μόνον, ἀλλὰ “χαὶ μαχρὰν γενόμενος τὸ συμφέρον οἷ--
- y , q e
χονομεῖ. Καὶ γὰρ εὔπορος ὧν xol εὐμήχανος, διὰ τῶν
e /
ἐναντίων πραγμάτων ἕν xat τὸ αὐτὸ χατασχευάζει.
e τω - / Y
Ὅρα γοῦν xa ἐνταῦθα τί ποιεῖ. ᾿Αφίησι τοὺς μαθη-
M "3f ^5 Ne Ἂ(᾽ ς NY CANON ΄
τὰς, χαὶ ἀνέρχεται εἰς τὸ ὄρος. Οἱ δὲ τοῦ διδασχάλου
3 λ ΄ εἰ € 2 , 2 n B £6, 5 A
ἀπολειφθέντες, ὡς ὀψία ἐγένετο, χατέδησαν εἷς τὴν
DU , 2

θάλασσαν" χαὶ μέχρι μὲν τῆς ἑσπέρας περιέμενον αὖ-
M de ^ -ν b 5 , , Ξ ΝᾺ
τὸν, ἥξειν προσδοχῶντες πρὸς αὐτούς. Γενομένης δὲ
€ , , L4 ΠΕΣ ἃ * Δ 5 roy ^ - 5 ΩΣ
ἑσπέρας, οὐχ ἔτι ἀνέχονται * μὴ ἐπιζήτησιν αὐτοῦ
γὰρ εἰ-

€ , c PR M SM 4) 6 - b
πον: ξσπερα γυν ἐστι, XXV νυς XQTEAXMOE, ποὺ VUV

- τ ^ - Y
ἐλθεῖν" τοσοῦτος αὐτοὺς X«vciy cv ἔρως. Οὐδὲ

- , M
ἀπελευσόμεθα; ἐπικίνδυνος 6 τόπος, ἐπισφαλὴς Ó
m , /,
χαιρός- ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ “ πόθου πυρούμενοι, ἐνέδησαν
- — A M M
εἰς τὸ πλοῖον. Οὐ γὰρ ἁπλῶς ὃ εὐαγγελιστὴς xXx τὸν
* 5 [A , , ce IN , M
χαιρὸν ἐπισημαίνεται, ἀλλ᾽ ὥστε διὰ τούτου τὴν θερ--
Y 2 09 ἀκ ον ΚΣ 2 ΩΝ rp Pad; 5... ἢ
μὴν αὐτῶν ἀγάπην ἐμφῆναι. "'tvog οὖν ἕνεκεν ἀφίη-
E] N MOS - e ^Y , ce ,
σιν αὐτοὺς καὶ ἀναχωρεῖ; μᾶλλον δὲ, τίνος ἕνεχεν φαί-
M b j/ , ,
νεται πάλιν μόνος ἐπὶ τῆς θαλάσσης βαδίζων ; '"Exstvo
Y ὃ ^ , N ἧς -: ^ € , )À ! M
μὲν διδάσχων αὐτοὺς πόσον ἐστὶν ἣ ἀπόλειψις, xol
M 7 , , / , ^Y , M
τὸν πόθον ἐργαζόμενος μείζονα" τούτῳ δὲ πάλιν τὴν
Ὁ» /, [:/ Y w^
ἑαυτοῦ δύναμιν ἐνδεικνύμενος. “Ὥσπερ γὰρ ἐν τῇ δι-
^ 7 32 M e y , » er A
δασχαλίᾳ οὐ μετὰ τοῦ ὄχλου πάντα ἤχουον, οὕτω χαὶ
- Lo m Z ,
ἐπὶ τῶν σημείων οὐ μετὰ τοῦ πλήθους πάντα ἑώρων.
"ES ῳ i EN D. LA , 6 Ld 5
χρῆν γὰρ αὐτοὺς μέλλοντας ἐγχειρίζεσθαι τῆς oi-
ἥ e -Ὸ
κουμένης τὴν προστασίαν, ἔχειν τι τῶν λοιπῶν πλέον.
iR Τὴ 1 2
Καὶ ποῖα σημεῖα καθ’ ἑαυτοὺς sav; φησί. Τὴν με-
, m D m
ταμόρφωσιν τὴν ἐπὶ τοῦ ὄρους, τοῦτο τὸ ἐπὶ τῆς θα-
XE V V Y 5 V Y M;
λάσσης, τὰ μετὰ τὴν ἀνάστασιν πολλὰ xai μεγάλα
EA E i M QU T, SIM EAS ,
ὄντα. ᾿γὼ δὲ x«t ἕτερα στοχάζομαι ἀπὸ τούτων.

Y b 5 » ^ ^ A i] τὶ E
Hoy ovo δὲ εἰς Καπερναοὺμ, τὸ μὲν σαφὲς οὖχ εἰ-
^F - A D 4 , b! ^ A
δότες, ἐχεῖ ὃξ προσδοχῶντες εὑρήσειν αὐτὸν, ἢ xal

a, ΑΝ 7 ᾿ - - - E) "o m

κατὰ μέσον τὸν πλοῦν. Τοῦτο γοῦν ὃ ᾿Ιωάννης ἠνί-

x B ἢ /

ξατο εἰπὼν, ὅτι σχοτία ἤδη ἐγεγόνει, Καὶ οὐχ ἐληλύ-
x M em da , F

θει πρὸς αὐτοὺς 6 Ἰησοῦς, ἥ τε θάλασσα μεγάλου

NER

* Morel. zzi φιστάμενος αὐτῶν τὸ συμ.
"[Fort. μὴ ἐπὶ ξήτησιν. Savil. et Codd.

,
[4

4]
5
ε

nostri οὐχ
x222».]
v££. Mox idem τὸν zx ρὸν

e 5, FE n RAE: i
ET (92040710 μὴ ζητεῖν τὸν Ot6

4 Savil. πόθου χεντούμενοι

HOMILIA XLIII.

Car. VI. v. 16. Ut autem sero. factum est, de-
scenderunt discipuli ejus ad mare. .Et cum
ascendissent napem , venerunt trans mare
in Capernaum. Et tenebre jam facte erant,
et non venerat ad illos Jesus. 18. Mare
autem, vento magno flante, exsurgebat.

D 1. Non presens tantum. corporaliter discipulis
Jesus, sed etiam absens et procul versans, eorum
studet utilitati. Cum enim et potens sit ct sagax,
per contraria idem ipsum operatur. Animadverte
namque quid. hic agat. Relictis discipulis, ascendit
in montem. Illi vero, absente magistro, ut sero fa-
ctum est, descenderunt ad mare; et usque ad vespe-
ram manserunt donec rediret. Adveniente vespera,
E non ultra se continere potuerunt, quin ipsum quaz-

rerent : tanto ejus amore flagrabant. Non dicunt,

Vespera jam est, nox adest, quo nunc ibimus ?

locus, hora periculo non vacant: sed desiderio

incensi, nayem conscendunt. Neque enim sine causa
evangelista tempus indicat, sed ut hoc pacto fer-
,5; Ventem illorum amorem declaret. Cur ergo di-
A missis illis abit? imo cur solus rursum apparet
supra mare ambulans? Primo, ut doceret illos,
quam grave esset solos relinqui, atque hinc desi-
derium augeretur: secundo, ut potentiam osten-
deret suam. Quemadmodum enim non omnem do-
ctrinam cum turba audiebant, sic non omnia signa
cum plebe videbant. Oportebat enim. eos, quibus
committendus orbis erat, aliquid amplius habere
quam caeteros. Ecqua signa, inquies, soli vide-
runt ? Transfigurationem in monte, hoc miracu-
lum in mari, multa et miranda. post resurrectio
nem; atque, ut arbitror, multa aha. Venerunt
B autem Capernaum, non gnari quidem, sed. speran-
tes se ipsum ibi reperturos esse vel inter navigan-
dum. Hoc subindicavit Joannes, cum dixit jam
vesperam fuisse, necdum venisse Jesum, et mare

magno reflante vento intumuisse. Quid ergo illi?

Turbantur : multa certe erant quz illos perterre-

facerent : tempus, tenebre namque erant; tem-

pestas, mare namque intumuerat ; locus, non enim

ἐδήλωσεν, ἀλλὰ τὰ τούτου... ἀγάπην ἐμφαίνων. Τίνος οὖν
ἕν. αὐτοὺς ἀφίησι, xxt οὐ φαίνεται; τίνος δὲ ἔνεχεν ῷ. T
[Plane ita Codd. nostri. | Enter utramque seriem solum
interest verborum quorumdam discrimen,

Que signa
discipuli so-
hn viderint,

Matth.

28.

14.

S. JOANNIS CHRYSOST.

294
prope terram erant, sed, 19. Cum remigassent
quasi stadia viginti quinque; tandem adest res
inexspectata : /'ident enim eum ambulantem su-
per mare, Wsque admodum perturbatis dixit :
20. Ego sum, nolite timere. Cur ergo apparuit?
Ut ostenderet se tempestatis sedandee auctorem.
Hoc significat evangelista cum dicit : 21. Polue-
runt accipere eum in naim; et statim navis
prope terram fuit. Non modo enim tutam, sed
etiam secundam ipsis navigationem prebuit. Tur-

bie autem non se nli Dres super mare con-
spiciendum dedit : nam majus signum erat, quam
eorum imbecillitas ferret. Sed neque discipulis se
ita diu videndum praebuit : sed simul et visus est,
et recessit. Videtur porro mihi aliud ab eo signum
esse, quod apud Matthzeum narratur; imo multa
probant diversum esse. Ceterum. sepe eadem si-
gna facit, ut ne insolita. viderentur spectantibus,
sed. illa cum fide magna susciperent. Égo sum,
nolite timere. Verbo timorem ex. eorum animo
pellit : non. ita alibi, cum Petrus dicebat : Do-
mine, si tu es, jube me venire ad te. Cur ergo
tunc non statim hoc acceperunt, nunc autem cre-
diderunt? Quoniam tunc tempestas perseverabat
agitabatque navem ; nunc autem vox tranquilli-
tatem peperit. Si res non ita sit, id certe erit quod
supra dixi, illum sepe eadem edere signa, ut ex
prioribus secunda credibiliora sint. Cur autem
non ascendit in. navem ? Ut signum majus opera-
retur, simulque divinitatem suam clarius ostende-
ret, atque demonstraret, se cum gratias agit, non
quod auxilio egeret id fecisse, sed ut se illis attempe-
raret. Permisitque tempestatem excitari, ut se sem-
per quarerent; statimque sedavit, ut potentia sua

ARCHIEP.

E

CONSTANTINOP.

ἀνέμου πνέοντος διηγείρετο. Τὶ οὖν ἐχεῖνοι; Ταράο-
σονται᾽ πολλὰ δὲ ἦν τὰ τοῦτο ποιεῖν αὐτοὺς ἀναγχά-
Coyca , χαὶ esu * χαὶ γὰρ xal ἀπὸ p ἜΡΟΝ ;
σχοτία γὰρ ἦν xoi ἀπὸ τοῦ χεϊμῶνος, ἢ γὰρς θρά-
λασσα διηγείρετο: καὶ ἀπὸ τοῦ τόπου, οὐ γὰρ ἦσαν
ἐγγὺς τῆς γῆς, ἀλλ᾽ ᾿Εληλαχότες ὡς σταδίους εἴκοσι-
πέντε" χαὶ ἀπὸ τοῦ παραδόξου τὸ τελευταῖον * Θεω-
ροῦσι γὰρ αὐτὸν ἐπὶ τὴς θαλάσσης περιπατοῦντα" οἷς
μὴ φο-

- o Ν e /
6sia0s. Τίνος οὖν ἕνεχεν ἐφάνη; Δεικνὺς ὅτι αὐτός

xoi ταραχθεῖσι σφόδρα λέγει ᾿Εγώ εἶμι,

5 € NN D , rp. a M n^ v ^

ἐστιν ὃ τὸν χειμῶνα λύσων. "Toro? γὰρ ἐνέφηνεν ὃ
εὐαγγελιστὴς εἰπὼν, ὅτι Ἤθελον λαύεῖν αὐτόν " xoi
εὐθέως τὸ πλοῖον ἐγγὺς τῆς γῆς ἐγένετο. Οὐ γὰρ μό-

ς -Ὁ - Y M cla “ἂν, E] - / N
γον ἀσφαλῆ, ἀλλὰ χαὶ ἐξ οὐρίων αὐτοῖς παρέσχε τὸν
πλοῦν. "T ὄχλῳ δὲ οὐκ ἐπέδειξεν ἑαυτὸν ἐπὶ τῆς θα-
λάσσης περιπατοῦντα. P μεῖζον γὰρ ἢ κατὰ τὴν ἐχεί-
νων ἀσθένειαν τὸ σημεῖον ἦν. Ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῖς μαθηταῖς
ὥφθη ἐπὶ πολὺ τοῦτο ποιῶν, ἀλλ᾽ ἅμα τε ὥφθη, “χαὶ
ἀπέστη ἀπ᾽ αὐτῶν. ᾿Ἐμοὶ δὲ καὶ τοῦτο δοχεῖ τὸ ση-
μεῖον ἕτερον εἶναι τοῦ παρὰ τῷ Ματθαίῳ χειμένου.
Καὶ ὅτι ἕτερον, πολλαχόθεν - NOV: Πολχάχιε γὰρ τὰ
αὐτὰ ποιεῖ σημεῖα, ὥστε παρασχευάσαι μὴ μόνον
σφόδρα ξενίζεσθαι τοὺς δρῶντας, ἀλλὰ καὶ μετὰ πολ-
λῆς αὐτὰ δέχεσθαι πίστεως. "Exo εἶμι, μὴ φούεῖσθε.
e , , m—

Μετὰ τοῦ ῥήματος καὶ τὴν δειλίαν ἐξέδαλεν ἀπὸ τῆς
ἐχείνων Ψυχῆς. ᾿Αλλαχοῦ δὲ οὐχ οὕτω ποιεῖ. Διὰ τοῦτο
γοῦν καὶ ὃ Πέτρος ἔλεγε" Κύριε, εἰ σὺ εἰ, κέλευσόν
με πρὸς σὲ ἐλθεῖν. Πόθεν οὖν τότε μὲν οὖχ εὐθέως

co 28N/T c Y P] , dg / ΑΙ
τοῦτο ἐδέξαντο, νῦν δὲ ἐπείσθησαν; “Ὅτι τότε μὲν
» c ^ p. , ^ - c δὲ M
ἔτι ὃ χειμὼν ἐπέμενε σαλεύων τὸ πλοῖον * νῦν δὲ μετὰ
τῆς φωνῆς ἣ γαλήνη παρεγένετο. ἢ εἶ μὴ τοῦτο, τὸ
" 5 Cod. ME; ce » Durex cr ,

πρότερον ἐχεῖνο ἐστιν ὅπερ ἐφθην εἰπὼν, ὅτι πολλάχις
τὰ αὐτὰ ποιῶν gue εὐπαράδεχτα τῷ χρόνῳ τὰ
το ἀπὸ τῶν προτέρων εἰργάζετο. Τίνος δὲ ἕνεχεν

cognosceretur ; non ascendit autem in navim, ut Ν᾿ οὐκ ἀνέδη εἰς τὸ gus Τὸ θαῦμα μεῖζον ἐργάσασθαι

majus ia cid faceret. 22, Jltera autem n
turba que stabat ibi, videns quia navicula alia
non eral ibi, nisi una, in quam ascenderant
discipuli ejus, et quia Jesus non introisset
cum. discipulis suis in. navim : ascenderunt. et
ipsi in alias naviculas quie venerant ex. Tiberiade.
Cur hiec minutatim. Joannes recenset; imo cur non
dixit, altera die turbas transfretantes abiisse? Aliud
quidpiam nos vult docere. Quid illud? Christum

^ Morel. γὰρ ἐμφαίνεται τῷ τὸν εὐχγγελιστὴν εἰπεῖν.

b Morel. διότι μεῖζον ἡ.

e Savil. χαὶ ἀνεχώρησε. ἐμοὶ.

4 Morel. δῆλον᾽ πλὴν πολλάκις τὰ αὐτά. | Mox Codd.
nostri σημεῖα, ὥστε χαὶ θαυμάξειν χαὶ μὴ σφόδρα. Nega-
tionem ante μόνον inseruimus e Savil.]

4 Savil. γυμνότερον. Morellum sequimur.

[ipis HA xol ἅμα τὴν θεότητα αὐτοῖς pedi
ἃ τρανότερον, xot δεῖξαι ὅτι τότε εὐχαριστήσας,, οὐχὶ
SUE "4 DI 5 , 5 3. Ὁ /
δεόμενος βοηθείας τοῦτο ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ἐχείνοις συγ-
χαταδαίνων. Kot εἴασε μὲν γενέσθαι τὸν χειμῶνα,
ἵνα ἀεὶ αὐτὸν ἐπιζητῶσιν ἔπαυσε δὲ P πάλιν εὐθέως,
ce X δύ 5 c , An 2 “6, δὲ 5 N
ἵνα τὴν δύναμιν αὐτοῦ γνωρίση οὐχ ἐνέδη δὲ εἰς τὸ
ἐν e * co - , / erp n
πλοῖον, ἵνα τὸ θαῦμα μεῖζον ἐργάσηται. “Τῇ ἐπαύριον
«» e ^ 28^ e » / , Ὅρα νὰ r3
ὃ ὄχλος ὃ ἑστηχὼς ἰδὼν ὅτι ἄλλο πλοιάριον οὐχ ἦν ἐχεῖ,

εἰ μὴ ἕν εἰς ὃ ἀνέδησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, xal ὅτι ὃ

b In Savil. πάλιν εὐθέως deest.

e Savil. et Morel. Scripturze versum varie efferunt,
Mss, vero cum neutro consentiunt, neque etiam Grzca
vulgaris editio ; etsi verbis solum, non re differant
omnes, Visum est Morelli lectionem intactam relin-
quere.

IN JOANNEM. HOMIJL. XLIII. al. xLit.

ἸἸησοὺς οὐ συνεισῆλθεν" ἐνέξησαν χαὶ αὐτοὶ εἰς ἕτερα

πλοιάρια, ς
ἀχριθολογεῖται "6 Ἰωάννης; διατί γὰρ οὐχ εἶπεν, ὅτι
οἱ δὲ ὄχλοι τῇ ἑξῆς περάσαντες ἀπῆλθον ; “Ἑτερόν τι
βούλεται διδάξαι. Ποῖον τοῦτο; Ὅτι καὶ τοῖς

D

ἡμᾶς

m Ld y LI
ὄχλοις, εἰ καὶ μὴ οὕτω φανερῶς, ἔδωχε γοῦν ὅμως λαν-

θανόντως ὑπονοῆσαι τὸ γεγενημένον. Εἶδον γὰρ, φη-
civ, ὅτι πλοιάριον ἄλλο οὐκ ἦν ἐχεῖ, εἰ μὴ ἕν, καὶ ὅτι
Ἰησοῦς “οὐ συνεισῆλθε, καὶ ἐμόάντες εἰς τὰ ex Τι-
δεριάδος πλοιάρια, Ἦλθον ζητοῦντες τὸν ᾿[ησοὺν εἰς
Καπερναούμ. Τί γὰρ ἦν ἕτερον ὑποπτεῦσαι, ἀλλ᾽ ἢ

^ S »
ὅτι τὴν θάλασσαν πεζεύων παρεγένετο; Οὐδὲ γὰρ ἔνι C

Di Ἰδὲ d ΡΥ, ! ^I, 8 MEN ES MTS E]

εἰπεῖν, ὅτι ἑτέρῳ πλοίῳ διέδη. Ev γὰρ ἦν, φησὶν, εἰς
ΩΝ ^ e

ὃ ἐνέθησαν oi μαθηταὶ αὐτοῦ. AX ὅιλως μετὰ θαῦμα
D 2.0 , ^ El , "4 , M Lad ^ “6:

τηλικοῦτον ἐλθόντες, οὐχ ἠρώτησαν αὐτὸν πῶς διέδη,

πῶς παρεγένετο, οὐδὲ ἐζήτησαν τὸ τοσοῦτον σημεῖον

- z / T ,

μαθεῖν: ἀλλὰ τί φασι; Pa66t πότε ὧδε γέγονας:

-ν , V D LI

Πλὴν εἰ μὴ τὸ Πότε τις ἐνταῦθα λέγοι ἀντὶ τοῦ πῶς

εἰρῆσθαι παρ᾽ αὐτῶν.

cC - ^A ΝΜ em
ἴ ἐντεῦθεν συνιδεῖν τὴν εὔχολον αὐτῶν

Ἄξιον δὲ χαὶ
γνώμην. Ot γὰρ λέγοντες, Οὗτός ἐστιν ὃ προφήτης,

€ ^ € , Y ^ 7, ε
οἵ σπουδάζοντες ἁρπάσαι xol ποιῆσαι βασιλέα, εὗ-

i - , M x
ρόντες αὐτὸν, οὐδὲν τοιοῦτον βουλεύονται, ἀλλὰ τὸ D

θαῦμα ἐχθαλόντες, ὡς ἔγωγε οἶμαι, οὐχ ἔτι λοιπὸν
cU e / 8 /v A Yes ce SE TET
ὑπὲρ τῶν προτέρων 8 θαυμάζουσι. Διὰ τοῦτο ἄρα ἔπε-
, / ΤᾺ , E] , e
ζήτουν, βουλόμενοι πάλιν τραπέζης ἀπολαύειν, οἵας
Y , !p M *5 " 3 * /
χαὶ πρότερον. Διέδησαν μὲν οὖν τὴν ἐρυθρὰν θάλασ--
σαν xai Ιουδαῖοι, Μωῦσέως ἡγουμένου, ἀλλὰ πολὺ τὸ
/ 3 D € Y M 5 JN Χ ^ oy
μέσον ἐνταῦθα. Ὃ μὲν γὰρ εὐχόμενος xoi ὡς δοῦλος
, 3 " Ue P3 Lu pam " (sS
πάντα εἰργάζετο" οὗτος δὲ, μετὰ ἐξουσίας ἁπάσης.
Κἀχεῖ μὲν, νότου τότε πνέοντος, εἰξε τὸ ὕδωρ, ὥστε
ΕΝ z ES Ld »1 I e f ΔΑ M c
ἐπὶ ξηρᾶς ποιῆσαι παρελθεῖν ἐνταῦθα δὲ τὸ θαῦμα
- 3 LÁ M 2077 τω 5 7 ,
μεῖζον ἐγίνετο. Mévouca γὰρ ἐπὶ τῆς οἰχείας φύσεως

i , c
ἣ θάλασσα, οὕτως ἔφερε τὸν Δεσπότην ἐπὶ τῶν νώτων, E

το 2 , "m -e A bh , €
μαρτυροῦσα ἐχείνη τῇ ῥήσει τῇ λεγούσῃ " O περιπα-
Ded ιν , [4 3293 228 τ , ἊΛΧ I^
τῶν ἐπὶ θαλάσσης ὡς ἐπὶ ἐδάφους. [Ἰἰχότως δὲ μέλλων
σ e Y D m"
εἰς Καπερναοὺμ. ἐμδαλεῖν τὴν σχληρὰν καὶ ἀπειθῆ, τὸ
- c / - ^
σημεῖον τῶν ἄρτων εἰργάσατο * οὐ μόνον τοῖς ἐν αὐτῇ
AZIN V4 5^ à - M c Fai T —. PN f)
γινομένοις, ἀλλὰ xa τοῖς ἔξω τῆς πόλεως θαυματουρ-
, /T h / ES E ENS X
γουμένοις, μαλάξαι ἢ βουλόμενος τῶν ἐν αὐτῇ τὴν

o ,
ἐλθόντα: ἀπὸ Τιδεριάδος. Καὶ τίνος ἕνεχεν Β

295
etsi non. palam, clanculum tamen turbis id su.
spicandum reliquisse : nam. ait : J'idit turba,
quia navicula alia non erat ibi, nisi una; et
quod. Jesus non ascendisset cum illis, et conscen-
sis naviculis ex Tiberiade, 24. /'enerunt Caper-
naum querentes Jesum. Quid enim aliud. su-
spicandum relinquebatur, quam quod mare pe-
dibus trajiciendo venisset? Non enim dici poterat
ipsum in alia navi trajecisse : nam Una, inquit,
erat In quam ingressi sunt discipuli ejus. Atta-
men post tantum miraculum non interrogarunt
eum quomodo trajecisset, nec de tanto miraculo
inquisierunt : sed quid dicunt?25. Ztabbi, quando
huc venisti? Nisi quis fortasse dicat hic Quando
poni pro quomodo.

2. Opere pretium autem est hic perpendere
volubilem illorum voluntatem. Nam qui dixerant,
Τὶς est propheta; qui studuerant illum rapere et
regem suum constituere, postquam illum inve-
nerunt, nihil hujusmodi cogitant, sed abjecta mi-
raculi memoria, ut puto, non illum ita uberius
mirantur. Et ideo fortassis illum perquirebant, ut
cibo fruerentur, sicut antea. Mare Rubrum traje-
cerunt, Moyse duce, Judzi ; sed magna hic erat dif-
ferentia. Ille namque precans ut seryus omnia fa-
ciebat; hic vero cum omni potestate. Illic flante
noto cessit aqua, ita ut per siccum transire potue-
rint; hic autem majus fuit miraculum. Aqua enim
in sua manens natura, sic Dominum dorso suo
gestavit, dictum illud confirmans : AZmbulans su-
pra mare tamquam supra pavimentum. Jure
autem in Capernaum ingressurus, duram et im-
morigeram civitatem, miraculum panum edidit;
ut non modo ex miraculis quz in civitate, sed etiam
ex lis que extra civitatem fecerat, ejus civium
immorigerum animum emolliret. Nam quod tantze

E] (0 “" M » ) 3 /, 0 £ 5 . EN Ὁ

ἀπειύειαν. io γὰρ ὄχλους παραγεένέσυαι τοσούτους εἰς o turbae in civitatem illam adventarent cum | tanto
M , 3 τ᾽ Ὁ » - 4. M - . C 3-7

τὴν πόλιν ἐχείνην, πολλὴν τεθειμένους σπουδὴν, ποῖον A fervore, quem lapidem non emollivisset? At illi

- . x , 3 - €
οὐχ ἣν ἱκανὸν μαλάξαι λίθον ; AJ οὐχ ἐχεῖνοι τοιοῦ-
^ A 7] το ,
τον οὐδὲν ἔπαθον, ἀλλὰ πάλιν τροφῆς ἐπεθύμουν σω-
^ ^X X45 ^, 1 -23 E zy
ματικῆς " διὸ καὶ ὀνειδίζονται παρὰ τοῦ Ἰησοῦ. Ταῦτα
" : m caprae
οὖν εἰδότες, ἀγαπητοὶ, εὐχαριστῶμεν τῷ Θεῷ, xal
m— e— M ἢ -ῸτὦὖὦὋο A e 8 e—
τῶν αἰσθητῶν μὲν ἕνεχεν, πολλῷ δὲ μᾶλλον τῶν πνευ-
* Morel. ὁ Ἰωάννης; μᾶλλον δὲ διατί οὐκ εἶπεν... περάώ-
σαυτες ἦλθον.
* Savil. οὐ συνανέβθη τοῖς μαθηταῖς. «at ἐμθάντες.
F Savil. ἐνταῦθα. Paulo post idem [cum Codd. nostris]

nihil hujusmodi passi sunt ; sed cibum solummodo
corporeum cupiebant; ideoque a Jesu reprelen-
duntur. Hzc cum sciamus, dilecti, gratias agamus
Deo, non modo pro sensibilibus, sed multo magis
pro spiritualibus donis. Sic enim et ille vult, et

τὴν εὔθραυστον αὐτῶν ὁρμήν.

& Savil. ἐθαύμαζον, ἀλλ᾽ ἐπεζήτουν.
μ Savil. βουλόμενος αὐτῆς τὴν ἀπείθειαν.

Job. 9. 8.

Matth, 9.

5. τῆς

Quienam
a Deo pe-
sint.

tenda

Matth.

τὰν
Luc. t

10.

Matth.

I2.

Luc,

25.

6.

15:3.
Matth. 6.9.

6.

16.

296 5. JOANNIS CHRYSOST.

propter hac. illa quoque dat, sensibilibusque im-
perfectiores allicit et praemonet, utpote qui hujus
mundi rebus adhuc inhient. Verum si his acceptis,
in iisdem perseverent, reprehenduntur et incre-
pantur. Nam paralytico illud primum dare voluit;
sed qui przsentes erant, id non patiebantur. Cum
enim dixisset, Aemittuntur tibi peccata, dice-
bant : Hic blasphemat. Ne, quaeso, simile quid-
piam patiamur; spiritualium nobis potior sit ratio.
Quare? Quia si spiritualia adsint, nihil damni ex
corporalium privatione sequetur; si absint , quae
nobis erit. spes? quz consolatio? Quapropter pro
his semper Deum rogare oportet, et hzec postu-
lare. Hzc petenda esse Christus docuit. Et. si il-
lam orationem excutiamus, nihil in illa. carnale
reperiemus, sed omnia spiritualia. Hlud porro
modicum sensile quod ibi petitur, ex modo spi-
rituale efficitur. Nam nihil. amplius petere quam
panem supersubstantialem, hoc est, quotidianum,
spiritualis et philosophici animi fuerit. Quz vero
procedunt considera: Sanctificetur nomen tuum ;
adveniat regnum tuum ; fiat voluntas tua, sicut
in ccelo, et interra. Deinde postquam illud sen-
sibile posuit, hoc przterito statim ad. spiritualem
doctrinam redit : Dimitte nobis debita nostra,
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Non principatum, non divitias, non gloriam, non
potentiam , sed omnia qua ad utilitatem. anime
conferebant, in oratione posuit : nihil terrenum,
sed omnia czlestia. S1 ergo jubemur abstinere a
presentibus hujus vite rebus, quam miseri eri-
mus, si illa petamus a Deo, quz si habeamus, ille

jussit abjicere, ut nos a curis eximat; et si quae

ille petere jussit, nullo modo curemus, imo ne
cupiamus quidem? Illud certe est superflue loqui.
Quapropter orando nihil perficimus. Quomodo
ergo, inquies, improbi ditescunt? quomodo ini-
qui, scelesti, raptores, sunt opulenti? Non Deo
prabente, absit. Et cur id. Deus permittit? Per-
misit et diviti, ut ad. majus illum reservaret sup- E
plicium. Audi quid. dicatur illi : Fili, accepisti
bona tua, et. Lazarus mala : nunc. autem hic
consolatur, iu vero cruciaris. Ne autem et nos
hanc vocem audiamus, qui in deliciis frustra vi-
vimus et peccata peccatis addimus , veras divi-

a Morel. προπαιϑεύων, ἅτε αὐτοὺς. .... χεχηνότες.

b Savil. παραλελυμένου. [Idem mox ἠθέλησε ὑοῦναι.]

* Morel. ὑστερήσεως. Savil. [ et Codd. nostri] ἡμῖν
ἀπουσίας.

d Savil. ἤγαγε.

' Savil; σπουδήν; τοῦτο γάρ ἔστι. lnfra Editi habent

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

τὰν 2g N Y ' /
ματικῶν. Οὕτω γὰρ xal αὐτὸς βούλεται, xol διὰ
e ^ - / s
ταῦτα χαὶ ἐχεῖνα δίδωσι, τοὺς ἀτελεστέρους ἐνάγων
, M L4
τούτοις xal ᾿ προπαιδεύων, ἐπειδὴ πρὸς τὸν χόσμον
» / 3 [} M ?.
ἔτι χεχήνασιν. Ἀλλ᾽ ὅταν αὐτὰ λαθόντες, ἐν αὐτοῖς
3 , τ -Ἥ
ἐναπομείνωσιν, ἐγχαλοῦνται χαὶ ἐπιτιμῶνται. ᾿Επεὶ
M o9 2A ec c cC - ^ D
καὶ ἐπὶ τοῦ P παραλυτικοῦ πρῶτον ἐχεῖνο ἐδούλετο δοῦ-
, , , D
kg ἀλλ᾽ οὐχ Jugis ot dieeutece Εἰπόντος γὰρ,
᾿Ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἔλεγον * Οὗτος βλα-
σφημεῖ. M δὴ, παραχαλῶ,, τοιοῦτον πάθωμέν τι
RA € 3) 5 , S - ) , » ). , A , Ξ
ἡμεῖς, ἀλλ᾽ ἐκείνων ἡμῖν πλείων ἔστω λόγος. Διατί ;
[7 ^ c ' c
Oct τῶν πνευματικῶν παρόντων, οὐδεμία ἀπὸ τῆς
m Lad c2 / / 6 "Mae 5 , δὲ
τῶν σαρχικῶν “ ἀπουσίας γίνεται βλάδη " ἐχείνων δὲ
? » J y € L M 3 H / b
ox ὄντων, τίς ἔσται ἡμῖν λοιπὸν ἐλπίς 5 τίς δὲ παρα-
/ N A ͵ Dux ^ » -
μυθία; Διὸ χρὴ περὶ τούτων ἀεὶ τὸν Θεὸν παρακαλεῖν,
xoi ταῦτα αἰτεῖν. Τοιαῦτα γὰρ xot 6 Χριστὸς ἡμᾶς
Y 5N/N * ^ 3 |? M kJ A FJ J
εὔχεσθαι ἐδίδαξεν. Κἂν ἀναπτύξωμεν τὴν εὐχὴν ἐχεί-
τὶ N € , «15 o ^ » A ,
νην, οὐδὲν εὑρήσομεν: ἐν αὐτῇ τοῦ τς ἀλλὰ πάντα
Ἂς δε
πνευματικά. Καὶ αὐτὸ δὲ τὸ μιιρὸν ἐχεῖνο τὸ αἰσθητὸν,
c "ἢ
τῷ τρόπῳ γινόμενον πνευματικόν. Τὸ γὰρ παραινεῖν
͵ à V V
Y ὰ E P /
υἱηδὲν πλέον ἐπιζητεῖν τοῦ ἄρτου τοῦ ἐπιουσίου, του-
D e^ cC »
τέστι, τοῦ καθημερινοῦ, πνευματικῆς ἂν εἴη xal φι-
/ / TM ἈΝ * , cl ε /
λοσόφου διανοίας. Τὰ δὲ πρὸ τούτου 0px * Αγιασθήτω
N82» “ ? , c 1 , N
τὸ ὄνομά σου ἐλθέτω ἣ βασιλεία cou" γενηθήτω τὸ
/ c € c "5 N
θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Εἶτα εἰπὼν
^ - M 5 bd / 3 , ^ Ὁ ^ /
τὸ αἰσθητὸν ἐχεῖνο, ταχέως ἀπηλλάγη αὐτοῦ, xat πάλιν
ΕΣ 7ὕ ἘΣ - M
ἐπὶ τὴν πνευματικὴν ἦλθε διδασχαλίαν,; Ages ἡμῖν τὰ
ὀφειλήματα ἡμῶν, (λέγων, ὡςϊκαὶ ἡμεῖς; ἀφίεμεν τοῖς
ὀφειλέταις ἡμῶν. Οὐδαμοῦ ἀρχὴν, οὐδαμοῦ πλοῦτον,
5^ c SN IT 5^ D8 , 38 /, E
οὐδαμοῦ δόξαν, οὐδαμοῦ δυναστείαν, ἀλλὰ πάντα sic yr
yc ὡρέλεταν MN ἐνέθηκε τῇ εὐχῆ: οὐδὲν γήϊ-
γον, dO) driven οὐράνια, Εἰ τοίνυν χελευόμεθα ἀπέχε--
- cT cC f »y
σθαι τῶν βιωτιχῶν χαὶ παρόντων, πῶς οὐχ' ἂν εἴημεν
y ι ,ὔ " m " c Y m n
ἄθλιοι καὶ ταλαίπωροι ταῦτα αἰτοῦντες παρὰ Θεοῦ, ἃ
ϑ / Noa 5 6 / I5 c PUN ,
ἐχέλευσε xat ἔχοντας ἐχόάλλειν, φροντίδος ἀπαλλάττων
Cum “Ἐπ UO NUES 7 T ^ ! , e
ἡμᾶς, ὑπὲρ ὧν δὲ ἐπέταξε, μηδεμίαν τίθεσθαι “ σπου-
e ^ ^ , ^ m
δήν: μᾶλλον δὲ μήτε ἔχειν μήτε ἐπιθυμεῖν ; Τοῦτο
γάρ ἐστι τὸ βαττολογεῖν. Διὰ τοῦτο xot εὐχόμενοι οὐχ
, M e rt Y τω .
ἀνύομεν. "Πῶς οὖν ol πονηροὶ, φησὶ, πλουτοῦσι: πὼς
᾿ » Is e
oi ἄδικοι xol μιαροὶ, ἁρπάζοντες, πλεονεχτοῦντες j
-“ m E] 4 Ὅλον Y
Οὐ τοῦ Θεοῦ παρέχοντος, ἄπαγε. Καὶ πῶς ὃ Θεὸς
,
συγχωρεῖ; Ὅτι xot τῷ πλουσίῳ τότε συνε BQUUETES
μείζονι τηρῶν αὐτὸν ἜΤ "Axoucoy οὖν χαὶ τί φησι
πρὸς αὐτόν' léxvov, ἀπέ λαύες τὰ ἀγαθά σου, χαὶ Λά-
ζαρος τὰ xaxd xoi νῦν οὗτος παραχαλεῖται; σὺ δὲ
ὀδυνᾶσαι. Ἵν᾽ οὖν μὴ χαὶ ἡμεῖς ταύτης ἀχούσωμεν
πῶς οἱ ἄδιχοι χαὶ μιαροὶ, ἁρπάξοντες, πλεονεχτοῦντες; οὐ
τοῦ θερῦ mApEy0vrOS y ἄπαγε" ἀλλ᾽ ἁρπάζοντες αὐτὰ χαὶ
πλεονεχτοῦντες. χαὶ πῶς. Verum hic vitiosam repetitio-
nem jure suspicatus est Boisius, qua cum in tribus Mss.
non reperiatur, a nobis jure sublata est, nimirum hzc
postrema verba , ἀλλ᾽ ἁρπάζοντες αὐτὰ wal πλεονεχτοῦντες.

IN JOANNEM HOMIL. XLIV. al. XLit.

307

τῆς φωνῆς, τρυφῶντες εἰχῇ xol μάτην, καὶ πολλὰ 258 tias, accuratam philosophiam. sectemur, ut pro-

ΞΞ , ^ E “ὖ 4
συνάγοντες ἑαυτοῖς ἁμαρτήματα, τὸν den, πλοῦτον

ἑλώμεθα xa τὴν ἀχριδὴ φιλοσοφίαν, ὥστε τυχεῖν τῶν
ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν: ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς με-

- ^ , -
τασχεῖν, χάριτι xol φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν

e ἔχη € y 3x] ᾿ ^
Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ xoi μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ fj δόξα,
e e € / , τω M 2 ὴ -) LÉ M
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

missa consequamur bona; quorum utinam con-
sortes simus, gratia et benignitate Domini nostri
Jesu Christi, per quem et cum quo Patri gloria,
unaque sancto Spiritui, nunc et semper, et in sze-
cula seculorum. Amen.

,
OMIAIA μδ΄.
᾿Ἀπεχρίθη αὐτοῖς 6 Ἰησοῦς, xo εἶπεν * ἀμὴν, ἀμὴν
x5 c a Ios ef INN cpi YA- UL εν VV
ἔγω ὑμῖν, ζητεῖτέ με, οὐχ ὅτι εἴδετε σημεῖα, ἃ
e 2 / 5 - »* s XE djs , f 3’.
ὅτι ἐφάγετε ἐκ τῶν ἄρτων, xot ἐχορτάσθητε. "Eo-
γάζεσθε μὴ τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην, ἀλλὰ
τὴν βρῶσιν τὴν μένουσαν εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Τὸ προσηνὲς χαὶ λεῖον οὐ πανταχοῦ χρήσιμον, ἀλλ᾽
ἔστιν ὅτε χαὶ τοῦ πληχτιχωτέρου δεῖ τῷ διδασχάλῳ.
Ὅταν γὰρ νωθὴς 7 ὃ μαθητὴς xat παχὺς, Ξ χέντρῳ
χρῆσθαι πρὸς αὐτὸν λοιπὸν χρὴ, ὥστε τῆς πολλῆς xa-
θιχέσθαι νωθείας. 'Γοῦτο χαὶ ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ πεποίη-
χεν, ἀλλαχοῦ τε πολλαχοῦ, χαὶ ἐν τῷ παρόντι τόπῳ.
᾿Ελθόντων γὰρ τῶν ὄχλων καὶ εὑρόντων τὸν Ἰησοῦν,
χαὶ χολαχευόντων αὐτὸν, καὶ λεγόντων * Ῥαδδὶ, πότε
e γέγονας 5 δεικνὺς ὅτι τῆς παρὰ ἀνθρώπων οὐχ
ἐφίεται τιμῆς, ἀλλ᾽ ἕν μόνον δρᾷ, τὴν σωτηρίαν αὖ--
τῶν, ἐπιπληχτικῶς αὐτοῖς ἀποχρίνεται" οὗ ταύτῃ
μόνον διορθῶσαι βουλόμενος, ἀλλὰ χαὶ τῷ τὴν διά-
νοιαν αὐτῶν ἐχχαλύψα! xax εἰς μέσον
φησιν; Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω
με
μεῖα, ἀλλ᾽ ὅτι ἐφάγετε ἐκ τῶν ἄρτων, xol ἐχορ-
τάσθητε. Πλήττει μὲν τῷ λόγῳ xai ἐλέγχει, ἀλλ᾽
οὐχ ἀποτόμως χαὶ σφόδρα, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς τῆς

Η ͵7 - ὦ 3. p A
xci βεδαιώσεως - ζητεῖτέ με, οὐχ ὅτι ε

M - - n Lr, * ͵
φειδοὺς τοῦτο ποιῶν. Οὐ γὰρ εἰπεν, ὦ λαίμαργοι
Ἶ

c , M
xal γαστρίδουλοι, τοσαῦτα ἐθαυματούργησα, xot οὐ-
^ d Y , , τῇ 2 , i Y
δαμοῦ οὔτε ἠχολουθήσατε, οὗτε ἐθαυμάσατε τὰ γε-
/, » i] mp er A ES Ζ ZA.
ysvnuéva* ἀλλὰ προσηνῶς οὕτω πὼς xat ἠρέμα, Ζη-
- - e " 2
τεῖτέ με, οὐχ ὅτι εἴδετε σημεῖα, ἀλλ᾽ ὅτι ἐφάγετε Ex
E Ἶ Y c ,
τῶν ἄρτων, xal ἐχορτάσθητε " οὐ περὶ τῶν παρελθόν-

D ,ὔ
τῶν μόνον, ἀλλὰ χαὶ περὶ τοῦ παρόντος ἢ" σημείου

Y 3 - , NO T 2
ἐμφαίνων. Μονονουχὶ γὰρ τοῦτο λέγει, OV ὧν πρὸς

M

M ^ “τ * x
αὐτοὺς ἀποτείνεται " οὐ τὸ θαῦμα ὑμᾶς ἐξέπληξε τὸ

a Εἰ . ὦ »
ἐπὶ τοῖς ἄρτοις, ἀλλὰ τὸ ἐμπλησθῆναι. Καὶ ὅτι οὐ

^ Savil. χέντρῳ διεγείρειν αὐτόν 2. y. | Et ita Codd.
nostri.]

HOMILIA XLIV.

B Car. VI. v. 26. Respondit eis Jesus et. dixit :
Amen, amen dico vobis, queritis me, non
quia vidistis signa, sed quia manducastis
ex panibus, et saturati estis. 21. Operemini
non cibum qui perit, sed qui permanet in
viiam cternam.

1. Clementia et lenitas non. ubique utilis est ,
sed interdum magister acriore opus habet sermone.
Nam cum ignavus crassiorque est discipulus, uten-
dum stimulo, qui tantam ignaviam pungat. Id hic
et alibi sepe fecit Filius Dei. Accedentibus enim
ad Jesum turbis, adulantibus, dicentibusque :
Rabbi, quando huc venisti? ut ostendat se ho-
nores contemnere hominum, et eorum tantum sa-
lutem spectare, asperius respondet, non ut corrigat
modo; sed ut eorum mentem revelet etin medium
referat. Quid. enim ait? men, amen dico vo-
bis, definientis et affirmantis more, queritis me,
non quia vidistis signa, sed quia comedistis de
panibus, et saturati estis. Non 1ta vehementer ,
sed cum indulgentia agit. Non enim dixit : O lur-
cones, o voraces! tot miracula edidi, nec sequuti
me, nec prodigia admirati estis; sed. moderatius
et clementius, Queritis me, non quia vidistis
signa, sed quia comedistis de panibus, et sa-
D turati estis, non de preteritis solum, sed etiam

de presenti signo loquens; ac si diceret : Non vos
miraculum perculit, sed quia saturati estis , acce-
ditis. Quod autem illud non per conjecturam di-
ceret, statim illi ostenderunt. Nam ideo rursum
accesserunt, ut eodem fruerentur bono. Ideo nam-

C

que dicebant: Patres nostri comederunt manna . 31.

in deserto. Rursus carnalem cibum expetunt ,
rem sane multa reprehensione dignam. Verum

b Savil. [ et Codd. nostri] σημείου λέγων. οὐ γὰρ τὸ
θαῦμα ὑ. ἐξ. φησί.

298 S. JOANNIS CHRYSOST.

ille non in. reprehensione sistit gradum, sed do-
ctrinam adjicit his verbis : Operemini non ci-
bum qui perit, sed qui permanet in. vitam
eternam, quam Filius hominis dat vobis.
Hunc enim Pater signavit Deus. ld est, Ne ta-
lem cibum, sed. spiritualem curetis. Verum quia
nonnulli, ut otiose vivant, hoc sermone abutuntur,
ac si Christus opus manuum snstulerit : opportune
ipsis respondeatur; totum quippe Christianismum
calumniantur, et id efficiunt, ut ex desidia tradu-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

καταστοχαζόμενος αὐτῶν ἔλεγεν, εὐθέως ἔδειξαν ἐχεῖ-
οι. Καὶ γὰρ διὰ τοῦτο πάλιν ἦλθον, ὡς μέλλοντες
E τῶν αὐτῶν ἀπολαύσεσθαι. Διὰ τοῦτο xol ἔλεγον: Οἱ
πατέρες ἡμῶν ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ ἐρήμῳ " πάλιν
ἐπὶ τροφὴν αὐτὸν “ἕλκοντες σαρχικὴν, ὅπερ ἦν ἔγκλη-
μα καὶ κατηγορία μεγίστη. Αλλ᾽ αὐτὸς οὖχ ἵσταται
μέχρι τῶν ἐλέγχων, ἀλλὰ xol διδχσχαλίαν τούτοις
προστίθησι, λέγων * ᾿Πργάζεσθε μὴ τὴν βρῶσιν τὴν
ἀπολλυμένην, ἀλλὰ τὴν βρῶσιν τὴν μένουσαν εἰς ζωὴν
959 αἰώνιον, ἣν ὃ Ytog τοῦ ἀνθρώπου δίδωσιν ὑμῖν. Τοῦ -

catur. Sed primo Paulus audiendus. Quid ille A τον γὰρ ὃ Πατὴρ ἐσφράγισεν ὃ Θεός. Ὃ δὲ λέγει,

4«ct.20.35. ait? Recordamini Domini dicentis, Beatius est
dare, quam. accipere. Atqui unde det. qui nihil

Luc.1o. habet? Quomodo ergo Martha dicit Jesus : Solli-
ήτ. 42. cita es et turbaris erga plurima : porro unum
est necessarium; Maria optimam partem ele-

Matth. 6. git? et rursus, JVolite solliciti esse de crastino ?
ΟΊ: Opera pretium fuerit ad hzc omnia respondere,
non modo ut pigros excitemus, si tamen velint;

sed etiam ne Scriptura divina secum pugnare vi-

1. Thess.4. deatur. Etenim alibi ait apostolus: Ztogamus au-
10. 1. fer vos ut abundetis, et operam detis ut quieti
sitis, et negotium vestrum agatis, et operemini

manibus vestris, ut honeste ambuletis ad eos

Ephes. ἡ. qui foris sunt; et rursum, Qui furabatur, jam
2t non furetur : magis. autem laboret operando
manibus suis, ut habeat unde tribuat necessi-

tatem. patienti. Hic Paulus non simpliciter pra-

cipit operari, sed cum tanto labore, ut subvenia-
4ct.20.34. tur. indigenti. Et alibi quoque ait, /Vecessitati-
bus meis, et eorum qui mecum sunt, ministra-

τ. Cor.g. verunt manus iste. Et Corinthiis dicebat : Quee
est ergo merces mea? Ut evangelium. pradi-
cans, sine sumtu ponam. evangelium. Et in
Act, 18. 2. civitatem illam veniens, Mansit apud Aquilam
el. Priscillam, et operabatur. Erant enim sce-
nofactorie artis. Vac contra dictum illud pu-

gnare maxime videntur : jam. solutio referatur.

Laboran- (Quid ergo respondebimus? Non esse sollicitum

dum, sed 31b ; :
sine sollici- Don significat, a labore cessare; sed, hujus mundi

"dne. — vebus non haerere, id. est , non esse sollicitum de
crastina quiete, sed illam curam supervacuam
putare. Potest enim qui operatur non in. crasti-
num thesaurizare : potest qui laborat non sollici-
tus esse : non enim idipsum est cura et operatio,
Non ut operi confidens quis operetur, sed ut det
egenti. Quod autem ad Martham dicitur, non la-
borem et operationem respicit : sed tempus consi-

derandum esse statuit, neque concionis tempus

» ,ὔ -
ἀργίᾳ χωμῳδεῖσθαι παρασκευάζουσι. Πρότερον δὲ εἰ-

τὦ , 5 ^ € - y , , bh
τοιοῦτόν ἐστι" μηδεὶς ὑμῖν ἔστω λόγος ταύτης τῆς
τροφῆς, ἀλλ᾽ ἐχείνης τῆς πνευματικῆς. ᾿Αλλ᾽ ἐπειδή
τινες τῶν βουλομένων ἀργῶς τρέφεσθαι; ἀποχέχρηνται
7 - /, i m
τούτῳ τῷ λόγῳ; ὡς τὴν ἐργασίαν ἐχκόπτοντος τοῦ
τω ΕΙΣ -
Χριστοῦ, εὔχαιρον xot πρὸς αὐτοὺς εἰπεῖν. Ὅλον γὰρ,
ὡς εἰπεῖν, διαδάλλουσι τὸν Χριστιανισμὸν, χαὶ ἐπὶ

?

πεῖν ἀναγχαῖον τὸ τοῦ Παύλου. Τί δὲ ἐχεῖνός φησι;

Μνημονεύετε τοῦ Κυρίου εἰρηκότος - μαχάριόν ἐστι
ΝΠ e

διδόναι μᾶλλον ἢ λαμόάνειν. Καίτοι πόθεν ἂν γένοιτο

διδόναι τῷ οὐχ ἔχοντι; Πῶς οὖν τῇ Μάρθα 6 Ἰησοῦς

B εἶπεν - Μεριμνᾶς χαὶ τυρδάζη περὶ πολλὰ, ἑνὸς δέ
,

ἐστι χρεία " Μαρία δὲ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο ;
D , d

xoi πάλιν, * Μὴ μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον; Ava-

γχαῖον γὰρ πάντα νῦν ταῦτα ἐπιλῦσαι, οὐχ ἵνα μόνον

παύσωμεν αὐτοὺς ἀργοῦντας, εἰ βούλοιντο, ἀλλ᾽ ἵνα
^ ^ τ ^

μὴ μάχην εἰσάγειν τινὰ δείξωμεν τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ.

Καὶ γὰρ χαὶ ἀλλαχοῦ φησιν ὃ ἀπόστολος - Παραχα-

λοῦμεν δὲ ὑμᾶς περισσεύειν xol φιλοτιμεῖσθαι, ἥσυ-
᾿

χάζειν xo πράσσειν τὰ ἴδια, ἵνα εὐσχημόνως περι-

- S N ΕΣ V L « /

πατὴτε πρὸς τοὺς ἔξω xat πάλιν, Ὃ χλέπτων, μη-
/, /, e ^Y /, 5 , -

χέτι χλεπτέτω * μᾶλλον δὲ χοπιάτω ἐργαζόμενος ταῖς

ἰδίαις χερσὶν, ἵνα ἔχῃ μεταδιδόναι τῷ χρείαν ἔχοντι.

C ᾿Ινταῦθα γὰρ ὃ Παῦλος οὐδὲ ἁπλῶς ἐργάζεσθαι ἐχέ-

λευσεν, ἀλλ᾽ οὕτω μετὰ πόνου, ὡς ἔχειν ἐντεῦθεν xad
/ ^

ἑτέρῳ μεταδιδόναι. Καὶ ἑτέρωθι πάλιν ὃ αὐτὸς λέγει,

E] cec

- / - Y
Ταῖς χρείαις μου xoi τοῖς οὖσι μετ᾽ ἐμοῦ ὑπηρέτη-
σαν αἱ χεῖρες αὗται. Καὶ Κορινθίοις δὲ ἐπιστέλλων
ἔλεγε" Τίς οὖν μοί ἐστιν ὃ μισθός : "Iva. εὐαγγελιζό-
557 Z N E] , M , bd ,
μενος ἀδάπανον θήσω τὸ εὐαγγέλιον. Καὶ ἐν τῇ πό-
λει δὲ ἐχείνη γενόμενος, "Epsve πρὸς ᾿Αχύλαν xol
Πρίσχιλλαν, καὶ εἰργάζετο. σαν γὰρ σχηνοποιοὶ τὴν
ἔγγην. Ἀλλὰ ταῦτα τὴν μάχην δείκνυσι σφοδροτέ
τέχνην. μάχην δείκνυσι σφοδροτέραν
7 mM /
χατὰ τὸ ῥητόν. Οὐχοῦν ἀνάγχη λοιπὸν τὴν λύσιν ἐπα-
γαγεῖν, Τί οὖν ἂν εἴποιμεν πρὸς ταῦτα ; Ὅτι τὸ μὴ
D μεριμνᾶν οὐ τὸ μὴ ἐργάζεσθαί ἐστιν, ἀλλὰ τὸ μὴ
προσηλῶσθαι τοῖς βιωτικοῖς πράγμασι" τουτέστι, τὸ
μὴ ποιεῖσθαι φροντίδα περὶ τῆς εἰς αὔριον ἀναπαύ-
σεως, ἀλλὰ πάρεργον αὐτὴν εἰναι νομίζειν. " Eveozt

^ Savil. μὴ μεριμνᾶτε, φησὶν;... διαλῦσαι.

IN JOANNEM HOMIL. XL!V. al. ΧΙΜΗ.

γὰρ xa ἐργαζόμενον, μηδὲν εἰς τὴν αὔριον θησαυρί-
" 2 ; Epor EA
ζειν, καὶ ἔνεστιν ἐργαζόμενον; rov μεριμνᾶν. OO γὰρ
ταὐτόν ἐστι μέριμνα xat ἐργασία. Οὐδὲ γὰρ ὡς τῷ
ἔργῳ θαῤῥῶν ἐργάζεταί τις, ἀλλ᾽ ἵνα μεταδῷ τῷ
χρείαν ἔχοντι. Καὶ τὸ πρὸς Μάρθαν δὲ εἰρημένον οὐ
περὶ ἔργου χαὶ ἐργασίας ἐστὶν, ἀλλὰ περὶ τοῦ δεῖν χαι-
ρὸν εἰδέναι, καὶ uj, τὸν τὴς ἀχροάσεως χρόνον πρὸς
τὰ σαρχικώτερα ἀναλίσχειν. Οὐ τοίνυν εἰς ἀργίαν αὖ-
τὴν ἐμδάλλων, ταῦτα ἔλεγεν, ἀλλὰ προσηλῶν τῇ ἀχρο-
ἄάσει. Παρεγενόμην, φησὶν, διδάξων ὑμᾶς τὰ δέοντα᾽
σὺ δὲ περὶ ἄριστον ἐσπούδακας; Ὑποδέξασθαί με βού-
λει, καὶ πολυτελὴ παρασχευάσαι τράπεζαν : Ἑτέραν
παρασχεύασον ἑστίασιν, τὴν μετὰ προθυμίας ἀχρόα-
σίν μοι παρεχομένη, καὶ τὸν τῆς ἀδελφῆς μιμουμένη
πόθον. Οὔτε οὖν τὴν φιλοξενίαν κωλύων ταῦτα ἔλεγεν"
ἄπαγε" πῶς γάρ; ἀλλὰ τὸ μὴ δεῖν ἐν ἀκροάσεως καιρῷ
:
ἔγειν;

Y - / 5 DOR
τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην, οὗ τοῦτό

περὶ ἕτερα ἠσχολῆσθαι. Τὸ δὲ

μένου, ὥστε δεῖν ἀργεῖν - καὶ γὰρ xol τοῦτο μάλιστα
ἀπολ)υμένη βρῶσίς ἐστι ( Πᾶσαν γὰρ τὴν καχίαν ἐδί-
δαξεν 1j ἀργία )* ἀλλ᾽ ὥστε ἐργάζεσθαι: καὶ μεταδιδό-
ναι. Τ᾿ οὔτο γὰρ οὐχ ἀπολλυμένη βρῶσίς ἐστι λοιπόν.
Εἰ δέ τις ἀργῶν γαστρίζοιτο καὶ τρυφῆς ἐπιμελοῖτο,
οὗτος τὴν βρῶσιν ἐργάζεται τὴν ἀπολλυμένην * ὥσπερ
εἴ τις ἐργαζόμενος τὸν Χριστὸν τρέφοι , xai ποτίζοι,
χαὶ ἐνδύοι, οὐδεὶς οὕτως ἀναίσθητος * xoi ἀμαθὴς,
ὡς εἰπεῖν, ἀπολλυμιένην βρῶσιν ἐργάζεσθαι τὸν tOtOU-
τον, OU ἣν τῆς βασιλείας ἣ ἐπαγγελία τῆς μελλούσης
χαὶ τῶν ἀγαθῶν ἐχείνων. Αὕτη γὰρ μένει διηνεχῶς ἣ

- ^Y τ M ,
βρῶσις. ἢ Ἄλλως. δὲ, xol τότε δὲ ἐπειδὴ τῆς μὲν πί- B

στεως οὐδένα λόγον ἐποιοῦντο, οὐδὲ ἐσχόπουν μαθεῖν,
τίς ὃ ταῦτα ἐργαζόμενος, καὶ ποίᾳ δυνάμει, ἕν δὲ μό-
νον ἐδούλοντο, γαστρίζεσθαι μηδὲν ποιοῦντες, τὴν
τοιαύτην τροφὴν εἰχότως βρῶσιν ἀπολλυμένην ἐχάλε-
σεν. Γδθρεψα ὑμῶν τὰ σώματα, φησὶν, ἵνα ἀπὸ τού-
του τὴν ἑτέραν ἐπιζητήσητε τροφὴν, τὴν μένουσαν,
τὴν τρέφουσαν ὑμῶν τὴν ψυχήν - ὑμεῖς δὲ πάλιν ἐπὶ
τὴν γηΐνην τρέχετε. Διὰ τοῦτο οὗ συνίετε ὅτι οὐχ ἐπὶ

, e. ὦ Y 3 κασι 94 55. 20...5-5 TR EN 5
ταύτην ὑμᾶς ἄγω τὴν ἀτελῆ, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐκείνην τὴν οὐ

, M 5
πρόσχαιρον παρέχουσαν ζωὴν, ἀλλ᾽ αἰώνιον, τὴν οὐ

τ 3 ΕἸ ^Y οἵ
σῶμα, ἄλλὰ ψυχὴν τρέφουσαν. Εἶτα ἐπειδὴ οὕτω €

/, ^c m - ET LM 4 » ἃ ΝΠ E
μέγα περὶ ἑαυτοῦ ἐφθέγξατο, xa ἔφησεν αὐτὸς δώσειν

αὐτὴν, ἵνα μὴ πάλιν αὐτοῖς Trpoc, τὸ λεγόμενον, ἀξ!ό-
πιστον τὸν λόγον ποιῶν, ἐπὶ τὸν Πατέρα τὴν χορη-
γίαν αὐτῆς ἀνάγει. Εἰπὼν γὰρ, Ἣν ὃ γιὸς τοῦ ἀν -
θρώπου δώσει ὑμῖν, ἐπήγαγε, Τοῦτον γὰρ ὃ Πατὴρ
ἐσφράγισεν ὃ Θεός " τουτέστιν, ἐπὶ τούτῳ ἔπεμψε ταύ-
τὴν ὑμῖν κομίζοντα τὴν τροφήν. Δηλοῖ δὲ καὶ ἑτέραν
ἑρμηνείαν f, λέξις. Καὶ γὰρ καὶ ἀλλαχοῦ φησιν 6 Χρι-

1 Savil. χαὶ μανιώδης.

b Morel. ἡ βρῶσις. ἄλλως δὲ xot ἐπειδὴ τότε τῆς μὲν π.-.

M , /
Μὴ ἐργάζεσθε,
ἐστιν αἰνιττο- A

60

TU
circa carnalia expendendum esse. Non igitur hzc
dicit, ut in desidiam illam conjiciat, sed ut ad
audiendum convertat. Veni, inquit, ut vos neces-
saria doceam ; tu de prandio sollicita es? Me vis
excipere, et lautam parare mensam? Alium para
cibum, meis attende sermonibus, sororis deside-
rium imitare.Non ergo hospitalitate cohibet ; absit,
id ne dicatur; sed docet doctrine tempore cztera
curanda non esse. Cum porro dicit, Operemini

E non cibum qui perit, non significat, in desidia

esse vivendum : hic enim. maxime cibus est qui
perit, ( Omnem. quippe malitiam docuit desi-
dia); sed indicat operandum et erogandum esse.
Hic porro cibus non perit. Si quis porro otiosus
ventri et deliciis deditus sit, is operatur. cibum
qui perit; contra si quis ex labore suo cibum, po-
tum, vestem Christo dederit, hunc nemo sana
mentis dicat operari cibum qui perit, eujus cibi
causa promittitur regnum, promittuntur illa bona.
Hic cibus zternum manet. Tunc quia illi nullam
fidei rationem habuere, neque discere studuerunt
quis hac fecisset, qua potestate, sed id unum cu-
rabant, ut nihil operando ventrem implerent ; hoc
alimentum jure vocavit cibum qui perit. Corpora
vestra, inquit, enutrivi, ut hinc aliam quzreretis
escam manentem, qu:e animam vestram enutriret :
vosautem rursum ad terrenam curritis. [deo non in-
telligitis me non ad illam vos ducere imperfectam,
sed ad illam non temporaneam, quz vitam pra-
beat zeternam, quz non corpus, sed animam alat.
Deinde quia magnifice de se loquutus fuerat, cum
diceret se daturum ; ne iterum hoc dicto offende-
rentur , ut ipsi fidem faceret, donum ad Patrem
refert. Cum dixisset enim, Quem Filius hominis
vobis dabit ; subdidit, Zunc enim Pater signa-
vit Deus ; hoc est, Propterea misit qui hunc vo-
bis cibum ferret. Quod. aliter potest explicari.
Nam alibi quoque Christus dicit : Qui audit ser-
mones meos, hunc signavit Pater, quia Deus
verax est; hoc est, Manifeste ostendit; id quod
mihi et hic videtur subindicari. Nihil enim aliud
est, Signavit Pater, quam ostendit, revelavit testi-
monio suo. Se enim ipse ostendit ; quia vero Ju-

[ Savil. et Codd. nostri ἄλλως δέ omittunt , neque con-
veniunt hac verba cum reliqua structura.]

Eccli. 33.
29.

Joan. 3.33.

Futura
immortalia

sunt,

sive

supplicia ,

sive
mia.

P τς π-

300 S. JOANNIS CHRYSOST.

deos alloquebatur, Patris testimonium in medium
adduxit.

2. Discamus itaque, dilecti, illa ἃ Deo petere
qui ab illo consentaneum est petere. Saecularia
enim, quoquo modo accidant, nihi! afferunt no-
cumenti. Nam si ditabimur, hic tantum deliciis
fruemur: si in paupertatem inciderimus, nihil
molesti patiemur. Sive prospera, sive tristia acci-
dant, vim nullam ad voluptatem vel tristitiam ha-
bent, sed utraque contemnenda, ut qu: quam ce-
lerrime transeant. Ideo hec jure via vocantur,
quod prztereant, nec diu maneant. Futura vero
utraque immortalia sunt, tam supplicium, quam
regnum. Circa h»c magnam geramus sollicitudi-
nem, ut illa fugiamus, hzec assequamur. Quid enim
utilitatis ex praesentibus deliciis? Hodie sunt, cras
avolabunt : hodie flos sunt splendidus, cras erunt
pulvis dispersus: hodie ignis aecensus, cras cinis
exstinctus. Spiritualia vero non hujusmodi sunt ;
sed semper clara et florida, atque in dies splendi-
diora evadunt. Divitiz illo numquam pereunt, num-
quam transferuntur vel cessant, numquam sollicitu-
dinem, invidiam et calumniam afferunt, non corpus
perdunt, non animam corrumpunt, non livorem
vel invidiam attrahunt ; quz» omnia in hisce re-
periuntur divitiis. Gloria illa non in arrogantiam
extollit, non tumorem parit, numquam cessat,
vel obscuratur. Quies atque delicie in czlo per-
petuz manent, semper immot: et immortales sine
ullo fine vel termino. Hanc, obsecro, vitam de-
sideremus. Si enim ipsam cupiamus, nullam pra-
sentium rationem habebimus, sed hiec omnia sper-
nemus et deridebimus. Etiamsi quis nos in regiam
evocet, quo nihil beatius existimatur, non annue-
mus, tali nempe fulti spe ; nam iis, qui celestium
amore capti sunt, id. vile et nullius pretii repu-
tatur. Quidquid enim finem habet, non admodum
expetendum est : quod cessat, et hodie est, et cras
desinit, etiamsi maximum, perquam minimum et
contemnendum videtur. Ne igitur ea qua fugiunt
et dilabuntur, sed quz immota manent sectemur,
ut illa consequi possimus, gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Christi, per quem et cum quo

E

261

B

e Alii χέχληται παρὰ τοῦ θεοῦ. 5 μὲν γὰρ εὐρύχωρος, 5
ὃξ στενὴ χαὶ τεθλιμμένη. τὰ δὲ μέλλοντα.
a Alii παύεται. [ Mox Savil, et Codd. nostri ἀπόλλυσι

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

r4 € , ^
στός" “Ὁ ἀχούων μου τοὺς λόγους, τοῦτον ἐσῳράγισεν Ó
M
Πατὴρ, ὅτι ὃ Θεὸς ἀληθής ἐστι" τουτέστιν, ἀπέδειξεν
- ? / 4 ^ , - e
ἀναντιῤῥήτως" ὃ δή μοι δοχεῖ xot ἐνταῦθα ἣ λέξις αἷ-
ἵ S » Ri
νίττεσθαι. Οὐδὲν γάρ ἐστιν ἄλλο τὸ, ᾿Εσφράγισεν ὃ
M 5h c
Πατὴρ, ἀλλ᾽ ἢ ἀπέδειξεν, ἐξεκάλυψε διὰ τῆς αὐτοῦ
μαρτυρίας. "ἔδειξε μὲν γὰρ xal αὐτὸς ἑαυτόν * ἐπειδὴ
δὲ πρὸς Ἰουδαίους διελέγετο, τὴν τοῦ Πατρὸς μαρτυ-
ρίαν εἰς μέσον ἤγαγε.
, D »
Μάθωμεν τοίνυν, ἀγαπητοὶ, ταῦτα αἰτεῖν τὸν
ἸΔ E ^ - -
Θεὸν, ἃ ἀξιόν ἐστι παρ᾽ αὐτοῦ αἰτεῖν. "Exsiva μὲν
N
γὰρ, ὅπως ἂν τύχη; τὰ βιωτικὰ λέγω, βλάδην οὐδε--
μίαν φέρει. Ἂν τε γὰρ πλουτήσωμεν, ἐνταῦθα μόνον
ἀπολαυσόμεθα τῆς τρυφῆς" ἄν τε εἰς πενίαν χαταπέ-
σωμιεν, οὐδὲν πεισόμεθα δεινόν. Οὔτε γὰρ τὰ λαμπρὰ
τοῦ παρόντος βίου, οὔτε τὰ λυπηρὰ εἰς ἀθυμίας xoi
NES
ἡδονῆς λόγον ἔχει τὴν ἰσχὺν, ἀλλ᾽ ἑχάτερα εὐχατα-
/ c - c D
φρόνητα, xo μετὰ πολλὴς παραῤῥεῖ τῆς ταχυτῆτος.
Διὸ καὶ δδὸς “χέχληται εἰχότως, ἅτε παροδεύοντα,
Ν σδν - 7. 2 ΄ Y ON p"
χαὶ ἐπὶ πλεῖστον μένειν οὐ πεφυχότα * τὰ δὲ μέλλοντα
£ 2n/ 7, , 7 / c
ἑχάτερα ἀθάνατα μένει, τά τε χολάσεως, τά τε τῆς
βασιλείας. Ὑπὲρ ἐκείνων τοίνυν πολλὴν ποιώμεθα
σπουδὴν, ὥστε τὰ μὲν φυγεῖν, τὰ δὲ ἑλέσθαι. Τί γὰρ
es οο LU , 5"
τῆς ἐνταῦθα τρυφῆς ὄφελος; Σήμερόν ἐστι, καὶ αὔριον
οὐχ ἔστι: σήμερον ἄνθος λαμπρὸν, καὶ αὔριον χόνις
σχεδαννυμένη: σήμερον πῦρ χαιόμενον, xoi αὔριον
/ ΄ ? , , M δὴ
τέφρα χατασθεννυμένη. ᾿Αλλ᾽ οὗ τὰ πνευματικὰ τοι-
αὗτα, ἀλλ᾽ ἀεὶ μένει λάμποντα, καὶ ἀνθοῦντα, xat
φαιδρότερα γινόμενα καθημέραν. Ὃ πλοῦτος ἐχεῖνος
5N/ nos /; 2) / 7] 5.7
οὐδέποτε ἀπόλλυται, οὐδέποτε μεθίσταται, οὐδέπο--
τε λήγει, οὐδέποτε ἐπάγει φροντίδα xai φθόνον xai
χατηγορίαν, οὐ σῶμα ἐξόλλυσιν, οὐ ψυχὴν διαφθείρει,
οὗ φθόνον ἔχει, οὐ βασχανίαν ἐπισωρεύει, ἅπερ
el c P 7 , € NY , D
ἅπαντα ταῦτα τῷ πλούτῳ πρόσεστιν. Ἣ δόξα ἐχείνη
οὖχ εἰς ἀπόνοιαν αἴρει, οὐ φλεγμαίνειν παρασχευάζει,
338. , »wNY , 7 , €
οὐδέποτε παύεται, οὐδὲ ἀμαυροτέρα γίνεται. Ἢ
y c 5 ALINE - / / WE UN
ἄνεσις xa ἣ τρυφὴ ἐπὶ τοῖς οὐρανοῖς πάλιν μένει, "xad
αὕτη διηνεχὴς, ἀεὶ ἀκίνητος οὖσα καὶ ἀθάνατος" οὐχ
ἔστι γὰρ πέρας αὐτῆς καὶ τέλος εὑρεῖν. Ταύτην, πα-
- / M [ / Ἅ δ ,
ραχαλῶ, ποθήσωμεν τὴν ζωήν. Ἂν γὰρ ποθήσωμεν
3 XN 557 c / / / 2 M
αὐτὴν, οὐδένα τῶν παρόντων ποιησόμεθα λόγον, ἀλλὰ
χκαταφρονήσομεν τούτων ἁπάντων καὶ καταγελασόμε--
θα, χἂν εἰς βασιλικὰς αὐλάς τις ἡμᾶς εἰσελθεῖν xe-
λ , » € / 0 2 f. FA 1 2). (ὃ ᾿
εύῃ, οὖχ αἱρησόμεθα ἐχείνην ἔχοντες τὴν ἐλπίδα
καίτοι τούτου οὐδὲν μακαριώτερον εἰναι δοχεῖ, ἀλλὰ
τοῖς χατεχομένοις τῷ τῶν οὐρανῶν ἔρωτι καὶ τοῦτο
μικρὸν xo εὐτελὲς xa οὐδενὸς ἄξιον λόγου. Πᾶν γὰρ
ὃ τέλος ἔχει, οὐ σφόδρα περισπούδαστον * πᾶν ὃ παύε-
ται, καὶ σήμερόν ἐστι, καὶ αὔριον οὖχ ἔστι, κἂν σφό-

ἡ μέγα, σφόδρα μικρὸν xal εὐχαταφρόνητον

ὃρα

pro ἐξόλλυσι.]
* [καὶ αὕτη absunt a Savil, et Codd. nostris. |

IN JOANNEM HOMIL. XLV. al. xriv.

* ^ - D , m , ^ ,
εἰναι OOX€t. Μὴ τοινὺν τῶν φευγοντῶν αἀντεχωμεῦα,
δ D 5 , ME " , 3^ M m
roi τῶν παραῤῥεόντων xot ἀπερχομένων, ἀλλὰ τῶν
/ e D
μενόντων καὶ ἀχινήτων, ἵνα xoi αὐτῶν δυνηθῶμεν
» ^ m , -
ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
T Ὁ -* Tow ^/E
Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xai μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ 4j δόξα,
ei — , e M M M 5 M
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xat ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς
c e n
αἰῶνας τῶν αἰώνων. A tuv.

OI

O1

C Patri gloria, simulque Spiritui sancto , nunc. et
semper, et in szecula seculorum. Amen.

OMIAIA με΄.

Zimow οὖν πρὸς αὐτόν" τί ποιῶμεν ἵνα ἐργαζώμεθα
τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ: Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς"
τοῦτό ἐστι τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ, ἵνα πιστεύσητε εἰς ὃν
ἀπέστειλεν ἐχεῖνος. Εἶπον οὖν αὐτῷ * τί οὖν ποιεῖς
σημεῖον, ἵνα ἴδωυεν χαὶ πιστεύσωμέν σοι; τί

5 ge -
ἐργάζῃ 5

ὑδὲ , VES »M XA DS
Οὐδὲν γαστριμαργίας χεῖρον, οὐδὲν αἰσχρότερον.
Τοῦτο παχεῖαν ποιεῖ διάνοιαν, τοῦτο σαρχικὴν ποιεῖ
CN uy - (e 4 E] »- ὁ Jg
ψυχὴν, τοῦτο πηροῖ, καὶ GuxGAerety οὐχ ἀφίησιν. “Ὅρα
A rw Lad 5 Ὄν e , 3
γοῦν καὶ ἐπὶ τῶν ᾿Ιουδαίων τοῦτο γινόμενον. ἐπειδὴ
γὰρ πρὸς γαστριμαργίαν ἢχεχήνασι. xoi ὅλοι τῶν
βιωτιχῶν ἦσαν, καὶ οὐδὲν ἐνενόουν πνευματιχὸν, μυ-
7 , N ,ὔ, 5» ἢ ^ A /
ρίοις αὐτοὺς λόγοις ἐνάγει ὃ Χριστὸς xat χέντρον
» M Ne M 55V er LR E] E]
ἔχουσι χαὶ φειδῶ * Xat οὐδε οὕτως ἀνίστανται, ἀλλ

EJ , / , Nu 4 5 5 m
ετι Xa tO μενουσι χειμενοι. 4X TC Et γᾶρ. Εἴπεν αὐτοῖς,

ἐφάγετε
£x τῶν ἄρτων, χαὶ ἐχορτάσθητε. ᾿Ἑπληξε διὰ
2* 2 YN T € f D T - M 3 ,

ἐλέγχου * ἔδειξεν ὁποίαν δεῖ ζητεῖν τροφὴν, εἰπών "
᾿Εργάζεσθε μὴ τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην * ἔθηκεν

αὐτοῖς τὸ ἔπαθλον, εἰπών ᾿Αλλὰ τὴν μένουσαν εἰς

Ζητεῖτέ με, οὐχ, ὅτι εἴδετε σημεῖα, ἀλλ᾽ ὅτι

A za. » DELON / E] - XN
ζωὴν αἰώνιον ἔπειτα " τὸ προσιστάμενον αὐτοῖς ἔθε--
/ SEN 3x c S s 79 / TI Ὁ
ράπευσεν, εἰπὼν ἀπὸ τοῦ Πατρὸς ἀπεστάλθαι. Τί οὖν

y efro di 3M 2 , NE ΤΡ “-
ἐχεῖνοι; “ὥσπερ οὐδὲν ἀχηχοότες, Τί οὖν ποιῶμεν,
φασὶν, ἵνα ἐργαζώμεθα τὰ ἔργα τοὺ Θεοῦ; Ταῦτα δὲ
5 cr - Y cT AN kN
ἔλεγον, οὐχ ὥστε μαθεῖν xol πρᾶξαι (xol δείκνυσι τὰ
eve» D h , 2j, «ἃ c BS V A c c /
éenc), ἀλλὰ πάλιν αὐτὸν ἐπὶ τὴν τῆς τροφῆς χορηγίαν
ἄγοντες, χαὶ εἰς τὸ χορέσαι αὐτοὺς προχαλέσαι ἐθέ-
λοντες. Τί οὖν ὃ Χριστός: Τοῦτό ἐστι τὸ ἔργον τοῦ
Θεοῦ, ἵνα πιδτεύσητε εἰς ὃν ἀπέστειλεν ἐχεῖνος. Ot
ἀν τ 5 ,ὔ - - J y^ M /
ὃὲ εἶπον * Τί σημεῖον ποιεῖς, ἵνα ἴδωμεν xa πιστεύ--
σωμεν; Οἵ πατέρες ἡμῶν ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ

b Morel. χεχηνότες ὅλοι τῶν βιωτ.

* τὸ προσιστάμενον αὐτοῖς ἐθεράπευσε : id est ad lite-
ram, ei quod illos offendebat medetur. Ys enim est
frequens usus verbi προσίσταμαι in his Commentariis,
Offendebantur autem Judai quod putarent Christum
ex semetipso et ex auctoritate propria loqui : quod
etiamsi verum esset, ut siepe dicit Chrysostomus , Chri-

TOM. VIII.

HOMILIA XLV.

Car. VI. v. 28. Dixerunt ergo ad eum : Quid
faciemus, ut operemur opera Dei? 29. Et di-
zit eis Jesus : Hoc est opus Dei, ut credatis
in eum, quem misit ille. 50. Dixerunt ergo
ei : Quod ergo tu facis signum, ut videamus
et credamus tibi? quid operaris?

D

1. Nihil gula deterius, nihil turpius. Hiec ob- Οὐ] per-
tusum et crassum ingenium, hec carnalem ani- δ δ᾽

mam reddit, hec excecat, nec sinit respicere.
Animadverte quomodo hzc Judazis acciderint.
Cum enim gulie inhiantes, secularia solum ni-
hilque spirituale cogitarent, multis illos Christus
verbis excitat, acrimonia et indulgentia plenis.
Neque tamen sic excitantur, sed adhuc humi ja-
cent. Animum adhibe, quzso; dixerat eis : Que-
ritis me, non quia vidistis signa, sed quia

τοῦ 265 manducastis ex panibus, et saturati estis.

À [ncessit illos arguendo : ostendit quanam sit
esca quarenda, cum ait, Operemini, non ci-
bum qui perit : addit premium his. verbis, Sed
qui permanet in vilam cternam : deinde co-
rum objectioni occurrit, dicendo se a Patre
missum esse. Quid ergo illi? Quasi nihil audis-
sent, Quid ergo faciemus, inquiunt, u£ opere-
mur opera Dei? Hzc porro dicebant, non ut di-
scerent et facerent, ut. sequentia ostendunt; sed
ut rursus ad. cibum prabendum inducerent, et
denuo saturarentur. Quid ergo Christus? Zoc est
opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille.
Ad hac illi : Quod signum facis, ut videamus
et credamus? 51 . Patres nostri manducaverunt

stus tamen illorum inibecillitati se attemperans, cum
nondum tempus esset divinitatem suam manifestandi ,
se a Deo et Patre missum dicebat, quod quidem veris-
simum erat; sed tacebat illud, se non Patris modo,
sed sua quoque auctoritate operari. Hoc ipsum non
facit, cum se a Patre missum dicit,

21

502 S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

manna in deserto. Nihil his insipientius, nihil B. ἐρήμῳ. Οὐδὲν τούτων ἀναισθητότερον, οὐδὲν ἀλογώ--

stultius. Cum signum adhuc in oculis esset, ac si
nullum factum esset, dicebant, Quod signum fa-
cis? neque Ipsi optionem signi relinquunt; sed
putant se ad. necessitatem illum reducturos esse,
ut non aliud signum faceret, quam quod majorum
suorum temporibus factum est. Ideo dicunt :
Patres nostri manducaverunt manna in de-
serto; hoc modo se illum excitaturos esse putan-
ies, ut hujusmodi signum faceret, quod illos car-
naliter alere posset. Cur enim non aliud. ex prio-
ribus signis commemorarunt : etsi multa tunc

τερον. Τοῦ σημείου * ὄντος ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτῶν ἔτι,
ὡς οὐδενὸς γεγονότος, οὕτως ἔλεγον, Τί σημεῖον
ποιεῖς; χαὶ εἰπόντες, οὐδὲ αὐτῆς τῆς αἱρέσεως τοῦ
σημείου χύριον ἀφιᾶσιν εἶναι, ἀλλ᾽ εἰς ἀνάγχην αὐτὸν
οἴονται μεθιστὰν τοῦ μηδὲν ἕτερον ποιῆσαι, ἀλλ᾽ ἢ
τοιοῦτον, οἷον ἐγένετο ἐπὶ τῶν προγόνων. Διὸ δὴ xoi

, e , € μι y ^ , 5 m
£Youcty * Ot πάτερες Ἥμων εἐφᾶγον τὸ μᾶννα ἕν τη

ἐρήμῳ * διὰ τούτου νομίζοντες αὐτὸν ἐρεθίζειν, ὥστε
τοιοῦτον ποιῆσαι σημεῖον, ὅπερ αὐτοὺς θρέψαι δύναται
σαρχιχῶς. Διατί γὰρ οὐδενὸς ἑτέρου τῶν προτέρων
σημείων ἐμνημόνευσαν, καίτοι γε πολλῶν γενομένων

facta fuissent in /Egypto, in mari, in deserto ; sed C τότε, καὶ xov! Αἴγυπτον xoi κατὰ τὴν θάλατταν χαὶ

solum manna proferunt? annon quia ventris ty-
rannide admodum tenebantur? Quomodo autem
vos qui prophetam illum vocastis, qui regem
ipsum constituere voluistis, quia signum videra-
tis, nunc ac si nihil factum sit, ingrati et perfidi
estis, et signum petitis, parasitorum et canum fa-
melicorum. vocem emittentes ? nunc. vobis manna
admirationi est, cum anima vestra deficit? Et
adverte ironiam. Non dixerunt, Moyses hoc fecit
signum, tu quid facis? ne illum concitarent; sed
honorifice admodum compellant, cibum exspe-
ctantes. Neque etiam dixerunt, Deus hoc fecit, tu
vero quid facis? ne viderentur illum. Deo ex-
dequare; neque Moysem memorant, ne videantur
humiliorem facere; sed in medio 1d posuerunt,
dicentes: Patres nostri manducaverunt manna
in deserto. Poterat vero Christus dicere, Majus
nunc miraculum edidi, quam Moyses, nec virga,
nec precatione opus habeo, sed omnia a meipso
feci: quod si manna commemoratis, ecce panem
vobis praebui. Verum non tunc. tempus erat ita
loquendi, sed unum curabat, ut illos ad spiritua-
lem cibum deduceret. Et vide quam immensa
cum prudentia respondeat : 52. /Von Moyses de-
dit vobis panem de celo, sed. Pater meus dat

ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἀλλὰ τοῦ μάννα; ἄρ᾽ οὐ διότι σφόδρα
αὐτοῦ ἐπεθύμουν διὰ τὴν τὴς γαστρὸς τυραννίδα ;
Πῶς δὲ ot προφήτην αὐτὸν λέγοντες χαὶ βασιλέα ἐπι-
χειροῦντες ποιεῖν, ἐπειδὴ τὸ σημεῖον εἴδετε, νῦν ὡς
οὐδενὸς γενομένου ἀχάριστοι χαὶ ἀγνώμονες γεγόνατε,
χαὶ σημεῖον αἰτεῖτε, παρασίτων καὶ χυνῶν λιμωττόν-
τῶν ῥήματα ἀφιέντες ; νῦν τὸ μάννα θαυμαστὸν P ὑμῖν,
ὅτε ἣ ψυχὴ ὑμῶν κατάξηρος; Καὶ ὅρα εἰρωνείαν. Οὐχ
εἶπον, ὅτι Μωῦσῆς τόδε ἐποίησε τὸ σημεῖον, σὺ τί
ποιεῖς; νομίζοντες πλήττειν αὐτόν " ἀλλὰ τέως αὐτῷ
μετὰ πολλῆς διαλέγονται τῆς τιμῆς, προσδοχίᾳ τῆς

τροφῆς. Ἄλλως δὲ οὔτε τοῦτο λέγουσιν, ὅτι ὃ Θεὸς

2 , δ , - u , TN
τόδε ἐποίησε: σὺ τί ποιεῖς; ἵνα μὴ δόξωσιν αὐτὸν
r b c c » CD ; / {
ἐξισοῦν τῷ Θεῷ - οὔτε Μωῦσέα παράγουσιν, ἵνα μὴ
N44 23 9, (s 229. , EA 0 /
δόξωσιν αὐτὸν ταπεινοῦν * ἀλλὰ μέσον αὐτὸ τεθείκασι,
λέγοντες - Οἱ πατέρες ἡμῶν ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ
El » 0 Y ? - ce e /
ἐρήμῳ. Καὶ ἐνὴν μὲν εἰπεῖν, ὅτι Μωυσέως μείζονα
ἐθαυματούργησα νῦν, οὐ ῥάδδου δεηθεὶς, οὐχ εὐχὴ

t ργῆσα νῦν, οὐ ῥάδδου δεηθεὶς, οὐκ εὐχῆς
, ΓΟ
χρείαν ἐσχηχὼς, ἀλλὰ πάντα ποιήσας ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ"

?5 Ww M τα , , 3 M » c ^
εἰ δὲ xa τοῦ μάννα μέμνησθε, ἰδοὺ καὶ ἄρτον ὑμῖν

7 ?A 33? E] none N 7 ^ /
παρέσχον. ᾿Αλλ’ οὐκ ἦν ὃ xatpóc τούτων τῶν λόγων

c E » ANCUS s Ν / 5
νῦν, ἀλλ᾽ ἕν ἦν τὸ σπουδαζόμενον, ἐπὶ τὴν πνευματι--

Ε χὴν αὐτοὺς ἀγαγεῖν τροφήν. Καὶ ὅρα τὴν ἄπειρον
σύνεσιν, πῶς ἀποχρίνεται- Οὐ Μωὺῦσῆς ἔδωχεν ὑμῖν

Ν » 5 m 32 b ^ 2-ec / NIS
τὸν ἄρτον &x τοῦ οὐρανοῦ, ἀλλ᾽ ὃ Πατήρ μου δίδωσιν

2) 8 € - ἂν "} , m , D N 5n / rm, ,

vobis panem. de celo erum. Cur non dixit, 5, ὅν. τὸν ἄρτον &x τοῦ oupavou τὸν ἀληθινόν. Τί sf
P; , 3. Som NIS A E) »v5 3

Non Moyses dedit, sed ego; sed pro Moyse Deum, ποτε οὖν ovx εἶπεν, οὐχ ὃ Μωῦσῆς δέδωχεν, ἀλλ᾽ ἐγώ

pro manna seipsum posuit? Quia multa erat au-
ditorum imbecillitas, ut ex sequentibus liquet.
Etenim non illos his verbis cohibuit, tametsi initio
dixerat, Queritis me, non quia vidistis signa,
sed quia comedistis ex panibus: et saturati
estis. Quia vero id. querebant, in sequentibus
quoque ipsos correxit, neque tamen illi destite-
runt. Verum cum Samaritanze se aquam daturum

a Savil. ὄντος αὐτοῖς ἐν χερσὶν ἔτι-
b Savil. ὑμῖν; οὐκέτι ἡ ψυχὴ ὑμῶν χατύξηρος.

ἀλλ᾽ ἀντὶ μὲν Μωὺύσέως τὸν Θεὸν, ἀντὶ δὲ τοῦ μάννα

€ (SS c

ἑαυτὸν τέθειχεν ; “Ὅτι πολλὴ ἦν τῶν ἀχουόντων 7,

ἀσθένεια" xol δῆλον Ex τῶν ἑξῆς. Καὶ γὰρ καὶ οὕτως

[4 Ἂς

εἰρηκὼς, οὐδὲ οὕτως αὐτοὺς κατέσχε, καίτοι γε ἀρχό-
f, »" , , e PANI - 3 3

μενος ἔλεγε, Δητεῖτέ με, οὐχ ὅτι εἴδετε σημεῖα, ἀλλ

ὅτι ἐφάγετε ἐκ τῶν ἄρτων, καὶ ἐχορτάσθητε. Καὶ ὅτι

ταῦτα ζητοῦσι, χαὶ διὰ τῶν ἑξῆς αὐτοὺς διωρθώσατο,

xai οὐδὲ οὕτως ἀφίστανται, Ἀλλ᾽ οὖχ ὅτε τῇ Σαμα-

Ξ 9 Cm " - - n
« Savil. τροφῆς οὔτε οὖν τοῦτο λέγουσιν.

IN JOANNEM HOMIL. XLV. al. xLiv. 505

ρείτιδι ὑπισχνεῖτο δώσειν τὸ ὕδωρ, ἐμνημόνευσε τοῦ — polliceretur, Patrem. non memoravit, sed ita lo-
quutus est : Si scires quis est. qui dicit tibi, Da
mihi bibere, tu. forsitan petisses ab eo, et de-
disset. tibi aquam. vivam; et rursus, qua
quam ego dabo; nec remittit ad. Patrem. Ilic
vero Patrem memorat, ut discas quanta esset Sa-
maritanz fides, quanta Judaorum imbecillitas.
Non ergo de clo manna erat : quomodo igitur
de cxlo dicitur esse? Quemadmodum /olucres Psal. 8. 9.
celi, dicit Scriptura; ac rursum, Et intonuit de Psal. i7.

Πατρὸς, ἀλλ᾽ οὕτω πὼς εἶπεν Eit ἤδεις τίς ἐστιν ὃ
λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ἤτησας αὐτὸν, xal
ἔδωχεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν * καὶ πάλιν, Τὸ ὕδωρ ὃ ἐγὼ D
-. Χ , , N , ^y c
δώσω * xat οὐ παραπέμπει πρὸς τὸν Πατέρα. "Evcaü-

M c Hi c
θα δὲ τοῦ Πατρὸς μέμνηται, ἵνα μάθης πόση μὲν τῆς
"dl -Ὁ- /,
Σαμαρείτιδος ἣ πίστις, πόση δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων 5j,
ἀσθένεια. Οὐχ ἄρα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦν τὸ μάννα: πῶς
ὖν ἐχ τοῦ οὐρανοῦ λέγεται; Aon εινὰ τοῦ OU-
0 0o λέγεται; “Ὥσπερ Πετεινὰ
ρανοῦ, φησὶν ἣ Γραφή" χαὶ πάλιν, Koi ἐδρόντησεν
14.

ἐξ οὐρανοῦ ὃ Κύριος. Ἄρτον δὲ ἀληθινὸν καλεῖ ἐχεῖνον,
οὐχ ἐπειδὴ Ψευδὲς ἦν τὸ θαῦμα τὸ ἐπὶ τοῦ μάννα,
ἀλλ᾽ ὅτι τύπος ἦν, οὐχ αὐτοαλήθεια. Μνησθεὶς δὲ
Μωῦσέως, οὐχ ἑαυτὸν ἀντέθηχεν ἐκείνῳ: οὔπω γὰρ
$ x , de .Κ » , y NES H
αὐτὸν προετίμων Μωύσέως, ἀλλ᾽ ἔτι περὶ ἐχείνου
μείζονα δόξαν εἶχον. Διὰ τοῦτο εἰπὼν, Οὐ Μωῦσῶς
ἊΝ ^ 5 " c ^, ^ NIN 5 , RJ ,
δέδωχεν, oUx ἐπήγαγεν, ὅτι ἐγὼ δίδωμι, ἀλλ᾽ ἀντ
αὐτοῦ τὸν Πατέρα φησὶ διδόναι. Οἱ δὲ ἀχούσαντες
λέγουσι πάλιν, Δὸς fiiv τὸν ἄρτον τοῦτον φαγεῖν. " Ext
N 2 / € m. LAU p 3. y, y
γὰρ αἰσθητόν τι πρᾶγμα ἐνόμιζον εἶναι, ἔτι γαστρὸς
E / ^ /
ἀπολαύειν προσεδόχων " διὸ xai ταχέως προσέδραμον.
'Tt οὖν ὃ Χριστός: ἃ Ἀνάγων αὐτοὺς κατὰ μιχρὸν,
ἐπάγει" Ὃ ἄρτος τοῦ Θεοῦ ἐστιν 6 χαταδαίνων ix
τ - m AT M NW - , ^5 3
τοῦ οὐρανοῦ, xal ζωὴν διδοὺς τῷ χκόσιλῳ" οὐκ Ἴου-
SES, / 5 1 ^ ΄ CONES / L
δαίοις μόνον, ἀλλὰ xat πάσῃ τῇ οἰκουμένη, φησί.
Διὸ χαὶ οὐκ εἰπεν ἁπλῶς τροφὴν, ἀλλὰ ζωὴν ἑτέραν
τινὰ xal "ἐνηλλαγμένην, ὥστε δηλῶσαι, ἐπειδὴ
ἅπαντες ἦσαν νενεχρωμένοι. Οἱ δὲ ἔτι κάτω νεύουσι
καὶ λέγουσι: Δὸς ὑμῖν τὸν ἄρτον τοῦτον. ᾿Ελέγχων δὲ
αὐτοὺς, ὅτι ἕως μὲν αἰσθητὴν ὑπώπτευον εἶνα: τὴν
τράπεζαν, ἐπέτρεχον " ὅταν δὲ ἔμαθον, ὅτι πνευματι-
, , 5 2 » , , π᾿ , 5 »
xj τίς ἐστιν, οὐχ ἔτι, λέγει πάλιν " ᾿Εγώ εἶμι 6 ἄρτος
τῆς ζωῆς ὃ ἐρχόμενος πρός με, οὐ μὴ πεινάσει" καὶ
ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, οὐ μὴ διψήσει πώποτε. ᾿Αλλ᾽
εἶπον ὑμῖν, ὅτι καὶ ἑωράκατέ με, x«l οὐ πιστεύετέ
μοι. ;
Οὕτω x«t Ἰωάννης φθέγγεται ἄνωθεν προλαδών :
Ὃ οἶδε λαλεῖ, καὶ ὃ ἑώρακε μαρτυρεῖ, xol τὴν μαρ-
E , pax& p.arpruoet , iV pep
c NN 7 /,
τυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμόάνει. Καὶ πάλιν 6 Χριστός"
^ » , X ὥς , c e
Ὁ οἴδαμεν λαλούμεν, xat ὃ ἑωράκαμεν “ μαρτυροῦμεν,
A M 14 € e^ 5 , rp oc X
xai τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν οὐ λαμόάνετε. Τοῦτο δὲ
ποιεῖ, προλαμόάνων αὐτοὺς, xol δειχνὺς ὅτι οὐ τα-
, b: ec 3. £N 5 58 "m 337 » 5
ράττει τὸ πρᾶγμα αὐτὸν, οὐδὲ δόξης ἐφίεται, οὐδὲ
ἀγνοεῖ τὰ ἀπόῤῥητα τῆς διανοίας αὐτῶν, οὔτε τὰ πα-
ρόντα, οὔτε τὰ μέλλοντα. ᾿Εγώ εἶμι ὃ ἄρτος τῆς
ζωῆς. Μέλλει λοιπὸν εἰς τὴν τῶν μυστηρίων ἐμδαλεῖν
παράδοσιν. Καὶ πρῶτον περὶ τῆς θεότητος αὐτοῦ δια-

* Savil. ἐνάγων, Morel. ἀνάγων, melius, ni fallor.

b Sic Morel. Savil. paulum variat in dictione. [ Ha-
bet cum Codd. nostris ἐνηλλαγμένην ( παρηλλαγμένην
Cod. 705). πωὴν δὲ λέγει ἐπτιδή, Eamdem scripturam ex-

celo Dominus. Panem autem verum vocat illum,
non quod falsum esset miraculum de manna, sed
quoniam hoc typus erat, non ipsa veritas. Cum
vero Moysis meminisset, non seilli praetulit; non-
dum enim ipsum Moysi anteferebant, imo. Moy-
sem adhuc majorem putabant. Ideo cum dixisset,
JVon Moyses dedit, non adjecit, Ego do, sed Pa-
trem dare dicit. Tum illi, Da nobis panem hunc
ad manducandum. Adhuc enim rem esse sensi-
lem putabant, adhuc. ventrem. implere exspecta-
bant : idcirco citius accurrerunt. Quid ergo Chri-
stus? Illos paulatim erigens adjicit: 55. Panis
Dei est qui descendit de celo, οἱ dat vitam
mundo ; non Judaeis tantum, sed. universo orbi,
inquit. Neque simpliciter cibum, sed vitam dicit
alteram et diversam. Vitam antem dicit, quia
omnes mortui erant. Illi vero adhuc terro adhiz-
rent ac dicunt: 54. Da nobis hunc panem. Ar-
guit autem illos quod quamdiu sensilem suspica-
bantur esse mensam, accurrerint; cum autem di-
dicerunt mensam esse spiritualem, jam non acce-
dant; dicitque : 55. Ego sum panis vite : qui
venit ad me, non esurict; et qui credit in me,
non sitiet umquam. 50. Sed. dixi vobis, quia
et vidistis me, et non creditis mihi.

€

D

2. Hoc et Joannes superius dicere przeverterat :
Quod novit loquitur, et quod vidit testifica-
tur, et testimonium ejus nemo accipit. Ex rur-
sus Christus : Quod scimus loquimur, et quod
vidimus testamur, et testimonium nostrum
non accipitis. llludque agit, ut praemoneat illos,
et ostendat, se non illa re turbari, neque. gloriam
quarere, vel ignorare secreta mentis eorum, sive
presentia, sive futura. Ego sum panis vite. Jam
5, 1 mysteriorum traditionem venturus est. Et primo
A de divinitate sua disputat dicens, Ego sum panis

E

pressit Interpres.]

c Savil. μαρτυροῦμεν, χαὶ οὐ πιστεύετέ μοι. τοῦτο δέ, CL
οἱ sic Mss. non pauci. Alii cum Morel. et cum Evange-
lio cuso consentiunt.

24.

-

Panis vitz
quid sit.

504 $. JOANNIS CHRYSOST.
vite. Neque enim hoc de corpore dictum est,
( de illo in fine loquitur : £t panis quem ego da-
bo, caro mea est); sed adhuc de divinitate agit.
Etenimille propter Deum Verbum panis est, quem-
admodum hic propter advenientem Spiritum panis
ccelestis efficitur. Hic porro non utitur testibus, ut
in superiori concione: eo. quod haberet testimo-
nium panum, et illi adhuc se credere simularent.
Illic vero contradicebant, et arguebant; ideoque hic
sententiam profert. Illi spe carnalis cibi manent, no-
que turbantur, donec postea spe lapsi sunt. Verum
neque sic etiam Christus tacuit, sed redarguit et in-
crepat. lli vero qui, dum comederent, prophetam
illum vocarant, hic jam offenduntur, et fabri filium
vocant. Non sic vero cum panes manducarent, sed
dicebant, Zic est ille propheta, ipsumque regem
constituere volebant. Indignari porro videbantur,
cum diceret se de czlo descendisse ; sed non hzc ve-
ra erat indignationis causa, sed quod non ultra spe-
rarent se mensa corporea fruituros esse. Nam si vere
indignabantur, querendum erat quomodo panis vitae
esset, quomodo de czlo descendisset :nunc porro non
id faciunt, sed murmurant. Quod. autem non illa de
causa offenderentur, hinc palam est, quod. dicente
Jesu, Pater meus dat. vobis panem, non dixe-
rint, Roga, ut det; sed quid? Da nobis panem.
Atqui non dixerat, Ego do; sed, Pater meus dat.
Illi vero ex cibi cupiditate, illum dare cibum posse
arbitrabantur. Qui vero ita. credebant, quo pacto
offendi debuerunt, cum dicentem audirent, Patrem
esse qui daret ? Qua igitur causa est? Cum audi-
rent non ultra comedendum esse, jam non credunt,
et incredulitatis causam. obtendunt, quod subli-
miora loqueretur. Ideoque ait, Et vidistis me, et
non creditis ; vam signa, tum Scripturarum testi-
monium subindicans. J/l& enim sunt, inquit,
quce testimonium perhibent de me; et, Quod
veni in nomine Patris mei, et non accipitis
me ; et, Quomodo potestis credere, qui ab invi-
cem gloriam. accipitis? 5T. Omne quod. dat
mihi Pater, ad. me veniet, el eum qui venit
ad me, non ejiciam foras. Vide quomodo nihil
non agat ad hominum salutem? Ideo autem hoc
addidit, ne curiosius agere, et temereloqui vide-
retur. Quid autem dicit? Omne quod dat. mihi
Pater, ad me veniet, et resuscitabo eum in
novissimo die. Cur resurrectionem, cujus et im-
pii consortes erunt, commemorat ut donum cre-
dentibus in se concessum? Quia non resurrectio-

3. Savil. σαρχιχῆς. διὰ τοῦτο οὐκ ἐταράττοντο, ἕως.

ARCHIEP.

C

D

E

CONSTANTINOP.

λέγεται λέγων, ᾿Εγώ εἶμι 6 ἄρτος τῆς ζωῆς. Οὐδὲ γὰρ
ων , -
περὶ τοῦ σώματος τοῦτο εἴρηται (περὶ γὰρ ἐχείνου
πρὸς τῷ τέλει λέγει - Καὶ ὃ ἄρτος δὲ, ὃν ἐγὼ δώσω,
€ y 2 J ^ 2295 7 Ν᾿ ἘΣ / DA
ἣ σάρξ μου ἐστίν )" ἄλλὰ τέως περὶ τῆς θεότητος. Καὶ
γὰρ ἐχείνη διὰ τὸν Θεὸν Λόγον ἄρτος ἐστίν: ὥσπερ
2 T P4 NN YN 9 E - ὦ e
οὖν xal οὗτος ὃ ἄρτος διᾶ τὸ ἐπιφοιτῶν αὐτῷ Πνεῦμα
ἄρτος οὐράνιος γίνεται. ᾿Ιϊνταῦθα δὲ οὐ χέχρηται μάρ-
ap χαθάπερ ἐπὶ τῆς προτέραξ δημηγορίας: εἶχε
γὰρ αὐτὸ μαρτυροῦν τὸ ἔργον τῶν ἄρτων, καὶ τέως
€ , τὶ Lud , 5 € NY » P
ὑποχρινομένους αὐτῷ πείθεσθαι. ᾿κεῖ δὲ ἀντέλεγον
καὶ ἐνεχάλουν " διὰ τοῦτο ἐνταῦθα xol ἀποφαίνεται.
Οἱ δὲ ἐπειδὴ προσεδόχων ἑστιάσεως ἀπολαύσεσθαι
*gapxujc, μένουσι, xat o0 ταράττονται, ἕως ὅτε
μετὰ ταῦτα ἀπέγνωσαν τῆς ἐλπίδος. Πλὴν οὐδὲ οὕτως
,
ἐσίγησεν ὃ Χριστὸς, ἀλλὰ xol πολλὰ ἐντρεπτικὰ
, M ,
λέγει. Οἱ δὲ, ἡνίκα ἤσθιον, προφήτην αὐτὸν λέγοντες,
ἐνταῦθα σχανδαλίζονται, xol τοῦ τέχτονος χαλοῦσι
δῇ
υἱόν - ἀλλ᾽ οὐχ ὅτε τοὺς ἄρτους ἤσθιον, ἀλλ᾽, Οὗτός
ἐστιν ὃ προφήτης, ἔλεγον, χαὶ ἤθελον αὐτὸν ποιῆσαι
βασιλέα. ᾿Εδόχουν μὲν οὖν ἀγαναχτεῖν, ἐπὶ τῷ λέγειν
αὐτὸν ἐχ τοῦ οὐρανοῦ χαταδεδηχέναι" τὸ δὲ ἀληθὲς,
οὗ τοῦτο ἦν τὸ ποιοῦν τὴν ἀγανάχτησιν, ἀλλὰ τὸ μὴ
e - , / m 5
προσδοχᾶν ἀπολαύσεσθαι τραπέζης σωματικῆς. ᾿Επεὶ
εἰ ὄντως ἠγανάχτουν, ἐχρὴν ἐρωτᾶν καὶ πυνθάνεσθαι,
πῶς ἄρτος ζωῆς ἐστι, πῶς ἐχ τοῦ οὐρανοῦ χαταδέ-
ὅηχε" νῦν δὲ τοῦτο μὲν οὐ ποιοῦσι, γογγύζουσι δέ.
Καὶ ὅτι οὐ τοῦτο αὐτοὺς ἐσχανδάλιζε, δῆλον ἐχεῖθεν.
υἰπόντος γὰρ ὅτι Ὃ Πατήρ μου δίδωσιν piv τὸν
ἄρτον, οὖχ εἶπον, παρακάλεσον ἵνα δῷ * ἀλλὰ τί; Δὸς
ἡμῖν τὸν ἄρτον. Καίτοι οὐχ εἰπεν, ὅτι ἐγὼ δίδωμι,
ἀλλ᾽, ὅτι Ὁ Πατήρ! uou δίδωσιν. Ot δὲ ἐπιθυμίᾳ τῆς
τροφῆς χαὶ αὐτὸν PLAN εἶναι 8 ἐνόμισαν πρὸς τὴν
χορηγίαν. Οἱ τοίνυν ἀξιόπιστον εἶναι νομίσαντες πρὸς
τὸ δοῦναι, πῶς ἔμελλον μετὰ ταῦτα σχανδαλίζεσθαι,
xo ταὐτὰ ἀχούσαντες ὅτι Ὃ Πατὴρ δίδωσι: Τί οὖν
2 N » . CE δὴ »y eh €- , EÁ
ἐστι τὸ αἴτιον; ᾿πειδὴ ἤκουσαν ὅτι φαγεῖν οὐχ ἔνι,
πάλιν ἠπίστησαν, καὶ προδάλλονται δῆθεν τῆς ἀπι-
στίας προχάλυμμα τὸ ὑψηλὸν εἶναι τὸν λόγον. Διὰ
τοῦτό φησι, Καὶ ἑωράκατέ με, xoi οὐ πιστεύετε"
τούτῳ μὲν τὰ σημεῖα αἰνιττόμενος, τούτῳ δὲ τὴν ἀπὸ
ΩΣ οὖ 51. -
τῶν Γραφῶν μαρτυρίαν. "Exeivat γάρ εἰσι, φησὶν, at
τ 5 c xo cw 3 3 e 3)
μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ" καὶ, “Ὅτι ἦλθον ἐν τῷ ὀνό-
ματι τοῦ Πατρός pus xo οὐ λαμόάνετέ με’ xol,
Πῶς δύνασθε QUE δόξαν " παρὰ ἀλλήλων λαμ.-
δάνοντες; Πᾶν ὃ δίδωσί μοι ὃ Πατὴρ, πρὸς ἐμὲ ἥξει,
M N ? , / , 5 , Εἰ αὶ σ
χαὶ τὸν ἐρχόμενον πρός με οὐ μὴ ἐχδάλω ἔξω. “Ὅρα
D / - NN et / AY Ὁ
πὼς πάντα ποιεῖ διὰ τοὺς σωζομένους. Διὰ δὴ τοῦτο
5 , e Ὁ] "ἢ FE
xol ἐπήγαγεν, ἵνα μὴ δόξη περιεργάζεσθαι, καὶ εἰχὴ

ἐστιν ὃ φησι; Πᾶν ὃ δίδωσί μοι ὃ

^,

ταῦτα λέγειν. "TC o£

b Savil. παρὸ ἀνθρώπων.

IN JOANNEM

Πατὴρ, πρὸς ἐμὲ ἥξει, χαὶ ἀναστήσω “αὐτὸν τῇ
ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. 'Γίνος δὲ ἕνεχεν χαὶ τῆς χοινῆς ἀνα-
στάσεως, ἧς χαὶ ἀσεῤεῖς μετέχουσιν, ὡς ἐξαιρέτου
δώρου μέμνηται τῶν πιστευόντων εἰς αὖτόν ; Ὅτι οὐχ
ἁπλῶς ἀ ἀναστάσεως pr qu ἀλλὰ τῆς τοιᾶσδε ἀνα-

σιν. "Ev γὰρ τῇ ἀναστάσει ot μὲν “ἐχύάλλονται, ὡς
ἔστι μαθεῖν ἐκ τοῦ, Ἄρατε αὐτὸν, καὶ ἐχδάλετε αὐτὸν
εἰς τὸ σχότος τὸ ἐξώτερον * οἱ δὲ ἀπόλλυνται, ὡς xoi
αὐτὸ δείκνυται ἐχ τοῦ, Φοδήθητε δὲ μᾶλλον τὸν δυ-
νάμενον xol ψυχὴν xoi σῶμα ἐν γεέννη ἀπολέσαι.
“Ὥστε τὸ, Ζωὴν αἰώνιον δίδωμι, τοῦτο δηλοῖ. Ἔχπο-
ρεύσονται γὰρ οἱ μὲν τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστα-
σιν χρίσεως, oi δὲ τὰ ἀγαθὰ, εἰς ἀνάστασιν ζωῆς.
Ταύτην τοίνυν τὴν ἀνάστασιν ἐδήλωσεν ἐνταῦθα τὴν
ἐπὶ τοῖς ἀγαθοῖς. Τί δὲ βούλεται δεῖξαι διὰ τοῦ λέγειν,
Πᾶν ὃ δίδωσί μοι ὃ Πατὴρ; πρὸς ἐμὲ ἥξει; Καθά-
πτεται τῆς ἀπιστίας αὐτῶν, xol δείκνυσιν ὅτι ὃ μιὴ
πιστεύων αὐτῷ, τὸ θέλημα παραδαίνει τοῦ Πατρός.
Καὶ οὕτω μὲν αὐτὸ γυμνῶς οὐ φησὶν, ὑφειμένως δέ᾽
xal πανταχοῦ τοῦτο ποιοῦντα Ost αὐτὸν, θέλοντα
δεῖξαι χαὶ τῷ Πατρὶ προσχεχρουκότας τοὺς ἀπιστοὺν-
τας, οὐχ αὐτῷ μόνῳ, Ei γὰρ θέλημα αὐτοῦ τοῦτό
b τὸν χό-
σμον, οἵ μιὴὴ πιστεύοντες, τὸ θέλημα αὐτοῦ παραύαί-
voucty. Ὅταν οὖν, φησὶν, Ὃ Πατὴρ ó0ny7 τινα,
οὐδέν ἐστι τὸ χωλύον αὐτὸν ἐλθεῖν πρός με. Τοῦτο xo
προϊὼν λέγει, Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ
ὃ Πατὴρ ἑλχύσῃ αὐτόν. Ὃ δὲ Παῦλος εἶπεν, ὅτι αὐτὸς
παραδίδωσιν αὐτοὺς τῷ Πατρί: Ὅταν γὰρ ἴα
τὴν pues τῷ Θεῷ χαὶ Πατρί. "Q donep οὖν χαὶ
διδοὺς ὃ Πατὴρ, οὐχ ἀποστερῶν ἑαυτὸν πρότερον
τοῦτο ποιεῖ’ οὕτω xol παραδιδοὺς 6 Υἱὸς, οὐχ ἐχ-
άλλων ἑαυτὸν τοῦτο ποιεῖ, Λέγεται δὲ παραδιδόναι,
ὅτι δι᾿ αὐτοῦ τὴν paste ἐσχήκαμεν.

Τὸ δὲ, Δι’ οὗ, τοῦτο χαὶ ἐπὶ τοῦ Πατρὸς εἴρηται,
ὥσπερ Pm hoe Av οὗ ἐχλήθητε εἰς χοινωνίαν τοῦ

ἐστι,χαὶ διὰ τοῦτο ἦλθεν, ἵνα σώσῃ πάντα

γιοῦ * αὐτοῦ - τουτέστι, διὰ τοῦ θελήματος τοῦ Πα-
, ^j "s
τρός" xai πάλιν, Ναχάριος εἰ, Σίμων Βὰρ Ἰωνᾶ, ὅτι

xal αἷμα oUx ἀπεχάλυψέ σοι. Ὃ δὲ αἰνίττεται
ἐνταῦθα, μονονουχὶ τοῦτό ἐστιν" οὐ τὸ τυχὸν πρᾶγμα
$ πίστις ἣ εἰς ἐμὲ, ἀλλὰ τῆς ἄνωθεν δεῖται ῥοπῆς.

Καὶ τοῦτο δι᾽ ὅχου χατασχευάζει τοῦ λόγου, δειχνὺς
t ψυχῆς γενναίας “τινὸς ὄντως χαὶ τῆς παρὰ τοὺ
Θεοῦ ἐφελχομένης αὕτη δεῖται ἣ πίστις. Ἀλλ᾽ ἴ τς
ἐρεῖ τίς" εἰ πᾶν ὃ δίδωσιν 6 Πατὴρ, ἔρχεται πρὸς σὲ,
αἱ οὺς ἂν ἑλχύση, καὶ οὐδεὶς δύνατα! ἐλθεῖν πρὸς σὲ,

σὰρξ

c [ αὐτό Savil., Cod. 706 et Bibl.]
* Ita Merel.; Savil. 2«6222eyrzt* ἄρατε.
» Savil, τὸν ἄνθρωπον.

HOMIL.

D

XLy. Jb XLÍV. 505

nem simpliciter, sed hanc peculiariter resurrectio-
nem intelligit. Nam cum prius dixisset, ον cji-
ciam eum, et, Ion perdam de eo, tunc subdit
resurrectionem. Nam in resurrectione alii ejiciun-
tur, ut ait :

pus perdere in gehennam. laque illud, itam
eternam do, hoc significat : Jbunt ii qui mala
fecerunt in resurrectionem judicii ; qui. autem
bona egerunt, in resurrectionem vite. Hanc
resurrectionem hic indicat, qui est bonorum. Quid
porro sibi vult cum ait: Omne quod. dat mihi
Pater, ad me veniet? Wlorum incredulitatem
perstringit, ostenditque eum qui non credit in
ipsum, Patris voluntatem transgredi. Quod ta-
men ille non aperte dicit, sed subindicat : quod
ubique facere deprehenditur, ut ostendat non se
solum, sed Patrem etiam suum- offendere eos qui
non credunt. Nam si hec ejus voluntas est, et si
ideo venit in mundum, ut salvum faceret. univer-
sum orbem, qui non credunt, ejus voluntatem
transgrediuntur. Cum ergo Pater aliquem dirigit,
inquit, nihil prohibet eum ad. me. venire. Deinde
pergit, /Vemo potest venire ad me, nisi Pater
traxerit eum. Paulus vero dixit, Ypse tradit eos
Patri : Cum. enim. tradiderit regnum Deo et τ
Patri. Quemadmodum ergo Pater cum dat, non
se privat eo quod dat: sic et Filius cum tradidit,
nullo sese fraudavit. Dicitur autem. tradere, quia
per eum accessum habuimus.

5. Illud vero, Per quem, de Patre quoque di-
ctur, ut hoc loco, Per quem. vocati estis. ini
communicationem Filii ejus; id. est, per volun-

uc.

Tollite eum, et mittite in tenebras yauh, 22,
στάσεως. Πρότερον γὰρ εἰπὼν, Οὐ μὴ ἐχθάλω αὐτὸν, 565 exteriores : alii pereunt, ut his significatur, Ti- B
xai, Οὐ μὴ ἀπολέσω ἐξ αὐτοῦ, τότε εἶπε τὴν ἀνάστα- ^ mete potius eum, qui potest et animam et cor-

12. 5

Joan.5. 29

᾿ τς

, Cor.1.9.

tatem Patris ; ac rursum, Zeatus es, Simon Bar Mau. 16.
Jona, quia caro et sanguis non revelavit. tibi, 17:

Hoc loco hac fere subindicat : Fides in me non

Fides in

parva res est, sed superna gratia opus habet. Et — Christum
jralia opus
hoc ubique statuit, ostendens generosam animam, 4... d

ἃ Deo attractam, opus habere fide. Sed dicet for-
lasse quispiam : S1 omne quod dat Pater, ve-
nit ad te, si illiitem quos ille trahit, et si nemo
potest ad te venire, nisi ipsi datum fuerit desuper ;

* [αὐτοῦ «zi διὰ τοῦ 0. Savil. et Codd. nostri. Mox
iidem αἰνίττεται ἐνταῦθα,, τοιοῦτον ὅτι οὐ etc.]

c Savil. τινὸς καὶ τῆς παρὰ τοῦ θΞοῦ ἐφελχ.

Luc. 1

49.

Joan,

23.

Ibid.

20.

2.

14.

I7

7"

506

ii quibus non id dat. Pater, omni sunt crimine li-
beri. Hzec verba sunt et obtentus. Nam nostra quo-
que opus est. voluntate : doceri quippe et credere
ex voluntate est. Hic vero nihil aliud declarat his
verbis, Quod dat mihi Pater, quam, Non vul-
garis res est in me credere, neque id ex humano
ratiocinio pendet, sed opus est superna revelatione,
et pla anima quz revelationem recipiat. Et illud,
Qui venit ad me salvus erit, hoc sibi vult : Ma-
gna fruetur providentia. Pro his enim veni, et
carnem servique formam | accepi. Deinde subdit,
98. Descendi, non ut faciam voluntatem
meam, sed voluntatem ejus qui misit me. Quid
dicis ? aliane est. tua, alia illius? Ne quis ergo id
suspicetur, hanc deinde amovet suspicionem, di-
cens : 40. Z/ec est autem voluntas ejus qui mi-
sit me, ut omnis qui videt Filium, et credit in
eum, habeat vitam cternam. Annon hzc est
voluntas tua ? cur ergo alibi dicis, Zgnem veni
mittere in terram, et quid volo, nisi ut accen-
datur ? Quod situ hoc vis, palam est unam esse
voluntatem : nam alibi quoque dicit : Sicut Pa-
ter suscitat mortuos et oivificat, sic et Filius
quos vult vivificat. Quz est ergo voluntas Pa-
tris? annon ut. ne pereat ex els quisquam ? Hoc
et tu vis. Non est ergo alia haec, alia illa voluntas.
Sic et alibi quoque zequalitatem cum Patre firmius
statuit, cum. dicit : Ego et Pater veniemus, et
mansionem apud eum | faciemus. Hoc est : Non
aliud facturus. veni, quamillud quod Pater vult ;
necaliam quam Patris voluntatem habeo. Omnia
enim quz Patris sunt, mea sunt, et quze mea sunt,
illius sunt. Si igitur Patris et Filii. communia
omnia, jure ait : Von ut faciam. voluntatem
meam. X erum hic non ita loquitur, sed illud ad
finem remittit. Nam sublimia, ut dixi, adhuc ce-
lat, et velut sub umbra tegit, ut ostendat, quod si
dixisset, Hac est voluntas mea, contemsissent illi.
Ait ergo se illius voluntati cooperari, ut magis
illos terreat, acsi diceret : Quid putatis ? an quod
non credendo me irritetis? Patrem meum ad ira-
cundiam concitatis. /Z/ec est enim voluntas ejus
qui misit me, ut omne quod. dedit mihi, non
perdam ex eo. Vic ostendit se non eorum cultu
indigere, neque ad usus vel honores suos, sed ad
illorum salutem venisse ; quod etiam in superiore
concione dixit, Gloriam ab hominibus non ac-

S. JOANNIS CHRYSOST.

266

? ἕτερον γὰρ τὸ σόν. Mic per inLerrogationem di-
cuntur: quapropler 42e supervacaneum esse videtur,
sed in omnibus habetur exemplaribus.

ARCIHEP, CONSTANTINOP.

ἐὰν μὴ ἡ δεδομένον αὐτῷ ἄνωθεν, πάσης αἰτίας εἰσὶν
χαὶ ἐγχλημάτων ἀπηλλαγμένοι οἷς οὐ δίδωσιν ὃ Πα-
, , m
τήρ. Λόγοι ταῦτα ψιλοὶ xot πρόφασις. Δεόμεθα γὰρ
M bod ^
x«i τῆς οἴκοθεν προαιρέσεως: τὸ γὰρ διδάσχεσθαι,
, , , M ^ , 3y^ m ^Y 3
προαιρέσεώς ἐστι, xal τὸ πιστεύειν. ᾿νταῦθα δὲ οὖ--
δὲν ἄλλο ἐμφαίνει διὰ τοῦ, Ὃ δίδωσί μοι ὃ Πατὴρ,
ἀλλ᾽ ἢ ὅτι οὐ τὸ τυχὸν πρᾶγμά ἐστι τὸ πιστεῦσαι εἷς
- 5^5 - ΕῚ / , V c »
ἐμὲ, οὐδὲ λογισμῶν ἀνθρωπίνων, ἀλλὰ xol τῆς ἄνω-
θεν ἀποχαλύψεως δεῖ, χαὶ ψυχῆς εὐγνωμόνως δεχο-
Li Ξ M 2 P ! ὶ M € AN , δὲ ,
μένης τὴν ἀποχάλυψιν. Καὶ τὸ, Ὃ ἐρχόμενος δὲ πρός
με, σωθήσεται, τοῦτο δηλοῖ " ἐπιμελείας ἀπολαύσεται
πολλῆς. Ὑπὲρ γὰρ τούτων xai παρεγενόμην, φησὶ,
, 3 Y e NO
καὶ σάρκα ἀνέλαδον, xal τὴν τοῦ δούλου μορφὴν
ὑπῆλθον. Εἶτα ἐπήγαγε, Κατέδην, οὐχ ἵνα τὸ ἐμὸν
θέλημα ποιῶ, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με. Τί
λέγεις; “ἕτερον γὰρ τὸ σὸν, καὶ ἕτερον τὸ ἐκείνου ; Ἵνα
οὖν μὴ τοῦτό τις ὑποπτεύσῃ, τῇ ἐπαγωγῇ θεραπεύει
EAS: , τω πὸ ν M / τ ,
αὐτὸ, λέγων * Τοῦτο δέ ἐστι τὸ θέλημα τοῦ πέμψαν-
᾿ c zu e Y εχ 1 / ,
τός με, ἵνα πᾶς 6 θεωρῶν τὸν Υἱὸν, καὶ πιστεύων εἰς
αὐτὸν, ἔχη ζωὴν αἰώνιον. Τοῦτο οὖν oüx ἔστι σὸν θέ-
λημα; xai πῶς οὖν ἀλλαχοῦ λέγεις" Πῦρ ἦλθον βα-
λεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί ἤθελον, εἰ ἤδη ἀνήφθη; Εἰ
δὲ καὶ σὺ τοῦτο θέλεις, εὔδηλον ὅτι ἕν θέλημα ἢ xal
γὰρ καὶ ἀλλαχοῦ φησιν “Ὥσπερ 6 Πατὴρ ἐγείρει τοὺς
νεχροὺς xa ζωοποιεῖ, οὕτω χαὶ 6 Υἱὸς οὺς θέλει ζωο-
ποιεῖ. "Té οὖν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός; ἀρ’ οὐχ ἵνα μὴ
ἀπόληται ἐξ αὐτῶν μηδὲ εἷς; Τοῦτο δὴ καὶ αὐτὸς 0£-
λεις. Οὐ τοίνυν ἕτερον μὲν ἐχεῖνο, ἕτερον “ δὲ τοῦτο.
Οὕτω χαὶ ἀλλαχοῦ φαίνεται τὸ πρὸς τὸν Πατέρα ἴσον
ἔτι βεδαιότερον παριστῶν τῷ λέγειν * ᾿Εγὼ xal ὃ ITa.-
τὴρ ἐλευσόμεθα, xa μονὴν παρ᾽ αὐτῷ ποιήσομεν. Ὃ
οὖν λέγει, τοῦτό ἐστιν" οὖκ ἄλλο τι πράξων 100v, ἢ
τοῦτο ὅπερ xoi ὃ Πατὴρ βούλεται - οὐχ ἴδιόν τι ἐμὸν
M M c δ » /^A. τ ,ὔ M Ὲ c
παρὰ τὸ τοῦ Πατρὸς ἔχων θέλημα - πάντα γὰρ τὰ τοῦ
Πατρὸς ἐμά ἐστι, καὶ τὰ ἐμὰ ἐχείνου. Εἰ τοίνυν χοινὰ
τὰ τοῦ Πατρὸς xol τοῦ ΥἹοῦ, εἰκότως φησίν" Οὐχ ἵνα
τὸ ἐμὸν θέλημα ποιῶ. ᾿Αλλ᾽ οὕτω μὲν ἐνταῦθα οὐχ cl-
πεν, ἀλλὰ πρὸς τῷ τέλει τοῦτο τηρεῖ. 'Γὰ γὰρ ὕψη-
λὰ, ὅπερ ἔφην, τέως ἐγχρύπτει, καὶ συσχιάζει, καὶ
βούλεται δεῖξαι ὅτι εἰ εἶπεν, ὅτι τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν
τοῦτό ἐστι, χατεφρόνησαν ἄν. Λέγει τοίνυν, ὅτι χαὶ
ἢ: IN RN / 7 t 0 λά λό - ,
ἐγὼ ἐκείνῳ συμπράττω τῷ θελήματι, βουλόμενος αὐὖ-
^ ἘΞ ΥἉ € M 2). z , / 3 cer
τοὺς μᾶλλον πλῆξαι, ὡσανεὶ ἔλεγε" τί νομίζετε; ὅτι
9. JX , 5 c Ξ T: TH 4 i *
ἐμὲ παροργίζετε ἀπιστοῦντες; "óv Πατέρα μὲν οὖν
τὸν ἐμὸν παροξύνετε. "loro γάρ ἐστι τὸ θέλημα τοῦ
πέμψαντός με, ἵνα πᾶν ὃ δέδωχέ μοι, μὴ ἀπολέσω ἐξ
αὐτοῦ. Δείχνυσιν ἐνταῦθα οὐχ αὐτὸν δεόμενον τῆς

b Sic Savil. Morel. vero πῶς ὃὲ xat ἐνταῦθα προέλεγε,

ὅτι ὥσπερ.
c Alit δὲ τοῦτο, χαὶ γὰρ χαὶ προϊὼν ἔλΞγε᾽ ποσάχ'-.

IN JOANNEM HOMIL, XLV. al. xriv. 507

cipio; et iterum, Z/e&c dico, ut vos salvi sitis.

Semper enim et ubique hoc ostendere satagit, se

illorum salutis causa venisse. Dicit autem se Patri

gloriam parare, ut nulli sit suspicioni obnoxius.

Quod autem ideo sic loquutus sit, in sequentibus

ostendit : Qui voluntatem suam querit, inquit, Joan.7.18.
gloriam propriam. querit; qui autem. querit

gloriam ejus qui misit illum, hic verax. est,

et injusticia in illo non est. H«c est autem vo-

luntas Patris, ut omnis qui videt Filium, et

credit in eum, habeat vitam eternam, et ego
resuscitabo eum in novissimo die. Cur tam fre-. Cu: Chici-
quenter resurrectionem memorat? Ne prasentibus 5 nsi
solum in rebus Dei providentiam statuant : ut slsepe — me-
hic bonis non fruantur, ne ideo segniores sint, ποτε:

αὐτῶν θεραπείας, οὐδὲ “ δι᾿ οἰκείαν χρείαν παραγε-
M
νόμενον, ἀλλὰ διὰ τὴν ἐχείνων σωτηρίαν, οὐ διὰ τὴν
— : m /,
παρ᾽ αὐτῶν τιμήν... Ὅπερ χαὶ ἐν τῇ προτέρᾳ δημη-
El / 5
γορίᾳ φησὶν, ὅτι Δόξαν παρὰ ἀνθρώπων οὐ λαμόάνω
του - τ x i
xoi πάλιν, Ἱξαῦτα λέγω, ἵνα ὑμεῖς σωθῆτε. Avo γὰρ
m - « -) /
x«i χάτω τοῦτο σπουδάζει * δεῖξαι, ὅτι διὰ τὴν ἐχεί-
M Lad Ἁ
νων σωτηρίαν παρεγένετο. Λέγει δὲ καὶ τῷ Πατρὶ
IY / E DM. P &dt K Ng
δόξαν παρασχευάζειν, ὥστε ἀνύποπτος δόξαι. Καὶ ὅτι
τω c Lj M - /,
διὰ τοῦτο οὕτως εἶπε, διὰ τῶν ἑξῆς τοῦτο σαφέστε-
3 - ^ F, ^
gov ἀπεχάλυψεν: Ὃ γὰρ ζητῶν, φησὶ, τὸ θέλημα τὸ
e τὰ e Y ^X
ἑαυτοῦ, τὴν δόξαν τὴν ἰδίαν ζητεῖ" 6 δὲ ζητῶν τὴν δό-
m , SUN 3 , 5 M , δ
ξαν τοῦ πέμψαντος αὐτὸν, ἀληθής ἐστι, xot οὐχ ἔστιν
ἀδικία ἐν αὐτῷ. Τοῦτο δέ ἐστι τὸ θέλημα τοῦ Πατρὸς,
[:] D E ^ Χ ev M , 5 ax
ἵνα πᾶς ὃ θεωρῶν τὸν Υἱὸν, καὶ πιστεύων εἰς αὐτὸν,
* m ,
ἔχη ζωὴν αἰώνιον, καὶ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτη

-Ὁ-Ὁ M , ,

ἡμέρᾳ. Τί δήποτε συνεχῶς ἄνω xoi κάτω στρέφει

- c /, ,

τὴν ἀνάστασιν ; Ἵνα μὴ τοῖς παροῦσι πράγμασι xpt-

γωσι μόνον τὴν τοῦ Θεοῦ πρόνοιαν" ἵνα χἂν ἐνταῦθα

(τὴ ἀπολαύωσι, μὴ διὰ τοῦτο ὑπτιώτεροι γένωντα!,

M J ^ Ἂ X

ἀλλὰ τὰ μέλλοντα ἐλπίζωσι, καὶ ἵνα μὴ διὰ τὸ μὴ

, ^ ἣν v 2 es ^ » 2

χολάζεσθαι πρὸς τὸ παρὸν, αὐτοῦ καταφρονῶσαιν, ἀλλ
ἑτέραν προσδοχῶσι ζωήν.

Ἀλλ᾽ εἰ xa ἐχεῖνοι οὐδὲν ἐχέρδαναν, ἡμεῖς χερ-
δᾶναι σπουδάσωμεν Ex τοῦ φυνεχῶς περὶ ἀναστάσεως
διαλέγεσθαι. Κἂν πλεονεχτῆσαι βουληθῶμεν, x&v &o-

, ^ » J -Ξ ^n/ /,
πάσαι, xày ἄτοπόν τι πρᾶξαι, εὐθέως τὴν ἡμέραν
ἐχείνην εἰς νοῦν λαμιάνωμεν, xa τὸ δικαστήριον ὗπο-
γράφωμεν" xol παντὸς χαλινοῦ σφοδρότερον καθέξει

Y 1 M y is * - ᾿ ζ
τὴν δρμιὴν τὴν ἄτοπον ὃ λογισμὸς οὗτος. Καὶ λέγω-
bis DA. 3 Y ize , 3 xf
μεν "πρὸς ἄλλους τε ἀεὶ xal πρὸς ἑαυτούς" ἀνάστα-
΄ 3 M ^ 7 e , ,ὔ *
cíc ἐστι, xal διχαστήριον ἡμᾶς μένει φούερόν. Κἂν
ἴδωμέν τινα γαυρούμενον, xal ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ἀγα-
θοῖς φλεγμαίνοντα, τὸ αὐτὸ ἐπιλέγωμεν, ἐμφαίνοντες
ὅτι πάντα ἐνταῦθα μένει" χἂν ἕτερον ἀλγοῦντα ἴδω-
μὲν χαὶ ἀποδυσπετοῦντα, χαὶ πρὸς ἐχεῖνον τὸ αὐτὸ
φθεγγώμεθα, δηλοῦντες ὅτι τέλος ἕξει τὰ λυπηρά. Κἂν

τω ww , M C LBS Y , 5 LJ
δαθυμοῦντα xoi διαχεχυμένον, τὸ αὐτὸ πάλιν ἐπάδω-
^ Ὁ 4. ΔΑ τ ec Z ?n. ^N
μεν, δηλοῦντες ὅτι ἀνάγχη, τῆς ῥαθυμίας εὐθύνας δι-
δόναι. Ἵκανὸν τοῦτο τὸ ῥῆμα παντὸς φαρμάχου μᾶλ-
λον τὴν ἡμετέραν θεραπεῦσαι ψυχήν. Καὶ γάρ ἐστιν
ἀνάστασις, καὶ ἀνάστασις ἐπὶ θύραις, οὐ μαχρὰν οὐδὲ

/?c E P" i] €, ^ -- Ἁ τω - ,
πόῤῥω. "Ἔτι γὰρ “μικρὸν, φησὶ Παῦλος, 6 ἐρχόμενος
«Ῥ 2 - M , , --
ἥξει, καὶ οὗ χρονιεῖ * καὶ πάλιν, Πάντας ἡμᾶς φανερω-
θῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ - του-
τέστι, xal πονηροὺς xal ἀγαθοὺς, ἵνα χἀχεῖνοι ἐπὶ

2

/ o y 1 τοὶ , 2 /
πάντων αἰσχύνωνται, χαὶ οὗτοι πάλιν ἐπὶ πάντων
^ , m—
λαμπρότεροι γένωνται. Καθάπερ γὰρ οἱ ἐνταῦθα δι-

, Y M
χάζοντες xol πονηροὺς χολάζουσι, χαὶ ἀγαθοὺς τι-

4 Alii δύ οἰχείαν διαχονίαν παραγ.
* [πεῖσαι pro. δεῖξαι Savil. et Codd. nosti. Et mox
idem εἶναι pro 26£z:.]

E sed futura sperent; et si in presenti non punian-
tur, ne ipsum contemnant, sed aliam exspectent

vitam.

207

A 4. Verum si illi nihil lucrati sunt, nos lucrari
studeamus, de resurrectione sepe loquentes. Si
ditescendi, rapiendi, aut pravum quid faciendi
voluntas subeat, statim. diem illam cogitemus,
et tribunal illud nobis describamus ; hzecque. co-
gitatio efficacius, quam frenum quodlibet, ani-
mi nostri impetum coercebit. Et alüs et nobis
semper dicamus : Resurrectio est, et terribile
tribunal nos manet. Si quempiam latum et de
presentibus bonis tumentem videamus, idipsum
dicamus, declarantes omnia hic esse mansura ; sin
alium dolentem zrumnisque pressum videamus, id-
ipsumilli representemus, nempe hzc tristia finem
habitura esse; sin supinum et effusum, idipsum
illi accinamus, ipsum nempe segnitiel suz pcenas
daturum, Hoc dictum plus quam medicina quavis
animam nostram curabit. Est enim resurrectio, et

b

resurrectio in januis est, non procul posita. :Zdhuc Hebr. το.
37.

enim modicum, inquit Paulus, qui venturus

est veniet, et non tardabit ; et rursum, Omnes 2. Cor. 5.

oportet nos manifestari ante tribunal Christi;
id est, et malos et bonos; illos, ut coram oinni-
bus ignominia afficiantur ; hos, ut coram omnibus
splendidiores evadant. Quemadmodum enim ju-
C dices hic malos palam puniunt, bonos publice af-
ficiunt honore: sic et illic fiet ; ita ut illis pudor

^ Alii ἡμεῖς χερθδάνωμεν.
b Quidam πρὸς ἀλλήλους.
e Savil. μισρὸν ὅσον ὃ ἐρχόμενος.

IO.

1. ZAess.5.
3

Probatur

resurre- ΄ . . . .
ctionem. et teris ? Penisti huc, inquiunt, ante tempus tor-

ct

judicium

esse futura, -

Matth. 8.
20.

[0/7] MS PS V.

508
major, his gloria illustrior appareat. Hzc itaque
nobis singulis diebus prascribamus. Haec si sem-
per versemus, nulla rerum presentium οἱ fluxa-
rum nos occupare poterit. Nam qua videntur
temporanea, quae non videntur zterna sunt. Hzec
ergo frequenter nobis ipsis et mutuo dicamus :
Resurrectio est, et judicium; et operum reddenda
ratio, Quotquot putant esse fatum, hoc dicant, et
mox hujus morbi tabe liberabuntur. Nam 51 re-
surrectio est et judicium, non est fatum, quantum-
vis ipsi contendant. Verum pudet me Christianos
docere resurrectionem. Nam qui docendus est esse
resurrectionem, nec persuasum habet nullam esse
necessitatem, nec res casu ac temere ferri, 1s certe
non est Christianus. Ideo, queso et obsecro, ab
omnibus nos malis purgemus, nihilque non aga-
mus ut consequamur veniam excusationemque
in illo die. Sed forte dicet quispiam : Quandonam
consummatio, quando resurrectio erit? quantum
temporis effluxit, et nihil horum contigit? Sed erit,
credite. Nam ante diluvium hoc dicebant, et de-
ridebant Noe : sed venit diluvium, et hos omnes
non credentes absorbuit, ille solus credens serva-
tus est. Et tempore Loti divinitus immissam il-
lam plagam non exspectabant, donec ignes et im-
missa fulmina omnes consumserunt. Neque tunc
autem, neque tempore Noe fuit aliquis futurorum
index pravius; sed omnibus convivantibus,
ebrietati indulgentibus, intolerabilia illa mala
irruerunt. Sic erit resurrectio: nihil eam prznun-
tiabit, sed hominibus lzetantibus et rebus prosperis,
superveniet. Ideo ait Paulus : Cum enim dicent
pacem et securitatem, tunc repentinus ipsis
superveniet interitus : sicut et dolor in utero
habenti, et non effugient. Mlud autem | 1deo ita
providit Deus, ut semper simus. expediti ad. ca-
vendum nobis, nec vel. in ipsa securitate fidamus.
Quid dicis? non exspectas resurrectionem et judi-
cium ? haec daemones confitentur, et tu non confi-

S. JOANNIS CHRYSOST.

268

quere nos. Qui vero cruciatum futurum dicunt,
illi et judicium, et rationes reddendas, et supplicia P
norunt. Ne itaque Deum. provocemus,dum stalta
audemus, et resurrectioni non credimus. Sicut enim
in aliis nobis principium fuit Christus, ita et in hoc
quoque. Nam ideo primogenitus mortuorum dicitur.
Quod si resurrectio non esset, quomodo primoge-
nitus futurus esset, nullo ex mortuis ipsum se-

4 Ita Morel, Savil. οὐδεμία φροντὶς τῶν πχρόντων ἡμᾶς
δόάχνειν Ov.

* Savil. πρὸς ἄλλους.

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

ld bJ , eh v3 - , e e
μῶσι δημοσίᾳ οὕτω δὴ xal ἐχεῖ vivevut* ὥστε τοῖς
Y 2 οὐ / - Y ,
μὲν τὴν αἰσχύνην μείζω, τοῖς δὲ τὴν λαμπρότητα
γενέσθαι περιφανεστέραν. Ταῦτα τοίνυν καθ᾽ ἑχάστην
€ , € - rg* ὦ * ^ /
ὑπογράφωμεν ἑαυτοῖς τὴν ἡμέραν. Ταῦτα ἂν ἀεὶ στρέ-
φῶμεν, οὐδὲν ἡμᾶς τῶν παρόντων xal ἐπιχήρων
κατασχεῖν δυνήσεται πραγμάτων. Τὰ γὰρ βλεπό-
μενα, πρόσχαιρα" τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα, αἰώνια.
Συνεχῶς τοίνυν xai πρὸς ἑαυτοὺς φθεγγώμεθα, καὶ
e » : El , , / H 5 ὶ / M
πρὸς ἀλλήλους " ἀνάστασίς ἐστι, xol χρίσις, xat
eos m 7. a Z e
εὐθῦναι τῶν πεπραγμένων. Kal ὅσοι νομίζουσιν ci-
μαρμένην εἰναι, τοῦτο λεγέτωσαν, xa εὐθέως ἀπαλ--
λαγήσονται τῆς σηπεδόνος τοῦ νοσήματος. Ei γὰρ
ἀνόστασίς ἐστι καὶ χρίσις, oüx ἔστιν εἱμαρμένη, κἂν
μυρία φιλονειχῶσι xol ἀποπνίγωνται. ᾿Αλλὰ γὰρ αἰ-
σχύνουναι χριστιανοὺς περὶ ἀναστάσεως διδάσχων. Ὃ
γὰρ δεόμενος μαθεῖν ὅτι ἔστιν ἀνάστασις, χαὶ μὴ
σφόδρα πεπειχὼς ἑαυτὸν, ὅτι οὐκ ἀνάγκῃ, καὶ ἁπλῶς,
χαὶ ὡς ἔτυχε, τὰ πράγματα φέρεται, οὐχ ἂν εἴη
χριστιανός. Διὰ τοῦτο, παρακαλῶ xoi δέομαι, πάν-
τῶν τῶν πονηρῶν ἑαυτοὺς ἐχχαθάρωμεν, xol πάντα
πράξωμεν; ὥστε συγγνώμης τυχεῖν καὶ ἀπολογίας χατὰ
τὴν ἡμέραν ἐχείνην. ᾿Αλλ᾽ ἴσως ἐρεῖ τις" xal πότε
/ /7 Aib Υ ». 35. , ,
συντέλεια; πότε δὲ ἀνάστασις ἔσται: ἰδοὺ πόσος γέγονε
χρόνος, καὶ οὐδὲν τοιοῦτον cuvéón ; Αλλ᾽ ἔσται, πι-
στεύσατε. Καὶ γὰρ οἱ πρὸ τοῦ χαταχλυσμοῦ τοιαῦτα
ἔλεγον, καὶ κατεγέλων τοῦ Νῶε" ἀλλ᾽ ἦλθεν ὃ χαταχλυ-
σμὸς, ! καὶ παρέσυρε τούτους μὲν ἅπαντας ἀπιστοῦντας,
ἐχεῖνον δὲ διέσωσε μόνον τὸν πιστεύσαντα. Καὶ οἱ ἐπὶ
τοῦ Λὼτ οὐ προσεδόχων τὴν θεήλατον πληγὴν ἐχείνην,
ἕως oi πρηστῆρες ἐχεῖνοι, χαὶ χεραυνοὶ, κατενεχθέντες
ἅπαντας ἠφάνισαν. Kal οὔτε ἐπὶ τούτων, οὔτε ἐπὶ τῶν
χατὰ τὸν Νῶε ἐγένετο προοίμιον τῶν μελλόντων συμ.-
θήσεσθαι" ἀλλὰ τρυφώντων, μεθυόντων, ἐμπαροινούν-
των ἁπάντων, οὕτως ἐχεῖνα γέγονε τὰ ἀφόρητα. Οὕτω
x«i ἢ ἀνάστασις ἔσται, οὐ μετὰ προοιμίων τινῶν,
-) 3.5 , » € m 5 ,ὔ e
ἀλλ᾽ ἐν μέσαις ὄντων ἡμῶν εὐημερίαις. Διὰ τοῦτο
xai ὃ Παῦλός φησιν - Ὅταν δὲ λέγωσιν, εἰρήνη καὶ
, , / 5 IN , - J
ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται ὄλεθρος,
ὥσπερ ἣ ὠδὶν τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούση, καὶ οὐ μὴ ἐχφύ-
p ἡ ὠδὶν τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούσῃ, μὴ ἐχφ
e ^
γωσι. Τοῦτο δὲ οὕτως ᾧκονόμησεν 6 Θεὸς, ἵνα διὰ παν-
τὸς ὦμεν ἐναγώνιοι, xol ἐν αὐτῇ τῇ ἀσφαλεία μὴ
θαῤῥῶμεν. Τί λέγεις; οὐ προσδοκᾷς τὴν ἀνάστασιν ἔσε-
σθαι χαὶ χρίσιν; δαίμονες δμολογοῦσι ταῦτα, " xal σὰ
οὖχ ὁμολογεῖς ; Ἦλθες γὰρ, φησὶν, ὧδε πρὸ καιροῦ βα-
ΚΕ Suam O0 ΐ Y , y ex ῃ ) / i
σανίσαι ἡμᾶς. Ot δὲ βάσανον ἔσεσθαι λέγοντες, xa
y ^n N , ,
χρίσιν ἴσασι, xal εὐθύνας, xoi τιμωρίας. Μὴ τοίνυν
E ͵ὕ ὸ Θ ^ ^ b ὺλ X e ^
παροξύνωμεν τὸν Θεὸν πρὸς τὸ φαῦλα τολμᾶν, xol
ἀπιστοῦντες τῷ τῆς ἀναστάσεως λόγῳ. “Ὥσπερ γὰρ

FOAlii χαὶ χατέλαθε τούτους.
4 Savil, xat σὺ ἀναισχυντεῖς.

IN JOANNEM HOMIL.

ἐν τοῖς ἄλλοις ἦρξεν ἡμῶν ὃ Χριστὸς, οὕτω χαὶ ἐν
τούτῳ. Καὶ γὰρ c Lodi διὰ τοῦτο λέγεται ἐκ τῶν
νεχρῶν. Ei δὲ μὰ ἀνάστασις ἦν, πῶς ἔμελλε πρωτό-
τοχος ἔσεσθαι, " μηδενὸς αὐτῷ τῶν ie A ἑπομένου;
Εἰ μὴ ἀνάστασις "s ποὺ τοῦ Θεοῦ τὸ δίχαιον αῴβή:

σεται, τοσούτων μὲν πονηρῶν εὐημερούντων, τοσού- ὦ

m — , M ,
ἀγαθῶν θλιδομένων, καὶ ἐν τῇ θλίψει τὸν βίον
^ ,
χαταλυόντων; Ποῦ γὰρ τὰ κατ᾽ ἀξίαν ἕκαστος ἀπολή-

τῶν δὲ

erat τούτων, εἴ γε ἀνάστασις μὴ ἔστιν ; Οὐδεὶς τῶν
ὀρθῶς βεδιωξότων 5; ἀναστάσει διαπιστεῖ, ἀλλὰ χαθ᾽
ἑχάστην εὔχονται τὴν ἡμέραν, τὴν ῥῆσιν ἐχείνην τὴν

ἁγίαν λέγοντες" “Ελθέτω ἣ βασιλεία σου. Τίνες οὖν
εἶσιν οἵ τῇ ἀναστάσει διαπιστοῦντες: Οἱ βεδήλους
ἔχοντες τὰς ὁδοὺς xoi ἀκάθαρτον τὸν βίον, χαθάπερ ὅ
προφήτης φησί: Βεδηλοῦνται ai 600i αὐτοῦ ἐν παντὶ
χαιρῷ - ἀνταναιρεῖται τὰ χρίματά σου ἀπὸ προσώπου

αὐτοῦ. Οὐ γὰρ ἔστιν, οὖκ ἔστιν ἄνθρωπον βίον ἔχειν D

Ἁ τὶ , ^N τα ve J 4 ἊΝ
καθαρὸν, ἀναστάσει διαπιστοῦντα “ ὡς οἵ γε μηδὲν
δι, E - Vb ὶ λέ ὶ » is
συνειδότες ἑαυτοῖς πονηρὸν, xal λέγουσι, x«i βούλον
ται, χαὶ πιστεύουσιν ὥστε τὴν ἀνταπόδοσιν λαύεῖϊν.
M3, τοίνυν αὐτὸν παροξύνωμεν, ἀλλ᾽ ἀκούωμεν αὐτοῦ
λέγοντος, ὅτι Φοξδήθητε τὸν δυνάμενον xal ψυχὴν xol
, 771) [ d
- » λέ 3. ΄ ce M e 6 ,
σῶμα ἀπολέσαι ἐν γεέννη " ἵνα διὰ τοῦ φόδου γενω-
μεθα βελτίους, καὶ τῆς ἀπωλείας ταύτης ἀπαλλαγέν--
τες, χαταξιωθῶμεν τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν " ἧς
γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρω-
, ES Zw ἡ - 2X e m WT Ὁ $823. 2 1
πία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xo:
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, σὺν τῷ προσχυνητῷ xoi
παναγίῳ καὶ ζωοποιῷ αὐτοῦ -Πνεύματι, νῦν χαὶ
ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἀμήν.

b Savil. μηδενὸς ἐχ τῶν.

xLvi. al. xrv. 509

quente? Si resurrectio non est, quomodo justicia
Dei servabitur, cum tot improbi in prosperis, tot
probi in erumnis vitam exigant ? Übinam horum
singuli secundum merita accipient, si non sit re-
surrectio? Nemo recte viventium resurrectionem
non credit ; sed. probi quotidie diem illam optant,

sanctam illam. vocem proferentes, ZJdyveniat re- Mat. 6.

. * * I
gnum. tuum. Quinam ergo sunt qui resurrectio- n
nem non credunt? Qui in viis inquinatis ambu-
lant, et impuram vitam ducunt, ut ait propheta :

Inquinate sunt vic illius in omni tempore : Psal.9.26.

auferuntur judicia tua a facie ejus. Non est
enim, non est utique homo vitam ducens puram,
qui non credat resurrectioni : ac qui nullius sibi
conscii sunt mali, dicunt, sperant, et credunt, re-
tributionem se esse accepturos. Ne itaque Deum

irritemus, sed audiamus eum dicentem, Timete Matth. τὸ

eum qui potest et. animam et corpus perdere 28.

in gehennam; ut metu meliores facti, et hac per-
nicie liberati regno. celorum digni habeamur:
quod utinam omnes consequamur, gratia οἱ beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patri gloria cum. adorando, sanctissimo
et vivifico ejus Spiritu, nunc et semper, οἱ in infi-
nita szecula saeculorum. Amen.

OMIAIA yz.

x p E - Ψ δὰ *5
᾿Εγόγγυζον οὖν oi Ἰουδαῖοι περὶ αὐτοῦ, ὅτι εἶπεν,
3 f 5 L4 » 5 Lo , (o4 M M
ἐγώ siut ὃ ἄρτος 6 ex τοῦ οὐρανοῦ χαταδὰς, xa
E ἘΚ Ἢ x^ tex ct 5 A Ta EUR ga E)
ἔλεγον" οὖχ οὗτός ἐστιν ὃ υἱὸς Ἰωσήφ, οὗ ἡμεῖς οἵ-
^ X15 / NEIN / & e My /
δαμεν τὸν πατέρα xai τὴν μητέρα ; Πῶς οὖν λέγει
ἐχ τοῦ οὐρανοῦ καταδεύηχέναι:;

Ὧν 6 θεὸς f, χοιλία, χαὶ ἢ δόξα ἐν τῇ αἰσχύνη αὖ--
τῶν γράφων Φιλιππησίοις “ὃ Παῦλος περί τινων
ἔλεγεν. Ὅτι δὲ χαὶ ᾿Ιουδαῖοι τοιοῦτοι, δῆλον μὲν xal
ΕἸ ^ LI y ^c ^Y X um. “ΟΝ ““ “ὦ
ἀπὸ τῶν ἔμπροσθεν, δῆλον δὲ καὶ ἀφ᾽ ὧν τῷ Χριστῷ

a Alii ὁ

269

HOMILIA XLVI.

Car. VI. v. 44. Murmurabant ergo Judaei de
illo, quod dixisset , Ego sum panis , qui de
ccelo descendit , 49. et dicebant : JYonne hic
est. Jesus filius Joseph, cujus nos cogno-
scimus patrem et matrem ? Quomodo ergo
dicit se e celo descendisse?

Quorum. deus venter est , et gloria in Philipp. 3

ignominia eorum , inquit de quibusdam Paulus, '9:

p Philippensibus scribens. Quod autem hi Judaei

essent , palam est a praecedentibus , palam item est

D«ut, 18,
x5.
Manich:zo-
rum error.

510 S. JOANNIS CIIRYSOST.
ab us que Christum adeuntes dicebant. Nam
cum panem ipsis dedit , ipsorumque ventres imple-
vit, prophetam vocabant, et regem constituere vo-
lebant; cum autem spiritualem cibum et vitam
eternam docuit, cum 1105 a sensilibus abdu-
xit, cum de resurrectione loquutus est, ipso-
rumque mentem erexit; cum opportuisset illum
maxime mirar], tunc murmurant et resiliunt.
Atqui si hic erat propheta , ut prius dixerant :
Hic est enim de quo dixit Moyses, Prophe-
tam "vobis suscitabit Dominus Deus de fra-
tribus vestris, tamquam me : ipsum audite ;
oportuit ipsum audire dicentem, De ccelo de-
scendi. Verum non audiebant, sed murmurabant.
Adhuc enim ipsum reverebantur ob recens panum
miraculum. Ideo non manifeste contradicebant ;
murmurando tamen indignationem prz se fere-
bant, quia non qualem volebant ipsis mensam
parabat. Et murmurantes dicebant, /Vonne hic
est filius Joseph ? Unde palam est ipsos mirabi-
lem ejus generationem nondum novisse. Idcirco
adhuc eum Josephi filium dicunt. Neque tamen
corripit eos, neque dicit, Non sum filius Jose-
phi: non quod Josephi filius esset, sed quod
nondum possent admirabilem illum partum au-
dire. Quod si partum illum. secundum carnem
nondum poterant audire, multo minus ineffa-
bilem illum et supernum. Si quod humilius erat
non revelavit, multo minus illa dixerit. Atqui
hoc ipsos offendebat quod esset ex vili patre na-
tus : attamen non revelavit, ne aliud tollens of-
fendiculum, aliud. inferret. Sed quid. illis mur-
murantibus respondet? 44. /Vemo potest venire
ad me, nisi Pater , qui misit me, traxerit
eum. Hic insurgunt Manichaei dicentes, nihil
nos ex nobis ipsis posse : cum id maxime
probet , voluntatem nostram in nostra esse pote-
state. Sed si quis venit ad. illum, inquit, quid
opus habet ut trahatur? Verum hoc nostrum
non tollit arbitrium , sed. potius declarat nos au-
xilio opus habere. Hic autem non agitur de
quovis homine accedente , sed de illo qui multo
fruitur auxilio. Deinde modum ostendit quo tra-
hit. Ne enim sensibile quidpiam de Dco. suspica-
rentur, subjunxit : 46. /Von. quia Deum «vidit
quisquam , nisi qui est a Deo, hic vidit Pa-
t rem. Quomodo trahit? inquit ille. Hoc propheta
jam olim declaravit his verbis, 45. Erunt omnes

bh Alii ἔρθητε. Ibid. Morel. οὗτος γὰρ ἦν.
* Savil. τούτοις. [Atque ita Codd. nostri. Mox iidem

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

προσελθόντες διελέγοντο. “Ὅτε μὲν γὰρ ἄρτον ἔδωχεν
αὐτοῖς, xol τὴν γαστέρα ἐνέπλησε, xal προφήτην ἔλε--
γον εἶναι, καὶ βασιλέα ποιῆσαι ἐζήτουν: ὅτε δὲ αὖ-
τοὺς ἐδίδασχε περὶ τῆς πνευματικῆς τροφῆς, περὶ
ζωῆς αἰωνίου, ὅτε ἀπήγαγεν ἀυτοὺς τῶν αἰσθητῶν,
ὅτε περὶ ἀναστάσεως διελέγετο, xol ὑψηλοτέραν
- ,ὔ ᾿ j^ , a.
ἐποίει τὴν Yvopwnv* ὅτε μάλιστα θαυμάζειν αὐτὸν
ἐχρῆν, τότε γογγύζουσι xoi ἀποπηδῶσι. Καὶ μὴν,
Πα Δ ἡ ἃ / Nb 20 J

εἰ οὗτός ἐστιν ὃ προφήτης, καθὼς " ἔφθησαν εἰπόντες"
Οὗτός ἐστι περὶ οὗ φησιν ὃ Μωῦσῆς, ὅτι προφήτην
ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὃ Θεὸς ἐκ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν

ὡς ἐμέ: αὐτοῦ ἀχούσεσθε: £y oT,» αὐτοὺς τούτου ἀχούειν
Π

λέγοντος, ὅτι "Ex τοῦ οὐρανοῦ χαταδέδηχα. ᾿Αλλὰ οὐκ
ἤχουον, ἀλλ᾽ ἐγόγγυζον. "Ext γὰρ αὐτὸν ἠδοῦντο διὰ
τὸ νεαρὸν εἶναι τὸ τῶν ἄρτων σημεῖον. Διὰ τοῦτο
φανερῶς μὲν οὐχ ἀντέλεγον, τῷ δὲ γογγύζειν ἐνέφαι-
Voy ὡς ἠγανάχτουν, ὅτι μὴ ἔδωχεν αὐτοῖς τράπεζαν ἥν-
περ ἐθούλοντο. Καὶ γογγύζοντες ἔλεγον * Οὐκ ἔστιν οὗ--
τος ὃ υἱὸς Ἰωσήφ; “Ὅθεν δῆλον, ὅτι οὐδὲ τὴν θαυμαστὴν
, c JN Ὁ 25/ y / M
αὐτοῦ καὶ m«pdOozoy οὐδέπω ἤδεισαν γέννησιν. Διὰ
e το e^ , » / , , M τ
τοῦτο γοῦν υἱὸν ᾿Ιωσὴφ ἔτι λέγουσιν αὐτόν. Καὶ οὐχ

p ἐπιτιμᾷ, οὐδὲ λέγει αὐτοῖς" οὐχ εἰμὶ υἱὸς "Ioco οὖχ

ὅτι υἱὸς ᾿Ιωσὴφ ἦν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ οὐδέπω ἠδύναντο τὸν
θαυμαστὸν ἐχεῖνον ἀχοῦσαι τόχον. Εἰ δὲ τὸν κατὰ
σάρκα οὐκ ἠδύναντο σαφῶς ἀχοῦσαι, πολλῷ μᾶλλον
^ »^»c N » “23 v 'N 5 5 ,
τὸν ἄῤῥητον τὸν ἄνω. Eit τὸ ταπεινὸν οὖκ ἀπεχάλυψε,
πολλῷ μᾶλλον ἐκεῖνα οὖχκ ἂν ἐνεχείρησε. Καίτοι τοῦτο
NES. I" 2 NI "we 2 4E:
αὐτοὺς σφόδρα ἐσχανδάλιζε, τὸ ἐξ εὐτελοῦς εἰναι πα-
X A e , ΕῚ ; dg 5 , /
τρὸς, xal τοῦ τυχόντος" ἀλλ᾽ ὅμως οὐχ ἀπεχάλυψεν,
ἵνα μὴ, ἕτερον σχάνδαλον ἀναιρῶν, ἕτερον ποιήσῃ.

E Τί οὖν αὐτὸς, γογγυζόντων αὐτῶν, ἀποχρίνεται; Οὐ-

δεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ ὃ Πατὴρ 6 πέμ.-
« , 3524. ς΄", 3 Sec -

ψας με ἑλχύση αὐτόν, “Τούτῳ ἐπιπηδῶσι Μανιχαῖοι
λέγοντες, ὅτι οὐδὲν ἐφ᾽ ἡμῖν χεῖται - ὅπερ μάλιστα
βεδαιοῖ κυρίους ὄντας τῆς γνώμης. Εἰ γάρ τις ἔρχε-
ται πρὸς αὐτὸν, φησὶ, τί δεῖ τῆς ἕλξεως; Ὃ xol
αὐτὸ οὗ τὸ ἐφ᾽ ἡμῖν ἀναιρεῖ, ἀλλὰ μᾶλλον ἐμφαίνει

"n" / // e NX E 5 b ,
ἡμᾶς βοηθείας δεομένους, ὅτι δείκνυσιν ἐνταῦθα, οὐ

τὸν τυχόντα ἐρχόμενον, ἀλλὰ τὸν πολλῆς ἀπολαύοντα

A συμμαχίας. Εΐτα δείκνυσι xal τὸν τρόπον χαθ᾽ “ὃν

ἕλχει. Ἵνα γὰρ μὴ πάλιν αἰσθητόν τι περὶ τὸν Θεὸν
€ / SO, LI] M , «ἢ

ὑποπτεύσωσιν, ἐπήγαγεν: Οὐχ ὅτι τὸν Θεόν τις ἑώρα-

3 € Ἅ M e p T er N

xtv, εἰ μὴ ὃ ὧν παρὰ τοῦ Θεοῦ, οὗτος ἑώραχε τὸν
Πατέρα. Πῶς οὖν ἕλχει, φησί; ToUro 6 προφήτης
ἄνωθεν ἔδειξε, προαναφωνῶν xot λέγων: "ἔσονται
πάντες διδαχτοὶ Θεοῦ. Εἶδες τῆς πίστεως τὸ ἀξίωμα ;

Καὶ πῶς 00 παρὰ ἀνθρώπων οὐδὲ δι᾿ ἀνθρώπου, ἀλλὰ

cum Savil. χεῖται. Καὶ μὴν τοῦτο δείχνυσι z- ὅ. τ. γ.}

IN JOANNEM HOMIL. XLVI. aL xiv.

δι᾿ αὐτοῦ * τοῦ Θεοῦ προεῖπεν ὅτι μέλλουσι μανθάνειν;
Διὰ δὴ τοῦτο xal τὸν λόγον ποιῶν ἀξιόπιστον, ἐπὶ
τοὺς προφήτας αὐτοὺς παρέπεμψεν. Καὶ εἰ εἴρηται,
pes ce Zi / ^ M ΄“« ue
φησὶν, ὅτι σονται πάντες διδαχτοὶ Θεοῦ, πῶς
τινες οὐ πιστεύουσιν: Ὅτι τὸ εἰρημένον περὶ τῶν
"πλειόνων εἰρημένον ἐστίν. Ἄλλως δὲ χαὶ χωρὶς
, 2 c hd / P ' E) ,
τούτου, οὐχ ἁπλῶς πάντας τὸ προφητιχὸν, ἀλλὰ πάν-
τας δηλοῖ τοὺς βουλομένους. Διδάσχαλος γὰρ προχάθη-
ται πᾶσιν ἕτοιμος ὧν τὰ αὐτοῦ παρασχεῖν, εἰς πάντας
, m
ἐχχέων τὴν διδασχαλίαν τὴν ἑαυτοῦ. Καὶ ἐγὼ ἀναστή-
cw αὐτὸν ἐν τὴ ἐσχάτη ἡμέρα. Οὐ μικρὸν ἐνταῦθα
fL REO CI, die ont. - Sau Dutrco
m ^c oc ^ 14 /
τοῦ Υἱοῦ τὸ ἀξίωμα, εἴ γε 6 Πατὴρ προσάγει, xot
T 5 7
οὗτος ἀνίστησιν’ οὐχὶ διαιρούμενος πρὸς τὸν Πατέρα
A - c ^ m
τὰ ἔργα: πῶς γάρ; ἀλλὰ δεικνὺς “τὸ ἰσότιμον τῆς
^ / [4 3 - -
δυνάμεως. “Ὥσπερ οὖν ἐχεῖ λέγων, Καὶ 6 πέμψας με
Πατὴρ μαρτυρεῖ περὶ ἐμοῦ" εἶτα ἵνα τινὲς μὴ φωνὴν
, - -
περιεργάζωνται, παρέπεμψεν αὐτοὺς ταῖς Γραφαῖς"
οὕτω χαὶ ἐνταῦθα, μὴ τὸ αὐτὸ ὑποπτεύσωσι, παρα-
, M - ^
πέμπε: αὐτοὺς τοῖς προφήταις, τούτους συνεχῶς ἄνω
xa χάτω στρέφων; δειχνὺς ἑαυτὸν οὐχ ἐναντίον ὄντα τῷ
, ΔΛ i
Πατρί. Τί δὲ ot πρὸ τούτου, φησίν; οὐχὶ διδακτοὶ ἦσαν
- D: m ,
ἄρα Θεοῦ ; τί οὖν ἐνταῦθα τὸ ἐξαίρετον; Ὅτι τότε μὲν
δι’ ἀνθρώπων ἐμάνθανον τὰ τοῦ Θεοῦ" νῦν δὲ διὰ τοῦ
μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, xal διὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ
ἁγίου. Εἶτα ἐπάγει - Οὐχ ὅτι τὸν Πατέρα τις ἑώρα-
χεν, εἰ μὴ ὃ ὧν ἐχ τοῦ Θεοῦ" οὐ κατὰ τὸν τῆς αἰτίας
,ὔ - D
λόγον ἐνταῦθα τοῦτο λέγων, ἀλλὰ χατὰ τὸν τρόπον
m SK 5 ὶ 5 m / M e
τῆς οὐσίας. ᾿Επεὶ εἰ τοῦτο ἔλεγε, πάντες παρὰ τοῦ
-— 5 14 t Mts ar c Ἂς “Ὁ 1
Θεοῦ ἐσμέν" ποῦ οὖν τὸ ἐξαίρετον τοῦ YioU xo χε-
4 , p rp T ea , ^, οὶ 5 ,F
χωρισμένον ; Τίνος δὲ ἕνεκεν τρανότερον αὐτὸ οὐ τέ--
θειχε, φησί; Διὰ τὴν ἐχείνων ἀσθένειαν.. Εἰ γὰρ εἰ-
, 5 m- 5 m / ea E]
πόντος, "Ex τοῦ οὐρανοῦ χαταδέῤηχα, οὕτως ἐσχαν-
^ , p , “ἡ x 5 -Ὁ /
δαλίσθησαν- τί οὖκ ἂν ἔπαθον, εἰ xal τοῦτο προσέθη-
L4 ^ - 0g cT
x&v 5 Ἄρτον δὲ ζωῆς ἑαυτὸν χαλεῖ, ὅτι τὴν ζωὴν ἡμῶν
a - 1 , M P , ^N M
συγχροτεῖ xot ταύτην xa τὴν μέλλουσαν'- διὸ xat
UE ^ 3 , 2 Ὁ / /
ἐπήγαγεν * Ὃς ἂν φάγη £x τοῦ ἄρτου τούτου, ζήσεται
εἰς τὸν αἰῶνα. Ἄρτον δὲ ἤτοι τὰ δόγματα λέγει ἐν-
ταῦθα τὰ σωτήρια, χαὶ τὴν πίστιν τὴν εἰς αὐτὸν, ἢ
τὸ σῶμα τὸ ἑχυτοῦ. ᾿Αμφότερα γὰρ νευροῖ τὴν ψυχήν.
Καίτοι γε ἀλλαχοῦ εἰπόντος: 'Edv τίς μου τὸν λόγον
2 /, , A Η , , 5 ^ 7
ἀχούση, οὗ μιὴ γεύσεται θανάτου, xoà ἐσχανδαλίσθη--
dS - M 551 M FANNY. , ^S
σαν" ἐνταῦθα δὲ οὐδέν τι τοιοῦτον ἔπαθον, τάχα διὰ
τὸ ἔτι δυσωπεῖσθαι αὐτὸν ἀπὸ τῶν γεγενημένων
ἄρτων.

511

docibiles Dei. Nidistin! fidei dignitatem , et quo-
modo non ab hominibus, nec per hominem, sed
per Deum ipsum illud. edocendi sint ? Ideoque ut
sermoni suo faceret fidem, ad prophetas ipsos
remisit. Et si dictum est , inquit, ipsos fore doci-
biles Dei, cur aliqui non credunt? Quia illud de
pluribus dictum est. Alioquin autem non omnes
prorsus, sed omnes qui voluerint , per prophetam
significantur. Magister enim omnibus proponitur,
paratus ad. sua tradenda, qui doctrinam suam
omnibus effundit. Et ego resuscitabo eum in no-
vissimo die. Non parva hoc loco Filii dignitas :
siquidem Pater trahit, et hic resuscitat, non di-
videns Patris et Filii opera : quomodo enim pos-
set? sed ostendens potestatis aequalitatem. Nam ut
illo loco , Et qui misit me Pater , testimonium
perhibet de me, deinde ne quidam de voce cu-
riosius inquirerent, remisit illos ad Scripturas:
ita et hic remittit eos ad prophetas , hos subinde
adducens, ut ostendat se non esse Patri contra-
rium. At, inquies, quid antehac fuerunt ? annon
docibiles Dei erant? quid hoc in loco eximium
est? Quod tunc per homines res divinas discerent ;
nunc autem per unigenitum Filium .Dei et per
Spiritum. sanctum. Deinde infert : /Yon. quod
Patrem. viderit quisquam , nisi is qui a Deo
est. Non secundum causz rationem hic loquitur ,
sed secundum modum substantiz. Nam si secun-
dum causcz rationem diceret, omnes a Deo sumus;
in quo tum przstantia et differentia Filii? Et cur,
inquies , non illud clarius expressit ? Ob illorum
infirmitatem. Nam si cum dixit, De celo de-
scendi , ita scandalizati sunt; quid futurum erat ,
si illud addidisset? Panem autem vite seipsum
vocat, quia vitam nobis parit et hanc et futuram :
ideo adjicit :S quis manducaverit ex hoc pane,
vivet in eternum. Panem vero hic dicit doctri-
nam salutarem, fidem in se, sive corpus suum.
Utrumque enim animam roborat. Atqui alibi di-

xit , Si quis sermonem meum audierit , non gu- 5458.52.

stabit mortem, et scandalizati sunt : hic vero
non item; forte quia adhuc reverebantur eum ob
subministratos panes.

2. Animadverte autem quam ponatinter hunc Differen-

panem et manna differentiam, ex utriusque nem-'ià.— nter
manna et

pe fine. Quod enim ille cibus nihil novum intu panem se-
rum el yi-
vum,

c Morcl. et quidam Mss. τὸ ἰσότιμον. Savil. et alii τὸ

Ὅ ^ M ; - M Y v ,
ρα δὲ xal πόθεν ποιεῖται τὴν πρὸς τὸ μάννα
^ / ja AM ES -

διαφοράν. ᾿Απὸ τοὺ οἷον τὸ τέλος ἀχοῦσαι ἑχατέρας
Βι- M Az M Y eJ s as As s
τῆς τροφῆς. Δειχνὺς γὰρ, ὅτι οὐ ξένην τινὰ ἐχείνη

^ Savil. τοῦ θεοῦ μέλλουσι.
b Savil. πλειόνων εἴρηται, χαὶ χωρὶς τοῦτου, quw alii
Codices sic continuant, δὲ ἐχεῖνο δηλοῖ τὸ προφητιχὸν ὅτι

ἰσοστάσι2ν.
d [συγχρατεῖ Sav. et Cod. 706. Recte Montf. Cfr.

πάντας v"9l TOUS. T. 5, p. 442, C. Eadem varietas et alibi invenitur.]

Marc.
31.

4.

. 68.

512 $. JOANNIS CHRYSOST.

lerit , adjicit : 49. Patres vestri manducaverunt
manna in deserto , et mortui sunt. Deinde id
precipue agit ut illis suadeat, se multo majori-
bus dignatos esse bonis quam patres ipsorum, de
Moyse subobscure loquens et de viris illis mira-
bilibus. Ideo cum dixisset eos qui manna comede-
rant mortuos esse, intulit : Qui manducat ex hoc
pane , vivet in ceternum. lMlud vero, Zn. deser-
to, non sine causa posuit, sed indicans, illud non
diu durasse, neque in terram promissionis venis-
se. Hic autem panis non est hujusmodi. 52, £t
panis quem ego dabo, caro mea est, quam ego
dabo, pro mundi ^ita. Merito quis dubitans
hic quzsierit, cur hoc tempore hzc loquutus sit,
qua nihil proficerent, nihil zdificarent, imo
potius zdificatis nocerent. £x hoc, inquit,
multi ex discipulis ejus retro abierunt dicen-
tes, Durus est hic sermo , quis potest eum au-
dire ὃ Erant enim hiec solis discipulis communi-
canda, ut Matthzeus ait, Seorsim loquebatur eis.
Quid ad hoc dicemus? quanam horum utilitas?
Magna certe utilitas et. necessitas. Quia enim in-
stabant cibum petentes , sed corporeum , et majo-
ribus suis praebitam escam memorantes , manna
magnum quidpiam esse dicebant, ostendens illa
omnia figuram et umbram esse, hunc vero ci-
bum rel veritatem, escam memorat. spiritualem.
At, inquies, dicendum erat, Patres vestri man-
ducaverunt manna in deserto, ego vero panem
dedi vobis. Sed. magnum erat discrimen : hoc
videbatur minus esse, quod illud de celo ve-
nisset, hoc autem panum miraculum in terra fa-
ctum esset. Quia ergo quzrebant cibum de calo
delatum , ideo szpe dicebat, De celo descendi.
Si quis vero sciscitetur, cur de mysteriis loquu-
tus sit, respondebimus , tempus opportunum fuis-
se haec dicendi. Nam verborum obscuritas audi-
torem semper excitat, et attentiorem efficit. Non
ergo offendi oportuit, sed potius interrogare.
Nunc autem illi abeunt. Nam si prophetam ipsum
esse credebant, dictis credere oportuit. ltaque
quod offensi sint, id ex eorum insipientia ve-
nit, non ex obscuritate sermonis. 'Tu vero con-
sideres velim. quomodo discipulos suos paulatim
alliciat ; hi enim. sunt. qui dicunt, erba vite
habes : quo ibimus? Ceterum hic se datorem
dicit, non Patrem: Panis quem ego dabo,
caro mea est pro mundi vita. Verum non sic

ἃ Morel. μὲν οὐδένα.
b Savil. ἀνεχώρησαν.

c Savil. χατὰ μιχοὺν αὐτοὺς ἀνήγαγε πρὸς αὐτόν. ἐνταῦθο

ARCHIEP.

Α

ἢ

CONSTANTINOP.

παρεῖχε τὴν χρείαν, ἐπήγαγεν * Ot πατέρες ὑμῶν ἔφα“

om γον ἐν τῇ ἐρήμῳ τὸ μάννα, xol ἀπέθανον. Εἴτα χα-

τασχευάζει τὸ μάλιστα πεῖθον αὐτοὺς, ὅτι πολλῷ τῶν
πατέρων αὐτῶν μειζόνων αὐτοὶ ἠξίωνται, τοὺς περὶ
Μωῦσέα αἰνιττόμενος θαυμαστοὺς ἄνδρας ἐκχείνους.
Διὰ τοῦτο ἐπειδὴ εἶπεν, ὅτι ἀπέθανον οἵ τὸ μάννα
φαγόντες; ἐπήγαγεν: Ὃ τρώγων ἐχ τοῦ ἄρτου τούτου,
ζήσεται εἷς τὸν αἰῶνα. Καὶ τὸ "Ev τῇ ἐρήμῳ δὲ οὖχ,
ἁπλῶς τέθειχεν, ἄλλ᾽ αἰνιττόμενος ὅτι οὐδὲ ἐξετάθη
ἐπὶ χρόνον πολὺν, οὐδὲ συνεισῆλθεν εἰς τὴν τῆς ἐπαγ-
γελίας γῆν. Οὗτος δὲ 6 ἄρτος o0 τοιοῦτος. Καὶ ὁ do-
τος δὲ, ὅν ἐγὼ δώσω, fj σάρξ μου ἐστὶν, ἣν ἐγὼ δώσω
ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς, Εἰχότως ζητήσειεν ἄν τις
ἐνταῦθα διαπορῶν, ποῖος τῶν λόγων τούτων χαιρὸς
ἦν, οἰκοδομούντων " ply οὐδὲν, οὐδὲ χρησιμευόντων,
μᾶλλον δὲ τοῖς οἰκοδομηθεῖσι xal λυμαινομένων. "Ex
τούτου, φησὶ; πολλοὶ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἀπῆλθον εἰς
τὰ ὀπίσω, λέγοντες: σχληρός ἐστιν Ó λόγος οὗτος,
τίς δύναται αὐτοῦ ἀκούειν ; "Ev?jv γὰρ ταῦτα μόνοις
παραδοθῆναι τοῖς μαθηταῖς, χαθάπεο ὃ Ματθαῖος ἔλε-
γεν, ὅτι ᾿Ιδία διελέγετο αὐτοῖς. Τί ποτε οὖν πρὸς
τοῦτο ἐροῦμεν ; Ὅτι χαὶ νῦν τῶν τοιούτων ῥημάτων
πολὺ xo τὸ χρήσιμον καὶ τὸ ἀναγχαῖον. ᾿Κπειδὴ γὰρ
ἐπέχειντο τροφὴν αἰτοῦντες μὲν, ἀλλὰ τὴν σωματιχὴν,
xol τῆς ἐπὶ τῶν προγόνων παρασχεθείσης ἀναμιμνή-
σχοντες αὐτὸν τροφῆς, τὸ μάννα μέγα ἔλεγον, δει-
χνὺς ὅτι πάντα ἐχεῖνα τύπος ἦν xol oxi , fj δὲ πρα-
γμάτων ἀλήθεια dj παροῦσά ἐστι, μέμνηται τροφῆς
πνευματιχῇς, ᾿Αλλ᾽ ἔδει, φησὶν, εἰπεῖν, ὅτι οἱ πατέ-
psc ὑμῶν ἔφαγον ἐν τῇ ἐρήμῳ τὸ μάννα " ἐγὼ δὲ dio-
τον παρέσχον Ouiv, ᾿Αλλὰ πολὺ τὸ μέσον ἦν. ᾿Εδόκει
γὰρ τοῦτο xal ἔλαττον ἐχείνου, τῷ ἐχεῖνο μὲν ἄνωθεν
φέρεσθαι, τοῦτο δὲ χάτω γεγενῆσθαι τὸ θαῦμα τῶν
ἄρτων. ᾿Επεὶ οὖν ἐζήτουν ἐχ τοῦ οὐρανοῦ φερομένην
τροφὴν, διὰ τοῦτο συνεχῶς ἔλεγεν; ᾿Εχ τοῦ οὐρανοῦ
χαταδέξηχα. Ei δὲ ἐξετάζοι τις, τί δήποτε καὶ τὸν
περὶ μυστηρίων ἐνέδαλε λόγον; ἐχεῖνο ἂν εἴποιμεν
πρὸς αὐτὸν, ὅτι χαὶ τούτων σφόδρα τῶν λόγων ὃ χαι--
ρὸς ἦν. Τὸ γὰρ ἀσαφὲς τῶν εἰρημένων ἀεὶ τὸν ἀχροα-
τὴν διανίστησι χαὶ προσεχτιχώτερον ἐργάζεται. Οὐ
τοίνυν σχανδαλίζεσθαι ἔδει, ἀλλ᾽ ἐρωτᾶν μᾶλλον χαὶ
πυνθάνεσθαι. Νῦν δὲ " ἀναχωροῦσιν. Ei γὰρ προφή-
τὴν αὐτὸν εἶναι ἐνόμιζον , ἐχρῆν πιστεῦσαι τοῖς λεγο-
μένοις. Ὥστε τῆς ἐχείνων ἀνοίας τὸ σκάνδαλον ἦν,
οὗ τῆς ἀπορίας τῶν λεγομένων. Σὺ δὲ ὅρα πῶς ὁχατὰ
μικρὸν τοὺς μαθητὰς συνέδησεν ἑαυτῷ * οὗτοι γάρ
εἰσιν οἱ λέγοντες, ῥήματα ζωῆς ἔχεις ποὺ ἀπελευσό-

m , , SY
μεθα; Πλὴν ἑαυτὸν ἐνταῦθα εἰσάγει διδόντα, οὐ τὸν

γὰρ ἑαυτὸν φησι διδόναι, οὐ τὸν πατέρα. Morelli lectionem
sequimur, quam sequutus est Interpres,

IN JOANNEM

Tlazépa, Ὃ ἄρτος, λέγων, ὃν ἐγὼ δώσω, σάρξ ^ μού

ἐστιν. Ἀλλ᾽ οὐχ oi ὄχλοι οὕτως, ἀλλ᾽ ἀπεναντίας E

Σχληρός ἐστιν ὃ λόγος οὗτος. Διὸ χαὶ ἀναχωροῦσι.
Καίτοι οὐδὲ ξένη τις ἦν ἢ διδασχαλία, καὶ παρηλλα-
/ € M 3 / LÀ e “ ΜῈ 2 N
μένη. Ὃ γὰρ Ἰωάννης ἄνωθεν τοῦτο ἠνίξατο, ἅμινον

,
αὐτὸν προσειπών. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ οὕτως ἤδεσαν, φησίν.
" UE
Οἰδα κἀγώ ἀλλ᾽ οὐδὲ οἵ μαθηταὶ ἠπίσταντο. Eix&p

5 , 2», Y^ Y NN ^"

περὶ ἀναστάσεως οὐδέπω τι ἤδεσαν σαφὲς, διὰ τοῦτο
^Y M , , , Fos M , M ^

δὲ xal ἠγνόησαν τί ποτέ ἐστι τὸ, Λύσατε τὸν ναὸν
τοῦτον, xal ἐν τρισὶν ἡμέραις A αὐτόν " πολλῷ
μᾶλλον περὶ τῶν UI QUEE ταῦτα γὰρ ἐχείνων ἄσα-
φέστερα ἦν. Ὅτι τ γὰρ, "py ται ἀγέσεηδον,
ἤδεσαν, εἰ καὶ μὴ οὕτω σαφῶς εἰρήκασιν αἱ ΤΓραφαί
cr M / Ej 57 253 y 3N» ἢ

ὅτι δὲ σάρχα τις ἔφαγεν, οὐδέποτε οὐδεὶς εἶπεν ἐχεί--
νων. ᾿Αλλ᾽ ὅμως ἐπείθοντο χαὶ ἠκολούθουν, καὶ ὧμο-
λόγουν ῥήματα ζωῆς αἰωνίου αὐτὸν ἔχειν. Τοῦτο γὰρ
μαθητοῦ, τὸ ud) περιεργάζεσθαι τὰ τοῦ διδασχάλου,
2 ys , N / Y N m. N

ἀλλ᾽ dxoUsty xa πείθεσθαι, καὶ τὸν προσήχοντα χαιρὸν
E] , m / rp/ Ὁ M cr E H

ἀναμένειν τῆς λύσεως. Tt ον; φησὶν, ὅτι τοὐναντίον
συνέδη, χαὶ ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω ; Τοῦτο παρὰ τὴν
ἐχείνων ἄνοιαν: “Ὅταν γὰρ ἣ ζήτησις τοῦ πῶς εἰσέλθη,

/ 5 , a M IW 3

συνέρχεται καὶ ἀπιστία. Οὕτω χαὶ Νικόδημος ἐθορυ--
θεῖτο λέγων: Πῶς δύναται ἄνθρωπος εἰσελθεῖν εἰς τὴν
χοιλίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ ; οὕτω xol οὗτοι ταράττον-
ται λέγοντες, Πῶς δύναται δοῦναι ἡμῖν φαγεῖν οὗτος
τὴν pipa αὐτοὺ ; Ei γὰρ τὸ πῶς ζητεῖς; διατί τοῦτο

5

ἐπὶ τῶν ἄρτων οὐχ εἶπες, TG τοὺς πέντε εἰς τοσούτους

Tr,
EE

Ὅτι τοῦ χορεσθῆναι μόνον ἦσαν τότε, οὐ
"AX. ἢ πεῖρα τότε, φησὶν, ἐπαί-

5 - 7ὔ »^ M D ,
δευσεν. Οὐχοῦν ἐξ ἐχείνης ἔδει χαὶ ταῦτα γενέσθαι

τοὺ τὸ θαῦμα ἰδεῖν.

εὐπαράδεχτα. Διὰ γὰρ τοῦτο προλαδὼν ἐθαυματούρ-
Ἀ INT? 5 - ce wi9 v3. , bj ,
γήσε τὸ παράδοξον ἐχεῖνο, ἵνα δι᾿ ἐχείνου διδαχθέντες,
μηχέτι διαπιστῶσι τοῖς μετὰ ταῦτα λεγομένοις. ' Exei-
Vot μὲν οὖν οὐδὲν ἐκαρπώσαντο τότε Ex τῶν εἰρημέ-
νων" ἡμεῖς δὲ τῆς εὐεργεσίας Ov αὐτῶν τῶν ἔργων
» , N NY ds - - M το
ἀπολελαύχαμεν. Διὸ χαὶ ἀναγκαῖον μαθεῖν τὸ θαῦμα
τῶν μυστηρίων, τί ποτέ ἐστι, χαὶ διατί ἐδόθη, xal τίς
ἣ ὠφέλεια τοῦ πράγματος. Ἵν σῶμα γινόμεθα, xol
μέλη, φησὶν, ἐκ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ, καὶ ἐχ τῶν ὀστέων
αὐτοῦ. Οἱ δὲ μεμυημένοι παραχολουθείτωσαν τοῖς
λεγομένοις.
cpu9 S. X , Y ) UE ES r
Iv' οὖν μὴ μόνον xav τὴν ἀγάπην τοῦτο γενώ-
ΕῚ M M , - ENS SY m 5 ^, J
μεθα, ἀλλὰ xat xav αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, εἰς ἐχείνην
ἄναχε Epp NOuey τὴν σάρχα. Διὰ τῆς τροφῆς γὰρ τοῦτο
γίνεται ἧς ἐχαρίσατο, βουλόμενος ἡμῖν δεῖξαι τὸν

πόθον, ὃν ἔχει περὶ ἡμᾶς. Διὰ τοῦτο ἀνέ. ιξεν ἑαυτὸν

4 Savil. μοῦ ἐστιν, ἣν ἐγὼ δώσω ὑπὲρ τῆς τοῦ χόσμον
ζωῆς. ἀλλὰ ξένη τις ἦν ἡ διδασκαλία. φησὶ, xxt παρηλλαγμέ-
νη. χαίτοι s ὃ ἰωάννης. Hic etiam Morelli lecuonem se-
quimur, quam item sequutus est Franciscus Aretinus.

Verum amba lectiones, si quis attente legat, eodem

HOMIL.,

215;

turbee, sed contra, Durus est hic sermo, in-
quiunt. Ideoque recedunt. Atqui non nova erat,
neque varlabat doctrina : nam. Joannes illud su-
pra subindicaverat, cum agnum ipsum vocavit.
Sed, inquies , ipsi non jntellexerant. Hoc et ego
novi; sed neque discipuli id sciebant. Nam si re-
surrectionem nondum satis clare intelligebant ,
ideoque ignorabant quid illud esset, Solvite tem-
plum hoc , et in tribus diebus excitabo illud ;
multo minus supra dicta capiebant , quz obscurio-
raerant. Quod enim prophete surrexissent, norant,
licet id Scripture non clare dicant : quod. vero
carnem quis manducaverit, nemo eorum dixerat.
Attamen obtemperabant et sequebantur, atque
confitebantur ipsum verba vite zternz habere.
Illud. enim discipuli est, magistri verba non cu-
riosius inquirere, sed. audire οἱ obsequi, ac tem-
pus ad solutionem opportunum exspectare. Cur
ergo contrarium accidit, inquient, et retrorsum
abierunt? Id ex illorum insipientia evenit. Quando
enim subit animum illa quastio, Quomodo ,
tunc una ingreditur incredulitas. Sic et Nicode-
demus turbabatur dicens: Quomodo potest ho-
mo intrare in ventrem matris suc? sic et hi
nunc turbantur dicentes : 52. Quomodo potest
hic nobis carnem suam dare ad manducan-
dum? Nam si illud, Quomodo , inquiris , cur de
panibus non dicis, Quomodo quinque panes in
tot alios multiplicavit?. Nam tunc saturari cura-
bant solummodo, nec considerabant miraculum.
Sed experientia, inquies, tunc docuit. Ergo ob
illam experientiam hac facilius credi oportuit.
Ideo namque prius illud tam mirabile patravit,
ut illo edocti, non ultra dictis fidem negarent.
Illi quidem tunc temporis nihil utilitatis ex dictis
retulerunt, nos reipsa beneficio fruimur. Qua-
propter discendum quid sit miraculum myste-
riorum, cur data sint, quz illorum utilitas.
Unum corpus sumus, inquit,

XL. 2L XLbv.

tur.

9. Ut ergo non solum per dilectionem hoc fia-
mus, sed etiam reipsa, cum illa carne commiscea-
mur; id quod efficitur per cibum quem ille dedit,
ut ostendat nobis quanto erga nos ferveat amore.
Idco se nobis commiscuit , et in unum corpus totum

redeunt.

ἃ ὅτι μὲν γὰρ προρῆται ἀνέστησαν. Sic habent omnia
exemplaria. Sed fateor non capere me quid hic sibi
velit Chrysostomus.

Joan.2.10.

Cur sacra
mysteria
data sint.

et membra ex E,hes. 5.
: : Meta S, 30.
carne οἱ ossibus ejus. Initiati dictis obsequan-

Job, 31.31.

514 $. JOANNIS CHRYSOST.

constituit, ut unum simus, quasi corpus junctum
capiti. Nam. ardentis amoris hoc est indicium.
Hoc subindicans Job, de servis suis dicebat, a
quibus sic amabatur, ut ejus carnibus admisceri
peroptarent : ut enim ardentem amorem ostende-
rent, dicebant : Quis det nobis de carnibus
suis , ut saturemur ? Quod et Christus fecit, ad
majorem nos amicitiam inducens, et suum nobis
demonstrans amorem; neque se concupiscentibus
videndum modo praebuit; sed tangendum , come-
dendum, dentibus terendum , commiscendum ;
desideriumque implevit omne. Ab illa ergo mensa
recedamus, tamquam leones ignem spirantes, dia-
bolo terribiles, cogitantes quod sit caput no-
strum , et quantam nobis dilectionem exhibuerit.
Parentes szpe liberos suos aliisque alendos tra-
dunt; ego contra carnibus illos meis alo, me- 275
ipsum appono, vos omnes nobiles esse volo, et ^
bonam de futuris spem adfero. Nam qui in hac
vita se vobis tradidit, multo magis in futura fa-
vebit. Frater esse vester volui, propter vos com-
munem habui carnem et sanguinem : rursum vo-
bis carnem et sanguinem tado per quie congener
vobis factus sum. Mic sanguis in nobis regiam
floridamque exhibet imaginem, pulchritudinem
parit incredibilem, anima nobilitatem marcescere
non sinit , dum frequenter irrigat et nutrit. San-
guis enim non statim in nobis fit ex cibo, sed
aliud quidpiam : hic vero sanguis confestim irri-
gatanimam, et magnam vim indit. Hic sanguis
digne acceptus daemonas procul pellit , angelos
ad nos advocat, ipsumque angelorum Dominum.
Damones quippe fugiunt, ubi vident sanguinem

B

Sanguinis Dominicum; accurrunt autem angeli. Hic sanguis

Christi en-
comi: 1,

effusus totum orbem abluit. Multa de hoc san-
guine beatus Paulus in Epistola ad Hebraeos phi-
losophice tradidit. Hic sanguis adyta et sancta
sanctorum purgavit. Quod si ejus figura tantam
vim habuit in Hebreorum templo, in media
AEgypto, liminibus aspersus, multo majorem ipsa
veritas habet. Hic sanguis aram auream sacravit :
sine hoc non audebat princeps sacerdotum in
adyta ingredi. Hic sanguis sacerdotes ordinabat ,
hic in figuris peccata abluebat. Si in figuris tan-
tam vim habuit, si umbram ita mors horruit;
veritatem , quaeso , quantum formidabit? Hic san-
guis salus animarum nostrarum est : hoc abluitur

Savil. ἐστὶ τοῦτο. τοῦτο γοῦν.

e [ ἐνδειχνύμενος Savil. et Codd. nostri, recte.]

Alii παρατείνων.

Alii τοῦτο τὸ αἶμα τὸ μυστιχὺν ἀξίως. [ Mox Savil. et
Codd nostri πόῤῥωθεν εἶναι ποιεὶ.]}

»

»

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἡμῖν, καὶ ἀνέφυρε τὸ σῶμα αὐτοῦ εἰς ἡμᾶς, ἵνα ἕν ct
ὑπάρξωμεν, καθάπερ σῶμα χεφαλὴ συνημμένον. "Tv
M 3 em - m
γὰρ σφόδρα ποθούντων " ἐστὶ τοῦτο δεῖγμα. Τοῦτο
e Y 5 y^ 6 5 / V c e
γοῦν xoi ὃ Ἰὼδ αἰνιττόμενος, ἔλεγε περὶ τῶν ἑαυτοῦ
οἰχετῶν, οἷς ἦν οὕτω μεθ᾽ ὑπερόολὴς ποθεινὸς, ὡς
προσφῦναι ταῖς σαρξὶν αὐτοῦ ἐπιθυμεῖν, ' Exeivot γὰρ
τὸν πολὺν αὐτῶν ἐνδεικνύμενοι πόθον ὃν εἶχον, Τίς ἂν
δῴη ἡμῖν τῶν σαρχῶν αὐτοῦ, ἔλεγον, ἐμπλησθῆναι;
Διὸ δὴ καὶ ὃ Χριστὸς αὐτὸ πεποίηχεν, εἰς φιλίαν ἡμᾶς
ΟΣ H M X Ἧι ὦ / €» M *N
ἐνάγων μείζονα, xa τὸν αὐτοῦ πόθον ἐπιδεικνὺς τὸν
περὶ ἡμᾶς, οὐχ ἰδεῖν αὐτὸν μόνον παρέσχε τοῖς ἐπιθυ--
D E) M er M - Na T c
μοῦσιν * ἀλλὰ xal ἅψασθαι, χαὶ φαγεῖν, καὶ ἐμπῆξαι
τοὺς ὀδόντας τῇ σαρχὶ, xol συμπλαχῆναι, καὶ τὸν
, 5 c , €, , , D ,
πόθον ἐμπλῆσαι πάντα. Ὡς λέοντες τοίνυν πὺρ πνέον-
τες, οὕτως ἀπὸ τῆς τραπέζης ἀναχωρῶμεν ἐχείνης,
φοδεροὶ τῷ διαδόλῳ γινόμενοι, καὶ τὴν χεφαλὴν τὴν
ἡμετέραν ἐννοοῦντες, χαὶ τὴν ἀγάπην ἣν περὶ ἡμᾶς
3 ὃ "m Ot Y e / λα 22
ἐπεδείξατο. Ot μὲν οὖν γεννήσαντες, πολλάκις ἑτέροις
, ^ δό ' 07. Bes 3 2 [4
τρέ ἘΝ διδόασι τὰ τον ἐγὼ δὲ οὐχ οὕτω,
φησιν; ἀλλὰ ταῖς σαρξὶ τρέφω ταῖς ἐμαῖς, ἐμαυτὸν
ὑμῖν παρατίθημι, πάντας Spas εὐγενεῖς εἶναι iae
μενος, xat χρηστὰς ὑμῖν περὶ τῶν μελλόντων ? ὗπο-
τείνων ἐλπίδας. Ὃ γὰρ ἐνταῦθα ὑμῖν ἐχδοὺς ἑαυτὸν,
πολλῷ μᾶλλον ἐν τῷ μέλλον. ᾿Ἀδελφὺς "Eo
ϑμξτερος γενέσθαι, ἐκοινώνησα docu xat αἵματος
ov ὑμᾶς, πάλιν αὐτὴν ὑμῖν τὴν σάρχα xal τὸ αἷμα;
δι’ ὧν συγγενὴς ἐγενόμην, ἐχδίδωμι. ᾿Γοῦτο τὸ αἷμα
τὴν εἶ / ς « ; 0 N 3 χζ M B ) A
ixóva ἡμῖν ἀνθηρὰν ἐργάζεται τὴν βασιλικὴν,
τοῦτο κάλλος ἀυήχανον τίκτει, τοῦτο ἀπομαρανθῆναι
c m ' τὸ p 32 3 ἢ y 2
τῆς ψυχῆς τὴν εὐγένειαν οὐχ Spe ἄρδον αὐτὴν
συνεχῶς xot τρέφον. Τὸ μὲν γὰρ ἀπὸ τῶν σιτίων ἡμῖν
αἷμα γινόμενον, οὐχ εὐθέως τοῦτο γίνεται » ἀλλ᾽ ἕτερόν
τι " τοῦτο δὲ οὖχ οὕτως, ἀλλ᾽ εὐθέως τὴν Ψυχὴν ἀρ-
ὃ , M (λ ν ἈΠ 2 - d y M b. *
εύει, xal μεγάλην τινὰ δύναμιν ἐμποιεῖ. ᾿Γοῦτο " τὸ
T x! , 5 / Y / ^
αἷμα ἄξιως λαμανόμενον ἐλαύνει μὲν δαίμονας χαὶ
πόῤῥωθεν ἡμῶν ποιεῖ, χαλεῖ $ ἀγγέλους πρὸς ἡμᾶς,
^. b / e », PF [:4 Ἁ *^ y^
xai τὸν Δεσπότην τῶν ἀγγέλων. “Ὅπου γὰρ ἂν ἴδωσι
τὸ αἷμα τὸ δεσποτιχὸν; φεύγουσι μὲν δαίμονες, συν-
, Xt sk "noe y tT 3 ᾿ eT
τρέχουσι δὲ ἄγγελοι. "FoUro τὸ αἷμα ἐχχυῦθεν πᾶσαν
τὴν οἰκουμένην Ἐἐἠξέπλυνε. Πολλὰ περὶ τοῦ αἵματος
, ὶ , TH ὺλ 5 τω ^ € NA ,
τούτου xol ὃ μαχάριος Παῦλος ἐν τῇ poc E6patouc
E , [S * T V 58 Vox
ἐφιλοσόφησε. loUvo τὸ αἷμα τὰ ἄδυτα xol τὰ ἅγια
e euo , 1] E δὲ ὃ , E] e δε
τῶν ἁγίων ἐκάθηρεν. Ei δὲ ὃ τύπος αὐτοῦ τοσαύτην
Er ἰσχὺν, ἔν τε τῷ ναῷ τῶν “Ἑραίων, ἔν τε Αἰγύ-
πτῳ “ μέσῃ, ταῖς φλιαῖς ἐ ἐπι ana πολλῷ μᾶλλον ἣ
ἀλήθεια. Ῥοῦτο τὸ αἷμα, τὸ χρυσοῦν θυσιαστήριον
ἣ / . , ἐς N ^ 2 2). ὃ E] ^ 5 ὰ
γίασε" τούτου χωρὶς οὐχ ἐτόλμα ὃ ἀρχιερεὺς εἰς τ

* Morel. ἐξέλχυσε.
c Morel. μέση αὐταῖς ταῖς. [ Infra pro ἀπέλουεν Savil,
et Cod. 706 ἐκάθηρεν, Cod. 705 ἐχάθαιρεν, idemque

ἁμαρτήματα τὰ ἐν.}

IN JOANNEM IHOMIL. XLVI. al. xrv

ἄδυτα εἰσιέναι" τοῦτο τὸ αἷμα ἱερέας ἐχειροτόνει"
τοῦτο ἀπέλουεν ἁμαρτίας ἐν τοῖς τύποις. Ei δὲ ἐν τοῖς
τύποις τοσαύτην ἔσχεν ἰσχὺν, εἰ τὴν σχιὰν οὕτως 6 θά-
νατος ἔφριξε, τὴν ἀλήθειαν αὐτὴν, εἰπέ μοι, πῶς οὐχ
ἂν ἐφοδήθη ; Τοῦτο ἣ σωτηρία τῶν ἡμετέρων ψυχῶν,
“τούτῳ λούεται ἣ ψυχὴ, τούτῳ χαλλωπίζεται, τούτῳ
πυροῦται, τοῦτο πυρὸς λαμπρότερον ἐργάζεται τὸν

515

anima, hoc ornatur, hoc incenditur: hic igne
splendidiorem mentem nostram reddit : hic. san-
guis effusus celum pervium fecit.

νοῦν τὸν ἡμέτερον, τοῦτο χρυσίου φαιδροτέραν τὴν D
Ψυχὴν ποιεῖ, τοῦτο ἐξεχύθη τὸ αἷμα, καὶ τὸν οὐρανὸν
ἐποίησε βατόν.

Φριχτὰ ὄντως τὰ μυστήρια τῆς ᾿χχλησίας, φρι- 4. Tremenda vere mysteria Ecclesiz ; horren-
χτὸν ὄντως τὸ θυσιαστήριον. ᾿Ἀνέθαινεν ἐκ τοῦ παρα- — dum vere altare. Ex paradiso fons scaturiit
δείσου πηγὴ, ποταμοὺς “ αἰσθητοὺς mpoyfoucx: ἀπὸ sensiles emittens fluvios : ex hac mensa fons sca-
τῆς τραπέζης ταύτης ἄνεισι πηγὴ, ποταμοὺς ἀφιεῖσα — turit fluvios emittens spirituales. Ad hunc fontem
πνευματιχούς. Παρὰ ταύτην τὴν πηγὴν πεφυτευμέναι — eriguntur non salices infructuosze » Sed arbores ad
εἰσὶν, οὐκ ἰτέαι ἄχαρποι, ἀλλὰ δένδρα πρὸς αὐτὸν — ipsum calum pertingentes, quae fructus semper
φθάνοντα τὸν οὐρανὸν, καρπὸν ἔχοντα ὥριμον ἀεὶ xoi — producunt tempestivos, qui numquam marcescunt.
ἀμάραντον. El τις χαυσοῦται, παρὰ ταύτην ἡκέτω τὴν Si quis szstuat, hunc adeat fontem, et ardorem
πηγὴν, xa καταψυχέτω τὸ καῦσος. Καὶ γὰρ αὐχμοὺς E temperet. Nam zstum fugat, et adusta omnia re-

f f

- Ὰ
λύει, xal τὰ διαχαὴ ἔπάντα παραψύχει, οὐ τὰ ἐξ
, ? T
ἁλίου διακαιόμενα, ἀλλὰ τὰ ἀπὸ τῶν βελῶν τῶν πε-
/ TN M M NE » fje “δ M M
πυρωμένων. Καὶ γὰρ τὴν ἀρχὴν ἄνωθεν ἔχει, xol τὴν
- »l ,
Bü xv ἐκεῖθεν, ὅθεν xai ἄρδεται. Πολλοὶ ταύτης ol
r4 c “- "^ 27. ΧΕ δ II y- UN a. A
δύαχες τῆς πηγῆς, οὺς ἀφίησιν αράχλητος" xol
μεσίτης ὃ Υἱὸς γίνεται, οὐ δίχελλαν ἔχων χαὶ δδο-
-ρἠ PENES Y 3
ποιῶν, ἀλλὰ τὴν διάθεσιν ἀνοίγων τὴν παρ᾽ ἡμῖν.
ei J
Αὕτη fj πηγὴ φωτός ἐστι πηγὴ; ἀναδλύζουσα ἀλη-
- n * 7 ,
θείας ἀχτῖνας. Γαύτη xoi ai ἄνω παρεστήχασι δυνά-
᾿ Y / 9 co τω / - ^
μεις, πρὸς τὸ χάλλος ἐνορῶσαι τῶν ῥείθρων, ἐπειδὴ
σαφέστερον ἐχεῖναι τῶν προχειμένων θεωροῦσι
. ΝΠ Ν " λ 2 “ΕΣ
δύναμιν, xat τὰς μαρμαρυγὰς τὰς ἀπροσίτ:υς.
m— » M - ,
“Ὥσπερ γὰρ χρυσοῦ τηχομένου, dv τε τὴν χεῖρά τις
ἐμδάλῃ, εἰ οἷόν τε ἦν, ἄν τε τὴν γλῶτταν, χρυσὴν

M
xat

M
τὴν

5 X Y - /
εὐθέως αὐτὴν ἐποίησεν *dv οὕτω δὴ xol πολλῷ πλέον
τ Y 3 -:
ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν ἐργάζεται τὰ προχείμενα. Ἀγαζεῖ
AY , 5 ,
μὲν γὰρ πυρὸς σφοδρότερον ὃ ποταμὸς, ἀλλ᾽ οὐ χαίει,
E , c Y *
ἀλλὰ βαπτίζει μόνον ὅπερ ἂν λάθη. 'Γοῦτο τὸ aua
m— , ,
ἄνωθεν προετυποῦτο ἀεὶ , ἐν θυσιαστηρίοις, ἐν δικαίων
- τὰ -- ͵7ὔ , ,
σφαγαῖς" τοῦτο ἣ τιμὴ τῆς οἰκουμένης, τούτῳ ἠγόρασε
A 5 , ^ , δ J
τὴν Ἐχχλησίαν ὃ Χριστὸς, τούτῳ χατεχόσμησεν
5 x er Z , M L4 6 25 , E] ,
αὐτὴν ἅπασαν. Καθάπερ γὰρ ἄνθρωπος οἰκέτας ὠνού-
, NIN x )À 7 1) , A
μενος χρυσίον δίδωσι, καὶ χαλλωπίσαι πάλιν αὐτοὺς
e ^ - “ ^ M
βουλόμενος, χρυσῷ τοῦτο ποιεῖ" οὕτω xoi ὃ Χριστὸς,
c e , J
χαὶ ἠγόρασεν ἡμᾶς αἵματι, xot ἐχόσμιησεν αἵματι. Ot
τω A L4 Mi
τούτου μετέχοντες τοῦ αἵματος, μετὰ ἀγγέλων, χαὶ
τ y , M
ἀρχαγγέλων, καὶ τῶν ἄνω δυνάμεων ἑστήχασιν, αὐτὴν
τ τὦὭ A V '
περιχείμενοι τοῦ Χριστοῦ τὴν βασιλικὴν στολὴν, τὰ
εἰ ' Y κατ
ὅπλα ἔχοντες τὰ πνευματικά. Ἀλλ᾽ οὐδὲν εἶπον οὐδέ-
» - M , -» n. NUN J, Ἁ
TO) μέγα" αὐτὸν γάρ εἶσιν ἐνδεδυμένοι τὸν βασι-

4 Morel. τούτω ἥδεται.

* Savil. αἰσθητοὺς ἀφιεῖσα.

" frigerat : non quz ex solis ardore estuant, sed quae
igneis sagittis exusta sunt. Supernum enim habet
principium et radicem, unde et irrigatur. Ex hoc
fonte multi rivi manant, quos emittit Paracletus,
Filiusque mediator est : non bidente viam parat,
sed. affectum. nostrum aperit. Hic fons lucis est,

;;,Veritatis radios diffundens. Huic etiam adstant

^ superne virtutes, alveorum. pulchritudinem. in-

tuentes : quia clarius propositze rei vim, et inacces-
sos radios perspiciunt. Ut enim si quis in lique-
factum aurum manum vel linguam injiciat, si ta-
men id fieri possit, statim inauratam reddit ; id
proposita mysteria longe melius anime praestant.
Fluvius enim igne ferventius ebullit; at non urit,
sed abluit tantum. Hunc sanguinem olim prafigu-
rabant in altaribus, in legitimis czdibus : hoc est
orbis pretium, hoc est quo Christus Ecclesiam
emit, hoc illam totam ornavit. Ut enim qui ser-
vos emit, aurum dat, et illos si ornare velit, auro
ornat: ita et Christus nos sanguine suo et emit et
ornavit. Qui hujus sanguinis participes sunt, cum
P angelis stant et archangelis et supernis potestati-
bus, regia Christi stola induti et armis spiritua-
libus instructi. Sed nihil magnum hactenus dixi :
nam ipso sunt induti rege. Sed sicut res est magna
ct mirabilis: ita si cum puritate accesseris, ad sa-
lutem accessisti ; si cum mala conscientia, ad sup-

plicium et ultionem. Qui enim manducat, inquit, τ. Cor. ti.
et bibit indigne Domino, judicium sibi mandu- 29:

cat et bibit. S1 itaque 11 qui regiam purpuram in-

f Savil. πάντα παρα κυθεῖται. οὐ τὰ ἐξ ἡλίου, ἀλλὰ cd.
* [ἂν omittunt 5401}. et Codd. nosiri.]

Febr. το.
28. 29.

516

quinant, ac si discinderent, puniuntur: quid. mi-

rum si ii qui immundo animo hoc corpus acci-

piunt, idem subeant supplicium, quod ii qui illud

corpus clavis transfixerunt? Vide quam terribile c
Paulus exhibeat supplicium : /Zrritaz quis fa-
ciens legem Moysi, sine ulla miseratione duo-
bus vel tribus testibus moritur : quanto magis
putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium
Dei conculcaverit , et sanguinem testamenti
pollutum duxerit, in quo sanctificatus est? At-
tendamus igitur nobis ipsis, dilecti, cum tantis
fruamur bonis; et cum turpe quidpiam loqui sub-
it animum, vel quando ira, vel pravo quopiam
affectu nos corripi cernimus, nobiscum reputemus
quibus dignati simus beneficiis, quem. Spiritum
acceperimus. Hiec cogitatio nostros temperabit af-
fectus. Quousque enim rebus presentibus herebi-
mus ? quousque non excitabimur ? quousque nul-

S. JOANNIS CIIRYSOST.

lam salutis nostre. curam. habebimus ἢ Cogite-
mus quibusnam .nos Deus dignatus sit, gratias
agamus, gloriam referamus, non modo per fidem,
sed etiam per opera: ut futura consequamur bona,
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi,
quicum Patri gloria, una. cum sancto. Spiritu,
nunc et semper et in s;cula seculorum. Amen.

» Savil. οὐδὲν ἀπειχός. Morel. τί ἀπεικός , et. sic legit
Franciscus Aretinus.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

λέα. A) ὥσπερ ἐστὶ μέγα χαὶ θαυμαστὸν, οὕτως ἂν
μὲν μετὰ καθαρότητος προσέλθης, εἰς σωτηρίαν προσ-
ἦλθες " ἂν δὲ μετὰ πονηροῦ συνειδότος, εἰς χόλασιν
χαὶ τιμωρίαν. Ὃ γὰρ ἐσθίων, φησὶ, καὶ πίνων ἀν-
αξίως τοῦ Κυρίου, χρίμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει. Ei
τοίνυν oi δυποῦντες τὴν πορφύραν τὴν βασιλιχὴν xo-
λάζονται ὁμοίως, ὥσπερ οἱ διαῤῥηγνύντες - ὃ τί ἀπει-
χὸς xal τοὺς ἀκαθάρτῳ διανοίᾳ δεχομένους τὸ σῶμα,
τὴν αὐτὴν ὑπομεῖναι τιμωρίαν τοῖς αὐτὸ διαῤῥήξασι
διὰ τῶν ἥλων ; "Opa γοῦν πῶς φοδερὰν ἔδειξεν 6 Παῦ-
λος τὴν χόλασιν, εἰπών" ᾿Αθετήσας τις νόμον Μωῦ-
σέως, χωρὶς οἰχτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶ μάρτυσιν
ἀποθνήσχει" πόσῳ, δοχεῖτε, χείρονος ἀξιωθήσεται τι-
μωρίας, ὃ τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοὺ χαταπατήσας, xa τὸ
αἷμα τῆς διαθήχης κοινὸν ἡγησάμενος ἐν ᾧ ἡγιάσθη;
Προσέχωμεν τοίνυν ἑαυτοῖς, ἀγαπητοὶ, τοιούτων
ἀπολαύοντες ἀγαθῶν - xoa ὅταν βουληθῶμεν αἰσχρόν
τι εἰπεῖν, ἢ συναρπαζομένους ἑαυτοὺς ἴδωμεν ὑπὸ
ὀργῆς, ἢ ἑτέρου τινὸς τοιούτου πάθους, λογισώμεθα
τίνων χατηξιώθημεν, ὅσου Πνεύματος ἀπηλαύσαμεν *
x«l " ἔσται σωφρονισμὸς ἡμῖν τῶν ἀλόγων παθῶν
οὗτος ὃ λογισμός. Μέχρι γὰρ τίνος τοῖς παροῦσι προσ-
ἡλώμεθα ; μέχρι τίνος οὗ διεγειρόμεθα ; μέχρι τίνος
οὗ φροντίζομεν τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας; ᾿Πϊννοήσωμεν
τίνων ἡμᾶς χατηξίωσεν ὃ Θεὸς, εὐχαριστήσωμεν,
δοξάσωμεν, μὴ διὰ πίστεως μόνον, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν
ἔργων αὐτῶν ἵνα καὶ τῶν μελλόντων ἀγαθῶν ἐπιτύ-
χωμεν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ f, δόξα, ἅμα τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνος
τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

b Alii ἔστω σωφρονισνός. [Ante Savil. οἵου mvzup..]

HOMILIA XVLII.

Car. VI. v. ὅδ. Dixit ergo eis Jesus : 4men,
amen dico vobis, nisi manducaveritis carnem
Filii hominis et biberitis ejus sanguinem,non
habebitis vitam cternam in. vobis. 54. Qui
autem manducat meam carnem, et bibit
meum sanguinem, habet vitam in semetipso.

1. Cum de rebus spiritualibus disserimus, ni-
hil szeculare sit 1n animis nostris, nihil terrenum, p
sed his omnibus abdicatis ac depulsis, divinis

a Ita Savil. Morel.; ἀλλὰ πάντων ἀπαγορεύσαντες τούτων,

*"A πάντα ἐξορίσαντες ἐκ διανοίας ἡμῶν ταῦτα; ὅλοι,

OMIAIA μζ΄.

Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς - ἀμὴν, ἀμὴν λέγω ὑμῖν,
ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρχα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου,
xol πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐχ ἔχετε ζωὴν αἰώνιον
ἐν ἑαυτοῖς. Ὃ δὲ τρώγων μου τὴν σάρχα, χαὶ πίνων

Per πν ». MEC €
μου τὸ αἷμα, ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ.

e εἶ — ^ ^ , ^ Y
Ozav περὶ πνευματιχῶν διαλεγόμεθα, μηδεν ἔστω
- E ^Y L^
βιωτιχὸν ἐν ταῖς ἡμετέραις ψυχαῖς, μηδὲν γήϊνον "
E] / N
ἃ ἀλλὰ πάντα ἀναχωρείτω, πάντα ἐξοριζέσθω τὰ τοι-

[ Mox Codd. nostri ἐξιθαίνοντος sine. πόλει, quod uncis
inclusum habet Sayil.]

IN JOANNEM HOMIL.

«cu. , χαὶ ὅλοι γινώμεῦα τῆς τῶν θείων λογίων ἄχρο-
, , "E M * ΟΥ̓, , & , 7)
ἄσεως μόνης. Ei γὰρ βασιλέως ἐπιδαίνοντος πόλει»
o ^ co^ - mr.
ἅπας ἀπελαύνεται θόρυδος * πολλῷ μᾶλλον τοῦ Πνεύ-
- ς - * des
ματος ἡμῖν " διαλεγομένου, μετὰ πολλῆς μὲν ἥσυχίας,
ἣν DJ * m “ ^9 m NN M
tesi πολλῆς δὲ τῆς φρίχης ἀχούειν ἡμᾶς δεῖ, Kat γὰρ
- y
φρίχης ἄξια τὰ λεγόμενα σήμερον. Καὶ πῶς, ἄχουε.
3 ΕΔ Y E Y fier A AEN.
Αμὴν γάρ, φησὶ, λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ tic μου φαγὴ
- M 2
τὴν σάρκα, xoi πίη μου τὸ αἷμα, * οὐκ ἔχει ζωὴν ἐν
€ m 51)» ^N oy d e “ΔΝ e
ἑαυτῷ. " Exceió? ἔμπροσθεν ἔλεγον, ὅτι ἀδύνατον τοῦτό
ἐστι, δείκνυσιν αὐτὸς οὐ μόνον οὐκ ἀδύνατον, ἀλλὰ
IN 32 - »! M 3 , € ,
xol σφόδρα ἀγαγχαῖον. Διὸ xal ἐπάγει" Ὃ τρώγων
μου τὴν σάρκα, xol πίνων μου τὸ αἷμα, ἔχει ζωὴν
αἰώνιον, χἀγὼ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτη ἡμέρα.
Ν M c
"Exeiós γὰρ ἔλεγεν, ὅτι ^O τρώγων ex τοῦ ἄρτου τού-
του οὐκ ἀποθανεῖται εἰς τὸν αἰῶνα " εἰχὸς δὲ ἦν αὐτοῖς
προσστῆναι τοῦτο, καθὼς xal πρότερον ἔλεγον, AG pau.
τὶ , A € τ ΕῚ , ^ - V /,
ἀπέθανε, xat οἱ προφῆται ἀπέθανον, xai πῶς σὺ λέ-
τι ,
qet6 , οὐ μὴ γεύσεται θανάτου ; τὴν ἀνάστασιν ἔθηχε,
, * K Vw m e , τ' -
λύων τὸ ζητούμενον, xat δηλῶν ὅτι οὐχ ἀποθανεῖται
εἰς τέλος. Συνεχῶς δὲ στρέφει τὸν περὶ τῶν μυστηρίων
, X m -
λόγον, δεικνὺς τοῦ πράγματος τὸ ἀναγκαῖον, xal ὅτι
αὐτὸ πάντως γενέσθαι δεῖ. Ἢ γὰρ σάρξ μου ἀληθής
3 - M NOEL 2 EAE ,
ἐστι βρῶσις, xal τὸ αἷμά μου ἀληθής ἐστι πόσις.
“Τί ἐστιν ὃ λέγει; Ἢ τοῦτο βούλεται εἰπεῖν, ὅτι ἀλη-
N Pad er 2 ve M , fr
θης βρῶσις αὕτη ἐστὶν ἣ ψυχὴν σώζουσα * ἢ rto coca-
σθα! αὐτοὺς περὶ τῶν εἰρημένων, ὥστε (μὴ νομίζειν
Y ^, NV e: L ' Y - » 238/
αἴνιγμα εἶναι τὸ εἰρημένον xot παραθολὴν, ἀλλ᾽ εἰδέ-
cr J ^T - ᾿ ΩΝ "5 7 €
ναι ὅτι πάντως δεῖ φαγεῖν τὸ σῶμα. Εἰτά φησιν - Ὃ
, 1 AN , 2 gn M / d T — SX
τρώγων μου τὴν σάρχα, ἐν ἐμοὶ μένει. “Τοῦτο δὲ
ἔλεγε δηλῶν, ὅτι ἐν αὐτῷ ἀναχιρνᾶται. "To δὲ ἑξῆς δο-
xci μὲν ἀσυνάρτητον εἰναί τι, ἂν μὴ τὸν νοῦν ἐξετά-
- II , M ἘΞ ci » λ 0t M ^ 5 -
σωμεν. Ποία γὰρ, φησὶν, ἀκολουθία, μετὰ τὸ εἰπεῖν,
ΩΝ ΞΖ Δ LE 2.4 x5 ἢ / 3 -
O τρώγων μου τὴν σάρκα ἐν ἐμοὶ μένει, ἐπαγαγεῖν,
7 , , c hz
Καθὼς ἀπέστειλέ με 6 ζῶν Πατὴρ, κἀγὼ ζῶ διὰ
τὸν Πατέρα ; Ἔχει δὲ πολλὴν τὴν ἁρμονίαν τὸ
λεγόμενον. "Emo? γὰρ ἄνω xai χάτω ἔλεγε ζωὴν
LN , 21. X τι 7 bi 351) 5 M
αἰώνιον, χατασχευάζων αὐτὸ ἐπήγαγε τὸ, Ev ἐμοὶ
3 ^ / - e
μένει. Ei γὰρ ἐν ἐμοὶ μένει , 69 δὲ ἐγὼ, δῆλον
ὅτι χἀχεῖνος ζήσεται. [τά φησι" Καθὼς ἀπέστειλέ
Ὁ 7 τ q
με ὃ ζῶν Πατήρ. Τοῦτο δέ ἐστι συγχριτιχὸν xol
ς / ^ SM , «ὦ "γῇ , m 359 x
δμοιωματιχόν. “Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι" ζῶ ἐγὼ
er € € [4 EV et X Or. ,
οὕτως, ὡς ὃ Πατήρ. Καὶ ἵνα μὴ ἀγέννητον νομί--
σης; προσέθηχεν εὐθὺς τὸ, Διὰ τὸν Πατέρα, οὐ τοῦτο
δεικνὺς, ὅτι ἐνεργείας τινὸς χρείαν ἔχει πρὸς τὸ ζῆν.
᾿Ανωτέρω γὰρ τοῦτο ἀναιρῶν ἔλεγεν. ? Ὥσπερ γὰρ
ὃ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτω ἔδωχε χαὶ τῷ
γίῷ ἔ

ec
uo eye

ΡΞ CA pecu n MUR o MH,
ζωὴν ἐν ἑαυτῷ. Ei δὲ δεῖται ἐνεργείας,

b Savil. διαλεγομένου, πολλῆς μὲν ἡσυχίας, πολλῆς ὃὲ
ἡμῖν 6st τῆς φρίχης.

* [ Codd. nostri οὐκ ἔχει ζωὴν

αἰώνιον. ἐπειδή.

z B
$p. XZL

TOM. VIII.

C

216

xLvir. al. xrvr. 317
sermonibus toti haereainus. Nam si rege in urbem
veniente, tumultus omnis depellitur ; multo magis
Spiritu nos alloquente, cum multa quiete, cum
multo terrore audire nos par est. Horrore nam-
que digna hodie lecta sunt. Audi enim. ;4men
dico vobis, inquit, nisi quis manducaverit car-
nem meam, et. biberit sanguinem. meum, non
habebit vitam in semetipso. Quia prius dixerant
id impossibile esse, ostendit 1d. non modo non im-
possibile, sed etiam valde necessarium esse. Quam-
obrem subdit : Qui manducat meam carnem,
et bibit meum. sanguinem, habet vitam ceter-
nam, et ego resuscitabo eum in novissimo die.
Quia enim. dixerat, Si quis manducaverit ex
hoc pane, non morietur in eternum; verisimi-
leque erat hinc illos offensos fore, ut prius cum
dicerent, Abraham mortuus est, et. prophete
mortui sunt, et quomodo tu dicis, Yon gusi«-
bit mortem? resurrectionem ponit solvens qua-
stionem, et ostendens non moriturum esse usque
in finem. Frequenter autem in mysteriis versatur,
ut ostendat quam mecessaria res sit, et quod
omnino fieri oporteat. Nam 55. Caro mea vere
est cibus, et sanguis meus vere est potus. Quid
sibi vult illud? Aut vult significare, hunc esse
verum cibum, qui animam servet ; aut vult dictis
suis fidem facere, ne putent id. quod dictum fuit,
enigma vel parabolam esse; sed sciant oportere
omnino corpus comedere. Deinde ait, 56. Qui
manducat meam carnem, in me manet, ut si-
gnificet quod se cum ipso admisceat. Quod autem
sequitur, non cohzrere videtur, nisi attendamus.
Quae, inquit, est consequentia, postquam dixerat,
Qui manducat meam carnem, in me manet,
subjungere, 57. Sicut misit me vivens Pater,
ita et ego vivo propter Patrem? Imo hec ma-
gnam habentconsonantiam. Nam cum vitam seter-
nam sepe dixisset, ad id. confirmandum addit,
In me manet. S1 enim in me manet, et ego vivo,
A palam est et illum esse victurum. Deinde ait :

Sicut misit me vivens Pater. Hac est compara-

tio et similitudo, ac si. diceret, Vivo ego sicut et

Pater. Et ne ingenitum putares, statim. addidit,

Propter Patrem, non quod operatione quadam

ad vivendum opus habeat. Superius enim hanc

amovens suspicionem dicebat : Sicut Pater habet

vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam

D

E

βούλεται.
4 Sie Savil. Morel. δι᾽ ὧν ἐπήγαγε δηλῶν.
* Morel. ὥσπεο δέ.

22

218

habere in. semetipso. Quod. si egeat operatione,
sequetur aut Patrem. non dedisse, et id falsum
esse; vel si dederit, nullo postea opitulante opus
habiturum esse. Quid sibi vult, Propter Patrem ἢ
Causam solum indicat. Hoc porro vult significare :
Sicut vivit Pater, et ego vivo. Et qui manducat
me, et ille vivet propter me. Vitam hic dicit non
qualemcumque, sed conspicuam. Quod autem id
non de simplici vita dicat, sed de gloriosa et incf-
fabili illa, hinc palam est, quod omnes infideles
et non initiati vivant, licet de ejus carne non man-
ducent. Viden' quod non de hac vita sermo sit,
sed de illa? Quod autem dicit, hujusmodi est. Qui
manducat meam carnem, moriendo non peribit,
neque punietur. hino non de communi resurre-
ctione loquitur ; omnes quippe resurgent; sed de
eximia et gloriosa resurrectione , quam merces
sequetur. 59. Hic est panis qui de celo descen-
dit : non. sicut manducaverunt patres vestri
manna, et mortui sunt. Qui manducat hunc
panem, vivet. in eternum. Frequenter id repe-
tit, utin mentem auditorum infigat ( ultima enim
hzc erat doctrina ), et de resurrectione, deque vita
ἴον πα fides confirmaretur. Ideoque resurrectio-
nem addit ; tum quia dixit, itam cternam,tum
ut ostendat illam vitam non nunc esse, sed post
resurrectionem. Et undenam, inquies, hoc proba-
tur? Ex Scripturis. Nam ubique illos eo mittit,
ut inde discant. Cum vero dixit, Qui dat vitam
mundo, in :&mulationem. deducit, ut alios dono
tanto frui videntes, non extra maneant. Frequen-

S. JOANNIS CHRYSOST.

ter autem. manna commemorat, tum ut differen-
tiam indicet, tum ut illos ad fidem inducat. Nam
si potuit Deus sine messe, sine frumento, et reli-
quo apparatu illos per quadraginta annos alere;
multo magis nunc, postquam ad. majora patranda
venit, id poterit. Alioquin si illa figure erant, et
sine sudore laboreque colligebant escam; multo
magis nunc hocerit, ubi tanta differentia, ubi nulla
vere mors, ubi vita vera fruimur. E re autem vitz
siepe meminit, quia illud apud homines in optatis
est ; nihilque suavius, quam non mori. Nam m Ve-
teri Testamento diuturnitas vite promittebatur;
sed nunc non diuturnitas modo, sed vita sine fi-
ne promittitur. Sjmul etiam vult ostendere, se sup-
plicium a peccato inductum nunc revocare, sen-
tentiam illam morüs solvendo, dum vitam non

E

277

ARCHIEP. CONSTANTINOP,

εὑρεθήσεται ἢ ὃ Πατὴρ μὴ δεδωχὼς οὕτω, καὶ ψευ-
δὴς ὃ λόγος. ἢ εἶ οὕτως ἔδωχεν, οὐδενὸς αὐτὸς λοιπὸν
δεηθήσεται ἑτέρου τοῦ " συγχροτοῦντος. Τί οὖν ἐστι,
Διὰ τὸν Πατέρα; Τὴν αἰτίαν ἐνταῦθα αἰνίττεται μό-
γον. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι" χαθώς ἐστι ζῶν ὃ Πα-
τὴρ, οὕτω χἀγὼ ζῶ. Καὶ ὃ τρώγων με; χαἀχεῖνος
ζήσει δι᾿ ἐμέ. Ζωὴν δὲ ἐνταῦθα λέγει, οὐ τὴν ἁπλῶς,
ἀλλὰ τὴν εὐδόκιμον. Καὶ ὅτι οὐ περὶ τῆς ἁπλῶς ζωῆς
εἶπεν,
δῆλον
χαὶ οἵ
Opi
περὶ ἐχείνης; Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν" ὃ τρώγων
μου τὴν σάρχα, οὐχ

E] i] M m 248/v7 MSS me f 5 /
ἀλλὰ περὶ τῆς ἐνδόζου xat ἀποῤῥήτου ἐχεινής ;
5 - Z7 9 à / N e vy Ὁ
ἐχεῖθεν. Καὶ γὰρ πάντες, xat oi ἄπιστοι ζῶσι

,

, / hg / í
ἀυνύητοι, μὴ φαγόντες ἀπὸ τὴς σαρχὸς ἐχείνης.

^
5

ὅτι οὐ περὶ ταύτης ὃ λόγος ἐστὶ τῆς ζωῆς, ἀλλὰ
ἀπολεῖται τελευτήσας; οὐδὲ χο-
λασθήσεται. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ περὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς " xot-
γῆς φησι" καὶ γὰρ ὁμοίως πάντες ἀνίστανται" ἀλλὰ
περὶ τὴς ἐξαιρέτου, τῆς ἐνδόξου, καὶ μισθὸν ἐχούσης.
Οὗτός ἐστιν ὃ ἄρτος ὃ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταύάς᾽ οὐ xa-
θὼς ἔφαγον οἵ πατέρες ὑμῶν τὸ μάννα; χαὶ ἀπέθανον.
€ , D X » y 32 Χ 3 b S
Ὁ τρώγων τοῦτον τὸν ἄρτον, ζήσει εἰς τὸν αἰῶνα. Συν-
εχῶς τὸ αὐτὸ περιστρέφει, ὥστε αὐτὸ ἐντυπῶσαι τῇ
τῶν ἀχουόντων διανοίᾳ ( ἐσχάτη γάρ τις ἦν διδασχα--
/ /
λία 4 περὶ τούτων ), καὶ τὸ περὶ ἀναστάσεως δόγμα
τὸ M M Ὧν ὁ bh 5 J N M A E) /
πιστῶσαι, xo τὸ περὶ ζωῆς αἰωνίου. Διὸ καὶ τὴν ἀνά-
στασιν προστίθησιν, ὁμοῦ μὲν ἐπειδὴ εἰπε, ζωῆς αἴο)-
c c '
νίου, ὁμοῦ δὲ δεικνὺς ὅτι οὐ νῦν ἐστὶν αὕτη, ἀλλὰ μετὰ
M c nS 5 SN
τὴν ἀνάστασιν. Kol πόθεν ταῦτα δῆλα, φησίν; Amo
EM n5 T "- /,
τῶν Γραφῶν. Πανταχοῦ γὰρ αὐτοὺς ἐχεῖ παραπέμπει,
5 ) νὸ, / D - D. NN δι M
παρ᾽ αὐτῶν χελεύων ταῦτα μαθεῖν. Εἰπὼν δὲ, Zo
^ NS eu τ 25 Ὁ HER Uo o2 T p an
διδοὺς τῷ χόσμῳ, xal εἰς ζῆλον αὐτοὺς ἐνάγει, ὥστε
^ 2 / ey c — y^ E] / c c
Xày ἀλγήσαντας ἐπὶ τῷ ἄλλους ἀπολαύειν τῆς δωρεᾶς,
μὴ μεῖναι ἔξω. Συνεχῶς δὲ ἀναμιμνήσχει τοῦ μάννα,
χαὶ τὸ διάφορον παριστὰς, xat αὐτοὺς εἷς πίστιν ἐν-
, cT? M ^ ^ 37 7/ »
ἄγων. * Ei γὰρ δυνατὸν ἐγένετο τεσσαράκοντα ἔτεσιν
» bod M M , bd » 5 /
ἀμιητοῦ χωρὶς xal σίτου xol τῆς ἄλλης ἀχολουθίας
διαχρατῆσαι τὴν ἐχείνων ζωήν * πολλῷ μᾶλλον νῦν,
ἅτε ἐπὶ μείζοσι παραγενόμενος, δυνήσεται τοῦτο.
» ^V ^ 35 - , Y T N M
Ἄλλως δὲ, xat εἰ ἐκεῖνα τύποι τινὲς ἧσαν, xat χωρὶς
€^ , A / P N / ξ τω
ἱδρώτων xol πόνων συνέλεγον τὸ φερόμενον - πολλῷ
μᾶλλον νῦν τοῦτο ἔσται, ἔνθα πολλὴ ἣ διαφορὰ, χαὶ
N NM e, X - E] , b
τὸ μηδέποτε τελευτᾶν, καὶ τὸ ζωῆς ἀπολαύειν τῆς
ἃ ἀληθοῦς. Καλῶς δὲ ζωῆς πολλάχις μέμνηται, ἐπειδὴ
c N » , M ^» NY cr ^ €
τοῦτο ποθεινὸν ἀνθρώποις; xa οὐδὲν οὕτως ἣἥδυ, ὡς
τὸ μὴ ἀποθανεῖν. "Eme χαὶ ἐν τὴ Hon τοῦτο ἦν ἣ
ὑπόσχεσις, μῆχος βίου, καὶ πολλαὶ ἡμέραι - ἀλλὰ νῦν
οὖχ ἔστι μῆχος ἁπλῶς, ἀλλὰ ζωὴ τέλος οὐχ ἔχουσα.

Ἅμα δὲ χαὶ δεῖξαι βούλεται, ὅτι τὴν ἐκ τῆς ἁμαρτίας

qualemcumque, sed zeternam, contra quam prius A γενομένην χόλασιν ἀναχαλεῖται νῦν, τὴν ψῆφον λύων

b Morel. συγχροτοῦντος. ἄρα τὸ, ζῶ διὰ τόν.
* χοινῆς φησι, Sic Mss. In Editis φησι deest.

« Morel. zi δυνατὸς ἐγ.
d Alii ἀληθοῦς. ζωῆς δὲ πανταχοῦ μέμνηται.

IN JOANNEM IIOMIL. XLVII. al. ΧΙ.

ἐχείνην τὴν θανατοῦσαν * καὶ ζωὴν οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ᾽
αἰώνιον εἰσάγων, ἀπεναντίας τοῖς προτέροις. Ταῦτα
εἶπεν ἐν συναγωγὴ διδάσκων ἐν Καπερναοὺμ,, ἔνθα αἱ
» , e^ ^
πλεῖσται γεγένηνται δυνάμεις, ὥστε ἐχρῆν αὐτὸν ἄχου-
σθῆναι μάλιστα.
Τίνος δὲ ἕνεχεν ἐν συναγωγὴ ἐδίδασχε, καὶ ἐν ἱερῷ ;
Ὁμοῦ μὲν τὸ πλῆθος αὐτῶν θηρεῦσαι θέλων, διμοῦ
- A m ,
δὲ δεῖξαι βουλόμενος, ὅτι οὖκ ἐναντίος ἐστὶ τῷ Πατρί.
Πολλοὶ δὲ ἐχ τῶν μαθητῶν ἀχούσαντες ἔλεγον " Σκλη-
ρός ἐστιν ὃ λόγος οὗτος. Τί ἐστι, Σχληρός ἐστι: 'Γρα-
M ΕΝ). ΄ y EM M 2 τ
χὺς, ἐπίπονος, μόχθον ἔχων. Καὶ μὴν οὐδὲν τοιοῦτον
ἔλεγεν " οὐδὲ γὰρ περὶ πολιτείας διελέγετο, ἀλλὰ περὶ
δογμάτων, ἄνω καὶ κάτω στρέφων τὴν πίστιν τὴν εἷς
ἑαυτόν. Τί οὖν ἐστι, Σχληρός ἐστιν ὃ λόγος; Ὅτι
M 5 / Vena [:j 3 - 025 τ
ζωὴν ἐπαγγέλλεται χαὶ ἀνάστασιν; ὅτι ἐκ τοῦ οὐρανοῦ
Μ 7 533^ cd 07 ΝΠ M
ἔφη χαταδεδηχέναι; ἀλλ᾽ ὅτι σωθῆναι ἀδύνατον τὸν
- c Y
μὴ φαγόντα αὐτοῦ τὴν σάρχα ; Ταῦτα οὖν, εἶπέ μοι,
σχληρά Καὶ τίς ἂν ταῦτα εἴποι; Τί οὖν ἐστὶ, Σκλη-
fn A AN [2 6 / - TN e M 3 ὕ
ρός; Δυσπαράδεχτος, ὑπερύαίνων αὐτῶν τὴν ἀσθέ-
vetay, πολὺν ἔχων τὸν φόδον. "Evóuatov và εἰζονα
ειαν, πολὺν ἔχο φόθον. 'Evó γὰρ v
b E] , “5, , xe M πω Δ x M
τῆς οἰκείας ἀξίας φθέγγεσθαι xat ὑπὲρ αὐτόν. Διὸ xat
2) J , , - 5 , €. αν c Ead 5
ἔλεγον" Τίς δύναται αὐτοῦ ἀχούειν: ὑπὲρ ἑαυτῶν ἄπο-
λογούμενοι τάχα, ἐπειδὴ ἔμελλον ἀποπηδᾶν. * Εἰδὼς
*t ς d LS € ues, tef A S fd ς 0: λ
δὲ ὃ Ἰησοῦς ἐν ἑαυτῷ, ὅτι γογγύζουσιν οἵ μαθηταὶ
περὶ τούτου ( καὶ γὰρ τοῦτο τῆς αὐτοῦ θεότητος, τὸ
M 5 /5c€ , T J e , Yo
τὰ ἀπόῤῥητα φέρειν εἰς μέσον), εἶτα λέγει" Τοῦτο
fum ^ , ^ Ὁ y^ » "e^ - 5 ,
ὑμᾶς σχανδαλίζει ; ἂν οὖν ἴδητε τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώ-
vou ἀναθαίνοντα, ὅπου ἦν τὸ πρότερον. Τοῦτο xoi
ἐπὶ τοῦ Ναθαναὴλ ἐποίησε, λέγων, ὅτι Εὐπόν σοι ὅτι,
εἰδόν σε "ὑποκάτω τῆς συχῆς, πιστεύεις ; μείζονα
τούτων ὄψει - καὶ ἐπὶ Νιχοδήμου, ὅτι Οὐδεὶς ἀναδέ-
GeV εἷς τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ὃ ὧν
5 c 5 -— 12 yes. Εἰ , 2 / / o uk
ἐν τῷ οὐρανῷ. Τί οὖν; ἀπορίας ἀπορίαις συνάπτει; Οὐχί"
» 2 : 1)J M e / Ld ^ , M Ux
μὴ γένοιτο - ἀλλὰ τῷ μεγέθει τῶν δογμάτων xal τῷ
πλήθει αὐτοὺς ἐπαγαγέσθαι βούλεται. Ὃ μὲν γὰρ εἰ-
^ € - c 31) D 5 ΩΣ 7 M
πὼν ἁπλῶς, ὅτι Ex τοῦ οὐρανοῦ xaxaGi6TXa, xci
μηδὲν πλέον προσθεὶς, μᾶλλον ἂν ἐσχανδάλισεν " 6 δὲ
εἰπὼν, ὅτι Τὸ σῶμά μου ζωὴ τοῦ κόσμου, xal ὃ εἰ-
, —-—
πὼν, ὅτι Καθὼς ἀπέστειλέ με ὃ ζῶν Πατὴρ, κἀγὼ
C διὰ τὸν Πατέρα - καὶ ὃ εἰπὼν, ὅτι "Ex τοῦ οὐρανοῦ
χαταδέδηχα, τὴν ἀπορίαν λύει. Ὃ μὲν γὰρ ἕν τι
ΩΣ /
μέγα περὶ ἑαυτοῦ φθεγγόμενος, χἂν ὕποπτος γένοιτο,
ὡς πλάττων ὃ δὲ τοσαῦτα συνείρων ἐφεξῆς, πᾶσαν
ΕῚ - A € ! , iH , ^Y - M / dX
ἀναιρεῖ τὴν ὑποψίαν. Πάντα δὲ ποιεῖ xol λέγει, ὥστε
αὐτοὺς ἀπαγαγεῖν τοῦ νομίζειν αὐτοῦ πατέρα τὸν lo-
V " c
σήφ. Οὐ τοίνυν τὸ σχάνδαλον ἐπιτεῖναι θέλων, τοῦτο
ἔλεγεν, ἀλλὰ λῦσαι μᾶλλον. Ὃ μὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ Ἰω-
5 /
σὴφ αὐτὸν εἶναι νομίζων, οὐκ ἂν παρεδέξατο τὰ λεγό-

MT τ τ -
μενα" ὃ δὲ πεισθεὶς, ὅτι ἐχ τοῦ οὐρανοῦ καταύδέδηχε,

5. Alii ὡς οὖν ἔγνω ὃ Ἰησοῦς.

B

b

E

319

statutum fuerat, induceret. 59. Acc dixit in syn-
agoga docens in Capernaum , ubi multa mira-
bilia patrarat; quare maxime audiendus erat.

2. Cur porro in synagoga docebat, et in tem-
plo? Tum ut multitudinem traheret, tum ut osten-
deret se non contrarium esse Patri. 60. Multi au-
tem ex discipulis audientes dicebant, Durus
est hic sermo. Quid sibi vult hoc, Durus est?
Id est , asper, laboriosus. Atqui nihil tale dicebat :
neque enim de vitz instituto loquebatur, sed de
doctrina , identidem de fide in Christum habenda
loquens. Cur ergo durus est sermo? An quod vi-
tam promittat et resurrectionem? an quod dicat
se ex ccelo descendisse? an quod nemo salvus esse
possit, nisi carnem ejus manducet ? Hzccine,
quaso, dura sunt? Qais hoc dixerit? Quid. sibi
vult ergo illud, Durus? Captu difficilis, infirmi-
tatem illorum superans, terrore plenus. Putabant
enim ipsum ea loqui quz ejus dignitatem et gra-
dum superarent. Ideo dicebant, Quis potest eum
audire ? idque forte ad. sui excusationem, quod
essent discessuri. 61. Sciens autem Jesus apud
semetipsum , quia murmurabant de hoc disci-
puli ejus (hoc enim divinitatis llus erat , secreta
in medium proferre), deinde dicit: Zoc vos
scandalizat ? 62. Si ergo videritis Filium ho-
minis ascendentem , ubi erat prius. ldem Na-

thanaeli dixit : Quia dixi tibi , Fidi te sub ficu, Joa. 1.50.
credis? majora his videbis; et Nicodemo, JVemo Joan 3.13.

ascendit in celum, nisi Filius hominis, qui est
in celo. Quid igitur? difficultates difficultatibus
addit? Minime, absit ; sed doctrine magnitudine
et copia ipsos allicere conatur. Nam qui dixerat ,
De caelo descendi , si nihil ulterius addidisset ,
majus offendiculum obtulisset : cum vero dicit,
Corpus meum vita est mundi ; et, Sicut misit
me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem ;
et, De celo descendi , Me difficultatem. solvit.
Qui enim aliquid magnum de se loquitur, su-
spectus erit mendacii ; qui vero talia deinde sub-
dit, omnem tollit suspicionem. Nihil vero non
agit ac dicit, ne putent eum esse Josephi filium.
Non ergo hac dixit, ut scandalum augeret, sed ut
tolleret. Quisquis enim. eum filium Josephi pu-
tasset, dicta non accepisset : qui vero persuasus
sset ipsum de celo descendisse, et eo ascensu-
rum esse, facilius libentiusque dictis attendisset.

b Quidam ὑποχάτω τῆς συχῆς. Alii ὑπὸ τὴν συχῆν.
93
9E

-
520

Sub hzc aliam adduxit solutionem : 65. Spiritus
est, inquit, qui vivificat, caro non prodest
quidquam : hoc est, Qui de me dicuntur, spiri-
tualiter sunt accipienda : nam qui carnaliter au-
dit, nihil lucratur, nihil proficit. Carnale erat

dubitare quomodo de cxlo descendisset, putare- 275
que ipsum esse filium Josephi; necnon illud, Quo- A

modo potest nobis carnem suam dare ad man-
ducandum ὃ Hac omnia carnalia; quz oportebat
mystice et. spiritualiter intelligere. Et. quomodo
poterant, inquies, intelligere quid esset carnem
comedere? Oportebat certe opportunum tempus
exspectare et interrogare, nec desistere. erba
quc ego loquutus sum vobis, spiritus et aita
sunt ; 1 est , divina et spiritualia sunt , nihil ha-
bent carnale, nec naturalem consequentiam ; sed
omni hujusmodi necessitate , et hujus vitz legibus
libera. sunt, aliumque et diversum sensum ha-
bent. Sicut ergo hoc loco spiritum pro spirituali-
bus dixit, sic cum carnem dicit, non carnalia
intelligit, sed carnaliter eos audire subindicat,
qui semper carnalia cupiebant, cum oportuisset
spiritualia appetere. Si quis enim hoc carnaliter
accipiat , nihil lucratur. Quid ergo? an caro ejus
non est caro? Est certe. Quomodo ergo dixit,
Caro non prodest quidquam ? Non de carne sua
intelligit, absit; sed de iis qui dicta carnaliter
acciperent. Quid est autem carnaliter intelligere ?
Proposita simpliciter intelligere, neque ultra
quidpiam excogitare. Hoc est carnaliter videre.
Non oportet autem de iis quz videntur ita judi-
cium ferre , sed omnia mysteria interioribus ocu-
lis perspicere , id est, spiritualiter. Si is qui non
manducat carnem ejus, nec bibit ejus sanguinem,
non habet vitam in semetipso: quomodo ergo
caro non prodest quidquam, sine qua non possu-
mus vivere? Non de carne ipsius hoc dictum esse
vides, sed de carnali audiendi modo. 64. Sed
sunt quidam. ex vobis qui non credunt. Rur-
sum pro more suo dignitatem verbis adjicit, fu-
turaque praedicit et ostendit, se non ut gloriam
apud illos captaret, sed quod eorum saluti pro-
spiceret, hoc dicere. Cum dicit autem , Quidam ,
discipulos subduxit. Initio namque dixerat , £t
vidistis me, et non credidistis mihi; hic vero,
Sunt quidam ex vobis qui non credunt. Sciebat
enim ab inilio, quinam essent qui non crederent,
et quis traditurus esset eum.65. Et dicebat, Ideo

c Alii οὔτε τοῦ χέρδους τι ἀπ.
a Savil. φυσικὴν, ἀλλ᾽ ἀπήλ.λ.
b Morel. ὧν τοίνυν.

4

S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

As - 5 ἘΝ 5 , ^ LET -
χαὶ exei ἀναδήσεται, εὐχολώτερον ἂν προσέσχε τοῖς
λεγομένοις. Μετὰ δὲ τούτων xol ἑτέραν λύσιν ἐπάγει ;
λέγων * Τὸ Πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, f, σὰρξ oüx ὦφε-
λεῖ οὐδέν. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι" πνευματιχῶς δεῖ

e c , A
τὰ περὶ ἐμοῦ ἀχούειν * Ó γὰρ σαρχιχῶς ἀχούσας,, οὐδὲν
» ^Y
ἀπώνατο, “ οὔτε χρηστόν τι ἀπέλαυσε. Σαρχιχὸν δὲ
- , - m c c ,
ἦν τὸ ἀμφισθητεῖν πῶς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ χαταδέδηχε,
r M M N 24
xoi τὸ νομίζειν, ὅτι υἱός ἐστιν Ἰωσὴφ, xot τὸ, Πῶς
- e - D /,
δύναται ἣμῖν τὴν σάρχα δοῦναι φαγεῖν; Ταῦτα πάντα
σαρχικά " ἅπερ ἔδει μυστιχῶς νοεῖν χαὶ πνευματιχῶς.
S P^ D , *
Καὶ πόθεν, φησὶν, ἠδύναντο νοῆσαι τί ποτέ ἐστιν τὸ
» - e » /,
σάρχα φαγεῖν ἐχεῖνοι; Οὐχοῦν ἔδει τὸν προσήκοντα
- M ,
ἀναμεῖναι χαιρὸν, xoi πυνθάνεσθαι, xol μὴ ἄπαγο-
Ξ τ: ΓΝ
ρεύειν. Τὰ ῥήματα, ἃ ἐγὼ λελάληκα ὑμῖν, πνεῦμά
ἐστι, καὶ ζωή " τουτέστιν, θεῖα χαὶ πνευματικά ἐστιν,
^
οὐδὲν ἔχοντα σαρχιχὸν, οὐδὲ ἀχολουθίαν *gucucáv* ἃ
xol ἀπήλλαχται πάσης μὲν τοιαύτης ἀνάγχης » xal
p cC τ ,
ὑπέρκειται καὶ τῶν νόμων τῶν ἐνταῦθα χειμένων *
ΩΝ d, "s .
ἕτερον δὲ ἔχει νοῦν ἐξηλλαγμένον. “Ὥσπερ οὖν ἐνταῦθα
ΩΣ - cC /
τὸ πνεῦμα εἶπεν ἀντὶ τοῦ πνευματικὰ, οὕτω σάρχα
εἰπὼν, οὐ σαρχιχὰ εἶπεν, ἀλλὰ τὸ σαρχιχῶς ἀχοῦσαι,
ἅμα χαὶ αὐτοὺς αἰνιττόμενος, ὅτι ἀεὶ σαρχικῶν ἐπε-
Ὁ ^
θύμουν, δέον πνευματικῶν ἐφίεσθαι. P'EXv γὰρ αὐτὸ
σαρχιχῶς τις ἐχλάδοι, οὐδὲν ἀπώνατο. Τί οὖν; οὐχ
- ᾿ 2 A
ἔστι ἣ σὰρξ αὐτοῦ σάρξ: Kol σφόδρα μὲν οὖν. Καὶ

c 3 - A τ
πῶς εἰπεν, Ἢ σὰρξ oüx ὠφελεῖ οὐδέν; Οὐ περὶ τῆς
ς c n / A ef 2 25d δῖον
ἑαυτοῦ σαρχὸς λέγων μὴ γένοιτο“ ἀλλὰ περὶ τῶν

Lud 2 / X / r/ 7 5» δὴ
σαρχιχῶς ἐχλαμόδανόντων τὰ λεγόμενα. "Tt δὲ ἐστι τὸ
ec c r c / ev.
σαρχιχκὼς νοῆσαι; 'Tó ἁπλῶς sic τὰ προχείμενα δρᾶν,
* , ^ ο
καὶ μὴ πλέον τι φαντάζεσθαι. "l'oUvo γάρ ἐστι σαρχι-
c "d E M
χῶς. Χρὴ δὲ μὴ οὕτω χρίνειν τοῖς δρωμένοις, ἀλλὰ
- - ,
πάντα τὰ μυστήρια τοῖς ἔνδον ὀφθαλμοῖς κατοπτεύειν.
r DJ € , 3
Τοῦτο γάρ ἐστι πνευματιχῶς. * "Apa ὃ μὴ τρώγων αὖ-

ES c T ».
τοῦ τὴν σάρχα, xol πίνων αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐχ ἔχει
ζωὴν ἐν ἑαυτῷ " πῶς οὖν οὐδὲν ὠφελεῖ ἣ σὰρξ, ἣς ἄνευ
ζὴν oüx ἔνι; “Ορᾶς ὅτι τὸ, 'H σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ 02-
ἊΝ 2 M m N E] ce y τὶ MT M Ὁ
δὲν, οὗ περὶ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ εἴρηται, ἀλλὰ περὶ τῆς

MS - ^
σαρχιχὴς ἀχροάσεως; AX εἰσί τινες ἐξ ὑμῶν, ol οὐ
, /, A ^ , , ΩΣ » /
πιστεύουσι. Πάλιν χατὰ τὸ σύνηθες αὐτοῦ τοῖς λόγοις
v! / à , [4 , A
ἀξίωμα περιτίθησι, τά τε μέλλοντα προλέγων, xat
δ M € Jis τ ν , δόξ E] / c^ 2).
δεικνὺς ὡς οὐ τῆς ἐχείνων δόξης ἐφιέμενος ταῦτα ἔλε--
^ ay Ip " NN
γεν, ἀλλ᾽ αὐτῶν χηδόμενος. 1ὐϊπὼν δὲ, Τινὲς, τοὺς
μαθητὰς ὑπεξήγαγε. Παρὰ γὰρ τὴν ἀρχὴν ἔλεγε" Καὶ
ἑωράχατέ με, xal “ οὐ πιστεύετέ μοι" ἐνταῦθα δὲ,
42 H 2M e ^ kJ /, p ^ M 5,
*ict τινες ἐς ὑμῶν, οἵ οὐ πιστεύουσιν. ἤδει γὰρ ἐξ
ἀρχῆς, τίνες εἰσὶν οἱ μὴ πιστεύοντες, xal τίς ἐστιν ὃ
παραδώσων αὐτόν. Καὶ ἔλεγε, διὰ τοῦτο εἴρηκα, οὐ--

| ΠΟΥ 3 - / 2^ 3 S / $m
δεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ ἡ δεδομένον αὐτῷ

* [Ó μὴ τρώγων... ἐν ἑαυτῷ" πῶς... Savil., pariterque
Codd. nostri ἄρα omittunt. ]
c Alii οὐχ ἐπιστεύετέ μοι.

IN JOANNEM HOMIL. XLVII. al. xLvt. 521
ἄνωθεν ἐχ τοῦ Πατρός μου. Τὸ ἑχούσιον ἐνταῦθα τῆς E dixi vobis, JYemo potest venire ad. me, nisi
fuerit ei datum desuper a Patre meo. Sponta-

- M M
οἰκονομίας ὃ εὐαγγελιστὴς ἡμῖν αἰνίττεται, xat τὸ
neam ejus ceconomiam hic evangelista subindicat,

ἀνεξίχαχον. Καὶ τὸ "EZ ἀρχῆς δὲ οὐχ ἁπλῶς ἐνταῦθα
χεῖται, ἀλλ᾽ ἵνα μάθης αὐτοῦ τὴν ἄνωθεν πρόγνωσιν, οἰιδάιιο, patientiam. llludque, «1 initio, non
xoi ὅτι πρὸ τῶν ῥημάτων τούτων, καὶ οὐ μετὰ τὸ γογ- — sine causa hic ponitur; sed ut ejus prascientiam
γύσαι, οὐδὲ μετὰ τὸ σχανδαλισθῆναι τὸν προδότην — intelligas, atque ipsum ante hzc verba, neque
ἤδει, ἀλλα χαὶ πρὸ τούτου, ὅπερ ἦν θεότητος. τα — postquam illi offensi murmuraverant, prodito-
xo ἐπήγαγεν, Ἐὰν μὴ ἦ δεδομένον αὐτῷ ἄνωθεν £x τοῦ rem. novisse; id quod divinitatis erat. Deinde
Πατρός μου, πείθων αὐτοὺς Πατέρα αὐτοῦ νομίζειν — adjicit, JVisi fuerit ei datum. desuper a Patre
τὸν Θεὸν, ἀλλὰ μὴ τὸν Ἰωσὴς, καὶ δεικνὺς ὅτι οὐχ 970 meo, suadens eis ut Patrem suum putarent Deum,
ἔστι τὸ τυχὸν τὸ πιστεῦσαι " εἰς αὐτόν. Νίονονουχὶ γὰρ ^ non Josephum, et ostendens rem non esse vulga-
τοῦτό φησιν, οὐ θορυδοῦσιν, οὐδὲ ταράττουσιν, οὐδὲ — rem, in eum credere: ac si diceret, Non turbant,
ξενίζουσί με oi μὴ πιστεύοντες: οἶδα τοῦτο ἄνωθεν — non obstupefaciunt me, qui non credunt : hoc jam

πρὶν ἢ γενέσθαι: οἶδα τίσιν ἔδωχεν ὃ Πατήρ. olim novi antequam fieret : novi quibusnam
Pater dederit.
Ὅταν δὲ ἀχούσης, ὅτι Δέδωχε, μὴ ἀποχλήρωσιν 5. Cum illud audis, Dedit, ne putes esse sor-

ἁπλῶς νόμιζε, ἀλλ᾽ ἐχεῖνο πίστευε, ὅτι ὃ παρασχὼν — tem quamdam; sed crede eum qui se dignum
ἑαυτὸν ἄξιον τοῦ λαδεῖν, αὐτὸς ἔλαόδεν. Ἔχ τούτου — probuerit, id accipere. 66. Ex hoc multi disci-
πολλοὶ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, —pulorum ejus abierunt retro, et jam. non cum
xol οὖκ ἔτι μετ᾽ αὐτοῦ περιεπάτουν. Καλῶς xc 6 — illo ambulabant. Recte evangelista non dixit,
εὐαγγελιστὴς οὐκ εἶπεν, ἀνεχώρησαν, ἀλλὰ, Ἀπῆλθον — Recesserunt, sed, “ΓΡιογιτι retro, ostendens a
εἰς τὰ ὀπίσω», δηλῶν ὅτι τῆς χατὰ ἀρετὴν ἐπιδόσεως — virtulis profectu excisos , et eam quam olim ha-
ὑπετέμοντο, xai ὅτι ἣν εἶχον πάλαι πίστιν ἀπώλε- — buerant fidem perdidisse, cum sese abscinderent.
σαν, ἀποσχίσαντες ἑαυτούς. "AX. οὐχ oi δώδεχα τοῦτο B. Verum duodecim illi non item. Quapropter dixit
ἔπαθον. Διὸ xai φησι πρὸς αὐτούς: Μὴ xoi ὑμεῖς illis, ΟΥ̓. /Yumquid et vos vultis abire? osten-
θέλετε ὑπάγειν; δειχνὺς πάλιν ὅτι οὐ δεῖται τῆς δια- — dens se illorum ministerio et cultu non egere, ne-
χονίας αὐτῶν xal τῆς θεραπείας, οὐδὲ διὰ τοῦτο αὐτοὺς que ideo illos cireumducere. Quomodo enim illis
περιῆγεν ἐπιδεικνύμενος. Πῶς γὰρ ὃ χαὶ τούτοις ταῦτα opus habere potuit qui hic dixit? Cur eos non

, / Su X 5n MIT , . . . . Ξ E
λέγων ; Διατί οὖν αὐτοὺς μὴ ἐπήνεσε; διατί μὴ ἐθαύ- — laudavit? cur non praedicavit? Primo, ut magistri
€ τ ^ 9-00 . . V -
μασεν; μοῦ μὲν τὸ τοῦ διδασκάλου πρέπον ἀξίωμα dignitatem servaret , atque ut ostenderet , sic illos
T, ὧν « ἜΣ 5 ὃ H N cr SN , ἃλλ E έλ . . T . l d
τηρῶν, ὁμου Ó& O&tXVUG, Ott OUX τούτου μᾶλλον £Q&À- — trahi oportuisse. Nam silaudasset, putantes se
Y^ ^ 7 M M p , . . . e . . .
χεσθαι ἔδει τοῦ τρόπου. Ei μὲν γὰρ ἐπήνεσε, νομί- gratiam illi prostitisse, aliquid. humanum passi

ζοντες αὐτῷ χάριν διδόναι, κἂν ἔπαθόν τι ἀνθρώπι- — fuissent : cum autem ostendit se illorum non
voy* τῷ δὲ δειχνύναι uj, δεόμενον αὐτὸν τῆς ἀχολου-- cgere comitatu, magis eos continuit. Et animad-
θήσεως αὐτῶν, κατεῖχε μᾶλλον. Kol ὅρα πῶς αὐτὸ verte quam prudenter loquatur. Non dixit, Abite:
συνετῶς εἴρηχεν. Οὐ γὰρ εἶπεν, ἀπέλθετε τοῦτο γὰρ C id enim repellentis fuisset; sed. interrogat , /Vum.
ἀπωθουμένου ἦν * ἀλλ᾽ "ἐρωτἕξ λέγων, Μὴ χαὶ ὑμεῖς — et vos vultis abire? Quod omnem auferebat vim
θέλετε ὑπάγειν; Ὅπερ πᾶσαν ἦν ἀφαιροῦντος βίαν et necessitatem "ne pudore detinerentur , sed et
xxi ἀγάγχην, καὶ οὐ βουλομένου αἰδοῖ τινι προσηρ- gratiam haberent. Cum autem illos non palam ra puilo-
τῆσθαι, ἀλλὰ μετὰ τοῦ χάριν εἰδέναι. Τῷ δὲ μήτε ^ accusavit, sed. modeste tetigit, ostendit quomodo — *ophando
ἐκείνων κατηγορῆσαι φανερῶς, ἀλλ᾽ ἠρέμα χαθάψα- oporteat in similibus philosophari. Nos autem jure ,,. beu.
σθαι, ἔδειξεν ὅπως δεῖ φιλοσοφεῖν ἐν τοῖς τοιούτοις. ^ contraria patimur, quia omnia glorie causa faci-
Ἡμεῖς δὲ τἀναντία πάσχομεν" εἰχότως, ἐπειδὴ τῆς — qug , ideoque ex famulorum recessu nostra minui
οἰχείας ἐχόμενοι δόξης, ἅπαντα πράττομεν. Διὸ xot putamus. Sic porro nec adulatus est, nec repulit,
ἐλαττοῦσθαι νομίζομεν τὰ ἡμέτερα διὰ τῆς ἀναχω- «(ἢ interrogavit. Non ergo spernenüs hoc erat,
ρήσεως τῶν θεραπευόντων. Οὕτως δὲ οὔτε ἐχολά- — sed nolentis eos vi et neccssitate detinere ; nam ita
χευσεν, οὔτε διεκρούσατο, ἀλλ᾽ ἠρώτησεν. Οὐχ ἄρα manere, idem fuisset atque abire. Quid ergo Pe-
χαταφρονοῦντος ἦν, ἀλλὰ μὴ βουλομένου βίᾳ xoi p trus? 68. 4d quem ibimus? erba vite eterne
ἀνάγχῃ χατέχεσθαι. "T γὰρ οὕτω μένειν ἴσον ἐστὶ τῦ — habes. 69. Et nos credidimus et. cognovimus ,
ἀπελθεῖν. Τί οὖν ὃ Πέτρος; Πρὸς τίνα ἀπελευσόμεθα; — quia tu es Christus Filius Dei vivi. Viden' non

a. Savil. zie αὐτόν * ὡσανεὶ ἔλεγεν, οὐ Bop. b Alii ἠρώτησε.

m

iom. 10,6.

4*

Matth. 16.

I

5;

222

verba offensionem peperisse, sed socordiam , de-
sidiam, et improbitatem auditorum? Nam etiam-
51 hoc non dixisset, nihilominus offensi fuissent,
nec destiüissent, cibum semper corporeum curan-
tes, ac terre affixi. Alioquin autem hi una cum
illis audierunt, sed. contrario affecti modo dixe-
runt, ;Zd quem ibimus ? Verbum magni affectus
indicium, Significat enim Magistrum sibi omni-
bus esse cariorem, patribus, matribus, facultati- E
bus, eosque qui ab ipso discedunt, non habere
quo se recipiant. Deinde ne videretur illud, 44
quem ibimus? ideo dixisse, quod non essent. qui
ipsos reciperent, statim adjicit, erba vite ceter-
nce habes. Alii enim carnaliter et humana. mente
audiebant; hi vero spiritualiter, et fidei totum

committentes. Ideo Christus dicebat: F'erba quee ,.,

loquutus sum vobis, spiritus sunt; id est, Ne ^
suspiceris doctrinam meam, rerum consequentia
ac necessitati subjacere. Non hujusmodi sunt spi-
ritualia , nec terrenis legibus subdi patiuntur. Id
Paulus quoque declarat his verbis : /Ve dicas in
corde tuo , Quis ascendet in celum? hoc est ,
Christum deducere; aut quis descendet in
abyssum ? hoc est, Christum ex mortuis revo-
care. Ferba vite eterne habes. Jam hi resur-
rectionem. acceperant, et totam illam sortem.
Vide, quzso, fratrum amantem , quomodo totius p
cctus causam agat : non dixit enim, Cognovi ,
sed , Cognovimus : imo potius animadverte quo-
modo ad ipsa Magistri verba accedat , non eadem
qui Judzi loquens. lli enim dicebant, Zic est
filius Joseph ; hic autem, T'u es Christus Filius
Dei vivi; et, erba vite eterne habes. Forte
quia szepe ipsum dicentem audierat : Qui credit
in me , habet vitam eternam. Demonstrat enim
se dicta omnia retinere , cum ipsa verba usurpat.
Quid ergo Christus? Non laudavit , nec celebravit c
Petrum , quod tamen alibi fecit. Sed quid. dicit ?
TO. Yonne ego vos duodecim elegi, et unus ex
vobis diabolus est? Quia. enim ile dixerat, Et
nos credidimus , excipit ex numero Judam. Alibi
enim nihil de discipulis dixit: sed. cum Christus
dixisset, 705 autem quem me esse dicilis? re-
spondit, Tues Christus Filius Dei viventis. Hic
vero quia dixerat, Et nos credidimus , merito
Judam eximit ex illo choro; id vero facit , jam

* Alii à Χριστός.
à Savil. et Morel. αὐτοῦ λέγοντος. Alii τοῦ διδασχάλου

S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

«γ. m 2 , » px X e - ,
Ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις. Kot ἡμεῖς πεπιστεύχα-
μεν καὶ ἐγνώχαμεν, ὅτι σὺ εἰ ὃ Χριστὸς 6 Υἱὸς τοῦ
PR UES δά UA
Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Ὁρδὶς ὅτι οὐ τὰ ῥήματα ἦν τὰ σχαν-
^ / E] 2 c τ' N € 4 A 5
δαλίζοντα, ἀλλ᾽ ἣ ἀπροσεξία καὶ ἣ ῥᾳθυμία καὶ ἀγνω-
, - El / ^ N M ? b. D
μοσύνη τῶν ἀκουόντων; Καὶ γὰρ xol εἰ μὴ εἶπεν,
, m
ἐσχανδαλίσθησαν ἂν, καὶ οὐκ ἂν ἐπαύσαντο, τροφῇ
προσέχοντες ἀεὶ σωματιχῇ» καὶ τῇ γῇ προσηλωμέ-
νοι. Ἄλλως δὲ, καὶ οὗτοι μετ᾽ ἐχείνων ἤχουον- ἀλλ᾽
^
ὅμως τἀναντία ἐχείνων ἀπεφήναντο, λέγοντες - Πρὸς
co Dh /
τίνα ἀπελευσόμεθα; Πολλῆς τὸ ῥῆμα φιλοστοργίας
ἐμφαντικόν. Δείχνυσι γὰρ ὅτι παντὸς αὐτοῖς ἐστιν “ὃ
y
διδάσχαλος τιμιώτερος, καὶ πατέρων, χαὶ μητέρων,
χαὶ τῶν ὄντων ἁπάντων, καὶ ἀποστάντας αὐτοῦ οὐκ
ἔνι λοιπὸν ποῦ καταφυγεῖν. Εἶτα, ἵνα μὴ Oox7| τὸ,
Πρὸς τίνα ἀπελευσόμεθα; διὰ τοῦτο εἰρηκέναι αὐτὸν,
« 2 » c [ [c / ΕἸ M ^n/Z ΕἸ ,
ὡς QUx. ὄντων τῶν ὑποδεξαμένων αὐτοὺς, εὐθέως ἐπή-
« / - 5 , » Ὁ M SN
γαγε" Ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις. Ot μὲν γὰρ σαρ-
κικῶς xal μετὰ λογισμῶν ἀνθρωπίνων ἤχουον, οὗτοι
δὲ πνευματιχῶς, καὶ τῇ πίστει τὸ πᾶν ἐπιτρέποντες.
Διὸ xoi ὃ Χριστὸς ἔλεγε" Πνεῦμά ἐστι τὰ ῥήματα,
^ À NIU (CS ΄ὔ MEL “ Ἐν
ἃ λελάληκα ὑμῖν" τουτέστι, μὴ ὑπολάδης τὴ τῶν
πραγμάτων ἀχολουθίᾳ, καὶ τῇ τῶν γινομένων ἀνάγχη
τῶν ῥημάτων τῶν ἐμῶν τὴν διδασκαλίαν ὑποχεῖσθαι.
^ c x - y. 2 3 uit. ^ /
ν c - -) ς
Οὐ τοιαῦτα τὰ πνευμπτικά" οὐκ ἀνέχεται δουλεύειν
νόμοις τοῖς ἐπὶ γῆς. "F'oUro καὶ ΠΠαὖλος δηλοῖ, λέγων "
M3; εἴπης ἐν τῇ καρδίᾳ σου, τίς ἀναδήσεται εἰς τὸν
οὐρανόν; τουτέστι, Χριστὸν καταγαγεῖν " ἢ τίς κατα-
(ἔσεται εἰς τὴν ἀδυσσον:; τουτέστι, Χριστὸν ἐχ νε-
Lud E L € x e 5 , » P4 ^
χρῶν ἀναγαγεῖν. ἹΡήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις. H8,
A 5.5 -* N/IY Y 1 rm P
τὴν ἀνάστασιν οὗτοι παρεδέξαντο καὶ τὴν ἐχεῖ λῆξιν
“ [74 ^N N Iw M ,
ἅπασαν. "Opa δὲ τὸν φιλάδελφον, τὸν φιλόστοργον,
πὼς ὑπὲρ παντὸς ἀπολογεῖται τοῦ χοροῦ" οὐ γὰρ εἰ-
πεν, ἔγνωχα, ἀλλ᾽, ᾿Εγνώχαμεν: μᾶλλον δὲ σχόπει
πῶς ἐπ᾽ αὐτῶν ἔρχεται τῶν ῥημάτων τοῦ διδασχά-
ou, οὐ τὰ αὐτὰ τοῖς Ιουδαίοις φθεγγόμενος. Οἱ μὲν
γὰρ ἔλεγον - Οὗτός ἐστιν 6 υἱὸς "Ioco οὗτος δὲ, ὅτι Σὺ
εἰ ὃ Χριστὸς 6 Y ioc τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος καὶ, ὅτι “Ῥή-
ματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις" τάχα πολλάκις ἀκούσας ἃ αὖ-
Ὁ / el € , z » δὰ γα ἘΠῚ ^ “2!
τοῦ λέγοντος, ὅτι Ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἐχει ζωὴν αἰω-
E CA N [:j / ^3 N 3 4
νιον. [ἔδειξε γὰρ ὅτι πάντα χατέχει τὰ εἰρημένα,
3; ὦ 2 7 E € / rp, ey e ,
αὐτῶν ἀναμνήσας τῶν ῥημάτων. "Tí οὖν ὃ Χριστός;
Οὐχ ἐπήνεσε τὸν Πέτρον, οὐδὲ ἐθαύμασε, καίτοι ἀλλα-
"οῦ τοῦτο ποιήσας" ἀλλὰ τίφησιν; Οὐχὶ ἐγὼ ὑμᾶς τοὺς
δώδεκα ἐξελεξάμην, καὶ εἷς ἐξ ὑμῶν διάδολός ἐστιν ;
Ἐπειδὴ γὰρ εἰπε, Καὶ ἡμεῖς πεπιστεύχαμεν, ἐξαιρεῖ
e e ^ ^I δ. ^n -b Y ki 2 9 ὶ τω
τοῦ χοροῦ τὸν ᾿Ιούδαν. "Exct ^ μὲν γὰρ οὐδὲν περὶ τῶν
μαθητῶν αὐτὸς εἶπε, ἀλλὰ τοῦ Χριστοῦ εἰπόντος"

Ὑγμεῖς δὲ τίνα pe λέγετε ; φησί * Σὺ εἰ ὁ Χριστὸς ὃ

λέγοντος.
b Morcl. μὲν οὖν.

IN JOANNEM HOMIL. XLVII. al. XLVI. 525

δεν cT e - D ^ Y *
γιὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. ᾿νταῦθα δὲ ἐπειδὴ eine
oA ^e - ,

Καὶ ἡμεῖς πεπιστεύχαμεν, εἰκότως οὐχ ἀφίησι τὸν

3 /. 5 ^ , e
[οὐδαν sig τὸν ἐχείνων χορόν. Τοῦτο δὲ ἐποίει, πόῤ- D

0g ΑΓ. [(]S D NI Δ H 3 /
δωθεν καὶ ἄνωθεν τοῦ προδότου τὴν xaxtav ἄνακρουο-
NN Y c e
μένος, εἰδὼς μὲν ὅτι οὐδὲν ὀνήσει, τὸ δὲ ἑαυτοῦ πράτ-
τῶν.
TA ,
Καὶ θέα τὴν σοφίαν - οὔτε αὐτὸν φανερὸν ἐποίησεν,
Y - -
οὔτε λαθεῖν εἴασεν - ἐχεῖνο μὲν, ἵνα μὴ ἀναισχυνθήση
V e ^
χαὶ φιλονεικότερος γένηται᾽ τοῦτο δὲ, ἵνα μὴ νομίζων
, m
λανθάνειν, ἀδεῶς ἐργάσηται τὸ τόλμημα. Διὸ xol
προϊὼν φανερωτέρους ἐπάγει τοὺς ἐλέγχους. Πρότερον
ἐν ὰ AN EN M - χλλι 2 (0 ΒΝ
μὲν γὰρ xol αὐτὸν μετὰ τῶν ἄλλων ἠρίθμησεν, εἰπὼν,
u J 7 em e - t
ὅτι Eict τινες ἐξ ὑμῶν, ot οὐ πιστεύουσιν (ὅτι δὲ xo
^ NF
τὸν προδότην “ἠρίθμησεν, ἐδήλωσεν εἰπὼν ὃ εὐαγγε-
αὖ s » ^ AT rf .,f2 ,
λιστής - "Het γὰρ ἐξ ἀρχῆς τίνες εἰσὶν οἵ cl πιστεύον-

M , -
τες, καὶ τίς ἐστιν ὃ παραδώσων αὐτόν)᾽ ἐπειδὴ δὲ E

ἐνέμεινε, σφοδρότερον ἐπάγει τὸν ἔλεγχον, Εἷς ἐξ ὑμῶν
διάδολός ἐστιν, xa κοινὸν πᾶσι τὸν φόδον καθίστησιν,
ἐχεῖνον συσκιάσαι βουλόμενος. Ἄξιον δὲ ἐνταῦθα δια-
πορῆσαι, τί δήποτε νῦν μὲν οὐδὲν λέγουσιν oi μα-

"NOM

0 ^ cer X «Ὁ , X mM NM
five, UGTEQOV ὁξ ÓEO00lXQOGt! XO διαποροῦντα! προς

EJ A Lud M
ἀλλήλους δρῶντες xo πυνθανόμενοι, Μή τι ἐγώ p

diu ante proditoris perfidiam propulsans. Gnarus
se nihil proficere, quod in se erat fecit.

4. Et intuere sapientiam : non illum manife-
stum reddidit, neque latere omnino permisit ; tum
ne impudentior pervicaclorque fieret; tum nme
se latere putans, audacius illud facinus adiret.
Idcirco in sequentibus apertius illum coarguit.
Prius certe illum. cum aliis connumeravit, cum
dixit, Sunt quidam ex vobis qui non credunt ,
id quod declarat evangelista : Sciebat enim ab ini-
tio qui essent non credentes , et quis traditurus
esset ipsum. Quia vero ille persistebat , acrius ar-
guit, Unus ex vobis diabolus est, communem-
que omnibus metum incutit, ut illum obtegeret.
Hic jure quaeratur: Cur nihil discipuli nunc di-
cunt, sub hzc autem dubitant, timent, se mutuo
respiciunt rogantes, Vumquid ego sum, Domine?
Et Joanni Petrus innuit, ut Magistrum perconte-

3 , r^ cC . . . -
εἶμι, Κύριε; Καὶ τῷ Ἰωάννη 6 Πέτρος “ ἐννεύει μα- A tur quis. sit proditor. Qua ergo de causa? Non-

θεῖν τὸν προδότην, καὶ πυθέσθαι τοῦ διδασχάλου τίς
ἐστιν. ἃ Τί ποτε οὖν ἐστι τὸ αἴτιον; Οὔπω ἦν 6 Πέ-
τρος ἀχούσας, “Ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ. Διὰ τοῦτο
οὐδέ τι δέος εἶχεν - ἐπειδὴ δὲ ἐπετιμήθη, καὶ ἀπὸ
πολλῆς διαθέσεως εἰπὼν, οὖκ εὐδοχίμιησεν, ἀλλὰ xot
σατανδὶς ἤχουσεν * ἀχούων ὅτι Εἷς ἐξ ὑμῶν παραδώ-
σει με, εἰχότως λοιπὸν ἔδεισε. * Ἄλλως δὲ, οὐδὲ νῦν
φησιν, Εἷς ἐξ ὑμῶν παραδώ σει με, ἀλλ᾽, Εἷς ἐξ ὑμῶν
διάδολός ἐστι. Διόπερ οὐδὲ ἤδεσαν τὸ λεγόμενον, ἀλλὰ
πονηρίας ᾧοντο σχώπτεσθαι μόνον. ΤΊ δήποτε δὲ τὸ
Οὐχὶ ἐγὼ δμᾶς, εἶπεν, τοὺς δώδεκα ἐξελεξάμην, xal
εἷς ἐξ ὑμῶν διάδολός ἐστι; Κολαχείας ἀπηλλαγμέ-
νὴν αὐτοῦ τὴν διδασκαλίαν δεικνύς. "Ἐπειδὴ γὰρ πάν-

X 2 E / , M , /
τῶν αὑτὸν exo ταλευψάντων αυτοι παρξεμεινᾶν μόνοι; Β

Mif c2 L , - "
χαὶ διὰ τοῦ Πέτρου ὡμολόγουν εἶναι Χριστὸν, ἵνα μὴ
, [:J NM zt
νομίσωσιν ὅτι διὰ τοῦτο ἔμελλεν αὐτοὺς χολαχεύειν,
ΕῚ / , bd J ^ BS
ἀπάγει ταύτης τῆς ὑποψίας. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν
μὶ 8.7 q -
ἐστιν᾽ οὐδέν με δυσωπεῖ πρὸς τὸ τοὺς χαχοὺς μὴ
Sup. AEN , T :
ἐλέγχειν " μὴ νομίσητε ὅτι ἐπειδὴ ἐπεμείνατε, χολα-
c^ [22 , ^ M
χεῦσαι ὑμᾶς αἱρήσομαι" ἢ ἐπειδὴ ἠχολουθήσατε, οὐχ
23 M -. ͵ "^ V Ὁ"
ἐλέγχω τοὺς πονηρούς. Ὃ γὰρ πολὺ τούτου μεῖζόν
2 5 EE SC - S NN/ 5 NY - 7
ἐστιν εἰς τὸ δυσωπῆσαι τὸν διδάσχαλον, οὐδὲ τοῦτό με
^ Aa BC Y Y , τὰ c
δυσωπεῖ. Ὃ μὲν γὰρ παραμένων, τὴς αὐτοῦ φιλο-
, , , ^Y
στοργίας παρέχεται τεχμήριον" ὃ δὲ ἐχλεγεὶς παρὰ
T ^ ^ δὸ 1) / NI , / 5 ,
oU διδασχάλου, περιάπτει δόξαν ἀνοίας, ἐχριπτού-

c Alii ἠρίθμησεν. ἄχουτον τί φησιν ὃ εὐαγγελιστής.
4. [ νεύει μαθεῖν Cod. 706. νεύει θέλων μαθεῖν Cod. 705.)

* Morel. μή ποτε οὖν.

dum audierat Petrus, ade post me, satana.
Ideo non timebat : postquam autem increpatus est,
et multo cum affectu loquutus, non laudatus est ,
sed et satanas audivit; hac percepta voce, Unus
ex vobis tradet me, jure timuit. Alioquin , non
dicit nune, Unus ex vobis tradet me ; sed, Unus
ex vobis est diabolus. Quare non intelligebant
quid diceretur, sed. malitiam tantum. reprehendi
putabant. Cur autem dixit, /Vonne ego vos duo-
decim elegi , et unus ex vobis diabolus est?
Doctrinam suam omni adulatione vacuam indi-
cans. Cum enim abscedentibus omnibus, ipsi 5011
manerent, et Petri ore Christum confiterentur ;
ne putarent se ideo ipsis adulaturum esse, hanc
amovet suspicionem ; ac si diceret : Nihil. me
cohibet quominus malos arguam : ne putetis me
vobis, quia manetis , adulaturum esse; aut quia
me sequimini, improbos non reprehensurum. Nam
quod magis posset Magistrum flectere, id non
me flectit. Qui manet, amoris sui dat indicium.
Qui electus est a Magistro, ab insipientibus , ac
si insaniat , repelletur. Attamen neque hoc me a
reprehendendo abducit. Hac de re etiam nunc
gentiles Christum accusant, sed frigide et stulte.
Non enim necessitate aut vi Deus bonos facere so-

* [χαὶ νῦν οὐ λέγει, εἷς Codd. nostri et marg. Savil.]

b Alii δειχνὺς τοῦτό φησιν. ἐπειδή.

Matth. 26.
22.

Deus non

2

/

4
ie pee let, neque electio ejus est violenta, sed a suasione
aul vi 10-7

mines "ο- per itur: Ut autem discas vocationem non vim
»osfacit. inferre, perpende quot vocati perierint. Unde pa-
In nostro ^ E RU
am est, 1n nostro sitam esse arbitrio vel salutem
vel perniciem nostram.

S.

sita est ar-
bitiio sive
salus, sive
pernicies
nostra.

5. Hiec itaque. audientes, instituamur ad. ca-
vendum vigilandumque semper. Nam si ille qui
in sancto illo choro censebatur, qui tantum conse-
quutus erat donum, qui signa fecerat (et enim
cum aliis missus fuerat ad mortuos suscitandos le-
prososque mundandos), quia gravissimo avari-
ti: morbo captus est, Dominum suum prodidit,
nihilque illi profuere beneficia, dona, non consue-
tudo, non lotio pedum, non mensz societas, non
loculorum custodia ; imo hzc ilh aditus ad
supplicium fuere : timeamus et nos, quando Ju-
dam per avaritiam imitemur. Christum non
prodis? Sed quando pauperem fame tabescen-
tem, aut frigore emectum contemnis, eidem ob-
noxius es danmationi. Et cum indigne myste-
ria participamus, eamdem in perniciem imus,
quam qui Christum occiderunt. Cum rapimus,
cum egenos opprimimus, maximam nobis ultio-
nem attrahimus; ac jure merito. Usquequo enim
rerum presentium amor, inutilium. ct superva-
cuarum nos occupabit? Divitiz namque inter su-
perflua et inutilia numerantur. Usquequo inani-
bus rebus affixi erimus? usquequo non respicie-
mus celos? non vigilabimus, non in fastidium
fluxarum terrenarumque rerum veniemus? annon
experimento illarum vilitatem. ediscimus? Cogite-
mus divites illos qui ante nos fuerunt. Annon hzc
omnia somnium sunt? annon umbra et flos? annon
annon verba et fabule ? Ille di-
ves fuit; sed quo abierunt diviti:? Perierunt, cor-
ruptze sunt; sed peccata per divitias parta manent,
et propter peccata supplicium. Imo vero etsi nec
supplicium esset, nec regnum, contribules, con-
generes el consortes revereri oporteret. At nunc
pan i canes alimus; multi etiam onagros, ursos, varias-

canes, se
ona-

ursos,

unda preterfluens?

Erant qui

que feras : hominem autem fame confectum ne-

etiam

ERE genus, quam
nostrum. Annon pulchra res est, aies, splendidas
ides construere, multos servos habere, aurea la-

quearia jacentes conspicere ? Res est supervaca-

eligimus, ac pluris facimus alienum
variasque ἡ
feras — ale-

rent,
nea et inutilis. Sunt alia &edificia his multo splen-

e Alii βιαστιγὴ τῶν μελλόντων ἐστὶν.

JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP.

C

D

E

982

A

n

CONSTANTÍNOTP.

μενος παρὰ τοῖς ἀνοήτοις. Ἀλλ᾽ ὅμως οὐδὲ τοῦτό μέ
ἀπάγει τῶν ἐλέγχων. Τοῦτο γοῦν xoa νῦν ἐγχαλοῦσι
τῷ Χριστῷ “ἕλληνες ψυχρῶς xci ἀνοήτως. Οὐ γὰρ
ἀνάγχη χαὶ βία ποιεῖν ἀγαθοὺς εἴωθεν ὃ Θεὸς, οὐδὲ
ἢ ἐχλογὴ αὐτοῦ xo f; αἵρεσις “βιαστικὴ τῶν χαλου-
μένων ἐστὶν, ἀλλὰ προτρεπτική. Καὶ ἵνα μάθῃς, ὅτι
οὐ βιάζεται f, χλῆσις, σχόπει πόσους συνέθη τῶν
χληθέντων ἀπολέσθαι. Ὅθεν φανερὸν, ὅτι χαὶ ἐν τῇ
γνώμη κεῖται τῇ ἡμετέρᾳ, τὸ σωθῆναι καὶ ἀπολέσθαι.

Ταῦτα οὖν ἀχούοντες, παιδευώμεθα νήφειν ἀεὶ xal
ἐγρηγορέναι. Εἰ γὰρ ὃ εἰς τὸν ἅγιον ἐκεῖνον χορὸν τε-
λῶν, ὃ τοσαύτης ἀπολελαυχὼς δωρεᾶς, ὃ σημεῖα πε-
ποιηχώς (καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων ἦν τῶν
πεμφθέντων νεχροὺς ἐγεῖραι καὶ λεπροὺς καθαρίσαι),
πειδὴ ἑάλω νοσήματι δεινῷ τῷ τῆς φιλαργυρίας
χαχῷ, χαὶ τὸν Δεσπότην τὸν ἑαυτοῦ προύδωχεν; οὐδὲν

ἐ
αὐτὸν dicte οὔτε ai εὐεργεσίαι, SOR oí Sess ;
οὗ τὸ μετ᾽ αὐτοῦ εἶναι, οὗ θεραπεία, οὗ τὸ τοὺς πόδας
νίψαι, οὐ τὸ τῆς τραπέ ἕζης NOIVEDNISGNE οὗ τὸ γλωσ--
σόχαμον χατέχειν, ἀλλὰ καὶ ἐφόδια αὐτῷ ταῦτα χολά-
σεως γέγονε" φοδηθῶμεν xa ἡμεῖς, μή ποτε τὸν ᾿Ἰού-
δαν μιμησώμεθα διὰ τῆς φιλαργυρίας. Οὐ προδίδως
τὸν Χριστόν ; ᾿Αλλ᾽ ὅταν περιίδης πένητα λιμῷ τηχό-
μένον, ἢ ὑπὸ ψύχους διαφθειρόμενον, τὴν αὐτὴν χαὶ
αὐτὸς * ἐφέλχη καταδίχην. Καὶ ὅταν ἀναξίως μετέχω-
μὲν τῶν ἀυσεηρίων; δμοίως ἀπολλύμεθα τοῖς xglemas
κτόνοις. Ὅταν ἁρπάζωμεν, ὃ ὅταν ἄγ jos τοὺς χατα-
δεεστέρους, μεγίστην ἐπισπασόμεθα τὴν τιμωρίαν"

χαὶ μάλα εἰχότως. Μέχρι γὰρ τίνος ὃ ἔ ἔρως ἡμᾶς οὕτω
χατέ τ τῶν ἘΘΡΟΕΤΗ πραγμάτων τῶν Ἐεριξτῶν χαὶ
ἀνονήτων; 'O γὰρ πλοῦτος ἐν τοῖς περιττοῖς; EV οἷς
οὐδὲν dgeAas γίνεται. Μέχρι τίνος προσηλώμεθα τοῖς
ματαίοις; μέχρι τίνος οὐ διαπούλέπομεν ἐν τοῖς οὐ-
pavolc , οὐ νήφομεν, οὗ λαμδάνομεν κόρον τῶν γηΐνων
τούτων xoi παραῤῥεόντων; οὗ παιδευόμεθα διὰ τῆς
πείρας αὐτῶν τὴν εὐτέλειαν ; ᾿Εννοήσωμεν τοὺς πρὸ
ἡμῶν πλουτήσαντας. Οὐχὶ ὄναρ πάντα ἐχεῖνα ; οὐχὶ
σχιὰ xo ἄνθος, οὐ ῥεῦμα παραῤῥέον ; οὐχὶ διήγημα
xo μῦθος; Ὃ δεῖνα πεπλούτηχε * χαὶ ποῦ νῦν ὃ mÀoU-
τος; Ἀπώλετο xai δι ἰέφθαρται: ἀλλὰ τὰ δι᾿ αὐτὸν
ἁμαρτήματα διαμένεν, χαὶ ἣ διὰ τὰ Sutra xó-
λασις. Μᾶλλον δὲ, εἰ μὴ χόλασις ἦν, μηδὲ βασιλεία
προύχειτο, τὸ δμόφυλον χαὶ τὸ διογενὲς αἰδεσθῆναι
ΠΡΟΣ τὴ N elis - SEEN Ua Y

EXP» τὸ ὁμοιοπαθες δυσωτοήθην ναι. Νῦν ὃὲ χύνας ik
vpégouey" πολλοὶ δὲ χαὶ ὀνάγρους χαὶ ἄρχτους, χαὶ
διάφορα θηρία" ἄνθρωπον δὲ περιορῶμεν λιμῷ τηχό-
μενον, xol τιμιώτερον ἥμῖν τὸ ἀλλότριον τοῦ συγγε-
νοῦς, καὶ ἀτιμότερον ἣμῖν τὸ οἰχεῖον τοῦ μὴ ὄντος
οὐδὲ προσήχοντος. Ἀλλ᾽ οἰχοδομεῖσθαι λαμπρὰς oi-
χίας xal πολλοὺς ἔχειν οἰκέτας; xa εἰς χρυσοῦν ἄρο--

4 Alit ἐρέλχη τιμωρίαν.

IN JOANNEM IIOMIL.

Les '
φον χἀταχειμένους δρᾶν χαλόν ; Περιττὸν μὲν οὖν xat
ἀνόνητον. στιν ἄλλα οἰχοδομήματα, λαμπρότερα
πολλῷ καὶ σεμνότερα τούτων * ἐπὶ τοῖς τοιούτοις εὖ-

^ , - ,
φραίνειν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀναγχαῖον " ὃ γὰρ χωλύσων

59 - ^ /
οὐδείς. Βούλει κάλλιστον ὄροφον ἰδεῖν; “Ἑσπέρας xa-
, 5 ?
ταλαθούσης, ἴδε χατηστερισμένον τὸν οὐρανόν. Ἂλλ
οὐκ ἔστιν ἐμὸς ὄροφος, φησί. Καὶ μὴν οὗτος μᾶλλον
σὸς, ἢ ἐχεῖνος. Καὶ γὰρ διὰ σὲ γέγονε; χαὶ χοινός σοι
Y c PES c , ^ cd ^Y ΕἸ ^ 229. -
μετὰ τῶν ἀδελφῶν ἐστιν" οὗτος δὲ οὐ σὸς, ἀλλὰ τῶν
2; Y '
μετὰ τὴν τελευτὴν χληρονομούντων. Καὶ ὃ μὲν τὰ
, 3 ὦν ^ , "NN c / N
μέγιστα ὠφελῆσαι δυνήσεται, διὰ τοῦ χάλλους πρὸς
τὸν δημιουργὸν παραπέμπων * οὗτος δὲ τὰ μέγιστά σε
χαταθλάψει, κατήγορός σου μέγιστος ἐν τῇ ἡμέρᾳ
τῆς χρίσεως γινόμενος, ὅταν αὐτὸς μὲν χρυσῷ περιύε-
? / D CNN N Y 5 - »y. LR
Θλημένος ἡ, 6 δὲ Χριστὸς μηδὲ ἀναγκαῖον ἔχων ἱμά-
^ , y /, ^
τιον. MZ δὴ τοσαύτην ἄνοιαν ὑπομένωμεν μηδὲ
διώχωμεν τὰ φεύγοντα, χαὶ φεύγωμεν τὰ μένοντα"
ηδὲ προδῶμεν ἡμῶν cT (av, ἀλλ᾽ ἀντεχώ-
p.93 προδῶμεν ἥμῶν τὴν σωτηρίαν, ἃ γτεχό
μεθα τῆς μελλούσης ἐλπίδος oi μὲν γεγηραχότε
με ie με υσης τ ς ει we Yee τες 9
ἅτε εἰδότες φανερῶς, ὅτι ὀλίγος ἡμῖν ὑπολείπεται
s εἰδότες φανερῶς, ὅτι ὀλίγος xiv ὑπολείπε
Tic ζωῆς χρόνος" ot δὲ νέοι, ἅτε πεπεισμένοι σαφῶς;
d ^ Wo / OS Mer ? Agi
ὅτι οὐ πολὺ τὸ λειπόμενον. Koc γὰρ χλέπτης ἐν νυχτὶ,
d ς / 399). y m4 9 $5 25/7 Y
οὕτως ἣ ἡμέρα ἐχείνη ἔρχεται. "ToU. οὖν εἰδότες, xat
γυναῖχες ἄνδρας παραχαλῶμεν, χαὶ ἄνδρες γυναῖκας
γουθετῶμεν, xal νεωτέρους xal παρθένους διδάσχω--
, 2 / NA e Y
μεν; xal πάντες ἀλλήλους παιδεύωμεν, τῶν μὲν πα-
, « c - ^N / Eu e
ρόντων ὑπερορᾶν, τῶν δὲ μελλόντων ἐφίεσθαι, ἵνα
χαὶ “τυχεῖν αὐτῶν δυνηθῶμεν, χάριτι χαὶ φιλανθρω-
7ὔ cS σ / c ? c z ec ^ - Y
πία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ xot

-
.

m

ΧΙΥ͂ΠΙ. al. xLvir. 25

5

didiora et honestiora : his oculos oblectare operae
pretium fuerit: ac nemo est qui impediat. Vis
tectum pulcherrimum intueri? Appetente vespera
vide cxlum stellis ornatum. Sed non est tectum
meum, inquies. Imo magis tuum, quam illud
aliud. Propter te namque factum est, et commune
tibi est cum fratribus tuis. Hoc autem. aliud. non
tuum est, sed heredum post mortem tuam. Illud
maxime tibi esse utile poterit, cum ex pulchritu-
dine sua te ad Creatorem advocet; hoc autem
aliud maxime nocebit, teque graviter in die judi-
cii accusabit, quando ipsum quidem auro undique
fulgebit, Christus vero ne veste quidem necessaria
contectus erit. Ne itaque in tantam insaniam inci-
damus; ne insequamur fugientia, ne fugiamus
manentia, ne prodamus salutem nostram, sed fu-
turze spei hzereamus, senes : quod sciamus parvum

€

D

nobis vite cursum superesse; juvenes, quod per-
suasi sint non multum sibi superesse temporis. Ut
enim fur in. nocte, ita dies ille adveniet. Hzc
itaque cum sciamus, et uxores viros hortentur, et
viri uxores moneant, juniores ac virgines docea-
mus, nosque omnes mutuo instituamus ad. przssen-
tia contemnenda, et futura concupiscenda, ut illa
consequi possimus, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu. Christi, per quem et cum quo Patri
gloria, unaque Spiritui sancto, nunc et semper,
et 1n secula seculorum. Amen.

E
us0' οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
VUv χαὶ ἀεὶ, καὶ εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Apu.
^ Morel. τυχεῖν δυνηθῶμεν.
5
OMIAIA μη. ES HOMILIA XLVIII.
1

Καὶ περιεπάτει 6" Inooüc μετὰ ταῦτα ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ"

, M ἤθελε , “ 3} φυ 4 Ἂς τ e P] mA

οὐ γὰρ ἤθελεν ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ περιπατεῖν, ὅτι ἐζή-

«ouv αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἀποχτεῖναι. Ἢν δὲ ἐγγὺς ἣ
ἑορτὴ τῶν ᾿Ιουδαίων, ἣ σχηνοπηγία.

Οὐδὲν φθόνου χεῖρον καὶ βασχανίας᾽ οὕτως ὃ θάνα-
τος εἰς τὸν χόσμον εἰσῆλθεν. ᾿Κπειδὴ γὰρ εἶδεν ὃ διά-
ῥολος τὸν ἄνθρωπον τιμώμινον, οὖκ ἐνεγκὼν τὴν εὐη-
μερίαν, πάντα ἔπραττεν ὥστε αὐτὸν ἀνελεῖν. Καὶ παν-
ταγχοῦ τῆς δίζης ταύτης τοῦτον ἴδοι τις ἂν τὸν χαρπὸν
γινόμενον. Οὕτω xa Αδελ ἐσφάγη, οὕτω καὶ ὃ Δαυὶδ
ἔμελλεν, οὕτω καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν δικαίων " ἐντεῦ--
θεν xa Ιουδαῖοι χριστοχτόνοι γεγόνασι, Καὶ τοῦτο δη-

Car. VII. v. 1. Post hec autem ambulabat
Jesus in. Galilea : non enim volebat in
Juda ambulare, quia querebant eum Ju-
dei interficere. 2. Erat autem in proximo
dies festus Judcorum, Scenopegia.

1. Nihil livore, nihil invidia deterius; per
eam mors in mundum intravit. Quia enim vidit
p diabolus hominem in honore haberi, ejus felicita-
tem non ferens, nihil non egit ut eum perderet.
A tali radice talem fructum erumpere semper vi-
demus. Per hanc Abel occisus est; per hanc Da-
vid in mortis periculum. venit; per hane multi
ali justi passt sunt; per hane Christum. Judi

I. Thess.5.
2.

Cap. 7.

Invidia
quantum
malum.

Sap. 2. 24.

526 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

interfecerunt. Hoc declarans evangelista dicebat : λῶν 6 εὐαγγελιστὴς ἔλεγε: Μετὰ ταῦτα περιεπάτει ὃ
Post hec ambulabat Jesus in Galilea : non. ᾿Ἰησοὺς ἐν τὴ Γαλιλαία" * οὐ γὰρ εἶχεν ἐξουσίαν ἐν τὴ
enim. poterat in Judea ambulare, quia quce- Ιουδαίᾳ περιπατεῖν, ὅτι ἐζήτουν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι
rebant eum Judei interficere. Quid dicis, beate ἀποχτεῖναι. "TC λέγεις, M μαχάριε Ἰωάννη; Οὐχ ey. εν
Joannes? Non poterat qui potest omnia quae vult? ἐξουσίαν 6 δυνηθεὶς πάντα ὅσα ἠθέλησεν; ὃ εἰπὼν,
qui dixit, Quem. quaeritis, et eos retro pulsos Τίνα ζητεῖτε, καὶ ῥίψας αὐτοὺς εἰς τὰ ὀπίσω ; ὃ πα-
prostrayit? qui praesens non videtur, hiecine po- € ρὼν xat μὴ δρῴμενος, οὗτος οὐχ εἶχεν ἐξουσίαν ; Πῶς
iestatem non habuit? Quomodo postea in medio δὲ χαὶ ὕστερον εἷς μέσον αὐτῶν παρελθὼν, ἐν μέσῳ τῷ
eorum , in templo, in solennitate, ipsis congrega- ἱερῷ, ἐν μέση τῇ ἑορτῇ, συνόδου οὔσης, καὶ τῶν φο-
us, prasentibus homieidis, ea loquebatur quae νώντων παρόντων, διελέγετο ταῦτα, ἃ μᾶλλον αὐτοὺς
magis illos exasperarent? Hoc illi mirabantur παρώξυνε; Τοῦτο γοῦν καὶ ἐθαύμαζον λέγοντες, Οὐχ
dicentes, JVonne hic est quem querunt. interfi- οὗτός ἐστιν ὃν ζητοῦσιν ἀποχτεῖναι ; Καὶ ἴδε παῤῥησίᾳ
cere? Et ecce palam loquitur, et nihil illi di- λαλεῖ, xo οὐδὲν αὐτῷ λέγουσι. Τίνα δή ἐστι ταῦτα
cunt. Quz sunt hac aenigmata? Apage:non enim τὰ αἰνίγματα; P Ἄπαγε" οὐχ ἵνα αἰνίγματα λέγειν νο-
hzc dixit, ut aenigmata esse putarentur; sed ut μισθῇ, οὕτως εἶπεν, ἀλλ᾽ ἵνα δηλώση ὅτι xo τὰ τῆς
declararet et divinitatis et humanitatis opera ex- θεότητος ἐπεδείκνυτο, καὶ τὰ τῆς ἀνθρωπότητος. Ὅταν
hibita fuisse. Cum enim dixit, Potestatem non μὲν γὰρ λέγη, ὅτι ᾿Εξουσίαν ox. εἶχεν, ὡς περὶ ἀν-
habebat, quasi de homine loquitur, multa huma- θρώπου διαλέγεται, πολλὰ καὶ ἀνθρωπίνως ποιοῦντος *

no more agente : cum vero dicit ipsum in medio ὅταν δὲ λέγη, ὅτι ἐν μέσοις αὐτοῖς εἵστήχει, xol οὐ

eorum stetisse, nec apprehensum fuisse, divinita- D κατεῖχον αὐτὸν, τῆς θεότητος τὴν δύναμιν ἐνδείχνυται

lis utique potestatem indicat. Nam fugiebat ut δηλονότι. Καὶ γὰρ ἔφευγεν ὡς ἄνθρωπος, xo ἐφαίνετο

homo, apparebat ut Deus; utrumque vere reprae- ὡς Θεός " ἀμφότερα ἀληθεύων. 'Tó τε γὰρ ἐν μέσοις

sentans. Cum enim in mediis insidiatoribus non ὄντα τοῖς ἐπιδουλεύουσι μὴ χατέχεσθαι, τὸ ἀκαταγώ-
vaplebatur, invietam potestatem suam significa- νιστον αὐτοῦ xo ἄμαχον ἐδήλου: τό τε ὑποστέλλε--

bat; cum vero secederet, incarnationifidem facie- σθαι, τὴν οἰκονομίαν ἐδεδαίου xol ἐπιστοῦτο, ἵνα
inn, bat ; ut nec Paulus Samosatenus, nec Marcion , μήτε Παῦλος 6 Σαμοσατεὺς ἔχη τι λέγειν, μήτε Νίαρ-
πὰρ οἱ Μαν- ΠΟ. qui. eodem morbo laborant, contradicere χίων, καὶ oi τὰ ἐχείνων νοσοῦντες. Διὰ τούτου “ τοίνυν
" cion. possent. His igitur illorum omnium os obstruit. πάντων ἐμφράντει τὰ στόματα. Μετὰ ταῦτα ἦν ἡ
Post hec erat festus Judcorum, Scenopegia. ἑορτὴ τῶν Ιουδαίων, f; σχηνοπηγία. "To, Μετὰ ταῦτα,

Haec particula, Post hec, nihil aliud. significat, E οὐδὲν ἄλλο δηλοῖ, ἢ ὅτι πολὺν μεταξὺ χρόνον ἐπιτε-

quam multum! postea temporis intercessisse. Inde μὼν ὑπερεπήδησε. Koi τοῦτο δῆλον ἐχεῖθεν - “ὅτε γὰρ

vero liquet, quod cum in monte sederet, festum εἷς τὸ ὄρος ἐχάθητο, φησὶν, iv f$ ἑορτὴ τοῦ πάσχα"

esset Paschae ; hic autem Scenopegiz: meminit, et ἐνταῦθα δὲ τῆς σχηνοπηγίας μέμνηται, xal ἐν τοῖς
quinque mensium spatio nihil aliud. narravit γ6}ς, πέντε μησὶν οὐδὲν ἕτερον ἡμῖν διηγήσατο, οὔτε ἐδί-
docuit, quam panum miraculum, et concionem ἃ δαξεν fpc ἄλλο τι, ἢ τὸ κατὰ τοὺς ἄρτους σημεῖον,
habitam ijs qui comederant : etiamsi ille non ο65- xai τὴν πρὸς τοὺς φαγόντας γενομένην δημηγορίαν *

saverit signa facere et concionari, non die tantum χαίτοι αὐτὸς οὐ διελίμπανε σημεῖα ποιῶν xa διαλεγό-

et vespera, sed etiam sepe nocte. Ad discipulos μενος, οὐχ ἐν ἡμέρᾳ; οὖχ ἐν ἑσπέρᾳ, πολλάκις δὲ καὶ νυ-

enim sic advenit, ut omines evangeliste narrant. χτός. Τοῖς γοῦν μαθηταῖς οὕτως ἐπέστη, ὡς πάντες φα-

Cur ergo illud omiserunt? Quia non poterant σὶν οἵ εὐαγγελισταί. "TC δήποτε οὖν παρέλιπον ἐχεῖνο;

omnia recensere. Alioquin illa dicere studuerunt, Ὅτι οὐχ ἐνὴν ὅπαντα καταλέγειν. Ἄλλως δὲ, καὶ ταῦτα

ex quibus quadam reprehensio vel contradictio ex λέγειν ἐσπουδάχασιν, ὑπὲρ ὧν ἢ μέμψις ἢ ἀντιλογία

Judzis consequutura erat. Multa enim istis simi- τις παρὰ τῶν ἃ Ἰουδαίων ἔμελλε παρακολουθεῖν. ᾿Εχεί-

a Hic omnino legisse arguitur Chrysostomus, οὐ γὰρ ledere.

εἶχεν ἐξουσίαν ἐν τῇ Ἰουδαία, etc. qui lectio a librario b Alii οὐκ ἔστιν αἰνίγματα, μὴ γένοιτο, ἀλλ᾽ ἐκεῖνό ἐστιν
mutata fuerit in titulo. u/gata olim, inquit Jac. Mil» εἰπεῖν, ὅτι xat τά.

lius ad hunc locum, Non valebat , uti visum est Era- « Alii τοίνυν ἀμφοτέρων ἐμφράττει.

sino et Drusio, pro quo postea, Non volebat.. Mutatum 4 Morel. ὅτε μὲν γὰρ χαθήμενον αὐτὸν εἰς τὸ ὄρος &üsixyv,
aulem in οὐχ ἤθελεν, existimant Erasmus οἱ Grotius, α φησὶν, 9» 4.

delicatis, quasi Christi potentice injuriam faceret, Recte a Savil. Ἰουδαίων παρηχολουθήχει.

autem probat. Chrysostomus id Christi potentiam non

IN JOANNEM HOMIL.

νοις μὲν γὰρ πολλὰ ὅμοια ἦν. Καὶ γὰρ ὅτι νοσοῦντας
ἐθεράπευσε, καὶ νεχροὺς ἤγειρε, καὶ ὅτι ἐθαυμάσθη,
πολλάχις ἀνέγραψαν * ἔνθα δὲ ξένον ἔχουσι λέγειν τι,
ἢ μέμψιν τινὰ δοχοῦσαν xaz' αὐτοῦ φύεσθαι διηγεῖ-
σθαι, ταῦτα τιθέασιν οἷον δὴ xal τὸ νῦν ἐστιν, ὅτι οἵ
χαὶ γὰρ οὐ τὴν τυ-
χοῦσαν ἔχει Qua ot τὸ πρᾶγμα. Καὶ ἄξιον θαυμά-
ὃ φιλάληθες αὐτῶν ἦθος, πῶς οὐχ αἰσχύνονται
λέγοντες ταῦτα, ἃ δοχεῖ τῷ διδασκάλῳ φέρειν αἰσχύ-

27^ ^ 5 Ll 5 ,ὔ , e-—
ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἠπίστουν αὐτῷ"
σαι

, i e ,
γην, ἀλλὰ xo ταῦτα μάλιστα τῶν ἄλλων ἐσπουδάχα-
΄ c m M ^
σιν ἀπαγγέλλειν. Kol νῦν γοῦν πολλὰ παραδραμὼν
- , b
x«i σημεῖα xal θαύματα καὶ δημηγορίας, ἐπὶ τοῦτο
»σΩῚ2 3 IN 5 ' M ^ LAN c
εὐθέως ἐπεπήδησεν. Εἶπον γὰρ, φησὶ, πρὸς αὐτὸν οἵ
ἀδελφοὶ αὐτοῦ - μετάδηθι ἐντεῦθεν εἰς τὴν Ἰουδαίαν,
ἵνα xa ot μαθηταί σου θεωρήσωσι τὰ ἔργα ἃ ποιεῖς.
Οὐδεὶς γὰρ, ἐν χρυπτῷ τι ποιεῖ, καὶ κεῖ αὐτὸς ἐν
παῤῥησία εἶναι. Φανέ Bg σεαυτὸν τῷ κόσμῳ. Οὐδὲ
γὰρ oi ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς αὐτόν. "Καὶ ποία,
M EI , , - D ^3 3 X
φησὶν, ἀπιστία ἐνταῦθα; Παραχαλοῦσι γὰρ αὐτὸν θαυ-
ματουργῆσαι. Πολλὴ σφόδρα. ᾿Απιστίας γὰρ χαὶ τὰ ῥή-
' βγηθαυς Ἰαφοοραςαπεστιαθηαρ θη
MI , E £ y

ματα χαὶ ἡ θρασύτης, xal, ἄκαιρος παῤῥησία. "Doyco
γὰρ ἀπὸ τῆς συγγενείας ἐξεῖναι αὐτοῖς μετὰ παῤῥησίας
^ / a ^ - Y € v! Ac I
διαλέγεσθαι. Καὶ δοχεῖ μὲν ἣ ἀξίωσις δῆθεν φίλων
Ὁ c -“ἠ NN ! -* ' / 2. ^
εἰναι * “πολλὴς δὲ πικρίας ἦν τὰ λεγόμενα " ἐνταῦθα
γὰρ αὐτῷ χαὶ δειλίαν xol φιλοδοξίαν ὀνειδίζουσι. "To

᾿ ki αἰῶ ον 25/7 2 c - ^ ,
μὲν οὖν εἰπεῖν, Οὐδείς τι ἐν gums dd δειλίαν
ἐγκαλούντων ἐστὶν, ἅμα καὶ ὑποπτευόντων τὰ γινόμενα

Y Y

T

ὑτοῦ * * τὸ δὲ ἐπαγαγεῖν, ὅτι Ζητεῖ ἐν παῤῥησία

εἶναι, MOON

Σὺ δέ μοι σχόπει τοῦ Χριστοῦ τὴν δύναμιν. Ἀπὸ
γὰρ τούτων τῶν ταῦτα λεγόντων τὰ ῥήματα, ὃ πρῶτος
τῶν “Ἱεροσολύμων ἐπίσκοπος γέγονεν, ὃ μαχάριος Ἰά-
χωύος, E οὗ xoi sux φησιν" ἽἝτερον δὲ τῶν
ἀποστόλων οὐχ εἶδον, εἰ u3 Ιάκωύον τὸν ἀδελφὸν τοῦ
Κυρίου. Λέγεται δὲ xax ὃ Ἰούδας θαυμαστός τε γεγο-
νέναι. Καίτοι γε οὗτοι χαὶ ἐν Κανᾷ παρῆσαν, τοῦ oi-
νου γενομένου - ἀλλ᾽ οὐδὲν ἀπώναντο τέως. Πόθεν οὖν
αὐτοῖς ἣ τοσαύτη ἀπιστία: * "Amo πονηρᾶς γνώμης καὶ
φθόνου" τὸ γὰρ συγγενὲς ὑπερέχον εἴωθέ mac διαφύο-

-

- M cA 2 , "m PS!
νεῖσθαι παρὰ τῶν οὐ τοιούτων. “Τίνας δὲ ἐνταῦθα )
M r
γουσι τοὺς μαθητάς ; Τὸν ὄχλον τὸν παρεπόμενον, οὗ
A NAN rg! ᾿ c T » , cl. a —-
τοὺς δωδεχα. Τί οὖν ὃ Iria Ox πῶς προσηνῶς
» , - H Y cT
ἀπεχρίνατο. Οὐ γὰρ εἶπε ν᾿ ὑμεῖς δὲ τίνες ἐστὲ ταῦτα
6 ^N
συμ. (qu) caves xui Od cue ἀλλὰ τί; O καιρὸς
ὃ ἐμὸς οὕπω πάρεστιν. ᾿Ενταῦθά μοι δοχεῖ καὶ ἕτερόν

Ex 2r » H 3, X Y Me 26
τι αἰνίττεσθαι. Ἴσως γὰρ αὐτὸν xot προδοῦναι ἐθου-

b Alii χαὶ ποῖον ῥῆμα ἀπιστίας ἐρθέγξαντο παραχαλοῦν-
τες αὐτὸν θαυματουργῆσαι. πολλῆς μὲν ἦν ἀπιστίας χαὶ τά.
c Alii πολλῆς 9i m: ρίας. Savil. et Morel. πονηρίας.
" [Addit Savil. ὡς οὐκ ἀληθῶς γινόμενα, temque Codd.

xLvur al. xLvii. 527
lia erant. Quod. enim agros curaret , mortuos su-
scitaret, quod admirationi esset , sape scripserunt :
ubi autem aliquid insolens narrandum suppetit, vel
quamdam reprehensionem ipsi oblatam referendam
habent, hec apponunt; ut nunc narrant, fratres
ejus non Ipsi credidisse : quae res Scent quid-
piam pre se ferre videtur. Et est sane res mira-
bilis, quam veraces 1psi fuerint; quomodo ea non
vereantur referre, quz» Magistro suo ignominiosa
esse videntur; imo hac potius curent enarrare,
quam cetera. Et nunc itaque Joannes, multis
pretermissis signis, prodigus, concionibus, ad
hanc rem narrandam accurrit. 5. Dixerunt, in-
quit, ad eum fratres ejus : Transi hinc in Ju-
deam, ut-et discipuli tui videant opera que fa-
cis. 4. JYemo quippe in occulto aliquid facit, et
querit ipse palam esse. Manifesta teipsum
mundo. 5. JYeque enim fratres ejus credebant
in eum. Écqua, inquies, hinc incredulitas, dum
rogant eum ut signa edat? Magna utique. Nam et
verba, et audacia, et intempestiva libertas, incre-
dulitatem denotant. Putabant enim se cognationis
causa fidenter loqui posse. Et videtur quidem
compellatio amicorum esse; sed dicta acerbitate
sunt plena : etenim ipsi et timiditatem et vanam
gloriam exprobrant. Cum enim dicunt, /Vemo in
occulto aliquid facit, accusantium partes agunt,
qui timiditatem objiciant et gesta ejus suspecta
habeant: cum autem addunt, Querit palam esse,
vanam gloriam suspicantur.

2. 'Tu vero Christi virtutem considera. Ex his
enim qui talia dicebant primus fuit. Jerosolymo-
rum episcopus, beatus Jacobus, de quo Paulus

E

C

D

dicit : Z lium autem apostolorum vidi neminem
nisi Jacobum fratrem Domini. Dicitur et Judas
mirabilis fuisse. Atqui in Cana aderant, cum
aquam in vinum convertit; sed nihil adhuc inde
lucrati sunt. Unde ergo illis tanta incredulitas ?
Ex mala voluntate et ex inyidia : nam cognatis
qui conspicui sunt, solent etiam cognati non ita
conspicui invidere. Quosnam hic discipulos di-

E

ss; Cunt? "Turbam sequentem, non duodecim illos.

A Quid ergo Christus? Vide quam mansuete respon-
deat. Neque enim dixit : Qui estis vos, qui me
hoc consilio docetis? sed quid? 6. Zempus meum
nondum advenit. Hic mihi aliud quidpiam sub-
indicari videtur. Forte enim invidia moti illum

nostri qui tamen verba ὑπ᾽ αὐτοῦ omittunt. ]

4 Ali ἀπὸ πονηρᾶς προαιρέσεως. Quod vero Jacobus
frater Domini ex numero fratrum non credentium fuc-
rit, nescio an alius quispiam dixerit.

Jacobus
frater Do-
mini Jero-
solymarum
episcopus.

Gal. 1. 19.

528

Judzis tradere meditabantur; ideoque id declarans
dicit, Tempus meum nondum. advenit, id. est,
tempus crucis et mortis. Cur me ante tempus occi-
dere properatis? Tempus autem vestrum semper
paratum est. Hoc est : Vos Judi, etsi semper
cum illis versemini, numquam occident, utpote
eadem sentientes; me vero statim occidere tenta-
bunt. Itaque vobis semper licet cum illis esse sine
periculo : mihi vero tunc tempus erit, cum cru-
cifigi et mori oportebit. Nam quod hoc intelligat ex
sequentibus liquet : 7. /Von potest mundus odisse
vos. Quomodo enim, si eadem vultis, eadem per-
sequimini? Me autem odit, quia reprehendo
eum, quod mala sint opera ejus; hoc est, Quia
perstringo, quia arguo, ideo odiosus sum. Hinc edi-
scamus, cohibendam esse iram et indignationem,
etiamsi abjecti sint qui dant consilium. Nam si
non credentium consilium Christus moderate tu-
lit, etiamsi illa consulerent, quae non decebant,
idque non ex bono animo; quam nos consequemur
veniam, qui sumus terra et cinis, et consulentes
iniquo animo ferimus, etiamsi abjecti et viles qui-
dam sint illi, rem indignam esse putantes ? Ani-
madverte ergo cum quanta mansuetudine crimi-
nationem. propulset. Nam cum dicerent illi, Ma-
nifesta teipsum mundo; respondet : /Von potest
mundus odisse vos, me autem odit ; eorum de-
pellens accusationem. Tantum abest, inquit, ut
quaram hominum gloriam, ut non finem faciam
coarguendi illos; etiamsi noverim mihi hinc et
odium et necem apparari. Et ubi, inquies, coar-
guit eos? Imo quandonam hoc facere cessavit?
nonne dicebat, /Volite putare quia vos accusa-
turus sum apud Patrem : est qui accusat vos
Moyses; et, Ego cognovi vos, quia dilectionem
Dei non habetis; et, Quomodo potestis credere,
qui gloriam ab hominibus accipitis, et gloriam,
quc a solo Deo est, non quceritis? Viden' quo-
modo per omnia ostenderit, odium adversum se
susceptum inde ortum esse, quod ipsos libere
redargueret, non quod sabbatum solveret? Cur
autem illos ad festum mittit dicens : 8. os
ascendite ad diem. festum, ego non ascendam
adhuc ? Ut ostendat se non illa dixisse, se excu-
sandi vel adulandi causa, sed ut permitteret Ju-
daícos servare ritus. Cur ergo ascendit, cum di-
xisset, /Von ascendam? Non dixit simpliciter,
Non ascendam ; sed addit, /Vunc, id est, vobis-
cum; Quia tempus meum nondum impletum est.

S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP.

E

286

CONSTANTINOP.

/ J - m
λεύοντο, βασχαίνοντες, τοῖς Ιουδαίοις. Διὸ καὶ τοῦτο
ἐμφαίνων φησὶν, Ὃ χαιρὸς ὃ ἐμὸς οὔπω πάρεστι " του-
τέστιν, ὃ τοῦ σταυροῦ xoi τοῦ θανάτου. Τί οὖν πρὸ

e / 5 - € ^N N ee /
καιροῦ χατεπείγετε ἀνελεῖν: Ὃ δὲ χαιρὸς ὃ ὑμέτερος

, ci / ? € M € - ^ ,
πάντοτε ἕτοιμός ἐστιν. noel ἔλεγεν: ὑμεῖς xàv ἀεὶ
συνῆτε τοῖς Ἰουδαίοις, οὐχ ἀναιρήσουσιν ὑμᾶς τὰ αὐτὰ
ζηλοῦντας αὐτοῖς - ἐμὲ δὲ εὐθέως βουλήσονται ἀνελεῖν.
?() € € Y 9.2 M 'N -

στε ὑμῖν μὲν ἀεὶ καὶ καιρὸς συνεῖναι μὴ χινδυ--
γεύουσιν ἐμοὶ δὲ τότε χαιρὸς, ὅταν ὃ τοῦ σταυροῦ

N 2 - cd ^ E) - M N ci ri
καιρὸς ἐπιστῇ, ὅταν δέη ἀποθανεῖν. Καὶ γὰρ ὅτι τοῦτο
ἀλέγει, δῆλον διὰ τῆς ἐπαγωγῆς Οὐ δύναται ὃ χόσμος

" C uc c M ' Y MSAN / M
μισεῖν ὑμᾶς. Toc γὰρ τοὺς τὰ αὐτὰ βουλομένους, xat
CEN 0 Ed , 3 X NX 7 d ^;
ὑπὲρ τῶν αὐτῶν τρέχοντας; μὲ δὲ μισεῖ, ὅτι ἐλέγχῳ
αὐτὸν, ὅτι πονηρά εἰσιν αὐτοῦ τὰ ἔργα τουτέστιν, ὅτι

, e m—
χκαθάπτομαι xol ἐλέγχω, διὰ τοῦτο μισοῦμαι. "Amo

/ y - e
τούτων παιδευώμεθα κρατεῖν ὀργῆς, x«i μὴ ἀναξιο-

- ^ € 5
παθεῖν, x&v εὐτελεῖς ὠσιν ol συμδουλεύοντες. Ei γὰρ

Ν
τοὺς οὐ πιστεύοντας ὃ Χριστὸς συμύουλεύοντας ἤνεγχε
πράως, xai συμθουλεύοντας τὰ μὴ δέοντα, καὶ συμ-

M cC
δουλεύοντας τὰ οὐχ ἀπὸ προαιρέσεως ἀγαθῆς, τίνος

» , , c
ἡμεῖς τευξόμεθα συγγνώμης; γὴ xa σποδὸς ὄντες, xat

N Ἂν, y. ^ , ^ 2*5 /
πρὸς τοὺς συμθουλεύοντας δυσχεραίνοντες, χἂν ὀλίγον

,

εὐτελέστεροι oi τοῦτο ποιοῦντες ὠσιν, ἀνάξιον ἑαυτῶν
, c e m
ἡγούμενοι τοῦτο; Σχόπει γοῦν πῶς μετὰ πραότητος
, ^
πάσης ἀποχρούεται τὴν κατηγορίαν. Εἰπόντων γὰρ
2. J. 7 ᾿ hod / τ / 1 .
ἐχείνων, φανέρωσον σεαυτὸν τῷ κόσμῳ, αὐτός φησιν
, e -
Οὐ δύναται ὃ κόσμος ὑμᾶς μισεῖν, ἐμὲ δὲ ὃ κόσμος
μισεῖ - ἀναιρῶν αὐτῶν τὴν κατηγορίαν. Τοσοῦτον γὰρ
2) Z3 M -" M M 2 L4 Ὁ .} ci
ἀπέχω, φησὶ, ζητεῖν τὴν παρὰ ἀνθρώπων δόξαν, ὅτι
5 / 5.2 n , Y e 5 -
οὗ διαλιμπάνω ἐλέγχων αὐτούς" xat ταῦτα εἰδὼς μῖσος
/
ἐχ τούτου τιχτόμενον, xal θάνατον κατασχευαζόμενον.
Καὶ ποὺ ἤλεγξε, φησί; Πότε γὰρ ἐπαύσατο τοῦτο
ποιῶν ; οὐχὶ ἔλεγε: Μὴ δοχεῖτε, ὅτι ἐγὼ κατηγορήσω
-ἷὋ ΝΥ." m m
ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα. ἼἜστιν ὃ χατηγορῶν ὑμῶν
Μωὺῦσῶς: xoi, "Exo ἔγνωχα ὑμᾶς, ὅτι τὴν ἀγάπην
D Ded τὰ » M Ὁ N/ , ^
τοῦ Θεοῦ οὐχ ἔχετε - χαὶ, Πῶς δύνασθε πιστεύειν, δό--
ξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμιύάνοντες, καὶ τὴν παρὰ τοῦ
/ QE Cel PARS n MÜÉ . R35 voi. MN. PL NUN /
μόνου Θεοῦ οὐ ζητοῦντες; [ὑἰδες πὼς ἔδειξε διὰ πάν-
τῶν, ὅτι τὸ πρὸς αὐτὸν μῖσος ἐποίει ὃ ἔλεγχος ὃ πε-
2€. , 3 ἐφ m 66d , χε Ὁ
παῤῥησιασμένος, οὖχ ἣ τοῦ σαδδάτου λύσις: Τί δή-
^Y , M 7 » M [d V L 5 /
move δὲ αὐτοὺς πέμπει εἰς τὴν ἑορτὴν, λέγων " Avd-
c ον 5 2 »
βητε εἰς τὴν ἑορτὴν, ἐγὼ οὐχ ἀναδαίνω ἄρτι; Δειχνὺς
c M Ej SW XA IN Dis tee Si
ὅτι ταῦτα εἶπεν, οὐχὶ δεόμενος " αὐτῶν, οὐδὲ χολα-
χεύεσθαι θέλων, ἀλλὰ συγχωρῶν τὰ ᾿Ιουδαϊχὰ ποιεῖν.
- 3 E] DEN 5 5
Πῶς οὖν, φησὶν, ἀνέδη, εἰπὼν, Οὐχ ἀναδαίνω; Οὐχ
εἶπεν καθάπαξ, οὐχ ἀναδαίνω ἀλλὰ, Νῦν, εἶπεν, του-
L 3 db cum) cr [4 Ne ὦ EX EA ,
τέστι, μεθ᾽ ὑμῶν * “Ὅτι ὃ χαιρὸς ὃ ἐμὸς οὔπω πεπλή--
Y - / / m
ρωται. Καὶ μὴν τῷ μέλλοντι πάσχα σταυροῦσθαι
ἔμελλε. Πῶς οὖν οὐκ ἀνέδη καὶ αὐτός; Ei γὰρ ἐπειδὴ

Atqui in proximo Paschate crucifigendus erat. Cur A ὃ καιρὸς οὕπω παρῆν, διὰ τοῦτο οὐχ ἀνέόη, ἐχρὴν μηδὲ

3^

a Savil, λέγει, διὰ τῶν ἑξῆς ἐδήλωσεν.

» Morel, αὐτῶν τῆς συνουσίας χαὶ τῆς τιμῆς) ἀλλά.

ΙΝ JOANNEM HOMIL. XLviu. al. xrvir. 929

ὅλως dva vat. "AX οὐ διὰ τοῦτο ἀνέδαινεν, ἵνα πάθη, X ergo non ipse ascendit? Si enim non ascendit,
ἃς. ἢ

ἀλλ᾽ ἵνα αὐτοὺς παιδεύσῃ. "(voc δὲ Evexev λάθρᾳ; Καὶ — quod nondum tempus esset, non oportebat omnino
γὰρ ἐδύνατο φανερῶς ἀνελθὼν ἐν τῷ μέσῳ τε εἶναι, — ascendere. Verum non ideo ascendit ut pateretur,
καὶ χατέχειν αὐτῶν τὴν ὁρμὴν τὴν ἄταχτον, ὃ πολλά- 564 ut illos erudiret. Cur clam ascendit? Nam
κις ἐποίησεν. Ἀλλ᾽ οὐκ ἐβούλετο συνεχῶς τοῦτο ποιεῖν. ^ poterat palam ascendere et in medio consistere,
Et γὰρ ἀνῆλθε φανερῶς, καὶ πάλιν αὐτοὺς ἐπήρωσε, violentumque illorum impetum coercere, ut ΠΣ
* μειζόνως ἂν τὴν ἑαυτοῦ θεότητα διαλάμπειν ἐποίει, — fecit. Sed nolebat id frequentius facere. Nam si
ὃ τέως οὐχ ἔδει, xoi μᾶλλον αὐτὴν ἐξεχάλυπτεν. — palam ascendisset, rursusque illos quasi caecos
Ἐπειδὴ δὲ ἐνόμιζον ἐχεῖνοι δειλίας εἶναι τὸ μένειν, — continuisset, divinitatem suam clarius exhibuisset
P δείχνυσιν αὐτὸς τοὐναντίον, καὶ θάρσους ὃν xat oixo- — ante tempus, et magis inde revelasset eam. Cum
νομίας καὶ ὅτι τὸν χαιρὸν προειδὼς καθ᾽ ὃν πείσεται, D vero putarent illi ipsum metu detineri, contra
ὅτε λοιπὸν ἐπιστῇ, τότε μάλιστα βουλήσεται εἰς τὰ ostendit se et fidenter et prudenter agere, et gna-
Ἱεροσόλυμα ἀναῤῆναι. "Eno δὲ δοκεῖ χαὶ τῷ μὲν — rum temporis quo passurus esset ; illo adveniente,
εἰπεῖν, Ἀνάδητε ὑμεῖς, τοῦτο λέγειν" μὴ νομίσητε, se ultro Jerosolymam. concessurum esse. Mihi
ὅτι ἀναγχάζω ὑμᾶς σὺν ἐμοὶ μένειν μὴ βουλομένους. — porro videtur illud, 705 ascendite, hoc sibi
τῷ δὲ ἐπαγαγεῖν, Οὔπω πεπλήρωται 6 χαιρός μου, — velle : Ne putetis me vos cogere ut mecum inviti
δῆλον ποιεῖν, ὅτι ἔδει xal σημεῖα γενέσθαι, xol δη- ^ maneatis: cum autem addit, /Vondum impletum
μηγορίας λεχθῆναι, ὥστε καὶ ὄχλους πιστεῦσαι πλείο- — est tempus meum, hoc significare, quod scilicet
νας, χαὶ τοὺς μαθητὰς στεῤῥοτέρους γενέσθαι, τὴν oporteat signa fieri, et conciones haberi, ita ut ex
παῤῥησίαν δρῶντας τοῦ διδασκάλου, xxi ἅπερ ἔπαθε. — populo multo plures crederent, et discipuli viden-

tes constantiam fiduciamque Magistri sui, atque

€os quos passus est cruciatus, firmiores evaderent.

Μάθωμεν τοίνυν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν εἰρημένων τὴν ἐπι- 9. Ex Supra dictis porro ejus benignitatem Pii,
είκειαν, τὴν πραότητα: Μάθετε ἀπ᾽ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός — Cl mansuetudinem ediscamus : Discite a me, E e
εἶμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδία" καὶ πᾶσαν πικρίαν “ἐκ- C, quia mitis sum et humilis corde : omnemque Jat. τα,
βάλωμεν. Κἂν ἐπαίρηταί τις καθ᾿ ἡμῶν, ἡμεῖς ταπει- acerbitatem exscindamus. Si quis nobis insulta- ?9-
vol γινώμεθα: χἂν θρασύνηταί τις, θεραπεύσωμεν: — Verit, nos humiliter agamus; si quis ferociter
χἂν δάχνῃ καὶ χατεσθίη σχῴπτων xui χωμῳδῶν, —Cgerit, ipsum mitigemus ; si momorderit, tradu-
ἡμεῖς μὴ νικώμεθα, μὴ ἀμυνόμενοι ἑαυτοῖς ἀνέλω- xerit et deriserit, ne dejiciamur, neve vicem re-
μεν ἑαυτούς. Καὶ γὰρ θηρίον ἐστὶν ὃ θυμὸς, θηρίον ὀξὺ pendere aggressi, nos ipsos perdamus. Fera quippe
xxi θερμόν. ᾿πάδωμεν τοίνυν ἑαυτοῖς τὰς ἀπὸ τὴς est ira, fera vehemens et ardens. Cantemus itaque
θείας Γραφῆς ἐπῳδὰς, xo λέγωμεν, ὅτι Γῆ εἰ χαὶ nobis divinz Scripture, carmina, et dicamus:
σποδός. xoà , Τί ὑπερηφανεύεται γὴ καὶ σποδός; xal, Terra et cinis es, Quid superbit terra et cinis ? ee d τὸ:
ὅτι Ἢ ῥοπὴ τοῦ θυμοῦ αὐτοῦ, πτῶσις αὐτῷ χαὶ, ὅτι et, Impetus ire, ruina est ili; et, Fir iracun- MT
'Avho θυμώδης, οὐκ εὐσχήμων. Οὐδὲν γὰρ αἰσχρότε- — dus, non modestus es Nihil ΘΓ ῊΣ ἀπ τὴς furi- Eccli.1.28.
ρον ὄψεως θυμουμένης, οὐδὲν δυσειδέστερον. Ei δὲ — bundo aspectu, nihil ingratius. Quod si aspectu, E B
ὄψεως, πολλῷ μᾶλλον ψυχῆς. Καθάπερ γὰρ "dvxxo- D multo magis animo. Quemadmodum enim com- 55,
χωμένου Boo6opou δυσωδία εἴωθε γίνεσθαι" οὕτω ψυ- — moto coeno fcetor effunditur: Hess cs quum
χἧς ταραττομένης ὑπὸ θυμοῦ, πολλὴ ἔσται f, ἀσχη- — moto, multa orietur turpitudo et molestia. At,
μοσύνη καὶ ἀηδία. Ἀλλ᾽ οὗ φέρω, φησὶ, τὴν παρὰ τῶν inquies, non fero contumeliam ab inimicis illatam.
ἐχθρῶν ὕδριν. "Tívoc ἕνεχεν ; εἰπέ. Ἂν uiv γὰρ ἀλη- — Cur? queso. Nam si vere dicit, euam coram illo
θὴς E , χαὶ πρὸ ἐχείνου ὀφείλεις κατανύττεσθαι, xoi compungi oporteret, et gratiam ipsi habere; sin
χάριν ἔχειν αὐτῷ τῶν ἐλέγχων" ἂν δὲ ψευδὴς, χατα-. — vero mentitur, id contemne. Pauperem vocat?
φρόνησον. Eire πένητα; ΚΚαταγέλασον. Εἶπε δυσγενὴ ἢ — hide. Ignobilem vel stultum appellat? Ingemisce
ἀνόητον , Στέναξον ὑπὲρ ἐχείνου λοιπόν. Ὃ γὰρ εἰς — pro illo. Nam, Qui dicit fratri suo, Fatue, reus Matth. 5.
πὼν τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ, μωρὲ, ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν — erit gehennee. ignis. Si contumeliam inferat, co- ?*:
γέενναν τοῦ πυρός. Ὅταν οὖν ὑδρίσῃ, ἐννόησον τὴν gita supplicium quod ipsum manet, nec modo

à Alii μείζονα ἂν τῆς θεότητος ἐπεδείξατο τὰ σημεῖα, χαὶ τότε μάλιστα.
μᾶλλον ἂν αὐτὴν ἀπεγύμνωσεν. ἐπειδή. c Alit ἐχχόψωμεν.

b Alii δείχνυσιν αὐτός χαὶ τὴν οἰχονομίαν ὁμοῦ χαὶ τὸ θάρ- 4 Alii χινουμένου βορθόρου.
σος, ὅτι χαὶ τὸν χαιρὸν προΞξιδὼς καθ᾽ ὃν πείσεται ἅπερ ἔπαθξ,

τ. Cor. 3.

550 $. JOANNIS CHRYSOST.

iram cohibebis, sed etiam lacrymas effundes. Ne- E
que enim irritatur quispiam contra febricitantem,
aut acuto morbo inflammatum, sed similes viros
miseratur et deplorat. Hujusmodi est irati animus.
Sed si vis te ulcisci, tace, et opportunam ipsi
plagam infliges. Sin contumeliam contumelia de- ,,..,
pellas, ignem succendisti. At, inquies, si tacea- A
mus, pusilli animi arguemur. Non te pusilli
animi accusabunt, sed philosophiam tuam mi-
rabuntur. Si vero ex contumelia inflammeris,
locum dabis putandi vera esse quai objiciun-
tur. Cur, quiso, ridet dives qui se pauperem
appellari audit? annon quia ipse scit se non esse
pauperem ? Ita et nos si de contumeliis rideamus,
hoc argumentum erit maximum, nos talis rei con-
scios nobis non esse. Ad hzc quousque hominum
accusationes. metuemus? quousque communem
Dominum despiciemus, et carni affigemur? Cum
enim inler vos sit contentio et emulatio et se- B
ditiones, nonne carnales estis? Simus ergo
spirituales, hanc deterrimam feram. frenemus.
Iram inter et furorem nullum discrimen; sed tem-
porarius quidam dzemon. est ; imo dzemoniaco pe-
jor. Nam dizmoniaco venia datur; iracundus au-
tem mille suppliciis dignus erit, qui se sponte in
perniciei barathra dejicit, et ante futuram gehen-
nam hic jam pcenas dare incipit; dum tumultu
perpetuo et zstu intolerabili cogitationum. nocte
dieque exagitatur. Ut itaque et przsenti supplicio
et futura vindicta nos liberemus, hoc pulso animi
morbo, omnem exhibeamus mansuetudinem, ut
requiem animabus nostris inveniamus et hic et in €
regno celorum ; quod utinam omnes assequamur,
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi,
per quem et cum quo Patri gloria simulque Spi-
ritul sancto, nunc et semper, et in secula szculo-
rum. Amen.

a Morel,

ἐπὶ ταῖς. Savil. mivíuv ἂν τοίνυν pieds γελᾷν ἐπὶ ταῖς

£z ^ ^ - AP, 3
πενίαν; οὕτω χαὶ ὑμεῖς" ἂν μᾶλλον γελάσωμεν

ARCHIEP. CONSTANTINOP.,

A
χόλασιν ἣν κολάζεται, καὶ οὐ μόνον οὐχ ἕξεις ὀργὴν,
ἀλλὰ M δά 2, er 02 ^Y M b ^ , E

X xa δάχρυα ἀφήσεις. Οὐδὲ γὰρ πρὸς τὸν πυρέτ
τοντά τις παροξύνεται, οὔτε πρὸς τὸν φλεγμαίνοντα,
ἀλλ᾽ ἔλεεῖ πάντας τοὺς τοιούτους καὶ δακρύει. Τοιοῦ--
τον γάρ ἐστι ψυχὴ ὀργιζομένη. ᾿Αλλὰ, x&v. ἀμύνασθαι

, / ^ / M^ $9 0 £r
βούλη, σίγησον, καὶ χαιρίαν ἔδωκας αὐτῷ τὴν πληγήν.
m bh
Av 6i λοιδορίαν λοιδορίᾳ συνάψης, τὸ πῦρ ἀνῆψας.
3 ? 5 , , [4 / Δ
Αλλ᾽ ἀσθένειαν χαταγινώσχουσιν οἵ παρόντες, φησὶν,
^ , Ὁ 5 , , 3). , ὶ
ἂν σιγήσωμεν. Οὐχ ἀσθένειαν καταγνώσονται, ἀλλ᾽ ἐπ

m 7
φιλοσοφίᾳ θαυμάσονται. Ἂν δὲ δόρισθεὶς δηχθῆς, ὕόρι-
σας" δηχθεὶς δὲ, ἀναγχάζεις ἀληθὴ νομίζεσθαι τὰ λε-

/ , n y , ai 55 /
γόμενα. Διατί, εἶπέ μοι, ὃ πλούσιος γελᾷ ἀκούων
πένης; &p' οὐχ ὅτι μὴ σύνοιδεν ἑαυτῷ ἃ πενίαν; Οὕτω
καὶ ὑμεῖς, ἂν μᾶλλον γελάσωμεν ἐπὶ ταῖς ὕόδρεσι,
μεγίστην ἀπόδειξιν παρέξομεν τοῦ μὴ συνειδέναι τοῖς
λεγομένοις. Ἄλλως δὲ, μέχρι πότε τὰς τῶν ἀνθρώπων
δεδοίκαμεν εὐθύνας; μέχρι πότε τοῦ χοινοῦ χαταφρο--
νοῦμεν Δεσπότου, xal τῇ σαρχὶ πρόδηλώμεθα ; Ὅπου
γὰρ à ἐν ὑμῖν ἔρις χαὶ ζῆλος χαὶ διχοστασίαι, οὐχὶ σαρ-
xixot ἐστε; Γενώμεθα τοίνυν πνευματικοὶ, xo pen
νώσωμεν τὸ δεινὸν τοῦτο θηρίον. OpYZic x«l μανίας

/, 9^7 $7 X , , , "NM e
μέσον οὐδέν: ἀλλὰ πρόσχαιρός ἐστι δαίμων, μᾶλλον

i EC
δὲ χαὶ δαιμονῶντος χαλεπώτερον. Ὃ μὲν γὰρ δαιμο-

m *, 4 ^ EJ ,
γῶν, xai συγγνώμης ἀπολαύσειεν ἄν: 6 δὲ ὀργιζόμε-
voc, μυρίων ἔσται χολάσεων ἄξιος, ἑχὼν ἑαυτὸν ἐπὶ

, τὸ m ,
βάραθρα τῆς ἀπωλείας φέρων, καὶ πρὸ τῆς μελλούσης

/ EJ τω MN A 3 "I x / 0 7 6 /
γεέννης ἐντεῦθεν ἤδη τὴν δίχην τιννύων, θόρυόον τινα
y 3 xf ἢ $/ ret Y )
ἄπαυστον καὶ ζάλην P ἀσίγητον διὰ πάσης μὲν νυχτὸς,
διὰ πάσης δὲ ἡμέρας ἐπεισάγων τοῖς τῆς ψυχῆς λογι-

- 5) -- D M
σμοῖς. Ἵν᾽ οὖν καὶ τῆς ἐν τῷ παρόντι χολάσεως , Xo
τ Ὁ ^ /,
τῆς ἐν τῷ μέλλοντι τιμωρίας ἑαυτοὺς ἀπαλλάξωμεν,
ἐχθαλόντες τουτὶ τὸ πάθος, πραότητα πᾶσαν ἐπιδει-

e Es Ἵ
ξώμεθα καὶ ἐπιείκειαν, ἵνα xa ἐνταῦθα ἀνάπαυσιν εὕ-
ρώμεν, τῇ ys etg xoi ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν da:
γῶν Tic γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ
φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’
m t c m ,
οὗ xol μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύ-
e D Led ,
ματι, νῦν καὶ del, xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
A 7
μήν.

ὕθρεσι.
b Alii ἀρόρητον.

IN JOANNEM THOMIL.

xLiX. al. xrvitr.

OMIAIA μθ΄.

^ M - » m H T
Ταῦτα εἰπὼν αὐτοῖς, ἔμεινεν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ - ὡς δὲ
2 12 € 55 M , m , y A E] 26
ἀνέόδησαν oi ἀδελφοὶ αὐτοῦ, τότε X«L αὗτος ἀνέθη
3 a £ Ἁ , Lud Δ 26 - lad
εἰς τὴν ἑορτὴν, οὐ φανερῶς, “ἀλλ᾽ ὡς £v χρυπτῷ.

τ m ,
Τὰ ἀνθρωπίνως ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ οἰχονομούμενα,
j^ -» - u M 7
οὗ διὰ τοῦτο μόνον οἰχονομεῖται, ἵνα τὴν σάρχωσιν
,r Ji ,»c Ye c ^. /, x 5. x
βεδαιώσηται , ἀλλ᾽ ἵνα καὶ ἡμᾶς παιδεύσῃ πρὸς ἀρε-
Μ / ,
τήν. Ei γὰρ πάντα ὡς Θεὸς ἔπραττε, πόθεν ἐδυνάμεθα
- , , , Y
ἡμεῖς εἰδέναι, περιπίπτοντες ἀδουλήτοις, τί χρὴ
- - m ἃ cT ,
ποιεῖν; οἷόν τι λέγω * ἐν τούτῳ τε αὐτῷ ὧν τῷ χωρίῳ
, Ded 5 " / 3 , 3 , M
φονώντων τῶν ᾿ἰουδαίων εἰς μέσον εὐθέως παρελθὼν
; /, Y , 3 / c 5 J ^
χατέστειλε τὴν ὁρμήν. Ei τοίνυν τοῦτο ἐποίει διηνε-
^ - D - ,
XGc, ἡμεῖς οὐ δυνάμενοι τοῦτο ποιεῖν, περιπίπτοντες
^ In. ^ » τ ^x Dod P 2 - *
δὲ, πόθεν ἂν ἔγνωμεν πῶς δεῖ τῷ πράγματι χρῆσθαι:
- M Du
xoi πότερον εὐθέως ἀποθανεῖν, 7, τι xa οἰκονομῆσαι
7 cd - * ΄ 3 115 CERE VE WP,
δέον, (axe προχωρῆσαι τὸν λόγον ; Eae οὖν οὐχ ἂν ἐμά-
- AN , / - /
θομεν ἡμεῖς, ot μὴ δυνάμενοι, παρελθόντες elc μέσον
- - f e— M Ὁ τω
τί δεῖ ποιεῖν, διὰ τοῦτο χαὶ ταῦτα. παρ᾽ αὐτοῦ παι-
^ , r c M M 3.—N e? c y
δευόμεθα. Ταῦτα γὰρ, φησὶν, εἰπὼν ὃ Ἰησοῦς, ἔμεινεν
D €, ^Y , i m
ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ. Ὥς δὲ ἀνέδφησαν οἵ ἀδελφοὶ αὐτοῦ,
"E ΤῈΣ !e Y ES NP m AM c 3
τότε ἀνέδη χαὶ αὐτὸς , οὐ φανερῶς, ἀλλ᾽ ὡς ἐν χρυ-
D - [:J 5 M -
πτῷ. Τὸ εἰπεῖν, ὅτι ᾿Ανέδησαν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ,
» , , 5 d E] E 2) eu 2 ,ὔ » »
ἐμφαίνοντός ἐστιν, ὅτι οὐχ ἐδούλετο μετ᾽ ἐχείνων dye)-
- / E ΠΕΣ “ “Ὁ ΄,
θεῖν. “Διὸ καὶ μένει ἐν ᾧπερ ἦν, οὔτε δῆλον χατέ-
΄ , , -
στησεν ἑἕαυτὸν, ἐχείνων πως χατεπειγόντων τοῦτ
- χει" 7 "Y Ὁ -“-.οθ , ^ , e to
ποιῆσαι. Τί δήποτε δὲ ἐν παῤῥησία διαλεγόμενος ἀεὶ,
€ E] e c0 τ - , 7 , 3*4?
ὡς ἐν χρυπτῷ νῦν τοῦτο ποιεῖ; Οὐχ εἰπεν, xouga , ἀλλ
€ 3 - e ur N -X, rr. « S .
Ὡς ἐν χρυπτῷ. Οὕτω "γὰρ ἐχρῆν; ὅπερ εἶπον, παι
p M] , - M /,
δεύων ἡμᾶς τὰ πράγματα οἰκονομεῖν. Καὶ χωρὶς τού-
N02 ἘΠῚ χοῦ PME ydus 1 SEN δε
του δὲ oux ἦν ἴσον ζεόντων αὐτῶν xat σφαδαζόντων
3 - ^ Y - τ [4 -- ^ , €
ἐμπεσεῖν, καὶ μετὰ ταῦτα τῆς ἑορτῆς διαλυθείσης. Ot
Ξ - / ' 1 c
οὖν "lou2uio: ἐζήτουν αὐτὸν, xai ἔλεγον, Ποῦ ἐστιν
5 - 7 A ^» c Ne y - € - ,
&xctyoc ; Καλά γε αὐτῶν τὰ £v ταῖς ἑορταῖς χατορθώ-
€ 2. , - bowin ἔπ ΗΠ ἡ
ὑατα" “ἐπὶ φόνον ὁρμῶσι, χαὶ ἐν τῇ ἑορτῇ βουλεύον-
Ow eu D 2 — /,
ται αὐτὸν συλλαύεῖν. Οὕτω γοῦν καὶ ἀλλαχοῦ λέγουσι "
͵7ὔ - e ^ m τ MI D
Τί δοχεῖτε ὅτι οὐ μὴ ἔλθη ἐν τῇ ἑορτῇ ; Καὶ ἐνταῦθα,
Ποῦ ἐστιν
2 ,
ἀπεχθείας o
M M M M /
Πολλὴ ἣ εἰς τὴν ἑορτὴν αἰδὼς, μεγάλη f, εὐλάφεια-"
d 2. D mw — ς c SAY ^ 5p. 22.4
ἀπ᾽ αὐτῆς τῆς ἑορτῆς αὐτὸν θηρεῦσαι ἐδούλοντο. Καὶ

, Ὁ Cx» ἐδ m ^ — ,ὔ ^ D
ἐχεῖνος; ὙὝ πὸ τοῦ πολλοῦ μίσους καὶ τῆς
, M 2-8 - - ,

ὀνομαστὶ αὐτὸν χαλεῖν ἐδούλοντο.

ζυ
o2
qo

* Morel. ἀλλὰ χρυπτῶς.

à Alii zzi διὰ τοῦτο περιέμενεν, οὐδὲ [vel xoi οὐ] δῆλον.
(Mox marg. Savil. et Mss. nostri σπουδαζόντων prO χατε-
τειγόντων.]

b Savil. γὰρ ἐδόχει. Mox Morel. οἰχονομεῖν, ἄλλως δέ.

HOMILIA XLIX.

Car. VII. y.9. Hcc cum dixisset illis, mansit
in Galilea. 10. Ut autem ascenderunt fra-
tres. ejus, tunc et ipse ascendit ad diem fe-
stum , non. manifeste, sed quasi in occulto.

p

1. Que humano more a Christo dispensantur,
non ideo tantum fiunt ut incarnationem confir-
ment, sed etiam ut nos ad virtutem instituant. Si
enim omnia tamquam Deus fecisset, quomodo
possemus nos, cum ingrata accidunt, quid facien-
dum sit ediscere? ut. verbi gratia hoc in loco , si

E Judaeis necem spirantibus, in medium. procedens
statim eorum impetum coercuisset. Si itaque hoc
assidue fecisset, nos in eadem incidentes, cum
non possemus idem przstare, quomodo sciremus
quid agendum esset? utrum mori oporteret, an
aliud quidpiam providere, ut sermo procede-

“ες et? Quia igitur nos, qui pari potestate praediti

A non sumus, quid in medium ingressis faciendum
esset non didicissemus ; hec ideo ad illo docemur.
Nam ait, Z/cec cum dixisset Jesus, mansit in
Galilea. Ut autem ascenderunt fratres. ejus,
tunc et ipse ascendit, non manifeste, sed qua-
si in occulto. Hxc, 4scenderunt fratres ejus,
significant ipsum noluissse cum illis ascendere.
Quamobrem 10] manet, neque sese manifeste osten-
dit, licet id. illi suaderent. Cur vero qui. palam
semper loquebatur, nunc quasi in occulto id facit?
Non dixit, Occulte, sed, Quasi in. occulto. Sic
enim oportebat, quemadmodum dixi, ut nos doce-

B ret hzc negotia gerere. Alioqui non par erat illis
iratis et frementibus tunc comparere, sed post
diem festum. 11. Judei ergo querebant eum,
et dicebant, Ubi est ille? Praeclara certe in. die
festo opera! ad. cedem properant, in festo con-
sultant quomodo capiant illum. Sic et alibi dicunt :
Quid putatis, quia non venit ad diem festum ἢ
Et hic dicebant, Übi est ille? Ex nimio odio ne
nominare quidem dignantur. Magna certe festi
reverentia, ingens pietas ! die festo ipsum cape-
re volebant. 12. Et murmur multum erat de

xxi ὅτι οὐχ ἦν ἴσον. [ Tum Codd. nostri et marg. Savil.
ἀχμαζόντων prO σφαδαξόντων.

c Alii ἐπὶ φόνον ὥρμων ἀεὶ, xui ἀπὸ τούτων ἐσπούδαζον
ἀγρεύειν αὐτὸν, οὕτω.

4 Alii ἀπὸ γὰρ τῆς ἑορτῆς αὐτὸν θηρεῦσαι ἐσπούδαζον.

Cur Chri-
slus qui pa-
lam semper
loquebatur,
nunc in oc-
culto loqui-
tur.

Joan. 1I.
56.

52

3

eo in turba. Puto autem illos in furorem actos a
loco, ubi signum factum fuerat, atque exaspera- C
los, non ita de re gesta indignatos esse, ut time-
bant ne quid simile iterum faceret. Contrarium
porro accidit, vel inviti clarum ipsum reddide-
runt. Quidam dicebant, quia bonus est , alii,
JVon, sed seducit turbas. Mam puto fuisse mul-
titudinis opinionem ; aliam vero principum et sa-
cerdotum : nam calumnianri ad illorum invidiam
et nequitiam. pertinebat. Seducit turbam , in-
quiunt. Quomodo, quaeso? Num quia signa simu-
lat, non facit? Atqui contrarium experientia do-
cet. 15. JVemo tamen palam loquebatur de
illo propter metum. Judeorum. Nides ubique
optimates corruptos, plebem vero recte sentien-
tem, sed non przditam ea fortitudine quam opor-
tebat? 14. Jam autem die festo mediante ,
ascendit Jesus, et docebat. Exspectatio atten-
tiores reddidit. Nam qui prioribus diebus quare-
bant eum dicentes, Ubi est ille? repente illum
videntes, animad verte quomodo adstent, et loquen-
tem observent, tam illi qui bonum, quam alii qui
malum illum dicebant : sed illi ut quidpiam lucri
reportarent , *mirarenturque ipsum; alii ut com-
prehenderent et caperent. Illud. autem, Seducit
turbam, per doctrinam scilicet, non intelligentes
quid diceret: illud vero, Ponus, ἃ signis dice-
batur. Sedato itaque illorum furore ita institit ,
ut verba sua diligenter audirent, neque amplius
indignati aures obstruerent. Quid docuerit, non ;
narrat evangelista ; id solum dicit quod. mirabili- 4
ter sit loquutus, quod ipsos demulserit, et muta-
rit : tanta dictorum virtus erat. Qui vero dice-
bant, Seducit turbam, mutati jam admirabantur,
ideoque sic loquebantur : 15. Quomodo scit lite-
ras, qui non. didicit? Viden' quomodo admira-
tionem eorum nequitia plenam demonstret? Non
enim dicit ipsos doctrinam miratos esse, vel dicta
admisisse: sed tantum, Mirabantur ; 1d est, in
stuporem deciderant dicentes, Unde illi haec? cum
ex dubitatione tali perspicere debuissent nihil puri
hominis in illo fuisse. Verum quia hoc illi. confi-
teri nolebant, sed mirabantur solum, audi quid ille B
dicat : 16. Mea doctrina non est mea. Rursus
eorum suspicioni respondet, ad Patrem illos abdu-
cens, ut inde illis silentium imponat : 17. Si quis
voluerit voluntatem ejus facere, cognoscet de
doctrina, utrum ex Deo sit, an ego a meipso lo-

S. JOANNIS CHRYSOST.

E

* Savil. ἐγὼ δὲ οἵμαι. Mox Savil. χαὶ μάλιστα ἀγριαίνειν.
f Morel. δόξαν. [ Mox alii ὃ μάλιστα τοῦ πλήθους ἐστίν;
& Morel. οἱ γοῦν ξητοῦντες αὐτὸν χαὶ λέγοντες.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

γογγυσμὸς ἠν περὶ αὐτοῦ πολὺς ἐν τοῖς ὄχλοις. * "Knot
MOM S ES EC -— ΤῊΣ - "Ἂν y
ὃὲ δοχεῖ καὶ ἀπὸ τοῦ τόπου παροξύνεσθαι αὐτοὺς, ἔνθα
N - c 5
τὸ σημεῖον ἐγένετο, καὶ Ój.o0 ἀγριαίνειν, καὶ δεδοιχέ--
vat, οὖχ οὕτως ὑπὲρ τοῦ παρελθόντος ὀργιζομένους,
ὡς φοδουμένους, μὴ πάλιν ἐργάσηταί τι τοιοῦτον.
᾿Εξέδαινε δὲ πᾶν τοὐναντίον, καὶ ἄχοντες φανερὸν
αὐτὸν ἐποίουν. Καὶ οἱ μὲν ἔλεγον, ὅτι ἀγαθός ἐστιν, οἵ
δὲ, οὗ, ἀλλὰ πλανᾷ τὸν ὄχλον. Pe μὲν οὖν οἶμαι
τὴν δόξαν τῶν ον εἶναι ταύτην δὲ, τῶν ἀρχόν-
τῶν χαὶ τῶν ἱερέων. "T6 γὰρ διαδάλλειν τῆς ἐχείνων
βασχανίας xol “πονηρίας é ἐστί. Πλανᾷ, gne τὸν ὄχλον.
Τί (6405 εἰπέ μοι; ἀρὰ φανταάζων xa οὐχ ἐργαζόμε-
voc τὰ σημεῖα; Καὶ μὴν τοὐναντίον ἣ πεῖρα μαρτυρεῖ.
Οὐδεὶς μέντοι παῤῥησίᾳ ἐλάλει περὶ αὐτοῦ διὰ τὸν
/ GC / c E c NV Y ^ P
φόθον τῶν ᾿Ιουδαίων. Opic TU τὸ μὲν Spy uen
διεφθαρμένον; τοὺς δὲ ἀβλλϑενους ὑγιαίνοντας μὲν τῇ
κρίσει, οὐκ ἔχοντας δὲ ᾿ ἀνδρείαν due e ἧς
μάλιστα τῷ πλήθει δεῖ ; Ἤδη δὲ τῆς ἑορτῆς μεσούσης,
ἀνέδη ὃ Ἰησοῦς, καὶ ἐδίδασκε. ᾿Γ ἀναδολῇ προσεχτι-
7 E) * 3 7 g € M - 14
κωτέρους αὐτοὺς ἐποίησεν. 5 Ot γὰρ ταῖς ἡμέραις Gn-
τήσαντες αὐτὸν ταῖς πρώταις xal λέγοντες, Ποῦ ἐστιν
ἐχεῖνος; ἄφνω παρόντα ἰδόντες, ὅρα πῶς ἐπέστησαν,
χαὶ ἔμελλον ἐπικεῖσθαι λέγοντι, οἵ τε ἀγαθὸν λέγοντες;
dYq M D 5 225 - x cr ^u /
οἵ τε μὴ τοιοῦτον ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι μὲν, ὥστε χερδᾶναί τι
xo θαυμάσαι " οὗτοι δὲ, ὥστε ἐπιλαθέσθαι, καὶ χα-
τασχεῖν. Τὸ μὲν οὖν, Πλανᾷ τὸν ὄχλον, ἀπὸ τῆς δι-
^ , c ^ / 2 c λ
δασχαλίας τῶν δογμάτων ἔλεγον, QU νοοῦντες τὰ λε-
γόμενα. τὸ δὲ, ᾿Αγαθὸς, ἀπὸ τῶν σημείων. " Χαλάσας
τοίνυν αὐτῶν τὸν θυμὸν οὕτως ἐπέστη , ὥστε poor
σχολῆς ἀχοῦσαι τῶν λεγομενῶν; μηκέτι τῆς ὀργῆς
το, τὰ ὦτα. Τί μὲν οὖν ἐδίδαξεν, οὐχ εἰπεν᾿
ὅτι δὲ θαυμαστῶς, τοῦτο μόνον λέγει, καὶ ὅτι εἷλεν
TRAN A , / —M / C AM-
αὐτοὺς x«l μετέδαλε " τοσαύτη τῶν λεγομένων ἦν ἣ
δύναμις. Οἱ δὲ εἰπόντες, ὅτι Πλανδὲ τὸν ὄχλον, μετα-
τον ὁ ἐθαύμαζον - διὸ xol ἔλεγον Πῶς οὗτος
οἶδε γράμματα, μὴ μεμαθηκώς; "Op&c πῶς δείχνυσι
xol ἐνταῦθα πονηρίας γέμον τὸ θαῦμα αὐτῶν; Οὐ γὰρ
εἶπεν, ὅτι τὴν διδασκαλίαν ἐθαύμαζον * ἢ ὅτι ἐδέχον-
το τὰ λεγόμενα: ἀλλ᾽ ἁπλῶς, ᾿Εθαύμαζον - τουτέστιν,
2 E] T! 2» ἢ, M Ν / "4
εἰς ἐχπληζίαν ἐνέπιπτον χαὶ διηπόρουν λέγοντες,
ἸΠόθεν τούτῳ ταῦτα; δέον ἀπὸ τῆς ἀπορίας ταύτης
συνιδεῖν, ὅτι οὐδὲν ἀνθρώπινον ἦν ἐν αὐτῷ. Ἀλλ᾽
ἐπειδὴ τοῦτο αὐτοὶ οὐχ ἤθελον “ὁμολογῆσαι, ἀλλὰ
μέχρι τοῦ θαυμάζειν ἵσταντο μόνον, ἄχουσον τί φησιν
αὐτός: Ἢ ἐμὴ διδαχὴ οὖκ ἔστιν ἐμή. Πάλιν πρὸς
τὴν ὑπόνοιαν αὐτῶν ἀποχρίνεται, ἐπὶ τὸν Πατέρα
αὐτοὺς ἄγων, κἀκεῖθεν ἐπιστομίσαι βουλόμενος. "Ev

Li ^ /* ^5 DJ - , A e
τις θέλη τὸ θέλημα αὐτοῦ ποιεῖν, γνώσεται περὶ Tc

h Alii χαυνώσας.
^ Alii ἀποχαλύψαι.

IN JOANNEM HOMIL.

A P - A PS N m / Y 2A
XX τὸ μῖσος τὸ εἰχῇ πρὸς ἐμὲ γεγενημένον, xat οὐδὲν
v € c M '
τὸ χωλύον ὑμᾶς γνωρίσαι, ὅτι Θεοῦ ὄντως ἐστὶ τὰ
δήματα τὰ ἐμά. Νῦν μὲν γὰρ ὑμῖν ταῦτα ἐπισχοτεῖ,
"t M 2 Y ^ ! / Ἂ , ON ^
xw! τὴν ὀρθὴν διαφθείρει χρίσιν λάμπουσαν * ἂν δὲ
e " m ΤᾺ 3 " er
pro ἐξέλητε, οὐχ ἔτι τοῦτο πείσεσθε. Ἀλλ᾽ οὕτω
μὲν οὐχ εἶπεν" ἔπληξε γὰρ ἂν αὐτοὺς c σφοδρῶς" πάντα
δὲ ταῦτα ἠνίξατο διὰ τοῦ εἰπεῖν, Ὃ ποιῶν τὸ θέλημα
αὐτοῦ, dde περι τῇ τῆς διδαχῆς, πότερον &x τοῦ
(θεοῦ ἐστιν, ἢ ἐγὼ ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ λαλῶ τουτέστιν, ἢ
ἐγὼ ἀλλότριόν τι χαὶ ξὐνον καὶ ἐναντίον φθέ ies
"DM M 3 c --- 251
To γὰρ, "Av? ἐμαυτοῦ, ἀεὶ ἐπὶ τοῦτο χεῖται, ὅτι οὐδὲν
- c M , ^
ἔξω τῶν αὐτῷ δοχούντων λέγω, ἀλλὰ πάντα ἃ ὃ
“τ b Pr
Πατὴρ βούλεται, ταῦτα κἀγώ. "Edw τις τὸ θέλημα
τὶ τὼω m , M m ON s: m Τί 5 ιν Ἔν
αὐτοῦ ποιῇ, γνώσεται περὶ τῆς διδαχῆς. Τί ἐστιν,
es M 3. ἡ Ma PS. -
τις τὸ θέλημα αὐτοῦ ποιῇ; Ev τις ἐραστὴς τ τοὺ
βίου τοῦ κατ᾽ ἀρετὴν, εἴσεται τῶν λεγομένων τὴν δύ-
vap.ty" ἐάν τις θέλῃ προσέχειν ταῖς προφητείαις, πό-
, EA λ o) ERA
τερον xat' αὐτὰς λαλῷ,, ἢ οὔ.
c ἢ τ € SN *5 ^
Πῶς δὲ αὐτοῦ xai οὐχ αὐτοῦ ; Οὐ γὰρ εἶπεν, ἣ ὃι-
c N
δασχαλία αὕτη οὐχ ἔστιν ἐ ἐμή: ἀλλὰ ong εἰπῶν,
ὅτι "Ep, ἐστι, καὶ οἰκειωσάμενος αὐτὴν, τότε ἐπή γα-
γι: Οὐχ ἔστιν ἐμή. Πῶς οὖν τὸ αὐτὸ δύναται εἶναι,
xai αὐτοῦ, καὶ οὐχ αὐτοῦ; Αὐτοῦ μὲν, ὅτι ὡς μὴ δι-
J D * rr
δασχόμενος ἔλεγεν * οὐχ αὐτοῦ δὲ, ὅτι τοῦ Πατρὸς ἦν
* . ^
ἣ διδασχαλία. Πῶς οὖν λέγει, Hide τὰ τοῦ Πατρὸς
cc » 1 ΝᾺ ἘΣ
ἐμᾷ ἐστι, καὶ τὰ ἐμὰ αὐτοῦ; Εἰ γὰρ ἐπειδὴ τοῦ Πα-
/.2 TM es PP, SONORES 2. Es ὃ Y
τρός ἐστι, διὰ τοῦτο οὐχ ἔστι σὴ, ψεῦδος ἐχεῖνο " διὰ
τ ^ S 1 ^ ; 3 V mA
τοῦτο γὰρ ὦφειλεν εἶναι σή. ᾿Αλλὰ τὸ, Οὐχ ἐμὴ, σφό-
^ 2225 EET IH S ἢ E λα, NONIS
ὃρα αὐτοῦ xat τοῦ Πατρὸς μίαν εἰναι δηλοῖ τὴν δι-
“ » /
δαχήν * ὡσανεὶ ἔλεγεν " οὐδὲν ἔχει παρηλλαγμένον, ὡς
OMM
ἑτέρου οὐσα. Ei γὰρ xax ἣ ὑπόστασις ἄλλη, ἀλλ᾽ οὕτω
M , M , € A , [1 el... - /
xa ctn χαὶ πράττω, ὡς μὴ νομίζεσθαι ἕτ ἐρόν τι

C

xix. al. xEvim. 555

quar. Moc est, Nequitiam, iram, invidiam ejicite ;
necnon odium quod contra me sine causa suscepi-
sus, et nihil impediet quin cognoscatis verba mea
vere Dei esse. Nunc hac vos tenebris offundunt, et
rectum apud vos judicium pervertunt ; si hzec elimi-
netis, non illud patiemini. Sed non ita loquutus est,
ne nimis illos perstringeret ; verum. hzc omnia
subindicavit, cum diceret, Qui facit voluntatem
ejus, cognoscet de doctrina, utrum ex Deo sit,
an ego a meipso loquar ; id. est, Num alienum
quid, aut novum, aut contrarium digi Nam
illud, 4 meipso, semper ad hoc refertur, quod
db preter placitum ejus loquar ; sed omnia quze
Pater vult, hzc et ego volo. Si quis voluntatem
ejus faciat, cognoscet de doctrina. Quid sibi
vult illud, Si quis voluntatem ejus faciat? ld
cst, Si quis virtutis sit amator, dictorum vim co-
gnoscet; si quis velit prophetiis attendere, num
secundum eas loquar, necne.

2. Quomodo sua esse potest, et non sua? Ne-
que enim dixit, Doctrina hzc. non est mca ; sed
cum prius meam dixisset, et sibi propriam fecis-
set, tunc intulit, /Yon est mea. Quomodo potest
idipsum esse suum et non suum? Sua, quia non
id edoctus dicebat ; non sua, quia doctrina Patris
erat. Quomodo ergo dicit, Omnia que sunt Pa-
tris mea sunt, et que mea, Patris? Si enim
quia Patris est, ideo non est tua, falsum est illud;
ideo namque tua esse debet. Sed illud, /Yon est
mea, suam et Patris voluntatem unam esse majo-
rem in modum declarat ; ac si diceret, Nihil ha-
bet diversum, quasi alterius esset. Etiamsi enim
hypostasis sit alia , sic loquor, sic ago, ne existi-

pus τὸν Πατέρα, ἀλλὰ τὸ αὐτὸ ὅπερ ὃ Πατὴρ εἶπεν 290 metur aliud a Bac sed idem ipsum quod Pater

-

7
"ας

τίῤῥητον, ἀνθρώπινόν τι παράγων εἰς μέσον, χαὶ ἀπὸ
hu MON pa f € E
τῶν ἐν συνηθείᾳ παιδεύων. 1 δὲ τοῦτό ἐστιν; Ὃ ἀφ’
f! -
ἑαυτοῦ λαλῶν, τὴν δόξαν τὴν ἰδίαν ζητεῖ. Τουτέστιν,
a λό Ἶ διδασχαλίαν, OU
ἘΠ ὄμενος ἰδίαν τινὰ στῆσαι διδασχαλίαν, δὲ
A "m 5 7
οὐδὲν ἕτερον βούλεται, ἀλλ᾽ ἢ δόξαν Ex τούτου χαρ-
τὼ , [4 "T
ποῦσθαι. Εἰ δὲ ἐγὼ οὗ βούλομαι καρπώσασθαι δόξαν,
; τε n
τίνος ἕνεχεν ἰδίαν τινὰ βούλομαι στῆσαι διδασχαλίαν ;
€ ΓΝ ἕω c n Xs 7 1
O ἀφ᾽ ἑαυτοῦ λαλῶν - τουτέστιν, ὃ ἴδιόν τι xal πα-
Y a "MES; γι NI c
ρηλλαγμιένον, διὰ τοῦτο λαλεῖ, ἵνα τὴν δόξαν αὐτοῦ
L4 e L4 τω
στήση. Εἰ δὲ ἐγὼ τὴν δόξαν τοῦ τῶ μὰ uc Orem

, er ^ " N/
τίνος ἕνεχεν ἂν ἑλοίμην ἕτερα διδάσχειν ; Ὁρᾷς ὅ ὅτι Β
5...ἢ 3 NY EI € e
αἰτία τις ἦν, δι’ ἣν χαὶ ἐχεῖ ἔλεγε μηδὲν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ

4 Morel. ὁ βουλόμενος 2

1

TOM. VIII.

ἐχυτοῦ λέγειν, δι΄ οὐδὲν ἕτερον βούλεται,

ἔπραξεν. Εἶτα καὶ ἄλλον ἐ ἐπάγει Οὐ πο GEO ἄναν- ^ facit, et agi et dici. Deinde alium adducit syllo-

gismum, cui contradici nequeat, humano et con-
sueto exemplo nixum. Quodnam illud est? 18 9. Qui
a seipso loquitur, propriam gloriam querit.
Id est, Qui vult sibi propriam statuere doctri-
nam, nihil aliud optat, quam ut sibi gloriam hinc
pariat. Si autem ego nolo mihi gloriam parere,
cur propriam doctrinam statuere cupio? Qui ὦ
semetipso loquitur ; id est, Qui diversum quid-
piam et sibi proprium affert, ideo loquitur ut
gloriam sibi paret. Si autem ego quzro g glori iam
ejus qui misit me, cur |

illum quadam de cau e se nihil

ἀλλ᾽ ἡ δόξαν à» co

Joan.
IO.

17.

Hypostasis
alia Patris,

alia Filii.

Matth. 5

Í

Mal.

554 $. JOANNIS CHRYSOST.

facere? Quzmnam illa causa est? Ut crederent se
non gloriam apud vulgum captare. Quapropter
cum humilia loquitur, £go Patris gloriam que-
ro, inquit, ut ostendat illis ubique, se non quare-
re gloriam. Cur autem humilia loquatur, multae
sunt cause ; puta, ne 1ingenitus puletur esse, ne
Deo adversarius, ut carnem induisse credatur, ut
infirmitati auditorum consulat, ut modestiam se-
ctari et jactantiam. fugere doceat. Sublimia vero
loquendi una solum reperiatur causa, nempe na-
turz prestantia. Sed si quia dixit, se ante Abraham
fuisse, offensi sunt, quo non prorupissent, si subli-
mia semper audissent? 19. /Vonne Moyses dedit
vobis legem, et nemo ex vobis facit legem ὃ
Quid me queritis interficere? Quam consequen-
tiam, quid commune habent hzc cum preceden-
tibus verbis? Duo illi crimina intentabant ; aliud,
quod sabbatum solveret; aliud, quod. Deum Pa-
trem diceret, seque Deo zqualem faceret. Quod
enim non ex illorum suspicione , sed ex propria
sententia sic loqueretur ; at non. sicut alii multi,
sed quasi proprium sibi et eximium id diceret,
hinc palam est. Multi sepe patrem suum dixere

2.10, Deum: exempli causa, Deus unus creavit nos, et

pater unus est omnium nostrum ; nec propterea
populus zequalis Deo erat. Quapropter non offen-
debantur cum. hic audirent. Ut ergo cum dice-
rent ipsum ex Deo non esse, ipsos sepe correxit,
ct de sabbau solutione sese defendit : 1ta. si ex il-
lorum opinione, non ex sua sententia hoc dictum
fuisset, corripuisset haud dubie illos, dixissetque,

Christus Cur me putatis aequalem. esse Deo? Non sum
se cqualem ,
De Ὁ et P
iri dicit.

equalis. Verum nihil hujusmodi dixit, imo osten-
dit in sequentibus se vere qualem ipsi esse. Il-
lud enim , Sicut Pater suscitat mortuos et υἱ-
vificat , sic et Filius; et, Ut omnes hono-
rificent Filium, ut honorificant Patrem ; et,
Opera que ipse facit, hec et Filius simi-
liter facit : hiec omnia. zequalitatem confirmant.
De lege quoque ait, /Volite putare quia veni sol-
vere legem aut prophetas. Sic solet malas suspi-

a-

ciones ex mentibus evellere. Hic autem zequalita-
tem. cum Patre non modo non tollit, sed. confir-
mat. Quare alibi dicentibus illis, Facis teipsum
Deum, suspicionem non depulit, imo veram pro-

Matth.g.6, bavit his verbis: Ut autem. sciatis quia pote-

statem habel Filius hominis dimittendi pecca-
ico : Tolle grabba-
Hlud igitur quod prius

Ff ἐς ἐἰ

esunt in quibusdam Mss.

ARCHIEP.

C

D

E

291

[ Mox Bibl. ἃ

CONSTANTINOP.

- "1 M T g
ποιεῖν; Τίς δὲ αὕτη; "Iva. πιστεύσωσιν, ὅτι οὐ δόξης
ἐφίεται τῆς τῶν πολλῶν. Διὰ τοῦτο ὅταν μὲν ταπεινὰ

λέγη;

aum ^s λό , N c ». 97» ENS
ταχοὺ πεῖσαι βουλόμενος αὐτοὺς , ὅτι οὐ δόξης ἐρᾷ.

3 y ^ EN ^T p Π ᾿ » m— , ^
Io τὴν ὁοζαν τοὺ Πατρὸς ζητῶ, φησι * παν-

Τοῦ μὲν οὖν ταπεινὰ φθέγγεσθαι πολλαί εἰσιν αἰτίαι *
οἷον τὸ μὴ ἀγέννητον νομισθῆναι, τὸ μὴ ἀντίθεον, τὸ
σάρχα περιδεδλῆσθαι, τὸ ἀσθενὲς τῶν ἀχουόντων, τὸ
,
διδάσχειν τοὺς ἀνθρώπους μετριάζειν, xol μηδὲν περὶ
ἑαυτῶν λέ ἔγειν μέγα. "oo δὲ ὑψηλὰ φθέγγεσθαι μίαν
εὕροι τις ἂν αἰτίαν, τῆς φύσεως τὸ μέγεθος. Ei γὰρ,
E] ANE Ἐν Χ Ὁ 3 ᾿ nef. δα E] b
ἐπειδὴ εἶπεν, Πρὸ τοῦ ᾿Αὐραὰμ. ἐγώ εἶμι, ἐσκανδα-
λίσθησαν, τί οὐκ ἂν ἔπαθον ἀεὶ ῥημάτων ὑψηλῶν
, , 5, m N/IN € - ^ ,
ἀκούοντες; Οὐ Μωῦσῆς δέδωχεν ὑμῖν τὸν νόμον, καὶ
58V ὌΠ Ὁ, e - A , rp ^ ΒῚ
οὐδεὶς ἐξ διλῶν ποιεῖ τὸν νόμον ; Τί με ζητεῖτε ἀπο-
- » Ἐκ m
χτεῖναι; Καὶ ποίαν ἀχολουθίαν ἔχει τοῦτο, φησὶν, ἢ τί
N N V J
χοινὸν πρὸς τὰ πρότερον εἰρημένα; Δύο ἐγχλήματα
y. e ΕἸ el
ἐπήγαγον , ἕν, ὅτι τὸ σάδόατον λύει - ἄλλο, ὅτι Πα-
/ e D cC
τέρα ἔλεγε τὸν Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ. Ὅτι
N ΕΞ / e H Y ΕἸ V € 5 ὦ ,
γὰρ οὐ τῆς ἐχείνων ὑπονοίας ἦν, ἀλλὰ τῆς αὐτοῦ γνώ-
M u .
Ure" χαὶ ὅτι oUy ὡς ol πολλοὶ, ἀλλ᾽ ἐξαιρέτως xoi
ἰδιαζόντως ἔλεγε, δῆλον ἐχεῖθεν. Πολλοὶ πολλάχις
πατέρα εἶπον τὸν Θεὸν ἑαυτῶν * οἷον, ὅτι Θεὸς εἷς
». Co M A e / ς ὦ 943? ,3
ἔχτισεν ἡμᾶς, καὶ πατὴρ εἷς πάντων ἡμῶν" ἀλλ᾽ οὐ
παρὰ τοῦτο ἴσος ἦν ὃ λαὸς τῷ Oe" ὅθεν οὐδὲ ἐσχαν--
᾿ PN
δαλίζοντο ἀχούοντες. “Ὥδσπερ᾽ οὖν ὅτε, Οὐχ ἔστιν ex.
DJ »
Θεοῦ, ἔλεγον, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτοὺς Tro) dtc , xat
(3. LL τ» D 66 ΄ ) , EI / er
ὑπὲρ τῆς τοῦ σα ῥάτου λύσεως WIL Um οὕτω
χαὶ τοῦτο, εἰ τῆς ἐχείνων ὑποψίας ἦν, χαὶ μὴ τῆς
αὐτοῦ γνώμης; διώρθωσεν ἂν χαὶ εἶπεν - τί ΜῈ νομιί--
ζετε ἴσον τῷ Θεῷ; Οὐκ εἰμὶ ἴσος. Ἀλλ᾽ οὐδὲν τοιοῦ-
τον εἶπεν, ἀλλὰ χαὶ τοὐναντίον, xol ἀπέδειξεν ὅτι ἴσος
ἐστὶ διὰ τῶν ἑξῆς. Τὸ γὰρ; “Ὥσπερ ὃ Πατὴρ ἐγείρει
τοὺς νεχροὺς xat ζωοποιεῖ, " οὕτω xol ὃ Υἱός " xai,
e ἧς Lad τ ^eN M Ὁ» Ν
ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι τὸν Πα-
, A "v^ ovy ao , - - c
τέρα, xal, 'l'& ἔργα, ἃ ἂν ἐχεῖνος ποιεῖ, ταῦτα xot ὃ
Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ - ταῦτα πάντα τῆς ἰσότητός ἐστι συ-
VETERAN N E y, τα ἢ Y ,
στατιχά. Καὶ περὶ τοῦ νόμου δὲ λέγει: Μὴ νομίσητε,
e 3 c x , EY N ,
ὅτι ἦλθον χαταλῦσαι τὸν νόμον, ἢ τοὺς προφήτας.
ς kj ᾿ 2
Οὕτως οἰδὲ xot τὰς ἐν διανοίᾳ πονηρὰς ὑπονοίας ἐξ--
A ελεῖν. ᾿Ενταῦθα 05 τὴν τοῦ ἴσου ὑπόνοιαν οὐ μόγον οἱ οὐχ
ἀναιρεῖ, ἀλλὰ καὶ βεδαιοῖ. Διὸ xo ἀλλαχοῦ εἰπόντων
2 o ce - N Y ^, , E M ἣν ,
αὐτῶν, ὅτι ΠΠοιεῖς σεαυτὸν Θεὸν, οὐχ ἀνεῖλε τ δὴν ὑπὸ-
νοιαν, ἀλλὰ xo ἐδεδχίωσεν εἰπών * Ἵνα δὲ εἰδῆτε,
ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὃ γιὸς toU ἀνθρώπου ἀφιέναι ἁμαρ-
τίας ἐπὶ τῆς γῆς, λέγει τῷ παραλυτιχῷ pov τὸν
χράδῥατόν σου, xal περιπάτει. "Exeivo μὲν οὖν τὸ
, ΓΤ) ^ y € * τ - ῶ,ν
πρότερον ἐπέτεινε, τὸ ἴσον ἑαυτὸν ποιεῖν τῷ Θεῷ, δει-
χνὺς ὅτι οὐχ ἔστιν ἀντίθεος, ἀλλὰ καὶ τὰ αὐτὰ λέγει,
M 3 ^, M ^5 , ^ ^ ^ ^
x«i τὰ αὐτὰ ἐχείνῳ διδάσχει" λοιπὸν πρὸς τὴν τοῦ

ἂν ἐχεῖνος ποιῆ. Cod. 706 2 ἐκεῖνος ποιεῖ.]

ΙΝ JOANNEM HOMIL. XLIX. al.

σαύθάτου λύσιν ἵσταται Aé[ov* Οὐ Μωύσῆς δέδωχε

[4 - ^ , Mi S NN - ) aT - - ,ὔ ἢ
μεν τὸν γομον, χα! ουόξις ἐς ὑμῶν τήρει τὸν νομον;
᾿

- 8

Ὡσανεὶ ἔλεγεν" εἶπεν ὃ νόμος, οὐ φονεύσεις " ὑμεῖς δὲ
φονεύετε, χαὶ ἐμοὶ ἐγχαλεῖτε ὡς παρᾳθαίνοντι τὸν
νόμον; Διατί δὲ εἶπεν, Οὐδείς ;
αὐτὸν ἀποχτεῖναι. ᾿Εγὼ μὲν οὖν εἰ καὶ ἔλυσα τὸν νό-
μον, φησὶν, ἀλλὰ ἄνθρωπον σώσας " ὑμεῖς δὲ * παρα--
δαίνετε ἐπὶ χαχῷ. Τὸ ἐμὸν εἰ xa παράδασις ἦν, ἀλλ᾽

τι πάντες ἐζήτουν

ΠΣ Δ , Y 5 3 πὰρ τας 006 ed e M t)
ἐπὶ σωρηρίᾳ, καὶ οὖκ ἐχρῆν δφ᾽ ἡμῶν τῶν τὰ μεγάλα
ἘΣΡΆΡ NIE ἐμὲ solatia Τὸ γὰρ ὑμέτερον,
ἀνατροπὴ τοῦ νόμου παντός. Εἶτα χαὶ ἔπαγων, ζεται :
χαίτοι πολλὰ xat πάλαι διαλεχθείς " ἀλλὰ τότε μὲν
€ , V M »v! M , M e ^N
διψηλότερον xaX χατὰ τὴν ἀξίαν τὴν αὐτοῦ, νῦν δὲ τα-
πεινότερον. Τί δήποτε; "Oz:
H , , a Ne M Y m» 2 mer y /
παραχνίζειν αὐτούς. ἃ Νῦν γὰρ τὰ τῆς ὀργῆς ἐπιτέ-

2 ΦᾺΣ, -
οὐχ ἐδούλετο συνεχῶς

Y ? , 4, ^ , ^/ ,
τατο, xxi εἰς φόνον προΐεσαν. Διὸ μένει, δύο τούτοις
χαταστέλλων αὐτούς" τῷ τε ἐλέγξαι αὐτῶν τὸ τόλ-
μημα xat εἰπεῖν, 'Γί με ζητεῖτε ἀποχτεῖναι; xoi τῷ

gu , 3 - LÁ ^ M x) Ζῃ
μετ᾽ ἐπιεικείας εἰπεῖν, Ἄνθρωπον, ὃς τὴν ἀλήθειαν
Ἅ Li M eo o N PT cr c ^ EN y*
λελάληκα, χαὶ τῷ δεῖξαι ὅτι ΘΟΣΟνΣΕΒ οὐχ εἰσὶν ἄξιοι
χρίνειν ἕτερον. Σὺ δὲ ὅρα xai τῆς i UE τὸ τα-
πεινὸν τῆς τοῦ Χριστοῦ, xo τῆς ἀποχρίσεως ἐχείνων
, - -
τὸ θρασύ. Δαιμόνιον ἔχεις " τίς σε ζητεῖ ἀποχτεῖναι;
E E M fem M - NEQU. 3 τ ,
Οργῆς τὸ ῥῆμα, xoà θυμοῦ, xat ψυχῆς ἀναισχυντού-
- AY E
σὴς ἐπὶ τῷ παραδόξως ἐληλέγχθαι, xat προχαταπλητ-
/ y oun € » ῃ , AY ^ , b
τομένης αὐτῶν, ὡς ᾧοντο. Καθάπερ γὰρ λησταί τινες
EU ^ -— - -
ἄδοντες ἐπὶ ταῖς ἐπιδουλαῖς, εἶτα βουλόμενοι ἀφύλα-
, M τἅὠ Ὁ
κτον ἐργάσασθαι τὸν ἐπιδουλευόμενον, διὰ τῆς σιωπῆς
τοῦτο ποιοῦσιν: οὕτω χαὶ οὗτοι. Αὐτὸς δὲ ἀφεὶς ἐλέγ-
ξαι τοῦτο, ὥστε μὴ ἀναισχυντοτέρους ποιῆσαι, πάλιν
"m , , - e

τῆς ἀπολογίας ἅπτεται τῆς ὑπὲρ τοῦ σαδθάτου, ἀπὸ
LU ,

τοῦ νόμου συλλογιζόμενος αὐτούς.

Καὶ ὅρα πῶς συνετῶς. Οὐδὲν θαυμαστὸν, φησὶν,
εἰ ἐμοῦ ma pads exe, ὅπου γε τοῦ νόμου, οὗ δοχεῖτε
ἀκούειν, χαὶ ὃν νομίζετε παρὰ Μωῦσέως δεδόσθαι,

παραχούετε. Οὐδὲν οὖν χαινὸν, εἰ τοῖς ἐμοῖς οὐ προσ-
ἔχετε λόγοις. ᾿Επειδὴ γὰρ ἔλεγον, ὅτι Μωύῦσεϊ λε-
λάληχεν ὃ Θεὸς, τοῦτον δὲ οὐδὲ οἴδαμεν πόθεν ἔστι,
δείχνυσιν ὅτι χαὶ

εἰς ἐχεῖνον ὕδριζον" καὶ γὰρ τὸν νό-

"
55

Qi

XLVIII.

dictum est, confirmat, quod nempe zqualem
se faciat Deo; ostenditque se non esse Deo ad-
versarium , sed eadem , qua ille dicit, dicere,
eadem docere; demum de sabbati solutione. agit
dicens : /Vonne Moyses dedit vobis legem, et
nemo ex vobis sergat legem? Ac si diceret : Lex
statuit , Non occides ; vos autem occiditis, et me
ut legis transgressorem accusatis? Cur autem di-
xit, y dns ? Quia omnes quaerebant eum interfi-
cere. Ego, inquit, si legem solvi, id feci ut homi-
nem servarem ; vos autem ad malum inferendum
solvitis illam. Etiamsi transgrederer, id ad. salu-
tem facio, neque oporteret me a vobis, qui in
gravibus illam transgredimini, incusari. Namquod
vos facitis, legis eversio prorsus est. Deinde etiam
decertat, etsi plura olim disseruisset ; sed. tunc
sublimius, et secundum dignitatem suam ; nunc
autem humilius. Quare? Quia nolebat tam fre-
quenter illos exasperare ; nunc vero ira incen-
debantur, et in cedem processissent. Quapropter
insistit ut eorum sedaret animum , hisce duobus
utens modis, et facinus coarguens his verbis,
Quid me quceritis interficere? et modeste ad-
dens, Zominem, qui veritatem loquutus sum,
et ostendens illos, cum czdem spirent, non debe-
re de aliis judicare. Tu vero mihi consideres ve-
lim, quam sit humilis Christi interrogatio, quam
truculenta illorum. responsio : 20. Dcemonium
habes : quis te querit interficere ? Verbum irze
et furoris, animique in impudentiam acti, quod
inexspectato modo redarguerentur, et se lacessi-
tos putarent. Ut enim latrones in insidiis can-
tant, deinde ut impar atum aggrediantur, silentio
rem odes : Mta. et {πιά}, D vero, omissa re-
prehensione, ne impudentiores redderet, de sab-
bati rursum solutione sese purgat, ex lege cum
illis disputans.

C

5. Et vide quam prudenter. Nihil mirum, in-
quit, si mihi non morem geritis, quando ne legem
quidem auditis, et quam a Moyse datam putatis,
eam violatis. Nihil ergo novum, si verbis meis non
attenditis. Quia enim dixerant, Moysi loquutus
est Deus, hunc autem nescimus unde sit,
ostendit ipse, Moysen ab illis contumeliose habi-

E

MA T ΕΝ P4 ^ Ej . . . .
μον ἐκεῖνος ἔδωχε, xa ox. ἤχουσαν. "Ev ἔργον 2x0 n9,» tum : cum ille legem. dedisset, quam ipsi non

Α , τ ,
χαὶ πάντες θαυμάζετε. Σχόπει πῶς ἔνθα ἂν ἀπολογή-

^
σασθαι δέῃ, *xal ὡς ἔγχλημα δέχεσθαι τὸ γεγονὸς,
* Ita quidam Mss. nostri. Editi παραβαίνοντες

recte,
a SaviL y» δὲ τά.

, minus

b ἄδοντες ἐπὶ ταῖς ἐπιθουλαὶς. Unus [et Cod. 706] z75;-

A audirent. 21. Unum opus feci, et omnes mira-
mini. Àmimadverte quomodo ubi sese purgare

ται ἐπὶ ταῖς. Fateor hunc locum mihi suspectum esse.
Paulo post ἐπὶ τῆς σιωπῆς» alli ἐπὶ τῆς ἀρνήσεως.

a Omnes fere Mss, rem alio modo efferunt, licet non

inter se prorsus dissentiant. Qui clarius rem exponunt,
DO.

Jud:zorum
insidiz.

Joan.9.29.

556 S.

oporteret, et oblatum crimen confutare, ille non
Patrem commemoret, sed personam suam inducat.
Unum opus feci. Vult ostendere, si non fecisset,
tunc legem solutam dici potuisse, et multa esse
observatu digniora, quam legem : Moysemque
contra legem mandatum accepisse, quod lege di-
gnius esset. Dignior quippe sabbato circumcisio
erat, quamvis ea non a lege, sed a patribus in-
ducta fuisset. Ego vero rem digniorem meliorem-
quefeci, quam sit circumcisio. Porro non. memi-
nit legalis mandatu ; nempe quod sacerdotes
sabbatum transgrediantur, ut jam ante dixit : sed 5
cum majori auctoritate loquitur. lud autem, M;-
ramini, id est, turbamimi. Nam si legem ita. fir-
mam esse oportuisset, circumcisio non illa prae-
stantior esset; neque dixisset se majus quidpiam
fecisse, quam circumcisionem ; sed. ex auctoritate
confutat eos. dicens : 25. Si circumcisionem ac-
cipit homo. Viden' tunc. maxime stare legem,
cum ipsam solvit? viden' sabbati solutionem esse
legis observationem ; ita ut si non fuisset solutum
sabbatum, legem solvi necesse fuerit ? Itaque le-
gem ego firmavi. Non dixit, Mihi irascimini, C
quod rem circumcisione majorem fecerim : sed
rem tantum exponens, judicium 3psis permisit,
num magis necessaria sit integra hominis curatio,
quam circumcisio. Ut signum accipiat homo ni-
hil ad valetudinem conferens, lex solvitur, inquit;
ut tanto morbo liberetur, indignamini ὃ 31. IVo-
lite judicare secundum faciem. Quid. est, Se-
cundum faciem ? Ne quia Moyses in majore
apud vos existimatione est, a personarum digni-
tate calculum feratis; sed a. rerum natura : il- D
lud namque est juste judicare. Cur nemo Moysen
incusavit? cur nemo obstitit jubenti solvi sabba-
tum pro precepto extrinsecus legi addito ? Ve-
rum ille patitur praeceptum illud lege sua dignius
esse; preceptum, inquam, ἃ lege non latüm,
sed extrinsecus allatum ; quod est utique mirum :
vos autem qui non esus legislatores, ultra modum
legem vindicatis. Verum fide dignior vobis est E
Moyses, qui legem solvi przcipit ob. przeceptum
non legale. Cum ergo dicit totum hominem, de-
clarat circumcisionem partem tantum valetudinis

JOANNIS CIHRYSOST.

esse. Et qui est sanitas circumcisionis ? JZ nima,
inquit, omnis que non circumciditur, extermi-
nabitur. Ego vero non partim egrum modo, sed

sic habent, xai ὡς ἔγκλημα δέχεσθαι τὸ "jeyovos, οὐ μέμνη-
ται τοῦ πατρὸς, quam lectionem sequi visum est. Alii
δέχεσθαι" τὸ γὰρ γεγονός. Editi zzi ὡς ἔγχλημα δεῖξαι, συλ-
λογίζεται. τὸ γὰρ γεγονὸς οὐ τὸ τοῦ πατρός, perperam certe.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

οὐ μέμνηται τοῦ Πατρὸς, ἀλλὰ τὸ αὐτοῦ πρόσωπὸν
εἰσάγει. "Ev ἔργον ἐποίησα. Θέλει δεῖξαι, ὅτι τὸ μὴ
τ -“ Y H 3 idw ean) j LÍ
ποιῆσαι, λῦσαι τὸν νόμον ἦν" xal ὅτι ἐστὶ πολλὰ τοῦ
/ L4 ^ cd 5 iq A /
γόμου χυριώτερα᾽ xai ὅτι ἐντολὴν ἠνέσχετο δέξασθαι
Moz; κατὰ τοῦ νόμου, καὶ τοῦ νόμου κυριωτέραν.
[2 m M 2 /, , ,
Τοῦ γὰρ σαύδάτου 1, περιτομὴ χυριωτέρα " καῖτοι oe
ἔστι τοῦ νόμου, ἀλλὰ τῶν πατέρων. ᾿Εγὼ δὲ xoi τῆς
περιτομῆς τὸ χυριώτερον ἐποίησα καὶ χρεῖττον. Εἶτα
οὗ μέμνηται ἐντολῆς νομικῆς " οἷον, ὅτι οἵ ἱερεῖς τὸ
σάδόατον βεθηλοῦσι, καθάπερ ἤδη εἶπεν, ἄλλ᾽ &x
/ , rp" NY , ^^ y.
μείζονος περιουσίας. Τὸ δὲ, Θαυμάζετε, τοῦτό ἐστι,
θορυδεῖσθε, zonae Ei γὰρ ἔδει εἶναι βέδαιον
τὸν νόμον, οὖχ ἂν ἣ wes αὐτοῦ κυριωτέρα ἦν.
Καὶ οὐχ εἶπεν , ὅτι μεῖζον ἐποίησα τῆς SERSOHNIS.
» ἀλλ᾽ ex περιουσίας ἐλέγχει τῷ εἰπεῖν" Εἰ περιτομὴν
z » € c
λαμθαάνει ἄνθρωπος. "Op&c ὅτι τότε μάλιστα ἵσταται
€ / el RM , cns (OE € c Pp."
ὃ νόμος, ὅταν αὐτὸν λύῃ : δρᾷς ὅτι ἣ τοῦ σαδδάτου
λύσις τήρησίς ἐστι τοῦ νόμου; ὡς εἰ μὴ ἐλύθη τὸ
σάξθατον, ἀγάγχη τὸν νόμον ἦν AUD: ὥστε xo
ἐγὼ ἔστησα αὐτόν. Καὶ οὐχ εἶπεν, ἐμοὶ χολᾶτε, ὅτι
μεῖζον περιτομῆς εἰργασάμην * ἀλλὰ τὸ γεγονὸς μόνον
εἰπὼν, αὐτοῖς τὴν χρίσιν ἐπέτρεψεν, εἶ μὴ περιτομῆς
, / € / € , [7] - ,
ἀναγχαιότερον ὁλόχληρος ὑγίεια. “ἵνα σημεῖον λάθῃ
c b $9 NY N (c ,ὔ D , /
ὃ ἄνθρωπος οὐδὲν πρὸς ὑγείαν συντελοῦν, λύεται vó-
μος, φησίν * ἵνα νόσου τοσαύτης ἀπαλλαγῇ, δυσχεραί-
Ἄν τα. "» N , 3 Ὁ rp?»
vere, xat ἀγαναχτεῖτε; Νὴ χρίνετε κατ᾽ ὄψιν. Τί ἐστι,
Κατ᾽ ὄψιν; Μὴ ἐπειδὴ Νίωῦσῆς μείζονα παρ᾽ ὑμῖν
ἔχει τὴν δόξαν, ἀπὸ τοῦ τῶν προσώπων ἀξιώματος
φέρετε τὴν ψῆφον ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς τῶν πραγμάτων φύ-
σεως " τοῦτο γάρ ἐστι τὸ δικαίως κρῖναι. Διατί γὰρ
INIM 5 / “ - ^ / 5 M 3 H
οὐδεὶς ἐνεχάλεσε Μωῦσεῖϊ; διατί οὐδεὶς ἠπείθησε xe-
λεύοντι τὸ σάδδατον λύεσθαι ὑπὸ οὐ τριῶν ἔξωθεν ἐπεισ-
ενεχθείσης τῷ νόμῳ; Ἀλλ᾽ ἐχεῖνος μὲν τοῦ οἰχείου
γόμου ἀνέχεται ἐντολὴν εἰναι χυριωτέραν, ἐντολὴν,
Ln 5 € .- 7 5 - 5 , xr
τὴν οὖχ ὑπὸ τοῦ νόμου εἰσενεχθεῖσαν, ἀλλ᾽ ἔξωθεν"
cl SMS , νος ΧΑ ὧν UP RS
ὅπερ ἐστὶ μάλιστα θαυμαστόν * ὑμεῖς δὲ οἵ οὐ vou.o-
θέται, πέρα τοῦ μέτρου ἐχδικεῖτε τὸν νόμον, καὶ ἀμύ-
5. ὦ 5 ^ .v 7 € ^ , € “
νετε αὐτῷ. ᾿Αλλὰ ἀξιοπιστότερος ὑμῶν ἐστιν ὃ Μωῦ-
c , , N / AS - ^
σῆς, ὃ χελεύων λύεσθαι τὸν νόμον παρὰ ἐντολῆς οὐ
γομίμης: Τῷ Ἵν εἰπεῖν, Ὅλον ἄνθρωπον, δείκνυσι
χαὶ Καὶ
τίς ἣ ὑγεία τῆς περιτομῆς; ew υχὴ, φησὶ, πᾶσα,

μερικὴν ὅγε είαν οὖσαν τὴν Περυτορῆν:

ἥτις ἐὰν μὴ περιτμηθῆ, ἐξολοθρευθήσεται. ᾿Εγὼ
δὲ οὐκ ἀπὸ μέρους χεχαχωμένον, ἀλλ᾽ ὅλον διε-

φθαρμένον ἀνέστησα. Μὴ χρίνετε τοίνυν κατ᾽ ὄψιν.
«οῦτο πειθώμεθα μὴ τοῖς τότε εἰρῆσθαι μόνον, ἀλλὰ

N36 o e INS ΤΑ, , ^ , NW
xat YU, ὠστε post πραγμᾶτι διαφθείρειν το δίκαιον,

b Alii ἀλλὰ καὶ ἠνίξατο τῷ λέγειν.

* Quidam ψυχὴ, φησὶν, ἀνθρώπου π. [Supra μερικήν sine
xxi Savil. et Codd. nostri.]

d Alij τοῦτο δὲ οὐ τοῖς τότε εἴρηται μόνον, ἀλλά.

IN JOANNEM HOMIL. L. al. xrix.

ἀλλὰ πάντα ὑπὲρ τούτου ποιεῖν" εἴτε
σιας ἢ τις, μὴ τοῖς προσώποις προσέχειν, ἀλλὰ
πράγματα ἐξ ἐξετάζειν. Οὐχ ἐλεήσεις, φησὶ, πένητα ἐν
χρίσει. Τί δή ἐστι τὸ λεγόμενον : Μὴ καταχλασθῇς;
μηδὲ ἐπιχαμφθῇῆς, φησὶν, ἐὰν πένης ὃ ἀδικῶν τύχῃ.
Kió

"Ὁ το ^ M ^ , /
τοῦντι. Ταῦτα δὲ λέγω, οὐ πρὺς τοὺς δικάζοντας μόνον,

i πένητι χαρίζεσθαι οὐ χρὴ, πολλῷ μᾶλλον πλου-

ἀλλὰ χαὶ πρὸς πάντας ἀνθρώπους, ὥστε μηδαμοῦ δια-
φθείρειν τὸ δίκαιον, ἀλλὰ πανταχοῦ ἀχέραιον UE
τειν. ᾿Αγαπᾷ, φησὶ, δικαιοσύνην ὃ Κύριος. Ὁ δὲ ἀγα-

Ll A E x , - A e E. Ll b " EJ 4 M, ^N
πὼν τὴν ἀδικίαν, μισεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν. Μὴ δὴ
TIE

^ , D ^
ἀδικίαν. Πάντως γὰρ αὐτῆς τὸ “ κέρδος νῦν μιχρὸν

L7 ᾿ € - ἫΝ 3 2 Ἢ
μισήσωμεν τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς, ἀγαπήσωμιεν

xai οὐδέν - ἀλλ᾽ εἰς τὸ μέλλον μεγάλα ζημιοῖ: μᾶλλον
^ e ^ 1
δὲ οὐδὲ ἐνταῦθα αὐτῆς ἀπολαυσόμεθα. “Ὅταν γὰρ
mM E Y /
μετὰ συνειδότος πονηροῦ τρυφῶμεν, ἀρα οὐχὶ χόλα-
τω ^,
σις χαὶ τιμωρία τοῦτο; Ἀγαπήσωμεν τοίνυν τὸ δί--
e οω 7
χαιον, χαὶ μηδαμοῦ ἢ παραδλάψωμεν τοῦτον τὸν νό-
μον. "Tí γὰρ δυνησόμεθα ἐκ τοῦ παρόντος χαρπώσα-
σθαι βίου, ἂν μὴ λαθόντες ἀρετὴν ἀπέλθωμεν ; Τί δὲ
ἐχεῖ ἡμῶν προστήσεται; φιλία χαὶ συγγένεια xa ἣ
τα οὶ Ὁ , XT NA e ON τ , r4
τοῦ δεῖνος χάρις; Καὶ τί λέγω ἣ τοῦ δεῖνος χάρις; Κἂν
' N τιν μὴ M "Ἰὸ β, E N Δ T) ».
“ἃρ τὸν Νῶε, χἂν τὸν "lof, x&v τὸν Δανιὴλ ἔχωμεν
τοῦτο, ὅταν ἀπὸ τῶν
Ἂλλ᾽

€) c ^
δεῖ μόνου, ἀρετῆς τῆς χατὰ ψυχήν. Αὕτη ἡμᾶς δια-

πατέρα; οὐδὲν ἡμᾶς ὠφελήσει
οἰχείων Spr ὦμεν mood δομένοι. ἑνὸς uiv
- ^ , X5 /* m a3 , ,
αὥσαι δυνήσεται, χαὶ ἀπαλλάξαι τοῦ αἰωνίου πυρός.
Αὕτη “ παραπέμψει εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν"
Αὕτη “ παραπέμψει εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῷ
ἣς γένοιτο. πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι xal φιλαν-
- m ,ὔ τ Led 7 m -
θρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ xal
e TS Ye NY 4 s VET / -
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἥ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν

ΩΝ 94 WEST N FL e JA E] ,
Xu del, xat εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

à Alii τὸ χέρδος ἐστὶ
μξθα χαχῶς" μᾶλλον 0i
b Morel. et quidam παραθλάψωμεν. Savil. et alii παρα

μιαρὸν χαὶ οὐδέν, ὕστερον ὃὲ ἀπολλύ-
οὐδέ.

Ρ

€

C1

3

7

πένης, εἴτε πλού- 595 totum corruptum suscitavi. JVolite ergo judicare
τὰ ἃ secundum faciem. Hoc putemus non illis tantum

dictum fuisse, sed nobis quoque, ne ulla in re
2 4 I 7

justitiam. corrumpamus, sed. pro illa omnia aga-

mus; ne attendamus an pauper an dives quis sit,

nec personas, sed res exploremus. /Yon misere- Nas 23.

beris, inquit, pauperis in judicio. Quid sibi vulc?
illud ? Ne frangaris, inquit, ne flectaris, si pauper
sit 15 qui lzesit. Quod si pauperi non ignoscendum,
multo minus diviti. Hzc porro dico non judici-
bus tantum, sed et omnibus, ne umquam jus vio-

Jus in-
corruptum

E ir: 7 semper ser-
letur, sed incorruptum semper servetur. Diligit, vandum.

inquit, justitiam Dominus. Qui autem. diligit δαὶ. 10.5.

iniquitatem, odit animam suam. Ne, queso,
animas nostras odio habeamus, nec iniquitatem
diligamus. Hine certe parum vel nihil lucri nunc
percipimus; sed in futuro magnum aderit da-
mnum.Imo ne hic quoque iniquitate nostra frue-
mur. Quando enim cum mala conscientia in deli-
ciis versamur, annon hoc cruciatus et supplicium
st? Diligamus ergo justitiam et numquam hanc
legem violemus. Quid enim fructus ex hac vita
consequi poterimus, nisi hinc cum virtute migra-
verimus? quid illic nobis patrocinabitur? an ami-
citia, an cognatio, an gratia? Ecquid gratiam
cujuslibet dico? Si Noe patrem habeamus, si Jo-
bum, si Danielem, id nihil nobis proderit, si. no-
stra nos opera prodant. Sed una opus habemus
virtute ; haec nos servare poterit, et ab terno
igne liberare. Hzec nos mittet in regnum czelorum;
quod. utinam omnes consequamur, gratia et beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patri gloria, unaque sancto Spiritui,
nunc et semper, et in secula. seculorum. Àmen

6Aebaev.

c Alii παραπέμπει.

OMIAIA ν΄.

EXetov οὖν τινες ἐχ τῶν Ἱεροσολυμιτῶν * οὐχ οὗτός
ἐστιν ὃν ζητοῦσιν ἀποχτεῖναι; Καὶ ἴδε παῤῥησία
λαλεῖ, xa οὐδὲν αὐτῷ λέγουσι. Μή τι ἀληθῶς
ἔγνωσαν οἵ ἄρχοντες, ὅτι οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὃ

Χριστός; ᾿Αλλὰ τοῦτον οἴδαμεν πόθεν ἐστίν.

πλῶ

ἁπλῶς ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς χεῖ

τ ι" Πνεύ-

HOMILIA L.

Car. VII. v. 25. Dicebant ergo quidam ex
Jerosolymis : IVonne hic est quem querunt
interficere? 26. Et ecce palam. loquitur, et
nihil ei dicunt. Numquid vere cognove-
runt principes, quia hic est vere Christus ?
ΦΥ͂. Sed hunc scimus unde sit.

1. Nihil in divinis Scripturis temere. positum

In divinis

Scripturis. €St; sunt enim Spiritus sancti dicta. Quamobrem E ματι γὰρ εἰρημέναι εἰσὶν ἁγίῳ.

558 S. JOANNIS CHRYSOST.

no teme- omnia accurate disquiramus. Ab una quippe di-

re positum,

Joan. 9.29.

ctione totum spe sensum discimus, ut etiam nunc
contingit. Multi enim ex Jerosolymitanis dice-
bant : Yon. hic est quem querunt. interficere ὃ
Et ecce palam loquitur, et nihil ei dicunt. Cur
Jerosolymitani memorantur? Ostendit evangelista

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

X AERA
ῃ

Διὸ πάντα μετὰ ἄκρι-
θείας ἐξετάζωμεν. Καὶ γὰρ ἀπὸ μιᾶς λέξεως ἔνεστιν
δλόχληρον εὑρεῖν νοῦν, οἷον δὴ χαὶ νῦν ἡμῖν ἐστι προ-
χείμενον. Πολλοὶ γὰρ ἐχ τῶν Ἱεροσολυμιτῶν ἔλεγον -
οὐχ οὗτός ἐστιν ὃν ζητοῦσιν ἀποχτεῖναι; Καὶ ἴδε
παῤῥησία λαλεῖ, καὶ οὐδὲν αὐτῷ λέγουσι. Τί δήποτε
πράσχειται, Τῶν Ἱεροσολυμυῦν: Δείχνυσιν ὃ εὐαγγε-

eos maxime, qui tot signis dignati fuerant, omnium »9; λιστὴς, ὅ ὅτι οἱ μάλιστα τῶν μεγάλων ἀπολελαυχότες

miserrimos esse, qui cum divinitatis ipsius signum
maximum Viliiteiit: lotum corruptorum princi-
pum judicio remittebant. Annon maximum signum
erat, quod furentes, cedem spirantes, circum-
cursantes, atque interficere quaerentes, cum ipsum
pre manibus tenerent, statim qulescerent? quis
hoc fecisset? quis tantum furorem sic exstinxis-
set? Attamen post tot signa, vide stultitiam et
furorem. /Yonne hic est quem. querunt interfi-
cere ? Vide quomodo se ipsos condemnent. Quem
querunt interficere, inquiunt, et. nihil ei di-
cunt. Nec modo nihil dicunt, sed neque pa-
lam et libere loquentem ipsosque exaspe rantem
reprimunt. JVumquid vere cognoverunt, quia
hic est. Christus? Nobis autem. quid. videtur?
quam de illo fertis sententiam? Contrariam, in-
quiunt. Ideo dicebant : Sed hunc scimus. unde
sit. O nequitiam! o contradictionem! Non cum
principibus calculum ferunt, sed aliam corruptam
efferunt sententiam stultitia sua dignam. Scimus,
inquiunt , unde sit : Christus autem cum vene-
rit, nemo sciet unde sit. Atqui principes vestri
interrogati dicebant, in. Bethlehem nasciturum.
Et rursum alii, /Vos scimus quia Moysi loquu-
tus est Deus ; hunc autem nescimus unde sit.
Ebriorum verba considera. Rursumque, Jum
ex Galilea venit Christus? annon ex Bethle-
hem vico ? Viden' ebriorum calculum? Scimus,
nescimus; ex Bethlehem venit Christus; Christus
autem cum venerit , nemo sciet unde sit. Quid
hae dictorum pugna manifestius? Id unum respi-
ciebant, ut ne crederent. Quid ergo ad hac Chri-
stus? 98. Et me nostis, et unde sim scitis : et a
meipso non veni, sed est verus qui misit me,
quem vos nescitis. Vt rursum, Si me sciretis, et
Patrem meum sciretis. Quomodo ergo dicit eos
ct ipsum, et unde sit nosse; et alibi, nec ipsum
nosse, nec Patrem? Non secum pugnat, absit ;
sed valde sibi constat. De alia loquitur cognitione,
cum dicit, Non nostis, quemadmodum cum dicit :

^ Morel. à τῆς ἀπορίας.

* [Hic addunt Savil. et Codd. nostri οἴδαμεν πόθεν
ἐστὶ, xal οὐχ οἴδαμεν πόθεν ἐστίν. Quae in Montf. propter
ὁμοιοτέλευτον eXciderunt. Expressit Interpr., Scimus unde

A σημείων, οὗτοι πάντων ἦσαν ἐλξειίνότεροί, oi τῆς

θεότητος αὐτοῦ σημεῖον ἑωραχότες μέγιστον, τὸ πᾶν
τῇ χρίσει τῶν ἀρχόντων ἐπέτρεπον τῶν διεφθαρμέ-
νων. Ἢ γὰρ οὐ μέγα σημεῖον, μαινομένους, καὶ φο-
νῶντας, καὶ περιιόντας, χαὶ ζητοῦντας ἀνελεῖν, καὶ
κατέχοντας ἐν χερσὶν, ἡσυχάζειν ἐξαίφνης; τίς γὰρ
* m 5 7 , ,ὔ / eu »
ἂν τοῦτο ἐποίησε ; τίς ὁλόκληρον μανίαν οὕτως ἔσόε--
σεν ; "AX ὅμως μετὰ τοσαῦτα σημεῖα, ὅρα τὴν ἄνοιαν
Τὶ , E] ἜΣ, Ὁ m E
xo τὴν μανίαν. Οὐχ οὗτός ἐστιν ὃν ζητοῦσιν ἀπο-
χτεῖναι; Ὅρα πῶς ἑαυτῶν χατηγοροῦσι. Ὃν ζητοῦσι,
Y 2 " Y 55 2 209 / E]
φησὶν, ἀποχτεῖναι, xo οὐδὲν αὐτῷ λέγουσι. Καὶ οὐχ
ἁπλῶς iue αὐτῷ λέγουσιν, ἀλλὰ καὶ Ἐαῤῥησιᾶϊζο:
hei 9 γὰρ παῤῥησίᾳ λαλῶν, χαὶ μετ᾽ ἐλευθερίας
ἁπάσης, μᾶλλον ἂν αὐτοὺς παρώξυνεν ἀλλ᾽ οὐδὲν
ἐποίουν. Μήποτε ἀληθῶς ἔγνωσαν, ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ
, ἕν i LJ ^ / M , cs ,
Χριστός: Ὑμῖν δὲ τί δοκεῖ; ποίαν περὶ αὐτοῦ φέρετε
ψῆφον; Τὴν ἐναντίαν, φησί. Διὰ τοῦτο ἔλεγον - ᾿Αλλὰ
-MA y^ ἡ τας Ὁ ἢ ἢ M , LUNES
τοῦτον οἴδαμεν πόθεν ἐστίν. ἃ τῆς πονηρίας, ὦ τῆς
5 , 2^5 - Lud -) u e /,
ἐναντιολογίας οὐδὲ ταῖς τῶν ἀρχόντων ἕπονται Ψήφοις,
E) ? $1 a "4 ^ / ais 5 ,ὔ
ἀλλ᾽ ἑτέραν ἐχφέρουσι διεφθαρμένην, καὶ τῆς οἰκείας
ἀνοίας ἀξίαν. Οἴδαμεν αὐτὸν, φησὶ, πόθεν ἐστίν" ὃ
δὲ Χριστὸς ὅταν ἔρχηται, οὐδεὶς γινώσχει πόθεν ἐστί.
Καὶ μὴν ot ἄρχοντες ὑμῶν ἐρωτώμενοι ἔλεγον, ὅτι ἐν
Βηθλεὲμ. γεννᾶται. Καὶ πάλιν ἄλλοι τινὲς, Ἡμεῖς οἵ-
δαμεν ὅτι Μωὺῦσῇ λελάληχεν 6 Θεός τοῦτον δὲ οὐχ
y / 2 7, * 9 / € JJ. '
οἴδαμεν πόθεν ἐστίν. * "Opa pr ῥήματα. Καὶ
πάλιν * Μὴ ex τῆς Γαλιλαίας ἔρχεται ὃ Χριστός; ; οὐχ
ἀπὸ Βηθλεὲμ. τῆς χώμης; ; Εἶδες μαινομένων ψῆφον;
Οἴδαμεν, xol οὐκ οἴδαμεν" ἀπὸ Βηθλεὲμ, ἔρχεται ὃ
Χριστός" Ὃ δὲ Χριστὸς ὅταν ἔρχηται, οὐδεὶς γι-
νώσχει πόθεν ἐστί. Τί ταύτης τῆς μάχης σαφέστερον ;
Πρὸς γὰρ ἕν μόνον ἑώρων, τὸ μὴ πεισθῆναι. Τί οὖν
πρὸς ταῦτα ὃ Χριστός; Καὶ ἐμὲ οἴδατε, "χαὶ οἴδατε
πόθεν εἰμί" καὶ ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐκ ἐλήλυθα, ἀλλ᾽ ἔστιν
ἀληθὴς ὃ πέμψας με, ὃν ὑμεῖς οὐχ οἴδατε. Kol πάλιν"
Εἰ ἐμὲ ἤδειτε, καὶ τὸν Πατέρα μου ἤδειτε ἄν. Πῶς
«Y : rU LY e UA. Y / ode
οὖν φησιν αὐτοὺς xai εἰδέναι αὐτὸν, xo πόθεν ἐστί "
^ , 7 94 X »^/ -} ΑΥ̓͂ 7 ^
xal πάλιν, μήτε αὐτὸν εἰδέναι αὐτοὺς, μήτε τὸν Πα-
τέρα; Οὐχ ἐναντιολογῶν * ἄπαγε" ἀλλὰ χαὶ σφόδρα
Ἅτέραν δὲ λέγει γνῶσιν, ὅταν

ἑαυτῷ ἀχολουθῶν.

est, et nescimus, inquiunt, Ridet scriptor Judcos inter
se repugnantes , nunc se scire profitentes, n unc nescire,

unde sit ille Christus, ut narrat Joan. 7, 27 et 9, 29.]
b 42i οἴδατε deest in. quibusdam,

IN JOANNEM HOMIL. L. àl. xLix.

λέγη, Οὐχ οἴδατε, ὥσπερ ὅταν λέγη Υἱοὶ ᾿Ηλεὶ,
ΓΔ « , 3587 ^ r M ,
υἱοὶ λοιμοὶ, καὶ oüx εἰδότες τὸν Κύριον - xal πάλιν,
᾿Ισραὴλ δέ με οὖχ ἔγνω. Ὥς xo Παῦλός φησι" Θεὸν
Ἢ Ύ 9,
δμολογοῦσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται. "ἔστιν
“ ^ 2, 25 / Τοῦ Y ὩΣ ΑΥ̓͂ᾺΝ
ἄρα μὴ εἰδέναι εἰδότα. Τοῦτο οὖν φησιν’ εἰ ἐμὲ οἴδατε,
οἴδατε ὅτι τοῦ Θεοῦ Υἱός εἶμι. Τὸ γὰρ, Πόθεν εἰμὶ,
Ὕ * ἔ 2 m— , M fev" EJ "- kJ
οὐ τὸν τόπον ἐνταῦθά φησι. Καὶ δῆλον ex τῆς ἐπαγω-
γῆς" Καὶ ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐκ ἐλήλυθα, ἀλλ᾽ ἔστιν ἀληθὴς
ὃ πέυψας με. ὃν ὑμεῖς οὐχ οἴδατε" ἄγνοιαν ἐνταῦθα
D ς | vdd D
Lad ^ b /, ^

λέγων, τὴν διὰ τῶν ἔργων * χαθὼς Παῦλός φησι" Θεὸν
δυιολογοῦσι εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται. Οὐδὲ
n à ?

Y E , T XU Ler 5 Y , 1
γὰρ ἀγνοίας ἦν τὸ ἁμάρτημα, ἀλλὰ κακίας καὶ πο-

€.Cc , ^ Ὁ 25/7 5 - ,

νηρᾶς “γνώμης. Καὶ τοῦτο εἰδότες, ἀγνοεῖν βούλον -
ται. Πλὴν ποία ἀχολουθία ταῦτα ; πῶς γὰρ ἐλέγχων
αὐτοὺς, τὰ αὐτῶν φθέγγεται; Εἰπόντων γὰρ ἐχείνων,
Τοῦτον δὲ
Τί γὰρ εἶπον ἐκεῖνοι, ὅτι Οὐχ οἴδαμεν ; Καὶ

ΜᾺ , 2 M EJ , CLAN , Y
οἴδαμεν πόθεν ἐστὶν, ἐπήγαγε, Kol ἐμὲ
οἴδατε.
αὐτοὶ μὲν οὖν τοῦτο ἔλεγον, ὅτι Οἴδαμεν. ᾿Αλλ᾽ ἐχεῖ-

$5 5

vot μὲν τὸ, Οἴδαμεν πόθεν ἐστὶ, λέγοντες, οὐδὲν
ἄλλο ἐνέφαινον, ἀλλ᾽ ἢ ὅτι ἐκ τῆς γῆς ἐστι, καὶ ὅτι
τοῦ τέχτονός ἐστιν υἱός - αὐτὸς δὲ αὐτοὺς ἀνῆγεν εἰς
^ , M ,ὔ ΕἾΔ ᾿ mt ,
τὸν οὐρανὸν, λέγων: Οἴδατε πόθεν εἰμί * τουτέστιν,
οὖχ ἐντεῦθεν ὅθεν ὑποπτεύετε, ἀλλ᾽ ὅθεν ὃ πέμψας με.
Τὸ γὰρ εἰπεῖν, ὅτι Ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐκ ἐλήλυθα, τοῦτο
αἰνίττεται, ὅτι ἤδεσαν ὅτι παρὰ τοῦ Πατρὸς ἀπέ-
σταλτο, εἰ καὶ μὴ ἐξεκάλυπτον. Διπλὴ γοῦν αὐτοὺς
5 , V! e A M ^ 2 5N/ » 1). τω
ἐλέγχει. Καὶ πρῶτον μὲν ἃ χατ’ ἰδίαν ἐλάλουν, ταῦτα
εἰς μέσον ἤγαγε κράζων, ὥστε αὐτοὺς ἐντρέψαι " ἔπειτα
M i M / iv , c M Y
χαὶ τὰ χατὰ διάνοιαν ἐξεχάλυπτεν * ὡσανεὶ ἔλεγεν "
οὐχ εἰμὶ τῶν ἀπεῤῥιμμένων, οὐδὲ τῶν ἁπλῶς ἐλθόν-
τῶν "Ἀλλ᾽ ἔστιν ἀληθὴς ὃ πέμψας με; ὃν ὑμεῖς οὐχ
οἴδατε. Τί ἐστιν, Ἀληθὴς ὃ πέμψας με; Εἰ ἀληθής
ἐστιν, ἐπ᾽ ἀληθείᾳ ἔπεψεν * εἰ ἀληθής ἐστιν, χαὶ τὸν
E / -AA E] R^ :
ἀπεσταλμένον εἰκὸς ἀληθῇ εἰνα!.
Καὶ ἑτέρως δὲ τοῦτο χατασχευάζει, ἀπὸ τῶν οἷ-
μ
χείων αὐτοὺς γειρούμενος λόγων. Ἐπειδὴ γὰρ ἔλεγον
/. TET. γον;
« ^ e xy 5^ L / 3 M
Ὁ Χριστὸς ὅταν ἔρχηται, οὐδεὶς γινώσχει πόθεν ἐστὶ,
δείχνυσι καὶ ἐντεῦθεν ἑαυτὸν εἶναι τὸν Χριστόν. Καὶ
γὰρ ἐχεῖνοι τὸ, Οὐδεὶς γινώσχει, πρὸς ἀντιδιαστο-
λὴν τοπιχοῦ τινος ἔλεγον διορισμοῦ: xol ἐντεῦθεν
δείκνυσιν ἑαυτὸν ὄντα τὸν Χριστὸν, ὅτι παρὰ τοῦ Πα-
τρὸς ἦλθε * xa πανταχοῦ τὴν γνῶσιν ἑαυτῷ μαρτυρεῖ
μόνῳ τοῦ Πατρὸς, λέγων: Οὐχ ὅτι τὸν Πατέρα τις
ἑώρακεν, εἰ μὴ 6 ὧν παρὰ τοῦ Πατρός. Καὶ παρώξυ-
, ^ MN X , a T: M -1 - d d y
νεν αὐτοὺς τὰ λεγόμενα. ἃ Τὸ γὰρ εἰπεῖν, ὅτι οὐχ ot
δατε αὐτὸν, καὶ τὸ ἐλέγξαι ὅτι εἰδότες προσποιοῦνται
ἀγνοεῖν, ἱκανὸν δαχεῖν xal χαθάψασθαι. ᾿Εζήτουν ouv
M
αὐτὸν πιάσαι, χαὶ οὐδεὶς ἐπέθαλεν ἐπ᾽ αὐτὸν τὴν
χεῖρα, ὅτι οὔπω ἐληλύθει ἢ ὥρα αὐτοῦ. Optic αὐτοὺς

€ [γνώμης, ὅτι χαὶ τοῦτο Savil.; yv. xai γὰρ τοῦτον Cod,
705, Alter Cod. ut Μομι,1

"T
559
Fili Heli, filii pestilenles, nescientes Domi- v. Reg.
num; ac rursum, Jsrael autem me non cogno- j^

Deum, factis autem negant. Potest ergo qui scit,
nescire. Hoc itaque dicit : Si me nossetis, sciretis
me esse Filium Dei. Illud autem, Unde sim, non
locum hie denotat, ut liquet ex sequentibus : £t
a meipso non veni, sed verus est qui misit me,
E quem «vos nescitis. Hic loquitur de ignorantia
operibus comprobata, de qua Paulus dicit: €oz-
fitentur se nosse Deum, factis autem. negant.
Neque enim ignoranti: peccatum erat, sed nequi-
uz et malie voluntatis. Et cum hoc scirent, igno-
rare volebant. Sed quanam hzc consequentia?
quomodo ut illos confutet, eadem quae ipsi loqui-
tur? Nam cum illi dicerent, Zunc autem scimus

595 unde sit, subdidit, Et me scitis. Quid enim di-

A cebant illi? an quod nescirent? Imo vero ipsi
dicebant, Scimus. Verum cum dicerent se scire
unde esset , nihil aliud significabant, quam illum
de terra esse et fabri filium. llle vero in czelos
erigebateos dicens, Scitis unde sim; id est, Non unde
suspicamini veni, sed unde is qui misit me. Cum
dicit enim, .4΄ meipso non veni, hoc subindicat,
ipsos nempe scire, quod a Patre missus esset, etsi
id non confiterentur. Duplici ergo modo illos
confutat. Primo ea quz secreto loquebantur, in
medium et cum clamore profert, ut illos pudefa-
ciat; deinde mentem illorum aperit, ac si diceret :

p Non abjectus sum, non sine causa veni; Sed
verus est qui misit me, quem. vos nescitis.
Quid. significat illud, erus est qui misit me?
Si verus est, in veritate me misit: 51 verus est,
sequitur verum illum esse qui missus fuit.

2. Alio quoque modo id probat, propriis illos
verbis capiens. Quia enim dicebant, Christus
cum veniet , nemo sciet unde sit, hinc ostendit
se Christum esse. Nam. ipsi illud , /Vemo sciet,
secundum differentiam locorum loquebantur; et
hinc ille ostendit se Christum esse, quia a Patre
venerit; et ubique testificatur Patris cognitionem

c; Sibi soli competere, dicens, Von quod Patrem
quis vidit , nisi qui est a Patre. Quibus verbis
in iram concitabantur, Nam cum diceret ,
nostis eum , ei cum evinceret , ipsos scire quidem,
sed ignorantiam simulare, jure ipsos mordebat
et irritabat, 50. Querebant ergo eum apprehen-
dere, et nemo misit in illum manum, quia non-
dum venerat hora ejus. Viden' illos invisibiliter

-:
O01

2 Morel. τὸ εἰπεῖν,

"5

-

: Ξ : Isai. 1.2.
9$it. Ut et Paulus ait : Confitentur se nosse Tit. 1. 16.

40

cohibitos, et illorum coercitum furorem? Cur
vero non dixit, quod invisibiliter eos detinuerit ,
sed, Quod nondum venisset hora ejus? Volebat
evangelista humano humilioreque modo loqui, ut
homo etiam esse putaretur. Quia enim ubique su-
blimia dicit, ideo hac hinc inde inserit. Cum
autem dicit, 4b ipso sum, non loquitur ut pro-
pheta, qui hoc acceperit , sed quod illum videat,
ac cum ipso sit. 29. /Vovi illum, inquit, quia ab
ipso sum. Viden' quo pacto hoc ubique probet ,
A meipso non veni , et, Qui misit me verus
est? id contendens, ne a Deo alienus putetur. Et
animadverte, quanta sit in humilibus verbis uti-
litas. Post hec, inquit, multi dicebant : 51. Chri-
stus cum venerit , numquid plura signa faciet,
quam que hic facit? Qua signa? Atqui tria
erant signa , vini, paralytici, et filii reguli : ni-
hilque ultra narravit evangelista. Unde liquet , ut
sepe dixi, ipsos multa promittere , dum ea re-
censent quae maligne principes machinabantur.
Qu:erebant ergo illum apprehendere et interficere.
Quinam? Non multitudo, quie principatum. non
affectabat , nec invidia corripiebatur; sed sacerdo-
tes. "Turba enim. populi dicebat : Christus cum
venerit, numquid plura signa faciet ? Attamen
hzc fides sana non erat, sed ut solet infima ple-
bis esse. lllud enim, Cum. venerit, non erat
credentium hunc esse Christum. Aut ita dicendum
est ; aut forte in concursu populi , cum principes
pro virili ostendere niterentur ipsum non esse
Christum, dixerit turba : Ponamus non esse Chri-
stum , num melior erit Christus? Ut semper dixi,
infimum vulgus , non a doctrina, non a concioni-
bus, sed a signis allicitur. 52. 4fudierunt Pha-
risei turbam murmurantem , et miserunt mi-
nistros , ut apprehenderent eum. Viden' sabbati
solutionem obtentum fuisse? Quod autem illos
acrius mordebat, hoc erat. Hic enim cum nihil

2 S CONSTANTINOP.

P"

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP.

ἀοράτως χατεχομένους, xat τὸν θυμὸν αὐτῶν χαλινού-
μενον; Διὰ τί δὲ μὴ εἶπεν,
ράτως, ἀλλ᾽, Ὅτι οὔπω
᾿Ανθρωπινώτερον ἠδουλήθη

ὅτι κατεῖχεν αὐτοὺς ἀο-
ἐληλύθει ἢ ὥρα αὐτοῦ ;
φθέγξασθαι χαὶ ταπεινό-
τερον ὃ εὐαγγελιστὴς, ὥστε αὐτὸν καὶ ἄνθρωπον ὗπο-
πτευθῆναι. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ πανταχοῦ ὑψηλὰ λέγει, τού--
του ἕνεχεν ταῦτα παρασπείρει. Ὅταν δὲ λέγη, ὅτι
Παρ’ αὐτοῦ εἶμι" οὖχ ὡς προφήτης μανθάνων λέ-
γει) ἀλλ᾽ ὡς δρῶν αὐτὸν, καὶ μετ᾽ αὐτοῦ ὦν. Οἶδα
γὰρ αὐτὸν, φησὶν, ὅτι ἐγὼ παρ᾽ αὐτοῦ εἰμι. "Op&c
πῶς ἄνω x«i χάτω χατασχευάζει τὸ, Ἀπ᾿ ἐμαυ-
τοῦ οὐχ ἐλήλυθα, καὶ, “Ὃ πέμψας με ἀληθής ἐστι,
εν πρὸς ἐχεῖνο μαχόμενος, τὸ μὴ νομισθῆναι ἀλλότριον
verborum

— (eu. N / / M E
ihn τοῦ Θεοῦ; Kol σχόπει πόσον τῆς ταπεινότητος τῶν ῥη-
itas,

, M Zw e
μάτων τὸ χέρδος. Μετὰ γὰρ ταῦτα πολλοὶ, φησὶν,

ἔλεγον: Ὃ Χριστὸς ὅταν ἔλθη, μὴ πλείονα σημεῖα
E

x»

ποιήσει ὧν οὗτος ἐποίησε; Πόσα σημεῖα; Καὶ μὴν
τρία ἦν σημεῖα, τὸ τοῦ οἴνου; καὶ τὸ τοῦ παραλυτιχοῦ,
χαὶ τὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλικοῦ " xai οὐδὲν διηγήσατο
πλέον ὃ εὐαγγελιστής. “Ὅθεν δῆλον, ὃ πολλάχις εἶπον,
ὅτι τὰ πολλὰ παρατρέχουσι, χαὶ ὑπὲρ τούτων ἡμῖν
990 διαλέγονται; ὑπὲρ ὧν οἱ ἄρχοντες ἐχακούργουν. Ἐζή-
τουν οὖν αὐτὸν πιάσαι χαὶ ἀνελεῖν. Τίνες ; Οὐ τὸ πλὴ-
θος τὸ τὴς ἀρχῆς οὖκ ἐφιέμενον, οὐδὲ βασχανίᾳ ἁλῶ-
γαι δυνάμενον" ἀλλ᾽ oi ἱερεῖς. Οἱ γὰρ τοῦ πλήθους
ἔλεγον: Ὃ Χριστὸς ὅταν ἔλθη, μὴ πλείονα σημεῖα ποιή-
ὡς
πλήθους χυδαίου. Τὸ γὰρ λέγειν, Ὅταν ἔλθη, οὐ σφό-
Box πεπεισμένων ἦν τοῦτον εἶναι τὸν Χριστόν. " Ἢ

N 7) 5, ^
σει; Πλὴν ἀλλ᾽ οὐδὲ αὕτη ἦν ὑγιὴς 4 πίστις, ἀλλ᾽

τ uu Ὁ - A
τοῦτο οὖν ἐστιν εἰπεῖν, 7j ὅτι κατὰ συνδρομὴν εἴρηται
τά τίου ν᾿, - »
παρὰ τῶν ἄχλων ὡς γὰρ τῶν ἀρχόντων ἄνω χαὶ κάτω
^ , - *
σπουδαζόντων δεῖξαι οὐκ ὄντα αὐτὸν τὸν Χριστὸν,
cC ι Ὁ Y T
θῶμεν μηδὲ εἶναι αὐτὸν τὸν Χριστόν * μὴ τούτου βελ-
, E14 , - e ΕΟ ΄ er c ,
τίων ἔσται ἐχεῖνος; “Ὅπερ ἀεὶ λέγω, ὅτι οἵ παχύτεροι,
N - , ᾿
οὖχ ἀπὸ διδασκαλίας, οὐδὲ ἀπὸ δημηγορίας, ἀλλ᾽
PLN / ^
ἀπὸ σημείων ἐνάγονται. χουσαν οἱ Φαρισαῖοι τοῦ
5») , »
ὄχλου γογγύζοντος, xo ἔπεμψαν ὑπηρέτας, ἵνα πιά-
c 5 ,ὔ Ὅ e ch D 66 7) € , ,ὔ
σωσιν αὐτόν. Ορᾷς ὅτι τοῦ σαδύδάτου ἣ λύσις πρό-

quod eriminarentur haberent, sive in dictis, sive
ingestis, propter turbam volebant illum apprehen-
dere. Nec audebant periculum suspicantes, sed
ministros miserunt qui tentarent. O violentiam?
o furorem ! sive potius, o insaniam ! Cum id ipsi
sepe tentassent, nec potuissent, ministris rem
committunt, furori animoque suo temere indul-
gentes. Atqui multa juxta piscinam loquutus est,
ct nihil tale moliti sunt; sed quaesierunt, non ten-
tarunt. Hic vero rem ferre non possunt : cum fu-
turum esset ut turba accurreret. Quid ergo Chri-

a Hac, ἡ τοῦτο οὖν ἐστιν εἰπεῖν,

C

desunt in quibusdam.

PS S RS N / N ς - Es
σχημα ἦν; Ὃ δὲ μάλιστα αὐτοὺς ἔδακνε, τοῦτο ἦν.
^p e a y - * c

ὑνταῦθα γὰρ οὐδὲν ἔχοντες ἐγκαλεῖν, οὔτε τοῖς εἰρη--

/ » -
μένοις, οὔτε τοῖς πεπραγμένοις, διὰ τὸν. ὄχλον ἐδού--

, ,ὔ 7
λοντο πιάσαι αὐτόν. Καὶ αὐτοὶ μὲν οὖχ ἐτόλμων, τὸν

y € , X διὰ , ^, ,
χίνδυνον ὑφορώμενοι, τοὺς δὲ διαχόνους ἀπέστελλον
3. I *N nh Lx N bd , ES
ἐχδότους. "Kl τῆς τυραννίδος x«t τῆς μανίας" μᾶλλον
δὲ ὦ τὴς ἀνοίας * αὐτοὶ πολλάχις ἐπιχειρή ὶ

£ ὦ τῆς ἀνοίας - αὐτοὶ πολλάχις ἐπιχειρήσαντες, xat

, - 7 c 3
οὖχ ἰσχύσαντες; XOLG ὑπηρέταις τὸ πρᾶγμα ἐπέτρε-
ψαν, ἁπλῶς τὸν θυμὸν αὐτῶν διαναπαύοντες * καίτοι
, , - 4
πολλὰ διελέχθη xo ἐν τῇ χολυμδήθρα,, καὶ οὐδὲν
ce , / 5 9 39 Y , ^ /
τοιοῦτον ἐποίησαν, ἀλλ᾽ ἐζήτησαν μέν, οὐχ ἐπεχείρησαν

IN JOANNEM 110

, * LI ^ Ll ^^
δέ, ᾿νταῦθα δὲ οὐκ ἔτι φέρουσι, τοῦ ὄχλου μέλλοντος

^ /
ct μικρὸν χρο-

ze
2?

αὐτῷ προστρέχε ιν. Τί οὖν ὃ Χριστός;
γον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι. Δυνάμενος καὶ ἐπικάμψαι χαὶ φο-
δῆσαι τοὺς ἀχούοντας, ῥήματα φθέγγεται ταπεινοφρο-
σύνης γέμοντα ὡσανεὶ ἔλεγεν" τί σπουδάζετέ με ἄνε-
λεῖν χαὶ διῶξαι; Μικρὸν ἀναμείνατε Χρόνον; χαὶ οὐδὲ
σπουδαζόντων με κατέχειν ἀνέξομαι. Εἶτα ἵνα μή τις
θάνατον χοινὸν esie τὸ "Ert μικρὸν χρόνον | μεθ᾽
ὑμῶν εἶμι ( καὶ γὰρ τοῦτο Spes ): ἵν᾽ οὖν τοῦτο
ui, τις νομίσῃ, καὶ ὅτι οὐδὲν P ἐνήργει μετὰ τελευτὴν,
ἐπήγαγε" Καὶ ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν.
Εἰ δὲ ἔμ

ἀπελθεῖν *

5 , D , PA
ελλεν ἐναπομένειν τῷ θανάτῳ, ἦδυναντο
rp ' S A 5
Τὸ μὲν οὖν ἀφε-

?

ἐκεῖ γὰρ πάντες ἄπιμεν.
λέστερον πλῆθος, ἐπέχαμπτε τὰ λεγόμενα " τὸ δὲ
θρασύτερον, ἐφόδει" τὸ δὲ φιλομαθέστερον, σπεύδειν
ἐποίει πρὸς τὴν ἀκρόασιν, ὡς ὀλίγου λοιπὸν ὕπολει-
πομένου χρόνου, χαὶ οὖχ ἐνὸν ἀεὶ ταύτης ἀπολαῦσαι
τῆς διδασχαλίας. Καὶ οὐχ εἶπεν ἁπλῶς, ἐνταῦθά εἶμι,
ἀλλὰ, Μεθ᾿ ὑμῶν εἶμι * τουτέστι, χἂν διώκητε, χἂν
ἐλαύνητε, μικρὸν χρόνον οὗ παύσομαι τὰ ὑπὲρ ὑμῶν
οἰκονομῶν, xal τὰ πρὸς σωτηρίαν λέγων xo παραι-
νῶν ὑμῖν. Καὶ ὑπάγω πρὸς τὸν πέμψαντά με. Q$o67-
σαι τοῦτο ἱχανὸν ἦν, xol εἰς ἀγωνίαν ἐμδαλεῖν. Καὶ
γὰρ ὅτι ἐν χρεία αὐτοῦ καταστήσονται δηλοῖ. Ζητή-
σετε γάρ με, φησὶν, οὐ μόνον οὐχ ἐπιλήσεσθε, ἀλλὰ
xot Ζητήσετέ με, xal οὐχ εὑρήσετε. Καὶ ποῦ ἐζήτη--
σαν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι; Λέγει ὃ Λουχᾶς, ὅτι ἐκόπτοντο
γυναῖχες ἐπ᾽ αὐτῷ. Εἰχὸς δὲ xal ἄλλους᾽ πολλοὺς, καὶ
εὐθέως, xol τὴς πόλεως ἁλισχομένης; μεμνῆσθαι τοῦ
Χριστοῦ χαὶ τῶν θαυμάτων αὐτοῦ, χαὶ τὴν παρουσίαν
Siehe τὴν αὐτοῦ. T aUca δὴ πάντα ἐπή τ βουλόμενος
αὐτοὺς ἐφελκύσαδθαι, Καὶ ids τὸ “μικρὸν χρόνον εἶναι
τὸν λειπόμενον, καὶ τὸ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν ποῦθει-
CHEN » καὶ τὸ μὴ δύνασθαι λοιπὸν αὐτὸν εὑρεῖν,
ἱκανὰ πάντα πεῖσαι τρϑδελθεῖν, E: μὲν γὰρ μὴ ἔμελλε
ποθεινὴ εἶναι ἣ παρουσία, οὐδὲν μέγα αὐτοῖς ἐδόχει

λέγειν. Πάλιν δὲν εἰ ἔμελλε E εἶναι, δυνατὸν
δὲ ἦν εὑρεῖν, οὐδ᾽ ἂν οὕτως αὐτοὺς ἐθορύδησε.

Πάλιν, εἰ πολὺν ἔμελλε χρόνον iudi xa οὕτως
ὕπτιοι ἂν ἐγένοντο. Νῦν δὲ πάντοθεν αὐτοὺς συνελαύ--
νει xol φούεῖ. Τὸ δὲ, Ὑπάγω πρὸς τὸν πέμψαντά
με, δειχνύντος ἐστὶν οὐδεμίαν " αὐτῷ γενησομένην
βλάδην ἀπὸ τῆς ἐπιδουλὴς τῆς: αὐτῶν, xui τὸ πάθος
ἑχούσιον. Δύο τοίνυν προεῖπε προ δηήρείοΣ ὅτι μετὰ
μικρὸν ἀπελεύσεται χρόνον, καὶ ὅτι οὐχ ἥξουσι πρὸς
αὐτόν * ὅπερ οὐχ ἦν ἀνθρωπίνης ὃ διανοίας, τὴν ἑαυτοῦ
τελευτὴν προειπεῖν. Ὅρα γοῦν χαὶ τὸν Δαυὶδ λέγοντα
Γνώρισόν | μοι, Κύριε, τὸ πέρας μου, χαὶ τὸν ἀριβεν
τῶν ἡμερῶν μου τίς ἐστιν, ἵνα γνῶ τί ὕστερῷ ἐγώ.

b Putat Boisius non

ἐνήργει, ut habent exemplaria
omnia, sed ἐνεργεῖ, vel

ἐνεργήσει legendum esse.

Ni TED C X AE.

541
stus? 59. Adhuc modicum tempus vobiscum
sum. Cum posset auditores et flectere et terre-
re, verba profert humilitate plena , ac si diceret :
Cur me interficere, cur persequi quzritis? Mo-
dicum exspectate, et sine tanto vestro conatu
me capiendum offeram. Deinde ne quis commu-
nem dici mortem arbitraretur his verbis, Adhuc
modicum tempus vobiscum. sum (nam hoc pu-

D

tabant); hanc opinionem ut amoveret, ipsum post
mortem nihil operaturum esse, subdidit : 54. Et
ubi sum ego, vos non potestis venire. δὶ au-
tem in morte mansurus erat, ire sane potuis-
sent: eo namque omnes migramus. Simplicior
itaque multitudo his verbis flectebatur; ferocior
timebat; studiosior ad audiendum properabat,
quod parum superesset temporis , nec semper
possent tali frui doctrina. Nec tantum dixit, Hic
sum, sed, J'obiscum sum; id est, Etsi perse-
quamini, etsi exagitetis, ne tantillum quidem
cessabo vobis prospicere, et quz ad salutem ve-
stram spectant predicare. £t vado ad eum qui
misit me. Hic terrere poterant et angere. Nam

fore ut ejus ope indigeant predicit. Queretis me,

297 Inquit ; non solum non obliviscemini, sed etiam

Α Quceretis me, et non invenietis. Et ubinam quz-
sierunt eum. Juda? Narrat Lucas, mulieres il-
lum planxisse; et ut verisimile est, multi alii Iu-
xerunt eum, ac post urbis excidium, ejus prz-
sentbam optarunt, recordati nempe Christi et
miraculorum ejus. Hzc autem omnia dixit, ut eos
alliceret. Nam quod parum superesset temporis,
quod post discessum optabilis foret, cum non ultra
posset inveniri; hzc, inquam, omnia, ut ipsi
haererent suadere poterant. Nam si futurum. non
erat, ut ejus prossentia optabilis esset , nihil ipsis
magnum dicere videbatur. Rursum, 51. optabilis
futura ejus przssentia erat, ita ut tamen inveniri
posset, id. non ita illos turbavisset.

B

5. Iterum si multo tempore prasens mansurus
fuissct, supinl fortasse evasissent. Nunc autem
uifdige illos exagitat et terret. Illud vero, ado
ad eum qui misit me, declarat nihil damni futu-
rum ex insidiis eorum, et se voluntarie passurum.
Duo igitur przdixit, et se paulo post abiturum,
et illos ad se non venturos esse : quod certe non
fuit humanze mentis, ut mortem suam przdicerct.
Vide namque quid dicat David : "Votum fac
mihi, Domine, finem meum, et. numerum an-
norum meorum quis est, ut sciam. quid. desit

2

-

* [αὐτῷ deerat in Montf. Haben Savil, et Codd. no-
stri. ]

Luc.23.49.

Psal.38.5.

Joan.

9^
2."

I7.

542 $. JOANNIS CIHRYSOST.

mihi. Yd. profecto nemo novit. Ex uno autem alte-
rum confirmatur. Ego vero puto id et ministris
cnigmatice dici, et ministros spectare, quo maxi-
me illos alliceret; ostendens se scire cur venis-
sent; acsi diceret, Exspectate paulisper, et abibo.
55. Dicebant ergo Judei inter se : Quo iturus
est ? Tametsi. illi qui desiderabant ut abiret, ni-
hilque non agebant, ut ne ultra viderent eum,
non debuissent hoc quarere; sed. dicere, Gaude- p
mus quod. abeas : et quando hoc erit? Sed his
verbis movebantur, et ab se mutuo ac stulte qua-
runt, quo iturus esset. /Vumquid in dispersionem
gentium ? Quid est, /n dispersionem gentium ὃ
Sic gentes vocabant Juda, quia ubique dispersze
crant, et libere commiscebantur. Hanc quoque et
illi postea. ignominiam passi sunt : nam Ipsi quo-
que dispersio fuerunt. Olim tota gens simul coacta
erat, nec alibi reperire erat. Judzeum, quam | in
Palistina tantum. l1deo Judzi gentes vocabant
dispersionem, exprobrantes illis, ac de se magni-
fice sentientes. Quid ergo sibi vult illud, Quo ego
vado, vos non potestis venire , dum cum illis E
Judzi ubique per orbem terrarum commisceren-
tur? Si ergo gentes significare voluisset, non dixis-
set, Quo non potestis venire. Cum autem dixe-
runt, /Vum in dispersionem gentium iturus est?
non addiderunt, Et. perditurus eas, sed, Doctu-
rus. Sic sedata est illorum ira, et dictis credide-
runt. Nam si non credidissent, non quzsituri in-
ler se erant. quid. diceret. τες hzc illis dicta i
sunto. Sed timendum, ne nobis quoque illa. com-
petant, quod ubi ille est, eo nos non possimus
abire, quod. vita nostra peccatis sit plena. De di-
scipulis enim ait, /olo ut ubi sum ego, οἱ illi
sint mecum. De nobis vero timeo ne contrarium
dicatur, Ubi ego sum, non potestis venire. Cum
enim contra quam praccipitur agamus, quomodo
poterimus illo abire? Nam in hoc szculo, si quis
miles ea agat quz. contra regis dieu sint,
non poterit regem videre, di exauctoratus extre-
mum luet supplicium. Si ergo rapiamus, avaritize B
studeamus, injuste agamus, percutiamus, eleemo-
synam non erogemus, non poterimus illo abire ;
sed id patiemur quod virginibus accidit : qui ad
illum ingredi non potuerunt, sed recesserunt,
exstUnctis lampadibus ; ; hoc cst, gratia deficiente.
Flammam quippe illam, quam a Spiritus gratia
statim accipimus, si wok ardentiorem ἀέξει:
mus; sin nolimus, statim. illam perdemus. llla

ἃ αἰνίττεσθαι, 1d est, inquit Savilius, αἰνιγματωδῶς

AE gU

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

Καὶ ὅλως οὐδείς ἐστιν ὃ μαθὼν τοῦτο, "Ex δὲ τοῦ ἑνὸς
S T7 e 3 ἈΦ NA o5 ᾿ N N
Xa τὸ ἕτερον πιστοῦται. ᾿Εγὼ δὲ οἶμαι, καὶ πρὸς τοὺς
ὑπηρέτας τοῦτο * αἰνίττεσθαι, xal πρὸς αὐτοὺς τὸν λό-
γον ἀποτείνειν, ᾧ μάλιστα αὐτοὺς ἐπεσπάσατο, δείξας
ἑαυτὸν εἰδότα τῆς ἀφίξεως τὴν αἰτίαν, ὡσανεὶ ἔλεγε"
περιμείνατε μικρὸν, καὶ ἀπελεύσομαι. " EAeyov οὖν οἱ
2 ὃ - e Jc NE D , θαι:
Ιουδαῖοι πρὸς ἑαυτούς" ποὺ οὗτος μέλλει πορεύεσθαι ;
Καὶ μὴν τοὺς ἐπιθυμοῦντας ἀπαλλαγῆναι, τοὺς πάντα
πράττοντας ὥστε μὴ βλέπειν αὐτὸν, οὖκ ἐχρὴν τοῦτο

- , LM iC) - e ah) L ὶ , '
ζητεῖν, ἀλλ᾽ εἰπεῖν, ὅτι xat ἀσμενίζομεν, xat πότε γὰρ
e M
τοῦτο ἔσται; "AX ἔπαθόν τι πρὸς τὰ λεχθέντα, xol
ζητοῦσι πρὸς ἑαυτοὺς ἀνοήτως ὑποπτεύοντες, ποῦ
— ,
μέλλει πορεύεσθαι. Μὴ εἰς τὴν διασπορὰν τῶν ᾿λλή-
e ,
νων; Τί ἐστιν, Εἰς διασπορὰν τῶν “Ἑλλήνων ; Οὕτω
τὰ ἔθνη ἐκάλουν οἱ Ἰουδαῖοι, διὰ τὸ πανταχοῦ διε-
σπάρθαι, xal ἀδεῶς ἀλλήλοις ἐπιμίγνυσθαι. 'Γοῦτο δὲ
M ᾽ M ^ ^S oy ^ € / A V
καὶ αὐτοὶ λοιπὸν τὸ ὄνειδος ὑπέμειναν * διασπορὰ γὰρ
ἦσαν χαὶ αὐτοί. Τὸ γὰρ παλαιὸν ἅπαν τὸ ἔθνος εἰς ἕν
συνείλεχτο, xal οὐχ ἦν ἀλλαχοῦ Ἰουδαῖον εὑρεῖν, ἀλλ᾽
ἢ ἐν Παλαιστίνη μόνῃ. Πρὸς δὴ τοῦτο διασπορὰν τοὺς
“Ἕλληνας ἐκάλουν, ὀνειδίζοντες xai μεγαλαυχοῦντες
29 - [4 OTI E] Jg au Ne lem. € -
ἐφ᾽ ἑαυτοῖς. Τί οὖν ἐστιν, “Ὅπου ἐγὼ ὑπάγω, ὑμεῖς
οὐ δύνασθε ἐλθεῖν ; "Exsívotg δὲ πάντες ἐπεμίγνυντο
τότε, χαὶ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἦσαν Ιουδαῖοι. Οὐχ
2 aed K
ἂν οὖν, εἰ τοὺς “λληνας ἐδήλου ; εἶπεν, “Ὅπου οὐ δύ--
νασθε ἐλθεῖν. Eiróvesc δὲ, Μὴ εἰς τὴν διασπορὰν τῶν
“Ἑλλήνων μέλλει πορεύεσθαι; οὐκ εἶπον, καὶ λυμαί-
νεσθαι αὐτοὺς, ἀλλὰ, Διδάσχειν. Οὕτως ἤδη καθυφῇ-
od τῆς ὀργῆς, καὶ τοῖς λεχθεῖσιν ἐπίστευσαν. Οὐχ
ἂν δὲ, εἰ μὴ ἐπίστευσαν, ἐζήτησαν πρὸς ἑαυτοὺς τίς
ἐστιν 6 λόγος. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν εἴρητο πρὸς ἐκείνους"
δέος δὲ, μὴ καὶ πρὸς ἡμᾶς χαιρὸν ἔχη τὰ λεγόμενα,
ὅτι “Ὅπου ἐστὶν, οὐ δυνάμεθα ἀπελθεῖν, διὰ τὸν βίον
ἡμῶν τὸν ἁμαρτημάτων. γέμοντα. ἍΠΕΡ μὲν γὰρ τῶν
μαθητῶν net, Θέλω ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, χἀχεῖνοι
ὦσι μετ᾽ ἐμοῦ" περὶ δὲ ἡμῶν δέδοιχα μιὴ τοὐναντίον
Ay; d ὅτι “Ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, οὐ δύνασθε ἐλθεῖν. “Ὅταν
γὰρ ἐναντία τῶν προσταγμάτων πράττωμεν, πῶς δυ-
/ 5 " 5 - Y N M M
νησόμεθα ἀπελθεῖν ἐχεῖ; Καὶ γὰρ xol χατὰ τὸν πα-
ρόντα βίον, εἴ τις τῶν στρατευομένων ἀνάξια πράττοι
τοῦ βασιλέως , οὗ δυνήσεται τὸν βασιλέα ἰδεῖν, ἀλλὰ,
τῆς ἀρχῆς παραλυθείσης , τὴν ἐσχάτην Higgs:
χόλασιν. ἃ Ὅταν οὖν ἁρπάζωμεν, πλεονεχτῶμεν " ὅταν
ἀδικῶμεν, πλήττωμεν ὅταν μὴ ἐλεημοσύνην ἐργα-
σώμεθα, οὐ δυνησόμεθα ἀπελθεῖν ἐχεῖσε, ἀλλὰ xo
, As y - / d, ' a
πεισόμεθα ὃ γέγονε ταῖς παρθένοις. mou γὰρ ἦν,
οὐκ ἐδυνήθησαν εἰσελθεῖν, ἀλλ᾽ ἀνεχώρησαν, σύεσθει-
σῶν αὐτῶν τῶν λαμπάδων " τουτέστι, τοῦ χαρίσμα-

, D
τος αὐτὰς καταλιπόντος. Γὴν γὰρ φλόγα ἐχείνην ἣν

^ Alii ὅταν ἁρπάζωμεν.

IN JOANNEM HOMIL. LI. al. ἢ:

^ / ν »J/ bh M , , ^ Y
εὐθέως ἐδεξάμεθα τῇ τοῦ Πνεύματος χάριτι, ἂν μὲν
K ^ ^
βουλώμεθα, σφοδροτέραν ἐργασόμεθα " αὐτήν" ἂν δὲ
, Lh 9,23 3 , de-
«μὴ βουλώμεθα, ταχέως αὐτὴν ἀπολέσομεν. Σθεσθεὶ
, 5 ἢ
σης δὲ ἐκείνης, οὐδὲν ἕτερον, ἀλλ᾽ ἢ σχότος ἐν ταῖς
- [7/ , Ὁ,
ἡμετέραις ἔσται ψυχαῖς. Ὥσπερ γὰρ καιομένης τῆς
^i : /. ^ M ER er λ , ^ b c
λαμπάδος πολὺ τὸ φῶς " οὕτω διαλυθείσης οὐδὲν ἔτε-
D Y € “ὁ
ρον, ἀλλ᾽ ἢ γνόφος ἔσται. Διό φησι, Τὸ πνεῦμα μὴ
- μι ce
σθέννυτε. Σόέννυται δὲ, ὅταν ἔλαιον μὴ ἔχη; ὅταν
» / ce iss.
ἀνέμου σφοδροτέρα τις Suo γένηται; ὅταν συνέχη--
“ Η T , πὸ Ἂν
ται xa στενοχωρῆται (xal γὰρ οὕτω σόέννυται πῦρ)
^ ΄
συνέχεται δὲ ὑπὸ φροντίδων βιωτικῶν, xo σύέννυ -
1 ec M M M P -
ται ὑπὸ ἐπιθυμίας πονηρᾶς. Οὐδὲν δὲ αὐτὴν πρὸς τοῖς
, M ,
εἰρημένοις οὕτω σύέννυσιν, ὡς ἀπανθρωπία,,χαὶ ὦμό-
WC ,d V cum Y x Y
τῆς; καὶ ἁρπαγή. Ὅταν γὰρ * τῷ ἔλαιον μὴ ἔχειν, xat
ὕδωρ ἐπεμδάλωμεν ψυχρόν * τοῦτο γάρ ἐστιν ἣ πλεονε-
»» 2 , NN ἘΞ , , - 5^ / hj
ξία, ἀποψύχουσα διὰ τῆς ἀθυμίας τῶν ἀδικουμένων τὰς
— , 5
ψυχάς" πόθεν δυνήσεται ἀναφθῆναι λοιπόν; Ἀπελευ--
M
σόμεθα τοίνυν τέφραν τε xal κόνιν φέροντες, xai πο-
D Ὁ e
λὺν ἔχοντες τὸν χαπνὸν χατηγοροῦντα ἡμῶν, ὅτι λαμ-
M e Χ
πάδας ἔχοντες ἀπεσδέσαμεν. Ἔνθα γὰρ ἂν ἡ χαπνὸς,
ὯΝ DUM ἃν ,
ἀνάγχη πὺρ εἰναι τὸ σδεσθέν. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτό τινα ταύ-
e *^ c , l
τὴν ἀχοῦσαι ctv φωνὴν τὴν, Οὐχ oióx uc. Πόθεν δὲ
ΩΣ ^
ταύτην ἐστὶν ἀχοῦσαι τὴν φωνὴν, ἢ ὅταν πένητα ἰδόντες,
€ ἣν e E D
ὡς οὐχ ἰδόντες αὐτὸν διαχεώμεθα; Ὅταν ἡμεῖς ἀγνοῶμεν
M D e /
τὸν πεινῶντα Χριστὸν, ἀγνοήσει ἡμᾶς xo αὐτὸς ἐλέου
S ^ /
δεομένους - xol δικαίως. Ὃ γὰρ περιιδὼν τὸν θλιδό--
μενον, xal μὴ δοὺς ἐχ τῶν αὐτοῦ, πῶς ζητήσει λα-
δεῖν ἐκ τῶν οὐχ αὐτοῦ: Διὸ, παραχαλῶ, πάντα ποιῶ-
"d M - e
μεν, xal πραγματευώμεθα, ὥστε μὴ ἐχλιπεῖν ἡμᾶς
τὸ ἔλαιον, ἀλλὰ χοσμῆσαι τὰς λαμπάδας, χαὶ συνεισ-
- c ' c χὰ ,
ελθεῖν τῷ νυμφίῳ εἰς τὸν νυμφῶνα " οὗ γένοιτο πάν -
τας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ. τοὺ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, 9€ οὗ χαὶ μεθ᾽ οὗ τῷ
Uu ly [ e E) à
"m , , ο M $5 v
Πατρὶ 4 δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xoi ἀεὶ,
x«l εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Auf.

b αὐτήν deest in Savil. etin quibusdam aliis Mss.

Ως

C1

autem exstincta, nihil aliud. quam tenebrz in no-
stris imsidebit animis. Sicut enim ardente lucerna,
multa lux splendet : sic illa restincta, nihil nisi te-
nebrz. Ideo. ait : /Volite spiritum. exstinguere.
Exstinguitur autem,cum oleum non habet ; quando
vento vehementior quzdam vis insufflat; quando
comprimitur et coarctatur. Sic enim exstinguitur
ignis. Comprimitur autem a sollicitudinibus sa-
cularibus, et exstinguitur a mala concupiscentia.
Ad hac nihil illam. ita exstinguit, ut inhumani-
tas, crudelitas, rapina. Cum autem, oleo deficiente

per

I. Thess.5.

19.

Avaritia
l1zso-

? rum moesti-

aquam etiam frigidam in(undimus, hoc est avari- tiam animas

tiam, quz per lzssorum moestitiam animas exstin-
guit, unde poterunt iterum accendi? Migrabimus
ergo pulverem cineremque multum nobiscum feren-
tes fumumque nos accusantem, quod lampadas ex-
sunxerimus. Ubi enim fumus est, ibi necesse est ex-
stinctum ignem fuisse. Verum absit ne quispiam
hanc vocem audiat, JVescio vos. Quandonam au-
tem hsec vox audietur, nisi ubi cum pauperem

D

videmus, perinde affecti sumus, ac 51 non videre-
mus? Quando nos Christum esurientem ignorabi-
mus, ignorabit et ille nos oleo egentes : et jure qui-
dem. Namqui miserum despicit, nec juvat ex bonis
suis,quomodo quzretaccipere ex non suls? Quam-
obrem, rogo, omnia faciamus, omnia moveamus
ut oleum nobis non deficiat ; sed ornemus lampa-
des, et cum sponso in thalamum ingrediamur :
quem nos omnes assequi contingat, gratia et beni-
gnitate Domini. nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patrigloria, simulque Spiritui. sancto,
nunc et semper, et in secula seculorum. Amen.

* [πρὸς τὸ ἔλ. Codd, nostri; πρὸς τῷ ἔλ. Savil., recte. ]

,

OMIAIA να΄.

^p ^ ῳ Β D) PS E τῇ εἷ-
ὧν δὲ px τῇ μεγάλῃ τῆς ἑορτῆς,

ΟΣ , ^ D
στήχει ὃ Ἰησοῦς, καὶ ἔχραζε λέγων " ἐάν τις διψᾷ,
5. / ; ac ͵ 39.3
ἐρχέσθω πρός με, xa πινέτω. * Ὃ πιστεύων εἰς ἐμε,

τῇ m "m , 2
χαθὼς εἶπεν ἣ Γραφὴ, ποταμοὶ £x τῆς χοιλίας αὖ-
τοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος ζῶντος.

«e 5 , ,
τῇ ἐσχάτη $us

M e / , ᾿ χω ,
Τοὺς προσιόντας τῷ θείῳ χηρύγματι, xat τῇ πίστει
Ly 14 ^" 7]
προσέχοντας, τὸν τῶν δυψώντων ἔρωτα ἐπιδείκνυσθαι

* In Morel. que sequuntur deerant in titulo,

299

HOMILIA LI.

Car. vir. v. OT. [n novissimo autem die
magno festivitalis, stabat Jesus, et clamabat
dicens : Si quis sitit, veniat ad me et bibat.
58. Qui credit in me, sicut dicit. Scriptura,

flumina de ventre ejus fluent aque vive.

1. Qui ad. divinam accedunt praedicationem,

exstingui.

Auditores

et fidem servant, eos sitientium desiderium prz se iini ver

544 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.
hi | sitien- ferre oportet, atque tantam in seipsis incendere Β χρὴ; χαὶ Ξοσαὐπην ἀνάπτειν ἐπιθυμίαν ἐν ἑαυτοῖς.
RR *5** concupiscentiam. Sic enim poterunt dicta cautius Οὕτω γὰρ δυνήσονται xol τὰ λεγόμενα μετὰ πολλῆς
retinere. Nam qui sitiunt, acceptum poculum cupi- κατασχεῖν τὴς φυλοχῆς. Καὶ γὰρ οἱ διψῶντες, ἐπει--
dissime hauriunt, et ita sitim sedant. Sic itaquequi δὰν χύλικα λάδωσι, μετὰ πολλῆς αὐτὴν ἕλκουσι τῆς
divinos hauriunt sermones, si sitientes sorbeant, προθυμίας, xal τότε διαναπαύονται. Οὕτω τοίνυν xal
numquam cessabunt donec exhauserint. Quod οἱ τῶν θείων ἀχούοντες λογίων, εἰ δυψῶντες προσλά-
Matth. 5.6. enim semper oporteat sitire etesurire, dicitur, Bea- — 6otsv, οὐδέποτε χαμοῦνται ἕως ἂν ἐχπίωσιν. Ὅτι γὰρ
ti qui esuriunt et sitiunt justitiam. Et hic dicit ἀεὶ χρὴ δυψᾶν, καὶ πεινῆν - Maxdtptot , φησὶν, oi πει-
Christus, Si quis sitit, veniat ad me et bibat; γῶντες xol διψῶντες τὴν δικαιοσύνην. Καὶ ἐνταῦθά
id est, Neminem necessitate aut vi traho; sed si φησιν ὃ Χριστός" Εἴτις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με, xal
quis animo promtus, si quis desiderio fervens sit, πινέτω. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν οὐδένα ἀνάγχη
hunc ego voco. At cur evangelista sic expressit, χαὶ βίᾳ ἐφέλχομαι" ἀλλ᾽ εἴ τις ἔχει προθυμίαν πολ-
In novissimo die magno? Etenim primus et ul-. ( Jy, εἴ τις ἐχκαίεται τῷ πόθῳ, τοῦτον ἐγὼ καλῶ. Τί-
timus magnus erat, medii autem potius in deliciis γος δὲ ἕνεχεν ἐπεσημήνατο ἃ, εὐαγγελιστὴς, ὅτι Ἔν
consumebantur. Cur ergo Im novissimo dicit? τῇ ἐσχάτη ἡμέρα τῇ μεγάλῃ; Καὶ γὰρ ἣ πρώτη καὶ
Quia illo die omnes conveniebant. In primo non — 4 τελευταία μεγάλη ἦν " τὰς γὰρ μεταξὺ μᾶλλον sic
venitille, et. causam dixit fratribus. Sed. nec ἴῃ τρυφὴν ἀνήλισχον. Τίνος οὖν ἕνεχεν "Ev. τῇ ἐσχάτῃ
secundo, nec in tertio quidpiam tale dicit; ne ir- Meus Ὅτι ἐν αὐτὴ πάντες ἦσαν συγχεκροτημενοι; Ti
rita forent verba, dum futurum erat ut illi in de- μὲν γὰρ πρώτῃ oU παρεγένετο; xà τὴν αἰτίαν εἶπε
110115 essent. Novissimo autem die, quando recede- πρὸς τοὺς ἀδελφούς. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ £y τῇ δευτέρᾳ xal τρίτῃ
bant domum, viatica ad. salutem dat illis, et cla-.— c τοιοῦτον λέγει, ὥστε μὴ ἐκλυθῆναι τὰ λεγόμενα, μελ-
mat; tum ut fiduciam et loquendi libertatem osten-— λόντων αὐτῶν εἰς τρυφὴν ἰέναι. Τῇ δὲ ἐσχάτη, ὅτε ἀνε-
dat; tum ut tante multitudmi significet, se de χῴρουν οἴκαδε, ἐφόδια αὐτοῖς δίδωσι πρὸς σωτηρίαν, καὶ
spirituali potu. loquutum esse, adjicitque : Qui χράζει" τοῦτο uiv, τὴν παῤῥησίαν αὐτοῦ ἐμφαίνων"
credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de y τοῦτο δὲ , διὰ τὸν πολὺν ὄχλον, καὶ δηλῶν ὅτι περὶ τοῦ
ventre ejus fluent aque viec. Ventrem cor vo- γοητοῦ διελέγετο πόματος, ἐπάγει: Ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ,
P5al.39.9. cat; ut etalibi ait, Et legem tuam in medio ven- χαρθὼς εἶπεν ἢ Γραφὴ, ποταμοὶ ex τῆς χοιλίας αὐτοῦ
tris mei. Et. ubinam dicit Scriptura, Flumina
de ventre ejus fluent aque vire? Nusquam.
Quid sibi vult ergo illud, Qui credit in me, si-
cut dicit Scriptura ? Hic interpungendum est ; ut

illuc | | it. Chri ye c: τὰ
illud, Flumina de ventre ejus fluent, sit. Chri- ὕδατος ζῶντος; Οὐδαμοῦ. Τί οὖν ccr, Ὃ ἀκ CENE

v.26.e131, Si. sententia. Quia enim multi dicebant, Z/ic est EMCS Pe prod Γραφή; ΤΑΝ ΤΗΣ φάρα, τ

Christus ; et, Christus cum venerit, numquid δεῖ, i i τὸ, Ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ δεύσουσι,

δεύσουσιν ὕδατος ζῶντος. Kouav ἐνταῦθα τὴν χαρ-
δίαν qna» καθάπερ xo ἀλλαχοῦ φησι: Καὶ τὸν νό-
μὸν σου ἢ ἐν μέσῳ τῆς χοιλίας μου. Καὶ ποῦ εἶπεν ἣ
Γραφὴ, ὅτι Ποταμοὶ ἐκ τῆς χοιλίας αὐτοῦ ῥεύσουσιν

plura signa faciet ? ostendit oportere rectam te-
nere sententiam, neque ita ex signis, ut ex Scri-
pturis credendum esse. Multi enim cum illum mi-
racula edentem cernerent, non quasi Christum vr» δεῖ τὴν γνῶσιν ἔχειν, καὶ οὐκ ἀπὸ τῶν σημείων

recipiebant; imo dicturi erant, Nonne Scripture οὕτως, ὡς ἀπὸ τῶν Γραφῶν πιστεύεσθαι. Πολλοὶ γοῦν
dicunt, Christum ex semine David venturum esse?

Y
τῆς αὐτοῦ ἀποφάσεως. Ems» γὰρ ἔλεγον πολλοὶ;
Οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός" xoi, Ὃ Χριστὸς ὅταν ἔλθῃ,
μὴ πλείονα σημεῖα ποιήσει; δείκνυσιν, ὅτι διωρθωμέ-

: αὐτὸν xal θαυματουργοῦντα ἰδόντες, οὖχ ὡς Χριστὸν
Id ille frequenter versabat, ut ostenderet se. hu- ἐδέχοντο: ἔμελλον δὲ λέγειν, ὅτι οὐχὶ αἱ Γραφαὶ ἍΞ
jusmodi demonstrationem. non fugere : rursusque γουσιν, ὅτι ὃ Χριστὸς ἀπὸ τοῦ σπέρματος τοῦ Δαυὶδ
illos ad Scripturas remittit. Superius enim dixerat: — g,. εται; Καὶ ταῦτα ἄνω xo κάτω “ ἔστρεφε, δεῖξα!

Joan. ὅ. Scrutamini Scripturas ; et rursum : Scriptum est 900 A βουλόμενος, ὁ ὅτι οὗ φεύγει τὴν διὰ τούτων ἀπόδειξιν,

39 εἰ 6.65. ip prophetis, Et erunt omnes docibiles Dei; et, “πάλιν αὐτοὺς εἰς τὰς Γραφὰς παραπέμπει. Καὶ γὰρ

1bi4. 5. 45. Moyses vos accusat ; hic vero, Sicut dixit Scri- — ἄνω ἔλεγεν, "Egeuvüixe τὰς Γραφάς" xoi πάλιν, Ἔστι
. . E NT AE /

ptura, flumina de ventre ejus fluent; uberta- ὀ γεγραμμένον ἐν τοῖς προφήταις, καὶ ἔσονται πάντες

b. ἐν μέσῳ τῆς χοιλίας μον. Mebraice legitur 5) "n3, πμιοὶ, Ex SS. Patribus autem alii hanc, alii illam inter-
in medio viscerum meorum, ut vertit Symmachus. Aqui-.— pretationem sequuntur,
la autem et Theodotio, quos sequitur Hieronymus , i2 e [ ἔστρεφον, Δεῖξαι τοίνυν f. Savil. et Cod. 706, is ta-
medio ventris mei, LXX et Vulgata, in. medio cordis — men omittens coíivo».]

IN JOANNEM HOMiL. LI. al. r.

^ 1 m “ ὦ - e X 29.
διδαχτοὶ Θεοῦ" xat, Μωῦσῆς ὑμῶν κατηγορεῖ xo ἐν-
c x ^ b Y Tl ,
ταῦθα, Καθὼς εἰπεν 4, ᾿Πραφὴ, ποταμοὶ ἐχ τῆς κοιλίας
“ὦ V Β «ἘΞΑ PNE
αὐτοῦ δεύσουσι, τὸ δαψιλὲς καὶ ἄφθονον τῆς χάριτος

? c^ Adel €
αἰνιττόμενος. Ὅπερ ἀλλαχοῦ φησι" Πηγὴ ὕδατος ἁλ-
, X Eel ον χα;
λομινου εἰς ζωὴν αἰώνιον: τουτέστι, πολλὴν ἕξει y &-
[ S Ί , ὦ
εὖ p r , Ae. a sem
ριν. Αλλαχοῦ μὲν οὖν, Δωὴν αἰώνιον, λέγει" ἐνταῦθα
bu M X D ry ^Y , ^ D V D S p €
δὲ, "YO ζῶν. Zw δὲ λέγει τὸ ἐνεργοῦν ἀεί. Ἢ
M m ,. /, 5 δὲ 5 ^ v : el
γὰρ τοῦ Πνεύματος χάρις, ἐπειδὰν εἷς διάνοιαν ctc
e ^ , D / 5 e 7 »
ἔλθη καὶ " ἵἱδρυνθῇ, πάσης πηγῆς μάλλον ἀναδλύζει,
V , ^ , 25 CES ,?^2 Lebe S
χαὶ οὐ διαλιμπάνει, οὐδὲ χενοῦται, οὐδ᾽ ἵσταται.
D A "m es 1 , ΝΜ are»
Ὁμοῦ τοίνυν καὶ τὸ ἀνελλιπὲς τῆς χορηγίας δηλῶν,
ΝΥ c , M M M
xat τὸ ἄφατον τῆς ἐνεργείας, πηγὴν xai ποταμοὺς
B ΕΝ ΤῸ. Y -
ἐχάλεσεν " οὖχ ἕνα ποταμὸν, ἀλλὰ ἀφάτους " καὶ ἐχεῖ
᾿ e c / «X
δὲ, τὴν πλημμύραν διὰ τοῦ ἄλλεσθαι παρέστησε. Καὶ
Dh Ml , D
ἴδοι τις ἂν τὸ λεγόμενον σαφῶς, εἰ τὴν σοφίαν τοῦ
" τὸ D Y ΄
Στεφάνου, εἰ τὴν Πέτρου γλῶτταν, xoi τὴν Παύ-
Lad M ΕῚ M »
Àou ῥύμην ἐννοήσειε, πῶς οὐδὲν αὐτοὺς ἔφερεν,
“απὸ C: ἡ 2) N/ E E δὴ ,
οὐδὲν Ügícvaro' οὐ δήμων θυμὸς, οὗ τυράννων ἐπα-
,
ναστάσεις, οὐ δαιμόνων ἐπιδουλαὶ, οὐ θάνατοι χαθη-
M L4 2 doe nf Ἂς
μερινοί- ἀλλ᾽ ὥσπερ ποταμοὶ πολλῷ τῷ ῥοίζῳ φε-
, 5 , ec
ρόμενοι, οὕτω πάντα παρασύροντες ἀπήεσαν. Ταῦτα
μ
óc
, y M 3. M
λαμόάνειν οἵ πιστεύοντες. Οὔπω γὰρ ἦν Πνεῦμα
τω » NS ir SEAT MN
ἅγιον. Πῶς οὖν oi προφῆται προεφήτευσαν; xat τὰ μυ-

- Y e x
ἔλεγε. περὶ τοῦ Πνεύματος, φησὶν, οὗ ἔμελλον

pix εἰργάσαντο θαύματα; Οἱ ἀπόστολοι μὲν γὰρ οὐ
Πνεύματι ἐξέδαλον, ἀλλὰ τῇ παρ᾽ αὐτοῦ ἐξουσία, ὡς
αὐτός φησιν Ei ἐγὼ ἐν Βεελζεδοὺλ ἐκόάλλω τὰ δαι-
μόνια, οἵ υἱοὶ ὑμῶν ἐν τίνι ἐχδάλλουσι ; 'Γοὔτο δὲ
ἔλεγε, δηλῶν ὅτι οὐ πάντες Πνεύματι ἐξέδαλον πρὸ τοῦ
σταυροῦ, ἀλλὰ τῇ παρ᾽ αὐτοῦ ἐξουσίᾳ. Ὅτε γοῦν αὖ-
τοὺς ἔμελλε πέμπειν, τότε ἔλεγε, Λάδετε Πνεῦμα
ἅγιον - χαὶ πάλιν, Ἦλθεν ἐπ᾽ αὐτοὺς Πνεῦμα ἅγιον,
χαὶ τότε τὰ σημεῖα ἐποίουν.

Ὅτε δὲ ἔπεμπεν αὐτοὺς, οὐκ εἶπεν, ἔδωκεν αὐτοῖς
Πνεῦμα ἅγιον ἀλλ᾽, " E&oxev αὐτοῖς ἐξουσίαν, λέγων:
Λεπροὺς καθαρίζετε, δαιμόνια ἐχδάλλετε, νεκροὺς
ἐγείρετε: δωρεὰν ἐλάδετε, δωρεὰν δότε. "Eri δὲ τῶν
προφητῶν παρὰ πάντων ὡμολόγηται, ὅτι Πνεύματος
ἁγίου δόσις ἦν, ἀλλ᾽ ἦν αὕτη ἣ χάρις συσταλεῖσα χαὶ
ἀποστᾶσα, χαὶ ἀπὸ τῆς γῆς ἀπολιποῦσα ἀπὸ τῆς
ἡμέρας ἐχείνης, ἀφ᾽ ἧς ἐῤῥήθη, ᾿Αφίεται 6 οἶκος
ὑμῶν ἔρημος. Καὶ πρὸ ἐχείνης δὲ ἀρχὴν ἐλάμόδανεν
αὕτη ἣ σπάνις. Οὐχ ἔτι γὰρ προφήτης πὰρ᾽ αὐτοῖς ἦν,
οὐδὲ ἐπώπτευεν P αὐτῶν τὰ ἅγια ἣ χάρις. ᾿Επεὶ οὖν
ἀνέσταλτο μὲν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἔμελλε δὲ λοιπὸν
ἐχχεῖσθαι δαψιλῶς - ταύτης δὲ τῆς διανομῆς ἀρχὴ
μετὰ τὸν σταυρὸν ἐγίνετο, οὐ μόνον δαψιλείας, ἀλλὰ
xat μειζόνων χαρισμάτων (xal γὰρ θαυμαστοτέρα ἦν
ἣ δωρεὰ, ὡς ὅταν λέγη" Οὐχ οἴδατε ποίου πνεύματός

C

$01

"m m
542
tem et copiam gratia subindicans, ut. alibi dicit,
Fons aque salientis in vitam eternam ; id est,

multam habebit gratiam. Alibi dixerat, vitam
clernam; hic dicit, aquam vivam. Vivam vo-

Ibid.4 m

cat eam {1185 semper operatur, Spiritus enim gratia

cum in animam ingressa et stabilita fuerit, plus

quam fons quivis scaturit; neque cessat, vel eva-

cuatur, neque desinit. Ut ergo simul et numquam

deficere, et ineffabiliter operari denotet, fontem

et fluvios appellat; non unum fluvium, sed innu-
merabiles. Et illic salientem pro inundante dixit.

Quod. clare percipietsi quis sapientiam Stephani, Siephauns ,
Petri linguam, Pauli vim consideraverit, quo pa- vm "
cto nihil eos tulerit, nihil sustinuerit; non popu- mios, quo-
lorum furor, non tyrannorum violentia, non dze- 159 10.
monum insidie, non quotidiane mortes; sed
quasi flumina magno impetu fluentia, sic omnia
secum traxerint. 59. //cec autem dixit de Spiri-

tu, quem accepturi erant credentes in. eum.
JYondum. enim erat Spiritus sanctus. Quomodo

ergo prophete prophetarunt, et innumera edidere
miracula ? Apostoli enim non Spiritu, sed ejus
virtute daemonia ejecerunt, ut. ipse dicit : δὲ €go Matth
in Beelzebub. ejicio deemonia, filii vestri in?
quo ejiciunt? Hoc autem dicebat significans, non
omnes Spiritu ante crucem, sed ejus virtute eje-
cisse daemonia. Cum ergo illos missurus erat, tunc

. 12.

dixit, :Zccipite Spiritum sanctum ; ac rursum, Joan. 20.
J'enit in eos Spiritus sanctus, et tunc signa fa- ^*:
ciebant.

2. Cum autem misit eos, non dixit, Dedit eis
Spiritum sanctum; sed, Dedit eis potestatem, yn. τὸ
dicens : Leprosos mundate, d«emonia ejicite, '- εἰ 8-
mortuos suscitate; gratis accepistis, gratis
date. Prophetis autem in confesso apud ommes
est Spiritum sanctum fuisse datum; sed gratia
illa contracta erat et avulsa, atque in terra desierat
ab illa die, qua dictum fuit, Relinquitur domus rria. 53.
vestra deserta. Et ante illam diem jam rarior ??
esse ceperat. Nullus apud illos propheta erat; ne-
que gratia illorum sacris prospiciebat. Cum igitur
Spiritus sanctus jam ablatus esset, futurumque
esset ut largius effunderetur, cujus doni princi-
pium post crucem fuit, non abundantius modo,
sed etiam cum majoribus charismatibus ( mirabi-
lius quippe donum fuit, ut cum dicit, JVescitis Luc. 9.55

ἐστε" χαὶ πάλιν, Οὐ γὰρ ἐλάδετε πνεῦμα δουλείας, A cujus spiritus sitis ; ct iterum, /Von enim accepi- Rom.8.15.

? Morel. ἰδρυθῇ , mendo haud dubie typographico.

Rom. 4.14.

15.

Ibid.v.

16.

5406 $. JOANNIS CHRYSOST.
stis spiritum servitutis, sed accepistis spiritum
adoptionis. Nam veteres illi quoque Spiritum ha-
bebant, sed aliis non impertiebant : apostoli vero
innumeros illo replebant); quoniam igitur illam
gratiam accepturi erant (nondum enim data erat ),
ideo ait, /Vondum erat Spiritus. sanctus. De
hacigitur gratia. evangelista dicebat, /Vondum
erat Spiritus sanctus, nempe datus, quia Jesus
nondum erat glorificatus, gloriam appellans
crucem. Quia enim inimici eramus, peccatores,
gratia Dei privati, inimici Del; gratia vero erat
reconciliationis indicium; donum autem non ini-
micis et perosis, sed amicis et probatis datur;
opor tebat prius pro nobis offerri sacrificium, et
inimicitiam in carne solvi, nosque Dei amicos ef-
fici, et tune donum accipere. Nam si hoc in pro-
missione Abrahze factum est, multo magis in gra-
tia. Et hoc declarat Paulus his verbis : Si enim,
qui ex lege, heredes sunt, exinanita est fides :
lex enim iram operatur ; hoc est, Promisit Deus
Abrahae et semini ejus daturum se terram : sed ne-
potes ejus promissione illa indigni fuere, et ex
propriis laboribus placere non potuerunt. Propter-
ca intravit fides, res facilis, ut gratiam attraheret,
et promissa non exciderent. Et, /deo ex fide, di:
cit, ut secundum gratiam sit, utque promissio
firma sit. Ideo Secundum gratiam, quia id. la-
bore sudoreque suo non poterant. Cur autem cum
dixisset, Secundum Scripturas, nou adjicit testi-
monium? Quia corrupta illorum sententia erat.
40. .4lii enim dicebant, Hic est ille propheta ;
44. alii dicebant, Seducit turbam ; alii, |Von
ex Galilea venit Christus, 43. sed ex Bethle-
hem vico ; alii dicebant, Christus cum. vene-
rit, nemo scit unde sit: et divers;e erant opinio-
nes, ut in turba confusa. Neque enim dictis adhi-
bebant animum, neque discendi cupidi erant. Ideo
his nihil respondet, etsi dicerent, /Vumquid. ex
Galilea Christus venit ? Nathanaelem vero ve-
hementius et asperius dicentem, .Ex JVazareth
potest aliquid. boni exire? laudavit ut vere Isra-
elitam. Hi enim et qui Nicodemo dicebant, Scru-
tare et vide, quia ex Galilea non surrexit pro-
pheta, non discendi causa dicebant, sed ut opi-
nionem de Christo rejicerent. Ille vero, utpote ve-
ritatis amans, qui vetera omnia accurate nosset,
hoc dicebat : illi autem unum solum spectabant,
ut evincerent ipsum non esse Christum. Quapro-
pter ipsis nihil revelavit. Qui enim contraria lo-

b

C

χύριος περὶ v. λέγει τῆς χάριτος, ὃ εὖ. ἔλε-
Cod. 705 Alter Cod. ,

* [ἐπεὶ οὖν ὃ
í

Je». Savil.... à χύριος... λέγων...

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

ἀλλ᾽ ἐλάδετε πνεῦμα υἱοθεσίας. Καὶ γὰρ oi παλαιοὶ
i ^ ὶ i Ὁ 3. DX δὲ ^ T. n
χαὶ αὐτοὶ μὲν πνεῦμα εἰχον, ἄλλοις δὲ οὐ παρεῖχον
οἵἱ δὲ ἀπόστολοι μυριάδας ἐνέπλησαν Ὲ ἐπειδὴ οὖν ταύ-
zi ἔμελλον Aa eve τὴν χάριν, οὕπω δὲ ἦν δεθεῖρε;
διὰ τοῦτό quaw: Οὔπω γὰρ ἦν Ἰινεῦμα à ἅγιον. * "Ene
οὖν περὶ ταύτης λέγων τῆς χάριτος ὃ εὐαγγελιστὴς
»y ' EY ES
ἔλεγεν - Οὔπω γὰρ ἦν Πνεῦμα ἅγιον, τουτέστι, δοθὲν,
5» M Ἴ b 5N/ 25wN ?v Ld m b!
ἐπεὶ ᾿[ησοὺς οὐδέπω ἐδοξάσθη, δόξαν καλῶν τὸν σταυ-
/ nl 3
póv. "Eme? γὰρ ἐχθροὶ ἦμεν καὶ ἡμαρτηχότες xot
ὑστερούμενοι τῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ, xal θεοστυγεῖς"
, "m Y - -
ἣ δὲ χάρις χαταλλαγῆς ἦν ἀπόδειξις “ δῶρον δὲ οὗ τοῖς
- M - -
ἐχθροῖς, οὐδὲ «oic μισουμένοις, ἀλλὰ τοῖς φίλοις δί--
δοται, xal τοῖς εὐηρεστηχόσιν" ἔδει πρότερον προσ-
ἐνεχθῆναι τὴν ὑπὲρ ἡμῶν θυσίαν, xot τὴν ἔχθραν
ἐν τῇ σαρχὶ καταλυθῆναι, χαὶ γενέσθαι τοῦ Θεοῦ
φίλους, καὶ τότε λαθεῖν τὴν δωρεάν. Εἰ γὰρ ἐπὶ τῆς
ἐπαγγελίας τοῦτο γέγονε τῆς πρὸς ᾿Αὐραὰμ,, πολλῷ
υᾶλλον ἐπὶ τῆς χάριτος. Kot τοῦτο δηλῶν ὃ Παῦλος
ἔλεγεν: Εἰ γὰρ ἐχ νό ληρονό : f
eY 5b γὰρ €x νόμου χληρονόμοι, χεχένωται ἣ
, ᾿ , Y
πίστις" ὃ γὰρ νόμος ὀργὴν χατεργάζεται. Ὃ δὲ λέγει,
D , e
τοιοῦτον ἐστιν" ἐπηγγείλατο ὃ Θεὸς τῷ ᾿Αὐραὰμ. xa
τῷ σπέρματι αὐτοῦ δώσειν τὴν ἘΝ ἀλλ᾽ ἀνάξιοι
ἦσαν τῆς ἐπαγγελίας ot ἔχγονοι; xo ἐξ οἰχείων οὐκ
ἠδύναντο εὐαρεστῆσαι πόνων. Διὰ τοῦτο εἰσῆλθεν ἣ
/ c »
πίστις, πρᾶγμα εὔκολον, ἵνα τὴν χάριν ἐπισπάσηται,
xoi μὴ διαπέσωσιν ai ἐπαγγελίαι. Καὶ λέγει" Διὰ
τοῦτο ἐκ πίστεως, ἵνα κατὰ χάριν, εἰς τὸ εἶναι βε-
Gatav τὴν ἐπαγγελίαν. Διὰ τοῦτο Κατὰ χάριν, ἐπειδὴ
35, «Ὁ Δ 9 ».. n/ NN Jg τε δ N
ἐξ ἱδρώτων οὐχ ἴσχυσαν. Τίνος δὲ ἕνεχεν εἰπὼν, κατὰ
M U " Ἂ 9) 2 / ὶ x " dg
τὰς Γραφὰς, οὐχ ἐπάγει xol τὴν μαρτυρίαν; Oc:
διεφθαρμένη αὐτῶν ἣ γνῴμη ἦν. Ot μὲν γὰρ ἔλεγον "
εφθαρμένη αὐτῶν ἣ γνώμη ἦν. Οἱ μὲν γὰρ ἔλεγον
VIP, E -
Οὗτός ἐστιν ὃ προφήτης" ἄλλοι δὲ ἔλεγον, ὅτι πλανᾷ
τὸν ὄχλον: ἄλλοι δὲ doa οὐχ ἐχ τῆς [Γαλιλαίας
ἔρχεται ὃ Χριστὸς, ἀλλὰ ἀπὸ Buc: ἐμ τῆς χώμης᾽
ἄλλοι δὲ ἔλεγον, ὃ Χριστὸς ὁ ὅταν τὸ οὐδεὶς um
νώσχει πόθεν ἐστί" xot dedu ἦν ἣ γνώμη, ἅτ
2 /
ἃ ἐν πλήθει τεταραγμένῳ. Οὐδὲ γὰρ ἀχριδῶς προσεῖ-
χον τοῖς λεγομένοις, οὐδὲ τοῦ μαθεῖν ἕνεχεν. Διὰ δὴ
τοῦτο τούτοις μὲν οὐδὲν ἀποχρίνεται, καΐτοι λέγουσι "
Μὴ ἐχ τῆς [Γαλιλαίας ὃ Χριστὸς ἔρχεται: τὸν δὲ Να-
θαναὴλ σφοδρότερον εἰπόντα χαὶ πληκτυκώτερον, "Ex
Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; ἐπήνεσεν ὡς ἅλη-
θῶς Ἰσραηλίτην. Οὗτοι μὲν γὰρ xot οἱ πρὸς τὸν Νι-
χόδημον εἰπόντες, ᾿᾿ξρεύνησον xot ἴδε, ὅτι ἐκ τῆς lac
, "A , » f
λιλαίας προφήτης οὐχ ἐγήγερται, οὐ μαθεῖν ζητοῦντες
ἔλεγον, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ἀνατρέψαι τὴν περὶ τοῦ Χριστοῦ
δόξαν. "Exeivog δὲ ἀληθείας ὧν ἐραστὴς, xoi τὰ πα-

- n - E
E λαιὰ ἀχριδῶς πάντα ἐπιστάμενος, τοῦτο ἔλεγεν " αὖ-

τοὶ δὲ πρὸς ἕν μόνον ἑώρων, τὸ ἀνατρέψαι ὅτι ὃ Χρι-

ut Mont£., vitiose. ]
^ Morel. ἐν πλήθει! μὴ τεταγμένω.

IN JOANNEM HOMIL.

- 4 j
στός ἐστι. Διόπερ αὐτοῖς οὐδὲν ἀπεχάλυπτεν. Ot γὰρ
[4 - 3 ͵ / M M ' 0283 ὶ
xal ἑαυτοῖς ἐναντία λέγοντες, χαὶ ποτὲ μὲν, Οὐδεὶς
M EA
YS πόθεν ἔρχεται: ποτὲ δὲ, Ἀπὸ Βηθλεὲμ, εὔ-
- *
δηλον 6 ὅτι xol μαθόντες ^ ἠναντιώθησ αν. "Ecvo γὰρ;
ἡ ΡΟΝ AM 5
τὸν τόπον ἠγνόουν, ὅτι ἀπὸ Βηθλεὲμ, διὰ τὴν ἄνα-
apes
στροφὴν τὴν ἐν Ναζαρές (ἀᾳίτοι οὐδὲ
C3 Y .
Un εἶχεν; οὗ γὰρ ἐχεῖ ἐτέχθη)" ἄρα xa τὸ γένος
ἠγνόουν, ὅτι ἐξ οἴχου καὶ πατριᾶς Δαυίδ; Πῶς οὖν
ἔλεγον, Οὐκ ἀπὸ τοῦ σπέρματος Δαυὶδ ἔρχεται ὁ Χρι-
e 2. ἢ
στός; ᾿Αλλὰ καὶ τοῦτο ἐχείνῳ συσχιάσαι ἐθδύλοντο;
καχούργως ἅπαντα φθεγγόμενοι. Τίνος δὲ ἕνεχεν οὐχὶ
προσελθόντες εἶπον " ἐπειδὴ τὰ μὲν ἄλλα πάντα θαυ-
μάζομεν, χελεύεις δέ σοι πείθεσθαι χατὰ τὰς U ραφὰς,
ΩΣ ^ M
εἰπὲ, πῶς ai μὲν ΤΓραφαὶ λέγουσιν, ὅτι ἀπὸ Βηθλεεμ
“ὦ * T -Ἣ e ^ 7 ^
δεῖ τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν, σὺ δὲ ἀπὸ τὴς Γαλιλαίας dgi-
ξαι; Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων εἶπον, ἀλλὰ πάντα πονηρῶς
Ἂ ἘΣ Y E
φθέγγονται. Ὅτι γὰρ οὗ ζητοῦντες, οὐδὲ μαθεῖν βου-
M J ji
λόμενοι, εὐθέως ἐπήγαγεν ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι Τινὲς
ΝΜ , 3 Ἂ N $8 , / 2 54] 23 X
ἤθελον πιάσαι οὐτὸν, καὶ οὐδεὶς ἐπέδαλεν ἐπ᾽ αὐτὸν
- το M J ec ES
τὴν χεῖρα αὐτοῦ εἰ γὰρ xa μηδὲν ἕτερον, τοῦτο γοῦν
€ NE 3 , / 5 M 5 E XÀX 24.
ἱκανὸν ἦν εἰς χατάνυξιν αὐτοὺς ἀγαγεῖν", ἀλλ' οὗ χα-
τενύγησαν, χαθώς φησιν ὃ bpm Διεσχίσθησαν,
χαὶ οὐ pé:
/ »
Τοιοῦτον γὰρ f, πονηρία: οὐδενὶ βούλεται εἴκειν,
M 3j , / [:4 N 2 e ^s , 3
πρὸς ἕν βλέπει μόνον, ὥστε τὸν ἐπιδουλευόμενον ἄνε--
λεῖν. ᾿Αλλὰ τί φησιν 4 Γραφή; Ὃ ὀρύσσων βόθρον
τῷ πλησίον, εἰς αὐτὸν ἐμπεσεῖται " ὅπερ καὶ τότε γέ-
γονεν. Αὐτοὶ μὲν γὰρ ἐδούλοντο αὐτὸν ἀνελεῖν, ὡς δὴ
, Χ , ^N E] H N M
σδεννύντες τὸ κήρυγμα" γέγονε δὲ τοὐναντίον. Τὸ μὲν
γὰρ κήρυγμα ἀνθεῖ τῇ τοῦ Χριστοῦ χάριτι " τὰ δὲ
2 p / 2 / M " / Y ΖΝ
ἐχείνων πάντα ἐσδέσθη xot ἀπόλωλε, xal πατρίδος
^ 5 L V SE M , erc?
xa ἐλευθερίας, x«i ἀδείας, καὶ λατρείας ἐξέπεσον,
χαὶ πάσης ἀπεστερήθησαν εὐημερίας, χαὶ γεγόνασι
^ cv Y , / ' 3x91 15) Ν 7 ^N,
δοῦλοι xa αἰχμάλωτοι. ᾿Γαῦτ᾽ οὖν εἰδότες, μηδέποτε
B / c TP , el [d c D 5
ἐπιδουλεύωμεν ἑτέροις, μαθόντες ὅτι καθ᾽ ἑαυτῶν dxo-
νῶμεν τὸ ξίφος, χαὶ βαθυτέραν ἑαυτοῖς διδόαμιεν τὴν
πληγήν. Ἀλλ᾽ ἐλύπησέ τιρὰ χαὶ βούλει αὐτὸν ἀμύνα-
σθαι; Νὴ ἀμύνη" οὕτω γὰρ ἀμύνασθαι δυνήσῃ: Ἐὰν
δὲ ἀμύνη; οὐκ ἠμύνω. Καὶ μὴ νομίσης αἴνιγμα εἶναι
τὸ εἰρημένον, ἀλλ᾽ ἀληθὴ λόγον. Πῶς καὶ τίνι τρόπῳ;
Ὅτι σὺ μὴ ἀμυνόμενος, τὸν Θεὸν αὐτῷ καθιστᾶς
ξωθρόν" ἃ LAS ΔΑ ΑΕ ΞΘ 'E M M Pd iren
ἐχθρόν * ἀμυνόμενος δὲ, οὐχέτι. ᾿μοὶ γὰρ ἐχδίκησις,
3A X o rS ^ / a 2 M 3 x
ἐγὼ ἀνταποδώσω, λέγει Κύριος. Εἰ γὰρ οἰχέτας ἔχο-
"s ^ M 3) J-).0 a9 ES o£ 2 N T MN. z
μεν, κἂν πρὸς ἀλλήλους "^ διενεχθέντες, μὴ τῆς δίκης
χαὶ τῆς χολάσεως Ay παραχωρήσωσιν, ἀλλ᾽ ἕαυ-
τοῖς ἐπιτρέψωσιν, xày βυβίάχις προσέλθωσιν, οὗ μόνον
οὐχ ἀμυνόμεθα, ἀλλὰ xo ἀγαναχτοῦμεν, P δραπέτα,

λέγοντες, καὶ, μαστιγία, τὸ πᾶν fuv ἐπιτρέψαι ἐχρῆν"

b ἠναντιώθησαν : bene advertit Savilius legendum esse
ἠναντιώθησων ἄν. Sed ἄν repetitum in Mss. omnibus
omissum est. Mox quidam ὀνατρορήν.

πων 13

547
quebantur, et modo, /Vemo scit unde venit, mo-
do, Ex Bethlehem venit, dicebant; etiamsi di-
dicissent, contradicturi haud dubie erant. Esto
enim, locum ignorarent, quod ex Bethlehem esset,
quia 1n Nazareth versatus fuerat ( quamvis hoc ve-

τοῦτο συγγνώ-- 305 nla dignum non esset; neque enim 10] natus erat);

^ num genus quoque ignorabant, quod esset ex domo
et familia David? Quomodo ergo dicebant, .4z-
non ex semine David venit Christust Sed hoc
illo modo obtegere volebant, ac fraudulenter omnia
loquebantur. Cur autem non accesserunt dicturi :
Cum citera omnia admiremur, jubeasque credi
tibi secundum Scripturas, die. cur. Scripture di-
cant ex Bethlehem Christum esse venturum ;. tu
autem ex Galilaa venisti? At nihil horum dixe-
runt, verum omnia maligno animo causificaban-
tur. Quod enim discere non quarerent aut vellent,
statim significat evangelista : 44. Quidam. vole-

P bant apprehendere eum, sed nemo misit. super
illum. manum suam. Nam etsi nihil aliud, hoc
saltem illos compungere debuisset : sed non sunt
compuncti, ut ait propheta : Dissipati sunt, nec
compuncti.

9. Hujusmodi enim est malitia : nemini vult
cedere, unum solum respicit, ut eum perdat, cui
insidiatur. Sed. quid dicit Scriptura? Qui. fodit
foveam proximo, in. eam incidet. Quod. tunc
etiam contigit. Illi namque ipsum interficere vo-
lebant, ut prazdicationem abolerent : sed. contra-

C rium evenit. Przdicatio namque per Christi gra-
tam floret, illorum vero omnia exstincta sunt et
perierunt, atque illi patria, libertate et cultu suo
exciderunt, atque omni felicitate privati, servi ct
captivi facti sunt. Hiec cum. sciamus, numquam
alus insidiemur, gnari nos contra nosmetipsos gla-
dium acuere, et profundiorem nobis infligere pla-
gam. Sed te aliquis lesit, et vis illum. ulcisci ?
Ne ulciscaris, et sic ulcisci poteris. Si ulciscaris,
non ulcisceris. Nec putes hoc aenigma esse, sed ve-
rum est. Quomodo et qua ratione? Quia si non ul-
ciscaris, Deum ipsi inimicum constituis; si ulci-

D scaris, non item. Nam, Mihi vindicta, ego re-
tribuam, dicit Dominus? Nam si servos habea-

Judicorum
nequitia,

Ps«l.

r5;

Prov. 25.
27.
4

leimi-
cos quomo-
do

oporteat.

ulcisci

Rom. t2.
19.
Deut.32.

mus qui mutuo rixentur, nec nobis ulciscendi par- 35.

tes concedant, sed. sibi : etsi sepius nos rogent,
non modo non ulciscimur, sed etiam indignamur,
et fugitivos mastigiasque vocamus : Oportebat
enim, dicimus, ut totum nobis deferres; sed, quia

a Alii διαλεχθέντες.
b [δραπέτας et μαστιγίας Savil.]

Malum
non malo,
sed — bono
sanatur.

Matth. 5.
20.

Philip.3.1.

54 $. JOANNIS CHRYSOST.

teipsum ultus es, ne molestiam ultra crees ; multo
magis Deus, qui przcepit, ut sibi omnia commit-
teremus, 1d dicturus est. Quomodo absurdum non
fuerit, cum a servis nostris hanc philosophiam et
obsequium exigamus, Domino non ea concedere,
qua volumus a servis nostris concedi nobis ? Haec
porro dico, quod ita prom sitis ud. ultionem ex-
petendam. Nam eum qui vere: philosophatur id fa-
cere non decet, sed debet ille peccata dimittere et
condonare, etiamsi non magna exspectaretur mer-
ces, peccatorum nempe remissio. Nam si damnas
peccatorem, cur, queso, Ipse peccas, et in eadem

ARCIHIEP.

E

ἰς

CONSTANTINOP.

ima) δὲ σαυτῷ προλαδὼν duuvec, μηδὲν ἐνόχλει
λοιπόν * πολλῷ μᾶλλον ὃ Θεὸς, 6 παραγγείλας αὐτῷ
παραχωρεῖν ἁπάντων, τοῦτο ἐρεῖ. Πῶς γὰρ οὐχ ἄτο-
πον, ὅταν παρὰ μὲν παίδων τῶν ἡμετέρων τοσαύτην
ἀπαιτῶμεν φιλοσοφίαν καὶ ὑπαχοήν " τῷ δὲ Δεσπότη
μὴ παραχωρῶμεν ὧν βουλόμεθα τοὺς οἰχέτας ἡμῖν
παραχιγρεῖν ; ᾿Γαῦτα δὲ λέγω, διὰ τὸ πρόθυμον ὑμῶν
περὶ τὴν ἀλλήλων χόλασιν" ἐπεὶ τόν γε ἀληθῶς φιλο-
σοφοῦντα οὐδὲ τοῦτο χρὴ ποιεῖν, ἀλλὰ συγγινώσχειν
xal ἀφιέναι τὰ ἁμαρτήματα, εἰ xol μὴ ἐχεῖνο ἦν τὸ
μέγα ἔπαθλον, τὸ ἄφεσιν ἀντὶ τούτων λαμόάνειν. Εἰ

b 3. οὐ β c 6 E , ,
303 γὰρ; εἰπε μοι, καταγινώσχεις του ἡμαρτήχοτος. τινος

laberis? Te quis contumelia affecit? Ne contume- A ἕνεχεν καὶ αὐτὸς ἁμαρτάνεις, xol τοῖς αὐτοῖς περιπί-

liam rependas, ut ne illam tibi ipsi inferas. Per-
cussit? Ne repercutias, quia. nihil. inde. utilitatis
percipies. Moerore. affecit? Ne vicem referas, quia
nihil inde lucri, sed illi similis evadis. Sic illum
fortasse in pudorem conjicies, si omnia mansuete
feras; sic in ruborem, ita ut iram. sedet. Nemo
malum malo sanat, sed bono malum. Hzc apud
gentiles nonnulli philosophantur. Nos ergo pudeat,
quod. stultis gentilibus quantum ad philosophiam
simus inferiores. Mulü eorum injuria affecü, quo
animo tulerunt; multi calumnias non propulsa-
runt; insidiantes beneficio affecerunt. Timendum-
que est ne quidam ex illis vite instituto nobis prz-
stantiores reperiantur, et hinc nos gravius suppli-
cium maneat. Nam si nos qui Spiritum accepimus,
qui regnum exspectamus, qui pro caelorum prz-
inio philosophamur, qui gehennam non timeinus,
qui angeli esse jubemur, qui mysteriorum parti-
cipes sumus, non illos virtute attingamus, quam
consequemur veniam? Etenim si Judaeos superare
tenemur (Visi, inquit, abundaverit justitia ve-
stra plus quam scribarum et Phariseorum, non
intrabitis in regnum celorum) ; multo magis
gentiles; si Phariszeos, multo magis infideles. Cum
enim, nisi illos superemus, regnum nobis clausum
sit; si gentilibus pejores simus, quomodo hoc ipsum
regnum consequemur? Omnem itaque acerbita-
tem, iram, furorem ejiciamus.. Eadem dicere,
mihi quidem non molestum, vobis autem tu-
tum. Nam medici eodem ipso sepe utuntur reme-
dio. Et nos non finem faciemus eadem clamandi,
memorandi, docendi, hortandi. Nam multa est
secularium rerum turba, qu: 1n horum oblivio-
nem conjiciat, ac doctrina frequenti est opus. Ne

^ ἐχείνων, Sic omnia exemplaria, sed legendum ἐχείνου.
(Mox χαὶ ἐπιεικῶς Savil. et Cod. 706 ex corr. Infra
Cod. 705 ἐχχκόψαι pro ἐγχόψαι.]

b Quidam οἱ ostorzóvss. Utrovis modo legas, senten-

C

πτεις ; “Ὑόρισε; Μὴ ἀνθυύρίσης * ἐπεὶ σαυτὸν ὕόρισας.
Ἔπληξε; Μὴ ἀντιπλήξης ἐπεὶ τὸ διάφορον οὐδαμοῦ.
᾿Ελύπησε; Μὴ ἀντιλυπήσης ἐπεὶ τὸ χέρδος οὐδὲν,
ἀλλὰ γέγονας * ἐκείνων πάλιν ἴσος. Οὕτως αὐτὸν ἐν-
τρέψαι δυνήση, ἂν μετὰ πραότητος ἐνέγχης ἐπιεικῶς "
οὕτως αὐτὸν καταιδέσαι, οὕτως αὐτὸν ἐγχόψαι τῆς
ὀργῆς. Οὐδεὶς χαχῷ χαχὸν ἰᾶται, ἀλλ᾽ ἀγαθῷ τὸ xa-
xóv. Ταῦτα παρ᾽ “Βλλησί τινες φιλοσοφοῦσιν. Αἰσχυν.-

4. (ΟΥ̓

θῶμεν τοίνυν, εἰ παρ᾽ “ἤλλησι τοῖς ἀνοήτοις τοσαύτης
οὔσης τῆς φιλοσοφίας» ἡμεῖς ἐλάττους φαινοίμεθα.
Πολλοὶ ἠδικήθησαν, καὶ ἤνεγκαν" πολλοὶ ἐσυχοφαν-

, M kJ 5 , 5 , LI
τήθησαν, xxi oux ἠμύναντο: ἐπεδουλεύθησαν, χαὶ
δὲ οὐ μικρὸν, μὴ μείζους ἡμῶν
τινες παρ᾽ αὐτοῖς κατὰ τὸν βίον εὑρεθῶσι, καὶ σφο-
^ / qim N ΓΑ 5 , e Mi €
δροτέραν fiv τὴν χόλασιν ἐργάσωνται. “Ὅταν γὰρ ol
Πνεύματος μετεσχηχότες, oi βασιλείαν προσδοχῶν-
τες, οἱ ὑπὲρ τῶν οὐρανῶν φιλοσοφοῦντες, " οἱ μὴ δε-
δοικότες γέενναν, οἵ χελευόμενοι ἄγγελοι γίνεσθαι,
οἵ “Ὁ . H ^5 ) , - δὲ 5 Ἂν , 7 B ὧν
t μυστηρίων ἀπολαύοντες, μηδὲ εἰς τὴν αὐτὴν ἐχεί

εὐηργέτησαν. Δέος

νοις φθάσωμεν ἀρετὴν, “ ποίαν ἕξομεν συγγνώμην ; Εἰ
A 3 NI € 6 , * ἧς ^R , M
γὰρ ᾿Ιουδαίους ὑπερδαίνειν χρή ("Eàv γὰρ μὴ περισ-
σεύση ὑμῶν ἣ δικαιοσύνη, φησὶ, πλέον τῶν γραμμα-
τέων χαὶ Φαρισαίων, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασι-
λείαν τῶν οὐρανῶν), πολλῷ μᾶλλον Ἵδλληνας" εἰ Φα-
ρισαίους, πολλῷ μᾶλλον τοὺς ἀπίστους. Εἰ γὰρ μὴ
ὑπερόάντων ἡμῶν τὴν ἐχείνων πολιτείαν, ἀποχέχλει-
» c ri ἢ NL A € "i , ,
σται τὰ τῆς βασιλείας " ὅταν xot ᾿Ιλλήνων φαινώ-
μεθα χείρους, πῶς ἕξομεν ταύτης ἐπιτυχεῖν ; Πᾶσαν
,ὔ Ἶ , V2 Y M M , / rs
τοίνυν πικρίαν, καὶ ὀργὴν, καὶ θυμὸν ἐχθάλωμεν. "T
αὐτὰ λέγειν, ἐμοὶ μὲν οὐκ ὀχνηρὸν, ὑμῖν δὲ ἄσφα-
λές. Καὶ γὰρ καὶ ἰατροὶ τῷ αὐτῷ πολλάχις χρῶνται
7 PA » ΕἸ , ἱ MATE c
φαρμάχῳ. Καὶ ἡμεῖς οὐ παυσόμεθα τὰ αὐτὰ ἐνηχοῦν-
τες, ἀναμιμνήσχοντες, διδάσχοντες, παραχαλοῦντες.

Καὶ γὰρ πολὺς τῶν βιωτικῶν πραγμάτων ὃ ὄχλος,

tia constat. [Paulo ante τῶν οὐρανίων Savil. et Codd, no-
stri. ]
c Alii inserunt ποίαν ἂν ἐλπίδα ἕξωμ εν [sic].

IN JOANNEM HOMIL. Li. al.

xot λήθην ἡμῖν ἐμποιῶν, καὶ διδασχαλίας δεῖ ἡμῖν
συνεχοῦς. Ἵν᾽ οὖν μὴ μάτην μιηδὲ εἰκῇ ἐνταῦθα συλ-
λεγώμεθα, τὴν διὰ τῶν ἔργων ἐπίδειξιν παρασχώ-
μεθα; ἵνα καὶ τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν,
Ἰησοῦ
Χρισταῦ; δι᾿ οὗ xai μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ $ δόξα, ἅμα

1, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας

χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν

τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xol ds
m 5 / 3 ,
τῶν αἰώνων. Ἄ μήν.

LI. 549

ergo huc frustra conveniamus, opera exhibeamus
bona, ut futura bona consequamur, gratia et beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et
cum quo Patri gloria simulque Spiritui sancto,
nunc et semper, et in secula seculorum. Amen.

OMIAIA v6'.

^55 Ἐπ , b M , “ἡ

Ἔϊλθον οὖν oi ὑπηρέται πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ Φα-
* - 2 - , 5 /
ρισαίους, χαὶ εἶπον αὐτοῖς ἐχεῖνοι * διατί o0x. ἠγά-
ub 5 / * e c , . 27
γετε αὐτόν: Ἀπεχρίθησαν οὖν oi ὑπηρέται" οὐδέ-

t NS * T »
ποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος ὡς οὗτος ἄνθρωπος.

NY Em /
Οὐδὲν τῆς ἀληθείας το οὐδὲν ἀπλ Sue,
ἐὰν μὴ τ ἡμεῖς" Sene οὖν “χαχουργούν-
τῶν οὐδὲν δυσχολώτερον. ᾿Ιδοὺ γὰρ oi μὲν Φαρισαῖοι
» cT c E ;

xat οἱ γραμματεῖς, ot δῆθεν δοχοῦντες εἰναι σοφώτε-

c cT m J N

got, συνόντες ἀεὶ τῷ Χριστῷ, ἐπιδουλὴς Evexev , xai

cC M , E]

θαύματα δρῶντες, xxi Γραφὰς ἀναγινώσχοντες, o0-
- - z M / À

δὲν ἀπώναντο, ἀλλὰ xa ἐόλάδησαν * ot δὲ ὑπηρέται,

» ΕῚ m /

οὐδὲν τούτων ἔχοντες εἰπεῖν, ἀπὸ puc μόνης δημη-

, ; AY DEDE arches δ, END
γορίας ἐχειρώθησαν, καὶ ἀπελθόντες ἅ ὥστε αὐτὸν
cse ἐπανῆλθον δεθέντες τῷ θαύματι. Οὐ τὴν σὐύν-
εσιν δὲ αὐτῶν θαυμάσαι μόνον ἔστιν, ὅτι σημείων οὐκ

ec UR , /
ἐδεήθησαν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς διδασχαλίας μόνης ἑάλωσαν
“ , »
(οὐ γὰρ εἰπον, ὅτι οὐδέποτε ἐθαυματούργησεν ἄνθρω-
^ Ἵ »
πος οὕτως * ἀλλὰ τί; Οὐδέποτε ἐλάλησεν οὕτως ἄν-
c 14 y
θρωπος)" οὐ τοίνυν τὴν σύνεσιν αὐτῶν μόνον ἔστι
, 9*4 5 V M ^c J c N Ay
θαυμάσαι, ἀλλὰ xol τὴν παῤῥησίαν, ὅτι πρὸς τοὺς
τ: c M /
ἀποστείλαντας ταῦτα ἔλεγον, πρὸς τοὺς Φαρισαίους,
ο M , ,
πρὸς τοὺς πολεμοῦντας, καὶ πάντα ὑπὲρ τούτου πράτ-
5 7 Y /
τοντας. Ἦλθον γὰρ, φησὶν, ot ὑπηρέται, καὶ λέγουσιν
2 - € - ^ , - 2 /, » /, - "Te SA
αὐτοῖς ot Φαρισαῖοι - διατί οὐκ ἠγάγετε αὐτόν ; Τὸ δὲ
M
γὰρ

,
χή-

ἐλθεῖν, πολλῷ μεῖζον ἦν τοῦ μεῖναι. Τότε μὲν
ἀπηλλάγησαν ἂν τῆς τούτων ἐπαχθείας " νυνὶ δὲ
ρύχες γίνονται τῆς τοῦ Χριστοῦ σοφίας, χαὶ μειζόνως
ἐνδείκνυνται τὴν παῤῥησίαν - χαὶ οὐ λέγουσιν, οὐχ
ἠδυνήθημεν διὰ τὸν ὄχλον, ὅτι ὡς προφήτη προσεῖ-
49v* ἀλλὰ τί; Οὐδέποτε ἐλάλησεν οὕτως ἄνθρωπος.
Καίτοι γε ἠδύναντο ἐχείνην εἰπεῖν τὴν ἀπολογίαν "
ἀλλ᾽ ἐμφαίνουσιν ἑαυτῶν τὴν ὀρθὴν γνώμην. Τοῦτο
γὰρ οὐχὶ θαυμαζόντων ἐχεῖνον μόνον ἦν, ἀλλὰ καὶ
τούτων κατηγορούντων, ὅτι ἔπεμψαν δήσοντας αὐτὸν

4. ὥστε deest in quibusdam Mss.

TOM. VIII.

504

HOMILIA LII.

Car. VII. v. 25. Fenerunt ergo ministri ad
pontifices et Phariscos, et dixerunt eis illi :
Quare non adduxistis eum? 46. Responderunt
ministri : Numquam sic loquutus est homo ut
hic homo.

Nihil veritate clarius, nihil simplicius, nisi
nos maligne agamus; sed si maligne nos geramus,
nihil difficilius. Ecce Phariszi et scribz, qui sa-
pientiores esse videbantur, qui cum Christo sem-
per erant, quia insidias illi struebant, licet mira-
cula viderent, licet Scripturas legerent, nihil lu-
crl, sed multum damni tulerunt : ministri vero,
elsi illis omnibus expertes, una concione capti
sunt : et qui ad illum vinciendum venerant, ad-
miratione vincti redierunt. Non illorum pruden-
ua tantum. admiranda est, quod. signis non opus
habuerint;sed etiam quod sola doctrina capti sint
( non dixerunt enim, Nemo umquam tanta edidit
miracula; sed quid? IVemo umquam sic loquutus
est) : non eorum ergo prudentia solum admirabi-
lis est, sed etiam loquendi libertas, quod hac iis
qui se miserant, dixerint; quod. Phariseis ipsum
impugnantibus, qui hac de causa nihil non age-
bant. Fenerunt minisiri, et dicunt eis Phari-
sei, Quare non adduxistis eum? Quod. vene-
rint, longe majus fuit, quam si mansissent : sic
quidem illorum molestia liberati fuissent; sed nunc
Christi sapienti: sunt. przcones, majoremque ex-
hibent fiduciam. Nec dicunt, Non potuimus pro-
pter turbam, qu illum quasi prophetam audit :
sed quid? /Vemo umquam sic loquutus est. At-
qui poterant illam excusationem afferre; sed re-
ctum animum prze se ferunt. Hoc enim non adini-
rantium modo erat, sed etiam criminantium quod
se ad illum ligandum misissent, quem potius au-

Aw

Veritate
nihil cla-
rius, nihil
simplicius.

Dom.

Isai.

et 23.
Mich.

ΟἹ
3.

Dux

I. 10.

250 S

dire oportebat. Atqui non longam, sed brevem
audierant concionem. Mens enim sincera non lon-
gis opus habet sermonibus. Tanta est vis verita-
us. Quid. ergo Pharisaei? Cum. compungi. opor-
tuisset, illi contra sic incusant eos, 41. /Vumquid
et vos seducti estis? Adhuc blandiuntur, nec aspe-
ris utuntur verbis, veriti ne omnino se desererent ;
sed furorem tamen indicant et caute loquuntur.
Cum oportuisset interrogare quid. dixisset, et di-
tta ejus admirari, id non faciunt, gnari se haud
dubie captum iri; sed. stultissimo illos argumento
impetuht. 48. Cur,inquiunt, nemo ex principibus
credidit in eum ? Ytane, quiso, Christum. accu-
sas, et non incredulos? 49. Sed turba, que non

JOANNIS CHRYSOST.

novit legem, maledicti sunt. Hinc magis accu- y, εἶπέ μοι, καὶ οὐχὶ τοῖς ἀπιστήσασιν ; Ἀλλ᾽

ARCITEP.

CONSTANTINOP.

αὐτοὺς, οὗ ἀχούειν “ἐχρῆν. Καίτοι γε οὐδὲ μαχρᾶς
ἤκουσαν δημηγορίας, ἀλλὰ βραχείας. Ὅταν γὰρ 4
διάνοια ἀδέκαστος ἡ, οὐδὲ e» λόγων δεῖ. "F'owi-
τον γὰρ T, ἀλήθεια. Τί οὖν of "Movie Δέον χατα-
νυγῆναι, τὸ ἐναντίον ποιοῦσιν, ἀντεγκαλοῦσιν αὐτοῖς,
Μὴ χαὶ ὑμεῖς πεπλάνησθε; λέγοντες. "Ext αὐτοὺς
χολαχεύουσι, καὶ οὐ χαταφορικῶς χέχρηνται τῷ λόγῳ,
δεδοικότες μιὴ τέλεον ἀποσχισθῶσιν: ἀλλὰ τὸν θυμὲν
ἐμφαίνουσι, χαὶ μετὰ φειδοῦς φθέγγονται. Δέον γὰρ
ἐρωτῆσαι, τί ἐλάλησε, χαὶ θαυμάσαι τὰ λεχθέντα,
τοῦτο μὲν οὐ ποιοῦσιν" ἤδεισαν γὰρ ὅτι ἁλῶναι ci-
yov: ἀπὸ δὲ τεχμηρίου σφόδρα ἀγοήτου αὐτοὺς συλ-
λογίζονται. Διατί γὰρ οὐδεὶς, φησὶ; τῶν ἀρχόντων
ἐπίστευσεν εἷς αὐτόν: Τοῦτο οὖν τῷ Χριστῷ ἐ ἐγ αλεῖς,

ἃ ἄχλος a

sandi estis, quod turba credente vos icreduli A φησὶν, ὃ μὴ γινώσχων τὸν νόμον, ἐπικα τάρατοί εἶσιν.

manseritis. Populares enim ut legem cognoscentes
agebant : quomodo ergo maledicti sunt? Vos qui
legem non servatis, maledicti estis; non illi qui
legi obsequuntur. Non oportebat enim a non cre-
dentibus criminari eum, cui non credebatur. Non
probandus hic modus est. Nam et vos non credi-

. distis Deo, ut Paulus ait: Quid enim si non cre-

diderunt quidam? Numquid incredulitas eo-
rum fidem Dei evacuabit ? Absit. Nam pro-
phetz» quoque ipsos semper accusabant dicentes,
"udite principes Sodomorum; οἱ, Principes

.tui non obtemperant; ac rursum, Annon ve-

strum est nosse judicium? Et ubique vehemen-
tius illos incessunt. Quid. igitur? Deumne pro-
pterea quispiam accusabit? Apage; illorum. hoc
crimen est. Quonam autem alio signo quis depre-
Llendere possit vos non cognoscere legem, quam
quod non credatis? Cum autem dixissent nemi-
nem principum credidisse in eum, sed eos qui le-
gem ignorabant, merito illos arguit, Nicodemus
his verbis : 54. /Vumquid lex nostra judicat ho-
minem, nisi audierit ab ipso prius? Ostendit
eos nec nosse, nec servare legem. Nam si lex ve-
tat quemquam interfici, nisi prius audiatur; ipsi
vero antequam audirent, id moliebantur : trans-
gressores sunt legis. Et quia dicebant neminem
principum credidisse in eum, ideo indicat evan-
gelista ipsum ex eorum numero esse, ut ostendat
etiam principesin eum credidisse. Nondum tamen
id palam, ut decuisset, exhibuerant : erantque ni-
hilominus Christo addicti. Vide autem quam parce
arguit. Non dicit enim, Vos autem vultis illum
occidere, et temere condemnatis hominem ut se-

* [ἡμῶν Savil. in textu, Bibl. et Codd. nostri. Lege-
batur ὑμῶν.

Ἱ M ΄ . *
Αὕτη γὰρ ὑμῶν ἣ μείζων κατηγορία, ὅτι ὃ μὲν ὄχλος
ἐπίστευσεν, ὑμεῖς δὲ ἠπιστήσατε. Καὶ μὴν τὰ τῶ
στευσεν, ὑμεῖς δὲ ἠπιστήσατε. Καὶ μὴν τὰ τῶν
γινωσχόντων τὸν νόμον ἐποίουν ἐχεῖνοι" πῶς οὖν ἐπά-
/ εχ" - b
ρατοί εἰσιν; “Ὑμεῖς γὰρ ἐπάρατοι, οἵ μὴ τηροῦντες τὸν
, M , , - € Dod / - , - 31.. -
νόμον" οὐκ ἐχεῖνοι, ol τῷ νόμῳ πειθόμενοι. "Ey ozv
NS "AEN ^ mS 2 / me 2) 4 M 2 /
ὃε οὐχ ἀπὸ τῶν ἀπιστούντων διαδάλλειν τὸν ἀπιστού-
zi E ' 5 n / e
Ho Οὐ γὰρ ὀρθὸς τρόπος οὗτος.
ἠπιστήσατε τῷ Θεῷ, καθὼς Παῦλός πηι; Τί 0 f εἰ
ἠπίστησαν τινες; Μὴ fj ἀπιστία αὐτῶν τὴν πίστιν
τοῦ Θεοῦ καταργήσει; Μὴ γένοιτο. Kat γὰρ οἱ προφῆ-
, - 9*5 , , 3 , ΕΝ
ται αὐτοῖς ἀεὶ ἐνεκάλουν λέγοντες " Αχούσατε ἄρχον-
τες Σοδόμων" xal, Οἱ ἄρχοντές σου ἀπειθοῦσι. xol

᾿Επεὶ xai ὑμεῖς

πάλιν, Οὐχ ὑμῶν ἐστι γνῶναι τὸ κρίμα; Καὶ παντα-
χοῦ σφοδρότερον ἐπιτίθενται αὐτοῖς. "TÉ οὖν ; Καὶ τῷ
Θεῷ τίς ἐγκαλέσει διὰ τοῦτο; Ἄπαγε. "Exstvoov γὰρ
τοῦτο τὸ ἔγχλημα. Ποῖον δ᾽ ἂν ἄλλο τις ποιήσειε ση-
μεῖον τοῦ μὴ γινώσχειν ὑμᾶς τὸν νόμον, ἢ τὸ μὴ πεί-
θεσθαι; ᾽᾿Κπειδὴ δὲ εἶπον, ὅτι M3). τῶν ἀρχόντων τις
ἐπίστευσεν εἰς αὐτόν: χαὶ ὅτι Οἱ μὴ γινώσχοντες τὸν
γόμον, ἀκολούθως αὐτῶν χαθάπτεται ὃ Νιχόδημος,
οὕτω λέγων: Μὴ 6 νόμος * ἡμῶν χρίνει τὸν ἄνθρω-
πον, ἐὰν μὴ ἀκούσῃ παρ᾽ αὐτοῦ πρότερον; Δείχνυσι
γὰρ αὐτοὺς μήτε γινώσχοντας τὸν νόμον, μήτε ποιοῦν-
τας τὸν νόμον. Ei γὰρ ἐχεῖνος μὲν οὐδένα χελεύει
ἀποχτιννύναι ἄνθρωπον μὴ πρότερον ἀχούσαντας,
οὗτοι δὲ πρὶν ἀχοῦσαι ἐπὶ τοῦτο ϑρμῆσαν; παραδάται
εἰσὶ τοῦ νόμου. Καὶ ἐπειδὴ εἶπον, ἃ xal οὐδεὶς τῶν
ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἰς αὐτὸν, διὰ τοῦτο ἐπισημαί-
νεται ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅ ὅτι εἷς ἦν ἐξ αὐτῶν, δειχνὺς
ὅτι xo ἄρχοντες ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν. Παῤῥησίαν
μὲν γὰρ οὐδέπω τὴν προσήχουσαν ἐπεδείκνυντο " πλὴν
χειοῦντο τῷ Χριστῷ. Ὅρα δὲ πῶς xal μετὰ φειδοῦς
τὸν ἔλεγχον ἐ ἐπάγει. Οὐ γὰρ εἶπεν, € ὑμεῖς δὲ βούλεσθε

a [ὅτι οὐδείς Cod. 706, οὐδείς Savil. , χαὶ οὐδείς Cod.
705.]

IN JOANNEM HOMIL. LII. al. Li.

LUN ^ - LI [4 ^ b! E
αὐτὸν ἀποχτεῖναϊ, χαὶ ἁπλῶς χαταδικάζετε τὸν y—
2 Ξ:
P πλάνον. ᾿Αλλ᾽ οὐχ οὕτως εἶπεν, ἀλλὰ
M Ld M ,
προσηνέστερον, τὴν ἄφατον αὐτῶν δρμιὴν ἐγχόπτων,

θρωπον ὡς

χαὶ τὸ ἄσχεπτον καὶ φονικόν. Διὰ τοῦτο ἐπὶ τὸν νό-

μον τρέπει τὸν λόγον, λέγων * ᾿Εὰν μὴ ἀχούσῃ ἀχρι-

δῶς, καὶ γνῷ τί ποιεῖ. Ὥστε οὐδὲ ἀχροάσεως δεῖ

ψιλῆς, ἀλλὰ xo ἀχριδοῦς. Τοῦτο γάρ ἐστι, Καὶ γνῷ
: :

- , M M ,
τί ποιεῖ, τί βούλεται, καὶ διατί, xal ἐπὶ τίνι, πότ
M IL. € m / * € , / 3
ρον ἐπ᾽ ἀνατροπῇ τῆς πολιτείας καὶ ὡς ἐχθρός. ATo-
/ L Es SM 5 a Y. ce VN MN
ρηθέντες τοίνυν ἐπειδὴ εἶπον, Οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων
, . D * X
ἐπίστευσεν elg αὐτὸν, οὔτε σφοδρῶς, οὔτε μετὰ φει-
-» Ded /
δοὺς αὐτῷ προσηνέχθησαν.
, τὶ ,
Ποίαν γὰρ ἀκολουθίαν “ ἔχει, εἶπέ μοι, εἰπόντος
5 , e € / c cC 3 , “Ὁ , -
ἐχείνου, ὅτι Ὃ νόμος ἡμῶν οὐ χρίνει οὐδένα, εἰπεῖν,
At ' M τ ἂν "τ e , N ev
Νὴ καὶ σὺ ex τῆς Γαλιλαίας εἰ; Δέον γὰρ δεῖξαι, ὅτ!
3 5 fi x Φόρου 2. / Ac ΡΝ
οὐχ ἀχρίτως ἔπεμψαν αὐτὸν χαλέσοντες, ἢ ὅτι οὐ
^ c “7
μεταδοῦναι λόγου, ἀγροικότερον xai θυμικώτερον χέ-
εἴ z Ὁ τ᾿ 5 /, 31.) , M EN
χρηνται τῇ ἀντιῤῥήσει" ᾿Ερώτησον xai ἴδε, 0
- Ὕ L P) ,
τῆς Γαλιλαίας προφήτης οὖχ ἐγήγερται. Τί γὰρ
ὅτι ἄχριτον

c oc el E]
6 ἄνθρωπος; ὅτι προφήτης ἐστίν; Εἶπεν
ἀναιρεθῆναι οὐ δεῖ. Οἱ δὲ ὑύριστικῶς, ὡς οὐχ εἰδότι
b ^ - A c € ΒΝ
περὶ τῶν Γραφῶν οὐδὲν, ταῦτα ἐπήγαγον - ὡσανεὶ εἴ-
cr , D p 2A
ποι Tig" ὕπαγε; μάθε: τοῦτο γάρ ἐστιν, "Epocrcov
Y yw c/o 5 T / »
xat ἰδε. Τί οὖν ὃ Χριστός: "Eveió7] ἄνω καὶ x&v»
M Γ λ i A y ἃς, ue 7 3 ALE
τὴν laluatav ἔστρεφον xal τὸν προφήτην, ἀπαλλάτ-
, , bh
τῶν πάντας ταύτης τῆς ἀλλοτρίας ὑποψίας, καὶ δει-
V di “. 7 ES e NN E
Xyüg ὅτι οὐχ εἷς τῶν προφητῶν ἐστιν, ἀλλὰ τοῦ χό-
58 ,ὔ a SX. X - mM
σμου Δεσπότης, φησίν * "᾿Εγὼ φῶς εἶμι τοῦ χόσμου.
, H P b J
Οὐ Γαλιλαίας, οὐ Παλαιστίνης, οὐδὲ τῆς ᾿Ιουδαίας.
rp) 5 ea N N Y c “
Τί ojv οἱ ᾿Ιουδαῖοι ; Σὺ περὶ σεαυτοῦ μαρτυρεῖς, ἣ
2^ E] y / c -
μαρτυρία coU οὐχ ἔστιν ἀληθής. Ὦ τῆς ἀνοίας " ταῖς
- , »
Γραφαῖς παρέπεμψεν ἄνω χαὶ χάτω, * χαὶ λέγουσιν,
eu PN LANCE ATA - , Y
ὅτι Σὺ περὶ ἑαυτοῦ μαρτυρεῖς. Τί δὲ ἐμαρτύρησεν ;
PE n.a A c - / / S MMC. i )!
γὼ εἶμι τὸ φῶς τοῦ χόσμου. Μέγα τὸ λεχθὲν, xol
» P Lo a^ 3 ΓΔ M ΜᾺ 4 Y
ὄντως μέγα ἀλλ᾽ οὐ σφόδρα αὐτοὺς ἔπληξεν, ἐπειδὴ
LÁ 37 - —c€ [4 * m^ M y ("c , ,
οὔτε ἐξισοῖ νῦν ἑχυτὸν τῷ Πατρὶ, οὔτε Υἱὸς ἐχείνου

-

εἶπεν

-
2

εἰναι, οὔτε Θεὸς, ἀλλὰ φῶς τέως. P ᾿Εδούλοντο

b Savil. πλάνον, ἀλλὰ προσηνέστερον.

c Alii εἶχεν.

* Hic totam de muliere in adulterio deprehensa hi-
storiam prztermittit Chrysostomus.

a Alii λέγουσιν, ἔτι aj. [Paulo ante e Savil. et Codd.
nostris adjecimus articulum ad γραραῖς.}

b Hic notat Savilius, ἐβούλοντο pé». Totum hunc lo-
cum corruptum sine dubio et depravatum , ita ex li-
bello Questionum in Joannem ex Theophylacto , et
ex ingeniosa conjectura, rejectis quibusdam superfluis,
resLitui posse retur ingeniosissimus Boisius : ἐθούλοντο
μὲν οὖν ἀνατρέψαι καὶ τοῦτο. xul γὰρ πολὺ τοῦτο μεΐζον τοῦ
εἰπεῖν, ὅτι ἐν ἐμοί ἐστι τὸ φῶς τοῦ χόσμου. εἰπὼν ὃξ, ὁ ἀχο-
λουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσει ἐν τῇ σχοτίᾳ, φῶς καὶ σκοτίαν
νοητῶς λέγει᾽ τουτέστιν, οὐ μένει ἐν τῇ πλάνη. ἐνταῦθα καὶ
PT 2

τὸν Νικόδημον ἐρέλχεται £i ἐνάγει ὡς σρόδρα παῤῥησιάσα-

JE

ductorem. Verum non ita dixit, sed. moderatius
D ingentem illorum impetum cohibebat, neenon il-
lorum inconsideranüam et sanguinarium animum.
Ideo in legem sermonem convertit, aitque : /Visi
audierit diligenter, et cognoverit quid faciat.
Itaque non audire tantum oportet, sed. diligenter
audire : id. enim sibi vult illud, Et cognoverit
quid faciat, quid velit, quare, et quam. rem
spectet, an ad reipublice eversionem tendat ut ini-
micus. Dubitantes ergo cum dixissent, neminem
principum in ipsum credere, nec vehementer nec
renisse in eum feruntur.

2. Quaenam hec consequentia, illo dicente,
Lex nostra non judicát quemquam respondere:
52. Numquid et tu ex Galilea es ? Cum opor-
tuisset enim ostendere se non temere co misisse
qui illum vocarent, et non opus esse ipsum allo-
qui, acerbe furioseque reponunt : Scrutare et
vide, quia ex Galilea propheta non surgit.
806 Quid enim dixit homo ille? num quod. propheta
^ esset? Dixit, non judicatum non occidi opor-
tere. Illi vero. contumeliose, ac si Scripturarum
prorsus ignarus esset, hzc reponunt, ac si dicerent:
Vade, disce; id enim sibi vult illud, Serutare
et vide. Quid. ergo Christus? Quia Galileam et
prophetam semper in ore versabant, omnes ab
aliena opinione removens, et ostendens se non esse
unum ex prophetis, sed. mundi Dominum, ait :
12. Ego sum lux mundi. Non Galiliez, non Pa-
loestinz, non Judi. Quid porro Judi? 15. Zu
de teipso testimonium perhibes, testimonium
tuum non est verum. O stulütiam! Ad Scri-
pturas illos semper mittit, et dicunt, 7'u testimo-
nium perhibes de teipso. Quod autem perhibuit
testimonium? Ego sum lux mundi. Magnum
dictum, utique magnum. Sed non valde illos ex-
agitavit, quia nec se jam aequalem Patri dicebat,

E

dive ; E ᾿ :
σθαι, xai τοὺς ὑπηρέτας ἐπαινεῖ τοῦτο πεποιηκότας " ὁ

xai αὐτοὺς αἰνίττεται τοὺς φαρισαίους χρυφῇ τοὺς δόλους πλέ-
χοντας, χαὶ ἐν τῷ σχότῳ χαὶ τῇ πλάνη ὄντας, ἀλλὰ τοῦ φωτὸς
gy περιεσομένους, χαὶ τὸν Νιχόδημον ὑπομιμνήσχει, elc.
Ubi notandum verba illa, τὸ γὰρ χράξαι, τοῦτό ἐστι
βουλομένου χατασκευάσαι, ὥστε χἀχείνους ἀχοῦσχι, αὖ eo
una litura induci, tamquam supposititia, εἰ alii loco
magis debita. Sed meo judicio locus bene habebit us-
que ad hac verba, τὸ γὰρ χρώξαι, si supra legas xai γὰρ
πολὺ τοῦτο μέϊζον, nOD veTO χαίτοι πολὺ τοῦτο μεῖζον.
Quod spectat autem illa verba, τὸ γὰρ χράξαι τοῦτό ἔστι,
etc., non video, qua ratione ad hanc seriem spectent,
et ibi aliquid subesse vitii suspicor; sed sine Manuscri-
ptorum auctoritate nihil mutamus. Illud vero, τὸ γὰρ
χράξαι, videtur respicere illud cap. septimi praecedentis

Υ, 97, 4zi ἔχραξε λέγων.
94.

Cap. 8.

τ στὸ

52 S. JOANNIS CHRYSOST.

O1

nec se Filium ejus esse vel Deum, sed lucem tan-
tum. Illud quoque tamen evertere volebant : nam
majus illud erat, quam dicere, Qui sequitur me,
non ambulabit in. tenebris. Lucem et tenebras
spirituales dicit; hoc est, Non manet in errore.Hic
Nicodemum allicit et erigit, utpote qui libere lo-
quutus essct, atque ministros laudat quod 1ta se
gesserint, Clamare enim hoc significat, quod. vo-
luerit illos ad audiendum inducere: simulque sub-
indicat , illos clam. dolos struere, in tenebris
nempe et in errore, sed lucem non superaturos
esse. Atque Nicodemo in mentem revocat verba

C

Joan.3. 20. Mla quie nuper dixerat: Omnis qui male opera-

tur, odit lucem, et non venit ad lucem, ne
opera ejus appareant. Quia dicebant, neminem
principum in eum credidisse; ideo ait, Qu
male agit, non venit ad lucem, ostendens non
ex lucis imbecillitate illud esse, sed ex illo-
rum perversa voluntate. Responderunt et. dixe-
runt ei : Tu de teipso testimonium perhibes. D
Quid igitur ille ? 14. Etsi ego testimonium per-
hibeo de meipso, testimonium meum verum
est : quia scio unde veni, et quo vado ; vos
autem nescitis unde venio. Quod prius dixerat,
hoc opponunt Judzei, tamquam precipue dictum.
Quid ergo Christus? Hlud evertit atque ostendit,
se illa secundum ipsorum opinionem dixisse eis,
quod eum simplicem hominem essearbitrarentur, E
aitque : Etsi ego testimonium. perhibeo de me-
ipso, verum est testimonium mein, quia 5010 so;
inde venio. Quid sibi vult hoc? Ex Deo sum, 4
et Deus, et Filius Dei. Deus sibi fide dignus te-
stis : vOS vero non noslis ; sponte vestra maligne
agitis, et cum sciatis, nescire simulatis: sed secun-
dum humanam sententiam loquimini, nihilque
amplius intelligere vultis, quam id quod. appa-
ret.15. os secundum carnem judicatis. Ut se-
cundum carnem vivere, male vivere est : 510 se-
cundum carnem judicare, est injuste judicare.
Ego non judico quemquam : 16. et sijudico, ju-
dicium meum verum est. loc est, Injuste judica-
us. Et si injuste judicamus, inquiunt, cur non re-
darguis? cur non castigas? cur non. condemnas? B
Quia non ad hoc veni, inquit. Id. enim. significat
illud : £go nonjudico quemquam : etsi judico,
judicium meum. verum est. Namsi judicare vel-
lem, ex damnatorum numero essels : hiec vero non
judicans dico, inquit. Neque ideo dixi, Non judi-
cans dico, quod non fidam, me si judicem, vos,

c Editi εἴπον, male, ut in notis monuit Savilius,

ARCHIEP.

CONSTANTINOP,

μὲν οὖν ἀνατρέψαι καὶ τοῦτο * καίτοι πολὺ τοῦτο μεῖ-
-Ὁ- ΠῚ - € 5 m , M ^ ζὼ
ζον τοῦ εἰπεῖν, Ὃ ἀχολουθῶν ἐμοὶ, οὐ μὴ περιπατή-
e / οῸὦ -
σει ἐν τῇ σχοτία, φῶς xol σχοτίαν νοητῶς λέγων ᾿"
/, , , 5 Ὁ , 5 m ^
τουτέστιν, οὐ μένει ἐν τῇ πλάνη. ᾿Ενταῦθα xo τὸν
JN 5 , A ^? /, € / ^5
Νικόδημον ἐφέλχεται xoi ἐνάγει ὡς σφόδρα παῤῥη-
σιασάμινον, καὶ τοὺς ὑπηρέτας ἐπαινεῖ τοῦτο πεποιη-
χότας. Τὸ γὰρ κράξαι, τοῦτό ἐστι βουλομένου χατα-
σχευάσαι, ὥστε χἀχείνους ἀκοῦσαι * ἅμα δὲ καὶ αὐτοὺς
4 Dhu N NP , M 5 -
αἰνίττεται xou, τοὺς δόλους πλέχοντας, χαὶ ἐν τῷ
σχότῳ χαὶ τῇ πλάνη * ἀλλὰ τοῦ φωτὸς οὐ περιέσονται.
Καὶ τὸν Νικόδημον € ἤσχει τῶν bru ἐχεί
λ μον ὑπομιμνήσχει τῶν ῥημάτων ἐχεί-
νων, ἅπερ ἔλεγε πρῴην * Πᾶς ὃ φαῦλα πράσσων, μισεῖ
τὸ φῶς, χαὶ οὖχ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ φανε-
ρωθῇ αὐτοῦ τὰ ἔργα. ᾿Ππειδὴ γὰρ ἔλεγον, ὅτι οὐδεὶς
- , , ΕἸ e
τῶν ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἰς αὐτὸν, διὰ τοῦτό φησιν,
€ 1 cv E
O τὰ φαῦλα πράσσων, οὐχ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς,
M τὰν c ' -
δεικνὺς ὅτι οὐ τῆς τοῦ φωτὸς ἀσθενείας τὸ μὴ ἐλθεῖν,
M τὸ 5
ἀλλὰ τῆς ἐχείνων διεστραμμένης γνώμης. Ἀπεχρίθη--
σαν χαὶ εἶπον αὐτῷ Σὺ περὶ σεαυτοῦ μαρτυρεῖς; Τί
οὖν αὐτός; Κἂν ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ ἐμαυτοῦ, f μαρ-
F d:
τυρία μου ἀληθής ἐστιν" ὅτι οἶδα πόθεν ἔρχομαι, καὶ
ποῦ ὑπάγω ὑμεῖς δὲ οὐχ οἴδατε πόθεν ἔρχομαι. Ὅπερ
/ "y - T
φθάσας “ εἰπε, τοῦτο οὗτοι προθάλλονται ὡς προηγου-
μένως λεχθέν. Τί οὖν ὃ Χριστός; ᾿Ανατρέπων αὐτὸ
χαὶ δειχνὺς, ὅτι ἐχεῖνα ὡς πρὸς αὐτοὺς xol τὴν ὑπό-
γοιαν αὐτῶν διελέγετο, ἄνθρωπον αὐτὸν ὑποπτευόν -
τῶν ψιλὸν, φησί" Kol ἐὰν ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ ἐμαυ-
τοὺ X 04 2 4 / e 5^ i0 x.
Ὁ, ἀληθής ἐστιν ἣ μαρτυρία μου, ὅτι οἶδα πόθεν ἔρχο-
rp e 31) € € ^ M M Α
μαι. Τί ἐστι τοῦτο; "Ex τοῦ Θεοῦ εἰμι, xot Θεὸς, xol
Υἱὸς Θεοῦ. Ὃ δὲ Θεὸς αὐτὸς ἑαυτῷ ἀξιόπιστος μάρ-
τυς᾽ Ὑ μεῖς δὲ oüx οἴδατε. ᾿Πθελοχαχεῖτε, φησὶ, xol
εἰδότες προσποιεῖσθε μὴ εἰδένα! " ἀλλ᾽ ἀπὸ ἀνθρωπί-
^ ΓΑ er , 55V /, ,
νης διανοίας ἅπαντα φθέγγεσθε, οὐδὲν πλέον βουλό--
μένοι τοῦ φαινομένου νοεῖν. Ὑ μεῖς χατὰ τὴν σάρχα
χρίνετε. “Ὥσπερ τὸ χατὰ σάρχα ζῆν, τουτέστι, τὸ
, D cr N M / , 5/
φαύλως Cv * οὕτω τὸ κατὰ σάρχα χρίνειν, ἀδίκως
, 5 , ἼΕΣ. N 5 ,ὔ 57 Y PAY ,
χρίνειν ἐστίν. "Exo οὐ χρίνω οὐδένα: xat ἐὰν xptvo ,
[24-1 A / , , , ἃ "NY , eO f, 5
ἣ ἐμὴ χρίσις δικαία ἐστίν. "O δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν"
ΝΠ / 5 58 / N ? M
ἀδίχως κρίνετε. Καὶ εἰ ἀδίκως κρίνομεν, φησὶ, διατί μὴ
2 - ^ , V / N / M ,
ἐγκαλεῖς; διατί μὴ χολάζεις; διατί μὴ καταχρίνεις:
"0 MU c 20 RT) di —- / 3 SN
τι οὐχ ἐπὶ τοῦτο ἦλθον, φησί. Ἵ οὗτο γάρ ἐστι τὸ;
^o nV 5 / EA 4 i 2N / δὲ Sp ἣν [4 /
ὑγὼ οὐ κρίνω οὐδένα xa ἐὰν χρίνω δὲ ἐγὼ, ἣ χρί-
» , , E nj N 2a / - c -
σις μου ἀληθής ἐστι. Ermet εἰ ἐδουλήθην χρῖναι, ὑμεῖς
ἂν τῶν χαταδεδικασμένων ἦτε. Καὶ ταῦτα οὐχὶ χρί-
/ / E ' e NV 2 x d^
vtov. λέγω, φησίν. Οὐ διὰ τοῦτο δὲ εἰπον, οὐχὶ χρίνων
λέ ὡς οὗ θαῤῥῶν, ὅτι εἰ ἔχρινον, εἷλον ἂν Ou
ἔγω, ὡς οὐ θαῤῥῶν, ρινον, εἰ ν ὑμᾶς
N NI avr ^ / μ᾿ € oc Ν,
(καὶ γὰρ εἰ ἔκρινον, δικαίως ἂν ὑμᾶς κατεδίκασα)"
e , » D
ἀλλὰ νῦν καιρὸς χρίσεως οὐχ ἔστι. Καὶ περὶ τῆς μελ-
, M ͵ .) "T ἌΣ Ὅ / ,
λούσης μὲν χρίσεως ἠνίξατο εἰπὼν, “Ὅτι μόνος οὐχ

IN JOANNEM HOMIL. Lit. al. Lt. 5525

εἰμὶ, ἀλλ᾽ ἐγὼ καὶ 6 πέμψας με ἸΠατήρ. ᾿Ενταῦθα δὲ
3 /r d E] CY M / Sd 2 ^ /
ἠνίξατο, ὅτι οὐχ αὐτὸς μόνος αὐτοὺς καταδιχάζει,
? Y
ἀλλὰ xol ὃ Πατήρ. Εἶτα αὐτὸ συνεσκίασεν, cic τὴν
, c / αν, ΄ Ej m / ^N Lnd
αὐτοῦ μαρτυρίαν ἐνάγων: Καὶ ἐν τῷ νόμῳ δὲ τῷ
, 14
ὑμετέρῳ γέγραπται, ὅτι δύο ἀνθρώπων ἣ μαρτυρία
» , 3
ἀληθής ἐστι.

^Tt οὖν ἂν εἴποιεν ἐνταῦθα οἱ αἱρετιχοί ; "Tt πλέον
ἔχε

λεχθέν ; "Ex μὲν γὰρ τῶν ἀνθρώπων διὰ τοῦτο ὥρι-

m , Lud , L4 M
τῶν ἀνθρώπων, εἰ ἁπλῶς οὕτως ἐχλάδοιμεν τὸ

e E] M , N , » ΓΝ /
σται τοῦτο, ἐπειδὴ καθ᾽ ἑαυτὸν οὐχ ἔστιν ἀξιόπιστός
Y e -« » c / m *
τις" ἐπὶ δὲ Θεοῦ, πῶς ἂν ἔχοι τοῦτο λόγον ; Πῶς οὖν
3 ς , A Ny
εἴρηται τὸ Δύο; ἀρα ἐπειδὴ δύο, ἢ ἐπειδὴ ἄνθρωποι
c Ν δι ^ / J
διὰ τοῦτο δύο; Εἰ γὰρ ἐπειδὴ δύο εἰσὶ, τίνος ἕνεχεν οὐ
, 35. EN / NM Ὁ. φώς 5. Ἃ
χατέφυγεν ἐπὶ τὸν ᾿Ιωάννην, οὐδὲ εἶπεν, μαρτυρ ἐγὼ
Neat cC M - LA 2 DOR ς 5 /, NT: 2
περὶ ἐμαυτοῦ, xai μαρτυρεῖ περὶ ἐμοῦ ὃ ᾿Ιωάννης:;
14 er 25 ^ EA , cr 2..4X *
τίνος ἕνεχεν ἐπὶ τὸν ἄγγελον ; τίνος ἕνεχεν ἐπὶ τοὺς
/ NoecaM / E - Y ,
προφήτας; xat γὰρ μυρίας ἂν εὗρεν ἄλλας μαρτυρίας.
e , ^ T c ^ c
Ἀλλ᾽ οὐ τοῦτο βούλεται δεῖξαι μόνον, ὅτι δύο, ἀλλ᾽ ὅτι
S eo LES Ὅς. ἢ / 2 09 1/ 3 €
xat τῆς αὐτῆς οὐσίας. Λέγουσιν αὐτῷ Tic ἐστιν ὃ
7 ἘΞ} » ἀν NC AEN E S
Πατήρ σου; Kica φησιν" οὔτε ἐμὲ οἴδατε, οὔτε τὸν
/ 53^ NY δ 57, € 5 557 ,
Πατέρα μου. "Ene, γὰρ εἴἰδοτες, ὡς οὐχ εἰδοτες ἔλε-
3 y Cos - (C -— s MAY 22 5 - VC 35
γον xaX ὡς πειράζοντες αὐτὸν, οὐδὲ ἀποχρίσεως αὐτοὺς
iT - Y D / ἊΣ / cer M
ἀξιοῖ. Διὰ τοῦτο λέγει λοιπὸν τρανότερον ἅπαντα xat
Y n [ / co / 1
μετὰ πλείονος παῤῥησίας, ἀπό τε τῶν σημείων xat
e $ c , A /
τῆς διδασχαλίας τῶν ἀχολουθούντων τὴν μαρτυρίαν
AuGoys eu Bree Σ jv. Οἶδα 4)
λαδὼν, “τῷ ἐγγὺς εἶναι τὸν σταυρόν. Οἰδα γὰρ,
M H y C" m 5 IN * Si peo.
φησὶ, πόθεν ἔρχομαι. Τοῦτο οὐ σφόδρα ἂν αὐτῶν xa-
^ - M e N
θήψατο: τὸ δὲ ἐπαγαγεῖν, Kat ὅπου ἐγὼ ὑπάγω,
e 7 ps iN 2 6 * € EJ 2.) , D
νᾶλλον αὐτοὺς ἐφόδησεν ἂν, ὡς οὐ μέλλοντος αὐτοῦ
΄ CEN / FLA, 25 “Ὁ bd. 3s cr
μένειν ἐν τῷ θανάτῳ. Διατί δὲ οὐχ εἰπεν, " ὅτι οἶδα, ὅτι
/ , 5 / y E i
Θεός εἶμι, ἀλλ᾽ ὅτι Οἰδα, πόθεν ἔρχομαι; Ad τὰ τα-
M J - - M M e
πεινὰ ἀναμίγνυσι τοῖς ὑψηλοῖς, xal αὐτὰ δὲ ταῦτα περι-
y A X - A e ' c
στέλλει. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι Ext μαρτυρῶ περὶ ἐμαυτοῦ,
Y ^ /*r 5 2,2 NEN / € VY
καὶ τοῦὐτοδείξας, 7) ev ἐπὶ τὸ ταπεινότερον: ὡσανεὶ ἔλε-
ye N DUE /
γεν’ οἶδα παρὰ τίνος ἀπέσταλμαι, χαὶ πρὸς τίνα ἀπέρ-

ey A 2 ^ L4 , - , ,
χομαι. Οὕτω γάρ QUOEYV ἂν £67 ον ἄντειπειν,. ἀχουσᾶντες Α

er ΓΝ ΄ "LA Y ' E] - E
ὅτι παρ᾽ ἐχείνου ἀπέσταλται, καὶ πρὸς Exeivoy ἄπει-
^ 7 19. - Tp
σιν. Οὐ γὰρ ἂν εἰπον, φησὶ, τὶ ψεῦδος, ἐχεῖθέν τε ἥχων,
Es - 2 N Χ N 2 c , γ᾽" - NY ,
xaX ἐχεῖ ἀπιὼν, πρὸς τὸν ἀληθὴ Θεόν. Ὑ μεῖς δὲ οὐχ
» M , NS! b M M , »
ἴστε τὸν Θεόν - διὰ τοῦτο χατὰ τὴν σάρχα χρίνετε.
A , , J /
Ot γὰρ τοσούτων ἀχούσαντες τεχμηρίων τε xat ἐλέγ-
» , Nis code
χων, ἔτι λέγετε, Οὐχ ἔστιν ἀληθής: xoi Μωῦσέα
Φ..} - Y Y c NO TES
ἀξιόπιστον ἡγεῖσθε, xat ὑπὲρ ὧν περὶ ἄλλων, xal
ΓΝ e e e Y! * M x $2
ὑπὲρ ὧν περὶ ἑαυτοῦ λέγει" τὸν δὲ Χριστὸν οὐχέτι.

Τοῦτο χατὰ σάρχα χρίνειν ἐστίν. ᾿Εγὼ δὲ οὐ χρίνω

^ Savil. τί ὧν εἴποιεν.
* [τῷ τε Savil., τό τε Cod. 705, τό Cod. 706.]
b [Verba ὅτι οἷδα adjecimus e Sav, et Cod, 706, Omi-

-

m

esse capturum ( nam si judicarem, juste vos con-
demnarem) : at nunc tempus judicii non est. Fu-
turum quoque judicium. subindicat, cum dioit,
Quia solus non sum,sed egoet qui misit me Pa-
ter. Hic porro mnuit, non se solum ipsos damnare,
sed etiam. Patrem. Deinde hoc sub umbra qua-
dam dixit, in rei testimonium inducens : 17. 7n
lege autem vestra scriptum est, duorum homi-
num testimonium verui esse.

5. Quid hic dixerint haeretici? Quid plus. ha-
beat, quam homines, si hoc dictum simpliciter
aeciplamus? Apud. homines enim ideo hoc statu-
tum fuit, quia nemo solus est fide dignus : apud
Deum autem. quomodo hoc stare potuerit ? Cur
dictum. est, Duo? num quia duo sunt, vel quia
homines sunt, ideosuntduo? S1 quia duo sunt,cur
non confugit ad Joannem, nec dixit, Testimonium
ego perhibeo de meipso, perhibet quoque de me
Joannes? cur non ad angelum? cur non ad pro-

phetas? nam. sexcenta alia proferre poterat testi-

monia. Sed non hoc tantum vult significare,
quod duo sint; sed etiam quod ex eadem sint
substantia. 19. Dicunt ei : Quis est Pater tuus?
Respondit Jesus : Neque me scitis, neque Pa-
trem meum. Cum enim scientes tamquam inscii
interrrogarent, quasi tentantes eum, ne respon-
sione quidem illos dignatur. Ideo clarius deinceps
liberiusque loquitur, atque ex signis exque do-
ctrina sequentium se testimonium accipit, quod
jam crucis tempus immineret. Scio, inquit, unde
venerim. Quod illos non valde movit; cum ad-
didit autem, Quo ego vado, magis illos exter-
ruit, quasi non esset in morte permansurus. Sed
cur non dixit, Deus sum ; sed, Scio unde venio?
Semper humilia sublimibus admiscet, et hoc
etiam suboccultat. Cum dixisset enim, Ego testi-
monium perhibeo de meipso, Ydque ostendisset,
ad humiliora venit; ac si dixisset, Scio a quo mis-
sus sim, et ad quem vadam. Sic non poterant con-
tradicere, cum audirent, ab eo missum esse, et ad
eum reverü. Nihil enim, inquit, falsi loquutus
sum. Inde veni, illuc remigro, ad verum. Deum.
Vos autem Deum non nostis : ideo secundum car-
nem judicatis. Nam post tot audita indicia et ar-
gumenta adhuc dicitis, /Von est verus : et Moy-
sen fide dignum putatis, et de aliis et de se
loquentem ; Christum vero non item. Hoc est se-
cundum carnem judicare. Ego autem non

sit ea alter Cod.]

a Alii οὐ 2p simo».

Joan.

Chris
Patri

5.22

lus se
con-

substantia-

lem
dit,

osten-

judico quemquam.

mm,

2324

-

S. JOANNIS CHRYSOST.

Atqui etiam. dicit, Pater
neminem judicat. Cur ergo hic dicit: Et si ju-
dico, judicium meum justum est, quia non sum
solus ? Rursus secundum illorum opinionem lo-
quitur. Hoc est, Judicium meum Patris est : ne-
que aliter quam ego Pater judicat, neque aliter
ego, quam Pater. Cur vero Patrem memoravit ὃ
Non putabant illi fide dignum Filium, nisi Patris
alioquin. dictum .| illud

testimonium accepisset
non stetisset. Apud homines enim cum duo
de re aliena testimonium ferunt, tunc testi-
monium verum babetur ; hoc est enim, duos testi-
monium ferre. Si quis vero de se testimonium
ferat, non jam duo testes sunt. Viden' illum non
alia de causa hoc dixisse, nisi ut ostenderet se
consubstantialem esse, et per semetipsum deindenon
egere se alio testimonio ; utque probaret se nihil
ininus habere, quam Patrem ? Vide ergo auctorita-
tem. 19. Ego sum qui testimonium perhibeo
de meipso, et testimonium perhibet de me qui
misit me Pater. Non id posuisset si minoris sub-
stantize fuisset. Deinde ne numeri causa id. posi-
tum putes, vide potestatem in nullo diversam.
"'estificatur homo cum ex se fide dignus est , non
cum testimonio eget; hocque in aliena re : in re
vero sua quum testimonio eget, non jam est fide
dignus. Hic vero contra. Nam in re sua testificans,
et se alterius testimonium habere dicens, se fide
dignum esse dicit, undique suam ostendens aucto-
ritatem. Cur enim. cum dixit, /Von. sum. solus,
sed ego et qui misit me Pater; et, Duorum ho-

(

minum testimonium verum. est ; non taculL, sed
adjecit, Ego sum. qui testimonium. perhibeo de
meipso? Auctoritatem utique demonstrans. Et
primo seipsum posuit : Ego sum. qui testimo-
nium perhibeo de meipso. Hic vero ostendit se
honore parem : nihilque illis. prodesse, si Deum
Patrem se nosse dicant, si se ignorent, cujus rei
causam esse dicit, quod. se cognoscere nolint. Di-
cit ergo non posse Patrem cognosci sine sul co-
gnilone, ut vel sic eos ad sui notitiam attraheret.
Quia enim, ipso relicto, Patrem semper discere
quarebant, ait : /Voz potestis nosse Patrem sine
me. laque qui in. Filium blasphemant, non in
ipsum tantum, sed et in Patrem blasphemant.

4. Hoc nos caveamus, et Filium glorificemus :
qui si non ejusdem esset natur, non ita loquutus ,,,
esset. Quod si tantum docuerit, ped alterius esset. A

b [χαὶ οὐ δεόμενον ἄλλης je. , χαὶ οὐδὲν €). Savil.; Codd.

nostri ut. Montf, , nisi quod Cod, 706 «zi πείση οὐδὲν

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

14

οὐδένα. Kod μήν φησιν, ὅτι Ὃ Πατὴρ οὐ χρίνει οὐ-

δένα. Πῶς οὖν ἐνταῦθά φησι, Καὶ ἐὰν κρίνω δὲ, ἣ
, e. 25 M , 3 c T EN 7 /

χρίσις ἣ £p δικαία ἐστὶν, ὅτι οὐχ εἰμὶ μόνος Πάλιν

πρὸς τὴν ὑπόληψιν τὴν ἐχείνων φθέγγεται *

Ὁ , “τον, D Je 2 ^ Y y

ἣ χρίσις ἣ ἐμὴ τοῦ Πατρός ἐστιν " οὐχ ἂν ἄλλως ἔχρι-

y , A- 2 p N τὶ Ἅ »
γεν 6 Πατὴρ χρίνων, εἰ μὴ ὡς ἐγώ * xot οὐχ ἂν ἄλλως
ἐγὼ, εἰ μὴ ὡς ὃ Πατήρ. "Tívoc δὲ ἕνεχεν καὶ τοῦ Πα-

τουτέστιν,

τρὸς ἐμνημόνευσεν ; Οὐ γὰρ ἐνόμιζον ἀξιόπιστον εἰναι
ἣν Yte 5 ΩΣ i ^ A / 7)
τὸν Ytov, εἰ μὴ τοῦ Πατρὸς τὴν μαρτυρίαν προσέλα-
23 A M
"TU μὲν γὰρ
τῶν ἀνθρώπων, ὅταν δύο ἀλλοτρίῳ πράγματι μαρτυ-
ρῶσι, τότε ἣ μαρτυρία ἐστὶν ἀληθής " τοῦτο γάρ ἐστι
, CHE ἊΝ / c e - 2
δύο μαρτυρεῖν * εἰ δὲ μέλλοι τις ἑαυτῷ μαρτυρεῖν, οὐκ
» ^ 09 € eO cd Ν᾽ 38A ef c y
ἔτι δύο εἰσίν. “Ορᾶς ὅτι OU οὐδὲν ἕτερον τοῦτο εἴρηχεν,

ὅεν" ἄλλως δὲ, οὐδὲ ἕστηχε τὸ λεχθέν. '

ἢ tva δείξη ὁμοούσιον ἑαυτὸν, " χαὶ OV ἑαυτοῦ πάλιν
δείξη οὗ δεόμενον αὐτὸν ἄλλης μαρτυρίας" xol δείξη
οὐδὲν ἔλαττον ἔχοντα τοῦ Πατρός; Ὅρα γοῦν τὴν
αὐθεντίαν. Ἔγώ εἶμι ὁ μαρτυρῶν περὶ ἐμαυτοῦ, xal
udprugd "Ep Spa ὃ πέ pace με Πατήρ. Οὐχ ἂν δὲ
εἰ ἐλάττονος οὐσίας ἦν, τοῦτο ἂν ἔθηκεν. Νυνὶ δὲ, ἵνα

μὴ ναμίσῃς ὃ ὅτι ἀριθμοῦ ἑ ἕγεκεν παρείληπται, θέα τὴν
ἐξουσίαν οὐδὲν ἔχουσον παρηλλαγμένον. Megsuget
ἄνθρωπος, ὅταν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἀξιόπιστος ἡ, οὐχ ὅταν
μαρτυρίας δέηται, χαὶ τοῦτο ἐν ἀλλοτρίῳ πράγματι"

bj

ἐν ὃ

ἢ“

2M dl / A b »ge f
ιοιῷ ovy μαρτυριᾶς εητᾶι τῆς πᾶρ ἕτερου,

3 » 5 M 59 4 51) c TN ^. 32 /

οὐχ ἔτι ἐστὶν ἀξιόπιστος. ᾿Ενταῦθα δὲ πᾶν τοὐναντίον.
EN V 5 5.7] cC N 3. m τ
Καὶ γὰρ ἐν ἰδίῳ πράγματι μαρτυρῶν, καὶ παρ᾽ ἕτέ-
ρου λέγων μαρτυρεῖσθαι, ἀξιόπιστον ἑαυτὸν εἶναί
φησι,
Διατί γὰρ εἰπὼν, Οὐχ εἰμὶ μόνος, ἀλλ᾽ ἐγὼ xoi ὃ

/ ^ Ν € c M E] H
πανταχόθεν δειχνὺς ἑαυτοῦ τὴν αὐθεντίαν.
πέμψας με Πατὴρ, καὶ τὸ, Δύο ἀνθρώπων ἣ μαρτυ-

/ 5 M » ἣν 5 ΕῚ y 5 2 ,
pix ἐστὶν ἀληθὴς, οὖκ ἀπεσιώπησεν, ἀλλ᾽ ἐπήγαγεν,
ἢ» t^ en c c ἃ 2 cT. AT) ὅτι T]
γώ εἶμι ὃ μαρτυρῶν περὶ ἐμαυτοῦ; Δῆλον ὅτι τὴν
Ρ] , e N Lad M € N ,
αὐθεντίαν δηλῶν. Καὶ πρῶτον μὲν ἑαυτὸν τέθειχεν "
᾿Εγώ εἶμι ὃ μαρτυρῶν περὶ ἐμαυτοῦ. Δείχνυσιν ἐν-
ταῦθα τό τε ὁμότιμον, καὶ ὅτι οὐδὲν ὠφελοῦνται τὸν
Θεὸν, λέγοντες εἰδέναι Πατέρα, αὐτὸν οὐκ εἰδότες.
Καὶ τοῦτο αἴτιον εἰναί φησι, τὸ αὐτὸν μὴ θέλειν εἰδέ-
αι. Λέγει οὖν, ὅτι οὐ δυνατὸν εἰδέναι τὸν Πατέρα
αὐτοῦ χωρὶς, ἵνα κἂν οὕτως αὐτοὺς ἐπισπάσηται εἰς
5 ο em ^p^ ^ Α , , 9 AN -Yx
τὴν αὐτοῦ γνῶσιν. ᾿Γπειδὴ γὰρ ἀφιέντες αὐτὸν, ἀεὶ
τὸν Πατέρα ἐζήτουν μαθεῖν, λέγει " Οὐ δύνασθε εἰδέναι
τὸν Πατέρα χωρὶς ἐμοῦ. “Ὥστε ot τὸν Υἱὸν βλασφη-
c , b ' M M
μοῦντες, οὖκ αὐτὸν βλασφημοῦσι μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν
γεγεννηκότα.
Ταῦτα φύγωμεν ἡμεῖς, χαὶ δοξάσωμεν τὸν ΥἹόν.
Καίτοι εἰ μὴ φύσεως ἦν τῆς αὐτῆς, οὐχ ἂν οὕτως
εἶπεν. Εἰ γὰρ ἐδίδασκε μόνον, ἑτεροούσιος δὲ ἡ ἦν, ἐνὴν

ἔλαττον.

IN JOANNEM HOMIL. LiI. al. i

Y 9. A , τω 25^ / M / M ,
χαὶ αὐτὸν ἀγνοοῦντα εἰδέναι τὸν Πατέρα" xot πάλιν
B E 3.8 2M / 2^, ' /
οὐκ ἦν αὐτὸν εἰδότα πάντως, εἰδέναι τὸν Πατέρα.

» ^ y Y /
Οὐδὲ γὰρ 6 ἄνθρωπον εἰδὼς, οἶδεν ἄγγελον. Ναὶ, φησί"
δὰ C dig
xa γὰρ ὃ τὴν χτίσιν εἰδὼς, οἶδε τὸν Θεόν. Οὐδαμῶς.
/ τ ^Y
Πολλοὶ γάρ εἶσιν oi τὴν χτίσιν εἰδότες - μᾶλλον δὲ
e Y SUE ᾿
πάντες ἄνθρωποι (δρῶσι γὰρ αὐτὴν), καὶ τὸν Θεὸν
» τ D A
οὐχ ἴσασι. Δοξάζωμιεν τοίνυν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, μὴ
τ ^ “Ὁ ^N Led L4
τῇ δόξῃ ταύτη μόνον, ἀλλὰ xol τῇ διὰ τῶν ἔργων.
J 4 YT N GMT
Αὕτη γὰρ ἐχείνης ἐχτὸς οὐδέν ἐστιν. Ἴδε σὺ, φησὶν,
3 Nom 5 / M 2 LA bod J Y
loudatog ἐπονομάζη, xai ἐπαναπαύη τῷ νόμῳ, xat
e E] -— € 3$. NN AC Ὁ
χαυχᾶσαι ἐν Θεῷ. Ὃ οὖν διδάσκων τὸν ἕτερον, σεαυ-
A "3 αὖο 7] e 9 ,ὔ δ: , ^N -νῳ
τὸν οὐ “διδάσχεις: ὃ ἐν νόμῳ χαυχώμενος, διὰ τῆς
6 , bl , x Θ M , ir ai " "0 21
mapa6dcsc τοῦ νόμου τὸν Θεὸν ἀτιμάζεις; ὍὍρα μή
- -Ὁ , Ὁ» , ,
ποτε χαὶ ἡμεῖς ἐπὶ τῇ ὀρθότητι τῆς πίστεως χαυχώ-
M M x o ͵, τω , M ,
μενοι, διὰ τοῦ μὴ συμόαίνοντα τῇ πίστει τὸν βίον
EJ δὰ Ὁ ^ * , Hv e-— UA
ἐπιδείκνυσθαι, τὸν Θεὸν ἀτιμάζωμεν, ποιοῦντες αὐτὸν
- Y , ^ E D
βλασφημεῖσθαι. Kat γὰρ διδάσχαλον τῆς οἰχουμένης,
Y / M - 3 29 * / ^
xaX ζύμην, χαὶ φῶς, xxt ἅλας εἰναι βούλεται τὸν
^ 3
Χριστιαγόν. Τί δέ ἐστι τὸ φῶς: Bíoc λάμπων, μηδὲν
ἔχων ἐσχοτισμένον. 'To φῶς οὖχ ἑαυτῷ χρήσιμον, οὐδὲ
x1 er 35* c , 5 , , ἜΘ 2 ἣν ἃ
τὸ ἅλας, οὐδὲ ἣ ζύμη,, ἀλλ᾽ εἰς ἑτέρους ἐπιδείχνυται
τὴν ὠφέλειαν. Οὕτως οὐ τὴν ἑαυτῶν lues amat-
τούμεθα μόνον, ἀλλὰ xol τὴν ἑτέρων. Τὸ γὰρ ἅλας
J , 5
ἐὰν μὴ exin , οὐχ ἐστὶν ἅλας. Καὶ ἕτερον δέ τι ἐν-
y
δείχνυται, ὅτι ἐὰν αὐτοὶ χατορθώσωμεν, ἔσονται
M ,
πάντως χαὶ ἕτεροι" ἕως δ᾽ ἂν αὐτοὶ μιὴ χατορθώσωμεν,
, 1 B n
οὐδὲ É Srpeue ὀνῆσαι MR p Μηδὲν μωρὸν, μηδὲν
M M
χαῦνον παρ᾽ ἣμῖν. Τοιαῦτα γὰρ τὰ κοσμικὰ Es
za&* τοιαῦται αἵ βιωτιχαὶ φροντίδες. Διὰ τοῦτο αἱ
παρθένοι μωραὶ ἐχλήθησαν, ὅτι περὶ τὰ μωρὰ, τὰ
M /, I^ e
χοσμιχὰ πραχκατα, ἄσχολον ντο᾽ ἐνταῦθα μὲν. συν-
ἄγουσαι; ἔνθα δὲ ἐχρῆν μὴ ἀποτιθέμεναι. Δέος οὖν μὴ
χαὶ ἡμεῖς τὸ αὐτὸ πάθωμεν" δέος μὴ καὶ ἡμεῖς δυ-
P , ,
παρὰ ἀπέλθωμεν ἐνδεδυμένοι ἱμάτια, ἔνθα πάντες
Y Y ' b “ΝΑ M e ,
ἔχουσι λαμπρὰ καὶ περιφανῆ. Οὐδὲν “γὰρ ἁμαρτίας
, M
δυπαρώτερον, οὐδὲν ἀχαθαρτότερον. Διὸ τὴν φύσιν
- Ὅν. 7 € , , , ͵ M
αὐτῆς ὃ προφήτης ἑρμηνεύων £6óx * Προσώζεσαν xot
5 , [4 ΤᾺ , "RS 1 5 ͵ὔ - m
ἐσάπησαν οἵ μωλωπές μου. Καὶ εἰ βούλει μαθεῖν τῆς
,ὔ cT , M 2 5 L
ἁμαρτίας. τὸ δυσῶδες, ἐννόησον αὐτὴν μέτὰ τὸ γενέ-
da ec 7 D e
σθαι, ὅταν τῆς ἐπιθυμίας ἀπαλλαγῆς, ὅταν μὴ ἔτι
m— m— MI /, EJ /
ἐνοχλῇ τὸ πῦρ᾽ xai τότε ὄψει τίς ἐστιν ἣ ἁμαρτία.
31 / * P! e 2 / e 3:2 Ὶς
Ἐννόησον τὸν Bu ὅταν ἐν γαλήνη ἧς" ἐννόησον
τὴν πλεονεξίαν, ὅταν ἔξω γένῃ τοῦ πάθους. Οὐδὲ
αἰσχρότερον, οὐδὲν μιαρώτερον ἁρπαγὴς χαὶ πλεονε-
TX r - as τὼ /, 2 , z - « -
ξίας. ᾿Γαῦτα συνεχῶς λέγομεν, οὐχ ἐνοχλεῖν ὑμῖν βου-
/ à] c
λόμενοι, ἀλλὰ χερδᾶναί τι μέγα καὶ θαυμαστόν. Ὃ
A e c tz A , c
γὰρ ἐχ τοῦ ἅπαξ μὴ κατορθώσας, ἴσως £x τοῦ δεύτ τερον
τ 7 το ^
ἀχοῦσαι ποιήσει τοῦτο" xal ὃ δεύτερον παραδραμνο

2. τω J δ r, , 5i
ἐχ τοῦ τρίτου διορθώσεται. Γένοιτο δὲ πάντας ἡμᾶς

ἃ διχάξζεις Editi; sed Savilius legendum putat z:2-
: et quia tres Mss. sic habent, hanc restituimus

g4zts

555
substantie, posset quispiam cognoscere Patrem,
et Ipsum ignorare : rursumque qui Patrem nosset,
non ideo Filium cognosceret. Neque enim qui
novit hominem, novit etiam angelum. Imo, in-
quies; nam qui novit creaturam, novit et Deum.
Minime. Multi enim norunt creaturam, imo omnes
homines, qui vident illam, et Deum non norunt.
Glorificemus ergo Filium Dei, non hac gloria
tantum, sed etiam per opera. Sine hac enim glo-
ria, illa nihilest. Z'ide tu, inquit, Judeus cogno-
minaris, et in lege quiescis, et gloriaris in Deo.
Qui alium doces, teipsum. non doces ? qui in
lege gloriaris, per legis transgressionem Deum
inhonoras? Vide ne nos ipsi in recta fide glo-
riantes, quod vitam fidei consentaneam non exhi-
beamus, Deum inhonoremus, dum in causa sumus
quod. blasphemetur. Vult enim | ille Christianum
esse doctorem orbis, fermentum, lucem, salem.
Quid est lux ? Vita splendens, nihil obscuri ha-
bens. Lux non sibi utilis est, ut neque sal, neque
fermentum, sed aliis utilitatem afferunt. Ita ἃ no-
bis non utilitas tantum nostra, sed et aliorum exi-
gitur. Sal enim nisi salsum reddat, non est. sal.
Sed aliud quidpiam. deprehenditur. Nam si nos
recte vivamus, alii quoque bene se gerent : donec
autem recte vivamus, non poterimus aliis prodesse.
Nihil fatuum , nihil molle apud nos sit. Tales
sunt res szculares, tales hujus mundi sollicitudi-
nes. ldeo virgines fatua sunt appellate, quia fa-
tuis rebus secularibus operam dabant : hic con-
gregantes, nec deponentes ubi deponere par erat.
Timendum ergo ne idipsum nobis contingat, neve
sordidis induti vestibus abeamus illo, ubi omnes
splendidis sunt induti. Nihil enim sordidius pec-
cato, nihil impurius. Quapropter ejus naturam
describens propheta clamabat: Puiruerunt et
corrupte sunt cicatrices mec. Si vis peccati fce-
torem ediscere, postquam commissum est illud,
considera cum jam a concupiscentia liber es, cum
igne non succenderis, tunc percipies quid sit pec-
catum. Iram cogita cum tranquillus es ; avaritiam,
cum expers es illius affectus. Nihil turpius, nihil

tom.2.17.

Ibid.v.2t.

Psal. 37.6.

Rapina ct

feedius rapina et avaritia. Hzec frequenter dicimus, avaritia. ni

non ut vobis molestiam pariamus , sed ut ma-
gnum ac mirabile quidpiam lucremur. Nam qui,
re semel audita, non corrigitur, forte si. secundo
audiat, emendabitur ; vel tandem si tertio monca-
tur. Utinam autem omnes a malis omnibus libe-
E rati bonum Christi odorem habeamus, cui gloria

lectionem.

? hil turpius,

556 s.

cum Patre et Spiritu sancto, nunc et semper, et in
secula seculorum. Amen.

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

/ 2 , m - M X. P e
πάντων ἀπαλλαγέντας τῶν πονηρῶν, τὴν εὐωδιαν τοῦ
L m y 'j * Lud , X Lad ,
Χριστοῦ ἔχειν, ὅτι αὐτῷ ἣ δόξα; σὺν τῷ Πατρὶ, ἅμα

c / e N M M τὰ
τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xoi ἀεὶ, xo εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

HOMILIA LIII.

Car. VIH. v. 20. Zcc verba loquutus est Jesus

in gazophylacio, docens in templo : et ne-

3mo apprehendit eum, quia nondum venerat
hora ejus.

1. O Judaicam dementiam! Ante Pascha eum
quzrebant, atque in medio positum , et per se et
per alios ipsum comprehendere szpe frustra ten-
taverant; neque tamen sic de illius virtute stupe-
facti sunt , sed in malitia perstiterunt. Quod: enim
id semper tentarent, indicat ille : Zcc loquutus
est in gazophylacio , docens in templo , et
nemo apprehendit eum. Yn templo loquebatur
iore magistri , quod magis illos excitare debuis-
set : οἵ ea loquebatur de quibus offendebantur ,
et accusabant eum, quod seipsum aequalem Patri
faceret. Hlud enim, Duorum hominum testimo-
nium verum est, hoc significat. Attamen Zec ,
inquit, loquebatur in templo, et quasi magi-
ster, et nemo apprehendit eum, quia nondum
venerat hora ejus; id est, tempus idoneum
non erat quo crucifigi volebat. Itaque tunc non
illorum potestatis fuit, sed dispensationis ejus.
Ipsi enim jam olim volebant , nec potuerunt; nec
tunc potuissent , nisi ipse permisisset. 21. Dixit
ergo eis iterum. Jesus : Ego vado , et queretis
ine. Cur hoc frequenter dicit? Ut illorum animos
commo eret ac perterrefaceret. Vide namque quan-
tam id pareret formidinem. Nam cum illum inter-
ficere vellent , ut ab illo se exonerarent, quierunt
quo vadat : tantam de re tali conceperant opinio-
nem. Aliud quoque illos docere volebat, non ex
ipsorum violentia rem ita fore, sed id jam pri-
dem prafiguratum esse , et his verbis resurrectio-
nem predixit. Dicebant ergo: 22. /Vumquid in-
terficiet semetipsum ? Quid ergo Christus ? Illo-
rum ut removeret suspicionem, et ostenderet rem
illam esse peccatum, ait : 295. 705 deorsum
estis ; id est, Nihil mirum si vos homines carna-
les talia cogitatis, qui nihil spirituale. conci-
pitis. At ego non simile quidpiam faciam; De

a Morel. ἐποίει.

$10

€

D

OMIAIA vy.

Ταῦτα τὰ ῥήματα ἐλάλησεν ὃ ᾿Ιησοῦς ἐν τῷ γαζοφυ-
, e EJ
λαχίῳ, διδάσχων ἐν τῷ ἱερῷ - χαὶ οὐδεὶς ἐπίασεν
αὐτόν * οὔπω γὰρ ἐληλύθει ἣ ὥρα αὐτοῦ.

Ὃ m 3 , so 1^5 ^" oem 1 m / p
À τῆς ἀνοίας τῆς ᾿Ιουδαϊχῆς " πρὸ τοῦ πάσχα ζη-
c CM 3 2 / / 1 /
τοῦντες αὐτὸν, εἰτα ἐν μέσῳ λαύδόντες, xa πολλάχις
7 - e
ἐπιχειρήσαντες χατασχεῖν, xoi Ov ἑαυτῶν, xoi δι’
ΓΕΘ M 3 7 y e 2 —T- N ,
ἑτέρων, καὶ οὗ δυνηθέντες, οὔτε οὕτως αὐτοῦ τὴν δύ-
14 DU 3 "uo / c FÉ Y
vaputy. ἐξεπλάγησαν, ἀλλ᾽ ἐπετίθεντο τῇ χαχία, xat
- ἀν Π) Y 5 , 3.4 YX rw Vs
οὐκ ἀφίσταντο. "Oct γὰρ ἐπεχείρουν ἀεὶ, φησί" Ταῦτα
, 2. hd , n Ν 7] 5 Ὁ € c
ἐλάλησεν ἐν τῷ γαζοφυλαχίῳ, διδάσχων ἐν τῷ ἱερῷ,
^ $5.85 nh) , , 5 - € c 0» 4 M
χαὶ οὐδεὶς ἐπίασεν αὐτόν. "Ev τῷ ἱερῷ ἐλάλει, xat ἐν
τάξει διδασκάλου, ὃ μᾶλλον ἱκανὸν ἦν αὐτοὺς διεγεῖ--
M το 5. 7 35 € ΘΝ ἊΝ 5, /
ραι" xal ταῦτα ἐλάλει, ἐφ᾽ οἷς ἐδάχνοντο καὶ ἐνεχά-
λουν, ὅτι ἴσον ἑαυτὸν ποιεῖ τῷ Πατρί. Καὶ γὰρ τὸ,
, c
Δύο ἀνθρώπων 1, μαρτυρία ἀληθής ἐστι, τοῦτο ἐμφαί-
5 iu το ^, D e
yet. Ἀλλ᾽ ὅμως Ταῦτα, φησὶν, ἐλάλει ἐν τῷ ἱερῷ, xoi
2 IY NS. / M PANDA! XEM 3b E
ἐν τάξει διδασχάλου, xal οὐδεὶς αὐτὸν ἐπίασεν, Ott
“ 2 4 cu. , e / er 2^5/
οὔπω ἐληλύθει fj ὥρα αὐτοῦ - τουτέστιν, ὅτι οὐδέπω
ν 3 2 IN 3! T iSi €
χαιρὸς ἦν ἐπιτήδειος xa" ὃν ἠθέλησε σταυρωθῆναι.
σφ N , Ue ἐτῶν , ^ / / »
Ὥστε xat τότε οὐ τῆς ἐχείνων δυνάμεως γέγονεν ἔργον,
ἀλλὰ τῆς οἰκονομίας τὴς αὐτοῦ. Αὐτοὶ γὰρ χαὶ πάλαι
26 / EJ 3x SN 5] / 55 , y
ἐδούλοντο, οὐχ ἴσχυον δέ" οὐ τοίνυν οὐδὲ τότε ἴσχυσαν
ES X UY S
ἂν, εἰ μὴ αὐτὸς συνεχώρησεν. Eimsv οὖν αὐτοῖς πά-
DV € Ἴ;" DNE ^E εν € / N HA /, r/ NF
ιν ὃ Ἰησοῦς: ᾿Εγὼ ὑπάγω, xat ζητήσετέ με. Tt δή-
ποτε λέγει τοῦτο συνεχῶς; Κατασείων αὐτῶν τὰς
e y em "O0 ἈΝ cr c a2 / P
ψυχὰς x«t φοδῶν. “Ὅρα γὰρ ὅσον τοῦτο “ ἐνεποίει τὸν
φόθον. Καὶ γὰρ ἀνελεῖν αὐτὸν βουλόμενοι ἵνα ἀπαλ-
λαγῶσι, ζητοῦσιν ὅπου ὑπάγει" οὕτω μεγάλα ἀπὸ τοῦ
/ 5 ἦν eec C NY NY ^ Ἁ
πράγματος ἐφαντάζοντο. Καὶ ἕτερον δὲ διδάξαι αὐτοὺς
ἐδούλετο, ὅτι οὗ τῆς ἐκείνων βίας τὸ πρᾶγμά ἐστιν.
2/33 V X. ΠῚ NS f ποῦ
ἀλλὰ ἄνωθεν αὐτὸ προδιετύπωσε, καὶ τὴν ἀνάστασιν
ἤδη διὰ τούτων προέγραψε τῶν λόγων. " EAcyov οὖν *
Μήτι ἀποχτενεῖ ἑαυτόν ; Τί οὖν ὃ Χριστός; ᾿Αναιρῶν
EE € / ὶ ^ N cr N E e ,
αὐτῶν τὴν ὑποψίαν, xal δεικνὺς ὅτι τὸ πρᾶγμα ἁμάρ-
, 5 Hs —y^ € 5 m y , 7 Ὃ T$
τημά ἐστι, φησί μεῖς ἐκ τῶν χάτω ἐστέ. Ὃ δὲ
λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν " οὐδὲν θαυμαστὸν ὑμᾶς τοιαῦτα
» ^ /
ἐννοεῖν, ἀνθρώπους σαρχιχοὺς, καὶ οὐδὲν λογιζομένους
τω v
πνευματικόν" ἀλλ᾽ οὐχ ἐγὼ πράξω τι τοιοῦτον" Ἄνω-

» “Ὁ , ,
θεν γάρ εἶμι" ὑμεῖς ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ἐστέ. Κα

ΙΝ JOANNEM HOMiL. LII. al. Lit. 553

πάλιν ἐνταῦθα τὰς χοσμιχὰς ἐννοίας χαὶ σαρκιχάς — supernis enim sum: vos de hoc mundo estis.
φησιν" ὅθεν δῆλον, ὅτ' καὶ τὸ, ᾿Εγὼ oux cipi ἐκ τοῦ E Mic rursum mundanas carnalesque cogitationes
χόσιιου τούτου, οὐ τὸ σάρχα μὴ ἀνειληφέναι ἐστὶν, — dicit. Unde palam est illud, Ego non sum
ἀλλὰ τὸ πόῤῥω εἶναι τῆς ἐχείνων πονηρίας. Καὶ γὰρ ἐδ hoc mundo, non significare ipsum non ac-
τοὺς μαθητάς φησι μὴ εἶναι ἐχ τοῦ κόσμου" ἀλλ᾽ ὅμως — cepisse carnem, sed procul esse ab illorum ne-
σάρχα εἶχον ἐχεῖνοι. “Ὥσπερ οὖν ὃ Παῦλος λέγων, Οὐχ — quitia. Etenim discipulos ex mundo non esse
ἐστὲ ἐν σαρκὶ, οὐχὶ ἀσωμάτους αὐτοὺς εἶναί φησιν᾽ dicit; habebant tamen illi carnem. Quemadmo-
οὕτω λέγων τοὺς μαθητὰς οὖχ εἶναι ἐκ τοῦ xócuos, — dum igitur Paulus dicens, JVon estis in carne , Rom. 8. 9
οὐδὲν ἕτερον, ἢ φιλοσοφίαν αὐτοῖς μαρτυρεῖ. Εἶπον ,, non incorporeos intelligit : sic discipulos non esse
οὖν ὑμῖν, ὅτι ἐὰν μὴ πιστεύσητε ὅτι ἐγώ εἶμι, ἐν ταῖς ^ de hoc mundo, id illorum philosophiam testifi-

€ , M ,

ἁμαρτίαις ὑμῶν ἀποθανεῖσθε. Εἰ γὰρ διὰ τοῦτο ἦλθεν, — catur. 94. Dixi ergo vobis , quia si non credi-
e i ? (j

ῃ
Dor V c

M M "i . . B .
ἵνα ἄρῃ τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, χαὶ ἑτέρως αὐτὴν — deritis quia ego sum, in peccatis vestris mo-
2 PA : , x 5 ἣν ται Ν, D 34 f * . "7d dor *.
ἀποδύσασθαι οὐχ ἔνι; εἰ μὴ διὰ λουτροῦ, ἀνάγχη "τὸν — riemini. Nam si ideo venit, ut. tolleret peccatum
B E € Y . . . .“.ς
πιστεύοντα ἔχειν τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον. Ὃ γὰρ — mundi, et si non potest exui peccatum nisi per
βουλόμενος *aüzóv θανατῶσαι διὰ τῆς πίστεως — lavacrum, necesse est non credentem veterem ha-

μ l É :
χαὶ θάψαι, ἐναποθανεῖται αὐτῷ, καὶ ἀπελεύσεται bere hominem. Nam qui non vult sese per fidem
ἐχεῖ δώσων εὐθύνας τῶν πρότερον ἡμαρτημένων. Διὰ Hina tradere eu sepulturz, cum veteri homine
morietur, et illo migrabit peccatorum poenas
daturus. Ideo dicebat : Qui non credit, jam
judicatus est, non solum quod non credat, sed
etiam quia cum prioribus peccatis abit. Dicebant
ergo : 25. Tu quis es? O dementiam! Post tan-
tum temporis, post signa et doctrinam , interro-
ics "Dy. doyhy d λαλῶ Ouiv. 30-8 A£ve : Aio " z .
στος 5» Τὴν. ἀρχὴν ὃ τι χαὶ λάλῶ ὕμιν: * Λέγει, — gant, Tu quis es? Quid igitur Christus ? Prin-
ὦ c^ 2 , e 2 ἢ σῳ m» - . . *
τοιοῦτόν ἐστι" τοῦ ὅλως ἀχούειν τῶν λόγων τῶν παρ᾽ DB cipium qui et loquor vobis. Hoc est, Indigni
ἐμοὺ ἀνάξιοί ἐστε, uet γε καὶ μαθεῖν, ὅστις ἐγώ εἶμι. — estis, qui verba mea audiatis, nedum discatis
t 3 "ἘΠῚ Y v 2 n ? 7
Ὑμεῖς γὰρ πάντα πειράζοντες φθέγγεσθε, xai οὐδενὶ — qui ego sim. Vos enim me semper teniantes loqui-
τῶν παρ᾽ ἐμοῦ προσέχοντες. Καὶ ταῦτα ϑεάντα ἠδυνά- — müni, nihilque dictis meis attenditis : et his de
rebus omnibus nunc coarguere possim; hoc enim
UR quare B d pud riu significat illud , 26. Multa habeo de vobis lo-
γειν χαὶ χρίνειν - οὐχ ἐλέγξαι δὲ μόνον, ἀλλὰ xo xo- eg.
; Xp rre ; e ; , qui et judicare ; nec tantum reprehendere , sed
λάσαι" ἀλλ᾽ ὃ πέμψας με, τουτέστιν, ὃ Πατὴρ, οὐ Σ s nee
etam punire. Sed qui misit me, hoc est, Pater
pP 2 7 2l
hoc non vult. /Yon enim veni judicare mundum, Joan. 12.
sed. salvum facere. INon enim misit Deus. Fi- 47: **3-17-
lium suum, ut judicet mundum , sed ut saleum
, , , ? :
^ , 3 3 Ὁ "xf, n . s
σώσῃ τὸν χόσμον. Ei τοίνυν εἰς τοῦτό με ἀπέστειλεν, faciat mundum. Si ergo ad hoc me misit, et
ἀληθὴς δέ ἐστιν, εἰκότως οὐδένα ἐγὼ κρίνω νῦν. Ἀλλὰ c. verax. est, jure neminem ego nunc judico. Sed ea

τοῦτο ἔλεγεν - Ὃ δὲ μὴ πιστεύων ἤδη χέχριται ob
τῷ μὴ πιστεύειν μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ τὰ πρότερα
C μη Ὑ p 2 e ρ

ς ΕΣ $2 7 x * M /
αμαρτήηματα gy ov ἀπέρχεται. ἔλεγον Quy * Σὺ τις

3 c 5 / N J e M -
εἰ; Ὦ τῆς ἀνοίας " μετὰ χρόνον τοσοῦτον, χαὶ σημεῖα,
,

^ P]

τ Hi , Ei [A apte -
ασχαλίαν, ἐρωτῶσι, Σὺ τίς εἰ; Tt οὖν 6 Χρι-

x
&,
o2
o

Ὁ

τὴν ἐλέγξαι νῦν - τοῦτο γάρ ἐστι, Πολλὰ ἔχω καὶ λέ--

βούλεται τοῦτο. Οὐ γὰρ ἦλθον κρῖναι τὸν κόσμον,
ἀλλὰ σῶσαι τὸν χόσμον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὃ Θεὸς

' νει , e — cf , * , M 5 3 οἵ
τὸν Υἱὸν αὐτοῦ , ἵνα χρίνη τὸν χόσμον, φησὶν, ἀλλ᾽ ἵνα

ταῦτα λαλῶ τὰ πρὸς σωτηρίαν, o0 τὰ πρὸς ἔλεγχον. — loquor quz ad salutem sunt, non ad reprehensio-
Λέγει δὲ ταῦτα, ἵνα μὴ νομίσωσιν ὅτι τοσαῦτα ἀκούων, — nem. Haec porro dicit, ne putent ipsum , cum tot
παρὰ ἀσθένειαν oix ἐπεξέρχεται, ἢ ὅτι οὐχ οἶδεν οἱ tanta audierit , pre imbecillitate non posse
ultionem inferre, vel eorum mentem irrisionesque
non cognoscere. 21. /lli autem de Patre sermo-
nem. haberi non intellexerunt. O stultitiam !
Non desistebat de Patre loqui, et non intellige-
bant. Deinde cum neque ex tot signis, neque ex
doctrina illos pertraxisset , de cruce demum edis-
λέγετα!, λέγων * “Ὅταν ὑψώσητε τὸν Yiov τοῦ ἀνθρώ- — serit his verbis : 98. Cum exzaltaveritis Filium
LAUR

, , cl uf ὩΣ c e. . .
που; τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγὼ εἶμι, xot ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐ D hominis , tunc cognoscetis quia ego sum, et a

2

λαλῶ), xa ὅτι μετ᾽ ἐμοῦ ἐστιν ὅ πέμψας με, x«i οὐχ — meipso non loquor ; 29. et quod qui me misit

Bb D ^ , Ὁ , E y
αὐτῶν τὰς διανοίας χαὶ τὰς χλευασίας. Οὐχ ἔγνωσαν

f P, E - b! , c 75 7ὔ M , ^5 ,
διέλιπεν αὐτοῖς περὶ αὐτοῦ διαλεγόμενος, xal οὐχ ἐγί-
7 2 ^N ' - , 31V NI
νωσχον. Eizo ἐπειδὴ πολλὰ σημεῖα ποιήσας χαὶ διδά-
/

X Ὸ e
tac , Οὐχ ἐπεσπάσατο, περὶ τοῦ σταυροῦ λοιπὸν δια-

* [τὸν μὴ πιστεύοντα, ἔχοντα τ. me ἄ: ἀπελθεῖν Savil. et ^ Editi αὐτόν, quidam ἑαυτόν.

Codd. nostri.]

Isai. 53. 9.
Psal. 2. 5.

Matth. 23
38.
Matth. 91.
40. 4t.

Luc.19 27.

Luc. 13 34.

558

mecum est , et non reliquit me solum Pater.
Ostendit se merito dixisse, Principium qui et
loquor vobis.

9. Usque adeo non attendebant iis quae. dice-
bantur. Cur exaltaveritis Filium hominis.
Nonne tunc me sublato speratis a me nihil vobis
ultra molestiz allatum iri? Ego autem dico vobis,
Tunc maxime cognoscetis , quia ego sum , per
signa, per resurrectionem , per excidium. Hiec

S. JOANNIS CHRYSOST.

quippe omnia ejus potentiam. comprobabant. Ne-
que dixit , Tune cognoscetis quis sim. Cum vide-
ritis, inquit , me nihil ex morte passurum, Tunc
cognoscetis quia ego sum : nempe Christus Fi-
lius Dei, qui omnia fero et duco , nec contrarius
Patri. Ideo adjicit, Et a meipso nihil loquor.
Utrumque enim cognoscetis , et potentiam meam,

et cum Patre consensum. lllud enim , .Z meipso ἡ

nihil loquor , eamdem esse substantiam denotat ,

et se nihil ultra paternum sensum loqui. Quando ,,,
y M 3 / τ /
A Ὅταν γὰρ ἐχπέσητε τῆς λατρείας, ὅταν μὴ συγχω-
eom Y
ρηθὴ ὑμῖν μηδὲ αὐτὸν θεραπεύειν, ὡς πρὸ τούτου, τότε
» J , co -
εἴσεσθε ὅτι ἀμύνων ἐμοὶ ταῦτα ποιεῖ, καὶ παροξυνό-

a cultu vestro excidetis, nec concedetur vobis
pristino more ipsum colere; tunc scietis ipsum me
ulcisci , indignatum adversus eos qui me non au-
dierunt; ac si diceret : $1 alienus et Deo contra-
rius essem, non tantam ille contra vos iram conce-
pisset. Hoc et Isaias dicit, Dabit impios pro se-
pultura ejus ; et David, Tunc. loquetur ad eos

in ira sua; et ipse, Ecce relinquetur domus

vestra deserta; idipsum et in parabolis, Quid
faciet dominus vinec hujus agricolis illis? Ma-
los male perdet. Viden' eum ubique sic loqui,
quod illi nondum crederent. Quod si ipsos perdat,
ut revera perdet ; nam ait, Zdducite huc eos qui
me nolunt regnare , et interficite ; cur illud non
suum , sed Patris opus esse dicit? Ut illorum se
imbecillitati attemperet, simulque Genitorem suum
honoret. Ideo non dixit, Relinquo domum vestram
desertam ; sed, Aelinquetur, impersonaliter lo-
quens. Cum porro dicit, Quoties volui congre-
gare filios vestros , et. noluistis ὃ deindeque
addit, Aelinquetur, se desolationis auctorem
ostendit. Quia, inquit, beneficiis noluistis ad
credendum induci, ex supplicio cognoscetis quis
sum ego. Et Pater mecum est. Ne putarent,
illud, Qui misit me, minorem ipsum decla-
rare, addit, Mecum est. Aliud enim dispensa-
tionis, aliud divinitatis est. Et. non. reliquit
me solum , quia, que placita sunt ei , facio
semper. Rursum ad humiliora descendit, illud

b χαὶ οὐχ εἶπε, τότε γνώσεσθε τίς sipi. Wcec non lecta
sunt ab Interprete.
* Alii δηλοῖ ὅτι οὐδέν, et mox φθέγγεται,

ἐστιν ὃ Πατήρ. Ἵνα γὰρ μὴ νομίσωσι

με, ἐλαττώσεως εἶναι, λέγει, Mec

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἀφῆχέ με μόνον 6 Πατήρ. Δείκνυσιν ὅτι δικαίως ἔλεγε,
Τὴν ἀρχὴν ὅτι χαὶ λαλῶ ὑμῖν.

, » -
Οὕτως οὐ προσεῖχον τοῖς λεγομένοις. Ὅταν ὑψώ-

Χ "^. -- -
σητε τὸν Yiv τοῦ ἀνθρώπου. Οὐχ ὑμεῖς τότε μάλιστα
^ m
προσδοχᾶτε ἀπαλλαγήσεσθαί μου xoi ἀναιρήσειν :
5 N /
Ἐγὼ δὲ λέγω; ὅτι τότε μάλιστα εἴσεσθε “Ὅτι ἐγώ
5 -ῸὉ» τ
εἶμι, τῶν τε σημείων ἕνεχεν, xol τῆς ἀναστάσεως
C GL NEC WW, -M by τ
xo τῆς ἁλώσεως. Πάντα γὰρ ταῦτα ἱκανὰ ἦν ἐμφῆναι
5 LM "oW b TET 2: / , ,
αὐτοῦ τὴν ἰσχύν. "Καὶ οὐχ εἶπε, τότε γνώσεσθε τίς
5 σ͵ M y e
E εἶμι, Ὅταν γὰρ ἴδητε, φησὶν, ὅτι οὐδὲν ἀπὸ τοῦ θα-
, 14
νάτου πείσομαι, Τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἶμι" του--
/, ul c D
τέστιν, ὃ Χριστὸς ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ὃ πάντα φέρων
δι N τ ec
καὶ ἄγων, καὶ oüx ἐναντίος ἐχείνῳ. Διὰ τοῦτο γοῦν
5... N EH τὸ c
ἐπήγαγε, Καὶ ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῷ οὐδέν. Α μφότερα
i » M M N
γὰρ εἴσεσθε, χαὶ τὴν ἰσχὺν τὴν ἐμὴν, καὶ τὴν ὁμόνοιαν
M N N 7 r ΩΣ -Ὁ
τὴν πρὸς τὸν Πατέρα. 'Γὸ γὰρ, Ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ

Y

ὟΝ N ' c -
οὐδὲν, τὸ ἀπαράλλαχτον τῆς οὐσίας “ δηλοῖ, xoi τὸ

M 3

^ M Ὁ D
οὐδὲν ἐχτὸς τῶν πατρικῶν νοημάτων φθέγγεσθαι.

" M - AES / € X
μένος ὑπὲρ τῶν μὴ ἀχουσάντων μου * ὡσανεὶ ἔλεγεν *
, ^ » » / /, y X du» 7ὔ ,
οὐχ ἂν εἴ γε ἀντίθεος τις ἤμην xat ἀλλότριος, τοσαύ-
ΕἸ V - ^ .
τὴν ἂν ὀργὴν χαθ᾽ ὑμῶν ἐχίνησε. Τοῦτο x«i Ἣσαΐας
/ , N To «A AT
φησί: Δώσει τοὺς πονηροὺς ἀντὶ τῆς ταφῆς αὐτοῦ"
b N ec c
χαὶ ὃ Δαυὶδ, Τότε λαλήσει πρὸς αὐτοὺς ἐν ὀργὴ αὐτοῦ"
᾿ $3 5 "lo i. 277 e S e. m o AA €
xoi αὐτὸς, Moo ἀφίεται ὃ οἶκος ὑμῶν ἔρημος. Kat αἱ
δὴ N Dod ra
παραδολαὶ τὸ αὐτὸ δηλοῦσιν, ὅταν λέγη" "Tt ποιήσει
NN - / ES e
* τοῖς γεωργοῖς ἐχείνοις ὃ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος ἐχεί-
N c ES
Β vou; Kaxobc χαχῶς ἀπολέσει αὐτούς. Ὁρᾷς ὅτι παν-

c NY
ταχοῦ διὰ τὸ μηδέπω πιστεύεσθαι οὕτω φθέγγεται;
5

Ἐπεὶ εἰ αὐτοὺς ἀπολεῖ, ὥσπερ οὖν χαὶ ἀπολεῖ (Φέρε--

4t
τε γὰρ, φησὶν, αὐτοὺς ὧδε τοὺς μὴ θέλοντάς με βασι-
Ὁ οἷ D
λεῦσαι, xat κατασφάξατε ) τίνος ἕνεχεν οὐχ αὐτοῦ
Υ̓͂ b c
φησιν ἔργον, ἀλλὰ τοῦ Πατρὸς τὸ γινόμενον; [Πρὸς
N 3 / E] / / eo V
τὴν ἐχείνων ἀσθένειαν διαλεγόμενος - ὁμοῦ δὲ xol τι-
m / cC bs
υἱῶν τὸν γεγεννηκότα. Διὰ τοῦτο οὐχ εἰπεν, " ἀφίω
τὸν οἶχον ὑμῶν ἔ ἀλλ᾽, ᾿Αφίεται - τοῦτο μὲν và
μῶν ἔρημον, ἀλλ᾽, ᾿Αφίεται " τοῦτο μὲν γὰρ
ἀπροσώπως τέθειχε. Διὰ δὲ τοῦ εἰπεῖν, Ποσάχις ἦθέ-
λησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέχνα ὑμῶν, καὶ οὐκ ἠθελή-
σατε; εἶτα ἐπαγαγεῖν, ὅτι ᾿Αφίεται, δείχνυσιν ὅτι αὐ-
N /, 5 / 31) ^
€ Tóc τὴν ἐρήμωσιν εἰργάζετο. "Eme? γὰρ, φησὶν;
5 , D
εὐεργετούμενοι xo θεραπευόμενοι οὐκ ἠθελήσατε
γνῶναι, χολαζόμενοι εἴσεσθε ὅστις ἐγώ. Καὶ μετ᾽ ἐμοὺ

τὸ, 'O πέμψας

ἐμοὺ ἐστι. Τὸ
M ^ b , e

μὲν γὰρ, τῆς οἰκονομίας - τὸ δὲ, τῆς θεότητος. Koi

^ Alii τοὺς γεωργοὺς ἐχείνους.
b Savil. conj. ἀρίημι.

IN JOANNEM HOMIL. Lii. al. Lir. 559

frequenter tractans quod dicebant, ipsum ex Deo
non esse, sabbatumque non servare : ideo dicit,
Que | placita sunt ei , facio semper : indicans
placitam ipsi esse sabbati solutionem. Sic cum ad
crucem duceretur, ait : Zn. putatis quia non
possum rogare Patrem meum ? Atqui hoc solum
p dicto, Quem. queritis ? supinos illos prostravit.
Cur ego non dicit, An putatis me non posse vos
perdere? cum id reipsa demonstraverit? Illorum
infirmitati se attemperat. Multum enim curabat
ostendere, se nihil Patri contrarium facere. Sic et
hoc loco humano more loquitur. Ut autem illud,
οι reliquit me solum , dictum fuit : sicet illud,
Qu« placita, sunt ei , facio semper. 50. H«c

Bor a cea) / 23. N δ, M p m ^:
οὐχ ἀφῆχέ με μόνον, ὅτι ἐγὼ τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ ποιῶ
, / - ET * , ^ /, /,
πάντοτε. Πάλιν ἐπὶ τὸ ταπεινότερον τὸν λόγον χατή--

- c [4
γαγε; πρὸς ἐχεῖνο συνεχῶς ἱστάμενος ὅπερ ἔλεγον, ὅτι
, »* "Γ᾽ , D M [«] ^ (66 , Ξ -
οὐχ ἔστιν ἐξ αὐτοῦ, xai ὅτι τὸ σάδόατον οὐ τηρεῖ,
e " Y m m ,
πρὸς τοῦτό φησι" Τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ ποιῶ πάντοτε᾽

, V
δεικνὺς, ὅτι xol τὸ λύεσθαι τὸ σάδόατον, ἀρεστὸν
αὐτῷ. Οὕτω γοῦν καὶ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ φησι Δοχεῖτε
, ,
ὅτι οὐ δύναμαι παραχαλέσαι τὸν Πατέρα μου; Καίτοι
τὶ N / rp, - s. "Mae NS ,ὔ rp
γε εἰπὼν μόνον * Τίνα ζητεῖτε; ἔῤῥιψεν ὑπτίους. ᾿Γί
* - d /, c /
οὖν “οὐ λέγει, δοχεῖτε ὅτι οὐ δύναμαι ὑμᾶς ἀπολέσαι;
»y e , Nw , IH Y E] o£ 2» cu,
ἔργῳ τοῦτο ἐπιδειξάμενος; Πρὸς τὴν ἀσθένειαν αὐτῶν
* Y ct x
χαταδαίνει. Πολλὴν γὰρ ἐποιεῖτο σπουδὴν, ὥστε δεῖξαι
2 - m d Y
ὅτι οὐδὲν ἐναντίον ποιεῖ τῷ Πατρί. Οὕτω δὴ xoà év-
c , , σ M
ταῦθα ἀνθρωπινώτερον φθέγγεται. “Ὥσπερ δὲ τὸ,

Οὐχ ἀφῆχέ με μόνον, εἴρηται " οὕτω καὶ τὸ, ὅτι ᾿Εγὼ — illo loquente , multi crediderunt in eum. Cum —— Christus
- - e Ὁ EE - : . cur humiti-
τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ mou) πάντοτε. Ταῦτα αὐτοῦ λαλή- ^ ad humiliora descendit, multi crediderunt. Ani, y. quac

, [4 . "T .
σαντος. πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν. “Ὅτε εἰς τὸ τα- — adhuc interrogas cur humiliter loquatur? Atqui tur.
, I

^ x , / , λλοὶ ῆὶ . κ
πεινὸν τὸν λόγον κατήγαγε; τότε πολλοὶ ἐπίστευσαν.
3 - τ -“ "
τι οὖν ἐρωτᾶς, τίνος ἕνεχεν ταπεινῶς φθέγγεται:
σ cC M , e
Καίτοι γε σαφῶς 6 εὐαγγελιστὴς ἠνίξατο τοῦτο, si-
9 b 7 Y “
πὼν, ὅτι Ταῦτα αὐτοῦ λαλήσαντος, πολλοὶ ἐπίστευ--
c Y , Lad
σαν εἷς αὖτόν * μονονουχὶ βοῶν διὰ τούτων τῶν πρα-
ima A Y /
μάτων: μὴ θορυδοῦ, ὦ ἀχροατὰ, ἐάν τι ταπεινὸν
Ρ , € M M 7 "Nw / /
ἀχούσης. Οἱ γὰρ μετὰ τοσαύτην διδασχαλίαν μηδέπω
D ] 1 T ,
πεπεισμένοι ὅτι παρὰ τοῦ [Πατρὸς ἐστιν, εἰκότως τα-
/ y c € M ΩΝ 5 5
πεινότερα ἤχουον ἵνα πεισθῶσι. Καὶ τοῦτο οὖν ἀπολο-
-Ὁ μκ ῸὉν
γία ἐστὶν ὑπὲρ τῶν μελλόντων ταπεινῶς εἰρήσεσθαι.
nm ᾿ m 27:8 Ces) 2. Ama NY ΒΥ ἐς €
Ἐπίστευσαν μὲν οὖν, οὖχ ὡς ἐχρὴν δὲ, ἀλλ᾽ ἁπλῶς
N cT e
καὶ ὡς ἔτυχεν, ἡσθέντες καὶ ἀναπαυσάμενοι ἐπὶ τὴ τῶν
^ , [7/ Y / *
λόγων ταπεινότητι. Ὅτι γὰρ οὗ τελείαν πίστιν εἰχον,
: M e M m
δείχνυσιν ὃ εὐαγγελιστὴς Ex τῶν μετὰ ταῦτα λόγων,
» T M lH J γα
ἐν οἷς αὐτὸν πάλιν ὑδρίζουσι. Kol ὅτι οὗτοι αὐτοί
E - , » A. EC
εἰσιν ἐχεῖνοι, ἐδήλωσεν εἰπών * ἔλεγεν οὖν ὃ Ἰησοῦς
b εἶ coc Dem» N 7 2^ « -
πρὸς τοὺς πεπιστευχότας αὐτῷ louOatouc* ἐὰν ὑμεῖς
, 2 hd ) / ny ex by N e 57
μείνητε ἐν τῷ λόγῳ τῷ ἐμῷ * δεικνὺς ὅτι οὐδέπω πα-
IY M NM ,ὕ ΕῚ M / -
ρεδέξαντο τὴν διδασχαλίαν, ἀλλὰ μόνον προσεῖχον
ἈΦ ἢ 7, Y 1 , S 3 -
τοῖς λεγομένοις. Διὸ xo πληχτιχώτερον εἰπεν. "Exei
P Vo ἀπλὼ τ, κι. $t vts. δὰ * 4
μὲν γὰρ ἁπλῶς εἰπεν, ζητήσετέ pe νῦν δὲ " μεῖζον
, el 31) - c 7 c Lud 5 -
προσέθηχεν, ὅτι Ev ταῖς ἁμαρτίαις μῶν ἀποθανεῖσθε.
- τω , -
Kat τὸ πῶς δείκνυσιν, ὅτι οὐ δύνασθε ἐλθόντες ἐχεῖ,
/, , m e^ c^ 5 * ,
παραχαλέσαι με λοιπόν. Ταῦτα ἃ λαλῶ εἰς τὸν xó-
Δ à] , 204). M ELA EM AN
σμον. Διὰ τούτων ἐδήλωσε λοιπὸν ἐξερχόμενον αὐτὸν
M Y, 5 t
εἰς τὰ ἔθνη. ᾿Κπειδὴ δὲ οὐχ ἔγνωσαν λοιπὸν ὅτι τὸν
- /
Πατέρα αὐτοῖς λέγει ἔμπροσθεν, πάλιν φθέγγεται
A “ D Y Ἁ n. p ev Sur
περὶ αὐτοῦ" xat τὴν αἰτίαν τῆς ταπεινότητος τῶν δη-
/, ,
μάτων τέθειχεν ὃ εὐαγγελιστής.
Ἅ cr , e
Ἂν οὕτω τοίνυν θέλωμεν τὰς Γραφὰς ἐρευνᾶν μετὰ

ἀχριδείας χαὶ μὴ ἁπλῶς, δυνησόμεθα τῆς σωτηρίας

* Alii οὐ λέγεις ὅτι οὐ δύν.
4 Alii ὥσπερ οὖν τό.

E 1d manifeste indicavit evangelista dicens : cec
illo loquente , multi crediderunt in eum ; tan-
tum non clamans ex rebus ipsis : Ne turberis ,
auditor, si quid humile audias. Qui enim post
tantam doctrinam nondum persuasi erant ipsum
a Patre esse , merito humiliora audierunt , ut cre-
derent. Et hec jam. defensio przmittitur pro iis

515 que postea humiliter dicturus est. Crediderunt

À ergo; non tamen quantum oportebat , sed utcum-
que , in humilitate verborum placide consistentes.
Quod enim non perfectam haberent fidem , mon-
strat evangelista in sequentibus, ubi ipsi contu-
ieliam inferunt. Quod autem iidem ipsi. essent ,
indicavit his verbis : 51. Dicebat ergo Jesus ad
eos qui crediderant ei Judeos : Si vos manse-
ritis in sermone meo ; ostendens ipsos nondum
suscepisse doctrinam, sed dictis attendere tan-
tum. Quaproter vehementius loquitur. Illic enim
simpliciter. dicebat, Quceretis me; nunc vero

D addit, /n peccatis vestris moriemini. Et quo-
modo id fiat ostendit, Quia cum eo venceritis ,
non poteritis me rogare. Zcec que loquor in
mundo. His declarat se jam exiturum ad gentes.
Cum vero non scirent ipsum de Patre prius lo-
quutum esse, rursum de illo loquitur, et causam,
cur humiliter loquutus sit , affert evangelista.

9. S1 sic. ergo Scripturas accurate scrutari ve-
limus, non perfunctorie, salutem consequi pote-

* [μεῖζον addidimus e Savil. et Cod. 706. μείζονα le-
gitur in Cod, 705.]

Lectio di-

brorum quo
ritu fiebat.

Lectionis *
utilitas.

Matth. τ
18.

560

S. JOANNIS CHRYSOST.

rimus; si assidue in ills versemur, etin vera
doctrina et vitze probitate institaemur. Ac licet
durus sit quispiam , immitis , mollis ; licet przece-
denti tempore nihil lucratus fuerit, nunc saltem
proficiet, et aliquam, et si non sentiat , utilitatem

decerpet. Nam si unguentariam officinam quis
adiens, si in illa. moretur, vel invitus suavem
aliquem. consequetur odorem ; multo magis qui
ecclesiam frequentat. Ut enim ex desidia, negli-
gentia: sic ex operatione, animi ardor oritur.
malis sis innumeris refertus, etsi impu-
noli hanc vitare ob quieutuun: Quid. vero,
inquis, si audita non exsequar? Non parum lu-

Etsi
rus,

cri est,

tli hic timor est,
51 solum ingemueris , quod audita non exsequaris,
aliquando ad agendum te comparabis. Non potest
enim qui Deum alloquitur, ipsumque audit , non
aliquid lucri consequi. Statim enim nos colligimus
manusque ablummus, cum librum accipere volu-
mus. Viden' quanta vel ante lectionem pietas?
vinorum li- Quod si diligenter pergamus, magnam carpemus
utilitatem. Neque enim nisi anima ple affecta ,
manus abluemus : et. mulier si non operta sit,
statim velum assumit , in argumentum pietatis in-
terloris : vir si operto sit capite, nudat caput.
Viden' quomodo externus habitus interne sit pie-
tatis indicium? Inde sedens ad. audiendum, fre-
quens ingemiscit , et preteritam. vitam damnat.
Seir. ergo animum adhibeamus, dilecti , et 314 ctv τὸ ἐστέναξε πολλάχις χαὶ χατέγνω τοῦ
saltem evangelia studiose tractemus. ere enim ἃ βίου τοῦ παρόντος. ΤἩροσέχωμεν τοίνυν ταῖς Γραφαῖς,
atque librum aperueris, Christi nomen videbis ,
et dicentem illum audies : Jesu autem Christi
generalio sic erat. Cum esset desponsata mater
ejus Maria Joseph, inventa est in utero habens
de Spiritu sancto. Qui autem. hac audierit , sta-
tim virginitatis amore capietur, partum mirabitur,
a terra migrabit. Nec pro modico habendum est,
si vel carptim obiterque videris Spiritu sancto di-
gnatam Virginem, et angelum ipsam alloquentem.
Hic adhuc in superficie sunt : sed si haec specu-
lando usque in finem perseveres , secularia statim

omnia respues ,

Si te miserum predicaveris; non inu-

non intempestiva formido :

terrena omnia deridebis : si dives

sis, divitias nihil esse duces, ubi audies illam

fabri uxorem in humili domo, matrem Domini
fuisse; si pauper, de paupertate non erubesces ,
cum didiceris Creatorem mundi vilissimam ca-
sam non erubuisse. Hzc si cogites, non rapies, non
avarus eris, non in aliena. involabis ; sed potius

£
/

χαθίσας Savil. ]

G

D

E

B

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἘΝ , 3 * EY Y ^ E "wA HEU
τῆς ἡμετέρας ἐπιτυχεῖν " ἂν διὰ παντὸς αὐταῖς ἐνδια-
, M , , ,ὔ SN , « ͵7
τρίδωμεν, καὶ δογμάτων ὀρθότητα, xo βίον εἰσόμεθα
», , 77 I^ / » SY
ἠχριδωμένον. Κἂν σφόδρα σχληρός τις εἴη, xoà ἀπη-
M y m “ἡ NY wj 3 -
Vic, xoi χαῦνος, x&v μηδὲν χερδαίνη ἐν τοῖς ἄλλοις
χρόνοις, τὸν χρόνον γοῦν καρπώσεται τοῦτον, xat λή-
Ψεταί τινα ὠφέλειαν, εἰ xx μὴ τοσαύτην, ὡς αἴσθη-
τ φέλειαν, εἰ χαὶ uj τοσαύτην, ὡς ἢ
σιν ἔχειν, ἀλλ᾽ ὅμως λήψεται. Εἰ γὰρ μυρεψεῖόν τις
παριὼν χαὶ προσχαθήμενος ἐργαστηρίοις τοιούτοις,
Ἅ ὧν 2 , , e , , Lad €^
καὶ ἄκων ἀναχρώννυται ex τῆς εὐωδίας - πολλῷ μᾶλ-
λον εἰς ἐκκλησίαν ἀπιών. “Ὥσπερ γὰρ ἐξ ἀργίας ἀργία
τίκτεται: οὕτω χαὶ ἐκ τῆς ἐνεργείας προθυμία γεν -
νᾶται. Κἂν μυρίων ἧς γέμων χαχῶν, κἂν ἀκάθαρτος,
Y , ERO c / "Pi 5. m) c
υὴ ἀμ τὴν ἐνταῦθα διατριθήν. Τί οὖν, φησῖν, ὅτι
ἀχούων οὐ ποιῶ : Οὐ μικρὸν τὸ χέρδος ταλανίζειν
ἑαυτόν: οὐχ ἄχρηστος οὗτος ὃ qd6oc οὐχ ar
τοῦτο τὸ δέος. "E&kv στενάξης μόνον, ὅτι ἀκούων οὐ
c 7 S UN eb N - cr / 5 N
ποιῶ, πάντως xa ἐπὶ τὸ ποιεῖν ἥξεις ποτέ. Οὐ γὰρ
ἔνεστι τῷ Θεῷ δισλεγόμενον, χαὶ ἀχούοντα Θεοῦ δια-
λεγομένου, μὴ χερδαίνειν. Τυὐθέως γοῦν συστελλό-
μεθα, xa τὰς χεῖρας νιπτόμεθα, ὅταν βιδλίον βουλώ-
μεθα λαύδεῖν. Ὃρᾶς xol πρὸ τῆς ἀναγνώσεως πόση
εὐλάδεια ; Ἂν δὴ καὶ μετὰ ἀχριθείας ἐπέλθωμεν, πολ-
λὴν χαρπωσόμεθα τὸ ὠφέλειαν. Οὐ γὰρ ἂν, εἰ μὴ
ἐν εὐλαύείαᾳ xs τὴν ψυχὴν, τὰς χεῖρες ἂν ἀπενι-
ψάμεθα- χαὶ Yo, x&v ἀχαταχάλυπτος ἡ, περιτίθε-
ται εὐθέως τὸ φάρος; τῆς ἔνδοθεν εὐλαδείας τὸ δεῖγμα
ἐνδεικνυμένη: καὶ ἀνὴρ, ἐὰν χαταχεχαλυμμιίνος ἡ,
m τὴν ΧΕ λον: Ὁρᾷς πὼς χήρυξ ive τῆς
ἔνδον εὐλαδείας τὸ ἔξωθεν σχῆμα; Εἶτα χαὶ εἰς ἀχρόα-

E) / M 5 ^Y ce Y c 2. /
ἀγαπητοί" χαὶ εἰ μηδὲν ἕτερον, τὰ γοῦν εὐαγγέλια

Ἷ 7 , Y

FN T4 - /, SN τω
περισπούδαστα ἡμῖν γινέσθω, χαὶ ταῦτα μεταχειρι-
, D

ζώμεθα. Ἰυὐθέως “γὰρ, ἀναπτύξας τὸ βιύλίον, τοῦ
Χριστοῦ τὸ ὄνομα ὄψει ἐγχείμενον, καὶ ἀχούση εὐθέως
λέγοντος: Τοὺ δὲ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἣ γέννησις ἦν οὕτω.

o ] Jy l ]

E , * A “ * M , τ / m
Μνηστευθείσης γὰρ τῆς μητρὸς αὑτοῦ Μαρίας τῷ
Ἰωσὴφ, εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος ἁγίου.
« ΝΜ e E) , 2 0 7 ῃ H 00
Ὁ δὲ ταῦτα ἀχούων, ἐπιθυμήσει παρθενίας εὐθέως,
θαυμάζεται τὸν τόκον, ἀπαλλαγήσεται τῆς γῆς. Οὐ
μικρὰ καὶ ταῦτα, ὅταν ἴδης xot Πνεύματος χαταξιου--
μένην τὴν παρθένον, xal ἄγγελον αὐτῇ διαλεγόμενον.
Καὶ ταῦτα μὲν ἐξ ἐπιπολῆς" εἰ δὲ ἐπιμείνης μέχρι zé-
λους ἐπιὼν, πάντα εὐθέως διαπτύσεις τὰ βιωτικὰ,
πάντων καταγελάσῃ τῶν ἐνταῦθα χἂν πλούσιος ἧς,
οὐδὲν ἡγήση τὸν πλοῦτον, ἀχούσας ὅτι τέχτονος οὖσα

ἐχείνη καὶ ταπεινῆς οἰκίας, μήτηρ τοῦ Δεσπότου σου

γέγονε χἂν πένης ἧς οὐχ ἐπαισχυνθήσῃ τὴν πενίαν,
N , , 5 ( , E] οὔ αὐ ἡ

μαθὼν ὅτι τὴν εὐτελεστάτην οἰκίαν οὐκ ἐπησχύνθη ὃ

ἃ SicSavil. et alii, Morel. vero 72e ἂν ἀναπτ.

IN JOANNEM HOMIL.

τοῦ χόσμου δημιουργός. "laura ἐννοῶν, οὖχ ἁρπάσεις,
2 5
ἀλλ

ΕῚ ωυ , m
ἐραστὴς ἔσῃ μᾶλλον πενίας, xat ὑπερόψει τὸν mÀoU-

, / 2 !4 M m er ,
οὐ πλεονεχτήσεις, οὐ λήψη τὰ τῶν ἑτέρων σύ"

^ ^V -Ὁ , , EE - ' ,
Av δὲ τοῦτο γένηται, πάντα ἐξοριεῖς τὰ xaxa.
, ce EN
Πάλιν ὅταν ἴδης
, Ὁ , - , D
δάσεις τῷ παιδίῳ cou περιθεῖναι κόσμον χρυσοῦν,

αὐτὸν ἐπὶ φάτνης χείμενον, οὐ σπου-

Y € X» LN ES A PT ΓΝ
£ τὴ γυναινχι αργυρένοξετον πονῆσαι Χλινὴν. αυτὰ

o
Q^ c»
o?

Y v »^* à 2 / 2 y: ). b
Uu σπουδάζων, οὐδὲ τὰς Ex τούτων ἐργάσῃ πλεονε--
, ^c
Πολλὰ xaX ἕτερά ἐστι χερδᾶναι,

c

M
ας xa ἁρπαγάς.

a 4* O02

, » b M , , LÀ AY €
ἅπερ οὐχ ἔνεστι νῦν κατὰ μέρος λέγειν" εἴσονται ὃ ε οἵ
- ^ M c ^
πεῖραν εἰληφότες. Διὸ παραχαλῷ xot κτᾶσθαι Ata,

- “ M / , M -
xoi μετὰ τῶν βιόλίων τὰ νοήματα χατέχειν, xat ταῖς
^ / 3 / € Y Y , N E] ^Y 2
διανοίαις ἐγγράφειν. Ot μὲν γὰρ ᾿Ιουδαῖοι, ἐπειδὴ οὐ

-- c e E] , V n.£»!
προσεῖχον, τῶν χειρῶν ἐχελεύοντο τὰ βιόλία ἐξ

- ΝΜ
ἡμεῖς δὲ οὔτε

ἀρτᾶν"
ἐν χερσὶν, ἀλλ᾽ ἐν οἰκία τίθεμεν, δέον
βοντες | βίον, pu τῶν μελλόντων sup. * ὧν

LU

γένοιτο πάντας ἥμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι xa HE
πίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ καὶ μεθ᾽
m , ͵ mM M
οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xat
LN Ve) N 23e» e 5. 5 oy
ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. "Au.

b Ali ταῦτα ὃὲ σπουδάζων.

pu
5601
paupertatis amator eris, divitiasque despicies

hinc mala omnia eliminabis. Rursus cum videris

C Jesum in presepio jacentem, non ultra curabis
filio tuo ornatum aureum circumponere , non le-

LiV. al. Lut.

ctum argento decoratum uxori parare. His abjectis
curis, jam non avaritiz vel rapinz studebis. Multa
alia hinc lucra sequuntur, qui nunc non possu-
mus singulatim recensere; sed scient 11 qui expe-
rimento didicerint. Quapropter rogo, libros hujus-
modi vobis comparetis , librorum sensa percipia-
tis, atque in mentibus vestris describatis. Judaei
namque, quia non animum adhibebant, jussi sunt
libros manibus appendere : nos autem non in ma-
nibus, sed domi deponimus, cum oporteret in
corde exarare. Sic enim abstersis vite. sordibus,
futura consequemur bona : qua utinam adipisca-
mur, gralia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi , per quem et cum quo Patri gloria, si-
mulque Spiritui sancto , nunc et semper, et in 58-
cula seculorum. Amen.

OMIAIA νδ΄.
x a e ἢ - N N D 5 ὦ
ἔλεγεν οὖν 6 τος πρὸς τοὺς πεπιστευχότας αὐτῷ

, ΩΣ , c —
Ἰουδαίους * ἐὰν ὑμεῖς μείνητε ἐν τῷ λόγῳ τῷ ἐμῷ
i r à à idi

M , Y
ἀληθῶς μαθηταί μου ἐστὲ, χαὶ γνώσεσθε τὴν

ἀλήθειαν, καὶ ἣ ἘΠ ἐλευθερώσει ὑμᾶς.

Πολλῆς weeds δεῖται τὰ ἡμέτερα; ME
ἩἫδ δὲ ὑπομονὴ γίνεται, ὅταν χατὰ βάθους E ἐῤῥιζ ζωμένα τὰ
δόγματα d. Καθάπερ γὰρ τὴν δρῦν τὴν εἰς τοὺς κάτω
, - Y e s
χόλπους ἀφιεῖσαν τὰς δίζας καὶ περισφιγγομένην μετὰ
, , «οὶ ἃ L4
ἀχριθείας, οὐδεὶς ἄνειλος προσπεσὼν ἀνασπάσαι δυ--
, e A
νήσεται" οὕτω δὴ xo τὴν Voydiv τὴν χαθηλωμένην
τῷ τοῦ Θεοῦ φόδῳ, οὐδεὶς περιτρέψαι Suvrjaecoa - ποῦ
γὰρ ἄν: τὸ χαθηλῶσθαι πλέον ἐστί. Τοῦτο
τ» /, ^ D
γοῦν ὃ προφήτης εὔχεται, λέγων" Καθήλωσον ἐκ τοῦ
, ^ c
quGou σου τὰς und μου. Οὕτω xa σὺ χαθήλωσον
χαὶ σύναψον, ὡσανεὶ ἥλῳ προσπεπερονημένῳ. “Ὥσπερ
γὰρ οὗτοι δυσάλωτοι, οὕτως οἱ ἐναντίοι εὐάλωτοι iH
νονται xai χαταῤῥιπτοῦνται ῥαδίως" * ὅπερ χαὶ τότε
“ 32 -
ἔπασχον οἵ ᾿Ιουδαῖοι. ᾿Αχούσαντες γὰρ xol πιστεύσαν-
τέ: 1). Ed , , 5 , d
τες, πάλιν ἐξετράπησαν. Βουλόμενος οὖν ἐμδαθῦναι
A , 2e ^ er X2 , 3
τὴν πίστιν αὐτῶν ὃ Χριστὸς, ὥστε μὴ ἐπιπολαίαν ci-

? Morel. ὥσπερ; minus recte,

HOMILIA LIV.

Car. VIIL v. 51. Dicebat ergo Jesus ad eos qui
crediderunt ei Judeos : Si vos manseritis
in sermone meo, vere discipuli mei eritis,
32. et cognoscetis veritatem, et veritas libe-
rabit vos.

1. Multa nobis patientia opus est, dilecti. Pa-
tientia autem tunc acquiritur, cum dogmata in
B corde radices egerunt. Ut enim quercum profundis
instructam radicibus quavis venti violentia non
evellit: sic animam divino confixam timore nemo
poterit evertere : clavis enim affixum esse am-
plius est, quam radicatum esse. Id. precabatur
propheta, Confige timore tuo carnes meas. Sic
et tu confige et alliga, quasi clavo altius impacto.
Ut enim 510. affecti vix capiantur, sic secus com-
positi captu faciles, nullo negotio dejiciuntur.
Quod tunc Judaei passi sunt. Cum audissent enim
et credidissent, rursus eversi sunt. Cum ergo fidem

€ illorum Christus firmiorem reddere vellet, ne ultra
in sola superficie maneret, vehementiore sermone
animum configit. Credentium enim erat reprehen-

Psal.

120.

118.

Joan.6.67.

Matth.3.9.

562 5. JOANNIS CIIRYSOST.

siones facile tolerare : illi vero statim. excandue-

runt. Quomodo id agit? Primo. hortatur : S vos

manseritis in sermone meo, vere discipuli mei

erilis, et veritas liberabit vos;ac si diceret :

Altam facturus sum incisionem; sed ne exagite-

mini. Imo vero his illorum superbiam repressit.

A quo, quiso, liberabit? A peccatis. Quid ergo

arrogantes illi? 55. Semen 4 brahee sumus, et ne-

mini serpivimus umquam. Statim animo decide-

runt, quia terrenis inhiabant. Illud, Si. manseri- D
lis in. sermone meo, est indicantis quid in corde
versarent, et scientis ipsos credidisse quidem, non
autem mansisse in fide. Et magnum quidpiam pro-
mittit, ipsos nempe discipulos ejns fore. Cum enim
nonnulli nuper recessissent, ipsos subindicans di-
cit, Si manseritis : nam illi audierant, crediderant,
et recesserant, quoniam non manserant. Multi enim
discipulorum ejus abierunt retro, et jam non
cum illo palam. ambulabant. Cognoscetis ve-
ritatem; hoc est,me; nam Ego sum veritas. Ju-
daica quidem omnia typus erant; veritatem autem
a me discetis, quie vos a peccatis liberabit. Quem-
admodum enim illis dicebat, /n. peccatis vestris
moriemini ; sic et his dixit, Liberabit vos. Non
dixit, Liberabo vos a servitute , sed hoc illis intel-
ligendum reliquit. Quid ergo illi ? Semen 4 brahe
sumus, Θὲ nemini servivimus umquam. Atqui
si indignandum fuisset, de priori utique oportue-
rat, cum dixit, Cognoscetis veritatem, et dicen-
dum erat: Quid ergo?an veritatem ignoramus?
lex ergo et notitize nostrze mendacia sunt? Verum
hac non curabant, sed de terrenis tantum rebus do-
lebant, et hzec servitutem esse suspicabantur. Sunt
enim, sunt utique nunc etiam multi qui de rebus
indifferentibus et de hac servitute erubescant; de
servitute peccati non item ; ac mallent millies illa
servitute servi vocari, quam hac semel. Tales illi
erant, neque aliam noverant servitutem ; dicunt-
que: Servos vocasti eos qui ex genere Abrahae
sunt, nobiles illos? quos ideo non oportebat servos
vocare. /Vumquam, inquiunt, sereivimus. Talis
Judeorum fastus est. Semen .4brahe sumus,
Israélite sumus. Nusquam gesta sua commemo-
rant. Ideo in eos clamabat Joannes, JVolite dicere,
Patrem habemus Abraham. Cur autem. non co-
arguit illos Christus? siquidem szpe servierunt
AEgyptii, Babyloniis, aliisque multis. Quia non
ad contentionem, sed ad salutem loquutus fuerat,

E

A

b παῤῥησίᾳ deest in quibusdam Mss.
* Alii ἀλλ᾽ οὐδενὸς αὐτοῖς ἔμελεν ἐπὶ χοσμιχοὶ; πράγμασι.
τῆς δουλ:ίας τῆς

Infra χαὶ ἐπὶ τῇ ὕουλείχ ταύτη ᾿ ἐπὶ δὲ

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

ναι, διασχάπτει τὴν ψυχὴν πληχτιχωτέροις λόγοις.
Τῶν γὰρ πιστευόντων ἦν xal ἐλέγχων ἀνέχεσθαι: οἱ δὲ
εὐθέως ἠγρίαινον. Πῶς δὲ τοῦτο ποιεῖ; Πρῶτον πα-
ραγγέλλει- ᾿ὰν ὑμεῖς μείνητε ἐν τῷ λόγῳ τῷ ἐμῷ,
ὄντως μαθηταί μου ἐστὲ, καὶ ἣ ἀλήθεια ἐλευθερώσει
ὑμᾶς μονονουχὶ λέγων, μέλλω βαθεῖαν διδόναι το-
μὴν, ἀλλὰ μὴ σαλεύεσθε. Μᾶλλον δὲ καὶ διὰ τούτων
αὐτῶν τὸν τῦφον αὐτῶν τῆς διανοίας κατέστειλε. Τί-
νος ἐλευθερώσει, εἰπέ μοι; Ἁμαρτημάτων. Τί οὖν οἱ
ἀλαζόνες ἐχεῖνοι ; Σπέρμα "A6pudy. ἐσμεν, καὶ οὐδενὶ
δεδουλεύκαμεν πώποτε. Κατέπεσεν εὐθέως αὐτῶν ἣ
διάνοια * τοῦτο δὲ γέγονεν, ἀπὸ τοῦ πρὸς τὰ χοσμικὰ
ἐπτοῆσθαι. "EXv μείνητε ἐν τῷ λόγῳ τῷ ἐμῷ, δηλοῦν-
τος ἦν τὰ ἐν τῇ χαρδίᾳ αὐτῶν, χαὶ εἰδότος ὅτι ἐπί-
στευσαν μὲν, οὐχ ἔμειναν δέ. Καὶ μέγα ἐπαγγέλλεται,
τὸ μαθητὰς αὐτοῦ ἐχείνους γενέσθαι. ᾿πειδὴ γάρ τι-
vec ἀνεχώρησαν πρῴην, αἰνιττόμενος αὐτούς φησιν,
"E&v μείνητε - ἐπεὶ χἀχεῖνοι ἤχουσαν xo ἐπίστευσαν,
χαὶ ἀνεχώρησαν, ἐπειδὴ οὖχ ἔμειναν. Πολλοὶ γὰρ
τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἀπῆλθον εἷς τὰ ὀπίσω, xoi οὐχ
ἔτι μετ᾽ αὐτοῦ " παῤῥησίᾳ περιεπάτουν. Γνώσεσθε
τὴν ἀλήθειαν * τουτέστιν, ἐμέ" "Exo γάρ εἶμι ἣ ἀλή-
θεια. Τὰ μὲν ᾿Ιουδαϊχὰ πάντα τύπος ἦν. τὴν δὲ ἀλή-
θειαν παρ᾽ ἐμοῦ εἴσεσθε, xol ἐλευθερώσει ὑμᾶς τῶν
ἁμαρτημάτων. Ὥσπερ γὰρ ἐκείνοις ἔλεγεν - "Ev ταῖς
ἁμαρτίαις Guy ἀποθανεῖσθε " οὕτω xol τούτοις ἔλε--
γεν, ᾿Ελευθερώσει ὑμᾶς. Καὶ οὐχ εἶπεν, ἀπαλλάξω
ὑμᾶς δουλείας - ἀλλὰ τοῦτο αὐτοῖς εἴασε συνιδεῖν. Tt
οὖν ἐχεῖνοι ; Σπέρμα ᾿Αδραάμ. ἐσμεν, καὶ οὐδενὶ δεδου-

, , / 255 hJ 5 c 3.—*
31; λεύχαμεν πώποτε. Καίτοι εἰ ἐχρὴν ἀγαναχτήσαι, ἐπὶ

c

c E » e N AN
τῷ προτέρῳ εἰχὸς ἦν, τῷ εἰρηκέναι, Γνώσεσθε τὴν ἀλή-
- et eS y
θειαν, xa εἰπεῖν " τί o0v ; νὺν τὴν ἀλήθειαν οὐχ ἴσμεν ;
5 c - 3 3
ὃ νόμος οὖν ψεῦδος χαὶ ἣ γνῶσις ἣ ἡμετέρα ; ἃ Ἀλλ᾽ οὐ-
» - //
δενὸς τούτων αὐτοῖς ἔμελεν, ἀλλ᾽ ἐπὶ κοσμικοῖς πρά-
c D ,
γμασιν ἀλγοῦσι; καὶ ταῦτα δουλείαν ὑποπτεύσαντες.
2 e - J
ϊσὶ γὰρ, εἰσὶ xai νῦν πολλοὶ οἱ ἐπὶ T τοῖς ἀδιαφό-
3 , LEN ὶ Ὁ »i ,ὔ 7 : "δ᾿ δὲ
ροις αἰσχύνονται, καὶ ἐπὶ τῇ δουλεία ταύτη ἐπὶ δὲ
m , -» ς ,ὔ 5 / Y £). “Ὁ
τῆς δουλείας τῆς ἁμαρτίας οὐχέτι, καὶ ἕλοιντο ἂν μυ-
c c / /
ριάκις ἐχείνην χληθῆναι δοῦλοι τὴν δουλείαν, ἢ ταύτην
ἅπαξ. Τοιοῦτοί τινες ἦσαν χἀχεῖνοι, καὶ οὐδὲ ἦδε-
᾿Ν
σαν ἄλλην δουλείαν, xa φασί δούλους ἐκάλεσας τοὺς
ὅμαδον τ , DEI bi N , E ^ ^
ἀπὸ τοῦ γένους τοῦ ᾿Αόραὰμ., τοὺς εὐγενεῖς; οὺς οὐχ
m e / N
ἐχρὴν διὰ τοῦτο χαλέσαι δούλους. Οὐδέποτε γὰρ, φη-
m ΩΝ N
civ, ἐδουλεύσαμεν. Τοιαῦτα γὰρ τῶν ᾿Ιουδαίων τὰ αὐὖ-
» ,
χήματα : Σπέρμα ᾿Δὐραάμ ἐσμεν, ᾿Ισραηλῖταί ἐσμεν.
m cC N
Οὐδαμοῦ τῶν οἰχείων κατορθωμάτων μέμνηνται. Διὰ
ὔ M
τοῦτο πρὸς αὐτοὺς ἀνέχραγεν ᾿Ιωάννης, λέγων * Μὴ
, ,
δόξητε λέγειν, ὅτι πατέρα ἔχομεν τὸν ᾿Αὐραάμ.. Διατί
ἁμαρτίας, eodem regimine dicendum videbatur ἐπὶ δὲ

τῇ δουλεία τῆς. Sed omnia exemplaria ἐπὶ 0: τῆς δουλείας
habent,

iN fJOANNEM HOMIL.

δὲ μὴ ἤλεγξεν αὐτοὺς ὃ Χριστός; xoi γὰρ πολλάχις
ἐδούλευσαν, xo Αἰγυπτίοις, καὶ Βαδυλωνίοις, καὶ éxé-
e , ^ / erm A Τὶ
Ot οὐ πρὸς φιλοτιμίαν αὐτῷ τὰ λεγό-
ἈΝ kj
πρὸς εὖερ-
- - EY
"Ex& εἰπεν ἂν

ροις πολλοῖς.
μενα ἦν, ἀλλὰ πρὸς σωτηρίαν, xai
γεσίαν, xal πρὸς τοῦτο ἠπείγετο.
Ὁ δ ' ^ / ἜΝ
εἶπεν ἂν τὰ ἐθδαμήεοντα εἰ-

n ,
τὰ Fenganttia c ἔτη"

N ! »
πεν ἂν τὰ ἐπὶ τῶν x vay, τὰ ποτὲ μὲν εἴχοσι,

εἶπεν ἂν, πῶς οὐὖ-
^, ,
δέποτε διέλιπον δουλεύοντες. Ἀλλ᾽ οὐ τοῦτο ἐσπού--

δαζε δεῖξαι, δούλους ἀνθρώπων γενομένους, ἀλλὰ τῆς

Y M M
ποτε OS δύο, ποτὲ οξ ἑπτά"

ς / “ 2l NE À Jes AN λεί ἣ
ἁμαρτίας, ἥπερ ἐστὶ καὶ χαλεπωτάτη δουλεία, ἧς
Θεὸς μόνος ἀπαλλάξαι δύναται. Τὸ γὰρ ἀφεῖναι ἅμαρ-
vía , οὐδενὸς ἑτέρου ἐστί: xol τοῦτο καὶ αὐτοὶ ὧμο-

, Ὑπτ' Ὁ ES € / e xy 5
λόγουν. ᾿Επεὶ οὐν τοῦτο ὡμολόγουν Θεοῦ ἔργον εἰναι,
εἰς τοῦτο αὐτοὺς ἐνάγει, καί φησι" Πᾶς ὃ ποιῶν τὴν
€ , bj ὺλ , ΕῚ b € / ^ N cr M
ἁμαρτίαν, δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας, δειχνὺς ὅτι περὶ
ταύτης λέγει τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀπὸ ταύτης τῆς δου-
λείας. Ὃ δὲ δοῦλος οὐ μένει ἐν τὴ οἰκία " ὃ δὲ υἱὸς μέ-
vet εἷς τὸν αἰῶνα. P
χαταύαλλει,
2I M A , n M ,ὔ , ΕΝ

να γὰρ μὴ ἀνατρέχωσι καὶ λέγωσι " θυσίας ἔχομεν

5 , x cy e M DS /

Ηρέμα χαὶ ἐντεῦθεν τὰ τοῦ νόμου
^ , Li

αἰνιττόμενος τοὺς προτέρους χρόνους.

^ , * m τω , - e
ἃς ἐπέταξε Μωῦσῆς " éxeiva ἡμᾶς ἀπαλλάξαι δύναν--
Y e - /
ται" διὰ τοῦτο ταῦτα ἐπήγαγεν. "Eme ποίαν dxo-
λουθίαν εἶχε τὰ εἰρημένα; Πάντες γὰρ Tiu. ὶ
αν εἰχε τὰ εἰρημένα; Πάντες γὰρ ἥμαρτον xa
^ Ὁ ῈΈ e D "
ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, διχαιούμενοι δωρεὰν
- pn /, j - e
“τῇ αὐτοῦ χάριτι, xat oi ἱερεῖς αὐτοί, Διὰ τοῦτο καὶ
3 Ἕ A
Οφείλει, φησὶ,
RS CNN € c 66 ex sx c c 2 M
προσφέρειν ὑπὲρ ἑαυτοῦ, καθὼς ὑπὲρ τοῦ λαοῦ, ἐπεὶ
A NX , 5 J m ^ m
καὶ αὐτὸς περίχειται ἀσθένειαν. Καὶ τοῦτο δηλοῦται
« ev / m ,ὔ
O δοῦλος οὐ μένει ἐν τῇ οἰκία. "Ev-
ὦ δὰ M Ne ,ὔ 5 D , N εἶ M
ταῦθα δὲ xal τὸ ὁμότιμον αὐτοῦ δείκνυσι τὸ πρὸς τὸν

Παῦλός φησι περὶ τοῦ ἱερέως " ὅτι

διὰ τοῦ εἰπεῖν,

Πατέρα, xat τὸ διάφορον δούλου καὶ ἐλευθέρου * ἣ γὰρ
παραθολὴ τοῦτο βούλεται, τουτέστιν, οὖχ ἔχει ἐξου-
σίαν ὃ δοῦλος " τοῦτο γάρ ἐστι τὸ, Οὐ μένει.

Διατί δὲ περὶ ἁμαρτημάτων διαλεγόμενος; οἰχίας
ἐμνημόνευσε; Δειχνὺς ὅτι ὥσπερ ἐπὶ οἰκίας ὃ δεσπό--
τῆς, οὕτω πάντων αὐτὸς ἐξουσιάζει. Τὸ δὲ, Οὐ homm
τοῦτο ἐστιν * οὐχ go ἐξουσίαν χαρίζεσθαι, d ἅτε μὴ ὧν
οἰκοδεσπότης " ὃ δὲ υἱὸς οἰκοδεσπότης ἐστί. Τοῦτο γάρ
ἐστι, Μένει εἰς τὸν αἰῶνα, ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν ἀνύρω-
πίνων, ἵνα μὴ

ecd , σὺ τίς εἰ: "Ep 8 ἔστι πάντα Ἢ

γιὸς γάρ εἶμι, χαὶ ἐν τῇ οἰχίᾳ ϑένω. τοῦ

Io
οἰχίαν τὴν ἐξουσίαν καλῶν. Καὶ γὰρ χαὶ dan oi-
χίαν χαλεῖ τοῦ Πατρὸς, τὴν ἀρχήν' Ἔν τῇ οἰχίᾳ τοῦ
Πατρός μου μοναὶ πολλαί εἰσιν. Basado γὰρ περὶ
ἐλευθερίας χαὶ δουλείας ὃ λόγος; εἰκότως τρύτῃ χέχ ρη-
ται τῇ ccn I ὅτι οὐχ εἶχον ἐξουσίαν ἐχεῖ--
vot ἀφιέναι. "EXv οὖν 6 ΥἹὸς G ὑμᾶς ἐλευθερώσῃ: Εἶδες

τὸ δυιοούσιον τὸ πρὸς τὸν Πατέρα, χαὶ πῶς δείχνυσι

b Unus Codex, isque optimus, ἠρέμα καὶ ἐντεῦθεν τὰ
τοῦ νόμου χαταξάλλει, recte, Et ita. legendum conjecit

al.

et ad beneficia praestanda ; id illi cure erat. Potuis-
set enim quadringentorum annorum servitutem af-
ferre, hinc septuaginta annorum ; et qua sub ju-
dicibus, modo viginti, modo duorum, modo septem
annorum; potuisset dicere ipsos numquam ser-
viendi finem fecisse. Verum eos non hominum ser-
vos ostendere voluit, sed peccati; quee servitus est
gravissima, a qua solus Deus liberare potest. Dimit-
tendi enim peccata potestatem nemo habet nisi
Deus : idqueilli confitebantur. Ideoque ad. hoc il-
los inducit his verbis : 54. Omnis qui facit pec-
catum, serpus est peccati ; ostendens se loqui de
libertate ab. hujusmodi servitute. 55. Servus au-
tem non manet in domo ; filius autem manet
in eternum. Sensim hinc legem dejicit, priora
tempora subindicans. Ne enim eo recurrerent di-
centes : Sacrificia habemus quz Moyses przcepit,
illa nos eruere poterunt, ideo hzc intulit. Alioquin
quam hzc consequentiam haberent? Omnes enim
peccaverunt, et egent gloria Dei, justificati
gratis per gratiam illius, enamque ipsi sacerdo-
tes. Ideo Paulus de sacerdote ait, Debet offerre
pro seipso, ut pro populo, quoniam ipse circum-
datus est infirmitate ; et hoc significat dicendo :
Servus non manet in domo. Hic autem et parem
cum Patre honorem, et servi a libero differentiam
significat : nam hoc sibi vult parabola; id est, Non
habet potestatem servus ; quod indicatur per illud,
JVon manet.

LIV. LIH. 565

E

9. Cur autem cum de peccatis sermonem habet,
domum memoravit? Ut ostenderet sicut in domo

317
A habet herus, sic se in omnia potestatem habere.

Illud vero, /Von manet, 1d est, non habet largien-
di potestatem, quod non sit herus; filius porro he-
rus est : id enim significat illud, Manet in sccu-
lum , secundum humanarum rerum metaphoram :
ne dicant, Tu quis es? Mea sunt omnia; Filius enim
sum, et in paterna domo maneo : domum vocat po-
testatem. Nam alibi quoque domum Patris vocat

Peccati
servitus
gravissima.

Rom.3.23.
24.
Hebr. 5. 3.
et^»;

principatum : In. domo Patris mei mansiones Joan.14.2.

multe sunt. Nam cum de libertate et de servitute
sit sermo, jure hac usus est metaphora, dicens il-
p los non habuisse dimittendi potestatem. 56. δὲ ergo
Filius vos liberaverit. Viden" eum Patri esse

Boisius. Editi et alii Codices xt διὰ τοῦ νόμου, male.
e τῇ αὐτοῦ χόριτι deest in quibusdam,

564 S. JOANNIS CHRYSOST.

consubstantialem, et quomodo ostendat se parem
habere potestatem? Si vos Filius liberaverit,
nemo contradicet amplius, sed. firmam habebitis
libertatem. Nam Deus est qui justificat, quis est
qui condemnet? Mic a peccato se purum ostendit,
illamque significat quz» nomine tenus est liberta-
tem, quam dant homines : illam vero aliam, solus
Deus. Hinc illis suadet ne propter hanc servitutem
erubescant, sed propter peccati servitutem. Et
ostendere volens ipsos, etsi servi non sint, quia
illam respuerunt servitutem, magis tamen servos
factos esse, statim intulit, Pere liberi eritis ; in-
deque declarat hanc. non esse veram libertatem.
Deinde ne dicerent se peccatum. non habere ( nam
credibile erat hoc esse dicturos), vide quomodo il-
los accuset. Omissis caeteris im illorum vita repro-
bandis, hoc facinus, quod jam agitabant, in medium
adducit : 5T. Scio quia semen A brah«ee estis, sed
quceritis me interficere. Sensim. ejicit illos ab
Abrahze cognatione illa, docens ne altum illa de re
saperent. Sicut enim. libertas et servitus ab ope-
ribus pendent, ita et cognatio. Nec statim dixit,

ARCHIEP. CONSTANTINOPD.

Adi

τὴν αὐτὴν ἔχοντα αὐτῷ ἐξουσίαν ἐχείνῳ; "Ev 6 Υἱὸς
ὑμᾶς ἐλευθερώση, οὐδεὶς ἀντιλέγει λοιπὸν, ἀλλὰ βε-
/ c D
Galav ἔχετε τὴν ἐλευθερίαν. Θεὸς γὰρ ὃ δικαιῶν, τίς
ὃ χκαταχρίνων ; ᾿Κνταῦθα δείκνυσι καὶ ἁμαρτίας ἑαυ--
τὸν καθαρὸν, καὶ τὴν μέχρι προσηγορίας ἐλευθερίαν
αἰνίττεται " ταύτην γὰρ χαὶ ἄνθρωποι διδόασιν, ἐχεί-
γὴν δὲ μόνος ὃ Θεός. Καὶ διὰ τούτου πείθει αὐτοὺς
μὴ αἰσχύνεσθαι ἐπὶ τῇ δουλείᾳ ταύτη, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῇ τῆς
ἁμαρτίας. * Kal βουλόμενος δεῖξαι ὅτι, εἰ xol δοῦλοι
SL Y NS qa E / E
οὐχ ἦσαν, διὰ τοῦ ἐχείνην ἀποχρούσασθαι μᾶλλον γε-
γόνασι δοῦλοι, ἐπήγαγεν εὐθέως, "Ὄντως ἐλεύθεροι
C ἔσεσθε. Διὰ δὲ τῆς ἐπαγωγῆς χαὶ ἐμφαίνει, ὅτι
DES S
αὕτη ἣ ἐλευθερία οὐχ ἀληθής. Eiva ἵνα μὴ λέγωσιν,
J c 5 -
ὅτι ἁμαρτίαν οὐχ ἔχομεν (εἰκὸς γὰρ τοῦτο ἦν εἰπεῖν),
e m
ὅρα πῶς αὐτοὺς εἰς τὴν χατηγορίαν ἐνέδαλε ταύτην.
Ἂς: M M / 9. m. 2 i4 N 7ὔ ΩΝ N
φεὶς γὰρ πάντα αὐτῶν ἐλέγξαι τὸν βίον, τοῦτο τὸ
N - » "
μετὰ χεῖρας, ὃ ἔτι πράττειν ἐδούλοντο, ἄγει εἷς μέσον,
; e
xai φησιν - Οἰδα ὅτι σπέρμα "A6padu. ἐστε: ἀλλὰ
ζητεῖτέ με ἀποχτεῖναι. Ἠρέμα χαὶ χατὰ μικρὸν
ἐχθάλλει τῇ είας αὐτοὺς ἐχείν: δεύ
ἧς συγγενείας αὐτοὺς ἐχείνης, παιδεύων (47,
z - - «Ἃ , Ὅ ἐς X 2). () / M
μέγα φρονεῖν ἐπὶ τούτῳ. “Ὥσπερ γὰρ ἐλευθερία xoi
^ H SERA ud Y e λ / M 3
δουλεία ἀπὸ τῶν ἔργων, οὕτω καὶ συγγένεια. Kat οὐκ

Non estis filii Abrah:e illius justi, vos homicida; D εἰπεν εὐθέως, οὐκ ἐστὲ τοῦ ᾿Αὔραὰμ,, οἱ ἀνδροφόνοι τοῦ

sed cum illis adhuc consonat dicitque, Scio quia
semen f brahe estis ; verum non est quod quzri-
tur: et jam. asperius in illos invehitur. Etenim ut
plurimum observandum est, ipsum cum magnum
quidpiam est operaturus, postquam 1d fecerit, ma-
jore uti loquendi fiducia, utpote cum ipsa opera
contentiosos reprimant. Sed quc«ritis me interfi-
cere. Quid, si juste? At non sic se res habet :

δικαίου - ἀλλὰ xoi συντρέχει τέως, xal φησιν" Οἰδα
ὅτι σπέρμα ᾿Αὐραάμ. ἐστε: " ἀλλὰ οὐ τοῦτό ἐστι τὸ
ζητούμενον, xal λοιπὸν καταφορικωτέρᾳ χέχρηται τῇ
5. "s / /, K N / 2 [ N λλὸ Ψ.
δημηγορίᾳ ταύτη. Καὶ γάρ ἐστιν ὡς τὰ πολλὰ παρα
- cl / Τὰ P] / / ^ M
τηρῆσαι, ὅτι μέλλων μέγα ἐργάζεσθαί τι, μετὰ τὸ
ἐργάσασθαι, πλείονι χέχρηται τῇ παῤῥησία, ὡς τῆς
μαρτυρίας τῆς ἀπὸ τῶν ἔργων ἐπιστομμιζούσης αὐτούς.
᾿Αλλὰ ζητεῖτέ με ἀποχτεῖναι. Τί οὖν, εἰ δικαίως φη-

quapropter causam ille affert, quia Sermo meus E σίν; Ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτο: διὸ xoi τὴν αἰτίαν τίθησιν,

non capit in vobis. Quomodo ergo ait in ipsum
credidisse? Verum, ut dixi, iterum mutati fuerant.
Ideo vehementer in illos invehitur. Nam si de co-
gnatione illa gloriamini, ut vita consonet oportet.
Nec dixit, Non capitis verbum; sed, Sermo meus
non capit in vobis, dogmatum suorum sublimi-

ὅτι Ὃ λόγος ὃ ἐμὸς οὐ χωρεῖ ἐν ὑμῖν. Πῶς οὖν φησιν,
cl - o) 5 CE) DRE) ^ cd - NN H
ὅτι ἐπίστευον εἰς αὖτον; ᾿Αλλ᾽ ὅπερ ἔφην, μετετίθεντο
πάλιν. Διὸ καὶ σφόδρα αὐτῶν χαθήψατο. Ei γὰρ τὴν
, , - » , ^ ^ , , N IP
συγγένειαν αὐχεῖτε ἐχείνου, xat τὸν βίον ἐπιδείξασθαι
χρή. Καὶ οὐχ εἶπεν, o0 χωρεῖτε τὸν λόγον, ἀλλ᾽, Οὐ
δ » - XY λό e [4 - A-1642 λὲ , m M 8
χωρεῖ ὃ ἐμὸς λόγος ἐν ὑμῖν, τὸ ὑψηλὸν αὐτοῦ τῶν δο-

. . T , 5 , , 2NV 1e M ,
tatem declarans. Atqui non ideo interficere opor- 4,9 γμάτων ἐπιδειχνύμενος. Καίτοι οὐδὲ ὑπὲρ τούτου
. ΄ . . - bd M -- e
tuit; imo potius honorare et colere? Ut discerent. 4 ἀναιρεῖν ἐχρὴν, ἀλλὰ μᾶλλον τιμᾶν καὶ θεραπεύειν,

Sed quid, si ta ἃ temetipso hac loqueris, ut haec
praveniat, ait : 98. Que ego vidi apud. Patrem
meum, h«ec loquor : et vos que audistis apud
patrem. vestrum, facitis. Ut ego, inquit, et re
et verbis ostendo Patrem, ita et vos re tantum. Non
modo enim eamdem substantiam, sed eamdem quam

4 Ille ipse Codex optimus hunc locum sic apprime re-
stiLult : χαὶ βουλόμενος δεῖξαι ὅτι εἰ χαὶ δοῦλοι οὐχ ἦσαν διὰ τοῦ
ἐχξίνην ἀποχρούσασθαι τὴν δουλείαν, etc. αὐ supra, Editi
vero sic habent, 22i βουλ. δεῖξαι ὅτι δοῦλοι.. .«ἀποχρούσασθαι.
μᾶλλον δὲ δείκνυσιν ὄντας δούλους τῷ εἰπεῖν, ὄντως ἐλεύθεροι

[44 - [4 . ^ ^ 3s D DJ
ὥστε μαθεῖν. Τί oov, φησὶν, ἂν ἀπὸ σαυτοῦ ταῦτα λα-
λῆε: Au or ao * Ἃ ἐγὼ ἑώ Y S
ἧς ; Διὰ τοῦτο ἐπήγαγεν: Ἃ ἐγὼ ἑώρακα παρὰ τῷ
Πατρί μου, ταῦτα λαλῶ * xai ὑμεῖς ἃ ἠκούσατε παρὰ
τοῦ πατρὸς ὑμῶν; ποιεῖτε. “Ὥσπερ, φησὶν, ἐγὼ xol
CNN m , ὶ "es m 1)o0 / 2 ἡ , V
ἀπὸ τῶν ῥημάτων, xol ἀπὸ τῆς ἀληθείας ἐμφαίνω τὸν
Πατέρα, οὕτω καὶ ὑμεῖς ἀπὸ τῶν πραγμάτων. Οὐ γὰρ

ἔσεσθε. τοῦτο δὲ ἐμφραίνοντός ἐστιν ὅτι. Unus habet xzi
βουλομένους δεῖξαι, quee lectio, meo quidem judicio, non
quadrat,

b Morel. 2222 τοῦτο, male.

IN JOANNEM HOMIL. LIV. gd.

τὴν αὐτὴν οὐσίαν μόνον, ἀλλὰ xol τὴν αὐτὴν ἀλήθειαν
Ἐ o Πατρί. Λέγουσιν αὐτῷ ἡμεῖς πατέρα ἔχο-
ἔχω τῷ Πατρί. Λέγουσιν αὐτῷ - ἡμεῖς πατέρα ἔχ,

M , , Ἑ , - €» m - /,
μὲν τὸν 'A6padp.. Λέγει αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς * εἰ πατέρα
» M , M ἘΠ ^ κα Ὁ - M ^Y
ἔχετε τὸν ᾿Αδραὰμ; τὰ ἔργα αὐτοῦ * ἐποιεῖτε. Νῦν oc
ζητεῖτέ με ἀποχτεῖναι. Συνεχῶς ἐνταῦθα τὴν φον χὴν
αὐτῶν ἜΣ προαίρεσιν; χαὶ τοῦ ᾿Αὐραὰμ μέμνη-
ται. Ποιεῖ δὲ τοῦτο, καὶ ταύτης αὐτοὺς ἀπαγαγεῖν βου-

pu ,
λόμενος τῆς συγγενείας, xo τὸ περιττὸν χαύχημα ἐξε-
λεῖν, καὶ πεῖσαι ee ἐν ἐχείνῳ τὰς ἐλπίδας τῆς σω-
τηρίας.
ἀλλ᾽ Τοῦτο γὰρ ἦν τὸ
χωλύον αὐτοὺς προσελθεῖν τῷ Χριστῷ , τὸ νομί-

ἔχειν, μηδὲ ἐν τῇ κατὰ φύσιν Εὐγηενείαι
ἐν τὴ κατὰ προαίρεσιν.

ζειν ἀρχεῖν αὐτοῖς τὴν συγγένειαν ἐχείνην εἰς σωτη-
ρίαν. Ποίαν δὲ ἀλήθειαν λέγει; Ὅτι ἴσος ἐστι τῷ
Πατρί. Διὰ γὰρ τοῦτο ἐζήτουν αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἀπο-
χτεῖναι, χαί φησι " Ζητεῖτέ με ἀποχτεῖναι, ὅτι τὴν
ἀλήθειαν ὑμῖν λελάληκα, ἣν ἤκουσα παρὰ τοῦ Πατρός
μου. Δειχνὺς, ὅτι οὐκ ἐναντία τῷ Πατρὶ ταῦτά ἐστι,
πάλιν ἐπ᾽ αὐτὸν χαταφεύγει. Λέγουσιν αὐτῷ - ἡμεῖς
ἐχ πορνείας οὐ γεγεννήμεθα ἕνα Πατέρα ἔχομεν, τὸν
Θεόν. Τί λέγεις ; μεῖς Πατέρα τὸν Θεὸν ἔχετε, καὶ
τῷ Χριστῷ ἐγχαλεῖτε τοῦτο λέγοντι ; Ὃρᾶς ὅτι ἐξαι-
ρέτως ἔλεγεν αὐτοῦ Πατέρα εἶναι τὸν Θεόν ;

Ἐπειδὴ τοίνυν τῆς συγγε evel αὐτοὺς ἐξέδαλε τοῦ
Αδραὰμ, οὐδὲν ἔχοντες εἰπεῖν, ἕτερόν τι μεῖζον τολ-
uOcty, εἰς τὸν Θεὸν ἀνατρέχοντες. Ἀλλὰ χαὶ ταύτῆς
αὐτοὺς ἐχθάλλει τῆς τιμῆϊς; λέγων : Et 6 Θεὸς πατὴρ
ὑμῶν ἦν, - ess ἂν ἐμὲ, ὅτι ἐγὼ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐξὴλ-
θον xol xw xoi ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐχ ἐλήλυθα, ἀλλ’
ἐχεῖνός με ἀπέστειλε. Διατί οὐχ οἴδατε τὴν λαλιὰν

τὴν ἐμήν; Ὅτι οὐ δύνασθε ἀχούειν τὸν λόγον τὸν
ἐμόν. Ὑμεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαδόλου ἐστὲ,
καὶ τὰς ἐπιθυμίας τοῦ πατρὸς Ou θέλετε ποιεῖν.
᾿Ἐχεῖνος ἀνθρωποχτόνος ἦν ἀπ᾽ doy, xoi ἐν τὴ
ἀληθείᾳ οὐχ ἕστηχεν. “Ὅταν λαλῇ τὸ ψεῦδος, Ex τῶν
ἰδίων λαλεῖ. ᾿Εξέδαλεν αὐτοὺς τῆς συγγενείας τοῦ
Ἀβραάμ. xot ἐπειδὴ ^ μείζονα ἐτόλμησαν, τότε λοι-
πὸν ἐπάγει τὴν πληγὴν, λέγων, ὅτι οὐ μόνον τοὺ
"A6oau. οὐχ εἰσὶν, ἀλλ᾽ ὅτι xai τοῦ διαδόλου εἰσὶν,
ἀντίῤῥοπον τῆς ἀναισχυντίας διδοὺς τὴν τομήν xol
οὐδὲ ἀμάρτυρον Boc ip iva ἀλλ᾽ ἐλέγχοις αὐτὴν
χατασχευάζει. Τὸ γὰρ P φονεύειν, φησὶ , τῆς ἐχείνου
ἀλλὰ,

Τὰς ἐπιθυμίας αὐτοὺ ποιεῖτε, δεικνὺς ὅτι σφοδρῶς: χά-

χαχίας ἐστί. Καὶ οὐχ εἶπεν Em. τὰ ἔργα;

χεῖνος χαὶ “ οὗτοι moy» ἔχονται, χαὶ ὅτι φθόνος ἦν 1
αἰτία. Οὐδὲ YE ἔχων τι τῷ Αδὰμ, ἐγκαλεῖν, ἀλλ᾽ ἢ

j/
ee μόνον, ἀνεῖλε. Τοῦτο οὖν χαὶ ἐνταῦθα ai-

νίττεται. Καὶ ἐν τῇ ἀληθεία oUy ἕστηχε τουτέστιν,

* {ἐποιεῖτε ἄν Savil. ἂν ἐπ. Cod. 706.]
? Quidam habent μεῖζον.

TOM. VIII.

565
Pater veritatem. habeo. 59. Dicunt ei : Vos pa-
trem habemus Abraham. Dicit eis Jesus:Si pa-

trem haberetis Abraham, opera ejus faceretis.
40. JVunc autem. queritis me interficere. Vre-

Lit.

quenter hic illorum sanguinarium animum exagi-
tat, et Abrahamum commemorat : idque, ut illos
ab hac cognatione abducat, et superfluain illam

b

jactantiam. auferat, suadeatque ne illa in re spem
salutis habeant, neque in cognatione. naturc, sed
in cognatione propositi. Hoc enim illos impedie-
bat quominus ad Christum accederent, quod pu-
tarent cognationem talem illis esse satis ad salu-
tem. Quam veritatem dicit? Quod sit zequalis Pa-
tri. Ideo enim quaerebant illum Judaei interficere,
ut ait ille : Queritis me interficere, quia veri-
tatem vobis loquutus sum, quam audivi a Pa-

tre meo. Ostendens hac non esse Patri contraria ,
C rursus ad illum confugit. 41. Dicunt ei : Ios ex
fornicatione non sumus nati; unum Patrem
habemus, Deum. Qvid dicitis? Vos Patrem ha-
betis Deum, et Christum incusatis hoc dicentem?
Viden' illum. praecipuo quodam modo dixisse
Deum esse Patrem suum?

9. Quia igitur illos ex Abrahz cognauone eje-
cit ; cum nihil habeant quod objiciant, aliud quid-
piam majus audent, ad Deum se referentes. Sed
hoc etiam honore illos dejcit dicens : 42. (δὲ
Deus pater vester esset, diligeretis utique me,
quia ego ex Deo exivi, et venio : neque a me-
ipso veni, sed ille me misit. 45. Quare loque-
lam meam non cognoscitis? Quia non potestis
audire sermonem. meum. 40. Fos ex patre dia-
bolo estis, et desideria patris vestri vultis fa-
cere. Ille homicida erat ab initio, et in veritate
non stetit. Cum loquitur. mendacium, ex pro-
prüis loquitur. Exclusit eos a cognatione Abrahae ;
et quia majora ausi sunt, tunc demum «ee
infligit, cum dicit eos non ded ex Abraham non
esse, τ etiam. ex diabolo esse, ἱπιριι θη 15 par
vulnus infligens ; neque id sine testimonio, sed
adhibita probatione. Interficere enim, inquit, dia-
bolicee est malitise. Nec simpliciter opera dixit,
sed Desideria; ostendens et diabolum et Judaeos
ccedibus esse deditos, idque invidi; causa. Ada-
inum enim occidit non alia quam invidi: causa
Hoc et nunc quoque subindicat. Et im veritate
non stetit; 1d est, in vite probitate. Quia enim
illum frequenter incusabant quod non esset ex

D

E

b Alii

Alii οὗτοι τονῶσι.

φονᾷ».

Invidia dia-
boli Adam

: ejectus est,

Gen. 3. 5.

t. Cor.3.3.

Judcorum
opera Abra-
hz operibus
contraria,

566 S. IOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Deo, dicit hoc inde provenire. Ile namque prior iis ἐν τῷ ἀν Bio. ᾿Επειδὴ γὰρ συνεχῶς αὐτοῦ χατη-

peperit mendacium, cum dixit : /n quacumque
die comederitis, aperientur oculi vestri. Ve
primus mendacio est usus. Homines enim illo
ut non sibi proprio utuntur, sed ut alieno ;
hic ut proprio. 45. Ego autem quia veritatem
dico, non creditis mihi. Qua consequentia
arguit? Nulla oblata accusatione vultis me in-
terficere. Quia enim inimici veritatis estis, ideo
me persequimini : sin minus, peccatum meum
dicite. Ideo pergit : 46. Quis ex vobis arguet me
de peccato ? Hiuc illi : Vos ex fornicatione nati
non sumus. Atqui multi ex fornicatione nai erant,
utpote illicitis coitibus assueti : verum non ideo
arguit, sed in hoc instiut. Quia enim. ostenderat
illos non ex Deo, sed ex diabolo esse, ex his
omnibus procedit. Nam interficere, diabolicum
est, ut et mentiri, quod utrumque facitis. Osten-
dit vero ex amore probari quempiam ex. Deo esse.
Quare loquelam meam non cognoscitis? Gum
enim semper dubiiarent dicerentque : Quid est
quod dicit, Quo ego vado, vos non potestis ve-
nire? ideo ait : Non. cognoscitis loquelam meam,
quia sermonem Dei non habetis. Idque accidit,
quia mens vestra humi repit, et quod mea longe
sublimiora sint. Quid ergo si intelligere non
poterant? Hie non posse, est nolle, Quia vos ita
instituistis, ut abjecti sitis, quod nihil magnum
cogitatis. Quia enim dicebant se ideo illum per-
sequi, quod Dei cultui studerent; ideo ubique
ostendere conatur, quod se persequi sit Deum
odisse, contra vero se amare, sit, Deum nosse.
Unum. Patrem habemus, Deum. Hinc gloriam
aucupantur ab honore, non ab operibus. Incre-
dulitas ergo vestra probat non me alienum a Deo
esse; sed vos Deum non nosse. In causa autem est
quod mentiri, et diaboli opera facere velitis. Illud
autem ex abjecto animo proficiscitur, ut apostolus
inquit : Cum enim sit inter vos zelus et conten-
tio, nonne carnales estis ? Quare autem non po-
testis? Quia desideria patris vestri vultis face-
re, id curatis, et contenditis. Viden' illud, /Von
potestis, significare quod non velint? Zoc Abra-
ham. non fecit. Sed quinam sunt ejus opera?
Mansuetudo, modestia, obsequium. Vos contra
inhumani et crudeles estis. Unde autem moti sunt,
ut ad Deum confugerent? Illos Abrahamo indi-
gnos ostenderat. Cum illud vitare vellent , in ma-
jus quidpiam ascenderunt. Cum enim cades illis
exprobraret , quasi ad defensionem dicuut se Deum
ulcisci. Ostendit ergo illud ipsum esse Deo ad-
versantium. Illud autem, Exi, significat illum

ea

γόρουν, ὅτ! ἐκ τοῦ Θεοῦ οὐχ ἔστι, λέγει ὅ ὅτι χαὶ τοῦτο
ἐχεῖθέν ἐστιν. ᾽᾿Εχεῖνος γὰρ ἔτεχε τὸ ψεῦδος dgio.
λέγων" ἯἭ à ἂν ἡμερᾷ φάγητε, διαγοιχθηδονται ὑμῶν
οἵ ὃ ὀφθαλμοί. Καὶ αὐτὸς αὐτῷ sins ἐχρήσατο. "Av-
θρωποι μὲν γὰρ οὐχ ὡς ἰδίῳ αὐτῷ χρῶνται, ἀλλ᾽ ὡς
ἀλλοτρίῳ" οὗτος δὲ ὡς ἰδίῳ. ᾿Εγὼ δὲ ὅτι ἀλήθειαν
λέγω, οὗ πιστεύετέ μοι. Ποία αὕτη ἀχολουθία; Οὐδὲν
ἐγκαλοῦντες, ἀνελεῖν με θέλετε. "Erster γὰρ ἐχθροί
ἔστε τῆς ἀληθείας , διὰ τοῦτό με διώχετε. "Excel εἰ μὴ
διὰ τοῦτο, εἴπατε τὸ Pomp Διὰ γὰρ τοῦτο ἐπή-
ligi Τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγξει i περὶ ἁμαρτίας: Εἶτα
ἐχεῖνοι- Ἣμεϊς ἐχ πορνείας οὗ γεγεννήμεθα. Καὶ μὴν
£x πορνείας ἐγεννήθησαν πολλοί: xol γὰρ οὐ προσ-
ηχούσας ἐπιμιξίας ἐποιοῦντο - ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτο ἐλέγχει,
ἀλλὰ πρὸς ἐχεῖνο ἵσταται. ᾿Κπειδὴ γὰρ ἔδειξεν οὐκ
ὄντας ἐκ τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ διαδόλου, ἐκ τούτων
ἁπάντων (xal γὰρ τὸ φονεύειν διαθολιχὸν, καὶ τὸ ψεύ-
δεσθαι διαδολικόν * ἅπερ ἀμφότερα ὑμεῖς ποιεῖτε) δεί-
χνυσιν ὅτι τὸ ἀγαπᾶϊν, τοῦτο σημεῖον τὸ ἐχ τοῦ Θεοῦ
εἶναι. Διατί οὐχ οἴδατε τὴν λαλιὰν τὴν ἐμήν; ᾿Επειδὴ
γὰρ ἀεὶ ἠπόρουν λέγοντες" Τί ἐστιν ὅ τι λέγει, ὅπου
ἐγὼ ὑπάγω, ὑμεῖς οὗ δύνασύ: ἐλθεῖν ; διὰ τοῦτό φησιν"
Οὐχ οἴδατε τὴν ἐμὴν λαλιὰν, ὅτι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ
οὐχ ἔχετε. Τοῦτο δὲ ὑμῖν γίνεται διὰ τὸ χαμαίζηλον
τῆς διανοίας, χαὶ διὰ τὸ πολὺ μείζονα εἶναι τὰ ἐμά.
Τί οὖν, εἰ μὴ δύναιντο συνιδεῖν ; ᾿Ενταῦθα τὸ μὴ δύ-
νασθαι, τὸ μὴ! βούλεσθαί ἐστιν, ὅτι ταπεινοὺς ἑαυτοὺς
εἶναι ἐπαιδεύσατε, ὅτι οὐδὲν vat φαντάζεσθε. Ἐπειδὴ
γὰρ ἔλεγον ὃ διώχειν αὐτὸν ὡς ὑπὲρ τοῦ Θεοῦ ζηλοῦντες,
διὰ τοῦτο πανταχοῦ πειρᾶται δεῖξαι, ὅτι τὸ διώχειν
αὐτὸν, τοῦτο μισούντων ἐστὶ τὸν Θεόν " τοὐναντίον δὲ
τὸ ἀγαπᾶν εἰδότων τὸν Θεὸν, φησίν. “ἕνα Πατέρα
ἔχομεν, τὸν Θεόν. ᾿Απὸ τούτων σεμνύνονταν; ἀπὸ τι-
unc E οὐχ ἀπὸ quee es Οὐχ à ἄρα τοῦ ἀλλότριόν
ΡῈ εἶναι, τὸ μὴ πιστεύειν ὑμᾶς τεκμήριον * ἀλλὰ τοῦ
ὑμᾶς μὴ εἰδέναι τὸν Θεὸν, ἣ ἀπιστία σημεῖον. Τὸ δὲ
αἴτιον, ἐχ τοῦ θέλειν ψεύδεσθαι καὶ τὰ τοῦ διαόλου
ποιεῖν. "ovo δὲ ποιεῖ ψυχῆς εὐτέλεια, χαθάπερ 6
ἀπόστολός φησιν" “Ὅπου γὰρ ἐν ὑμῖν ἔρις καὶ ζῆλος,
οὐχὶ σαρκιχοί ἐστε; Διατί δὲ οὐ δύνασθε; Ὅτι τὰς
ἐπιθυμίας τοῦ πατρὸς ὑμῶν θέλετε ποιεῖν, σπουδά--
ζετε, φιλονεικεῖτε. Ὃρᾶς ὅτι τὸ, Οὐ δύνασθε, τὸ μὴ:
θέλειν λέγει; Ὅτι ᾿Αόραὰμ. τοῦτο οὐχ ἐποίησεν. ᾿Αλλὰ
τίνα ἐστὶν αὐτοῦ τὰ ἔργα; Τὸ ἥμερον, τὸ ἐπιειχὲς, τὸ
πειθήνιον. Ὑμεῖς δὲ ἐξ ἐναντίας ἵστασθε, ἀπηνεῖς ὄν.-
τες xoi ὠμοί. Πόθεν δὲ αὐτοῖς ἐπῆλθεν ἐπὶ τὸν Θεὸν
καταφυγεῖν ; ᾿Ἀναξίους αὐτοὺς ἔδειξε τοῦ ᾿Αὐραάμ.
Βουλόμενοι οὖν τοῦτο διαφυγεῖν, ἐπὶ τὸ μεῖζον ἀνέδη-
σαν. Ἐπειδὴ γὰρ ὠνείδισε φόνον, ὥσπερ ἀπολογίαν
τινὰ ποιούμενοι ὅτι τὸν Θεὸν ἐχδιχοῦσι, τοῦτο λέγουσι.

3 ce , a b
Δείχνυσιν οὖν ὅτι τοῦτο αὐτὸ ἐναντιουμένων ἐστὶ τῷ

IN JOANNEM IHOMIL. LIV. al. Lir. 567

Θεῷ. Τὸ δὲ, ᾿Εξῆλθον, δείκνυσιν αὐτὸν ἐχεῖθεν ὄντα.
Ἐξῆλθον δὲ λέγει, τὴν πρὸς ἡμᾶς ἄφιξιν αἰνιττόμενος:

inde venisse. Exivi enim" subindicat ejus ad nos
adventum. Quia autem verisimiliter dicturi erant,

Ἐπειδὴ δὲ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς εἰπεῖν, ὅτι ξένα τινὰ λέ- A Aliena et nova loqueris, se a Deo venisse dicit.

N b D e 2 ,
γειῖς "xai καινὰ, παρὰ τοῦ Θεοῦ φησιν ἥχειν. Eixovoc
3 c Ὁ L »
οὖν οὐχ ἀχούετε αὐτῶν, φησὶν, EX τοῦ διαξόλου ὄντες.
- / ] ᾿ 8
Τίνος γὰρ ἕνεχεν ἀναιρεῖτε:; τί ἔχοντες ἐγκαλέσαι; Ei
Y [1-9 MI. ^ Lis Kis 3 οὔ ΠΡ
M3 τοῦτό ἐστι, διατί οὐ πιστεύετε μοι; Οὕτως οὖν
, A EJ 5» m ^ 6 )) 5 M [od Ξ SN - M
αὐτοὺς ὄντας 8x τοῦ διαῤόλου ἀπὸ τοῦ ψεύδους χαὶ
(d iN iS , P] τω
τοῦ φόνου δείξας, ἔδειξε xa ἀλλοτρίους ὄντας τοῦ
m e / D - M
᾿Αὐραὰμ xal τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τε τοῦ μισεῖν τὸν
t ον A , M J
οὐδὲν ἠδικηχότα, ἀπό τε τοῦ μὴ ἀκούειν τὸν λό-
D ,ὔ » M / [- “
γον αὐτοῦ. Καὶ δείχνυσιν ἄνω χαὶ χάτω, ὅτι οὔτε
2i l “- , c
ἀντίθεος ἦν, οὔτε διὰ τοῦτο οὐκ ἐπίστευον, ἀλλ᾽ ὅτι
! c5 M τῶ, € Ν € / M
ἀλλότριοι ἦσαν τοῦ Θεοῦ. 'O γὰρ ἁμαρτίαν μὴ πε-
A! € , e M cr μ᾿ - c c Y
ποιηχὼς, ὃ λέγων ἑαυτὸν ἥχειν ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, καὶ
- 7 Lud M jd
ἐχεῖθεν ἀπεστάλθαι, 6 τὴν ἀλήθειαν λαλῶν, καὶ οὕτω
-ῸὉ , Mi
τὴν ἀλήθειαν λαλῶν, ὡς πάντας πρὸς ἔλεγχον προσ-
- —— Y^ Ij NV N
χαλεῖσθαι, εἶτα μὴ πιστευόμενος. εὔδηλον ὅτι διὰ τὸ
ER ἐλ 5 E , Οἷδε ᾿ ἘΠῚ
σαρχιχοὺς ἐχείνους εἰναι οὐ πιστεύεται. Οἰδὲ γὰρ; οἶδε
M - Y eu)
ταπεινὴν ψυχὴν ποιεῖν ἁμαρτήματα. Διὰ τοῦτό φη-
CE M M AN - » - r4 Dod "0
σιν, ᾿Επεὶ νωθροὶ γεγόνατε ταῖς ἀχοαῖς ὑμῶν. “Ὅταν
M Lud c c - M / J -Ὁ-
γὰρ τῶν ἐν τῇ γὴ καταφρονεῖν μὴ δύνηταί τις, πῶς
Y - - /, /
ὑπέρ τῶν ἐν οὐρανοῖς φιλοσοφήσει ποτέ:
Ἂν ES ES " / c
Διὰ τοῦτο, παρακαλῶ, πᾶντα πράττωμεν, ὥστε
M L c b f e δ
τὸν βίον uv χατορθωθῆναι, ὥστε χαθαρθῆναι τὴν
διάνοιαν, ὅ δὲν ἡμῖν 6 ὃν γενέσθαι χώλυμα
ιάνοιαν, ὥστε μιηδὲν ἡμῖν ῥυπαρὸν γενέσθαι χωλυμα.
, Y ἢ ES D ᾿ ,
Φοωτίσατε γὰρ ἑαυτοῖς φῶς γνώσεως, xat μὴ σπείρητε
7 P
ἐπ᾽ ἀχάνθαις. Ὃ γὰρ μὴ εἰδὼς ὅτι τὸ πλεονεχτεῖν xa-
4 N , Ἂς -Y ἐκ N -T ^ A - LC / Ξ ,
X0V, ποτε εἴσεται τὸ μεῖζον; ὃ μὴ ἀπεχόμενος τούτων,
, 5 ^
πότε ἐχείνων ἀνθέξεται; Καλὸν τὸ ἁρπάζειν, ἀλλ᾽
M λ 335 M H c
οὐχὶ τὰ ἀπολλύμενα, ἀλλὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρα-
- N Eum M c / $ 7 3 Υ
γῶν. Βιασταὶ γὰρ, φησὶν, ἁρπάζουσιν αὐτήν. Οὐχ ἄρα
λ « , JR 3 - 2 Ὁ 2 δ᾿ ZEN
μετὰ ῥαθυμίας ἐστὶν ἐπιτυχεῖν αὐτῆς, ἀλλὰ μετὰ
τ ^, , H , m
σπουδῆς. Τί δέ ἐστι, Βιασταί; Βίας χρεία πολλῆς
N M 7 c - c Y
(στενὴ γὰρ ἣ 6806) , xat νεανικῆς δεῖ ψυχῆς xat γεν-
; c ' / -
vatxc. Οἱ ἁρπάζοντες πάντας βούλονται προλαθεῖν *
- - , M
πρὸς οὐδὲν ὁρῶσιν, οὗ πρὸς κατάγνωσιν, οὗ πρὸς χα-
, M J /
τηγορίαν, οὐ πρὸς τιμωρίαν" ἀλλ᾽ ἑνὸς γίνονται μό-
^ 6 - [4 , Ls , M ,
νου, τοῦ λαθεῖν ἅπερ βούλονται ἁρπάσαι, xat πάντας

νυ 6 e. *A / L
τους εὐπροσῦεν παρατρέχουσιν. ρπασωμεν τοινυν᾽

Y , EO , c » / , 3 As
τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Οὐ γάρ ἐστιν ἐνταῦθα
» X o 6 , 2 sm » ^Y N
ἔγχλημα τὸ ἁρπάσαι, ἀλλ᾽ ἔπαινος" ἔγχλημα δὲ, τὸ

δι τς , CE 90 2 τ Ὁ 7} v , e $4 Jh
μὴ ἁρπάσαι. ᾿Ενταῦθα οὐ τῆς ἑτέρου ζημίας ὃ ἣμέ
τερος γίνεται πλοῦτος. Σπουδάσωμεν οὖν αὐτὴν ἁρ-

, - b 5 D b ^ μι - λ 5 fj l4 9]
πάσαι" χἂν ἐνοχλῇ θυμὸς, κἂν ἐνοχλῇ ἐπιθυμία, βια-

hi
σώμεθα τὴν φύσιν * ἡμερώτεροι γενώμεθα - κάμωμεν
ΡῺ cei 5 , Lord N € ,
ὀλίγον, ἵνα ἀναπαυσώμεθα διηνεχῶς. Μὴ ἁρπάσης
χρυσὸν, ἀλλὰ ἅρπασον πλοῦτον, τὸν βόρδορον δεικνύντα

' , RELAY , 5 , / ^ 3j
τὸν χρυσόν. Εἰπὲ γάρ μοι᾿ εἰ προύχειτο μόλυδδος xal

Ε

Ideo hxc non auditis, inquit, quia ex diabolo
estis. Cur me vultis interficere? quid criminis
offerre potestis? Si nihil, cur non creditis mihi?
Sic ergo cum ex mendacio et czde illos ex diabolo
esse ostendisset, probat et ab Abrahamo et a Deo
alienos esse; tum quod odio haberent eum qui se
nihil leserat, tum. quod. non audirent. sermonem
ejus. Demonstrat autem. ubique se non esse Deo
adversarium, neque ideo illos sibi non credere ,
sed qnod alieni essent a Deo. Nam eum qui pecca-
tum non fecit, qui dicit se a Deo venire et ab ipso
missum esse, qui veritatem loquebatur, et ita lo-
quebatur, ut omnes ad se redarguendum provo-
caret, neque tamen credebatur; palam erat ideo
non credi, quod illi carnales essent. Noverat
enim, noverat utique peccata animam abjectam
reddere. Ideo. inquit, Quoniam. imbecilles facti Itebr 5.1«
estis ad audiendum. Quando enim. terrenà non
potest quis. contemnere, quomodo de czlestibus
philosophari poterit?
4. Quamobrem, obsecro, nihil non agamus
ut rectam instituamus vitam , animum purgemus,
ut nihil sordium. nobis impedimento sit. Accen-
dite vobis lucem cognitionis, et ne semincetis in
spinis. Qui non intelligit malam esse avaritiam ,
quomodo id quod majus est sciet? Qui ab his non
abstinet, quomodo illis herebit? Rapere bonum. —— Rapere
est, at non peritura, sed regnum caelorum ; nam gebe uc
Fiolenti, inquit, rapiunt illud. Non igitur desi- na, sed. re-
des possumus illud consequi, sed cum diligentia &^MP* —
et studio. Sed quid sibi vult, ?olenti ? Violentia Matth. 11.
multa est opus (nam angusta est via), et strenuo '?:
opus est animo. Qui rapiunt, omnes volunt ante-
vertere : nihil respiciunt, non damnationem , non
accusationem, non supplicium, sed unum tantum,
id rapere quod appetunt, et omnes qui ante sunt
antevertere student. Rapiamus ergo regnum ca-
lorum. Non est culpa id rapere, sed laudi datur ;
culpa vero est non rapere. Hic divitiz nostra non
in alterius detrimentum vertunt. Studcamus ergo
illud rapere. Si ira, si concupiscentia instent, na-
ture vim inferamus, mansuetiores simus, paulu-
lum laboremus, ut perpetuo quiescamus. Ne ra-
pias aurum ; sed illas rape divitias, qu te aurum
pro luto habere suadeant. Dic mihi, si plumbum
et aurum prostarent, quid raperes? nonne au-

? Morel. zz; γενά Ibidem quidam habent ἥκειν, ut Savil. ; alii ἤχει, ut Morel.

25.

568 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

rum? Tu vero ubi is qui rapit punitur, quod χρυσὸς, τί ἂν ἥρπασας;: οὖχ εὔδηλον ὅτι τὸν χρυσόν ;
majus est honoras; ubi autem raptor honoratur, Eia ἔνθα μὲν ὃ ἁρπάζων χολάζεται, τὸ μεῖζον τιμᾷς"
quod majus est prodis. Quod. si utrinque punitio ἔνθα δὲ ὃ ἁρπάζων τιμᾶται, προδίδως τὸ μεῖζον; Ki
esset, annon ad hoc magis venisses? Hic autem γὰρ ἀμφοτέρωθεν χόλασις ἦν, οὐκ ἂν ἐπὶ τοῦτο μᾶλ--
nihil tale est, sed. beatitudo. Et quomodo, inquies, λον ἦλθες; ᾿Ενταῦθα δὲ οὐδὲν τοιοῦτόν ἐστιν, ἀλλὰ
rapi potest? Projice ea quie prae manibus habes. 9) καὶ μαχαρισμός. Καὶ πῶς ἔστιν ἁρπάσαι, φησί: 'Pi-
Donec enim hzc tenueris, illa rapere non potes. A ov. τὰ ὄντα ἐν χερσίν. "Ecc * γὰρ ἂν αὐτὰ χατέχης,
Cogita virum argento plenas manus habentem; — éxeiva ἁρπάσαι οὗ δυνήσῃ. ᾿Εννόησον γάρ μοι ἄνδρα
num poterit hoc retento aurum rapere, nisi illud ἀργυρίου τὰς χεῖρας πεπληρωμένας ἔχοντα " μὴ δυνή--
prius projieiat et expeditus sit? Raptorem enim σεται, ἕως ἂν χατέχῃ τοῦτο, ἁρπάσαι χρυσίον, ἐὰν
expeditum esse oportet, ne retineatur. Nam sunt μὴ ῥίψη αὐτὸ καὶ εὔλυτος γένηται; 'Tóv γὰρ ἅρπά-
quaedam adversari potestates quze nos invadunt, ζοντα εὔζωνον εἶναι δεῖ, ὥστε μὴ κατασχεθῆναι. Καὶ
ut illud auferant. Sed fugiamus illas, fugiamus, — γὰρ xal νῦν εἶσιν ἐναντίαι δυνάμεις χατατρέχουσαι
nullam relinquamus foris ansam. Funes incida- ἡμῶν, ἵνα ἀφέλωνται. Ἀλλὰ φεύγωμεν αὐτὰς, φεύ-
mus, nudi rebus secularibus simus. Quis usus est γωμεν, μηδεμίαν ἐπισυρόμενοι λαδὴν ἔξωθεν. Διατέ-
sericarum. vestium? quousque his ridiculis im- μωμεν τὰ σχοινία, γυμνοὶ γενώμεθα τῶν βιωτικῶν.
plicabimur? quousque aurum defodiemus? Vel- Ὑς χρεία τῶν σηρικῶν ἱματίων ; μέχρι πότε τὸν
lem haec perpetuo dicendi finem facere : sed vos γέλωτα τοῦτον ἀνελίττομεν ; μέχρι πότε τὸ χρυσίον
non sinitis, mihi semper ansam przbentes. Verum B χατορύττομεν ; ᾿Εἰὐδουλόμην παύσασθαι ταῦτα λέγων
nune tandem absistamus, ut exemplo alios insti» ἀεί: ἀλλ᾽ ὑμεῖς οὐχ ἐᾶτε, det μοι παρέχοντες digop-
Luentes promissa consequamur bona, gratia et be- μὰς καὶ ὑποθέσεις. ᾿Αλλὰ νῦν γοῦν ἀποστῶμεν, ἵνα
nignitate Domini nostri Jesu Christi, per quem et καὶ ἑτέρους διὰ τοῦ βίου παιδεύσαντες, τύχωμεν τῶν
cum quo Patri gloria, simulque sancto Spiritui, ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ
nunc et semper et in saecula seculorum. Amen. Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xot μεθ᾽ οὗ

τῷ Πατρὶ f, δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xo

ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

a Alii γὰρ ἂν τὰ παρόντα χατέχης.

HOMILIA LV. OMIAIA νε΄.

Car. VIII. v. 48. Responderunt ergo Judi et ᾿Απεχρίθησαν οὖν οἱ Ἰουδαῖοι χαὶ εἶπον αὐτῷ" οὗ
dixerunt ei : Nonne bene dicimus nos, quia χαλῶς λέγομεν ἡμεῖς, ὅτι Σαμαρείτης εἰ σὺ, καὶ
Samaritanus es tu, et demonium ha- € δαιμόνιον ἔχεις; Ἀπεχρίθη ὃ Ἰησοῦς: ἐγὼ δαι-
bes ? 49. Respondit Jesus : Ego demonium μόνιον οὐχ ἔχω, ἀλλὰ τιμῶ τὸν Πατέρα.

non habeo, sed honorifico Patrem.

1. Impudens petulansque est malitia, que cum ᾿Αναίσχυντον ἣ χαχία xoX ἰταμὸν, xol ὅταν κατα-
erubescere deberet, magisexasperatur; ut Judas δύεσθαι δέῃ, τότε μᾶλλον ἀγριοῦται "ὅπερ xol ἐπὶ
usu venit. Cum oportuisset enim. ex dietis com- τῶν Ἰουδαίων γέγονε. Δέον γὰρ ἐπὶ τοῖς ῥηθεῖσι χα-
pungi, et admirari fiduciam, verborumque con- τανυγῆναι, θαυμάσαντας τὴν παῤῥησίαν xal τὴν τῶν

sequentiam, Jesum contumeliis incessunt, Sama- εἰρημένων ἀκολουθίαν " οἱ δὲ καὶ δόρίζουσι, Σαμαρεί-
ritanumque ac doemoniacum vocant, dicuntque: τὴν χαλοῦντες xal δαιμονῶντα λέγοντες, καί φασιν"
Nonne bene diximus, quia Samaritanus es tu, Ὁ Οὐχὶ χαλῶς ἐλέγομεν, ὅτι Σαμαρείτης sU σὺ, χαὶ
et demonium habes? Quando enim sublime δαιμόνιον ἔχεις; Ὅταν γὰρ ὑψηλόν τι εἴπη, μανία

quidpiam dicebat, id furoresse ab insensatis exi- τοῦτο δοχεῖ παρὰ τοῖς λίαν ἀναισθήτοις εἶναι. Καίτοι
stimabatur. Atqui nusquam evangelista ante di- ^ γε οὐδαμοῦ ὃ εὐαγγελιστὴς εἶπεν ἔμπροσθεν, ὅτι Σα-
xit ipsum Samaritanum appellatum fuisse; hinc μαρείτην ἐχάλεσαν * ἀλλ᾽ εἰκὸς ἐκ τῆς ῥήσεως ταύτης

lamen credibile est ipsum sepe hoc nomine vo- πολλάχις παρ᾽ αὐτῶν εἰρῆσθαι τοῦτο. Δαι μόνιον ἔχεις

IN JOANNEM HOMIL.

, FX ὩΣ , Y. c - ᾿ Y
φησί, Καίτοι τίς ὃ δαιμόνιον ἔχων ; ὃ τιμῶν τὸν Θεὺν,
m "p * ,
ἢ 6 τὸν τιμῶντα ὑδρίζων; Τί οὖν ὃ Χριστὸς, 7j πραό-
της, ἢ ἐπιείχεια; ᾿Εγὼ δαιμόνιον οὖκ ἔχω, ἀλλὰ τιμῶ
: : s
τὸν Πατέρα τὸν πέμψαντά με. Ἔνθα μὲν διδάξαι αὖ-
τοὺς ἐχρὴν χαὶ τὸν πολὺν αὐτῶν χατασπάσαι τὺ-
- - m V
gov, xal παιδεῦσαι μὴ μέγα φρονεῖν ἐπὶ τῷ ᾿ὐραὰμ,,
NINE ον Y NE / 3 x Y^ 2 T
σφοδρὸς ἦν * ἔνθα δὲ ὑδριζόμιενον αὐτὸν ἔδει ἐνεγχεῖν,
- /, / e M A] cer
πολλὴ πραότητι χέχρηται. Ὅτε μὲν γὰρ ἔλεγον, ὅτι
Πατέρα τὸν Θεὸν ἔ; ὶ τὸν ᾿Αὐραὰυ., σφόδ
ατέρα τὸν Θεὸν ἔχομεν xui τὸν ᾿Αὔραὰμ., σφόδρα
ΕΟ , e NY Du X ^ Lar ^ /
αὐτῶν καθήψατο ὅτε δὲ αὐτὸν δαιμονῶντα ἐχάλουν,
ὗ ἀμθημεν τῷ λόγῳ χέχ pron , παιδεύων ἡμᾶς, τὰ μὲν
εἰς τὸν Θεὸν ἐχδικεῖν, τὰ δὲ εἰς ἡμᾶς παρορᾶν. Ey
o0 ζητῷ τὴν δόξαν τὴν ἐμήν. Ῥαῦτα εἶπον, φησὶ,
δειχνὺς ὅτι οὐ προσῆχεν ὑμῖν τὸν Θεὸν χαλεῖν πατέρα,
ἀνδροφόνοις οὖσιν. Ὥστε τῇ τιμῇ τῇ πρὸς ἐκεῖνον
ταῦτα ἐφθεγξάμην, καὶ δι᾿ ἐχεῖνον ταῦτα ἀκούω, χαὶ δι᾿
QN 5 / , A 96
αὐτὸν τ νῶν ᾧ ε. Ἀλλ᾽ οὐξέν μοι μέ ἔλει τῆς ὕ ὄρεως
ταύτης" ἐκείνῳ γὰρ εὐθύνας ὀφείλετε τῶν λεχθέντων,
“νὰ € 2 , c E] M τι - M NT N
δι᾿ ὃν ταῦτα ἀκούω νῦν. ᾿Εγὼ οὐ ζητῶ τὴν δόξαν τὴν
5 , i] τ 5 M X / € D DELN /
ἐμήν. Διὰ τοῦτο ἀφεὶς τὸ χολάζειν ὑμᾶς, ἐπὶ παραι-
νεσιν τρέπομαι, xat συμόουλεύω ταῦτα ποιεῖν, ἐξ ὧν
, , M L4 ^ Ld 5: M AT e 3
90 μόνον τὴν χόλασιν διαφεύξεσθε, ἀλλὰ καὶ τῆς αἰω-
D ET E /T , 3 $ v , c 7
νίου ζωῆς ἐπιτεύζεσθε. Ἄμην, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐαν
M
τίς μου τὸν λόγον τηρήσῃ, o0 μὴ θεωρήσει θάνατον
εἰς τὸν αἰῶνα. ᾿Ενταῦθα οὐ τὴν πίστιν μόνον φησὶν,
ἀλλὰ χαὶ τὸν βίον τὸν χαθαρόν. Καὶ ἄνω μὲν ἔλεγε;
Ζωὴν αἰώνιον ἕξει " ἐνταῦθα δὲ, φησὶ, Θάνατον οὐ μὴ
θεωρήσει * ἅμα δὲ xol αἰνίττεται, ὅτι οὐδὲν δύνανται
αὐτῷ ποιῆσαι. Et γὰρ ὁ τὸν λόγον αὐτοῦ τηρῶν οὐχ
ἀποθανεῖται, πολλῷ μᾶλλον αὐτός. Τοῦτο γοῦν συν-
NP Y , M 7, -— 32 , el ^ /
εἰδότες xat αὐτοὶ, λέγουσι" Νῦν ἐγνώχαμεν ὅτι δαιμό-
- "A6 * kJ / M [4 c 2 /(
νιον ἔχεις. ᾿Αὐραὰμ, ἀπέθανε xat ot προφῆται ἀπέθα-
νον τουτέστιν, oi τὸν λόγον ἀχούσαντες τοῦ Θεοῦ
ἀπέθανον χαὶ oi τὸν σὸν ἀχούσαντες οὖχ ἀποθανοῦν--
M ΝΥ D LE
ται; Μὴ σὺ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν A6padu. ; Ὦ
τῆς χενοδοξίας “ πάλιν ἐπὶ τὴν συγγένειαν αὐτοῦ χα-
΄ A 3f x 2 “τα: M ,
ταφεύγουσι. Καίτοι ἀκόλουθον ἦν εἰπεῖν " μὴ σὺ μεί--
ζων εἰ τοῦ Θεοῦ ; ἢ οἱ ἀχούσαντές σου, τοῦ Αὐραάμ.;
'AAX οὐ λέγουσι τοῦτο, ἐπειδὴ καὶ τοῦ Ἀθραὰμἐ ἐλάτ-
τονα αὐτὸν εἰναι ἐνόμιζον. Τὸ μὲν οὖν πρῶτον ἔδειξεν
ἀνδροφόνους, καὶ ταύτη αὐτοὺς ἀπήγαγε τῆς συγγε-
, CA SW 2 7 Qe. ἢ iss NU /
νείας * ὡς δὲ ἐνέμειναν, ἑτέρως αὐτὸ μεθοδεύει πά--
λιν, δεικνὺς ὅτι ἀνόνητα πονοῦσι, καὶ περὶ μὲν τοῦ
θανάτου οὐδὲν αὐτοῖς διελέχθη οὐδὲ ἀπεκάλυψεν, οὐδὲ
εἶπε, ποῖον λέγει θάνατον * τέως δὲ πείθει, ὁ ὅτι τοῦ
᾿Ἀδραὰμ. χρείττων ἐστὶν, ἵνα xoi τούτῳ δυσωπήσῃ.
, Y A!
Μάλιστα μὲν γὰρ εἰ καὶ 6 τυχὼν, φησὶν, ἤμην, οὐκ
EIN 2 0 - E] δὲ 3 n cr Y N
ἐδει ἀποθανεῖν οὐδὲν ἀδικήσαντα üray δὲ xal τὴν
ἀλήθειαν λέγω, xol μηδεμίαν - a nde ἔχω, καὶ
παρὰ τοῦ Θεοῦ ἀπεσταλμένος ὦ, καὶ Ἀδραὰμ ὦ

* Quidam τῆς ὑδρίσεως ταύτης»

πε αϊ. niv. 509

catum fuisse. 2) πιο. ἰαθο5,
uter daemonium habet ? an qui Deum honorat, an
qui ipsum honorantem contumelia afficit? Quid er-
E go Christus , ipsa mansuetudo , ipsa modestia ?
Ego demonium non habeo, sed honorifico Pa-
trem. qui misit me? Ubi oportebat docere illos,
fastum illorum deprimere, et instituere. ne de

inquis, Atque

Abrahamo altum saperent, ibi vehemens erat ;
ubi contumelias ferre, multa utebatur mansuetu-
dine. Cum dicebant, Patrem habemus Deum et
322
À moniacum appellabant, modeste loquutus est; ut
nos institueret, quatenus ea quz in Deum profc-
rebantur ulcisceremur, quz in nos autem, patien-
ter ferremus. 50. Ego non quero gloriam meam.
Hac dixi, inquit, ut ostenderem vobis non com-
petere Deum vocare patrem, qui homicide estis.
Itaque honoris ipsius causa hzc dixi, et propter
illum hoc audio, atque propter ipsum me inho-
noratis. Verum hanc contumeliam non curo. llli
enim ideo pcenas debetis dictorum, propter quem
hzc nunc audio. Ego non quero gloriam meam.
Ideo omissa vindicta ad. cohortationem vertor, et
auctor vobis sum, ut illa faciatis, quorum gratia
E non modo supplicium effugietis, sed etiam vitam
eternam consequemini. 51. men, amen. dico
vobis, si quis sermonem meum. sereaverit ,
non videbit mortem in eternum. Hic non imo-
do de fide agit, sed etiam de vita pura. Àc supe-
rius ait, itam eternam habebit; hic vero,
Mortem non videbit : et una subindicat illos ni-
hil adversum se posse. Nam si qui sermonem ejus
servaverit, non morietur, quanto minus Ipse ? Id
cum illi intelligerent, aiunt: 52. JVunc cogno-
C scimus quia demonium habes : .4braham
mortuus est, prophete mortui sunt; id est,
Qui Dei sermonem audierunt, mortui sunt, et qui
iuum audierunt, non morientur? 55. Z/Vumquid
tu major es patre nostro 4braham? OQ jactan-
tiam ! Rursus ad ejus cognationem refugiunt. At-
qui par fuisset dicere, Numquid tu major es Deo?
aut qui te audiunt, majores sunt Abrahamo? Sed
non hoc dicunt, quia illum Abrahamo minorem
putabant. Primum itaque illos homicidas ostendit,
atque hac ratione ipsos a cognatione abducit :
D et cum persisterent , alia id aggreditur via, de-
monstrans ipsos frustra laborare. De morte vero
nihil dicit , aut revelat , neque explicat de qua
loqueretur morte. Interim. autem suadet illis se
majorem Abrabamo esse, ut sic illis pudorem in-

Deum
cuntur
cisci ,

Abraham, in. illos iosehtbatdig cum autem dae- Que contra

di-
ul-
ua

contra nos,
patienter

ferre
est.

r av

Joan.

A
“

I

n9

2

570 $. JOANNIS CHRYSOST.

ferret. Sane , inquit, etiamsi de vulgo essem, non
oporteret innoxium morte mulctari; cum autem
veritatem dicam , nullumque admiserim peccatum,
atque a Deo missus major sim Abrabamo, annon
furore pleni fruswa laboratis, cum me tentatis in-
terficere? Quid ergo illi? /Yunc cognoscimus quia
demonium habes. At non ita Samaritana ; neque
enim dixit illi, Dzmonium habes ; sed tantum,
lYumquid tu major es patre nostro Jacob?
Hi quippe contumeliosi et arroganies. erant ; illa
vero discendi cupida. Ideo dubitavit, et debita
cum modesiia respondit, Dominumque vocat il-
lum. Qui enim longe majora pollicitus, et fide di-
gnus erat, non contumelia afficiendus, 1mo admi-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

χρείττων, πῶς οὗ μαίνεσθε xol ἀνόνητα πονεῖτε,
ἐπιχειροῦντες ἀνελεῖν ; Τί οὖν ἐχεῖνοι; Νὺν ἐγνώχκα-
μὲν ὅτι δαιμόνιον ἔχεις. "AX οὖχ ἣ Σαμαρεῖτις οὔ-
τως" οὗ γὰρ εἶπεν αὐτῷ - δαιμόνιον ἔχεις: ἀλλὰ το--
σοῦτον μόνον, Νὴ σὺ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν
Ἰαχώδ; Οὗτοι μὲν γὰρ ἦσαν ὑδρισταὶ xal ἀλάστορες"
ἐκείνη δὲ μαθεῖν ἐδούλετο. Διὸ xoi " ἠπόρησε, καὶ
μετὰ τὴς προσηχούσης συμμετρίας ἀπεχρίνατο, xal
ΚΚύριον αὐτὸν καλεῖ. Τὸν γὰρ πολλῷ μείζονα ἐπαγγελ-
λόμενον, χαὶ ἀξιόπιστον ὄντα, οὐχ ὑύρίζεσθαι ἔδει,
ἀλλὰ xo θαυμάζεσθαι: οὗτοι δὲ δαιμονῶντα αὐτὸν
λέγουσιν. ᾿Εχεῖνα μὲν γὰρ, τὰ τῆς Σαμαρείτιδος,
ἀπορούσης ἦν ταῦτα δὲ, ἀπιστούντων xo διεστραμ.-
μένων. Μὴ σὺ μείζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Αδραάμ:;

. . . . . cA - / *5 - -5 y g
rationi habendus erat : hi vero ddemoniacum illum A "£oce τοῦτο μείζονα εἰναι ποιεῖ τοῦ ᾿Αὐραάμ. “Ὅταν

appellant. Samaritane verba dubitantis erant ;

- hec autem incredulorum et perversorum.. JYum-

quid tu major es patre nostro Abraham ? Va-
que hoc eum majorem facit, quam Abrahamum.
Cum autem illum exaliatum videritis, ipsum ma-
jorem esse confitebimini. Ideo dicebat, Cum exal-
taveritis me, tunc cognoscetis quia ego sum.
Et vide prudentiam. Primo, illis a cognatione se-
motis, ostendit se illo majorem esse, ut prophetis
longe excellentior esse intelligeretur. Cum enim
illum semper prophetam appellarent, ideo dice-

, bat : Sermo meus non capit in vobis. llic porro

dicebat , se mortuos suscitare; hic vero, illum
qui crederet, non visurum esse mortem : quod
multo majus erat, quam non concedere ut a morte
retineretur. Ideo magis exasperabantur. Quid er-
go dicunt? Quem teipsum facis? Et hoc. contu-
meliose; Tu, inquiunt, te venditas. Ad b:ec Chri-
stus : 54. δὲ ego glorifico meipsum, gloria mea
nihil est.

2. Quid hic dicunt haretici? Audivit, ZVum-
quid major es patre nostro. ebraham ? nec au-
sus est respondere, Etiam ; sed. obscure loquitur.
Quid ergo? nihilne est gloria ejus? Apud illos
nihil. Quemadmodum enim dicit, Testimonium
meum. non est verum, nempe secundum illorum
opinionem : sic ct hoc loco dicit, Est qui elori-
ficat me. Et cur non dixit, Pater qui misit me?
ut supra dixit, sed, Quem «os dicitis quia Deus
vester est, et non novistis eum ? Volebat osten-
dere ipsos non modo Patrem, sed etiam Deum
ignorare. Ego autem novi eum. liaque cum dico,
JVori eum, non est jactantia; si dicerem me non
nosse, mendacium esset: vos autem cum dicitis

b Ali διηπόρησε.
^ Alii ἐξελθόντα.

οὖν ἃψωθέντα ἴδητε, ὁμολογήσετε ὅτι μείζων ἐστί.
Διὰ τοῦτο ἔλεγεν, “Ὅταν ὑψώσητέ με, τότε γνώσεσθε
ὅτι ἐγώ εἶμι. Καὶ θέα σύνεσιν. Πρῶτον αὐτοὺς ἀπο-
σχίσας τῆς συγγενείας, δείκνυσιν ἑαυτὸν ἐχείνου μεί-
ζονα ὄντα, ἵνα Ex πολλῆς τῆς ὑπεροχῆς μείζων θεω-
ρηθὴ καὶ τῶν προφητῶν. "Ere? γὰρ ἀεὶ προφήτην
ἔλεγον αὐτὸν, διὰ ταῦτα ἔλεγεν . Ὁ λόγος ὃ ἐμὸς οὐ
χωρεῖ ἐν ὑμῖν. "Exei TET οὖν ἔλεγεν, ὅτι ἐγείρει τοὺς
γεχρούς" ἐνταῦθα δὲ, Οὐ μὴ θεωρήσει θάνατον ὃ πι-
στεύων- ὃ πολλῷ μεῖζον ἦν τοῦ μὴ συγχωρῆσαι κρα-
τηθῆναι θανάτῳ" διὸ μᾶλλον ἠγριαίνοντο. "Tí οὖν
ἐχεῖνοι; Τ ἵνα σεαυτὸν ποιεῖς; Καὶ τοῦτο ὑύριστιχῶς"
σὺ, φησὶ, χαρίζη σαυτῷ. Πρὸς τοῦτο οὖν ὃ Χριστός"
"ÉXv ἐγὼ δοξάζω ἐμαυτὸν, φησὶν, ἢ δόξα μου οὐδέν
ἐστι.

Τί λέγουσιν ἐνταῦθα οἱ αἱρετιχοί; "Hxoucs, Μὴ σὺ

, i c ' hd AG A i E 20 "32
μείζων εἰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Αὐραάμ:; καὶ οὐχ ἐθάῤ-
δησεν εἰπεῖν αὐτοῖς, ὅτι ναὶ, ἀλλὰ συνεσχιασμένως
αὐτὸ ποιεῖ. “Γί οὖν; οὐδέν ἐστιν ἡ δόξα αὐτοῦ; Πρὸς
-) / EM NA 5 Ὅ At δ » *H J.
ἐχείνους οὐδέν ἐστιν. “δσπερ γὰρ λέγει, Ἢ μαρτυρία
μου οὐκ ἔστιν ἀληθὴς, πρὸς τὴν ἐχείνων ὑπόνοιαν "
οὕτω χαὶ ἐνταῦθά φησιν" Ἔστιν ὃ δοξάζων pe. Καὶ
διατί μὴ εἰπεν, ὃ Πατὴρ ὃ πέμψας με; ὡς ἄνω ἔλε--
γεν, * ἀλλ᾽, Ὃν ὑμεῖς λέγετε ὅτι Θεὸς ὑμῶν ἐστι, xal
οὐχ οἴδατε αὐτόν ; ᾿ΒΟούλετο γὰρ δεῖξαι, ὅτι οὐ μόνον
Πατέρα αὐτὸν οὐχ ἴσασιν, ἀλλ᾽ οὐδὲ Θεόν. ᾿γὼ δὲ
οἶδα αὐτόν. “Ὥστε οὐ τὸ λέγειν, "Ey οἰδα αὐτὸν,
χόμιπος ἐστίν ἀλλὰ τὸ εἰπεῖν μὴ εἰδέναι, ψεῦδος "
μεῖς δὲ λέγοντες εἰδέναι αὐτὸν, ψεύδεσθε. “Ὥσπερ οὖν

* [ἀλλ᾽ addidimus e Savil. et Codd. nostris.]

IN JOANNEM HOMIL. LY.

ὑμεῖς εἰδέναι λέγοντες Ψεύδεσθε. οὕτως ἐγὼ, ἐὰν εἴπω
μὴ εἰδέναι. "EXv ἐγὼ δοξάζω ἐμαυτόν. ᾿'πειδὴ ἔχε-
yov, "Tiva σεαυτὸν ποιεῖς: φησίν * LE àv ἐγὼ ποιῶ, 4
δόξα μου οὐδέν ἐστιν. “Ὥσπερ οὖν ἐγὼ αὐτὸν οἶδα
dngióds, οὕτως αὐτὸν ἀγνοεῖτε ὑμεῖς. Καθάπερ οὖν
ἐπὶ τοῦ ᾿Αὐραὰμ. οὐ τὸ πᾶν ἀνεῖλεν, ἀλλά φησιν, Οἶδα
ὅτι σπέρμα Ἀδραάμ. ἐστε, ὥστε μείζονα ποιῆσαι τὴν
, e E] c , N b 5 τλ 2^ ) M
κατηγορίαν * οὕτως ἐνταῦθα οὐ τὸ πᾶν ἀνεῖλεν, ἀλλὰ
τί; Ὃν ὑμεῖς λέγετε. Δοὺς τὴν διὰ τῶν ῥημάτων χαύ-
T 2 / M X δ Πῶ ^Y 2. »y
χησιν, μεῖζον ἐποίησε τὸ ἔγχλημα. Πῶς δὲ οὐχ oi-
δατε αὐτόν; "Oct τὸν πάντα ὑπὲρ αὐτοῦ xal λέγοντα
᾿ En cr CN ^ M A ΠΝ /
χαὶ ποιοῦντα, ὥστε αὐτὸν δοξασθῆναι, ὑδρίζετε, χαί-
3,0 / E] , 3 M c τ ΄
τοι παρ᾽ ἐχείνου ἀποσταλέντα. ᾿Αλλὰ τοῦτο ἀμάρτυ-
FEES NL , mu vix ,
ρον * ἀλλὰ τὸ ἑξῆς χατασχευαστιχόν. Καὶ τὸν λόγον
DEUS — b? e NALE olas T yn Ὁ 7
αὐτοῦ τηρῶ. "᾿Ενταῦθα δὲ εἴ γέ τι εἰχον, ἠδύναντο
Nx / A -* 5t PN P. M i» i2 ,
ἐλέγξαι: μεγίστη γὰρ ἦν ἀπόδειξις τὸ παρ᾽ ἐχείνου
ἀπεστάλθαι. A6gadu. ὃ mach ὑμῶν ἠγαλλιάσατο,
ἵνα ἴδη τὴν ἡμέραν τὴν ἐμὴν, χαὶ εἶδε, χαὶ ἐχάρη.
Πάλιν δὲ ίχνυσιν αὐτοὺς ὄντας ἀλλοτρίους ἐχείνου, εἴ
γε ἐφ᾽ οἷς ἐχεῖνος Erates οὗτοι PAM Τὴν δὲ ἡμέ.
pav ἐνταῦθά μοι δοχεῖ λέγειν τὴν τοῦ σταυροῦ; ἣν ἐν
τῇ τοῦ κριοῦ, τεβοσφορε χαὶ τῇ τοῦ Ἰσαὰχ προδιετύ-
πωσε. Τί οὖν ἐκεῖνοι; 8 Τεσσαράχαντα ἔτη οὔπω
ἔχεις, xal "A6oaky. ἑώραχας; Ὥς ἐγγὺς τῶν τεσσα-
, S N 35 * / ΄ CNN
ράχοντα ἐτῶν λοιπὸν εἶναι τὸν Χριστόν. Λέγει αὐτοῖς "
Πρὶν ᾿Αδραὰμ. γενέσθαι, ἐγώ εἰμι. Καὶ ἔλαθον λί-
θους, ἵνα βάλωσιν ἐπ᾽ αὐτόν. Ops πῶς τὸ μείζονα
τ τὼ A ^ Aa πὸ , A Ὅ A " ὧν τὸ
εἰναι τοῦ A pap. κατεσχεύασεν; Ὃ γὰρ χαρεὶς, ἵνα
NN ἣν , I" LM H
ἴδη τὴν ἡμέραν, xai περισπούδαστον αὐτὸ θέμενος,
FANS Y ch -—Y 5 , , 74 « ^c EU
εὔδηλον ὅτι τὴν ἐπὶ εὐεργεσία γενομένην, καὶ ὡς μεί-
€ τ e
Covoc. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ἔλεγον, ὋὋ τοῦ τέκτονος υἱὸς, xol
5^ , 5 , M ' , N -)
οὐδὲν πλέον ἐφαντάζοντο, χατὰ μιχρὸν αὐτοὺς ἐν-
ἄγει πρὸς ὑψηλὴν διάνοιαν. “Ὅτε μὲν οὖν ἤκουσαν, ὅτι
Οὐχ οἴδατε τὸν Θεὸν, οὐκ ἤλγησαν - ὅτε δὲ ἤχουσαν,
Πρὶν ἈΑδραὰμ. γενέσθαι, ἐγώ εἶμι, ὡς τῆς εὐγενείας
αὐτῶν ταπεινουμένης, ἠγρίαινον χαὶ ἐλίθαζον. Εἶδε
n , VETE ταῦ Y , ; e 5
τὴν ἡμέραν τὴν ἐμὴν, καὶ ἐχάρη. ἐείχνυσιν ὅτι οὐχ
Ν δὲ τἂν ΚΑ, , y y , MTS ,
ἄχων ἐπὶ τὸ πάθος ἔρχεται, εἴ γε ἐπαινεῖ τὸν ἡσθέντα
A m^ m c M , m "d
ἐπὶ τῷ σταυρῷ. Τοῦτο γὰρ σωτηρία τῆς οἴχουμένης

-“
3

ἦν. Οἱ δὲ λίθους ἔδαλλον * οὗτον πρὸς φόνους ἕτοιμοι
ἦσαν, καὶ δι’ ἑαυτῶν ταῦτα ἔπραττον, μηδὲν ἐξετά--
JM T ' m9 Y /
ζοντες. Διατί δὲ μὴ εἰπε, πρὸ τοῦ ᾿Αὐραὰμ. γενέσθαι,
ἐγὼ ἤμην᾽ ἀλλ᾽, Ἐγώ εἶμι; Ὥσπερ ὃ Πατὴρ αὐτοῦ
ταύτῃ χέχρτται τῇ λέξ ἔξει τῇ, Εἰμί- οὕτω xoi αὐτός.
Τοῦ διηνεχῶς Pe εἶναι σημαντιχὴ αὕτη, παντὸς

ἀπηλλαγμένη Ageews διὰ τοῦτο καὶ βλάσφημον αὖ-
τοῖς εἶναι δοχεῖ τὸ ῥῆμα. Ei δὲ τὴν πρὸς ᾿Ἀδραὰμ.

b Morel. ἐνταῦθα καί. Savil. melius ἐνταῦθα δέ. Paulo
post alii τοῦ παρ᾽ ἐχείνου.

ἃ τεσσαράχοντα ἔτη οὕπω. Sic omnes Mss. et Editi
Chrysostomi , atque ita legitur, inquiunt, in quodam

921

alo ox 571

vos illum nosse, mmendaces estis. Atque ut vos
nosse falso dicitis, ita ego me non nosse falso di-
cerem. Si ego glorifico meipsum. Quia dicebant,
Quem. teipsum. facis ? respondet ille, Si ego me-
D ipsum facio, gloria mea nihil est. Ut ergo illum
perfecte novi, sic vos ignoratis ipsum. Ut cum
de Abrahamo ageretur, non totum abstulit, sed
dixit, Scio quia semen Abrahz estis, ut hinc ma-
jorem inferret accusationem; sic et hoc loco non
totum abstulit, sed quid? Quem. vos. dicitis. M-
lam concedens gloriam, majorem effecit crimina -
tionem. Quomodo autem illam ignoratis? Quia
illum, qui omnia ad ejus gloriam facit et dicit,
contumelia afficitis, licet ab ipso. missus sit. Ve-
rum hoc sine testimonio est, sed quod sequitur ad
E illud. probandum usu veniet. 55. Et sermonem
ejus servo. Wie si quid contra habuissent, obji-
cere poterant; magnum quippe hoc erat indicium,
ipsum a Deo missum fuisse. 56. Abraham pater
vester exsultavit ut videret diem meum ; et
vidit, et gavisus est, Rursum probat illos ab
Abrahamo alienos esse, quando de quibus ille
A gaudebat, ipsi dolent. Diem autem crucis hic in-
duda puto, quam arietis et Isaaci sacrificio prz-
figuraverat. Quid ergo illi? 57. Quadraginta an-
nos nondum habes, et Abraham vidisti ? ltaque
quadraginta annos prope jam attigerat Christus.
Dixit eis: Priusquam Abraham fieret, ego sum.
59. Et acceperunt lapides, ut jacerent in eum.
Viden' quomodo se Abrahamo majorem esse pro-
baverit? Qui enim gavisus est ui. videret diem,
et id optabile putavit, sine dubio 14 beneficio esse

B putavit, quod ille major esset. Nam cum Judi ja, |
illum fabri filium. dicerent, neque amplius quid- 55.

quam de illo existimarent, paulatim eos ad subli-
miorem intelligentiam erigit. Cum ergo audierunt
se Deura non nosse, id non zgre tulerunt; cum
autem. audierunt, 4ntequam Jbraham fieret,
ego sum, ac si eorum nobilitas degeneraret, exa-
sperantur et lapides Jaciunt. idit diem meum,
et gavisus est. Ostendit se non invitum ad cru-
cem venire: siquidem laudat eum qui de cruce
gaudet, quz salus mundi erat. llli autem lapida-
bant : ita erant ad czedes parati,et sine ullo examine
€ id ex sefaciebant. Cur vero non dixit, Priusquam
Abraham fieret, ego eram , sed, Ego sum ? Sicut
ipsius Pater illa usus est voce, Sum , sic et ille.

Barberino Codice, Sed aliorum Novi Testamenti exem-
plarium recepta lectio est πεντήχοντα. Vulgata quin-
quaginta.

2

Jc

In Christo
VOX. sum,
perpetuita-
tem signili-
cat.

Hebr. 3.8.

Invidus
ut alium
perdat, ipse
peut,

ς

572 $. JOANNIS CHRYSOST.

Hac quippe vox significat ipsum perpetuo esse,
ab omni liberum tempore; ideoque ipsis blasphe-
ma vox esse videbatur. Qui vero comparationem
illam cum Abrahamo non ferebant, licet illa non
tanta esset; si scepe se Patri cozsquasset, annon
illum perpetuo impetiissent? Deinde fugit ite-
rum humano more, et abscondit se, cum satis
eos docuisset et sua implesset ; exivit de templo,
et secessit ad. ceci curationem, operibus fidem sibi
concilians, quod nempe ante Abraham esset. Sed
forte dicet quispiam : Cur illorum conatum non
fregit? sic enim forte credidissent. Paralyticum
sanavit, nec crediderunt; mille signa fecit, et in
ipsa passione supinos illos prostrayit, illorum
oculos obtenebravit, et non crediderunt; et quo-
modo credidissent , si vim et conatam eorum sol-
visset? Animo quippe desperato nihil pejus : sive
signa viderit, sive prodigia, in eadem perseverat
impudentia. Nam. Pharao mille plagis acceptis,
cum castigaretur tantum, resipiscebat, et usque
ad ultimum diem idem perstitit, illos quos dimi-
serat persequutus. ldeo Paulus sepe dicit, /Ve
obduretur quis ex vobis fallacia peccati. Quem-
admodum enim vires corporis demum exstin-
guuntur, et omnem sensum amittunt: sic et anl-
ma multis affectibus detenta, ad virtutem fit velut
mortua. Quidquid ipsi obtuleris, nihil sentit; sed
sive supplicium, sive quidvis aliud. commineris ,

Dp

sine sensu manet.
3. Quamobrem, obsecro, donec spem salutis

: . 826
habemus, donec converti possumus, omnia facia- 4

mus. Nam qui sensu carent, tamquam guberna-
tores desperantes, navem ventis committunt, nihil
ex se afferentes; sic se denique isti gerunt. Invi-
dus hoc unum spectat, ut cupiditatem suam im-
pleat:etsi supplicium et mortem sit subiturus,
morbum animi curat solum; ut et impudicus et
avarus. Si vero tanta sit morborum animi tyran-
nis, multo major virtutis vis esse debet. 5i pro-
pter illa mortem despicimus , propter hanc multo
magis despiciamus. Si suam illi animam spernunt ,
multo magis nobis pro salute omnia spernenda
sunt. Qu: enim nobis erit excusatio, si cum illi,
qui pereunt, tantam perniciei su: dant operam,
non parem nos pro salute nostra exhibeamus , sed

p

semper invidia tabescamus? Nihil enim invidia
pejus; ut alium perdat invidus, ipse perit. Invidi
oculus dolore tabescit, in morte vivit perpetua,

b [n aliis γάρ deest.
Savil.: Znter σώματος οἰ νεχροῦνται inserit ex. con-

Jectura. doctiss. Doisius , νόσοις διηνεχέσι ὃχπανηθέντες.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

/ E -
σύγχρισιν obx. ἤνεγχαν, καίτοι γε μικρὰν οὖσαν εἶ
“ον τ’ — 2.
συνεχῶς ἑαυτὸν ἐξίσου τῷ Πατρὶ, ἀρα ἂν διέλιπον
" CS 2 t Εἰ ox / E / ^
αὐτὸν βάλλοντες; [τα φεύγει πάλιν ἀνθρωπίνως, καὶ
, € -
XQUTTETAL, ἱχανὴν διδασχαλίαν αὐτοῖς παραθέμενος"
M à DJ - , c c b
x«i τὰ αὐτοῦ πληρώσας, ἐξῆλθεν ἐχ τοῦ ἱεροῦ, xal
4. » ec c -
ἀνεχώρησεν ἐπὶ τὴν ἴασιν τοῦ τυφλοῦ, διὰ τῶν
Y m
ἔργων πιστούμενος, ὅτι πρὸ τοῦ Δόρααωυ. ἐστιν. Ἀλλ᾽
y om VEL ci » »*, ς2 e 1
ἴσως ἐρεῖ τις τίνος ἕνεχεν oüx ἐξέλυσεν αὐτῶν τὴν
S moe 1 ^ Ce J
δύναμιν; οὕτω γὰρ ἂν ἐπίστευσαν. Παραλελυμένον
* , *
ἐθεράπευσε, xol οὐχ ἐπίστευσαν - ἄλλα μυρία εἰργά-
^ ^ iS
σατο, καὶ ἐν αὐτῷ δὲ πάθει ἔῤῥιψεν αὐτοὺς ὑπτίους,
^ , Ὁ
χαὶ ἐσχότωσεν αὐτῶν τὰς ὄψεις, xa οὐχ ἐπίστευσαν "
M c ^ cH E] Ν, 5 σὺ PLA
x«i πῶς ἂν ἐπίστευσαν, εἰ τὴν δύναμιν αὐτῶν ἐξέ--
b Are S E -
)uce ; ^ Ψυχῆς γὰρ ἀπεγνωχυίας χεῖρον οὐδέν * χἂν
- »*. μ᾿ /,
σημεῖα ἴδῃ, χἂν τέρατα, μένει τὴν αὐτὴν ἀναισχυν-
, y. Y Ξ
τίαν ἔχουσα. Kol γὰρ 6 Φαραὼ μυρίας δεχόμενος
M cl / / Η
πληγὰς, ὅτε ἐκολάζετο μόνον, ἐσωφρονίζετο, καὶ μέ--
- L4 "P TAE ΄, b »
χρι τῆς ἐσχάτης ἡμέρας τοιοῦτος ἔμεινε, διώχων oc
P M e v
ἀπέλυσε. Διὰ τοῦτο ἄνω καὶ χάτω ὃ Παῦλός φησι"
áN 1 b 2 como 2 /, eR € /
Μη mbngu 6n. τις ἐξ ὑμῶν ἀπάτῃ τῆς ἁμαρτίας.
Καθάπερ γὰρ οἱ στῦλοι τοῦ “ σώματος νεχροῦνται λοι--
M N /
πὸν, καὶ οὐδεμίαν αἴσθησιν ἔχουσιν * οὕτω xal ψυχὴ,
T] » - ce
ὅταν πολλοῖς χατασχεθῇ πάθεσι, νεχροῦται πρὸς
ΕῚ /, 70 5 Dd 5 ,
τὴν ἀρετήν. Κἂν εἰτιοῦν mpocsvépxac , οὗ λαμόάνει
τοῦ πράγματος αἴσθησιν: ἀλλὰ χἂν χόλασιν, x&v
δτιοῦν ἀπειλήσης, ἀνάλγητος μένει.

Διὸ δὴ δέομαι, ἕως ἐλπίδας ἔχομεν σωτηρίας,
ἕως δυνάμεθα ἐπιτρέψαι, πάντα ποιεῖν. Οἱ γὰρ
ἀπηλγηκότες, καθάπερ τῶν χυδερνητῶν oi ἀπο-
γνόντες τῇ πνεούσῃη τὸ σχάφος παραδιδόντες, οὖ-
δὲν παρ᾽ ἑαυτῶν εἰσφέρουσιν - οὕτω xa οὗτοι πει-
ρῶνται λοιπόν. Ὅ τε γὰρ βάσκανος εἰς ἕν óp& μόνον,
τὴν ἐπιθυμίαν πληρῶσαι τὴν ἑαυτοῦ * χἂν κολάζεσθαι
μέλλῃ, κἂν ἀναιρεῖσθαι, τοῦ πάθους γίνεται μόνου *
χαὶ ὃ ἀχόλαστος καὶ ὃ φιλοχρήματος. Εἰ δὲ τῶν πα-
θῶν τοσαύτη ἣ τυραννὶς, πολλῷ μᾶλλον τῆς ἀρετῆς.
Ei δι᾿ ἐχεῖνα θανάτου χαταφρονοῦμεν, πολλῷ μᾶλλον
διὰ ταύτην. Εἰ ἐχεῖνοι τὴς ψυχῆς καταφρονοῦσι τῆς
ἑαυτῶν, πολλῷ μᾶλλον ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς ἥμε-
τέρας τοῦτο ποιεῖν χρή. Τίς γὰρ ἡμῖν ἔσται λόγος,
ὅταν τῶν ἀπολλυμένων οὕτω σπουδαζόντων ὑπὲρ τῆς
ἑαυτῶν ἀπωλείας, ἡμεῖς ὑπὲρ τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας
μηδὲ τοσαύτην ἐπιδειξώμεθα σπουδὴν, ἀλλ᾽ ἀεὶ φθόνῳ
τηχόμενοι διαμένωμεν ; Οὐδὲν γὰρ βασχανίας χεῖρον "
ἵνα ἕτερον ἀπολέσῃ, χαὶ ἑαυτὸν προσαπολλύει. Ba-

vel xava&Anfüivess, et quidem. aliquid hujusmodi desi-
derari clarum est, Verum reclamant omnia exempla-
ria, et sic posse stare textum arbitror.

IN JOANNEM HOMIL. LVI. al. Lv.

σχάνου ὀφθαλμὸς ἐχτήχεται Aum. , θανάτῳ συζῇ διη-
- / 5 M c - * 55 5^5 /
γεχεῖ, πάντας ἐχθροὺς ἡγεῖται, τοὺς οὐδὲν ἠδιχηχό-
τας. ᾿Αλγεῖ ὅτι 6 Θεὸς τιμᾶται, χαίρει ἐφ’ οἷς ὃ
- ,
διάδολος χαίρει. Ὃ δεῖνα τετίμηται παρὰ ἀνθρώ-
ποις; Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστιν αὕτη τιμὴ, μὴ βασκάνης. Ἀλλὰ
D em Eu
παρὰ Θεῷ τετίμηται; Ζήλωσον xa γενοῦ ὅμοιος. Ἀλλ᾽

οὐ βούλει ; Τί τοίνυν χαὶ σαυτὸν προσαπολλύεις ; τί xa €

Z » 5 ,
ὃ ἔχεις, ῥίπτεις; Οὐ δύνασαι γενέσθαι ἶσος ἐχείνῳ,
» ,
00i λαθεῖν τι χαλόν : τί xa χαχὸν προσλαμόάνεις:
m m ,
ἔον συνήδεσθαι, ἵνα κἂν κοινωνῆσαι τῶν πόνων μὴ

o

δυνηθῇς, ἐκ τοῦ συνήδεσθαι *xspOdvhc. "Apxei γὰρ
πολλαχοῦ xa προαίρεσις μέγα ποιῆσαι ἀγαθόν. Ὁ
γοῦν Ἰεζεκιήλ φησι διὰ τοῦτο τοὺς Μωαδίτας χολά-
"YN ed ἢ , - 5 / NE

ζεσθαι, διὰ τὸ ἐπιχαίρειν τοῖς ᾿Ισραηλίταις " xat ἄλ-
λους τινὰς σώζεσθαι, ὅτι ἔστενον ἐπὶ τοῖς ἑτέρων
χαχοῖς. Ei δὲ τοῖς στενάζουσιν ἐπὶ τοῖς ἑτέρων καχοῖς
Y J Lud e » «ἈΝ ,
ἔστι τις παραμυθία, πολλῷ μᾶλλον τοῖς ἡδομένοις
ἐπὶ ταῖς ἑτέρων τιμαῖς. "EvexdAet τοῖς Μωαόίταις,
ὅτι ἐπέχαιρον τοῖς Ἰσραηλίταις * χαίτοι γε ὃ Θεὸς
ἐχόλαζεν * ἀλλ᾽ οὐδὲ ὅταν " αὐτὸς χολάζη, ἐφήδεσθαι
ἡμᾶς βούλεται τοῖς χολαζομένοις - οὐδὲ γὰρ αὐτὸς
βούλεται αὐτοὺς χολάσαι. Εἰ δὲ συναλγεῖν χρὴ χολα-
ζομένοις, πολλῷ μᾶλλον τιμωμένοις μὴ φθονεῖν. Οὕτω
γοῦν oi περὶ Κορὲ xai Δαθὰν ἀπώλοντο, τοὺς μὲν
φθονουμένους λαμπροτέρους ποιήσαντες, ἑαυτοὺς δὲ

, N/ / , 5 5 € ,
χολάσει παραδόντες. Θηρίον γάρ ἐστιν ἰούόλον 6 φθό-
νος, θηρίον ἀκάθαρτον, καὶ καχία προαιρέσεως, συγ-
γνώμην οὐκ ἔχουσα, πονηρία ἀπολογίας ἄἀπεστερη--
μένη, πάντων αἰτία xod μήτηρ τῶν κακῶν. Διὸ πρόῤ-
διζον αὐτὴν ἀνέλωμεν, ἵνα χαὶ τῶν παρόντων χαχῶν
ἀπαλλαγῶμεν, καὶ τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγα-
θῶν, χάριτι xo φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἴη-

—Á - LN 1 Jer € Y /

σοὺ Χριστοῦ, δι’ οὗ xai μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα,
e ns e. L4 τ NaSsN AE M 3
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xoi ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς ai-
ὥνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

* Morel. χερδαίνης,» Savil. χερδάνης.
b [αὐτός pro αὐτοῖς correximus e Savil. et Codd. no-

*

OMIAIA νς΄.

Καὶ παράγων 6 Ἰησοῦς εἶδεν ἄνθρωπον τυφλὸν &x
γενετῆς. Καὶ ἠρώτησαν αὐτὸν οἵ μαθηταὶ αὐτοῦ,
λέγοντες. "Pa66i, τίς ἥμαρτεν, οὗτος, ἢ oi γονεῖς
αὐτοῦ, ἵνα τυφλὸς γεννηθῇ ;

Καὶ παράγων 6 Ἰησοῦς εἶδεν ἄνθρωπον τυφλὸν x
“- e /,
γενετῆς. Σφόδρα φιλάνθρωπος ὦν, xai τῆς ἡμετέρας

375
omnes arbitratur sibi jnimicos, qui etiam nihil se
leserunt. Dolet quod Deus honoretur, gaudet de
quibus lzetatur diabolus. Ile honoratur ab homi-
nibus? Sed non est bic honor, ne invideas. Sed a
Deo honoratur? Imitare illum ? Sed non vis? Cur
ergo teipsum perdis? cur projicis id quod habes?
Non potes illi par esse, neque virtutem assequi ?
cur malitiam amplecteris ? Oporteret illi gratulari,
ut si non possis laborum consors esse, saltem ex
congratulatione lucreris. Sepe namque proposi-
tum sufficit ad magnum praestandum opus. Ait

quippe Ezechiel, ideo Moabitas puniri, quod. de Ezec^. 35.
Israelitarum. | malis. gauderent; aliosque. salutem '?

consequi, quod. de aliorum malis ingemiscerent.

Quod si aliquid. boni et. solatii sit 115 qui gemunt

de aliorum. malis, multo magis iis qui de alio-

rum honoribus gaudent. Moabitas incusabat
D quod de Israelitarum. malis. gauderent : atqui
Deus castigabat illos ; sed non vult nos gaudere
de suppliciis ab se illatis : neque enim. letatur
dum ulciscitur. Quod 51 condolendum est patien-
tibus, multo magis oportet honoratis non invidere.
Sic perierunt Core et Dathan, qui eos,quibus invi-
debant, splendidiores reddiderunt, seseque ultioni
tradiderunt. Fera quippe est venenosa invidia,
fera impura ; malitia voluntaria, quae veniam non
mereatur, nequitia quz defendi nequit, omnium
malorum causa et mater. Ideo illam radicitus
evellamus, ut et a presentibus malis liberemur,
et futura consequamur bona, gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Christi, per quem et cum quo
Patri gloria, simulque Spiritui sancto, nunc et
semper, et in secula seculorum. Amen.

E

stris. ]

326

A HOMILIA LVI.

Car». IX. v. 1. Et praeteriens Jesus vidit homi-
nem cccum a nativitate : 2. et interrogave-
runt eum. discipuli ejus, dicentes : Rabbi,
quis peccavit,hic, an parentes ejus, ut cc-
cus nasceretur ?

1. Et. preteriens Jesus vidit hominem c«-
cum a nativitate. Humanus cum sit, et nostrae

S. JOANNIS CHRYSOST.

3574

ARCHIEP.

CONSTANT!NOP.

salutis cupidus, ut improborum ora obstrueret, ni- Β σωτηρίας κηδόμενος, xoà τῶν ἀγνωμόνων τὰ στόματα

hil omitüt eorum qua adhibere par erat, etsi nemo

Psal.50.6. ej attenderet. Hoc. videns propheta dicebat : Ut

justificeris in sermonibus tuis, et. vincas cum
judicaris. Ideo nune, quia. verborum. sublimita-
tem non capiebant, sed etiam. daemoniacum il-
lum vocabant, atque interficere tentabant, e tem-
plo egressus, czecum sanat, ut et absentia sua illo-
rum furorem sedaret, et signo facto duritiem illo-
rum immanitatemque emolliret, ac fidem dictis
conciliaret; signumque edit non vulgare, sed quod

*.32. tunc primum visum fuerat. JZ/ seculo, inquit,

non est auditum, quod. aperuerit quis oculos
cceci nati. Caeci enim oculos forte quis aperuerit ;
czeci nati, non item. Ac quod egressus etemplo ad
hoc data opera venerit, inde palam est, quod
ipse caecum viderit, caecus vero ad ipsum non ve-
nerit. Et tam diligenter illum intuitus est, ut id
discipuli adverterent, et ad interrogandum indu-
cerentur. Videntes enim eum studiose conspicien-
tem, interrogaverunt eam : Quispeccavit, hic, aut
parentes ejus? Falso nixa interrogatio. Quomo-
do enim peccasset antequam nasceretur ? quomodo
ob parentum peccatum hic punitus esset? Quomodo
ergo ad. hanc venerunt interrogationem? Antehac

Joan. 5.14. cum paralyticum sanavit, dixit : Ecce sanus fa-

clus es; noli amplius peccare. Discipuli ergo
considerantes 3llum propter peccatam in paraly-
sin incidisse, dicunt: Esto, ille propter peccata:
in paralysin inciderit; de hoc quid. dixeris? num
hic peccavit? Verum 1d dici nequit : nam a. na-
tivitate cecus est. Num forte parentes ejus? Ne-
que hoc dici potest : filius enim pro patre non dat
poenas. Ut ergo. puerum. morbo laborantem vi-
dentes dicimus : Quid de hoc dicendum, quid fe-
cit hic puer? non rogaudo, sed dubitando : sic di-
scipuli non tam interrogando quam dubitando, id
dicebant. Quid ergo Christus? 5. /Veque hic pec-
cavit, neque parentes ejus. Quod non dicit, vt
eos prorsus peccatis liberos indicet ( neque enim
simpliciter dixit, /Veque hic peccavit, neque pa-
rentes ejus ; sed addidit : Ut. cecus nasceretur; ,
sed. ut glorificetur. Filius Dei. Peccavit namque
hic et parentes ejus : sed non inde caecitas venit.
Hac porro dicit, non ut indicaret, non hunc qui-
dem, sed alios his de causis czecos fuisse, nempe
ob parentum iniquitatem : neque enim licet, alio

^ Alii περὶ τούτου τί.

b ἀλλ᾽ ἐπήγαγεν, ἵνα τυφλὸς γεννηθῆ. Atqui haec verba
nusquam in Evangelio reperiuntur. [ sunt ea verba di-
scipulorum in ore Magistri repetita, Quie ut. fortasse

$71 E - E] / c - Y , el
A ἔλεγεν, QU τοῦτο εμφαινῶν, οτι οὗτος μεν ovy ουτως,

5 v 5 NY b , 3. Δ ΓΘ,
ἐμφράξαι θέλων, οὐδὲν τῶν εἰς αὐτὸν ἡκόντων παρα-
, b! 3 m τ»
λιμπάνει, χἂν μηδεὶς ὃ προσέχων ἡ. 'Γοῦτο γοῦν xal
6 προφήτης εἰδὼς ἔλεγεν * “Ὅπως ἂν διχαιωθῆς ἐν τοῖς
e h M
λόγοις σου, x«X νιχήσῃς ἐν τῷ χρίνεσθαί σε. Διὰ δὴ
-Ὁ wie- m 5 ^N N Lud , « v 2
τοῦτο xo ἐνταῦθα, ἐπειδὴ τὸ τῶν λόγων ὑψηλὸν οὐχ
25/7* E] M aJ - 3 οὐ A 5 -
ἐδέξαντο, ἀλλὰ xat δαιμονῶντα ἐκάλεσαν, xa ἀνελεῖν
2 - // FL ^0 ^ 2 ες Ll 0 , z )t
ἐπεχείρουν, ἐξελθὼν ἐκ τοῦ ἱεροῦ, θεραπεύει τυφλὸν,
τ / | M
τῇ τε ἀπουσίᾳ τὸν θυμὸν παραμυθούμενος, xol διὰ
b , ον e
τῆς ἐργασίας τοῦ σημείου τὸ σχληρὸν αὐτῶν καὶ ἀπη-

i / E] ΄ / Y
yes χαταμαλάσσων, x«t τὰ εἰρημένα T'GTOUU.EVOG* χαὶι

C ποιεῖ σημεῖον, οὐ τὸ τυχὸν, ἀλλὰ τότε πρῶτον συμθάν.

"Amo γὰρ τοῦ αἰῶνος, φησὶν, οὐκ ἠχούσθη, ὅτι ἤνοιξέ
τις ὀφθαλμοὶ φλοῦ ἡμιένου. ᾿Γυφλοῦ μὲν γὸ
c ὀφθαλμοὺς τυφλοῦ γεγεννημιένου. ᾿Γυφῳλοῦ μὲν γὰρ
y AE E QUA / ^ Qi. f | g
ἴσως ἤνοιξέ τις * γεγεννημένου δὲ, οὐχ ἔτι. Καὶ ὅτι
^ D e μεν
ἐξελθὼν ix τοῦ ἱεροῦ, ἐπὶ τὸ ἔργον ἦλθεν ἐπίτηδες,
᾿ CTS $5 Ἢ 3. N Y E c
δῆλον ἐχεῖθεν * αὐτὸς γὰρ εἰδε τὸν τυφλὸν, oU ὃ τυ-
φλὸς αὐτῷ͵ προσῆλθε * xo οὕτω σπουδαίως ἀνέδλεψεν,
ὡς xo τοῖς μαθηταῖς αἴσθησιν παρασχεῖν. "Amo τού-
ΩΝ X451 Mos Ep-. ἢ 3 [3 c ^
TOU γοῦν xai ἐπὶ τὴν ἐρώτησιν ἦλθον. Ορῶντες γὰρ
αὐτὸν σπουδαίως προσέχοντα, ἐπυνθάνοντο λέγοντες *
Τίς ἥμαρτεν, οὗτος, ἢ oi γονεῖς αὐτοῦ ; ᾿Πσφαλμιένη
ἣ ἐρώτησις. Πῶς γὰρ ἂν ἥμαρτε, πρὶν ἢ γεννηθῆναι;

e δὲ - , € ΄ ELA ^ 3. ci P 4
D πῶς ὃε, τῶν γονέων ἁμαρτόντων, αὐτὸς ἂν ExoAd o0;

Πόθεν οὖν ἦλθον ἐπὶ τὴν ἐρώτησιν ταύτην ; Πρὸ τού-
τὲ αλελυμιένον θεραπεύων, ἔλεγεν * ᾿Ιδοὺ oui;

του τὸν παραλελυμένον θεραπεύων, ἔλεγεν * ᾿Ιδοὺ ὑγιὴς
γέγονας" μηχέτι ἁμάρτανε. Οὗτοι τοίνυν ἐννοήσαντες,
e 5 - NIE , , , Y

ὅτι ἐχεῖνος δι᾿ ἁμαρτίας παρελύθη, λέγουσιν - ἔστω,
ἐχεῖνος δι᾿ ἁμιαρτήι αρελύθη ἃ περὶ τούτου δὲ τί
ἐχεῖνος δι’ ἁμαρτήματα παρελύθη o i
ἂν εἴποις; οὗτος ἥμαρτεν; Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστιν εἰπεῖν" Ex
γενετῆς γάρ ἐστι τυφλός. Ἂλλ᾽ ol γονεῖς αὐτοῦ; ᾿Αλλ᾽
οὐδὲ τοῦτο. Παῖς γὰρ ὑπὲρ πατρὸς οὐ δίδωσι δίχην.
d, * ^ , cum / ,ὔ
Ὥσπερ οὖν παιδίον χαχούμενον ὁρῶντες λέγομεν * τί
ἄν τις εἴποι περὶ τούτου : τί ἐποίησε τὸ παιδίον : οὐχ
ἐρωτῶντες, ἀλλὰ διαποροῦντες * οὕτω δὴ καὶ οἵ μαθη-

Ε ταὶ οὐ τοσοῦτον ἐρωτῶντες τοῦτο ἔλεγον, ἀλλ᾽ ἀπο-

ροῦντες. Τί οὖν ὃ Χριστός; Οὔτε οὗτος ἥμαρτεν, οὔτε
οἱ γονεῖς αὐτοῦ. Τοῦτο δὲ οὖχ ἁμαρτημάτων ἀπαλ-
λάττων αὐτούς φησιν (οὗ γὰρ ἁπλῶς εἶπεν, Οὔτε οὗ--
. cei » e - , 9b 3)» 2 ,
«oc ἥμαρτεν, οὔτε oi γονεῖς αὐτοῦ" P ἀλλ᾽ ἐπήγαγεν "
ἵν τυφλὸς γεννηθῦ), ἀλλ᾽ ἵνα δοξασθῇ ὃ Υἱὸς τοῦ
(sicco 4 i| M * ὶ ὑπ Vous - 21
γεοῦ. Ἥμαρτε μὲν γὰρ xo οὗτος, xat οἵ γονεῖς αὖ
Sw. m NS 2 2, c^ M ς / [4 MS ^Y
τοῦ " ἀλλ᾽ οὐχ ἐντεῦθεν, φησὶν, f, πήρωσις. Ταῦτα δὲ

ἄλλοι δέ τινες ἐκ τούτων ἐτυφλώθησαν τῶν αἰτιῶν, διὰ

τὰς τῶν γονέων ἁμαρτίας. Οὐδὲ γὰρ ἔνι, ἁμαρτάνον-
, /, σ 39 M 5 m ,

τος ἑτέρου, χολάζεσθαι ἕτερον. ᾿Επεὶ ei τοῦτο δώσο-

aptiorem sedem alicui habitura videantur post priorem
responsi partem (οὔτε οἱ γονεὶς αὐτοῦ, ἵνα τυφλὸς γεννηθῆ),
at, cum Codd. in hoc ordine consentiant, non nisi di-
stinctionem orationis paulum mutavimus.]

iN

μεν, χἀχεῖνο δώσομεν, ὅτι πρὸ γενέσεως ἥμαρτεν.
Ὥσπερις οὖν εἰπὼν, ὅτι Οὔτε οὗτος ἥμαρτεν, οὗ τοῦτο
λέγει , ὅτι ἔνι ἐχ γενετῆς ἁμαρτεῖν χαὶ κολασθῆναι"

οὕτως εἰπὼν, Οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, οὐ τοῦτο εἶπεν, ὅτι
ἔνι διὰ γονέας χολασθῆναι. Καὶ γὰρ διὰ τοῦ Ἰεζεχιὴλ
ταύτην ἀναιρεῖ τὴν ὑπόνοιαν - Ζῶ ἐγὼ, λέγει Κύριος,
εἰ ἔσται ἣ παρ βαθολὴ αὕτη f λεγομένη * οἵ πατέρες
ἔφαγον ὄμφαχα, xa οἱ ὀδόντες τῶν τέχνων “ὡμοδία-
σαν. Καὶ 6 Μωὺῦσῆς δέ
τὴρ ὑπὲρ τέχνου. Καὶ περὶ τινὸς βασιλέως φησὶν, ὅτι
διὰ τοῦτο τοῦτο οὐχ ἐποίησε, φυλάττων τὸν Μωῦσέως
νόμον. Εἰ δὲ λέγει τις, πῶς οὖν εἴρηται, Ὁ ἀποδι-
δοὺς ἁμαρτίας γονέων ἐπὶ τέχνα ἐπὶ τρίτην xa τετάρ-

φησιν: Οὐχ ἀποθανεῖται πα-

, EJ - E. * cr 2 y
τὴν γενεάν; ἐχεῖνο ἂν εἴποιμεν, ὅτι οὖχ ἔστι χαθολιχὴ
2 , » c PES - y - Ela g ῸΡ
ἣ ἀπόφασις, ἀλλ᾽ ἐπὶ τινῶν εἴρηται τῶν ἐξ Αἰγύπτου
ἐξελθόντων. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν " mem ot ἐξ
Αἰγύπτου ἐξελθόντες, | μετὰ τὰ σημεῖα χαὶ τὰ θαύματα
τῶν προγόνων, γεγόνασι χείρους τῶν οὐδὲν τούτων θεα-
σαμένων, τὰ αὐτὰ πείσονται, φησὶν, ἅπερ ἔπαθον
, - 2 ^Y à 3 M , M e M
ἐχεῖνοι, ἐπειδὴ τὰ αὐτὰ τετολμήχασι. Καὶ ὅτι περὶ
ἐχείνων εἴρηται, τῷ τόπῳ τις ἐπιστήσας ἀχριδέστερον
y / A E AME» H dg
εἴσεται. Τίνος οὖν ἕνεχεν τυφλὸς ἐγεννήθη ; Ἵνα φανε-
“ὦ € Ww/IY m D , 5g[^ παι / E Á
ρωθῇὴ 4 δόξα τοῦ Θεοῦ, φησίν. ᾿Ιδοὺ πάλιν ἄπορον
ἄλλο, εἰ χωρὶς τῆς τούτου χολάσεως οὐχ ἐνὴν φανῆναι
τω τ M! "P, / Mi , D »
τοῦ Θεοῦ τὴν δόξαν. Μάλιστα μὲν οὐ τοῦτο εἴρηται,
ΕῚ END »- , E] " A, Ὁ /, e
ὅτι οὐχ ἐνῆν" ἐνὴν γάρ᾽ ἀλλὰ xa ἐν τούτῳ ἵνα φανε-
9 wan 5 m T /"*
ρωθῇ. "DC oóv, φησίν; ἠδικήθη διὰ τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν ;
Ποίαν ἀδικίαν; εἶπέ uot εἰ γὰρ μηδὲ ὅλως παραγα-
H- - E LA sc E ^ ^ M 2 TEL 5 ,
γεῖν αὐτὸν ἐδούλετο. ᾿Εγὼ δὲ xa εὐηργετῆσθαι αὐτόν
ge^ - 7 brp.^ Y MON 2) (n !
φημι ἀπὸ τῆς πηρώσεως. P'Touc γὰρ ἔνδον ἀνέόλεψεν
3 7, FEX. o «ἢ E s ἃ ^J -“ 5
ὀφθαλμούς. Τί γὰρ ὄφελός ἐστι τοῖς Ιουδαίοις τῶν ὀμ-
/, ra M h Y - / 32
μάτων; Μείζονα γὰρ χόλασιν ἔσχον, πηρωθέντες ἐν
τῷ βλέπειν. Τί δὲ τούτῳ βλάδος ἀπὸ τῆς πηρώσεως;
Διὰ γὰρ ταύτης ἀνέόλεψεν. “Ὥσπερ οὖν τὰ χαχὰ οὐχ
s ᾿᾽ à V ^ , , e 2 ^M
ἔστι xax và κατὰ τὸν παρόντα βίον * οὕτως οὐδὲ τὰ
ἀγαθὰ ἀγαθά ἀλλ᾽ ἁμαρτία μόνη καχὸν, πήρωσις δὲ
οὗ χαχόν. 'O δὲ ἐχ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγα-
γὼν, ἐξουσίαν εἶχε χαὶ οὕτως αὐτὸν ἀφεῖναι. Φασὶ δέ
τινες, ὅτι τοῦτο οὐδὲ αἰτιολογικόν ἐστι τὸ ἐπίῤῥημα,
ἀλλὰ τῆς ἐχόάσεως" οἷον ὡς ὅταν λέγη, Εἰς κρίμα
S ἈΠ τ ῃ 3 Χ / - g Y 34 21
ἐγὼ ἦλθον εἰς τὸν χόσμον τοῦτον, ἵνα ol ur, βλέποντες
βλέψωσι, χαὶ οἱ βλέποντες τυφλοὶ γένωνται. Καὶ uv
οὗ διὰ τοῦτο ἦλθεν, ἵνα οἵ βλέποντες τυφλοὶ γένωντα:.
Καὶ πάλιν ὃ Παῦλος - Τὸ γὰρ, γνωστὸν τοῦ Θεοῦ φα-
νερόν ἐστιν ἐν αὐτοῖς , εἰς τὸ εἶναι αὐτοὺς ἀγασρλογής
τους. Καίτοι οὐ διὰ τοῦτο αὐτοῖς ἔδειξεν, ἵνα ἀποστε-
Lud / 7
ρηθῶσιν ἀπολογίας, ἀλλ᾽ ἵνα τύχωσιν ἀπολογίας. Καὶ
, ^ T c t
πάλιν ἀλλαχοῦ: Νόμος δὲ παρεισῆλθεν, ἵνα πλεονάσῃ

^ Sic Savil, Alii ἡμωδίασαν [| velut Cod. 706; ὠμωδία-
ταν Cod. 705] ; Morel. àp22i222», mendose,
» Legendum putant Savilius et Boisius τὸ

is ὀρθαλ-

JOANNEM HOMIL.

b

C

D

E

Lv u3l. uv.

375

peccante, alium castigare. Nam si hoc concedamus,

illud etiam concedamus oportet, ipsum antequam
nasceretur peccavisse. Ut ergo cum dicit ; Neque
hic peccavit, non intelligit ab ortu quempiam
peccare et puniri: sic cum dicit, /Veque parentes
ejus, non declarat quempiam de peccaüs paren-
tum pcenas dare. Nam Ezechielis ore hanc tollit
opinionem : ivo ego, dicit Dominus, si erit hec
parabola dicens : Patres comederunt uvam
acerbam, et dentes filiorum obstupuerunt.
Moyses item ait: JVon morietur pater pro filio.

Et de quodam rege dicit, quod propterea id non
fecerit, servans iia Moysis. Quod si quis obje- 6.
cerit : Qingnodo ergo dicitur : Qui reddit pecca-
ta parentum in filios usque ad tertiam et quar-
tam generationem? reponemus, sententiam non
esse universalem ; sed de quibusdam dici, qui ex
JEgypto exierant; hoc est, Quia i1 qui ex /Egy-
pto exierant , e tot signa et prodigia parenti-
bus suis pejores evaserunt, qui tamen parentes
nihil horum viderant, eadem illa patientur, in-
quit, qua illi passi sunt, quia eadem scelera per-
petrarunt. Et quod res sic intelligenda sit, probe
capiet, si quis locum exploret. Cur ergo caecus na-
tus esl? Ut manifestaretur, inquit, gloria Dei.
Hinc rursus alia exsurgit quastio : Num absque
hujus punitione, non poterat gloria Dei apparere ἢ
Certe non dicitur non potuisse; poterat enim: sed
ut in hoc etiam appareret. Ergone, inquies, inju-
riam propter Dei gloriam accepit? Quam, quzso,
injuriam? qui, si numquam illum nasci voluisset ?
Ego vero etiam ex czcitate beneficium. accepisse
dico; nam interioribus quoque vidit oculis. Quid
juvant oculi Judzos ? Majus enim supplicium ha-
buerunt, quod videndo czci essent. Quid vero
huic damni fuit ex czcitate? Propter illam visum
accepit. Itaque ut mala hujus vitze, mala non sunt;
sic bona non sunt bona; sed unum peccatum ma-
lum est, czecitas vero non mala. Qui autem ex nihilo
producit, potuit illum sic relinquere. Quidam vero
dicunt hanc particulam non esse causalem, sed ex
eventu dici; ut quando dicit : /n judicium veni in
hunc mundum, ut non videntes videant, et
qui vident, ceci fiant. Non enim venit ut viden-
tes czeci fierent. Et rursum Paulus : /Vam quod no-
tum est Dei, manifestum est in illis, ut sint
inexcusabiles. Etsi non ideo manifestaverit, ut
excusatione privarentur, sed ut illam haberent.

μοῖς. Sed τοὺς ὀφθαλμοὺς im casu simili dici posse ar-
bitror.

Nemo de
peccatis pa-
rentum dat
poenas,

Ezech. 8.
3. et 2.

rie 24.
ἢ Re eg. τή.

Deut. 5. 9.

Joan. 9.39.

Eom. 1.19.

Rom. 5.20.

1. Cor. 192.
16.

Rom. 1.20.

576 5. JOANNIS CHRYSOST.

Et rursum alibi, Lex autem. subintravit, ut
abundaret delictum. Atqui non ideo subintravit,
sed ut cohiberetur peccatum.

9. Viden' ubique adverbium ex eventu poni?
Ut enim architectus optimus partem zdium per-
fecit, partem imperfectam reliquit, ut ex residuo
apud incredulos de toto sese defendat: ita et Deus
corpus nostrum conglutinat et perficit, tamquam
domum quamdam labantem, cum manum aridam
sanat, paralytici membra firmat, claudos erigit,
leprosos mundat, zgros sanat, crura debilia con-
firmat, mortuos suscitat, clausos oculos aperit, non
habenti oculos visum dat. Quae omnia infirma:
nature vitia dum corrigit, potestatem ostendit
suam. Cum dicit autem, Ut manifestetur gloria
Dei, de se, non de Patre loquitur. Illius quippe
gloria manifesta erat. Quia enim audierant, Deum,
cum hominem formaret , accepisse limum de ter-
ra; ideo sic ille lutum formavit. S1 enim dixis-
set: Ego sum qui accepi pulverem de terra , et
hominem formavi , id auditoribus offensioni fuis-
set ; ubi vero id ipso opere ostendit, non repu-
gnare potuerunt. Accepto itaque pulvere, quem
cum sputo commiscuit, sic occultam gloriam suam
manifestam reddidit. Non parva enim gloria
erat, quod creature opifex putaretur. Ex hoc
cnim caetera sequebantur : ex parte totum crede-
batur. Majoris namque fides id quod minus erat
confirmabat. Creatarum enim rerum omnium
proestantissimus est homo, et membrorum pretio-
sissimum est oculus : idcirco non simpliciter ,
sed illo modo hic oculos creavit. Etsi enim par-
vum sit membrum, est tamen maxime necessa-
rium corpori: hoc Paulus declarat : £t sí dixe-
rit auris, [Von sum oculus, non sum de corpore :
num ideo non est de corpore ἢ Omnia quippe quae
in nobis sunt , divinam potentiam. demonstrant ;
multo magis oculus, qui totum corpus gubernat ,
qui toti corpori pulchritudinem indit, qui faciem
ornat, qui lucerna est omnium membrorum. Nam
quod. sol est orbi, id. oculus est corpori. Si so-
lem exstinguas, omnia perdidisti, omnia turbasti :
si exstinguas. oculos, pedes sunt inuüles, manus,
item ipsa anima. Cognitio enim his labefactatis
abit: his namque Deum novimus. Invisibilia enim
ipsius, a creatura mundi, per ea que facta
sunt, intellecta, conspiciuntur, Non ergo cor-
pori solum lucerna est oculus , sed anima plus
quam corpori. Quapropter ceu in regio quodam

* [παρὰ τοῦτο Savil. et Codd, nostri. ]

ARCHIEP.

328

A

B

CONSTANTINOP.,

τὸ παράπτωμα. Καίτοι οὐ διὰ τοῦτο παρεισῆλθεν, ἀλλ᾽
ἵνα χωλυθὴ f; ἁμαρτία.

Ὅρα VON Saad 3.
pc πανταχοῦ τὸ ἐπίῤῥημα τῆς ἐχόάσεως ὄν;
d /, /, δ΄ DU
Καθάπερ γάρ τις οἰχοδόμος ἄριστος, τῆς οἰκίας τὸ μὲν
, D Hh -
εἰργάσατο, τὸ δὲ ἀφῆχεν ἀτέλεστον, ὥστε τοῖς ἀπι-
στοῦσι διὰ τοῦ λειψάνου καὶ περὶ τοῦ παντὸς ἀπολο--
7 ci A N " $4 Y
γήσασθαι" οὕτω xoi ὃ Θεὸς, καθάπερ οἰκίαν τινὰ σε-
σαθρωμένην, τὸ σῶμα τὸ ἡμέτερον συγχκολλᾷ καὶ ἄνα-
πληροῖ, τήν τε χεῖρα τὴν ξηρὰν θεραπεύων, τὰ παρα-
λελυμένα μέλη σφίγγων, τοὺς χωλοὺς διορθούμενος,
Y e
τοὺς λεπροὺς καθαίρων, τοὺς νοσοῦντας ἐγείρων, τοὺς
N / e
τὰ σχέλη πεπηρωμένους ἀρτίους ποιῶν, τοὺς νεκροὺς
͵7 -
ἀπὸ θανάτου χαλῶν, μεμυχότας ὀφθαλμοὺς διανοίγων,
οὐχ ὄντας {ἐπιτιθείς - ἅπερ ἅπαντα τῆς χατὰ φύσιν
/ » , Ej
ἀσθενείας ὄντα πηρώματα, εἶτα διορθούμενος, ἐδείκνυ
- Dl M , ce
αὐτοῦ τὴν δύναμιν. Etro» δὲ, "Iva φανερωθῇ ἣ δόξα
m E 1 τῷ ES
τοῦ Θεοῦ, περὶ ἑαυτοῦ φησιν," οὐ περὶ τοῦ Πατρός.
E) / ᾿ Ἢ A
Exstvou γὰρ ἣ δόξα ἦν φανερά. ᾿ὕπειδὴ γὰρ ἤχουον,
d N c c
ὅτι τὸν ἄνθρωπον ὃ Θεὸς ἐποίησε λαδὼν χοὺν ἀπὸ τῆς
γῆς; διὰ τοῦτο οὕτω χαὶ αὐτὸς ἔπλασε. Τὸ μὲν γὰρ
2 - 5] 349. , € 60 es JEN. Dues EO Y
εἰπεῖν, ὅτι ἐγώ εἰμι 6 λαθὼν χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, xot
πλάσας τὸν ἄνθρωπον, πρόσαντες ἐδόχει εἰναι τοῖς
2 , N Y co oy b / 2 y
ἀχούουσι " διὰ δὲ τοῦ ἔργου τοῦτο δεικνύμενον, οὐχ ἔτι
λ N / N i N ΕΞ e 6e Y
οιπὸν προσίστατο. Διὸ δὴ καὶ αὐτὸς χοῦν AaGov, xot
/ c e
φύρων τῷ πτύσματι, οὕτω τὴν χεχρυμμένην αὐτοῦ
/ 5 / 5 eT N ΝΠ EC. ^N
δόξαν ἐφανέρωσεν. Οὐ μικρὰ γὰρ δόξα, τὸ δημιουργὸν
m D M
αὐτὸν νομισθῆναι τῆς χτίσεως. Ἀπὸ γὰρ τούτου, xat
οι λ ΄ ὌΝ b ΄ M N 8).
τὰ ἄλλα συνεισήρχετο, ἀπὸ τοῦ μέρους χαὶ τὸ ὅλον
ἐπιστοῦτο. Ἣ γὰρ περὶ τοῦ μείζονος πίστις χαὶ τὸ
ἔλαττον ἐδεῤαίου. Τῆς κτίσεως γὰρ ἁπάσης τιμιώτε-
ρον ἄνθρωπος, xoi τῶν ἐν fdv μελῶν τιμιώτερος
ὀφθαλμός. Διὰ τοῦτο οὖχ ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ἐκείνῳ τῷ
τρόπῳ τὰ ὄμματα ἐδημιούργησεν. Ei γὰρ καὶ μικρὸν
Lud / b / 5 3 c e , , 5
τῷ μεγέθει τὸ μέλος, ἀλλ᾽ ὅλου τοῦ σώματός ἐστιν
ἀναγκαιότερον. Καὶ τοῦτο Παῦλος δηλῶν ἔλεγεν - ᾿Ιδὰν
» (2 X) M cei 5 93. NC M ΟἹ D^ RAS e
εἴπη ἣ ἀχοὴ, ὅτι οὐχ εἰμὶ ὀφθαλμὸς, οὐχ εἰμὶ Ex τοῦ
σώματος; οὐ "διὰ τοῦτο οὐχ ἔστιν ἐκ τοῦ σώματος ;
Πάντα μὲν γὰρ τὰ ἐν ἡμῖν τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας ἐστὶν
ἀπόδειξις " πολλῷ δὲ μᾶλλον ὀφθαλμός. ᾿Γοῦτο γοῦν τὸ
πᾶν διαχυύερνδὶ σῶμα, τοῦτο τῷ παντὶ σώματι τὸ
χάλλος ἐργαΐ Ὁ i τὴν ὄψιν, τοῦτο λύ-
oc ἐργάζεται; τοῦτο χοσμεῖ τὴν ὄψιν, τὸ ύ
2 E] N € / c λῶ σο V $4). '
χνος ἐστὶν ἁπάντων τῶν μελῶν. Ὅπερ γὰρ ἥλιος χατὰ
e c "
τὴν οἰκουμένην, τοῦτο ὀφθαλμὸς ἐν τῷ σώματι. Ἂν
el WM S. / 2 A ὶ “ t -
σδέσης τὸν ἥλιον, πάντα ἀπώλεσας xoi συνετάραξας
ἂν σύέσης τοὺς ὀφθαλμοὺς, xol πόδες ἄχρηστοι, xat
χεῖρες χαὶ Ψυχή. Οἴχεται γὰρ 7, γνῶσις; πηρωθέντων
τ , M ^ , b Θ N 5 /; Τὸ '
τούτων * διὰ γὰρ τούτων τὸν Θεὸν ἐγνώκαμεν. "T γὰρ
e - , ,
ἀόρατα αὐτοῦ, ἀπὸ χτίσεως χόσμου, τοῖς ποιήμασι νοού-

IN JOANNEM HOMIL. LVI. al. rv. 577

μενα καθορᾶται. Οὐχ ἄρα τῷ σώματι λύχνος ὃ ὀφθαλ-
μὸς μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸ τοῦ σώματος τῇ ψυχῇ.

loco superne locatur, οὐ 6. 5116 superponitur sen-
sibus. Hunc itaque format. Deinde ne putes ipsum

Διόπερ ὥσπερ ἐν τινὶ βασιλικῷ χωρίῳ ἵδρυται, E materia opus habuisse ad agendum, et discas non

ξ » D e E ,
τὴν ἄνω λῆξιν λαχὼν, καὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων
En m hr) , Y
προχαθήμενος. Τοῦτον οὖν διαπλάττει. Εἶτα, ἵνα μὴ

, qw AU e M A 1 " d

νομίσης ὅτι ὕλης δεῖται ὅταν ποιῇ, καὶ ἵνα μάθης ὅτι
M * 2 A — , 5. * 3
οὐδὲ παρὰ τὴν ἀρχὴν πηλοῦ χρείαν εἰχεν ( ὃ γὰρ οὐκ
οὔσας οὐσίας τὰς μείζους παραγαγὼν, πολλῷ μᾶλλον
, 2 Mas ef 2d m 2 /0-nc & E
ταύτην χωρὶς ὕλης ἐποίησεν )* ἵνα οὖν μάθης ὅτι οὐ

luto opus habuisse initio ( nam qui substantias
majores ex nihilo produxit, multo magis hanc si-
ne previa materia fecisset) : ut ergo discas illa
non indiguisse, docens se Creatorem in principio
fuisse, apposito luto dicit : ade, lavare, ut
intelligas me ad formandos oculos luto opus non

, cr ES ὦ πον δ 3 NM € * S . . . .
χρείας ἕνεχεν τοῦτο ποιεῖ, ἀλλὰ διδάσχων ἑαυτὸν εἰ- 339 habere , sed. ut manifestetur in ipso gloria mea.
b Dd / b / . . *on
ναι δημιουργὸν τὸν ἐν ἀρχῇ, χρίσας τὸν πηλόν φησιν" ^ Quod enim de seipso loquatur cum dicit, Ut ma-

Ἄπελθε, γίψαι- ἵνα εἰδῇς ὅτι οὐ πηλοῦ δέομαι πρὸς

τὸ ποιῆσαι ὀφθαλμοὺς, ἀλλ᾽ ἵνα φανερωθῇ ἐν αὐτῷ f,
δόξα € 2 ΚΑ "0 A M « peo zc 5 ^

ἢ ἐμή. “Ὅτι γὰρ περὶ ἑαυτοῦ φησιν, εἰπὼν,

3T " 07, K SIT m Θ τ 5 , A c. DE: J ^ -

να φανερωθῇ ἣ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἐπήγαγεν μὲ δεῖ

ργάζεσθαι τὰ ἔργα τοῦ πέμψαντός με᾽ τουτέστιν,

m. qo

μὲ δεῖ φανερῶσαι ἐμαυτὸν, xal ποιῆσαι τὰ δυνάμενά
με δεῖξαι τὰ αὐτὰ τῷ Πατρὶ ποιοῦντα, o0 τοιαῦτα.
ἀλλὰ τὰ αὐτὰ, ὃ μείζονός ἐστιν ἀπαραλλαξίας, χαὶ
ὅπερ ἐπὶ τῶν οὐδὲ κατὰ μιχρὸν διεστηκότων λέγεται.
Τίς οὖν ἀντιδλέψει λοιπὸν, δρῶν αὐτὸν τὰ αὐτὰ δυνά-
μενον τῷ Πατρὶ; Οὐ γὰρ ἔπλασε μόνον ὀφθαλμοὺς,

οὐδὲ ἀνέῳξεν, ἀλλὰ x«t τὸ δρᾶν ἐχαρίσατο - ὅπερ τε- B

χμήριόν ἐστι τοῦ xal ψυχὴν ἐμφυσῆσαι. "Exstvac γὰρ
μὴ ἐνεργούσης, ὀφθαλμὸς x&v ἀπηρτισμένος ἡ , οὖχκ
^ y^ M 2$4/ [7/ Y Y CN e ον
ἂν ἴδοι ποτὲ οὐδέν. “Ὥστε xai τὴν ἀπὸ τῆς ψυχῆς
»3.2 E , Y S / XN. /
ἐνέργειαν ἐχαρίσατο, xat τὸ μέλος ἔδωχε πάντα
ἔχον, καὶ ἀρτηρίας, xai νεῦρα, καὶ φλέδας, καὶ ai-
s 1 Ne “ν / woe , $ -
μα, χαὶ τὰ ἄλλα πάντα, ἐξ ὧν σύγχειται ἡμῖν
τὸ σῶμα. "Eni δεῖ ἐργάζεσθαι ἕως ἡμέρα ἐστί. Τί
e , Nue ἃ , NY. 5 u »
ταῦτα βούλεται τὰ ῥήματα 5 ποίαν δὲ ἀχολουθίαν ἔχει;
Πολλήν. ^O γὰρ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν " ἕως ἡμέρα

3 M e yr - E] , / 5 AEN
ἐστιν, εως ἐζεστι τοις ἀνθρώποις πιστεύειν εἰς £U£,

ἕως ὃ βίος οὗτος ἐνέστηχε, δεῖ με ἐργάζεσθαι. " Eoyc- C

XT , c / cr 581. N7
ται νὺξ, τουτέστιν, 6 μέλλων καιρός * ὅτε οὐδεὶς δύνα-
5 , ^ , /
ται ἐργάζεσθαι. Οὐχ εἰπεν, ὅτε ἐγὼ οὐ δύναμαι ἐργά-
“ A SN /
ζεσθαι" ἀλλ᾽, “Ὅτε οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι, τουτέ-
^ » / ^ y
στιν, ὅτε οὐκ ἔτι πίστις ἐστὶν, οὔτε πόνοι, οὔτε
μετάνοια. "Oct γὰρ ἔργον τὴν πίστιν λέγει, λέγουσιν
τ . γὰρ Sev | γεν) ^eYoU
E 1 " , . ὦ τὰ
αὐτῷ "TC ποιήσομεν, ἵνα ἐργασώμεθα τὰ ἔργα τοῦ
τὸς h n
ec / 2n esc 5 ἊΣ Οὗ m 9 cT [“
Θεοῦ; Λέγει Τοῦτό ἐστι τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ, ἵνα πι-
, Ὁ τὰν 9E με 5: τὰν IIo τὶ ἘΞ 4
στεύσητε εἰς ὃν ἀπέστειλεν ἐχεῖνος. Πῶς οὖν τοῦτο τὸ
»* ἄγος Ὁ NS 5 rue ῃ / « Ὅ », ΛΔ
ἔργον οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι τότε: “Ὅτι οὔτε πί-
AES να ΕΗ, Ny tA DUIS;
στις ἐστὶν, ἀλλὰ χαὶ ἑχόντες xat ἄχοντες ὑπαχούσον-
σ à / » , e
ται. Ἵνα γὰρ μή τις εἴπη, ὅτι φιλοτιμούμενος τοῦτο
- , cl - "
ποιεῖ, δείκνυσιν ὅτι φειδόμενος αὐτῶν πάντα ἐργάζε-

z ^16 / 25 / 3. d , Y D
ται, ἐνταυθα μόνον εζςουσιᾶν ἐχόντων πιστευειν, XOU

/ ^ * , - c / M ^c 25
μηχετι ουνάμιενων EXEL καρποῦσθαι τι. Διὰ τοῦτο QUOZ

/ m m 5 £ ch τι “ [74
προσελθόντος τοῦ τυφλοῦ ἐποίησεν ὅπερ ἐποίησεν. "Oct

ἃ Suspicatur Savilius legendum τὴν ἄνω τάξιν. Sed
puto τὴν λῆξιν hic probe quadrare.

nifestetur gloria Dei , mtulit, 4. Me oportet
facere opera ejus qui misit me ; id. est, Oportet
me manifestare meipsum ; et ea facere, quz de-
monstrare possint me eadem facere qux Pater fa-
cit; non similia, sed eadem, quod majorem signi-
ficat zequalitatem , diciturque de iis, qui ne vel
tantillum inzquales sunt. Quis ergo jam contra-
dixerit, videns eum eadem posse quz Pater po-
test? Non modo enim oculos formavit, nec solum
aperuit, sed et visum largitus est, quod argumen-
tun etiam est, ipsum animam quoque inspirasse.
Illa enim non operante , oculus etsi sanus et inte-
ger fuerit, nihil umquam viderit. Itaque animo
etiam operationem indidit , et membrum dedit
omnibus instructum arteriis, nervis, venis, sangui-
ne, caeterisque omnibus, ex quibus corpus no-
strum constituitur. 7e oportet operari, dum dies
est. Quid hac sibi volunt? et quam habent conse-
quentiam? Multam. Hoc enim vult significare :
Donec dies est, donec possunt homines in me cre-
dere, dum vivo, operandum mihi est. "enit nox ,
hoc est futurum tempus, quando nemo potest
operari. Non dixit, Quando ego operari non pos-
sum ; sed, Quando nemo potest operari ; id est,
Quando non est amplius fides , non labores, non
poenitentia. Quod enim fidem opus appellat, di-
cunt el, Quid faciemus, ut operemur opera
Dei? Respondet, Z/oc est opus Dei, ut credatis
in eum quem ille misit. Quare ergo hoc opus
nemo potest tunc operari? Quia tunc fides non
erit, sed. velint, nolint, omnes audient. Ne quis
enim diceret, illum ambitione motum hoc facere,
ostendit se eorum gratia omnia facere, quippe qui
hic solum habeant credendi facultatem, nec quid-
piam ibi lucri consequi possint. Ideo nec acceden-
tem caecum curavit. Quod enim dignus esset qui
curaretur : quodque si vidisset, credidisset acces-
sissetque ; et si ab aliquo audisset presentem, non

» εὐγένειαν Morel.

hz]

-

4. Reg. 5.

II.

Joan. 12.
36.

Rom. 13.

I2.

Ibid.

528
neglexisset, ex 115 quze sequuta sunt palam est, ex
fortitudine nempe et ex fide ejus. Poterat enim
secum cogitare ac dicere : Quid. hoc est? lutum
fecit, et lenivit oculos meos ; et dixit mihi, ade,
lavare. ^nnon poterat curare me, et tunc in Siloam
mittere? Spe ibi me lavi cum aliis, nihilque mi-
hi profuit. Si quam potestatem haberet, przsens
me sanavisset. Quod etiam dicebat Naaman Eli-
sco. Jussus enim lavare se in Jordane,non credebat,
cum tamen tanta esset Eliszi fama. At cecus non
fuit incredulus, nec contradixit, nec secum reputa-
vit: Quid. hoc est? an lutum 1mponere oportuit?
hoc potius czcum reddiderit : quis umquam sic
visum recepit? Sed nihil horum cogitavit. Vidi-
stin' fidem et animum firmum? enit nor. Hinc

S. JOANNIS CHRYSOST.

ostendit, etiam post crucem se impiorum curam
habiturum esse, multosque attracturum. :Zdhuc
dies est. Posthac vero illos penitus abscindet ,
quod 1ta declarat : 5. Quamdiu in. mundo sum ,
lux sum mundi. Quod etiam aliis dixit: Credite,
donec lux vobiscum est.

9. Cur ergo Paulus presentem vitam noctem
vocavit, illam autem vitam diem? Non contraria
Christi verbis, sed eadem ipsa dicens mente, non
litera, nempe, JVor precessit , dies autem ap-
propinquayit. Noctem enim presens tempus vo-
cat, propter eos qui in tenebris sedent, vel com-
parando eam cum illa die : Christus vero noctem
appellat futurum tempus, quod tunc ἃ peccando
cessetur. Paulus vero presentem vitam noctem
appellat, quia 11 qui in nequitia et incredulitate
vivunt, in tenebris sunt. Fideles igitur. alloquens
ait, /Vox precessit, dies autem appropinquavit,
utpote qui luce illa fruituri sint : noctem vero
veterem. vitam appellat. Jbjiciamus, iuquit,
opera lenebrarum. Niden' illum. noctem ipsis
esse dicere? Quare addit : Sicut in die honeste
ambulemus, ut ila fruamur luce. Nam si lux
haec tam pulchra est, cogita qualis erit illa. Quan-
tum enim solaris radius est lucernz lumine splen-
didior, tanto, imo longe magis erit lux illa hac
prastantior. Et hoc significabat his verbis, Sol
obtenebrabitur ; id est, ob vim splendoris illius
non apparebit. Quod si nunc ut splendidas et bono

Superne aere. fruentes edes habeamus, infinitas opes ex-

patrie feli-

citas,

pendimus misere exiedificando: cogita quot sint

^ Morel. ἀνδρίας, minus recte.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

330

μὲν γὰρ ἄξιος ἦν θεραπευθῆναι, xoi εἰ ἔδλεπεν, ἐπί-
στευσεν ἂν χαὶ προσῆλθεν, χαὶ εἰ παρὰ τινὸς ἤχουσε
παρόντα, οὐδ᾽ ἂν οὕτως ἠμέλησεν, ἐκ τῶν ἑξῆς δῆλον,
E] - b» , 2 c / "ὦ NAT -
&x τῆς " ἀνδρείας, &x τῆς πίστεως αὐτῆς. Kol γὰρ ἦν
εἰκὸς αὐτὸν ἐννοῆσαι καὶ εἰπεῖν" τί ποτε τοῦτό ἐστι :
M 5 , M SL y M , N
πηλὸν ἐποίησε, x«i ἐπέχρισέ μου τοὺς ὀφθαλμοὺς,
xo εἰπέ μοι, Ὕπαγε, νίψαι. Οὐχ ἠδύνατο θεραπεῦ--
σαι, καὶ τότε πέμψαι εἰς τὸν Σιλωάμ; Πολλάχις ἐνι-
/ ΕῚ » em cC Y. 5 N 5 l4
ψάμοην ἐχεῖ μετὰ ἑτέρων πολλῶν, καὶ οὐδενὸς ἀπήλαυσα
χρηστοῦ. Ei τινα δύναμιν εἰχε, παρὼν ἂν ἐθεράπευσεν "
- 3
ὅπερ καὶ ὃ Νεεμὰν πρὸς τὸν ᾿Ἰἡλισσαῖον ἔλεγε. Καὶ γὰρ
ἐχεῖνος χελευσθεὶς ἀπελθεῖν λούσασθαι εἰς τὸν ᾿Ιορδά-
γὴν, ἠπίστει, xa ταῦτα φήμης τοσαύτης οὔσης περὶ
b €y^
τοῦ “᾿λισσαίου. ᾿Αλλ’ οὐχ ὃ τυφλὸς ἠπίστησεν, οὐδὲ
5 € 555 » H N € ^ 7 D J
ἀντεῖπεν; οὐδὲ ἐλογίσατο πρὸς ἑαυτὸν, τί ποτε τοῦτά
ἐστι; πηλὸν ἐχρῆν ἐπιθεῖναι ; τοῦτο πηρῶσαι μᾶλλόν
ἐστι - τίς οὕτως ἀνέδλεψέ ποτε ; Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων
ἐλογίσατο. Εἶδες πίστιν στεῤῥὰν καὶ προθυμίαν ; "Ep-
χεται νύξ. Δείχνυσιν ἐχ τούτου, ὅτι καὶ μετὰ τὸν σταυ-
N , - cC ^ c Ann ,
ρὸν μέλλει προνοεῖν τῶν ἀσεδῶν, xol ἐπάγεσθαι πολ-
λούς. "Ext γὰρ ἡμέρα ἐστί. Μετὰ δὲ τοῦτο τέλεον
eve E /* FAV eS ^ “- [7/ Ψ
αὕτους ἀποσχίζει. Καὶ τοῦτο δηλῶν ἔλεγεν - “Ὅταν o
ἐν τῷ χόσμῳ, φῶς εἶμι τοῦ χόσμου" ὃ χαὶ ἑτέροις
ἔλεγε: Πιστεύετε. ἕως τὸ φῶς μεθ᾽ ὑμῶν ἐστι.
2f , ὅν 5} 1. U
τω ,
Τί δήποτε ὃ Παῦλος νύχτα μὲν τὸν παρόντα βίον
- Nr 4 2 " ΙΑ c / , 5 , e
ἐχάλεσεν, ἐχεῖνον δὲ ἡμέραν ; Οὐχ ἐναντιούμενος τῷ
Χριστῷ, ἀλλὰ τὰ αὐτὰ λέγων, εἰ καὶ μὴ τοῖς ῥή-
μασιν, ἀλλὰ ταῖς ἐννοίαις. Καὶ γὰρ, φησὶν, ἣ νὺξ
/ Ὁ M /, » / iN SN J
προέχοψεν, ἣ δὲ ἡμέρα ἤγγικε. Νύκτα γὰρ τὸν παρόν-
τα χαλεῖ χα!φρὸν, διὰ τοὺς ἐν σχότῳ χαθημένους, ἢ διὰ
τὸ παραδαλεῖν αὐτὴν τῇ ἡμέρα ἐχείνη * ὃ δὲ Χριστὸς
x ξ xen lel ern a EH
, N / - M N c € , 5
νύχτα τὸ μέλλον χαλεῖ, διὰ τὸ τῶν ἁμαρτημάτων ἄνεν-
/ € ΝΑ φ ΄ bi /, ,
ἔργητον. Ὃ δὲ Παῦλος νύχτα τὸν παρόντα βίον xa-
λεῖ, διὰ τὸ ἐν σχότῳ εἰναι τοὺς ἐν χαχία διατρίδοντας
καὶ ἀπιστίᾳ. Πιστοῖς τοίνυν διαλεγόμενος ἔλεγεν" Ἢ
*
νὺξ προέκοψεν, ἣ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν, ὡς μελλόντων
ἀπολαύσεσθαι τοῦ φωτὸς ἐχείνου xol νύχτα τὸν πα--
λαιὸν βίον καλεῖ. ᾿Αποθώμεθα γὰρ, φησὶ, τὰ ἔργα τοῦ
, € apa hrstau d. ὍΣ , ] X /
oxocouc. Op&c ὅτι ἐχείνοις εἰναι νύχτα φησί; Διὸ λέγει"
Ὡς ἐν ἡμέρα εὐσχημόνως περιπατήσωμεν, ἵνα τοῦ
» 5 , 2 , b] M b cr N
φωτὸς ἀπολαύσωμεν ἐχείνου. Et γὰρ τοῦτο οὕτω χαλὸν
τὸ φῶς, ἐννόησον ἡλίκον ἔσται ἐχεῖνο. “Ὅσον γὰρ τοῦ
λυχνιαίου φωτὸς τὸ ἡλιαχὸν χρεῖττον, τοσοῦτον, χαὶ
πολλῷ πλέον ἐχεῖνο βέλτιον τούτου. ΚΚαὶ τοῦτο δηλῶν
ἔλεγεν, ὅτι Ὃ ἥλιος σχοτισθήσεται,, τουτέστι, διὰ τὴν
περιουσίαν ἐχείνης τῆς μαρμαρυγῆς, οὔτε οὗτος φα-
- ἢ] Y e € LT D AY » »ef M
νεῖται. Ei δὲ νῦν ὑπὲρ τοῦ φωτεινὰς ἔχειν οἰκίας, καὶ
εὐαερεῖς, μυρία δαπανῶμεν χρήματα, οἰκοδομοῦντες,
/ v0 , cm N hy /
ταλαιπωρούμενοι᾽ ἐννόησον πῶς χρὴ καὶ τὰ σώματα

IN JOANNEM HOMIL.

αὐτὰ δαπανᾶν, ὑπὲρ τοῦ λαμπρὰς ἡμῖν οἰκίας ἐν οὖ-
» 5 m y M -» , - ^ “ 72

ρανοῖς οἰχοδομκηθῆναι, ἔνθα τὸ φῶς ἐχεῖνο τὸ ἀπόῤῥη-

M 5 m δι M Y /. A LUN /

τον. ᾿Ενταῦθα μὲν γὰρ καὶ μόχαι καὶ φιλονειχίαι περὶ

e M , 5 - N $^ - 7 2 e ^
ορῶν xot τοιχῶν * EXEt ÓZ οὐόὲέν τοιοῦτον ἐστιν " OU

,ὔ EE! , χω M
φθόνος, οὐ βασχανία * οὐδὲ φιλονεικήσει τις ἡμῖν περὶ
- , ,
δροθεσίων. Καὶ ταύτην μὲν ἀπολιπεῖν ἀνόγχη πάντως,
/ À' m Y fos M
ἐχείνη δὲ συμπαραμένει διηνεχῶς " xa ταύτην μὲν
3 f emm m, M / ἜΤ
ἀνάγχη σαθροῦσθαι τῷ χρόνῳ,, χαὶ μυρίαις n
, »J e
βλαόαις, ἐχείνην δὲ μένειν ἀγήρω διηνεχῶς * καὶ ταύ-
» 7 ^M v
τὴν μὲν ὃ πένης οὗ δύναται οἰχοδομεῖν, ἐχείνην δὲ ἔστι
* ΩΣ τ , ,
x«i διὰ δύο ὀδολῶν οἰκοδομῆσαι, καθάπερ ἣ χήρα.
p , , m
Διὰ ταῦτα ἀποπνίγομαι, ὅτι, τοσούτων ἡμῖν προχει-
, E] - H - " b ENT.
μένων ἀγαθῶν, ῥαθυμοῦμεν, ὀλιγωροῦμεν, καὶ ὅπως
M τ ' , , J ,
ὑὲν ἐνταῦθα λαμπρὰς σχοίημεν οἰκίας, ἅπαντα πρατ-
e ^Y - - ^ M ,
τομεν "ὅπως δὲ ἐν τοῖς οὐρανοῖς χᾶν μικρὸν χτησωμεθα
, ec / 22 M
καταγώγιον, οὗ μεριμνῶμεν, οὐ φροντίζομεν. ἐπε
, c 5 ,ὔ C » 3 cm 2 ^5
yen tios * ποῦ ἐθούλου οἰχίαν ἔχειν ἐνταῦθα ; Bp ἐν
ἐρημίᾳ » ἢ ἐν μιδ τῶν πόλεων τῶν μιχρῶν; Οὐχ ἔγωγε
οἶμαι" ἀλλ᾽ ἐν ταῖς βασιλικωτάταις xal μεγάλαις,
ἔνθα πλείων ἣ ἐμπορία , ἔνθα μείζων f περιφάνε sux.
᾿Εγὼ δέ σε εἰς πόλιν ἄγω τοιαύτην, ἧς τεχνίτης χαὶ
δημιουργὸ γὸς ὃ Θεός. "Exsi παραχαλῶ χτίζειν τε xa οἷ-
^ - B2 , LE 2). ,
χοδομεῖν, OU ἐλαττόνων χρημάτων, ἐλάττονος
“ ΩΣ “ὁ ^ cS
πόνου. ᾿Εχείνην τὴν οἰχίαν τῶν πενήτων οἰκοδομοῦσιν
- c F ^ , (2 ,
αἱ χεῖρες καὶ τοῦτο μάλιστά ἐστιν οἰχοδομή * ὡς τά
—T— "4 C TSUA M » 2)
γε νῦν γινόμενα, ἐσχάτης ἀνοίας. Καὶ γὰρ εἶ τις σε etc
Περσικὴν ἤ gs 15v, ὀψόμενον τὰ ἐχεῖ, χαὶ m
ξοντα sica ἐχέλευσεν οἰχίας δείμασθαι " ἄρα 00x ἂν
αὐτοῦ κατέγνως ἄνοιαν τὴν ἐσχάτην, ὡς ἀχαίρως δα--
e» ES XA cT - ' N ES
πανὰν χελεύοντος ; Πῶς οὖν ἐπὶ τῆς γῆς τὸ αὖτο τοῦτο
- ,ὔ 3 ' -
ποιεῖς, ἣν μικρὸν ὕστερον ἀπολείψη ; ᾿Αλλὰ τοῖς παι-
[ Y ^ E A
δίοις καταλείψω, φησίν. ᾿Αλλὰ χαὶ ἐχεῖνοι μικρὸν
T AT 7 “ ἊΝ M
ὕστερον καταλείψουσι μετὰ σέ " πολλάχις δὲ xal πρὸ
«- M € 3 , , PEN J H M
σοὺ" xai οἵ μετ᾽ ἐχείνους πάλιν. Καὶ γίνεταί σοι xat
-] c N c E] 7 € "nz cer MY )
ἐνταῦθα τὸ πρᾶγμα ἀθυμίας ὑπόθεσις, ὅταν τοὺς x τὴς
, , λ γὼ Ἔ; - NN δὴ
ρονόμους χατέχοντας μὴ ἴδης. Exet δὲ οὐδὲν τοιοῦτόν
D ,
ἐστιν ὑποπτεῦσαι - ἀλλ᾽ ἀχίνητος fj χτῆσις μένει, καὶ
- - , “ἡ M M
σοὶ, xal τοῖς παιδίοις καὶ τοῖς ἐγγόνοις, ἂν τὴν αὐτὴν
E] à , ὰ δος eco 5 ^ - 6 X N
ἀρετὴν μιμήσωνται. Exetvz τῆς οἰκοδομῆς ὃ Χριστὸς
ὦ /,
ἐφάπτεται * ἐχείνην οἰκοδομοῦντα, οὐκ ἀνάγχη ἔπιμε-
l NE EE S , EST c
λητὰς ἐφιστᾶν, * οὐδὲ φροντίζειν, οὐδὲ μεριμνᾶν. “Ὅταν
M M Ns EJ Ὁ ΖΕ, Ξ Ju vi αἴ ^ Lb 4
γὰρ ὃ Θεὸς τὸ ἔργον ἀναδέξηται, τὶς χρεία φροντίδος;
ἍΝ - , , ἊΝ Ὁ Ἃ Der PY
χεῖνος πάντα συνάγει, xat ἀνίστησι τὴν οἰχίαν. Καὶ
E] c , 2 M N Y 5 »cd ce ;
οὗ τοῦτο μόνον ἐστὶ τὸ θαυμαστὸν, ἀλλ᾽ ὅτι οὕτως αὐὖ-
υνᾶλλον δὲ καὶ
€ XS N M eA ^ , / ,
ὕπερ τὸ ἀρεστὸν, xat ὑπὲρ ὃ βούλει. Teyvttzc γάρ
7 ν m
ἐστιν ἄριστος, xai σφόδρα σου χήδεται τῶν συμφε-

M , ^ - c 2 , 2
τὴν οιχούομει 24 06 σοι ἄρεστον ἐστιν"

ρόντων. Κἂν πένης ἧς, χαὶ βουληθῆς οἰκοδομῆσαι τὴν

Bop , , f: , $35 ,
OUXUXV ταυτὴν, QU φέρει σοι φθόνον, QuóE τιχτει σοι

? QU ἐλώττονος πόνου, hiec desunt in quibusdam Mss.

Exi, 7a. v.

z
279
subeundi corporei labores, ut splendidas zdes
nobis in celis exstruamus, ubi lux illa ineffabilis.
Hic enim et pugnze et contentiones de terminis et
parietibus : ibi vero mhil simile, nulla invidia
vel livor ; nemo de terminis nobiscum contendet.
Haec porro necessario relinquenda domus est; illa
perpetuo manet : hzec tempore teritur, 31nnumeris-
que obnoxia est detrimentis; illa semper stat :
hanc pauper excitare nequit; illa vel duobus obo-
lis construitur, ut vidua illa construxit. Ideo
prafocor , quod tot nobis propositis bonis, ita se-
gnes desidesque simus, nihilque non agamus, ut
hic conspicuis fruamur zdibus, dum nihil cura-
mus ut in celis vel minimum paremus nobis di-
versorium. Dic, quiso, ubi bic domum habere
velles? in deserto , aut in aliquo. parvo oppidulo?
Non puto : sed in magnis regiisque urbibus, ubi
majus commercium, ubi splendor major est. Ego
in talem te duco civitatem, cujus opifex et auctor
est Deus. Hic, quiso, construamus, hic exzdifi-

331 cemus minore sumtu et labore. Has :xdes con-

^ struunt manus pauperum, hoc optimum est zdi-

ficium; quz autem hic construimus, extremz sunt
dementiz argumentum. Nam si quis tein Persidem
ageret, visurum illam regionem et mox reversu-
rum ; atque te illic juberet zedes exstruere : annon
stultissimum illum diceres, qui tibi inanem sum-
tum suaderet? cur ergo in terra idipsum facis,
unde brevi migraturus es? At, inquies, filiis re-
linquam. Verum illi quoque te paulo post sequu-
turi sunt; imo szpe te precedent, illorumque
similiter posteri ; hincque tibi meeroris causa , cum
heredes non tibi superesse videas. Ibi vero nihil
hujusmodi timendum, sed immota manet heredi-
tas tibi, filiis, nepotibus, si eamdem virtutem imi-
tabuntur. llam Christus zdificat : quo opifice
nullis curatoribus, nulla sollicitudine est opus.
Ubi enim Deus in se suscipit opus, quid. ultra
curandum? Ille omnia colligit, et domum excitat.
Neque id solum mirabile est; sed quod ita illam
exstruat ut optare, imo melius quam optare pos-
sis. Est enim. artifex optimus, qui tibi utilissima
curat. Si pauper sis, et hanc construere domum
velis, nullam invidiam, nullum tibi pariet livo-
rem. Nemo enim invidus illam videt, sed angeli
tantum, qui de bonis tuis gaudent : nemo illius
fines invadere poterit, quia hoc morbo laborantium
nullus vicinus erit. Vicinos illic habebis sanctos ,
Paulum, Petrum, prophetas omnes, martyres,

B

* [οὐδὲ φροντίζειν addidimus e Savil. et Codd. nostris. ἢ

m

3)

80

angelorum et archangelorum cetus. His vero de
causis facultates pauperibus effundamus, ut illa
tabernaenla consequamur, quae nos omnes adipisci
contingat, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, per quem et cum quo Patri gloria, simul-
que Spiritui sancto, in szecula seeculorum. Amen.

S. JOANNIS CHRYSOST.

b Legendum putat Boisius in notis Savilianis αὐτῇ

Ἑαροιχεῖ.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

S CN i

βασχανίαν. Οὐδεὶς γὰρ " αὐτὴν δρᾷ τῶν ἐπισταμένων
φθονεῖν, ἀλλ᾽ οἱ ἐπιστάμενοι χαίρειν ἄγγελοι τοῖς ἀγα-
θοῖς τοῖς σοῖς " οὐδεὶς αὐτὴν παρορίσαι δυνήσεται" οὖ-
δεὶς γὰρ αὐτὴν παροιχεῖ τῶν τὰ τοιαῦτα νοσούντων.
Γείτονας ἔχεις ἐκεῖ, τοὺς ἁγίους, τοὺς περὶ Παῦλον
χαὶ Πέτρον, τοὺς προφήτας ἅπαντας, τοὺς μάρτυρας,
τὸν δῆμον τῶν ἀγγέλων, τῶν ἀρχαγγέλων. Διὰ δὴ
ταῦτα πάντα, τὰ ὄντα εἰς τοὺς πένητας χενώσωμεν,
ἵνα ἐχείνων ἐπιτύχωμεν “τῶν σχηνῶν᾽ ὧν γένοιτο
πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ τῷ
Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶ--
νας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

* τῶν σχηνῶν deest in quibusdam Mss.

HOMILIA LVII.

Car». IX. v. 6. Hwc cum dixisset Jesus, evspuit
in terram, et fecit lutum ex sputo, et linivit
lutum super oculos ceci, et dixit : 1. Fade, E
lavare in piscina Siloé.

1. Qui aliquam ex lectionibus utilitatem carpere
volunt, ne minimum quidem przetercurrant. Ideo
namque Scripturas scrutari jubemur, quia multa
quz statim facilia videntur, magnam habent la- ,.,
tentem sententiae profunditatem. Vide namque quid. A
in presenti proponatur. Z/cec cum dixisset, in-

v. 3. et ἡ. quit, erspuit in terram. Cur hoc? Ut manifeste-

Cieci nati

tur gloria Dei, et quod oporteat me facere opera
ejus qui misit me. Neque enim sine causa hzc me-
moravit evangelista, addiditque ipsum exspuisse ;
sed ut declararet. Jesum operibus sermonem con-
firmare. Et cur non aqua usus est, sed sputo ad
lutum faciendum ? Missuras illum erat in Siloe. Ne
quid. ergo fonti adscriberetur, sed disceres, ex ore
ejus exiisse virtutem, quz efformavit et aperuit
oculos, exspuit in terram. Hoc significans evan-
gelista dicebat, Et lutum fecit ex sputo. Deinde
ne putaretur opus ex terra processisse, lavare
jussit. Cur ergo non statim hoc fecit, sed in Si-
loam misit? Ut czci fidem. discas, utque Judaeo-

fides quan" rum pervicacitas reprimeretur. Credibile enim est
ta.

omnes vidisse illum abeuntem, illitumque lutum
in oculis habentem. Res enim inexspectata omnium
oculos ad ipsum convertit : tum qui viderunt,
tum qui ignorabant, ad rei exitum intenti erant.
Quia enim non facile creditu. erat. cecum visum
recuperasse, per longam viam multos parat testes,

OMIAIA νζ΄.

Ταῦτα εἰπὼν ὃ ᾿Ιησοῦς, ἔπτυσε χαμαὶ, καὶ ἐποίησε
πηλὸν ἐκ τοῦ πτύσματος, xal ἐπέχρισε τὸν πηλὸν
ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ τυφλοῦ, xai εἶπεν" ὕπαγε ;

/ 32 A / mo WD ,
νίψαι εἰς τὴν χολυμόήθραν τοῦ Σιλωάμ.

Τοὺς μέλλοντάς τι παρὰ τῶν ἀναγινωσχομένων
χαρποῦσθαι, οὐδὲ τὸ μικρὸν τῶν λεγομένων παρα-
τρέχειν δεῖ. Διὰ γὰρ τοῦτο ἐρευνᾶν τὰς Γραφὰς ἐχε-
λεύσθημεν, ἐπειδὴ Qoxel τὰ πολλὰ , καίτοι γε αὐτόθεν
ὄντα εὔχολα, πολλὴν ἐν τῷ βάθει διάνοιαν ἔχειν ἀπο-
χεχρυμμένην. Ὅρα γὰρ οἷόν ἐστι καὶ τὸ παρόν.
Ταῦτα γὰρ εἰπὼν, φησὶν, ἔπτυσε χαμαί. Ποῖα ταῦτα;
Ἵνα φανερωθῇ f; δόξα τοῦ Θεοῦ, καὶ ὅτι Δεῖ με ἐργά-
ζεσθαι τὰ ἔργα τοῦ πέμψαντός με. Οὐ γὰρ ἁπλῶς
ἀνέμνησεν ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ὃ εὐαγγελιστὴς, καὶ
ἐπήγαγεν, ὅτι Ἴπτυσεν " ἀλλὰ δηλῶν ὅτι τὸν λόγον
διὰ τῶν ἔργων ἐπιστώσατο. Καὶ διατί μὴ ὕδατι χέ-
χρηται, ἀλλὰ πτύσματι εἰς τὸν πηλόν ; ᾿ἔμελλεν αὖ-
τὸν πέμπειν εἰς τὸν Σιλωάμ.. "Iv? οὖν μιηδὲν ἐπιγραφὴ
τῇ πηγὴ; ἀλλὰ μάθῃς ὅτι ἣ ἐκ τοῦ στόματος ἐξελ--
θοῦσα δύναμις αὐτὴ καὶ διέπλασε χαὶ ἀνέῳξε τοὺς
ὀφθαλμοὺς, ἔπτυσε χαμαί. Τοῦτο γοῦν xal ὃ εὐαγγε-
λιστὴς ἐπισημηνάμενος ἔλεγε, Kol ἐποίησε πηλὸν
ἀπὸ τοῦ πτύσματος. Εἶτα, ἵνα μὴ δόξῃ τῆς γῆς εἶναι
τὸ κατόρθωμα,, ἐκέλευσε νίψασθαι. Τίνος οὖν ἕνεχεν
οὖχ εὐθέως τοῦτο ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν Σιλωὰμ. ἔπεμ.-
ψεν; Ἵνα μάθης τοῦ τυφλοῦ τὴν πίστιν xol ἵνα ἐπι-
στομισθῇ τῶν ᾿Ιουδαίων 4, ἀγνωμοσύνη. Εἰκὸς γὰρ
ἦν ἅπαντας δρᾶν αὐτὸν ἀπιόντα, τὸν πηλὸν ἔχοντα ἐπὶ
τοὺς ὀφθαλμοὺς χεχρισμένον. To γὰρ παραδόξῳ παάν-
τας ἂν ἐπέστρεψε πρὸς ξαυτὸν, τούς τε εἰδότας αὐτὸν,
τούς τε ἀγνοοῦντας, χαὶ μετὰ ἀχριύείας ἂν αὐτῷ

IN JOANNEM HOMIL. LViI. al.

: POS 3 mpm
προσέσχον. msi): γὰρ. οὐχ εὔκολον τυφλὸν ἀναδλέ-
L M -

ψαντα γνωρίσαι, πολλοὺς ποιεῖ γενέσθαι πρότερον
/ j E - κε E - A

μάρτυρας διὰ μαχρᾶς τῆς ὁδοῦ, ἃ καὶ ἀκριδεῖς θεατὰς
- - - , , /

τῷ παραδόξῳ τῆς θέας, ἵνα προσεχτικώτεροι γενό-

^ τ Y

μένοι, μιηχέτι δύνωνται λέγειν, οὗτός ἐστιν, 0X ἔστιν
v x M , EMT Ce Mos c o t a EXE,

οὗτος. Πρὸς δὲ τούτοις χἀχεῖνο βούλεται χατασχευά-
ο ἢ αν 3 ,ὔ 5 m L4 ^ M vd Ht

ζειν, ὅτι οὐχ ἀλλότριός ἐστι τοῦ νόμου xai τῆς Πα-
A «ὦ , » D τ. ͵ὔ , ^Y k. ROCCE

ac, πέμπων εἰς τὸν Σιλωάμ. Οὐδὲ γὰρ ἐχεῖνο

ε εἶ "e Y A

b)ovrüv ὑποπτεῦσαι ἦν, μὴ ó Σιλωὰμ A6 τὴν δό-
- M , ^ M

ξαν. Kot γὰρ πολλοὶ πολλάκις ἐχεῖ τοὺς ὀφθαλμοὺς

iN , ; -

ἀπονυψάμενοι, οὐδενὸς ἀπήλαυσαν τοιούτου. Κάχεϊ

M , Y c c , »
γὰρ ἣ δύναμις ἠν τοῦ Χριστοῦ, $j πάντα ἐργαζομένη.
' ^ ,
Διὰ τοῦτο xal τὴν ἑρμηνείαν
T M
εὐαγγελιστής. Εἰπὼν γὰρ, Εἰς
Ὅ ἐσ ἐστιν.

ὃ Χριστὸς αὐτὸν es
e f

€ - ,
ἡμῖν προστίθησιν ὃ

M
τὸν Σιλωὰμ, προσ- D

Pi Τῇ ΠΡ ER
E ἔθηχεν, πεσταλ J. £vog ?OUWX uns Oct χάχεϊ
/,
om

ο 7],
τευσε, χαθάπερ ὃ Παῦλός φη-

. Ἔ Een xS need. mr

σιν" Ezxtwoy γὰρ éx πνευματιχῇς ἀχολουθούσης Té
e ΤΙ , Ey MEET / 9, * /

τρας" ἣ δὲ πέτρα ἦν ὃ Χριστός. “Ὥσπερ οὖν πέτρα

ὌΝ T er 1 1 5

ἦν ὃ Χριστὸς πνευματιχή * οὕτω χαὶ Σιλωὰμ, ἦν πνευ-

^n YN OS - M P 26 /, c eu NS

Ἐμοὶ δὲ δοχεῖ xai τὸ ἀθρόον τῆς τοῦ ὕδατος
, , - ,

παρουσίας αἰνίττεσθαι μυστήριον ἡμῖν ἀπόῤῥητον.

ματικός.

Ποῖον δὴ τοῦτο; Τὸ ἀπροσδόχητον τῆς ἐπιφανείας xol
ἢ 3 e 7 ] τ

παρ᾽ ἐλπίδα πᾶσαν. ᾿Αλλ᾽ ὅρα τοῦ τυφλοῦ τὴν γνώ-
μὴν πρὸς πάντα ὑπαχούουσαν. Οὐδὲ γὰρ εἰπεν, cl
en e / 5 E! M , Y ya M

ὅλως ὃ πηλός ἐστιν, ἢ τὸ πτώσμα τὸ παρέχον τοὺς
- /

χρεία
y

£y pt.-

I^ 5 ^ /
σεν; τίνος ἕνεχεν γίψασθαι ἐκέλευσεν : Ἀλλ᾽ οὐδὲν τού-

ὀφθαλμοὺς, τί μοι χρεία τοῦ Σιλωάμ:; εἰ δὲ
M τ τω ,
τοῦ Σιλωὰμ., τίς χρεία τοῦ πηλοῦ; τίνος ἕνεχεν

» , πο * )! ^ , es ,

τῶν ἐλογίσατο" ἀλλὰ πρὸς ἕν παρεσχεύαστο μόνον;
Lad , M

ἅπαντα πείθεσθαι τῷ χελευόντι, χαὶ οὐδὲν αὐτὸν τῶν

γινομένων ἐσχανδάλιζεν. Εἰ δὲ λέγοι τις" πῶς οὖν

2 , i Ei /

ἀνέφλεψεν ἀποθέμενος τὸν πηλόν ; οὐδὲν ἄλλο ἀχού-

3 e Ad * , ΕῚ » SN ,

σεται παρ᾽ ἡμῶν, ἢ ὅτι τὸν τρόπον οὖχ ἴσμεν. Καὶ τί
- 5 NY M

θαυμαστὸν, εἰ ἡμεῖς οὖχ pas Οὐδὲ γὰρ ὃ εὐαγγε-

τὸ μὲν. γεγενημένον οἶδε, τὸν δὲ τρόπον χαταλα-
θεῖν οὐ δύναται. "ovo ὃὲ χαὶ ἐρωτώμενος ἔλε--
Te ὅτι Πηλὸν ἐπέθηχεν ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμούς ids
καὶ ἐνιψάμην, καὶ βλέπω. Πῶς δὲ τοῦτο γέγονεν, οὐχ
, ,
ἔχε: λέγειν, κἂν νυριάχις ἐρωτήσωσιν. Ot οὖν γείτονες,
τ d E
φησὶ, xal οἱ θεωροῦντες αὐτὸν “ὅτι προσαίτης ἦν,
ἔλεγον * Οὐχ. οὗτός ἐστι ὃ Ἰαθήμεχος χαὶ Ἰεραδαιτῶν
Ἄλλοι ἔλεγον :

rr χαὶ εἰς ἀπιστίαν αὐτοὺς ἤγε᾽" χαίτοι d

οὗτός ἐστι. Τὸ γὰρ παράδ ξον τοῦ

σούτων οἰκονομηθέντ ων ὥστε μὴ ἀπιστῆσαι. Ot δὲ

Mai Οὐχ οὗτός ἐστιν ὃ καθήμενος χαὶ προσαιτῶν;
m m “τ c /

Βαδαὶ τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας: ποὺ χατέδαινε,

ἃ χαὶ ἀχριθεῖς θεατός, sic Savil. recte, Morel. vero zz;
ἀκριθεῖσθε αὐτάς, perperam.
b [λοιπόν accessit e Savil. et Cod. 706.]

TOM. VIII. .

335
deri ἠπίστατο, οὐδὲ αὖτ ὃς ὃ V LUE ἄλλὰ A mendicus erat, dicebant :

LVI. 581

ei tam insolito rei spectatores ; ut attentiores facti,
C jam non possent dicere, Hie est, non est hic. Ad
hc vero vult illud ostendere , se veteri legi con-
warium non esse, dum in Siloc mittit. Neque enim
rpetuendum erat, ne facti gloria Siloé referretur.
Multi namque istic oculos laverant, qui nihil inde
boni sunt consequuti. Hic enim virtus Christi
omnia operatur : ideoque interpretationem hic ad-
jicit evangelista. Cum dixisset enim, Zn Silo2, ad-
jecit, Zoc est, Missus, ut intelligas illic a Christo
curatum esse, ut Paulus ait : Bibebant autem de
spirituali consequente illos petra : petra autem
erat. Christus. Ut ergo Christus erat spiritalis
petra, ita et spiritalis i iloe. Videtur autem mihi
repentina illa aqua praesentia arcanum nobis signi-
ficare mysterium, Quodnam illud ? Inexspectatum
preter spem. omnem adventum. Sed vide mihi
ceci animum in omnibus obsequentem. Neque
enim dixit , Si lutum aut sputum mihi oculorum
usum restituunt, quid opus est Siloe? si vero Si-
loé, quid opus est sputo? cur linivit, cur lavare
jussit? Nihil horum. vel cogitavit; sed unum in
proposito habebat, ut jubenti obtemperaret : nihil
ipsum retinuit, nihil offendit. Si quis vero dicat,
Quo pacto luto deposito visum recepit? nihil a
E nobis audiet aliud , quam nos modum nescire. Et
quid mirum si nesciamus, quando ne evangelista
quidem sciebat , neque etiam ipse qui sanatus fuit?
Sed quid factum fuisset noverat, modum vero
deprehendere non poterat. Illud vero interrogatus
dicebat : Lutum. imposuit oculis meis, et lavi,
et video. ld autem. quomodo factum sit, dicere
nequit, etiamsi millies interrogent. 8. Jtaque
vicini, inquit , et qui viderant eum prius, quia
JVonne hic est qui
sedebat, et mendicabat? Ὁ. Alii dicebant, Hic
est. Rei insolentia, ad. incrudelitatem. ducebat
eos , licet tam multa provisa essent, qu: ipsos ad
credendum inducerent. Alii autem dicebant :
JVonne hic est qui sedebat, et mendicabat ἢ
Papz, quanta Dei humanitas! Quousque descendit
dum cum tanta benevolentia mendicos curat, et
hinc Judzis silentium imponit, quia non claros ,
ilustres ac principes viros, sed obscuros etiam
sua providentia dede : nam ad omnium
salutem. venerat. Quod. autem accidit in paraly-
tico, hie quoque evenit. Neque. enim ille quis se

e

a ὅτι

Vulgata Latina quia mendicus
erat. Yn Editis Grecis Evangelii legitur ὅτι τυφ)ὸς ἦν,
quia cccus erat.

προσαίτης ἦν.

Θ

90

I. Cor.
4-

IO.

Dei beni-
gnias erga
omnes cu-
jusv 15 con-
ditionis;

Τὰ iis quee
videri ue-
queunt, fide

est opus,

S. JOANNIS CIRYSOST.

curasset norat, neque hic. Hoc. autem accidit ob. B
Christi discessum : qui cum curabat, semper sc-

cedere solebat, ut circa signa omnis suspicio tolle-
retur. Qui enim non noverant quis esset, quomodo
in ejus gratiam circa res gestas aliquid finxissent?
Neque enim hic cecus erro quispiam erat, sed ad
templi januas sedebat. Dubitantibus ergo omnibus
circa. illum, quid dicit? Ego sum. Non puduit
pristine caecitatis, non formidavit populi furorem,
neque veritus est sese ostendere, ut beneficum
predicaret. 10. Dicunt ei, Quomodo aperti
sunt. tibi oculi? 11. Fespondit eis : Homo qui
dicitur Jesus. Quid. dicis? an. homo hec opera-
tir? Sed nibil adhuc de co magnum opinabatur.
Homo qui dicitur Jesus, fecit lutum et unxit.

2. Vide quam verax sit. Non dixit unde fece-
rit : quod enim. non viderat, non dicit. Neque
enim. viderat illum exspuisse in terram, sed quod
unxisset, sensu et ex tactu. perceperat. Et dixit
mihi, lade, lavare in natatoria Siloe. Hoc ex
auditu testificabatur. Et unde Christi vocem no-
verat? Ex ejus cum discipulis colloquio. Haec
omnia narrat, allato ex operibus testimonio : mo-
dum dicere nequit. Quod si in iis quz sensu et
tactu percipiuntur, fide est opus; multo magis in
iis que videri nequeunt. 12. Dicunt ei, Ubi est
ille? Respondit, IVescio. Yd porro dicebant, Ubi
est ille? occidendi animo. Vide autem hic quam
sit Christus a fastu alienus, quomodo non aderat

E

post restitutam sanitatem, non gloriam, non po-
puli plausum. quirebat. Vide autem quam vera-
citer ad omnia caecus respondeat. Quierebant ergo
Christum, ut ad sacerdotes ducerent ; cum autem
non invenirent, caecum ducunt ad Phariseos, qui ss;
asperius interrogarent. Ideo namque evangelista ^
sabbatum fuisse dicit, ut pravum eorum animum
ostenderet, et quam calumniandi miraculum ansam
captarent, quod scilicet legem transgressus vide-
retur. Hincque palam est, quod ubi primum illum
viderunt, nihil aliud dixerint, quam, 15. Quomodo
aperuit oculos tuos? Et animadverte non dixisse

? Heec ἄνθρωπος λεγόμενος las29;, desunt in quibus-
dam Mss.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

τοὺς προσαιτοῦντας μετὰ moÀM τῆς εὐνοίας ὕερα-

, , D ^ 5 "N / , , [τ
πεύων; χαἀντεῦθεν τοὺς ᾿Ιουδαίους ἐπιστομίζων ; "Oc
, N MT 5 ^N M - »^5V μὴ
οὐ τοὺς λαμπροὺς, οὐδὲ τοὺς περιφανεῖς, οὐδὲ τοὺς

ἄρχοντας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀσήμους τῆς αὐτῆς ἠξίου
προνοίας. Καὶ γὰρ ἐπὶ σωτηρία πάντων ἀφῖχτο. ^O δὲ
ἐπὶ τοῦ παραλυτιχοῦ γέγονε, τοῦτο xol ἐπὶ τούτου
γίνεται. Οὔτε γὰρ ἐχεῖνος ἤδει τίς ἐστιν ὃ θεραπεύσας
αὐτὸν, οὔτε οὗτος. ᾿Ιὐγίνετο δὲ τοῦτο διὰ τὴν ἀναχώρη-
σιν τοῦ Χριστοῦ. ᾿Ανεχώρει δὲ ἀεὶ θεραπεύων ὁ ᾽Ἴη-
σοὺς, ὥστε πᾶσαν ὑποψίαν περιαιρεθῆναι τῶν ση-
μείων. Οἱ γὰρ μὴ εἰδότες αὐτὸν ὅστις ἐστὶ, πῶς ἂν
ἐχαρίσαντο αὐτῷ xal συγχατεσχεύασαν τὰ γενενη-
μένα; Οὐδὲ γὰρ τῶν περιιόντων ἦν οὗτος, ἀλλὰ τῶν
χαθημένων παρὰ τὰς θύρας τοῦ ἱεροῦ. ᾿Ἀιμφισδητούν-
τῶν δὲ πάντων περὶ αὐτοῦ, τίφησιν ἐχεῖνος ; Exo εἰμι,
Οὐχ ἠσχύνθη τὴν προτέραν πήρωσιν, οὐδὲ ἔδεισε τοῦ
δήμου τὸν θυμὸν, οὐδὲ παρῃτήσατο δεῖξαι ἑαυτὸν, ἵνα
χηρύξη τὸν εὐεργέτην. Λέγουσιν αὐτῷ * πῶς ἀνεῴχθη-
σάν σου οἱ ὀφθαλμοί; Λέγει αὐτοῖς * ἄνθρωπος λεγό-
tevoc Ἰησοῦς. (λέγεις ; ἄνθρωπος τοιαῦτα ἐργάζεται;
Ἄλλ᾽ οὐδὲν μέγα τέως ἤδει περὶ αὐτοῦ. " Ἄνθρωπος
λεγόμενος ᾿[ησοὺς ἐποίησε πηλὸν χαὶ ἐπέχρισεν.

Ὅρα πῶς ἀληθής ἐστιν. Οὐχ εἶπεν, πόθεν ἐποίησε"
ὃ γὰρ οὐκ οἶδεν, οὐ λέγει. Οὐδὲ γὰρ εἶδεν ὅτι χαμαὶ
ἔπτυσεν" ὅτι δὲ ἐπέχρισε , διὰ τῆς αἰσθήσεως ἐμάν-
θανε xo τῆς ἁφῆς. Καὶ εἶπέ μοι, Ὕπαγε, νίψαι cic
τὴν χολυμόήθραν τοῦ Σιλωάμ. Καὶ τοῦτο ἣ ἀχοὴ
ἐμαρτύρησε. Καὶ πόθεν ἐπεγίνωσχεν αὐτοῦ τὴν φωνήν ;
Ἀπὸ τῆς διαλέξεως τῆς πρὸς τοὺς μαθητάς. Καὶ
ταῦτα λέγων ἅπαντα, χαὶ τὴν διὰ τῶν ἔργων μαρτυ-
ρίαν λαύὼν, τὸν τρόπον εἰπεῖν οὗ δύναται. Ei δὲ ἐπὶ
τῶν αἰσθητῶν καὶ ψηλαφωμένων πίστεως δεῖ, πολλῷ
μᾶλλον ἐπὶ τῶν ἀοράτων. Λέγουσιν αὐτῷ - ποῦ ἐστιν
ἐχεῖνος; Λέγει" οὐχ οἶδα. " EJevov δὲ “ τοῦτο, τὸ Ποῦ
ἐστιν ἐχεῖνος; φονῶντες ἤδη χατ᾽ αὐτοῦ. Θέα δὲ τοῦ
Χριστοῦ τὸ ἀκόμπαστον, πὼς οὗ παρῆν τοῖς θεραπευο-
μένοις. Οὐ γὰρ δόξαν καρπώσασθαι ἐδούλετο, οὐδὲ
ὀχλαγωγεῖν, οὐδὲ Ὅρα πῶς ἅπαντα
φιλαλήθως ἀποχρίνεται ὃ τυφλός. ᾿ΠΠδούλοντο μὲν οὖν
τὸν Χριστὸν εὑρεῖν, ὥστε αὐτὸν ἀγαγεῖν πρὸς τοὺς
ἄγουσι τὸν τυφλὸν

ἐπιδείκνυσθαι.

€ - zi ^N Y ^ CM
ἱερεῖς" ἐπειδὴ δὲ οὖχ ἐπέτυχον,
^N - ,
πρὸς τοὺς Φαρισαίους, ὡς σφοδρότερον ἐρωτήσοντας.
τα / ]
Διὰ γὰρ τοῦτο xo ὃ εὐαγγελιστὴς ἐπισημαίνεται ὅτι
Y ]
166 2 v ὴ RUNE ES LAST 29 A
σάδδατον ἦν, ἵνα τὴν πονηρὰν αὐτῶν γνώμην ἐνδεί
W / MN NOS
ξηται, xo τὴν αἰτίαν, δι᾿ ἣν ἐζήτουν, ὡς λαδὴν δῆθεν
e P EE. / * Pd EY ςς Y
εὑρίσχοντες, καὶ δυνάμενοι τὸ θαῦμα διαδαλεῖν, διὰ
E My e / / FON τ
τῆς δοχούσης εἶναι τοῦ νόμου παραθάσεως. Καὶ τοῦτο
o » - ,ὔ ^ μὲν.
δῆλον ἐχ τοῦ εὐθέως ἰδόντας αὐτὸν μηδὲν ἄλλο εἰπεῖν,

« Hac, τοῦτο; τό, desunt in quibusdam Mss.

IN JOANNEM

»»
--

ἀλλ᾽ ἢ, Πῶς ἀνέῳξέ c οὐ τοὺς Weg Καὶ ὅρα πῶς
λέγουσιν. Οὐ γὰρ no. πῶς ἀνέῤλεψας, ἀλλὰ , Πῶς
ἀνέῳξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς ; διδόντες αὐτῷ πρόφασιν
τοῦ διαθαλεῖν αὐτὸν ἐπ᾽ ἐργασία. *O δὲ ὡς Trpo ἀχη-
χοότας συντομώτερον φθεγγετάι: Οὔτε γ τὸ ὄνομα

εἰπὼν, οὔτε, ὅτι εἰπέ api teres νίψαι, εὐθέως

φήσί - Πηλὸν ἐπέθηχεν ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμούς μου, χαὶ
Ὁ Y Ww ,
ἐνιψάμην, καὶ βλέπω. Ὥς πολλῆς ἤδη γεγεγημενῆς
^ € - » [ 2 L »4^ ὃ Ἰησοῦ Σ Fe
διαδολῆς, χἀχείνων εἰρηκότων, ἴδε ὃ Iroouc οἷα € ἐργά-
f

^ , ἊΝ «ν᾽
ζεται ἐν σαδδάτῳ, πηλὸν χρίει. Σὺ δέ μοι σχόπει,
34 3 ,

p ο b
πῶς οὐ ταράττεται ὃ τυφλός. Ὅτε μὲν γὰρ ἐπ᾽ éxet-

νων ἔλεγεν ἀχινδύνως ἐρωτώμενος, oy. οὕτω μέγα 5

E

e
6T
ν

τὸ τὴν ἀλήθειαν εἰπεῖν * τὸ δὲ θαυμαστόν ἐστι νῦν, ἕτι

χαὶ ἐν πλείονι φόδῳ χαταστὰς, οὔτε ἀρνεῖται, οὔτε
2 H / - / "mp 5 € - il
εναντια λέγει τοις πρότέεροις. Τί ουν Ot Φαρισαῖοι;

μᾶλλον δὲ χαὶ οἵ ἄλλοι; Ἤγαγον μὲν αὐτὸν ὡς ἄρνη-

^ y e ? 7
σόμενον " τοὐναντίον δὲ ἔπαθον ὅπερ οὖχ ἐδούλοντο,

M , 4’ y A D M mM -
χαι So et gea ἔμαθον. Καὶ τοῦτο πᾶν 707/00 τῶν

Sx
οε

, [2 2 - coo cC
rai ὑπομένουσι * μᾶλλον ὃ ἐν τοῖς ἑξῆς τοῦτο

σαφέ
τινὲς, οὐ πάντες, ἀλλ᾽ οἱ ἰταμώτεροι" Οὗτος ὃ ἄνθρω-

ΞΡ ἀποδείξομεν. Τί οὖν οἱ Φαρισαῖοι; "ἔλεγον

e c u -
πος οὐχ ἔστιν ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ὅτι τὸ a6 rcov οὐ τηρεῖ"
» Iud NF “7 € AN
ἄλλοι ἔλεγον, πῶς δύναται ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς

e - - € D e ^ Lud ,
τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖν; plc ὅτι ἀπὸ τῶν σημείων
ἄ 3.22 , t V * ; 524 [4

ἀνήγοντο; Οἱ γὰρ πρὸ τούτου πέμψαντες, ὥστε
- Y , » v ' A ,

ἀγαγεῖν αὐτὸν, ἄχουσον τί λέγουσι νῦν, εἰ xal μὴ πάν-
M M » EA € ^ cC iare

τες. Καὶ γὰρ ἄρχοντες ὄντες ὑπὸ τῆς φιλοδοξίας

um , , e σ ^Y A c— 5, , €

εἰς ἀπιστίαν ἔπιπτον. “Ὅμως δὲ xoi τῶν ἀρχόντων ol
vi. 5 aye. p , [3 ΄ N/ €

πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν: Gy ὡμολόγουν δέ. Ὁ

Ἔ x 2
μὲν οὖν πολὺς λαὸς εὐχαταφρόνητος ἦν, ἅτε

^s
[ors

4
/ c 2 M A 2. ap € INN y,
μεγὰ συντελῶν εἰς τὴν συναγωγὴν αὑτῶν " ot ὃε ἀρ-

το , » ^ , ^,
χοντες μᾶλλον περίδλεπτοι ὄντες, δυσχολώτερον ἐ ERupe
δησιάζοντο. Τοὺς μὲν γὰρ φιλαρχία κατεῖχε, τοὺς δὲ
δειλία xal ὃ παρὰ τῶν πολλῶν φόδος. Διὸ xa ἔλεγε"
Πῶς δύνασθε πιστεύειν, δόξαν παρὰ ἀνθρώπων Aau-
à d i
άνοντες; Καὶ αὐτοὶ μὲν φονεύειν ζητοῦντες ἀδίκως,
τοῦ Θεοῦ ἔλεγον εἰναι" τὸν δὲ τυφλοὺς θεραπεύοντα
οὗ δύνασθαι εἶναι ἐχ τοῦ Θεοῦ, διὰ τὸ σάδόατον μὴ
τηρεῖν. Πρὸς ταῦτα ἀντέθηκαν οὗτοι, ὅτι ἁμαρτωλὸς
τοιαῦτα aues οὗ δύναται ποιεῖν. "^ Exeivot μὲν. οὖν
χαχούργως τὸ γεγονὸς σιγῶντες, τὴν δοχοῦσαν εἶναι
παράδασιν εἰς μέσον &q φέρον. Οὐ γὰρ ἔλεγον, ὅτι ἐν
τῷ σαδδάτῳ θεραπεύει, ἀλλ᾽ ὅτι Τὸ σάδόατον οὐ τη-
- € ^ / , [; c / i 2 Nx -
ρεῖ " οὗτοι δὲ πάλιν ἀσθενῶς. Δέον γὰρ ἐπιδεῖξαι πῶς
M , 6 5 z 5 M A , τ᾽ v
τὸ σάδόδατον οὐ λύεται, ἀπὸ τῶν σημείων ἰσχυρίζον--
ται μόνον" χαὶ εἰχύτως. Ex γὰρ ἀνβρίοπίου αὐτὸν

ἐνόμιζον εἶναι. "Ἐπεὶ εἰ μὴ τοῦτο ἦν, χαὶ ξέρα εἶχον

N

ἀπολογήσασθαι, ὅτι τοῦ ca God cou χύριος ἦν, χαὶ αὐτὸς

* Savil. et Morel. ἀνήγοντο. Sed Savil. putat legen-
dum ἐνηγ, Utraque lectio quadrat. [ἐνήγοντο recte

HOMIL.

b

E

LV

al.
illos, Quomodo visum recepisti ; sed, Quorodo
aperuit oculos tuos? occasionem ipsi offerentes
calumniandi ipsum ob opus editum. llle vero quasi

Q3

LVIL. fi 292

non ignaris brevius loquitur : non. nomen protu-
lit, non ait, Dixit mihi, Jade, sed. sta-
üm ait, Lutum imposuit super oculos meos, et
lavi, et video. Utpote cum jam illi multum ca-
lumniati essent. dixissentque, Vide quanta Jesus
operetur in sabbato; lutum illinit. Tu vero per-
pende quomodo non turbetur czcus. Nam ubi
primum interrogatus sine periculo respondit, non
tam magna res erat veritatem profiteri : hoc vero
mirum est, in majori constitutum metu, non nc-
gare, non contraria prioribus dicere. Quid ergo
Pharisaei? imo etiam alii? Adduxerunt eum tam-
quam negaturum. Contra vero evenit quam opta-
bant ipsi, et accuratius rem didicerunt : id quod
illis ubique circa signa accidit; in sequentibus
autem id clarius ostendemus. Quid ergo Phariszi ?
Dixerunt quidam (mon ommes, sed petulan-
tiores) : 16. Z/ic homo non est a Deo, quia
sabbatum non custodit. Alii dicebant, Quo-
modo potest homo peccator lec signa facere?
Viden' illos a signis allectos? Nam qui miserant,
ut adduceretur, audi quid nunc dicant, etsi non
omnes. Cum enim principes essent, ex glorie cu-
piditate in incredulitatem deciderunt. Attamen ex
principibus multi crediderunt in eum, neque ta-
men confitebantur. Populus despectui erat , ut qui
nihil magni conferret in synagogam. Principes
autem difficilis se credere profitebantur, alii
principatus amore, alii metu. czeterorum detenti.

lavare;

Quare dicebat : Quomodo potestis credere, qui Joan. 5.44.

gloriam ab hominibus accipitis? Et ipsi quidem
qui injuste interficere conabantur, se Dei esse di-
cebant ; illum vero , qui caecos curabat, non posse
ex Deo esse, quia sabbatum non servabat. His
opponebant isti , non posse peccatorem talia facere
signa. Illi versute tacito signo, quam transgres-
sionem vocabant, 1n medium afferebant. Non enim
dicebant, In sabbato curat ; sed, Sabbatum non
custodit. ΠῚ rursum ignave agunt. Cum enim
oportuisset ostendere non violari sabbatum, ex
signis tantum arguunt; et jure quidem. Adhuc
enim illum esse hominem putabant. Alioquin
poterant illum alio modo defendere, quod. nem-
pe sabbati Dominus esset, qui illud. statuisset :
sed nondum hac erant sententia. Nemo certe

Cod. 765.]

96.

Joan. 7.12.

Matth. τὸ.
Est quan-
doque mala
concordia ;
et discordia
bona.

Matth. 5.

29.et 18,8.

I. Cor. 8.
[27
Ibid. v. 2.

τ. Cor. 15,

33;

Jer. 51.45.

S.

584 JOANNIS. CIR YSOST.

eorum audebat ea qua sentiebat aperte profi- 335

teri, sed dubitando. proponebat, alii metu re-
pressi erant, ali principatus amore. Schisma
igitur erat inter illos. Quod prius fuit in
populo, deinde in principibus. Zi dicebant,
Bonus est; alü, Δοπ, sed seducit turbam.
Viden' plebe imprudentiores principes discissos?
Sed postquam ita scissi sunt, nihil generosum ex-
hibuere, cum instare Phariseos viderent. Qui si
penitus discissi fuissent, statim veritatem cognituri
erant. Potest enim dissensio recta esse. Ideo ille
dicebat, /Von veni pacem mittere in terram, sed
gladium. Est enim etiam mala concordia, οἱ dis-
cordia bona. Nam qui turrim edificabant, in
damnum suum concordes erant ; atque iidem ipsi,
licet inviti , in commodum suum divisi sunt. Core
autem cum sociis male consenserant ; 1deo bene
divisi sunt. Judas quoque cum Judzis male con-
sensit. Potest ergo bona discordia, et mala con-
cordia esse. Ideo ait, Si oculus tuus scandalizat
te, erue eum; et si pes tuus, abscinde. S1 mem-
brum male conjunctum. abscindendum, nonne
multo magis ab amicis male conjunctis abscindi
oportet? Itaque concordia non semper bona est,
ut nec semper discordia mala.

9. Hzc dico ut malos fugiamus, sequamur
bonos. Nam si membra putrida incurabilia ex-
scindimus, ne reliquum corpus perdant; idque
facimus, non qaod membrum despiciamus, sed ut
cetera servemus : quanto -magis hoc agendum
circa eos qui male nobis juncti sunt? Quod si
possimus illis emendatis, nihil damni accipere;
id omni conatu tentandum : sin illi corrigi ne-
queant, nobisque noceant, exscindere et abjicere Ὁ
oportet. Hinc enim illi szepe magis lucrabuntur.
Unde Paulus sic hortatur : Zuferte malum de
medio vestrum; et, Ut tollatur de medio ve-
strum qui hoc opus fecit. Perniciosum. enim,
perniciosum utique est pravorum consortium. Non
tam cito pests grmassatur, et scabies corrumpit
ila affectos, ut pravorum nequitia : nam. Cor-
rumpunt bonos mores colloquia prava. Pro-
pheta quoque, Egredimini de medio eorum, et
segregamini. Nemo itaque improbo utatur ami-
co. Nam si pravos filios exheredamus, neque na-

a τὴν γνώμην. Suspicatur Savilius legendum τὴν γνῶ-
σιν. At γνώμην etiam hic apte adhibetur.

ARCHTIEP.

CONSTANTINOP.

53, ἘΔ ! HAEC YO 2^. , 2». a.
αὐτὸ πεποίηχεν * ἀλλ᾽ οὐδέπω ταύτην εἶχον “τὴν
, ^w , $ - SY el 2€. ,
γνώμην. Οὐδεὶς μέντοι αὐτῶν ἐτόλμα ἅπερ ἐδούλετο

—-— 5 - JD RJ ^, , ἀλλ᾽ ^ » 6
φανερῶς εἰπεῖν, οὐδὲ ἐν ἀποφάσει, ἀλλ᾽ ἐν ἀμφισόη-
/, € M M ^ 5 Era , € δὲ NN
τήσει, οἱ μὲν διὰ τὸ ἀπαῤῥησίαστον, oi δὲ διὰ φι-
λαρχίαν. Σ᾿ ίσμια οὖν ἦν ἐν αὐτοῖς. "loco τὸ σχίσμα
πρῶτον ἤρξατο ἐν τῷ λαῷ" εἰτα ὕστερον xal ἐν τοῖς
ἄρχουσι. Καὶ οἵ μὲν ἔλεγον, ὅτι ἀγαθός ἐστιν, ἄλλοι
δὲ, οὐχὶ, ἀλλ᾽ ἀπατὰ τὸν ὄχλον. "Og8ic πῶς ἀσυνετώ-
τεροι τῶν πολλῶν oi ἄρχοντες σχισθέντες ὕστερον;
Ἀλλὰ μετὰ τὸ σχισθῆναι πάλιν, οὐδὲν ἐπεδείξαντο
γενναῖον, δρῶντες τοὺς Φαρισαίους ἐπιχειμένους. Ὥς
» l4 5 / , “ἡ M "ji ,
εἴ γε τέλεον ἀπεσχίσθησαν, ταχέως ἂν τὴν ἀλήθειαν
AT » : Y ze - Ἢ
ἐπέγνωσαν. ἴστι γὰρ σχισθῆναι χαλῶς. Διὸ xol
αὐτὸς ἔλεγεν, Οὐχ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν,
2228 " "E ἢ Y iaceo e T ay,
ἀλλὰ μάχαιραν. "ἔστι γὰρ καὶ καχὴ óuóvow, ἔστι
χαὶ χαλὴ διαφωνία. Kol γὰρ ot τὸν πύργον Olxo8
t χαλὴ διαφωνία. Kat γὰρ oi τὸν πύργον οἰχοδο--
μοῦντες, ὥμονόησαν ἐπὶ χαχῷ τῷ ἑαυτῶν" xol οἵ
αὐτοὶ οὗτοι πάλιν, ἄχοντες μὲν, ἐπὶ συμφέροντι δὲ
ὅμως
yf "NN bod τω 5 / A 5 FF.
νόησαν, διὰ τοῦτο χαλῶς ἐσχίσθησαν xai ᾿Ιούδας

ἐσχίσθησαν. Καὶ οἵ περὶ Κορὲ δὲ χαχῶς ὧμο-

€ / M EA) , - q^ 5.
ὡμονόησε μετὰ τῶν ᾿Ιουδαίων χαχῶς. ἔστιν οὖν σχι-
σθῆναι χαλῶς, καὶ ἔστιν ὁμονοῆσαι χαχῶς. Διὰ τοῦτό
* . ΝΑ 6 og )uó δαλίζ: δἰ.
φησιν * "E&v 6 ὀφθαλμός σου σχανδαλίζη σε, ἔχκοψον
αὐτόν ἐὰν ὃ ποῦς σου, ἔχτεμε αὐτόν. Ei δὲ ἀπὸ μέλους
- , Ὸσ Ξ 7 , e ev
ἄποσχίζεσθαι χρὴ χαχῶς συνημμένου, οὐ πολλῷ μᾶλ-
λον ἀπὸ φίλων καχῶς ἡνωμένων ἡμῖν ; “Ὥστε οὐ παν-
wr 7 P c y 35 c /
«o 00. δμόνοια καλὸν, ὥσπερ οὖν οὐδὲ πανταχοῦ ἣ διά-
στασις χαχόν.
Ταῦτα λέγω, ἵνα φεύγωμεν πονηροὺς, χαὶ διώχω-
^ fos 3 N 2 - P). » N
pev. ἀγαθούς. Ei γὰρ ἐν τοῖς μέλεσι τὸ σεσηπὸς xol
ἀνιάτως ἔχον ἐχκόπτομεν, φοδούμενοι μὴ καὶ τὸ λοι-
Ty τὴν αὐτὴν λύμην ὑποδέξηται σῶμα " καὶ ποιοῦμεν
τοῦτο, οὐχ ἐχείνου καταφρονοῦντες, ἀλλὰ τὸ λοιπὸν
διαφυλάξαι βουλόμενοι * πόσῳ μᾶλλον ἐπὶ τῶν συνόν--
τῶν ἡμῖν ἐπὶ χαχία τοῦτο πράττειν ἀναγκαῖον; Ei
M ^ iN , εθ 5 , ^ 00 A , ὶ
μὲν γὰρ δυνάμεθα xdxstvouc διορθῶσαι, καὶ αὖτο
μὴ παραύλαδῆναι, πάντα ποιεῖν χρή " εἰ δὲ χἀχεῖνοι
/ 3 / ECT A A 2 J
μένοιεν ἀδιόρθωτοι, xot ἡμᾶς παραδλάπτοιεν, ἐχχό--
, M AE A 3 - , '
πτειν αὐτοὺς xol ῥίπτειν ἀναγχαῖον. Πολλάχις γὰρ
οὕτω " χερδανοῦσι μᾶλλον. Διὸ καὶ Παῦλος οὕτω πα-
/, , " K ^ EI - b ^ "c c ,
ρήνει λέγων * Καὶ ἐξαρεῖτε τὸν πονηρὸν ἐξ ὑμῶν αὖ-
ἐπῆν LY eu Ed 0 5 ZA € c € KE τω
τῶν" xoi, Ἵνα ἐξαρθῇ ἐκ μέσου ὑμῶν ὃ τὸ ἔργον τοῦτο
ποιήσας Δεινὸν γὰρ, δεινὸν συνουσία πονηρῶν. Οὐχ
er , M [44 M , ^ f ,
οὕτω ταχέως λοιμὸς ἅπτεται, xol ψώρα διαφθείρει
τοὺς ἀναχρωννυμένους, τοὺς τῷ νοσήματι χατεχομέ-
νους, ὡς ἣ τῶν πονηρῶν χαχία ἀνδρῶν. Φθείρουσι γὰρ
ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι xaxat. Καὶ ὃ προφήτης πάλιν,
᾿Κξέλθετε éx μέσου αὐτῶν, xal ἀφορίσθητε. Μηδεὶς

b Alii χερδαίνουσι.

IN JOANNEM HOMIL. LVII. al. Lvr. 585

τοίνυν φαῦλον ἐχέτω φίλον. Ki γὰρ. υἱοὺς φαύλους É turam reveremur , vel leges ejus, neque necessitu-

ἔχοντες ἐχκηρύττομεν, xo οὐχ αἰδούμεθα τὴν φύσιν, dinem quamvis: multo magis notos et familiares

οὐδὲ τοὺς ταύτης νόμους, οὐδὲ τὴν ἐξ αὐτῆς ἀνάγκην. — fugere oportet , si mali sint. Quamvis enim nullo

πολλῷ μᾶλλον τοὺς συνήθεις xa γνωρίμους φεύγειν — hinc damno afficiamur, malam tamen famam

δεῖ, πονηροὺς ὄντας. Κἂν γὰρ μηδεμίαν παρ᾽ αὐτῶν — vitare non poterimus. Éxtranei namque non vitam
δεξώμεθα βλάδην, τὴν γοῦν πονηρὰν δόξαν διαφυγεῖν — explorant, sed ex sociis judicant. Hzc ipsa et nu-

οὖχ ἰσχύσομεν. Ot γὰρ ἔξωθεν οὐ τὸν βίον ἐρευνῶσιν, s, ptas et virgines rogo. Providentes, inquit, bona Pm. 12.
ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν συνόντων ἡμᾶς κρίνουσι. ᾿'Γαῦτα καὶ γυ- A non solum coram Domino, sed etiam coram Ms
ναιξὶ xai παρθένοις παρεγγυῶ. Προνοούμενοι γὰρ, — hominibus. Nihil ergo non agamus , ne proximo
φησὶ, xa)& , οὗ μόνον ἐνώπιον Κυρίου, ἀλλὰ καὶ ἐνώ- — offendiculo simus. Vita enim, etsi rectissima, si
πιον ἀνθρώπων. Πάντα τοίνυν πράττωμεν, ὥστε μὴ offendiculo aliis sit, totum perdidit. Et quomodo
σχανδαλισθῆναι τὸν πλησίον. Diog γὰρ xv σφόδρα potest recta vita offensioni esse? Cum malorum
ὀρθὸς ἦ, σχάνδαλον ἑτέροις παρέχων, τὸ πᾶν ἀπώλε- — consortium malam parit famam. Cum enim fiden-
σε. Καὶ πῶς ἔνι τὸν ὀρθὸν βίον σχκανδαλίσαι: “Ὅταν — ter cum improbis versamur, etsi nihil nobis damni

ε , - c Y - - , . v. . EP

ἣ συνουσία τῶν οὐχ ὀρθῶν πονηρὰν αὐτῷ περιθῇ 20- ^ accidat, aliis offendiculo sumus. Hzc viris, mu-

tav. ᾿7πειδὰν γὰρ θαῤῥοῦντες ἑαυτοῖς συνῶδμεν τοῖς — lieribus, virginibus dico, eorum conscientiae explo-
- Led , . * LI

πονηροῖς, κἂν αὐτοὶ μὴ βλαδῶμεν, ἑτέρους ἐσχανδα-ὀ — randum relinquens, quanta hinc oriantur mala.

λίσαμεν. Ταῦτα καὶ ἀνδράσι χαὶ γυναιξὶ λέγω x21 — Ego quidem nihil mali suspicor , neque alius for-
παρθένοις, χαταλιμπάνων αὐτῶν τῷ συνειδότι μετὰ — tasse perfectiorum; sed simplicior frater in tua
ἀχριδείας εἰδέναι πόσα ἐντεῦθεν τίκτεται xaxd. ᾿Εγὼ B offenditur perfectione. Oportet autem illius consu-
μὲν γὰρ οὐδὲν ὑποπτεύω πονηρὸν, οὐδὲ ὄλλος τις ἴσως — lere imbecillitati. Etiamsi hinc ille non lzdatur,
τῶν τελειοτέρων " ὃ δὲ ἀφελέστερος ἀδελφὸς ἐπὶ τῇ σἢ — sed gentilis offendetur. Jubet autem Paulus sine
παραδλάπτεται τελειότητι. Δεῖ δὲ καὶ τῆς ἀσθενείας ^ offensione esse Judaeis, et Graecis, et Ecclesie Del. :. Co». το,
τῆς ἐχείνου προνοεῖν. Κἂν οὗτος μὴ βλαδῇ, ἀλλ᾽ ὃ Ego nihil mali de virgine suspicor; virginitatem ὁ"
“Ἄλλην παραύλάπτεται. Ὃ δὲ Παῦλος ἐχέλευσεν quippe amo; Caritas autem non cogitat malum. τ. Cor. 13.
ἀπροσχόπους εἶναι, καὶ Ἰουδαίοις xoi “λλησι, καὶ 77; — Hoc institutum. vite admodum diligo , neque ab-
᾿Ἐχχλησία τοῦ Θεοῦ. ᾿Εγὼ πονηρὸν οὐδὲν ὑποπτεύω — surdum quid cogitare possum. Quomodo id exter-
περὶ τῆς παρθένου ( dra γὰρ τὴν παρθενίαν - Ἢ δὲ nis persuadebimus? Oportet enim illorum etiam
ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ xaxóv)' ἐγὼ σφόδρα ἐραστής — rationem habere. Sic itaque nostra disponamus,
εἶμι τῆς πολιτείας ταύτης, χαὶ οὐδὲ λογίσασθαί τι — nequis infidelium contra nos ansam reperire pos-
δύναμαι ἄτοπον. Πῶς τοὺς ἔξω πείσομεν; Aci γὰρ 511. Sicut enim ii qui vitam rectam exhibent, Deo
χἀχείνων ποιεῖσθαι πρόνοιαν. Οὕτω τοίνυν τὰ xa0' — gloriam referunt: ita qui secus agunt, in causa
ἑαυτοὺς οἰχονομῶμεν, ἵνα μηδὲ τῶν ἀπίστων τις ἔχη C sunt cur blasphemetur. Verum ábsit ut tales apud
καθ᾽ ἡμῶν δικαίαν εὕρεῖν λαδήν. “Ὥσπερ γὰρ οἵ βίον nos sint; sed ita luceant opera nostra ut glorifice-
ὀρθὸν ἐπιδειχνύμενοι δοξάζουσι τὸν Θεόν - οὕτως oi — tur Pater noster qui in celis est, et nos ejus glo-
τὸν ἐναντίον, βλασφημηθῆναι παρασχευάζουσιν. ᾿Αλλὰ — ria fruamur : quam utinam nos omnes consequa-
μὴ γένοιτό τινας τοιούτους εἶναι ἅ παρ᾽ ἡμῖν, ἀλλ᾽ — mur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
οὕτω λάμψαι τὰ ἔργα ἡμῶν, ὥστε δοξασθῆναι τὸν Christi, per quem et cum quo Patri gloria, una-
Πατέρα ἡμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, xoi τῆς παρ᾽ αὖ- — que sancto Spiritui, in scecula seculorum. Amen.
τοῦ δόξης ἡμᾶς ἀπολαῦσαι " ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς

ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν

Ιησοῦ Χριστοῦ, àv οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ f, δόξα,

ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἂμήν.

Morel. παρ᾽ ἡμῶν.

586 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

HOMILIA LVIII. D OMIAIA νη.
Ca». IX. v. 17. Dicunt ceco iterum: Tu quid Λέγουσι τῷ τυφλῷ πάλιν - σὺ τί λέγεις περὶ αὐτοῦ
dicis de illo, qui aperuit oculos. tuos? Ille ἅτι ἤνοιξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς: Ὁ δὲ εἶπεν, ὅτι
autem. dixit, Quia propheta est. 18. Non προφήτης ἐστίν. Οὐκ ἐπίστευσαν οὖν οἱ ᾿Ιουδαῖοι.

crediderunt ergo Judei.

1. Scripturz non simpliciter neque perfuncto- 'Tàs Γραφὰς οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ παρέργως ἐπιένα:
rie, sed quam diligentissime legende sunt, ne χρὴ, ἀλλὰ μετὰ ἀχριδείας ἁπάσης, ὥστε μὴ συμπο--
quid obicis oriatur. Etenim jam quis merito quae- δίζεσθαι. Kat γὰρ καὶ νῦν εἰκότως ἄν τις ἐνταῦθα δια-

stionem moveat, Quomodo, postquam dixerunt, πορήσειε, πῶς εἰπόντες, Οὗτος οὐχ ἔστιν 2x τοῦ Θεοῦ,
Hic non est a Deo, quia sabbatum non servat, y, ὅτι τὸ σάδθατον οὐ τηρεῖ, λέγουσιν αὐτῷ - Σὺ τί λέγεις
jam dicunt ei, Zu quid dicis de illo, qui aperuit περὶ αὐτοῦ, ὅτι ἤνοιξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς; Καὶ οὐχ
oculos tuos? Non dixerunt, Tu quid dicis de illo, εἶπον, σὺ τί λέγεις περὶ αὐτοῦ, ὅτι παρέλυσε τὸ σάδ--
qui sabbatum solvit? sed excusationem nunc pro ὄατον; ἀλλὰ τὸ τῆς ἀπολογίας νῦν ἀντὶ τῆς κατηγο-
accusatione ponunt. Quid ergo dicendum? Non ρίας τιθέασι. Τί οὖν ἐστιν εἰπεῖν; Οὐχ εἰσὶν αὐτοὶ oí
iidem sunt qui dicebant, Zic non est ex Deo; ΕἾ Rives Οὗτος οὐχ ἔστιν ἐχ τοῦ Θεοῦ - ἀλλ᾽ οἵ σχι-
sed ii qui ab ipsis sententia disjuncti dicebant : "A σθέντες ἀπ᾽ αὐτῶν * ἅ οἱ καὶ εἶπον, Ανθρωπος ἅμαρ-
Jomo peccator non potest hec signa facere. τωλὸς οὐ δύναται τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖν. Βουλόμενοι
Cum enim vellent ii os comprimere, ne Christum γὰρ αὐτοὺς ἐπιστομίσαι πλέον, ἵνα μὴ δόξωσιν αὐτοὶ
ipsi defendere viderentur, illum qui virtutis ejus — συνηγορεῖν τῷ Χριστῷ, τὸν λαβόντα τῆς δυνάμεως
experimentum ceperat, in medium adducunt et αὐτοῦ πεῖραν εἰς μέσον ἄγουσι χαὶ ἐρωτῶσιν. Ὅρα
interrogant. Vide ergo pauperis sapientiam, qui τοίνυν τοῦ πένητος τὴν σοφίαν. Ἁπάντων γὰρ τούτων
prudentius quam illi omnes loquutus est. Et primo συνετωτέρως φθέγγεται. Καὶ πρῶτον μέν φησιν, ὅτι
quidem ait : Propheta est : neque formidavit Προφήτης ἐστὶ, χαὶ ἢ οὐ χατέπτηξεν αὐτῶν τῶν διε--
perversum Judaeorum judicium, repugnantium di- στραμμένων Ἰουδαίων τὴν χρίσιν, τῶν ἀντιλεγόνξων,
centiumque : Quomodo potest hic a Deo esse, — x λεγόντων " Πῶς δύναται οὗτος εἶναι παρὰ τοῦ
qui sabbatum. non custodit ? sed dixit, Propheta Θεοῦ, τὸ σάδόατον οὐ τηρῶν; ἀλλ᾽ ἔλεγεν, ὅτι Προ-
est. Et non crediderunt Judei quod cecus φήτης ἐστί. Καὶ οὐκ ἐπίστευσαν ὅτι τυφλὸς ἦν χαὶ
fuisset et vidisset, donec vocaverunt parentes V ἀνέδλενεν, ἕως οὗ ἐφώνησαν τοὺς γονεῖς αὐτοῦ. Καὶ
ejus, Animadverte quot modis miraculum obtegere σχόπει πόσοις τρόποις ἐπιχειροῦσι τὸ θαῦμα συσχιά-
et abolere conentur. Verum ipsa veritatis natura σαι xo ἀνελεῖν. ᾿Αλλ᾽ αὐτὴ τῆς ἀληθείας f; φύσις, δι᾿
iisdem ipsis firmatur, quibus ab insidiatoribus ὧν δοχεῖ παρὰ τῶν ἀνθρώπων ἐπιδουλεύεσθαι, διὰ
impetitur; iisdem fulget, quibus obscurari tenta- τούτων ἰσχυροτέρα γίνεται - διὰ τούτων λάμπει, Ov
tur. Nisi enim hac facta essent, miraculum. apud ὧν συσχιάζεται. Ei γὰρ μὴ ταῦτα ἐγένετο, κἂν ὕπω-
multos suspectum. esse potuisset : nunc vero ac 81] πτεύθη παρὰ τοῖς πολλοῖς τὸ θαῦμα νυνὶ δὲ ὡς σπου-
studiose veritatem indagarcnt, ita omnia faciunt, δάζοντες γυμνῶσαι τὴν ἀλήθειαν, οὕτως ἅπαντα πράτ-
»eque aliter fecissent, si pro Christo haec operati τουσι, xo οὖχ ἂν ἑτέρως ἐποίησαν, el γε ὑπὲρ τοῦ
essent. His tamen ipsum deprimere tentabant, απ Χριστοῦ πάντα ἐποίουν. Kot γὰρ ἐπεχείρησαν διὰ
dicerent, Quomodo aperuit oculos tuos? id est, τούτου τοῦ τρόπου χκαταύδαλεῖν αὐτὸν, λέγοντες, Πῶς
Num quibusdam prestigiis? Nam alibi quoque c ἀνέῳξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς: τουτέστι, μὴ γοητείᾳ
cum nihil objiciendum haberent, modum curandi τινί: Καὶ γὰρ ἀλλαχοῦ μηδὲν ἔχοντες ἐπισχῆψαι,, τῷ

. . . ND -» , "JEN ΜΞ / 5 - ,
Matth. 12. calumniari conantur dicentes : /Von ejicit dae mo- τρόπῳ τῆς θεραπείας ἐπηρεάζειν ἐπιχειροῦσι λέγον-
^ * Mcke ἴὰ . . uc / MJ / 5 Y ,
E nia nisi in Beelzebub. Et hic etiam cum nihilop- τες" Οὐχ ex6d23et τὰ δαιμόνια, et μὴ “ἐν βεελζεῤούλ.
^ Manvscriptus Savilii Orientalis, quem ad hanc so- b Alii οὐ χατέπληξεν αὐτὸν... ἡ plat; τῶν Gyr.
lam homiliam contulit, οἱ εἰπόντες, et mox βουλόμενος c Ms. Orient. Savil. ἐν Βετλξεύοὺλ τῷ ἄρχοντι τῶν ὃαι-
ὼρ τοὺς διεστραμμένους τῶν ἰουθαίων ἐπιστ... fox μὴ δόξω»- μονίων. Infra Morel. et Ms. Orient, φηονοῦντας. Sal.

ct» οἱ σχισθέντες àm αὐτῶν. Paulo post pro ΡΣ ΞΕ Ms 2095))17$*

OQvient. ἀποχρίνεται,

ΙΝ JOANNEM HOMI

WEM Ad - I^ 3^ E » LUN. ave
Kat ἐνταῦθα πάλιν, οὐδὲν ἔχοντες εἰπεῖν, ἐπὶ τὸν xat-
ἣ d , N ep :
ρὸν χαταφεύγουσι λέγοντες, ὅτι Λύει τὸ σάδόατον
χαὶ πάλιν, ὅτι Ἁμαρτωλός ἐστι. Kal μὴν * φθονοῦντας
ΠΣ " , - , e
ὑμᾶς xal ἑτοίμους ὄντας ἐπιλαθέσθαι τῶν αὐτῷ πε-
Y , 2 5 o! /
πραγμένων, μετὰ πάσης ἠρώτησεν ἀχριύείας, λέ-
fu aw et mE hs Ye In e Kool od
Τὶς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας; Kat οὐ-
ἐφθέγξατο, οὐδὲ εἶπεν, ὅτι βλασφημεῖς, ἀνα-
EY; n um R^
μάρτητον λέγων σεαυτόν. Καίτοι γε εἰ εἰχον εἰπεῖν,
οὐχ ἂν ἐσίγησαν. Οἱ γὰρ διὰ τὸ ἀχοῦσαι, ὅτι πρὸ
e" j^ . ,

D ^ Y b] - [s it
τοῦ Αὐραάμ. ἐστι, λιθάσαντες αὐτὸν xat εἰπόντες ὅτι
3 eA - ^ Y , — (Qu
οὐχ ἔστιν £x τοῦ Θεοῦ, καὶ ἑαυτοὺς μὲν Ex τοῦ Θεοῦ
- e^ 5 , y 3 ^Y POM
αὐχοῦντες εἰναι, ἀνδροφόνους ὄντας, τὸν ὃε τοιαῦτα

- ^N / 5 ^: 3
σημεῖα πράττοντα, ἐπειδὴ ^ ἐθεράπευσεν, οὐχ εἰναι ex
m» m» hj )! A - M , Ja "
τοῦ Θεοῦ διὰ τὸ μὴ τηρεῖν τὸ σάδόατον λέγοντες
' CES 3 ΄ 9.3 I^
εἰ σχιὰν γοῦν εἰχον ἐγχλήματος, oUx Xv παρέδραμον.
25 Ww ον L-
E: δὲ

DU , ^ 7 2
τοῦτο ἃ χαλοῦσι, διότι τὸ σάδόα-
.ο“.)
τον ἐδόχει

ὰ μαρτωλὸν

, M e er 2 , NC, " )»
λύειν, xai τοῦτο ἕωλον ἐφάνη τὸ ἔγχλημα,
B S , , XS. NS. f '
τῶν μετ᾽ αὐτῶν τεταγμένων, Ψυχρότητα πολλὴν ! xat
- , ,

μικροψυχίαν χαταγνόντων αὐτῶν. Πάντοθεν τοίνυν
^ , » ν quack M ^ 5 s: 1
συμποδισθέντες, ἐφ᾽ ἕτερον ἔρχονται λοιπὸν ἀναισχυν

, 2 , - ^N -- E SENS νίς.
τότερον xa ἰταμώτερον. Ποῖον δὴ τοῦτο; Οὐχ ἐπίστευ-

- ᾿ ᾿ !e - m
σαν, φησὶν, ὅτι ἦν τυφλὸς xn ἀνέόλεψε. Πῶς οὖν éve-
^ "e" ,

χάλεσαν ὅτι τὸ σάδύατον οὐ τηρεῖ, ἢ δηλονότι ὡς πι-
Ὸν , Ὁ — ^V D -
στεύσαντες: πῶς δὲ οὐ προσείχετε τῷ πολλῷ λαῷ; τοῖς
, - 5Ν, Er NES PASE cr z ΞΕ ἌΡ ΚΣ
γείτοσι τοῖς εἰδόσιν αὐτόν ; »ὅπερ ἔφην, πανταχοῦ
c^ - ΄ NOT / Dd
τὸ ψεῦδος ἑαυτῷ μὲν περιπίπτει, δι᾽ ὧν ἐπηρεάζειν τῇ
7 - M NV ΟΡ ya 22 ,
ἀληθεία δοχεῖ, τὴν δὲ ἀλήθειαν λαμπροτέραν * ἐμφαί-

-Ὡ» y M , ,
νει, ὃ δὴ xoi νῦν γέγονεν. Ἵνα γὰρ μή τις λέγοι,
ὅτι οὐδὲν ἀχριδὲς εἶπον oi γείτονες xoi oi θεωροῦντες

NY J Li / δ
αὐτὸν, ἀλλὰ παρωμοίαζον, ἄγουσιν εἰς μέσον τοὺς
- NJ» "c 5 / bx ' / 23.
γονεῖς, δι’ ὧν ἐποίουν P ἄχοντες τὸ γεγενημένον ἄλη-
1 ^ / 25 x M T 2 / j
θὲς δεικνύντες. Καὶ γὰρ οὗτοι μάλιστα πάντων τὸ

,

τε

χνον ἠπίσταντο τὸ ἑαυτῶν. ᾿πειδὴ γὰρ αὐτὸν xa-
ταπλήξασθαι οὐχ ἴσχυσαν, ἀλλ᾽ ἑώρων μετὰ πάσης
παῤῥησίας τὸν εὐεργέτην χη ρύττοντα , ἀπὸ τῶν γονέων
προσεδόχων τιτρώσχειν τὸ θαῦμα. Καὶ ὅρα τῆς ἐρω-
τήσεως τὴν χαχίαν. 'TU γάρ φησιν ; Στήσαντες αὐτοὺς

? 5

εἰς τὸ μέσον, ὥστε εἰς ἀγωνίαν ἐμόαλεῖν, μετὰ πολ-
λῆς τῆς σφοδρότητος xaX τοῦ θυμοῦ προσάγουσι τὴν
πεῦσιν Οὗτός ἐστιν ὃ υἱὸς ὑμῶν; Καὶ οὐχ εἶπαν, ὃ
ποτὲ τυφλός" ἀλλὰ πῶς; Ὃν ὑμεῖς λέγετε ὅτι τυφλὸς
ἐγεννήθη, ὡσανεὶ χαχουργούντων αὐτῶν, * xal τὰ τοῦ
Χριστοῦ συγχροτούντων, zo μιαροὶ, καὶ παμμίαροι *
χαὶ τίς ἂν ἕλοιτο πατὴρ τοιαῦτα καταψεύσασθαι παι-

NI ΝΣ ὦ / C uui. 3 ΄
2065 Μονονουχὶ γὰρ λέγουσιν, ὃν UUetG ἐποιῆησᾶτε τυ-

* [Φονῶντας Savil. et vetus Interpres.]
4 In aliis ὅτι deest. Paulo post Ms. Orient. πρὸ τοῦ

A6pacp. ἐγώ εἰμι... καὶ εἰπόντε: πάλιν ἐπὶ τοῦ τυρλοῦ, ὅτι.

* [dem ἐθεράπευσεν ἐν σχδδάτῳ διὰ τὸ μὴ τηρξῖν τὸ σάθ-

θ.τον λέγοντες ἁμαρτωλὸν, εἰ σχιών.
! Non infrequenter monuimus μικροψυχίαν apud Patres

L. LVüUL. al. Lvir.

307
ponendum habeant , ad tempus et sabbati solutio-
nem confugiunt, dicuntque, Solvit sabbatum; et,
Peccator est. Atqui ille vos invidos, qui gesta
ejus carpere studebatis, ille aperte interrogavit ,
Quis ex vobis arguet me de peccato ? Et nemo
respondit, neque dixit, Blasphemas , dum te im-
peccabilem dicis. Atqui si dicere potuissent, haud
dubie non tacuissent. Nam qui dicentem, se ante

D Abraham esse, lapidibus impetierunt, et ipsum a
Deo non esse, se vero. esse a Deo gloriaii sunt,
licet. homicidze. essent; et eum qui hujusmodi si-
gna operabatur, ex Deo non esse dicebant, quia sab-
batum non custodiret : si vel accusandi umbram
habuissent, non priterissent utique. Si autem
ideo peccatorem. vocant, quia sabbatum solvere
videbatur, futile certe crimen erat, vel sociorum
judicio, qui ut frigidum illud et ex simultate pro-
fectum damnabant, Undique ergo cohibiti , aliud
quidpiam impudentius ac petulantius aggrediun-
tur. Quodnam illud? Yon crediderunt, inquit,

E quod cecus fuisset, et vidisset. Cur ergo accu-
sarunt quod. sabbatum non custodiret, nisi illud
credidissent? cur non fidem babetis tantze multi-
tudin, et vicinis qui ipsum cognoscunt? Verum,

55s ut dixi, ubique mendacium in seipsum impingit,

À per ea ipsa queis veritatem oppugnat; ipsamque
veritatem clariorem efficit : quod etiam nunc eve-
nit. Ne quis enim diceret vicinos et spectatores
nihil accurate dixisse, sed de simili loquutos esse,
parentes in medium adducunt, et sic. inviti veri-
tatem patefecerunt. Nam hi maxime omnium filium
suum noverant. Quia enim ipsum perterrefacere
non poterant, sed audacter ipse beneficum przedi-
cabat, per parentes se miraculum infirmare posse
sperabant. Et videinterrogationis nequitiam. Quid
enim ait? Illos m medium adductos, ut. terrorem

B incuterent, cum vehementia furentes interrogant :
19. Zlic est filius vester ? Nec dicunt, Qui pri-
dem cecus erat : sed quomodo? Quem ^os dicitis
quia cecus natus est; ac si 1] versute fingerent,
ut opera Christi confirmarent. O exsecrandi, οἱ
plus quam exsecrandi! Ecquis pater hac de filio
confinxerit? Ac si dicerent : Quem vos cicum
dixistis; neque id tantum; sed hoc ubique sparsi-
stis. Quomodo ergo nunc videt ? O stultitiam !

Ecclesiz significare simultatem, rixas, Paulo post. pro
λοιπὸν Ms. Orient. λόγον.

ἃ Idem ἀποραίνει.

b [dem zzz:

TZ2c

: ἢ “νος ἃ
τες, συνιστῶντξς τΆ πεν o 2707. σι σρουτοι,

* Morel. zzi χατὰ τοῦ Χριστοῦ.

Joan 8.46

Menda-
cium ubi-
que. in Se

ipsum im
pina.

Jaon,8.46.

'

8. JOANNIS CHRYSOST.

388 8.

Vestrum est, inquiunt, hoc commentum , hzc si-
mulatio vestra. Dupliciter ad id negandum indu-
cunt, et his verbis, Quem vos dicitis, et illis,
Quomodo ergo nunc videt ? (

2. Cum tres essent interrogationes, si filius
eorum esset, 51 cocus fuisset, et quomodo visum
recepisset, duo tantum confitentur, tertium non
addunt. IHludque ad veritatem firmandam condu-
xit, ut nemo alius, quam czcus curatus, qui fide
dignus erat, hc confiteretur. Et. quomodo. ad
gratiam loquuti essent parentes, qui etiam quedam
ex ils, qua. sciebant, tacuerunt propter metum
Judaorum? Quid enim dicunt? 20. Quod hic est
filius noster, scimus, et quod cecus natus sit;
21. quomodo autem nunc videat, aut quis
aperuit ejus oculos, nos nescimus. Ipse etatem
habet, ipse de se loquatur. Fide dignum illum
statuunt, et sic se excusant : Non est puer, inquiunt,
neque infans; potest de se testimonium ferre.
32. Hic autem. dixerunt propter metum Ju-
deorum. Yide quomodo evangelista illorum sen-
tentiam propositumque enuntiet. Hac dico ob
verbum illud ante dictum, ZEqualem se facit
Deo. Quia si illa fuisset Judaica sententia, non
autem Christi judicium, id certe addidisset evan-
gelista, dixissetque eam fuisse Judaeorum senten-
tiam. Cum igitur parentes illos ad czecum sanatum
remisissent, Merum vocaverunt eum. Nec tamen
palam et impudenter dicunt, Nega Christum te
sanasse, sed sub pietatis specie id. volunt assequi.
94. Da gloriam Deo, inquiunt. Nam si parenti-
bus dixissent, Negate filium vestrum esse, et ciecum A
natum, res admodum ridicula visa esset, idipsum-
que filio dicere, manifesta fuisset impudentia. Ideo
non sic dicunt; sed alio modo insidias parant, dicen-
tes : Da gloriam Deo; id. est, Confitere ipsum ni-
hil fecisse. /Vos scimus quia hic homo peccator
est. Cur ergo non reprehendistis eum cum diceret,
Quis ex vobis arguet me de peccato? unde sci-
tis illum esse peccatorem? Cum dicerent autem illi,
Da gloriam Deo, et ipse nihil respondisset, occur-
rens Christus laudavit eum, nec reprehendit quod
gloriam Deo non dedisset; sed quid? Credis in

* Alii σχαιώρημα, Ms. Orient. σχευώρημα. Sic ctiam
unus ex Mss. nostris, et haec vera lectio est. Ibid. ἄγειν,
idem Ms. τρέπειν.

* [dem zzi ἀξιόπιστον ὄντα μάρτυρα.

* [txzvós Savil. et Cod 705; ἱκανῶς Cod. 706.

f Idem ἀλλὰ τὸ τῆς χρίσεως τοῦ Χριστοῦ mpostünsit nut

ARCHIEP.

$39

CONSTANTINOP.

QÀóv* οὐ μόνον δὲ, ἀλλὰ χαὶ διεδώχατε πανταχοῦ
ι MES Y Ἄς ΣΝ - S
τὸν λόγον. Vx; οὖν βλέπει νῦν; ᾿Ὦ τῆς dvolac* δμῶν,
φησὶν, ἐστὶ τὸ ᾿ σχευώρημα καὶ fj χατασχευή. Δύο γὰρ
τούτοις αὐτοὺς εἰς ἄρνησιν ἄγειν ἐπιχειροῦσι,

τῷ τε
εἰπεῖν,

Ὃν ὑμεῖς λέγετε, xa τῷ εἰπεῖν, Πῶς οὖν
βλέπει sue

Τριῶν τοίνυν ἐρωτήσεων γενομένων, εἰ υἱὸς αὐτῶν
ἦν, εἰ τυφλὸς ἦν, χαὶ ie ἀνέδλεψε; τὰς δύο μόνας
ὁμολογοῦσι, τὴν δὲ τρίτην οὐ προστιθέασι. Καὶ τοῦτο

δὲ

E Y * , ἘΠ TOMS CY ERE "
ἀλλὰ τὸν τεθεραπευμένον, τὸν “χαὶ ἀξιόπιστον ὄντα,

ὑπὲρ τῆς ἀληθείας γέγονεν, ὥστε μηδένα ἄλλον,

τὸ ^ - e , -
ταῦτα: OuoAoyciv, Πῶς γὰρ ἂν ἐχαρίσαντο ot γονεῖ
᾿ ΄ς 7
A de zm
oi x«t ὧν ἤδεσάν τινα σιγήσαντες διὰ τὸν φόθον τῶν
3 / rm, ΄ t
Ιουδαίων; Τί γάρ φασιν; "Oct οὗτός ἐστιν ὃ υἱὸς
ἡμῶν, ἡμεῖς οἴδαμεν, καὶ ὅτι τυφλὸς ἐγεννήθη " πῶς
M - * , -»
δὲ νῦν βλέπει, ἢ τίς ἀνέῳξεν αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς,
ἡμεῖς οὐχ οἴδαμεν" αὐτὸς ἡλικίαν ἔχει, αὐτὸς περὶ
€ b ἐν ^ , 3 ,ὔ 2 £X ,
ἑχυτοὺ λόγον λαλήσει. ᾿Αξιόπιστον αὐτὸν ποιήσαντες
7
[ » M
οὕτω mOofyc/ aveo" οὐχ ἔστι παιδίον, φησὶν, οὐδὲ ἀτε-
ἥτη ; 9notv,
λὴς, ἀλλ᾽

Toy διὰ τὸν φόθον τῶν ᾿Ιουδαίων. ue πῶς πάλιν

* c S sce c b To NG
ιχᾶνον ξαυτῷ px oru or oot. Ταῦτα ὃξ εἰ-

τὴν δόξαν αὐτῶν ὃ goce we xol τὴν γνώμην εἰς
μέσον ἄγει. Ταῦτα λέγω, διὰ τὸ ΠῚ ἐχεῖνο, ὃ ἔμ-
προσθεν ἔλεγον, εἰπόντες ὅτι ΐσον ἑαυτὸν ποιεῖ τῷ
c - e , y ES /
Θεῷ - ὅτι εἰ καὶ ἐκεῖνο τὴς γνώμης ἦν τῶν ᾿Ιουδαίων,
, - , m c ,
τἀλλὰ μὴ τῆς χρίσεως τοῦ Χριστοῦ, προσέθηκεν ἂν
AS ct , S πὸ cR ἐσ. Ana. /
xo εἶπεν, ὅτι γνώμη ἦν ᾿Ιουδαϊχή. "Est οὖν παρέ-
Ν M 7 Ν ,
πεμιψαν αὐτοὺς πρὸς τὸν τεθεραπευμένον, πάλιν ἐφώ-
Δι ct M
γησαν &x δευτέρου. Καὶ φανερῶς μὲν καὶ ἀναισχύντως
? λέ E c ch [4 X N 20 / *
οὗ λέγουσιν, ἄρνησαι ὅτι ὃ Χριστὸς ἐθεράπευσε" προ-
eA δὲ 9A 6εί τὸ ΤᾺ 2
σχήνιτι δὲ εὐλαδείας τοῦτο χατασχευάσαι βούλονται.
Ν M M NY c Lad - Y M c
Abc γὰρ, φησὶ τῷ Θεῷ. Τοῖς μὲν γὰρ γονεῦσιν
ΩΣ
εἰπεῖν, ἀρνήσασθε ὅ ὅτι υἱὸς ὑμῶν ἐστι, xot ὅτι ess
ἐγεννήσατε j σφόδρα ἐδόχει κἀταγόλαστον εἶναι: αὐτῷ
δὲ πάλιν εἰπεῖν τοῦτο, ἐπ ἦν ἀναισχυντία. Διὰ
τοῦτο μὲν οὗ γε δυο t ἑτέρως δὲ αὐτὸ ? μεθοδεύουσι,
Δὸς δόξαν τῷ Θεῷ, λέγοντες τουτέστιν, διιολόγησον
ct € 2M 2 / ε - »^ cl T
ὅτι οὗτος οὐδὲν εἰργάσατο. Ἡμεῖς οἴδαμεν ὅτι οὗτος
E ἅμα proe ἐστι. Πῶς οὖν αὐτὸν οὐχ ρα
ξατε X Τίς ἐξ δμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας:
πόθεν δὲ ἴστε ὅτι ἁμαρτωλός ἐστι; Εἰπόντων δὲ αὖ-
- UN NIIT m - M , ^N 5 /
τῶν, Abc δόξαν τῷ Θεῷ, καὶ τούτου μηδὲν εἰπόντος,
€ ,
ἀπαντήσας ὃ Χριστὸς, ἐπήνεσε xol οὐχ ἐνεχάλεσεν,
οὐδὲ εἶπε, διατί οὐκ ἔδωχας δόξαν τῷ Θεῷ; ἀλλὰ τί;
Πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν " τοῦ Θεοῦ, ἵνα μάθης, ὅτι
εἶπεν ὅτι γνώμη τῶν Ἰουδαίων ἀποσγναγώγους ποιεῖν τοὺς Dj.0-
λογοῦντας αὐτὸν Χριστόν. ἐπεὶ οὖν οἱ γονεῖς παρέπεμψαν αὐ-
τοὺς πάλιν πρός.
^ Ms. Orient.
b Morel. τοῦ ἀνθρώπου.

μηχανῶνται λέγοντες * δός,

IN JOANNEM IHHOMIL. {ΚΝ}. al.

τοῦτο ἐστι δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ. Ei δὲ οὐχ ἦν ἰσό-
τιμος τῷ Πατρὶ, αὕτη δόξα οὖκ ἂν ἦν. ᾿Αλλ’ ἐπειδὴ ὁ
τιμῶν τὸν Υἱὸν αὐτός ἐστιν ὃ τιμῶν τὸν Πατέρα; εἰ-
χότως οὖχ ἐπιτιμᾶται ὃ τυφλός. Ὅτε μὲν οὖν προσ-
εδόχων τοὺς γονεῖς ἀνανεύειν χαὶ ἀρνεῖσθαι, οὐδὲν
αὐτῷ ἔλεγον - ἐπειδὴ δὲ εἶδον οὐδὲν πλέον αὐτοῖς γε-
juod ἐχ τούτου, ἐπὶ τοῦτον ἔρχονται πάλιν, λέ-
IS C, Óct Apagolds ἐστιν οὗτος. Anexplün, Es d
χαὶ εἶπεν" εἰ ἁμαρτωλός é ἐστιν, οὖχ οἶδα" ἕν οἶδα, ὅτι

υφλὸς ὧν, ἄρτι βλέπω. Ἄρα μὴ ἐφοθη θη ὃ τυφλός;
Νὴ γένοιτο. Καὶ πῶς ὃ εἰπὼν, ὅτι Προφήτης ἐστὶ,

λέγει, Ei E ἐστιν, οὖχ οἰδα ; Οὐχ οὕτως ἔχων,
οὐδὲ τοῦτο p ἑαυτὸν, ἀλλὰ βουλόμενος ἀπὸ

τῆς τοῦ πράγματος * μαρτυρίας, ἀλλ᾽ οὐχ ἀπὸ τῆς

τι T Lud 2 , 3 «ΕΝ M
αὐτοῦ φωνῆς ἀπαλλάξαι τῶν ἐγχλημάτων αὐτὸν, χαὶ

.»

ES 1 , e 3 c
ἀξιόπιστον OREHE τὴν ἀπολογίαν, τῆς ἀπὸ τῆς cdm

γεσίας μαρτυρίας χαταψηφιζομένης αὐτῶν. Εἰ γὰρ
μετὰ πλείονας λόγους εἰπόντος αὐτοῦ, ὅτι Εἰ μὴ οὗ--
τος ἦν θεοσεδὴς, οὐκ ἠδύνατο τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖν,
οὕτως ἠγανάχτουν ὡς εἰπεῖν, Ἂν ἁμαρτίαις σὺ ἐγεν-
νήθης ὅλος, χαὶ σὺ διδάσχεις v c εἶ 8 ἐξ doy Tic τοῦτο
εἶπεν, τί οὖχ ἂν gau τί δὲ οὐχ εἶπαν; Et ἃ (etg
τωλός ἐστιν, οὐχ ol&a* ὡσανεὶ ἔλεγεν * οὐδὲν ὑπὲρ τού-
τοῦ λέγω νῦν, οὐδὲ ἀποφαίνομαι τέως " ἐχεῖνο μέντοι
οἶδα σαφῶς χαὶ του ἂν, ὅτι ἁμαρτωλὸς ὧν,
οὖκ ἂν τοιαῦτα ἐπόησε: Διὰ τοῦτο χαὶ ἀνύποπτον
ἐποίησεν ἑαυτὸν, xol τὴν μαρτυρίαν ἀδέχαστον, * ὡς
οὐχ ἔτι χαριζόμενος, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ πράγματος μαρτυ-
ρῶν. "Exe οὖν οὐχ ἴσχυσαν ἀνατρέψαι οὐδὲ ἀνελεῖν
τὸ γεγονὸς, πάλιν ἐπὶ τὸ πρότερον ἔρχονται, τὸν τρό-
πον τῆς θεραπείας περιεργαζόμενοι, καθάπερ τινὲς
θήραν ἀσφαλῶ ὥς τοῖν αν πάντοθεν διερευνώμενοι,
χαὶ νῦν μὲν ὧδε νῦν δὲ ἐχεῖ περιτρέχοντες, Καὶ ἐπὶ
τοὺς προτέρους ἔρχονται λόγους, ἵνα πάλιν σαθροὺς
αὐτοὺς ποιήσωσι τῷ συνεχῶς ἐρωτᾶν, καὶ λέγουσι"
Τί ἐ ἐποίησέ cot; πῶς ἀνέῳξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς: Τί
οὖν ἐκεῖνος; Νιχκήσας αὐτοὺς xal χαταδαλὼν, οὖχ ἔτι
λοιπὸν αν τ διαλέγεται. “Ἕως μὲν γὰρ τὸ τ
ἐξετάσεως ἐδεῖτο χαὶ ἐλέγχων, παρείχετο τὴν

-
-
et
tf €
EJ

ἀπόδειξιν ὑπεσταλμένως φθεγγόμενος " ἐπειδὴ δὲ

για
εἷλε
&at 5

χαὶ ἐνίχησε νίκην. λαμπρὰν, θαῤῥῶν ἐπεμθαίνε: αὖ-
τοῖς λοιπόν. Καὶ τί φησιν; Εἶπον € ὑμῖν ὁ ΠΤ χαὶ οὐχ
ἠχούσατε᾽ τί πάλιν θέλετε ἀχούειν ; Εἶδες παῤῥησίαν
ἐπαίτου πρὸς ἄνδρας γραμματεῖς xai Φαρισαίους :
Οὕτως ἰσχυρὸν ἣ ἀλήθεια, οὕτως ἀσθενὲς τὸ ψεῦδος.
2 / ἢ Y M ^ Lad / , /

Excívr μὲν γὰρ, κἂν τῶν τυχόντων émUd nc,

^ M 2 M 5 " c NY μὴ N -—
λάμπρους αὐτοὺς αποφαινει * ToUTO Ó& , XXV μετα τῶν

« Morel.
d Ms.

ς

μαρτυρίας χαὶ ἀπό.
Orient,

ldem ὡς οὐχ ἄν zt χαριζόμενο:.

C SP dated at
TL 02 927 ὧν SU XV.

LVvit.

589

Filium Dei ? Ut discas illud. esse, dare gloriam
B Deo. Quod si ipse non esset aequalis Patri, haec
gloria non esset. Sed quoniam qui Filium honorat,
Patrem quoque honorat, jure non increpatur ca-
cus. Cum ergo exspectabant ut parentes annuerent
et negarent, nihil dicebant isti : cum vero se nihil
hinc consequutos viderunt, jam huic dicunt, 7/ic
peccator est. 25. Respondit ille et dixit, Si pec-
cator est, nescio : unum scio, quod cum. cecus
essem, nunc video. Numquid timuit czecus? Mi-

Filius
equalis Pa-
iri.

nime. Et cur qui dixerat, Propheta est, nunc di- .

cit, Si peccator est, nescio ? Non ita affectus erat
neque id putabat; sed quod vellet rei ipsius testi-
monio, non voce sua, illum a crimine liberare, et
fide dignam efferre defensionem, ex. beneficii ipsos
damnantis testimonio. Nam si post multa verba,
dicente illo, /Visz esset Dei cultor, non potuisset
talia signa facere, a indignati sunt ut dicerent,

C

In peccatis natus es totus, et tu doces nos? si
ab initio hec dixisset, quid. non. fecissent? quid
non dixissent? Si peccator est, nescio;d est, Ni-
hil ea de re nunc dico, neque sententiam fero : il-
lud probe scio et pronuntio, si peccator esset, non
talia fecisset. Quibus verbis se et testimonium
suum omni suspicione liberavit, ut qui non ad
gratiam rem gestam narraret. Quia ergo non pote-
rant illam evertere vel abolere, rursus ad modum
curationis explorandum redeunt ,
piam feram undique pervestigantes, modo huc,
modo illuc accurrant. Ad priores ergo sermones
redeunt, id curantes ut illos per. crebras interro-
gationes infirment, dicuntque : 26. Quid fecit
tibi? quomodo aperuit tibi oculos? Quid. ergo
ille? Ilis devictis et prostratis, non ultra remisse
loquitur. Donec enim res examine et perquisitione
opus habuit, moderate rem declaravit : postquam
autem illos cepit, splendidamque victoriam retulit,
audacter illos aggreditur, aitque : 27. Dixi vo-
bis semel, et non audistis; quid. iterum vultis
audire? Vidistn' mendici adversus scribas et
Phariszos confidentiam? Tam firma res est veri-
340tas, tam infirmum mendacium. Illa enim viros ex
^ infima plebe claros efficit; hoc vero fortes depri-

mit. Id porro vult czcus significare : Dictis non

attenditis; ideo non ultra loquar, neque crebris et

vanis interrogationibus respondebo, cum non di-

scendi causa audiatis, sed ut dicta insectemini.

D

velut si qui-

f Alii τινὲς χύνες θήραν ἀσραλῶς συγχεχλεισμένην. Ibid,

προχειμένην. Quidam χειμένην.

Joan.5.

8.

590

D

5. JOANNIS CHRYSOST.

INumquid et vos vultis discipuli ejus fieri ? Jam
se discipulis annumerat. Illud enim, /Vumquid et
vos, significat ipsum esse discipulum. Deinde
vero illos satis traducit et incessit.

9. Cum enim sciret hoc illos maxime pungere,
lacessendi causa dixit ; quod. erat animi. fidentis,
sublimis, illorumque furorem despicientis, atque
illius, in quo fidebat, dignitatem. celebrantis, ut
ostenderet ipsos virum admirabilem contumelia
afficere; ipsum autem non vere affici contumelia,
sed contumeliam illatam in honorem sibi rapere.
28. Tu es discipulus ejus, mquiunt; nos autem
discipuli sumus Moysis. Verum 1d non ratione
nixum est. Vos enim neque Moysis, neque hujus
discipuli estis. $1 Moysis esseüs, et Christi essetis.
Ideo Christus supra. dicebat illis : S crederetis
Moysi, crederetis utique et mihi : de me enim

ille scripsit: quoniam. ad hos semper sermones
confugiebant. 29. Δὸς sciemus quod. Moysi lo-
quutus est Deus. Quo narrante? quo nuntiante?
Majoribus, aiunt, nostris. Annon illis fide dignior
est, qui hoc per signa confirmat, cum dicit se a
Deo venire et czlestia loqui? Neque dixerunt, Au-
divimus quod Moysi loquutus sit Deus; sed, Sci-
mus. Quae ex auditu scitis, o/ Judzi, affirmatis ; et

quze visu percipitis, minora putatis esse? Atquijilla

quidem non vidistis, sed audistis; h»c vero. non
audistis, sed. vidistis. Quid ergo cxcus? 30. /n
hoc enim est mirabile, quod. vos nescitis unde

sit, et talia signa facit : quod vir non insignis

apud vos, neque clarus vel illustris, talia. possit :

ut omnino manifestum sit, esse Deum, qui ne mi-

nimo quidem humano egeat auxilio. 51. Scimus

autem quod Deus peccatores non exaudit. Cum
enim antea dixissent : Quomodo potest. homo
peccator talia signa facere? eorum nititur judi-
cio, et hiec ipsis in mentem revocat. Iac senten-
ta, inquit, et mihi et vobis communis est : in
hac persisute. Et vide mihi prudentiam. Signum
semper in ore versat, quia illud tollere non pote-
rant, et inde ratiocinatur. Viden' eum, cum ini-
tio diceret, Si peccator est, nescio, id non du-

^ Ms. Orient. ἀσθενεστέρους. Infra pro ἐρωτῶσιν idem

Ms, ἐνοχλοῦσιν.

b idem ἐγχατέλεξε.

[Ut editum infra p. 345, A.]

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

C

ἰσχυρῶν 1; ἃ ἀσθενεῖς αὐτοὺς δείκνυσιν. Ὃ δὲ λέγε:
τοιοῦτόν ἐστι" οὐ προσέχετε τοῖς λεγομένοις" διὰ
τοῦτο οὐχ ἔτι ἐρῶ, οὐδὲ ἀποχρινοῦμαι συνεχῶς ὑμῖν,
ἐρωτῶσιν εἰκῇ, χαὶ οὐχ ὑπὲρ τοῦ μαθεῖν βουλομένοις
ἀχοῦσαι, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ τοῖς λεγομένοις ἐπηρεάσαι.
Μὴ καὶ ὑμεῖς θέλετε μαθηταὶ αὐτοῦ γενέσθαι ; Γέως
ἑαυτὸν εἰς τὸν τῶν μαθητῶν ᾿ἐγκατέταξε χορόν. To
γὰρ, Μὴ χαὶ en δειχνύντος ἑαυτόν ἐστι μαθη-
τὴν ὄντα. Εἶτα αὐτοὺς ἐχωμῴδησε xa διέπληξεν
ἱκανῶς.

"Exceió? γὰρ ἤδει, ὅτι σφόδρα αὐτοὺς τοῦτο ἔπλητ-
τε, καθάψασθαι μεθ’ ὑπερύολὴῆς αὐτῶν βουλόμενος,
τοῦτο εἴρηχεν : ὅπερ ἦν ψυχῆς πεπαῤῥησιασμένης χαὶ
ἀνεπτερωμένης καὶ ὑπερορώσης αὐτῶν τῆς μανίας,
xai δεικνυούσης αὐτοῦ μέγα τὸ ἀξίωμα, ἐφ᾽ ᾧ σφόδρα
ἐθάῤῥει, καὶ δηλούσης ὡς ἐχεῖνοι θαυμαστὸν ὄντα
αὐτὸν ὕόριζον, αὐτὸς δὲ 2 po ἀλλ᾽ (nep ὡς
ὕόριν προσέφερον, τοῦτο ὡς τιμὴν ἥρπασε. Σὺ εἶ μα-
(aes ἐχείνου, φησίν: ἡμεῖς δὲ τοῦ Μωῦσέως ἐσμὲν
μαθηταί. Ἀλλ᾽ οὐχ ἂν ἔχοι doy? τοῦτο. Ὑμεῖς γὰρ οὔτε
Μωύσεως, οὔτε τούτου. Ei γὰρ ἦτε Μωύσέως, xol
τούτου ἂν ἐγένεσθε. Διὰ τοῦτο ἄνωθεν ἔ ἔλεγεν αὐτοῖς ὃ
Χριστός. Ei ἐπιστεύετε Μωῦσῇ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί"
περὶ γὰρ ἐμοῦ ἐχεῖνος ἔγραψεν " ἐπειδὴ εἰς τούτους ἀεὶ
τοὺς λόγους χατέφευγον. Ἥ μεῖς οἴδαμεν, ὅτι Μωῦσεῖ
λελάληκεν 6 Θεός. Τίνος εἰπόντος : τίνος ἀπαγγείλαν .-
τος; Τῶν προγόνων, φησὶ, τῶν ἡμετέρων. Εἶτα, τῶν
προγόνων, φησὶ, τῶν ὑμετέρων οὐχ ἔστιν ἀξιοπιστό-
τερος ὃ διὰ τῶν σημείων τοῦτο διαδεδαιούμενος, ὅτι
τε ἀπὸ Θεοῦ ἥχει, χαὶ ὅτι τὰ ἄνωθεν φθέγγεται; Καὶ
οὖχ εἶπαν, ἡμεῖς ἠχούσαμεν, ὅτι Μωῦσεῖ λελάληχεν ὃ

p Θεὸς, ἀλλ᾽, ὅτι Οἴδαμεν. Τὰ ἐξ ἀχοῆς ὑμεῖς, ὦ Ἴου-

» , A M -
Oxiot , ὡς εἰδότες διισχυρίζεσθε- τὰ δὲ ἀπὸ τῆς ὄψεως,
- ey , Y »

ἀχοὴς ἐλάττονα εἰναι νομίζετε: Καὶ μὴν ἐχεῖνα μὲν

es y^ 5 UNI , , c^ T. 9. Ὁ ΩΣ ,

οὖχ εἴδετε, ἀλλ᾽ ἠχούσατε * ταῦτα δὲ οὐκ ἠχούσατε,

» τ} ; , ^p^ 7

ἀλλ᾽ εἴδετε. Τί oov ὃ τυφλός ; "Ev τούτῳ γάρ ἐστι τὸ
b ch € - 5 YN / 3 M M

θαυμαστὸν, ὅτι ὑμεῖς οὐχ οἴδατε πόθεν ἐστὶ, xo τοι-

οω - - kA e^

αὗτα σημεῖα ποιεῖ" ὅτι ἄνθρωπος οὐ τῶν ἐπισήμων

τῷ

E]

m ὑμῖν ὦν, οὐδὲ τῶν mer οὐδὲ τῶν δεδοξα-
σμένων, FOE δύναται". ὡς εἶναι πάντοθεν δῆλον,
ὅτι Θεός ἐστιν, "οὐδεμιᾶς ἀνθρωπίνης δεόμενος ᾿ς
θείας. Δ ἼῚ δὲ ὅτι ὃ Θεὸς ἁμαρτωλῶν οὖχ ἀχούε

"Ernst? γὰρ προλαύθόντες εἶπον, πῶς δύναται ἄνθρω-
πος ἁμαρτωλὸς τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖν; λοιπὸν καὶ τὴν
ἐχείνων παραλαμόάνει χρίσιν, τῶν οἰχείων αὐτοὺς
ὑπομιμνήσχων ῥημάτων. Ἣ δόξα, φησὶν, αὕτη xoi
ἐμοῦ καὶ ὑμῶν χοινή ταύτη τοίνυν ἐμμείνατε. Καὶ
θέα μοι τὴν σύνεσιν. Πανταχοῦ τὸ σημεῖον περιστρέ-

c Ms. Orient. οὐκ εἴδετε, recte, Editi οὐχ οἴδατε.
d Idem Ms. οὐδὲν ἀνθρωπίνης ἐπιθεόμενος βοηθείας.

ΙΝ

ψει, ἐπειδὴ τοῦτο “ἑλεῖν οὐχ εἶχον, καὶ ἀπ᾽ αὐτοῦ
M "m cr 5
συλλογίζεται. Ορᾶς ὅτι καὶ ὃ ἐξ ἀρχῆς ἔλεγεν, ὅτι Et
c Y NE
ἁμαρτωλός ἐστιν, οὐκ οἶδα, οὐχὶ ἀμφιδάλλων * μὴ γέ-
γοιτο ἀλλ᾽ εἰδὼς ὅτι οὐχ ἁμαρτωλός ἐστιν; Νῦν γοῦν
- Y » i ce e , , O12 m ^Y
τε χαιρὸν ἔσχεν, ὅρα πῶς ἀπελογήσατο. Οἰδαμεν 68
εἰ c /,
ὅτι ἁμαρτωλῶν ὃ Θεὸς οὐχ ἀχούει, ἀλλ᾽ ἐάν τις θεο-
Y a M E e qp c M
σεῤὴς ἡ, καὶ τὸ θέλημα * αὐτοῦ ποιῇ. Ἐνταῦθα γὰρ
EMT /. € /, 9 E] ΄ f 2 M Y
οὐχὶ μόνον ἁμαρτημάτων αὐτὸν ἀπήλλαξεν, ἀλλὰ xat
.» - ^ Y AN ,
σφόδρα ἀρέσκοντα τῷ Θεῷ δείχνυσι, xoi τὰ ἐχείνου
πάντα πράττοντα. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ * ἐχεῖνοι θεοσεύεῖς ἔλε-
/ .» τ Ὁ
γον ics. προσέθηχε, Καὶ τὸ θέλημα αὐτοῦ ποιῇ.
Οὐχ ἀρκεῖ γὰρ τοῦτο, φηδὶν, τὸ ἐπιγινώσχειν. τὸν Θεὸν,
ἀλλὰ χαὶ τὸ θέλημα αὐτοῦ ποιεῖν. Εἶτα ἐ ἐπαίρει τὸ i
Yovàc ; λέγων, "Amb τοῦ αἰῶνος οὐκ ἠχούσθη, ὅτι
» ν Yu , br /
ἤνοιξέ τις Munus τυφλοῦ Tera Εἰ τοίνυν
ὁμολογεῖτε: ὅτι ἁμαρτωλῶν οὐχ ἀκούει, οὗτος δὲ
θαῦμα ἐποίησε , χαὶ θαῦμα visio οἷον οὐδεὶς ἄν-
θρωπος ἐποίησεν, εὔδηλον ὅτι πάντα ἐνίχησεν ἀρετῇ,
M , , e 5 “ἡ NY ^P
xa! μείζων αὐτοῦ ἐστιν ἢ χατὰ ἀνθρωπον f, ὀύναιλις.
EM n δὰ; em 3 c / E, / e ^
Γ( οὐν ἐχεῖνοι; 'Ev ἁμαρτίαις σὺ ἐγεννήθης ὅλος, καὶ
σὺ διδάσχεις Apis ; ; "Ec μὲν γὰρ αὐτὸν τό τος
ἀρνεῖσθαι, χαὶ ἀξιόπιστον εἶναι ἀέρος ον χαὶ ἅπαξ
χαὶ Pee χαλοῦντες αὐτόν. * Ei δὲ μὴ ἐνοιμίζετε
ἀξ ιόπιστον; εἴποιμ᾽ ἂν πρὸς αὐτοὺς, τίνος ἕνεκεν ἐκα-

M-—

εἴτε xal τῶν ἡρτᾶτεῖ Ἔπειδὴ δὲ τὴν ἀλήθειαν
J b
φθέγξατο, οὐδὲν αἰδεσθεὶς, ὅτε μάλιστα αὐτὸν θαυμά-
^ /, rp^ ἃ) 9 5
αι ἐχρῆν, τότε αὐτὸν χαταδιχάζουσι. Τί δέ ἐστιν, ᾿Εν
D e M
᾿Ἐνταῦθα αὐτοῦ xoi τὴν

Q^ ὦ me

ἁμαρτίαις ἐγεννήθης ὅλος : "
ΕῚ ^os € M 3
τύφλωσιν ὀνειδίζουσιν τον ὡσανεὶ ἔλεγον, ἐχ
πρώτης ἡλικίας ἐν inani εἰ cU, rca πον εν
ὅτι διὰ τοῦτο JE τύφλὸς, ὅπερ ὍΝ οὐχ εἰχεν. Ἔν
τούτῳ γοῦν αὐτὸν παραμυθούμενος ὃ Χριστὸς ἔλεγεν"
Εἰς χρίμα ἐγὼ ἦλθον εἰς τὸν κόσμον, ἵνα ot μὴ βλέ-
ee RAM V ἀρχέπονε aUud
ποντες βλέψωσι, xai οἵ βλέποντες τυφλοὶ γένωνται.
'E € , M 5 ΕΥ͂, " 8) M N
ὧν ἁμαρτίαις σὺ ἐγεννήθης ὅλος, xat σὺ
SUxc Pts ΕΣ duo AERA sip καὶ /
Lp t γὰρ εἴπεν αν c a E γὰρ οἰχειαὰν γνω-
Ξξέθετο; οὐχὶ κοινὴν aen ἐξήτασε , πως Οἵ-

Ν ,
διδάσχεις

μὴν €
δαμεν ὅτι ἁμαρτωλῶν 6 Θεὸς οὖχ ἀχούει ; οὐχὶ τὰ παρ’
cC - , y AN Y^P
ὑμῶν λεχθέντα εἰς μέσον ἤγαγε 5 Καὶ ἐξέῤαλον αὐτὸν
ἔξω. Εἶδες τὸν τος τῆς ἀληθείας, πῶς ἢ πενία τῆς
φιλοσοφίας οὖχ ἐγένετο χώλυμα ; ὋὉρᾶς ὅσα ἤχουσεν ex
, Nosd » Be . MSN SY λό ES
προοιμίων, xai ὅσα ἔπαθεν; xat διὰ λόγων χαὶ διὰ
^ ,
ἔργων πῶς ἐμαρτύρησε:
m. TM 2 ΄ d yf un - ,
Ταῦτα δὲ ἀναγέγραπται, ἵνα xat ἡμεῖς μιμωώμεθα.

Ei γὰρ ὃ

2 M. e M e x MSS
ἐπαίτης, ὃ τυφλὸς, ὃ uos ἑωραχὼς αὐτὸν,

* Idem Ms. ἀνελεῖν.

* [Idem αὐτοῦ ποιῇ, τούτου &xobst. &yz. ]

a Idem ἐχεῖνον 0:07:65 ἔλεγε. Alius ἐχεῖνον
2)zyas.

b

zi τοίνυν ὁμολογεῖτε. Ms. Orient. εἶτα xat συλλογίξΞ-

τάς. εἰ μὴ ἦν οὕτης παρὰ Π:οῦ. οὐχ "007410 ποιξῖν οὐδέν, τὶ

JOANNEM HOMIL.

iyu. al. νὰ: 591

bitando dixisse ? absit, norat enim non esse pec.
catorem. Nunc ubi opportunum est tempus, vide

41 quomodo respondeat. Scimus autem quod. Deus

A peccatores non audiat ; sed si quis Dei cultor
est, et voluntatem. ejus facit. Mic non modo a
peccatis absolvit, sed et Deo acceptum, et Dei
opera facientem probat. Quia enim illi se Dei cul-
tores dicebant, ideo addidit, Et voluntatem ejus
facit. Non satis est, inquit, Deum cognoscere,
sed ejus est facienda voluntas. Inde miraculum ex-
tollit. 52. 4 seculo non est auditum quod ape-
ruerit quis oculos ceci nati. SVergo confitemini,
Deum non exaudire peccatores; hic vero miracu-
lum patravit, et tale miraculum, quale nemo fe-
cit: palam est illum virtute ommia superasse, ejus-
que potestatem plus quam humanam esse. Quid
ergo illi? 54. /n peccatis natus es totus, et tu
doces nos? Donec enim negaturum eum spera-
bant, fide dignum putantes, semel et iterum voca-
runt. Quod si fide dignum non putabatis, inquam,
cur vocastis et secundo interrogastis? Cum porro
nihil veritus, vera loqueretur, quando maxime mi-
rari illum oportebat, tunc illum damnant. Quid
porro sibi vult illud, /z peccatis natus es totus ?
Hic illi czcitatem exprobrant, ac si dicerent : A
prima ztate in peccatis es; ac si ideo caecus fuis-
set, quod preter rationem est. Hac in re ipsum
consolans Christus dicebat : /n Judicium ego
veni in mundum, ut non videntes videant ,
et qui vident, ceci fiant. In peccatis natus
es totus, et tu doces nos ? Quid dixerat ille? num
suam sententiam attulerat? annon potius commu-
nem, cum diceret, Scimus quod Deus peccato-
res non exaudit? nonne ea qua vos dixeratis in
medium attulit? Et ejecerunt eum. foras. Vidi-
stin' veritatis preeconem, et quomodo paupertas
philosophiam non interturbarit. Viden'. quot et
quanta a principio audierit et passus sit? et quo-
modo verbis et operibus testificatus sit?

D

E

C

4. Hzec porro scripta sunt, ut nos illa imitemur.
Nam si mendicus, cus, qui Christum. non vi-

τοίνυν ὡμολόγηται ὅτι u.s p. Paulo post idem οὐδεὶς ἀν-
θρώπων ἐποίησέ ποτε.

c Idem εἰ ὃὲ μὴ ἐνόμιζον ἀξιόπ. τ. 5. ἐχάλουν; χαὶ δεὺ-
τερον ἠρώτων.
d Alii ξἐυταῦθα αὑτῷ. Ibid. pro Z2zt05s Ms Orient.

In peccatis
natus es,

uid sisni-
licel.

Joan 9.39.

592 8. JOANNIS CHRYSOST.
derat, tantum fiduci:e statim ostendit ante Christi
hortamenta, stans contra populum totum, cidem
spirantem, a daemone actum, furentem, ex ejus
voce Christum damnare cupientem : neque cessit
ille, neque recessit, sed fidenter illos confutavit ,
maluitque foras ejici, quam veritatem prodere :
quanto magis nos, qui tamdiu in fide viximus,

qui per fidem sexcenta miracula vidimus, qui ma-

jora quam ille beneficia accepimus, qui interiori-

bus oculis arcana mysteria vidimus, et ad tantum
honorem vocati sumus, omnem fiduciam exhibere
oportet adversus eos qui Christianos accusant, il-
losque confutare, neque eis temere parcere? lloc
vero facere poterimus , si fiduciam assumamus et
Scripturis attendamus, neque perfunctorie illas
audiamus, Nam si quis assidue veniat, etiamsi
domi non legat, sed hic dictis attendat: anni unius
spatio poterit multa discere. Neque enim hodie has,
cras alias Scripturas legimus, sed semper easdem.
Attamen multi ita misere affecti sunt, ut post tan-
tam lectionem ne nomina quidem librorum sciant;
nec verentur, neque formidant tam negligenter ad
divinam ingredi concionem. Sed si citharcedus, si
saltator velalius quivis ad scenam vocarit civitatem,
diligenter omnes accurrunt, et gratias habent vo-
canti, atque in spectaculo hujusmodi dimidium diei

Contra insumunt : Deo autem nos per prophetaset aposto-

spectaculo-
rum
quentiam.

fre-

los alloquente, oscitamus, nos scalpimus, fastidi-
mus. In «state quidem et zstu. magno forum pe-
timus; in hieme vero a pluvia et luto domi contine-
mur. At in hippodromis, ubi nullum est tectum
quod a pluvia defendat, multi, imbre urceatim la-
bente, vento aquam in vultum ferente, insania
ducti stant, frigore, pluvia, luto, vie longitudine
despectis; nihil eos domi retinet, nihil a specta-
culo cohibere potest : huc autem ubi tectum, ubi
mire temperatus calor, venire refugiunt, cum de
anime salute agatur. Haeccine, quzso, toleranda?
Ideo in illis apprime edocti, in necessariis imperi-
lores quam pueruli sumus. Quod si quis te auri-
gam vel saltatorem. appellet, id contumeliam di-
cis, licet nihil non agas ut tibi hoc vituperium at-
trahas; si vero ad rel spectaculum evocet, non re-
silis; artemque, cujus nomen refugis, totam fere
prosequeris. Ubi vero et rem et nomen tenere de-
bes, atque esse et vocari. Christianus, nequidem
quid id sit. intelligis. Quid hac amentia pejus?
Ilec. frequenter vobis dicere velim; sed timeo ne

« Idem πρὸ τῆς παρὰ τοῦ Χριστοῦ.
^ Heec, ἐν μὲν τῷ ἡέρει, desunt in quibusdam Mss.

ARCHIEP.

E

342

CONSTANTINOP.

eT. n , , 2 ἣν 4 e N cT e«t
τοσαύτην εὐθέως παῤῥησίαν ἐπεδείξατο “ πρὸ τῆς τοῦ
Χριστοῦ παραχλήσεως, πρὸς ὁλόκληρον δῆμον στὰς,
φονῶντα xoi δαιμονῶντα xo. μαινόμενον, καὶ ἀπὸ τῆς
ἐχείνου φωνῆς βουλόμενον χαταδικάσαι τὸν Χριστὸν,

Ne 3 2M c , 233 ἢ ' 2c ῃ
xa οὐχ εἰξεν, οὐδὲ ὑπεχώρησεν, ἀλλὰ μετὰ παῤῥησίας
€ , 5 M , , M τ hd »-
ἁπάσης αὐτοὺς ἐπεστόμισεν, χαὶ εἵλετο βληθῆναι Eco
μᾶλλον, ἢ προδοῦναι τὴν ἀλήθειαν - πόσῳ μᾶλλον
ἡμᾶς τοὺς ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον ἐν πίστει ζήσαντας,
τοὺς μυρία θαύματα διὰ τὴς πίστεως ἑωραχότας,

M , , / 5 /. M RN »
τοὺς μείζονα εὐεργετηθέντας ἐχείνου, xo τοὺς ἔνδοθεν
2 * 5 P^ 4 M N -qn N04 - 2
ὀφθαλμοὺς ἀναύλέψαντας, xat τὰ ἀπόῤῥητα θεασα-
μένους βυστήρια, χαὶ εἰς τοσαύτην χληθέντας τιμὴν,
ἅπασαν “παῤῥησίαν ὑπὲρ αὐτοῦ ἐπιδείχνυσθαι χρὴ

A πρὸς τοὺς ἐγχαλεῖν Ἐπιχειβεῦντος χαὶ λέγοντάς τι

1

-

κατὰ Χριστιανῶν, xol ἐπιστομίζειν, ἀλλὰ μὴ συγγι-
, m τ »
νώσχειν ἁπλῶς; Δυνησόμεθα δὲ τοῦτο ποιεῖν, ἐὰν xa
Rl » - E
παῤῥησίαν ἔχωμεν, xol ταῖς Γραφαῖς προσέγώμεν,
xoi μὴ παρέργως αὐτὰς ἀχούωμεν. Εἰ γάρ τις ἀχρι-
p τὸ / ^ »
6G ἐνταῦθα εἰσέρχοιτο, xv οἴχοι μ᾽ cu L
grid δὲ τοῖς ἐνταῦθα λεγομένοις, ἀρκεῖ χαὶ ἐνιαυ-
τὸς εἷς εἰς ἐμπειρίαν αὐτὸν duros πολλήν. Οὐ
γὰρ νῦν μὲν ταύτας, αὔριον δὲ ἑτέρας ἀναγινώσχομεν
Γραφάς: ἀλλ᾽ ἀεὶ τὰς αὐτὰς xoi διαπαντός. ᾿Αλλ’
cl cr E / ec OESUNT; e N
ὅμως οὕτως ἀθλίως οἱ πολλοὶ διάχεινται, ὡς μετὰ το-
, οι. ἢ ἊΝ M IT 2 5Ὰ7 c0
σαύτην ἀνάγνωσιν μηδὲ τὰ ὀνόματα εἰδέναι τῶν βι-
ὁλίων - καὶ οὐκ αἰσχύνονται, οὐδὲ φρίττουσιν, οὕτω
J , 3 , - 5 , 5 »7
παρέργως εἰς ἀκροατήριον θεῖον εἰσερχόμενοι. ᾿Αλλ᾽ ἂν
᾿ δὲ LUE M E 3 Ἐὰ πὰ ON es
μὲν χιθαρῳδὸς, ἢ ὀρχηστὴς, ἢ ἄλλος τῶν ἐπὶ τῆς
σχηνῆς χαλέσῃ τὴν πόλιν, μετὰ σπουδῆς ἅπαντες
τρέχουσι, καὶ χάριν αὐτῷ τῆς κλήσεως ἴσασι; καὶ ἧμέ-
c κ΄ Ne ud / z / 5 /.
pa« ὁλοχλήρου τὸ ἥμισυ μέρος ἀναλίσχουσιν, ἐχείνῳ
μόνῳ προσέχοντες: τοῦ δὲ Θεοῦ διὰ προφητῶν xot
ἀποστόλων ἡμῖν διαλεγομένου »χασμώμεθα, χνώμεθα,
Ψ' M - / M , M
ἱλιγγιῶμεν. Καὶ ὃ ἐν ΜῈΝ τῷ θέρει πολὺς ὃ αὔχμεν
εἶναι δοχεῖ, καὶ τὴν ἀγορὰν καταλαμθάνομεν᾽ χαὶ ἐν
χειμῶνι πάλιν, ὃ ὑετὸς κώλυμα χαὶ ὃ πηλὸς, καὶ οἴχοι
" / A ES M - t ^ , , 2 7
xaü/jusüx. Καὶ ἐν μὲν ταῖς ἱπποδρομίαις, οὐχ ὀρόφου
ἐπιχειμένου τοῦ τὸν δετὸν στέγοντος , οἵ πλείους P πολ-
λῶν ὄμόρων καταφερομένων, καὶ ἀνέμου τὸ ὕδωρ εἰς
M y / € / 7 M ,
τὰς ὄψεις ῥιπίζοντος, ἑστήχασι μαινόμενοι, xal ψύ-
χους, χαὶ δετοῦ, xol πηλοῦ, καὶ μήχους 6800 κατα-
D Y
φρονοῦντες, xal οὐδὲν αὐτοὺς οὔτε olxot xavéjct,
“οὔτε ἐχεῖ κωλύει διαδῆναι - ἐνταῦθα δὲ xa ὀρόφων
, ΝΜ ^
ἐπικειμένων, καὶ θέρμης οὔσης θαυμαστῆς, ἀναδύον.-
ται χαὶ o0 συντρέχουσι" xal ταῦτα ἐπὶ χέρδει τῆς oi-
χείας ψυχῆς. Ποῦ ταῦτα ἀνεχτὰ, εἰπέ μοι; Διὰ τοῦτο
» - E]
ἐν ἐχείνοις πάντων ὄντες ἐμπειρότεροι, ἐν τοῖς ἀναγ-
, I^ 2 ' 5 ( , ^ ,ὔ J
χαίοις παίδων ἐσμὲν ἀμαθέστεροι. Κἂν μέν τις ἣνιό-

b Ms. Orieut. πολλῶν χαὶ σροὺρῶν'
ο Idem

οὔτε χωλύξι χαταθῆναι.

iN JOANNEM HOMIL. Lvilt. al. Lvit.

/ , M 7
γον χαὶ ὀρχηστὴν χαλέση, ὑδρίσθαι φὴς, καὶ πάντα
fons SEAT, XU. cw E “ ΠΣ δὲ ἐπὶ
ποιεῖς, ὥστε "ae τὸ ὄνειδος ἀποτρίψασθαι" ἂν δὲ ἐπ
, τ» , ^nm
τὴν θεωρίαν σε ἑλχύση τοῦ πράγματος, οὐκ ἀποπηδᾶς"
“Ὁ /, , Ὁ. ἡ
χαὶ ἧς τὸ ὄνομα φεύγεις τέχνης, ταύτην μεταδ!ιώχεις
b! zr ΝῊ ^Y M M E M M xy
σχεδὸν ἅπασαν. [Ἔνθα δὲ xal τὸ πρᾶγμα xa τὸ ὄνομα
i z : : !
ἔχειν “ὀφείλεις, xat εἰναι καὶ χαλεῖσθαι Χριστιανὸς,
: i
τῆς

^ - ΄“ / em
ἀνοίας γένοιτ᾽ ἂν χεῖρον; 'Γαῦτα ἐδουλόμην συνεχῶς

NV /

125 ᾿ "S "7^ "n, P
0UO£ τι.-ποτε ἐστι TO Toon u.a. otoac. Τί ταυτῆς

- Y V OENT SL
λέγειν πρὸς ὑμᾶς - δέδοικα δὲ, μὴ μάτην ἀπεχθάνω-
XP , wer
μαι xal κέρδους χωρίς. Ορῶ γὰρ μεμηνότας οὐ νέους
, , Y Y , PIC Tt 2 9 «caf
μόνον, ἀλλὰ xa γέροντας " ἐφ᾽ ὧν μάλιστα αἰσχύνο-
da »^— y M - ' m M 55/7 Ξ
μαι, ὅταν ἴδω ἄνδρα ἀπὸ τῆς πολιᾶς αἰδέσιμον, καται-
, ,
σχύνοντα τὴν πολιὰν, χαὶ παιδίον ἐπισυρόμενον. Τί
-ῸὉ - , e vy * ,
γὰρ τοῦ γέλωτος τούτου χεῖρον ; τί τοῦ ἔργου * τούτου
- e ,
αἰσχρότερον: ὃ παῖς παρὰ τοῦ πατρὸς διδάσχεται
ἀσχημονεῖν.
^ A!
τὰ ῥήματα; Τοῦτο χἀγὼ βούλομαι, 8 àva-

L
c ΙΔ

τῆς διὰ

Δάχνει

΄ €, «ὦ - € , E] S e
σχέσθαι ὑμᾶς τῶν ρημάτων ἀλγηδόνος, ἵνα

-- -- ͵ --
τῆς διὰ τῶν πραγμάτων ἀσχημοσύνης ἀπαλλαγῆτε.
c J / »
Καὶ γὰρ εἰσί τινες, οἵ πολλῷ Ψυχρότεροι τούτων ὄντες,
- M M
oi οὐδὲ αἰσχύνονται ἐπὶ τοῖς λεγομένοις, ἀλλὰ xoi
ν᾽ a A € A - , X A Ká
μαχρὸν “εἴρουσιν ὑπὲρ τοῦ πράγματος λόγον. Κἂν
^ E ^A ΦᾺ ὦ -
μὲν ἐρωτήσης, τίς ἐστιν ὃ Ἀμὼς, ἢ 6 ᾿Ἀδδιοῦ, ἢ
- D — Ἁ ^ 5: Li
ποῖος τῶν προφητῶν ὃ ἀριθμὸς, ἢ τῶν ἀποστόλων,
,
οὐδὲ χᾶναι δύνανται. Ὑπὲρ δὲ ἵππων xoi ἡνιόχων,
- ͵
σοφιστῶν χαὶ δητόρων δεινότερον P ἀπολογίαν συντι-
Ὁ c M , M
Ofaci* xol μετὰ ταῦτα ἅπαντα λέγουσι, χαὶ τί τὸ
Y ^ τ , e
BAa60c; xa τίς ἣ ζημία ; Διὰ γὰρ τοῦτο στένω, ὅτι
E] SA 7 » M e 5 IM y A.
οὐδὲ ζημίαν ἴστε τὸ πρᾶγμα, οὐδὲ αἴσθησιν λαμθά
D c Y , H €
νετε τῶν xaxow. Εδωχέ cot βίου προθεσμίαν ὃ Θεὸς
/
εἰς τὸ θεραπεύειν αὐτόν - σὺ δὲ μάτην ἀναλίσκων
UN M 23. .e Yc25 2^7 M , FI / »
αὐτὸν xo εἰχῇ xai * ἐν οὐδενὶ χρησίμῳ, ἐξετάζεις xt,
2] /
τίς 4 ζημία; Κἂν μὲν ἀργύριον ὀλίγον δαπανήσης
€ - d: M m— “- M ^Y /,
ἁπλῶς, ζημίαν τὸ πρᾶγμα χαλεῖς * τὰς δὲ ἡμέρας σου
τῷ D 1
δαπανῶν δλοχλήρους tig σατανιχὰς πομπὰς, οὐδὲν
i t b
ἡγῇ ποιεῖν ἄτοπον : Δέον εἰς “ λιτὰς καὶ εὐχὰς δαπανᾷν
τ ,
σου τὴν ζωὴν ἅπασαν, σὺ δὲ εἰς κραυγὰς xo θορύδους
LÀ
xo αἰσχρὰ ῥήματα, χαὶ μάχην χαὶ τέρψιν ἄκαιρον,
χαὶ ἔργα ἀπὸ μαγγανείας γινόμενα τὸν βίον σου χατα-
ναλίσχεις εἰχῇ καὶ ἐπὶ χαχῷ τῷ σῷ * xai μετὰ ταῦτα
/ 2 "Ὁ LL $ ζι Lens ^ 275 ὅτι e Ar
πάντα ἐρωτᾶς, τίς fj ζημία; οὐκ εἰδὼς ὅτι “παντὸς
D - , ^ ,
μᾶλλον ἀφειδεῖν χρὴ, ἢ χρόνου. Χρυσίον ἂν ἀναλώ-
^ ji
σῆς, δυνήση πάλιν ἀναχτήσασθαι᾽" χρόνον δὲ ἂν ἀπο-
^ , Y δ
λέσης, δυσκόλως αὐτὸν ἀναλήψη. ᾿Ολίγος γὰρ ἡμῖν

, Y ^ , , ^ ET E] »
τεταμίευται χατὰ τὸν παρόντα βίον. Ἂν οὖν εἰς δέον

4 z: deest in Ms. Orient. Idem mox θεωρίαν ἐλεύση
τοῦ.

* Idem ἐπιθυμεῖς.

f Morel. τῆς ὀνομίας.

* [τούτου inseruimus e Savil. et Codd. nostris.]

5. Ms. Orient. αἰσθέσθαι.

? Alii συνεήρουσιν, Totum locum sic effert Ms. Orient.

595

D frustra et sine ullo fructu vobis sim odiosus. Vi-
deo namque insanientes, non modo juvenes, sed
etiam senes: quorum maxime causa erubesco,
cum virum cerno canitie venerandum , canos de-
honestare, et filium secum trahere. Quid magis
ridiculum? quid. turpius? filins a patre turpiter
agere docetur.

5. Mordent haec. verba? Hoc ego volo, ut mc-
rorem verba pariant, ut reipsa a tanta turpitudine
liberemini. Sunt enim. nonnulli his longe frigi-

5,5 diores, quos hujusinodi verborum non pudet, sed
A longam texunt hac de re orationem. Quos si inter-
rogaveris quis sit Amos, quis Abdias, quot prophe-
te, quot apostoli, ne hiscere quidem possunt ; sed
circa equos et aurigas, graviorem quam sophistze et
rhetores afferunt defensionem : et post hiec omnia
dicunt: Ecquid hinc detrimenti? quid damni? Ideo
ingemisco, quod noxiam esse rem nesciatis, neque
in sensum malorum veneritis. Vite tempus dedit
tibi Deus, ut ipsum colas : tu vero frustra et inu-
üliter. consumens illud, quiris adhue, quod sit
damnum? Si tantillum frustra insumas pecuniz,
id damnum vocas; dum vero dies integros in sa-
B tanicis pompis insumis, nihil absurde te facere
putas? Cum oporteret precibus et obsecrationibus
totam vitam impendere, tu in clamoribus, in tu-
multu, obscenis verbis, pugnis, intempestivis
voluptatibus, prestigis, totam vitam consumis;
idque frustra et in perniciem tuam. Et post hzc

omnia interrogas, quod sit damnum : neque intel- 5i!

Quodnam
specta-
culorum

ligis, nihil parcius insumendum esse quam tem- damnum.

pus. Aurum si impenderis, recuperare poteris ;
amissum tempus difficile recuperes. Breve namque
ejus spatium in hac vita nobis conceditur; quo
nisi ut par est utamur, quid illo advenientes dice-

γενομένοις ἐν τοῖς θεωρίοις, ἀλλὰ μαχρὸν ἐχείρουτιν ὑπέρ.
Infra pro ἣ ποῖος idem 7, πόσος.

b Idem ἀπολογίας.

* Editi ἐν οὐδενί. Idem ἐπ᾽ οὐδενί, non male.

4 Idem ἐλεημοσύνας.

* Idem παντὸς μᾶῶλλον τοῦ χρόνου ἐργασίαν ἀπαιτηθήση.
Infra idem τεταμέξυται χρόνος χατὰ τὸν παρ.

Psal. 33.

12.

Psal. 93.

12.

594 $. JOANNIS CHRYSOST.

mus? Dic, quaso, si quem filiorum tuorum jube- €
res artem. quampiam ediscere, ille vero vel domi
vel alibi tempus tereret, annon magister illum de-
ferret? annon diceret tibi : Pactum mecum scripto
fecisti, tempusque definivisti :si vero filius tuus
non velit tempus apud. nos insumere, sed alibi
terere, quomodo poterimus tibi discipulum sistere?
Hzec nos quoque dicere cogimur. Nam dicet nobis
Deus: Tempus assignavi vobis, quo pietatis ar-
tem edisceretis; cur frustra et incassum tempus
illud insumsistis? cur non magistrum assidue
adiistis? cur dictis non attendistis ? Quod enim
pietas sit ars quzdam, audi prophetam dicentem :
Venite, filii, audite me, timorem Domini do-
cebo vos ; et iterum, Beatus ir quem tu eru-
dieris, Domine, et de lege tua docueris eum.
Cum ergo tempus inutiliter consumseris, quam
excusationem habebis? Et cur, inquies, nobis bre-
ve tempus praescripsit ? O insipientiam ! . 0 ingra-
tum. animum ! Quia tibi labores sudoresque mi-
nuit, ac requiem tibi diuturnam et immortalem g
paravit, ideo incusas et moleste fers? Sed. nescio

quomodo sermonem huc transtulimus, et tamdiu

peroramus. Quapropter jam finem facere opus 34^ d *
Ott £yT 0 i : LAT , Bs
A δε αυνα μὲν, αν μᾶαχρος γξενη ται ὃ λόγος , παντες

est. Nam hoc quoque miseriz nostrae tribuendum,
quod si hic longa sit oratio, illam omnes fastidia-
mus ; illic vero a meridie orsi, cum lucernis rece-
dant. Verum ne semper incusemus, rogamus vos
et obsecramus : hanc et nobis et vobis gratiam con-
cedite, ut aliis omissis omnibus, his incumbamus.
Siquidem hzc ex vobis lucrabimur, gaudium, la-
titiam,laudem, gloriam et mercedem. Toturn au-
tem premium vos lucrabimini, quod antehac ad
furorem usque orchestra addicti; ob Dei timorem
et cohortationem nostram, vos ab hujusmodi mor- 5
bo erueritis, et vinculis solutis, ad Deum accurre-
ritis. Neque ibi solum mercedem recipietis; verum
etiam in hae vita veram consequemini voluptatem.
Talis quippe virtus est : przeter coronas illas, hic
quoque suavem nobis vitam parat. Dictis ergo
obtemperemus, ut. haec et illa consequamur bona,

gratia et misericordia Domini nostri Jesu Chri-

f Idem τεχνίτην αὐτόν».
à πάντες deest in quibusdam Mss. οἱ paulo post. ἀεί

in nonnullis desideratur.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

αὐτῷ μὴ χρησώμεθα » τί sided ἀπελθόντες ἐχεὶ
Εἰπὲ γάρ μοι" εἴ τινά σου τῶν υἱῶν ἐχέλευσας τέ ἔχνην
μαθεῖν, εἶτα ἐχεῖνος οἴχοι διὰ παντὸς ἔμενεν, ἢ χαὶ
ἀλλαχοῦ που διέτριδεν, οὐκ ἂν αὐτὸν παρητήσατο ὃ
διδάσκαλος ; οὐχ ἂν εἶπε πρός σε, συγγραφὴν πρός με
πεποίηκας, χαὶ χρόνον ὥρισας. Ei μὴ μέλλει τοίνυν
τὸν χρόνον τοῦτον παρ᾽ ἡμῖν, ἄλλ᾽ ἑτέρωθι ἀναλίσχειν
ὃ παῖς, πῶς σοι παραστησόμεθά f μαθητήν ; Ταῦτα
καὶ ἡμᾶς εἰπεῖν ἀνάγχη. Epci δὲ χαὶ ὃ Θεὸς ἡμῖν᾽
χρόνον ὑμῖν δέδωχα, φησὶ, πρὸς τὸ μαθεῖν τὴν τέχνην
ταύτην τὴν τῆς εὐλαύδείας - τίνος ἕνεχεν εἰχὴ καὶ μά-
τὴν τὸν χρόνον ἀνηλώσατε τοῦτον : τί δὲ
δάσχαλον συνεχῶς oüx ἐδαδίζετε,

πρὸς τὸν δι--
οὐδὲ προσείγετε
τοῖς λεγομένοις; “Ὅτι γὰρ τέχνη ἐστὶν ἣ εὐλαύεια,
ἄκουσον τί φησιν ὃ προφήτης" Δεῦτε, τέχνα, ἀχούσατέ
μου, φόθον Kuptou διδάξω ὑμᾶς - χαὶ πάλιν" Μαχάριος
ἄνθρωπος, ὃν ἂν παιδεύσῃς; Κύριε, xai ἐκ τοῦ νόμου
σου Quse αὐτόν. “Ὅταν οὖν τοῦτον ἀναλῴσης εἰχῇ,
ποίαν ἕξεις ἀπολογίαν : Καὶ τίνος ἕνεχεν, φησὶν, ὀλίγον
ἡμῖν ἐταμιεύσατο χρόνον; Ὦ τῆς ἀναισθησίας xal τῆς
ἀγνωμοσύνης" ὑπὲρ οὗ μάλιστα εὐχαριστεῖν ἔδει, ὅτι
σοι τοὺς πόνους ἐπέτεμε, καὶ τοὺς ἱδρῶτας ἐνέχοψε,
χαὶ τὴν ἀνάπαυσιν μαχρὰν ἐποίησε χαὶ ἀθάνατον,
ὑπὲρ τούτων ἐγκαλεῖς χαὶ δυσχεραίνεις ; Ἀλλὰ γὰρ οὐχ
οἶδα πῶς ἐνταῦθα τὸν λόγον ἐξηγάγομεν καὶ μαχρὸν
εἰργασάμεθα. Διόπερ ἀναγχαῖον αὐτὸν συστεῖλαι πά-
λιν. Καὶ γὰρ καὶ τοῦτο τῆς ἡμετέρας ταλαιπωρίας,
ἀχηδιῶμιεν * ἐχεῖ δὲ Ex. μέσης ἡμέρας ἀρχόμενοι. ὑπὸ
λαμπάσι xal λύχνοις ἀναχωροῦσιν. Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἀεὶ
ἐγχαλῶμεν, παρακαλοῦμεν ὑμᾶς λοιπὸν χαὶ δεόμεθα"
δότε ταύτην " τὴν χάριν xoi ἡμῖν xol ἑαυτοῖς, xoi
πάντων ἀπαλλαγέντες τῶν ἄλλων, τούτοις ἑαυτοὺς
προσηλώσωμεν. Κερδανοῦμεν γὰρ χαὶ ἡμεῖς ἐξ ὑμῶν
τὴν χαρὰν καὶ τὴν εὐφροσύνην, χαὶ τὸ σεμνύνεσθαι
ἐφ᾽ ὑμῖν, καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις λαύεῖν ἀμοιξήν - τὸν δὲ
μισθὸν ἅπαντα ὑμεῖς καρπώσεσθε, ὅτι μανιχῶς οὕτω
προσηλωμένοι τῇ ὀρχήστρᾳ πρὸ τούτου, διὰ τὸν τοῦ
Θεοῦ φόδον, καὶ τὴν Dru i bred dg εῤῥήξατε
Y

^

τοὺ νοσήματος ἑαυτοὺς ἐχείνου, χαὶ τὰ δεσμὰ διελύ-

D

σατε, χαὶ πρὸς τὸν Θεὸν ἐδράμετε. Οὐχ ἐχεῖ δὲ μόνον
, M Y τ * bh

λήψεσθε τὸν μισθὸν, ἀλλὰ xa ἐνταῦθα εἰλιχρινὴ χαρ-
, 0 A &N o Tr D M ἀν E) , M -

πώσεσθε τὴν ἡδονήν. Τοιοῦτον γὰρ ἣ ἀρετή " μετὰ τῶν
- “ - τω

ἐχεῖ στεφάνων χαὶ ἐνταῦθα ἡδὺν χαθίστησιν ἡμῖν τὸν
ῃ H ῃ μ 0 , - 3 , d. 1 m"

βίον. Πειθώμεθα τοίνυν τοῖς εἰρημένοις, ἵνα καὶ τῶν

e M Lnd , - ἘΠ -

ἐνταῦθα xal τῶν ἐχεῖσε ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι
, , Ὁ / 9 5 e x e

xoi φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,

b Ms. Orient. ταύτην ἡμῖν τὴν χάριν, μᾶλλον δὲ xol

ἡμῖν χαὶ ἑαυτοῖς.

IN

xh? 3 ΄ M m. ᾿ξ 4“ "- ε , LA
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
ΩΣ - , 5 ,
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἂ μήν.

OMIAIA v6.

JOANNEM IIOMIL.

LiX. al. Lvirr. 395

sti, quicum Patri gloria, simulque Spiritui sancto,
in secula seculorum. Amen.

————————

HOMILIA LIX.

Καὶ ἐξέδαλον αὐτὸν ἔξω καὶ ἤκουσεν ὃ ᾿[ησοῦς, ὅτι € Cap. IX. v. 55. Et ejecerunt eum. foras : et

5 M ^ gx 3 3 mM
ῥαλον αὐτὸν ἔζω “Χαι εὑρὼν αὐτὸν. εἰπὲεν αὐτῷ

mo
^ vx
qi

- ΄, , EP.
ἐχεῖνος xai εἶπε" καὶ τίς ἐστι, Κύριε, ἵνα πιστεύσω

D ῃ
εἰς αὐτὸν ; χαὶ τὰ λοιπά.

T hi r ^ /
Ot διὰ τὴν ἀλήθειαν xa τὴν εἰς Χριστὸν διιολογίαν

,

πάσχοντές τι

Lá ,

1 δεινὸν xat ὑδριζόμενοι, οὗτοι μάλιστά

5 e ΚΣ σ, -" M ΦῃΣ xh δὲ: M
εἰσιν οἱ τιμώμενοι. “Ὥσπερ γὰρ ὃ χρήματα ἀπολλὺς
, 5

δι᾿ αὐτὸν, οὗτος μάλιστά ἐστιν ὃ εὑρίσχων * xoi ὃ τὴν
Ψυχὴν αὐτοῦ μισῶν, αὐτὸς μάλιστά ἐστιν ὃ φιλῶν
οὕτω χαὶ ὃ δύόριζόμενος, οὗτος μάλιστά ἐστιν ὃ τι-
μώμενος" ὅπερ xat ἐπὶ τοῦ τυφλοῦ γεγένηται. Ἔξε-
ῥαλον οὖν αὐτὸν Ex τοῦ ἱεροῦ οἱ ᾿Ιουδαῖοι, xot εὗρεν
αὐτὸν ὃ Δεσπότης τοῦ ἱεροῦ. Ἀπηλλάγη τοῦ συνεδρίου
τοῦ λοιμικοῦ, xal περιέτυχε τῇ σωτηρίῳ πηγὴ " ἦτι-
μάσθη παρὰ τῶν τὸν Χριστὸν ἀτιμασάντων, χαὶ
ἐτιμήθη παρὰ τοῦ τῶν ἀγγέλων Δεσπότου. Τοιαῦτα
τὰ τῆς ἀληθείας ἔπαθλα. Οὕτω χαὶ ἡμεῖς, ἂν ἐν-
ταῦθα ἀφῶμεν τὰ χρήματα, εὑρίσχομεν ἐχεῖ παῤῥη-
clay * ἂν ἐνταῦθα δῶμεν τοῖς θλιδομένοις, ἀναπαυσό-
μεθα ἐν τοῖς οὐρανοῖς" ἂν ὑδρισθῶμεν διὰ τὸν Θεὸν,

^

D ^ - €, 315
τιμώμεθα χαὶ ἐνταῦθα xai ἐχεῖ. Ὥς δὲ ἐ

ξέβξαλον αὖ-
τὸν ἐκ τοῦ ἱεροῦ, εὗρεν αὐτὸν ὃ ᾿Ιησοῦς. Δείχνυσιν 6
εὐαγγελιστὴς ὅτι “ ἐπὶ τούτῳ ἦλθεν, ὥστε αὐτῷ bus
τυχεῖν. Καὶ ὅρα τίσιν αὐτὸν ἀμείδεται " τῷ χεφαλαΐῳ
τῶν ἀγαθῶν. Καὶ γὰρ ἑαυτὸν ἐγνώρισεν αὐτῷ πρότε-

audivit Jesus quia ejecerunt eum foras : et
cum invenisset. eum, dixit ei : Tu credis in
Filium Dei? 56. Respondit ei, Et quis est,
Domine, ut credam in eum ? etc.

1. Qui propter veritatem et Christi confessio-
nem, malo vel contumelia quadam afficiuntur, hi
maxime a Deo honorantur. Ut enim qui propter

D Deum pecunias perdidit, hic maxime illas inve-
nit; et qui odit animam suam, hic potissimum
diligit illam : sic qui contumelia afficitur, hic
potissimum honore cumulatur ; id quod czco ac-
cidit. IHlum igitur ex templo Judzi ejecerunt, et
invenit illum templi Dominus. A pestifero con-
sessu liberatus, salutiferum: fontem est consequu-
tus : dehonestatus est ab iis qui Christum deho-
nestarunt, et honoratus est ab angelorum Domino.
Hzc sunt veritatis praemia. Sic et nos si. hic pe-
cunias amittamus, illic fiduciam reperimus; si

E hic zrumnosis largiamur, requiescemus in czlis :
si propter Deum contumeliis afficiamur, et hic et
illic honorem consequimur. Ejectum e templo in-
venit Jesus. Significat evangelista ideo venisse,
ut illi occurreret. Et considera quod ipsi premium
conferat : caput bonorum. Se namque e! notum
facit prius ignoranti, et eum in discipulorum

S oV obet boys ivi : idéres Val
pov ἀγνοοῦντι, xaX εἰς τὸν τῶν οἰχείων μαθητῶν &- ς,» chorum adscivit. Tu vero consideres velim quo

P e M E) ΕΙΣ
κατέλεξε γορόν. Σὺ δὲ σχόπει, πῶς τὴν ἀχρίδειαν
€ 2 à M Ple -T7, E: , D M DE οι Σὺ
ὃ εὐαγγελιστὴς ἐξηγεῖται. Εἰπόντος γὰρ αὐτοῦ, Σ

ν m cT r2 1 p, 4 M
πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, λέγει; Κύριε, xai

ῃ ^ Y^ BA LS 3p c5
τίς ἐστιν; Οὐδέπω γὰρ αὐτὸν ἤδε!, χαίτοι τεθε

λ Y zi Verc τ τὰ 3 εν.
ραπευμένος. 'Γυφλὸς γὰρ ἦν, πρὶν ἢ πρὸς τὸν εὖερ

N c e 2 ,

γέτην ἐλθεῖν, καὶ μετὰ τὴν ἴασιν ὑπὸ τῶν χυνῶν ἐχεί-

, - ἡ E ue.

νων περιείλχετο. Καθάπερ οὖν τις ἀγωνοθέτης,
^ M / "S NIA E

ἀθλητὴν πολλὰ χαμόντα καὶ στεφανωθέντα δέχεται.

΄ , ^ δεν es e ,

Καὶ τί φησιν, Πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ: Τί

LI

- Jc LM Nl m M 5 τῇ

τοῦτο; Μετὰ τοσαύτην ἀντίῤῥησιν τὴν πρὸς τοὺς lou

b c 5 uA χε; Ξ
δαίους, μετὰ τοσαῦτα ῥήματα, ἐρωτᾷ, εἰ πιστεύεις:

c M , M
Οὐχ ἀγνοῶν, ἀλλὰ βουλόμενος ἑαυτὸν γνωρίσαι, xol
b M el ^^ τ Δ . t τῷὰὼ , n "Y 6s ci
δειχνυς, ὅτι πολλοῦ τιμᾶται τὴν αὐτοῦ πίστιν. “Ὑόρισέ

^c D
με δῆμος τοσοῦτος, φησ'

v Alt ἐπὶ τοῦτο.

A modo ejus diligentiam evangelista exhibeat. Illo
enim dicente, Tu credis in. Filium Dei? respon-
det, Domine, quis est? Nondum enim ipsum
norat, etsi sanatus, quia czecus fuerat priusquam ad
beneficum | accederet, et. post receptum visum a
canibus illis trahebatur.Jesus ergo ceu agonotheta
quispiam athletam post multos labores coronatum
excipit. Et quid dicit? Credis in Filium Dei?
Quid hoc? Post tantam cum Judzis disceptatio-
nem, post tot verba, interrogat num credat? Non
quod ignoret, sed quod velit se notum facere, et
quanti faciat ejus fidem, ostendere. Me contume-
lia, inquit, tantus populus affecit, sed nihil curo ;

ivy ἀλλ᾽ οὐδεὶς ἐμοὶ λόγος ἐχεί- b unum opto, ut credas. Melior quippe est. unus
L

Czxcus
naius in di-
scipulorum
chorum ad-
scitus est,

. Eccli. 16.

3.

Rom. 9.30.

Joan.8.33.
4t.

596 $. JOANNIS CIIRYSOST.
qui facit voluntatem Domini, quam mille iniqui.
Tu credis in Filium Dei ? Ut presens οἱ dicta
excipiens, sic interrogat; et prius in illo sui deside-
rium excitat. Non dixit enim, Statim crede, sed
interrogavit. Quid igitur. ille? Et quis est, Do-
mine, ut credam in eum ἢ Optantüs ac vehe-
menter desiderantis verbum. Pro quo tanta loquu-
tus est, hunc ignorat, ut discas quam veritatis
amans esset. Nondum enim ipsum viderat.
9T. Dicit ei : Et vidisti eum, et qui loquitur
tecum, ille est. Non dixit, Ego sum, sed. remis-
sius adhuc, Et vidisti eum. Illud. adhuc obscu-
rum erat ; ideo clarius addit, Qui loquitur tecum,
ille est. Respondit ille: 59. Credo, Domine :
et adoravit eum statim. Neque dixit, Ego. sum
qui sanavi te, qui dixi tibiy Vade, lavare in Siloe:
sed his silentio missis, ait : Credis in. Filium
Dei ? Deinde ille, multum exhibens affectum, sta-
tim adoravit eum : quod. pauci ex iis qui curati
sunt, fecerunt, ut leprosi illi, et si qui ali : hinc
ostendit divinam suam virtutem. Ne quis enim
putaret hec. verba tantum esse, ipsum opus addi-
dit. lllo autem adorante, ait. Christus : 59. 7n
judicium. ego veni in mundum, ut non viden-
tes videant, et qui vident, ceci fiant. idipsum
Paulus dicit : Quid ergo dicemus ? Quod gentes
non sequentes justitiam , acceperunt justitiam,
justitiam. autem que est ex fide Jesu : Israel
autem sequens legem justitie, in legem justitice
non venit. Cum dixit Christus. Zn. justitiam
veni in hunc mundum; et illum fidei tenacio-
rem effecit, et sequentes se excitavit : nam Pha-
risiel sequebantur. illum, 7n Judicium porro est,
in majus supplicium ; ostendens eos qui se damna-
rent, esse damnatos, et qul se peccatorem pronun-
tiarent, ipsos esse peccato obnoxios. Hic vero du-
plicem visus restitutionem et duplicem. cacitatem
memorat, sensibilem nempe, et spiritualem. Tum
dicunt ei quidam ex sequentibus : 40. /Vumquid
et nos ceci sumus ? Et ut alibi. dicebant, /Ve-

ARCHIEP.

CONSTANTINOPFP.

P mM m ? ^ 4
voy * ἑνός μοι μέλει, τοῦ σε πιστεῦσαι. Κρεῖττον γὰρ
T7 € Y / e , / /
εἷς ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου, ἢ μυρίοι παράνομοι.
NM , ? M "e^ b DJ €, M ^
Σὺ πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; "Kc xoi παρὼν,

^ , A ' D
καὶ ἀποδεχόμενος τὰ εἰρημένα, οὕτως αὐτὸν ἐρωτᾷ"
χαὶ πρότερον αὐτὸν εἰς πόθον ἑαυτοῦ χατέστησεν. Οὐ

M Ej x ?n/ , ; M 315 , rp,
γὰρ εἰπεν, εὐθέως πίστευσον, ἀλλὰ κατ᾽ ἐρώτησιν. Τί
οὖν ἐχεῖνος: Καὶ τίς ἐστι, Κύριε, ἵνα πιστεύσω εἰς

- , , n Lj 5 , ! 2e M
αὐτόν; Ποθούσης xai σφόδρα ἐπιζητούσης Ψυχῆς τὸ
cm εν" Δ T En ^ / c E - d
ῥῆμα. Ὑπὲρ οὗ τοσαῦτα διελέχθη, τοῦτον ἀγνοεῖ, ἵνα

/ 9. “ὦ ^ , Y. 1 3. ems €
μάθης αὐτοῦ τὸ φιλάληθες. Οὔπω γὰρ ἤν αὖτὸον &m-

, , 5 0 ΝΡ E 3B. Y M λῷ
ραχώς. Λέγει αὐτῷ - χαὶ ἑώραχας αὐτὸν, xxt ὃ λαλῶν
* RE OL VOLI ue 3 c3 Fwd 3 ε 3208
μετὰ σοῦ, ἐχεῖνός ἐστιν. Οὐχ εἶπεν, ἐγώ εἰμι" ἀλλὰ
a , » M € , ym er , ,
μέσος ἔτι καὶ ὑπεσταλμένος: Καὶ ἑώραχας αὐτόν.
"mo y XN 3 NY ^ , Sut y.
Τοῦτο ἔτι ἄδηλον ἦν" διὸ τὸ σαφέστερον ἐπήγαγεν᾽
€ m— 5 ᾿-ε - ,
Ὁ λαλῶν μετὰ σοῦ, ἐχεῖνός ἐστι. Λέγει" Πιστεύω,
Κύριε’ καὶ προσεκύνησεν αὐτῷ εὐθέως. Καὶ οὐχ εἰπεν,
SE AE [4 , (2 nr. 7 ga /
ἐγώ εἶμι ὃ τεθεραπευχώς σε, ὃ εἰπών aot, Y moe, νίψαι
ΕῚ M /4 5 M / E] - 7 ys
εἰς τὸν Σιλωάμ.: ἀλλὰ πάντα ἐχεῖνα σιγήσας, φησί
^ ^ m "s M
ΠΙστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; Εἶτα τὴν πολλὴν διά-
cl / hd
θεσιν ἐμφαίνων προσεχύνησεν εὐθέως" ὅπερ ὀλίγοι τῶν
τεθεραπευμένων ἐποίησαν, οἷον οἱ λεπροὶ, καὶ εἴ τις
» NN , , , τὶ D A , N/
ἄλλος * διὰ τούτου ἐμφαίνων αὐτοῦ τὴν θείαν δύναμιν.

D Ἵνα γὰρ μή τις νομίση 57x μόνον εἶναι τὸ λεχθὲν
γὰρ μή τις νομίσῃ ῥῆμα μόνον εἰναι τὸ λεχθὲν,

M ^ » / , ^Y » c
χαὶ τὸ ἔργον προσέθηχε. ΠΙροσχυνήσαντος δὲ αὐτοῦ,
e “ )
φησὶν ὃ Χριστός - Eig χρίμα ἐγὼ ἦλθον εἰς τὸν χό-
σμον, ἵνα οἵ μὴ βλέποντες βλέπωσι, καὶ οἱ βλέπον-
ΓΞ N / "c Y «-Ἃ "m 5S
τες τυφλοὶ γένωνται. Τοῦτο xat Παῦλός φησι" Τί οὖν
, ec [7/4 y M ML DON A ^ , ,
ἐροῦμεν ; "Oct ἔθνη τὰ μὴ διώχοντα δικαιοσύνην, κατέ-
δὴ
λαύε δικαιοσύνην, δικαιοσύνην δὲ τὴν ἐχ πίστεως "ἢ Ἴη-
c 3 A Δ ὦ ἢ 7 ^ K 2 ,
σοὺ -᾿Ισραὴλ δὲ διώχων νόμον δικαιοσύνης, εἷς νόμον
L ^ ^ M
δικαιοσύνης οὖχ ἔφθασεν. ὐἰπὼν δὲ, Eic χρίμα ἐγὼ
ἦλθον εἰς τὸν χόσμιον τοῦτον, χἀχεῖνον σφοδρότερον
M
περὶ τὴν πίστιν εἰργάσατο, xai διανέστησε τοὺς

5

ἀκολουθοῦντας αὐτῷ * xol γὰρ ἠχολούθουν αὐτῷ Φα-

E ρισαῖοι. Τὸ δὲ, Εἰς χρίμα,, εἰς μείζονα κόλασιν ἔλεγε -

D
δειχνὺς ὅτι οἵ χαταδικάσαντες αὐτὸν, αὐτοί εἶσιν οἵ
χαταδεδικασμιένοι" οἵ xol ὡς ἁμαρτωλὸν χαταχρίναν-
τες, αὐτοί εἰσιν οἱ χαταχεχριμένοι. ᾿Ενταῦθα δὲ δύο
λέγει ἀναύλέψεις xat δύο τυφλότητας, τήν τε αἰσθη-

M , , / ΒΊΟΥ Lad τι
τὴν, τὴν τε νοητὴν. Λέγουσιν αὑτῷ £X τῶν ἀχολου--

^m OS . 5 c c - 5 ej,
mini servivimus umquam; et, JVon ex fornica- ,,; θούντων αὐτῷ" Μὴ καὶ ἡμεῖς τυφλοί ἐσμεν; “Ὥσπερ

tione nali sumus : Ma. et nunc. sensibilibus tan-
tum inhiant, et hujusillos pudebat ccitatis. Dein-
de ostendens melius esse, ipsos esse caecos quam
videre, ait : 41. S ceci essetis, non haberetis
peccatum. Cum calamitatem illam , ignominiam
esse putarent, 1.1 in ipsorum caput convertit di-
cens, Hoc vobis tolerabilius redderet supplicium.

ἃ [μέσως... ὑπεσταλμένως Savil. et Codd. nostri , ut

loqui solet noster.]
b Ἰησοῦ non legitur in vulgatis exemplaribus.

Α ἀλλαχοῦ ἔλεγον Οὐδενὶ δεδουλεύχαμεν πώποτε * "Ex

πορνείας οὐ γεγεννήμεθα " οὕτω xal νῦν πρὸς τὰ ai-
σθητὰ χεχήνασι μόνον, xal ταύτην "^ ἐπαισχύνονται
τὴν πήρωσιν. Εἶτα δειχνὺς ὅτι βέλτιον τυφλοὺς αὖ-
τοὺς εἶναι ἣ βλέποντας, φησίν: Ei τυφλοὶ ἦτε, οὐκ
ἂν εἴχετε ἁμαρτίαν. "Emctó? αἰσχύνης τὸ πρᾶγμα
ἐνόμιζον εἶναι "ἢ τὴν συμφορὰν, περιέτρεψεν αὐτὸ εἷς

ἃ Quidam ἐπησχύνοντο.
b τὴν συμφοράν hic redundare putatur,

IN JOANNEM HOMIL. LiX. al.

v ^ »u* X , ἘΞ 5. 4!
τὴν αὐτῶν χεφαλὴν, εἰπὼν, ὅτι τοῦτο ἀνεχτοτέροιν

Üuiv ἔφερε τὴν χόλασιν, πανταχοῦ b od τὰ
ἀνθρώπινα φρονήματα, χαὶ εἰς ἔννοιαν ἄγων! μεγάλην
xal θαυμαστήν. Νῦν δὲ xai λέγετε ὅτι βλέπομεν. Ως.
περ ἐχεῖ qus Ὃν ὑμεῖς ἐλέγετε

ἦν, οὕτω δὴ xal ἐνταῦθα - Νῦν δὲ λέγετε
"Evza90x ὅπερ bi Pee

δείχνυσιν αὐτοῖς χόλασιν φέρον.

a

οὐ γὰρ βλέπετε.

εἶναι μέγα, τοῦτο
- A , ZA —

Καὶ ὑπὲρ τῆς προτέρας 0$ πηρώσεως παρεμυθήσατο
, "T «Y c mo ,

τὸν ἐχ γενετῆς τυφλόν " εἶτα περὶ τῆς τυφλότητος αὖ-
M ΟΝ / ἐς dE E USE: E SS

τῶν διαλέγεται. Ἵνα γὰρ μὴ λέγωσιν, οὗ παρὰ τὴν

Ἰμετέραν πήρωσιν οὗ προσερ petas ἀλλ᾽ ὡς πλάνον

,

φξυγο τες ἀποστρεφόμεθα, ὗ ὑπὲρ τούτου πάντα ποιεῖ-
τ

E 3 D
ὃ εὐαγγελιστής RS ERES ct

» o£

ἤκουσαν ἐχ τῶν Φαρισαίων ταῦτα οἱ μετ᾽ αὐτοῦ ὄντες,

- 2
xai εἶπαν: Μὴ χαὶ ἡμεῖς τυφλοί ἐσμεν ; ἀλλ᾽ ἵνα σε

- 2 - / ,
ἀναυνήση; ὅτι οὗτο; ἐχεῖνοι ἦσαν οἵ πρότερον ἀπο-

,

τω -- ,
στάντες, εἶτα λιθάσαντες. Ἦσαν γάρ τινες ἐπιπο-

cC , ,

λαίως ἀχολουθοῦντες, xx ῥαδίως εἰς τοὐναντίον με-
ki Is e E ας

ταδαλλόμενοι. Πόθεν οὖν χατασχευάζει, ὅτι οὐχ ἔστι
^ , c /,

πλάνος, ἀλλὰ ποιμήν; Θεὶς τὰ γνωρίσματα ἑχκατέ-

τὰ ἐν Ὁ U D
τοῦ

τὸ . Ξ
ρου, χαὶ ποιμένος, καὶ τοῦ πλάνου xat λυμιεῦνος,

A , , 5, € »- 3 - 2v d A Ὁ
καὶ ἀπ’ αὐτῶν παρέχων αὑτοῖς ἐξετάζειν τὴν τῶν
7 5» , “ΩΝ Ν ,ὔ J € , '
πραγμάτων ἀλήθειαν. Καὶ πρότερον τίς ὃ πλάνος xot
e /, m LEES c 5 X e λῷ
ὃ χλέπτης δείκνυσιν, ἀπὸ Γραφῶν αὐτὸν οὕτω χαλῶν
^ E Xo "mos x , T 1 ET:
xui λέγων: '"Aydhy,, ἀμὴν λέγωρὑμῖν, ὃ μιὴ εἰσερχό-
ΩΣ ^ M bad ,

ἐν e τὸς τῆς θύρας εἰς τὴν αὐλὴν τῶν προδάτων,
^^ ,
ἀλλὰ ἀ αραίνων d). λαχόθεν, ἐ ἐχεῖνος χλέπτης ἐσ

Ij
- "Ops τὰ δείγματα τοῦ ληστοῦ᾽ πρῶτον, οτι

, , , 5 I -—— z ^ LS Jg. 3.2 -MECN
οὗ Sons εἰσέρχεται" δεύτερον, ὅτι οὐ χατὰξτὰς
- ^ Y Ὁ , »Ὲ
Ἐραφάς τοῦτο γάρ ἐστι τὸ, Μὴ διὰ τῆς θύρας. "Ev-
Led ^Y νι Ἁ b τὶ m p A i - M
ταῦθα ὃὲ x«t τοὺς πρὸ αὐτοῦ αἰνίττεται, καὶ τοὺς
' , , - , M M
μετ᾽ αὐτὸν ἐσομένους" τόν τε ἀντίχγριστον χαὶ τοὺς
ΡΟΣ f 2p 7/5 M ^v ee
Ψευδοχρίστους" τὸν τε ᾿Ιούδαν x«i Θευδᾶν, xat εἴ

e

Αἵ
τινες ετ τερον τοιοῦτοι Le τοῦς Εἰϊχότως δὲ οε E τας

2.

EX

ev
Γραφὰς ἐχάλεσεν. Αὗται γὰρ ἡμᾶς ἘΠῚ τον τῷ
Θεῷ,

i
ποιοῦσιν,

χαὶ τὴν θεογνωσίαν ἀὐσξγθιιαῖν" αὗται πρόθατα

αὗται φυλάττουσι, χαὶ τοὺς ἁμῶς οὐκ

M
ἀφιᾶσιν ἐπεισελθεῖν. Καθάπερ ien θύρα veris

à
- »

ιχοῖς τὴν εἴσοδον,

σ

τοῖς αἵρετ

οὕτως ἀποχλείει

λεία χαθιστῶσα ἡμᾶς περὶ ὧν ἂν pes θα πάᾶν--
iT —

τῶν, χαὶ οὐχ ἐῶσα πλανᾶσθαι. Kv μὴ παραλύσωμεν
, AT ^ ,

“αὐτὴν, οὐχ ἐσόμεθα εὐχείρωτο! τοῖς ἐχθροῖς." Διὰ

΄ 1 M / Y M ,
ταυτῆς X«Xt τοὺς ποιμενος X«t τοὺς οὗ ποιμένας εἰσό-
FN,

μεθα ἅπαντας. Τί δέ ἐστιν, Εἰς τὴν αὐλήν; Πρὸς τὰ
TEE χαὶ τὴν ἐχείνων πρόνοιαν. Ὃ γὰρ μὴ ταῖς
Γραφαῖς χρώμενος, ἀλλὰ ἀναδαίνων ἀλλαχόθεν"

΄, , . p ,
τουτέστιν, ἑτέραν ἑαυτῷ xa μὴ νενομισμένην EU OY

*? Morel. αὐτόν, male.

TOM. VIII.

r

D

E

LVIIL. 507

Ita semper humanos sensus resecat, et ad magnam
mirabilemque cogitationem erigit. /Vunc. autem.
vos videre dicitis. Sicut ibi dicit, Quem. vos
dicebatis quia Deus vester est :
JYunc autem «vos videre dicitis

sic et hoc loco,

neque enim
videtis. Hic quod sibi maxime laudi esse. arbitra-
bantur, id supplicio fore ostendit. Et czecum na-
tum de priore czcitate consolatur : postea de illo-
rum czecitate loquitur. Ne dicerent enim : Non ex
czcitate provenit, quod ad te non accedamus, scd
te ut deceptorem aversamur ; ea solum de re dis-
serit.

2. Nec sime causa evangelista narravit, Phari-
sos quosdam, qui cum illo erant, hzc audivisse
ac dixisse, /Vumquid et nos ceci sumus ? sed ut
übi in memoriam revocaret eos ipsos esse, qui
ante ab illo recesserant, illumque lapidabant.
Erant enim quidam qui perfunctorie sequebantur,
et facile m contrarium vertebantur. Undenam cr-
go se probat, non deceptorem, sed pastorem esse?
Allatis utrinque indiciis et pastoris et deceptoris,
et hinc illis explorandz veritatis ansam. praebet.
Et primo quis sit deceptor et fur ostendit, ex
Scripturis sic vocans illum his verbis : 1. Zmen
amen dico vobis, qui non intrat per ostium in
ovile ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est
et latro. Vide latronis signa; primo, non. palam
intrat; secundo, non per Scripturarum testimo-
nium : hoc enim est non intrare per ostium. Hic
porro et qui fuerunt, et. qui futuri erant Indicat,
Antichristum, falsos Christos, Judam et Theudam
et alios hujusmodi ; jure autem Ostzum Scriptu-
ras vocat. lH namque nos ad. Deum ducunt, et
Dei cognitionem aperiunt: ha oves faciunt, ha
custodiunt, nec lupos ingredi sinunt. Tamquam
enim tutum ostium, hareticos ab 1ngressu arcent,
nosque in securitate qua volumus constituunt,
nec sinunt errare. Et si hoc ostium non panda-
mus, non erimus inimicis captu faciles. Hinc eos,
qui vere pastores, et qui non pastores sunt, cogno-
sceinus. Quid. sibi vult autem, 7z ovile ἢ Id est,
Ad curandas oves. Qui enim sacra non utitur
Scriptura, sed. aliunde ascendit ; id. est, qui
sibi aliam et non statutam viam aperit: hic fur
est. Viden' hinc eum cum Patre consentire, dum
Scripturas in medium affert? Ideo Judaeis dice-
bit, Scrutamini Scripturas; et. Moysen in me-

27

» Cap. 10

Antichri -
stus, falsi

Christi, Ju-

? dasct Theu-

das.

Jocn. 5.

39.

ILid. e.

Á
]

Matth, 1

9.

Joan.7.Y9.

Joan."

,

7:4*

6.

S.

598

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

dium adduxit in testem, necnon prophetas omnes. 54; 996v * οὗτος χλέπτης ἐστίν. “Ορᾷς χἀντεῦθεν τῷ Πα-

. * . e " c c M
Omnes, inquit, qui audiunt prophetas, venient A *Qt συμφωνοῦντα, τῷ τὰς

ad me; et, Si crederetis Moysi, crederetis et
mihi. Hic porro. illud ipsum metaphorice ponit.

Cum dixit autem, ;Zscendit aliunde, scribas

5. subindicavit, quia docebant prccepta, doctrinas

8.

hominum, et legem transgrediebantur, quod ipsis
exprobrans dicebat : /Vemo vestrum facit legem.
^c probe dixit, 4/scendit, non, Ingreditur, quod
est furis parietem supergredi nitentis, et cum pe-
riculo omnia facientis. Viden' quomodo furem
descripsit? Jam pastoris indicium animadverte.
Quodnam illud est? 2. Qui intrat. per ostium,
pastor est ovium. 9. Huic ostiarius aperit, et
vocem ejus oves audiunt, et proprias vocat
nominatim ; 4. δὲ cum. eas emiserit, ante eas
vadit. Indicia posuit et pastoris et latronis. Vi-
deamus quo pacto illis sequentia applicet. Z/uic,
inquit, ostiarius aperit. Yn metaphora persistit,
ut signiicantius loquatur. Quod si parabole
verba singula explorare velis, nihil obstat quo-
minus hic ostiarium intelligamus Moysen. Illi
namque Dei eloquia credita sunt, cujus vocem
oves audiunt, Et proprias vocat. nominatim.
Cum enim illum frequenter deceptorem vocarent,
idque ex incredulitate sua confirmarent dicentes,
Quis principum. credidit in eum ? non ex ipso-
rum incredulitate se, sed illos deceptores et perni-
ciosos esse vocandos dicit, quod sibi non attende-
rent,ac proinde ex ovium numero jure ejecti
essent. Nam 51 pastoris est per statutum ingredi
ostium, et Ipse per hoc ingressus est; qui sequun-
tur omnes, oves esse poterunt ; qui aulem se se-
questrarunt, non ideo pastori nocuere, sed se ex
ovium societate disjunxerunt. Quod si se ipse
postea ostium dicit, nemo perturbetur : nam 56
et pastorem dicit et ovem, secundum diversas
economie suc rationes. Nam quando nos Patri
offert, se ostium appellat ; cum nostri curam ge-
rit, pastorem. Ne enim solum ejus opus esse pu-
tes, quod nos Patri offerat, se pastorem vocat.
Et oves vocem ejus audiunt, et proprias oves
vocat, et educit eas, el anle eas vadit. Atqui
contra, pastores sequuntur oves. Verum ille, ut
ostendat se omnes ad veritatem deducturum esse,
conira pastorum morem agit : nt etiam cum oves

E

M

Γραφὰς εἰς μέσον προφέ-
pet ; Διὰ τοῦτο xa τοῖς ᾿Ιουδαίοις ἔλεγεν, "Epsuv&ce
τὰς Γραφάς" χαὶ Μωῦσέα παρήγαγεν εἰς μέσον, καὶ
μάρτυρα αὐτὸν ἐχάλει, καὶ τοὺς προφήτας πάντας.
Πάντες γὰρ, φησὶν, οἱ ἀχούσαντες τῶν προφητῶν,
Jz / M [»2^5 /, :É - 2

ἥζουσι πρός με’ xat, Ei ἐπιστεύετε Μωῦσεϊ, émi-

, μὴ 5 , ^T^ c M Χ 2 0 e
στεύετε ἂν ἐμοί. Ἐνταῦθα δὲ τὸ αὐτὸ HEADS CREDE
Εἰπὼν δὲ, ᾿Ἀναδαίνων ἀλλαχόθεν, xxi τοὺς
γραμματέας ἦν piam. ὅτι ἐδίδασχον ἐντάλικατα, δι-
δασχαλίας ἀνθρώπων, xo τὸν νόμον παρέδαινον, ὅ ὅπερ
οὖν χαὶ αὐτὸς ὀνειδίζων ἔλεγεν " Οὐδεὶς ἐ ἐξ ὑμῶν ποιεῖ
τὸν νόμον. Καὶ καλῶς εἰπεν, Ἀναδαίνων, οὖχ, εἰσιὼν,
ὅπερ ἐστὶ χλέπτου θριγχὸν ὑπερπηδῆσαι βουλομένου,
καὶ ἐπικινδύνως πάντα πράττοντος. Eiósg πῶς ὑπέ-
γραψε τὸν ληστήν ; Σχόπει xoi τοῦ ποιμένος τὸ γνώ-
Εν) Ὁ Ce 2e € E] / Y -

ρισμα. "Tt οὖν τοῦτό ἐστιν; Ὃ εἰσερχόμενος διὰ τῆς
θύρας, οὗτός ἐστιν 6 ποιμὴν τῶν προδάτων. 'Γούτῳ ὃ
θυρωρὸς ἀνοίγει, καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀχούει τὰ πρό-
ὄατα, καὶ τὰ ἴδια καλεῖ χατ᾽ ὄνομα, καὶ ὅταν ἐξα-
"E0nxs xoi

ἔθηκεν.

γάγη αὐτὰ, πορεύεται ἔμπροσθεν αὐτῶν.
τοῦ ποιμένος χαὶ τοῦ λυμεῶνος τὰ δείγματα. Ἴδωμεν
πάλιν πῶς αὐτοῖς ἐφήρμοσε τὰ ἑξῆς. 'Γούτῳ, φησὶν,
ὃ θυρωρὸς ἀνοίγει. ᾿Ἐπέμεινε τῇ μεταφορᾷ,, ὥστε ἐμ.-
φαντιχώτερον ποιῆσαι τὸν λόγον. [εἰ δὲ xol κατὰ λέ-
ξιν ἐθέλοις τὴν παραδολὴν ἐξετάζειν, οὐδὲν χωλύει
θυρωρὸν ἐνταῦθα νοεῖν τὸν Μωὺῦσέα. "Exeivoc γὰρ 6 τὰ
λόγια τοῦ Θεοῦ ἐμπιστευθείς- οὗ Καὶ τὴν φωνὴν αὖ-
τοὺ ἀχούει τὰ πρό τς xai τὰ ἴδια χαλεῖ κατ᾽ ὄνο-.
μα. Ἐπειδὴ γὰρ ἄνω χαὶ χάτω ἔλεγον αὐτὸν ἀπα-
τεῶνα εἶναι, καὶ τοῦτο ἐχ τῆς ἀπιστίας τῆς ἑαυτῶν
&6eGalouy Mona Ὑίς τῶν ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἷς
αὐτόν; δείκνυσιν, ὅτι oUX αὐτὸν ἐκ τῆς ἐχείνων ἀπι-
στίας λυμεῶνα χαὶ πλάνον δεῖ χαλεῖν ἀλλ᾽ αὐτοὺς
ἐχ τοῦ μὴ προσέχειν αὐτῷ, καὶ τὴς τῶν προδάτων
ἀχολούθως ἐχόληθῆναι τάξεως. Ei γὰρ ποιμένος ἐστὶ
τὸ διὰ τῆς νενομισμιένης εἰσιέναι θύρας, αὐτὸς δὲ εἰσ-
ἦλθε διὰ ταύτης" οἵ μὲν ἀχολουθήσανγες ἅπαντες δύ-
voe ἂν εἶναι πρόδατα" oi δὲ ἀποῤῥαγέ ἔντες οὐ τὸν
ποιμένα διέθαλον, ἀλλὰ τὴς τῶν προδάτων συγγε-
νείας ἐξέδαλον ἑαυτούς. Ei δὲ λέγει προϊὼν τὴν θύραν
ἑαυτὸν εἶναι, πάλιν οὐ χρὴ θορυδεῖσθαι. Καὶ γὰρ
xoi ποιμένα ἑαυτὸν λέγει, xol πρόδατον, καὶ δια-
φόρως τὰς οἰχονομίας χηρύττει τὰς ἑαυτοῦ. “Ὅταν
γὰρ προσάγη ἡμᾶς τῷ Πατρὶ, θύραν ἑαυτὸν χαλεῖ "
ὅταν δὲ ἐπιμελῆται, ποιμένα. “ἵνα γὰρ μὴ τοῦτο ἔρ-
γον εἶναι νομίσης αὐτοῦ μόνον τὸ προσαγαγεῖν, λέγει
xo ποιμένα ἑαυτὸν. Καὶ τὰ πρόδατα τῆς φωνῆς αὖ-
τοὺ ἀχούει, χαὶ χαλεῖ vk ἴδια πρόδατα, καὶ ἐξάγει
αὐτὰ, χαὶ αὐτὸς ἔμπροσθεν αὐτῶν πορεύεται. Καὶ
μὴν τοὐναντίον οἱ ποιμένες ποιοῦσιν, ὄπισθεν αὐτῶν

e M e 7 ^
ἀχολουθοῦντες. Ἂλλ᾽ αὐτὸς, δεικνὺς ὅτι ἅπαντας δὸη-

IN JOANNEM

** ^, , ^ £ -

γήσει πρὸς τὴν dte; ἀπεναντίας ἐχείνοις ποιεῖ"

* 90x. ἔξω τῶν
' M

e. Πολὺ γὰρ

- , et c M mr LONE
παραδοξοτέρα αὕτη ἣ ποιμαντικὴ τῆς παρ ἡμῖν.

ὥσπερ οὖν xal ὅτε τὰ πρόδατα ἔπεμπε
λύχων, ἀλλ᾽ ἐν μέσῳ τῶν λύκων abl

- Lg οω A ^ s Α
Δοχεῖ δέ μοι καὶ περὶ τοῦ τυφλοῦ αἰνίττεσθαι. Καὶ

γὰρ ἐχεῖνον ἐξήγαγε χαλέσας ἐκ μέσου τῶν Ἰουδαίων, 5

LI D - * , 52A ^ , ^N

xat ἤχουσε αὐτοῦ τῆς φωνῆς, καὶ ἐπέγνω. ᾿Αλλοτρίῳ δὲ
» e— ^ ,

οὐ μιὴ ἀκολουθήσουσιν, ὅτι οὐκ οἴδασι τῶν ἀλλοτρίων

^. M ^

τὴν φωνήν. Ἤτοι τοὺς περὶ Θευδᾶν λέγει ἐνταῦθα χαὶ
3 Δ. M ^ [7/ ci urs ἢ , -

Ἰούδαν (xat γὰρ Ἅπαντες, ὅσοι ἐπίστευσαν αὑτοῖς,
ve / TTE NN RS SEEN μι δὶ

TUER φησίν) ἢ τοὺς μετὰ ταῦτα μέλλον-
M M ) / ,

τας ἀπατᾶν γευθοχβ στους: Ἵνα γὰρ μὴ λέγωσιν ἕνα

ἐχείνων τοῦτον εἶναι, διὰ πολλῶν ἑαυτὸν ἀπ᾽ ἐχείνων

διαιρεῖ. Καὶ πρῶτον μὲν τίθησι vocent τὴν ἀπὸ

τῶν Γραφῶν διδασχαλίαν - αὐτὸς μὲν γὰρ διὰ τούτων

5 M , 3 - ^N 2 , m " N
αυτοὺυς προσήγετο , &XELVOL! ὁς οὐχ ἐντεῦθεν αὐτοὺς
E] , , N cC / € /
ἐφείλχοντο. Δευτέραν τὴν cO προδάτων ὑπαχοήν"

3. ᾿σὰν Ν M , ζῶν / 1). Nac ) E
αὐτῷ μεν γὰρ OU -ῶντι μόνον, ἀλλὰ χαι τελευτὴ

, ne 5 £ ^N ^n^ »
σαντι παντες ἐπίστευσαν * ἐχείνους OE εὐθεως ειασᾶν.

Καὶ τρίτην δὲ μετὰ τούτων ἐστὶν εἰπεῖν οὐ μικράν.
Ἐχεῖνοι μὲν γὰρ ὡς τύραννοι, καὶ ἐπὶ ἀποστασία
πάντα ἐποίουν - αὐτὸς δὲ οὕτω πόῤῥω ἑαυτὸν τοιαύ--
τῆς χατέστησεν ὑποψίας, ὡς καὶ θελόντων αὐτὸν
ποιῆσαι βασιλέα φυγεῖν, χαὶ ἐπερωτώντων, εἰ ἔξεστι

ιν bh FA , τ - M
δοῦναι χῆνσον Καίσαρι, χελεῦσαι χαταθεῖναι, xai
ον 5 0 MONS ^ , TM i
αὐτὸν ἐπιδοῦναι τὸ iiu Πρὸς τούτοις αὐτὸς μὲν
τς / € / 2 cr A
τῆς pnis τῶν προδάτων ia gue ἵνα ζωὴν

ἔχωσι, χαὶ I ides ἔχωσι, φῇσ ct)

-

€
bre
- M 5 .m
ἐχεῖνοι δὲ xat τῆς
, E 5e 1
παρούσης αὐτοὺς ζωῆς ἀπεστέρησαν. Καὶ oi μὲν

, M

προύδωχαν τοὺς ἐμπιστευθέντας, χαὶ
δὲ

ΞΞ
eu

^
γον * αὖτος
er afe ἃ - , € ^ V X ! UN 5 ^oc
οὕτως ἔστη γενναίως, ὡς XXL τὴν ψυχὴν ἐπιδοῦ-
M Y 4 M y M y
αι. Καὶ ot μὲν ἄχοντες xoà ἀναγχαζόμενοι xot φεύ-
ΥΞ y * NY ῃ AE ^3 6. 1
γονξες ἔπαθον" ἃ ἔπαθον οὗτος Os ἑχὼν χαὶ xpi
βούμενος ὑπέμεινεν ἅπαντα. '"Γαύτην τὴν παροιμίαν
εἰπεν αὐτοῖς ὃ σοὺς"
ἦν ἃ
b 5 - , , M c f
αὐτοῖς; Προσεχτιχωτέρους αὐτοὺς ποιῆσαι βουλόμε-

ἐχεῖνοι Oi οὐχ ἔγνωσαν τίνα
ἐλάλει αὐτοῖς. Καὶ τίνος ἕνεχεν ἀσαφῶς εἶπτεν

3 Ae y - / / * M
voc. ᾿Ἐπεὶ οὖν τοῦτο χατεσχεύασε, λύει λοιπὸν τὴν
- , a / CB , P] € , . MSS. A D
ἀσάφειαν, οὕτω λέγων " Exo εἶμι 5 ps δι’ ἐμοῦ
E 3 E] ,
ἐάν τις εἰσέλθη, εἰσελεύσεται, xol ἐξ ἐλεύσεται, χαὶ

A /,
νομὴν εὑρήσει"

div ἐν ἀσφαλεία ἔσται καὶ ἀδείᾳ

1 ὡ
(νομὴν δὲ τὴν τροφὴν 3ycalioot λέγει χαὶ βοσκὴν τῶν
μιν: καὶ ἐξουσίαν xaX χυριότητα ), τουτέστιν,

- /
ὃον μενεῖ, χαὶ οὐδεὶς αὐτὸν ἐξωθήσεται"

Ἢ ὡς

ὅπερ οὖν
ἐπ e τῶν ἀποστόλων γέγονεν, οἱ μετὰ ἀδείας εἰσήεσαν
xa ἐξήεσαν, ὡς πάσης χύριοι γεγενημένοι τῆς οἰχου--
μένης, xai οὐδεὶς αὐτοὺς ἐχθαλεῖν ἴσχυσε. Πάντες

ς Hac, οὖχ ἔξω τῶν... λύχων ἔπεμπε, in quibusdam Mss.
δι᾽ δμοιοτέλευτον Omissa sunt.
^ Morel. πόντων.

HOMIL.

Lix. al. Lvuir.

^99
emisit, non extra, sed in medium luporum emisit.
Nam longe mirabilior nostra hzc pastoralis cu-
ra est.
3. Videtur autem mihi hic cecum subindicari,
,8 quem vocavit ex medio Judzeorum, οἱ ille vocem
^ ejus audivit et novit. 5. /lienum vero non se-
quuntur, quia alienorum vocem nesciunt. Hic
Theudz aut Juda asseclas dicit (nam Quotquot, .
inquit, Zn illos crediderunt, dispersi sunt); sive"
etiam futuros pseudochristos qui multos postea
seducturl erant. Ne dicerent enim, se quemdam
ipsorum esse, longe se ab illis diversum ostendit.
Primam differentiam affert, doctrinam ex Scriptu-
ris sumtam, quarum ductu illos agebat : : alii vero

secus. Secunda differentia erat ovium obedientia. Cbristus.

B [psi namque non viventi tantum, sed etiam mor-

tuo crediderunt : ilos vero statim reliquerunt.
Tertiam. nec modicam adjicere possumus. Illi ut
tyranni ad defectionem omnia faciebant : ipse tan-
tum a tali suspicione aberat, ut cum vellent ipsum
regem facere, fugerit; et cum interrogarent an li-
ceret censum dare Czesari, solvere juberet, atque
ipse etiam didrachma daret. Ad hac ipse pro sa-
lute ovium venit, ut vitam haberent, et abundan-
tius haberent: illi vero presenti etiam vita suos
privarunt. Ili eos qui sibi. crediti erant prodide-
runt, et fugerunt : Christus vero 1ta fortiter stetit,
ut animam suam traderet. Illi inviti, coacti et fu-
glentes passi sunt : hic libens et volens omnia per-
tulit. 6. Zoc proverbium dixit eis Jesus. Illi
autem non cognoperunt quid loqueretur eis.
Cur obscure loquebatur? Ut attentiores redderet.
Ubi autem illud effecit, obscuritatem. tollit. his
verbis : 9. Ego sum ostium : per me si quis
introierit, ingredietur ei egredietur , et pascua
inpgeniet. Hoc est, In securitate et libertate vivet
( pascua autem hic vocat pabulum ovium, potesta-
temque et dominatum); hoc est, Intus manebit,
et nemo inde expellet : quod etiam apostolis eve-
nit, qui libere intrabant et exibant, quasi universi
orbis domini; nemoque illos ejicere. potuit. 8.
Omnes quotquot ante me venerunt, fures sunt
et latrones; sed non audierunt eos oves. Non
de prophetis hic loquitur, ut aiunt haretici ( il-
los enim audierunt, et per illos crediderunt quot-
quot in Christum crediderunt); sed de Theuda et

C

[ Verba 4 ἔπαθον adjecimus e Savil. et Codd. no-
stris, ]
b αὐτοῖς deest in Savil.

21.

Joan,18.8.
1. Pet. 5.8.
Luc IO, 19.

Matth, 5.

32827.

A400 S. JOANNIS CiiR YSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Juda aliisque seditiosis agit. Praeterea verbum il-
lud, Non audierunt vos, in earum laudem di-
cit : nusquam vero laudat eos qui prophetas non
audierunt; imo illos admodum improbat et rcpre-
hendit. Hinc palam est illud, on audierunt, de
seditiosis illis dictum fuisse. 10. Fur non venit,
nisi ut furetur et mactet et perdat; ut hic con-
tigiL; omnes enim mactati occisique sunt. Ego au-
tem veni ut vitam habeant, et abundantius ha-
beant. Quid, quiso, vita abundantius? Regnum
colorum. Verum id nondum dicit, sed vitz no-
men affert, ut notum 1llis. 11. Ego sum. pastor
bonus. Hic demum de passione loquitur, osten-
dens illam pro mundi salute futuram esse, nec se
invitum illam adire. Deinde exemplum rursus af-

ὅσοι ἦλθον, χλέπται εἰσὶ xoi λησταί: ἀλλ᾽ οὐχ ἤχου -
σαν αὐτῶν τὰ πρόδατα. Οὐ περὶ τῶν προφητῶν φη-
σιν ἐνταῦθα, χαθὼς οἱ αἱρετιχοί φασιν (ἐχείνων γὰρ
ἤκουσαν, xai Ov ἐχείνων ἐπίστευσαν, ὅσοι καὶ émi-
στευσαν τῷ Χριστῷ)" ἀλλὰ περὶ Θευδὰ xot Ἰούδα
λέγει, καὶ τῶν ἄλλων στασιαστῶν, Ἄλλως δὲ χαὶ τὸ,
Οὐκ ἤχουσαν τὰ πρόδατα, ἐπαινῶν εἶπεν" οὐδαμοῦ
Ε δὲ φαίνεται ἐπαινῶν τοὺς παραχούσαντας τῶν προ-
φητῶν, ἀλλὰ τοὐναντίον χαχίζων καὶ διασάλλων σφο-
δρῶς. “Ὅθεν δῆλον, ὅτι τὸ, Οὐχ ἤχουσαν, νῦν περὶ
τῶν στασιαστῶν ἐχείνων εἴρηται. Ὃ χλέπτης οὐ μὴ
ἔρχεται, εἰ μὴ ἵνα χλέψη xoi θύσῃ καὶ ἀπολέσῃ "
ὅπερ τότε γέγονε, πάντων σφαγέντων xol ἀπολομέ-
voy. ᾿γὼ δὲ ἦλθον, ἵνα ζωὴν ἔχωσι, χαὶ περισσὸν
ἔχωσι. Καὶ τί ζωῆς περισσότερον, εἶπέ μοι; Βασιλεία

[ert pastoris οἱ mercenaril. Borus enim. pastor s, οὐρανῶν. "AAA οὔπω λέγει τοῦτο, ἀλλὰ τὸ τῆς ζωῆς

animam. suam ponit. 12. Mercenarius autem,
qui non est pastor, cujus non sunt oves prc ᾿
price, videt lupum venientem, et dimittit oves,
οἱ fugit, et venit lupus, et rapit eas. Hic se per-
inde atque Patrem imperantem exhibet ; siquidem
pastor ipse est, cujus proprie sunt oves. Viden*
quomodo in parabolis sublimius loquatur, ubi ob-
securior est sermo, neque auditoribus carpendi an-
sam przbeat? Quid ergo facit mercenarius? J'idet
lupum venientem, et dimittit oves, et venit lu-
pus, et rapit eas. Voc illi. fecerunt, ipse contra.
Etenim eum apprehensus fuit, dixit : Sinite illos
abire, ut impleretur sermo, quod. nullus eorum
perierit. Hic potest etiam spiritualis lupus intelligi,
quem non sivit oves abripere. Non lupus tantum
hic est, sed etiam leo. Nam. Zdversarius noster
diabolus tamquam leo rugiens circuit. Hic ser-
pens et draco est : Calcate super. serpentes et

scorpi ones.

4. Quare rogo, maneamus sub pastoris cura :
manebimus autem si vocem ejus audiamus, si
Ipsi morem geramus, si alienum non sequamur.
Ecqua vox ejus est? eati pauperes spiritu :
beati mundo corde : beati misericordes. Si hec
servemus, sub pastore manebimus, et lupus in-
eredi non poterit. Sed etiamsi irruat, id 1n. per-
niciem suam faciet. Pastorem enim ita nos aman-
tem habemus, ut animam suam pro nobis tradi-
derit. Cum ergo et potens sit et diligat, quid

» / y -
Α ὄνομα περιστρέφει, ὅπερ ἦν αὐτοῖς γνώριμον. "Exo
" c X ^ € ^ e^
εἰμι 6 ποιμὴν ὃ x«)óc. ᾿ϊνταῦθα λοιπὸν περὶ τοῦ
/ , e-— τ
πάθους διαλέγεται, δειχνὺς ὅτι ὑπὲρ τὴς τοῦ χόσμου
/ e “" -»
σωτηρίας τοῦτο γίνεται, χαὶ οὐχ ἄχων ἐπὶ τοῦτο ἔρ-
nbi / z c
χεται. Etca λέγει τὸ δεῖγμα τοῦ ποιμένος πάλιν καὶ
c ως n Y c
m μισθωτοῦ. Ὃ μὲν γὰρ ποιμὴν τὴν ψυχὴν ἑαυτοῦ
c ' 5 -
τίθησιν ὃ μισθωτὸς δὲ xoi οὐχ ὧν ποιμὴν, οὗ οὐχ
5. H /e »* RUN , 2 D
εἰσὶ τὰ πρόδατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύχον ἐρχόμενον,
, / M ,
καὶ ἀφίησι τὰ πρόδατα, xal φεύγει, xoi ἔρχεται ὃ
Nude c
λυχος, καὶ ἁρπάζει αὐτά. ᾿νταῦθα Ocixvucty ἑαυτὸν
cr m
οὕτω χρατοῦντα ὡς τὸν Πατέρα, εἴ γε ποιμὴν αὖτός
Ny ES is ct
ἐστι, xai ἴδια αὐτοῦ ἐστι τὰ πρόθατα. "plc πῶς ἐν
ταῖς παραδολαῖς ὑψηλότερον φθέγγεται, ἔνθα συνε-
/ , -
D σχίασται ὃ λόγος, xoi οὐ δίδωσι λαδὴν φανερὰν τοῖς
2 /. τ 3 T - -
dxpotot.£votc ; "C οὖν ὃ μισθωτὸς οὗτος ποιεῖ: Θεωρεῖ
τὸν λύχον ἐρχόιε ὶ ao ὰ 6 αἱ
ἐρχόμενον, καὶ ἀφίησι τὰ πρόδατα, χα
» [4 V rp" oc -
ἔρχεται ὃ λύχος, καὶ ἁρπάζει αὐτά. 'Γοῦτο ἐχεῖνοι
, :
πεποιήχασιν " αὐτὸς δὲ τοὐναντίον. Καὶ γὰρ, ἡνίκα
λή x pan , € , cer
συνελήφθη, φησίν" Ἄφετε τούτους ὑπάγειν, ἵνα πλη-
ρωθῇ ὃ λόγος, ὅτι οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο. Ἔστι δὲ
ἐνταῦθα καὶ νοητὸν ὑποπτεῦσαι λύχον. Kol γὰρ οὐδὲ
ἐχεῖνον εἴασεν ἀπελθόντα ἁρπάσαι τὰ πρόύδατα. Οὐ
A ^
λύχος δέ ἐστιν οὗτος μόνον, ἀλλὰ x^ λέων. Ὃ γὰρ
c3 M K Ὁ , AY
ἐχθρὸς ἡμῶν Ott GoAoc , φησὶν, ὥς λέων περιέρχεται
E) πὸ » ^ -
ὠρυόμενος. Οὗτος xa ὄφις χαὶ δράκων ἐστί - Πατεῖτε
γὰρ ἐπάνω ὄφεων xo σχορπίων.
Διὸ, παρακαλῶ, μένωμεν ὑπὸ τῷ έ )
, πὰρ » μένωμεν ὑπὸ τῷ ποιμένι νεμό-
μένοι" μενοῦμεν δὲ, ἐὰν τὴς φωνῆς αὐτοῦ ἀχούωμεν,
ἐὰν αὐτῷ πειθώμεθα, ἐὰν μὴ ἀλλοτρίῳ ἑπώμεθα.
Καὶ ποία αὐτοῦ ἐστιν ἢ φωνή; Μίαχάριοι ol πτωχοὶ
τῷ πνεύματι" μακάριοι οἵ χαθαροὶ τὴ χαρδίᾳ " μακά-
? D m
ptot oi ἐλεήμονες. Ἂν ταῦτα πράττωμεν, ὑπὸ τῷ
ποιμένι μενοῦμεν, καὶ ὃ λύκος ἔνδον γενέσθαι οὐ δυ-
7 τὶ εἶ *^ 32 ^). 05 » 1 τ - t" Ὁ
γήσεται" ἀλλὰ x&v ἐπέλθη, ἐπὶ xaxQ τῷ ἑαυτοῦ
τοῦτο ἐργάσεται. Ποιμένα γὰρ ἔχομεν οὕτω φιλοῦντα
ἡμᾶς, ὡς καὶ τὴν ψυχὴν ὑπὲρ ἡμῶν ἐπιδοῦναι. Ὅταν

IN JOANNEM HOMIL. LIX. al.

οὖν X4 δυνατὸς 5 χαὶ φιλῇ, τί τὸ κωλύον ἡμᾶς σω-
θῆναι; Οὐδὲν, εἰ μὴ ἡμεῖς αὐτοὶ ἀποσταίημεν. Πῶς
δὲ ἀποστησόμεθα ; Ἄχουσον αὐτοῦ λέγοντος" Οὐ δύ-
νασῦε δυσὶ χυρίοις δουλεύειν, Θεῷ xoi μαμωνᾷ. Ἂν
τοίνυν τούτῳ δουλεύωμεν, οὐχ ὑποστησόμεθα τὴν
ἐχείνου τυραννίδα. Καὶ γὰρ τυραννίδος ἁπάσης πικχρό-
τερον fj τῶν χρημάτων ἐπιθυμία. Ἣ δονὴν μὲν γὰρ
οὐδεμίαν ἔχει " φροντίδας δὲ καὶ φθόνους καὶ ἐπιδου-
λὰς, χαὶ μῖσος καὶ συχοφαντίας, xoi ἀρετῆς μυρία
χωλύματα, ῥᾳθυμίαν, ἀσέλγειαν, πλεονεξίαν, μέθην"
ἃ χαὶ τοὺς ἐλευθέρους δούλους ποιεῖ χαὶ ἀργυρωνή-
τῶν χείρους, xai δούλους. οὐκ ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ
τοῦ χαλεπωτέρου τῶν παθῶν χαὶ τῶν νοσημάτων τῆς
ψυχῆς. Ὃ τοιοῦτος πολλὰ τῶν xal Θεῷ xat ἀνθρώποις
σχόντων τολμᾶ;, δεδοικὼς μή τις αὐτοῦ τὴν Os-

βολιχἣς δυναστείας" τοῦτο γὰρ μάλιστα πάντων ἐστὶ τὸ
Ξ χαλεπώτατον", ὅτι ἐν τοσούτοις κατεχόμενοι χαχοῖς
ἡδόμεθα, καὶ τὴν ἅλυσιν ἀσπαζόμεθα, χαὶ δεσμωτή-
ριον οἰκοῦντες σκότους πεπληρωμένον εἰς φῶς ἐξελθεῖν
οὐ βουλόμεθα, ἀλλ᾽ ἐπισφίγγομεν ἑαυτοῖς τὰ χαχὰ, καὶ
ἐνηδόμεθα τῷ νοσήματι. Ὅθεν οὐδὲ ἀπαλλαγῆναι δυ--
γάμεθα, ἀλλὰ τῶν τὰ μέταλλα ἐργαζομένων χαλεπώ-
τερον διαχείμεθα,, τοὺς μὲν πόνους καὶ τὴν ταλαιπω-

ρ

- u ^ Ud m
τὸ δὴ “χεῖρον πάντων, ὅτι xày ἀπαλλάξαι βουληθῇ τις

, ε / - M - δ᾿ το , TAN
Uxy ὑπομένοντες, τῶν δὲ χαρπῶν οὐχ ἀπολαύοντες. [Καὶ
T ACE LH ad NON X L ES , ard. Ere
τῆς πικρᾶς ταύτης; αἰχμαλωσίας ἡμᾶς, οὐκ ἀνεχόμε
^, , M ? e X
θα, ἀλλὰ xa δυσχεραίνομεν καὶ ἀγαναχτοῦμεν, οὐδὲν
: ἘΣ D , Y
ἄμεινον τῶν μαινομένων διαχείικενοι ταύτη, ἀλλὰ χαὶ
m , , , M cT
πολλῷ πάντων ἐχείνων ἀθλιώτερον, xai τοσοῦτον,
4 τὰ - , L X SN
ὅσον οὐδὲ ἀπαλλαγῆναι τῆς μανίας ἐθέλομεν. M7, γὰρ
- , E. -
διὰ τοῦτο παρήχθης εἰς τὸν χόσμον, ὦ ἄνθρωπε, τοῦ--
" n 1 ^M ex // »y ) ce E
τον; ἡ γὰρ διὰ τοῦτο γέγονας ἀνθρωπος, iva τὰ
, D , ^ , , OLNGUM
μέταλλα ταῦτα ἐργάζῃ, xoi συλλέγης χρυσίον ; Οὐ διὰ
M » / 30.3 ΡΡ. E) 4. τοῦ Ae ide
ταῦτα ἔπλασέ σε xav eixoyu* ἀλλ᾽ ἵνα αὐτῷ ἀρέσης,
er Lud 7 2 ἊΣ ac 7 E) 4
ἵνα τῶν μελλόντων ἐπιτύχης, “ἵνα μετ᾽ ἀγγέλων
, , , 2 / ^ ΩΣ ,
γορεύσης. Τί τοίνυν ἐχδάλλεις σεαυτὸν τῆς τοιαύτης
H , , NS
συγγενείας, xal πρὸς τὴν ἐσχάτην ἀτιμίαν χαὶ Ouc-
- / , 5 ^» ^, -
ivetxy &&feic ; Ὃ τὰς αὐτάς σοι λύσας ὠδῖνας, ὠδῖ-
δὲ λέγω τὸ ματιχὰς, λιμῷ διαφθείρεται " σὺ
vac δὲ λέγω τὰς πνευματιχὰς, Ap φθείρετα

bh , € ὌΝ * M
δὲ ὑπὸ πλησμονῆς διαῤῥήγνυσαι. Ὃ ἀδελφὸς γυμινὸς
m ^ A αὐ - , ,
τὸ σῶμα περιάγει, σὺ δὲ xa τοῖς ἱματίοις ἱμάτια κα-

PrOs uou eo exu te x 2
τασχευάζεις, ἐπιτειχίζων τοῖς σχώληξι τὴν τοιαύτην
΄ , L Ex V ,
περιδολήν. Καὶ πόσῳ βέλτιον ἦν τὰ σώματα περι-

zl —€ , M ^N
άλλειν τὰ τῶν πενήτων; P Οὕτω γὰρ καὶ ἀνάλωτα
“ M IN ς / 3 / N A
ἔμενε, xal φροντίδος ἁπάσης ἀπήλλαττε, χαὶ τὴν
^ , M A , D
μέλλουσάν cot ζωὴν ἐκόμιζεν. Εἰ γὰρ μὴ βούλει ταῦτα
,»,» T a - /
γενέσθαι σητόδρωτα, δὸς τοῖς πτωχοῖς - ἐκεῖνοι γάρ
£ m , , m—-
εἰσιν οἱ τὰ ἱμάτια ταῦτα εἰδότες τινάσσειν χαλῶς.

c Morel. χαλεπώτερον.
a ἕνα μετ᾽ γγέλων χορξύτης deerat in Morel,

LVIIL. AE

mpedit quominus salutem consequamur? Nihil,
nisi nos ipsi deficiamus. Quomodo. deficieius?
lllum audi dicentem : Yon. potestis duobus do-
D minis servire, Deo et mamonc. Si ergo huic
serviamus, illius tyrannidi subjecti non erimus.
Nam tyrannide quavis acerbior est pecuniarum
concupicientia. Nullam habet voluptatem, sed 50]-
licitudines , invidiam, insidias, odium, syco-
phantias, et mille virtutis impedimenta, desidiam,
lasciviam , avaritiam, ebrietatem, qua liberos in
servitutem redigunt, et servis deteriores consti-
Luunt : servos, inquam , reddunt , non hominum,
sed gravissimi omnium. animi morborum. Hic
multa audet quie nec Deo nec homininibus pla-
cent, metuens ne quis se ab hac servitute liberet.
O acerbam servitutem , et diabolicam potestatem!
p Hac quippe est omnium gravissima , quod tot dc-
tenti. malis delectemur, et catenas amplectamur,
et quod tenebrosum carcerem habitantes , lucem
fugiamus, sed nos malis constringamus, et in
morbo oblectemur. Quare nec liberari possumus ,
550 €t pejore quam qui metalla fodiint conditione su-
A mus, dum labore et miseria obruti , nullum inde
fructum. percipimus. Quodque omnium deterri-
mum est, si quis nos ab acerba hujusmodi capti-
vitate eruere velit, id non. patimur; imo. etiam
zgre ferimus et. indignamur; nihil melius affecti
quam qui insania capti sunt, imo longe misera-
biliores illis, quod nolimus ab insania liberari.
Numquid ea de causa in mundum venisti , o ho-
mo? an ideo homo factus es, ut hzc metalla
operareris et aurum colligeres? Non ideo certe ad
imaginem suam te formavit; sed ut ipsi placeres,
B ut futura consequereris, ut cum angelis choreas
ageres. Cur te ab hac nobilitate ejicis, et in
extremam conjicis ignobilitatem. et. infamiam ?
Qui eodem quo tu partu natus est, partu dico
spirituali , fame tabescit : tu copia rerum. dirum-
peris. Frater nudum corpus circumfert : tu vestes
vestibus addis, tineis hunc amictum apparans.
Quanto melius esset pauperum corpora his obtege-
re? [τὰ enim illa non consumerentur, te cura
omni liberarent, et. futuram tibi parerent vitam.
S1 nolis ea a tineis consumi , da pauperibus : illi
C namque hac vestmenta probe sciunt. excutere.
Christi namque corpus qualibet arca pretiosius et
Lutius est; neque tantum ea custodit incorrupta 1
sed etiam splendidiora reddit. Arca sepe cum

vestibus abrepta extremo te affecit damno : hanc

b Οὕτω γὰρ ἀνάλωτα Suis. Aretinus. male, quee sí hoc
7^ ἢ :
p«cto consumerentur.

Matth. 6.

24.
Servitus
omnium

deterrima.

Eieemosy-
na
meudatu:.

com -

Matth. 95,
34.—26.

402 8. JOANNIS CHRYSOST.

vero custodiam ne mors quidem potest labefactare.
Neque enim portis aut vectibus hic nobis est opus,
non servis vigilantibus, nee alia quavis cautione.
Ab insidüis prorsus libera sunt, ut par est, quiz in
celis sunt. recondita. Locus enim ille a. nequitia
nulla adiri potest. Hiec nos dicendi finem non
facimus, vosque audientes non obtemperatis. Cu-

-

jus rei causa est, quod pusilli simus animi, et 1
terrenis inhiemus. Imo absit ut omnes vos damnem,
ac si omnes imcurabiliter aegrotetis. Etiamsi enim
i1 qui divitiis inebriantur, obstruant aures ne au-
diant; at i1 qui In paupertate vitam agunt, dictis
attendere poterunt. Et quid haec ad pauperes,
inquies, qui nec aurum , nec vestimenta bujusmo-
di habent? Verum illi panem habent et aquam fri-
gidam; habent duos obolos et pedes , queis :egros
inyisant; habent linguam et sermonem , ut conso-
lentur male affectum ; habent domum οἱ tectum ,
quo recipiant hospitem. Neque enim tot et tot

rt

talenta auri a pauperibus , sed a divitibus exigi-
inus. Quod si ad. pauperis ostium venerit Domi-
nus, non pudebit eum vel obolum accipere; sed
se plura accepisse dicet, quam ab 115 qui multa
deposuerunt. Quot nunc homines illo tempore
fuisse optarent, quo Christus in carne terram
obibat, ut colloquii et mens: cum eo consortes
essent? Ecce jam licet, possumus illum ad pran- »
dium vocare, cum ipso convivari, et cum majori
lucro. Eorum enim qui cum 1llo convivabantur
multi perierunt, ut Judas et hujusmodi homines;
quicumque vero illum jam domum vocabunt, ut
mense et tecti consortem efficiant, benedictione
magna fruentur. J'enite, inquit, benedicti Pa-
tris mel , possidete preparatum. vobis regnum
a constitutione mundi. Esurivi enim , et dedi-
stis mihi manducare : sitivi , et dedistis mihi

bibere : hospes eram , et suscepistis me : infir-

mus, Εἰ visitaslis me : in carcere eram, et !
venistis ad me. Ut ergo hoec audiamus verba, nu-
dum vestiamus, colligamus hospitem, nutriamus
esurientem , sitienti potum demus, agrum et
carcere. detentum invisamus, ut fiduciam οἱ ve-
niam peccatorum accipiamus, et illa bona quae

omnem sermonem et mentem superant consequa-

^ 4&c deest in quibusdam Mss.

ARCHIZP. CONSTANTINOP.

Καὶ γὰρ τοὺ Xi lou τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ VULG
τερόν τε χαὶ ἀσφαλέστερον. Οὐδὲ γὰρ μόνον quA&c-

Me z ΝΑ - Ὁ Z - L E! HL
σει τὰ ἱμάτια, οὐδε ἀνάλωτα διατηρεῖ μόνον, ἀλλὰ
χαὶ λαμπρότερα ἐργάζεται. Τὸ χιδώτιον πολλάκις
μετὰ τῶν ἱματίων ληφθὲν ἐσχάτῃ σε περιέδαλε ζη-

, , ^Y Y ,
t.t. * ταύτην δὲ οὐδὲ θάνατος λυμήνασθαι δύναται τὴν

φυλακήν. Οὐδὲ γὰρ θυρῶν ἐνταῦθα ἡμῖν δεῖ χαὶ μο-
ρυλαχήν. Οὐδὲ γὰρ θυρ ἡμῖν ὃε u

m - ,
χλῶν" οὐχ οἰκετῶν ἀγρυπνούντων, οὐχ ἄλλης τινὸς
τς Ped E] , ZEN M V 2) e T 3 Y
τοιαύτης ἀσφαλείας. Ko γὰρ πάσης ἐπιδουλὴς ἀπήλ-
λαχται, xoi ἀπόχειται φυλαττόμενα " ὥσπερ εἰχὸς τὰ
ἐν τοῖς οὐρανοῖς κείμενα. ]Πάση γὰρ χαχίᾳ ἐχεῖνος 6

7 16 "7 oc Y € - 208 , ^
τόπος ἀθατος. αὗτα οὔτε ἡμεῖς ἀεὶ λέγοντες διαλιμ.--

" y "MP. Sa y , NN Y
πάνομεν, οὔτε ὑμεῖς ἀχούοντες πείθεσθε. Τὸ δὲ αἴτιον,
ψυχῆς ἐσμεν εὐτελοῦς, χαὶ πρὸς τὴν γὴν χεχηνυίας,
xa χαμαὶ συρομένης. Ma)Xov δὲ μὴ γένοιτο πάντων
ὑμῶν χαταγνῶναι χαχίαν, ὡς πάντας ἀνίατα νοσεῖν.
5 γὰρ xoi οἱ τῷ πλούτῳ μεθύοντες, ἐχφράττουσι

Υ j 1 ᾽

M P] ^ M , » Su € J cC
τὴν ἀχοὴν πρὸς τὰ λεγόμενα, ἀλλ᾽ οἱ πενία συζῶν-
τες δυνήσονται διαδλέψαι πρὸς τὰ λεγόμενα. Καὶ
τί ταῦτα πρὸς τοὺς πένητας, φησίν: οὐ γὰρ χρυσὸς
αὐτοῖς ἐστιν, οὐδὲ ἱμάτια τοσαῦτα, φησίν. ᾿Αλλὰ ἄρ-

5 ^ 2 - EIS AN) Vus * ἀλλ᾽ ὀδολοὶ δύ
τος ἐστὶν αὐτοῖς καὶ ὕδωρ ψυχρόν " ἀλλ᾽ ὀδολοὶ δύο,
x«t πόδες, ὥστε ἐπισκέψασθαι τοὺς ἀῤῥωστοῦντας᾽
ἀλλὰ γλῶσσα χαὶ λόγος, ὥστε παρακαλέσαι τὸν βε-
ἐχημένον - ἀλλ᾽ οἰκία xc στέγη, ὥστε ὁμοδίαιτον
ποιῆσαι τὸν ξένον. Οὐ γὰρ δὴ τάλαντα χρυσοῦ τόσα
χαὶ τόσα ἀπαιτοῦμεν παρὰ τῶν πενήτων * ἀλλὰ ταῦτα
μὲν παρὰ τῶν πλουτούντων. Ei δέ τις πένης εἴη, καὶ
cC » » Y

ἐπὶ τὰς τῶν. ἄλλων ἔρχεται θύρας, οὐδὲ ὀδολὸν λα--

1 θεῖν ὃ Δεσπότης ἡμῶν ἐπαισχύνεται ἀλλὰ xal μεί-

ζονα ἐρεῖ τῶν πολλὰ βεδληκότων εἰληφέναι παρ᾽ αὐ-
τοῦ. Πόσοι τῶν νῦν ἑστηκότων ηὔξαντο xaT ἐχεῖνον
γενέσθαι τὸν χαιρὸν, καθ᾽ ὃν μετὰ σαρχὸς ὃ Χριστὸς
περιεπόλει τὴν γῆν, ὥστε καὶ ὁμοδίαιτοι αὐτῷ γενέ-
σθαι, καὶ σύσσιτοι; ᾿Ιδοὺ νῦν ἔξεστι τοῦτο γενέσθαι,
χαὶ χαλεῖν αὐτὸν μᾶλλον ἐπὶ ἄριστον χαὶ ἑστιαθῆναι
μετ᾽ αὐτοῦ, xo ἐπὶ μείζονι κέρδει. Τῶν μὲν γὰρ τότε
αὐτῷ συνεστιαθέντων πολλοὶ καὶ ἀπώλοντο, οἷος xoi
ὃ Ἰούδας ἦν, χαὶ ἕτεροι χαλούν-
τῶν αὐτὸν ἕχαστος νῦν εἷς τὴν οἰκίαν τὴν ἑαυτοῦ, xai

e Ld M
δὲ τοιοῦτοι τῶν δὲ

ΝΟ END / M / 0 ,ὔ
μεταδιδόντων αὐτῷ τραπέζης καὶ στέγης, εὐλογίας
/ m» ht x M € »
ἀπολαύσεται μεγάλης. Δεῦτε γὰρ, φησὶν, οἵ εὐλογη-
m τ ^ M $
μιενοι τοῦ TIozpóc μου, κληρονομήσατε τὴν ἥτοιμα-
- , m , » *
σμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταδολῆς κόσμου. "Erst-
: , / T. Y ^»^/ M
νασα “γὰρ, κἀὶ ἐδώχατέ μοι φαγεῖν - ἐδίψησα, xot
/ , /
ἐποτίσατέ [ie ξένος Tiu, xo συνηγάγετέ pe * ἠσθέ-
ἣν. p , 3 , » - “ ' 7)
νησα, xai ἐπεσχέψασθέ με΄ ἐν φυλαχὴ ἤμην, και TjÀ-
5 / “- ,
θετε πρός με. "Iv' οὖν τούτων ἀχούσωμεν τῶν δημά-
E] N / N T
των, ἐνδύσωμεν τὸν γυμνὸν, συναγάγωμεν τὸν ξένον,

t , ^ τω , € XN S τ
θρξνωμεν τὸν πεινῶντα, ποτίσωμιν τὸν διψῶντα,

IN
ΕῚ , ^ REPE e MN ^ »
ἐπισχεψώμεθα τὸν ἀῤῥωστοῦντα, ἴδωμεν τὸν ἐν φυ-
λαχῇ, ἵνα παῤῥησίας ἀπολαύσωμεν, χαὶ ἁμαρτημά-

τῶν συγχώρησιν λάθωμεν, Xa τῶν ἀγαθῶν μετάσχω-
μεν ἐχείνων, τῶν χαὶ λόγον t bn: ρθαινόντων xol νοῦν᾽
ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι χαὶ ded

apes τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ oso ᾧ f, δόξα €

Xa τὸ κράτος εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν:

JOANNEM IIOMIL, Lx. al.

rt

L'X. AO )

mur: qua utinam omnes adipiscamur, gratia et
benignitate Domini nostri Jesu Christi , cui gloria
et imperium in secula saeculorum. Amen.

OMIAIA ξ΄.

2

"Eye εἶμι ὃ ποιμὴν ὃ καλὸς, καὶ γινώσχω τὰ ἐμὰ,
χαὶ γινώσχομαι ὑπὸ τῶν ἐμῶν. Καθὼς γινώσχει

M 33 LN , N / M

με ὃ Πατὴρ, κἀγὼ γινώσχω τὸν Πατέρα, καὶ

b ons (0 δι ἢ - md ᾿
τὴν wv y nv μου τι μι ὑπερ τῶν προύάτων.

"Μέγα, ἀγαπητοὶ, μέγα ᾿Εχχλησίας προστασία,
καὶ πολλῆς δεόμενον φιλοσοφίας χαὶ ἀνδρείας τοσαύ-
c c S v) cr RON τ 6 ὟΝ ει
τῆς , ὅσης ὃ Χριστὸς εἶπεν, ὥστε τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν
προδάτων θεῖναι, ὥστε μηδέποτε ἐγχαταλιπεῖν αὐτὰ
ἔρημα xal γυμνὰ, ὥστε πρὸς τὸν λύκον ἵστασθαι γεν-
, [4 00A δὺς AN - ἘΝ, exe
ναίως. 'Touzo γὰρ ὃ ποιμὴν τοῦ μισθωτοῦ διέστηχεν.
, , m -
ὋὉ piv γὰρ τὴν ἰδίαν σωτηρίαν πανταχοῦ cxomsi,
τῶν προύάτων ἀμελῶν * οὗτος δὲ πανταχοῦ τὴν τῶν
προθάτων ἐπιζητεῖ, τὴν ἑαυτοῦ παρατρέχων. Εἰπὼν
τοίνυν «τοῦ ποιμένος τὰ δείγματα, δύο τίθησι τοὺς λυ-
νεῶνας * ἕνα τὸν χλέπτην τὸν θύοντα χαὶ ἁρπάζοντα-
Li ^ M .
ἕτερον δὲ τὸν τούτων μὲν οὐδὲν ποιοῦντα, γινομένων δὲ
, ez 2 / 2N. , ^5 ,ὔ
τούτων οὐχ ἐπιστρεφόμενον, οὐδὲ κωλύοντα " δι᾽ ἐχεί--
δὴ V M δον 5 , M ,
νων μὲν τοὺς περὶ Θευδᾶν αἰνιττόμενος, διὰ τούτων
δὲ τοὺς ᾿Ιουδαίων διδασκάλους ἐχπομιπεύων, οὐ χηδο-
μένους οὐδὲ φροντίζοντας τῶν ἐμπεπιστευμένων αὐτοῖς
᾿ ,
προδάτων. Ὅπερ οὖν xat ὃ Ἱεζεκιὴλ ἄνωθεν ἐγκαλῶν
αὐτοῖς ἔλεγεν- »ῺὮ oi ποιμένες Ἰσραήλ: μὴ βόσχου- .

Ε

HOMILIA LX.

Car. X. v. 24. Ego sumpastor bonus,et cognosco
ores meas, et cognoscunt me mec. 15. Sicut
novit ime Pater, et ego cognosco Patrem, et
animam meam pono pro opibus meis.

1. Magnum quidpiam, magnum certe est. Ec-
clesie prafectura, quz» multa egeat philosophia
et fortitudine, ac quanta Christus dixit, ita utani-
mam ponat pro ovibus, numquam illas deserat, et
contra lupum stet fortiter. In hoc differt pastor. a
mercenario. Hic enim contemtis ovibus propria
saluti semper advigilat : ille vero, sua. dimissa,
salutem curat ovium. Post data ergo pastoris in-
dicia, duos gregi perniciosos memorat : furem ma-
ctantem et rapientem oves; et alterum qui non ipse
perdit, sed furem non arcet nec impedit. Per il-
lum autem Theudam significat, per hunc Judaeo-
rum doctores traducit, qui de commissis sibi ovi-
bus nullam habebant curam ; qua de re jam olim

Ezechiel illos incusabat his verbis : Ze pastoribus Ezech.

Israel! Nonne pastores pascebant semetipsos? ?

nonne oves pascuntur a pastoribus? Sed illi con-
, ar ium faciebant, quod malitie maxime genus

σιν ἑαυτοὺς οἵ ποιμένες ; ; οὗ χὶ τὰ πρόδ ατα Baaxsugiv d ? est, aliorumque causa malorum.Ideo namque dicit :

οἱ ποιμένες; 3 Ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι τοὐναντίον ἐποίουν, ὅπερ

μέγιστόν ἐστιν εἶδος χαχίας, χαὶ τῶν ἄλλων αἴτιον

πάντων. Διὰ τοῦτο γάρ φησιν * οὔτε τὸ πεπλανημένον
ἐπέστρεφον, οὐδὲ τὸ ἀπολωλὸς ἐζήτουν, οὐδὲ τὸ συντε-
τριμμένον ἐδέσμουν, οὐδὲ τὸ ἀῤῥωστοῦν ἐθεράπευον,
ἐπειδὴ ἑαυτοὺς, xat o0 τὰ πρόδατα, ἔόδοσχον. Ὅπερ
xat ὃ Παῦλος ἑτέρῳ ῥήματι πάλιν ἐδήλου λέγων Οἱ
γὰρ πάντες τὰ ἑαυτῶν ζητοῦσιν, οὐ τὰ Χριστοῦ Ἰησοῦ"
χαὶ πάλιν, Μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τὸ τοῦ

πλησίον ἕχαστος. Ἀλλ᾽ ἀμφοτέρων ἑαυτὸν διίστησιν 6 B

“- /
Χριστός - ἐκείνων μὲν τῶν ἐπὶ λύμη παραγενομένων,

* [Hic desinit Cod, 706. Ejus in locum succedit
Cod. 709, olim 2335, bombycinus, initio et fine muti-
lus, quo continentur Homiliz in Joann, a 30 ad 84.]

Neque errantes oves reducebant, neque quod per- χρέα. ν. ;

ierat quzrebant, neque quod contritum erat alli-
gabant, neque quod infirmum curabant, quia se-
ipsos, non oves, pascebant. Idipsum Paulus alio
verbo significabat : Omnes que sua sunt quc-
runt, non que Jesu Christi ; et rursum, J/Vemo
que sua sunt querat, sed proximi unusquis-
que. Àb utroque genere se Christus segregat : ab
ilis qui ad perniciem. veniunt, cum ait, Zdeo
veni ut. vitam habeant, et abundantius ha-
beant ; ab his vero qui nihil curant, si oves a lu-

b Savil. οὐαὶ à ποιμένες. Sed. οὐχί deest in Edit. Mo-
rell; [inque Codd, 705, 709], etin Edit. Romana τῶν
οὐ, ubi illud ὦ pro *371 Hebraice legitur.

2

^

21.

Pastor:

Philip.
21.

tL. Cor.

te

mali qui.

3

).

Dom.5 10.

liom.8.32.

Joan.8. 13:

Aom.Y1.t.

2

Tim. 2.

19.

Luc.10.22.

EDD τὰ

A04 $. JOANNIS CHRYSOST.

pis rapiantur; cum illas non relinquit, sed. ani-
mam suam ponit ne ill pereant. Cum enim con-
sultarent illum occidere, neque a doctrina destitit,
neque credentes prodidit; sed stetit, et mortem
subiit. Ideo ubique dicebat, Ego sum pastor bo-
nus. Deinde cum nullum adesse videretur rei te-
stimonium (nam illud, -Znimam meam pono,
brevi postea accidit; illud vero, Ut vitam ha-
beant, et abundantius habeant, post suum ex
hac vita discessum futurum erat), quid facit?
Alterum ab altero confirmat; nempe ex. eo quod
det animam, quod det etiam vitam. Quod et Pau-
lus dicebat : Si cum inimici essemus, reconci-
liati sumus Deo per mortem Filii ejus : multo
magis reconciliati salvi erimus. Et rursum
alibi : Qui etiam. Filio suo non pepercit, sed
pro nobis omnibus tradidit. illum, quomodo
non etiam cum illo omnia nobis donabit ? Sed
cur non jam accusant illum ut prius, dicentes :
Tu de teipso testimonium perhibes, testimo-
niin tuum non. est verum ὃ Quia swepe illos si-
lere coegerat; et a signisimajor accesserat fiducia,
ut illis obsisteret. Deinde quia. superius dixerat :
Et oves vocem ejus audiunt, et sequuntur eum;
re quis diceret, Quid ad non credentes? audi quid
addat : Et cognosco opes meas, el. cognoscunt
me mec. Quod et Paulus significavit : /Von repu-
lit Deus populum suum quem pr«ecognovil ; et
Moyses : Cognovit Dominus qui sunt ejus : Mlos
dico, inquit, quos presscivi. Deinde. ne parem co-
gnitionis modum putares, audi quomodo illud per
sequentia corrigat. Cognosco meas, mquit, et co-
gnoscunt me mec. Sed non ;qualis est coguitio:
sed ubi zqualis est? In Patre et in me : nam Sicut
cognoscit me Pater, et ego cognosco Patrem.
Nisi enim hoc probare voluisset, cur id addidis-
sct? Quia enim se frequenter 1n coterorum ordine
ponit, ne quis putaret se ita cognoscere Patrem ut
homo cognoscit, subdidit : Sicut cognoscit me
Pater, el ego cognosco Patrem. [τὰ perfecte
ipsum cognosco, ut ipse me. Ideo dicebat, /Vemo
cognoscit Filium, nisi Pater, et Patrem, nisi

Filius, peculiarem quamdam cognitionem indi- ,

--

)

Ε

DEI
90

ARCHIZP. CONSTANTINOP.

τῷ εἰπεῖν, Διὰ τοῦτο ἦλθον, ἵνα ζωὴν ἔχωσι, καὶ πε-
ρισσὸν ἔχωσι " τούτων δὲ τῶν περιορῶντων ὑπὸ τῶν
λύχων ἁρπαζόμενα τὰ πρόδατα, τῷ μὴ καταλιπεῖν,

E] hi - » c
ἀλλὰ καὶ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θεῖναι ὑπὲρ αὐτῶν, ὥστε

Y -

μὴ τὰ πρόδατα ἀποθανεῖν. "Iomzt9 γὰρ αὐτὸν ἐδου-
"es. JA ΕἾ » , Led NE , / »
λεύοντο ἀνελεῖν, οὔτε τῆς διδασχαλίας μετέθετο, οὔτε

M , I. 9 , » Y ei
τοὺς πιστεύοντας προύδωχεν, ἀλλ᾽ ἔστη, x«i εἵλετο
ἀποθανεῖν. Διὰ τοῦτο ἄνω xai κάτω ἔλεγεν ᾿Εγώ
εἶμι ὃ ποιμὴν ὃ χαλός. Εἶτα ἐπειδὴ ἀμάρτυρα ἐδόκει

' 2i , ἘΝ ᾿ i ' T7 uh ,
τὰ λεγόμενα εἰναι (τὸ μὲν γὰρ, Tz» ψυχήν μου τί-
θημι, οὐ μετὰ πολὺ τὴν ἀπόδειξιν ἔλαδε " τὸ δὲ, “Ἵνα
ζωὴν ἔχωσι, χαὶ περισσὸν ἔχωσι, μετὰ τὴν ἐντεῦθεν
Ej ERU 2 ^ MM aro κι
ἔμελλεν ἀποδημίαν cuu Gf aea, κατὰ τὸν αἰῶνα τὸν

l4 , - , SEN , c
μέλλοντα), τί ποιεῖ; Θάτερον ἀπὸ θατέρου πιστοῦται,

5. τε C^ 0^ o0 Y M cei M Y Y IN
ἀπὸ τοὺ δοῦναι τὴν ψυχὴν, ὅτι xot τὴν ζωὴν δίδωσιν.
[:/

Οπερ xot ὃ Παῦλος ἔλεγεν, ὅτι Ei ἐχθροὶ ὄντες xa-
τηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ YioU αὐτοῦ,
πολλῷ μᾶλλον χαταλλαγέντες σωθησόμεθα. Καὶ πάλιν
ἀλλαχοῦ Ὅς γε τοῦ ἰδίου Υἱοῦ οὐχ ἐφείσατο, " ἀλλ᾽
ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωχεν αὐτὸν, πῶς οὐχὶ σὺν

“ὦ * / - E 5 A / M
αὐτῷ τὰ πᾶντα Tiv χαριεῖται ; ᾿Αλλὰ τίνος ἕνεχεν
οὐχ ἐγχαλοῦσιν αὐτῷ νῦν, ἃ καὶ πρότερον, λέγοντες "
Σὺ περὶ σεαυτοῦ μαρτυρεῖς, ἣ μαρτυρία σου οὐκ
»* 25. 04 E 4 Ds 2 / 5 N Y
ἔστιν ἀληθής; “Ὅτι πολλάχις ἐπεστόμισεν αὐτοὺς, xol
πλείων f, παῤῥησία πρὸς αὐτοὺς ἀπὸ τῶν σημείων
3:24 SY 5 δ 5 ^ / b x ,
ἐγένετο. Eicx , ἐπειδὴ εἶπεν ἀνωτέρω, Καὶ τὰ πρό-
Gua τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀχούει, χαὶ ἀχολουθεῖ αὐτῷ,
ἵνα μή τις εἴπη τί οὖν πρὸς τοὺς μιὴ πιστεύσαντας;
ἄχουσον τί ἐπήγαγε" Καὶ γινώσχω τὰ ἐμὰ, καὶ γινώσχο-
μαι ὑπὸ τῶν ἐμῶν. “Ὅπερ καὶ ὃ Παῦλος δηλῶν, ἔλεγεν ΄“.
Οὐχ ἀπώσατο ὃ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ ὃν προέγνω" χαὶ ὃ
Mocz;c, " Exvo Κύριος τοὺς ὄντας αὐτοῦ" ἐκείνους λέγω,
φησὶν, οὺς προέγνων. Eizo , ἵνα μὴ τῆς γνώσεως ἴσον
τὸ μέτρον νομίσης , ἄχουσον πῶς διορθοῦται αὐτὸ τῇ
ἐπαγωγῆ- Εινώσχω τὰ ἐμὰ, φησὶ, χαὶ γινώσχομαι
ὑπὸ τῶν ἐμῶν. Ἀλλ᾽ οὐκ ἴση ἣ γνῶσις" ἀλλὰ ποὺ ἴση ;
"Eri τοῦ Πατρὸς καὶ ἐμοῦ. "Exei γὰρ, Καθὼς γινώ-
σχει με ὃ Πατὴρ, κἀγὼ γινώσχω τὸν Πατέρα. ᾿Επεὶ
εἰ μὴ τοῦτο ἐδούλετο χατασχευάσαι, τίνος ἕνεχεν αὐτὸ
ἐπήγαγεν ; ᾿[ὑπειδὴ γὰρ πολλαχοῦ ἑαυτὸν τίθησιν ἐν
τάξει τῶν πολλῶν, ἵνα μή τις νομίση ὅτι ὡς ἄνθρωπος

e 2.4 2-7 SERA / c
οὕτως ἐγίνωσχεν, ἐπήγαγε " Καθὼς γινώσχει με ὃ Πα-

A 2 , N H / OS 5 60 NN
71,0, κἀγὼ γινώσχω τὸν Πατέρα. Οὕτως dxptóOc αὐτὸν

alius : ineere. Eso A ἐπίσταμαι, ὡς αὐτὸς ἐμέ. Διὰ τοῦτο xoi ἔλεγεν * Οὐ-
cans, et qualem nemo aiius potest attingere. /80 A ἐπίσταμαι, ὡς ς ἐμε. “ C EY U

pono animam meam. Id frequenter dicit, se non
deceptorem esse declarans. Quandoquidem aposto-
lus ut se verum magistrum ostenderet, seque fal-
sis apostolis opponeret, ex periculis et. mortibus
sese commendat dicens : /n plagis supra modum,

»

Iac, ἀλλ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν

dam Mss.

δεὶς γινώσχει τὸν γ]ὸν, εἰ μὴ ὃ Πατὴρ, xot τὸν Πα-
τέρα, εἰ μὴ ὃ Υἱὸς, κεχωρισμένην τινὰ γνῶσιν λέγων,
χαὶ τοιαύτην, οἵαν οὐδεὶς ἕτερος δύναται σχεῖν. "Evo
zi SUM Poeta U ΣυνεῚ χὰ dm Uc M ^ EN

τίθημι τὴν ψυχήν μου. Συνεχὼῶς τοῦτο λέγει, δηλῶν
a

Z , ^» V , ^ 1 B
ὅτι οὐχ ἔστι πλάνος. ᾿Ιϊπεὶ καὶ 6 ἀπόστολος, ὅτε " αὐὖ-

* Savil. putat legendum ἑχυτόν.

IN JOANNEM HOMIL. LX. al. rix.

b 5 /^ - ^
τὸν ἐθούλετο δεῖξαι γνήσιον ὄντα διδάσκαλον, καὶ πρὸς
πάλε ὩΣ τὸν ΡΝ x ' / 223
τοὺς Ψευδαποστόλους ἀντιπαρεξήγαγε τὸν λόγον, ἀπ

mT , τι τ ,
τῶν χινδύνων χαὶ τῶν θανάτων ἑαυτὸν συνίστησι λέ-
yov * Ἔν Ἐχηγοῖς ὑπερβαλθιθνπιᾶβ , ἐν θανάτοις πολ-
λάκις. Τὸ μὲν ' γὰρ λέγειν, ὅτι Φῶς εἶμι, καὶ, ont

εἶμι, ἐδόχει εἰναι τύφου παρὰ τοῖς ἀνοήτοις" τὸ δὲ
, -
λέγειν, ἀποθανεῖν βούλομαι, οὐδειλίαν βασχανίαν

εἶχεν, οὐδὲ φθόνον. Διὰ τοῦτο οὐδὲ λέγουσιν αὐτῷ - Σὺ
- ὦ, , , F4
μαρτυρεῖς περὶ σεαυτοῦ ἢ μαρτυρία σου οὐχ ἔστιν
^ -Ὁ ,
ἀληθής. Πολλὴν γὰρ ἐδείκνυ τὸ ῥῆμα χηδεμονίαν; εἴ
ΚΕ M, - ῃ v 26 , E e ^ 5 "5 c
γξ ὑπὲρ τῶν λιθαζόντων ἐδούλετο ἑαυτὸν ἐχδοῦναι.
A, c , - c
Διὰ τοῦτο xat εὐκαίρως τὸν περὶ τῶν ἐθνῶν εἰσάγει
λόγον. Καὶ γὰρ xa ἄλλα πρόδατα ἔχω, φησὶν, & οὐκ

, sa. “(ἢ - -
ἔστιν ἐχ τῆς αὐλῆς ταύτης " χἀχεῖνά με δεῖ ἀγαγεῖν.

I

[δοὶ E Ad “Ὁ PES CBE WE, - DS
o6 ὺ πάλιν τὸ, ει APTUS χξιμενον, ουχ αναγχῆς ἐστιν,

- E] »!
ἀλλὰ τοῦ πάντως ἐσομένου ὃ δηλωτιχόν * ὥσανεὶ ἔλεγε "

,
τί θαυμάζετε, εἰ οὗτοί μοι μέλλουσιν ἕπεσθαι, xo τὰ

ὃ

/
πρόδατα τῆς φωνῆς μου ἀχούειν; Ὅταν γὰρ χαὶ ἄλλα

eo.

.

^ ee - E] ΄

δητέ μοι ἀχολουθοῦντα, χαὶ τῆς φωνῆς μου ἀχούοντα,

, τι ΩΝ j

ότε ἐχπλαγήσεσθε μειζόνως. Εἰ δὲ λέγει, Ἃ οὐχ

στιν ἐχ τῆς αὐλῆς ς ταύτης, μὴ θορυθηθῆς. Ἢ γὰρ

διαφορὰ περὶ τὸν νόμον μόνον, καθάπερ χαὶ ὃ Παῦ-

) , A S οὔτ Ἐν zd ace » E P. ,

c φησιν * Οὔτε reputo τι ἰσχύει, οὔτε τ ττο

PEMEM ue δεῖ ἀγαγεῖν. Δείχνυσιν ἀμῳ φυτέρους ἐσχορ-

πισμένους Xa μειλιγυένους καὶ ποιμένας οὐχ ἔχοντας,

Ere 3 , ἊΨ ^ y — Lud ,

χἀχείνους καὶ τούτους, οὕπω τοῦ χαλοῦ παραγενομέ-

" ' Y ^ -
vou ποιμένος. Εἶτα καὶ τὴν μέλλουσαν αὐτῶν προα-
z , e Yg^

ναφωνεῖ συνάφειαν, ὅτι “ἔσονται μία ποίμνη. “Ὅπερ

1 3 Ἁ SEM ΒΞ ,

! XXi αὐτὸ πάλιν ὃ P4ee δήλωσεν εἰπών: Ἵνα τοὺς

[4 e ^ 3 M

ἑαυτῷ εἰς ἕνα χαινὸν ἄνθρωπον. Διὰ

rct gen ἘΠῚ d SAN

τοῦτο με ἀγαπᾷ ὃ vore ὅτι ἐγὼ τὴν Ψυχήν μου

J cr ^ oU à e

τίθημι, ἵνα πάλιν λάδω αὐτήν. Καὶ τί τοῦ δήματος

, , DL
τούτου ταπεινότερον γένοιτ᾽ ἂν, εἴ γε CU ἡμᾶς ὃ Δε-
Paaip ox Pen i rm 2 A et

σπότης ἀγαπᾶσθαι μέλλει ὃ déc τερος, ἐπειδὴ ὑπὲρ

MES »πτοθνήοχει: Γί οὐ WP, . y

ἡμῶν ἀποθνήοχει; Τί οὖν, εἶπέ μοι; τὸν ἔμπροσθεν

- / ez A c 233 M 3 n "Nc
(góvov οὖχ ἠγαπᾶτο, ἀλλὰ νῦν τῆς ἀγάπης ἤρξατο

€ M M - , c cx

ὃ M xai ἡμεῖς γεγόναμεν τῆς ἀγάπης αὐτῷ
τ

τιοι; "Üp&c πῶς χέχρηται τῇ συγχαταθάσει; Τί
τ

υταῦθα χατασχευάσαι βούλεται; Ἐπειδὴ ἀλ--

λότριον αὐτὸν ἔλεγον τοῦ Ματρὸς χαὶ πλάνον, χαὶ

gum. d ἥχειν αὐτὸν χαὶ ἀπωλεία, λέγει xal εἰ
νιηδὲν ἄλλο, τοῦτο γοῦν με ἔπειθεν dp ὑμᾶς,
τὸ οὕτω ὑμᾶς ἀγαπᾶσθαι παρὰ τ τοῦ Πατ τρὸς ὥς ΞΕ:
χαὶ διὰ τοῦτο ἀγαπᾶσθαι du αὐτοῦ, ἐπειδὴ ὑπὲρ
ὑμῶν ἀποθνήσχω. Καὶ μετὰ τούτου δὲ xol ἐχεῖνο
χατασχευάσαι βούλεται, ὅτι τε οὐχ ἄχων ἐπὶ τὸ πρᾶ-
γμα ἔρχεται " (εἰ γὰρ ἄχων, πῶς ἀγάπης ἦν ποιητι-
χὸν τὸ γινόμενον: ) καὶ ὅτι χαὶ τῷ Πατρὶ μεθ᾽ ὑπερ-
3*€*X. -

P. - ^ - DJ
ολῆς τοῦτο δοχεῖ. Ei ó$ ὡς * ἄνθρωπος τοῦτο διαλέ-

γεται, μὴ θαυυάσης" πολλάκις γὰρ τὴν Um πὲρ τούτων

b Alit καὶ αὐτὸς πάλω.

405

in mortibus frequenter. Cum enun diceret, Suri
lux, Sum vita, ex fastu loqui. apud. insipientes
videbatur; cum vero dicebat, Mori volo, nullam
sibi invidiam pariebat. Ideo hic non dicunt ei,
Tu testimonium perhibes de teipso, testimo-
nium tuum verum non est. Hoc verbo magnam
exhibebat curam, si quidem pro lapidantibus vo-
lebat se tradere.

2. Propterea de gentibus opportune sermonem
inducit. 16. Etenim alias oves habeo, que non
sunt ex hoc ovili : et illas oportet me adducere.
En rursus vocem Oportet adhibet, qua non ne-
cessitatem indicat, sed rem prorsus esse futuram;
ac si diceret : Quid miramini, si hi me sequuturi
sunt, et si oves vocem meam sunt auditurz ? Cum
enim alias me sequentes videbitis, et vocem meam
audientes, tunc magis obstupescetis. Etsi vero di-
cat, Que non sunt ex hoc ovili, ne turberis. Dif-
ferentia enim in lege solum est, ut ait. Paulus :
JYeque circumcisio aliquid valet, neque prepu-
tium. Et illas oportet me adducere. Declarat
utrosque dispersos et commixtos esse, sine pastori-
bus, cum nondum pastor ille bonus venisset. Dein-
de futuram illorum conjunctionem prenuntiat :
Et erit unum ovile. Quod. ipsum Paulus signi-
ficavit: Ut duos condat in semetipso in unum F
novum hominem. 1T. Propterea me diligit Pa-
ter, quia ego animam meam. pono, ut iterum
accipiam eam. Ecquid hoc verbo humilius? si-
quidem propter nos Dominus amandus est, quo-
niam pro nobis moritur. Quid ergo, dic mihi? an
superlori tempore non diligebatur, sed nunc dili-
gere incepit Pater, et nos in causa amoris ipsi
fuimus? Viden' quantum nostrz se accommodet in-
firmitati? Quid hic ergo vult probare? Cum alie-
num illum a Patre et deceptorem dicerent, ipsum-
que in pestem ac perniciem venisse, dicit. ille: Si
non aliud, illud saltem me ad vos amandos indu-
xit, quod vos, ut et ego, a Patre amemini, et ideo
ab illo amemini, quia ego pro vobis morior. Pra-
terea illud vult demonstrare, se non invitum mor-
tem adire; (nam si invitus moreretur, quomodo
id amoris vinculum fuisset?) et quod ea maxime
sit Patris voluntas. Si autem ut homo hoc loqua-
tur, ne mireris : sepe namque hujus rei causam
diximus, superfluumque et onerosum esset id repe-
tere. Ego pono animam meam, ut. iterum su-

* Quidam ἄνθρωπο: τοῦτα "o.

A406 $. JOANNIS CHRYSOST.

ARCIHIEP, CONSTANTINOP.

mam eam : 19. et nemo tollit eam a me. Ego "v 354 εἰρήκαμεν igi xaX πάλιν τὰ αὐτὰ iade. περιττὸν

pono eam a meipso. Potestatem habeo ponendi
animam meam, οἱ potestatem habeo sumendi
eam. Quia enim sepe consilium inierant ut illum
interficerent, dicit : Me nolente, inutilis labor
vester erit; et a priori secundum confirmat, a
morte resurrectionem. Hoc enim stupendum ad-
mirandumque est. Etenim utrumque novum fuit
et preter communem consuetudinem. Dicto igitur
Christus diligenter attendamus. Potestatem habeo, inquit,
quomodo
potestatem uses animam meam. Ecquis potestatem non
habet po- habeat. ponendi animam suam? Quisque enim
nendi et re-
sumend; βοίεδί se interimere. Verum non hoc sensu
animam. loquitur. Quomodo ergo? [ta potestatem habeo
ponendi eam, ut nemo possit me nolente id facere.
Secus autem ceteri homines. Nos enim potestatem
non habemus animam ponendi, nisi occidendo nos
ipsos. Si autemin insidiatores incidamus, qui oc-
cidere possint, non ultra potestatem habemus po-
nendi, necne; sed. invitis nobis illi occidunt. In
Christo secus : nam aliis insidiantibus, poterat ille
non ponere animam. Cum dixisset ergo, /Vemo
tollit eam a me; addidit, Potestatem. habeo
ponendi animam meam ; id est, Ego solus pos-
sum ponere illam : quod vobis non competit. Nam
multi alii possunt animam nobis abripere. Sed hoc
in principio non dixit; neque enim id creditum
fuisset, sed cum ex rebus Ipsis testimonium acce-
pit, ac szepe insidiantes non potuerunt eum com-
prehendere ( frequenter enim ex manibus. eorum
elapsus est); tunc demum ait : /Vemo tollit eam
« me. Si hoc verum est, hinc sequitur eum liben-
ter ad hoc venisse; indeque confirmatur, illum
posse cum voluerit eam resumere, Nam si ita mori
plus quam humanum est, de reliquo ne dubites.
Etenim cum solus sit vitam ponendi dominus, cum
cadem potestate illam cum voluerit resumet. Viden'
quomodo a priori secundum probet, eta morte re-
Joan. 12. Surrectionem indubitatam ostendat? 7Z/oc prece-
ή9. ptum accepi a Patre. Quodnam? Ut moriar pro
mundo. Num exspectavit donec audiret, et tunc
acquievit, eL an opus habuit discere? Ecquis sa-
nus hoc dixerit? Verum ut supra cum dicit, Pro-
pterea me Pater. diligit, liberam ostendit volun-
latem, et contrariam amovit suspicionem : sic et hoc
loco cum dicit se przceptum accepisse a Patre, ni-
hil aliud declarat, quam Patri placere quod. ipse
facit; ne occisum postea illum, a Patre putarent

"

C

xa ἐπαχθές.." "γὼ τίθημι E op μου, ἵνα πάλιν
λάῤω αὐτήν - xal οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ᾽ ἐμοῦ. ᾿Εγὼ
, : 3. ΔΝ 22:992 m Ἔξ , FA -
τίθημι αὐτὴν ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ. ᾿Ιξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν
ψυχήν μου, καὶ ἐξουσίαν ἔχω λαθεῖν αὐτήν. ᾿[πειδὴ
γὰρ πολλάχις ἐδουλεύοντο αὐτὸν ἀνελεῖν, λέγει, ὅτι
μὴ βουλομένου ἐμοῦ, ἀνόνητος ὑμῖν ἐστιν ὃ πόνος "
xai ἐχ τοῦ προτέρου τὸ δεύτερον χατασχευάζει, ἀπὸ
τοῦ θανάτου τὴν ἀνάστασιν. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ θαυ-
μαστὸν χαὶ παράδοξον. Καὶ γὰρ ἀμφότερα χαινῶς
γέγονε, καὶ ὑπὲρ τὴν. χοινὴν συνήθειαν. Προσεχῶμεν
M NL LES , c /
δὲ μετὰ ἀχριδείας τῷ λεγομένῳ * ᾿Ιϊξουσίαν ἔχω θεῖ-
^ «m
vat, φησὶ, τὴν Ψυχήν μου. Καὶ τίς οὐκ το: ἐξουσίαν
θεῖναι τὴν ψυχὴν τὴν ἑαυτοῦ; "xot γὰρ βουλο-
μένῳ δυνατὸν ἑαυτὸν ἀνελεῖν. Ἀλλ᾽ οὐχ οὕτω φησίν "
χλλὰ er ἐν ὦ οὔ 25 / ». θεῖ e ANE
ἀλλὰ πῶς ; Οὕτως ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι, ὡς μηδένα
δυνηθῆναι ἄχοντος ἐμοῦ τοῦτο ποιῆσαι - ὅπερ ἐπὶ ἀν-
θρώπων οὐχ ἔνι. Ἡμεῖς γὰρ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἄλ-
λως θεῖναι, ἀλλ᾽ ἀναιροῦντες ἑαυτούς. Εἰ δὲ ἐμιπίπτοι-
μεν εἰς ἐπιδουλεύοντάς τινας καὶ xuptouc ἀνελεῖν, οὐχ
Y » E] H D - N M E] M X aScs
ἔτι ἔχομεν ἐξουσίαν τοῦ θεῖναι xot μὴ, ἀλλὰ χαὶ dxov-
E WC o SRPTETQNNETS ERN E) c 3 , $5. 0 *
τῶν ἡμῶν ἐχεῖνοι αὐτὴν ἀναιροῦσιν. "Em αὐτοῦ " δὲ
3 d FEES! ἀρὰς wA. 3 Er n
οὐχ οὕτως - ἀλλὰ x«i ἑτέρων ἐπιδουλευόντων χύριος
Er CERT Y - NU EUN, 3 cl 32 $9. 5
ἣν αὐτὸς μὴ θεῖναι αὐτήν. Εἰπὼν οὖν, ὅτι Οὐδεὶς αὖ-
τὴν αἴρει ἀπ᾽ ἐμοῦ, τότε ἐπήγαγεν - ᾿Ιξουσίαν ἔχω
θεῖναι τὴν ψυχήν μου * τουτέστιν, ἐγὼ μόνος εἰμὶ χύ-
1 je qe 9 Xe» f
DS - , , ce 3^ Ὁ e , » EIS
ριος τοῦ θεῖναι αὐτήν" ὅπερ ἐφ᾽ uv οὐχ ἔστι. Καὶ
γὰρ χαὶ ἄλλοι πολλοὶ xe εἶσι τοῦ Aabciv αὐτὴν
ἀφ᾽ dede Ἀλλὰ τοῦτο aec τὴν ἀρχὴν οὐκ εἶπεν *
οὐδὲ γὰρ ἔμελλεν ὃ λόγος ἀξιόπιστος εἶναι - ἀλλ᾽ ὅτε
τὴν ἀπὸ τῶν πραγμάτων ἔλαδε μαρτυρίαν, xa πολ--
λάχις ἐπιδουλεύσαντες οὐχ ἴσχυσαν αὐτὸν κατασχεῖν
(καὶ γὰρ ἐξῆλθεν £x τῶν χειρῶν αὐτῶν μυριάχις )"
, H »N.Y δὴν E » S499 ^ o
τότε λοιπόν φησιν, Οὐδεὶς αὐτὴν αἴρει ἀπ᾽ ἐμοῦ. Ei
δὲ τοῦτο ἀληθὲς, χἀχεῖνο ἕπεται, τὸ ἑχόντα ἐπὶ τοῦτο
y TEX b » 3 ο 5 -
ἔρχεσθαι. Τούτου ὃξ ὄντος ἀληθοῦς, χἀχεῖνο συν-
ἔστηχε, τὸ ines ἂν βουληθῇ λαύεῖν Pd. δυνηθῆναι
πάλιν. Et γὰρ τὸ ἀποθανεῖν μεῖζον ἢ xax sida
ἦν, μηδὲ περὶ ἐχείνου λοιπὸν eiut Tó γὰρ αὖ-
τὸν μόνον εἶναι χύριον τοῦ τὴν ψυχὴν ἀφεῖναι, δεί-
χνυσι xai τοῦ λαύεϊῖν αὐτὴν χύριον ὄντα ἀπὸ τῆς
αὐτῆς ἐξουσίας. Ορᾶς πῶς ἀπὸ τοῦ προτέρου τὸ δεύ-
τερον " χατεσχεύασε, καὶ ἀπὸ τοῦ θανάτου χαὶ τὴν
9. »s r 2 , μὴν VETE
ἀνάστασιν ἔδειξεν ἀναμφισθήτητον ; Ταύτην τὴν ἐντο-
λὴν ἔλαθον παρὰ τοῦ Πατρός. Ποίαν δὴ ταύτην; 'To
ἀποθανεῖν ὑπὲρ τοῦ κόσμου. Ap' οὖν ἀνέμεινεν ἀχοῦ-
σαι πρότερον, χαὶ τότε εἵλετο, καὶ ἐδέησεν αὐτὸ μα-
θεῖν; Koi τίς ἂν τοῦτο νοῦν ἔχων εἴποι; ᾿Αλλ᾽ ὥσπερ

derelictum. et. proditum, nec. exprobrarent, ut E ἀνωτέρω εἰπὼν, Διὰ τοῦτό με ὃ Πατὴρ ἀγαπᾶ, τὴν

* [ὁἐ addidimus e Savil, et Codd, 705, 709,]

^ Morel. et quidam παρεσκεύασε. Savil. et alii. χατε-

σάξυχήξ.

IN JOANNEM HOMIL. LX. al. kix.

[4 , 87 [4 Y M M m 5 , p"
ἑχούσιον ἐδήλωσεν ὁρμὴν, καὶ τὴν τῆς ἐναντιότητος
^ - el DL ,
ἀνεῖλεν ὑπόνοιαν - οὕτω χαὶ ἐνταῦθα ἐντολὴν εἰληφέναι
τυ M * , A el
παρὰ τοῦ Πατρὸς εἰπὼν, οὐδὲν ἄλλο ἐμφαίνει, ἢ ὅτι
Ὕ - m -Ὁ J M 2 Ff
ἐχείνῳ δοχεῖ τοῦτο, ὃ ἐγὼ ποιῶ * ἵν᾿ ὅταν αὐτὸν ἀνέ-
^ ΄ M
λωσι, μὴ νομίσωσιν ὡς ἐγχαταλελειμιμιένον xat προ-
P / παν ὧἡ
διδόμενον ὑπὸ τοῦ Πατρὸς ἀνηρηχέναι, unos ὀνειδί--
: y ' E
σωσιν ἅπερ ὠνείδισαν * Ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτὸν οὐ
- ^ 3 - - /
δύναται σῶσαι" xot, Ei Υἱὸς εἰ τοῦ Θεοῦ, κατάδηθι
m— Ὧν οὦω ,
ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. Καὶ μὴν διὰ τοῦτο οὐ χαταύαίνει,
ἐπειδὴ Υἱός ἐστι τοῦ Θεοῦ.

3 * Hi
Εἶτα ἵνα μὴ ἀκούων, ὅτι ᾿ἕντολὴν ἔλαδον παρὰ
€ Ὁ , Dy

τοῦ Πατρὸς, ἀλλότριον αὐτοῦ τὸ κατόρθωμα εἰναι
E € N M Y
νομίσης, προλαξὼν ἔλεγεν * Ὃ ποιμὴν ὃ καλὸς τὴν
Ec e NN 7,
ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προδάτων * διὰ τούτων
cm I τω
δειχνὺς αὐτοῦ ὄντα τὰ πρόδατα, χαὶ ὅτι αὐτοῦ τὸ χα-
A. ES ᾿ ,
τόρθωμα ἦν πᾶν τὸ γεγενημένον, xat οὐ δεόμενον αὖ-
m * Ὁ » m » 3 3
τὸν ἐντολῆς. Εἰ γὰρ ἐντολῆς ἐδεῖτο, πῶς ἔλεγεν - Am
πὶ ΩΣ M M ,
ἐμαυτοῦ τίθημι; Ὃ γὰρ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τιθεὶς οὐ δέεται
E c z x ^ - z
ἐντολῆς. Καὶ τὴν αἰτίαν δὲ τίθησι, OU ἣν τοῦτο ποιεῖ.
Ποία δὲ αὕτη ἐστί; Τὸ ποιμένα αὐτὸν εἰναι, χαὶ
M 7 € ' ^N M ^» N- e-
χαλὸν ποιμένα. Ὅ δὲ χαλὸς ποιμὴν οὐ δεῖται ἑτέρου
D ^ -Ὁ 5 ΝΥ ^ x Et ΔΑ 5 5
τοῦ πρὸς τοῦτο αὐτὸν διαναστήσοντος. αἰ δὲ ἐπ
Dod e^ ev M c N m
ἀνθρώπων τοῦτο, πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ Θεοῦ. Διὰ τοῦτο
e Rl M
καὶ ὃ Παῦλος ἔλεγεν, ὅτι “ΞΞξαυτὸν ἐχένωσεν. Οὐδὲν
κι * c ^ E
οὖν ἄλλο ἣ ἐντολὴ ἐνταῦθα βούλεται χειμένη, ἀλλ᾽ ἢ
A N M , € , -» "5 ^Y er
τὴν πρὸς τὸν Πατέρα ὁμόνοιαν δεῖξαι. Ei δὲ οὕτω
ταπεινῶς εἴρηται χαὶ ἀνθρωπίνως, τῆς τῶν ἀχουόντων
5 b 5 f , c 3— f ν. , E TET A ΕἸ -
ἐστὶν ἀσθενείας ἣ αἰτία. Σχίσμα οὖν ἐγένετο ἐν τοῖς
3 uz ^ e
[ουδαίοις. Καὶ oi μὲν ἔλεγον, ὅτι δαιμόνιον ἔχει xa
, "p, τι δῶ. «Ὁ , € NY ef MC COCA
μαίνεται. Τί αὐτοῦ ἀχούετε; Ot δὲ, ὅτι τὰ δήματα

^ ,

- , “ ^ Y 14 M NI
ταῦτα οὐχ ἔστι δαιμονιζομένου. Μὴ δαιμόνιον δύναται
ὀφθαλμοὺς τυφλῶν ἀνοῖξαι; ᾿Κπειδὴ γὰρ μείζονα ἢ
χατὰ ἄνθρωπον τὰ λεγόμενα, xoi οὐ τῆς χοινῆς συνη-

, ^ e T2 * /, Y^ ,
θείας, δαιμονῶντα αὐτὸν ἔλεγον, * τέταρτον ἤδη τού-

M Γ »
τῳ αὐτὸν προσειπόντες" (xoa γὰρ ἔμπροσθεν ἔλεγον *
Δαιμόνιον ἔχεις, τίς σε ζητεῖ ἀποχτεῖναι 5 xot πάλιν᾽
Οὐ χαλῶς

Y X c j / y. Y /
νιον εγξις; Xa ἐνταῦθα’ Δαιμόνιον εχει xat μαινεται

2 é d NM 7-4 i PT 3^ /

ἐλέγομεν, ὅτι Σαμαρείτης εἰ σὺ, καὶ δαιμό-
- , E Y ΄ M

τί αὐτοῦ ἀχούετε;: ) μᾶλλον δὲ οὐ τέταρτον, ἀλλὰ xot

Y , 3 Hn E

πολλάκις αὐτὸν ἀχηχοέναι. "To γὰρ λέγειν, Οὐ χαλῶς

/ Y e , '

ἐλέγομεν ὅτι δαιμόνιον ἔχεις; οὐ τοῦ δεύτερον xai

NN c Ἵ] / Ll -

τρίτον, ἀλλὰ τοῦ πολλάχις εἰρηκέναι τοῦτο; σημεῖόν

- a € NX »y , [4 c δι ἐφ Καὶ 5 »

ἐστι. * Ot δὲ ἔλεγον, φησίν * Ταῦτα τὰ ῥήματα οὖχ ἔστι
^ / X UN / »7 2 M

δαιμονιζομένου. M, δαιμόνιον δύναται ὀφθαλμοὺς τυ-
λῷ , -* E ΝΑΙ M πως Niue / , 2^/

φλῶν ἀνοῖξαι; Emeto7, γὰρ ἀπὸ ῥημάτων οὐχ ἠδύναν-
5 7 M 3 Av. ve N T. c E

τὸ ἐπιστομίζειν, τὴν ἀπόδειξιν λοιπὸν ἀπὸ τῶν ἔργων

407

revera exprobrarunt : 4lios salvos fecit, seipsum Math. 27
non potest salvum facere ; et, Si Filius Dei es, 42. et fo.

descende de cruce. Atqui ideo non descendit,
quia Filius Dei est,

955

A

9. Deinde ne audiens, Preceptum. accepi ὦ
Patre, alienum ab 60 hoc opus esse putares, jam
prius dixerat, Ponus pastor animam suam po-
nit pro ovibus, his ostendens oves esse suas, et
opus gestum totum esse suum, nec se egere prz-
cepto, Nam si praecepto opus habuisset, cur dixis-
sel, .4 meipso pono ? Nam qui a seipso ponit, non
eget przecepto. Causam quoque addit cur hoc fa-
ciat. Quaenam illa? Quod. pastor sit, et bonus
pastor, Donus vero pastor non eget alio qui ad rem
illam se hortetur. Quod si id in hominibus, multo
magis in Deo. Ideo Paulus dicebat, Semetipsum.
exinanivit. Nihil ergo aliud hic sibi vult przce-
ptum, quam concordiam cum Patre ostendere.
Quod si tam humano et humili more dictum sit,
id auditorum imbecillitati tribuendum. 19. Dis-
sensio itaque facta est inter Judeos. 20. Dice-
bant alii, Demonium habet et insanit. Quid
eum auditis ? 94. 4lii dicebant : Hec verba
non sunt demonium habentis. Numquid d«e-
monium potest cecorum oculos aperire? Cum
enim plus quam humana essent quz dicebantur ,
et prater communem consuetudinem , dzemonia-
cum illum dicebant, jamque quater sic illum vo-
carunt. Nam antea dicebant : Demonium habes :

Philip.2.7.

Christus

quater die-

moniacus

quis te querit. interficere? ac rursum, JVonne foit. appel-

bene diximus quia Samaritanus es tu, et do-

latus.
Joan.7.20.

monium habes ? et hic, Demonium habet et in- οἱ 8. 48.

sanit; quid eum auditis ? Imo non quater , sed
saepius id illum audivisse constat. Nam quod di-
cunt, /Vonne bene diximus quia demonium ha-
bes ? non bis vel ter, sed szpius illud dicium fuis-
se confirmant. Alii dicebant, inquit, Hcc verba
non sunt demonium habentis. Numquid demo-
nium potest ceecorum oculos aperire ? Quia enim
ex verbis non poterant illis silentium. imponere,

ἐποιοῦντο. ἢὲάλιστα uiv γὰρ οὐδὲ τὰ ῥήματα δαιμο- D ex operibus id. demonstrant. Certe verba non sunt

τίταρτον ἤδη. Mic notat. Boisius : Atqui tria. tan-
tum loca adducuntur, ut. forte legendum sil τρίτον, hoc
loco et mox. Verum licet tria loca tantum afferat, post

tertium dicit alia superesse, Quare cum τέταρτον dixis-

set, post allata tria loca quartum sic expresserit, seepe-
que alias. Certe zizzgzo» habent omnia exemplaria, es
bis hic habetur.

^ Alii ἄλλοι 68 ἔλεγον.

Joan.

38.

I0.

Discipuli
Chrisu off-

cia,

Matth. 25

42. et ἦϊ,

S,

408

daemoniaci. Quod si verbis non obtemperatis, ope-
ra revereamini. Quod si non damoniaci, sed plus
quam humana illa sunt, palam est a divina qua-
dam virtute proficisci. Viden' syllogismum? Quod
enim supra hominem essent, hinc palam erat quod
dicerent, Diemonium habet : quod. vero dzemo-
nium non haberet, ex iis quz fecit demonstravit.
Quid ergo Christus? Nihil ad hzc respondit. Prius
enim responderat, £go demonium. non habeo;
nunc vero non item. Quia enim ex rebus ipsis
demonstrationem. concinnaverat, demum tacuit.
Neque enim responsione digni erant i1 qui daemo-
niacum dicebant, ex operibus quae admirari opor- A
tebat, et Deum ipsum esse putare. Ecquid. opus
erat, ut illos confutaret , cum jam ipsi inter se
dissiderent et digladiarentur? Ideo silebat et omnia
quo animo ferebat. Non ea solum de causa , sed
ut nos institueret ad mansuetudinem et patientiam.
Hunc itaque imitemur. Neque solum enim
tacuit, sed etiam iterum stat, et interrogatus re-
spondet, et providentize suz signa dat : atque dze-
moniacus appellatus et insanus, ab hominibus qui
mille ab se beneficiis affecti fuerant , idque non
semel aut bis, sed pluries, non modo se non ultus
est, sed etiam beneficia. conferendi finem non fe-
cit. Ecquid dico beneficia conferendi? Pro ipsis
animam ponit, et crucifixus pro ipsis Patrem allo-
II:ec et nos imitemur. Hoc enim est Chri-
sti esse discipulum, si mansueti simus et mites.

quitur.

Unde autem ad hanc perveniemus mansuetudi-
nem? Si peccata nostra frequenter cogitemus, si
lugeamus, si lacrymemur. Anima quippe in dolo-
re hujusmodi versans , non indignatur. Ubi nam-
que luctus est, ibi ira esse nequit ; ubi dolor, ibi
iracundia. eliminatur ; ubi contritio animi, nulla
ibi indignatio. Luctu affectus animus non spatium
temporis habet ut excitetur; sed acerbe ingemiscet,
amarius flebit. Scio multos hzc audientes ridere;
at ego non finem faciam illos deplorandi qui ri-
dent. Luctus enim cst praesens tempus, planctus et
gemituum. Multa quippe et in verbis et in rebus
peccamus. Talia vero perpetrantes excipient ge-
benna, fluvius ardens igneo alveo, regni czelorum
amissio, quod est omnium gravissimum. Post hanc
comminationem, dic mihi, rides, in deliciis vivis?
ac Domino tuo irato et comminante, in lapsu per-
stas, nec times ne tibi sic ardentem fornacem

. compares? Non audis quid quotidie clamet? Esu-

rientem me vidistis, et non dedistis mihi man-

? Morel. [ cum Codd. 705, 709 | στενάζει.

JOANNIS CHRYSOST.

y

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

εἰ δὲ οὐ πείθεσθε
ἀπὸ τῶν ἔργων δυσωπήθητε. Ei

νῶντός ἐστιν ἀπὸ τῶν ῥημάτων,
δὲ ud) δαιμονῶντός
ἐστι, μείζονα δὲ ἢ κατὰ ἄνθρωπον, εὔδηλον ὅτι θείας
τινὸς ταῦτά ἐστι δυνάμεως. Ei ἰδὲς συλλογισμόν; Ὅτι
γὰρ μείζονα ἢ κατὰ ἄνθρωπον 7, ἦν, δῆλον ἐχ τοῦ λέγειν,
ὅτι Δαιμόνιον ἔχει" ὅτι δὲ δαιμόνιον οὖχ εἶχεν, ἐδή-
λωσεν à ipi ὧν ἐποίησε. Τί οὖν ὃ Χριστός; Οὐδὲν πρὸς
τοῦτα ἀποκρίνεται. Πρότερον. μὲν γὰρ ἀπεχρίνατο,
"Exeih
γὰρ τὴν διὰ τῶν Ἐρ γ άτὴν παρέσχεν ἀπόδειξιν, &ct-

yn δαιμόνιον οὐκ ejos νυνὶ δὲ οὐ τοῦτο.
γὰ λοιπόν. Οὐδὲ γὰρ ἀποκρίσεως ἦσαν ἀξ Sot oi δαιμο-
γῶντα αὐτὸν xa)oüyree ὑπὲρ τούτων, ὑπὲρ ὧν θαυμά-
χαὶ ἔδει
τῶν παρ᾽ αὐτοῦ λοιπὸν ἐλέγχων, αὐτῶν xav. ἀλλήλων
ἱσταμένων χαὶ διελεγχόντων ἀλλήλους; Διὰ τοῦτο
pe A / /, » 9:w XN e ΝΑ ,
ἐσίγα καὶ πράως πάντα ἔφερεν. Οὐ διὰ τοῦτο δὲ μόνον,
χλλὸ MEC . N / 2 / M H
ἀλλὰ xa ἡμᾶς παιδεύων ἐπιείκειαν καὶ ικαχροθυμίαν

ζειν, καὶ Θεὸν ἡγεῖσθαι αὐτὸν ἐχρῆν. “ΓΙ δὲ

πᾶσαν.
c J
Τοῦτον τοίνυν ζηλώσωμεν. Οὐδὲ γὰρ ἐσίγησε μό-
A] M , -
νον, ἀλλὰ xo πάλιν ἐπέστη , καὶ ἐρωτηθεὶς ἀποχρίνε-
M N - b ^
ται, καὶ τὰ τῆς προνοίας αὐτοῦ ἐπιδείκνυται xol
^ - N
δαιμονῶν χληθεὶς xoi μαινόμενος, παρὰ ἀνθρώπων
/ : -
μυρία εὐηργετημένων, καὶ οὐχ ἅπαξ οὐδὲ δὶς, ἀλλὰ
M ,
xai πολλάκις, οὗ μόνον οὖχ ἠμύνατο, ἀλλὰ xat εὐερ-
AN S N 3. UNA ro^ , / 3 c
γετῶν αὐτοὺς οὐ διέλιπε. Kai τί λέγω εὐεργετῶν ;
€x M Dj e
En αὐτῶν xai τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἔθηχε, καὶ σταυ-
βούμενος ὑπὲρ αὐτῶν τῷ Πατρὶ Ow (Pra "Too
οὖν xai ἡμεῖς μιμησώμεθα. 'Tooxo γάρ ἐστι Rom
εἶναι μαθητὴν, τὸ mios εἶναι χαὶ ded IIó0ey δὲ
γένοιτ᾽ ἂν ἡμῖν αὕτη f πραότης; Ἂν τὰς ἁμαρτίας
fuv Ao tous 4c, ἃ θῶμεν, ἂν δαχρύ
ἡμῶν λογιζώμεθα συνεχῶς, ἂν πενθῶμεν, ἂν δαχρύω-
Y -
μεν. Οὐδὲ γὰρ ἀνέχεται ψυχὴ τοσαύτη συνοικοῦσα
ὀδύνη παροξύνεσθαι καὶ ὀργίζε σθαι. "Ev0x γὰρ ἂν ἡ
πένθος, ὀργὴν εἰναι ἀιννμήχανον * ἔνθα λύπη, πᾶσα ἐχπο-
δὼν ὀργή " ἔνθα συντριδὴ διανοίας, οὐδεὶς παροξυ-
, €N^ SN Y / , €. ὋΝ οὖ 3^
cuoc. Ὑπὸ γὰρ πένθους μαστιζομένη f, διάνοια οὐδὲ
- λ) ΒΑ ^ Gr. "92 ia / N 1
σχολὴν ἔχει διεγερθῆναι * ἀλλὰ * στενάζει πικρὸν, χαὶ
/ , ES. SN H cr M
χλαύσεται πιχρότερον. Kat οἰδα μὲν, ὅτι πολλοὶ γε-
Ὁ pU , . e
λῶσι ταῦτα ἀχούοντες" ἀλλ᾽ ἐγὼ τοὺς γελῶντας θρη-
νῶν οὐ παύσομαι. Πένθους γὰρ ὃ παρὼν χαιρὸς χαὶ
θρήνων xat ὀδυρμῶν. Πολλὰ γὰρ χαὶ ἐν ῥήμασι xol
/, ^ e
ἐν πράγμασιν ἁμαρτάνομεν. Τοὺς δὲ τοιαῦτα πλημμε-
λοῦντας γέεννα d LUE xa ποταμὸς ζέων τῷ Do -
θίῳ τοῦ πυρὸς; χαὶ βασιλείας ἔχπτωσις, τὸ πάντων
χαλεπώτατον. Τούτων οὖν ἠπειλημένων, εἰπέ μοι,
cT N Y
γελᾶς σὺ xal τρυφᾷς; xal τοῦ Δεσπότου cou παροξυ-
νομένου xal ἀπειλοῦντος, ἕστηχας ἀναπεπτωχώς ; χαὶ
οὗ δέδοικας μὴ τούτῳ σαυτῷ λαμπρὰν ἀνάψης τὴν
, d E] , , "e , c , Qc
χάμινον; Οὐχ ἀχούεις τί καθ᾽ ἑχάστην ἥμέραν βοδ ;

Savil. et ali! στενώξει.

IN JOANNEM HOMIL. LX. al.

LIX. 400

ἸΠεινῶνταά με εἴδετε, xat οὐχ ἐθρέψατε᾽ δυψῶντα, καὶ D. ducare ; sitientem, et non dedistis mihi bibere.

οὐχ ἐποτίσατε. Πορεύεσθε εἰς τὸ πῦρ τὸ ἡτοιμασμένον
τῷ διαδόλῳ xa τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ" χαὶ ταῦτα ἀπει-
λεῖ xa0' ἑκάστην ἡμέραν. Ἀλλ᾽ ἔθρεψα, φησὶν, αὐτόν.
Πότε χαὶ πόσας ἡμέρας; ; δέχα καὶ men Ἀλλ᾽ οὐ
τοσοῦτον βούλεται Κρόνον | μόνον, ἀλλ᾽ ὅσον ἐπὶ τῆς γῆς
διατ uides ᾿Επεὶ xxi αἱ παρθένοι εἶχον ἔλαιον, ἀλλ᾽
οὐχ ἀρχοὺν αὐταῖς. Καὶ γὰρ χαὶ

πρὸς GUT ρίαν

- 3s 5 , -
αὗται ἀνῆψαν τὰς λαμπάδας, ἀλλ᾽ Ὁ τοῦ

νυμφῶνος * xoi μάλα εἰκότως. "ἔφθησαν γὰρ σόε-
- τω “τ ,
σθεῖσαι πρὸ τῆς τοῦ νυμφίου παρουσίας. Διὰ τοῦτο

πολλοῦ ἡμῖν δεῖ τοῦ ἐλαίου, χαὶ δαψιλοῦς τῆς φιλαν-᾿
ΓῪ ,
3 "EXés-

Θεὸς, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου. Οὐχοὺῦν xal

, » ^ Li € ,
θρωπίας. Axoucov γοῦν ct φησιν ὃ προφητῆς

ε

,
σὸν με, ὃ

c c M , er 5» - - M M ,
ἡμᾶς τοὺς πλησίον οὕτως ἐλεεῖν δεῖ, xavà τὸ μέγα

ἔλεος τὸ παρ᾽ ἡμῖν. Otot γὰρ ἂν M περὶ τοὺς

^

^ /^S , LA cT , d
διιοδούλους. τοιούτου τευζόμεθα τοῦ Δεσπότου. Ποῖον

M d 35 - , ty
οε ἔλε ος υέγα; ; Oz«v d £X τοὺ Mir e d 0m-

Discedite in ignem paratum diabolo et ange-
lis ejus. Hzc quotidie comminatur. Sed. cibum
illi dedi, inquies. Quando et quot. diebus? decem
aut viginti ? At non hoc satis habet ille; sed quan-
to tempore in terra versaris. Nam et virgines oleum
habuerunt; sed non quantum ad salutem satis
erat. Siquidem et ipse lampades accenderunt ;
exclus tamen sunt a thalamo, ac jure quidem :
exstinctz quippe sunt ante sponsi adventum. Pro-
pterea multo nobis opus est oleo, et magna libera-
litate. Audi. quid dicat propheta : Miserere met,
Deus, secundum magnam misericordiam tuam.
Itaque nos ita proximi oportet misereri, quanta
possumus misericordia. Quales enim erga conser-
vos fuerimus, talem experiemur Dominum. Qua-
nam magna est misericordia? Quando non ex su-
,; bet fIuis dabis: sed ex iis quibus egemus. Quod

μεν, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ bcc τερήματος. Εἰ δὲ μηδὲ ἐχ τοῦ πε- y" si ne ex superfluis quidem demus, quae nobis spes

ρισσεύματος; τίς ἡμῖν ἔσται ἐλπίς ; πόθεν τῶν κακῶν
2 , , ^ , τ - M
ἐχείνων ἀπαλλαγή; ποῦ δυνησόμεθα φυγεῖν xat σωτη-
, zc CZ E: St € 62 à] , M
ρίαν εὑρεῖν; Ei γὰρ at παρθένοι μετὰ τοσούτους xat
, e€N n EJ , 2^ , “
τηλικούτους ἱδρῶτας οὐδεμίαν οὐδαμόθεν ἐσχον παρα-
, , D 7 , ,
μυθιαν * τίς SE I , ὅταν ἀχουσωμεν
ἐχεῖνα τὰ φοδερὰ βήματα αὐτοῦ τοῦ δικάζοντος RE

C τὰ

:
iioi. ἡμᾶς, ὅτι πεινῶντά με οὐχ ἐθρέ-

d
ὅσον Xp οὐχ ἐποιήσατ

οὔ

ΒΕ ^

τος XX ὀνειὸ
? z

€ τε Éyl, φησὶ, τῶν

Y

t

E] cf 395 2 2 » Y Dod
ἐλαχίστων τού τῶν, οὐδὲ ξμ.0 ἐποιήσατε" ου περι τῶν

EJ

μαθητῶν λέγων ταῦτα μόνον, οὐδὲ περὶ τῶν ἀνηρημέ-
νων τὸν τῶν τόνου βίον, ἀλλὰ περὶ παντὸς ἀνθρώ-
ποὺ πιστοῦ. Ὁ γὰρ τοιοῦτος. χἂν δοῦλος 7 , χἂν τῶν
ἐν ἀγορᾷ περοσαιτούντων; πιστεύη δὲ εἰς τὸν Θεὸν,
δίχαιον πάσης αὐτὸν ἀπολαύειν εὐνοίας. Κἂν περιίδω»--
μεν τὸν τοιοῦτον γυμνὸν ἢ πεινῶντα, ταῦτα dxoucó-
μεθα τὰ ῥήματα " xai μάλα εἰχότως. Τὶ γὰρ βαρὺ, ἢ
τί ἐπαχθὲς ἤτῆσε παρ᾽ ἥμῶν; τί δὲ οὐ τῶν σφόδρα
εὐχολωτάτων χαὶ ῥάστων; Οὐδὲ γ ἀσθενῶν
jk χαὶ οὐκ ἀνεστήσατέ με" 2», Οὐχ ἐπεσχέψασθέ

. Οὐχ εἶπεν, ἐν ipee ἤμην,

- ἀλλ᾽ ᾽ Οὐχ ἤλθετε

episco , τοσούτῳ

SI 7
χαὶ οὐχ ἐξεδάλετέ
τὰ

A

c
€ πρὸς με. “Ὅσῳ τοίνυν χοῦφα τὰ
,
μείζων ἣ χόλασις τοῖς παρα-
, n *
χούουσι. Tí γὰρ χουφότερον, εἶπέ μοι, τοῦ βαδίσαι
D - " -
xa εἰς δεσμωτήριον εἰσελθεῖν ; τί δὲ ἥδιον ; Ὅταν γὰρ
Y^ ' ES TA MOM
ἴδης τοὺς μὲν δεδεμένους, τοὺς δὲ το πο ατο: τοὺς δὲ
χομῶντας; χαὶ ῥάχια τ υθον μένει τοὺς δὲ ὑπὸ λι-
οὗ oit χαὶ ὡς χύνας τοῖς ποσὶ προστρέ-
ὙΠ ΞΕ ? d
Sweet: «Scr aoue El Eig 3
yoveos ἑτέρους τὰς πλευρὰς διωρυγμένους, ἄλλους
ἐχ τῆς inp Vüv ἐπανιόντας δεδεμ. ὭΣ xai μεθ᾽
ἡμέραν μὲν ἐπαιτοῦντας, χαὶ οὐδὲ τὴν ἀναγκαίαν
uoce tpoghv, ἐν ἑσπέρᾳ δὲ παρὰ τῶν ἐφεστώ-
τῶν τὴν πονηρὰν ἐχείνην χαὶ ὠμὴν ἀπαιτουμένους

^* , c
λειτουργίαν * xv λίθος τις ἧς, πάντως ἔση φιλανθρω-

supererit? unde a malis liberabimur? quo fugie-
mus ut salutem consequamur? Si enim virgines
post tot. sudores nullam prorsus invenere conso-
lationem , quis nobis patrocinabitur cum illa tre-
menda verba Judicis exprobrantis audiemus :
Esurientem non me nutrivistis ; et , Quod non fe-

Psal.50.1.

Matth. 25.

CN Mit rini s AUD ae E veta Ve
cistis uni ex istis minimis , nec mihi fecisüs. Non 4? 10:

de discipulis, neque de monacliis tantum haec di-
cit, sed et de quovis fideli. Nam qui talis est, etsi
servus sit, etsi in foro mendicet, si modo cre-
dat in Deum, jure omni fruitur benevolentia. Si
despiciamus illum. nudum aut esurientem, hac
audiemus verba : et merito quidem. Quid enim
grave, quid onerosum a nobis exigit, quid non
facillimum? Neque enim dixit, Infirmus eram, et
non sanastis me ; sed, /Vom wisitastis me. Non
dixit, In carcere eram, et non eduxistis me ; sed,
]Von venistis ad me. Quanto igitur. faciliora
sunt praecepta, tanto majus supplicium non servan-
tibus. Quid enim, quiso, facilius, quam carcerem
adire? quid suavius? Cum videris alios vinctos,
aliossqualidos, comatos, et pannis indutos, alios fa-
me tabescentes, et ad pedes canum more accurren-
tes, alios discerptis lateribus , alios ex foro ligatos
revertentes , qui tota die mendicantes , ne cibum
quidem necessarium collegerunt ; vespere autem
a custodibus ad laboriosum et immane ministerium
coactos ; etiamsi lapis esses, humanissimus hinc
evades; etiamsi vitam mollem dissolutamque ducas,
hinc plane philosophus evades, dum humane vite
conditionem in alienis calamitatibus intueberis.
Tunc in mentem veniet tremendus ille dies, varia-
que supplicia. Hzc animo versans , iram , volu-

Officia

Christiana
quam faci-
lia.

/
410 S.

JOANNIS CHRYSOST.

ptatem, secularium. rerum amorem abjicies, et D
tranquillo quovis portu tranquilliorem animam
efficies. De judicio illo philosophaberis, tecum
reputans , si apud homines tantus ordo rerum ,
tantus terror, tantze comminationes, multo magis

Rom.13.1. apud. Deum. JVulla. enim. potestas est , nisi a

Visendi
sunt incar-
cerati,

Eccle. 7.3.

Deo. Qui. principibus hec. ordinanda commisit ,
multo magis ipse exsequetur.

5. Nam nisi ille instaret timor, omnia sane per-
irent: quando. tot imminentibus suppliciis multi
ad nequitiam sese conferunt. Hzec si philosopheris,
ad eleemosynam eris promtior, magna frueris volu-
ptate, et longe majore, quam qui a theatro descen-
dunt. Nam qui a theatro surgunt, concupiscentia
ardent. Cum vident enim 1185 in scena mulieres,
ornatibus splendentes, mille affecti vulneribus, δ
instar maris zstuantis erunt, dum earum aspectu,
habitu, verbis, incessu, ceterisque omnibus animus
obsidetur. Qui autem ab illo alio spectaculo egre-
diuntur, nihil tale patientur, imo magna fruentur
tranquillitate. Compunctio enim. ex vinctorum
aspectu parta hujusmodi ignem totum exstingui.
Siexeunti ex. carcere occurrat lasciva meretrix,
nihil illi mali inferet. Nam fuco nulli obnoxius,
aspectus hujusmodi retibus non capietur, cum
contra talem aspectum metas judici ob oculos
versetur. Ideo ille qui omne voluptatis genus ex-
pertus erat, dicebat, Melius est ire in domum lu-
ctus, quam in domum. risus. Et hic talem secta-
tus philosophiam, illic beatissima. audiet verba.
Ne ergo illud negligamus opus. Etiamsi enim non
possimus eo cibum inferre, nec argentum, at pote-
rimus verbis lapsum animum consolari, et in. aliis
inultis juvare, sive eos qui in. carcerem truserunt
alloquentes, sive custodes mansuetiores reddentes,
et vel quantulumcumque opis afferemus. $i dixe-
ris, nec frugi nec probos viros illic esse, sed ho-
micidas, sepulerorum effossores, fures, m«echos,
lascivos, multisque sceleribus obnoxios, rursus
mihi necessarium hunc aditum probas. Non enim C

? γαληνοτάτου deest in quibusdam Mss.
P [52i quod abest a Savil. et Codd. 705, 709, uncis

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

, ^ -
πότερος" x&v τὸν ὑγρὸν xal διαλελυμένον ζῶν βίον,

/ v
πάντως ἔσῃ φιλοσοφώτερος, τὰ ἀνθρώπινα πράγματα

M - m -
ἐπὶ ταῖς ἀλλοτρίαις EmtoxomGw συμφοραῖς. Καὶ γὰρ
τῆς φοδερᾶς ἐχείνης ἡμέρας ἔννοιαν λήψη πάντως,
καὶ τῶν ποικίλων χολάσεων. ᾿Γαῦτα δὲ στρέφων xal
λογιζόμενος, καὶ θυμὸν, καὶ ἡδονὴν, καὶ τὸν τῶν βιω-
τικῶν πραγμάτων ἔρωτα Exec πάντως, xa παντὸς
λιμένος “γαληνοτάτου γαληνοτέραν ἐργάσῃ τὴν ψυχήν *
Xa περὶ τοῦ δικαστηρίου φιλοσοφήσεις ἐχείνου, ἐννοῶν
ὅτι εἰ παρὰ ἀνθρώποις τοσαύτη πρόνοια, χαὶ τάξις,
xoi φόδος, χαὶ ἀπειλαὶ, πολλῷ μᾶλλον παρὰ Θεῷ.
Οὐ γάρ ἐστιν ἐξουσία, εἰ μὴ παρὰ Θεοῦ. Ὃ τοίνυν τοῖς
E m NM ^ , m “ο $4
ἄρχουσι ταῦτα δοὺς διατάσσειν, πολλῷ μᾶλλον αὐτὸς
αὐτὰ ἐργάσεται.

Καὶ γὰρ εἰ μὴ οὗτος ἦν ὃ qó6oc, πάντα ἂν ἀπω-

/,
λώλει * ὅπου γε τοσούτων χολάσεων ἐπιχειμένων, πολ-
λοὶ oi πρὸς τὴν χαχίαν αὐτομολοῦντές εἰσι. Ταῦτά
[ καὶ ] φιλοσοφῶν, καὶ πρὸς τὴν ἐλεημοσύνην ἔση προ-
θυμότερος, καὶ πολλὴν χαρπώσῃ τὴν ἡδονὴν, χαὶ
πολλῷ μείζονα τῶν ἀπὸ θεάτρου χαταῤαινόντων. Οἱ
μὲν γὰρ ἐκεῖθεν ἀναστάντες, φλέγονται ὑπὸ τῆς ἐπι-

/ / dg M ^ N 5 7.
θυμίας καιόμενοι.“Ὅταν γὰρ ἴδωσι τὰς ἀνεπτερωμένας
ἐχείνας ἐπὶ τῆς σχηνῆς γυναῖχας, καὶ μυρία λάδωσιν
ἐχεῖθεν τραύματα, θαλάσσης χυμαινούσης οὐδὲν ἄμει-
γον διαχείσονται, τοῦ τύπου τῶν ὄψεων, τῶν σχημάτων,
τῶν ῥημάτων, τῆς βαδίσεως, τῶν ἄλλων πάντων πρὸ
τῶν ὀφθαλμῶν ἱσταμένων, χαὶ τὴν ψυχὴν αὐτοῖς πο-
λιορχούντων. Οἱ δὲ ἐντεῦθεν ἐξελθόντες, οὐδὲν ὑποστή-
. 5 M M , M /,
σονται τοιοῦτον, ἀλλὰ πολλὴν χαρπώσονται τὴν γαλή-
t δ E] Tall c M / rz 5 c
νην xat τὴν ἀταραξίαν. Ἢ γὰρ χατάνυξις fj £x τῆς
ὄψεως τῶν δεδεμένων ἐγγενομένη, ἅπαν ἐχεῖνο σύεν--
γυσι τὸ πῦρ. Κἂν ἀπαντήσῃ γυνὴ πορνευομένη χαὶ
Sr ὌΝ» / Dod ^ - Ε NY , E] ,
ἀχόλαστος ἐξελθόντι τῶν δεσμωτῶν, οὐδὲν αὖτον ἐργά-
p € ) LÁ M PF.

σεται χαλεπόν. ic γὰρ ἄπλαστος λοιπὸν γενόμενος,
οὕτως οὖχ ἁλώσεται τοῖς δικτύοις τῆς ὄψεως ἐχείνης,
ἀντὶ τῆς ὄψεως τῆς ἀχολάστου, τοῦ φόδου τῆς κρίσεως
πρὸ ὀφθαλμῶν αὐτῷ τότε χειμένου. Διὰ τοῦτο χαὶ ὃ

φ-ν͵ ^75 bd ? ^ » 3 Ν Ὁ
πᾶν εἰδος τρυφῆς ἐπελθὼν ἔλεγεν "᾿Αγαθὸν πορευθῆναι
εἰς οἶκον πένθους, ἢ πορευθῆναι εἰς οἶχον γέλωτος.

,ὔ

X ὦ eo ^ , τ 5 NS te M /2
Καὶ ἐνταῦθα μὲν τοσαύτην ἐπιδείξει τὴν φιλοσοφίαν,
» ? —-— N
ἐχεῖ δὲ ἀχούση τὰ μυρίων μαχαρισμῶν ἄξια ῥήματα.
Μὴ τοίνυν ἀμελῶμεν τῆς τοιαύτης πράξεως xal πρα-
γματείας. K&v γὰρ μὴ δυνηθῶμεν τροφὴν εἰσενεγχεῖν,
NY ^, , V 07 N34 $^ ἣν /
E r 4s
υμηδὲ ἀργύριον βοηθῆσαι δόντες, ἀλλὰ παραχαλέσαι
λόγῳ, καὶ τὴν χειμένην ἀναστῆσαι ψυχὴν δυνησό-
ci 2 Ὁ M M € ,
μεθα, xoi ἕτερα ἐπικουρῆσαι πολλὰ, xal τοῖς ἐμόα-
cT ^ c /
λοῦσι διαλεγόμενοι, καὶ τοὺς ἐφεστῶτας ἡμερωτέρους
ποιοῦντες. χαὶ 7) μιχρὸν ἢ μέγα πάντως ἐργασόμιεθα
65 [
M
χέρδος. Ei δὲ λέγεις ὅτι οὐχ

kJ

/ , 5 , -
εὐδαίμονές εἰσιν ἐχεῖ,

inclusimus.]

IN JOANNEM HOMIL.

xS " à
οὐδὲ εὔχρηστοι, οὐδὲ ἐπιειχεῖς ἄνδρες, ἀλλ᾽ ἀνδροφό-
M , ^
vot xa τυμδωρύχοι, xa βαλαντιοτόμοι, καὶ μοιχοὶ,
χαὶ ἀχόλαστοι, καὶ πολλῶν γέμοντες χαχῶν, πάλιν
ἀναγκαίαν μοι xa ἐντεῦθεν δειχνύεις τῆς ἐχεῖ διατρι-
67,5 τὴν πρόφασιν. Οὐ γὰρ δὴ τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ἐλεεῖν,
τοὺς δὲ πονηροὺς χολάζειν ἐχελεύσθημεν * ἀλλὰ περὶ
"f
πάντας ἐνδείχνυσθαι τὴν φιλανθρωπίαν ταύτην. Vive-
σθε γὰρ, φησὶν, óuotot τοῦ Πατρὸς μῶν τοῦ ἐν τοῖς
2 - cr 2 N [4 ἢ; 7 ma 95x '
οὐρανοῖς, ὅτι ἀνατέλλει τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἐπὶ πονηροὺς

Μὴ

»y
εσο

DAC M M /. 23. N^ ἂν ,ὔ ΕΚ 5
καὶ ἀγαθοὺς, xat βρέχει ἐπὶ δικαίους xat aótxouc.
, -“ “ m ^Y
τοίνυν χατηγόρει τῶν ἀλλοτρίων πιχρῶς, Unos
^ "4 Y , ? .""
σφοδρὸς δικαστὴς, ἀλλ᾽ ἥμερος χαὶ φιλάνθρωπος. Καὶ
M - X M ,
γὰρ xoi ἡμεῖς, εἰ χαὶ μὴ μοιχοὶ, μηδὲ τυμδωρύχγοι,
ΝΑ , ,ὔ 5 , y cer
μηδὲ βαλαντιοτόμοι γεγόναμεν, ἀλλ᾽ ἔχομεν ἕτερα
, , y* , r^ Ww WA 1
πλημμελήματα μυρίας ἄξια χολάσεως. Καὶ γὰρ * xat
b 5^ N M , , /, c M.
τὸν ἀδελφὸν μωρὸν ἐχαλέσαμεν πολλάκις, ὅπερ τὴν
- - - , y
γέενναν ἡμῖν προξενεῖ - xaX γυναῖχας ἀχολάστοις εἴ-
- E 4 , ,
δομεν ὀφθαλμοῖς, ὅπερ μοιχείαν ἀπηρτισμένην συν-
, -Ὁ 7
ίστησι" χαὶ τὸ πάντων χαλεπώτερον, τῶν μυστηρίων
RÀ d , E - Ὁ
οὐ μετέχουεν ἀξίως, ὅπερ ἐνόχους ᾿ ἣμᾶς ποιεῖ τοῦ
τ u -τὰὺο z DI A ,
σώματος χαὶ τοῦ αἵματος τοῦ Ed. M7, τοίνυν
- "
πικροὶ γενώμεθα τῶν ἄλλων ἐξετασταὶ, ἀλλὰ τὰ
— - - "ud
ἡμῶν αὐτῶν ἐννοῶμεν, xat οὕτω M. τῆς ἀπαν-
, , ^ - , "d M ^Y ,
θρωπίας ταύτης xai τῆς ὠμότητος. Χωρὶς δὲ τούτων
PX - ce A - 3 € AEN
χἀχεῖνό ἐστιν εἰπεῖν, ὅτι καὶ ἐπιεικεῖς ἄνδρας πολλοὺς
M b / "^
"iut αὐτόθι, xal τῆς πόλεως πολλάκις ἄντα-

M

ξίους πάσης. ᾿Επεὶ xa τὸ δεσμωτήριον ἐχεῖνο, ἔνθα
ὃ Ἰωσὴφ ἦν, πολλοὺς εἶχε πονηρούς" ἀλλ᾽ ὅμως πάν--

2 - M - denm, ταν M QN
τῶν ἐπεμελεῖτο ὃ δίχαιος Miesnad xai ἦν "xui αὐτὸς
μετὰ τῶν ἄλλων χρυπτόμενος ὅστις ἦν. Καὶ γὰρ τῆς

- πάσης ἀντάξ ζιος ἦν, χαὶ τὸ δεσμωτήριον aso
y A vero nullus ibi talis esset, magna tamen tibi repo-

Guoc ᾧχει, xat οὐδεὶς ἤδει τῶν ἔνδον ὄντων. Καὶ νῦ
τοίνυν πολλοὺς εἶναι εἰχὸς ΧΡ ΟΣ χαὶ ἘΠΙΕι κει. .
εἰ χαὶ μὴ πᾶσιν ε ev καξάδηλοι " xoi ἣ περὶ τοὺς τοιού-
τους ἐπέδελειαν, τῆς περὶ πάντας σπουδῆς δίδωσί σοι
τὴν ἀμοιδήν. Ἂν δὲ xo μηδεὶς 7 τοιοῦτος, χαὶ ἐν-

ἣν
ταῦθα d ἄντίδοσ | xai ὃ Δεσπότης ὃ σὸς

£s eco , E M NY 2: ῃ ,
ze δικαίοις DIT ξγξτο μονῶν, τοὺς Oz αχκαύαρτους

ἔφευγεν " ἀλλὰ xo τὴν Xa γαναίαν μετὰ πολλῆς ἐδέ-
ξχτο τῆς εὐνοίας, x χαὶ τὴν Σαμαρεῖτιν τὴν ἐναγῆ καὶ
ew καὶ ἑτέραν δὲ

- ν᾿ 930 2ΚΖ M 36 , -
ὠνείδιζον ot ᾿Ιουδαῖοι, xai ἐδέξατο xai Te
,

xa τοὺς πόδας βρεχομένους ὑπὸ τῶν δακρύων τῆς

εὐαγοῦς ἠνείχετο, παιδεύων ἡμᾶς συγχατιέναι τοῖς ἐν

ἁμαρτίαις οὐσι. Touco γὰρ! μάλιστα E ωπία. Τί

φής ; λησταὶ xa τυμΟωρύχοι τὸ δεσμωτήριον οἰκοῦσι:
rg" ^Y L4 ? /, ND , y A e

Τὴν ὃὲ πόλιν, εἰπέ μοι, δίκαιοι πάντες εἰσὶν οἵ xa-

m ; , 29-9 M ^ , 7 M

τοιχοῦντες ; ἀλλ᾽ οὐχὶ πολλοὶ xat τούτων χείρους μετὰ

? χαΐ secundum in Mss. quibusdam desideratur.
* [4uzs addidimus e Codd. 705, 709, Savil. habet

ἡμᾶς ἐν £T νόχους. «]

E

Yxs 2d Lax

ATI

jubemur bonos miserari, et malos punire; sed
hujusmodi humanitatem omnibus impertire. Nam

ait, Estote similes Patri westro, qui in. celis ous

est, qui oriri facit solem suum super malos et
bonos, et pluit super justos et injustos. Ne ergo
alios acrius insecteris, neve sis judex vehemen-
tior, sed mitis et humanus. Nos etenim etsi non
moechi simus, non sepulcrorum effossores, non fu-
res, sed aliis sumus obnoxii vitiis, quz mille sup-
pliciis digna sunt. Nam vel fratrem fatuum vocavi-
mus, quod nos gehennz obnoxios reddit; vel mulie-
res impudicis oculis aspeximus, quod est consum-
matum adulterium : quodque omnium gravissimum
est, indigne mysteria participavimus, quod reos
facit corporis et sanguinis Christi. Ne ergo acerbi
aliorum scrutatores simus; sed. nostra cogitemus,
et sic inhumanitatem hanc et crudelitatem sedabi-
mus. Ad hac vero dicendum etiam, nos ibi probos
viros multos reperturos esse, toti plerumque civi-
tati exequandos. Nam carcer ille, in quo Joseph
erat, multos improbos continebat; et tamen omnium
curam gerebat justus ille, et. cum | aliis occultus
erat. Nam cum toti /Egypto esset exzequandus, in
carcere tamen erat nemini notus. Nunc quoque ve-
risimileest ibi multos esse probos et frugi viros, etsi
non omnibus notos; et cura illis exhibita, officium

aliis praestitum. abunde tibi compensat. Etiamsi

sita est merces. Certe Dominus tuus non justos
modo alloquebatur, nec impuros fugiebat; sed et
Chanancam cum multa benevolentia excepit, et Sa-
maritanam scelestam et impuram, aliamque mere-
iricem, quod Judzi exprobrarunt, excepit et cu-
ravit, passusque est ut impurz mulieris lacrymis
pedes sui rigarentur, ut nos doceret humane pecca-
tores excipere. Hac enim maxima humanitas est.
Quid dicis? fures et sepulcrorum effossores carce-
rem occupant? Num, quaeso civitatis incole omnes
justi sunt? annon hic multi pejores sunt, qui impu-
dentius furantur? Alii enim. solitudinem. saltem
et tenebras obtendunt, et hzc clam faciunt : alii

posita larva, nudo capite, mala perpetrant, violenti,

ἃ Hic etiam zzi secundum deest in quibusdam exem-
plaribus.

quid3.3;

41a 8.

raptores, avari. Difficile namque. est. virum repe-
rire insontem.

6. Quod si non aurum rapimus, si non tot et αὶ

fot Jugera terre, at fraude et furto idipsum in mi-
noribus pro virili facimus. Nam cum in commer-
cio, vel in emendo et vendendo, minus quam opor-
tet numerare contendimus, omnemque machinam
movemus, annon illud latrocinium est? annon fur-
tum et rapina? Ne mihi dixeris, te nec domum
nec servum abstulisse. Injustitia namque non ra-
pi rei pretio, sed. rapientis voluntate penditur.
Justitia namque et injustitia in. magnis et parvis
rebus eamdem vim habent : et furem appello tam
eum qui exsecta crumena. aurum abripit, quam
ementem, qui aliquid defraudat de pretio; et pa-
rietis effossorem voco, non eum modo qui, rupto
pariete, aliquid intus furatur; sed etiam eum qui,
jure violato, aliquid a proximo aufert. Ne ergo re-
bus nostris omissis, alienarum | judices simus; ne-
que dum humanitatis tempus est, nequitiam scru-
temur : sed cogitantes quomodo nos olim affecti
fuerimus, simus tandem mansuet et benigni. Quo-
modo ergo affecti eramus? Audi. Paulum dicen-
tem : Éramus enim aliquando et nos inobe-
dientes, insipientes, errantes, servientes desi-
deris et voluptatibus variis, odibiles, odien-

Ephes. 2.3. tes invicem ; et rursum, Éramus enim natura

Joan. 13.

I

Λ

4:

filii ire. Sed Deus nos quasi in carcere detentos
videns, et gravibus constrictos catenis, quz ferreis
longe graviores, non erubuit, sed venit in carce-
rem, et innumeris dignos suppliciis eduxit inde, et
in regnum induxit; czloque splendidiores effecit,
ut et nos pro. virili nostra. hoc ipsum | faciamus.
Nam cum discipulis dicit : Si ego lavi pedes ve-
stros Dominus et Magister, et vos debetis alter
alterius lavare pedes : exemplum enim dedi
vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et
vos faciatis : non de lavandis pedibus tantum hic
legem dat, sed et de aliis omnibus, quz ipse nobis
contulit. Homicida est in carcere? At nos bene fa-
cere ne desistamus. Sepulcrorum effossor est, aut
moechus? Sed. ne malitie, verum calamitatis mi-
sereamur. Sape aulem, ut dixi, reperietur ibi
quispiam innumeris viris exzquandus ; et si. saepe
vinctos adeas, hunc venatum assequeris. Sicut
Abraham, qui quosvis excipiebat, in angelos inc:-

2 Morel. ὅταν λέγει.

JOANNIS CHRYSOST. ARCIHIEP.

CONSTANTINOP.

πλείονος ληστεύοντες ἀναισχυντίας; Οἱ μὲν γὰρ εἰ καὶ
ΝΑ c
μηδὲν ἕτερον, τὴν γοῦν ἐρημίαν xol τὸ σχότος προ-
6 A. N NN λ 0 “ τὼ M ava € T. K
ἄλλονται, xot τὸ λανθάνοντες ταῦτα ποιεῖν * oi δὲ τὸ
προσωπεῖον ῥίψαντες, γυμνὴ τὴ χεφαλὴ τὰ χαχὰ με-
,
τέρχονται,, βίαιοι καὶ ἅρπαγες ὄντες καὶ πλεονέχται.
Καὶ γὰρ δύσκολον εὑρεῖν ἄνθρωπον ἀδικίας χαθαρόν.
V INSEA WE τ aM / ONT.
Ei δὲ μὴ χρυσίον ἁρπάζομεν, unos πλέθρα γῆς τόσα
M / 5 ^ d zi /, N M co Ν ἊΝ
xai τόσα" ἀλλ᾽ Quoc ἀπάτη τινὶ xal χλοπῇ τὸ αὐτὸ
ἐπ᾽ ἐλάττοσι, καὶ οἷς δυνάμεθα κατεργαζόμεθα. “Ὅταν
γὰρ ἐν τοῖς συμιολαίοις, χαὶ ἡνίκα δ᾽ ἂν ἀγοράσαι
δέῃ τι ἢ xa. ἀποδόσθαι, φιλονεικῶμεν xo βιαζώμεθα
ἔλαττον τῆς ἀξίας καταδαλεῖν, xxi πάντα ὑπὲρ τού-
του ποιῶμεν, οὐ ληστεία τὸ πρᾶγμά ἐστιν; οὐ χλοπὴ
Χ γυ͵ , » cr , n» m
καὶ πλεονεξία ; ΜΙ ὴ γάρ μοι εἴπης , ὅτι οὐχ οἰκίαν, οὐκ
5 / NI / [4 A αἱ ἂν 7 , - 7
ἀνδράποδα παρεσπάσω. Ἢ γὰρ ἀδικία οὐ τῷ μέτρῳ
E à

E 5 / 5 N τω , cC /
τῶν ἀφαιρουμένων, ἀλλὰ τῇ προαιρέσει τῶν χλεπτόν-
τῶν χρίνεται. 'Γὸ γὰρ ἄδικον χαὶ τὸ δίκαιον ἐν μεγά-
λοις χαὶ ἐν μικροῖς τὴν αὐτὴν ἔχει δύναμιν * xo βα-
λαντιοτόμους διοίως ἐγὼ χαλῶ, κἂν βαλάντιόν τις

D διατεμὼν τρυσίον λάθη, χἂν ὠνούμε ( τιν
τεμὼν χρυσίον λάθη, κἂν ὠνούμενος παρά τινος
τῶν ἀγοραίων. τῆς ἀξίας παρασπαση τι τιμῆς" xol

Ν ' wi 2. - LOREM / ὙΌΣ en
τοιχωρυχος ὃΞ οὐχ ὃ τοῖχον διελὼν μόνον καὶ ὑφελόμε--
^

νός τι τῶν ἔνδον, ἀλλὰ xoi ὃ δίκην διαφθείρας xol
c ͵ὕ
ἀφελόμενός τι τοῦ πλησίον. Μὴ τοίνυν τὰ ἡμέτερα
-ὩὉ» ,ὔ
παρατρέχοντες, τῶν ἀλλοτρίων γενώμεθα δικασταί"
μηδὲ ὅπου φιλανθρωπίας χαιρὸς, ἐξετάζωμεν πονη-
, ΕΣ DEA / ᾿ cT Ae - ^ , t. 7
ρίαν * ἄλλ᾽ ἐννοήσαντες πῶς xat ἡμεῖς διεχείμεῦα πά-
λαι, γενώμεθά ποτε ἥμεροι xxi φιλάνθρωποι. Πῶς
οὖν διεχείμεθα; "Axoucov Παύλου λέγοντος, Ἢμεν
dy » /
τάρ ποτε x«l ἡμεῖς ἀπειθεῖς, ἀνόητοι, πλανώμενοι,
Ν - /
δουλεύοντες ἐπιθυμίαις καὶ ἡδοναῖς ποικίλαις, στυγη-

- 5 N /
E τοὶ, μισοῦντες ἀλλήλους" χαὶ πάλιν, μεν γὰρ φύσει

τέχνα ὀργῆς. Ἀλλ᾽ ὃ Θεὸς ὥσπερ ἐν δεσμωτηρίῳ χα-
τεχομιένους ἰδὼν, xoi ἁλύσεσι χαλεπαῖς δεδεμένους,
πολὺ τῶν ἀπὸ σιδήρου χαλεπωτέραις, οὖχ ἐπη-
σχύνθη, ἀλλ᾽ ἦλθε χαὶ ἐπέστη τῷ δεσμωτηρίῳ,
χαὶ τοὺς υυρίων ἀξίους χολάσεων ἐξήγαγέ τε ἐχεῖθεν,
xo εἰς βασιλείαν ἤγαγε. χαὶ τοῦ οὐρανοῦ λαμιπροτέ-
ρους ἐποίησεν, ἵνα καὶ ἡμεῖς τὰ αὐτὰ ποιῶμεν χατὰ
δύναμιν τὴν ἡμετέραν. Kot γὰρ ἣ ὅταν λέγη τοῖς μα-

A θηταῖς᾽ Ei οὖν ἐγὼ ἔνιψα τοὺς πόδας ὃ Κύριος χαὶ ὃ

διδάσχαλος, καὶ ὑμεῖς ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν τοὺς
/" € LS M EN ὃ € - e θὰ 3 e c) /,

πόδας" ὑπόδειγμα γὰρ ἔδωχα ὑμῖν͵ ἵνα καθὼς ἐγὼ ἐποίη-

σα, καὶ ὑμεῖς ποιῆτε " οὐχ ἐπὶ τῷ νίπτειν τοὺς πόδας
" c5 E

τοῦτον γράφει τὸν νόμον μόνον, ἀλλὰ x«t ἐν τοῖς ἀλ-
el 7 y τὸ E] NIA ^A, NU

λοις ἅπασιν, οἷς περὶ ἡμᾶς ἐπεδείξατο. ᾿Ανδροφόνος
- - ^ M

ἐστὶν ὃ τὸ δεσμωτήριον οἰκῶν ; ᾿Αλλ᾽ ἡμεῖς τὸ καλὸν

* c ^ Y

ποιοῦντες μὴ ἐχκαχῶμεν. "T uu. t oU oc ἐστὶ xol μοι-
E n -

χός; ᾿Αλλὰ μὴ τὴν κακίαν, ἀλλὰ τὴν συμφορὰν ἐλεῶ-

μεν. Πολλάκις δὲ, ὅπερ ἔφην, εὑρεθήσεται ἐχεῖ xad εἷς

IM JOANNEM HOMIL. Lx. àl. rix. 415

Á , - i4 ax UN M "t A 5 ἢ D
1 p pov αἀνταζιος ἀνόρων. Ἰνᾶν συνέγως απιῆς προς

M ^N , ? , Y m , ,
τοὺς δεδεμένους, οὐχ ἀποτευζή τῆς τοιαύτης θήρας.

FM, / M; / e ' - 5 Ἐπ᾿
ἐπέτυχέ ποτε καὶ ἀγγέλων, οὕτω xat ἡμεῖς ἐπιτευξό-
μεθα καὶ μεγάλων ἀνδρῶν, ἂν ἔργον τὸ πρᾶγμα ποιη-
, 22 9 λ ' / 3 - C ea
σώμεθα. Ei δὲ χρὴ καὶ θαυμαστόν τι εἰπεῖν, οὐχ οῦ-
» n ΠΝ , ε ^ , ε ^
τως ἐπαίνων Octo; ὃ μέγαν ὑποδεχόμενος; ὡς δ᾽ τὸν
- j Y M
οἰκτρὸν καὶ ταλαίπωρον. ᾿Εχεῖνος μὲν γὰρ οὐ μιχρὰν
E ν ἐς ἃ e pn! κι N z -
ἀφορμὴν ἔχει τὸν ἑαυτοῦ βίον πρὸς τὸ παθεῖν εὖ Ó
á

-

,

» e , M c N , ^O , e
δὲ ἀπεῤῥιμμένος xai ὑπὸ πάντων προδεδομένος, ἕνα
Y m E 3
λιμένα μόνον ἔχει, τὸν ἔλεον τοῦ ποιοῦντος αὐτὸν cU"
74 / M Led li yx V
ὥστε φιλανθρωπία καθαρὰ τοῦτο μάλιστα ἐστι. Καὶ
3 ' Y c /
ὃ μὲν τὸν θαυμαστὸν xat περιφανὴ θεραπεύων, πολ-
, Y N » , - EN € 5 ,
λάχις xat πρὸς ἀνθρώπων ἐπίδειξιν τοῦτο ἐποίησεν " ὃ
i , M / Y ,
δὲ τὸν ἀπεῤῥιμμένον καὶ ἀπεγνωσμένον, διὰ μόνην
M mM τ τ ^ E Y
τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ τοῦτο ἐργάζεται. Διὸ xàv δοχὴν
c M Y 5 y ^, f
ποιζμεν, χωλοὺς xal ἀναπήρους ὑποδέχεσθαι χελευό-
εθα χἂν ἐλεημοσύνην ἐργαζώμεθα,, ἐλαχίστους χαὶ
υεθα " χἂν ἐλεημοσύνην ἐργαζώμεθα,, ἐλαχίστους xat
Os - » - rre . - Ἔ: 2520 M 5 , E
εὐτελεῖς ἐλεεῖν ἐπετάγημεν. "Ei ὅσον γὰρ ἐποιήσατε,
, hod , M
φησὶν, ἑνὲ τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε.
Rl - , ^ ,
Εἰδότες τοίνυν τὸν ἐκεῖ χείμενον θησαυρὸν, εἰσίωμεν
- , M M A }
συνεχῶς χαὶ πραγματευώμεθα , χαὶ τὰς περὶ τὰ θεα-
ἂν "a3. ὅκα A) Kà AA E EI
tQx σπουδὰς “ἐχεῖ τρέψωμεν. Kàv μηδὲν ἔχης εἰσ-
- , ^ e hd , /
ενεγχεῖν, εἰσάγαγε τὴν ἅπο τῶν λόγων παράχλησιν.
5 Y TN / X H 3 M M N 2 J
Οὐ γὰρ δὴ μόνον τὸν τρέφοντα, ἀλλὰ xat τὸν εἰσιόντα
/ d δ᾽ X /, M
ὁ Θεὸς ἀμείδεται. “Ὅταν γὰρ εἰσελθὼν τρέμουσαν xat
- A Ὧι , -
δεδοικυῖαν τὴν ψυχὴν διαναστήσης, παρακαλῶν, βοη-
— , , -
θῶν, ὑπισχνούμενος ἀμύνειν, φιλοσοφεῖν παρασχευά--
, b NM 2 c Ζη ^ , y *
ζων, οὐ μικρὸν χαὶ ἐντεῦθεν λήψη τὸν μισθόν. Ἔξω
A] , D ^ , M M ,
μὲν γάρ σου τοιαῦτα διαλεγομένου, πολλοὶ xat γελά-
€ M —- 297. Ὁ "^ - , € 5i
σονται ὑπὸ τῆς πολλῆς τρυφῆς διαχεχυμένοι - οἵ δὲ
- y , - Du
ἐν συμφοραῖς ὄντες, "χατεσταλμένης αὐτοῖς τῆς δια-
, Y AN e / " ΕΞ
γοίας, μετὰ πολλῆς τῆς ἐπιεικείας καὶ προσέξουσι τοῖς
δ. ' , M y
λεγομένοις, καὶ ἐπαινέσονται, xa ἔσονται βελτίους.
LE ἊΝ M ΤᾺ ^ c 3 Ὁ» M
imet xat Παύλου δημιηγοροῦντος, ᾿[ουδαῖοι μὲν πολ-
ὔ /^ ᾿ - D AA
λάχις χατεγέλων oi δὲ δεσμῶται μετὰ πολλῆς ἐπη-
cT c c , ΡΣ V er 5 H
χροῶντο τῆς fou tac. Οὐδὲν γὰρ οὕτως εἰς φιλοσοφίαν
x Ἂ , 1 Y
ἐπιτηδείαν χατασχευάζει τὴν Ψυχὴν ὡς συμφορὰ, xal
᾿ ^ , JS ET
πειρασμὸς, xat θλίψις ἐπιχειμένη. “αὔτ᾽ οὖν ἐννοή-
cr cd Y N x ^ EJ ΓΝ c δι
σαντες ἅπαντα, ὅσα μὲν τοὺς ἔνδον ἀγαθὰ, ὅσα δὲ
ἡμᾶς αὐτοὺς ἐργασόμεθα, συνεχῶς αὐτοῖς * ἀναμιγνύ-

b

C

D

E

dit: sic et nos in viros magnos incidemus, si

id frequentemus. S1 vero liceat quid. admiran-

dum dicere, non tanta laude dignus est, qui ma-

gnum quempiam excipit, quam is qui miserum et
infelicem. Ille namque non parvum argumentum

affert sui recipiendi, nempe vitam suam; homo
autem omnibus abjectus et miser unum habet por-

tum, nempe misericordiam ejus qui se bene exci-

pit : itaque hec humanitas pura est. Qui claro et
conspicuo officia exhibet, sepe ad ostentationem

id facit : qui vero abjectum. excipit. despectum-

que hominem, ob solum Dei preceptum 1d facit.
Quare si convivium paremus, claudos et czcos
excipere jubemur; si eleemosynam erogerus, mi-

nimis et vilissimis elargiri precipimur : nam ait,
Quantum. uni ex his minimis fecistis, nihi fe- Mauh. 25.
cistis. Cum ergo illic reconditum thesaurum scia- 4?-
mus, eo frequenter ingrediamur, et 101 negotiemur,

ac theatrorum studium 1110 vertamus.Si nihil

aliud afferendum habeas, verborum consolationem
adhibe. Non modo enim alentem, sed et intrantem

Deus mercede donat. Nam si ingressus, trementem
metuentemque animum confirmaveris, hortando,
juvando, opem promittendo, philosophiam docen-

do, non parvam hine mercedem recipies. Extra
positi multi, te ita loqnente, ridebunt, multis per-

fusi deliciis; sed qui in calamitate versantur, ani-

mo compuncto cum modestia multa dictis atten-

dent, te laudabunt, et meliores evadent. Nam et
Paulum przdicantem Judi szepe deriserunt, vin-

cti autem cum summo silentio audiebant. Nihil — siii
enim ita animum ad philosophiam preparat, ut “ὦ philoso-
calamitas, tentatio, zerumnze. Haec itaque cogitan- Vice Red
tes, quot nempe in carcere positis bona, quot no- lamitas.
bis ipsis conferemus, si sape cum illis versemur,
forenses illas et intempestivas consuetudines eo
vertamus , ut et illos lucremur, et nobis ipsis Lzeti-

tiam pariamus, ac Dei gloriam curantes, zterna
consequamur bona, gratia et benignitate Domini

nostri Jesu Christi, per quem et cum quo Patri

gloria simulque Spiritui sancto, in secula szeculo-

μενοι, xal τὰς ἐν ἀγορᾷ διατριύὰς, xal τὰς ἀχαίρους 561 rum. Ámen.

2 , oer , d τὶ J PA
. ἀσχολίας ἐχεῖ χαταναλώσωμεν, ἵνα κἀχείνους χερδάνω-
, NIOCE ew S AN am , τὰ ^ τῷ Θεὲ bj [4
μεν, χαι ἡμᾶς αὐτοὺς εὐφράνωμεν, XXt τὸν Θεον ὁοζα-
m - ,
σθῆναι παρασχευάσαντες, τῶν αἰωνίων ἐπιτύχωμεν
2 v rb ΝΩ͂Ν ^ / aS Z ) e
ἀγαθῶν, χάριτι xat φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
E -- bj Y , ^ v
Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ xai μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα
cT , /, M ^ —€-
σὺν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, eic τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
μήν.

ἃ. Savil. [et Codd. nostri] i4z τρέψωμεν, Morel. ἐχεῖ
θρέψωμεν, alii ἐχεῖ ηόψωμεν.

TOM. VIII.

A

b Alii χατεσταλμένης αὐτῶν.
c Ahi ὠναμιγνύμεθα.

414 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

HOMILIA LXI. OMIAIA ξα΄.

Car. X. y. 22. Facta sunt autem enccnia ir;.— "Exévezo δὲ τὰ ἐγχαίνια ἐν Ἱεροσολύμοις, καὶ χειμὼν
Jerosolymis, et hiems erat. 95. Et ambula- ἦν. Καὶ περιεπάτει ὃ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ, ἐν τῇ
bat Jesus in templo, ἐπι porticu Salomonis. στοῦ Σολομῶντος. ᾿Πκύχλωσαν οὖν αὐτὸν oi "Lou-
24.Circumdederunt'ergo'eum Judei, et dice- δαῖοι, xal ἔλεγον αὐτῷ * ἕως πότε τὴν ψυχὴν ἡμῶν

bant ei : Quousque animam nostram tollis ?

αἴρεις ;

1. Omnis quidem virtus bona est, maxime au- ΒΒ Ica μὲν ἀρετὴ καλὸν, μάλιστα δὲ ἐπιείκεια xal
tem mansuetudo et clementia. Hzc nos. homines πραότης. 'Γοῦτο ἀνθρώπους δείκνυσιν ἡμᾶς, τοῦτο τῶν
esse demonstrat, eta feris dirimit :hac nos ange- θηρίων διίστησι, τοῦτο τοῖς ἀγγέλοις ἁμιλλᾶσθαι παρα-
lis exaequat. Ideo Christus frequentes de hac vir- σχευάζει. Διὰ τοῦτο xo ὃ prs συνεχῶς περὶ. ταύτης
tute verba facit, cum. mites et mansuetos esse ju- πολλοὺς λόγους ἀναλίσχει τῆς ἀρετῆς, πράους εἶναι χαὶ
bet. Neque verba tantum facit, sed et operibus ad ἐπιειχεῖς κελεύων. Οὐ λόγους δὲ ἀναλίσχει μόνον, ἀλλὰ
id nos instituit, modo alapas perferens, modo ^ χαὶ διὰ πραγμάτων τοῦτο παιδεύει νῦν μὲν ῥαπιζόμινος
convicia et insidias, ac rursum cum insidianübus — xoi φέρων, νῦν δὲ λοιδορούμενος xo ἐπιδουλευόμινος,
versans. Nam qui dzemoniacum illum et Samari- C xoi πάλιν * [ἐπὶ] τοῖς ἐπιδουλεύουσι ἐφιστάμενος. Ot
tanum appellaverant, qui spe occidereillum vo- γὰρ καὶ δαιμονῶντα καλέσαντες, xat Σαμαρείτην, xoi
luerant, qui lapidibus impetierant, hi circumsi- πολλάχις θελήσαντες ἀνελεῖν, χαὶ λιθάσαντες, οὗτοι
stunt οἱ interrogant, Si] tu es Christus? Neque χυχλώσαντες αὐτὸν ἠρώτων, Ei σὺ εἶ ὁ Χριστός; Καὶ
illos post tot talesque insidias repulit , sed man- οὐδὲ οὕτως αὐτοὺς διεχρούετο μετὰ τοσαύτας χαὶ
suete admodum respondit. At necessarium est τοιαύτας ἐπιδουλὰς, ἀλλὰ μετὰ πολλὴς ἀπεχρίνατο
hunc sermonem altius repetere. Facta sunt, n- τῆς ἐπιεικείας" μᾶλλον δὲ ἄνωθεν ἀναγχαῖον ἐξετάσαι
quit, enceenia in Jerosolymis, et hiems erat. τὸν λόγον ἅπαντα. "Exévevo γὰρ, φησὶ, τὰ ἐγχαίνια
Magnus hic dies festus et solennis erat. Qua enim ἐν Ἱεροσολύμοις, xo χειμὼν ἦν. Μεγάλη τις ἦν αὕτη
die templum constructum fuerat, ex longa et Per- ἥ ἑορτὴ xoi δημοτελής. "zv γὰρ ἡμέραν xaO ἣν ὃ
sica reversi captivitate, hanc celebritatem solen- ναὸς ᾧχοδομιήθη, ἐπανελθόντων αὐτῶν ἀπὸ τῆς μα-
niter agebant. Diei festo aderat Christus. Instante D χρὰς αἰχμαλωσίας, " τῆς ἐν τὴ Περσίδι, ταύτην ἦγον
namque morle, frequenter in Judaam veniebat, μετὰ πολλῆς τὴς σπουδῆς. "Ev ταύτη παρῆν καὶ ὃ Χρι-
Circumdederunt ergo euin Judei et dicebant : στὸς τὴ ἑορτῇ. Λοιπὸν γὰρ τὴ Ἰουδαίᾳ συνεχῶς ἐπε-
Quousque animam: nostram tollis? δὶ tu es χωρίαζεν, ἐπειδὴ τὸ πάθος ἦν ἐπὶ θύραις. ἜΠχύχλωσαν
Christus, dic nobis palam. Non dixit, Quid a οὐν αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι xoi Seyov: ἕως πότε τὴν
me quzritis? demoniacum sepe vocastis, furio- Ψυχὴν ἡμῶν αἴρεις; 5 σὺ εἶ ὃ Χριστὸς; εἰπὲ ἡμῖν
sum, Samaritanum : Deo adversarium et dece- παῤῥησίᾳ. Καὶ οὐχ εἰπε, τί ζητεῖτε πρός με; δαιμο-
ceptorem me putastis esse : et. nuper dicebatis, νῶντα ἐχαλέσατε πολλάχις xol μαινόμενον, xod 5).

Joan 8. 13, Tu testimonium. perhibes de teipso ; testimo- μαρείτην, καὶ ἀντίθεον εἶναι ἐνομίσατε xol πλάνον"
nium luum non est verum : cur ergo interroga- χαὶ πρῴην BASE Σὺ μαρτυρεῖς περὶ σεαυτοῦ" ^
tis et de me audire vultis, cujus testimonium re- μαρτυρία. σου οὐχ ἔστιν ἀληθής" πῶς οὖν ἐξετάζετε χαὶ
jicitis? Nihil horum dixit, etsi nosset malum παρ᾽ ἐμοῦ βούλεσθε μαθεῖν, οὗ τὴν μαρτυρίαν ἐχθάλ-
interrogantium animum. Nam quod eum circum- E AS Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων εἶπε, χαίτοι γε εἰδὼς τὴν
dederint ac. dixerint, Quousque animam no- γνώμην μεθ᾽ ἧς e e SOTEBAOY πονηρὰν οὖσαν. Τὸ μὲν γὰῤ
stram tollis? id videbatur ex! amore quodam et χυχλῶσαι αὐτὸν xat εἰπεῖν, “ Sc πότε τὴν ψυχὴν ἡμῶν

Subdolus discendi studio proficisci. Mens autem interrogan- x ἐδόχει πόθου τινὸς εἶναι xol φιλομαθείας " ἣ
Judeorum tum corrupta et subdola erat. Quia enim opera i διάνοια, μεθ᾽ ἧς πρώτων, διεφθαρμένη τις ἦν χαὶ
: en calumniis non obvia erant, verbis capere quaere- ἘΠ Ὴ͵ "Ἐπεὶ γὰρ τὰ μὲν ἔργα οὐχ ἀνεδέξαντο συ--

* ἐπὶ cum desit in Savil. et Codd. nostris, uncis a τῆς ἐν τῇ περοίδι. Sepe Chrysostomus Persidem
inclusimus. Mox eorumdem auctoritate »z( ante àzt«o- — vocat. Babyloniam et Assyriam.,

νῶντα adjecimus.] Alii ἐπειδὴ γόρ.

IN JOANNEM HOMIL. LXI. al.

χοφαντίαν τε καὶ ἐπήρειαν, τοῖς δὲ λόγοις ἐπισκηξτον
εἶχον, ἑτέρως ἐξετάζοντες ἢ ὡς εἴρηται, ἀεὶ πεύσεις
προσῆγον, ἐπιστομίζειν αὐτὸν ἀπὸ τῶν λόγων βουλό-᾿
μενοι, χαὶ τοῖς ἔρ γοις οὐδὲν ἐγχαλεῖν δυνάμενοι, λα-
Gf τινα ἀπὸ τῶν ῥημάτων ἐπεθύμουν εὑρεῖν. Διὰ
τοῦτο ἔλεγον, Eixi ἡμῖν " καίτοι πολλάχις εἶπε. Καὶ
γὰρ τὴ Σαμαρείτιδι ἔλεγεν" Ἐγώ εἶμι ὃ λαλῶν cot:
καὶ τῷ τυφλῷ, Καὶ ἑώραχας αὐτὸν, xai ὃ λαλῶν 3 ec
σοὺ, ἐχεῖνός ἐστιν. Kdxstvotg δὲ
τέρων ῥημάτων. Καίτοι γε εἰ νοῦν εἰς-

εἶπεν; εἰ xa μὴ οὔ-
τως, ἀλλὰ OV ἕτ
χον, χαὶ ὀρθῶς € ἐξετάζειν ἠβούλοντο; διὰ λύγων αὐτὸν
ὁμολογῆσαι λοιπὸν ἐκείνων ἦν - διὰ γὰρ τῶν 2 ἔργων αὖ-
τὸς ἐπεδείξατο τοῦτο πολλάχις. Νυνὶ δὲ σχόπει τὸ
διεστραμμένον αὐτῶν xo φιλόνειχον. “Ὅταν μὲν γὰρ
nuno? καὶ διὰ λόγων παιδεύη, λέγουσι Τί ση-
μεῖον δειχνύεις; Ὅταν δὲ διὰ τῶν ἔργων παρέχηται
τὰς ἀποδείξεις, λέγουσιν αὐτῷ, Ei σὺ εἰ ὃ Χριστὸς,
εἰπὲ ἡμῖν παῤῥησίᾳ , τῶν ἔργων βοώντων, ῥήματα
ζητοῦντες" καὶ τῶν ῥημάτων διδασχόντων, ἐπὶ τὰ ἔργα
Ὅτι

γὰρ οὐ τοὺ μαθεῖν ἕνεχεν ἐζήτουν, τὸ τέλος ἔδειξεν.

, * X22 , xo v be /
καταφεύγουσι, πρὸς τὸ ἐναντίον * ἀεὶ ἱστάμενοι.
Ὃν γὰρ οὕτως ἀξιόπιστον εἰναι ἐνόμιζον, ὡς καὶ περὶ
ἑαυτοῦ μαρτυροῦντα δέξασθαι, μιχρά τινα φθεγξά-
^n^ 5^ 7 [4 N N c ^ ^
μενον, εὐθέως, ἐλίθασαν, ὥστε xat τὸ χυχλῶσαι χαὶ τὸ
ἐπικεῖσθαι μετὰ πονηρίας ἐγίνετο. Καὶ ὃ τρόπος δὲ
τἧς ἐρωτήσεως πρλλες SEL ἀπεχθείας. * Eixé γὰρ
Ap παῤῥησίᾳ, εἰ σὺ εἰ ὃ Xgtapie: Καίτοι γε peri
παῤῥησίας ἅπαντα ἔλεγεν ἐν ταῖς ἑορταῖς ἐπιχωριά-

X

M M Y ἵ m
ζων ἀεὶ, καὶ οὐδὲν χρύφψα ἐλάλει: ἀλλὰ διὰ τοῦτο

κολαχείας προδάλλονται ῥήματα, λέγοντες, “Ἕως πότε
A V a4
τὴν ψυχὴν ἥμῶν αἴρεις; ἵνα αὐτὸν ἐχχαλεσάμενοι,
, A M ci ^j Ὁ
πάλιν τινὰ λαδὴν εὕρωσιν. Ὅτι γὰρ πανταχοῦ διὰ
D 5 , 5 er / 53 ^*^ «€ S
τοῦτο ἠρώτων, οὐχ ἵνα μάθωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς λεγο-
, E] b ! -— E] m / 2 Ἁ Y
μένοις ἐπισχήψωσιν, 00x ἐντεῦθεν μόνον, ἀλλὰ xai
ἀλλαχόθεν πολλαχόθεν δῆλόν ἐστι. Καὶ γὰρ ὅτε mpoc-
c E] Led » yz M oc bd ,
ἦλθον ponet, εἰ ᾿δξεστι δοῦναι x7ivcov Καῖσαρι
ἢ οὔ: xal ὅτε Pp ἃ ἀφέσεως fures n apuro: xal
ὅτε περὶ ἐχείνης ἐπυνθάνοντο, ἣν ἔφασαν ἑπτὰ ἂν-
pac ἐσχηχέναι; ἑάλωσαν, οὐχ ἀπὸ φιλομ. μαθείας ;
N
ἀλλ᾽ ἀπὸ γνώμης σχαιὰς πεύσεις αὐτῷ τεροδιργοντες,
, Pet t -
᾿Αλλ᾽ ἐχεῖ

Vm c
GETES PPpK pp

μὲ y αὐτοὺς ἐλέ γλε ι

ol.
ot

έγων * TC με πειρά-
^ LAT Ay J^5c

; δεικνὺς ὅτι οἶδεν αὐτῶν τὰ ἀπόῤῥητα"

ἐνταῦθα δὲ οὐδὲν τοιοῦτον gery ται, παιδεύων ἡμᾶς

M

ET
]-7; πάντοτε ἐλέγχειν τοὺς ἐπιδουλεύοντας 5 ἀλλ᾽ ἐπιει-
" “

E

xia xa πραότητι πολλὰ φέρειν. ᾿Επεὶ οὖν ἀνοίας ἦν,

^ » X ,ὔ ^

τῶν ἔργων αὐτὸν ἀναχηρυττόντων, τὴν ἀπὸ τῶν λό-

ΟΣ cs EU ^ ;

γῶν ζητεῖν μαρτυρίαν, ἄχουσον πῶς αὐτοῖς ἀποχρίνε--
m Y 5 ^ 7 - -

ται “ὅμοῦ μὲν αὐτοὺς αἰνιττόμενος ὅτι περισσῶς ταῦτα

Ero TUIS: D. eV NY e - c e NOM c

εζήτουν, χαὶ οὔχ Umso τοῦ paÜciv* ὁμοῦ δὲ δηλῶν,

* [2st e Savil. et Codd. nostris adjecimus.]

A lebant ;

415

bant, aliter quam prius interrogantes, ac frequen-
ter sciscitantes, ex ipsis verbis eum confutare vo-
et cum opera carpere non possent, ex
verbis ansam quzrebant. Ideo dicebant, Dic no-
bis. Atqui sepe dixit. Nam sic Samaritanam allo-

quutus est : Ego sum qui loquor tecum : et caeco Joan. 4.:5

dixit
ille est. Mis quoque dixit, sed alis verbis. Atqui
si mente valuissent, et recte explorare voluissent,
verbis ipsum confiteri debuissent, qui operibus hoc
ipsum sepe comprobaverat. Nunc vero illorum
perversitatem considera. Cum concionatur et verbis
docet, aiunt: Quod. signum ostendis? Cum autem
operibus demonstrationes profert, dicunt illi : δὲ
tu es Christus, dic nobis palam. Dum opera cla-
mant,verba querunt; et cum verba docent;ad opera
confugiunt, contrarnsque semper insistunt. Quod
enim non discendi causa interrogarent, exitus de-
monstravit. Quem enim ita fide dignum puta-
bant, ut de seipso testificantem admitterent, vcl
pauca loquentem, statim lapidibus impetunt. Ita-
que quod circumdarent eum et instarent, id ex
nequitia proficiscebatur. Modus quoque interro-
gandi multum prz se ferebat odium. Dic nobis
palam, si tu es Christus. Atqui palam ille loque-
batur in solennitatibus , quibus semper aderat,
nihilque clam dicebat ; ideoque adulantes dicunt,
Quousque animam nostram. tollis ? ut provo-
cantes , aliquam criminandi ansam reperiant.
Quod enim semper illo animo interrogarent ,
non ut discerent, sed ut dicta carperent, non hinc
solum, sed et aliunde sepe probatur. Nam cum
accesserunt dicentes : Licet censum dare Cesari,
necne? et cum de repudianda uxore agerent,
cumque de illa sciscitarentur, quam dicebant se-
ptem habuisse viros, deprehensi sunt, non discen-
di studio, sed ex pravo animo sciscitarl. Sed tunc
illos coarguit his verbis, Quid me tentatis, hy-
pocrite ? peers se illorum secretam mentem
cognoscere. Hic vero nihil loquitur simile, ut nos
doceat, insidiatores non semper esse arguendos,
sed multa modeste et mansuete esse ferenda. Quia
ergo stultum erat, ipsis operibus preedicantibus,
Msi testimonia quaerere, audi quomodo ipsis
respondeat, simul subindicans hzc illos frustra

quarere, non discendi causa, et significans, se jam
verbis ipsis clariorem emisisse vocem, per opera
scilicet. Nam ait: 25. Sepe dixi vobis, et non
creditis mihi : opera que ego facio in. nomine

e

—
I"

D

a Alii εἰπὶ ZU
eO

Matth.

I7.
4

: Et vidisti eum, et qui loquitur. tecum, Jo«n.9 5;

22,

416 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Patris mei, illa testimonium perhibent de me. X.
Quod 11, qui apud. illos moderatiores erant, saepe

Joan. 9.16. mutuo dicebant : /Veque enim potest homo pec-
cator hec signa facere ; et rursum, JVon potest
diemonium cccorum oculos aperire ; ct, /Vemo
potest talia signa facere, nisi sit. cum illo
Deus. Et videntes signa quz faciebat, dicebant :
lYumquid hic est. Christus ?. Alii. autem dice-

Joan.7.31. bant : Quando venerit Christus, num plura
signa faciet, quam hic fecit? lidem. vero eism
ex operibus volebant in. illum credere dicentes :

lbid. 2.18. Quod. signum ostendis nobis, ut videamus et
credamus tibi ?

3

2. Quia ergo tunc simulabant se ex solo verbo
credituros, qui tot tantisque operibus non credi-
derant, illorum. nequitiam arguit his verbis : δὲ
operibus non creditis, quomodo verbis crede-
tis? Quare superflua est interrogauo. 26. Sed
dixi vobis, inquit, et non. creditis mihi, quia
non estis de ovibus meis. Ego totum pastoris
officium exhibui: si vero me non sequimini, non p
quod ego non pastor sim renuistis, sed. quod. vos
oves mez non sitis. Nam 2T. Oves mec, inquit,
vocem meam audiunt, et sequuntur me, 28.et
vitam eternam do eis, et non peribunt in ceter-
num : et nemo potest eas rapere de manu mea.
29. Quia Pater, qui dedit mihi, major est
omnibus : el nemo potest eas rapere de manu
Patris mei. 60. Ego οἱ Pater unum sumus.
Animadverte quomodo illos rejiciendo, hortetur
tamen ut se sequantur. 7 05, inquit, on auditis
me; neque enim estis oves; qui vero sequuntur ,
hi sunt ex ovili. Hec. porro dicebat, ut illi oves
esse conarentur. Deinde ubi quid consequuturi
sint exposuit , incitat illos , ut sequendi desiderium
inferat. Quid ergo? num ob Patris potentiam nemo
rapit, tu vero nihil potes, et custodire non vales?
Minime. Ut discas enim, illud, Pater, qui dedit
mihi, ideo dictum fuisse, ne illum denuo Deo
adversarium dicerent; postquam dixerat, /Vemo
rapit eas de manu mea, pergit ostendens suam

Eideg οἱ Patris manum unam esse. Nisi enim hoc ita
potentia Pa- esset, dicturus erat: Pater qui dedit mihi, major
tris et Fili o us est, el nemo polest eas rapere de manu
nus, mea. Verum non ita dixit, sed, De manu Patris P

mei. Deinde ne putes ipsum esse infirmum, sed
per Patris potentiam oves in tuto esse, subdidit :

-
-2

ij. διά Savil. et Codd. nostri. Aberat εἰ ἴῃ Montf. |

ὅτι xot τῆς διὰ τῶν ῥημάτων Hane ἀφῆχε go-
γὴν, τὴν διὰ τῶν Peru etes Y&p, φησὶν͵ εἶπον
ὑμῖν, καὶ οὐ πιστεύετέ μοι" τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ ἐν
τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός μου, ἐχεῖνά ἐστι τὰ μαρτυ-
ροὗντα περὶ ἐμοῦ. “Ὅπερ καὶ ol ἀνεχτότεροι αὐτῶν
συνεχῶς πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον - Οὐ γὰρ δύναται ἀν--
θρωπος ἁμαρτωλὸς τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖν - xal πά-
λιν, Οὐ δύναται δαιμόνιον ὀφθαλμοὺς τυφλῶν duca

Y
xat; Οὐδ δεὶς δύναται σημεῖα τοιαῦτα ποιεῖν, ἐὰν μὴ

ix E
ἡ μετ᾽’ αὐτοῦ ὃ Θεός. Ko θεωροῦντες τὰ σημεῖα ἃ
5 , "e. »
A ἐποίει, ἔλεγον : ΜΙ τι οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός : Ἄλλοι
NN γ΄ ,
δὲ ἔλεγον, Ὅ Ὅταν ἔλθη ὃ Χριστὸς, μὴ πλείονα ση-
μεῖα ποιήσει ὧν ἐποίησεν οὗτος; Καὶ αὐτοὶ δὲ οὗτοι
ἐντεῦθεν ἐῤούλοντο πιστεῦσαι αὐτῷ λέγοντες" Τί ση-
μεῖον δεικνύεις ἡμῖν, ἵνα ἴδωμεν καὶ πιστεύσωμεν σοι.
3 3 M / DEN Ὁ /
Eel o0v προσεποιοῦντο τότε ἀπὸ ψιλοῦ πείθεσθαι
ῥήματος, οἱ τοσούτοις μὴ πεισθέντες ἔργοις, ἐλέγχει
τὴν πονηρίαν αὐτῶν λέγων, ὅτι Eit τοῖς ἔργοις οὗ πι-
e ^ '
στεύετε, πὼς τοῖς ῥήμασι πιστεύσετε: Ὥστε περιττὴ
3 z 355. Com M M E] ΄ /
ἣ ἐρώτησις. ÀJ). εἶπον ὑμῖν, φησὶ; xat οὐ πιστεύετε
e E] , Ms c 6d c Ad CE M
μοι, ὅτι οὐχ ἐστὲ Ex τῶν προύάτων τῶν ἐμῶν. Exo
μὲν γὰρ τὰ παρ’ ἐμαυτοῦ πάντα ἐπλήρωσα, ἃ τὸν
/ τω $2 € 5 Ww TEC rM
ποιμιένοι ποιῆσαι ἐχρῆν" εἰ δὲ μὴ ἀχολουθεῖτε μοι,
3 2 ^N 5 ? X , ^ 2472 Yee » ,
οὐχ ἐπειδὴ οὐκ εἰσὶ ποιμήν" ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ὑμεῖς οὐχ
ἐστὲ πρόδατα τὰ ἐμά. Τὰ γὰρ πρόδατα τὰ ἐμὰ, φη-
ci, τῆς φωνῆς μου ἀχούει, καὶ ἀχολουθεῖ μοι" xal
M 3f I8 3 - M , 5 ^
ζωὴν αἰώνιον δίδογμι αὐτοῖς, xai οὐ μὴ ἀπόλωνται
εἰς τὸν αἰῶνα xal οὐδεὶς δύναται ταῦτα ἁρπάσαι ἐχ
Ὁ / Y € A e^ E ÁN , ,
τῆς χειρός μου. Ὅτι ὃ Πατὴρ, ὃς ἔδωχέ μοι, μείζων
, ^5 , ' , ÀN ΝΠ € / , Ἁ 5
πάντων ἐστί" xal οὐδεὶς δύναται ἁρπάζειν αὐτὰ EX
D N D H 3 N M XN Ὁ
τῆς χειρὸς τοῦ Πατρός μου. "Ey xoi ὃ Πατὴρ;ξν
"ul , Ὁ» e E]
ἐσμεν. Σχόπει πῶς ἐν τῷ ἀπαγορεύειν προτρέπει εἰς
A 5 , ΕῚ , «χ᾽ - 5 5 , 7
τὴν RN αὐτούς. Ὑμεῖς οὐχ ἀχούετέ μου,
φησίν" οὐδὲ γάρ ἐστε πρόδατα᾽ οἱ δὲ signe
οὗτοι τῆς ποίμινης εἰσί. αῦτα D ἔλεγεν, ἵνα uper
χκήσωσι γενέσθαι πρόδατα. Eia. εἰπὼν ὧν τεύξονται,
παραχνίζει τούτους, ὥστε αὐτοὺς διεγεῖραι χαὶ εἰς
2 / ^ft - rp, 5 a.2 $3 AEN τὸ
ἐπιθυμίαν ἐμυιαλεῖν. "Tt οὖν; * εἰ διὰ τὴν δύναμιν τοῦ
Πατρὸς οὐδεὶς ἁρπάζει" σὺ δὲ οὐχ ἰσχύεις, ἀλλ᾽ ἄσθε-
γὴς εἰ πρὸς τὴν φυλαχήν ; Οὐδαμῶς. Kal ἵνα μάθῃς
e ^ € ^ »^ /, "5 ΕΗ , Y
ὅτι τὸ, Ὃ πατὴρ, ὃς ἔδωκέ μοι, OU ἐκείνους εἴρη-
ΠΣ , ELM 9 [ » ^ 3T cr
ται, ἵνα μὴ πάλιν αὐτὸν ἀντίθεον εἴπωσιν Pauca ὅτι
Οὐδεὶς ἁρπάζει αὐτὰ ἐχ τῆς χειρός μου, προϊὼν ἔ ἔδειξε
τὴν αὐτοῦ χεῖρα καὶ τοῦ Ἰ]ατρὸς μίαν οὐσαν. Ei
n 1 Ὁ E) P 0 kl CERTE c ς IT Y
γὰρ μὴ τοῦτο, ἀκόλουθον ἦν εἰπεῖν, ὅτι ὃ Πατὴρ,
ὃς ἔδωκέ μοι, μείζων πάντων ἐστὶ, χαὶ οὐδεὶς δύ-
ναται ἁρπάζειν αὐτὰ Ex τῆς χειρός μου. Ἀλλ᾽ οὐχ εἰ-
r 3 - κ᾿ E
πεν οὕτως, ἀλλ᾽, Ex τῆς χειρὸς τοῦ Πατρός μου.

S [/ M , ! 51 ἃ P ds S de IN
ATA, ινα μὴ yop.toms , ὅτι αὐτὸς μεν ἐστιν ἀσθενής,

IN JOANNEM TIOMIL.

διὰ δὲ τὴν τοῦ Πατρὸς δύναμιν. ἐν ἀσφαλείᾳ, τὰ πρό-
ῥατά ἐστιν; Sapien: Ἐγὼ χαὶ ὃ Πατὴρ ὁ ἕν ἐσμεν"

ὡσανεὶ ἔλεγεν, οὗ διὰ τοῦτο εἶπον, ὅτι διὰ τὸν Iac
E οὐδεὶς αὐτὰ emunt ὁ ὡς αὐτὸς ἀσθενῶν τηρῆσαι
τὰ πρόθατα. "Exo γὰρ καὶ ὃ Πατὴρ ἕν ἐσμεν χατὰ
τὴν δύναμιν ἐνταῦθα λέγων χαὶ γὰρ περὶ ταύτης ἦν
ὃ λόγος ὃ ἅπας αὐτῷ. Ei δὲ ἢ δύναμις ἣ αὐτὴ, εὔδη-

λον ὅτι καὶ 4 οὐσία. πειδὴ γὰρ μυρία ἐποίουν οἱ
Ιουδαῖοι, ἐπιθουλεύογτες; ἀποσυναγώγους ποιοῦντες ,
λέγει, ὅτι πάντα αὐτοῖς εἰχῇ xol μάτην μεμηχάνης
ται. Ἔν ett τὴ χειρὶ. τοῦ Πατρός μου ἐστὶ τὰ πρό-
ὄατα, ὥσπερ ὃ pone λέγει" "Ev τὴ χειρί: μου
Pur pd gn σου τὰ τείχη. Εἶτα δεικνὺς μίαν οὖσαν
τὴν χεῖρα; ποτὲ μὲν αὐτοῦ, ποτὲ δὲ τοῦ Πατρὸς εἰ--
ναί φησιν αὐτήν. Χεῖρα δὲ ὅταν ἀκούσῃς, υμηδὲν ai-

φθηξὸν γομίσης, ἀλλὰ τὴν Dite τὴν ἐξουσίαν. Et

LXia, al: 417

Ego et Pater unum sumus; ac si diceret, Non
ideo dixi, ob Patris potentiam. neminem cas esse
rapturum, quasi illas ego servare non valeam.
Nam £go et Pater unum. sumus; id est , secun-
dum potentiam : nam de illa hic sermo erat. 5i
autem eadem est potentia, palam est eamdem esse
substantiam. Cum enim multa facerent Judzi,
insidias pararent, extra synagogam ejicerent, dicit
illos omnia incassum machinatos esse. Nam in
manu Patris mei sunt oves, ut propheta dicit : Zn
manu mea depinxi muros tuos. Deinde unam
esse manum ostendens, illam modo suam, modo
Patris esse dicit. hd manum audis, nihil sen-
5116. cogites, sed virtutem, potentiam. Si autem
nemo rapuit, quia Pater sibi potestatem indidisset,
superfluum fuisset addere, Ego et Pater unum

δὲ διὰ τοῦτο οὐδεὶς ἥρπαζεν; ὅ ὅτι αὐτὼν ἐνεδυνάμου, 564 δ{{ππ|τ|5. Nam si minor pee esset , temerarium
περιττὸν ἦν τὸ ἑξῆς εἰπεῖν, ᾿Εγὼ καὶ ὃ Πατὴρ ἕν ἐσ- A esset dictum. Nihil certe aliud tH de ora quam po-

μεν. Ei γὰρ ἐλάττων ἦν, πολλῆς τοῦτο τόλμης τὸ
Ld 5^5 M e ^ Ὁ ^ , 3 ͵
ῥῆμα. Οὐδὲν γὰρ ἕτερον ἣ τὸ τῆς δυνάμεως ἰσοστάσιον
NF acd 3 We N m NI λίθ
δείκνυσιν * ^ ὅπερ οὖν xa ᾿Ιουδαῖοι συνειδότες. λίθοις
αὐτὸν ἔδαλον. 'AAX οὐδὲ οὕτω χαθεῖλε τὴν δόξαν ταύ-
t Es /
τὴν xa τὴν ὑπόνοιαν. Καὶ μὴν εἰ χαχῶς ὑπώπτευσαν
ἐχεῖνοι, ἔδει ED χαὶ εἰπεῖν * τίνος ἕνεχεν ταῦτα
ποιεῖτε; οὐχ. ἴσην μαρτυρῶν ἐμοὶ χαὶ τῷ Πατρὶ ὃ δύνα-
μιν ταῦτα εἶπον ἐγώ, Νῦν δὲ πᾶν τοὐναντίον ποιεῖ,
xoi ἵστησι τὴν ὑπόνοιαν, xol συγχροτεῖ, καὶ ταῦτα
» ΄ A D
ἀγριουμένων ἐχείνων. Οὐ γὰρ ἀπολογεῖται ὑπὲρ τῶν
2 / € Dod / 2*4 * NUS. ,,
εἰρημένων ὡς χαχῶς λεχθέντων, ἀλλὰ xat ἐχείνοις
E] e € A X3 "ἢ IT FA x
ἐπιτιμᾷ, ὡς μὴ τὴν " προσήχουσαν δόξαν ἔχουσι περὶ
ο » m
αὐτοῦ. "Emi? γὰρ ἔλεγον, ὅτι Περὶ χαλοῦ ἔργου οὐ
λιθάζομέν σε, ἀλλὰ περὶ βλασφημίας, xot ὅτι ἄνθρω-
πος ὧν ποιεῖς σεαυτὸν Θεὸν, ἄχουσον τί φησιν Εἰ
ἐχείνους εἶπεν ἣ Γραφὴ θεοὺς, πρὸς die 6 λόγος
τοῦ Θεοῦ ἐγένετο, πῶς ὑμεῖς λέ Ἐγετε ὅτι ον τ
υνῶ, ὅτι εἶπον, Υἱὸς Θεοῦ εἶμι; Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν
ἐστιν᾽ εἶ οἱ χάριτι τοῦτο λαύόντες, 00x. ἐγκαλοῦνται
θεοὺς ἑαυτοὺς καλοῦντες " ὃ τῇ φύσει τοῦτο ἔχων, πῶς
ἂν εἴη δίκαιος ἐπιτιμᾶσθαι; ᾿Αλλ᾽ οὕτω μὲν οὐχ εἶπεν,
ὕστερον δὲ αὐτὸ χατεσχεύασε, πρότερον χαλάσας χαὶ
' c , esr) APEX c LA ς τ
χαθυφεὶς τῷ λόγῳ, καὶ εἰπών" Ὃν ὃ Πατὴρ ἡγίασε
/ Dl ^
xol ἀπέστειλε: xal παραμυθησάμενος αὐτῶν τὸν θυ-
μὸν, τότε ἐπάγει σαφὴ τὴν ἀπόφασιν. Τέως μὲν γὰρ
- c N / , ^ ΄
ὥστε δεχθῆναι τὸν λόγον, ταπεινότερον διελέχθη"
er Y 2 - 36—N 5 /, [74 2
ὕστερον δὲ ἐπὶ τὸ μεῖζον αὐτὸν ἀνήγαγεν, οὕτως εἰ-
moy * Ei μὴ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ Πατρός μου, μὴ πι-
στεύετέ μοι" εἰ δὲ ποιῶ, χἂν ἐμοὶ οὐ πιστεύητε, τοῖς
ἔργοις μου πιστεύσατε. Üp& πῶς τοῦτο ὅπερ εἶπον
/ e 2 5.7 3 aw 2 ^
χατασχευάζει, ὅτι εἰς οὐδέν ἐστιν ἐλάττων αὐτοῦ,

* Alii ὅπερ Ἰουδαῖοι.

b

tenti aequalitatem : quod cum J xu intellige-
rent, lapidibus ipsum impetebant. Neque tamen
ille hanc amovit opinionem. Atqui si id falso opi-
nati fuissent, illos emendare oportuit ac dicere:
Cur hoc facitis? non hac dixi, ut parem paternz
meam potentiam indicarem. Nunc contra, illis fe-
rocienübus, illam opinionem confirmat et probat.
Non sese purgat, ut qui male et falso dixerit; imo
ilos increpat, ut qui non consentaneam de se
habeant opinionem, Cum enim dicerent : 55. De
bono opere non lapidamus te,;sed de blasphe-
mia, et quia homo cum sis , facis teipsum
Deum ; audi quid dicat : 55. δὲ illos dicit Scri-
ptura deos, ad quos sermo Dei factus est ,
96. quomodo vos dicitis quia blasphemo, quia
dixi , Filius Dei sum? ld est, $1 11 qui per gra-
tiam hoc acceperunt, non accusantur cum se deos
vocant; qui ex natura sua hoc habet, quo jure in-
crepetur? Verum non 1ta dixit, sed demum 1d
probavit, postquam demissius loquutus est his
verbis : Quem. Pater sanctificapit et. misit ; e
postquam illorum furorem sedavit, tunc. claram
affert demonstrationem. Interim vero, nt admitte-
retur id quod dicebat , humilius loquutus est, ac
demum ad majora ipsos adducit , dicens : 5T. (δὲ
non facio opera Pairis mei, nolite credere
mihi ; ὅδ. sin autem facio , etsi mihi non cre-
ditis, operibus meis credite. Viden' quomodo
probet, ut dixi, se Patre in nullo inferiorem esse,
sed zqualem omnino? Quia enim non poterat
substantia ipsius videri, ab operum Δ ταῖς

b προσήκουσαν deest in quibusdam

I5ai.49.16'

419 S. JOANNIS CHRYSOST.

ct identitate aqualis potestatis demonstrationem
affert.

9. Ecquid, quaeso, credemus? Quod ego in D
Patre, et Pater in me sit. Nihil enim aliud ego
sum, quam Pater, manens Filius ; nihil aliud est
ille, quam quod. ego, manens Pater: et qui me
novit , noyit et Patrem , Filiumque didicit. Quod
51 potentia minor esset, etiam cognitio falsa esset.
Neque enim alia per aliam vel substantia vel po-
tentia disci potest. 59. J'oluerunt ergo eum
apprehendere : et exiit de manibus eorum ,
40. et abiit trans Jordanem , ubi erat Joannes
baptizans primum. 41. Et multi venerunt ad E
eum , et dicebant : Joannes quidem signum
jecit nullum ; omnia autem quecumque dixit
Joannes de hoc, vera sunt. Postquam enim
magnum quidpiam et sublime dixit, statim. sece-
dit, illorum cedens furori, ut per absentiam illius
sedetur et sopiatur. Quod. etiam tunc fecit. Sed
cur evangelista locum indicat? Ut discas ipsum
ideo istuc abiisse, ut ipsis 1n. memoriam illa re-,..
vocaret, quie Joannes illic fecerat dixeratque, nec- A
non testimonium ipsius, Istuc ergo cum venissent,
statim Joannis recordati sunt; 1deo dicunt, Joan-
nes nullum fecit signum ; nam alias quid. ad
rem fecisset id addere? sed. quia locus Baptiste
memoriam revocavit, necnon ejus testimonii. Vide
autem quam certos syllogismos concinnent. Joan-
nes, inquiunt, nullum fecit signum ; hic signa
facit : hinc ergo ejus precellentia ostenditur. Si
ergo illi nullum signum edenti credidimus , multo
magis huic credemus. Deinde, quia Joannes erat
qui testimonium perhibuerat , ne qui signum non
fecerat , indignus fuisse putaretur qui testimonium
ferret , adjiciunt , etiamsi signum non fecerit , vera
tamen omnia de Christo dixisse, ita ut non Chri-
stus ex illo, sed ille ex operibus Christi fide di-
gnus haberetur. 42. Multi ergo crediderunt in
cum. Multa enim illos attrahebant. Nam recor-
dati sunt verborum ejus, cum ipsum se fortiorem
dicebat, lucem, vitam, veritatem — ceteraque
omnia; vocis quoque desuper allatz , Spiritusque
specie columba apparentis, ipsumque omnibus
ostendentis. Ad hzc miraculorum. demonstratio

B

e [vv τὸν πατέρα ἔγνω; τὸν υἱὸν ἐμ. Savil. et Cod, 705.
Non errore tamen hec verba intercidisse in. Montf,
ostendit Cod. 709, eamdem prebens lacunam.]

* ἐπιστεύσαμεν, sic unus Codex optimus, et sic legen:
dum opinabatur Savilius, Manuscriptorum auctoritate
destitutus. [ Vulgo ἐπίστευσαν. ] Paulo post Morel. αὐτὸν

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἀλλὰ πανταχοῦ ἴσος; ᾿Ἐπειδὴ γὰρ τὴν οὐσίαν αὐτοῦ
ἰδεῖν ἀμήχανον ἦν, ἀπὸ τῆς τῶν ἔργων ἰσότητός τε
xal ταυτότητος τὴν ἀπόδειξιν τῆς χατὰ τὴν δύναμιν
ἀπαραλλαξίας παρέχεται.

Ko τί πιστεύσομεν, εἰπέ; Ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ,
χαὶ ὃ Πατὴρ ἐν ἐμοί. Οὐδὲν γὰρ ἄλλο ἐγὼ, ἢ ὅπερ ὃ
Πατὴρ', μένων Υἱός " οὐδὲν ἄλλο ἐκεῖνος, ἢ ὅπερ ἐγὼ,

F , ZA E ἐν
μένων Πατήρ. Κἂν ἐμὲ
* xai τὸν Υἱὸν ἔμαθεν. Et δὲ ἐλάττονα ἦν τὰ τῆς δυνά-

γνῷ τις, τὸν Πατέρα ἔγνω,

M Ν Ὁ , quA 5^ , δ᾿
μεως, xol τὰ τῆς γνώσεως διέψευστο. Οὐδὲ γάρ ἐστιν
ἄλλην OV ἄλλης οὔτε οὐσίαν οὔτε δύναμιν μαθεῖν.
3 7, - m c
H£Xnsav οὖν αὐτὸν πιάσαι, καὶ ἐξῆλθεν Ex τῆς χει-

M D e e
ρὸς αὐτῶν, xol ἀπῆλθεν πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ὅπου
SMS / t
ἦν Ἰωάννης βαπτίζων τὸ πρότερον, καὶ πολλοὶ 7,A00v
b ^ ΒΞ
πρὸς αὐτὸν, καὶ ἔλεγον * ὅτι Ἰωάννης ἐποίησε σημεῖον
οὐδέν * πάντα δὲ ὅσα εἶπεν Ἰωάννης περὶ αὐτοῦ, ἔστιν
m [:/
ἀληθῆ. Ὅταν γάρ τι μέγα xol ὑψηλὸν φθέγξηται,
2 f - / SP NCNEN Seer “Ὁ eO dg
ἀναχωρεῖ ταχέως, ἐνδιδοὺς αὐτῶν τῷ θυμῷ ὥστε λω-
c Ὁ m DD
φῆσαι xo λῆξαι τὸ πάθος διὰ τῆς ἀπουσίας αὐτοῦ" ὃ
M
δὴ xoi τότε ἐποίησε. "Tívog δὲ ἕνεχεν τὸν τόπον ὃ εὖ-
αγγελιστὴς λέγει; Ἵνα μάθης ὅτι διὰ τοῦτο ἀπῆλθεν
ἐχεῖ, ἀναμιμνήσκων αὐτοὺς τῶν ἐχεῖ γενομένων τε
xo λεχθέντων παρὰ ᾿Ιωάννου, καὶ τῆς μαρτυρίας τῆς
ἐχεί 1 ?EA0 A cr 5 - , 0 / ^5 , 0
ἐχείνου. ᾿Ελθόντες γοῦν ἐχεῖ, εὐθέως ἀνεμνήσθησαν
τοῦ
μὲν οὐδὲν σημεῖον ἐποίησεν: ἐπεὶ ποία ἀχολουθία

Ἰωάννου διὰ τοῦτο καὶ λέγουσιν, ὅτι Ἰωάννης

τοῦτο ἦν προσθεῖναι; ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ὃ τόπος αὐτοὺς cic
μνήμην ἤγαγε τοῦ βαπτιστοῦ, χαὶ εἰς τὴν τῆς μαρ-
τυρίας αὐτοῦ μνήμην ἦλθον. “Ὅρα δὲ πῶς συλλο-
γισμοὺς πλέχουσιν ἀναμφισδητήτους. Ἰωάννης μὲν
σημεῖον οὐδὲν ἐποίησεν * οὗτος δὲ ποιεῖ, φησίν.
Οὐχοῦν κἀντεῦθεν ἣ ὑπεροχὴ δείχνυται. Ei τοίνυν,
ἐχείνου σημεῖον οὐδὲν ποιήσαντος, " ἐπιστεύσαμεν,
πολλῷ μᾶλλον τούτῳ. “εἶτα, ἐπειδὴ αὐτὸς ἦν ὃ μαρ-
τυρήσας, ἵνα μὴ τὸ σημεῖον αὐτὸν μὴ πεποιηχέναι δόξῃ
ἀνάξιον τῆς μαρτυρίας ἀποφαίνειν, ἐπήγαγον’ εἰ χαὶ
σημεῖον οὐδὲν ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ὅμως πάντα ἠλήθευσε τὰ
ἐχείνου, ἄλλ᾽ ἐχεῖνον

(t
ες

περὶ αὐτοῦ, οὐχ ἔτι τοῦτον
δ T E] , “5 " E /
ἀφ᾽ ὧν οὗτος ἐποίησεν ἀξιόπιστον ἀποφαίνοντες. 11ολ-
Y / / / V Y 3
λοὶ τοίνυν ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν. Πολλὰ γὰρ ἦν αὖ-
' Na / r Y αν c ,
τοὺς τὰ ἐφελκόμενα. Kol γὰρ ἐμέμνηντο τῶν ῥημάτων
A y Ὁ ^ N cC
ὧν ἔλεγεν, ἰσχυρότερον ἑαυτοῦ χαλῶν αὐτὸν, xol φῶς,
N A 7 M
xoi ζωὴν, καὶ ἀλήθειαν, xol τὰ λοιπὰ ἅπαντα, xat
b D Ὁ * , e ,
τὴς φωνῆς τῆς ἄνωθεν ἐνεχθείσης, καὶ τοῦ Πνεύμα-
c D y , ,ὔ M /
τος τοῦ ἐν περιστερδὶς εἴδε; φανέντος τότε καὶ δεί-
, Y Led
ἕχντος αὐτὸν ἅπασι" xol μετὰ τούτων, "τὴν ἀπὸ τῶν

πεποιηχέναι, et mox ἐπήγαγεν, male. Ibidem , ἀνάξιον τὴν
μαρτυρίαν, legi in Quostionibus in Joannem, testifica-
tur Savilius.

^ Legendum videtur τῆς ἀπὸ τῶν θαυμάτων ἀποῦςείξεως»
ut suspicatur etiam Savilius.

IN JOANNEM HOMIL. LXI. al. Lx.

θαυμάτων ἀπόδειξιν, εἰς ἣν δρῶντες ἐῤεδαιοῦντο λοι-
πόν. Ei yxp. ᾿Ιωάννῃ, φησὶ, πιστεύειν ἐχρῆν, πολλῷ
μᾶλλον τούτῳ. Ei χωρὶς σημείων ἐχείνῳ, πολλῷ
ov τούτῳ, μετὰ τῆς ἐχείνου μαρτυρίας καὶ τὴν
ἀπὸ τῶν σημείων ἀπόδειξιν P ἔχοντι. “Ορᾷς ὅσον αὖ-
τοὺς ὥνησεν ἣ περὶ τὸν τόπον διατριδὴ, καὶ ἣ τῶν
πονηρῶν ἀνθρώπων ἀπαλλαγή; Διὰ τοῦτο αὐτοὺς συν-
εχῶς ἐξάγει xol ἀπάγει τῆς ἐχείνων συνουσίας * ὅπερ
οὖν χαὶ ἐπὶ τὴς Παλαιᾶς ποιήσας φαίνεται, πόῤῥω
τῶν Αἰγυπτίων ἐπὶ τῆς ἐρήμου τοὺς ᾿Ιουδαίους δια.--
πλάττων xai ῥυθμίζων ἐν ἅπασιν. Ὃ xal ἡμῖν πα-
ραινεῖ ποιεῖν, ἀγορὰς μὲν φεύγειν χελεύων χαὶ θορύ-
6ouc xoi ταραχὰς, ἐν δὲ τῷ ταμιείῳ προσεύχεσθαι
μετὰ τῆς ἡσυχίας. Καὶ γὰρ πλοῖον ταραχῆς ἀπηλλα-
μένον, ἐξ οὐρίας πλεῖ - xol ψυχὴ πραγμάτων οὖσα
ἐχτὸς, ἐν λιμένι χάθηται. Διὸ xo τὰς γυναῖκας φιλο-
σοφωτέρας τῶν ἀνδρῶν ἐχρὴν εἶναι, οἰχουρίᾳ προσ-
ἡλωμένας τὰ πλείονα. Οὕτω γοῦν καὶ ὃ "laxo6 ἄπλα-
στος ἐγένετο, ἐπειδὴ οἰκίαν ᾧχει, καὶ τῶν ἐν μέσῳ
θορύδων ἐλεύθερος ἦν. Οὐδὲ γὰρ ἁπλῶς αὐτὸ τέθεικεν
ἣ Τραφὴ εἰποῦσα, Οἰχῶν οἰχίαν. ᾿Αλλὰ καὶ ἐν οἰκία
πολὺς, φησὶν, ὃ θόρυδος. ᾿Κπειδὴ σὺ βούλει, καὶ πε-

,

e co / » € Y M ES
ριιστᾶς σαυτῇ φροντίδων ὄχλον. Ὃ μὲν γὰρ ἀνὴρ ἐν
» » //
μέσαις “στρεφόμενος ταῖς ἀγοραῖς καὶ δικαστηρίοις ,
ὥσπερ ὑπὸ τινῶν κυμάτων, τῶν ἔξωθεν περιαντλεῖται
θορύδων * ἣ δὲ γυνὴ καθάπερ ἐν τινὶ διδασχαλείῳ φι-

ΡΥ
Ut

Ὁ DJ ,
λοσοφίας τῇ οἰκίᾳ καθημένη, καὶ τὸν νοῦν συνάγουσα
εἰς ἑαυτὴν, χαὶ εὐχαῖς προσέχειν χαὶ ἀναγνώσεσι
καὶ τῇ ἄλλη δυνήσεται φιλοσοφίᾳ. Καὶ καθάπερ oi
τὰς ἐρήμους οἰκοῦντες, οὐδένα ἔχουσι τὸν ἐνοχλοῦντα᾽
οὕτω χαὶ αὕτη διαπαντὸς ἔνδον οὐσα, διηνεχῶς δύνα-
ται ἀπολαύειν γαλήνης. Εἰ δέ ποτε χαὶ ἐξελθεῖν ἀνάγ--
x", γένοιτ᾽ ἂν, οὐδὲ τότε ἐχεῖ θορύδων ὑπόθεσις. Ἢ

c οω "ἡ “ἡ M
γὰρ μέχρι τὴς ἐνταῦθα παρουσίας, ἢ ἡνίχα ἂν τὸ
σῶμα λουτρῷ θεραπευθῆναι δέη, ἀναγκαῖαι ταῖς Yo -
γαιξὶν αἵ ἔξοδοι - τὸν δὲ πλείονα χρόνον ἔνδον χάθη-

» ^ ' 5 7 »" n N y V
ται, καὶ δυνατὸν αὐτήν τε φιλοσοφεῖν, xal τὸν ἄνδρα
δεχουέν᾽ έ ἔλλ δυθμίζειν
δεχομένην, τεταραγμένον χαταστέλλειν, ῥυθμίζειν,
περιχόπτειν αὐτοῦ τὰ περιττὰ xol ἄγρια τῶν λογι-
σμῶν, χαὶ οὕτω πάλιν ἐχπέμπειν, ὅσα μὲν ἀπὸ τῆς
ἀγορὰ

Ae
κίας

€ ἐφελχύσατο χαχὰ, ἀποθέμενον, ὅσα δὲ ἀπὸ τῆς
ἔμαθε καλὰ, μεθ’ ἑαυτοῦ φέροντα. Οὐδὲν γὰρ, οὐ-
^2 ,ὔ κ 2» Ξ τ D Ὁ S
δὲν ἰσχυρότερον γυναιχὸς εὐλαδοῦς xal συνετῆς, πρὸς

Ν τῷ

τὸ ῥυθμίζειν ἄνδρα, καὶ διαπλάττειν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν
ἐν οἷς ἂν θέλῃ. Οὔτε γὰρ φίλων, οὔτε διδασκάλων, οὔτε
ἀρχόντων οὕτως ἀνέξεται, ὡς τῆς συνοίχου παραινού-
σῆς ,) χαὶ συμῥουλευούσης. χει γάρ τινα xol ἧδο-

γὴν f$ παραίνεσις, διὰ τὸ σφόδρα φιλεῖσθαι τὴν συμ.-

b ἔχοντι deest in quibusdam.

419
accedebat, qua confirmabantur. Nam si Joanni,
inquiunt , credendum , multo magis huic. Si abs-
que signis illi credidimus, multo magis huic,
qui illius testimonio celebratus, et ex signis de-

c monstratus est. Viden' quantum illis locus profue-
rit, quantum. sequestratio a viris improbis? Ideo
illos frequenter ab istorum consortio abducit.
Quod etiam in veteri lege fecisse deprehenditur ,
Judaeos procul ab /Egyptiis in deserto informans,
et sic 1n omnibus instituens. Id quod etiam nobis
faciendum suadet, jubens forum vitare, tumul-
tumque et turbam, atque in cubiculo tranquille
orare. Navieula enim. tempestate non agitata, se-
cundo vento navigat : animaque a negotiis vacans,
in portu sedet. Ideoque mulieres philosophiz ma-
gis deditas esse oporteret, quam viros, quz rei

D familiari ut plurimum incumbunt. Sic Jacob sim-
plicior fuit, qui domi habitaret, ἃ tumultibus
liber. Neque enim sine causa hzc Scriptura di-
xit, Zabitans domum. Atqui domi etiam, in-
quies, magnus tumultus. Siquidem tu vis, et multas
tibi attrahis curas. Vir certe in medio foro, et pro
tribunali, externis rebus quasi fluctibus agitatur:
mulier vero, ceu in quodam philosophiz gymnasio,
domi sedens, mentem colligens, poterit et precibus
et lectioni ceterisque philosophi; exercitiis in-

E cumbere. Ac quemadmodum ii qui desertum in-
colunt, a nemine turbantur : sic mulier semper
intus manens, perpetua poterit frui tranquillitate.

560 91 quando autem domo sit exeundum , nulla inde

A perturbationis causa. Sive enim in ecclesiam ve-
niant, sive ad. balneum sit pergendum, szpe co-
guntur quidein mulieres exire: ut plurimum autem
domi sedet mulier, potestque philosophari, adyen-
tantemque virum perturbatum sedare, compescere,
superfluos ac molestos ejus cogitatus eliminare, et
sic rursus emittere curis in foro susceptis vacuum,
et bona qua domi didicit secum ferentem. Nihil
enim, nihil utique fortius muliere pia et prudente,
ut virum informet , ejusque animam, ut voluerit,
instituat. Non amicos, non doctores, non principes
perinde feret, ut uxorem monentem, et consilium
dantem. Monitio quippe talis cum. quadam volu-
ptate conjuncta est, quod illa multum ametur.

I! Multos possem afferre viros asperos, immorigeros ,
ab uxoribus mitigatos. Uxor viri et mensz οἵ
lecti et liberorum procreationis consors, ipsa con-
scia dictorum et arcanorum, ingressus et exitus Α

plurimorumque aliorum, in omnibus marito de-

* Quidam στερόμενος ἀγοραῖς.

Ánima
a negotiis
vacans, in

portu sedet.

Gen.25.27.

Mulierum

officium.

1. Cor. 7.

16.

Atom. 16.

S. JOANNIS CHRYSOST.

420

dita, et sic illi juncta, ut par est corpus capiti co-
pulari, si prudens sit et diligens, plus quam omnes
alii conjugem fovebit et curabit.

4. Quamobrem hortor, ut operam illi rei dent , C
et qua decent suadeant. Ut enim ad virtutem
uxor, sic et ad nequitiam inducendam multam
vim habet. Mulier Absalonem , mulier Amnonem
perdidit, mulier Jobum perdere conata est : uxor
Nabalem a cwde eripuit, mulier totam gentem
servavit. Nam Debora et Judith, et alie multe
imperatorum probe functee sunt officio. Ideo Paulus
ait: Quid. enim scis, mulier, an virum sal-
eum facies ? lisque temporibus Persida , et Ma-
riam et Priscillam, apostolicis certaminibus se
dedidisse scimus. Quas et vos imitari debetis, nec p
verbis solum , sed etiam operibus conjuges infor-
mare. Et quomodo maritum operibus erudiemus?
Cum te videbit nec improbam , nec curiosam , nec
ornatus amantem, non superfluos sumtus expe-
tentem, sed. prosentibus contentam ; tunc te con-
sulentem feret. Si autem verbis philosopheris,
rebus vero contraria feceris, tunc loquacitatem
tuam damnabit. Sin. verbis simul et operibus do-
ctrinam inferas, tunc te exciplet atque magis
obtemperabit : ut cum aurum non quares, neque E
margaritas, neque vestimentorum magnificentiam ;
sed horum loco, modestiam , temperantiam , bene-
volentiam : utque ex teipsa hac afferes , sic ab illo
eadem exiges. Nam si quid ad placendum viro sit
agendum , animam oportet, non corpus ornare, 1mo
corrumpere. Neque enim ita te illi amabilem aurum
reddet , ut temperantia et benevolentia , atque ani-
mus ad vitam pro marito ponendam paratus. Hac
viros capiunt. Nam cultus ille superftuus displicet ,.-
illi, rem familiarem coartat, et sumtuim et curas A
parit. At quze prius dicta sunt , virum: uxori copn-
lant. Benevolentia quippe, amicitia, desiderium ,
nec curas faciunt, nec impensam exigunt; imo
contrarium omnino. Ornatus quidem ille a con-
snetudine fastidium ingenerat : animce vero orna-
tus quotidie floret, et majorem accendit flam-
mam. Itaque si viro placere velis, orna animam

d [ δεδεμέη, quod legendum conjecerant Boisius et
Savilius, praebet God. 705, ουνδεδεμένη Cod. 709. Le-

ARCHIEP.

CONSTAÁNTINOP.

ῥουλεύουσαν. Καὶ πολλοὺς ἂν ἔχοιμι λέγειν ἄνδρας
M ω

σχληροὺς xo ἀπειθεῖς χαταμαλαγέντας οὕτως. Αὕτη
M m ^

γὰρ καὶ τραπέζης αὐτῷ xal εὐνῆς, xal παιδοποιίας,

χαὶ ῥητῶν χαὶ ἀποῤῥήτων, χαὶ εἰσόδων χαὶ ἐξόδων,

χαὶ πολλῷ πλειόνων χοινωνοῦσα ἑτέρων, xoi ἐν

ἅπασιν αὐτῷ “δεδεμένη, xol οὕτως αὐτῷ συνηρμ.-

μένη, ὡς εἰχὸς σῶμα χεφαλῇ συνῆφθαι, ἂν τύχη

συνετή τις οὐσα xol ἐμμελὴς, ἅπαντας ὑπερδήσεται

xoi νικήσει εἰς τὴν τοῦ συνοιχοῦντος ἐπιμέλειαν.

Διὰ τοῦτο παραινῶ, ἔργον τοῦτο τίθεσθαι, xat τὰ
δέοντα συμδουλεύειν. “ἕδσπερ γὰρ πρὸς ἀρετὴν, οὕτω
M M / Y » M 2? , cer ^
xa! πρὸς κακίαν πολλὴν ἔχει τὴν ἰσχύν. Αὕτη τὸν
, ^ 5 , er t N , x N e N
Αὐεσσαλὼμ. ἀπώλεσεν, αὕτη τὸν ᾿Αμνὼν, αὕτη τὸν
ἸἸὼδ ἔμελλεν αὕτη τὸν Νάδαλ ἐξήρπασε τῆς σφα-

m !/
γῆς, αὕτη ὁλόκληρον ἔθνος διέσωσε. Kol γὰρ Ac66o-
5 AN 5 "^m Lud , »
ρα καὶ Ἰουδὶθ ἀνδρῶν στρατηγῶν κατορθώματα ἐπε-
δείξαντο - καὶ ἄλλαι δὲ μυρίαι γυναῖκες. Διὰ τοῦτο
χαὶ Παῦλός φησι" Τί γὰρ οἶδας, γύναι, εἰ τὸν ἄνδρα
σώσεις; Καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων δὲ ἐχείνων τὴν Περσί--
δα καὶ τὴν Μαριὰμ. καὶ τὴν Πρίσχιλλαν ἀποστολι-
χῶν ἁψαμένας σχαμμάτων εἴδομεν. Ἅσπερ ἀναγκαῖον
x«i ὑμᾶς ζηλοῦν, καὶ μὴ ῥήμασι μόνον, ἀλλὰ καὶ
“ e J N c cT ^M NEAN
πράγμασι ῥυθμίζειν τὸν συνοικοῦντα. Πῶς δὲ αὐτὸν
παιδεύσομεν διὰ τῶν πραγμάτων; Ὅταν σε μὴ πο-
γηρὰν οὖσαν ἴδη, μηδὲ πολυτελὴ καὶ φιλόχοσμον,
μηδὲ προσόδους χρημάτων ἀπαιτοῦσαν περιττὰς, ἀλλ᾽
ἀρχουμένην τοῖς οὖσι " τότε γὰρ, τότε xol συμόου--
λευούσης ἀνέξεται. "E&v δὲ φιλοσοφῆς μὲν τοῖς δήμο-
σιν, ἐν δὲ τοῖς πράγμασι τἀναντία ποιῇς, χαταγνώ-
σεταί σου φλυαρίαν πολλήν. “Ὅταν δὲ μετὰ τῶν ῥη-
μάτων xol τὴν ἀπὸ τῶν ἔργων παρέχης αὐτῷ διδα-
σχαλίαν, τότε xo ἀποδέξεταί σε xoi πεισθήσεται
μᾶλλον * οἷον ὅταν χρυσίον μὴ ζητῇς, μηδὲ μαργαρί-
NN EN , PON TEC UN n
τας, μηδὲ ἱματισμῶν πολυτέλειαν " ἀλλ᾽ ἀντὶ τούτων
χοσμιότητα, σωφροσύνην, εὔνοιαν, καὶ παρὰ σαυτῆς
ταῦτα εἰσαγάγης., καὶ παρ᾽ ἐχείνου ταῦτα ἀπαιτῆς.
Ei γὰρ χρή τι εἰς ἀρέσχειαν ποιεῖν ἀνδρὸς, ψυχὴν
Ὁ» Y - € Ar ἂν / ^ wNY M er
δεῖ, οὐ σῶμα χοσμεῖν xo διαφθείρειν. Οὐδὲ γὰρ οὕτω
χρυσίον περιχείμενον ποιήσει ἐπέραστον καὶ ποθεινὴν
ἐκείνῳ; ὡς σωφροσύνη καὶ εὔνοια περὶ αὐτὸν, xol τὸ
ὑπεραποθανεῖν τοῦ συνοιχοῦντος. Ταῦτα μᾶλλον yst-
poUcat τοὺς ἄνδρας. ᾿Κἰκεῖνος μὲν γὰρ ὃ χόσμος χαὶ
προσίσταται αὐτῷ͵, εἰς στενὸν τὰ χρήματα αὐτῷ χα-
θιστὰς, καὶ δαπάνην καὶ φροντίδα πολλὴν " παρέχων"
τὰ δὲ εἰρημένα προσηλώσει τῇ γυναιχὶ τὸν dyOpa.
ἸἘὔνοια γὰρ καὶ φιλία xot πόθος οὔτε φροντίδας πα--
/ » ^ , 2 /5 » M 5 Li el
ρέχει, οὔτε δαπάνην ἐργάζεται, ἀλλὰ τοὐναντίον ἅπαν.
Κἀκεῖνος μὲν 6 χόσμος ὑπὸ τῆς συνηθείας προσκο--

gebatur δεδομένη].
a Alii παρέχει.

ΙΝ JOANNEM IIOMIL. LXI. al.

ρὴς γίνεται: ὁ δὲ τῆς ψυχῆς καθ᾽ ἑχάστην ἀνθεῖ τὴν
ἡμέραν, xa μείζονα ἀνάπτει τὴν φλόγα. Ὥστε εἰ βού-
λει ἀνδρὶ ἀρέσχειν, χόσμει τὴν Ψυχὴν σωφροσύνῃ,
εὐλαδεία, προστασίᾳ οἰκίας. Γαῦτα xai μᾶλλον χει-
ροῦται, καὶ οὐδέποτε παύεται. Οὐ γῆρας καταλύει τὸν
χόσμον τοῦτον , οὐ νόσος ἀπόλλυσι. "lov μὲν γὰρ τοῦ
σώματος χόσιλκον χρόνος πολὺς ἐξέλυσε, καὶ γόσος ἄνά-
λωσε, χαὶ ἕτερα πλείονα " τὰ δὲ τῆς ψυχῆς πάντων
ἐστὶν ἀνώτερα τούτων. Κἀκεῖνος μὲν ὃ κόσμος xoi
φθόνον ἔχει καὶ ζηλοτυπίαν ἀνάπτει" οὗτος δὲ χα-
θαρός ἐστι νοσήματος, καὶ πάσης ἀπήλλαχται χενο-
δοξίας. Οὕτω xat τὰ χατὰ τὴν οἰκίαν etae a
ἔσται, χαὶ ἣ Tpóaodos μετ᾽ εὐμαρείας, ὅταν τὸ xeu
cíoy μὴ τῷ σώματι τῷ σῷ περικείμενον ἡ, μηδὲ τὰς
P παραχωρῇ
χρείας οἷον, εἰς διατβοῷ φὴν οἰχετῶν, xod παίδων ἐπι-
μέλειαν ἀναγχαίαν; χαὶ ἑτέρας ἀβειώδει nitus
Ἂν δὲ μὴ ταῦτα ἡ; περιχέηται. δὲ “αὐτὰ τῇ ὄψει, χαὶ

aps δεσμοῦν, ἀλλ᾽ εἰς ἀναγκαίας

5$ καρδία στενοχωρῆται, τί τὸ κέρδος; ποῖον τὸ ὄφελος:
Οὐχ ἀφίησι τὸ ταύτης θαῦμα ὀφθῆναι ἐχείνη λυπου-
μένη. "Iove γὰρ, ἴστε ὅτι, χἂν αὐτὴν πασῶν εὐπρε-
πεστάτην ἴδη τις γυναῖχα, οὐ δύναται τέρπεσθαι ἐν
τὸν γὰρ μέλλοντα τέρπεσθαι,
χαίρειν δεῖ πρότερον xal ἀγάλλεσθαι. "ToU χρυσίου

5^ , - b - :
ὀδυνωμένη τῇ ψυχῇ

Y , /, τ ;/
δὲ παντὸς σεσωρευμένου εἰς τὸν κόσμον τοῦ σώματος
m » Y
τοῦ γυναιχείου, xal στενοχωρίας οὔσης χατὰ τὴν οἷ-
, 25 / , EJ M Ἢ D D σῇ RJ
κίαν , οὐδεμία τέρψις ἐστὶ τῷ συνοιχοῦντι. “στε εἰ
, - e , M
βουλόμεθα ἀρέσχειν τοῖς ἀνδράσιν, ἐν ἡδονῇ αὐτοὺς
^ M / μὴ
χαταστήσομεν " ἐν ἡδονὴ δὲ καταστήσομεν, ἂν περι-

, , 005
ἔλωμεν τὸν χόσμον xoi τοὺς χαλλωπισμούς. Ταῦτα p

γὰρ ἅπαντα παρ᾽ αὐτὸν τῆς νυμφαγωγίας τὸν καιρὸν
» 3 / ^ μὰ ITA ^ -. / t
ἔχειν τινὰ τέρψιν δοχεῖ - ὕστερον δὲ τῷ χρόνῳ μαραί
X » Ἃ
νετα!. Εἰ γὰρ τὸν οὐρανὸν οὕτω χαλὸν ὄντα ; xol τὸν
el cl * r3 “ M E Y y
ἥλιον οὕτω λαμπρὸν, οὗ σῶμα οὐδὲν ἂν ἔχοις ἴσον
- ' ,
εἰπεῖν, οὐχ. ὁμοίως θαυμάζομεν διὰ τὴν συνήθειαν"
πῶς σῶμα χεχαλλωπισμένον θαυμάσομεν; Ταῦτα
λέγω, βουλόμενος ὑμᾶς χοσμεῖσθαι τὸν χόσμον τὸν
ἵν ἱ μ'
em e τὸ * c 5 ,
ὑγιῆ, ὃν ὃ Παῦλος ἐπέταξε: Μὴ χρυσῷ ἢ μαργαρί-
^t c ^ - τ LES Δ ΄ σι
ταις, ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ, ἀλλ᾽ ὃ πρέπει γυναιξὶν
ἐπαγγελλομέναις θεοσέθειαν δι᾿ ἔργων ἀγαθῶν. ᾿Αλλὰ
τοῖς ἔξω ἀρέσχειν βούλει, καὶ ἐπαινεῖσθαι παρ᾽ αὐτῶν;
Μάλιστα μὲν οὖν οὐ σώφρονος γυναιχὸς ὃ πόθος οὗτος.
D Ve
Πλὴν εἰ βούλει, xoi τούτους οὕτως ἐραστὰς ἕξεις
᾿Εχείνην

N
σφοδροὺς χαὶ τῆς cO φροσύνης ἐπαινέτας.

AN M 5 5 A x) à

μεν γὰρ οὐόεις ἐπαινέσεται ἐπιεικὴς χαὶ μέτριος, aAA
ES r3 2 /

ἀχόλαστοι xa Adyvot* μᾶλλον δὲ, οὐδὲ οὗτοι ἐπαινέ--

τὶ M M e , ec ΕῚ / M
σονται, ἀλλὰ xol χαχῶς ἐροῦσιν, d dics LEVOL τὰς
ὄψεις ὑπὸ τῆς : περὶ τὴν T i ἀσωτίας" ταύτην δὲ

χἀχεῖνοι χαὶ οὗτοι, χαὶ πάντες ἀποδέξονται, ἅτε μη:

b Quidam προχωρῇ.
* [αὐτὰ ἡ ὄψις Savil. et Cod. 705. Similiter et alter

b

C

421
castitate, pietate, rei domesuce cura. Hac maxi-
me alliciunt, et numquam desinunt. Hunc. orna-
tum mon senectus solvit, non morbus aufert ; sed
corporis cultum diuturnum tempus atterit, mor-
bus consumit , aliaque multa perdunt. At animi
bona his omnibus sunt superiora. llle ornatus in-
vidiam parit et zelotypiam ; hie vero a morbo
quovis et a vana gloria liber est. Hoc pacto res
domestica facilior erit, et proventus uberior,
quando aurum non corpori tuo circumpositum erit,
nec manus ligabit; sed pro necessariis expende-
tur usibus : ut in cibum servorum, filiorum cu-
ram necessariam , aliaque ration! consentanea.
Alioquin si hzc in luxum proponantur , dum cor

Contra

angitur, quod lucrum ? qua utilitas? Tantum cul- VER mne
icrum,

tum non sinit dolor aspicere. Scitis enim, scitis
utique, quod si quis mulierem omnium ornatissi-
mam videat, delectari non potest, si animus sit in
moerore; qui enim vult delectari , hilaris sit opor-
let. S1 autem aurum totum ad ornandum uxoris
corpus insumtum est, in angustia rei familiaris
nulla potest esse heri voluptas. Quapropter si
vultis placere viris, dabitis voluptati locum : da-
bitis porro, si talem cultum et ornatum tollatis-
Ic quippe omnia sponsalium tempore quandam
videntur habere voluptatem ; demumque tempore
marcescunt. $1 enim celum tam pulchrum, solem
tam splendidum , cui nullum par esse corpus di-
xeris , ob consuetudinem non usque adeo miramur,
quomodo ornatum corpus diu mirabimur? Hoc

dico, quod velim vos ornari vero cultu, quem

Paulus praecepit : /Von auro et margaritis , aut τ. Tim. 2.

veste preliosa , sed quod decet mulieres , pro-9

mittentes pietatem per opera bona. Sed vis ex-
ternis placere , ab iisque laudari ? Certe non castze
mulieris est desiderium. At si velis, etiam illos
habebis et amatores et castitatis laudatores. Illam
enim talem mulierem nemo zequus zestimator lau-
dabit, sed laseivi tantum et molles homines ; imo
ne hi quidem laudabunt, sed. illi maledicent, cum
mulieris lasciviam. intuebuntur : probam vero
hane mulierem et hi et illi omnesque laudabunt ;
quippe qui nihil ab illa mali acceperint, sed phi-
losophie doctrinam : magna apud homines laus
aderit, magna apud Deum merces. Hunc ergo
quaeramus ornatum , ut et hic cum libertate viva-
mus , et futura consequamur bona : qu: nos omnes

assequi contingat, gratia et benignitate Domini

Cod

ὃξ αὐτὰ ἡ ὄψεις.]

709. sed

L ut solet cum iotacismti vitiis, περίχειτα:

gr

10.

422 $. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

nostri Jesu Christ, cui gloria in secula scculo-308 δὲν χαχὸν παρ᾽ well ῥαμβάνάντες; ἀλλὰ xa διδα--

rum. Amen.

σχαλίαν φιλοσοφίας * xal πολὺς μὲν ἔσται παρὰ ἀνθρώ-
πων ὃ ἔπαινος, πολὺς δὲ παρὰ τῷ Θεῷ 6 μισθός. Τοῦ-
τον τοίνυν ζηλώσωμεν τὸν κόσμον, ἵνα καὶ ἐνταῦθα
μετὰ ἀδείας ζήσωμεν , καὶ τῶν μελλόντων ιθ ἐπιτύ e
"D ἀγαθῶν. ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χά-
put xa φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

-ϑ----ἠ- ------“-“ -.“--΄-“ -- - -“ὀἠπ π---“ -- ο-- - -------- «-ῦ--------Ο---------- --------ο ----.----------

HOMILIA LXIT.

Car. XI. v. 1. Erat autem. quidam. languens
Lazarus a Bethania , ex castello Marice et
Marthe sororis ejus. 2. Maria autem erat
ea que unxit Dominum unguento.

1. Multi cum aliquos vident homines Deo ac-
ceptos, in zerumnam quampiam, ut morbum, pau-
pertatem, aut quid simile incidisse, perturbantur,
nescii Deo amicis 1d maxime competere. Nam La-
zarus ex Christi amicis erat, et infirmabatur : id
quod dicebant ii qui miserunt : Ecce quem amas
infirmatur. Sed locum altins repetamus. Erat, in-
quit, quidam. languens Lazarus a Bethania.
Non abs re dixit unde esset Lazarus, sed ea de
causa, quam postea dicturus est. Interim vero prz-

De Maria sentia. tractemus. Sorores utiliter indicat, et. Ma-

sorore
zari
5ίιο,

4 ι:8-

. riam quz in aliquo przstabat, hoc dicitis Erat
autem Maria que Dominum unxerat unguento.
Hic quidam quzstionem movent, cur Dominus hoc
mulierem facere permiserit? Primo itaque discas
oportet, non hanc esse meretricem de qua Mat-
theus et Lucas, sed aliam. honestam mulieram.
Ill» namque mulieres erant peccatis onustz : haec
vero. et honesta et studiosa. Nam Christum exci-
pere curavit. Narrat autem evangelista, sorores
quoque ipsum amavisse; et tamen Lazarum mori
permisit. Quare non, ut centurio et regulus, re-
licto fratre zgrotante, Christum adeunt, sed nuit-
tunt? Admodum Christo. fidebant, ipsique fami-
liares erant. Alioquin. mulieres erant infirmz, et
luctu detinebantur. Quod. enim non ex contemtu
sic fecerint, postea demonstrarunt. Quod. igitur
hzc illa non esset palam est. Sed illam, inquies,
cur admisit Christus? Ut solveret nequitiam, ut

* Hanc homiliam et duas sequentes edidere olim Pa-
risienses typographi "Tomo secundo Bibliothecz Pa-
trum, Editione secunda, nomine sancti Basilii Seleuci
episcopi , Latine versas per Theodorum Peltanum , So-
cietatis Jesu Theologum. [Mox 23:2275 αὐτῆς Codd. no-

B

* OMIAIA £6.

x , * x:
Ἢν à$ τις ἀσθενῶν Λάζαρος ἀπὸ Βηθανίας, &x τῆς
κώμης

Ἢν δὲ

Μαρίας χαὶ Μάρθας τῆς ἀδελφῆς αὐτῆς.
Μαρία ἣ ἀλείψασα τὸν Κύριον μύρῳ.

Πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ὅταν ἴδωσί τινας τῶν ἀρε-

ῃ b / " ^ LJ à 52€ /
σχύντων Θεῷ πάσχοντάς τι δεινὸν, οἷον ἢ ἀῤῥωστίᾳ
περιπεσόντας, 7j πενία, ἢ ἄλλῳ τινὶ τοιούτῳ, σχαν-

28/7

δαλίζονται - οὐχ εἰδότες, ὅτι τῶν μάλιστα τῷ Θεῷ
/ Y m€ / 2 / 2 M ,

φίλων τὸ ταῦτα πάσχειν ἐστίν : ἐπεὶ xoi ὃ Λάζαρος
τῶν φίλων ἦν τοῦ Χριστοῦ, χαὶ ἠσθένει. Γ᾿ οὗτο γοῦν
χαὶ οἱ πέμψαντες ἔλεγον * Ἴδε ὃν φιλεῖς ἀσθενεῖ. Ἀλλ᾽

5 » » fe A 7 a^H ES
ἴδωμεν ἄνωθεν τὴν περιχοπήν. ν τις; φησὶν,
ἀσθενῶν Λάζαρος ἀπὸ Βηθανίας. Οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ ὡς
Λάζαρος, ἀλλὰ διὰ τινὰ ai-

, ^ ἢ π᾿ 3.. cA YET SS A

τίαν ἣν μετὰ ταῦτα ἐρεῖ. éco δὲ τοῦ προχειμένου
ἐχώμεθα. Καὶ τὰς ἀδελφὰς δὲ αὐτοῦ ἡμᾶς διδάσχει
χρησίμως " καὶ ἔτι ὃ πλέον εἰχε Μαρία, ἐπάγων χαὶ
"λέγων: Ἢν δὲ Μαρία ἡ ἀλείψασα τὸν Κύριον μύρῳ.

[I

m c Lad y ,

᾿Ενταῦνά τινες διαποροῦντες, πῶς; φησὶν, ἠνέσχετο
ὃ Χριστὸς γυναιχὸς τοιαῦτα ποιούσης ; Πρῶτον μὲν
οὖν ἐχεῖνο ἀναγχαῖον μαθεῖν, ὅτι οὖχ αὕτη ἐστὶν jj
πόρνη ἣ ἐν τῷ Ματθαίῳ, οὐδὲ ἣ ἐν τῷ “ Λουχᾷ" ἄλλη
γὰρ αὕτη. ᾿Εχεῖναι μὲν γὰρ πόρναι δή τινες ἦσαν xal
πολλῶν γέμουσαι καχῶν: αὕτη δὲ xoi σεμνὴ xot
H PA M M € ^ A 2 IN b
σπουδαία. Καὶ γὰρ περὶ τὴν ὑποδοχὴν ἐσπούδαζε τοῦ
Χριστοῦ. Δείχνυσι δὲ ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι χαὶ αἱ ἀδελ-
φαὶ ἐφίλουν αὐτὸν, xo ὅμως συνεχώρησε τὸν Λάζαρον

, - Un ^V c ci 3 N 5^ M
ἀποθανεῖν. Τίνος δὲ ἕνεκεν oüx , ἐάσασαι τὸν ἀδελφὸν
χάωνοντα, ὅπερ ἐποίησεν ὃ ἑκατόνταρχος xot ὁ ἄρχων
6 βασιλιχὺς, ἀπῆλθον πρὸς αὐτὸν, ἀλλὰ πέμπουσι;
Σφόδρα ἐθάῤῥουν τῷ Χριστῷ, χαὶ πολλὴν πρὸς αὐτὸν
, xol Tics ἦσαν ἀσθε-

ς

»y 5 / S
ἔτυχεν εἶπε πόθεν ἣν ὃ

eLy ov οἰχείωσιν. Ἄλλως ὃ δὲ
velc , xod τῷ πένθει χατ τείχοντο᾽ ἐπεὶ ὅτι οὐ χαταφρο-

stri et Bibl. Legebatur αὐτοῦ. Savil. αὐτῶν.]
a Morel. i» γάρ τις Saxil. et alii ἦν τις.
b Alii λέγων * αὕτη γὰρ ἦν, φησὶ, Μαρία. Mox διαπο-
poovess , alii Zeit:
« Morel. Λουχᾷ

τοῦσι.

ἀλλ᾽ ἑτέοχ τις σεμνή. ἐχεῖνχι-

IN JOANNEM HOMIL. LXII. al. Lxr.

νοῦσαι τοῦτο ἐποίουν, ὕστερον ἐδήλωσαν. Ὅτι μὲν οὖν
οὐχ ἦν αὕτη ἐχείνη , δῆλον. Ἀλλὰ xo ἐχείνην τίνος
ἕνεχεν ἐδέξατο ὃ Χριστὸς, φησίν; Ἵνα λύσῃ τὴν xa-
xiav* ἵνα δείξη, τὴν φιλανθρωπίαν᾽ ἵνα μαθης, ὅτι οὐκ
ἔστι νόσημα νικῶν αὐτοῦ τὴν ἀγαθότητα. Μὴ τοίνυν
τοῦτο μόνον ἴδης, ὅτι ἐδέξατο, ἀλλὰ χἀχεῖνο σχόπει,
πῶς μετέδαλε. Καὶ τίνος ἕνεχεν ἀἀγαμιμνήσχει τῆς
ἱστορίας ταύτης ἡμᾶς ὃ εὐαγγελιστής; μᾶλλον δὲ τί
διδάξαι βούλεται τῷ λέγειν, Ἠγάπα δὲ ὃ Ἰησοὺς τὴν
Μάρθαν, καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτῆς, καὶ τὸν Λάζαρον;
Μοηδέποτε ἀγαναχτεῖν μηδὲ δυσχεραίνειν, εἴ τις
ἀσθένεια γένοιτο περὶ τοὺς σπουδαίους ἄνδρας χαὶ τῷ
Θεῷ φίλους. Ἴδε ὃν φιλεῖς, ἀσθενεῖ. Eic οἶκτον ἐπι-
σπάσασθαι ἐδούλοντο τὸν Χριστόν. "Ext γὰρ ὡς ἀν-
θρώπῳ προσεῖχον * xo δῆλον ἐξ ὧν λέγουσιν - Ei ἧς
ὧδε, οὐχ ἂν ἀπέθανε * “καὶ ἐκ τοῦ μὴ εἰπεῖν, ἴδε Λά-
ζαρος ἀσθενεῖ, ἀλλ᾽, Ἴδε ὃν φιλεῖς ἀσθενεῖ. Τί οὖν ὃ
Χριστός; Αὕτη fj ἀσθένεια οὐχ ἔστι πρὸς θάνατον,
ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ἵνα δοξασθῇ δι’ αὐτῆς
ὃ Υἱὸς «o9 Θεοῦ. Ὅρα πὼς πάλιν μίαν τὴν δόξαν gn-
civ αὐτοῦ καὶ τοῦ Πατρός. Εἰπὼν γὰρ, Θεοῦ, ἐπήγα-
γεν, Ἵνα δοξασθῇ ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Αὕτη fj ἀσθένεια
oUx ἔστι πρὸς θάνατον. "'Emció7| γὰρ ἔμελλεν ἐχεῖ
ἡμέρας δύο μένειν, τέως αὐτοὺς ἀποπέμπεται τοῦτο
ἀπαγγέλλοντας. "Eo! ᾧ καὶ θαυμάσαι ἐστὶ τὰς ἀδελ-
φὰς αὐτοῦ, πῶς ἀχούσασαι, ὅτι Οὐχ ἔστι πρὸς θάνα-
τον, xai ἰδοῦσαι αὐτὸν ἀποθανόντα, οὐχ ἐσχανδαλί--
σθησαν, ἀπεναντίας τοῦ πράγματος γενομένου" ἀλλὰ
προσῆλθον xo οὕτω, καὶ οὐχ ἐνόμισαν αὐτὸν διαιΨεύ-
σασθαι. Τὸ δὲ, Ἵνα, ἐνταῦθα οὖχ αἰτιολογίας, ἀλλ᾽
ἐχθάσεώς ἐστι. Συνέδη μὲν γὰρ ἑτέρωθεν fj Go oia
ἐχρήσατο δὲ αὐτῇ εἰς δόξαν Θεοῦ. Καὶ ταῦτα εἰπὼν,
ἔμεινεν ἡμέρας δύο. Τίνος ἕνεχεν ἔμεινεν - Ἵνα ἀπο-
πνεύσῃ, xo ταφῇ, ἵνα μηδεὶς ἔχη λέγειν, ὅτι οὔπω
τελευτήσαντα αὐτὸν ἀνέστησεν: ὅτι χάρος ἦν, ὅτι
ἔχλυσις ἦν, ὅτι χαταγωγὴ ἦν, καὶ οὐ θάνατος. Διὰ

b - /. € M M
τόσουτον [L£VEt , ὡς χαὶι φθορὰν γε-

τοῦτο χαὶ χρόνον
νέσθαι, χαὶ εἰπεῖν, Ἤδη ὄζει. Εἶτα λέγει τοῖς μαθη-
- » 5 M 5 " / HS ^^ c
ταῖς * Ἄγωμεν εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν. Τί δήποτε οὐδαμοῦ
προειπὼν ἀλλαχοῦ, ἐνταῦθα προλέγει; ᾿Εδεδοίχεισαν
* σφόδρα" καὶ ἐπεὶ ταύτη διέχειντο, προλέγει, ἵνα μὴ
M Tes ^
τὸ ἀθρόον ταράξη αὐτούς. Τί δὲ οἱ μαθηταί; Νῦν ἐζή-
3 QUAS / ᾿ , ch xy Ion
«ouv σε Ἰουδαῖοι λιθάσαι, xat πάλιν ὑπάγεις ἐχεῖ :
3 AN 7 i e X e2 TN E ICE Men ἄδιοι ,
᾿ὑδεδοίχεισαν μὲν οὖν xat ὑπὲρ αὐτοῦ τὸ δὲ πλέον,
SÀN €, 5x e rU NEA Uv» Ne. E]
υᾶλλον ὕπὲρ ἑαυτῶν οὔπω γὰρ ἦσαν ἀπηρτισμένοι.
Διὸ xa τῷ δέει χατασειόμενος λέγει Θωμᾶς - Ἄγω-
-/ A - 5" /, 32 , ^
pev, ἵνα xat ἡμεῖς ἀποθάνωμεν. A σθενέστερος γὰρ

4 ΑἸῈ ὑπομιμνήσχει.
a Alii χαὶ οὐχ εἶπεν " (oc.

* [ἐπειδὴ γάρ edidimus e Savil. et Codd. nostris.

-

425
humanitatem exhiberet , ut. discas nullum esse
morbum, qui ejus bonitatem superet. Ne itaque
hoc tantum respicias quod illam. admiserit, sed

E et illud considera, quomodo mutaverit. Et cur
hanc memorat historiam evangelista? imo vero
quid nos vult docere, cum ait : 5. Zmabat autem
Jesus Martham et sororem ejus, et Lazarum ?
Ne umquam indignemur vel xgre feramus, si viri

549 Virtute praediti et Dei amici, in morbum incidant.

A 9. Ecce quem amas, infirmatur. In commisera-
tionem Christum pertrahere volebant. Adhuc enim
hominem esse putabant, quod ex dictis eorum ar-
guitur, Si fuisses hic, non fuisset mortuus. Ne-
que dixerunt, Ecce Lazarus infirmatur; sed, £cce
quem amas, infirmatur. Quid. ergo. Christus?
δ. Hec infirmitas non est ad mortem, sed pro
gloria Dei, ut glorificetur Filius Dei per eam.
Vide quomodo rursum eamdem dicat. gloriam
suam et Patris. Cum enim dixisset, Dei , sub-
didit, Ut. glorificetur Filius Dei. Hec infir-
mitas non est ad. mortem. Cum enim illic. bi-

B duo mansurus esset, remittit illos ut hzc nun-
üent. Qua 1n re mirandum est, quod sorores cum
audissent non esse ad. mortem, et postea mori vi-
dissent, offens:? non fuerint, rem contra cessisse
. cernentes ; verum accesserunt, nec putarunt men-
utum illum esse. Illa autem. particula, Ut, non
causalis est, sed eventum significat. Alia namque
fuit morbi causa; illo auiem ad Dei gloriam usus
est. 6. Et cum h«c dixisset, mansit in eo loco
duos dies. Cur mansit? Ut exspiraret ille et sepe-
liretur : ne quis diceret, Nondum defunctum su-
scitavit, sopitus tantam erat; vel, Solutus defece-

C rat, non mors erat. Ideo tanio tempore manet, ut,
illo jam corrupto, dicere possent, Jam fctet.
T. Deinde dicit discipulis : Eamus in Judeam.
Gur cum nusquam iia predixerit, hic praedicit?
Valde timebant : et quia sic affecti erant, pradi-
cit, ne statim. turbentur. Quid vero discipuli?
8. IYunc querebant te Judei lapidare, et rur-
sus eo. vadis? Timebant enim etiam ei, sed. sibi
magis; nondum enim perfecti erant. Quapropter
timore exagitatus Thomas dicit ei : Eamus, ut et
nos moriamur. Infirmior namque et magis incre-

p dulus quam ceteri erat. Sed vide quomodo Chri-
stus dictis suis illos confirmet. 9. /Vonne duode-
cim hore sunt diei ? Vel hoc dixit, ut declara-

Legebatur ἐπειδήπερ-]
b Savil. τοσοῦτον ἔμεινεν.
* Alii σφόδρα. διὰ τοῦτο προλέγει.

Y.

16.

Matth.8.7.

434
ret, nihil timendum esse nullius sibi mali conscio;
sed eum qui male fecerit puniendum ( quare no-
bis nihil timendum, cum nihil morte dignum fe-
cerimus ): vel sic intelligas, Qui lucem hujus
mundi videt, in tuto est; si autem ille in tuto est,
multo magis 15 qui mecum est, nisi a me discesse-
rit. Iis. verbis illos confirmavit, et. necessariam
causam subdidit, cur illo migrandum esset : et
postquam. declarasset, non ituros Jerosolymam,
sed Bethaniam, dixit: 14. Lazarus amicus dor- E
mit, et vado ut illum excitem.WHoc est, Non iterum
vado cum Judzis disputaturus et congressurus,
sed amicum nostrum excitaturus. 12. Dicunt di-
scipuli : Domine, si dormit, salvus erit. Id
vero non sine causa dixerunt, sed ut impedirent ,-,
quominus iret. Dicis, inquiunt, illum dormire? Δ
ergo nihil cogit illo abire. Atqui ille ideo dixerat,
-micus noster, ut ostenderet necessarlam esse
profectionem.

S. JOANNIS CHRYSOST.

2. Quia vero illi segniores erant, dixit tandem,
14. Mortuus est. Primo itaque ut fastum tolleret,
sic loquutus fuerat; cum autem id illi non intel- 5
ligerent, adjecit, Mortuus est, 15. et gaudeo
propter os. Cur, Propter vos? Quod absens
prazdixerim : itaque. cum. resuscitavero, nulla re-
manebit suspicio. Viden' quomodo adhuc imper-
fectiores essent discipuli, nec ejus virtutem ut. par
erat cognoscerent? Quod ex metu illorum animos
turbante proveniebat. Et cum dixit, Dormit, ad-
didit, Pado ut. excitem eum; cum autem dixit,
Mortuus est, non jam addidit, ado ut. susci-
tem eum. Non enim volebat ex verbis praedicere,
quie opere confirmaturus erat, nos semper docens,
vanam gloriam esse fugiendam, neque temere esse
premittendum. Quod si rogatus hoc centurioni fe-
cit ( dixit enim, Ego veniazn; et curabo eum );
id dixit, ut ejus fidem ostenderet. S1 quis vero di-
xerit, Cur somnum suspicabantur esse discipuli, €
neque noverunt mortuum esse, cum diceret, Vadam
et curabo eum? (stultum enim erat si putarent
Jesum quindecim stadia confecturum esse, ut il-
lum expergefaceret) : respondebo , pntasse illos
hoc znigma esse, ut alia multa quie dicebat. Omnes
itaque Judzornm impetum formidabant; omnium
maxime Thomas : ideo dixit, 16. Eamus, ut et

4 Morel. xat δειλότερος. Deinde post τῆς ἡμέρας Morcl.
τοῦτο δὲ εἶπεν, ἐμφῆναι βουλόμενο: ὅτι ὃ μηδέν.
* Morel. ἔσται.

f [ἀναγκαίαν οὖσαν Savil. ἀνάγχχίαν εἶναι Codd. 705,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τῶν ἄλλων ἦν *xol ἀπιστότερος. ᾿Αλλ᾽ ὅρα πὼς αὖ-
V ὧν φησι παραθαῤῥύνει 6 ᾿Ιησοῦς. Οὐχὶ δώδεχα
7 Pala c , ^ D / ^ cJ [s
ὧραί εἰσι τῆς ἡμέρας : Ἢ τοῦτο τοίνυν φησὶν, ὅτι ὃ

^Y € Lud NA Χ 3^ , ^ /
prov £xuTO συνειοὼς πονηρον, οὔοεν πεισεται OELVOV *

Ν
τοὺς

ὃ δὲ τὸ DA / / c 6 aum S esu
&£ τὰ φαῦλα πράσσων πείσεται ( ὥστε ἡμᾶς οὐ χρὴ
NS , 55 M E , - / μὴ
δεδοικέναι * οὐδεν γὰρ ἄξιον θανάτου ἐπράξαμεν ἡ
Lj * Lad D / /, ,ὔ 3 ὧν ,
ὅτι ὃ τὸ φῶς τοῦ χόσμου τούτου βλέπων, ἐν ἀσφαλείᾳ
CES) 22 M x er d LN / /
ἐστίν. Ei δὲ ὃ τὸ φῶς τοῦ κόσμου τούτου βλέπων,
πολλῷ υδλλον ὃ μετ᾽ ἐμοῦ, ἐὰν μὴ ἀποστήση ἑαυτὸν
c — rg" M ,
ἐμοῦ. “Γούτοις παραθαῤῥύνας, ἐπάγει χαὶ τὴν αἰτίαν
! ἀναγκαίαν τῆς ἀφίξεως τῆς ἐχεῖσε" xai δεικνὺς, ὅτι
οὐκ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα μέλλουσιν ἀπιέναι, ἄλλ᾽ εἰς
ληθανίαν, Λίζαρος ὃ φίλος, φησὶ, χεχοίμηται, xa
πορεύομαι ἵνα ἐξυπνίσω αὐτόν" τουτέστιν, οὐχ ἐπὶ τοῖς
αὐτοῖς ἄπειμι πάλιν διαλεξόμενος χαὶ δμιόσε χωρήσων
- 3 "N / 5» » N n 2r , N n ,
τοῖς ᾿Ιουδαίοις, ἀλλὰ τὸν φίλον ἐξυπνίσων: τὸν ἡμέτε--
ρον, Λέγουσιν οἱ μαθηταί: Κύριε, εἰ χεχοίμηται,
σωθήσεται. Γοῦτο δὲ οὐχ ἁπλῶς εἶπον, ἀλλ᾽ ἐγχόψαι
2 λό AN EIS) ἢ H Aés N e
βουλόμενοι τὴν ἐχεῖ παρουσίαν. Λέγεις, φησὶν, ὅτι
χαθεύδει; οὐκοῦν οὐ κατεπείγει τὸ ἀπελθεῖν. Καίτοι
c 3 c ,
αὐτὸς διὰ. τοῦτο εἶπεν, ὅτι Ὃ φίλος ἡμῶν, ἵνα δείξη
ἀναγκαίαν τὴν παρουσίαν.
Xys ἈΝ ἢ. M s , ^N A / / 3 /
Eme οὖν ὀχνηρότερον διέχειντο, τότε λέγει, Amé-
θανε. Τὸ μὲν οὖν πρότερον, τὸ ἀχόμπαστον παρα-
c , y ^ ^ b , bd
στῆσαι βουλόμενος, ἔλεγεν" ἐπειδὴ δὲ οὐ συνῆχαν,
D M ,
ἐπάγει" ᾿Ἀπέθανε, xat χαίρω δι᾿ ὑμᾶς. Τί δήποτε,
Av ὑμᾶς; “Ὅτι προεῖπον οὐχ ὧν * ἐχεῖ, xoi ὅτι ἐπει-
^N 5 , 5^5 / »y € ,ὔ « c m »
δὰν ἀναστήσω, οὐδειλία ἔσται ὑποψία. "Op&c πῶς ἔτι
» /, / X N 5 »^ ?
ἀτελέστερον διέχειντο οἱ μαθηταὶ, xot οὐχ ἤδεσαν αὖ-
τ τω γῇ" c ^ Σ
τοῦ τὴν δύναμιν ὡς ἐχρῆν ; "l'oUxo δὲ ἐποίουν οἱ μεταξὺ
b,. 46 E Ὁ) EG ) PN 19 Sour
φόῤοι, ταράττοντες αὐτῶν τὰς ψυχὰς x«i θορυδοῦν
τες. Καὶ ὅτε μὲν ἔλεγε, Κεχοίμηται, λέγει " Πορεύο-
[7] -}.4 / ETÀ ci 3 MC 3 /
μαι ἵνα ἐξυπνίσω αὐτόν * ὅτε δὲ εἰπεν, ᾿Ἀπέθανεν,
2:7. / , Jg » / ^ ,
οὐχέτι προσέθηχε, Πορεύομαι ἵνα ἀναστήσω αὐτόν.
Οὐ γὰρ ἠδούλετο τοῖς ῥήμασι προλέγειν, ἃ διὰ τῶν
ἔργων ἔμελλε βεδαιοῦσθαι, τὸ ἀχενόδοξον πανταχοῦ
διδάσχων ἡμᾶς, καὶ τὸ μὴ δεῖν ἁπλῶς ὑπισχνεῖσθα!ι.
Ei δὲ ἐπὶ τοῦ ἑκατοντάρχου τοῦτο ἐποίησε παραχληθείς
(εἰπε γὰρ; ᾿Εγὼ ἐλθὼν θεραπεύσω αὐτόν) ἵνα δείξη
τὴν ἐχείνου πίστιν, τοῦτο εἰπεν. Ei δὲ λέγοι τις, πόθεν
ὕπνον ὑπέλαθον οἱ μαθηταὶ, χαὶ οὐδὲ ἀπὸ τούτου συν-
* - - /
ἔγνωσαν θάνατον εἶναι, λέγω δὲ τοῦ εἰπεῖν, πορεύο--
-* Y
μαι ἵνα ἐξυπνίσω αὐτόν ; (καὶ γὰρ ἀνοίας ἦν εἴ γε
προσεδόχων στάδια πέντε καὶ δέκα αὐτὸν πορεύεσθαι,
» /
ὥστε ἐξυπνίσαι:) ἐχεῖνο ἂν εἴποιμεν, ὅτι ἐνόμιζον
τοῦτο αἴνιγμα εἶναι; οἷα πολλὰ διελέγετο. Πάντες μὲν
€ ἘΞ D NY
οὖν ἐδεδοίκεισαν τὴν τῶν ᾿Ιουδαίων ἔφοδον, bmp δὲ
ec Y y
τοὺς ἄλλους ὃ Θωμᾶς" διὸ καὶ ἔλεγεν" Ἄγωμεν, ἵνα
709.]

^ Morel. ἐχεῖ, ὥστε ἐπειδή.
» Morel. ρόβον.

IN JOANNEM HOMIL. Lxlt. al.

xat ἡμεῖς ἀποθάνωμεν ue αὐτοῦ. Καί τινες hg φα-
σιν, ὅτι ἐπεθύμει xa αὐτὸς ἀποθανεῖν " οὐκ ἔστι δέ:
δειλίας γὰρ ιΔνλὸν τὸ ῥῆμα. Ἀλλ᾽ οὐκ ἐπετιμήθη.
Διεθάσταζε γὰρ αὐτοῦ τὴν ἀσθένειαν ἔτι" ὕστερον μέν-
τοι πάντων ie upuvegos ΡΝ χαὶ ἄλυτος. * Τὸ iie
θαυμαστὸν τοῦτό ἐστιν, ὅτι τὸν οὕτως ἀσθενὴ πρὸ τοῦ
σταυροῦ μετὰ τὸν σταυρὸν χαὶ τὸ πιστεῦσαι τῇ ἀνα-
στάσει θερμότερον πάντων αὐτὸν du τοσαύτη f,
τοῦ Χριστοῦ ὃ δύναμις. Ὃ γὰρ μετὰ τοῦ dcos εἰς
Βηθανίαν μὴ τολυῶν ἀπελθεῖν, οὗτος τὸν Χριστὸν

“οὐχ δρῶν, σχεδὸν τὴν οἰκουμένην διέδραμε; χαὶ ἐν
μέσοις δήμοις ἐστρέφετο φονῶσι καὶ βουλομένοις αὖ -

ETT D ^ , ^/ ^,
τὸν ἀνελεῖν. Ei δὲ ἀπὸ δεχαπέντε σταδίων ἦν 7, D"-

θανία, ὅπερ ἐστὶ μίλια δύο, πῶς τεταρταῖος ὃ Λάζα-
Yy32 MI ^ N hd Nom / c

qoc; Epewws δυο, xot πρὸ τῶν δύο ἦλθέ τις ipi

γέλλων x0" ἣν χαὶ ἐτελεύτησεν " εἶτα xac αὐτὴν τὴν

τετάρτην ἡμέραν παρεγένετο. Διὰ τοῦτο xo χληθῆ-

3. 4 AES Y 3229 Vb LA Du 54 (m c M

vat ἀνέμεινε, xol οὐχὶ αὐτεπάγγελτος ἦλθεν, ἵνα μὴ

[4 , Y / RUN 5 5 , N /,

τις ὑποπτεύσῃ τὸ γεγονός. Καὶ οὐδὲ αὐταὶ παρεγέ-

voyco αἵ φιλούμεναι, ἀλλὰ ἄλλοι πέμπονται. Hv δὲ

᾿Εντεῦθεν

δηλοῦται ὅτι πολλοὺς ἀπὸ Ἱεροσολύμων εἰχὸς πα-

^
ἣ Βηθανία ὡς ἀπὸ σταδίων * δεχαπέντε.

- ^n! c urs f cl 3 NM 5.
ρεῖναι. Εὐθέως γοῦν ἐπήγαγεν, ὅτι ᾿Ιουδαίων ἦσαν
M , , ΩΝ ,
πολλοὶ παραμυθούμενοι. Πόθεν παραμυθοῦντο αὖ-
τὰς φιλουμένας ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ : χαίτοι συνέθεντο,
2/7 € ). LS X M e » , ,
ἐάν τις δμολογήσῃ Χριστὸν, ἵνα ἀποσυνάγωγος γέ-
νηται; Ἢ διὰ τὴν ἀνάγχην τῇ φορδίς, ἢ ὡς εὖ
ται; ιὰ τὴν ἀνάγχην τῆς συμφορᾶς, ἢ ὡς εὐὖ-
γενεστέρας αἰδούμενοι, ἢ οἱ μὴ πονηροὶ, οὗτοι πα-
ρῆσαν * πολλοὶ γοῦν χαὶ ἐξ αὐτῶν ἐπίστευσαν. Τ᾿ αὗτα
^Y / , N , e /
δὲ λέγει ὃ εὐαγγελιστὴς, πιστούμενος ὅτι τέθνηχε
Λάζαρος. Τί δήποτε δὲ οὐ παραλαμόάνει τὴν ἀδελ--
Y ? » , "E / ^T 7 m ,
φὴν εἰς ἀπάντησιν 56 dnd τοῦ ee Βού-
λεται χατ᾽ ἰδίαν αὐτῷ συντ che xal τὸ ifa
à ᾿
ἀπαγγεῖλαι. ᾿Ἐπειδὴ δὲ αὐτὴν εἰς ἐλπίδας χρηστὰς
ἤγαγε, τότε ἄπεισι καὶ χαλεῖ τὴν Νίαρίαν, xoi
, , 3i J«s D / , “ » € EG
ἀπήντησεν αὐτῷ, τοῦ πένθους ἀχμάζοντος ἐτι. Op&ic

πὼς ζέον τὸ φίλτρον ἦν; Αὕτη ἐστὶ περὶ ἧς ἔλεγε"
Μαρία δὲ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο. " Πῶς οὖν

5. Savil. τὸ γὰρ θαυμ.

3 Alii οὐχ ὁρῶν μόνος τὴν olz.

a Omnes fere Mss. nostri post δεχχπέντε sic habent,
ut in serie lezitur. Editi vero δεχαπέντε. οὐχ ἁπλῶς τοῦτο
ἐπισημαίνεται " ἀλλὰ βούλεται διδάξαι ὅτι ἐγγὺς ἦν, xz

πὸ τούτου παρεῖναι πολλοὺς. διὸ χαὶ τοῦτο δηλῶν

λέγων πολλοὶ ἐκ τῶν Ἰουδαίων ἦλθον ἵνα παραμυθήσωνται
αὐτάς. καὶ πῶς παρεμυθοῦντο, etc. Interpres vero ut est
in precedenti Edit, Parisiensi, sic habet totum : £raz
autem Bethania Juxta Jerosolymam stadiis quinde-
cim. Ob cujus vicinitatem , multos eas visltasse par
erat: quare subdit, quod uult ex Judcis venerant
ad Mariam et Martham ut consolarentur, Quomo;lo
consolabantur Judei, etc,

b Sic Mss. pene omnes. Editi. vero πῶς οὖν grat θΞρ-

δλῚ

ΧΙ: 45

nos moriamur cum. eo. Quidam vero dicunt,
ipsum mori optasse; sed non ita res est : nam po-
tius ex timore loquebatur. Sed non increpatus
fuit. Ejus enim infirmitatem adhuc tolerabat; de-
D

mum certe is omnium fortissimus effectus est et ;..

"Thomas
omnium
"Lissimus

insnperabilis. Nam, quod admiratione dignum est, effectus est.

is quem ita infirmum ante crucem vidimus, post
crucem et post resurrectionis fidem ferventssi-
mum omnium conspicimus. Tanta est Christi vir-
tus. Nam qui cum Christo Bethaniam ire non aude-
bat, hic Christo non presente orbem fere percur-
rit, in mediis populis versabatur sanguinariis, qui
illum interficere quzerebant. S1 autem stadiis quin-
decim distabat Bethania, quz sunt milliaria duo,

bus diebus, et pridie venerat nuntius, eo ipso
mortis die : deinde quarta die advenit. Ideo donec
vocaretur exspectavit; neque non accersitus venit
ne qua oriretur suspicio. Neque ipse, quz ama
p ,, bantur, venerunt ; sed alii mittuntur. 18. £rat au-
A tem. Bethania quasi stadiis quindecim. Hinc
significatur multos ex Jerosolymis adfuisse; nam
statim adjicit, multos ex Judzis adfuisse qui
consolarentur eas. Quomodo a Christo dilectas Ju-
dai consolabantur? Atqui convenerant ut si quis
Christum confiteretur, extra synagogam fieret? Vel
ob calamitatis magnitudinem, vel quia ut nobilio-
res venerabantur ; vel forte qui non improbi erant,
venerunt : multi enim ex ipsis crediderunt. Haec
porro dicit evangelista, Lazari mortem confirmans.
Cur porro Christo obviam venit sine sorore comite?
Vult seorsim illum adire, et rem nuntiare. Post-
quam antem Christus spem bonam indiderat, tunc
abit, et Mariam vocat, ct occurrit illi, luctu adhuc
vigente. Viden' amoris magnitudinem? Hzc est

b

Stadia
quindecim
sunt millia-

quomodo quatriduanus erat Lazarus? Mansit duo- ria duo.

v. 19.

de qua dicebat : Maria vero optimam partem Luc.10.12.

elegit. Quomodo ergo, inquies, Martha nunc fer-

ventior videtur? Non erat hzc ferventior; sed illa
μοτέρα νῦν ἡ Μάρθα φαίνεται ; οὐ θερμοτέρα, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ οὕπω
μαθοῦσα ἦν ἐχΞίνη" ἐπεὶ o ei xzi ἀσθενεστέρα ἦν. χαὶ γὰρ ἀχοὺ-
σασα τοσαῦτα, ἔτι ταπεινὰ ρθέγγεται " ἤδη ὄξει. Sed altera
bee omnium pene Manuscriptorum auctoritate ni-
titur, eamque sequutus est Franciscus Aretinus. Estque
perspicua si quis attenderit. Cum enim Martha prior
occurrerit Christo, querit Chrysostomus cur Martha
ferventior appareat quam Maria, qu:e tamen optimam
partem elegerat; respondetque non ferventiorem fuisse,
sed ideo non venisse Mariam , quia de adventu Christi
nihildum audierat, Martham vero infirmiorem fuisse,
quiz postquam tanta audierat, dixit, Jam fcetet, qua-
triduanus est; quod tamen ncn dixit Maria, licet ni-
hil dum audisset,

420 $. JOANNIS CHRYSOST.

nihil didicerat : nam Martha imbecillior erat. Cum
enim tot tantaque audisset, adhuc tamen dicit,
Jam foetet; quatriduanus est enim. la vero, et-
si nihildum audisset, nihil hujusmodi loquuta est ;
sed statim credens dixit : 21. Domine, si fuisses
hic, frater meus non fuisset mortuus.

5. Videte. quanta sit mulierum philosophia ,
eliamsi imbecilla mente essent? Viso namque
Christo non statim in luctum , in planctum , in
gemitum erumpunt , ut nos solemus , quando no-
tos quospiam ad luctum venientes conspicimus ;
sed statim ille. magistrum mirantur. Credebant
utique amb: in Christum; sed non. ut par erat.
Nondum enim perfecte sciebant , nec Deum esse,
neque sua potestate et auctoritate hc facere :
quod utrumque ipsas edocuit. Quod autem igno-
rarent, patet ex eo quod his verbis , Si fuisses
hic, frater noster non. esset. mortuus , addide-
rint, 22. Quecumque petieris a Deo , dabit
tibi; quasi de virtute pradito et conspicuo viro
loquentes. Vide autem quid. Christus respondeat :
95. Resurget frater tuus ; Mud confutans, Quce-
cumque pelieris. Neque enim dixit, Petam, sed
quid? Resurget frater tuus. Si dixisset enim :
O mulier ! adhuc terram respicis? alieno non egeo
auxilio, ἃ meipso omnia facio; hzc molesta fuis-
sent, et mulierem offendissent. Nunc vero d:cens,

Resurget, medium tenuit modum , et per sequen- 57)

A

tia ea qui dixi subindicavit. Dicente enim illa,
24. Scio quia resurget in novissimo die , cla-
rius suam ostendit auctoritatem, dicens , 25. £go
sum. resurrectio et. vita ; commonstrans se non
alterius auxilio egere, siquidem ipse vita est.
Quod si alterius egeret opera, quomodo ipse fue-
rit resurrectio et vita? Sed non tam clare dixit,
subindicavit tamen. Rursum illa dicente, Quc-
cumque poposceris , ile reponit : Qui credit in
me , etiamsi mortuus fuerit, vivet ; ostendens
se bonorum datorem esse, et a se petendum esse.
26. Et omnis qui vivit, et credit in me, non B
morietur in. eternum. Vide quomodo mentem
ejus erigat. Non enim tantum quaerebatur resur-
rectio Lazari , sed oportebat et hanc, et qui prz-
sentes cum lla erant, resurrectionem | ediscere.
Propterea antequam suscitet eum , verbis philoso-
phatur. Quod si resurrectio sit et vita, non loco cir-

« Alii [cum Codd. 705, 709] ἀλλ᾽ ἐπίστευσε λέγουσα.
4 Alii οὐδέπω yo γνωρίξουσι.
c Morel. ἐδίδαξεν. ὅτι δὲ οὐχ ἤδεσαν, δῆλον καὶ ἐχ τοῦ

ECC 6] t - ril ae rh d e TAIPERLETÉ “ ^ , -
εἰπεῖν. el... ἡμῶν, χαὶ ἐκ τοῦ ἐπαγαγεῖν. ἕσχ ἂν «ἰτήση. Sa-
/ ; , 71,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

[4 ,
αὕτη θερμοτέρα ἐφαίνετο, φησίν: Οὐ θερμοτέρα
[« 4 M y
αὕτη * οὐ vào 7ixoucev ἐχείνη " ἐπεὶ αὕτη ἀσθενεστέρα
ΚΙ € Y , c
ἦν. Ἢ γὰρ ἀχούσασα τοσαῦτα, αὕτη quocl πάλιν,
v -
H2 ὄζει " τεταρταῖος γάρ ἐστιν. ᾿Πϊχείνη δὲ, χαίτοι
υνηδὲν ἀχούσασα, τοιοῦτον οὐδὲν ἐφθέγξατο, “ἀλλ᾽
εὐθὺς πιστεύσασα λέγει Κύριε, εἰ ἧς ὧδε, 6 ἀδελ-
φός μου οὖχ ἂν ἀπέθανεν.
ὋὉρᾶτε ὅση φιλοσοφία γυναικῶν, εἰ x«i ἀσθενὴς
A RP (ἐς , SYN c ' ^ * , 3
αὐτῶν f$ γνώμη ; ᾿Ιδοῦσαι γὰρ τὸν Χριστὸν, οὐχ εὖ-
, 5»
θέως εἰς θρήνους, οὐδὲ εἰς χωχυτοὺς, οὐδὲ ὀλολυ -
N -
γμοὺς ἐχπίπτουσιν * ὅπερ πάσχομεν ἡμεῖς, ἐπειδάν
τινας γνωρίμους ἐπεισιόντας ἴδωμεν τῷ πένθει: ἀλλ᾽
»n/ M / / ^n / Y
εὐθέως τὸν διδάσχαλον θαυμάζουσιν. ' Eríoceuov μὲν
ey NS) / 3 ' N CENOW I MEC ID
οὖν χαὶ ἀμφότεραι εἰς τὸν Χριστὸν, ἀλλ οὐχ ὡς προσ-
D Y Ὁ
xev. “Οὔπω γὰρ ἀχριδῶς ἠπίσταντο, οὔτε ὅτι Θεὸς
UR & i
ἦν, οὔτε ὅτι οἰκείᾳ δυνάμει xal αὐθεντία ταῦτα ποιεῖ"
ἅπερ ἀμφότερα αὐτὰς * ἐδίδαξεν. Ὅτι δὲ οὐχ ἤδεσαν,
δῆλον χαὶ ἐχ τοῦ εἰπεῖν, Ei ἧς ὧδε, οὐχ ἂν ἀπέθανεν
^ x e M D -

ὃ ἀδελφὸς ἡμῶν καὶ ἐχ τοῦ ἐπαγαγεῖν, Ὅσα àv
5 mA N N NI € M ὩΣ / N
αἰτήση τὸν Gov, δώσει cot, ὡς περὶ ἐναρέτου τινὸς

M ^ | Ἵ
xai εὐδοχίμου διαλεγόμεναι. Ὅρα δὲ xol τί φησιν 6
Χριστός" ᾿Ἀναστήσεται ὃ ἀδελφός σου. "Exeivo τέως
E / N icf ^ Doy) ^ Y *3 2.0
ἀνατρέπει τὸ, “Ὅσα ἂν αἰτήση. Οὐ γὰρ εἶπεν, αἰτῶ,
ἀλλὰ τί; ᾿Αναστήσεται ὃ ἀδελφός σου. Τὸ μὲν οὖν
τὰς 0 Ὃ / y ΄ , E /
εἰπεῖν, XY γύναι, ἔτι χάτω βλέπεις ; οὐ δέομαι βοη-
θείας ἑτέρας, ἀπ’ ἐμαυτοῦ πάντα ποιῶ, σφόδρα ἦν
φορτιχὰ, καὶ προσέστη ἂν τῇ γυναιχί " νῦν δὲ εἰπὼν,
3
Ἀναστήσεται, μέσον ἐποίησεν ἀναγχαίως τὸν λόγον,

|NMY c, cT. M T$ i 2» 2g! 22
xoi διὰ τῶν ἑξῆς δὲ ταῦτα ἅπερ εἰπὸν ἠνίξατο. Ei-

/ ' Oi e 2 P ds 2 ἕω T NS
πούσης γὰρ, Οἰδα ὅτι ἀναστήσεται ἐν τῇ ἐσχάτη
c /, / M 5 e M 9, / ,
ἡμέρᾳ, σαφέστερον δεικνὺς αὐτοῦ τὴν αὐθεντίαν, λέ-
ye, Ἐγώ εἰμι ἣ ἀνάστασις καὶ ἣ ζωή " δηλῶν, ὅτι
οὗ δεῖται ἑτέρου βοηθοῦντος, εἴ γε αὐτός ἐστιν ἣ ζωή.
a Ei δὲ δεῖτ [m c 04 E 9 TA

Ji δὲ δεῖται ἑτέρου, πῶς ἂν εἴη αὐτὸς ἣ ἀνάστασις
χαὶ ἣ ζωή; ᾿Αλλ᾽ οὕτω φανερῶς οὐχ εἰπεν, ἠνίξατο
^Y 5 H , ἃ; 9 , E] , [:/ ^ z /
δὲ αὐτό. Πάλιν δὲ ἐχείνης εἰπούσης, Oca ἂν αἰτήση,
αὐτὸς πάλιν λέγει: Ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, xàv ἀπο-

M “ ΡΞ

θάνῃ, ζήσεται: δεικνὺς, ὅτι αὐτός ἐστιν ὃ χορηγὸς τῶν
ἀγαθῶν, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ δεῖ αἰτεῖν. Καὶ πᾶς 6 ζῶν

M , RN MET Y
X«t πιστευῶν εἰς EU: ,

, A , , 21 ^ "Ὁ
οὐ (7| ἀποθάνη εἰς τὸν αἰῶνα.
e cC » 0 5 LEE N Ὁ 5 NW c A D
Ορα πῶς αὐτῆς ἀνάγει τὸν νοῦν. Οὐ γὰρ τοῦτο ἦν τὸ
᾿ Ν / dX 5
ζητούμενον μόνον, τὸ Λάζαρον ἀναστῆσαι, ἀλλ᾽ ἔδει
M M Ν , m
καὶ ταύτην x«i τοὺς παρόντας μετ᾽ αὐτῆς τὴν ἀνά-
- M e M ^v E
στασιν μαθεῖν. Διὰ τοῦτο πρὸ τῆς ἀναστάσεως φιλο-
ΓΑ D ΜΞ / E ἊΝ c 5 / 5 ,
σοφεῖ διὰ τῶν ῥημάτων. Ei δὲ ἢ ἀνάστασις αὐτός
t ,
ἐστι, καὶ ἣ ζωὴ, οὗ τόπῳ περιχλείεται, ἀλλὰ παντα-

-

e ἣν -T- ^ ' Voy DL-:
"οὔ παρὼν οἰδεν ἰᾶσθαι. 11 μὲν οὖν εἶπαν ὡς ὃ ἕχα-

vil. [et Codd. 705, 709 1 brevius ἐδίδαξεν. ἐχεῖνο μὲν γὰρ
ἠγνόουν τῷ λέγειν εἰ, etc. Clarior videtur Morelli lectio.

a Savil. et Morel. εἰ δὲ δεῖται ἑτέρου, πῶς. Alii ἑτέρου
βοηθοῦντος. Alii ἑτέρας βοηθείας:

IN

MI ^ , -
τοντάρχης, [εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὃ παῖς μου,
ς Á à
ἐπειδὴ δὲ ἐχάλεσαν αὐτὸν πρὸς

ἠξίωσαν, ns ἕνεχεν

M [4
τοῦτο ἂν ἐποίησεν ᾿
€ ,
ἑαυτὰς, xai παραγενέσθαι
συγχάτεισιν, ὥστε αὐτὰς ἀναστῆσαι ἀπὸ τῆς b eamst-

m ^ / ^ Χ
νότητος τῆς περὶ αὐτὸν, χαὶ παραγίνεται χατὰ τὸν

, "7 M er
τόπον. Ὅμως xoi συγχατιὼν δείκνυσι xai οὕτως;

/ * m ^Y M
ὅτι xod ἀπὼν δύναται θεραπεύειν" διὰ τοῦτο ὃὲ xat

, , E] , »
βραδύνει. Οὐ γὰρ ἂν ἐφάνη ἥ χάρις εὐθέως δοθεῖσα,
, M , E MS €
εἰ μὴ καὶ ἣ δυσωδία προεχώρησΞξ. Kot πόθεν ἤδει ἢ
E ANY EX
γυνὴ τὴν μέλλουσαν ἀνάστασιν; "χουσε πολλὰ τοῦ

L

r e / 14 5) ὦ UM E
Χριστοῦ περὶ ἀναστάσεως λέγοντος, ἀλλ᾽ ὅμως ἐκείνη

"- " —- , ,
ἄρτι ἐπεθύμει ἰδεῖν" χαὶ “ὅρα πῶς κάτω ἀτρέφρεαι
ἔτι. Ἀχούσασα γὰρ». ὅτι Ἔγώ εἰμι ἢ. ἀνάστασις xal
ἣ ζωὴ, οὐδὲ sedem εἶπεν, ἀνάστησον αὐτόν * ἀλλὰ τί,
Πιστεύω ὅτι σὺ εἶ ὃ Χριστὸς 6 Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. "It οὖν
5 , D [4 , 5 ἜΑ. PON
ὃ Χριστὸς πρὸς αὐτήν ; Πᾶς ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, x&v

ον ^ , mt

ἀποθάνη, ζήσεται: τοῦτον τὸν θάνατον λέγων ᾿"

P [, e UEA 2 A! 5 , .
πᾶς 6 ζῶν xal πιστεύων εἰς ἐμε, οὐ μὴ ἀποθάνη
' , LES ^ - SR. Nx S 25 Z' x^ equo
τὸν θάνατον ἐχεῖνον δηλῶν. " Emet οὖν ἐγώ εἶμι ἢ ἀνά-

b Y Li Y^ 23 5X
στασις, μὴ θορυδηθῆς εἰ χαὶ τέθνηχεν ἤδη, ἀλλὰ

7ὔ E] /, 2 τω , TÉ 3 9
πίστευε. Οὐ γάρ ἐστι τοῦτο θάνατος. Τέως αὐτὴν ἐπὶ

cC , d M 2). ANA utt [4
τῷ συμόεδηχότι παρεμυθήσατο, xai ἐλπίδας ὑπέ-

D
x«t

e - :] Pj eA - M Lud 5 -
φῆνε, xai τῷ εἰπεῖν ὅτι ᾿Αναστήσεται, xat τῷ εἰπεῖν,
5155 X cd 3 X ^ ,
"Ex εἶμι ἣ ἀνάστασις xot ὅτι ἀναστὰς, χἂν πάλιν
5 d TN: , e
ἀποθάνη, οὐδὲν πείσεται. “Ὧδστε οὐ χρὴ φρίττειν τοῦ-
Y [3 ^Y L mu) 29 , d

Ὁ δὲ λέγει, τοιοῦτον ἐστιν, ὅτι
,
0s. Πιστεύεις

τον τὸν θάνατον.
οὔτε οὗτος τέθνηχεν, οὔτε ὑμεῖς ρον
τοῦτο; Λέγει ἐχείνη ^ πιστεύω ὅτι σὺ εἰ ὃ Χριστὸς
ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ εἰς τὸν κόσμον ἐ ἐρχόμενος: Δοχεῖ
o: νὴ συνιέναι τὸ ivo τὸ λεχθέν. VAAX ὅτι μὲν
μέγα τι ἦν, συνεῖδεν - οὐ μὴν χατενόησε τὸ πᾶν. Διὰ
τοῦτο ἕτερον ἐρωτηθεῖσα, ἕτερον ἀποχρίνεται. 'Γέως
μέντοι ἐχεῖνο ἐχέρδανε, τὸ χαταλῦσαι τὸ πένθος.
Ῥοιαύτη γὰρ τῶν τοῦ Χριστοῦ λόγων ἡ δύναμις. Διὰ
τοῦτο xol ἐχείνη προέφθασε, xa αὕτη ἠχολούθησεν.
Ἢ γὰρ εἰς τὸν διδάσχαλον εὔνοια τοῦ παρόντος o0
σφόδρα αἰσθάνεσθαι συνεχώρει. Ὥστε μετὰ τῆς χά-
οιτος, χαὶ ἣ γνώμη τῶν γυναικῶν φιλόσοφος ἦν.

5," ον m m M m ο'
᾿Αλλὰ νῦν μετὰ τῶν ἄλλων χαχῶν xo τοῦτο τῶν

Dd - 3 IN e? M 5 -
γυναικῶν τὸ νόσημα χρατεῖ. ᾿Κπίδειξιν γὰρ ἐν τοῖς

—T— X - - e
θρήνοις ποιοῦνται χαὶ τοῖς χωχυτοῖς, ᾿γυμνοῦσαι Boa-
, I. m

usen σπαράττουσαι τρίχας, χαράδρας mindset
χατὰ τῶν παρειῶν. Kat τοῦτο ποιοῦσιν, ai μὲν ὕπ
e
t

πένθους. αἵ δὲ ὑπὸ ἐπιδείξεως xal φιλοτιμίας, αᾶ

b Quidam ταπεινότητος ἐκείνης, παραγινόμενος
τόπον, χαὶ συγχατιών,

e Alii ὅρα ἔτι χάτω στρερομένην. [Supra ἤκουσαν pro
ἤχουσ: Savil. et Cod. 705].

d [ὅθεν ὅτι Montf. 222 ὅτι edidimus e Savil, et Codd.

JOANNEM HOMIL.

Lxi. al. 427

cumscribitur, sed ubique sanare potest. Si vero
dixissent ut centurio ,
puer meus , id. profecto fecisset : quia vero illum
ad se vocabant; et ut veniret rogabant, ideo
obtemperavit, ut illas a tam humili , quam de se
habebant, opinione retraheret ; et ad locum venit :
et tamen dum sese attemperat, ostendit posse se,

Dic verbo, et sanabitur x4. 8 8.

etiam dum absens est, sanare; ideo tardat. Non Curfoicn-

enim vulgata fuisset gratia repente collata, nisi
foetorem emisisset. Et unde sciebat mulier futu-
ram resurrectionem? Audierat Ghristum multa de
resurrectione loquentem, sed nunc videre cupie-
bat; et vide quomodo adhuc humi versetur. Cum
audisset enim, £go sum. resurrectio et vita,
non respondit, Resuscita eum; sed qnid? Credo
quia tu es Christus Filius Dei. Quid ergo
Christus illi? 25. Omnis qui credit in me,
etiamsi. mortuus fuerit , vivet, si hac nempe
morte mortuus fuerit; 26. et omnis qui ivit
et credit in me, non morietur , ila videlicet
morte. Cum igitur ego sim resurrectio , ne turbe-
ris s jam mortuus fuerit, sed crede. Hzc enim
non mors est. Interim illam de eventu consolatus
est, spemque adjecit, tum dicens eum esse resur-
vecturum, tum hac proferens, Ego sum resur-
rectio ; tum etiam quia, si resurgat et iterum
moriatur, nihil mali passurus sit. Itaque non est
hzc mors formidanda; hoc est, Neque ipse mor-
tuus est, neque vos moriemini. Credis hoc? 4it
illa : ΠῚ] quia tu es Christus Filius Dei,
qui in mundum venisti. Videtur mulier Christ
dictum non intellexisse. Novit certe magnum esse
quidpiam, sed totum non ?ntellexit. Ideo de alia
NS interrogata , de alia respondet. Id vero interim
A lucrata est, quod luctum poneret. Hzc quippe
virtus est verborum Christi. Ideo illa provenit,
hac sequuta est. Nam benevolentia erga. magi-
strim re presenti non multum affici permittebat:
Itaque cum gratia mens quoque mulierum philo-
sophabatur.

tem

stus

lat.

Chn-

5115{1-

4. Verum nunc, przter alia mala, hic quoque | Mulierum
ἢ , q

mulierum morbus obtinet. Nam in luctu et planctu
ostentationem affectant, brachia nudant,
genas laniant; ali;z ob dolorem; alize
ad ostentationem ; ali impudico animo brachia
nudant, viris intuentibus. Quid facis, o mulier ?

discerpunt,

nostris, qui uterque mox ἦν omittunt]

ἃ Savil. et Morel. γυμνοῦσαι. Alii αἱμάσσουσχι. More
nempe gentilium, qui praficas in funera inducebant,
quarum officia descripsimus Tomo quinto Antiquitatis
explanate sub initium.

planet

luctus

us et
im-

crines modestus,

428 $. JOANNIS CHRYSOST.

te in medio foro turpiter nudas, quz Christi mem-
brum es, idque in foro viris presentibus? Grines
vellicas, vestem discindis, magnos ejulatus emit-
tis, choream circum efficis, et mznadum illarum
imaginem servas, nec te putas Deum offendere?
Que illa insania ? Annon gentiles ridebunt? annon
fabulas nostra esse putabunt? Dicent enim , Nulla
est resurrectio; sed Christianorum dogmata ridi-
cula sunt, fraudes, fallacie. Ac si enim nihil
post hane vitam supersit, ita lugent apud illos
mulieres; nihil attendunt. Scripturis suis. Fi-
gmenta sunt illa omnia, ut ipse. comprobant. Si
enim crederent eim qui mortuus est, non vere
mortuum esse, sed ad meliorem vitam transla-
tum; non illum quasi jam ultra non esset lu-
gerent, non ita se macerarent, non illas emitte-
rent voces incredulitatis plenas : Non te amplius
videbo, non te recuperabo. Fabule apud illos
omnia sunt. Quod si id quod caput omnium bo-
norum est non credunt, multo minus credent cac-
tera. Non tam effeminati gentiles sunt : multi apud
illos philosophantur. Audiens gentilis mulier fi-
lium in pugna cecidisse, statim sciscitata est, quo-
modo se res publica haberet : aliusque philosophus
coronatus , ut audivit filium pro patria cecidisse,
sublata corona sciscitatus uter ex duobus, cum
quis esset didicisset, coronam statim reposuit.
Multi in deorum suorum honorem filios filiasque
mactandos tradidere. Laczenze autem mulieres filios
hortantur, ut scutum ex przlio referant, vel su-
per ipsum mortui referantur. Pudet me ita genti-
les philosophari, dum nos turpiter agimus. Qui
nihil de resurrectione norunt, perinde agunt ac si
nossent : qui norunt resurrectionem , ita se gerunt
ac si illam ignorarent. Multi quod propter Deum
non facerent ex humano pudore faciunt. Opulen-
tiores enim mulieres capillos non vellunt, brachia
non nudant; quod quidem. summopere improban-
dum, non quod non nudent, sed quia non pietatis
causa, ac ne turpes vidbaitias; hoc faciunt. Pudor

modo hzc non adii improbanda ? Oporteret
ergo quod opulentz faciunt quia opulentz sunt, id

b Alii τίλλεις, 7i χωχυτοὺς ἐγείρεις χαλεποὺς, χαὶ χορόν.

c Alii ἐνεπυρίσθησαν.

* ἀχούσασα ἴξλλην γυνή... πολέμῳ πεσόντος, sic omnes
pene Mss. [Περιπεσόντος Savil. qui ἥλλην inter uncos
habet, nec agnoscunt Codd. nostri.] Hec puto referri
ad illad apophthegma Lacene mulieris apud Plutar-
chum p. 401 Edit. Paris., s. p. 241. Que cum filios
quinque ad pugnam emisisset , et in suburbio pugne
exitum exspectaret, nuntianti filios suos omnes in pu-

D πῶς διάχειται

374
a cohibet , Dei metus non cohibet? et quo- A τηγορίας ἐσχάτης, οὐχ ἐπειδὴ οὗ γυμνοῦσιν,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ὑπὸ ἀσωτίας 7 χαὶ τοὺς βραχίονας υβϑοῦθος ἐπ ᾿ὄψεσι

B xol ταῦτα ἀνδρῶν. Τί iind e γύναι; Tétaws σεαυ-

τὴν ἀσχημόνως, εἶπέ μοι, ἐπὶ μέσης τῆς ἀγορᾶς,
τοῦ Χριστοῦ μέλος οὖσα, ἀνδρῶν παρόντων χατὰ τὴν
ἀγοράν ; καὶ τρίχας ἢ" τίλλεις, xol διασχίζεις ἐσθῆτα,
χαὶ μέγα κωχύεις, καὶ χορὸν περιιστδὶς, καὶ μαινά-
δὼν γυναικῶν εἰκόνα διασώζεις ᾿ χαὶ dad ἡγῇ τῷ Θεῷ
προσχρούειν: Πόσης ταῦτα timi &o' οὗ γελάσονται
Ἕλληνες; ἀρ᾽ οὐ μύθους τὰ ἢ ἡμέτερα εἰναι νομίσουσιν ; 3
᾿Εροῦσι q44p* οὐκ ἔστιν ἀνάστασις, ἀλλὰ χλεύη τὰ
τῶν Χριστιανῶν, ἀπάτη χαὶ συσχευή. Καθάπερ γὰρ
οὐδενὸς ὄντος μετὰ ταῦτα, οὕτω χωχύουσιν ai παρ᾽
αὐτοῖς γυναῖχες " οὐ προσέχουσι τοῖς ῥήμασι τοῖς ἐν

C τοῖς βιύλίοις αὐτῶν χεχαραγμιένοις. Πλάσματα ἐχεῖνα

πάντα, xui δηλοῦσιν αὐταί. Ei γὰρ ἐπίστευον, ὅτι ὃ
^ ,
τετελευτηκὼς οὐ τετελεύτηχεν, ἀλλ᾽ ἐπὶ βελτίονα ζωὴν
, , ^ 5 δ € ^ Ν » 7j , *,
μετέστη , οὐχ ἂν αὐτὸν ὡς οὐχ ἔτι ὄντα ἐθρήνησαν, οὐκ
“ἡ Ἱ δ co
ἂν οὕτω “ χατεχόπτοντο, οὐχ ἂν τοιαύτας ἀφῆκαν qu
N / I4
v&c ἀπιστίας γεμούσας * οὐκ ἔτι ce ὄψομαι, οὐκ ἔτι σε
/ E P εν
ἀπολήψομαι. Μῦθος ἅπαντα τὰ παρ᾽ αὐτοῖς. Ei δὲ τὸ
/ τ 5 Gd e - e
χεφάλαιον τῶν ἀγαθῶν οὕτω διαπιστεῖται, πολλῷ
e M N ' -
μᾶλλον καὶ τὰ ἀλλὰ τὰ παρ᾽ αὐτοῖς σεμνά. Οὐχ οὕτως
σ / -
ἴλληνες γυναικίζονται " πολλοὶ παρ᾽ αὐτοῖς ἐφιλοσό-
- n ^
φησαν. * Kai ἀχούσασα "EX γυνὴ περὶ παιδὸς ἐν
) , , 2 0 / y ἃ 4. Ὁ c )).
πολέμῳ πεσόντος, εὐθέως ἤρετο: τὰ δὲ τῆς πόλεως
/ M 2 7
πράγματα; χαὶ ἄλλος φιλόσοφος ἐστε-
J 2 ΔΝ, Ἂν c e EN. m IS
φανωμένος, ἐπειδὴ ἤχουσεν ὅτι ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὃ
» » / b 7 /
παῖς ἔπεσεν, ἀφελόμενος τὸν στέφανον, xa ἐρόμενος
/ NES Ms Y
6móvepog τοῖν δυοῖν, ἐπειδὴ ἔμαθε τὸν πεσόντα, τὸν
/ N -
στέφανον εὐθὺς πάλιν ἐπέθηχε. Πολλοὶ δὲ xal υἱεῖς xat
/ / M , m
θυγατέρας ἐπέδωχαν εἰς σφαγὴν, δαίμονας τιμῶντες.
T M - c -
Αἱ δὲ Λαχωνιχαὶ γυναῖχες καὶ παραινοῦσι τοῖς παισὶν,
2 AN , /w ὃ cS 5 ων 7 SÀ, sy LENS
ἢ τὴν ἀσπίδα διασῶσαι ἐκ τοῦ πολέμου, ἢ ἐπ᾽ αὐτῆς
^— / DJ 2
ἐνεχθῆναι νεχρόν. Διὰ ταῦτα αἰσχύνομαι ὅτι “λληνες
τοιαῦτα φιλοσοφοῦσιν, ἡμεῖς δὲ ἀσχημονοῦμεν. Οἱ περὶ
iT m "
ἀναστάσεως οὐδὲν εἰδότες, τὰ τῶν εἰδότων πράττουσιν"

n , AUC "εν , c
E oi δὲ εἰδότες, τὰ τῶν ἀγνοούντων. Πολλοὶ xai ὃ διὰ

Θεὸν οὐ ποιοῦσι, τοῦτο δι᾿ ἀνθρώπων αἰδῶ πράττουσι
πολλάκις. Αἱ γὰρ εὐπορώτεραι τῶν γυναιχῶν “ τρίχας
Ouf. » s, e ^ έν
οὗ τίλλουσιν, οὐ prova Telus ὃ xat αὐτὸ χα-
ἄλλ᾽
ἐπειδὴ οὐ δι’ εὐλάδειαν αὐτὸ πράττουσιν, ἀλλὰ διὰ τὸ
μὴ δόξαι καταισχύνειν ἑαυτάς. Elio. αἰδὼς μὲν πένθους

gna cecidisse , "ide mancipium , respondit, non hoc
querebam ; sed quo loco essent res patrie, Respondet
ille victoriam penes Spartiatas esse. /Vunc , inquit illa,
filiorum. ccdem non. invita audio. Mius philosophus
hic memoratus Xenophon est. Hanc porro historiam
refert Diog. Laertius in Xenophonte versus finem, Hic
memoriter loquens Chrysostomus, rem paulo secus
narrat,
Alii τρίχας οὐ λύουσιν».

IN JOANNEM

τοῦ Θεοῦ φύδος οὐ χρατεῖ; χαὶ πῶς οὐχ
ἐσχάτης ταῦτα xaamoolos ἄξια: Ἐχρῆν οὖν ὃ ποιοῦ-
σιν αἵ πλουτοῦσαι διὰ τὸν πλοῦτον, τὰς πενομένας
διὰ τὸν τοῦ Θεοῦ « φόδον ποιεῖν. Νῦν δὲ πάντα ἀπεναν-

τίας, χἀχεῖναι διὰ χενοδοξίαν φιλοσοφοῦσι , xai
αὗται διὰ μικροψυχίαν ἀσχημονοῦσι. τί ταύτης τῆς
ἀνωμαλίας χεῖρον; Πάντα δι᾿ ἀνθρώπους, πάντα διὰ
τὰ ἐνταῦθα πράττομεν. Καὶ ῥήματα παραφροσύνης
γέμοντα φθέγγονται χαὶ πολλοῦ γέλωτος. Καὶ ὃ μὲν
Κύριός φησι" Maxdptot ol πενθοῦντες, τοὺς τὰ ἅμαρ-
τήματα ᾿ πενθοῦντας λέγων * καὶ οὐδεὶς ἐχεῖνο πενθεῖ
τὸ πένθος, οὐδὲ φροντίζει τῆς ψυχῆς ἀπολωλυίας "
τοῦτο δὲ οὐχ ἐκελεύσθημεν " πράντειν; χαὶ pisa Ly.
Τί οὖν, φησί; χαὶ ἄνθρωπον à ὄντα ἔνι υὴ δαχρύειν:;
Οὐδὲ ἐγὼ τοῦτο χωλύω, ἀλλὰ χωλύω τὸ χόπτεσθαι,

Οὐχ εἰ

Um φύσις PA RES αι, χαὶ ἐπιζητεῖ

bi ,
TO ἀμέτρως ποῦτο ποιεῖν. iu θηριώδης, οὐδὲ

3 ,ὕ ας er
ἀπηνής: oióa ὅτ
M ,
τὴν συνήθειαν xa τὴν δικιλίαν τὴν χαθημερινήν. Οὐχ
Y - - Y EJ *
ἔνεστι μὴ λυπεῖσθαι. Τοῦτο xat ὃ Χριστὸς ἔδειξεν "
ον 7 Ἧι SEN τ PIU ma AS CN ,
ἐδάχρυσε γὰρ ἐπὶ τοῦ Λαζάρου. Τοῦτο xat σὺ ποίησον"

δάχρυσον, ἀλλ᾽ ἠρέμα, ἀλλὰ μετὰ εὐσχημοσύνης, ἀλλὰ C

τοῦ gobon τοῦ Θεοῦ. Ἂν δαχρύσης οὕτως, οὐχ
| ἀναστάσει διαπιστῶν τοῦτο ποιεῖς, ἀλλ᾽ ὥς οὐ
τὸν χωρισμόν.

"Exc

NT , dS 1) 3 rcs c ε - 7
ὁαχρύομεν αλ ou ποιοῦμεν τοῦτο ὡς απογινώσχον-

--΄

N m * ^
x«i τοὺς ἀποδημοῦντας χαὶ ἀναχωροῦντας

er M m DU € ΕῚ ^ e
τες. Οὕτω xai σὺ δάχρυσον, ὡς ἀποδημοῦντα προ-
/, € e
πέμπων. ᾿Γαῦτα οὐ νομοθετῶν λέγω, ἀλλὰ συγχα-
r2 E Y Y € S € M M PAN
τιῶν. Et μὲν γὰρ ἁμαρτωλὸς ὃ τεθνηχὼς, xal πολλὰ
Ὁ - δ "- ^ , ev, ^
τῷ Θεῷ προσχεχρουχὼς, δεῖ δακρύειν" υδλλον δὲ
^
οὐδὲ δαχρύειν μόνον (τεῦτο ia οὐδὲν ὄφελος &xstv )"

ἀλλὰ ποιεῖν τὰ δυνάμενα τινὰ παραμυθίαν “ αὐτῷ
περιποιῆσαι, ἐλεημοσύνας xal προσφορόάς. Δεῖ δὲ xol
ἐπὶ τούτῳ χαίρειν, ὅτι ἐνεχόπη τὰ τῆς χαχίας αὐτῷ.
Εἰ δὲ δίκαιος, ἀγάλλεσθαι πλέον ὅτι ἐν ἀσφαλείᾳ τὰ
ἐχείνου aut xat ἀπήλλακται τῆς τοῦ μέλλοντος
ἀδηλίας ἂν μὲν νέος, ὅτι ταχέως TE τῶν ἐν
τῷ μέσῳ χαχῶν * ἂν δὲ πρεσδύτης, ὅτι ὃ δοχεῖ ποθει-
λαθὼν ἀπῆλθε. Σὺ δὲ

' Lb ,
τας θεραπαινίδας χαταχο-

M

γὸν εἶναι, τοῦτο μετὰ χόρου
ταῦτα ἀφεὶς τ
πτεσθαι UNA ὡς GT ev τιμῶσα τὸν uns
6 3 ἀτιμίας. H vào τιμὴ τῷ τετε-
Jeucxózt , οὐ θρῆνοι xe οἰμωγαὶ, ἀλλ᾽ ὕμνοι xol
δίαι, χαὶ βίος ἄριστος. ' Exsivos μὲν γὰρ ἀπελ-
θὼν, μετ᾽ Doy E ὑσετσι; Xy τς παρα-
τύχη τῷ λευψάνῳ" ὃ δὲ διεφθαρμένος, κἂν τὴν dice

- PE A 28 , ,
Ef προπεμπουσᾶν, ουοῦξν χαρπωσέεται. Βούλει τι-

ἃ Quidam ἁμαρτήματα θρηνοῦντας.

b Alii ἐκελεύσθημεν πενθεῖν χαὶ πενθοῦμεν... δαχρύειν
ὰρ ἐγὼ χωλύω; οὐ κωλύω λγξεῖν, ἀλλὰ
εἰμί.

) 3 η

: NOME
χωλύω ἀσχημονξῖν. οὐχ

TOM. VIII.

HOMIL.

b

E

EXJIEs il. 420

pauperes ob Dei timorem facere. Nune omnia in-
verso ordine fiunt : illa ob vanam gloriam philo-
sophantur, hz ob pusillanimitatem turpiter agunt.
Quid. hac inzqualitate deterius? Omnia hominu:
gratia facimus. Verba quoque stultitie plena et
ridicula proferunt. Dominus quidem dicit : Beati
qui lugent, de 115 loquens, qui peccata lugent :
nemoque illo luget luctu, nec curat si pereat ani-
ma; hoc non jussi sumus facere, et facimus. Quid
ergo, inquies, hominem deflere non licebit? Hoc
non veto, sed tunsiones; sed immoderatos fletus.
Non sum ferinus, non inhumanus : scio naturam
flecti, et quotidianam requirere. consuetudinem.
Non possumus non lugere, quod et Christus osten-
dit : lacrymatus enim est de Lazaro. Hoc et tu fa-
cito! lacrymare, sed leniter, sed pudenter, sed
cum timore Dei. S1 sic lacrymeris, non lacrymaris
quasi resurrectionem. non credens, sed quasi sepa-
rationem non ferens.

5. Nam illos enam qui. peregre proficiscuntur
lacrymis prosequimur; sed non quasi desperantes.
Sic et tu lacrymas emitte, ac si proficiscentem
premitteres. Haec non jubens, sed humane me in-
firmitati attemperans dico. Nam si peccator erat is
qui defunctus est, qui sepe Deum offenderit, de-
flendus utique est; imo non deflendus tantum, cum
id nihil ipsi afferat utilitatis, sed ea facienda sunt,
qua possint illum juvare, ut eleemosynz, obla-
tiones. Hinc etiam laetandum est , quod omnis ma-
litize occasio ipsi ablata sit. S1 vero justus sit, ex-
sultandum, quod in tuto sit ccllocatus, et liber ab
incerto futuro statu : si juvenis sit, gaudendum
quod cito ereptus sit hujus vite malis; si senex,
quod eo diutius sit usus, quod maxime desidera-
bile videbatur. 'T'u vero his praetermissis omnibus,
ancillas ad luctum incitas, quasi 1n defuncti hono-
rem, quod extremum dedecus est. Honor enim
defuncto sunt, non fletus, non ejulatus, sed hy-
mnorum psalmorumque cantus, optimaque vita.
Ille namque digressus cum angelis versabitur,
etiamsi funeri nemo adsit : qui. porro 1mprobus
moritur, etsi totam civitatem exsequiis przssentem

c Alii αὐτῷ δοῦναι, ἐλεημοσύνος xol προσ». T Infra Morel.

δ γάλλεσθαι πλέον. Savil. ἀγάλλεσθαι πάλιν.

d Alii ἀνοίας, alii μανίας.

20

4^0 S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

habeat, nihil inde lucrabitur. Vis defunctum co- 45; μῆσαι τὸν ἀπελθόντα ; “Ἑτέρως τίμησον, ἐλεημοσύνας

honestare? Alia. adhibe , eleemosynas, beneficia, A
ministeria. Quid ex tot fletibus luzri? Ego aliud
gravius audivi : multas nempe esse qua per fletus
amatores alliciunt, dum. vehementia luctus ma-
ritalis amoris famam sibi comparant. O diabolicum
inventum] o satanicum artificium ! Usquequo terra
et cinis , usquequo sanguis et caro erimus? Respi-
ciamus 1n czlos, spiritualia. cogitemus. Quomodo
gentiles arguemus ? quomodo de resurrectione cum
illis agemus , quomodo de virtutibus? qua securi-
late vivemus? an ignoras ex muorore provenire B
mortem? Dolor enim. mentem. obtenebrans, non
modo nihil ut par esset videre sinit, sed multum
infert damni. lllo itaque modo Deum offendimus,
ac neque nobis, neque defuncto prosumus: hac au-
tem ratione Deo placemus, et ab hominibus cele-
bramur. Nam si nos non concidamus, cito meroris
reliquias aufert ; sin indignemur , nos dolori quasi
dedititios reddit. Si gratias agamus, non dolebi-
mus. Et quomodo potest, inquies, non lugere,
qui filium, aut filiam, aut uxorem amisit? Non
diconon lugendum , sed non sine modo lugendum €
esse. S1 enim cogitemus Deui abstulisse, nosque
seu virum seu filium mortalem habere, cito con-
solationem admittemus. Indignari namque est co-
rum qui majus quidpiam requirunt, quam natura
ferat. Homo et mortalis natus es, cur doles quod
secundum naturam contigerit? An doles quod
comedas ad vitam servandam? num quiris sine
cibo vivere? Sic circa mortem facito, nec quaras
immortalitatem, mortalis cum sis. Hoc semel de-
finitum est. Ne doleas, ne te maceres, sed fer ea
qua omnibus statuta sunt. Dole de peccatis. Hic D
optimus luctus est , haec maxima philosophia. Haec
ergo perpetuo defleamus, ut illic gaudium conse-
quamur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, cui. gloria in. szecula. seculorum. Amen.

ege

a Ali διανοίας (vel ἐννοίας Codd. 705 ; 709] " ὦ σατα-
νιχῆς ἐνθυμήσεως.

b. Alii ἐννοήσωμεν τὸ πνευματιχόν.

Ded , , , rp Mo αἵ ΓΝ e
ποιῶν, εὐεργεσίας, λειτουργίας. "Tt τὸ ὄφελος ἀπὸ τῶν
πολλῶν ὀδυρμῶν ; ᾿γὼ δὲ καὶ ἕτερον ἤχουσα χαλε-
πόν᾽ ὅτι δὴ πολλαὶ xat ἐραστὰς ἐπισπῶνται διὰ τῶν

e . - / /
θρήνων, τῇ θερμότητι τῶν κοπετῶν φιλανδρίας δόξαν
€ E rd ^0 ὃ P ) m a23 7
ἑαυταῖς χατασχευάζουσαι, Ὦ διαδολιχῇς ? ἐπινοίας,

"- - ᾿ D
ὦ σατανιχῇς ἐφευρέσεως᾽" μέχρι πότε γὴ xol σποδὸς
χρι πότε αἷμα χαὶ σάρχες: ᾿Αναδλέψωμεν

'hzr 4
ἡμεῖς, μὲ

εἰς τοὺς οὐρανοὺς, "λάδωμεν ἔννοιαν τῶν πνευματι-
χῶν. Πῶς “Ἰλλησιν ἐπιτιμῆσαι δυνησόμεθα ; πῶς πα-
ραμυθήσασθαι τοιαῦτα ποιοῦντες ; πῶς αὐτοῖς περὶ
ἀναστάσεως διαλεξόμεθα; πῶς περὶ τῆς ἄλλης φιλο-
/ “- Sis / »* fps SE οἷν ἀπο δὴ
σοφίας ; πῶς αὖτοιϊ βιωσόμεθα μετ᾽ “ἀδείας ; οὐχ oi-
δας, ὅτι ἀπὸ λύπης ἐχόαίνει θάνατος ; Σχοτίζουσα
γὰρ τὸ διορατικὸν τῆς ψυχῆς, o0 μόνον οὐδὲν ἀφίησιν
E Dj y
ἰδεῖν τῶν δεόντων, ἀλλὰ xo πολὺ τὸ βλαδος ἐργάζεται.
- 3 c ce Novis
᾿Κχείνως μὲν οὖν xa τῷ Θεῷ προσχρούομεν, καὶ οὔτε
ἐ 5 S ͵ Y
ἑαυτοὺς, οὔτε τὸν ἀπελθόντα ὠφελοῦμεν " οὕτω δὲ
N c D 3 DJ N Nus , 2^
xot τῷ Θεῷ εὐαρεστοῦμεν, xot παρὰ ἀνθρώποις εὐδο-
κιμοῦμεν. "E&v γὰρ μὴ καταπέσωμεν χαὶ αὐτοὶ, τα-
» 5 M Y
χέως ἀναιρεῖ τὸ λείψανον τῆς ἀθυμίας * ἐὰν δὲ ἀγανα-
c eS c , /,
χτῶμεν, ἀφίησιν ἡμᾶς ἐχδότους τῇ λύπη γενέσθαι,
- PC : x — N/
"E&v εὐχαριστῶμεν, οὐχ ἀθυμήσομεν. Kot πῶς δύνα--
- , * -
ται , φησὶ, μὴ λυπεῖσθαι ὃ υἱὸν ἢ θυγατέρα ἢ γυναῖκα
- M M /
ἀπούδαλών; Οὐ λέγω, μὴ λυπεῖσθαι, ἀλλὰ μὴ ἀμέ-
τρῶς τοῦτο ποιεῖν. "EXv γὰρ ἐννοήσωμεν ὅτι ὃ Θεὸς
2,7 di Nen 8 EASY NOE ἘΝ er
ἀφείλετο, ὅτι θνητὸν ἔσχομεν ἄνδρα xot viov, ταχέως
- - ,
ληψόμεθα παραμυθίαν. "Tó γὰρ ἀγαναχτεῖν, μεῖζόν τι
τῆς φύσεως ἐπιζητούντων ἐστίν. Ἄνθρωπος ἐγεννήθης,
xot θνητός" τί οὖν ἀλγεῖς, ὅτι τὸ χατὰ φύσιν ἐγένετο;
- A y - A /,
Μὴ ἀλγεῖς ὅτι ἐσθίων τρέφη; μὴ Caelo χωρὶς τούτου
m er H Δ ΣΝ bl /, M M /, E.
ζὴν ; Οὕτω ποίει xal ἐπὶ τοῦ θανάτου, xol μὴ ζήτει
/, E] , ^ 7ὔ ν " Ὁ € ,
τέως ἀθανασίαν θνητὸς γενόμενος. Ἅπαξ τοῦτο ὡρι-
σθη. Μὴ τοίνυν ἄλγει, μηδὲ καταχόπτου, ἀλλὰ στέρ-
γε τὰ χοινὴ πᾶσι νομοθετηθέντα - ἄλγει δὲ ὑπὲρ τῶν
Z "aco. Τοῦτο γὰρ πένθος χαλὸν, τοῦτο * φιλο-
ἁμαρτημάτων. Τοῦτο γὰρ πένθος : QU.
-» 9 Ὁ» -ῸὉνο 1
σοφία μεγίστη. Οὐχοῦν τοῦτο πενθῶμεν διηνεχῶς, ἵνα
τῆς ἐχεῖ χαρᾶς ἐπιτύχωμεν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ
c 7 c c D T; ^
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ f, δόξα εἰς τοὺς
.» e ,
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

e Alii ἀδείας. ἀπὸ γὰρ λύπης ἐχδ. 0. σχοτοὶ τὸ διορατικόν."
d Alii χωρὶς τρορῆς ζῆν;
* Alii φιλοσοφίοις μεγίστης.

IN JOANNEM HOMI

OMIAIA £&'

EC 2 zc

ἐληλύθει 6 Ἰησοῦς εἰς τὴν xou, ἀλλ᾽ ἦν
E E, :

ἐν τῷ τόπῳ, ὅπου ἀπήντησεν αὐτῷ ἢ Μάρθα. Οἱ

ς δι c Ν ἐξ»
δὲ ᾿Ιουδαῖοι οἵ ὄντες μετ᾽ αὐτῆς, χαὶ τὰ ἑξῆς.

Μέγα ἀγαθὸν φιλοσοφία" φιλοσοφίαν δὲ λέγω τὴν
xao ἡμῖν. ᾿Γὰ γὰρ τῶν ἔξωθεν, δήνιατα xat μῦθοι μέ-
νον εἰσί" xa οὐδὲ αὐτοὶ ot μῦθοι ἰφιλόσοφόν τιἔγχοντες.
Δόξης γὰρ ἕνεχεν ἅπαντα γίνονται τὰ παρ᾽ ἐχείνοις.
Μέγα τοίνυν ἀγαθὸν 1, φιλοσοφία , χαὶ τὰς ἀμοιδὰς ἐν-
τεῦθεν ἡμῖν ἀποδίδωσιν. Ὅ τε γὰρ χρημάτων καταφρο-
νῶν, ἐντεῦθεν ἤδη "καρποῦται τὸ ὄφελος, φροντίδων
ἀπαλλαττόμενος πεπτητον; χαὶ ἀνονήτων᾽ ὅ τε δόξαν
χαταπατῶν, ἐντεῦθεν ἤδη λαμόανει τὸν μισθὸν, οὐδε--
νὸς δοῦλος ὧν, ἀλλὰ τὴν ὄντως ἐλευθερίαν ἐλεύθερος.
Ὃ τῶν uim ίων ἐπιθυμῶν, ἐντεῦθεν λαμδάνει τὴν
ἀντίδοσιν, οὐδὲν τὰ παρόντα εἶναι νομίζων πράγμα-

c

τα, xal λύπης ἁπάσης χρατῶν ῥαδίως. ᾿Ιδοὺ γοῦν
m» M M e
xai ἣ γυνὴ αὕτη φιλοσοφοῦσα τὸν μισθὸν ἐντεῦθεν
,
ἀπέλαόε. Καὶ γὰρ πάντων παρακαθημένων P πεν-
, ^ - M
θούση xoX χοπτομένη, οὐ περ'έμενεν ἐλθεῖν πρὸς αὐ -
x τῷ δὼ, », M »r! B. y
τὴν τὸν διδάσχαλον, οὔτε τὴν ἀξίαν ἐτήρησεν, οὔτε
c / V M V c 4
ὑπὸ τοῦ πένθους κατεσχέθη. Καὶ γὰρ μετὰ τῆς ἄλλης
Ἐπ ἘΣ B , ,
ταλαιπωρίας αἱ πενθοῦσαι xaY τοῦτο τὸ νόσημα ἔχου-
- D , , 5
σι, φιλοτιμεῖσθαι ἐπὶ τῶν παρόντων βουλόμεναι. Ἀλλ᾽
55 , er 4j 3 E A xy
οὐδὲν τούτων αὕτη ἔπαθεν, ἀλλ᾽ ἅμα ἤχουσε,

Ὁ δὲ

θει “ εἰς τὴν χώμην. Σχολαιότε

Ἂ εἶς

χαὶ ἔρ--

V δὰ , , δ m y 2)4 ) ΚΑ
χεται ταχὺ πρὸς αὐτόν. Τησοὺς οὔπω ἐληλύ-
pov γὰρ ἐδάδιζεν, ἵνα
μὴ δόξη OSEE ἑαυτὸν τῷ σημείῳ, ἀλλὰ ἀξιού--
μένος παρ᾽ ἐχείνων. Ἢ τοῦτο γοῦν PEDAEReNEN aivt-
ξασθαι ὃ εὐαγγελιστὴς τὸ, ᾿Εγείρεται ταχὺ, εἶπεν "
ἢ δείκνυσιν ὅτι οὕτως ἔδραμεν, ὡς προφθάσαι αὐτὸν
Ἔρχετ

mo 3 ./ 5 , N 7
TT) QUAL. ἐπισυρομενὴ Ιουδαίους.

- , ^Y EJ , 2* M ^ V 3
ἐρόμενον. ι δὲ OU μονὴ, ἀλλὰ χαι τοὺς EV

YXo6
a
Lt
c

1j
5 WX M 3f
ας" χαὶ οὐδὲ τὴν αἰτίαν

ὀὃδρα συνετῶς
"S cT 3 , 3 , 205 V 2 a σ“ T
διὰ τοῦτο χαὶ icu ἐφώνησεν αὐτὴν ἣ ἀδελφὴ, ὥστε
μὴ διατ ταράξαι. τοὺς συνελθόντ
εἶπεν ἢ Y ἂν πολλοὶ xaX ἀνεχώρησαν. Νῦν δὲ ὡς

χλαῦσαι ἀπερχομένῃ πᾶντε

NS
διὰ τούτων πάλιν, ὅτι τέθνηχε Λάζαρος πιστοῦται.

ἠχολούθουν: τάχα δὲ
χαὶ
Καὶ ἔπεσεν ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ. e el τέρα αὕτη

τῆς ἀδελφῆς. Οὐ τὸν ὄχλον ἠδέσθη, οὐ τὴν ὑποψίαν

f Quatuor Mss. φιλοσορίαν ἔχοντες.
a Quidam χαρποῦται τὸ 4225y φρ' Mox quidam ἀνοήτων.
b Morel. πενθοῦσα καὶ χοπτομένη.

* Quidam εἰς τὸν τόπον. Paulo post Savil. ἀλλ᾽ ἀξιοῦ-

6. κι, ἈΠ wx.

HOMILIA LXIIT.

Ga». XI. v. 30.
in castellum, sed. erat in loco, ubi occurrit
ei Martha. 31. Judei
ciun. illa, etc.

Vondum autem venerat Jesus
E

autem, qui erant

1. Magnum bonum est philosophia : philoso-
phiam dico nostram, non externam. Gentilis enim
philosophia verba et fabulze sunt : fabulieque ill
nihil ad. philosophiam pertinent. Omnia quippe

,;, apud illos glorie causa fiunt. Magnum itaque
A bonum philosophia est, quz nobis vel in hac vita
vicem suam reddit. Nam qui divitias contemnit,
jam hic utilitatem decerpit, superfluis inutilibus-
que curis vacuus. Qui gloriam calcat, jam hic
mercedem suam recipit, cum. nullius sit servus,
sed vera libertate liber. Qui czlestia desiderat,
hic praemium accipit, cum presentia omnia. nihil
esse exisümet, et dolorem omnem facile superet.
En igitur mulierem philosophantem, quz hic mer-
cedem suam accepit. Cum enim lugenti et moerenti
omnes assiderent, non exspectavit ad se venientem

5 Magistrum, neque dignitatem servavit, neque luctu
detenta fuit. Nam przeter hanc miseriam, quz lugent,
hoe morbo laborant quod velint a praesentibus in
Secus illa, statim atque audivit,
cito venit ad illum. Jesus autem nondum in vicum
advenerat. Lento enim gradu veniebat, ne ad si-
gnum edendum accurrere videretur, sed rogatus
venire. Vel hoc subindicare vult evangelista cum
ait, cito surrexisse illam ; vel declarat ita accur-
risse, ut adventum ejus preverteret. Venit autem
non sola, sed cum Judzis qui domi erant. Et per-
quam prudenter ei soror clam Magistri adventum

C significavit, ne ccetum turbaret : neque. surgendi
causam dixit: alioquin. multi recessissent. Nunc
autem illam omnes quasi ad luctum proficiscentem
sequuntur : et forte hinc etiam mortuum fuisse La-
zarum coufirmatur. 92. Et procidit ad pedes
ejus. Ferventior haec erat, quam soror ejus. Non
turbam reverita est, non suspicionem quam circa
illum habebant ( multi enim ipsi erant inunici qui

honore haberi.

σθαι παρ᾽ ἐχείνων, et sic habent Mss. multi, Verum, ut
notat ecd "Theophylactus et libe:lus usse
in Joannem habent ἀλλ᾽ ὡς ἀξιούμενος παρ᾽ ἐχείνων τοῦτο

πιποιηχέναι.

29.

Divitiarum
contemtus

eliam in liac

vita utilis.

452 S. JOANNIS CIIRYSOST. ARCIIIEP. CONSTANTINOP.

v. 37. dicebant : /Von poterat hic, qui aperuit oculos i εἶχον περὶ αὐτοῦ (ἦσαν γὰρ! πολλοὶ χαὶ τῶν DNE

ceci nali, facere ut hic non moreretur?) sed οἵ γε xx ἔλεγον * Οὐκ ἠδύνατο οὗτος, ὃ ἀνοίξας τοὺς

prasente Magistro humanam omnem rationem ex- ὀφθαλμοὺς τοῦ ui guess ἵνα χαὶ οὗτος μὴ ἀπο-

à Xu τι θάνη:) ἀλλὰ πάντα ἐξέδαλε τὰ ἀνθρώπινα, παρόντος

pulit, unumque curabat Magistri honorem. Et ἣν ) , pier Ὡς deduc e

n : wn D τοῦ διδασκάλου, x^» ἑνὸς ἐγένετο μόνου, τῆς εἷς τὸν

v. 21. quid dicit? Domine, si fuisses hic, frater meus ς &, FNIT un A EUN

Á «e ASTE ON διδάσχαλον τιμῆς. Καὶ τί φησι; Κύριε, εἰ ἧς ὧδε,

non fuisset mortuus. Quid. vero. Christus? Ni- οὐχ ἂν ἀπέθανεν ὃ ἀδελφός " μου. Τί δὲ 6 Χριστός;

hil adhue cum illa loquitur, neque dixit eadem Οὐδὲν αὐτὴ διαλέγεται τέως, οὐδὲ λέγει ταῦτα, ἃ καὶ

qua sorori dixerat (turba quippe multa aderat, πρὸς τὴν ἀδελφὴν αὐτῆς (ὄχλος γὰρ παρῆν πολὺς, καὶ

Ξ 5). 5 Qc. ve , ERE , N , N ,

et non erat haec loquendi tempus ); sed se attem- οὐχ ἦν τῶν ῥημάτων καιρὸς ἐχείνων) " ἀλλὰ μόνον με-
SWO inn / E TN Y- εἶδεν κο ἊΝ

perat ac demittit, atque humanam | sibi naturam Bio E τον ED Si ἀνθρωπίνην
, ^ - ^N

φύσιν πιστούμενος δαχρύει ἠρέμα, καὶ τὸ σημεῖον πρὸς

esse declarans, tantisper lacrymatur, et signum — *. AL, ὦ à We AysrA gu a ;
τὸ παρὸν ἀναδάλλεται. ᾿[ὑπειδὴ γὰρ τὸ θαῦμα μέγα

differt interim. Quia enim magnum erat miracu- — & A d ES Ge opo taies AL n

9 : ἦν, καὶ τοσοῦτον otov ὀλιγάκις ἐποίησε, * xa ἔμελλον
lum, et quale raro fecerat, multique per illud cre-— πολλοὶ πιστεύειν δὺ atto a^ e edd a DEOR
dituri erant, ne si turba absente factum esset, non g ποιῆσαι προστὴ τοῖς ὄχλοις, xol μηδὲν χερδάνωσιν
crederetur, nihilque illis prodesset, multos attra- ὅπὸ τοῦ μεγέθους, πολλοὺς ἐπισπᾶται ! μάρτυρας τῇ
hit testes, in. hoc illis se attemperans, ne predam guess ἵνα μὴ τὴν θήραν ἀπολέσῃ, καὶ δείχνυ-
σιν ὅπερ ἦν pipes φύσεως" δαχρύει γὰρ xoi
Eds Οἷδε γὰρ πάθος ees vüoc Εἶτα

ἐπιτιμήσας τῷ πάθει (τὸ Y&p» ᾿Ἑνεόριμήσατο τῷ

amitteret. Htumanam autem exhibet naturam : la-
crymatur enim et turbatur. Solet quippe luctum
humanus affectus excitare. Deinde affectum corri-??7 ^, GEB PM
4 : , à iip .o.p ἃ πνεύματι, τοῦτό ἐστιν, ἐπέσχε τὴν οὐ χύσουν xa οὔ--
piens (illud enim, Znfremuit spiritu, hoc signifi- vox ἐρωτᾷ, Ποῦ τεθείκατε αὐτόν; ὥστε μὴ μετὰ ὅλο-
cat). turbationem. cohibuit, et sic interrogat : φυρμοῦ γενέσθαι τὴν ἐρώτησιν. Τί δήποτε δὲ ἐρωτᾷ:
94. Ubi posuistis eum? ne flendo interrog aret. Οὐ βουλόμενος ἑαυτὸν ἐπιῤῥίπτειν, ἀλλὰ πάντα παρ᾽
Cur autem interrogat? Quod nollet sese proferre, ἐχείνων μανθάνειν xo παρακαλούμενος ποιεῖν, ὥστε

: AE s : πάσης ὑποψίας ἀπαλλάξαι τὸ σημεῖον. Λέγουσιν αὖ -

sed omnia cuperet ab illis ediscere rogatus; ita ut Ὡς ὑποψίας ἀπαλλαῖς μεῖον. Λέγο α
" ᾿ E E : : - s Y δὴ! νι: M NS , 4 NU 3 2a D € --
omni suspicione liberum foret signum. Dicunt js Lg pus m Ἐδαχρῦσεν δ rigen Ὁρᾷς

E) -

EcL ipei I , ὧι ὅτι οὐδὲν οὔπω ἀναστάσεως σημεῖον ἐπεδέδειχτο
illi, leni, et vide. 55. Lacrymatus est Jesus. EON E NS λιν 33? £ f
ΝΣ boot: οὐδὲ οὕτως ἄπεισιν ὡς ἀναστήσων, ἀλλ᾽ ὡς δα-
Viden' ipsum nullum adhuc resurrectionis signum ; d A “ὦ ΣΕ ΜΕΥ S : ;
; χρύσων ; Ὅτι γὰρ οὕτως ἀπιέναι ἐδόχει, ὡς θρηνή-
dedisse , atque accedere non ut suscitaturum, sed so», ἀλλ᾽ obj ὡς * ἀναστήσων, δηλοῦσιν Ἰουδαῖοι,
ut lacrymaturum ? 1d quod significant. Judzei, qui οἱ δὴ xoi ἔλεγον" Ἴδε πῶς ἐφῦει αὖτόν. Τινὲς δὲ ἐξ
dicebant : 56. Ecce quomodo amabat eum. B αὐτῶν εἰπον: Οὐχ ἠδύνατο οὗτος ὃ ποιήσας ἀνοιγῆ -

Nus N αν m J Net
Quidam autem ex illis dicebant : 91. INon po- νι τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ τυφλοῦ, ποιῆσαι ἵνα χαὶ οὗτος
μὴ ἀποθάνῃ; Οὐδὲ ἐν ταῖς συυφοραῖς τὴς πονηρίας

terat hic, qui aperuit oculos ceci, facere ut et
/ , A p - κι ;
χαθυφίεσαν. Katrot ὃ μέλλει ποιεῖν, πολὺ θαυμαστό-

hic non moreretur ? Nein calamitatibus quidem PY E Me, 3 as *
cni Gro P diens. |... σερον. Τοῦ γὰρ στῆσαι τὸν θάνατον ἐπιόντα, "παραγε-
equam repressesampoMquiftunns cenpcl ode νόμενον xa χρατήσαντα ἀπελάσαι, πολλῷ μεῖζόν
mirabiliorem. Nam longe mirabilius est post mor-— 2,4, » VE ὧν οὖν ἔδει θαυμάζειν αὐτοῦ τὴν δύναμιν,
tem ad vitam revocare, quam instantem mortem ἐχ τούτων αὐτὸν διαύάλλουσι. Τέως διλολογοῦσιν ὅτι
depellere. Ex quo ergo cjus virtutem. mirari Dat ἀνέῳξε τοῦ τυφλοῦ τοὺς ὀφθαλμούς - χαὶ δέον ὑπὲρ
erat, illum calumniantur; confitentur tamen ipsum Are θαυμάζειν, ἀπὸ τούτου xol ἐχεῖνο ἐνδια-
oculos caeci aperuisse : et cum oportuisset ideo βάλλουσιν ὡς οὐδὲ γεγονός. Οὐχ ἐντεῦθεν δὲ μόνον
mirari, illi contra criminantur, quod hoc etiam δείχνυνται πάντες διεφθαρμένοι ἀλλὰ xal ἐκ τοῦ μή-

non fecerit. Neque inde solum probatur illos per- € «o ἐλθόντος, μνηδὲ ἐπιδειξαμένου, προλαμθάνειν αὖ-

Jd . 20v ^: SOM , » 1 t NU v^ :
- Quidam μου. τί οὖν ; οὐδέν. a Alii ἀναστήσων, ἄκουσον τὶ φησιν. οἱ μὲν ἔλεγον, ἴὸε πῶς

* Alii χαὶ ἔμελλον με, γάλα χερδαίνειν δύ αὐτοῦ. £2. α. ἄλλοι δὲ ἔλεγον, οὐκ ἐδὺν.

: ;

f Morel. μάρτυρας ἔτι συγκαταθαίνων, ἵνα. Ibid. alii * [τὸ παρ. Savilius solus.]

ὀείχνυσι τέως τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν.

IN JOANNEM IHOMIL. LxüI. ἃ]. Lxit.

M - , 4 * m ,
τοὺς ταῖς κατηγορίαις, οὐκ ἀναμείναντας τοῦ πράγμα-
* L ΜΕΥ. e ELS " E
τος τὸ τέλος. δες πῶς 0t 90x ouv αὐτῶν ἣ κρίσις ἦν 5
yi hi i i

Yg , , x - E 4 E]
ἔρχεται τοίνυν εἰς τὸ μνῆμα, καὶ πάλιν ἐπι-
— Lad , E T: Ν, b ^Y Ὁ 7] ὃ 223

τιμᾷ τῷ παθει. lt δήποτε "Os περισπουόδαστως ὁ eU-
ἘΣΎ wo PCM SPORE E

αγγελιστὴς ἄνω xai χάτω Qnoiv, ὅτι ἐδαχρυσε;

,

xai ὅτι ἐνεδροίμησεν ; Ἵνα μάθης ὅτι ἀληθῶς τὴν
- M € , 6 , r "d PA M 2 4)
φύσιν τὴν ἡμετέραν περιεόδάλετο. ᾿ὑπειδὴ γὰρ μεγάλα

4
περὶ αὐτοῦ δῆλός ἐστι λέγων τῶν ἄλλων μᾶλλον οὗ-

d

^, ^" “- ^ ,

06, xaX ἐν τοῖς σωματιχοῖς πολὺ “ ταπεινότερον ἐν--
Ὡ , 5 Ww DU Y -Ὸ» , c
ταῦθα φθέγγεται. Οὐδὲν γοῦν περὶ τοῦ θανάτου τοιοῦ-

^7 T € Y d , L c
tov εἰπεν, οἷον oi λοιποὶ» ὅτι περίλυπος γέγονεν, Oct
2 , 3 A c τὶ , c Δι Ὁ , ΕἸΣῚ
ἐναγώνιος" ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον, ὅτι xat. ὑπτίους ἐῤ--
bebe. ᾿Γὸ γοῦν ἐλλειφθὲν ἐχεῖ ἀνεπλήρωσεν ἐνταῦθα
NN E ΄ Y X EC D ^ 7,
διὰ τοῦ πένθους. Περὶ γὰρ τοῦ θανάτου διαλεγόμε-

, τ nia , Y - ^t ! , d

νος, λέγει" E&ouctav ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν " uou

3 05M τὰ ταν Δ λ c ^ )
χαὶ οὐδὲν ταπεινὸν ἐχεῖ φθέγγεται. Διὰ τοῦτο δὲ xai
E cT , ἊΝ ' , “
ἐν τῷ πάθει πολὺ τὸ ἀνθρώπινον αὐτῷ προσάπτουσιν,
ΘᾺ 7, ^ € cr , 7 M c E] /
ἀπὸ τούτου δηλοῦντες ὅτι ἀλήθεια τὰ τῆς οἰχονομίας.
A, fun. M / - , M ev , , Α D ,
Kat ὃ μὲν Ματθαῖος ἀπὸ τῆς ἀγωνίας xat τοῦ Üopu-
rz e e CY MAS e 6N S T NX. ess c /
690 "x«i ἀπὸ τοῦ ἱδρῶτος - οὗτος δὲ ἀπὸ τοῦ πένθους

c ^ ^ ^Y - X - / 3 c €
πιστοῦται. Οὐχ ἂν δὲ, εἰ 17) τῆς φύσεως ἦν τῆς ἣμε-

sor c9 ΠῚ τ 5 , (e

6 ᾿[ησοῦς; ᾿Γῶν μὲν ἐγκλημάτων £vexev
3 ^ - , X Y^ NM € ,
ἀπολογεῖται" τί γὰρ ἔδει διὰ ῥημάτων
» INS , MY - y -Ὁ
ἐπιστομίζειν μέλλοντας αὐτίκα διὰ τῶν ἔργων τοῦτο

Ü , τε RSS
πάσχειν, ὅπερ ἀνεπαχθέστερον ἦν, xot μᾶλλον καται-

^T
ἐξ

b M , M Mi », 'N ^ ra
σχῦναι αὐτοὺς ἵχανόν ; Φησὶ δὲ, ἄρατε τὸν λίθον. Tt

ΝΖ δι τυ M 2. M / S
οἤποτε OE ουχ" [rri QI ἐχάλεσε χαι παρέστησεν αὐτὸν;
c^ NOS 9 , SEX m Nf , / ? ,
υδλλον Oe οιατι ouf τοὺ λίθου ἐπιχειμένου ἐποιη-

- σ΄ M / Lud c
σεν ἀναστῆναι; Καὶ γὰρ ὃ δυνάμενος σῶμα χινῆσαι

ὃν τῇ φωνῇ, καὶ ἐψυγωμένον πάλιν δεῖξαι, πολλῷ
νεχρὸν τῇ φωνη , Χαι ἐψυχωμιένον παλιν οειζαι. πολ. ῳ t

p

σω n c » A D 2 exi ΦΡ ὧν
υᾶλλον λίθον κινῆσαι ἴσχυσεν ἂν τῇ αὐτῇ φωνῇ " ὃ τὸν
Ν᾿ , / Y
δεδεμένον χειρίαις xa ταύταις συμπεποδισμένον διὰ
7 7 δίζ χευά λλῷ μᾶλλον
τῆς φωνῆς βαδίζειν παρασχευάσας, πολλῷ μᾶλλον
UE LX » "m / gw » ^ c y
λίθον ἐκίνησεν ἄν. "Tt λέγω; Καὶ ἀπὼν τοῦτο ἐπρα-
r » γε" 7 3 3-3 / [7 , ' ΓΘ
ξεν ἄν. Τί δήποτε οὖν οὖχ ἐποίησεν : “ἵνα αὐτοὺς μάρ-
mM , , M c /
τυρας ποιήσῃ τοῦ θαύματος" ἵνα μὴ τοῦτο λέγωσιν,
^ ' 5 * c - cl ex , E] xy
ὃ x«t ἐπὶ τοῦ τυφλοῦ, ὅτι Οὗτος ἐστιν, οὐχ ἔστιν
7 - M , b
οὗτος. Αἴ γὰρ χεῖρες, καὶ τὸ παραγενέσθα! εἰς τὸ μνη-
E

- 2 , g- Ap orn C ES NI
LET τυ v VIV. ὡσῦτε C | *
μεῖον, ἐμᾶρτι ροὺν οτι αὑτος εστιν στε εἰ μὴ πᾶ-

Ac 3

΄ 2
ρεγένοντο, xal φάντασμα ἂν ἐνόμισαν , 7 ἕτερον ἀνθ
s ὧδ € c Tes D! ' L , ^ ,
ἑτέρου δρᾷν. Nüv δὲ τὸ παραγενέσθαι εἰς τὸν τόπον

Es / N
χαὶ τὸν λίθον ἀραι, xa τὸ * ἐσπαργανωμεένον τὸν τε-
c ον LE m X N M
θνηχότα ἐπιτραπῆναι λῦσαι τῶν δεσμῶν, χαὶ τὸ τοὺς

5

, * 55 / e , € 3E X
φίλους τοὺς ἐξζενεγχόντας τοῦ τάφου; ὡς αὕτος ἐστιν;

b Morel. et quidam alii 2: συνεχῶς φησιν ὃ Ξῦχγγ. ἄνω
χαὶ χάτω στρέρων. ὅτι ἐδάκρυσξ, καὶ ὅτι ἐπετίμησεν.
* Idem ταπεινότερα πάλιν πάντα pÉyjsrat.

d μου, οὕτως οὐὴῆξν ταπεινὸν »θέγγεται. Sic Morel.

455
verso fuisse animo; sed quod cum nondum adve-
nisset, nec quidpiam presttisset, criminationibus
pravertant, non exspectato rei fine. Viden' quam
corrupto essent judicio ἢ

2. Venit ergo ad monumentum , et rursus affe-
ctum corripit. Cur de industria identidem dicit
evangelista lacrymatum illum esse, et infremuisse?
Ut discas illum vere natura nostra indutum fuisse.
Quia enim plura de seipso , majoraque quam qui-
vis alius palam dixerat, rursum in corporeis
humiliora dicit. Nihil de ipsius morte, ut reliqui
evangeliste , narrat hic; quod tristis, quod. in
agonia esset ; sed contra quod supinos prostraverit.

D Quod illie omissum , hic supplevit, dum luctum
ejus memorat. Nan: de morte disserens dicebat :
Potestatem habeo ponendi animam meam : et
nihil abjectum ibi loquitur. Ideo autem in passione
multa illi humana adscribunt, hinc comprobantes
veram incarnationem esse. Matthaeus ab agonia, a
perturbatione, a sudore; hic a luctu 1d suadet. Si
enim nostr: non fuisset natura , non a luctu semel
et iterum correptus fuisset. Quid vero Jesus? ἡ
criminibus non se defendit : quid enim opus erat
verbis confutare eos qui mox operibus erant con-
futandi? id quod. minus molestum erat, et magis

E poterat illos pudefacere. 39. 4Zit autem : Tollite

lapidem. Cur non absens vocavit et. surgere jus-
sit? imo, cur non adhuc superposito lapide susci-
tavit? Nam qui poterat corpus mortuum voce
movere et animatum ostendere , multo magis voce
lapidem removisset : qui vinctum fasciis, et impe-
ditum , voce ut ambularet effecit, longe facilius

: lapidem removisset. Quid dico? Etiam absens hoc

A facere potuit. Cur ergo non fecit? Ut ipsos mira-
culi testes faceret , ne idipsum dicerent quod circa
caecum : Aic est, non est hic. Ipse namque ma-
nus, et quod venisset ad sepulcrum , testimonio
erant eumdem ipsum esse. Quare si non eo advenis-
sent, putaturi erant aut phantasma esse, aut alium
et non illum esse quem videbant. Nunc autem
cum ad sepulerum venerint , lapidem removerint,
jussique ligatum a vinculis solverint , et amici qui
ex sepulcro retulerant, ex pannis illum. agnove-
rint, quod sorores non abscesserint , quod. altera
dixerit, Jam fetet, quatriduanus enim est;

P jam hac omnia abunde poterant improbos ipsi
miraculi testes cohibere. ldeo przcipit illis ut

* [χαὶ τοῦ τρόμου καὶ τοῦ ἰδρῶτος Savilius.]
^ Alii ἐσπχογανωμένον ἐξελθεῖν, καὶ τὸ ἐπιτρ- Yu. üsüspi-

729 χαὶ τό-

EÉvangcli-
ste humana
de Christo
scribunt.
Matth. 26.
38. Marc.
14. 34.
Joan. 18.
Joan. I

18.

o.

Luc.22 43.

44-

Joan, 1 t.

43. 44.

Joan. 9. 8.
9.

Fides
quantum sit

bouum

Matth. χη.
4

19.

Jon, 1
(D

n

4"

S. JOANNIS CHRYSOST.

454
lapidem a sepulcro amoverent, ostendens se ipsum
suscitare : ideo etiam interrogat, Übi posuistis
eum? ut qui dixerant, J'eni et vide, et qui du-
xerant illum, dicere non possint alium fuisse su-
scitatum : ut et vox et manus testificarentur ( vox
dicendo , eni et vide ; manus lapidem tollendo ,
et fascias solvendo ); visus quoque et auditus ( hic
vocem audiendo, ille exeuntem videndo) ; olfactus
quoque , qui odorem excepit; Jam fcetet , inquit;
quatriduanus enim est. Jure ergo dixi, non in-
tellexisse mulierem hoc Christi dictum, Etiam €
si mortuus fuerit, vivet. Vide ergo quid nunc
dicat, quasi res ob diuturnitatem amplius fieri
non possit. Res enim stupenda erat, quatriduanum
et corruptum cadaver suscitare. Discipulis quidem
dixit, Ut glorificetur Filius Dei , de seipso
loquens; mulieri vero ait : /'idebis gloriam Dei,
de Patre verba faciens. Viden' auditorum diffe-
rentiam diversi sermonis esse causam ? In mentem
revocat ea quie mulieri dixerat, ac si redarguat,
quod oblita sit; vel cum nollet adstantes percelle-
re, placide dicit : 40. /Vonne dixi tibi, si credi-
deris , videbis gloriam Dei? D

5. Magnum ergo bonum est fides , magnum
utique, et multorum causa bonorum; ita ut homi-
nes Dei opera in nomine ipsius edere possint.
Nam, Si habueritis fidem , inquit, dicetis mon-
ti huic, Transi hinc, et transibit ; ac rursum, E
Qui credit in me, opera, que ego facio, et
ipse faciet, et majora his faciet. Qua majo-
ra? Ea que discipuli postea fecere. Nam. um-
bra Petri mortuum suscitavit. Sic enim magis
pradicabatur Christi potestas. Siquidem non tam ,.
mirabile erat ipsum viventem miracula edere, A
quam post mortem ejus alios in. nomine ipsius
majora prestare posse. Nam argumentum illud
qua si ab
omnibus visa fuisset, non ita fuisset credita; po-

non dubium erat resurrectionis ejus :

tuissent enim dicere phantasma. esse: quia autem

b Alii ἀπὸ τῶν ἱματίων ἐπιγ.

* Alii οὐδὲν ἠδει τὸ γυν.

d Tta Morel. Savil. [cum Codd. nostris , qui tamen
μνημονούσης ) ἀμνημονούση.- οὐκ ἐδούλετο δὲ τέως ταράξαι
τοὺς θεατάς ' διό φησιν. Mox Mss. pene omnes [nostri
quoque] μέγα καὶ πολλῶν ἀγαθῶν αἴτιον, etc. ut supra, et
hanc lectionem sequutus est interpres Aretinus. Editi

vero sic habent: μέγα; xat μεγάλους δειχνύον τοὺς μετὰ

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

P ἀπὸ τῶν σπαργάνων ἐπιγινώσχειν, καὶ τὸ τὰς ἀδελ-
φὰς μὴ ἀπολειφθῆναι, xal τὸ ταύτην εἰπεῖν: "HO,
4). ce / e
ὄζει“ τεταρταῖος γάρ &cti* πάντα ἤδη τοῦτα ἱκανὰ
ἐπιστομίσαι ἀγνωμονοῦντας μάρτυρας γενομένους τοῦ
/ τ - DEN , ' / * YE
σημείου. Διὰ τοῦτο αὐτοὺς χελεύει τὸν λίθον ἄραι ἀπὸ
τοῦ τάφου, δειχνὺς ὅτι αὐτὸν ἐγείρει" διὰ τοῦτο xat
^, ἄ D , / cr € 5 , LÀ P
ἐρωτᾷ Ποῦ τεθείκατε αὐτόν ; ἵνα οἵ εἰπόντες, "ἔρχου
x«i ἴδε, xoi ἀγαγόντες αὐτὸν, μὴ ἔχωσι λέγειν ὅτι
ἕτερον ἤγειρεν * ἵνα καὶ ἣ φωνὴ, xo αἵ χεῖρες μαρ-
τυρῶσιν ( ἣ μὲν φωνὴ, λέγουσα, ἔρχου xat ἴδε * αἱ
δὲ χεῖρες, τὸν λίθον ἄρασαι, τὰ σπάργανα λύσασαι)"
χαὶ ἡ ὄψις xo ἣ ἀχοή ( ἐχείνη, τῆς φωνῆς ἀκούσασα"
er 285 "5 / Acme ἘΠῚ Y c
αὕτη; ἰδοῦσα ἐξελθόντα )" xo ἣ ὄσφρησις δὲ, τῆς
^ ^F τὶ , ^ , x ^ y
δυσωδίας ἀντιλαμανομένη φησὶ γάρ: Ἤδη ὄζει"
τεταρταῖος γάρ ἐστιν. Eixóvec ἄρα ἔλεγον, ὅτι “οὐ-
ΝΛ ^ / ' / du 2 5 d
δὲν οὐ συνίει τὸ γύναιον ὧν εἰπεν ὃ Χριστὸς, ὅτι
Κἂν ἀποθάνη; ζήσεται. Ὅρα γοῦν ἐνταῦθα τί φησιν,
ὡς ἀδυνάτου τοῦ πράγματος ὄντος λοιπὸν διὰ χρόνον.
Καὶ γὰρ ἦν ξένον, τὸ τεταρταῖον καὶ διεφθορότα ἀνα-
στῆσαι νεχρόν. Καὶ τοῖς μὲν μαθηταῖς εἰπεν - Ἵνα δο-
[a — c MS εὖ c ES A OM e A
ζασθῇ 0 Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, περὶ ἑαυτοῦ δηλῶν - τῇ γυ-
^

Y Y
ναικὶ OS,

» ^ IY D ec ec
Ost τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ, περὶ τοῦ IIa-
b ,ὔ c cT [24 c » ἧς D ^ ,ὔ co
τρὸς λέγων. “Ορᾶς ὅτι ἣ ἀσθένεια τῶν ἀχουόντων τῆς
cá c , 7 , 3 ,
διαφορᾶς τῶν λεγομένων αἰτία ἐστίν; Αναμιμνήσχει
SAXQERON Sw τῇ j 2 ON DANS o ey ^ c ^
ὃξ ὧν διελέχθη πρὸς αὐτὴν, σχεδὸν ἐπιτιμῶν ὡς ἂν
ἃ 2 ΄ λ δ ὧν ἊΝ ὦ “ἢ 7 5 τ
ἀυνημονούση. Ἢ x«t ἐπεὶ οὐκ ἠδούλετο τέως ἐχπλὴ-
ξαι τοὺς παρόντας, ἠρέμα φησίν - Οὐχ εἶπόν σοι, ὅτι
Ξ ? bu i , iz
2N , ΕΑ] Y NY b D
ἐὰν πιστεύσης, ὄψει τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ ;
πα “ , N L ' - e
εγα ἄρα πίστις ἀγαθὸν, μέγα, χαὶ πολλῶν ἀγαθῶν
» cr M c e ἂν ἢ ^ * ,
αἴτιον: ὥστε τὰ τοῦ Θεοῦ δύνασθαι τοὺς ἀνθρώπους
E € 5 c M
ποιεῖν ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἐχείνου. " Ev γὰρ πιστεύσητε,
᾿ » - oy , / M
φησὶν, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάδηθι, καὶ μεταδή-
1 , € , 2 EN ^ » ^
σεται᾿ xol πάλιν, Ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ ἔργα, ἃ
5 -Ὁ 75
ἐγὼ moi, ποιήσει, xal μείζονα τούτων ποιήσει.
» M Iv ^ ec εν , hi
Ποῖα, φησὶ, μείζονα ; Ἃ ot μαθηταὶ φαίνονται μετὰ
es c TAM M Y ΄
ταῦτα ποιοῦντες. Kot γὰρ ἣ σχιὰ Πέτρου νεχρὸν
» - [4] me ec Vine e M ES ΡῈ
ἤγειρεν. Οὕτως ἐχηρύττετο xoi f, τοῦ Χριστοῦ μᾶλ-
λον δύναμις. Καὶ γὰρ οὖχ οὕτω 0 στὸν CO Ü
vov δύναμις. Kat γὰρ οὐχ οὕτω θαυμαστὸν ζῶντα αὖ-

^ - a € , , enaq' er ἋΣ 5
τὸν θαυματουργεῖν, ὡς θανόντος αὐτοῦ ἑτέρους ἐν
D , P m—- ^
τῷ ὀνόματι ἐχείνου μείζονα αὐτοῦ δυνηθῆναι. Ἀναμ.-
" - m τὰ 7
φισθήτητυς γὰρ ἦν τοῦτο τῆς ἀναστάσεως ἀπόδειξις "
^ ^ 5^ 2 b Y f, cr 2 , ^T -
οὐχ ἂν οὐδὲ εἰ πᾶσιν ὥφθη,, οὕτως ἐπιστεύθη. ' Exei-
ἊΝ E 1475 - 7 Y
vot μὲν γὰρ εἰχον ἂν xat εἰπεῖν, ὅτι φάντασμα ἦν ὃ
"OC Ne x , y ^s , "E
δὲ δρῶν ἀπὸ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ μόνου πολλῷ μείζονα

' ἀπὸ ταύτης χαὶ ἄνθρωποι τὸ τοῦ

π
t

βίου κατορηοῦντας αὐτὴν
θΞοῦ ποιεῖν ἐν τῷ ὀνόματι ἐκΞξίνου. χαὶ καλῶς ὃ Χριστὸς ἔλεγεν"
ἐὸν ἔχητε πίστιν. In sequentibus etiam aliquie varietates
sunt, sed quae seriei non officiant.

a Savil. ὡς θανόντος, alü variant. [ Cod. 709 ὡς
ἀποθανόντος. Paulo ante οὕτως ἦν θαυμ. id. Savil. et

Codd. nostri. |

IN JOANNEM

γινόμενα σημεῖα, ἢ ὅτε αὐτὸς συνανεστρέφετο μετὰ
ἀνθρώπων, οὐκ ἂν ἠπίστησεν, εἰ μὴ σφόδρα ἀναίσθη-
tog ἦν. Μέγα τοίνυν ἀγαθὸν πίστις, ὅταν ἀπὸ θερμῆς
γίνηται διανοίας, ἀπὸ φίλτρου πολλοῦ χαὶ ζεούσης
ψυχῆς. Αὕτη φιλοσόφους ἡμᾶς δείκνυσιν, αὕτη τὴν
εὐτέλειαν τὴν ἀνθριὀπίνην; ἀποχρύπτει, xai τοὺς λογι-
σμοὺς d

"nc

T*
,
pergis μᾶλλον δὲ, ὅπερ ἣ τῶν ἀνθρώπων σοφία

ἴσα χάτω, “περὶ τῶν ἐν οὐρανοῖς φιλοσοφεῖ

εὑρεῖν " οὐ δύναται, ix περιουσίας τοῦτο αὕτη κατα-
/ - ^ , / , '
λαμθάνει καὶ xazopÜot. ᾿Εχώμεθα τοίνυν ταύτης, χαὶ
M - M M / /
μὴ λογισμοῖς “τὰ χαθ᾽ ἑαυτοὺς ἐπιτρέπωμεν. Διατί
γὰρ Ἕλληνες, εἶπέ Bat; οὐδὲν EUM ἠδυνήθησαν ;
οὐχὶ σοφίαν πᾶσαν τὴν ἔξωθεν ἔγνωσαν; πόθεν οὖν
ἁλιέων χαὶ σχηνοποιῶν χαὶ τῶν ἀσυνέτων περιγενέ-
Dati, E - P -
σθαι οὐχ ἴσχυσαν ; ἀρ᾽ οὐχ. ὅτι ἐχεῖνοι μὲν λογισμοῖς,
- Y L b e ΠΥ 1 PO A
οὗτοι δὲ πίστει τὸ πᾶν ἐπέτρεψαν: Διὰ τοῦτο Πλα-
Y H 0 / A / dec Ὁ - )
τωνος xat Πυθαγόρου, xot πάντων “ἁπλῶς τῶν πλα-
, T , ,
νηθέντων οὗτοι περιεγένοντο" xa τοὺς ἀστρολογία,
M D m
καὶ μαθηματιχῇ., x«i γεωμετρίᾳ, xoi ἀριθμητιχῇ
, eA
χατατριέέντας ,X4V πᾶσαν παίδευσιν ἐκμιαθόντας ὑπερ-
£6, M m διότ , cr CE
ἐθησαν, xai τοσοῦτον ἐγένοντο βελτίους, ὅσον οἵ ἄλη-
Ὁ ,
θῶς φιλόσοφοι x«t ὄντως τῶν φύσει mn xa παρα-
“
παιῦντων. Ὅρα γάρ’ ἀθάνατον εἶπον eb. ἣν οὗτοι"
X ^Y S
p ὃς οὐχ εἶπαν βόγον; ἀλλὰ χαὶ ἔπεισαν. ᾿Εχεῖ-
ji
vot δὲ "πρότερον μὲν οὐδὲ ἤδεσαν ὅ τι ποτέ ἐστι ψυχή"
ἐπειὸ

δ

ιδὴ δὲ εὗρον, xo διέστησαν ἀπὸ τοῦ σώματος αὖ-
A , N SEN Ἐς Y xa df AM
τὴν, πάλιν τὸ αὐτὸ ἔπαθον, oi μὲν ἀσώματον εἶπόν-
5 S ἬΝ e €

τες εἰναι αὐτὴν, oi δὲ σῶμα, καὶ αὐτῷ τῷ σώματι συν-
^ /, c -7
διαλύεσθαι. Περὶ οὐρανοῦ πάλιν oi μὲν εἶπον, ὅτι
y ' , - D
ἔμψυχος xai θεός" οἱ δὲ ἁλιεῖς, ὅτι ἔργον Θεοῦ “χαὶ
dA " M NN * M LÁ 5 M M M
τέχνημα., xxi ἐδιδαξαν xai ἔπεισαν. Ἀλλὰ τὸ μὲν
σ -
Ἑλληνας λογισμοῖς eame θαυμαστὸν οὐδέν: τὸ
᾿ ^ ^ ΩΝ -
8€ τοὺς δοχοῦντας εἰναι ΠΡΟΣ τούτους εὑρίσχεσθαι

^ m , m
Ψψυχιχοὺς, τοῦτό ἐστι Íab θρήνων ἄξιον. Διὰ τοῦτο

Xu te E] Ζ c
xot οὗτοι ἐπλανήθησαν, ὅτι oi μὲν οὕτως ἔλεγον εἰ-
/ : ᾿
δέναι Θεὸν ὡς αὐτὸς ἑαυτὸν οἶδεν, ὅπερ οὐδεὶς οὐδὲ
- / E 2 - b! M b
ἐχείνων ἐτόλμησεν εἰπεῖν " oi δὲ ἔλεγον ud, δύνασθαι
^Y
τὸν Θεὸν ἀπαθῶς jon unas PIDE αὐτῷ
πλέον τι τῶν ἀνθρώπων ἔ ἔχειν * οἵ δὲ λέγοντες ὅτι οὔ
,ὔ - E
δὴ βίος ὀρθὸς οὐδὲν ὠφελεῖ, οὔτε 8 πολιτεία ἀπειθής.
^ e » m

'AXX οὐ χαιρὸς ταῦτα € wn νῦν.

Ὅτι μὲν γὰρ οὗ

ὀρθὴ, βίου ὄν-
τος διεφθαρμένου, χα χα ὃ Παῦλος δη-

b Quidam οὐ δύναται, ἀλλὰ ἐξολισθαίνει,

c Alii τὰ x20 ἑαυτοὺς περισύρωμεν. üt

,

τι.

4 Alii [inter quos nostri ἐχείνων τῶν, et infra] Zziux-
τιχῇ συγγενομένους xzi m. παίδευσιν συλλέξαντας, ὡς χόνιν
ἔῤῥιψαν. 'Tum alii βελτίους, ὡς: τούτους μὲν φανῆναι φιλο-
σόφους ἀληθῶς ἐντεῦθεν" ἐχείνους 65 μωροὺς φύσει zat παρα-
παίοντας. [Qua cum in textu repetiisset Montf., substi-

(nimus ibi scripturam Savilii , a Codd. nostris confir-

HOWMIL.

ms
C2

D

LXI. LXH.

4

al. 45

videbat ex solo nomine ejus longe majora signa
fieri, quam cum ipse inter homines versaretur , fi-
dem negare non poterat, nisi admod"m desiperet.
Magnum itaque bonum fides est, cum ex ferventi
animo , amore magno, ardenti corde procedi& Hzec
nos philosophos ostendit : hec humanam detegit
vilitatem, et missis ratiociniis, de czlestibus philo-
PTT imo potius ea quz non potest humana
sapientia reperire, ipsa capit et dirigit. Huic itaque
hareamus, neque ratiociniis nostra committamus.
Cur, quzso, gentiles nihil reperire potuerunt? an-
non totam illam externam sapientiam. noverant?
cur piscatores et tentoriorum opifices superare non
potuerunt ? nonne quia illi ratociniis, hi fidei to-
tum. commiserant? Ideo Platonem illi, Pythago-
ram et alios omnes errones longe superarunt; "
astrologos, mathematicos, geometras,

A posto-
quam

1! 4 prestantio-
arithimeti- μος

plilo-

cos, quavis disciplina instructos vicerunt, iisque *?P^*-

superiores effecti sunt; ita ut hi vere videantur
philosophi, illi autem stulti ac. deliri. Animad-
verte enim, hos dixisse animam immortalem ;
nec dixisse modo, sed etiam 1d. suasisse. Tli vero
primo quid esset nesciebant; postquam autem in-
venerunt, et distinxerunt eam a corpore , divisi
sunt inter se , aliis incorpoream illam , aliis corpus
esse, et cum corpore dissolvi dicentibus. Celum
item illi animatum et deum esse dixerunt : pisca-
tores vero opificium esse Dei et dixerunt et suase-
runt. Sed quod. gentiles ratiociniis utantur, nihil
mirum : quod autem ii qui fideles esse videntur,
animales inveniantur, hoc luctu dignum est. Ideo
hi quoque erraverunt, et alii quidem dicunt se ita
nosse Deum, ut Deus seipsum novit, quod ne gen-
tilium quidem quisquam dicere ausus est : alu
dicunt non posse Deum sine passione gignere,
nec plus illi tribuunt quam hominibus : alii dicunt
nihil prodesse vitam probam, vel rectum insti-
tutum. Sed hzc confutare non licet per tempus.

4. Quod autem fides recta nihil prosit, si cor-
rupta vita sit , et Christus et Paulus declarant ,

matam, quamquam alteram Interpres quoque sequutus
sit.]
* Savil. χαὶ τέχνημα. Alii χαὶ τεχνίτευμα. Morel.
τεχνεύματα.
f Quidam τὸ γαταγέλαστον. [Mox Savil. et Codd, no-
stri ἐπλαν., οἱ μὲν λέγοντες (οὕτως addit Savil.) εἰδέναι:
fzjy m. τ. à. Et infra οἱ δὲ λέγοντες.]

& Alii πολιτεία ὀρθή.

Fides ni-

hil. prodest

improbo.

Matth. 7-

21.

Matth. 7.
22.523:

adulteros,

Coutra

Matth. 5.

22.

450 8. JOANNIS CHRYSOST.
qui hoc maxume curant : Christus, cum sic docet: E
JVon omnis qui dicit mihi, Domine, Domine,
intrabit in regnum celorum ; et rursum, Multi
dicent mihi in illa die : Domine, nonne in no-
mine.-tuo prophetapimus ? Et tunc. confitebor
illis, Quia nescio vos : discedite a me qui ope-
ramini iniquitatem. Qui enim non sibi atten-
dunt, facile ad nequittam sepe declinant, etiamsi
fidem rectam habeant Paulus autem Hebrais
scribens, hac dicit et monet : Pacem cum omni-
bus persequimint, et sanctificationem, sine qua
nemo videbit Dominum. Sanctüficationem appel-
lat castitatem , ut unusquisque sua uxore conten-
tus sit, neque aliam adeat. Nam qui sua contentus
non est, salvus esse nequit; sed pereat oportet,
etsi mille bonis operibus sit instructus. Fornican-
tem enim impossibile est intrare in regnum czlo-
rum ; imo id jam non fornicatio est , sed. adulte-
rium. Sicut enim alligata viro, si cum altero coeat,
adulteratur : sic alligatus uxori, si aliam habeat,
adulter est. Hic vero non heres erit regni ezlo-
rum, sed in gehennam incidet. Audi que de his
dicit Christus : /'ermis eorum non morietur, et
ignis non exstinguetur. Nulla enim venia ei qui
uxoris consolationem habens, illam, altera admis-
sa, contumelia afficit : haec quippe intemperantia
vere est. Quod si multi jejunandi et precandi cau-
sa ab uxore abstinent ; qui sua non contentus al-
teram admittit, quantum sibi ignem accumulat?
Si non licet ei qui uxorem repudiavit et ejecit,
cum altera coire; hoc quippe est adulterium ; qui
uxorem secum habens, alteram inducit, quantum
scelus perpetrat? Nemo igitur hunc. morbum in
anima insidere sinat, sed radicitus evellat. Neque
enim tam uxorem, quam seipsum ledit. Adeo gra-
ve, adeo venia indignum est hoc peccatum, ut si
uxor, invito conjuge etiam idololatra , ab illo se-
paretur, a Deo puniatur; si ab adultero, minime.
Viden' quantum sit hoc maluin? Nam Si qua fi- »
delis, inquit, habeat. virum infidelem, et ipse

consentit habitare cum illa, ne dimittat ipsum.

De adultera secus ; sed. quid? δὲ quis dimiserit

uxorem suam preter causam. fornicationis ,

A

b

C

facit eam. maechari. Nam si conjugium. unum

corpus facit ; si quis cum meretrice coeat, unum
cum illa corpus efficitur. Quomodo ergo honesta
mulier, quae est membrum Christi , talem virum

8. Alii Χριστὸς τὰ πλείονα διαλέγεται περὶ τοῦτον χαὶ φη-
σιν. οὐ πᾶς.
^ Nonnulli προερητεύσαμεν. χαὶ ἐρῶ αὐτοῖς, οὖν oi

ὑμῶς" xxi πόλιν, μὴ χαίρετε, ὅτι τὰ δαιμόνια ὑμὶν ὑπακούει.

Α

ACHIEP. CONSTANTINOF.

λοῦσι, τὸ πλεῖον τούτου TOU μέρους φροντίσαντες“ Ó
μὲν " Χριστὸς, ὅταν διδάσχῃ- Οὐ πᾶς 6 λέγων μοι,

30 Κύριε, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν

οὐρανῶν: xoi πάλιν, Πολλοὶ ἐροῦσί μοι ἐν ἐχείνη τῇ
[4 / , m το

ἡμέρᾳ" Κύριε, οὐ τῷ σῷ ὀνόματι - προεφητεύσαμεν ;
Ko τότε ὁμολογήσω αὐτοῖς, ὅτι οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς"
5 ΡΞ 35 395 τ PA , M , /
ἀπογωρεῖτε ἀπ᾽ ἐμοὺ οἵ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν. Ot
γὰρ μὴ προσέχοντες ἑαυτοῖς, εὐχόλως sic πονηρίαν
ἐξολισθαίνουσι, κἂν πίστιν ἔχωσιν ὀρθήν. Ὁ δὲ Παῦ--

, ,

Joc, ὅταν "E6oatotc ἐπιστέλλων οὕτω λέγη xo πα-
ρχινὴ - Εἰρήνην μετὰ πάντων διώχετε, χαὶ τὸν ἁγια-
N TES ᾿ 25 λ » Y Kj AE '
σμὸν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον ἁγιασμὸν
χαλῶν τὴν σωφροσύνην, ὥστε ἕχαστον ἀρχεῖσθαι τῇ
ἰδίᾳ γυναιχὶ χρὴ δ ί ἕτέ Τὸ

x γυναιχὶ χρὴ, xai "ἢ μὴ περιπίπτειν ἑτέρα. "Tov
V 3 , - ἊΣ τ ^ 34953 7
γὰρ μὴ ἀρκούμενον, ἀμνήχανον σωθῆναι" ἀλλ᾽ ἀνάγχη
/ 2 / ^ ] E ER ,
TE pasos ἘΠῚ puopta ἔχη χατορθῶώματα.
»^ -
Μετὰ γὰρ πορνείας ἀδύνατον εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασι-
λείαν τῶν οὐρανῶν" μᾶλλον ὃὲ οὐ πορνεία τοῦτο λοι-
B M , σ, M
πὸν, ἀλλὰ μοιχεία. “Ὥσπερ γὰρ f, δεδεμένη ἀνδρὶ, ἂν
ἕτέ νέλθη, λοιπὸν μεμοίχευται: οὕτως ὃ δεδεμέ
ἔρῳ συνελύθη, λοιπὸν μεμοιχευται" οὕτως 8 ὀεόεμε-
^ ^ e ^ » 2 , € NN e
νος γυναιχὶ, ἂν ἑτέραν ἔχη, ἐμοίχευσεν. Ὃ δὲ τοιοῦ-
τος οὐ χληρονομήσει βασιλείαν, ἀλλ᾽ εἰς γέενναν
ἐμπεσεῖται. "Axoucoy ἃ περὶ τούτων φησὶν ὃ Χριστός"
« , * $9 0 τὶ , jt M τ 5
O σχώληξ αὐτῶν οὐ τελευτήσει, xat τὸ πῦρ οὐ σόε-
σθήσεται. Οὐδεμίαν γὰρ ἔχει συγγνώμην ὃ ὸ
i9 . E γρτεχ (veu ὁ μετὰ γυ-
- , , * 2
ναῖκα xo παραμυθίαν τοσαύτην ἐζυδρίζων εἰς ἑτέραν "
τοῦτο “γὰρ ἀκρασία λοιπόν. Εἰ δὲ χαὶ αὐτῆς ἀπέχον-
ται οἵ πολλοὶ, ὅταν νηστείας χαιρὸς 7j, ὅταν προσευ-
ΓΕ re SINN LEE) , 2 M δ Vs
ys: ὃ μηδὲ ταύτη ἀρχούμενος, ἀλλὰ καὶ ἑτέρᾳ μι-
γνύμενος; πόσον οὗτος σωρεύει πῦρ aur; Εἰ τὸν
" / J € c XS / c 7 /
ἀπολύσαντα τὴν ἑαυτοῦ καὶ ἐχδαλόντα,, ἑτέρᾳ μίγνυ-

y ὦ 2

, D / m
σθαι οὐχ ἔνι" μοιχεία γὰρ τοῦτό ἐστιν" 6 ἔνδον αὐτῆς
ΓΕ ς 5 /, , El rd / ^
ἑτέραν ἐπεισάγων, πόσον ἐργάζεται xaxóv; Μηδεὶς
τοίνυν τοῦτο τὸ νόσημα συγχωρείτω μένειν ἐν τῇ ψυ-
om “Ὁ M 54 Y , AR Οὐ- er 5^ po 4
“ἢ, ἀλλὰ πρόῤῥιζον ἀνασπάτω. Οὐχ οὕτως ἀδιχεῖ τὴν
γυναῖκα, ὡς ἑαυτόν. Οὕτω γὰρ τὸ ἁμάρτημα τοῦτο

S NEC, e ES D 2 /

χαλεπὸν xoi ἀσύγγνωστον, ὅτι, ἂν μὲν εἰδωλολάτρου
ἘΣ τὰ n / 5. T Is &
χωρισθῇ, μὴ βουλομένου ἐχείνου, κολάζει τὴν γυναῖχα
ὃ Θεύς: πόρνου δὲ ἐὰν χωρισθῇ, οὐκέτι. “Ορᾶς à
6 Θεός: πόρνου δὲ ἐὰν χωρισθῇ, οὐκέτι. 'Op&c ὅσον
5 e / ^p “

ἐστὶ τοῦτο χαχόν; ᾿Κὰν γάρ τις, φησὶ, πιστὴ ἀνδρα
ἔχῃ ἄπιστον, καὶ αὐτὸς “ εὐδοχῇ οἰκεῖν μετ᾽ αὐτῆς;

NA
μὴ ἀφιέτω αὐτόν. Περὶ δὲ πόρνης οὐχ οὕτως" ἀλλὰ τί;
"Edy τις
- M c ^
πορνείας, ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι. Et γὰρ ἣ συνου-

E , V - -
ἀπολύση τὴν γυναῖχα αὐτοῦ παρεχτὸς λόγου
, - ^ - ^ / , ,
σία σῶμα ἕν ποιεῖ, τὸν συγγινόμενον πόρνη ἀνάγχη
^ -» / x , ^m [4 D
ἕν σῶμα γίνεσθαι. Πῶς οὖν δέξεται ἣ χοσμία τοῦτον,
Χ Ὁ μέλος οὖσα; ἢ πῶς ἑαυτῇ συνά' ὃ μέλος
Χριστοῦ μέλος οὖσα; ἢ πῶς ἑαυτῇ συνάψει τὸ μέλος

οἱ γὰρ μὴ Tt» ἕ. 8€. &- π. πολλάκις ἐντρέπονται , κἄν.
b μὴ προσέχειν. 516 quidam.
« Alit γὸρ βλακχεία.
d Quidam svvsu2o7

IN- JOANNEM. HOMIL. LXIII. al. «pia. 457

,

τῆς πόρνης; Kat ὅρα τὴν ὑπερθολήν. 'H μὲν τῷ ἀπί- admittat? aut quomodo sibi junget membrum me-
στῳ συνοικοῦσα οὖχ ἔστιν ἀχάθαρτος ( Ἡγίασται γὰρ, E retricis? Et vide quam mira res sit. Quz cum in-
φησὶν, ὃ ἀνὴρ ὃ ἄπιστος ἐν τῇ γυναικί)" ἐπὶ δὲ τῆς — fideli habitat, non est impura (nam Sanctificatus 1. Cor. 7.
πόρνης obj οὕτως ἀλλὰ τί; Ἄρας οὖν τὰ μέλη τοῦ — est, inquit, vir infidelis in muliere) : de mere- '^:
Χριστοῦ, ποιήσω μέλη πόρνης; Exsi μὲν γὰρ ὃ ἅγια- — trice non sic, sed quomodo? Tollens igitur mem- rji, 6.15,
cube μένει χἀχείνου συνοιχοῦντος, χαὶ οὖκ ἐξίσταται. — bra Christi, faciam membra meretricis ? VMlic
Byzaiüa δὲ ἀναχωρεῖ. Δεινὸν γὰρ ἣ πορνεία, δεινὸν, ςς! Sanctitas manet, infideli cum illa habitante ; hinc
xai ὁ ἀθάνατον π ροξενοῦσα χόλασιν. Καὶ ἐνταῦθα δὲ Δ recedit. Grave namque malum est fornicatio, gra-
υυρία ἐπισπᾶται xxx. Βίον γὰρ ταλαίπωρον xai — ve utique, et immortale afferens supplicium. Et in
woyÜnob» ἀναγχάζεται ζὴν ὃ τοιοῦτος, καὶ τῶν κολα- — hac vita innumera attrahit mala, vitam miseram,
ζομένων οὐδὲν ἄμεινον διάχειται, εἰς τὴν ἀλλοτρίαν — nec meliorem, quam eorum qui supplicio afficiun-
ἃ οἰκίαν ὑπεισιὼν μετὰ δέους xxi τρόμου πολλοῦ, xoci tur, dum in alienam domum furtim et cum tre-
P πάντας διιοῦ ὑποπτεύων, xul οἰχέτας, καὶ ἐλευθέ- ^ more ingreditur, omnesque suspectos habet, tam
ρους. Διὸ, Tig σπουδάσατε ἀπηλλάχθαι τοῦ — servos quam liberos. Quamobrem obsecro, hoc
νοσήματος τούτου. Ei δὲ * Totis τῶν mpeg vos expedire morbo curetis. Sin non obsequamini,
μὴ ἐπιθαίνετε τῶν ἱερῶν. Καὶ γὰρ τὰ ψώρας ἐμπε- — ne In sacra limina ingrediamini. Nam scabiosas et
πλησμένα πρόδατα, xu νόσου γέμοντα, οὐ δεῖ μετὰ — morbidas oves non oportet in bene valentium gre-
τῶν ὑγιαινόντων ἀγελάζεσθαι, ἀλλ᾽ ἀπελαύνειν τῆς — ge versari, sed ab ovili exigenda sunt, donec
ποίμνης, ἕως ἂν τὴν νόσον ἀποθῶνται. Mia γὰρ — morbum deponant. Nam membra Christi sumus :
Χριστοῦ γεγόναμεν: μὴ δὴ μέλη πόρνης γενώμεθα. B ne efficiamur membra meretricis. Non est lupanar
Οὐχ ἔστι τὰ ἐνταῦθα πορνεῖον, ἀλλ᾽ ἐχχλησία. Τὰ δὲ — hic locus, sed ecclesia. Si membrum meretricis ha-
μέλη "iie πόρνης àv ἔχῃς» Uu riis ἐν ἐκκλησία, beas, ne stes in ecclesia, ne locum contumelia affi-
ἵνα μὴ πος τὸν τόπον. Ei γὰρ μὴ γέεννα ἦν, cias. Etiamsi enim gehenna nulla , nullum suppli-
εἰ γὰρ μὴ χόλασις ἦν, μετὰ τὰς συνθήκας ἐχείνας — cium esset, post pacta illa et nuptiales lucernas ,
xol τὰς γαμηλίους λαμπάδας, μετὰ τὴν εὐνὴν τὴν — post justum lectum et liberorum procreationem ,
δικαίαν, μετὰ τὴν παιδοποιίαν, μετὰ τὴν xowovixv, — post tale consortium, quomodo audes alteri copu-
πῶς ἀνέξη απ σσιθν σαύαν um πὼς o)x αἰσχύνη lari? cur non vereris , nec erubescis? An ignoras
οὐδὲ ἐρυθριᾶς: Οὐχ οἰδας ὅτι oi μετὰ τὴν τελευτὴν 605 qui post uxoris mortem, aliam ducunt, ἃ mul-
ἣς ἑαυτῶν ἑτέραν ἐπεισαγόμενοι, παρὰ πολλῶν χα- [15 mprobari, etiamsi pcenas non daturi sint? Tu
ταγινώσχονται, καίτοι οὐ χόλασιν ἔχει τὸ πρᾶγμα; — vero, uxore superstite, aliam inducis. Ecqua est
Σὺ δὲ χαὶ ζώσης ἑτέραν ἐπεισάγεις. Καὶ πόσης οὐχὶ — ila incontinentia? Disce quz hac de re dicta sint :
ταῦτα λαγνείας ; Mas τί περὶ τῶν τοιούτων εἴρηται : € Fermis eorum non morietur, et ignis non ez- ἍΤαγο. 9-
Ὃ σχώληξ, φησὶν, αὐτῶν οὐ τελευτήσει, καὶ τὸ τ stinguetur. Minas perhorresce, time supplicium. 45-
οὗ CODNTPSON Φρίξον τὴν ἀπειλὴν, φοδήθητι τὴν — Non est tanta hic voluptas, quantum illic suppli-
χόλασιν. Οὐκ ἔστιν ἐνταῦθα τοσαύτη ἣ ἡδονὴ, ὅση — cium. Verum absit ut quis tali sit obnoxius sup-
ἐχεῖ τιμωρία. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτό τινα ὑπεύθυνον γε-ὀ — plicio ; sed utinam sanctitatem sectantes videamus
νέσθαι τῆς χολάσεως ἐχείνης" ἀλλὰ τὴν ἁγιωσύνην — Christum , et. promissis fruamur bonis : qui nos
ἀσχοῦντας ἰδεῖν τὸν Χριστὸν, xol τῶν ἐπηγγελμένων — omnes assequi contingat, gratia et benignitate Do-
vue εἶν ἀγαθῶν - ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἀπολαῦσαι, — mini nostri Jesu Christi. quicum Patri gloria una-
χάριτι xal φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ — que Spiritui sancto, in secula seculorum. Amen.
Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ

M Lud ec PA -) ,
Πνεύματι, εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἴωνων. μήν. D
« Alii ἀθάνατον ἐπάγουσα χύλασιν. c Alii μὴ βούλεσθε, τῶν ἀδύτων μή.
« Nonnulli οἰχέαν ἑαυτὸν εἰσάγων μετὰ. 1 Quidam προστίθεσθαι.

E

b Ali! πανταχοῦ. Savil. πάντας ὁμοῦ. Morel. πάντα

4 )€ Ib

JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

HOMILIA LXIV.

Car. XL v. 44. Jesus autem, elevatis sursum
oculis, dixit : Pater, gratias ago tibi, quo-
niam. audisti me. 42. Ego autem sciebam
quia semper me audis ; sed propter turbam
circumstantem dixi , etc.

1. Quod sepe dixi, hoc et nunc dicam, Chri-
stus non tam suam dignitatem , quam salutem
nostram respicit, nec quarit magnum quidpiam
dicere, sed quod nos possit ad se trahere. Ideo

Christus pauca magna et sublimia, atque etiam subobscure

humilia sz-
pe loquitur
quare.

2

Marc. 2.7

Matth. 9.

2

Luc. 5. 20.

Joan. 1.
10.

Ibid. τή,
3.
Ihid.7.»8.
Ihé.v.31,

dicit, humilia vero et abjecta frequenter sermoni-
bus admiscet. Quia enim hac auditores magis
alliciebant, his utitur frequentius. Neque semper
sic loquitur, ne postea credituris noceat ; neque il-
la tacet, ne przsentes offendat. Nam qui abjectam
illam mentem deposuerunt, vel ex uno sublimi
dogmate totum intelligere potuerunt : qui. vero
demissiore animo semper erant, nisi hzc frequen-
ler audissent, non utique accessissent. Neque ta-
men manent, postquam tot et tanta audierunt, sed
lapidibus impetunt, persequuntur et occidere ten-
tant, blasphemumque vocant: ac cum se Deo
cequalem facit, dicunt, Zic blasphemat; cum au-
tem dicit, Aemittuntur tibi peccata tua, daemo-
niacum vocant; ut etiam cum dixit, qui verba
sua audiret , morte superiorem esse : cum autem
sic loquitur , Ego in Patre , et Pater in me ,
ipsum relinquunt; rursusque offenduntur cum ait,
se de czelo descendisse. $1 ergo hzc, etsi rariusdi-
cta, non ferebant tamen, vix certe attendissent, si
sublimia semper loquutus fuisset. Quando igitur
dicit : Sicut mandavit mihi Pater, sic loquor ;
et, 4l meipso non veni ; tnc credunt , ut palam
significat evangelista cum dicit, Zcc illo loquen-
te, multi crediderunt in. eum. Si ergo humilia
verba ad fidem trahebant, sublimia. vero averte-
bant, annon extrem: dementiz fuerit non cogitare
humilia verba ad. auditorum captum attemperata
esse? Siquidem et alio loco , cum magnum quid-

982
A δαλισθῆναι. * Ol μὲν γὰρ τὴς ταπεινότητος ἐξελθόν-
τες, καὶ ἐξ ἑνὸς ὑψηλοῦ δόγματος τὸ πᾶν δυνήσονται
χατιδεῖν " οἵ δὲ ἀεὶ ταπεινοὶ ὄντες, εἰ μὴ πολλάκις
ταῦτα ἤχουον οὐδ᾽ ἂν ὅλως * προσῆλθον. Ἀμέλει γοῦν
οὐδὲ μετὰ τοσαῦτα μένουσιν, ἀλλὰ χαὶ λιθάζουσι χαὶ
διώκουσι, χαὶ ἀναιρεῖν ἐπιχειροῦσι, καὶ βλάσφημον

5 / 35 , ^N M M
αὐτόν. Éti τοῖνυν τὸ μὲν ταπεινὰ

OMIAIA ξδ΄.

€ NM. ΩΝ τ ὯΝ
O δὲ Ἰησοῦς ἠρε τοὺς ὀφθαλμοὺς ἄνω, xoi εἶπε,

, 5 e -
Παάτερ᾽ εὐχαριστῶ σοι, ὅτι ἤχουσάς μου. ᾿γὼ δὲ
“ΜΌΝ , , , /, *
ἤδειν ὅτι πάντοτέ μου ἀχούεις * ἀλλὰ διὰ τὸν ὄχλον

b cS b cm D
τὸν περιεστῶτα εἰπον, xoi τὰ ἑξῆς.

^ * M M n1 d
Ὁ πολλάκις εἶπον, τοῦτο χαὶ νῦν ἐρῶ. ὅτι ὃ Χρι-

στὸς οὐχ οὕτω πρὸς τὴν ἀξίαν δρᾷ τὴν ἑαυτοῦ, ὡς
E πρὸς τὴν σωτηρίαν τὴν ἡμετέραν " οὐδ᾽ ὅπως τι μέγα
φθέγξηται, ἀλλ᾽ ὅπως δυνάμενον ἡμᾶς ἐπισπάσασθαι.
Διὰ τοῦτο τὰ μὲν ὑψηλὰ χαὶ μεγάλα, ὀλίγα, xol αὐτὰ
δὲ “χεχρυμμένα: τὰ δὲ ταπεινὰ xol εὐτελῆ, πολλὰ
περιῤῥεῖ τοῖς αὐτοῦ λόγοις. ᾿πειδὴ γὰρ τούτοις ἐνή-
γοντο μᾶλλον, τούτοις xal ἐνδιατρίόει., καὶ οὔτε αὐτὰ
διόλου φθέγγεται, ὥστε μὴ τοὺς μετὰ ταῦτα βλαδῦ-
ναι, οὔτε αὐτὰ dmocuonü, ὥστε μὴ τοὺς τότε σχαν-

ἀποχαλοῦσι" xol ὅταν μὲν ἴσον ἑαυτὸν ποιῇ τῷ Θεῷ,
ῳ ΄ T7 - P
οὕτω λέγουσιν: Οὗτος BAacgnpsi: ὅταν δὲ εἴπη,
3 /, / e
ἈΑφέωνταί cou αἱ ἁμαρτίαι, ἔτι καὶ δαιμονῶντα χα-
D , " 5
λοῦσιν * ὥσπερ xoi ὅταν θανάτου κρείττονα εἶναι τὸν
5 , E] D c / A
ἀκούοντα αὐτοῦ τῶν ῥημάτων, ἢ καὶ ὅταν λέγη, Exo
m N
B ἐν τῷ Πατρὶ, xot ὃ Πατὴρ ἐν ἐμοὶ, ἐγχαταλιμπά-
/ -
voucty αὐτόν * xol σχανδαλίζονται πάλιν, ὅταν λέγη ἐκ
τοῦ οὐρανοῦ καταδεθηχέναι. E γοῦν ταῦτα οὐχ ἔφε-
ΤᾺ / ΩΝ E
.pov σπανιάκις λεγόμενα, σχολὴ γ᾽ ἂν, εἰ διὰ πάντων
€ Y 3 , Y c TE , 7 ^
ὑψηλὸς ἦν 6 λόγος καὶ οὕτως ὑφαίνετο, προσέσχον ἂν
bh e eÓ ὍΝ 7 ^
αὐτῷ. “Ὅταν γοῦν λέγη, Καθὼς ἐνετείλατό μοι ὃ Πα-
7 m c0
τὴρ; οὕτω λαλῶ * χαὶ, ὅτι "Am" ἐμαυτοῦ " οὐχ ἐλή-
/ / 7 D m
λυθα, τότε πιστεύουσι. Kal ὅτι τότε, δῆλον ἀπὸ τοῦ
τὸν εὐαγγελιστὴν τοῦτο ἐπισημήνασθαι xat εἰπεῖν,
ὅτι Ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος, πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς

c

φθέγγεσθαι πρὸς

πίστιν ἐφεῖλχε, τὸ δὲ ὑψηλὰ, ἀπεσόύει, πῶς οὐκ ἐσχά-
τῆς ἀνοίας μὴ λογίζεσθαι τῶν ταπεινῶν τὴν αἰτίαν

piam loqui vellet, tacuit , et causam silentii addi- C πᾶσαν ὅτι διὰ τοὺς ἀκροατὰς εἴρηται. "Enel xot ἀλ-

e Savil. [ et Codd. nostri ] ἐγχεχρυμμένα,

* [οἱ μὲν γὰρ πρὸς τὸ τέλειον ἐξ. Cod. 705. οἱ μ- γ. τῆς
ταπεινότητος πρὸς τὸ τέλειον ἐξ. Savil et Cod. 709.]

a Editi προσῆλθον, alii ἐχρατήθησαν.

b Savil. et Morel. οὐχ ἐλήλυθα. Quidam Mss. οὐ λαλῶ

οὐδέν.

ec Quidam φθέγγεσθαι πίστιν ἐποίει, τὸ δέ. Paulo post
[συνορᾷν! λογίζεσθαι Savil.; συνορᾷν pro λογίζεσθαι Codd.
nostri, Mox] Morel. τὴν αἰτίαν πᾶσαν ὃ. 7. ἀ. εἰρῆσθαι.

YN

* : ^ , AS )«nÜ A 2c, M ΞΕ
λάχου μεγὰ τι εἰπεῖν βουληθεὶς, ἐσίγησε, τὴν αἴτιαν

ταύτην προσθεὶς xai εἰπών “να δὲ μὴ σχανδαλίσω-
μεν αὐτοὺς, βάλε ORE εἰς τὴν θάλασσαν * ὃ δὴ
ποιεῖ xoi ἐνταῦθα. Μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν * Ἐγὼ 1 δειν
ὅτι πάντωτέ μου ἀχούεις, ἐπήγαγεν᾽ ᾿Αλλὰ διὰ τὸν
ἄχλον duas εἶπον, ἵνα: πιστεύσωσι. Μὴ ἡ ἡμέτερα
τὰ ῥήματα; ; μὴ στοχασμὸς dyügixg nios; * "Ocav οὖν
τις ἀπὸ τῶν γεγραμμένων μὴ ἀνέχηται πείθεσθαι,
ὅτι ἐσχανδαλίζοντο ἐπὶ τοῖς ums, d ἀχούων τοῦ
Χριστοῦ λέγοντος διὰ τοῦτο ταπεινὰ oque ἵνα
μὴ σχανδαλισθῶσι, πῶς λοιπὸν τῆς φύσεως εἰναι τὰ
εὐτελὴ ὑποπτεύσει ῥήματα, ἀλλὰ μὴ συγχαταδάσεως:
Οὕτω χαὶ ἀλλαχοῦ, φωνῆς eve, eleme ἄνωθεν, ἔλε-

εν᾿ Οὐ δι᾽ ἐμὲ ἣ φωνὴ αὕτη, γέγονεν, ἀλλὰ OU δυᾶς.
' n 9 i L γέ i

K , - M € c ΜῈ 234 Ae C Vy
Καίτοι τῷ μὲν ὑψηλῷ ἔξεστι πολλὰ περὶ ἑαυτοῦ λέ-

͵ — ^Y —- ?, , N [4 m
yew ταπεινά " τῷ δὲ ταπεινῷ οὐ θέμις περὶ ἑαυτοῦ
: αἱ Groovy φθέγξασθαι. "Excivo μὲν γὰρ ἀπὲ
μέγα τι καὶ δψηλὸν φθέγξασθαι. "E μὲν γὰρ ἀπὸ
, M iJ eC ^" //
συγχαταδάσεως γίνεται, xoi τὴν τῶν διδασχομένων
ΕῚ m V
ἀσθένειαν αἰτίαν ἔχει" μᾶλλον δὲ τὸ ἐνάγειν εἰς ταν
δ e a! M ' , z - Xi
«πεινοφροσύνην δρᾶν, καὶ τὸ σάρχα -mepuxeloDat , xot
, M M ec 5,
τὸ παιδεύειν τοὺς ἀκούοντας μηδὲν περὶ ἑαυτῶν μέγα
^ - A ^ ἃ ἐπα 5 , Ἁ M , -
λαλεῖν, xal τὸ “νομίζεσθαι ἀντίθεον, xat τὸ ἀπιστεῖ--
e ' - "3 aes dur / /
σθαι ἥχειν παρὰ τοῦ Θεοῦ, xat τὸ ὑποπτεύεσθαι λύειν
/ M 7 ' M
τὸν νόμον, xo τὸ βασχαίνειν τοὺς ἀχούοντας, xat πρὸς
EN E] D ^ - NS » € N Y,»
αὐτὸν ἀπεχθῶς OwxcioÜui διότι ἔλεγεν ἑαυτὸν ἴσον
— ον x ^Y Y “ M € ! , AM
τῷ Θεῷ τὸ δὲ ταπεινὸν ὄντα τινὰ, ὑψηλόν τι περὶ
e m UN ἡ x. fac i 4 E y
ἑαυτοῦ λέγειν, οὐδεμίαν ἔχε ει “ αἰτίαν οὔτε εὔλογον. οὔτε
E ^S EY
ἄλογον" ἀλλ᾽ ἢ
χαὶ τόλυα ἀσύγγνωστος.
y Dd 5 ^c / M , ^, , ^, ἊΨ
φθέγγεται, τῆς ἀποῤῥήτου xat μεγάλης οὐσίας ἐχείνης

ἀπόνοια ἂν εἴη μόνον χαὶ ἀἰσε ον
Τίνος οὖν ἕνεχεν ταπεινὰ

ὧν; "Tv τε εἰρημένων ἕνεχεν, καὶ ὥστε μὴ νομισθῆ-
ναι ἀγέννητος. Καὶ γὰρ Παῦλος τοιοῦτόν τι φαίνεται
φοβηθείς. Διὸ x gem Canis n ὑποτάξαντος αὐτῷ
τὰ πᾶντα. deci γὰρ τοῦτο ἔλογίσασθαι. Et γε
ἐλάττων τοῦ γεγεννηχότος ὧν be ἑτέρας οὐσίας, ἴσος
ἐνομίζετο, οὐκ ἂν οὖν πάντα ἐποίησεν, ὥστε μὴ νο-
υισθῆναι ΕΠ Νῦν δὲ Gone τοὐναντίον 7 ποιεῖ, i
yov: Ei μὴ ποιῶ τὰ
πιστεύετέ μοι. Καὶ τὸ λέγειν δὲ, ὅτι ᾿γὼ ἐν τῷ
Πατρὶ, καὶ ὃ Πατὴρ ἐν ἐμοὶ, τὴν ἰσότητα ἡμῖν αἷ-
Ἐχρῆν δὲ μετὰ πολλῆς αὐτὸ σφοδρότητος

ἔργα τοῦ πέμψαντός με, μὴ

νίττεται.
χαθελεῖν, εἴ Ye * χαταὸὃε ἔστερος ἦν, χαὶ υνηδαμιοῦ ὅλως

εἰπεῖν, ὅτι Ἐγὼ ἐν τῷ DU χαὶ ὃ “Πατὴρ ἐ ἐν ἐμοὶ,

ἢ ὅτι "Ev. ἐσμεν, ἢ ὅτι Ὁ Bra gextas ἐμὲ, ἑώραχε τὸν
Πατέρα. Καὶ Ἰὰρ περὶ δυνάμεως ὅτε λόγος ἡ ἦν αὐτῷ,
ἔλεγεν" ᾿Εγὼ καὶ ὃ Πατὴρ ἕν ἐσμεν. Kat περὶ ἐξου-

* Multi Mss. sic habent, ὅταν γὰρ ἀπὸ τῶν πραγμάτων
πεισθῶμεν ὅτι σχανδαλίζονται ἐπὶ τοῖς Dimgiss χαὶ αὐτὸς
λέγη, ὅτι διὰ τοῦτο ταπεινὰ φθέγγομαι, ἵνα μὴ σχανδαλι-

ἵναι τὰ εὐτελῆ, εἰς,
upra ὁρῶν abesta Savil. et Codd.

σθῶσι,; τίς ἔτι τῆς φὺσ

ως E
4 Alit μὴ νομίζεσθαι. [Sv

JOANNEM HOMITI.

D

98

E

al. rxa.

459
dit: ZVe scandalizemus eos, projice hamum in Mat. τ
mare. Quod etiam hic facit. Nam postquam dixe- ?9:
rat, Ego sciebam quia semper me audis ; addi-
dit, Sed propter turbam. circumstantem. dixi",
ut credant. An nostra haec sunt? an humana con-
jectura? Cum ergo quis ex scriptis se persuaderi
non patitur, quod. ipsi de sublimioribus offende-
rentur, is audiens Christum dicentem se ideo hu-
milia loqui ne scandalizentur, quomodo suspicari
poterit illum ex natura rei loqui, et non per in-
dulgentiam quamdam? Sic et alibi voce superne
dela dicit : /Von propter me hec vox facta sek 12.
est, sed propter vos. Atqui magno licet multa de ??

se humiliter predicare ; vili autem et abjecto non
licet magnum quidpiam et sublime de se dicere.
Illud ex attemperatione quadam fit, ut ad audien-
tium imbecillitatem accommodetur , imo magis ,

ut humilitatem illi. exerceant, et vere indutum
carne esse sclant; itemque ut nie auditores ,
numquam magnum quidpiam de se loquendum es-

se; tum eo quod ipse putaretur Deo adversarius
esse, et quod. non crederetur a Deo venire, quod-
que suspicarentur ipsum solvere legem, quod au-
ditores ipsi inviderent , ipsumque odio haberent ,
quia se dicebat zqualem Deo. Quod autem is qui
vilis abjectusque est, sublimia de se loquatur, nul-

la potest esse consentanea causa, sed id solum ar-

LXIV.

-
7"

9

Δ rogantiz et impudentiae A Mem audacizeque

sem. venia dignz. Cur ergo humilia utra qui
ineffabilis Ax et magne substantie est? Tum
115 quas diximus de causis, tum ne wee in-
genitus esse. Nam et Paulus tale quidpiam timuis-
se videtur. Ideo ait: Preter eum qui illi cuncta
subjecit. Hoc enim vel cogitare impium esset. Si
enim minor Patre et ex alia substantia fuisset, an-
non omnia fecisset, ne talis putaretur esse ? Nunc
vero contrarium efficit dicens : SV non facio ope-
ra ejus qui misit me, nolite mihi credere. Et
cum dicat, Ego in Patre, et Pater in me est,
aequalitatem. nobis. subindicat. Oportuisset enim
cum vehementia illam opinionem avertere, si mi-
nor fuisset, et nusquam dicere : Ego in Patre, et

Pater in me ; et, Unum sumus ; aut, Qui videt uc kid
me, videt et Dom Nam cum de virtute ser- se Panis οἱ
mo erat, dicebat, Ego et Pater unum sumus ; nu

et cum de potestate, Sicut enim. Pater. suscitat Joan. το.

38. et 3o.
, : Ibid. 12.
nostris, recte.] Paulo post quidam Mss. τὸν νόμον᾽ xai 45.etb5. 21.

Joan.

37.

Io.

Probatur

τήν τῶν ἀχουόντων βχσχανίαν, χαὶ τὸ λέγεσθαι συνεχῶς ἐν τῇ

Παλαιᾷ, Κύριος ὃ Θεός σου, Κύριος εἷς ἐστι᾿ τὸ δὲ ταπεινόν, CLC,
* Morel. αἰτίαν, ὅλως τοῦτο :

* [Ali λογισθῆναι. Tum z 77 Savil:; ; εἰὃς God. 709, ]

3

πρόσωπον.

Joan.5.23.
Ibid. ν. 36.

Ἰνιὰ.
36

Gen.
Ibid,
21.

Ibid.

r-
Ezech. 3.

1τ.

Deut. 5.29.
Psal.

17.

2. Paral.

18.

1o.

3.9.

18.

22.

85.

19.

440 $. JOANNIS CHRYSOST.
mortuos et vicificat : sic et Filius quos vult
vivificat. Quod non poterat facere, si alterius fuis-
set, substantias, Quod. si etiam. potuisset, non id
dicendum erat, ne suspicarentur unam eamdem-

que esse substantiam. 51 enim, ne suspicentur ipsum

ARCHLIEP.

CONSTANTINOP.

, d , » í 1
σίας ὅτε λόγος ἦν, πάλιν ἔλεγεν - “Ἥδσπερ γὰρ 6 Πατὴρ
, ἊΝ - νεν
ἐγείρει τοὺς νεχροὺς χαὶ ζωοποιεῖ, οὕτω χαὶ ὃ Υἱὸς
^ , -. «ἡ 2 ' SN VeLvr »
οὺς θέλει ζωοποιεῖ- ὅπερ οὐ δυνατὸν ἦν ἑτέρας ὄντα
3 Rf, - PED! νιν AT πὴ E ? - ES
οὐσίας ποιεῖν. Ei δὲ xot δυνατὸν ἦν, οὐκ ἐχρῆν τοῦτο
εἰπεῖν, ἵνα μὴ ὑποπτεύσωσι μίαν xol τὴν αὐτὴν οὖ-

esse Deo adversarium , etiam. qua sibi non con- C σίαν εἶναι. Εἰ γὰρ ἵνα μὴ ὑποπτεύσωσιν ὅτι ἀντίθεός

veniunt spe loquitur, multo magis tunc opor-
tuit. Nunc vero cum dicit: Ut honorificent Fi-
lium , sicut honorificant Patrem ; et , Opera
que ipse facit, et ego similiter facio ; et se es-
se resurrectionem et vitam, lucemque mundi, 5056
Patri exzquantis verba sunt, ac suspicionem quam
111 habebant confirmantis. Viden' quomodo sese
purgat accusatus quod legem solvat ; zqualitatis
vero cum Patre opinionem non modo non tollit,

ἐστι, xal τὰ «ἡ προσήχοντα αὐτῷ φθέγγεται πολ-

λάχις, πολλῷ μᾶλλον ἔδει τότε. Νῦν δὲ τὸ λέγειν,

[74 c * m

ἵνα τιμῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα * xol

τὸ λέγειν, Τὰ ἔργα ἃ ἐχεῖνος ἐργάζεται, κἀγὼ δμοίως

ποιῶ xat τὸ λέγειν ἑαυτὸν ἀνάστασιν εἶναι καὶ ζωὴν,
-

T e , e /
, ἐξισοῦντος ἐστι τῷ γεγεννήηχοτι

^ - - ,
χαὶ φῶς τοῦ κόσμου
M A ᾿ EC e v Ρ »
ἑαυτὸν, xat τὴν ὑποψίαν ἱστῶντος, ἣν εἶχον " ἐχεῖνοι.
Ei —-— d M ' / 3 τ TAS
EG πῶς ὅτι μὲν τὸν νόμον οὐ λύει, τοσαῦτα λέγει

Ki Ὁ - A NONI c 5 , ΩΣ ^
xat ἀπολογεῖται" τὴν δὲ δόξαν τὴς ἰσότητος τῆς προς

ν T . D . . c , - [s
sed firmat. Sic dicentibus illis, Plasphemas, quia Ὁ τὸν Πατέρα οὐ μόνον οὐ χαθαιρεῖ, ἀλλὰ χαὶ ἵστησιν ;

facis teipsum Deum, Mlud ipsum ab operum
aequalitate statuit.

2. Ecquid dico Filium 1d fecisse, quando Pa-
ter qui non carnem assumsit, idipsum facit? Nam
et ipse passus est multa de se humilia dici ad
audientium salutem. IHlud enim, AZdam, ubi es ὃ
et illud, Ut cognoscam si forte secundum cla-
morem eorum. perficiant ; et, IYunc cognovi
quod tu timeas Deum; et, δὲ forte audiant ;
et, Si intelligant; et, Quis det cor populi hu-

Οὕτω x«t εἰπόντων, ὅτι Βλασφημεῖς, ὅτι ποιεῖς
^ bh e

σεαυτὸν Θεὸν, ἀπὸ τὴς τῶν ἔργων ἰσότητος αὐτὸ

ἔστησε.

Καὶ τί λέγω ὅτι ὃ Υἱὸς τοῦτο ἐποίησεν, ὅπου γε
xxi ὃ Πατὴρ 6 μὴ " σάρχα λαδὼν τὸ αὐτὸ τοῦτο
ποιεῖ. Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς ἠνέσχετο πολλὰ περὶ αὐτοῦ
ταπεινὰ λεχθῆναι διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀχουόντων.
4 ἃ 5A 3 - Ν Xs Ὁ - 2» "
Τὸ γὰρ, ᾿Αδὰμ. ποὺ εἰ; xot τὸ, “Ἵνα γνῶ, εἰ ἄρα χατὰ
τὴν χραυγὴν αὐτῶν συντελοῦνται" xol τὸ, Νῦν ἔγνων
cr c N N , EN ^nm V » -) ,
ὅτι go6T, τὸν Θεὸν σύ’ xol τὸ, 'E&v ἄρα ἀχούσωσι᾽

N N ^R , Lad N γε} , M
xai τὸ, Éàv ἄρα συνῶσι xot, Τίς δώσει τὴν xag-

jus sic esse? et, JVon est similis tui in. diis, Do- y, δίαν τοῦ λαοὺ τούτου οὕτως εἶναι: xal τὸ λέγεσθαι,

mine; et multa alia in veteri lege si quis colligat,
indigna Dei majestate esse comperiet. Et de
Achab dictum est, Quis decipiet mihi 4chab ἢ
Et quod facta cum diis genülium. comparatione
se semper illis przeponat, haec omnia indigna sunt
Deo; sed alia ratione. digna sunt illo. Nam ita
benignus est, ut propter salutem nostram verba
dignitati suze convenientia contemnat. Imo et quod

Οὐχ ἔστιν ὅμοιός cot ἐν θεοῖς, Κύριε * καὶ πολλὰ ἕτερα
τοιαῦτα ἐν τῇ Παλαιᾷ εἴ τις ἐχλέγοι, ἄνάξια τῆς τοῦ
Θεοῦ ἀξίας ὀντα εὑρήσει. Καὶ ἐπὶ τοῦ Ayaà6 δὲ εἴ-
ται: Τίς ἀπατήσει μοι τὸν Ἀγχαάό : Kol τὸ ἀεὶ τῶν
en S i [ X: ?
« E -- N / ε ^ /
Ἰυλληνικῶν θεῶν χατὰ σύγχρισιν ἑαυτὸν προτιθέναι,
/ δὲ Y - c - jme. - e
πάντα ἀνάξια τοῦ Θεοῦ ἀλλ᾽ ἑτέρως ἄξια “ γίνεται,
PA ' er / 7 E] € RON M l4
Καὶ γὰρ οὕτω φιλάνθρωπός ἐστιν, ὡς διὰ τὴν ἥμετέ-
αν σωτηρίαν χαὶ τῶν τῇ ἀξία αὐτοῦ πρεπόντων δη-
1ρ à à e i

homo factus sit, formamque serviacceperit, quod ,., μάτων ὑπεριδεῖν. Kot γὰρ καὶ αὐτὸ, τὸ ἄνθρωπον γε-
humilia verba loquatur, quod. viliter sit amictus, A νέσθαι, ἀνάξιον, x«i τὸ δούλου μορφὴν Aa6siv, xo

indignum illo est, si quis majestatem ejus respi-
ciat; dignum vero, si quis benignitatis ejus inef-
fabiles divitias secum reputet. Est et alia humi-
litatis verborum causa. Quaenam hac? Quia Pa-
trem. quidem et noverant et confitebantur ,
ipsum vero non noverant. Ideo frequenter ad
Patrem refugit, quod ille in confesso esset, quasi
ipse nondum fide dignus esset; non ex se, sed. ex
auditorum stultitia et imbecillitate. Ideo precatur

a Alii ἐχεῖνοι, καὶ νῦν ὃὲ ὅτι μέν.
» Quidam σάρχα περιβαλόμενος.".. χαὶ γάρ.

* Ita Morel. Savil. γίνεται, ὅτι οὕτω. Infra Morel, ὑπερ-

ὰ φθέγγεσθαι $7 χαὶ εινὰ περιδεδλὴ
ταπεινὰ φθέγγεσθαι ῥήματα, xo ταπεινὰ περιδεσλῇ-

, IT i » P M PE dA 5 , M^
σθαι, ἀνάξιον μὲν, εἴ τις πρὸς τὴν ἀξίαν ἐχείνην ἴδοι"
» AN » N , T 5 Ὁ ἃ ͵ὕ
ἄξιον δὲ, εἴ τις τὸν ἄφατον τῆς αὐτοῦ ἃ φιλανθρωπίας

c , ΝΜ)" y e

πλοῦτον λογίσαιτο. "Ecct δὲ xat ἑτέρα τῆς ταπεινό-

Ὁ , 327 , e [74 ^Y M
τήῆτος τῶν ῥημάτων αἰτία. Ποία αὕτη: "Oct τὸν μὲν

, 3 οὐδὸς b À ^c "vr S X by! ΕἸ

Πατέρα καὶ ἤδεσαν " καὶ ὡμολόγουν, αὐτὸν δὲ οὐκ
ἤδεσαν. Διὰ τοῦτο συνεχῶς ἐπ᾽ αὐτὸν καταφεύγει ὡς
τ / er 5, VN E] μι ΝΠ, 3» 7
ὡμολογημένον, ἅτε αὐτὸς οὐκ ὧν οὐδέπω ἀξιόπιστος.

ΕῚ M M 2 , RS 5*3 M M A »
ου παρα τὴν οἰχειᾶν ευὐτελειᾶν, ἀλλὰ παρα TY ἀνοιᾶν

ιϑεῖν. ἀλλὰ χαὶ αὐτό.
^ Alii ριλανθρωπίας ὄγχον.
b Quidam χαὶ ἐθαύμασαν.

IN

Ὁ 5 / Y D 5 / ^ D λ Y

τῶν ἀχουόντων, xoi τὴν ἀσθένειαν. Διὰ τοῦτο καὶ εὖ-

M , , , m^ el y ,

χεται xal λέγει: Πάτερ, εὐχαριστῶ σοι, ὅτι ἤχουσάς
5 e - M

μου. Ei γὰρ οὺς θέλει ζωοποιεῖ, xai χαθὼς 6 Πατὴρ;
el Y - , er - 3 DS cr

οὕτω ζωοποιεῖ, τίνος ἕνεχεν παρακαλεῖ; AX ὥρα

“λοιπὸν εἰς αὐτὸ ἐμόῆναι τὸ χωρίον. Ἥραν οὖν τὸν

Ἰησοῦς ἦρε

τερ; εὐχαριστῶ σοι,

λίθον, οὗ ἦν 6 τεθνηχὼς χείμενος. *O δὲ
,
τοὺς ὀφθαλμοὺς ὁ ἄνω, χαὶ εἰπε Πά

"Evo δὲ ἤδειν ὅτι πάντοτέ

:

μου

e
ὅτι
- D c
dxoUstc* ἀλλὰ διὰ τὸν ὄχλον τὸν περιεστῶτα ε

ἤχουσάς μου.

πον;
d / ΄ ^p L
ἵνα πιστεύσωσιν ὅτι σύ με ἀπέστειλας. ᾿ύρωτήσωμεν
3 M Y [ἘΣ SE ST € 3e & 2). 6c
οὖν τὸν μὲν αἵρετιχόν " ἀπὸ τῆς εὐχῆς ῥοπὴν ἐλαόε,
E S * 3r c * UNT. Y E]
Xa τὸν νεχρὸν BERE πὼς οὖν τὰ ἄλλα Jungle e εὖ-
εἰν 2 , λέ v A VN , ).
χἧς ἐποίει λέγων Σοὶ λέγω τὸ δαιμόνιον, ἔξελθε ἀπ’
e E I^ ' Ey
αὐτοῦ * xax, Θέλω, χαθαρίσθητι" xol, Ἄρον τὸν xpa6-
, , , A
6oxóv σου" xal, ᾿Αφέωνταί cot ai ἁμαρτίαι σου" xat
Su TT 5 b SA , " “ΟἹ ὅλο
τῇ θαλάσση, Σιώπα, πεφίμωσο; τί δὲ ὅλως ἔχει τῶν

i
᾿

ἀποστόλων “ ἐπὶ εὐχῆς ποιεῖ;
Μᾶλλον δὲ

ἀλλὰ χαὶ χωρὶς

, y M XEM
πλέον, εἴ γε xal αὐτὸς
ἐχεῖνοι μετὰ εὐχῆς πάντα ἐποίουν,
RUE πολλάχις τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ
χαλοῦντες. Εἰ δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ τοσαύτην εἶχεν
EP S PES
ἰσχὺν,πῶς ἂν αὐτὸς εὐχῆς ἐδεήθη; ΕἸ δὲ εὐχῆς ἐδεῖτο,

, ^ Now , cS » συ ΙΑ α΄ 5 , N
οὐχ ἂν τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἴσχυσεν. “Ὅτε δὲ ὅλως ἐποίει τὸν

» [i /, 3 deus nw 2 X , 2 -
ἀνύρωπον, TcOLOG εὐχῆς BRE οὐχ; ὁμοτιμία ἐχεῖ

πολλή; Ποιήσωμεν γὰρ, φησὶν, SORA Τί δὲ ἀσθε-
, Ὁ» ^w
νέστερον, εἰ εὐχῆς ἐδεῖ EE Ἴδωμεν δὲ xat τίς ἣ εὐχή.

/

Πάτερ, εὐχαριστῶ σοι; ὅτι ἤχουσάς μου. Τίς τοίνυν
er A d , Α ^ 7 , - 5 m
οὕτως ηὔξατο pun Hum 1 ye τι εἰπεῖν, ποτ
σοι λέγει, δειχνὺς ὅτι οὐ δεῖται “εὐχῆς. ᾿Εγὼ δὲ ἤδειν
ὅτι πάντοτέ μου ἀχούεις. Τοῦτο εἶπεν, οὖχ ὡς αὐτοῦ
ἀδυνατοῦντος, ἀλλ᾽ ὡς αἱᾶς γνώμης οὔσης. Τίνος δὲ
, ^ c c /^. D
ἕνεχεν xai εὐχῆς σχῆμα dvfAaós; Μὴ ἐμοῦ, ἀλλ᾽
»; c ν , hi M -» Y
αὐτοῦ ἄχουσον λέγοντος. Διὰ τὸν περιεστῶτα ὄχλον.
« , e , 3 E 3 A
ἵνα πιστεύσωσιν ὅτι σὺ [ke ἀπέστειλας. Οὐχ stmev,
cr hh e 29*N ἢ 2 c L at
ἵνα πιστεύσωσιν ὅτι ἐλάττων εἰμί: ὅτι χρείαν ἔχω
€ co cm » [:j Y c , c
ῥοπῆς τῆς ἄνωθεν - ὅτι χωρὶς εὐχῆς οὗ δύναμαι ποιῆ-
σαι᾿ ἀλλ᾽

Lo

Ὅτι σύ με ἀπέ ες Ταῦτα γὰρ πάντα

εὐχὴ ἡ δηλοῖ, &

ἂν ἁπλῶς αὐτὴν ἐχλάδωμεν. Οὐχ εἶπεν,

ARI
“πέστει
απεστει

Vig με τὸν deg. τὸν τὴν δουλείαν ἐπε-
c
(ix τὸν im ἑαυτοῦ οὐδὲν ποιοῦντα - ἀλλὰ ταῦτα

πάντα ἀφεὶς, ἵνα υτηδὲν τούτων ὑποπτεύσης, τίθησι

^ X) 67, c. ese .: ἢ er Ἂ oy , ,
τὴν ἀληθῇ τῆς εὐχῆς αἰτιαν, ἵνα μιὴ ἀντίθεον με νο- τῆ

μίσωσιν - ἵνα μὴ λέγωσιν, οὐχ ἔστιν ἐχ τοῦ Θεοῦ ἵνα
δείξω χατὰ γνώμην σὴν τὸ ἔργον γινόμενον μονον--
ουχὶ λέγων, ὅτι εἰ ἤμην ἀντίθεος, οὖχκ ἂν προεχώ-
Qnae τὸ γινόμενον. Τὸ δὲ, Ἤχουσάς μου, xoi ἐπὶ φί-
λων λέγεται, xa ἐπὶ ὁμοτίμων. ᾿γὼ δὲ ἤδειν ὅτι

, , P ,
πάντοτέ μου ἀκούεις" τουτέστι, πρὸς τὸ γενέσθαι μου

Savil.

2:39 ἄνωθεν ἐξελθεῖν τὸ y., sed opinatur legendum esse
2i pies i». Codices Mss. sequimur.

4 Alii ἀπὸ εὐχῆς.

ss.

* Quatuor Ms

c Mss. muli λοιπὸν εἰς αὐτὸ ἐμβῆναι τὸ χωρίον.

εὐχῆς. πάντα γὰρ ποιεῖς ὅσα ἐγὼ θέλω,

JOANNEM HOM!IL.

ἔα ἃ} zxiir.

44:
et dicit: Pater, gratias ago tibi, quoniam au-
B disti me. Nam si quos vult vivificat, et ita vi-
vificat ut Pater , cur precatur? Sed jam. tempus
est ad locum venire. Tulerunt ergo lapidem, ubi
erat mortuus Jacens. Jesus autem, elevatis sur-
sum oculis, dixit : Pater , gratias ago tibi,
quoniam audisti me. Ego autem prr quod
semper me audis; sed propter turbam circum-
stantem dixi, ut credant quia tu me misisti.
Interrogemus ergo hareticum : num per preces
gratiam consequutus mortuum suscitavit? quo-
modo ergo alia sine precibus operatus est, ut cum
ait, Tibi dico demonium, Egredere ab eo ; et,
€ 7 οἷο, mundare; et, Tolle grabbatum tuum; et,
Remittuntur tibi peccata tua ; et marl, 7'«ace,
obmutesce ? quid plus habet quam apostoli, si et
ipse precibus operatur? Imo ne ipsi quidem per
preces omnia faciebant, sed sepe sine precibus
nomine Jesu utebantur. $1 vero nomen ejus tan-
tam virtutem habuit, quomodo ipse precibus opus
habuerit ? S1 precibus eguisset, plane nomen ejus
eam vim non habuisset. Cum autem hominem
fecit, quibus est precibus usus? nonne multa ibi
hominem. Quid
autem infirmius, si illi precandum fuit ? Sed vi-

wqualitas? F'aciamus, inquit ,

p deamus quz sit oratio : Pater, gratias ago tibi,
quia audisti me. Quis umquam ita precatus est ?
Priusquam. quid aliud. loquatur, dicit, Gratias
ago tibi, ostendens se precibus non egere. Ego
autem. sciebam. quia semper me audis. Hoc
dixit, non quod ipse non posset, sed quod una
esset voluntas. Cur precandi forma usus est? Non
me, sed illum dicentem audi: Propter circum-
stantem turbam, ut cognoscant quia tu me
misisti. Non dixit, Ut cognoscant me minorem

p esse, me superna gratia egere, et sine precatione
operari non posse; sed, Quia tu me misisti. Hac
quippe omnia precatio significat, si simpliciter
illam accipiamus. Non dixit, Misisti me infirmum,

servitutis conscium, qui nihil ex me possum; sed.
his missis omnibus, ne aliquid. horum suspiceris,

P veram precandi causam affert, Ne me Deo adver-
sarium. putarent ; ne dicerent, Non est ex Deo ;
ut ostendam rem factam esse secundum volunta-
tem tuam; ac si diceret, $1 Deo contrarius essem,
res non processisset. lllud vero, Judisti me,
etiam inter amicos dicitur et :equales. Ego autem

φησί. Que putat Savilius conjungi posse cum iis que in
textu habentur, sic, ἐγὼ δὲ ἠἤδειν ὅτι πάντοτέ μου 9xoUsts *
πάντο γὰρ ποιεῖς, etc. Sed sine Manuscriptorum aucto-
ritate nihil jungere audemus.

tici
dam
bant

Hare-
qui-
dice-
Chri-

stumpreci -

bus

opus

habere.

Marc. 9.

25.

Ibid.

r. 4t.

Joan. 5. 9.
Matth.9.2.
Marc. 4.

39.

442

sciebam. quia semper me audis ; id est, Ut vo-
luntas mea fiat, non egeo precibus ; sed ha: dico
ut illis suadeam tibi et mihi unam esse volunta-
tem. Cur ergo precaris ? Propter infirmos et cras-
siores. 49. Et cum h«c dixisset, clamavit voce
magna. Cur non dixit, In nomine Patris mei ve-
ni foras? cur non dixit, Suscita illum, Pater ?
sed his missis omnibus, assumtoque precantis
habitu, rebus ipsis auctoritatem. demonstrat. ?
Christus Quia hoc sapientiae sua est, verbis humilitatem,

I
verbis. "operibus potentiam bids: Quia enim nulla
mililatem , £L

S. JOANNIS CHRYSOST.

operibus alia de re poterant illum accusare, quam quod
dors eui non esset ex Deo, et sic multitudinem decipiebant;
ostendit.

ideo ex abundanti illud. verbis suis ostendit, eo
quo infirmitas illorum. exigebat. modo. Poterat
enim alio modo concordiam ostendere una. cum
dignitate sua; sed eo turba pervenire non pote-
rat. Dixit, 45. Lazare, veni foras. Moc est
Joan.5.28. quod. dixerat : enit hora, quando mortui au-
dient vocem Filii Dei , et qui audierint , vi-
vent. Ne putes enim illum ab altero virtutem
accepisse, jam superius te docuit, et id operibus
ostendit. Non dixit, Surge; sed, /'enmi foras,
mortuum tamquam viventem alloquens.
9. Quid huic potestati par fuerit? Quod si non
propria virtute hoc fecit, quid plus habebit quam
4ct. 3. 12. apostoli , qui dicunt : Quid nobis attenditis, tam-
quam propria virtute aut pietate fecerimus
hunc ambulare? Nam si non propria virtute fa-
ciebat, cur non adjecit id quod apostoli de se di-
cebant? lta certe illi majorem. philosophiam et
virtutem. exercuerint, qui gloriam propulsarint.
τή. Et alibi, iri, quid hec facitis? Similes vobis
homines sumus. Num apostoli quia nihil. per se
faciebant, hzc dixerunt, ut hoc ipsum persuade-
rent ; ille vero si hanc de se opinionem habuisset,
annon illorum existimationem amovisset, nisi sua
auctoritate operatus esset? ecquis hoc dixerit?
Atqui contra loquitur Christus dicens: Propter
circumstantem turbam dixi, ut credant. Itaque
si credidissent, non opus erat precibus. S1 autem
precari indignum ipso non erat, cur illis causam
imputet? cur non dixit, Ut credant me non esse
tibi qualem? oportebat enim ob illam opinionem
ad hoc venire. Sed cum legem solvere existimaba-
tur , illis nihil proferentibus ipse dictum expressit:
JVolite putare quia veni solvere legem; hic vero
opinionem firmat. In summa, quid. opus erat cir-

Ibid.
14.

Matth, 5
17.

^ Alii zzi εὐτελεστέρους.
b Alit cz» δόξαν. πάλιν, τί προσέχετε ἡμῖν ὡς ἰδία δυνά
pits opo mass.

b

;C6

D

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

* / , , D Ἂν - ,
τὸ θέλημα οὐ δέομαι εὐχῆς, ἀλλ᾽ ὥστε πεῖσαι ὅτι
M CO / 3 M 'N
σοὶ xai ἐμοὶ μία βούλησις. Τί οὖν εὔχη; Διὰ τοὺς
ἀσθενεῖς * xad í Καὶ ταῦτα εἰπὼν, ἔχραξε

ενεῖς ^ xat παχυτέρους. Καὶ ταῦτα εἰπὼν, ἔχραςε
m , , - "3 ἊΝ καλῷ NE
φωνῇ μεγάλη. Διατί γὰρ οὐχ εἰπεν, ἐν τῷ ὀνόματι
B τ Ne "lios BBC co TERMS T EET EET
τοῦ ΠΙχτρὸς μου δεῦρο ἔξω ; διατί μὴ εἰπεν, ἀνάστη -
“νος 7 “5 "Y c / » λ M 2
σον αὐτὸν, IMazep; ἀλλὰ ταῦτα πάντα ἀφεὶς xu εὖ-
, e N E Y
χομένου σχῆμα ἀναλαδὼν, διὰ τῶν πραγμάτων τὴν
, J [4 / m D τὦ
αὐθεντίαν ἐνδείκνυται; Ὅτι καὶ τοῦτο τῆς αὐτοῦ σο-
7 X M / D
quac, διὰ ἐνὶ δημάτων συγκαταθασο;: τῶν
5^ E
ἔργων ἐξουσίαν ἐπιδείκνυσθαι. Ἐπειδὴ γὰρ οὐδὲν ἄλλο
εἰχον seien ΠΟΥ ἀλλ᾽ ἢ ὅτι οὐκ ἔστιν ἐχ τοῦ
Θεοῦ, xoi οὕτω τοὺς πολλοὺς ἡπάτων, τούτου ἕνεχεν
μεθ᾽ ὑπερόολῆς δείκνυσι τοῦτό τε αὐτὸ OU ὧν φησι,
V e , Ἢ 008
xxi χαθ᾽ ὃν τρόπον ἣ ἀσθένεια ἐχείνων ἀπήτει. Ev
Y ^ Y “7 NET A L ᾿ i ce
μὲν γὰρ xai ἄλλως δεῖξαι τὴν συμφωνίαν μετὰ τῆς
3 dn EE t Mor. 35/ 3 ex πὰ
οἰκείας ἀξίας ἀλλ᾽ οὐχ ἐδύνατο ἀναύῆναι τοσοῦτον ὃ
» m 7 ων » D ,
ὄχλος. Kat φησι: Λάζαρε, δεῦρο ἔξω. Τοῦτό ἐστιν
y » J ] 7, c
ἔλεγεν "ἔρχεται ὥρα ὅτε οἱ νεχροὶ ἀχούσουσι τῆς
- Ὁ "Ὁ c m ^ € 5 / /
φωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, xol oi ἀχούσαντες ζήσον-
d b AY /, » M
ται. "Iva γὰρ μὴ νομίσῃς, ὅτι παρ᾽ ἑτέρου £Aabe τὴν
ar L4 , Ὁ ΜΝ T ΔΝ - y
φῶτ: ἄνωθέν σε τοῦτο ἐδίδαξε, xol διὰ τῶν ἔρ-
1 5 E] M το
les ἐπέδειξε. Ko οὐχ εἶπεν, ἀνάστηθι" ἀλλὰ, Δεῦρο

, Ὁ Ἂς
ἔξω, ὡς ζῶντι διαλεγόμενος τῷ τετελευτηχότι.

-

, T [2 ^ P
T: ταύτης τῆς ἐξουσίας γένοιτ᾽ ἂν ἴσον; Εἰ δὲ μὴ
is.
ἰδίᾳ δυνάμει τοῦτο ποιεῖ, τί πλέον ἕξει τῶν ἀποστό-
E Τί ἡμῖν προσέχετε, ὡς ἰδία δυνά-

λων τῶν
“ἡ τ AC , , mM - ^5 , ἢ ,
εὐσεδείᾳ πεποιηχόσι τοῦ περιπατεῖν αὐτόν ; Ei

uet ἢ
ij » m / m
γὰρ οὐ ποιῶν ἰδίᾳ δυνάμει, οὗ πρόσετίθει τοῦτο; ὅπερ
, c -
oi ἀπόστολοι περὶ ἑαυτῶν ἔλεγον, ἔσονταί πὼς ἐχεῖ-
e D c / M
vot μᾶλλον φιλοσοφοῦντες, τῷ διαχρούεσθαι "τὴν
- zs Im τ -
δόξαν. Καὶ ἀλλαχοῦ - Ἄνδρες, τί ταῦτα ποιεῖτε ; Καὶ
4 - - jean δε ᾿
ἡμεῖς δμοιοπαθεῖς ἐσμεν ὑμῖν ἄνθρωποι. Eica οἵ μὲν
345 " , ^ 5 ἊΝ » y E
ἀπόστολοι, ἐπειδὴ οὐδὲν οἴκοθεν ἔπραττον, ταῦτα
ἔλεγον ὥστε πεῖσαι τοῦτο: αὐτὸς δὲ τοιαύτην περὶ
c —- N/IT E 3 4 WES , PES »
ἑαυτοῦ δόξαν ἔχων, 00x ἂν τὴν ὑπόνοιαν ἀνεῖλεν, εἴ γε
MPO T »0- LECHE ESTY - c Ὁ
μὴ οἰκεία αὐθεντεία ἐποίει: xal τίς ἂν τοῦτο “ εἴποι ;
FON 1 Mes , E r ^ , Set
Καὶ μὴν τὸ ἐναντίον ποιεῖ ὃ Χριστὸς, λέγων * Διὰ τὸν
dios dee: ὄχλον εἶπον, ἵνα πιστεύσωσιν. Ὥστε εἰ
ἐπίστευον, οὐχ ἦν χρεία τῆς ey ἧς. Ei δὲ μὴ ἦν ἀνά--
ξιον αὐτοῦ τὸ εὔχεσθαι, διατί ἐχείνοις τὴν αἰτίαν λο-
; ^ |o NT PER i] e , cl
γίζεται; διατί δὲ μὴ εἶπεν, ὅτι ἵνα πιστεύσωσιν ὅτι
» ἕω n , ᾿
οὐχ εἰμί σου ἴσος; ἐχρὴν γὰρ διὰ τὴν ὑπόνοιαν πρὸς
ον - 2 , M
τοῦτο ἐλθεῖν. Ἀλλ᾽ ὅτε μὲν ὑπωπτεύετο λύειν τὸν vó-
μον, τὴν λέξιν αὐτὴν τέθειχε, μηδὲ εἰρηκότων τι
d :
Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον λῦσαι τὸν νόμον *
Y
Ὅλως δὲ,

περιόδου τοσαύτης χαὶ αἰνιγμάτων ; "Hoxet γὰρ εἰπεῖν,

3 H
ἐχείνων *

- X» vp ?oxy
ἐνταῦθα δὲ ἵστησι τὴν ὑπόνοιαν. τί ἔδει

- " * ^ * , * ^os. ^
v Quidam εἴποι; ἀλλὰ χαὶ τὸ ἐναντίον φησὶ, διὰ τοὺς τ
ριξστῶτας ὄχλους, ἵνα πιστεύσωσιν. ὥστε εἴ γε ἐπίστευον.

IN JOANNEM HOMIL. LXIV. ἃ]. rxiir.

445

οὐχ εἰμὶ ἴσος, xax ἀπαλλαγῆναι. Τί οὖν; οὐχ εἶπεν, 34 cuitione et zenigmatibus ? Satis erat dixisse, Non

φηδὶν, ὅτι Οὐ ποιῷ τὸ θέλημα τὸ ἐμόν; ᾿Αλλὰ χαὶ
τοῦτο συνεσχιασμένως χαὶ πρὸς τὴν ἐκείνων ἀσθέ-
νειαν, xal ἀπὸ τῆς αὐτῆς αἰτίας, ἀφ᾽ ἧς χαὶ ἣ εὐχὴ
ἃ γέγονεν. Τί δέ ἐστιν, ὅτι Ἤχουσάς μου; Τουτέστιν,
ὅτι οὐδὲν ἐναντίον ἐμοῦ πρὸς σέ. “Ὥσπερ οὖν τὸ, ὅτι
Ἤχουσάς μου, οὐ τοῦτό ἐστι δηλοῦντος, ὅτι αὐτὸς
οὐχ ἴσχυσεν (εἰ γὰρ τοῦτο ἦν, οὖχ ἀδυναμία μόνον
ἔσται, ἀλλὰ χαὶ ἄγνοια, εἴ γε πρὸ τοῦ εὔξασθαι οὐκ
ἤδει, ὅτι μέλλει ἐπινεύειν ὃ Θεός " εἰ δὲ οὐχ ἤδει

5
y, ELA 7 , / Y
εν, ὅτι Πορεύομαι ἵνα ἐξυπνίσω αὐτόν 5 xat

πῶς ἔλεγ
^ e" , Yy* bh M cr
οὐχ εἶπεν, πορεύομαι ἵνα εὔξωμαι τῷ Πατρὶ, ἵνα
c 3 τ 5 3 /
ἐξυπνίση αὐτόν)" ὥσπερ οὖν τοῦτο οὐχ ἀσθενείας,
35 2 fv ᾿ , er M x Πά Á
ἀλλ᾽ διιογνωμοσύνης: οὕτω xoi τὸ, Πάντοτέ μου
c m - E J )! Y
ἀχούεις. Ἢ τοῦτο οὐν ἐστιν εἰπεῖν, ἢ ὅτι πρὸς τὴν
o ENS “ Ei NM ox ES ep
ὑπόνοιαν τὴν ἐχείνων εἴρηται. Ei δὲ οὔτε ἠγνόει, οὔτε
» d ς c M MM Ie
ἠσθένει, . εὔδηλον ὅτι διὰ τοῦτο τὰ ταπεινὰ φθέγγεται
i — e—— Ὁ A J
δήματα, ἵνα * x&v Ex τῆς ὑπερθολῆς πεισθῆς xal ἀναγ-
m m y, m T! , Ld 5
χασθῆς ὁμολογῆσαι, ὅτι οὐ τῆς ἀξίας αὐτοῦ ἐστιν,
“- e , -* cT 5 ,
ἀλλὰ τῆς συγχαταδάσεως. Τί oov oi τῆς ἀληθείας
E] Δ E] N Y E] , cC » OMEN PT οἱ
ἐχθροί; Οὐ πρὸς τὴν ἀσθένειαν τῶν ἀκουόντων εἴρηχε,
᾿ Y M! »vy , αν ^ d 5. 7m A [4 ὡς A
φησὶ, τὸ Hxoucac μου, ἀλλ᾽ ἵνα δείξη τὴν ὑπεροχήν.
7 - 3 -1* M Y AA
Kai μὴν τοῦτο oüx ἦν δεῖξαι τὴν ὑπεροχὴν, ἀλλὰ
- M bd UY
σφόδρα ταπεινῶσαι ἑαυτὸν, xol ἀποφῆναι οὐδὲν ἀν-
^ rp M EA » M
θρώπου πλέον ἔχοντα. Τὸ γὰρ εὔχεσθαι, οὐ χατὰ
- Ἂ ΧΑ M] E 7 € c d 55 / € /,
Gov, οὐδὲ χατὰ σύνθρονον. ᾿Ορᾶς ὅτι οὐδαμόθεν Ecé-
ι - 7. 1 ' A , /
ρωθεν ἐπὶ τοῦτο ἦλθεν, ἀλλὰ διὰ τὴν ἀπιστίαν ἐχεί-
bj M Mi Ὁ 2.5 τος jn
νων; Ὅρα γοῦν xal τὸ ἔργον μαρτυροῦν αὐτῷ τὴν
»c ^
αὐθεντίαν. "ExdAecs, xai ἐξῆλθεν 6 τεθνηχὼς συνει-
΄ " c X NIE / *3 P -“
λημμένος. Εἶτα ἵνα μὴ δόξη φαντασία εἶναι τὸ πρᾶ-
* » - A 5 Ced »! ΔΈ ei NN , ns
γμα (τοῦ γὰρ ἀναστῆναι τὸ ἐξελθεῖν δεδεμένον οὐχ
E * 3 /
ἔλαττον ἐδόχει εἰναι παράδοξον), ᾿Εχέλευσεν αὐτὸν
e e ^ , ,
λῦσαι, ἵνα χαὶ ἁψάμενοι, χαὶ πλησίον γενόμενοι,
- , ὁ 5 2 / »
ἴδωσιν ὅτι ὄντως ἐχεῖνός ἐστι. Καὶ φησίν - Ἄφετε
3 M € , 57^ b! ^, ,ὔ E 652: 5 ,
αὐτὸν ὑπάγειν. Εἶδες τὸ ἀκόμπαστον ; Οὐχ ἐπάγεται
qx ^Y , , 3). zu D Ἂ 4 e T
αὐτὸν, οὐδὲ κελεύει μετ᾽ αὐτοῦ P περιιέναι, ὥστε μὴ
NT Ἁ
δόξαι τισὶν
Ὕ , ^Y
Γενομένου δὲ
, ^ - / H *
προσελθόντες ἀπήγγελλον τοῖς Φαρισαίοις. Τί οὖν
- Ἁ , ,
ἐχεῖνοι ; Δέον ἐχπλήττεσθαι xa θαυμάζειν, βουλεύον-
- , Τὰ m
ται αὐτὸν ἀνελεῖν, τὸν ἀναστήσαντα vexoóv. Ὦ τῆς
τι , N 3 " y^^ , U- E L
dvolac* τὸν ἐν τοῖς ἄλλων σώμασι θανάτου περιγενό-
/, ^ "AA A Y K M , T "Tt
μενον, θανάτῳ παραδώσειν ἐνόμιζον. Καὶ λέγουσι * Τί
c [7] T Η - -
ποιοῦμεν, ὅτι ὃ ἄνθρωπος οὗτος πολλὰ σημεῖα ποιεῖ;
D , /
Ἄνθρωπον αὐτὸν ἔτι χαλοῦσιν, οἱ τοσαύτην λαθόντες

E] δ s m 3 Ὁ / rp m ^
ἀπόδειξιν τῆς αὐτοῦ θεότητος. Τὶ ποιοῦμεν; Πιστεῦ-

“, ΩΝ c M
σαι ἔδει χαὶ θεραπεῦσαι, xa προσχυνῆσαι, καὶ μη- E

,ὔ E cC N 7
χέτι νομίζειν ἄνθρωπον. ᾿Εὰν ἀφῶμεν αὐτὸν οὕτως,

^ Morel, γέγονεν. ἄρα τὸ πάντοτέ μου ἀχούειν τοῦτο ὃη-
λοῖ, οὐδὲν ἐναντίον ἐμοῦ πρὸς τέ.

sum zqualis, et rem solvere. Quid ergo ? annon
dixit, inquies, Yon. facio voluntatem meam?
Sed illud subobscure dixit, et propter eorum im-
becillitatem , eadem de causa , qua etiam precatus
est. Quid autem sibi vult illud, Quoniam audi-
sti me? Hoc est, Nihil inter me et te contrarium
est. Quemadmodum igitur illud, Zudisti me, non
significat ipsum non posse ( nam si hoc esset , non
impotentia solum, sed et ignorantia esset, siquidem
ante precationem nescivisset Deum. assensurum
esse : si vero ignorabat, quomodo dixit, /'ado ut
suscitem eum? nec dixit, Vado precaturus Pa-
trem , ut suscitet eum ) : quemadmodum , inquam ,
hoc non imbecillitatis, sed. concordiz est; sic et
illud, Semper me audis. Aut hoc dicendum, aut
respondendum, hzc propter illorum opinionem di-
cta fuisse. Quod si nec ignorabat, nec imbecillus
erat, palam est illum ideo humilia verba loquu-
tum fuisse, ut vel ex hyperbole credas et confiteri
cogaris, hzc dixisse illum non secundum dignita-
iem suam, sed secundum imbecillitatem. audito-
rum. Quid ergo aiunt veritatis hostes? Non ad
imbecillitatem auditorum dixit, A4udisti me; sed
ut ostenderet pracellentiam. Verum hoc non erat
pracellentam demonstrare, sed admodum humi-
liter agere, ostendereque se nihil plus quam homi-
nem habere. Nam precari non est Dei, nec ejus
qui in eodem sedet solio. Viden? nulla alia de
causa ad hoc venisse, nisi. propter eorum incre-
dulitatem ἢ Animadverte ergo rem ipsam ejus au-
ctoritatem testificari. Vocavit, et prodiit mortuus
ligatus. Hine. ne videretur res esse phantasma
( nam prodire ligatum non minus admirandum vi-
debatur, quam resurgere), Jussit solvi illum,
ut tangentes etaccedentes viderent vere illum esse.
Et dixit, 44. Sinite illum. abire. Viden' quam
sit alienus a fastu? Non ducit eum secum, neque
sequi se Jubet, ne videatur sese ostentare : tanta
utebatur modestia. Signum tantum alii mirabantur,
alii Phariszeis nuntiaverunt. Quid igitur illi? Cum
mirari et obstupescere oportuisset, consultant ut
illum interficiant, qui mortuum suscitavit. O in-
sipientiam? Eum qui in aliis corporibus mortem
superaverat, morti se tradituros esse putabant , et
dicunt, 47. Quid facimus, quia hic homo multa
signa facit ? Hominem illum. adhuc vocant, qui
illius divinitatis tantam acceperant demonstratio:

* [κἂν accessit e Savil. et Codd. nostris. ]
b Alii περιπατεῖν, et mox γενομένου δὲ τούτου τοῦ θαύματος.

Precari
non est Dei.

[nvidize

ci cilas.

5. JOANNIS CHRYSOST.

A44
444
nem. Quid facimus? Credere oportebat , ipsum
colere et adorare, neque amplius hominem existi-
mare. 48. Si dimittimus eum. sic, venient Ro-
mani, et tollent gentem nostram et cipitatem.
Quid. facere deliberant? Populum concitare vo-
lunt, ut periclitaturum ob tyrannidis suspicionem.
Si discant Romani ipsum circumagere turbam, nos
suspectos habebunt, et venient tollentque nostram
civitatem. Cur quaso? num defectionem docebat?
nonne jubebat tributum dare Cisari? annon cum
ilum regem facere volebatis, aufugit? annon vi-
lem et sine fastu. vitam ducebat, sine domo et aliis
hujusmodi? Hzc dicebant, non metuentes, sed
invidentes. Verum id contigit, quod minime ex-
spectabant, et gentem et urbem ceperunt, quia
Christum ipsi occiderant. Erant enim gesta illius p
procul omni suspicione. Nam qui agros sanabat,
qui optimum vitze institutum docebat, et princi-
pibus parere. jubebat, is non affectabat , sed. pro-
pulsabat tyrannidem. At, inquiunt, id ex supe-
rioribus conjectamus. Verum ipsi defectionem do-
cebant , secus ille. Viden' illa dicta simulauonem
fuisse? Quid enim simile exhibebat? num satel-
litibus stipabatur? num currus trahebat? annon
solitudines obibat? Sed ne viderentur hz:ec ex animi
sui morbo dicere, civitatem. totam periclitari di-
cunt, et reipublice insidias parari , seque de extre-
mis metuere. Non hac vobis captivitatis causa
fuerunt; sed his contraria, et hanc et. Babyloni- C
cam, et illam quz sub Antiocho contigit pepere-
runt: non quod apud. vos Dei cultores essent, sed
quod injusti et Deum irritantes ; hoc vos prodidit.
Verum hujusmodi res est invidia: nihil. decorum
sinit videre, exc:ecato. semel animo. Nonne mites
esse Christus docuit ? nonne alapis caesos in dexte-
ra, alteram vertere? nonne injuria affectos tolera-
re? nonne majorem ad mala patienda, quam alii
ad mala facienda animum exhibere? Haccine ty-
rannidem affectantis? annon potius propulsantis ?
4. Verum, ut dixi, gravis est invidia, et si- D
mulatione plena. Hc orbem. innumeris implevit
malis : hujus morbi causa, reis et noxiis tribunalia
replentur : hinc oritur EDT et pecuniarum amor,
hinc amor principatus, hinc superbia : hinc viae
scelestis latronibus, mare piratis infestatur : hinc
caedes per orbem, hinc genus nostrum discerpitur.

« Alii ἐλεύσονται. Mox alii τί ἐστιν ὃ βούλονται εἰπεῖν.

a Alii ἴδωσιν. Ibid. alii ὑποπτεύσουσιν ἡμᾶς ἐπὶ τυραννίδι.

b Savil. xot ἀχόμπαστον μετεδίωχε βίον.

* [δορ. περιεφέρετο καὶ ἐπ. margo Savil.; δορ. περιεθά-
λετο Codd. ποϑίνϊ.}

PU

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

» c " A H *
“ἔρχονται οἱ Ρωμαῖοι, xo ἀροῦσιν ἡμῶν καὶ τὸ ἔθνος
1 n E
xat τὴν πόλιν. Τί ἐστιν ὃ βουλεύονται ποιεῖν; Τὸν
N -
λαὸν ἐπισεῖσαι βούλονται λοιπὸν, ὡς μέλλοντες xtv-
,
δυνεύειν ἐπὶ Paus τβρανίεδας: ᾿Ἐὰν γὰρ ὀχλα-
Α γωγοῦντα, φησὶ, ^ μάθωσιν αὐτὸν ol Ῥωμαῖοι; ὕπο-
πτεύσουσιν ἡμᾶς, χαὶ ἐλεύσονται, χαὶ χαθελοῦσιν
e 1 ,
ἡμῶν τὴν πόλιν. 'Γίνος ἕνεχεν, εἶπέ μοι; μὴ γὰρ ἀπο-
/ 2058/8 ^ E] , ΄ ^ c E
στασίαν ἐδίδασχεν ; οὐχ ἐπέτρεψε φόρον δοῦναι Καί-
2 Sw ) / CEN D 5 74 M
cupi; οὐχὶ βασιλέα αὐτὸν ποιῆσαι ἠθελήσατε, xot
y S.A b 5 - b N » , ^ NI
ἔφυγεν ; οὐχὶ τὸν εὐτελῇ P xal ἀπέριττον ἐπεδείκνυτο
, ^ d Es
βίον, μήτε οἰκίαν EE. μήτε ἄλλο τῶν cotobcty
/, D
οὐδέν ; ᾿Γαῦτα μὲν οὖν Ee yov, οὐ οὐρα τιν ἀλλὰ
TA 531. 57,
βασχκαίνοντες. ᾿Πξέῤη δὲ

xo μὴ προσδοχώντων αὐτῶν,
Y 5 “Ὁ El -
xal τὸ ἔθνος xoi τὴν πόλιν £AmÓov, ἐπειδὴ ἀνεῖλον
e, K " M hc LM € hl “ ^ ,
αὐτόν. Kot γὰρ πόῤῥω πάσης ὑποψίας ἦν τὰ γινόμενα.
€ A , e *
Ὁ γὰρ ἰώμενος νοσοῦντας, xot ἄριστον διδάσχων βίον,
N » »
xoi ἄρχουσι πείθεσθαι ἐπιτάττων, οὐχὶ τυραννίδα
, e
συνίστη, ἀλλὰ χατέλυεν. AXX ἀπὸ τῶν "rnm
τοχαζόμεθα, gos Ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι ἀποστασίαν ἐδί-
δασχον " οὗτος δὲ τοὐναντίον. “Ορᾷ;ς ὅτι ids ἦν
τὰ λεγόμενα; 'Γί γὰρ ἐπεδείξατο τοιοῦτον ; * δορυφό--
ρους σοδοῦντας ἐπήγετο; ὀχήματα ἐπεσύρετο; οὐχὶ
M 2 , 55/ 5 xq NcS/T ΕἸ ^ ;
τὰς ἐρημίας ἐδίωχεν ; ÀAXX' ἵνα μὴ “δόξωσιν ἀπὸ πά-
θους τοῦ ἑαυτῶν λέγειν, τὴν πόλιν φασὶ χινδυνεύειν
πᾶσαν, χαὶ τὸ χοινὸν ἐπιδουλεύεσθαι, xol περὶ τῶν
/ [y cs ΩΝ
ἐσχάτων αὐτοῖς εἶναι τὸν φόθον. Οὐ ταῦτα τῆς αἰχμα-
λωσίας ὑμῖν αἴτια γέγονεν, ἀλλὰ τὰ ἐναντία, καὶ ταύ-
ἢ aono , -» E X soi 079 2 NOS / "
τῆς Xa τῆς εἰς βαδυλῶνα, xot τῆς ἐπὶ Ἀντιόχου τῆς
ΤΟΣ τ SU ον cS , XU CS
μετὰ ταῦτα * οὗ τὸ εἰναι παρ᾽ ὑμῖν θεραπεύοντας, ἀλλὰ
τὸ εἰναι ἐν ὑμῖν ἀδικοῦντας, χαὶ τὸν Θεὸν παροργί-
M e ies p / 2 , 3 1 ἘΞ
ζοντας, τοῦτο ὑμᾶς ἐχδότους ἐποίησεν. ᾿Αλλὰ τοιοῦτον
6 φθόνος" οὐδὲν τῶν δεόντων δρᾶν ἀφιεὶς, ἅπαξ πηρώ-

25/95

σας τὴν dye on πράους ἐδίδασχεν εἶναι; M
δαπιζομένους τὴν δεξιὰν, στρέφειν xol τὴν ἑτέραν; οὐ
φέρειν ἀδικουμένους ; οὐ μείζονα ἐπιδείχνυσθαι προθυ--
μίαν πρὸς τὸ χαχῶς παθεῖν, ἢ ἕτεροι ἔχουσι πρὸς τὸ
χαχῶς ποιῆσαι; Ταῦτ᾽ οὖν, εἶπέ μοι, τυραννίδα
συνιστῶντος; ἀλλ᾽ οὐ τυραννίδα χαθαιροῦντος:

a y

Ἀλλ᾽ ὅπερ ἔφην,
7 ΓΕ c τὶ X , RJ ,
σεως γέμον. Τοῦτο τὴν οἰκουμένην μυρίων ἐνέπλησε

SEA e / Xore /
δεινον ἣ βασχανία xat ὕποχρί-

χαχῶν ἀπὸ τοῦ νοσήματος τούτου τὰ διχαστήρια
χρινομένων πεπλήρωται" ἀπὸ τούτου δόξης καὶ χρη-
μάτων ἔρως" ἀπὸ τούτου φιλαρχία, xot “ ὑπεροψία"
ardeat NA Y N nz Y

ἐντεῦθεν ὁδοὶ ληστὰς μιαροὺς, καὶ θάλαττα πειρατὰς

" , cT € N 5» / , , e
ἐχει ^ ἐντεῦθεν οι χατὰ τὴν οἰχουμιενὴν φόνοι , ἐντεῦθεν

e Savil. δόξωσιν τὸ πάθος τοῦ ἑχυτῶν λέγειν.
4 Alii χενοδοξία. [ Supra χρινομένων Inter uncos habet
Savil., nec agnoscunt Codd, nostri, ] Tbid, quidam ὁδοὶ

πολιορχοῦνται xol θάλωυττα.

IN JOANNEM

FP , Dd ^ N. 7

ἴο γένος ἡμῶν OO TTG TALL.
μὴ

ὃν ὄψει" τοῦτο χαὶ εἰς τὰς ἜἘχχλησίας εἰσεχώ-

^

ὍΠΕΡ ἂν ἴδης xaxov, ἀπὸ
,

ταύτης

μασε" τοῦτο ἄνωθεν τὰ μυρία yu δεινά ᾿ τοῦτο
14 voc

τὴν φυαργομίαν α ἔτεχεν * αὕτη τὰ ἄνω χάτω

ἐποίησε, xxl τὸ δίχαιον διέφθε ΔῈ (Δῶρα γὰρ, φησ

ὺς σοφῶν, xoi ὡς VLA στόματι;
LI

auum ὀφθαλμιο
ἀποστρέφει ἐλέγχους)" τοῦτο δούλους ἀντ᾽ ἐλευθέρων

ποιεῖ " περὶ τούτου χαθ᾽ ἑκάστην διαλεγόμεθα τὴν

ἡμέραν, καὶ πλέον οὐδὲν νίνεται. Θηρίων γινόμεθα
χείρους, ὀρφανοὺς ἀρῤπάξομεν; iiw γυμνοῦμεν, πέ-

νητας ἀδικοῦμεν, οὐαὶ ἐπὶ οὐαὶ συνάπτομεν. Οἴμοι,
. YA Am E — - £A E SS
ὅτι ἀπόλωλε εὐλαδὴς ἀπὸ τῆς γῆς. Καὶ ἡνιῶν ἐστὶ τὸ
n " -T. -— c9 ἊΝ -» ^. ῃ᾽ € , "

βρηνεῖν λοιπόν μᾶλλον Oi τοῦτο δεῖ χαθ᾽ ἑχάστην

^

΄ M c / 55 E] E] - 2 ἢ »^
λξγξιν τὴν ἡμερᾶν. Οὐδὲν εν ευγᾶις αννομεν, ουόεν

» 6 - X f^ , Jy b ^
ἐν συμθουλαῖς xat παραινέσεσι" λείπεται ἄρα τὸ δα-
, οῸ "- ,ὕ A -
κρύειν. Τοῦτο xoi ὃ Χριστὸς ἐποίησε" πολλὰ τοῖς ἐν
*[ , , € 2 NV EJ /ON , T
ἘΔ βΒίει a A ὡς οὐδὲν S aru ἐχεῖνοι,
ἐδάχρυσεν αὐτῶν ἃ τὴν πώρωσιν. Τοῦτο καὶ oi προ-
grat ποιοῦσι" τοῦτο χαὶ fuels πράττωμεν νῦν. Θρή-
νου λοιπὸν ὃ καιρὸς, χαὶ δαχρύων, xa οἰλωγῆς. Εὔ-
3 - ᾿- 308 - c c 7 /, M ,
καιρον εἰπεῖν xo ἡμᾶς νῦν, Καλέσατε τὰς θρηνούσας,
δ᾽ M M M ^ M 2
xa PX τὰς σοφὰς ἀποστείλατε; xot ἘΠ Ἐϑοδοιραν,
do οὕτω δὺν ocu ἐχδαλεῖν τὸ νόσημα τῶν τὰς
οἰκίας οἰκοδομούντων τὰς λαμπρὰς, τῶν d γροὺς περι-

ἀλλὰ

συλλάφεσθέ μοι xo ὑμεῖς τῶν θρήνων, ot γεγυμνωμέ-

^

(T
6x)Xouéwoy ἐξ aired: Θρηνεῖν εὔχαιρον "

νοι τε χαὶ ἠδικημένοι" τοῖς ὑμῶν θρήνοις χαταγάγετέ
^ E
(400 τὰ δάχρυα. Ἀλλὰ EET. "ἡ ἑαυτοὺς, ἄλλ᾽
,
ἐχείνους θρηνήσωμεν * οὐχ, ὑμᾶς ἠδίκησαν, ἀλλ᾽ ἕαυ-

»

M E) , €x - Y V
τοὺς ἀπώλεσαν. Ὑ μεῖς μὲν γὰρ ἔχετε τὴν

( βασιλείαν

c 5 Ead 2 M m SNC. τ 2 - TN M ,
τῶν οὐρανῶν ἀντὶ τῆς ἀδιχίας - ἐχεῖνοι δὲ τὴν γέενναν
ἈΝ » D / - ^ Y
ἀντὶ χέρδους. Διὰ τοῦτο βέλτιον ἀδικεῖσθαι xci μὴ
- , e ^ Ε
ἀδιχεῖν. Θρηνήσωμεν αὐτοὺς θρῆνον, P μὴ τὸν ἀνθρώ-
πινον, ἀλλὰ τὸν ἀπὸ τῶν θείων Γραφῶν, ὃν χαὶ oi
D ΕῚ 7, 7 Arc 4
προφῆται ἐθρήνησαν. Θρηνήσωμεν μετὰ Ἣσαϊου πι-
/, M
χρὸν. xo εἴπωμεν * Οὐαὶ οἱ συνάπτοντες οἰχίαν πρὸς
΄ z J c
Gora. χαὶ ἀγρὸν πρὸς ἀγρὸν ἐγγίζοντες, ἵνα τοῦ πλη-
M » , ^ e c
Giov ἀφέλων ταί τι, μὴ οἰκήσετε μόνοι ἐπὶ τῆς γῆς;
»
Οἰχίαι ἼΣΩΣ χαὶ χαλαὶ, xoi οὐχ ἔσονται oi ἐνοι-
cT - /, Ay m N M
χοῦντες ἐν αὐταῖς. Θρηνήσωμεν μετὰ τοῦ Ναοὺμ,, xot
» D E , CA τσ 3 ^ c 2 cr A
εἴπωμεν μετ᾽ ἐχείνου * Οὐαὶ ὃ οἰκοδομῶν εἰς ὕψος τὴν
es ES "YN E] N /
οἰκίαν αὐτοῦ μᾶλλον δὲ θρηνήσωμεν αὐτοὺς, χαθά-
N ,ὔ , ^ - -
περ xai ὃ Χριστὸς τοὺς τότε, λέγων " Οὐαὶ ὑμῖν τοῖς
d TAE D X
πλουσίοις, ὅτι ἀπέχετε τὸν μισθὸν ὑμῶν, xat τὴν πα-
Dl ei - D Y
ράχλησιν ὑμῶν. Οὕτω, παραχαλῶ, θρηνοῦντες xat
- M , ^Y M » M ,
ἡμεῖς μιὴ παυσώμεθα " εἰ δὲ μὴ ἄσχημον, xoi κοψώ-

eo hl D /
μεθα ὑπὲρ τῆς τῶν ἀδελφῶν ῥᾳθυμίας: Μὴ χλαίωμεν

c Quidam ἔτεκεν , τὸ νόσημα πάντα ἄνω χαὶ χάτω ποιοῦν,
χαὶ τὸ δίχαιον διαφρθείρον. δῶρα.
2 Alii τὴν συμφοράν.
4

TOM. VIII.

HOMIEL.

I

!.

LXIV. al. Lxim. 445

Quodcumque malum vides, inde proficiscitur

hoc in Ecclesias irrepsit : hoc jamdiu. innumera

peperit mala : amorem pecunie ubique induxit :
p hic morbus. cuncta

subvertit, justitiam corrupit

(Dona. enun, inquit, sapientium oculos exec- gcc. ao.

cant, et tamquam. frenum ori, avertunt. corre-

ptiones) : hoc servos pro liberis facit : de hoc

quotidie disserimus, et nihil proficimus. Feris
pejores efficimur , pupillorum bona rapimus, vi-
duas nudamus, pauperes ledimus, v2 super vc
,, adjicimus. Fe mihi, quia perit pius de terra.
ἃ Nostrum jam est lugere; imo illud quotidie dicen-
dum. Nihil precando proficimus, nihil ex consiliis
et monitis lucramur : restat ut lacrymas funda-
mus. Illud et Christus fecit : cum multa Jerosoly-
mis monita dedisset, cum 1d illis nihil prodesset ,
eorum deflevit cecitatem. Hoc et prophete faciunt :
hoc et nos nunc faciamus. Lacrymarum , fletuum,
ejulatus nunc tempus est. Opportune dicamus :
Focate lugentes mulieres, et ad. sapientes mit-
tite, et loquantur. Sic forte poterimus morbum
abigere eorum qui zdes splendidas construunt,
qui ex rapina agros sibi comparant. Lugendi tem-
pus est : sed mecum vos lugete qui nudati,
p qui lsi estis : vestro luctui lacrymas meas jun-
gite. Verum non nos, sed illos lugeamus : non
vos laserunt, sed sibi perniciem. intulerunt. Vos
enim pro injuria illata regnum czlorum habetis ;
illi pro lucro. gehennam. Ideo melius est ledi,
quam ledere. Lugeamus eos , non humano luctu,
sed ex divinis Scripturis desumto, quo propheta
luxerunt. Acerbe cum Isaia lugeamus, et dicamus:
Fe conjungentibus domuum domui, et agrum
agro adjicientibus, ut a vicino aliquid aufe-
rant, numquid habitabitis soli in terra? Domus
magne et pulchre, et non erunt qui in eis ha-
bitent. Lugeamus cum Nahumo, et cum illo di-
camus, 7 qui cdificat in altum domum suam:
imo lugeamus illos, ut tunc. Christus Judaeos, et
dicamus : Ze vobis divitibus, quia habetis
mercedem vestram et consolationem. Sic, quzso,

nos lugere non desistamus : et nisi turpe sit , plan- 7^

gamus super fratrum segnitiem. Ne lugeamus ] jam
mortuum , sed raptorem, avarum, pecuniarum
amantem, insatiabilem. Cur mortuos lugemus,
nullo fructu? Hos lugeamus , qui mutari possunt.
Verum nobis lugentibus, ipsi fortasse rident. Αἱ

b Alü μὴ τὸν χοινόν. Paulo post quidam μετὰ

οὕτω λέγοντες, οὐχί.

50

UE

Mich. 5 2

Jer. 9. t

Isai. 5

et 9.

Jer-22313-

Luc, 6. 24.

p ὡς
vere
fu: S

Psal.9.16.

446 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

hoc quoque luctu digmun , quia rident de quibus τὸν ἤδη τεθνηχότα, ἀλλὰ χλαίωμεν τὸν ἅρπαγα, τὸν
5 (q j9, ,
. ,
lugere oporteret. Si fletu nostro moverentur, ces- D TEASNEN GR τὸν φιλέξηρθι, τὸν ἄπληστον. Διατί
sandum a luctu esset, cum illi jam ad emendatio- νεχροὺς θρηνοῦμεν, ἐφ᾽ ὧν οὐδέ ἐν ἐστιν ἀνύσαι λοιπόν ;
nem pergerent : verum quia illi sine sensu supini Θρηνήσωμεν τούτους, ἐφ᾽ ὧν ἐστι xol μεταδολή.
. . NIC c - M
jacent, nos flendo persistamus , non divites tan- Ἀλλ᾽ ἡμῶν θρηνούντων, τάχα αὐτοὶ γελῶσιν. Ἀλλὰ
tum, sed etiam pecunie amantes, avaros. Non κχαὶ τοῦτο θρήνων ἄξιον, ὅτι γελῶσιν ἐφ᾽ otc ἔδει πεν -
, y en 2 à
mal» sunt diviti: , quippe quibus ut par est uti θεῖν. Εἰ μὲν γὰρ ἔπασγόν τι ἀπὸ τῶν ὀδυρμῶν τῶν
? I I D Y e /. er :

. m , τ LA ^ , ips
possumus in egenorum usum; sed avaritia malum ἡμετέρων, ἐχρῆν παύσασθαι ὀδυρομένους ὡς μέλλον-
est, quie zterna parit supplicia. Lugeamus ergo. τᾶς διορθοῦσθαι" ἐπειδὴ δὲ ἀναισθήτως διάχεινται

, PI δ 5 ? d n ᾽
. E UE n Ξ , 1 c ς NM
Forte quedam. sequetur emendatio. Si quiin hoc μένωμεν ἡμεῖς κλαίοντες, υνὴ τοὺς πλουτοῦντας ἁπλῶς;
. . m c A, ei
incidere malum non eruantur , alii forte 5101 cave- ἀλλὰ τοὺς φιλαργύρους, τοὺς πλεονέχτας ; τοὺς ἅρπα-
bunt ne in idipsum incidant. Faxit Deus ut et illi ας. Οὐ χαχὸν ὃ πλοῦτος (ἔστι γὰρ αὐτῷ xut εἰς δέον
3 3t 1

: . . / I
a morbo liberentur, et nemo nostrum in illum E χρήσασθαι, ὅταν εἰς τοὺς δεομένους ἀναλίσχωμεν)"
incidat, ut in communi omnes promissa consequa- ἀλλὰ xoxbv f, πλεονεξία, τὰς ἀθανάτους προξενοῦσα

5 5 . CL . /
mur bona, gratia οἱ benignitate Domini nostri Jesu κολάσεις. Θρηνήσωμεν τοίνυν. Ἴσως “γάρ τις ἔσται
* - . * . / ^ ^ -

Christi, cui gloria in secula saeculorum. Amen. διόρθωσις" ἢ χἂν οἱ ἐμπεσόντες μὴ ἀπαλλαγῶσιν,
ἕτεροι γοῦν οὐ περιπεσοῦνται τῷ δεινῷ, ἀλλὰ φυλά-
ξονται. Τ᾿ ἕνοιτο δὲ κἀκείνους ἐλευθερωθῆναι τοῦ νοσή-
βιατὸς , καὶ ἡμῶν μηδένα πεβμεεσεῖν ποτε, ἵνα onm
πάντες τῶν ἐπηγγελμένων τύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι

"Y Y 2 8

xo φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Auáv.

c Alii γάρ ποτε ἔτται, οἱ mox ἀπαλλαγῶσιν, ἀλλ᾽ ἕτεροι οὐ περιπεσοῦνται.

HOMILIA LXV. 389 OMIAIA ££

Ca». ΧΙ. v. 49. Unus autem ex illis Caiphas , Εἷς δέ τις ἐξ αὐτῶν Καϊάφας, à ἀρχιερεὺς ὧν τοῦ :ἔνι-

cum esset pontifex anni illius, dixit eis : 7 Ὸ5 QU TOU ἐκείνου, εἶπεν αὐτοῖς" ὑμεῖς οὐχ οἴδατε οὖ-
» 1 b wan ;

nescitis quidquam, 50. nec cogitatis quia δὲν, οὐδὲ διαλογίζεσθε ὅτι συμφέρει ὕμιν; ἵνα εἷς

expedit vobis , ut unus moriatur homo pro ἄνθρωπος ἀποθάνῃ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ ,Ξκαὶ τὰ ἑξῆς.

populo, etc.

-
m S

A. Infixe sunt gentes in interitu, quem fe- b ᾿Ενεπάγησαν ἔθνη ἐν διαφθορδὲ ἢ ἐποίησαν " ἐν πα-
cerunt : in laqueo isto , quem absconderunt , γίδι ταύτη ἢ ἔχρυψαν, συνελήφθη ὃ ποὺς αὐτῶν. Τοῦ--
comprehensus est pes eorum. Hoc Judzis conti- το ἐπὶ Ἰουδαίων γέγονεν. Αὐτοὶ μὲν γὰρ ἔλεγον ἀνε-

. . li ] id d i οὗ - N 3 Ὁ e A ΜᾺ € *D » ^
git. Ipsi namque dicebant, occidendum esse Je- λεῖν τὸν ᾿Ιησοῦν, ἵνα μὴ ἐλθωσιν oi “Ρωμαῖοι, χαὶ
y . . . " ἡ τὰ ^ ^ », M V , 5 ^
sum, ne venirent Romani, et tollerent ipsorum ἄρωσιν αὐτῶν xat τὸ ἔθνος xxt τὴν πόλιν. FEmzie7
we v . NA 5 v D » Ἐν c ^ T!
gentem et civitatem. Postquam autem occiderunt δὲ ἀνεῖλον, ταῦτα ἔπαθον xat ἅπερ ὡς διαφευζόμενοι
eum, hac passi sunt: et quod ut effugerent fece- ἔπραξαν, ταῦτα ἐπειδὴ ἔπραξαν, οὐ διέφυγον. ᾿Αλλ᾽ ὃ
L ^ E . Y E] M y 2 2 - € ἂχ 2 ,
rant, hoc quia fecere, non effugerunt. Sed quiocci- μὲν ἀναιρεθεὶς; ἐστιν ἐν οὐρανοῖς" ot. δὲ ἀνελόντες,
sus fuit, estin czlis; qui autem occiderunt, gehen- — τὴν γέενναν χληρονομοῦσι" χαίτοι οὐ ταῦτα ἐσχέ-
nam sorüti sunt : etsi id non in voto haberent ;sed — avo, ἀλλὰ τί; ᾿Κὐούλοντο, φησὶν, ἀνελεῖν αὐτὸν
quid? Volebant, inquit, a die illo occidereipsum. ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐχείνης. Εἶπον γὰρ, ὅτι ᾿Ιϊλεύσονται
Dicebant enim, J'enient Romani et tollent gen- — Ῥωμαῖοι, xot Im ins. τὸ ἔθνος. Εἷς δέ τις
tem nostram. U nus aulem. ex illis Caiphas, ἐξ αὐτῶν Καϊάφας, ἀῤχιερε εὺς ὧν τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐχε
cum esset pontifex anni illius , dixit, ceteris C vou, εἶπεν, a CHAR ὧν τῶν λοιπῶν: Ὑμεῖς
impudentior ; //os nescitis quidquam. llli nem- οὐχ οἴδατε οὐδέν. περ ἐχεῖνοι ἀμφέδαλλον, xol ἐν
pe dubitabant, et deliberando proposuerant (dice- τάξει βουλῆς προετίθεσαν, ( ἔλεγον γάρ" Τί ποιοῦ-

IN JOANNEM HOMIL.

1425) τοῦτο οὗτος ἀναισχύντως χαὶ γυμνὴ τῇ χεφαλῇ ,

xo μετὰ ἰταμότητος ἀγεθόησει Τί γάρ φησιν; “ἡμεῖς
e , et
οὐχ οἴδατε οὐδὲν, οὐδὲ διαλογίζεσθε ὅτι συμφέρει, ἵνα
R4 wd 5 d^
εἷς ἄνθρωπος ἀποθάνη , χαὶ μὴ ὅλον τὸ ἔθνος ἀπρλης
ται. Τοῦτο δὲ οὖκ εἶπεν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, ἀλλὰ προξφή-
τευσεν ἀρχιερεὺς ὦν. Ὅρῷς πόση τῆς ἀρχίερατι-
χῆς ἐΞουσίας 3 δύναμις; ᾿Επειδὴ dip ὅλως ἠξίωτο
τῆς ἀρχιερωσύνης; καίτοι ἀνάξιος ὧν τοῦ πράγματος,
A - ,
pozo csucsv, οὐχ εἰδὼς ἅπερ ἔλεγε * xo τῷ στόματι
^ - 9 b S 2
μόνον ἐχέχρητο f, χάρις, τῆς δὲ μιαρᾶς χάρδιας οὐχ
ἥψατο. Πολλοὶ γοῦν χαὶ ἄλλοι τὰ μέλλοντα εἶπον,
T T A]
ἀνάξιοι ὄντες, ὃ Ναδουγοθονόσορ. ὃ Φαραὼ, ὃ Ba-
, B , c ui. Anus οὖ ^ ^Y , τι
λαάμ." καὶ πάντων ἣ αἰτία δήλη. ^O δὲ λέγει, τοιοῦ-
τόν ἐστιν" δμεῖς κάθησθε, ἔ ἔτι dien Bn p pov τῷ πρά-
γμοτι προσέχετε; χαὶ οὐκ ἴστε ἑνὸς ἀνδρὸς σωτηρίας
ὕπερ τοῦ κοινοῦ χαταφρονῆσαι. ὍὍρα πόση τοῦ Πνεύ-
ματος ἣ δύναμις" ἀπὸ διανοίας πονηρᾶς ἴσχυσε δή-
ματα προενεγχεῖν προφητείας γέμοντα θαυμαστῆς.
Τέκνα δὲ Θεοῦ τὰ ἔθνη καλεῖ ὃ εὐαγγελιστὴς, ἀπὸ
- 4 Y cr 5 ' ἄν. ἢ
τοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι. ὥσπερ οὖν χαὶ αὐτὸς φησι"
"55 ν-Ψ - » M 3 5X 9h X M F
Καὶ ἄλλα πρόδατα ἔχω, χαὶ αὐτὸς ἀπὸ τοῦ μέλλον-
9 - [6 M, 2 3 M ^ m 2
τος αὐτὰ χαλῶν. Τί δέ ἐστιν, A gy tepebc ὧν τοῦ ἐνιαυ-
- 3 , * Dl EA τ οῸω τὸ κα
τοῦ ἐχείνου; Meza τῶν ἄλλων xal τοῦτο Drghonum
Οὐχέτι γὰρ τ τὸν ν ἡερόνου ἅπαντα τῆς ζωῆς i τ πίστι:
ἀλλ᾽ Quan, & ἐξ οὗ γε γόνασιν ὠνηταὶ οἵ ἀρχαί. Πλὴν a"

ἀλλὰ καὶ οὕτω παρῆν & τὸ Πνεῦμα. Ἐπειδὴ δὲ τὰς

3
χεῖρας ἦρον χατὰ τοῦ Χριστοῦ , τὸ τηνικαῦτα αὐτοὺς

I^ Mi τυ
ἐγχατέλιπε, χαὶ μετῆλθεν ἐπὶ τοὺς ἀποστόλους. Καὶ
— ^ , , -—
τοῦτο τὸ χαταπέτασμα ἐδήλου e ἰζόμενον, χαὶ 1 τοῦ

Κριστοῦ φωνὴ f, λέγουσα" ᾿Ιδοὺ ἀφίεται ὃ οἶχος ὑμῶν

movzmb new. 447

bant enim, Quid facimus? ) hic impudenter,
aperta fronte, et petalanter clamavit. Quid. vero
dicit? Fos nescitis quidquam , neque cogitatis
quia expedit vobis , ut unus moriatur homo ,
et ne tota gens pereat. 51. Hoc autem a semet-
ipso non dixit, sed cum esset pontifex anni
illius, prophetavit. Vides quania sii. ponuficalis
potesias? Quia enim pontificatmin sortitus. erat,
licet indignus, prophetavit, quid. diceret. 1g00-
rans : graiia cjus lantum ore usa est, mpurium
vero cor non tetigit. Multi quoque alii futura. prze-
dixereni , jodizni licet , Pha-
rao, balaain, omoimnque causa manifesta est.
Hoc auiem vult ille significare : Vos | sedetis ,
adhuc segnius hoc negotium attenditis, nec scitis
unius bominis salaiem pro coumuni contemnen-

Nabuchodonosor ,

dam esse. Vide quanta 511 virius Spiritus: ex im-
proba mente mirabilis prophciize verba potuit eli-
cere. Filios autem Dci gentes appellat. evangeli-
sta, ex co quod futurum erai, sicnt et ipse ait,
Et alias oves habeo ; ab eo quod fataviin. erat
sic vocaus. Quid sibi vult. illud, Cum. esset
pontifex anni illius ? Cum alus hic quoque. mos
corrnptus erat. Non. enim ultra toto vite tenipo.
re, sed anno uno sacerdotium gerebant , ex quo
venales facti erant principatus. Attamen vel sic
adhuc aderat Spiritus. Postquam autem in. Chri-
stum manus sustulerunt, tunc illos reliquit οἱ ad
apostolos translatus est.
CUNT

Et hoc velum scissum

590
ἔρημος. ? Καὶ ᾿Ιώσηπος δὲ μετὰ βραχὺν γενόμενος NE A mittetur domus "vestra deserta. 'Et Josephus ?5

γον, ἔφη τινὰς ἀγγέλους τοὺς ἔτι παραμένοντας, εἰ μὴ
βουληθεῖεν ἐχεῖνοι μεταστῆναι, καταλιπεῖν αὐτούς.
[n Y D 2 X €i. laf / αὶ ἢ
Ecc μὲν γὰρ ὃ ἀμπελὼν εἱστήχε!. πάντα ἐγίνετο "
E] ^V ONM x , 2 , E] » 543^
ἐπειδὴ 0$ τὸν χληρονόμον ἀπέχτειναν, οὐχ ἔτι, ἀλλ
2 , M , e , ^ M ERN ^N
ἀπώλοντο: xat χαθάπερ ἱμάτιον λαμπρὸν ἀπὸ παιδὸς
3. 2,4 e , $4 6e M - 2 ,
ἀχρήστου, τῶν ᾿Ιουδαίων, λαδὼν 6 Θεὸς, τοῖς εὐγνώ-
, y - * c
μοσι δούλοις ἔδωχε τοῖς ἐξ ἐθνῶν, ἐχείνους ἐρήμους
, MI MI , 2 ^ ^Y e 5. V Y M
ἀφεὶς xat γυμνούς. Οὐ μικρὸν δὲ τοῦτο ἦν, τὸ χαὶ τὸν
ἐχθρὸν προφητεῦσαι ταῦτα. Τοῦτο χαὶ τοὺς ἄλλους
- , PC
ἐπισπάσασθαι oua. Κακὸ μὲν γὰρ τὴν αὐτοῦ προ-
3 ῬῊ ^Y 3 FJ F Me. |
αίρεσιν, ἐναντίως ἐξέδη. P ᾽᾿Επειδὴ γὰρ ἀπέθανε, διὰ
V , , «
τοῦτο τῆς μελλούσης χολάσεως ἀπηλλάγησαν οἱ π'-

στοί. 'Γὶ ἐστιν, * "Ivx συναγάγη τοὺς ἐγγὺς, xoi τοὺς

ἃ Josephus 1.6 c. 81, de Bello Judaico, inter alia signa
futuri Jerosolymorum excidii hoc refert : /:zà 0$ τοῦτα
καὶ φωνῆς ἀθρόας, μεταθαίνωμεν ἐντεῦθεν : Deinde vocem
repentinain auditam fuisse dicentium, Hinc migremus :
quem locum hic puto respicere Clirysostomum.

b Alii ἐπειδὴ δέ,

* Nota Savilii: Boisius ex Theophylacto et Que-

di

Multi in-

zni futura

przedixe-

runt.

Jo

απ. 10.

16.

nec non Chrisü vox dicentis : : Ecce di- εὖ 23.

Josephus

qui paulo post. fuit , dixit quosdam angelos qui historicus.

apud 1los ien dius se inde migraturos esse si-
gnificavisse, nisi respiscerent. Quamdiu. enim
vinea persüiit, pro more omnia facta suni; ubi
non item, sed perie-
runt : et quasi splendidain vestem ab ingrato filio ;
a Judzis scilicet, auferens Deus , probis illam ser-
vis dedit, ex genülibus conversis, et descrtos
illos nudosque reliquit. Nec. parum fuit quod ini-
micus hzc prophetaret. Hoc enim alios quoque
allicere poterat. Nam contra quam 1116 volebat
evenit. Quia enim mortuus est, ideo a futuro sup-
plicio libera fideles sunt. Quid. sibi vult illiid,

auiem heredem occiderunt ,

stionibus in Joannem, quibus etiam adstipulatur Inter-
pres hune locum ita explet, oiiníno recte,zi ἐστιν, ἵνα τυν-
αγάγη εἰς ἕν; ὅτι τοὺ: ἐγγὺς χαὶ τοὺς μαχρὼν ἕν σῶμα ἐποίη-
az, καὶ ὃ ἐν Pas. Tta placet hiec restitutio, ut si vel unus
Codex adstipularetur, eam libenter induxissem in se-
riem. Interpres Aretinus haac sequutus lectionem sic
vertit : Sed quid signat, ut congregaret in unum?
50.

A49 S.

52. Ut congregaret eos qui prope , et eos qui
procul sunt ? Unum corpus reddidit. Qui Rom:
est, Indos putat membrum suum esse. Quid huic
congregationi par? Omniumque caput est. Chri-
stus. 55. .4b illo die cogitaverunt Judei ut. in-
terficerent eum. Antea quaerebant; dicit enim,

JOANNIS CHRYSOST.

Joan.5.18. Ideo. querebant eum. Judei interficere; et,

et 3

hurt

more fugit,

20.

Quid me quceritis interficere? Sed. tunc quire-
bant, nunc autem id statuerunt, et rei manum
admoverunt. 54. Jesus autem jam. non palam C
ambulabat in. Judcea. Rursus humano more sa-
luti su: cavet , ac frequenter hoc facit.

2. Jam causam dixi , cur frequenter abierit , et
secesserit. Nunc prope desertum habitat in Ephra-

Christus ta, et 1b manebat cum discipulis suis. Quantum

nano

^. 22.

La

putas turbatos fuisse discipulos videntes ipsum
humano more saluti 5118 providere? Nemo jam
sequutus. est. Nam cum prope esset dies festus ,
omnes Jerosolymam accurrebant ; ipsi vero, cum
gauderent omnes et festum agerent , tunc latebant,
tunc in periculis erant; attamen perstabant. Certe
cum Pascha et Scenopegia celebrarentur, illi in
Galilea latebant. Rursum postea in die festo , dum Ὁ
soli cum Magistro fugerent et laterent , suam er-
ga illum benevolentiam ostendebant. Hinc Lucas
illum dixisse ait : Ego perseveravi vobiscum in
tentationibus. Hzc porro dicebat ut. ostenderet,
illos gratia sua roborari. 55. Multi enim de re-
gione ascenderunt , ut sanctificarent seipsos.
5T. Et dederant pontifices et Pharisei manda-
ta, ut apprehenderent eum. Mira sanctificatio
cum sanguinaria voluntate , cum cruentatis mani-
bus. 56. Et dicebant : Putatis quia non ve-
niet ad diem festum ? In Paschate insidiabantur Καὶ
illi, tempusque solennitatis tempus cadis redde-
bant; id est : Huc illum 1ncidere oportet , advo-
cante festo. O impietatem! Cum majore opus erat ,,.
pietate, et cum extremis obnoxii sceleribus, li- A
beri emittebantur, tunc innoxium comprehendere
conantur. Atqui cum jam illud tentassent, non
modo nihil perfecerant, sed etiam ridiculi appa-
ruerant. Ideo frequenter incidit et evadit, et cu-
pientes se interficere retinet , et dubios relinquit,
ut virtutem suam demonstrando illos ad compun-
ctionem deducat; ef ut postquam captus fuerit,
sciant , non vi sua, sed ipsius concessione id acci-
disse. Neque enim tunc potuerunt illum. com-
prehendere, etsi propinqua Dethania esset : et

Quod qui prope erant, et qui longe, unum corpus red-
didit, qui Fomce est, etc.
ὁ Alii ταῦτα ποιεῖ.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

^ Lj ^ ,
υψαχράν; "Ev σῶμα ἐποίησεν. Ὃ ἐν Ῥώμη χαθήμε-
Y 2X NN L € 7, € c ng ,
νος, τοὺς ᾿Ινδοὺς μέλος εἰναι νοιλίζει ἑαυτοῦ. Τί ταύ-
Lo m » NEM / Ae 7
τῆς τῆς συναγωγῆς ἴσον ; Καὶ πάντων χεφαλὴ ὃ Χρι-

, 5 3 29 , m € , 26 , e?
στός. Ἀπ᾿ ἐχείνης τῆς ἡμέρας ἐδουλεύσαντο oi lou-

- 4 ΄
δαῖοι, ἵνα ἀποχτείνωσιν αὐτόν. Καὶ μὴν πρότερον
D , Nn -- S
ἐζήτουν. Λέγει q&o* Διὰ τοῦτο ἐζήτουν οἱ ᾿Ιουδαῖοι

2 - "1/ “ - -
αὐτὸν GmoxcTsivut* xai, Tt. με ζητεῖτε ἀποχτεῖνα!:;
5 4 , M at D ^Y ΝΗ MT ,
᾿Αλλὰ τότε μὲν ἐζήτουν, νῦν δὲ καὶ ἐκύρωσαν τὴν γνώ-

Δ y c , , 5 cT
μην; xai ὡς ἔργῳ τῷ πράγματι χέχρηνται. Ἰησοῦς
^Y » y ^c , , 5 m 5 N 7 ,
δὲ οὐχ ἔτι παῤῥησία περιεπάτει ἐν τῇ Ἰουδαΐα. Va-
λιν ἀνθρωπίνως ἑαυτὸν σώζει, καὶ συνεχῶς “ τοῦτο
ποιεῖ.

, 23 δ , c^ M
αἰτίαν εἶπον, δι᾿ ἣν πολλάχις ἀπῆλθε xot
QE ^ RN D 2 M CN Ὁ PARE ^ , E]
ἀνεχώρησε. Καὶ νῦν ἐγγὺς τῆς ἐρήμου διατρίόει ἐν
5g^ Y D : c m Dd
᾿φρατὰ, καὶ ἐχεῖ ἔμενε μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ.

. »* - A Y "PS 5.
Πῶς οἴει θορυδεῖσθαι τοὺς μαθητὰς, δρῶντας αὐτὸν

, ' ,
ἀνθρωπίνως σωζόικενον ; Οὐδεὶς λοιπὸν ἠκολούθησε,
,ὔ
τὰ ἹἽεροσό-

CST

ΤΣ ' c ».2 JL 2 ^N /
ἧς γὰρ ἑορτῆς οὔσης ἐγγὺς, πάντες ἐπὶ
y c y 31.2
λυμα ἔτρεχον" αὐτοὶ δὲ, ὅτε πάντες ἔχαιρον xat ἔπαν-
/ A ,
ἡγύριζον, τότε χρύπτονται, τότε ἐν κινδύνοις εἰσίν"
] / - 1 ΡΞ E , -
ἀλλ᾽ ὅμως παρέμενον. Καὶ γὰρ ἐν τῇ Γαλιλαία, τοῦ
, » ^ , ,
πάσχα ὄντος xol τῆς σχηνοπηγίας, ἐχρύπτοντο" xol
/ Y c c c e , εἶ
πάλιν μετὰ ταῦτα, τῆς ἑορτῆς οὔσης, τῷ φεύγειν xat
€ / , en D CONT ῃ
τῷ χρύπτεσθαι μόνοι τῶν ἄλλων μετὰ τοῦ διδασκάλου,
^ y ep
τὴν εὔνοιαν “ ἐπιδειχνύμενοι. ᾿ντεῦθέν φησιν ὃ Aou-
m ^ ^ - -
Xx&c αὐτὸν εἰρηχέναι, ᾿γὼ παρέμεινα ὑμῖν ἐν τοῖς
» c ^ , M “
πειρασμοῖς, ᾿Γαῦτα δὲ ἔλεγε, δεικνὺς ὅτι παρὰ τῆς
2 - c mi iN c X WX e Pao
αὐτοῦ ῥοπῆς ἐνδυναμοῦνται. Πολλοὶ δὲ ex. τῆς χώρας
ΚΩ͂Ν OMNES, H / VOY zat
ἀνέδησαν ἁγνίσαι ἑαυτούς. Καὶ ἔδωχαν παραγγελίας
C - - ,
oi ἀρχιερεῖς xot οἱ Φαρισαῖοι, ἵνα πιάσωσιν αὐτόν.
EY Y ,
Θαυμαστὸς ἁγνισμὸς, μετὰ μιαιφόνου προαιρέσεως,
λ ^ / ς , -
μετὰ ἀνδροφόνου διανοίας, μετὰ ἡμαγμένων χειρῶν.
yix x » c - c m M
Καὶ ἔλεγον * δοχεῖτε ὅτι οὐ μὴ ἔλθη ἐν τῇ ἑορτῇ; Διὰ
τω , ^ e -
τοῦ πάσχα ἐπεύούλευον, χαὶ τὸν καιρὸν τῆς ἑορτῆς
m e , e ^
ἐποιοῦντο χαιρὸν GQxYT;* τουτέστιν, ἐνταῦθα αὐτὸν
- - οτὭω Lr ΠΣ —-
ἐμπεσεῖν δεῖ, τοῦ καιροῦ χαλοῦντος αὐτόν. Ὦ τῆς
ΕῚ 3 , e Jet YN c 5 eu M N
ἀσεθείας - ὅτε πλείονος ἔδει τῆς εὐλαύείας, καὶ τοὺς
᾿ e / / E , L *
ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις εἰλημμιένους ἀφιέναι, τότε τὸν 00-
^ 5^ , m , m "icf. V YN
δὲν ἠδικηκότα θηρεῦσαι ἐπιχειροῦσι. Καίτοι καὶ ἤδη
m A Ψ τὰ , ENS Μ 2* à ὶ
τοῦτο ποιήσαντες, οὐ μόνον οὐδὲν ὥνησαν, ἀλλὰ χα
, M e - I
χαταγέλαστοι γεγόνασι. Διὰ τοῦτο συνεχῶς ἐμπίπτων
^ , NN a f A τὶ ΕῚ » δα
διαφεύγει, xot * βουλευομένους αὐτὸν ἀνελεῖν κατέχει
- » m m *
χαὶ ἀπορεῖν ποιεῖ, τῇ τῆς δυνάμεως ἀποδείξει χατα-
7 Δ 4 , Tibor e p X τὰν ,
γύξαι βουλόμενος" xa ἵνα ὅταν λάδωσιν αὐτὸν, μά-
c E) 5 E] / ? , 3 233 - 2 /
θωσιν ὅτι οὐ τῆς οἰχείας ἰσχύος ἦν, ἀλλὰ τῆς ἐχείνου
^ 7 5"
συγχωρήσεως τὸ γινόμενον. Οὐδὲ γὰρ τότε ἴσχυσαν
χαὶ ταῦτα πλησίον οὔσης τῆς D"-

,

cuv£)a6ov, ἔῤῥιψεν αὐτοὺς ὑπτίους.

αὐτὸν συλλαύεῖν,
θανίας: xo ὅτε δὲ
ς

d Savil. et Boisius legendum censent ἐπεῦείχνυντο, et
recte quidem ; sed omnes Mss. ἐπιϊζειχνύμενοι habent.
? Quidam βουλομένους.

IN JOANNEM HOMIL. LXV. 4]. rxiv. AA)

Πρὸ ἐξ δὲ ἡμερῶν τοῦ πάσχα ἦλθεν sig Βηθανίαν, ^ cum comprehendissent , supinos illos prostravit.
ὅπου ἦν Λάζαρος: xai εἱστιᾶτο παρ᾽ αὐτοῖς, xol 1. -d nte sex dies Pasche venit Jesus in. Be- cap, 12.
Μάρθα διαχονεῖ, xoà Λάζαρος ἐσθίει. Τοῦτο δὲ τῆς B thaniam , ubi fuerat Lazarus mortuus : 2. et
εἰ ἰλυερυνοῦς ἃ ἀναστάσεως σημεῖον ἦν, τὸ pe ἡμέροις manducabat apud. eos, οἱ Martha ministra-
πολλὰς xo ζὴν xai ἐσθίειν. P Ὅθεν δῆλον, ὅτι ἐν «X; bat, Lazarusque manducabat. Moc vere re-
οἰκίᾳ αὐτῆς τὸ ἄριστον ἦν ἅτε γὰρ φίλοι καὶ φιλού. — surrectionis signum erat, quod post multos dies et
μενοι, δέχονται τὸν ᾿Ιησοῦν. Τινὲς δέ φασιν ὅτι ἐν — viveret et manducaret. Unde palam est prandium
ἀλλοτρίᾳ οἰχίᾳ τοῦτο ἐγένετο. Ἢ δὲ Μαρία οὐ διηκό- — in ejus domo fuisse : nam ut amici et dilecti Jesum
νει" μαθήτρια γὰρ ἦν. Πάλιν ἐνταῦθα αὕτη πνευματι- — excipiunt. Quidam tamen dicunt id in alia domo
χώτερον. Οὐ διηκόνει γὰρ ὡς χεχλημένη, οὐδὲ xov — gestum fuisse. Maria autem non ministrabat : di-
γὴν ποιεῖται τὴν ὑπηρεσίαν: ἀλλ᾽ sig αὐτὸν μόνον — scipula enim erat. Rursus hic major adest illi Spi-
περιίστησι τὴν τιμήν xai οὐχ ὡς ἀνθρώπῳ πρόσει- — ritus gratia. Non ministrabat enim. tamquam vo-
σιν, ἀλλ᾽ ὡς Θεῷ. Τὸ γὰρ μύρον διὰ τοῦτο ἐξέχεε, — cata, neque communi incumbebat ministerio ; sed
xal ταῖς θριξὶ τῆς χεφαλὴς ἀπέμαξεν, ἅτινα οὖκ ἦν —— Christo soli honorem defert : neque ut homini, sed
δπόληψιν ἐχούσης περὶ αὐτοῦ τοιαύτην, οἵαν oi πολ- C ut Deo adstat. Unguentum enim ideo effudit, et
Aot. 'AXX ἐπετίμησεν ὃ ᾿Ιούδας, προσχήματι δῆθεν — capillis capitis abstersit , quod signum erat illam
εὐλαδείας. Τί οὖν ὃ Χριστός; "Epyov χαλὸν ἐποίησεν — de Christo non eamdem quam alii opinionem ha-
εἰς τὸν ἐνταφιασμόν μου. Τί δήποτε δὲ οὐχ ἤλεγξε bere. Sed increpavit Judas pietatem. simulans.
τὸν μαθητὴν ἐπὶ τῆς freue οὐδὲ εἶπε τοῦτο ὅπερ — Quid ergo Christus? T. Bonum opus operata est
ὃ εὐαγγελιστὴς εἶπεν, ὅτι διὰ τὴν οἰχείαν χλοπὴν in sepulturam meam. Cur discipulum circa mu-
ἐπετίμα τῇ γυναιχί ; Τῇ πολλῇ ἤει ρθο με e ἐντρέὶ αι lierem non reprehendit, neque dixit ut evangeli-

7
αὐτὸν ἐδούλετο. “Ὅτι γὰρ ἤδει ὅτι ioci ἦν, ἄνω- sta, Ipsum furti faciendi causa. mulierem incre-

ΠῚ ,

θεν αὐτὸν εξ: πολλάχις, εἰπών: o0 πάντες πι- — passe? Patientia. sua voluit eum in pudorem
στεύουσι - xal, Εἷς ἐξ ὑμῶν διάδολός ἐστιν. "EST deducere. Quod. autem nosset illum esse. prodito-
λωσε μὲν οὖν, ὅτι οἶδεν αὐτὸν προδότην, οὖκ ἤλεγξε — rem patet, quod. jam illum sepe redarguerit , ut
δὲ φανερῶς, ἀλλὰ συνεχώρησεν, ἀναχαλέσασθαι αὖ- D cum dixit, Non ommes credunt; et, Unus ex OPE
τὸν θέλων. Πῶς οὖν ἄλλος φησὶν, ὅτι πάντες oí μαι — vobis diabolus est. Indicavit ergo se nosse illum r/i4. v.71.
θηταὶ τοῦτο ἐφ θεγ αὐτο, Καὶ πάντες, κἀχεῖνος - ἀλλ᾽ esse proditorem , non vero aperte redarguit, sed

λοιποὶ οὐ τῇ α αὐτῇ προαιρέσει. Εἰ δέ τις ἐξ ξετάζοι, indulsit, quod. vellet eum a proposito revocare.

7.

ι

τί δήποτε χλέπτη ὄντι τὸ ᾿Ἡλωσσύκδμον ἐνεχείρισε Cur ergo alius dixit , omnes discipulos sic loquutos PR
TOV πτωχῶν; xa οἰχονομεῖν ἐποίησε eu Mipyugov ὄντα. ^ esse? Et omnes , et ille; sed reliqui non eodem g.

ἐχεῖνο ἂν εἴποιμεν, ὅτι τὸν μὲν ἀπόῤῥητον λόγον ὃ — animo. Quod si quis querat, cur furi loculos pau-. (4.
Θεὺς οἶδεν - εἰ δέ τι χρὴ ἡμᾶς στοχαζομένους εἰπεῖν, — perum commiserit , et avarum dispensatorem fece- stus fari lo-
ἵνα πᾶσαν ἐχχόψη πρόφασιν. Οὐ γὰρ εἶχεν εἰπεῖν, rit, respondebimus , rem arcanam unum nosse
ὅτι διὰ χρημάτων ἔρωτα τοῦτο ἐποίησε (xol τὰρ p Deum ; quod si quidpiam sit conjectando dicen-
ἱχανὴν εἶχεν ἐκ τοῦ γλωσσοχόμου τῆς ἐπιθυμίας τὴν dum : ut omnem auferret excusationis causam. Non
παραμυθίαν)" ἀλλὰ διὰ πονηρίαν πολλὴν, “ἣν ἐδού- enim dicere poterat se ex pecuniarum amore id
λετο χατέχειν ὃ Χριστὸς, πολλῇ συγχαταύάσει πρὸς fecisse, cum posset cupiditati suz ex loculis facere
αὐτὸν χεχρημένος. Διὸ οὐδὲ ἐνεχάλει αὐτῷ χλέπτοντ'!, satis, sed ex ingenti nequitia, quam volebat
χαίτοι γε εἰδὼς, ἐμφράττων τὴν πονηρὰν ἐπιθυμίαν, so. Christus cohibere, indulgentia erga illum. multa
xai πᾶσαν ἐξαίρων ἀπολογίαν. Ἄφετε αὐτὴν, φησίν" A usus. Quamobrem illum furantem nonarguebat, οἱ -
sig γὰρ τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τοῦτο si non nescius, ejus malam obstruens cupiditatem ,
ἐποίησε. Πάλιν τὸν προδότην ἀνέμνησεν, ἐνταφιασμὸν Οἵ omnem auferens excusationem. Sinite illam ,
εἰπών. Ἂλλ᾽ οὐ χαθικνεῖται αὐτοῦ ὃ ἔλεγχος, “οὐδὲ — inquit; in. diem sepulture mec hoc fecit. Rursus
μαλάσσει τὸ ῥῆμα, καίτοι ἱκανὸν αὐτὸν εἰς οἶκτον — proditorem admonet, cum sepulture meminit. Sed
ἐμβαλεῖν * ὡσανεὶ ἔλεγεν - ἐπαχθής εἶμι καὶ φορτικός: — nonincessitillum monitio, neque hoc verbum emol-
ἀλλὰ ἀνάμεινον μικρὸν, χαὶ ἀπελεύσομαι. Καὶ γὰρ — livit : etsi potuisset. illum in commiserationem in-

culos com-
miserit,

b [Addit Savil. zz: ἡ MZpz διηχόνει. ὅθεν... Et sunt ea γέτην οὐχ ἂν παρέδωχεν. ὃ δὲ cues πολλῇ συγχαταθόσει

ad sensum necessaria. | πρὸς αὐτὸν χεχρημένος, ἠνείχετο αὐτοῦ μαχροθυμῶν. διὸ
* In Florilezio, ut animadvertit Savilius, hic locus οὐδὲ ἐν.

melius habere videtur, ἣν zi 2620):10 χατέχειν,, τὸν εὐερ- a 5jüi χολάτει τό, 510 quidam,

Avaritia
quantum sit

malum.

sibi habendas esse ipsis suadet; et quanto magis

Coloss. 3.

5"

Amor pe-
cunüs die-
mone deie-
rigr.

450 S. JOANNIS CIRYSOST.

jicere; ac $i diceret : Molestus sum et onerosus;
sed exspecta paulisper, ci migrabo. Huc enim re-
spexit cum diceret : 8. Me autem. non. semper
habebitis. Sed nibil horum ferum et. fiiiosum
honinein flexit, c&amsi multa alia dixerit ei fe-
cerit, pedes ejus lavecit illa nocte, ac mensie con-
sortem fecerit , quod vel latronum animos mulcere
potest; et alia verba loquutus sit, qux possent
etam lapidein emollire. Et hzse non multo ante,

sed in ipso die , ne tempus in oblivionem induce-
ret. Sed adversus omnia persutit.

[

9. Gravis namque esi avariüa : gravis certe,
quae oculos et aures obturet , et fera szeviores red-
dit: non conscienüam , non amicitiam, non so-
clelatem , non. propriam salutem cogitare sinit;
sed ab omnibus simul avertens, quos capit in
servitutem redigit, ut gravissima domina. Quod-
que in hac dura servitute deterius est, gratias
C
illi servitur, tanto magis augetur voluptas : hinc-
que incurabilis morbus gignitur. Hinc venatu
difficilis h:ec fera est; haec Giesi ex discipulo et
propheta leprosum fecit; hzc Ananiam perdidit ;
hoc Judam proditorem fecit ; haec principes Judzeo-
rum corrupit, qui dona accipiebant et furum so-
cii efficiebantur; hac plurima induxit bella , san-
guine vias, lamentis et gemitibus urbes replevit ;
hzc cenas impuras, mensasque exsecrandas , ci-
bos iniquos reddidit. Idcirco 1dolorum servitutem
illam. vocavit. Paulus. Sed. neque ita. deterruit.
Cur autem idololatriam dicit? Habent multi divi-
uias , illisque uti non audent , sed illas consecrant ,
et nepotibus intactas transmittunt , eorumque suc-
cessoribus, quasi Deo dicata munera contingere
non audent. Si quando vero 115 uti. cogantur , ita
affecti sunt ac si rem illicitam facerent. Alioquin
autem ac 51 quis genulis simulacrum coleret , sic
tu aurum portis et vectibus munis, ac pro templo
tibi arcam statuis , et in aureis vasis deponis. Sed
nen adoras simulacrum ut ille? At omnem ipsi
cultum exhibes. Hujusmodi homo prius oculos et
animam tradat, quam idolum illud. Hoc faciunt E
auri amatores. At aurum non adoro, inquies. Neque
ille idolum adorat, sed inhabitantem dzmonem.
Tta et tu, etsi aurum non adores,, sed illum ado-
res dzemonem qui ex auri intuitu et concupiscen-
tia in tuam involat animam. Dazmone namque de-
terior est pecuniarum cupiditas, cui mulu ma

o

gis

b Editi χάριν αὐτῆς, male. Maxima pars Manuscripto-
rum χάριν αὐτοῖς, Optime, si construas cum ἀναπείθει,
ipsis suadet.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τοῦτο χατεσχεύαζεν £y τῷ λέγειν - "Eus δὲ οὐ πάντοτε
» 3 , 558 ΤΑ b LN ^ ,
ἔχετε. Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων τὸν θηριώδη καὶ μαινόμε--
5 ΄, / , ec ,
νον ἐπέχαμψε, χαίτοι γε xol τούτων πολλῷ πλείονα
εἶπε κα

E

^ Uw-] , N Ν IW Ἄ co o» ! ?
xot | 8x004,65 , χαὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ ἔνιψε xa
αὐτὴν τὴν νύχτα, καὶ τραπέζης αὐτῷ μετέδωχε xal
ey ^ XA M A AEN ΄ ἡ ser of Y
ἁλῶν * ὃ χαὶ τὰς ληστριχὰς oi8s χατεχειν ψυχάς (xat
δήματα ἕτερα ἐφθέγξατο, ἱχανὰ χαὶ λίθον μαλάξαι)"
χαὶ ταῦτα οὐ πρὸ πολλοῦ τοῦ χρόνου, ἀλλ᾽ ἐν αὐτῇ
τ 7 cl DAVE ua / 3 ΚΣ 2 /YL
τῇ ἡμέρᾳ, tva μηδὲ ὃ χρόνος εἰς λήθην ép 6d.
3 X M er -
᾿Αλλὰ πρὸς ἅπαντα ἕστη.

M , M ha
Δεινὸν γὰρ ἣ φιλαργυρία, δεινόν * xot ὀφθαλμοὺς
T - , , E
χαὶ ὦτα πηροῖ, χαὶ θηρίου χαλεπωτέρους ποιεῖ, οὐ
συνειδὸς, οὐ φιλίαν, οὐ χοινωνίαν, o0. τὴν τῆς οἰχείας
ΩΝ ,ὔ ὦ à e à]
Ψυχῆς σωτηρίαν ἐννοῆσαι συγχωροῦσα, ἀλλὰ χαθά-
Ὁ - M
παξ πάντων ἀποστήσασα, δούλους αὐτῆς ποιεῖ τοὺς
e , / M /, M b
ἅλοντας, χαθάπερ τις τυραννὶς χαλεπή. Καὶ τὸ δει-
τ Ἱ es Uu -
voy τῆς οὕτω πιχρᾶς δουλείας, ὅτι " χαὶ γάριν αὐτοῖς
^ e ec
ἔχειν ἀναπείθει * καὶ ὅσῳπερ ἂν αὐτῇ μᾶλλον δουλεύ-
σωσι, τοσούτῳ τὰ τῆς ἡδονῆς αὔξεται. Καὶ ταύτη
- N , " ^
μάλιστα ἀνίατον τὸ νόσημα γίνεται, ταύτη δυσάλω-
zi P "aut -“
τον τὸ θηρίον. Τοῦτο τὸν {τεζῇ λεπρὸν ἀντὶ μαθητοῦ
ect N ,
x«i προφήτου xemoínxe* τοῦτο τοὺς περὶ "Avavíay
ἀπώλεσε: τοῦτο τὸν Ἰούδαν προδότην εἰργάσατο"
ω N 3 / E GP ,
τοῦτο τοὺς ᾿Ιουδαίων ἄρχοντας διέφθειρε, λαμδαάνον-
c e , 7" 0
τας δῶρα xo χοινωνοὺς κλεπτῶν γενομένους. Ἵ οὔτο
- , ι Y B
μυρίους πολέμους εἰσήγαγεν αἱμάτων μὲν τὰς δόους,
0 E. ^Y M B IOS EY jc )4 cC Y T
ρήνων δὲ xal οἰμωγῶν τὰς πόλεις πληρῶσαν. "Fouco
3 ON 5 n / CNN, Ve AN 7.
xo δεῖπνα ἐποίησε γενέσθαι ἀχάθαρτα x«t τραπέζας
- ἘΣ n CY ^ N
ἐναγεῖς, xoi ἐδέσματα παρανομίας ἐνέπλησε. Διὰ
τοῦτο αὐτὸ

5^

ουοξ

ev 2A.
εἰδωλολατρείαν ἐκάλεσεν ὃ Παῦλος. ᾿Αλλ’
, J
οὕτως ἐφόδησε. Διατί δὲ εἰδωλολατρεία", φησίν:
5! / M , 5 - EJ
Ἔχουσι πολλοὶ χρήματα, xoi χρήσασθαι αὐτοῖς οὐ
qu ἀλλὰ ἀφιεροῦσιν, εἷς ἐγγόνους χοὶ ἐξ ἐγγό-
τολμῶσιν, ἀλλὰ ἀφιεροῦσιν, εἰς ἐγγόνους xc ἐξ ἐγγ
, - E]
νων παραπέμποντες ἀνέπαφα, χαθάπερ τινῶν ἀναθη-
/ τ ^ e (AT 0 ? Ed ^ / M
μάτων οὐ τολμῶντες ἅψασθαι. "Eív δήποτε xci
Ὁ T?
ἀναγχασθῶσιν, ὥσπερ ἀθέμιτον τι πράξαντες, οὕτω
διάχεινται. Καὶ ἄλλως δὲ, “ ὥσπερ τὸ ξόανον περιέ-
eg g^, er MN N /, , L
πει 6 "Evav* οὕτω σὺ τὸ χρυσίον θύραις πιστεύεις
- c , 5
χαὶ μοχλοῖς, ἀντὶ ναοῦ τὸ κιύώτιον κατασχευάζων
χαὶ ἐναποτιθέμενος σχεύεσιν ἀργυροῖς. AX οὐ προσ-
χυνεῖς, καθάπερ ἐχεῖνος τὸ ζόονον ; ᾿Αλλὰ πᾶσαν ἐπι-
Ael WOES ios: ATosodxdivert a d
δείκνυσαι περὶ αὐτὸ θεραπείαν. Πάλιν ἐκεῖνος ἡδέως
ἂν τοὺς ὀφθαλμοὺς xot τὴν ψυχὴν πρόοιτο, ἢ τὸ Ea
"c M € ' / ^. Ξ 2. , kJ
vov. Τοῦτο καὶ ot τὸ χρυσίον φιλοῦντες. ᾿Αλλ᾽ οὐ προσ-
xov) τὸ χρυσίον, φησίν. Οὐδὲ ἐχεῖνος τὸ εἴδωλον,
p zi A LS e
φησὶ, προσχυνεῖ, ἀλλὰ τὸν ἐνοικοῦντα δαίμονα. Οὕτω

3 M ^ X m [ 3 co 2314 NT ΞΟ.
χαὶ gu, Χχαν μη τὸ χρύσιον προσχυνήῆς. ἀλλὰ τὸν ἀπὸ

c Alii ὥσπερ τις ξόανον τὸ λίθινον, οὕτω χαὶ τὸ χρυσίον.
Ibidem Editi πιστεύη. Savil. suspicatur legendum πι-
στεύεις. οἱ sic in duobus Mss. legitur.

IN JOANNEM HOMIL.

Lxv. al. Lxww. 421

τῆς ὄψεως τοῦ χρυσίου xci τῆς ἐπιθυμίας ἐπιπη- 393 obsequuntur , quam idolis alii. Hi namque in inul-
δῶντά cou τὴ ψυχῇ δαίμονα. Δαίμονος γὰρ χαλεπώ- ἃ tis non parent; illi vero in omnibus cedunt, et

τερον τῆς φιλαργυρίας ἡ ἣ ἐπιθυμία, xai ταύτη πολ-
λοὶ μᾶλλον πείθονται, ἢ ἕτεροι τοῖς εἰδώλοις. ᾿Κχεῖνοι
μὲν γὰρ πολλὰ παραχούουσιν, ἐνταῦθα δὲ πάντα εἴ-
χουσι; xxi ὅπερ ἂν εἴπη ποιῆσαι, πείθονται. Τί λέ-
γει; Πολέμιος ἔσο, φησὶν, ἐχθρὸς ἁπάντων - ἀγνόει
τὴν φύσιν, χαταφρόνει Θεοῦ, κατάθυσόν μοι σαυτόν"
xai πάντα πείθονται. Καὶ τοῖς μὲν ξοάνοις βοῦς χαὶ
φιλαργυρία λέγει, θῦσόν μοι
πείθει. “Ορᾶς οἵους ἔχει βω-
υούς ; οἷα δέχεται θύμοτα:; Βασιλείαν Θεοῦ οὐ χλη-

4 , ^'

πρόθατα θύουσιν * ἣ Os

-» M M

τὴν σαυτοῦ ψυχὴν, xat

΄ € ^ ΄ ^ ESSI cr SS I

ρονομήσουσιν oi πλεονέχται" xat οὐδὲ οὕτω δεδοί--
x , e. , ce , ,

χασι. Καίτοι γε πάντων ἣ ἐπιθυμία αὕτη ἀσθενεστέρα.

4 K.- SC. ' E) M Y

Οὐ γὰρ ἔμφυτος, οὐδὲ φυσιχή" ἡ γὰρ àv παρὰ τὴν

ΕἸ Y E] / c NY / , ὅν “ $^

ἀρχὴν ἐνετέθη νῦν δὲ χρυσίον οὐκ ἠν ἄνωθεν, οὐδὲ

^ , ,

ἤρα τις χρυσίου. Ἀλλ᾽ εἰ βούλεσθε, λέγω πόθεν εἰσ-
c , gy^ V τω m—

ἦλθε τὸ xoxov. “ἕκαστος τὸν πρὰ αὐτοῦ ζηλοῦντες

ἐπέτεινον τὸ νόσημα, xo τὸν οὐ Seed rn ὃ προ-

λαδὼν ἐρεθίζει. Ὅταν γὰρ ἴδωσιν οἰκίας λαμπρὰς,

3 20 T RAE z Y E s , ἊΝ ΕῚ έλ Y E

xai πλῆθος ἀγρῶν, καὶ ἀνδραπόδων ἀγέλας, χαὶ dp
ec M , /,

Y90R σχεύη, xai πολὺν ἱματίων φορυτὸν, πάντα

, e L^ ex

πράττουσιν, ὥστε ὑπερξαλέσθαι * ὥστε οἵ πρῶτοι τῶν

- - ,

δευτέρων αἴτιοι γίνονται, χἀκεῖνοι τῶν μετ᾽ αὐτούς.

2S Ξ

- ^ - ^ H
οἱ δὲ ἐδούλοντο σωφρονεῖν, oOx. ἂν τοῖς ἄλλοις ἐγίνοντο

δὲ 2A
ξ QUOE

διδάσχαλοι, τορος τούτοις ἔστιν ἀπολογία.
Εἰσὶ γὰρ χαὶ ἕτεροι χρημάτων καταφρονοῦντες. Καὶ
τίς, τὰς , καταφρονεῖ ; 'Tà γὰρ δεινὸν, ὅτι ὑπὸ πολ-
λῆς χαχίας εἰς ἀδύνατον δοχεῖ περιεστάναι; χαὶ οὐδὲ
πιστεύεταί τις κατορθῶν. Εἴπω τοίνυν πολλοὺς τοὺς
ἐν ταῖς πόλεσι, xal τοὺς ἐν τοῖς ὄρεσι; Καὶ τί τὸ
χέρδος ; οὐδὲ qu ἀπὸ τούτων ἔσεσθε βελτίους. Ἄλ-

^Y / € - r2 /, e cr
Ax δὲ, οὐ περὶ τούτων ἥυῖἵν ὃ λόγος νῦν, ὥστε χε-

ρα i A Y M -

νῶσαι τὰ Ovca* ἐθαββόμην δέ: πλὴν ἀλλ’ ἐπειδὴ μεῖ-

e ^ , , 5 , "nd a M

ζον ὑμῶν τὸ φορτίον, *oüx ἀναγχάζω - ἀλλ᾽ ὥστε μὴ
c PES c cr c

τῶν ἀλλοτρίων ἐφίεσθαι παραινῶ, ὥστε ἐχ τῶν ὄν-

RM. PN ΡΞ, ^V , € /,

τῶν μεταδιδόναι. Πολλοὺς δὲ τοιούτους εὑρήσομεν,
αν ? /, , Dh c

τοῖς oixstotc ἀρχουμένους; τῶν ἑαυτῶν ἐπιμελουμέ-

" * τω; ,
νους, χαὶ ἀπὸ διχαίων ζῶντας πόνων. Διατί μὴ τού-
^ L M
τοὺς ζηλοῦμεν χαὶ μιμούμεθα; ᾿Εννοήσωμεν τοὺς
. ΩΝ Y Ln , ΩΣ J

πρὸ ἡμῶν" οὐχὶ τὰ χτήματα αὐτῶν ἕστηχε, μόνον
Ἁ ,? , , -- * ^ v LL NE Χ

τὰ ὀνόματα αὐτῶν * διασώζοντα:; τοῦ δεῖνος τὸ βαλα-
- Α c N ^ ,

νεῖον, xut τοῦ δεῖνος τὸ προάστειον, xat τὸ χατάλυμα ;
EN E rd , c

οὐχ! εὐθέως θεασάμενοι στένομεν, ἐννοοῦντες πόσον
, , , τ 6 cx

πόνον ὑπέμεινε, πόσας ἁρπαγὰς ἥρπασε, xot οὐδαμοῦ

,
φαίνεται, ἀλλ᾽

Dd y, -
ἐὐξουφνῦσεν ἕτεροι τοῖς ἐχείνου, οὺς

2 ^5
οὐδὲ προσεδόχησε, TE δὲ x«i ἐχθροὶ, ἐχείνου τὴν
ἐσχάτην διδόντος δίχην. 'Γαῦτα καὶ ἡμᾶς μένει. Πάν-

Xi ,
τῶς γὰρ ἀποθανούμεθα, πάντως τὸ αὐτὸ τέλος ὕπο-

? Alii non pauci οὐ χαταναγχάζω.
* [διασώζοντα edidimus e Savil. et Codd. nostris. Le-

quidquid faciendum suggerat, obsequuntur. Quid
dicit avaritia? Esto puis hostis et inimicus ,
naturam obliviscere, Deum contemne, sacrifica
mihi teipsum : et in omnibus illi obtemperant.
Idolis quidem boves et oves 1mmolantur : avaritia
autem dicit , Immola mihi animam tuam : et ava-
rus morem gerit. Viden' quales aras habeat? qua-
lia excipiat sacrificia? Regnum Dei avari non
possidebunt : ac nihil tamen formidant. Atqui hec
cupiditas omnium infirmissima est. Neque enim
innata, neque naturalis est : alioquin enim nobis a
principio adfuisset : at initio aurum non erat , nec
aurum quispiam amabat. At si vultis, dicam unde
malum irrepserit. Singuli eos qui pracesserant
emulati, morbum auxerunt , et vel invitum inci-
tat is qui precessit. Cum vident enim splendidas
edes, agrorum copiam, servorum greges, argen-
tea vasa, et multam vestium congeriem , nihil non
agunt ut illos superent : ut. primi secundis, hi se-
quentibus;causa cupiendi exsistant. Quod si voluis-
sent moderate agere, non aliis doctores fuissent;
imo neque his ulla est excusatio. Sunt enim alii qui
pecunias spernant. Et quis spernit , inquies? Quod
enim gravius est, tanta hujus vitii vis est , ut vide-
atur non posse superari, nec credatur quempiam
esse qui contrariam virtutem sectetur. Multos
iamen hujusmodi numerare possum et in urbibus
et in montibus. Et quid inde lucri ? neque enim
hinc meliores evadetis. Alioquin autem non de his
nobis sermo nunc est, nec dicimus divitias cffundi
oportere : vellem utique ; sed quia majus esse onus
videtur, non cogam, sed hortor ne aliena concu-
piscatis , atque ex. facultatibus largiamini. Multos
autem inveniemus rebus suis contentos, sua curan-
ies, et ex justis laboribus victum. parantes. Cur
non hos imitamur et zaemulamur? Cogitemus eos
qui ante nos fuerunt : annon illorum przdia stant ,
dum ipsorum sola nomina circumferuntur ? En hu-
jus balneum , illius suburbanum et diversorium :
annon statim atque hzc videmus, ingemiscimus,
cogitantes quot labores sustinuerit , quot quantaque
et nusquam ille apparet; sed alii ejus
facultatibus delectantur, quos ille numquam pu-
tasset; et forte etiam inimici, dum extremas ille
dat pcenas. Eadem nos manent. Nam sine dubio
moriemur , eumdemque finem sortiemur. Quanta ,
quzeso , odia , quantos sumtus , quantas inimicitias

rapuerit 2

gebatur διασώζεται. Supra Cod, 709. ἑστήκασι frequenü
in Codd. Chrysostomi numeri varietate.]

Psal. 38.

12,

Jo«n

Ibi4.
Ibid. v.

"7
4

»
i
1

)
J

22 S. JOANNIS CHRYSOST.

sustinuerunt ? Et quid inde lucri? Immortale sup-
plicium, et consolatio nulla, criminationes ab
omnibus non viventi modo, sed etiam defuncto ,.
oblatas. Quid porro? cum multorum imagines in 4
vdibus positas conspicimus , annon magis luge-
mus? Vere plane dixit propheta : l'erumtamen
vane conturbatur omnis homo vivens. Pertur-
batio enim vere est harumce rerum cura; perturba-
tio et anxietas superflua. Secus autem in zeternis
illis mansionibus et tabernaculis. Hic alius labo-
ravit, alius laborum fructu potitur; ibi vero labo-
rum suorum quisque dominus erit, et multiplicem
accipiet mercedem. Ad illam ergo possessionem
properemus : illic paremus nobis zedes, ut quiesca- b
mus in Christo Jesu Domino nostro, quicum Pa-
tri. et Spiritui sancto gloria in secula. Amen.

^ Morel. πόσας ἀπεχθεῖ:. mendose.

HOMILIA LXVI.

Car. XII v. 9. Cognovit ergo turba multa ex
Judeis quia illic esset : et venerunt, non pro-
pter. Jesum tantum, sed ut et Lazarum vi-
derent, quem suscitavit a mortuis.

1. Quemadmodum divitis incautos perdere €
consueverunt, ita et principatus : illa enim in ava-
ritiam deducunt, hic in arrogantiam. Vide ergo
apud Judaos subditam. quidem turbam sanam,
principes autem corruptos. Quod enim plebs in il-
lum crederet, testificantur passim evangeliste :

. Multi de turba crediderunt in eum. Ex princi-

pibus autem multi non credebant. Ipsi vero dicunt,

, non turba, JVimquid aliquis ex principibus cre-

didit in eum ? Sed quid dicunt? Turba populi,
qui non norunt Deum, maledicti sunt. Eos qui
credebant, maledictos dicebant; se vero qui occi- D
derunt Christum, prudentes. Hic quoque multi
qui miraculum viderant, crediderunt; principes
autem, non modo non contenti propriis malis erant,
sed etiam Lazarum interficere tentabant. Esto,
Christum, qui sabbatum solvebat, qui se. àequa-

'[ ρασίν Codd, nostri. ]

» Hac sequuntur in Florilegio : ἐθουλεύσαντο γὰρ

οι

ARCHIUEVU.

CONS'TANTINOP.

,ὔ , , A , ͵ὔ / ^ δ.
στησόμεθα. ἸΠόσην ὀργὴν, εἰπέ μοι, πόσην δαπάνην,
:
" πόσας ἀπεχθείας ὑπέστησαν ; Καὶ τί τὸ κέρδος ;

L » ΄ M A ^ ec ^
Y Κόλασις ἀθάνατος, xo τὸ μηδειλιᾶς τυχεῖν παραμυ-

θίας " χαὶ τὸ u7, ζῶντας μόνον. ἀλλὰ χαὶ ἀπελθόντας
7| Uv ᾽
κατηγορεῖσθα! παρὰ πάντων. Τί δέ; τῶν πολλῶν τὰς
3 / c ^ 3 , 3 ^ 2 , 2? M
εἰκόνας ὅταν ἴδωμεν ἀναχειμένας ἐν ταῖς οἰχίαις, οὐχὶ
μᾶλλον θρηνοῦμεν ; ᾿Αληθῶς καλῶς εἶπεν ὃ προφήτης"
Πλὴν μάτην ταράσσεται πᾶς ἄνθρωπος ζῶν. 'Γαραχὴ
c ^ M /
γὰρ ὄντως ἣ περὶ τὰ τοιαῦτα σπουδή * ταραχὴ χαὶ θό-
,ὔ 5 , 5 5 € » - - ? /
ρυόος περιττός. "AJ οὐχ ἐν ταῖς μοναῖς ταῖς αἰωνίοις
κὰν δ 9 95 Δ 2 - - 3 , ?E "90
τοῦτό ἐστιν, οὐδὲ ἐν ταῖς σχηναῖς ἐχείναις. ᾿Ιϊνταῦθα
M M cr 5. Y xen 2 /, ER -
μὲν γὰρ ἕτερος ἐμόχθησε, καὶ ἕτερος ἀπολαύει" ἐχεῖ
δὲ τῶν ἑαυτοῦ μόχθων ἕκαστος ἔσται χύριος , καὶ πο-
λυπλασίονα λήψεται τὴν ἀμοιδήν. Πρὸς ἐκείνην τοί--
νυν ἐπειγώμεθα τὴν χτῆσιν: ἐχεῖ χατασχευάζωμεν
€ ^ ? / [7] » yp 5 Lud 5
ἑαυτοῖς οἰκίας, ἵνα ἀναπαυσώμεθα ἐν Χριστῷ Ina-
S Jd ets ve δ Eas cfe Ν A H
σοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἡἣ δόξα, ἅμα
τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

OMIAIA £z.

βγνω οὖν ὄχλος πολὺς ἐκ τῶν Ιουδαίων ὅτι exei ἐστι"
x4 ἦλθον, οὐ διὰ τὸν ᾿[ησοὺν μόνον, ἀλλ᾽ ἵνα xot
τὸν Λάζαρον ἴδωσιν, ὃν ἤγειρεν ἐχ νεχρῶν.

Ὁ € m M ? l4 2 "Jr,

Ὥσπερ 6 πλοῦτος τοὺς οὐ προσέχοντας ἐχτραχη-
λίζειν εἴωθεν, οὕτω χαὶ ἣ ἀρχή. "Exsivoc μὲν γὰρ εἷς
πλεονεξίαν, αὕτη δὲ εἰς ἀπόνοιαν ἄγει. “Ὅρα γοῦν τὸ
ἀρχόμενον πλῆθος τῶν Ἰουδαίων ὑγιαῖνον, τοὺς δὲ
» ^ , [77 M T 25 9 5»
ἄρχοντας διεφθαρμένους. "Oct γὰρ οὗτοι αὐτῷ ἐπί-
στευον, λέγουσι μὲν συνεχῶς oi εὐαγγελισταὶ, ὅτι
Πολλοὶ

χόντων

^5 c y -) , ) c ^p^ ^V Lad »
ἐχ τοῦ ὄχλου ἐπίστευσαν αὐτῷ. "Ex δὲ τῶν ἀρ-
ἠπίστουν. Kot αὐτοὶ λέγουσιν, οὐχὶ ὃ ὄχλος;
Μή τις τῶν ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἷς αὐτόν ; ᾿Αλλὰ τί
ἔφησι; Τὸ πλῆθος, οἱ μὴ εἰδότες τὸν Θεὸν, ἐπικατά-
ρατοί εἶσι. ᾿Γοὺς πιστεύοντας ἐπιχαταράτους ἔλεγον,
ἑαυτοὺς δὲ ἀναιροῦντας, συνετούς. Καὶ ἐνταῦθα δὲ τὸ
θαῦμα θεασάμενοι, ἐπίστευον οἱ πολλοί * οἱ δὲ ἄρχον -
τες OUX ἠρχοῦντο μόνον τοῖς οἰχείοις χαχοῖς, ἀλλὰ xot
7j ,
τὸν Λάζαρον ἀνελεῖν ἐπεχείρουν. "Ecco, τὸν Χρι-
e XS Up ,
^ cel ^ / » [cj L4 e ^ » »
στὸν, ὅτι τὸ σάδδατον ἔλυεν, ὅτι ἴσον. ἑαυτὸν ἐποίει
τῷ Πατρὶ, χαὶ διὰ τοὺς Ρωμαίους οὺς φατέ" τῷ

* ER " & "ys ; , " TR
πρχιξρξις CX αὶ τὴν λαςάρον σποκτξινῶσιν., οτι πολλοὶ OL

αὐτὸν ὑπῆγον τῶν Ἰουδαίων» χαὶ ἐπίστευον εἰς τὸν Τησοῦν. ἔστω

IN JOANNEM HOMIL. LxViI. al.

Λαζάρῳ τί ἔχοντες ἐγκαλεῖν, ἐπεχείρουν αὐτὸν ἀναι-
etus ; Νὴ ἄρα τὸ χαλῶς παθεῖν, ἔγκλημα ; "Op&s πῶς
αὐτῶν φονιχὴ ἣ πρθαίρεσις; Καίτοι πολλὰ σημεῖα
εἰργάσατο " ἀλλ᾽ οὐδὲν αὐτοὺς οὕτω ἐξεθχιβίααε μ: o),

ὃ

ὃ παραλελυμένος, 007 6 τυφλός. 'Touco γὰρ καὶ τῇ

φύσει θαυϊμάσπύσεβον ἦν, καὶ μετὰ πολλὰ ἐγεγόνει, 395 Mta. efferaverat,

καὶ ἦν ptite) vexoby τετραήμερον ἰδεῖν περιπα-
E m. 4

P μετ εενθν, Καλά γε τῆς ἑορτῆς τὰ
, l4

χατορηώματο,, φόνοις ἀναμιγνύναι τὴν πανήγυριν.

τοῦντα χαὶ

Ἄλλως δὲ, ἐχεῖ μὲν ἐδόχουν ἐγχαλεῖν τὸ σάδόατον,
τὴ ,ὔ ΕῚ , N L4 , τ NV 5 ^N

χαὶ ταύτῃ ἀπάγειν τοὺς ὄχλους: ἐνταῦθα δὲ, ἐπειδὴ

y. Ἐς

μηδὲν εἶχον μέμψασθαι, κατὰ τοῦ θεραπευομένου
ro : 1 as 7ὕἷ 3 c ' Ὁ) cd

ποιοῦντα! τὴν ἐπιχείρησιν. ᾿Ενταῦθα γὰρ οὐδ᾽ ὅτι

- ES ES Y 3 ὦ [3 M 35 2

ἐναντιοῦται τῷ Πατρὶ ety ov εἰπεῖν. Ἢ γὰρ εὐχὴ αὐ-

N
τοὺς

ἐπεστόμιζεν. "Ex& οὖν χαὶ ὃ ἀεὶ ἐνεκάλουν ἀνή-
ρητο; xol τὸ Sie λαμπρὸν ἦν, ἐπὶ τὸν φόνον
Segen. Ὥστε xat ἐπὶ τοῦ τυφλοῦ τοῦτο ἂν ἐποίησαν,
εἰ μὴ εἶχον sedet τὸ ur ene Ἄλλως δὲ. ἐχεῖνος
μὲν ἄσημος ἦν, χαὶ ἐξέραλον αὐτὸν ἐχ τοῦ ἱεροῦ " οὗ-
τος δὲ ἐπίσημος" χαὶ δῆλον ἐχ τοῦ πολλοὺς ἐλθεῖν εἰς
παραμυθίαν τῶν ἀδελφῶν" xal πάντων δρώντων τὸ
θαῦμα ἐγένετο, χαὶ μετὰ πολλῆς τὴς παραδοξοποιίας.

M Ὁ - m
Διὰ τοῦτο πάντες ἔτρεχον ἀγόμεναι: Τοῦτο οὖν αὖ-

e

οὺς ἔδαχνε, τὸ τῆς ἑορτῆς ἑστώσης πάντας rn τας
Y
τὴν

ec

M ἔρχεσθαι. ᾿ὕατεχείρησαν οὖν αὐτὸν

καὶ οὐδὲ ἐδόκουν τολμᾶν * οὕτως ἦσαν φονιχοί.

E Sg. m»
XE cus)
[0]

ἜΣ

δ

"o
o2 z
c

R- S

τοῦτο ἀρχόμενος ὃ νόμος, ἀπὸ τούτου ἄρχε-
Οὐ
ES CLE κῶν. ΩΝ 23 -IC OU
E χεῖρες αὐτῶν αἵματος πλήρεις. Πῶς ouv παῤῥησία
(7j περιπατῶν

Ἐν φονεύσε εἰς: xal ὃ προφήτης τοῦτο ἐγχαλεῖ"
ἐν τῇ Ιουδαία, xo εἰς τὴν ἔρημον
bed πάλιν POS ται μετὰ παῤῥησίας; Σόέ-

σὰς τὸν θυμὸν τὴ ἀναχωρήσει, πεπαυμένοις αὐτοῖς
ἐφί ίσταται. Ἄλλως δὲ; τὸ m λῆθος τὸ προάγον χαὶ τὸ
ἑπόμενον ἱχανὸν ἦν εἰς ἀγωνίαν. αὐτοὺς ἐμιδαλεῖν. Οὐ-
δὲν γὰρ οὕτως ἐπεσπάσατο αὐτοὺς σημεῖον, ὡς τὸ
τοῦ Λαζάρου. Καὶ ἄλλος δὲ εὐαγγελιστής φησιν, ὅτι

c , ἘΞ ^ E
ὑπέστρωσαν τοῖς ποσὶν αὐτοῦ τὰ ἱμάτια - xol, ὅτι

5

Πᾶσα ἣ πόλις ἐσείσθη " μετὰ cows εἰσήει τως,
"Emotst δὲ τοῦτο, προφητείαν τὴν μὲ ν a τὴν δὲ
πληρῶν" χαὶ τὸ αὐτὸ τῆς μὲν ἐγένετο ἀρχὴ, τῆς δὲ
τέλος. Τὸ μὲν γὰρ, Χαῖρε ὅτι ὃ βασιλεύς σου ἔρχεταί
σοι πρᾶος, προφητείαν πληροῦντος 7jv* τὸ δὲ ὄνον

γὰρ τῆς ἑορτῆς. Ibidem Sa-
χαλά γε τῆς ἑορτῆς

οὐ

b Alii c φῆς γγόμενον.
vilius ip Ward : τὰ χατορθώματα;, φό-
νοῖς ἀνα μιγνύνκι τὴν πανήγυριν. Locum hunc perspicue
corruptum sic resütue e F'lorilegio : à τῆς ἀνοίας τῶν δῆ-
θ:ν ἀρχιερέων. χαὶ γὰρ τῆς ἑορτῆς αὐτῶν ἦν κατόρθωμα,
φόνοις yz. Quam perspicue corruptam seriem pronun-
tiat Savilius, ego perspicuam omnino et claram arbi-
tror. εἰ, Pulchra sane festi officia,
dibus celebritatem miscere; ac perinde clare Greca

poyyt«&is ὩΣ dicitur :

m
9

LXV. 55

4

lem Patri faciebat, propter. Romanos | interficere
quaraüis;in Lazaro quid sceleris deprehendistis,
ut cogitetis interficere? An beneficium accipere cri-
mini dandum? Viden' sanguinarium illorum pro-
E positum? Atqui multa signa fecerat ; sed nullum eos
non jaclpéicus, non czcus. Hoc
^ enim et natura mirabilius erat, et post alia multa
factum ; resque stupenda erat videre mortuum qua-
triduanum ambulantem et loquentem. Pulchra sane
festi officia, cedibus celebritatem miscere. Prater-
ea illic de violato sabbato accusabant eum, et hac
ratione populum adducebant : hic vero quia nihil
poterant criminis offerre, contra suscitatum. ma-
chinantur. Neque poterant hic dicere, ipsum esse
Patri adversarium ; precatio enim cohibebat illos,
Quoniam igitur sublata erat assidua illa accusaudl
materia, signumque conspicuum erat, ad cadem
feruntur : idipsumque facturi erant erga caecum,
nisi sabbau crimen. adfuisset. Alioquin ignobilis
p 1lle erat, ejeceruntque illum de templo : hic au-
tem vir insignis, ut liquet ex eo quod multi soro-
res ejus consolatum venerint; et miraculum viden-
übus omnibus editum fuerat, atque stupendo
modo. ldeo omnes visum accurrebant. Hoc illos
mordebat, quod instante solennitate, illa missa
omnes Bethaniam advolarent. Illum ergo occidere
moliti sunt, et nihil. audire sibi videbantur : ita
sanguinarii erant. Ideo lex ab his verbis incipit,

IVon occides; et de hoc propheta accusat, Manus Exod. 20.

eorum sanguine plene. Quomodo ergo cum non
palam in Judza ambularet, et in desertum seces-
c sisset, iterum fidenter intrat? Postquam secessu
iram illorum sedaverat, jam quietos adit. Alioquin
plebs praecedens et subsequens poterat illis metum
incutere : nihil enim eam ita allexerat, ut signum
Lazari. Alius porro evangelista dicit, Straverunt

36.
sub pedibus ejus vestimenta; et, Omnis civitas ΠΣ.

commota est; cum tanto scilicet honore ingredie-
batur. Hoc porro faciebat ut prophetiam aliam
figuraret, aliam impleret : et idem fuit. alterius
principium, alterius. finis. Nam illud, Zcetare
quia fiex tuus venit tibi mansuetus, prophetiam

exprimunt. Florilegus autem multa de suis addidit,
qua in Chrysostomi commentariis non erant. Iníra
ἐχξί μὲν ἐδόχουν ἐγχαλεῖν : illic. accusabant eum. Yn Ono-
mastico Atbanasiano, et alibi non semel diximus
exemplisque confirmavimus vocem δοκεῖν non minuere
affirmationem, ut. neque videtiir apud Scriptores La-
ünos inferioris evi. Ubi Marolus Abbas preesse vi-
detur, Vide Onomasticon illud.

rj.

Isai. 1.15

Luc.

IO.

Matth.

5-

I9.

“1

2

21

*

454 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

implet : quod autem asino insideat, rem futuram D καθίσαι, μέλλον πρᾶγμα “προδιατυποῦντος; ὅτι τὸ
presignificai, quia àmmundum gentilium. genus ἀκάθαρτον τῶν ἐθνῶν Ὁ ἔμελλεν ὑποχείριον ἔχιν,
subditum habiturus erat. Quomodo autem alii 41- Πῶς δὲ οἱ ἄλλοι φασὶν, ὅτι μαθητὰς ἔπεμψε χαὶ εἷ-

Marc. tt. cunt ipsum discipulos inisisse οἱ dixisse, Solvite πεν" Λύσατε τὴν ὄνον xoi τὸν πῶλον * οὗτος δὲ οὐδὲν
Een asinam et pullum; hic vcro nihil simile dicit, sed ^ τοιοῦτόν φησιν, ἀλλ᾽ Occ ὀνάριον εὑρὼν ἐπεχάθισεν ;
invento asello insedisse? Uuvumque factum esse Ὅτι ἀμφότερα γενέσθαι εἰκὸς ἦν, xo μετὰ τὸ Au0T-
credibile est, et post solutam asinam, ducentibus ναι τὴν ὄνον ἀγόντων τῶν μαθητῶν, εὑρόντα αὐτὸν
discipulis, invento asello Christum insedisse. Ra- ἐπιχαθίσαι. 'Γὰ δὲ Bata τῶν φοινίχων καὶ τῶν ἐλαιῶν
mos autem palmarum et olivarum acceperunt,etve- ἔλαθον, καὶ τὰ ἱμάτια ὑπεστόρεσαν, δεικνύντες ὅτι
stimenta straverunt, ostendentes se majorem de illo, λοιπὸν μείζονα ἢ περὶ προφήτου δόξαν εἶχον περὶ αὖ-
quam de propheta, opinionem habere; et dicebant: τοῦ, xoi ἔλεγον - Ὥσαννὰ εὐλογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν
15. Hosanna, benedictus qui venit in nomine ὀνόματι Κυρίου. 'Op&c ὅτι τοῦτο μάλιστα αὐτοὺς
Domini. Vides hoc maxime illos dolore obruisse, E ἀπέπνιγε, τὸ πεισθῆναι πάντας ὅτι οὐχ ἔστιν ἀντί-
quod omnes persuasum haberent ipsum non 6586 θεὸς; Καὶ τοῦτο μάλιστα διήρει τὸν δῆμον, τὸ λέγειν
Deo adversarium? Et hoc maxime populum 501η-ὀ αὐτὸν παρὰ τοῦ Πατρὸς ἥχειν; Τί δέ ἐστι, Χαῖρε
debat, quod se diceret a Patre venire. Quid sibi σφόδρα, θύγατερ Σιών; ᾿ὕπειδὴ πάντες αὐτῶν οἵ
vult illud, 15. Letare multum, filia Sion? Quia βασιλεῖς ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἄδικοί τινες ἦσαν xol πλεονέ-
omnes ipsorum reges ut plurimum iniqui erant οἱ χται, καὶ παρέδωχαν αὐτοὺς τοῖς ἐχθροῖς, καὶ τὸ
cupidi, ipsosque hostibus tradebant, plebem sub- : πλῆθος διέστρεφον, καὶ ὑπευθύνους ἐποίουν τοῖς πολε-
vertebant et hostibus subditos reddebant: Confide, A μίοις - θάῤῥει, φησίν - οὗτος οὐ τοιοῦτος, ἀλλὰ πρᾶος
inquit, hic non talis est, sed mansuetus et mitis; καὶ ἐπιεικής " καὶ δείκνυται ἀπὸ τῆς ὄνου. Οὐ γὰρ
quod ex asina ostenditur. Neque enim exercitusti- στρατόπεδον ἐπισυρόμενος εἰσῆλθεν, ἀλλ᾽ ὄνον ἔχων
patus ingressus est, sed cum asina tantum.16. Z/oc μόνον. Τοῦτο δὲ οὐκ ἤδεσαν, φησὶν, οἱ μαθηταὶ αὖ-
autem. nesciebant, inquit, discipuli ejus, quod τοῦ, ὅτι ἦν ἐπ’ αὐτῷ γεγραμμένον. Ὁρᾷς ὅτι τὰ
Ignoran-SCriptum. de illo esset. Viden' illos plurima πλείονα ἠγνόουν, ἐπειδὴ αὐτὸς οὐκ ἀπεχάλυπτεν αὖ-
ἐπε api ignorasse, quia ipse nondum eis revelaverat? Nam τοῖς; Koi γὰρ ὅτε εἶπεν * Λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, xoà
te. mortem Cum. dixit, Solvite templum hoc, et in tribus ἕν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτὸν, “οὐδὲ τότε ἤδεσαν οἵ
o rM diebus excitabo illud : neque tunc intellexcrunt μαθηταί. Καὶ ἄλλος δὲ εὐαγγελιστὴς λέγει, ὅτι ἦν
Marc. 9. 9. discipuli ejus. Et alius evangelista dicit, abscondi- χεχρυμμένος ὃ λόγος ἀπ᾽ αὐτῶν, καὶ οὐχ ἤδεσαν ὅτι
tum. fuisse sermonem ab eis, nec scivisse resurre- B. δεῖ αὐτὸν ἀναστῆναι ἐκ τῶν νεχρῶν. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν

P E E s 5c. 27. E] ΄ Ν No / ^ M
cturum illuin esse a mortuis. Sed hoc jure abscon- εἰχότως ἐχρύπτετο. Διὸ xoi ἄλλος λέγει εὐαγγελιστὴς,

; “11. - 19n A d n» d E , y Y D 2 2
Matth, 17, ditum illis erat. Quapropter alius evangelista nar- ὅτι καθ᾽ ἕχαστον EXE JAreov; xot σὰν £V χατη-

22: rat ipsos singula audientes doluisse et moestos φείᾳ᾽ τοῦτο δὲ, ἐχ τοῦ μὴ εἰδέναι τὸν ἤτον τ ἄνα--

fuisse. Id autem contingebat quod. resurrectionem στάσεως λόγον. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν εἰχότως ἐχρύπτετο,
non nosseni. Et jure id occaltabatur ipsis, quia ἅτε μεῖζον ἢ xwv αὐτούς * τὸ μέντοι τῆς ὄνου διατί
illorum. captum superabat: asinz vero historia αὐτοῖς οὐκ ἀπεκαλύφθη ; Ὅτ: χαὶ τοῦτο μέγα ἦν.

cur illis occulta fuit? Quia haec quoque res magna

erat.

2. Vide autem evangelisize philosophiam, quo- pir e δὲ φιλοσοφίαν προτοῦ , πῶς οὖχ ἐπαι-
modo non erubescat pristinam illorum ignorantiam vet τὴν προτέραν αὐτῶν dria P ἐχπουπεύειν.
profiteri. Quod seriptum esset sciebant; quod vero Ὅτι μὲν οὖν γέγραπται, ἤδεσαν - ὅτι δὲ ἐπ᾽ αὐτῷ γέ-
de illo scriptum esset, id ignorabant. Nam certe γραπται, οὐκ ἤδεσαν. Ko γὰρ ἂν ἐσχανδάλισεν αὖ-
hoc illis offendiculo futurum crat, si rex cum esset, τοὺς, εἴ γε βασιλεὺς ὧν τοιαῦτα μέλλοι πάσχειν, xol
hiec esset passurus, atque ita tradendas. Alioquin οὕτως ἐχδίδοσθαι. Ka ἄλλως δὲ, οὐχ ἂν εὐθέως ἐχώ-
autem non tam facile qnod. regnum illud esset in- € ρησαν τὴν γνῶσιν τῆς βασιλείας, ἣν ἔλεγε. Καὶ γὰρ

TEE [4 aline T ΤΕ TAS »y » Hi ED ὰςς cl Q , 25/
Muhb. 2m tellexissent. Nam alius evangelisia dicit, de hujus ἄλλος εὐαγγελιστής φησιν, we ep! βασιλείας ἐδόχουν
: . ΠΣ ἢ : /
25. mundi regno dici putavisse. 1T. Z'estificabatur ταύτης λέγεσθαι. ᾿μαρτύρει δὲ ὃ ὄχλος, ὅτι ἀνέστησε
ἃ Alii προχνατυποῦντος. [Paulo ante ἐπὶ ὄνον, vel ἐπ᾽ ὄνον ἃ Alii οὐδὲ τοῦτο ἤῦεσαν.
Cod. 709 et. Savil.; ὄνω Cod. 705, Hlud voluisse vide- b Nounulli ἐχπομπεύων.

tur Montf, ]

IN JOANNEM HOMIiL. LXVI.

τὸν Λάζαρον. Οὐ γὰρ ἂν τοσοῦτοι μετέθεντο ἐξαίφνης,
φησὶν, εἰ (μὴ ἐπίστευσαν τῷ σημείῳ. Οἱ δὲ Φαρισαῖοι
εἶπον πρὸς αὐτούς" Os ie , ὅτι οὐχ ὠφελεῖτε οὐδέν ;
Ἴδε ὃ χόσμος ὀπίσω αὐτοῦ ὑπάγει. Δοχεῖ δέ μοι τοῦτο
εἶναι τῶν ὑγιαινόντ τῶν μὲν, 0) τολικώντων δὲ RAPI
— : sica ἀπὸ τῆς ἐχθάσεως κατεχόντων αὐ-
τοὺς ὡς ἀνήνυτα ἐπιχειροῦντας. Κόσμον δὲ ἐνταῦθα
πάλιν τὸν ὄχλον φασίν. Οἶδε γὰρ ἣ Γραφὴ κόσμον
χαὶ τὴν χτίσιν λέγειν, καὶ τοὺς ἐν πονηρία ζῶντας.
Καὶ τὸ μέν φησιν, ὅταν λέγη» Ὃ ἐχφέρων χατὰ dpi-
θμὸν τὸν χόσμον αὐτοῦ" τὸ δὲ, ὅταν λέγη, O xó-

22 SNC ANY

c b 2 - X P XN o M c
σμος ὑμᾶς οὐ μισεῖ, ue δὲ ie Καὶ χρὴ ταῦτα
E Oc» , ES
ἀκριθῶς εἰδέναι, ἵνα μὴ παρὰ τὴν σημασίαν τῶν
2 / M / - ς μες /
ὀνομάτων λαδὴν mupé/tp.ev τοῖς αἱρετικοῖς. Ἢσαν δέ
τινες τῶν “Πλλήνων ἀναύάντες προσκυνῆσαι εἰς τὴν
ἕο ορτ ἦν. E mus ὄντες λοιπὸν τοὺ T9001). υτοι γίνεσθαι,
“ἦσαν εἰς τὴν ἑορτήν. Τῆς φήμης οὖν διαδοθείσης,

λέγουσι : Θέλομεν τὸν Ἰησοῦν ἰδεῖν. Ὃ δὲ Φίλιππος
παραχωρεῖ τῷ Ἀνδρέα, ἅτε πρὸ αὐτοῦ ὄντι, καὶ τὸ
. E ENS c^ 3 , 2N OT c c E]
πρᾶγμα αὐτῷ χοινοῦται. AA οὐδὲ οὗτος ἁπλῶς αὖ-
θεντεῖ * ἤχουσε γὰρ, ὅτι Etc 680v ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε.
Διὰ τοῦτο μετὰ τοῦ μαθητοῦ χοινωσάμενος, τῷ δι-
^ / 5 / 5 / * ey 2 9 € M
δασχάλῳ ἀναφέρει: ἀμφότεροι γὰρ εἶπον αὐτῷ. Ὃ δὲ
τί φησιν; Ἦλθεν f, ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὃ Υἱὸς τοῦ ἀν-
θρώπου. "EXv μὴ

€

ὃ xóxxog τοῦ σίτου πεσὼν εἷς τὴν
qv» ἀποθάνη, αὐτὸς μόνος μένει. Τί ἐστιν, Ἦλθεν
ἣ ὥρα; Ἴἕλεγεν, Εἰς 600v ἐθνῶν μὴ ndn; Tü-

al. Lxv. 455

autem turba, quod Lazarum resuscitasset. Non
enim tot repente mutati fuissent, inquit, nis] signo
credidissent. 19. Pharisci autem dixerunt illis,
F'idetis quia nihil proficitis ? Ecce mundus to-
tus post illum abit. Hoc dictum wihi videtur ab
iis qui sanze mentis erant, nec audebant pakun lo-
qui; et ex eventu confutabant illos, ut qui inuti-
lia tentarent. Mundum autem hic turbam vocant.
Solet enim Scriptura mundum dicere et creaturas,
et eos qui in nequitia vivunt :illud. quidem cum

ait, Efferens secundum numerum | mundum Isai. 4o.

sum :
odit, me autem odit. Nec accurate scire par est,
ne preter nominum significationem hzeretici ansam
arripiant. 20. Erant autem quidam gentiles, qui
ascenderant adorare in solennitate. Cum jam
prope esset ut proselyti fierent, venerant ad. solen-
nitatem, et. fama. commoti disssit 91. Folumus
Jesum videre. Philippus autem. Andream | adit,
utpote qui ipsum precederet, et rem ei communi-
cai. Verum non sine cautione nec palam id facit :

: hoc. vero. cum dicit, Mundus vos non m
o .

^

7* 7*

audierat. enim, Zn. viam. gentium. ne abieritis. spp, τὸ

Ideo rem ciun. discipulo communicatain Magistro 5.
refert : ambo enira. 1d rctulerunt ei. Ile vero quid
dicit ? 25. enit hora ut clarificetur Filius ho-
ininis. 94. Nisi granum frumenti cadens in ter-
ram mortuum. fuerit, ipsum solum manet. (uid

Ξ ὃ: ! : :
σαν ἐγχόπτων ἀγνωμοσύνης πρόφασιν ἀπὸ ᾿Ἰουδαίων, A significat illud, enit hora ? Dixerat, {πὸ viam

xo χατεῖχεν αὐτούς. Emi οὖν ἐπέμενον οὗτο! ἄπει-

θοῦντες, ἐχεῖνοι δὲ ἐδούλοντο προσελθεῖν, καιρὸς λοι--
M ' EARÉSN, ' , E » , ,
TOV, φησὶν, ἐπὶ τὸ πάθος ἐλθεῖν, πάντων πεπληρωμέ-
vov. Ei γὰρ μέλλοιμεν τούτοις μὲν xal ἀπειθοῦσι
, - Ζ ^Y ^ ΄ Y
προσεδρεύειν, ἐκείνους δὲ καὶ βουλομένους μὴ προσ-
? 3 T es d » m ^
ίξσθαι, ἀνάξια τῆς ἡἥμετέρας ἔσται ταῦτα χηδεμο-
, ^p^ ΟΝ NN) 2 ἡ M Y SUN Y
νίας. ' Eme οὖν ἔμελλεν ἀφήσειν τοὺς μαθητὰς ἐπὶ τὰ
E/ ^ N 57. N Y Y [3-5 M 5 AT
ἔθνη λοιπὸν ἱέναι μετὰ τὸν cines δρδὶ δὲ αὐτοὺς
ἐλθεῖν.
,
Οὐ πρότερον ut αὐτοὺς εἴασεν; ἵνα ἡ εἷς μαρτύριον

προπ τηδῶντας ; EH . e ἐπὶ τὸν sees
αὐτοῖς. “ως γὰρ διὰ τῶν ἔργων αὐτὸν διεχρούσαντο,
ἕως αὐτὸν erue cpu οὐχ εἰπε, Πορευθέντες μαθη-
ἀλλ᾽, Eig δὸὸν

Y Ἂν ,
xoi, Οὐχ ἀπεστάλην,

, 5ο. ὦ Ln
τεύσατε πάντα τὰ ἔθνη" ἐθνῶν μὴ

ἄπέλθ;

5 M ? M /,

(ts * εἰ uj εἰς τὰ πρό-
^ » , x y

ὄατα τὰ ἀπολωλότα οἴχου ᾿Ισραήλ᾽ xoi, Οὐχ ἔστι

^ - E, Ll "4 -— -

χαλὸν λαύεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέχνων, xol δοῦναι τοῖς
, ^n NY ^N “τὴν ὍΡΟΙ, Y er

χυναρίοις. ᾿πειδὴ δὲ ἐμίσησαν αὐτὸν, xoi οὕτως

B - B ,

ἐμίσησαν ὡς ἀνελεῖν, περιττὸν ἦν προσεδρεύειν δια-

, ' A /

χρουομένων ἐχείνων. Kot γὰρ παρητήσαντο αὐτὸν λέ-
y , , ,

γόντες * Οὐχ ἔχομεν βασιλέα, εἰ μὴ Καίσαρα. Τότε

^N ' 3 N » Lad 5 ^Y ^ M ἍΝ bod A '

δὴ λοιπὸν αὐτοὺς ἀφῆχεν, ἐπειδὴ αὐτοὶ ἀφῆχαν. Διὰ

-- Ξ " n ,
τοῦτο λέγει" Ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέ-

« Editi ἦσαν εἰς

Β

gentium ne abierilis, omnem Jud:zis proscindens
pervicacize ansam; illos cohibuit. Cum. autem illi
immorigeri manerent, gentiles autem accedere vel-
lent, Tempus désir inquit, est ad passionem ac-
cedendi, cam omnia impleta siut. Nam si contuma-
cibus illis semper. hzereremus, illosque. accedere
volentes non admitteremis, indignum hoc esset pro-
videntia nostra. Quia igitur discipulos suos post
cruceni ad. gentes mussurus erai, cum videt illas
jam accedere, ait, Tempus est. at ad. crucem. ve-
niam. Non antea sivit accedere , ut id esset in tcsti-
monium illis. Antequam enim illum rcpellerent,
antequam in crucem agcrent, non dixit, Euntes

Matth.

28.

docete omnes gentes; cdi In viam gentium ne 19: et 10.

abieritis ; οἱ, JNon missus sum nisi ad oves que Ibid

15.

perierunt domus Israel; et, Ion est bonum ac- »4. 26.

cipere panem filiorum, et dare canibus. Cum
autem odio haberent eum, et ita odio haberent, ut
occiderent , superfluum crat persistere, renitenti-
bus illis. Nam recusarunt illum dicentes, /Von Aa-

dimisit, quia ipsi priores dimiserant. Ideo dicit,

εἰς τήν. Savil. 4222» legendum suspicatur, et vere sic melius haberet.

Jodn.
bemus regem nisi Cesarem. 'Tunc demum illos i5.

19.

496 $. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

Pann. ?3. Quoties volui congregare filios vestros, et no- — xv ὑμῶν, xo οὐχ ἠθελήσατε ; LC ἐστιν: Ὃ xóxxoc
idi luistis? Quid. sibi vult, Granum.| frumenti, nisi € τοῦ σίτου, ἐὰν μιὴ πεσὼν ἀποθάνῃ ; Περὶ τοῦ σταυροὺ
cadens in terram mortuum fuerit? De crucelo- λέγει. "Iva γὰρ μὴ θορυθῶνται ἐννοοῦντες ὅτι, ὅτε
quitur. Ne enim turbarentur, cogitantes tunc il- χαὶ Ἕλληνες προσῆλθον, τότε ἀνηρέθη, λέγει " αὐτὸ
lum occisum fuisse, cum gentes accesserunt, dicit : μὲν οὖν τοῦτο μάλιστα αὐτοὺς ποιεῖ gen xol
Hoc ipsos maxime ad accedendum inducit, hoc αὐξήσει τὸ χήρυγμα τὸ ἐμόν. Εἶτα, ἐπειδὴ ἀπὸ λό-
praedicationem meam augebit. Deinde quia sermo- γῶν οὖχ οὕτως ἔπειθεν, ἀπὸ τῆς τῶν πραγμάτων πεί-
nibus non ita persuadebat, a rerum. experientia ρας αὐτὸ μεθοδεύει λέγων" ἐπεὶ χαὶ ἐν τῷ σίτῳ τοῦτο
ipsos allicit. dicens : In frumento hoc accidit, ut γίνεται - μᾶλλον φέρει χαρπὸν, ὅταν ἀποθάνη. Εἰ δὲ
mortuum majorem fructum afferat. Si hoc in semi- ἐν τοῖς σπέρμασι τοῦτο, πολλῷ μᾶλλον ἐν ἐμοί. Ἀλλ᾽
nibus, multo magis in me. Verum discipuli dicta — οὐχ ἤδεσαν οἱ μαθηταὶ τὰ λεγόμενα. Διὸ συνεχῶς
non intellexerunt. Quare frequenter hoc repetit αὐτὸ τίθησιν ὃ εὐαγγελιστὴς, ἀπολογούμενος ὑπὲρ
evangelista, ut excuset eos quod postea fugerint. D τὴς μετὰ ταῦτα φυγῆς. ᾿Γοῦτον xol περὶ τῆς ἀναστά-
putem sermonem de resurrectione disputans σεως διαλεγόμενος ὃ Παῦλος τὸν λόγον ἐχίνησε.

. Cor.
τ. Cor. 15- paulus attulit.
36. sqq. , e? 7 L ^ / ^
5 . "usati lquir Ποίαν οὖν ἕξουσιν ἀπολογίαν ot τῇ ἀναστάσει δια-
9. Quam ergo excusationem habebunt ii qui re- ot $ Y ἢ ε
. B . . [od 5 - / τ , :J
surrectionem non credunt, cum illam in semi- πιστοῦντες, ἐν τοῖς σπέρμασι τοῦ πράγματος xa

" B ιν Ἢ : . . . « , , M 7 à We - - SY
nibus quotidie contemplari possimus, in plantis ἑχάστην μελετωμένου τὴν ἡμέραν, καὶ ἐν φυτοῖς, xot
. ἢ δ Ἶ ERES 7 M 4 d , n c
quoque, et in generatione nostra? Primo enim ἐπὶ τῆς γενέσεως τῆς ἡμετέρας; Πρότερον γὰρ δεῖ
5 . H . DJ ^N / λ / 7 ,
corrumpi semen oportet, et inde fieri generatio- φθαρῆναι τὸ σπέρμα, Χχαὶ TOTE γενέσθαι “γένεσιν.
oa E . . - “Ὅλ NM cd 6 Θ N M τω ) “ 2 y
nem. Universim. vero cum Deus aliquid. facit, ως 06 Ἦταν £0G τι ποιῇ, λογίσμῶων οὐχ ἔστι
. . Und . , c Y 37 5 » cA 5 A OCT
nullis opus est ratiociniis. Quomodo enim nos ex χρεία. Πῶς γὰρ ἐξ οὐκ ὄντων ἡμᾶς ἐποίησε ; 'Γαῦτα
. . . . . . ^ 7 δὴ ,ὔ N , /
non exstantibus fecit? Hzc Christianis dico, πρὸς Χριστιανοὺς λέγω, τοὺς λέγοντας πείθεσθαι l'on
i se di "cri is dam ali ig ᾿Εγὼ δὲ xq E ἐρὼ ἀπὸ À ὧν ἀνθρω-
qui se dicunt Scripturis credere : addam aliud. ex E φαῖς. Exo δὲ xot ἕτερον ἐρῶ ἀπὸ λογισμῷ Qo
H H ΤΣ ^ ais tos . Tc ^ / EJ , ,

humanis ratiociniis. Ex hominibus alii improbi, πίνων. Τῶν ἀνθρώπων oi μὲν ἐν καχίᾳ διάγουσιν,
EI * * * * € LI[ 2 5 m Ἀλλὸ Ὸο Ξ [/ iN 66 a
alii probi sunt : ex improbis multi re prospera ad οἱ δὲ ἐν ἀρετῇ. ἃ τῶν ἐν xaxix διατριθὸν
. M y c 3 E] b *

extremam scnectutem devenerunt; ex probis secus τῶν πολλοὶ εἰς ἐσχᾶτον γηρας ἦλθον εὐπαθοῦντες

res cessit. Quandonam ergo et quo tempore sin- τῶν δὲ ἐν RP , τὰ ἐναντία ὑπομείναντες. Πό-
guli pro merito accipient? Sane, inquiunt,sedcor- τε οὖν τὰ χατ᾽ ἀξίαν ἀπολήψεται ἕκαστος; ἐν ποίῳ
porum resurrectio non est. Non audiunt Paulum χαιρῷ; Ναὶ, φησίν ἀλλὰ σωμάτων οὐχ ἔστιν ἀνά-
1. Cor. 15. dicentem, Oportet corruptibile hoc induere in- στασις. Οὐχ ἀχούουσι τοῦ Παύλου λέγοντος" Δεῖ

53. . - B H N 0 N τ Β 0 xo / ? Οὐ M
corruptionem? Non de anima(non enun anima τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν; Οὐ περὶ

corrumpitur): et resurrectio dicitur de illo qui vois ( (οὐδὲ γὰρ φθείρεται f 5 uum xai ἀνάστασις

cecidit : cecidit vero corpus. Cur autem non vis A δὲ τοῦ πεπτωχότος ἜΣ ΤῊ ἔπεσε δὲ τὸ σῶμα. Διατί

esse corporis resurrectionem? annon possibilis 19 6- τς τὸν

Deoest? Sed hoc negare extremae insipientiz esset. νατὸν τῷ Θεῷ ; ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἐσχάτης ἀνοίας λέγειν.

At non decet? Cur non decet hoc corrupübile, AJ οὐ πρέπει; Διατί οὐ πρέπει τὸ φθαρτὸν χαὶ πόνου

Haretici quod. et laborem οἱ mortem una 5110}. coronas xa θανάτου χοινωνῆσαν, χοινωνῆσαι xat τὸν στεφά-
SEHE etiam participare? Nam si non deceret, nonaprin- γῶν; Ei γὰρ μὴ ἔπρεπεν, SEES παρὰ τὴν ἀρχὴν
nem non cipio factum fuisset, neque Christus carnem sum- ἐγένετο, οὖκ ἂν σάρκα αὐτὸς ἀνέλαδεν. Ὅτι δὲ xot

resurrectu-
ram esse, ϑ8|5561. Quod autem sumserit, illamque resuscita- '
s ^ : : : m Σ ΥΩ , N Ne y 4^ e ES L4
Joan. 50. Verit, audi quid dicat : /nfer digitos tuos, et Βάλε τοὺς up emp foo Fase SELITOESUA SIDE.
E E ΕΣ SA 4 3

ἘΠ vide quia spiritus ossa et nereos non habel. νευρὰ οὐχ ἔχει. Διατί δὲ τὸν Λάζαρον νος εἰ
^ : 4 FAN ' , 3 5 t , ἐκ
Cur Lazarum suscitavit, si melius erat sine cor- B βέλτιον ἦν χωρὶς σώματος lcd e ji ἐν τάτει σὴ

. : " , D E n $5 -. c y^
pore resurgere? cur inter signa et beneficia hoc po- βεῖου xat εὐεργεσίας αὐτο ποιει: lá δὲ ὅλως ἔδωχε

. . . . 5 ΑΨ ΄ 2 Ὁ" 5 ΡΝ

suit? cur cibos praebuit? Ne itaque, dilecti, ab τροφᾶς; Μὴ τοίνυν ἘΣ ΈΣΣΝ παρὰ τῶν CA RESDIRAN

, B 3 , M ,
ἀγαπητοί. Kai γὰρ ἀνάστασίς ἐστι, καὶ κρίσις ἐστί.

haereticis decipiamini. Et resurrectio, et judicium ἔ Dew Y ᾿ ain e

est. Haec autem de medio tollunt quotquot nolunt Ῥαῦτα δὲ ΠΑΡΊΡοΙ σιν; σοι μὴ βουλομσαι δοῦναι λόγον
operum suorum rationem reddere. Oportet enim τῶν πεπραγμένων, Καὶ γὰρ δεῖ τὴν ἀνάστασιν τοι--
resurrectionem talem esse, qualis fuit resurrectio αύτην εἶναι, οἵα o ἣ τοῦ Χριστοῦ. ᾿Απαρχὴ qs
Christi. Primitie enim ille est, et. primogenitus ἐχεῖνος, καὶ πρωτότοχος ἀπὸ τῶν νεχρῶν. [αἰ δὲ ἀνά-
mortuorum. Quod si resurrectio est. anima pur- στάσις τοῦτό ἐστι, ψυχῆς χαθαρμὸς, καὶ ἁμαρτιῶν

(“ 2

o2

οὗ βούλει à dvd τασιν εἰναι σώματος; H Πύτερον 00 δυ-

3.7.2 Ἢ Sm - y [n 2
ἀνέλαξε, χαι αὐτὴν ὄνεστησεν, αἄχουσον τι quot

IN JOANNEM HOMIL, LXVI. al. rLxv.

^ ^ A c ^Y 7 N 7 [7 m Suc
ἀπαλλαγὴ, ὃ δὲ Χριστὸς οὐχ ἥμαρτε, πῶς ἀνέστη ;
Ὁ» - Ὁ , , » 5» ΔΝ
πὼς ἡμεῖς τὴς κατάρας ἀπηλλάγημεν, εἴ γε χαὶ αὐτὸς
ὦ € 4 "q^ EA e ,
ἥμαρτε; πῶς δὲ λέγει" ρχεται ὃ ἀρχῶν τοῦ κόσμου
͵ AW I 5 A ^, " 5N8/ ry" c M M 5
τούτου, χαὶ ἐν ἐμοὶ οὐχ ἔχει οὐδέν ; "l'aüca γὰρ τὸ &va-
- ,
μάρτητον δηλοῦντος ἐστιν.
ἃ." 5.1 A od E - dg Nes. Ma /
οὐχ ἀνέστη, ἢ ἵνα ἀναστῇ, ἥμαρτε πρὸ τῆς ἄνασταά--
3 A M ina Xe , a ru2 ,L
σεως. ᾿Αλλὰ χαὶ ἀνέστη, xo ἁμαρτίαν οὐχ ἐποίησεν.
e N/ - τ
Οὐχοῦν ἀνέστη σώματι" xat τὰ δόγματα ταῦτα τὰ
μὴ rf »
πονηρὰ οὐδὲν ἕτερον ἐστιν, ἀλλ᾽ ἢ χενοδοξίας ἔχγονα.
ῸΝ 1 / M
Φεύγωμεν τοίνυν τοῦτο τὸ νόσημα. Φθείρουσι γὰρ,
ν y Ve c / / 2X -
φησὶν, ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι xaxat. Οὐχ ἐστι ταῦτα
, , ^ Ὡς , , E] M δὴ ,
ἀποστόλων διδάγματα: Μαρχίων ἐστὶ xat Οὐαλεν-
E € , , ,
τῖνος ὃ ταῦτα χαινοτομμήσας. «Ῥεύγωμεν τοίνυν, ἀγα-
, D
πητοί. Οὐδὲν γὰρ ὄφελος βίου καθαροῦ, δογμάτων
^ / οἵ 3 2M E] / /
OtegÜaou£vev * ὥσπερ οὖν οὐδὲ τοὐναντίον, δογμάτων
hs 5. "om στ, »
ὑγιῶν, ἐὰν βίος ἡ διεφθαρμένος. Ταῦτα "EXXavec ἔτε-
-— - y τὸ bi τ ad ,
χον, ταῦτα ἐχεῖνοι ηὔξησαν, ἀπὸ τῶν ἔξωθεν φιλοσό-
e set er Ἔ ΨΩ / M
quy λαύόντες, xoi τὴν ὕλην " ἀγέννητον λέγοντες, xot
NS E 90 e LS c E A Y
πολλὰ τοιαῦτα. Ὥσπερ οὖν εἶπαν, ὅτι οὐχ ἂν εἴη

ἥν τῷ / er E] , cr
υμὴ ὑποχειμένης ὕλης ἀγεννήτου - οὕτω

δημιουργὸς,
X M Θ᾽ 5.0 ^n^ 3 b M Li
xa τὴν ἀνάστασιν ἠθέτησαν. ᾿Αλλὰ μὴ προσέχωμεν,
εἰδότες Θεοῦ δύναμιν " παναρχῇ μὴ προσέχωμεν.
*Y, - λέ Ὁ Ἥ εὖ M ^ x E] N 2
uiv λέγω ταῦτα. ἩἫμεῖϊς γὰρ τὴν πρὸς αὐτοὺς οὐ
παραιτησόμεθα μάγην. ᾿Αλλ᾽ ὃ ἄοπλος xc γυμνὸς,
χἂν εἰς ἀσθενεῖς ἐμπέση, χἂν ἰσχυρότερος ἡ, ῥᾳδίως
ἁλώσεται. Εἰ μὲν γὰρ ᾿Πραφαῖς προσείχετε, χαὶ *xa0'
ἑχάστην ἑαυτοὺς ἠχονᾶτε τὴν ἡμέραν, οὖχ ἂν παρή-
γεσα τὴν πρὸς ἐχείνους φεύγειν μάχην, ἀλλὰ καὶ συμ.-
πλέχεσθαι συνεδούλευσα ὄν. Καὶ γὰρ ἰσχυρὰ f, ἀλή-
θεια. ᾿Κπειδὴ δὲ χρῆσθαι αὐταῖς οὐχ ἴστε, δέδοιχα
Y - 1 D e! Cb rur JA ,
τὴν συμπλοχὴν, μὴ λαύόντες ὑμᾶς ἀόπλους καταδά-
λωσιν. Οὐδὲν γὰρ, οὐδὲν ἀσθενέστερον ἐχείνων τῶν
c c / eum
τῆς τοῦ Πνεύματος βοηθείας ἠρημωμένων. Ei δὲ τῇ
ἔξωθεν κέχρηνται σοφία, θαυμάζειν οὐ χρὴ, ἀλλὰ κα-
ΗΝ - c / E
ταγελᾶν, ὅτι τοῖς μωροῖς χέχρηνται διδασχάλοις. Οὔτε
qp περὶ Θεοῦ, οὔτε περὶ χτίσεώς τι ὑγιὲς εὑρεῖν ἠδυ-
/ 2 I ON M cR ς 3}. δ “ταὶ ATA art
γήθησαν ἐχεῖνοι : ἀλλ᾽ ἅπερ ἣ παρ᾽ ἡμῖν χήρα ἐπί-
σταται, ταῦτα Πυθαγόρας οὐδέπω ἤδει " ἀλλ᾽ ἔλεγον
ΤΥ ΔΕΖΣ RON ΤΉ ΠΝ wa , E E.
ὅτι ᾿θάμνος ἐστὶ xot ἰχθὺς, καὶ χύων γίνεται ἣ ψυχή.
LA 53 9. 5n 4. Nee tU UE CE cen
Τούτοις οὖν, εἰπέ μοι, προσέχειν δεῖ; χαὶ πῶς ἂν ἔχοι
λόγον; Μεγάλοι εἰσὶν ἐν τῇ χώμη ἐχεῖνοι, καλοὺς Bo-
, , M jp , 626 . /,
στρύχους τρέφουσι, xat τρίδωνας ἀναδέόληνται " μέ-
, , - € , “λ ^Y M] » Ww
χρι τούτων αὐτοῖς f, φιλοσοφία. Ἂν δὲ τὰ ἐνδοθεν
ἐφ
, cC
ἀνεῳγμένος ὃ λάρυγξ αὐτῶν, πᾶντα ἀχαθαρσίας ἔχων

E ,ὔ [4

ἴδης » ρα χαὶ χόνις, χαὶ ὑγιὲς οὐδὲν, ἀλλὰ Τάφος
, 32,7 ρον ͵, ,

γέμοντα xo ἰχῶρος; xal τὰ δόγματα πάντα σχωλή--

* € b - ES NUN » T
χων. Ὁ γοῦν πρῶτος αὐτῶν τό υοῶρ ἐφήσεν εἰναι

a Alii οὐχ ὀνέστη, 3j εἰ ἀνέστη.

* ἀγέννητον non factum : forte melius ἀγένητον. Ve-
rum hzc sz&pe confunduntur.

b Quidam Mss. πανχλχῆ.

: c 3 Χ αν,
Οὐχοῦν χατ᾽ αὐτοὺς ἢ

899

197
gatio, οἱ liberatio a. peccatis; Christus vero non
. peccavit : cur resurrexit? quomodo nos a maledi-
ctione liberati sumus, si 1056 peccavit? quomodo
€ diat , enit princeps hujus mundi, et in me
non habet quidquam? Nam hoc impeccabilita-
tem ejus significat. Igitur secundum 1105, aut non
surrexit, vel ut resurgeret, ante resurrectionem
peccavit. Sed et resurrexit, et peccatum non fecit.
' Ergo resurrexit; et hiec prava doctrina nihil aliud
est quam inanis gloriz proles. Hunc ergo morbum
fugiamus. Nam Corrumpunt bonos mores collo-
quia prava. Non sunt hzec apostolorum dogmata.
D Marcion et Valentinus hzc imnovarunt. Fugiamus
ergo, dilecti. Nihil prodest vita bona, cum prava
doctrina : ut vicissim. nihil sana doctrina, cum
vita corrupta. Hzc gentiles pepererunt : hec illi
auxerunt ab externis accepta philosophis, et mate-
riam non factam et multa hujuscemodi statuentes.
Ut ergo dixerunt non esse creatorem sine materia
non facta : slc et resurrectionem negarunt. Verum
nes attendamus, cum immensam Dei potesta-
tem noscamus : ne attendamus. Vobis hzc. dico.
Nosenim adversus illos pugnarenon recusabimus.
Sed inermis et nudus, etsi in infirmiores incide-
E rit, licet fortior, facile capietur. Nam si. Scriptu-
ris attenderetis, et vos quotidie ad pugnam appa-
raretis, non auctor vobis essem ut pugnam adver-
sus illos vitaretis, sed manum conserere suaderem :
nam fortis est veritas. Quia. vero Scripturis uti
nescitis, congressum timeo, ne inermes vos illi
prosternant. Nihil enim, nihil utique imbecillius
iis qui Spiritus auxilio sunt destituti. Quod si ex-
A teriore utantur sapientia, mirandum non est, sed
potius ridendum quod stultis utantur doctoribus.
Neque enim vel. de Deo, vel de creatura quid sa-
num illi invenire potuerunt; sed ea quae apud nos
vidua novit, Pythagoras prorsus ignoravit. Sed
dicunt animam fruticem, piscem, canem fieri.
Hisne, quaeso, attendas? et qua ratione? Magni
sunt illi in vico, cincinnos pulchros alunt, pallus
induuntur: hactenus pertingit eorum philosophia.
Si intus respicias, cinis, pulvis, nihil. sanum est,
sed Sepulcrum patens est guttur eorum ; omnia
immundite et sanie plena, et eorum dogmata ver-
mibus scatent. Primus eorum aquam dixit esse
deum; qui sequutus est, 1gnem; alius, aerem; et
omnes ad. corpora delati. sunt. Hosne, quaso, mi-

c Sic Mss. Editi vero male μεθ᾽ ἑχάστην.

a Savil. ὅτι θάμινος χαί.

* Justinus Martyr ἴῃ Paraenetico ad Grecos paulo
post initium de rerum omnium principio secundum

Joan. τή.
3o.

r. Cor. 15.
dg

Marcion
et Valenti-
nus.

Philoso-
phorum
mores.

Psal.5.1rt.

phus

dam librum

Christianos
scripsit.

458 8.

reris, qui ne incorporei quidem Dei notitiam atü-
gere? Quod si postea. quid noverunt, id evenit
postquam in /Egypto cum nostris colloquuü sunt.
Sed ne vos nimium periurbemus, hic orandi finem
faciamus. Si enim. illocum. doctrinam. proponere €
incipiamus, quid de Deo, quid de materia, quid
de anima et de corpore dixerint, magnus couse-
quetur risus : neque nostra egebunt. copfutatione;
Philoso- Ipsi enim sese muiuo confodiunt. Qui contra nos de
TV. materia librum scripsit, seipsum confodit. Quare
mate- ne vos. frustra detincamus, nec scrmonum laby-
79^ vinthum texamus, his missis, hoc dicemus : divi-
narum Scripturarum lectioni attendendum, neque
yerbis certandum esse, nullo fructu. Quod. etiam
2. Tim. 5. Paulus Timotheum docet, eisi multa instructum
it sapientia, et signorum gratiam habentem. lpsi D
ergo obtemperemus, abjectisque. nugis, operibus
manui admoveamus, fratrum. amori dico, hospi-
ialiiati, et magnam eleemosynz rationem. habea-
mus; ut promissa consequamur bona, gratia et
benigniiate Domini nostri Jesu. Chrisü, cui. gloria
in secula saeculorum. Amen.

JOANNIS CHRYSOST.

philosophorum sententiam loquitur, aitque Thaletem
dicere aquam esse omnium reram principium, Hera-
clitum Metapontinum ignem , Anaximenem Milesium,

ARCUIEP.

CONSTANTINOP.

,

θεὸν, χαὶ ὁ μετ

ἐχεῖνον τὸ πῦρ, ἄλλος τὸν ἀέρα καὶ
b ,

΄ , N , ri / 3
πάντες εἰς τὰ σώματα χατηνέχθησαν. "Toorouc οὖν,
5 ἢ 0 ^" A 7 ^ 5 S2 2G ' ) 4 Ü
εἰπέ μοι, θαυμάζειν χρὴ; τοὺς οὐδὲ΄ ἔννοιαν ἀσωμάτο
- τ ^ * A
λαδόντας Θεοῦ ; Ei δήποτε καὶ ὕστερον ἔλαδον, μετὰ
» jd
τὸ συγγενέσθαι ἐν Αἰγύπτῳ τοῖς ἡυιτέροις. "AAA ἵνα
E D ,
μὴ πολὺν ὑμῖν ἐπάγωμεν θόρυδον, ἐνταῦθα τὸν λόγον
, μὰ ÀN 9 ΠΊΩΝ ν.5 7
χαταλύσωμεν. Ἂν γὰρ ἀρζώμεθα τὰ ἐκείνων προτι-
e , N Nod
θέναι δόγματα, καὶ τί μὲν περὶ Θεοῦ, τί ὃξ περὶ ὕλης,
τί δὲ περὶ ψυχῆς, τί δὲ περὶ σωμάτων εἶπον, πολὺς
Ld D ^ -ῸῷὮν ,
ἕψεται γέλως. Καὶ οὐδὲ τῆς παρ ἣμῶν χατηγορῖας
, € e ?,
δεήσονται" αὐτοὶ yXo ἀλλήλους ἔδασλον. Ὃ γοῦν xo
ς c - » E x» VS
ἡμῶν γράψας τὸν περὶ τῆς ὕλης λόγον, ἑαυτὸν ἀνεῖλε.
M M
Διόπερ ἵνα μὴ ματαίως ὑμᾶς ὠποσχολήσωμεν, καὶ λα-
Θύρινθον λόγων ἀνελίσσωμεν, ταῦτα ἀφέντες, ἐκεῖνο
ἐροῦμεν, τὴς ἀκροάσεως τῶν θείων ἔχεσθαι Ἰ ραφῶν,
M UN ren τὶ 55V NI IENEE Y Ha?
xo ui λογομαχεῖν εἰς οὐδὲν δέον * ὃ xot Παῦλος πα-
» , ων ,
ραινεῖ Τιμοθέῳ, καίτοι γε πολλῆὴς σουίας ἐμπεπλη-
m , » -/
σμένῳ, xol τὴν ἀπὸ τῶν σημείων ἔχοντι δύναμιν.
,ὔ ^ ,
Πειθώμεθα τοίνυν ἐχείνῳ ; καὶ τὸς φλυαρίας ἀφέντες;
ὧν ἔ ἐχώμεθ λαδελωίας λέγω καὶ φιλοξε--
τῶν ἔργων ἐχώμεθα,, φιλαδελφίας λέγω καὶ φιλοξε
c , ,
νίας * xal πολὺν ποιησώμεθα τῆς ἐλεημοσύνης λόγον,
ο ^, c ,
ἵνα τῶν ἐπηγγελμένων τύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι xal
φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿[ησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἣ
24 ΕῚ N 2c c: 5: Λ ^ /
δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. "Au.

aerem, etc.
»͵πάντες omissum in 5801}, et Codd. nostris. ]

HOMILIA LXVII.

Ca». XII. v. 25. Qui amat animam suam, per-
det eam; et qui odit animam. suam in hoc
mundo, in vitam cternam custodit. eam.
260. Si quis mihi ministrat, me sequatur.

1. Dulcis est prasens vita, et multz:. plena vo-
luptatis; verum non omnibus, sed iis qui pst ha-
rent. Si quis vero celum respiciat, et bona ibi re-
posita, cito illam despiciet, et pro nihilo habebit.
Nam et corporum pulchritudo, donec alia specio-
siorappareat, in admiratione. habetur : cum. vero
formosius quidpiam conspicitur, primum conte-
mnitur. Si velimus ergo illam intueri pulchritudi-
nem, et regni illius speciem, cito presentia vincula
dissolvemus. Vinculum enim est rerum presentium
amor. Et hoc nobis suadens Christus, audi quid

400

OMIATA. £z.

Ὃ φιλῶν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, ἀπολέσει αὐτήν ^ χαὶ ὃ
μισῶν τὴν Ψυχὴν αὐτοῦ ἐν τῷ χόσμῳ τούτῳ, εἰς
ζωὴν αἰώνιον φυλάξει αὐτήν. ^ Ev ἐμοί τις διακονῇ,
ἐμοὶ ἀκολουθείτω».

Γλυχὺς 6 παρὼν βίος, xoi πολλῆς γέμων ἡδονῆς *
ἀλλ᾽ οὐχ ἅπασιν, ἀλλὰ τοῖς προσηλωμιένοις αὐτῷ. Et
δέ τις εἰς τὸν οὐρανὸν διαδλέψειε, χαὶ τὰ ἐχεῖ ἴδοι
Ἐχαλὰ, ταχέως αὐτοῦ καταφρονήσει, xot οὐδένα ποιή-
σεται λόγον. "Emnsi xal χάλλος σωμάτων, ἕως ἂν ἕτε-
ρον μὴ φαίνηται λαμπρότερον, θαυμάζεται" ἐπειδὰν
δὲ φανὴ τὸ χρεῖττον, καταφρονεῖται τὸ πρότερον. Ἂν
τοίνυν θελήσωμεν καὶ ἡμεῖς εἰς ἐχεῖνο τὸ χάλλος ἰδεῖν,
xal τὴν εὐπρέπειαν τῆς ἐχεῖ βασιλείας κατοπτεῦσαι,
ταχέως ἑαυτοὺς τῶν δεσμῶν ἀπολύσομεν τῶν παρόν -
των. Δεσμὸς γάρ τίς ἐστιν ἣ πρὸς τὰ παρόντα συμ-

* [χαλά addidimus e Savil.; χάλλει Codd, nostri, i. e, χάλλη, vere fortasse. ]

IN JOANNEM HOMIL. LXVI. al. rLxvir. 459

dicat : Qui amat animam suam, perdet eam ;

et qui odit animam. suam. in hoc mundo, in
C vitam ctlernam custodit eam. Qui mihi mini-

strat, me sequatur : et ubi ego sum, illic et

minister meus erit. Hzc zenigmati similia viden-

lur, neque tamen sunt, sed multze plena sapientize.

Et quomodo Qui amat animam suam, perdet Quomodo

eam ? Qui absurdis ejus concupiscentiis obtempc- gi Eur
rat, qui plus quam par cst οἱ indulget. Ideo ad- swam | per-
monet quispiam, JVoli ambulare in cupiditatibus Tm)
anime tuc. Sic enim illam. perdes (nam ἃ via 3o.

, DX 5 bd € D - IET A € r ^ »
πάθεια. Καὶ εἰς τοῦτο ἡμᾶς ἐνάγων 6 Χριστὸς, dxou-
, ε - Y ! Y “ὦ E 4
coy τί φησιν᾽ Ὃ φιλῶν τὴν Ψυχὴν αὐτοῦ, ἀπολέσει
ΩΣ Dd ,
Ψυχὴν αὐτοῦ ἐν τῷ χόσμῳ
"n 5 , € 5 Vw
φυλάξει αὐτήν. Ὃ ἐμοὶ δια-

^, - V
αὐτήν xoi ὃ μισῶν τὴν

, 5 M ἢ
τούτῳ, εἰς ζωὴν αἰώνιον
e ^ , ^ Ed
χονῶν, ἐμοὶ ἀχολουθείτω xol ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, ἐχεῖ
M N 7 e. 9 , 9 f , / Ν - '
xxt ὃ διάκονος ὃ ἐμός. Αἰνίγματι ἐοικέναι Coxet τὰ
"n M ^ - /
λεγόμενα. AJ) οὐχ ἔστιν, ἀλλὰ πολλῆς ἐμπέπλη-
"d -Ὁ - M M
σται σοφίας. Kal πῶς Ὃ φιλῶν τὴν ψυχὴν αὐὖ-
m— ^ “Ὁ 7 τ bad
τοῦ, ἀπολέσει αὐτὴν ; Ὃ τὰς ἐπιθυμίας αὐτῆς ποιῶν
FE Y S
ὃ χαριζόμενος αὐτῇ παρὰ τὸ δέον.
X ,
Μὴ πορεύου ἐν

τὸς ἀτόπους -
Διὰ τοῦτο παραινεῖ τις λέγων *

» c c T M A
ταῖς ἐπιθυμίαις τὴς ψυχῆς cou. Οὕτω γὰρ αὐτὴν
2 - - co —« 1 /
ἀπολεῖς ( τῆς γὰρ ὁδοῦ τῆς ἐπὶ τὴν ἀρετὴν ἀγούσης
47 sch * Xv / c hd BS 32
ἀπάγει)" ὥσπερ οὖν τὸ ἐναντίον, Ὃ μισῶν αὐτὴν ἐν
rD/ 8/5 €
Τί δὲ ἐστιν, Ὃ μι-
- ΄ὕ Ξ Y e
σῶν αὐτήν; Ὃ μὴ εἴκων αὐτῇ, τὰ βλάπτοντα χε-

c , , ,
τῷ χόσμῳ τούτῳ, σώσει αὐτήν.
, “ L7 Ὁ c
λευούσῃ. Καὶ οὐχ εἰπεν, ὃ μὴ εἴχων αὐτῇ, ἀλλ᾽, Ὃ
em An - / 1 - ΄ὕ ES!
B uns αὐτήν. Καθάπερ gi vo μισουμένων οὐδὲ
quin ἀκοῦσαι ἄνε ἐχόμεθα, οὐδὲ ὄψι ἰδεῖν ἡδέως "
οὕτω xol τὴν Ψυχὴν, ὅταν ἐναντία ἐπιτάττῃ τῶν τῷ
e € / Y SR. E ,
Θεῷ δοχούντων, μετὰ σφοδρότητος ἀποστρέφεσθαι
Ξ Z » x E] -
χρή. έλλει λοιπὸν αὐτοῖς
^ , 4, c € e M ΟΝ a
διαλέγεσθαι, θανάτου τοῦ ἑαυτοῦ, xa προεῖδε ὃ xa-

Ἐπειδὴ γὰρ περὶ θανάτου

-» N , 32 /,
τήφουντας χαὶ χαταπίπτοντας , ὑπερθολὴν ἐποιήσατο
/ , / E] M ERN Δ ,
λὲν PET λέγω , ἐὰν μὴ τον εμον θάνατον γέννχιως
- Ἂν Y € - 3 Y EO 0 LA. δι -

γὰρ ὑμεῖς αὐτοὶ μὴ ἀποθάνητε, ὑμῖν
ΝΜ, ^ 57 δ δ ci Lud - M
εσται χέρδος ουόξν. Καὶ 00. πως παραμυθεῖται τον

ἐνέγχκητε ;

PAN Ei S EE NS] X ΟΣ AE
md e
φόδρα ἦν qopttxov xai ἐπαχθὲς τὸ ἀχοῦσαι
h-N' Uy M
τὸν ἄνθρωπον. Καὶ

,ὔ
λόγον"
e "- 5 € m
ὅτι δεῖ ἀποθανεῖν φιλοψυχοῦντα

M c N ,
τί λέγω τὸ παλαιόν ; ὅπου γε καὶ νῦν πολλοὺς εὑρή--
- , M τ M
σομεν ἡδέως πάντα παθεῖν ὑπομένοντας, ὑπὲρ τοῦ τὸν
c M c /
παρόντα χαρπώσασθαι βίον, xat ταῦτα περὶ τῶν μελλόν-
ἃ /
τῶν πεπιστευμένους᾽ οἱ ἐπειδὰν ἴδωσιν οἰκοδομήματα,
᾿ Se TEE UNES Ey ^ , 3 /
xa τεχνήματα, καὶ μηχανήματα, δαχρύουσιν ἐπιλέ-
/ » c / ,ὔ
γοντες" πόσα ἄνθρωπος μηχανᾶται, καὶ γίνεται χό--
eu A — 5 c € , ,
νις; Οὕτω πολλὴ τῆς παρούσης ζωῆς ἣ ἐπιθυμία.
ry" e , ^ , € 7 M M ^ M ,
Ταῦτα τοίνυν διαλύων ὃ Χριστὸς τὰ δεσμὰ, φησίν *
« e A - -» ,
Ὁ μισῶν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἐν τῷ χόσμῳ τούτῳ, cic
A a /T 3 τ [7j ' E] H
ζωὴν αἰώνιον φυλάζει αὐτήν. “Ὅτι γὰρ ἐχείνοις παραι-

e / c ,
γῶν ἔλεγε, xol τὸν φόδον αὐτῶν ὑπεχλύων, ἄκουσον

c eoo € 2 3858 ex 2 ES / ^ Y
τῶν ἑξῆς: Ὃ ἐμοὶ διακονῶν, ἐμοὶ ἀχολουθείτω * περὶ

e / / N Y NM c y 5 ,
τοῦ θανάτου λέγων, xoi τὴν διὰ τῶν ἔργων ἀχολού-

ce - Y e “-

θησιν ἀπαιτῶν. Δεῖ γὰρ πάντως τὸν διακονοῦντα τῷ
^ / , δ / , - τ
διαχονουμένῳ ἕπεσθαι. Καὶ σχόπει πότε αὐτοῖς ταῦτα
ANI , - L4 e p 2^5 ^ dg 5 σ΄
διαλέγεται οὖχ ὅτε ἐδιώχοντο, ἀλλ᾽ ὅτε ἐθάῤῥησαν,
[:j x 2 E , * NN 1 c " -
ὅτε ἐνόμισαν ἐν ἀσφαλείᾳ εἰναι, διὰ τὴν τῶν πολλῶν

M ET / cl ^ c ,
τιμὴν xat θεραπείαν * ὅτε xa διαναστῆναι ἠδύναντο

c T cT
x«i ἀχοῦσαι " Καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ xa dxo-
, , M / y

λουθείτω μοι" τουτέστιν, ἀεὶ παρατεταγμένος ἔσο,
a Alii χαταφρονοῦντας.
b ( Articulum omittunt Savil. et Codd. nostri , quod

ad virtutem agente abducit) : ut contra, Qui odit
eam in hoc mundo, servabit eam. Quid. est,
Qui odit eam? QuiiMli perniciosa jubent resistit.
D Neque dixit, Qui non credit ei, sed, Qui odit eam.
Quemadmodum enim odiosos nec audire libenter,
nec videre placide possumus : sic et animam, cum
contraria Dei voluntati precipit. vehementer avcr-
sari oportet. Quia enim jam de morte loquuturus
est illis, de morte scilicet sua, pravidetque illos
in moestitiam delapsuros esse, rem sublimiori mo-
do tractat : Quid dico, si mortem meam non forti-
ter ferais? Nisi vos ipsi moriamimi, nihil vobis
lucri supererit. Et. vide quomodo consolationem
sermoni admiscet. Valde durum et molestum erat
audire, hominem anime su: amantissimum mori
E oportere. Ecquid. vetera recenseam, quando nunc
etiam multos inveniemus qui libenter omnia tole-
rent, ut hac vita fruantur, etiamsi futura credant?
qui cum vident zdificia, opificia, machinas, la-
crymantes talia dicunt : Quanta machinatur homo,
et pulvis efficitur? Ita magna est hujusce vitze con-
cupiscentia. Hiec itaque vincula solvens Christus
all : Qui odit animam suam in hoc mundo, in
vitam ceternam custodiet eam. Quod autem ut
A 1llos moneret, et metum eorum solveret, hzc dixe-
rit, audi ex sequentibus : 26. Qui mihi ministrat,
me sequatur ; de morte loquens, et ut per opera
ipsum sequantur exigens. Minister enim eum cui
ministratsequi omnino debet. Et considera quando-
nam hac loquatur : non cum persequutionem pa-
tiebantur, sed cum in fiducia degebant et in tuto
esse putabant, a multis honorati et culti ; cum sese

erigere poterant et audire : Et tollat. crucem γα. τα.

suam, et sequatur me : id. est, Paratus. semper 24-
esto ad pericula, ad mortem, ad migrandum ex
hac vita. Deinde cum gravia et. molesta dixisset,
B premium addit. Quodnam illud? Quod ipsum
sequatur, quod sit una secum : ostendens fore ut

placet. ]

Marc. τὸ
4o.

Christus
quomodo
turbatus.

460 $. JOANNIS CHRYSOST.

resurrectio mortem sequatur. Nam Ubi sum ego,
inquit, illic et minister meus. Ubi est Christus?
In ccelis. Ergo etiam ante. resurrectionem illuc. et
anima et mente transferamur. S quis mihi mini-
straverit, diliget eum Pater. Cur non dixit.
Ego? Quia nondum consentaneam de ipso opi-
nionem habebant, sed majorem de Patre. Qui
enim nondum sciebant ipsum esse resurrecturum,
quomodo magnam de illo opinionem concepissent ?
Quamobrem filiis Zebedzi ait: /Von est meum
dare, sed quibus paratum est a Patre meo.
Atqui ipse est qui judicat. Hic vero se genuinum
Filium declarat. Hlos enim ut genuini et veri Fi-
lii ministros excipiet. 27. /Vunc anima mea tur-
bata est . Et quid dicam? Pater, salvifica me
ex hac hora. Atqui hiec non sunt mortem adire
suadentis, 1mo hortantis utique. Ne dicerent enim
eum, humanis carentem doloribus, facile de morte
philosophari, et sine suo periculo nos hortari;
ostendit se,licet eam formidaret, ipsam utpote uti-
lem non recusare. Hec porro ad assumtam carnem,
non ad divinitatem. pertinent. Idcirco ait: /Vunc
anima mea turbataest : ( nisi enim hoc esset, qua
serie hacc consequi possent, Pater, salvifica me
ex hac hora?) et ita perturbatus est. ut liberari
se postularet, si effugere posset.

2. Hzc humanae nature infirmitas est. Sed
quid dicam non habeo, cum mortem deprecer.
Propterea oni in horam hanc : ac si diceret :
Etuamsi turbemur, et consternemur, mortem ne
fugiamus. Nam ita perturbatus ego, non fugien-
dum dico : ferendum quippe illud est quod accidit.
Non dico, Libera me ex hac hora ; sed, 28. Pater,
clarifica nomen tuum. Etiamsi perturbatio ad
haec dicenda compellat, contrarium dico, Clarifica
nomen iuum; id est, Duc 1n crucem : quod hu-
manum affectum indicat, naturamque mori nolen-

ARCHIEP. CONSTANTINGP.,

φησὶν, πρὸς χινδύνους, πρὸς odios πρὸς ᾿ἀποδη-
μίαν τὴν ἐντεῦθεν. Εἶτα ἐπειδὴ τὰ φορτιχὰ εἶπε, καὶ
τὸ ἔπαθλον τίθησι. Ποῖον δὲ τοῦτο ἦν ; Τὸ αὐτῷ ἀχο-
λουθεῖν, xoa εἰναι ἔνθα ἐστί: δειχνὺς ὅτι ἀνάστασις
S , N 7 c Y MES ᾿ UA
τὸν θάνατον διαδέξεται. “Ὅπου γὰρ εἰμὶ, φησὶν, ἐγὼ,
ἐχεῖ xoi ὃ διάχονος ὃ ἐμός. Ποῦ δὲ ὃ Χριστός ; "Ev
οὐρανοῖς. Kat πρὸ τὴς ἀναστάσεως τοίνυν ἐχεῖ μετα-
c « τς e - JN -
στῶμεν τὴ ψυχὴ καὶ τῷ νῷ. Edvy τις ἐμοὶ Owxov? ,
E) , 5-2 / , 2 5 3 ἡ
RR αὐτὸν ὃ Πατήρ. Διατί οὐχ εἶπεν, ἐγῶ;
[ὑπειδὴ οὐδέπω τὴν posing περὶ αὐτοῦ δόξαν
εἶχον, ἀλλὰ μείζονα περὶ τοῦ Πατρός. Οἱ γὰρ μηδὲ
e c A
ὅτι ἀναστῆναι αὐτὸν ἐχρὴν εἰδότες, πῶς μεγάλα zum
2 a c6zón
αὐτοῦ ἐφαντάσθησαν : ; Διὸ xa τοῖς υἱοῖς Δεῤεδαίου
φησίν" Οὐχ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾽ οἷς ἡτοίμασται
Y d Α
παρὰ τοῦ Πατρός μου" καίτοι γε αὐτός ἐστιν Ó χρί-
31. e
ων. ᾿Ενταῦθα δὲ xol τὸ γνήσιον παρίστησιν. Ἵδς γὰρ
/ ^N / cr [4 MY » NT
γνησίου παιδὸς Spei οὕτως ὃ i ἀποδέζε-
ται. Νῦν ἣ ψυχή μου ἘΠΕ Lo Καὶ τί εἴπω ; Πά-
1505 σῶσόν με Ex "ijs pae ταύτης. Καὶ μὴν τοῦτο
P οὐχ ἔτι προτρεπομένου ἐπὶ τὸν θάνατον ἐλθεῖν. ΝΜ ά-
λιστα μὲν οὖν προτραπομένου. Ἵνα γὰρ μὴ λέγωσιν,
ὅτι αὐτὸς ἔξω τῶν ὠδίνων ὧν τῶν ἀνθρωπίνων, εὐχό--
λως περὶ θανάτου φιλοσοφεῖ, καὶ ἡμῖν ἐξ ἀκινδύνου
παραινεῖ, δείκνυσιν ὅτι καίτοι ἀγωνιῶν αὐτὸν, ὅμως
διὰ τὸ χρήσιμον οὐ παραιτεῖται. ᾿Γαῦτα δὲ τῆς οἶχο--
, 5 M 5 bh ὔ * ec /, Te
νομίας ἐστὶν, οὐ τῆς θεότητος. Διὰ τοῦτό φησι Νῦν
ἣ ψυχή μου τετάραχται. (ἐπεὶ εἶ μιὴ τοῦτό ἐστι, ποίαν
ἀχολουθίαν ἔχει τὸ λεχθὲν, καὶ τὸ εἰπεῖν - Πάτερ, σῶ-
σόν μὲ Ex τῆς ὥρας ταύτης: ) xa οὕτω τετάραχται.
c AM M - y 3. Ὁ -
ὡς καὶ ἀπαλλαγὴν ζητεῖν, εἴ γε ἐνὴν διαφυγεῖν.
ΩΣ ec /À
Ταῦτα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τὰ ἀσθενήματα.
Ἀλλ᾽ οὐχ ἔχω τί εἴπω, φησὶν, ἀπαλλαγὴν αἰτούμε--
᾿ * c 3 2 διὸ “τ / c
voc. Διὰ γὰρ τοῦτο ἦλθον εἰς τὴν ὥραν ταύτην: ὧσ-
Y » ^ 6 , ^ , Y
ανεὶ ἔλεγε" x&v θορυύωμεθα,, xàv ταραττώμεθα, ur,
φεύγωμεν θάνατον * ἐπεὶ χἀγὼ νῦν ταραττόμενος, οὐ
λέγω ὥ εἴν * δεῖ γὰρ φέρειν τὸ ἐπιόν. Οὐ λέ-
ἔγω ὥστε φυγεῖν * δεῖ γὰρ φέρειν τὸ . Οὐ λέ
2 , ἐν */ En τ cr Lf 223 “ἢ
qe, ἀπάλλαξόν με ἐκ τῆς ὥρας ταύτης" ἀλλὰ τί;
If / δόξ / NN y a K , m ες T
άτερ, δόξασόν cou τὸ ὄνομα. [Καίτοι τῆς ταραχῆς
c 5 » / M λέ ἈΞ ' 5 H λέ- Δόξ
τοῦτο ἀναγχαζούσης λέγειν, τὸ ἐναντίον λέγω, Δόξα-
σόν σου τὸ ὄνου να " τουτέστιν, ἄγαγε λοιπὸν ἐπὶ τὸν
σταυρόν᾽ ὃ πολὺ τὸ ἀνθρώπινον ἐπιδείκνυται, χαὶ τὴν

ΠῚ
tem, sed vitam servare cupientem ; ostenditque Se A φύσιν μὴ βουλομένην ἀποθανεῖν, ἀλλὰ τῆς παρούσης

non extra humanos affectus esse. Sicut enim neque
esurire neque. dormire crimini datur, sic. neque
prassentem vitam optare. Christus vero corpus ha-
buit a peccatis liberum, non a naturalibus necessi-
tatibus : alioquin. corpus non fuisset. His etiam
aliud. docuit, Quodnam illud? Ut si umquam in
mosstitia et metu simus, ne ideo a proposito resi-

8 Álil ἐραντάξοντο.

ἀντεχομένην ζωῆς * δειχνὺς, ὅτι οὐχ ἔξω τῶν ἀνθρω-
€ 3 c 3 »
πίνων παθῶν ἢν. “Ὥσπερ γὰρ τὸ πεινὴν οὐχ ἔγχλημα,

55 ΓΝ e 2 5 Y - , -
οὐδὲ τὸ καθεύδειν - οὕτως οὐδὲ τὸ τῆς παρούσης ζωῆς
pu Ὁ δὲ Χριστὸς σῶμα καθαρὸν ἁμαρτημάτων

P οὐχὶ φυσιχῶν diat gei adi ἐπεὶ
οὐδ᾽ ἂν σῶμα ἦν. Διὰ δὴ τούτων χαὶ ἕτερόν τι ἐπαί-
δευσε. Ποῖον δὴ τοῦτο; “ἵνα, εἴ ποτε ἐν ἀγῶνι χα-

b Savil. οὐχ ἔστι Morel. οὐκ ἔτι.

IN JOANNEM HOMIL.

τασταίημεν xat δειλία, μηδὲ οὕτως ἀποπηδήσωμεν
τῶν προχειμένων. * Πάτερ, δόξασόν σου τὸ ὄνομα.
Δείχνυσιν, ὅτι ὑπὲρ ἀληθείας ἀποθνήσχει, δόξαν εἷς
τὸν Θεὸν τὸ πρᾶγμα καλῶν. Καὶ τοῦτο συνέῤαινε
μετὰ τὸν σταυρόν. μελλεν ἐπιστρέφειν ἣ οἰχουμένη »
καὶ γνωρίζειν τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ θεραπεύειν αὐ-
τόν" χαίτοι οὐ τὸ τοῦ Πατρὸς μόνον, ἀλλὰ xat τὸ τοῦ
Υἱοῦ ἀλλ᾽ ὅμως τοῦτο adis Ἦλθεν οὖν φωνὴ ἐχ τῶν
οὐρανῶν " Καὶ ἐδόξασα, χαὶ πάλιν δοξάσω. Ποὺ ἐδόξα-
σεν; "Ev τοῖς πρὸ τούτων γενομένοις. Καὶ πάλιν δο-
ξάσω pod τὸν σταυρόν. Τί oov ὃ ERES Οὐ δι᾽ ἐμὲ
ἣ φ ᾿Εχεῖνοι δὲ
βροντὴν ἐνόμισαν εἶναι, ἢ ἄγγελον αὐτῷ λελαληχέ-

ὠνὴ αὕτη γέγονεν, ἀλλὰ Ov ὑμᾶς.

Ξ Y , ^ 94 4 M ΠΑΝ δ A
vat. Kat πόθεν τοῦτο ἐνόμισαν: μὴ γὰρ οὐχὶ τρανὴ xot
Ν EY ΕἸ NY , » c x
εὔσημος ἦν ἣ φωνὴ; ᾿Αλλὰ ταχέως αὐτῶν ἀπέπτη,
ἅτε παχυτέρων ὄντων χαὶ Sage xat ῥαθύμων.
r 3 WE
Καὶ ot μὲν τὸν ἦγον κατεῖχον" οἱ δὲ. ὅτι μὲν ἔναρ-

- »
(poc ἦν ἣ φωνὴ, ἤδεσαν᾽ τί δὲ eam οὐχ ἔτι.
Tt οὖν ὃ Χριστός; Οὐ δι’ ἐμὲ $ φωνὴ αὕτη ἜΠΣ

γεν, ἀλλὰ δι᾿ ὑμᾶς. Διὰ τί τοῦτο εἶπεν: ; Πρὸς * ἐχεῖνο

ον
,

ι
2

ἐνιστάμενος ὃ ἔλεγον ἀεὶ, ὅτι οὐχ ἔστιν ἐχ τοῦ Θεοῦ.
Ὁ γὰρ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δοξαζόμενος, πῶς οὐχ ἔστιν
ἐχ τοῦ Θεοῦ, οὗ τὸ ὄνομα δι’ αὐτὸν δοξάζεται ; Διὰ
γὰρ τοῦτο xol ἣ φωνὴ ἠνέχθη. Διὸ καὶ αὐτός φησιν,
οὐ δι᾿ ἐμὲ f, φωνὴ αὕτη γέγονεν, ἀλλὰ OU ὑμᾶς" οὐχ ἵνα
ἐγὼ μάθω τι ἀγνοῶν παρ᾽ αὐτῆς ( πάντα γὰρ οἶδα τὰ
τοῦ Πατρός), ἀλλὰ δι’ ὑμᾶς. ᾿Επειδὴ γὰρ ἔλεγον, ὅτι
ἄγγελος ἐλάλησεν αὐτῷ, ἢ βροντὴ γέγονε, καὶ οὐ
ὑμᾶς ἐγένετο, ἵνα χἂν οὔ-
τως ἐνάγησθε πρὸς τὸ ἐρωτῆσαι τί τὸ λεχθέν. Οἱ δὲ
ἐπτοημένοι, οὐδὲ οὕτως ἀτουτοςς ἀχούσαντες ὅτι

- , ^
προσεῖχον, φησίν." ὅτι δι᾽

αὐτοῖς ἀνήκει τὸ "uenis To γὰρ οὐχ εἰδότι πρὸς ὃ
ἐλέγετα; εἰκότως οὐχ ἐδόχει εὔσημος εἶναι ἡ φωνή,
Δι’ ὑμᾶς fj φωνὴ γέγονεν. Ὃρᾶς ὅτι τὰ ταπεινὰ δι’
αὐτοὺς γίνεται, oUy ὡς τοῦ Υοῦ δεομένου βοη-
θείας; Νῦν χρίσις ἐστὶ τοῦ χόσμου τούτου. Νῦν
^N E] -“ , , ΄, n
9s δἄρχων τοῦ χόσμου τούτου χάτω βληθήσεται.
'"Γοῦτο ποίαν ἀχολουθίαν ἔχει πρὸς τὸ, ᾿Ἐδόξασα, xol
δοξάσω; lov καὶ σφόδρα συνάδουσαν. Ἐπειδὴ
^ ex "za NJ N A , τ ,ὔ
γὰρ εἰπε, Δοξάσω, δείκνυσι xo τὸν τρόπον τῆς δό--
Enc. Τίς δὲ ὃ τρόπος ἐστίν; "Exsivog Βληθήσεται χά-
, οὦ
τω, φησί. Τί δέ ἐστι, Κρίσις ἐστὶ τοῦ κόσμου τούτου ;
i 5 5
Ὁ Νὴ ἔλεγε, δικαστήριον ἔσται χαὶ ἐχδίκησις. Πῶς
Y , ,ὔ 5 T b c 4 [4 ,
καὶ τίνι τρόπῳ; ÁvclÀe τὸν πρῶτον ἄνθρωπον, ὑπεύ-
θυνον λαδὼν τῇ ἁμαρτίᾳ (Διὰ γὰρ τῆς ἁμαρτίας clo-
ἦλθεν ὃ θάνατος )" ἐν ἐμοὶ τοῦτο οὐχ εὗρε. Τίνος οὖν

s 5 ἠδ᾽ με: ^ /, IN , [74
£VEXEV ἐνεπηοησε, Xat θανάτῳ πάρεουχε; τινος EVE-

* [Savil. τῷ ὃὲ εἰπεῖν, πάτερ.]
* [ μόνον addit Savil. ]

TOM. VIII.

B

C

D

Lxvir. al. rxvi. 461

liamus. Pater, clarifica nomen tuum. Ostendit
se pro veritate mori, rem illam gloriam Dei vo-
cans. Et hoc post crucem contigit. Futurum erat
ut orbis converteretur, ac nomen Dei cognosceret,
ipsique serviret; non Patris nempe nomen dumta-
xat,sed etiam Filii : attamen illud tacet. enit
ergo vox de celis : Et clarificavi, et iterum
clarificabo. Ubi clarificavit? In. praecedentibus.
Et iterum clarificabo post crucem. Quid ergo Chri-
stus? 50. /Yon propter me vox lec facta est,
sed propter vos. lli autem tonitruum esse puta-
runt, vel angelum ipsi loquutum fuisse. Et unde
hoc putarunt? annon clara et conspicua vox fuit?
Verum cito avolavit ab illis, utpote crassioribus,
carnalibus, segnibus. Alii sonum tantum retinue-
runt, alii articulatam fuisse vocem noverant; quid
vero significaret, non item. Quid ergo Christus?
Jon propter me hec vox venit, sed propter
vos. Cur hoc dixit? Ad illud respiciens quod sem-
per dicebant, illum ex Deo non esse. Qui enim a
Deo clarificatur, quomodo non est ex. Deo, cujus
nomen propter ipsum clarificatur? Ideo vox delata
est. Propterea inquit ipse, /Von propter me hec
vor venit, sed propter vos : Non ut aliquid a
me ignoratum ab illa audiam ( omnia enim quz
Patris sunt novi ), sed propter vos: Quia enim di-
cebant angelum loquutum illi esse, vel factum esse
tonitruum, et non advertebant, inquit, propter vos
delatam esse vocem, ut hinc concitaremini ad in-
terrogandum quid dictum fuisset. Illi vero stupe-
facti, neque sic interrogarunt, cum audirent id ad
se pertinere. Nescienti enim cujus gratia diceretur,
jure non insignis vox videbatur esse. Propter vos
vox delata est. Viden' quomodo res humiles eo-
rum gratia fiant, non quasi Filius auxilio egeat?
91. /Vunc judicium est. mundi, nunc princeps
hujus mundi infra ejicietur. Hoc quomodo apta-
tur illi, Clarificavi, et clarificabo ? Optime et
admodum consentanee. Quia enim dixit, Clarifi-
cabo, modum glorie ostendit. Quis ille modus?
Ille, inquit, Ejicietur infra. Quid sibi vult illud :
Judicium est mundi hujus ? Ac si diceret, Judi-
cium erit et ultio. Quomodo? Occidit primum ho-

minem, quem peccato obnoxium invenit ( Per pec- nom. 5.15.

catum enim mors intravit): n me hoc non inte-
nit. Cur ergo insiliut, et morti tradidit? cur. in
Judi animam ingressus est, ut me occideret? Ne
mihi enim jam dixeris, ita Deum dispensavisse :

b Alii ἐκεῖνο ἱστάμενος.

Matth, 12.
20.

462

hoc enim non diaboli est, sed ipsius sapientize. Ex-

ploretur interim. mens maligni illius. Quomodo A M7,

ergo mundus in me judicatur? Quasi constituto
judicio, dicetur illi: Esto, omnes oceideris, sed
quia peccato obnoxios reperisti; Christum. vero
cur occidisti? nonne plane injuste? Per Christum
ergo totus mundus vindicabitur. Quod. ut clarius
evadat, exemplo utar. Sit violentus tyrannus quis-
piam, qui in manus suas incidentes omnes innume-
ris afficiat malis. Hic si cum rege vel cum filio re-
gis congressus, occidat illum injuste, cjus mors
etiam alios ulcisci poterit. Sit aliquis qui a debi-
toribus exigat, verberet, in carcerem conjiciat;
deinde eadem arrogantia nihil debentem perinde
cogat. Eorum. quz in alios commisit tunc. poenas

dabit : ille namque ipsum occidet.

3. Sic et in Filio factum est. Eorum enim que
contra vos fecerit diabolus, per ea quo contra
Christum ausus fuit, dabit penas. Quod autem id
subindicetur, audi : /Vunc princeps hujus mundi
ejicietur infra, per mortem meam. 02. Et ego
si exaltatus fuero, omnes traham ad meipsum;
hoc est, etiam gentiles. Et ne quis diceret, Quo-
modo ejicietur infra, si te vicerit? Non vincet, in-
quit. Quomodo enim vincet eum qui alios trahit?
Nec loquitur de resurrectione; sed. quod resurre-
ctione majus est, Omnes traham ad meipsum.
Nam si dixisset, Resurgam, nondum palam esset
ipsos esse credituros: cum autem dicit, Credent,
utrumque declarat, et resurrecturum se confirmat.
Si enim mortuus mansisset, et homo purus esset,
nemo credidisset. Omnes traham ad meipsum.
Cur ergo dicit Patrem trahere ? Quia trahente Fi-
lio, trahit et Pater. Traham, inquit, utpote a ty-
ranno detentos, qui non possint per se accedere, et

ejus obsistentis manus effugere. Alibi autem illud

rapinam vocat. /Vemo potest spolia fortis rapere,
nisi prius fortem alliget, et tunc asa ejus ra-
piat. Wis ejus violentiam significat. Quod ergo 1il-
lic rapinam, hic tractionem. appellavit. Hiec cum
sciamus, excitemur, glorificemus Deum, non per
fidem tantum, sed. etiam per vitam; alioquin non
gloria, sed blasphemia in Deum esset. Non 1ta
blasphematur Deus ab exsecrando gentili, ut. a
Christiano corrupto. Idcirco omnia, obsecro, fa-

a Putat Savilius legendum ἁμαρτίαις, Ita certe melius
esset ; sed sine auctoritate Codicum nihil mutamus.

b Morel. αὐτὸς àxstvos-

403 χεν

Β

G

$. JOÀNNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

, 9 o -
εἰς τὴν ᾿Ιούδα ψυχὴν ἐνέδαλεν ὥστε με ἀνελεῖν ;
/ » τ Ἵ ec
ἄρ μοι εἴπης νῦν, ὅτι ὃ Θεὸς Qxovojanss* τοῦτο
᾿ D , φ ὦ
γὰρ οὐ τοῦ διαδόλου, ἀλλὰ τῆς αὐτοῦ σοφίας: τέως
, [s , E] 2 /- M 7
χρίνεται ὃ χόσμος ἐν ἐμοί; “Ὡ)σανεὶ δικαστηρίου xa-
θεζ A λ a 0 / N 5x »y /
εζομένου, λεχθήσεται πρὸς αὐτὸν, ἔστω, πάντας
ΕἸ εἴλ NN Ar aue / € / € T. N
ἀνεῖλες, διὰ τὸ ἅ ἁμαρτίας ὑπευθύνους εὑρεῖν " τὸν
Χριστὸν διατί ἀνεῖλες; οὐκ εὔδηλον ὅτι ἀδίκως; Οὐχ-
e NE 5 € 0 8N 0 , € / cr σ 5i
οὖν δι᾽ αὐτοῦ ἐχδικηθήσεται ὃ κόσμος ἅπας. ἵνα δὲ
᾿ / 3
χαὶ σαφέστερον ἡ, xo ἐπὶ παραδείγματος αὐτὸ ποιή-
y y^ A
ct φανερόν. Iove τις βίαιος τύραννος. πάντας τοὺς
3 , - T
ἐμπίπτοντας μυρίοις περιδάλλων χαχοῖς. Οὗτος ἐὰν
^ - c
συμδαλὼν βασιλεῖ, ἢ υἱῷ βασιλέως, ἀνέλη αὐτὸν
58/7 / E v4
ἀδίκως, ὃ ἐχείνου θάνατος xo τοὺς ἄλλους ἐχδιχῦσα!ι
7 Ygy^ c
δυνήσεται. "Ecco τις ὀφειλέτας ἀπαιτῶν, xol tu-
, ἈΝ e 5 e
πτέτω, καὶ cic δεσμωτήριον ἐμδαλλέτω * εἰτα Ex τῆς
5I El ἢ M N 5 NN zl / [4 ΝΥ 2
αὐτὴς ἀπονοίας καὶ τὸν οὐδὲν ὀφείλοντα ὑπὸ τὴν αὖ-
“ον 5-7. T T ΟΥ̓
τὴν εἱρχτὴν ἀγέτω. Οὗτος καὶ ὧν εἰς τοὺς ἄλλους
22 A δ΄ ; / Nen ES (en det
ἐποίησε, δώσει δίκην * ἀναιρήσει γὰρ P αὐτὸν ἐχεῖνος. -
, 3 το [s -
Οὕτω xoi ἐπὶ Υἱοῦ γέγονεν. Dy γὰρ εἰς ὑμᾶς ἐποίη-
!p e T
ctv ὃ διάόολος, OU ὧν εἰς τὸν Χριστὸν ἐτόλμησεν,
E] , "s/ Ὁ ec ^
ἀπαιτηθήσεται δίχην. Kot ὅτι τοῦτο αἰνίττεται, ἄχου-
7 pee » t€ ;ὔ , ,
coy xt φησι" Νῦν ὃ ἄρχων τοῦ χόσμου τούτου βληθή-
σεται χάτω, διὰ τοῦ θανάτου τοῦ ἐμοῦ. Kod ἐγὼ δὲ ἐὰν
€ - / € , N 5 , 7 A
ὑψωθῶ,, πάντας ἑλκύσω πρὸς ἐμαυτόν τουτέστι, xot
Ν 5 .-Ὁ Z ' er
τοὺς ἐξ ἐθνῶν. Καὶ ἵνα μή τις εἴπη, πῶς βληθήσε-
/ cC ὔ ,
ται κάτω, εἰ καὶ σοῦ περιγίνεται ; λέγει, οὐ περιγί-
vetat" πῶς γὰρ, τοῦ καὶ τοὺς ἄλλους ἕλχοντος; Kat
, 7 Y » a 93^» ^ c E / 7
οὐ λέγει τὴν ἀνάστασιν, ἀλλ᾽ ὃ τὴς ἀναστάσεως πλέον
δ , / ^ -
ἐστὶ, Πάντας ἑλκύσω πρὸς ἐμαυτόν. Ei μὲν γὰρ ci-
3 l4 LÁ -
πεν, ὅτι ἀναστήσομαι, οὔπω δῆλον ὅτι χαὶ πιστεύ-
σουσι᾿ τὸ δὲ εἰπεῖν, ὅτι πιστεύσουσιν, ἀμφότερα συν-
αποδέδειχται, ὅτι xol ἀναστήσεταί. Ei γὰρ νεχρὸς
» * * » S 283, SR
ἔμεινε, καὶ Ψιλὸς ἄνθρωπος ἦν, οὐδεὶς ἂν ἐπίστευσε.
Πάντας ἑλχύσω πρὸς ἐμαυτόν. Πῶς οὖν φησιν, ὅτι Ὁ
Πατὴρ ἕλχει ; Ὅτι YtioU ἕλχοντος, Πατὴρ ἕλχει. Ἕλ-
χύσω δὲ, φησὶν, ἅτε ὑπὸ τυράννου κατεχομένους, καὶ
ἀφ᾽ ἑαυτῶν μόνον οὗ δυναμένους προσελθεῖν, xal τὰς
ἐχείνου χεῖρας “ οὐ διαφυγεῖν, ἅτε ἀντεχομένου. Ἀλ-
λαχοῦ δὲ τοῦτο ἁρπαγὴν καλεῖ. Οὐδεὶς δύναται τὰ
Ri E /
σχεύη τοῦ ἰσχυροῦ διαρπάσαι, ἐὰν μὴ πρῶτον δήσῃ
/ M cC
τὸν ἰσχυρὸν, xal τότε τὰ σχεύη αὐτοῦ διαρπάσῃ.
Ταῦτα δὲ τὸ βίαιον αὐτοῦ παριστῶν ἔλεγεν. “Ὅπερ οὖν
ἐχεῖ ἁρπαγὴν, ἐνταῦθα ἕλξιν ἐχάλεσε. Τ᾿ αὔτ᾽ οὖν εἰ--
το 7
δότες, διαναστῶμεν, δοξάσωμεν τὸν Θεὸν, μὴ διὰ πί-
/ 2 λὸ Y NN / , M , ^ »
στεως μόνον, ἀλλὰ xol διὰ βίου ἐπεὶ οὐχ ἂν εἴη
* /, , P
δόξα, ἀλλὰ βλασφημία. Οὐ γὰρ οὕτω βλασφημεῖται
Θεὸς, " EXvnvoc ὄντος μιχροὺ, ὡς Χριστιανοῦ διεφθαρ-
c [Negationem omittunt Savil. ct Cod. 709, qui pro-
Lerea, ut est mendosissime scriptus, διελθεῖν.

IN JOANNEM HOMIL. LXVill, al. Lxvit. 465

γλένου. Διὸ δὴ δέομαι πάντα ποιεῖν, ὥστε δοξάζεσθαι

Θεόν. Οὐαὶ γὰρ, φησὶ, τῷ δούλῳ ἐκείνῳ, δι’ οὗ
* m ο - M Y

τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ βλασφημεῖται (ὅταν δὲ οὐαὶ ἡ,

b

TOV

T / / ) ,
πᾶσα εὐθέως χόλασις χαὶ τιμωρία ἕπεται)" dole
δὲ , àv οὗ τὸ ὄνομα δοξάζεται. Μὴ τοίνυν ὡς ἐν τῷ,

ciamus, ut Deus gloria afficiatur. Nam ait, ἃ
servo illi, per quem nomen Dei blasphematur
( quando autem V2 dicitur, omnis cruciatus se-
quitur atque supplicium ) : : beatus autem 1116 est,
o, P€* quom nomen ejus honoratur. Ne i itaque simus

σχότει ὦμεν * ἀλλὰ πάντα 'φεύγωμεν τὰ ἁμαρτήματα, yu quasi in tenebris, sed omnia peccata fagiamus, ma-

μάλιστα δὲ τὰ εἰς χοινὴν Sui ous BA nv, ἐπειδὴ
" 5 , c Y -T [4 a4 Y
μάλιστα ἐν τούτοις ὃ Θεὸς βλασφημεῖται. Ttva γὰρ
, y AN ec ,ὔ

ἕξομεν συγγνώμην, ὅταν ἑτέροις δοῦναι προσταττόμε-
/ ^ M

vot, τὰ ἑτέρων ἁρπάζωμεν:; τίς fiv ἔσται ἐλπὶς σω-

cC / b

vnpíac ; Ei μὴ πεινῶντα ἔθρεψας γ χολάζη εἰ δὲ xol

ἀπέδυσας ἐνδεδυμένον, ποίας τεύξη συγ νυ μηο: Ταῦ-

τα συνεχῶς λέγοντες οὐ παυσόμεθα. Ἴσως γὰρ οἱ τή-
3

μερον μὴ ἀχούσαντες, αὔριον ἀχούσονται οἱ δὲ τὴν

,

αὔριον προσέχοντες, τὴν μετ᾽ ἐχείνην πεισθήσονται.

Ei δέ τινες καὶ ἀπειθῶς εἰεν διαχείμενοι, ἀλλ᾽ ἡμῖν
* , E] Ἧς / rg 1 P «e 5

ἀνεύθυνον ἔσται τὸ δικαστήριον. "T'o γὰρ ἡμῶν ἐπλη-

, I3 7 M / € cT , m BM -

ρώσαμεν. F'évovco δὲ μήτε ἡμᾶς αἰσχυνθῆναι ἐπὶ τοῖς

λεγομένοις, μήτε ὑμᾶς ἐγχαλύψασθαι, ἀλλὰ πάντας

δυνηθῆναι μετὰ παῤῥησίας στῆναι ἐπὶ τοῦ βήματος

τοῦ EE ἵνα καὶ αὐτοὶ δυνηθῶμεν καυχήσασθαι

ἐφ᾽ fiiv, χαὶ τῶν ἡμετέρων χαχῶν παραμυθίαν τινὰ

λαδεῖν, τὴν ὑμετέραν εὐδοχίμλησιν; ἐν Xen Ἴησοὺ

^/T d -

τῷ Kupto ἡμῶν, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα: τῷ

cod / E] - ED ? LE
ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν

xime autem illa qu: in publicam perniciem trans-
eunt: m his enim przsertun Deus blasphematur.
Quam enim veniam consequemur, si aliis dare
jussi, aliena. rapiamus? quz nobis erit spes salu-
üs? Si esurientem. non alas, punieris; si indu-
tum exuas, quam consequeris veniam? Haec fre-
quenter dicere non cessabimus. Forte qui hodie
non audiunt, cras audient : qui cras non attendent,
postridie audient. Quod. si qui immorigeri. sint,
nos saltem. innoxi judicium non subibimus, qui

b quz nostra erantimpleverimus. Utinam nec nos dc

dictis erubescamus, nec vos pudore afficiamini,
sed omnes cum fiducia stare possimus ante tribu-
nal Christi, ut et nos possimus in vobis gloriari,
deque malis nostris aliquam consolationem acci-
pere; vestram nempe probationem, in Christo Jesu
Domino nostro, quicum Patri gloria, simulque
Spiritui sancto in saecula. Amen.

OMIAIA £s.

————— —— MÀ

HOMILIA LXVIII.

i] αὐτῷ ὃ ὄχλος" ἡμεῖς ἠκούσαμεν Ex. τοῦ νό- C Car. XII v. 854. Respondit ei turba : IVos audivi-

uou , ὅτι ὃ Χρι ἱστὸς μένει εἰς τὸν αἰῶνα xol πῶς

EO 5. HJ πὰ IA ,
λέγεις σὺ, ὅτι δεῖ ὑψωθῆναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώ-

c

"n ^| c ? ,
που; 'Γίς ἐστιν οὗτος 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ;
^| δὴ * ῃ
Ἰυὐφώρατον ἣ πλάνη x«i ἀσθενὲς, χἂν μυρίοις
Y N
ἔζωθεν ἀλείφηται χρώμασι. Kal καθάπερ ot τὰ σαθρὰ
e - : / CT -
τῶν τοίχων χονιῶντες, οὐχ ἰσχύουσι διὰ τῆς ἀλοιφῆς
^ 2x [74 M τ weu8g € MN 2) dn, τ
διορθοῦν * οὕτω xo ot. ψευδόμενοι ῥᾳδίως ἐλέγχονται
πὴ Ξ AER IAN
ὃ δὴ ^ xol ἐνταῦθα πεπόνθασιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι. "ToU γὰρ
τω d c5
Χριστοῦ πρὸς αὐτοὺς εἰπόντος: “Ὅταν ὑψωθῶ ἀπὸ
e b ^ / - 5 /,
τῆς γῆς, πάντας ἑλχύσω πρὸς ἐμαυτόν * ἡμεῖς ἠχού-
τ u Ζ ^ μ᾽

σαμεν, φησὶν, ἀπὸ τοῦ νόμου, ὅτι ὃ Χριστὸς μένει
E M 5 ED - N λέ cl € (7 Ber
εἰς τὸν αἰῶνα xai πῶς σὺ λέγεις, ὅτι δψωθῆναι δεῖ
cC T ^e -
τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; Τίς ἐστιν οὗτος ὃ Υἱὸς τοῦ
, , ,
ἀνθρώπου; Ἄρα ἤδεσαν ὅτι ὃ Χριστὸς ἀθάνατος τίς
5 M M » / *, » Οὐ ^ 5
ἐστι, xai ζωὴν ἔχει πέρας οὐχ Πρ ὑχοῦν χά-
ἔλεγε. Καὶ γὰρ πολλαχοῦ τῶν
Γραφῶν διοῦ καὶ τὸ πάθος χαὶ ἣ

» Y^ e
χεινοι ἡοεσᾶν οπερ

ἀνάστασις κεῖται.

3 exl ἐνταῦθα deest in quibusdam.

D

mus ex lege, quod Christus manet in cter-
num : et quomodo tu dicis, Oportet exaltari
Filium hominis? Quis est iste Filius hominis?

1. Error deprehensu facilis et. infirmus est,
etiamsi exterius mille depingatur coloribus. Et
quemadmodum ii, qui ruine proximos parie-
tes oblinunt, non illos tamen illitos firmant : sic
qui mentiuntur, facile confutantur : id quod hic
passi sunt Judzei. Nam Christo ipsis dicente, Cum
exaltatus fuero, a terra omnes traham ad me-
ipsum; Ios audivimus, inquiunt, a lege, quia
Christus manet in eternum.Quomodo tu dicis,
Oportet exaltari Filium hominis ? Quis est iste
Filius hominis ὃ Norant igitur Christum esse im-
mortalem, et vitam habere sine termino. Ergo
quid diceret intelligebant. Etenim in Scripturis
passim et passio et resurrectio occurrunt. Nam

οἱ

Contra

avaros

rapaces.

et

464 s.

JOANNIS CHRYSOST.

Isai. 53. 7. Isaias haec simul ponit : Tamquam ovis ad occi-

sionem. ductus est, et qua sequuntur omnia. Et
David in secundo Psalmo, et alibi szepe hec ambo
copulat. Patriarcha. quoque cum dicit, Decidens
dormivit ut/leo,addiditque, Et ut catulus leonis,
quis suscitabit. eum ? simul. passionem et resur-
rectionem significat. Verum hi sperantes se illi si-
lentium imposituros ac demonstraturos ipsum non
esse Christum, hinc. Christum. in zternüm | ma-
nere confitentur. Et vide quam maligne. Non di-

xerunt enim, Nos audivimus quod Christus non κος

passurus, non crucifigendus sit, sed, Quod ma-
net in eternum. Atqui neque hoc dictum con-
^rarium erat. Passio namque immortalitatis non
fuit impedimentum. Hinc. videre licet multa eos
scivisse que in dubium vocari poterant, atque
sponte sua malignatos esse. Quia enim ante de
morte disseruerat, cum hic audirent illum exal-
tandum esse, hoc suspicati sunt. Deinde dicunt,
Quis est iste Filius hominis ? Et hoc maligne.
Ne putes, inquiunt, nos de te hoc dicere, neu di-
cas, nos inimicitiae causa tibi contradicere. Ecce
nescimus de quo loquaris, et tamen hzc proferi-

ARCHIEP.,

CONSTANTINOP.

Καὶ γὰρ Ἡσαΐας ἅμιὰ ταῦτα τίθησιν, Oc πρόθατον
“ΔΝ M y / ^ M evo e. ᾿
ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη; λέγων, καὶ τὰ ἑξῆς ἅπαντα. Καὶ
ὃ Δαυὶδ ἐν τῷ δευτέρῳ ψαλμῷ,, xo ἀλλαχοῦ πολλα-
χοῦ συνάπτει ταῦτα ἀμφότερα. Καὶ 6 πατριάρχης δὲ
M M 5 A , 4 e 7 5 , x FN
εἴπων, ᾿Αναπεσὼν ἐχοιιμήθη ὡς λέων, ἐπήγαγε: Καὶ
, ys ρ΄ 6... , 7
[4 , , , ^, L - , J - *O m ' ^
ὡς σχύμνος λέοντος, τίς ἐγερεῖ αὐτόν; Ὃ μοῦ xol τὸ
/ TNCS 5 δ 3 y Ue
πάθος xai τὴν ἀνάστασιν ἐνδείχνυται. ᾿Αλλ᾽ οὗτοι vo-
μίζοντες ἐπιστομίζειν αὐτὸν xol δεικνύναι οὐχ ὄντα
Χριστὸν ἐχ τούτου, ὁμολογοῦσιν ὅτι ὃ Χριστὸς εἰς τὸν
αἰῶνα μένει. Ka ὅρα πῶς χαχούργως. Οὐ γὰρ εἰπον,
el ἘΝ oam. ἐν 7 Ξ ce ΦΧ X 2 PR 082
ὅτι ἡμεῖς ἠχούσαμεν ὅτι ριστὸς οὐδὲν πάσχει, οὐδὲ
c 2 5 Vg y 5 N "ὦ ,
σταυροῦται, ἀλλ᾽, Ὅτι μένει εἰς τὸν αἰῶνα " καίτοι
ΝΛ E" NEA 4 E] / B Τὴ ^ 10
οὐδὲ τοῦτο τὸ εἰρημένον ἐναντίον ἦν. T7, γὰρ ἀθανα-
, 1 " JN E / 3 - y
σίᾳ τὸ TüÜoc οὐχ ἐγένετο χώλυμα. "Evceüüev ἔστιν
98, e V ΩΣ E] / A £y
ἰδεῖν, ὅτι πολλὰ τῶν ἀμφιξόλων συνίεσαν, xo ἑχόντες
5 , 5 ^ M y A , ^
ἐχαχούργουν. ᾿Ιὑπειδὴ γὰρ ἔφθη περὶ θανάτου δια-
λεχθεὶς ἀνωτέρω, ἀκούσαντες τὸ ὑψωθῆναι ἐνταῦθα,
τὸ ΕΣ Y / "P, E] T
τοῦτο ὑπώπτευσαν. Εἶτα λέγουσι "(c ἐστιν οὗτος ὃ
Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ; Καὶ τοῦτο χαχούργως. Μὴ γὰρ
δὴ νομίσης, φησὶν, ὅτι περὶ σοῦ τοῦτο λέγομεν, καὶ
» ci A^ 2.4» / E] , ^y^ M ,
εἴπης ὅτι δι᾿ ἀπέχθειαν ἐναντιούμεθα. Ἰδοὺ γὰρ οὐχ
οἴδαμεν περὶ τίνος λέγεις, καὶ ὅμως ἀποφαινόμεθα.
τ 5 ce T ^ ^37 , 554 9 δεν Ν
Τί οὖν ὃ Χριστὸς: ᾿Ἰὰπιστομίζων αὐτοὺς, καὶ δειχνὺς,

ὅτί τὸ πάθος οὐδὲν κώλυμα πρὸς τὸ μένειν αὐτὸν εἰς

^c Ὗ ^ , A ^ ,

τὸν αἰῶνα, "Ext, φησὶ, μικρὸν χρόνον τὸ φῶς μεθ

DU m e , ,

ὑμῶν ἐστι δηλῶν, ὅτι ὁ θάνατος αὐτοῦ μετάστασίς
5 V N N e Ac M , , -

ἐστι. Καὶ γὰρ τὸ ψῶς τὸ ἡλιαχὸν οὐχ ἀναιρεῖται,

Mors re mus. Quid ergo Christus? Ipsos confutat, osten-
su non ob- 4. . qc . .

fuit quomi- dItque passionem nihil obesse quominus ipse ma- B
nus mane- peat jin :eternum. 55. zZdhuc, inquit, modicum

ret in zler- . - SEAT ;
E tempus lumen in vobis est; significans mortem

nuni,

suam esse translationem. Nam lux solis non ex-
stinguitur, sed parvo tempore secedens, rursum ap-
paret. Zmbulate dum lucem habetis. Quod hic
tempus indicat? an totam hanc vitam? an tempus
ante crucem? Utrumque arbitror. Ob ineffabilem
enim ejus benignitatem, multi etiam post crucem
crediderunt. Hzc porro dicit ut illos ad. creden-
dum concitel, ut etiam. superius fecit ita dicens,

Joan. 7.33. “ΓΙ dhuc. modicum tempus vobiscum sum. Qui

ambulat in tenebris, nescit quo vadat. Quanta
nunc Juda ignorantes faciunt, ac si in tenebris
ambularent! Videntur sibi recta incedere via,
dum contraria procedunt, sabbatum servantes,
et legem. eiborumque observationes ; et nesciunt
ubi ambulent. Ideo. dicebat : 56... Zmbulate in

Joan, 1.13. luce , ut. filii. lucis. sitis; Yd est, filii τσοὶ. At-

qui in principio inquit evangelista : /Von ex san-
guinibus, neque ex voluntate carnis, sed ex
Deo nati sunt; id est, ex Patre : hic vero ipse il-
los gignere dicitur, ut scias unam esse operationem
Patris et Filii. Z/ec loquutus Jesus,abüt, et ab-

-

ἀλλὰ μικρὸν ὑποχωρῆσαν πάλιν φαίνεται. Περιπα-
τεῖτε, ἕως τὸ φῶς ἔχετε. Ποῖον ἐνταῦθα λέγει και -
ρόν; ἄρα τὴν παροῦσαν ζωὴν ἅπασαν, ἢ τὸν πρὸ τοῦ
c y *
σταυροῦ χρόνον ; Ἴγωγε οἰμαι ἀμφοτέρους. Διὰ γὰρ
* n» Y EY
τὴν ἄφατον αὐτοῦ φιλανθρωπίαν πολλοὶ xat μετὰ τὸν
σταυρὸν ἐπίστευσαν. Λέγει δὲ ταῦτα χατεπείγων αὖ-
cj /, ,
τοὺς εἰς τὴν πίστιν, ὅπερ xol ἀνωτέρω πεποίηχεν,
5. “ ε
οὕτω λέγων, Ἵτι μικρὸν χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι. Ὁ
e e E 2 Ὁ ,
περιπατῶν ἐν τὴ σχοτίᾳ, οὐκ οἶδε ποῦ ὑπάγει. Πόσα
-ν - τω ,
γοῦν οἱ ᾿Ιουδαῖοι νῦν πράττουσιν, καὶ οὐκ ἴσασι τί
“ 294 3? c 5 , [ NI
πράττουσιν; ἀλλ᾽ ὡς ἐν σχότῳ, οὕτω βαδίζοντες.
e € /
Δοχοῦσι μὲν τὴν ὀρθὴν ὁδεύειν ὁδὸν, τὴν δὲ ἐναντίαν
ΝΠ a 466 : mM ὶ , yx /À ἧς
βαδίζουσι, " σάδόατα τηροῦντες, xoà νόμον φυλάτ
τοντες, xal βρωμάτων παρατηρήσεις, Pxal οὐχ
ἴσασι ποῦ περιπατοῦσι. Διὰ τοῦτο ἔλεγε" Περιπα-
τεῖτε εἰς τὸ φῶς, ἵνα υἱοὶ φωτὸς γένησθε" τουτέστιν,
΄ , M
ἐμοὶ υἱοί. Καίτοι ἐν προοιμίοις φησὶν 6 εὐαγγελιστὴς,
, 5 M
ὅτι Οὐχ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ £x θελήματος capxbc,
τω τὦω ’,
ἀλλ᾽ ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν * τουτέστι, τοῦ Πατρός"
, ^ ' $5 , , t 10,
ἐνταῦθα δὲ αὐτὸς λέγεται τούτους γεννᾶν, ἵνα μάθης,
ὅτι μία ἐνέργεια Πατρὸς καὶ Υἱοῦ. Γαῦτα εἰπὼν ὃ

E . . 35 Y 4 9 "ὦ , !P. Ὁ ,
scondit se ab eis. Cur abscondit se nunc? Neque D Ἰησοῦς, καὶ ἀπελθὼν ἀπ᾽ αὐτῶν, ἐχρύδη. Νῦν τί

^ Editi σάδδατον χατηγοροῦντες. Savil. putat legendum
τηροῦντες. Quatuor autem ex Mss. nostris ca6627x τη-

ροῦντες habent, quce est haud dubie vera lectio,
b [χαὶ addidimus e Savil. et Cod. 709.]

IN JOANNEM HOMIL. LXvin. al. rxvit.

, 5 8
χρύπτεται; Οὐδὲ

* κ᾿ - DES
γὰρ λίθους ἦραν χατ᾽ αὐτοῦ, οὐδὲ
z - T » "pP E
ἐδλασφήμιησάν τι τοιοῦτον οἷον ἔμπροσθεν. “Τίνος οὖν

ἕνεχεν ἐχρύθη; Τὰς χαρδίας ἐμόατεύων ἤδει τὸν θυ-
μὸν αὐτοῖς ἀγριαίνοντα, εἰ χαὶ μηδὲν ἐφθέγγοντο"
ἤδει ζέοντα xal φονῶντα,, καὶ οὐ περιέμενεν ὥστε εἰς
ἔργον ἐξελθεῖν, ἀλλὰ χρύπτεται, παραμυθούμενος
αὐτῶν τὸν φθόνον. Ὅρα γοῦν πῶς αὐτὸν ἠνίξατο ὃ
εὐαγγελιστής. Εὐθέως γοῦν ἐπήγαγε" Τοσαῦτα δὲ
αὐτοῦ σημεῖο, πεποιηχότος, οὐχ ἐπίστευον εἰς αὐτόν.
Ποῖα τοσαῦτα ; Ὅσα παρέλιπεν ὃ εὐαγγελιστής. Καὶ
ἐχ τῶν μετὰ ταῦτα δὲ τοῦτο δῆλον. Καὶ γὰρ ὑποχωρή-
σας χαὶ ἐνδοὺς, xo ἐπανελθὼν πάλιν ὑφειμένως αὖ-
τοῖς διαλέγεται, οὕτω λέγων: Ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ,
οὐ πιστεύει εἰς ἐμὲ, ἀλλ᾽ εἰς τὸν πέμψαντά με. Ὅρα
γὰρ τί ποιεῖ. Ἄρχεται ἀπὸ ταπεινῶν χαὶ συνεσταλ-
μένων, καὶ καταφεύγει εἰς τὸν Πατέρα siu πάλιν
ἀνάγει τὸν λόγον. Καὶ ὅταν ἴδη ἐχκθηριουμένους, ὗπο-
χωρεῖ; καὶ πάλιν ἐφίσταται, xal ἀπὸ ταπεινῶν προ-
οιμιάζεται πάλιν. Καὶ ποῦ τοῦτο ἐποίησε: Ποῦ γὰρ
οὐχ ἐποίησεν; “Ὅρα γοῦν ἐν ἀρχῇ τί φησι" Καθὼς
ἀκούω, χρίνω εἶτα ὑψηλότερον, Ὥσπερ γὰρ ὃ Πα-
τὴρ ἐγείρει τοὺς νεχροὺς xal ζωοποιεῖ, οὕτω xoi 6
Υἱὸς obc θέλει ζωοποιεῖ * πάλιν, ᾿Εγὼ οὐ χρίνω ὑμᾶς,
ἄλλος ἐστὶν 6 χρίνων. Εἶτα ἀναχωρεῖ πάλιν" εἶτα
ἐπιστὰς τῇ Γαλιλαία, ᾿Εργάζεσθε, φησὶ, μὴ τὴν
βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην. Καὶ εἰπὼν περὶ αὐτοῦ με-
γάλα, ὅτι ἐκ τοῦ οὐρανοῦ χαταδέθηχεν, ὅτι ζωὴν αἰώ-
νιον δίδωσι, πάλιν ἀναχωρεῖ. Καὶ τῇ σχηνοπηγία
πάλιν ἐπιστὰς, τὸ αὐτὸ τοῦτο ποιεῖ.

Καὶ

/, - -
δασχαλίαν, παρουσία, ἀπουσίᾳ, ταπεινοῖς, ὑψηλοῖς

^

^ l4 M
διηνεχῶς ἴδοι τις ἂν οὕτω ποικίλλοντα τὴν ὃι-

^ m ^ ^Y m
λόγοις. Ὃ χαὶ ἐνταῦθα πεποίηχε. Τοσαῦτα δὲ αὐτοῦ
- , ᾿ M
σημεῖα πεποιηκότος, οὐχ ἐπίστευον εἰς αὐτὸν, φησὶν,
t - ε : ^ 3 , J
ἵνα πληρωθῇ 6 λόγος Ἡσαΐου ὃν εἶπε" Kopie, τίς
ἐπί ε τῇ ἀχοὴ ἡμῶν; χαὶ ὃ βραχίων Κυρίου τίνι
πίστευσε τῇ ἀχοῇ ἡμῶν; pay, e [
NI *
ἀπεχαλύφθη; Καὶ πάλιν, Οὐχ ἠδύναντο, φησὶ, πι-
, Jg * € « 3 - 5» e EUREN, US Y
στεύειν; ὅτι εἶπεν Ἡσαΐας *"AxoT, ἀχούσετε, xo οὗ μὴ
^ ^ Nt ἡ ΠῚ c^ ᾿ ^Y ^ τ
συνῆτε. Ταῦτα δὲ εἰπεν, ὅτε eios τὴν δόξαν αὐτοῦ xol
^ a / σ 1 "5
ἐλάλησε περὶ αὐτοῦ. Ἰδοὺ πάλιν τὸ, Ὅτι, xxi, Εἶπεν,
E ^ ^ 1 1
οὐχὶ αἰτιολογίας, ἀλλ’ ἐχθάσεως. Οὐδὲ γὰρ ἐπειδὴ
- ^Y y
εἶπεν Ἣσαΐας, οὐχ ἐπίστευον - ἀλλ᾽ ἐπειδὴ οὐχ ἔμελ-
- - c 4 y
λον πιστεύειν, διὰ τοῦτο εἶπεν "Hoatac. Τί oov οὖν
g jj Y , ᾿
οὕτως 6 εὐαγγελιστὴς λέγει, ἀλλὰ τὴν ἀπιστίαν ἀπὸ
τ , b! e ,
τῆς προφητείας, οὐ τὴν προφητείαν ἀπὸ τῆς ἀπιστίας
» “Ν / e ds Y ,
εἶναί φησι " xal προϊὼν, σφοδρότερον τοῦτο αὐτὸ τί-

- εὖ ,
θησιν, οὕτω λέγων * Διὰ τοῦτο οὐχ ἠδύναντο πιστεύειν,

ὅτι εἶπεν Ἣ σαίας ; ᾿Εντεῦθεν παραστῆσαι διὰ πολλῶν
, λ - Ὁ 3. Ν Y ign gu —
βούλεται τὸ τῆς Γραφῆς ἀψευδές καὶ ὅτι ἅπερ moc-
5. σ
εφήτευσεν, οὐχ ἑτέρως ἐξέθη, ἀλλ᾽ ὡς εἶπεν. Ἵνα γὰρ
ἊΝ ,
μή τις Ae , καὶ τίνος ἕνεκεν ἦλθεν ὁ Χριστός: οὐκ
ἤδει ὅτι οὐχ ἔμελλον αὐτῷ προσέχειν; καὶ τοὺς προ-
φήτας εἰσάγει τοῦτο εἰδότας. Ἦλθε δὲ, ἵνα πρόφασιν

465
enim lapides contra eum tulerunt, neque blasphe-
marunt, ut ante fecerant. Cur ergo se abscondit?
Cum in corda penetraret, sciebat eorum animos
exasperari, etiamsi nihil loquerentur : sciebat fer-
vere illos et czdem spirare; neque exspectavit
donec in opus procederent, sed abscondit se, ut il-
lorum invidiam sedaret. Vide quomodo 1d. subin-
dicet evangelista, qui statim addit : 97.Cum au-
tem. tanta signa fecisset, non crediderunt in

E eum. Qua illa tanta signa? Ea qua przatermisit
evangelista, ut ex sequentibus palam est. Nam cum
secessisset, et postea reversus esset, rursus placide

illos alloquitur his verbis : Qui credit in me, non j,4,. τα.

credit in. me, sed in eum qui misit me. Vide 41:
quid facit : ab humilibus incipit, et. confugit ad
io; Patrem, iterumque extollit sermonem. Et cum eos
A efferatos intelligit, discedit, et rursus comparet,
et ab humilibus iterum incipit. Et ubinam. hoc
fecit? Imo ubi non fecit? Vide quid initio dicat :

Sicut audio , judico; deinde sublimius, Sicut J54,. 5.3

enim Pater suscitat mortuos et vi Vificat, sic et 321

Filius quos vult vivificat ; iterumque, Ego non [ριὰ. 8. 5o.

judico vos, alius est qui judicat, Kursumque

secedit; posteaque in Galilza comparens, Opera- r4 c 2:

mini, inquit, non cibum qui perit. Et cum ma-
gna de se dixisset, quod ex calo descenderit, quod
vitam sternam det, rursum abscedit. Et in Sce-
nopegia rursum adstans, idipsum facit.
b 2. Àc perpetuo videas illum doctrinam suam
variantem , przsentia, absentia, humilibus, su-
blimibus verbis. Quod. etiam hic fecit. Cum au-
tem. tanta signa fecisset, non crediderunt in
eum, inquit, 98. ut impleretur sermo Isaic,
quem dixit : Domine, quis credidit auditui no-
stro? et brachium Domini cui revelatum est ?
Et rursum, JYon potuerunt, inquit, credere, quia
dixit Isaias : Auditu audietis, et non intelli-
getis. 41. Hec autem dixit quando vidit glo-
riam. ejus , et loquutus est de eo. Ecce iterum
C hoc, Quia, et, Dixit, non causales sunt voces,
sed eventum significantes. Neque enim quia id
dixit Isaias, ideo non crediderunt ; sed quia cre-
dituri non erant, ideo hac dixit Isaias. Cur ergo
non ita loquitur evangelista, sed incredulitatem a
prophetia, non prophetiam ab incredulitate esse
dicit : imo in sequentibus illud significantius ponit
sicloquens, Propterea non poterant credere, quia
dirit Isaias ? Hic pluribus vult significare Scri-
pturz veracitatem οἱ quod quz illa praedixit, non
alio qnam quo dixit modo evenerint. Ne quis enim
D diceret, Cur venit Christus? non sciebat non credi-

466
turos illos? prophetas inducit, qui hoc praoscive-
runt. Venit autem , ne aliquam peccati sui excusa-
tionem haberent. Qu: enim praedixit propheta , ut
prorsus futura przdixit : nisi enim. omnino futura
essent, non prdixisset. Erant autem prorsus fu-
tura, cum illi incurabiles essent. Hlud autem,

S. JOANNIS CHRYSOST.

Prophetie Von. potuerunt , id est, Noluerunt. Nec mireris.

nullam im-
ponunt ne-
cessitatem,

Matth.
12.

Nam alibi quoque ait : ou potest capere, capiat.
Sic sepe solet potestatem pro voluntate ponere.

I
?' [terumque , /Von potest mundus vos odio habe-

Joan. 7. 7. re; me autem odio habet. Quod etiam in communi E

Jer.

*

usu observatur : ut cum dicit quispiam, Non pos-
sum illum talem amare, voluntatis vehementiam
potestatem vocans : ac rursum, Ille talis fieri non

13.23, potest bonus. Et propheta quid ait? δὲ mutabit

J4Ethiops pellem suam, et pardus maculas suas;
et populus hic poterit bene facere, qui didicit
mala. Non ideo hxc dicit, quod non possint illi
virtutem exercere; sed quod nollent, ideo non,
posse. Hoc autem hic sibi vult Ve Ἔν non ἃ
posse mentri prophetam, neque tamen ideo 1m-
possibile erat illos credere. Poterat enim fieri ut
etiam illis credentibus verax esset propheta. Neque
enim hzc dixisset, si credituri fuissent. Cur, in-
quies, non ita dixit? Quia tales quasdam proprie-
tates habet Scriptura, et id. ejus legibus conceden-
dum. Z/ec porro dixit, cum vidit gloriam ejus.
Cujus? Patris. Cur ergo Joannes de Filio loquitur,
et Paulus de Spiritu? Non ut confundentes hypo-
stasés, sed unam significantes dignitatem. Nam
quie Patris sunt, Filii sunt, et quee Filii, Patris.
Atqui multa per angelos dixit, et nemo tamen ait, D
Sicut dixit angelus; sed quid? Deus dixit. Que
enim a Deo per angelos dicta sunt, Dei sunt; non
item quae Dei sunt, angelorum sunt. Hic vero ait
verba Spiritus esse. £t loquutus est de eo. Quid

Isai.6. 1, loquutus est? Fidi Dominum sedentem super
I P

solium excelsum, etc. Gloriam ergo hic dicit vi-
sionem illam, fumum, arcana audisse mysteria ;
Seraphim vidisse, fulgur a throno exsiliens, in
quod respicere potestates ille non valebant. Et
loquutus est de eo. Quid loquutus est? Quod au-

Isai. 6. 8. dierit vocem dicentem, Quem mittam, ct quis C

—10,

ibit? Et dixi, Ecce ego sum, mitte me. Et
dixit, 4uditu audietis, et non intelligetis; et
videntes videbitis, et nescietis. Exccecavit
enim oculos eorum, et induravit cor eorum, ne
forte videant oculis, et corde intelligant. En

a [Ita Montf. et Codd. nostri. Justa oratio ap. Savi-
lium hac verba , χεῖται. «a£, omittentem. Sed fortasse
ab initio sententie prastat legere χεῖται 22. ]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP,

μὴ ἔχωσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν. Ἃ γὰρ προεῖπεν
ὃ προφήτης , ὡς πάντως ἐσόμενα προεῖπεν. Ei T. EE
μὴ πάντως ἔμελλεν ἔσεσθαι, οὖχ ἂν προεῖπε" m πάντως
à ἔμελλεν ἔσεσθαι, ἐπειδὴ ἀνιάτως εἶχον ἐκεῖνοι. Ei
i χεῖται τὸ, Οὐχ ἠδύναντο, ἀντὶ τοῦ, οὐχ ἤθελον,
χεῖται. Καὶ μὴ θαυμάσης. Καὶ γὰρ καὶ ἀλλαχοῦ
φησιν * Ὃ δυνάμενος χωρεῖν, χωρείτω. Οὕτως οἶδε
πολλαχοὺ δύναμιν τὴν προαίρεσιν λέγειν. Kot πάλιν'
ἐν δύγαταϊ ὅ κόσμος υσεῖν ὑμᾶς * ἐμὲ δὲ μισεῖ, "Τοῦτο
6$ xa ἐν τῇ κοινὴ συνηθείᾳ φυλαττόμενον ἴδοιξτις ἄν"
ὡς ὅταν λέγη τις" οὐ δύναμαι ἀγαπῆσαι τὸν δεῖνα " τὸ
σφοδρὸν τῆς βουλήσεως δύναμιν λέγων. Καὶ πάλιν * οὐ
δύναται ὃ δεῖνα γενέσθαι χρηστός. Kol ὃ προφήτης δὲ
τί φησιν; Εἰ ἀλλάξεται Αἰθίοψ τὸ δέρμα αὐτοῦ, καὶ
πάρδαλις τὰ ποικίλματα αὐτῆς, καὶ 6 λαὸς οὗτος δυ-
γήσεται εὖ ποιῆσαι μεμαθηχὼς xo. Οὐ τοῦτό φησιν,
ὅτι ἀδύνατος αὐτοῖς ἣ τῆς ἀρετῆς ἐργασία - ἀλλ᾽ ὅτι
i βούλονται, διὰ τοῦτο οὐ δύνανται. Καὶ ὃ λέγει ὃ
αγγελιστὴς, τοῦτό iue ὅτι ἀδύνατον ἦν ψεύσα-
die τὸν προφήτην: Οὐ
αὐτοὺς πιστεῦσαι. ᾿Ενῆν
τῶν, pu μένειν. Οὐ
πιστεύειν; ἔμελλον. ''( οὖν, φησὶν, οὐχ οὕτως εἶπεν :
Ὅτι ἰδιώματά τινα ἣ Γραφὴ τοιχῦτα ἔχει, χαὶ δεῖ
τοῖς νόμοις αὐτῆς παραχωρεῖν. Ταῦτα δὲ εἶπεν, ὅτε
εἶδε τὴν δόξαν αὐτοῦ. Τίνος; 'T'o9 Πατρός. Πῶς οὖν
ὃ ᾿Ιωάννης περὶ τοῦ Υἱοῦ λέγει, ὃ δὲ Παῦλος περὶ τοῦ
Πνεύματος: Oy, ὡς συναλείφοντες τὰς ὑποστάσεις,

μὴν διὰ τοῦτο ἀδύνατον ἦν
Y Y

ΩΣ χαὶ πιστευσάντων αὐὖ-

“γὰρ ἂν ταῦτα ἰαρο εἰ

2543 im 7 57 PEL 3 M

ἀλλὰ μίαν ἀξίαν δηλοῦντες εἶναι, φησί, Kat γὰρ τὰ
er x D u e οὖ

τοῦ Πατρὸς, τοῦ ᾿γΥἹοῦ, “χαὶ τὰ τοῦ Υἱοῦ, τοῦ Πα-

τρὸς ἐστι. Καίτοι πολλὰ δι’ ἀγγέλων εἰπε, καὶ [οὐδεὶς

ἀλλὰ τί; 'O Θεὸς

εἶπεν. Τὰ μὲν yop ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δι᾽ pesa εἰρημέ-

λέγει, καθὼς εἶπεν ὃ ἄγγελος "
va, τοῦ Θεοῦ ἂν εἴη οὐχ ἔτι δὲ χαὶ τὰ τοῦ Θεοῦ,
τῶν ἀγγέλων. ᾿Ενταῦθα δὲ τοῦ Πνεύματός φησιν
εἶναι τὰ ῥήματα. Καὶ ἐλάλησε περὶ αὐτοῦ. Τί ἐλάλυ.-
σεν: Εἶδον τὸν Κύριον χαθήμινον ἐπὶ θρόνου bias
χαὶ τὰ ἑξῆς. Δόξαν οὖν ἐνταῦθά net, τὴν ὄψιν ἐ ἐχεί--
γην, τὸν χαπνὸν, τὸ ἀχοῦσαι μυστηρίων ἀποῤῥήτων,
τὸ ἰδεῖν τὰ Σεραφὶμ., τὴν ἀστραπὴν τὴν ἀπὸ τοῦ θρό-
νου πηδῶσαν, ἣ ἀντιόλέψαι αἱ δυνάμεις οὐκ εἶχον
ἐχεῖναι. Καὶ ἐλάλησ “Ὅτι
ἤκουσε φωνὴν λέγουσαν" τίνα ἀποστείλω , xal τίς

D

σε περὶ αὐτοῦ. Τί ἐλάλησεν;

neg Καὶ εἶπον * ἰδοὺ ἐγώ εἰμι, ἀπόστειλόν E
Καὶ etimev* ἀχοὴ ἀκούσετε, χαὶ οὐ M συνῆτε, xo
βλέποντες βλέψετε, καὶ οὐ μὴ ἴ Des Ἐτύφλωσε γὰρ
αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς, χαὶ πεπώρωχεν αὐτῶν τὴν
χαρδίαν, uf, ποτε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς, καὶ τῇ χαρ-
et sic

ἃ Savil. «zi τὰ τοῦ νἱοῦ, τοῦ πνεύματός ἐστι,

omnes fere Manuscripti.

IN JOANNEM HOMIL. LXVIII. al. Lxvit. 467

δία συνῶσιν. ᾿Ιδοὺ πάλιν ἕτερον ζήτημα" ἀλλ᾽ οὐκ
ἔστιν, ἐὰν ὀρθῶς προσέχωμεν, Ὥσπερ γὰρ 6 ἥλιος
τῶν ἀσθενῶν πλήττει τὰς ὄψεις οὐ παρὰ τὴν οἰκείαν
φύσιν, οὕτω καὶ ἐπὶ τῶν μὴ προσεχόντων τοῖς τοῦ
Θεοῦ λόγοις γίνεται. Οὕτω χαὶ ἐπὶ τοῦ Φαραὼ τὴν
καρδίαν exkngüvat λέγεται, οὕτω xal ἐπὶ τῶν φιλο-
νεικούντων τι τοῖς τοῦ Θεοῦ λόγοις ἢ" γίνεται. Ἰδίωμα

δὲ xal τοῦτο τῆς Γραφῆς, ὡς χαὶ τὸ, Παρέδωχεν cic
ἀδόχιμον νοῦν, καὶ τὸ, ᾿Ἀπένειμε τοῖς ἔθνεσι, του-
τέστι, συνεχώρησεν, ἀφῆκεν. Οὐχὶ γὰρ ἔνε εργοῦντα
αὐτὸν ἐνταῦθα εἰσάγει, ἀλλ᾽ ἐχ τῆς ἑτέρων πονηρίας
ταῦτα γινόμενα δείχνυσιν. Ὅταν γὰρ, ἐγχαταλειφθῶ-
μεν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, παραδιδόμεθοα τῷ Ou boo τῷ
διαδόλῳ δὲ παραδοθέντες, μυρία πάσχομεν δεινά.
Φούῶν τοίνυν τὸν ἀχροατὴν, φησὶν, ᾿Εσχλήρυνε, xal,
Παρέδωχεν. Ὅτι γὰρ αὐτὸς οὐ μόνον οὐ παραδίδωσιν,
ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐγχαταλιωπάνει, ἐὰν μὴ βουληθῶμεν,

ἄχουσον τί φησιν * Οὐχὶ αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν διιστῶσιν
ἀναμέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν : χαὶ πάλιν: Οἱ μαχρύνοντες
ἑαυτοὺς ἀπὸ σοῦ, ἀπολοῦνται. 'O δὲ Ὥσηξ φησιν

᾿Επελάθου νόμου Θεοῦ σου, ἐπιλήσομαί σου κἀγώ"
xol αὐτὸς δὲ ἐν τοῖς εὐαγγελίοις" Ποσάχις ἠθέλησα
ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα ὑμῶν, xal οὐχ ἠθελήσατε:
xoi ὃ Ἡσαΐας δὲ πάλιν - Ἦλθον, καὶ οὐχ ἦν ἄνθρω-
πος" ἐχάλεσα, x«l οὐχ ἦν ὃ ὑπαχουσόμενος. Ταῦτα
δὲ λέγει , δειχνὺς ἡμᾶς ἀρχομένους τῆς ἐγχαταλε ίψεως;
καὶ αἰτίους γινομένους τῆς ἀπωλείας. 'O γὰρ Θεὸς οὐ
μόνον οὗ καταλιπεῖν οὐδὲ χολάσαι βούλεται, ἀλλὰ καὶ
ὅτε χολάζει; μὴ θέλων αὐτὸ ποιεῖ, Οὐ βούλ

xo ζῇν αὐτόν. ὋὉ δὲ * Χριστὸς xoi ἐπὶ τῇ χαταστρο-
g7 Ἱερουσαλὴμ. δαχρύει ὃ καὶ ἡμεῖς ἐπὶ φίλων ποι-
9 to [ (ρ εὶς £7 φ το
οὖμεν.
Ταῦτ᾽ οὖν εἰδότες, πάντα πράττωμεν ὥστε μὴ
, D c5 c
ἀφίστασθαι τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾽ ἐχώμεθα τῆς κατὰ ψυχὴν
J co
ἐπιμελείας καὶ τῆς πρὸς ἀλλήλους ἀγάπης, καὶ μὴ
σπαράττωμεν ἡμῶν τὰ " μέλη (τοῦτο γὰρ μαινομένων
ΟΣ , 32 ,ὔ 2 D*NEII "ἡ M ^
xa ἐξεστηχότων ἐστίν y: ἀλλ᾽ ὅσῳ ἂν χαχῶς διαχει-
L Y^ / A 7 ν᾿
μένους ἴδωμεν, θεραπεύσωμεν μᾶλλον. Kol γὰρ χαὶ
ἐν τοῖς “σώμασι πολλοὺς πολλάκις δρῶμεν δυστρά-
πελα ἔχοντας xo ἀνίατα γοσήματα, χαὶ οὐ πανόμεθα
ἐπιτιθέντες φάρμακα. T: γὰρ πο ee χεῖρον ; τί δὲ
χειράγρας ; &o' οὖν περιχόπτωμεν τὰ χῶλα ; Οὐδα-
υῶς * ἀλλὰ πάντα ποιοῦμεν ὥστε παραμυθίας τινὸς
2 ^5 2 ΔΑ c Y M 5 ^ /
ἀπολαῦσαι, ἐπειδὴ λῦσαι τὸ χαχὸν οὐ δυνάμεθα.
Τοῦτο xe ἐπὶ τῶν ἀδελφῶν ποιῶμεν" καὶ, ἂν ἀνίατα
νοσῶσι, μένωμεν θεραπεύοντες, καὶ βαστάζωμεν ἀλ-

λήλων τὰ βάρη. Οὕτω γὰρ πληρώσομεν χαὶ τὸν νόμον

»Γ γίνεται e Savil. adjecimus, et mox ex eodem ὡς
post γραρῆς.

? Alii Χριστὸς ἀπολλύναι μϑλλων τὴν Ἱερουταλὴμ χαὶ ὃσχ-

D

rursus aliam quastionem , qua nulla tamen est, si
recte attendamus. Quemadmodum enim sol debi-
les oculos percellit, non per propriam naturam :
sic quoque accidit 115, qui Dei verbis non atten-
dunt. Ita et ΡΝ ει δοῦν cor indurasse dicitur, quod
accidit illis etiam qui Dei dictis repugnant. Pro-
prietas autem hzc Scripture est , ut et illud, Zra- Rom. r.28.
didit eos in reprobum sensum; et Mud, Distri- Deut. 4.19
buit gentibus; id. est, concessit, dimisit. Non

enim illum hic operantem inducit, sed ex aliorum

nequitia hzc facta esse significat. Cum enim dere-
linquimur a Deo, tradimur diabolo; diabolo tra-

diti, innumeris afficimur malis. Ut auditorem ergo

terreat , ait, Znduravit, et, Tradidit. Nam quod

ille non modo non tradat, sed nec nos deserat,

nisi nolimus, audi quid dicat : JYonne pec- Isai. 59.2.
cata vestra dividunt me a vobis? ac rursum :

Ra. elongant se a te, peribunt. Osce autem di- iie 72.

- Oblita es legis Dei tui, et ego tui oblivi- * D TM
scar; et ipse in Evangeliis : Quoties volui con- rz, 13.3;.
gregare filios vestros, et noluistis? et Isaias
rursum : eni, et non erat homo : vocavi, et Isai. 50. 2.
non erat qui audiret. Hzc autem dicit ut ostendat
nos priores in causa esse cur derelinquamur, et cur
pereamus. Deus enim non modo nec relinquere ,
nec punire nos vult ; sed etiam quando punit, non
libens hoc facit. /Volo enim , inquit, mortem pec- Ε
catoris, sed ut convertatur et vivat, Christus

ds

ech. 18.

Qa
to

PEE Tip; 40s autem de excidio Jerosolymae lacrymatur : quod
φησὶ; τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι A

nos etiam erga amicos facimus.

9. [Tec cum sciamus , nihil non agamus ne nos
separemus a Deo, sed animze nostra. curz amori-
que fraterno operam demus , neque nostra discer-
pamus membra (illud enim furentium et mente
captorum est) ; sed quanto pejus affectos videmus,
tanto majorem impendamus curam. Nam multos
siepe conspicimus difficilibus insanabilibusque cor-
poris morbis laborare, nec finem facimus impo-
nendi pharmaca. Quid podagra, quid chiragra
pejus? num ideo membra abscindimus ? Minime ;
sed nihil non facimus ut saltem leniamus, si sanare
non possimus. Hoc et circa fratres nostros facia-
mus. Si incurabili morbo laborent, curare perse-
veremus , aliorumque onera mutuo feramus. Sic
enim Christi legem implebimus, et promissa con^

xpust , ὃ καί.
b Quidam μέλη, ὅπερ μαινομένων.
c Alii σώμασι πολλὰ πολλάκις.

Avaritia
σῶν issimus
morbus.

Joan, 5

X
A

468 ἃ.

sequemur bona, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, quicum Patri gloria simulque
Spiritui sancto, in szecula seculorum. Amen.

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

τοῦ Χριστοῦ, καὶ τευξόμεθα τῶν ἐπηγγελμένων
» - , , τω , e
ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
5 ET ET ᾽ -T eS Y I* 7 c
Ιησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα ἅμα τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
᾿Αμήν.

HOMILIA LXIX.

Car. XII. v. 42. Ferumtamen ex principibus
multi crediderunt in eum; sed propter Pha-
riseos non confitebantur, ut de synagoga
non ejicerentur. 43. Dilexerunt enim. glo-
riam hominum magis quam gloriam Dei.

1. Pravi omnes animi affectus omnino fugiendi
nobis sunt; sed longe magis ii qui plura parinnt pec-
cata : δέοι! causa, avaritia, qua ex se gravis est
morbus, sed longe gravior efficitur, quia radix et
mater est omnium malorum. Ejusmodi est inanis
gloria. Ecce hi ob gloriz cupidinem a fide sunt
avulsi. Nam Multi, ait, ex principibus credide-
runt in eum; sed propter Judceos non confite-
bantur, ut de synagoga non ejicerentur. ld

. quod illis supra dicebat : Quomodo potestis cre-

dere, gloriam ab invicem accipientes, et glo-
riam que a solo Deo est, non querentes ? Non
ergo principes erant , sed servi , extrema servitute.
Citt um hic postea timor sublatus est. Nusquam
enim sub apostolis hoc morbo captos videmus.
Nam tunc et principes et sacerdotes crediderunt.
Gratia enim Spiritus superveniens illos omnes
adamante firmiores reddidit. Cum igitur hoc ne
tunc crederent impediret, audi quid dicat : 44. Qui
credit in me, non credit in me, sed in eum qui
misit me; ac si diceret, Cur timetis in me crede-
re? fides per me transit in Deum, ut etiam incre-

Sub;tantia dulitas. Vide quo pacto per omnia substantiam

Patris
Filii

ράλλακτος;
eadem ipsa,

οἵ eamdem declaret. Non dixit, Qui credit mihi, ne

ἀπα-

quis diceret, de verbis ejus tantum hoc dici, quod
de besdwitus quoque dici poterat. Nam qui apo-
stolis credit, non ipsis credit, sed Dco. Verum ut
discas de fide in substaatiam suam haec agi, non
dicit, Qui credit verbis meis, sed, Qui credit in
me. Et cur, inquies, nusquam vice versa dicit,
Qui credit in Patrem, non. credit in Patrem, sed
in me? Quia dixissent illi, Ecce nos in Patrem

ἃ Savil. μᾶλλον ἥπερ τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ, οἱ sic legitur

in vulgatis exemplaribus. Morel. μᾶλλον ὑπὲρ τὴν

H
σαι τότε, ἄκουσον τί φησιν"

M Ej /
οὐσίας. Καὶ οὐχ εἶπεν, 6 πιστεύων ἐμοὶ,

τοῦ

OMIAIA ξθ΄.

Ὅμως μέντοι καὶ ex τῶν ἀρχόντων πολλοὶ ἐπίστευ-

σαν εἰς αὐτόν * ἀλλὰ διὰ τοὺς Φαρισαίους οὐχ ὧμο--
λόγουν, ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι γένωνται. ᾿Ἡγάπη-
σαν γὰρ τὴν δόξαν τῶν ἀνθρώπων “μᾶλλον ἤπερ
τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ.

/ i , , CSS. NC) - b A
Πάντα μεν φευγειν διιοίως ἡμῖν ἀναγχάᾶιον τὰ τὴν

ψυχὴν διαφθείροντα πάθη * πολλῷ δὲ πλέον ἐχεῖνα τὰ
D πολλὰ xal ἐξ ἑαυτῶν τίκτοντα ἁμαρτήματα οἷόν τι
λέγω; ἣ φιλαργυρία. "Ἔστι μὲν οὖν καθ᾽ ἑαυτὸ δεινὸν

Ἢ , Lad Y [2 , ci [224
τὸ νόσημα * πολλῷ δὲ γίνεται χαλεπώτερον, ὅτι ῥίζα
xat μήτηρ ἐστὶ πάντων τῶν καχῶν. Τοιοῦτον xc ἣ
χενοδοξία.

Ἰδοὺ γοῦν χαὶ οὗτοι τῆς πίστεως διὰ τὸν

τῆς δόξης ἀπεῤῥάγησαν ἔρωτα. Πολλοὶ γὰρ, φησὶν,
χαὶ éx τῶν ἀρχοντῶν ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν - διὰ δὲ
τοὺς Ἰουδαίους οὐ J. ὡμολόγουν, t ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι

“γένωνται. “Ὅπερ οὖν χαὶ αὐτοῖς ἄνωθεν ἔλεγε. Πῶς

δύνασθε πιστεύειν, δόξαν παρ᾽ ἀλλήλων λαμάνοντες.
E / M Y C1 eis X
xai τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητοῦντες:
E Oóx ἄρα ἄρχοντες ἦσαν, ἀλλὰ δοῦλοι δουλείαν τὴν
ἐσχάτην. Πλὴν ἀλλὰ xo οὗτος ὕστερον ἐλύθη ὃ φόδος.
Οὐδαμοῦ γὰρ ἐπὶ τῶν ἀποστόλων δρῶμεν τούτῳ χα-
τεχομιένους τῷ πάθει. Καὶ γὰρ ἄρχοντες ἐπ᾽ ἐχείνων
ἐπίστευσαν xo ἱερεῖς. Ἣ γὰρ τοῦ Πνεύματος χάρις
, ὩὉ , 5 N 28/ E] / ^c
ἐλθοῦσα, πάντας αὐτοὺς ἀδάμαντος ἐποίησε στεῤῥο-
τέρους. ᾿Επεὶ οὖν τοῦτο ἦν τὸ κωλύον αὐτοὺς πιστεῦ-

Ὅ , 5 [AS ,
πιστευὼν εἰς εξ, 00

a κι
πιστεύει εἷς ἐμὲ, ἀλλ᾽ εἰς τὸν πέμψαντά με: ὡσανεὶ
, ο
ἔλεγε. τί δεδοίχατε πιστεῦσαι εἰς ἐμέ; εἰς τὸν Θεὸν ἣ
/ En e *

πίστις διαδαίνει δι’ ἐμοῦ, ὥσπερ οὖν xat ἣ ἀπιστία.
d. eur TN ἢ / tS / , m

Ὅρα πῶς διὰ πάντων τὸ ἀπαράλλαχτον δείκνυσι τῆς

d /
ἵνα μὴ τις

εἴπη, ὅτι τῶν ῥημάτων ἕνεχεν ἔλεγεν, ὃ καὶ ἐπ᾽ ἀν-
Y ἣν - c -
θρώπων δυνατὸν ἦν εἰπεῖν. Ὃ γὰρ τοῖς ἀποστόλοις
- ,
πιστεύων, οὐχ αὐτοῖς πιστεύει,

ἀλλὰ τῷ Θεῷ. Ἀλλ᾽

9. / d PX0. 2 2 / » 22m
ἵνα μάθῃς, ὅτι περὶ τῆς εἰς τὴν οὐσίαν πίστεως αὐτοῦ
φησιν, οὐχ εἶπεν, ὃ πιστεύων ue τοῖς ῥήμασιν, ἀλλ᾽
*O πιστεύων εἰς ἐμέ. Καὶ διατί μηδαμοῦ, φησὶν, εἶπεν

ἠεοῦ.
e Morel. γένωνται. χαὶ ὅπερ οὖν χὐτοῖς-

IN JOANNEM ΠΟΙ. LXIX. al. Lxvur.

^ , ^
ἀντιστρόφως * ὁ πιστεύων εἰς τὸν Πατέρα, οὐχ εἰς τὸν
: k :
Πατέρα πιστεύει, ἀλλ᾽ εἰς ἐμέ; Ὅτι εἶπον ἂν, ἰδοὺ
€ - , 5 N P. M 5 M
ἡμεῖς Toren εἰς τὸν Πατέρα, x ec Paid οὗ πι-
στεύομεν. Καὶ γὰρ ἀσθενέστερον ἔτι διέχειντο. Τοῖς
γοῦν μαθηταῖς διαλεγόμενος οὕτως εἶπεν " Πιστεύετε
εἰς τὸν Θεὸν, χαὶ εἰς ἐμὲ πιστεύετε. 'Γούτους δὲ ἄσθε-
τ ^ c ^ / L4
νεστέρους δρῶν τοῦ τοιαῦτα ἀχοῦσαι ῥήματα, ἄλλως
* ἐνάγει, Δείκνυσιν οὖν ὅτι οὖχ ἔστι πιστεῦσαι τῷ
Xd M "4
Πατρὶ, μὴ πιστεύσαντας εἷς αὐτόν. Καὶ ἵνα μὴ νομί-
σῆς, ὅτι ὡς ἐπ᾽ ἀνθρώπου εἴρηται, ἐπάγει" Ὁ θεω-
ρῶν ἐμὲ, θεωρεῖ τὸν πέμψαντά με. "FC 00v; σῶμά
ἐστιν ὃ Θεός; Οὐδαμῶς. Θεωρίαν γὰρ τὴν τοῦ νοῦ
φησιν ἐνταῦθα, xal ἐντεῦθεν τὸ ὁμοούσιον δηλῶν. Καὶ
y o € , 5 τὶ Ac Ε ^ y M
τί ἐστιν, Ὃ πιστεύων εἰς ἐμέ; “ὡς ἂν εἴποι τις" ὃ τὸ
τοῦ ποταμοῦ ἀναιρούμενος ὕδωρ, οὗ τὸ τοῦ ποταμοῦ,
ἀλλὰ τὸ τῆς πηγῆς λαμύάνε:. Μᾶλλον δὲ xa αὕτη
rs , , SX ^ M , 3 ^
ἔτι ἀσθενεστέρα ἣ εἰκὼν πρὸς τὸ προχείμενον. ᾿Εγὼ
φὼς εἰς τὸν χόσμον ἐλήλυθα. ᾿ἔπειδὴ γὰρ ὃ Πατὴρ
τούτῳ χαλεῖται πανταχοῦ ἐν τῇ Παλαιᾷ xol ἐν τῇ
Καινῇ, καὶ αὐτῷ χέχρηται τῷ ὀνόματι. Διὰ τοῦτο
M mo^ 5 , » v - 5 m ,
xat Παῦλος ἀπαύγασμα αὐτὸν καλεῖ, ἐντεῦθεν μαθών.
Καὶ πολλὴν δείχνυσιν ἐνταῦθα τὴν πρὸς τὸν Πατέρα
i epe e
F 55 M , » A. 5 3: —N
συγγένειαν, xaX οὐδὲν τὸ μέσον, εἴ γε τὴν εἷς αὐτὸν
"d M 5 "EON 2 eI - ^ 6 AI 7,
πίστιν μὴ εἰς αὐτὸν, ἀλλ᾽ εἰς ἐκεῖνον διαδαίνειν φησίν.
Φῶς δὲ ἑαυτὸν ἐχάλεσε, διὰ τὸ τῆς πλάνης ἀπαλλάτ--
"EXv τίς μου μὴ
2 , SN E / τρεῖς EL UE. e ,
ἀχούση , ἐγὼ οὗ χρίνω αὐτόν. Οὐ γὰρ ἦλθον ἵνα χρίνω

b Y , ,
τειν, χαὶ το νοῆτον λύειν σχοτος.

τὸν χόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα σώσω τὸν χόσμον. Ἵνα γὰρ μὴ
νομίσωσιν ὅτι δι᾿ ἀσθένειαν τοὺς καταφρονοῦντας πα-
ρέδραμε,, διὰ τοῦτο εἶπε τὸ, Οὐχ ἦλθον ἵνα χρίνω τὸν
χόσμον.

Εἶτα, ἵνα μὴ ῥαθυμότεροι ταύτη γένωνται, μαθόντες
ὅτι ὃ πιστεύων σώζεται, “δ᾽ δὲ ἀπιστῶν χολάζεται,
ὅρα πῶς αὐτοῖς χαὶ φοδερὸν ἐπέστησε δικαστήριον,
ὋὉ ἐμὲ ἀθετῶν, xai μὴ λαμδά-
Ei ὃ
Πατὴρ οὐδένα κρίνει, καὶ σὺ οὐχ ἦλθες ἵνα κρίνης τὸν
χόσμον, τίς αὐτὸν χρίνει : Ὃ λόγος ὃν ἐλάλησα, ἐχεῖ-

ἐπάγων xal λέγων "
νων τὰ ῥήματά μου, ἔχει τὸν κρίνοντα αὐτόν.

νος χρινεῖ αὐτόν. ᾿Επειδὴ γὰρ ἔλεγον, ὅτι οὐχ ἔστιν

2 Ὁ —- br k ^. M d RE. AU,

x τοῦ Θεοῦ, P οὕτως εἰπε * δειχνὺς, ὅτι οὐ τότε δυνή-
τ , M A] , / M

σοντα! ταῦτα λέγειν, ἀλλὰ τὰ ῥήματα, ἃ ἐλάλησα vov,

2 "x 7, , SS S AA, '
£y ταζει στησεται χατηγορου , ἐλέγχοντα αὐτοὺς χαι

ce

D

4

E

πᾶσαν διαχόπτοντα ἀπολογίαν. Καὶ ὃ λόγος ὃ v &A- τς
ie Ποῖος λόγος ; Ὅτι ἀπ ἐμαυτοῦ οὐχ ἐλήλυθα, A vincet , et omnem defensionis modum adimet. Ser-

ὅτι ὃ πέυψας με Πατὴρ, ἐχεῖνός μοι ἔδωχεν ἐντολὴν,
f L / Ng a - e

τί εἴπω xal τί λαλήσω xat ὅσα * τοιαῦτα ἕτερα.

Ἄρα ταῦτα δι᾽ αὐτοὺς οὕτως ἐλέγετο, ἵνα μηδεμίαν

*. [ἐνάγει δειχὺς ὅτι Savil. et Codd. nostri.]

« Putant Boisius et Savilius legendum esse οὐ χολάζε-
ται. Certe. ita legendum mihi quoque videtur : sed
»mnes Mss. χολάζεται habent, et ita legit Interpres

409
credimus, in te non credimus. Nam infirmiores ad-
huc erant. Diseipulos enim alloquens sic. dicebat,

Creditis in Deum, et in me credite. Hos autem Joa». 1

cum infirmiores ad hzc audienda videret , aliter
instituit. Ostendit ergo non posse in Patrem cre-
dere eos, qui non in se credant. Et ne putes id
quasi de homine dici , subdit : 45. Qui videt me,
videt eum qui misit me. Quid ergo? an corpus
est Deus? Minime. Visionem quippe mentalem hic
significat, et hinc consubstantialitatem demon-
strat. Et quid sibi vult illud, Qui credit in me?
Àc si quis diceret, Qui aquam de flumine tollit,
non de flumine, sed de fonte accipit. Imo infir-
mius hoc exemplum est ad rem propositam.
46. Ego lux in mundum veni. Cum enim Pater
et in veteri et in nova lege sic appelletur, et hoc
Ipse utatur nomine;
splendorem vocat illum. Multam certe cum Patre
affinitatem. hic ostendit, 1mo nullam differentiam :
nam fidem in se, non in se, sed in illum transire
dicit. Lucem porro se vocavit, quod ab errore li-
beret, et quod. spirituales solvat tenebras. 4T. Si
quis me non audierit, ego non judico illum.
JVon enim. veni ut. judicem mundum, sed ut
salvificem mundum. Ne putarent enim se pro-
pter infirmitatem. contemtores dimisisse, ideo di-
it : /Von veni ut judicem mundum.

2. Deinde ne hinc segniores fiant, quod didice-
rint eum qui credit salvum fieri, et qui non credit
punir, vide quam formidolosum illis tribunal
minetur, cum adjicit: 48. Qui me spernit , et
non accipit verba mea , habet qui judicet eum.
$1 pater neminem judicat, et tu non venisti ut
judices mundum , quis illum judicabit? Sermo
quem loquutus sum, ipse judicabit illum.
Quia enim dicebant illum non ex Deo esse, sic
loquutus est, ut declaret quod tunc non poterunt
poterunt hzc dicere; sed, Verba qua nunc loquu-
tus sum, accusatoris vicem agent, qui illos con-

mo quem loquutus sum. Quis sermo? 49. Quod
ὦ me ipso non venerim , quia qui misit me
Pater , ille dedit mihi mandatum quid dicam ,

b [Savil. et Codd. nostri τοῦτό ρησι, ὅτι οὐ τότε (ἀλλ᾽
οὐ τότε Cod. 709 ; ὅτι δλλ᾽ οὐ τότε God: 705) δυνήσονται.
Aberat τότε in Montf]

^ Morel. τοιαῦτα ἔργα.

ideo Paulus hinc edoctus Hebr. 1

Isai 5o. 4.

Ezech.3.1t.

Iiom.12. 2.

470 $. JOANNIS CIIRYSOST.

et quid loquar : et alia hujusmodi omnia. Ergo
haec ideo propter illos dicta sunt , ut nullam ha-
berent defensionis ansam. Nam nisi ita res se ha-
beret, quid plus habebit quam Isaias? Nam ille
hoc ipsum dicit : Dominus dat mihi linguam
eruditionis , ut sciam quando sermonem dicere
oporieat. Quid plus quam Jeremias ? Nam et ille
cum mittebatur , tunc inspirationem. habebat.
Quid plus quam Ezechiel ὃ Hic. enim, devorato
capitulo, ita loquutus est. Alioquin. autem i1. qui
dicta ejus audituri erant, causa Ipsi cognitionis
fuisse reperirentur. Si enim. cum mittebatur ,
mandatum accepit quid. esset dicturus , subinde
dices ipsum, antequam mitteretur, nihil scivisse :
quibus verbis quid magis impium fuerit , si quis
nempe hzc ita accipiat, nec causam humilitaus
verborum hujusmodi ediscat? Verum Paulus
ipsos etiam discipulos intelligere dicit, Quee sit
voluntas Dei bona , beneplacita et. perfecta ;
et Filius nescivit donec mandatum accepit? et
qua ratione id consistere possit? Viden' eum
isthaec admodum humiliter loqui , ut illos attra-
bat, et iis qui futuri erant, silentium imponat?
Ideo igitur humana loquitur verba , ut vel sic
illos eo adigeret , ut vilitatem verborum fugerent,
emari non ex natura, sed ex auditorum imbecilli-
tate haec ita dici. 50. Scio quia mandatum ejus
vita celerna est. Que ergo loquor, sicut dixit
mihi Pater , sic loquor. Viden' verborum hu-
militatem? Qui enim mandatum accipit, non sui
dominus est. Atqui ipse ait : Quemadmodum
enim Pater suscitat mortuos et vipificat : ita
et Filius quos vult vivificat. An ergo suscitandi
quos vult potestatem habet, dicendi quod vult non
habet? Hoc autem vult his verbis significare : Non
secundum naturam cst , ut ille alia loquatur, alia
cgo. Et scio quia mandatum ejus vita «terna
est. Illos autem alloquitur, qui ipsum deceptorem,
atque in. perniciem venisse dicebant. Cum autem
dicit, Ego non judico , ostendit se istorum perni-
cicli non esse causam. Per haec enim pene testifica-
tur, cum discessurus essct,neque ultra cum eis ver-
saturus, Quia nihil tamquam a meipso loquutus
sum vobis, sed omnia quasi a Patre. Ideoque in
humilia desinit et sermonem concludit , ut diceret ,
Hanc vobis usque in finem emisi vocem. Quam vo-
cem? Sicut dixit mihi Pater, sic loquor. Quod 51
Deo contrarius essem , contrarium certe dixissem ,

b Alii αὐτῶν τὴν πρόφασιν; ἀλλ᾽.
“᾽ν pe * , , - 1] ^, 4
c Alii ἔχει; τί 0Uy ἐστι τὸ εἰρημένον τοῦτο, φησὶν, ὅτι o2x. 8.

ἃ Alii οὐ χρίνον, οὐχ εἰμὶ τῆς ἀπωλείας τῶν τοιούτων αἴ-

b

D

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἔχωσιν ἀπολογίας πρόφασιν. ᾿Επεὶ εἰ μὴ τοῦτο ἦν,
τί "Hoatou πλέον ἕξει; Καὶ γὰρ ἐχεῖνος τὸ αὐτὸ τοῦτό
φησι’ Κύριος δίδωσί μοι γλῶσσαν παιδείας, τοῦ γνῶ-
vat ἡνίχα δεῖ εἰπεῖν λόγον. Τί δὲ Ἱερεμίου ; χαὶ γὰρ
ἐχεῖνος ὅτε ἐπέμπετο ἐνεπνεῖτο, Τί δὲ Ἰεζεχιήλ ; xod
MET ὶ T A (8 Y e ua
γὰρ xo οὗτος τὴν χεφαλίδα καταφαγὼν, οὕτως ἐφθέγ-
γετο. Ἄλλως δὲ, εὑρεθήσονται οἵ μέλλοντες ἀχούειν
ci τ ΄ » 5 € D Y
ὅπερ ἔλεγεν, αἴτιοι τὴς γνώσεως ὄντες αὐτῷ. Ei γὰρ
cr 23e ἢ 2 N , »y ARE h^
ὅτε ἐπέμπετο, ἐντολὴν τότε ἔλαδε, τί εἴπη, λοιπὸν
ἐρεῖς, ὅτι καὶ πρὶν ἢ πεμφθῆναι οὖχ ἤδει. Καὶ τί
τούτων ἀσεδέστερον τῶν ῥημάτων, εἰ οὕτως αὐτά τις
δέχοιτο, χαὶ μὴ χκαταμανθάνοι τὴς ταπεινότητος
P ἀυτῶν τὴν αἰτίαν ; ᾿Αλλ᾽ ὃ μὲν Παῦλός φησι xot
ran 39847 N Ld , , N /
αὐτὸς εἰδέναι xal τοὺς μαθητευομένους, Τί τὸ θέλημα
ΩΣ Ὁ ^ 2j ^ ^ 357. ^ /
τοῦ Θεοῦ τὸ ἀγαθὸν χαὶ εὐάρεστον xoi τέλειον᾽
6 δὲ Υἱὸς οὐχ ἠπίστατο ἕως ἐντολὴν ἔλαδε : xo πῶς
ἂν ἔχοι λόγον τοῦτο ; ὋΟρᾶς ὅτι διὰ τοῦτο εἰς ὑπερύο-
λὴν ταπεινότητος τὰ λεγόμενα ἄγει, ἵνα χἀχείνους
ἐπισπάσηται, χαὶ τοὺς μετὰ ταῦτα: ἐπιστομίσῃ ; Διὰ
γοῦν τοῦτο ἀνθρώπινα φθέγγεται ῥήματα, ἵνα χἂν οὕ--
τως ἀναγχάσῃ φυγεῖν τὸ εὐτελὲς τῶν λεχθέντων ; συν-
M, cl zi “ / , , M 7 5 '
εἰδότας ὅτι οὗ τῆς φύσεώς ἐστι τὰ λεγόμενα, ἀλλὰ
τῆς τῶν ἀχουόντων ἀσθενείας. Kat οἶδα ὅτι ἣ ἐντολὴ
αὐτοῦ ζωὴ αἰώνιός ἐστιν. Ἃ οὖν λαλῶ, καθὼς ἐνετεί-
λατό μοι ὃ Πατήρ μου, οὕτω λαλῶ. Ὁρᾷς τὸ ταπει-
voy τῶν εἰρημένων ; Ὃ γὰρ ἐντολὴν λαδὼν, οὐχ ἔστιν
ἑαυτοῦ χύριος. Καίτοι γε αὐτός φησιν * “Ὥσπερ γὰρ
ὃ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεχροὺς xo ζωοποιεῖ, οὕτω xat
ὃ Υἱὸς otc θέλει ζωοποιεῖ. Etxa ἐγεῖραι μὲν οὺς θέλει
ἐξουσίαν ἔχει" εἰπεῖν δὲ ὃ βούλεται οὐχ “ ἔχει; ^O
" ," * - NS - 5 , c 75 e εἰ
οὖν θέλει εἰπεῖν διὰ τοῦ εἰρημένου, τοῦτό ἐστιν " ὅτι
M , N e e V 2 € ,
οὐχ ἔχει φύσιν τὸ πρᾶγμα ἕτερα μὲν ἐχεῖνον λέγειν
c ^ EN / PH LN τ δ e 2 [us
ἕτερα δὲ ἐμὲ φθέγγεσθαι. Καὶ οἶδα ὅτι ἣ ἐντολὴ αὖ-
m 5 N 2n / 5 N πὶ , N ,
τοῦ ζωὴ αἰώνιός ἐστι. Ἰ]ρὸς ἐχείνους τοὺς πλάνον
αὐτὸν λέγοντας xai ἐπὶ λύμη παραγεγονέναι, τοῦτο
εἶπεν. Ὅταν δὲ λέγη, ' Ext “ οὐ χρίνω, μὴ εἶναι τῆς
ἀπωλείας τῶν τοιούτων ἑαυτὸν δείχνυσιν αἴτιον. Διὰ
γὰρ τούτων μονονουχὶ διαμαρτύρεται; μέλλων ἀφίστα-
σθαι αὐτῶν καὶ μηχέτι συγγίνεσθαι, ὅτι οὐδὲν ἐγὼ ὡς
ἴδιον φθεγγόμενος διελέχθην ὑμῖν, ἀλλὰ πάντα ὡς πα-
ρὰ τοῦ Πατρός. Καὶ διὰ τοῦτο εἰς τὰ ταπεινὰ τὸν λό-
^ 5 N / [ Y cer [τ] F
γον πρὸς αὐτοὺς χατέχλεισεν, ἵνα εἴπη; ὅτι ἕως τέλους
, Ν ? N c / 9.0 / / iN
ταύτην πρὸς αὐτοὺς ὑστέραν ἀφῆχα φωνήν. Ποίαν δὴ
ταύτην ; Καθὼς εἴρηχέ μοι ὃ Ἰΐατὴρ, οὕτω λαλῶ.
d9 NV ἢ y E) , ^ » z 5
Ki δὲ ἀντίθεος ἤμην, τούναντιον ἂν εἶπον" ὅτι οὐδεν
τῶν τῷ Θεῷ δοχούντων λέγω, ὥστε εἰς ἐμαυτὸν περι-
στῆσαι τὴν δόξαν. Νυνὶ δὲ τοσοῦτον εἰς αὐτὸν πάντα

^». [T] D! 9.5 m "n ve
ἀνήγαγον; ως μήῆοεν ἕμον φῆσαι, Τίνος QUV EVEXEYV

t(05, φησὶν, ἀλλ᾽ αὐτοί διὰ γάρ.
* Quidam μηδὲν ἴδιόν τι φῆσαι,

IN JOANNEM
ἔλαθον,

aid τὴν δέ ον Buy ὑπόνοιαν

/

N
οὐ πιστεύετέ μοι λέγοντι» ὅτι ἐντοχὴν

οὕτω eyoBpais ἄναι
τὴν τῆς * ἀντιστάσεως ; Ἅδσπερ γὰρ τοὺς vroXdiv

χορ ἀδύνατον ἄλλο τι ποιεῖν ἣ λέγειν, ἢ ὅσα
οἵ πέμψαντε ες βούλονται; E ἕως ἂν ἐντολὴν πληρῶσι χαὶ

μὴ παραχαράττωσιν * οὕτως οὐδὲ ἐμὲ ἄλλο τι πρᾶ-
ξαι ἢ εἰπεῖν δυνατὸν, ἀλλ᾽ ἢ ἅπερ ὃ Πατὴρ βούλεται.
Ἃ γὰρ ἐγὼ ποιῶ, ἐκεῖνες ποιεῖ, ὅτι μετ᾽ ἐμοῦ ἐστι,
χαὶ οὐχ ἀφῆχέ με μόνον ὃ Πατήρ. Ὁρᾷς πῶς παν-
ταχοῦ δείχνυσι συϑημμξον τῷ γεγεννηκότι;. χαὶ οὐδὲν
μέσον ὄν; Καὶ γὰρ ὅταν λέγη, "Am ἐμαυτοῦ οὐχ ἐλή-
λυθα, οὗ τὴν ἐξουσίαν ἀφαιρούμενος λέγει, ἀλλὰ τὸ
Εἰ γὰρ Sy peot

χύριοι ἑαυτῶν, πολλῷ Pv ὃ μονογενὴς γΥίός. "Καὶ

δἀλχότριον χαὶ ἐναντίον ἀναιρῶν.

ὅτι τοῦτό ἐστιν ἀχήθεε: ἄχουσον τί φησιν ὃ ILoUXoc
᾿Εχένωσεν ἑαυτὸν, καὶ παρέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν, ᾿Αλλ’,
ὅπερ ἔφην, δεινὸν f κενοδοξία, δεινόν. Αὕτη γὰρ καὶ
ἐχείνους μὴ πιστεύειν, xax ἑτέρους καχῶς πιστεύειν
παρεσχεύασε, χαὶ ἃ δι᾿ ἐκείνους ἐλέγετο φιλανθρω-
πίας ἕνεχεν, ταῦτα P εἰς ἀσέδειαν ἐχλαύεῖν.

Ὁ ,
Φεύγωμεν τοίνυν τὸ θηρίον τοῦτο διὰ πάντων. THoc-
κίλον γάρ ἐστι καὶ παντοδαπὸν, χαὶ πανταχοῦ δια-
σπείρει τὸν οἰχεῖον ἰὸν, χαὶ ἐν χρήμασι χαὶ ἐν τρυφῇ ;
χαὶ ἐν χάλλει σωμάτων. Διὰ τοῦτο πανταχοῦ τὴν
, P ace h M ^. N € Ζ
χρείαν ὑπερόαίνομεν διὰ τοῦτο ἣ περὶ τὰ ἱμάτια
M c2
πλεονε

-ὩοἬφ D ,
ξία, ὃ πολὺς τῶν οἰκετῶν ἐσμός" διὰ τοῦτο παν-

^

2

ταχοῦ μὲν fj χρεία χαταπεφρόνηται, χαὶ ἐν οἰχίαις,
χαὶ ἐν ἱματίοις, καὶ ἐν τραπέζῃ" f δὲ πλεονεξία χρα-
τεῖ. Βούλει δόξης ἀπολάυειν ; "ἔργασαι ἐλεημοσύνην"
τότε σε ἐπαινέσονται οἱ ἄγγελοι " τότε σε ὃ Θεὸς ἀπο--
δέξεται. Νὺν μὲν γὰρ τὸ θαῦμα μέχρι τῶν χρυσο-
“όων ἕστηχε χαὶ τῶν ὕφαντῶν " σὺ δὲ ἀστεφάνωτος
ἀναχωρεῖς; κατάρας δρῶσα σεαυτὴν δεχομένην πολ-
λάκις. Ἂν δὲ ταῦτα μὴ τῷ σώματι περιθῆς, ἀλλ᾽ elc
τὰς γαστέρας τῶν πενοιμένων χενώσης, πολὺς ὃ χρό-
τος οτος ἔσται, πολὺς ὃ ἔπαινος. Τότε αὐτὰ

md

ἕξεις, ὅταν ἕτ
ἔχεις.
m - Ἶ Ἁ - -
βέδαιος αἱ τῶν πενήτων χεῖρες. ΓΙ τὸ σῶμα χοσμεῖς,
τῆς ὡς ἠμελημένης, ἄχα

c ^ * 7 ,
ἔροις δῷς ἕως δ᾽ ἂν μόνη χατέχης, οὐχ

Θησαυρὸς γὰρ ἄπιστος ἡ οἰχία * θησαυρὸς ὃ

(m

A

θαρσίᾳ χατε xouévnc τί

μὴ τοσαύτην ἀπονέμεις τῇ Ψυχῇ πρόνοιαν,
, ,

σώματι; Καίτοι γε πλείονα ἔδει - ἀλλ᾽ ὅμως, *

-

ὅσην τῷ

»
αγᾶ-

lorel. καίτοι τοῦτό ἐστιν ἀληθές είχνυσι γὰρ ὃ Παῦλος:

δι᾽ ὧν φησιν.
b Alii εἰς ἀσέϑειαν εἴλχυσαν.

525*
pIVy.
7

HOMIL.

Lxix. al. rxviit. 471

xot j* me nihil corum quie Deo placent dicere, ut glori: am

ad me referrem, Nunc autem adeo omnia in. Pa-
trem retuli, ut nihil. meum loquar. Cur ergo non
creditis mihi dicenti , me mandatum accepisse , et
τὰ vehementer amoventi malam illam vestram
opinionem, me esse Deo contrarium ? Sicut enim
fieri nequit ut 11, qui mandatum acceperunt, aliud
faciant aut dicant, quam pro mittentis voluntate,
donec mandatum accurate impleverint : ita neque
ego aliud. facere aut. dicere possum, quam. qu
Pater voluerit. Nam Que. ego facio, ille facit ,

quia mecum est, et non dimisit me solum Pater.
Viden' quo pacto semper declaret, se Genitori sine
ullo intermedio junctum esse? Nam cum dixit,
4 meipso non veni , non sibi potestatem adimit,
sed se non Patri contrarium esse significat. Nam
si homines sui domini sunt, multo magis Filius.
Quod autem hoc verum sit, audi Paulum dicen-

Joan, 8

8 20.

lem, Exinanivit semetipsum , et tradidit pro Philipp. 2

nobis. Sed , ut dixi, gravis res est inanis. glori
gravis utique. Ipsa enim id effecit, ut illi non
crederent ; et alii male crederent, et qua ille be-
nignitatis gratia dicebat ipsis, ad impietatem ver-
terent.

9. Hanc itaque feram omnino fugiamus ; varia
quippe est et multiformis, virusque suum ubique
disseminat, et in pecuniis, et in deliciis, et in cor-

C

porum pulchritudine. Idcirco ubique necessitatem
excedimus : inde vestium luxus, servorum greges.
Ideo ubique necessitas contemnitur, in domibus,
in vestibus, in mensa; luxusque dominatur. Vis
gloria frui? Eleemosynam eroga : tunc te lauda-
bunt angeli; tunc Deus approbabit. Nune autem

τ ? Lx

Ccntra

in aurifices tantum et textores admiratio vertitur: lux mu-

tu vero , o mulier, incoronata recedis, teque so-
pe vides maledictis exceptam. Si porro hac non
corpori tuo circumponeres, sed 1n pauperes effun-
deres, ubique plausus adesset, et laus magna. Tunc
illa habebis, cum aliis dabis; donec vero sola re-
tinueris, non habes. Domi namque thesaurus non
tutus est; tutus vero est in pauperum manibus.
Cur corpus ornas, dum animam impuritate corrc-
ptam negligis? cur non tantam anime quantam
corpori curam impendis, cum majorem oporteret?
Attamen oporteret, dilecti, parem saltem adhibe-
re. Dic, quaeso, 51 quis te interroget, quid malue-

D

« Savil. et Mss. ἀγαπητοί. Morel. [et Cod. 709] ἀγα-
πητόν, quae lectio fortasse melior, si vocem Zizc sequen-
tem tollas, tuncque sensus erit, attamen optandum est
ut par. saltem illi adhibeatur cura; sed cum ἔδει in
Manuscriptis omnibus legatur , nibil mutare audemus.

lier iw .

472 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ris, an corpus tuum vegelum formosumque esse πητοὶ, xàv τὴν ἴσην αὐτὴ παρέχειν ἔδει πρόνοιαν.

ac vilibus indutum vestibus; an mutilum, mor- [εἰπὲ γάρ μοι" εἴ τίς σε ἤρετο, τί βούλει, τὸ σῶμά

bosum et auro ornatum : annon optares potius in E cou εἶναι λαμπρὸν χαὶ εὐεχτοῦν, καὶ ὥρᾳ νικᾶν, καὶ

natura corporis pulchra gaudere forma, quam in ἱμάτια φορεῖν εὐτελῆ" ἢ τοῦτο μὲν ἀνάπηρον ἔχειν

vestium ambitu? an in corpore sic optares, in — xat νόσων ἐμπεπλησμένον, xal χρυσοφορεῖν χαὶ χαλ-

anima secus? ac dum illam turpem , deformem , λωπίζεσθαι: οὐ πολλῷ μᾶλλον εἵλου ἐν τῇ φύσει τοῦ

nigram .habes, ex aureis ornamentis te fructum σώματος ἔχειν τὴν εὐμορφίαν, ἢ τὴ περιδολὴ τῶν
percipere putas? Quamam hzc amentia? Ornatum.— ἱματίων ; εἶτα ἐπὶ μὲν τοῦ σώματος τοῦτο αἱρήση;

in interiora verte, et torquibus illis animam cir- ἐπὶ δὲ τῆς ψυχῆς τοὐναντίον, χαὶ αἰσχρὰν αὐτὴν ἔχουσα

cumda. Nam que circum corpus ponuntur, neque — x δυσειδὴ xoà μέλαιναν" οἴει τι καρποῦσθαι ἀπὸ τῶν

ad valetudinem, neque ad formam juvant :non χρυσίων; Καὶ πόσης ταῦτα ἀνοίας: Στρέψον τὸν xó-

nigrum album reddunt, neque quod turpe est for- i12 σιμὸν τοῦτον ἔνδον, xod τὰ περιδέραια ταῦτα τῇ ψυχὴ

mosum efficiunt. Hac autem. si anim cireumpo- Α περίθες, Τὰ μὲν γὰρ σῴματι περικείμενα οὔτε εἰς

nas, cito illam pro nigra albam reddes, pro turpi ὑγίειαν, οὔτε εἰς εὐμορφίαν αὐτοῦ τοῦτο ὀνίνησιν.

et deformi, pulchram et formosam. Non meus hie οὔτε γὰρ τὸ μέλαν λευχὸν ἐργάσεται, οὔτε τὸ αἰσχρὸν

Isai. 1. 18. sermo est, sed Domini dicentis : Si fuerint pecca- χαλὸν ἣ εὐειδές" τὴ δὲ ψυχῇ ἂν περιθῆς, ταχέως αὖ-
ta vestra ut coccinum, ut nivem dealbabo ; εἰ, τὴν ἀντὶ μελαίνης λευχὴν ἐργάσῃ, ἀντὶ αἰσχρᾶς καὶ
Luc.1t441. Date. eleemosynam, et omnia vobis munda δυσειδοὺς χαλὴν xo εὐειδῇ. Καὶ οὐχ ἐμὸς ὃ λόγος,
erunt. Si ita sis affecta , non te solam, sed virum. ἀλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου οὕτω λέγοντος: "Eàv ὦσιν od

quoque tuum formosum reddes. Nam si te luxum — ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευχανῶ)" καὶ,
deponentem viderit, non magnis opus erit sumti- Δότε ἐλεημοσύνην, xo πάντα ὃμῖν ἔσται χαθαρά. Οὐ

bus: hine autem habendi cupiditatem deponet, σαυτὴν δὲ μόνην, ἀλλὰ καὶ τὸν ἄνδρα οὕτω διαχει-

et pronior erit ad eleemosynam, et tu fidenter ρο- μένη χαλὸν ποιήσεις. Ἂν γὰρ ἴδωσι τὸν κόσμον τοὺ -

teris illi ea {πῶ decent. suadere. Nunc autem , o D. τὸν ἀποθεμένας, οὐ πολλὴν ἕξουσι δαπάνης ἀνάγχην *

Eleemosy- vos mulieres, non parem habetis potestatem. Quo οὐχ ἔχοντες δὲ, πλεονεξίας ἀποστήσονται πάσης, xot
mendatur, O6, qua fronte conjuges ad eleemosynam hortabi- εἰς ἐλεημοσύνην ἔσονται εὐχολώτεροι; xal ὑμεῖς δὲ
mini, cum maximam opum partem ad corporis αὐτοῖς δυνήσεσθς μετὰ παῤῥησίας συμδουλεύειν τὰ

ornatum insumatis? Tum poteris cum fiducia vi- δέοντα, Νὺν μὲν γὰρ πᾶσαν παρήρησθε τὴν τοιαύτην

rum de eleemosyna alloqui, cum aureum cultum ἐξουσίαν. Ποίῳ γὰρ στόματι ταῦτα διαλέξεσθε ; ποίοις
deposueris. Etiamsi vero nihil proficias, quod tuum. δὲ ὀφθαλμοῖς ἀντιδλέψετε ἐλεημοσύνην ἀπαιτοῦσαι

erat totum implesti : imo fieri nequit ut illum — τοὺς ἄνδρας, ὅταν τὰ πλείονα sig τὴν τοῦ σώματος

non flectas, cum per res ipsas loqueris. Quid περιθολὴν ἀναλίσχητε; “Τότε δυνήσῃ μετὰ παῤῥησίας

1. Cor.7. enim scis, mulier, an virum tuum salyum. fa- διαλέγεσθαι τῷ ἀνδρὶ περὶ ἐλεημοσύνης, ὅταν τὸν
^ ctura sis? Ut nunc et pro teet pro illo rationem χόσμον τῶν χρυσίων ἀποθῇ. Κἂν μηδὲν ἀνύσης, τὸ
redditura es: sic si luxum hujusmodi deponas , σαυτῆς ἐπλήρωσας ἅπαν’ μᾶλλον δὲ ἀμήχανον μὴ
duplicem coronam consequeris, cum viro coronata χαὶ ἐχεῖνον χερδᾶναι, διὰ τῶν πραγμάτων “αὐτῶν

et gloriosa per infinita illa szcula, et zternis € διαλεγομένη. Tt γὰρ οἶδας, γύναι, el τὸν ἄνδρα σώ-

fruens bonis : quae nos omnes assequi contingat, σεις; Ὥσπερ οὖν νῦν xai ὑπὲρ ἑαυτῆς xoi ὑπὲρ ἐχεί-

gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi, — vou δώσεις τὸν λόγον, οὕτως, ἐὰν τὴν φαντασίαν ταύ-

cul gloria in szecula saeculorum. Amen. τὴν ἀποδύσῃ πᾶσαν, διπλοῦν τὸν στέφανον ἕξεις, μετὰ

τοῦ ἀνδρὸς στεφανηφοροῦσα χαὶ πομπεύουσα χατὰ

τοὺς ἀκηράτους αἰῶνας ἐχείνους , xad τῶν αἰωνίων ἀπο-

λαύουσα ἀγαθῶν - ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν,

χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ἰ[ησοῦ

Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

* Alii αὐτῷ.

IN JOANNEM HOMIL. Lxx. al. Lxix. 475

OMIAIA 45.

T T E ^N (BM. ὦ
Πρὸ δὲ τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα, εἰδὼς ὁ ᾿[ησοὺς ὅτι
3^ , m A— ^ ^ ,
ἦλθεν αὐτοῦ ἣ ὥρα, ἵνα μεταθῇ EX τοῦ χόσμου
, M b , E] , M "ΝΠ
τούτου πρὸς τὸν Πατέρα, ἀγαπήσας τοὺς ἰδίους
- 7 , δ
τοὺς ἐν τῷ χόσμῳ, εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς.

^ m ^
Μιμηταί μου γίνεσθε, φησὶν ὃ Ποῦλος, χαθὼς
7 D τ M /, e
χἀγὼ Χριστοῦ. Διὰ γὰρ τοῦτο xai σάρχα ἐχ τοῦ qu-
, & cd /, c ὃ 5 3. 3- € LI
ράματος ἔλαθε τοῦ ἡμετέρου, ἵνα OU αὐτῆς ἡμᾶς παι-
, M
δεύση τὴν ἀρετήν. Ev γὰρ ὁμοιώματι σαρχὸς, φη-
d , M M e" , » LA - A
civ, ἁμαρτίας, xot περὶ ἁμαρτίας χατέχρινε τὴν
E Y T ' *
ἁυαρτίαν ἐν τῇ σαρχί" * καὶ αὐτὸς ὃ Χριστὸς, Má-
τ τ} ' ^ τω Ν
θετε ἀπ᾽ ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἶμι xat ταπεινὸς τῇ χαρδία.
- - 5333 MN ψ τὸ
Kat ταῦτα οὐ διὰ ῥημάτων μόνον, ἀλλὰ χαὶ διὰ τῶν
΄ , M
πραγμάτων ἐδίδασχε. Καὶ γὰρ xai Σαμαρείτην xoi
^ D 9 δα , , A ). , M At0
δαιμονῶντα αὐτὸν ἐχάλουν, x«l πλάνον, καὶ λίθους
D e€- , J;
ἠφίεσαν xav' αὐτοῦ xai νῦν μὲν ὑπηρέτας ἀπέστελ-
» - τὸ M 74
λον οἱ Φαρισαῖοι ὥστε " αὐτὸν συλλαδεῖν, νῦν δὲ ἀλ-
λους χαθίεσαν ἐπιδουλεύοντας " χαὶ αὐτοὶ δὲ πολλάχις
ep F X D 5^ » LS ,
δόρίζοντες διετέλουν, καὶ ταῦτα οὐδὲν ἔχοντες ἐγχα-
- e VN ce
λεῖν, ἀλλὰ καὶ εὐεργετούμενοι ἣ διηνεχῶς " xol ὅμως
- Χ ET — MSN
μετὰ τοσαῦτα οὐχ ἀφίσταται αὐτοὺς εὖ ποιῶν χαὶ διὰ
€ , M & , K M »ALA δέ
δημάτων χαὶ διὰ πραγμάτων. Καὶ οἰκέτου δέ τινος
e ,
ῥαπίσαντος αὐτὸν, φησίν: Ei μὲν χκαχῶς ἐλάλησα,
- οω A -ῸὉ , NP 4
μαρτύρησον περὶ τοῦ χαχοῦ εἰ δὲ καλῶς, cl με δέ-
- M N M M
pete; Ἂλλ᾽ ἐχεῖνα μὲν πρὸς τοὺς ἐχθροὺς xal τοὺς ἐπι-
,ὔ y^ M Y * N 1 ,
Θουλεύοντας" ἴδωμεν δὲ xal πρὸς τοὺς μαθητὰς τί
- τω το X Y o^ b m , ^. 7 V
ποιεῖ νῦν" μᾶλλον δὲ xal ἃ P νῦν ἐπιδείκνυται πρὸς
τὸν ἐπίδουλον. "Ov γὰρ μάλιστα πάντων ἐχρῆν μι-
σεῖν, ὅτι μαθητὴς ὧν, καὶ τραπεζῶν καὶ ἁλῶν χοινω-
, M /, 55^ is , * Y
νήσας, xot θαύματα ἰδὼν, χαὶ τοσούτων ἀξιωθεὶς,
πάντων ἐποίησε χαλεπώτερα, λίθοις μὲν οὐ βάλλων
οὐδὲ δύρίσας, ἀλλὰ προδιὺς αὐτὸν xal παραδοὺς,
τ - iN , m^
τοῦτον ὅρα πῶς φιλοφρόνως δέχεται, νίπτων αὐτοῦ
τοὺς πόδας. Καὶ γὰρ ταύτη αὐτὸν κατασχεῖν ἐδούλετο
-Ὁ , 5 , Ἢ 7 ee -Y τὰ ἄθελε
τῆς πονηρίας ἐχείνης. Καίτοι γε ἐνῆν, εἴπερ ἤθελε,
m bd - ͵
καὶ ξηρᾶναι αὐτὸν ὡς τὴν συχῆν, χαὶ διατεμεῖν ὥσ-
, ,
περ τὰς πέτρας ἔῤῥηξε, xal διασχίσαι ὥσπερ τὸ xa-
ταπέτασμα" ἀλλ᾽ οὐχ ἐδούλετο ἀνάγχη, ἀλλὰ προαι-
-- DU -" M ^ M
ρέσει τῆς ἐπιθουλῆς αὐτὸν ἀπαγαγεῖν. Διὰ τοῦτο χαὶ
νίπτει τοὺς πόδας. Καὶ οὐδὲ τοῦτο ἠδέσθη ὃ ταλαίπω-
5 - A Y λαοὶ - € m m , ^
poc ἐχεῖνος xat ἄθλιος. Πρὸ δὲ τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα,
φησὶν, εἰδὼς 6 ᾿Γησοῦς ὅτι ἦλθεν αὐτοῦ ἢ ὥρα. Οὐ τότε
à

5^5

^ J , /
εἰδώς" ἀλλ᾽ ὅτι ἐποίησεν ὅπερ ἐποίησεν, πάλαι εἰδὼς,

* [καὶ αὐτός φησι Codd. nostri, quod placet ; xai 2. ὁ
» Ἢ pnt Savil.]
b Alii αὐτὸν ἀνελεῖν.

413

HOMILIA LXX.

D Car. XIII. v. 1. Znte diem festum Pasche, Je-
sus sciens quia venit hora ejus, ut transeat
ex hoc mundo ad Patrem , cum dilexisset
suos, qui erant in mundo, in finem dilexit eos.

1. Imitatores mei estote, inquit Paulus, sicut « Cor. τα.
et ego Christi. Ideo enim ex massa nostra carnem ''
accepit, ut per eam nos virtutem doceret. /n simi- Rom. 8. 3.
litudinem, inquit, carnis peccati, et de peccato

p peccatum in carne damnayit ; ipseque Christus

ait: Discite a me, quia mitis sum et humilis cor- Matth. v1.

de. Hzc non verbis tantum, sed et rebus docuit. ^?

Nam et Samaritanum et dzemoniacum ipsum vo-

cabant, et deceptorem, lapidesque in ipsum jacie-

bant : et nunc quidem ministros miserunt Phari-

sel, ut illum caperent; nunc alios subjecerunt

insidiatores : ipsi quoque sepe contumelias infe-

rebant , cum tamen nihil adesset in quo accusa-

A rent ipsum, sed beneficia frequenter acciperent.
Verumtamen post hzec tanta, non cessat eos et ver- — Christi er-
bis et operibus juvare: et cum a servo quodam Herr

g
cideretur, ait : Si male loquutus sum , testimo- Joant8.23.
nium. perhibe de malo; si autem bene, quid
me ccdis? Verum hzc inimicis et insidiatoribus
dixit. Videamus autem , quid nunc faciat erga
discipulos ; imo quz nunc exhibeat erga insidia-
torem. Qui enim omnium maxime odio dignus
erat, quia cum discipulus et mensae consors esset,
cum miracula vidisset, et tot dignatus esset mu-
neribus, deterrima omnium fecit : non lapidibus,
non contumeliis impetut, sed illum prodidit : hunc

B vero vide quam benigne excipiat. Lavit ejus pe-
des, ut hoc officio ipsum cohiberet a tanta nequi-
tia. Atqui poterat ipsum sicut ficum arefacere »51
voluisset, vel discindere sicut petras discidit , et
sicut item velum. templi discidit. Verum noluit
vi, sed proposito voluntatis a proditione abdüce-
re. Ideo lavit ejus pedes. Neque hac de re erubuit
infelix et miser ille. nte diem festum Pasche,
inquit , sciens Jesus quia venit hora ejus. Non
tunc primum scivit, sed cum fecit id quod fecit,
jam olim sciebat. Ut transeat. Magnifice evan-
gelista transitum. ejus mortem vocat. Cum. dile-

? Quidam διηνεχῶς, ἀλλ᾽ ὅμως.
b Alii νῦν ποιεῖ πρὸς τόν.

Joan, t. XI.

Matth. τι.

27.
4

Joan.17 6.

Ibid. 6.44.
et 3. 27.

474 5$. JOANNIS CHRYSOST.
xísset suos, in finem dilexit eos. Viden' quomo- €
do relicturus eos vehementiorem amorem exlubeat ?
Illud enim, Cum dilexisset suos, in finem dile-
xit eos, hoc sigmficat : nihil przetermisit eorum
qui ardenter amantem oportet facere. Cur non a
principio hoc fecit? Majora in extremo facit , ut
eorum caritatem augeat, et magnum indet animum
ad futura perferenda mala. Suos autem dicit se-
cundum familiaritatis rationem : nam et alios suos
vocat secundum creationem ; ut cum dicit, Sui
eum non receperunt. Quid sibi vult illud, Qui
erant in mundo? Quia sul erant etiam mortui,
Abraham, Isaac, Jacob, ipsisque similes ; sed hi non
in mundo erant. Viden' eum esse Deum et veteris
et nove legis? Quid. significat illud, 7n. finem
dilexit eos ? Id est, amare perseveravit, ac ferven-
tis amoris signum hoc esse dicit. Atqui aliud. alibi
dixerat, animam suam se ponere pro amicis suis.
Sed nondum hoc acciderat. Cur autem hoc nunc
fecit? Quia id longe mirabilius erat, quando tam
conspicuus apud omnes esse videbatur, nec par-
vam consolationem abscessurus reliquit. Quia enim
in meerore vehementi futuri erant, parem illis con-
solationem inducit. 2. Et cena facta, cum dia-
bolus jam. misisset in cor, ut traderet eum Ju-
das. Hoc dicit perculsus evangelista, narrans quo-
modo pedes ejus , qui ipsum prodere instituerat ,
laverit. Ingentem porro ejus nequitiam ostendit,
quod nec mens: consortium ipsum cohibuerit, quze

D

E

res maxime solet malitam continere , nec suase-
rit illi ut usque ad ultimum diem cum Magistro

quia omnia tradidit ei Pater in manus, et quia
« Deo exivit, et ad Deum vadit. Hic etiam mi-
rabundus dicit : Cum tantus et talis esset , qui a
Deo exierat, et ad Deum ibat, qui omnibus impe-
rabat, hoc tamen fecit, nec dedignatus est rem
talem aggredi. Cum tradidisse ait, ut puto, fidelium
salutem. respicit. Nam cum dicit, Omnia mihi
tradita sunt a Patre meo, de hoc tradendi ge-
nere loquitur, ut et alibi ait : Z'ui erant, et mihi
eos dedisti ; et rursum, JVemo potest venire ad
me, nisi Pater traxerit eum ; et, /Visi datum sit
ei de ccelo. Vel hoc dicit , vel se nihil ex hoc mi-
nuendum esse, qui a Deo exierit, ad Deum vadat,
et omnia contineat. Cum vero illud tradere audis,

« Quidam μεγαλορώνως. Paulo ante Savil, [et Codd.
nostri ] εἰδὼς πάλαι. [ Et superius id. Savil. cum Cod.
705 22X ὅτι ἐποίησεν. Wecte. In Montf. legebatur. ὅτε
ἐπ. et. aberat πάλαι. Cod. 709 ἀλλὰ τότε àn.]

* [Quz inter uncos sunt, accesserunt e Savil.]

ARCIHLIEP.,

CONSTANTINOP,

/ Lj e pv
φησίν. Ἵνα μεταῇ.

* Μεγαλοφρόνως ὃ εὐαγγελιστὴς
Logo ose τὶ 0d. X - 3*3 i M
υετάθασιν αὐτοῦ τὸν θάνατον χαλεῖ. ᾿[᾿Αγαπήσας τοὺς
ἰδίους, εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς. [δες πῶς μέλ-

, i

λων ἐγχκαταλιμπάνειν αὐτοὺς, σφοδροτέραν τὴν ἀγάπην
5 ΟΖ χχῖλ M 3 , c , 5 ,
ἐπιδείκνυται; To γὰρ, ᾿Αγαπήσας, εἰς τέλος ἠγάπη-
σεν αὐτοὺς, τοῦτο δηλοῖ, οὐδὲν ἐνέλιπεν ὧν τὸν σφό-
ὃρα ἀγαπῶντα εἰχὸς ἣν ποιῆσαι. Τί δήποτε δὲ οὐχ ἐξ

ρα ày c ἢν ποιῆσαι. Τί δή ὲ οὐχ ἐξ
ἀρχὴς τοῦτο ἐποίησε: Τὰ μείζονα “ὕστερον ἐργάζε-
ται, ὥστε αὐτῶν ἐπιτεῖναι τὴν οἰχείωσιν. χαὶ πολλὴν

᾽ 7 ; Ἢ

αὐτοῖς προαποθέσθαι παράχλησιν πρὸς τὰ μέλλοντα

Y 5»

3 , / 3 py^7 ^ N * ' N e
ἐπιέναι δεινά. ᾿Ιδίους δὲ αὐτοὺς λέγει χατὰ τὸν τῆς
E / / cELLON Ny 25/7 , ᾿
οἰκειώσεως λόγον ἐπεὶ xat ἄλλους ἰδίους λέγει, κατὰ
b c / " e ,ὔ € νὰ SN
τὸν τῆς δημιουργίας, ὡς ὅταν λέγη " Οἱ ἴδιοι αὐτὸν
οὐ παρέλαθον. Τὶ δέ ἐστι, Τοὺς ἐν τῷ χόσμῳ; "Ene?
ἦσαν αὐτοῦ ἴδιοι xal οἵ τετελευτηκότες, οἱ περὶ τὸν
᾿Αὐραὰμ,, xa ᾿Ισαὰχ, xoi "Iaxó6, xo ot κατ᾽ ἐχεί-

2 ue) 2 c , Y 2 T [4 z5 ci
vouc* ἀλλ᾽ οὐχ ἐν τῷ κόσμῳ ἦσαν ἐχεῖνοι. “Ορᾷς ὅτι
Παλαιᾶς χαὶ [Καινῆς αὐτός ἐστιν ὃ Θεός; TC δέ ἐστιν,
Eic τέλος ἠγάπησεν αὐτούς: ᾿Αντὶ τοῦ, ἔμενεν ἀγαπῶν
διηνεκῶς, καὶ τεχμήριον τῆς πολλῆς ἀγάπης τοῦτο
λέγει - καίτοι γε ἀλλαχοῦ ἕτερον εἶπε, τὸ, τὴν ψυχὴν
θεῖναι ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ. ᾿Αλλ᾽ οὕπω ἐχεῖνο ἐγε-

, rg, NM c e —-— 5 , d, m
γόνει. “Τίνος δὲ ἕνεχεν τοῦτο νῦν ἐποίησεν ; Ὅτι πολλῷ
θαυμαστότερον ἦν, ὅτε λαμπρότερος παρὰ πᾶσιν
5 , ^ ( M τὶ M Lá L4
ἐφάνη xo παραμυθίαν δὲ οὐ μικρὰν χατέλιπε μέλ-
λων ἀναχωρεῖν. ᾿πειδὴ γὰρ ἔμελλον ὀδυνᾶσθαι σφο-
δρῶς, ἀντίῤῥοπον αὐτοῖς διὰ τούτων παράκλησιν ἐπεισ-
άγει. Kol δείπνου γενομένου, τοῦ διαδόλου βεθλη-

/ -| M ^I 3 IN cT zi /
xóvog sig τὴν χαρδίαν Ἰούδα, ἵνα παραδῷ αὐτόν.
Ῥοῦτο * ἐκπληττόμενος εἶπεν ὃ εὐαγγελιστὴς, δηλῶν,

" D ἣν ΜᾺ ^ cm € /, 5 ^ »
4 ὅτι τοῦτον τὸν ἤδη προδοῦναι ἑλόμενον αὐτὸν ἔνιψε.
m 3 4
se superante maneret. 2. Sciens autem. Jesus, X

Δείχνυσι δὲ αὐτοῦ πολλὴν τὴν πονηρίαν, ὅτι οὐδὲ τῶν
eN eS 5. N , / AMT: DN. Ey
ἁλῶν αὐτὸν ἣ χοινωνία κατέσχεν, ὃ μάλιστα οἶδεν ἐπέ-
c ,
χειν πονηρίαν, οὗ τὸ μέχρι τῆς ἐσχάτης ἡμέρας πα-
: - N NN , “ΟΝ 6 /v ΣΥΝ
ραμεῖναι τὸν διδάσχαλον αὐτοῦ διαδαστάζοντα. Ei2oc
ΙΑ « 5 c cr , 3 ὦ - a5/^
δὲ ὃ Ἰησοῦς, ὅτι πάντα αὐτῷ εἷς χεῖρα * δέδωχεν ὃ
J Ὁ 5» N SES
Πατὴρ, xot ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐξῆλθε, xat πρὸς τὸν Θεὸν
ὑπάγει. ᾿Πνταῦθα καὶ θαυμάζων λέγει, ὅτι ὃ τοσοῦτος ,
M e € M —-— 5^ N M ^ ἮΝ Ν
καὶ τηλικοῦτος, ὃ παρὰ Θεοῦ ἐλθὼν, x«i πρὸς αὖτον
ἀπιὼν ,Ó πάντων χρατῶν, τοῦτο εἰργάσατο, χαὶ οὐδὲ οὕ-
"a —- c ,
τως ἀπηξίωσε καταδέξασθαι πρᾶγμα τοσοῦτον. Παρά-
^ DS! " 5 N58 - M hd cC , 2
ὁοσιν O£ , toG ἐμοῦ OOXEL, τὴν τῶν πιστῶν σωτηρίαν EV-
e - "d 7
ταῦθα χαλεῖ. Καὶ γὰρ ὅταν λέγη, Πάντα μοι παρεδόθη
παρὰ τοῦ Πατρός μου, ταύτην λέγει τὴν " παράδοσιν᾽
e 35 m vy i3 BA, M ΕἸ ^ NIS
ὡς καὶ ἀλλαχοῦ φησιν, Σοὶ ἦσαν, καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδω-
xac: καὶ πάλιν, Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν

d Alii ὕστερον ἐπετίθει, ὥστε.

e Quidam ἐχπληττόμενος παρενέθαλεν ὃ εὐαγγ.

^ Alii παρέδωχεν, que lectio confirmatur infra; et
moX ὑπάγει; ἣ τοῦτό φησιν, ὅτι-

b Alii παρόδοτιν ) καθώς φησιν; col.

IN

, Ὶ ^ , , Mog 1 νας ^
uà ὃ Πατὴρ ἑλκύσῃ αὐτόν xot ὅτι "Iv. μὴ ἢ δεδο-
, x sen, m. ode αὶ - 4 ΩΝ 3. , ded.
μένον αὐτῷ ἐχ coU οὐμῳνοῦ: H τοῦτο οὖν gems ἢ ὅτι
οὐδὲν € Mer s ἔμελλεν ἀπὸ τούτου, ἀπὸ Θεοῦ ἐξελ-
θὼν, χαὶ πρὸς τὸν Θεὸν ὑπάγων, καὶ πάντα ἔχων.
Y , €
“Ὅταν δὲ ἀχούσης παράδοσιν, μηδὲν ἀνθρώπινον ὕπο-
, M
λάδης" τὴν γὰρ εἰς τὸν Πατέρα ἐνδείκνυται τιμὴν
- NN
xoi ὁμόνοιαν. Ὥσπερ γὰρ 6 Πατὴρ αὐτῷ παραδίδω--
n H τὸ E ,
σιν, οὕτω xoi αὐτὸς τῷ Πατρί. Kot δηλοῖ ΠΠαῦλος λέ-
γῶν Ὅταν παραδῷ τὴν βασιλείαν τῷ Θεῷ, xai Πα-
τρί. ᾿Ανθρωπινώτε ρον δὲ αὐτὸ aud εἶπε τὴν
πολλὴν περὶ αὐτοὺς ἐπιμέλειαν “ δεικνύμενος, καὶ ies
, , 1j ,
ἄφατον περὶ αὐτοὺς Sr ads ἀγάπην, ὅτι ὡς οἰχείων
τ Y -
ἐπεμελεῖτο λοιπὸν, διδάσχων αὐτοὺς τὴν ματέρα τῶν
eoo» τὴν ξαπειγθῃροαύνην; ἣν χαὶ ἀρχὴν καὶ τέλος
ἔφησεν εἶναι τῆς ἃ ἀρετῆς. Dn ἁπλῶς δὲ πρόσχειται
τὸ, Ἀπὸ Θεοῦ ἐξῆλθε καὶ πρὸς τὸν Θεὸν ὑπάγει"
543» d / er “ΜῈ 5 , € 5 - , ,
ἀλλ᾽ ἵνα μάθωμεν ὅτι ἄξια ἐποίει τοῦ ἐχεῖθεν ἐλθόντος
»ν 5 , c m 7
χαὶ ἐκεῖ ἀπιόντος, ἅπαντα καταπατῶν τῦφον. Καὶ ἀνα-
-» M 7
στὰς ἀπὸ τοῦ δείπνου, καὶ θεὶς τὰ ἱμάτια.
-» m , X
Ὅρα πῶς οὐ τῷ νίψαι μόνον, ἀλλὰ xat ἑτέρως τὸ
M E NEN αὶ » M Ἂ ^ D
ταπεινὸν ἐνδείκνυται. Οὐ γὰρ πρὶν ἢ χαταχλιθῆναι,
1 τ᾿ , , / E]
μετὰ τὸ ἀναπεσεῖν πάντας, τότε ἀνέστη. πειτα
ἁπλῶς νέπτει; ἀλλὰ τὰ ἱμάτια ἀποτιθέικενος.
Pads τούτων ἔστη, ἀλλὰ xol λέντιον διε-
,
ζώσατο. Kai οὐδὲ τούτῳ ἠρχέσθη, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς
ἐγέμισε, xai οὖχ, ἑτέρῳ “πληρῶσαι ἐχέλευσεν, ἀλλὰ
/, N , BJ , M
πάντα αὐτὸς su eee ταῦτα, διὰ πάντων δειχνὺς ὅτι
οὐχ ἀφοσιουμένους δεῖ ποιεῖν τὰ τοιαῦτα, ὅταν εὖ
ποιῶμεν, ἀλλὰ μετὰ πάσης Ἐς ᾿Εμοὶ δὲ δοχεῖ
τοῦ προδότου πρώτου νίψαι τοὺς πόδας, ἐκ τοῦ εἰ-
-T L4 * J àY IN c cC
πεῖν, Ἤρξατο νίπτειν τοὺς πόδας τῶν το τος χαὶ
en Ἔρχεται πρὸς Σίμωνα Πέτρον, χαὶ λέγει
αὐτῷ ἐχεῖνος " σύ μου νίπτεις τοὺς πόδας ; Ταῖς χερσὶ
m ἘΠΕῚ Te ) 'N 5. RS ES N
ταύταις, φησὶν, αἷς ὀφθαλμοὺς ἀνέῳξας,, xat λεπροὺς
5 ΤᾺ N N rU M M »
ἐχάθηρας, xot νεχροὺς ἀνέστησας; Πολλὴν γὰρ ἐμτ
Y A.
φασιν xai τοῦτο ἔχει" διόπερ οὐδὲ ἐδέησεν αὐτῷ τι
, - ^ v
πλέον εἰπεῖν, τὸ Σύ. Καὶ γὰρ καθ᾽ ἑαυτὸ ἱκανὸν ἦν
b e— 3: Ww Δ ῃ *- , - "^O y
τὸ πᾶν ἐνδείξασθαι. ζητήσειε δ᾽ ἄν τις εἰκότως, πῶς
οὐδεὶς αὐτὸν τῶν ἄλλων ἐχώλυσεν, ἀλλὰ Πέτρος ! u5-
νος, ὅπερ οὐ Bree φίλτρου χαὶ αἰδοὺς ἦν. Τίς οὖν
ἐστιν ἣ αἰτία: ᾿Εμοὶ δοχεῖ πρότερον τὸν προδότην νί-
ψαι, εἰτα πρὸς τὸν Πέτρον ἐλθεῖν, καὶ τοὺς ἄλλους
24 5:3 9 , ^ c^ ^ / C, Y ὅν, δ
ἀπ᾽ ἐχείνου παιδευθῆναι λοιπόν. Ὅτι μὲν οὐν ἄλλον

^c ΩΣ - , NA
δῆλον £x τοῦ εἰπεῖν, ὅτε δὲ

ἦλθε πρὸς Πέτρον. Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι

ὃ εὐαγγελιστής" τὸ 1*0 Ἤρξατο, τοῦτό ἐστιν αἶνιτ-

EX N 5 ce Y !
τινα προ αὐτου ενυνξ)

mS X AE
67005 ρος χατηγορος

/ * pM D - zs B
τομένου. * Ei δὲ xat ὃ Πέτρος πρῶτος ἦν, ἀλλ᾽ εἰκὸς
bi

' M 5 M
τὸν προδότην ἱταμὸν ὄντα, xo πρὸ τοῦ χορυφαίου

D
c Alii ἐνδεικνύμενος,
4 Nonnulli ἀρετῆς. τί οὖν πρόσκειται. Paulo post qui-
dam ὑπάγει, τουτέστιν ἄξια ἐποίει.

JOANNEM ΠΟΌΜΠ,,

415

kXX 0d oT. 475

nii] humanum suspiceris: honorem. enim Patri
redditum. et. concordiam significat. Sicut. enim
Pater ipsi tradit, sic ipse Patri; quod declarat

Paulus dicens, Cum tradiderit regnum Deo et x. Cor. 15.
Patri. Hic autem lhiumaniori more loquitur, inef- 24

fabilem. erga illos exhibens caritatem , quorum
curam ut suorum gerebat, docens illos humilita-
tem matrem bonorum, quam et initium et finem
virtutis esse dicit. Nec temere jacet illud, 44 Deo

€ exivit, et ad Deum vadit; sed ut discanius ipsum
digna fecisse ejus qui illinc. exisset et illuc
ivisset, omnemque fastum conculcavisse. 4. Et
cum surrexisset a cona, positis vestibus.

2. Vide quomodo non lavando solum , sed et

alio quoque modo humilitatem | exhibeat. Non
p enim antequam recumberet, sed postquam omnes
recubuissent, tunc surrexit. Deinde non solum
lavat, sed positis vestibus. Neque his contentus,
linteo. se precinxit. Neque id. satis habuit, sed
ipse pelvim implevit, neque alteri implendam
tradidit, sed hiec omnia ipse facit : his omnibus
ostendens hzc non perfunctorie nobis essefacienda,
cum recte facimus, sed cum omni diligentia et

alacritate. Videtur porro mihi illum. proditoris Putat Cliry-

. Capit la-

primum lavisse pedes, quod dixerit, 5

vare pedes discipulorum ; et Rute 6. F'enit 4,

E ad. Simonem Petrum,
lavas pedes ? His manibus, inquit, quibus oculos
aperuisti, leprosos mundasti, mortuos suscitasti ?
Hac quippe magnam habent emphasim : quare
non alio opus habuit, quam illa voce, Tu, quae

per se totum significat. Jure autem quieras : Cur

nullus alius ipsum cohibuit, nisi Petrus, quod non

À parvi amoris reverentizque signum fuit? Qua

ergo de causa? Videtur mihi primo proditoris
pedes abluisse; deinde ad Petrum venisse, aliosque
deinceps admonitos fuisse. Quod enim alium
quempiam ante illum laverit , palam est ex his
verbis, Cum autem venit ad Petrum. Sed non
est vehemens accusator evangelista. Illud enim ,
Ccpit , hoc subindicat. Etiamsi vero Petrus pri-
mus esset, verisimile est proditorem , utpote

* Alii ἐμπλῆσαι.
^ Alii ὑπ᾽ ἐκείνου.
* [si δὲ χαὶ ὁ Savil., melius. Aberat χαί.]

sostomus
Christum
gn des

qui dicit ei : Tu mihi primun la-

viss-?,

Matth, 16.

25.

S. JOANNIS CHRYSOST.

476
petulantem, ante cory phzeuim accubuisse. Aliunde
namqne ejus petulantia dignoscebatur, quando
intinxit cum Magistro, et quando reprehensus
non compunctus est. Petrus autem jam semel
antea increpatus, qui illa ex amoris vehementia
dixerat, ita repressus est, ut anxius et tremens
altero opus haberet ad interrogandum; hic vero
sipe reprehensus ne sensit quidem. Cum ergo
venisset ad Petrum, Dicit ei Petrus : Domine,
tu mihi lavas pedes? T. Respondit ei : Quod
ego facio tu nescis modo , scies autem postea :
id est, quantum hinc lucri, quantam doctrine
utilitatem, et quantam hoc ad. humilitatem nos
ducere possit. Quid ergo Petrus? Adhuc cohibet
et dicit : 8. /Von laeabis mihi pedes in eternum.
Quid. facis, Petre? non recordaris eorum. quae
prius dicta sunt? annon cum dixisti, Propitius
esto tibi , audis , Fade post me, satana ὃ
neque resipiscis, sed adhuc vehemens es? Euam,
inquit : res enim magna et stupore plena agitur.
Quia igitur id ex vi amoris faciebat, hinc quoque
capitur a Christo. Ut ergo tunc vehementer in-
crepavit, dixitque , Scandalum es mihi : sic et
hoc loco dicit, δὶ lavero te, non habebis
partem mecum. Quid ergo fervens ille ardensque
vir? 9. Domine , non tantum pedes meos, sed
et manus et caput. Recusando vehemens, conce-
dendo vehementior efficitur.. Utrumque autem
ex amore prodibat. Sed cur non dixit Jesus , qua
de causa id faceret, sed minas addidit ? Quia ille
non alio modo morem gessisset. Nam si Christus
dixisset, Sine; hoc enim modo vos docebo humi-
litatem : millies se humilem fore promisisset, ne
Dominus hoc faceret. At nunc quid dieit Christus?
Quod. Petrus maxime timebat, ne separarctur a
Domino. llle enim erat qui frequenter, quo iret,
interrogabat. Ideo dicebat, Animam meam dabo
pro te. Nam si cum audivit , Quod ego facio tu
nescis modo , scies autem postea, ne sic qui-
dem abstitit, multo minus si scivisset. Ideo dixit ,
Scies autem postea, gnarus eum , si scivisset,
adhuc repugnaturum fuisse. Neque dixit Petrus,
Doce nunc me, ut sinam ; sed quod longe vehe-

C

D

mentius erat, ne scire quidem sustinuit, sed;

instat rursus: /Yon laveabis mihi pedes. Uli ^
autem comminatus est, statim cessit. Quid autem
significat, Scies postea? quandonam? Quando in
nomine meo daemonia ejicies, cum me videris 1n

b Alii δώσω , alil ἐπιδώσω.
à Editi κάθηται, Mss. pene omnes χάθημαι, quee vera

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

χαταχλιθῆναι, Kot γὰρ καὶ ἑτέρωθεν τὸ ἱταμὸν αὖ-
c / J τὸ
τοῦ δείχνυται, ὅταν βάπτη μετὰ τοῦ διδασχάλου, χαὶ
,
ὅταν ἐλεγχόμενος μὴ κατανύσσηται. Ἀλλ᾽ ὃ μὲν Πέ-
, M LI D
τρος ἅπαξ émvrtuenste ἐν τοῖς ἔμπροσθεν, xal ταῦτα
^ 4 AY ,
ἀπὸ φιλοστοργίας τὰ ῥήματα εἰπὼν, οὕτω συνεστάλη,
ὡς χαὶ ἀγωνιῶν χαὶ τρέμων ἑτέρου δεηθῆναι πρὸς τὴν
ἐρώτησιν" οὗτος δὲ συνεχῶς ἐλεγχόμενος οὐκ ἦσθά-
d MN Men
veto. Ὅτε γοῦν ἦλθε πρὸς τὸν Πέτρον, Λέγει αὐτῷ
ΕῚ - - Kó , / ^ , , 3
éxeivog* Κύριε, σύ μου νίπτεις τοὺς πόδας: Λέγει
ELEM ὁ» νὰ; "S N - ;
αὐτῷ - Ὃ ἐγὼ ποιῶ cb οὐχ οἶδας ἄρτι, γνώση
^N N ce
δὲ μετὰ ταῦτα " τουτέστι, τὸ χέρδος ὅσον τὸ ἐκ
, m οῸὋν
τούτου, τὴν ὠφέλειαν τῆς διδασχαλίας, xoi πῶς
ἱκανὸν εἰς πᾶσαν ἀγαγεῖν ταπεινοφροσύνην ἡμᾶς.
Ὁ εἶ P
Tt oóv ὃ Πέτρος; "Ext χωλύει, xoi λέγει: Οὐ
MT , N / ΩΣ -
μὴ νίψης τοὺς πόδας μου tig τὸν αἰῶνα. Τί ποιεῖς,
EX / / ES
ὦ Πέτρε; οὐ μέμνησαι τῶν προτέρων ῥημάτων;
5 σ ,
οὐχ simae, "Dee cot, xol ἤχουσας, Ὕπαγε ὀπί-
σῷ μου, σατανᾶ" xol οὐδὲ οὕτω σωφρονίζη, ἀλλ᾽
y NS d 1 , ' ' N ἐξ /
ἔτι σφοδρὸς εἰ; Ναὶ, φησί" πολὺ γὰρ τὸ γινόμενον
Y X) λή / ΒΑ ΚΕΡῚ E" 2 7
Xo ἐκπλήξεως γέμον. ᾿Ιπεὶ ov. ἀπὸ πολλὴς ἀγάπης
τοῦτο ἔπραττεν ἐχεῖνος, ἀπὸ τῆς αὐτῆς αὐτὸν χειροῦ-
ται πάλιν χαὶ ὃ Χριστὸς, ὥσπερ οὖν χαὶ ἐχεῖ σφοδρῶς
ἐπιτιμήσας καὶ εἰπὼν, Σχάνδαλόν μοι εἰ" οὕτω xol
ἐνταῦθα λέγων, "E&v μὴ νίψω σε, οὔκ ἔχεις μέρος
;25 FOE IEYAL 3. e ^ Y / ἢ A
μετ᾽ ἐμοῦ. Τί οὐν ὃ θερμὸς xoi διακαής; Κύριε, μὴ
τοὺς πόδας μου μόνον, ἀλλὰ καὶ τὰς χεῖρας χαὶ τὴν
χεφαλήν. Kal ἐν τῇ παραιτήσει σφοδρὸς, xoi ἐν τῇ
συγχωρήσει σφοδρότερος γίνεται" ἑχάτερα δὲ ἐξ ἀγά-
πης. Διατί γὰρ οὖχ εἰπε, τίνος ἕνεχεν ἐποίει τοῦτο"
ἀλλ᾽ ἀπειλὴν ἐνέθειχεν; ὍὍτι ἐχεῖνος μὲν οὐχ ἂν ἐπεί-
σθη. Ei γὰρ εἶπεν, ἔασον, διὰ γὰρ τούτου πείθω ὑμᾶς
ταπεινοφρονεῖν, ὑπέσχετο ἂν μυριάκις τοῦτο, ὑπὲρ τοῦ
t3 τὸν Δεσπότην τοῦτο ποιῆσαι. NUy δὲ τί φησιν; ^O
58 NW, 7 b y ^ c 9 τω
μάλιστα ἐδεδοίχει χαὶ ἔτρεμε, τὸ διασχισθῆναι αὐτοῦ.
Αὐτὸς γάρ ἐστιν ὃ συνεχῶς ἐρωτῶν, Ποῦ ὑπαγεις:
Διόπερ καὶ ἔλεγεν, ὅτι Kot τὴν ψυχὴν, φησὶ, "δώσω
ὑπὲρ σοῦ. Ei γὰρ ἀχούσας, ὅτι οὐχ οἶδας ὃ ποιῶ ἐγὼ,
, NS x D $^ 4 5 , m
γνώσῃ δὲ μετὰ ταῦτα, οὐδὲ οὕτως ἀπέστη, πολλῷ
μᾶλλον, εἰ ἔμαθε. Διὰ γὰρ τοῦτο εἶπε, Τνώσῃ δὲ
μετὰ ταῦτα, εἰδὼς, ὅτι ἐὰν νῦν μάθη, ἀντιχείσεται
ἔτι. Καὶ οὐχ εἰπε, δίδαξον οὖν με, ἵνα ἀφῶ" ἀλλ᾽ ὃ
πολλῷ σφοδρότερον ἦν, οὐδὲ μαθεῖν ἠνέσχετο, ἀλλ᾽
ἐνίσταται πάλιν, λέγων" Οὐ μὴ νίψης μου τοὺς πόδας:
"Exi δὲ ἠπείλησεν, εὐθέως ἐχάλασε τὸν τόνον. 'T(
δέ ἐστι, Γνώσῃ μετὰ ταῦτα; Μετὰ ταῦτα, πότε;
Ὅ Q ἐμῷ ὀνόματι δαιμόνια ex Goa ίν
ταν τῷ ἐμῷ OVOU. μονια ἐχοαλήῆς, φηῆσιν
d Εν 5 X 2 ^ 2 / cr
ὅταν ἴδης εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀναλαμιανόμενον" ὅταν
παρὰ τοῦ Πνεύματος μάθῃς, ὅτι Ex δεξιῶν * χάθη-

est lectio. Et paulo ante Editi παρὰ τοῦ πατρός, Manu-
scripti fere omnes παρὰ τοῦ πνεύματος, et heec. est vera

IN

μαι, τότε εἴση τὸ νῦν γινόμενον. "Tt οὖν ὃ Χριστός;
Ἐπειδὴ εἶπεν ὁ Πέτρος, Μὴ τοὺς πόδας μου μόνον,
, Ὃ λελουμένος,
φησὶν, οὗ χρείαν ἔχει εἰ μὴ τοὺς πόδας νίψασθαι μό-
νον, ἀλλ᾽ ἔστι καθαρὸς ὅλος. Καὶ ὑμεῖς "χαθαροί
ἐστε, ἀλλ᾽ οὐχὶ πάντες. "Hóet γὰρ τὸν παραδιδόντα
αὐτόν. Καὶ εἰ καθαροί εἶσι, τίνος ἕνεχεν νίπτεις τοὺς

ἀλλὰ καὶ τὰς χεῖρας καὶ τὴν χεφαλὴν

"eec; “Ὥστε ἡμᾶς μετριάζειν μαθεῖν. Διὰ τοῦτο οὐχ
ἐφ᾽ ἕτερον μέρος ἦλθεν, ἀλλ᾽ B «Gv ἄλλων ἀτιμότερον
εἶναι δοχεῖ. Τί δέ ἐστιν, Ὁ λελουμένος ; ; ᾿Αντὶ τοῦ, ὃ
καθαρός. "Ap οὖν αὐτοὶ καθαροὶ * ἦσαν: οἵ γε οὐδέπω
hd c , 2] E / 2 7,
τῶν ἁμαρτημάτων ἦσαν ἀπηλλαγμένοι, οὐδὲ Πνεύ--
τ » ,
ματος ἠξιωμένοι, ἅτε τῆς ἁμαρτίας ἔτ' χρατούσης;
τῆς χατάρας τοῦ χειρογράφου μένοντος, τοῦ ἱερείου
οὐδέπω προσενεχθέντος; πῶς οὖν αὐτοὺς καθαροὺς εἰ-
vat λέγει; Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ διὰ ταῦτα νομίσης αὐτοὺς χα-
θαροὺς ὡς ἁμαρτημάτων ἀπηλλαγμένους, ἐπήγαγεν "
*"H2» ὑμεῖς καθαροί ἐστε διὰ τὸν λόγον ὃν ἐλάλησα
cuv , n f; $2 (. *H5. n
bpiv* τουτέστι, ταύτῃ τέως ἐστὲ καθαροί. Ἤδη τὸ
φῶς ἐδέξασθε, ἤδη τὴς πλάνης ἀπηλλάγητε τῆς Ἴου-
"Wo o0 κυ ἢ, M € 5 / ,
δαϊκῆς. Καὶ γὰρ ὃ προφήτης φησί: Λούσασθε, xa-
θαροὶ γίνεσθε, ἀφέλετε τὰς πονηρίας ἀπὸ τῶν ψυχῶν
« ΄“« [:/ € D 7 M / ,
ὑμῶν. “Ὥστε ὃ τοιοῦτος λέλουται xat καθαρὸς ἐστι.
CE MAY - , 55: 5 ἘΝ X e
πεὶ οὖν πᾶσαν πονηρίαν ἔῤῥιψαν ἀπὸ τῆς ψυχῆς
Sge Xa μετὰ T Rua διανοίας συνῆσαν αὐτῷ,
διὰ τοῦτό φησι κατὰ τὸν genie λόγον, 6 λελου-
μένος ἤδη καθαρός ἐστι. Καὶ γὰρ ἐχεῖ λουτρὸν οὐ τὸ
δι’ ὕδατος λέγει τὸ ᾿Ἰουδαϊχὸν, ἀλλὰ “ τὸν τῆς συνει--
δήσεως καθαρμόν.

Γενώμεθα τοίνυν χαὶ ἡμεῖς καθαροί: μάθωμεν xa-
λὸν ποιεῖν. Τί δέ ἐστι τὸ χαλόν ; Κρίνετε ὀρφανῷ,
M , , δου cT
xoi δικαιώσατε χήραν " xal δεῦτε, xal διαλεχθῶμεν,

λέγει Κύριος. Πολὺς οὗτος 6 λόγος ἐν ταῖς Γραφαῖς
Y e ji exo

JOANNEM HOMIL.

b

͵ »

e
472

ah

clum assumi,

LXX. LXIX.

cum a Spiritu. didiceris me ἃ
dextris sedere, tunc. cognosces quid nunc factum
sit. Quid ergo Christus? Quia Petrus dixerat,
lVon tantum pedes , sed et manus et caput,
10. Qui lotus est , quit, non indiget,
ut pedes lavet , sed est mundus totus. Et vos
mundi estis, sed non omnes. 11. Sciebat enim
quis traditurus esset eum. Si mundi sunt, cur
lavas pedes eorum? Ut nos modestiam discamus.
Ideo quod vilissimum membrorum videtur esse,
solum lavit. Quid significat illud, Qui lotus est ?
Id est, qui purus est. Num illi puri erant, qui
nondum a peccatis liberi erant , nec Spiritu
dignati , cum adhuc peccatum dominaretur ,
et maledictionis chirographum | maneret ,. nec-
dum victima esset oblata? quomodo igitur illos
esse puros dicit? Verum ne putes, quia puros illos
dicit, esse prorsus a peccatis liberos, addidit :
Jam vos mundi estis, propter sermonem quem
loquutus sum. vobis; hoc est, Hac tantum ra-
tione mundi estis. Jam lucem accepistis, jam a
Judaico errore liberi estis. Nam propheta dicit :

nisi

Lavamini, mundi estote, abjicite malitiam ab Isai.

animabus vestris. Itaque qui talis est, lotus est,
et purus. Quia ergo omnem malitiam ab anima
respuerant , et pura mente cum illo versabantur:
ideo secundum propheticum sermonem dicit, Qui
lotus est, jam mundus est. Non lavacrum illud per
aquam et Judaicum dicit, sed conscientiz purga-
tionem.

9. Simus ergo et nos mundi; discamus bene
facere. Quid. est bene facere? J'udicate pupillo, ^
defendite viduam : et venite, disceptemus ,

p dicit Dominus. Frequenter in Scriptura vidua- Viduarum
τῶν χηρῶν χαὶ τῶν ὀρφανῶν - ἀλλ᾽ ἡμῖν οὐδεὶς τούτου — rum et pupillorum fit mentio : at nobis illorum SEA
λόγος. Καίτοι ἡ ἐννόησον ἡλίκον τὸ ἔπαθλον. Ἐὰν — nulla ratio est. Atqui cogita quanta sit reposita da cura e τ
ὦσι, pue, at nennt p. ὡς Red ὡς χιόνα Inerces. Si fuerint, inquit, peccata vestra sicut s

ευχανῶ - ἐὰν δὲ ὦσιν ὡς κόχχινον, ὡς ἔριον λευχανῶ. puniceum, ut nivem dealbabo; si ut coccinum,
Καὶ γὰρ ἀπροστάτευτον ἣ χήρα" διὰ τοῦτο πολλὴν ὑπὲρ — ut lanam dealbabo. Defensore namque caret
αὐτῆς ποιεῖται σπουδήν. Καὶ γὰρ παρὸν δευτέροις ὅμι- — vidua; ideo magnam illius curam habet. Vidua
λῆσαι γάμοις, διὰ τὸν τοῦ Θεοῦ φόδον τὰ ἀπὸ τῆς χη-ὀ — enim cum possit secundas adire nuptias , ob Dei
ρείας ὑπομένουσι δεινά. Ορέγωμεν τοίνυν αὐταῖς χεῖρά — timorem viduitatis zrumnas tolerat. Manum ergo
ἅπαντες καὶ ἄνδρες xol γυναῖχες, ἵνα uf, ποτε ὗπο- ipsis porrigamus omnes et viri et mulieres , ne
στῶμεν τὰ τῆς χηρείας “δεινά. Κἂν ὑποστῶμεν, E quando viduitatis molestias subeamus. Sin subea-

A » , / - / * H . H .
πολλὴν ἀποθώμεθα φιλανθρωπίας fiv ἀφορμήν. mus, magnam nobis experiunde benignitatis

Οὐ μικρὰ δύναμις τῶν δαχρύων τῆς χήρας ἐστὶν, ansam parabimus. Non parva vis lacrymarum
lectio. Ubi advertas voces πατρός et πνεύματος in Mss.
sepe confundi, quia utramque vocem sic efferunt zzz
€t πνς, estque inter p et cin Mss. quadam similitudo.

L καθαροί ἐστε. Post hcec quidam Mss, alia addunt,
quae habentur infra, et consulto hic omittuntur.

* Alii ἦσαν, καίτοι οὐδέπω.
* [£s Savil. et Cod. 705.]
* Alii τὸν τῆς δημιουργίας καθαρμόν.
* Morel. δεινά. οὐχ ὑποστησόμεθα δὲ ἂν π. ἀ. φιλανῆρω-
πίας ἑαυτοῖς ἀφ.
TOM. VIII. o:

NZ

*

Jude per-

vicacia.

Joan. 6.71.
65; "et 113;
18.

Matth, 23.

8. 9.

470 $. JOANNIS CHRYSOST.
viduze est , sed potest illa vel ipsum celum aperire.
Ne ergo illis insultemus, nec calamitatem augea-
mus, scd omni modo feramus opem. Si ita faciamus,
multam nobis securitatem comparabimus et in hoc

seculo et in futuro. Non enim hic tantum , sed et

ARCHIEP.

*, A M 3: SN ^ ^, ^ ^ -* ^
ἀλλὰ xoi αὐτὸν τὸν οὔρανον διανοῖζαι δύναται.

τὴν συμφορὰν, ἀλλὰ παντὶ τρόπῳ βοηθῶμεν.

CONSTANTINOP.

M5

τοίνυν αὐταῖς ἐπεμαίνωμεν, proi χείρονα ποιῶμεν

Ἂν

E 1 E pe
οὕτω ποιῶμεν, πολλὴν ἑαυτοῖς περιδαλοῦμεν ἀσφά-
λειαν, xal χατὰ τὸν παρόντα xol κατὰ τὸν μέλλοντα

illic nobis opem ferent, dum. maximam peccato- A αἰῶνα. Οὐ γὰρ ἐνταῦθα μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐχεῖ ἡμῶν

rum nosirorum partem ob beneficia ipsis prestita

abscindent, et id nobis conciliabunt, ut possimus
ante tribunal. Christi adstare. cum fiducia; quam
gratia ei benignitate

eu gloria in szecula

nos omnes assequi contine gat,
Domini nosiri. Jesu Ghaisti ;
sieculorum. Amen.

^ Alii ἧς γένοιτο.

f XN , D € , -
προστήσονται, τὰ πλείονα τῶν ἁμαρτημάτων Tiv

διὰ τῆς εἰς αὐτὰς εὐεργεσίας ὑποτεμνόμεναι, χαὶ μετὰ

παῤῥησίας, ποιοῦσαι παρά στῆναι τῷ βήματι τοῦ E
στοῦ: "ob γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι
χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ“ Χριστοῦ,

ᾧ ἣ δόξα εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

HOMILIA LXXI.

Car. XIIL v. 19. Et accepit vestimenta sua,
et cum. recubuisset iterum, dixit eis: Scitis
quid. fecerim vobis ? etc.

1. Perniciosum est, dilecti, perniciosum utique,
in profundum malorum incidere. Ex hinc enim
difficile convertitur anumus. Ideoque nihil non
agendum est, ut ne a principio capiamur., Fa-
cilius quippe est non cadere, quam lapsum re-
sipiscere. Vide ergo, quando semel lapsus est Ju-
das, quot oblatis sibi auxiliis, non tamen re-
surgat. Dixit Jesus, Unus vestrum. diabolus
est; dixit, /Von omnes credunt; dixit, JVon
de omnibus dico; et, Scio quos elegi : et nihil
horum sensit. Postquam. autem lavit ; pedes,
et Vieni i vestimenta sua, cum. recubuisset,

: Scitis quid fecerim vobis. Non ultra Pe-
trum solum, sed omnes alloquitur. 15. 7785 νο-
catis me Magistrum et Dominum ; et bene di-
citis ; sum etenim. os vocatis me. Mlorum ju-
dicium acceptum habet. Deinde nead illorum gra-
tiam hzc dicta esse videantur, subdit, Sum et-
enim. Cum ergo sermonem eorum inducit, jam
onerosus non est; quod illum confirmet, nulli su-
spicioni obnoxium reddit. Sum. etenim, inquit.
Viden' quo pacto, quando discipulos alloquitur,
de se apertius loquatur. Ut ergo dicit: /Volite vo-
care magistrum. super terram : unus enim
preceptor vester est; Ma ait, Et. nolite vocare

b Morel, ἐχπεσεῖν.
« Alii et Morel, ὁ Χριστός.

OMIAIA οα΄.

B Καὶ ἔλαδε τὰ ἱμάτια e χαὶ ἀναπεσὼν T

εἶπεν αὐτοῖς * γινώσχετε τί πεποίηκα ὑμῖν ; χαὶ τὰ

ἑξῆς.

Χαλεπὸν, ἀγαπητοὶ, χαλεπὸν εἰς βάθος χαχῶν ἐλ-
-" ^ V ^ / € J. i]
θεῖν. Λοιπὸν γὰρ δυσδιόρθωτος ἣ ψυχὴ γίνεται. Διὰ
-- Y , c
τοῦτο χρὴ πάντα πράττειν, ὥστε μὴ ἁλῶναι τὴν do-
χήν. Εὐχολώτερον γὰρ μὴ " ἐμπεσεῖν, ἢ ἐμπεσόντα
' ρὸν γὰρ μὴ P ἐμπεσεῖν, ἢ ἐμπε
2 m
ἀναχτήσασθαι ἑαυτόν. "Opa γοῦν, ἐπειδὴ ἐνέδαλεν
^ ,
ἑαυτὸν 6 ᾿Ιούδας, πόσης ἀπολαύει βοηθείας, καὶ οὐδὲ
οὕτω διανίσταται. Εἶπε πρὸς αὐτὸν, ὅτι Εἷς ἐξ μῶν
διάδολός ἐστιν εἶπεν, ὅτι Οὐ πάντες πιστεύουσιν *
εἶπεν, ὅτι Οὐ περὶ πάντων λέγω" καὶ, ὅτι Οἶδα ἐγὼ
^
οὺς ἐξελεξάμην, καὶ οὐδενὸς τούτων αἰσθάνεται. Ὥς
à cC
δὲ ἔνιψε τοὺς πόδας, καὶ ἀνέλαδε τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, χαὶ
λίθ : / . r , / , € - ,
χατεχλίθη, φησί Γινώσχετε τί πεποίηκα ὑμῖν} Οὐχ-
ἔτι πρὸς Πέτρον μόνον, ἀλλὰ xol πρὸς ἅπαντας δια-
λέγεται. Ὑμεῖς φωνεῖτέ με, *6 Κύριος xad 6 διδάσχκα--
M m - -
)oc* xoi χαλῶς λέγετε" εἰμὶ γάρ. Ὑμεῖς φωνεῖτέ με.
rp , 5 ὦ / 3 cr τ
Τὴν κρίσιν αὐτῶν προσλαμόάνει. Eiva ἵνα μὴ τῆς
ἐχείνων χάριτος εἰναι δόξη τὰ ῥήματα, ἐπάγει" Εἰμὶ
͵ € Y E -
γάρ. Τῷ μὲν οὖν " παρ᾽ αὐτῶν τὸν λόγον εἰσαγαγεῖν,
5Ὶ2 3 bd - TO NN 3 E] /. 3
εὐθέως ἀνεπαχθῇ ποιεῖ τῷ δὲ παρ᾽ ἐχείνων cic-
αχθέντα βεδαιῶσαι παρ᾽ ἑαυτοῦ, ἀνύποπτον. Εἰμὶ γὰρ,
, € D e N M M ,
φησίν. "Op&c ὅταν πρὸς τοὺς μαθητὰς διαλέγηται,
. , λύ M θ᾽ c ^ , e -
πῶς ἐχκαλύπτων τὰ xaÜ' ἑαυτὸν φθέγγεται μᾶλλον ;
Ὥσπερ οὖν λέγει, Νὴ καλέσητε διδάσχαλον ἐπὶ τῆς

γῆς" εἷς γὰρ ὑμῶν ἐστιν ὃ καθηγητής " οὕτω λέγει,

* Morel. παρ αὐτοίς.

IN JOANNEM HOMIL.

"i X M , ἌΓ pL 'lo 83 7 ' T
Kat μὴ καλέσητε πατέρα ἐπὶ τῆς γῆς. 10 δὲ; εἷς xat εἷς,
iJ ^ e ^ » 4 , M A - M
οὐ περὶ τοῦ Πατρὸς εἴρηται μόνον, ἀλλὰ xat περὶ
αὐτοῦ. Ei γὰρ ἑαυτὸν ἐχόάλλων ἔλεγε, πῶς φησιν;
7. "Ww ^
“να υἱοὶ φωτὸς γένησθε ; Καὶ πάλιν, εἰ διδάσκαλον
μόνον ἔλεγε τὸν Ποτέρα, πῶς λέγει, EivÀ γάρ; xat
μ. " ETE E Ξρ 9 1x06 EYE , 4t! M e^
/ - c " ^ T CU T
πάλιν, Εἷς ἐστιν ὑμῶν ὃ χαϑηγητὴς, ὃ Χριστός; Ei
3 2. N M cc rz! XN! Tes Ne QE ^ 2 “
οὖν ἐγὼ, φησὶν, “ὃ Κύριος xat ὃ διδάσχαλος, ἔνιγα
- μὰ - / RJ / 7.
ὑμῶν τοὺς πόδας, καὶ ὑμεῖς ἀλλήλους ὀφείλετε νίπτειν.
rg? oc M € /N Y^ € - e 06 A
Τοῦτο γὰρ ὑπόδειγμα ἔδωχα ὑμῖν, tva καθὼς ἐγὼ
- - m M Y ?
ἐποίησα ὑμῖν, οὕτω xol ὑμεῖς ποιῆτε. Καὶ μὴν οὐχ
j^ / M 5
ἔστι τὸ αὐτό. Αὐτὸς μὲν γὰρ διδάσκαλος xat Κύριος,
- ὅν ᾿ zl
μεῖς δὲ ἀλλήλων δμιόδουλοι. Τί οὖν ἐστι τὸ, Οὕτω ;
c cm m M M c * N e
Μετὰ τῆς αὐτῆς σπουδῆς. Διὰ γὰρ τοῦτο " ἀπὸ τῶν
,ὔ , M] EA i
μειζόνων πραγμάτων λαμόάνει τὰ παραδείγματα,
μ᾽ - , QN M NN
ἵνα κἂν vb ἔλαττον ἐργασώμεθα. Καὶ γὰρ oi διδα-
- M DU D ΘᾺ
σχαλοι τοῖς παισὶ τὰ γράμματα μετὰ πολλοῦ τοῦ καλ-
N A NU
λους γράφουσιν, ἵνα x&v πρὸς τὸ καταδεέστερον ἔλθωσι
- voe n Y NAA
τῆς μιμήσεως. Ποῦ νῦν oi διαπτύοντες τοὺς δμοδού-
^ - c AY ec m
λοὺς ; ποῦ νῦν οἱ τὰς τιμὰς ἀπαιτοῦντες ; ToU mpo-
7, N /-w e 7 M Y — € / N
δότου τοὺς πόδας ὃ Χριστὸς ἔνιψε, τοῦ ἱεροσύλου xa
δὴ c / N
χλέπτου, xal παρὰ τὸν χαιρὸν τῆς προδοσίας, xat
, M V
ἀνιάτως ἔχοντα τραπέζης χοινωνὸν ἐποίησε " xol σὺ
E n τὰ E A NN ἢ
μέγα φρονεῖς xai τὰς ὀφρὺς ἀνασπᾶς; Τοὺς πόδας

^

M^ , cT M -»
οὖν ἀλλήλων νίπτωμεν, φησίν οὐχοῦν xa τῶν οἶχε-
ον T3 / , 5 i ec 5 m Ξ 5 n D
τῶν. Καὶ τι μέγα, εἰ xoi τῶν οἰχετῶν ; ᾿Κινταῦ-

Y ec D c , ,
θα μὲν vào ὃ δοῦλος χαὶ ὃ ἐλεύθερος, ὀνομάτων
ze TN / αν μὰν DENN / 5.70 /
ἔστι οιαφορα " ἔχει O£, πραγμάτων ἀλήθεια. Φύ-
λ S A ΄ ἘΣ SESS To Nm Y
cet γὰρ αὐτὸς Κύριος ἦν, xat ἡμεῖς δοῦλοι, xal
A c , e - M Y
οὐδὲ τοῦτο παρητήσατο νῦν ποιεῖν. Νυνὶ δὲ ἀγαπη-
τὸν. εἰ μὴ τοῖς ἔλευθέ ΠΗ ΤΡ ΕΠ
ὃν, εἰ μὴ τοῖς ἐλευθέροις ὡς δούλοις ἡμεῖς χρησαί
f [4 AN I. 2 / N ZEN m
μεθα, ὡς ἀνδραπόδοις ἀργυρωνήτοις. Καὶ τί ἐροῦ-
, , n ^
μεν τότε, τοσαύτης μὲν ἀνεξιχαχίας ὑποδείγματα λα-
/ 2 NUN. c 9X Y , , ΣΙ Ὁ
θόντες, αὐτοὶ δὲ οὐδὲ μικρὸν μιμούμενοι, ἀλλ᾽ ἐξ ἐναν-
, -Ὁ M M
τίας ἑστῶτες, χαὶ πρὸς διάμετρον ἐπαιρόμενοι, xat
NY 2 NON ^ 2 NN 2 / M € ec
τὴν ὀφειλὴν οὐχ ἀποδιδόντες ; ᾿Οφειλέτας γὰρ ἡμᾶς
, I^ , € ^ NAA a yu ,
ἀλλήλων χατέστησεν ὃ Θεὸς, αὐτὸς “χατάρξας τούτου,
^ 5 /; 2 / / 9*5 YX M M z/
xai ὀφειλέτας ἐλάττονος μοίρας. Αὐτὸς μὲν γὰρ Κύ-
D. - N / -— -
ριος ἦν" ἡμεῖς δὲ πρὸς τοὺς συνδούλους τοῦτο ποιοῦ-
2i , ^ ΝΑ y 2 C ra, NM
uev, ἐὰν ποιήσωμεν. Ὃ δὴ xai αὐτὸ ἠνίξατο διὰ
- - nl S N 7 Y
τοῦ εἰπεῖν * Ei oov ἐγὼ, ὃ Κύριος xot ὃ διδάσχαλος"
/ er - *N M ^i /
*xoai πάλιν, Οὕτω xai ὑμεῖς. "lo μὲν γὰρ ἀχόλου-
2. - , - - EN
Üov ἦν εἰπεῖν, πόσῳ μᾶλλον ἡμεῖς oi δοῦλοι " ἀλλ᾽
$5 c B e c ΄
ἀφῆχεν αὐτὸ τῷ συνειδότι τῶν ἀχροωμιένων. Τί δή-
b e. IPS Y - / » ^ M e
ποτε ὃξ αὐτὸ νῦν πεποίηχεν ; "ἔμελλον λοιπὸν τιμῆς
, / δ
ἀπολαύσεσθαι, oi μὲν πλείονος, οἵ δὲ ἐλάττονος.
gy s. ὩΣ Y , 320 d) 3 7ὔ ^ e
lv οὖν μὴ xav ἀλλήλων ἐπαίρωνται, xal ταῦτα
/ "^ M N , rp ,
λέγωσιν ἃ xat πρὸ τούτου, Τὶς ἐστι μείζων ; unos
p M 7 / mo,
ἀγαναχτῶσι πρὸς ἀλλήλους, πάντων αὐτῶν P χαθαι-

* Morel. ὁ Χριστός.
* [ἀπό Savil. et Codd, nostri. Legebatur διά, ]
^ Alii zaczpEzpzvos »zt ὁ».

E

418
A

B

EXNI 2b LXX.

477
patrem super terram. lllud autem, unus et unus,
non de Patre tantum dicitur, sed etiam de ipso Fi-
lio; sin dese non loqueretur, quomodo dixisset,
Ut filii lucis sitis? Ac rursus, s magistrum so-
lum Patrem diceret, quomodo sic loqueretur, Sum
etenim ? et, Unus est preceptor vester, Chri-
stus? 14. Si ergo, inquit, ego Dominus et Ma-
gister lavi pedes vestros, et vos debetis alter
alterius lavare pedes. 15. Exemplum dedi vo-
bis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos
faciatis. Atqui non est idipsum. llle namque Ma-
gister est et Dominus, et vos mutuo conservi. Quid
ergo sibi vult illud, /ta? Eodem studio. Ideo ex
majoribus rebus exempla sumit, ut saltem. minus
faciamus. Nam magisiri pueris literas. pulcherri-
mas scribunt, ut, licet imperfectius, imitentur.
Übi nunc. sunt qui conservos nihili pendunt? ubi
qui honores expetunt? Proditoris pedes Christus
lavit, sacrilegi et furis, etiamque proditionis tem-
pore, et cum nulla resipiscentiz spes esset, mensae
consortem effecit; ettu altum sapis, et supercilia
extollis? Pedes mutuo lavemus, inquit, etiamque
servorum. Et quid magnum, si servorum quoque?
Hic enim liber et servus nomine tenus differunt ,
illic vero rei veritate. Nam ille. natura Dominus
est, et nos servi; neque tamen id facere nunc recu-
savit. Nunc vero mirum, si non liberis ut servis et
ut emtis mancipiis utamur. Ecquid tunc dicemus,
cum tantz? patienti;e et moderationis exempla ha-
beamus, nec imitemur, imo ex diametro oppositi
et elati stemus, neque debitum reddamus? Nos
quippe mutuo debitores constituit Deus, ipse prius
exorsus, etin minori parte debitores. Ipse namque
Dominus erat; et nos vero si id faciamus, erga con-
servos facimus. Quod ipsum subindicavit cum di-
ceret, Si ergo ego Dominus et Magister ; ac rur-
sum, Jta et vos. Consequens enim erat dicere,
Quanto magis vosservi? verum illud auditorum
conscientize reliquit. Cur autem. hoc. nunc | fecit?
Honorem consequutur) erant, alii majorem, alii
minorem.

2. Neigitur sese adversus alios extollerent, di-
cerentque ut antea, Quis major est? neque ali
adversus alios indignarentur, omnem ab ipsis tol-

* [xzt πάλιν. Hzc non habentur in Savil. et Codd,
nostris ; et aliena sunt ab ἢ, 1.]
^ Morel, χαθαίρει.

Joan

35.

Discipulo-
rum, pedes
lavit. Chri-
Stus ut nos
humilita-
tem doceat.

Wattl, 5,
19.

479 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

lit. elationem, dicens: Quantumcumque magnus D ρεῖ τὰ φρονήματα, λέγων, ὅτι χἂν σφόδρα ἧς μέγας,
sis, non debes erga fratrem altum sapere. Neque ὀφέίλεις ἐπὶ τοῦ ἀδελφοῦ μηδὲν μέγα φρονεῖν. Kol
dixitid quod majus erat: Si ego proditoris pedes οὐχ εἶπε τὸ μεῖζον, ὅτι εἰ ἐγὼ τοῦ προδότου τοὺς πό--
lavi, quid magnum, si vos sociorum pedes lave- δας ἔνιψα, τί μέγα, ἂν ὑμεῖς τοὺς ἀλλήλων ; ἀλλὰ
tis? sed cum hoc reipsa exhibuisset, id spectato- διὰ τῶν ἔργων αὐτὸ δηλώσας, εἴασεν ἐν τῇ χρίσει
rum judicio reliquit. Ideo dicebat, Qui fecerit οἰ. τῶν θεωμένων λοιπόν. Διὰ τοῦτο ἔλεγεν, Ὃς ἂν
docuerit, hic magnus vocabitur. Hoc enim vere ποιήσῃ xoi Qin, οὗτος μέγας χληθήσεται. ᾿Γοῦτο
docere est, cum per opera docetur. Quem enim fa- γάρ ἐστι τὸ διδάξαι, τὸ διὰ τῶν ἔργων αὐτὸ ποιεῖν.
stum hoc non tollat? quam non arrogantiam et su-— Τίνα γὰρ οὐχ ἂν τοῦτο τῦφον χαθέλοι; ποίαν οὐκ
perbiam deprimat? Qui sedet super Cherubim, ἂν χενώσειεν ἀπόνοιαν xo ἀλαζονείαν; Ὁ χαθή-
proditoris pedes lavit; tu vero, mi homo, qui ci- μενος ἐπὶ τῶν Χερουδὶμ., τοὺς πόδας ἔνιψε τοῦ
nis, terra et pulvis es, teipsum extollis et altum προδότου. σὺ δὲ, ἄνθρωπε, γὴ χἀὶ σποδὸς ὧν, xat
sapis? ecqua gchenna dignus non fueris ? Quod si τέφρα, xoà χόνις, ἐπαίρεις σεαυτὸν xol μέγα φρονεῖς ;
altos sensus capias, ego tibi monstrabo viam : p xoi πόσης οὖκ ἂν εἴης ἄξιος γεέννης ; * Ei οὖν ὄντως
quid enim sit ignoras. Qui rebus prasentibus ἐπιθυμεῖς μεγάλου φρονήματος, δεῦρο, ἐγώ σοι δείξω
quasi magnis haeret, hic vilis etabjecti est animi. ὅδόν - οὐδὲ γὰρ οἶδας τί ποτέ ἐστι. Ὃ τοίνυν τοῖς
laque neque humilitas est sine magnitudine παροῦσιν ὡς μεγάλοις προσέχων, οὗτος ψυχῆς ἐστιν
animi; neque superbia , sine pusillanimitate. εὐτελοῦς. Ὥστε οὐδὲ ταπεινοφροσύνη γένοιτ᾽ ἂν, εἰ
Quemadmodum enim pueruli vilibus inhiant , μὴ μετὰ μεγαλοψυχίας" οὐδὲ φύσημα, εἰ μὴ ἀπὸ
sphaeris, trochis, talis, magna vero ne cogitatione μιχροψυχίας. Καθάπερ γὰρ οἱ παῖδες οἵ μικροὶ
quidem capere possunt: sic et nunc qui philoso- πρὸς τὰ εὐτελὴ τῶν πραγμάτων ἐπτόηνται, πρὸς
phatur, przsentia nihil existimabit ( non ergo illa πὰ σφαίρας xal τροχοὺς xot ἀστραγάλους χεχηνότες, τῶν
habere vel ab alio assequi optabit); qui vero non A δὲ μεγάλων οὐδὲ ἔννοιαν λαδεῖν δύνανται - οὕτω δὴ
philosophatur, contra affectus, aranels, umbra, — xoiévcaU0a ὃ μὲν φιλοσοφῶν οὐδὲν ἡγήσεται τὰ ma-
somniis et vilioribus rebus hzrebit. 16. 4£men, ρόντα (oüxoUv οὐδὲ αὐτὸς αἱρήσεται χατασ᾽εῖν, οὐδὲ
amen dico vobis : non est sereus major domino παρ᾽ ἑτέρου αὐτὰ λαύεῖν)" ὃ δὲ μὴ τοιοῦτος ἐναντία
suo; neque apostolus major est eo qui misit πείσεται, πρὸς ipd vas , χαὶ σχιὰς, καὶ ὀνείρατα, xa
eum. 1T. Si hec scitis, beati eritis si feceritis τὰ τούτων ἀδρανέστερα πράγματα ἐπτοημένος. Ἀμὴν,
ea. 18. Von de omnibus vobis dico, sed. ut ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ Κυρίου
impleatur. Scriptura : Qui manducat panem αὐτοῦ, οὐδὲ ἀπόστολος μείζων τοῦ πέμψαντος αὐτόν.
mecum, levaeit calcaneum suum contra me. [πὶ ταῦτα οἴδατε, μακάριοί ἐστε ἐὰν ποιῆτε αὐτά, Οὐ
Id. quod superius dixit, hic quoque repetit,ut re- — περὶ πάντων ὑμῶν λέγω, ἀλλ᾽ ἵνα ἡ Γραφὴ πληρωθῇ,
darguat. Nam si non est servus major domino ὅτι ὃ τρώγων μετ᾽ ἐμοῦ τὸν ἄρτον, ἐπῆρεν ἐπ᾽ ἐμὲ
suo, neque apostolus major eo qui misit ipsum; E τὴν πτέρναν αὐτοῦ. Ὃ ἀνωτέρω εἶπε, τοῦτο χαὶ ἐν-
et si hoc a me factum est: multo magis ἃ vobis ταῦθα λέγει ἐντρέπων. Ei γὰο οὐχ ἔστι δοῦλος μεί-
fiat oportet. Deinde, ne quis diceret: Cur hoc di- ζων τοῦ Kupíou αὐτοῦ, οὐδὲ ἀπόστολος μείζων τοῦ
cis? nunc enim nescimus: hoc ipsum adjecit : πέμψαντος αὐτὸν, παρ᾽ ἐμοῦ δὲ ταῦτα γέγονε, πολλῷ
Non ut ignorantibus haec dico; sed ut per opera, μᾶλλον χρὴ ταῦτα παρ᾽ ὑμῶν γενέσθαι. Vica ἵνα un
qua dicta sunt exhibeatis. Nam scire quidem, τις εἴπη, τί δήποτε ταῦτα λέγεις; νῦν γὰρ οὐχ οἴδα-
omnium ; facere vero, non omnium. Ideo enim hoc μεν προσέθηχε τοῦτο αὐτό" οὐχ ὡς ἀγνοοῦσι ταῦτα
dicit, Beati estis si heec feceritis. Ydeo frequentis- λέγω, ἀλλ᾽ ἵνα διὰ τῶν ἔργων ἐπιδείξητε τὰ λεγόμενα.
sime hoc repeto,etsi vossciatisut vos ad agendum — "Fo μὲν γὰρ εἰδέναι, πάντων" τὸ δὲ ποιεῖν, οὐ πάντων.
inducam. Nametiam Judzinorunt,sednonideosunt Διὰ γὰρ τοῦτο εἶπε, Νίαχάριοί ἐστε ἐὰν ποιῆτε αὐτά.
beati,cum haec non faciant. /Von de omnibus vo- Διὰ δὴ τοῦτο αὐτὸ συνεχῶς χαὶ ἐγὼ ἀεὶ λέγω, καίτοι
bis dico. Papse, quanta patientia! Nondum prodito- γε εἰδότων ὑμῶν, ἵνα εἰς τὸ ἔργον ὑμᾶς ἐμόιθάσω.
rem arguit, sed rem obtegit, hinc. illi poenitentiae € ᾿Επεὶ xat "Iou2atot οἴδασιν, ἀλλ᾽ οὐχ εἰσὶ μαχάριοι"

^ . : i e Y / Y -
locum concedens. Et arguit et non arguit, hec di- οὗ γὰρ ποιοῦσιν αὐτά. Οὐ περὶ πάντων, φησὶν, ὑμῶν
Η ; ^ " lupus "o , "ΝΖ S M
cens : Qui. manducat panem. mecum, lepavit λέγω. Βαδαὶ τῆς ἀνεξικακίας" οὐδέπω τὸν προδότην
. aq πὰ Fi e τω Y
calcaneum suum conira me. Videtur mihi il- ἐλέγχει; ἀλλὰ συσχιάζει τὸ πρᾶγμα, ἐντεῦθεν διδοὺς

lud, Von est sereus major domino suo, ad hoc αὐτῷ μετανοίας χώραν. Καὶ ἐλέγχει; xoi οὐχ ἐλέγχει,
: M o ut ὃ d AL M ud T.
dictum esse, ut si quidpiam a servis, vel aliis οὕτω λέγων: IO τρώγων μετ’ ἐμοῦ τὸν ἄρτον, ἐπῆρεν

e Alii εἰ γὰρ ὄντως.
|

IN JOANNEM HOMIL.

' ἐμὲ πτέρναν. Δοχεῖ δέ μοι καὶ τὸ, Οὐχ ἔστι δοῦ-

'

ἐπ
Ὁ / ο D D
λος μείζων τοῦ χυρίου αὐτοῦ, xol πρὸς τοῦτο εἰρῇ--
-Ὁ , ,
σθαι, ἵνα εἴ ποτε παρὰ οἰχετῶν, ἢ παρά τινων εὐτελε-
, 5
στέρων παθοιέν τινες χαχὸν, μὴ σχανδαλίζωνται, stc
m ^
τὸ χατὰ τὸν ᾿Ιούδαν ἀφορῶντες παράδειγμα, ὃς μυ-
m - / 7 ^
ρίων ἀπολαύσας ἀγαθῶν, τοῖς ἐναντίοις ἡἠμείδετο τὸν
. 5 € A δὴ , , € P , 5 e
εὐεργέτην. Διὸ καὶ ἐπήγαγεν: Ὃ τρώγων μετ᾽ ἐμοῦ
» Y " ES 1 M E iA P.
dovov* xai πάντα τὰ ἄλλα παρεὶς, τοῦτο, ὃ μάλιστα
ἘΣ - / / c
ἱχανὸν ἦν αὐτὸν κατασχεῖν xoi ἐντρέψαι, τέθειχεν. Ὃ
Ὁ 5 c /,
παρ᾽ ἐμοὺ τρεφόμενος, ὃ map ἐμοῦ τραπέζης χοινω-
m , r^ c ^Y NES Ἂν N V
γῶν, φησί. Ταῦτα δὲ ἔλεγε, παιδεύων αὐτοὺς τοὺς χα-
Ὁ» c - ^ / B]
χῶς ποιοῦντας εὐεργετεῖν, xàv μένωσιν ἀνιάτως £yov-
DIN ἊΝ , M / e. m / cr 11:5
τες. Εἰπὼν δὲ, Οὐ περὶ πάντων ὑμῶν λέγω, ἵνα μὴ εἰς
Do N E A ᾿ ^ δέ E] kí 14 ) N 3 ἃ
πολλοὺς περιστήση τὸ δέος, ἀποσχίζει λοιπὸν αὐτὸν;
er δι € , 5 EJ Dd S » rg"
οὕτω λέγων: 'O τρώγων μετ᾽ ἐμοῦ τὸν ἄρτον. Τὸ
d
γὰρ, Οὐ περὶ πάντων, οὐ πάντως εἰς ἕνα περιίστη
N /, "NM 23 Z € , 2.5 D M
τὸν λόγον’ διὸ ἐπήγαγεν 7 Ὃ τρώγων μετ᾽ ἐμοῦ τὸν
3 E , J ES
ἄρτον, δεικνὺς ἐχείνῳ τῷ ταλαιπώρῳ, ὅτι οὐκ ἀγνοῶν
,ὔ N
συλλαμόάνεται, ἀλλὰ xa σφόδρα εἰδώς" ὃ xal αὐτὸ
μάλιστα πάντων ἱκανὸν ἣν αὐτὸν κατασχεῖν. Καὶ οὐκ
- : 5] Y
εἶπε, παραδίδωσιν ἐμέ" ἀλλ᾽, "Hosv ἐπ᾽ ἐμὲ Ἵπτερνι-
/ NUN N Yid Ne 5 - T 2
συόν * τὸ δολερὸν xai ὕπουλον καὶ λαθραῖον τῆς ἐπι--
C τὸ -Ὁ ᾿:
Ὀουλῆς παραστῆσαι βουλόμενος.
Ὁ» M (4 T M hd -
“Ταῦτα δὲ γέγραπται, ἵνα μὴ μνησιχαχῶμεν τοῖς
5^ € 3 , SN 5 Ν X c
ἀδικοῦσιν, ἀλλ᾽ ἐλέγχωμεν αὐτοὺς xat θρηνῶμεν.
7 M 25 3»4« e , 2 , € τὸ
Θρήνων γὰρ ἄξιοι, οὐχ ol πάσχοντες, ἀλλ᾽ οἱ ποιοῦν-
m ài X / e
τες xaxOic. "Eaucouc μὲν γὰρ μέγιστα ἀδικοῦσιν ὅ τε
ci , cr
πλεονέχτης, ὅ τε συχοφάντης, ὅ τε ἕτερόν τι χαχὸν
3 σι, Re HERE NM 008 ÀoU h , ὍΝ A
ἐργαζόμενος: ἡμᾶς δὲ ὠφελοῦσι τὰ μέγιστα, ἐὰν μὴ
€ M 2. N “ὦ 7, , e ς SN
ἑαυτοὺς ἐχδικῶμεν. Οἷόν τι λέγω * ἥρπασεν ὃ δεῖνα:
, 7 (PN m 275 , ^ ν 5Ὁ b
ηὐχαρίστησας ὑπὲρ τῆς ἀδικίας σὺ, καὶ ἐδόξασας τὸν
Θεόν; Μυρίους διὰ τῆς εὖ; τίας ἐχείνης ἐχαρ-
εόν; Μυρίους διὰ τῆς εὐχαριστίας ἐχείνης ἐχαρ
, , ΕΣ - ES
πώσω μισθούς: ὥσπερ οὖν ἐχεῖνος ἄφατον ἑαυτῷ
ds io. Εἰ δὲ λέ SEDET
συνήγαγε πῦρ. EL δὲ λέγοι τις" τί γὰρ, εἰ μὴ ἠδυνά-
^ (4 S /, 7
pv ἀμύνασθαι τὸν ἀδικήσαντα, ἀσθενέστερος ὦν;
- ^ δι, c c
ἐχεῖνο ἂν εἴποιμι, ὅτι ἠδύνασο πρᾶξαι τὸ δυσχερᾶναι,
- c * -
τὸ dTmo8ucTmev7zcat, ταῦτα γὰρ ἐν ἐξουσία ἡμῶν, τὸ
cC , cT
χατεύξασθαι τοῦ λελυπηχότος, τὸ χαταράσασθαι αὐτῷ
, ^ M /, ^ - € , e
μυρία, τὸ πρὸς πάντας διαῤαλεῖν. O τοίνυν ταῦτα
Ἁ , M cC Y 9 , N /,
uj ποιήσας, χαὶ τοῦ μὴ ἀμύνασθαι μισθὸν λήψεται.
ΩΝ , k! ^ 5
Δῆλον γὰρ ὅτι καὶ ἐχείνου χύριος ὧν, οὐχ ἂν ἐποίη-
P] , eo , l4
σεν. Ὃ γὰρ ἠδικημένος, τῷ παρατυχόντι χέχρηται
ὅπλ ag obu". ὦ ατάοαις. λοιδοοί
ὅπλῳ, “ὅταν μικρόψυχος ὦν, κατάραις, λοιδορίαις,
, Ξ - 5 , - b 20 3 Ls r τ , M
ἐπιδουλαῖς ἀμύνηται τὸν ἠδικηκότα. Ταῦτα τοίνυν xat
MN M n / 235 V ὶ 5r ἣν yis τὸν es
σὺ μὴ ποιήσης μόνον, ἀλλὰ xol εὐξαι περὶ ^ αὐτοῦ"
M M ^ T A 7 , , M M J.T
xai γὰρ ἂν ταῦτα μὴ ποιήσης μόνον, ἀλλὰ καὶ εὔξη
ὑπὲρ αὐτοῦ, τῷ Θεῷ γέγονας ὅμοιος. Εὔχεσθε γὰ
UE , ^D ει γεγονας Oprotoc. Σῦχ 1505

4 Morel, πτερνισμὸν, πτέρναν αὐτοῦ, τὸ ὃ.
ἃ ὅταν μιχρόψυχος ὦν. Hic vero μιχρόψυχος est iracun-
dus, rixosus, ut μιχροψυχία apud Patres, rixa, simultas,

sicut passim observavimus. Ibidem omnes pene Mss.

ΕἸ ει κα;

479
vilioribus personis quidquam | mali patiantur, ne
turbentur, ad Judze exemplum respicientes, qui
innumera consequutus bona, contraria rependit.
Ideo subdidit, Qui manducat mecum panem ;
missisque alus omnibus, hoc, quod ipsum pote-
rat cohibere et pudore afficere, protulit. Qui. a
me alebatur, qui mihi mense consors erat, inquit.
Haec porro dicebat, ut illos institueret ad beneficia
115 preestanda, qui sibi malum inferrent, etiamsi
insanabiles essent. Cum dicit autem, /Von de vobis
omnibus dico, ne omnibus timorem 1ncuteret, 1l-
lum tandem segregat his verbis, Qui manducat
mecum panem. lllud enim, /Von de omnibus,
non omnino unum quemplam designabat : pro-
pterea subdidit, Qui manducat mecum panem,
misero declarans, se non ignorantem sed probe
E scientem comprehendi, id quod illum maxime co-
hibere poterat. Neque dixit, Tradit me; sed, Le-
vavit super me calcaneum; ut dolum et occul-
tas insidias declararet.

Ἵν

9. Hic porro scripta sunt, ut ne injuriam
δὲ inferentibus succenseamus, sed illos arguamus et
A deploremus. Lacrymis enim digni sunt, non pa-
üentes, sed inferentes injuriam. Nam se maxime
ledunt raptor, sycophanta, et si qui aliud mali
inferant; nobis autem valde prosunt, nisi nos ipsi
ulciscamur. Exempli causa, rapuit quispiam, et
tu pro injuria gratias Deo egisti, ipsique gloriam
retulisti? Per gratiarum actionem innumera prz-
mia consequutus es : quemadmodum ille immen-
sum sibi ignem apparayit. 5i quis vero dixerit :
Quid, si inferior cum essem, injuriam non potui
propulsare? responderim ego, Potuisti indignari
et succensere : haec enim in nostra sunt potestate,
imprecari lzedenti, ipsumque mille maledictis pro-
sequi et infamare. Qui hoc non facit, omissz vin
dicte mercedem recipiet. Constat enim eum, cum
hoc posset facere, non fecisse tamen. Nam qui lze-
sus est, obviis quibusque armis utitur, si. inju-
riam non ferat, maledictis, conviciis, insidiis la
dentem ulciscitur. Ab his ergo tu si non modo abs-
tineas, sed etiam pro illo preceris, hoc pacto Deo

Miser cst,
non qui pa-
üitur, sed
qui infert
injuriam.

similis effectus es. Orate, inquit, pro persequen- Matth. 5.
LI . . “ . . , ^5
tibus vos, ut sitis similes Patri vestro, qui est AA. 45.

nostri ἀμύνηται. Editi male ὀμύνεται.

b Alii αὐτοῦ. ἂν τοίνυν ταῦτα μή. [Paulo ante ταῦτα
τοίνυν σὺ μή Sine xxi Savil., recte. ταῦτα τοίνυν σὺ μὴ μό-
νον μὴ ποιήτης Codd. nostri. ]

Genes.6.9.

Joseph
exemplum
patiente,

Gen«l0.15.

490 $. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

" 5 T* . . Ce Fr m , τ 7
in ccelis. Viden'quanta lucremur ex illatis inju- € φησὶν, ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς, ὅπως γένησθε

riis? Nihil ita Deum delectat, ut non reddere ma-
lum pro malo, imo bonum pro malo reddere. Con-
traria ergo reddere jubemur, officia, preces. Ideo
Chrisius eum qui se proditurus erat beneficiis af-
ficiebat, pedes ejus lavabat, clam. arguebat, parce
reprehendebat, officiis, mensa, osculo dignabatur.
Neque tamen ille resipuit, sed Christus sua agens
perstitit. Verum age, servorum exemplo te eru-
diamus, atque, quod validius est, ex ipso Veteri
Testamento, ut videas nos nullam excusationem
habere, si injuriarum recordemur. Vultis Moy-
sen afferam, vel altius repetam? Quanto enim ve-
tustiora sunt exempla, tanto ad persuadendum
aptiora. Quare? Quia tunc difficilior erat virtus.
Neque enim tunc illi leges scriptas habebant, non
veterum exempla ; sed nuda per se natura pugna-
bat, et sine portu vel ora ubique nare cogebatur.
Quapropter Noe laudans Scriptura, non modo
perfectum. vocat, sed addit, /n generatione sua,
hoc est, illo tempore, cum multa essent impedi-
menta : nam alii. post illum claruerunt, quibus
tamen ille non inferior habebitur. Temporibus
enim suis perfectus erat. Quis ergo ante Moysem
patiens fuit? Beatus ac strenuus ille Joseph, qui
castitate fulgens, non minus patientia resplenduit.
Venditus est cum nullum lesisset, imo officia
etiam servilia omnino prestitisset. Ipsi convicium
intulerunt, nec se ultus est, licet patrem secum
haberet : sed abiit cibum afferens illis in deser-
tum; Οἱ cum non inveniret eos, non maledixit, ne-
que reversus est, etiamsi ansam arripere posset,
si voluisset; sed erga illas feras, erga illos im-
manes, fratris semper affectum servavit. Rursus
in carcere constitutus, et causam rogatus , nihil
mali de fratribus loquutus est, sed tantum, Ni-
lil feci; et, Furto sublatus sum. de terra He-
breorum. Ac postea rursus ubi potestatem acce-
pit, illos aluit eta. malis innumeris eripuit. Nam
si vigilemus, non potest proximi nequitia nos a
virtute dejicere. At fratres ejus contra. Nam ve-
ste ilum exuerunt, etoccidere tentarunt, so-

mniumque exprobrarunt, etiamsi cibum ab illo B

acceperant, atque vita et libertate illum spoliare
nitebantur. Illi comedebant, et nudum fratrem in
cisterna demissum contemnebant. Quid hac feri-
tate deterius? quot illi homicidis non immaniores
erant? Eductum postea illum mille mortibus tra-
diderunt, dum vendiderunt barbaris et feris ho-

* Alii τοῦτο,

D

»

ὅμοιοι τῷ Πατρὶ óuGv τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ὁρᾷς
πῶς μέγιστα χερδαίνομεν ἀπὸ τῆς τῶν ἑτέρων ἐπη-
ρείας: Οὐδὲν οὕτω τὸν Θεὸν εὐφραίνει, ὡς τὸ μὴ
ἀποδιδόναι χαχὸν ἀντὶ χαχοῦ. Καὶ τί λέγω, μὴ
ἀποδιδόναι χαχὸν ἀντὶ χαχοῦ; Τάἀναντία μὲν οὖν
ἀποδιδόναι ἐπετάγημεν, εὐεργεσίας εὐχάς. Διὰ τοῦτο
χαὶ ὃ Χριστὸς τὸν μέλλοντα αὐτὸν προδιδόναι τοῖς
ἐναντίοις πᾶσιν ἠμείψατο οἷον, τοὺς πόδας ἔνιπτεν,
ἤλεγχε λάθρα, φειδομένως ἔπληττεν, ἐθεράπευσε,
( τούτοις

E
NN
τραπέζης καὶ φιλήματος μετεδίδου *

b

ἐγένετο βελτίων, xo ὅμως παρέμενεν αὐτὸς τὰ ἕαυ-
ΩΣ (o e^ ,
τοῦ ποιίον. ᾿Αλλὰ φέρε xal ἀπὸ τῶν δούλων σε παι-
Ὁ τ «€ C
δεύσωμεν, χαὶ ἐχ περιουσίας τῶν ἐν τὴ Παλαιδ, ἵνα
e 2 M x
εἰδῇς οὐδεμίαν ἔχοντας ἡμᾶς ἀπολογίας ἀφορμὴν;
et c / 3 y "Db A
ταν μνησιχαχῶμεν. Βούλεσθε οὖν εἴπω Μωῦσέα, ἢ
M ^
ἔτι τὸν λόγον ἀνωτέρω ἀγάγωμεν ; “Ὅσῳ γὰρ ἂν ἀρ-
m , ev
γαιότερα δειχθῇ τὰ παραδείγματα, τοσούτῳ μᾶλλον
ἡμεῖς νικώμεθα. Τί δήποτε δέ; Ὅτι τότε δυσχολω--
5 bd -
τέρα ἦν ἣ ἀρετή. Οὐδὲ γὰρ ὑποθήχας ἐγγράφους ety ov
- q λ
ἐχεῖνοι τότε, οὐ βίων παραδείγματα - ἀλλὰ γυμνὴ
[2 M ,
χαθ᾽ ἑαυτὴν ἣ φύσις ἠγωνίζετο, xol ἀνερμάτιστος
m D A N
πανταχοῦ νήχεσθαι ἠναγχάζετο. Διὰ τοῦτο χαὶ τὸν
Te ΩΝ c N
Νῶε ἐπαινῶν, οὐχ ἁπλῶς τέλειον ἐκάλεσεν, ἀλλὰ προσ-
bu ^» τ A - ,
ἔθηχεν, Ἔν τῇ yevs αὐτοῦ, δηλῶν, ὅτι ἐν ἐχείνῳ
΄ε 1 E F 5 M 5
τῷ χρόνῳ, ὅτε πολλὰ τὰ χωλύματα ἦν" ἐπεὶ μετ
r Y ;
αὐτὸν ἔλαμψαν ἕτεροι, καὶ ὅμως οὐδὲν ἔλαττον αὖ-
— ΟΣ 31 ^ cM / 3. c 2) 3. Τί
τῶν ἕξει. "Ev γὰρ τοῖς χρόνοις αὐτοῦ τέλειος ἦν. Τίς
* N aM οὖ δ / c , b
οὖν πρὸ Μωῦσέως μαχρόθυμος; Ὃ μαχάριος xat
ios Ἰωσὴν, ὃς τῇ σωφροσύνη λά οὐχ ἔλατ-
γενναῖος Ἰωσὴφ, ὃς τῇ σωφροσύνη λάμψας,
τ 31) , A 58 3
τον ἔλαμψε τῇ μακροθυμίᾳ. ᾿ἔπράθη γὰρ οὐδὲν ἦδι-
, δ EJ Iud
χηχὼς, ἀλλὰ θεραπεύων, δουλεύων, τὰ οἰκετῶν
ο m ,
πάντα ἐπιδειχνύμενος. Κατήνεγχαν γοῦν αὐτῷ ψόγον
M y Y
πονηρὸν, καὶ οὐκ ἠμύνατο, χαίτοι τὸν πατέρα ἔχων
΄ τυ τ , - z A
μεθ᾽ ἑαυτοῦ * ἀλλὰ xot ἀπῆλθε κομίζων αὐτοῖς εἰς τὴν
^ /
ἔρημον τροφήν" xai οὐχ εὑρὼν αὐτοὺς, οὐ περιεχά-
S ᾿ S
χησεν, οὐδὲ ὑπέστρεψε (xatvot γε εἰχε πρόφασιν, εἴ
M Y 5 M
ys ἐδούλετο), ἀλλὰ πρὸς τὰ θηρία καὶ τοὺς ὠμοὺς
e ^ ,
ἐχείνους ἔμενεν ἀδελφοῦ γνησίου φυλάττων προαίρε-
΄ S A ,
cw. Πάλιν τὸ δεσμωτήριον οἰκήσας, xai τὴν αἰτίαν
ἐρωτηθεὶς, οὐδὲν εἶπε περὶ αὐτῶν πονηρὸν, ἀλλ᾽, ὅτι
' F m 5 «. ἐφ" ,
οὐδὲν ἐποίησα, καὶ, Κλοπῇ ἐχλάπην ἐχ γῆς E6patov.
τ , 9 /

Καὶ μετὰ ταῦτα πάλιν γενόμενος χύριος, xa ἔθρεψε,
M Ua λιν ΩΣ / ἮΝ ἘΔ ^ Y y. E
xoi ἀπήλλαξε μυρίων δεινῶν. Ἂν γὰρ νήφωμεν, οὐχ
ἰσχύει τοὺ πλησίον ἣ χαχία τὴς ἀρετῆς ἡμᾶς ἐχθαλεῖν

* - - T Y Y

τῆς ἑαυτῶν. Ἀλλ᾽ οὐχ ἐχεῖνοι τοιοῦτοι" ἀλλὰ χαὶ

, - 5 , ^

ἀπέδυσαν, καὶ ἀνελεῖν ἐπεχείρησαν xat ὀνειδίζουσι τὸ
m ,

ἐνύπνιον, καίτοι καὶ τροφὴν ^ παρ᾽ αὐτοῦ κομισάμενοι;

- ,
χαὶ ζωῆῇς χαὶ ἐλευθερίας αὐτὸν ἐχύαλεῖν ἐπεχείρουν.

: Tta Savil, Alii et Morel. παρ᾽ αὐτοῦ που δεξάμενοι.

ΙΝ JOANNEM

^

» LT * p * * ^ x , 2.
Kot οἱ μὲν ἤσθιον, τὸν δὲ ἀδελφὸν περιεώρων ἐν
, ^ »5€ , ra) , V PE. ^N
λάκχῳ γυμνὸν ἐῤῥιμμένον. Τί ταύτης τῆς θηριωδίας

- , Y H
γένοιτ᾽ ἂν χεῖρον; πόσων ἀνδροφόνων oux ἦσαν χεί-
» T n /
ρους; Καὶ μετὰ ταῦτα δὲ αὐτὸν ἢ" ἀνελχύσαντες, μυ-

/, , , A
ρίοις θανάτοις παρέδωχαν, ἀνθρώποις βαρόάροις xat
xyot ὑτὸν ἀποδόιε ὃς βαρθάρους μέλλουσιν
ἀγρίοις αὐτὸν ἀποδόμενοι πρὸς βαρύάρους μὲ
' ^ ^, ,
ἀπιέναι. Ἀλλ᾽ αὐτὸς γενόμενος βασιλεὺς, οὐ μόνον
- - Ἁ Y ed € T.
τὴν τιμωρίαν αὐτοῖς ἀφῆχεν, ἀλλὰ xat τῆς ἁμαρτίας
3 Εν , E] 3A e 2 1). ΞΕ 3 ,
αὐτοὺς, τό γε εἰς αὐτὸν ἧχον, ἀπήλλαξεν, οἰκονομίαν
ἊΜ € , e
Θεοῦ τὰ γεγενημένα καλῶν, οὐ πονηρίαν ἐχείνων. Καὶ
[4 ^Y 2 , 2 3 M , ^ 5 E]
ἅπερ δὲ ἐποίησεν εἰς αὐτοὺς, οὐ μνησικαχῶν, ἀλλ
€ M € 5^ ^ — , € , V ΄“-
ὑπὲρ τοῦ ἀδελφοῦ ταῦτα πάντα ὑπεχρίνατο. Μετὰ γοῦν
M 2 SA 5^5 cg com / ἜΝ τοῦ ΠΣ ^
ταῦτα ἐπειδὴ εἰδὲν “ ἀντεχομένους αὑτοῦ, ἔῤῥιψε τὸ
E 5n/ AMA gu Y IT c
προσωπεῖον εὐθέως xat ὠλόλυζε καὶ περιεπτύξατο ὡς
, I^ ὀᾷ
τὰ υέγιστα εὐηργετημένος , ὃ πάλαι παρ᾽ αὐτῶν ἀνη-
V L4
ρημένος - xol πάντας αὐτοὺς eic Αἴγυπτον χατήγαγε,
, , [2 207 *
xo μυρίαις εὐεργεσίαις ἠμείψατο. Τίνα οὖν ἕξομεν
3 Ἁ Y /, V
ἀπολογίαν μετὰ νόμον xat χάριν xai τοσαύτης φιλο--
^ SV We 7, -
σοφίας ἐπίδοσιν, μηδὲ τὸν πρὸ τῆς χάριτος xal τοῦ
, ζ ) , ETT , ἢ! E at αἴ - b λ 7
νόμου ζηλώσαντες; τίς ἡμᾶς ἐξαιρήσεται τῆς χολά-
y
σεως; Οὐ γάρ ἐστι, οὐχ ἔστι τι μνησιχαχίας χαλεπώ-
d bl [4 M]
τερον. Καὶ τοῦτο ἐδήλωσεν ὃ τὰ μυρία τάλαντα ὀφεί--
5 Y M 7,
λων" εἶτα οὐχ ἀπαιτηθεὶς xai πάλιν ἀπαιτηθείς *
^ E) M M NN M c m ,
οὐχ ἀπαιτηθεὶς μὲν, διὰ τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν :
T x ^Y M M 3 , , M N
ἀπαιτηθεὶς δὲ διὰ τὴν οἰχείαν πονηρίαν, xal τὸ μνη-
m — "7 σ 7, τ»
σικαχῆσαι τῷ συνδούλῳ. Ἄπερ πάντα μαθόντες, ἀφῶ-
- , AS , d -
μὲν τοῖς πλησίον τὰ ἁμαρτήματα, χαὶ τοῖς ἐναντίοις
? ^ , 6 , Y ^ M Ὁ M τ τ ,
αὐτοὺς ἀμειόώμεθα, ἵνα xol τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ τύ-
, 5 À! , e
χωμεν φιλανθρωπίας, χάριτι χαὶ φιλανθρωπία τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, o ἡ δόξα x«i τὸ xod
υρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Xo , ᾧ ἡ δόξα xai τὸ χρά-
^ - - , 32
τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

b Alii φνασπάσαντες.

HOM!L.

LXXiJ. al. rxxi.

A91

minibus, qui ad. barbaros proficiscebantur. Ve-

rum ille quando rex effectus est, non modo non

ultus illos est, sed etiam a peccato illos, quantum

in ipso erat, liberavit, dum rem gestam Dei pro-

videntiam vocavit , non illorum nequitiam.
€ Quz vero contra illos fecit, non ulciscend: in-
juri:e animo, sed. pro fratre illa. simulavit. Post-
ea vero ubi vidit illos fratrem. suum defen-
dere, posita larva, staüm lamentatus est, am-
plexatasque est illos, ac si ab eis magna beneficia
accepisset, qui pene ab illis olim interemius fuerat :
atque illos omnes in /Egyptum deduxit, milleque
beneficiis cumulavit. Quam ergo defensionem ha-
bebimus, qui post legem et gratiam, post tantum
philosophie augmentum, ne illum. quidem. qui
ante legem et gratiam fuit imitamur? quis nos a
supplicio eximet? Nihil est cnim, utique nihil de-
terius injuriarum. memoria. Ét hoc manifestum
reddidit is qui decem millia talenia debebat, qui
prius debito absolutus, postea ad solvendum coa-
ctus est; absolutus, per Dei misericordiam ; coa-
cius vero per propriam nequitiam, quod conservo
suo debitum non remiserit. Quibus perspectis,
proximo peccata dimittamus, imo. beneficiis illos
prosequamur, ut misericordiam Dei consequamur,
gratia et benignitate Domini nostri. Jesu. Christi,

cui gloria et imperium in saecula seculorum.
Amen.

* Morel. ἀντεχομένους αὐτούς.

OMIAIA o6'.

3 M -
Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω Ouiv, 6 λαμθάνων ἐάν τινα πέμψω,
Α , ,
ἐμὲ λαμόανει, καὶ 6 ἐμὲ λαμιόανων, λαμδάνει τὸν
πέμψαντά με.

7, - ῃ 3 , “ a
Μεγάλη τῆς περὶ τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ θερα-
, , M
πείας ἣ *dywvamoO0Gig, xal τοὺς χαρποὺς ἐντεῦθεν
τὰς - πὶ NIS € ^ , ' M € ——
ἡμῖν ἀποδίδωσιν. Ὃ δεχόμενος γὰρ, φησὶν, ὑμᾶς,
M ^
ἐμὲ δέχεται: ὃ δὲ λαμόάνων ἐμὲ, λαμόάνει τὸν
, / e M
πέμψαντά με. Τοῦ δὲ τὸν Χριστὸν δέξασθαι, καὶ τὸν
, , ,ὔ ei
τούτου Πατέρα, τί γένοιτ᾽ ἂν ἴσον; Καὶ ποία αὕτη
, , » i] z4 P
ἀχολουθία πρὸς τὰ ἔμπροσθεν εἰρημένα: τί δὲ χοινὸν

4. Alii ἀντίδοσις.

422

HOMILIA LXXII.

Car. XIIL v. 20. 44men, amen dico vobis, qui
accipit st quem, misero , me accipit : qui
autem me accipit, accipit eum qui me misit.

1. Magna Dei merces collata 115 qui servos suos
fovent et beneficio afficiunt, indeque fructus no-
bis proveniunt. Nam Qui recipit vos, inquit,
me recipit; et qui recipit me, recipit eum qui

p misit me. Christum et ejus Patrem recipere, quid
huic officio equiparandum? Et qua consequentia
ad dicta superius? quid haec commune habent cum

Matth. 18.
24.

v. 22.

NS

Cur, czte-
ris timenti-

bus, Joan-
nes in sinu
Christi. re-

cubat.

2. Cor. 12.
"s

402 $. JOANNIS

iis quie supra dixit, Beati eritis, si hec feceri-
tis : Qui recipit vos? Optime hic consonant :
vide autem quomodo. Quia exituri erant, et gra-
via multa passuri, duobus illos modis consolatur :
οἱ a se, et ab aliis. Si philosophati fueritis, inquit,
meique memoriam servaverilis, et qua passus sum
et quie feci omnia versantes, facilius aerumnas fe-
retis. Neque hoc solum modo, sed quod etiam ab
omnibus multa officia sitis accepturi. Primum
vero significavit cum dixit, Si hec feceritis,
beali eritis; alterum vero cum dicit, Qui vos
recipit, me recipit. Omnium quippe domos ipsis
aperuit; ia ut ex morum probitate, et ex sibi
operam ferentium caritate duplicem haberent. con-
solationem. Deinde postquam hzc illis praecepit,
utpote totum orbem pervasuris, cogitans prodi-
torem his utrisque privari, nihilque horum. con-
sequuturum esse, neque ex patientia in laboribus,
neque ex suscipientium officiis, turbatus est rur-
sum. Quod significans evangelista, et illum ideo
turbatum. declarans, adjicit : 24. Et cum hec
dixisset. Jesus, turbatus est spiritu, et prote-
status est, οἱ dixit : Unus ex vobis me tradet.
Iterum omnibus timorem incutit, quod non 1]-
lum nominatim efferat. llli vero anxii sunt,
licet nullius sibi mali conscii, quia Christi sen-
tentiam tuliorem quam suas lpsas cogitationes
ducebant. Quare se mutuo respiciebant. Quod in
unum proditionem restringeret, timorem minue-
bat; quod adderet, Unus ex vobis, omnes con-
turbabat. Quid ergo? Ali quidem omnes se
mutuo respiciunt; Petrus vero semper fervens,
Joanni annuit. Quia enim pridem correptus
fuerat, et lavare volentem cohibuerat, et ubique
comparet amore ardens, sed. increpatur , ideo ti-
mens, neque quievit, neque loquutus est, sed
Joannis opera vult ediscere. Illud. porro quasitu
dignum est, cur omnibus anxiis, timentibus, co-
ryphzo metuente, Joanres quasi letus i sinu
Jesu recubat; nec recubat solum, sed in pectus 4»;
incidit : neque hoc solum quisitu dignum est, sed Δ
et aliud consequens. Quid illud? Quod de se dicit,

Quem diligebat Jesus. Cur nemo alius id. de se

dixit, quamvis alii quoque amarentur ? Verum hic

magis quam alii. Quod. si nullus alius hoc de se

dixit, sed ipse solus, nihil mirum. Hoc ipsum

opportuno tempore facit Paulus his verbis : Scio

hominem ante annos quatuordecim. Atqui non

b Alii ὑμᾶς; καὶ πολὺ τὸ ἀχόλουθόν ἐστιν ἰδεῖν. ἐπειδι΄.

* Morel. et quidam Mss. οὔτε τῆς ἀπὸ τῶν δεχομένων

CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

ἔχει πρὸς ὃ εἶπεν, "Ekv ποιῆτε ταῦτα, μακάριοί ἐστε,
τὸ ἐπαγαγεῖν, Ὃ δεχόμενος P
σφόδρα
ἔμελλον

ὑυνᾶς; Μεγάλη xoi
συνάδουσα - xoi σχόπει πῶς. "Eme γὰρ
ἐξιέναι, καὶ πολλὰ πάσχειν δεινὰ, δύο τρό--
ποις αὐτοὺς παραμυθεῖται * ἑνὶ μὲν, τῷ παρ᾽ ἑαυτοῦ "
(ΡΝ ^ c 23-4: vA "ES b ΝΥ 2
ἑτέρῳ δὲ, τῷ παρ᾽ ἑτέρων. ᾿Εὰν γὰρ φιλοσοφῆτε,
φησὶν, ἐμὲ διὰ παντὸς ἔχοντες ἐν μνήμη, καὶ ἅπερ
ἔπαθον, καὶ ἅπερ ἐποίησα περιφέροντες ἅπαντα,
ὉΠ L4 ^ , , , ^Y / Lad /
ῥαδίως οἴσετε τὰ δεινά. Οὐ τούτῳ δὲ μόνῳ τῷ τρόπῳ,
ἀλλὰ καὶ τῷ παρὰ πάντων πολλῆς ἀπολαύειν θερα -
πείας. Καὶ τὸ μὲν πρότερον ἐδήλωσεν, εἰπών * "Ekv
ΩΝ - / TR b etm] €
ποιῆτε ταῦτα, μαχάριοί ἐστε" τὸ δὲ ἕτερον, Ὃ δε-
M Em ur SNNT / b M /
χόμενος ὑμᾶς, ἐμὲ δέχεται, λέγων. Τὰς γὰρ πάντων
ἀνέῳξεν αὐτοῖς οἰκίας, ὥστε χαὶ ἐχ τῆς τῶν τρόπων
, ^ e cC
φιλοσοφίας, x«i ἐχ τῆς τῶν θεραπευόντων προῦθυ-
/ c 3 c^
μίας διπλῆν ἔχειν παράχλησιν. Eiva, ἐπειδὴ ταῦτα
EJ - ^ Lira € lá A ^ 7. ^ ,
αὐτοῖς διετάζατο ὡς μέλλουσι τὴν οἰκουμένην διατρέ--
χειν ἅπασαν, ἐννοῶν ὅτι ἑκατέρων τούτων ὃ προδότης
ἀπεστέρηται, xol οὐδενὸς αὐτῶν ἀπολαύσεται, οὔτε
τῆς ἐν τοῖς πόνοις ὑπομονῆς, “ οὔτε τῆς τῶν ὕποδε-
- v / , /, , σ͵ M
χομένων θεραπείας, ἐταράχθη πάλιν. Omnsp xai ὃ
εὐαγγελιστὴς ἐπισημαινόμενος, xot δηλῶν ὅτι OU
ἐχεῖνον ταράσσεται, ἐπάγει" Ταῦτα εἰπὼν ὃ ᾿Τησοῦς,
/ € , ; ?
ἐταράχθη τῷ πνεύματι, xoi ἐμαρτύρησε, καὶ εἶπεν"
(SAN SL κα N / 2 /
εἷς ἐξ ὑμῶν παραδώσει με. Πάλιν εἰς πάντας περι-
ίστησι τὸν φόδον τῷ μὴ ὀνομαστὶ εἰπεῖν - οἱ δὲ ἀπο-
ροὗνται, καίτοι ἑαυτοῖς μιηδὲν συνειδότες πονηρόν *
τῶν οἰχείων γὰρ λογισμῶν τὴν ἀπόφασιν τοῦ Χριστοῦ
πιστοτέραν ἡγοῦντο. Διὸ καὶ ἔόλεπον εἰς ἀλλήλους,
T0 ^Y 35 ec e
7 'T'à μὲν οὖν εἰς ἕνα περιστῆσαι τὸ πᾶν, ὑπετέμνετο
τὸν φόδον: τῷ δὲ προσθεῖναι, Ei; ἐξ ὑμῶν, συνετά-
ρᾶσσεν ἅπαντας. "Tí oov ; Οἱ μὲν ἄλλοι βλέπουσιν εἰς
ἀλλήλους - ὃ δὲ πανταχοῦ θερμὸς Πέτρος τῷ Ἰωάννη

νεύει. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ xo πρότερον ἐπετιμήθη, xo βου-
λομένου νίψαι ἐκώλυσε, καὶ πανταχοῦ εὑρίσκεται ἀπὸ
40 Y c cC 2 » / δὲ , M NS
πόθου μὲν δρμῶν, ἐγκαλούμενος δὲ, τούτου χάριν δεδοι-
^ 4 [4 / », E] P AT -d 5 MINCE /
χὼς, οὔτε ἡσύχασεν, οὔτε ἐφθέγξατο, ἀλλὰ διὰ μέσου
ω 2 , / - 317) - NY v? ^
τοῦ ᾿Ιωάννου βούλεται μαθεῖν. Exeivo δὲ ἄζιον διαπο-
οἦσαι, τί δήποτε πάντων ἀγωνιώντων, τρεμόντων,
τοῦ κορυφαίου δεδοικότος, ὃ ᾿Ιωάννης ὥσπερ ἐντρυ-
φῶν ἀνάχειται εἰς τὸν κόλπον τοῦ ᾿Ιησοῦ - xoi οὐχ
ἀνάχειται μόνον, ἀλλὰ xal τῷ στήθει" xal οὐ τοῦτο
, yr 7. A τ ἡλλὰ ^ X Crea Τί ^N € P
μόνον ἄξιον ζητήσεως, ἀλλὰ xat τὸ ἑζῆς. τ ὃε τοῦτό
2 ic ^0 M € D λέ Ὃ el , [4 Ἶ, τ
ἐστιν; περὶ ἑαυτοῦ λέγει, Ὃν ἠγάπα ὃ ᾿Ϊησοὺς.
/ , € * E
Διατί γὰρ Unos ἕτερος τοῦτο εἰπε περὶ αὐτοῦ, χαίτοι
καὶ οἵ ἄλλοι ἠγαπῶντο ; Ἀλλ᾽ οὗτος πλέον τῶν ἄλλων.
ἀλλ᾽

sy! £N ve m ^ 5N/ - NX 9 ἐδ
αὑτὸς περι εαυτου. θαυμαστὸν QUOEV. Ποιεῖ ὁξς αὐτο

Ei δὲ μηδεὶς ἄλλος τοῦτο περὶ αὐτοῦ εἰπεν,

9:ρ. Mox aliquot Mss. ἐπεσημήνατο δηλῶν ὅτι.
d Sic Savil. Morel. τὸ μὲν οὖν,

IN JOANNEM HOMIL. LXXU. al. rxxi.

τω ^ "Ὁ ,ὔ ΝΣ
χαὶ Παῦλος, καιροῦ καλοῦντος, οὕτω λέγων" Οἰδα
, 5
ἀνθρώπαν πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων᾽ “καίτοι γε οὐ
μυιρὰ αὐτοῦ διῆλθεν ἐ ἐγχώμια ἕτερα. Ἢ μιχρὸν εἶναί
σοι δοχεῖ τὸ ἀκούσαντα, ᾿Ἀχολούθει uot, εὐθέως ἀφέν-
m M M
τα τὰ δίκτυα χαὶ τὸν πατέρα, ἀχολουθῆσαι, xa τὸ
M , L LESS λ 6 - ΕἸ M EA MI
μετὰ Πέτρου μόνον αὐτὸν λαύεῖν εἰς τὸ ὄρος; xat
^— ^ A ,
ἀλλαχοῦ πάλιν εἰς οἰκίαν εἰσελθόντα ; Αὐτὸς δὲ ἡλίκον
5 , k M / ^ 70 M Ej Ji 5l
ἐγκώμιον τοῦ Πέτρου διῆλθε, καὶ οὐκ ἀπεχρύψατο,
εἰρηκέναι τὸν Χριστὸν λέγων" Πέτρε; φιλεῖς με πλέον
τούτων ; Καὶ RON δὲ δείκνυσιν αὐτὸν θερμὸν
xai γνησίως ἔχοντα πρὸς αὐτόν. Ὅτε γοῦν ἔλεγεν,
Οὗτος δὲ τί; ex πολλοῦ πόθου τοῦτο ἔλεγε. P Διὰ τοῦτο
οὖν ἄλλος οὐδεὶς εἶπε περὶ αὐτοῦ: ἀλλ᾽ οὐδὲ αὐτὸς
εἶπεν ἂν, εἰ μὴ εἰς τοῦτο ἐνέπεσε τὸ χωρίον. Εἰ γὰρ
εἰπὼν, ὅτι Πέτρος ἔνευσεν ᾿Ιωάννῃη ἐρωτῆσαι, xol
ESINY ^ Ζῇ 2 - )T 2 7, P» E] ;
μηδὲν ἄλλο προσέθηχε, πολλὴν ἐποίει τὴν ἀπορίαν,
καὶ ζητεῖν ἠνάγχαζεν ἡμᾶς τὴν αἰτίαν" διὰ τοῦτο
λύων αὐτὸς ταύτην, ᾿Ανέχειτο, φησὶ, εἰς τὸν κόλπον
m 5 mo 0 * Ej A , , c
τοῦ Ἰησοῦ. Ἢ μιχρὸν οἴει μεμαθηκέναι, ἀκούσας ὅτι
np M , i3 2 - € "N/ ΝΠ
ἀνέχειτο " xal τοσαύτης ᾿ αὐτοῖς ὃ διδάσχαλος μετεδί -
δου παῤῥησίας; Εἰ χαὶ τούτου τὴν αἰτίαν ζητεῖς μα-
x τα. ᾿ ΡΞ -T 8 N ce; ^
θεῖν, ἀγάπης τὸ πρᾶγμα ἠν- διὰ τοῦτό φησιν, Ὃν
ἐφίλει ὃ Ἰησοῦς. ᾿Εγὼ δὲ αὐτὸν χαὶ OV ἄλλο οἶμαι
c - x PEEL d P] , e ^ m
τοῦτο ποιεῖν, βουλόμενον δεῖξαι ἀλλότριον ἑαυτὸν τοῦ
Sp. Διὰ τοῦτο παῤῥησιάζεται χαὶ θαῤῥεῖ.
᾿Επεὶ διὰ τί μὴ ἐν ἄλλῳ χωρίῳ. τοῦτο εἶπεν, ἀλλ᾽
τε ὃ χορυφαῖος ἔνευσεν: Ἵνα γὰρ μὴ νομίσης, ὅτι
i i75
ὡς μείζονι ὄντι ἔνευσεν, λέ ἐρν ὅτι διὰ τὴν πολλὴν
ἀγάπην τοῦτο ἐγίνετο. Ti δὲ xol ἐπιπίπτει τῷ στή-
θει; Οὐδὲν οὐδέπω περὶ αὐτοῦ μέγα ὑπώπτευον *
ἄλλως δὲ, χαὶ τὴν ἀθυμίαν κατεπράῦνεν. Bue γὰρ
χαὶ τὴν M" αὐτῶν εἶναι χατηφὴ τότε. Ei γὰρ ταῖς
ψυχαῖς αὐτῶν ἐταρά cy rna, πολλῷ μᾶλλον ταῖς ὄψεσι.
Μειλισσόμενος τοίνυν αὐτοὺς χαὶ τῷ λόγῳ χαὶ τῇ

»

ἔρωτ τήσει, τερϑοδοποιεῖ χαὶ Guyytage εἴ ἀναπεσεῖν ἐπὶ

, »
τὸ στῆθος. Σχόπει δὲ E χαὶ τὸ ἀχόμπαστον. Οὐ

γὰρ εἶπε τὸ ὄνομα, ἀλλ᾽, ὅτι Ὃν ἠγάπα- χαθάπερ
^

xai Παῦλος, ὅτε Spiele Dios ἄνθρωπον πρὸ ἐτῶν

δ᾽ [η-

τότε ὀνομαστί - ἀλλὰ πῶς; Q ἐγὼ

* A ' ἜΣ
δεκατεσσάρων. Τότε δὴ πρῶτον αὐτὸν ἐλέγχει
σοὺς, χαὶ οὐδὲ
[Jj 7 2 MN v , 2
ψωμίον ἐπιδώσω. Καὶ ὃ τρόπος ἐντρεπτι-

, , τω τ
γὰρ τὴν τράπεζαν ἠδέσθη, τοῦ αὐτοῦ ἄρτου
Ὕ , οτω τ
πρενώψήησας, Ἔστω, $, χοινωνία τῶν ἁλῶν οὐχ ἐν-
"s M M 2 EJ c NY M ! IE ,
ἔτρεψε" τὸ xai παρ᾽ αὐτοῦ δέξασθαι τὸ ψωμίον, τίνα
οὐκ ἂν ἐπεσπάσατο: Ἀλλ᾽ οὐχ ἐχεῖνον. Διὸ xaO
2
σατανᾶς τότε εἰσῆλθεν εἰς αὐτὸν, γελάσας αὐτὸν

- 2 , Y Y T ^ - 5 2 75
τῆς «ya y ovt. Ec 1*9 Ἣν του χθρου, QUX ετολ-

8 Savii. et Boisius hic legendum putant xzízot γε οὐ
μιαρὰ αὐτοῦ διήλθον ἐγχώμια ἕτεροι. Sed magis arridet hic
locas ut est in Editis et Mss. omnibus.

b Savil. τί οὖν ἄλλος οὐδὲν εἶπε περὶ αὐτοῦ; ὅτι οὐδέ, {τί

485

paucas alias sui laudes prosequutus est. An putas

id parum esse, quod ut audivit, Sequere me, sta- Matth. 4.
tim relictis retibus οἱ patre sequutus sit, et quod ??*
cum Petro solus assumtus sit in montem, et rursus /4. 17.1.

B cum in domum ingressus est? Ipse vero quantum r,., 8, 51.

Petri encomium narravit, nec tacuit dixisse Chri-

stum illi : Petre, amas me plus his ? Et ubique il- Joan. 21.

lum ferventem et sincere ipsi affectum. exhibet.
Quando autem dicebat,
amore magno sic loquebatur. Ideo nemo alius hoc
de illo dixit, sed neque ipse Joannes dixisset, nisi
in hunc incidisset locum. Nam si postquam dixit
Petrum annuisse Joanni ut interrogaret, nihil ad-
didisset, nos certe in dubium conjecisset, et cau-
sam inquirere coegisset : ideo ipse affert : Aecu-
buit super pectus Jesu. An parum te didicisse
C putas, cum recubuisse audis, et quod tanta apud
Magistrum frueretur fiducia? Si vero causam
quzris, id ex amore proveniebat : ideo ait, Quem
diligebat Jesus. Ego vero puto illum ob aliam
causam 1d fecisse, ut ostenderet se a crimine alie-
num. Ideo fidenter agit. Nam cur non alio in
loco id dicit, sed innuente coryphzo? Ne putes
enim lpsi innuisse ut majori, ait ex amore multo
id profectum esse. Cur in pectus Christi incidit?
Quod. nihil adhuc magnum de illo opinarentur :
preterea merorem ita leniebat. Verisimile nam-
que est illos vultu moestos fuisse. Nam si animo
D turbati erant, multo magis vultu. Illos lenit et
verbis et interrogatione, hinc invitat conceditque
utin pectus suum recidat. Vide autem quam sit
alnus a fastu. Non dicit quippe nomen, sed,
Quem diligebat : quemadmodum et Paulus cum
diceret, Scio hominem ante annos quatworde-
cim. 'Tunc autem primum ipsum confutat Jesus,
neque tamen nominatim ; sed quomodo? 26. Cui
ego intinctum panem porrexero. Modus quo-
que reprehensionem afferebat : neque enim mensam
reveritus est, cum eodem vesceretur pane. Esto,
non cohibuerit mense consortium ; ab eo bucel-
E Jam panis accipere quem non flexisset ? Non illum
certe. Quapropter 27. Tunc satanas in illum in-
trayit, ejus deridens impudentiam. Donec in
choro fuit, non ausus est ingredi, sed extrinsecus
oppugnabat : postquam. vero ipsum Christus pa-
lam fecit, οἱ segregavit, libere demum in illum
insiluit. Neque enim talis cum esset sine spe emen-

οὖν οὐδεὶς ἄλλος εἶπε π. α. ὅτι 090 Codd. nostri.]
* Savil. et Morel. αὐτοῖς. Suspicatus est Savil. legen-
dum αὐτῶ.

Hic autem quid? ex Ibid. v. 21.

Cur in
sinu. Chri-
sti recubuit
Joannes.

Judas a
satana abre-
ptus.

Joan. το.

18.

S. JOANNIS CHRYSOST.

484

dationis, decebat illum adhuc intus manere. Ideo

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

UR ἐπιπηδῆσαι; ἀλλ᾽ ἔξωθεν “προσέδαλλεν᾽ ἐπειδὴ

ejecit and et separatum illum satanas abripit, f 8i δῆλον αὐτὸν ἐποίησε xol dde eei.

dimissisque illis noctu proditor recessit. 27. D icit
ei Jesus, Amice, quod facis, fac citius. 28. Hoc
aulem nemo scivit discumbentium.

2. Papi, quantum sensu omni carebat! quo-
modo non flexus est, nec erubuit, sed impuden-
tior factus exivit? Illud autem, Fac citius, non
imperantis , nec consulentis est ; sed exprobrantis,
et demonstrantis se optare ut resipiscat. Sed cum
obduratus esset, dimisit eum. Et nemo, inquit,
discumbentium novit. Hic magna quistio moveri
possit, quo pacto interrog zig discipulis, quis
esset, dicit ; Cui intinctum panem porrexero,

B

neque sic intellexerunt; nisi forte clam dixerit,
ita ut nemo audiret. Nam ideo Joannes supra pe-
ctus recumbens , ad aurem fere interrogabat, ita
ut proditor non palam fieret : et Christus sic re-
spondit, ut non manifestum illum faceret. Et
quamvis cum emphasi Jesus dixerit : mice,
quod facis, fac citius; 111 neque sic intellexe-
runt. Hocautem dicebat, ut ostenderet ea quz Ju-
dzis ille de morte dixerat, vera esse; nempe:
Potestatem habeo ponendi animam meam, et
potestatem. habeo iterum sumendi eam; et,
JVemo tollit eam a me. Quamdiu. ergo. retinere
voluit, nemo contra potuit; cum permisit autem ,
tunc facile fuit. Hzc igitur omnia. subindicans
dixit, Quod facis, fac citius : neque tunc illum
notum fecit. Forte namque illum discerpsissent ,
forte Petrus occidisset. Ideo 1d nemo discumben-
tium novit. Quid, neque Joannes? Ne ille quidem:
non putavit enim discipulum in tantam proruptu-
rum iniquitatem. Quia enim procul erant a tanto
scelere, de aliis nihil hujusmodi suspicari pote-
rant. Ut ergo prius dixerat illis , /Von de omnibus
dico, et nihil aperuerat : sic et nunc de alio dici
putarunt. 50. Erat autem nox quando exivit,
inquit. Cur mihi tempus dicis? Ut discas ejus pe-
tulantiam , cujus impetum ne tempus quidem co-
hibuit. Sed neque hoc illum palam fecit. Illi igi-
tur metu detenti et formidine multa, turbabantur,

D

d Morel, προέδαλλεν.

a Alii ἐξῆλθεν ἐχτός.

b Alii φανερόν. ἀλλ᾽ ὁ μὲν γυμνότερον ἔλεγεν αὐτὸ, ὃ
ποιεῖς... ἐχεῖνοι δὲ οὐ συνίεσαν. [Pro εἰπών Savil. εἶπεν, e
correctione, ut videtur.]

ὁ Quidam οὐδὲ τότε αὐτοῖς δῆλον. Putat Savilius legen-
dum χὐτοὶς ἐκεῖνον δῆλον ἐποίησε.

λοιπὸν μετὰ ἀδείας" οὐδὲ γὰρ ἔδει τοιοῦτον ὄντα xol
ἀδιόρθωτον ἐπὶ πολὺ μένοντα χατέχειν ἔνδον. Διὰ
e X (3294 NA ^ AY El ,
τοῦτο xai &béGa)cv αὐτὸν λοιπὸν, xol ἀποτμηθέντα
λαμόάνει τότε ἐχεῖνος, xol καταλιπὼν αὐτοὺς ἃ ἐξ-
ἦλθε νυχτός. Λέγει αὐτῷ ὃ Ἰησοῦς * "Exaips, ὃ ποιεῖς,
ποίησον τάχιον. Καὶ οὐδεὶς ἔγνω τῶν ἀναχειμένων.
Ba6at, πόση ἣ ἀναισθησία * πῶς οὐχ ἐμαλάχθη,
οὐδὲ ἠσχύνθη, ἀλλὰ ἀναισχυντότερος γενοόϊμενος ἐξῆει.
Τὸ δὲ, Ποίησον τάχιον, οὐ προστάττοντός ἐστιν, οὐδὲ
συμόουλεύοντος, ἀλλ᾽ ὀνειδίζοντος χαὶ δειχνύντος ;
ὅτι αὐτὸς μὲν ἐδούλετο διορθώσασθαι: ἐπειδὴ δὲ ἀδιόρ-
θωτος εἶχεν, ἀφίησιν“ αὐτόν. Ko τοῦτο οὐδεὶς, φησὶν,
» cC 5 / » 5 € 5"
ἔγνω τῶν ἀναχειμένων. Πολλὴν ἄν τις ἐνταῦθα ἀπο-
ρίαν εὕροι, εἴ γε; ἐρωτησάντων τῶν μαθητῶν, τίς ἐστι,
λέγει - “Ὃ βάψας τὸ Ψωμίον ἐπιδώσω, καὶ οὐδὲ οὕτω
συνῆκαν" πλὴν εἰ μὴ λάθρα εἴρηκεν, ὥστε μηδένα
» m OE V e , NN τω αὶ V m
ἀχοῦσαι. Kot γὰρ ὃ ᾿Ιωάννης διὰ τοῦτο παρὰ τὸ στῆ-
oc ἀναπεσὼν, ἐρωτᾷ μονονουχὶ πρὸς τὸ οὖς, ὥστε
/ N N NL Y σ΄ ^
μὴ γενέσθαι φανερὸν τὸν προδότην - xal ὃ Χριστὸς
boa-
φα

/v* xoà 6 uà WEN Ge giro. ΟΣ
νερον" xat Sis SEUICP d gd c ye ἐφ

cr 9 , Αἰ PUN, σα λ 55. ἃς Rafk un)
οὕτως ἀπεχρινᾶτο , XX*t OUOZ τοτε (UTOV ἐποίησε

ὃ ποιεῖς, ποίησον τάχιον" oi δὲ οὐδὲ οὕτω συνίεσαν.
Τοῦτο δὲ

δαίους εἰρημένα ἦν αὐτῷ περὶ τοῦ θανάτου. Καὶ γὰρ

ἔλεγε, δεικνὺς ὅτι ἀληθὴ τὰ πρὸς τοὺς Ἴου -

πρὸς ἐχείνους εἴρηχε τὸ, ᾿ξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν
ψυχήν μου, xo ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαύεῖν αὐτήν"

; Οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ᾽ ἐυοῦ. “ἕως γοῦν κατεῖχεν,
οὐδεὶς ἴσχυσεν * ἐπειδὴ δὲ ἀφῆχε λοιπὸν, εὔχολον τότε
τὸ πρᾶγμα γίνεται. Ταῦτ᾽ οὖν ἅπαντα αἰνιττόμενος
εἶπε ν; Ὃ ποιεῖς, ποίησον me * xai “ οὐδὲ τότε
αὐτὸν δῆλον ἐποίησε. Τάχα γὰρ ἂν αὐτὸν xal διέσπα-
σαν, τάχα ἂν 6 Πέτρος xal ἀνεῖλεν αὐτόν. Διὰ τοῦτο
Οὐδεὶς ἔγνω τῶν ἀναχειμένων. Ἄρα οὐδὲ 6 Ἰωάννης;
Οὐδὲ οὗτος" οὐ γὰρ ἂν προσεδόκησεν, ὅτι μαθητὴς
ἐπὶ Ἐπειδὴ γὰρ

οὐδὲ περὶ ϑτερῶν

τοσοῦτον ὃ χωρήσει παρανομίας.
πόῤῥω τῆς τοιαύτης πονηρίας ἦσαν,
τοιαῦτα ὑποπτεύειν εἶχον. Ὥσπερ οὖν ἔμπροσθεν αὖ-
- 5 d ^ Y / , dom M
τοῖς εἶπεν, ὅτι Οὐ περὶ πάντων λέγω, xol οὐδαμοῦ
v / er VS -- 5 ς 2
ξεκάλυψεν: οὕτω xal ἐνταῦθα ἐνόμισαν περὶ ἑτέρου
λέγεσθαι. Ἢν δὲ νὺξ ὅτε ἐξῆλθε, φησί. Διατί μοι τὸν
χαιρὸν λέγεις; Ἵνα μάθης τὴν ἰταμότητα, ὅτι οὐδὲ ὃ
M ^, N kJ , -Ὁ : bd 2 ? 5» ^V
καιρὸς αὐτὸν ἐπέσχε τῆς ὁρμῆς. ᾿Αλλ’ οὐδὲ
^ FN e» , 5 » e , ,
τὸν κατάδηλον * ἐποίησε. " Excivot γοῦν φόδῳ χατεχό-

τοῦτο αὖ-

4 Quidam ἐξήει.

* Morel, ἐποίησε. ἐκεῖνοι γοῦν φόδῳ κατ. Savil. [et Codd.
nostri ] χαὶ γὰρ φόθῳ. [Mox τεθορύθηντο correctum e Cod,
705; θορύθηντο Cod. 709; ἐθορυθοῦντο Savil. Legebatur
ἐθορύθηντο. Yidem Codd. πολὺ pro πολλῆ, et διὸ τὴν μὲν
pro xat τ. μ.]}

IN JOANNEM. HOMIL. LxXII. al. Lxxt.

μένοι χαὶ ἀγωνίᾳ πολλῇ τότε τεθορύθηντο, xai τὴν
μὲν ἀληθὴ τῶν εἰρημένων αἰτίαν οὐχ f ἤδεσαν" ὑπώ-
πτευον δὲ, ὅτι Τοῖς πένησιν ἵνα τι δῷ, ταῦτα ἔλεγε.
Πολλὴν γὰρ ἐποιεῖτο τῶν πτωχῶν τὴν ἐπιμέλειαν,
διδάσχων χαὶ ἡμᾶς πολλὴν ὑπὲρ τούτου ποιεῖσθαι

4c AM X
oUy ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὸ

M

σπουδήν. "᾿Εδόχουν δὲ
Y ͵
γλωσσόχομον εἰχε: 8 χαίτοι γε οὐδεὶς φαίνεται προσ-
y 9 ὦ E 7 τι , A »y e HN
ενεγχὼν αὐτῷ χρήματα - ἀλλ᾽ ὅτι μὲν ἔτρεφον αὗτον
c 3 M ^M
&x τῶν ὑπαρχόντων ai μαθήτριαι, sime τοῦτο Oc
Ν ὦ 3 /X - δὰ N -J AE N X
οὐδαμοῦ ἠνίξατο. Πῶς δὲ, μὴ πήραν, uh χαλχὸν, μὴ
« ΤΣ Lu - V ). ΄ 2 ἘΣ χα
ῥάδδον χελεύων ἐπιφέρεσθαι, γλωσσόχομον ἐπεφέρετο
bi M c / ^ L Y / e
πρὸς τὴν τῶν πενήτων διαχονίαν : ἵνα μάθης, ὅτι
^ *. li.
χαὶ τὸν σφόδρα ἀν τήμονα χαὶ ἐσ
- ^ ἊΝ / Y
τοῦ μέρους πολλὴν ποιεῖσθαι τὴν πρόνοιαν. Πολλὰ
διδασχαλίαν

Ζ
ταυρωμένον τούτου

,
T
c.

à M -
&o πρὸς τὴν ἡμετέραν οἰχονομῶν

L

y rg" o ts EV »y- 44. ΄ 3
ἔπραττε. Τοῦτο οὖν χαὶ λέγειν ἐνόμισαν οἵ μαθηταὶ,
J

EJ , , Ul m— τὶ M ^
χρις ἐσχάτης ἡμέρας μὴ θελῆσαι αὐτὸν παραδειγμα-
τίσαι. Τοῦτο xoi ἡμᾶς δεῖ ποιεῖν, καὶ uj ἐχπομπεύειν
τὰ τῶν συνόντων ἁμαρτήματα, χἂν ἀνιάτως ἔχωσι.
MI M ^ ' m 5 ,ὔ ^ ὦ p
Καὶ yàp καὶ μετὰ ταῦτα ἐλθόντι προδοῦναι φίλημα
ς ΓΞ D Ὁ A M N
ἔδωχε, xo κατεδέξατο πρᾶγμα τοσοῦτον, χαὶ ἐπὶ τὸ
c , I ^ M b
πολλῷ * τολμηρότερον προήει, τὸν σταυρὸν αὐτὸν, τὸν
θάνατον τὸν ἐπονείδιστον - χαὶ πάλιν ἐχεῖ τὴν αὐτοὺ
H Ν D N ^
φιλανθρωπίαν ἐπεδείκνυτο. Καὶ δόξαν ἐνταῦθα τὸ πρᾶ-
- NSMZ c d. 5 cer 2 V
γμα χαλεῖ, διδάσχων ἡμᾶς ὅτι οὐδὲν οὕτως αἰσχρὸν
^ M , -
xal ἐπονείδιστον, ὃ μὴ λαμπρότερον ποιεῖ τὸν με-
D e Y B , Y -": -
τιόντα, ὅταν κατὰ Θεὸν γίνηται. Μετὰ γοῦν τὸ ἐξελ-
- bi m— M
θεῖν τὸν Ἰούδαν ἢ ἐπὶ τὸ παραδοῦναι, λέγει" NUv
?
)N *»/ € "c e », , , /
ἐδοξάσθη ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου - ταύτη πεπτωχότας
ER -“ - M ΄ M
τοὺς λογισμοὺς τῶν μαθητῶν ἀνιστῶν, χαὶ πείθων μὴ
, M - P] V A 14 Vi Ὁ M
μόνον μὴ κατηφεῖν, ἀλλὰ xat χαίρειν. Διὰ τοῦτο xai
* n EET. ECT. Dd rei Χ M 3 /,
Πέτρῳ ἐξ ἀρχῆς ἐπετίμησε. Τὸ γὰρ ἐν θανάτῳ ve-
, , /, N/T , iT τω ,
νόμενον περιγενέσθαι θανάτου, δόξα μεγάλη. Καὶ τοῦτό
τὸ» [4 -Ὁ 7 ,
ἐστιν ὃ περὶ ἑαυτοῦ ἔλεγεν - “Ὅταν ὑψωθῶ, τότε γνώ-
-
, * m—M—
σεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι xo πάλιν, Λύσατε τὸν ναὸν τοῦ--
- ^ - X '
τον * xal πάλιν, Σημεῖον o0 δοθήσεται ὑμῖν, εἰ μὴ τὸ
Mater ES - 1 ) VIT L M Y 1
σημεῖον "Tov. Πῶς γὰρ οὐ δόξα μεγάλη , τὸ καὶ μετὰ
c c τ σ
θάνατον ἰσχῦσαι τῶν πρὸ τοῦ θανάτου μείζονα. Ἵνα
' Ὁ , / ,
γὰρ πιστευθῇ 4j ἀνάστασις, μείζονα εἰργάσαντο oi
Y s ee c /
μαθηταί. Ei δὲ μὴ ἔζη, καὶ Θεὸς ἦν, πῶς £v ὀνόματι
XN κε τ 2 / T M NM. s Ne
αὐτοῦ τοσαῦτα εἰργάσαντο οὗτοι ; Καὶ 6 Θεὸς δοξάσει
/ , - “-
αὐτόν. Τί ἐστι, Καὶ 6 Θεὸς δοξάσει αὐτὸν ἐν ἑαυτῷ :

E

485

et veram dictorum causam non norant: 511- ν, 20.

spicabantur autem, Ut egenis aliquid daret, ista
dixisse. Multam enim gerebat pauperum curam,
ut nos ad. idipsum naviter agendum institueret.
Neque sine causa id putabant; ille namque locu-
los habebat. Atqui nemo pecuniam ipsi dedisse
narratur : verum quod discipu'e ex bonis suis ad
victum necessaria 051 suppeditabant; hoc vero

Joan.12.6.

τος nusquam vel subindicavit. Cur porro is quijubet, CurChri-
À nec peram, neque zs, neque baculum ferri , locu-

b

C

los ferebat ad pauperum. ministerium ? Ut discas
vel eum qui nihil habeat et crucem portet, hanc
maxime rem curare oportere. Multa enim faciebat,
ut nos institueret. Hoc igitur Jesum dixisse puta-
runt discipuli, ut quidpiam pauperibus daretur.
Neque hoc proditorem flexit, quod ad ultimam
usque diem illum traducere et notum facere no-
luerit. Hoc et nobis quoque faciendum est : contu-
bernalium peccata non revelanda sunt, etiamsi
incurabilia sint. Etenim postea ipsi ad prodendum
accedenti osculum dedit , ac rem suscepit tantam,
cum ad longe formidabiliorem. pergeret, ad. cru-
cem nempe, ei mortem ignominiosissimam : ac
rursum illic benignitatem suam ostendebat. Hic
vero rem illam gloriam vocat, docens nihil adeo
turpe, adeo ignominiosum esse, quod non clariorem
reddat, quando secundum Deum efficitur. Post-
quam igitur exierat Judas ad prodendum , dicit :
91. JVunc clarificatus est Filius hominis : hinc
lapsos discipulorum animos erigens, suadensque
ut non modo non tristentur, sed etiam gaudeant.
Ideo Petrum a principio increpavit. Nam quod
morte quis mortem vincat, gloria est magna. Et
hoc est quod ille de seipso dicit : Cum exaltatus
fuero, tunc cognoscetis quia ego sum; et rur-
sum, Solvite templum hoc; iterumque, Signum
non dabitur, nisi signum Jona. Quomodo enim
non gloria sit maxima, post mortem majora posse
quam ante mortem? Ut enim resurrectio credere-
tur, majora fecere discipuli. Si enim non vixisset,
et Deus non fuisset, quomodo hi in nomine ejus
tanta fecissent? 52. Et Deus clarificabit eum.
Quid est, Deus clarificabit eum in seipso? Hoc

Ῥουτέστι, δι᾿ ἑαυτοῦ, οὐ OV ἑτέρου. Καὶ εὐθέως δο- D est, per seipsum, non per alium. £t statim. cla-

€ Alii [Cod. 705] ἤδεσαν * ἐνόμισαν [ ἐνόμιζον Cod. 709]
δὲ, φησὶν, ὅτι.

* [Codd. 705, 709 pergunt : οὗτος γὰρ τὸ γλωσσόκομον
εἶχεν χαὶ τὰ βαλλόμενα Addit ἐθάσταζεν Cod. 709. Quae
omnia merce sunt interpolationes. Iidem mox omittunt

αὐτῷ.]

8 χαίτοι γε οὐδείς. H«c subobscura sunt, neque ita fa-
cile intelliguntur.

a Alii χαλεπώτερον... τὸν δὲ σταυρὸν αὐτοῦ. Morel. τὸν
σταυρὸν αὐτόν.

b Putat Savil. legendum ἐπὶ τῷ.

* [Ita Codd. nostri. πέτρον Savil. Πέτρος Montf. ]

stus loculos
habuerit.

Peccata
aliorum
non reye-

landa.

Joan 8.258.
1. 33.

Joan. 2.19.
Lnuc.11.29.

Matth. 27.
51. sqq.
Luc.25.45.

Luc.22.45.

Joan.16 6.

486

rificabit eum; id est, simul cum cruce. Non post
longum tempus, inquit, nec diu post resurrectio-
nem illum reddet splendidum ; sed statim in ipsa
cruce conspicuz res apparebunt. Sol namque ob-
scuratus est, petrz sciss:e sunt, velum quoque
scissum est, multa corpora sanctorum qui dormie-
rant suscitata sunt; sepulcrum signacula habebat,
custodes. assidebant, et cum lapis corpori super-
positus esset, corpus surrexit: post quadraginta
dies Spiritus. datus est, et statim. omnes illum
predicarunt. Hoc est illud, Glorificabit illum in
seipso, ct statim glorificabit illum : non per an-
gelos et archangelos, non per aliam quamdam po-
testatem , sed per seipsum.

9. Quomodo clarificavit per seipsum? Omnia
faciendo ad. gloriam. Fil. Atqui omnia. Filius fe-
cit. Viden' ipsum opera Filii ad. Patrem. referre?

E

S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP.

426

CONSTANTINOP.

ξάσει αὖτόν- τουτέστιν, ἅμα τῷ σταυρῷ. Οὐδὲ γὰρ
διὰ χρόνου πολλοῦ, φησὶν, οὐδὲ τὸν μαχρὸν τῆς ἀνα-
στάσεως ἀναμενεῖ καιρὸν, οὐδὲ τότε δείξει λαμπρὸν,
τ ᾽ kJ , 5 , τω m Leod b 4 -
ἀλλ᾽ εὐθέως ἐν αὐτῷ τῷ σταυρῷ τὰ λαμπρὰ φανεῖται.
€ e
O γοῦν “ἥλιος ἐσχοτίσθη, αἱ πέτραι ἐῤῥάγησαν, τὸ
καταπέτασμα ἐσχίσθη, πολλὰ σώματα τῶν χεχοιμη-
μένων ἁγίων ἠγέρθη, ὃ τάφος σήμαντρα εἰχε, καὶ
φύλαχες παρεχαθέζοντο: xol ἐπιχειμένου τῷ σώματι
τοῦ λίθου, ἀνέστη τὸ σῶμα τεσσαράχοντα ἥμέραι
παρῆλθον, xo f, τοῦ Πνεύματος ἦλθε χορηγία, xol

/ 9. x ^n^ k] / eu MAS veu
πάντες αὐτὸν εὐθέως ἀνεχήρυττον. Τοῦτό ἐστι, Δοξά-

AEN d» € e M 5 , Δ Δ τ, , E ,

cet αὐτὸν “ ἐν ἑαυτῷ, καὶ εὐθέως δοξάσει αὐτόν" οὐ Ot
5 , M , x , 29.81 N^? y ^ ,
ἀγγέλων xat ἀρχαγγέλων, οὐδὲ δι᾿ ἄλλης τινὸς δυνά--
ὑξεως, ἀλλὰ δι᾿ ἑαυτοῦ.

Πῶς δὲ xai ἐδόξασε 8v αὐτοῦ ; Πάντα πράξας τὰ

N NIIT e ^c oc "A , εν 2 ,
πρὸς δόξαν τοῦ Υἱοῦ - χαίτοι πάντα ὃ Υἱὸς ἐποίησεν.
€ eO d ΝΕ] 9 Ὁ / c NU YE /
Ορᾶς ὅτι τὰ ox αὐτοῦ γινόμενα τῷ Πατρὶ ἀνατίθη--

ὅσ. Filioli, adhuc modicum vobiscum sum. A σι; Τεχνία, ἔτι μικρὸν μεθ’ ὑμῶν εἰμι. Δητήσετέ

Queretis me, et non. invenietis : et sicut. dixi
Judaeis, Ubi ego sum, vos non potestis venire;
et vobis dico modo. Jam tristia orditur post coe-
nam. Nam cum Judas exivit, non vespera erat,
sed nox. Cum enim paulo post adventuri essent
qui illum caperent, oportebat omnia illis commen-
dare, ut memoria retinerent : imo potius Spiritus
omnia ipsis suggerebat; multaque tunc, ut verisi-
mile est, abjecerunt, utpote qui tunc primum audi-
rent, et tot tentationes passuri essent. Nam qui in
somnum prze tristitia lapsi sunt, ut ait alius evan-
gelista; et ipse quoque Christus ait : Sed quia
hec loquutus sum vobis, tristitia implevit cor
vestrum; quomodo hxc omnia accurate retinere
potuissent? Sed cur illis dicebantur? Non modi-
cum ipsis lucrum ad. Christi gloriam obveniebat,
quod. hac clare scirent postea, dum recordarentur
se πῶς a Christo audivisse. Cur autem illorum ani-
mum prius dejicit, dicens, Zdhuc modicum tem-
pus vobiscum sum? Judzis namque jure diceba-
tur, nos vero quare cum ingratis illis locas? Mi-
nime facio. Et cur ait, Sicut dixi Judcis? Redu-
xit in memoriam, quia non nunc ob malorum prz- C
sentiam hac priedixit, sed jam olim preeviderat,

ipsique testes erant, qui audierant ipsum hzc Ju-

dais dicentem. Quare. addidit illud, Filioli; ut

cum audirent. illud, Sicut dixi Judeis, ne puta-

rent simili modo sibi dictum fuisse. Non ergo ut

dejiceret illorum animos hoc dixit, sed ut conso-

laretur, ne inexspectat:e zerumnze ipsos turbarent.

c Alii Atos ἀπεστρόφη.
? Morel. ἐν αὐτῷ. (Mox xoà Zpyxyy£)ov e Savil. et
Godd. nostris accesserunt. ]

με, * xo καθὼς εἰπον τοῖς Ἰουδαίοις, ὅτι ὅπου ὑπάγω
SEN € - 3| «ἢ zi - Nes d / »
ἐγὼ, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν " x«i ὑμῖν λέγω ἄρτι.
» Ν Lud c M M » [74
Ἄρχεται λοιπὸν τῶν λυπηρῶν μετὰ τὸ δεῖπνον. “Ὅτε
γὰρ ᾿Ιούδας ἐξῆλθεν, οὐκ ἔτι ἑσπέρα ἦν, ἀλλὰ νύξ.
2 Py) NM M » M cr 3 ,
ὑπειδὴ γὰρ ἔμελλον μικρὸν ὕστερον ἐπιστήσεσθαι ,
ἔδει πάντα παραχαταθέσθαι αὐτοῖς, ὥστε ἔχειν ἐν
7 e b δ D a / ἣν N 3)
μνήμη" μᾶλλον δὲ τὸ Πνεῦμα ἅ πάντα αὐτοὺς ἀνέ-
V Y DUEN cr c / ΕῚ ,ὔ
voe. Πολλὰ γὰρ εἰκὸς, ἅτε πρῶτον τότε ἀχούοντας,
Xo τοιούτους μέλλοντας πειρασμοὺς ὑπομένειν, ἀπο-
Θάλλειν αὐτούς. Οἱ γὰρ πρὸς ὕπνον καταφερόμενοι;
χαθὼ ὶ ἕτερό σιν εὐαγγελιστὴς, χαὶ ἀθυμίᾳ
ς χαὶ ἕτερός φησιν εὐαγγελιστὴς, μίο
συνεχόμενοι, καθὼς xal αὐτὸς ὃ Χριστὸς λέγει" Ἀλλ᾽
ὅτι ταῦτα λελάληκα ὑμῖν, ἣ λύπη πεπλήρωχεν ὑμῶν
τὴν χαρδίαν * πῶς ἂν ταῦτα πάντα κατέσχον ἀχριδὼς:
Τί δήποτε οὖν ἐλέγετο; Οὐ μικρὸν αὐτοῖς ἐγίνετο
1208 E] ᾿ — N/E * ES 257 ^
χέρδος sig τὴν Χριστοῦ δόξαν, τὸ σαφῶς εἰδέναι μετὰ
ταῦτα ὑπομιμνησχοιλένους, ὅτι ταῦτα πάλαι ἀχηχοό-
τες ἦσαν παρὰ τοῦ Χριστοῦ. Τίνος δὲ ἕνεκεν προχα-
ταδάλλει αὐτῶν τὴν ψυχὴν, λέγων, " Ext μικρὸν χρόνον
9» € τω 5 rp" ov Y M 3 ^ /, 5 / 5 ,F
μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι; Τοῖς μὲν γὰρ ᾿Ιουδαίοις εἰκότως ἐλέ-
δὰ c NY , cl ZA » 1 E ,
γετο᾽ ἡμᾶς δὲ τίνος ἕνεχεν ἐπίσης εἰς τὴν αὐτὴν τά-
Lad » , 7 - 5 , $^ m ^d eA /
ξιν ἄγεις ἐχείνοις τοῖς ἀγνώμοσιν; Οὐδαμῶς. Καὶ τίνος
ἕνεχεν εἰπε, Καθὼς εἰπὸν τοῖς Ἰουδαίοις; ᾿Ανέμνησεν
ὅτι οὐχὶ νῦν ἀπὸ τῆς τῶν δεινῶν παρουσίας ταῦτα
, " , 5 E ^ M 7 εὖ ,
προλέγει" ἀλλ᾽ ἄνωθεν αὐτὰ προήδει, xot μάρτυρες
αὐτοὶ oi ἀχούσαντες, ὅτι xal πρὸς Ιουδαίους ταῦτα
5 ᾽ν M , N rq" / cer 5 /
ἔλεγε. Διὸ xal προσέθηχε τὸ , 'l'exvia* ἵνα ἀκούσαντες,
Καθὼς εἶπον τοῖς ᾿Ιουδαίοις, μὴ καὶ πρὸς αὐτοὺς
δμοίως εἰρῆσθαι τὸ εἰρημένον νομίσωσιν. Οὐ χατα-
Θάλλων τοίνυν αὐτοὺς, ἀλλὰ παραμυθούμενος ταῦτά

* [καὶ οὐχ εὑρήσετε ex Bibliis addunt nostri Codd.]
a Alii πάντα ὑπεμίμνησχε. πολλά.

^

IN JOANNEM HOMIL. LXXIiI. ἃ]. Lxxi.

e - ^
φησιν, ἵνα μὴ ἀπροσδόχητα ἐπιστάντα αὐτοῖς τὰ δεινὰ
- NI Ej ^
ἐχταράξη. Ὅπου ἐγὼ ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν.
j e “ὦ / n.» '
Δείχκνυσιν, ὅτι 6 θάνατος αὐτοῦ μετάστασίς ἐστι xat
Η 7 Arm A
μετάθεσις ἀμείνων, εἰς τόπον σώματα οὐ δεχόμενον
τ ὦ ΔΑ , M N E] ἧς δὰ ^ ,
φθαρτά. Ταῦτα δὲ λέγει, xot τὸν εἰς αὐτὸν διεγείρων
- » * e MSN
πόθον x«l θερμότερον ποιῶν. Ἴστε γὰρ ὅτι ἐπειδὰν
e m" I^
ἴδωμεν τῶν φιλτάτων τινὰς ἀναχωροῦντας, μάλιστα
e , ΜΝ ? ,
διαθερμαινόμεθα, καὶ P μᾶλλον ὅταν ἴδωμεν eic τόπον
b - - 358.» ,
ἀπιόντας, εἰς ὃν οὐδὲ δυνατὸν ἡμῖν ἀπελθεῖν. "Exst-
m m- ES , ἈΛΛ ἢ
νους μὲν οὖν φοδῶν, ταῦτα ἔλεγε, τούτοις δὲ τὸν πόθον
Ὁ» , cr Y ,
ἐξάπτων. "lowüzóg ἐστιν ὃ τόπος, ὥστε μὴ μόνον
2 ΄ 5^ M NX Lei es y λτ , NI 0
ἐχείνους, ἀλλὰ μηδὲ ὑμᾶς τοὺς φιλτάτους δύνασθαι
, 5 - Ὁ ἘΝῚ c M Nn Ne ge c
παραγενέσθαι exei. ᾿νταῦθα xat τὸ ἀξίωμα τὸ ἑαυτοῦ
7 L a 1 ox € ,
δείκνυσι. Καὶ ὑμῖν λέγω ἄρτι. Διὰ τί, Ἄρτι; “τέ-
- , ^ 5
pec ἐχείνοις, καὶ ἑτέρως ὑμῖν" τουτέστιν, οὐ μετ
E 3 E aa NN
ἐχείνων. Ποὺ δὲ αὐτὸν ἐζήτησαν oi ᾿Ιουδαῖοι; ποὺ δὲ
, M M ci » e 3 Nm
oi μαθηταί; Ot μαθηταὶ μὲν, ὅτε ἔφυγον ot. Ιουδαῖοι
M 3 /
δὲ, ὅτε τὰ ἀνήκεστα ἔπασχον δεινὰ καὶ πάντα ὕπερ-
, , cT , ᾿ "5 ὦ E) ME A m
θαίνοντα λόγον, τῆς πόλεως αὐτῆς ἁλούσης, χαὶ τῆς
cá /, , τω
εηλάτου πάντοθεν χατ᾽ αὐτῶν φερομένης ὀργῆς.
2 εἶ , -
᾿Ἐχείνοις μὲν οὖν τότε “ἔλεγε διὰ τὴν ἀπιστίαν, ὕμῖν
m ^J - A ^ /
δὲ νῦν, διὰ τὸ μὴ ἀπροσδόχητα ἐπελθεῖν τὰ δεινά,
^ - 5p p DA! M 5 /
᾿Εντολὴν χαινὴν δίδωμι ὃμῖν. ᾿Κπειδὴ γὰρ εἰς θόρυ-
- Ed Ὁ 7, c
6ov αὐτοὺς ἐμπεσεῖν εἰκὸς ἦν ταῦτα ἀχούοντας, ὡς
oA / » ν 2 ' e
ἐρήμους μέλλοντας ἔσεσθαι, παραμυθεῖται αὐτοὺς, τὴν
cC c Y / ,
πάντων τῶν ἀγαθῶν ῥίζαν xat ἀσφάλειαν περιδάλλων
- - ? ,
αὐτοῖς; τὴν ἀγάπην" ὡσανεὶ ἔλεγεν " ἀλγεῖτε ἀπιόντος
Ὁ M / y 5 ,
ἐμοῦ; ἀλλ᾽ ἐὰν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, ἔσεσθε ἰσχυρότε--
c ET c Y [:/ ^ , ES
pot. Πῶς οὖν οὐ τοῦτο εἰπεν ; Ὅτι ὃ τούτου μᾶλλον
5 , L4 /
ᾧνησεν αὐτοὺς εἶπεν: Ἔν τούτῳ γνώσονται πάντες
S N , NI
ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε. “Διὰ γὰρ τούτου ἅμα ἐδήλωσεν,
ei , M , 5»
ὅτι οὐ σύεσθήσεται ὃ χορὸς, ὁπότε καὶ γνώρισμα αὖ-
x Y^ - NY 5 E cr c ΝΠ, " ὦ
τοῖς ἔδωχε. Τοῦτο δὲ εἰπεν, ὅτε ὃ προδότης αὐτῶν

-

- V M
ἀπεσχίσθη. Πῶς δὲ αὐτὴν ἐντολὴν λέγει καινὴν * xal
RJ Ed E c 5 5 Ἂν 2 A 5 , ι
ἐν τῇ Παλαιὰ χειμένην; Αὐτὸς αὐτὴν ἐποίησε χαινὴν

ᾧ τρόπῳ" ἐπή Uv, Καθὼς ἠγάπησα ἡμᾶς. Οὐ
τῷ τρόπῳ ἐπήγαγε γοῦν, ΚΚαθὼς ἠγάπησα ἡμᾶς.
γὰρ προὐπηργμένων ὑμῖν κατορθωμάτων ὄφλημα δμῖν
- ER OY E] , 2 MN - Y 7 c AC «ὦ
ἀπέδωχα, ἀλλ᾽ αὐτὸς κατῆρξα, φησίν. Οὕτω xat ὑμᾶς

- N M /
εὐεργετεῖν τοὺς φιλτάτους χρὴ, xal μὴ ὀφείλοντας αὖ-
τοῖς. Καὶ ἀφεὶς εἰπεῖν τὰ θαύματα, ἃ ἔμελλον ποιεῖν,

E AEN “ 5" , ΕῚ M / rD/ S :
ἀπὸ τῆς ἀγάπης αὐτοὺς χαραχτηρίζει. Τί δήποτε:

m— , € /
Ὅτι τοῦτο μάλιστά ἐστι τὸ δεικνύον ἀνθρώπους ἁγίους.
, c /
Πάσης γάρ ἐστιν ἀρετῆς ὑπόθεσις. Διὰ τούτου μάλιστα
χαὶ σωζόμεθα πάντες. Τοῦτο γάρ ἐστιν εἰναι, φησὶ,
[7 eo z , ci
μαθητήν. Οὕτως ὑμᾶς " ἅπαντες ἐπαινέσονται, ὅταν
ἴδωσιν ὑμᾶς μιμουμένους τὴν ἐμὴν ἀγάπην.

Τί οὖν ; οὐ πολλῷ μᾶλλον τὰ θαύματα δείχνυσι

"μᾶλλον addidimus e Savil. et Interprete. Abest ἃ
Codd. nostris. Infra verba διὰ τί, ἄρτι; quibus carebat
Montf., ex eodem Savil. sumsimus et Cod. 705.]

c Alii ἔλεγον.

497

Quo ego ado, vos non potestis venire. Osten-
dit mortem suam esse translationem et transitum
ad meliora, et ad locum corruptibilia corpora non
recipientem. Hzc porro dicit etiam ut eorum erga
D se amorem excitet et ferventiorem efficiat. Scitis
enim cum aliquos nobis amicissimos videmus abs-
cedentes, nos inagis incendi; maxime cum vide-
mus eos in locum concedere quo nos ire non pos-
sumus. Ut ergo Judaeos terreret, hzc dixit, utque
discipulorum amorem incenderet. Talis est ille lo-
cus, quo non 1lli modo, sed nec vos quoque amicis-
simi possitis venire. Hic quoque dignitatem suam
ostendit. Et vobis dico modo. Cur, modo? Aliter
illis, aliter vobis; id est, non cum illis. Ubinam
illumquzsierunt Judzi? ubi discipuli? Discipuli,
E cum fugerent; Judi vero, quando in calamitates
ingentes et inauditas inciderunt, urbe capta, et 1ra
Dei undique illos circumsidente. Discipulis ergo
tunc propter incredulitatem ita loquutus est : vobis
nunc ego, ne inexspectatam subeatis calamitatem.
94. Mandatum novum do vobis. Cum enim veri-
simile esset illos, iis auditis, ac si deserti prorsus
45; €5Sent, in perturbationem delapsuros esse: consola-
A tur ipsos, omnium bonorum radice ad securitatem
muniens eos, nempe caritate; ac si diceret : Me
abeunte doletis? verum si vos mutuo diligatis, for-
Uores eritis. Cur ergo non ita dixit? Quia quod lon-
ge utilius erat protulit : 55. Zn. hoc cognoscent
omnes quod. discipuli mei estis. His enim signi-
ficavit, chorum suum numquam esse solvendum,
postquam hoc indicium illis dederat. Hoc vero di-
xit, quando proditor ab illis separatus est. Cur au-
tem hoc mandatum dicit novum esse, quod in Ve-
teri quoque Testamento positum erat? Ipse illud
novum fecit ipso przcipiendi modo; intulit enim,
Sicut dilexi vos. Non enim vestris praecedentibus
D meritis debitum persolvi, sed ipse copi, inquit.
Sic et vos oportet amicis vestris beneficia pra-
stare, nullo debito obstrictos. Et omissis miracu-
lis quee. edituri erant, ex caritate illos distinguit.
Quare? Quia hoc maxime sanctorum indicium et
argumentum est : omnem quippe indicat sanctita
tem. Per hoc maxime omnes salutem consequimur.
Hoc est, inquit, esse discipulum. Sic vos lauda-
bunt omnes, cum vos viderint meam imitari dile-
ctionem.
C 4. Quid ergo? annon potius hoc miracula

a Alii χαὶ διὰ τοῦτο.
τὴν xot ἐν Savil.]
b Savil. ἅπαντες, melius, Quidam ἅπαντας.

488

ostendunt ? Minime. Multi enim dicent : Domine,
nonne in nomine luo demonia ejicimus? et
iterum, gaudentibus ipsis, quod demonia sibi pa-
Luc.10.20. rerent, dicit : /Ve gaudeatis quia demonia vo-
bis subjiciuntur; sed quia nomina vestra scri-

pta sunt in ccelis. Atqui hoc orbem adduxit,

quia illud jam aderat : si illud non adfuisset, hoc

non mansisset. Caritas enim illos statim bonos pro-

bosque reddidit, effecitque ut omnes uaum cor et

anima essent. Nam si dissensio fuisset, omnia pe-

ritura erant. Neque illis tantum hoc loquutus est,

Gentiles sed. et omnibus in ipsum postea credituris : siqui-
nin τα dem et nunc nihil aliud genülibus offendiculo est,
bant quod quam quod caritas non adsit. At, inquies, nos quo-
eaim que arguunt quod signa non UM Verum non us-
carilas in- que ἘΠῚ In quo autem dilectionem. ostenderunt
n Susa apostoli? Viden' Petrum et Joannem qui num-
quam separantur, in templum ascendentes? viden*

Paulum, quo nempe sit erga illos affectu ; et tamen
dubitas? Nam si aliis fuerunt virtutibus instructi,
multo magis bonorum matrem possederunt. Hzc
quippe ab anima virtute praedita germinat ; at ubi
nequitia est, exarescit. Cum abundaverit iniqui-
tas, inquit, refrigescet caritas multorum. Gen-
tiles certe non ita movent signa, ut vita : vitam ni-
hil ita instituit, ut dilectio. Nam signorum edito-
res deceptores Spe vocarunt; vitam vero puram

$. JOANNIS CIHRYSOST.

Matth. 5.
22.

Matth. 24.
12.

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

τοῦτο; Οὐδαμῶς. Πολλοὶ γὰρ ἐροῦσι" Κύριε, οὐχ ἐν
ὦ un wp , / 2r / M ,
τῷ ὀνόματί σου δαιμόνια ἐξεδάλομεν 5 χαὶ πάλιν χαι-
ρόντων αὐτῶν ὅτι τὰ δαιμόνια αὐτοῖς ὑπαχούει, φησί"
Μὴ χαίρετε ὅτι τὰ δαιμόνια ὑμῖν ὑπαχούει" ἀλλ᾽ ὅτι
τὰ ὀνόματα ὑμῶν γέγρσσται ἐν τοῖς οὐ βαναῖς Καὶ μὴν
τοῦτο τὴν οἰκουμένην ἐπηγά 1579, ἐπειδὴ ἐκεῖνο προῆν"
εἰ δὲ μὴ ds ἐχεῖνο, οὔτε τοῦτο παρέμενεν. Τοῦτο yoby
εὐθέως αὐτοὺς ἐποίησε καλοὺς xa ἀγαθοὺς, "[ χαὶ 7 τὸ
τὴν καρδίαν πάντων χαὶ τὴν ψυχὴν εἶναι μίαν. Εἰ δὲ
διέστησαν ἀπ᾽ ἀλλήλων, ἅπαντα ἂν ἀπολώλει. Οὐχ
5 / NY D ^ / d , “5 M A €
ἐχείνοις δὲ ταῦτα διελέγετο “ μόνοις, ἀλλὰ xol πᾶσι
- » , 2 5 , ΕῚ M M — 55V
τοῖς μέλλουσι πιστεύειν εἰς αὐτόν * ἐπεὶ xa νῦν οὐδὲν
ἄλλο ἐ ἐστὶν τὸ σχανδαλίζον “ἕλληνας, ἢ τὸ μὴ ἀγάπην
εἶναι. ᾿Αλλὰ χαὶ τὸ σημεῖα μὴ ἡξαῦαι ἐγκαλοῦσι,
φησίν. Ἀλλ᾽ οὐχ οὕτως. Ποῦ δὲ τὴν ἀγάπην ἐπεδεί--
ξαντο oi ἀπόστολοι; "Opüc Πέτρον xai ᾿Ιωάννην ἀδια-
/ » 5 " δ ἢ Ν Ne ἈΝ 2) y
σπάστως ἔχοντας ἀλλήλων, xal ἐπὶ τὸ ἱερὸν ἀναδαί--
e co cr N , N ^ /
νοντας ; δρὰς Παῦλον οὕτω πρὸς αὐτοὺς δισχείμενον"
χαὶ ἀπορεῖν Et γὰρ τὰ ἄλλα ἐκέκτηντο, πολλῷ μᾶλ-
λον εἶχον τὴν μητέρα τῶν ἀγαθῶν. Ano γὰρ ψυχῆς
ἐναρέτου τοῦτο τὸ πρᾶγμα βλαστάνει " ἔνθα δὲ πονη-
pla, τοῦτο ξηραίνεται τὸ φυτόν. “Ὅταν γὰρ, φησὶ,
πληθυνθῇ fj ἀνομία, ψυγήσεται f; ἀγάπη τῶν πολλῶν.
Koi “λληνας δὲ οὖχ οὕτως ἐπάγεται σημεῖα, ὡς
/ ἢ M 2M er 5 - e 5 y,
βίος: βίον δὲ οὐδὲν οὕτως εἰναι ποιεῖ, ὡς ἀγάπη.
3 - ji b M D , δὶ /
Exeiva. μὲν γὰρ τοὺς ποιοῦντας πολλάκις xo πλάνους
ἐχάλεσαν * dul δὲ ἐπιλαθέσθαι οὐκ ἂν ἔχοιεν ΄χαθα-

numquam carpere possunt. Quamdiu Eu preedi- 1,5 Ws Ὅτε μὲν οὖν οὔπω τὸ κήρυγμα διαδοθὲν ἦν, εἰ-
catio non tantum profecerat, jure signa in admira- A χότως τὰ σημεῖα ἐθαυμάζετο νῦν δὲ ἀπὸ βίου χρὴ

tione erant : nunc autem ex vita mirabiles esse
oportet. Nihil enim genules ita afficit, ut virtus ;
nihil ita illis offendiculo est, ut improbitas; et jure
quidem. Cum enim viderit avarum et raptorem
contraria przcipientem, eumque qui inimicos dili-
gere jubetur, in contribules suos, tamquam in fe-
ras, s:evientem, nugas przcepta illa vocabit. Cum
viderit quempiam mortis formidine captum, quo
pacto immortalitatis doctrinam accipiet? Cum am-
bitiosos viderit, aliisque anim morbis captos, po-
tius in sua manebit sententia, nihilque de nobis
magnum putabit. Nos enim, nos utique in causa
sumus cur illi in suo errore persistant. Nam do-
ctrinam illam olim suam repudiarunt, et nostra
admirantur; sed ex vita nostra arcentur. Nam
verbis philosophari facile est : multi enim apud
illos id fecerunt : adhuc vero requirunt opera bona.
Veteres illos qui apud nos fuerunt recogitent. At
illi non credunt, et nos presentes observant.
Ostende nobis, inquiunt, fidem per opera. Haec nus-

€ [xai , quod a Savil, et Codd. abest, uncis inclusi-
mts ]

θαυμάζεσθαι, Οὐδὲν γὰρ οὕτως ἐντρέπει “λληνας,
ὡς ἀρετή "
τως. Ὅταν γὰρ ἴδη πλεονεχτοῦντα, ἁρπάζοντα, τὰ

ΒΕ. b y € / M 5 ,
οὐδὲν σχανδαλίζει, ὡς χαχία * χαὶ εἰχό-

ἐναντία χελεύοντα, xol τοῖς διιοφύλοις ὡς θηρίοις χε-
ἐ κεύοντα ; ς ὁμοφύλοις ὡς θηρίοις
χρημένον τὸν χελευσθέντα xat ἐχθροὺς ἀγαπᾶν, λῆρον
ἐρεῖ τὰ else: Ὅταν i07 τρέμονεα θάνατον, πῶς
δέξεται τοὺς περὶ ἀθανασίας λόγους ; Ὅταν ἴδη φι-
λαρχοῦντας χαὶ τοῖς ἄλλοις δουλεύοντας πάθεσιν,
ἀχριδέστερον ἐν τοῖς ἑαυτοῦ μενεῖ δόγμασιν, οὐδὲν
μέγα περὶ ἡμῶν φανταζόμενος. μεῖς γάρ ἐσμεν αἴ-
τιοι ἣι - Ὁ * D N 3 Ὁ λ FS To
, ἡμεῖς, τοῦ μένειν αὐτοὺς ἐπὶ τὴς πλάνης. Τῶν
μὲν γὰρ δογμάτων τῶν παρ᾽ ἑαυτοῖς πάλαι χατέ-
qva, xal τὰ ἡμέτερα δὲ δικοίως θαυμάζουσιν * ἐκ
m /, δὲ € ἣν λύ ΤΣ A M διὸ λό
τοῦ βίου δὲ ἡμῶν χωλύονται. Τὸ μὲν γὰρ διὰ λόγων
φιλοσοφῆσαι, εὔκολον ( πολλοὶ γὰρ καὶ παρ’ αὐτῶν
τοῦτο ἐποίησαν )" ἐπιζητοῦσι δὲ τὴν διὰ τῶν ἔργων
ἐπίδειξιν. ᾿Αλλὰ τοὺς παλαιοὺς παρ᾽ ἡμῖν ἐννοείτω-
σαν. Ἀλλ᾽ οὐδαμῶς πιστεύουσιν, ἀλλὰ τοὺς νῦν ζῶν-
τας ἐπιζητοῦσιν. Δεῖξον γάρ μοι, φησὶ, τὴν πίστιν
διὰ τῶν ἔργων σου. Ἀλλ᾽ οὖκ ἔστιν : ἀλλὰ μᾶλλον

4 Alii μόνον.

IN JOANNEM HOMIL. LXXII. al. Lxxi.

δρῶντες xal θηρίου σπαράττοντας ἡμᾶς τοὺς πλησίον,
λύμην ἡμᾶς καλοῦσι τῆς οἰχουμένης. Ταῦτα “Ἑλληνας

χατέχει, xol οὐχ ἀφίησι πρὸς ἡμᾶς μεταστῆναι. C

Ὥστε ἡμεῖς καὶ τούτων δίχην δώσομεν, οὖχ ὑπὲρ ὧν
χαχῶς πράττομεν μόνον, ἀλλὰ χαὶ ὑπὲρ ὧν βλασφη-
- m m 7
εἴται τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Μέχρι τίνος χρήμασι,
- 1 - » 2 νιν δ ὃ ^ , /
χαὶ τρυφῇ, καὶ τοῖς ἄλλοις ἐσμὲν * προδεδομένοι πά-
Lo -— /
sctv; ᾿Αποστῶμεν οὖν λοιπόν. Ἄχουσον τί φησιν ὃ
D , V ,
προφήτης περὶ τινῶν ἀνοήτων "Φάγωμεν xo πίωμεν"
αὔριον γὰρ ἀποθνήσχομεν. ᾿Επὶ δὲ τῶν παρόντων οὐδὲ
τοῦτό ἐστιν εἰπεῖν - οὕτω πολλοὶ τὰ τῶν ἁπάντων
περιδάλλονται. Οὕτω χαὶ αὐτοῖς ὀνειδίζων ἔλεγεν ὃ
/ 5... ἢ ,ὔ ΡΣ αἱ τ e ^
προφήτης - Μὴ οἰκήσετε μόνοι ἐπὶ τῆς γῆς; Διὸ xol
δέδοικα μή τι γένηται χαλεπὸν, καὶ πολλὴν ἐπισπα-
, Y Y Ὁ PES , [7] ei
σώμεθα τὴν παρὰ τοῦ Θεοῦ τιμωρίαν. “Ὅπερ ἵνα μὴ
γένηται, τῆς ἀρετῆς P ἐπιμελώμεθα πάσης, ἵνα xol
τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φι-
λανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ
Y COST AMET Y "m d — 6c! /
xai μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύ--
οτὁω Ὁ c ,
ματι, νῦν xal ἀεὶ xal sig τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

? Putat Boisius legendum προδεδεμένοι, verum sine
ulla Manuscriptorum auctoritate.

489
quam sunt. Sed cum nos vident plus quam. feras
proxumos nostros discerpere, nos orbis perniciem
vocant. Hec gentiles retinent, ne ad nos trans-
eant. Itaque nos horum poenas dabimus, non so-
lum quod mala perpcetremus, sed etiam quod no-
men Dei blasphemetur. Quousque pecuniis, deli-
ciis aliisque vitiis dediti erimus? Abstineamus de-
nique. Audi quid de quibusdam insensatis dicat

propheta : Comedamus et bibamus : cras enim Isai. 22.

E : 5 13.
moriemur. De przsentibus hoc dicere non possu-
mus : ita multi omnium bona absorbent. Quod il-

lis exprobrans dicebat propheta : /Vumquid. soli Isai. 5. 8.

habitabitis terram? Quamobrem timeo ne quid
mali accidat, et ingentem. nobis attrahamus Dei
ultionem. Quod ne fiat, virtutem exerceamus
omnem, ut futura consequamur bona, gratia et
benignitate Domini nostri Jesu Christi, per quem
et cum quo Patri gloria, unaque Spiritui sancto,
nunc et semper et 1n secula seculorum. Amen.

b Quidam ἐπιλαθώμεθα.

CE E mr | :
soil agire inlup Nendahr, t. |

| : soit sk, κ᾿ γέ. εὐ ες ei : bonitos il Ad

A xa I d jme iy mA viii, ail. Meo» a id 1
Ln : Jit AED ΩΣ Ἢ (cass. acd tdt , "
db jointe boa 3 idi

m

M ΤΉ. ὅν. WIÍAGEABS

; A ETT fi AP 1 US

ἀπο Hull x1 αν ἢ AU gon 1 EL FTN bin eed ibd ]
, H .

: ,

ΕἸ US iv urentelt — Δι ον,

jtE pt ape T foe θυ uten 1 V f4 pu VNOT 0071 36 ΟἿΑ δὲς

T ' Ἶ ib D 1 k (s Y ^ Lis E eis εἴ 4 & A an M i

í His oM ^s 1 n E Cubs 49. 514 0 XT Ale ψῷ

4 "te * 2 Y. ]
1 ! $04 nn rí Int SR VN Es ΠΥ ΝῚ iius VM [3 4 E. δ

| D et ι " d Losses X , er

m SUME ἐν ευοίκομο foo tait tgaod cR

4 euentus g2 ote. , tei t li T [ovixioi tli dos y

"^ E "

ὴ i " i 3 uü ἽΝ ' E Jit hu EM ^t^ 4 j :

i 4 tacol Ἐπ rh d TUE ie E teli: sud 7154

m ) De P nnm ut
ρος δε α ἀμ iN i nis "E wif caen "ow
. dr SE

7 “αὐτο elus δε οἷν Siqug 1 sana
[ - ^N
! . ἢ EI iuh Atc
f^ "M ΣΝ 5
i ba
- Ed D T f » :
« * * ,
᾿ Ρ ᾿ 1 af '
E - [1

4
M " s "
Dac
orta EU. b
E »
T s M
NE LT PEU
.
μ᾿ .
LJ
* "n *
LI E i —

IN JOANNEM HOMIL. LXXIII. al. Lxxir. A401
OMIAIA ογ΄. νὰ HOMILIA LXXIII.
έγει Σίμων Πέτρος: Κύριε, ποῦ ὑπάγεις; Ἀπεχρίθη — Car. XIIL v. 56. Dicit Simon Petrus: Domine,

63 τᾷ a “τῶν J
αὐτῷ ὃ Ἰησοῦς * ὅπου ὑπάγω ἐγὼ, οὐ δύνασαι μοι
Ὁ ES E D d

νῦν ἀκολουθῆσαι" ὕστερον δὲ ἀχολουθήσεις μοι.

Μέγα " ᾿ἀγάπη χαλόν" πυρός ἐστι 09 φοδρότερον, xat
πρὸς αὐτὸν ἄνεισι τὸν οὐρανόν * xol οὐδέν ἐστι χώ-
λυμα,, ὅπερ αὐτῆς τὴν ῥαγδαῖον δρμὴν ἐπισχεῖν δυνή-

σεται. Ὃ γοῦν θερμότατος Πέτρος, ἀχούσας, ὅτι B mus igitur Petrus , cum audisset dicentem, Quo ὙΠ per
"Omou ἐγὼ ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν, τί λέ- — ego vado, vos non potestis venire, quid dicit?

qst; Kópis , ποῦ ὑπάγεις ; Τοῦτο δὲ εἶπεν, οὐχ οὕτω — Domine, quo vadis? Hoc autem dicebat, non

μαθεῖν βουλόμενος, ὡς ἀκολουθῆσαι ἐπιθυμῶν. D'a- — tam discendi, quam sequendi illum desiderio. Non

νερῶς μὲν οὖν εἰπεῖν, ὅτι ἔρχομαι, οὐχ ἐτόλμησε — ausus certe est dicere, Venio ; sed ait, Quo vadis?

τέως " φησὶ δὲ, Ilo) ὑπάγεις; Ὃ Χριστὸς δὲ οὐ πρὸς — Christus non verbis, sed animo ejus respondet, ut

τὰ ῥήματα, ἀλλὰ πρὸς τὴν διάνοιαν ἀπεχρίνατο. Ὅτι — ex ipsis ejus verbis palam est. Quid enim ait?

γὰρ τοῦτο ἤθελε, δι᾿ ὧν ὃ Χριστὸς εἶπε δῆλον. Τίγάρ — Quo ego vado, non potes modo me sequi. Vi-

φησιν; Ὅπου ἐγὼ ὑπάγω, οὐ δύνασαί μοι νῦν ἀκολουθῆ- — den' illum sequi optavisse, ideoque interrogasse?

σαι. “Ορᾷς ὅτι τὸ ἀχολουθῆσαι ἐπεπόθει, καὶ διὰ τοῦτο Ut audivit autem, Sequeris postea, neque sic de-

ἐρωτᾷ: ᾿Αχούσας δὲ, ὅτι ᾿Αχολρυθήσεις, ὕστερον, οὐδὲ — siderium cohibuit , etsi sperandum audiret; sed

οὕτω τὸν πόθον τ χαίτοι χρησεᾶς ἐλπίδας λα- € eo venit ut diceret : 5T. Quare non possum. te

60v, ἀλλ᾽ οὕτως ἐπείγεται ὡς εἰπεῖν, Διατί οὐ δύνα-᾿ sequi modo? Animam ineam pro te ponam.

μαΐ σοι νῦν βκοχουθησαι; ; Τὴν ψυχήν μου ὑπὲρ σοῦ — Quia enim proditionis metum deposuerat, et inter

θήσω. "Exzi97, γὰρ ἀπεσείσατο τὸν φόθον τὴς προδο- ^ probos censebatur, cum fiducia demum, aliis si-

σίας, χαὶ τῶν gerens ἐφάνη χαὶ αὐτὸς ὧν, μετὰ — lentibus, sciscitatur. Quid ais, Petre? dicit ille, ms
Ἐαβῥησίας δι’ ἑαυτοῦ λοιπὸν é t. τῶν ἄλλων c — JYon cem et tu dicis, [INE Experimento sine super-
γώντων. T: λέγεις, Πέτρε; εἶπεν, ὅτι Οὐ δύνασαι. — itaque dices dilectionem tuam sine superna gratia M eR nk
xai σὺ Aegete, d ὅτι δύναμαι; Οὐχοῦν εἴσῃ διὰ τῆς πεί-. — nihil esse. Unde palam est, eum lapsum illum ad

ρας αὐτῆς, ὅτι οὐδέν cou ἐστὶν ἣ ἀγάπη » μὴ τῆς — utilitatem Petri permisisse. Volebat quidem Chri-

ἄνωθεν παρούσης δοπῆς. Ὅθεν δῆλον, ὅ ὅτι xoi τὸ stus his prolatis verbis ipsum instituere: quia

amu DEI. αὐτοῦ κηδόμενος συνεχώρησεν. "E6oó- ^ vero ille in vehementia sua perseverabat, non inje-

λετο μὲν γὰρ καὶ διὰ τῶν m παιδεῦσαι " ἐπειδὴ — cit quidem, neque impulit ad negationem , sed

δὲ ἐπέμενε τῇ co Sd αὐτὸς μὲν οὐχ ἐνέδαλεν — deseruit, ut suam edisceret infirmitatem. Dixit Je-

αὐτῶν, οὔτε ὦσεν ἐπὶ τὴν ἄρνησιν, εἴασε δὲ ἔρημον, D sus se tradendum fore ; respondit ille: Propitius 55;

ὥστε μαθεῖν τὴν ἑαυτοῦ ἀσθένειαν. Εἶπεν, ὅτι δεῖ πα-
^ no M / στ » ΕἸ NEC

ραδοθῆναι, xai λέγει “λεώς σοι" οὐ μὴ ἔσται σοι
mM 31) , M

τοῦτο. "Eme: 0n, xc οὖχ ἐπαιδεύθη " ἀλλὰ πάλιν,

, c XE OPEN. τ

βουλομένου τοῦ Χριστοῦ νίψαι αὐτοῦ τοὺς πόδας, φη-
n bog ix ΜῈ ' ΤᾺ 3 » is

ctv Ó uj vens βου τοὺς πόδας εἰς τὸν αἰῶνα.

᾿Αχούσας πάλιν, ὅτι Οὐ δύνασαί μοι νῦν ἀξολθύθῆσαις,
ἔγει" Κἂν πάντες ἀρ ίβογται , ἐγὼ οὐχ ἀρνήσομαι.
Ἐπεὶ οὖν εἰχὸς ἦν αὐτὸν καὶ εἰς ἀπόνοιαν ἀρθῆναι

μελετῶντα ἀντιλέγειν αὐτῷ, παιδεύει λοιπὸν αὐτὸν

"oy ἀντιπίπτειν. Τοῦτο γοῦν χαὶ ὃ Λουχᾶς αἰνιττόμε-

νος, αὐτόν φησιν εἰρηχέναι,

Καὶ ἐγὼ ἐδεήθην π

A]
περι
LI
a Savil. 242 DES EI MERE ΘΟ , D

. ἀγάπη, χαὶ πυρὸς αὐτοῦ στο ρότερον... οὐρανόν

χαὶ οὐδέν ἐστι χώλυμα.
TOM. VIII.

E

quo vadis ? Respondit ei Jesus : Quo ego
vado, non potes sequi me modo ; sequeris
autem postea.

1. Magnum quidpiam dilectio, et igne vehe-
mentius, quod ad ipsum czlum sustollit : nullus
potest obex impetum ejus cohibere. Ferventissi-

esto tibi : non erit tibi hoc. Correptus , nOn 22.
emendatus est; sed cum vellet ipsi Jesus pedes la-
vare, dixit, /Von lavabis mihi pedes in eternum.
Audiens rursum, Jon potes me sequi modo, di-
cit: Etsi omnes te negaverint , ego non néga-
bo. Quia igitur videre erat illum in arrogantiam
prolabi, contradicere meditantem, monet demum
ne repugnet. Id porro subindicans Lucas, dixisse
illum ait : £t ego pro te rogavi, ut non defice-
ret fides tua ; 1d est, Ne prorsus et usque in fi-
nem pereas : in omnibus humilitatem docens, et

b Alii 22 μὴ

Ls SS EL.
ποιήσεις τοῦτο εἰ: vv.

^
i
ὧι

Petri fer-

A C

Luc.22.32.

Cap. xiv

492 5.

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

arguens humanam naturam per se nihil esse.Quia σοῦ, ἵνα μὴ ἐχλείπη ἣ πίστις σου" τουτέστιν, ἵνα μὴ

enim dilectionis vis 1d efficiebat, ut ad σου νδα!-
cendum paratus esset, illum ad resipiscendum mo-
nel, ne postea in idipsum incideret, cum orbis
totius administrationem susciperet ; sed ut memor
eorum quz sibi acciderant , seipsum cognosceret.
Et vide quantus sit lapsus. Non enim semel aut
bis , sed eousquejprocessit , ut breviter negaret ;
ut disceret se non ita. dilexisse, ut dilectus fuerat.
Attamen ei qui ita lapsus fuerat, rursum dicit :
Diligis me plus his? ltaque non quod frigidus
esset, sed quod superna nudatus esset ope, cecidit.
Dilectionem ergo Petri amplectitur, contradi-
ctionem vero inde partam succidit. Si diligis, de-
bes dilecto obtemperare. Dixit ille et tibi et so-
ciis, /Von potes : quid contendis? non intelligis
quid sit Dei negatio? Quia vero hac in re non vis
discere, non posse quod ego dico non fieri ; in ne-
gatione tua id dices ; etsi hoc tibi incredibile vi-
sum sit. Hoc quidem nesciebas ; hujus vero cogni-
tionem in animo habebas ; sed tamen contra quam
exspectabas accidit. 4nimam meam pro te po-
nam. Quia enim audierat majorem hac caritatem
neminem habere, insiluit. statim, insatiabilis cum
esset et suprema attingere vellet. At Ghristus ut
ostendat, ad se tantum pertinere hzc cum aucto-
ritate loqui, dicit : 59. 4ntequam gallus cantet ;
hoc est, nunc. Neque enim longe aberat: intem-
pesta quippe nocte loquebatur , et jam. prima et

' secunda vigilia preeterierat. 1. JVon turbetur cor

vestrum. loc dicit, quia verisimile erat ipsos ista

Petrus audientes turbatos fuisse. Si cnim coryphaeus ita

c mYvpucus,

fervens audivit negaturum se esse antequam | gal-
lus ter cantaret ; credibile erat ipsos magnam ca-
lamitatem passuros esse, quz posset vel adamanti-
nos animos evertere. Quia igitur par erat illos
hiec cogitantes terreri, vide quomodo ipsos conso-
letur, JVon turbetur cor estrum : hoc primo
divinitatis su; virtutem demonstrans , quod. ea
qua illi in mente habebant, ipse sciret et palam
faceret. Creditis in Deum, et in me credite ; 1d
est, omnes arumnze pertransibunt. Nam fides in
me ct in Patrem fortior est oerumnis omnibus , nec
sinet vos malis obrui. Deinde subdit : 2. Zn domo
Patris mei mansiones multee sunt. Ut moeren-
tem Petrum consolatur dicens, Sequeris autem
postea : sic eamdem illis spem suggerit. Ne pu-
tarent enim. ad illum. solum. promissionem perti-

* [καιρῷ additum e Savil. et Codd. nostris]
a Alii αὐτὸ ear.

b Alii τὸ συνειδός. Paulo post Morel. μὴ προσδοχηθέν.

ἄνωθεν βοηθείας γέγονε.

NEA ec το

δέχεται τοῦ Πέτρου, τὴν δὲ ἐξ αὐτῆς τικτομένην ἀν -
/ / 2) ' 5 D τὶ / e

τιλογίαν περιχόπτει. Ei γὰρ ἀγαπᾶς, ὀφείλεις τῷ

ὑπὲρ σοὺ θήσω.
ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἐπεπήδησεν εὐθέως, ἀχό-
ρέστος ὧν xal τῶν ἄχρων
'AXX' ὃ Χριστὸς, δεικνὺς ὅτι αὐτοῦ μόνου ἐστὶ ταῦτα
μετὰ αὐθεντίας ἐπαγγέλλεσθαι, φησί " Πρὶν ἀλέκτορα
φωνῆσαι : τουτέστι, νῦν. Οὐδὲ γὰρ ἦν πολὺ τὸ διά-
C στημα" ἀωρὶ γὰρ τῶν νυχτῶν διελέγετο, καὶ πρώτη
xol δευτέρα ἦν φυλακὴ διελθοῦσα. Μὴ ταρασσέσθω
ὑμῶν ἢ χαρδία. Τοῦτο λέγει, ἐπειδὴ εἰχὸς ἦν αὐτοὺς
ἀκούσαντας ταράττεσθαι. Εἰ γὰρ ὃ κορυφαῖος xat οὕτω
διάπυρος πρὸ φωνῆς ἀλέχτορος τρὶς ἀπαρνήσεσθαι
ἤκουσε" μεγάλην τινὰ προσδοχδὶν αὐτοὺς περίστασιν
ὑποστήσεσθαι εἰχὸς ἦν, ἱκανὴν καὶ τὰς ἀδαμαντίνους
περιτρέψαι ψυχάς. ᾿Επεὶ οὖν ταῦτα λογιζομένους εἰκὸς
ἣν αὐτοὺς xol ἐχοτῆναι, ὅρα πῶς αὐτοὺς παραμυθεῖ-
ται, Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἣ καρδία, λέγων * “ τούτῳ
D πρώτῳ τῆς θεότητος αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐνδειχνύικε --
νος, ὅτι ἃ κατὰ ψυχὴν εἶχον, ταῦτα οἶδε xa εἰς μέ--
σον ἄγει. Πιστεύετε εἰς τὸν Θεὸν, χαὶ
στεύετε᾽ τουτέστι, πάντα παρελεύσεται τὰ δεινά. Ἢ
γὰρ εἰς ἐμὲ πίστις χαὶ τὸν γεγεννηχότα δυνατωτέρα
τῷ
χερῶν. Εἶτα ἐπάγει - Ἔν τῇ οἰχία τοῦ Πατρός μου

5 , , »ὔ NN , , 7 339
εἰς τέλος ἀπόλη " διὰ πάντων ταπεινοφροσύνην αὐτὸν
"N/ ^ M ^ , 5 y , 55
διδάσχων, xat τὴν ἀνθρωπίνην ἐλέγχων φύσιν οὐδὲν
Von d ^u
αὐτὴν xaÜ' ἑαυτὴν οὖσαν. "Emció? γὰρ ἣ πολλὴ ἀγά-
N J
πη ἀντιλογικὸν αὐτὸν ἐποίησε, σωφρονίζει λοιπὸν αὖ--
N , ' - M m D
τὸν, ἵνα 7) καὶ ἐν τοῖς μετὰ ταῦτα τοῦτο πάθη , ὅταν
τῇ 25 t / NV 5 ᾿ 5 AIT. " 3X Ἢ
480 τῆς οἰχουμένης τὴν οἰκονομίαν ἀναδέξηται" ἀλλ᾽ ἵνα
/ τὰς laf , 7
Α ἀναμιμνησχόμενος ὧν ἔπαθεν ἐπιγινώσχη ἑαυτόν. Καὶ
4 NA , E] M ci [2 ANN
ὅρα σφοδρότητα πτώματος. Οὐ γὰρ ἅπαξ χαὶ δὶς
ct y ῃ 3337.0 ar ΑΞΕΞΕΙ 63 Εν ἃ 5
πὰ ἔπαθεν, ἀλλ᾽ οὕτως ἐξέστη, ὡς ἐν dcs χαιρῷ
5 - M m V ev 5 ,
τρίτον εἰπεῖν τὸ ῥῆμα τὸ τῆς ἀρνήσεως " ἵνα μάθη,
cr 3 cr S xf (2 5 / 3 »c c
ὅτι οὐχ οὕτως ἠγάπησεν, ὡς ἠγαπήθη. Αλλ᾽ ὅμως τῷ
e n , 3 M
οὕτω πεσόντι πάλιν λέγει " Ἀγαπᾷ με πλέον τούτων ;
er ^5 τὶ ^N , οωο Ὁ ΩΣ
Οὕτως οὐκ ἀπὸ ψύξεως, ἀλλ᾽ ἐχ τοῦ γυμνωθῆναι τῆς

Ὑν μὲν οὖν ἀγάπην ἀπο-
Ie Moe d ατε

m
5

ἠγαπημένῳ πείθεσθαι. Eme xoi coi καὶ τοῖς μετὰ
B σοῦ, Οὐ δύνασαι" τί φιλονειχεῖς; οὐχ οἰδας τί ποτέ
ἐστιν ἀπαγόρευσις Θεοῦ ; ᾿ῥπειδὴ δὲ ἐν τούτῳ μαθεῖν
o0 θέλεις ὅτι ovy οἷόν τε μμὴ γενέσθαι ὃ λέγω, ἐν τῇ
ἀρνήσει " αὐτὸ μαθήση" χαίτοι πολύ σοι τοῦτο τότε
5 Jj ΕῚ H T n M A 258 YS
ἀπιστότερον ἐφαίνετο. ᾿Γοῦτο μὲν γὰρ οὐδὲ ἤδεις "
z J. X dbi N c E 5 E] τ c " ,
ἐχείνου δὲ P τὴν γνῶσιν αὐτὸς εἰχες ἐν τῇ ψυχῇ " ἀλλ
ce 25 ἐν ^ Y ^ UE SN i ,
ὅμως ἐγίνετο τὸ μηδὲ προσδοχηθέν. Ἴ ἣν ψυχήν μου

c?R ΝΆ M y ce /
"T&t0T, γὰρ ἥχουσεν, Oct μείζονα

ἐφιχνεῖσθαι βουλόμενος.

5 A
εἰς ἐμὲ πι-

» ,

5 N M 5 NV τῆν c - ^
ἐπιόντων εστι, χαι QUOZV ξεᾶσει χρατησαᾶι τῶν OUG-

3 / a-d

c Morel, ἐπειδήπερ.
4 Interpres legisse videtur τούτῳ τῷ τρότῳ, qui vertit,
hoc pacto ; sed omnia exemplaria τοῦτῳ πρώτῳ habent.

IN JOANNEM IIOMIL.

μοναὶ πολλαί εἰσιν. Ὥσπερ τὸν Πέτρον ἀλύοντα πα-
ραμυθεῖται λέγων: ᾿Αχολουθήσεις δὲ ὕστερον " οὕτω
xa τούτοις ταύτην τὴν ἐλπίδα ὑποφαίνει. “να γὰρ
t νομίσωσιν ἐκείνῳ μόνῳ τὴν ἐπαγγελίαν δεδόσθαι,
φησίν" "Ev τῇ οἰχία τοῦ Πατρός μου μοναὶ πολλαί

MI - , € ,
εἰσιν. Εἰ δὲ μὴ, εἶπον ἂν ὑμῖν, “πορεύομαι ἑτοιμά-

- M 2 ^
σαι τόπον ὑμῖν: τουτέστιν, ὅτι xal
D H h 2! -
χῶρος δέξεται ὃ xol τὸν Πέτρον. ᾿Αφθονία γὰρ ἐχεῖ
PHA -. δ ;
πολλὴ χαταγωγίων, καὶ οὐχ ἔνι εἰπεῖν ὅτι ἑτοιμασίας
δεῖται. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ εἰπεν, Οὐ δύνασθέ μοι νῦν dxo-
- ὦ
λουθῆσαι, ἵνα wj νομίσωσιν εἰς τέλος f ἐχχεχόφθαι,
RA . ?[ e a 5 auc SE ei Sue
ἐπήγαγεν" Ἵνα, ὅπου ἐγώ εἶμι, καὶ ὑμεῖς exei ἦτε.
L4 m—M— , ,ὔ NT
Τοσαύτην ὑπὲρ τοῦ πράγματος τούτου πεποίημαι τὴν
,ὔ ,
σπουδὴν, ὅτι ἤδη àv τούτου ἐγενόμην, cl μὴ πάλαι
€ - , ^ M - δὰ 9s N M A
ὑμῖν παρεσχεύαστο, δειχνὺς ὅτι σφόδρα αὐτοὺς χρὴ
θαῤῥεῖν χαὶ πεποιθέναι.
X - )
Εἶτα ἵνα μὴ δόξη ὥσπερ ψυχαγωγῶν αὐτοὺς λέ-
3334 , s e 3 M 2 / K i
γειν, ἀλλὰ πιστεύσωσιν ὅτι οὕτως ἐστὶν, ἐπάγει " Ka
ὅπου ὑπάγω οἴδατε, καὶ τὴν ὁδὸν οἴδατε. 'Opüc πῶς
NN 2 CT LE ἄχος 5 - Mc ce — 2a 0.€*
δίδωσιν αὐτοῖς ἀπόδειξιν τοῦ μὴ ἁπλῶς ταῦτα ἃ εἰρῆ-
ἐδ ἢ D NN / π᾿ 3 TU. . d à ! iX
σθαι; "'oUco δὲ λέγει, ἐπεὶ συνεῖδεν αὐτῶν τὴν ψυχὴν
ES Ὁ - Y
τοῦτο λοιπὸν ζητοῦσαν μαθεῖν. Ὃ μὲν γὰρ Πέτρος
οὐχ ὑπὲρ τοῦ μαθεῖν, ἀλλ᾽ ὥστε ἀχολουθῆσαι, ἔλεγεν
X μ , pede, GAST
ὅπερ ἔλεγεν. ᾿πειδὴ δὲ ἐπετιμήθη ἐχεῖνος, xoi ὃ
, 2^5/ Ὁ 7 5 ^ M ΕΗ ἸῸΝ Dus 7
τέως ἀδύνατον ἐδόχει εἰναι, δυνατὸν αὐτὸς P ἀπεφή--

E NS B S 9.7 5 f / NT, d
Ya TO, αἀουνᾶτον Oz φανέν, εις ἐπι υμιᾶν αυτον Ὡγᾶγε

e E Nus Ὡς ἢ e /
τοῦ γνῶναι μετὰ ἀχριθείας αὐτό" διὰ τοῦτο τούτοις
- ^ c N Y

φησί Καὶ τὴν 600v οἴδατε. “Ὥσπερ γὰρ εἰπὼν, Ἀπαρ-
X / M N

νήση με, μηδενὸς μηδὲν προφθεγξαμένου, καὶ τὰ ἐν

τ MN 3 c 5 Y / cr A

τῇ xapóiq ἐρευνῶν ἔλεγε, Μὴ ταράττεσθε οὕτω xai

5 -» ? ^
ἐνταῦθα εἴπων,

Ν Y

ὅτι Οἴδατε, τὴν ἐπιθυμίαν ἐδήλου τὴν
, cC N 7 "ne ut A “ΚΝ τ' - NN ,

ἐν τὴ διανοίᾳ αὐτῶν; xol αὐτὸς αὐτοῖς δίδωσι πρόφα-

1 c 5 τ λὶ NY c € ΤᾺ , M
σιν τοῦ ἐρωτῆσαι. Τὸ 6s, Ποῦ ὑπάγεις: Πέτρος μὲν
ἀπὸ φιλοστοργίας πολλῆς, Θωμᾶς δὲ ἀπὸ δειλίας
λέγει. Κύριε, οὐχ οἴδαμεν ποῦ ὑπάγεις. ᾿Γὸν τόπον
οὐκ ἴσμεν, φησί" xal τὴν ἐχεῖ φέρουσαν ὁδὸν πῶς ci-
σόμεθα ; Καὶ ὅρα μεθ᾽ ὅσης ὑποστολῆς. Οὐ γὰρ εἶπεν;
εἰπὲ ἡμῖν τὸν τόπον * ἀλλ᾽, Οὐχ οἴδαμεν ποῦ δπάγεις.
Τοῦτο γὰρ πάλαι πάντες μαθεῖν ὥδινον. Ei γὰρ Ἴου-
δαῖοι διηπόρουν ἀχούοντες, χαίτοι γε ἀπαλλαγῆναι
αὐτοῦ βουλόμενοι, πολλῷ μᾶλλον οἱ μηδέποτε αὐτοῦ
χωρισθῆναι βουλόμενοι μαθεῖν ἤθελον. ᾿Εδεδοίχεισαν
Y i) EN 2 - 2 c A d euo ἢ

μὲν οὖν αὐτὸν ἐρωτῆσαι, ἐρωτῶσι δὲ ὅμως, ^ ἀπό τε
τοῦ πολλοῦ πόθου xoi τῆς ἀγωνίας. Τί οὖν ὃ Χριστός;
^y^ , ^ ^ ^

Ἐγώ εἶμι 620g xo ἣ ἀλήθεια xod ἢ ζωή. Οὐδεὶς
"^f, - --
δύναται ἐλθεῖν πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ μὴ δι’ ἐμοῦ. Τί
5 E L4 —^ ES
οὖν οὐχ εὐθέως ἐρωτηθεὶς παρὰ τοῦ Πέτρου, Ποὺ

[NP EA. MEX Y ' ΄ ,
ὑυπᾶγξις} ειπέν, εγὼ προς τον Πατέρα ποῤρευνομαι Ξ

c Alii πορεὐτομαί.
! Morel. ἐχχεχόρθαι, τοῦτο εἶ
* Morel. Ξἐρῆσθα! * ἐχεῖνο 3:

i

bxxtüib alo rxxm.

495
nere, ait: Zn domo Patris mei mansiones mul-
te sunt; si quo minus, dixissem vobis, quia
vado parare vobis locum : 1d est, Quod. vos
ille locus excepturus sit qui et Petrum. Nam ma-
gna ibi est mansionum copia, nec potest dici ille

E apparatu opus habere. Quia enim dixit, Yon pote-
stis me sequi modo ; ne putarent exclusos se esse,
addit: 5. Ut ubi ego sum, et vos sitis. Tantam
hujusce rei curam habeo, ut id jam fecissem, nisi
jam olim vobis prparatum esset : ostendens mul-
tum ipsis esse fidendum.

2. Deimde ne videretur id dicere adulandi
causa, sed crederent rem ita se habere, subdit :
4. Et quo ego vado scitis, et viam scitis. Vi-
den' quomodo ostendat eis hzc non frustra dicta
fuisse. IHlud vero dicit, quod sciret illos hanc cu-
pere notitiam. Nam Petrus non discendi causa,
sed ut sequeretur eum, superiora loquutus est.
Quia vero increpatus ille fuerat, et interim Chri-
stus quod impossibile videbatur, possibile esse
monstravit; et cum impossibile videretur, cupi-

B ditatem injecit quid illud esset cognoscendi : ideo
ait illis : Et oam scitis. Sicut enim ubi dixit,
Me negabis, cum nemo quidquam przfatus es-
set, ut quae in cordibus erant scrutaretur, addidit,
IVe turbemini : ita et hoc loco, ubi dixit, Scitis,
cupiditatem animi eorum declaravit, et ipse dat
illis interrogandi occasionem. Illud vero, Quo
vadis? Petrus ex vi amoris, Thomas vero pre
timore dicit. 5. Domine, nescimus quo vadis.
Locum nescimus, inquit, Et quomodo possumus
viam scire? Vide quam reverenter. Non enim

C dixit, Dic nobis locum; sed, JVescimus quo va-
dis. Hoc enim jam olim omnes discere cupiebant.
Nam si Judi id audientes animi pendebant, tam-
etsi cupiebant illum. abscedere; multo magis ii
qui numquam volebant ab illo separari, id discere
cupiebant. Reverebantur autem illum interrogare;
interrogant tamen et amore et anxietate ducti.
Quid ergo Christus? 6. Ego sum ^ia, veritas,
et vita. IYemo venit ad Patrem, nisi per me.
Cur ergo interrogatus a Petro quo iret, non statim
respondit, Ego ad Patrem vado, vos vero non

b Morel. ἔδειξεν.
5 Alii ὑπὸ τοῦ πολλοῦ. [Paulo ante ἐρωτῆσαι e Sail.
et Codd. additum.)

-

29

S. JOANNIS CHRYSOST.

494

potestis nunc. venire; sed tantum. verborum: cir-

cuitum intulit, tot interrogationes et responsiones?

Judaeis namque merito non hoc dixit; his vero

quare? Dixerat quidem et his et Judzis, se ex

Deo exivisse, et ad Deum ire : et nunc id clarius

dicit, quam prius. At Judzis non ita clare dixit.

Nam si dixisset, Non potestis ad Patrem venire

nisi per me, id ex fastu dici putavissent : cum

celat vero, dubios reddit. At, inquies, cur disci-

pulis et Petro ita dixit? Fervidum noverat Petri

animum, et ad. instandum inquirendumque pro-

num. Ut ergo illum avertat, obscure loquitur.
Postquam autem id quod volebat per sermonis
obscuritatem effecit, iterum id revelat. Cum di-

Christus Xisset enim, Übi sum, nemo potest venire, ad-
quedam di- dit : /n. domo Patris mei mansiones multe
scipulis oc- : 276
cultabat , $Unt; et rursus : JVemo venit ad Patrem, nisl
css can per me. Hoc itaque nolebat illis initio dicere, ne
E Y inji- n mororem majorem induceret : postquam autem
illos consolatus est, hoc dicit. Etenim ab incre-

patione Petri multum moeroris abstulit, metuen-

tesque ne ea ipsa audirent, hinc magis reprime-

bantur. Ego sum via. Haec est explicatio illius

dicti, /Vemo venit, nisi per me : Mud vero, Et

veritas et vita, significat hzc prorsus futura esse.

Si veritas, nihil a me falsum exhibit : si etiam

vita, ne mors quidem vos impedire poterit, quin
ingrediamini. Alioquin vero, si £go sum via, duce

non egebitis : si veritas sum, non loquor falsa : si

vita, etiamsi moriamini, promissa consequemini.

Quod de via dicebat, intellexerunt et confessi

sunt : reliqua vero ignorabant : non tamen de illis
audebant sciscitari. Attamen multum ex via con-
solationis acceperunt. $1 ergo in mea potestate est,

inquit, ad Patrem adducere, istuc omnino venic-

tis. Neque enim alia venire potestis via. Cum au-

Joan. 6.ἠή. lem dixisset antea, JVemo potest venire ad me,
nisi Pater traxerit eum; ac rursum, Si ego exal-
talus fuero a terra, omnes traham ad me-
ipsum; et nune iterum, JVemo venitad Patrem,
Christus se 7151 per me, se Patri aequalem ostendit. Quomodo
d equo autem cum dixerit, Quo vadam scitis, et viam
ait. scitis, subdit : T. "Si cognoyisselis me, et Pa-
trem meum utique cognovisselis : et amodo
cognoscetis eum, et vidistis eum ? Non sibi con-

tradicit : noverant. enim illum, non tamen ut
oportebat. Deum enim noverant, Patrem vero non-

Joan.

32.

12.

ἃ [Additum e Savil. εἰ μὴ δ ἐμοῦ. Infra idem
πολλὴν πρ:}
* Alii ἐξέχοψεν, et paulo post ἡ

τὴν

ix ; ENS
ὃός ' τουτέστιν, ὅτι OC

ARCIHIEP.

D

432

C

CONSTANTINOP.

μεῖς δὲ

ὅαλεν λόγων περίοδον, ἐρωτήσεις καὶ ἀποχρίσεις συν -
τιθείς;

bu. οὗ δύνασθε ἐλθεῖν νῦν * ἀλλὰ τοσούτων Ey-
Ξ
Ιουδαίοις μὲν γὰρ εἰχότως τοῦτο οὖχ ἔλεγε᾽

D di ^N
OUTO!C O£ διατ ί: Εἶπε μὲν χαὶ τούτοις χαὶ Ἰουδαίοις,

ὅτι ἐχ τοῦ Θεοῦ ἐξῆλθε, χαὶ πρὸς τὸν Θεὸν C ὑπάγει :
xoi νῦν δὲ αὐτὸ Mer σαφέστερον 1 πρότερον. Ἄλλως
δὲ, χαὶ ᾿Ιουδαίοις μὲν σαφῶς οὕτως οὐχ εἶπεν. Εἰ γὰρ

ἐλθεῖν, “εἰ μὴ

y m—
ἐνόμισαν * νῦν

εἶπεν, ὅτι οὐ δύνασθε πρὸς τὸν Πατέρα
δι᾿ ἐμοῦ, εὐθέως ἂν τῦφον τὸ πρᾶγμα
δὲ ἀποχρύψας, εἰς ἀγωνίαν αὐτοὺς ἐνέόφαλεν. Καὶ τοῖς
μαθηταῖς δὲ τίνος ἕνεχεν οὕτως εἶπε, φησὶ; xat τῷ
Πέτρῳ; Ἤδει αὐτοῦ πολλὴν προθυμίαν, καὶ ὅτι pa-
λον Tem ἐπικείσεται ἐνοχλῶν. “στε οὖν αὐτὸν
ἀπαγαγεῖν, κρύπτει. Κατορθώσας δὲ ὅπερ ἐδούλετ
διὰ τῆς ἀσαφεί ας χαὶ τοῦ χρύψαι τὸν λόγον, πάλιν
αὐτὸ ἐχκαλύπτει. Kino γὰρ, ὅτ! Ὅπου εἰμὶ, οὐδεὶς
δύναται ἐλθεῖν, ἐπήγαγεν - "Ev. τῇ οἰχίᾳ τοῦ Πατρός
μου μοναὶ πολλαί εἰσι" xol πάλιν, Οὐδεὶς ἔρχεται
πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ μὴ δι’ ἐμοῦ. ᾿Γοῦτο οὖν οὐκ
ἐδούλετο αὐτοῖς παρὰ τὴν ἀρχὴν εἰπεῖν, ὥστε μὴ εἰς
πλείονα ἀθυμίαν ἐμῥαλεῖν - ἐπειδὴ δὲ αὐτοὺς χκατε-
πράϊνε, τότε λέγει. "Amb γὰρ τῆς ἐπιτιμήσεως τοῦ
Πέτρου τὸ πολὺ τῆς ἀθυμίας ἃ ἐξέδαλεν, εἰς φόξον τε
ἐμπεσόντες μήποτε τὰ αὐτὰ ἀχούσωσι, κατεστέλλοντο
υᾶλλον. ᾿Εγώ εἶμι ἢ δὸός. Τοῦτο ἀπόδειξις τοῦ, Οὐ-
δεὶς ἔρχεται, εἰ μὴ δι’ ἐμοῦ - τὸ δὲ, Καὶ ἀλήθεια χαὶ
$ ζωὴ, τοῦ, ὅτι πάντως ταῦτα ἔσται. Οὐδὲν τοίνυν
παρ᾽ ἐμοῦ

ψεῦδος, εἰ ἀλήθεια ^ εἰ δὲ καὶ ζωὴ, οὔτε

€

ZEN D - τὰ "Ξ
αὐτὸς ὃ θάνατος ὑμᾶς κωλῦσαι δυνήσεται ἐλθεῖν. Ἄλ-

^Y * 3 Ψ D
Aoc δὲ, ἢ εἰ ᾿Εγώ εἶμι ἢ ὁδὸς, οὐ δεήσεσθε τοῦ χει-
ραγωγοῦντος" εἰ δὲ xol ἣ ἀλήθεια, οὐ ψεῦδος τὰ λε-
LE a GOL ON M x ^ , , IT c
γόμενα" εἰ δὲ xot ζωὴ, x&v ἀποθάνητε, τεύξεσθε τῶν
/ 3 c 6cN c -
εἰρημένων. Τὸ μὲν οὖν τῆς 6000 xal συνῆκαν xat ὧμο-
λόγησαν - τὰ δὲ λοιπὰ ἠγνόουν * οὐ μὴν ἐτόλμων εἰ-
πεῖν ἅπερ ἠγνόουν. "AJ ὅμως πολλὴν ἀπὸ τῆς δδοῦ
τὴν παραμυθίαν ἔλαθον. P Εἰ τοίνυν ἐγὼ Κύριός εἶμι,
^ - B 3 ΝΣ
φησὶ, τοῦ πρὸς τὸν Πατέρα ἀγαγεῖν; πάντως ἥξετε
ἐχεῖ. Οὐδὲ γάρ ἐστιν ἑτέραν ἐλθεῖν ὅδόν. Εἰπὼν δὲ
ἔμπροσθεν, Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ
, ^ -
6 Πατὴρ ἑλχύση αὐτόν - xoi πάλιν, ᾿ὰν ἐγὼ ὑψωθῶ
ἀπὸ τῆς γῆς, πάντας ἑλχύσω πρὸς ἐμαυτόν " χαὶ νῦν
1). Οὐ ^e Ap d Εν ^ b! i z 5 TX
πάλιν, Οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ μὴ 6t
m δ , [4 Ν m , —-
ἐμοῦ, δείκνυσιν ἴσον ἑαυτὸν τῷ γεγεννηχότι. Πῶς δὲ
TAM [:/ [3 , y^ M b MN Y^
εἰπὼν, Ὅποι ὑπάγω οἴδατε, xat τὴν ὁδὸν οἴδατε,
^ , 2 9624 ὦ , i N ,
ἐπήγαγεν: Ei ἐμὲ ἐγνώχειτε, xai τὸν Πατέρα μου
3 ᾽: μ᾿ Nus , , CAN AL /
ἐγνώχειτε ἂν, xol ἀπάρτι γνώσεσθε αὐτὸν, καὶ ἑωρά--

ὙΓΠῚ su M Y^ 1 *
XQ«T£&£ QUUTOY; Οὐχ! ἐναντιολογῶν * ἡοεσαᾶν μὲν γὰρ

ἐμοῦ ἔρχεσῦθς " τὸ δὲ χαὶ ἡ ἀλήθεια, ὅτι πάντως.
* [εὖ additum e Savil. Codd. nostri ἐλθεῖν. εἰ γὰρ ἐγώ ]
b Alii εἰ γὰρ ἐγὼ χύὑριός εἰμι.

40
' HOMIL.

N? EM

I7 jJ Δ

illis co-
reniens totam ill :
T stea ven ^ : Si
"itus po dicere :
1 Spiri vult :
dum : nan autem Patris
ἤδεσαν, ἊΣ intulit. Hoc dignitatem, Pa
ἐν γὰρ 7 nitionem stantiam et 8 Ξ et
δὲ ὡς ἐχρῆν. Θεὸν iar μα ἐπελθὸν, i nossetis substan do cognoscetis eum, Y
tt) νεῦ nieani : Odo ;entis);
τὸν, οὐχ, οὗ ν γὰρ τὸ λέ- üs. Et m : m praes d
αὖτ 9» xs i Ὃ δὲ nossetis. alteru P :
)'U ὥσιν. oque futuri, οο-
δὲ οὐδέπο τὴν dvo xo quoq ]terum f: icit. mentis
Πατέ εἶν νὰ i: σχεύασε τὴ Y cíav x istis eum (ἃ dicit , -
χατε ^y ἐμὴν οὐ distis e Tf m vero vl-
x. y αὐτοῖς 2. X5. τε τὴν ει i ver ἢ τι τὶ Visione ssumus
πᾶσαν ἐ ἦν ἐστιν" εἰ ἤδει Καὶ ἀπάρτ »er me. i videntur, po
τ εστιν ' P ζδειτε. hoc est, I . ui vide ᾽ non
τοιουτὸν Ὁ Πατρὸς ἢδε ἐν μέλλον- : Eos enim q : oscuntur, Ἔκ,
Yet; 3 ὶ τὴν τοῦ ὑτὸν (τὸ μὲν μέ ᾿ itionem. s i cogn i. Visio p
T i nitio 'ero qu it, Et vi- ne
XC ζίαν) χα τε αὑτον | | Ὄψιν δὲ 8 1 "e : eoS v ait, cognitio
"pec sg c ὶ ἑωράχατε SU dao "OU norare : . e. Ideo
xat ξὼρ ἐμοῦ. 1 Ὃ et 1g gnorar ΠῚ τε
γνώσεσθε ΠΣ ος )" τουτέστιν, * i: ul» γὰρ ὅρω- — dei mus cognoscere et 1 quit, et angelis. e S im. 3.
5i πᾶροντ ὥσιν. Τοὺς us : xD possu st, in isam
E . SS τς /Isus e en v 16.
τος, τὸ υἷα γνῶ idle 3 γίνω ut vis : sed tam
A ιᾶνο , z "σοὺς tis eum; st ; 85 z
"iw χατὰ ὶ ἀννοεῖν 5 A dis visa e Sic vero
λέγει τὴν Y 6 &y χαὶ jm Yet. οεῖν. Διὰ ubstantia terant.
/ xut 000 αι ἄγνοε ipsa s diio: P
͵ δυνάμεθα σχεῖν XO 1 non 1} idelicet vi "t. Ge-
U.£VOUG ὃ c M εθα γινῶσχ πος ERBEN δ σιν, ut vide sum novit,
t Ü δυνάμε M E ὠσπερ c ᾿ licit, ul 1 .
σχουένους οὗ μὰ Y “ωράκατε e ὑτὴ fj οὐσία esse * is est, ut discas eum Spin porro pom
1», * Kat É quc utt 7 » :
E "61 , € 0oUX Sed loqu nosse. Alibi
τουτὸ QT, TA Καίτοι γε SY ἐχεῖνοις ue ejus indutum.
γέλοις. ἐν δηλαδὴ ὡς itorem quoq 2 d carne i
"Qoa xa «YvYe 3 ὄφθαι, Of ^. inc dt 6 nito tia. se : ut cum
"i d ἀλλ᾽ ous jin "(€ o non nuda deer rnium appellat i Deum yauh.58.
ὥφθη y. Οὕτω δὲ εἴρης ἴδεν. Ἐθεάσαντ 'isionem lam ipsi
Sex , / Ἰὸεν. ue vi uLoni
ἰδεῖν “ δυνατόν by γεγεννηχότα οἷὸ περιθεδλη- — quoq | mundo corde, T n tantum a
; ὼς, τὸν γεγε ἀλλὰ σάρχα περιόε icit : Peati 1 dicit, nc
αὐτὸν ἑωραχὼς, 5 ei οδσίᾳ ; ἀλλὰ σάρχα λέγειν: — dicit: Mundos autem ibus : nam omne
T σιν λε : ; 3 1
δὲ αὐτὸν οὐ es οὗ xai τὴν ὄψιν i οδία, ὅτι widebunt sed a peccatis omni
Ξ δὲ ἀλλαχοῦ x τὴ χαρδϊα, nicatione e priis
&€ d). τῇ ; atio ? - ma.
toe ὁξ θαροὶ fornic it ani
popuh 2 ra i abe οἱ χα Ud: eo τοὺς 7 iia ccatum maculam ind
ς ὅταν λέγη, θαροὺς E - e
ὡς ὅτ ESE ὄψον ται. Ka » ντων ὅμάρτημ T i bster-
αὐτοὶ τὸν Θεὲ ἀλλὰ τοὺς πά ίθησι τῇ ut sordes abs
Js μένους; ύπον ἐντί 7 : n agamus, : demde
νείας Eun T α γὰρ ἁμαρτία Ó ὅ. Nihil itaque non ag mo lavacrum; "
φησί: πᾶσ iuis B , 'git autem pr cum si
τῶν Quo 2 ἧξαι τὴν Abstergi : clemens
- ὥστε ἀποσμῆξ ; amus. : c. Nam à τς
ψυχῇ. (vuv πράττωμεν, Wire λουτρόν. ὕστε- 5s multe et variz Y ue vias, quibus purg
γε Otyu E το aine . - riasq Syna.
Πάντα τ ΄ δὲ πρῶτον ^ io. dus : obis va : eleemo y ; 3
ἥγει δὲ eaa. alias n (ma est . "ccli.3.33,
(av. ᾿Ἀποσμήχε ὶ xo παντοὸ Deus, '"uüm prim in- δι
4 uv. 2o πολλαὶ xa Uca ἔδωχεν it, quarum eccata,
pon 7 660i πολ λ ταυτὰ £O aperuit, T rgantur p 1
δὲ xol ἕτεραι : l μετὰ τ E mur, a[ : fide purg vg "lis :
δὲ xa Θεὸς xai μ ἡτη πασῶν is enim et iquepar
ΒΟΥ ὰρ ὧν 6 Oc ἧς" ὧν πρώτη mac osynis e . τ τ τ τ
OG γὰρ 3 Di "6" ὧν 7 1 Eleem * CS inquani ᾽ δ a nitas et
λάνθρωπ . GT oer i , ις γαρ ᾽ x OS nis, 1 1inhuma
Σοὶ οικίλης ᾿Ελεημοσύνα t. Eleemosy svna, sed "S
" Uc π UAR Es it Ξ EN qui . l emosyn 7 S olia
ἡμῖν δδο m ἐλεημοσύνης. , Een 433 im non ele .1" ]terum P
S" ἐλεη! ἁμαρτίαι. illud enim um utilitas a .
: διὰ τῆς Loin mas 93 A illu enim u ia incipiendum
ἐστιν ἣ ἢ ἀποχαθαιρ S ἂρ οὐὸξ | : est. Qua isericordia incipr ,
1, xat πίστεσιν d (ac λέγω * τοῦτο v | crudelitas ? À miserico imos
t. Καὶ - “»ῃ ἀδιχίας EY ; T: Ξ ἀρ . luere? . enim 0
φησ 3 e M Ἣν ἐξ ἄδιχ É θροωπία. ἵ l rum ind 3 t Etsi .
ὕνην δὲ οὐ τὴ : i ἀπανθρ re, aite - cd ue cre tendit
μοσύνην ἀλλ᾽ ὠμότης xx Ἀπὸ γὰρ AV e mmman 1 nobis, ut os
[ n 29 ὠμότης "τε oy 5 / TM alioquin gj ^ lucri DODIS, -
ἐλεημοσύνη, ἃ ὶ ἐνδῦσαι ἕτερ - es: ihil hinc p do qua- z,..
ἐλεημο £009, χαὶ ἐ 68 ἀπαν : us, ni dicit dan
αι ἕτερο ᾽ εἴ" τοῦτο ὃὲ M liena dem ? lacare i in- 9.
ὄφελος ἐχδὺσ εσθαι ὃ ὑδὲν ἃ 1 se Deum p ero qui in
9t τος ἄρχε / μεν, οὔοςξ Ὁ] 5 lat. Nos ve
Ὶ γματος ἐπέρ ρῶν δῷ ᾽ haus, q 'apuerat.
οὗ ὑμὴν ao. ἕτέ - Zacc ue rapt Deum
οἴχτου τ α τὰ παρ᾽ € ἔφη um qi lacare
πάντ ὃς τότ 1 lum eor damus, P .
Κἂν γὰρ Ζαχχαῖος, druplu auca SUE Dic
θρωπία. σιν ὃ Ζαχγ͵ ἔντων τε- imus, et p is irritare. Dic,
δείχνυ τὰ ἀφαιρεθέντ 'a rapumus, illum magis
uiy. Καὶ ὃ T δοὺς τῶν ἀφ i337 numer ; nos 918 tidum e
χέρδος Ur D Θεὸν ó0UG αὶ ὀλίγα ignorantes et fce l
Ξ ὃν Θεὸν, ἔζοντες, * us, ig ortuum n
ἐξιλεοῦσθαι rc M (a. ἅἄρπά 2e ν 25 putamus, i. 51 asinum m s ificium,
σὲν ἐζι Ἡμεῖς δὲ μυρία εὸν, OUX ci- [ lhi, $1 as n sacr
! ὑεῖς ὃς ν Θεὸν, 0, miht, fferres i
σιονα. i otely ?* τὸ E quaeso, 'actum 0 s i exse-
«paa ; εν ἵλεων π Du ἂρ μοι, Ep d aram tr impium e
SRAUT LL 1 νομίζομε ξύνομεν. Εἰπὲ T ' tirivüus a idarent ut P Z3 ex
διοοντες, νοι SN JREDORUNSI j69U χαὶ nes lapi crificium e
cM αὕτον Ὡς τριόϑο te om 1 probem. sa
«ἢ ὅτι υᾶλλον ἀπὸ τῆς ds nonne É E S1 pro ? d fen-
2o eG OT σηπότα ἔφερες vero, m de
1 46 ὄνον γεχρὸν χαὶ SR " θυσιαστήριον TE [3 B crandum? Quid seceudihum 5365". qua ὅπη πτητ'
εἴ σᾶς ἐπὶ τ ὡς ἐν Xa? uu- . is ex im c
τῶν ἀυφόδων ἑλχύσ Ξ ατέλευσαν ὡς ἐναγ us PH. bis Tp pe bimus? Ponamus ei fetet, quam
NU ς τὲς σε χατελ I ΤΩ ΣΘΈ «ono, y e ὲ 5 1ταῖϊεῖ,
k Ux ἂν ὅπαν τες GE ἡ θυσία ἣ ἐξ Ὁ a magi -
Y ἂν Qc ξω. ὅτι ἢ θυσί i UR ionem ὃ non : ec-
vA use οὖν, ἐὰν ἐλέγξω, ὅτι ἣ ξόμεθα ἀπολογίας; s rapina partum : i cere quantus sit p
2 ξυζοιλξε ) i 8]
σαρον Η A ? " m ποίας τεὺυς ἊΝ τι τ Tic . οὐχὶ e I ortuus? V 15 dis
PM UCDUE 5, γεγενῆσθαι ἐξ ἀρπ di suem mn
- ἥλιον I^ αθεῖν
EV γάρ τι χειμή t λει p.a 0e
Θῶμεν γάρ τ χερλῦν ὅδωδε; Boó y προφή
"m τεθνηχότος μα y Ἄχο οὐσον τοῦ 1
ὄνου ας ἣ σηπεδών ἐστιν;
^j τί
τῆς ἅμ. Hi

19.

7.6.
: Pu- psal. 37
Icentem :
| prophetam dicer ἧς
eU RÉF t cicairices mec.
entr "pte sunt c rie
: ἔμ l lerum
, et cor. wood
RM verbis precaris, ut
i
ἡζεσαν xol ede οἵ μ. pa NI UE
s y ἀξιοῖς ἐπ
ΠΝ, ν Θεὸν ἀξ
ἐν δημά
t Σὺ ὃ δὲ διὰ p.
μου.

ε Alii 2 ». OSIXVUG 2 ὧν Alii μιᾶρον.
“ t : 2 b "n^
0U)ZtTOY. OZUIXVJ τι αυτον. '
[ ) ? $ otl :
» » ícot Ξ ἄλλον αὐτὸν:
3 Q don T fe2 ZzXuUcot 7 /
2 ,
ul

S. JOANNIS CHRYSOST.

496
?pliviscatur; dum per rapinas et fraudes tuas il-

lud agis, ut eorum semper recordetur, dum pecca-

tum tuum arc imponitur. Jam vero non hoc so-

. lum peccatum cst, sed quod est gravius, sancto-

, Altrerum animas. inquinas. Hoc enim lapis est, et san-
lpis er etfeatur : ille autem semper Christum ferunt :
et audes tam immunda offerre? Minime, inquies;

non eas pecunias offero, sed alias. Ridicula hac et

nugacia sunt. Nescis quod si in multam pecuniam

vel stilla injustitize inciderit, tota inquinatur? Ut

enim si quis in purum fontem fimum 1njiciat, to-

tam aquam reddit immundam : ita si in divitias

Manus la- rapina. ingrediatur, omnia fctore implet. Quid
vabant cum 9 . : Xe. d
in Ecce. €*£0? manus lavamus cum in ecclesiam ingredi-
siam intra- IDur, cor vero non item? num manus vocem emit-
Ears tunt? Anima verba profert : in. illam Deus respi-
cit :illa fedata, nihil prodest corporis puritas.

Qu: utilitas 51 manus exteriores abstergas, inte-

riores vero impuras relinquas? Illud. grave est,

illud omnia subvertit, quod parva cum metu cu-

rantes, magna contemnamus. Íllotis certe manibus

orare indifferens cst; illota vero conscientia, illud

est omnium malorum deterrimum. Audi quid

dictum sit Judzeis, de tali immunditia sollicitis :

Jer. 4. 1j. Lava a malitia cor tuum. Quousque erunt in te
cogitationes laborum tuorum? Lavemus et nos,

non luto, sed aqna pura, eleemosyna, non avaritia.

Prius a rapina abstine, et tunc eleemosynam lar-

Psal. 35. gire. Declinemus a malo, et faciamus bonum. Ma-
E nus coerce a rapina, et sic eas ad eleemosynam
syna ex ra- porrige. Si vero isdem manibus alios spoliemus,
pia scelus etiamsi non ex ablatis alios induamus, neque sic
P supplicium effugiemus. Sic enim propitiationis
materia sceleris. quoque materia est. Melius certe

est non misereri, quam sic misereri. Siquidem

Caino melius fuisset nihil prorsus offerre. Si vero

qui minora obtulit, Deum irritavit; qui aliena

dat, quomodo non provocabit? Ego tibi dixi , in-

quit, Ne rapias; et tu me ex raptis honoras?

quid existimas? an me his delectari? Dicet igitur

Psal.4g. tibi : Existimasti inique, quod ero tui similis.
did "Arguam te, et statuam. contra faciem tuam
peccata tua. Sed absit ut quis talem audiat vo-

cem ; veruni utinam post puras erogatas eleemo-

synas, cum splendidis lampadibus, in thalamum
ingrediamur, gratia et benignitate Domini. nostri

* | αὐτήν e Codd. nostris et Savil. additum.]

* Alii προσφέρει.

ἃ Nonnulli χαχῶν. διὰ τοῦτο χαὶ Ἰουδ... τί φησιν. [Infra
Codd. nostri et marg. Savil. ἀποπλύνωμεν τοίνυν μὴ βορ-

ipn]

ARCHIEP.

E

A84 - 2 2 , E) , BUNT 55V cr
A τοις ἐς EXELVO)V αφηρημιενοις ἐνουώμεν, οὐὸς QUT(U)

CONSTANTINOP.

T - D -
θέσθαι ὧν ποιεῖς καχῶν " αὐτὸς δὲ δι᾿ ὧν ποιεῖς ἁρπά-
ζων χαὶ πλεονεχτῶν, χαὶ παρασχευάζεις μεμνῆσθαι
^ m 5 ͵ὔ € / ALEX. ^N
διηνεχῶς;, ἐπιτιθείς σου τὴν ἁμαρτίαν ἐπὶ τὸ θυσια-
στήριον. Νῦν δὲ οὐ τοῦτο μόνον ἐστὶ τὸ ἁμάρτημα, ἀλλὰ
χαὶ τὸ τὀύτου χαλεπώτερον, ὅτι τὰς τῶν ἁγίων μολύ-
νεις ψυχάς. Τοῦτο μὲν γὰρ λίθος ἐστὶ, χαὶ ἁγιάζεται:
kJ - Y NX ^ 9. X /, ^ "d /, ι
ἐχεῖναι δὲ διὰ παντὸς αὐτὸν φέρουσι τὸν Χριστόν. xoi
D - / 5, M , , 7 - T.
t0) Gc ἐχεῖ πέμπειν ἀπὸ τοιαύτης ἀκαθαρσίας; Οὐχὶ,
φησίν. οὖκ αὐτὰ τὰ χρήματα, ἀλλ᾽ ἕτερα. Γέλως
ταῦτα χαὶ λῆρος. Οὐχ οἰδας, ὅτι χἂν εἰς πολὺ πλῆθος
χρημάτων τῆς ἀδικίας ἐμπέση ῥανὶς, πάντα μολύνε-
ται 5 Καθάπερ οὖν εἰς πηγὴν χαθαρὰν xómpov τις ἐμ.-
6 λὼ c * S δ ΕἸ “ 5 / cer
αλὼν, πᾶσαν * αὐτὴν ἀκάθαρτον cipydcaro* οὕτω
M 5 [4 e! -) D /, ,
xat £y πλούτῳ πλεονεξία τις εἰσελθοῦσα, πάντα ἀπο-
πνεῖν ποιεῖ τῆς ἐχεῖθεν δυσωδίας. Εἶτα χεῖρας μὲν
PA - » ^ , 5 , A αἵ ,ὔ

νιπτόμεθα, εἰς ἐχχλησίαν εἰσιόντες " τὴν δὲ χαρδίαν
οὐχέτι; Μὴ γὰρ αἵ χεῖρες φωνὴν ἀφιᾶσιν; Ἢ ψυχὴ
e / Mee i σιν 15. ὙΠ S en
προφέρει τὰ ῥήματα" εἰς ἐχείνην ὃ Θεὸς χαθορδ "
οὐδὲν δεῖ τῆς τοῦ σώματος καθαρότητος, ἐχείνης με--
υολυσμένης. Τί γὰρ ὄφελος, ἂν τὰς ἔξωθεν uiv γεῖ
μολυσμένης. Τί γὰρ ὄφελος, ἂν τὰς ἔξωθεν uiv γεῖρας
- "nz 1 Y of es E , " np Y
ἀποσμήξης, τὰς δὲ Evoov ἀκαθάρτους ἔχης; To γὰρ
δεινὸν xat πάντα ἀνατρέπον, τοῦτό ἐστι, ὅτι τὰ υἱ-
χρὰ δεδοιχότες, τῶν μεγάλων χαταφρονοῦμεν. Τὸ μὲν
Ἔν ον yf 25. / à of
οὖν ἀνίπτοις χερσὶν εὔξασθαι, ἀδιάφορον" τὸ δὲ ἀνί-

dya-

πτῳ διανοίᾳ, τοῦτό ἐστι τὸ πάντων ἔσχατον τῶν
x&v. Ἄκουσον xoi Ἰουδαίοις τοῖς περὶ τὰς τοιαύτας
» , 5 v / » 5 H
ἀχαθαρσίας ἠσχολημένοις, τί εἴρηται; ᾿Απόπλυναι
ἀπὸ χαχίας τὴν χαρδίαν σου. "Ewc πότε ἔσονταί σοι
^ M » 3 , ' -
διαλογισμοὶ πόνων σου: ᾿Αποπλύνωμεν xat ἡμεῖς, μὴ
ci e K
Bop6ópt , ἀλλ᾽ ὕδατι χαθαρῷ, ἐλεημοσύνη, xo μὴ
Ὁ» ^ b / ,
πλεονεξίᾳ. Πρῶτον ἀπαλλάγηθι τοῦ ἁρπάζειν, xo τότε
5 795 [4 2). , "E t Sa b
ἐπίδειξαι τὴν ἐλεημοσύνην. ᾿Εχχλίνωμεν ἀπὸ χαχοῦ,
καὶ ποιήσωμεν ἀγαθόν. Στῆσον τὰς χεῖρας ἀπὸ πλε--
»; er IIS UN 2 , »
ονεξίας, xol οὕτως αὐτὰς ἐπὶ τὴν ἐλεημοσύνην dye.
“Ἂν δὲ ταῖς αὐταῖς ἄλλους ἀποδύσωμεν, εἰ χαὶ μὴ

διαφεύγομεν τὴν χόλασιν. 'H γὰρ ὑπόθεσις τοῦ
ἱλασμοῦ πάσης πλημμελείας ὑπόθεσις γίνεται. ᾿Γοῦ
1 el ΕἸ - N 2 - - 351) D EY -
γὰρ οὕτως ἐλεεῖν τὸ μὴ ἐλεεῖν χρεῖττον. ᾿Επεὶ καὶ τῷ
Κάϊν βέλτιον ἦν μηδὲ ὅλως προσενεγχεῖν. Ei δὲ ὃ τὰ
2N 7 , v M LE [4 Nay ,
ἐλάττω χομίσας, τὸν Θεὸν παρώξυνεν ὃ τὰ ἀλλότρια
διδοὺς, πῶς οὐ παροξυνεῖ ; Exo σοι εἶπον, φησὶ, μὴ

z »0M CORE ἢ J
αὐτῶν τιμᾶς τί νομίζεις: ὅτι

ἁρπάζειν * xa σύ με ἐξ
ἥδομαι τούτοις; Οὐχοῦν ἐρεῖ πρὸς a£ * Ὑπέλαόδες ἀνο-
μίαν, ὅτι ἔσομαί σοι ὅμοιος. ᾿λέγξω σε; xoi παρα-
στήσω χατὰ πρόσωπόν σου τὰς ἁμαρτίας σου. ᾿Αλλὰ

π

* Manuscripti multi ἂν δὲ «ats αὐταῖς τοὺς πτωχοὺς
ἀποῦύωμεν, vel ὀποὺῦύσωμεν. Editi ἄλλους ἀποδύωμεν. Mox
Ἰφηρημένοις, alii διδομένοις. Paulo post Mss, non pauci

ἐπεὶ καὶ ὁ Κάϊν βελτίων ἦν μηδὲ ὅλως προτενεγχκών.

IN JOANNEM HOMIL. LXXIV. al. rxxul.

Li , m" m^ - 5*2?
μὴ γένοιτο μηδένα ταύτης ἀχοῦσαι τῆς φωνῆς, ἀλλ
, M
ἐλεημοσύνην καθαρὰν ἐργασαμένους, καὶ λαμπρὰς
e, N m 2€.

τὰς λαμπάδας ἔχοντας, οὕτως εἰς τὸν νυμφῶνα εἰσελ-

- /, , M K l4 A Ὁ } δι m

θεῖν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Inoo0
r es -* ^ m 0.1

Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

f£
407

Jesu Christi, cui gloria in secula seculorum.
D Amen.

"Aud.
OMIAIA οὗ. HOMILIA LXXIV.
Λέγει αὐτῷ Φίλιππος: Κύριε, δεῖξον ἣμῖν τὸν Π|α- Car. XIV. v. 8. Dicit ei Philippus : Domine,
τέρα, xo doxet ἡμῖν. Λέγει αὐτῷ 6 Ἰησοῦς * τοσοῦ- ostende nobis Patrem, et sufficit. nobis.

A M »y ,
τον χρόνον μεθ’ ὑμῶν εἶμι, xol οὐκ ἔγνωχάς Us,
r N
Φίλιππε; Ὃ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα.

* ,
Ὃ μὲν προφήτης ἔλεγεν ᾿Ιουδαίοις * "Ox πόρνης
«
ἐγένετό Got, ἀπηναισχύντησας πρὸς πάντας. Ὥς ἔοιχε
δὲ, οὐχ ἐχείνη τῇ πόλει δίκαιον μόνον ταῦτα εἰπεῖν,
5 M M - 5 , N M ^ / τι
ἀλλὰ xai τοῖς ἀναισχύντως πρὸς τὴν ἄληθειαν ἀντι--
DU ^
GXérouct. "oU γὰρ Φιλίππου πρὸς τὸν Χριστὸν εἰπόν-
τος, Δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα σου, φησί" Τοσοῦτον
ΩΣ L4
χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι, xol οὐκ ἔγνωχάς με, Φίλιπ-
΄ Ne Ὁ
πε; Καὶ ὅμως τινές εἶσι xal μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα
, / ΩΣ / b "ec p /
ἀποσχίζοντες τοῦ γεγεννηχότος τὸν Υἱόν. Καίτοι ποίαν
zwi ζητεῖς ἐγγύτητα; Τινὲς γὰρ ex τῆς δή-
μείζω ταύτης ζητεῖς ἐγγύτητα; Τινὲς γὰρ &x τῆς δή
, M 32 Y v £e 3X H ,ὔ R4
σεως ταύτης xal εἰς τὴν Σαδελλίου νόσον ἐνέπεσον.
3 M M , XL / 32 ς - € 3
᾿Αλλὰ χαὶ τούτους xat ἐχείνους ἀφέντες ἡμεῖς, ὡς Ex
διαμέτρου παρανομοῦντας, ἴδωμεν τῶν εἰρημένων
UN oT ας r Ὁ Di gum 2 y
τὴν axotósuxv. Γοσοῦτον χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι, xat
οὖκ ἔγνωχάς με, Φίλιππε, φησί; Τί γάρ; σὺ εἰ ὃ
- ' c »5
Πατὴρ ὃν ἐπιζητῶ ; Οὐχὶ, φησί. Διὰ τοῦτο οὐδὲ εἶπεν,
El xy ? , 5 : 2 , Μ 5 NV
οὐχ ἔγνωχας αὐτόν * ἀλλ᾽, Οὐχ ἔγνωχάς με’ οὐδὲν
ἄλλο ἐμφαίνων, ἢ ὅτι οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν ὃ ΥἹὸς, ἢ
ΩΝ cr AMAN lae M ΄ 2 -— Ny "3
τοῦτο ὅπερ ἐστὶν ὃ Πατὴρ, μένων ἐν τῷ εἶναι Υἱός.
Πόθεν δὲ ἐπὶ τοῦτο ἦλθεν ὃ Φίλιππος; Ἔλεγεν: Ei
ἐμὲ ἐγνώχειτε, χαὶ τὸν Πατέρα μου ἐγνώχειτε ἄν"
xoi τοῖς ᾿Ιουδαίοις πολλάκις εἶπεν τοῦτο. ᾿Επεὶ οὖν
5 , E gs € / ^ , X ^3 Ὁ»
ἠρώτησεν αὐτὸν 6 Πέτρος πολλάχις, xo ᾿Ιουδαῖοι,
, ec
τίς ἐστιν ὃ Πατὴρ, ἠρώτησεν αὐτὸν xal ὁ Θωμᾶς,
d ) ED JA $^NV y X L , x A A s M
χαὶ οὐδεὶς οὐδὲν ἔμαθε σαφὲς, ἀλλ᾽ ἔτι ἠγνοεῖτο τὰ
A.
λεγόμενα, ἵνα μὴ δόξῃ προσχορὴς εἰναι ὃ Φίλιππος,
3 ow - 5 aX ἣ N 3 NS 5 cT M
χαὶ διενοχλεῖν αὐτὸν μετὰ τοὺς ᾿Ιουδαίους ἐρωτῶν xc
αὐτὸς, Δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα σου, ἐπήγαγε, Καὶ
ἀρχεῖ fpi * οὐδὲν πλέον ζητοῦμεν. Καίτοι ὃ Χριστὸς
ἔλεγεν " Ei

T
χειτε ἂν, χαι

υὲ ἐγνώχειτε, χαὶ τὸν Πατέρα μου epic
| Y (QXEUTE , Xo τὸν ἀτερὰ μου ξεγνο-

2 qmu

, c x L ^J 1 1

δι᾿ ἑαυτοῦ τὸν Πατέρα ἐδήλου * 6 δὲ ἀν-
£ NT €
£ox. δεῖξον, ὡς

αὐτὸν εἰδὼς ἀχριδῶς. AX οὐχ ἀνέμεται αὐτοῦ ὃ Xot-
ς X*0 γᾷ :

Ὁ, Dicit ei Jesus : Tanto tempore vobiscum
sum, et non cognovisti me, Philippe? Qui
videt me, videt et Patrem.

C 1. Dicebat propheta Judzis : Facies meretri- 7«r.3.2.

cis facta est tibi, qui impudenter cum omnibus

agis. Ut autem videtur, non illi civitati tantum hac
male intec-

hoc jure dicatur , sed etiam iis qui veritati impa-

denter obsistunt. Dicente enim Phil; ppo, Ostende tw.

nobis Patrem , respondit Christus : Tanto tem-
pore vobiscum sum, et non cognovisti me,
Philippe? Et tamen quidam sunt, qui post hac
verba Filium a Patre abscindunt. Atqui quam
majorem quaris propinquitatem? Quidam enim

IEeretict
dicta

pretaban-

p ex hoc dicto in Sabellii morbum inciderunt. Ve- sabelliapi

rum et his et illis relictis, ut ex diametro et impie
oppositis, accuratum verborum sensum explore-
mus. Tanto tempore vobiscum sum, et non co-
gnovisti me, Philippe. Quid enim? tune Pater. es
quem inquiro? Non, inquit. Ideo non dixit, Non
cognovisti eun; sed, /Yon cogroristi me; nihil
aliud declarans, quam non aliud esse Filium, quam
quod est Pater, manens tamen ipse Filius. Cur
r Philippus ad interrogandum accessit? Dixerat

Christus, Si cognovissetis me, et Patrem meum Joan. loss

utique cognovissetis; Judzisque sape hoc ipsum
dixerat. Quia ergo eum frequenter et Petrus et Ju-
diei interrogaverant, quis esset Pater, interrogave-
rat item. Thomas, et nullus quid clarum acceperat,
sed adhuc res ignorabatur; ne molestus videretur
esse Philippus, et cum. Judzis tentando eum. fa-
stidiosus, ut dixit, Ostende nobis Patrem tuum ,
adjecit, Et sufficit nobis; nihil ultra querimus.
Atqui Christus dixerat : Si cognovissetis me, et
; Patrem meum. utique cognovissetis, et per se
A Patrem ostendebat : ille vero mutavit ordinem di-
cens, Ostende Patrem, ac si Christum accurate co-
gnosceret, Verum non illi morem gessit Christus,

498 S. JOANNIS CHRYSOST.

sed ad viam direxit, suadens illi ut per se Patrem
cognosceret. Ipse vero carneis oculis ipsum vi-

dere volebat, forte quia audierat Deum vidisse
prophetas. Verum illa humiliore modo dicta
Joan.1.18. sunt, o Philippe. Ideo dicebat Christus : Deum
Ibid. 6. 45. nemo vidit umquam; et rursum, Omnis qui
€ 5.37. audivit a Deo, et didicit, venit ad. me. JVe-
que vocem ejus audistis, neque faciem ejus

n im 33. vidistis. Et in Veteri Testamento, /Vemo videbit
faciem meam, et. viget. Quid. ergo Christus?
Admodum increpat: Tanto tempore vobiscum

sum, et non cognovisti me, Philippe? Non di-

xit, Non vidisti me; sed, JVon cognovisti me.
Numquid te nosse volo? inquit. Patrem tuum vi-

dere nunc quzro; tu vero mihi dicis, /Von cogno-

visti me? quznam hac consequentia? Multa sane.

Quia enim Filius idipsum est quod Pater, manens

tamen Filius, jure in se Patrem ostendit. Deinde
hypostases distinguens ait : Qui videt me, videt

et Patrem, ne quis diceret eumdem esse. Patrem

et Filium. Si enim idem ipse Pater esset, non di-

ceret, Qui videt me, illum videt. Quomodo autem

non dixit ei, Impossibilia pes, qua non sint puri
hominis? mihi enim tantum boc possibile est.

Quia dixerat, Sufficit nobis , quasi ipsum vidisset,

ostendit eum neque se vidisse: alioquin illum vidis-

set, si se videre potuisset. Ideo dicebat : Qui videt

me, videt et Patrem. $i quis me vidit, et illum

videbit; hoc est : Neque me, neque illum potest quis

videre. Philippus enim visus cognitionem quzre-

bat : et quia seillum vidisse putabat, volebatque

sic Patrem videre, ostendit ipsum neque se vidisse.

Quod si quis hic visionem pro cogniüone intelligi

velit, non contradicam. Nam qui me novit, inquit,

Consuy. ΠΟΥ et Patrem. At non hoc dicit, sed ut consub-
stantillitas. stantialitatem ostendat dicit : Qui novit substan-
CE tiam meam, novit et Patris. Et quid hoc, inquies?
Nam qui novit creaturam, novit et Deum. Atqui
creaturam omnes norunt el vident ; Deum vero non

omnes norunt. Ad. hze, videamus quid Philippus

videre quzrat : num sapientiam Patris? num ejus
bonitatem? Minime; sed, quid sit Deus, ipsam sub-

stantiam. Ad hoc respondet Christus : Qui videt

me. Qui autem creaturam videt, non Dei substan-

tiam videt. Qui videt me, videt et Patrem, in-

quit. Si alterius esset substantiz, non hoc dixisset.

Ut autem crassiore utar sermone: nemo qui aurum

ignoret, in argento auri substantiam videre potest :

a Morel. αὐτοῖς δέ, male.

b Morel, εἰ «zt τοῦτο ἠδυνήθη.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

B

C

D

ri

στὸς, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν 680v αὐτὸν ἵστησι, δι᾿ αὐτοῦ τὸν
Πατέρα μανθάνειν πείθων" * αὐτὸς δὲ τοῖς τοῦ σώμα--
τος ὀφθαλμοῖς τούτοις ἐδούλετο ἰδεῖν, ἴσως περὶ τῶν
προφητῶν ἀκούων, ὅτι εἶδον τὸν Θεόν. ᾿Αλλὰ συγκα-
τάῤασις ἣν ἐχεῖνα, ᾧ Φίλιππε. Διὰ τοῦτο ὃ Χριστὸς
ἔλεγε * Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε * xol πάλιν, Πᾶς
ὃ ἀχούσας παρὰ τοῦ Θεοῦ; χαὶ μαθὼν, ἔρχεται πρύς
με. Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ ἀχηχόατε, οὔτε εἶδος αὐτοῦ
ἑωράκατε. Καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ, Οὐδεὶς ὄψεται τὸ πρόσ-
ωπόν μου, χαὶ ζήσεται. Τί οὖν ὃ Χριστός; Σφόδρα
ἐπιτιμητικῶς: Τοσοῦτον χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι, xat
οὐκ ἔγνωχάς με, Φίλιππε; Kol οὐχ εἶπεν, οὐχ εἰδές
με, ἀλλ᾽, Οὐχ ἔγνωχάς με. Μὴ γάρ σε βούλομαι,
φησὶ , μαθεῖν ; "Tov Πατέρα σου ἰδεῖν ζητῶ νῦν * σὺ δέ
μοι λέγεις, Οὐχ ἔγνωκάς, με; ποίαν οὖν ἀχολουθίαν
ἔχε ὙΠ Πολλὴν μὲν oov. ᾿Κῇπειδὴ iis τοῦτό ἐστιν,
ὅπερ ἐστὶν ὅ Πατὴρ, μένων Υἱ[ὸς, εἰκότως ἐν αὐτῷ
δείκνυσι τὸν ἡ γον VEM Εἶτα διαιθῶν τὰς ὑποστά-
σεις , φησίν : E e ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα,
ἵνα μή τις εἴπῃ" ὅτι αὐτὸς Πατὴρ, αὐτὸς Υἱός «Εἰ t
γὰρ αὐτὸς ἦν 6 Tacho, οὐκ ἂν εἶπεν, ὃ ὃ ἑωρακὼς ἐμὲ,
ἐχεῖνον ἑώραχε. lli δὲ οὐχ εἶπεν αὐτῷ, ἀδύνατα
αἰτεῖς, καὶ οὐ κατὰ ἄνθρωπον; ἐμοὶ γὰρ μόνῳ τοῦτο
δυνατόν. "Eco εἶπεν, Ἀρχεῖ ἡμῖν, ὡς αὐτὸν εἰδὼς;
δείκνυσιν ὅτι οὐδὲ αὐτὸν ἑώρακεν. Ἢ γὰρ ἂν χἀκεῖνον
εἶδεν, P εἰ καὶ αὐτὸν ἠδυνήθη. Διόπερ ἔλεγεν: Ὁ ἑω-

οἷ

^
ραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα. El τις ἐμὲ εἰδε, xà-

a.

χεῖνον ὄψεται. Ὃ 03 λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν, ὅτι οὔτε
ἐμὲ, οὔτε ἐκεῖνον δυνατόν ἐστιν ἰδεῖν. Ὃ γὰρ Φίλιπ-
Toc τὴν Ov ὄψεως ἐζήτει γνῶσιν * xol ἐπειδὴ αὐτὸν
μὲν ἑωρακέναι ἐνόμιζεν, ἐδούλετο δὲ xal τὸν Πατέρα
οὕτως ἰδεῖν, δείκνυσιν ὅτι οὐδὲ αὐτὸν εἶδεν. Εἰ δὲ λέγοι
τις mu ἐνταῦθα τὴν ML οὐδὲ τούτῳ ἀντιλέγω.
Ὁ γὰρ ἐμὲ γνοὺς, φησὶν, ἔγνω τὸν Πατέρα. AA οὐκ
εἶπε τοῦτο, ἀλλὰ τὸ διιοούσιον i agri Banques
voc &imev* ὃ τὴν ἐμὴν οὐσίαν εἰδὼς, οἶδε καὶ τὴν τοῦ
Πατρός. Καὶ τί τοῦτο, φησί; Καὶ γὰρ ὃ τὴν χτίσιν
εἰδὼς; oiüs χαὶ τὸν Θεόν. Καίτοι πάντες ἴσασι τὴν
χτίσιν καὶ ἑωράκασι" τὸν δὲ Θεὸν οὐκ ἴσασι πάντες.
Ἄλλως δὲ, ἴδωμεν τί ὃ Φίλιππος ζητεῖ ἰδεῖν. Ἄρα
τὴν σοφίαν τοῦ Πατρός; ἄρα τὴν ἀγαθότητα; Οὐχί:
ἀλλὰ “αὐτὸ τὸ τί ποτέ ἐστιν ὃ Θεὸς, αὐτὴν τὴν οὐ-
σίαν. ἸΤρὸς τοῦτο οὖν ἀποχρίνεται ὃ Χριστός: Ὃ ἕω-
ραχὼς ἐμέ. Ὃ δὲ τὴν χτίσιν ἰδὼν, οὐχὶ χαὶ τοῦ Θεοῦ
τὴν οὐσίαν εἶδεν. Ei τις εἶδεν ἐμὲ," τὸν Πατέρα μου

ἊΝ μπῇ
εἰδε, φησίν. Ei δὲ ἑτέρας οὐσίας ἦν, οὐχ ἂν τοῦτο
N ,

* " Y
εἶπεν. Ἵνα δὲ xol παχυτέρου ἅψωμαι λόγου, οὐδεὶς

“ρυσὸν ἀγνοῶν; ἐν ἀργύρῳ τοῦ χρυσίου τὴν οὐσίαν

ὁ [Tta Savil. Pronomine αὐτό carebat Montf, arti
culo carent Codd. nostri. ]

IN JOANNEM HOMIL

ἰδεῖν δύναται * οὐ γὰρ ἄλλη δι᾿ ἄλλης φαίνεται φύσις.

LXXIV.

al. ΔΝ:

400

, on enim alia natura per aliam dignoscitur. Ideo

Διὰ τοῦτο χαὶ χαλῶς ἐπετίμησεν εἰπών - ᾿Γοσοῦτον P jure increpavit dicens : Tanto tempore vobis-

χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι. ᾿Τοσαύτης ἀπέλαυσας διδασχα-
NI » - ΕἸ , "
λίας, εἶδες σημεῖα μετὰ αὐθεντίας, καὶ πάντα ἅπερ
θεότητος ἦν ἴδια, xxi ἃ ὃ Πατὴρ μόνος ἐργάζεται,
ἁμαρτήματα λυόμενα͵, ἀπόῤῥητα εἰς μέσον ἀγόμενα;
θάνατον ἀναχωροῦντα,, δημιουργίαν ἀπὸ γῆς γινομέ-
γὴν, Καὶ οὐκ ἔγνωχάς με;
3 ^ A , , NN c *
Ἐπειδὴ γὰρ σάρκα περιέχειτο, διὰ τοῦτο εἰπεν,
Οὐχ ἔγνωχάς με. Etoec τὸν Πατέρα; Μὴ ζήτει πλέον
ἰδεῖν * ἐν ἐχεί ζ ἑώρακας. ΕἸ εἶδέ δὲ
ἰδεῖν * ἐν ἐχείνῳ γάρ με ἑώῤακας. Et εἰδές με, μηδὲν
΄ 5 zs N23) - » 2
περιεργάζου * καὶ γὰρ ἐν ἐμοὶ ἐκεῖνον ἔγνως. Οὐ πι-
τῷ Πατρί; Τουτέστιν,
à
τῇ οὐσίᾳ φαίνομαι. Τὰ
n f 9 μ 4 R

ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ. KiOsc ἐγγύτητος ὑπερδολὴν, xai
utc οὐσίας ὑπόδειγμα; Ὃ δὲ Πατὴρ, 6 ἐν ἐμοὶ μέ-

, , M
στεύεις ὅτι ἐγὼ ἐν ἐν ἐχείνη

δήματα, ἃ ἐγὼ λαλῶ, ἀπ᾽

νων, αὐτὸς ποιεῖ τὰ ἔργα. Πῶς ἀπὸ ῥημάτων ἀρξά-
μενος, ἐπὶ τὰ ἔργα ἦλθε; Τὸ γὰρ ἀκόλουθον ἦν εἰ-
πεῖν, αὐτὸς λαλεῖ τὰ ῥήματα - ἀλλὰ δύο τίθησιν ἐν-
ταῦθα, περὶ διδασχαλίας xot σημείων ἢ ἐπειδὴ xod
τὰ ῥήματα ἔργα ἦν. Πῶς οὖν αὐτὸς ποιεῖ; Καὶ μὴν
ἀλλαχοῦ φησιν * Ei μὴ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ Πατρός μου,
μὴ πιστεύετέ μοι" πῶς οὖν ἐνταῦθα τὸν Πατέρα
φησὶ ποιεῖν; Τὸ αὐτὸ τοῦτο δηλῶν, ὅτι οὐδὲν μέσον
Πατρὸς καὶ Υἱοῦ. ^O δὲ λέγει, τοῦτό ἐστιν" οὐχ ἂν
ἄλλως ἐποίησεν ὃ Πατὴρ, xoi ἄλλως ἐγώ χαὶ μὴν
ἀλλαχοῦ x«t αὐτὸς χαὶ ὃ Πατὴρ ἐργάζεται, λέγων"
Ὁ Hacip. μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι"
ἐχεῖ μὲν τὸ ἀπαράλλαχτον τῶν ἔργων, ἐνταῦθα δὲ τὸ
ταὐτὸν ἐνδειχνύμενος. Ei δὲ f mpóyetpoe τῶν λέξεων
ἔμφασις ταπεινότητα ἐμφαίνει, μὴ θαυμάσῃς. Πρό-
τερον γὰρ εἰπὼν, Οὐ πιστεύεις, τότε τοῦτο ἐφθέγξατο᾽
δεικνὺς, ὅτι ὑπὲρ τοῦ εἰς πίστιν αὐτὸν ἀγαγεῖν οὕτως
ἐσχημάτισε τὰ ῥήματα. Τὰς γὰρ καρδίας αὐτῶν * ἐνε-
θάτευε. Πιστεύετε ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, καὶ ὃ Πατὴρ
ἐν ἐμοί; " E8et μὲν ὑμᾶς ἀχούοντας Πατέρα καὶ Υἱὸν,
μηδὲν ἕτερον ζητεῖν εἰς παράστασιν τῆς χατὰ τὴν
οὐσίαν συγγενείας. Ei δὲ ὑμῖν οὐχ ἀρχεῖ τοῦτο πρὸς
τὸ δεῖξαι τὸ ὁμότεμον χαὶ δμοούσιον, "xy ἀπὸ τῶν
ἔργων μάθετε. Καὶ τὸς Ὃ ἑωραχὼς ἐμὲ, € ἑώραχε τὸν
Πατέρα μῦς sides ode ἐλέ roni οὖχ ἂν ὕστερον
εἶπεν- Εἰ δὲ μὴ, διὰ τὰ ἔργα πισ μοι.
δεικνὺς, ὅτι οὐ ταῦτα δύναται μόνον, ᾿Αλλὰ χαὶ

΄-᾿ , Pg. DU ^,
πολλῷ τούτων μείζονα, μεθ’ ὑπερθολῆς αὐτὰ τ

ύετέ
ὑέετε

Εἶτα

E ^ Ζ ,ὦ Y L

σιν. Οὐ γὰρ λέγει ; ὅτι καὶ μείζονα τούτων δύναμαι

ΠΡ τε αν OO ose m m 5

ποιῆσαι " ἀλλ᾽ ὃ πολλῷ θαυμαστότερον ἦν, καὶ ἑτέροις

ΝΑ ^ m M M ἥν τ

δύναμαι δοῦναι, φησὶ, χαὶ μείζονα ποιῆσαι τούτων.

Ἂ ἣν σὺ » 9 CU RM c € , P] LET M
μὴν, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ὃ πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ

I i EN hd 2 -

ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ χἀχεῖνος ποιήσει, xa μείζονα coU -

e
τῶν ποιήσει, ὅτι πρὸς τὸν Πατέρα πορεύομαι. "Tou-

E

cum sum. "Tanta dignatus es doctrina, vidisti si-
gna cum auctoritate facta, et omnia quz divinita-
tis erant propria, et quod Pater solus facit, pec-
cata remissa, arcana in medium adducta, fugatam
mortem, creationem ex terra factam, Et non co-
gnovisti me?

9. Quia enim carne circumdatus erat, ideo dixit,
IVon cognovisti me. Vidisti Patrem? Ne quaras
amplius videre :in me enim illum vidisti. Si vidisti
me, ne curiose inquiras : etenim in me ipsum no-
sti. 10. /Von credis quia ego in Patre? Moc est,
In illa substantia appareo. erba quce ego lo-
quor, a meipso non loquor. Viden' propinqui-
tatis excessum, et unius substantize argumentum ?
Pater autem in me manens, ipse facit opera.
Quomodo a verbis orsus, transit ad opera? Ex
consequenti enim dicere debuit, Ipse loquitur ver-
ba;sed duo hie ponit, doctrinam et signa ; vel
quod ctiam verba essent opera. Quomodo ergo fa-
cit ille? Etenim alibi dicit :
Patris mei, nolite mihi credere : quomodo ergo
hic Patrem facere dicit? Hoc ipsum indicans, ni-
hil medium esse inter Patrem et Filium; hoc est,
Non aliter. fecit Pater, aliter ego facio : siquidem

37-

alibi etipse et Pater operari dicitur: Pater meus Jo«n 5.17

usque modo operatur, et ego operor. Ilic nul-
lam esse operum differentiam, hicidipsum indicat.
Quod si prima fronte verba aliquam exhibent hu-
militatem, ne mireris. Nam cum prius dixisset,
IVon credis, tune. sic loquutus est; ostendens se
ideo ita verba temperasse, ut illum ad. fidem ad-
duceret. In cordibus namque eorum versabatur.
11. Creditis quia ego in Paire, et Paier in
me? Oportebat certe vos audientes Patrem et Fi-
lium, non aliud quaerere ad declarandum substan-
tiam esse camdem. Quod si hoc. non satis est vo-
bis ad demohstrandam honoris zqualitatem. et
consubstantialitatem, ab operibus quoque discite.
Illudque, Qui videt me, videt et Patrem meum,
si de operibus dictum esset, non dixisset postea :
Sin minus, propter opera ΑΝ ΡΗΝ mihi. Demde
ostendens se non hzc tantum posse, sed et alia his
multo majora, cum hyperbole illa ponit. Neque
enim dicit, His majora possum facere ; sed quod
longe mirabilius, Et. aliis, inquit, Mun facul-
tatem dare majora his faciendi. 12. 4£men, «men
dico vobis, qui credit in me, opera quce ego

facio, et ipse faciet, et majora his faciet, quia

b Morel. xat πὸ τῶν.

Si non facio opera Joan. 10.

500 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCIHIEP. CONSTANTINOP.

ad Patrem vado. Hoc est, Vestrum erit dein-.— céczty, ὑμῶν ἐστὶ λοιπὸν τὸ θαυματουργεῖν " ἐγὼ γὰρ
ceps miracula edere; ego enim abeo. Deinde ἀπέρχομαι. Εἶτα ἐπειδὴ ἤνυσεν ὅπερ ὃ λόγος ἐδού-
cum perfecisset ea quze sermo indicabat, dicit: λετο, φησὶν, ὅτι Ὃ ἂν αἰτήσητε ἐν τῷ ὀνόματί μου,

J 3

15. Quodcumque petieritis in nomine meo, ac- λήψεσθε, καὶ ἐγὼ τοῦτο ποιήσω, ἵνα ἐν ἐμοὶ δοξα-
cipietis, et ego hoc faciam, ut in me glorificetur σθὴ 6 Πατήρ. Ορᾷς πῶς πάλιν αὐτὸς ποιεῖ τοῦτο;
Pater. Viden' quomodo rursum hoc ipse faciat? |, Ποιήσω γὰρ, φησὶν, ἐγώ. Kot οὐκ εἶπεν, ἀξιῶ τὸν
Ego faciam, inquit, et non dixit, Rogabo Pa- A Πατέρα" ἀλλ᾽, Ἵνα δοξασθῇ ἐν ἐμοὶ ὃ Πατήρ. * Καὶ
trem ; sed, Ut in me glorificetur Pater. Atqui μὴν ἀλλαχοῦ ἔλεγεν Ὃ Θεὸς δοξάσει αὐτὸν ἐν ἑαυτῷ"
dicebat alibi : Deus. glorificabit eum in seipso; ἐνταῦθα δὲ αὐτὸς δοξάσει τὸν Πατέρα. “Ὅταν γὰρ ὃ
hic vero, Ipse glorificabit Patrem. Cum enim Fi- Υἱὸς φαίνηται μεγάλα δυνάμενος, δοξασθήσεται &
lius magna posse deprehendetur, Genitor glorifi- ὀγεγεννηχώς. 'TC δέ ἐστιν, Ev τῷ ὀνόματί μου; “Ὅπερ
Christi cabitur. Quid sibi vult illud, Zn. nomine meo? οἷ ἀπόστολοι ἔλεγον, "Ev τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χρι-
ἀπο δδν Ouod apostoli dicebant, ἔνι nomine Jesu Christi στοῦ ἔγειραι καὶ περιπάτει. Πάντα γὰρ τὰ σημεῖα,
surge et ambula. Omnia quippe signa qua illi ἅπερ ἐποίησαν, αὐτὸς ἐνήργει. Καὶ χεὶρ Κυρίου ἦν
e tt. / edebant, ipse operabatur, £t manus Domini μετ᾽ αὐτῶν. ᾿Εγὼ ποιήσω, φησίν. "Op&c αὐθεντίαν ;
᾿ erat cum illis. 44. Ego faciam, inquit. Viden! τὰ 8' ἄλλων αὐτὸς ποιεῖ" τὰ δὲ δι᾿ αὐτοῦ οὐχ ἰσχύει,
auctoritatem? quae peralios fiunt, ipse facit; et ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ Πατρὸς ἐνεργούμενος; Καὶ τίς ἂν ταῦτα
quae per se, non poterit, nisi Patre vim dante? Ec- εἴποι; Τίνος δὲ ἕνεκεν δεύτερον αὐτὸ τίθησι; Βε-
quis hic dixerit? Cur hoc secundum ponit? Ut αιῶν τὸν ἑαυτοῦ λόγον, καὶ δεικνὺς ὅτι τὰ πρότερα
suum confirmet sermonem, et ostendat priora per B συγχαταθάσεως ἦν. Τὺ δὲ, Πρὸς τὸν Πατέρα πο-
attemperationem quamdam dicta fuisse. Illud au- ρεύομαι, τοῦτό ἐστιν " οὐχ ἀπολοῦμαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῆς
tem, 4d Patrem vado, id est, Non pereo, sed οἰχείας ἀξίας μένω, καὶ ἐν τοῖς οὐρανοῖς εἶμι. Πάντα
in propria dignitate maneo, et in colis sum. Haec δὲ ταῦτα παραμυθούμενος αὐτοὺς ἔλεγεν. ᾿Επειδὴ
porro omnia illis ad consolationem dicebat. Quia γὰρ εἰκὸς ἣν αὐτοὺς μηδέπω τοὺς περὶ τὴς ἀναστά-
enim credibile erat eos, qui nondum resurrectio- σεως εἰδότας λόγους ἐννοεῖν τι σχυθρωπὸν, ἑτέροις
nis rationem probe noverant, triste aliqnid in ani- ἐπαγγέλλεται τοιαῦτα δώσειν αὐτοὺς, πανταχοῦ θε-
mo versare, aliis ipsos haec daturos esse promit- ραπεύων αὐτοὺς, καὶ δεικνὺς ὅτι μένει διηνεχῶς,
tit, ubique curans illos, et ostendens se semper — xai οὐ μένει μόνον, ἀλλὰ καὶ μείζονα ἐπιδείξεται
manere; nec manere modo, sed etiam majorem ex- δύναμιν.
hibiturum se virtutem.
5. Sequamur ergo illum, et crucem tollamus. ᾿Αχολουθήσωμεν τοίνυν αὐτῷ xal λάῤωμεν τὸν
Etiamsi enim nulla sit persequutio, alterius ta- Ο σταυρόν. Ei γὰρ καὶ μὴ πάρεστι διωγμὸς, ἀλλ᾽ éxé-
Col.3.5. men mortis tempus adest. JMortificate, inquit, ρου πάρεστι θανάτου καιρός. Νεχρώσατε γὰρ, φησὶ,
membra vestra, que sunt super terram. Ex- τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς. Σ ἔσωμεν οὖν ἐπιθυ--
sünguamus ergo concupiscentiam, opprimamus μίαν, ἀποχτείνωμεν θυμὸν, ἀνέλωμεν φθόνον. ᾿Γοῦτό
Sacri iram, tollamus invidiam. Hoc est vivum sacrifi- ἐστι θυσία ζῶσα. Οὐχ εἰς τέφραν αὕτη f θυσία τε-
wd mis cium : quod sacrificium non desinit in cinerem, — Asuc, οὐδὲ εἰς xomvov διαχεῖται, οὐδὲ ζύλων δεῖται,
stet. sacrifi» non in fumum diffunditur, nonegetlignis et igne, — xoi πυρὸς, καὶ μαχαίρας. "yet γὰρ πῦρ xat μάχαι-

cio veteris
legis.

vel gladio. Ignem quippe habet et gladium, Spi- ραν, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Ταύτῃ χρησάμενος τὴ
ritum sanctum. Hoc usus gladio, cireumeide cor- μαχαίρᾳ, περίτευε τῆς καρδίας τὸ περιττὸν xxt ἀλ-
dis superflua et aliena, aperi obturatas aures. λότριον, ἄνοιξον τὸ μεμυχὸς τῆς ἀχοῆς. Τὰ γὰρ νοσή-
Morbi namque et mal; concupiscenti solent ver- ματα xoi αἵ πονηραὶ ἐπιθυμίαι ἐμφράττειν εἰώθασι τοῦ
bo aditum obstruere. Pecuniarum concupiscentia p λόγου τὴν εἴσοδον. Καὶ γὰρ χρημάτων ἐπιθυμία προ-
non sinit audire verbum de eleemosyna; invidia τεθεῖσα oüx ἀφίησιν ἀχοῦσαι τὸν περὶ ἐλεημοσύνης
accedens arcet doctrinam de caritate; aliusque λόγον, καὶ βασχανία παραγενομένη διατειχίζει τὴν
rursum ingruens morbus animam reddit ad omnia περὶ τῆς ἀγάπης διδασχαλίαν, καὶ ἕτερον νόσημα ἐμ.-
segniorem. Tollamus ergo malas concupiscentias. πεσὸν πάλιν νωθροτέραν αὐτὴν χατασχευάζει πρὸς
Nam sufficit velle, οἱ omnia exstinguuntur. Ne, πάντα. ᾿Ανέλωμεν τοίνυν τὰς πονηρὰς ἐπιθυμίας. Καὶ

;o, illud 1l: 'cunar amor γὰρ ἀρχεῖ 07, ὶ πάντα ἔσῤεσται. Μὴ γὰρ δὴ
quiso, illud attendamus, pecunjarum amorem γὰρ ἀρχεῖ θελῆσαι, xot πάντα ἐσόεσται. MT) γὰρ δὴ

ἃ In quib"sdam hec, xai μὴν ἀλλαχοῦ... τὸν πατέρα, desunt,

IN JOANNEM HOMIL. LXXiv. al. Lxxit. 501

τοῦτο ἴδωμεν, ὅτι τυραννιχὸν ὃ τῶν χρημάτων foc, 6556 tyrannidem, sed vere tyrannidem esse segni-

ἀλλ᾽ ὅτι bu: à ἑτέρας ῥᾳθυμίας ἢ τυραννίς. Πολλοὶ tiem nostram. Multi certe sunt qui argentum quid

yov οὐδ᾽ ὅτι ἔστιν ἀγρύριον εἰδέναι λέγουσιν. Οὐ γάρ 511 se nescire dicunt. Neque enim naturalis est

ἐστι φυσικὴ ἣ ἐπιθυμία αὕτη. Αἱ γὰρ φυσιχαὶ ἄνωθεν E illa cupiditas. Naturales quippe affectus ab initio

xo ἐξ ἀρχῆς Regum: χρυσὸς δὲ χαὶ ἄργυρος infusi sunt : aurum vero et argentum an esset,

xo μέχρι πολλοῦ χρόνου οὐδ᾽ ὅ τι ποτέ ἐστι γνώρι- multo tempore ignotum fuit. Unde ergo crevit haec ὅσου peca-
μον ἦν. Πόθεν οὖν ηὐξήθη f, ἐπιθυμία αὕτη; Ἀπὸ cupiditas? Ex vana gloria, et summa desidia. Ex cds
χενοδοξίας καὶ ῥαθυμίας ἐσχάτης. Τῶν γὰρ ἐπιθυ- — cupiditatibus enim ali: sunt necessarie, alic na-

μιῶν a μέν εἰσιν ἀναγκαῖαι, αἵ δὲ euge αἵ δὲ turales, alie. neutrum. Exempli causa : quz si
οὐδέτερον τούτων. Οἷόν τι λέγω: ὅσαι μὴ πχηραύμε- non expleantur animal perimunt, hz sunt naturales

vat φθείρουσι τὸ ζῶον, αὗται φυσικαὶ χαὶ esie et necessarie; ut cibi, potus, somni cupiditas :
τυγχάνουσιν" οἷον ἣ τῶν σιτίων xaX ποτῶν, καὶ ἣ τοῦ — amor vero corporum, naturalis quidem est, sed
χαθεύδειν ἐπιθυμία - ὃ δὲ τῶν σωμάτων ἔρως, φυσι- ,,, non necessarius. Multi enim ipsum superarunt,

χὸς μέν ἐστιν, οὐχ ἀναγχαῖος δέ. Πολλοὶ γὰρ αὐτοῦ A nec perierunt. Pecuniarum vero cupiditas, nec
περιγεγόνασι, καὶ oüx ἀπώλοντο. Ἣ δὲ τῶν χρημά- — naturalis nec necessaria est, sed superflua. 51 vo-

τῶν ἐπιθυμία οὔτε φυσικὴ, οὔτε ἀναγκαία, ἀλλὰ ms- — luerimus, ejus dominium non recipiemus. Certe

gue * xày τρῶνε » οὐ δεχόμεθα αὐτῆς τὴν — de virginitate loquens Christus ait, Qui potest ca- V«tt^. τὸ
ἀρχήν. ᾿Αμέλει καὶ ὃ Χριστὸς περὶ παρθενίας ὃ διαλεγό- pere, capiat : de divitiis vero non item, sed quid ? 2

μενος φησίν - Ὃ δυνάμενος χωρεῖν, χωρείτω " περὶ δὲ. Visi quis renuntiaverit omnibus que possidet, Luc.14 33.
χρημάτων οὐχ οὕτως, ἀλλὰ τί; "Exv μή τις ἀποτά- — non est me dignus. Ad id quod facile est hortatur;

ξηται αὐτοῦ πᾶσι τοῖς ὑπάρχουσι; o)x ἔστι μου ἄξιος. — ad id vero quod. multos exsuperat, arbitrio rem

Ὃ μὲν γὰρ ἦν εὔχολον παρήνει " ὃ δὲ ὀπερόαζει τοὺς permittit. Gur ergo nos omni prrvamus defensio-

πολλοὺς, ἐπιτρέπει τῇ προαιρέσει. Τί τοίνυν πάσης D ne? Nam qui a violentiore morbo captus erit, non
ἀποστεροῦμεν ἑαυτοὺς ἀπολογίας; O μὲν γὰρ ὑπὸ magnas dabit pcenas : qui vero ab infirmiore af-

τοῦ τυραννικωτέρου πάθους ἁλοὺς, οὐ πολλὴν δώσει — fectu capitur, omni privatur defensione. Quid

δίκην" ὃ δὲ ὑπὸ τοῦ ἀσθενοῦς χειρωθεὶς, πάσης ἀπε- — enim respondebimus quando dicet : Esurientem X«tt^. 25.
στέρηται ἀπολογίας. Τί γὰρ ἐροῦμεν, ὅταν λέγη, πει- — me vidistis, et non nutrivistis? quam excusatio- 2:
νῶντά με εἴδετε, xx οὐκ ἐθρέψατε ; ποίαν ἕξομεν — nem habebimus? paupertatem objiciemus? At non
ἀπολογίαν ; vh» πενίαν προδαλούμεθα πάντως: AJX — sumus vidua illa pauperiores, quz. duobus depo-

oUx ἐσμὲν τῆς χήρας ἐχείνης πενέστεροι, ἥτις O00 — sitis obolis, omnes superavit. Neque enim doni

0 M m , € , V « . ei Te .
ὀδολοὺς βαλοῦσα, πάντας ὑπερηχόντισεν. Οὐ γὰρ πο- magnitudinem requirit Deus, sed voluntatis mo-
/, ἘΞ C M 2 "AE TS 534 V / A , *31* . . .
σότητα * εἰσφορᾶς ἀπαιτεῖ ὃ Θεὸς, ἀλλὰ μέτρα γνώ- — dum : et hoc ad illius providentiam pertinet. Il-
. A ὩΣ 5 E E E DENTS ἢ / . : ER RC . .
Ws x«t τοῦτο δὲ τῆς αὐτοῦ χηδεμονίας. Θαυμά-- ]ius itaque benignitatem. mirati, (1185 possumus

, πρὸς ἃ τὰ Y / P »- A isis .
σαντες τοίνυν αὐτοῦ τὴν φιλανθρωπίαν, τὰ δυνατὰ offeramus ; ut et in praesenti vita et in futura mul-
Jd Ἢ ο M i N 7 / M . . . », : .
συνεισενέγχωμεν * ἵνα Xo κατὰ τὸν παρόντα βίον χαὶ C tam consequuti Dei clementiam, promissis frui bo-

NU, x: ΄, ANM E MT — (Qm x z a . . S. .

κατὰ τὸν μέλλοντα πολλῆς τυχόντες τῆς τοῦ Θεοῦ Q'- — pis possimus, gratia et benignitate Domini nostri
, m , D -ῸὉ 5 , » e. . 5 *

λανθρωπίας, δυνηθῶμεν ἀπολαῦσαι τῶν ἐπηγγελμέ- —— Jesu Christ, cui gloria in secula szculorum.

ATTI z Lud / M , b ,
νων fut ἀγαθῶν, χάριτι xat φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου — Amen
ἡμῶν ᾿Ἰ[ησοῦ Χριστοῦ, ᾧ fj δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῷ"
i σοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Au.

* Morel. 2

E
NI

Z5

502 S. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

HOMILIA LXXV.

Car. XIV. v. 15. Si diligitis me, mandata mea
servate : 10. et ego rogabo Patrem, et alium
Paracletum dabit vobis, ut maneat vobis-
cum in eternum, 1T Spiritum veritatis, quem 1)
mundus non potest accipere, quia non vi-
det eum, nec scit eum.

1. Operibus semper egemus, non verborum
ostentatione. Loqui enim et. promittere culvis fa-
cile est; operari non item. Cur hac dixi? Quia
multi nunc sunt qui dicunt se. Deum timere et

Deus vult amare ; sed operibus contraria exhibent: Deus au-
Vus, 177 tem per opera diligi querit. Ideo discipulis dicebat:
Ἵ Si diligitis me, mandata mea servabitis. Cum
enim dixisset, Quodcumque petieritis, ego fa-

ciam ; ne putarent sclam petitionem esse salis, E
subdidit : Sz diligitis me; tunc, inquit, faciam.
Quia autem verisimile erat eos, cum dicentem au-
dissent, .Z/d Patrem vado, turbatos esse, dicit :
Non est hoc diligere, nunc turbari, sed dictis ob-
temperare. Dedi vobis mandatum, ut diligatis in-
vicem, ut sic invicem faciatis, ut ego feci vobis.
Πὰς est dilectio, his obtemparare, et dilecto con-

OMIAIA οε΄.

321. *, ο

[ὰν ἀγαπᾶτέ με, τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσατε"
x«i ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν Πατέρα, xoi ἄλλον Παρά-
χλήτον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένη μεθ᾽ μῶν εἰς αἰῶνα,
τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ 6 χόσμος οὐ δύναται
^ * ci 3 - UN 5€ , 95— 7
λαθεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ,, οὐδὲ γινώσχει αὐτό.

» g^ - - m ων
Epyov fiv δεῖ xol πράξεων πανταχοῦ, οὐ τῆς
^N ^
διὰ ῥημάτων ἐπιδείξεως. Etrsiy γὰρ καὶ ὑποσχέσθαι
7 € ἤν Dd V e) /, , »
παντί που ῥάδιον, πρᾶξαι δὲ οὐκέτι ὁμοίως εὔχολον.
, 7, m e c
Τί δήποτε δὲ ταῦτα εἶπον; Ὅτι πολλοὶ νῦν εἶσι λέ-
γοντες φοδεῖσθαι τὸν Θεὸν xol ἀγαπᾶν, τοῖς δὲ ἔργοις
Nim :- “:
τὰ ξναντία ἐπιδείκνυνται" ὃ δὲ Θεὸς τὴν διὰ τῶν ἔρ-

yov ἀγάπην ἐπιζητεῖ. Διὰ τοῦτο xal πρὸς τοὺς μαθη-

y. Py e
τὰς EJeYev* "E&v ἀγαπᾶτέ με, τὰς ἐντολάς μου τὴ-
βήσετε. Ἐπειδὴ γὰρ εἰπεν, ὅτι ^O ἐὰν αἰτήσει ἐγὼ
ποιήσω, ἵνα μιὴ νομίσωσιν ds τὴν αἴτησιν ἰσχύειν,
ἐπήγαγεν" "Ev TM με" τότε, φησὶ, ποιήσω.
Ἔπειδὴ δὲ εἰχὲ zx ἜΣ κα Nu f c "Ἐνὸ
ὑπειδὴ δὲ εἰχὸς ἦν αὐτοὺς χαὶ ἀκούοντας, ὅτι Exo
Ν Ν / b , ^ ^ , ,
πρὸς τὸν Πατέρα P πορεύομαι, θορυδεῖσθαι, φησίν" οὐ
m NES τω δ - c E] N b ,
τοῦτο ἐστι τὸ ἀγαπᾶν τὸ θορυδεῖσθαι νῦν, ἀλλὰ τὸ πεί-
θεσθαι τοῖς λεγομένοις. " EStoxa ὑμῖν ἐντολὴν, ἵνα ἀγα-
πᾶτε ἀλλήλους «ἵνα οὕτω ποιῆτε ἀλλήλοις, χαθὼς χαὶ

cedere. Et rogabo Patrem, et alium Paracle- 59 ἐγὼ ὑμῖν εἰποιηρῖαι Τοῦτό ἐστιν ἀγάπη, τὸ πείθεσθαι

tum dabit noce, Sese demittenüs verba sunt. A

Quia enim cum nondum illum probe cognosce-

rent, verisimile erat, eos illius absentis consortium,

verba, carnalemque przsentiam admodum exqui-

situros esse, et nullam, ipso absente, accepturos

consolationem; quid ait? Aogabo Patrem, et

alium Paracletum dabit vobis ; 1d est, Alium

Contra qualis ego sum. Erubescant. qui Sabellii morbo
Berne. laborant, et qui de Spiritu non recte sentiunt, Nam
tomachos, 1n hoc sermone mirum illud est, quod hzreses ex
diametro oppositas uno ictu prosternat. Nam cum
dicit, Alium, hypostasis illius differentiam indi-
ip Paracletum, substantiam
eamdem. Quare dicit, Aogabo Patrem ? Quia si

cum vero dicit,
b
dixisset, Ego mittam, non ita credidissent : nunc

enim id curat, ut Spiritus credatur : nam postea

se missurum illum esse dicit : :Zccipite Spiritum
sanctum : hic vero se rogaturum esse Patrem di-
cit, ut fide dignus sermo ipsis esset. Joannes quip-

1,id. 1.16, pe de illo dicit : De plenitudine ejus nos omnes

Joan.
22.

20.

b Alii ἀπέρχομαι.

τούτοις, καὶ εἴκειν τῷ ποθουμένῳ. Καὶ Spurs τὸν
Πατέρα, χαὶ ἄλλον Παράχλητον δώσει ὑμῖν. Συγχα-
ταῤάσεως πάλιν ὃ λόγος. ᾿ὕπειδὴ γὰρ οὐδέπω αὐτὸν
ἐγνωχότας εἰχὸς ἦν σφόδρα ἐπιζητεῖν τὴν συνουσίαν
ἐχείνην, τὰ ῥήματα, τὴν χατὰ σάρχα αὐτοῦ παρου-
σίαν, καὶ μηδεμίαν δέχεσθαι παραμυθίαν ἀπόντος" τί
φησιν ; ᾿Πρωτήσω τὸν Πατέρα, καὶ ἄλλον Παράχλητον
δώσει ὑμῖν - τουτέστιν, ἄλλον ὡς ἐμέ. Αἰσχυνθήτω-
σαν xai οἵ τὰ Σαδελλίου νοσοῦντες, χαὶ oi περὶ τοῦ
Πνεύματος οὐ τὴν προσήχουσαν δόξαν ἔχοντες. Καὶ
γὰρ τὸ θαῦμα τοῦ λόγου τοῦτό ἔστιν, ὅτι τὰς ἐκ διαμέ-
τρου ἑστώσας αἱρέσεις ua πληγὴ χκατήνεγχε. To μὲν
γὰρ εἰπεῖν, Ἄλλον, δείκνυσιν αὐτοῦ τῆς ὑποστάσεως
εἰπεῖν,

D ^ / cC NY / E 7
τὴν διαφοράν * τῷ δὲ ΠΠαράχλητον, τῆς οὐσιας

τὴν συγγένειαν. Διατί

“7 5g^ , ^
δέ φησιν, E στῆσα τὸν Πα-
, a δ “ὦ ZUM
τέρα; Ὅτι εἰ εἶπεν, ἐγὼ mue , οὐχ ἂν διιοίως ἐπί-
m M
στευσαν νῦν δὲ τὸ σπουδαζόμενον τοῦτό ἐστιν, ὥστε
^ , CONS
πιστευθῆναι ἀὐτόν. Ὕστερον γὰρ αὐτός φησιν αὐτὸν
, /, D e
πέμπειν, λέγων - Λάδετε Πνεῦμα ἅγιον - ἐνταῦθα δέ

^ ED , D
φησιν ἐρωτᾶν τὸν Πατέρα, ὥστε ἀξιόπιστον ποιῆσαι

IN JOANNEM HOMIL

αὐτοῖς τὸν λόγον. ᾿ὕπειδὴ ὃ Ἰωάννης φησὶ περὶ αὖ-
τοῦ, ὅτι "Ex τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες
ἐλάδομεν - ὃ δὲ εἶχε, πῶς παρ᾽ ἑτέρου λαμθάνει; Καὶ
πάλιν: Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ χαὶ

- E]

ΜᾺ Ej Y
πυρί. Τί δὲ τῶν ἀποστόλων πλεῖον εἰχεν, εἰ τὸν Πα-
, $7 QM c ^N [Y] Ὁ 1 PEEL.
τέρα ἀξιοῦν ἐμελλεν ὥστε διδόναι ἑτέροις, ὅποτε ἐχεῖ-
-ῸῈῃ , e ——
νοι πολλάχις xa χωρὶς εὐχῆς φαίνονται τοῦτο ποιοῦν-

- Y e s 7
τες; πὼς δὲ, εἰ χατὰ ἀξίωσιν παρὰ τοῦ Πατρὸς πέμ.-

. LEXW.. aL. LxxiY.

2

50

accepimus : quod autem habebat, quomodo ab

altero acciperet? Et iterum: 7956 vos baptizabit Luc. 3. i6.

in Spiritu sancto et igni. Quid vero plus habuis-
set quam apostoli, si Patrem rogaturus erat ut
aliis daret, quando illi sepe sine precatione ope-
C rari videntur? quomodo autem si per preces Spi-
ritus a Patre mittitur, ipse a seipso involat? quo-
modo ab alio mittatur, qui ubique praesens est,

πεται, αὐτὸ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐφίπταται: πῶς δὲ παρ᾽ ἕτέ- — quidividit unicuique sua sicut vult, qui cum
ρου πέμπεται, τὸ πανταχοῦ παρὸν, καὶ διαιροῦν ἰδί,χ — auctoritate. dicit: Segregate mihi Paulum. et Act. i52.
,

ἑκάστῳ χαθὼς βούλεται, καὶ λέγον μετὰ αὐθεντίας. — Barnabam ? Atqui Deo ministrabant illi ministri ;

attamen cum auctoritate eos ad proprium sibi

^

᾿Αφορίσατε δή μοι τὸν Παῦλον xoi τὸν Βαρναδαν:
Καίτοι τῷ Θεῷ ἐλειτούργουν οἵ λειτουργοῦντες; ἀλλ᾽ opus vocavit, non quod ad aliud opus evocaret,

sed ut potestatem suam ostenderet. Quid ergo sibi

vult, inquies, illud, Aogabo Patrem ? Ut osten- Cur Srici-
D dat tempus adventus ejus esse. Cum enim illos dig
per sacrificium mundasset, tunc advolavit Spiri- sit prasen-

tus sanctus. Cur non supervenit quando erat cum ἰδ Christo.

ὅμως μετὰ αὐθεντίας εἰς τὸ ἴδιον ἔργον ἐκάλεσεν * οὐχ
ὅτι ἐπ’ ἄλλο ἔργον ἐχάλει, ἀλλ᾽ ἵνα τὴν ἐξουσίαν δεί-
En. Τί οὖν, φησὶν, ἐστὶν, ᾿Ερωτήσω τὸν Πατέρα; Δει-
χνὺς τῆς παρουσίας τὸν χαιρόν. “Ὅτε γὰρ αὐτοὺς

D , M m— Ν
ἐχάθαρε διὰ τῆς θυσίας, τότε ἐπέπτη τὸ Πνεῦμα τὸ

t
]
ο , ,
ἅγιον. Καὶ τί δήποτε ὄντος μετ᾽ αὐτῶν οὐχ ἐπήρχετο;
S P , 31)
Ὅτι οὐδέπω ἦν ἣ θυσία ἀνηνεγμένη. ᾿Επειδὴ δὲ
Y M ἣν , E] , b! ^ M Ἂν ^/
πὸν xai ἣ ἁμαρτία ἐλύθη, καὶ αὐτοὶ πρὸς κινδύνους
c EJ ΝΠ ΕἾΔΟΣ
ἐπέμποντο, xai πρὸς τοὺς ἀγῶνας ἀπεδύοντο, ἔδει
* -— ᾿ , ,
τὸν ἀλείφοντα ἐλθεῖν. 1 ἵνος δὲ ἕνεχεν οὐχ εὐθέως
Y S SA S: D L4 σ »
μετὰ τὴν ἀνάστασιν τὸ Πνεῦμα ἔρχεται; “ἵνα ἐν
m ὩοΗ 7 M m XN
πολλὴ αὐτοῦ χαταστάντες ἐπιθυμία, μετὰ πολλῆς αὐτὸ
T Y WEGE ? 2M
δέξωνται χάριτος. Ἕως μὲν γὰρ ἦν μετ’ αὐτῶν ὃ
ex Y Y cS
Χριστὸς, οὐχ ἦσαν ἐν θλίψει" ἐπειδὴ δὲ ἀπῆλθε, γυ-
L Mei !e c / X Y
μνωθέντες xal ἐν φόδῳ πολλῷ χαταστάντες, μετὰ
D y m , "P,
πολλῆς ἔμελλον αὐτὸ τῆς προθυμίας δέχεσθαι. Μεθ᾿
€ κὰν ἃ , D NN τον [4 5 ^Y X c) A
ὑμῶν μένει. Τοῦτο δηλοῖ, ὅτι οὐδὲ μετὰ τελευτὴν
E . , /
ἀφίσταται, Ἵνα δὲ μὴ Παράχλητον ἀχούσαντες, πά-
e , €
λιν ἐνσάρχωσιν ἑτέραν ὑποπτεύσωσι, xol ὀφθαλμοῖς
- , , ^
προσδοχήσωσιν αὐτὸ θεωρεῖν, διορθούμενός φησιν- Ὃ
- -— , “-
ὃ χόσμος οὐ δύναται λαθεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτό. Οὐ

illis Jesus? Quia nondum oblatum fuerat sacrifi-
cium. Cum autem jam peccatum deletum esset, et
ipsi ad pericula missi, ad pugnam se appararent,
hortatorem mitti oportuit. Cur vero non statim
post resurrectionem Spiritus venit? Ut ejus ma-
jore capti desiderio, cum majori gratia illum ac-
ciperent. Donec enim cum illis Christus erat, non
afflictabantur; postquam autem. discessit, nudati
et in timore magno versantes, cum magno illum
p desiderio excepturi erant. /'obiscum manet, hoc
est, ne post mortem quidem abscedit. Ne vero
Paracletum audientes, aliam rursus incarnationem
susplcarentur, sperarentque se oculis ipsum esse
visuros, hanc amovens suspicionem ait : Quem
mundus non potest accipere, quia non videt
eum. Non enim ita vobiscum deget, ut ego; sed

γὰρ οὕτως ὑμῖν συνέσται ὥσπερ ἐγώ: ἀλλ᾽ ἐν αὐταῖς ,.0 In animabus vestris habitabit; hoc enim sibi vult

οἰχήσει ταῖς ὑμετέραις Ψυχαῖς * τοῦτο γάρ ἐστι x0, Ev
buiv ἔσται. Πνεῦμα δὲ ἀληθείας αὐτὸ χαλεῖ, διὰ τού--
του τοὺς τύπους τοὺς ἐν τῇ Παλαιᾷ δηλῶν. Ἵνα μεθ᾽
ὑμῶν ἡ. Τί ἐστι, Μεθ᾿ δμῶν ἡ; Ὅ φησιν αὐτὸς, ὅτι
᾿Εγὼ μεθ᾽ δμῶν εἰμι. Ἄλλως δὲ, χαὶ ἕτερόν τι αἰνίττε-
ται, ὅτι οὐ πείσεται ταῦτα ἅπερ ἐγὼ, οὔτε ἀποφοιτή-
σει. Ὃ ὃ χόσμος οὐ δύναται λαύδεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτό.
Τί γὰρ, εἰπέ μοι, τῶν ἄλλων * θεωρητόν ; Οὐδέν. Ἀλλ᾽
ἐνταῦθα τὴν γνῶ)σίν φησιν. ᾿Επήγαγε γοῦν - Οὐδὲ γινώ-
σχει αὐτό" ἢ οἷδε γὰρ χαὶ ἐπὶ τῆς ἀχριδοὺς γνώσεως
θεωρίαν λέγειν. " Ese? γὰρ τῶν αἰσθήσεων τρανοτέρα

S

2 M c NE! , EN E σον ,
ἐστὶν ἣ ὄψις; ὁιὰ ταύτης ἀεὶ τὴν ἀχριδὴ παρίστησι

^ Morel. ἐν ὑμῖν μένει. [Postea à τούτου e Savil. et
Codd. restitutum. Legebatur διὰ τούτους.

* Unus [Cod. 709] habet θεωρητῶν ; sed etiam sic series
imperfecta. videbitur, nisi addatur quidpiam, verbi gra-

À illud, /n vobis manet. Spiritum autem veritatis
eum appellat, hinc figuras veterislegis. denotans.
Ut vobiscum sit. Quid sibi. vult illud, Fobis-

cum, sit ? Id quod ipseait, Ego vobiscum. sum. M«'ih. 58.

Praoterea aliud. quoque subindicat : Non. eadem ^*
patietur quie ego passus sum, neque abscedet.
Quem mundus non potest accipere, quia
non videt eum. Quid ergo? an ex numero visi-
bilium erat? Minime. Sed hic cognitionem intel-
ligit; addit enim, JVeque cognoscit eum : solet
enim accuratam cognitionem visionem appellare.
Quia enim sensuum clarissimus visus est, per

tia, τέ γὰρ; εἰπέ μοι; τῶν ἄλλων θεωρητῶν ἕν, cum duplici in-

terrogatione : Quid ergo? d:c mihi : num ex aliorum visi-

bilium numero est? Utrovis modo legatur sensus hic est.
b Alii οἷδε xai.

Joan.
10.

16.

τ Cor.

12.

504 $. JOANNIS CHRYSOST.

hunc sensum semper accuratam cognitionem. de- D
notat. Mundum autem hic vocat improbos, hinc-
que discipulos consolatur, quod illis. eximium
afferat donum. Vide quantopere doni magnitudi-
nem extollat. Dicit alium esse, quam Ipse sit; ad-
dit, Non relinquet vos; subdit, Ad ipsos tantum
venturum esse, ut et ego veni; dixit, In. vobis
manet; sed neque sic illorum mororem expulit.
Illum enim consortiumque ejus adhuc quirebant.
Cui rei ut medeatur, ait : 18. /Veque ego vos rc-
linquam orphanos : venio ad vos. Ne timeatis,
inquit; non ideo dixi me alium Paracletum mis-
surum esse vobis, quod. vos ad finem usque reli- €
non ideo dixi, .Zpud vos manet,
quasi non ultra vos visurus sim. Certe ipse quo-

cturus sim :

que venio ad vos. JVon relinquam vos orpha-
nos. Quia enim a principio dixerat, Zilioli : ideo
hic ait : /Von relinquam vos orphanos.

2. Initio itaque dixit : Übi ego vado, venie-
lis; ct, In domo Patris mei mansiones multe
sunt; hic vero quia diuturnum erat tempus, dat
Spiritum. Sed cum, quid diceret non intelhi-
gentes, non sat inde consolationis haberent, /Von
relinquam vos orphanos, mquit. Hoc enim ma- ἢ)
xime requirebant. Sed quia illud, 'enio ad vos,
prassentiam significabat : ne rursus eamdem ipsam
presentiam requirerent, quam prius, vide quo-
modo hoc ipsum non clare quidem dixerit, sed
subindicaverit. Cum dixisset. enim, 19. Zdhuc
modicum, et mundus me non videt; subdidit,
705 autem videtis me ; ac si diceret: Venio qui-
dem ad vos, sed non ut. prius quotidie vobiscum
versaturus. Et ne dicerent, Cur ergo Judzis dixi-
sti, Jam non videbitis me? objectionem solvit g
dicendo, 4d vos tantum. Nam Spiritus quoque
talis est. Quia ego vivo, et vos vipetis. Crux
enim non usque ad finem nos separabit, sed ad
brevissimum tempus me abscondet. Vitam autem,
ut videtur mihi, non praseniem tantum, sed et
futuram dicit. 20. 7n illa die cognoscetis, quia
ego in Patre, et vos in me, et ego in vobis. In
Patre secundum substantiam, in vobis secundum A
concordiam et auxilium divinitus praestitum. Et
qua, queso, ratione? qua ratione hxc contraria
quadrare possunt? multa enim, imo infinita est
distantia inter Christum οἱ ΠΕ Etiamsi ea-
dem ipsa verba Jaceant, ne mireris. Solet enim
Scriptura 3isdem verbis de Deo et de hominibus

8. dictis, diverso modo uti. Nam et dii dicimur, et

* [à δοῦναι Savil.]

c Alii ἐπειδὴ ἔρχομαι.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

γνῶσιν. Κόσμον δὲ ἐνταῦθα PUN πονηρούς φησι; χαὶ
ταύτη 7 παραμυθούμενος αὐτοὺς "τοῦ δοῦναι αὐτοῖς δῶ--
gov ἐξαίρετον, Ὅρα πόσοις ἐπῆρε τὸν περὶ αὐτοῦ ὕ λόγον.
Εἶπεν, ὅτι ἄλλος ὡς ἐγώ ἐστιν * εἶπεν, ὅτι οὐχ ἀφίη-
σιν ὑμᾶς" εἶπεν, ὅτι dise) Dee μόνους ἔρχεται, ὥσ-
περ οὖν xo ἐγώ" ἀλλ᾽ οὐδὲ
οὕτω τὴν ἀθυμίαν αὐτῶν Hey. Αὐτὸν γὰρ ἐζή-

εἶπεν, ὅτι ἐν buiv μένει"

τοὺν ἔτι, καὶ τὴν συνήθειαν τὴν αὐτοῦ, τοῦτό γοῦν

/, P , e 23iINA 9 , /, € m— 5 , :
θεραπευϊον, P Οὐδὲ τ ἀφήσω m STET
ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς. Μὴ ὃ δείσητε; TRUE οὗ διὰ τοῦτο
εἶπον ἄλλον ET πέμπειν, ὡς αὐτὸς ὑμῶν εἰς
τέλος ἀπανιστάιενος * οὐ διὰ τοῦτο εἶπον, ὅτι Παρ᾽
buiv μένει, ὡς οὐχέτι ὀψό δμδίς. Καὶ γὸ ὶ
tiv μένει, ὡς οὐχέτι ὀψόμενος ὑμᾶς. Καὶ γὰρ χα
3. AS
αὐτὸς ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς.
νούς.

5 2 , € m— EJ
Οὐχ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφα-
᾿Επειδὴ γὰρ ἀρχόμενος ἔλεγε, Texvia, διὰ
τοῦτο χαὶ ἐνταῦθα φησίν * Οὐχ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανούς.

Παρὰ μὲν οὖν τὴν ἀρχὴν ἔλεγεν, ὅτι "Hexe ὅπου
e ex. γεν»

ἐγὼ ὑπάγω: xoi, ὅτι Ἔν τῇ οἰκία τοῦ Πατρός μου
γὼ ὑπάγ πρὸ ἢ οἰκίᾳ τοῦ óc μοι

M Ἧ m ^ M

a πολλαί. εἰσιν" ἐνταῦθα δὲ, ἐπειδὴ μαχρὸς ὃ χρό-
νος ἐχεῖνος ἦν, δίδωσι τὸ Πνεῦμα. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ uh
εἰδότες, ὅ τι ποτὲ ἦν τὸ scena οὐχ εἶχον ἱχανὴν
παράχλησιν, Οὐχ à ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανοὺς, λέγει. “Τοῦτο
γὰρ μάλιστα ἐζήτουν. Ἀλλ᾽ “ἐπειδὴ τὸ, "ἔρχομαι
TUE pc δηλοῦντος ἦν gts ἵνα μὴ πάλιν
τὴν αὐτὴν ἐπιζητῶσι παρουσίαν οἵαν xot πρότερον,
ὅρα πῶς αὐτὸ σαφῶς μὲν οὐχ εἶπεν, ἠνίξατο δέ. Ei-
"Ezt μικρὸν, καὶ ὃ χόσμος οὐ θεωρεῖ με,
Rl /, €x - ^Y e € ^ Y y
ἐπήγαγεν, Ὑμεῖς δὲ θεωρεῖτέ με’ ὡσανεὶ ἔλεγεν " ἔρ-
ομαι μὲν πρὸς ὑμᾶς, οὐ μὴν ὁμοίως ὡς πρότερον
4 ἀεὶ συγγινόμενος τὴν ἡμέραν.
Ko ἵνα μὴ λέγωσι, πῶς οὖν Ιουδαίοις εἶπας: Ἀπάρτι

πὼν γὰρ :

€

, y c -

xa0' ἑχάστην ὑμῖν

M / M P

οὐχ ὄψεσθέ με; λύει τὴν ἀντίθεσιν εἰπὼν, Πρὸς ὑμᾶς

, , ^ ^ ^ ^ D , 5 [-} 3

μόνους * ἐπεὶ καὶ τὸ Πνεῦμα τοιοῦτον ἐστιν. “Ὅτι ἐγὼ
-» - M V ,

CO , καὶ ὑμεῖς ζήσεσθε. Οὐ γὰρ δὴ ὃ σταυρὸς διίστησιν
ec ^ M ,
ἡμᾶς sig τέλος, ἀλλ᾽ ἢ ῥοπὴν μικρὰν ἀποχρύπτει

A , Y M b /
μόνον. Δωὴν δέ μοι δοχεῖ οὐχὶ τὴν παροῦσαν μόνον,
5 M N M /^, , ^p^ 5 /, ὰ ἄρας ,
ἀλλὰ καὶ τὴν μέλλουσαν λέγειν. "Ev ἐχείνη τῇ ἡμέρα

θε, ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, χαὶ ὑμεῖς ἐν ἐμοὶ
jte ε, ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, ὑμεῖς ἐν ἐμοὶ,
ς « 3 1 M o Ὁ N PEN
χαὶ ἐγὼ ἐν δυῖν. "Eri μὲν οὖν τοῦ Πατρὸς, οὐσίας

hd, ,

5 SF NLUNN pisces € , M 7] -ω M

ἐστίν ἐπὶ δὲ αὐτῶν, ὁμονοίας xat βοηθείας τῆς παρὰ
EC mE EN m L FON ^ “ / 9 ^9.

τοῦ Θεοῦ τὸ εἰρημένον. Καὶ πῶς ἔχει λόγον, εἶπέ μοι,

,

φησι;
Y / M /.

τὸ μέσον xo σφοῦρα

- Y ὧν τὸ 2 lov ». λό" ν: Pu '
πῶς μὲν οὖν τὸ ἐναντίον ἔχει λόγον ; πολὺ γὰρ
ἄπειρον τοῦ Χριστοῦ xai τῶν
μαθητῶν. Εἰ δὲ τὰ αὐτὰ χεῖται ῥήματα, μὴ θαυμά-
σης. Οἶδε γὰρ f, Γραφὴ πολλάκις τοῖς αὐτοῖς ῥήμασιν
ἐπὶ Θεοῦ xaX ἀνθρώπων χειμένοις οὐχ ὁμοίως xey oTj-

σθαι " ἐπεὶ χαὶ θεοὶ λεγόμεθα, xat υἱοὶ Θεοῦ, xot οὐ

ἃ [εἰ adjecimus e Savil et Codd. nostris.]

IN JOANNEM HOMIL.

e

ι τὸ ῥῆμα ἐφ᾽ ἡμῶν καὶ τοῦ Θεοῦ

1 - MN. 3 M s
τὴν αὐτὴν ἰσχὺν Synt
M δ "v s Α
χείμενον. Καὶ εἰκὼν ὁ Υἱὸς λέγεται, καὶ δόξα" xai
' * - ^Y
fusig: ἀλλὰ πολὺ τὸ μέσον. Καὶ πάλιν, Ὑμεῖς δὲ
- Ὁ . Ἁ ΔΑ EC 2 PS! (Jc Led e
Χριστοῦ, Χρίστος δὲ Θεοῦ" οὐχ ὁμοίως δὲ Θεοῦ ὁ
"/ N/25 ^ Ej 4...
Χριστὸς; xoi ἡμεῖς τοῦ Χριστοῦ. 'Tt δέ ἐστιν ὃ λέγει:
kJ »? P»
Ὅταν ἀναστῶ, φησὶν, εἴσεσθε ὅτι οὐκ ἀπέσχισμαι
- y x , 3 g-
τοῦ Πατρὸς, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ἔχω δύναμιν, xai ὅτι
^ ῦ Ll - p 2 "
μεθ᾽ ὑμῶν εἶμι διηνεχῶς, τῶν πραγμάτων ἀναχη-
, ἊΣ /n- 5 - "
ρυττόντων τὴν ερὶ ὑμᾶς βοήθειαν παρ᾽ ἐμοῦ γινο
πὶ e / c cs
μένην, τῶν ἐχθρῶν κατεσταλμένων, ὑμῶν παῤῥησια-
LI -
* — mM , p4 p- cR A ,
Cc uvtov, τῶν δεινῶν Ex μέσου γινομένων, τοῦ χηρύ-
-» MI /, , "S
Those καθ᾽ ἑχάστην ἀνθοῦντος τὴν ἥμέραν; πάντων
εἰκόντων καὶ παρα χωβούν τῶν τῷ λόγῳ τῆς εὐσεύείας.

Καθὼς ἀπέστειλέ με, χἀγὼ ἀπές mcus ὑμᾶς. ὋὉρᾶς

ὅτι οὐδὲ ἐνταῦθα τὴν αὐτὴν ἰσχὺν ἣ λέξις E ἔχει; Ei
M m , «ας 58 y

γὰρ τοῦτο οὕτως ἐχὸ

εξόμεθα, 23 ἔσονται διεστη-
^P,
ι δὲ φησι Τότε

δι

Pen Διατί

,
γνώσεσθε; Ὅτι du εἰδον αὐτὸν ἀναστάντα χαὶ συν-
i

ὄντα αὐτοῖς τότε τὴν dX ἮΝ πίστιν ἔμαθον. E
DU y δύν

λη γὰρ ἣ τοῦ Πνεύματος δύ

παιδεύουσα. Ὃ ἔχων μου τὰς ἐντολὰς, καὶ τηρῶν

33-3 2 ha 2 e uy c^ O02 M 3. Mire x

αὐτὰς, ἐχεῖνός ἐστιν ὃ ἀγαπῶν με. Οὐ γὰρ ἀρχεῖ τὸ

^ ου ^ Mox , ^
ἔχειν μόνον, ἀλλὰ χαὶ φυλαχῆῇς ἡμῖν δεῖ εἴα
. L

μις ἦν, ἣ πάντα αὐτοὺς

. T ^y^

Διατί Os πολλάχις αὐτοῖς τὸ αὐτὸ λέγει; οἷον" 'EXy
i €

ἀγαπᾶτέ με, τὰς ἐντολάς μου "AA geve * xai, Ὁ
Ἁ 5g3y^ 7

ἔχων τὰς ἐντολάς μου, καὶ τηρῶν αὐτάς xat, "Edv

M , ' 7l - 7
τις μου ἀχούση τὸν λόγον, xai τηρήσῃ αὐτὸν, ἐκεῖνός
- z e Y , ^ cU
ἐστιν ὃ ἀγαπῶν με’ ὃ μὴ ἀχούων μου τοὺς λόγους,

, E Ὁ 3 $5 Re Ar PN 6: 5
οὐκ ἀγαπᾷ με. Οἰμαι αὐτὸν αἰνίττεσθαι τὴν ἀθυμίαν
^ B 31) ^N M ' M , 5 - 3
αὐτῶν. ᾿ξπειδὴ γὰρ πολλὰ περὶ θανάτου αὐτοῖς ἐφι-
, , c e X ΕἸΣ E -
λοσόφησε, λέγων * Ὃ μισῶν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἐν τῷ
, , 5 ^ A or -« e , 2f Ἁ
χόσμῳ touc; εἰς ζωὴν αἰώνιον φυλάξει αὐτήν " καὶ,
P
"Exv μή Hs λάῤδη τὸν στ ταυρὸν αὐτοῦ, χαὶ EU

ἔστ

μοι; οὐχ uo ἄξιος - μέλλει δὲ χαὶ τε ερα Λειονα

Hh
λέγειν, αὐτούς νομίζετε ἐν
- 1
ἀγάπης πάσχε ιν τὸ λυπεῖαθαῖ5 Τὸ μὴ λυπεῖσθαι μὲ

“Ὅτι δὲ

^ bi
βούλεται, εἰς αὐτὸ προϊὼν τὸν λόγον &vc ἐφαλαίωσεν.

ὃνε ιδίζων ΦΉσΙΝ ᾽

οὖν piene: ἢν. τοῦτο OU ὅλου χατασχευάσαι

^ , J M
με, φησὶν, epapurent ἂν, ὅτι πρὸς

μου π ορεύομαι. Νῦν d ὑπὸ δειλίας
ξ

, L4 b -
οὐχ ἔστι ποιεῖν *

Ü ου

ἐχρῆν A μᾶς
e AN , κὰ 1 p NET

με. Καὶ γὰρ ὃ ἐμὸς λόγος παραινεῖ μὴ φοθδεῖσθαι ἀπὸ

D » » DJ
ταυροῦσθαι, εἰ γε ὄντως ἠγαπᾶτέ

τῶν ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα. Τοὺς τοιούτους χαὶ ὃ
Πατὶ zd ἀγαπᾷ, xot ἐγώ. Καὶ ἐμφανίσω αὐτοῖς
τόν. Εἴτα ὃ Ἰούδας, Καὶ τί, φησὶν, ὅτι ἡμῖν μέλλεις
ἐμφανίζειν σεαυτόν :

Ὅ M Sy X ^. X " )a , 5 ὦ M ! ,
Qc ἀπὸ ὁειλίας πεπιλημένην αὐτῶν τὴν oy ;
NL πα τ Ὅς ΄ ΟΝ em ἡ σ
“υνεχύθη γὰρ χαὶ ἐταράχθη, χαὶ ἔνοιμμισεν, ὥσπερ

b ποιξῖν deest in quibusdam.

LxXv. 3l rxxiv. 505

filu Dei : nec eamdem vim habet cum de nobis car, 3. 26.
dicitur, quam cum de Deo. Imago item dicitur ca. τ. 15.
Filius et gloria, ut et nos; sed multa est differen- τ. Cor. τὰ.
tia. Rursum, 75 autem Chi isti, Christus vero Τ᾽

Ρ

. Cor. 3.

Dei ; non ita tamen. est. Dei Christus, ut nos su- E

mus Christi. Quid porro sibi vult? Cum resurre-
xero, inquit, scietis me nona Patre separari, sed
eamdem habere virtutem, et me vobiscum perpe-
' tuo esse, rebus ipsis prodicantibus auxilium a me
vobis praestitum, inimicis repressis, vobis fiden-
ter agentibus, molestis de medio sublatis, predi-
catione quotidie florente, omnibus pia doctrine

cedentibus. Sicut misit me Pater, et €g0 IhiSL Joan, x
vos. Vides hic quoque idem dictum non eamdem 21

C vim habere? Nam si eodem accipiamus modo, ni-
lil different. apostoli a Christo. Cur porro ait,
Tunc cognoscetis ? Quia tunc viderunt eum resur-
rexisse et secum versari. Tunc veram fidem didi-
cerunt. Magna quippe Spiritus virtus erat, quae
omnia docebat illos. 91.
mea, et servat ea, ille est qui diligit me. Non
enim sufficit habere solum, sed nobis accurata
opus est custodia. Cur autem hoc ipsum illis sz-
pe dicit ? ut, Si diligitis me, mandata mea ser-
vate; et, Qui habet precepta mea, et servat

δώ; et, Si quis audierit sermonem meum, et x

servaverit eum, ille est qui diligit me: qui non
audit sermones meos, non diligit me. Puto il-
lum subindicare illorum merorem. Quia enim de

L|

morte multa philosophatus erat, dicens : Oui odit Joan. το.
p Ι ,

Quae

Qui habet mandata "ite: ;
r;tus Saulis

animam suam in hoc mundo, in vitam cter- 25.

nam. custodiet eam; et, JVisi quis acceperit Matth. 10.
38.

crucem suam, et sequatur me, non est me di-
gnus; pluraque adhuc. dicturus erat, exprobrans
eis dicit : Putatis vos ex amore tristes esse? Non
tristari potius dilectionis esset indicium. Quia au-
tem illud vult efficere, in sequentibus id repetit. δὲ
enim. diligeretis me, gauderetis utique, quia
ad Patrem vado. Nunc autem prz metu id. pa-
tümini. Quod vero circa. mortem sic afficiamini,
non est eorum qui mandatorum meorum recordan-
tur : oporteret enim vos crucifigi, si vere diligeretis
me. Vos enim hortatus sum, ut non timeatis ab
lis, qui occidunt corpus. Tales Pater amat, et ego
amo. Et manifestabo eis meipsum. Tum Judas,
22. Et quid, inquit, quia manifestaturus es
nobis teipsum?

E

442

A O2. Viden' animam eorum a timore obrutam ?

Commotus turbatusque est, ac putabat, sicut in

506 s

m

JOANNIS CIHRYSOST.

somnis mortuos videmus, sic illum se visurum
esse. Ne igitur hoc suspicarentur, audi quid dicet :
25. Ego et Pater veniemus ad eum, et mon-
sionem. apud eum. faciemus : ac si diceret, Si-
cut Pater manifestat seipsum, sic et ego. Neque
hoc tantummodo, sed etiam quod adjecerit, Man-
sionem. apud eum faciemus, omnem tollit su-
spicionem : id quippe non ad somnia pertinet. Tu
vero mihi perpendas discipulum et. turbatum et
non audentem clare dicere quod cupiebat. Neque
enim dixit : Vze nobis, quod moriaris, et ita nobis
appariturus es ut mortui apparent. Non sic ille;
sed, Quid est quia manifestaturus es nobis te-
ipsum, et non mundo? Dicit ergo, Vos acce-
ptos habeo, quia vos mandatum meum servatis.
Ne enim postea videntes ipsum, phantasma se vi-
dere putarent, ideo hzc praedicit. Et ne eo, quo
dixi, modo ipsum appariturum esse opinarentur,
causam apponit, quod nempe mandata ejus serva-
rent, dicit etiam Spiritum sanctum 510 illis appa-
riturum esse. Quod si tanto tempore cum illo ver-
sati, illam substantiam non ferunt, imo ne intelli-
gunt quidem; quid futurum erat si ab initio sic
iliis apparuisset? Ideo cum illis comedit, ne
phantasma esse putetur. Nam si super aquas am-
bulantem videntes, id existimarunt, licet idem
vultus ac species viderentur, nec multum distaret
ille; quid non suspicati fuissent, si statim vidis-
sent illum resurgentem, quem captum viderant et
involutum? Propterea frequenter dicit illis se ap-
pariturum esse, cur, et quomodo appariturus
sit, ne illum esse phantasma putent. 24. Qui non
diligit me, sermones meos non servat. Et ser-
mo quem audistis, non est meus, sed ejus qui
misit me. Itaque qui hzc verba non audit, nec me,
nec Patrem diligit. Nam si hoc dilectionis signum
est, audire mandata, ipsaque Patris sunt; qui au-
dit, non Filium modo, sed etiam Patrem amat. Quo-
modo sermo tuus est, et non tuus? Id est, Nihil
extra Patrem loquor, neque proprium quidpiam
preter placitum ejus. 25. Acc loquutus sum vo-
bis, apud vos manens. Quia h:c obscura erant,
et alia non intelligebant, 1n pluribusque dubita-
bant; ne rursus turbarentur, neve dicerent, Qua
precepta? omni anxietate evipuit illos, dicens :
20. Paracletus autem, quem mittet Pater in
nomine meo, ille vos docebit. Obscura forte nunc
vobis dicuntur; sed doctor ille clare vos docebit.
Hlud autem, JZpud vos manebit, subindicat se abi-

* Alii δοχοῦν ἐχείνω.

t

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

M N c ^
τοὺς νεχροὺς δρῶμεν ὄναρ, οὕτω καὶ αὐτὸν μέλλειν
-" υ eT -—
δρᾶσθαι. Ἵν᾽ οὖν μὴ τοῦτο ὑποπτεύσωσιν, ἄχουσον τί
5 N Ne
qnot * ᾿γὼ xot ὃ Πατὴρ ἐλευσόμεθα πρὸς αὐτὸν, καὶ
n -
μονὴν παρ᾽ αὐτῷ ποιήσομεν * μμονονουχὶ λέγων * ὥσπερ
ὃ Πατὴρ ἐμφανίζει ἑαυτὸν, οὕτω xol ἐγώ. Οὐ ταύτη
M cT - -
δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ εἰπεῖν, ὅτι Μονὴν παρ᾽ αὐτῷ
ποιήσομεν, ἀνεῖλε τὴν ὑποψίαν * ὅπερ ὀνειράτων οὐκ
1 “7
ἔστι. Σὺ δέ μοι θέα τὸν μαθητὴν χαὶ θορυδούμενον
xai οὗ τολικῶντα σαφῶς εἰπεῖν, ὅπερ εἰπεῖν ἐπεθύμει.
᾿ 2 -
Οὐ γὰρ simev* οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι ἀποθνήσχεις,, καὶ ὡς
ol τετελευτηχότες μέλλεις ἡμῖν ἐφίστασθαι " ἀλλ᾽ οὐχ
εἶπεν οὕτως, ἀλλὰ, Τί ἔστιν ὅτι ἡμῖν μέλλεις ἐμφα-
, N e »
νίζειν σεαυτὸν, xal οὐχὶ τῷ χόσμῳ ; Λέγει οὖν, ὅτι
[4 m / Ἵ - αὐ
ὑμᾶς ἀποδέχομαι, ὅτι ὑμεῖς τὴν ἐντολήν μου τηρεῖτε.
cr ' M D LENS
ἵνα γὰρ μὴ μετὰ ταῦτα δρῶντες αὐτὸν φάντασμα vo-
μΐσωσι͵; διὰ τοῦτο ταῦτα προλέγει. Καὶ ἵνα μὴ οὔ-
τως, ὡς εἶπον, νομίσωσιν αὐτοῖς φαίνεσθαι , λέγει xot
ÓN D, N Χ N 2 ΄ - ΄ ci
τὴν αἰτίαν - διὰ. τὸ τὰς ἐντολάς μου τηρεῖν, λέγει ὅτι
χαὶ τὸ Πνεῦμα οὕτω μέλλει φαίνεσθαι. Ei δὲ τοσοῦτον
αὐτῷ συγγενόμενοι χρόνον, οὕπω φέρουσιν ἐχείνην
, e Ὁ
τὴν οὐσίαν, μᾶλλον δὲ οὐδὲ νοοῦσιν αὐτήν - τί ἂν ἔπα-
A Y ^, »
θον, εἰ παρὰ τὴν ἀρχὴν οὕτως αὐτοῖς ἐφάνη ; Διὰ
τοῦτο καὶ συνεσθίει, ἵνα μὴ φάντασμα τὸ πρᾶγμα
07 Et N $ LN c c , 25/7 c EA
vouto07. Ei γὰρ ἐπὶ τῶν ὑδάτων ἰδόντες τοῦτο ἐνό-
/ - ES 5
U1cay, xatxot τῆς αὐτῆς ὄψεως φαινομένης; χαὶ οὐ
πρὸ πολλοῦ διαστάντος, τί ἂν ὑπώπτευσαν, εἴ γε
SIG MEI D ERN
εἰδον αὐτὸν εὐθέως ἀναστάντα, ὃν εἰδον χατεχόμενον
, τω D -
χαὶ ἐσπαργανωμένον; Διὰ τοῦτο συνεχῶς αὐτοῖς λέ-
J T A [d - c
γξι, ὅτι φανεῖται; καὶ διατί φανεῖται, xol πῶς, ἵνα
Y / c
μὴ φάντασμα νομίσωσιν. Ὃ μὴ ἀγαπῶν με, τοὺς λό-
E] - T.N e , [3] τὶ , ,
γους pou οὐ τηρεῖ. Καὶ δ λόγος, ὃν ἠχούσατε, οὐκ
ἔστιν ἐμὸς, ἀλλὰ τοῦ πέμψαντός με. “Ὥστε οὐχ ἐμὲ
/ E] D» 58V N I τὰ 5 c ,
μόνον, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὸν Πατέρα dom ὃ μὴ τούτων
ἀκούων τῶν λόγων. Ei γὰρ τοῦτο τεχμιήριον ἀγάπης;
ν 5 / ES E] cT χὰ X D / ;
τὸ ἀχούειν τῶν ἐντολῶν, αὗται δὲ τοῦ Πατρός εἶσιν,
ὃ ἀχούων, οὐχὶ τὸν Υἱὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν Πατέρα
PI , cA NY ^ N ^5 // r , c ,
ἠγάπησε. Πῶς δὲ σὸς, x«t οὐ σός; 'Γουτέστιν, ὅτι ob-
δὲν ἔξω τοῦ Πατρὸς φθέγγομαι, οὐδὲ ἴδιόν τι ἄλλο
V NM. aufS cs, im E ἴον rm oc AN E LA ULT ,
παρὰ τὸ "OoxoUv αὐτῷ. Ταῦτα ἐλάλησα ὑμῖν, παρ
piv μένων. "Emeió7 ταῦτα ἀσαφὴ ἦν, καὶ τὰ μὲν
οὐδὲ συνίεσαν, τὰ δὲ πλείονα χαὶ ἀμφέθαλλον, ἵνα μὴ
cC ΄ ἊΝ ,, /, 2 / 2 [4
θορυδῶνται πάλιν, unà λέγωσι, ποίας ἐντολάς; ἀπήλ-
λαξεν αὐτοὺς τῆς ἀγωνίας ἁπάσης, εἰπών - Ὃ δὲ Πα-
Ex. ὃν πέμψει ὃ Πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου
ράκλητος, ὃν πέμψει ὃ Πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου,
a ΡΥ ^ δ " / E] 2469 M ? Ἧς ὃν
ἐχεῖνος ὑμᾶς διδάξει. "ya ἀσαφὴ τὰ εἰρημένα VU
δῦ: * ἀλλ᾽ ἐστὶ τούτων σαφὴς διδάσκαλος ἐκχεῖνος.
Τὸ δὲ,

nel Y cm Y ' 1 ^
ἄπεισιν. Eia ἵνα μὴ λυπῶνται, φησὶν, ὅτι ἕως ἂν

"ow - / 5 / , M ce 9. V
Παρ᾽ ὑμῖν μένει, αἰνιττομένου ἐστὶν, ὅτι αὑτὸς
ἜΜ / Y τῷ ETT
παρ᾽ αὐτοῖς αὖτὸς μένη » χαὶ τὸ Πνεῦμα μὴ ἔρχηται;

* Legendum videtur ἀλλ᾽ ἔνται,

IN JOANNEM HOMIL.

LX2.oc Mats LXXIV

507

οὐδὲν μέγα οὐδὲ ὑψηλὸν δυνήσόνται συνιδεῖν. “Γαῦτα se apum esse. Deinde ne tristentur, ait : Donec apud
^ illos ipse manserit, nec Spiritus venerit, nihil
magnum vel sublime poterunt intelligere. Hzc
porro dicit illos proparans ut secessum suum gc-
nerose ferant, utpote qui magna ipsis bona conci-
liaturus esset. Fre equenter vero Paracletum vocat,

ob zrumnas, quibus tunc affligebantur. Quia igi-
tur his auditis turbabantur, cogitantes molestias,
bella et secessum ejus, vide quomodo illos sole-
tur iterum dicens : 27. Pacem relinquo vobis :

ac si diceret, Quid damni vobis erit a perturba-
Uonibus gut: si pacem mecum habeatis? Neque
enim talis hec pax est. Externa pax enim perni-

closa sepe est et inutilis, n nihilque. prodest : ego
vero talem vobis do pacem, ut illam mutuo serve-
tis, quod vos fortiores efficiet. Sed quia rursum
dixerat, Relinquo, quod recidentis erat, illosque
turbare poterat, ideo rursum ait : /Von turbetur
cor vestrum, neque formidet. Viden' eos par-
um amore, partim metu turbatos esse?
stis quia ego dixi vobis, l'ado ad Patrem, et
venio ad vos. Si diligeretis me, gauderetis uti-
que, quia vado ad Patrem : quia Pater major
me est. Et quod gaudium boc ipsis allaturum erat ?

δὲ λέγει παρασχευάζων αὐτοὺς γενναίως Vr cc αὖ-
τοῦ τὴν ἀναχώρησιν, ὡς μεγάλων αἰτίαν ἐσομένην
αὐτοῖς ἀγαθῶν. Συνεχῶς δὲ Παράχλητον καλεῖ, διὰ
τὰς συνεχούσας αὐτοὺς τότε θλίψεις. "Emi οὖν χαὶ
ταῦτα ἀχούοντες ἐταράττοντο ἐννοὸῦντες τὰς ἐπα-
χθείας, τοὺς πολέμους, τὴν ἀναχώρησιν τὴν αὐτοῦ,
ὅρα πῶς αὐτοὺς χαταστέλλει πάλιν λέγων " Εἰρήνην
ἀφίημι δμῖν- μονονουχὶ λέγων, τί βλάπτεσθε ἀπὸ τῆς
τοῦ χόσμου ταραχῆς; ἕως ἂν εἰρηνεύητε πρός με; Οὐ
45 τοιαύτη αὕτη fj εἰρήνη. Ἢ μὲν γὰρ ἔξωθεν, xal
ἐπὶ χαχῷ γίνεται πολλάχις xol ἀνόνητος, xoi τοὺς
"ugue οὐδὲν Φϑελησεὺν ἐγὼ δὲ δίδωμι τοιαύτην,
ὥστε μετ᾽ ἀλλήλων εἰρηνεύειν, ὅπερ ὑμᾶς Gu
ρους ποιεῖ. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πάλιν d πεν, "Agent, ὅπερ
ἦν ἀναχωροῦντος, χαὶ ἱκανὸν ἦν αὐτοὺς συγχεῖν; διὰ
τοῦτο πάλιν φησί: Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἣ καρδία,
μηδὲ δειλιάτω. Ορᾶς ὅτι τὰ μὲν * orco qu τοργίας :
τὰ δὲ ὑπὸ δειλίας ἔπασχον ; ᾿Ηχούσατε ὅτι ἐγὼ εἶπον
ὑμῖν, ὅτι ὑπάγω πρὸς τὸν Πατέρα , καὶ ἔρχομαι πρὸς
ὑμᾶς. Εἰ ἡγαπᾶτέ με, ἐχάρητε ἂν ὅτι πορεύομαι πρὸς
τὸν Πατέρα, ὅτι ὃ Πατὴρ μείζων μού ἐστιν. Καὶ
ποίαν τοῦτο αὐτοῖς χαρὰν φέρειν ἔμελλεν ; ποίαν πα-
ραμυθίαν ;

Τί οὖν ἐστι τὸ εἰρημένον; Οὐδέπω ἤδεσαν περὶ τῆς
Sc eee οὐδὲ οἵαν ἐχρῆν περὶ αὐτοὺ δόξαν εἶχον:
(πῶς γὰρ, οἵ unas ὅ ὅτι ἀναστήσεται ες: τὸν δὲ
ros μέγαν εἶναι ἐνόμιζον. Λέγει oiv, ὅτι εἰ xol
περὶ ἐμοὺ δεδοίκατε ὡς οὖκ ἀρχοῦντος " ἐμαυτοῦ προ-
στῆναι, οὐδὲ θαῤῥεῖτε ὅτι μετὰ τὸν σταυρὸν πάλιν
ὑμᾶς ὄψομαι" ἀλλὰ ἀχούσαντες ὅτι πρὸς τὸν Πατέρα
ἀπέρχομαι, ἔδει χαίρειν λοιπὸν, ὅτι πρὸς τὸν μείζονα
τ τς χαὶ δυνατὸν πάντα λῦσαι τὰ δεινά. Ὑμεῖς
ἠκούσατε, ὅτι ἐγὼ εἶπον ὑμῖν. Διατί τοῦτο τέθειχεν ;
Ὅτι οὕτω σφόδρα θαῤῥῶ, φησὶ, τοῖς γινομένοις, ὡς
χαὶ προειπεῖν - οὕτως οὐ δέδοιχα. Τοῦτο γοῦν xal
μετὰ ταῦτα Εἶπον ὑμῖν πρὶν γενέσθαι, ἵν᾽ ὅταν i5
νηται; πιστεύσητε ὅτι ἐγώ εἶμι" ὡσανεὶ Je μὴ
ἤδειτε, εἰ μὴ ἐγὼ εἶπον: οὐχ ἂν δὲ εἶπον, εἰ μὴ
ἐθάῤῥουν. Εἶδες συγχαταθάσεως τὸν λόγον ὄντα; Καὶ
γὰρ ὅταν λέγη, Δοχεῖτε ὅτι οὐ δύναμαι παρακαλέσαι
τὸν Πατέρα, καὶ utes ot δώδεκα λεγεῶνας
ἀγγ Καν: atus τὴν ὑπόνοιαν τῶν ἀχουόντων φθέγγεται.
Οὐδὲ Tig ἂν ἐχεῖνο εἴποι τις ἂν, χἂν σφόδρα ἡ με-
υηνὼς, ὅτι οὐχ ἐδύνατο ἑαυτῷ βοηθῆσαι, ἀλλ᾽ ἀγγέ-
λων ἐδεῖτο: ἀλλ᾽ ἐπειδὴ περὶ αὐτοῦ ὥς ἀνθρώπου
δόξαν εἶχον, διὰ τοῦτό φησι, Δώδεκα λεγεῶνας ἀγγέ-
λων. Καίτοι γε ἁπλῶς αὐτοὺς ἠρώτησε, καὶ ἔῤῥιψεν

? Quidam ἀπὸ ριλοστοργίας.
TOM. VIII.

C

D

quam consolationem ?
4. Quid sibi vult hoc dictum ?

98. Aludi-

Nihildum nove-

rant de resurrectione, neque de Christo eam,
quam par erat, opinionem habebant : ( quomodo
enim habuissent, qui ne sciebant quidem ipsum
esse resurrecturum ? ) Patrem vero magnum esse
putabant. Dicit ergo : Si mihi timetis , quasi non
valeam me tueri, neque confiditis me post crucem
a vobis posse videri; tamen audientes me ad Pa-
trem ire, gaudere tandem oportuit, quia ad ma-
jorem vado, omniaque mala solvi possunt. 7 Ὁς
audistis , quia ego dixi vobi. Cur hoc adjecit?
Ita gestis rebus confido , inquit , ut przdicere non
verear. 20. Hoc ergo, et qua futura sunt, Dixi
vobis priusquam fiant , ut cum facta. fuerint ,
credatis , quia ego sum : ac si diceret : Num sci-
retis, nisi ego dicerem? neque dicerem , nisi confi-
derem. Viden' sermonem auditorum captui attem-

peratum ? Nam cum dicit, Putatis , quia. non

possum rogare Patrem , et exhibebit mihi duo- 53.
decim. legiones angelorum? secundum audito-
rum opinionem loquutus est. Nemo enim, etsi
insaniat , dixerit eum non potuisse sibi opem ferre,
sed angelis opus habuisse : verum quia illum esse
hominem putabant , ideo dixit, Duodecim legio -

b Quidam ἑχυτοῦ.

Matth.

26.

gu ratio- supinos prostravit. Si quis vero dien majorem
ne Pater sit

Fi-

major
lio.

508

nes angelorum. Atqui cum interrog gasset tantum ,

S. JOANNIS CHRYSOST.

E
esse Patrem, ut Filii principium ; non huic con-

tradicemus. At hoc non facit Filium alterius esse

substanti:. Hoc autem. vult dicere : Donec hic

fuero, par est vos putare quod nos periclitemur :

si porro illuc abeam , confidite nos in tuto esse; ,,;
illum enim nemo vincere potest. Hzc porro omnia 4
ad discipulorum infirmitatem se demittens dice-
bat. Ipse namque confido , nec mortem curo. Ideo
ait: Z/ec dixi vobis priusquam fiant. Quia
enim vos nondum potestis hac de re sermonem
capere, a Patre, quem magnum appellatis, con-
solationem adduco. Consolatus ergo illos, tristia
rursum affert: 50. Jam non ultra loquar vobis-
cum. Quare? P'enit enim princeps hujus mun-
di, et in me non habet quidquam. Principem
mundi diabolum dicit, et improbos homines. Non
enim calo et terrze imperat; nam omnia evertisset
et prostravisset ; sed illis dominatur , qui se illi
dediderunt. Ideo vocat illum principem tenebra-
rum hujus szculi: tenebras autem hic dicit mala
opera. Quid ergo? diabolusnete perdit? Minime :
nihil enim in me habet. Cur ergo te illi interfi-
ciunt? Quia ita volo, et ut cognoscat mundus ,
quod Patrem diligam. Non enim quod sim morti
obnoxius, neque mod illi quidpiam debeam, sed
ob amorem erga Patrem hic subeo. Hoc autem

b

ait , ut iterum illorum animum excitet, ut discant ,
ipsum non invitum, sed lubentem , et diabolum
despicientem ad hoc venire. Non enim satis erat

Joan.7.23. dixisse, d dhuc modicum tempus vobiscum sum;

Joan, 13.

36.

Joan.

et 16.

14.7.
7

sed illud, triste licet, frequenter versat, et jure
quidem; donec autem sermonem illis acceptum
reddat, letiora admiscet. Ideo aliquando dicit. :
Fado et venio ; et, Ut ubi ego sum, et vos
sitis; ct, Non potestis me nunc sequi , sequemini
autem postea ; et, d Patrem vado; et, Pater
major me est ; et, 4ntequam fierent dixi o-
bis; et, Non ex necessitate hic patior, sed ob
Patris amorem; ut cognoscant illi, non pernicio-
sam nec damnosam rem esse; siquidem admodum
diligebat illum, et dilectus ita. volebat. Ideo hiec
litiora admiscens, tristia quoque frequenter me-
morabat, ut illorum animos exerceret. Nam illud, D
"Apud vos manebit, et, Expedit vobis, ut re-
cedam, consolantis erant. Ideo prius innumera
de Spiritu dixerat, ut, /n vobis est, et, Mundus

* xf ὃ αἴτιος τοῦ υἱοῦ, uL P'ilii principium. Ea solum
ratione potest Pater major dici; 'mo non proprie ma-

jor.sed prior: ut quivis pater non est natura major

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

εἰς τὰ ὀπίσω. Ei δὲ λέγοι τις sane εἶναι τὸν Πα-
,ὔ
τέρα * χαθ᾽ ὃ αἴτιος τοῦ Yi ἰοῦ, οὐδὲ τοῦτο ἀντεροῦμεν:
'AXX' οὐ μὴν τοῦτο ἑτέρας εἶναι τὸν Υἱὸν οὐσίας ποιεῖ.
Ὃ δὲ
n3 N , ὍΛ νὰ ce N ,
εἰκὸς νομίζειν ὑμᾶς ὅτι χινδυνεύομεν *
ἀπέλθω, θαῤῥεῖτε ὅτι ἐν ἀσφαλεία ἐσμέν" ἐχείνου γὸ
ἔλθω, θαῤῥεῖτε ὅτι ἐν ἀσφαλεία ἐσμέν " ἐχείνου γὰρ
Ν
πάντα πρὸς
a M
Her
γὰρ θαῤῥῶ, χαὶ οὐ φροντίζω τοῦ θανάτου. Διὰ γὰρ
m

λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν" ἕως μὲν ἂν ἐνταῦθα ὦ ^

M EJ
ἐὰν δὲ ἐχεῖ

CANT / ^ , Γι" m T
οὐδεις περιγενέσθαι δυνήσεται. Ταῦτα δὲ
V , , c ec ΤΕΥ, RN CEN
Fd ἀσθένειαν τῶν μαθητῶν ἐλέγετο. Καὶ αὐτὸς

τοῦτο τς Ταῦτα εἶπον ὑμῖν πρὶν γενέσθαι.
δὲ, φησὶ, ὑμεῖς οὐδέπω δύνασθε τὸν περὶ τούτων δέ-
Εὐσθαὶ λόγον, χαὶ ἀπὸ τοῦ Πατρὸς, ὃν ὀνομάζετε μέ-
γαν εἶναι, 2 τὴν pU Παραμυθησάμε -
Voc τοίνυν αὐτοὺς, πάλιν λέγει τὰ λυπηρά - Οὐχέτι
λαλήσω μεθ’ ὑμῶν. Διατί; "Ἔρχεται γὰρ ὃ τοῦ χό-
L4 » X. 253 5 YN » 2/ zd,
σμου τούτου ἄρχων, xat ἐν ἐμοὶ ἔχει οὐδέν. Κόσμου
AY » - b ^ Πα λό T M X X
ὃε ἄρχοντα τὸν διάδολόν φησι, καὶ τοὺς πονηροὺς
5 rd cr c » M 5 c y N
SM pauqus οὕτω χαλῶν. Οὐ γὰρ οὐρανοῦ ἄρχει xav
γῆς, ἐπεὶ ἂν ἐνέτρεψε πάντα χαὶ χατέδαλε" ἄρχει δὲ
τῶν ἑαυτοὺς dou αὐτῷ. Διὰ τοῦτο xal do-
χοντα τοῦ σχότους τοῦ αἰῶνος τούτου χαλεῖ, σχότος
ἐνταῦθα πάλιν τὰς πονηρὰς πράξεις xaXov. Τί oov; ὃ
ὃ 7 λό - 3 3k 028 "0 Ξ , X EL 3 2 M
ιάδολός σε ἀναιρεῖ; Οὐδαμῶς οὐ γὰρ ἔχει ἐν ἐμοὶ
οὐδέν. Πῶς οὖν σε ἀναιροῦσιν; ᾿ῇ7}ειδὴ βούλομαι, xot
ἵνα γνῷ ὃ χόσμος, ὅτι ἀγαπῶ τὸν Πατέρα. Οὐ γὰρ
c / E / M 2N 5 , 5€
ὑπεύθυνος ὧν θανάτῳ, φησὶν, οὐδὲ ὀφείλων αὐτῷ,
διὰ "δὲ τὴν ἀγάπην τὴν εἰς τὸν Πατέρα ὑπομένω.
Τοῦτο δέ φησιν, ἵνα πάλιν αὐτῶν ἀναστήσῃ τὴν ψυ-
Y M / cr 2 »y COTRA CAEN EET -
χὴν, καὶ μάθωσιν ὅτι οὐκ ἄχων, ἀλλ᾽ ἑχὼν ἐπὶ τοῦτο
Y Nom — SEINE GU OÀ. và
ἔρχεται, καὶ ὅτι καταφρονῶν τοῦ διαδόλου. Οὐ γὰρ
» 2 N 3 T cr Ni ME 7 Pod a er ?
ἤρχει τὸ εἰπεῖν, ὅτι Μικρὸν χρόνον μεθ΄ ὑμῶν εἶμι,
ἀλλὰ συνεχῶς αὐτὸ στρέφει τοῦτο τὸ λυπηρὸν, εἰκό-
τως, ἕως ἂν αὐτὸ παρ᾽ αὐτοῖς εὐπαράδεχτον ποιήση;
παρυφαίνων αὐτῷ τὰ πο νὸν: Διὰ τοῦτο ποτὲ pe»
λέγει ; Ὑπάγω: χα ἡ ἔῤχομαῖ" χαὶ, ὅτι “Ὅπου εἰμὶ ἐγὼ,
ἵνα καὶ ὑμεῖς ἦτε; καὶ, οὐ δύνασθέ μοι νῦν ἄχολου -
θῆσαι, ἀχολουθήσετε δὲ ὕστερον - χαὶ, Πρὸς τὸν Πα-
τέρα πορεύομαι": καὶ, Ὃ Πατὴρ μείζων μου ἐστί:
^ N / y €. N c 5 Sy ac NI
xoi, Πρὶν γενέσθαι εἴρηχα ὑμῖν" xoi, ὅτι οὐκ ἀπὸ
ἀνάγχης ταῦτα πάσχω, ἀλλὰ OU ἀγάπην τοῦ Πατρός *
ci 5 - , N el zi 2*7, N ΓΞ
ὥστε ἐννοῆσαι αὐτοὺς, ὅτι οὐχ ὀλέθριον τὸ πρᾶγμα
βλάῤδην ἔχον, εἴ γε ὃ τε σφόδρα αὐτὸν ἀγαπῶν,

χαὶ ὃ ἀγαπώμενος παρ᾽ αὐτοῦ οὕτω βούλεται. Διὰ δὴ

2M

QuoO&

τοῦτο τὰ χρηστὰ ταῦτα ἀναμιγνὺς, συνεχῶς ἔλεγε

n V2 v 5 SEU SUN, FON

xol τὰ λυπηρὰ, ἐγγυμνάζων αὐτῶν τὴν διάνοιαν. Καὶ

Xo τὸ, Παρ᾽ ὑμῖν μένει, χαὶ, ὅτι Συμφέρει ὑμῖν ἣ
γὰρ τὸ, lag! ὑμῖν μένει, xat, ὅτι Συμφέρει ὃμ'

ἀναχώρησις, παραμυθουμιένου ἦν. Διὰ γάρ τοι τοῦτο

filio suo, sed prior tantum, Ea est mens Chrysostomi.
a Alii μὲν θαῤῥῶ.
* [ δέ inseruimus e Cod. 709.]

IN JOANNEM HOI!L.

A 3 N-
προλαδὼν μυρία εἶπε " περὶ τοῦ Πνεύματος, τὸ, "Ev
δ 5 A € , “4. wWN/ 5 " i
ὑμῖν ἐστι, καὶ, 'O χόσμος οὐ δύναται λαύδεῖν, xol,
, X
Αὐτὸς ἀναμνήσει πάντα, χαὶ, ἀληθείας, χαὶ
ὅτι Συμφέρει
ΓΕ, d. WR “ c N.N y cT
ὑμῖν" ἵνα μὴ ἀθυμῶσιν ὡς οὐδενὸς ὄντος τοῦ προστη-
σομμένου

Πνεῦμα
Πνεῦμα ἅγιον, καὶ, Παράχλητον, xoi,

xo! βοηθήσοντος. Συμφέρειν δὲ λέγει, δη-
λῶν ὅτι πνευματιχοὺς αὐτοὺς ἐργάσεται.
Ἢ e c M /
"'Tooco quom xot δρῶμεν qst Ot γὰρ Age

LXXxV.. al; bxxiv.; 509

non potest capere , et, Ipse vobis suggeret
omnia , et, Spiritus veritatis , Spiritus sanctus ,
et, Paracletus, et, Expedit vobis: ne animo de-
ficerent quasi omni ope et auxilio destituti! Ex-
pedire autem dicit, ostendens se illos spirituales
redditurum.

5. Hoc utique factum. videmus. Nam illi tre-

os xat δεδοικότες, μετὰ τὸ λαδεῖν τὸ Πνεῦμα, εἰς E mentes et metuentes, accepto postea Spiritu san-

μέσους age τοὺς κινδύνους, καὶ πρὸς σίδηρον, καὶ
πῦρ, καὶ θηρία, καὶ πελάγη, καὶ πρὸς πᾶσαν ἀπε--
δύσαντο τιμωρίαν: καὶ οἱ ἀγράμματοι χαὶ ἰδιῶται
Al / , z , [4 5 /,
μετὰ τοσαύτης διελέγοντο παῤῥησίας, ὡς ἐχπλήττειν
M 5 , 5 » / ^ D 5 A
τοὺς ἀχροωμένους: Ἀπὸ γὰρ ΣΟΙ aon συ αὐτοὺς
ἐποίησε τὸ Πνεῦμα, xol πτηνοὺς εἰργάσατο; χαὶ πρὸς,

γὰρ ἢ χάρις ἐχείνη" χἂν ἀθυμίαν εὕρη, διαλύει, χἂν
E] /3 M ^" D ^ - // , /

ἐπιθυμίαν πονηρὰν, δαπανδί, x&v δειλίαν, ἐχκόάλλει,
καὶ οὐχ ἀφίησι λοιπὸν ἄνθρωπον εἶναι τὸν μετα-
σχόντα αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ὥσπερ sic αὐτὸν μεταστάντα τὸν
οὐρανὸν, πάντα τὰ ἐκεῖ φαντάζεσθαι παρασχευάζει.
Διὰ τοῦτο οὐδείς τι τῶν ὑπαρχόντων “αὐτῷ ἔλεγεν
Y^ 5. LU ᾿ " / ΓΝ ἘΠῚ -

ἴδιον εἰναι ἀλλὰ προσεχαρτέρουν ταῖς εὐχαῖς ἐν ἀγαλ-
λιάσει χαὶ ἀφελότητι καρδίας. Τούτου γὰρ μάλιστα
δεῖται τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον: Ὃ γὰρ καρπὸς τοῦ Πνεύ-

ματος χαρὰ, pns πίστις, πραότης. Καὶ μὴν " χαὶ

cto, in pericula insiliebant, et ferrum , bestias ,
maria, supplicia omnia adibant; et illiterati idio-
üeque cum tanta fiducia loquebantur , ut audito-
res percellerent. Ex luteis enim Spiritus illos

ferreos reddidit , volucres effecit, nec sivit eos ab

, humana ulla re prosterni. Talis est hujusmodi Gratie
οὖδεν τῶν ἀνθρωπίνων χαταπεσεῖν Gig Τοιαύτη Y gratia : si moerorem inveniat , illum solvit, concu-

piscentiam malam absumit, timorem exigit, nec
sinit sui participem ultra hominem esse; sed quasi
in celos translatum omnia quz illie sunt contem-
plari jubet. Ideo nemo sibi aliquid proprium esse
dicebat , sed perseverabant in orationibus , in lzeti-
tia et in simplicitate cordis. Hoc enim maxime
requirit Spiritus sanctus: Fructus enim Spiritus
est gaudium , pax , fides, mansuetudo. Atqui
sepe, inquies, tristantur spirituales homines. At
hac tristitia gaudio dulcior est. Nam Cain. con-

ἀλγοῦσι πολλάχις οἵ πνευβίασιθξος, φησίν " ἀλλ᾽ ἣ λύπη B. tristatus est, Em. tristitia hujus mundi : Paulus

"Eza xoi 6 Κάϊν
τὴν τοῦ χόσμου λύπην * xoi ὃ Παῦλος

us ἐστιν ἡδίων. ἐλυπήθη, ἀλλὰ
ἐλυπήθη, ἀλλὰ
τὴν χατὰ Θεόν. Πᾶν γὰρ ὅπερ ἂν ἡ πνευματιχὸν,
χέρδος ἔχει μέγιστον: ὥσπερ χαὶ τὸ χοσμιχὸν ἅπαν
ῃ 3E ΣΝ, 3 fois , X Rosie qe ad
ζημίαν ἐσχάτην. ᾿Κπισπασώμεθα τοίνυν τὴν ἄμαχον
Ὁ Πνεύ ἤθειαν τὰς ἐντολὰ Ὁ [
τοῦ Πνεύματος βοήθειαν τὰς ἐντολὰς τηροῦντες, xol
οὐδὲν τῶν YS ἐσόμεθα ἐλάττους. Οὔτε γὰρ ἐχεῖ-
νοι, ἐπειδὴ ἀσώματοί εἶσι, τοιοῦτοί εἶσιν ( εἰ γὰρ τοῦτο
ἦν, οὐδεὶς ἂν τῶν ἀσωμάτων εν πονηρός)" ἀλλ᾽
ἣ προαίρεσις πανταχοῦ πάντων αἰτία. Διὰ τοῦτο xol
ἐν τοῖς ἀσωμάτοις ἀνθρώπων χείρους χαὶ ἀλόγων
» ?4
diee xai ἐν τοῖς σώματα ὀρ
τῶν dee Πάντες Ἵν oi δίκαιοι τὴν TIR oi-
xoüvveg, χαὶ σώματα ἔχοντες, κατώρθωσαν ἅπερ
, « ' IN y ν
κατώρθωσαν. Ὡς γὰρ παρεπίδημοι ὄντες xoi ξέ-
vot, τὴν γὴν ᾧχησαν * τὸν δὲ οὐρανὸν, ὡς πολῖ-
αι. Μὴ τοίνυν μηδὲ σὺ λέ L0; ρίχειμια
unos ἔγε, σάρχα περίχειμαι,
oM bow ἜΝ ES c5 1 ue i HS DE eur
οὐ δύναμαι " περιγενέσθαι, οὐδὲ τῶν ὕπὲρ ἀρετῆς
e» , "4 A y T D " ων
ἱδρώτων λαδέσθαι. Μὴ χατηγορήσης τοῦ δημιουργοῦ.
Et NY M Ἕ ^T. 5N/ » M , Aj
αἱ γὰρ τὸ σάρχα φορεῖν ἀδύνατον ποιεῖ τὴν ἀρετὴν,

n Ni V9 e - »
οὐχ ἡμῶν τὸ ἔγχλημια" ὅτι δὲ οὐ ποιεῖ ἀδύνατον, ἔδει-

b Morel. εἶπε
? Alii αὐτοῦ.

περὶ αὐτοῦ, τό.

quoque contristatus est, sed secundum Deum.
Quidquid enim spirituale est , lucrum habet ma-
ximum; quidquid seculare, extremum damnum.
Attrahamus igitur nobis inexpugnabilem Spiritus
opem, per preceptorum observationem et nihilo
inferiores angelis erimus. Neque enim illi, etsi 1π-
corporel , tales sunt ( 51 enim hoc ita esset, nullus
incorporeus malus fuisset ): sed. voluntas arbitrii
ubique in causa est. Ideoque etiam inter incorpo-
reos reperti sunt hominibus » etiamque brutis, pe-
jores; et in corporeis mulü incorporeis meliores,

iude € Omnes quippe justi terram inhabitantes , Corporei

licet, bona opera ediderunt. Nam ut peregrini,
terram incoluerunt ; ut cives, clum. Ne ergo dicas,
Carne circumdatus sum , vincere non possum,
neque pro virtute labores suscipere. Ne accuses
Creatorem. Nam si caro virtutem impossibilem
reddit, non in culpa sumus : quod autem impos-
sibilem non reddat, ostendit sanctorum chorus.
Paulum quippe natura carnis non impedivit quo-
minus talis evaderet, nec Petrum, quominus cla-

* [καὶ insertum e Savil. et Cod, 705.]
b. Alii περιγενέσθαι τῶν ὑπὲρ 2. l. μὴ vx 117.

5“
eJ^t .

magna.

vis

Act. 2. 46

Gal. 5. 22

23.

2. Tim. 2. Etsi ego. vinctus. sum, inquit Paulus, «41 ver-
9.

510 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTÍNOP.

ves calorum acciperet. Enoch carnem gestans ἔεν ὃ τῶν ἁγίων χορός. Τὸν γοῦν Παῦλον oüx ἐχῴ-
translatus est, et non ultra visus. Sic et Elias cum λυσε τῆς σαρχὸς ἣ φύσις γενέσθαι τοιοῦτον, οἷος ἐγέ-
carne raptus est; Abraham, Isaac, et Jacob in D veco: οὐδὲ ἔτρον λαδεῖν τὰς χλεῖς τῶν οὐρανῶν. Καὶ
carne resplenduerunt; Joseph carne opertus impu- ὃ ᾿Βνὼχ δὲ σάρχα φορέσας, μετετέθη, καὶ οὖχ εὗ-
dicam mulierem superavit. Ecquid dico carnem ρίσχετο. Οὕτω καὶ ὃ Ἠλίας ἡρπάγη μετὰ τῆς σαρχὸς,
qua etiamsi catena constringatur, non leditur? καὶ. ὃ ᾿Αὐραὰμ. μετὰ τοῦ Ἰσαὰκ καὶ τοῦ ἐγγόνου σάρχα
ἔχοντες ἔλαμψαν " καὶ ὃ Ἰωσὴφ μετὰ ταύτης ἐπάλαισε
bum Dei non est alligatum. Ecquid dico vincula πρὸς τὸ ἀκόλαστον ἐχεῖνο γύναιον. Καὶ τί λέγω σάρ-
et catenam? Adde carcerem et claustra, οἱ neque χα; Κἂν γὰρ ἅλυσιν τῇ σαρχὶ περιθῆς, οὐδὲν ἐδλάξη.
sicilla virtutis impedimenta erunt. Τὰ ergo docet — Ei γὰρ xoi ἐγὼ δέδει
Paulus. Nam vinculum anim: , non ferrum , sed. λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ bad Καὶ τί λέγω δεσμὰ xo
timor et cupiditas pecuniarum, innumerique mor- ἅλυσιν; Πρόσθες xoi ^ δεσμωτήριον xol χλεῖθρα, καὶ
bi. Haec vinciunt corpus , etsi solutum sit. At haec οὐδὲ οὕτω κώλυμα γίνεται ταῦτα τὴ ἀρετῇ. Οὕτω γοῦν
ἃ corpore pariuntur, inquies. Hzec obtentus sunt ἐμυσταγώγησεν ὃ Παῦλος. Δεσμὸς γὰρ ψυχῆς οὐ ct-
et vana cavillationes. Nam si a corpore pareren- δηρος, ἀλλὰ δειλία xot χρημάτων ἐπιθυμία, xo τὰ
tur, omnes sic essent affecti. Ut enim lassitudi- E. μυρία πάθη. Ταῦτα δεσμεῖ, xàv λελυμένον ἢ, τὸ σῶμα.
nem, somnum, famen, sitim non possumus vitare, Ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ σώματος ταῦτα τίκτεται, φησί. ExT-
quia hzc naturalia sunt : sic et hiec, si quidem ψις ταῦτα xoi πρόφασις ψευδής. Ei γὰρ ἀπὸ τοῦ σώ-
talia essent , neminem sinerentsua tyrannide libe- ματος ἐτίχτετο, πάντες ἂν αὐτὰ ὑπέμενον. “Ὥσπερ
rum. Quod si multi hic effugiunt, palam est γὰρ χόπον xo ὕπνον καὶ τὸ ἘΠῚ xa SU ad οὐχ ἔνι
haec vitia ex deside anima proficisci. Hac igitur διαφυγεῖν, ἐπειδὴ φύσεις ἐστιν οὕτω xol ταῦτα, εἰ
abscindamus , neque corpus incusemus; sed ipsum ;;g τοιαῦτα ἦν, οὐδένα ἂν ἀφῆχαν ἔξω τῆς αὐτῶν εἶναι
anima dudes ut illo ad εὐ θηᾷ νι indu- ^ τυραννίδος. Ei δὲ πολλοὶ διαφεύγουσιν, εὔδηλον ὅτι
cto , aeterna consequamur bona, gratia et benigni- ῥαθυμούσης ἐστὶ ψυχῆς τὰ τοιαῦτα ἐλαττώματα.
tate Domini nostri Jesu Christ, cui gloria in se- Ταύτην τοίνυν ἐγκόψωμεν, xol μὴ χατηγορῶμεν τοῦ
cula saeculorum. Amen. σώματος, ἀλλ᾽ ὑποτάξωμεν αὐτὸ τῇ ψυχῆ ἵνα εὐή-

vtoy ἔχοντες, τῶν αἰωνίων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χά-

ριτι xal quip. τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-

στοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

e

* Quidam δεσμωτήρια.

HOMILIA LXXVI. OMIAIA ος΄.

Car. XIV. v. 51. Surgite, eamus hinc. Ca». XV.
v. 1. Ego sum vitis vera : vos palmites, et
Pater meus agricola est.

1. Timidam et imbecillem animam ignorantia
efficit ; ut magnam et sublimem caelestis doctrinze
institutio : nam si non instituatur, formidolosa

, » m *
᾿Εγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν. "Exo εἶμι ἢ ἄμπελος 5$

ἀληθινή" ὑμεῖς τὰ χλήματα, xal ὃ Πατήρ μου ὃ
γεωργός ἐστιν.

Δείλην καὶ ἄνανδρον τὴν ψυχὴν fj ἀμαθία ποιεῖ"

ὡσπεροῦν μεγάλην xoi ὑψηλὴν ἣ τῶν οὐρανίων δο-
Ὑμάτων παίδευσις " οὐδεμιᾶς γὰρ ἀπολαύουσα émi-

est, non natura, sed voluntatis proposito. Cum μελείας, δειλή τίς ἐστιν, οὐ χατὰ φύσιν. , ἀλλὰ
enim quempiam strenuum video modo audacem, χατὰ dude Ὅταν γὰρ ἴδω “ τὸν ἀνδρεῖον
modo formidolosum, non jam naturz vitium esse ποτὲ μὲν τολμητὴν; νῦν δὲ δειλὸν, οὐχέτι φύσεως ci-
dico: naturalia enim immutabilia sunt. Rursum, ναί φημι τὸ πάθος" τὰ γὰρ τῆς φύσεως ἀμετάθετα.
cum video nunc meticulosos quospiam, statimque Πάλιν, ὅταν ἴδω τοὺς νῦν δειλοὺς ἀθρόον τολμιητὰς γι-
audaces, idipsum facio : arbitrio totum adscribo. νομένους, τὸ αὐτὸ πάλιν ψηφίζομαι, τῇ προαιρέσει

* [Ita restituimus locum e Cod. 709. Montf. cum Savil. et Cod. 705 τὸν ἀνδρεῖον μὲν ποτὲ, νῦν δέ.

IN JOANNEM HOMIL. LXXVvi. al. rxxv.

5it

τὸ πᾶν ἀνατιθείς. "Enel καὶ οἱ μαθηταὶ σφόδρα ἦσαν € Nam discipuli admodum timidi erant antequam — Discipuli

- - ΩΣ m ,
δειλοὶ πρὶν ἢ μαθεῖν ἅπερ ἐχρῆν, καὶ τῆς τοῦ Πνεύ-
m E ei ,
ματος ἀξιωθῆναι δωρεᾶς ὕστερον μέντοι λεόντων
Y, , i-a / , 9, ,
ἐγένοντο θρασύτεροι. Καὶ Πέτρος χορασίου οὐχ ἐνεγ-
- M
xov ἀπειλὴν, κατὰ χεφαλῆς ἐχρέματο xot ἐμαστι-
ce y,
γοῦτο, xa μυρία χινδυνεύων οὐκ ἐσίγα - ἀλλ᾽ ὥσπερ
» LE Δ ceu E] Sic 7 | XA.
ὄναρ πάσχων ἃ ἔπασχεν, οὕτως ἐπαῤῥησιάζετο" d
οὗ πρὸ τοῦ σταυροῦ. Διὰ τοῦτο ὃ Χριστὸς ἔλεγεν"
3 , E4 EJ e "Y^ ci 3 /, :
Ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν. Τίνος ἕνεκεν, εἶπέ μοι:
οὐκ ἤδει τὴν ὥραν καθ᾽ ἣν ἔμελλεν ἐπιστήσεσθαι ὃ
᾿Ιούδας; ἀλλ᾽ ἐδεδοίκει μιὴ ἐχεῖ ἐλθὼν κατάσχη αὖ-
τοὺς, χαὶ πρὶν ἢ πληρῶσαι τὴν ἀρίστην διδασχα-
λίαν, ἐπιστῶσιν οἱ ἐπιδουλεύοντες; Ἄπαγε" πόῤῥω
ταῦτα αὐτοῦ τῆς ἀξίας. Ei τοίνυν μὴ €

-

SANE ιν

δεδοίχει, τί δή-
J N V M

ποτε ἀπανίστησιν αὐτοὺς, χαὶ μετὰ τ

M

ὃ πληρῶσαι,
τότε εἰς τὸν κῆπον ἄγει τὸν τῷ Ἰούδα γνώριμον. Εἰ
M M 7 s m , E] 57 2.0
δὲ xal παρεγένετο ὃ ᾿Ιούδας, οὐκ ἠδύνατο αὐτῶν πη-
ρῶσαι τὰς ὄψεις, ἃ ὃ καὶ μὴ παρόντος ἐποίησε ; τίνος
οὖν ἕνεχεν ἀφίσταται; Νιχρὸν ἀναπνεῦσαι δίδωσι τοῖς
θηταῖς. Καὶ γὰρ εἰχὸς ἦν αὐτοὺς, ἅτε ἐν καταδήλ
μαθηταῖς. Καὶ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς, ἅτε ἐν καταδήλῳ
, D
χωρίῳ ὄντας, τρέμειν xot δεδοικέναι, ἀπό τε τοῦ xai-
ed ὁ rofiker —M , l ' Ae m /
ροῦ, ἀπό τε τοῦ τόπου. Καὶ γὰρ νὺξ ἦν βαθυτάτη,
ΟἿ NL ΑΜ SORT ic Aevou.é 3X ἀεὶ π τ
χαὶ ἦν μηδὲ " προσχεῖν τοῖς λεγομένοις, ἀλλ᾽ ἀεὶ περι
στρέφεσθαι καὶ φαντάζεσθαι τοὺς ἐπιστησομένους᾽ χαὶ
μάλιστα ὅὃπότε xal ὃ λόγος ὃ τοῦ διδασκάλου προσδο-
ον »y
x&v ἐποίει τὰ δεινά, "Ext γὰρ μικρὸν, φησὶν, καὶ οὐχ
2.1 ? cum Mans QUI m ἢ / y
sid μεθ᾽ ὑμῶν, xat ἔρχεται ὃ τοῦ χόσμου τούτου &p-
^ - - ᾿ c , /,
χων. ᾿Επεὶ οὖν ταῦτα xai τὰ τοιαῦτα ἀχούοντες ἐθο-
E D € L2 , € , » 5 ,
ρυδοῦντο, ὡς αὐτίχα μᾶλα ἁλωσόμενοι, ἄγει εἰς τό-
πον αὐτοὺς ἕτερον, ἵνα νομίσαντες ἐν ἀσφαλείᾳ εἰναι,
4 aia ' E] / M M L4 ΄
μετὰ ἀδείας λοιπὸν ἀκούωσι. Καὶ γὰρ ἔμελλον μεγά-
λων ἀχούσεσθαι δογμάτων. Διὰ τοῦτό φησιν * " Exet-
ρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν. Εἶτα “ ἐπαγαγών φησιν᾿
Ἔγώ εἶμι ἢ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ χλήματα. Τί βού-
& NP - e )T 4 ἢ, 0 2 "0 ^ A
λεται διὰ τῆς παραύθολῆς αἰνίττεσθαι; "Ort τὸν μὴ
προσέχοντα τοῖς λεγομένοις ζῆν οὐχ ἔνι, χαὶ ὅτι τὰ
μέλλοντα σημεῖα ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ. γίνεται Ou-
/ c e Qt E Le ΠΟΥ τ: TM
νάμεως. Ὃ Πατήρ μου ὃ γεωργός ἐστι. Τί οὖν ; ἐνερ-
/ NE e Wwe, y M ἣν LeLs Ao: “Ὁ
γείας δεῖται ὃ Υἱός; Ἄπαγε. τὸ. γὰρ ὑπόδειγμα τοῦτο
ΕῚ M ^ - dg -Ὁ» Dd » / 3 7
οὗ τοῦτο δηλοῖ. Ὅρα γοῦν μεθ’ ὅσης ἀχριδείας ἐπέρ-
/, " M M , ,
χεται τὴν παραδολήν. Οὐ γὰρ τὴν ῥίζαν ἀπολαύειν
ἧς € λεί Ὁ γε Ὁ, ἀλλὰ τὰ χλήματά qi
τῆς ἐπιμελείας τοῦ γεωργοῦ, ἄλλὰ τὰ χλήματά φη-
σιν. *H ῥίζα δὲ δι’ οὐδὲν παρείληπται ἐνταῦθα, ἀλλ᾽
er , ο Ὁ , b ^ , -: M 5 NY
ἵνα μάθωσιν, ὅτι τῆς αὐτοῦ δυνάμεως χωρὶς οὐδὲν
z /v ^F Vd [74 7) * Ὁ 0
ἐργάζεσθαι δύνανται, χαὶ ὅτι οὕτως αὐτοὺς ἡνῶσθαι
δεῖ τῇ πίστει, ὡς τὸ κλῆμα τῇ ἀμπέλῳ. Πᾶν χλῆμα
5 E] 1 A 1009 3 Χ Am ὑτὸ 6 Πατή ^Ev-
ἐν ἐμοὶ μὴ φέρον χαρπὸν, αἴρει αὐτὸ ὃ Πατήρ. "Ev
Ὁ0 Χ 9! 3. ΤΆ D S cl τ 1 y
ταῦθα τὸν βίον αἰνίττεται, δειχνὺς, ὅτι χωρὶς ἔργων

9i. 1p 5. 2 " Y e * Y /
QUX ἐστιν εἰναι ἐν αυτῳ. Καὶ παν το χαάρπον φερον,

a Alii ὃ χαὶ παροῦσιν ἐποίησε.
b Quidam προσέχειν. [Paulo ante Savil. χαὶ μηδέ sine

id quod par erat ediscerent , et dono Spiritus
sancti dignarentur : postmodum vero leonibus
audaciores fuerunt. Et Petrus, qui puelle. minas
non tulerat, inverso capite appensus, et verbera-
tus, milleque periculis expositus, non tacebat,
sed quasi haec per somnium pateretur, sic libere
loquebatur; sed non ante crucem. Ideo Christus
dicebai : Surgite, eamus hinc. Qua de causa,
quiso ? an ignorabat horam quo superventurus
erat Judas? an. timebat ne adveniens, suos ap-
prehenderet, et antequam doctrinam illam optimam
D compleret, insidiatores irrumperent? Absit : hic
procul ab ipsius dignitate. sunt. Si non timebat,
cur istinc abducit eos, et completo sermone, tune
ad hortum. Jude notum adducit? Etiamsi vero
Judas advenisset, annon poterat ipsorum oculos
excecare ; 1d quod ipso non presente fecit ? cur
ergo discedit? Ut modicum respirandi. tempus
discipulis det. Verisimile quippe erat eos, utpote
in patenti loco, tremuisse et formidasse, et a tem-
po:e, et a loco. Nox quippe erat profunda, nec po-
terant dictis attendere, cum semper. animo versa-
E rent eos, qui se Invasuri essent, cum maxime
Magistri sermo mala exspectanda esse doceret.
Adhuc modicum, mquit, et non ero vobiscum ;
et, lenit princeps hujus mundi. Cum talia ergo
audientes turbarentur, ac si mox capiendi essent,
in alium illos ducit locum; ut putantes se jam in
tuto esse, libere demum audirent : magna quippe
dogmata audituri erant. Ideo ait : Surgite, eamus
hinc : deinde adjicit : 1. Ego sum vitis, vos pal-

4,5 mites. Quid vult per hanc parabolam subindicare?

A Eum qui non dictis attendat. vivere non posse, et
futura signa ἃ Chrisü virtute proventura esse.
Pater meus agricola est. Quid igitur? auxilio
eget Filius? Absit : hoc exemplum 1d non indi-
cat. Vide quam diligenter hanc. parabolam exse-
quatur. Non enim dicit, radicem agricole cura
frui, sed. palmites. Radix enim non hic memora-
tur, sed. docet nihil. posse illos operari sine suce
virtutis auxilio, et ita ipsos sibi fide conjungi
oportere, ut palmus viti jungitur. 2. Omnem
palmitem in me non ferentem fructum, tollet
eum Pater. Hic vitam subindicat, declarans, non

B posse quempiam sine operibus in ipso esse. Et
omnem, qui fert fructum, purgabit eum ; τὰ
est, Multo frui cultu curabit. Atqui radix. prius
quam palmites cura opus habet; circumfodi et

"

* Morel. ἀπαγαγών.

quam me-
ticulosi an.
te Christi
mortem.

Joan. τή.
t9. 30.

Cap. xv.

512 s.

nudari debet : sed nihil. hic. de radice. dicit, ve-
rum omnia de palmitibus, ostendens se quidem
sibi sufficere ; discipulos autem multa egere agri-
cola? cura, quantumvis sint virtute prediti. Ideo
ait: Palmitem. qui fructum fert, purgat. Eum
qui nullum fert, non relinquit in vite, neque
potest ibi manere: eum vero qui fert fructum,
fructuosiorem efficit. Hoc de zrumnis mox
inducendis intelligi dixeris. lllud enim, Pur-
gabit eum, id est, incidet, unde palmes fructuo-
sior efficitur. Hinc ostenditur, tentationes illos
fortiores efficere. Deinde ne interrogarent de qui-
busnam hzc diceret, neve illos iterum sollicitos
redderet, ait: 9. Jam vos mundi estis propter
serinonem, quem loquutus sum vobis. Viden'
quomodo se ut palmitum curatorem efferat ? Ego
vos purgavi, inquit, licet superius hoc Patrem
fecisse declaret : sed nulla est inter Patrem et Fi-
lium differentia. Vestra quoque afferatis oportet.
Deinde ui ostendat se eorum ministerio non opus
habentem id fecisse, sed ut ipsi. proficerent, sub-
dit : 4. Sicut palmes non potest ferre fructum
a semelipso : sic nec qui in me non manet. Ne
pr metu abscinderentur, emollitam formidine
ipsorum animam roborat, et sibi conglutinat, bo-
namque spem affert. Radix. enim manet ; auferri
aut relinqui, palmitum est. Deinde utrinque pro-
cedens, a bonis et a trisübus, priora: a nobis exi-
git. 5. Qui manet in me, et ego in. eo. Viden"
F ilium non minus quam Patrem ad discipulorum
curam conferre ? Pater purgat, ipse in se continet.
Manere autem in radice, id efficit, ut. palmites
fructum ferant. Nam quod. non purgatum manet
in radice, fructum fert, licet non quantum opor-
teret; quod non manet, nihil. Attamen purgare
etiam Filii esse ostensum est, et in radice manere,
Patris, qui radicem genuit.

2. Viden' quomodo omnia communia sint, et
purgare, et radicis virtute frui? Magnum certe
detrimentum, nihil posse facere ; verum non hic
sistitur pcena, sed ulterius procedit. 6. Mittetur,
inquit, foras, non amplius excoletur, et arescet;
id est, Si quid habuit. ex radice, id. deponit ; si
quam gratiam, illa nudatur, et omni inde auxilio

et vita spoliatur. Ecquis finis ? 7n ignem injicie-

^ Nonnulli διδασχαλίας.

JOANNIS CHRYSOST.

-

D

E

ἠδ τις , ω wem 2v ^ EN A
A καὶ τὸ χαθαίρειν τοῦ Υἱοῦ ἐδείχθη Ov, καὶ τὸ μένειν

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

xaatoet αὖτό τουτέστι, πολλῆς ἐπιμελείας ἀπο-
λαύειν ποιεῖ. Καίτοι jj ῥίζα δεῖται ἐπιμελείας πρὸ
τῶν χλημάτων, περισχαπτομένη, γυμνουμένη d»
οὐδὲν ἐνταῦθα περὶ ταύτης φησὶν, ἀλλὰ τὸ πᾶν περὶ
χλημάτων * δεικνὺς, ὅτι αὐτὸς μὲν ἑαυτῷ ἀρχεῖ; οἵ
δὲ μαθηταὶ δέονται πολλῆς παρὰ τοῦ eignen βοη-
θείας, χἂν σφόδρα ἐ ἐνάρετοι ὦσι. Διὰ τοῦτό φησιν Τὸ

καρπὸν φέρον καθαίρει αὐτό. Te 0 μὲν γὰρ, ἐπειδὴ ἄ αχαρ-

/ 3 2N 9 — 5 / 3 4 NOM
4 πὸν ἔστιν, OUO&£ ἐν TT) d ueÀo εἰναι δύναται" το 0t,

ἐπειδὴ χαρπὸν φέρει, γονιμώτερον αὐτὸ ἐῤγάζεται.
Τοῦτο δὲ χαὶ πρὸς τὰς θλίψεις αὐτῶν εἰρῆσθαι τὰς
l4 5 /, » y rs Ν ῃ , 24 X
τότε ἐπαγομένας εἴποι τις ἄν. "To γὰρ, ΚΚαθαίρει αὐτὸ,
περιχόπτει ἐστὶν, ὅπερ γονιμώτέρον ποιεῖ τὸ χλῆμα.
σε S / cr [4 N ev E] M E]
Οθεν δείχνυται ὅτι οἵ πειρασμοὶ μᾶλλον αὐτοὺς ἰσχυ-
/ 3 / 2 d / X o.
ροτέρους ἐργάζονται. Εἶτα ἵνα μὴ λέγωσι, περὶ τίνων
€ , M , 5 Lx ^ N 2 ,
ταῦτα λέγει, καὶ πάλιν εἰς φροντίδα αὐτοὺς ἐμόάλῃ,
φησί: Ἤδη ὑμεῖς καθαροί ἐστε διὰ τὸν λόγον, ὃν λε-
/ CES € c m c N S T AN E] ) ,
λάληχα ὑμῖν. Op&c πῶς ἑαυτὸν εἰσάγει ἐπιμελούμε--
νον τῶν χλημάτων; ᾿γὼ γὰρ ὑμᾶς ἐχάθηρα, φησί.
Καίτοι γε ἀνωτέρω δείκνυσι τὸν Πατέρα τοῦτο ποιοῦν-
τα" ἀλλ᾽ οὐδὲν μέσον Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ. Δεῖ δὲ ὑπάρ-
[4 ^ M ?»c.m 2», [:] ^ /E c Bere A
ξαι λοιπὸν τὰ παρ᾽ ὑμῶν. Eiva ἵνα δείξη, ὅτι οὐχὶ
- 2:1 m5 m 7 27 , ec ^ fs " ^ ?
τῆς αὐτῶν δεόμενος " διαχονίας τοῦτο ἐποίησεν, ἀλλ
ἵνα προχόπτωσιν, ἐπάγει" “ἕδσπερ τὸ κλῆμα οὐ δύνα-
DANS Ee c // N e ESO 2 2 N
ται ἀφ᾽ ἑαυτοῦ φέρειν χαρπὸν, οὕτως οὐδὲ ὃ ἐν ἐμοὶ
, [74 M Nc ^ e ^ / , ΩΣ
μὴ μένων. Ἵνα γὰρ μὴ ἀπὸ τῆς δειλίας ἀποσχισθῶσι,
χαυνωθεῖσαν αὐτῶν τῷ φόδῳ τὴν ψυχὴν ἐπισφίγγει
χαὶ ἑαυτῷ συγχολλξί, χαὶ χρηστὰς ὑποτείνει λοιπὸν
* M
ἐλπίδας. Ἢ μὲν γὰρ δίζα μένει" τὸ δὲ αἴρεσθαι χαὶ
El cT 5 /
ἀφίεσθαι, τῶν χλημάτων ἐστίν. αἰτα ἑκατέρωθεν πα-
ρορμήσας, καὶ ἀπὸ τῶν χρηστῶν καὶ ἀπὸ τῶν λυ-
πηρῶν, τὰ παρ᾽ ἡμῶν ἀπαιτεῖ πρῶτα. Ὃ ἐν ἐμοὶ μέ-
3 AS 5 0 c es M ἃ Yt ΕῚ ὅλ
νων; κἀγὼ ἐν αὐτῷ. Ὁρᾷς καὶ τὸν Υἱὸν οὐχ ἔλαττον
συντελοῦντα τοῦ Πατρὸς πρὸς τὴν τῶν μαθητῶν ἐπι-
μέλειαν; Ὃ μὲν γὰρ Πατὴρ καθαίρει, αὐτὸς ὁὲ ἐν
€ e^ Z2 rp" Xuney "xe / ^" A ο -
ἑαυτῷ χατέχει. "To δὲ ἐν τῇ ῥίζη μένειν, τοῦτο ποιεῖ
- b /
καρποφορεῖν τὰ χλήματα. Τὸ μὲν γὰρ μὴ καθαιρό-
μένον, μένον δὲ ἐν τὴ ῥίζη, φέρει καρπὸν, εἰ xal μὴ
ὅσον προσῆχε΄ τὸ δὲ μὴ μένον, οὐδ᾽ ὅλως. Ἀλλ᾽ ὅμως

ἐν τὴ ῥίζη, τοῦ Πατρὸς τοῦ xol τὴν ῥίζαν γεγεννη-
χότος.

Εδὲς πῶς χοινὰ πάντα, καὶ τὸ καθᾶραι, xol τὸ
τῆς δυνάμεως τῆς ἀπὸ τῆς ῥίζης ἀπολαύειν ; Μεγάλη
μὲν οὖν ζημία χαὶ τὸ μηδὲν δύνασθαι ποιεῖν" πλὴν οὐ
μέχρι τούτου ἵστησι τὴν χόλασιν, ἀλλὰ περαιτέρω
προάγει τὸν λόγον. "E6201 γὰρ; φησὶν, &&to , οὐχ ἔτι
τῆς γεωργικῆς ἀπολαῦον χειρός" Καὶ "Π νεταιι του-
τέστιν, εἴ τι eis τῆς ῥ' ng, ἀποτίθεται" εἴ τινα χάριν,
γυμνοῦται ταύτης, χαὶ ἐρημοῦται τῆς ἐχεῖθεν βοη-

IN JOANNEM HOMIL.

, ^- ? / οω
θείας χαὶ ζωῆς. Καὶ τί τὸ τέλος; Εἰς τὸ πῦρ βάλλεται.
Ἂλλ᾽ οὗ τοιοῦτος ὃ μένων τ παρ᾽ αὐτῷ. Εἶτα δείκνυσι τί
ἐστι τὸ μεῖναι, xal φησιν" "EXv τὰ ῥήματά μου ἐν
ὑμῖν μείνη. Ορᾶς, ὅ ὶ πρὸ τούτου εἰχότως ἔλεγον
μῖν μείνη. “Ορᾶς, ὅτι xa πρὸ τούτου εἰκότως ἐλεγον;
c AX NEA! m » 2 IW. * - 12 A] i!
ὅτι τὴν διὰ τῶν ἔργων ἐπίδειξιν ζητεῖ; Etrov γὰρ;
cr 3j M ^
ὅτι Ὃ ἐὰν αἰτήσητε ποιήσω, ἐπήγαγεν * "Ev ἀγα-
me P, 7 M D
πᾶτέ με, τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσετε᾽ καὶ ἐνταῦθα,
᾿ξ Πὰν μένητε ἐνὲ M VE T PN / OE CIT f
&v μένητε ἐν ἐμοὶ, καὶ τὰ ῥήματά μου ἐν ὑμῖν μείνη;
ἢ ΘΝ / up Y ΄ FM
ὃ ἐὰν θελήσητε, " αἰτήσεσθε, χαὶ γενήσεται ὑμῖν.
ΤΠ. ^N 3 ^ M [-/ € i 3 6 ,
Ταῦτα δὲ ἔλεγε, δεικνὺς ὅτι Oi μὲν ἔπι ουλεύοντες
Lud , ^ ' χε"
αὐτῷ, καταχαήσονται, αὐτοὶ δὲ χαρπὸν οἴσουσι. "Tov
Ἔ , P op .5 ὦ RN: Y Y
φόδον τοίνυν τὸν ἐξ αὐτῶν εἰς Exelvouc μεταθεὶς, xoi
MN T er 5 Vy 42. , » / 3
δείξας ὅτι αὐτοὶ ἀκαταγώνιστοι ἔσονται, φησίν * "Ev
τούτῳ ἐδοξάσθη ὃ Πατήρ μου, ἵνα ὑμεῖ έἔνησθ
ῳ ἐδοξάσθη ὃ Πατήρ μου, ἵνα ὑμεῖς μοι γένησθε
^ Ἁ »Χ - mM
μαθηταὶ, xo χαρπὸν πολὺν φέρητε. "vrsü0cv τὸν
/ 305 £F - 75 N ^ "IT m— ^
λόγον ἀξιόπιστον ποιεῖ. Et γὰρ εἰς δόξαν τοῦ Πατρὸς
7 M - D -
ἀνήκει τὸ καρποφορεῖν, οὐχ ἀμελήσει τῆς δόξης τῆς

ἑαυτοῦ. Καὶ (Bases ἐμοὶ adn "Op&c πῶς

-

bi
ὃ τὸν χαρπὸν φέρων, ἐχεῖνός ἐστι μαθητής; Τί δέ
ἐστιν, "Ev τούτῳ ἐδοξάσθη ὃ Πατήρ; Τουτέστι, χαί-
ἀκ δ εοσ κα y udi ec Ὁ aonbedtonte. ζαθδὲ
ρει ὅταν ἐν ἐμοὶ μένητε, ὅταν χαρπὸν φέρητε. Καθὼς
^p^
E»-

ταῦθα λοιπὸν ἀνθρωπινώτερον διαλέγεται * τὸ γὰρ, ὡς

ip τ e E 6 il N 3 4 ἘΠ , [4 e
f XT 6S μὲ ατὴρ,;, χάγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς.

ἃ N E] EK E] , ^ E] , » ^ ΄
πρὸς ἀνθρώπους εἰρημένον, τὴν οἴχειαν ἔχει ἰσχὺν.

2

"O γὰρ xe ἀποθανεῖν ἑλόμενος, χαὶ δούλους ὄντας
χαὶ ἐχθροὺς xai πολειμίους τοσαύτης χαταξιώσας τι-
υἧς, καὶ εἰς οὐρανοὺς ^ ἀναγαγὼν, πόσον ἐπεδείξατο
μέτρον ἀγάπης; Ei τοίνυν ἀγαπῶ ὑμᾶς, θαῤῥεῖτε - εἰ
τοῦ Πατρός ἐστι δόξα τὸ καρποφορεῖν, U. Εν bmo-
πτεύετε Ἰπογηρόν. Εἶτα ἵνα wh ὑπτίους ἐργάσηται,
ὅρα πὼς τ n πάλιν. Μιείνατε ἐν τῇ eed τῇ
ἐμῇ τούτου γὰρ ὑμεῖς χύριοι. Πῶς δὲ τοῦτο ἔσται;
᾿Ἐὰν τὰς ἐντολάς μου τηρῆτε, φησὶ, χαθὼς ἐγὼ τοῦ
Πατρὸς τὰς ἐντολὰς τετήρηχα. Πάλιν ἀνθρωπίνως ὃ
λόγος πρόεισιν. Οὐ γὰρ δήπου ὃ νομοθέτης ὑπὸ ἐντο-
λὰς ἔμελλε χείσεσθαι. Ὃρᾷς ὅτι, ὅπερ ἀεὶ λέγω,
τοῦτο χαὶ ἐνταῦθα δείχνυται διὰ τὴν τῶν ἀχροωμένων
ἀσθένειαν; Πρὸς γὰρ τὴν ὑπόνοιαν αὐτῶν τὰ πολλὰ
λέγει, χαὶ διὰ πάντων δείχνυσιν ἐν ἀσφαλείᾳ ὄντας,
xai τοὺς ἐχθροὺς αὐτῶν ἀπολλυμένους, χαὶ ὅτι πᾶν,
βίον

- N » «€ Δ 3D JN» /
χαθαρὸν, QuOEtG αὑτῶν περιέσται

d y. EXE e Wt eS ox ν 5,

ὅπερ ἔχουσιν, ἀπὸ τοῦ Υἱοῦ ἔχουσιν, xo ὅτι,

^

ἂν ἐπιδείξωνται
, ^Y

é. Σχόπει δὲ

- M , -— ^
ποτ αὐτὸν αὐθεντικώτερον αὐτοῖς διαλε-

γόμενον. Οὐ γὰρ εἶπε, μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τοῦ
ΤΠΙῈατρὸς, ἀλλ᾽, Ἔν τῇ ἐμῇ. Εἶτα ἵνα μὴ λέγωσιν,
ὅτε πᾶσιν ἡμᾶς ἐξεπολέμωσας, τότε ἡμᾶς ἀφίης καὶ
ἀναχωρεῖς " δείχνυσιν ὅτι οὐχ ἀφίησιν, ἀλλ᾽ οὕτως
αὐτοῖς χεχόλληται, ἐὰν θέλωσιν, ὡς τὸ κλῆμα ἐν τῇ
ἀμπέλῳ. Καὶ πάλιν ἵνα μὴ θαῤῥήσαντες, ὕπτιοι γέ-

αἰτήσεσηε Bibl., Savil. et Cod. 705, Legebatur χἰτή-

* [2i
f:. Cod. 709 dodo]

2x7

449

15

NIU

Ixxyr'al, Exxv

tur. Sed non talis est qui manet in vite. Deinde
B ostendit quid sit manere, et ait: 7. Si verba mea
in vobis manserint. Viden' me jure superius

dixisse, ipsum operum demonstrationem quie-
rere? Cum dixisset enim, Quodcumque pcetieritis,

faciam, addidit, Si diligitis me, mandata mea Jaon. 14.

seregate; et B Si manseritis in me, et verba
mea in vobis manserint, quodcumque volue-
ritis, petite, et fiet vobis. Wc autem dicebat,
ostendens illos qui insidiabantur ei, combustum
iri; ipsos autem fructum laturos esse. Metu itaque
ex his in illos translato, postquam ostendit ipsos
inexpugnabiles fore, ait : 8. /n hoc clarificatus
est Pater meus, ut efficiamini mei discipuli, et
fructum plurimum afferatis. Hinc fide dignum
sermonem profert. Nam si ad gloriam Patris ver-
git quod fructus afferatur, non negliget. gloriam
suam. £t efficiemini mei discipuli. Viden' quo-
modo ille qui fert. fructum discipulus sit? Quid
significat illud, 7n hoc clarificatus est Pater ?
Id est, Gaudet, cum vos in me manetis, cum fru-
ctum fertis. 9. Sicut dilexit me Pater, et ego
D dilexi vos. Hic demum humanius loquitur :
nam illud, ut ad homines dictum, propriam vim
habet. Nam qui mori voluit, qui servos, inimi-
cos et hostes tanto dignatus est honore, qui ad
celum duxit, quantum amoris modum exhibuit ?
Si ergo vos diligo, confidite. $1 Patris est. gloria
quod fructum feratis, nihil. malum suspicemini.
Deinde ne supinos redderet, vide quomodo rursus
devinciat. Manete in dilectione mea. Moc in
vestra est potestate. Quomodo autem hoc erit ?
10. Si precepta mea servaveritis, sicut et ego
precepta Patris mei servavi. Rursus biriato
more sermo procedit. Neque enim legislator prz-
E ceptis subditus esse debebat. V /iden' ES quod sem-
per dico, hic etiam exhiberi propter auditorum

τή

. 15;

Christus
secundum
auditorum

imbecillitatem? Nam secundum illorum opinio- zmbecdhta-

nem multa dicit, ac per omnia ostendit, illos in tem ,
loquitur.

tuto esse, et inimicos illorum pessum ire , atque
omnia qux habent, a Filio habere, et si vitam
puram agant, a nullis umquam | superatum ΠῚ.
Animadverte autem. cum quanta loquatur ipsis
auctoritate. Non dixit enim, Manete in dilectione
Patris; sed, Zn dilectione mea. Deinde ne dice-
rent, Postquam nos omnibus inimicos fecisti, tinc
nos relinquis et recedis ; ostendit se illos non re-
linquere, sed. ita ipsis copulari, si quidem velint,
ut palmitem viti. Rursumque ne nimium fidentes

A

^ Morel. πρὸς ἀνθρώπου.
b Savil. ἀναγαγών. Alii ἀνάγων.

multa

514 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

supini evaderent, non immotum fore bonum dicit,
si desides fuerint. Hinc ne sibi totum referret, et
ad lapsum majorem deduceret, ait: 7n hoc clari-
ficatus est Pater. Ubique enim et suum et
Patris erga illos amorem demonstrat. Non ergo
res Judzorum gloria Patris erant, sed ea qua
ipsi erant accepturi. Tum ne dicerent, Ex pater- B
nis excidimus, omnibus nudati desertique sumus :
In me, inquit, respicite: diligor a Patre, et tamen
hic quae nunc adsunt, patior. Non ergo vos re-
linquo nunc, quod. vos non diligam. Nam si ego
interficior, nec tamen hoc pro indicio habeo me
non amari a Patre, neque vos turbari par est.
Nam si in dilectione mea maneatis, nihil. hzc
vobis nocere mala poterunt, quantum ad dile-
ctionem.

3. Quia igitur magna inexpugnabilisque res
est dilectio, nec ea in verbis solum consistit, illam
per opera exhibeamus. Ipse nos inimicos sibi re- C
conciliavit; nos amici facti, tales maneamus :
ipse cepit, nos saltem sequamur: ipse non ad
proprium sibi lucrum diligit (nullo enim indiget),
nos saltem ad utilitatem nostram : ipse nos ini-
micos dilexit, nos saltem amicum diligamus. At
nunc contraria facimus. Quotidie namque pro-
pter nos blasphematur Deus, ob rapinas, ob. ava-
ritiam. Fortasse vero quisplam vestrum dixerit,

Contra Quotidie de avaritia disseris. Utinam singulis
ueri quoque noctibus id liceret : utinam et in foro se-

qui,et ad mensam possem : utinam mulieres, D
amici, filii, servi, agricole, vicini, ipsumque pa-
vimentum et parietes, in hanc possent erumpere
vocem, ut paulum remitteremus. Orbem namque
totum invasit hic morbus, omniumque detinet
animos, magna certe mamonz tyrannis. A Christo
redemti sumus, et auro servimus. Alium domi-
num praedicamus, et alii obsequimur ; et quidquid.
jusseritdiligenteraudimus : genus,amicitiam, natu-
ram, leges, et omnia proillo obliviscimur. Nemo
respicit in celum, nemo futura cogitat. Sed tem-
pus erit, cum nullum erit horum. verborum lu-

Psal. 6. 6, crum. Nam Zn inferno, inquit, quis confitebitur €
tibi? Desiderabile est aurum , multasque nobis
profert delicias, et nobis honorem conciliat ; sed.
non tantum quantum crlum. Divitem. namque
mult oderunt et aversantur ; virtute przditum
autem reverentur et honorant. At, inquies, pau-
per deridetur, etiamsi virtute preditus sit. Verum
non apud homines, sed apud eos qui ratione pra-
diti non sunt : quare nihil. curandum. Neque

? Quidam ἐγχατελίπομεν,

νωνται, οὐ φησὶν ἀκίνητον εἶναι τὸ χαλὸν, ἐὰν ῥαᾳύυ--
Ll YN ͵
μῶσιν. Εἶτα ἵνα μὴ εἰς ἑαυτὸν περιστήσηῃ τὸ πρᾶγμα,
' - ev
χαὶ πεσεῖν παρασχευάσῃ μᾶλλον, φησίν" "Ev τούτῳ
25 0 € II A II ὡς ERAS Y M € c N M
ἐδοξάσθη 6 Πατήρ. Πανταχοῦ γὰρ τὴν ἑαυτοῦ καὶ τὴν
e IT N ^ ἢ » / |! , , , »
τοῦ Πατρὸς δείκνυσιν ἀγάπην πρὸς αὐτούς. Οὐχ doa
τὰ Ἰουδαίων δόξα, ἀλλὰ ταῦτα, ἃ ἔμελλον λαμόάνειν.
Εἶτα ἵνα μὴ λέγωσιν, ἐξεπέσομεν τῶν πατρῴων, *£y-
,
κατελείφθημεν, γυμνοὶ xod ἔρημοι πάντων ἐγενόμεθα"
ἜΠΟΣ M / D
εἰς ἐμὲ, φησὶ, βλέπετε * ἠγάπημαι παρὰ τοῦ Πατρὸς,
2) d f - Y es , ,
ἀλλ᾽ ὅμως πάσχω ταῦτα τὰ προχείμενα. Οὐ τοίνυν
95 Λ e e "NS ^ ) -) e 5 , mM— ,»
0090s ὑμᾶς διὰ τὸ μὴ ἀγαπᾶν ἐγχαταλιμπάνω νῦν. Et
V ^ c M m
γὰρ ἐγὼ ἀναιροῦμαι, καὶ οὐ ποιοῦμαι τοῦτο τεχμή-
m A D - c
ριον τοῦ uf, ἀγαπᾶσθαι παρὰ τοῦ Πατρὸς, οὐδὲ ὑμᾶς
ns FUR LA LS 5 "T En
θορυδεῖσθαι χρή. Ἂν γὰρ ἐπὶ τῆς ἀγάπης μένητε τῆς
2 m» 2 NY c D τ M ὃ M 6j / /
ἐμῆς, οὐδὲν ὑμᾶς ταῦτα τὰ δεινὰ παραδλάψαι δυνή-
σεται εἰς τὸν τῆς ἀγάπης λόγον.
: dc
Emi οὖν μέγα xo ἀκαταγώνιστον ἣ ἀγάπη, xa
οὐκ ἔστι ῥῆμα ψιλὸν, ἐπιδειξζώμεθα διὰ τῶν ἔργων
L4 M S -
αὐτήν, Αὐτὸς ἐχθροὺς ὄντας κατήλλαξεν, ἡμεῖς φίλοι
, E *
γενόμενοι μείνωμεν" αὐτὸς ἤρξατο, ἡμεῖς xày dxo-
λουθήσωμεν: αὐτὸς οὐχ εἰς οἰχεῖον κέρδος ἀγαπὰ
( ἀνενδεὴς γάρ ἐστιν), ἡμεῖς χἂν εἰς τὸ συμφέρον
K "s T 2^ 0 Χ » " 25 O. " NIME 3 (λ
ἡυῖν" αὐτὸς ἐχθροὺς ὄντας ἐφίλησεν, ἡμεῖς κἂν φίλον
ὄντα ἀγαπήσωμεν" ὡς νῦν γε τὰ ἐναντία ποιοῦμεν.
Καθ᾿ ἑκάστην γὰρ ἡμέραν βλασφημεῖται δι’ ἡμᾶς 6
Θεὸς, διὰ τὰς ἁρπαγὰς, διὰ τὰς πλεονεξίας. Καὶ
τάχα τις ὑμῶν ἴσως ἐρεῖ: καθ᾽ ἑχάστην ἡμέραν περὶ
πλεονεξίας διαλέγη. Εἴθε καὶ xa0' ἑχάστην νύχτα
ἐνὴν τοῦτο εἰπεῖν * εἴθε καὶ ἐν ἀγορᾷ παρακολουθοῦντα,
xoi ἐπὶ τῆς τραπέζης " εἴθε xol γυναῖκας, xat φίλους,
xol παῖδας, καὶ οἰκέτας, xal γεωργοὺς, καὶ γείτονας,
xol αὐτὸ τὸ ἔδαφος, x«i τοὺς τοίχους ἦν δυνατὸν
ταύτην ἀεὶ ῥηγνύναι τὴν φωνὴν, ἵνα x&v μικρὸν οὕτως
ἐνεδώχαμεν. Τὴν γὰρ οἰκουμένην χατέλαύεν ἅπασαν
τουτὶ τὸ νόσημα, καὶ τὰς πάντων χατέχει ψυχὰς, χαὶ
πολλὴ τοῦ μαμωνὰ f, τυραννίς. Ὑπὸ Χριστοῦ ἐλυ-
τρώθημεν, χαὶ τῷ χρυσίῳ δουλεύομεν. "Exígou τὴν
δεσποτείαν ἀναχηρύττομεν, xal ἑτέρῳ πειθόμεθα"
χαὶ ὅπερ ἂν ἐπιτάξη, μετὰ προθυμίας ὑπαχούομεν,
χαὶ γένος, xoi φιλίαν, xal φύσιν, xal νόμους, xa
πάντα ἠγνοήσαμεν δι’ ἐκεῖνον. Οὐδεὶς ἀναδλέπει cic
τὸν οὐρανὸν, οὐδεὶς ἐννοεῖ τὰ μέλλοντα. Ἀλλ᾽ ἔσται
χαιρὸς, ὅτε οὐδὲ τῶν λόγων τούτων "ἔσται χέρδος.
Ἔν γὰρ τὸ ἅδῃ» φησὶ, τίς ἐξομολογήσεταί cov; Πο-
θεινὸν τὸ χρυσίον, χαὶ πολλὴν παρέχει τὴν τρυφὴν
a, / 1] » 3A 5. er [4 6
ἡμῖν, καὶ τιμίους εἶναι ποιεῖ" ἀλλ᾽ οὐχ οὕτως, ὡς
οὐρανός. Τὸν γὰρ πλουτοῦντα χαὶ ἀποστρέφονται
πολλοὶ xa μισοῦσι" τὸν δὲ ἐν ἀρετὴ ζῶντα αἰδοῦνται
καὶ τιμῶσιν. Ἀλλὰ καταγελᾶται ὃ πένης, x&v ἐνάρε-

τος ἦ, φησίν. ᾿Αλλ᾽ οὐ παρὰ τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλὰ

b Savil. ἔσται χέρδος» recte. Morel. ἔσται χαιρός.

IN JOANNEM HOMIL. LXXVI. gl;

,

1 ὡ “5 7 εν 5
παρὰ τοῖς ἀλόγοις " διόπερ

LXXV. 515

οὐδὲ ἐπιστρέφεσθαι χρή. iso enim si asini contra nos ruderent, graculique

Οὐδὲ γὰρ, εἰ χατεμυχῶντο μὲν ὅ ὄνοι, xa χατέχραγον A acclamarent, sapientes vero laudarent omnes, hoc

M MI , , e Ἁ
χολοιοὶ, οἵ δὲ σοφοὶ πάντες ἐπήνουν * ἀφέντες τοῦτο τὸ
M

Doc ot τῶν ἀλό γὰς εἴδομεν ἄν
ἔατρον, πρὸς τὰς τῶν ἀλόγων χραυγὰς εἴδ τ i
y, m M , €
Καὶ γὰρ ὅμοιοι κολοιῶν, καὶ ὄνων χείρους ot τὰ πα-
p NS M n
ρόντα θαυμάζοντες. Εἶτα ἂν μὲν βασιλεὺς ἐπίγειος
-Ὡ» m— ^ , E! ,ὔ
θαυμάζη,, οὐδένα τῶν πολλῶν ποιῇ λόγον, x&v πάντες
e -ιχ gg , 3 -
χαταγελῶσιν" ἂν δὲ ὃ τῶν ὅλων Δεσπότης σε ἐπαινῆ;
, - m
xs oc xoi κωνώπων εὐφημίας ἐπιζητεῖς; "Touro
X
γὰρ οὗτοι πρὸς τὸν Θεὸν, μᾶλλον δὲ οὐδὲ τοῦτο, ἀλλ᾽
L4 , 5 m , , 5 ,
εἴ τι τούτων εὐτελέστερον. Μέχρι τίνος ἐν βορόόρῳ
, , ! 4 m M ,
στρεφόμεθα: μέχρι τίνος BA&xac καὶ γαστριμάργους
- - AN , ,
χαθίζομεν ἡμῖν θεατάς; ' Exstvot τοὺς χυδεύοντας δύ--
ον Ἁ 4 N m
νανται δοχιμάζειν καλῶς, τοὺς μεθύοντας, τοὺς τῇ
M ^ , Ὁ ΝᾺ A , 25N! y
γαστρὶ ζῶντας" ἀρετῆς δὲ xat xaxia οὐδὲ ὄναρ φαν-
^w MN 25. 2^ / , , E
τάζεσθαι δύνανται. [τὰ ἐὰν μέν τίς σε σχώπτη,, ὅτι
Nx ἃ c^T- cC , i
τοὺς ὀχετοὺς τῶν ἀμαρῶν οὐχ ἐπίστασαι ἕλχειν, οὐδὲν
- , ^ »1 3i i “ C YET, - A - ,
ἡγήση δεινὸν, ἀλλὰ καὶ καταγελάσῃ τοῦ τὴν ἀπειρίαν
, -
ταύτην icu 3 ἀρετὴν δὲ ἀσχεῖν βουλόμενος,
τοὺς οὐδὲν ταύτης εἰδότας, δοχιμαστὰς τούτων χαθί-
ζεις; Διὰ τοῦτο οὐδέποτε φθάνομεν εἰς τὴν τέχνην
5 , , A] - - , 2 M - » /
ἐχείνην. Οὐ γὰρ τοῖς ἐμπείροις, ἀλλὰ τοῖς ἀμαθέσιν
3 , em , τ ^ 5 Y Y EV
ἐπιτρέπομεν τὰ ἡμέτερα. Exsivot δὲ οὐ χατὰ τὸν τῆς
΄ ΄, M M , ,
τέχνης λόγον, ἀλλὰ χατὰ τὴν οἰχείαν ἀυναθίαν δοχι-
, ^ om τ m
μάζουσι. Διόπερ, παρακαλῶν, χαταφρονῶμεν τῶν
5 J 5 c M
πολλῶν * μᾶλλον δὲ μηδὲ ἐπαίνων ἐπιθυμῶμεν, μὴ
,
χρημάτων, μὴ πλούτου, μηδὲ χαχόν τι νομίζωμεν
/ yx M , M / Y ,
πενίαν. Καὶ γὰρ φρονήσεως xat καρτερίας, καὶ πάσης
x ^ J
φιλοσοφίας διδάσκαλος ἡμῖν ἣ πενία. ᾿Επεὶ xat ὃ Λά-
, cC hS
ζαρος πενία συνέζη,, xai ἐστεφανοῦτο * χαὶ ὃ loxo6
RÀ /, 5, - A , M L9 9 Y 5
ἄρτου μόνου ἐπιτυχεῖν ἐπεθύμει" xal ὃ Ἰωσὴφ ἐν
D ,ὔ E
ἐσχάτη πενίᾳ pL χαὶ οὐχὶ δοῦλος μόνον ἦν,
' c^ e
ἀλλὰ καὶ δεσμώτης, xoi διὰ τοῦτο μᾶλλον αὐτὸν θαυ-
/ FON er - -
μάζομεν. Kai οὐχ οὕτως ἐπαινοῦμεν, ὅτε τὸν σῖτον
PN 2s ΒΞ « ΟΞ χὰ τὺ ee » zi cl b
διένεμεν, ὡς ὅτε τὸ δεσμωτήριον ᾧχει OUy ὅτε τὸ
€" /w , B
διάδημα περιέχειτο, ἀλλ᾽ ὅτε τὴν ἅλυσιν - οὖχ ὅτε
ἐπὶ τοῦ
a

θρόνου ἐκαθέζετο, ἀλλ᾽ ὅτε ἐπεδουλεύετο xal
ἐπωλεῖτο. Ταῦτα οὖν ἅπαντα ἐννοοῦντες, καὶ τοὺς
ἀπὸ τῶν ἀγώνων τούτων πλεχομένους στεφάνους » μὴ
πλοῦτον, xxi τιμὴν, "xal τρυφὰς, καὶ δυναστείαν -
ἀλλὰ πενίαν, καὶ ἅλυσιν, καὶ δεσμὰ, xol καρτερίαν
τὴν ὑπὲρ ἀρετῆς θαυμάζωμεν. Τὸ μὲν γὰρ τ τέλος
ἐχείνων, θορύδων γέμει χαὶ ταραχῆς, χαὶ τῷ παρόντι
συ γεεκλήρωπαι βίῳ: 6 δὲ τούτων “καρπὸς " οὐρανὸς
χαὶ τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἀγαθὰ, ἃ μήτε ὀφθαλμὸς εἶδε,
μήτε οὖς ἢ ἤκουσεν᾽ ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν,
χάριτι χαὶ A Ur τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ἰησοῦ
Χριστοῦ, ᾧ ἢ δόξα sig τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
"Au.

* Morel. et quinque Mss. ἐπωλεῖτος Savil. ἐπολεμεῖτο.

misso consessu, ad brutorum clamores nos vertere-
mus. Sunt enim graculis similes et asinis pejo-
res li qui presentia admirantur. Certe si terre-
nus rex te laudet, vulgi multitudinem. nihil. cu-
rabis, etiamsi te omnes derideant : et cum uni-
versorum Dominus te laudet, adhuc cantharorum
et culicum laudes quaeris ? Tales enim. sunt. isti,
si cum Deo comparentur ; imo his quoque vilio-
res sunt. Quousque in ceno versabimur? quo-
usque parasitos et gulz deditos spectatores nobis
statuemus ? Illi aleatores probare possunt, ebrio-
sos, lurcones : virtutem antem et vitium ne in
somniis quidem imaginari valent. Certe si quis te
derideat quod terr suleos ducere nescias, non
egre feres, imo vicissim. deridebis eum, qui tibi
hujusmodi imperitiam exprobret : cum autem
virtutem vis exercere, eos qui illam prorsus igno-
rant, spectatores tibi constituis ? Eapropter num-
quam pervenimus ad illam ariem. Non enim
peritis, sed ignaris nostra committimus. Illi vero
non secundum artis regulas , sed secundum
ignorantiam suam illa explorant. Quapropter,
obsecro , mulütudinem despiciamus , imo nec
laudes desideremus , non pecunias , non divi-
tias : nec malum quid existimemus | pauperta-
tem. Nam prudentiz , patiente, omnisque phi-
losophie magistra paupertas est. Siquidem Laza-
rus In paupertate vixit, et coronatus est : Jacob
panem solum expetebat : Joseph in extrema pau-
pertate non modo servus, sed. etiam captivus erat,
ideoque illum magis laudamus; neque ita mira-
mur cum frumentum dispensaret, ut cum in car-
cere degeret, non ita cum diademate ut cum cate-
na cingebatur ; non quando in solio sedebat, sed
quando insidiis impetebatur et vendebatur. Hac
itaque omnia cogitantes, necnon coronas his cer-
taminibus paratas , ne divitias, honorem, delicias,
potentiam, sed paupertatem, catenas, vincula,
patientiam pro virtute susceptam laudemus. Illo-
rum enim finis tumultu ac perturbationibus ple-
nus est, et in hac vita hzc desinunt : horum vero
fructus, czelum et caelestia bona, qui nec oculus
vidit, nec auris audivit : quee nos omnes assequi
É contingat, gratia et benignitate Domini nostri

Jesu Chrisü, cui gloria in secula seculorum.

À men.

b Alii zzi τρυφήν.

516 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.
HOMILIA LXXVII. d OMIAIA οζ΄.
Car. XV. v. 14. Ziec loquutus sum. vobis, ut Ταῦτα λελάληχα ὑμῖν, ἵνα ἣ χαρὰ ἣ ἐμὴ ἐν ὑμῖν
gaudium meum in vobis maneat, et gaudium μείνη, xol ἣ χαρὰ ὑμῶν πληρωθῇ. Αὕτη ἐστὶν

vestrum sit plenum. 12. foc est preceptum
meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos.

1. Omnia bona tunc mercedem habent, cum
debitum finem consequuntur : si. intercipiantur ,
tunc naufragium est. Et sicut navis, innumeris onu-
sta mercibus, nisi ad portum appulerit, sed in me-
dio pelago submergatur, nihil ex longa. naviga-
tione lucri refert, sed co majorem patitur calami-
tatem, quo. plures sustinuit labores : sic animae
qui ante finem decidunt, si in mediis certamini-

Rom. 2. 7. bus ruant. Ideo Paulus gloriam, honorem et pacem
consequi eos dicit, qui secundum bonorum operum
patientiam. currunt. Quod. eliam nunc Christus
discipulis innuit. Quia enim illos acceperat, et ea
de re illi gavisi erant; deindeque passio, tristiaque
verba gei interceptura erant; postquam illos
yis alloquutus Gtsolatas iue fuerat, dicit :
Hcc loquutus sum. vobis, ut gaudium meum
in vobis maneat, et gaudium vestrum implea-
tur; hoc est, Ne discedatis a me, neve a cursu
desistatis. Gavisi estis in me, et admodum gavisi,
sed. incidit tristitia. Hanc ejicio, ut 1n fine gau-
dium veniat; ostendens presentia non esse luctu
digna, sed potius letitia. Vos vidi perturbatos;
non contemsi, nec dixi, Cur strenui non maneüis ?
sed loquutus sum ea, qua vos consolari possent.
Sic vos volo semper in hac dilectione servare. Au-
distis de regno; gavisi estis. Ut itaque gaudium
vestrum impleatur, hacc dixi vobis. Z/oc est au-
tem preceptum, ut diligatis invicem, sicut di-
lexi vos. Viden' Dei dilectionem cum nostra

Non po- Complicatam, et quasi catena annexam. Ideo ali-

test esse m

πρὶ 4 quando duo dieit praecepta, aliquando unum : ne-
gc 10
sine

ctione. pro- habere, Aliquando dicit : £n. hoc lex et prophete
ximi.

Matth, 22. pendent; aliquando, Quecumque vultis ut fa-

Eoi; que enim potest qui alieram accepit, alteram non

fo. ciant vobis homines, et vos eis facite. Hzc est
Ibid. 7. τοῦ Ὁ ^ D Ar / ἃ
Rom.13, enim lex et prophetze. Et, Plenitudo legis est di-
10.

lectio. Quod etiam hic dicit. Nam 51. manere ex
dilectione pendet, dilectio autem ex praceptorum
observatione, praeceptum vero 6517 ut diligamus
invicem; manere in Deo ex dilectione mutua da-
tur. Neque dilectionem solum dicit, sed etiam mo-

B

D

E

3

M c
ἐντολὴ 4 ἐμὴ, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, χαθὼς ἐγὼ

ἠγάπησα ὑμᾶς.

Πάντα τὰ ἀγαθὰ τότε ἔχει τὸν μισθὸν, ὅταν εἷς
τέλος ἔλθῃ τὸ προσῆχον * ἐὰν δὲ ἐχχοπὴ μεταξὺ, ναυά-
γιον γίνεται. Καὶ καθάπερ τὸ πλοῖον τὸ μυριαγωγὸν,
ἐὰν μὴ φθάσῃ καταντῆσαι πρὸς τοὺς λιμένας, ἀλλ᾽ ἐν
μέσῳ βαπτισθὴ τῷ πελάγει, οὐδὲν ἀπώνατο τοῦ πολ-
oU πλοῦ, ἀλλὰ χαὶ μείζονα εἰργάσατο τὴν συμφο-
ρὰν, ὅσῳ καὶ πλείους ὑπέμεινε πόνους: οὕτω καὶ αἵ
πρὸς τὸ τέλος τῶν πόνων ἀναπεσοῦσα: ψυχαὶ χαὶ ἐν
μέσοις ἐχλυόμεναι τοῖς ἀγῶσι. Διὰ τοῦτο καὶ ὃ Παῦλος
δόξαν χαὶ τιμὴν χαὶ εἰρήνην ἔλεγε συναντήσεσθαι
τοῖς καθ’ ὑπομονὴν ἔργων ἀγαθῶν τρέχουσιν - ὅπερ
οὖν χαὶ ἐπὶ τῶν pem ὃ seis χατασχευάαζει
νῦν. "E. πειδὴ γὰρ ἀπεδέξατο αὐτοὺς, χαὶ εἰν δ eT
αὐτῷ εἶτα τὸ πάθος πο σον χαὶ τὰ de es
δήματα διαχόπτειν ἔμελλε τὴν ἡδονὴν, μετὰ τὸ δια -
λεχθῆναι ἱκανὰ xol παραμυθήσασθαι αὐτοὺς, φησί"
Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν, ἵνα ἣ χαρὰ ἣ ἐμὴ ἐν ὑμῖν
μείνη, xa ἣ χαρὰ ὑμῶν πληρωθῇ - τουτέστιν, ἵνα μὴ
ἀποσχισθῆτέ τ ἵνα μὴ διακόψητε τὸν δρύμον.
᾿Εχαίρετε ἐν ἐμοὶ, καὶ ege dais: ἀλλ᾽ ἐνέπε-
σεν ἀθυμία. Ταύτην οὖν ἐξαιρῶ, ἵνα πο τὸ τέλος
ἔλθη ἣ χαρά: δεικνὺς, ὅτι οὐ λύπης ἄξια τὰ παρόντα,
ἄλλ᾽ ἡδονῆς. Εἶδον ὑμᾶς σχανδαλισθέντας * οὐ χατε-
φρόνησα, οὖχ εἶπον: διατί γὰρ μὴ μένετε γενναῖοι;
ἀλλ᾽ ἐλάλησα ὑμῖν τὰ παράχλησιν φέροντα. Οὕτω βού-
λομαι ὑμᾶς διαπαντὸς ἐπὶ τῆς pue ἀγάπης τηρεῖν.
᾿Ἦχούσατε δὴν βασιλείας’ EX Ἵν᾽ οὖν πλη-
ρωθῇ 7 3 ὑμῶν, ταῦτα εἶπον ὑμῖν. Αὕτη δέ ἐστιν
ἣ ἐντολὴ, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, καθὼς ἐγὼ ἠγά-
πησα ὑμᾶς. “Ορᾷς τοῦ Θεοῦ τὴν ἀγάπην συμπεπλε-
γμένην τῇ ἡμετέρᾳ,
viv 5 Διὰ τοῦτο ποτὲ

καὶ ὥσπερ σειράν τινα συνημμέ-
Y NI M δὴ 5 M Y
μὲν δύο φησὶ τὰς ἐντολὰς, ποτὲ
δὲ μίαν - oU γὰρ ἔνι τὴς προτέρας λαῤόμενον, μὴ τὴ
m γὰρ ἧς προτέρας λαθόμενον, μὴ τὴν
ἄλλην ἔχειν. Ποτὲ μὲν γάρ φησιν - "Ey τούτῳ ὃ νόμο
a Kev ie die od d 1 μος
€ m jV AV ce ὔ
xol oi προφῆται χρέμανται ποτὲ δὲ, Ὅσα θέλετε ἵνα
ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, τὰ αὐτὰ χαὶ ὑμεῖς ποιεῖτε
-] - i3 7 , / M An τ p:
αὐτοῖς. Οὗτος γάρ ἐστιν ὃ νόμος xot ot προφῆται. Καὶ,
Πλήρωμα νόμου ἣ ἀγάπη" ὃ καὶ ἐνταῦθα λέγει. Ei
γὰρ τὸ μεῖναι ἀπὸ τῆς ἀγάπης γίνεται, ἣ δὲ ἀγάπη
ἀπὸ τὴς τῶν ἐντολῶν τηρήσεως, 1j δὲ ἐντολή ἐστιν,
e ^ m , “ RN - 5 e e 5 ^
ἵνα ἀγαπῶμεν ἀλλήλους TO μεῖναι ἐν τῷ Θεῷ, ἀπὸ

IN JOANNEM HOMIL.

τῆς πρὸς ἀλλήλους ἀγάπης γίνεται. Καὶ οὐχ ἁπλῶς

E / ᾿ 2). M b! , δηλοῖ Καὶ θὰ

ἀγάπην φησὶν, ἀλλὰ xoi τὸν τρόπον δηλοῖ Καθὼς

ἐγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς. Πάλιν δείκνυσιν, ὅτι οὐχὶ μίσους
[| Ἢ δ

ἐστὶν αὕτη 4 ἀναχώρησις, ἀλλὰ ἀγάπης" ὥστε“ μὲ

μᾶλλον ἐχρὴν θαυμάζεσθαι ὑπὲρ τούτου. "Ymio γὰρ 153

p b yr
ὑμῶν τὴν ψυχήν μου τίθημι. Ἀλλ᾽ οὐδαμοῦ οὕτω φη-
M 5 , τὶ à ; ͵ Y ΝΥ “ € ’
σὶν αὐτό: ἀλλὰ ἀνωτέρω μὲν, τὸν ἄριστον ὑπογράφων
c e -^ ^
ποιμιίένο; " ἐνταῦθα δὲ, ἐν τῷ παραινεῖν αὐτοὺς καὶ δει-
χνύναι τῆς ἀγάπης τὸ μέγεθος ; καὶ ἑαυτὸν ὅστις ἐστί.
"t SUE S Ze rex δ LU drm 2 (ogv: "OQ
(voc δὲ ἕνεκεν πανταχοῦ τὴν ἀγάπην ἐπαίρει; “Ὅτι
τοῦτό ἐστι τὸ δεῖγμα τῶν μαθητῶν, τοῦτο τὸ συγχρο-
E MEC: TAA IS. SS 16H ὌΧ πὸ Y
τοῦν τὴν ἀρετήν. Διὰ τοῦτο καὶ ὃ Παῦλος τοσαῦτα περὶ
αὐτῆς φησιν, ἅτε μαθητὴς ὧν γνήσιος τοῦ Χριστοῦ,
n E "ὦ p. [3 - / 2 ΄ E]
καὶ πεῖραν αὐτῆς λαθών. Ὑ μεῖς φίλοι μου ἐστέ, Οὐχ

Y € D

, N75 € M ^N oc 5 bx n τ
ETLU υμᾶς λέγω οουλους" ὁ 1*9 00UAO0G οὐχ οἰὸς τι ποιεῖ

-

€

ὃ χύριος αὐτοῦ. Ὑμεῖς φίλοι μου ἐστέ" πάντα γὰρ,
ὅσα ἤκουσα παρὰ τοῦ Πατρός μου, ἐγνώρισα ὑμῖν.
Πῶς οὖν λέγει, Πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ᾽ οὐ δύ-
νασθε βαστάζειν ἄρτι; Οὐδὲν ἄλλο διὰ τοῦ Πάντα χαὶ
SEDET ( ; à d 3M 5 /
τοῦ ἀχοῦσαι χατασχευάζει, Tj ὅτι οὐδὲν ἀλλότριον
φθέγγεται, ἀλλ᾽ ἢ τὰ τοῦ Πατρός. ᾿πειδὴ δὲ τοῦτο
μάλιστα δοχεῖ φιλίας εἶναι τὸ τὰ ἀπόῤῥητα λέγειν
Ud) εἴ φιλίας εἶναι τὸ τὰ ἀπόῤῥητα λέγειν,
xoi ταύτης * ἠξιώθητε, φησὶ, τῆς χοινωνίας. Πάντα

cr » ri ^ N E] e 5 b λέ 25,
οταν EU, οσὰα αὑτοὺς αἀχουσαᾶι ey env,» ξγξι. Eic«

^

δὲ
xaX ἄλλο τεχμήριον, οὗ τὸ τυχὸν, φιλίας τίθησι. Ποῖον

δὴ τοῦτο; Οὐ ὑμεῖς με ἐξελέξασθε, φησὶν, ἀλλ᾽ ἐγὼ
i , Ced ᾿ i , Y
256) La « € eid 7ὕ SEN fe AX 5 I5
ἐξελεξάμην ὑμᾶς " τουτέστιν, ἐγὼ τῇ φιλίᾳ ἐπέδρα-

τ "2 d NW DS
μὸν τῇ ὑμετέρᾳ. Καὶ οὐδὲ ἐνταῦθα ἔστη ἀλλὰ xol
ΝΜ mM / , dq -
ἄθηχα, φησὶν, ὑμᾶς, τουτέστιν, ἐφύτευσα, "Iva ὑμεῖς

€ , » ^ c / GL 9 /
ὑπάγητε (ἔτι τῇ μεταφορδ χέχρηται τῆς ἀμπέλου γ᾽
τουτέστιν, ἵνα ἐχταθῆτε, Καὶ καρπὸν φέρητε, xal ὃ
N € e / 32 NY * / ^ oc
χαρπὸς ὑμῶν μένῃ. Εἰ δὲ ὃ χαρπὸς μένει, πολλῷ
δἃλλ € - 5 M o e / € cm N
μᾶλλον δυεῖς. Οὐ γὰρ ἐφίλησα μόνον ὑμᾶς, φησὶν,

ἀλλὰ xol τὰ μέγιστα εὐηργέτησα, πανταχοῦ τῆς οἱ
ἀλλὰ χαὶ τὰ μέγ ργέτησα, πανταχοῦ τῆς oi-
^ c ec V
χουμιένης P ἐχτείνων ὑμῶν τὰ χλήματα.
€ e 8.5 c -/ NN 32 , m ^
Ὁρᾷς δι’ ὅσων δείκνυσι τὴν ἀγάπην; τῷ τὰ

- - , - ms
δητα εἰπεῖν, τῷ πρώτως ἐπιδραμεῖν τῇ φιλίᾳ,
μεγάλα αὐτοῖς χαρίσασθαι τὰ ἀγαθὰ, τῷ πα-
θεῖν ὑπὲρ αὐτῶν ἅπερ ἔπασχε τότε. ATO δὲ τούτου
δείκνυσιν, ὅτι χαὶ παραμένει διηνεχῶς αὐτοῖς μέλ--
λουσι διδόναι χαρπόν. ᾿Ανάγκη γὰρ τῆς παρ᾽ αὐτοῦ
βοηθείας ἀπολαύοντας, οὕτω xoi χαρποφορῆσαι. Ἵνα
, D οὦν
ὃ ἐὰν αἰτήσητε τὸν Πατέρα ἐν τῷ ὀνόματί μου, δῷ
€ - σὰ κα € 5 / 2 M s cT 2:4 NY e
ὑμῖν. Katzor τοῦ αἰτουμένου ἐστὶ τὸ ποιῆσαι" εἰ δὲ ὃ
Πατὴρ αἰτεῖται, πῶς ὃ Υἱὸς ποιεῖ; Ἵνα μάθης, ὅτι
οὖχ ἐλάττων ὃ Υἱός. Ταῦτα λελάληχα ὑμῖν, ἵνα ἀγα-
πᾶτε ἀλλήλους τουτέστιν, οὐχ ὀνειδίζων ταῦτα λέγω;
cer A ΡΥ, cif er e ε» RE NS
ὅτι τὴν ψυχήν μου τίθημι, ὅτι πρῶτος ὑμῖν ἐπέδρα--
υον, ἀλλ᾽ εἰς φιλίαν δυὰς ἐνάγων. Eix«

^ Alii ἠξιώθητε τῆς χοιν.

Lxxvii. al. Lxxvi.

A

b

G

D

517

dum significat: Sicut dilexi vos. Rursus ostendit,
secessum suum non ex odio, sed ex dilectione
oriri. Itaque me magis mirari eam ob causam
oportebat. Pro vobis enim animam meam pono.
Verum nusquam ita loquitur ; sed supra cum opti-
mum pastorem describit; hic vero, cum admonet
illos, et dilectionis magnitudinem ostendit, seipsum
quis sit declarat. Cur autem. ubique dilectionem
extollit? Quia hoc est discipulorum indicium, hoc
virtutem fovet. Ideo Paulus de illa hzc dicit, ut-
pote verus Christi discipulus; qui illam experire-
tur. 14. os amici mei estis. Jam non dicam
vos servos : 15. quia servus nescit quid faciat
dominus ejus. Pos amict mei estis; quia omnia
quce audivi a Patre meo, nota feci vobis. Gur
ergo ait, Multa habeo vobis dicere, sed non po-
testis portare modo ? Cum dicit, Omnia quce au-
divi, nibil aliud. vult significari, quam quod nihil
alienum loquatur; sed qui a Patre audivit. Quia
vero illud maxime amicitie esse videtur, cum ar-
cana dicuntur; hac. quoque , inquit, digna estis
gratia. Cum vero dieit Omnia, intelligas ea, quae
audire illos oportebat. Deinde aliud effert non vul-
gare amicitie. signum. Quodnam illud? 16. /Yon
vos me elegistis, inquit, sed ego elegi vos. Ego
vestram amicitiam ardens quzsivi. Neque hoc sa-
tis habuit, sed, Posui. vos, inquit, id. est, Plan-
tavi, ut. eatis (adhuc in metaphora vitis persi-
stit), 1d est, Ut extendamini, et fructum affera-
tis, et fructus vester maneat. Quod si fructus
maneat, multo magis vos. Non enim vos amavi
tantum, inquit, sed magnis quoque beneficiis af-
feci, ubique terrarum palmites vestros propagans.

9. Viden' quot modis dilectionem suam osten-
dat? cum secreta aperit, cum prior ad amicitiam
accurrit, cum magna ipsis confert beneficia, et
illa qua passus est pro illis sustinuit. Hinc osten-
dit se perpetuo mansurum cum illis fructum emis-
suris. lpsius enim auxilio ad. fructum. ferendum
opus habent. Ut quodcumque petieritis. Pa-
irem in nomine meo, det vobis. Atqui ejus a
quo petitur est, facere: si vero a Patre petitur,
cur Filius id facit? Ut discas non. minorem esse
Filium. 1T. Acc loquutus sum vobis, ut diliga-
tis ingicem ; id est, Non exprobrans hac dico, me
animam meam ponere, me priorem ad vos accur-
risse, sed ut ad. amicitiam vos inducam. Deinde

b ἐχτεῖνων deest in quibusdam.

Joan. 10.
12.

518 S. JOANNIS CHRYSOST.

quia persequutionem a multis pati, et. exprobrari
durum erat et intolerabile, quod posset etiam su-
blimem animum dejicere; ideo innumeris pre-
missis ad hoc venit, postquam. animum illorum
demulserat, et ex abundanti monstraverat hzc
pro illis facta esse, ut et alia quae jam ostenderat.
Sicut enim dixit non modo non dolendum, sed
etiam gaudendum, quod iret ad Patrem ; non enim
ut relinqueret illos hoc se facere dicit, sed quod il-
los valde amaret : ita οἱ hic. ostendit Letandum,
non dolendum esse, Et animadverte. quo. pacto
Christus probet illud. Non enim dixit: Scio rem esse mo-
discipulos ]estam, sed propter me illud sustinete, quia pro-
multis mo-
dis consola- Pler. me patimini. Nondum enim hac sufficiens
tur. consolationis causa fuisset : quapropter missa illa,
aliam proponit. Quam? Quod prioris virtutis hoc
esset argumentum, et contra dolendum esset, non
quod nunc odiosi sitis, sed si diligeremini. Hoc
enim subindicat, cum ait : 19. Si de mundo esse-
tis, mundus quod suum. esset diligeret. Itaque
si diligeremini, improbitatis indicium proberetis.
Deinde quia his dictis nihil profecerat, iterum
prosequitur: 20. /Von est serreus major domino
suo. Si me persequuti sunt, et vos persequentur.
Ilinc maxime ostendit ipsos imitatores fore. Do-
nec enim Christus in carne fuit, contra ipsum cer-
tabatur; postquam autem assumtus est, adversus
ilos pugnatum est. Hinc quia pauci contra tan-
tum populum concertaturi turbabantur, ipsorum
animos erigit dicens, hanc. esse maxime lzetandi
causam, quod ab illis odio haberentur : Ita enim,
inquit, mihi passionum consortes eritis. Non ergo
vos turbari oportet; non enim me potiores estis;
siquidem, ut dixi, /Von est sereus major domino
51π|0. Inde tertia sequitur consolatio : quod. Pater
una cum ipsis contumelia afficiatur. 91. Zcec
omnia facient vobis, inquit, propter nomen
meum, quia nesciunt eum. qui misit me; hoc
est, Illum quoque contumelia afficiunt. Ad hzc il-
los omni venia indignos pronuntians, aliam affert
consolationem his verbis : 22. Si non venissem,
el loquutus fuissem. eis, peccatum non habe-
rent; ostendens ipsos inique in se et in discipulos
esse acturos. Cur ergo nos in haec induxisti mala ὃ
annon previdebas bella et odia? Ideo addit :
25. Qui me odit, et Patrem meum odit. Non
parvum hine illis supplicium. prznuntiat. Quia
enim ubique obtendebant, se propter Patrem Chri-
stum persequi, illis omnem auferens defensionem,
haec dixit. Nullam enim. habent. excusationem :

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

458
A

D

ὁ Interpres Aretinus legit οὐ μόνον, melius ut. videtur.

διώχεσθαι παρὰ τῶν πολλῶν xol ὀνειδίζεσθαι χαλε-
AE Y Xu e, X N λ X sioe YN
πὸν ἦν καὶ ἀνήχεστον, καὶ ἱκανὸν xot τὴν ὁΨψηλὴν τα-
πεινῶσαι ψυχὴν, διὰ τοῦτο μυρία προειπὼν, τότε εἷς
τοῦτο χαθῆχεν ὃ Χριστός. Προλεάνας γὰρ αὐτῶν τὴν
ψυχὴν; οὕτως ἐπὶ ταῦτα ἔρχεται, xot αὐτὰ Ex περιου-
, ^ M e 2, en ». cr M M »
σίας δειχνὺς ὑπὲρ αὐτῶν ὄντα, ὥσπερ χαὶ τὰ ἄλλα
ἀπέδειξε. Καθάπερ γὰρ εἰπεν, ὅτι “ οὐ μᾶλλον oOx. ἀλ-
- 5 M M / - cr 5 /, v A
γεῖν, ἀλλὰ καὶ χαίρειν δεῖ, ὅτι ἀπέρχομαι πρὸς τὸν
Πατέρα (οὐ γὰρ ἐγκαταλιμπάνων αὐτοὺς, ἀλλὰ xot
, - DJ - [4 M 5 c ,
σφόδρα φιλῶν, τοῦτο ποιεῖ)" οὕτω xai ἐνταῦθα δεί--
cr , 5 ΕῚ - € ΙΑ ὍΝ bod n X
χνυσιν, ὅτι χαίρειν, οὐκ ἀλγεῖν δεῖ, Καὶ ὅρα πῶς αὐτὸ
/v E ' rr 5^ E Ea N -
χκατασχευάζει. Οὐ γὰρ εἰπεν, οἰδα λυπηρὸν ὃν τὸ mp-
γμα, ἀλλὰ 8v ἐμὲ φέρετε, ἐπειδὴ xal OV ἐμὲ πά-
τ O9 NI M cel andi. "ἫΝ € Δ .
σχετε. Οὐδέπω γὰρ αὕτη ἣ πρόφασις ἱκανὴ ἦν παρα-
, LE YAN 5 λ cy, !
μυθήσασθαι. Διόπερ αὐτὴν ἀφεὶς, ἑτέραν προτίθησι.
Ποίαν δὴ ταύτην; Ὅτι τῆς προτέρας ἀρετῆς τοῦτο
τεχμήριον. Καὶ τοὐναντίον ἀλγεῖν ἐχρῆν, οὐχ ὅτι μισεῖς
σθε νῦν, ἀλλ᾽ εἰ ἐμέλλετε φιλεῖσθαι, Τοῦτο γὰρ αἰνίτ-
τεται ἐχ τοῦ λέγειν - Et ἐκ τοῦ κόσμου ἦτε, ὃ κόσμος
ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει. “Ὥστε εἶ ἐφιλεῖσθε, εὔδηλον ὅτι
πρχηρίαςε ἐξεφέ ipere ERE Εἶτα, inci τοῦτο προει-
πὼν οὖκ ἐξειργάσατο αὐτὸ, ἐπεξέρχεται πάλιν τῷ
λόγῳ Οὐχ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ χυρίου αὐτοῦ. Ei
ἐμιὲ ἐδίωξαν, xol ὑμᾶς διώξουσιν. ᾿Ἔδειξε meine
αὐτοὺς χατὰ τοῦτο μάλιστα yivog ένους. "Exc μὲν γὰρ
ἦν ἐν Sep ὃ Χριστὸς, πρὸς ἐχεῖνον τὸν πόλεμον εἰ-
yov: ἐπειδὴ δὲ μετέστη, πρὸς αὐτοὺς πάλιν ἦλθεν ἣ
μάχη. Εἶτα ἐπειδὴ ὀλίγοι ὄντες ἐθορυδοῦντο δήμου
,
τοσούτου μέλλοντες πόλεμον χαταδέχεσθαι, ἀνίστη-
σιν αὐτῶν τὴν ψυχὴν λέγων, ὅτι τοῦτο μάλιστα χαρᾶς
- m er ,
ἔργον ἐστὶ τὸ μισεῖσθαι παρ᾽ αὐτῶν" οὕτω γάρ μοι
χῤῥχονήβεπε τῶν παθῶν. Οὐ τοίνυν ὑμᾶς θορυβεῖσθαι
χρή" οὐ γὰρ ὑμεῖς ἐμοῦ χρείττους: ὥσπερ οὖν xal
προλαδὼν εἶπον, Οὐχ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ χυρίου
m "s Y
αὐτοῦ. Εἶτα καὶ τρίτη παραμυθία, ὅτι xoi ὃ Πατὴρ
ὑδρίζεται μετ᾽ αὐτῶν. Ταῦτα γὰρ ἅπαντα ποιήσουσι,
᾿ ΝΡ ΝΑῚ SJ , cl E X^ * 7 ,
φησὶ, διὰ τὸ ὄνομά μου, ὅτι οὖχ οἴδασι τὸν πέμψαντά
» ΗΝ ,
με: τουτέστι, xàxeivoy δύρίζουσιν. Πρὸς τούτοις συγ-
cC ἊΣ
γνώμης αὐτοὺς ἀποστερῶν; χαὶ τιθεὶς χαὶ ἑτέραν πα-
βδμυθίαν; φησίν. Εἰ μὴ ἦλθον χαὶ user aie,
add οὐχ EON, δεικνὺς ὅτι ἀδίκως» xo τὰ εἷς αὖ--
τὸν χαὶ τὰ εἰς ἐχείνους ἐργάσονται. Τί οὖν ἐπὶ τοσαῦτα
ἡμᾶς “ἤγαγες xaxd; οὐχὶ προήδεις τοὺς πολέμους, καὶ
^ - A νὴ Ὸ / * , : € 5 b τῸὉἢῪοὠ ὶ
τὸ μῖσος; Διὰ τοῦτο πάλιν φησίν: Ὃ ἐμὲ μισῶν, κα
τὸν Πατέρα μου μισεῖ, οὗ μιχρὰν καὶ ἐντεῦθεν αὐτοῖς
προαναφωνῶν χόλασιν. ᾿ἁπειδὴ γὰρ ἄνω xol χάτω
προεφασίζοντο, ὅτι διὰ τὸν Πατέρα αὐτὸν ἐδίωχον,
- "S ἘΣ ἢ
ἀναιρῶν αὐτῶν τὴν ἀπολογίαν ταῦτα εἴρηκεν. Οὐ γὰρ
ἔχουσι πρόφασιν" “τὴν ἀπὸ τῶν λόγων διδασκαλίαν
παρεσχόμην, τὴν ἀπὸ τῶν ἔργων προσέθηχα κατὰ τὸν

^ Morel. ἤγαγε.

IN jOANNEM HOMIL.

Mtücétg νόμον" ὃς τῷ τὰ τοιαῦτα ποιοῦντι xal λέ-
γοντι πείθεσθαι ἅπαντας ἐχέλευσεν, ὅταν χαὶ πρὸς ig
σέδειαν ἄγη, καὶ θαύματα παρέχη μέγιστα. Οὐχ
ἁπλῶς δὲ εἶπε σημεῖα, ἀλλὰ ἃ μιηδεὶς ἄλλος ἐποίησε.
Καὶ τούτων αὐτοὶ μάρτυρες οὕτω λέγοντες" Οὐδέποτε
οὕτως ἐφάνη ἄνθρωπος ἐν τῷ Ἰσραήλ: χαὶ, Οὐχ
ἠκούσθη ἐχ τοῦ αἰῶνος, ὅτι ἤνοιξέ τις ὀφθαλμοὺς τυ--
φλοῦ γεγεννημένου ^ xal τὸ χατὰ τὸν Λάζαρον τοιοῦ-
τον, χαὶ τὰ ἄλλα πάντα τοιαῦτα, καὶ ὃ τῆς dumium
τουργίας τρόπος" καινὰ xot παράδοξα ἅπαντα. iei
οὖν ἕνεχεν, φησὶ, καὶ σὲ xol ἡμᾶς διώχουσιν ; On éx
τοῦ χόσμου οὐχ ἐστέ. Εἰ 8x τοῦ χόσμου ἦτε, ὃ χόσμος
ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει. Προαναμιμνήσχει τῶν ῥημάτων
αὐτοὺς, ὧν χαὶ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς εἶπε τοὺς ἑαυτοῦ
ἀλλ᾽ ἐκεῖ μὲν ἠθιχώτερον, ἵνα μὴ πλήξῃ" ἐνταῦθα δὲ
τοὐναντίον, τὸ πᾶν ἀπεχάλυψε. Καὶ πόθεν δῆλον ὅτι

SN

- EJ ^ -- τ) 5 2t VA
διὰ τοῦτο μισούμεθα:; Ἀπὸ τῶν εἰς ἐμὲ γινομένων.

,ὔ h] 2 Ζ m— e 02 Δ CO ec 0£y-
tyoG 1*0, εἰπε μοι; τῶν εχϑεντων Ἢ τῷ πρ Χ' E
2 IY

6έ E Üx ἐδέξαντό με; Kira
τῶν ἐπιλαδέσθαι ἔχοντες οὐκ ἐδέξαντό us; Ια
» - 5. Mas X
ἐπειδὴ τὸ πρᾶγμα ἔχπληχκτον ἦν ἥμῖν, εἰπε xol τὴν
A " — ' EM
αἰτίχν τουτέστι, τὴν πονηρίαν τὴν αὐτῶν. Kat οὐδὲ
c M ' CNN ΛΑ. 5 , -
ἐνταῦθα ἵσταται, ἀλλὰ χαὶ τὸν προφήτην ἐπάγεται,
τὸ n ᾿
δειχνὺς αὐτὸν ἄνωθεν προαναφωνοῦντα χαὶ λέγοντα,
ὅτι ᾿Ἐμίσησάν με δωρεάν" ὃ καὶ Παῦλος ποιεῖ. Πολ-
-ὰῷ}ο - 5 Ὁ» 2 , ,
λῶν γὰρ θαυμαζόντων πῶς ᾿Ιουδαῖοι οὐκ ἐπίστευσαν,
, - 1 x , τι M A e Υ
προφήτας ἄγει προλέγοντας ἄνωθεν, χαὶ τὴν αἰτίαν
E E ' 5 J -—-
δηλοῦντας, ὅτι ἣ πονηρία αὐτῶν xa ἣ ἀπόνοια τῆς
*' * ' , E] 3 of re
ἀπιστίας αἰτία. "Té 00v; εἰ τὸν λόγον σου οὖκ ἐτήρη-

τὶ

b M * / τ E P z M
σαν, διὰ τοῦτο οὐδὲ τὸν ἥμέτερον τηρήσουσιν" εἶ σε

c c '- 5 -T m
ἐδίωξαν, διὰ τοῦτο καὶ ἡμᾶς διώξουσιν εἰ σημεῖα εἰ-

^

^ 7 E atc
90V, οἷα οὐδε

ὶς ἄλλος πεποίηχεν * εἰ " ῥημάτων ἤχου--
σαν, οἵων οὐδεὶς, καὶ οὐδὲν ἀπώναντο " εἰ τὸν Πατέρα
σου μισοῦσι, xal σὲ μετ᾽ ἐχείνου" τίνος, φησὶν, ἕνε--
χεν ἡμᾶς ἐνέθαλες: πῶς ἡμεῖς ἀξιόπιστοι λοιπὸν ἐσό-
μεθα; τίς δὲ προσέξει τῶν διοφύλων ἡμῖν;

Ἵν᾽ οὖν μὴ ταῦτα ἐννοοῦντες θορυδῶνται, ὅρα οἵαν

σ ς , e^

ἐπάγει mapaxXnsw. ὍὍταν ἔλθη ὃ Παράχλητος, ὃν

c m / ^ ^ m»

ἐγὼ πέμψω, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ
, τ - , ΕΞ E] cT

Πατρὸς ἐχπορεύετα!, ἐχεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ.

2: c - bol d cr ge e ἂν πον bd

Καὶ ὑμεῖς δὲ μαρτυρεῖτε, ὅτι ἀπ᾽ ἀρχῆς μετ᾽ ἐμοῦ
3 - EÀ ms Y E] "

ἐστε. ᾿Ἐχεῖνος ἀξιόπιστος ἔσται Πνεῦμα γὰρ ἀλη-
c “Ὁ I4 2*4 ^ 23.

θείας ἐστί. Διὰ τοῦτο οὐ Πνεῦμα ἅγιον, ἀλλ᾽ ἀλη-
» Δ à] Ded N

θείας αὐτὸ ἐκάλεσε. Τὸ δὲ, Ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς

Ξ ec 2: X τ Gr ὧν E T f Gc xaÜa-

ἐχπορεύεται, δηλοῖ ὅτι πάντα olOsy ἀκριόῶς,

^ ^ , EJ

περ xal αὐτός φησι περὶ ἑαυτοῦ, ὅτι Οἴδα πόθεν ἔρ--

LU - A , ^
χομαι, καὶ ποῦ ὑπάγω * xut ἐχεῖ περὶ ἀληθείας δια-
τ F4

λεγόμενος. Ὃν ἐγὼ πέμψω. ᾿Ιδοὺ οὐχ ἔτ

t ὃ Πατὴρ
z CN

^ / D LA
μόνος, ἀλλὰ xax 6 Υἱός ἐστιν ὃ πέμπων. Ko ὑμεῖς

a Morel. ῥήματα ἤκουσαν.

LXXVII. al. Lxxvt.

519
verborum doctrinam ipsis przbui, operibus verba
confirmavi secundum Moysis legem, qui hzc fa-
cienti et dicenti obtemperare jubet omnes, quando
dicta et ad pietatem ducunt, et magnis sunt fulta
miraculis. Nec simpliciter miracula dixit, sed qua-

E lia nemo alius patravit : cujus rel Ipsi testes erant

cum dicerent : JNumquam. homo sic apparuit in cae 9:
Israel; et, ΑἹ seculo non est auditum, qUOd . Joan. 9.32.

quis aperuerit oculos ceci nati :item de Lazaro,
atque sunilia multa proferri possent, necnon mi-
raculorum modus : omnia certe nova, et stupenda.
Cur ergo, inquit, et te et nos persequuntur?
Quia de mundo non estis. Si de mundo esse-
ts, mundus quod. suum est diligeret. Prius in
45, memoriam illis revocat verba, qua fratribus suis
A dixerat : sed illic quidem cautius, ne ipsos offen-
deret; hic vero contra totum revelavit. Et unde
liquet nos propterea odio haberi? Ex iis quz in
me facta sunt. Nam quod dictorum gestorumve
meorum coarguere potuerunt, ut me non recipe-
rent? Deinde cum res stupenda nobis esset, cau-
sam quoque dixit; nempe ipsorum nequitiam. Ne-
que hoc satis habuit, sed etiam prophetam adducit,
ostendens illum hac jam olim pranuntiasse ac

dixisse : 25. Quia odio habuerunt me gratis. Psal. 68,5.

Quod et Paulus facit. Multis enim mirantibus
B quod Judai non crediderint, prophetas affert id
olim prznuntiantes, et causam proferentes incre-
dulitatis, nempe malitiam et arrogantiam eorum.
Quid ergo? si sermonem tuum non servarunt, ne-
que nostrum servabunt : si te persequuti sunt, et
nos persequentur : si viderunt signa qualia nullus
alius fecit; si verba audierunt non hactenus au-
dita, et nihil. profecerunt; si Patrem tuum et te
oderunt: cur nos in medios injecisti? quomodo
nos fide digni erimus? quis ex contribulibus nos
audiet?
9. Ne itaque hac cogitantes turbarentur, vide
quam afferat consolationem. 96. Cum venerit
C Paracletus, quem ego mittam, Spiritum -veri-
tatis, qui a Patre procedit, ille testimonium
perhibebit de me. 291. Et vos testimonium,
perhibebitis, quia αὖ initio mecum estis. Ille
fide dignus erit: nam. Spiritus veritatis est. Idco
non Spiritum. sanctum, sed. Spiritum. veritatis
ipsum vocavit. Illud vero, Qui a Patre procedit,
ostendit ipsum omnia accurate nosse, quod etiam
de seipso dicit Christus: Scio unde wenio, et
quo vado, et hic de veritate loquens. Quem ego
mittam. Ecce non Pater solus, sed etiam Filius

520 S. JOANNIS CHRYSOST.

mittit. Et vos quoque fide digni eritis, qui mecum
fuistis, neque ab aliis audistis. Ipsique. apostoli p
Act, 10.41. hinc asseverantes loquuntur: Qui cum eo come-
dimus et bibimus. Quod. autem bac non ad gra-
Cap xw. — tiam dicta sint, testificatur 1pse Spiritus. 1. 77cc
loquutus sum vobis, ut non scandalizemini;
cum nempe videbitis inultos non credentes, et
vos gravia patientes. 2. Extra synagogam fa-
cient vos. Jam enim decreverant, ut si quis Chri-
stum confiteretur, extra synagogam ejiceretur.
Sed. venit hora, ut omnis qui interficit vos,
arbitretur se obsequium prestare Deo. lta ve-
stram moliuntur necem, ac si rem piam et Deo
gratam agerent. Deinde consolationem rursus af- E
fert: 9. Et hec facient, quia non noverunt
Patrem, neque me. Nobis ad consolationem satis
est, quod propter me et propter Patrem hzc pa-
üamini. Hic illis in memoriam revocat beautu-
Matth. 5. dinem illam, quam in principio protulerat: Beati
1617 — estis cum vobis ervprobraverint, et persequuti
vos fuerint, et dixerint omne malum verbum ,..
adversum vos mentientes, propter me. Gaudete ^
et exsultate, quia merces vestra multa est in
celis. 4. Hec loquutus sum vobis, ut cum
venerit hora eorum, reminiscamini horum, et
cetera fide digna habeatis. Neque enim dicere po-
teritis me adulandi aut gratize ineundze causa haec
dixisse, neque fallacia esse verba mea. Nam si
quis vos decipere vellet, non hac prediceret
quae vos deterrere possent. Ideo ergo pradixi, ne
Ἰδίως inexspectata vos turbarent : et alia quoque
de causa, ne diceretis me hzc futura esse non pra-
scivisse. Reminiscamini igitur, quia ego dixi
vobis. Nam semper Judai obtentum malum af- b
ferebant, cur illos persequerentur, ipsos pellentes
quasi perniciosos. Verum hzc discipulos non tur-
babant, quia hzc futura audierant, et sciebant cur
paterentur : que causa erat ad erigendos ipsorum
animos idonea : illamque ideo ubique versat di-
Joan. 16.3, Cens, Non noverunt me; et, Propter me facient, et
et 15. 2T. propter nomen meum, et propter Patrem; et,
Ego primus passus sum; et, Non ex justa causa
hic audent:

In tenta-.— ^. Hec nos quoque in tentationibus animo ver-
Geni semus, cum ab improbis aliquid. patimur; ducem
to sumen. Dostrum et fidei perfectorem respiclamus; et quod
da. ab improbis, quod. propter virtutem, et propter €

Christum patimur. Nam si hzc cogitemus, facilia
omnia et tolerabilia erunt. Nam si pro dilectis ali-

b Quidam δόξουσι.
* [Verba, ὥστε ἀπὸ τούτων, supplevimus e Savil, et

ARCHIEP. CONSTANTINOP.
NM OY NO 24A e ' NI , " n
δὲ ἔχετε τὸ ἀξιόπιστον Ol σὺν ἐμοὶ γενόμενοι, οἱ μὴ
Φ ΘΕ P 5 , N e 5 ,ὔ 2 m
παρ᾽ ἑτέρων ἀχηχοότες. Καὶ οἱ ἀπόστολοι ἐντεῦθεν
ES ῃ ΄ d , ^
διισχυρίζονται, λέγοντες: Οἵτινες συνεφάγομεν xat
/ 2r t Χ E] N , »
συνεπίομεν αὐτῷ. "Oct δὲ οὐ πρὸς χάριν εἴρηται;
» Ὁ » D /
ἐπιμαρτυρεῖ τὸ Πνεῦμα τοῖς λεγομένοις. 'Γαῦτα λελα-
ληχα ὑμῖν, ἵνα μὴ σχανδαλισθῆτε " τουτέστιν, ὅταν
»^ N , ὌΝ M ,
ἴδητε πολλοὺς ἀπειθοῦντας, xol δεινὰ πάσχοντας
c 3 c
ὑμᾶς. ᾿Αποσυναγώγους ποιήσουσιν opc. " Hv γὰρ συν-
L END , D T ^ d 5
ἔθεντο, ἐάν τις δμολογήση τὸν Χριστὸν, ἵνα ἀποσυν-
/, , ec
ἄγωγος γένηται. Ἀλλ᾽ ἔρχεται ὥρα, ἵνα πᾶς ὃ ἀπο-
/ e m -»
χτείνας ὑμᾶς δόξη λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ.
e V cT 2
Οὕτω τὸν ὑμέτερον P διώξουσι φόνον, ὡς πρᾶγμα εὖ-
M “- € D
σεδὲς xal τῷ Θεῷ ἀρέσχον. Εἶτα τὴν παραμυθίαν
32 , D
ἐπάγει πάλιν" Καὶ ταῦτα ποιήσουσιν, ὅτι οὐκ ἔγνωσαν
^N - -
τὸν Πατέρα, οὐδὲ ἐμέ. ᾿Αρχεῖ ὑμῖν εἰς παράχλησιν τὸ
Ν.3 ^ c te
δι ἐμὲ xot τὸν Πατέρα ταῦτα πάσχειν. ᾿Πνταῦθα ἀνα-
D
μιμνήσχει πάλιν αὐτοὺς μακαρισμοῦ, ὃν ἀρχόμενος
ἔλεγε: Μαχάριοί ἐστε, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ
^*Y » es c -
διώζωσι , καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ῥῆμα καθ᾽ ὑμῶν
bI cel 2 b / Δ: b c
ψευδόμενοι, ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε xot ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι
, cC - - "D ce
ὃ μισθός ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ταῦτα λελά--
- r ,
ληχα ὑμῖν, ἵνα, ὅταν ἔλθη ἣ ὥρα, μνημονεύητε x09-
ox aw SS , RAT Y AS ze i gs
τῶν" ἡ ὥστε ἀπὸ τούτων xa xà λοιπὰ πιστὰ ἡγεῖσθε.
M c - , c
Οὐ γὰρ ἕξετε εἰπεῖν, ὅτι χολαχεύων ὑμᾶς τὰ πρὸς χά-
s x
ριν ἔλεγον μόνον, οὐχ ὅτι ἀπάτης ἦν τὰ εἰρημένα"
οὐ γὰρ ἂν ὃ μέλλων ἀπατᾶν, καὶ ταῦτα προεῖπεν ὑμῖν
N c 3 - H
τὰ ἀποτρέποντα. Διὰ 'τοῦτο οὖν προεῖπον, ἵνα μὴ
m. cC
ἀπροσδόχητα προσπεσόντα ὑμᾶς διαταράξη᾽ xoi δι᾽
(A 4 ^N pna. 7 u M / J
ἑτέραν δὲ αἰτίαν, ἵνα μὴ λέγητε, ὅτι οὐ προήδειν
/ D ^? go τον -
ἐσόμενα ταῦτα. Μνημονεύετε o0v Et ἐγὼ εἶπον ὑμῖν.
M Y E , - τῷ
Καὶ γὰρ ἀεὶ περιετίθησαν σχῆμα τὴ διώξει αὖ-
τ X —
τῶν πονηρὸν, ὡς λυμεῶνας ἐλαύνοντες. Ἀλλ᾽ οὐχ ἐθο-
* c
ρύδει τοὺς μαθητὰς τοῦτο, προαχούσαντας xal εἰδό-
τας ὑπὲρ ὧν ἔπασχον" ἱκανὴ γὰρ αὐτοὺς ἣ αἰτία τῶν
γινομένων ἀναστῆσαι. Διὰ τοῦτο αὐτὴν πανταχοῦ πε-
7 »
ριστρέφει λέγων: oüx ἔγνωσάν με, xol, ὅτι Ov ἐμὲ
/ ^ Xy , NON N ,
ποιήσουσι, καὶ διὰ τὸ ὄνομά μου, xa διὰ τὸν Πατέ-
ρα, xal, ὅτι ἐγὼ πρῶτος ἔπαθον, καὶ, ὅτι οὐχ ἀπὸ
δικαίας αἰτίας ταῦτα τολμῶσι.

Ταῦτα χαὶ ἡμεῖς ἐν τοῖς πειρασμοῖς στρέφωμεν,
Ὁ / 3

ὅταν παρὰ πονηρῶν τι πάσχωμεν ἀνθρώπων, εἰς τὸν
ἀρχηγὸν ἡμῶν δρῶντες καὶ τελειωτὴν τῆς πίστεως,

V d V , τ / wer 9..3 M M
χαὶ ὅτι παρὰ φαύλων ἀνθρώπων, xat ὅτι δι᾽ ἀρετὴν xat
ο Ν᾽ 3.7 ^ M Dd 2 c cer 5
ὅτι δι’ αὐτόν. Ἂν γὰρ ταῦτα ἐννοῶμεν, ἅπαντα pacco
ἔσται καὶ φορητά. El γὰρ ὑπὲρ ἀγαπητῶν τις πάσχων

,

Codd. nostris. ]

iN JOANNEM HOMIL.

q ͵ 7
χαὶ ἐναδρύνεται᾽ διὰ τὸν Θεὸν ἐάν τις πάθη τι; ποίαν
- “ * 1 n »"
λήψεται αἴσθησιν τῶν δεινῶν; Et γὰρ αὐτὸς πρᾶγμα
/ "5 — ἃ
ἐπονείδιστον, τὸν σταυρὸν, δόξαν ἐχάλει OV ἡμᾶς
c ES E [s - ἐς ΟΜ ae Ὰ -
πολλῷ μᾶλλον ἡμᾶς οὕτω διακεῖσθαι χρή. Et γὰρ πα
à 2
(Gv οὕτω δυνάμεθα καταφρονεῖν, πολλῷ μᾶλλον χρη-
- J A3
μάτων xol πλεονεξίας. Δεῖ τοίνυν, ὅταν τι μέλλω-
$5. NY M ^ ,ὔ " 5» Ἅ M M
μὲν πάσχειν ἀηδὲς, μὴ τοὺς πόνους, ἀλλὰ xai τοὺς
- c, ^ e» 5 V e
στεφάνους ἐννοεῖν, “Ὥσπερ γὰρ oi ἐμποροι οὐ τὰ πε
, e. M
Adern μόνον, ἀλλὰ xox τὰ χέρδη λογίζονται" οὕτω xat
M M M Die ,
ἡμᾶς τὸν οὐρανὸν, καὶ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν παῤῥησίαν
7Ó — ^ H -
ἀναλογίζεσθαι χρή. Κἂν ἣδὺ φανῇ τὸ πλεονεχτεῖν,
* M ^Y 5 ,
ἐννόησον ὅτι ὃ Χριστὸς οὐ βούλεται, xot ἀηδὲς εὐθέως
SN , NN,
φανεῖται. ^ Πάλιν ἂν ἐπαχθὲς ἡ τὸ πένησι διδόναι,
X. » - ^ , ao. N ), ^ 3X z
μὴ μέχρι τῆς δαπάνης στήσης τὸν λογισμὸν, ἀλλ᾽ eo-
M A e
θέως μετάγαγε τὴν διάνοιαν ἐπὶ τὸν ἀμητὸν ἀπὸ τοῦ
» e MY - 1
σπόρου. Καὶ ὅταν φορτιχὸν ἡ τὸ καταφρονεῖν ἔρωτος
x » /, d N SLE ise ΄ A
γυναικὸς ἀλλοτρίας, λογίζου τὸν ἀπὸ τοῦ πόνου στέ-
ὶ ῥαδίως οἴσεις τὸν πόνον. Ei γὰρ ἀνθρώ-
φανον, καὶ ῥαδίως οἴσεις τὸν ἵ γὰς ρ
D , ,
πὼν φόδος ἀποτρέπει τῶν ἀτόπων πραγμάτων, πολ-
- CSS - T - / NS PNLTN, PM. 7.
XQ μᾶλλον ὃ τοῦ Χριστοῦ πόθος. Σχληρὰ ἣ ἀρετή
ἀλλὰ περιθῶμεν αὐτῆς τῇ ὄψει τὴς τῶν μελλόντων
E / ᾿ n Ot Y Y RE S
ἐπαγγελίας τὸ μέγεθος. Οἱ μὲν γὰρ ἐνάρετοι, xoi
, D
χωρὶς τούτων αὐτὴν xaÜ' ἑαυτὴν ὡραίαν δρῶσι,
E DU NOR ^ V Dl cC
xol διὰ τοῦτο αὐτὴν μετέρχονται, xal διὰ τὸ τῷ Θεῷ
p - / V n c D
δοχοῦν, οὐχ " ἐπὶ μισθῷ ἐργάζονται" xot μέγα ἡγοῦν--
-" Ν N , E
ται τὸ σωφρονεῖν, οὐ διὰ τὸ μὴ χολάζεσθαι, ἀλλ
2 /,
ἐπειδὴ ὃ Θεὸς ἐπέταξεν. Εἰ δέ τις ἀσθενέστερος,
^ X P.- 5 , Οὔ ' "M -
xai τὰ βραύεῖα ἐννοείτω. Οὕτω xoi ἐπὶ τῆς
cC M e N ,
ἐλεημοσύνης ποιῶμεν, καὶ ἐλεῶμεν τοὺς διμοφύλους,
- * E ΕΝ ,
^ μὴ δὴ περιορῶμεν ὑπὸ τοῦ λιμοῦ φθειρομένους.
- " M M A -Ὁ /
Πῶς γὰρ οὐχ ἄτοπον, αὐτοὺς μὲν ἐπὶ τῆς τραπέζης
Am cC pis
χαθέζεσθαι γελῶντας xai τρυφῶντας, ἑτέρων δὲ διὰ
τὸ /
τοῦ ἀμφόδου παριόντων ἀχούοντας ὀλοφυρομένων,
Una

δυσχεραίνειν xol ἀπατεῶνα χαλεῖν; "TU λέγεις, dv-

i ἐπιστρέφεσθαι πρὸς τὴν ὀλολυγὴν, ἀλλὰ xol

Ὁ. y cr 2 / τ 7 A TON ᾿ ,
θρωπε; GU ἄρτον ἕνα τις ἀπάτην πλέχει; Ναὶ, φησιν.

Οὐχοῦν ταύτη μάλιστα ἐλεείσθω

ἀνάγχης ἀπαλλαττέσθω. Ei δὲ

' ταύτη μάλιστα τῆς
M , NIS

u*, βούλει δοῦναι,

λῦσαι τὸ ναυάγιον,
SC UE 3 ἢ 2 RU INA NA Ter τ

μὴ ὦσης εἰς βάραθρον. ᾿ννοησον γὰρ ὅταν προσελ

"S. v NS A! Qr
wn9& δόρίσης" εἰ δὲ μὴ βούλει
^ 7, , y ^ N
θόντα ἀπώσῃ τὸν πένητα, τίς ἔσῃ τὸν Θεὸν παρα-
c τι V 7 - A 5
καλῶν. f) γὰρ μέτρῳ μετρεῖτε, φησὶν, ἀντιμετρη-
- Ἢ ῸὋῬ zs -
θήσεται ὑμῖν. ᾿Εννόησον πῶς cuvtQi6elg ἐχεῖνος
» N , X. n9 D
ἄπεισι, χάτω χεχυφὼς, ὀδυρόμενος, μετὰ τῆς πενίας
- de - 7 -
χαὶ τὴν ἀπὸ τῆς ὕδρεως πληγὴν λαθών. El γὰρ τὸ
: τὲ - / - X
ἐπαιτεῖν χατάραν ὑμεῖς τίθεσθε, τὸ αἰτοῦντα μὴ λα-
Ὁ» zi , ^ - , ,
δεῖν, xal ὑδρισθέντα ἀπελθεῖν, σχόπει πόσον χει-
- 3 , ^ / n , ..}
μῶνα ἐργάζεται. Μέχρι τίνος P τοῖς θηρίοις ἐοίκαμεν,
ἃ Morel. πάλιν ἀνεπαχθές, male.

b. [ ἐπὶ μισθῷ Savil. ev Codd. nostri. Legebatur ἐπὶ uc
σθῶν.]

LXXViI. al. Lxxvi. 521

quid passus quispiam gloriatur; si quis propter
Deum passus fuerit, quem. malorum sensum ha-
bebit? $i enim Christus rem. probrosam, crucem
nempe, gloriam propter nos vocabat : multo magis
nos hoc affectu esse debemus. Et si cruciatus sic
contemnere possumus, multo magis pecunias et
avaritiam. Oportet ergo, quando quid grave pas-
suri sumus, non labores solum, sed etiam coronas
D respicere. Ut enim. mercatores non maria solum,
sed et lucra cogitant :sic et nos celum, et eam
qui secundum Deum est fiduciam cogitare opor-
tet. Quod si tibi dulces videantur opes, cogita
Christum non id velle, οἱ statim ingrato tibi vide-
buntur. Rursum si molestum est pauperibus dare,
ne impensam tantum cogites, sed a semente ad
messem statim animum transferas. Et si durum
übi videtur abstinere ab amore alienz uxoris, te-
cum reputa coronam ex hoc labore partam, et fa-
cile laborem feres. Nam si timor hominum a malis
facinoribus averüt, quanto magis Christi amor?
Dura virtus est; sed 1psi circumponamus magnas

Virtus

E futurorum promissiones. Probi enim ipsam persedura qui-

virtutem, inissis ceteris, speciosam habent, ideo-
que ipsam colunt, ac propter Dei placitum, non
propter mercedem recte agunt : magnamque rem
continentiam putant, non ut supplicium vitent,
sed quia id. Deus precepit. Si quis vero infirmior
15 511,15. premia cogitet. Sic circa eleemosynam fa-
A ciamus, et contribulium nostrorum misereamur :
ne fame enectos despiciamus. Quomodo enim non
absurdum fuerit, nos ad mensam sedere in risu,
in deliciis, dum alios in trivio audimus ejulantes,
neque ad ejulantem nos convertere, sed eum mo-
leste ferre, et deceptorem vocare. Quid dicis, o ho-
mo? an pro pane uno quis decipit? Etiam, dices.
Ideo ergo magis debet ad. commiseraiionem mo-
vere, ideo maxime ex necessitate eruendus est. Si
vero dare nolis, saltem ne contumeliam inferas :
si nolis ex naufragio eripere, ne impellas in bara-
thrum. Tecum reputa, cum. accedentem repellis,
quid Deum rogando impetraturus sis. Qua enim
B mensura, inquit, mensi fueritis, remetietur vo-
bis. Cogita quomodo ille repulsus abeat, prono ca-
pite, lugens, paupertatis simul et contamelize vul-
nus referens. Nam si mendicare maledictum pu-
tatis, petentem. non accipere, et cum contumeliis
discedere, cogita quantam excitet tempestatem.
Quousque feris similes erimus, et naturam ipsam

^ Alii μηδὲ περιορῶμεν.
b [Arüiculum hic ante θηρίοις et infra ante Χριστοῦ
supplevimus e Savil. et Codd. nostris.]

)us.

Matth.7.2.

Eleemosy-
na com-
mendatur.
Matth. 25.

45.

Luc.16.25.

Matth, 5.

45.

522 $. JOANNIS CHRYSOST.

per avaritiam. ignorabimus? Multi de his inge-
miscunt : at volo non nunc tantum, sed semper
hane misericordiam obtinere. Cogita mihi diem il-
lam, qua siabimus ante tribunal Christi : quando
misericordiam petemus, et in medium adductos
Christus sic alloquetur : Propter panem unum,
aut unum obolum, tantam in horum animis exci-
tatis tempestatem; quid dicemus? quam. defen-
sionem afferemus? Quod enim ipsos in medium
adducturus sit, audi ex ejus verbis : {πὸ quan-
tum non fecistis uni ex his, neque mihi fe-
cistis. Neque enim illi tunc dicent aliquid ad nos,
sed Deus pro illis nos coarguet. Nam Lazarum
quidem dives vidit, Lazarusque nihil ei dicit,
sed Abraham pro eo loquutus est. Sic et paupe-
ribus eveniet, qui nune a nobis spernuntur. Non
enim manum extendentes videbimus, misero ha-
bitu, sed in requie constitutos. Nos autem illorum
speciem et habitum induemus : atque utinam so-
lum habitum, nec, quod multo gravius erit, sup-
plicium. Neque enim. dives ille de micis saturari
cupiebat ibi, sed torrebatur et graviter cruciaba-
tur; et audivit : Atecepisti bona in. vita tua, et
Lazarus mala. Ne igitur magnum quidpiam esse
divitias existimemus. Hz» namque viaticum ad sup-
plicium nobis erunt, nisi attendamus ; ut. contra ,
siattendamus, paupertas additamentum nobis erit
deliciarum et quietis. Nam peccata absterginus
si hanc cum gratiarum actione toleremus, et ma-
gnam apud Deum acquirimus fiduciam.

5. Ne ergo semper requiem qu:ramus, ut illic
requie fruamur; sed. pro virtute labores suscipia-
mus, superflua resecemus, et nihil amplius quzra-
mus,sed in pauperes omnia nostra effundamus.
Quinam nobis erit excusatio, quando ipse nobis
cielum promittit, nos autem neque panem ipsi pra-
bemus? cum ipse tibi solem oriri curet, et omne
tibi creaturarum ministerium przebeat ; tu vero ne
vestem quidem des ipsi, neque ipsum tecti consor-
tem facias ? Et quid dico solem et creaturam? Cor-
pus tibi suum dedit, et sanguinem pretiosum ; tu
vero ne potum quidem illi probes? At semel de-
disti? Verum non est hoc misericordia : donec
enim habens non dederis, nondum totum imple-
visti. Nam virgines quz lampades habebant, oleum
quoque habebant, sed non sufficiens. Oportebat, si
tua dares, non Ita parcum esse : nunc vero cum ca
quz Domini sunt largiris, cur tam tenax es? Vul-
tisne dicam tantze causam inhumanitatis? ΠῚ qui

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

C

M 5 es
xa τὴν φύσιν αὐτὴν διὰ τὴν" πλεονεξίαν ἀγνοοῦμεν ;
Πολλοὶ στενάζουσιν ἐπὶ τούτοις " ἀλλ᾽ οὐ βούλομαι
€ 1) .8 ^ ^ ^ » N y 53^ ,
νῦν, ἀλλὰ διαπαντὸς τοῦτον ἔχειν τὸν ἔλεον. Evvon-

, eO DL
σόν μοι τὴν ἡμέραν ἐκείνην, ὅταν παραστῶμεν τῷ

, mS ὍΣ τὶ —- H m
βήματι τοῦ Χριστοῦ * ὅταν παραχαλῶμεν ἐλεηθῆναι;
χαὶ εἰς μέσον αὐτοὺς ἀγαγὼν ὃ Χριστὸς λέγη πρὸς
δ φῳ τ ΤΟ ΝΟΣ cl N 06 N c m-— -
ἡμᾶς" ὅτι δι’ ἄρτον ἕνα xo ὀδολὸν ἕνα, τοσοῦτον ταῖς
ψυχαῖς ταύταις ἐνειργάσασθε χλυδώνιον * τί ἐροὺ--
μεν; τί δὲ ἀπολογησόμεθα ; Ὅτι γὰρ καὶ εἰς μέσον

y* 7 ^

αὐτοὺς ἄξει, ἄχουσον τί φησιν" "Ex! ὅσον οὐκ ἐποιή-

τα , ΝΆ ἡ ET , 5 ^N δὴ ^ -
σατε ἑνὶ τούτων, οὐδὲ £uot ἐποιήσατε. Οὐδὲ γὰρ Exei-
νοι λοιπὸν “ ἐροῦσί τι πρὸς ἡμᾶς, ἀλλ᾽ ὃ Θεὸς ὑπὲρ
αὐτῶν ἡυῶν χαθάψεται. "Eme χαὶδ τὸν Λάζαρον ὃ

; 9 8.
πλούσιος εἶδε * καὶ ὃ μὲν Λάζαρος οὐδὲν πρὸς αὐτὸν
Ἢ M
εἰπεν, 6 δὲ ᾿Αόραὰμ. τὸν ὑπὲρ ἐχείνου λόγον ἐποιή-
εἴ Dod » e^ ce
σατο. Οὕτω xal ἐπὶ τῶν πενήτων ἔσται τῶν νῦν παρ᾽
com 1 28 A EM E s 5. τ
ἡμῶν καταφρονούμενων; Οὐ γὰρ χεῖρας αὐτοὺς προ-
» » τω

τείνοντας ὀψόμεθα ἐλεεινῷ σχήματι, ἀλλ᾽ ἐν ἀναπαύ-
cst ὄντας" ἡμεῖς δὲ τὸ ἐκείνων ληψόμεθα σχῆμα" καὶ
y ^ - PUES
εἴθε τὸ σχῆμα μόνον, καὶ μιὴ τὸ πολλῷ χαλεπώτερον,

H 5» NY M //
τιμωρίαν. Οὐδὲ γὰρ ὃ πλούσιος Ψιχίων ἐπεθύμει χορ-
τασθῆναι ἐχεῖ : ἀλλ᾽ ἀπετηγανίζετο καὶ ἐχολάζετο χα-
λεπῶς, καὶ ἤχουσεν, ὅτι ᾿Απέλαύδες τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ

c M / Ξ
ζωὴ σου, xo Λάζαρος τὰ xoxo. Μὴ τοίνυν μέγα τι τὸν
πλοῦτον νομίζω Οὗ Xo ἐφόδιον ἣμῖν ἔ

μίζωμεν. Οὗτος γὰρ ἐφόδιον fiv ἔσται

Η εἴ
χολάσεως, ἐὰν μὴ προσέχωμεν: ὥσπερ οὖν ἐὰν προσ-
/ / τ
ἔχωμεν, καὶ ἣ πενία προσθήχη γίνεται χαὶ τρυφῆς

Y -
xai ἀναπαύσεως Tiv. Καὶ γὰρ xoà ἁμαρτήματα
ἀποτιθέμεθα, ἂν εὐχαρίστως ταύτην φέρωμεν, χαὶ
πολλὴν παρὰ τῷ Θεῷ χτώμεθα τὴν παῤῥησίαν.

Μὴ τοίνυν ἀεὶ τὴν ἄδειαν ζητῶμεν, ἵνα ἀδείας
ἀπολαύσωμεν ἐχεῖ" ἀλλὰ τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς δεξώμεθα
πόνους, χαὶ τὰ περιττὰ περικόπτωμεν, χαὶ μηδὲν
πλέον ἐπιζητῶμιν, ἀλλ᾽ εἰς τοὺς δεομένους τὰ ὄντα

57 πᾶν χναλίσχω! Τί ko ἕξομεν ἀπολογί
(πάντα ἀναλίσχωμεν. Τίνα γὰρ ἕξομεν ἀπολογίαν,

Α ce $ Y C ov N ΕῚ N 2 / c -
ὅταν αὑτὸς μὲν ἡμῖν τὸν O0 OXVOV ἐπαγγέλληται, ἡμεῖς

δὲ ΕΝ ον eS M ENTM PIEUN /

i μηδὲ ἄρτον αὐτῷ παρέχωμεν ; ὅταν αὐτὸς μέν σοι
N 'd P c m

τὸν ἥλιον ἀνατέλλῃ, καὶ πᾶσαν τῆς χτίσεως παρέχῃ
A / N Y x c

τὴν διακονίαν: σὺ δὲ οὐδὲ ἱμάτιον αὐτῷ δίδως, οὐδὲ
, - -

στέγης χοινωνεῖν ποιεῖς ; Καὶ τί λέγω ἥλιον καὶ χτί-

Α Τὶ -— ἡ / Δ ΝΣ E] Y

σιν; To σῶμά σοι παρέθηχε, τὸ αἷμα τὸ τίμιον ἔδωχε "
M b Y , » ei

σὺ δὲ οὐδὲ ποτηρίου μεταδίδως ; Ἀλλ᾽ ἔδωχας ἅπαξ:

y e » ,

Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι τοῦτο ἔλεος" ἕως γὰρ ἂν ἔχων μὴ ἐπαρ-
D 5N/ N m 5 , 31) v : V €

XTjc, οὐδέπω τὸ πᾶν ἐπλήρωσας. Emst xat αἱ παρ-

͵ ἣ 3

θένοι τὰς λαμπάδας ἔχουσαι, εἶχον ἔλαιον, ἀλλ᾽ οὐ

^ λέ Ἔ; Ὁ ᾿ 3. 5» Δ MEN - ES

δαψιλές. "Ey gv μὲν οὖν, εἰ xat ἀπὸ τῶν σαυτοῦ πα-
» zl * Ω c^ i * E

ρεῖχες ; μηδὲ οὕτως εἰναι φειδωλός " νῦν δὲ τὰ τοῦ

N / J T$ 1 ,
Δεσπότου διδοὺς, τίνος ἕνεκεν μικρολογὴῇ; Eire Boo-
5. , m$ ΕΣ ᾿ κα "A M )
λεσῦς τὴν αἰτίαν ταύτης τῆς ἀπανθρωπίας s Απὸ πλεο-

c [ Lezebatur ἐροῦσι, τί πρὺς ἡμᾶς ; Savilium expressimus. |

IN JOANNEM HOMIL. LXXViI. al.

ξίας ἄγουσι τὰ ὄντ ὶ πρὸς τὴν ἐλεημοσύνην
νεζίας συνάγουσι τὰ ὄντα, καὶ πρὸς τὴν ἐλεημοσύνη
29 ΕΤΩΣ τ P " e 0d πὸ NU
εἰσὶν ὀχνηροὶ obcot* ὃ γὰρ οὕτω μαθὼν χερδαίνειν,
“ὦ um
ἀναλίσχειν οὐχ οἶδε. Πῶς γὰρ dv τις παρεσχευασμεέ-
, ι / A
νος εἰς ἁρπαγὴν, πρὸς τὸ ἐναντίον ἑαυτὸν ῥυθμίσειεν ;
e c ^ ἐς M
ὃ γὰρ τὰ παρ᾽ ἑτέρων Jap dy, πῶς δυνήσεται τὰ
e 7 M , m
ἑαυτοῦ προέσθαι ἑτέρῳ; Καὶ γὰρ κύων μελετήσας
cT - / Ὁ] PUMA
σαρχῶν ἀπογεύεσθαι, φυλάττειν οὐκέτι δύναται τὴν
a b , Y » m—- c
ἀγέλην" διὰ τοῦτο τοὺς τοιούτους xaX ἀναιροῦσιν οἵ
[74 , M A - 7, E]
ποιμένες. “Ὅπερ ἵνα ud καὶ ἡμεῖς πάσχωμεν, ἀπο-
ἢ τ» , M Ἁ M c
σχώμεθα τῆς τοιαύτης θοίνης. Καὶ γὰρ καὶ οὗτοι σαρ-
Ὁ D ,
χῶν ἀπογεύονται, oi τὸν διὰ λιμοῦ θάνατον ἐπεισ-
c ld , “ - 3x [-
ἄγοντες. Οὐχ δρᾷς πῶς πάντα χοινὰ ἡμῖν ἀνῆχεν ὃ
Θεός ; Et γὰρ ἐν γρήμασιν εἴασε πένεσθαι, xal αὐτὸ
εὸς ; Et γὰρ ἐν χρήμασιν εἴασε πένε ; τ
bh D , 7 [^ y ».
τῆς τῶν πλουτούντων ἕνεκα παραμυθίας, ἵνα ἔχωσι
"UN - - 5 , » , 5 Aud S ΕΥ̓͂ (τ
διὰ τῆς εἰς ἐχείνους ἐλεημοσύνης ἀποδύεσθαι τὰ ἅμαρ-
ἢ /,
τήματα. Σὺ δὲ καὶ ἐν τούτῳ ὠμὸς xal ἀπάνθρωπος
τὰ M - 7. (i
γέγονας. “Ὅθεν δῆλον ὅτι εἰ xad ἐν τοῖς μείζοσι ταύτην
21 f; ^ 7 / M
&)a6sc τὴν ἐξουσίαν, μυρίους ἂν εἰργάσω φόνους, χαὶ
N c N A eu 5 / δ "O0 ch
τὸ φῶς καὶ τὴν ζωὴν ἅπασαν ἀπέχλεισας. "Onsp ἵνα

ΕῚ ὺ Λ
μὴ γένηται, ἀνάγχη τὴν ἐν ἐχείνοις ἀπληστίαν διέ-
χοψεν. Εἰ δὲ ἀλγεῖτε

Dg m / A /
λον ἐγὼ ταῦτα γινόμενα δρῶν. Μέχρι “πότε σὺ πλού--

ταῦτα ἀχούοντες, πολλῷ μᾶλ-
5 - , La c e , Ξ ,
σιος, κἀχεῖνος πένης; Μέχρι τῆς ἑσπέρας, περαιτέρω
M y , ^
δὲ οὐχ ἔτι. Οὕτω γὰρ βραχὺς " ὃ βίος, xal πάντα ἐπὶ
- e ?
θύραις ἕστηχε λοιπὸν, ὡς ὥραν βραχεῖαν τὸ πᾶν εἰναι
7 MA b XL , 2 - A M
νομίζεσθαι. "Té σοι δεῖ ταμιείων der OE xal
- M , ^ ,
πλήθους οἰχετῶν xat οἰχονόμων ; διατί μὴ μυρίους
ΩΝ , V M M Re
ἔχεις χήρυχας τῆς ἐλεημοσύνης; To μὲν γὰρ ταμιεῖον
^ ^ Y ,
οὐδεμίαν ἀφίησιν φωνὴν, ἀλλὰ xai πολλοὺς ἐπισπά-
m - ^ M
σεται ληστάς᾽ τὰ δὲ τῶν πενήτων ταμιεῖα πρὸς αὐτὸν
» ci d X Y M ^ x , 2 ,
ἀναδήσεται τὸν Θεὸν, καὶ ἡδὺν τὸν παρόντα ἐργάσε-
/ Y y , Xo Ὁ , NON
ται βίον, καὶ πάντα λύσει τὰ ἁμαρτήματα, xo δόξαν
m ΄ » , /
παρὰ Θεῷ, xo τιμὴν παρὰ ἀνθρώποις οἴσει. Τί τοί--
» - c Y E] L
νυν φθονεῖς σεαυτῷ τοσούτων ἀγαθῶν ; Οὐ γὰρ éxst-
/ /
νους, ἀλλὰ σαυτὸν εὐποιήσεις μειζόνως, ἐχείνους εὐερ-
D - ,
γετῶν. Τοῖς μὲν γὰρ τὰ παρόντα ἐπανορθώσεις,
σαυτῷ δὲ τὴν μέλλουσαν δόξαν χαὶ παῤῥησίαν προ-
τῇ - - ΄ὔ
αποθήση" ^s γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι
l φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ
χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
ἘΣ € mI ' / 2 * 2€ A ΄
ᾧ & δόξα xai τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

? Quidam πότε πλούσιος.
* [ Plenius Savil. et Codd. nostri ᾧ βίος, «zi πάντα ἐν

TOM. VIII.

ἮΝ

5

LXXVI. 25

per avaritiam colligunt, ad eleemosynam sunt pi-
gri : nam qui ita lucrari didicit, expendere ne-
scit. Quomodo enim sic ad. rapinam paratus, ad
contrarium se converterit? qui aliena rapit, quo-
modo sua alii dabit? Etenim canis qui carnibus
vesci assuevit, non ultra potest gregem custodire :
ideo eos qui hujusmodi sunt pastores mactant.
Quod ne nos etiam patiamur, a tali cibo abstinea-
mus. Nam hi carnibus vescuntur, qui per famem
mortem inducunt. Non vides quomodo omnia com-
munia nobis Deus permisit? Nam si pauperes esse
permisit, id in divitum gratiam fecit, ut possent
per eleemosynam peccata deponere. Tu vero hac
in re crudelis et inhumanus es. Unde liquet te, si
in majoribus hanc haberes potestatem, innumeras
admissurum cades, et lucem vitamque omnibus
interclusurum fuisse. Quod ne fieret, insatiabili-
tati tali viam. precidit. Quod si hzc audientes
egre fertis, multo magis ego, qui hec videam.
Quousque tu dives, ille pauper erit? Usque ad ve-
speram: ulterius non licet. Adeo enim brevis est

ἢ vita, et omnia jam in januis sunt, ut brevis hora

omnia existimanda sint. Quid tibi opus est redun-
dante penu, quid servorum et dispensatorum
grege? cur non potius tibi mille eleemosynae pre-
cones comparas? Penus nullam emittit vocem, sed
fures multos allicit : penus vero pauperum ad Deum
ipsum ascendit, prsentem vitam reddit suavem,
omniaque solvet peccata, ac gloriam apud Deum,
honorem apud homines afferet. Cur ergo tibi tot
bona invides? Tibi enim longe magis quam pau-
peribus beneficium prastas: illis namque prz-
sentia largiris; tibi vero futuram gloriam et fi-
duciam apparas : quam nos omnes utinam asse-
quamur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, cui gloria et imperium in. secula. Amen.

ἐσχάτοις, xxi πάντα.]

24 S. JOANNIS CIRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.
HOMILIA LXXVIII. rr OMIAIA o.
Car. XVI. v. 5. Hec autem ab initio vobis non Ταῦτα δὲ ἐξ ἀῤχῆς οὖχ εἶπον Bu ὅτι ad ὑμῶν

dixi, quia Bids eram. Nunc autem vado
ad eum qui misit me, et nemo ex vobis in-
terrogat me, Quo vadis? 6. Sed quia h«ec lo-
quuius sum vobis, tristia implevit cor ve-
strum.

1. Magna tristiti:e vis, et multa nobis opus est
fortitudine, ut huic animi morbo generose resista-
mus; et hinc. parta uülitate, quod superfluum in
illa est, relinquamus: aliquid enim utilitatis habet.
Nam cum peccamus vel nos vel alii, tunc solum
tristitia bonum est : cum autem 1n humanas inci-
dimus calamitates, inuulis tristitia est. Quia ergo
discipulos nondum perfectos hzc oppugnabat, vide
quomodo Christus illos etiam increpatione adhi-
bita corrigat. Nam qui millies illum antea inter-

Tristitia
quae — bona
sil.

Joan. 13. rogaverant, ut cum Petrus diceret, Quo vadis? et
36. et τή. Thomas, JVescimus quo vadis : et quomodo pos-
᾿ id, v.g, Sumus viam scire? et Philippus, Ostende nobis
Patrem tuum : hi nunc audientes, Extra syna-
Iuid. 15. gogum facient vos; et, Odio habebunt; et, Qui in-
1900107 terficiet vos, arbitrabitur se obsequium. pre-
stare Deo; Xa animo conciderunt, ut ne mutire
quidem possent vel loqui. Quod exprobrans eis di-
cebat : Hcc ab initio non dixi vobis, quia vobis-
cum eram. JYunc autem. vado ad eum, qui me
misit; et nemo ex vobis interrogat me, Quo va-
dis? Sed quia hcec loquutus sum vobis, tristitia
implevit cor vestrum. Nimia quippe tristitia
gravis est; gravis, inquam, et ad mortem viam
2. Cor. ?. parat. Ideo Paulus dicebat : /Ve abundantiore

-

i tristitia absorbeatur ille. Hec autem ab initio
vobis non dixi, inquit. Cur ab initio non dixit?
Ne quis diceret eum a sepe contingentibus conje-
cturam fecisse. Et cur rem aggre editi tam diffici -

lem? Πα, inquit, ab initio edebat nec ideo ta-
cebam quod nescirem ; sed Quia vobiscum eram.
Hoc rursum humano more dicitur ; id est : Quia in
tuto eratis, et poteratis pro lubito sciscitari, atque
in me totum bellum vertebatur; superfluumque
fuisset. hiec ab initio dicere. An ergo. non dixit?

ve io. nonne convocatis duodecim dicebat, Ad presides
18,

à Quidam omittunt αὐτόν.
^ Alii ἐρωτᾷν ὅτι.

ἤμην. Νῦν ὃ δὲ ὑπάγω πρὸς τὸν πέμψαντά με, καὶ
οὐδεὶς ἐξ ὑμῶν ἐρωτᾷ με, ποῦ ὑπάγεις; AX ὅτι
ταῦτα λελάληχα ὑμῖν, dj λύπη πεπλήρωχεν ὑμῶν
τὴν χαρδίαν.

/ (o ΩΣ »
Μεγάλη τῆς ἀθυμίας fj τυραννὶς, xot πολλῆς ἡμῖν
m 5 NJ T£» ἐνξ - ^ 1 ^ ,
B τῆς ἀνδρείας δεῖ, ὥστε στῆναι πρὸς τουτὶ τὸ πάθος
, , m—
γενναίως, καὶ τὸ χρήσιμον ἀπ᾽ αὐτοῦ χαρπουμένους,
τὸ περισσὸν ἐὰν - ἔχει γάρ τι καὶ χρήσιμον. Ὅταν μὲν
γὰρ ἁμαρτάνωμεν ἡμεῖς ἢ ἕτεροι, τότε μόνον λυπεῖ--
,ὔ cel NY , , / 5
σθαι x«)ov* ὅταν δὲ ἀνθρωπίναις περιστάσεσιν ἐμ.-
NT - E] 77 -
πέσωμιε ν, ἄχρηδε zs λοιπὸν τῆς ον ἣ χρῆσις.
Ἐπεὶ οὖν χαὶ τοὺς οὐ τς οὐδέπω τελείους ὄντας
αὕτη χατεπάλαισεν, ὃ ὅρα πὼς αὐτοὺς διορθοῦται διὰ
“Ὁ 5 a e V / N / a 9 QV
τῆς ἐπιπλήξεως. Oi γὰρ μυρία πρὸ τούτου "airov
ἐρωτῶντες ( xad γὰρ ὃ Πέτρος ἔλεγε, Ποῦ ὑπάγεις;
AE - ῸὉὋ ANY , »^N e € , V cC
χαὶ ὃ Θωμᾶς δὲ, Οὐχ οἴδαμεν ποὺ ὑπάγεις, xat πῶς
C δυνάμεθα τὴν ὁδὸν εἰδέναι; καὶ ὃ Φίλιππος, Δεῖξον

ἡμῖν τὸν Πατέρα cov): οὗτοι νῦν ἀχούσαντες ὅτι
᾿Αποσυναγώγους ποιήσουσι, xal ὅτι μισήσουσιν ὑμᾶς,
καὶ, ὅτι Ὃ ἀποχτείνας ὑμᾶς, δόξει λατρείαν προσ-
φέρειν τῷ Θεῷ, οὕτω κατέπεσον, ὡς ἀφασίᾳ χατα-
σχεθῆναι λοιπὸν, καὶ μιηδὲν αὐτῷ διαλέγεσθαι. “Ὅπερ
Ταῦτα ἐξ ἀρχῆς οὐκ
Νῦν δὲ ὑπάγω

οὖν αὐτοῖς ὀνειδίζων ἔλεγε
5; enis cr e €. mo T RN
εἶπον ὑμῖν, ὅτι μεθ’ ὑμῶν ἤμην.
N N / / N $81 25
πρὸς τὸν πέμψαντά με, καὶ οὐδεὶς ἐξ
£, ποὺ ὑπάγεις ; A) ὅτι ταῦτα λελάληχα ὑμῖν,
ἣ λύπη πεπλήρωχεν ὑμῶν τὴν χαρδίαν. Δεινὸν γὰρ
δεινὸν, χαὶ θανάτου χατα-

ὑμῶν ἐρωτᾷ

$ ταύτης ἀμετρία,
σχευαστιχόν. Διὰ τοῦτο ὃ Παῦλος ἔλεγε" Μή πως τὴ
περισσοτέρῳ λύπη χαταποθῇ 6 τοιοῦτος. Τ᾿ αὗτα δὲ
ἐξ τὸς οὐχ εἶπον τ; φησί. Τίνος δὲ ἕνεχεν ἐξ
ἀρχῆς οὐχ εἶπεν; Ἵνα ui τις λέγη, ὅτι ἀπὸ τῶν πολ-
λάκις συμΟάντων στοχαζόμενος ἔλεγε. Καὶ τί δήποτε
πράγματι ἐπιχειρεῖ τοσαύτην ἔχοντι δυσχολίαν ; "Hs
i N 3 N Mat 3er de A Γι X N Y ?
μὲν, φησὶν, αὐτὰ xat ἐξ ἀρχῆς, καὶ οὐ διὰ τὸ μὴ εἰ-
δέναι οὐκ ἔλεγον: ἀλλ᾽ “Ὅτι μεθ᾽ ὑμῶν ἤμην. Καὶ
m , , / € VyW c 2 5
τοῦτο ἀνθρωπίνως πάλιν * ὡσανεὶ ἔλεγεν, ὅτι ἐν ἄσφα-
λείᾳ ἦτε, καὶ ἐδούλεσθε, xa ἐπ᾽
e / d ieu , ᾿ * ki
ὃ πόλεμος ἅπας ἀνεῤῥιπίζετο, χαὶ περιττὸν ἦν
Ἄρ᾽ οὖν “ τοῦτο οὐχ εἶπεν ;

HW Ὁ RE NES
ἐξὸν ἦν " ἐρωτᾶν Occ
, M
ἐμ
LI
5 - e ."» »9 t -
εἰπεῖν ταῦτα ἐξ ἀρχῆς.
c {τοῦτο τότε οὐχ εἶπεν Savil.; Codd. nostri locum ita

habent : ἐξ ἀρχῆς τότε. dp! οὖν οὐχ εἶπεν:

IN JOANNEM IIOMIL.

Lxxviu. al. rLxxvit. 555

οὐχὶ τοὺς δώδεκα καλέσας ἔλεγεν - Ἐπὶ ἡγρίδναὶ E et reges ducemini, et flagellabunt vos in syn-

xai βασιλεῖς ἀχθήσεούε, xal μαστιγώσουσιν ὑμᾶς ἐν
ταῖς αὐθαιωγατος πῶς οὖν φησιν, ὅτι Am ἀρχῆς οὐχ
εἶπον; " τι μάστ οὐρὰ χαὶ ἀπαγώωγὰς προανεφώνησεν,
οὗ μὴν ὅτι οὕτω δόξει ὃ θάνατος αὐτῶν εἶναι περι-
σπούδαστος, ὡς χαὶ λατρείαν τὸ πρᾶγμα νομίζεσθαι.
Τοῦτο γὰρ πάντων μᾶλλον ἱκανὸν ἦν αὐτοὺς χατα-
πλῆξα!, εἴ γε ἔμελλον ὡς ἀσεῤεῖς xat λυμεῶνες χριθή-
σεσθα!. πος τούτοις δὲ χἀχεῖνοό ἐστιν εἰπεῖν, ὅτι ἐχεῖ

μὲν ἃ παρὰ τῶν ἐθνῶν ἔνελλον ridge εἶπεν, ἐνταῦθα 2

^

1 E X45 de" es
δ xc τὰ ᾿Ἰουδαϊχὰ ped σέθηχε μετὰ πλείονος τὰς
tego ολῆς, χαὶ ὅτι ἐπὶ θύραις ἐστὶν ἐδίδα:ε. Νῦν ὃ δὲ
Orco πρὸς τὸν περμαντά, με, χαὶ οὐδεὶς ἐξ ὑμῶν
νον ποὺ ὑπάγεις; Ἀλλ᾽ ὅτι ταῦτα λελάληκα ὑμῖν,
$ λύπη πεπλήρωχεν δικῶν τὴν xapotav. Οὐ μιχρὰ xol
i ie v
αὕτη παραμυθία τὸ μαθεῖν αὐτοὺς, ὅτι ἤδει τῆς ὀθυ-
, X Je e Jo €WNS OS Y ox n ce NY X
υἱας τὴν ὑπερόολήν. Yo γὰρ τῆς ἀγωνίας τῆς διὰ τὴν
a NU
ἐχδεχεςοθαι
M y^ 5€ , Ja NC ,
γὰρ ἤδεσαν εἰ δυνήσονται ἀνόρειως

3 , M Ej c ^ c M Z I

ἐρημίίον τὴν αὐτοῦ, καὶ τοῦ τὰ μέλλοντα
γε τ Ὦ ἀν ἢ / f .2NY

αὐτοὺς δεινά ( 050€
Yt; "Tp, 3y.d , ' -

) ἐξέστησαν. Τίνος οὖν ἕνεχεν οὐ μετὰ ταῦτα

ὅτ
εἶπεν αὐτοῖς, ὅτε

[ΟἹ

x

LOU
[e
t

b

e

T

"9 «

c , [GET A σ
τοῦ Ie εὐματος χατηξιώθησαν ; Ἵνα
L^ 2 M NI
μάθης, ὅτι σφόδρα ἦσαν ἐνάρετοι. Ei γὰρ μηδέπω
T ͵7ὔ -- ,
Πνεύματος κατοζιωθέντες οὐκ ἀπεπήδησαν, τῇ λύπη
, 2 / , ΒΩ - E4 c
χαταγωσθέντες, ἐννόησον τίνες ἔμελλον ἔσεσθαι τῆς
Ἵ τ P] , |j Εἰ M , » , Ξε ΑΙ
χάριτος ἀπολαύσαντες. Et γὰρ τότε ἀχούσαντες ἤνεγ-
E τῷ , 3 s τῷ » , c NY
xay, τῷ Πνεύματι ἂν τὸ πᾶν δλογισάμεθα:. γῦν δὲ
^ - 1 ͵ὔ - A
Shan gis «ἧς διανοίας αὐτῶν ἐστιν ὃ τ τὸς, χαὶ
,
σοφῆς τοῦ πόθου τοῦ περὶ τὸν Χριστὸν ἀποδειξ a
A]
γυμνὴν ἔτι τὴν διάνοιαν βασανίζοντος. "AX" ἐγὼ τὴν
ἃς d - e n
dimi ὑμῖν ΧΟ Me πῶς παραμυθεῖται αὐτοὺς
λιν. Οὐ τὸ ἄριν λέ ἡσὶν, ἀλλὰ, χὰ
T 0 γὰρ τὰ πρὸς y Bus £0, φησὶν, ἀλλὰ, κἂν
το ^o CY" “-
μυριάκις λυπῆσθε, τὸ συμφέρον ἀχοῦσαι δεῖ. Ὑμῖν
A ' s) , Y ' - NON
μὲν γὰρ χατὰ γνώμην ἐστὶν ἐμὲ παρεῖναι * τὸ δὲ συμ-
, [-À QN L4 NI 2 M 3598 -
ie ἕτερον. Κηῤομένου δέ ἐστι, τὸ μὴ ἐπὶ τοῖς συμ.-

^

os £pouct τῶν mibi φείδεσ dn xat amd ξῖν τοῦ

^
λυσιτελοῦντος αὐτούς. "E&v γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω,
M / M 7
φησὶν, ὃ Παράχλητος οὐ μὴ ἔλθη. Τί λέγουσιν ἐν-
es A τῷ
ταῦθα oi τὴν προσήχουσαν περὶ τοῦ Πνεύματος οὐκ
y 34d , , *, ^ - 3 oW
ἔχοντες δόξαν; συμφέρει Δεσπότην ἀπελθεῖν, χαὶ δοῦ-
, € e^ τ c ,
λον παραγενέσθαι; “Ορᾶς πῶς πολλὴ τοῦ Πνεύματος
€ Lid 4 2g^ ^Y τι , Los AM P € cT
$ ἀξία; ᾿Βὰν δὲ ἀπέλθω, πέμψω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς.
M Δ M XN 5 - » Ἁ FR E ' ,
Καὶ τί τὸ x£p9oc; ᾿Εχεῖνος ἐλθὼν, ἐλέγξει τὸν κόσμον"
, "o * EY 5
τουτέστιν, οὐχ ἀτιμωρητὶ ταῦτα πράξουσιν, ἂν ἐχεῖνος
20: E Ve o Y Ne ES LUE yr artem
ἔλθη. Ἰκανὰ μὲν γὰρ καὶ τὰ ἤδη γεγενημένα ἔπιστο
ζΖ , / e T uw 275 J. c J
υμίσαι αὐτοὺς " ὅταν δὲ xoi OU ἐχείνου ταῦτα γίνηται,
λα, ελε /, M - - I λ) Ὁ
χαὶ διδάγματα τελειότερα χαὶ σημεῖα μείζονα, πολλῷ
e , -» το c
μᾶλλον καταχριθήσονται, δρῶντες τοσαῦτα ἐν τῷ
, , /, da , - m
ὀνόματί poU γινόμενα " ὅπερ σαφεστέραν ποιεῖ τῆς
- 7 Y qty. Te 1 H ^N,
ἀναστάσεως τὴν ἀπόδειξιν. Νὺν μὲν γὰρ δύνανται
/ J papa ἢ T Y y
λέγειν, ὅτι ὃ τοῦ τέχτονος υἱὸς, οὗ ἡμεῖς οἴδαμεν τὸν
/ M » J e ^M γὼ “ /
πατέρα χαὶ τὴν μητέρα " ὅταν δὲ ἴδωσι θάνατον λυό-
^^ ^ p
μενον, χαχίαν ἐχδαλλοιένην, χωλείαν φύσεως διορ-

agogis? cur ergo ait, 10 initio non dixi? Quia
verbera et abductiones pradixerat; non tamen si-
gnificaverat cedem eorum ita cordi fore hostibus
ut rem divinum cultum esse putarent. Hoc enim
maxime illos deierrere poterat, si tamquam impii
et perniciosi erant judicandi. Ad hzc vero, tunc ea
que a gentilibus passuri erant prznuntiabat; hic
vero Judaica addidit, et com majore vehementia,
,9docuitque in januis illa. esse. /Vunc autem. vado
A ad eum qui me misit, et nemo ex vobis interro-
gat me, Quo vadis? Sed quia hec loquutus
sum vobis, tristitia implevit cor vestrum. Non
parva hzc consolatio erat, quod ipsi scirent nosse
illum qvanto in zerore essent. Nam prc anxie-
tate, ob discessum ejus et mala ipsos invasura,
quae utrum ferre possent ignorabant, attoniti erant.
Cur non dixit illis postea, cum acceperunt Spiri-
tum sanctum? Ut discas illos jam in virtute fir-
maios fuisse. $1 enim nondum Spiritu dignati non
resilierunt, licet iristita obruti, cogita quales fu-
B turi erant gratia repleti. Nam 51 tunc. his auditis
rem tulissent, totum Spiritui reputaremus : nunc
vero totus anim: eorum fructus est, et clara ex
nuda anima profecti amoris erga Christum de-
monstraüo. T. Sed ego veritatem dico vobis.
Vide quomodo rursum consolatur illos. Non. ad
graüam loquor, inquit; sed etiamsi admodum
contristemini, quod expedit audiendum est. Vos
ut adsim optatis, usus aliud postulat. Curatoris
autem est, non parere amicis, si quando rem
sibi utilem amoveri velint. Si ego non abiero,
€ Paracletus non veniet. Quid hic dicunt illi, qui
de Spiritu non recte sentiunt? expeditne Domi-
num abire, et servum venire? Viden' quanta sit
Spiritus dignitas? Si autem. abiero, mittam il-
lum ad vos. Ecqua hinc utilitas? 8. Cum vene-
rit ille, arguet mundum; id. est, Non impune
hzc facient, si ille venerit. Quz jam facta sunt enim,
erant ad silentium ipsis imponendum satis : cum
autem hac per illum facta fuerint, perfectiorque
doctrina et majora miracula fuerint, multo magis
damnabuntur, tot tantaque videntes in nomine
meo fieri; quod. clariorem reddit resurrectionis
demonstrationem. Nunc enim dicere possunt, fa-
bri filium esse, cujus nos patrem et matrem novi-
mus:cum viderint autem solutam mortem, pul-
sam malitiam, claudicantem naturam recte ince-
dentem, fugatos dzemonas, immensam Spiritus lar-
gitionem, et hiec nominis mei invocatione fieri:

quid dicent? Testimonium. perhibuit de. me. Pa-
95.

Contra
Pneumato -
machos.

Quid est,
Arguet. de
peccato.
Quid ,
Justitia,

De

Quid, De
Judicio.

526
ter, perhibebit et Spiritus. Atqui a principio hoc
fecit; sed etiam nunc faciet.

S. JOANNIS CHRYSOST.

2, Illud autem, 9. /4rguet de peccato, id est,
Omnem excusationem eis auferet, ostendetque
illorum scelera sine venia esse. 10. Et de justitia,
quia ad Patrem vado, et jam non videbitis me;
id est, Quia irreprehensibilem vitam duxi : cujus
rei indicium est, quod ad Patrem vadam. Quia
enim semper illum accusabant, quod ex Deo non
esset, et ideo illum peccatorem et iniquum dice-
bant, se hanc illis criminandi ansam. sublaturum
esse dixit. Nam si putare me non ex Deo esse, id
me transgressorem exhibet : cum Spiritus me illo
abeuntem, non ad horam, sed ut ibi maneam,
ostenderit ( illud enim, Jam. non videbitis me,
hoc indicat), quid. postea. dicent? Vide pravam
opinionem per hzc duo sublatam. Nam signa fa-
cere non est peccatoris, neque enim id potest pec-
cator, neque a Deo esse peccatoris est. Ergo non
ultra potestis dicere ipsum peccatorem, nec ex Deo
non esse. 11. De judicio autem, quia princeps
hujus mundi jam judicatus est. Hic rursum de
justitia sermonem habet, quia adversarium. supe-
ravit, quod peccator non potuit, neque justus qui-
vis hominum. Quod enim propter me condemnatus
sit, scient 11 qui in posterum illum calcabunt, et
resurrectionem meam manifeste videbunt, id quod
condemnantis est. Neque enim me potuit detinere.
Quia ergo dicebant, me d:emonium habere et de-
ceptorem esse : haec omnia futilia esse deprehen-
dentur. Non enim illum cepissem, si peccato essem
obnoxius : nunc vero condemnatus et ejectus est.
12. 4dhuc multa habeo vobis dicere, sed non
potestis portare modo. Expedit ergo ut ego va- (
dam, siquidem tunc portaturi estis, cum abiero. Et
quid factum est? an Spiritus te major est, quando
nunc non portamus, et ille nos ad portandum ido-
neos reddet? num major et perfectior est ejus efti-
cacia ? Minime : nam ille quae mea sunt dicet. Ideo
ait : 15. /Vihil loquetur a semetipso, sed que-
cumque audiet, loquetur, et quee ventura sunt
annuntiabit. 14. Ille me clarificabit, quia de
meo accipiet, eL annuntiabit vobis. 15. Omnia
quecumque habet Pater, mea sunt. Cum di-

a Alii χαίτοι τὴν ἀρχήν.
b Suspicatur Savilius legendum ἀνεπίληπτον. Sed ἀἄλης-
πτον legitur in. omnibus exemplaribus. Ibidem unus

ARCHIEP.

460
A Θεοῦ, τοῦτο παράνομον δείχνυσιν "

τ
A

CONSTANTINOP.

θουμένην, δαίμονας ἐλαυνομένους, Πνεύματος yopn-
μένην; oatg. μένους , eene eei

γίαν ἄφατον, xa ταῦτα πάντα ἐμοῦ χαλουμένου γινό-
μενα, τί ἐροῦσιν; ᾿Εμαρτύρησε γὰρ περὶ ἐμοῦ χαὶ ὃ
Πατήρ: μαρτυρήσει δὲ καὶ τὸ Πνεῦμα. * Καίτοι καὶ
παρὰ τὴν ἀρχὴν ἐμαρτύρησεν: ἀλλὰ καὶ νῦν τοῦτο
icis

OE

»᾿Ἐλέγξει περὶ & ἀμαρτίαξ, τοῦτ᾽ ἐστὶ, πᾶσαν
2 Ὧν UN. ,
de γίαν αὐτῶν ἐκχόψει, καὶ δείξει πεπλημμεληχό-
τας ἀσύγγνωστοι. Καὶ περὶ δικαιοσύνης, ὅτι ἐγὼ πρὸς
τὸν Πατέρα πορεύομαι, xot οὐχέτι θεωρεῖτέ με’
A ci b», A o! ΡΝ c
τουτέστιν, ὅτι " ἄληπτον παρεσχόμην βίον. Καὶ τοῦτο
3 "yj ^
ὑπειδὴ
M Sd (09 V ec 5 , er τι “ , m
γὰρ αὐτῷ det τοῦτο ἐνεχάλουν, ὅτι οὐχ ἔστιν EX τοῦ

τῇ ^ N A II 9 γέ,
TEX UY; otov, TO προς τον ατερὰ πορεύεσθαι.

Θεοῦ, καὶ διὰ τοῦτο ἁμαρτωλὸν αὐτὸν ἔλεγον χαὶ
παράνομον, due ὅτι xol XE ἀναιρήσει τὴν πρό-
φασιν. Ei γὰρ τὸ νομίζεσθαι ἐμὲ μὴ εἶναι ἐχ τοῦ
ὅταν δείξη τὸ
Πνεῦμα ἐχεῖ με ἀπελθόντα, χαὶ οὗ πρὸς ὥραν, ἀλλὰ
΄ ^, € M M ^ » - P c ,
μένοντα ἐχεῖ (τὸ γὰρ, Οὐχ ἔτι θεωρεῖτέ με, τοῦτό
ἐστι δηλοῦντος)" τί ἐροῦσι λοιπόν; Ὅρα διὰ δύο
τούτων ἀναιβουβένην τὴν “πονηρὰν pes Οὔτε γὰρ
τὸ σημεῖα ποιεῖν ἁμαρτωλοῦ (οὐ des δύναται ἅμαρ-
τωλὸς σημεῖα ποιεῖν), οὔτε τὸ ες Θεῷ εἶναι δια-
παντὸς ἁμαρτωλοῦ. Ὥστε οὐχ ἔτι “ δύνασθε λέγειν,
cl. e c p. 5 cr af 2 ES -
ὅτι οὗτος ἁμαρτωλός ἐστιν, ὅτι οὐχ ἔστιν ἐχ τοῦ Θεοῦ.
Περὶ δὲ κρίσεως, ὅτι ὃ ἄρχων τοῦ χόσμου τούτου χέ--
/ , es b SWEET , -" -
χριται. Πάλιν ἐνταῦθα τὸν περὶ δικαιοσύνης ἀνακινεῖ
λόγον, ὅτι κατεπάλαισε τὸν ἀντίδικον. Οὐχ ἂν δὲ
ς Ν “ἡ I^ cr 28i N/ /
ἁμαρτωλὸς ὧν χατεπάλαισεν᾽ ὅπερ οὐδὲ δίκαιός τις
ἀνθρώπων ποιῆσαι ἴσχυσεν. “Ὅτι γὰρ χαταχέχριται
δι’ ἐμὲ, εἴσονται οἱ χαταπατοῦντες αὐτὸν ὕστερον, καὶ
7, m
τὴν ἀνάστασίν μου σαφῶς εἰδότες, ὅπερ χαταχρίνον-
τός ἐστιν. Οὐ γὰρ ἵσχυσέ με χατασχεῖν. ᾿Επεὶ οὖν
», ce ^ / » V ci , gue M
ἔλεγον, ὅτι δαιμόνιον ἔχω, καὶ ὅτι πλάνος εἰμὶ, καὶ
ταῦτα μετὰ ταῦτα δειχθήσεται ἕωλα ὄντα. Οὐ γὰρ ἂν
5 x τ΄ y c Jr ge. , y M Y
αὐτὸν εἷλον, εἴ γε ἁμαρτίᾳ ὑπεύθυνος ἤμην * νυνὶ δὲ
χαταχέχριται xol. ἐχΟέόληται. " Ext πολλὰ ἔχω λέγειν
ὑμῖν, ἀλλ᾽ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι. Οὐχοῦν συμ-
έρει ἐμὲ ἀπελθεῖν, εἴ γε τότε μέλλετε βαστάζειν,
ὅταν ἀπέλθω. Καὶ τί γέγονεν ; Μίεῖζόν σου τὸ Πνεῦ-
Z2. ce D M ^ / 5 - ^N ec
νά ἐστιν, ὅτι νῦν μὲν οὐ βαστάζομεν, ἐχεῖνο os ἡμᾶς
βαστάζειν παρασχευάσει ; μείζων ἡἣ ἐχείνου ἐνέργεια
xai τελειοτέρα; Οὐ τοῦτο᾽ xal γὰρ ἐχεῖνος τὰ ἐμὰ
ἐρεῖ. Διὰ τοῦτό φησι" Ἂφ᾽ ἑαυτοῦ λαλήσει οὐδὲν, ἀλλ᾽
e 4.5 T λή ^ io IL - À -
ὅσα ἂν ἀκούση, λαλήσει, καὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ.
571. - noA EN Ὁ Κ' cl 2 τω 2 c ZA
Exeivos ἐμὲ δοξάσει, ὅτι ἐχ τοῦ ἐμοῦ pouce xo

ἀναγγελεῖ ὑμῖν. Πάντα ὅσα ἔχει ὃ Πατὴρ, ἐμά ἐστιν.
Ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν, ὅτι ἐχεῖνος ὑμᾶς διδάξει καὶ ἀνα-

habet secunda manu zzi τούτου τεχμήριον, fortasse me-
lius. [ Et ita Codd. nostri, recte. |
à Morel, δύναται.

IN JOANNEM HOMIL. LXXVIII.

T V» - θλίψε um (d asco
υνήσει, καὶ ἐν ταῖς θλίψεσιν ὑμᾶς παραμυθήσεται;
y 233.) ,
ὅπερ αὐτὸς oUx ἐποίησε, χαὶ ὅτι συμφέρει ἐμὲ ἀπελ-
- - - m ,
θεῖν, κἀχεῖνον ἐλθεῖν, καὶ νῦν μὲν οὐ δύνασθε βαστά-
M er ^ , ΡῚ M
ζειν, τότε δὲ δυνήσεσθε, xol ὅτι δδηγήσει εἰς πᾶσαν
ἵνα μὴ τ

€ , -" b!
τὴν ἀλήθειαν. ταῦτα ἀχούοντες, sto τὸ

Πνεῦμα νοι"! ίσωσι; χαὶ εἰς ἀσεδείας ὑπόθεσιν ἐσχάτην
ἐυπέσωσι, διὰ τοῦτό φησιν, "Ex τοῦ ἐμοῦ λήψεται"
ei £s ^ mM - -

τουτέστιν, ἅπερ ἂν εἶπον ἐγὼ, ταῦτα κἀκεῖνος ἐρεῖ.
ταν δὲ εἴπη, οὐδὲν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ λαλήσει, οὐδὲν ἐναν-
τίον, οὐδὲν ἴδιον παρὰ τὰ ἐμά φησιν. “Ὥσπερ οὖν
M € D "i 3 ΕῚ 5» οτὼω , Lud ^ Ψ
περὶ ἑαυτοῦ λέγων, Ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ, τοῦτό
c » 5 2 b L4 m v 235 YN

φησιν, ὅτι οὐδὲν ἐχτὸς τῶν τοῦ Πατρὸς, οὐδὲν ἴδιόν

- ,ὔ [: 4 c
τι παρ᾽ ἐχεῖνον xat ἀλλότριον "οὕτω χαὶ ἐπὶ τοὺ Πνεύ-
τές, 'To δὲ, "Ex τοῦ το χοῦς ἐξ ὧν ἐγὼ οἶδα, ἐχ τῆς
ἐμῆς γνώσεως. Μία γὰρ ἐμοῦ xo τοῦ Πνεύματος
“- σι Y , Ξ z ES
γνῶσις. Καὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ ὑμῖν. ᾿Επῆρεν
JA M m. . Δ x »NY M eu , M
αὐτῶν τὴν διάνοιαν πρὸς οὐδὲν γὰρ οὕτω λίχνον τὸ
, , ἧς
ἀνθρώπειον γένος, ὡς πρὸς τὸ μανθάνειν τὰ μέλλοντα.
- — D , ^ | m

Τοῦτο γοῦν συνεχῶς ἠρώτων αὐτὸν, Ποῦ ὑπάαγεις ; τίς
, T , * E

ἐστιν ἣ δὸός; Καὶ ταύτης οὖν ἀπαλλάττων αὐτοὺς τῆς
14 c , - - c Y

φροντίδ δος, λέγει, ὅτι πάντα τ. προερεῖ, ὥστε μὴ
"Ev

, 34) ^Y M

τῷ ὀνόματι τῷ ἐμῷ δώσει τὰς ἐνεργείας. Ἐπειδὴ γὰρ
μείζονα ΠΡ ποιεῖν p dus 8: fvoU τοῦ

- ?» rf m
ἐμπεσεῖν ἀφυλάχτως. " Exeivoc ἐμὲ δοξάσει. Πῶς ;
,

€

Πνεύματος, διὰ τοῦτο πάλιν τὴν ἰσοτιμίαν εἰσάγων,
, - Mi σι p? D
φησίν * " Excivoc ἐμὲ δοξάσει. Ποίαν λέγει πᾶσαν ἀλή-
Xt Y - ᾿ 2 d z

θειαν; Καὶ γὰρ καὶ τοῦτο αὐτὸ μαρτυρεῖ, ὅτι αὐτὸς
€ D ^ .«» 14 5

ἡμᾶς Xv δδηγήσει εἰς πᾶσαν τὴν uei Αὐτὸς μὲν

M .| M] ,

γὰρ καὶ διὰ τὸ σάρχα περιχ

NIE A ES fee. SR NN b ^J Ξ SN
ὁοζαι Tm εαυτου λέγειν, x«t οιὰ ^0 μηρξπῷ αὐτοὺς

ἴσθαι, *xoi διὰ τὸ μὴ
p] i

7 ΄, *
τὴν ἀνάστασιν εἰδέναι σα iac, xa ἀτελεστέρους εἰναι,
y e ,ὔ
χαὶ διὰ τοὺς ᾿Ιουδαίους, t ἵνα μὴ ὡς παρανομοῦντα δό-
- E)
ξωσι χολάζειν, οὐδὲν μέγα ἐφθέγ yere συνεχῶς, οὔτε
τω , D , ,
τοῦ νόμου σαφῶς ἀπέστησεν." Ἐπ εἰδὴ ὃ δὲ αὐτῶν ἀπεσχί-

€ ' ^ ovr b ki LT M

σθησαν oi μαθησδν. χαὶ ἔξω λοιπὸν ἦσαν peo xat
L

enu τῶν fige
Y y

σθαι, χαὶ ἄλλοι ἦσαν οἵ περὶ αὐτοῦ λέ γοντες, οὐχ ἔτι

πολλοὶ πιστεύειν ἔμελλον, χαὶ τῶν ἅμα

- M A e ms / 5 , Ὅς
αὐτος περι εαύυτου μεγάλα εἰχοτῶὼς e γγξετο. * στε οὐ

c

τῆς

wed
ΓΕ
ἐμῆς; Φ

εἴν

^

- ,
τῆς yel ας

M * - el
Isis τὸ μὴ εἰπεῖν ἅπερ εἰπ
34^ Y ,

ἐγ. e ν, ἀλλὰ

c -

τῆς τῶν ἀχουόντων ἀσθενείας. Διὰ τοῦτο

,
εἰπὼν, “Οδηγήσει εἰς πᾶσαν ἘΠῚ ἀλήθειαν, ENTRE

"Ag' ἑαυτοῦ οὐχ ἐρεῖ. Ὅτι γὰρ o0 διδασχαλίας τὸ

Πνεῦμα δεῖται, ἄχουσον τοῦ Παύλου λέγοντος: Οὕτω
t οῸτὦ
xo τὰ τοῦ Θεοῦ οὐδεὶς οἶδεν, ci μὴ τὸ Πνεῦμα τοῦ

ὦ 5 Ὁ -“ ,
Θεοῦ. “Ὥσπερ οὖν τὸ Πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου οὗ μαν-
: E

/ ΄ cer ES X εἰ
θάνον παρ᾽ ἑτέρου οἶδεν * οὕτω χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον

/ "
ἥψεται

3 m 5 - » ^Y - 5 -
Ex «oU £4.00 λ : τουτέστι; συνῳοὰ τοῖς ἐμοῖς

ἐρεῖ. Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά ἐστιν. ᾿Επεὶ οὖν

b [ἀνθρώπινον Savil. et Cod. 709, melius.]
2 Alii zzi τὸ μὴ δόξαι. [Paulo ante ἄν abest a Savil, et

al. Lxxvit.

527
xisset, Ille vos docebit et vobis suggeret, atque in
wrumnis vos consolabitur, quod ipse non fecit; et,
Expedit ut ego vadam, et ut ille veniat; et, Nunc
quidem non potestis portare, tunc vero poteritis;
et, Vos deducet in omnem veritatem : ne his au-
ditis, majorem esse Spiritum putarent, et in
extremam inciderent impietatem , ideo ait : De
meo accipiet; id est, Qua ego dixi, et ille dicet.
Cum vero dicet, JVihil a se loquetur, nihil con-
trarium, nihil proprium aut alienum, sed mea

ipso non loquor, id est, Nihil nisi qua Patris,

nihilque proprium vel ab illo alienum : ita et de

Spiritu intelligendum. Illud vero , De meo, id est,

De iis 418 novi, de mea cognitione. Una quippe

est mea et Spiritus scientia. Et que ventura

sunt annuntiabit vobis. lorum erigit animos :

nullius enim tam cupidum est humanum genus,
κοι quam futura discendi. Hoc enim frequenter inter-
A rogabant eum, Quo vadis? quae est via? Hac
igitur cura eximens illos, dicit: Omnia vobis
predicet, ne incauti ruatis. 7116. me clarificabit.
Quomodo? In nomine meo opera efficiet. Qa
enim post adventum Spiritus majora edituri signa
erant, ideo zqualitatem indicans ait : 7116 me
clarificabit. Quam vero dicit omnem. verita-
tem ? Nam testificatur, quod nos deducturus sit
ad omnem veritatem. Ipse namque quia carne in-
dutus erat, et ne videretur de seipso magnifice
loqui, quia item discipuli resurrectionem non no-
verant, et adhuc imperfectiores erant, tum pro-
pter Judaeos, ne tamquam legis transgressorem
punire viderentur, non spe magnum quidpiam
de se loquebatur , neque aperte a lege dissentiebat.
Quia vero discipuli ab illis discissi erant, et Judaei
extra positi, multique credituri et peccata abs-
tersuri erant, aliique erant qui de ipso loque-
rentur, jure ille non magna ulterius de se dice-
bat. Itaque non est ignoranti mee adscribendum,
quod non dicam, quz dicere oporteret, sed audi-
torum imbecillitati. Ideo cum dixisset, Deducet
vos in omnem veritatem, addidit : /Yon loque-
tur a semetipso. Quod enim Spiritus doctrina
non egeat, audi Paulum dicentem : /ta et que
Dei sunt nemo novit, nisi Spiritus Dei. Quem-
admodum ergo spiritus hominis non ab alio doctus
novit : ita Spiritus sanctus De meo accipiet; id
est, Verbis meis consona dicet. Omnia quecum-

Cod. 709.]

loquetur. Ut igitur de seipso loquens ait, [4 7e- Joan. τή.

1o.

LI, Cor. 2.
It.

528 S. JOANNIS CHRYSOST.

que Pater habet, mea sunt. Quia ergo mea sunt
illa, Spiritus autem ex iis quae Patris sunt loque-
tur, ex meis loquetur.

9. Cur autem non venit Spiritus antequam ille
discederet? Quia cum nondum maledictum sub-
latum erat, nondum peccatum erat solutum, sed
adhuc omnes supplicio obnoxii erant, non venerat
ille. Oportet ergo, inquit, inimicitiam solvi, et nos
Deo reconciliari, tuncque donum illud. accipere.
Sed cur dicit, Mittam eum? ld est, Vos prapa-
rabo ad illum pecipiéndum, Quomodo enim qui

Hyposta- ubique est, mittatur ? Alioquin autem hypostasium
dry e: Dicas αὶ ostendit. Duabus de causis haecita
loquitur : et cum vix possent illi separari, ut Spi-

ritui breant, et ipsum ut colant, suadens. Pote-

rat enim et ipse haec operari; sed ideo ipsum mi-

racula patrare sinit, ut ejus dignitatem ediscant.

Sicut enim Pater quz sunt producere potuit, Filius

autem idipsum facit, ut ejus discamus potentiam :

sic et Spiritus. Ideo ipse incarnatus est, Spiritui
operationem. reservans, ut eorum obstrueret ora,

qui ineffabilis benignitaüs argumentum in occa-

JEqualitas Slonem impietatis arriperent. Cum enim dicunt,
S n Ideo incarnatus est Filius, quia inferior Patre
erat, ipsis respondebimus : : Quid. ergo dicetis de

Spiritu sancto? Non enim carnem accepit, neque

tamen ideo majorem Filio dicetis, neque Filium

illo inferiorem. Ideo ad baptismum Trinitas assu-

mitur. Nam Pater totum perficere potest, et Filius,

et Spiritus sanctus : verum. quia de Patre nemo

dubitat, sed dubium circa Filium. et Spiritum

sanctum versatur, in initiatione assumitur, ut in
communi largitione ineffabilium bonorum, digni-

tatis communionem ediscamus. Nam quod Filius

per seipsum ea possit, quze in baptismate cum

Patre potest, atque etiam Spiritus sanctus , clare

Mare. 2. dictum. audi. Nam Judaeis dicebat : Ut sciatis
ἴθ: quia potestatem habet Filius hominis in terra
Joan. το. dimittendi peccata; et rursum, Ut filü lucis si-
εὐ ἊΝ 10. (is; et, Ego vitam. eternam do eis; et postea,
ἢ Ut itam. habeant, et abundantius habeant.
Videamus quoque Spiritum hoc ipsum facientem.

εν Cor, 12. Übinam? Unicuique, ait, manifestatio Spiritus
2 datur ad utilitatem. Qui ergo hec exhibet,
Joan. 6.64, multo magis peccata dimittit. Et iterum, Spiritus
tom. 8.11. 65. qui vivificat; et, Vivificabit per inhabitan-
Ibid. v. το. tem. Spiritum in vobis; et, Spiritus vita per
Gai. 5. 18. justitiam; et. rursum, Si Spiritu ducimini, non

* [Ita Savil.; διὸ δὴ δύο ταῦτα Codd. nostri. Legebatur
διὸ δὴ vxUc2.]|

b [ἐχείνω Savil. et Cod, 705.]

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

b

E

b

462

y - UL 5 - Xs -ὉὉ m— κ 2 -
μά ἐστιν ἐκεῖνα, Exelvog δὲ ἐκ τῶν τοῦ Πατρὸς ἐρεῖ,
χ τῶν ἐμῶν ἐρεῖ.

Διατί δὲ οὐκ ἤρχετο πρὶν ἢ αὐτὸν ἀπελθεῖν; Ὅτι
οὔπω τῆς κατάρας ἀρθείσης σης, οὕπω τῆς ἁμαρτίας λυ-
θείσης, ἀλλ᾽ ἔτι πάντων SEM RE ὄντων τῇ τιμω-

i6» ἢ τιμ

pia, οὐχ ἂν παρεγένετο. Δεῖ οὖν, φησὶ, τὴν ἔχθραν
λυθῆναι, καὶ καταλλαγῆναι ὑμᾶς τῷ Θεῷ, καὶ τότε
δέξασθαι τὸ δῶρον ἐκεῖνο. Διατί δέ φησι, Πέμψω
αὐτόν; Τουτέστι, προπαρασχευάσω ὑμᾶς πρὸς τὴν
ὗ bj *. S Io δ ^ * - D ^ Z e s "A

ποδοχήν. Πῶς γὰρ τὸ πανταχοῦ ὃν πέμπεται; Ἂλ-
λως δὲ, xci τῶν ὑποστάσεων τὸ dudo δείχνυσι.
* Διὰ δύο δὲ ταῦτα οὕτω φθέγγεται" χαὶ ἐπειδὴ οὗτοι
δυσαποσπάστως εἶχον, πείθων τοῦ Πνεύματος jon.
καὶ ἵνα αὐτὸ θεραπεύσωσιν. ᾿Ηδύνατο μὲν γὰρ xol

2 M 5 /s E re DIN c b? E
αὐτὸς ταῦτα ἐργάζεσθαι" ἀλλὰ διὰ τοῦτο P Exeivo συγ-

€ - T / ^5 τ
χωρεῖ θαυματουργεῖν, ἵνα μάθωσιν αὐτοῦ τὴν ἀξίαν.
“Ὥσπερ γὰρ ὃ Πατὴρ ἠδύνατο τὰ ὄντα παραγαγεῖν

EIE UO "p ράγαγειν,
€ N εν 23. τὸν - c / 2 Ὁ M NIA
ὃ δὲ Υἱὸς αὐτὸ ποιεῖ, ἵνα μάθωμεν αὐτοῦ τὴν δύναμιν,
οὕτω χαὶ τοῦτο. Διὰ τοῦτο χαὶ αὐτὸς ἐσαρχώθη, τῷ

p y
Πνεύματι τηρῶν “τὴν ἐνέργειαν, xoi ἐμφράττων
τὰ στόματα τῶν τὴν ὑπόθεσιν τῆς ἀφάτου φιλανθρω-

/ 2 2 M E] , / e M
πίας εἰς ἀφορμὴν ἀσεύείας λαμδανόντων. “Ὅταν γὰρ
λέγωσιν, ὅτι διὰ τοῦτο ἐσαρχώθη 6 Υἱὸς, ἐπειδὴ χκα-
ταδεέστερος ἦν τοῦ Πατρὸς, ἐροῦμεν πρὸς αὐτοὺς, τί
οὖν ἂν εἴποιτε περὶ τοῦ Πνεύματος ; Οὐ γὰρ ἔλαόε

ζει N zl NN ὃ M τω y Dd "e co ET.
σάρχα, xxY οὐ δήπου διὰ τοῦτο μεῖζον τοῦ ΥἹοῦ αὐτὸ
, - PIS! N "e^ , co N 7 U Ὁ
ἐρεῖτε, οὐδὲ τὸν ὙἹὸν αὐτοῦ καταδεέστερον. Διὰ τοῦτο

DS ,

xai ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος ἣ Τριὰς παραλαμθάνεται.
Καὶ γὰρὸ Πατὴρ τὸ πᾶν ἐργάζεσθαι δύναται, καὶ ὃ
Yu ^ b c M e " 215 hA! ES c

ἰὸς, χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον * ἀλλ᾽ ἐπειδὴ περὶ τοῦ
Πατρὸς οὐδεὶς ἀμφιδάλλει, τὸ 03 ἀμφίόολον ἦν περὶ τοῦ
Υἱοῦ καὶ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου, παρείληπται ἐν τῇ
μυσταγωγίαᾳ , ἵνα ἐν τῇ χοινωνία τῆς χορηγίας τῶν
ἀποῤῥήτων ἐκείνων ἀγαθῶν, χαὶ τὴν χοινωνίαν τῆς

5) / S ORT PER Sr Ne ς δεν
ἀξίας χαταμιανθάνωμιεν. ᾿[ὑπεὶ ὅτι δύναται ὃ Ytoc
χαθ᾽ ἑαυτοῦ ταῦτα, ἅπερ ἐπὶ ἃ τοῦ βαπτίσματος μετὰ

- ^ NAA ' ^ b τὸ M οἵ “
τοῦ Πατρὸς δύναται, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀχου-
σον ταῦτα σαφῶς. "loi γὰρ Ἰουδαίοις ἔλεγεν - “Ἵνα

Ὕ ^6 el as [72 maim, L4 218
γὰρ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὃ Ytoc τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ
τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας" καὶ πάλιν; Ἵνα υἱοὶ φω-

S / SU CT RA NE PRIN 54, NN ὃ: δἰ οὐκ
τὸς γένησθε, καὶ, ᾿γὼ ζωὴν αἰώνιον δίδωμι αὐτοῖς,
m ἘΣ - D
Εἶτα μετὰ ταῦτα, Ἵνα ζωὴν, φησὶν, ἔχωσι xot mspto-
σὸν ἔχωσιν. ἴδωμεν δὲ xa τὸ Πνεῦμα τὸ αὐτὸ τοῦτο

en z m9 5 28 Cy , SY € P4 m

ποιοῦν. Ποὺ ἐστιν ἰδεῖν; "xdv δὲ ἣ φανέρωσις τοῦ
3 ^ , c ,

Πνεύματος, φησὶ ; δίδοται πρὸς τὸ συμφέρον. Ὃ τοί-

νυν ταῦτα παρέχων, χαὶ ἁμαρτήματα πολλῷ μᾶλλον

ἀφίησι. Καὶ πάλιν" Τὸ Πνεῦμα ἐστι τὸ ζωοποιοῦν "

ς Morel. τὴν εὐγένειαν.
à Alii ἐπὶ τοῦ βήματως.

IN JOANNEM HOMIL. LxXvilt. al.

, m D m
xat, Ζωοποιήσει διὰ τοῦ ἐνοιχοῦντος αὐτοῦ Πνεύμα-
οι εν o. Car vdd 23 Ed
τος ἐν ὑμῖν" xoi, Τὸ Πνεῦμα ζωὴ διὰ δικαιοσύνην
xol πάλιν, Εἰ δὲ Πνεύματι ἄγεσθε, οὐχ ἐστὲ ὑπὸ νό-
^ /
μον. Οὐ γὰρ ἐλάῤετε Πνεῦμα δουλείας πάλιν εἰς φό-
6oy, ἀλλ᾽ ἐλάδετε Πνεῦμα υἱοθεσίας. Καὶ τότε δὲ
τ ,
πάντα ὅπερ ἐποίουν, παραγενομένου τοῦ Πνεύματος
΄ 7 y E
ἐθαυματούργουν. Καὶ Κορινθίοις δὲ γράφων ἔλεγε Παῦ-
- ,
log AXX ἀπελούσασθε, ἀλλ᾽ ἡγ'άσθητε ἐν τῷ ὀνό-
ατι τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, xoi ἐν τῷ
ματι τοῦ Κυρίου $1.6 σοῦ Χριστοῦ, xol ἐν τῷ
^ M hd ? 5 i
Πνεύματι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. " Ext οὖν περὶ μὲν Πατρὸς
^ ^e NUUS
πολλὰ ἤκουσαν, καὶ τὸν Υἱὸν δὲ εἰδον πολλὰ ἐργασά-
ΝΌΌΝΥ D , 5 Y 5^7 c
μενον, περὶ δὲ τοῦ Πνεύματος οὐδὲν οὐδέπω σαφῶς
ἤδεσαν, θαυματουργεῖ, χαὶ τὴν τελείαν εἰσάγει γνῶ-
σιν. Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἰὸν ἐν ἐντεῦθεν ὑποπτεύηται (ὅπερ
x IM 3 , n
ἔφθην εἰπὼν)»; διὰ τοῦτό φησιν: "Oca ἂν ἀχούση,
λαλήσει, χαὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ. "Eme εἰ μὴ
τοῦτό ἐστι, πῶς οὐχ ἄτοπον, εἰ τότε ἔμελλεν ἀχούειν,
ς ^Y »
χαὶ διὰ τοὺς μαθητευομένους: Οὐδὲ γὰρ τότε ἔμελλε
ΓΝ MENS "557 5 EASY ORC: , ON
xa ὑμᾶς εἰδέναι, εἰ μὴ διὰ τοὺς dxoucop.zvouc. Καὶ
τί τούτου παρανομώτερον τοῦ ῥήματος γένοιτ᾽ ἄν:
Ἄλλως δέ: τί xoi ἔμελλεν ἀχούσεσθαι ; οὐ ταῦτα
Lx DIES EE STA MICE οητῶν: Εἴτε và AN m
πάντα ἢ εἶπε διὰ τῶν προφητῶν; ἴτε γὰρ περὶ τῆς
m L4 , » ^ NMX/ » » Y
τοῦ νόμου λύσεως ἔμελλε διδάσχειν, εἴρητο" εἴτε περὶ
τω m Dd , D D ^
τοῦ Χριστοῦ xal τῆς θεότητος αὐτοῦ, xol τῆς οἰχο-
e , m
γομίας, xai ταῦτα εἴρητο. Τί γὰρ xxi τρανότερον
μελλε μετὰ ταῦτα ἐρεῖν; Καὶ τὰ i irse EE

S2

c /,

Ἐνταῦθα μάλιστα δείχνυσιν αὐτοῦ τὸ ἀξίωμα, ἐπειδὴ
- D P /

Θεοῦ τοῦτο arii ἴδιον» τὸ λέγειν τὰ ἰὐϑλλϊθύτα: Ei

T

ανθάνοι παρ᾽ seis οὖδὲεν πλέον ἕξει

τῶν προφητῶν" ἀλλ᾽ ἐνταῦθα τὴν ἀπηχριδωμένην
-“ ^ - cd 2N/ E

πρὸς τὸν Θεὸν γνῶσιν δηλοῖ, ὅτι ἀδύνατον ἄλλο τι

φθέγξασθαι αὐτόν. Τὸ δὲ, Ἔχ τοῦ ἐμοῦ λήψεται;

ἤτοι ἐχ τοῦ Lau τοῦ εἰς τὴν σάρχα τὸν ἐμὴν

ἐλθόντος, ἢ ὅτι ἀπὸ 7iis γνώσεως, ἧς χαὶ ἐγὼ ἔχω,

οὐχ ὡς δεόμενος. D t ὡς παρ᾽ ἑτέρου μαθὼν, ἀλλ᾽

C

D

LXX VII. 520

estis sub lege. JVon enüm accepistis spiritum Rom.8.15.

servitutis iterum in timore; sed accepistis Spi-
ritum adoptionis filiorum. 'Tunc vero quz fa-
ciebant miracula, per Spiritum qui supervenerat
edebant. Et Corinthiis scribens. dicebat Paulus :
Sed abluti estis, sed sanctificati estis in no-
mine Domini nostri Jesu Christi, et in Spiritu
Dei nostri. Cum igitur multa de Patre audissent,
et Filium vidissent multa operantem, de Spiritu
autem nihildum manifeste scirent: ipse miracula
edit, et perfectam inducit cognitionem. Sed ne
hinc major esse putaretur, ut dixi, ideo ait : Que-
cumque audiet, loquetur, et que ventura sunt,
annuntiabit. Nam nisi hoc esset, quomodo non
absurdum foret, si tunc auditurus esset, et propter
discipulos? Neque enim secundum vos tunc no-
titiam accepturus erat, nisi propter audituros. Quo
dicto quid iniquius fuerit? Alioquin, quid audi-
turus erat? nonne hzc omnia dixerat per pro-
phetas? Nam sive de legis solutione loquuturus
erat, sive de Christo, de divinitate, et de incar-
natione, hzec jam dicta fuerant. Quid enim apertius
postea dicturus erat? Et que ventura sunt, an-
nuntiabit. Hic maxime ostendit ejus dignitatem :
nam Dei maxime proprium est, futura przdicere.
Quod si hoc discat ab aliis, nihil plus quam pro-
phetze habebit : sed. hie. accuratissimam in Deo
cognitionem ostendit, quod nihil aliud loqui pos-
sit. Illud vero, De meo accipiet; nempe de gratia
qui in carnem meam advenit, sive de illa ipsa,
quam ego habeo cognitione; non quasi egeat, vel
ab alio discat, sed quod una eademque sit cogni-
tio. Cur vero sic, neque aliter dixit? Quia non-
dum Spiritus notitiam habebant. Quare unum
tantum curat, ut credatur et accipiatur ab eis,

I. Cor. 6

ὡς ees οὔσης καὶ τῆς αὐτῆς. Καὶ διατί οὕτως εἶπε, 463 nec Led ΤῊ Quia enim dixerat : Unus est Matth. 23.
xa μὴ ἑτέρως; Ὅτι οὐδέπω τὸν περὶ τοῦ mu τὰ ^ Magister vester Christus; ne putarent Christo 9

ἤδεσαν λόγον. im iade ἕν χατασχευάζει μόνον, ὥστ
Y
πιστευθῆναι αὐτὸν x«i δεχθῆναι παρ᾽ αὐτῶν, καὶ μὴ
σχανδαλισθῆναι. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ἔλεγεν, Etc ἐστι δυῶν ὃ

NN € N [:/] Ni , j;
διδάσχαλος ὃ Χριστὸς, ἵνα μὴ νομίσωσι παραχούειν
» / d , r- Ὁ} M M - , XJ z 7
ἐχείνῳ πειθόμενοι, utat ἣ ἐμὴ χαὶ ἐχείνου διδασχαλία
ΕἸ J a» Ue EJ ^ αν UN ING E] - 2 ὦ
ἐστίν" ἐξ ὧν ἔμελλον ἐγὼ διδάσχειν, ἐκ τῶν αὐτῶν
Y $. e $ WE , ci 3 CEU NR
xat αὐτὸς ἐρεῖ. Μὴ δὴ νομίσητε ἕτερα εἰναι τὰ Exst-
3 uy - 1 M
νου * χαὶ γὰρ χαὶ ἐχεῖνα ἐμά ἐστι, xat τὴν ἐμὴν συγ-
» M ^c oc Y
κροτεῖ δόξαν. “Ἔν γὰρ θέλημα Πατρὸς, xot ΥἹοῦ, καὶ
, ma Veo ΄ /
ἁγίου Πνεύματος. Οὕτω xoi ἡμᾶς εἰναι βούλεται λέ-
d ES ^ N l3 ἃ Y X m 3
γῶν 7 Ἵνα ὠσιν £v, καθὼς xat epo xa σὺ ἕν ἐσμεν.

Οὐδὲν γὰρ ὁμονοίας ἴσον οὐδὲ συμφωνίας" ὃ γὰρ

| Alü προεῖπε.

non ASEEHE fidem, si illi crederent, Una est, in-
quit, et mea et illius doctrina; ex iis qua ego di-
cturus eram, ex iisdem et ipse dicet. Ne putetis
alia ab illo dici; nam illa mea sunt, meamque
gloriam celebrant. Una enim est voluntas Patris,
Filii, et Spiritus sancti. Ita et nos esse vult dicens :
Ut sint unum, sicut ego et tu unum sumus.

^

Joan. τ
ii.

"^
4"

4. Nihil enim par concordi: et consensui: unus Οοποοτάϊα
εἷς, πολλοστός ἐστιν οὕτως. Ἂν γὰρ ὁμόψυχοι ὁ ὦσι δύο B enim ita multiplex est. Si enim concordes sint duo

bonum.

Caritatis
cxcellentia,

Ecclt.

17.

28.

550 $. JOANNIS CHRYSOST.

vel decem, non amplius quisque unus est; sed
unusquisque eorum decuplex erit, et invenies in
decem illis unum, et in uno decem illos. Si ini-
micum habeant, non quasi unum aggrederetur,
sed quasi decem aggressurus, vincitur. Non enim
ab uno tantum, sed a decem impetitur. Indi-
get unus? Sed non in egestate est; nam ma-
jore parte, nempe novem aliorum abundat, et
pars illa deficiens tegitur, minor ab ampliore.
Singuli eorum viginti manus habent, viginti
oculos, pedes totidem. Non suis enim modo ocu-
lis respicit, sed οἱ aliorum, nec suis tantum ge- €
stat pedibus, nec suis solum manibus operatur,
sed et alienis. Animas decem habet : non enim ipse
solum sua curat, sed et ali quoque. Si vero cen-
tum essent, idem contingeret, et virtus augeretur.
Vidisün' caritaus. excellentiam, quomodo unum
reddat inexpugnabilem et multiplicem? quomodo
unus possit simul esse et in Perside et Roma?
Quod. non potest. natura, id dilectio potest. Pars
quippe ejus hic erit, pars 1llic; imo totus hic, to-
tus ilic. 51 vero mille sive bis mille amicos ha-
beat, considera in quantam sit perventurus pote- p
statem. Viden' quantum dilectio augmentum effi-
ciat. Illud enim mirabile est, quod unus mille effi-
ciatur. Cur ergo non tantam nobis potestatem con-
ferimus, nec nos in securitate constituimus? Hoc
potentia et divitus quibuslibet praestantius est;
hoc valetudine, hoc ipsa luce melius est ; hoc leetitize
argumentum. Usquequo in uno et duobus dilectio-
nem circumscribemus? Ex contrario rem edisce.
Sit quispiam qui nullum habeat amicum, quod
extrem: est amentiz ( fatuus enim dicet, Non est
mihi amicus ); hujusmodi homo quam ducet vi- E
tam? Quamvis enim ditissimus sit, quamvis in re-
rum copia et deliciis, quamvis innumera bona pos-
sidens, nudus prorsus desertusque est. In amicis
non sic; etsi enim pauperes sint, divitibus sunt
opulentiores : et quae ipse pro seipso dicere non
audet, amicus dicet : quz sibi przstare nequit, per
alium poterit, 1mo longe plura, atque sic et volu-
ptatis et securitatis solis causa erit. Nec potest ^
ipsi quidpiam mali accidere qui tot satellitibus
cingitur. Neque enim regii satellites ita vigiles et
diligentes sunt, ut isti. Illi namque necessitate et
metu ducti custodiunt, hi benevolentia et dile-
ctione: amoris autem longe major vis est, quam ti-
moris. Ille custodes suos metuit, hic illis magis

»*

[( Savilium et Interpretem sequuti, ita edidimus.
Godd. nostri οἱ Montf. μέρει᾽ τὸ δὲ ἔλαττον διὰ τοῦ χ.τ. 2.)
^ {βαδίζει Savil. et Cod. 709.]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

A oM -
ἢ δέχα, οὐχ ἔτι εἷς ἐστιν ὃ εἷς, ἀλλὰ δεκαπλασίων
ἕχαστος αὐτῶν γίνεται, χαὶ εὑρήσεις ἐν τοῖς δέχα τὸν
ἕνα, xa ἐν τῷ ἑνὶ τοὺς δέχα. Κἂν ἐχθρὸν ἔχωσιν, οὗ
AS eX ^ € - ^N, τ er
τῷ ἑνὶ προσδαλὼν, ὡς τοῖς δέχα προσδαλὼν, οὕτως
ἁλίσχεται. Οὐ γὰρ ὕφ᾽ ἑνὸς βάλλεται μόνον, ἀλλ᾽ ὑπὸ
τῶν δέχα στομάτων. ἮἬ πόρησεν 6 cic ; ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἔστιν
ἐν ἀπορία - τῷ γὰρ μείζονι μέρει, τουτέστι, τοῖς ἐν--
νέα, 2 χαὶ τὸ ἀποροῦν συσχιάζεται “ μέρος,
τὸ ἔλαττον, ὃ διὰ τοῦ πλείονος τοῦ €— “Ἕχαστος
τούτων εἴχοσι χεῖρας ἔχει, xa εἴχοσι ὀφθαλμοὺς,
M /. , b , n - e e , 2
χαὶ πόδας τοσούτους. Οὐ γὰρ τοῖς ἑαυτοῦ μόνον ὀφθαλ-
μοῖς δρᾷ, ἀλλὰ xai τοῖς ἑτέρων, οὐ τοῖς ἑαυτοῦ
ἃ βαστάζει ποσὶν, ἀλλὰ xa τοῖς ἑτέρων * οὗ ταῖς ἕἑαυ-
ira ks M 2 ^v χλλὸ M -.2 J Vui

τοῦ χερσὶν ἐργάζεται, ἀλλὰ xal ταῖς ἐχείνων. Wuyac
v ^/ , PN 3 € A € D , 5 M M
ἔχει δέκα οὐ γὰρ αὐτὸς ὑπὲρ ἑαυτοῦ μόνον, ἀλλὰ xa
ἐχεῖναι ὑπὲρ αὐτοῦ μεριμνῶσιν. Εἰ δὲ καὶ ἑκατὸν γέ-
νοιντο, τὸ αὐτὸ ἔσται πάλιν, xo ἐχταθήσεται τὰ τῆς
Ny D. D$ x, « A ^ 2 ,

δυνάμεως. Εἰδες ἀγάπης ὑπερδολὴν, πῶς ἀχάταγώ-
νιστον ποιεῖ τὸν ἕνα xa πολλαπλασίω; πῶς 6 εἷς xol

e o N/ 5 SX MED IN

πολλαχοῦ δύναται εἰναι: ὃ αὐτὸς xat ἐν Περσίδι xal
ἐν Ρώμη; Καὶ ὅπερ φύσις o0 δύναται, ἣ ἀγάπη δύ-
τῶν Y X 5 e 5 τ » A. UNS. 79. -

Τὸ μὲν γὰρ αὐτοῦ ἐνταῦθα ἔσται, τὸ δὲ ἐχεῖ"
νᾶλλον δὲ δλόχληρος ἐνταῦθα, χαὶ ὁλόχληρος ἐχεῖ.
"E&v οὖν χιλίους ἔχη φίλους ἢ δισχιλίους, ἐννόησον ποῦ

ναται.

" M ^ , € e Lud ?
πάλιν ὑπερθήσεται τὰ τῆς δυνάμεως. "Op&c πῶς αὖ--

7 ἣ gu , rp i P1 --ὦ 59 PY
ξητικὸν ἣ ἀγάπη; Τὸ γὰρ θαυμαστὸν τοῦτό ἐστι, τὸ
- ] 5. L
χιλιοστὸν ποιῆσαι τὸν ἕνα. "'évoc οὖν ἕνεχεν οὐ χτώ-
μεθα τὴν δύναμιν ταύτην, xo ἐν ἀσφαλείᾳ καθιστῶ--
μεν ἑαυτούς; Τοῦτο " δυναστείας καὶ πλούτου κρεῖττον
παντός" τοῦτο ὑγείας, τοῦτο αὐτοῦ τοῦ φωτὸς πλεῖον"
D L| ,
τοῦτο εὐθυμίας ὑπόθεσις. Μέχρι τίνος εἰς ἕνα καὶ δύο
περιιστῶμεν τὴν ἀγάπην; Ναθε xal ἐξ ἐναντίας τὸ
gua. Ec ις μηδένα φίλον ἔχων. ὅπερ ἀνοία
πρᾶγμα. ᾿ἕστω τις μηδένα φ χων, ὅπερ ς
» ,
ἐστὶν ἐσχάτης ( μωρὸς γὰρ ἐρεῖ, οὐχ ὑπάρχει μοι φί-
c ^ M
λος γ᾽ ὃ τοιοῦτος ποίαν ζήσεται ζωήν; Κἂν γὰρ μυ-
πλούσιος, χἂν ἐν ἀφθονίᾳ χαὶ τρυφῇ, xà

€
E!

ριάχις 7
βαριὰ ἀγαθὰ Em μένος, πάντων ἔρημος χαὶ γυμνὸς
* χαθίσταται. "Exi δὲ τῶν φίλων οὖχ οὕτως, ἀλλὰ
χἂν πένητες ὦσι, τῶν πλουσίων εὐπορώτεροι: τυγχά-

γουσι" xat ἅπερ αὐτὸς ὑπὲρ αὐτοῦ οὐχ εἰπεῖν ἐπιχει--

"Hr ταῦτα ὃ φίλος ἐρεῖ" xai ὅσα οὐ δύναται ἑαυτῷ

“χαρίσασθαι, δι᾿ ἑτέρου δυνήσεται, καὶ πολλῷ πλείονα;
xal πάσης ἡμῖν ἔσται ἀπολαύσεως xo ἀσφαλείας ὑπό-
θεσις. Οὐ γὰρ ἔστι παθεῖν χαχῶς ὑπὸ τοσούτοις δορυ--
φόροις φυλαττόμενον. Οὐ γὰρ τοιοῦτοι τοῦ βασιλέως
οἵ C a υύλακες ἀχριθεῖς, ὡς οὗτοι. Οἱ μὲν γὰρ
ἀνάγκῃ * χαὶ φόδῳ τὴν φυλακὴν ἐπιδείχνυνται, οἱ δὲ
εὐνοίᾳ καὶ ἀγάπη πολλῷ δὲ φόδου τυραννικωτέρα
b δυναστείας χαὶ deest in quibusdam.

c Alit χαθέστηχεν.
* [ «zi φόθῳ addidimus e Savil. et Codd. nostris.]

IN JOANNEN HOMIL.

αὕτη. Κἀκεῖνος μὲν τοὺς φύ ὕλαχας αὐτοῦ δέδοιχεν ;
θαῤῥεῖ, χαὶ διὰ

τούτους οὐδένα τῶν ἐπιβουλευόντων ὃ δέδοικεν. Ἔμπο-

[4

οὗτος δὲ τούτοις μᾶλλον 2 ἑαυτῷ
, J Y , , , V. cer
ρευσώμεθα τοίνυν τὴν ἐμπορίαν ταύτην, ὃ πένης , ἵνα
m Ju M
τῆς πενίας ἔχη παραμυθίαν" ὃ πλούσιος, ἵνα τὸν
c 4... ὃ / 7, kt 3p [4
πλοῦτον ἐν ἀσφαλεία χεχτημένος ἡ * ὃ ἄρχων, ta d
, , j ^, - »
ἀσφαλείας ἄρχη" ὃ ἀρχόμενος, ἵνα εὐμενεῖς ἔχῃ τοὺς
- rp" c , m ,
ἄρχοντας. Τοῦτο ἡμερότητος ἀφορμὴ , τοῦτο πραότη-
- - , -
τος ὑπόθεσις. ᾿Επεὶ xa ἐν τοῖς θηρίοις ἐχεῖνα μά--
λιστά ἐστι χαλεπὰ xoi ἀτίθασσα, τὰ μὴ συναγελα--
,ὔ Hi " c / 5 D We: A] »
ζόμενα. Διὰ τοῦτο πόλεις οἰκοῦμεν, και ἀγορὰς &yo-
μεν, ἵνα ἀλλήλοις συγγινώμεθα. Τοῦτο xai Ποῦλος
δα δ , Y , / M 5
ἐχέλευσε λέγων * Μὴ ἐγκαταλιμπάνοντες τὴν ἐπισυν-
αγωγὴν ἑαυτῶν. Οὐδὲν γὰρ οὕτως ὡς μόνωσις χαχὸν,
χαὶ τὸ ἄσπονδον χαὶ ἀπρόσιτον. Τί οὖν οἵ μοναχοὶ,
φησὶ, xa oi τὰς παρ ἃς τῶν ὀρέων eu udi rk ue
Οὐδὲ 2x
ex
ἀγορᾶς ἔ
e
χους, χαὶ ἀχριδῶς ἀλλήλοις συνδεδεμένους" καὶ ἵνα

εἴνοι φίλ ων εἰσὶ χωρὶς, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐπὶ τῆς
ἔφυγον θορύδ OQUC, πολλοὺς δὲ d δμιο' ύ-

cT TE [A 3 exea n zB; ^N 3 1G y e
τοῦτο χκατορθώσωσιν, ἀνεχώρησαν. 'Exeió7, γὰρ ἣ τῶν
, J i - V » Ν NN
πραγμάτων φιλονεικία πολλὰς ποιεῖ τὰς ἐριδας, διὰ
τοῦτο ἐχ μέσου γενόμενοι τὴν ἀγάπην γεωργοῦσι μετὰ
E € , )À cM ἣν 5» » / » A
ἀχριθείας πολλῆς. Τί ouv, εἴ τις μόνος εἴη, φησὶ,
χἀχεῖνος μυρίους ἔχει φίλους; ᾿Εγὼ μὲν γὰρ βούλ
ἃ ς μυρίους ἔχει φίλους; ᾿Εγὼ μὲν γὰρ βούλο-
2 9 N M ^ / » 7, 5^ /
μαι, εἰ δυνατὸν, xaX συνδιατρίδειν ἀλλήλοις εἰδέναι"
a , NY / M bod H 5 Kf , M T ,
τέως δὲ μενέτω τὰ τῆς φιλίας ἀκίνητα. Οὐ γὰρ ὃ τό-
- AY c
πος ποιεῖ τοὺς nop Πολλοὺς ἧς d τοὺς θαυ-
,
μάζοντας - οὖχ ἂν δὲ ἐθαύμασαν, εἰ μὴ ἐφίλουν. Καὶ
E] M /
αὐτοὶ πάλιν ὑπὲρ ἁπάσης εὔχονται τῆς οἰκουμένης,
c /, 7] , M , M em UTC
ὅπερ μέγιστον φιλίας ἐστὶ τεχμήριον. Διὰ τοῦτο καὶ ἐν
- 7:
τοῖς μυστηρίοις ἀσπαζόμεθα ἀλλήλους, ἵνα οἵ πολλοὶ
, -
γενώμεθα ἕν * xo ἐπὶ τῶν ἀμυήτων χοινὰς ποιούμεθα
χαὶ τῶν
e € 5 ΄ Y c Y , € P
χαρπῶν τῆς οἰχουμένης, καὶ γῆς xat θαλάττης. Opüc
πᾶσαν τῆς ἀγάπης

5! ἌΡ Ἂ , € “ ,
τὰς εὐχὰς; λιτανεύοντες ὕπερ νοσούντων,

τὴν δύναμιν; ἐν ταῖς εὐχαῖς : ἐν
τοῖς μυστηρίοις: ἐν ταῖς παραινέσεσι; Τοῦτο πάντων
αἴτιον τῶν ἀγαθῶν. Ἂν ταύτης ἐχώμεθα μετὰ ἀχρι-
δείας, xa τὰ παρόντα καλῶς οἰχονομιήσομιεν, καὶ τῆς
βασιλείας ἐπιτευξόμεθα - ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπι-
τυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ov οὗ καὶ μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

a Alii τέως μενέτω.

LXXVIII.

e

al 55t

quam sibi fidit, et his fultus neminem | insidiato-
rem formidat. Has ergo merces nobis compare-
mus: pauper, ut in paupertate consolationem ha-
beat; dives, ut divitias 1n tuto habeat; princeps,

LXXVI.

ut cum securitate imperet; subditus, ut benevo-
los habeat principes. Hzec benevolentize, hiec man-
suetudinis occasio est. Nam inter feras illz maxime
seva et intractabiles sunt, quae non in gregem
coeunt. [deo urbes incolimus, fora habemus, ut

una versemur. Id Paulus jubet dicens, /Von de- n 10.

serentes collectionem nostram. Nihil. enim pe^

jus solitudine, ac societatis et aditus privatione.

Quid ergo monachi, inquies, et ii qui cacumina

montium occupant ? Neque illi vacant amicis; sed ? 5
dum fori tumultus fugiunt, multos habent coca
et amoris vinculo conjunctos ; quod ut assequeren-
tur, secesserunt. Quia enim negotiorum conten-
tiones multas pariunt rixas : ideo secedentes, di-
lectionem accuratissime colunt. Et quid, inquies,
si quis solus sit, num innumeros habebit amicos ?
Ego certe vellem, si fieri. posset, ut etiam simul
versari liceret : interim. vero firma maneat ami-
citia. Non enim locus amicos facit. Multos illi ha-
bent laudatores, qui non laudarent, nisi amarent.
Et ipsi rursum pro toto orbe precantur,quod ma-
ximum est amicitie argumentum. Ideo in myste-
riis nos mutuo amplectimur, ut multi unum effi- E
ciamur : et pro non initiatis communes effundi-
mus preces, pro infirmis, pro orbis fructibus, pro
terra et mari. Viden' totam dilectionis vim, 1n ora-
tionibus, i in mysteriis, in iir) gei Hac
omnium est causa bonorum. Si huic diligenter in-
hareamus, praesentia recte. administrabimus, et
regnum consequemur : quod. utinam omnes adi-
piscamur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, per quem et cum quo Patri gloria, una-
que sancto Spiritul,in szcula seculorum. Àmen.

Monachi

us,

stiani
mutuo am-

plecteban-
tur.

monti-

In myste-

Chri-
se

2 $. JOANNIS CHRYSOST.

HOMILIA LXXIX.

Carp.. XVI.v.16. Modicum, et non videbitis me:
et iterum modicum, et videbitis me, quia
vado ad. Patrem. 17. Dixerunt ergo ex di-
scipulis ejus ad invicem : Quid est hoc quod
dicit, Modicum ? etc.

1. Dolentem et tristitia affectum animum nihil
ita dejicere solet, ut frequenter repetita verba moe-
rorem afferentia. Cur ergo Christus cum dixisset,
F'ado, et, INon ultra loquar vobiscum, frequen-
ter hiec repetit dicens : Modicum, et jam non vi-
debitis me; et, 'ado ad eum qui misit me? Cum
enim illos per verba de Spiritu sancto recreasset,
rursum illorum animos dejicit. Cur ergo id. facit?
Eorum animum | explorat, et probatiovem efficit,
et probe illos assuefacit ad. tristia audienda, ut
discessum suum generose et fortiter. ferant. Nam
qui ex verbis hzc meditaü fuerant, reipsa faci-
lius postea laturi erant. Quod si quis accurate ex-
aminaverit, hoc ipsum consolatio est, quod dicat
se ad. Patrem ire. Significat enim. se non peritu-
rum, sed mortem ejus esse translationem. Aliam
quoque consolationem ipsis indidit. Non enim tan-
tum dixit, Modicum, et non videbitis me; sed
et addidit, Modicum, et videbitis me; 1ndicans se
rediturum esse, et brevem fore separationem, per-
petuumque cum illis consortium. Hoc certe illi
non intellexerunt. Unde jure miretur. quispiam,
quomodo cum hzc frequenter audissent, ita dubi-
tarent quasi nihil audissent. Quare ergo non intel-
lexerunt? Aut propter tristitiam, ut arbitror ; ipsa
enim dictorum omnium memoriam eliminabat ;
vel ob dictorum obscuritatem, ut contraria protu-
lisse. videretur, qua vere contraria non erant.
$1 te videbimus, aiunt, quo vadis? si vadis, quo-
inodo te videbimus? Ideo dicunt, /Vescimus quid
loquitur. Quod enim abiturus esset, id noverant:
ignorabant autem ipsum paulo post esse rediturum.
Ideo increpat illos quod dictum non nossent. Nam
cum vellet de morte doctrinam illis vehementer
inculcare, quid ait? 20. men, amen dico vo-
bis, quia plorabitis et flebitis vos; in morte sci-
licet et cruce; mundus. autem. gaudebit. Quia
enim cum id nollent, facile inducebantur ut cre-

2 Alit μιχρὸν, οὐχέτι θεωρ.
b Alii παραμυθίας ἐστί

Ε

ARCHIEP. CONSTANTINOP.
mm OMIAIA ο΄.

Μιχρὸν, ? καὶ οὐ θεωρεῖτέ με" xol πάλιν μικρὸν, xal

πρὸς τὸν Πατέρα. Εἶπον
πρὸς ἀλλήλους Τί
5 "^ / , ΕΥ̓ eros

ἐστιν ὃ λέγει, μικρόν ; καὶ τὰ ἑξῆς.

ὄψεσθέ με, ὅτι ὑπάγω
οὖν EX τῶν μαθητῶν αὐτοῦ

Τὴν ὀδυνωμένην ψυχὴν καὶ ὑπὸ ἀθυμίας κατεχο-
μένην πολλῆς οὐδὲν οὕτως εἴωθε χαταδάλλειν, ὡς τὰ
MW

»
ετι

M e
τὴν λύπην τίχτοντα ῥήματα στρεφόμενα συνεχῶς.
δήποτε οὖν ὃ Χριστὸς εἰπὼν, Ὑπάγω, χαὶ, Οὐχ
λαλή 9 € Nen m Sn M DUX , IZ

Ἴσω μεθ᾽ ὑμῶν, συνεχῶς τὰ αὐτὰ στρέφει, λέγων:
Μικρὸν, καὶ οὐκ ἔτι θεωρεῖτέ με- xoi, Ὅτι ὑπάγω
Y bI Ζ y e "0 A N , Ad , τὰν
πρὸς τὸν πέμψαντά με; Ὅτε γὰρ αὐτοὺς ἀνεχτήσατο

M cS D m
διὰ τῶν περὶ τοῦ Πνεύματος λόγων, τότε πάλιν αὐτῶν

6 2 N / T 5 Ir ES
χαταδάλλει τὰ φρονήματα. Τίνος οὖν ἕνεχεν τοῦτο
ποιεῖ; βασανίζει τὴν διάνοιαν, καὶ δοχιμωτέραν ἐργά-
ζεται, xol συνεθίζει χαλῶς αὐτοὺς ἐν τῇ τῶν λυπη-
ρῶν ἀκροάσει γενναίως ἐνεγχεῖν αὐτοῦ τὸν χωρισμόν.
Οἱ γὰρ ἐν τοῖς ῥήμασι τοῦτο μελετήσαντες, ἔμελλον
χαὶ ἐν τοῖς πράγμασιν αὐτὸ ῥᾳδίως οἴσειν λοιπόν.
Ei N/ E] 60 -ra / M ERN b b

ἰ δέ τις ἀχριδῶς ἐξετάσειε, xol αὐτὸ τοῦτο P παρα-

/ 5 N N 2 - cr N N / Sr vf
υυθία ἐστὶ, τὸ εἰπεῖν, ὅτι Πρὸς τὸν Πατέρα ἀπέρχο-

T ES ' ^. Du ES 3. cr E E -
μαι. Τοῦτο γὰρ δηλοῦντος ἦν, ὅτι o)x ἀπολεῖται,
ἀλλὰ μετάστασίς τίς ἐστιν αὐτοὺ ἣ τελευτή. Καὶ ἑτέ-

, CN δρῦς ΕΝ τ CAN deer
pav παραμυθίαν αὐτοῖς ἐνέθηχεν. Οὐγὰρ εἶπε, Μικρὸν,
xa οὐχ ἔτι θεωρεῖτέ με, μόνον * ἀλλὰ καὶ προσέθηχε *
Μικρὸν, καὶ ὄψεσθέ με, δηλῶν ὅτι χαὶ ἐπανήξει,
᾿ 2*7 » N Y H1
xal πρὸς ὀλίγον ἔσται ὃ γωρισμὸς, xoi διηνεχὴς
4 μετ᾽ αὐτῶν συνουσία. Τοῦτο μέντοι οὐ συνεῖ-
δον. "O0ev xo εἰχότως ἄν τις θαυμάσειε, πῶς πολλάχις
ταῦτα ἀκούοντες, ὡς υηδὲν ἀχηχούτες οὕτως ἀμ-
φιδάλλουσι. Πόθεν οὖν οὐ συνίεσον; Ἢ διὰ τὴν λύ-
mcn, ὡς ἔγωγε otav *. αὕτη γὰρ ἐξέθαλλε τῆς διανοίας

PEL N / BON N 3t wp hal
αὐτῶν τὰ λεγόμενα" ἢ διὰ τὴν ἀσάφτ'αν τῶν λεγο-

, M M ΕΣ t ^ - NI, 5 , ,
μένων. Διὸ xal ἔδοξεν αὐτοῖς δύο ἐναντία τιθέναι;

ΕῚ » 5 , 5 N 5 ,ὔ / M c € ,ὔ
οὐκ ὄντα ἐναντία. Et γὰρ ὀψόμεθά σε, φησὶ, ποῦ ὑπά--
γεις; εἰ δὲ ὑπάγε'ς, πῶς ὀψόμεθά σε; Διὰ τοῦτο λέ-

5 ὙΝ - / ) λεῖ ?0 M M E] ΄
γουσιν, Οὐχ οἴδαμεν τί λαλεῖ, “Ὅτι μὲν γὰρ ἀπιέναι
"“ “ἮΝ dun , ΝΥ ci - M x Y [s
ἔμελλεν, ἤδεσαν * ἠγνόουν δὲ ὅτι μετὰ μιχρὸν ἥξει

^ es M e -
πρὸς αὐτούς. Διὰ δὴ τοῦτο καὶ ἐπιτιμᾷ αὐτοῖς, ὅτι

- AN N "s fo B λα X. , -
οὗ συνεῖδον τὸ λεγόμενον. [δουλόμενος γὰρ αὐτοῖς
€ Gum T En τὸ περὶ τοῦ θανάτου OO"! bo ; Ἀμὴν

ἐμπῆξαι τὸ περὶ τοῦ θανάτου δόγμα, τί φησιν : Ἀμὴν,
UN, / e ὦ [:j δι , τὰ M 0 5 , FE -
ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι χλαύσετε xoi θρηνήσετε ὑμεῖς"
ὅπερ ἦν τοῦ θανάτου καὶ τοῦ σταυροῦ " Ὃ δὲ χόσμος

v [ἐμπῆξαι restituimus e Savil, et Codd. Legebatur
ἐχπλῆξαι.]

IN JOANNEM HOMIL. LXXIX. al.

σεται. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ διὰ τὸ ὯΝ βούλεσθαι ταχέως
ρεχον τῷ πιστεύειν, ὅτι οὐκ ἀποθανεῖται, εἶτα

χαρή
ihr
πετ
rusos τος ὅτι ἀποθανεῖται, ἀμφῳέδαλλον οὖχ εἰόστες
Κλαύσετε xot θρηνή-

,

, M ,
τί ποτέ ἐστι τὸ, Μικρόν" φησί"
ecce ἀλλ᾽ ἣ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν γενήσεται. Eizo
^ s e Lied! , » Y ND "
δεικνὺς, ὅτι μετὰ τὴν λύπὴν yug greca , xa Ott

555

derent, ipsum non moriturum esse, dubiique
erant, ignoranies quid significaret. illud, Modi-
€

LXXVIII.

cum; ait Me : Plorabitis et flebitis; sed tristi-

tia vestra vertetur in. gaudium. Deinde post-
quam ostendit post tristitiam sequuturum gau-
dium esse, mororemque l:titiam pariturum ,

ἣ λύπη τίχτει τὴν χαρῶ. χαὶ ὅτι αὕτη p ἐν βραχεῖα, ες ipsumque legen: esse futurum, Lztitiamque per-
$4, δὲ ἡδονὴ ἀπέραντος, ἐπὶ map ἦλθε xogua- A petuam, ad. vulgare decurrit exemplum : et quid

χόν" xo τί φησιν ; Ἢ γυνὴ ὅταν τίκτῃ; λύπην ἔχει.
Καὶ χέχρηται παραδολῇ, ἣ xot ol προφῆται, συνε-
- c € τ - 5 Ὁ) V 3 , /
“ὥς τῇ ὑπερόολῇ τῶν ὠδίνων τὰς ἀθυμίας mapu)
λοντες. Ὃ
€ b 2^ 5 5 Ww m , , e , FK
ὑμᾶς: ἀλλ᾽ ἣ ὠδὶς τοῦ τόχου γίνεται χαρᾶς αἰτία "
ἅμα χαὶ τὸν περὶ ἀναστάσεως πιστούμενος

^Y / -» sr , 5 N- - 4]
οξ λέγει, τοιοῦτον ἐστιν * ὠοινες λήψονται

, Α
λόγον, καὶ
^ ^ z 1 - ce τὸ ΩΣ
δεικνὺς ὅτι τὸ ἐντεῦθεν ἀπελθεῖν ὅμοιόν ἐστι τῷ ἀπὸ

ΔΑ Jm -- 2? M » oe rd AME. A . 3^
μήτρας ἀπελθεῖν eic λαμπρὸν φῶς - ὡσανεὶ ἔλεγε" μὴ

" u "SN , ,
θαυμάσητε ὅτι διὰ λύπης τοιαύτης ἐπὶ τὰ συ μφέροντα

ea nf ec AM NC ΑἹ ἘῸΝ 5. NOTAS £g) ΕἾ ΑΒΒΙ
ὑμᾶς ἄγω" ἐπεὶ χαὶ ἣ μήτηρ ἐπὶ τὸ γενέσθαι μήτηρ
[i » M , , M ern
οὕτως ἔρχεται διὰ λύπης. Αἰνίττεται δὲ ἐνταῦθα xat
τὰς

el 3^ S X bd ΄ 2 M

τι μυστιχον- ὅτι ἔλυσεν αὐτὸς τοῦ θανάτου τὰς ὠδινας,
, " Ὁ * ^

xat νέον ἄνθρωπον ἀτιογεννηθῆναι πεποίηχε. Καὶ οὐχ

ΞΡ , , S

εἶπεν, ὅτι παρελεύσεται ἣ θλίψις μόνον, ἀλλ᾽ οὐδὲ μέ-

- , [s

μνηται αὐτῆς τοσαύτη ἣ διαδεχομένη χαρά. Οὕτω

᾿ ποῖ "ἘΖ 2 y UN N CES εὖ , e

καὶ τοῖς ἁγίοις ἔσται. Καὶ μὴν οὗ δ'ὰ τοῦτο χαίρει ἣ
A c Ex E) 2 ' / 3^2 d

γυνὴ, ὅτι ἦλθεν ἀνθρωπος sig τὸν χόσμον, ἀλλ᾽ ὅτι
3 m ^f, CN 5 M 2. NON bud » -

αὐτῇ! παιδίον ἐτέχθη. Ἐπεὶ εἰ διὰ τοῦτο τον , οὖ-

δὲν ἐχώλυε καὶ ἐφ᾽ ἑτέρα γυναιχὶ Soetlo τὰς νὴ

Τίνος οὖν ἕνεχεν

τιχτούσας χαίρε ειν. οὕτως εἶπεν;

Ὅτι εἷς τοῦτο μόνον παρέλαόε τὸ ὑπόδειγμα, εἰς τὸ
ω-

? , M V CFA e ^
εἴξαι πρόσχαιρον μὲν τὴν λύπην, διηνεχῇ δὲ τὴν

o2

/ 1 * / 5: '
/99*v* xat εἰς το μεταστᾶσιν εἰναι προς ζωὴν , χαὶ
5 * L -ἷ2 3 wN/ * /M ovre 5 21.54
εἰς τὸ μεγὰ τῶν ὠοινῶν το χερόος. Καὶ Quz. EUR EV, ετε-

,

χθη παιδίον, ἀλλ᾽, ὅτι Ἄνθρωπος. " Evzaüüa Yee | μοι
τὴν ἀνάστασιν αἰνίττεται τὴν αὐτοῦ, χαὶ ὅτι οὐχ ἐχεί-
νῳ τῷ ὠδίναντι θανάτῳ ᾽ ἀλλὰ τῇ βασιλείᾳ τίχτεσθαι
à Eu Διὰ τοῦτο οὐχ εἶπεν, ἐγεννήθη αὐτῇ παιδίον,
ἀλλ᾽,

οὖν νῦν μὲν λυπηθήσεσὺε "πάλιν δὲ ὄψομαι t συ, χαὶ

Εἶτα

ἀποθανεῖται δηλῶν, φησί" Καὶ οὐδεὶς αὐτὴν αἴρει ἀφ᾽

Ἐγεννήθη ἄνθρ ρῶπος εἰς τὸν χόσμον. Καὶ ὑμεῖς

ἢ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν t προ ὅτι οὐχ ἔτι
ane
ὑμῶν.
/ i 3
Πάλιν οὐδὲν ἄλλο ΣῈ icbiondik διὰ τούτων, ἢ ὅτι
» *N e D 5 , , ,
ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἐστι. Τότε γὰρ εἴσεσθε πάντα λοιπόν.
7 N75» A M
Τί δέ ἐστιν, Ἐμὲ οὐχ ἐρωτήσετε; " Οὐ δεήσεσθε μεσί-
2: , PP me A, ΤΡ /, , oO -
του, ἀλλ᾽ ἀρχεῖ τὸ ὄνοιλα μόνον εἰπόντας πάντα λαδεῖν
* ^ M M “Ὁ - ci
[* ApZv , ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι, ὅσα ἐὰν αἰτήσητε τὸν
Πατέρα ἐν τῷ ὀνόματί Δεῖ; Ὁ ὀνόματ
ἔρα ἐν τῷ ὀνόματί μου.] Δείκνυσι τοῦ ὀνόματος
«ἃ »] - 1 A , Y ,
τὴν δύναμιν, εἴ γε μὴ δρώμενος μηδὲ παραχαλούμε-

4. Quatuor Mss. οὐ δεηθήσεσ
' [Verba inclusa e Savilio

fz. | Alii δεήσετε.]
petimus, Carent iis Codd.

, -Ὁ Ts Y
"Ev ἐχείνη τῇ ἡμέρᾳ ἐμὲ οὐχ ἐρωτήσετε οὐδέν. D

att? 21. Mulier cum parit, tristitiam habet.
Qua parabola prophete frequenter usi sunt, mce-
rorem partus doloribus comparantes. Hoc autem
vult significare : Vos ceu partus dolores invadent ;
at partus dolor est letitize. causa : sic et. futaram
resurrectionem confirmans, ostendensque hincabire
perinde esse atque ex utero 1n. splendidam egredi
lucem; ac si diceret, Ne miremini quod per hunc
dolorem vos ad utilia ducam : nam mater sic per
B dolorem mater efficitur. Hic. etiam. mysticum
quidpiam subindicat, quod ipse quoque mortis do-
lores solverit, et novum hominem regenerari cu-
raverit. Non dixit autem solum trisütiam. trans-
ituram, sed ne memorat illam quidem ; tantum
erat adventurum gaudium.Sic sancüs eveniet. At-
qui non ideo gaudet mulier, quia venit homo in
mundum, sed quia sibi natus est infans. Nam si
ideo gauderet, nihil impediret quominus illze quee
non pariunt, de alis parieniibus gauderent. Cur
ergo sic loquutus est? Quia ad hoc solum usus
€ est exemplo, ut ostenderet temporaneum esse do-
lorem, gaudium vero perpetuum; moriem esse
translationem ad. vitam, magnumque partus dolo-
rum lucrum. Nec dixit, Natus est infans, sed,
Homo. Hic enim resurrectionem suam subindicare
videtur, et quod non morü illi parienti, sed regno
nasceretur. Ideo non dixit, Natus est ei infans,
sed, Zomo natus est in mundo. 22. Et vos
nunc quidem tristitiam habebitis ; iterum au-
tem videbo vos, εἰ tristitia vestra vertetur in
gaudium. Deinde quod non. ulira moriturus sit,
inquit: £t. nemo illud tollet a vobis. 25. In
illa die me non rogabitis quidquam. Werum au-
tem nihil aliud his confirmat, quam quod a Deo
sit. Tunc scietis omnia. Quid sibi vult autem,
Me non rogabitis? Mediatore opus non habebi-
tis, sed. sufficiet solum nomen proferre ut totum
acciplatis; 29. men, amen dico vobis: si
quid petieritis Patrem in. nomine meo. Osten-
dit nomunis potestatem, siquidem nec visus

^

nostri , sed necessaria ea esse hoc loco, declarant quce
sequuntur.

Resurre-
ctio partui

compara-
tur.

Act. ἢ. 29.
20. 91»

dct.1.3 4.

Joan. 14.8.
et 13. 36.

554

nec rogatus, sed nominatus tantum, apud Pa-

S. JOANNIS CHRYSOST.

trem mirabiles reddit. Übi antem hoc factum
est? Ubi dicunt : Aespice ad minas eorum, et da
servis tuis cum fiducia loqui sermonem tuum,
et facere in nomine tuo signa. Et concussus
est locus ubi erant. 24. Usque modo non peti-
stis quidquam. Hinc ostendit. rursum, expedire
ut abeat, siquidem usque ad illud tempus nihil pe-
tüierunt; tunc acciplent omnia quacumque petie-
rint. Neque enim, licet vobiscum. deinceps non
versaturus sim, putetis vos derelictos fuisse : no-
men meum majorem dabit vobis fiduciam.

9. Cum ergo dicta illa obscuriora essent, ait : A
95. Hec in proverbiis loquutus sum vobis. F'enit
hora cum jam non in proverbiis loquar vobis.
Erit tempus, cum omnes clare intelligetis; hoc
est, resurrectionis tempus. "Tunc palam de Patre
annuntiabo vobis. Nam. quadraginta diebus versa-
batur loquebaturque cum illis, convescens et ex-
ponens ea quie ad. regnum Dei pertinebant. Nunc
enim metu correpti, dictis non attenditis : tunc
resuscitatum videntes, et una versantes , poteritis
fidenter omnia discere; quia Pater vos amabit ,
cum vestra de me fides firmior erit. 36. £t. non
rogabo Patrem. Suficit vestra in me dilectio ad
patrocinium. 27. Quia vos me amastis , et cre-
didistis quia a Deo exivi. Exivi a Patre , et
veni in mundum. Iterum relinquo mundum,
et vado ad. Patrem. Cum enim resurrectionis
verbum non parum eos consolatum esset, necnon
quod. audirent illum a Patre exivisse, et eodem
redire , frequenter illa versat. Alterum enim. pol-
licebatur, quod recte in ipsum crederent; alterum,
quod. in tuto esse deberent Quando igitur dicebat ,
Modicum , et. non videbitis me; et modicum ,
et videbitis me, jure quid sibi vellet ignorabant :
nune vero non item. Quid autem significat , Me
non interrogabitis ? Non dicetis, Ostende nobis
Patrem tuum , ct, Quo vadis? quia omni. co-
gnitione pleni eritis, et erga vos afficietur Pater
sicut et ego. Hoc maxime illis bonam spem in-
didit, quod. discerent futuros se Patri amicos. Ideo
dicunt : 50. /Vunc scimus quia nosti omnia. Vi-
den' quomodo secundum affectum animi ipsorum
responderet? .Et non est opus tibi , ut quis te

b

b ἕως ἄρτι οὐχ ἠτήσατε οὐδέν. Haec suo marte adjecit
Savilius: et quidem hoc loco desiderantur, et a librariis
sunt omissa, Qua de re sic ille loquitur in notis : His
verbis preeposuimus verba contextus, quc tamen Codi-
ces nostri non exhibebant. Hoc autem. in Chrysostomi
exemplaribus sepe fieri, ex eoque ἀσάφειαν magnam

ARCHIEP.

467

CONSTANTINOP.,

voc, ἀλλ᾽ ὀνομαζόμενος μόνον, καὶ παρὰ τῷ Πατρὶ
ποιεῖ θαυμαστούς. Ποῦ δὴ τοῦτο γέγονεν ; Ἔνθα λέ-
γουσιν * ΓἘπιδε ἐπὶ τὰς ἀπειλὰς αὐτῶν, καὶ δὸς τοῖς
δούλοις σου μετὰ παῤῥησίας λαλεῖν τὸν λόγον σου,
x«i ποιεῖν ἐν τῷ ὀνόματί σου σημεῖα. Καὶ ἐσείσθη
ὃ τόπος ἔνθα ἦσαν. P "Etoc ἄρτι οὐχ ἠτήσατε οὐδέν.
᾿Εντεῦθεν δείκνυσιν, ὅτι συμφέρει πάλιν αὐτὸν ἀπελ-
θεῖν, εἴ γε ἕως τότε οὐδὲν ἤτησαν , “ τότε δὲ λήψονται
πάντα ὅσα ἂν αἰτήσωσι. Μὴ γὰρ, ἐπειδὴ λοιπὸν οὐ
συνέσομαι ὑμῖν, νομίσητε ἐγχαταλελεῖφθαι" τὸ ὄνομά
μου μείζονα ὑμῖν δώσει παῤῥησίαν.

Ἐπεὶ οὖν “συνεσχιασμένα ἦν τὰ εἰρημένα, φησί:
Ταῦτα ἐν παροιμίαις λελάληκα ὑμῖν, καὶ ἔρχεται ὥρα
ὅτε οὐχ ἔτι ἐν παροιμίαις λαλήσω ὑμῖν. ἔσται χαι-
ρὸς, ὅτε πάντες εἴσεσθε σαφῶς. Λέγει δὲ τὸν τῆς ἀνα-
στάσεως χρόνον. ότε παῤῥησίᾳ περὶ τοὺ Πατρὸς
ἀναγγελῶ ὑμῖν. Καὶ γὰρ ἐπὶ τεσσαράχοντα ἡμέρας
συνῆν xo διελέχθη αὐτοῖς, συναλιζόμενος, καὶ λέγων
τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Nüv μὲν γὰρ ἐν
φόδῳ ὄντες, οὗ προσέχετε τοῖς λεγομένοις " τότε δὲ
ἀναστάντα ἰδόντες, καὶ συνόντες, δυνήσεσθε παῤῥησία
πάντα μανθάνειν, ὅτι αὐτὸς ὃ Πατὴρ ὑμᾶς φιλήσει,
τῆς εἰς ἐμὲ πίστεως βεόδαίας γεγενημένης. Καὶ οὐχ
ἐρωτήσω τὸν Πατέρα. ᾿Αρχεῖ ἣ εἰς ἐμὲ ἀγάπη προ-
στῆναι ὑμῶν. "Oct ὑμεῖς ἐμὲ περιλήκατε, xol πεπι-
στεύχατε, ὅτι ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἐξῆλθον. Ἀπὸ τοῦ Πα-
τρὸς ἐξῆλθον, χαὶ ἔργομαι εἰς τὸν χόσμον. Πάλιν
ἀφίημι τὸν κόσμον, καὶ πορεύομαι πρὸς τὸν Πατέρα.
᾿Ιϊπειδὴ γὰρ ὃ τὴς ἀναστάσεως λόγος οὖχ ὡς ἔτυχεν
αὐτοὺς παρεμυθεῖτο, καὶ μετὰ τούτων τὸ ἀχούειν, ὅτι
παρὰ Θεοῦ ἐξῆλθον, καὶ ἐκεῖ ὑπάγω, συνεχῶς αὐτὰ
περιστρέφει. "T5 μὲν γὰρ ἠγγυᾶτο, ὅτι ὀρθῶς πιστεύ--
ουσιν εἰς αὐτόν * τὸ δὲ, ὅτι μέλλουσιν ἐν ἀσφαλείᾳ
εἶναι. Ὅτε μὲν οὖν ἔ εγε, Μικρὸν, xo οὐ θεωρεῖτέ
με" χαὶ μικρὸν, καὶ ὄψεσθέ με, εἰκότως ἠγνόουν " νῦν
δὲ οὐχ ἔτι. Τί δέ ἐστιν, ᾿Εμὲ οὖκ ἐρωτήσετε; Οὐχ
εἴτε, Δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα σου, xoi, Ποῦ ὑπά--
γεις; ὅτι πᾶσαν εἴσεσθε τὴν γνῶσιν, xot διαχείσεται
πρὸς ὑμᾶς ὃ Πατὴρ, ὥσπερ καὶ ἐγώ. Τοῦτο μάλιστα
αὐτοὺς ὀναπνεῦσαι ἐποίησε, τὸ μαθεῖν ὅτι τῷ Πατρὶ
ἔσονται φίλοι. Διὸ λέγουσι: Νῦν οἴδαμεν ὅτι οἶδας
πάντα. "Oplic ὅτι πρὸς τὸ ὑφορμοῦν τῇ διανοίᾳ ἀπε-
χρίνατο; Καὶ οὐ χρείαν ἔχεις ἵνα τίς σε ἐρωτᾷ * του-
τέστι, πρὶν ἢ ἀχοῦσαι οἶδας τὰ σχανδαλίζοντα ἡμᾶς,

nasci, qua textu apposito facile tolletur, premonitum
volo eruditum lectorem. Erit enim hoc documentum ad
lurima. Chrysostomi nostri loca corrigenda et illu-
stranda. diligenti. lectori perutile, Ejus exemplum se-
quuti, haec que mox explicantur, adjecimus.
v Quidam τότε λήψονται.

IN JOANNEM HOMIL.

καὶ ἀνέπαυσας, ἐπειδὴ εἶπες, Ὃ Πατὴρ ὑμᾶς φιλεῖ,
ὅτι ἐμὲ πεφιλήχκατε. ΝΙετὰ τοσαῦτα xal τηλικαῦτα,
τότε λέγουσι, Νῦν οἴδαμεν. Ορᾷς πῶς ἀτελῶς εἶ, ov j
Εἶτα ἐπειδὴ ὥσπερ τινὰ χάριν αὐτῷ παρέχοντες λέ-
γουσι, Nüv οἴδαμεν, λέγει" πολλῶν δεῖσθε ἑτέρων,
ὥστε ἐπὶ τὸ τέλειον ἐλθεῖν" οὐδὲν οὐδέπω ὑμῖν χκατώρ-
θωται. Nüv οὖν προδώσετέ με τοῖς ἐχθροῖς, χαὶ το-
σοῦτος ὑμῶν χρατήσει φύδος, ὥστε μηδὲ μετ᾽ ἀλλή-
Ἀλλ᾽ οὐδὲν ἀπὸ τούτων

-

λὼν δυνηθῆναι ἀναχωρῆσαι.

- - / ei ze

πείσομαι δεινόν. "Op πῶς πάλιν συγχαταύατιχὸς ὃ

Ἐν t: - ^ - I

λόγος ; Τοῦτο γοῦν αὐτοῖς xat ἐγχαλεῖ, ὅτι συγτατα-

- 3 ^V à] YY^

6dcstc δέονται διηνεκῶς. "Exzi7 γὰρ ἔλεγον, Ἴδε

m .,e€ , - M , , I - , Ais

Vüv παὀδησίᾳ λαλεῖς, xat παροιμίαν οὐδεμίαν λέγεις,
- , , cs ,

xal διὰ τοῦτο πιστεύομέν σοι" δείχνυσιν ὅτι νῦν, ὅτε

, b , IT

πιστεύουσιν, οὕπω πιστεύουσιν, οὐδὲ προσίεται αὐτῶν
Nery r —- , 5 e DEN ^

τὰ ῥήματα. Ταῦτα λέγε'; εἰς ἕτερον αὐτοὺς παραπέμ.-

Y € 1 eL AN ,

πὼν χαιρόν. Τὸ δὲ, Ὃ Πατὴρ μετ᾽ ἐμοῦ ἐστὶ, δι
E ' E D ΄

αὐτοὺς πάλιν τέθειχε- τοῦτο γὰρ ἄνω χαὶ χάτω
- M , Y /

ἃ ἐδούλετο μαθεῖν. [τα δεικνὺς, ὅτι οὐ τὴν τελείαν
e NISX 4 he a ΄ 9 ᾽. ὦ ᾿
γνῶσιν παρεδίδου αὐτοῖς ταῦτα λέγων, ἀλλ᾽ ὥστε τὸν

- M , EN M 2 M
λογισμὸν αὐτοῖς μὴ στασιάζειν ( εἰχὸς γὰρ αὐτοὺς λο-
/ E] , /, X sch 2^* c Ξ' ,
γίζεσθαι ἀνθρωπινά τινα, xat ὅτι οὐδειλιᾶς ἀπολαύ--

cC ,ὔ 14 rp o /
σουσι παρ᾽ αὐτοῦ βοηθείας), φησί Ταῦτα λελάληκα
» , » , cr M
ὑμῖν, ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε" τουτέστιν, ἵνα μὴ
c cT 5 M ^Y
Ex6d)mzi με τῆς διανοίας διιῶν, ἀλλὰ παραδέξησθε.
^ x / 2 M
Μὴ τοίνυν εἰς δόγμα τις ἑλκέτω τὰ λεγόμενα" εἰς γὰρ
M
qp

Y τω , ax.
μέχρι τούτου, φησι, τοιαῦτα πάσχουσι" “στήσεται

TES M , 55V
ἡμετέραν εἴρηται παράχλησιν xo ἀγάπην. Οὐδὲ

- -» ^ ^ J E] m ,
ὑμῖν τὰ τῶν OstwOv* ἀλλ᾽ ἕως ἂν ἦτε ἐν τῷ χόσμῳ,
ω Fi ^ δ M M
θλίψιν ἕξετε, οὐ νῦν ὅτε παραδίδομαι, ἀλλὰ καὶ μετὰ
n YE RAN ἔρνος "p ro c 5. ἊΝ Y ἘΠ
ταῦτα. Ἀλλὰ ἀνάστητε τῷ λογισμῷ " οὐδὲν γὰρ πεί-
ὦ , Ὁ
σεσύε δεινόν. 'Γοῦ γὰρ διδασκάλου περιγενομένου τῶν
- ι * n FOX - L
ἐχθρῶν, οὐ χρὴ τοὺς μαθητὰς ἀλύειν. Καὶ πῶς νενί-
M » d Y / nbi Y Y^ cpu τ
χηχας, εἶπε μοι, τὸν χόσμον;: Etxov μὴν ἤδη ὅτι τὸν
y 2 m !e , y ^ NS
ἄρχοντα αὐτοῦ χατέδαλον χάτω ' εἴσεσθε δὲ xat ὕστε-
, »- ͵
ρον, πάντων εἰχόντων ὑμῖν χαὶ παραχωρούντων.

^ Y Y Ξ cc 1 , ἘΠ ᾿

"Ἕξεστι δὲ " χαὶ ἡμῖν νικᾶν, ἐὰν βουλώμεθα, εἷς τὸν
τς E cm z S Y /

ἀρχηγὸν τῆς πίστεως ἡμῶν ἀφορῶντας, χαὶ ταύτην
y 3:4 - * 4

βαδίζοντας τὴν δὸὸν, ἣν αὐτὸς Tui ἔτεμεν. Οὕτως

ES , ἊΣ 5 ΄"

οὐδὲ θάνατος ἡμῶν περιέσται. 'Τί οὖν; o0 τεθνήξομεν,

, Sy de x Y , ^c cns EJ Ξ 1 E K M

φησιν; ἀπὸ γὰρ τούτου δῆλον ὅτι οὗ περιέσται. Καὶ

€

Y / ; sy N 2i qni
μὴν τότε ὃ ἀνταγωνιστὴς ἔσται λαμπρὸς, οὖχ ὅταν
- — € - 3^ € Ἐν
μὴ συμπλαχὴ τῷ ἐχθρῷ, ἀλλ᾽ ὅταν συμπλακεὶς μὴ
, A y Ἃ
χατέχηται. Οὐ τοίνυν διὰ τὴν συμπλοχὴν θνητοὶ,
M Aoc m
ἀλλὰ διὰ τὴν νίκην ἀθάνατοι. Τότε γὰρ ἂν uev θνη-
Y mi 3 , 9 οὖ es "0 A - 3.
τοὶ, εἰ ἐμένομεν παρ᾽ αὐτῷ διηνεχῶς. Ἅδοπερ οὖν OUX

à Savil. ἐθούλοντο.
^ Morel. στήσω ὑμῖν. [Mox Savil. διανάστητε pro ἀνά-

LXXIX/ al? v£xviit:

E

468

555

interroget. ld est, Antequam audias , vides quid
nos perturbet , et recreasti nos dicendo , Pater vos
amat, quia vos me amastis. Post tot et tanta,
tunc tandem dicunt , Nunc scimus. Viden' quam
rudes adhuc essent? Deinde quia, ceu gratias
agentes, dicunt, ZYunc scimus, ait ille, Multis
aliis opus habetis, ut perfectionem attingatis : ni-
hil adhuc a vobis perfectum est. Nunc igitur me
inimicis tradetis, et tanta vos invadet formido ,
ut neque simul abscedere possitis. Sed nihil hinc
ego damni patiar. Viden' quomodo rursum attem-
peratus sermo sit? Hac ergo de re illos accusat ,
quod perpetuo indulgentia opus haberent. Cum
enim dicerent, 29. Ecce nunc palam loqueris ,
et proverbium nullum dicis , 50. et ideo credi-
mus tibi ; ostendit etiam nunc cum credunt, non-
dum credere, nec se illorum dicta admittere. Hzc
vero dicit ad aliud illos tempus remittens. Illud
autem , 32. Pater mecum. est, propter eos ite-
rum posuit : hoc enim illos discere semper voluit.
Deinde ut ostendat se hzc dicendo nondum illis
perfectam tradidisse notitiam ; sed. ne ratiociniis
exagitarentur ( verisimile enim erat eos humana
quzdam cogitasse, metuisseque se nullum ab eo
auxilium habituros esse), ait : 53. Hec loquutus
sum. vobis , ut in me pacem habeatis ; id. est ,
Ut non excidam ex animo vestro , sed me recipia-
tis. Ne quis ergo hac dicta in dogma trahat :
nam hiec ad. nostram. consolationem dilectionem-
que dicta sunt. Neque enim hzc tantum. patiemi-
ni : eerumnze vestrze tandem sedabuntur; sed donec
in mundo eritis , in &rumnis versabimini , non so-
lum nunc cum trador, sed etiam postea. Sed ani-
mum erigite : nihil enim grave patiemini. Post-
quam enim Magister inimicos vicerit, non oportet
discipulos contristari. Et quomodo , quaeso , mun-
dum vicisti? Jam dixi, me principem ejus eje-
cisse foras; scietis autem postea, cum omnes
cedent vobis, et obtemperabunt.

5. Licet enim nobis quoque vincere, si volue-
rimus ducem fidei nostre respicere, et illa via,
quam ille aperuit, incedere. Ita neque mors nos
superabit. Quid ergo? inquies; an non moriemur?
hinc enim constaret mortem non vicisse. Atqui
tunc certator clarus est, non quando cum hoste
non confligit, sed. quando congressus non vinci-
tur. Non ergo propter congressum mortales , sed
propter victoriam immortales. Tunc enim morta-
les essemus, si perpetuo in morte maneremus. Ut

στητε.]
b Alii χαὶ ἡμᾶς.

v. 3o.

Homines

quomodo
sint 1mmor-
tales,

556
enim longissimz vit: animalia non immortalia
dixerim, etsi diutarno ante mortem vivant tem-
pore : sic nee. mortalem dixerim eum , qui post
mortem resurrecturus est. Die, quiso, si quis ad
breve tempus erubesceret , illumne perpetuo ru-
brum diceremus ? Minime : non enim id habitus
est. Si quis pallidus fieret, an hunc regio morbo
captum diceremus? Minime : temporaneus quippe
morbus est. Ne ergo mortalem dicas eum, qui mo-
dico tempore in morte fuit. Nam sic. dormientes
possemus mortuos appellare : sunt enim, ut ita
dicam, mortui , nihilque operantes. Sed mors cor-
pora corrumpit? Et quid hoc? non enim moriuntur
ut in corruptione maneant, sed ut meliora eva-
dant. Vincamus ergo mundum ; ad immortalita-
lem curramus, sequamur regem, ipsi tropaeum
erigamus, voluptates despiciamus. Non opus est
laboribus ; animam transferamus ad. zelum, et to-
tus mundus victus est. Si illum non concupiscas,
victus est; si derideas illum, superatus est. Hospi-
tes sumus et peregrini : de nulla ergo re tristi
doleamus. Neque enim si ex florente patria et
claris majoribus ortus, in longinquam | migrares
terram , nemini notus, sine liberis, sine opibus,
deinde a quopiam contumeliam acciperes, perinde
egre ferres ac si domi id. passus esses. Cum scires
enim te in peregrina et aliena regione esse , id tibi
omnia facile ferenda et contemnenda esse suade-
ret , et famem et sitim , et si qua alia. Hoc etiam
nunc cogita : te nempe advenam et peregrinum
esse , et utpote in aliena regione a nulla re turbe-
ris. Civitatem enim habes, cujus opifex et creator
est Deus; hac vero peregrinatio ad breve tempus
est. Qui vult verberet, contumeliis, conviciis one-
ret. In peregrina terra sumus, et misere vivimus.
Grave quippe esset id in patria pati, inter conci-
ves; tunc maxima esset infamia et jactura. Si au-
tem ibi quis esset, ubi neminem sibi notum habet,
omnia facile toleraret. Contumelia enim ex infe-
ravior judicatur. Ut exempli

S. JOANNIS CHRYSOST.

469

rentis voluntate g
causa, si quis prwtorem sibi notum contumelia
afficeret, tunc contumelia esset acerba ; 51 autem
privatum esse ratus offenderet , ne attingere qui-
dem videretur eum cui infertur. Sic nobiscum
reputemus. Neque enim contumeliosi illi quinam
simus sciunt; nempe caelorum cives, in supernam
adscripti patriam, et inter Cherubinorum choreas.
Ne itaque doleamus, neque contumeliam putemus

ὁ. Alii post ἐρυθρόν addunt εἶναι.
* [xat αὐτῷ Savil.; χαὶ αὐτοί Codd. nostri, quod pla-
cet.]

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἂν εἴποιμ: τὰ μαχροδιώτατα τῶν ζώων ἀθάνατα,
καίτοι Ys πολὺν μένοντα χρόνον Es θανάτου * οὕτως
οὐδὲ θνητὸν, διὰ τὸ λύεσθαι θανάτῳ, τὸν μέλλοντα
μετὰ τὸν θάνατον ἀνίστασθαι. Eiri γάρ μοι, εἴ τις
πρὸς ὀλίγον ἐρυθριάςεις, τοῦτον οὕτω καλέσωμεν διη-

νεχῶς “ἐρυθρόν; Οὐδαμῶς οὐ γάρ ἐστι τὸ πρᾶγμα

4

ΟΣ E ' c D
ἕξις. Et τις ὠχρὸς γένοιτο, τοῦτον ἰχτεριῶντα προσ-
ε ω Ξ 3 058 m δ , Hd Y p , ,
ροῦμεν ; Οὐδαμῶς * πρόσχαιρον γὰρ τὸ πάθος. Οὐχ-
E Y Ξ
οὖν οὐδὲ θνητὸν καλέσεις τὸν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ γενόμενον
/ q D
ἐν θανάτῳ *. ἐπεὶ καὶ τοὺς καθεύδοντας οὕτως ἐροῦμεν"
, -
τεθνήχασι γὰρ, ὡς εἰπεῖν, καὶ εἰσὶν ἀνενέργητοι.
3 * / ΄ ri e
Ἀλλὰ φθείρει τὰ σώματα; Καὶ τί τοῦτο; οὐ γὰρ ἵνα
5 c , c
ἐν φθορᾷ μείνη, ἀλλ᾽ ἵνα βελτίω γένηται. Νικήσωμεν
/ M ,
τοίνυν τὸν χύσμον, πρὸς ἀθανασίαν δράμωμεν, dxo-
, cCÓ - c
λουθήσωμεν τῷ βασιλεῖ, στήσωμεν * αὐτῷ τρόπαιον,
/, D Ὁ c -
χαταφρονήσωμεν αὐτοῦ τῶν ἡδονῶν. Καὶ οὐ δεῖ mo-
νων" μεταθῶμεν τὴν ψυχὴν “πρὸς τὸν οὐρανὸν, καὶ
, /, ͵ D
γενίχηται ὃ χόσμος ἅπας. Ἂν μὴ ἐπιθυμήσης αὐτοῦ,
E
γενίχηται" ἂν καταγελάσης αὐτὸν, ἥττηται. ΞΞένοι
2 3 M / ^ ΩΣ c
ἐσμὲν xa παρεπίδημοι" [98v τοίνυν τῶν λυπηρῶν
ἀλγῶμεν. Οὐδὲ và i (δ ἥμενος À &
γῶμεν. ὁ γὰρ, εἰ πατρίδος γενόμενος λαμπρᾶς
^ , ^ hu Ὁ
χαὶ προγόνων περιφανῶν, εἰς μακράν τινα γὴν ἀπῆλθες;
LANCER n Y m : δῷ
μ-ηδενὶ γνώριμος ὧν, μιηδὲ παῖδας ἔχων, unas πλοῦτον,
23 , M Ὁ
εἰτα τις ὕδρισεν, ἤλγησας ἂν ὡς οἴχοι ταῦτα παθών. "To
* 3^ 7. b COR MIT. ΄ As RS /
γὰρ εἰδέναι σαφῶς, ὅτι ἐν ξένῃ χαὶ ἀλλοτρία εἰ, πάντα
/, E
φέρειν εὐχόλως ἔπειθε, καὶ τὸ καταφρονεῖσθαι xai τὸ
bd ESSO cC M A Ue D € c /
πεινῆν xal διψῆν, xo τὸ ὁτιοῦν παθεῖν. Τοῦτο λόγισαι
EH 7 5
χαὶ νῦν, ὅτι ξένος εἰ xol παρεπίδημος, καὶ μηδέν σε
BONES AN Uu / VC , y.
τῶν ἐν τῇ ζένη ταύτῃ θορυόφείτω. Καὶ γὰρ πόλιν ἔχεις,
, ^ /
ἧς τεχνίτης xol δημιουργὸς 6 Θεός" * ἣ ὃξ παροίχη-
^
σις αὕτη πρὸς βραχὺ γίνεται καὶ otov. O βουλόμενος
uu [3 6 I X ^ ,ὔ Ἔ; p r 2 Y ὶ
τυπτέτω,, ὑδριζέτω, λοιδορείτω. "Ev ξένη ἐσμὲν, xa
5 E e ^ MR ^ DA τὶ Ut XS c
εὐτελῶς ζῶμεν. Τὸ γὰρ δεινὸν, ἐπὶ τῆς πατρίδος τοῦτο
παθεῖν, ἐπὶ τῶν πολιτῶν * τότε ἣ μεγίστη ἀσχημοσύ-
; | ζημία. Ἐὰν δὲ ἢ zy) TE 4
νη xoi ζημία. ᾿Βὰν δὲ ἡ τις ἔνθα μηδένα γνώριμον
ΕΣ , $257 OW ε V ode tere.
ἔχη; πάντα εὐχόλως ὑφίσταται. Ἢ γὰρ ὕύρις ἀπὸ τῆς
ἡνώμης τῶν δόριζόντων χαλεπωτέρα γίνεται. Οἷον,
ἐάν τις εἰδὼς τὸν ὕπαρχον ὄντα ὕπαρχον ὑύρίσῃ, τότε
s d6 ; VC EN ΔΟΝΥ τοῖν yn 562 » 5
ἡ ὕδρις πικρά ἐὰν δὲ ἰδιώτην νομίσας δόρίση , οὐδε
ei I Ὁ M ; d Y '
ἅψασθαι δύναται τοῦ ταῦτα πάσχοντος. Οὕτω δὴ xat
ἡμεῖς λογισώμεθα. Οὐδὲ γὰρ ἴσασιν ὅπερ ἐσμὲν οἵ
ὑδρισταὶ, olov ὅτι πολῖται τῶν οὐρανῶν, xal εἰς τὴν
ἄνω P ἀπογεγραμμιένοι πατρίδα, xui τῶν Χερουόδίμ.
ἔσμιεν συγγορευταί. M7, τοίνυν ἀλγῶ δὲ 06
u γχορευταί. Μὴ v ἀλγῶμεν, μηδὲ ὕόριν
A M e 9 ,
ἡγώμεθα τὴν ὕδριν. Ei ἐγνώριζον, οὐκ ἂν ὕόρισαν.
Ἀλλὰ πτωχοὺς xai εὐτελεῖς νομίζουσι; Μὴ τοίνυν
Á ^*^ c - , - v ph 5 1 /,
μηδὲ ἡμεῖς ταύτην ὕόριν νομίζωμεν. Εἰπὲ γάρ μοι,

εἴ τις ὁδοιπορῶν παῖδας τοὺς αὐτοῦ φθάσας, ὀλίγον

ἃ Quidam εἰς τὸν οὐρανόν.
à Morel. εἰ δέ.
b. Alii ἀπεγράρημεν.

IN JOANNEM HOMIL.

^ / E / , LU , , /, 3
διάστημα ἐν πανδοχείῳ ἐχαθέζετο περιμένων αὐτοὺς
Y M A - E z

εἰτα ὃ πανδοχεὺς, T, τῶν δῥοιπόρων τις, ἀγνοῶν ὅστις

y, ^ ΚῸΣ ᾿ 2. « Y T χν
ἂν εἴη, δυσχεράνειε πρὸς ἐχεῖνον χαὶ λοιδορηθείη

i

τ

3 LO M L4 5 J - δὰ ἡ. c
ἀρα οὐ γελάσεται τὴν ἄγνοιαν ἐχείνου ; οὐ τέρψει: μᾶλ-
EN 4 λ dc 9 E] / e 1) m
λον αὐτὸν ἣ πλάνη; οὖχ ἐντρυφήσει, ὡς ἄλλου τινὸς
P , - e - M Α EJ
ὑφρ'ζομένου; Οὕτω xol ἡμεῖς πράττωμεν. Καὶ γὰρ £v
, * L4 ,
πανδογείῳ χαθήμεθα περιμένοντες "τοὺς ἡμετέρους
M e Ad , A ew , er € m€— , ΓΞ
τοὺς δοξύοντας τὴν 0009 τούτην. Ὅταν ὁμοῦ πάντες
, f. T ,
γενώμεθα, τότε εἴσονται τίνας ὑόρίζουσιν. Οὗτοι τότε

, , , 2 m Nw c x DE. τῆν Τὰ
χάτῳ νευουσι, τοτε ἐρουσιν οὗτος EGTUV ὃν £c 0U. £V

ἡμεῖς οἱ di εἰς γέλωτα
ἡμεῖς οἵ ἄφρονες εἷς γέ ;

, ,ὔ , , M c
Δύο τοίνυν τούτοις παραμυθησώμεθα ἑαυτοὺς , ὅτι

c

μεῖς οὐχ δόριζόμεθα ( οὐ γὰρ ἴσασιν οἵτινές

LI
5 6 E , NI DU ,
ἐσμεν), xat ὅτι, x&v βουλώμεθα δίχην λαύεϊν, δώσου-
34 59V Y , ,
t χαλεπωτάτην. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτό τινα
ze MA is Δ » ! , mp, 5 E
οὕτως ὠμὴν xo ἀπάνθρωπον ἔχειν ψυχήν. Τί oov, ἂν

A - , 2f ES

παρὰ τῶν δμοφύλων δόριζώμεθα; τοῦτο γάρ ἐστι
^ , rp? o " L7 E] ᾿ ^ EC σαὶ) ὦ 7
τὸ φορτιχόν. Τοῦτο μὲν οὖν ἐστὶ τὸ χοῦφον. Τί δή-

τε: Ὅτι οὐ" 6uot ὙΞΎΣΙ e ize
οτε; ὅτι οὐχ ὁμοιίὼς τοὺς ἀγαπώμιενους υορίξοντας

τ

[4 a Ὰ ΄ M e Α ^ ra
ὑορισμένους; λέγομεν τὰ ῥήματα πολλάχις"

5^* , , e co? ^ y , 7 ^
ἀδελφός ἐστιν ὃ ὑόρικὼς, φέρε γενναίως * πατήρ ἔστι"
-, M - ^ ^ ' M c.
θεῖός ἐστιν. Εἰ δὲ τοῦ ἀδελφοῦ xai πατρὸς τὸ ὄνομα
€- Ὁ οὖ E] » , ,

δυσωπεῖ, πολλῷ μᾶλλον ἂν εἴπω τούτων γνησιώτερον.
i] M L LÀ 5^ V M ,

Οὐ γὰρ ἀδελφοὶ μόνον * ἀλλήλοις ἐσμὲν, ἀλλὰ χαὶ μέ-
M ^

λη xai σῶμα ἕν. Ei ὃ

M
z

-ῸὰὭω E E eo ΜΝ "^ -
τοῦ ἀδελφοῦ ὄνομα δυσωπεῖ,
“ον χ τω , παν Eh
πολλῷ μᾶλλον τὸ τοῦ μέλους. Οὐκ ἤχουσας τῆς ἔξω
, 7 ci - * δ᾿ το
παροιμίας λεγούσης, ὅτι δεῖ τοὺς φίλους μετὰ τῶν

2^ , τι, 2 » , /,
ἐλαττωμάτων ἔχειν; ox Txoucac Παύλου λέγοντος, 470

E

Lxxix. al. Lxxviit. 557

esse contumeliam. Nos si cognoscerent , non utique
lederent. Sed nos pauperes miserosque putant?
Ne ergo id pro contumelia habeamus. Dic enim
mihi, si quis lier agens servos suos aliquandiu in
diversorio exspectaret, caupo autem vel viator,
seu alius quispiam ignarus, illi malediceret et con-
viclaretur, nonne illius ignorantiam rideret , il-
liusque errore delectaretur? nonne lztaretur ac si
alius , non ipse , afficeretur contumelia? Ita et nos
faciamus. Nam in diversorio sedemus, viz socios
exspectantes. Cum omnes conveniemus , tum quos
l;serint, intelligent. Tunc, demisso capite, dicent :
Hic est quem nos stulti habuimus in derisum.

4. His ergo duobus consolationem accipiamus,
et quod non nos injuriam accipiamus ( non enim
sciunt quinam simus ), tum quod, 51. ulcisci veli-
mus, poenas illi gravissimas demum sint. daturi.
Verum absit ut quispiam tam crudelis et inhuma-
nus sit. Quid si a contribulibus nostris injuriam
accipiamus? illud enim molestum esset. Imo le-
vissimum. Quare? Quia non pari modo dilectos
atque ignotos conviciantes toleramus. Hzc contu-
melia affectis hortandi causa. szepe dicimus : Fra-
ter est qui lesit, fortiter feras: pater. est, vel pa-
truus. Quod si fratris vel patris nomina revereris ,
dicam quid propinquius. Non solum enim fra-
tres mutuo sumus, sed et membra et corpus
unum. Quod si fratris nomen reveremur, multo
magis membri. Non audisti externum illud pro-
verbium , amicos cum vitiis esse ferendos? non
audisti Paulum dicentem, Alter alterius onera

ὅτι Αλλήλων τὰ βάρη βαστάζετε; οὐχ δρᾷς τοὺς A portate? annon amatores vides? Cogor enim,

ΝᾺ 32 3€ - v

O7, ἀφ ὕμων τὸ πα-
2 ,
ἔχει

- s 2 Ae R T A z Ξ
ἐρῶντας; ᾿Αναγχάζομαι γὰρ, ἐπει
[8 - E x 3,9) ΒΞ Y [4 ^0
ράδειγμα σχεῖν οὐχ ἔχομεν, ἐπ γὴν τὴν ὑπόθε-

Ἁ , - - q m^
σιν τὸν λόγον ἀγαγεῖν. Ποιεῖ δὲ αὐτὸ xot ὃ Παῦλος
er , "5 ^ V ΒΝ * E 7,
οὕτω λέγων * Εἶτα τοὺς μὲν τῆς σαρχὸς ἡμῶν πατέρας
» M AT q
εἴχομεν παιδευτὰς, * χαὶ ἐνετρεπόμεθα. Μᾶλλον δὲ
φησὶν, ὅ
L
M
τὰ

€ M

2 - E] , 3 € ,
EXELVO ξυχατροότερον εἰπεῖν. περ Ρωμαίοις .

90) πΞ ΒΥ. τ᾿ παος:στίσας- e Ὁ, ew ^ ) b
ΕΥ̓ ΤΟ. ξρ; φησι ΠΩ ρεσ σατε με vf, ὑμῶν 000 AX. T

E] , M c 5 , 5 M 3 H er
ἀχαθαρσία χαὶ τῇ ἀνομία εἰς τὴν ἀνομίαν * οὕτω πα-
, A F € Lo ^ c^ e Nw , M
ραστήσστε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνη. Διὰ
*

τὰ a e * 5c c ai. 7 ^ ^N /
τοῦτο χα! ἡμεῖς θαῤῥοῦντες ἐπομεθα τοῦ παραδειγμα-
E , M c ' 7T -
τος. Οὐχ δρᾶς τοίνυν τοὺς ἐρῶντας, oca οὗτοι πορνῶν
E , M
γυναιχῶν περιχαιόμενοι πάσχουσι δεινὰ, ῥαπιζόμενοι,
, , , ,

τυπτόμενοι, γελώμενοι, θρυπτομένης ἀνεχόμενοι πόρ-
| cpRMCO Iu τα dla. üGoUodamc; 7} d
γης, ἀποστρεφομένης, μυρία δόριζούσης; Ἀλλ᾽ ὅμως

[ τοὺς ἡμετέρους e Savil. et Codd. accessit. Su-
pra ex iisdem negationem ante γελώσεται addidimus.
Infra Savil. 7252222:.]

* Nonnulli ἀλλήλων. [Paulo ante πολλῷ μᾷλλον ex eo-
dem Savilio supplevimus. Desunt ea in Codd. nostris.]

σξετ

quia a vobis tale exemplum mutuari non possum,
ad illud recurrere : quod. ipsum facit Paulus sic

dicens : Deinde patres quidem carnis nostre Hebr, 12.

habuimus | eruditores, et reverebamur. lmo9-
illud opportunius dicatur, Quod Romanis dioit :

Sicut exhibuistis membra «vestra servire im- Rom.6.19.

munditie et iniquitati ad. iniquitatem : ita
exhibete membra «vestra servire justitie. ldeo
et nos fidenter exemplum referre pergimus. Non
vides igitur amatores , qui meretrices depereunt ,
quanta perferunt mala, alapis czduntur, verbe-
rantur, irridentur, lascivum scortum perferunt ,
dum se adversatur et mille contumelias infert? Et
tamen si semel blandum quidpiam et suave vi-

a Alii χαὶ οὐκ ἐντρεπόμεθα, et sic legit Interpres Lati-
nus. [ Mox. φησὶν, εἰπεῖν, ὅπερ P. Cod. 705; εἰπεῖν, ὅπερ
b. φησίν Savil. omisso proximo φησί.]

* [Ita quoque Cod. 705 ; ἀπτόμεθα Cod. 709 ; ἐχώμεθα
Savil., haud dubie recte. ]

Sap. 5. 3.

Adagium.

Gal. 6.2.

Discrimen
inter amo
rem Dei,
et
meretricis.

aniorem

Joan. 15.
15.

558

deant, omnia sibi felicia putant, priora avolant ,
prospera cuncta sunt, sive paupertas accidat,
sive morbus, sive quidpiam hujusmodi. Vitam
sibi vel miseram vel felicem existimant, prout
affectam sibi amasiam habent. Non gloriam hu-
manam, non ignominiam norunt; sed si injuria
inferatur, ex hujusmodi voluptate et rebus apud
illam prosperis omnia facile ferunt. $1 illa convi-
cietur , si in faciem conspuat, illi se rosis aspergi
putant. Et quid mirum si tali erga. illam. affectu
sunt ? Illius quippe domum omnium splendidissi-
mam esse putant, etsi lutea illa sit, etsi In rui-
nam vergat. Ecquid de parietibus loquor? Nam
visis iis in quels versari solent locis, excitantur.
Hic vero concedite mihi ut apostolicum illud pro-

S. JOANNIS CHRYSOST.

feram : Sicut exhibuistis membra vestra servire
immunditie , ita exhibete membra vestra ser-
vire justitie. Idipsum ego dico : ut illas dilexi-
mus, sic nos mutuo diligamus, nec nos grave quid-
piam pati existimabimus. Et quid dico nos mu-
tuo? Sic Deum dil'gamus. Inhorruistis audien-
les me tantum exigere erga Deum amorem , quan-
tum erga meretricem. exhibemus? At ego exhor-
resco quod ne parem quidem exhibeamus. Et si
placet, illud expendamus, etsi admodum mole-
sta res sit. Amasia amantibus nihil boni promittit,
sed ignominiam , turpitudinem , contumeliam; hoc
enim affert meretricis consuetudo, ridiculum red-
dit, turpem, infamem. Deus vero ccelum et cole-
stia bona. pollicetur; filios suos et Unigeniti fra-
tres reddit, viventi tibi innumera largitur, mor-
tuo resurrectionem , et tot tantaque bona, ut ne
cogitare quidem ea possis, nosque honorabiles
venerandosque efficit. Ila iterum expendere cogit
omnia 1n voraginem et perniciem ; Deus jubet cz-
lum ipsum serere, et centuplum dat, atque vi-
iam :ternam. llla amatore ut. mancipio utitur,
quovis tyranno acerbior; Deus vero dicit : Jam

non dicam vos sergos , sed amicos. 471

5. Vidistisne magnitudinem hic malorum, illic
bonorum? Quid ad hzc? Illius gratia multi vi-
gilant, et imperanti toto animo morem gerunt ,
domum relinquunt, patrem, matrem, amicos,
pecunias, patrocinia, omnia sua deserunt et labe-
factari sinunt ; Dei vero causa, imo potius nostri

» Quidam ἐνταῦθα δότε. Morel. ἐνταῦθα δὲ δότε

ARCHIEP.

. Savil. ut nos.

CONSTANTINOP,

^ [24 [4 δύ Ἄν, εἴ Y^ / 5 - 4
x&v ἅπαξ ἣδύ τι καὶ ἥμερον ἴδωσιν, πάντα αὐτοῖς ἐν
- , V ,
εὐπραγίᾳ,, καὶ πάντα οἴχεται τὰ πρότερα, xoi πάν-
τα ἐξ οὐρίων φέρεται, χἂν πενία, χἂν νόσος, xàv
€ D / eu rp" M / N ec hod ,
δτιοῦν τούτοις ἕτερον. Τὸν γὰρ βίον τὸν ἑαυτῶν τίθεν-
ται ἄθλιόν τε xot μαχάριον, ὡς ἂν τὴν ἐρωμένην ἔχωσι
M 2
πρὸς αὐτοὺς διαχειμένην. Καὶ οὐ δόξαν ἴσασιν ἀνθρω-
/ D -
πίνην, οὐκ ἀτιμίαν ἀλλὰ, κἂν δόρίζη τις, ὑπὸ τῆς
πολλὴς ἡδονῆς xai τῆς παρ᾽ ἐχείνης εὐημερίας ἅπαν-
Z € àt 242 / P» ^ ). 8 2) en ?
τα φέρουσι ῥαδίως " ἐχείνη δὲ x&v λοιδορήσηται, κἂν
M
εἰς τὸ πρόσωπον πτύσῃ, ῥόδοις βάλλεσθαι νομίζουσι
ταῦτα πάσχοντες. Καὶ τί θαυμαστὸν, εἰ περὶ αὐτὴν
, σ
οὕτω διάχεινται; Καὶ γὰρ τὴν οἰκίαν τὴν ἐχείνης πα-
σῶν εἰναι λαμπροτέραν νομίζουσι, x&v πηλίνη 7,
* , C δ, /, , N , 2
χἂν χαταπίπτουσα. Kot τί λέγω τοὺς τοίχους ; Καὶ
M Χ / 2l N τῷ ^ / 2 ε /
γὰρ τοὺς τόπους αὐτοὺς, ἔνθα διατρίδουσιν ἐν ἑσπέ-
p4 , δρῶντες διανίστανται. ἢ ᾿νταῦθα δέ μοι δότε λοι-
πὸν τὸ ἀποστολιχὸν εἰπεῖν. Καθάπερ ἐχεῖνός φησιν"
“Ὁ jd , N P). € cn ὃ c m 9
cTep παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀχα-
, er 7 M l4 e cs c
pata , οὕτω παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν τῇ δικαιο-
, 4 ,
σύνῃ * τὸν αὐτὸν τρόπον κἀγὼ λέγω * ὡς ἠγαπήσαμεν
ταύτας, ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, χαὶ οὐδὲν δεινὸν
ἀλλήλους; Οὕτως
ἀγαπήσωμεν τὸν Θεόν. ᾿Εφρίξατε ἀχούσαντες, ὅτι

ἡγησόμεθα πάσχειν. Καὶ τί λέγω

τοσοῦτον ἀπαιτῶ μέτρον ἀγάπης ἐπὶ Θεοῦ, ὅσον περὶ
δ , 5 iN PI? - 9.9. X , ci “1
τὴν πόρνην ἐπεδειζάμεθα ; AAA. ἐγὼ φρίττω, ὅτι οὐδὲ
τοσοῦτον ἐπιδειχνύμεθα. Καὶ, εἰ βούλεσθε, ἐπεξέλθω-
μὲν τῷ λό ῳ, εἰ καὶ σφόδρα φορτιχὸν τὸ λεγόμενον.
Ἢ ἐρωμένη τοῖς ἐρῶσιν οὐδὲν ὑπισχνεῖται χρηστὸν,
ἀλλ᾽ ἀτιμίαν, καὶ αἰσχύν: αἱ 06 "ToS ὸ
μίαν, ἰσχύνην, χαὶ U6ow. Τοῦτο γὰρ
εἶναι ποιεῖ τὸ προσεδρεύειν πόρνη γυναικὶ, χαταγέ-
λαστον, αἰσχρὸν, ἄτιμον. Ὃ δὲ Θεὸς οὐρανὸν, καὶ τὰ
E] E] - 2 / 2 N SN P
ἐν οὐρανοῖς ἐπαγγέλλεται ἀγαθὰ, χαὶ υἱοὺς ἡμᾶς
ἐποίησε, καὶ ἀδελφοὺς τοῦ Μονογενοῦς, καὶ ζῶντί σοι
μυρία παρέσχε, καὶ τελευτῶντι ἀνάστασιν, χαὶ το-
Ὁ E] ; NÉ E] N ce ΝΆ c
σαῦτα ἐπαγγέλλεται δώσειν ἀγαθὰ, ὅσα μηδὲ ἐννοῦ-
σαι δυνατὸν, xal τιμίους καὶ αἰδεσίμους fiuc ποιεῖ.
Καὶ πάλιν, ἐχείνη δαπανδν ἀναγχάζει πάντα τὰ αὐτῶν
εἰς βάραθρον χαὶ ἀπώλειαν" ὃ δὲ Θεὸς σπείρειν χε-
, M ^ ᾿ Ne , , M
λεύει τὸν οὐρανὸν, καὶ ἑκατονταπλασίονα δίδωσι, καὶ
ζωὴν αἰώνιον. Πάλιν, ἐκείνη ὡς ἀνδραπόδῳ χέχρηται
ὄνον. ; ἐκείνη ὡς ἀνδραπόδῳ χέχρητ'
Ὁ DU , ^
τῷ φιλοῦντι, τυράννου παντὸς χαλεπώτερον ἐπιτάτ-
τουσα᾽ ὃ δὲ Θεός φησιν, Οὐχέτι λέγω ὑμᾶς δούλους,
ἀλλὰ φίλους.
Ἐἴδετε τὴν ὑπερδολὴν xod τῶν ἐνταῦθα χκαχῶν, xot
mM ΕῚ D a.c , - "n, "m M M τ
τῶν ἀγαθῶν "τῶν ἐχεῖθεν; Τί οὐν τὰ μετὰ ταῦτα ;
Τ p Ἔν 35 ES »ot ᾿ Nd
αὐτῆς μὲν ἕνεχεν xat ἀγρυπνοῦσι πολλοὶ, καὶ ἅπερ
ἂν ἐπιτάξη, μετὰ προθυμίας ὑπακούουσι, καὶ οἰκίαν
ἀφιᾶσι, xol πατέρα, καὶ μητέρα, xol φίλους, καὶ
χρήματα, καὶ προστασίαν, χαὶ πάντα ἐν ἀπορίᾳ καὶ

α [ τῶν ἐχεῖ Savil., ex correctione , opinamur.]

IN JOANNEM IIOMIL.

ἐρημίᾳ τὰ αὐτῶν τοῦ δὲ Θεοῦ πολλάχις ἕνεχεν, μᾶλ-
λον δὲ ἡμῶν αὐτῶν ἕνεκεν, οὐδὲ τρίτην. μοῖραν ἄνα-
λῶσαι αἱρούμεθα τῶν ὄντων, ἀλλὰ πεινῶντα δρῶντες
περιορῶμεν, χαὶ παρατρέχομεν γυμνὸν, καὶ οὐδὲ λόγου
μεταδίδομεν. "Exstvag δὲ κἂν θεραπαινίδα ἴδωσιν οἵ

βάρδαρον, ἐν μέση τῇ ἀγορᾷ

3 δστῶτες,
^ ,
ὥσπερ ἐγκαλλωπιζόμενοι; χαὶ ἀγαλλόμενοι διαλέ-

Y M
ἐρασταὶ, xal
γόνται, μακρῶν λόγων ἀνελίττοντες διαύλους - xol
δὐδὲν εἶναι τὸν βίον πάντα νομίζουσι δι’ αὐτὴν, οὐκ
ἄρχοντας, οὐ Ἐν (καὶ ἴσασιν ὅσοι τοῦ νοσή-
ματος εἰλήφασι πεῖραν)" xal χάριν ἔχουσι πλείονα
H , AM , [em 5 5 E
ἐπιταττούσῃ, ἢ δουλεύουσιν Éc£potc. Ap' οὐχ εἰχότως

9 ἐν ον δ᾽ τσ ECCLE , λάσειε: Ἂ va
γέεννα ; ἀρ᾽ οὖχ εἰκότως μυρίαι χολάσεις ; Ἀνανήψω-
μὲν τοίνυν, χαὶ παράσχωμεν τῇ τοῦ Θεοῦ διαχονία
χἂν τοσοῦτον, χἂν τὸ ἥμισυ μέρος; οὗ τὴ πόρνη πα-
ρέχουσιν ἕτερθι , X& τὸ τρίτον. Τάχα gpuumene πάλιν;
Καὶ γὰρ χαὶ αὐτός. Ἀλλ᾽ οὐχ ἠδουλόυ. ἣν ἐπὶ τῶν λό-
jn μόνον, ἀλλὰ xal ἐπὶ τῶν πραγμάτων φρίττειν

E]

ὑμᾶς. Νῦν δὲ ἐν τι μὲν " ἡμῖν ἣ χαρδία συστέλλεται,
e! TS b ^N ^

αἰ βύστοβεν: Τί οὖν τὸ χέρδος ; Ἂν

μὲν γὰρ ἐχεῖ Ms Ὁ χρή

Νῃ ἀλλὰ

ὀδύρεται,
ς
ἁλούς - ἐνταῦθα δὲ,

η “

ἐξελθόντες δὲ π
, , $9. ,
ψατα ἀναλίσχειν, οὐδεὶς πενίαν
M "^ /, Yw ,
αἱ δανεισάμενος ἔδωχε πολλάχις
ἐὰν ἐλεη! ἡμοσύνης ποθεν παῖ-
^
δας, xai γυναῖχας, xn οἰκίαν, xoi προστασίαν, χαὶ
,
μυρίας προφάσεις ἡμῖν προύδάλλονται. ᾿Αλλ᾽ ἡδονὴ
^ » M ΕῚ 2 Ὡ 7, ΕῚ ^ cC ^ 58/
πολλὴ, φησὶν, ἐχεῖ. 'oUxo γάρ ἐστιν ὃ θρηνῶ xat ὀδύ-
AN ty ΕΣ N IY , , c 1 €^N /
ρομαι. Τί οὖν, ἐὰν δείξω μείζονα ἐνταῦθα τὴν ἡδονήν ;
3 - Dd ew m
Ἐχεῖ τῆς ἡδονῆς ἣ
αἰσχύνη. χαὶ ἣ U6Go Y d$ δαπάνη, δεύτερον ὃ πό-
ἰσχύνη, xut fj ὑόρις, xoi ἣ δαπάνη, δεύτερον ὃ πό

H * * /
μεν γὰρ οὗ [x 90V ὑποτέμνεται

P , m c
λεμος xat ἣ ἀπέχθεια: ἐνταῦθα δὲ οὐδὲν τοιοῦτον. Τί
λ ΚΣ GET Kx y
γὰρ τῆς ἡδονῆς ταύτης ἴσον,
^ c » , b M . 3 -" , M
προσδοχῶντα τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν ἐχεῖ βασιλείαν, xal

5 /, m
εἰπε μοι, χαθῆσθαι
N , c e Y S M S 3
τὴν λαμπρότητα τῶν ἁγίων, καὶ τὴν ζωὴν τὴν ἀτε-
, M D - €
Aa Ἀλλὰ ταῦτα ἐν Eu φησὶν, ἐχεῖνα

3.

Y
δὲ ἐν πείρᾳ. Ποία πείρᾳ ; Βούλει χαὶ ἐνταῦθα τὰ ἐν

/
πείρᾳ εἴπω; ᾿Ἐννόησον πόσης ἐλευθερίας ἀπολαύεις,
dates
xaX πῶς οὐδένα δέδοιχας οὐδὲ τρέμεις ἀρετῇ συζῶν,
οὐχ ἐχθρὸν, οὐκ ἐπίδουλον, οὐ συκοφάντην, οὗ τὸν
^ c
παρευδοχιμοῦντα, 00x ἀντεραστὴν, οὗ ζηλότυπον, οὐ
x 2 , E] E m » / 57
πενίαν, οὐ νόσον, οὐχ ἄλλο τῶν ἀνθρωπίνων οὐδέν -
- “ oW “ἃ ,ὔ M , c
ἐχεῖ δὲ, κἂν μυρία χατὰ γνώμην γένηται, xat ὥσπερ
ἐχ πηγῶν ὃ πλοῦτος ἐπιῤῥέη, ὃ τῶν ἀντεραστῶν πό-
δ Nest o ' NV elu ἃ ΄ - ,
λεμος, xat at ἐπιδουλαὶ, xaX ol λόχοι πάντων ἀθλιώ-
, D , ͵
τερον ποιήσει τοῦ μετ᾽ ἐχείνων πλυνομένου τὸν βίον.
ik ^ /
Τῆς γὰρ καταπτύστου θρυπτομένης ἐχείνης xo τρυ-
, /, M " , M
dens; acoge τὸν πόλεμον ΕΠ ἀπ τ t εἰς τὴν

πώτερον χαὶ πάσης ἀφορητότερον τιμωρίας. ᾿Αλλ’ οὐκ

ἐνταῦθα τοιοῦτον οὐδέν. Ὃ γὰρ χαρπὸς, φησὶ, τοῦ

LXXIX.

al. 50
causa, Sepe ne tertiam quidem facultatum par-
tem expendere volumus , sed famelicum despici-
ius , nudum videntes prztercurrimus, neque al-
loqui dignamur. Illius vero si ancillulam viderint
amatores , barbaram licet, in medio foro stantes,
blande et hilari vultu alloquuntur , longioreque
utuntur sermone. Propter illam nihil esse vitam
arbitrantur , nihil principes, nihil regnum (id
sciunt certe quotquot hunc experti sunt morbum);

Qt

LXX VIII.

et majorem habent imperanti gratiam, quam ser-
vientibus ceteris. Nonne merito gehenna , nonne
innumera nos manent supplicia? Evigilemus ita-
que, et Dei ministerio exhibeamus aut tantum-
dem aut dimidiam certe partem eorum quz me-
retricl czteri probent, ant tertiam ut minimum
partem. Forte iterum horretis? Et ego quoque.
At vellem vos non de verbis tantum , sed et de
rebus ipsis horrere. Nunc autem hic cor movetur,
egressi vero omnia abjicimus. Quid hinc ergo

lucri? Si illic consumendze essent. pecunize, nemo ,,,,,

Ad

mosynam

elee-

more

defleret paupertatem, sed foneraretur etsi sgepe hortatur.

captus fuisset : hic. vero si eleemosyna nominetur,
statim filios, uxorem , domum , curam rei fami-
liaris, et millia obtendimus. Sed multa, inquies ,
illic voluptas est. Hoc est quod doleo , de quo
excrucior. Quid vero si ostendero hic majorem
esse voluptatem? Illic enim non parum volupta-
tem minuit pudor, contumelia , sumtus ; itemque
bellum et inimicitize : hic vero nihil. hujusmodi.
Quid enim, quaso, huic voluptati par esse possit,
sedere regnum celorum exspectantem, sanctorum
splendorem , vitam perpetuam? At, inquies, hac
exspectantur , illa experimur. Quomodo experi-
ris? Visne tibi ostendam hic quoque experimentum
haberi? Cogita quanta fruaris libertate, quod nul-
lum timeas vel tremas dum virtutem sectaris ,
non inimicum, non insidiatorem, non sycophan-
tam, non zmulum, non rivalem, non zelotypum,
non paupertatem , non zgritudinem , non aliud
quidpiam humanum. Illic vero, etsi innumera ex
voto succedant, et divitiae quasi ex fonte manent,
rivalium bellum, insidie , omnium miserrimam,
illorum vitam efficiunt, qui in his. volutantur.
Ad voluptatem enim illius respuendce et. effemi-
natz necesse est moveri bella ; quod mille morti-

475 bus gravius et omni Solon intolerabilius est.
ἐχείνης EIS Τοῦτο οὖν μυρίων θανάτων χαλε-- ^ Hic autem nihil hujusmodi. Fructus enim, inquit,

Spiritus, caritas, gaudium, pax. Nusquam bel-
lum, non intempestivi pecuniarum sumtus, non post

b [ ἡμῖν inseruimus e Savil. et Cod. 705; ὑμῶν Cod. 709.]

TOM. VIII.

56

540 5:

expensam opprobria : si obolum des, si panem, si
calicem. aque frigide , multa tibi gratia habebi-
tur, nihilque te moerore doloreve afficiet ; sed
omnia te liberum gloriosumque reddent , et ab
omni te turpitudine liberabunt. Quam ergo excu-
sationem habebimus, quam veniam, qui hzc re-
linquimus, contrariis nos damus , et in caminum
ignis ardentis nos sponte conjicimus? Quare hor-
tor eos qui hoc morbo laborant, ut resipiscant ,
et ad sanitatem redeant, nec in desperationem in-
cidant. Nam et ille filius his longe graviora pas-
sus est; sed quia ad paternam domum reversus
est, et ad pristinum restitutus honorem est, et illo
qui semper probe se gesserat, clarior apparuit.
Hunc et nos imitemur ; et ad Patrem reversi vel
sero tandem, ab illa captivitate rcsiliamus, et in
libertatem. nos transferamus, ut regno celorum
fruamur, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, quicum Patri gloria, unaque Spiritui san-
cto, in s:ecula saeculorum. Amen.

JOANNIS

a Savil, putat legendum ἐπὶ τῷ σε. [ In sequentibus
eumdem Savil. sequuti sumus. Legebatur ἀλλὰ πάντα
ὥστε ἀπαλλαγῆναι καὶ ποιῆσαι ἔνδοξον, neC aliter habent

CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

/ / x 3 / T
Πνεύματος, ἀγάπη; χαρὰ; εἰρήνη. Οὐδαμοῦ πόλεμος,
M »
οὐδὲ χρημάτων ἄχαιρος δαπάνη, οὐδὲ ὀνείδη μετὰ
δαπάνης": x&v ὀῤολὸν δῷς, x&v ἄρτον, κἂν ποτήριον
b / ^
ψυχροῦν, πολλήν cot τὴν χάριν εἴσεται, καὶ οὐδὲν
2 5 , E eS *
ἐπὶ τό cs δαχεῖν, xol λυπῆσαι ποιεῖ, ἀλλὰ πάντα
[24 b H ἄγον ον M / 5 λα 3 ,
ὥστε ποιῆσαί σε ἔνδοξον, χαὶ πάσης ἀπαλλάξαι αἰσχύ-
νης. Τίνα οὖν ἕξομεν ἀπολογίαν, ποίαν συγγνώμην;

i D M 5 , - SA 5 / c M 2
ταῦτα μεν ἀφιέντες; τοις OS ἐναντίοις £QUTOUG ἐχδι-

δόντες, xol εἰς τὴν τοῦ πυρὸς χάμινον τὴν καιομένην
ἑχόντες ἑαυτοὺς " ἐκδάλλοντες 5 Διὸ παρακαλῶ) τοὺς τὰ
τοιοῦτα νοσοῦντας ἀναχτήσασθαι ἑαυτοὺς, χαὶ πρὸς
τὴν ὑγείαν ἐπαναγαγεῖν, μηδὲ ἀφιέναι εἰς ἀπόγνωσιν
ἐμπεσεῖν. Ἰϊπεὶ καὶ ὁ υἱὸς ἐκεῖνος πολλῷ χαλεπώτερα
τούτων ἔπαθεν" ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πρὸς τὸν οἶχον ἐπανῆλθε
τὸν πατρῷον, χαὶ ἐπὶ τῆς προτέρας ἐγένετο τιμῆς,
καὶ τοῦ διυπαντὸς εὐδοκιμιήσαντος ἐφάνη λαυπρότε-
ρος. Τοῦτον καὶ ἡμεῖς ζηλώσωμεν, καὶ πρὸς τὸν Tla-
τέρα ἐπανελθόντες, ὀψὲ γοῦν ποτε τῆς αἰχμαλωσίας
ἀποστῶμεν ἐχείνης, xal πρὸς τὴν ἐλευθερίαν ἑαυτοὺς
μ{εταγάγωμεν, ἵνα xal τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν
ἀπολαύσωμεν, χάριτι xol φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἡ δόξα,
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
"A uh.

Codd. nostri.]
b [ἐμβάλλοντες Codd. nostri , melius.]

HOMILIA LXXX.

Car. XVII v. 1. Z/ec loquutus est Jesus, et
sublevatis oculis in. celum, dixit: Pater,
venit hora, clarifica Filium tuum , ut et
Filius tuus clarificet te.

4. Qui fecerit et docuerit, inquit, hic ma-
gnus vocabitur in regno celorum; et merito
sane. Verbis enim philosophari facile est, opera
autem exhibere, fortis et magni animi. Quare
Christus de patientia verba faciens, seipsum in
medio proponit, jubens inde exempla sumere.
Ideo post hanc admonitionem in preces converti-
tur, docetque nos, in tentationibus omnia relin-
quenda et ad Deum confugiendum esse. Postquam
enim dixit, Zn mundo tribulationem habebitis,
illorumque animos concitavit, per orationem rur-

OMIAIA π΄.

Ταῦτα ἐλάλησεν 6 Ἰησοῦς, καὶ ἐπῆρε τοὺς “ ὀφθαλ-
* 5 e ? N 5 N S , 3*
μοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν, xat εἰπε Πάτερ, ἐλή-
7] ν ν
λυθεν ἣ ὥρα, δόξασόν cou τὸν Υἱὸν, ἵνα καὶ 6 Yióc
σου δοξάσῃ σε.

€ / Y / r3
Ὁ ποιήσας xal διδάξας, φησὶν, οὗτος μέγας χλη-
θήσεται ἐν τὴ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν * xot μάλα elixó-
Τὸ N ' NENEE / -. y
τως. Τὸ μὲν γὰρ διὰ ῥημάτων φιλοσοφεῖν, εὔχολον "
€ δὲ NN -Ὁ » πὶ (δειξ , ^ SN
ἡ δὲ διὰ τῶν ἔργων ἐπίδειξις, γενναίου τινὸς xal με-
γάλου. Διὸ χαὶ ὃ Χριστὸς περὶ ἀνεξιχαχίας διαλεγό-
μένος, μέσον ἑαυτὸν προτίθησι, χελεύων ἐχεῖθεν Aat
/ MACH 8 / Δ M Ὁ "
βθάνειν τὰ ὑποδείγματα. Διὰ τοῦτο xol μετὰ τὴν πα-
ραίνεσιν ταύτην ἐπὶ εὐχὴν τρέπεται, παιδεύων ἡμᾶς
ἐν τοῖς πειρασμοῖς πάντα ἀφέντας ἐπὶ τὸν Θεὸν χατα-
φεύγειν. "Eme" γὰρ εἰπεν, "Ev τῷ χόσμῳ θλίψιν
» m c b
ἕξετε, καὶ χατέσεισεν αὐτῶν τὰς ψυχὰς, διὰ τῆς εὐχῆς

sum erigit. Illum enim adhuc pro homine habe- E ἀνίστησι πάλιν. Ὥς vào ἀνθρώπῳ τέως προσεῖχον.

c Alii ὀφθαλμοὺς εἰς τόν. qn

IN JOANNEM

Καὶ δι᾿ exetvouc ταῦτα ποιεῖ, ὥσπερ οὖν χαὶ ἐπὶ Aa-
ζάρου, καὶ λέγει τὴν αἰτίαν, ὅτι Διὰ τὸν due τὸν
παρ:στῶτα εἶπον, ἵνα πιστεύσωσιν, ὅτι σύ με ἀπέ-

στειλας. Ναὶ, φησίν " ἀλλ᾽ ἐπὶ μὲν τῶνν Ιουδαίων εἰ-
χότως ταῦτα ἐγίνετο" ἐπὶ δὲ τῶν μαθητῶν τίνος ἕνε--
εἰχότως. Ot γὰρ μετὰ
τοσαῦτα λέγοντες, Νὺν οἴδαμεν, ὅτι πάντα οἶδας, μά-
λιστα πάντων βεθαιωθῆναι ἐδέοντο. Ἄλλως δὲ, οὐδὲ
εὐχὴν ὃ εὐαγγελιστὴς τὸ Misa n καλεῖ" ἀλλὰ τί

xc); Καὶ ἐπὶ τῶν μαθητῶν

φησιν;
χαὶ διάλεξιν αὐτὸ πρὸς τὸν ros [scc εἶναί D
σιν. Ei δὲ ἀλλαχοῦ λέγει εὐχὴν, καὶ δείκνυσιν αὐτὸν
i ji ET , / ΔΊΩΝ, M 2
ποτὲ μὲν ἐπὶ γόνατα καμπτόμενον, ποτὲ δὲ τοὺς ὀφθαλ-
M L4 Y - ' M
μοὺς εἷς τὸν οὐρανὸν αἴροντα, μὴ θορυδηθῆς. Διὰ γὰρ
τούτων παιδευόμεθα τὸ ἐχτενὲς τὸ ἐν ταῖς δεήσεσιν,
e A ce s 5 6) / M EE 2 2s - ^
ἵνα καὶ ἑστῶτες ἀναδλέπωμεν, μ.ὴ τοῖς ὀφθαλμοῖς τῆς
,ὔ ^ hu i^
σαρχὸς μόνον, ἀλλὰ χαὶ τῆς διανοίας" χαὶ ἵνα χάμ-
πτωμεν τὰ γόνατα, τὴν ἑαυτῶν καρδίαν συντρίδοντες.
Ἦλθε γὰρ ὃ Χριστὸς, ΡῈ ἑαυτὸν δεῖξαι μόνον, ἀλλὰ

χαὶ don τὴν παιδεύσων ἄφατον. Τὸν ὃ δὲ παιδεύοντα οὗ

"Vc SN Y
etx δημάτων μόνον, ἀλλὰ xat Ota πραγματῶν παι- B

7, y s 7 D n , το
δεύειν χρή. ᾿Αχούσωμεν τοίνυν τί φησιν ἐνταῦθα.
/ c "e , ^ εἰ
Πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, δόξασόν cou τὸν Υἱὸν, ἵνα
Ὗς fJ "ec, NET ud A / Ne A [207 ci
καὶ ὃ ΥἹὸς cou δοξάσῃ σε. Πάλιν δείχνυσιν ἡμῖν ὅτι
E] L4 LEV b N » b M] '
οὐχ ἄχων ἐπὶ τὸν σταυρὸν ἔρχεται. Πῶς γὰρ, ὃ xol
, ^ , M Li ad ^ m
εὐχόμενος τοῦτο γενέσθαι, xal δόξαν τὸ πρᾶγμα
- D , Ὁ ^
χαλῶν, οὐχ αὐτοῦ μόνου τοῦ πε ον du ἀλλὰ χαὶ

A , 5
τοὺ Πατρός: πεὶ χαὶ οὕτως ἐγέ ἔνετο. οὗ γὰρ ὃ Υἱὸς

M

μόνον, ἀλλὰ καὶ 6 Πατὴρ ἐδοξάσθη. Πρὸ μὲν γὰρ τοῦ

€ 3wX Ὁ ^m RI S N^
σταυρου Quoz [ουδαῖοι αὐυτον θεσαν"

᾿σραὴλ γάρ με,

"ne T EM * τὸ δὲ ^ a 3 1 LAM
Quat, QUX ΞῚ νω μετα ε τον στ υρον QVXOU U.EV'f

cl I" C » Y N , c
ἅπασα προσέδραμεν. Εἶτα λέγει xai τὸν τρόπον τῆς C

Ὁ.,}Έ ^ m , M OE raxz d * y^ 5 n
δόξης, καὶ πῶς αὐτὸν δοξάσει. Καθὼς ἔδωχας αὐτῷ
P , , ' er p ΝΥΝ , ἘΠ συ A
ἐξουσίαν πάσης σαρχὸς, ἵνα πᾶν, ὃ δέδωκας αὐτῷ, μὴ
, M - — -— "-
ἀπόληται. Τὸ γὰρ εὐεργετεῖν ἀεὶ, τῷ Θεῷ δόξα. Τί
QA A. YN , m" 5» 7 /, ,
δέ ἐστι: Καθὼς ἔδωχας αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρχός;
, τε / [«] , 5 5 « , A ec
Τέως δείκνυσιν, ὅτι οὐχ εἰς Ιουδαίους μόνους τὰ τοῦ
, ᾽ς , ) , 2^ M M 5 N 32
χηρύγματός ἐστι συνεσταλμένα, ἀλλὰ χαὶ εἷς τὴν οἷ-
, p
χουμένην ἐχτείνεται πᾶσαν, xol προχαταδάλλεται
J - - 3 A 5 τί
προοίμια τῶν ἐθνῶν. ᾿Κπειδὴ γὰρ εἰπεν" Eig 680v
τ τ᾿ / ji M € ,
ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε" μέλλει δὲ μετὰ ταῦτα λέγειν,
, , , y, m Ἡ M
Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, δείχνυσι χαὶ
* , zt / IN E τῷ
τὸν Πατέρα τοῦτο βουλόμενον. Σφόδρα γὰρ τοῦτ
j^ Y a M , 3
ἐσχανδάλιζεν ᾿Ιουδαίους, * χαὶ τοὺς μαθητὰς δέ. Οὐδὲ
- ᾽, - - e
γὰρ μετὰ ταῦτα εὐχόλως ἠνείχοντο τῶν ἐθνῶν ἅπτε-
m— ,
σθαι, ἕως τὴν τοῦ Πνεύματος ἔλαδον διδασχαλίαν"
A M 32 x ΓΑ 2 c 5 " 3 97
καὶ γὰρ οὐ μικρὸν σκάνδαλον ἐντεῦθεν ᾿Ιουδαίοις ἐγί-
Ἔκ στῇ A / M ΄ 2/5
νετο. Μετὰ οὖν τὴν τοσαύτην τοῦ Πνεύματος ἐπίδει-
2 δ € lá , , ,ὔ
ξιν, εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα παραγενόμενος ὃ Πέτρος, μό-

* Savil. «zi οἱ μαθηταὶ ὃξ οὐδὲ μετὰ ταῦτα.

HOMIL.

EXX€.! ab. Exxíx: 541

bant. Et propter illos hoc agit, ut in Lazaro, cau-

samque aperit, Propter turbam. circumstantem Joan. 11.

dixi, ut credant quia tu me misisti. Etiam, in- 42.
quies, sed coram Judaeis hac jure sic disposita
sunt ; coram discipulis autem quare? Etiam jure
coram discipulis. Qui enim post tot tantaque dice-
bant, /Vunc scimus quia scis omnia, plusquam
omnes indigebant confirmatione. Alioquin vero
m. naedien non orationem vocat ; sed quid ait?

"Hoe τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν Lune À Sublevatis oculis in celum, et magis illud. col-

loquium cum Patre fuisse insinuat. Quod si alibi
orationem vocet, et illum exhibeat nunc genua
flectentem, nunc vero oculos ad cxlum levantem,
ne turberis. His enim insütuimur quantum sit in
oratione perseverandum ; ut stantes suspiciamus,
non carnis tantum, sed etiam mentis oculis ; et ut
flectamus genua, corda nostra conterentes. Venit
enim Christus non modo nt sese exhiberet ; sed
etiam ut virtutem nos doceret ineffabilem. Magi-
ster autem non verbis tantum, sed re etiam erudiat
oportet. Audiamus ergo quid hic dicat. Pater,
venit hora, clarifica Filium tuum, ut et Filius
tuus clarificet te. Iterum. ostendit nobis se non
invitum ad crucem venire. Quomodo invitus ve-
niret, qui hoc et fieri rogat, et rem appellat glo-
riam, non crucifix1 modo, sed etiam Patris? Nam
ita factum est : non enim Filius tantum, sed etiam
Pater clarificatus est. Ante crucem enim nec Ju-

dae ipsum noverant (Zsrael, inquit, me non co- [sai, 1.3

gnovit): post crucem autem universus orbis ac-
currit. Deinde modum etiam glorix addit, et quo
pacto ipsum glorificabit. 2. Sicut dedisti ei po-
testatem omnis carnis, ut omne quod dedisti
ei non pereat. Semper enim benefacere, id gloria
Dei est. Quid sibi vult illud, Sicut dedisti ei po-
testatem omnis carnis? Interim ostendit przcdica-
tionem non ad Judaos tantum circumscriptam,
sed orbem totum pervasuram esse, et gentium vo-

cationis primordia statuit. Quia enim dixerat, Zn Mati.

viam. gentium ne abieritis ; diciurusque postea 5.

10

erat, Euntes docete omnes gentes, ostendit Pa- rij, 28.

irem etiam id velle. Nam id Judaeos admodum '9:
offendebat, etiamque discipulos. Neque enim po-
siea equo animo ferebant quod genies adjungeren-
tur, donec Spiritus doctrinam acceperunt ; illud
quippe Jud:eis non parum displicebat. Post tantam
igitur advenientis Spiritus celebritatem, Jerosoly-

mam veniens Petrus, vix potuit criminationem 4ct. tt.

effugere, cum de sindone loqueretur. Quid vero

Qu

A2 $. JOANNIS CHRYSOST.

significat illud, Dedisti ei potestatem. omnis

Heeretici carnis ? Interrogabo hereticos, Quandonam pote-
E Ing statem illam accepit ? ante vel. postquam illos ef-
) formasset? Ipse namque ait, postquam crucifixus
Matth. 28. est et resurrexit, Data est mihi omnis potestas.
5.19; Euntes docete omnes gentes. Quid. ergo? non
habebat potestatem operum suorum ; sed fecit qui-

dem eos, potestatem vero in eos non habuit post-

quam fecit? Atqui omnia facere exhibetur etiam

priscis temporibus , et illos quidem ut peccatores

Gen. 18. punit, alios vero qui convertuntur, emendat (Von
τῶν abscondam, iquit, « puero meo braham ,
quod facturus sum); alios vero qni recte faciunt,
honorat. liane tunc quidem babebat, nunc perdi-

dit, et rursum recepit? Ecquis daemon hzc loquu-

tus est? Quod si eadem et tunc et in praesenti 1psi
potestas inerat ( ait. enim, Sicut. Pater suscitat
mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult
vivificat) ; quid significat dictum illud? Missu-

rus illos erat ad gentes ; ne itaque putarent quid
innovari, quod dixisset, /Von sum. missus nisi

ad oves que perierunt domus Israél, ostendit

hanc esse quoque Patris voluntatem. Quod. si il-

lud perquam humiliter loquatur , nihil mirum :

sic enim illos tunc instituebat , necnon eos qui

post futuri erant ; atque, ut dixi, ex tanta verbo-

rum humilitate, suadebat se auditorum imbecilli-

tati sermonem attemperare.
9. Quid vero sibi vult illnd, Omnis carnis ?
Neque enim omnes crediderunt. Verum, quod. ad
ipsum attinet, omnes. Quod si non dictis attende-
bant, non erat haec culpa doctoris, sed non acci-
pientium. Ut omne quod dedisti ei, det eis vitam
ceternam. Quod si hie etiam humanius loquitur,
ne mireris. Jam memoratis enim de causis id agit,
atque cavens semper ne magnifice ex se loquatur :
illud enim auditores offendisset , qui nihildum
magnum de ipso opinabantur. Joannes tamen cum
ex se loquitur, non ita facit, sed sublimiore utitur
Joan. x. 3, Sermone hujusmodi : Omnia per ipsum facta
4.9, 1. sunt, et sine ipso factum. est nihil; et, Fita
erat ; et, Lux erat ; et. In propria venit ; non
quod non haberet potestatem, nisi accepisset ἢ sed
Ibid.v.12, quod. aliis quoque daret Potestatem filios Dei
fieri. Paulus. similiter ipsum aequalem Deo di-
cit. Ipse vero humaniore modo petit sic: Ut omne
quod dedisti ei, det eis vitam eternam. 5. Hec
est autem. ita cterna, ut cognoscant te solum

Philipp. 2.
6.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἃ y ΑΔ} λή ^ - 31-9 M ὰ
tc ἴσχυσεν τὰ ἐγχλήματα διαφυγεῖν, εἰπὼν τὰ xac
A ^ J UN aa ΕἾ ^ » m Plu ,
τὴν σινδόνα. Τί δέ ἐστιν, "Eótxac αὐτῷ ἐξουσίαν
, 5 ,ὔ P , » A “57 ,ὕ ,
πάσης σαρχός; πότε ἄρα τὴν ἐξουσίαν ταύτην ἔλαύεν,
5}. A M , c M
ἐρήσομαι τοὺς αἱρετικούς: πρὸ τοῦ πλάσαι αὐτοὺς, ἢ
ENG] ^ A; $5 ᾿ / b ' ^
μετὰ τὸ πλάσαι; Αὐτὸς μὲν γάρ φησι, " μετὰ τὸ
e $5 EC "p, ΞΞ , 531) 7
ταυρωθῆναι χαὶ ἀναστῆναι. "l'óce γοῦν λέγει " Eo007
e "5 / , / ,
E μοι πᾶσα ἐξουσία. Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα
NE / S E δ (x , ES " -
τὰ ἔθνη. Τί οὖν ; οὐχ εἰχεν ἐξουσίαν τῶν ἔργων τῶν
c E] n c
ἑαυτοῦ - ἀλλ᾽ ἐποίησε uiv αὐτοὺς, ἐξουσίαν δὲ αὐτῶν
51 ᾿ -— z Y / /
οὐκ εἴγε μετὰ τὸ ποιῆσαι; Καὶ μὴν φαίνεται πάντα
4 7X - » *j ,ὔ N M
αὐτὸς ποιῶν, χαὶ ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις, χαὶ τοὺς μὲν
, ^ NY MC
χολάζων ὡς ἁμαρτάνοντας, “ τοὺς δὲ διορθούμενος

2 ARIS E) Δ / ᾿ M ux CEN m
4,7, ἐπιστρέφοντας (Οὐ μὴ χρύψω γὰρ, φησὶν, ἀπὸ τοῦ

M τ “
A παιδός μου ᾿Αδραὰμ., ὃ ἐγὼ μέλλω ποιεῖν) " τοὺς δὲ
Y € T nii * eo
χαὶ τιμῶν ὡς χατορθοῦντας. Eizo τότε μὲν εἰχε, νῦν
M 4 "d - c
δὲ ἀπώλεσε, xo πάλιν ἔλαδε; Καὶ ποῖος ἂν ταῦτα δαί-
μὼν ἐφθέγξατο; Ei δὲ f αὐτὴ ἐξουσία χαὶ τότε xol
ΩΝ ω͵
νῦν (Ὥσπερ ὃ Πατὴρ ἐγείρει, φησὶ, τοὺς νεχροὺς καὶ
ζωοποιεῖ, οὕτω xot 6 Υἱὸς οὺς θέλει ζωοποιεῖ)" τί ἐστι
Ἂν, , g^
τὸ εἰρημινον : ᾿Ἰλμελλεν αὐτοὺς πέμπειν εἰς τὰ ἔθνη"
[- ARE Y / / 3 NN N /
ἵν᾽ οὖν μὴ νομίσωσι καινοτομίαν εἶναι διὰ τὸ λέγειν,
Οὐχ ἀπεστάλην, εἰ μὴ εἰς τὰ πρόδστα τὰ ἀπολωλότα
» , X NI d M cC N em ^ e€—
οἴκου ᾿Ισραὴλ, δείχνυσι xal τῷ Πατρὶ τοῦτο δοχοῦν.
Ei δὲ μετὰ πολλῆς αὐτὸ τῆς εὐτελείας φθέγγεται, θαυ-
μαστὸν οὐδέν * οὕτω γὰρ κἀχείνους ᾧχοδόμει τότε, xot
M D 7 c τ
τοὺς μετὰ ταῦτα * xol ὅπερ εἶπον, ἀεὶ τῇ τῆς εὖτε-
B λείας ὑπερδολῇ σφόδρα ἔπειθεν ὅτι συγχκαταύάσεως ἦν
ἃ τὰ εἰρημένα.
, El
Τί δέ ἐστι, Πάσης σαρχός : Οὐ γὰρ δὴ πάντες ἐπί-
ων ,
στευσαν. Καὶ μὴν, τὸ αὐτοῦ μέρος, πάντες ἐπίστευ -
2M A I - 7, ?, o NS XA
σαν. εἰ δὲ μὴ προσεῖχον τοῖς λεγομένοις, οὐ τοῦ διδά-
Nox E] M Lad ^ , [74
σχοντος τὸ ἔγχλημα,, ἀλλὰ τῶν μὴ δεχομένων. Ἵνα
πᾶν, ὃ δέδωχας αὐτῷ, δῷ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. Ei δὲ
c , , M
καὶ ἐνταῦθα ἀνθρωπινώτερον φθέγγεται, μὴ θαυμά-
. S / - d ἘΞ ὡ
σῆς. 'Γῶν τε γὰρ εἰρημένων αἰτιῶν ἕνεχεν τοῦτο ποιεῖ,
καὶ φυλαττόμενος Ge τὸ αὐτός τι περὶ ἑαυτοῦ λέγειν
μέγα, ἐπειδὴ τοῦτο προσίστατο τοῖς ἀκροωμένοις, διὰ
^ "NY , ^ , AM 7. Ξ , € m
C τὸ μηδὲν μέγα περὶ αὐτοῦ φαντάζεσθαι τέως. Ὃ γοῦν
» Γι / ,
Ιωάννης, ὅταν ἐξ oixsiou φθέγγηται προσώπου, oy
τ - ym US QS N € , ^, y. b A
οὕτω ποιεῖ, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸ ὑψηλότερον ἀνάγει τὸν λόγον,
er , /, ^N 3 hans y. N N D m
οὕτω λέγων * Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο; καὶ χωρὶς αὐτοῦ
2 7 55 c o e y ARE ἣν τ τ᾿ e y
ἐγένετο οὐδὲ ἕν xal, ὅτι Δωὴ ἦν, καὶ, ὅτι Φῶς ἦν,
el REI V y^ τὰ 5 ci , Y iv / 5
xo ὅτι Eic τὰ ἴδια 7A 0ev* οὐχ ὅτι οὐχ εἶχεν ἐξουσίαν, εἰ
μὴ ἔλαθεν * ἀλλ᾽ ὅτι xa ἑτέροις ἔδωκεν ᾿Εξουσίαν τοῦ
γενέσθαι τέχνα Θεοῦ. Καὶ 6 Παῦλος ὁμοίως ἴσον αὖ--
bI y Ὁ m QUEX M , , 5 -
τὸν λέγει τῷ Θεῷ. Αὐτὸς δὲ ἀνθρωπινώτερον αἰτεῖ
eh 7. [74 e A NIS ) 0 hd 5 -
οὕτω λέγων “ἵνα πᾶν, ὃ δέδωχας αὐτῷ, δῷ αὐτοῖς
͵ ,
ζωὴν αἰώνιον. Αὕτη δέ ἐστιν ἣ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα γι-

verum Deum, et quem misisti Jesum Christum. Y) νώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν, xal ὃν ἀπέστει-

»͵ια Savil.Morel vero et quidam μετὰ τὸ σαρχωθῆναι.
c [ Haec, τοὺς δὲ διορηούμενος ἐπιστρέφοντας, absunt in

Savil. et Codd. nostris.]
? Savil. τὰ λεγόμενα,

IN JOANNEM HOMIL.

λας Ἰησοῦν Χριστόν. Μόνον ἀληθινὸν Θεὸν, πρὸς ἄν -
τιδιαστολὴν τῶν οὐχ ὄντων θεῶν φησι. Καὶ γὰρ εἰς
τὰ ἔθνη αὐτοὺς πέμπειν ἔμελλεν. Εἰ δὲ οὖκ ἀνέξονται,
ἀλλὰ διὰ τοῦτο μόνον ἐχόάλλουσι τοῦ εἶναι ἀληθινὸν
Θεὸν τὸν ΥἹὸν, οὕτω προϊόντες * xal τὸ Θεὸν εἶναι ἐχ-
δάλλουσι. Καὶ γάρ φησι, 'ΓΓὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ
van Θεοῦ οὐ ζητεῖτε. Τί οὖν; οὐχ ἔσται Θεὸς 6 ΥἹός;
Εἰδ

δηλον ὅτι xo ἀληθινὸς, καὶ υόνου ἀληθινοῦ καλουμένου.
Τί δέ; ὅταν λέγη Παῦλος - Ἢ μόνος ἐγὼ χαὶ Βαρναόδας;
ἄρα ἐχθάλλει τὸν Βαργάθᾶν ; Οὐδαμῶς τὸ γὰρ, Μόνος,

ἐ Θεὸς γιὸς » καὶ μόνου τοὺ Πατρὸς Ae γομένου, εὔ-

πρὸς ἀντιδιαστολὴν REDE χεῖται. Ei δὲ οὐχ ἀλη-
θινὸς Θεὸς, b ἐπιπολὺ γὰρ τοῦ ἀληθινοῦ
ἡ ἀλήθεια εἶ ἔρει. T^v μὴ ups ἄνθρωπον εἶναι
τί ἐροῦμεν,
5 x)

εἰ ἄλη

τ ἀλήθεια;

εἰπέ μοι; οὐχὶ οὐδὲ ἄνθρωπον ; Οὕτως,

"e^
Bos.
ἡμᾶς θεοὺς ποιεῖ χαὶ υἱοὺς,

-Ὁ L4

jütvog Θεὸς οὐχ ἔστιν πὼς ἐστι Θεός-
Aw à). 0 .
ut ὧν ἀληθής;
ὑπὲρ τούτων ἀχριδέστερον ἡμῖν
- NS nA. eomm ΕΞ , ef) CE ,
ται" διὸ τῶν ἑξῆς ἐχώμεθα. ᾿Εγώ oc
cm 7 ES vr 3 Y c b
γῆς. Καλῶς εἰπε, "Exi τῆς γῆς"
ΔὯΆ΄᾽᾽ιω»,» y Y
δεδόξαστο, ἔν τε τῇ qunm. τὴν δόξαν £v, xa παρὰ
E 5 /^
τῶν ἀγγέλων προσχυνούμενος. Οὐ τοίνυν περὶ
Do ^T
τῆς δόξ:

25/* 53.» E ^
εοοζασα ET τῆς
3 N “ E] τ Ὁ
εν nd τῷ i ΡΟ αν

2

ἐχείνης

"σὶ

^ D , DJ
€ 07 » "iis τὴ οὐσίᾳ αὐτοῦ συγχεχληρωμέ-
2 / δὶ NT ^ NY 5. NS A
νης (ἐχείνην γὰρ τὴν ὁοξαν, X&y μηοεις αὑτὸν ὁοζαση ,
/ Li , M , M V
μένει πεπληρωμένην ἔχων), ἀλλὰ ταύτην φησὶ τὴν
, * Dd - E] , , , kJ] ^
ἀπὸ τῆς τῶν ἀνθρώπων a ls γινομένην. Οὐχοῦν

A ^ Δόξ ,ὔ - mx ἢ, CECI in
χαὶ το; οζασον UE, τοιουτοὸν ἐστιν. Καὶ ινα μανῆς;

E b / c "v E c

ὅτι τοῦτον τὸν τρόπον τῆς δόξης φησὶν, ἄχουσον τῶν

eros 3 a x7 / [s 4 7

Er To ἔ ego» ETEAEtO. 064, ὃ δέ δωχάς SOT tva. ποιήσω
32 Ρ]

τό. Καίτοι γε ἀρχὴν͵ ἔτι τὸ πρᾶγμα εἶχε, ea

^Y 9$ NY »

i 990i ἀρχήν. Πῶς οὖν λέγει, Ἐπτελείωσα; Ἢ ὃ

M 5 -- € Rl , ^ c bi , / € y^
τὸ ἐμαυτοῦ πᾶν ἐποίησα ἢ ὅτι τὸ ἐσόικενον ὡς ἤδη

γεγενημένον λέγει" ἢ ὃ μάλιστα πάντων ἐστὶν εἰπεῖν,

[7] CN Z 2. X ETT p c A cl cux
ὅτι τὸ πᾶν ἦν ἤδη Ὑγεγενη!λένον τῷ τὴν ῥίζαν τῶν
ἀγαθῶν καταδεόλῆσθαι, ἣ πάντως ἐξ

c , y
& ἀναγχης ἔμελ-

λ gi 5 € a ' M M - I^ à]
voy ἕψεσθαι οἵ χαρποὶ, xxt τὸ τοῖς μέλλουσι μετὰ

᾿Ξ

᾿
-» , -

ταῦτα γίνεσθαι, αὐτὸν παρεῖναι xa συνεφάπτεσθαι.

Δ M ECT , " 6 MC ^ MM /,

Διὰ τοῦτο πάλιν E ατιχῶς ΠΕ O ἔδωχάς

? M ΝᾺ

por. Et γὰρ δὴ Ege ἀχοῦσαι xo μαθεῖν, πολὺ
DI ^ "v

ταῦτα τῆς δόξης αὐτοὺ ἀποδέοντα ἂν εἴη. “Ὅτι γὰρ ἐξ
3 , DES — , Ei / ^c

οἰχείας ἐπὶ τοῦτο γνώμης ἦλθε, πολλαχόθεν δῆλον.

« cl ΄ ΡΨ e er / S

Ὡς ὅταν λέγη Παῦλος, ὅτι οὕτως ἠγάπησεν ἡμᾶς,

e ^ oc € M [4 iT € cT M € TY
ὥστε παραδοῦναι ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν" καὶ, “Ἑαυτὸν
/, x "^ L4 a p A , 7 M
ἐχένωσεν ψορφὴν δούλου λαδών - xai πάλιν, Καθὼς

2. m / ΘΕ 2 Ta M 2 E ^ ἘΝ ER € Δόξ
ἠγάπησέ με ὃ ατὴρ; κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς. Δόξα--

D E DN II4ze λ 2 ex πον NEL i eie
σὸν με σὺ; Ἰΐατερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξζη, 7) εἰχον

* ὦ M , »» ^ 7 Y ce 6€ NIE
πρὸ τοῦ τὸν χόσμον εἶναι παρὰ cot. Καὶ ποῦ ἣ δόξα

Biens. ΑἹ Y l Na 9 4 ΓΆΡ 3M
ἐχείνη; ἔστω μὲν γὰρ, παρὰ ἀνθρώποις εἰχότως ἀδο-
* [xat τὸν Θεὸν ἐχθάλλουσι Cod. 705. Et τὸν θεόν ibi-

dem Cod. 709. Savil. «zt τοῦ 9. εἶναι ἐχθ.]
^ Legendum omnino videtur οὐκ ἐπιπολὺ γάρ, alio-

Lxxx. al. rxxix. 545
Solum verum Deum, ad differentiam eorum, qui
dii non sunt, sic loquitur. Ad genies namque mit-
tendi apostoli erant. Quod si id non admittant,
sed propter hoc solum negent esse vere Dei Fi-

lium ; sic progressi Deum esse negant. Nam ait :

Gloriam , que a solo Deo est, non quaeritis. Joan.5.44.

Quid. ergo? non erit. Deus Filius? Si vero. Deus
Filius, et sclius Patris, palam est et verum esse,
et ejus qui solus verus diciiur Filium. Quid ergo
E cum dicit Paalus, Zn. solus et ego Barnabas ?
an Darnabam tollit? Minime ; illud. enim, Solus,
ad aliorum differentiam ponitur. Quod si Filius
non verus sit Deus, quomodo veritas est? non
multum enim differt a. vero. veritas. Eum qui
verus homo non sit, quid esse dicemus, quaeso ἢ
annon hominem esse negabimus? Sic si Filius non
est verus Deus, quomodo Deus est? Quomodo nos

ἐν ἑτέροις. εἴρηπ os deos facit et filios, cum verus non sit? Sed de his

A accuratius alibi loquuti sumus : quare cctera
persequamur. Ego te clarificavi super terram.
Recte dixit, Super terram ; nam in czlo glorifi-
catus erat, cum naturalem haberet gloriam, et ab
angelis adoraretur. Non ergo de gloria substan-
ti: ejus propria dicit (illam. enim gloriam, quam-
vis nemo ipsum glorificet, semper plenam habet);
sed hane quie humano cultu exhibetur. Itaque il-
lud, Clarifica me, sic intelligendum. Ut autem
discas illum de hujusmodi gloria loqui, audi se-
quentia. 4. Opus consummavi, quod dedisti

p mihi ut faciam. Atqui res adhuc in principio
erat ; imo ne in principio quidem. Quomodo ergo
dicit, Consummavi ? Vel se quod in se erat to-
tum effecisse; vel quod. futurum est ut factum
dicit; vel potius dicatur, totum jam factum fuis-
se, quia jam radix bonorum posita erat, ex qua
necessario producendi fructus erant, seque 115 qui
post futuri erant adfuturum esse , cum ipsis con-
jungendum. Ideo rursum humili modo dicit ,
Quod. dedisti mihi. Nam si audiendo et discen-
do perseveravit, hzc gloria ejus longe minora es-

C sent. Quod enim ad. hoc ex propria voluntate ve-
nerit, ex multis perspicuum est, ut cum dicit
Paulus : Sic dilexit nos, ut traderet scipsum pro
nobis; et, Semetipsum exinanivit, formam servi
accipiens ; et iterum, Sicut dilexit me Pater, et
ego dilexi vos. 5. Clarifica me tu, Pater,
apud teipsum. claritate, quam habui | prius-
quam mundus fieret apud te. Et ubi claritas

quin series non constabit. Sic etiam legendum putat
Boisius apud Savilium.
^ Morel. et quidam alii πατὴρ, οὕτως ἠγάπησᾳ.

2. Cor.9.6.

Ephes. 5.2.
Philip.2.
Joan. 15. »

Itom.8.17.

Amor pe-
cunie da-
mnatur,

JOANNIS CHRYSOST.

544
illa? esto apud homines inglorius fuerit, ob car-
nem qua indnebatur ; sed cur apud Deum glorifi-
cari quaerit? Quid ergo hic dicit? De incarnatio-
ne hic sermo est, quod carnis natura nondum
glorificata esset, nec incorruptionem consequuta ,
neque esset solii regii particeps. Ideo non dixit,
Super terram ; sed, Apud te.

9. Hac nos quoque fruemur gloria secundum
mensuram nostram, si vigilemus. Ideo Paulus ait,
Si tamen. compatimur, ut. et conglorificemur.
Innumeris ergo lacrymis digni sunt 11, qui tanta
sibi proposita gloria, ob desidiam et somnolen-
tiam sibi ipsis insidiantur, atque eüamsi gehenna
non esset, omnium tamen essent miserrumi , qui
cum possent cum Filio Dei regnare et gloria fru,
ipsi tantis se bonis defraudant. Nam si concidi
oporteret, si mille subire mortes, si mille animas
et totidem corpora quotidie tradere : nonne hac
omnia pro tanta gloria pati deberemus? Nunc
vero ne quidem pecunias contemnimus, quas de-
mum vel inviu relinquemus. Non contemnimus
pecunias, qua nos innumeris circumplicant malis,
qua hic remanebunt, et nostre non sunt. llla
enim administramus, quz nostra non sunt, licet 576
paterna. Cum autem aderit gehenna, vermis ille ^
non moriens, ignis inexstnguibilis, stridorque
dentium , quomodo illa feremus ? Usquequo non
videbimus, sed in quotüdianas rixas et bella et
inania verba omnia. consumimus , terram alimus,
corpus impinguamus, animam negligimus, necessa-
ria nihil curamus, de superfluis et inutilibus solli-
citisumus? Magnifica construimus sepulcra, splen-
didas emimus zdes, servorum greges varios no-
biscum trahimus, dispensatores varios excogita-
mus, agrorum , adium , pecuniarum principes
statuimus, imo principum principes ; desert: vero
anima nulla nobis cura est. Ecquis horum finis
erit ? nonne unum implemus ventrem? nonne
uno corpore circumdamur? quis tantus rerum
tumultus? cur eam quam sortiti sumus animam
dividimus, discerpimusque in talia ministeria,
duram nobis excogitantes servitutem ? Nam qui
multis eget, multorum est servus, licet illis impe-
rare videatur. Etenim famulorum servus est he-
us, eL servitutis aliud. gravius genus inducit. Et
alio modo servus est, cum non audeat sine servis
vel in forum, vel ad balneum, vel in agrum ire :

5.

Ε

ἰς

b Alii ἧς, et paulo post ξητεῖς.
c Alit οὐχ ἔδει πάντα ὑποστ.
* {τὴν μίαν ψυχήν Savil. et Cod, 709; τὴν τιμίαν ψυ-
χήν Cod. 705 ]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

toc ἢ ἦν διὰ τὸ περιχείμενον ἔνδυμα" πῶς xal παρὰ
Θεῷ δοξασθῆναι ζητεῖ; Τί οὖν ἐνταῦθά φησι; Περὶ
τῆς οἰχονομίας 6 λόγος" ἐπεὶ οὔπω δεξόξαστο τῆς
σαρχὸς ἣ φύσις, οὐδὲ ἀφθαρσίας ἀπολαύσαοα, οὔτε
τοῦ θρόνου χοινωνήσασα τοῦ βασιλικοῦ. Διὰ τοῦτο οὐκ
bj 2774 "eu b 2 » W ,

εἰπεν, ἐπὶ τῆς γῆς᾽ ἀλλὰ, Παρὰ σοί.

» τ , b
Ταύτης xoi ἡμεῖς ἀπολαυσόμεθα τῆς δόξης χατὰ τὸ
Ὁ D ,
ἡμέτερον μέτρον, ἐὰν νήφωμεν. Διὰ τοῦτο xo Παῦλός
» / c M ^ T.
φησιν * Εἴπερ συμπάσχωμεν, ἵνα xo συνδοξασθῶμεν.
Μυρίων ἄρα ἄξιοι δαχρύων οἵ, τοσαύτης προχειμένης
δόξης, διὰ νωθείαν xal ὕπνον ἐπιξουλεύοντες ἑαυτοῖς"
χαὶ εἰ γέεν ἡ ἦν, ἀθλιώτε i ἧι -
γέεννα μὴ ἦν, ἀθλιώτεροι πάντων, οἷς Bat
λεῦσαι παρὸν χαὶ συνδοξασθῆναι τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ,
τοσούτων ἑαυτοὺς ἀποστεροῦντες ἀγαθῶν. Ei γὰρ χα-
ταχοπῆναι ἔδει, εἰ γὰρ μυρίους ἀποθανεῖν θανάτους,
εἰ μυρίας ἐπιδοῦναι ψυχὰς, καὶ τοσαῦτα σώματα
12 τω e
καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν " “οὐκ ἔδει τοσαῦτα ὑποστῆναι
ὑπὲρ τοσαύτης δόξης; Νὺν δὲ οὐδὲ ; ζ -
ὑπὲρ τοσαύτης δόξης; ὲ χρημάτων χατα
φρονοῦμεν, ὧνπερ ὕστερον καὶ ἄχοντες ἀποστησόμεθα"
οὗ καταφρονοῦμεν χρημάτων, τῶν μυρίοις ἡμᾶς περι-
Θαλλόντων χαχοῖς, τῶν ἐνταῦθα μενόντων, τῶν οὖχ
ἡμῶν. Τὰ γὰρ οὐχ ἡμῶν διοικοῦμεν, x&v πατρῷα
y. [7 NA τε τὴν , “Ὁ Y fis
ἔχωμεν. “Ὅταν δὲ xol γέεννα προσῇ, xai σχώληξ
» , ΝΟ 3), e X N 25/7
ἀτελεύτητος, xo ἄσόδεστον πῦρ, καὶ βρυγμὸς ὀδόντων"
m » c a3. / / E] /,
πὼς οἴσομεν ταῦτα ; εἰπέ μοι. δέχρι τίνος οὐ διαθλέ-
πομεν, ἀλλ᾽ εἰς μάχας χκαθημερινὰς, xot φιλονεικία
Pind E S eg f| EpL OG adeo Ot ADVEFISLOUS,
xoi λόγους ἀνονήτους τὸ πᾶν δαπανῶμεν, τὴν γὴν
τρέφοντες, τὸ σῶμα πιαίνοντες, xol τῆς ψυχῆς ἀμε-
λοῦντες, τῶν μὲν ἀναγκαίων οὐδένα ποιούμιενοι λόγον,
τῶν δὲ περιττῶν καὶ ἀνονήτων πολλὴν τὴν φροντίδα;
Καὶ λαμπροὺς μὲν οἰχοδοιλοῦμεν τάφους ,᾿ xal ὠνού--
DEO "s ?

- / A! D ΩΣ
μεθα πολυτελεῖς οἰκίας, xxt παντοδαπῶν οἰχετῶν
ἀγέλας περισύρομεν, χαὶ οἰκονόμους διαφόρους ἐπι-
νοοῦμεν, ἀγρῶν, οἰκιῶν, χρημάτων ἄρχοντας, καὶ ἄρ-

πο EA A"
ψυχῆς ἠρημω-
ἔσται τὸ πέρας;

, / - DJ ^Y
χοντας ἀρχόντων χαθιστῶντες " τῆς δὲ
n , 255 c € - , 7 ,ὕὔ ,
μένης οὐδεὶς ἡμῖν λόγος. Καὶ τί τούτων
οὐχὶ μίαν γαστέρα πληροῦμεν; οὐχὶ ἕν σῶμα περι-
θάλλομεν:; τίς ὃ πολὺς τῶν πραγμάτων θόρυῤος ; τί
MN CN Pise AUS N C IX OE
δήποτε, καὶ διατί * τὴν ψυχὴν, * ἣν ἐλάχομιν, κατα--
χόπτομεν, σπαράττομεν εἰς τὴν τῶν τοιούτων λει-
/, M € - 5 bd ^ , €
τουργίαν, χαλεπὴν ἑαυτοῖς ἐπινοοῦντες δουλείαν ; Ὁ
M e [377 ^oc ev y , b! ^ m
γὰρ πολλῶν δεόμενος, πολλῶν δοῦλός ἐστι, χἂν δοχῇ

"
€

" / 3 Y N ^» ? Ὁ ὌΝ / 5
χρατεῖν τούτων. "Emet xat τῶν οἰκετῶν δοῦλος ἐστιν ὃ
, ,
δεσπότης, xa θεραπείας ἕτερον εἰσφέρει τρόπον μεί--
ζονα * χαὶ ἄλλως δὲ δοῦλος, χωρὶς ἐκείνων οὐχ εἰς ἀγο-

ἂν ἐμἝαλεῖν τολμῶν, οὐκ εἰς βαλανεῖον, ** οὐχ εἷς
e l , ,

a Aliü ἣν ἐλάθομεν, el mOX τὴν τῶν τούτων λειτ.

** [ Hac, οὐχ εἰς ἀγρόν, reddita e Savil, et Codd. no-
stis. Paulo ante pro ἐχθαλεῖν dedimus ἐμθαλεῖν. Codd
nostri ἐμθάλλειν.]

IN JOANNEM HOMIL. LXXX. al. Lxxix.

. ! 6-3 AN ce
ἀγρόν" οὗτοι δὲ πολλάχις χωρὶς ἐχείνου πανταχοῦ
P 3 ^ m ΒΡ m
περιιᾶσιν. "AX" ὃ δοχῶν εἶναι κύριος, ἂν μὴ παρῶσιν
Lo d - ^
ol δοῦλοι, οὐ τολμιδί προελθεῖν οἴχοθεν, ἀλλὰ κἂν προ-
ὥ e , , ^ ^5
χύψη τῆς οἰκίας μόνος, καταγέλαστον ἑαυτὸν εἰναι
7. "n 1 em a es
νομίζει. Τάχα τινὲς γελῶσιν ἡμᾶς ταῦτα λέγοντας"
1). ^» aX M -ρ , ὃ L , Ead ^
ἀλλὰ OU αὐτὸ μὲν τοῦτο μυρίων δαχρύων ἀζιοι ἂν
- “ Η͂ A 5 ,
εἰεν. “Ὅτι γὰρ δουλεία τοῦτο, ἡδέως ἄν σε ἐροίμην "
£6 2) ιν mm ^ ' -Ὁ € “ 7
ἐδούλου δεῖσθαι τοῦ τὸν ψωμὸν τῷ στόματι σου προσ-
02 3 ) ἥ ic yet 4 Ε
τιθέντος, ἢ τὴν χύλιχα τοῖς χείλεσι προσάγοντος:
MV SRRNEE. 3 £F ix! 5 δεν λῳ , ΄
οὐχὶ δαχρύων ἐνόμιζες ἀξίαν εἰναι τὴν διαχονίαν ταύ--
δῶν 7 - , ' E
την; Τί δὲ, εἰ βασταζόντων τινῶν ἐδέου πρὸς τὸ βα-
S fv Ν c , μὴ S 2. ' 1 207 ,
δίζειν διηνεχῶς, οὐχ ἂν σεαυτὸν ἐλετινὸν xa ἀθλιώτε-
, p , e €
gov ταύτη πάντων ἐνόμισας; Οὐποῦν χαὶ νῦν οὕτω
€- Y Y M ^ , »
διαχεῖσθαι ἔδει. Οὐδὲν γὰρ διαφέρει, εἴτε ὑπὸ ἀλόγων,
L4 € * Z -» ,ὕ
εἴτε ὑπὸ ἀνθρώπων ταῦτά τις πάσχει. Τί δὲ, ciné
ἘΝῚ Y , , eres. febr d
νοι. οὐχὶ xa ταύτη διεστήχασιν ἡμῶν οἱ ἄγγελοι, ὅτι
a JA Ln E c ^ 3. e ed Xie Αἱ. δὰ ,
οὗ δίονται ὅσων ἡμεῖς: Οὐχοῦν ὅσῳ μὲν ἂν ἐλαττόνων
᾿ , , * ci
δεόμεθα, τοσούτῳ πρὸς ἐχείνους δδεύομεν" ὅσῳ δὲ ἂν
, , ^ Lu
πλειόνων, τοσούτῳ πρὸς τὸν ἐπίκηρον τοῦτον χαταπί-
δι , oc rep / e Ὁ e »
πτομεν βίον. Καὶ ἵνα μάθης, ὅτι ταῦτα οὕτως ἔχει;
, ^ τ. ID
ἐρώτησον τοὺς γεγηραχότας; ποῖον μαχαρίζουσι βίον,
M 7 EU , ^ e Ded p
τὸν ὅτε ἐ:ρατοῦντο μάτην, ἢ τὸν ὅτε αὐτῶν χρατοῦσι
D Α M D ^ ,
νῦν; Διὰ γὰρ »γποῦτο αὐτοὺς ἐχείνους ἐχαλέσαμιν,
^, ^N «S , , 5^ Κ΄ ld ^ No
ἐπειδὴ οἱ ἐν νεότητι μεθύοντες οὐδὲ ἴσασι τῆς δουλείας
τ pst Y , z ^
τὴν ὑπεῤόολήν. Τί δὲ οἱ “ πυρέττοντες, ὅταν πολλὰ
ΡΝ MAS , Y “τον Ι΄ Ad
δυνῶντεϊς πολλὰ πίνωσι xal πολλῶν δέωνται, ἢ ὅταν
/, - m—
ὑγιάναντες ἀπταλλαγῶσι τῆς ἐπιθυμίας, ἑαυτοὺς μα-
, € eu ο * Ὁ, -
χαρίζουσιν : OpSic , ὅτι πανταχοῦ τὸ πολλῶν δεῖσθαι
» M J^5€ m , M ^ , M
ἐλεεινὸν, xat πόῤῥω φιλοσοφίας, χαὶ δουλείας xa
, Lem A , em FE , ,
πιθυμίας ἐπίτασις; Τί τοίνυν ἑχόντες ἐπιτείνομεν

(Qu

[4 - x 3 , ' , T
ἑαυτοῖς τὴν ἀθλιότητα ; Εἰπὲ γάρ μοι, εἴ γε ἦν χωρὶς
, , - ^,
τέγης καὶ τοίχων μηδὲν βλαπτόμιενον οἰχεῖν, οὐχ ἂν
εἵλου τοῦτο μᾶλλον ; τίνος οὖν ἕνεχεν τὰ σύμόολα τῆς
ἀσθενείας ἐπιτείνεις ; Οὐ διὰ τοῦτο τὸν ᾿Αδὰυ. μαχαρί-
ζομεν, ὅτι οὐδενὸς ἐδεῖτο, οὖχ OL cov, οὖχ ἐνδυμά
μεν, € 2 Een) , οὐχ ἐνδυμά-
Γ y ΠΣ
των; Ναὶ, φησίν" ἀλλὰ νῦν ἐν χρείᾳ καθεστήχαμεν.
Τί - ὌΝ e / Edo 2URO M Y Y c
( τοίνυν τὴν χρείαν αὔξομεν; Ei γὰρ πολλοὶ xo τῶν
EN , ANM L
τῆς χρείας πολλὰ περιχόπτουσι (δούλους λέγω, xol
2r ῬΑ τὰν , CA ; /
οἰχήματα, xa χρήματα), τίνα ἂν ἔχοιμεν ἀπολογίαν,
ΕΤΡΤΎ ΨΥ, E P. d ΕἸ /
τὴν χρείαν ὑπερδαίνοντες: “Ὅσῳ ἂν πλείονα περι-
δάλλῃ, τοσούτῳ δουλικώτερος γέγονας. “Ὅσῳ γὰρ ἂν
πλειόνων δεηθῆς, τοσούτῳ τὴν ἐλευθερίαν " ἐπετέμου.
€ Y εἰ Y ei -
H μὲν γὰρ ἀχριδὴς ἐλευθερία, τὸ μηδενὸς ὅλως δεῖ-
θαι’ fj δὲ μετ᾽ ἐχείνην, τὸ ὀλίγων δεῖσθαι, ἣν ἃ
σθαι’ f, δὲ μετ᾽ ἐχείνην, τὸ ὀλίγων δεῖσθαι, ἣν ἄγγε-
/ »
λοι μάλιστα ἔχουσι, χαὶ oi τούτων μιμηταί. Τὸ δὲ
A— , ο-ὉὝ -"
χαὶ ἐν θνητῷ σώματι μένοντας χατορθῶσαι τοῦτο,
, » m ω
ἐννόησον ἡλίχον ἔχει τὸν ἔπαινον. Τοῦτο x«i 6 Παῦλος
E T oa H p e 1, λυ κε EE SERE
ἔλεγε KoptwOtot; γράφων * ᾿Εγὼ δὲ ὑμῶν φείδομαι "

᾿ ei V , Ὁ τ
καὶ, ἵνα μὴ θλίψιν τῇ σαρκὶ ἕξωσιν οἱ τοιοῦτοι. Διὰ

b Alii τοῦτο ἐχείνους.

e. Alii ἐμπυρέττοντες.

545

illi vero sepe sine hero circumquaque incedunt.
€ Sed qui videtur esse dominus, nisi adsint. servi,
non audet exire domo; sed si extra domum v
compareat, se putat esse ridiculum. Quidam forie
nos irrident hac dicentes; sed ideo mulus illi la-
crymis sunt digni. Quod enim hec servitus sit,
ut ostendam, libenter interrogaverim : an velles
egere aliquo, qui ori tuo cibum vel poculum admo-
veret ? annon lacrymis dignum putares tale mini-
sterium? Quid, si semper gestanübus egeres, ut
incederes, nonne te ideo omnium miserrimum pu-
tares? Sic nunc te affectum esse oporteret. Nihil
P enim refert, an homines, an jumenta gestent. An-
non, queso, hinc angeli a nobis differunt, quod
non tot egeant rebus, quot nos cgemus ? Itaque
quanto paucioribus indigemus, tanto propinquio-
resillis sumus : quanto pluribus, tanto magis ad
hanc caducam vitam deflectimus. Atque ut rem
ita esse discas, senes interroga, quam vitam bea-
tam existiment, an. illam quando his rebus stulte
vincebantur, an hanc quando illis sunt superiores?
Ideo enim illos advocavimus, quia ilh qui in
juventute ebriosi sunt, servitutis pondus non
E sentiunt. Quid febricitantes? an cum siüientes
multum bibunt, et multis egent , an cum in valetu-
dinem resütuti, sitim deponunt, se beatos existi-
mant? Viden' ubique miserum esse multis egere,
et procul ἃ philosophia esse miseram servitutem,
et vim cupiditatis ? Cur ergo sponte nobis misc-
riam augemus ? Dic, quaeso, si sine tecto et parie-
,;;tibus commode degere posses, annon id potius
A eligeres? cur ergo infirmitatis symbola. auges ἢ
annon ideo Adamum beatum praedicamus, quia
nullo egebat, non edibus, non vesibus? Sane
quidem, inquies; sed nunc in necessitate consti-
tuimur. Cur ergo necessitatem augemus ? Nam si
mult etiam de rebus necessariis multa sibi sub-
trahunt (servos nimirum, zdes, pecunias), quam
nos excusationem habebimus , qui necessitatem
excedimus ? Quanto pluribus stiparis, tanto magis
servituti addictus es. Quanto enim pluribus ege-
bis, tanto magis libertatem minuisti. Vera quippe

Contra

s fastum.

Vera

libertas est nullo egere; quae post illam sequitur, libertas. est

B est paucis egere, quam libertatem habent et an-
geli et illorum imitatores. In mortali autem
corpore id exercere, cogita quantum laudi sit.

nullo egere.

Hoc Paulus Corinthiis scripsit : Ego autem vo- 1. Cor. 7.

bis parco, et, Ne tribulationem carnis habeant 3:

hujusmodi. Ideo opes dicuntur, ut illarum. ope

^ Alii ὑπετέμου.

Isai. 65.

16.

Joan.6.66.
Ibid. v. 44.

546 $. JOANNIS CIIRYSOST.
ad necessaria utamur, non ut custodiamus defo-
diamusque : hoc enim non est possidere, sed pos-
sideri. 81 enim considerare voluerimus, quomodo
illas accumulemus, non ut iis ad. necessaria uta-
mur; certe inversus ordo est, et ill: nos possident,
non nos illas. Ab hac ergo gravi servitute libere-
mur, et aliquando liberi evadamus. Quid. innu-
mera et diversa nobis vincula excogitamus ? Non
sufficit tibi naturz vinculum, et vit. necessitas,
innumerarumque rerum turba ; sed illa tibi ipsi
nectis retia, et. iis pedes constringis? Et quando
czlum apprehendes, et in tanta sublimitate stare
poteris ? Optandum certe, optandum utique esset,
his succisis funibus, supernam adire posse civita-
tem. Tot alia restant. impedimenta; que omnia
ut superemus, paupertatem amplectamur. Sic
enim zeternam consequemur vitam, gratia et beni-
gnitate Domini nostri Jesu Christi, cui gloria in
szecula seculorum. Amen.

* [Ita Savil. Legebatur ἀντέτραπται. Codd. nostri

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

τοῦτο χρήματα λέγεται, ἵνα χρώμεθα εἰς δέον, οὖχ
ἵνα φυλάττωμεν χαὶ κατορύττωμεν * τοῦτο γὰρ οὐχ
ἔστι χτήσασθαι, ἀλλὰ χτηθῆναι. Εἰ γὰρ τοῦτο μέλ-
λοιμεν σκοπεῖν, ὅπως αὐτὰ πολλὰ ποιήσαιμεν, οὐχ ἵνα
, / 5 , * » , € IT M
ἀπολαύσωμεν εἰς δέον, * ἀντέστραπται ἣ τόξις, xol

C ἐχεῖνα ἡμᾶς χέχτηται, οὖχ ἡμεῖς ἐχεῖνα. ᾿λπαλλα--

γῶμιεν τοίνυν τῆς χαλεπῆς ταύτης δουλείας, xo γε-
, , » , Y rp , € - 5 e
νώμεθά ποτε ἐλεύθεροι. Τί νυρίους ἑαυτοῖς ἐπινοοῦμεν
καὶ ποικίλους δεσμούς; Οὐχ ἀρχεῖ σοι τῆς φύσεως 6
δεσμὸς, χαὶ τῆς ζωῆς fj ἀνάγχη, xol ὃ 5v μυρίων
πραγμάτων ὄχλος " ἀλλὰ χαὶ ἕτερά σεαυτῷ πλέχεις
» ,
δίκτυα, xat τοῖς ποσὶ περιδάλλεις;: Kol πότε ἐπιλήψη
τοὺ οὐρανοῦ, xat πρὸς τὸ ὕψος " στῆναι ἐχεῖνο δυνήσῃ ;
᾿Αγαπητὸν γὰρ, ἀγαπητὸν, πάντα ταῦτα διαχόψαντα
M , ^ - 07. τὰ X 6z τ » , ^
τὰ σχοινία δυνηθῆναι ἐπιλαδέσθαι τῆς ἄνω πόλεως
τοσαῦτα ἕτερά ἐστι τὰ χωλύματα * ὅπερ ἵνα νικήσω-
“ - 5 ἡμῶν .;31 νη et o
μεν ἅπαντα, τῆς εὐτελείας ἐχώμεθα. Οὕτω γὰρ ἐπι-
ληψόμεθα xo τῆς αἰωνίου ζωῆς, χάριτι xo φιλαν-
e" - c^ E cma de /I*
θρωπίᾳ τοῦ Κυρίου fjv Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα
m . , 5 ,
εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

b Alii ἀναστῆναι.

HOMILIA LXXXI.

Ca», XVIL v. 6. Manifestavi nomen tuum ho-
minibus, quos dedisti mihi de mundo. T. Tui
erant, et mihi eos dedisti, et sermonem
tuum servaverunt.

1. Magni consilii Angelus dicitur Filius Dei,
et aliorum quie docuit gratia, et precipue quia
Patrem hominibus annuntiavit : quod et nunc di-

t, Manifeslavi nomen tuum hominibus. Nam
cum dixisset se perfecisse opus illius, narrat deinde
quid illud opus sit. Atqui manifestum erat. no-
men. Nam [Isaias ait : Jurastis Deum verum. Ve-
rum, ut sepe dixi, et nunc dicam, manifestum
fuit, sed Judiis; neque illis omnibus : nunc au-
iem de gentilibus loquitur. Neque hoc tantum si-
enificat, sed quod Patrem illum esse nossent. Non
idem vero est scire ipsum esse Creatorem, et,
Filium habere. Manifestavit autem nomen ejus et
verbis, et rebus. Quos dedisti mihi de mundo.
Quemadmodum supra dixit, /Vemo venit ad me,
nisi ei datum fuerit; et, IVisi traxerit eum. Pa-
ter meus : sic et hoc loco, Quos dedisti mihi.
Atqui se viam esse dixit. Unde palam est cum
duo his significare, quod nempe non sit Patri con-

E

478
Δ τὸν Θεὸν τὸν ἀληθινόν. Ἀλλ᾽ ὃ πολλάκις εἶπον, τοῦτο

OMIAIA πα΄.

* * - ἃ Υ͂ /
᾿Εφανέρωσα cou τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις, oüc ἔδωχάς

(no

x χόσμου. Σοὶ ἦσαν, καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς ἔδωχας..
τὸν λόγον σου τετηρήχασι.

Uo
χα

Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος λέγεται ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ,
M E) e. cC.2NS P M /

τῶν τε ἄλλων ἕνεχεν ὧν ἐδίδαξε, xo προηγουμένως
ὅτι τὸν Πατέρα εἰς ἀνθρώπους χατήγγειλε * ὅπερ οὖν
χαὶ νῦν φησιν * "Egavépocá σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώ-
ποις. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι ᾿Ιτελείωσά σου τὸ ἔργον, ἐπεξ-
ἡγεῖται πάλιν αὐτὸ, λέγων ποῖον ἔργον. Καὶ μὴν
δῆλον ἦν τὸ ὄνομα. Καὶ γὰρ ὃ Ησαΐας, φησίν " ὠμεῖσθε

ES τ - 3 ,
χαὶ νῦν λέγω, ὅτι εἰ καὶ δῆλον ἦν, ἀλλ᾽ ᾿Ιουδαίοις,
χαὶ οὐδὲ τούτοις πᾶσι" νυνὶ δὲ περὶ τῶν ἐθνῶν φησι.

m " » 5 ,
Καὶ ob τοῦτο μόνον δηλοῖ, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ Πατέρα αὖ-
^ Y 5 » NA dg - cei ^
τὸν ἔγνωσαν. Οὐχ ἔστι δὲ ὅμοιον μαθεῖν, ὅτι δημιουρ-
/ , Lu. / Yu ΕΑ "E 94 ^Y , τ ^
γός ἐστι, καὶ ὅτι ΥἹὸν ἔχει. ᾿Εφανέρωσε δὲ αὐτοῦ τὸ
"^ »
ὄνομα xn διὰ λόγων, xo διὰ πραγμάτων. Οὺς ἔδω-
/ 2 5 / "() E) / ^ ἕω ὦ Οὐ δεὶ
χάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. Ὥσπερ ἀνωτέρω φησίν - Οὐδεὶς
»y / 2* ISO ἧς UN / κοι ἡ 5 op
ἔρχεται πρός με; ἐὰν μιὴ ἡ δεδομένον αὐτῷ * xat, Ev
E ; M e
μὴ ἑλχύση αὐτὸν ὃ Πατήρ μου" οὕτω καὶ ἐνταῦθα,
e / PON M 3.7 CN 7 €
Oc ἔδωχάς μοι. Ko μιὴν αὐτός φησιν ὁδὸν εἰναι ἑαυ--
τ m A
τόν. Ὅθεν δῆλον, ὅτι δύο ἐνταῦθα κατασκευάζει διὰ
Lu

IN JOANNEM 1IIOMIL.

^ ͵ - M Ij
τῶν εἰρημένων, ὅτι τε οὐχ ἐναντίος τῷ Πατρὶ, καὶ ὅτι
)À , e e , ^ cm Ἄνεο τ Y 2.
βούλημα αὐτοῦ τὸ πιστεῦσαι αὐτοὺς τῷ ΥἹῷ. Σοὶ ἦσαν,
x - m ^ ΝΣ
χαὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωχας. ᾿Ενταῦθα βούλεται διδάξαι
ml] 5 , S “ ,ὕ 3 X d c
σφοῦρα ἀγαπώμενον παρὰ τοῦ Πατρός. "Eme ὅτι γε
2» " / ΠΡ ἘΞ 2 - αἷς. Δ.
οὐχ ἜΑ τοῦ λαύεῖν αὐτοὺς, δῆλον ἐχεῖθεν * αὐτὸς
αὐτοὺς χαὶ ἐπαίησεν; αὐτὸς αὐτῶν TI διηνεχῶς.
πῶς οὖν αὐτοὺς ἔλαθεν; Ἀλλ᾽ ὅπερ, ἔφην, τοῦτο δηλοῖ
,
τὴν πρὸς τὸν Πατέρα δμόνοιαν. Ei δὲ ἀνθρωπίνως τις
2) ᾿Ξ 2-8 3» /v 3 0 [2 - RR D exuf
βού Noto αὐτὸ ἐξετάζειν, xa οὕτως ὡς Sra » οὐχέτι
ἔσονται τοῦ Wcgo: Ei γὰρ ὅτε ὃ Πατὴρ αὐτοὺς εἶχεν,
οὐχ εἶχεν αὐτοὺς ὃ Υἱὸς, εὔδηλον ὅτι καὶ ὅτε ἔδωχεν
αὐτοὺς τῷ Y: T 3 αὐτὸς ἀπέστη τῆς δεστ᾽ οτείας " χαὶ τὸ
ἀτοπο τὰ πάλιν. ΒΥ ϑήεῦνται Yá , ἡνίκα μὲν
ἦσαν παρὰ τῷ Πατρὶ, ἀτελεῖς ὄντες " ὅτε δὲ πρὸς τὸν
Υἱὸν ἦλθον, τότ doses edes ᾿Αλλὰ γέλως ταῦτα
xa ? τι xol αὐτῷ

εἰπεῖν. Τί οὖν διὰ τούτου δηλοῖ; ^

ΝΖΝ ^
δέδοχτο τὸ πιστεύειν αὐτοὺς τῷ Υἱῷ. Καὶ τὸν λόγον
σου E zc, xa νῦν ἔγνωσαν ὅτι πάντα. ἃ ἔδωχάς
μοι, παρὰ σοὺ ἦσαν. Πῶς τὸν λόγον σου ἐτήρησαν;
τ - - j^ /,
Τῷ ἐμοὶ πιστεῦσαι xol «μὴ προσέχειν τοῖς ᾿Ιουδαίοις.
*O «à ) 0x0, φησὶν, Eooodytev ὅτι 6 Θεὸ
γὰρ πιστεύων αὐτῷ, φησὶν, Eogpty ς
A " , D »
ἀληθής ἐστι. "vig μὲν γὰρ λέγουσιν, ὅτι νῦν ἔγνων
el " E] SENS MZ 1 «5 Ἢ 3ÀX
ὅτι πάντα, ὅσα δέδωχάς μοι, παρὰ σοῦ ἐστιν" d
οὐχ ἂν ἔχοι τοῦτο λόγον. Πῶς γὰρ ἔμελλεν ἀγνοεῖν ὃ
^ lI τὰ EM »
Υἱὸς τὰ τοῦ Πατρός ; ᾿Αλλὰ περὶ τῶν μαθητῶν εἴρη--
T €" 5d /
ται. Ἔξ οὗ γὰρ αὐτὰ εἶπον, φησὶν, ἔμαθον ὅτι πάντα

cm M c») /,
ὅσα ἔδωχάς μοι; παρὰ σοὺ ἐστιν οὐδὲν ἀλλότριον,
M PEN b Y , Y ΗΠ E ε $2 5
οὐδὲν ἴδιον ἐμοὶ "παρὰ cot. Τὸ γὰρ ἴδιον ὡς ἐπ

^ »Y^ τ 7 ,
ἀλλοτρίῳ τὰ πολλὰ τίθησιν. ΓἜγνωσαν οὖν ὅτι πάντα,
er “ἡ ει A 45; S. UN 0.5 ΡΥ;
ὅσα ἂν διδάξω, σά ἐστι χαὶ διδάγματα χαὶ δόγματα.

εν / “ 3 M m^ € , m T
Kat πόθεν ἔμαθον; ᾿ΑἈπὸ τῶν ΘΠ πα το: τῶν ἐμῶν *

ef M M 2^5
οὕτω γὰρ xaX ἐδίδασχον. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλ᾽
ὅτι xoi Παρὰ σοῦ ἐξῆλθον τοῦτο γὰρ διὰ παντὸς
5 /N / , / 3 ^ M ,
ἐσπούδασε χατασχευάσαι εὐαγγελίου. ᾿Εγὼ περὶ αὖ-

m τον D M
τῶν dde Τί λέγεις; ὡς ἀγνοοῦντα τὸν Πατέρα διΞ-

5^7 ^ “74 r ,

δάσχεις ; ; ὡς πρὸς ἄνθρωπον οὐχ εἰδότα διαλέγη ; Tt
c er ^ 5 8

οὖν π- αὕτη f διαίρεσις; "Op&c ὅτι δι’ οὐδὲν

ἕτερον ἣ εὐχὴ γίνε εται, ἀλλ᾽ ἵνα μάθωσι τῷ ἀγάπην;

ἣν ἔχει εἰς αὐτούς; Ὃ γὰρ μὴ μόνον “ τὰ παρ᾽ αὐτοῦ
^ A — m—

παρδοχῶν; ἀλλὰ xal ἕτερον ἐπὶ τοῦτο παραχαλῶν,

πλείονα δείχνυσι τὸν πόθον: Τί οὖν ἐστι, dens τούτων
ἐρωτῶ; Οὐχ ὑπὲρ παντὸς τοῦ χόσμου, φησὶν, ἀλλ᾽

ὑπὲρ ὧν ἔδωχάς μοι. Συνεχῶς Pod τὸ, Ἔδωχας,

M

ἵνα μάθωσιν, ὅτι τῷ diee. τοῦτο δοχεῖ, Εἶτα ἐπειδὴ

[Aii c εἶπε, Xolciot, xai có μοι αὐτοὺς ἔδωκας,
ἀναιρῶν τὴν πονηρὰν iau ἵνα μή τις νομίσῃ
προσ «toy αὐτοῦ εἶναι τὴν ἀρχ ἦν, χαὶ νὺν αὐτοὺς p
CHE τί φησι; Τὰ ἐμὰ πάντα σά ἐστι, χαὶ τὰ σὰ
1 2 , - να » ,

£u , χαὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς. Εἶδες ἰσοτιμίαν ; Ἵνα
2 Áli εἰπείν, καὶ διὰ toot sv δηλοῖ, Da.

b Savilius legendum putat παρὰ σέ.

LXXXI.. al. rLxxx.

547
B trarius, et quod voluntas ejus sit ut Filio credant.
Tui erant, et mihi eos dedisti. Hic vult docere
se multum a Patre amari. Quod enim illos acci-
pere non opus habuerit, hinc liquidum est : ipse
fecit iMos, et illis perpetuo providet. Quomodo
accepit illos? Sed, ut dixi, concordiam cum Pa-
tre significat. Quod. si quis velit humano more
illud explorare, ut dictum est, non ultra Patris
erunt. Nam si cum Pater illos habuit, Filius non
habuit, palam est eum, cum Filio dedit illos,
dominium deposuisse : hincque. absurdius quid-
piam sequitur. Nam cum apud Patrem erant, im-
C perfecti fuisse deprehendentur; et cum ad Filium
venerunt, tunc perfecti evaserint. Sed hzc vel
dictu ridicula sunt. Quid ergo his significat?
Quod ipsi visum fuerit ut. Filio crederent. Et
sermonem tuum. servaverunt. (. Et nunc co-
gnoverunt, quia omnia que dedisti mihi, abs
te erant. Quomodo sermonem tuum servaverunt?
Cum mihi crediderunt, non Judaeis. Nam Qui cre-

dit ei, inquit, Obsignavit quia Deus verax est. /oan.3.33;

Quidam enim sic dicunt, Nunc cognovi omnia
quiecumqne dedisti mihi, abs te esse. At illud
praeter rationem dicitur. Quomodo enim ignora-
p turus erat Filius ea quz Patris evant? Sed hzc de
discipulis dicta sunt. Ex quo enim ea dixi, in-
quit, omnia quz dedisti mihi, abs te esse didice-
runt. Nihil alienum, nihil proprium mihi a te est.
Quod enim proprium est, m:lta quasi aliena indi-
at. Cognoverunt ergo omnia quz docuerim, taam
esse doctrinam et disciplinam. Et undenam hoc di-
dicerunt? À verbis meis : sic enim docebam. Neque

hoc tantum, sed quod a te exierim: hoc enim per v. 8.

p totum curavit evangelium. 9. Ego pro eis rogo.
Quid. dicis? ut 1ignorantem Patrem doces? ut ne-
scium. hominem alloqueris? Quid ergo sibi vult
hzc divisio? Viden' non alia de causa emitti pre-
ces, quam ut discant suum erga ipsos amorem ?
Qui enim non modo id quod in se est przebct, sed
ad idipsum alium advocat, is sane majorem osten-
,di amorem. Quid. ergo ἘΣ. illud, Pro eis

à rogo? JVon pro toto tiit inquit, sed pro iis,
quos dedisti mihi. Mud, Dedisti, persepe po-
nit, ut idipsum Patri visum esse intelligant.
Deinde quia sepe dixerat, Tui sunt, et tu mihi
illos dedisti, ut pravam suspicionem tollat, ne
quis putaret imperium suum esse recens, et se
nunc illos accepisse; quid ait? 10. Omnia mea
tua sunt, et tua mea sunt, et clarificatus sum

c Morel. τὸ παρ᾽ αὐτοῦ.

548

s.

Fqualitas ἐπὶ eis. Viden' zqualitatem? Ne enim audicns,

Patris et Fi-

hii.

Joan.

15.

V. I2.

16.

Dedisti mihi, putares eos alienari a Patris potc-
state, aut antea a potestaie Filii, hiec ambo su-
stulit. per ca quz dixit, ac si ita. loqueretur :
Ne dum audis, Mihi eos dedisti, putes illos esse B
ἃ Patre alienos (nam quce mea sunt, illius sunt) ;
nec audiendo, Tui erant, existimes a me fuisse
alienos : nam qua illius sunt, mea sunt. Itaque
illud, Dedisti, accommodaie solum dictum est.
Nam quz Pater habet, Filii sunt; οἱ que Filius
habet, Patris. Hlud autem non de Filio secundum
hominem dici potest, sed quatenus major est. Nam
quod minoris est, majoris eijam esse nemini non
notum est; conirarium vero, minime. Hic auiem
conversio est, quz conversio zqualitatem indicat.
Hoc 4]. δὲ quoque declarabat, Omnia qux Patris
sunt, mea sunt, de cognitione loqueus. Illud po:ro,
Dedisti mihi, et similia, declarant ipsum non ut c
alienum illos abripuisse, sed proprios accepisse.
Deinde causam et demoasiraiionem affert, dicens,
Et clarificatus sum in eis; id est, Vel potestatem
in eos habeo, vel glorificabunt me, cum et tibi
credent et mihi, similiterque clorificabunt. Quod
si non similiier glorificatus est in eis, non jam sua
sunt quie illius sunt. Nemo euim glorificatur in
quibus potestatem non habet.

2. Quomodo autem similiier glorificaius cst?
Omnes pro eo, ut pro Patre moriuntur, et perinde
aique Pai cem illum predicant : et ut omaia in ejus
nomine fieri dicunt, sic et in nomine Filii. 11. Et y,
jam non sum in mundo, et hi in mundo sunt.
Hoc est, Quamvis in carne non videar, per hos
glorificor. Cur frequenter dicit, Ia mundo non
sum ; et, Relinquo illos, eos tibi commendo ; ct,
Cum essem in mundo, ego servavi eos? Nam si quis
illa simpliciter accipiat, malia sequentur absurda?
Qua enim ratione ipse 1n mundo uon sit, ct cum
hinc migrat, alteri ipsos commendet? Hzc enim E

* Ali habent ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μείζονος ἐστιν ἰσοτιμίας. τό
pi» γάρ. Mii ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μείξονός ἐστιν παντί που δῆλον.
Savil. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μεῖζόν εἰσιν ἰσοτ. Morel. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ
μεῖζόν ἐστιν. Vox illa ἰσοτιμίας hic omnia turbat. Quae
cum in tribus Manuscriptis non habeatur, hic omissa
fiit. Locum itaque sic Latine convertimus : Z/lud au-
tem non de Filio secundum hominem dici potest; sed
quatenus major est. /Vam quod minoris est, majoris
etiam esse nemint non notum est; contrarium vero mi-
nime. Hic autem conversio est, quce conversio cequali-
tatem indicat. Hiec. porro omnia referuntur ad supe-
rius allata Evangelii verba : Omnia mea tua sunt , et
tua mea. sunt, qua aequalem Patri Filium confirmant.
lllud vero de Filio secnundum hominem dici non po-

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP.

CONSTANTINOP. "

^ , e »
γὰρ μὴ, dxobov, ὅτι " Edoxdc μοι, νομίσης αὐτοὺς
ἀλλοτριοῦσθαι τῆς τοῦ Πατρὸς ἐξουσίας, ἢ πρὸ τούτου
τῆς τοῦ Υἱοῦ, ἀμφότερα ἀνεῖλεν, εἰπὼν ἅπερ εἶπεν "
c D E , c
ὡσανεὶ ἔλεγε" μήτε ἀκούων, ὅτι ᾿Εμοὶ αὐτοὺς ἔδωχας,
, abs. Au don / 5 ^ / Ne LEN
νομίσῃς αὐτοὺς ἀλλοτρίους εἶναι τοῦ Πατρός (τὰ γὰρ
5 20V $12 ΕΣ 2 , [M SET /
ἐμὰ, αὐτοῦ ἐστι)" μήτε ἀχούων, ὅτι Σοὶ ἦσαν, vouí-
/ 5 - cT
σῆς ἀλλοτρίους αὐτοὺς εἶναι ἐμοῦ * τὰ γὰρ αὐτοῦ, ἐμά

?

e ^ »
ἐστιν. Ὥστε τὸ, "ESwxxc, συγχαταύάσεως μόνης

ri

τ

ἕνεχεν εἴρηται. Ἅπερ γὰρ ὃ Πατὴρ ἔχει, τοῦ Υἱοῦ
ἐστι" xai ἅπερ ὃ Υἱὸς ἔχει, τοῦ Πατρός. Τοῦτο δὲ
οὐδὲ ἐπὶ Υἱοῦ κατὰ ἄνθρωπον δύναται λέγεσθαι, "ἀλλ᾽
5 ΝᾺ I7 / , [4 0B) ' AT o mA

ἐπειδὴ μείζονὸς ἐστιν. To μὲν γὰρ τοῦ ἐλάττονος,
er D Li , - , Ac X. UNA

Ott τοῦ μείζονός ἐστι, παντί που δῆλον * τὸ δὲ ἔμπα-
λιν, οὐχέτι. ᾿Ενταῦθα δὲ ἀντιστρέφει, ἣ δὲ ἀντιστροφὴ
τὴν ἰσότητα δηλοῖ. Τοῦτο καὶ ἀλλαχοῦ δηλῶν ἔλεγε"
Πάντα τὰ coU Πατρός μου, ἐμά ἐστι, περὶ γνώσεως
^ , δ M » ^ , ΔῈ ἢ ms
διαλεγόμενος * τὸ δὲ, "Εδωχάς μοι, καὶ ὅσα τοιαῦτα,
cr T [74 , € » , 5 ^ , ^ 5 ,
ἵνα δείξη γ ὅτι 05 ὡς ἀλλότριος ἐλθὼν αὐτοὺς ἐπεστιά-

5.7 »

σατο, ἀλλὰ τοὺς ἰδίους ἔλαδεν. Εἶτα καὶ τὴν αἰτίαν

, M Ned
τίθησι xo ἀπόοειξιν, Aéyov* Καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐ-
- / ^oc 5 H 5 m » ^c ^
τοῖς " τουτέστιν, ἢ ὅτι ἐξουσίαν αὐτῶν ἔχω,, ἢ ὅτι Oo-
, , A A ^ e Y
ξάσουσιν ἐμὲ, σοὶ πιστεύοντες xal ἐμοὶ, xal δοξάσου--
€ , 72 b3! 3 € / NON/Y τὶ ΕἸ -
σιν ὁμοίως. Ei δὲ οὐχ ὁμοίως δεδόξασται ἐν αὐτοῖς,
rA “ἢ. c (ὦ e) , 35^ M 2 τ
οὐχέτι αὐτοῦ ἐστι τὰ ἐχείνου. Οὐδεὶς γὰρ ἐν οἷς
, » 5 / ^ Ἐ “
οὐχ ἔχει ἐξουσίαν δοξάζεται.

Ded , [74 ,
Πῶς δὲ δεδόξασται 6.006; Ἅπαντες ὁμοίως ἀπο-
m N M mM »1 M
θνήσχουσιν ὑπὲρ αὐτοῦ, ὡς xoi ὑπὲρ coU Πατρὸς, xot
i 5 ?
, ' ' / M y ,
χηρύσσουσιν, ὥσπερ xot τὸν Πατέρα" xi ὥσπερ ἐν
οὦἫν ^ ^ RU , , er
τῷ ὀνόματι αὐτοῦ λέγουσι πάντα γίνεσθαι, οὕτω xal
πῶ 5 e "^e oc ^ , ^ ^" m— ,
£y τῷ ὀνόματι τοῦ Υἱοῦ. Kot οὐχέτι εἰμὶ ἐν τῷ χόσμῳ,
- ΩΝ ^ / ^ J
χαὶ οὗτοι ἐν τῷ κόσμῳ εἰσί. ΤΤουτέστι, x&v μὴ φαίνω-
M , NM , NT cn ry NE T
μαι κατὰ σάρχα, διὰ τούτων δοξάζομαι. Té δήποτε
τὰ AS ΓΎΡΗ, 303 a fue EE
δὲ συνεχῶς λέγει, ὅτι ἐν τῷ χόσμῳ οὐχ εἰμί" χαὶ ὅτι,
N M N / MI
ἐπειδὴ ἀφίημι αὐτοὺς, σοὶ αὐτοὺς παρατίθεμαι * xal,
er m, NE 3 eu / SEEN DADOS S E TUR "E
ὅτε ἤμην ἐν τῷ χόσμῳ, ἐγὼ τετήρηχα αὐτούς; Ei
-- p ^N , M y
γὰρ ταῦτα ἁπλῶς ἐχλάθδοι τις, πολλὰ ἕψεται τὰ ἄτο-
- 1 Ε , S TES qux E] .
πα. Πῶς γὰρ ἂν ἔχοι λόγον, τὸ μὴ εἶναι αὗτον ἐν τῷ

test, sed quatenus major sive Deus est. /Vam quod mi-
noris est, majoris etiam esse nemini non notum est ;
contrarium vero minime. Christus Deus dicitur homo
esse, crucifigi, pati; Christus homo non dicitur zequa-
lis Patri, In his autem verbis , mea tua sunt,et tua mea
sunL, conversio est, quz cequalitatem Filii et Patris in-
dicat. Hanc puto Chrysostomi mentem esse, licet in
verbis quedam adhuc difficultas remaneat. Hunc locum
sic restaurare nititur Boisius in Editione Savil. :
δὲ οὐδὲ ἐπὶ τοῦ υἱοῦ xxv? ἀνθρωπότητα δύναται λέγεσθαι"
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ κατὰ θεότητα ἔλαχεν ἱσοτιμίας. Verum illud
non est seriem dictorum restituere, sed novam con-

τοῦτο

dere seriem.

IN JOANNEM HOMIL.

£c

χόσμῳ, χαὶ ὅτε dm: e ἑτέρῳ αὐτοὺς πα βιρυκέαε
θέσθαι; Ταῦτα Tio. P ὃς ἀνθρώπου ΩΣ χωριζομέ- ,
γου αὐτῶν διηνεχῶς ἦν potente. Opis d ὅτι ἀνθρωπίνως
τὰ πλεῖοτα διαλέγεται, χαὶ πρὸς τὴν αὐτῶν διάνοιαν,
Σ , / E! Y m
νομιζόντων ὅτι πλείονά τινα ety oy ἀσφάλειαν ἅπο τῆς
τε ἐγὼ ἤμην, ἐτήρουν
αὐτούς. Καὶ μὴν λέγει; ὅτι Ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς;
xat, Μεθ’ ὑμῶν εἶμι ἕως τῆς συντελείας. Πῶς νῦν, ὡς
χωρίζεσθαι μέλλων, ταῦτα λέγει; ᾿Αλλ᾽, ὅπερ ἔφην,
πρὸς τὴν ἐχείνων ὑπόνοιαν, ἵνα μικρὸν ἀναπνεύσωσιν,
ἀχούοντες αὐτοῦ ταῦτα λέγοντος χαὶ παραχατατιθε-
μένου τῷ Πατρί. Ἐπειδὴ γὰρ πολλὰς παρ᾽ αὐτοῦ

, ^ M / 7
παρουσίας αὐτοῦ ; Διό φησιν,

"ni , , , 5 , M
παραχλήσεις ἀχούοντες οὐχ ἐπείσθησαν, λοιπὸν
* ,
Πατρὶ διαλέγεται, τὴν εἰς αὐτοὺς στοργὴν ἐπιδειχνύ-
ν" ἐπειδὴ πρὸς ἑαυτόν με συγχα--
, ΣΧ δ 1 *
ὑτοὺς ἐν βρφαλείᾳ. Ἐγὼ γὰρ πρὸς
Ἂ d "p - ΕἸ /
σὲ ἔρχομαι. TX vici καὶ οὐ δύνασαι τηρεῖν αὐτούς;

μένος " ὡσανεὶ ἔλ
y ,
λεις, χατάστησον

τ - bd

Nat, δύναμαι. Τίνος οὖν ἕνεχεν ταῦτα λέγεις; Ἵνα

“Μ, ,

ἔχϑιαι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἀτουνέδτευ,
Α

ἵνα μὴ ταν νέμω τελέ ΕΟΤΕΡΌΣ ὄντες. Ταῦτα δὲ εἰπὼν,

ἐδήλωσεν 6 δτι διὰ τὴν ἐχείνων ἀνάπαυσιν χαὶ τὴν 4/9—

hi , c er E a2 A See 5 EM c
ev πανταὰα ταῦτα OUTUG ἐλεγεν᾿ επεὶῖ οὐχει ἐναντίος

/ Σ τον - τ.
ὃ λόγος εἰναι. Νῦν δὲ οὐχ εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, xot οὗ-

, m , “ δ c Y ec , - -
τοι £y τῷ χοσμῳ εἰσι. Τοῦτο 1*0 BAPIONEEE OMM i ad 5

, 5 m € D
τέως οὖν αὐτοῖς συγχαταδαίνει. Ei γὰρ ε εἶπεν
p N d /
τηρῶ αὐτοὺς, οὐχ ἂν οὕτως ἐπίστευσαν * διόπ τεῦ τ,

-
-

Mode dim j

΄ὔ ΕῚ ᾿ E] LR 5. ἐ
ὩΡΉσΟΩΝ αὐτοὺς £V τῷ ονομᾶτι GOU * του-

mn

E ce d -

, διὰ τῆς σῆς βοηθείας. “Ὅτε ἤμην ἐν τῷ χόσμῳ,
5 J
ί

ἐτήρουν ἐν τῷ ὀνόματί σου. Πάλιν ὥς

Y
"v

wi «X ἃ

οιαλξνε

θρωπος γεται xal ὡς προφήτης ἐπεὶ οὐδαμοῦ

8 1Α EJ

, m ο ,
RECO QUOEV εν τῷ ὀνόματ t του Θεοῦ πεποιήηχοως.

ΡῚ 95€N ἐπ T 5 e
iced , XX οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν

e x , ,
Oc ἔδωχάς μοι, ἀπώ-

X τὸ ; E] x
λετο, εἰ μὴ ὃ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἣ Γραφὴ πλη-
ρωθῇ. Καὶ ἀλλαχοῦ φησι" Πᾶν ὃ ἔδωχάς μοι, οὗ μὴ
2 7 ET d 5 ἘΣ , , 2 - E] , /
ἀπολέσω ἐξ αὐτοῦ. Καίτοι οὐχ ἐχεῖνος ἀπώλετο μόνος,
ΕΟ * ed -
ἀλλὰ χαὶ πολλοὶ ὕστερον. Πῶς οὖν φησιν, Οὐ μὴ ἀπο-
, rp -
λέσω : Τὸ ἐμὸν μέρος, οὐ μὴ ἀπολέσω: ὅπερ xoi ἀλ--

λαχοῦ σαφέστερον δηλῶν ἔλεγεν * Οὐ μὴ ἐχδάλω αὖ-
- à

* yr 2 i M - T 2 5$8Y'5 m 5 c

τὸν &£t0)* οὐ παρὰ τὴν ἐμὴν αἰτίαν, οὐδὲ ἐμοῦ ὠθοῦν-
3wi 9 , a4 WV 3 ).

τος, οὐδὲ ἐγκαταλιμπάνοντος. Εἰ δὲ ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἀπο-

πηδῶσι, πρὸς ἀνάγχην οὖχ ἕλκω. Νῦν δὲ πρὸς σὲ
ἔρχομαι. Doi ἀνθρωπινώτερον συγκειμένην τὴν διά-
λεξ Sv; Ὥστε εἴ τις βούλοιτο ἐλοκξῴα: τὸν Υἱὸν ἀπὸ
des es ἐ

ὡς διδάσχ ων ἐστὶ χαὶ Goo φηνίζων αὖτ τῷ,

τώσε:ι χαὶ τὸν Πατέρα. "

τ
κὲν
κεν

ἀγγέλλων" τὰ μὲν ὡς διδάσχων, ὡς ὅταν
ἢ" Ὃν π xx τοῦ χόσμιου ἐρωτῶ * τὰ δὲ ὡς παραγ-
) ἐτήρησα αὐτοὺς ἕως ERO Καὶ οὐδεὶς
ἀπώλετο- χαὶ, Σὺ τοίνυν τήρησον αὐτοὺς, φησί:
5 Morel. ὡς ta ψιλῷ χαριζομένου αὐτοῖς.

a Alii ἐπεὶ ἐδόχει

ΕΧΧΧΙ. al. Ἐχχχ.

549

verba sunt hominis simplicis, qui perpetuo ab illis
, Separareiur. Viden' eum. plurima humano more
Ἢ loqui, ac secundum illorum captum, qui poc
se ex illius prasentia magis in tuto esse? Qua-
propter ait, Quando eram cum eis, servabam
illos. Atqui dicit, Fenio ad vos; et, F'obiscum
sum usque ad consummationem. Quomodo
ergo, tamquam ab illis separandus, hac loquitur ?
Ut dixi, secundum illorum opinionem, ut paulum
respirarent audientes illum ita loquentem, et illos
Patri commendantem. Quia enim multis ab eo
auditus consolatorüis verbis, non obtemperabant,
p demum Patrem alloquitur, suam erga illos dile-
ctionem exhibens; ac 51 diceret, Quia me ad te

evocas, illos in tuto constitue. Ego enim ad te

venio. Quid dicis? nonne tu potes illos servare?
Euam, possum. Cur ergo hzc dicis? Ut habeant
gaudium meum. plenum; 1d. est, Ut ne pertur-
bentur, imperfectiores cum sint. His verbis osten-
dit se ad illorum quietem et gaudium hzc omnia
sic loquutum esse : nam aliter contrarius esse sermo
videtur. /Vunc autem non sum in mundo, et hi
in mundo sunt.lta enim opinabantur illi ; interim
vero illorum infirmitati se attemperat. Si enim
c dixisset, Ego servo illos, non credidissent : qua-
propter ait: Pater sancte, serva illos in
nomine (πιο; hocest, Per auxilium tuum. 12. Cum
essem in mundo, ego sereabam illos in nomine
tuo. Rursus ut homo et ut propheta loquitur :
nusquam enim apparet in nomine Dei quid fecisse.
Quos dedisti mihi, custodivi, et nemo ex eis
perüt, nisi filius perditionis, ut Scriptura im-
pleatur. At alibi ait : Omne quod dedisti mihi,
non perdam ex eo. Atqui non ille tantum periit;
sed et alii multi postea. Quomodo ergo ait, /Von
perdam ? Quantum in me erit, non perdam;
D quod et alibi clarius dicebat : /Von. ejiciam | eum
foras : non mei causa, non me impellente vel re-
linquente. Quod si sponte resiliant , non ex neces-
sitate traham. 12. /Yunc autem ad te «venio.
Viden' humaniore modo concinnatam orationem ?
Itaque si quis velit ex his Filium. minuere, mi-
nuet Patrem. Animadverte enim a principio : aliud
quasi docens et explicans dicit, aliud ut przci-
piens : modo docet , ut cum dicit, /Von pro mun-
do rogo; modo precipit : Ego custodivi eos usque
modo, Et nemo perüt; et, Tu serva eos; et rur-
sus, Tui erant, et mihi illos dedisti; et, Cum
p essem in mundo, servabam illos. Scd hec omnia

l

b Morel. ὅρα μὲν γὰρ ἐξ. [ Mox Savil. διϑάσχων φησὶ

v. I2.

Matth. 28.
20.

y2123.

Christus
discipulo-
rum infir-
mitati se at-
temperat.

Joan. 6 39.

Ibid.v.37.

1. Cor. 14.
20.

Vere divi-
üe que,

550

solvuntur dicendo ipsum eorum imbecillitati se
attemperantem hoec dixisse. Cum ait autem,
JVemo ex illis periit, nisi filius perditionis, ad-
didit : Ut Scriptura impleretur. Quam dicit
scripturam? Eam qua de se multa praedixerat.
Neque tamen ideo periit, ut Scriptura impleretur.

S. JOANNIS CHRYSOST.

Hac de re multa supra disseruimus, quia hic
proprius est Scripture modus, qu: dicta ponere
videtur quasi eventaum causam. Oportet autem
omnia accurate explorare, et dicentis modum, et
argumentum, et Scripture leges, nisi velimus
absurda colligere : Fratres, nolite pueri fieri
mentibus.

9. Hoc porro. non ad. solam Scripturarum in-
telligentiam legendum est, sed ad vitam probe
instituendam. Nam pueruli magna non quirunt,
sed qui nullius sunt pretii mirari solent. Nam
currus, equos, aurigam, rotas ex luto facias, cum
gaudio respiciunt ; 51 autem regem videant currui
aureo insidentem, alborum mulorum jugum, maul-
tumque ornatum, ne respiciunt quidem. Puellas
quoque fictlles exornant; veras autem pucllas
conspieuas ne videre quidem volunt : in multisque
alus sic affecti sunt. Hoc. multi homines. etiam
nunc patiuntur : quando czlestia audiunt, ne at-
tendunt quidem ; ad lutea vero omnia perinde
atque pueri inhiant, terrenas divitias mirantur,
isque haerent, et gloriam οἱ delicias hujus vitz
in pretio habent. Atqui hiec. puerilia sunt. ut. et
ila : alia autem vere sunt vitz, glorie et quietis
causa. Verum sicut pueri his privati. flent, illa
vero ne desiderare quidem sciunt : ita. se habent
inulti qui videntur esse viri. Ideo ait : /Volite
pueri esse mentibus. Peconias, quao te, amas,
nec manentes, sed illa puerilia crepundia ? hinc
si videris quempiam nummum plumbeum m'ran-
tem, et sese ad. illum. colligendum | inclinantem,
pauperrimum illum esse. judicas : tu. autem cum
etiam his viliora colligis, te inter divites annu-
meras? annon hzc cum ratione pugnant? Illum
namque divitem dicemus, qui presentia omnia
contemnit. Nemo enim, nemo sane hzc vilia, ar-
gentum, aurum, ccteraque imaginaria deridere
voluerit, nisi majorum amore teneatur; sicut
nec plumbeum nummum quis spernet , nisi au-
reos habeat. Et tu itaque. cum videris hominem
totum orbem pretercurrentem, ne putes alia de
causa illum id facere, nisi ut majorem videat

a Mo:el. zizóv.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

; "
xoi πάλιν" Σοὶ ἦσαν, xoi ἐμοὶ αὐτοὺς ἔδωχας᾽ xal,
[:/ » 5 ων / 3. uf 5 / E) M /
Oe ἤμην £v τῷ χόσμῳ,, ἐτήρουν αὐτούς. ᾿Αλλὰ πάν-
€ , ^ N M , , 9 m a
των ἣ λύσις, τὸ πρὸς τὴν ἀσθένειαν αὐτῶν εἰρῆσθαι
τὰ εἰρημένα. Τεϊπὼν δὲ, ὅτι Οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο,
΄ c “ A
εἰ μὴ ὃ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἐπήγαγεν 7 Ἵνα ἣ Γραφὴ
Á X , "m . ΓᾺΔ A N srt
πληρωθῇ. Ποίαν γραφήν φησι; ᾿Γὴν πολλὰ περὶ Eus
5 m , δ
προλέγουσαν. Οὐ μὴν διὰ τοῦτο ἀπώλετο, ἵνα [d

A - MN Pes [t6 V og cA x:

1 Γραφὴ πληρωθῇ. Kot περὶ τούτου πολλὰ xot £umpo
T ev * - 5

A σθὲν διελέχθημεν, ὅτι ἰδιάζων οὗτος τῆς pag? ἐστιν

e hy a9 /,
ὃ τρόπος, ὡς αἰτιολογίαν τιθεμένης τὰ ἐχ τῆς ἐχόά-
NONU AS DEN ^M / e - M - 6 /
σεως συμόαίνοντα. Καὶ δεῖ πάντα μετὰ ἀχριδείας
it /s SEN , m Ἃ7 US CUR 7
ἐξετόζειν, καὶ τὸν τρόπον τοῦ λέγοντος, xoi τὴν ὕπό-
/ N D e y M
θεσιν, xoi τοὺς νόμους τοὺς τῆς Γραφῆς; εἴ γε μὴ
E M M Y NI
μέλλοιμεν παραλογίζεσθαι: ᾿Αδελφοὶ γὰρ, μὴ παιδία
γίνεσθε ταῖς φρεσί.
rp? o ^N 2 t NT c c ^" c eS
Τοῦτο δὲ oby ὑπὲρ τῆς τῶν Γραφῶν κατανοήσεως
' τ V
ἀναγινώσχειν χρὴ μόνον, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τῆς περὶ τὸν
- σ - - 1
βίον σπουδῆς. Καὶ γὰρ οἱ παῖδες οἱ μιχροὶ τῶν μὲν
^ - 7
εγάλων οὖχ ἐφίενται, τὰ δὲ μιηδενὸς ἄξια θσυμάζειν
57 M 1 2) / Nd M N -
εἰώθασι. Kot γὰρ ὀχήματα, καὶ ἵππους, xat τὸν ὀρεω-
χόμον, καὶ τοὺς τροχοὺς, πάντα ἐξ ὀστράχου πεποιη-

B μένα χαίρουσι βλέποντες: ἂν δὲ βασιλέα χαθήμιενον

9 9 7 »^ e ΤΣ 2 -—* z
ἐπ᾿ ὀχήμιατος ἴδωσι χρυσοῦ, xat ἥμιονων ζεῦγος λευ-
mM i ^ N ^N M 9^* 5 , M
XV, χαὶ πολὺν τὸν χόσμον, οὖδε ἐπιστρέφονται. Kat
, , 9. TN λ Ὁ EOS che λ 66
νύμφας πάλιν ἀπὸ μὲν τῆς αὐτῆς ὕλης λαύοντες πε-
, lv M ^N ah. ὧν 35 x - M
πονημέῖνας, χαλλωπίζουσι' τὰς ὃξ OvvoG ἀληθεῖς xot
7 28V Y E - RI D e ἂν b
λαμπούσας, οὖδεὲ ἴσασι: x«i ἐπὶ πολλῶν ἑτέρων τὸ
E Y NM es ,
αὐτὸ πάσχουσι. Τ οὗτο πολλοὶ xo τῶν ἀνθρώπων ὗπο-
DJ M D D y
μένουσι νῦν. Τὰ μὲν γὰρ τῶν οὐρανῶν ἀχούοντες,
$^ / v M N / , € /
οὐδὲ προσέχουσι" πρὸς δὲ τὰ πήλινα πάντα ὁμοίως
- » M A ^ D -
τοῖς παισίν εἰσιν ἐπτοημένοι, xal τὸν ἀπὸ τῆς γῆς
S EY ; 1 eS
πλοῦτον τεθήπασι, χαὶ δόξαν xal τρυφὴν ἐν τῷ πα-
c " M ,
ρόντι βίῳ τιμῶσι - καίτοι αὐτὰ μέν ἐστι παιδικὰ ὥσ--

τὸ τῇ 1 QU 1 "n ,
Q πέρ ἐκεῖνα ^ ἐχεῖνα δὲ ζωῆς καὶ δόξης xa ἀνέσεως

* - M ,
αἴτια. A) ὥσπερ oi παῖδες τούτων μὲν ἀποστερού-
/ 2 / INA X P4 0 2 τι 0 ,
μένοι χλαίουσιν, ἐχείνων δὲ οὐδὲ γενέσθαι ἐν ἐπιθυμίᾳ
» cr Nj ᾿ T 5 Nc x Ν 7 ).
ἴσασιν * οὕτω δὴ καὶ τῶν ἀνδρῶν εἰναι δοκούντων πολ-
^— , , - ,
Jot. Διὰ τοῦτό φησι" Μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσί.
7 , DJ , A EJ ^ c , cC
Χρημάτων ἐρᾷς, εἰπέ μοι, xat οὐκ ἐρᾷς πλούτου τοῦ
/ 5S M E / SONS LT ^ 4
μένοντος, ἀλλὰ ἀθυρμάτων παιδικῶν; εἰτα ἂν μὲν
D ,
τινα ἴδης θαυμάζοντα μολύδδου νόμισμα, xol xa-
M ,
ταχύπτοντα ὥστε ἀνελέσθαι, xo καταγνώσῃ πολλὴν
αὐτοῦ τὴν πενίαν" σὺ δὲ τὰ τούτων εὐτελέστερα συν-
- E κυ EY m
ἄγων, ἐν τοῖς πλουτοῦσι * σαυτὸν ἀριθμεῖς ; καὶ πῶς

ἂν ἔχοι τοῦτο λόγον ; Πλούσιον γὰρ ἐχεῖνον εἶναι φή-

n -Ὁ , / 5
D σομεν, τὸν ὑπερορῶντα τῶν παρόντων ἁπάντων. Οὐ-

δεὶς γὰρ, οὐδεὶς τῶν μικρῶν τούτων, ἀργύρου καὶ
χρυσοῦ xol τῆς ἄλλης φαντασίας αἱρήσεται χαταγε--

- ». z S
λάσαι, ἂν μὴ τῶν μειζόνων τὸν πόθον ἔχη; ὥσπερ οὖν

IN JOANNEM HOMIL. LXXXI. al.

᾿ τω
οὐδὲ τοῦ
/ eT

μίσματα χεχτημένος ἡ.

, ^ , "
θρωπον πᾶντα τὸν xócu.oy παρατρέχοντα, μηδαμόθεν
» / - - 0» Ἢ e ^ (ζ
ἄλλοθεν νόμιζε τοῦτο ποιεῖν, ἢ ἀπὸ τοῦ πρὸς μείζονα

T τὰ MAN,
βλέπειν χύσμον. Οὕτω χαὶ γεωργὸς τῶν ὀλίγων πυ--
- - , M EJ
ρῶν καταφρονεῖ, ὅταν μείζονα προσδοχήσῃ τὸν ἀυη-
E m »
ἐλπίδος οὔσης, τῶν ὄντων

τόν. Εἰ δὲ

2M/ τ
ἀδήλου τῆς

- ΓΤ ΕΘ S MES
χαταφρονοῦμεν * πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τῆς βεύαιας προσ- Εὶ
ΩΣ » - M " m"
δοκίας τοῦτο δεῖ ποιεῖν. Διὸ δὴ δέομαι καὶ παραχαλῶ),
ἡ ζημιοῦν € bc. μηδὲ βόρδορον χατέγοντας ἀπο-
μὴ ζημιοῦν ἑαυτοὺς, μηδὲ βόρόορον xavzy,

στερεῖν ἑαυτοὺς τῶν ἄνωθεν θησαυρῶν, |

Pd /, 4 [3]
καὶ ἀχύρου τὸ πλοῖον εἰς τοὺς λιμένας ἄγοντας. Ὃ
^ Y ον NJ ,ὔ M
βούλεταί τις λεγέτω περὶ ἡμῶν, δυσχεραινέτω πρὸς
ΩΝ ,
τὸ συνεχὲς τῆς παραινέσεως, φλυάρους χαλείτω, προσ-

χορεῖς, ἐπαχθεῖς"

b ^L , αἱ * x s e "
μολυδδίνου νομίσματος, ἂν μὴ χρυσὰ vo
ΔΙ M / er y^. »

Καὶ GU TOlVUV OTXV ιος «v-

μετὰ xo) unc

- Y
οὖχ ἀποστησόμεθα συνεχῶς ὑπὲρ

551

mundum. Sic et agricola paulum frumenti despi-
cit, cum majorem sperat messem. Si vero cum
adhuc incerta spes est, que habemus contemni-
mus : multo magis 1d agendum, cum secura est
exspectatio. Quamobrem, quaso et obsecro , ne
nos ipsos mulctemus, neve ccenum possidentes ,

LXXX.

supernis nos thesauris privemus, dum culmis et
paleis onustam navim in portum agimus. Carpat
si quis velit monitionum isqaentiaii: nugaces
nos appellet, fastidiosos, onerosos: non cessabimus
hac frequenter monere, et prophete dictum il-
lud vobis omnibus repetere : Peccata tua elee-
mosynis redime, et iniquitates tuas miseratio-
nibus pauperum, et suspende illas in collo tuo.
Ne hodie facias, et cras desistas. Nam ut hoc cor-

9. e» b N
αὐτῶν παραινοῦντες, xat συνεχῶς ἐχεῖνο τὸ τοῦ ea 4s2 pus quotidiano eget cibo, ita quoque anima ;
φήτου πᾶσιν ὑποφωνοῦντες ἡμῖν Τὰς ἁ üpfepaiee σου ἐν À imo longe magis anima ; et nisi eroget, et ie

ἐλεημοσύναις no χαὶ τὰς ἀνομίας σου ἐν oi-

χτιρμοῖς πενήτων, χαὶ ἄφαψαι αὐτὰς ἐπὶ σῷ τρα-
, 1Δ , X /, Y ΔΛ 3 cT

χήλῳ. Μὴ σήμερον μὲν ποιήσης, αὔριον δὲ ἀποστῆς.
το m— Ld Ὁ» τ

Καὶ γὰρ τὸ σῶμα τοῦτο καθημερινὴς δεῖται τροφῆς.

e P n
Οὕτω xa ἣ ψυχὴ, καὶ πολλῷ μᾶλλον ἐχείνη

, AUS
χκαταδάλῃ, ἀσθενεστέρα γίνεται xa αἰσχροτέρα. Μὴ δὴ
, ' ,
περιίδωμεν ἀπολλυμιένην, ἀγχομένην. Πολλὰ λαμδάνει
D D wd V
" E "3 :
xa0' ἕἑχάστην ἡμέραν τραύματα., ἐπιθυμοῦσα, ὀργι-
Cou£vr, ῥαθυμοῦσα,, λοιδορουμένη, ἀμυνομένη, βα- B
opevrj 75 ga δά dr QUE IC i μενη; αἱ γπ- 7
- τὰ ^ , /
σχαίνουσα. Δεῖ τοίνυν αὐτῇ xat φάρμαχα χατασχευά--
ζειν. Οὐ μιχρὸν δὲ τὸ τῆς ἐλεημοσύνης φάρμαχον
ζειν. Οὐ μικρὸν 0$ τὸ τῆς ἐλεημοσύνης φάρμαχον;
z* - - / ΕΝ τ αν
πᾶσι τοῖς τραύμασιν ἐπιτεθῆναι δυνάμενον. Δότε γὰρ

5 7
ἐλεημοσύνην,

e! ἮΡΕ aa τ x);

ἐλεημοσύνην, μὴ πλεονεξίαν" τὰ γὰρ ex πλεονεξίας οὐ
/ ^ - δ. , NS , ἘΞ ΕΣ M 4
μένει, x&v τοῖς δεομένοις δῷς. ᾿Ελεημοσύνη γὰρ, f,
^ cr / -

πάσης ἀπηλλαγμένη ἀδικίας ἐστιν * αὕτη πάντα ποιεῖ

, τ A , / ^ ,

χαθαρά. Τοῦτο xat νηστείας βέλτιον xat χαμευνίας.

Καίτοι γε ἐχεῖνα
αὕτη ἘΠ αλεωτέρα: φωτίζει ψυχὴν, λιπαίνει,

- νι ch M x0) N φ'". τὸ
καὶ ὡραίαν ποιεῖ. Οὐχ οὕτω τοὺς ἀθλητὰς ὃ τῆς

M AA € N , M Ὁ 5 6 , ὶ
χαρπος ἄνξχει , Ὅς τοὺς ἀγωνιστας τῆς ευὐυσεοειᾶς OUT
M i E 5 , , M -
τὸ ἔλαιον ἀναχτᾶται. ᾿Αλείφωμεν τοίνυν τὰς χεῖρας, C
ὋὉ μελε-

τῶν ἐλεεῖν τὸν δεόμενον, duces χαὶ τοὺ πλεονεχτεῖν

cr N N » , E] / - ) c
wx προς τον ἀντίπαλον MLLIEUR: εν XXAUOG.

ἀποστήσεται. Ὃ ἀμελῶν ἐν τῷ διδόναι πένησι, τα-
χέως χαὶ ὀργῆς ἀποστήσεται, xal οὐδὲ μέγα φρονήσει
ποτέ. Καθάπερ γὰρ τοὺς τετραυματισμένους συνεχῶς
θεραπεύων ἰατρὸς, συστέλλεται ῥαδίως, ἐν ταῖς ἕτέ-
po» συμφοραῖς τὴν ἀνθῥωπίνην χαθορῶν φύσιν * οὕτω

b Morel. /2252o7.Plumbei veterum nummi etiamnum
in museis servantur

a Sic Editi et Mss, uno [Cod. 705] excepto , qui ha-
bet χαταλάδη. Utraque vero lectio quadrare potest;
vA» μὴ χαταθάλη, nisi deponat, nisi eroget eleemosy-

a.,2 Δ
x&v Uf

SN , e... » /.
φησὶ, χαι παντὰ υμιῖν εσται χαθαρά

μοχθηρότερα xa ἐπιπονώτερα, ἀλλ᾽
χαλὴν
ἐλαίας

mior ΒΕΔ et turpior. Ne dc ae pereun-
tem, prafocatum. Multa quotidie excipit vulnera
ex cupiditate, ira, desidia, ex convitiis, vindicta,
invidia. Ipsi ergo pharmaca sunt apponenda. Ne-
que parvum est eleemosynz pharmacum, quod
omnibus apponi potest vulneribus. Date eleemo-
synam, inquit, et omnia vobis munda erunt :
eleemosynam, non rapinam : quz ex rapina dan-
tur, non manent , etsi illa egenis largiaris. Elee-
mosyna enim est, que omni caret iniquitate :
hec omnia pura efficit : haec melior est jejunio
et humi cubatione. Etsi illa molestiora sint et la-
boriosiora ; hzc tamen lucri majoris est : animam
illuminat, fovet, formosam reddit. Non sic athle-
tas oleum roborat, ut pietatis certatores hoc oleum
recreat. Ungamus ergo manus, ut strenue illas
contra inimicum attollamus. Qui egenorum mise-
reri cogitat, cito ab avaritia absistet. Qui paupe-
ribus erogare perseverat, statim iram deponet, et
numquam altum sapiet. Quemadmodum enim
vulneratos saepe curans medicus, facilius reprimi-
tur, dum in alienis calamitatibus humanam con-
spicit naturam : sic et nos si ad pauperes juvandos
nos contulerimus, facilius philosophabimur , ne-
que divitias admirabimur, neque magnum quid-
piam przsentia bona ducemus, sed. omnia despi-
ciemus, et sublimes ad clum evecti, facile. bona
consequemur zeterna, gratia et benignitate Domini

nam; x) μὴ χαταλόθη, nisi cibum accipiat; nam de
cibo supra agitur; cibus autem animze, de quo agitur, est
eleemosyna. Boisius legendum suspicatus est χῶν μὴ
μεταλάδη. Nos nihil mutandum censuimus, [ At ipsum
μεταλάθη praebet Cod. 709.]

Dan.4.24

Elecmo-
syna ma-
gnum pbar-
macum.

Luc.t r.À t,

552 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP. ͵

nostri Jesu. Christi, quicum Patri gloria, simul- χαὶ ἡμεῖς P ἐὰν ταῖς τῶν πενήτων συνεισέλθωμεν ἐπι--
que Spiritui sancto, in s:ecula seculorum. Àmen. χουρίαις, φιλοσοφήσομεν εὐχόλως, xoi οὐ θαυμασό-
μεθα πλοῦτον, οὐδὲ μέγα τι τὰ παρόντα ἡγησόμεθα,

Ὁ ἀλλὰ καταφρονήσομεν πάντων, καὶ μετάρσιοι γενόμε-

vot πρὸς τὸν οὐρανὸν, εὐχόλως ἐπιτευξόμεθα τῶν αἴω-

, 2 Lad / / c /
νίων ἀγαθῶν, χάριτι xal φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου
.- .- 7 - - c /
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ f, δόξα,
c ων c» 7
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

"Au.

b Alii ἐὰν ἐν ταῖς τῶν.

HOMILIA LXXXII. OMIAIA πό΄.

Cap. XVII.v.14. Ego dedi eis sermonem tuum, ᾿Εγὼ δέδωχα αὐτοῖς τὸν λόγον σου, xot ὃ xócuoc £ut-
δ , Y M , μος ἐμ.

et mundus eos odio habuit, quia non. sunt σησεν αὐτοὺς, ὅτι οὐχ εἰσὶν ἐχ τοῦ χόσμου, καθὼς
de mundo, sicut ego non sum de mundo. ἐγὼ οὐχ εἰμὶ ἐχ τοῦ χόσμου.

, Y μ μ

1. Cum virtute przditi ἃ scelestis vexamur, et E Ὅταν ἐνάρετοι γενόμενοι διωχώμεθα παρὰ τῶν
virtutis studiosi ab illis. deridemur, ne id. &gre πονηρῶν, xoi τῆς ἀρετῆς ἐφιέμενοι χλευαζώμεθα παρ᾽
vel moleste feramus. Haec quippe natura virtutis ἐχείνων, μὴ ἀλύωμεν μηδὲ δυσχεραίνωμεν. Τοιαύτην

1 1 ? 1 vu x L A / ». 1 2j Ce. rus
est, qua ubique apud improbos odium parere so- γὰρ τὸ πρᾶγμα τὴν φύσιν ἔχει, xo πανταχοῦ μῖσος
let. Cum enim probe viventibus invideant, et pu- εἴωθε τίκτειν fj ἀρετὴ παρὰ τοῖς πονηροῖς. Φθονοῦν-
tantes id in suam cedere defensionem, si aliorum 4, τες γὰρ τοῖς ἐπιεικῶς βιοῦν βουλομένοις, xat οἰόμε--

dE 3 x μ᾿ . / € - Hl , »N V ἐπ.
gloriam dejiciant, oderunt illos, uipote contraria À vot παρασχευάζειν ἑαυτοῖς ἀπολογίαν, ἐὰν τὴν ἑτέρων
seclantes, et nihil non agunt, ut illorum vitam δόξαν xaca6d)«, u1coUct τε ὡς τὰ ἐναντία μετιόν-

. δ . Y / , A c /
traducant. Verum ne doleamus : illud enim vir-.— τας, xol πάντα πράττουσιν ὑπὲρ τοῦ καταισχύνειν

Joan. 15. tuiis indicium est. Ideo ait Christus : Si de mun- — τὸν βίον τὸν ἐχείνων. ᾿Αλλὰ μὴ ἀλγῶμεν " τοῦτο γὰρ

19- do essetis, mundus quod suum. est amaret ; et ἀρετῆς σημεῖον. Διὰ τοῦτο xoi ὃ Χριστός φησιν" Et

Luc. 6. 26. alibi rursum, 7 vobis cum benedixerint omnes ἐχ τοῦ χόσμου ἦτε, ὃ χόσμος ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει" xot
homines. Propterea hic quoque dicit : Sermo- ἀλλαχοῦ πάλιν, Οὐαὶ ὑμῖν, ὅταν καλῶς ὑμᾶς εἴπωσι
nem tuum dedi eis, et mundus eos odio habuit. πάντες oi ἄνθρωποι. Διὰ τοῦτο καὶ ἐνταῦθά φησι" "Tov
Rursumque causam affert cur tanta Patris cura λόγον σου δέδωχα αὐτοῖς, καὶ ὃ χόσμος ἐμίσησεν αὖ--
digni sint. Nam. propter te, inquit, et sermonem τούς. Πάλιν λέγει τὴν αἰτίαν, δι’ ἣν ἀξιοί εἰσι πολ-

- "EM 5 - . ^ E - M

tuum odio habiti sunt, itaque digni prorsus sunt λῆς παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐπιμελείας τυχεῖν. Διὰ γὰρ σὲ

e : 7 ,
providentia tua. 15. /Von rogo ut tollas eos de & ἐμισήθησαν, φησὶ, xol τὸν λόγον τὸν σόν" ὥστε δί-
mundo, sed ut serves eos a malo. Rursus sermo- — xao πάσης ἂν εἰεν ἀπολαῦσαι προνοίας. Οὐχ ἐρωτῶ

. . . Em n y s UA S 1 τῷ ἢ y 233? d. / »

nem explicat et clariorem reddit : quo nihil ἵνα ἄρης αὐτοὺς éx τοῦ κόσμου , ἀλλ᾽ ἵνα τηρήσης αὖ-
aliud declarat, quam. se multam illorum curam τοὺς ix τοῦ πονηροῦ. Πάλιν σαφηνίζει τὸν λόγον, πά-
habere, quod illos tam diligenter commendet. λιν τρανότερον ἐργάζεται" ὅπερ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἐν-
Atqui ipse dicebat, Patrem omnia qui ipsi pe- δεικνυμένου, 7j ὅτι πολλὴν αὐτῶν ποιεῖται χηδεμο-
tierint facturum esse; quomodo ergo hic pro ills νίαν, τῷ μετὰ ἀχριθείας ποιεῖσθαι τὴν ὑπὲρ αὐτῶν
rogat? Nulla alia, ut dixi, de causa, quam ut di- παράχλησιν. Καὶ μὴν αὐτὸς ἔλεγεν, ὅτι πάντα ποιήσει
lectionem suam demonstret. 16. De mundo non δ ὃ Πατὴρ, ὅσα ἂν αἰτήσωσι. Πῶς οὖν ἐνταῦθα αὐτὸς

Joan.17.6. Sunt,sicut ego non sum de mundo. Cur ergo alibi ὑπὲρ αὐτῶν παραχαλεῖ; Οὐδὲν ἄλλο, ὅπερ ἔφην, ἢ
dixit, Quos dedisti mihi de mundo, tui erant ἢ τὴν ἀγάπην ἐνδεικνύμενος. "Ex τοῦ χόσμου οὐχ εἰσὶ,
Illic de natura loquebatur ; hic de operibus malis. χαθὼς ἐγὼ οὖχ εἰμὶ &x τοῦ χόσμου. Πῶς οὖν ἀλλαχοῦ
Et longo illos encomio celebrat : primo, quod non φησιν, Οὺς ἔδωχάς μοι ἐχ τοῦ χόσμου, cot ἦσαν; "Exet

9 : P , d τ D ,
sint de mundo; deinde, quod ipse illos dederit, € μὲν τὴν φύσιν λέγων, ἐνταῦθα δὲ περὶ πράξεων mo-

à Alii à πατὴρ ἅπερ αἰτήσωτι.

IN JOANNEM HOMIL. LXXX

νηρῶν. Καὶ μακρὸν αὐτῶν συντίθησιν ἐ ἐγκώμιον" πρῶ-

τον, ὅτι οὐχ εἰσὶν ἐκ τοῦ χόσμου " εἶτα, ὅτι αὐτὸς αὖ-

τοὺς ἔδωχε, καὶ ὅτι τὸν λόγον αὐτοῦ ἐτήρησαν, χαὶ

ὅτι διὰ τοῦτο μισοῦνται. Et δὲ λέγει, Καθὼς ἐγὼ οὐχ

ce / Y
εἰμὶ ἐκ τοῦ χόσμου, μὴ θορυδηθῆς. Τὸ γὰρ, Ka-
οω ,
θὼς, ἐνταῦθα οὐχ ἔστιν ἀπαραλλάχτου ἀκριδείας.
el mM ' Ὸ 7
Ὥσπερ γὰρ, ὅταν ἐπ᾽ αὐτοῦ καὶ τοῦ Πατρὸς λέγηται
^ Y E" ΄

τὸ, Καθὼς, πολλὴ f; ἰσότης διὰ τὴν τῆς φύσεως συγ-

/ e e 3-9 m ^ 3. ὃ) f Ἶ. λὲ

γένειαν οὕτως ὅταν ἐφ’ ἡμῶν xad αὐτοῦ λέγηται, πολὺ

€T ΄ M3 oc

τὸ μέσον διὰ τὸ καὶ πολὺ εἶναι τὸ μέσον xat ἄπειρον

, -Ὁ , 5 M € , τ᾿ E] JH. c

τέρας τῆς φύσεως. Εἰ γὰρ Ἁμαρτίαν οὐχ ἐποίησεν

322 5 NY Ν € , ΕἸ D ,ὔ ΕῚ e

αὐτὸς, οὐδὲ δόλος τις εὑρέθη ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ,

πῶς δύναιντ᾽ ἂν ot ἀπόστολοι παρισοῦσθαι αὐτῷ; Τί

οὖν ἐστιν ὅ 9new, "Ex τοῦ κόσμου οὐχ εἰσί: buses ε-

ρον δρῶσιν, οὐδὲν χοινόν τι πρὸς τὴν γὴν ἐστιν ic

ἀλλὰ τῶν οὐρανῶν. γεγόνασι πολῖται. Καὶ £x τούτων
M

τὴν ἀγάπην αὐτοῦ δείχνυσιν, ὅταν πρὸς τὸν Πα-

τέρα αὐτοὺς ἐγχωμιάζι , χαὶ mage des τῷ TEST.

^ ὡς Q^

χότι. Εἰπὼν δὲ, Ῥήρησον αὐτοὺς, οὗ περὶ τῆς τῶν
κινδύνων ἀπαλλαγῆς φησι μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς
τ ,
ἐν πίστει παραμονῆς- διὸ xo ἐπήγαγεν: Ἁγίασον
2 M 3: πρὶ τα , ξ , , NM bod D
αὐτοὺς ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου" ἁγίους ποίησον διὰ τῆς τοῦ
il A NE M - E] - ^ , 9) -
γεύματος δόσεως χαὶ τῶν ὀρθῶν δογμάτων. “Ὥσπερ
ὅταν λέγη, Καθαροί ἐστε διὰ τὸν λόγον, ὃν λελάληχα
(o — M - ^ S A: IN 3 N NM
ὑμῖν, καὶ νῦν τὸ αὐτό onct* Παίδευσον αὐτοὺς, δίδα -
ξον τὴν ἀλήθειαν. Καὶ μὴν τοῦτο λέγει τὸ Πνεῦμα
- € 3 SA Y - . Lr C ren
ποιεῖν. Πῶς οὖν αὐτὸ παρὰ τοῦ Πατρὸς αἰτεῖ νῦν ;
yg M J
ἵνα μάθης πάλιν τὴν ἰσοτιμίαν. Τὰ γὰρ ὀρθὰ δό-
γματα περὶ Θεοῦ λεγόμενα ἁγιάζει τὴν ψυχήν. Εἰ
"d
δὲ λόγῳ φησιν ἁγιάζεσθαι, μὴ θαυμάσῃς. Καὶ ὅτι
περι Bowie πέσεν ἐσ κοι zs Ὅλ / T LEAN a:
epi δογαάτων φησὶν, ἐπήγαγεν λόγος ὃ σὸς ἀλή
f. , E — RJ , τ ,
θειά ἐστι" τουτέστι, οὐδὲν ψεῦδος ἐν αὐτῷ, πάντως
δὲ ἐχόῆναι δεῖ πάντα τὰ εἰρημένα" καὶ ὅτι οὐδὲν τυ-
M - ^
πικὸν δηλοῖ πάλιν, οὐδὲ σωματικόν - καθὼς xot Παῦ-
λός φησι περὶ "iis ᾿Εχχλησίας" ὅτι ἡγίασεν αὐτὴν ἐν
δήματι. Οἶδε γὰρ καὶ ῥῆμα Θεοῦ καθαίρειν. Δοχεῖ δέ
. dg ^ ὦ Y € , 5» M € M »1
μοι xat ἕτερον δηλοῦν τὸ, ᾿Αγίασον αὐτοὺς, οἵονεὶ τὸ;
ἀφόρισον αὐτοὺς τῷ λόγῳ xoi τῷ κηρύγματι. Καὶ
ξῆς δῆλον. Καθὼς γὰρ ἐμὲ, φη-
S , $3. X τ ΄ 5
τὸν χόσμον, χἀγὼ ἀπέστειλα αὖ-

τω L4 5 “Ὁ ς
τοῦτο πάλιν Ex τῶν É
Α E] /, n
σὶν, ἀπέστειλας εἰς
τούς " ὃ λέγει καὶ Παῦλος, ᾿Θέμενος ἐν ἡμῖν τὸν λόγον
τῆς χατ ἀλλαγῆς. ὝΠερ. οὗ γὰρ ὃ Χριστὸς ἀφῖκται,
ὑπὲρ τούτου xoi οὗτοι τὴν οἰκουμένην χατέλαθον. Τὸ
δὲ, Καθὼς, πάλιν ἐνταῦθα “οὐχ δμοιώσεως ἐπ᾽ αὐτοῦ

S — 5 / - ELE ^ AN
χαὶ τῶν ἀποστόλων χεῖται" (πῶς γὰρ ἄλλως ἦν ἐγχω-

ὦν ΕῚ , 9. τω », ^Y 22 TE M Χ
ροῦν ἀνθρώποις ἀποσταλῆναι; ) ἔθος δὲ αὐτῷ καὶ τὸ
μέλλον ὡς γεγονὸς λέγειν. Καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἁγιάζω
2 ᾿ e - / 2. 9 5 / "pio
ἐμαυτὸν, ἵνα ὠσιν ἡγιασμένοι ἐν τῇ ἀληθεία. Τί ἐστιν,
Ἁγιάζω ἐμαυτόν; Προσφέρω σοι θυσίαν. Αἱ δὲ θυσίαι

? Morel, οὐχ ὁμοιώσεώς ἐστιν ἐπ᾿ αὐτοῦ.

D

AER

n. al. Lxxxi. 555

et quod sermonem servaverint, ideoque odio ha^
beantur. Quod. si dicat, Sicut ego non sum de
mundo, ne turberis. lllud enim, Sicut, hic non
accuratam denotat zqualitatem. Ut enim cum de
ipso et de Patre illud, Sicut, dicitur, multa ob
natur? cognationem indicatur zqualitas : sic
cum de ipso et de nobis dicitur, multa significa-
tur diversitas ob. magnum et infinitum discrimen [85

JEquali-

persona-

rum Patris
inler utramque naturam. Nam si Peccatum non et Filii.

fecit, neque dolus inventus est in ore ejus, quo-
modo possint apostoli illi comparari ? Quid ergo 5 ren
sibi vult, De mundo non sunt ? Ad aliud respi-
ciunt, nihil cum terra commune habent, sed. cz-
lorum facti sunt. cives. His vero amorem suum
os:endit, cum apud Patrem laudat illos, et Geni-
iori commendat. Cum dixit autem, Serva eos,
non solum rogat ut a periculis illos eruat ; sed
euam, ut in fide permaneant : ideo addidit,
17. Sanctifica eos in veritate tua; sanctos redde
per donum Spiritus et per rccta dogmata; ut cum
dicit, Mundi estis propter sermonem, quem lo-
quutus sum vobis; idipsum nunc ait : Institue
illos, doce veritatem. Atqui hoc Spiritum facere
dicit. Car autem illud a Patre nunc postulat? Ut
rursum zqualitatem discas. Recta quippe de Deo
dogmaia animam sanctificant. Si autem verbo
sanctificari dicit, ne mireris. Quod vero de do-
ctrina loquatur, his verbis innuit : Sermo. tuus
veritas est; hoc est, Nihil. mendacii in. ipso ;

-omnino quippe oportet omnia dicta ejus evenire;

484

A

et quod nihil figuratam. vel corporeum, sic rur-

Isai.53. 9.

vDefr. 2,

Joan. 15.2.

sum osiendit, ut et Paulus de Ecclesia ait : San- Epzes. 5.

clificavit eam in verbis. Solet enim verbum Dei ?9
purgare. Videtur autem mihi illud, Sanctifica
eos, aliud quoque significare; nempe, Segrega
eos verbo et prdicationi ; quod ipsum ex sequen-
tibus liquet. 18. Sicut enim. me, inquil, misisti
in mundum, et ego misi eos. Quod. et Paulus
dicit, Ponens in nobis verbum reconciliationis.
Pro quo enim Christus abiit, pro hoc hi orbem
comprehenderunt. Illud. vero, Sicut, non simili-
tudinis est inter ipsum et apostolos : ( quomodo
enim aliter homines. mitti poterant ? ) sed mos est
ei de futuro. ut de praeterito loqui. 19. £t pro eis
sanctifico meipsum, ut sint sanclificati in veri-
tate. Quid. est, Sanctifico meipsum ? Offero tibi
sacrificium. Sacrificia vero omnia, sancta dicun-
tur,et proprie sancta quee Deo consecrata sunt.
Cum enim olim in figura sanctificatio esset. in

2. Cor. 5.
19.

Rom. 12.1.
Psal. 43.
22.

Joan. 13.
34.

Luc. 6. 36.
Joan. 13.
35,

S. JOANNIS CHRYSOST.

554

ove; nunc autem non in figura, sed in ipsa verita-
te sit : ideo ait: Üt sint sanctificati in veritate
tua. Etenim illos tibi consecro et oblationem facio.
Sive propter
immolabaatur. Constituite, mquit, membra. vestra

caput hoc fieri. dicit, sive quia ipsi

Hostiam viventem, sanctam; et, /Estimati su-
Sine morte ho-
stiam. eos facit et oblationem. Quod enim. suam
immolatonem subindicaret dicens , Sanctifico,
ex sequentibus palam cst. 20. /Von pro eis au-
tem rogo tantum, sed et pro eis, qui credituri
sunt per verbum eorum in me. Quia enim pro
ipsis moricbaiur ( dixit vero, Pro eis sanctifico
meipsum ); ne quis putaret, ipsum id pro aposto-
lis tantum | facere, addidit: /Vom pro his ro-
go solum, sed pro credentibus per sermonem
eorum in me.

mus sicut oves Occisionis ; et,

9. Hinc iterum illorum erigit animos, indicans
multos futuros discipulos. Cum enim. id, quod
praecipuum habebant, commune fecerit, rursum
illos consolatur, ostendens illos aliorum | salutis
causam fuisse. Cum autem de illorum salute lo-
quutus esset, indicassetque ipsos sanctificari fide
et immolatione, de concordia demum loquitur,
et in hoc sermonem claudit; hinc exorsus eodem-
que desinens. Principio dixerat , Mandatum no-
pum. do vobis ; et nunc, 21. Ut sint unum ,
sicut tu, Pater, in me, et ego in te. Iterum
illud , Sicut , non exactam aequalitatem hic expri-

mit; neque enim ita unum esse poterant; sed

?
quantum hominibus fas est : ut cum dicit, Estote
misericordes , sicut Pater vester. Quid sibi vult
illud, Zn nobis ? In fide in nos. Quia enim nihil
ita omnes perturbat ut dissensio , id agit, ut unum
fiant. Quid ergo? an hoc effecit? inquies. Sane
quidem ; omnes enim qui per apostolos credide-

runt, unum. sunt : etiamsi quidam ex illis dis-

Pd
oo
ct

juncti fuerint. Neque enim hoc illum latuit, imo A
id ille praedixit, et significavit hoc ex hominum
desidia provenire... Ut mundus credat quia tu
me misisti. Quod etiam in principio dixit : 77ι hoc
cognoscent omnes , quia discipuli mei estis ,
si invicem diligatis. Et quomodo hinc erant cre-
dituri? Quia pacis es Deus, inquit. $1 ergo quee
εἶ 15 didicerunt servaverint, a discipulis Magi-

b Quidam Ms. οὐχ ἔτι.

e Alii γίνεται, φησί.
* [Totum Scripture versiculum, qui deerat in Montf.,

sumsimus e Cod, 705 et Savil., qui tamen πιστευσόντων

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.,

M , , το
πᾶσαι ἅγιαι λέγονται" xal χυρίως ἅγια τὰ τῷ Θεῷ
, e. ^E ΝᾺ ^ ^ N τ , € ἀξ i
ἀναχείμενα. ᾿Κπειδὴ γὰρ τὸ παλαιὸν ἐν τύπῳ ὃ ἁγια-

NA à cT 6d " 1 δὲ bx » 2 ,
σμὸς ἦν ἐν τῷ προδάτῳ vot δὲ P οὐχ ἔστιν ἐν τύπῳ,
ον ἃ L ri
ἀλλ᾽ αὐτὴ τῇ ἀληθείᾳ" διό φησιν Ἵνα oot ἡγιασμέ-
νοι ἐν τὴ ἀληθείᾳ σου. Καὶ γὰρ xo αὐτούς σοι ἀνα--

, Ὁ
τίθημι χαὶ ποιῶ προσφοράν. Ἤτοι διὰ τὸ τὴν χεφα-

Y ἘΣ
λὴν τοῦτο “ γίνεσθαί φησι, ἢ διὰ τὸ xol αὐτοὺς θύε-

, M] M M / cT
σθαι. Παραστήσατε γὰρ; φησὶ, τὰ μέλη ὑμῶν Θυσίαν
ζῶσαν, ἁγίαν: xol, ᾿Ελογίσθημεν 6 6 t
NS , ᾿λογίσθημεν ὡς πρόδατα σφα-
γῆς xoi, χωρὶς θανάτου θυσίαν αὐτοὺς ἐργάζεται

Y , pri A ἢ a Y »
καὶ προσφοράν. Ὅτι γὰρ τὴν θυσίαν ἠνίξατο τὴν αὖ-

EV Y e A e
τοῦ εἰπὼν, Ἁγιάζω, δῆλον éx τῶν ἑξῆς. "Οὐ περὶ

7 M - ΩΣ
τούτων δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ xat περὶ τῶν πιστευόν--

PET - - 3 - 1
τῶν διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ. ᾿πειδὴ γὰρ ὑπὲρ
c / δ . -
αὐτῶν ἀπέθνησχεν “ (εἶπε δὲ, ὅτι Ὑπὲρ αὐτῶν ἁγιάζω
, ,ὔ J /, / c -
ἐμαυτόν )" ἵνα μή τις νομίσῃ, ὅτι ὑπὲρ τῶν ἀποστό-
λων τοῦτο μόνον ἐποίει, ἐπήγαγεν - Οὐ περὶ τούτων

1 - -
δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ xal περὶ τῶν πιστευόντων διὰ
τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ.

Τ᾽ D LJ

Evceüüev πάλιν ἀνέστησεν αὐτῶν τὰς Ψυχὰς, δεί-
- L N 5
ξας ἐσομένους πολλοὺς μαθητάς. Eme γὰρ, ὅπερ
5. /
εἶχον ἐξαίρετον, χοινὸν ἐποίησε, πάλιν αὐτοὺς παραμυ-
θεῖται, δηλῶν xol τῆς τῶν ἄλλων σωτηρίας γινομέ-

E] N m

vouc αὐτοὺς αἰτίους. Eimov δὲ xal περὶ τῆς σωτηρίας
αὐτῶν χαὶ τοῦ ἁγιασθῆναι τῇ πίστει χαὶ τῇ θυσία, λέγει
λοιπὸν περὶ δμονοίας, καὶ εἰς τοῦτο λοιπὸν καταχλείει

N λό 5 c ΡΞ Ὁ» el ΣΝ ,
τὸν yov, ἐντεῦθεν ἀρξάμενος, καὶ" εἰς αὐτὸ χαταλύσας.
Καὶ γὰρ, ἀρχόμενός SUED ᾿Εντολὴν yay δίδωμι
ὑμῖν καὶ ἐνταῦθα, “ἵνα ὠσιν ἕν, χαθὼς σὺ, Πάτερ,
- E C M Xara. e9
ἐν ἐμοὶ, χαὶ ἐγὼ ἐν σοί. Πάλιν τὸ, Καθὼς, οὐκ dxpt-
δοὺς ἐξισώσεως ἐπ᾽ αὐτῶν - οὐδὲ γὰρ δυνατὸν αὐτοῖς
3 τ 233? € 5 / ^ / cr e
Ἣν τοσοῦτον, ἀλλ᾽ ὡς ἀνθρώποις δυνατόν * ὥσπερ ὅταν
λέγη, Πΐνεσθε οἰχτίρμονες, ὡς ὃ Πατὴρ ὑμῶν. Τί δέ
ἐστιν, "Ev ἡμῖν; "Ev τῇ πίστει τῇ εἰς ἡμᾶς. ᾿ὑπειδὴ

A 5 NY er e AC cer [4 MSN /,
γὰρ οὐδὲν οὕτως σχανδαλίζει ἅπαντας, ὡς τὸ διεσπά-

τ / cr "/ [τ rp/ 5
σθαι; τοῦτο χατασχευάζει ὥστε γενέσθαι ἕν. Τί οὖν ;
» Sg. ἢ , X. IN » Y "Y
ἤνυσεν αὐτὸ, φησί; Kat σφόδρα ἤνυσεν. Ἅπαντες γὰρ
οἵ διὰ τῶν ἀποστόλων πιστεύσαντες ἕν εἰσιν, εἰ χαί

Pla ^» ὦ ^ , 5^ x b τ RN
τινες ἐξ αὐτῶν διεσπάσθησαν. Οὐδὲ γὰρ τοῦτο αὐτὸν
παρέλαθεν, ἀλλὰ xal αὐτὸ προεῖπε, χαὶ ἔδειξε τῆς

Lad E , / » e [- / ,
τῶν ἀνθρώπων ῥαθυμίας ὄν. Ἵνα ὃ χόσμος πιστεύσῃ»
cl / CEA [:/ 3 Ὁ: / 3"
ὅτι σύ με ἀπέστειλας. “Ὅπερ οὖν xoi ἀρχόμενος ἐλε--
γεν, ὅτι "Ev τούτῳ γνώσονται πάντες, ὅτι ἐμοί ἐστε
μαθηταὶ, ἐ ἐὰν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. Καὶ πὼς ἐντεῦθεν
πιστεύειν ἔμελλον ; “Ὅτι τῆς εἰρήνης εἰ Θεὸς, φησίν.
* / Jm or ME ἈΝ ^ , y
Ἂν τοίνυν, ἅπερ ἐξ ὧν ἔμαθον, διατηρήσωσιν, cicov-
ται τὸν διδάσχαλον ἀπὸ τῶν μαθητῶν oi ἀκούοντες "

habet, et ultima verba, διὰ... ἐμέ omittit. ]
d Alii εἰπὼν δέ. Hic aliquatenus variat Savil., sed sine

ullo in re discrimine.
* Alii εἰς αὐτὸ τελευτήσας καί.

IN JOANNE3SI HOMIL.

51 ^Y f , 2. τ , - Lu Es
ἐὰν δὲ μάχωνται, οὐχ ἐροῦσιν εἰρηνικοῦ Θεοῦ εἰναι
^ ,
μαθητάς " ud; ὄντα δέ με εἰρηνιχὸν, οὖχ δμολογήσουσιν
» , A Ξ x "πα e , É “Ὡς
ἀπεστάλθαι παρὰ σοῦ. “Ορᾶς πῶς μέχρι τέλους τοῦτο
v M ^ MI Il , € A , E Ka ^
κατασχευάζει τὸ πρὸς τὸν Πατέρα ὁμονοητιχόν; Kao
mv / - A "NM c
τὴν δόξαν, ἣν ἔδωχάς μοι, ἔδωχα αὐτοῖς " τὴν διὰ τῶν
σημείων, τὴν διὰ τῶν "δογμάτων; χαὶ ἵνα ὄμόψυχοι
ὦσιν. Αὕτη γὰρ δόξα, ἵνα ὦσιν ἕν, xal τῶν σημείων
μείζων. ^ ὥσπερ Yi xai τὸν Θεὸν "θαυμάζουσιν, ὅτι
00X ἔστι στάσις, οὐδὲ μάχη παρὰ τῇ φύσει ἐχείνῃη ;
xal μεγίστη αὕτη δόξα - οὕτω xa οὗτοι, φησὶν, ἐν-
τεῦθεν γενέσθωσαν λαμπροί. Καὶ πῶς τὸν Πατέρα,
- -» ^ c - * X wr
φησὶν, αἰτεῖ τοῦτο δοῦναι αὐτοῖς, αὐτὸς αὐτὸ λέγων
,
& περὶ δμονοίας,

^ ^ , y
διδόναι; Εἴτε γὰρ περὶ σημείων, εἴτ
i ὶ εἰρήνης ὃ λό) ὑτῷ ίνεται αὐτὸς αὖ-
εἴτε περὶ εἰρήνης ὃ λόγος αὐτῷ, φαίνετ τὸς
E - Ade ts i S zi ἐς ἀκα
τοῖς ταῦτα παρεσχηχώς. “Ὅθεν δῆλον ἦν, ὅτι παρα-
, er e y e LÀ , m Ἔν A 2.
μυθιας ἕνεχεν τὴς αὐτῶν ἣ αἴτησις γίνεται. ᾿Εγὼ ἐν
" M - X fjr ^p
αὐτοῖς, χαὶ σὺ iv ἐμοί. Πῶς ἔδωχε τὴν δόξαν; Ἔν
, - J x ^ 7 EA et? [4 c
αὐτοῖς γενύμενος, xat τὸν Πατέρα ἔχων μεθ᾽ ἑαυτοῦ ;
[4 - e M er
“ὥστε αὐτοὺς συγχροτεῖν. ᾿Αλλαχοῦ δὲ οὐχ οὕτω φη-
q c ,
civ * o0 γὰρ διὰ αὐτοῦ τὸν Πατέρα παραγίνεσθαι,
^ , M M
ἀλλ᾽ αὐτὸν xaX τὸν Πατέρα παραγίνεσθαι καὶ μονὴν
e E ἊΣ 1 ᾿ τς ,
παρ᾽ αὐτῷ ποιεῖν * ἐχεῖ μὲν “τὸ τοῦ Σαδελλίου, ἐν-
ταῦθα δὲ ᾿Αρείου τὴν ὑπόνοιαν ἀναιρῶν. Ἵνα ct τε-
, 5 M “Ὁ , / uU /
τελειωμένοι εἰς τὸ ἕν, ἵνα γινώσχη ὃ χόσμος ὅτι σύ
- ᾽ν» N , b M ,
με ἀπέστειλας. Συνεχῶς αὐτὸ λέγει, δεικνὺς σημείου
cS N AT ? M, ^ , ^ 3 , f "D
Uu AXov τὴν εἰρήνην δυναμένην ἐπισπάσασθαι. orco
,
γὰρ “ἢ ἔρις διαλυτιχὸν, οὕτω ἣ motmute συγχροτη.--
Y 29 44
τικόν. Καὶ ἠγάπησα αὐτοὺς, καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας.
ἢΠἄλιν ἐνταῦθα τὸ, Καθὼς, ὡς ἄνθρωπον ἀγαπηθῆ-
/ Ve b
vat ἐγχωρεῖ χαὶ τεχμήριον. τῆς ἀγάπης, τὸ ἑαυτὸν
cr y 3 E)
ὑπὲρ αὐτῶν δοῦναι. Εἰπὼν τοίνυν, ὅτι ἔσονται ἐν ἀσφα-

EJ

3.5 c / ELM 5.0 “ [- 20
λεῖα, οτι QU πε ἀκα OT! ἐσονται DES Ott
LI

A]
πολλοὶ π

ται δόξης, ὅτι οὐχ αὐτὸς αὐτοὺς ἠγάπησε μόνος, ἀλλὰ

στεύσουσι δι᾽ οτος ὅτι πολλῆς ἀπολαύσον-

M
x«t 6 Πατὴρ, λέγει λοιπὸν xai περὶ τῶν μετὰ τὴν

e— m , * -
ξἐνταῦθα ἀποδημίαν, περὶ τῶν βραδείων xai τῶν

a Alii διδαγμάτων.
b Aliqui θαυμάζομεν.
c Morel. ὡς αὐτούς.
[Infra οὐ γὰρ διὰ τοῦτο τὸν m. Cod. 705; οὐ γὰρ δι᾽ αὐ-
τοῦτ. m. Sav. et Cod. 709. Edebatur διὰ τοῦ τ. z. Quod
et sequentia ita interpretabatur Montf.: /Von enim cla-
ritatem acceperunt quod Pater advenerit, sed quod ipse
cum Patre venerit, et mansionem apud eum fecerit. Hoc
autem sibi voluit scriptor : verbis, quibus utitur Chri-
stus hoc in loco (£t tu ín. me), confatari Arianorum
errorem, consubstantialitatem Filii cum Patre negan-
tium ( nam quod Dominus ait, £go et Pater unum
sumus Joan. 410, 30,1d Arius de unitate substantice in-
tellizere noluit) : sicut ab altera parte, contrariam Sa-
bellianorum opinionem , qui Fijii personam ab
non distinguunt , refelli iis, que alio in loco idem Joan-
' TOM.

Alii συγχρατεῖν pTO συγχροτεῖν.

Patris

YJII.

B

D

al. 55
strum auditores cognoscent : sin dissideant, non
dicent Dei pacifici discipulos esse : si pacificus
non sim, non confitebuntur me abs te missum
fuisse. Viden" quomodo ad finem usque suam cum
Patre concordiam probet? 92. Et ego claritatem ,
quam dedisti mihi , dedi eis : id est, per signa,
per doctrinam, et ut concordes sint. Hiec enim
claritas est, ut sint unum, quz etiam signis ma-
jor est. Quemadmodum enim Deum miramur ,
quod in natura illa nulla sit dissensio, nulla pu-
gna ; et hec maxima gloria est : Sic et hi , inquit,
hine clari efficiantur. Et. cur, inquies , Patrem
rogat, hac det illis, cum seipsum id dare dicat?
Nam sive de signis, sive de concordia, sive de pa-
ce sermo ips sit, haec eum ipsis prebere dignosci-
tur. Unde palam erat, consolandi eos gratia peti-
tionem esse factam. 25. Ego in eis , et tu in me.
Quomodo claritatem dedit? In eos adveniens , et

Ct

LXXX1I. LXXXI.

Patrem secum habens, ut illos una copulet. Alibi Joan. τή.

. . * E * * "
vero non ita loquitur ; non enim in se, ait, advenire

Patrem , sed ipsum et Patrem advenire, et mansio-
nem apud eum facere ; illic Sabellii, hic Arii opi-
nionem confutans. Ut sint consummati in unum,
ut cognoscat mundus quia tu me misisti.

Sabellii et

Hoc Ari hzare-

Ses

confu-

frequenter dicit, ut ostendat pacem plus quam usta:

signa attrahere. Sicut enim contentio dissolvit ,
ita concordia populat. £t dilexi eos, sicut me
dilexisti. Hic rursum Sicut hoc significat , Sicut
homines amari possunt : signum autem amoris
est, quod se pro illis tradiderit. Cum dixisset
ergo illos in tuto fore , nec evertendos esse, sanctos
futuros , multosque per ipsos credituros esse, il-
los item magna fruituros gloria esse, non se solum
ipsos dilexisse, sed etiam Patrem; loquitur de-
mum de iis qui post excessum ex hac vita futura
sunt, de premiis et coronis, quz ipsis repositze

nes protulerit, Christi verbis. Respicit vero cap. 44,
v. 28 : δὲ quis dil/git me, sermonem meum servabit, et
Pater meus diliget eum, P ad eum veniemus , et man-
sionem apud euim ewe Uterque vero Cod. noster
omittit verba, ἀλλ᾽ αὐτὸν χαὶ τὸν m τέρα παραγίνεσθαι.]

4 Alii "oes quos Codd. noslri] τὰ τῶν Σαδελλίων ἐπι-
στομίξων στόματα, ἐντ. lbid. quidam ἃ ρείου τὴν Φνοιαν.
[Mox Savil. zzi ἕνα γινώσχη.]

* Alii ἡ διαέρεσις.

€ [Savilium sequuti ita edidimus, Cod. 705 ὡς ὀνηρώ-
ποις ἄγ. ἐχώρει. Cod. 709 ὡς ἀνθρώποις τὸ dg. συγχωρεῖ.
Quod legebatur ὡς ἄνθρωπος, error esse videtur Morel-
lian; Editionis pro os ἀνθρώποις. Mox zzi ante zzz»z-
guo» € Savil. et Codd. nostris addidimus.]

8. Putat Sayilius legendum ἐντεῦλ:ν.

Matth.

Ἢ
25.

Cor.

19.

54 S

Oe

Q

JOANNIS CHRYSOST.

sunt. Nam ait: 24. Pater , quos dedisti mihi ,
volo ut ubi sum ego, et illi sint mecum. Quod
ergo semper quaerebant dicentes, Quo vadis? E
quid dicis ? 1d petendo accipis , et nondum habes?
cur ergo dicebas eis, Sedebitis super sedes duo-
decim? quomodo alia pollicitus es et plura et ma-
jora? viden", ipsum omnia sese attemperando dice-
re? Nam quomodo dicebat, Sequeris autem
postea? Verum id ait ad majorem amoris confir-
mationem. Ut videant claritatem meam , quam
dedisti mihi. Verum hoc su; cum Patre concor-
di: argumentum est; sublimius quidem prioribus

"Inte constitutionem mundi , quit ) , sed cum
quadam tamen attemperatone : nam ait, Dedisti
inihi. Quod si res non ita sit, adversarios libenter
interrogaverim : Qui. dat. subsistenti certe. dat :
ergo cum prius ipsum genuisset, postea ipsi glo-
riam dedit , cum ante eum sine gloria reliquisset?
Quod qua ratione stare possit? Viden' hic, De-
disti , intelligendum esse , genuisti? Sed cur non
dixit, Ut participent, sed, Ut videant clari-
tatem ?

3. Hie subindicat omnimodam hane esse re-
quiem , ad Filium Dei spectare. Hoc enim claros
reddit : quod. οἱ Paulus inquit : Revelata | facie
gloriam Domini speculantes. Ut enim qui radios
aspiciunt, et aere tenuissimo fruuntur, ex visu
voluptatem percipiunt: sie et tunc erit , imo id
longe majorem nobis pariet voluptatem. Ostendit
etiam , id non esse quod. videtur , sed tremendam
quamdam substantiam. 25. Pater juste, et mun-
dus te non cognovit. Quid hoc sibi vult? que-
nam hic consequentia? Hic declarat neminem
nosse Deum , nisi eos qui Filium cognoscunt; hoc
est, Vellem omnes hoc in statu esse; sed. te non
noverunt, etsi nihil possint arguere. Illud enim
significat, Pater juste. Hic. videtur illa. dicere,
wgre ferens, quod. tam bonum, tam justum co-
gnoscere noluerint. Cum enim Judaei dicerent se
Deum nosse, ipsum vero non nosse, eo respicit ille
dicens: Dilexisti meante mundi constitutionem,
a Judaicis accusationibus sese purgans. Nam qui
gloriam accepit , qui dilectus fuit ante mundi con-
stitutionem , qui illos voluit hujus glori testes ha-
bere, quomodo contrarius Patri fuisset? Non igitur
hoc verum est quod dicunt Judzi , quod ipsi te co-
ego antem te ignorem ; sed contrarium

A486

enoscant ,
prorsus: Ego te novi, alii te non noverunt. Et

h Aliü λέγεται.
^ Alii πολλῷ
b Ali

πλείονα.
τις οὖσα.

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

στ εφάγων τῶν ὑποχειμένων αὐτοῖς. τ γὰρ,
M
φησὶν, οὺς ἔδωχάς μοι, θέλω ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγὼ,
M ,
xal αὐτοὶ ὦσιν. Ὅπερ οὖν ἐὐήτουν ἀεὶ Ὁ Ποὺ
[4
ὑπάγεις; τί λέγεις; τοῦτο ἐν αἰτήσει λαμόάνεις, xal
2N/ πὰ EJ κ᾿ EI - ΤῊΝ / 3
οὐδέπω ἔχεις; πῶς οὖν αὐτοῖς ἔλεγες, ΚΚαθήσεσθε ἐπὶ
NN , cC cr 5 P , M
ó6exa θρόνους: πῶς ἕτερα ἐπηγγείλω πλείονα xal
/ EC J
μείζω ; δρᾷς ὅτι πάντα συγχαταδάσεως ἕνεχεν P λέγει;
31. M Dh 5
Ursi πῶς ἔλεγεν, ᾿Αχολουθήσεις δὲ ὕστερον ; Ἀλλ᾽
€ Y ,
Uni) πλείονος πληροφορίας χαὶ xe P equ

jay τὴν ἐμὴν,

τοῦτό φησιν. Ἵνα θεωρῶσι τὴν δό ἣν
ἔδωχάς μοι. Πάλιν τοῦτο τοῦ πρὸς τὸν Πατέρα ὅμο--
νοεῖν σημεῖον, ὑψηλότερον μὲν τῶν προτέρων ( Πρὸ
χαταδολὴς γὰρ χόσμου, φησίν), ἔχον δέ τινα χαὶ
αὐτὸ συγχατάδασιν: ΓΚ δωχας γάρ μοι λέγει. Εἰ δὲ
μὴ τοῦτό ἐστιν, ἡδέως ἂν ἐροίμην τοὺς ἀντιλέγοντας᾽
ὃ 1}: Jgeapst τινι δίδωσιν " áp οὖν πρῶτον αὖ-
τὸν γεννήσας, ὕστερον τὴν id ἔδωχε, πρότερον
ἀφεὶς εἰναι ἄδοξ ξον Καὶ πῶς ἂν ἔχοι λόγον; Ὁρᾷς ὅ ὅτι
τὸ, Ἔδωκεν, ἐγέννησεν ἐστι; Διατί δὲ μὴ εἰπε ἵνα

μετέχωσι τῆς δόξης, ἀλλ᾽, Ἵνα θεωρῶσι τὴν δόξαν ;

3 D κι ὦ eu € EG , , er
Evcat0a αἰνίττεται, ὅτι fj πᾶσα ἀνάπαυσις αὕτη
ἐστὶ, τὸ θεωρεῖν εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο γοῦν
xat δοξάζεσθαι ποιεῖ ὃ χαὶ Παῦλός φησιν" Ἄναχε-
χαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου κατοπτριζό-

{πεν ον περοσιοτε τὴ E e e.

[7/ - n3 N
μενοι. Ἅδσπερ γὰρ oi πρὸς ἀκτῖνας θεωροῦντες καὶ
ἀξ z DV , i , 9 85 0 m AUT 2.

ἔρος ἀπολαύοντες λεπτοτάτου, ἀπὸ τῆς ὄψεως ἔχουσιν
τὴν ἀπόλαυσιν" οὕτω xoi τότε, xol ἅ πολλῷ πλεῖον
τοῦτο ἡμῖν ἐργάσεται τὴν ἧἥδονήν. Ἅμα δὲ xal δεί-
ce , XU dA SE] ' , 32 ^ /
χνυσιν, ὅτι οὐ τοῦτό ἐστι τὸ δρώμενον, ἀλλὰ φριχτή
b 3 ἫΝ , S ue / ΕῚ »
τις οὐσία. Πάτερ Gixate, καὶ 6 κόσμος σε οὐχ ἔγνω,
Τί βούλεται τοῦτο: ποίαν ἔχει τὴν ac Δεί-
χνυσιν ἐνταῦθα μηδένα εἰδότα Θεὸν, ἀλλ᾽ ἢ μόνον
τοὺς τὸν γ͵ὸν ἐπεγνωχότας. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν
ἐστιν ἐῤδουλόμην ἅπαντας τοῦτο εἶναι, ἀλλ᾽ οὐχ
ἔγνωσάν σε, χαίτοι οὐδὲν ἔχοντες ἐγχαλεῖν. Τοῦτο
γάρ ἐστι, Πάτερ δίκαιε. ᾿Ενταῦθά μοι δοχεῖ xoi δυσ-
, e , [44 Ἂν ci , θὲ N et
χεραίνων ταῦτα λέγειν, ὅτι τὸν οὕτως ἀγαθὸν xat δί--
χκαιον οὖχ ἠθέλησαν ἐπιγνῶναι. ᾿Επειδὴ γὰρ ᾿Ιουδαῖοι
E L
ἔλεγον τὸν Θεὸν εἰδέναι, * αὐτὸν δὲ μὴ εἰδέναι, πρὸς
c /, “ »!
τοῦτο ἀποτείνεται λέγων, ὅτι ᾿Πγάπησάς με πρὸ xa-
τ M N N
ταθολὴς χόσμου, ἀπολογίαν συντιθεὶς πρὸς τὰς χα-
*. * 2N
τηγορίας τὰς ᾿Ἰουδαϊκάς. ὋὉ γὰρ δόξαν λαῶν, ὃ ἀγα-
^ M m , , ,
πηθεὶς πρὸ χαταδολὴς χόσμου, ὃ μάρτυρας βουλόμε-
z , T ^, / «e 5 , S
vog ἔχειν αὐτοὺς τῆς δόξης ἐχείνης, πῶς ἐναντίος ἦν
e h 7 5" / mat J 9 e - M € "I
τῷ Πατρί; Οὐ τοίνυν τοῦτό ἐστιν ὅπερ φασὶν οἱ "Iou-
LI
" ^ pt ποῖα
δαῖοι, ὅτι αὐτοὶ μέν σε γινώσχουσιν, ἐγὼ δὲ ἀγνοῶ

*[ Hac, αὐτὸν δὲ μὴ εἰδέναι, sipplevimus € Savil. et

Codd.]

IN JOANNEM HOMIL.

ὟΝ * ' , " * ,
ἀλλὰ τοὐναντίον, ἐγὼ μέν σε οἶδα, ἄλλοι δέ σε οὐκ
y pev e NM Y I / JE
ἔγνωσαν. Καὶ οὗτοι δὲ Epuns αν, ὅτι σὺ με ἀπέστει-
* ἡ J 3 N D , a
λας. ὋὉρᾶς ὅτι αὐτοὺς αἰνίττεται τοὺς λέγοντας μὴ
T ᾿ς ἐν E) RENE
εἶναι αὐτὸν ἐχ τοῦ Θεοῦ, χαὶ “πρὸς τοῦτον τὸν λόγον
» τ , » 2. δ , ΕἸ - M y
ἀναχεφαλαιοῦται πάντα ; Καὶ ἐγνώρισα αὐτοῖς τὸ ὄνο-

LI , UI UI -ο» , ἘΞ «Δ
DX σου, χαὶ γνωρίσω. Καὶ μὴν τοῦ Πνεύματος φὴς

-

^ NS ^ , E] 4
ἣν τελείαν γνῶσιν ἀλλὰ τὰ τοῦ Πνεύματος ἐμά
e e $90. ἡ ^ PEE, , - ΕἸ -
ἵνα ἣ ἀγάπη, ἣν ἠγάπησάς με, ἐν αὐτοῖς
/ 3x i5 , - E x Y ^0 ,ὔ M] ET
λένη;, χἀγὼ ἐν αὐτοῖς. "E&v γὰρ μάθωσι, τίς σὺ, τότε

zl 2a qi , 3..N 3339 feo ,
ἴσονται «Ὅτι οὐχ αἀπεσχισμιενος £YO , ἀλλὰ τῶν σφο-

"ὦ o2 (o
o9

ς

NI

Ὁ

o

£n.

^ , "c6N ^ ,
α ἠγαπημένων, xat γνήσιος Υἱὸς xat συνημμένος.
€ Y M ὴ , M 2
i πεισθέντες ὡς 4g; xai τὴν πίστιν τὴν εἰς

Qu
Ἰ
in-
x

χαὶ τὴν ἀγάπην ὃ PESE ουσιν ἀχριδῇ. ᾿Αγαπών-

5

τῶν δὲ αὐτῶν ὡς χρὴ , ἐγὼ μενῶ ἐν αὐτοῖς. “Ορᾷς πῶς

2 3, /, X ,
εἰς χαλὸν τέλης 4 ἀπήντησεν, εἰς ἀγάπην; τὴν πάντων

LXxxII. al. Lxxxr.

»

90

C

hi cognoverunt , quia tu ine misisti. Viden' il-

lum Mié eos ghbindicie. qui dicebant ipsum non
ex Deo esse, et ad hoc omnia reducere? 26. Et
notum feci eis nomen tuum , et notum faciam.
Atqui dixisti perfectam. cognitionem esse Spiri-
ius: verum ea qua sunt Spiritus, mea sunt. £t
dilectio qua dilexisti me, in ipsis maneat , et
ego in ipsis. Nam si didigcint quis tu sis, tunc
scient me abs te non esse sejunctum, sed maxime
dilectum , verum Filium et conjunctum tibi. Qui
hoc ut par est credent, et fidem in me et dile-
ctionem firmam servabunt. Si ipsi ut oportet dili-
gant, ego in illis manebo. Viden' quomodo in opti-
mum finem desiit , in dilectionem nempe, omnium
matrem bonorum? Credamus ergo, et diligamus

Deus cre-

μητέρα τῶν ἀγαθῶν, ἀπαρτίσας τὸν λόγον ; Πιστεύω- η57 Deum, ne de nobis dicatur : € onfitentur se n0$- dendus οἱ
^ se Deum , factis autem. negant; ct iterum , poi. gendus.

, 5 5 € N Y eh X Y
U.EV. τοῖνυν, χαὶ ἀγαπῶμεν τὸν Θεὸν, ἵνα ur) xot περὶ

Y
ἔργοις

2 τ X / rg , » V. iw
ἀρνοῦνται " xat πάλιν, Τὴν πίστιν ἤρνηται, καὶ ἔστιν

c c^ 7, V ec m »^/ - ^Y
ἡμῶν λέγηται" Θεὸν διλολογοῦσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ

* , y [7] M 2 - ^ Ni € X

ἀπιστου χείρων. IUE ἐχεῖνος μν Xa οἰχέταις xol
M ^

συγγενέσι xal ἀλλοτρίοις ἐπικουρὴ " σὺ δὲ μηδὲ τοὺς
,

τὴς γένος προσήχοντας ΑΜ τὶς ἔσται σοι λοι-
,

M
v ἀπολογία, τοῦ Θεοῦ βλασφημουμένου xo δόριζο-
SN A SE
pev 4

,

χόπει γὰρ πόσας ἔδωχεν ἡμῖν ἄφορ-

A E
[or Ss
x
eo
c

Ἕ
gS-
Tan
e
Cc»
E
A CY
9
E
2
Ki
Q^ o

L
* f 5 7 ,ὔ ^ ^V NEZ -—
ἄνθρωπον ἐλέει, φησιν. Ἂν δὲ μηδέν σε τούτων χα-
λ ^ zi oz NC SN M E] c
iiu τὰ δεσιὰ, ἀκούσῃ T.U

a LI
ἀπίστου εἰ yc είρων᾽" ὅτι ἐχεῖνος μὲν οὐὖ-
Y Vs eb 55 Lud 5 ΡῚ cT
δὲν περὶ ἐλεημοσύνης ἀχούσας 5 οὐδὲ τῶν ἐν οὐρανῷ,
7 τ ^Y M NS
Bec σε τῇ φιλανθρωπία * σὺ δὲ αὐτοὺς τοὺς

c^
τὶ
[ΟἹ

7.

οὺς arua χελε υσθεὶς, τοὺς ieu ὡς ἐχθροὺς

Q^ mo
'cm
Ea a

7o
-Ri

αἱ χρημάτων φείδη μᾶλλον ἢ σωμάτων. Καί-

2

by Α 2 / 5 5X , ^ , T
οἱ τὰ μεν ἀναλισχόμενα QUOEY πείσεται OELyOY * οὔτος
P , y y "7 3 € L ,
ξ περιορώμενος pe Ar dua Τίς QUY ἢ μᾶνια Lugd [tm
τῶν ἀπ Suus xo PRG. συγγενῶν ; 5 T θεν οὗτος ὃ
πόθος ε

της; Εἰ γάρ τις ὥσπερ ἐπὶ

εἰσεχώμασε;: πόθεν 4 ἀπανθρωπία xol f, ὠμό-
“ Ὁ ,,
θεάτρου χορυφῆς χαθίσας,
M , £25 E. rs 8253 SA 2 i, IU
τὸν χόσμον χατοπτεύσειε πάντα, μᾶλλον δὲ εἰ βούλε--
, ΤᾺ
σῦς, μίαν τέως μεταχειρισώμεθα πόλιν.
e^ , / -
Εἴ τις τοίνυν ἐφ’ ὁψηλοῦ χαθίσας πάντα χατιδεῖν
ed ,
δυνηθείη τὰ ἀνθρώπινα, ἐννόησον ὅσην χαταγνώσε-
“ , cel NF y e E / /,
ται ἀλογίαν, ὅσα δάχρυα οἴσει, ὅσον γελάσεται γέ-
^ 7 “ c b] ,
λωτα, ὅσον μισήσει μῖσος. Τοιαῦτα γὰρ πράττομεν ὡς
^ Y , M ,
xa γέλωτος, χαὶ ἀνοίας, χαὶ ρηλον xai υἱσους
y,
εἶναι ἄξια. Ὃ δεῖνα τρέφει κύνας, ἵνα θηρία d

7,0to eta ὃ * £u. πίπτων"
͵7ὔ

σαγηνεύσῃ; αὐτὸς εἰς θη
α μεταχομίζη χέδουξ "ἀνθρώπους

ὄνους χαὶ ταύρους; ἵνα
* Quidam πρὸς τοῦτο.

, 4 Putayit Savilius legendum ὁπήντησεν, et sic habet
unus ex Codicibus nostris [et habent uterque 705 et

Fidem negavit,
enim ille servis, cognatis et alienis opituletur , tu 9:
vero ne congeneres quidem cures, quz» demum erit
tibi defensio, cum Deus propter te blasphemetur ,
et contameliis impetatur? Perpende enim quot
nobis Deus bene faciendi occasiones dederit. Hunc,
inquit, ut sangumeum, hunc ut amicum, illum ut
vicinum , illum ut concivem , alium ut hominem
miserare. Quod si horum nihil te retineat , sed
omnia vincula dissolvas, audi Paulum dicentem,
te esse mfideli deteriorem : quia ille cum nihil au-
disset de eleemosyna , vel de czlestibus, te tamen
humanitate superavit : tu vero jussus inimicos di-
ligere, propinquos ut inimicos respicis , et pecu-
niis magis parcis, quam corporibus. Atqui diviti
absumte nihil damni patientur; hic vero contem-
tus peribit. Quis ergo furor pecuniis parcere , et
cognatos despicere? aiilleii hic amor sic inva-
luit? unde tanta inhumanitas atque crudelitas?
Si quis enim, quasi in summo theatro sedens, to-
tum spectet mundum; imo si placet, civitatem
unam interim spectemus.

4. Si quis ergo in sublimi sedens humana
omnia videre posset, cogita quantam reprehende-
ret stulüitiam, quantas funderet lacrymas, quam
effuse rideret, quantum odium conciperet. Ea

ve
et est infideli deterior. linn "Tín. 5

digna sint. Ille canes alit, ut feras capiat, qui ipse "^"^

in feritatem incidit : ille asinos et tauros, ut lapi-
des transferat, dum homines despicit fame per-

709], recte. [Legebatur ἀπήρτησεν.]
a Ita Morel. Savil, ἐκπίπτων.

m

CT

Vitia quant a
enim facimus, qua risu, furore, lacrymis et odio apud. Ctei-

Rom.1.32.

S. JOANNIS CHRYSOST.

euntes. Aurum immensum impendit, ut lapideos
homines faciat ; illos autem qui vere homines sunt,
lapidei tamen per calamitatem effecti, contemnit.
Alius laminas aureas colligens, muros circum mi-
sere exornat, pauperum autem pectora nuda cer-
nens, nihil flectitur. Alii vestibus novas excogita- .
tas vestes addunt; dum alius nihil habet quo cor-
pus nudum tegat. In judiciis iterum. alius alium
devorat. Alius in meretrices et parasitos sua pro-
fundit, alius in mimos et saltatores, illein splen-
dida edificia, alius impendit in emendis przdiis et
domibus. Ille usuras computat, alius usurarum
usuras: ille syngraphas edit czdibus plenas, ne-
que nocturna fruitur quiete, in aliorum. mala
vigilans. IHllucescente die, alius ad iniquum lu-
crum, alius ad lascivam impensam, alius ad. pe-
culatum pergit. In superfluis et vetitis magnum
studium : in necessariis nihil curarum. Qui judi-
cant, judicum nomen habent ; re autem fures et ho-
micidze sunt. Si quis lites, si quis testamenta. ex- js;
ploret, in his quoque mille scelera reperiet, frau- ἃ
des, furta, insidias. In his otium omne versatur :

spiritualium vero ratio nulla ; sed ecclesiam viden-

di solum causa omnes frequentant. At non est hoc

quod quaerimus, sed operibus nobis et puro ani-

mo est opus. Sin autem in avaritiae studio totam

transigas diem, posteaque hic ingressus pauca ver-

ba dixeris, non modo Deum non placasti, sed

multum irritasti. Si enim tibi Dominum conci-

liare volueris, opera exhibe : disce calamitatum

molem, respice nudos, famelicos, injuria lzsos :

multas tibi exhibenda humanitatis vias aperuit. P
Ne itaque nos ipsos decipiamus, frustra et in cas-
sum vivendo, neque, quia nunc bene valemus,
despiciamus; sed cogitantes nos sepe in morbum
delapsos, et in extremis positos, terrore et futuro-
rum exspectatione pene mortuos fuisse, vercamur
ne in eadem ipsa et in parem metum incidamus,
ct hine meliores evadamus : cum nunc simus mille
criminibus obnoxii. Qui judices sedent, leonibus
canibusque sunt similes; qui in foro, vulpibus.
Qui in otio degunt, non ut deceret, otio fruuntur,
tempus omne in theatris et hujusmodi malis con-
sumentes, Ac qui hec emendet nullus est; qui
his invident et mordentur, quod non paria illis
praestare possint, multi : ita ut hi quoque punien-
disint, etiamsi mala non agant. JVon solum enim
μωρὸ faciunt sed et cum facientibus consentiunt.
Animus enim illis perinde corruptus est: unde

I

-—

b Morel. τίθησι.

AFCHIEP. CONSTANTINOP.

δὲ περιορδὶ. λιμῷ τὶ έ Καὶ- ( ἐν ἃ
€ περιορᾷ, λιμῷ τηχοόμένους, Kat χρυσίον μὲν ἀπει-
^ ^ J /
ρον δαπανδὶ, ἵνα λιθίνους ἀνθρώπους ἐργάσηται" τοὺς
“ , ΣΝ
δὲ ὄντως ἀνθρώπους λιθίνους γενομένους ὑπὸ τῆς κα-
, ω Cg -^ e
χουχίας, ὑπερορᾷ. “Ττερος Ψηφῖδας χρυσᾶς συλλέγων
: b. i
μετὰ πολλῆς ταλαιπωρίας περιδάλλει τοὺς τοίχους "
VU L τς ΜΝ
τὰς δὲ γαστέρας τῶν πενήτων γυμνὰς δρῶν, οὐχ ἐπι-
, 7 - c
χάμπτεται. Καὶ οἱ μὲν τοῖς ἱματίοις αὐτῶν ἱμάτια
/ τ m
πάλιν ἐπινοοῦσιν * ἕτερος δὲ οὐδὲ αὐτὸ τὸ σῶμα γυ-
μνὸν περιδάλλειν ἔχει. "Ev. δικαστηρίοις δὲ πάλιν
y^ »"
ἄλλος ἄλλον κατέπιεν * ἄλλος εἰς πόρνας ἀνάλωσε xal
,
εἰς παρασίτους" ἕτερος εἰς μίμους χαὶ ὀρχήστρας .
? cem Y - 3950
εἰς οἰκοδομὰς ἕτερος λαμπρὰς, εἷς ἀγορασίας ἀγρῶν
χαὶ οἰχιῶν. Πάλιν ὃ μὲν τόχους ἀριθμεῖ, ὃ δὲ τόχους
Z - m—
τόχων, ὃ δὲ γραμματεῖα P συντίθησι πολλῶν γέμοντα
, το
φόνων, καὶ οὐδὲ τὴν ἀπὸ τῆς νυχτὸς ἀνάπαυσιν χαρ-
ποῦται, ἐπὶ τοῖς ἑτέρων χαχοῖς ἀγρυπνῶν. Ἡ μέρας
δὲ γενομένης, 6 μὲν ἐπὶ χέρδος ἄδιχον, ὃ δὲ ἐπὶ δα-
/ , e Ps ιν ^ "SN ,
πάνην ἀσελγῆ , oi δὲ ἐπὶ χλοπὴν δεδημοσιευμένην
E" E ER
τρέχουσι. Καὶ τῶν μὲν περιττῶν χαὶ χεχωλυμένων
πολλὴ ἣ σπουδή" τῶν δὲ ἀναγκαίων οὐδεὶς Ó λόγος.
Οἱ δὲ χρίνοντες, τὸ μὲν ὄνομα δικαστῶν ἔχουσι, τὸ
ΝΑ y . NX. 9 & , oM M M
δὲ ἔργον ληστῶν xa ἀνδροφόνων. Κἂν τὰς δίκας τις
» /, ^ M ^ Z 7 , e ,
ἐξετάση, x&v τὰς διαθήχας, μυρία πάλιν εὑρήσει xol
ἐνταῦθα χαχὰ, δόλους, χλοπὰς, ἐπιόουλάς. Καὶ περὶ
ταῦτα ἅπασα ἣ σχολὴ, τῶν δὲ πνευματικῶν λόγος
s my, , Hi M 5 ,ὔ e Y D ,ὔ ὌΝ» E
οὐδείς: ἀλλὰ τὴν ἐχχλησίαν ὑπὲρ τοῦ μόνον ἰδεῖν évo-
t ) A E ἀπ πὶ , » ATL
χλοῦσιν ἅπαντες. Τὸ δὲ ζητούμενον οὐ τοῦτό ἐστιν,
ἀλλ᾽ ἔργων δεῖ ἡμῖν χαὶ διανοίας xa (aoc. Ἂν δὲ τὴν
ES 2M z τ
πᾶσαν ἡμέραν ἀναλώσης εἷς πλεονεξίαν, εἶτα μικρὰ
δήματα εἰσελθὼν εἴπης, οὐ μόνον οὐχ ἐποίησας ἵλεω
τὸν Θεὸν, ἀλλὰ καὶ παρώξυνας μειζόνως. Ei γὰρ βού-
λε λλάξ ὃν Δεσπό ἔ ἐπίδ
κει χαταλλάξαι σου τὸν Δεσπότην, ἔργα ἐπίδειξαι,
, - e
μάθε τὸν φορυτὸν τῶν συμφορῶν, βλέπε τοὺς γυμνοὺς;
τοὺς πεινῶντας, τοὺς ἀδικουμένους * μυρίας σοι φιλαν-
ji » INE , , — € ^
θρωπίας ἔτεμεν ὁδοὺς. Μὴ τοίνυν ἀπατῶμεν ἑαυτοὺς,
εἰκῇ xol μάτην ζῶντες, μηδὲ, ὅτι νῦν ὑγιαίνομεν,
, 2 3. 5. "ἢ e Ἷ , "»
χαταφρονήσωμεν᾽ ἀλλ᾽ ἐννοήσαντες ὅτι πολλάχις εἰς
νόσον καταπεσόντες, χαὶ εἰς ἔσχατον ἀῤῥωστίας ἐλ-
θόντες, ἀπεθάνομεν τῷ δέει xal τῇ προσδοχίᾳ τῶν
,ὔ bJ , / " SX
μελλόντων, προσδοκήσωμεν πάλιν εἰς τὰ αὐτὰ χατα-
πεσεῖσθαι, καὶ τὸν αὐτὸν κτησώμεθα φόθον, χαὶ γε-
γώμεθα βελτίους * ὡς τά γε νῦν μυρίας κατηγορίας
“ΜῈ € M à EJ - NJ , , a
ἄξια. Οἱ μὲν γὰρ ἐν τοῖς δικαστηρίοις λέουσιν ἐοίκασι
^ ^ € δὲ kJ - 5 - -] , * Ζ € NY ^
xai xuci, oi δὲ £v ταῖς ἀγοραῖς, ἀλώπεξιν“ ol δὲ τὸν
, , T / NV 7T 2. N/ wu Jh
ἀπράγμονα ζῶντες βίον, οὐδὲ οὗτοι εἰς δέον τῇ ἀπρα-
γμοσύνη χέχρηνται, τὴν σχολὴν ἅπασαν εἰς θέατρα
xol τὰ ἐχεῖθεν χαχὰ ἀναλίσκοντες. Kat 6 μὲν ἐπιτι-
τω - , 589 / € ^Y -Ὡον M ^
μῶν τοῖς γινομένοις, οὐδείς " οἱ δὲ ζηλοῦντες χαὶ δα-

- , , er
χνόμενοι, ὅτι μὴ ἴσα αὐτοῖς πράττουσι; πολλοί ὥστε

IN JOANNEM IIOMIL.,

Xa τούτους πάλιν χολάζεσθαι, xal μὴ ποιοῦντας τὰ
πονηρά. Οὐ γὰρ μόνον αὐτὰ ποιοῦσιν, ἀλλὰ καὶ συν-
ευδοχοῦσι τοῖς πράττουσι. Καὶ γὰρ τὰ τῆς προθυμίας
αὐτοῖς διιοίως διέφθαρται" ὅθεν δῆλον, ὅτι xol γνώμης
ἐστὶ δοῦναι δίκην. Ταῦτα καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν λέγω,
Xo λέγων οὐ παύσομαι. Ἂν μὲν γάρ τινες ἀκούσωσιν,
χέρδος " ἂν δὲ μηδεὶς ὃ προσέχων 7j, τότε ἀχούσεσθε
ταῦτα, ὅτε κέρδος οὐδὲν ὑμῖν, καὶ μέμψεσθε ἑαυτοῖς,
xaX τῆς αἰτίας ἡμεῖς καθαροί. ᾿Αλλὰ μὴ γένοιτο ταύ-
τὴν μόνον ἡμᾶς τὴν ἀπολογίαν ἔχειν, ἀλλὰ xo χαύ-
χημα ὑμᾶς γενέσθαι ἡμῶν παρὰ τῷ βήματι τοῦ Χρι-
στοῦ, ἵνα κοινὴ τῶν ἀγαθῶν ἀπολαύσωμεν, χάριτι
xoi φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Auf.

Lxxxii. al. ἸΧΧΧΙΙ. 557

liquet, ex voluntate sola pcenas dari. Hiec. quoti-
die dico, neque dicendi finem faciam. Nam si
quidpiam audiant, id lucri obveniet; sin. nullus
attendat, tunc sane audietis, cum nihil esse lucri

D poterit, vosque ipsos damnabitis, nosque culpa li-
beri erimus. Verum absit ut hane. solum defen-
sionem referamus; sed utinam vos nobis gloria
sitis ante tribunal Christi, ut illis simul fruamur
bonis, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, quicum Patri gloria, unaque sancto Spiri-
tui, in szecula seculorum. Amen.

OMIAIA. zy.

r τω ᾿τρ m ^ - i ,
Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἰησοὺς ἐξῆλθε σὺν τοῖς μαθηταῖς αὖ-
l pos
€ D - IN 3 Le
τοῦ πέραν τοῦ χειμάῤῥου τῶν Κέδρων, ὅπου ἦν x7-
z- : PET ES
πος, εἷς ὃν εἰσῆλθεν αὐτὸς xai ot μαθηταὶ aoo.

Φριχτὸν ὁ θάνατος xa φόδου γέμον πολλοῦ - ἀλλ᾽
» , € M
οὐ παρὰ τοῖς τὴν ἄνω φιλοσοφίαν εἰδόσιν. Ὃ μὲν γὰρ
^Y M - / Y 5 / ^ 1)).8
μηδὲν περὶ τῶν μελλόντων σαφὲς ἐπιστάμενος, ἀλλὰ
^ Ὁ c /
? διάλυσίν τινα χαὶ τελευτὴν ζωῆς τὸ πρᾶγμα νομίζων,

NIS

εἰχότως φρίττει xat δέδοιχεν ὡς εἷς τὸ μὴ εἶναι χωρῶν.
Ἡμεῖς δὲ τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι τὰ ἄδηλα καὶ τὰ xgà-
qux τῆς σοφίας αὐτοῦ μαθόντες, χαὶ ἀποδημίαν τὸ
πρᾶγμα εἶναι νομίζοντες, οὐκ ἂν εἴημεν δίκαιοι τρέ-
μειν, ἀλλὰ καὶ χαίρειν xol εὐθυμεῖσθαι, ὅτι τὸν ἐπί-

go
M
in
Zz-
g
3
τ
"Θὲ
Ν
Ξ,
»
E
€
τὴ
o)
oO.
(1
e
TO
o
xc
m
hd
2
p
a
95
o
wf»
o
c
X
ον
T
o
x
1

^

] “- q hj - y
τα. Ἅπερ οὖν καὶ 6 Χριστὸς διδάσχων διὰ τῶν ἔργων,
* E δ δον ὦ 1). fx EE em 40oc ξἔογεται
οὐ βίᾳ καὶ ἀνάγχη; ἀλλ᾽ ἑκὼν ἐπὶ τὸ πάθος ἔρχεται.
τω bu ἐξ 7
Ταῦτα, φησὶν, ἐλάλησεν ὃ Ἰησοῦς, καὶ ἀπῆλθε πέραν
: ἜΣ E ΣΕ τὴς 3
τοῦ χειμάῤῥου τῶν Κέδρων, ὅπου ἦν χἧπος, εἰς ὃν
τς x ^ 2.9 YETS., D D
εἰσῆλθεν αὐτὸς xol oi μαθηταὶ αὐτοῦ. Ἤδει δὲ n ὃ
Ξ , cr
Ἰούδας ὃ παραδιδοὺς αὐτὸν τὸν τόπον, ὅτι πολλάκις
P Μεσονυχτῶν

συνήχθη ἐχεῖ μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. :
δδοιπορεῖ, καὶ ποταμὸν διαδαίνει, καὶ ἐπείγεται πρὸς
τὸν τῷ προδότη γνώριμον τόπον ἐλθεῖν, ἐχκόπτων
τοῖς ἐπιθουλεύουσι τὸν πόνον, xo ἀπαλλάττων ταλαι-
πωρίας αὐτοὺς ἁπάσης, xa δείχνυσι τοῖς μαθηταῖς

ε 9! , M
τι ἑχὼν ἐπὶ τὸ πρᾶγμα ἔρχεται" ὅπερ ἱκανὸν αὐτοὺς

a Alii διάλυσιν καὶ τελ. We
b Savil, [et Cod, 709 recte] uézov ννχτῶν, Alii (Cod.

489

HOMILIA LXXXTIII.

Car. XVHI. v. 4. H«c cum dixisset Jesus, egres-
sus est cum discipulis suis trans torrentem
Cedron, ubi erat hortus, in quem introivit
ipse et discipuli ejus.

1. Horrendum quid mors est et terrore plenum,
sed non iis qui superna sunt imbuti philosophia.
Qui enim de futuris nihil clare cognovit, sed dis-
solutionem quamdam et finem esse vitz putat, ju-
re horret et formidat, ut qui non ultra futurus sit.
Nos vero qui per Dei gratiam occulta et abscon-
dita sapientiz ejus didicimus, et mortem peregri-
nationem esse putamus , non jure formidemus ;
imo gaudeamus et bono animo simus oportet, quia
ex hac fluxa vita ad aliam meliorem ac splendidio-
rem venimus, quz finem non habeat. Quod Chri-
stus operibus docens , non vi et necessitate , sed
libens ad passionem venit, Z/cc, inquit, loquutus
est Jesus, et egressus est trans torrentem Ce-
dron, ubi erat. hortus, in quem introivit. ipse
et. discipuli ejus. 2. Sciebat autem et Judas,
qui tradidit eum, locum; quia frequenter Je-
sus convenerat illuc cum discipulis suis, Me-
dia nocte iter facit, torrentem transit, et festinat
ad locum proditori notum , insidiatoribus labo-
rem adimens et sudorem omnem, ostenditque di-
scipulis se eo lubentem venire: quod ipsum maxi-
me consolari eos poterat; seseque in horto quasi

701] μέσον νυχτῶν, Morel. et Mss. [2] μεσονυχτῶν.

Christus
lumultu va-
cua loca
quarebat ,
ut discipu-
los alloque-
retur.

558 $. JOANNIS CHRYSOST.

in carcere locat. Z/ec loquutus est eis. Quid ais?
Patrem oraverat, Patrem precatus erat. Cur ergo
non dicis ipsum, finita oratione, illo venisse? Quia
non precatio crat, sed alloquutio propter discipu-
los facta. Et introierunt discipuli in hortum. Ita
metu liberavit eos, ut non abnuerent, sed in hor-
tum ingrederentur. Quo permotus Judas illo ve-
nit? vel unde didicit illo veniendum esse? Hinc
liquet Jesum szepe foris pernoctavisse. Neque enim
51 domi egisset, ille in desertum locum venisset,
sed domum, ut dormientem illic caperet. Ne vero
hortum audiens, in latibulum venisse putares, ad-
dit: Sciebat Judas locum ; neque 1d tantum, sed,
Quia frequenter convenerat illuc cum discipu-
lis suis. Sicpe namque cum illis conveniebat , ut
seorsim de necessariis illos alloqueretur, quae non
par erat alios audire. Illud vero facit in montibus
et hortis, tumultu vacuum locum semper quz-
rens, ne auditores a doctrina interpellarentur.
5. Judas autem cum accepisset cohortem, et a
pontificibus et Phariseis ministros, venit il-
luc. ΠῚ sspe alias miserant qui apprehenderent
eum; sed non potuerant. Unde palam est , tunc
illum se sponte tradidisse. Et quomodo 1d. cohorti
suaserunt? Milites erant qui pecuniz causa nihil
non agere parati erant. 4. Jesus autem sciens
omnia, que ventura erant super eum, pro-
cessit , οἱ dixit eis : Quem queritis? Id. est,
non ex illorum adventu hac primo didicit , sed
imperturbato animo, ut omnia sciens, hzc sic di-
xit et fecit. Cur cum armis illum capturi veniunt ?
Timebant ejus sequaces, et ideo, intempesta nocte,
id agressi sunt. Egressus dixit eis : Quem quce-
ritis? 5. Responderunt ei, Jesum IXazarenum.
Viden' insuperabilem potentiam, quomodo in me-
dio consistens ipsos exczecaverit ? Quod enim id
non ex tenebris noctis proveniret , indicavit
evangelista, cum dixit, illos faces habuisse. Etiam-
si vero faces non adfuissent, ex voce cognosci po-
terat : quod si illi ignorabant, quomodo ignorare
potuit Judas, qui frequenter cum ipso erat? Nam
et ipse stabat cum eis, nec plus quam illi agno-
scebat, imo etiam cum ilJis supinus lapsus est. Id
vero fecit Jesus, ut ostenderet, eos se in medio
stantem non modo non capere, sed ne videre qui-
dem posse, nisi ipse vellet. 7. terum dicit illis :
Quem. queritis ? O stulutiam?! Verbo illos su-
pinos prostravit, neque ita resipiscunt tantam ex-
perti potestatem, sed eadem rursus aggrediuntur.
Cum autem quod. suum erat implesset, tunc de-
mum seipsum tradit, aitque illis : 8. Dixi vobis,

quia ego sum. Stabat autem et Judas qui tra-

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

D

E

490
A

Ρ

C

, , E ' , € 1
μάλιστα παραμυθήσασθαι ἦν’ xat καθίστησιν ἑαυτὸν
[ , e rg?" o0 5
ὥσπερ ἐν δεσμωτηρίῳ ἐν τῷ χήπῳ. ᾿Γαῦτα ἐλάλησεν

- 7B- Ww? TA Y e ἢ
αὐτοῖς. 1 λέγεις; Καὶ μὴν τῷ Πατρὶ διελέγετο * xot
a o αν A Pto. d , cl / ΩΝ
μὴν ηὔχετο. Διατί οὖν μὴ λέγεις, ὅτι παυσάμενος τῆς

ΓΝ a cr - d enu
εὐχῆς ἦλθεν exei 5 Ὅτι οὐχ εὐχὴ ἦν, ἀλλὰ λαλιὰ διὰ

M jj ΩΝ
τοὺς μαθητὰς γινομένη. Καὶ εἰσῆλθον ot μαθηταὶ αὖ-

^S -] M D er , ᾿Ν € NP 5 /
τοῦ εἰς τὸν XT7jrov. Οὕτως αὐτοὺς τοῦ δέους ἀπήλλα-

[ NA - N 3 M] M - A c
ξεν, ὡς μὴ ἀντιτεῖναι λοιπὸν, ἀλλὰ xo eic τὸν χἧπον
» Ὁ», ii , - y /
εἰσελθεῖν. Πῶς δὲ ὃ ᾿Ιούδας &xei ἤρχετο; ἢ πόθεν μα-
M - δ᾽ τ c ] Y M ovr
θὼν ἐχεῖ ἦλθεν ; ᾿Εντεῦθεν δῆλον, ὅτι τὰ πολλὰ ἔξω

CUI λ E: bi Y
διενυχτέρευεν. Οὐ γὰρ &v, εἴ γε οἴχοι διῆγεν, ἐπὶ τὴν
y 3 /, * -
ἔρημον ὃ ᾿Ιούδας ἦλθεν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν οἰκίαν, ἐχεῖ προσ-
b e b P ,
δοχῶν αὐτὸν εὑρήσειν καθεύδοντα. Ἵνα δὲ μὴ ἀχού-

«o Á, p. , Ἢ , 2 T: d » ^
σας χἥπον, χρύπτεσθαι νομίσῃς, ἐπήγαγεν, ὅτι Ἔδει

5 , M , ^ —

ὃ ᾿Ιούδας τὸν τόπον xo οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ
, , - M — Ὁ τ 7
Πολλάκις συνήχθη ἐχεῖ μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. Καὶ
M y. ; - , M
γὰρ πολλάχις αὐτοῖς συνεγένετο ἰδία, περὶ ἀναγκαίων
^ , AU , m -
διαλεγόμενος, xo ὧν οὗ θέμις ἑτέρους ἀχοῦσαι. Ποιεῖ
^ —M— A ,
δὲ τοῦτο xal ἐν ὄρεσι xa ἐν χήποις μάλιστα, καθαρὸν
f T6 5 y. bd ΡΣ AXE , [74 A A N ΝᾺ
ορύδων ἐπιζητῶν ἀεὶ χωρίον, ὥστε μὴ τὴν διάνοιαν
͵ “Ὁ « αν / M
ἐχχρούεσθαι τῆς ἀκροάσεως. Ὃ δὲ Ἰούδας παραλαύὼιν
Y - ^5 ΩΣ 5 , Νὴ f
τὴν σπεῖραν, xal ἐχ τῶν ἀρχιερέων xot Φαρισαίων
[3 , y NS T PX e / C,
ὑπηρέτας, ἔρχεται Exet, Καὶ οὗτοι πολλάχις xoi ἀλ-
y - ^ y
λοτε ἔπεμψαν συλλαύεῖν αὐτὸν, ἀλλ᾽ οὐχ ἴσχυσαν.
σ m ^ ' ΣΝ TA
Οθεν δῆλον, ὅτι xai τότε ἑχὼν ἑαυτὸν ἐξέδωχε. Ka
m X » τῇ c
πῶς τὴν σπεῖραν ἔπεισαν: Ἄνδρες ἦσαν στρατιῶ)-
/, - , ^ F y
ται, χρημάτων ποιεῖν πάντα μεμελετηχότες. Ἴη-

(e ^ —
σοὺς δὲ εἰδὼς πάντα τὰ ἐρχόμενα ἐπ᾽ αὐτὸν, ἐξῆλθε,

M / , - rm D - [4 J ΠῚ ἂν τὰ
xat λέγει αὐτοῖς " "Ttva ζητεῖτε; Τουτέστιν, οὐχ ἀπὸ

m 7 , 7 7 A X θεῖ ἀλλ᾽
τῆς παρουσιας ἐχεινῶν πέριέμιενεν αὕτα M. Ue, α

ων ei M .

ἀταράχως ὡς πάντα εἰδὼς ταῦτα, οὕτω χαὶ ἔλεγε xat

, P

ἐποίει. Διατί δὲ μετὰ ὅπλων ἐπέρχονται μέλλοντες

^ , Y 0. Y

συλλαμβάνειν ; "Ege0obxegav τοὺς ἑπομένους * xat διὰ
cC A 5 D e τ - , K ^ 55 yx ^

τοῦτο xa ἀωρὶ τῶν νυχτῶν ἐπέστησαν. Kat ἐξελθὼν
- r - M , 5 D

λέγει αὐτοῖς * Τίνα ζητεῖτε; Ot δὲ λέγουσιν, ᾿[ησοῦν
M 1 τὸ 5 ^ E D , ,

τὸν Ναζωραῖον. Eiósg δύναμιν ἄμαχον, πῶς ἐν μέσῳ

κι 5 7 5 ὦ M 5 fi ) CENE "0 M EJ ^

ὧν ἐπήρωσεν αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμούς; Oct γὰρ oo τὸ
, d , , Cm ^

σχότος αἴτιον ἦν, ἐδήλωσεν ὃ εὐαγγελιστὴς, εἰπὼν,

e ὮΝ uw

ὅτι xo λαμπάδας εἰχον. Εἰ δὲ μὴ λαμπάδες ἦσαν,
τ Lr τ ^ X πον -

ἀπὸ τῆς φωνῆς γοῦν ἔδει γνωρίσαι " εἰ δὲ xat ἐχεῖνοι
5 , c e IN ἣν E Es ὃ M 3 2. INS

ἠγνόουν, πῶς 6 ᾿Ιούδας ἠγνόησεν, ὃ συνὼν αὐτῷ Gtr-

- - ,ὕ gitata, 2) 9 D

νεχῶς ; Καὶ γὰρ xal αὐτὸς εἱστήχει μετ΄ αὐτῶν, χαὶ

^ , , e el
ἤδει πλέον, ἀλλὰ χαὶ ἔπεσε μετ᾽ αὐτῶν ὕπτιος.

5^
οὐδὲν 1j

- i e-— m ^ ^ e , ,
"Emotnss δὲ τοῦτο ὃ Ἰησοῦς, δηλῶν, ὅτι οὗ μόνον συλ-
5 - ,
ἰδεῖν ἐν μέσῳ

^ -
GE

λαθεῖν αὐτὸν οὗ δύνανται, ἀλλ᾽ οὐδὲ
ὄντα, εἰ μὴ αὐτὸς ἐνδοίη. Πάλιν λέγει αὐτοῖς, "Viva
ζητεῖτε ; Ὦ τῆς ἀνοίας " τὸ ῥῆμα αὐτοῦ ἔῤδαλεν αὐτοὺς
ὑπτίους, καὶ οὐδὲ οὕτως ἐπέστρεψαν τοσαύτην μαθόν-
τες δύναμιν, ἀλλὰ πάλιν ἐπιτίθενται τοῖς αὐτοῖς.
Ἐπεὶ οὖν τὰ αὐτοῦ πάντα ἐπλήρωσε, τότε λοιπὸν
ἑαυτὸν παραδίδωσι, καὶ λέγει αὐτοῖς " εἶπον ὑμῖν,
ὅτι ἐγῴ εἶνι. Ἐϊστήχει δὲ καὶ Ἰούδας ὃ παραδιδοὺς

T7
ν

IN JOANNEM HOMIL. LXXXIII. al. rxxxir. 559

αὐτόν. "Opa τὸ ἀνεπαχθὲς τοῦ εὐαγγελιστοῦ, πῶς ovy — debat eum. Animadverte evangelistae moderatio
ὑδρίζει τὸν προδότην, ἀλλὰ διηγεῖται τὸ γεγονὸς, ἕν — nem , quomodo non maledicat proditori , sed rem
μόνον δεῖξαι σπουδάζων, ὅτι τὸ πᾶν τῆς αὐτοῦ συγχω- — gestam narret , unum ostendere studens, totum,
ρήσεως γέγονεν. Εἶτα ἵνα μή τις λέγη, ὅτι αὐτὸς illo permittente, factum esse. Inde ne quis diceret,
αὐτοὺς εἰς τοῦτο ἤγαγεν, ἑαυτὸν ἐγχειρίσας χαὶ δῆλον — ipsum Christum sese prodentem et monstrantem
καταστήσας τρόμος ἐπιδειξάμενος ἅπαντα, ἅπερ ἵκα- illos ad id impulisse ; postquam exhibuit omnia,
vk ἦν αὐτοὺς ἀναχρούσασθαι, ἐπειδὴ ἐπέμενον τῇ D qui illos absterrere poterant, quia in nequitia
χαχία, χαὶ οὐδεμίαν εἶ γον ἀπολογίαν, τότε ἑαυτὸν — perseverabant , nullamque habebant excusationis
ἐνεχείρισε ; λέγων * Εἰ οὖν ἐμὲ ζητεῖτε ; ἄφετε τού- — ansam, tunc seipsum tradidit , dicens : Si ergo
τους ὑπάγειν, μέχρι τῆς εν ταν ὥρας τὴν εἰς αὐτοὺς me queeritis, sinite hos abire, usque ad ultimam
φέλαυθροπεον ἐνδειχνύμενος. Εἰ γὰρ ἐμοῦ δεῖσ dee horam suam erga illos benignitatem exhibens. Si
φησὶ, μνηδὲν δμῖν ἔστω πρὸς τούτους χοινόν. ᾿Ιδοὺ γὰρ me opus habetis, inquit, nihil cum istis sit vobis
ἐμαυτὸν Jae qon Ἵνα aep ιν ὃ λόγος, ὃν εἰ- — commune. Ecce meipsum trado. 9. Ut impleretur
πεν, ὅτι οὐκ ἀπώλεσα ἐξ αὐτῶν οὐδένα. ᾿Απώλειαν δὲ — sermo quem. dixit, quia non perdidi ex illis
ἐνταῦθα οὐ ταύτην φησὶ τὴν τοῦ θανάτου, ἀλλ᾽ ἐχείγην — quemquam. Perditionem autem hic dicit, non
τὴν αἰώνιον. Ὃ δὲ εὐαγγελιστὴς xai ἐπὶ τοῦ παρόντος — mortem hanc, sed illam zternam. Evangelista au-
αὐτὸ παρέλαδε. Θαυμάσειε δ᾽ dy τις; πῶς καὶ αὐτοὺς — tem οἱ in presenti hoc accepit. Miretur autem quis
οὐ συνέλαδον μετ᾽ αὐτοῦ καὶ eciam καὶ μάλιστα E quomodo non eos etiam ceperint et. conciderint,,
τοῦ Πέτρου παροξύναντος αὐτοὺς OV ὧν εἰς τὸν δοῦ- — cum miaxime Petrus illos concitaret, cum uit
λον ἐποίησε. Τίς οὖν αὐτοὺς κατεῖχεν; “Ἄλλος μὲν οὖς — ctavit servum. Quis illos detinuit? Non aliud ;
δεὶς, ἢ δὲ ῥίψασα αὐτοὺς δύναμις ὑπτίους. “Ὅπερ οὖν — quam ipsa vis quze illos supinos prostravit. Quod
xal ὃ εὐαγγελιστὴς δηλῶν, ὅτι οὐ τῆς ἐχείνων γνώμης significat evangelista, cum declarans id non ex
τ ν, ἀλλὰ "iis τοῦ συλληφθέντος δυνάμεώς τε xoi dcmo- — illorum voluntate profectum esse, sed ex compre-
ἄσεως, eS των Ἵνα ὃ λόγος πληρωθῇ, ὃν εἶπεν, ^ hensi virtute atque sententia, addit: Ut sermo
τι οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο. ;53 "ipleretur, quem dixit, Nullus.ex eis perüt.
*O γοῦν Πέτρος θαρσήσας ταῦτῃ τῇ φωνὴ χαὶ τοῖς A 2. Petrus ergo hac voce et iis quz gesta fuc-
ἤδη γεγενημένοις, ὁπλίζεται χατὰ τῶν ἐπελθόντων. — rant fretus , contra irruentes armatur. Et quo-
Καὶ πῶς, φησὶν, ὃ χελευσθεὶς μὴ πήραν ἔχειν, μιὴ δύν — modo, inquies, qui jussus erat non peram habere,
χιτῶνας, μάχαιραν ἔχει; "Eno δοχεῖ τοῦτο αὐτὸ Oc- — non duas tunicas, gladium habuit? Ut videtur
δοικὼς παρεσχευάσθαι πάλαι. Εἰ δὲ λέγεις, πῶς 6 — mihi, hoc metuens, se jam olim promunierat.
χελευσθεὶς μὴ ῥαπίζειν, ἀνδροφόνος γίνεται ; μάλιστα Οιοά si dicas : Quomodo qui jussus est non ala-
μὲν μὴ ἀμύνεσθαι προσετάχθη" ἐνταῦθα δὲ ovy ἕαυ- — pam infligere, homicidam agit? maxime quidem
τῷ ἤμυνεν, ἀλλὰ τῷ διδασχάλῳ. "ἔπειτα δὲ, οὐδὲ 56 non ulcisci preceptum acceperat ; hic vero non
ἰ βούλει 56, sed Magistrum ultus est. Ad hzc, nondum
Πέτρον φίλοσοφ οὗντα ἰδεῖν, ὄψει μετὰ ταῦτα τραυμα-ὀ — perfecti et consummati erant. Tu vero si vis Pe-
τιζόμενον, xo πράως φέροντα, καὶ μυρία πάσχοντα — trum philosophantem videre, videbis postea ca-
δεινὰ, χαὶ οὐ παροξυνόμενον. ὋὉ δὲ Ἰησοῦς xoi ἐν- p sum et mille affectum malis, nec exasperatum. Jc-
ταῦθα θαυματουργεῖ, ὅμοῦ τε παιδεύων ὅτι τοὺς sus autem hic etiam miraculum edit, ut una te
ποιοῦντας καχῶς εὐεργετεῖν χρὴ, xoi τὴν δύναμιν — doceat, etiam ledentibus beneficia impendi opor-
ἐχχαλύπτων τὴν ἑαυτοῦ. Τούτῳ μὲν οὖν τὸ ὠτίον tere, et ut virtutem suam revelet. Servo igitur an-
ἀπέδωχε, LS δέ φησιν; ὅτι Πάντες oi λαθόντες — rem restituit, Petroque dicit: Omnes qui gla-
μάχαιραν ἐν e (ox ἀπολοῦνται. “Ὥσπερ xxi ἐπὶ — dium accipient, gladio peribunt. Ut in lotione
τοῦ νιπτῆρος ἐποίησε, δι᾿ ἀπειλῆς τὸν τόνον αὐτοῦ — pedum fecit, cum minis contentionem cjus seda-
χαλάσας: οὕτω χαὶ ἐνταῦθα. ᾿Γὸ δὲ ὄνομα τοῦ δούλου vit, sic etiam hoc loco. Nomen autem servi addit
προστίθησιν ὃ εὐαγγελιστὴς, ἐ ἐπειδὴ πολὺ μέγα τὸ Ye evangelista, quia magnum facinus erat, non tan-
νόμενον ἦν, OU ὅτι ἐθεράπευσε Ξ e νον; ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ — tum quod curaverit, sed etiam. quod eum curave-
τὸν ἐπ᾽ αὐτῷ ἐλθόντα, Xo μιχρὸν ὕστερον μέλλοντα rit, qui. sibi paulo post erat alapam inflicturus ;
πίζειν αὐτὸν, καὶ ὅτι τὸν ἐντεῦθεν μέλλοντα ἀναῤ- οἱ quod. hinc concitandum contra discipulos bcl-

Oe rt

L , των" f. ΕΣ ἘΔ ON
τελεῖοὶ πῶς XQ απηρτισμενοι σᾶν. ZU Ot, €

TO i

ιπίζεσθαι πόλεμον κατὰ τῶν μαθητῶν ἐπέχει. Διὰ € Ium compescuerit. Ideo nomen ejus posuit evange-

ἄλλος μὲν deest in quibusdam,

Matth. 28.

52
Malchus
alapam

Christo in-

flixit.

500
lista, ut. possent ii qui tunc legerent , perquirere
et rei veritatem explorare. Nec sine causa auri-
culam dexteram dicit ; sed, ut quidem puto, quo
apostoli impetum declararet , quod ipsum fere
caput impeteret. Verum Jesus non minis tantum
illum. cohibet, sed aliis illum verbis consolatur :
11. Calicem, quem dedit mihi Pater, non bi-
bam ? ostendens non illorum potentie, sed per-
missioni su id esse adscribendum , declaransque
se non esse Deo contrarium, sed Patri obedire
usque ad mortem. 12. Tunc comprehenderunt
Jesum, et ligaverunt eum ; 45. et adduxerunt
eum. ad nnam. Cur ad Annam? Loti rem
ostentabant, ac si tropeeum erigerent. Erat autem
socer Caiphe. 44. Hic autem Caiphas erat qui
consilium dederat Judeis, quod. expedit uuum
hominem mori, Cur iterum prophetiam nobis
in mentem revocat evangelista ? Ut pro salute hoc
factum esse significet. Et tanta erat hujus veritatis
excellentia , ut etiam. inimici illam. przdicerent.
Ne enim vincula quis audiens turbaretur , hanc
commemorat prophetiam, quia mors illius, salus
orbis erat. 15. Sequebatur autem Petrus , et
alius discipulus. Quis est alius discipulus ? Ipse
qui haec scripsit. Et cur se non. nominat? Nam
cum supra pectus Jesu recubuit, jure nomen oc-
cultat; nunc autem cur idipsum facit? Eadem
certe de causa. Nam hic quoque rem praeclaram
narrat, quod nempe, omnibus aufugientibus, ipse
sequeretur. Ideo nomen tacet suum et Petrum prio-
rem ponit , suique tamen meminisse coactus est,
ut ediscas, eum accuratius quam alios ea quae in
aula gesta sunt enarrasse, utpote qui intus esset,
Et vide quomodo laudem przcidat suam. Ne quis
enim diceret, Quomodo , omnibus fuga semotis ,
ipse etiam ulterius quam Simon ingressus est?
addit, 46. Quia notus erat pontifici, ut nemo
miretur, si sequutus sit, nec ejus forütudinem ce-
lebret. fllud. vero mirandum, quod Petrus, formi-
dolosus cum esset, aliis recedentibus , usque ad
atrium sit ingressus. Quod illuc se contulerit ,
amoris fuit; quod non ultra intus progressus sit,
timoris pavorisque. deo namque hae scripsit
evangelista , ut viam pararet ad excusandam ne-

S. JOANNIS CHRYSOST.

gationem. Neque enim ut rem magnam de se di-
cit, quod notus esset pontifici ; sed. quia. dixit,
solum se cum Jesu intravisse, ne putares magni
rem esse animi, causam addit. Quod. vero Petrus

* [θέλων abest a Mss, nostris.]
a Putat Savilius legendum ἑτέρους, et vere ita legen-
dum videtur, [?]

b Alii ἀναχωρησάντων.

ARCHIEP.

492
A

b

CONSTANTINOP.

-“ M A ^
τοῦτο xat τὸ ὄνομα τέθειχεν Ó εὐαγγελιστὴς, ὥστε τοῖς
, / " e
τότς ἀναγινώσχουσιν ἐξεῖναι ζητῆσαι καὶ περιεργά-
Y Y ,
σασθαι, εἴ γε ὄντως γέγονε τὰ γεγενημένα. Οὐχ
c 2 -
ἁπλῶς δὲ καὶ τὸ δεξιὸν ὠτίον λέγει - ἀλλ᾽ ἐμοὶ δο-
- M E - m
κεῖ, τὴν ὁρμὴν εἰπεῖν τοῦ ἀποστόλου * θέλων, ὅτι
^ ^
σχεδὸν ἐπ᾽ αὐτὴν ὥρμησε τὴν χεφαλήν. Ἀλλ᾽ 6 "In-
σοὺς οὐχ ἀπειλὴ μόνον αὐτὸν χατέχει, ἀλλὰ χαὶ * ἕτέ-
-" , rp / »^ 14
pots παραμυθεῖται, λέγων * Τὸ ποτήριον, ὃ ἔδωχέ μοι
M M τ
ὃ Πατὴρ, οὐ μὴ πίω αὐτό; δεικνὺς ὅτι οὗ τῆς ἐχεί-
^ Τὶ ^ , XL eU co
νῶν δυνάμεως τὸ γινόμενον, ἄλλὰ τῆς αὐτοῦ συγχω-
m
ρήσεως᾽ xol δηλῶν, ὅτι οὐκ ἔστιν ἀντίθεός τις, ἀλλ᾽
/, e^
ὑπήχοος μέχρι θανάτου τῷ Πατρί. “Τότε λοιπὸν συλ--
, e Ν
λαμόάνεται ὃ 'Inooüc, xoi ἔδησαν αὐτόν - xoi ἀπή-
M Y * D
γάγον πρὸς Ἄνναν. Διατί πρὸς Ἄνναν; Ὑπὸ τῆς
€ N τ τ »
ἡδονῆς ἐνεπόμιπευον τοῖς γινομένοις, ὡς δὴ τρόπαιον
΄ 5 T — »
στήσαντες. Ἢν δὲ οὗτος πενθερὸς τοῦ Καϊάφα - ὃ δὲ
NEA τ EY -

Καϊάφας οὗτος ἦν ὃ συμθουλεύσας τοῖς ᾿Ιουδαίοις, ὅτι
, e » 3 " , uh € /,
συμφέρει ἕνα ἄνθρωπον ἀποθανεῖν. Τί πάλιν ὑπέμνη-

e Dd J : cC
σεν ἡμᾶς τῆς προφητείας ὃ εὐαγγελιστής ; Δηλῶν ὅτι
A e Ὁ
ὑπὲρ σωτηρίας ταῦτα ἐγίνετο. Καὶ τοσαύτη τῆς ἀλη-
θεία ere eon6 )y c Y à M 0 M 2. Ἃ
c ἣ ὑπερθολὴ,, ὡς καὶ τοὺς ἐχθροὺς αὐτὰ προανα-
- [7/ M M EN *N E] , 5 δ
φωνεῖν. "Iva γὰρ μὴ δεσμοὺς ἀκούσας ὃ ἀχροατὴς θο-
τ , bh
ρυδῆται, ἀναμιμνήσχει τῆς προφητείας ἐχείνης, ὅτι
Li Ὁ e 3
$ σωτηρία τῇ οἰχουμένη ὃ θάνατος αὐτοῦ 7v. "Hxo-
h M
λούθησε δὲ Πέτρος, xot ὃ ἄλλος μαθητής. Τίς ἐστιν
ὃ ἄλλος μαθητής; Αὐτὸς ὃ ταῦτα γράψας. Καὶ τίνος
ἕνεχεν ἑαυτὸν οὐ λέγει; Ὅτε μὲν γὰρ ἐπὶ τὸ στὴθ
νεχεν ἑαυτὸν οὐ λέγει; “Ὅτε μὲν γὰρ ἐπὶ τὸ στῆθος
ἀνέπεσε τοῦ ᾿Ιησοῦ, εἰκότως ἑαυτὸν κρύπτει " νῦν δὲ
, "ὁ D - rp ΩΣ
τίνος ἕνεχεν τοῦτο ποιεῖ ; "l7 αὐτῆς ἕνεχεν αἰτίας.
LS 133 n ΄ , ^ x
Ko γὰρ καὶ ἐνταῦθα μέγα κατόρθωμα διηγεῖται, ὅτι,
,
πάντων "ἀποπηδησάντων, αὐτὸς ἐπηχολούθει. Διὰ
τοῦτο χρύπτει ἑαυτὸν χαὶ προτίθησιν ἑαυτοῦ τὸν Πέ-
τρον᾽ xal ἑαυτοῦ δὲ ἠναγκάσθη ἐπιμνησθῆναι νῦν,
ἵνα μάθης, ὅτι ἀκριδέστερον διηγεῖται τῶν ἄλλων τὰ
M M cU cr y». [74 ci Dd € /
χατὰ τὴν αὐλὴν, ἅτε ἔνδον ὥν. Καὶ ὅρα πῶς ὑποτέ-
M νὰ 5 , [74 * / ^" c
μνεται τὸ ἴδιον ἐγχώμιον. “ἵνα γὰρ μή τις λέγη, πῶς,
πάντων ἀναχωρησάντων, οὗτος χαὶ ἐνδοτέρω τοῦ Σί-
μῶνος εἰσῆλθε ; λέγει, Ὅτι xa τοῦ ἀρχιερέως γνώ-
3 e ΝΖ / cl 2 ,
ρίμος ἦν ὥς μηδένα θαυμάζειν, ὅτι ἠχολούθησε,
NO NON - eM 5.05 , DAN » , T o5 -
μηδὲ ἐπὶ ἀνδρείᾳ αὐτὸν ἀνακηρύττειν. "Fo δὲ θαῦμα
ET zx Ν c 7, cl, e SOR SCA Y
ἐχεῖνο ἦν τὸ τοῦ Πέτρου, ὅτι οὕτω περιδεὴς ὧν xal
/ e aX 5 c » 5 /
μέχρι τὴς αὐλὴς ἦλθε, τῶν ἄλλων ἀναχωρησάντων.
Τὸ μὲν οὖν ἐλθεῖν ἐχεῖ, πόθου * τὸ δὲ μὴ εἰσελθεῖν £v-
δον, ἀγωνίας καὶ φόδου. Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ταῦτα

e - 7 et / - M /
ὅτι συνεισῆλθε τῷ Ἰησοῦ μόνος, ἵνα μὴ νομίσης ὅτι
à Suspicatur Savilius legendum περὶ ἑαυτοῦ. Sed περὶ
αὐτοῦ dici potest , quia non in prima , sed in tertia per-
sona dicit, erat notus pontifici, Paulo post atii νομέσης

uA E ; 5e ΤΣ
ὑψηλῆς γνώμης ξίναι τΆ πρ.

IN JOANNEM HOMIL.

OU yrs γνώμης ἣν τὸ πρᾶγμα, τίθησι xat τὴν αἰτίαν.
Ὅτι δὲ xoi 6 Πέτρος εἰσῆλθεν ἂν, εἴπερ ἐπετράπη;
Ἐπειδὴ γοῦν ἐξῆλθε, καὶ τὴν
θυρωρὸν ἐχέλευσεν αὐτὸν εἰσαγαγεῖν, εὐθέως εἰσῆλθεν

ΝΑ -» evo 58/7
διὰ τῶν ἑξῆς ἐδήλωσεν.

ὃ Πέτρος. Διατί δὲ αὐτὸς αὐτὸν οὐχ εἰσήγαγεν ; "Too
" [od c M

Χριστοῦ εἴχετο, καὶ ἐπηκολούθει. Διὰ τοῦτο τὴν γυ-
e χετο; is ;

T r i.
ἐχέλευσεν εἰσαγαγεῖν αὐτόν. 11 οὖν ἣ γυνή;
- - » πὰ 5 , 7

Μὴ xat σὺ &x τῶν μαθητῶν εἰ τοῦ ἀμθρώπου τούτου:

*O δέ φησιν, οὐχ εἰμί. “Τί λέγεις ὦ Πές ε; οὐχὶ π T
" H ,
toe ὅτι, ἂν δέη με xal τὴν Ψυχὴν ὑπὲρ σοῦ θεῖναι,

ναῖχα "

θήσω ; τί τοίνυν γέγονεν , ὅτι οὐδὲ θυρωροῦ φέρεις
ἐρώτησιν ; μὴ γὰρ στρατιώτης ἦν ὁ ἐρωτῶν 5 Uu, τῶν
χατασχόντων τις: Θυρωρὸς ἦν εὐτελὴς καὶ ἀπεῤῥιμ.-
μένη, x^ οὐδὲ ἣ ἐρώτησις θρασεῖα. Οὐ γὰρ εἶπε, τοῦ
πλάνου χαὶ τοῦ λυμεῶνος μαθητὴς εἶ, ἀλλὰ, Τοῦ ἀν-
θρώπου τούτου * ὅπερ ἐλεούσης μᾶλλον xo χαταχαμ.-
πτομένης ἦν. Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων ἤνεγχεν ὃ Πέτρος.
Τὸ δὲ, Μὴ xal cb, διὰ τοῦτο εἴρηται, ἐπειδὴ 6 Ἰωάν-

ιελέγετο ἣ γυνή. ᾿Αλλ᾽

PAM » e -
γης £vooy Ἣν * οὕτω προσῆνως

ς Οἱξ
$0 3
ὑδὲ

ξ

d

οτ

^ e » 2
οὐδενὸς τούτων ἤσθετο, o εἰς τὸν νοῦν ἔλαδεν,
C -» A nof ELM
οὐδὲ ὅτε τὸ πρῶτον, οὐδὲ ὅτε τὸ δεύτερον, ἀλλ᾽
5 ^Y ^ , »^ , τ , P - M
οὐδὲ τὸ τρίτον, ἀλλ᾽ VN ἀλέ mU ἐφώνησε - xal
. e , d. ye
οὐδὲ τοῦτο αὐτὸν εἰς ἔννοιαν ἤγαγεν ἕως ὅτε ἔόλεψεν
? e ,

B!
εἰς αὐτὸν ὃ dass πικρόν. Καὶ αὐτὸς μ Ἐν εἵστήχει
,
θερμαινόμενος μετὰ τῶν τοῦ ἀρχιερέως δούλων : ὃ
- D ^Y ,
δὲ Χριστὸς ἔνδον χατείχετο δεδεμένος. ᾿Γαὗτα δὲ λέ-
e e M Dd 3
γομεν, οὗ τοῦ Πέτρου χατηγοροῦντες, ἀλλὰ τῶν ὑπὸ
c ᾿ς cm 5 ὦ M 2 ^0 5 ΠΑΝ , Ως
τοῦ Χριστοῦ εἰρημένων τὴν ἀλήθειαν ἐπιδειχνύμενοι.
€ m 4 ^ ce 71 * ^ ες ix ^
Ὁ οὖν ἀρχιερεὺς ἐρώτησε τὸν Χριστὸν περὶ τῶν ua-
πὸ A ὑπὸ Ὁ πῶς δ Ὁ; fe.
θητῶν αὐτοῦ xa τῆς διδασχαλίας.
τω - , eR Lex E
Ὦ τῆς πονηρίας" συνεχῶς ἀχούων ἐν τῷ ἱερῷ δὴ
ὩὭ; , , e ,
μν»ηγοροῦντος xat παῤῥησίᾳ διδάσχοντος, νῦν βούλεται
αθεῖν. Ἐπειδὴ γὰρ ἔγχλημα οὐδὲν εἶχον προσ-
μαθεῖν. πειδὴ γὰρ ἔγχλημ. δὲν εἶχον προσ
- ΩΣ Dl , y c
ἐνεγχεῖν, περὶ τῶν μαθητῶν ἠρώτων ἐσεῖς, ποὺ εἶσιν,
*i ^ I^ 2 M
καὶ τίνος ἕνεχεν αὐτοὺς συνέλεξε, χαὶ τί
M

,
τισι.

βουλό eias,

390 ΓΕ" e NV X "
xat ἐπὶ Τοῦτο δὲ ἐλεγεν, ὡσανεὶ στασιαστὴ»

M M Ed I^ c EI SE c
xot Neorne βόθρον, Peyen θελώνο ὡς οὐόενος ἕτ
2

LXXX. :al.^-rxxxiu. 561

quoque intraturus fuisset, si id illi permissum
fuisset , ex sequentibus significat. Cum enim
exisset, et ostiariam jussisset illum intromitte-
re, statim intravit Petrus. Cur non illum ipse
introduxit? Christo hzrebat, et sequebatur eum ;
ideoque mulieri mandavit ut introduceret eum.
Quid ergo mulier? 17. Numquid et tu ex
discipulis es hominis hujus? Dicit ille, Non
sum. Quid dicis, Petre? nonne dicebas nuper,
51 oporteret pro illo animam ponere, te posi-
turum eam ? quid igitur factum est, ut ne quidem
ostiariz Interrogationem ferre possis? num miles
erat qui sciscitabatur? num quis ex iis qui Jesum
apprehenderant? Vilis erat ostiaria, neque aspera
interrogatio. Non enim dixit, Deceptorisne et sce-
lesti illius discipulus es? sed, Zominis hujus,
quod miserantis potius erat. Verum nihil horum
pertulit. Petrus. Illud. autem , /Vumquid et tu,
ideo dicit, quia Joannes intus erat ; adeo mansue-
te mulier loquebatur. Sed nihil horum sentiebat ,
vel intelligebat, nec primo, nec secundo, nec tertio ;
sed quando gallus cantavit : neque hoc advertit,
donec Christus ipsum acerbe respexit. Et ipse
quidem stabat se calefaciens cum servis pontificis ;
Christus vero vinctus deiinebatur intus. Haec por-
ro dicimus , non Petrum accusantes, sed ut dicto-
rum Christi veritatem exhibeamus. 19. Princeps
autem. sacerdotum interrogavit Christum de
discipulis et de doctrina.

p

9. O malitiam! Cum sepe audisset in. templo
concionantem et palam docentem , nunc id. vult
discere. Quia enim nihil habebant, de quo acen-
sarent, de discipulis interrogabant : forte ubinam
esset, et qua de causa collegisset illos, quid vellet,
de quibus ageretur. Hoc autem dicebat, quod vel-
let illum ut seditiosum et novatorem arguere, quasi

493
προσέχοντος αὐτῷ, ἀλλ᾽ ἢ μόνων ἐχείνων ; ὡς ἐργα- 4 nemo alius 1psi crederet preter illos, quasi. scili-

στηρίου τινὸς ὄντος πονηροῦ. Τί οὖν ὃ Χριστός; Toi-

, y
το Byaspenu φησίν * αῤῥησίᾳ ἐλάλησα τῷ

MS

δία" ἐγὼ παῤῥησίᾳ ἐδί-

᾿Εγὼπ
κόσμῳ, οὐχὶ τοῖς μαθηταῖς i
δαξα ἐν τῷ ἱερῷ. "T οὖν ; οὐδὲν ἐλάλησεν ἐν τῇ χρυ-
; λάλησε

^
Óó£-

*
3

7

δοιχὼς χα ὶ συστ dcs ις ποιούμε νος, ἀλλ᾽ εἴ που TTG τῶν

: t
μὲν, ἀλλ᾽ xe ὡς οὗτοι ἐνόμιζον,

πολλῶν ἀκροάσεως ἀνώτερα τὰ λεγόμενα ἦν. TÉ us

- , ^
ὡρώτησον τοὺς ἄχηχο óvac. Οὐχ ὀλθος
A

M
εἰρημένων ἀληθεία

3 M c
ΤΟΣ Ὲ ἐγὼ MEQUE περι ἐμαυτοῦ, ἢ μαρτυρία μου

, τῷ ,
οὐχ ἔ νῦν αἰνίττεται, £x περίου-
f

b Morel, ἐπ

τῷ
D

cet mala quaedam esset officina. Qiid ergo Chri-
stus? Hxc confutans ait : 20. Ego palam loquu-
tus sum mundo, non privaum discipulis ; ego
palam docui in templo. Quid ergo? nihilne se-
creto dixit? Dixit quidem : at non, ut illi puta-
bant, timens et seditiones movens ; sed cum ea
qui dicebat, supra multitudinis captum. erant.
21. Quid me interrogas ? Interroga eos qui au-
dierunt. Non arrogantis haec. sunt, sed (identis
dictorum. veritati. Quod igitur in principio dice-
bat
testimonium meum verum mon est : hoc et
nunc subindicat, fide dignius volens testimonium

i]

Petri ne-

gato.

: Si ego testimonium perhibeo de meipso , 7οακ. 5.31.

Nature
quanta in-
lirmilas ,
cum nos
Deus dese-

rit.

Cur Evan.
gelistie
omnes Petri
negationem
narrent.

m

502 S. JOANNIS CIHRYSOST.

statuere; Cum. enim. de discipulis ut. discipulis
percontaretur, quid ait ? Mene de meis interrogas?
interroga inimicos , insidiatores, eos qui me vin-
culis constrinxerunt : hi loquantur. Hzc quippe est
non dubia veritatis demonstratio, cum quis inimi-
cos dictorum testes advocat. Quid. ergo summus
sacerdos? Cum sic oportuisset perquisitionem fa-
cere, hoc ille non fecit. 22. Unus autem ex ad-
stantibus ministris dedit ei alapam , h»c. di-
centi. Quid hoc petulantius fuerit? Exhorresce
ccelum, contremisce terra de Domini patientia, οἱ
de servorum scelere. Sed quid dixerat? Non enim
tamquam respondere nolens dixerat, Quid me in-
terrogas? sed ut omnem improbitatis ansam suc-
cideret. Ac cum hae de re cxsus , posset omnia
movere, perdere , subvertere , nihil horum fecit ;
sed ea loquutu sest, quz possent omnem lenire fe-
ritatem. 25. Si male loquutus sum, testimonium
perhibe de malo ; hoc est, Si verba mea repre-
hendere potes, id ostende ; si non potes , cur me
cedis? Viden! judicium tumultu , ira et pertur-
batione plenum? Interrogavit subdole princeps
sacerdotum : respondit Christus recte et ut dece-
bat. Quid ergo consequens erat? Confutare, vel
acquiescere. At secus agitur; nam servus cadit
illam. Sic non judicium hoc erat , sed tumultus
ac violentia. Deinde cum nihil amplius inveni-
rent, 24. Mittunt illum. ligatum ad. Caipham.
95. Erat autem Petrus stans, et calefaciens se.

G

D

Papz ! quanto torpore detinebatur fervens ille et
furiosus, cum Jesus abduceretur ! Neque postea mo-
vetur, sed se calefacit, ut discas quanta sit naturze
infirmitas, cum nos Deus deserit. Et interrogatus,
iterum negat. Deinde. 26. Cognatus servi illius,
cujus Petrus auriculam absciderat, ca de re in-
dignatus dixit, /Vonne ego te vidi in horto?
Neque hortus illi factorum memoriam revocavit ,
neque amor quem ibi verbis ostenderat, sed hiec
omnia ex formidine missa fecit. Cur autem evan-
geliste in hae re scribenda. concordes sunt? Non
ut discipulum accusent, sed ut nos doceant quan-
tum malum sit, non totum Deo committere, sed
sibi confidere. Tu autem mirare Magistri. provi- e
dentiam, quod etiam detentus ac vinctus, discipu- A
lum multum curaret, cum intuitu suo lapsum

excitavit, et ad lacrymas deluxit. Ducunt er-

go eum a Caipha ad Pilatum. Hoc autem factum

est, ut judicum. multitudo vel invita veritatem

exploratam füisse demonstraret. Erat autem ma-

| Savil. ἐπερωτᾷς. [ Paulo ante verba ὡς μαθητῶν ἃ}
Savil. et Codd. nostris omissa , uncis inclusimus.]

ARCHIEP,

CONSTANTINOP.

, / , ^
σίας βουλόμενος ἀξιόπιστον καταστῆσαι τὴν μαρτυ-
, 17) εἶ e—- e ον
ρίαν. ᾿[ὐπειδὴ γὰρ τῶν μαθητῶν [ὡς μαθητῶν] ἐμνη-
/ ; e e EA
μόνευσε, τί φησιν; "Epi περὶ τῶν ἐμῶν “ἐρωτᾶς ;
23: 2 M M
ἐρώτησον τοὺς ἐχθροὺς, τοὺς ἐπιδούλους, τοὺς δήσαν-
τας" οὗτοι λεγέτωσαν. Αὕτη γάρ ἐστι τῆς ἀληθείας
E] , /,
ἀναμφισθήτητος ἣ ἀπόδειξις, ὅταν τοὺς ἐχθρούς τις
€ χὰ 7, € "5
ὑπὲρ ὧν λέγει καλὴ μάρτυρας. 'T( οὖν ὃ ἀρχιερεύς ;
e
Δέον οὕτω ποιήσασθαι τὴν ἐξέτασιν, τοῦτο μὲν οὐχ
ἐποίησεν ἐχεῖνος. Eig δὲ τῶν παρεστηχότων ὕπηρε-
τῶν ἔδωχεν αὐτῷ ῥάπισμα ταῦτα εἰπόντι. Τί τούτου
΄ τ
γένοιτ᾽ ἂν ἰταμώτερον ; Φρίξον οὐρανὲ, ἔχστηθι γῆ
τῇ τοῦ Δεσπότου μαχροθυμίᾳ,, xol τῇ τῶν δούλων
2 fe. / ἢ E N / 5 ^
ἀγνωμοσύνῃ. Katcot τί ποτε ἦν τὸ λεχθὲν ; οὗ γὰρ
ὡς παραιτούμενος εἰπεῖν ἔλεγεν ro ἐρωτᾷς 5 ἀλλὰ
πᾶσαν ἐχχόψαι βουλόμενος ἀγνωμοσύνης ὑπόθεσιν.
Καὶ ἐπὶ τούτοις ῥαπισθεὶς, πάντα σεῖσαι καὶ ἀφανίσαι
xol μεταχινῆσαι δυνάμενος, τούτων μὲν οὐδὲν ποιεῖ"
, ^N eh D ^ , ^,
φθέγγεται δὲ ῥήματα πᾶσαν δυνάμενα θηριωδίαν
ἐχλῦσαι. Καί φησιν" Ei χακῶς ἐλάλησα, μαρτύρη-
X exules c / 3s Meus 2 /
σον περὶ τοῦ καχοῦ" τουτέστιν, el μὲν ἔχεις ἐπιλαδέ-
δ τον εἰ , ᾿νε ΞΕ Et ON ΘΟ ΣΟ: /
σθαι τῶν εἰρημένων, ἀπόδειξον" εἰ δὲ οὖχ ἔχεις, τί με
, € m ^ * , , *
τύπτεις ; Ὁρᾶς τὸ δικαστήριον θορύόου γέμον xo τα-
ραχῆς xo θυμοῦ καὶ συγχύσεως; ᾿Ἢρώτησεν ὃ ἄρχιε-
ρεὺς ὑπούλως xat δολερῶς * ἀπεχρίνατο ὃ Χριστὸς ἐξ
/ c ' S.
εὐθείας xo ὡς ἐχρῆν. "C τοίνυν τὸ ἀκόλουθον ἦν ; Διε-
λέγξαι ἢ ἀποδέξασθαι τὺ εἰρημένον. ᾿Δλλ᾽ οὗ γίνεται:
ἀλλ᾽ ὃ δοῦλος αὐτὸν ῥαπίζει. Οὕτως οὐχὶ δικαστή-
ριον, ἀλλὰ σύστασις xot τυραννὶς τὰ γινόμενα. lica
υ᾿ηδὲ οὕτως εὑρίσκοντές τι πλέον, πέμπουσιν αὐτὸν
δεδεμένον πρὸς Καϊάφαν. Ἢν δὲ Πέτρος ἑστὼς, χαὶ
θερμαινόμενος. αδαὶ, πόσῳ κάρῳ κατείχετο ὃ θερ-
υὺς καὶ μεμηνὼς, ἀπαγομιένου τοῦ "Inco ; Καὶ μετὰ
ev ENS! - M EJ 93 » ,
τοσαῦτα οὐδὲ χινεῖται λοιπὸν, ἀλλ᾽ ἔτι θερμαίνεται,
e / e e , E) 7 cr N
ἵνα μάθης ὅση τῆς φύσεως ἣ ἀσθένεια, ὅταν Θεὸς
5 / x2 M / ΠῚ " ἫΝ ,
ἐγχαταλίπη * xat ἐρωτηθεὶς πάλιν ἀρνεῖται. Etica λέγει
Ὃ συγγενὴς τοῦ δούλου, οὗ ἀπέκοψεν ὃ Πέτρος τὸ
ὠτίον. ἀλγῶν ἐπὶ τῷ γεγενημένῳ - Οὐχ ἐγώ σε εἶδον
, ἀλγῶν ἐπὶ τῷ γεγενημένῳ ἐγώ σε εἰ
5 Lud ἐξ * K M ὑδὲ ὃ “- Ü N 5 Jf eve
ἐν τῷ κήπῳ; Καὶ οὐδὲ 6 κἧπος αὐτὸν εἰς μνήμην
"τῶν γεγενημένων ἤγαγεν, οὐδὲ ἣ πολλὴ φιλοστοργία,
ἣν ἐχεῖ διὰ τῶν ῥημάτων ἐπεδείξατο ἐχείνων, ἀλλὰ
, e ΓΕ Θὰ “ E] / 90 “6 γῇ] ἢ. ^N
πάντα ταῦτα ὑπὸ τῆς ἀγωνίας ἐξέθαλε. "Tt δήποτε δὲ
οἵ εὐαγγελισταὶ ὁμοφώνως περὶ αὐτοῦ ἀνέγραψαν ;
Oo τοῦ μαθητοῦ κατηγοροῦντες, ἀλλ᾽ ἡμᾶς παιδεῦ--
f. μαθητοῦ κατηγοροῦντες, ἀλλ᾽ ἡμᾶς παιδε
σαι βουλόμενοι, πόσον xoxby τὸ μὴ Θεῷ τὸ πᾶν ἐπι-
τρέπειν; ἀλλ᾽ ἑαυτῷ θαῤῥεῖν. Σὺ δὲ θαύμασον τοῦ δι-
δασχάλου τὴν κηδεμονίαν, ὅτι καὶ κατεχόμενος, xoi
δεδεμένος πολλὴν ἐποιεῖτο τοῦ μαθητοῦ πρόνοιαν, διὰ
τοῦ βλέυματος αὐτοῦ χείμενον ἀνιστὰς, χαὶ εἰς δά-

xpua χαθέλχων. Ἄγουσιν οὖν αὐτὸν πρὸς Πιλᾶτον

b Alit τῶν εἰρημένων,

IN JOANNEM

- ^ "— 41.) DES A. ΝᾺ m e Land ^
ἀπὸ τοῦ Καϊάφα. ᾿Ι γένετο δὲ τοῦτο, ἵνα τῶν δικα-
στῶν τὸ πλῆθος καὶ ἀκόντων αὐτῶν ἐπιδείξη τὸ βε-
θασανισμιένον τῆς ἀληθείας. Ἢν δὲ πρωΐα. Πρὶν ἢ
- χὴν δὴ ^ X
"λὲν ἀλέχτορα φωνῆσαι, πρὸς Καϊάφαν ἄγεται" πρωΐ
-
πρὸς Πιλᾶτον. Δι’ ὧν δείκνυται 6 εὐαγγελιστὴς,, ὅτι
Y y m t - €
τὸ ἥμισυ τῆς νυχτὸς ἅπαν ὑπὸ Καϊάφα ἐρωτώμενος,
2M »* D ^S n n CINES -“-
οὖδεν ἐξζηλέγχετο - διὸ xa παρέπεμψεν αὐτὸν τῷ Πι-
ΓΝ ^ - - * ς
λάτῳ. "AX ἐχεῖνα τοῖς ἄλλοις ἀφεὶς διηγήσασθαι,
- MEA. M evo , y iX , Lud , ^ , M
αὐτὸς τὰ ἑζῆς λέγει. Καὶ σχόπει τῶν ᾿Ιουδαίων τὸ xa-
ἴων γε" ^—
ταγέλαστον. Τὸν ἀθῷον συλλαύόντες, καὶ ὅπλα βα-
/, N
στάσαντες, εἰς τὸ πραιτώριον οὐχ εἰσέρχονται, Ἵνα
ul - 4 , -
ur, μιανθῶσι. Καίτοι ποῖος μολυσμὸς, εἶπέ τ ent
Giu ὃ δικαστηρίῳ, ἔνθα δίκην ot ἀδικοῦντες διδόασιν;
Οἱ ἀποδεχατοῦντες τὸν ἡδύοσμον χαὶ τὸ ἄνηθον, φο-
- ' / 7)
νῶντες μὲν ἀδίχως οὐχ ἐνόμιζον μιαίνεσθαι * δικαστη-
, Y , , N E
pio δὲ xal ἐπιδαίνοντες μιαίνειν ἑαυτοὺς ἡγοῦντο.
Καὶ τίνος ἕνεχεν αὐτὸν οὐχ ἀνεῖλον, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν Πι-
λᾶτον ἤγαγον ; Μάλιστα μὲν τὸ πολὺ τῆς ἀρχῆς αὐὖ-
cC M m -I- 7 ac , Y [4 Xe
τῶν xai τῆς ἐξουσίας ἀπε Σετμῖγτο λοιπὸν, ὑπὸ Ῥω-
, -
μαίους τῶν πραγμάτων χειμένων. Kat ἄλλως δὲ, ἐδε-
ς 7 X T4 ei
δοίχεισαν μὴ δίκην ὕστερον
DS l4 dg
map αὐτοῦ. Τί δέ ἐστιν, Ἵνα
ΣΝ A 2 NN ^ - ce m ov
Καὶ μὴν αὐτὸς ἦν αὐτὸ πεποιηχὼς τῇ μιᾷ τῶν ἀζύ-

P δώσειν χατηγορηθέντες
/, * ,
φάγῶσι τὸ πάσχα:

Y * ^ , NONI M .- ,
μων. Hzo: QUV το TX τὴν eoo πασᾶν λέγει ;

ce , 5 , ^ , ΕΑ, NY Χ cT US

2 Ott τότε ἐποίουν τὸ πασᾶ, αὑτὸς ὁἐ προ μιᾶς αὐτὸ

/ c X - HI - E

παρέδωχε, τηρῶν τὴν ἑαυτοῦ σφαγὴν τῇ παρασχευΐ,
Ij M N ^ Y 92. * , E] Y ὦ

ὁτε χαὶ τὸ παλαιὸν EY ETO το Toy x. Αὐτοι oz ὅπλα

7 c PL ' v 5
βαστάσαντες, ὅπερ οὐχ ἐξὴν ; xai αἷμα ἐχχέοντες,

€ M1 ΩΣ , , 6G m Ἂ rr *
ὑπερ TOU tOTOU CX τιΟολογοῦνται χαὶι εἐζαγουσι προ.
i ? P

ἑαυτοὺς τὸν Πιλᾶτον. Καὶ ἐξελθών φησι" Τίνα χα-

T ἡγορίαν ἔχετε ατὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου ; ;

"Op&c us es τῆς φιλαρχίας “αὐτῶν xa.

ρ 3 , ^p^ Y Qi X ΄ Nx ve
ρασλανιαςΣ ἰδὼν 140 αὐτὸν δεδε με γον χαι ὕπο το-

΄ ,
σουτῶν ἀγόμενον, οὐχ ἐ ἐνόμισεν ἔλεγχον ἔχειν ἄναμ.-

prr eap o γορίας * ἀλλ᾽ eim ἀτοπὸν εἶναι

λέγων τὴν μὲν ibd αὐτοὺς ἁρπάσαι, τὴν δὲ χόλα-
ἐχείνῳ. "Tt οὖν

σιν χωρὶς χρίσεως ἐπιτρέψαι ἐχεῖνοι.;

Ἐπ

, ,
4UT0V.

Y
μη ἣν οὗ τος καχοποιὸς, οὐχ ἂν σοι παρεθώκαμεν

“ ,

Ὁ τῆς ἀνοίας" τί γὰρ οὗ λέγετε τὴν xaxo-
, /

ποιίαν, ἀλλὰ συσχιάζετε ; τί οὖκ ἐλέγχετε τὸ χαχόν ;
, ,

“Ὁρᾷς Gd e iy dOATUA τὴν ἐξ εὐθείας χατη-

- L4 Ὁ -
γορίαν, χαὶ οὐδὲν δυναμέ ένους εἰπεῖν - Ἄννας “ ἐχεῖνος

Y , Y
ἠρώτησε περὶ τῆς cuba (ac, xat ἀχούσας ἔπεμψε
^ "no JE M uu ἢ ^ , “ ΔΑ
ze Kaizouv: xat αὐτὸς τὸ ποκα πάλιν, καὶ μηδὲν
,
εὑρὼν, Mlaceihd αὐτὸν τῷ Πιλάτῳ. Ὃ Πιλᾶτος λέ-
ἘΣ ἐν ad
γει, Τίνα κατηγορίαν φέρετε xav αὐτοῦ; Καὶ οὐδὲ

4 - NY -

ἐνταῦθα ἔχουσί τι εἰπεῖν, ἀλλὰ στογασμοῖς τισι “χέ-

^ Alii ἀπετέτμητο.

b Quidam δώσωσι.

* αὐτόν habent Ediu. Putat Saxil. legendum αὐτῶν, et
sic habent omnes pene Mss.

HOMIL.

b

LXXXIIÍ.

al. rxxxar. 565

ne. Antequam gallus cantaret , ad Caipham du-
citur, mane ad. Pilatum. Queis ostendit evangeli-
sta, a media nocte, semper a Caipha interrogatum,
in nullo convictum fuisse : ideoque misit illum ad
Pilatum. Sed illa aliis mittens, ipse sequentia
narrat. Ánimadverte autem. quam. ridiculi. sint
Judaei. Innocente capto, armati in praetorium non
intrant, Ut noncontaminarentur. Atqui quz con-
Qui decimabant mentham et anethum, 5^?
injuste. occidentes se contaminari non putabant ;

scelesti ?

contra vero in praetorium intrantes. Sed cur ipsi
eum non occiderunt , sed ad. Pilatum duxerunt ὃ
Jam multum ipsis de potentia et de imperio deci-
sum erat, cum Romanis omnia subjecta essent.
Alioquin vero timebant ne poenas ipsi darent ab
illo accusati. Quid sibi vult illud, Ut manduca-
rent Pascha? Atqui illud jam Christus. celebra-
verat una die azymorum. Vel Pascha vocat totam
solennitatem ;; vel ipsi tum Pascha faciebant ;
Christus vero pridie fecerat, czedem suam in pa-
rasceven reservans, quo die olim Pascha celebra-
batur. Ipsi vero dum arma gestant, quod. non hi-
cebat, et dum sanguinem effundunt, de loco accu-
rate cavent, et Pilatum ad. se evocant : qui,
egressus alt : 20. Quam accusationem. affertis
adversus hominem hunc?

4. Viden' eum longe ab illorum. ambitione. οἱ
invidia remotum? Videns enim illum vinctum, οἱ
ab illis adductum, non existimavit indubitatam
esse accusandi causam; sed interrogat, absurdum
esse dicens quod illi, praemisso judicio, suppli-
cium ab se sine judicio sumendum postularent.
Quid ergo illi? 50. δὲ non esset hic malefactor,
non tibi tradidissemus eum. Ὁ stulutiam! Cur
facinus illud non dicitis, sed obtegitis? quid non
malum aperitis? Viden' illos semper recusare re-
ctam accusandi viam, nec quidpiam dicendum
habere? Anna de doctrina percontatus est, et illum
auditum, misit ad Caipham. Hic interrogatum,
cum nihil invenisset, misit ad Pilatum. Pilatus
dicit, Quam accusationem affertis contra eum?
Neque hie. habent quid. respondeant, sed. conje-

4 Suspicatur Savil. hic legendum ἐχεῖνον, [ ὁ οὖν ἃ.
àxzlvos Cod. 709. ]

* χέχρηνται πάλιν deest in quibusdam.

Matth.
23.
: Luc.tt.

Judzorum
ltaminatio, ingredi in pretorium, 1n quo pcenas dant vana

rcli-

23

42.

564 S. JOANNIS: CHRYSOST.

cturis quibusdam rursus utuntur. Hinc anceps Pi-
latus ait: .Zccipite eum vos, et secundum le-
gem vestram judicate illum. Dixerunt ergo
illi : Nobis non licet interficere quemquam.

59. Hoc autem. dicebant, Ut impleretur sermo
Domini, quem. dixit, significans qua morte
esset moriturus. Et quomodo hoc significabat,
IVon licet interficere quemquam ? Aut hoc dicit
evangelista, quia non pro ipsis solum, sed. etiam
pro gentibus occidendus erat; vel quia ipsis cru-
cifigere illum non licebat. 51 vero dicunt, /Von
licet nobis interficere quemquam, 1110 tempore
significant. Nam occiderunt, et etiam alio modo
occiderunt; id quod probat lapidatus Stephanus :
sed illum crucifigere cupiebant, ut mortis modum
jactare possent. Pilatus vero ut ab hac molestia li-
beraretur, non ad diutureum mitüt judicium.
Ingressus autem Jesum interrogat : ὅσ, Tu es
Rex Judeorum ? $4. Respondit ille : ΑἹ temet-
ipso hoc dicis, an alii tibi hoc dixerunt? Cur
hoc Christus interrogat? Ut pravum. Judaeorum
animum detegat. fiac enim jam Pilatus a multis
audierat ; quia vero illi nihil quod dicerent habe-
bant, ne longa fieret discussio, quod. semper illi
opponebant, in medium adducit. Quia vero dixe-
rat illis, Secundum legem vestram judicate
eum; utostendant peccatum illum non esse Ju-
daicum, dicunt, JVon licet. nobis. Non enim in
legem nostram peccavit, sed commune crimen
est. Hoc perspecto Pilatus, ac si 1056. periclitare-
tur, ait : Tu esrex Judaeorum ? Non ignorans ergo
Christus interrogat, sed cum vellet Judzeos ab co
accusari ait, lii tibi dixerunt ? Quod. declarans
Pilatus ait: 55. /Vumquid ego Judeus sum?
Gens tua et pontifices tradiderunt te mihi :
quid fecisti? hic se excusare volens. Deinde quia
Tu es Rex? ipsum arguens Jesus ait:
Cur non accuratam facis

dixit,
Hoc audisti a Judzxis.
perquisitionem? Dixerunt me malefactorem esse :
interroga quid mali fecerim. Verum 1d non facis,
sed simpliciter cansam exponis. (ΛΓ temetipso hoc
dicis, an aliunde? Deinde ille quia auditis non
poterat statim respondere, simpliciter turbam al-
legat; Tradiderunt 16. mihi, inquit. Oportet
ergo te interrogare quid feceris. Quid. ergo Chri-
stus? 56. Regnum meum non est de hoc mundo.
Pilati mentem erigit, qui non ita malus erat, ne-
que illis similis, vultque ostendere se non esse sim-
plicem. hominem, sed Deum, et Dei Filium. Et
quid ait? Si de hoc mundo esset regnum meum,
ministri mei utique decertarent, ut non trade-

rer Judeis Quod hactenus timuerat. Pilatus,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

495
A

χρήνται πάλιν.
Λάῤετε αὐτὸν ὑμεῖς, xa κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν
E αὐτόν. [{{ἶπον οὖν ἐχεῖνοι" "Huiv οὐχ ἐξ-

εστιν ἀποχτεῖναι οὐδένα. 'Γοῦτο δὲ ἔλεγον, ἵνα πλη-

᾿Εντεῦθεν αὐτὸς ἀπορήσας φησί:

ρωθῇ 6 λόγος τοῦ Κυρίου, ὃν εἶπε, σημαίνων ποίῳ
θανάτῳ ἤμελλεν ἀποθνήσχειν. Kol πῶς τοῦτο ἐδήλου,
Οὐχ ἔξεστιν ἀποχτεῖναι οὐδένα ; Ἢ τοῦτό φησιν ὃ
εὐαγγελιστὴς, ὅτι οὖχ ὑπὲρ αὐτῶν μόνον, ἀλλὰ χαὶ
ὑπὲρ τῶν ἐθνῶν ἔμελλεν ἀναιρεῖσθαι * ἢ ὅτι σταυρῶ»-
σαι αὐτοὺς οὐχ ἐξῆν. Ei δὲ λέγουσιν, Οὐχ ἔξεστιν ἡμῖν
οὐδένα,κατὰ τὸν καιρὸν ἐχεῖνόν φασιν. ᾿ὑπεὶ ὅτι γε ἀνή-
ρουν xal ἄλλῳ τρόπῳ ἀνήρουν, δείκνυσιν Ó Στέφανος
λιθαζόμενος - ἀλλὰ σταυρῶσαι αὐτὸν ἐπεθύμουν, ἵνα καὶ
τὸν τρόπον τὴς τελευτῆς ἐκπομπεύσωσιν. Ὃ δὲ Πιλᾶτος
ἀπαλλαγῆναι ἐπαχθείας βουλόμενος, εἰς κρίσιν μὲν οὐχ
ἀφίησι μακράν " εἰσελθὼν δὲ ἐρωτᾷ τὸν Ἰησοῦν, xoi
φησί- Σὺ εἶ 6 βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων ;
σαυτοὺ τοῦτο λέγεις, ἢ ἄλλοι σοι τοῦτο εἶπον; Τίνος
ἕνεχεν τοῦτο ἐρωτὰ 6 Χριστός ; 'Γὴν πονηρὰν τῶν
Ιουδαίων ἐχκκαλύψαι γνώμην θέλων. ᾿Ηχηχόει μὲν
οὖν παρὰ πολλῶν τοῦτο ὃ Πιλᾶτος" ἐπειδὴ δὲ οὐδὲν
ἔσχον εἰπεῖν ἐχεῖνοι ὑπὲρ τοῦ μὴ πολλὴν γίνεσθαι τὴν
ἐξέτασιν, ὅπερ ἀεὶ περιεφέρετο, τοῦτο εἷς μέσον ἀγα-
γεῖν βούλεται. ᾿Επειδὴ δὲ εἶπεν αὐτοῖς, ὅτι Κατὰ

Ὃ δὲ εἶπεν ἀπὸ

νι 7 ec m / m LU BAN Ne / cl 2
τὸν νόμον ὑμῶν κρίνετε αὐτὸν, δεῖξαι βουλόμενοι ὅτι οὐχ
Y , NEEDED Nt / / c 5 E]
ἔστιν ᾿Ιουδαϊχὸν τὸ ἁμάρτημα, λέγουσιν, ὅτι Οὐχ ἐξ-
εστιν ἡμῖν. Οὐ γὰρ δὴ κατὰ τὸν νόμον τὸν ἡμέτερον

ΕἸ A L 5 ΤΟ rp e Ὁ
ἥμαρτεν, ἀλλὰ χοινόν ἐστι τὸ ἔγχλημα. “Τοῦτο οὖν
συνιδὼν ὃ Πιλᾶτος, ὡς μέλλων κινδυνεύειν, λέγει"
Σὺ τὸ ὃ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων ; Οὐ τοίνυν ἀγνοῶν
ὃ Χριστὸς pev, ἀλλὰ xol ὕπ᾽ αὐτοῦ χατηγορηθῆ-
ναι τοὺς Ιουδαίους βουλόμενος, φησὶν, Ἄλλοι σοι εἰ-
πον; Ὅπερ οὖν ἐμφαίνων ὃ Πιλᾶτος eye: Μή τι
ἐγὼ ᾿Ιουδαῖός εἶμι; Τὸ ἔθνος σου xat οἱ ἀρχιερεῖς πα--
ρέδωχαν σε ἐμοί" τί ἐποίησας; ἐνταῦθα βουλόμενος
ἑαυτὸν ἀπαλλάξαι. Εἶτα ἐπειδὴ εἶπε, Σὺ εἶ ὃ ἴδε
λεύς; ἐλέγχων αὐτὸν ὃ ᾿Ιησοῦς φησι" τοῦτο γὰρ ἤχου-
σας παρὰ τῶν Ιουδαίων. Τίνος ἕνεκεν οὖχ ἀκριδὴ ποιὴ
ἐρώτησον,
τί χαχὸν ἐποίησα. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν οὐ ποιεῖς, ἁπλῶς
NISI MA - 3 * EN e / Ἃς A
δὲ αἰτίας συντιθεῖς. "Am σαυτοῦ τοῦτο λέγεις, ἢ ἕτέ-

νι δι ΤῊ S d MERC E s
τὴν ἐζετασιν 5 A,UTCOV , τι χαχοποιῖος εἰμι

ρωθεν ; Εἶτα ἐχεῖνος, ὅτι μὲν ἤχουσε, παραχρῆμα οὐχ
ἔχει λέγειν, ἁπλῶς δὲ ἕπεται τῷ δήμῳ, Παρέδωχάν
σε ἐμοὶ, λέγων. Δεῖ οὖν σε ἐρωτῆσαι τί ἐποίησας.
Τί οὖν ὃ Χριστός; Ἡ βασιλεία ἣ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐχ
m , , 5 , M e ^, /-

τοῦ χόσμου τούτου. ᾿Ανάγει τὸν Πιλᾶτον οὐ σφόδρα
y N 558 y» , , -

ὄντα verae οὐδὲ χατ᾽ ἐχείνους, καὶ βούλεται δεῖξαι,
ὅτι οὐκ ἔστιν ἄνθρωπος ψιλὸς , ἀλλὰ Θεὸς, χαὶ Θεοῦ
γιός. Καὶ τί φησιν; Et ἐχ τοῦ κόσμου τούτου ἦν ἣ
βασιλεία ἣ ἐμὴ, οἱ ὑπηρέται οἱ ἐμοὶ ἠγωνίσαντο ἂν,
ἵνα μὴ παραδοθῶ τοῖς ᾿Ιουδαίοις. Ὅπερ ἐδεδοίχει

€ ES ^ m LH
τέως ὃ YOivoc , διέλυσε, τὴν τῆς τυραννίδος ὑποψίαν"

IN JOANNEM HOMIL.

D b.^ " 1 -M- , , € n , 5
Εἶτα "οὐχ ἔστι ἐκ τοῦ χόσμου τούτου ἣ βασιλεία αὖ-
τοῦ ; Πάνυ μὲν οὖν. Πῶς οὖν φησιν, Οὐχ ἔστιν ; Οὐχ

ἔχει

μεί-
, Y , 1323 25 / Ded
ζων ταύτης xoi λαμπροτέρα. Ei οὖν μείζων, πῶς

e - D

ὅτι οὗ χρατεῖ xal ἐνταῦθα, ἀλλ᾽ ὅτι xa ἄνωθεν
l2 V oe Nf E , $NNN M

τὴν ἀρχὴν, καὶ οὖκ ἔστιν ἀνθρωπίνη, ἀλλὰ πολλῷ

1 ͵ 3...
ὑπὸ ταύτης ἑάλω ; "Ex χαὶ ἑαυτὸν παραδούς. * AAA
/ , cc n , 25 23
οὐκ ἀποχαλύπτει τέως τοῦτο, ἀλλὰ τί φησιν 5 Εἰ ἐχ
το , , 1 ,
τοῦ χόσμου τούτου ἤμην, oi ὑπηρέται οἵ ἐμοὶ ἠγωνι-
^ e M ^ b , 5 0 m
σαντο ἂν, ἵνα μὴ παραδοθῶ. Astxvucty ἐνταῦθα τῆς
(n Wr M MMC ADR
βασιλείας τῆς παρ᾽ ἡμῖν τὸ ἀσθενὲς, ὅτι ἐν τοῖς ὕπη-
, y ' 5 , c Ny m.) PN ε
ρέταις ἔχει τὴν ἰσχύν" ἣ δὲ ἄνω αὐτάρχης ἐστὶν &xu-
m A D . X ,
τῇ» μιηδενὸς δεομένη. ᾿Εντεῦθεν oi αἱρετιχοὶ Aa6óv—
* -7 , c
τες ἀφορμὰς, ἀλλότριον αὐτὸν εἰναί φασι τοῦ δημιουρ-
ex 3 Xa τ 3
γοῦ. Τί οὖν, ὅταν λέγη, Εἷς τὰ ἴδια ἦλθε; τί δὲ,
e / ; 3. X 2 Ὁ / N S EN
ὅταν λέγη, Οὐχ εἰσὶν £x τοῦ χόσμου, χαθὼς ἐγὼ
D , , er M
οὐκ εἰμὶ £x τοῦ χόσμου τούτου: Οὕτω χαὶ τὴν
^ 5 ,
βασιλείαν οὐ φησὶν ἐντεῦθεν εἶναι, οὐ τὸν χόσμον
- D τ D M τ ^
ἀποστερῶν αὐτοῦ τῆς προνοίας x«i τῆς ἐπιστα-
, ΠΧ V MEINES N c EE » 3 γῇ
σίας, ἀλλὰ δεικνὺς, ὅπερ ἐφὴν, οὐχ οὐσαν ἀνύρω-
qus SY c E
πίνην οὐδὲ ἐπίχηρον. Τί οὖν ὃ Πιλᾶτος ; Οὐχοῦν βα-
M OE. , - - N ,
σιλεὺς εἰ σύ; ᾿Απεχρίθη 6 'Inooüc * σὺ λέγεις ὅτι xai
5 ^ D , RI
βασιλεύς εἰμι. ᾿Εγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι. Et τοίνυν
Ν ! d M M E / ,
βασιλεὺς γεγέννηται, καὶ τὰ ἄλλα πάντα γεγέννηται,
A] eat [7/ ch ,
xai οὐδὲν προσλαδὼν ἔχει. "love ὅταν ἀκούσης, ὅτι
^ A » cC er τ
Καθὼς ὃ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως ἔδωχε xot
— Yim fe ἔ- MotSe REORUM n
τῷ Υἱῷ ζωὴν ἔχειν, μηδὲν ἄλλο ἢ τὴν γέννησιν νόμιζε
M - 2} , T co E E
xal ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁμοίως. Καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον, ἵνα
7 bd , τω
μαρτυρήσω τῇ ἀληθεία " τουτέστιν, ἵνα τοῦτο αὐτὸ
y M M ,
εἴπω, xoi διδάξω, xal πείσω πάντας.
bo TN D , , E MEC ACT N
Σὺ δὲ ταῦτα ἀχούων, ἄνθρωπε, xaX δρῶν τὸν Δε-
, / Y , Y *»
σπότην σου δεδεμένον xa περιαγόμενον, μηδὲν εἰναι
* , , -»Ἁ *
τὰ παρόντα πράγματα νόμιζε. Πῶς γὰρ οὐχ ἄτοπον,

5 M L D iN ^
εἰ ὃ μὲν Χριστὸς τοσαῦτα ὑπέμεινε διὰ σέ" σὺ δὲ οὐδὲ

ῥήματα πολλάκις φέρεις; Ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲν ἐμπτύε-

M Y ^ /,
αι, σὺ δὲ χαλλωπίζη ἱματίοις χαὶ δαχτυλίοις, Xy

1

["
RA - M / E , / 2p! 5
μὴ τῆς παρὰ πάντων εὐφημίας τύχης, ἀδίωτον εἰναι
L Χ L LM -— M ἐπ ^y ,
νομίζεις τὸν βίον. Kat οὗτος μὲν ὀνειδίζεται, σχωμ.-
΄, Y ^ B - ,
ματα φέρει, πληγὰς καταγελάστους xac τῆς σιαγό-
^N - ον I^ M
γος σὺ δὲ πανταχοῦ τιμᾶσθαι βούλει, xat οὐ φέρεις
* τ' ^ M c 7 c ^, , , , ,
τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ. Οὐχ ἀχούεις Παύλου λέ-
, , ῃ δ , ' 7 ὩΣ
γοντος" Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς χἀγὼ Χριστοῦ;
} 35 , NI 7 ῃ με e
Ὅταν οὖν σέ τις χωμῳδήση, μνήσθητί σου τοῦ Ac-
, ce M ͵ Lad , M
σπότου, ὅτι μετὰ χλεύης αὐτῷ προσεχύνουν, Xo διὰ
, M M N M /
δημάτων, xo διὰ πραγμάτων διέσυρον, xat εἰρωνείαν
E] ^N / EN ^N , / , , ,
πολλὴν ἐπεδείχνυντο * αὐτὸς O& οὐ μόνον οὐκ ἥμυνατο,
ἐπι-
M
Yee

δυνησόμεθα xa ὕδρεως ἀπαλλαγῆναι πάσης. Οὐ γὰρ

»"ἀὰν ἃ x - 2 , P] / ἐκ Y
ἀλλὰ χαὶ τοῖς ἐναντίοις ἠμείψατο, πραότητι χαὶ
/ roc ^N Noe - , er
ειχεία. Τοῦτον δὴ xot ἡμεῖς ζηλώσωμεν * οὕτω

ὃ ὑδρίζων, & ὃ Ut pour v xu ἀλγῶν ταῖς ὑόρε-

b Savil. [et Cod. 709] οὐχ ἔστι χαὶ τοῦ.

Lxxxim,. al. vxxxit.

nempe tyrannidis suspicionem, ita solvit. Annon
regnum Christi de hoc mundo est? Sane quidem
est. Quomodo, ergo ait, /Von est? Non quod hic
49s non imperet, sed quod etiam in czlo imperium
A obtineat, sed illud non est humanum, verum lon-
ge majus ac splendidius. $1 majus, quomodo ca-
ptus est ab illo? Sponte et seipsum tradens. Ve-
rum hoc tum non revelat, sed. quid ait? Si ex
hoc mundo essem, ministri mei utique decer-
tarent, ut non traderer. Hic ostendit regni. ter-
reni imbecillitatem, quod in ministris potestatem
habeat: supernum. autem regnum sibi sufficit,
nulloque opus habet. Hinc ansam arripientes ha-
retici, alienum ipsum dicunta Creatore. Quid ergo
B cum dicit, Zn propria venit? quid cum : Jon
sunt de mundo, sicut ego nonsum de mundo ? Sic
et regnum suum dicit non hinc esse, non mundum
privans providentia sua et imperio suo, sed osten-
dens, ut dixi, non. humanum vel fluxum esse.
Quid ergo Pilatus? 5T. Ergo Rex es tu? Respon-
dit Jesus, Tu dicis, quia Rex sum. Ego in hoc
natus sum. δ᾽ ergo Rex natus est, secundum alia
omnia natus est: nihilque habet quod acceperit.
Itaque cum audis, Sicut Pater habet vitam in
semetipso : ita dedit et Filio vitam habere, n-
hil aliud quam generationem intelligas. In aliis
C quoque similiter... Et ad hoc. veni, ut testimo-
nium perhibeam veritati ; hocest, Ut hoc ipsum
doceam omnes, ej ipsis suadeam.
5. Tu vero hecaudiens, ac Dominum videns
"inctum et cireumactum, presentia nihil esse exi-
stimes. Quomodo enim non absurdum fuerit, cum
Christus tot tantaque propter te sit passus, ne
verba quidem sape ferre posse? Sed ille conspui-
tur, tu te ornas vestibus etannulis, et si non bona
fama apud omnes fruaris, non. vitalem vitam pu-
tas. llle opprobriis impetitur, dicteria tolerat,
turpes in maxilla plagas ; tu semper in honore vis
D. esse, rrec fers vituperium Christi. Non audis Pau-
lum dicentem : /mitatores mei estote, sicut et

* ἊΣ * . LI Li
ego Christi? Cum ergo te quispiam traduxent,

recordare. Domini tui, quem ridentes adorabant,
verbis et rebus dehonestabant, magnamque exhibe-
bant ironiam; ille vero non modo vicem non red-
debat, sed contraria, mansuetudinem, clementiam
exhibebat. Hunc et nos imitemur : sic enim pote-
rimus omni ignominia liberari. Non enim qui con-
viciatur, sed qui dejecto est animo et dolet, inju-
E riis dat locum ut, ille mordeant et pungant. Si

a Morel. ἀλλ᾽ οὐ χαλύπτει.

q
Manichzo-
rum error,

Joan.tT.1t.
Ibid. 17.
P

14-

1125.26:

Exemplum

Christi
quamuz

oportet.

ς»ο-

I. Cor 11

Matth. 5.

39.

Psal. ἦ9.

16. 20,

5606 S. JOANNIS

CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

enim non zgre ferres, non injuriam acciperes. Non E σιν, ἐχεῖνός ἐστιν ὃ χκατασχευάζων τὰς ὕθρεις, xol

enim ab inferentibus, sed a patientibus, haec mala
gravia fiunt. Quid doles? Si injuste tibi injuriam
intulit, non indignari, sed illum miserari oporte-
ret : sj jure, multo magis quiescendum. Quem-
admodum enim si quis te pauperem divitem ap-
pellaret, nihil ad te laudes ille, sed id. potius ri-
sum putares : ita si is, qui conviciatur, falsa. di-
xerit, nihil id ad te. Quod si te conscientia repre-
hendat, ne te verba conturbent, sed re ipsa vitam
corrigas. Et hzc circa veras contumelias loquor.
Nam si paupertatem aut ignobilitatem exprobra-
verit, hac irrideas. Hoc quippe non audientis op-
probrium est, sed dicentis qui philosophari ne-
sciat. At, inquies, quando hiec coram multis rei
veritatem ignorantibus dicuntur, intolerabile ul-
cus efficitur. Imo tunc maxime tolerabile est, cum
theatrum adest testium laudantium te atque pro-
bantium, illum autem improbantium et. deriden-
tium. Neque enim is qui se ulciscitur, sed. is qui
nihil dicit, mirabilis est apud eos qui mente va-
lent; si vero nullus ex presentibus mente va-
leat ideo maxime illos rideas, et coram celesti
theatro gaudeas. Illic enim te omnes laudabunt,
tibi plaudent, te probabunt. Unus autem angelus
est toto orbi zequiparandus. Ecquid de angelis lo-
quor, quando ipse Dominus te laudaturus est?
Hisce nos cogitationibus exerceamus. Neque enim
damnum est ei, qui contumelia afficitur, si taceat;
secus, si se uleiscatur. Nam si damnum esset. di-
cteria silentio excipere, non dixisset Christus : δὲ
quis te percusserit in dexteram maxillam, pre-
be illi et alteram. Si ergo falsa dixerit, ideo il-
lius misereamur, quia sibi conviciantium suppli-
cium attrahit, nec Scripturas legere dignus. est.
Peccatori namque dixit Deus, quare tu enar-
ras justitias meas per os tuum ὃ Sedens con-
tra fratrem tuum loquebaris. Sin vera dixerit,
sic etiam commiseratione dignus est. Nam et Pha-
ris;eus vera dicebat; sed. is audientem certe nihil
lasit, imo juvit illum; se vero mille privavit bo-
nis, et ex tali accusatione naufragium passus est.
Itaque ille utrinque mulctatur, non tu. Tu certe
si vigilaveris, dupliciter lucraris, et quod. silentio
Deum tibi propitium reddas, et quod. moderatior
sis, quodque ex dictis occasionem captes ad. emen-
danda gesta tua, quod etiam humanam gloriam
despicias. Etenim hinc nobis dolor exoritur, quod
multi hominum fam imhient. Sic si philosophari

voluerimus, probe intelligemus res humanas nihil

" Editi ἀναχηρύξη , Mss. ὀναχηρύξει melius,

497
A

D

-
-—

N/ Lad ? J
δάχνειν ποιῶν. Ἂν γὰρ μὴ ἀλγήσης, οὐχ ὑύρίσθης.
5 N V ' -
Οὐ γὰρ παρὰ τοὺς ποιοῦντας, ἀλλὰ παρὰ τοὺς πά-
ὰ ,ὔ ^ N / rp M ci
σχοντας γίνεται τὸ τὰ δεινὰ πάσχειν. Τί γὰρ ὅλως
- ^J Y /
ἀλγεῖς; Ei μὲν ἀδίκως ὕόρισε, ταύτη μάλιστα ἀγα--
- - - M ,
γαχτεῖν οὐ χρὴ, ἀλλ᾽ ἐχεῖνον ἐλεεῖν" εἰ δὲ δικαίως,
πολλῷ μᾶλλον ἡσυχάζειν χρή. "Maro γὰρ εἰ πένητα
“ , - -Ὁ-
ὄντα πλούσιον προσεῖπέ τις, οὐδὲν πρὸς σὲ τῶν εἴρη--
/ € uf 5 M / es A ,
μένων ὃ ἔπαινος, ἀλλὰ χλευασία μᾶλλον τὸ ἐγχωμιον'
cr ^ c 6 /5 N Y » » "ὮΝ ^ M
οὕτως ἂν ὑδρίζων τὰ μὴ ὄντα εἴπῃ, οὐδὲν πρὸς σε
1) NEC 4 ^ 12 πὰ). Θ / M ^N D
πάλιν τὸ ὄνειδος. Et δὲ ἐπιλαμόάνεται τὸ συνειδὸς τῶν
εἰρημένων, μὴ ἀλγήσι ic δήμασιν, ἀλλὰ διόρθωσον
εἰρημένων, μὴ ἀλγήσης τοῖς ῥήμασιν, ἀλλὰ διόρθα
- , rcv eT , ». ἃ cT 35 fem
τοῖς πράγμασι. Καὶ ταῦτα λέγω ἐπὶ τῶν ἀληθῶς
ue ^p^ Ἀ *
b 6osov. ᾿Ιϊπεὶ, ἂν πενίαν ὀνειδίζη xo δυσγένειαν, xa-
E 2). , , ' » ^ m €- 5 ,
ταγέλαστον πάλιν. Οὐ γὰρ ὄνειδος ταῦτα τοῦ ἀχούον-
; M ec , T δὰ
τος, ἀλλὰ τοῦ λέγοντος, ἅτε οὐχ εἰδότος φιλοσοφεῖν.
3 u à cT -
Ἀλλ᾽ ὅταν ἐπὶ πολλῶν ταῦτα λέγηται, φησὶν, ἀγνὸ-
A x 7 , ,ὔ γ'
ούντων τὴν ἀλήθειαν, ἀφόρητον γίνεται τὸ ἕλχος.
cC ^ c
Τοῦτο μὲν μάλιστά ἐστι φορητὸν, ὅταν σοι θέατρον
Ὁ 7 , ΄,
παρὴ μαρτύρων ἐπαινούντων, ἀποδεχομένων, σχω-
/ -
πτόντων ἐχεῖνον, χωμῳδούντων. Οὐ γὰρ 6 ἀμυνόμενος,
^, 3 ^V 92 τῶν T b Ν - e
ἀλλ᾽ ὃ μηδὲν εἰπῶν, οὗτος θαυμαστὸς παρὰ τοῖς νοῦν
“ ^ Y SY 1 e » c ,
ἔχουσιν. Ἂν δὲ μηδεὶς ἡ νοῦν ἔχων τῶν παρόντων,
, /^,
ταύτη μάλιστα αὐτὸν καταγέλασον, xol ἐντρύφησον
τῷ θεάτρῳ τοῦ οὐρανοῦ. 'Exci γάρ σε πάντες ἐπαινέ-
M ͵ T AI Y , - X xm
σονται xal χροτήσουσι xo ἀποδέξονται. "Agxet δὲ eic
» N , ὶ c E] , € /, K Y , λέ
ἄγγελος ἀντὶ τῆς οἰκουμένης ἁπάσης. Καὶ τί λέγω
M 5 P € / 5 od , a2? ,
τοὺς ἀγγέλους, ὁπότε αὐτὸς σε ὃ Δεσπότης * ἀναχηρύ-
T 2f /, - - / [4 /, E]
ξει; Τούτοις τοῖς λογισμοῖς γυμνάζωμεν ἑαυτούς. OU
/ c M
γάρ ἐστιν ἐλάττωμα ὑδρισθέντα σιγῆσαι, ἀλλὰ τοῦναν-
, c6 02 d f E * ἘΝ ,ὔ ET Y
τίον, δόρισθέντα ἀμύνασθαι. Kt γὰρ ἐλάττωμα ἦν τὸ
, c ON / d ASA. LIES Ἄς ^EÀ
φέρειν σιγὴ τὰ λεγόμενα, οὐχ ἂν εἶπεν ὃ Χριστός "1δὰν
τίς σε ῥαπίσηῃ εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ
M Χ y ^ i Ly N XN» 1 YN V
xai τὴν ἄλλην. Ἂν μὲν οὖν τὰ μὴ ὄντα λέγη , καὶ διὰ
τοῦτο αὐτὸν ἐλεῶμεν, ὅτι τὴν τῶν " χατηγορούντων ἐπι-
ES D 3 ,
σπᾶται χόλασιν xol τιμωρίαν, οὐδὲ Γραφὰς ἀναγινώ-
E 3d
σχειν γινόμενος ἄξιος: Τῷ γὰρ ἁμαρτωλῷ φησιν ὃ Θεὸς,
€ £L 2X. 29 EN e NON , / MI 6 ἔων,
ἵνατί σὺ ἐκδιηγῆ τὰ δικαιώματά μου, καὶ dva ave uc
A ^ , "NN , , ,
τὴν διαθήκην μου διὰ στόματός cou; ἰΚαθήμενος
Hi e 5^ c / ?^ ^Y M »
χατὰ τοῦ ἀδελφοῦ cou χατελάλεις. Ἃν Oi τὰ ὄντα
» vcn 2 RTI ny M Nue q » V ἱν
εἴπη, καὶ οὕτως ἐλεεινός. ὑπεὶ xo ὃ Φαρισαῖος τὰ ὄντα
Ei E ᾿ AA. * H E / ye E
ἔλεγεν" ἀλλὰ καὶ οὗτος τὸν μεν ἀχούοντα ἔξλαψεν οὐδὲν,
4 M Ἀγ δ᾽ , € M NN 5 , L ^
ἀλλὰ καὶ ὠφέλησεν" ἑαυτὸν δὲ ἀπεστέρησε μυρίων ἀγα-
ΡΟ ΄ DJ 7 ,
(Gv, ναυάγιον ἀπὸ τῆς κατηγορίας ὑπομείνας ταύτης,
- , τ /
“Ὥστε ἀμφοτέρωθεν ἐχεῖνός ἐστιν ὁ ἀδικούμενος, οὐ σύ.
y

“τ Δ 7ὕ ^ τ ^ A , x τὰ B
Σὺ δὲ, ἂν νήφης, διπλᾶ χερδανεῖς, τό τε ἐξιλεοῦσθαι τὸν

᾿ , TS) A
υετριάζειν μειζόνως, χαὶ ἀφορμὴν

SES SERUUM CS

Θεὺν τῇ σιγῇ; xt x0
, ^ ΩΣ E] , ^ - M

λαμβάνειν ἐκ τῶν εἰρημένων διορθοῦσθαι τὰ πεπρα-

Ὁ

Ὁ τ , / [d er
μένα, xa τὸ τῆς δόξης τὴς ἀνθρωπίνης ὑπερορᾶν.

Καὶ γὰρ ἐντεῦθεν ἡμῖν τὸ ἄλγος ἐγένετο, ὅτι πολλοὶ

b Savilius putat legendam χαχηγορούντων

IN JOANNEM IIOMIL.

τὴ

Ms «ἃ TE ΝᾺ 5 ( , [4 , E vf 4
τρὸς τὴν τῶν ἀνθρωπίνων ὑπόνοιαν χεχήνασιν. Οὕτως
' - E 1
ἂν θελήσωμεν φιλοσοφεῖν, εἰσόμεθα καλῶς ὅτι οὐδὲν
TL , M , , ᾿ i] * ,

ἃ ἀνθρώπινα. Μάθωμεν τοίνυν. xat τὰ ἐλαττώματα
n 3 V

τυ

dà

m /, Ll ,
ἑαυτῶν ἀναλογισάμενοι, διανύσωμεν τῷ χρόνῳ τὴν
L E - à
, NJ Lad M m e 0N
τούτων διόρθωσιν, τῷ μὲν παρόντι μηνὶ τοῦτο, τῷ δὲ
3 , X Ὁ 1 hl 4; «09 as /
ἐπιόντι τὸ ἕτερον, xai τῷ μετ᾽ ἐχεῖνον ἄλλο πάλιν
ey € V τω FOM e ,
δρίσωμεν ἑαυτοὺς χατορθοῦν. Καὶ οὕτω, χαθάπερ
- NT M ^,
βαθμοῖς τισιν ἀναδαίνοντες, φθάσωμεν πρὸς τὸν οὖ-
- / - 3 , 1 ' - te
ρανὸν διὰ τῆς χλίμαχος τοῦ Ιαχώδ. Καὶ γὰρ f, χλῖμαξ
5 , Y NS, ᾿ - Y E] , ϑιηγδε, ἀν:
ἐχείνη καὶ τοῦτό μοι διὰ τῆς ὄψεως ἐχείνης αἰνίττε--
0 φως ὦ A ΡΝ Y NN ῳ TL E) "6 -
σθαι δοχεῖ, τὴν μετὰ μιχρὸν διὰ τὴς ἀρετῆς ἀνάθασιν,
NOE CAE ES WEE - 2 * E ' 2.0 ». E
δι’ ἧς ἀπὸ τῆς γῆς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναόῆναι ἔνι, οὐ
f) - 2 LECCE 7 33:393 NP ES /
βαθμοῖς αἰσθητοῖς “χρωμένοις, ἀλλ᾽ ἐπιδόσει τρόπων
x ^ , » Ἢ 6 , , —— , ^ 7
χαὶ διορθώσει. ᾿πιλαδώμεθα τοίνυν τῆς ἀποδημίας
τ -» ᾿ es 5
ταύτης χαὶ τῆς ἀναύάσεως, ἵνα ἐπιτυχόντες τῶν οὖ-
e ἘΞ Jura , , - c
ρανῶν, χαὶ τῶν ἐχεῖ πάντων ἀπολαυσώμεθα ἀγαθῶν,

M! , m d [4 m— τὼω
χάριτι xot φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾽᾿[ησοῦ
- - re E TA 3 ᾿ ES “- 2;
Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Aun.

« Morel χρωμένους.

567

esse. Discamus igitur: et vitia nostra reputantes,
paulatim ca corrigamus; hoc mense istud, se-
quenti aliud, tertio similiter aliud. nobis corrigen-
dum definiamus. Ita ceu gradibus ascendentes, ad
celum per scalam Jacobi perveniamus. Etenim
scala in visione illa mihi illum per virtutem ascen-

LxxXiV. al. rLxxxiit.

sum subindicare videtur, per quem a terra ad cze-
lum ascendere possumus, non gradibus sub sen-
sum cadentibus, sed morum emendatione et au-
gmento. Hanc ergo peregrinationem, huuc. ascen-
sum agegrediamur; ut cclos consequuti, omnibus
illic fruamur bonis, gratia et benignitate Domini
498 nostri Jesu Christi, cui gloria in sceula | szeculo-
^ rum. Amen.

OMIAIA πδ΄.

᾿Εγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι, xaX εἰς τοῦτο ἐλήλυθα
2l T LIN , e I^^
5 N 7 cr y bad X). a-7 ev
εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ. Πᾶς

LY 5 cT » , ΕῚ , -Ὁ m
6 ὧν &x τῆς ἀληθείας, ἀχούει μου τῆς φωνῆς.

Χ c 7 3 dg τι 257

Θαυμαστὸν f, μαχροθυμία, xal ὥσπερ ἐν εὐδίῳ
, , A , EJ ,

λιμένι καθίστησι τὴν ψυχὴν, χυμάτων ἀπαλλάττουσα

Α ͵7ὔ - Z , D M
χαὶ πνευμάτων πονηρῶν. Καὶ ταύτην πανταχοῦ μὲν

ΟΥ̓ Ὁ T * 4 I8 , NM "ὦ ,
ἡμᾶς ὃ Χριστὸς ἐπαίδευσεν: μάλιστα δὲ νῦν, χρινό--

Dy , D , x^ Y κι

μενος χαὶ ἀγόμενος χαὶ περιαγόμενος. Καὶ γὰρ πρὸς
y ' Y cm , —
τὸν Ἄνναν ἀπενεχθεὶς, μετὰ πολλῆς ἀπεχρίνατο τῆς

ἐπιειχείας, καὶ πρὸς τὸν δαπίσαντα ὑπηρέτην εἰπε τὰ
πάντα χαθελεῖν δυνάμενα τῦφον: χἀχεῖθεν πρὸς
Καϊάφαν, εἶτα πρὸς τὸν Πιλᾶτον ἐλθὼν, xa δλόκλη-
ρον δαπανήσας νύχτα ἐν τούτοις, διὰ πάντων τὴν
ἐπιδείκνυται - χαὶ λεγόντων, ὅτι χα-
χοποιός ἔστι, καὶ ὴ
γῶν ὅτε δὲ ἠρωτήθη περὶ τῆς βασιλείας, τότε ἐφθέγ-

a e
rao

το ,
αὐτοῦ πραότητα £7
na yv ^ / € /
ἐλέγξαι μιὴ δυναμένων, εἱστήχει σι-
* * s sa ^ ἡ AEN '
ξατο πρὸς τὸν Πιλᾶτον, παιδεύων αὐτὸν xat

" 5 T , / b 5
πρὸς ὑψηλότερα. ᾿Αλλὰ τί δήποτε ὃ Πιλᾶτος οὐχ ἐπ
A PLA 4 57 πὶ

^ ^
τὴν ἐξέτασιν, ἀλλ᾽ ἰδία εἰς τὸ πραι--

à

αὐτῶν ποιεῖται
, ^ , LS A ἐμ L n
τώριον εἰσελθών ; Μεγάλην τινὰ εἰχεν ὑπόνοιαν περὶ

, ΩΝ ^ M , 5 ^N Δ ,
αὐτοῦ, xo ἐδούλετο ux, θορυδούντων ᾿Ιουδαίων Tiavza

HOMILIA LXXXIV.

Car. XVIII. v. 57. Ego in hoc natus sum, et ad
hoc veni in mundum, ut testimonium perhi-
beam veritati. Omnis qui est ex veritate, au-
dit vocem meam.

b

1. Mirabilis res est patientia, quz animam a
fluctibus spiritibusque. malignis liberatam , quasi

in tranquillo portu constituit. Hane nos. ubique qo doceat.

Christus docuit; nunc vero maxime, cum ad judi-
cium trahitur et circumagitur. Etenim ad An-
nam adductus, cum mansuetudine magna respon-
dit, et czedenti servo ca respondit, qu» fastum
omnem coercere possent. Hinc ad Caipham, de-
inde ad. Pilatum. ductus, totaque consumta nocte,
in his ubique magnam prz se tulit mansuetudi-
nem. Cum dicerent ipsum facinorosum esse, quod
probare non poterant, silens tamen ille stetit: cum
autem de regno interrogatus est, tunc loquutus
est Pilato, erudiens eum et ad sublimiora ducens.
Sed cur Pilatus ipsis presentibus non rem exami-
nat, sed in praetorium ingreditur? Magnam de
illo habebat opinionem, et extra Judaeorum tu-
multum, omnia volebat accurate discere. Deinde

C

« Editi ἐνάγων. Suspicatur Savilius legendum ἀνάγων, et sic habent aliquot Mss.

; dam

m

508 $. JOANNIS CHRYSOST.

cum dixit, Quid fecisti ? hac quidem de re nihil
respondit, sed de qua re magis Pilatus audire cu-
piebat, nempe. de regno 1psius, de illa respondit
his verbis : Aegnum meum non est de hoc
mundo; 1d est, Rex quidem sum, sed non qualis
tu suspicaris, verum longe splendidior. Hinc et
ex sequentibus declarat se nihil. mali fecisse. Nam
qui dicit, Zn hoc natus sum, et ad hoc veni ut
testimonium perhibeam. veritati, se nihil. mali
fecisse declarat. Deinde cum dicit, Omnis qui
est ex veritate, audit vocem meam, allicit eum,
et suadet ut dicta illa audiat. S1 quis, inquit, ve-
rax est et hoc desiderat, me plane audiet. Hoc
pacto illum paucis verbis allicit, ita ut. dicat,
38. Quid est veritas ? Sed interim urgenti rei in-
stat. Vidit enim. talem interrogationem tempore
egere : volebat autem illum ex. Judieorum furore
cripere. Ideo exivit. Et quid ait? Ego nullam in
eo invenio causam. Et animadverte quam pru-
denter. Non dixit enim, Quoniam peccavit, et di-
gnus est morte, solennitati illum. concedite : sed
prius illum ab omni crimine liberat, tunc ex abun-
danti rogat: si nolint ut innocentem. dimittere,
saltem ut noxium solennitati tribuant : quare ad-
Jecit : 99. Est autem. consuetudo vobis, ut
unum. dimittam in Pascha; deinde supplicantis
more, A'ultis ergo dimittam vobis Regem Ju-
deorum? Clamaverunt. omnes, 40. Yon hunc,
sed Barabbam. O exsecrandam mentem?! Mori-
bus sibi similes et noxios dimittunt, innoxium vero
plecti jubent : hic. enim jam olim mos illorum
erat. Tu autem in omnibus considera Domini be-
nignitatem. Zlagellavit eum Pilatus, forte. ut,
sedato Judzorum furore, illum erueret. Quia enim
per priora non potuerat illum eruere, ut malum
his sisteret, flagellavit, et caetera permisit, ut chla-
mydem et coronam ipsi imponerent, quz illorum
frangeret iram. Ideo coronatum ad eos adduxit, ut
illam videntes ipsi illatam contumeliam, fu-
rorem compescerent et virus totum evomerent. Et
quomodo milites hzc faciebant, si quidem. non
mandavit praetor? In Judzorum gratiam : siqui-
dem initio non ab illo jussi noctu profecti sunt,
sed in gratiam Judzorum et pecuniz causa omnia
audebant. Attamen cum tot tantaque fierent, stabat
ille silens, ut etiam fecit cum. examinaretur, ni-
hilque respondit. Tu vero non solum hzc audias,
sed etiam in mente semper retincas, cum orbis οἱ
angelorum Regem vides a militibus irrisum, οἱ
verbis et rebus, omniaque cum silentio ferentem,

b Alii ὑποραίνων.

ARCHIBEP.

D

492
A

D

CONSTANTINOP.

ἀχριθῶς μαθεῖν. Εἶτα ἐπειδὴ εἶπε, Τί ἐποίησας; περὶ
Y / 2M 5» , NOT / c
μὲν τούτου οὐδὲν ἀπεχρίνατο " περὶ δὲ οὗ μάλιστα ὃ
Πιλᾶτος ἀκοῦσαι ἐπόθει, τῆς βασιλείας τῆς αὐτοῦ,
N , τ , , € / ^
περὶ ταύτης ἀποχρίνεται λέγων * Ἢ βασιλεία μου οὐχ
ἐστὶν Ex τοῦ χόσμου τούτου" τουτέστι, βασιλεὺς μέν
εἶμι, ἀλλ᾽ οὐ τοιοῦτος οἷον ὑποπτεύεις, ἀλλὰ πολλῷ
λαμπρότερος" χαὶ διὰ τούτων xol διὰ τῶν ἑξῆς, ὅτι
^» » ἘΠΕῚ Χ b 5 / € N
οὐδὲν εἴργάσται αὐτῷ δεινὸν, " ἀποφαίνων. Ὃ γὰρ
m Y E - ALAS SC PS 220
ἱπὼν, Eig τοῦτο γεγέννημαι, καὶ εἰς τοῦτο ἦλθον,
ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ, δείχνυσιν οὐδὲν εἰργα-
/ 95 9 wv / £y ERAN mre Τὰ 2 -»
σμένον αὐτῷ δεινόν. lica εἰπὼν, Πᾶς ὃ ὧν ἐχ τῆς
ἀληθείας, ἀχούει μου τῆς φωνῆς, ἐπισπᾶται διὰ τού-
M , / cC , », /, LÀ
των, καὶ πείθει γενέσθαι τῶν λεγομένων ἀχροατήν. Ex
τις γάρ ἐστι, φησὶν, ἀληθὴς, καὶ ταῦτα ποθεῖ, πᾶν -
τως ἀχούσεταί μου. Οὕτω γοῦν xal αὐτὸν. εἷλε τοῖς
βραχέσι ῥήμασιν, ὡς εἰπεῖν, “Τ ἐστιν ἀλήθεια ; Ἀλλὰ
τέως πρὸς τὸ χατεπεῖγον ἵσταται. Συνεῖδε γὰρ, ὅτι
ec M 25 m M 5 , ^N CyxM
τοῦτο μὲν ἐδεῖτο καιροῦ τὸ ἐρώτημα θέλει δὲ αὐτὸν
ἐξαρπάσαι τῆς ppc τῶν ᾿Ιουδαίων. Διὸ xo ἐξῆλθε.
Καὶ τί φησιν; "Exyó οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσκω ἐν αὐτῷ.
Koi σχόπει πῶς συνετῶς. Οὐ γὰρ εἰπεν, ὅτι ἐπειδὴ
ci Ape. 4l , , URN DU
ἥμαρτε x«t ἄξιός ἐστι θανάτου, γχαρίσασθε αὐτὸν τῇ
ἑορτῇ ἀλλὰ πρῶτον αὐτὸν ἀπαλλάξας αἰτίας ἁπάσης,
, 5 / A m el N , c
τότε ÉX περιουσίας ἀξιοῖ, εἰ xal μὴ βούλοιντο ὡς
ἀθῷον ἀφιέναι, x&v ὡς ὑπεύθυνον τῷ χαιρῷ χαρίσα-
σθαι" διὸ καὶ ἐπήγαγεν ἔστι συνήθεια ὑμῖν, ἵνα
ἕνα ἀπολύσω ἐν τῷ πάσχα. εἰτα ἐντρεπτικῶς, Boo-
λεσθε οὖν ἀπολύσω τὸν βασιλέα τῶν ᾿ἸἸουδαίων :
"Exga&av οὖν πάντες" μὴ τοῦτον, ἀλλὰ τὸν Bapa66zv.
"Q τῆς μιαρδς γνώμης" τοὺς μὲν ὁμοτρόπους αἰτοῦσι,
M N € , ^, ec b NN v /
καὶ τοὺς ὑπευθύνους ἀφιᾶσι τὸν δὲ ἀνεύθυνον χολάσαι
χελεύουσιν - οὗτος γὰρ αὐτοῖς ἄνωθεν ὃ νόμος. Σὺ δὲ
διὰ πάντων σχόπει τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ Δεσπότου
nil , 31) / [a Sq. N cT , 5 ^
ἐπὶ τούτοις. ᾿Ἰμάστιξεν αὐτὸν ὃ Πιλᾶτος, τάχα ἐχλῦ-
?! , N A ^ ^5 "^ .. Ἁ
σαι βουλόμενος xol παραμυθήσασθαι τὸν ᾿Ιουδαϊκὸν
ζῆλον. "Emzi7, γὰρ τοῖς προτέροις oüx ἴσχυσεν αὐτὸν
ἐξελέσθαι, σπεύδων μέχρι τούτου τὸ δεινὸν στῆσαι ;
,
xo ἐμάστιξε, καὶ γενέσθαι τὰ γενόμενα συνεχώρησε,
ῸὉα [4 4 ^
τὴν χλαμύδα χαὶ τὸν στέφανον περιτεθῆναι, ὥστε αὖ-
κι E /
τῶν χαλάσαι τὴν ὀργήν. Διὰ τοῦτο xot ἐστεφανωμέ-
νον ἐξήγαγε πρὸς αὐτοὺς, ἵνα τὴν ὕόριν τὴν εἰς αὐτὸν
γεγενημένην ἰδόντες, μικρὸν ἀναπνεύσωσι τοῦ πάθους
xoi ἐμέσωσι τὸν ἰόν. Καὶ πῶς ol στρατιῶται ταῦτα
ἐποίουν, εἴ γε μὴ ἐπίταγμα τοῦ ἄρχοντος 7v; Eic
v /,
χάριν τὴν ᾿Ιουδαϊκήν * ἐπεὶ οὐδὲ τὴν ἀρχὴν παρ᾽ exet:
h τς - - /
vou χελευσθέντες εἰσῆλθον νυχτὸς, ἀλλὰ τοῖς ᾿Ιουδαίοις
P / er , , jJ. Ἂλλ᾽
χαριζόμενοι, χρημάτων ἕνεχεν πάντα ἐτόλμων. 1
» Ps / ^
ὅμως τοσούτων χαὶ τηλιχούτων γενομένων αὐτὸς
/ ha ü *5 eee Jt τ 27 /
εἱστήχει σιγῶν ὅπερ οὖν xal ἐπὶ τῆς ἐξετάσεως

^ , , cC A , b e.
ἐποίησε, καὶ οὐδὲν ἀπεχρίνατο. Σὺ δὲ wh μόνον ἄχουε
LI

IN JOANNEM HOMIL.

v 3NN V D Y Φν , y. ^ m TE
ταῦτα, ἀλλὰ xat ἐπὶ τῆς διανοίας ἔχε διηνεχῶς, xot
/ Ὁ 2 , p /
τὸν βασιλέα τῆς οἰχουμένης xat τῶν ἀγγέλων πάντων
eC E ,ὔ e )! Ὁ M e E)
δρῶν χλευαζόμενον ὑπὸ στρατιωτῶν, διὰ ῥημάτων,
NE , Y , , τ e oN
διὰ πραγμάτων, καὶ πάντα φέροντα σιγὴ; μιμοῦ διὰ
- y LET ^E M Y Y 5 Πιλὰ δ
τῶν ἔργων αὐτός. ᾿ϑπειδὴ γὰρ εἰπεν ὃ Πιλᾶτος , τὸν
^ , — e ,
βασιλέα τῶν Ἰουδαίων, χαὶ σχῆμα αὐτῷ χλευασίας
S / Ys ^ ,
λοιπὸν περιτιθέασιν. Eliza ἐξαγαγὼν αὐτὸν, φησί"
H / - e Ἐν
Οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσκω κατ᾽ αὐτοῦ. ᾿Εξῆλθεν οὖν
Y N , V 5 8 eu ap: c M
ἔχων τὸν στέφανον, καὶ οὐδὲ οὕτως ἐσδέσθη ἣ ὀργὴ,
3^3 26 / v , ἢ 5 / Ἢ] ^N
ἀλλ᾽ ἐῤόων: Σταύρωσον, σταύρωσον αὐτόν. ᾿Ιδὼν
, ς τῷ 5. e , , zy 1 A E
τοίνυν ὃ IO ico εἰκῇ πάντα γινόμενα, φησίν * Λάθετε
Jr S € - N , . bL el Y
αὐτὸν ὑμεῖς, xat σταυρώσατε. “Ὅθεν δῆλον, ὅτι xat
M , , , 351) ^
τὰ πρότερα διὰ τὴν ἐχείνων συνεχώρησε μανίαν. Eno
M , l4 , m
γὰρ; φησὶν, οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσχω xav αὐτοῦ.
e NN , e N M 5 - GR
Ὅρα διὰ πόσων ὃ διχαστὴς ἀπολογεῖται, συνεχῶς
QUNM 2 / 2 / E M N cef 2
αὐτὸν ἀπαλλάττων ἐγχλημάτων * ἀλλὰ τοὺς χύνας οὐ-
X VN 74 x
δὲν τούτων ἐνέτρεψε. Καὶ γὰρ τὸ, Λάδετε xal σταυ-
M Ire
οώσατε, ^ ἀφοσιουμένου ἐστὶ, καὶ ἐπὶ n ἄγμα οὗ συγ-
» τ N
χεχωρημένον αὐτοῖς ὠθοῦντος. Αὐτοὶ μὲν οὖν ἤγαγον
es DET / e ,
αὐτὸν, ἵνα μετὰ τῆς τοῦ ἄρχοντος χρίσεως τοῦτο γέ-
, M m J c
vat: συνέθη δὲ τοὐναντίον, ἀπὸ τῆς χρίσεως τοῦ
Χ / ES "5 ^
ἄρχοντος αὐτὸν ἀπολύεσθαι μᾶλλον. Εἶτα, ἐπειδὴ xa-
« - , v N ' λ
τηῃσχύνθησαν, Ἡμεῖς νόμον ἔχομεν, φησὶ, χαὶ χατὰ
τὸν νόμον ἡμῶν δφείλει Eno asi ὅτι Υἱὸν Θεοῦ

ἐποίησεν ἕαυτόν. Πῶς οὖν, εἰπόντος τοῦ διχαστοῦ,

, Iud ,ὔ /

uis xa xoci τὸν νόμον ἐῶ τως 3 ἐλέ-

- ἐνταῦθα ἢ

M
πὶ τὸν νόμον ὌΠ Καί σχόπει τὴν xa-
^. m , / m
τηγορίαν. Υἱὸν Θεοῦ ἐποίησεν ἑαυτόν. Τοῦτο ἔγχλημα,
Suy. Y ' co "De co πὸ Ἐπ / M

εἶπέ μοι, τὸ τὰ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ πράττοντα λέγειν

E - eS τ 3 / EX

αὐτὸν εἰναι Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; Τί οὖν ὃ Χριστός; Καὶ

τ - / ec /

ταῦτα πρὸς ἀλλήλους διαλεγομένων αὐτῶν ἐσίγα, πλη-
ο ^ - T , ΟΦ. ,

ρῶν τὸ προφητιχὸν ἐχεῖνο, ὅτι Οὐχ ἀνοίγει τὸ στόμα

D bh , ^ /, ^ D

αὐτοῦ ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ ἣ χρίσις αὐτοῦ ἤρθη
E IT E Y 6 - ᾽ EC » , ξ ce

τα Πιλᾶτος μὲν φούεῖται, παρ᾽ αὐτῶν ἀκούσας ὅτι

"eN m— € ^ 5 H M by ,
Υἱὸν Θεοῦ ἑαυτὸν ἐποίησε, xoi δέδοικε μήποτε

$2 «s

X) 05 ὃ λενό - A N44 e 5 M
ἀληθὲς τὸ λεγόμενον, χαὶ δόξῃ παρανομεῖν " αὐτοὶ
διὰ πραγμάτων χαὶ ῥημάτων τοῦτο μαθόντες οὐ πε-
, 0 5 ^ 3. N CEN I 2,20
qpixauct , ἀλλ᾽ ἀναιροῦσιν αὐτὸν, ὑπὲρ ὧν ἐχρὴν
7 i] c eo pA 2 NI 3 eo fi 7ὔ
προσχυνεῖν. Διὰ τοῦτο οὐχέτι αὐτὸν ἐρωτᾷ, Τί ἐποίη-
* D ,
σας; ἀλλ᾽ ἄνωθεν πάλιν ὑπὸ τοῦ φόδου χατασειόμενος
- c 25, /. 22 Mes /
ποιεῖται τὴν ἐξέτασιν, λέγων" Ei σὺ εἰ ὁ Χριστός;
Ἀλλ᾽ οὐκ ἀπεκρίνατο. Ὃ γὰρ ἀχούσας, ὅτι Εἰς τοῦτο
APA RUNE VES c 2)0 I d *H
γεγέννημαι; xaX εἰς τοῦτο ἦλθον, xot, ὅτι βασι-
, , y 2 e , / 2 o
λεία μου οὐκ ἔστιν ἐντεῦθεν, καὶ ὀφείλων ἀντιστῆναι

M PE

, D ,
xui ἐξελέσθαι, τοῦτο μὲν οὐχ ἐποίησεν, ἠχολούθησε

τῇ ᾿Ἰουδαϊχῇ ὁρμῇ. Εἴτα ἐχεῖνοι πάντοθεν ἐπιστο-

1 o
μιζόμενοι, ἐπὶ δημόσιον ἔγκλημα τὸν λόγον ἐξάγουσι,
^;

€ m ^ ^
λέγοντες" 'O ποιῶν ἑαυτὸν βασιλέα, ἀντιλέγει τῷ Kat-

a Alii ὡς ἀφοσιουμένου.
TOM. VIII.

DXXXIY2a al, xxxi, 569
illum reipsa. imitare. Cum enim dixisset Pilatus,
Regem Judceorum, habitum illi vestemque. deri-

dendam circumponunt. Deinde edncens illum, di- Cop. s:«

xit: 4. /Yullam causam invenio adversus eum.
Exiit ergo habens coronam, neque ita sedata cst
ira, sed clamabant, 6. Crucifige, crucifige eum.
Videns ergo Pilatus omnia frustra tentari, dicit :
"Accipite eum vos, et crucifigite. Unde palam
est eum priora illorum furori concessisse. go

-

p nullam, inquit, causam invenio adversus eum.

2. Animadverte quot modis judex illum pur-
get, et quam frequenter crimina propulset; sed
canes illos nihil avertere potuit. Nam illud, 4Zc-
cipite et crucifigite, fasüdientis est, et ad rem il-
licitam impellentis. Ipsi itaque duxerunt illum, ut
post praetoris judicium hoc fieret: contra autem
accidit, ut. sententia judicis magis absolveretur.
ide ignominia affecti dus ai : T. lVos le-
gem habemus, et secundum legem nostram de-
bet mori, quia Filium Dei se fecit. Cur ergo
cum judex dixit vobis, JZccipite illum; et se-
oy CI dum legem vestram judicate, dixistis : /Von
^ "licet nobis interficere quemquam; hic. vero ad

legem confugitis? Et considera accusationem. Zi-

Bim Dei se fecit. An hoc criminandum, dic

E

mihi, quod 15, qui Filii Dei opera facit, se Filium
Dei dicat? Quid ergo Christus? Ilis hzc mutuo
loquentibus tacebat, illud implens propheticum

dictum, Jon. aperiet os suum : in humilitate Isai. 53.7.
8.

sua de judicio sublatus est. Deinde Pilatus ti-
met, cum ab illis audisset quod Filium Dei se fe-
cerit, formidans ne id quod dicebatur verum es-
set, et ipse videretur inique agere. Illi vero cum
hoc et ex verbis et ex operibus didicissent, non
exhorrescunt, sed illis eum de causis occidunt,
quibus adorare debuerant. Ideo non ulira illum in-
terrogat, Quid fecisti ? sed timore permotus a su-
blimioribus interrogationem | parat. dicens : S. tu
es Christus? Sed nihil respondit. Nam qui audie-
rat, πὶ hoc natus sum, et ad hoc veni; et, Re-
gnum meum. non est hinc, cum debuisset. obsi-
stere, ipsumque eruere; id non fecerat, sed Judai-
cum impetum sequutus fuerat. Deinceps illi un-
dique confutati, ad publicum crimen confugiunt,
et dicunt : Qui se regem facit, contradicit Cc-

b

v.

570 S, JOANNIS CHRYSOST.
sari. Oportebat ergo hoc diligenter explorare, an
tyrannidem affectaret, et Cesarem e regno depel-
lere tentaret. Sed illud non examinat; ideo ipse
non respondit, cum sciret ipsum frustra interro-
gare. Alioquin, rebus ipsis testificantibus, nolebat
verbo vincere, et defensionem parare, ostendens se
sponte ad hoc venisse. Cum sileret ergo, 10. it
Pilatus : IVescis quia potestatem habeo cruci-
figere te? Viden' quomodo seipsum damnare pra-
oceupet? Nam si in te totum situm est, cur cum
nullam causam invenias, non liberum dimittis?
Cum ergo sententiam adversum se. protulisset,
tunc dicit: 14. Qui me tradidit tibi, majus pec-
catum. habet, ostendens ipsum quoque peccato
obnoxium esse; deinde illius fastum arrogantiam- D
que deprimens ait : /Von. haberes potestatem,

nisi tibi datum esset, declarans non temere, ne-

que secundum communem usum, sed mystice id

completum fuisse. Ne vero audiens, JVisi tibi da-

tum esset, se omni crimine liberum putaret, di-

cit : Qui me tradidit tibi, majus peccatum ha-

bet. Atqui si datum erat, neque hic neque illi ob-

noxii erant. Frustra sic loqueris : hic enim Da-

tum pro concessum dicitur; ac si diceret, Haec

fieri permisit : nec ideo tamen culpa liberi vos

estis. Verbis illum perterruit, claramque prebuit

sui purgationem : quapropter ille ipsum absolvere E
quarebat. ΠῚῚ vero rursum. clamabant : 12. δὲ
hunc dimittis, non es amicus Cesaris. Quia
enim ex lege crimina proferentes, nihil perfece-
rant, vafre ad externas vertuntur leges, dicentes :
Omnis qui se regem facit, contradicit Cesari.
Et ubinam hic tyrannus apparuit? unde id com-
probare poteritis? ex purpura? ex diademate? ex
habitu? ex militibus? annon solus semper cum
duodecim discipulis ibat, omnibus vilioribus ute -
batur, cibo, veste, habitaculo? Sed o impudentiam
et intempestivam formidinem? Pilatus enim cum
periculum formidaret, si haec negligeret, exit qui-
dem qnasi rem examinaturus (id enim sibi vult,
cum sedisse dicit ); sed nullo facto examine, tra-
didit eum, putans se illos inflexurum esse. Quod
enim illo esset animo, ex dictis audi : 14. Ecce
Rex wester. Cum dixissent illi, Crucifige, rur-
sum addidit : 15. Regem vestrum crucifigam ἢ
Illi vero clamabant, Non habemus regem nisi
Cesarem. Sponte se ultioni subjecerunt. Ideo

C

501

^ Editi ἐρωτῶν. Savil. ἐρῶν legendum esse conjicit.
Verum Mss. pene omnes ἐρωτῶντα optime.

» Alii τὴν τῶν ἄλλων 2x03.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

capt. "Eyozv οὖν τοῦτο ἐξετάσαι μετὰ ἀχριδείας, εἴ
γε τυραννίδι ἐπέθετο, χαὶ τὸν Καίσαρα τῆς βασιλείας
ἐχθαλεῖν ἐπεχείρισεν. ᾿Αλλ᾽ οὐ ποιεῖται τὴν ἐξέτασιν
μετὰ ἀχριδείας. Διὰ τοῦτο οὐδὲν αὐτῷ ἀπεχρίνατο,
ἐπειδὴ ἤδει εἰκῇ πάντα * ἐρωτῶντα. Καὶ ἄλλως δὲ,
ἐδούλετο διὰ λό-

q ^ e
δεικνὺς ὅτι ἑκὼν

Lud y , D
τῶν ἔργων μαρτυρούντων αὐτῷ, οὐκ
γου νικδῖν καὶ ἀπολογίαν συντιθέναι;
^ D E ^ y e
ἐπὶ τοῦτο ἔρχεται. ᾿ΙΣπεὶ οὐν ἐσίγησε, φησὶν ὃ ΠΙι-
λᾶτος - Οὐχ οἰδας ὅτι ἐξουσίαν ἔχω σταυρῶσαί cs;
Ὅ δὲ fio. e N ἘΠῚ , E: S 5 Y N
ρᾷς πῶς ἑαυτὸν προχατέχρινεν ; Ei γὰρ ἐν col τὸ
πᾶν χεῖται, τίνος ἕνεχεν οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρὼν οὐκ
E] , 5 TJ e ,
ἀπολύεις; ᾿Επεὶ οὖν xa0' ἑαυτοῦ τὴν ἀπόφασιν ἐξ-
΄Ζ / λέ ΜΝ L c , » ec ^
ἥνεγχε, τότε λέγει" Μείζονα ἁμαρτίαν ἔχει ὃ παραδι--
n , xA
δούς μέ σοι" δειχνὺς, ὅτι xol αὐτὸς ὑπεύθυνος ἁμαρ-
] /. " c €
τία ἐστίν. [τα χατασπῶν αὐτοῦ τὸ φρόνημα xo τὸν
YT E lese (dm. 205r amio ἢ AS
τῦφον, φησίν * Οὐχ εἰχες ἐξουσίαν, εἰ μιὴ ἦν σοι δεδο-
, c c -Ὁ -
μένον δηλῶν οὖχ ἁπλῶς καὶ κατὰ P τὴν τῶν πολλῶν
5 1 cC / c
ἀχολουθίαν τοῦτο γινόμενον, ἀλλὰ μυστικῶς ἐπιτε-
͵ “ Y » 4 *
λούμενον. “ἵνα δὲ μὴ ἀκούσας, Ei μὴ ἦν cot δεδομέ-
ΠΣ, D λ 5 / ^. 4 N
νον, νομίσῃ τοῦ παντὸς ἀπηλλάχθαι ἐγχλήματος, διὰ
τοῦτο εἰπε: Μείζονα ἁμαρτίαν ἔχει 6 παραδιδούς μέ
σοι. Καὶ μὴν εἰ δεδομένον ἦν, οὔτε οὗτος, οὔτε ἐχεῖνοι
, e ΠΣ
ὑπεύθυνοι ἐγκλημάτων. Eix?, ταῦτα λέγεις: τὸ γὰρ
Δεδομένον ἐνταῦθα τὸ συγχεχωρημένον ἐστίν" ὡσανεὶ
ἔλεγεν" εἴασε ταῦτα γενέσθαι’ οὐ μὴν διὰ τοῦτο τῆς
- ' D
πονηρίας ἐχτὸς ὑμεῖς. Κατέπληξεν αὐτὸν διὰ τῶν ῥη-
, e
μάτων, καὶ σαφὴ παρέσχετο τὴν ἀπολογίαν " ὅθεν xal
ἐζήτει αὐτὸν ἀπολῦσαι ἐχεῖνος. Ἀλλ᾽ αὐτοὶ πάλιν ἔκρα-
M c 3 -
Cov* "EXv τοῦτον ἀπολύσης, οὖχ εἰ φίλος τοῦ Καίσα-
CE NN N 3EÁN e / / 2 C
poc. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ἀπὸ τοῦ νόμου παραγαγόντες ἐγχλή-
5 5 » / 2 22 MN y /
ματα, οὐδὲν ὥνησαν, χαχούργως ἐπὶ τοὺς EG τρέ-
7 / c. € / c v e
πονται νόμους, λέγοντες * Πᾶς ὃ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν,
5 / hd / M τῶ T , NE
ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι. Καὶ ποῦ οὗτος τύραννος ἐφάνη:
J » - e e
πόθεν δὲ ἔχετε δεῖξαι τοῦτο ; ἀπὸ τὴς ἁλουργίδος ; ἀπὸ
τοῦ διαδήματος; * ἀπὸ τοῦ σχήματος, ἀπὸ τῶν στρα-
τιωτῶν; οὐχὶ μόνος ἀεὶ μετὰ τῶν δώδεχα μαθητῶν
ἐδάδισε, πάντα εὐτελῶς μετιὼν, καὶ τροφὴν, καὶ στο-
λὴν, xo οἴχησιν; AXX ὦ τῆς " ἀναιδείας καὶ τῆς
ἀχαίρου δειλίας ὃ γὰρ Πιλᾶτος, νομίσας χινδυνεύειν
λοιπὸν, εἰ παρίδοι ταῦτα, ἐξέρχεται μὲν ὡς ἐξετάζων
Y νῷ N A , ce ΕΣ 2^5 /
τὸ πρᾶγμα (τὸ γὰρ καθίσαι τοῦτο ἐδήλου )* οὐδεμίαν
δὲ “ποιησάμενος ἐξέτασιν, παραδίδωσιν αὐτὸν, νομί--
$ ^ , , , y M er S. 3 /
Gov δυσωπήσειν αὐτούς. Ὅτι γὰρ οὕτως αὐτὸ ἐποίει,
ἄχουσον τί φησιν" Ἴδε ὃ βασιλεὺς ὑμῶν. ᾿Ιὑπειδὴ δὲ
3 LL τ by , , ΓΆΜΩΙ / rp
εἶπον ἐχεῖνοι, Σταύρωσον, πάλιν ἐπήγαγε λέγων " "Tov
, ΔῊ Lum à [4 WE] EJ y
βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; Ot δὲ ἔκραζον, Οὐκ ἔχομεν
βασιλέα, εἰ μὴ Καίσαρα. “Εχόντες ἑαυτοὺς ὑπέδαλον

a Alii ὡπὸ τοῦ ὀχήματος.
b Alii ἀνανδρίας.
v Morel. πσνησώμενος,

IN JOANNEM HOMIL.

ω ^r f Y ^
τῇ χολάσει. Διὰ τοῦτο xal 5 Θεὺς αὐτοὺς παρέδωχεν,
A m τω J D M Ld
ὅτε xal αὐτοὶ πρῶτοι τῆς προνοίας αὐτοῦ xai τῆς
hs ie z Y ,
ἐπιστασίας ἑαυτοὺς ἐξέθαλον. Καὶ ἐπειδὴ δμοφώνως
" y A , y “ὦ τ»
ἠρνήσαντο τὴν βασιλείαν, εἴασεν αὐτοὺς ταῖς ἑαυτῶν
- Γ΄ " Y ζω
Ψήφοις περιπεσεῖν. Καίτοι τὰ λεγόμενα ἱκανὰ παῦσαι
“- , m— , M / 2 33)508- 87
τῆς ὀργῆς αὐτοὺς λοιπόν. ÀJ &OcOotxecav,
i] , y
ἀφεθεὶς ὀχλαγωγήση, καὶ πάντα ὑπὲρ τούτου ἔπρατ-

μὴ πάλιν

ς in
τον. Δεινὸν γὰρ fj φιλαρχία, δεινὸν, καὶ ψυχὴν ixa-

M , , m »y
νὸν ἀπολέσαι. Διὰ τοῦτο οὐδέποτε αὐτοῦ ἤχουσαν.

Ἀλλ᾽

ἀφεῖναι" οὗτοι δὲ ἔγκεινται λέγοντες , Σταύρωσον. Καὶ

μὲν Πιλᾶτος ἀπὸ ψιλῶν δημάτων ἐδούλετο

5
τί δήποτε οὕτως ἀνελεῖν αὐτὸν ἐπεχείρουν ; " Emovetót-
5. / M
στος οὗτος ὃ θάνατος ἡ ἦν. Δεδοιχότες οὖν Uf, τις αὐτοῦ

τ ΄ / , Α ^
μετὰ ταῦτα γένηται μνήμη, σπουδάζουσι xat ἐπὶ τι-
7ὔ » - M 5 , 5 257 c SN
μωρίαν ἀγαγεῖν τὴν ἐπάρατον, οὐχ εἰδότες, ὅτι διὰ
m , » , , u f τ

τῶν χωλυμάτων αἴρεται ἢ ἀλήθεια. "Oct γὰρ τοῦτο
ἄχουσον

c A c - , 7,
ὑπώπτευον, Ἡμεῖς ἠχούσαμεν,

d / - ὦ Ej c 1 m cir EY,
Ott πλάνος εἐχεῖνος EUTEV, οτι μετα τρεῖς Ὥμξερας εγξει-

d*/
τι φασιν"

Η c ͵ CH. E] , ΄
ρομαι. Διὰ τοῦτο πάντα ἐκύχων, ἄνω xal κάτω στρέ-
φοντες, ὥστε τὰ μετὰ ταῦτα λυμήνασθαι * χαὶ συνε-
χῶς ἐπεθόων, Σταύρωσον, δῆμος ἄταχτος ὑπὸ τῶν
ἀρχόντων διεφθαρμένος.

Ἡμεῖς δὲ μὴ μόνον ἀναγινώσχωμεν ταῦτα, ἀλλὰ
xoi ἐπὶ τῆς διανοίας φέρωμεν αὐτὰ, τὸν στέφανον τὸν
ἀχκάνθινον, τὸ ἱμάτιον, τὸν χάλαμον, τὰ ῥαπίσματα,

M SEX faec- Janv ΓΔ Ὁ / x 2i ? , ᾿
τὰς ἐπὶ χόῤῥης πληγὰς, τὰ ἐμπτύσματα, τὴν εἰρωνείαν.
Ἵκανὰ γὰρ ταῦτα συνεχῶς στρεφόμενα ἅπασαν ὀργὴν

- b. , b. 5.7 ͵7ὔ ,

χαθελεῖν. Κἀὰν γλευαζώμεθα, xv ἀδίκως τί πάσχωμεν
* D 2 GE ?

m 7 , 5 MT bL , -» ,

i την * Οὐχ ἐστὶ δοῦλος μείζων τοῦ χυρίου

αὐτοῦ - xoi τὰ παρὰ τῶν Ἰουδαίων λεγόμενα προφέρω-

ei , ,
μεν εἰς μέσον, ἅπερ ἐφθέγξαντο λυττῶντες καὶ λέγοντες,
ge , E MA , ΣΝ εχ
τι Δαιμόνιον ἔχεις, καὶ, Σαμαρείτης εἰ σὺ, xoi, ὅτι
3 M e ^ Y / 1 n --
Ev Βεελζεδοὺλ 2x6det τὰ δαιμόνια. Διὰ γὰρ τοῦτο
D , , J D y J
ταῦτα πάντα ὑπέμεινεν, ἵνα αὐτοῦ κατ᾽ ἴχνος βαίνω-
- , E ^ , D
μὲν ἡμεῖς, xa σκώμματα φέρωμεν, ἃ μάλιστα τῶν
^ m 55) 5 ^d 4, Ὁ , , y
λοιδοριῶν ἐξίστησιν. AA) ὅμως αὐτὸς οὐ μόνον ἔφερε
cT » Lad
ταῦτα, ἀλλὰ xai πάντα ἔπραττεν, ὥστε σῶσαι xot
V c τ c
ἀπαλλάξαι τοὺς ταῦτα ποιοῦντας τῆς ἀποχειμένης * xo-

λάσεως. Καὶ γὰρ χαὶ τοὺς ἀποστόλους ἐπὶ τῇ τούτων

502
ἔπαβι τρεῖς ᾿Ἀχούεις γοῦν αὐτῶν Jotóvomm ὅτι ot- ἢ ἃ cisLis; et sic illos ad penitentiam attrahunt. Hac

δαμεν ὅτι xac ἄγνοιαν ἐπράξατε, καὶ διὰ τούτων εἰς
/ 2 V £). / Es T m Ht EN 7
μετάνοιαν αὐτοὺς ἑλχόντων. Ταῦτα xa ἡμεῖς ζηλώσω-
er ^ M H^. - M
μεν. Οὐδὲν γὰρ οὕτω τὸν Θεὸν ἵλεω ποιεῖ, ὡς τὸ ἀγα-
^. ' - - N /
πᾶν τοὺς ἐχθροὺς, καὶ εὖ ποιεῖν τοὺς ἐπηρεάζοντας.
Jg 2 E pi V λ - b EC UY 5^ M A M
Ὅταν τις ἐπηρεάζη, μὴ πρὸς αὐτὸν ἴδῃς, ἀλλὰ πρὸς τὸν
“ω / M e /
χινοῦντα δαίμονα, xa τὴν ὀργὴν ἅπασαν χατ᾽ ἐχείνου
- m, ^ en TA M e )
αὐτὸν δὲ χαὶ ἐλέει τὸν ὅπ

΄ , /
χενωσον" ἐχείνου χινου με-

νον. Εἰ γὰρ τὸ Ψεῦδος ἀπὸ τοῦ διαθόλου, χαὶ τὸ ὀρ.
ἐχεῖθεν.

γίζεσθαι εἰχῇ πολλῷ μᾶλλον “Ὅταν χωμῳ-

4 Morel. τί ρυσιν-

1

LXXXIV.

D

E

al. izxxxur. 571

Deus illos tradidit, quando se ipsi priores ex ejus
providentia et protectione subtraxerant : et. cum
uno consensu regnum ejus abnegassent, permisit
eos suis calculis subruere. Atqui quz dicta fuerant,
totam illorum iram sedare debuissent. Sed timue-
runt ne dimissus denuo populum congregaret, quod
ne eveniret omnia movebant. Grave enim quid -
piam est ambitio, grave, et quod animam perdere
possit. Ideo numquam illum audierunt. At Pilatus
verbis tantum vult illum dimitti : illi vero instant
dicentes, Crucifige. Et cur tantopere illum inter-
ficere satagebant? Ignominiosa mors illa erat. Ti-
mentes ergo ne qua in posterum ejus memoria ser-
varetur, hoc probrosum supplicium ipsi inferre
student, nescii impedimentis veritatem. extolli.
Nam quod hoc suspicarentur, audi quid dicant:
IVos audivimus, quia seductor ille dixit, Post Maun. 2;
tres dies resurgam. ldeo omnia sus deque ver- 63.

tentes miscebant, ut hanc in posterum slatuerent
perniciosam. opinionem; et frequenter clamabant,
Crucifige, incohdita nempe turba a. principibus

corrupta.

3. Nos autem hac non solum legamus, sed in passio cusi-
mente feramus , coronam spineam, vestimentum, E
calamum, alapas, plagas oculis inflictas , sputa, ; iut qui
irrisiones. Hzc quippe in mentefrequenter versata
omnem iram sedare possunt. Etiamsi irrideamur,
etiamsi quid injuste patiamur, frequenter dica-
mus : JVon est servus major domino suo: et Joan.
qua a Judzis dicuntur, adducamus in medium, '?
cum rabidi dicerent : Demonium habes; et, Sa- ὙΠ
maritanus es tu; et, In Beelzebub ejicit de- ES PES ἐξ:
monia. Ideo enim M omnia passus est, ut ejus
vestigia sequamur, et dicteria feramus, qui ma-
xime concitare solent. Attamen ille non solum
hac pertulit ; sed etiam. omnia fecit, ut eos qui
hzc moliti fuerant a destinato supplicio liberaret.
Nam apostolos ad. illorum. salutem misit. Audis
enim dicentes illos, Scimus quia ignoranter fe-

15.

“ει. 3 17

et nos imitemur. Nihil enim ita. Deum placat, ut
inimicos diligere, et benefacere ledentibus. Cum
quis tibi molestiam creaverit, ne illum respicias,
sed daemonem qui movet illum, et contra diemo-
nem totam iram effunde : illum. vero a diabolo
motum miserare. Nam si mendacium a diabolo
est, sine causa irasci multo magis ab illo procedit.
Cum te irridentem videbis, cogita illum a diabolo
concitari; non enim Christianorum dicteria hu-

* Alii χολάσεως, x2t τοὺς ἀπ

58.

Luv.6. 25
A
Ὁ “
Luc.12.47.
Jea 1s 15,
22
Gentules
fiilos suos
dz monibus
devove-
runt,
4. Rep. 3.
26.

552 $. JOANNIS CHRYSOST.

jusmodi. Nam qui jussus est lugere et. audiens il-

5.lud, Je qui ridetis, certe cum exprobrat, irri- B

det, exardescit,non opprobriis,sed lacrymis dignus
est : nam et Christus turbatus est, Judam recogi-
tans. Haec itaque omnia operibus exsequi medi-
temur. Nisi enim hac fecerimus, frustra et in-
cassum in hunc mundum venimus; imo potius
in malum. Non enim potest fides sola in celum
introducere; sed etiam magis eos, qui malam vi-
tam exhibent, condemnare potest. Qué enim novit
voluntatem. domini sui, et non fecit, vapulabit
multis; et rursum, Si non venissem, et loquutus

fuissem eis, peccatum non haberent. Quam ergo C

excusationem habebimus, qui intra regiam. con-
stitnti, in adyta penetrare dignati, et consortes fa-
cli mysteriorum a peccatis liberantium, gentilibus,
qui horum nullo fruuntur, deteriores sumus ? Si
enim illi ob vanam gloriam tantam exhibuere phi-
losophiam ; multo magis nos, quia ita Deo placet,
parest omnem adire virtutem. At ne pecuniam qui-
dem despicimus ; illi vero suam szepe contemserunt
animam, in bellis filios devoverunt demonum in-
sanie, οἱ propter daemonas naturam ipsam Spreve-
runt: nos vero ne argentum quidem pro Christo
spernimus, neque, ut Deo placeamus, iram depo-
nimus ; sed incendimur, et a febricitantibus nihil D
differimus. Ut enim illi morbo laborantes, arden-
Les sunt: 516 et nos, quasi igne quopiam suffocati,
cupiditatem nusquam sistere possumus, iram atque
avaritiam augemus. Ideo pudet me et obstupesco,
dum apud gentiles video qui pecunias despiciunt,
apud nos vero ommes illa cnpiditate insaniumt.
Nam etiamsi aliquos apud. vos respiciamus, qui
illas spernant, ii aliis capti vitiis sunt, ira et inyi-
dia : resque difficilis admodum | est puram inve- E
nire philosophiam. In causa vero est, quod non
studeamus pharmaca ex Scripturis capere, neque
cum compunctione illis attendamus, cum dolore
et gemitibus ; sed. perfunctorie, si quando otium
suppetat. Ideo quia multa rerum secularium col-
luvies ingressa est, omnia inundat, et si quid lucri
obvenerat, disperdit. Neque enim si quis vulnere
affectus, pharmaeum apponat, nec accurate. alli-
get, sed decidere permittat, et aqua, pulveri, τος
δῖα], innumerisque aliis, quze possint ulcus la- A
befactare, exponat, aliquid. ille proficiet : id. vero
non ex remedii imbecillitate, sed ex cegri. desidia
evenit. Hoc nobis quoque contingere solet, cum

2 [ἀκαρτιῶν addidimus e Codd. nostris. |
* [ Ita e Codd. nostris edidimus. Legebatur ἑτέρους

ἀλίεχοντας. Savil, ἑτέροις ἁλόντας, sine ἀλλά et 1pse.]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

δοῦντα ἴδης, ἐννόησον ὅτι ὃ διάβολός ἐστιν αὐτὸν ὃ
χινῶν. Οὐ γὰρ Χριστιανῶν τὰ σχώμματα. Ὁ γὰρ χε-
᾿ - A 5 / 9 e T 5»
λευσθεὶς πενθεῖν, καὶ ἀκούων, Οὐαὶ οἱ γελῶντες * εἶτα
ὀνειδίζων xo σκώπτων xal διακαιόμενος, οὗ τοῦ λοι-
δορεῖσθαι παρ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ θρηνεῖσθαι ἄξιος, ἐπεὶ χαὶ
ὃ Χριστὸς ἐταράχθη τὸν ᾿Ιούδαν ἐννοήσας. Γαῦτα οὖν
ἅπαντα μελετῶμεν ἐπὶ τῶν ἔργων. Ἂν γὰρ ταῦτα μὴ
3. ὦ M /, 5 ^ , X f
six? χαὶ μάτην εἰς τὸν κόσμον ἤλθο-
μεν" μᾶλλον δὲ xol ἐπὶ χαχῷ. Οὐ γάρ ἐστιν ἣ πίστις
ἱχανὴ εἰς τὴν βασιλείαν εἰσαγαγεῖν, ἀλλὰ καὶ ταύτῃ
μάλιστα κατακρῖναι τοὺς βίον φαῦλον ἐπιδεικνυμένους
Α͂Ι Ὅ N i56 ^ θέλ ' τ , 2 co M
ἔχει. Ὃ γὰρ εἰδὼς τὸ θέλημα τοῦ χυρίου αὐτοῦ, xat
7 ^ Ἵ , ^ , 15
μὴ ποιήσας, δαρήσεται πολλάς: xui πάλιν, Fi ud
ἦλθον ἜΞΩ αἱ ex Ou TT c f: E a
ἦλθον, φησὶ, καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐχ εἶχον.
Ποίαν oóv ἕξομεν ἀπολογίαν, ἐντὸς τῶν βασιλείων γινό-
M 5 M y Pd , Y J M
pevot, xot εἰς τὰ ἄδυτα διακύψαι καταξιωθέντες, xot

κατορθώσωμεν,

χοινωνοὶ χαταστάντες μυστηρίων ἅ ἁμαρτιῶν ἀπαλ-
λαττόντων, τῶν οὐδενὸς τούτων μετεσχηχότων ᾿λλή-
νων γινόμενοι χείρους; Ei γὰρ ἐκεῖνοι διὰ δόξαν χενὴν
τοσαύτην ἐπεδείξαντο φιλοσοφίαν, πολλῷ μᾶλλον ἡμᾶς
διὰ τὸ τῷ Θεῷ δοχοῦν χρὴ πᾶσαν ἀρετὴν ἐπιέναι.
Νῦν δὲ οὐδὲ χρημάτων χαταφρονοῦμεν ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι
μὲν xol τῆς ἑαυτῶν πολλάχις ὑπερεῖδον Ψυχῆς, καὶ
παῖδας ἐπέδωχαν ἐν πολέμοις τῇ τῶν δαιμόνων μα-
vía, xal τῆς φύσεως κατεφρόνησαν διὰ τοὺς δαίμονας"
ἡμεῖς δὲ οὐδὲ ἀργυρίου διὰ τὸν Χριστὸν, οὐδὲ ὀργῆς
διὰ τὸ δοχοῦν τῷ Θεῷ, ἀλλὰ φλεγμαίνομεν, χαὶ πυ-
ρεττόντων οὐδὲν ἄμεινον διαχείμεθα. Καὶ χαθάπερ
ἐχεῖνοι τῷ χαχῷ κατεχόμενοι διαχαεῖς εἶσιν: οὕτω
xol ἡμεῖς, ὥσπερ ἀπὸ πυρός τινος ἀγχόμενοι, οὐδα--
pU. τῆς ἐπιθυμίας στῆναι δυνάμεθα, xo ὀργὴν xol
φιλοχρηματίαν αὔξοντες. Διὰ ταῦτα αἰσχύνομαι xol
ἐχπλήττομαι, παρὰ μὲν “Ἑλλησι βλέπων χρημάτων
ὑπερορῶντας, παρὰ δὲ ἡμῖν μαινομένους ἅπαντας.
Ei γὰρ καὶ τούτων εὕροιμέν τινας καταφρονοῦντας ,
* ἀλλ᾽ ἑτέροις ἁλίσκονται, θυμῷ καὶ βασχανία: xal
πρᾶγμα δύσχολον, καθαρὰν φιλοσοφίαν sboeiv. "To δὲ
αἴτιον, οὐ σπουδάζομεν τὰ φάρμαχα λαδεῖν παρὰ τῶν
Γραφῶν, οὐδὲ μετὰ κατανύξεως αὐταῖς προσέχομεν,
xol ὀδύνης καὶ στεναγμοῦ, ἀλλ᾽ ἁπλῶς, εἴποτε σχο-
λὴν ἀγάγοιμεν. Διὰ τοῦτο, ἐπειδὰν πολὺς φορυτὸς ἔλθη
βιωτικῶν πραγμάτων, ἐπιχλύζει πάντα, καὶ εἴ τι γέ-
qov& χέρδος, ἀπόλλυσιν. Οὐδὲ γὰρ, εἴ τις τραῦμα
ἔχων; εἶτα φάρμαχον ἐπιτιθεὶς, μὴ μετὰ ἀκριδεία
ἐπιδήσειεν, ἀλλ᾽ ἐάσειεν ἐχπεσεῖν, καὶ ὕδατι, xol χό-
νει, χαὶ αὐχμῷ, χαὶ μυρίοις ἑτέροις τοῖς δυναμένοις
ἐπιτρίψαι τὸ ἕλκος " ἑαυτοῦ ἐχδοίη, γενήσεταί τι πλέον

^
*

.- S m ,
αὐτῷ - ἀλλὰ οὐ παρὰ τὴν τῶν φαρμάχων ἀσθένειαν,

a Tta Savil, Alius ἑαυτοῦ 2420/5 , ἔστχι τι. Morel. zu cot

ἐχγενήσεταί τι.

ΙΝ JOANNEM HOMIL.

ἀλλὰ παρὰ τὴν οἰκείαν ῥαθυμίαν. 'Γοῦτο xa ἡμῖν συμ-
2 Q Ξ ^ D
βαίνειν εἴωθεν, ὅταν τοῖς μὲν θείοις λογίοις μικρὸν
^ - $i Ἢ - E] , e ' 2., e
προσέχωμεν, τοῖς δὲ βιωτιχοῖς ἀθρόον ἑαυτοὺς ἐχδῶ-
- e J
μεν xai διηνεχῶς. Οὕτω γὰρ ὃ σπόρος ἀποπνίγεται
ES Jg Y Y “
πᾶς, χαὶ πάντα ἄχαρπα γίνεται. ἽΝν᾽ οὖν μὴ τοῦτο
/ N ^ σι αὶ , / kJ S
γένηται, μικρὸν διαδλέψωμεν, ἀναδλέψωμεν εἰς τὸν
D t , Y
οὐρανὸν, καὶ χατανεύσωμεν εἰς τὰ μνήματα, καὶ τὰς
* Pe E] / M c M Y S a 7 /
σοροὺς τῶν ἀπελθόντων. Καὶ fc γὰρ τὸ αὐτὸ μένει
D D , , ,
τέλος, χαὶ αὐτὴ τῆς ἀποδημίας ἀνάγχη πολλάχις
πρὸ τῆς ἑσπέρας ἡμῖν ἐπιστήσεται. Παρασχευαζώ-
EA » M ^ c
μεθα τοίνυν πρὸς τὴν ἔξοδον ταύτην. Kok γὰρ πολλῶν
- - ^ N ^ D -
ἡμῖν δεῖ τῶν ἐφοδίων - ἐπεὶ xat πολὺ τὸ χαῦμα ἐχεῖ,
,
πολὺς ὃ αὐχμὸς, πολλὴ ἣ ἐρημία. Οὐχ ἔστιν εἰς παν-
» E J/
δοχεῖον χαταλῦσαι λοιπόν" oüx ἔστιν ἀγοράσαι τι,
M 5 / 5 c 3 , LÁ c P NUS
μὴ πάντα ἐντεῦθεν λαύσντα. Axoucov γοῦν τί λέγου-
* b ΝΥ e
σιν ai παρθένοι : Ὑπάγετε πρὸς τοὺς πωλοῦντας "
- - τ v ,
ἀλλ᾽ οὐχ εὗρον ἀπελθοῦσαι. Ἄχουσον τί φησιν ὃ
2 V e e
᾿Αὐραὰμ,, ὅτι Χάσμα μεταζὺ ἡμῶν xa ὑμῶν. "Axou-
, E δ Ἵ-ζ T). M C [4 , 5 , " el
coy τί φησιν ὃ Ἰεζεχιὴλ περὶ τῆς ἡμέρας ἐχείνης, ὅτι
NS ^ S
Νῶε, xoi Ἰὼδ, xal Δανιὴλ τοὺς υἱοὺς αὐτῶν οὐ μὴ
, 5 -5 ec m A , , ) τ m
ῥύσονται. ᾿Αλλ᾽ ἡμᾶς (μὴ γένοιτο τούτων ἀχοῦσαι τῶν
5 ^ , b
δημάτων, ἀλλ᾽ ἀρχοῦντα τῆς αἰωνίου ζωῆς λαδόντας
E ES BEDS M CEN, a ' KÜ
ἐντεῦθεν τὰ ἐφόδια, μετὰ παῤῥησίας ἰδεῖν τὸν Κύριον
c f τῇ e er m
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ, ἅμα τῷ
e , IY / Y c ^ z JAN
ἁγίῳ. Πνεύματι, δόξα, χράτος, τιμὴ, νῦν xoi ἀεὶ
- e - / ,
χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Α μήν.

OMIAIA πε΄.

Τότε οὖν παρέδωχεν αὐτὸν αὐτοῖς ὃ Πιλᾶτος, ἵνα
σταυρωθῇ. Παρέλαθον δὲ τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἤγαγον
"» αὐτόν. Καὶ βαστάζων τὸν σταυρὸν ἑαυτοῦ, ἐξὴλ-
θεν εἰς τὸν λεγόμενον χρανίου τόπον, “Ἑδραϊστὶ δὲ
Γολγοθὰ,, ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν.

* A J ^ ^ c

Αἱ εὐπραγίαι τοὺς οὐ προσέχοντας δειναὶ χαταθα-
i (

M
παρὰ τὴν
τὸν νόμον

τω -ὉὉΗ m , , Mi
τῆς τῶν ἐθνῶν βασιλείας ἐπεζήτουν, xo ἐν ἐρήμῳ
΄ AT ux E
μετὰ τὸ μάννα χρομμύων ἐμέμνηντο. Κατὰ τὸν αὐτὸν
τ S , -- 7 τ
δὴ τρόπον χαὶ ἐνταῦθα, τὴν βασιλείαν τοῦ Χριστοῦ
c , M
παραιτούμενοι, τὴν τοῦ Καίσαρος ἐπ᾿ αὐτοὺς ἐκάλουν.
* e , - LY.
'Γοίγαρτοι διὰ τοῦτο ἐπέστησεν αὐτοῖς βασιλέα κατὰ
M 2 0 2n Ἔ, X 3 ua OE T 6 H
τὴν αὐτῶν ἀπόφασιν. "Emst οὖν ταῦτα ἤκουσεν ι-
eh D , 5
λᾶτος, παρέδωχεν αὐτὸν ἵνα σταυρωθῇ " σφόδρα ἀλό-
J à 2 DJ ΕἸ 2 Ὁ δ f$ 7 ^
(06. Δέον γὰρ ἐρωτῆσαι, εἴ γε ἐσπούδασεν ὃ. Χριστὸς

b αὐτόν deest in quibusdam,

C

D

ὃ

Lxxxv. al. rxxxiv. 555

-)

divinis oraculis tantillum quidem attendimus ; si-
cularibus vero rebus nos perpetuo damus. lta
namque semen suffocatur, et omnia fructu carent.
Ne ergo id. eveniat, tantillum. inspiciamus.. [n-
tueamur calum, et oculos inde flectamus in sepul-
cra et mortuorum tumulos. Nos enin eadem
mors exspectat, et ipsa migrandi necessitas, siepe
ante vesperam, nos invadet. Apparemus ergo nos
ad hanc profectionem ; multis-namque viaticis
opus habemus. lbi enim multus calor, zestus mul-
tus, magna solitudo. Non licet tunc ad. pando-
cheum divertere ; non in foro emere ; omnia hinc

asportanda sunt. Audi quid dicant virgines : /te Matti. 25.

ad vendentes ; at Ml euntes non invenerunt. 9:

Audi quid dicat Abraham : Chaos est inter nos Luc.16.25.

et vos. Audi quid Ezechiel de illa die proferat :
Joe, Job, et Daniel filios suos non liberabunt.
Verum absit ut nos talia audiamus verba, sed
acceptis hine qui ad zternam. vitam sufficiant
viaticis, utinam videamus Dominum nostrum Je-
sum Christum, quicum. Patri, unaque Spiritui
sancto, gloria, imperium, honor nunc et. semper
et in secula seculorum. Amen.

r4.

HOMILIA LXXXV.

Car. XIX. v. 16. Tunc ergo tradidit eis illum
Pilatus , ut crucifigeretur. Susceperunt au-
tem Jesum , et eduxerunt illum. AT. Et ba-
julans sibi crucem, exivit in eum qui dici-
tur Calvarie locus, Hebraice. Golgotha ,
18. ubi illum crucifixerunt.

1. Res prospere facile possunt dejicere ac pro-
sternere eos qui non attendunt. Ita. Judaei a prin-
cipio Dei gratia fruentes, morem regni gentilium
postea quaerebant, et in deserto post manna cipa-
rum recordabantur. Eodem modo hic , Christi re-
cusato regno, regnum Gesaris sibi acclamarunt.
Ideo secundum illorum sententiam constituit eis
regem. Cum ergo hoe Pilatus audisset, tradidit
eum ut crucifigeretur : admodum injuste. Erat
enim interrogandum an regnum affectasset : sed
umore tantum motus , sententiam tulit, quod.ne

Ezech.

1501.53.12.

on

/
75) Ss

ille admitteret, Christus jam. monuerat dicens :
Regnum meum non est de hoc mundo. Sed pre-

sentibus se totum dedens, nihil magni philosopha-
ri voluit. Atqui uxoris somnium ipsum perterrefa-

JOANNIS CHRYSOST.

504

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἐπιθέσθαι τυραννίδα, ἀπὸ τοῦ φόύου μόνου τὴν ἀπό-
φασιν ἤνεγχε᾽ χαίτοι γε ἵνα μὴ τοῦτο πάθη, προλα-
60v ὃ Χριστός φησιν * Ἣ ἐμὴ βασιλεία οὐχ ἔστιν ix
- L , , hy - c [d N cer
τοῦ κόσμου τούτου. ᾿Αλλὰ τοῖς παροῦσιν ἑαυτὸν ὅλον

cere debuisset. Sed nullo horum melior est effe- A δοὺς, οὐδὲν μέγα φιλοσοφῆσαι ἠθέλησε" χαίτοι τὸ τῆς

ctus : non respexit ad celum, sed ipsum tradidit.
llli ut jam damnato crucem imposuerunt. Lignum
quippe illud abominabantur , nec conüngere qui-
dem volebant. Sic et in figura factum est : nam
Isaac ligna portavit. Sed tunc 1n. patris tantum
voluntate res constitit ( figura quippe erat ) : nunc
vero res consequuta est, quia veritas erat. Et
venit in Calvarie locum. Quidam dicunt Ada-
mum ibi mortuum esse et jacere : et Jesum ubi
mors regnaverat, ibi tropzeum erexisse. Nam tro-
pium gestabat crucem contra mortis tyrannidem :
et sicut victores, sic et ipse victori: symbolum hu-
meris gestabat. Quid enim , si haec alio animo prae-
ceperunt Judzei? Crucifigunt eum cum latronibus ,
inviti prophetiam implentes. Quz enim illi ad
contumeliam faciebant , hec veritati inserviebant :
ut discas quanta sit ejus virtus. Nam et illud jam
olim propheta praedixit : Cum iniquis reputatus
est. Voluit ergo daemon. rem gestam obscurare;
sed non potuit. Tres enim sunt crucifixi; solus
resplenduit Jesus : ut discas ejus virtutem omnia
esse operatam. Atqui tribus crucifixis , miracula
facta sunt ; nemo tamen aliquod ex illis alii quam
Jesu tribuit; ita infirme erant diaboli insidiz,
quie in 1psius caput tote sunt converse. Nam ex
his duobus unus salutem est consequutus. Non
modo igitur crucifixi glorie non nocuit , sed non
parum ipsi contulit: non minus enim erat latro-
nem in cruce convertere, et in paradisum induce-
re, quam petras commovere. 19. Scripsit autem
titulum. Pilatus; tum. ut Judzos ulcisceretur ,
tum ut Christum purgaret. Quia enim ut scele-
stum. tradiderant, et id ex latronum consortio
confirmare studebant; ne quis deinde illum incu-
sare posset, et ut scelestum improbumque tradu-
cere, illorum ora obstruit , omniumque qui ipsum
vellent accusare : ostendensque illos in proprium
Regem insurrexisse, sic descripta verba posuit,
ut in tropzeo : quze verba claram vocem emitterent,
ac victoriam regnumque ejus przedicarent , etiamsi
non regnum totum. loc autem non una lingua sed
triplici declaravit. Quia enim credibile erat mul-

a ἂν τῷ τόπω deest in aliis.
b Savil. ἔπραττον. Morel. ἐπέταττον.
* Boisius suspicatur legendum ἀνέθηχεν. Savil. i

C

—-

γυναικὸς ὄναρ ἱκανὸν ἦν αὐτὸν καταπλῆξαι. Ἀλλ᾽ οὖ-
δενὶ τούτων ἐγένετο βελτίων, οὐδὲ πρὸς τὸν οὐρανὸν
58 5 ᾿ IN 2 M CUN S MR ς ὦ
εἰδεν, ἀλλὰ παρέδωχεν αὐτόν. Οἱ δε ἐπέθηκαν αὐτῷ
bi Ν € ὉΠ , DE LANI A M ,
τὸν σταυρὸν ὡς καταδίχῳ λοιπόν. Καὶ γὰρ τὸ ξύλον
3 / M 5^5 - 5 / cer As cC
οἰωνίζοντο, xat οὐδὲ θιγεῖν ἠνείχοντο. Οὕτω xat £v τῷ
͵ / M MW v.» M A ᾶΦη 26 ,
τύπῳ γέγονε" xoi γὰρ ὃ ᾿Ισαὰχ τὰ ξύλα ἐδαστασεν.
᾿Αλλὰ τότε μὲν μέχρι τῆς γνώμης τοῦ Πατρὸς ἔστη τὸ
. Sese te pa ots pue
πρᾶγμα (τύπος γὰρ ἦν)" νῦν δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων
ἐξῆλθεν - ἀλήθεια γὰρ ἠν. Ka ἦλθεν εἰς τὸν κρανίου
τόπον. Τινές φασιν ἐχεῖ τὸν Ἀδὰμ. τετελευτηκέναι xol
- N ^ 5 cC a2 c / » € /.
χεῖσθαι " xot τὸν ᾿[ησοῦν “ἐν τῷ τόπῳ, ἐνθα ὃ θάνατος
E] P , - M ' , c Y N
ἐδασίλευσεν, ἐχεῖ xol τὸ τρόπαιον στῆσαι... Καὶ γὰρ
τρόπαιον ἐξήει βαστάζων τὸν σταυρὸν χατὰ τῆς τοῦ
θανάτου τυραννίδος - χαὶ χαθάπερ οἱ νικηταὶ, οὕτω
P ,
xol αὐτὸς ἐπὶ τῶν ὥμων ἔφερε τὸ τῆς νίχης σύμδολον.

Ὁ ἐπέταττον ταῦτα οἵ

Τί γὰρ, εἰ καὶ ἑτέρᾳ γνώμη
᾿Ιουδαῖοι; Σταυροῦσι δὲ αὐτὸν xol μετὰ λῃστῶν,
ἄχοντες χαὶ ἐν τούτῳ τὴν προφητείαν πληροῦντες. Ἃ

Jedi: | pU Vise dcs

Ne se , 3 , ἐπ τὸ T5 /
γὰρ ὑδύρίζοντες ἐποίουν οὗτοι, ταῦτα τὴ ἀληθείᾳ συν-
ετέλει - ἵνα μάθης ὅση αὐτῆς f; δύναμις. Καὶ γὰρ καὶ
τοῦτο ἄνωθεν προεῖπεν ὃ προφήτης, ὅτι Μετὰ ἀνόμων
5 , Ξ 5 ΠΩ 7] - , N /
ἐλογίσθη. "EGoóAeco τοιγαροῦν συσχιᾶσαι τὸ γινόμενον
ὃ δαίμων - ἀλλ᾽ οὐκ ἴσχυσεν. ᾿σταυρώθησαν μὲν γὰρ
μόνος ὃ Ἰησοῦς - ἵνα μάθης, ὅτι
δύναμις αὐτοῦ τὸ πᾶν εἰργάσατο. Καίτοι τῶν τριῶν

of τρεῖς, ἔλαμψε δὲ
ς

7

2

ἐπὶ τοῦ σταυροῦ προσηλωμένων, τὰ θαύματα οὕτως
DUVA 2 ^d 355 EESTI c , * DE
ἐγένετο - ἀλλ᾽ ὅμως οὐδεὶς οὐδὲν τῶν γινομένων * ἐπέ-
ade 06 Ar2 7] ἀλλ᾽ Kk y cC Ἴ" c. er
τρεψεν οὐδενὶ ἐχείνων, ἀλλ᾽ ἢ μόνῳ τῷ Ἰησοῦ * οὕτως
ἕωλος f, τοῦ διαύόλου ἐπιδουλὴ γέγονε, xol εἰς τὴν
αὐτοῦ τὸ πὰν περιετράπη χεφαλήν. Καὶ γὰρ ἐχ τῶν
δύο τούτων διεσώθη εἷς. Οὐ μόνον τοίνυν οὐκ ἐπηρέα-
c N/IT c c9 ec E] V Y , ΕῚ
σε τῇ δόξη “τοῦ σταυροῦ, ἀλλὰ xol συνετέλεσεν οὐ
μικρόν: τοῦ γὰρ χλονῆσαι τὰς πέτρας οὐχ ἔλαττον
ἦν τὸ ληστὴν ἐν σταυρῷ μεταδαλεῖν, xoi εἰς παρά-
- ΕΣ ἊΝ Y K c
δεισον εἰσαγαγεῖν. ᾿Ἰγραψε δὲ xot τίτλον ὃ Πιλᾶτος,
c e A N , NO 5 / ec X 5
ὁμοῦ μὲν τοὺς ᾿Ιουδαίους ἀμυνόμενος, 61.00 δὲ ἀπο-
λογούμενος ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ. ᾿Επειδὴ γὰρ ὡς φαῦλον
τ ͵ὔ τω ὦ
ἐξέδωχαν, xol τὴν ψῆφον ταύτην τῇ χοινωνίᾳ τῶν
ληστῶν βεθαιῶσαι ἐπεχείρουν, ἵνα μηδενὶ λοιπὸν ἐξὴ
ἡστῶν βεδαιῶσ ἐχείρουν, μηδενι λοιπὸν ἐξῇ
πονηρὰς ἐπιφέρειν αἰτίας καὶ κατηγορεῖν ὡς φαύλου
τινὸς καὶ πονηροῦ, ἐμφράττων αὐτῶν τὰ στόματα,

T ^" 2
xai πάντων τῶν κατηγορεῖν βουλομένων, xat δεικνὺς

τριψεν : Sed ἐπέτρεψεν, ut in omnibus exemplarihus legi-
tur, hic quadrare puto.
« Alii τοῦ σταυρωμένου.

IN JOANNEM HOMIL.

ὅτι τῷ οἰχείῳ βασιλεῖ ἐπανέστησαν, ὥσπερ ἐπὶ τρο-
/ t M
παίου τινὸς, οὕτω τὰ γράμματα ἔθηχεν, λαμπρὰν
E] ^ m Uu
ἄφιεντα φωνὴν, xol τὴν νίκην δηλοῦντα, xal τὴν βα-
, M
σιλείαν ἀνακηρύττοντα, εἰ xa μὴ OlóxAnpov: χαὶ
e "T UR RAS ,
τοῦτο οὐ μιδὶ γλώττη, ἀλλὰ τρισὶ φωναῖς δῆλον ἐποίη-
T E ^N V ^ ia PEE IN 5 -
σεν. ᾿ὑπειδὴ γὰρ πολλοὺς εἰναι εἰχὸς μιγάδας ἐν τοῖς
᾿ουὃ / INC Mex c d cr δέ 5. τ hy
δαίοις διὰ τὴν ἑορτὴν, ὥστε μηδένα ἀγνοεῖν τὴ
- a - ^ A
ἀπολογίαν, ταῖς φωναῖς ἁπάσαις τῶν ᾿Ιουδαίων τὴν
μανίαν ἐστηλίτευσε. Καὶ γὰρ xal ἐσταυρωμένῳ ἐδά-
σχαινον. Καίτοι τί τοῦτο ὑμᾶς ἔῤλαπτεν ; Οὐδέν. Fi
᾿ /
γὰρ θνητὸς ἦν xol ἀσθενὴς χαὶ σόέννυσθαι ἔμελλε, τί
NJ ' , ΄ c / 2
δεδοίκατε τὰ γράμματα λέγοντα, ὅτι βασιλεύς ἐστι
τῶν ᾿Ιουδαίων. Καὶ τί φασιν ; Εἰπὲ, ὅτι αὐτὸς εἰπεν.
Νὺ Y ionis E Y Mo gren - ἂν δὲ
ὃν μὲν γὰρ ἀπόφασίς ἐστι xai χοινὴ ψῆφος" ἂν δὲ
προστεθῇ, ὅτι "Exstvog εἶπε, τῆς αὐτοῦ προπετείας
M i). H 7 S
xat ἀλαζονείας δείχνυται τὸ
Πιλᾶτος παρετράπη, ἀλλ᾽
γνώμης. Οὐ μιχρὸν δὲ καὶ ἐντεῦθεν οἰχονομεῖται,

ἔγχλημα ὄν. AX οὐχ ὃ

Ὁ / 4 y
ἐπὶ τῆς προτέρας ἔστη

ἀλλὰ τὸ πᾶν. Ἐπειδὴ γὰρ χατεχώσθη τοῦ σταυροῦ τὸ
ξύλον; ὡς οὐδενὸς αὐτὸν ἀνελέσθαι Une ον τος; τῷ
xo φόδον ἐπιχεῖσθαι, xal πρὸς ἕτερα χατεπείγοντα
Ν , N.N ΝΜ ^ ^N L [74
τοὺς πιστεύοντας σπεύδειν, ἔμελλε δὲ χρόνοις ὕστερον
2 - E ἃ Y δὴ - D -
ἐπιζητεῖσθαι, εἰχὸς δὲ τοὺς τρεῖς δμοῦ χεῖσθαι σταυ-
ρούς - ἵνα μιὴ ἀγνοῆται ὃ τοῦ Δεσπότου, πρῶτον μὲν
ἀπὸ τοῦ μέσον αὐτὸν χεῖσθαι, ἔπειτα δὲ χαὶ ἀπὸ τοῦ
/ ^c e arn € N D ec /
τίτλου δῆλος πᾶσιν ἐγένετο" οἵ γὰρ τῶν ληστῶν τίτλους
E 3 € NM — ^ / Aer
οὐχ εἰχον. Ot δὲ στρατιῶται διενείμαντο τὰ ἱμάτια,
» i c E y c ceo NOT ^4
τὸν δὲ dens οὐκ ἔτι. Ὅρα πανταχοῦ OV ὧν ἐπονη-
ρεύοντο τὰς προφητείας πληρουμένας. Καὶ γὰρ xot
τοῦτο ἄνωθεν ieu Καίτοι γε τ εις ἦσαν σταυ-
ρούμενοι * * ἀλλὰ τὰ τῶν προφητειῶν ἐπ᾽ αὐτοῦ ἐπλη-
ροῦτο. Διατί γὰρ μὴ ἐπὶ τῶν
ἀλλ᾽ ἐπὶ τούτου cede Σὺ δέ

ἄλλων τοῦτο ἐποίησαν,
μοι σχόπει mpopiretus
seien Οὐ γὰρ ὅτι ἐμερίσαντο μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ
οὐχ ἐμερίσαντο εἶπεν ὃ προφήτης: Τὰ μὲν οὖν διενεί-
μάντο, τὸν δὲ χιτῶνα οὐ διενείμαντο, ἀλλὰ χλήρῳ
Τὸ δὲ,

ὑφαντὸς, οὖχ ἁπλῶς πρόσχειται" ἀλλ᾽ οἱ μέν quot,

^ ES ss y 5 e y
τὸ πρᾶγμα ἐπέτρεψαν. Ex τῶν ἄνωθεν
ἀλληγορίαν δι’ αὐτοῦ δηλοῦσθαι, ὅτι οὖχ ἁπλῶς ἀν-
θρωπος ἦν ὃ σταυρούμενος , ἀλλὰ καὶ ἄνωθεν τὴν θεό-
τῆτα εἶχε.

M
5

[4 Y ^N SUN N ^ m ΡΥ ( M N
Τινὲς δὲ αὐτὸ τὸ εἰδὸος τοῦ χιτωνίσχου φασὶ τὸν
d M - 31) δ M h /
εὐαγγελιστὴν ἱστορεῖν. ᾿Κὑπειδὴ γὰρ ἐν Παλαιστίνη δύο
,ὔ 6 1. ci € J Axe / S
ῥάκη συμθάλλοντες, οὕτως ὑφαίνουσι τὰ ἱμάτια, δη-
c 5 / , cS y / NT
λῶν 6 Ἰωάννης; ὅτι τοιοῦτος ἦν 6 χιτωνίσχος, φησὶν,
51: D ΕἸ € , ri e "M » ἂν ας » /,
Ex τῶν ἄνωθεν ὕφαντός. Τοῦτο δὲ ἐμοὶ δοχεῖ λέγειν,
/ N CAT D M f:
αἰνιττόμενος τὸ εὐτελὲς τῶν ἱματίων, χαὶ ὅτι χαθάπερ
x 5 - P er er τι c cT ^ S
ἐν τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, οὕτω xol ἐν τῇ στολὴ τὸ λιτὸν
7 n M D D 7
ἐδίωχε σχῆμα. Καὶ οἱ μὲν στρατιῶται ταῦτα ἐποίουν:

a Morel. 2222 τὸ τῶν προρητιχῶν.

τ ΑἸ χχυν. /

505

575
tos Judaeis commixtos fuisse propter solennitatem,
ut nemo ejus apologiam ignoraret, omnibus lin-
guis Judzorum furorem denotavit. Nam vel cru-
cifixo invidebant. Atqui quid hoc vobis nocebat?
Nihil. Si enim mortalis erat , imbecillus,, et ex-
stinguendus, cur timetis scriptas litteras dicentes
illum esse Regem Judaeorum? Et quid dicunt ?
Dic quod ille dixerit. Nam nunc sententia est
et communis calculus; si vero adjiciatur, 7056 di-
zit , ilius petulantize et arrogantize id adscribitur.
Neque tamen sententiam mutavit Pilatus, sed
perstitit. Hinc autem non parva quzpiam res , sed
totum dispensatur. Cum enim crucis lignum de-
fossum fuisset , nec illud quispiam eruere auderet,
instante metu , et fideles, aliis rebus urgentibus,
incumberent; et tamen futurum erat, ut insequenti
tempore crux perquireretur, et ires cruces una
jacerent : ne ignoraretur quznam Domini fuisset,

primo quod in medio esset, deinde ex titulo t gps
agnita fuit; latronum quippe cruces titulos non titulus.
habebant. Milites autem. diviserunt. vestimenta,

sed non tunicam. Vide rursum per prava illorum

gesta prophetias ubique impleri. Nam illud quo-

que jam olim predictum fuerat. Atqui tres erant
crucifixi; sed prophetiz in illo implebantur. Cur

enim non 1n aliis idem fecerunt, sed in hoc tan-

tum? Tu vero mihi consideres velim prophetize
accurationem. Non modo enim divisisse dicit pro-

pheta , sed etiam non divisisse : alia diviserunt,

tunicam non diviserunt, sed. sorti rem commise-

runt. Illud vero, 25. Desuper contexta, non

sine causa ponitur ; sed alii dicunt allegoriam esse,

quia non simpliciter homo erat crucifixus ille, sed

prius divinitatem. habuit.

-

. 2I

Cui usui

2. Alii dicunt illud vestis genus describere — vesium
evangelistam. Quia enim in Palestina duos con- ritus in. Pa-
suentes pannos, sic vestimenta texunt, ut significet DN
Joannes, talem fuisse tunicam, dicit, Desuper con- —— Tunica
texta. ld vero dicere mihi videtur, ut. vestium inconsuüi-
vilitatem. subindicet : et sicut in aliis omnibus, ^
sic in veste eum vilitati studuisse. Et hzc
quidem milites. Ipse vero crucifixus matrem suam v. 24

556 5. JOANNIS

discipulo commendat, ut nos doceat ad extremum
usque halitum, parentum curam praecipuam esse
gerendam. Quando igitur Mater intempestive ac-

Joan. 2. 4. Cesslt, dicit : Quid mihi et. tibi est mulier? et,

Matth.
48.

12. Quee. est mater mea? hic vero magnum exhibet
amorem, et discipulo quem diligebat ipsam com-
mendat. Rursus nomen suum Joannes modeste
tacet: nam si gloriari voluisset, causam etiam
dixisset cur diligeretur, quam verisimile est fuisse
magnam mirabilemque. Cur nihil aliud. Joanni
dicit, neque illum moestum consolatur? Quia tem-
pus consolandi non erat. Alioquin non parva res
erat quod. ille tali dignaretur honore, et perseve-
ranti: suze praemium acciperet. Tu vero mihi
considera quomodo crucifixus omnia sine pertur-
batione faciat, discipulum de matre alloquatur,
prophetias impleat, latroni bonam spem indat ;
etiamsi antequam crucifigeretur visus fuerit su-
dare, in agonia esse, timere. Quid igitur hoc est?
Nihil dubii, nihil incerti. Illic enim natura infir-
mitas ostensa est, hic potestatis magnitudo. Ad
hzc, hie duobus nos admonet, etiamsi antequam
mala ingruant perturbemur, non ideo absisten-
dum esse a malis ; sed cum in 1psa certamina in-
gressi sumus, tunc omnia facilia et levia existi-
manda esse. Ne itaque. mortem formidemus : na-
turze quippe Inest vitae amor; sed in nostra pote-
state est aut vinculum solvere,et cupiditatem illam
minuere ; vel alligare, et vehementiorem reddere.
Sicut enim coitus cupiditatem habemus, sed si
philosophemur illam colibemus tyrannidem :
sic et in vita accidit. Nam sicut concupiscen-
tia carnalis servandz? prolis causa indita est ;
quod. Deus successionem generis stabilierit, neque
tamen impedierit ut superiorem continentiz viam
teneamus : sic et vite. amorem indidit, vetans ne
quis sese interficiat, nec tamen vetans ne przasen-
tem vitam spernamus. Horum gnaros oportet mo
dum servare; nec sponte ad. mortem ruere, etsi
quis mille prematur malis; neque abreptos ob
causas Deo acceptas, formidare et renuere, sed
fidenter adire, futuramque vitam presenti ante-
ponere. 25. Stabant autem mulieres juxta cru-
cem. Infirmior sexus, fortior tunc apparuit : ita

Matrem Omnia tunc invertebantur. Ipse vero Matrem com-

cur

sius

disci- mendans dicit :
pulo Chri- Sin 55: à
com- quantum honorem discipulo collatum ! Cum enim

mendet.

26. Ecce filius tuus. Pape,

ipse jam abiret, ipsam discipulo curandam tradit.
Quia enim credibile erat ipsam, utpote matrem,

b Morel. χατηφιῶντα.
ἃ ἡγεῖσθαι deest in quibusdam Mss,

CHRYSOST.

ARCHIEP.

E

506

CONSTANTINOP.

αὐτὸς δὲ σταυρούμιενος παρατίθεται τὴν μητέρα αὐτοῦ
- -᾿ δὲ ES , e
τῷ μαθητῇ; παιδεύων ἡμᾶς μέχρις ἐσχάτης ἀναπνοῆς
πᾶσαν ποιεῖσθαι ἐπιμέλειαν τῶν γεγεννηκότων. Ὅτε
^ E NECI / 8. 7 , FEX Q4. V D Y
μὲν οὖν ἀχαίρως ἠνόχλησε, λέγει: 'Γί ἐμοὶ xot cot
, M r/. vy , 2 Ὁ μ᾿
γύναι; xat , Τίς ἔστιν ἣ μήτηρ pou ; ἐνταῦθα δὲ πολ-
λὴν τὴν φιλοστοργίαν ἐπιδείκνυται, καὶ παρατίθεται
ΠΑ c e e 5 / / ec N /,
αὐτὴν τῷ μαθητῇ, ὃν ἠγάπα. Πάλιν ἑαυτὸν χρύπτει
ΓᾺΡ} / / 3 i 5, "

ὃ ᾿Ιωάννης μετριάζων * εἰ γὰρ ἐῤούλετο κομπάζειν,
A M PEL μὴ Ὁ "N? «v 5 DJ N M
καὶ τὴν αἰτίαν ἂν ἐνέθηχε, OU ἣν ἠγαπᾶτο" καὶ γὰρ
E ER / m. 5 65 / / h
εἰχὸς ἦν μεγάλην τινὰ εἰναι xo θαυμαστήν. Τίνος δὲ
ἕνεχεν οὐδὲν ἕτερον τῷ Ἰωάννη διαλέγεται, οὐδὲ πα-
ραμυθεῖται αὐτὸν " χατηφοῦντα ; Ὅτι καιρὸς οὖκ ἦν
τῆς τῶν ῥημάτων παραχλήσεως. Καὶ ἄλλως δὲ, οὐ
μικρὸν ἦν τὸ τιμνηθῆναι αὐτὸν τιμῇ τοιαύτη, καὶ τῆς

D - N , N /, , cC
παραμιονῆς λαύδεῖν τὸν μισθόν. Σὺ δέ μοι σχόπει πῶς
uo 7 J 2 / y hz
xai ἐσταυρωμένος ἅπαντα ἀταράχως ἔπραττε, τῷ
e / b N
μαθητῇ διαλεγόμενος περὶ τὴς μητρὸς, προφητείας
D e c M € J » / /
πληρῶν, τῷ ληστὴ χρηστὰς ὑποτείνων ἐλπίδας. Kat-
τοι γε πρὶν 7j σταυρωθῆναι φαίνεται ἱδρῶν, ἀγωνιῶν,
δεδοικώς. Τί ποτε οὖν τοῦτό ἐστιν; Οὐδὲν ἄπορον,
5 53 2 7 3 - Y A] ς c , E] /
οὐδὲν ἀσαφές. Exc μὲν γὰρ ἣ τῆς φύσεως ἀσθένεια
SN; f 5 τ X se co / , 5^ ὕὔ,
ἐδείχθη - ἐνταῦθα δὲ ἣ τῆς δυνάμεως περιουσία ἐδεί-
χνυτο. Ἄλλως δὲ, xol ἡμᾶς δι᾿ ἀμφοτέρων παιδεύει
τούτων, χἂν πρὸ τῶν δεινῶν θορυδώμεθα, μὴ διὰ
τοῦτο ἀφίστασθαι τῶν δεινῶν ἐπειδὰν δὲ εἷς τὸν
m 2h fos » ^ -
ἀγῶνα ἐμῶμεν, πάντα ῥᾷστα xa εὔχολα ἅ ἡγεῖσθαι
Μὴ τοίνυν τρέμωμεν θάνατον - ἔχει μὲν γὰρ 1 ψυχὴ
δ᾿ , N Aót VES ὃν NEUES - λ δ LA
κατὰ φύσιν τὸ φιλόζωον * ἀλλ᾽ ἐν ἡμῖν χεῖται λοιπὸν ἢ
λῦσαι ταύτης τὰ δεσμὰ, χαὶ τὴν ἐπιθυμίαν ἀσθενὴ
ποιῆσαι, ἢ δῆσαι, καὶ τυραννικωτέραν ἐργάσασθαι.
“Ὥσπερ γὰρ ἔχομεν τὴν ἐπιθυμίαν τῆς τῶν σωμάτων
μίξεως, ὅταν δὲ φιλοσοφῶμεν, ἀσθενὴ ποιοῦμεν τὴν
IN e Γ᾿ m c Dux d ΄
τυραννίδα - οὕτω xal ἐπὶ τῆς ζωῆς συμδαίνει. ΚΚαθά-
περ γὰρ τὴν ἐπιθυμίαν τῶν σωμάτων ἐνέθηχε ταῖς
παιδοποιίαις, συγχρατῶν ἡμῶν τὰς διαδοχὰς ὃ Θεὸς,
^5 / Ν -" " e EJ , ιν ΝΠ
οὐ κωλύων τὴν ἀνωτέρω τῆς ἐγκρατείας ὁδεύειν δδόν"
οὕτω xol τὸν πόθον τῆς ζωῆς ἐνέσπειρε, χωλύων
ἑαυτοὺς ἀναιρεῖν, οὐκ ἐμποδίζων δὲ fuv πρὸς τὸ τῆς
παρούσης ζωῆΐς ὑπερορᾶν. Καὶ χρὴ ταῦτα εἰδότας τὰ
μέτρα διατηρεῖν, καὶ μήτε αὐτομάτως ἐπὶ τὸν θάνατον
"7 V by , ^ P A ὃ ΝᾺ EP, ἐλ ,
ἰέναι ποτὲ, x&v μυρία ἂν ἔχη δεινά - μήτε ἑλκομένους
ὑπὲρ τῶν τῷ Θεῷ δοκούντων ἀναδύεσθαι xal ὀχνεῖν,
ἀλλὰ θαῤῥοῦντας ἀποδύεσθαι, τὴν μέλλουσαν τῆς
παρούσης "ζωῆς προτιμῶντες. Αἱ δὲ γυναῖχες παρει-
στήχεισαν τῷ σταυρῷ, καὶ τὸ ἀσθενέστερον γένος ἀν-
δρειότερον ἐφάνη τότε" οὕτω πάντα μετεσχευάζετο
^N
δὲ

λοιπόν. Αὐτὸς δὲ τὴν μητέρα παραθέμενος, φησίν

DJ DJ 7 ^N V
Ἴδε ὃ υἱός σου. Ba6o τῆς τιμῆς" ὅση τὸν μαθητὴν

ἐτίμησε τιμῇ; "Eme γὰρ αὐτὸς ἀπήει λοιπὸν, τῷ

b ζωῆς in aliquibus deest.

IN JOANNEM HOMIL. LXXXV. al. rxxxiv. 577

υναϑητὴ παρέδωχε τημελήσοντι. ᾿Επειδὴ γὰρ εἰκὸς ἦν, — dolere et. patrocinium quarere, jure illam disci-

ἅτε μητέρα οὖσαν, ἀλγεῖν καὶ τὴν προστασίαν ζητεῖν, — pulo tradit dicens : 27. Ecce mater tua. ως

εἰκότως αὐτὴν ἐγχειρίζει τῷ ποθουμένῳ. "ovo φησίν" D porro dicebat, ipsos mutuo conjungens amore :

Ἴδε ἢ μήτηρ σου. 'Γαὗτα δὲ ἔλεγε, συνάπτων αὐτοὺς εἰς — quod cum intelligeret discipulus, ipsam. in sua

ἀγάπην * ὅπερ οὖν καὶ ὃ μαθητὴς συνιεὶς, εἰς τὰ ἴδια accepit. Cur autem nullam aliam memoravit mu-

αὐτὴν ἔλαόε. Διατί γὰρ μηδεμιᾶς ἄλλης ἐμνημόνευσε — lierem, licet alia quoque adstaret? Ut nos doceret
γυναικὸς, καίτοι xal ἑτέρα εἱστήχει; Διδάσχων ἡμᾶς — plus tribuendum matribus esse. Ut. enim paren-

πλέον τι νέμειν ταῖς μητράσιν. “Ὥσπερ γὰρ ἐναντιου- — tes, cum spiritualia impediunt, ne cognoscendi

μένοις τοῖς γονεῦσι περὶ τὰ πνευματιχὰ, οὐδὲ εἰδέναι — quidem sunt : sic cum non ea cohibent, omne de-

χρὴ, οὕτως ὅταν μηδὲν ἐμποδίζωσιν, ἅπαν τὸ εἰκὸς — bitumestipsis prestandum, etaliis sunt anteponen-
ἀπονέμειν αὐτοῖς δεῖ, xal πρὸ τῶν ἄλλων αὐτοὺς τι- — di, quia nos genuerunt, educarunt, milleque mala

θέναι, ἀνθ’ ὧν ἔτεκον, ἄνθ᾽ ὧν ἀνέθρεψαν, ἀνθ᾽ ὧν — subierunt. Sic Marcionis impudentiam reprimit. y. cios à;
Uupia ἐπέστησαν δεινά. Οὕτω xoi Μαρκίωνος ἐπι- Si enim secundum carnem natus non esset, nec cebat Chri-
τομίζει τὴν ἀναισχυντίαν. Ei γὰρ μὴ ἐγεννήθη χατὰ E matrem. haberet, cur tantam de illa sola gerit ipso »-

σάρχα, μηδὲ μητέρα ἔσχε, τίνος ἕνεκεν τοσαύτην περὶ — curam ? 98. Postea sciens Jesus, quoniam jam ria ratum

αὐτὴν μόνην ποιεῖται πρόνοιαν ; Μετὰ ταῦτα εἰδὼς ὃ — omnia consummata sunt; id est, quod nihil ceco- ^'^

Ἰησοῦς, ὅτι πάντα τετέλεσται᾽ τουτέστιν, ὅτι οὐδὲν nomi desit.Ubique enim satagebat ostendere hanc

λείπει τὴ οἰκονομίᾳ. Πανταχοῦ γὰρ ἐσπούδαχε καινὸν — novam esse mortem: siquidem in potestate mo-

δεῖξαι τὸν θάνατον τοῦτον ὄντα, εἴ γε ἐν τῇ ἐξουσία — rientis sita omnia erant, neque prius mors corpori

τοῦ τελευτῶντος τὸ πᾶν ἔχειτο, χαὶ οὗ πρότερον ἐπήει — advenit, quam ipse vellet : volebat autem. cum

τῷ σώματι ἣ τελευτὴ, ἕως ὅτε αὐτὸς ἐδούλετο - £6o0- ... omnia implesset. Ideo dicebat : Potestatem. ha- 5,,,. το.

λετο δὲ μετὰ τὸ πάντα πληρῶσαι. Διὰ τοῦτο χαὶ ἔλε- 4 beo ponendi animam meam, et potestatem ha- 18.

γεν " ᾿Εξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν μου, χαὶ ἐξου- — beo iterum. sumendi eam. Sciens ergo omnia

σίαν ἔχω πάλιν λαδεῖν αὐτήν. Εἰδὼς οὖν πάντα — consummata, ait, Sitio. Hic rursum prophetiam
πεπληρωμένα, λέγει" Διψῶ, πάλιν ἐνταῦθα προφητείαν — implet.Tu vero mihi perpende sceleratum adstan-
πληρῶν.“ Eb δέ μοι τὸ μιαρὸν τῶν παρεστώτων ἐννόη- — tium animum. Etiamsi enim innumeros habeamus

σον. Κἂν γὰρ μυρίους ἔχωμεν ἐχθροὺς, καὶ ἀνήκεστα — inimicos, et intolerabilia ab eis perpessi simus,
πεπονθότες ὦμεν, δρῶντες αὐτοὺς ἀναιρουμένους, xx- — quando videmus eos interfici, plangimus : hi
ταχαμπτόμεθα" οὗτοι δὲ οὐδὲ οὕτως ἐσπείσαντο πρὸς — vero non flexi sunt erga illum, neque his conspe-

αὐτὸν, οὐδὲ τοῖς δρωμένοις γεγόνασιν ἥμεροι, dÀÀ — ctis mitiores facti sunt; sed magis efferabantur,
ἐξεθηριοῦντο μᾶλλον, καὶ τὴν εἰρωνείαν ἐπέτεινον * καὶ οἱ irrisionem augebant, in spongia offerentes illi

σπόγγῳ προσενέγκαντες ὄξος, οὕτως αὐτὸν ἐπότιζον, acetum : sic illi potum. dederunt, ut. damnatis

ὡς τοῖς καταδίκοις αὐτὸ προσφέρονται, ἐπεὶ xoi τὸ porrigitur : nam hyssopus ideo offertur. 50. Cum
ὕσσωπον διὰ τοῦτο πρόσχειται. AaGovy οὖν φησι, τε- B accepisset autem. dixit, Consummatum est,
τέλεσται. Εἶδες ἀταράχως καὶ μετ᾽ ἐξουσίας πάντα — Vidistin' eum imperturbatum cum potestate haec
πράττοντα; Καὶ τὸ ἑξῆς δὲ τοῦτο δηλοῖ. "Emzi95 γὰρ facere; quod ex sequentibus ostenditur. Cum

πάντα ἀπηρτίσθη, Κλίνας τὴν χεφαλὴν (οὐδὲ γὰρ — enim omnia consummata essent , Znclinato

αὕτη προσήλωτο), τὸ πνεῦμα ἀφῆχε, τουτέστιν, ἀπέ- — capite (non enim illud clavis erat affixum ), tra-

Ψυξε, Καίτοι οὗ μετὰ τὸ χλῖναι τὴν χεφαλὴν τὸ éx- — didit spiritum, hoc est, exspiravit. Atqui non
πνεῦσαι ἐνταῦθα δὲ τοὐναντίον. Οὐδὲ γὰρ ἐπειδὴ —postinclinatum caput exspiratur; hic vero con-
ἐξέπνευσεν, ἔχλινε τὴν κεφαλὴν, ὅπερ ἐφ᾽ ἡμῶν vive-.— trarium efficitur. Non postquam exspiraverat ca-

ται" ἀλλ᾽, ἐπειδὴ ἔκλινε τὴν κεφαλὴν, τότε ἐξέπνευσε. — put inclinavit, ut. apud nos fieri solet; sed post-

Av ὧν πάντων ἐδήλωσεν ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅτι τοῦ — quam inclinaverat, exspiravit. Quibus omnibus

παντὸς Κύριος αὐτὸς ἦν. declaravit evangelista, ipsum universorum esse
Dominum.
Ἀλλ᾽ οἱ Ἰουδαῖοι πάλιν, οἱ τὴν χάμηλον χαταπίνον- C. ὅ, At Judei rursum, qui camelum deglutie- Mati. 23.
: . 24.
τες, X0 τὸν χώνωπα διυλίζοντες, τηλικοῦτον ἐργα-ὀ — bantet culicem excolabant, tantum nefas ausi, de Ὁ

σάμενοι τόλμτημα, περὶ τὴς ἡμέρας ἀχριδολογοῦνται. die consultant. 31. Quia Parasceve erat, ut

᾿Επεὶ γὰρ παρασχευὴ ἦν λοιπὸν, ἵνα μὴ μείνῃ ἐπὶ τοῦ — non remanerent in. cruce corpora, rogaverunt

ES ei . : ; T ἘΜ ,

σταυρυὺ τὰ σώματα, ἠρώτησαν τὸν Πιλᾶτον, ἵνα xa- — Pilatum, ut frangerentur eorum crura. Viden

τεαγῶσιν αὐτῶν τὰ σχέλη. “Ορᾶς πῶς ἐστιν ἰσχυρὸν ἢ quam fortis sit. veritas? Per studia eorum pro-
L *

558 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

phetia impletur. Alia quoque pradictio finem ac- ἀλήθεια; Δι᾿ ὧν ἐχεῖνοι σπουδάζουσι, διὰ τούτων f,

v.32.cipit. Venientes enim milites aliorum. frege- προφητεία πληροῦται. Amo γὰρ * τούτων ἑτέρα αὐτοῖς

runt crura, Christi non item. Attamen hi in gra- αὕτη προαναφώνησις Aup6dvst τέλος. "EX0óvcec γὰρ

tiam Judaeorum ejus latus lancea perforarunt, et οἱ στρατιῶται, τῶν μὲν ἄλλων χατέαξαν τὰ σχέλη,

mortuo corpori contumeliam inferunt. O scele- D τοῦ δὲ Χριστοῦ οὐχ ἔτι. Ἀλλ᾽ ὅμως οὗτοι χαριζόμενοι

stum et exsecrandum facinus! Sed ne turberis, ne τοῖς ᾿Ιουδαίοις ἔνυζαν αὐτοῦ τὴν πλευρὰν v7, λόγχη;

dejiciaris , dilecte. Nam qua mala illi voluntate χαὶ γεχρὸν τὸ σῶμα λοιπὸν ἐνύόριζον. Ὦ τῆς μιαρᾶς

faciebant, veritatem propugnabant. Prophetia nam- προαιρέσεως xoi ἐναγοῦς. ᾿Αλλὰ μὴ θορυδηθῆς, μηδὲ

v.37. que erat, 7 θυτισιὶ in quem transfiverunt. Ne- κχατηφήσης, ἀγαπητέ. Ἃ γὰρ ἀπὸ πονηρᾶς ἔπραττον

que hoc tantum ; sed etiam iis qui infideles futurj γνώμης ἐχεῖνοι, ταῦτα τῇ ἀληθείᾳ συνηγωνίζετο.

erant, hoc facinus demonstrationifuit, ut Thom: Προφητεία γὰρ ἦν καὶ ἐντεῦθεν λέγουσα - Ὄψονται

et ipsi similibus. Ad hiec etiam mysterium inef- εἰς ὃν ἐξεκέντησαν. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς

fabile consummabatur. Exivit enim. sanguis et ἔλλουσιν ἀπιστεῖν ἐγίνετο πίστεως ἀπόδειξις τὸ τολ-

aqua. Non sine causa vel casu hi fontes manarunt; μηθὲν, otov τῷ Θωμᾷ καὶ τοῖς χατ᾽ ἐχεῖνον. Μετὰ δὲ

sed quia ex hoc utroque Ecclesia constituta est. τούτου χαὶ μυστήριον ἀπόῤῥητον ἐτελεῖτο. ᾿Εξῆλθε

Hoc sciunt initiaii, qui per aquam regenerantur, E γὰρ ὕδωρ xot αἷμα. Οὐχ ἁπλῶς δὲ οὐδὲ ὡς ἔτυχεν

ac per sanguinem et carnem nutriuntur. Hinc αὗται ἐξῆλθον αἵ πηγαί - ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἐξ ἀμφοτέρων

initium mysteria sumunt, ut cum ad tremendum τούτων ἣ ᾿᾿χχλησία συνέστηχε. Καὶ ἴσασιν oi μυστα-

poculum accesseris, sic venias ac si ex hoc latere Dnus Lagi δι’ ὕδατος μὲν duae pide δι᾽ αἵμα-

potaturus esses. 95. Et qui vidit, testimonium ia 2 iui putos DEN Dru ἀρχὴν λαμ-

perhibuit, et verum est testimonium ejus. Hoc θάνει τὰ μυστήρια, ἵν᾿ ὅταν προσίῃς τῷ φριχτῷ πο-

est, Non ab aliis audivi, sed. ipse presens. vidi, et τηρίῳ, ὡς ἀπ᾽ αὐτῆς πίνων τῆς πλευρᾶς, οὕτω προσίῃς.

verum est testimonium. Merito sane. Contume- ΚΒαὶ τοῦτο ὁ ἑωραχὼς μεμαρτύρηχε, καὶ ἀληθής ἐστιν

liam narrat; non magnum quid et mirabile, utsos ^ μαρτυρία αὐτοῦ ᾿ τουτέστιν; οὐ παρ᾽ ἑτέρων ἤκουσα,

possis contra suspicari; verum ille hzreticorum ^ qur βόπη: παρὼν RM us dade ἐστιν ἣ PEN sid.

ora comprimens, et futura praenuntians mysteria, — 5'X9vox. Y6pw E ἀν Neue Mis aed

atque contentum 1n Jpsis thesaurum considerans, καὶ Bas μιασσον EL EQ ΘΕ ΗΕ doe Mov

minutatim recenset ca qui gesta sunt. Impleta cu. SEMRONIENE ES UNCEBHIUHPUN ἀσφαλιυδμενοα στο μαοῦ

est autem prophetia illa, 56. Os ejus non. com- is τε: asas i dii iin ^. ΠΟΤΉΡΙ μὼ Ry

minuent. Eüamsi enim hoc de Judaorum agno — fV*ToxeHuevov autos Xo OTT EUtY ea ἀχριθο-

dictum sit, sed propter veritatem figura przces- iiu CORO quito DogctenE o5 Xa ENENEU

sit, et in hoc magis completum est. Ideo prophe- — ^| τροψηήτεια, vt Elosone KEHFODOUNGMERUTE M Ei

tam in medio adduxit. Cum sese testem afferens — Y*9 Yat περὶ vou πὰρ iussus MP PUE...

ubique non videretur fide dignus haberi, adducit ἀλλὰ διὰ τὴν ἀλήθειαν ὃ τύπος προέδραμε, καὶ ἐπὶ
Moysen, ut innuat boc non casu factum esse, sed

jam olim scripto fuisse pranuntiatum. Hoc illud B
Evod. τα. dictum. est : Os ejus non comminuetur. Rur-
4^. sumque ex seipso prophetze fidem facit. Hac dixi,
Wumn.g. Va, io uit, ut discatis magnam esse affinitatem inter
figuram et. veritatem. Viden' quantam curam ad-
hibeat, ut credatur illud quod. turpe ignominio-

/ e (v/e M c M M , 3
τούτου μᾶλλον ἐξέθη. Διὰ τοῦτο καὶ τὸν προφήτην εἰς
μέσον ἤγαγεν. ᾿[ὑπειδὴ γὰρ ἄνω xol κάτω ἑαυτὸν εἰς
μέσον φέρων, οὐχ ἐδόχει ἀξιόπιστος εἰναι, παράγει

M "t , ,ὔ er € e EENSI e -» ἐἮΒ

τὸν Μωῦσέα, λέγων, ὅτι ἁπλῶς οὐδὲ τοῦτο ἐγίνετο,
» , » , ao "45.7.29 E - ^
ἀλλ᾽ ἄνωθεν προεγράφη. Καὶ τοῦτό ἐστιν ἐχεῖνο τὸ
3 A cl 3 ) ἔν , DJ 3 / xcv
εἰρημένον, ὅτι ᾿Οστοῦν αὐτοῦ οὐ συντριθήσεται. Καὶ
πάλιν τῷ προφήτῃ παρ᾽ ἑαυτοῦ τὴν πίστιν παρέχει.
Ταῦτα δὲ εἶπον, φησὶν, ἵνα μάθητε ὅτι πολλὴ f; συγ-

sumque videtur? Nam corpus a milite contumelia ; dod: dig aia cA Maps
γένεια τοῦ τύπου πρὸς τὴν ἀλήθειαν. "Op&c πόσην

affici, longe. pejus erat. quam crucifigi. Attamen
et hzc dixi, inquit, et cum diligentia magna dixi
Mors Chi 99. Üt credatis. Nemo itaque fidem neget, ne-

* . - N c ᾿ς “ἃ Δ , c D
sli non con- que prae pudore nostris noceat. Nam quae maxime x 0v b 6ptcat σώμα τὸν στρατιωῶτην, του σταυρωθῆναι
umelia est Ἰ

ποιεῖται σπουδὴν ὥστε πιστευθῆναι τὸ δοχοῦν ἐπονεί--

ὃ 2 3.25 TIAS d : T: n X. a Ἐ
ιστον εἰναι. χαι αισγυνὴν φερον; ο γάρ Χαὶ εἰς ve

' contumeliosa videntur, haec sunt bonorum nostro- € πολλῷ χεῖρον ἦν. Ἀλλ᾽ ὅμως καὶ ταῦτα, φησὶν, εἶπον,
rum honestissima. 998. Post hec autem veniens — xoi μετὰ πολλὴς σπουδὴς εἶπον, ἵνα πιστεύσητε.

Joseph ab 4rimathia, cum. esset discipulus : — Mae τοίνυν ἀπιστείτω, μηδὲ αἰσχυνόμενος βλα-

a Morel. τούτου P [Ita Savil. Aberat ἐντεῦθεν, Cod. 709 ἀρχὴν ἐκεῖθεν.

-

« IN JOANNEM HOMIL.

πτέτω τὰ ἡ ἡμέτερα. Τὰ ὰρ μάλιστα ἐπονείδιστα δο-
χοῦντα εἶναι, ταῦτά ἐστι τὰ σεμνολογήματα τῶν ἧἣμε-
τέρων dy αθῶν. Μετὰ ταῦτα ἐλθὼν ᾿Ιωσὴφ 6 ἀπὸ Ἄρι-
e Υ "m
E) 3 - NS 3 λ “ἢ
μαθίας, μαθητὴς ὦν οὐ τῶν δώδεχα, ἀλλὰ τῶν

-

/ 32 /
ἑύδομιήχοντα ἴσως. Λοιπὸν γὰρ νομίσαντες ἐσδέσθαι
τῷ Gra

e 7 M

ρῷ, μετὰ ἀδείας προσήεσαν, xai

πὸ e M d

τῆς χηδείας ἐπεμελοῦντο. Προσελθὼν τοίνυν, παρὰ τοῦ
B E 1 M

Πιλάτου τὴν χάριν αἰτεῖ, xoà δίδωσιν éxeivoc. Τί γὰρ

“ ΕΞ e Y IN

οὐχ ἔμελλεν 5 Συναντιλαμδάνεται αὐτῷ xa Νιχόδημος,
MI — - ^ , "E M € Nu».

χαὶ πολυτελῇ ποιεῖ τὴν ταφήν. "ἔτι γὰρ ὡς περὶ dv-
ΩΣ c /, ,

θρώπου διέκειντο ψιλοῦ. * Kat ταῦτα φέρουσιν ἀρώ-
- “ὦ Y -

ματα, ἃ μάλιστα τὸ σῶμα πέφυχεν ἐπὶ πολὺ διατηρεῖν,

M E] M
τὴν ὀργὴν

V - / NI τ c cr
xai μὴ συγχωρεῖν ταχέως ἐνδιδόναι τῇ goo * ὅπερ
5M / ME deu / D io ETE ue
οὐδὲν μέγα περὶ αὐτοῦ φανταζομένων ἦν * πλὴν ἀλλὰ
M c ᾿ ^ ^
πολλὴν φιλοστοργίαν ἐπεδείκνυντο. Πῶς δὲ οὐδεὶς τῶν
ΝΑ b , 2 /, , , -
δώδεχα προσῆλθεν, οὐχ Ιωάννης, οὐ Πέτρος, οὐχ
J^ τ' ΄ τὰ /
ἄλλος τις τῶν Deeds Καὶ οὔτε τοῦτο χρύπτει ὃ
u. αθητής. Εἰ Jes τὸν ieu λέγοι τις τῶν leeren
xot οὗτοι τῷ αὐτῷ appuie MAD χαὶ γὰρ xo
οὗτος ἦν, φησὶ, Κεχρυμμένος ὃ διὰ τὸν φόθον τῶν "Tov-
, » , - bz Eu Iw 5 €
δαίων. Kal c οὐχ ἔχο! τις εἰπεῖν, “ὅτι τῷ σφόδρα αὐτῶν
E ,ὕ E M Y RA ^N N
καταφρονεῖν τοῦτο ἐποίησεν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς δεδοικὼς
ci m € HO WE) , M ' Ao 5 Δ
ὅμως προσῆλθεν. Ὃ δὲ Ἰωάννης xo παρὼν xat ἰδὼν

τὰ E / 2M — 2 , παι. Ὁ
αὑτον ἀποψύξαντα, QUOEV ^0t0UTOV ἐποίησε. Tt Quy

nu

5 XS m en IN 3 ὔ ἣν 1
ἐστιν; "Ἐμοὶ Goxei τῶν σφόδρα ἐπισήμων εἰναι ( xal
ἀπὸ τῶν ἐνταφίων δῆλον), xai τῷ Πιλάτῳ “ δῆλος
ὦν ὅθεν xoi τὴν χάριν £)abs. Καὶ ἐνταφιάζει λοιπὸν,
οὖχ ὡς χατάδιχον, ἀλλ᾽ ὡς ἔθος τοῖς Ἰουδαίοις πολυ-
τελὼς ὡς μέγαν τινὰ χαὶ θαυμαστόν. ;

"Ἐπειδὴ δὲ ὑπὸ τοῦ καιροῦ συνείχοντο ieu γὰρ A
ὥρας γενομένης τῆς τελευτῆς; εἶτα em τῷ Πιλάτῳ
προσιόντων xat χαθαιρούντων τὸ σῶμα, εἰχὸς ἦν ἑσπέ-

- E] e / E * E] ,
ραν χαταλαύεῖν, ἐν ἣ θέμις οὐκ ἦν ἐργάσασθαι),

Oixo-

μνημεῖον

E- 62 ἈΠ. 2 M )a /
τιθέασιν αὐτὸν εἷς τὸ πλησίον
νομεῖται δὲ
EA SN 3; dX c3 N c
ἔνθα μηδεὶς ἐτέθη, ὥστε μὴ ἑτέρου τινὸς νομισθῆναι

υνημεῖον.
32 ' VN
εἰς xai0y αὐτὸν τεθῆναι
5 / bd τω , ^, ο Ψ
τὴν ἀνάστασιν γεγενῆσθαι, τοῦ μετ᾽ αὐτοῦ χειμένου-
“ M $ Id E] ,
xoi ὥστε τοὺς μαθητὰς δυνηθῆναι μετ᾽ εὐχολίας πα-
i) - , /
ραγενέσθαι, xal θεατὰς τῶν συμύάντων γενέσθαι,
m / M τ» τ ^Y ,
πλησίον ὄντος τοῦ τόπου" xal τῆς ταφῆς δὲ μάρτυ-
3 5 95. ἡ J 5 ' ᾿ So θ / T
eus εἶναι οὐχ αὐτοὺς μόνον, ἀλλὰ χαὶ τοὺς ἐχθρούς. Τὸ
γὰρ σήμαντρα ἐπιθεῖναι τῷ τάφῳ, xal φύλακας ἐχεῖ
TOP E MURIS pags υρούντων ἦν τῇ cat
τῆς γὰρ ἀναστάσεως οὖχ ἧττον HEAR τοῦτο
᾿ἐσπούδαχεν ὃ Χριστός. Διὸ xol οἵ μαθηταὶ πολλὴν
b M er --
περὶ τούτου ποιοῦνται σπουδὴν, ὥστε δεῖξαι ὅτι ἐτε--
n Y 3 M ^ x
λεύτησε. Τὴν μὲν γὰρ ἀνάστασιν ὃ μετὰ ταῦτα ἅπας
» € c 4 , , , ^Y E 7 ,
ἔμελλε βεδαιοῦν χρόνος" ἐχείνη δὲ, εἰ τότε συνεσχιά--

à Quidam zz τοιαῦτα.
b Alii ὅτι τὸ σφόδρα.
* Morel. δῆλος ἦν. Savil. δῆλος τῷ ἦν. Alius δῆλος dv.

LXXXV. al. Lxxxiv.

579
non ex duodecim, sed fortassis ex septuaginta.
Jam enim putantes sedatam iram esse per crucem,
cum liberiate accesserunt, et funus curaverunt.
Accedens igitur, a Pilato gratiam. petit, ille con-
cedit. Cur enim non fecisset? Tum ipsi operi ma-
num adhibuit etiam Nicodemus : et magnifice se-
peliunt. Adhuc enim illum pro puro homine ha-
bebant. Et aromata ferunt hujusmodi, quz maxi-
me possint corpus diuturno tempore conservare,
ne citius in corruptionem vergat : quo indicaba-
tur illos non magnum quidpiam de ipso sentire;
attamen multum amorem pra se ferebant. Cur au-
tem nemo ex duodecim accessit, non Joannes, non
Petrus, non alius quispiam ex insignioribus? Ne-
que hoc occultat discipulus. Nam si quis dixerit,
ob metum Judzorum, hi quoque timebant : nam
hic erat, inquit, 4bsconditus ob metum Judco-
rum. Nec dixeris, sic fecisse quod contemnerent;
sed ipse quoque metuens accessit. Joannes autem
qui adfuerat et exspirantem viderat, nihil hujus-

r modi fecit. Quid. ergo. dicendum? Mihi videtur

eum ex insignioribus viris fuisse, ut ex funeris
sumtu liquet, et Pilato notum fuisse : quapropter
id impetravit, ipsumque sepelivit, non ut damna-
tum, sed ut mos erat Judzis sepelire virum ma-
gnum et admirandum.

9? A4. Cum autem tempore urgerentur ( illo enim;

hora nona mortuo, deinde iis Pilatum adeuntibus,
et corpus auferentibus, credibile erat vesperam ad-
venturam esse, qua non licebat operari ), in pro-
ximo monumento corpus deponunt. Dispensatum
est ipsum deponi in novo monumento, in quo
nemo depositus ante fuerat : ut non crederetur
alterum resurrexisse, qui cum illo depositus fuis-
set; et ut discipuli facile possent eo venire, et quae
evenerant spectare, cum vicinus esset locus; ut-
que testes resurrectionis forent, non illi tantum,
sed etiam inimici. Nam quod signacula in sepul-
cro posita fuerint, quodque custodes milites asse-
derint, id certe testimonium sepulture erat : il-
lam enim non minus quam resurrectionem in con-
fesso esse Christus curavit. Ideo discipuli ad-
modum student comprobari mortem. Nam resur-
rectionem totum sequens tempus confirmaturum
erat; mors vero si obscura nec prorsus manifesta

[Id a nostris quoque Codd. exhibitum recepimus pro
Morelli scriptura. Respicit enim Chrysostomus unum
Josephum.]

Cap. xx

Maria
Magdalena

fervens
amor.

-J

580 $. JOANNIS CIIRYSOST.
fuisset, resurrectionis rationem. obscurasset. Ne-
que his solum de causis in vicino loco. sepultus

est, sed ut falsus ostenderetur corporis furto sub-

lati rumor. 4. Una autem sabbatorum, hoc

est, Dominica, primo diluculo, Maria Magda-
lene venit mane, et videt lapidem revolutum a
monumento. Surrexerat enim, et lapide et signis
impositis. Cum. autem oporteret etiam alios cer-
tores fieri, sepulcrum post resurrectionem aperi-
tur, et sic quod factum erat confirmatur. Hoc etiam
Mariam movit. Quz cum Magistrum tantopere
amaret, quia sabbatum transierat, non cessavit;
sed primo diluculo venit, ut ex loco aliquid ac-
ciperet consolationis. Et viso loco, lapideque sub-
lato, non intravit, nec introspexit, sed ad disci-
pulos cucurrit, desiderio ardens. Hoc. enim. ma-
xime curabat, ut quamprimum sciret quid de
corpore factum esset. Hoc enim cursus significa-
bat, et verba declarabant. 2. Tulerunt Domi-
num meum, et nescio ubi posuerunt eum. V1-
den' quomodo de resurrectione nondum quid clare
cognosceret, sed putaret translatum fuisse corpus;
el sine fuco omnia discipulis nuntiat? Evange-
lista vero tanta laude mulierem non fraudavit,
neque dedecori putavit esse, si ab illa quie noctu
profecta erat, hoc primum didicerint : sic ubique
fulget ejus veracitas. Cum venisset illa, οἱ hzc
dixisset, hoc audito, illi ad sepulcrum statim pro-
perant, et vident linteamina posita; quod erat
resurrectionis signum. Neque enim, si quipiam
corpus abstulissent, illud antea nudavissent; nec,
si furati essent, ita curassent sindonem auferre,

, involvere, et certo in loco ponere; sed ut erat, cor-

pus abstulissent. Ideo Joannes dicere przeoceupat,
cum multa myrrha fuisse sepultum, qui non mi-

ARCIHIEP, CONSTANTINOP.

σθη, xat μὴ σφόδρα κατάδηλος γέγονε, ἔμελλε λυμαί -
m» τ E] / /Á E] , ^N 7

νεσθαι τῷ τῆς ἀναστάσεως λόγῳ. Οὐ τούτων δὲ μόνον
σ δ. 9 M bd / ΕῚ 2 yw. M ^c
ἕνεχεν τὸ ἐγγὺς τεθῆναι γέγονεν, ἀλλ᾽ ὥστε καὶ Ψευδὴ
^ m N ^ b bh Ln rp ^V c Lud

δειχθῆναι τὸν περὶ τῆς χλοπῆς λόγον. ἢ δὲ μιᾷ τῶν
σαῤδάτων (τουτέστι, τῇ κυριακῇ) ὄρθρου βαθέος,

α Maio 1 Μαγδαληνὴ ἔ Sp AERE πρωΐ, xol βλέ πει τὸν

λίθον ἠρμένον ἐκ τοῦ μνημείου. ᾿Ανέστη μὲν γὰρ, xal
τοῦ λίθου χαὶ τῶν σημάντρων " ἐπικειμένων. "Emetó7
δὲ ἐχρὴν xoi τοὺς ἄλλους πληροφορηθῆναι, ἀνοίγεται
τὸ μνημεῖον μετὰ τὴν ἀνάστασιν, χαὶ οὕτω πιστοῦται
b τ ,
τὸ γεγονός. Τοῦτο γοῦν xol τὴν Μαρίαν ἐκίνησε. Πάνυ
γὰρ περὶ τὸν διδάσχαλον φιλοστόργως ἔχουσα, ἐπειδὴ
τὸ σάδόατον παρῆλθεν, οὐχ ἠνέσχετο ἡσυχάζειν, ἀλλ᾽
E » , » 5 e , / Y
ἥλθεν ὄρθρου βαθέος, ἀπὸ τοῦ τόπου παραμυθίαν τινὰ
MES D Ya2Ne— τ , 1 ^
εὑρεῖν βουλομένη. Καὶ " ἰδοῦσα τὸν τόπον, xoi τὸν

διέκυψεν, ἀλλ᾽ ἐπὶ

λίθον ἠρμένον, οὐχ εἰσῆλθεν, οὐδὲ

D τοὺς μαθητὰς ἔδραμεν ἀπὸ πολλοῦ τοῦ πόθου. 'l'oüco

γὰρ ἦν αὐτῇ τὸ σπουδαζόμενον, μετὰ πολλοῦ τοῦ τά-
χους μαθεῖν ἤθελε τί id τὸ ue Καὶ γὰρ 6. 8pó-
μος τοῦτο ER Aene καὶ τὰ ῥήματα τοῦτο ἐμφαίνει.
Ἥραν γὰρ; φησὶ, τὸν Κύριόν pou, χαὶ οὐχ οἰδα ποὺ
τεθείχασιν αὐτόν. “Ορᾶς πῶς οὐδέπω περὶ ἀναστάσεως
ἤδει τι σαφὲς, ἀλλ᾽ devo μετάθεσιν γεγενῆσθαι τοῦ
σώματος, χαὶ ἀπλάστως πάντα ἀπαγγέλλει τοῖς μα-
θηταῖς; Ὃ δὲ εὐαγγελιστὴς οὐκ ἀπεστέρησε τὴν γυ-
γαῖχα ἐγκωμίου τηλικούτου, οὐδὲ αἰσχύνην ἐνόμισε τὸ
παρ᾿ αὐτῆς αὐτοὺς μαθεῖν προτέρας ταῦτα διανυχτε-

E ρευούσης " οὕτω grau: τὸ φιλάληθες αὐτοῦ δια-

λάμπει τῶν τρόπων, ᾿Επεὶ οὖν ἦλθε, καὶ ταῦτα ci-
πεν, ἀχούσαντες ἐχεῖνοι μετὰ πολλῆς τῆς σπουδῆς
ipiam τῷ μνημείῳ , καὶ θεωροῦσι τὰ ὀθόνια χεί.
μενα ὅπερ ἦν ἀναστάσεως uie) Οὔτε γὰρ, εἰ
μετέθηχάν τινες, τοῦτο ἂν ἐποίησαν τὸ σῶμα γυ-
Z », -y cu b , ^ ΟῚ ,
υνώσαντες οὔτε, εἰ ἔχλεψαν, " τούτου ἂν ἐφρόντισαν
ὥστε ἀραι τὸ σουδάριον χαὶ ἐντυλίξαι, καὶ θεῖναι Etc

nus quam. plumbum linteamina corpori congluti- sj9 ἕνα τόπον" ἀλλὰ πῶς; Ὥς εἰχεν, ἔλαδον ἂν τὸ σῶμα.

nat: ut cum audieris sudaria seorsim posita ja-
cuisse, ne feras eos qui dicunt, ipsum furto sub-
latum fuisse. Neque enim fur adeo stultus fuis-
set, uL In re superflua tantam poneret curam. Qua
de causa sudaria reliquisset? quomodo id faciendo
latuisset? Nam diutius erat ea in re immorandum,
et 51 trardasset, deprehensus fuisset. Cur autem se-
paratim linteamina jacebant, et sudarium seorsim
involutum? Ut discas, non festinanter et tumul-
tuose hoc factum esse, ut haec separatim jacerent,
et illa seorsim. involuta : hinc enim factum, ut
resurrecüonem | crederent. Ideo post hoc illis
Christus. apparet, ex visu jam confirmatis. Hic

* [ἐπιχειμένων pro. ἐχχειμένων recte. Savil. et Codd.
nostri. ]

ec e ,
Α Διὰ γὰρ τοῦτο προλαδὼν ὃ Ἰωάννης, φησὶν, ὅτι σμύρνῃ

συνετάφη πολλῇ; ἣ μολύδδου οὐχ ἥττον συγκολλᾷ τῷ
c - Y: d quom E] f res ω i δά
gc τὰ ὀθόνια - ἵν᾽, ὅταν ἀχούσης OTt τὰ σουδά-
ριὰ ἔχειτο ἰδίᾳ, μὴ ἀνάσχῃ τῶν λεγόντων, ὅτι ἐκλάπη.
Οὐ γὰρ οὕτως ἀνόητος ἣν ὃ κλέπτων, ὁ ὡς περὶ πρδγηῆ
περιττὸν τοσαύτην ἀναλίσκειν σπουδήν. Τίνος γὰρ ἕνε-
χεν τὰ σουδάρια ἠφίει; πῶς δὲ ἂν ἔλαθε τοῦτο ποιῶν ;
Καὶ γὰρ πολὺν εἰκὸς ἦν αὐτὸν ἀναλῶσαι χρόνον,
M , y / ' ,
xai χατάφωρον γενέσθαι μέλλοντα xat βραδύνοντα.
Τί δήποτε δὲ χαὶ χωρὶς τὰ ὀθόνια χεῖται, καὶ τὸ
σουδάριον χωρὶς ἐντετυλιγμένον; Ἵνα μάθης, ὅτι

Β οὐκ ἦν σπευδόντων οὐδὲ EN τὸ πράγμα, τὸ

χωρὶς μὲν ἐχεῖνα, χωρὶς δὲ ταῦτα ἐνθεῖναι χαὶ ἐν -

^ Alli ἰδοῦσα τὸν λίθον ἠρμένον.
b Morel. τοῦτο ἄν.

IN JOANNEM HOMIL. Lxxxv. al. rxxxiv. 581:

τυλίξαι, Ἀπὸ τούτου τῇ ἀναστάσει ἐπίστευσαν. Διὰ — mihi perpende quam sit evangelista a fastu alic-
nus, et quomodo accuratam Petri perquisitionem
testificetur. Nam cum pravenisset illum, et vidis-
set linteamina posita, nihil ultra perquisivit, sed
discessit : lle vero fervens cum intrasset, omnia
diligenter inspexit, et quid amplius vidit, et tunc

hic ad. spectaculum evocatus est. Nam post illum

τοῦτο μετὰ ταῦτα αὐτοῖς φαίνεται ὃ Χριστὸς ἀπὸ τῆς
FA] ἝΞ - Ὅ τ X e Ἁ »
ὄψεως πιστωθεῖσιν. Ὅρα γοῦν xo ἐνταῦθα τὸ ἄτυφον

e es m ^ e E

τοῦ εὐαγγελιστοῦ, πῶς τὴν dxol6suxy τῆς ἐρεύνης τῷ

Πέτρῳ μαρτυρεῖ. Προφθάσας γὰρ αὐτὸν, καὶ ἰδὼν τὰ
ϑρεῦβεις ατροφύαάσας Ya. KIUtOM HESEE Ὁ

aC / εὖ , ^ p ) εἰ 1).

ὀθόνια χείμενα, οὐδὲν πλέον πολυπραγμονεῖ, ἀλλ

DM ὁ 5 - "Y c M 5 8 , ,
αφισταται * εχεῖνος O£ ὁ θερμὸς ενοοτερὼ γένομενος ,

er , 5 - ͵7ὔ /, 5 . 5 . * . ΟΣ ὦ.
ἅπαντα χατώπτευσεν ἀχριδῶς, καί τι πλέον € ingressus, sepulcrala vidit jacentia et divisa.
Nam divisisse, et hoc et illud involutum separa-
tim posuisse, diligentis et accurati cujuspiam erat,

neque perturbat.

M Ux / ὮΝ
εἰσελθὼν, τὰ ἐντάφια εἰδε χείμενα xot διηρημένα. Τὸ

e

Y ^ - ' ' D - XC A NV S4 ses -
γὰρ διελεῖν καὶ χωρὶς μὲν τοῦτο, χωρὶς δὲ ἐχεῖνο θεῖ-
ναι ἑλίξαντα, τινὸς ἦν μετ᾽ ἐπιμελείας ποιοῦντος, xol
οὐχ ὡς ἔτυχε θορυδουμένου.

ὍΔ ΔΑ ci 2 , c N / 9". " . . D
Σὺ δὲ ὅταν ἀχούσης, ὅτι γυμνὸς ὃ Δεσπότης ἄνέ- 5. 'Tu vero cum audieris Dominum nudum — Funerum
^ τ Ὁ ^ Y ANTA / "c/u . . . sumtus et
στη; παῦσαι τῆς πρὸς τὴν χηδείαν μανίας. "Vt γὰρ resurrexisse, absiste ab insano funerum sumtu. 55... 4
ies iubet ive GNCIME M y Matos ui : duo : . . “15 . 3 .
βούλεται ἣ περιττὴ αὕτη δαπάνη καὶ " ἀνόνητος, πολ — Quid sibi vult enim illa superflua inutilisque im- mnatur.

λὴν μὲν φέρουσα τοῖς χηδεύουσι ζημίαν. τῷ δὲ ἀπελ-
ὴν μὲν φέρουσα τοῖς κηδεύουσι ζημίαν, τῷ δὲ ἀπε
, τ -
θόντι χέρδος οὐδὲν, ἀλλ᾽ εἰ χρή τ' εἰπεῖν, καὶ βλάθην ;
TRES CUI 43 2 cag d ξυμδωρι δίας atf γέ:
γὰρ πολυτέλεια τῆς ταφῆς τυμόωρυχίας αἰτία γέ
γονε πολλάχις, καὶ γυμνὸν καὶ ἄταφον ἐποίησεν ἐῤῥῖ-
φθαι τὸν ἐπιμελῶς ταφέντα. Ἀλλ᾽ ὦ τῆς κενοδοξίας "
, 5 ^ ^
πόσην χαὶ ἐν τῷ πένθει τὴν τυραννίδα ἐπιδείχνυται,
, M » ^ M c [./ M c ,
πόσην τὴν ἄνοιαν; Πολλοὶ γοῦν, ἵνα μὴ τοῦτο γέ-
νηται, τὰς λεπτὰς ἐχείνας ὀθόνας διατεμόντες, xal
c “- 5 , 2 L d ^ m
πολλῶν τῶν ἀρωυάτων ἐμπλήσαντες, ὥστε διπλὴ
, - *, DU LI
γενέσθαι τοῖς ἐπηρεάζουσιν ἄχρηστα, οὕτω τῇ γὴ
παραδεδώχασι. Τ᾿ αὔτ᾽ οὖν οὐ μαινομένων; ταῦτ᾽ oU
/,
παραπαιόντων 5 φιλοτιμίαν ἐπιδείκνυσθαι, xot πάλιν
ἃ αὐτὴν ἀφανίζειν; Ναὶ, φησίν ἵνα ὰ ἀσφαλεία
ὑτὴν ἀφανίζειν: Ναὶ, φη ἵνα μετὰ ἀσφαλείας
, M m ΩΣ Ὁ ,
ἔηται παρὰ τῷ νεχρῷ, ταῦτα πάντα μηχανώμεθα.
Jiu y. ^ poo
Τί οὐν; ἂν oi τυμδωρύχοι μὴ λάδωσιν, ol. σῆτες οὐ
/ M , c
λήψονται xai οἵ σχώληχες; Τί δέ; ἂν oi σῆτες καὶ
ς TUE dE eu y δ. 32..λ »
oi σχώληχες μὴ λάδωσιν, ὃ χρόνος xoi ὃ ἰχὼρ οὐχ
ROOM ,. uu bero j
ἀπολεῖ; Θῶμεν δὲ μὴ τυμόωρύχους, μὴ σῆτας, μὴ
S A P"
σχώληχας, μὴ χρόνον, μὴ ἄλλο μηδὲν δαπανᾶν τὰ
j 3 E
χείμενα - ἀλλὰ xai τὸ σῶμα ἀνέπαφον εἶναι μέχρι
τῆς ἀναστάσεως, χαὶ αὐτὰ δὴ ταῦτα χαινὰ xa νεο-
παγὴ xoi λεπτὰ τηρεῖσθαι, τί πλέον ἐντεῦθεν τοῖς
ἀπελθοῦσι γίνεται, ὅταν γυμνὸν μὲν τὸ σῶμα ἐγείρη-
Ων M a e / M ^t € D 5 Ὁ
ται, ταῦτα δὲ ἐνταῦθα μένη, χαὶ μηδὲν ἡμᾶς ὠφελῇ
^ Y 25 3 ( J. 3 ὍΟ Y
πρὸς τὰς εὐθύνας ἐχείνας; Τίνος οὖν ἕνεχεν, φησὶν,
ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ γέγονε; Μάλιστα μὲν μὴ παράδαλλε
c - ,
ταῦτα τοῖς ἀνθρωπίνοις * ἐπεὶ xal μύρον ἐξέχεεν ἣ
, EE M c. “ἢ Iw 2 , 2 Y à Y
πόρνη ἐπὶ τοὺς ἁγίους πόδας ἐχείνου. Ei δὲ χρὴ xol
περὶ τούτων εἰπεῖν, πρῶτον μὲν οὐκ εἰδότων τὸν περὶ
, - e
ἀναστάσεως λόγον τῶν ποιούντων ταῦτα ἐγίνετο. Διὰ
τοῦτό qot Καθὼς ἔθος ἣν τοῖς ᾿Ιουδαίοις. Οὐ γὰρ
- , E: 7T PES
τῶν δώδεχα ἦσαν Oi τὸν Χριστὸν τιμήσαντες, ἀλλ᾽
» L4 c e
ἐχεῖνοι oi μὴ σφόδρα αὐτὸν τιμῶντες. Οἱ γοῦν δώ-
Savil. et

ἀνόνητος Codices nostri. Lezebatur

ἀνόητος.]

pensa, {πὸ lugentibus multum affert. detrimenti,
defuncto nihil lucri; imo si vere dicatur, multum
damni? Sepulturz namque magnificentia in causa
ssepe fuit ut fures corpus nudum et insepultum

D projicerent. Sed o inanem gloriam! quantam illa

-

in luctu tyrannidem, quantam insaniam ostendit!
Multi enim, ne id accidat, tenuia scindunt lintea -
mina, et aromatibus impleta multis, ut duplici ra-
tione furibus sint inutilia, sic terre mandant. An-
non hzc furentium, annon insanorum sunt, am-
bitionem prz se ferre, et rursum illam tollere?
Etiam, inquiunt, ut in tuto sint penes defunctum,
hzc omnia machinamur. Quid ergo? si fures non
auferant, annon vermes et {πο auferent? Quid
vero? si parcant ei vermes et tinez, annon tempus
et sanies perdent? Ponamus autem ut nec vermes,
nec tinez, non tempus, nec quidpiam aliud hac
consumat, sed corpus ad. usque resurrectionem in-
tactum maneat, et hiec omnia nova et minuta ser-
ventur, quid amplius inde defunctis, quando cor-
pus nudum suscitabitur, illa vero in sepulcro ma-
nebunt, nihilque nos juvabunt ad rationem red-
dendam? Cur ergo, inquies, id in Christo factum
est? Noli haec cum rebus humanis miscere : nam
unguentum mulier meretrix effudit 1n sanctos pe-
si1 des. Si de hac re sit loquendum, primo quidem
À hzc facta sunt ab iis, qui resurrectionem nondum

noverant; ideo ait, Ut mos Judeis erat. Non

enim ex duodecim erant qui sic Christum hono-

rabant, sed hi non multum ei honoris tribuebant.

Duodecim ergo eum non sic colebant, sed mor-

tem, cedes, periculaque pro illo subeuntes. Ille

quippe honor quidem erat, sed longe minor isto.

a Morel. αὐτόν. Alius omisit.

582

Alioquin, ut dixi, de hominibus nobis nunc sermo
est : tunc. vero illa Domino exhibita sunt. Et ut

S. JOANNIS CHRYSOST.

Matth. 25. discas nihil hzc Christum curavisse, ait ille: Esu-

35. 37.

rientem me vidistis, et nutrivislis; sitientem, et
potum dedistis; nudum, et induistis. Nusquam
dixit, Mortuum, et sepelistis. Haec porro dico, non
ut sepulturam tollam : absit; sed ut luxum et in-
tempestivam ambitionem succidam. Affectus, in-
quies, dolor et commiseratio erga. defunctum hac
suadent. Non sunt hzc commiseratio erga defun-
ctum, sed vana gloria. Si velis defunctum com-
miserari, aliam tibi funeris monstro rationem, et
doceo te, quo pacto vestimenta apponas quz. cum
illo resurgant et illum. reddant splendidum : que
vestimenta non vermes, non tempus absumunt,

Eleemosy- Don à furibus illa tolluntur. Quaenam hzc sunt?

ctis
dest.

pro

na defun-E]eemosynae amictus. Hzc cum 1llo resurget :
- eleemosynz signaculum cum illo est. His. fulge-

bunt vestibus qui tunc audient : Esurientem me
nutrivistis. Hzc insignes, hc claros reddunt, hzc
in tuto collocant. Quz nunc fiunt, nihil aliud sunt,
quam sumtus tinearum et mensa vermium. Hac
porro dico, non funeralia prohibens, sed modum
excedere vetans, ut tegatur corpus, nec nudum
terrze mandetur. Nam si viventibus praecipitur, ut
nihil plus habeant quam vestimentum ; multo ma-
gis mortuis. Neque enim ita mortuus veste indi-
get, ut vivus. Dum vivimus enim, tam frigoris
quam pudoris causa vestibus egemus; mortuis ad
hc non opus est, sed ne corpus in funere nudum
jaceat. Primum enim tegumentum pulcherrimum
habemus terram, corporum nature aptissimam.
Si ergo ubi tot sunt necessitates, nihil superfluum
inquirendum; multo magis ubi non tanta est ne-
cessitas, intempestiva est ambiüo.

6. At qui viderint, ridebunt, inquies. Riden-
lem sane non tam curare oportet , qui tantum
insaniat. Nunc autem multi potius erunt qui mi-
rabuntur, et nostram laudabunt philosophiam.
Rusu digna sunt non hzc , sed quie nos facimus,
plorantes, lugentes, nos simul cum mortuis defo-
dientes. Hzc et risu et supplicio digna sunt.

ARCHIEP, CONSTANTINOP.

B

C

D

E

“
exa oUy οὕτως αὐτὸν ἐτίμων, ἀλλὰ θανάτῳ xat σφα-
τ Y ce δ MAN MET ^I 5 i ' Y

Y"; χαὶ τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ κινδύνοις. Ἢν μὲν γὰρ xoi

/ A p - -
ἐχείνη τιμὴ, πολλῷ δὲ ἐλάττων ταύτης ἧς εἰπον. Ἄλ-
TN eu » ^ -
Jug δὲ, ὅπερ ἔφην εἰπὼν, περὶ ἀνθρώπων ἡμῖν ὃ λό-
το / ΔΑ ὦ

γος νῦν τότε δὲ ταῦτα περὶ τὸν Δεσπότην ἐγίνετο.
9T A 'u , ς D D

Καὶ ἵνα μάθης ὅτι τούτων οὐδεὶς τῷ Χριστῷ λόγος,

εἰπε" πεινῶντά με εἴδετε, xai ἐθρέψατε" xoi δι-
r4 | e) , M M M , ^

ψῶντα, καὶ ἐποτίσατε" xat γυμνὸν, καὶ περιεθάλετε. Kai

οὐδαμοῦ εἰπε, καὶ τεθνεῶτα, xo ἐθάψατε. Καὶ ταῦτα
, n e

λέγω, οὗ ταφὴν ἀναιρῶν * μὴ γένοιτο ἀλλὰ τὴν ἄσω-

, »

clay ἐχχόπτων καὶ τὴν ἄχαιρον φιλοτιμίαν. Τὸ γὰρ
(0 ES MCMORV ἐπα Mes ^ "TIL

πάθος, φησὶ, καὶ ἣ ὀδύνη, xo ἣ πρὸς τὸν ἀπελθόντα

συμπάθεια ταῦτα πείθει. Οὐχ ἔστι ταῦτα συμπαθείας

τῆς πρὸς τὸν ἀπελθόντα, ἀλλὰ χενοδοξίας. ᾿Επεὶ εἰ
, e e

βούλει συναλγῆσαι τῷ τεθνηχότι, δείκνυμι σοι ἑτέραν

eN RSS D NA cuts / ^

000V χηδείας, Xa διδάσχω σε τμαάτια τιθέναι, τὰ

* συνανιστάμενα αὐτῷ, xai λαμπρὸν ἀποφαίνοντα.

E A ἢ / Ro x

Ταῦτα γὰρ τὰ ἱμάτια οὔτε ὑπὸ σητῶν ἀναλίσχεται,
E 4 E q
οὔτε ὑπὸ γρόνου δαπανᾶται, οὐδὲ ὑπὸ τυμδωρύχων

χλέπτεται. Ποῖα δὴ ταῦτά ἐστιν ; Ἣ τῆς ἐλεημοσύνης

Uu ο
περιθολή. Αὕτη γὰρ μετ’ αὐτοῦ ἀνίσταται ἣ στολή"
N M D

ἐλεημοσύνης γὰρ σφραγὶς μετ᾽ αὐτοῦ. Amb τούτων

λάμπουσι τῶν ἱματίων οἱ τότε ἀκούοντες, πεινῶντά μι

ἐθρέψατε. ᾿Γαῦτα ἐπισήμους ποιεῖ, ταῦτα περιφανεῖς,
c E] c ). I 0t " n X SX Le 2 ce

ταῦτα ἐν ἀσφαλείᾳ χαθίστησι" τὰ δὲ νῦν, οὐδὲν ἕτε-
, DJ

ρόν ἐστιν, ἢ δαπάνη σητῶν xo τράπεζα σχωλήχων.

Καὶ ταῦτα λέγω, οὐ χηδεύειν χωλύων, ἀλλὰ μετὰ

συμμετρίας τοῦτο ποιεῖν, ὥστε σχέπειν τὸ σῶμα, καὶ
Y EY NNI c c I M b ^Y

μὴ γυμνὸν παραδιδόναι τῇ γῆ. Ei γὰρ ζῶντας μιηδὲν
ἔχειν πλέον κελεύει, ἀλλ᾽ ἢ σχέπασμα - πολλῷ μᾶλ-
λον τελευτήσαντας. Οὐ γὰρ οὕτω ? τετελευτηκὸς τὸ
σῶμα δεῖται ἱματίων, ὡς ζῶν xol ἐμπνέον. Δῶντες
μὲν γὰρ, καὶ ψύχους ἕνεκεν xo εὐσχημοσύνης, δεό-
μεθα τῆς τῶν ἱματίων περιθολῆς " τελευτήσαντες δὲ,
τούτων μὲν οὐδενὸς ἕνεχεν, ἵνα δὲ μὴ γυμνὸν χέηται
τὸ σῶμα, δεόμεθα τῶν ἐνταφίων * xal πρὸ τῶν ἐντα-
, ^N ». L). 1). A bh ^ -
φίων δὲ ἔχομεν κάλυμμα χάλλιστον τὴν γῆν, xol τῇ
τοιαύτη τῶν σωμάτων φύσει πρεπωδέστερον. Εἰ τοί-
νυν ἔνθα τοσαῦται χρεῖαι, οὐδὲν δεῖ περιττὸν ἐπιζη-
ns m e E i» TR c 29i.
τεῖν πολλῷ μᾶλλον, ἔνθα οὐ τοσαύτη ἣ ἀνάγχη,
kA 7
ἄχαιρος ἣ φιλοτιμία.
Ἀλλ᾽ οἱ ὁρῶντες γελάσονται, φησίν. Μάλιστα μὲν
χἂν ἡ τις ὃ γελῶν, οὐ πολὺν δεῖ ποιεῖσθαι λόγον, τοῦ
er I , , NV M E
οὕτω σφόδρα ἀνοηταίνοντος" νυνὶ δὲ πολλοὶ οἵ θαυ-
/ eT Y A H Ν
μάζοντες μᾶλλον, καὶ τὴν φιλοσοφίαν δεχόμενοι τὴν
7 , M yv a Ὁ E »5 c
ἡμετέραν. Γέλωτος γὰρ ἄξια οὐ ταῦτα, ἀλλ᾽ ἃ ποιοῦ-
μὲν νῦν, ὀδυρόμενοι, πενθοῦντες, συγχατορύττοντες
ἑαυτοὺς τοῖς ἀπελθοῦσι. Ταῦτα καὶ γέλωτος xo χολά-

Philosophari autem et in his, et in vestium mo- g15 σεως ἄξια. Τὸ δὲ φιλοσοφεῖν xot ἐν τούτοις, καὶ ἐν τῇ
do, hoc certe coronas et laudes nobis conciliat, Α τῶν ἱματίων συμμετρία, στεφάνους καὶ ἐπαίνους ἡμῖν

* [Ita Savil. et Codd. Legebatur συνιστάμενα.]

4 Morel. τετελευτηγότος.

IN JOANNEM HOMIL.

y LJ , D / M ,
προξενεῖ, xal πάντες ἡμᾶς χροτήσουσι, xol θαυμά-
-ῸὋ 7 οω A ^P, M -Ὁ M]
σονται τοῦ Χριστοῦ τὴν δύναμιν, xal ἐροῦσ!" Baal,
, [4 Ὁ 04 -- 3 E an AE 45... Nx 2 X
πόση ἣ τοῦ σταυρωθέντος ἰσχύς; ἔπεισε τοὺς ἀπολ--
7 e ,
λυμένους xa φθειρομένους, ὅτι οὐκ ἔστι θάνατος ὃ
τ , οω
θάνατος: οὐ τοίνυν τὰ τῶν ἀπολλυμένων ποιοῦσιν,
“ὦ , E , ,
ἀλλὰ và τῶν προπεμπόντων εἰς ἀποδημίαν ἀμείνω.
Y M , “- Y D 1
Ἐπεισεν αὐτοὺς, ὅτι τὸ σῶμα τὸ φθαρτὸν τοῦτο χαὶ
LS , E] D m V
γήϊνον, ἱμάτιον ἐνδύσεται τῶν σηρικῶν καὶ y puco-
/ M Y / /
πάστων πολὺ λαμπρότερον, τὴν ἀφθαρσίαν. Διόπερ
Y 1 M Y c δ) i) ἊΣ
οὐδε πολλὴν περὶ τὴν ταφὴν ποιοῦνται σπουδὴν, GL.
τ 7 a FK [4 ABS
ἐντάφιον ἡγοῦνται θαυμαστὸν, βίον ἐνάρετον. Ταῦτα,
c τ ^ ^Y
ἂν φιλοσοφοῦντας ἴδωσιν, ἐροῦσιν * ἂν δὲ καταχαμπτο-
, ^ D
μένους, γυναικιζομένους, χοροὺς περιιστῶντας θρη-
cá c /, ^ , -N
γουσῶν γυναικῶν, γελάσονται xal χωμῳδήσουσι, χαὶ
, , A (Cw /
μυρία χατηγορήσουσι, διασύροντες τὴν εἰχῇ δαπάνην,
2 5N M ^ ,
τὴν ματαιοπονίαν. Καὶ γὰρ ταῦτα ἀχούομεν χατηγο-
΄ [ , M 7 ΘΓ , À dae
ρούντων“ πάντων" xat μάλα εἰκότως. Ποίαν γὰρ ἕξο-
" S τῷ D
μὲν ἀπολογίαν, ὅταν τὸ μὲν σῶμα εἰς ἰχῶρας xol
, , M T
σχώληχας δαπανώμενον χαλλωπίζωμεν, τὸν δὲ Χρι-
- 5 Ὁ Μ ,ὔ M
τὸν περιορῶμεν διψῶντα, γυμνὸν περιιόντα xa ξέ-
, R , τω , , m
vov; Παυσώμεθαξτοίνυν τὴς ματαίας ταύτης σπουδῆς"
"^ 7 N 5 , c M ς - XE ,
κηδεύσωμεν τοὺς ἀπελθόντας, ὡς x«i ἡμῖν xat ἐχεί-
7 Y ^/Y - Y c ox 3. ὦ
vote συμφέρει πρὸς δόξαν Θεοῦ" πολλὴν ὑπὲρ αὐτῶν
/ /, -
ἐπιτελέσωμεν ἐλεημοσύνην, συμπέμιψωμεν αὐτοῖς ἐφό-
Y , - ^m
δια κάλλιστα. Εἰ γὰρ μνήμη θαυμαστῶν ἀνδρῶν τε--
, - , €x c
τελευτηχότων προέστη τῶν ζώντων ( Ὑ περασπιῶ

Ψ

^s / , ^ Y M M S
γὰρ; φησὶ, τῆς πόλεως ταύτης OU ἐμὲ καὶ διὰ Δαυὶδ

τ RJ c^ ^ , A3
τὸν παῖδά μου )* πολλῷ μᾶλλον ἐλεημοσύνη τοῦτο ἐρ-

e M cr M M ,
γάσεται. Αὕτη γὰρ; αὕτη xat vexpouc ἀνέστησεν,

, a , e ino 3 NES Lp e
ἡνίχα “περιέστησαν oi χῆραι ἐπιδειχνύμεναι ὅσα
- , / Jg 5) NC
ἐποίει μετ᾽ αὐτῶν οὖσα ἣ Δορχάς. “Ὅταν οὖν τις μέλλη

ET δ: E - / Y
τελευτᾶϊν, ὃ οἰχεῖος τῷ τελευτῶντι κατασχευαζέτω τὰ

E] 1 , * E / z ^ ,
ἐντάφια, χαὶ πειθέτω τὸν ἀπιόντα τοῖς δεομένοις τι
/ * N , SU X 5 3 /
χαταλιμπάνειν. ἡ Μετὰ τούτων αὐτὸν ἀποπεμπέτω
- , MI , / M
τῶν ἱματίων, πειθέτω χαὶ χληρονόμον ἀφιένα! τὸν
7 , 5 M € - 5 , ,
Χριστόν. Ei γὰρ οἱ βασιλεῖς ἐγγράφοντες χληρονό-
- , ^ / 7
μους, P τοῖς οἰκείοις μυρίαν χαταλιμπάνουσιν ἀσφά-
e T E Y ' s / /
λειαν» ὃ τὸν Χριστὸν ἀφιεὶς μετὰ τῶν παίδων, ἐννόη-
» M Lud N - D
σον ὅσην ἐπισπάσετα: εὔνοιαν xo ἑαυτῷ xo τοῖς αὐτοῦ
E . / τ J. M
πᾶσι. Ταῦτά ἐστι τὰ ἐντάφια xad " ταῦτα ὀνίνησι xal
τοὺς μένοντας χαὶ τοὺς ἀπεργοιμένους. Àv οὕτως ἐν-
τους μένοντας χαὶ τοὺς «Teo OU. QUG. ἜΣ OUTOG €
c Y M
ταφιασθῶμεν, λαμπροὶ χατὰ
' em , Ὁ ENS
τὸ σῶμα θεραπεύοντες, τῆς Ψυχῆς
2: / NAE MOT: '
ἐχεῖ πεισόμεθα δεινὰ, xol πολὺν

b c 5 , 2E
τὸν τῆς ἀναστάσεως ἐσό-
, A URN
μεθα καιρόν" ἂν os
E Ac Εν
ἀμελῶμεν, πολλα

- F ^Y Ἁ i - , A. / E
ὀφλήσομεν γέλωτα. Οὐδὲ γὰρ ἣ τυχοῦσα ἀσχημοσύνη,

μ᾽ DJ ^ Ὁ 5 - 5^ er X Lax
γυμνὸν τῆς ἄρετης ἀπελθεῖν - οὐδε οὕτω τὸ σῶμα

8. Alii παρέστησαν.

* [Ita hunc locum restituimus e Cod. 705. Legeba-
tur in Montfaucon secundum Savilium μετὰ δὲ τούτων
ἀποπεμπέτω τῶν ἱματίων, χληρονόμον ἀφιέναι τὸν Χριστόν.

Cod. 709 μετὰ

τούτων τῶν ἱματίων ἀποπεμπέτω γὰρ Tl»

585
nobisque omnes plaudent, atque mirabuntur Chri-
sti virtutem, dicentque : Pape, quanta est Cru-
cifix1 virtus : suasit morientibus , mortem non esse
mortem : non ergo quasi pro pereuntibus agunt,
sed pro iis qui ad meliorem locum premittuntur.
Suasit illis corpus hoc fluxum et terrenum in-
duendum esse incorruptione , sericis et aureis ve-
stibus longe pretiosiore. Ideoquenon tantam sepul-
ture gerunt curam , sed funeralia mirabilia putant
esse vitam optimam. Hzc dicent, si nos ita philo-
sophantes viderint ; sin fractos, przeficarum choros
circeumducentes, nos deridebunt, traducent, ma-

B ledictis insequentur , vanum superfluumque sum-
tum carpent. Hac enim incusantes omnes audimus,
et jure quidem. Quam enim habebimus excusatio-
nem, quando corpus, quod sanie et vermibus
absumitur, exornamus, Christum vero despici-
mus sitientem , nudum ambulantem, hospitem ?
Vane igitur cure. finem imponamus, defunctos
sepeliamus, ut et nobis et illis conferat ad glo-
riam Dei. Multam pro illis erogemus eleemosy-
nam : mittamus illis pulcherrima viatica. Nam si
memoria preclarorum virorum qui mortui sunt

LXXXVI. al. rxxxv.

Prefica-

rum
in

bus.

chori
funeri-

prodest viventibus (ait enim, Protegam. hanc 4. Reg. 1g.

c

civitatem propter me, et propter David ser-
vum meum ), longe magis eleemosyna hoc faciet.
Hzc certe, hec, inquam, mortuos suscitavit, quan-

34.

do circumsteterunt viduz ostendentes quz fecerat Act. 9. 36.

ipsis contubernalis Dorcas. Cum quis ergo mori-
turus est, qui propinquior est ipsi, paret funeralia,
et moribundo suadeat, ut egenis quidpiam relin-
quat. Cum his emittat indumentis : suadeat etiam,
ut Christum heredem relinquat. Nam si reges
cum heredes conscribunt, familiaribus multam
securitatem. constituunt, qui Christum cum filiis
heredem relinquit, cogita quantam sibi et suis
omnibus attrahet benevolentiam. Hzc funeralia
pulchra sunt, hac juvant et superstites οἱ de-
functos. S1 his utamur funeralibus, resurrectio-
nis tempore splendidi erimus : sin. corpus curan-
tes, animam negligamus , multa ibi gravia patie-
mur, et magnum excitabimus risum. Non enim
parva est ignominia, virtute nudum abire : neque
sic insepultum et projectum corpus dehonestatum
videtur , ut anima virtute nuda. Hanc induamus ,
hac maxime amiciamur per omne tempus : vel

Χριστὸν εἶναι χληρονόμον.]

b [ Emendavimus e Codd. nostris, Morel., quem se-
quutus est Montf., τοῖς οἰχξίοις μοίραν x. ἀσράλειαν, Savil.
ἀσφαλείας, de conjectura , ut videtur.]

584

si eam hic negleximus, saltem in morte sapiamus,
etid curemus per eleemosynam, ut a proximis ju-

vemur. Sicque ex mutuis auxiliis fiduciam mul- E

tam assequamur, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, quicum Patri et una Spiritui
sancto, gloria, imperium, honor, nunc et sem-
per, et in secula saeculorum. Amen.

* [Ita locum e Savil. et Codd. restituimus. Legeba-

Lur περιστείλωμεν μάλιστα. παρὰ πάντα τὸν χρόνον ἠμελή-

$. JOANNIS CHRYSOST.

ARCHIEP. CONSTANTINOF.

ἄταφον ἐῤῥιμιμένον καταισχύνεται. ὡς ψυχὴ τότε γυ-
τ 2 m , ,
υνὴ τῆς ἀρετῆς φαινομένη. Ταύτην ἀμφιάσωμεν,
, ,
ταύτην περιστείλωμεν, * μάλιστα μὲν παρὰ πάντα τὸν
, M ^ Lo
χρόνον" εἰ δὲ ἐνταῦθα ἠμελήσαμεν, x&v τελευτῶντες
M -
γήψωμεν, καὶ τοῖς οἰκείοις ἐπισχήψωμιεν συμπράττειν
ἀπελθοῦσι δι᾿ ἐλεημοσύνης ἥμῖν. Οὕτω oz" ἀλλήλων
, , Dh
βοηθούμενοι παῤῥησίας πολλῆς * ἐπιτύχωμεν, χάριτι
xai φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ X Ὁ
φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ, ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, δόξα,
7 ec c -
κράτος, τιμὴ, νῦν xal ἀεὶ, xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. "A uv.

σαμϑν x. τ. À.]
v Legendum putat Savil. ἐπιτευξόμεϑα.

L—————————————— M ————————————————————————————

513

HOMILIA LXXXVI.

Cap. XX. v. 10. Abierunt ergo iterum disci-
puli ad semetipsos. 11. Maria autem stabat
ad monumentum. foris plorans.

1. Proclive ad. misericordiam est muliebre ge-
nus. Hoc autem dico, ne mireris cur Maria
acerbe fleat in. sepulero; Petrus vero non item :
nam ait, Discipuli abierunt ad semetipsos ,
illa ero flens stabat. Ymbecillis erat. natura ,

necdum futuram resurrectionem clare noverat : B

quemadmodum etiam illi, visis. linteaminibus ,
credentes abierunt ad. semetipsos perculsi. Et cur
non statim. abierunt in Galileam, ut mandatum
ipsis fuerat ante passionem ? Fortasse reliquos ex-
spectabant. Alioquin autem adhuc admodum per-
plexi erant. Hi igitur nunc abierunt ; illa vero ad
locum stabat. Multum enim , ut dixi, eam conso-
labatur vel conspectum monumentum. Vides illam
iu "bod ad majus solatium se inclinantem , ut locum per-
Vr oPanm spiceret ubi corpus jacebat? Ideo non parvam

post resur- tantze. diligenti: mercedem accepit. Quod. enim
rectionem

prima vi- discipuli non viderunt, hoc mulier prima vidit, €

dit, sedentes angelos , alium. ad pedes, alium ad ca-
put, in vestibus albis : vel ipse habitus hilarita-
tem et gaudium pra se ferebat. Quia enim. non
animi sublimis mulier erat, ut ex sudariis resurre-
ctionem conjiceret ; aliquid amplius efficitur : ange-
los videt sedentes hilari veste , ita ut hoc spectacu-
lum illam erigeret et consolaretur. Verum nihil ei
de resurrectione dicunt; sed paulatim ad hanc

doctrinam inducitur. Litas nec. assuetas visiones

à Alü ἴσως ὅτι δὲ ἔτι.

OMIAIA zz.

5 c crx
Απῆλθον οὐν πάλιν πρὸς ἑαυτοὺς oi μαθηταί. Μαρία
i / -
δὲ εἱστήχει πρὸς τὸ μνημεῖον χλαίουσα ἔξω.

Περιπαθές πως τὸ γυναικεῖον γένος, xot πρὸς οἶκτον
5 € / πω NÉ 12S, cr n 7
ἐπιῤῥεπέστερον. Τοῦτο δὲ εἰπὸν, ἵνα μὴ θαυμάσης
EUN , M Lud 5 / -Ὁ-Ὁ ͵ ;
ct δήποτε Μαρία μὲν πικρῶς ἐθρήνει τῷ τάφῳ" Πέ-

ΝΑ

τρος δὲ οὐδὲν τοιοῦτον ἔπαθεν. Οἱ μὲν γὰρ μαθηταὶ,
V LEES * € M TN € y /,
φησὶν, ἀπῆλθον πρὸς ἑαυτοὺς; ἣ δὲ εἱστήχει δαχρύου--
σα. Καὶ γὰρ ἣ φύσις εὐέμπτωτος, καὶ τὸν περὶ ἄνα-
, 55/7 - ΜΝ , , - -
στάσεως οὐδέπω σαφῶς ἤδει λόγον * καθάπερ ἐχεῖνοι
τὰ ὀθόνια θεασάμενοι xal πιστεύσαντες, ἀπῆλθον
Y € ^ 3 / y! ,ὔ e τὶ
πρὸς ἑαυτοὺς ἐχπληττόμενοι. Καὶ τίνος ἕνεχεν οὐκ
εὐθέως ἦλθον εἰς τὴν Γαλιλαίαν, καθάπερ αὐτοῖς συν -
/ N D / 5 / ' '
τέταχτο πρὸ τοῦ πάθους; ᾿Ανέμενον τοὺς λοιποὺς
a» Y y^ NN X - EA / A 2 /
ἴσως" xai ἄλλως δὲ, &ct ἐν ἀκμαζούση ἦσαν ἐχπλή-
T εἶ S. pn τι 9 5A ee / ᾿
ξει. Οὗτοι μὲν οὖν ἀπῆλθον " ἐκείνη δὲ εἱστήχει πρὸς
hd / , M cl » " A "A
τῷ τόπῳ. Μέγα γὰρ, ὅπερ ἔφην, πρὸς παραμυθίαν
τὸὼω € E m—-

x«i μνῆμα φαινόμενον. "Op&c γοῦν αὐτὴν, ὥστε
πλέον ἀναπαύεσθαι, xal παραχύπτουσαν, καὶ βουλο-
/ N / ὅν. Y M - y. UON
μένην τὸν τόπον ἰδεῖν ἔνθα τὸ σῶμα ἔχειτο; Διὰ δὴ

eX A ^ [ΩΣ , A^ N RÀ
τοῦτο χαὶ τῆς πολλῆς ταύτης σπουδῆς {μισθὸν ἔλαῤεν

E] / Δ Y ^ “Ὁ € M . 55
o0 μικρόν. Ὃ γὰρ οὐχ εἰδον ot μαθηταὶ, τοῦτο εἶδεν
ἣ γυνὴ πρώτη, χαθημένους ἀγγέλους, τὸν μὲν πρὸς
ποδῶν, τὸν δὲ πρὸς χεφαλὴς ἐν λευχοῖς: xai τὸ

χῆμα φαιδρότητος πολλῆς γέμον xot χαρᾶς. ᾿Κπειδὴ
gn qoiopovros "nis Yep J.ngicae EIER

᾿ 3 e P T NB cep NM [2 DEN
γὰρ οὖκ ἦν ὑψηλὴ τῆς γυναιχὸς ἣ διάνοια, ὡς ἀπὸ
τῶν σουδαρίων "ὑποδέξασθαι τὴν ἀνάστασιν, γίνεται

, / NT) , T / 2 No
τί πλέον, καὶ ἀγγέλους θεωρεῖ χαθημένους ἐν φαιδρῷ
τῷ σχήματι, ὥστε αὐτὴν ἀναστῆσαι τέως τοῦ πάθους

ἐντεῦθεν xol παραμυθήσασθαι. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲν αὐτῇ περὶ

b Savil, [ et Codd. nostri ] παραδέξασθαι.

IN JOANNEM IIOMIL.
ἀναστάσεως λέγουσιν" ἀλλ᾽ ἠρέμα προδιδάζεται τῷ
δόγματι τούτῳ. Εἶδεν ὁ ὄψεις φαιδρὰς, χαὶ μᾶλλον ἢ
χατὰ τὴν συνήθειαν" εἰδε σχῆμα λαμπρόν" ἤκουσε
συμπαθοῦς φωνῆς. Ti γάρ φησι ; Γύναι, τί χλαίεις ;

^' p , "
Διὰ δὲ τούτων ἁπάντων, ὥσπερ θύρας ἀνοιγομένης,
/ y /
κατὰ μικρὸν εἰς τὸν περὶ ἀναστάσεως ἤγετο λόγον.
" S - ^ -- ,
Καὶ ὃ τρόπος δὲ τῆς χαθέδρας αὐτῶν εἰς ἐρώτησιν

SEN κὺ ᾿ 1 2 ci Y. '
αὐτὴν ἦγε᾽ xai γὰρ ἐνέφαινον, ὅτι ἤδεσαν τὸ

c ων , EI i
γεγονός. Διὰ τοῦτο οὐδὲ ὁμοῦ χάθηνται, ἀλλὰ

^ 351) Y M , ES ^
διεστηκότες ἀλλήλων. ᾿πειδὴ γὰρ οὐκ εἰχὸς αὖ-
Y PS c e , ' τοὺς 5 oni
τὴν τολμῆσαι ἁπλῶς πυθέσθαι, καὶ τῇ ἐρωτήσει
M - , c /" » EUN 32X WN 4)
χαὶ τῷ τρόπῳ τῆς χαθέορας Δ ΤΣ dou ἐπὶ διάλε-
ξιν. TONS αὕτη; Θερμῶς ἅμα χαὶ φιλοστόργως "
Moss τὸν Κύριον μου, xal οὐχ οἶδα ποὺ τεθε ίκασιν
αὐτόν. Τί φής ; οὐδέπω οὐδὲν περὶ ἀναστάσεως οἶδας,
δ e , b
ἀλλ᾽ ἔτι θέσιν φαντάζη; Ὁρᾷς πῶς οὐδέπω ὑψηλὸν
χατεδέξατο δόγμα ; Καὶ ταῦτα εἰποῦσα, ἐστράφη εἰς
τὰ ὀπίσω. Καὶ ποία αὕτη ἀχολουθία, πρὸς ἐχείνους
^ , 7 ἊΝ , 5
διαλεγομένην, xai μηδέπω μηδὲν ἀχούσασαν παρ
τ Ὁ 3 M ^ - D
αὐτῶν, στραφῆναι εἰς τὰ ὀπίσω ; ᾿Ιϊμοὶ δοκεῖ, ταῦτα
7 D * y 2 00
λεγούσης αὐτῆς, ἄφνω φανεὶς ὃ Χριστὸς ὄπισθεν αὐτῆς
32 ρ M 2 / zl , * 7 N
ἐχπλῆξζαι τοὺς ἀγγέλους, χἀχείνους * θεασαμένους τὸν
, M c , M cC , ' c
Δεσπότην, καὶ τῷ σχήματι, xai τῷ βλέμματι, καὶ τῷ
- - 4 "^ 1
χινήματι εὐθέως ἐμφῆναι, ὅτι τὸν Κύριον εἶδον - xal
M - , M /
τοῦτο τὴν γυναῖχα ἐπέστρεψε, xai εἰς τὰ ὀπίσω στρα-
- , is cr /
φῆναι ἐποίησεν. " Exetvotc μὲν οὖν οὕτως ἐφάνη " τῇ γυ-
λοι ΕῚ e dX zi ΝΕ. , 2
ναιχὶ δὲ οὐχ οὕτως, ὥστε αὐτὴν μιὴ ἐκ πρώτης ἐχπλῆξαι
^ * , - c ὦ ,
τῆς ὄψεως, ἀλλ᾽ ἐν ᾿εὐτελεστέρῳ xat χοινῷ τῷ σχήματι.
YN 2 τ Y Y CEN E EL fep ΤῚΝ
Καὶ δῆλον ἐξ ὧν καὶ χηπουρὸν αὐτὸν εἰναι ἐνόμιζε. 'Γὴν
Y [τ ΡΞ eun z ὑὸς τ / a EN τς νηλὸ 2
δὲ οὕτω ταπεινὴν οὐχ ἔδει ἀθρόον ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ ἀγα-
- *5 A T
γεῖν, ἀλλ᾽ ἠρέμα. Πάλιν οὖν αὐτὴν ἐρωτᾷ - lüvas,
- m— 7 NEA
τί χλαίεις; τίνα ζητεῖς: Τοῦτο E P εἰδέναι
αὐτὸν, ὃ “βούλεται € ἐρωτῆσαι; χαὶ εἰς ἀπόκρισιν ἤγαγε.
Τοῦτο οὖν χαὶ ἣ γυνὴ συνιεῖσα, οὐ

ἔτι τὸ ὄνομα τοῦ

᾿Ιησοῦ λέγει, ἀλλ᾽ ὡς εἰδότος τοῦ ἐρωτῶντος περὶ

οὗ
, , 5 AN 5 , , M 5 ,
πυνθάνεται, φησίν" Εἰ σὺ ἐδάστασας αὐτὸν, εἶπέ uot
ce X 3-91 EN 2, Ὁ / 7, UE
ποὺ ἔθηχας, xav αὖτὸν do) Πάλιν θέσιν καὶ ἄρσιν,
M ' , M e ,
xoi τὸ βαστάσαι, ὡς περὶ νεχροῦ διαλεγομένη, φησίν.
^ D , y -
Ὁ δὲ ἐμφαίνει, τοῦτό ἐστιν * εἰ διὰ τὸν φόδον τῶν
3 WE »y ey 2 2 m Y 7 X o9 9x
Ἰουδαίων ἤρατε αὐτὸν ἐντεῦθεν, εἴπατέ μοι, καὶ ἐγὼ
/ M » ΩΣ
λήψομαι αὐτόν. Πολλὴ ἡἣ εὔνοια χαὶ φιλοστοργία τῆς
, εἰ ct ΠΑ S VN. SN kJ ΝΑ 58} 5 - m *
γυναιχός" "üUnow δὲ οὐδὲν οὐδέπω map αὐτῇ. Διὰ
m M , 5 c c 2a N 5» 3
τοῦτο λοιπὸν προτίθησιν αὐτῇ τοῦτο, οὐ δι᾽ ὄψεως,
CE “ M ss, m2.
ἀλλὰ διὰ φωνῆς. "Kc σπερ γὰρ τοῖς ᾿Ιουδαίοις ποτὲ μὲν

E / NV X^ ^ S. E , et Y

ἐγνωρίζετο , ποτὲ oz XOT AoG Ἣν XX πᾶρων * QUtO) XX
, ς P] , / , Y

φθεγγόμενος; ἡνίχα ἐδούλετο, τότε γνώριμον ἕξαυτὸν

M i] -
ἐποίει. Καὶ γὰρ ὅτε τοῖς ᾿Ιουδαίοις ἔλεγε, Τίνα ζη-

* [ Ita Savil. et Codd. nostri. Legebatur θεασαμένους

σπότη» χαὶ τῷ ÉL. καὶ τῷ χιν.]

* Morel. ἀτελεστέρω. [Paulo ante pro ἐπ

mus ἐχπλῆξαι e Savil. et Codd, videns
TOM. VIII.

zt dedi-

y ez
565

Lxxxvr. al. rnxxxv.
conspexit. Vidit habitum. splendidum, audivit
consolantem vocem. Quid enim ait? 15. Mulier,
quid ploras ? Per hoc, quasi aperta janua, paula-
tim ad sermonem de resurrectione ducebatur. Ex
modo quoque sedendi ad interrogandos illos in-
ducebatur : videbantur quippe scire quod factum
fuerat. Ideo non una scdent, sed aliquantum di-
stantes. Quia enim credibile non erat, ipsam inter-
rogare ausuram esse, et interrogatione sua et se-
dendi modo invitant illam ad. colloquium. Quid
ergo illa? Ferventer simul et amanter : Tulerunt
Dominum meum , et nescio ubi posuerunt eum.
Quid dicis? nondum resurrectionem cogitas, et
positam esse imaginaris? Viden' quomodo nondum
sublimem doctrinam acceperit? 14. Hcc cum. di-
xisset , conversa est retrorsum. Et quznam hzc
consequentia? illos alloquens , cum nihildum ai-
disset , ab illis retrorsum convertitur ? Mihi qui-
dem videtur , hac illa dicente , repente Christum
iri retro apparuisse, et angelos obstupefecisse , illos-
que, viso Domino, statim et habitu, et aspectu, et
nutu indicavisse, se Dominum videre; quod effecit
ut se mulier retro converteret. Illis ergo sic appa-
ruit ; mulieri vero non sic, ne illam ex primo con-
sem perterrefaceret , sed in viliore et vulgatiore
vestitu. Hine vero palam illud est, quod eum
esse hortulanum putaverit. Tam humilem autem
non par erat statim ad. sublimia ducere, sed sen-
sim. Illam ergo rursus interrogat : 15. Mulier,
quid ploras ? quem queris? Hoc declarat ipsum
intellexisse, quod vellet interrogare, et ad respon-
P dendum induxit. Hoc cum ipsa mulier intellige-
ret, non Jesu nomen dixit, quasi ipse nosset de
quo illa sciscitaretur, sed ait : Si. tu sustulisti
eum , dicito mihi ubi posuisti , et ego eum tol-
lam. Rursum dicit positum, sublatum, ac si
mortuus esset. Hoc porro significat : Si propter
Judaeorum timorem hinc sustulistis eum , dicite
mihi, et ego eum tollam. Magna benevolentia,
magnus amor mulieris; sed. nihil sublime sapit.
Ideo jam non visu, sed voce se notum ipsi facit.
Quemadmodum enim Judzis modo notus, modo
ignotus etiam presens erat : sic cum loqueretur ,
notus erat , $1 quando id vellet. Nam cum Judzis
dicebat, Quem queritis ὃ neque vultu, neque voce
notus fuit, donec voluit : id quod etiam hic conüi-
git, ipsamque tantum nomine suo vocavit , expro-

D

b Alii εἰδέναι αὐτόν, alii [Savil. et Codd. nostri | αὐ -
TV.

* Morel. ὑψηλὴν ὃὲ οὐδέπω παρ᾽ αὐτῆς.

ὧι

tangi
luit,

dci D UNE ad. Patrem , rogabo eum , et dabit vobis alium

586 S.

brans ipsi quod de vivente talia imaginaretur. Quo-
modo autem 16. Conversa dicit, si quidem illam
alloquebatur? Opinor ipsam, cum diceret, Ubi

JOANNIS CHRYSOST.

posuistis eum, ad angelos conversam esse, ut sci-
scitaretur cur obstupescerent : hinc Christum vo-
cantem ad se illam converüsse, seseque voce
notum reddidisse. Nam cum vocavit illam , Ma-
ria , tunc ipsa illum cognovit. Sic non a visu, sed
a voce cognitio profecta est. Quod si dixeris,
Unde constat angelos obstupuisse, et ideo conver-
sam fuisse mulierem? hic etiam dices : Unde
constat ipsam tetigisse illum, et procidisse? Vc-
rum ut hoc liquet ex eo quod dixerit, 17. JVoli
me tangere : sic et illud. constat ex eo quod sese

Cur Chri- convertisse dicatur. Cur dixit : /Voli me tangere ὃ
stus a Maria

no-

Quidam dicunt ipsam spiritualem gratiam petere,
quod audisset illum discipulis dicentem : Si abiero

Paracletum.

9. Et quomodo illa quz non aderat cum disci-
pulis, hzc audire potuit? Alioquin longe est ab
hac sententia imaginatio hujusmodi. Quomodo
petit , cum nondum ille ad Patrem abiisset? Quid
ergo ? Videtur mihi adhuc velle illam cum ipso
versari, ut prius, et ex gaudio nihil. magnum
cogitare, etiamsi longe melior factus erat secun-
dum carnem. Ab hac ergo illam cogitatione ab-
ducens, neve tanta cum libertate se alloquatur
( neque enim cum discipulis similiter versari con-
spieitur), illius cogitationem erigit, ut cum ma-
jore reverentia sibi attendat. Si dixisset ergo,
Noli ad me accedere, ut prius ; non enim eodem in
statu res sunt, neque eodem modo vobiscum ver-
saturus deinceps sum; id fastum et arrogantiam
sapuisset : illud vero , /Vondum ascendi ad Pa-
trem , etsi lenius, idipsum significat. Cum dicit
enim, /Vondum ascendi , declarat se eo festinare
et tendere : eum autem qui illuc migraturus erat,
nec ultra cum hominibus. versaturus , non opor-
tebat eodem quo prius animo intueri. Quod au-
tem 1ta se res habeat, sequentia declarant. "ade,
dic fratribus : Fado ad Patrem meum et Pa-
trem. vestrum , et Deum meum et Deum »ve-

strum. Atqui non hoc statim facturus erat, scd

post quadraginta dies. Cur ego hoc dicit? Ut illius

4 Suspicatur Savilius legendum στραφῆναι. Aliquot
Mss. habent στραφεῖσδι. [Στραφῆναι pro στραρεῖσαν edidi-
mus e duobus Codd. nostris. |

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

τεῖτε ; οὐ τὴν ὄψιν, οὗ τὴν φωνὴν ἐπέγνωσαν, ἕως
ἠθέλησεν: ὃ δὴ καὶ ἐνταῦθα συνέδη. Kat τὸ ὄνομα
αὐτῆς μόνον ἐχάλεσεν, ὀνειδίζων καὶ καθαπτόμενος,
ὅτι ταῦτα περὶ τοῦ ζῶντος ἐφαντάζετο. Πῶς δὲ Στρα-
φεῖσα λέγει, εἴ γε πρὸς αὐτὴν διελέγετο ; ᾿Εμοὶ δοχεῖ
εἰποῦσαν αὐτὴν τὸ, Ποῦ τεθείχατε αὐτὸν, “ στραφῇ -
ναι πρὸς τοὺς ἀγγέλους ὡς ἐρωτῶσαν, τί ἐξεπλάγησαν"
εἶτα τὸν Χριστὸν καλέσαντα αὐτὴν ἐπιστρέψαι πρὸς
ἑαυτὸν ἀπ᾽ ἐχείνων, xo διὰ τὴς φωνῆς δῆλον ἑαυτὸν
ποιῆσαι. Ὅτε γὰρ ἐχάλεσεν αὐτὴν, Μαρία, τότε αὖ-
τὸν ἐπέγνω. Οὕτως οὐχ ὄψεως ἦν, ἀλλὰ φωνῆς ἡ ἐπί-
γνωσις. Ei δὲ λέγοιεν, πόθεν δῆλον, ὅτι οἵ ἄγγελοι
ἐξεπλάγησαν, καὶ διὰ τοῦτο ἐπεστράφη ἣ γυνή; καὶ ἐν--
ταῦθα ἐροῦσι, πόθεν δῆλον, ὅτι ἥψατο αὐτοῦ, χαὶ
προσέπεσεν ; "AA. ὥσπερ τοῦτο δῆλον ἀπὸ τοῦ εἰπεῖν,
Μή μου ἅπτου" οὕτω χἀκχεῖνο, ἀπὸ τοῦ εἰπεῖν, ὅτι
ἐστράφη. Τίνος δὲ ἕνεχεν εἶπε, Mi, μου ἅπτου ; "Τινές
φασιν, ὅτι χάριν αἰτεῖ πνευματιχὴν, ἀχούσασα μετὰ
τῶν μαθητῶν λέγοντος - ' E&v πορευθῶ πρὸς τὸν Πατέ-
ρα, ἐρωτήσω αὐτὸν, χαὶ δώσει ὑμῖν ἄλλον Παρά-
χλητον.

Καὶ πῶς ἣ μὴ παροῦσα μετὰ τῶν μαθητῶν, ταῦτα
ἤχουσε; Ἄλλως δὲ, χαὶ πόῤῥω τῆς διανοίας ταύτης f,
τοιαύτη φαντασία. llc δὲ αἰτεῖ, οὐδέπω πρὸς τὸν
Πατέρα ἀπελθόντος: Τί οὖν; Δοχεῖ μοι βούλεσθαι
αὐτὴν ἔτι συνεῖναι αὐτῷ, ὥσπερ τότε, καὶ ἀπὸ τῆς χά-
ρδὶς μνηδὲν ἐννοῆσαι μέγα,, εἰ xo πολλῷ βελτίων ἐγε--

/ - N / ' T / - 5 , ecu τ
A γόνεξει χατὰ σαρχα. αὐτῆς γοὺυν QUT oro «utt τῆς

3 ,ὕ D e A - eS
ἐννοίας, xot τοῦ μετὰ πολλῆς aoc) ? ἀδείας διαλέγεσθαι
5.ἊΧ N L - ,
(οὐδὲ γὰρ τοῖς μαθηταῖς φαίνεται λοιπὸν ἐπιχωριά-
ζ ὃ ,ὔ ΓΕ 3205 N / cr 25
ὧν ὁμοίως), ἀνάγει αὐτῆς τὴν διάνοιαν, ὥστε αἰἶδε--
ΕΝ 5 oe ΄ ᾿ 3 P
σιμώτερον αὐτῷ προσέχειν. "lo μὲν οὖν εἰπεῖν, μὴ
, L δ ΕῚ -
πρόσιθι μοι, χαθάπερ χαὶ πρότερον" 00 γὰρ ἐν τοῖς
E] Y V / -
αὐτοῖς τὰ πράγματα, οὐδὲ ὁμοίως μέλλω συνεῖναι λοι-
N - / S
πὸν ὑμῖν * πρόσαντες ἦν χαὶ κόμπον ἔχον " τὸ δὲ εἰπεῖν,
y
Οὔπω dvaGíónx« πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ xol ἀνε-
Mt M 2) δὴν c AX ^
παχθὲς, τὸ αὐτὸ δηλοῦντος ἦν. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι Οὔπω
» 6264 5 , ch ^5 - , 5 ,
ἀναδέῤηχα, ἐμφαίνει, ὅτι ἐχεῖ σπεύδει καὶ ἐπείγεται"
X NX 5 -T DA 3 / N / S 5
τὸν δὲ ἐχεῖ μέλλοντα ἀπιέναι, xol μηχέτι μετὰ dy-
͵7 /, , ΜΌΝ N ^ τ ὩΣ
θρώπων στρεφεσύαι, οὐκ ἔδει μετὰ τῆς αὐτῆς δρᾶν
^ , c οὴ ^ , V ucp τυ ἐν ἡ -
διανοίας ἧς χαὶ πρὸ τούτου. Kat ὅτι τοῦτό ἐστι, δηλοῖ
- τιν Π A δον τς Οἱ - 5^ E e ,
τὸ ἑξῆς. Πορεύου, * εἰπὲ τοῖς ἀδελφοῖς, ὅτι πορεύομαι
^ bI I , N M , c - M 7
πρὸς τὸν Πατέρα μου xat Πατέρα ὑμῶν, xoi Θεόν
μου χαὶ Θεὸν ὑμῶν. Καίτοι οὐχ ἔμελλε εὐθέως τοῦτο
- A c 3 ET
ποιεῖν, ἀλλὰ μετὰ τεσσαράχοντα ἡμέρας. Toc οὖν τοῦτό
, D / 5
φησιν; Ἀναστῆσαι βουλόμενος αὐτῆς τὴν διάνοιαν,
N » ce 5 M ^ M E] , rpDN ON.
xaX πεῖσαι, ὅτι εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀπέρχεται. "lo δὲ,
, - -
Πατέρα μου xai Πατέρα ὑμῶν, xoi Θεόν μου xoi

^ [Ita optime uterque Codex noster. Editi δειλίας.
Savilius conjecerat παῤῥησίως, alii aliud. ]
* [ xat εἰπέ Savil. et Cod, 705.]

iN JOANNEM HOMIL.

Θεὸν ὑμῶν, τῆς οἰκονομίας ἐστὶ, ἐπεὶ xo τὸ ἀναδὴ-
τω M Y
vat τῆς σαρχός ἐστι. IIpoc γὰρ τὴν οὐδεν μέγα Qav-
ταζομένην ταῦτα φθέγγεται. Ex£poc οὖν αὐτοῦ Πα-
Ei γὰρ τῶν
m— » ,
δικαίων ἑτέρως Θεὸς καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων * πολ-

M o arcey, Ges / ' 3
vp, xat ἑτέρως ἡμῶν; Πάνυ μὲν οὖν.
S YE y c : E E St 23 Y
λῷ μᾶλλον τοῦ Y toU καὶ ἡμῶν.᾿᾿ὑπειδὴ γὰρ εἶπεν, Eine
Ἔλα ᾿ Ξ: -
τοῖς ἀδελφοῖς, ἵνα μιὴ ἀπὸ τούτου ἴσον τι φαντασθῶσι,
5 EX , $ ὧχ M M »
δείχνυσι τὸ ἐνηλλαγμένον. Αὐτὸς μὲν γὰρ ἔμελλε xa-
- — - c d ^
θιεῖσθαι ἐπὶ τοῦ θρόνου τοῦ πατρικοῦ, οὗτοι δὲ παρε-

E]

/ M
στάναι. Ὥστε εἰ xol χατὰ τὴν οὐσίαν τὴν ἐν σαρχὶ
EJ -ῸὉ e .- X ^ ,
ἀδελφὸς ἡμῶν ἐγένετο, ἀλλὰ τῇ τιμὴ πολὺ διενήνοχε,

Y 37 9 c PU MI) e M trae e.
καὶ οὐδέ ἐστιν εἰπεῖν ὅσον. Αὕτη μὲν οὖν ἀπέρχεται
ταῦτα ἀπαγγέλλουσα τοῖς μαθηταῖς. Τ οσοῦτόν ἐστι

A4€XX τὰ n o ES

προσεδρία xol χαρτερία καλόν. ' Exsivot δὲ πῶς λοιπὸν
E y / E / 3N 2 yp τ᾽
οὐκ ἤλγησαν μέλλοντος ἀπιέναι, οὐδὲ ἐφθέγξαντο οἷα
καὶ πρότερον ; lóvs μὲν οὖν ὡς τεθνηξομένου, τοῦτο
Υ̓͂ c NN » , , Ὁ Μ 5^
ἔπασχον" νῦν Os, ἀναστάντος, τίνος ἕνεχεν ἔμελλον ἀλ-

» EJ ͵7 NY M ' EJ N δφινς, Δ e
γεῖν 5 Ἀπήγγειλε δὲ xat τὴν ὄψιν καὶ τὰ ῥήματα, ἅπερ
ς X2 E N / 5 S UNE Xe ΤῊ
ἵχανὰ ἦν αὐτοὺς παραμυθήσασθαι. ἐπειδὴ οὖν εἰκὸς ἦν
τοὺς μαθητὰς ταῦτα ἀχούοντας, 7| διαπιστεῖν τῇ γυ-
γαιχὶ, ἢ πιστεύσαντας ἀλγεῖν, ὅτι αὐτοὺς οὐ κατηξίωσε
τῆς ὄψεως, χαίτοι is Ennius: ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ
αὐτοῖς qabicatans ἵν᾽ οὖν μὴ ταῦτα δ π Θοντεῖ idle
σιν, οὐδὲ ἡμέραν μίαν ἀφῆχε διελθεῖν, ἀλλ᾽ εἰς ἐπι-

/ e N 2 δ o y^ 28/7 2 /
θυμίαν αὑτοὺς ἀγαγὼν τῷ τε ἤδη εἰδέναι ἐγηγέρθαι

τ DU ^ Ὸω c

αὐτὸν, τῷ τε παρὰ τῆς γυναιχὸς ἀχοῦσαι, διψῶσιν

, - 528 - ᾿ !5e hr ^ ' $^ /^
αὐτοῖς ἰδεῖν xat περιφόθοις οὐσιν (ὃ xoà αὐτὸ μάλιστα
^ , 2 ΄, / , » ! , / Ἧι 25: ἢ
τὸν πόθον ἐποίει πλείονα), τότε ὀψίας γενομένης, P ἐφί--

᾿ AS I , - / ΄

στατο, xai μετὰ πολλοῦ τοῦ θαύματος. Καὶ τί δή-
,

ἐφάνη;
^

αὐτοὺς εἶναι περι ιδεε

, g 2Y
ποτε ἑσπέρας Oc: τότε μάλιστα εἰχὸς ἣν

uxx ivt Pal. ΠΧ ΧΥ. 587
mentem erigeret, ipsique suaderet, se ad colos
ascensurum. Illud vero, Patrem meum et Pa-
trem vestrum , et Deum meum et Deum wve-
strum , ad incarnationem pertinet ; sicut et ascen-
dere carnis est. Haec enim 1111 dicit, quie nondum
sublimia cogitabat. Alio itaque modo ejus Pater
est, et alio noster? Sane quidem. Nam si alio
modo justorum Deus est, alio. ceterorum. homi-
num: multo magis alter Fili, aliter noster est
Deus. Cum enim dixit, Dic fratribus , ne hinc
aliquam suspicarentur aqualitatem , differentiam
apponit. Ipse namque in solio paterno sessurus
erat ; illis vero adstare datum est. Itaque licet se-
cundum carnalem substantiam frater noster sit

effectus, honore multum a nobis differt; nec

quantum differat dici potest. Ipsa ergo abut, νυ.

haec nuntiatura discipulis. Tantum est assiduitas
et perseverantia bonum. llli vero cur non dolue-
runt quod abiturus esset , neque eadem quz prius
loquuti sunt? Tunc ut moriturum. plangebant ;
nunc illo resurgente, quz dolendi causa ? Nuntia-
vit autem Maria et visionem et verba, quae pos-
sent illos consolari. Quia ergo credibile erat , eos
hac audientes, vel non credituros esse mulieri ,
vel, si crederent , zegre laturos , quod se non visu
illo dignatus esset, etsi promisisset se in Galilza
ipsis appariturum esse : ne igitur hzc secum ver-
santes moleste ferrent, ne unam quidem diem
preeterire sivit; sed injecto ex resurrectionis noti-
tia desiderio, necnon ex narratu mulieris, cum

ic. ᾿Αλλὰ τὸ θαυμαστὸν, πῶς εἰς jam videndi desiderio ferverent, et metu essent

φάντασμα αὐτὸν οὐχ ἐνόμισαν; xoi γὰρ quee A suspensi (idipsum enim desiderium augebat ):

γῶν εἰσῆλθε τῶν θυρῶν, καὶ iod Mótoza μὲν
xa ἣ γυνὴ mpoAaGoüca πολλὴν τὴν πίστιν εἰργάσατο:
» ^N M M Nc M » 2 -
ἄλλως δὲ, xat τρανὴν xoi ἥμερον τὴν ὄψιν αὐτοῖς
pc EZ € / D 2 ς ἡ M ΄ ON τὸ

ἐπέδειξεν. “Ἡμέρας δὲ οὐχ ἐπέστη μὲν, ὡς συλλεγῆναι
ἅπαντας δμοῦ" πολλὴ γὰρ ἦν ἣ ἔχπληξις. Οὐδὲ γὰρ
τὴν θύραν ἐπάταξεν, ἀλλ᾽ ἀθρόον ἔστη μέσος, χαὶ
ἐπέδειξε τὴν πλευρὰν χαὶ τὰς χεῖρας. Ἅμα δὲ χαὶ
τῇ φωνῇ κχατεστόρεσε χυμαίνοντα τὸν λογισμὸν,
5 , Eo .α c ^ / V - Y
εἰπών" Eipávn ὑμῖν" τουτέστι, μὴ θορυδεῖσθε- καὶ
δήματος ἀναμνήσας, ὃ πρὸ τοῦ σταυροῦ πρὸς αὐτοὺς
3 E 3 Y o Dx CN € o V /^

εἶπεν Eigen τὴν ἐμὴν ἀφίημι ὑμῖν: χαὶ πάλιν,
᾿Εν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχετε, ἐν τῷ χόσμῳ θλίψιν ἕξετε.
Ἐχάρησαν δὲ οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον: ὋὉρᾶς
ἐπὶ τῶν ἔργων τοὺς λόγους ἐχθαίνοντας ; ^O γὰρ ἔλεγε
πρὸ τοῦ σταυροῦ, ὅτι Πάλιν ὄψομαι ὑμᾶς, καὶ χαρή-

L
Y

x N e Uma 27

χαρὰν ὑμῶν οὐδεὶς
» *y- xe es ἃ. “" “ἡ 2 7, Jg

αἴρει ἀφ ὑμῶν, ^ τοῦτο νῦν ἔργῳ ἐπλήρωσεν. Ἅπαντα

ε E € NI N Y
σεται ὕμων ἡ χαρὸια, χαὶ τὴν

ὅτε

b Alii ἐρίσταται. Paulo post Morel. ὅτε μάλιστα.

b

tunc, cum vesper Jam esset , adstitit, idque mira-

18.

bili modo. Et cur im vespera apparuit? Quia veri- Cur in ve-
simile erat, ipsos tune maxime formidare. Sed ?"* Chr-

stus

disci-

quod mirabile est, quomodo non ipsum phantasma pulis appa-

esse putaverint? nam januis clausis, et statim
ingressus est. Certe mulier przoccupans magnam
fidem indiderat : alioquin. vero. clarum ipsis et
suavem conspectum exhibuit. Interdiu autem non
venit, ut simul omnes congregarentur : multo
namque erant stupore repleti. Non pulsavit ja-
nuam, sed statim medius stetit, et ostendit. atus
et manus : simulque voce fluctuantes cogitationes
sedavit dicens, 19. Pax vobis , hoc est, Ne tur-
bemini; in mentemque ipsis revocat id quod ante
crucem dixerat ipsis, Pacem meam relinquo vo-
bis ; ac rursum, 7n me pacem habete ; in mun-
do tribulationem habebitis. 90. Gavisi suni

^ Alii τοῦτο τοίνυν ἔργῳ.

39:

ruerit,

Joan. 16.
22.
Dan.8. 17.

588

autem discipuli viso Domino. Viden' rebus
verba confirmari? Nam quod dixit ante crucem :
Iterum videbo vos, et gaudebit cor vestrum ,

S. JOANNIS CHRYSOST.

et gaudium vestrum nemo tollet a vobis ; hoc
nunc opere complevit. Hzc porro omnia ipsos ad
certissimam fidem induxerunt. Quia enim inexpia-
bile bellum contra Judaeos habebant , saepe repe-
tit illud , Pax vobis , parem bello consolationem
afferens.

3. Hoc primum ipsis verbum post resurre- αὶ
ctionem dixit (ideo Paulus quoque ubique ait,
Gratia vobis et pax) : mulieribus autem leu-
tiam dieit, quia in moerore hic sexus degebat, et
hanc primum acceperat maledictionem. Congruen-
ter itaque viris propter bellum, pacem; mulie-
ribusque propter dolorem, letitiam. annuntiat :
solutisque tristibus omnibus, crucis praeclara
opera przdicat : hec sunt. pax. Postquam igitur
obices omnes sublati sunt, victoriam splendi-
dam constituit, omniaque recte completa sunt;
deinde ait demum : 91. Sicut misit me Pater, y
et ego mitto vos. Nullam habebitis difficultatem,
tum ob ea quz facta sunt, tum ob meam mitten-
tis auctoritatem. Hoc illorum animum erigit, et
magnam verbis fidem facit, si quidem velint opus
ipsius suscipere. Neque ultra Patrem rogat, sed
auctoritate sua virtutem illis indit. 22. /nsuffla-
vit enim, et dixit : Accipite Spiritum sanctum.
95. Quorum remiseritis peccata, remittuntur ;
et quorum retinueritis, retenta sunt. Sicut enim
rex profectos mittens, potestatem dat ut In car-
cerem mittant, et ex carcere liberent : sic Christus
illos mittens, hac potestate donat. Quomodo ergo αὶ
dicit : /Visi ego abiero, ille non veniet, et nunc
Spiritum dat? Quidam dicunt, ipsum non Spiri-
tum dedisse, sed illos per. insufflationem ad. reci-
piendum Spiritum idoneos fecisse. Nam si Daniel
viso angelo perculsus est, quid non passi fuissent
illi, si tam ineffabilem gratiam accepissent, nisi
prius illosadhuc discipulos praeparasset? Ideo non
dixit, Accepistis; sed, ;Zccipite Spiritum. san- gy;
ctum. Nec tamen aberraverit quis si dicat illos A
tunc accepisse potestatem quamdam spiritualem
et gratiam; sed non ita ut mortuos suscitarent, et
virtutes facerent, sed ut peccata dimitterent : di-

* [Ita Savil. et Morel. πρώτην χαράν Montf. et Cod.
709; πρώτην τὴν ρὸν Cod. 705. Verbis, ταῖς δὲ γυναιξὶ
χαράν, respicit Matth. 28. 9. Cfr, Inc. in Pascha VI
inter Spur. hujus Tomi, p. 270, C.]

b [ Ita Cod. 705. Addebantur post πέμποντος verba
διό φησιν, quee Savilius uncis inclusit. ]

ARCHIEP.

CONSTANTINOP.

M τ -
δὲ ταῦτα ἐνῆγεν αὐτοὺς εἰς πίστιν ἀχριδεστάτην.
^» ^ A -
᾿ὑπειδὴ γὰρ πόλεμον ἄσπονδον εἶχον πρὸς ᾿Ιουδαίους,
Ix 2 /, S a ΝΕ e» - /5€ SAN
συνεχῶς ἐπιλέγει τὸ, εἰρήνη ὑμῖν, ἀντίῤῥοπον διδοὺς
τοὺ πολέμου τὴν παραμυθίαν.

Τοῦτο γοῦν πρῶτον μετὰ τὴν ἀνάστασιν εἰπε τὸ
εου “ον M Il UJ - e p € -
δῆμα (διὸ καὶ Παῦλος πανταχοῦ φησι, Χάρις ὑμῖν
xol εἰρήνη): ταῖς δὲ γυναιξὶ χαρὰν εὐαγγελίζ

ρήνη ς δὲ γυναιξὶ χαρὰν εὐαγγελίζεται,

; oce
διότι ἐν λύπαις τὸ γένος ἐκεῖνο ἦν, καὶ ταύτην ἐδέξατο

/ S -

Ἐπρώτην ἀράν. Καταλλήλως μὲν οὖν τοῖς ἀνδράσι,
δὴ v l4 -

διὰ τὸν πόλεμον, εἰρήνην" ταῖς δὲ γυναιξὶ, διὰ τὴν
, /

λύπην, εὐαγγελίζεται χαράν. Πάντα δὲ χαταλύσας
N λ / ES e

τὰ λυπηρὰ, ἐπιλέγει τὰ κατορθώματα τοῦ σταυροῦ "

τὸ ΝΣ / 5p o E
ταῦτα δὲ ἦν ἣ εἰρήνη. ᾿Επεὶ οὖν ἅπαντα ἀνήρηται
N
τὰ χωλύματα, xoi τὴν νίχην χατέστησε λαμ-

Y Λ xj
πρὰν, xal χατώρθωται πάντα" εἶτα λοιπόν φησι"
Καθὼς ἀπέστειλέ με ὃ Πατὴρ, χἀγὼ πέμπω ὑμᾶς.

, y » c
Οὐδεμίαν ἔχετε δυσχολίαν ἀπό τε τῶν ἤδη γεγενημέ-
γων, ἀπό τε τῆς ἀξίας ἐμοῦ τοῦ πέμποντος. ΒΞ

0 5 , S. s M - ΑΙ V ow Ν
ταῦθα ἐπαίρει αὐτῶν τὴν ψυχὴν, καὶ δείκνυσι πολὺ
N 5 , » / * 5 c WO C 2 NEA
τὸ ἀξιόπιστον, εἴ γε μέλλοιεν αὐτοῦ τὸ ἔργον ἀναδέ-
* NON / ^ S /
χεσθαι. Καὶ obxért παράχλησις πρὸς τὸν Πατέρα

, δ -
γίνεται, ἀλλ᾽ αὐθεντίχ δίδωσιν αὐτοῖς τὴν δύναμιν.
/ ΝΥ c

᾿Κνεφύσησε γὰρ, χαὶ sims: Λάόδετε Πνεῦμα ἅγιον.
Ὧν ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφέωνται, xat ὧν χρατῆτε,
χεχράτηνται. Καθάπερ γάρ τις βασιλεὺς ἄρχοντας
c) / ct H 2 ^ , Nom €

ἀποστέλλων, * ἐξουσίαν εἰς δεσμωτήριον xot ἐμόαλεῖν,
χαὶ ἀφιέναι δίδωσιν: οὕτω καὶ τούτους ἐχπέμπων,
ταύτῃ περιδάλλει τῇ δυνάμει. Πῶς οὖν φησιν - "Eàv
μὴ ἀπέλθω, ἐκεῖνος οὐ μὴ ἔλθῃ, καὶ δὴ τὸ Πνεῦμα
δίδωσι; "Tívsc μέν φασιν, ὅτι οὐ τὸ Πνεῦμα ἔδωκεν,
9 3 5 δ A Ψ N Ν € ^ M A3 um ,

ἄλλ᾽ ἐπιτηδείους αὐτοὺς πρὸς ὑποδοχὴν Ot ἐμφυση-
ματος “χατέστησεν. Εἰ γὰρ ἄγγελον ἰδὼν ὁ Δανιὴλ

, ,
ἐξέστη, τί τὴν ἀπόῤῥητον χάριν ἐκείνην δεχόμενοι
^ »

οὐχ ἂν ἔπαθον, εἰ μὴ μαθητὰς αὐτοὺς πρότερον χατε-
σχεύασε ; Διὰ τοῦτο οὐχ εἰπε, φησὶν, ἐλάθετε Πνεῦμα
ἅγιον - ἀλλὰ, Λάδετε Πνεῦμα ἅγιον. Οὐχ ἂν δέ τις
ς , ὶ Lo ? / , Χ ,ὔ 55 ,

ἁμάρτοι χαὶ τότε εἰληφέναι αὐτοὺς λέγων ἐξουσίαν
τινὰ πνευματικὴν xal χάριν" ἀλλ᾽ οὐχ ὥστε νεχροὺς

, M , - 5 -
ἐγείρειν καὶ δυνάμεις ποιεῖν, ἀλλ᾽ ὥστε ἀφεῖναι ἅμαρ-

, c mM
τήματα" διάφορα γὰρ τὰ χαρίσματα τοῦ Πνεύματος.

e [ καί, quod legebatur ante ἐξουσίαν, auctoribus 88 -
vilio et Cod. 709, ante ἐμθαλεῖν tÀransposuimus. Cod. 705
ita habet hunc locum : χαθάπερ τις...... ἀποστέλλων, ἐξου-
ciu) ἔχων χαὶ τοῦ ἀρεῖναχι xxt τοῦ ἐμθαλεῖν εἰς δεσι.. δίδωσιν. ]

d Ali! χατεσχεύασεν.

IN JOANNEM HOMIL.

X ry ^
Διὸ ἐπήγαγεν" Ὧν ἂν ἀφῆτε, ἀφέωνται,
/ NN

ποῖον εἰδος ἐνεργείας δίδωσιν.

δεικνὺς
' Exei δὲ μετὰ ἅτεσσα-
ράκοντα ἡμέρας τὴν τῶν σημείων ἔλαθον ἐνέργειαν "
διό φησι. Λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου
Πνεύματος ἐφ᾽ ὑμᾶς, xoi ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε
Ἱερουσαλὴμ xol ἐν πάσῃ τῇ ἸΙουδαίᾳ " μάρτυρες δὲ
διὰ τῶν σημείων ἐγίνοντο. Καὶ γὰρ ἄφατος ἣ τοῦ
Πνεύματος χάρις xol πολυειδὴς ἣ δωρεά. Τοῦτο δὲ
γίνεται, ἵνα μάθῃς €, ὅτι Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ xoi Πνεύ--
ματος ἁγίου | uix ἣ ὃ δωρεὰ xo ἐξουσία. Ἃ γὰρ δοχεῖ
ἰδιάζοντα εἰναι τοῦ Πατρὸς, ταῦτα xai τοῦ Yi ἰοῦ εἶναι
φαίνεται, xxt τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Πῶς οὖν οὐδεὶς
ἔρχεται πρὸς τὸν Υἱὸν, φησὶν, ᾿Εὰν μὴ ὃ Πατὴρ £i-
χύσῃ αὐτόν: ᾿Αλλὰ τοῦτο δείχνυται τοῦ ΥἹοῦ ὄν. ᾿Εγὼ
γάρ εἶμι, φησὶν, 1j ὅδός * οὐδεὶς ἔργεται πρὸς τὸν Πα-
τέρα, εἰ μὴ δι ἐμοῦ. “Ὅρα δὲ αὐτὸ καὶ τοῦ Πνεύμα-
τος ὄν. Οὐδεὶς γὰρ δύναται εἰπεῖν Κύριον [ησοῦν Χρι-
στὸν, εἰ κὴ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. Καὶ πάλιν, τοὺς ἀπο-
στόλους ποτὲ μὲν ὑπὸ τοῦ Πατρὸς, ποτὲ δὲ ὑπὸ τοῦ
γιοῦ, ποτὲ δὲ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος δεδόσθαι τῇ
᾿Εχχλησίᾳ, καὶ τὰς διαιρέσεις τῶν χαρισμάτων Πα-
τρὸς xai YioU καὶ ἁγίου Πνεύματος δρῶμεν οὔσας.
Πάντα τοίνυν πράττωμεν ὥστε δύνασθαι τὸ Πνεῦ-
μα τὸ ἅγιον ἔχειν παρ᾽ ἑαυτοῖς, xa τοὺς ἐγχκεχειρισμέ-
νους τὴν ἐνέργειαν μετὰ πολλῆς θεραπεύωμεν τῆς
τιμῆς. Μεγάλη γὰρ ἣ τῶν ἱερέων ἀξία. Ὧν ἂν ἀφῆτε,
φησὶν, ἀφέωνται αἱ ἁμαρτίαι. Διὸ καὶ Παῦλος ἔλεγε "
ΠΕείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις μῶν xo ὑπείχετε, xai
ὑπερεχπερισσοὺ ἡγεῖσθε αὐτοὺς ἐν τιμῇ. Σὺ μὲν γὰρ τὰ

τς - ^ eT φὰς 4) Lad 25wN 7
σαυτοῦ μεριμνᾷᾶς" x&v ταῦτα διάθη χαλῶς, οὐδείς σοι
b» , ἀὐ εν ς N E ' 5. 9 ie
εσται λόγος Ο Ot ἱερεὺς 4 Xy τον οἰχειον
- 5 , , X δὲ b! y ες , -
χαλῶς oixovou,o7, βίον, τὸν δὲ cov ἦτοι ἁπάντων τῶν

τῶν ἄλλων

ὶ αὐτὸν μὴ μετὰ ἀχριδείας ἐπιμελήσ ;
περὶ αὐτὸν μὴ μετὰ ἀχριδείας μελήσηται, μετὰ
m Ὁ ^ , L4 ^
τῶν πονηρῶν εἰς τὴν γέενναν ἄπεισιν" xal πολλάχις
D M M D
ἀπὸ τῶν οἰχείων οὐ προδοθεὶς, ἀπὸ τῶν ὑμετέρων
unt. μὰ M , λ 3 ES e 5
ἀπόλλυται, ἂν μιὴ πάντα τὰ εἰς αὐτὸν ἥχοντα ἅπαρ-
p - 2» 7 5 Ὁ MN Y /
τίση χαλῶς. Εἰδότες οὖν τοῦ κινδύνου τὸ μέγεθος, πολ-
- » ^ M m
λὴν ἀπονέυετε αὐτοῖς εὔνοιαν * ὃ xat Παῦλος ἠνίξατο
E ἣν c - PC
λέγων, ὅτι Αγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν * * xo
m € 5 51 m
οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ᾽ Ὥς λόγον ἀποδώσοντες. Διὸ τῆς πολ-
NES / MEA
λῆς δεῖ θεραπείας αὐτοὺς ἀπολαύειν. "Exv δὲ ἐπεμ-
i6 i ς ς μ.
€ , x e 3). ty - Ye - S! 5^5
ῥαίνητε μετὰ τῶν ἄλλων αὐτοῖς χαὶ ὑμεῖς, xat οὐδὲ
S ue , e ^ , σ » Α M 5 5
τὰ ὑμέτερα χαλῶς διαχείσεται. | Eoc " γὰρ ἐν εὐθυ-
μίᾳ διάγει ὃ os τώ ugue ἐν ἀσφαλεία ἔσται xoi τὰ
τῶν ἜΤΕΙ «ἂν δὲ, dodagioess ἐχείνων xol
2^5
οὐδὲ
2 Ax. eie.) M y Y n ^ ;
ἀγρυπνεῖν ὁμοίως δύναται, οὔτε τὴν τέχνην διασώ-

5 m 5 , ^ 9 e
ἀπεχθῶς ἐχόντων πρὸς αὑτόν, ταλαιπωρῆται,

a Sic omnes tum Editi tum Manuscripti ; Franciscus
tamen Aretinus post quinquaginta dies vertit, et. sic
lezendum videtur : nam vere post quinquaginta dies in
sancla Pentecoste signorum operationem acceperunt,

LXXxXVi. al. Lxxxv.

589
versa enim sunt. Spiritus charismata. Ideo addi-
dit : Quorum remiseritis, remittuntur, ostendens
quod genus operationis largiatur. lllic vero post
quadraginta dies vim. signorum acceperunt : id-
circo ait : Jccipietis virtutem supervenientis
Spiritus sancti in vos, et eritis mihi testes in
Jerusalem et in Judca. "Vestes fuerunt per si-

D gna : ineffabilis quippe est Spiritus gratia et mul- *

tiplex donum. Hoc ita fit, ut discas Patris, Filii
et Spiritus sancti unum esse donum, unam potesta-
tem. Nam qua Patris propria videntur, eadem
et Filii et Spiritus sancti esse deprehenduntur.
Quomodo ergo nemo venit ad Filium, JVisi
Pater traxerit eum? Verum hoc Fili quoque
esse ostenditur : nam ait, Égo sum via; nemo
venit ad Patrem, nisi per me. Hoc quoque Spi-
ritus esse videas : nam /Vemo potest dicere Do-
minum Jesum Christum, nisi inSpiritu sancto.
Ac rursum apostolos, modo a Patre, modo a Filio,
modo a Spiritu sancto Ecclesiz datos fuisse dicitur:
ac divisiones gratiarum Patris, Filii et Spiritus
sancti esse videmus.

C

4. Omnia ergo faciamus ut Spiritum sanctum
nobiscum habere possimus,et concreditam ope-
randi gratiam summopere colamus. Magna quippe
est sacerdotum dignitas. Quorum remiseritis pec-
cata, inquit, remittuntur. Ideo dicebat Paulus :
Obedite prepositis vestris, et subjacete eis, ut
maximum ipsis habeatis honorem. Tu enim rem
tuam curas; etsi tu. hic recte disponas, nulla

D tibi aliorum | ratio erit : sacerdos autem si recte
suam ordinaverit vitam, tuam vero aliorumque
omnium sibi commissorum non diligenter curave-
rit, cum scelestis in gehennam abibit; ac sepe
non ex suis, sed ex alienis in perniciem ruit, nisi
omnia, qui penes ipsum erant, perfecerit. Tan-
tum ergo videntes periculum, multa illos bene-
volentia prosequamini : id quod et Paulus signifi-
cavit dicens : /psi pervigilant pro. animabus
vestris, non simpliciter, sed Ut rationem reddi-
turi. Quapropter ipsi magno sunt cultu honoran-
di. Quod si eis cum aliis insultaveritis, neque ve-
stra bene disponetis. Quamdiu enim gubernator
bono est animo, rectores etiam intuto erunt. Quod

i, conviciantibus illis et hostiliter agentibus, mi-
sere agat, nec vigilare potest, neque artem suam
exercere, et vel invitus in sexcenta illos mala conji-

E

b Morel. ἐστὶ λόγος. [ Mox Savil. τοῦ δὲ σοῦ. Tum verba
ἤτοι ἁπάντων τῶν περὶ αὐτόν absunt a Codd. nostris, Et
vere videntur ab interpolatore esse profecta, ]

* [ Hic desinit God. 709, mutilus aliquot foliis.]

Act. τ, 8:

Spiritus
;ralia inef-
fabilis.

Joan. 6.44

Ibid. 14.6.
1. Cor 12.
3.

Hebr.
17.

y3-

Sacerdo-
tum digni-
tas et onus.

Ibidem.

S. JOANNIS CHRYSOST.

Q

9o

ciet. Sic et sacerdos si debito apud vos honore frua-
tur, etiam vestra poterit recte dispensare : sin illum
in merorem conjiciatis, sic solutis manibus illos 518
vobiscum fluctibus absorbendos objicietis, etiamsi ^

strenuo sint animo. Cogita quid de Judzis Christus

Matth. 23. dicat : Super cathedram Moysis sederunt scribe

2.

2. Cor. 5,

Matth.7
Luc. 6.

sy

4. alterius oculo. acerbius scrutamur?

et Pharisei. Omnia quecumque dixerint vobis
ut faciatis, facite. Nunc non est dicendum : Su-
per cathedram Moysis sederuntsacerdotes; sed, Su-
per cathedram Christi. Ejus enim doctrinam exce-
perunt. Ideo dicit Paulus : Pro Christo legatione
fungimur, tamquam Deo exhortante pro nobis.
Nonne videtis seculi principibus omnes subesse :
ac sepe etiam eos qui genere, vita, et prudentia b
potiores illis sunt? Attamen ob ejus reverentiam
qui illos constituit, nihil. horum cogitant, sed re-
gis placitum verentur, quisquis tandem sit is qui
prefecturam accipit. Atqui ubi homo consttuit,
tantus adest timor : ubi vero Deus ordinat, ordi-
natum despicimus, ipsique conviciamur, mille con-
tumeliiseumaspergimus, et cum de fratribus nostris
judicare prohibeamur, contra sacerdotes linguam
acunnus. Et qua venia hzc digna fuerint, quando
irabem 1n oculo nostro non videntes, festucam 1n
nescis te tibi €

1'* gravius judicium parare, cum sic judicas? Hac

porro dico, non quod illos probem, qui indigne
sacerdotium administrant; nam illos admodum
deploro et lugeo : neque tamen sic illi sunt a sub-
ditis, maximeque a simplicioribus judicandi. Licet

corum vita sit imfamata, tu, si attendas, nihil. da-

mni accipies in iis, que illis a Deo commissa sunt.

S1 enim per asinam vocem emitti curavit, et. per
vatem benedictiones spirituales largitus est; si
bruti ore, et impura Balaami lingua propter im-
probos Judaos operatus est: multo magis pro-
pter vos bene moratos, etiamsi sacerdotes admo- p
dum scelesti sint, sua omnia perficiet, et mittet
Spiritum sanctum. Neque enim pura mens pro-
pter propriam puritatem. Spiritum attrahit; sed
gratia omnia operatur. Omnia enim, inquit, pro-
pter vos, sire Paulus, sive Apollo, sive Cephas.
Quidquid enim concreditum habet sacerdos, solins
Dei donum est, et quantumcumque humana philoso-
phia proficiat, gratia semper illa minor apparebit.
Hzec porro dico, non ut segniter vitam institua -

^

c Morel. χἂν μὲν ἀπολαύει τῆς παρ᾽ ὑμῶν τιμῆς. Alii τῆς
παρ᾽ ὑμῶν θεραπείας.

a Alii τοῦ βασιλέως.

b Alii λοιδορούμεθα.

* [ Hac , zzi... ἀρελεατέρων, apud Savilium inclusa,

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ζειν, xat doy iuglois αὐτοὺς repone xaxoic. Οὕτω
x«i ἱερεὺς, “ἂν μὲν ἀπολαύῃ τῆς παρ᾽ ὑμῶν τιμῆς,
χαὶ τὰ δι ἔτερα διαθεῖναι χαλῶς δυνήσεται * ἂν δὲ ἀθυ-
pla αὐτοὺς περιθάλλητε, τὰς χεῖρας ἐχλύσαντες εὖχει-
ρώτους μεθ᾽ δυῶν αὐτοὺς ποιήσετε τοῖς χύμασι, xày
σφόδρα γενναῖοι ὠσιν. ᾿ννόησον τί περὶ τῶν ᾿Ιουδαίων
φησὶν ὃ Χριστός: "Exi «7; Μωῦσέως καθέδρας ἐχά-
θισαν οἱ γραμματεῖς χαὶ οἱ Φαρισαῖοι. Πάντα οὖν,
ὅσα λέγουσιν ὑμῖν ποιεῖν, ποιεῖτε. Νῦν δὲ οὐχ ἔστιν εἰ-
€ ἌΝ m “- , /. , , P e -
πεῖν" ἐπὶ τῆς Μωύσέως καθέδρας ἐχάθισαν οἱ ἱερεῖς "
2 , Sy PX ev m Y me Fgy'V 5, / ^ NT
Q^, ἐπὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ. Τ᾽ ἣν εδέ
ἀλλ᾽, ἐπὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ. ἣν γὰρ ἐχείνου διεδέξαντο
διδασχαλίαν. Διὸ καὶ Παῦλός φησιν: Ὑπὲρ Χριστοῦ
πρεσδεύομεν, ὡς τοῦ Θεοῦ παραχαλοῦντος Ov ἡμῶν.
Οὐχ ὁρᾶτε ἐπὶ τῶν ἔξωθεν ἀρχόντων ἅπαντας ὕπο-
: ex
5 i / , » , M
A IFRONTSES χαὶ γένει βελτίους ὄντας πολλόχις xot
βίῳ χαὶ συνέσει τῶν δικαζόντων αὐτούς; Ἀλλ᾽ be
διὰ τὸν δεδωχότα οὐδὲν τούτων ἐννοοῦσιν, ἀλλ᾽ αἰ-
δοῦνται τὴν ψῆφον * τοῦ βασιλεύοντος, χἂν ὁστισοῦν
ὃ λαδὼν ἡ τὴν ἀρχήν. Εἶτα ἂν ἄνθρωπος χειροτο-
νήση,, τοσοῦτος φόδος" τοῦ δὲ Θεοῦ γειροτονοῦντος ;
χαὶ ὑπερορῶμεν τὸν χειροτονούμενον, xat " λοιδοροῦ--
M , 2 S , M ^ 5^
μεν, x«i μυρίοις ὀνείδεσι πλύνομεν, καὶ τοὺς ἀδελ--
φοὺς Tuy κωλυθέντες χρίνειν, κατὰ τῶν ἱερέων τὴν
γλῶσσαν ἀχονῶμεν. Καὶ ποῦ ταῦτα ἀπολογίας ἀξια,
ὅταν τὴν μὲν ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τῷ ἡμετέρῳ δοχὸν μὴ
iV | p. eq uRApmqarqegitesspr Un
, ES ΄ PS
βλέπωμεν, τὸ δὲ χάρῳφος τοῦ ἑτέρου πιχρῶς περιερ-
γαζώμεθα; οὐχ οἶσθα ὅτι χαὶ χαλεπώτερον σαυτῷ
- NON , εἴ ^ 8 ΣῪΝ D /
ποιεῖς τὸ δικαστήριον οὕτω δικάζων ; Καὶ ταῦτα λέγω,
οὐχ M E τοὺς ἀναξίως τὴν ἱερωσύνην διοι-
UV. ἀλλὰ xal Egone ἐλεῶν χαὶ donum οὐ
υ. ἣν διὰ τοῦτό gnp δίχαιον εἶναι παρὰ τῶν Gpyo-
μένων x guisa xol μάλιστα τῶν πάνυ ἀφελεστέ-
ρων. Κἂν γὰρ ὃ βίος αὐτῶν σφόδρα διαδεύλημένος

7, σὺ δὲ, ἂν σαυτῷ προδέχαβο * οὐδὲν Ἐαβοθλλθ πῃ

εἰς τὰ ἐξριξχειρισμενα αὐτῷ παρὰ τοῦ Θεοῦ. Ei γὰρ
V M /à
δι᾿ ὄνου φωνὴν Bags ἐποίησε, καὶ διὰ μάντεως
,
εὐλογίας πνευματικὰς ἐχαρίσατο, καὶ ἐν ἀλόγῳ στό-
E NC cS Y

ματι xoà ἐν ἀκαθάρτῳ γλώττῃ τοῦ Βαλαὰμ. ἐνεργήσας

NN ^ , - NN d : 6 205

διὰ τοὺς προσχεχρουχότας ᾿Ιουδαίους πολλῷ μᾶλλον

s»e m. d N , , 2 PRORA. ὺλ qo
δι᾿ ὑμᾶς 5 vou εὐγνώμονας, εἰ καὶ σφόδρα φαῦλοι siat

- D ^ Z M

of ἱερεῖς, τὰ αὐτοῦ πάντα ἐργάσεται, καὶ πέμψει τὸ
- δ - 7

Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Οὐδὲ γὰρ ὃ καθαρὸς ἀπὸ τῆς οἰχείας

? M

ἐπισπᾶται αὐτὸ χαθαρότητος ' ἀλλὰ χάρις ἐστὶν ἣ τὸ
e— 9 f , b τ M ^ 5 € — »

πϑὶν ἐργαζομένη. Πάντα γὰρ, φησὶ, δι’ ὑμᾶς, εἴτε
Ὁ , ᾿ y LUNA τ |» »ev:

Παῦλος, εἴτε Ἀπολλὼς, εἴτε Κηφᾶς. Ἃ γὰρ &yxeyst-

ρισται ὃ ἱερεὺς; Θεοῦ μόνου ἐστὶ δωρεῖσθαι" xat ὅπου -

absunta Cod. 705, videnturque deberi interpolatori. Ex
eodem Savil. mox pro zz» edidimus χἂν γάρ. ]
Morel. οὐδὲ παραθ. [Mox αὐτοῖς pro αὐτῷ Cod. 705. |

d Morel. τοὺς ἀγνώμονας.

IN JOANNEM IIOMIL.

περ ἂν f; ἀνθρωπίνη φθά λοσοφία, ἐλά 7
0 ἂν f, ἀνθρωπίνη φθάσῃ φιλοσοφία, ἐλάττων τῆς
χάριτος ἐχείνης φανεῖται. Καὶ ταῦτα λέγω, οὖχ ἵνα
ΔΑ ' - , , - 243? d Δ
ῥαθύμως τὸν ἑαυτῶν βίον οἰχονομῶμεν, ἀλλ᾽ ἵνα μὴ
^ L2 - /,
ῥαϑυμούντων τινῶν τῶν προεστώτων, ὑμεῖς οἱ ἀργό-
- 7 ,
μενοι ἑαυτοῖς πολλάκις ἐπισωρεύητε τὰ χαχά. Καὶ τί
^ ,
Xo τοὺς tee ; Οὔτε — 06, οὔτε ἀρ) xn γγξελος ἐργά-
κα σῦκον
σασθαί τι δύναται εἰς τὰ δεδομένα παρὰ Θεοῦ - ἀλλὰ
Πατὴρ χαὶ Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα πάντα οἰχονομεῖ * ὃ
ΡΣ Δ ΠΤ ΠΝ ZEE TED
ὃς ἱερεὺς τὴν ἑαυτοῦ ἀρνία ὥτταν, αὶ m ἑαυτοῦ

παρέχει: ἰρέοι Καὶ γὰρ οὐδὲ δίκαιον ἣν διὰ τὴν Éxé- 619 Salutis. nostre. lederentur.

pou χαχίαν εἰς τὰ σύμόολα τῆς σωτηρίας ἡμῶν τοὺς
πίστει προσιόντας παραδλάπτεσθαι. Ταῦτα οὖν ἅπαν-
τα εἰδότες, χαὶ τὸν Θεὸν « φοδώμεθα, χαὶ τοὺς ἱερέας
Ὁ , x e - ,
αὐτοῦ ἐντίμως ἔχωμεν, πᾶσαν αὐτοῖς ἀπονέμοντες
, e * * - ,
τιμήν "ἵνα χαὶ ὑπὲρ τῶν οἰχείων χατορθωμάτων, χαὶ
29 MAR CU με εν , M “ V
ὕπερ τῆς εἰς ἐχείνους θεραπείας πολλὴν λάδωμεν παρὰ
τοῦ Θεοῦ τὴν ἀμοιδὴν, γάριτι χαὶ φιλανθρωπία τοῦ
"1 n Lp X e Y ρ BRL
, c πω 3 - 7 m 5 7 mM Y
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρὶ
ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξ ζ ἡ, νῦν χαὶ
υ. 5» ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, χράτος, τιμὴ, νῦν xol
9.1 A ΑἹ N 5. m LE 5 7ὕ
ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

rLxxxvir. al. nrxxxvi.

591
mus, sed ne, si quando antistites quidam vestri

E negligenter se gerant, vos ideo mala vobis ipsis
comparelis. Ecquid sacerdotes dico? Neque an-
gelus, neque archangelus in iis, que a Deo data
sunt, aliquid efficere potest; sed Pater, Filius et
Spiritus'sanctus omnia administrat. Sacerdos vero
linguam suam commodat, manum porrigit. Neque
enim justum fuisset, ut propter alterius improbi-
tatem illi, qui. fidem. sunt amplexi, in symbolis

Quibus perspectis

A omnibus, et Deum timeamus, et sacerdotes ejus ve-
neremur, ipsis omnem ΕΠ ΣΙΝ honorem; ut et
pro operibus nostris et pro cultu illis exhibito ma-
gnam accipiamus a Deo mercedem, gratia et be-
nignitate Domini nostri Jesu Christi, quicum Pa-
iri unaque Spiritui sancto gloria, imperium, ho-
nor, nunc et semper, et in szcula seculorum.
Amen.

OMIAIA πζ΄.
Θωμᾶς δὲ εἷς τῶν δώδεχα, λεγόμενος Δίδυμος; οὐχ
Ἔλεγον οὖν
αὐτῷ οἱ ἄλλοι iege ΠῚ τὸν diee 'O
ἑξῆς.

,

ἦν EE αὐτῶν ὅτε ἦλθεν 6 Ἰησοῦς.

εἴπεν᾽ ἐὰν μὴ ἴδω, οὗ uz πιστεύσω, χαὶτ τα

τ M "
Ὥσπερ τὸ ἁπλῶς xal ὡς ἔτυχε πιστεύειν, εὐχολίας
y , e ,
ἐστίν * οὕτω τὸ πέρα τοῦ μέτρου περιεργάζεσθαι χαὶ
- , δ , M m M
πολυπραγμονεῖν, παχυτάτης διανοίας. Διὰ τοῦτο χαὶ
6 Θωμᾶς ἐγχαλεῖτ "oic yXo ἀποστόλ lotx6c!
6 Θωμᾶς ἐγχαλεῖται. "T'otc γὰρ ἀποστόλοις εἰρηχόσιν,
e € , C z/ 5 , 7, ,
ὅτι Ξωράχαμεν τὸν Κύριον οὐχ ἐπίστευσεν, οὐ το-
ἊΣ p cl ι ^ ,
σοῦτον ἐχείνοις ἀπιστῶν, ὅσον τὸ πρᾶγμα ἡγούμενος
pd. : »
ἀδύνατον εἰναι" τουτέστιν, τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν.
N
Οὐ γὰρ

βάλω “τὴν χεῖρας μου, οὗ πιστεύσω. Πῶς οὖν, πάν-

5
5

e , - ^p M
sspe ὅτι οὐ πιστεύω ὑμῖν - ἀλλ᾽, "Ekv. un,

τῶν συνηγμένων, οὗτος ἀπελίμπανετο μόνος; Εἰχὸς
ἦν ἀπὸ τῆς διασπορᾶς τῆς ἤδη γενομένης υ᾿ηδέπω χαὶ

,

TT
τότε

αὐτὸν ἐπανελθεῖν. Σὺ δὲ ὅταν ἴδης [αὐτὸν ] ἀπι-
στοῦντα τὸν μαθητὴν, ἐννόησον τοῦ Δεσπότου τὴν
φιλανθρωπίαν, πῶς xai ὑπὲρ μιᾶς ψυχῆς δείκνυσιν
ἑαυτὸν τραύματα ἔχοντα, xal παραγίνεται ἵνα δια-
σώση χαὶ τὸν ἕνα, καίτοι τῶν ἄλλων παχύτερον ὄντα.
Διὸ τὴν διὰ τῆς αἰσθήσεως τῆς παχυτάτης ἐζήτει πί--
5^

στιν, χαὶ οὐδὲ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπίστευεν. Οὐ γὰρ ci-

ἃ τὴν χεῖρά uo) deest in quibusdam. ( Mox ἀπελιμπάνετο pro ἀπελίμπανε €

HOMILIA LXXXVITI.

Car. XX. v. 94. Thomas autem unus ex duo-
decim, qui dicitur Didymus, non erat cum
eis quando venit Jesus. 25. Dixerunt ergo
ei alii. discipuli : Fidimus Dominum. Ille
autem dixit : Nisi videro, non credam, etc.

1. Sicut simpliciter leviterque credere facili-
tatis est : sic ultra modum perquirere ct explora-
re, crassissim mentis. Ideo et Thomas accusatur.
Apostolis enim dicentibus, 'idimus Dominum,
non credidit; non tantum illis fidem | negans,
quantum rem fieri non posse existimans, nempe
resurrectionem a mortuis. Non enim dixit, Non
credo vobis; sed, /Visi mittam manum meam,
non credam. Quomodo aliis congregatis hic solus
aberat? Verisimile est ex dispersione przcedenti
illum nondum reversum fuisse. Tu vero cum vi-
des non credentem discipulum, Domini clemen-
tiam cogita, quomodo vel pro una anima ostendat
se vulnera excepisse, et adveniat ad unius salu-
tem, etiamsi crassiore quam ceteri animo essct.
Ideo per crassissimum omnium sensum fidem quz-
p rebat, neque oculis credebat. Neque enim tantum

dixit, Nisi videro; sed etiam, Nisi attrectavero; ne

e

Savil. dedimus. |

592 S. JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

id quod videbatur , phantasia esset. Atqui disci-

puli, qui hzc nuntiabant, fide digni erant, et Do-

minus quoque, qui pollicitus erat. Attamen quia

plura requisivit, neque illis quidem ipsum Chri-

Cur post Stus privavit. Et cur non statim illi apparuit, sed
M ?*!? post dies octo? Ut antea a discipulis institutus et
Thomas — edoctus, in majus traheretur desiderium, et magis
iv: in faturo confirmaretur. Unde didicerat latus
apertum fuisse? Id a discipulis audierat. Cur aliud

credidit, alind non credidit? Quia hoc admodum

πεν, ἂν μὴ ἴδω * ἀλλ᾽, ἐὰν ν μὴ ψηλομμήσω, φησὶ, μή πως
φαντασία τὸ ὁρώμενον 7. Καὶ μὴν oi μαθηταὶ ταῦτα
ἀπαγγέλλοντες ἀξιόπιστοι τότε ἦσαν, xol αὐτὸς ὕπι-
,
σγνούμενος " ἀλλ᾽ ὅμως, ἐπειδὴ πλέον ἐζήτησεν, οὐδὲ
, 3 ν τ᾿ / e ,ὔ M , cr.
τούτων αὐτὸν ἀπεστέρησεν ὃ Χριστός. Καὶ τίνος ἕνε-
z E] C Δ σας 2 δὼ , 2 M N /
xtv οὐχ εὐθέως αὐτῷ φαίνεται, ἀλλὰ μετὰ ἡμέρας
, M , ^
ὀχτώ; Ὥστε μεταξὺ χατηχούμενον αὐτὸν ὑπὸ τῶν
μαθητῶν χαὶ τὸ αὐτὸ ἀχούοντα, xui εἰς πλείονα ἐχ-
m Lá
xaTa πόθον, xoi πιστότερον πρὸς τὸ μέλλον γενέ--
,
σθαι. Πόθεν δὲ ἤδει ὅτι χαὶ ἣ πλευρὰ P ἠνεῴχθη;

mirabile erat. Perpende autem quam vere loquan- E Παρὰ τῶν μαθητῶν ἀχούσας. Πῶς οὖν τὸ μὲν ἐπί-

tur apostoli, quomodo nec sua nec aliena vitia
occultent, sed veracissime scribant. Adstat iterum
Jesus, neque ab illo rogari exspectat, neque quid-
quam tale audire; sed illo nihil dicente, praeoccu-

M NV ^, 5 , σ Ὁ ^ ,
στευσε, τὸ δὲ οὐχ ἐπίστευσεν ; “Ὅτι τοῦτο πολὺ παρά-
rf M MANIEC I Y
δοξον χαὶ θαυμαστὸν ἦν. Σχόπει δέ μοι τὸ φιλάληθες
- , - 4
τῶν ἀποστόλων; πῶς τὰ ἐλαττώματα οὐ χρύπτουσιν,
» ^T (2 - » A fict ; M M m
οὗτε τὰ ἑαυτῶν, οὗτε τὰ ἑτέρων, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς

a d , . P . x m
pans, quze cupiebat implet, significans se praesen- 529 αὐτὰ ἀναγράφουσι τῆς ἀληθείας. ᾿Εφίσταται δὲ πάλιν

tem fuisse, cum ille hac discipulis diceret : nam. A
iisdem usus est verbis, ac vehementer increpat et
in futurum instituit. Nam cum dixisset ei : 27. 7n-
fer digitum tuum, et vide manus meas, et mitte
manum tuam in latus meum; subdit, Et noli
esse incredulus, sed fidelis. Viden' eum ex infi-
delitate dubitare? sed antequam Spiritum accipe-
rent; post hzc autem non ultra, sed perfecti tunc
erant. Nec illo autem modo solum increpavit, ve-
rum etiam in sequentibus. Postquam enim ille cer-
tior factus resipuit et exclamavit, 28. Dominus
meus, et Deus meus, ait : 20. Quia vidisti me,

e? ec M , , ΠΡΟΣ / » m$
ὃ ᾿Τησοῦς, xoi οὐ περιμένει παρ᾽ ἐχείνου ἀξιωθῆναι,
PENES] c J τω SUN TY , / ,
οὐδε ἀχοῦσα! τι τοιοῦτον, ἀλλὰ, μηδὲν εἰπόντος, αὐ--
X z ). TA. er 5 00: 9v - δ εὖ [:J
τὸς TpoÀuGov, ἅπερ ἐπεθύμει, πληροῖ, δειχνὺς ὅτι
καὶ, ἡνίκα. ταῦτα ἐφθέγγετο πρὸς τοὺς μαθητὰς, πα-
piv. Καὶ γὰρ τοῖς ῥήμασιν ἐχρήσατο. τοῖς αὐτοῖς; χαὶ
σφόδ des τῶν τω pbs καὶ εἰς τὸ ἑξῆς diri
Εἰπὼν γὰρ, Φϑέρε τὸν δάχτυλόν σου, xo ἴδε τὰς χεῖ-
ies
ράς μου, καὶ βαλε τὴν χεῖρά σου εἰς τὴν icd.
μου * ἐπήγαγε, Καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ ποῖ,

"Op&c ὅτι ἀπιστίας ἣν f ἀμφιδολία; ἀλλὰ πρὶν ἢ τὸ

Πνεῦμα λαδεῖν: μετὰ δὲ ταῦτα οὐχέτι, ἀλλ’ ἀπηρ-
/ ^ 3 5 / 3! , 3 !
τισμένοι λοιπὸν ἦσαν. Οὐ ταύτη δὲ μόνον ἐπετίμησεν,

credidisti : beati qui non viderunt et credide- B. ἀλλὰ xo διὰ τῶν ἑξῆς. ᾿Επειδὴ γὰρ ἐχεῖνος ἀνέπνευσε

runt. Hoc enim fidel est, etiam non visa admitte-

Hebr. vt. ye, Est enim Fides sperandarum substantia
Y rerum, argumentum non apparentium. lic vero
non discipulos solum beatos pradicat; sed etiam

cos qui postea credituri erant. Atqui discipuli, in-

quies, viderunt, et crediderunt. Verum illi nihil
hujusmodi quzsierunt; sed ex sudariis statim

verbum resurrectionis admiserunt, et. antequam

corpus viderent, plenam habuere fidem. Cum ergo

quispiam dixerit, Vellem illo fuisse tempore, vide-

reque. Christum miracula patrantem, cogitet illud,

Beati qui non viderunt, et crediderunt. Qua-

Cur Chri- rendum antem incumbit, quomodo corpus incor-
CEDE ruptibile clavorum cicatrices habuerit, et a mor-
habuerit — tali manu tangi potuerit. Sed ne turberis; id enim
Christi sese ad humilia demittentis erat. Corpus

enim tam tenue, tam leve, ut januis clausis ingre-

deretur, crassitie omni carebat : sed ut resurrectio
crederetur, sese talem exhibuit; utque discerent

ipsum fuisse crucifixum, neque alium pro ipso

b Morel. [οὐ Cod, 705 ] ἠνοίγη.

πληροφορηθεὶς, xai &vsGonssv, Ὃ Κύριός μου, xai
€ (Jz /, ! λέ, ἜΡΙΣ "O0 «΄ , FK :
6 Θεός μου, λέγει τι ἑώραχάς με, πεπίστευχας
μακάριοι οἱ μιὴ ἰδόντες, καὶ πιστεύσαντες. ToUco γάρ
΄ γὴν
ἐστι πίστέως, τὸ τὰ μὴ δρώμενα δέξασθαι. "ἔστι γὰρ
πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις πραγμάτων, ἔλεγχος
οὗ βλεπομένων. ᾿Ενταῦθα δὲ οὐ τοὺς μαθητὰς μαχκαρί-
,
ζει μόνους, ἀλλὰ xol τοὺς μετ᾽ ἐχείνους πιστεύσοντας.
Καίτοι, φησὶν, οἵ μαθηταὶ εἰδον, xot ἐπίστευσαν. Ἀλλ᾽
$^ “ 2l 933? 2. * - ^ /
οὐδὲν τοιοῦτον ἐζήτησαν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν σουδαρίων su-
, ^ M M ^
θέως τὸν περὶ ἀναστάσεως ἐδέξαντο λόγον, καὶ πρὶν ἢ
m / Y e
τὸ σῶμα θεάσασθαι, τὴν πίστιν ἐπεδείξαντο πᾶσαν.
[: ey. ^
C “Ὅταν οὖν λέγη τις νυνὶ, ἐδουλόμτην κατὰ τοὺς χαι-
ροὺς ἐχείνους εἰναι, καὶ δρᾷν τὸν Χριστὸν θαυματουρ-
c^ E] , ci , € V 35, M
γοῦντα, ἐννοείτω, ὅτι Μαχάριοι οἱ μὴ ἰδόντες, καὶ
πιστεύσαντες. Ἄξιον δὲ διαπορῆσαι πῶς σῶμα
ἄφθαρτον τύπους ἐδείκνυτο τῶν ἥλων, xal ἁπτὸν ἦν
,
yr χειρί. Ἀλλὰ μὴ Bagues συγχαταφάσεως
γὰρ ἦν τὸ γινόμενον. Τὸ γὰρ οὕτω» λεπτὸν xot κοῦφον,
ὡς χεχλεισμένων εἰσελθεῖν τῶν θυρῶν, πα χύτητος

, m A τὰ ,
πάσης ἀπήλλακτο ἀλλ᾽ ὥστε πιστευθῆναι τὴν ἄνά-

IN JOANNEM HOMIL. LXXXVII. al. xxxxvt.

στασιν, τοῦτο δείχνυται, xai ὥστε μαθεῖν, ὅτι αὐτὸς
ἦν ὃ σταυρωθεὶς, χαὶ οὐκ ἄλλος ἀντ᾽ αὐτοῦ ἀνέστη.
Διὰ τοῦτο ᾿ ἀνέστη ἔχων τὰ σημεῖα τοῦ σταυροῦ; χαὶ
τρώγει διὰ τοῦτο. Οἱ γοῦν ἀπόστολοι τοῦτο ἄνω χαὶ
χάτω σημεῖον ἐποιοῦντο τῆς ἀναστάσεως, λέγοντες"
Οἵτινες συνεφάγομεν αὐτῷ χαὶ συνεπίομεν. “Ὥσπερ
οὖν ἐπὶ τῶν χυμάτων περιπατοῦντα θεωροῦντες πρὸ
τοῦ σταυροῦ, οὐ λέγομεν ἄλλης φύσεως τὸ σῶμα ἐχεῖ--
vo, ἀλλὰ τῆς ἡμετέρας " οὕτω μετὰ τὴν ἀνάστασιν
αὐτὸν δρῶντες τοὺς τύπους ἔχοντα, 00x. ἐροῦμεν αὐτὸν
φθαρτὸν εἶναι λοιπόν. Διὰ γὰρ τὸν μαθητὴν ταῦτα
P ἐπεδείχνυτο. Πολλὰ δὲ xoi ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὃ
Ἰησοῦς. ᾿Επειδὴ γὰρ ἐλάττονα τῶν ἄλλων οὗτος εἶπεν
δ Eb cy γελιστὴς, λέγει ὅ ὅτ ιοὐδὲ ot λοιποὶ πάντες πάντα
εἶπον, ἀλλ᾽ ὅσα ἱκανὰ ἦν πρὸς πίστιν ἐφελχύσασθαι
τοὺς ἀχούοντας. Enc Εἰ ad φησὶν, ἐγέγραπτο,
οὐδὲ τὸν χόσμον οἶμαι χωρῆσαι τὰ βιδλία.

Ὅθεν δῆλον ὅτι οὐ φιλοτιμίας ἕνεχεν, ἅπερ ἔγρα-

3 233 M S DONMPT, , ς δ Y
ψαν, εἶπον, ἀλλὰ τοῦ χρησίμου μόνον. Ot γὰρ τὰ ,..

/ 3 Ἂς a, m 3 Ἐπ Σὰ), DE ΤΥ
πλείονα ἀφέντες, "πῶς ἂν ταῦτα διὰ φιλοτιμίαν ἔγρα-
τ Ei / ΩΝ x /5
Ψαν; Τίνος οὖν ἕνεχεν οὐ πάντα ἐπῆλθον; Μάλιστα
i ^N Y Nc » ἊΝ EJ - 5 / [:4 c
ge διὰ τὸ πλῆθος ἔπειτα δὲ χἀχεῖνο peu: ὅτι ὃ
μὴ πιστεύσας τοῖς εἰρημένοις à
M
ἔξει" ὃ δὲ ταῦτα δεξάμενος, oiàby
2 b M
εἰς τὸν τῆς πίστεως λόγον. ᾿Εμοὶ
“ὦν ἃ M , - Ὁ 7
δοχεῖ τὰ μετὰ τὴν ἀνάστασιν 12 σημεῖα * διό φη -
5 , m ^ , τω σ, ^ M
σιν * ᾿Ενώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. “Ὥσπερ γὰρ πρὸ
τ ΕΣ 7, ^ M ei ,
τῆς ἀναστάσεως ἔδει γενέσθαι πολλὰ, ἵνα πιστεύσωσιν

εήσεται ἑτέρου
, ec ,
ἐνταῦθα τέως

e 2 m “ A ἢ M 2 ,
ὅτι Υἱός ἐστι Θεοῦ - οὕτω xai μετὰ τὴν ἀνάστασιν,
c ^Y e A 3 c '
ἵνα χαταδέξωνται ὅτι ἀνέστη. Διὰ τοῦτο χαὶ προσ--
^0 5 p , — fj D , ο , 58 ^N ,
ἔθηχεν, ᾿Ενώπιον τῶν μαθϑήτων αὐτου, ἐπειοὴ μόνος
- M Y / N M
αὐτοῖς συνεγένετο μετὰ τὴν ἀνάστασιν. Διὸ x«l ἔλε-
9 Ὅ , 245 0c - Εἶτ [:] 10:
P χόσμος οὐχέτι με θεωρεῖ. Eicx ἵνα μάθης
J E -Ὁ , / M /
ὅτι τῶν μαθητῶν ἕνεχεν μόνον ἐγίνετο τὰ γινόμενα,
΄ cr , 1 , »
ἐπήγαγεν *. Ἵνα χαὶ πιστεύσαντες ζωὴν αἰώνιον ἔχητε
m τ τω * M ,
ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ, xot, πρὸς τὴν φύσιν διαλεγό-
^ ei m ,
μενος, xe δηλῶν, ὅτι οὐχ ἐχείνῳ τῷ πιστευομένῳ,
7 E- - 3.4 - -— p4 πα - v - ^E —E - ,
ἀλλ᾽ fjuiv αὐτοῖς τὰ μέγιστα χαριζόμενος. "Ev τῷ ὀνό-
ΕῚ e /, BE E] LJ - M , , ec
ματι αὐτοῦ * τουτέστι, δι’ αὐτοῦ. Αὐτὸς γάρ ἐστιν ἣ
n Y -“ 3 / t ^ - ΕΣ VA REN
ζωή. Μετὰ ταῦτα πε αν MUS ἑαυτὸν τοῖς μαθηταῖς ἐπὶ
τῆς θαλάσσης is TiGepudóos. ὋὉρδις à ὅτι οὗ αρνεχῶξ
αὐτοῖς ἐπιχωριάζει, οὐδ᾽ ὥσπερ ἔμπροσθεν: "Eo pa
γοῦν τῇ ἑσπέρᾳ, χαὶ ἀπέπτη εἰτα μετὰ ὀχτὼ ἡμέρας
πάλιν ἅπαξ, καὶ πάλιν ἀπέπτη " εἶτα μετὰ ταῦτα ἐπὶ
m ^ M / ' τὼ "
τῆς θαλάσσης, καὶ πάλιν μετὰ πολλοῦ τοῦ φβδρυ: T:
δΖ E ^ ^g , ERES 4, ^c ,
δέ ἐστι τὸ, ᾿Εφανέρωσεν; "Ex τούτου δῆλον, ὅτι οὐχ
ἑωρᾶτο, εἰ μὴ συγχατέθη, διὰ τὸ λοιπὸν ἄφθαρτον
εἶναι τὸ σῶμα χαὶ ἀχήρατον. Τίνος δὲ ἕνεχεν ἐμνήσθη

* Alii (Cod. 705] ἀνίσταται ἔχων τά,
b Morel. ἀνεδείχνυτο, Savil. ἐνεδείχνυτο;, quatuor Mss.

ἐπεῦξίχνυτο.

595

resurrexisse. Ideo resurrexit signa crucis habens,
et ideo manducat. Apostoli quippe hoc signum

simul manducavimus et bibimus. Quemadmo-
dum ergo, cum illum ante crucem videmus supra
fluctus ambulantem, non dicimus corpus illud al-
terius esse naturz, sed nostra : sic, cum post re-
surrectionem illum videmus cicatrices habentem,
non ideo corruptibilem dicemus. Propter discipu-
lum enim id ostenditur. 50. Multa vero alia si-
gna fecit Jesus. Cum enim pauciora quam alii
hic evangelista narrasset, dicit, neque alios omnes
omnia recensuisse, sed quanta opus essct, ut audi-
tores ad. fidem pertraherent. Nam δὲ omnia, in-
quit, scriberentur, nec ipsum arbitror mundum
capere eos, qui scribendi sunt, libros.

2. Unde palam est eos non jactantize, sed utili-
tatis causa hac scripsisse. Qui enim plura przter-
A miserunt, quomodo haec jactanti& causa scripsis-
sent? Cur igitur non omnia narrarunt? Maxime pro-
pter multitudinem; deinde hoc quoque cogitabant,
eum qui dictis non crederet, nec si plura dicerentur
crediturum fuisse; illum vero qui hzc admiserit,
non alio opus habere ad fidem habendam. Mihi au-
tem hic videtur de signis post. resurrectionem lo-
qui : ideoait : Zn conspectu discipulorum ejus,
Sicut enim ante resurrectionem multa necessaria
erant, ut crederent ipsum esse Filium Dei: sic et post
resurrectionem, ut persuasum haberent ipsum Το-
surrexisse. Ideo addidit : /n eonspectu discipulo-
rum ejus, quia cum illis tantum versatus fuerat
post resurrectionem. Ideo dicebat : Mundus me
jam non videt. Deinde ut discas discipulorum
lantum cansa hac facta fuisse, subdidit : Ut
et credentes vitam eternam habeatis in nomine
ejus, generaliter naturam alloquens, et ut osten-
dat, non illi, in quem creditur, sed nobis ipsis se
maxime gratificari. /n nomine ejus, hoc est, per
eum. Ipse namque vita est. 1. Postea manifesta-
vit se discipulis ad mare Tiberiadis. Vidcn?
quomodo non frequenter cum illis versetur, neque
sicut antca? Apparuit enim vespere, et avolavit;
deinde post dies octo semel, et rursum avolavit;
postea ad mare, et rursum cum multo timore.
Quid sibi vult illud, Manifestavit? Hinc liqui-
dum est, illum nonnisi ex indulgentia visum fuis-
se, quia jam incorruptibile et immortale corpus

b

C

a Editi πῶς ἐνταῦθα. Suspicatur Savil. legendum πῶς
ταῦτα. Godex unus melius πῶς ὧν ταῦτα.

magnopere predicabant dicentes : Qui cum eo Act.10.41.

Matth. 14.
25.

Jcan. 21.
25.
Cap. χα",

Petrus
ferventior,
Joanues su-
blimior.,

S. JOANNIS CHRYSOST.

594
erat. Cur autem locum. memoravit? Ut jam eum
magna ex parte metum abstulisse ostendat, ita ut
jam domo exirent, et cireumquaque ambularent.
Non enim amplius domi se continebant, sed in
Galiliam ierant, ut a Judieis periculum declina-
rent. Venit ergo Simon piscatum. Cum enim non
frequenter cum illis versaretur, necdum Spiritus
datus esset, neque adhuc quidpiam illis commis-
sum esset, nec quid facerent haberent, ad artem
suam redierant. 2. Et erant simul Simon et Tho-
mas, et Nathanael qui a. Philippo vocatus
erat, et filii Zebedei, et alii duo. Cum mhil
ergo haberent quod facerent, piscatum se contu-
lerunt, et hoc noctu faciebant, quod formidarent.
Hoc etiam Lucas ait; sed non idem ipsum, verum
aliud. indicat. Alii vero discipuli sequebantur,
quod una de reliquo conjuncti essent, et simul
vellent piscantes videre, atque hoc otio placide
frui. Laborant ergo, et przypeditis adstitit Jesus,
neque statim sese cognoscendum dedit, ut in col-
loquium venirent. Dicit ergo illis : 5. ZVVumquid
pulmentarium | habetis? Adhuc humano mores;
loquitur, ac si emturus aliquid. esset ab eis. Cum ^
se nihil habere dicerent, jussit ad dexteram rete

mitti : cum misissent, ceperunt. Ut autem cogno-

verunt illum, tunc proprios sibi mores exhibent

discipuli, Petrus et Joannes. Ille ferventior, hie

sublimior erat : ille promtior erat, hic perspica-

cior. Ideo Joannes prior Jesum cognovit, Petrus

prior illum. adiit : neque enim modica signa

erant. Quaenam illa? Primo, quod multi pisces

capti essent : deinde, quod rete non scissum fuis-

set : hine, quod prius, quam exscenderent, prunas

D

I

[cr]

invenirent, appositum piscem et panem. Neque
enim ex subjecta materia id faciebat; quod tamen
per quamdam dispensationem ante crucem facere
solebat. Ubi autem illum agnovit, omnia projecit,
et pisces et retia, seque succinxit Petrus. Viden'
et reverentiam. οἱ desiderium? Atqui ducentis
cubitis aberant; sed. neque illum navi adire su-
stinuit, verum natando venit. Quid ergo Jesus?
12. F'enite, inquit, prandete. Et nemo audebat
eum interrogare. Non jam solitam fiduciam ha-
bebant et loquendi libertatem, neque ad illum ro-
gaturi accedebant; sed cum silentio, timore et
reverentia magna sedebant illi attendentes. ,Scze-
bant enim Dominum. esse. Ydeoque non interro-
gabant, Quis es? formamque videntes aliam, ter-
roris plenam, adinodum perculsi erant , volebant-

G

b Alit εὖ διαθέσθαι.

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

eS , N E
τοῦ τόπου; Δειχνὺς ὅτι τὸ πλέον ἀφεῖλε τοῦ δέους,
€ M τὶ x M e
ὡς λοιπὸν αὐτοὺς xai voa τῆς οἰκίας, χαὶ παν-
ταγχοῦ περιιέναι. Οὐχέτι γὰρ ἐπὶ τῆς οἰκίας συγκε-
χλεισμένοι ἦσαν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν Γαλιλαίαν ἤεσαν, τὸν
, -) , e
χίνδυνον ἐχχλίνοντες τῶν ᾿Ιουδαίων.
ὃ PA! A "“ as AN ^ -
εἰδὴ γὰρ οὔτε αὐτὸς αὐτοῖς Guy-
τ m R4 D bd
εχῶς συνῆν, οὔτε τὸ Πνεῦμα δοθὲν ἦν, οὔτ᾽ ἔτι ἐγχε-

Ἔρχεται τοίνυν
Σίμων ἁλιεῦσαι. "E

,
χειρισμένοι τότε ἐτύγχανον, οὐδὲν ἔχοντες πράττειν,
M 7 ὌΝ ce
τὴν τέχνην μετήεσαν. Καὶ ἦσαν Σίμων ὁμοῦ καὶ Θω-
p.c καὶ Ναθαναὴλ 6 ὑπὸ τοῦ Φιλίππου χληθεὶς, xol
oi υἱοὶ Δεδεδαίου, καὶ ἄλλοι δύο. Οὐδὲν οὖν ἔχοντες
/ c
πράττειν ἐπὶ τὴν ἁλείαν ἤεσαν, καὶ ἐν νυχτὶ τοῦτο
SEN. καὶ , ^. N NT e. roe [A ar-
αὐτὸ ἐποίουν, διὰ τὸ περιδεεῖς εἰναι. Τοῦτο xai ὃ
Λουχᾶς φησιν * ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι τοῦτο ἐχεῖνο, ἀλλ᾽ ἕτε-
ρον. Ot δὲ ἄλλοι μαθηταὶ εἵποντο διὰ τὸ συνδεδέσθαι
λοιπὸν ἀλλήλοις, χαὶ ἅμα βουλόμενοι θεάσασθαι τὴν
ἡ i4
ἁλείαν xo τὴν σχολὴν " εὖ θέσθαι. Κάμνουσι τοίνυν,
καὶ ταλαιπωρουμένοις ἐφίσταται ὃ Ἰησοῦς, xoi οὐχ
^n? € Y N 7 cr M Β / 7 -) “
εὐθέως ἑαυτὸν δείχνυσιν, ὥστε καὶ εἰς διάλεξιν ἐλθεῖν.
Λέγει οὖν αὐτοῖς: Μή τι προσφάγιον ἔχετε: Τέως
B , ^ / [4 P ^ »
ἀνθρωπινώτερον διαλέγεται, ὡς μέλλων τι ὠνεῖσθαι
? sn €, δλυϑ ἢ Y » 5 ,
παρ᾽ αὐτῶν. Ὥς δὲ ἀνένευσαν μηδὲν ἔχειν, ἐκέλευσε
- E] Ἄν EP HAÉ Y J Sif bd »,
βαλεῖν εἰς τὰ δεξιά" καὶ βαλόντες ἐπέτυχον τῆς ἄγρας.
Ὥς δὲ
, 5 N 7] / € A 7
χείων ἐπιδείκνυνται odes. οἵ ἀδθηθδι; Πέτρος χαὶ
Ὅ μὲν γὰρ isoseted. ó δὲ διψηλότερός
ἦν ".χαὶ ὃ μὲν ὀξύτερος ἦν, ὃ δὲ διορατικώτερος. Διὰ

, 5 XY / A Sm 7 e 5
ἐπέγνωσαν αὐτὸν, πάλιν τὰ ἰδιώματα τῶν ol-
Ἰωάννης.

τοῦτο ὃ μὲν ᾿Ιωάννης icd: ἐπέγνω τὸν “ἰησοῦν; ὃ δὲ
Πέτρος TPUNE ἦλθε πρὸς αὐτόν: xo yes οὗ τὰ τυ-
χόντα γενόμενα: ἦν σημεῖα. Τίνα δὲ ἦν τὰ ἐγϑάμενε;
Πρῶτον d τὸ πολλοὺς GU)À. Addo τοὺς ἰχθύας:
ἔπειτα, τὸ μιὴ δ ρον τὸ Olxcuoy * εἶτα, τὸ, πρὶν
ἐπιθῆναι, εὑρεθῆναι τοὺς ἄνθραχας, χαὶ τὸν ἰχθὺν
ἐπικείμενον καὶ ἄρτον. Οὐχέτι γὰρ ἐξ ὕλης ὕποχει-
μένης ἐποίει, ὥσπερ διά τινα οἰκονομίαν ἐποίει πρὸ
τοῦ σταυροῦ. ὩὭς οὖν ἐπέγνω αὐτὸν, πάντα ἔῤῥυ £,
xaX τοὺς ἰχθὺς καὶ τὰ δίχτυα, καὶ διεζώσατο 6 Πέ-

M -
Ut

€ ο M ^c ^ ^ / r , 2 M
poc. Ὃρᾶς καὶ τὴν «i00 καὶ τὸν πόθον; Καίτοι ἀπὸ

διακοσίων πηχῶν ἦσαν" ἀλλ᾽ οὐδὲ οὕτως ἐχαρτέρησε
τῷ πλοίῳ πρὸς αὐτὸν ἐλθεῖν, ἀλλὰ νηχόμενος παρεγέ-
γετο. Τί οὖν ὃ Ἰησοῦς; Δεῦτε, φησὶν, ἀριστήσατε.
Ko οὐδεὶς ἐτόλμα
αὐτὴν παῤῥησίαν εἶχον, οὐδὲ
ἤρχοντο πρὸς αὐτὸν διὰ λόγου λοιπὸν, ἀλλὰ μετὰ

-
2

ΓΒΕ, dr M A
ἐπ csl αὐτόν. Οὐχέτι γὰρ τὴν

δμοίως ἐθάῤῥουν, οὐδὲ

πον: xoi δέους πολλοῦ καὶ vend paesi προσ-
iude πρὺς αὐτόν. ἼΠδεισαν μὲν Th ὅτι ὃ Κύριός
ἐστι. ΚΚαὶ διὰ τοῦτο οὐχ ἠρώτων, τίς εἰ ; τὴν δὲ pop-
φὴν ἀλλοιοτέραν δρῶντες; xo πολλῆς ἐχπλήζεως γέ-
μουσαν, σφόδρα ἦσαν χαταπεπληγμένοι, xai ἐδού-

IN JOANNEM HOMIL.

^ n € , " n ^
λοντό τι περὶ αὐτῆς ἐρωτᾶν ἀλλὰ τὸ δέος, καὶ τὸ
J ΕΥ̓ A
εἰδέναι αὐτοὺς, ὅτι οὖχ ἕτερός τις ἦν, ἀλλ᾽ αὐτὸς,
- , / - -
ἐπεῖχον τὴν ἐρώτησιν, χαὶ μόνον ἤσθιον, ἅπερ αὐτοῖς
2^. 7, Y λ / - n ^ ἢ ^T
ἐδημιούργησε μετὰ πλείονος ἐξουσίας. ᾿νταῦθα oi
, Hi 4 ,
οὐχέτι ἀναδλέπει εἰς τὸν οὐρανὸν, οὐδὲ τὰ ἀνθρωπινα

T ,
ὅτι χἀχεῖνα συγχαταύάσεως

5 - - S M

ἐχεῖνα ποιεῖ, δειχνὺς
e 5 /, σ“ ^Y
νεχεν ἐγένετο. “τι δὲ
dave , / ,

οὖδε δυοίως, λέγει, ὅτι
J E 7 c /,
ὅτε ἐγέρθη ἐχ νεχρῶν. Καὶ χελεύει ix τῶν ὀψαρίων

5^

m ,
οὐδὲ συνεχῶς ἐπεχωρίαζεν,

Qo

-Ὸ- , -
Τρίτον τοῦτο ἐφάνη αὐτοῖς,
3 aa ΩΝ A cl τὸ δρώ NER TOT EHI
ἐνεγχεῖν, δεικνὺς ὅτι τὸ δρώμενον οὐχ ἦν φάντασμα.
5 mM , J ΝΜ e»
Ἀλλ᾽ ἐνταῦθα μὲν οὐ λέγει, ὅτι ἔφαγε μετ᾽ αὐτῶν " ὃ
M M τ /,
δὲ Aouxüc ἀλλαχοῦ “αὐτόν φησιν, ὅτι Συναλιζόμενος
2 pe Ὲ M DH c e
αὐτοῖς ἦν. Τὸ δὲ πῶς, οὖχ ἡμέτερον εἰπεῖν: τρόπῳ
Yi ^v / m CA 2. € “
γάρ τινι παραδοξοτέρῳ ταῦτα ἐγίνετο, οὖχ ὡς τῆς
, ^ , X X
φύσεως δεομένης βρωμάτων λοιπὸν, ἀλλὰ συγχατα-
/ * L4 m
Gácstc πρὸς ἀπόδειξιν τῆς ἀναστάσεως γινομένης.

"py. M o Y ^ , M N
Γάχα ταῦτα ἀχούοντες διεθεομάνθητε, χαὶ τοὺς
, - / ,
συνόντας αὐτῷ τότε ἐμαχαρίσατε, χαὶ τοὺς μέλλοντας
, Mi A , c -
συνέσεσθαι κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς xot ἀναστάσεως.
m ei / [:4 , -
Οὐχοῦν ἅπαντα πράττωμεν, ὥστε τὸ πρόσωπον ἐχεῖνο
N N 258 - 5 à e EJ , er E]
τὸ θαυμαστὸν ἰδεῖν. El γὰρ νῦν ἀχούοντες οὕτως ἐχ-
/ δ 3 D 31.3 / ͵ὔ M
χαιόμεθα xat ἐπιθυμοῦμεν xav ἐχείνας γενέσθαι τὰς
^ ^ e e ^ ' - e
ἡμέρας, ἃς ἐπὶ τῆς γῆς διέτριδε, xal φωνῆς dxoU-
NR 25 A - M y
σαι, x«i ὄψιν ἰδεῖν, xot προσελθεῖν, xat ἅψασθαι,
M ^ m 5 , € J 2 , 5 "Nm
xai διαχονῆσαι" ἐννόησον ἡλίκον αὐτόν ἐστιν ἰδεῖν
nay 5 bed , 55 5 , D
οὐχέτι ἐν θνητῷ σώματι, οὐδὲ ἀνθρωπινα ποιοῦντα,
5332 € ^ 5 / ^ / us. r2j ΄ D
ἀλλ᾽ ὑπὸ ἀγγέλων δορυφορούμενον, ἐν ἀχηράτῳ xat
à ι L
rc" à - - A 9 - 9. , A Ὁ M )3
αὐτοὺς ὄντας, xa ἐχεῖνον βλέποντας, xat τῆς ἄλλης
, m , ,
εὐημερίας ἀπολαύοντας τῆς πάντα νιχώσης λόγον. Διὸ
HI c y , [:4 c
δὴ, παραχαλῶ, πάντα πράττωμεν, ὥστε un τῆς το-
, - nt Y
σαύτης ἐχπεσεῖν δόξης. Οὐδὲν γὰρ δύσχολον, ἐὰν θέ-
M M A , ^
λωμεν, οὐδὲν φορτικὸν, ἐὰν προσέχωμεν. Et γὰρ ὅπο-
Ζ ^ € , ud T Es 5 €x "n
μένομεν, καὶ συμδασιλεύσομεν. Τί oov ἐστι, "Y πομέ-

3 *
ομεν, εἰ τοὺς

b , ,
νομεν; Εἰ τὰς θλίψεις φέρ διωγμοὺς, εἰ
Y εὐ β Nr d «»7] € Hi Y P 5
τὴν στενὴν βαδίζομεν 600v. Ἣ γὰρ στενὴ τῇ φύσει
μέν

, , ες -΄«- L , " npe Y
χούφη γίνεται, τῇ τῶν μελλόντων ἐλπίδι. 'Tó γὰρ πα-

ἘΞ PN - T sies ;
ἐστιν ἐπιμοχῦος, τῇ προαίϊρεσξει Oz τῇ ἡμετέρα

, * -ῸὉ , e
ραυτίχα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως, χαθ᾽ ὑπερθολὴν εἰς
€ 6 E PA , ^T /y '
ὑπερύολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται, μὴ

r - 1 ᾿
σχοπούντων ἡμῶν τὰ βλεπόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλε-
1 Mec - , Ne Sof) ' 3 ι
πόμενα. Μεταστήσωμεν τοίνυν τοὺς ὀφθαλμοὺς εἷς τὸν

* M ^ -
οὐρανὸν. XA διαπαντὸς ἐχεῖνα φανταζώμεθα, χαὶ

^ Ej Y /,
βλέπωμεν. Ἂν γὰρ ἐν ἐχείνοις ἀεὶ διατρίδωμεν, οὗ
^ X cL X3 96 , [7 / E] i M
πρὸς τὰ ἡδέα τὰ ἐνταῦθα πεισόμεθά τι, οὐ τὰ λυπηρὰ

, » , M , M m ,
βαρέως οἴσομεν" ἀλλὰ xai τούτων χαὶ τῶν ὁμοίων

z) J εῇ d M ΕΣ € D El ^ e
καταγελασόμεθα, xai οὐδὲν ἡμᾶς οὔτε δουλῶσαι,

^ Legendum putat Savil. περὶ αὐτοῦ φησιν. Unus ha-
bet αὐτό φησιν. Ali αὐτὸν, ὅτι 55i. Suspicor hic et αὐτό

Lxxxvir. al. Lxxxvt. 595

que aliquid de illa sciscitari. Sed et quod. time-
rent, et quod. scirent non alium esse, 'sed illum
ipsum, ab interrogatione abstinuerunt, solumque
comedebant ea, qui. ipse cum majori potestate
creaverat. Hic vero non ultra respicit in. clum,
neque humana illa facit, ostendens illa eo, quod
p sese demisisset, facta fuisse. Quod. vero non fre-
quenter, nec simili modo cum illis versaretur,
dicit : 14. Hoc jam tertio manifestatus est illis,
cum resurrexisset a mortuis. Et jubet ex obso-
niis afferri, ostendens id, quod visum fuerat, non
phantasma esse. At hic non dicit ipsum comedisse

cum illis. Lucas vero alibi dicit : Et convescens Act. 1. 4.

cum illis. Quomodo autem, non nostrum est di-
cere: modo enim perquam mirabili hec facta
sunt, non quod natura cibis deinceps opus habe-
ret, sed ex indulgentia ad. resurrectionis demon-
strationem hec permisit.

5. Hac audientes forte. efferbuistis, et eos, qui
cum illo erant, beatos predicastis, necnon eos,
qui cum illo futuri sunt in generali resurrectione.

E Itaque nihil non agamus, ut admirandam illam
faciem videamus. Nam si nunc audientes sic incen-
dimur, et desideramus illis fuisse diebus, queis in
terra versabatur, yocem audisse, faciem vidisse,
accessisse, tetigisse, ministrasse; cogita quid sit
illum videre non ultra in mortali corpore, neque

,,,humana facientem, sed angelis stipatum, in im-

A mortali corpore illum. conspicere, et reliqua frui
felicitate, quze omnem superat sermonem. Quam-
obrem, obsecro, nihil non agamus ne a tali gloria
excidamus. Nihil adest difficile, 51 velimus, nihil
onerosum , si attendamus. Nam Si sustinemus, et
conregnabimus. Quid est illud, Sustinemus ? 51
srumnas et persequutiones feramus; si in arcta
incedamus via. Árcta enim via natura sua labo-
riosa est, sed instituto voluntatis levior efficitur,
spe futurorum. Nam Quod in presenti momen-
taneum est et leve tribulationis, supra modum

1: in sublimitate eternum glorie pondus opera-
tur, non contemplantibus nobis que videntur,
sed que non videntur. 'Transferamus igitur ocu-
los ad cilum, et perpetuo illa imaginemur , et in-
spiciamus. Nam si semper in illis versemur , neque
suavia hujus vitz nos allicient, neque tristia mo-
leste feremus; sed. et hzec et similia. irridebimus,
nihilque nos vel in servitutem redigere, vel ex-
tollere poterit; si modo illuc semper desiderio

et αὐτόν delendum esse. [ Grece dici posse vulgatur,
hodie satis constat.]

IL: Zum. b.
I2,

lo

I

. Cor. 4.
. 18.

M

Amor
Chrisü re-
rum terre-
narum cón-
temtum pa-
rit.

Rom. 8.
35.
Matth. 5.
20.

596 s.
tendamus, si illam dilectionem intueamur. Et
quid dico, de prwsentibus malis non dolebimus?
Neque illa postea videre putabimus. Talis est
quippe amor. Illos enim qui absentes sunt, quos
amamus, quotidie imaginamur : magna quippe
est dilectionis tyrannis, ab omnibus abscedit , et
amate rei animam colligat. Si ita Christum ama-
remus , omnia hic nobis umbra, omnia imago et
somnium viderentur. Diceremus et nos : Quis
nos separabit a caritate Christi ? tribulatio vel
angustia? Non dixit, pecunia, divitiz;, aut for-
ma ( hiec quippe admodum vilia sunt et ridicula);
sed quz. gravia videntur esse posuit, famem , per-
sequutiones , mortes. Atqui ille heec ut nihili re-
spuit; nos vero propter pecnunias a vita nostra se-
paramur et a luce. Et Paulus quidem non mor-
tem, non vitam, non instantia neque futura, neque
creaturam aliam proponebat ejus dilectioni : nos
autem si tantillum auri videamus, incendimur, et
Christi leges calcamus. Quod si hac dictu non fe-
renda sunt, longe minus factu. Et quod grave
est , hzc audientes horrescimus, facientes non hor-
rescimus, sed facile juramus, pejeramus, rapimus,
usuras exigimus, continentiam negligimus, ab ora-
tione ferventi desistimus, praceptorum maximam
partem transgredimur, pecuniarum causa nullum
membrorum nostrorum curamus. Pecuniarum
enim amator millia proximo inferet mala, et sibi
quoque : irascetur facile, convitiabitur, fatuum
appellabit, jurabit, pejerabit; neque veteris etiam
legis modum servabit : qui enim aurum amat, non
amabit proximum. Atqui nos etiam inimicos pro-
pter regnum czlorum amare jubemur. Nam si ve-
lera przecepta servando , non poterimus intrare in
regnum caelorum , nisi abundaverit justitia nostra

5 c
E, ἐπιορχοῦμεν,

JOANNIS CHRYSOST. ARCHIEP. CONSTANTINOP.

r/ e -
οὔτε ἐπᾶραι δυνήσεται, μόνον ἂν ? τὸν πόθον ἐχεῖ τεί-
^
νωμεν, ἂν πρὸς τὴν ἀγάπην ἐχείνην βλέπωμεν. Καὶ

, - m$ -
€ τί λέγω, oüx ἀλγήσομεν τοῖς παροῦσι δεινοῖς; Οὔτε

γὰρ δρᾶν δόξομεν αὐτὰ λοιπόν. Τοιοῦτον γάρ ἐστιν ὃ
» rp x c , COR 5 , 3 /
ἔρως. Τοὺς γοῦν UA συμπαρόντας fui, ἀλλ᾽ ἀπόν-
, ^N 2. ie / /
τας, ποθουμένους δὲ, xaO" ἑχάστην φανταζόμεθα τὴν
, τ
ἡμέραν. Μεγάλη γὰρ τῆς ἀγάπης f; τυραννίς * πάν--
τῶν ἀφίστησι, xol τῷ ποθουμένῳ προσδεσμεῖ τὴν ψυ-
/ ? cei N L N 5 / , M
χήν. Ἂν οὕτω τὸν Χριστὸν ἀγαπήσωμεν, πάντα τὰ
ἐνταῦθα σχιὰ, πάντα εἰκὼν φανεῖται καὶ ὄναρ. ᾿ΙΞροὺ-
ue xal ἡμεῖς - "líc fuc χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης
τοῦ Χριστοῦ; θλίψις ἢ στενοχωρία; Οὐχ. εἰπε, χρή-
ματα, ἢ πλοῦτος, ἢ χάλλος (ταῦτα γὰρ σφόδρα εὖ--
Ὁ 78M, χαὶ καταγέλαστα) - ἀλλὰ τὰ δοχοῦντα εἶναι βα--
ρέα τέθειχε, λιμοὺς, διωγμοὺς, θανάτους. Εἶτα ἐχεῖνος
Y € 55 » M cC N/ c - M
μὲν ὡς οὐδὲν ὄντα xol ταῦτα διέπτυσεν " ἡμεῖς δὲ
διὰ χρήματα χωριζόμεθα τῆς ζωῆς τῆς ἡμετέρας, xal
τοῦ φωτὸς ἀποσχιζόμεθα. Καὶ Παῦλος μὲν οὐ θάνατον,
οὐδὲ ζωὴν, οὐδὲ ἐνεστῶτα, οὐ μέλλοντα, οὐ χτίσιν
7 c c -
ἑτέραν προτιμᾷ τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης " ἡμεῖς δὲ χρυ-
, 5^ / Ἅ Εν 2 / M MN a HUNE
σίον ὀλίγον ἂν ἴδωμεν, ἐχχαιόμεθα χαὶ τοὺς αὐτοῦ
πατοῦμιεν νόμους. Ei δὲ oüx ἀνεχτὰ ταῦτα λεγόμενα,
πολλῷ μᾶλλον ἐχεῖνα μὴ γινόμενα. Τὸ γὰρ δεινὸν
τοῦτό ἐστιν, ὅτι ἀκούοντες μὲν φρίττομεν, πράττοντες
δὲ οὐ φρίττομεν, ἀλλὰ xoi ὄμνυμεν εὐχόλως, χαὶ
xoi ἅἁρπάζομεν, καὶ τόχους " ἅπαι-
σωφροσύνης ἀμελοῦμεν, χαὶ εὐχῆς
ἀφεστήχαμεν, xal τὰ πλείονα παρα-
ἐπιταγμάτων, χαὶ χρημάτων ἕνεχεν
τῶν μελῶν τῶν ἡμετέρων οὐδένα ποιούμεθα λό-
γον. Ὃ γὰρ χρημάτων ἐρῶν, μυρία τὸν πλησίον
^ / N NC N NEZ /. Y '
διαθήσει xax&, xo ἑαυτὸν μετ᾽ ἐχείνου. Καὶ γὰρ
ὀργιεῖται ῥᾳδίως, καὶ λοιδορήσεται, καὶ
λέσει, καὶ ὀμεῖται, χαὶ ἐπιορχήσει, xol οὐδὲ τοῦ

τοῦμεν., xol
, 65 ,

ἀχριδεστάτης
βαίνομεν τῶν

μωρὸν χα-

QNEM b^ A aU dS /
παλαῖοὺυ τὰ μετρα οιατῆρει νομου" ον γὰρ αγαπησξει

. ΒΟ . N / N / Ded H M

plus quam illorum: qui illa quoque transgredi- 55; τὸν πλησίον ὃ τὸ χρυσίον ἀγαπῶν. Καίτοι γε xot
i i ? Qui A ἡμεῖς xal τοὺς ἐχθροὺς χελευόμεθα διὰ τὴ λεί

mur, quam habebimus defensionem? Qui pecu- A ἡμεῖς xot τοὺς ἐχθροὺς χελευόμεθα διὰ τὴν βασιλείαν

nias amat, non modo inimicum non amabit, sed
etiam amicis ut inimicis utetur.

4. Ecquid dico, amicis? Pecuniarum amatores
ipsam quandoque naturam ignorarunt. Ille non
cognationem novit , non consuetudinis recordatur,
non zetatem reveretur, nullum habet amicum, sed
erga omnes inimico erit animo; verum erga se ma-
xime, non tantum quod animam perdat suam, sed

^ Morel. τὸν πόθον à«civov τείνωμεν.

* [Ità Cod. 705. Vulgo ἐπαιτοῦμεν.]

φιλεῖν. Ei γὰρ τὰ παλαιὰ ἐπιτάγματα πληροῦντες, οὗ
δυνησόμεθα ἐπιόῆναι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἐὰν
μὴ περισσεύση ἣ δικαιοσύνη ἡμῶν πλέον ἐχείνων " οἵ
χαὶ ἐχεῖνα παραθαίνοντες, τίνος τευξόμεθα ἀπολο--
γίας; Ὃ χρημάτων ἐρῶν, οὐ μόνον ἐχθροὺς οὐχ ἀγα--
, 5 M N / € E] - /
πήσει, ἀλλὰ xat φίλοις ὡς ἐχθροῖς χρήσεται.
Καὶ τί λέγω φίλους; Καὶ γὰρ αὐτὴν πολλάκις τὴν
φύσιν ἠγνόησαν oi χρημάτων ἐρῶντες. Ὃ τοιοῦτος,
E / 3^ » à / , E
οὗ συγγένειαν οἷδε, οὐ συνηθείας μέμνηται, οὐχ ἣλι-
/ 5 - , , » V , M ^ ,
χίαν αἰδεῖται, οὐ φίλον ἔχει τινὰ, ἀλλὰ πρὸς πάντας
B ἀπεχθῶς διαχείσεται, xol πρὸ τῶν ἄλλων πάντων

πρὸς ἑαυτόν " οὐ μόνον τῷ ἀπολλύναι τὴν ψυχὴν τὴν

b Alii διατηρήσει.

IN JOANNEM I1£OMIL. LXXXVII. al.

τω -Ὁ ,
ἑαυτοῦ, ἀλλὰ xal τῷ μυρίαις ἑαυτὸν χατατείνειν
΄ D ^
φροντίσι, xal μόχθοις, χαὶ λύπαις. Καὶ γὰρ ἀποδη-
» .
μίας, καὶ ἀπεχθείας, καὶ κινδύνους, καὶ ἐπιδουλὰς,
e e [4 / Lad
xal πᾶν ὁτιοῦν ὑποστήσεται, μόνον ἵνα τὴν ῥίζαν τῶν
χαχῶν ἔχη παρ᾽ ἑαυτῷ; χαὶ πολὺ ἀριθμῇ χρυσίον.
Τί τοίνυν γενοιτὶ ἂν ἘΠΕ νόσου ταύτης χαλεπώτερον; :
Καὶ γὰρ xal τρυφῆς xa ἡδονῆς ἁπάσης ἐστέρηται; δύ
ἣν πολλὰ ἁ Spagna dus ἄνθρωποι; χαὶ δόξης χαὶ τι-
μῆς. Ὅ γὰρ χρημάτων ἐρῶν, xai ὑποπτεύει μυρίους,
χαὶ Ἀατηγόβους ἔχει πολλοὺς, χαὶ τοὺς βασχαίνοντας,
χαὶ τοὺς διαθάλλοντας, καὶ τοὺς ἐπιθουλεύοντας. Οἱ
μὲν γὰρ ἀδικούμενοι μισοῦσιν, ἅτε χαχῶς παθόντες"
X , Nx
οἵ δὲ μηδέπω παθόντες, δεδοικότες μὴ πάθωσι, xat
e - / /
συναλγοῦντες τοῖς πεπονθόσιν, ἐπιδείκνυνται πόλεμον
, /,
τὸν αὐτόν oi δὲ μείζους xa δυνατώτεροι, δαχνόμενοι
- -» 4 M
xal ἀγαναχτοῦντες ὑπὲρ τῶν ταπεινοτέρων, ἔτι δὲ xal
, , SN 2. M M e K M ,
βασχαίνοντες, διμιοίως εἰσὶν ἐχθροὶ καὶ μισοῦσι. Kat τι
λέγω τοὺς ἀνθρώπους: “Ὅταν γὰρ καὶ τὸν Θεὸν ἐχ-
πεπολεμωμένον ἔχη τις; τίς αὐτῷ λοιπὸν ἐλπὶς ἔσται;
ποία παραμυθία; τίς ἃ παραψυχή; Ὃ χρημάτων ἐρῶν,
^, e , - bj , ,ὔ E M MS »
οὗ χρῆσθαι αὐτοῖς δυνήσεται ποτε; ἀλλὰ δοῦλος ἔσται
M E , Lad 5 8 , / M IN €
καὶ φύλαξ, οὐ δεσπότης. Πλείονα γὰρ &et ποιεῖν σπου-
δάζων, οὐδαμοῦ ἀναλίσχειν ἐθελήσει " συγχόψει δὲ ἕαυ-
τὸν, xol πάντων πενήτων πενέστερος διαχείσεται, ὡς
οὐδαμοῦ τὴς ἐπιθυμίας ἱστάμενος. Καίτοι γε χρήμα-
᾿ , /
τα, οὐχ ἵνα φυλάξωμεν, ἀλλ᾽ ἵνα χρώμεθα, γεγόνα-
σιν" εἰ δὲ μέλλοιμεν αὐτὰ χατορύττειν ἑτέροις, τί
γένοιτ᾽ ἂν ἡμῶν ἀθλιώτερον, οἱ περιτρέχομεν τὰ
πάντα συλλαύεῖν σπουδάζοντες, ἵνα ἀποχλείσωμεν ἔν--
2 ES Y
δον, καὶ τὴν χοινὴν ἐχχόψωμεν χρῆσιν; "ἔστι xol
$14 ,ὔ , E] [4 € Y à ? M
τέρα νόσος ταύτης οὖχ ἥττων. Οἱ μὲν γὰρ εἷς τὴν
γὴν κατορύττουσιν, οἱ δὲ εἰς τὴν γαστέρα, xai ἣδο-
A M f AN c9 2 , M A eux E) 2t
νὴν, xat μέθην, μετὰ τῆς ἀδιχίας x«t τὴν τῆς ἀσελ-
γείας προστιθέντες ἑαυτοῖς χόλασιν. Καὶ ot μὲν παρα-
, M » 7 € M , M 7 NY
σίτοις xal χόλαξιν, oi δὲ xó6otg xol πόρναις, οἵ δὲ
ἑτέραις τοιαύταις λειτουργοῦσι δαπάναις, μυρίας τέ-
ὑνοντες ἑαυτοῖς εἰς γέενναν φερούσας δδοὺς, τὴν ὀρθὴν
χαὶ νενοιλισμένην ἀφέντες, τὴν πρὸς τὸν οὐρανὸν φέ-
NU 5 ἃ AN / , S NU οἷος
ρουσαν. Καίτοι ys οὐχὶ κέρδος μόνον, ἀλλὰ xa ἣδο-
γὴν μείζονα τῶν εἰρημένων ἔχει. Ὃ μὲν γὰρ πόρναις
διὸ ' ὙΕλ a E URN Y v 'N
ιδοὺς, καταγέλαστος ἔσται χαὶ αἰσχρὸς, καὶ πολλοὺς

ἕξει πολέμους, χαὶ Perge τὴν ἥδονήν * μᾶλλον δὲ

DS Brave doa erneute AUS
οὐδὲ βραχεῖαν * ὅσα γὰρ ἂν δῷ ταῖς ἑταιριζομέναις γυ
TA 5^ 4 , «δ᾿ mv » / τ
ναιξὶν, οὐδειλίαν χάριν αὐτῷ εἴσονται. Πίθος γὰρ τε-
τρημένος ἐστὶν οἶχος ἀλλότριος. Καὶ ἄλλως δὲ, ἰτα-
M - D €i m
μὸν τὸ γένος ἐχεῖνο, xol τῷ ἅδη προσεοιχέναι αὐτῆς
N » Z6 »N € Xx ΄« s A , el
τὸν ἔρωτα παρέδαλεν ὃ Σολομῶν - xoi τότε ἵσταται
μόνον, ὅταν πάντων γυμνωθέντα ἴδη τὸν ἐραστήν."
μᾶλλον δὲ οὐδὲ τότε ἵσταται, ἀλλὰ χαὶ ἐπικαλλωπί-

»," , M
ζεται μειζόνως, καὶ ἐπεμόαίνει χειμένῳ, καὶ πολὺν

à Alii παραψυχή; ix τῶν χρημάτων οὐ χρῆσθαι.

ΟΧΧΧΥΙ. 507

quod sese millibus torqueat sollicitudinibus, labo-
ribus , meeroribus. Nam peregrinationes suscipiet,
pericula, insidias et. quidvis aliud, ut radicem
d secum habeat, et multum numeret au-
i. Quid illo morbo. gravius fuerit? Nam et cibo
Musics omni, ob quam solent homines pec-
care multum , privatur, necnon gloria honoreque.
Etenim qui pecunias amat, innumeros homines su-
spectos habet, multosque accusatores, invidos,
c calumniatores, insidiatores. Etenim qui injuste Ize-
duntur, odio habent, utpote qui male passi sint :
qui nondum lesi sunt, timent ne patiantur, et
erga lesos commiseratione ducti, hoc ipsum bel-
lum suscipiunt : optimates vero et potentiores de
minoris conditionis hominibus stomachantes et in-
dignantes, tum etiam illis invidentes, pariter eorum
sunt inimici et hostes. Ecquid de hominibus loquor?
Cum quis Deum habet inimicum,quae illi postea spes
erit? quz consolatio? quod refrigerium?Pecuniarum
amator illis numquam uti poterit; sed servus cu-
stosque erit, non dominus. Cum enim plures sem-
D per acquirere studeat, nusquam impendere volet,
sed sibi ipsi expensam detrahet, omniumque pau-
perum pauperrimus erit, utpote qui cupiditatem
sistere nequeat. Atqui pecunie 1deo sunt, non ut
illas custodiamus, sed ut 115 utamur. Quod si ve-
limus illas aliis defodere, quid nobis miserabilius
fuerit, qui circumcurrimus ad acquirendas illas,
ut eas claudamus et illarum communem usum au-
feramus? Est eniin alius quoque morbus non mi-
nor isto. Nam hi in terram defodiunt, illi in ven-
E trem, voluptatem, ebrietatem, et sibi simul et
iniquitatis et lascivie supplicium adjficiunt. Alii
parasitis et adulatoribus, alii ludis et meretrici-
bus, alii similibus impensis gaudent, innumeras
sibi ad gehennam parantes vias, cum semel rectam
et constitutam viam reliquerunt, {πὲ ad clos
ducit. Atqui qui hanc suscipit, non modo majus
lucrum, sed majorem etiam, quam illi, volupta-

τὸς tem assequatur. Qui enim meretricibus largitur,

^ ridiculus erit et turpis, et multa suscipiet bella, et
voluptatem brevem; imo nec brevem : quantum-
cumque enim scortis dederit, nullam illae gratam
habebunt. Dolium enim pertusum est domus

Pecunia-
rum amor
quanta ma-
la pariat.

Prov. 23.

aliena. Alioquin autem petulans est genus mulie- ?

bre, ejusque amorem inferno comparavit Salomon:
et tunc solum cessat, cum amantem videt omnibus
nudatum; imo ne tunc quidem cessat, sed magis
exornatur, et jacenti insultat, illumque deriden-
dum exhibet, totque malis afficit, quot ne descri-

598 $8. JOANNIS CHRYSOST.

bere quidem possumus. At eorum, qui salutem
consequuntur , voluptas non talis est : neque enim
rivalem hic habet quis; sed omnes gaudent et ex-
sultant, tam. ii qui bene valent, quam qui bene
valentes vident. Nulla ira, nullus meoeror, non
turpitudo , non opprobrium ejus animum obsidet ;
sed multa conscientio letitia, multa de facts
spes, gloria magna splendorque magnus , major
Dei benevalettiié et securitas : goals proecipi-
tium, nulla suspicio , sed tranquillissimus portus,
aerisque serenitas. Hc itaque omnia cogitantes ,
et voluptatem voluptati comparantes, eam qua
melior est eligamus, ut et futura consequamur
bona, gratia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, cui gloria et imperium in secula saeculo-
rum. Amen.

a Morel. τὰ βελτίω.

ARCHIEP.

b

CONSTANTINOP.

χατ᾽ αὐτοῦ χινεὶ γέλωτα; χαὶ τοσαῦτα αὐτὸν ἐργά-
ζεται χαχὰ, ὅσα οὐδὲ ἐπελθεῖν λόγῳ δυνατόν. AX
οὖχ ἣ ἡδονὴ τῶν σωζομένων τοιαύτη " οὔτε γὰρ ἂν--
τεραστὴν ἔχει τις ἐνταῦθα, ἀλλὰ πάντες χαίρουσι,
χαὶ ἀγάλλονται, οἵ τε εὖ πάσχοντες, οἵ τε δρῶν-
τες. Οὐ θυμὸς, οὐχ ἀθυμία, οὐχ αἰσχύνη xc
ὄνειδος τὴν τοῦ τοιούτου πολιορχεῖ ψυχήν" ἀλλὰ
πολλὴ μὲν εὐφροσύνη τοῦ συνειδότος, πολλὴ δὲ ἣ
τῶν μελλόντων ἐλπίς" λαμπρὰ δὲ 4 δόξα xo πολλὴ
ἣ περιφάνεια, καὶ πλείων πάντων ἣ παρὰ τοῦ Θεοῦ
εὔνοια xai ἀσφάλεια - xol χρημνὸς οὐδὲ εἷς, οὐδὲ
ὑποψία, ἀλλὰ λιμὴν ἀκύμαντος, χαὶ γαλήνη. 'ΓΓαῦτα
οὖν ἅπαντα ἐννοοῦντες, καὶ ἧδονὴν ἡδονὴ παραύάλ-
λοντες, ἑλώμεθα ? τὴν dus , ἵνα xal τῶν μελλόντων
ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ miele τοῦ Κυ-
piis TUN ΤἸησοῦ PS ᾧ ἣ δόξα καὶ τὸ χράτος
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Alis

HOMILIA LXXXVIII.
GAP. XXL, v.4

Jesus Simoni Petro : Simon Jona, diligis
me plus his? Dicit ei : Etiam, Domine, tu
scis quia amo te.

5. Cum ergo prandissent, dicit

1. Multa quidem alia sunt quz. possint nobis
apud Deum fiduciam praebere, nosque conspicuos
et. probatos exhibere : quod. autem nobis omnium
maxime supernam benevolentiam conciliat , est
proximi cura et dilectio ; id quod a Petro Chri-
stus exigit. Cum enim comedendi finem fecissent,
Dicit Jesus Simoni Petro : Simon Jone, dili-
gis me plus his? Dicit ei : Etiam, Domine, tu
scis quia amo te. Dicit ei : Pasce oves meas.
Et cur aliis protermissis, de his hunc alloquitur?

Petras Eximius. crat inter apostolos, OS discipulorum,

Apostolo-

rum
caput.

et
visurus venit. Simul ostendens ci, oportere dein-
ceps fidere, quasi abolita negatione, fratrum ei
profe cturam committit ; neque neg iationem com-
memorat vel exprobrat. Dicit eec: amas
me, fratrum praefecturam. suscipe, et. ferventem
illum amorem, quem semper exhibuisti, et de quo
exsultabas, nunc ostende, animamque illam,
quam te pro me daturum esse dicebas, da pro
ovibus meis. Cum igitur semel et iterum interro-
gatus, illum ipsum, qui secreta cordis novit, in
b Alii ἐν

χειρίξει

p

et cetus illins caput : ideo Paulus prae x alis hunc αὶ

OMIAIA πη.

} » c M
Oz οὖν ἠρίστησαν, λέγει ὃ Ἰησοῦς τῷ Σίμωνι Πέ-
/ c c
τρῳ, Σίμων Jowss ἀγαπᾶς με πλέον τούτων ;
Λέγει αὐτῷ * ναὶ, Κύριε, σὺ οἰδας ὅτι φιλῶ σε.

N / ^
Πολλὰ μέν ἐστι xat ἕτερα τὰ δυνάμενα δοῦναι παῤ-
δησίαν ἡμῖν πρὸς
5^ , AULA
εὐδοχίμους - τὸ δὲ

τὸν Θεὸν, καὶ δεῖξαι λαμπροὺς καὶ
μάλιστα πάντων παρέχον ἡμῖν τὴν
ἄνωθεν εὔνοιαν f, περὶ τοὺς πλησίον ἐστὶ κηδεμονία "
ὅπερ οὖν χαὶ ὃ Χριστὸς ἀπαιτεῖ τὸν Πέτρον. ᾿Κπειδὴ
γὰρ τέλος εἶχεν αὐτοῖς τὰ τῆς ἐδωδῆς, λέγει τῷ Σί-
μων. Πέτρῳ ὃ Ἰησοῦς - Σίμων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾶς με
πλέον τούτων ; Λέγει αὐτῷ - ναὶ, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι
φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ - Βόσχε τὰ πρόδατά μου. Καὶ
τί δήποτε, τοὺς ἄλλους παραδραμὼν, τούτῳ περὶ τού-
τῶν διαλέγεται; " Exxpvcoc ἦν τῶν ἀποστόλων, xoi
στόμα τῶν μαθητῶν, καὶ χορυφὴ τοῦ χοροῦ " διὰ τοῦτο
xoi Παῦλος ἀνέδη τότε αὐτὸν ἱστορῆσαι παρὰ τοὺς
ἄλλους. Ἅμα δὲ χαὶ δεικνὺς αὐτῷ, ὅτι χρὴ θαῤῥεῖν
λοιπὸν, ὡς τῆς ἀρνήσεως ἐξεληλαμένης, P ἐγχειρίζε-
ται τὴν προστασίαν τῶν ἀδελφῶν. Καὶ τὴν μὲν ἄρνη-
σιν οὐ προφέρει," οὐδὲ ὀνειδίζει τὸ γεγονός - λέγει δὲ,
ὅτι εἰ φιλεῖς με, προίστασο τῶν ἀδελφῶν, χαὶ τὴν θερ-
μὴν ἀγάπην, ἣν διὰ πάντων ἐπεδείχνυσο, καὶ ἐφ᾽ ἣ

5o ἡγαλλιάσω,, νῦν δεῖξον, καὶ τὴν ψυχὴν, ἣν ἔλεγες θή-

eps 5. τῷ , e τὸ m ,ὔ 2/8
Α σειν ὑπερ ἐμου) ταυτὴν ὑπερ τῶν προθάτων £T tO0G

τῶν ἐμῶν. "Exmei οὖν ἅπαξ “ἐρωτηθεὶς χαὶ δεύτερον,

a Alii ἐπερωτηθείς,

ΙΝ JOANNEM HOMIL.

^

LS M , ,!5 -- , 5^!
αὐτὸν τὸν τὰ ἀπόῤῥητα τῆς καρδίας εἰδότα μάρτυρα
/ 3 / M
ἐκάλεσε, εἶτα ἠρωτήθη xoi τρίτον, xal συνεταρά-
“ἢ: / N à N " / / ' B , ^
χθη, πάλιν δεδοικὼς τὰ πρότερα (xat γὰρ τότε διισχυ-
, 1 - Y ' e / ,
ριζόμενος ἠλέγχετο μετὰ ταῦτα) " διὰ τοῦτο πάλιν ἐπ
$2 * / rp Y , - iy ^"^ ͵
αὖτον χαταφεύγει. Τὸ γὰρ εἰπεῖν, Σὺ οἶδας πάντα,
/ M / Y A / € E cT
kr τὰ re xat τὰ μέλλοντα. Ορᾶς TOS
, ^ /
ἐγένετο βελτίων xal σωφρονέστερος, οὖκ αὐθαδιαζό-
τ - 3 /
μένος λοιπὸν καὶ ἀντιλέ: γῶν ; Διὰ γὰρ τοῦτο ἐταρά-
7, H Y - E ce NA,
χθη: μήποτε ἐγὼ μὲν νομίζω φιλεῖν, οὐ φιλῶ δέ
“ z Y / D v SOSTA /
ὥσπερ Xa πρότερον πολλὰ νομίζων xat διισχυριζόμε-
ei ^Y D Y /
νος, ἠλεγχόμην ὕστερον. Τρίτον δὲ ἐρωτᾷ, καὶ τρίτον
, M [:] D m
ἐπιτάττει τὰ αὐτὰ, δεικνὺς ὅσου τιμᾶται τὴν προ-
, -“ , | d ET /
στασίαν τῶν οἰκείων προύδάτων, χαὶ ὅτι τοῦτο μάλιστα
m ? 32 E] , T - Ei M] ^N 5 c MI
τῆς εἰς αὗτὸν ἀγάπης σημεῖον. Εἰπὼν δὲ αὐτῷ περὶ
Ὁ 3 ' , , e M
τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης, προαγορεύει αὐτῷ χαὶ τὸ μαρ-
τύριον ὅπερ ἔμελλεν" "ὑπομένειν, ἐμφαίνων; ὅτι οὐχ ἀπι-
A IN
στῶν αὐτῷ ἔλεγεν ἅπερ ἔλεγεν, ἀλλὰ χαὶ ot πι-
, --
στεύων " τῆς δὲ εἰς αὐτὸν ἀγάπης τὸ δεῖ ase δεῖξαι
,ὔ ^— c
βουλόμενος, xoà παιδεῦσαι ἡμᾶς, ποίῳ δεῖ τρόπῳ | υά-
“ ς d 3
λιστα αὐτὸν ἀγαπᾶν " διό φησιν " Θεὲ ἧς fedes ;
z , /,
ἐζώννυες σεαυτὸν, xai περιεπάτεις ὅπου ἤθελες " ὅταν
δὲ b / 1)) Ξ , M LH . 3
€ “γηράσης, ἄλλοι σε ζώσουσι χαὶ οἴσουσιν, ὅπου οὗ
σ΄ cT K ^ M
θέλεις. Καὶ μὴν τοῦτο ἤθελε xoi ἐπεθύμει" δι᾽ ὃ καὶ
A 2 ὦ cS / 5 PA " » M
δῆλον αὐτῷ τοῦτο πεποίηκεν. "Ems? γὰρ ἄνω καὶ
, n M m 7 M
χάτω ἔλεγε, Τὴν Ψυχήν μου ὑπὲρ σοὺ θήσω xol,
^ ^ M - 7
Κἂν δέῃ με σὺν σοὶ ἀποθανεῖν, οὐ μή σε ἀπαρνήσομαι,
C5 fv τς, ES M 5, πῇ / "p, ie 2 ι
ἀπέδωχεν αὐτῷ τὴν ἐπιθυμίαν. Τί οὐν ἐστι τὸ,
σ ΩΝ M A] M
O ov οὐ θέλεις: Τῆς φύσεως λέγει τὸ συμπαθὲς, xot
τω M J » x
τῆς σαρχὸς τὴν ἀνάγχην, χαὶ ὅτι ἄκουσα ἀποῤῥήγνυ--
mM , 3 co
ται τοῦ σώματος ἣ ψυχή. Ὥστε, εἰ χαὶ τὰ τῆς προαι-
/ y5c 3 ^d cr , an 5
ρέσεως ἔῤδωτο, ἀλλ᾽ ὅμως καὶ οὕτως ἣ φύσις ἠλέγχετο.
— — , — ου
Οὐδεὶς γὰρ ἀπαθῶς τὸ σῶμα ἀποτίθεται, τοῦτο τοῦ
[ '»y y , 5
Θεοῦ, ὅπερ xai VA Mx ἔφην, συμφερόντως οἴχονο-
, Α M , M J
vdd: ὥστε μὴ πολλοὺς γίνεσθαι τοὺς βιαίους
θανάτους. Εἰ γὰρ τούτων ὄντων ἴσχυσεν ὃ διάδολος
τ E] , M J 5 ΡᾺ N y
τοῦτο ἐργάσασθαι, xoi μυρίους ἐπὶ χρημνοὺς ἤγαγε
M / M Ey , c c
καὶ βόθρους - εἰ μὴ τοσαύτη ἦν ἣ ἐπιθυμία τῇ Ψυχῇ
D" , E ^ Ee ,
τοῦ σώματος" χἂν ἀπὸ τῆς τυχούσης ἀθυμίας ταχέως
A - E r^ 5 Jg
ἂν οἵ πολλοὶ πρὸς τοῦτο ὥρμησαν. "To οὖν, ὍὍπου οὐ
, M , -
θέλεις, τὴν φυσικὴν ὃ δηλοῦντός ἐστι συμπάθειαν. Πῶς
^Y , e, M
δὲ ἘΣ Ὅτε ἧς νεώτερος, πάλιν λέγει - Ὅταν δὲ
. A ^ , 3 M EJ “,
γηράσης ; Τοῦτο γὰρ δειχνύντος᾽ ἐστὶν οὐκ ὄντα τότε
, 35 ^ 2x Ὁ 2 x
véov* οὐδὲ γὰρ ἦν - ἀλλ᾽ οὐδὲ γεγηραχὼς, ἀλλ᾽ ἀνὴρ
M m ,
τέλειος. Τίνος οὖν ἕνεχεν ἀνέμνησεν αὐτὸν τοῦ προτέ-
, ον e i - 5 Α V
pou βίου ; Δηλῶν, ὅτι τοιαῦτα τὰ αὐτοῦ. Ev μὲν γὰρ
3 iet. in / A eM MAN
τοῖς LC rp ὃ μὲν νέος χρήσιμος, ὃ δὲ ὙΠ Ρπ τς

Jd

c
ἄχρηστος᾽ ἐν δὲ τοῖς ἐμοῖς, φησὶν, οὐχ οὕτως, ἀλλ᾽,

e

b Post γηράσης alu addunt ἐχτενεῖς τὰς χερός σου, καὶ

oa

SyYlme a joan ὩΣ pM der
XA40$ τᾷ $1820, χὰ («500507 9720

Lxxxvir. al. Lxxxvit. 599

b

C

D

testem vocasset, et adhuc tertio interrogatus, tur-
batus esset, ob priora timidus effectus ( nam tunc
affirmate loquutus, postea superatus est): ideo
rursus ad illum confugit. Nam cum dicit, 17. Zu
omnia scis; id est, prasentia et futura. Viden? v2
quanto melior faijus sit, qduianto modesüor, non post lapsum
arroganter déditfudicensy ut ante? Ideo anibctds stai
est: Num forte cum amare me putem, non amo

tamen: ut ante altum sapiens et asseverans, postea
superatus sum ? Ter interrogat, et ter eadem im-

perat, ut ostendat, quanti faciat ovium curam ,

et hoc maximum esse amoris erga se argumen-

tum. De amore erga se illum alloquutus, marty-

rium quod passurus erat przdicit : declarans se

non quod diffideret ita loquutum esse, sed ma-

xime credere. Ut autem amoris exemplum osten-

deret, doceretque quomodo ipsum amare oporte-

ret, ait : 18. Cum esses junior, cingebas te, et
ambulabas ubi volebas : cum autem senueris,

alü te cingent, et ducent quo tu non vis. Atqui

hoc volebat et desiderabat : ideo et hoc ipsi ma-

nifestum fecit. Cum enim frequenter dixisset,
Animam meam pro te ponam ; et, Si oportue- ;. pm
rit me mori tecum, non te EDS desiderata 37. Matth.
ipsi concessit. Quid sibi vult illud, (πὸ tu non ?9* 35-
vis ? Naturz affectum et carnis necessitatem. in-

dicat, innuitque animam invitam a corpore sepa-

rari. Itaque, licet voluntas firma et constans effecta

erat, attamen natura erat imbecilla. Nemo enim

sine dolore corpus deponit, ita Deo, ut dixi, utili-

ter dispensante, ne plurimi violentam sibi mortem
inferrent. Nam si rebus ita dispositis, potuit ta-

men diabolus id. efficere, et innumeros ad. przci-

pitia et voragines impellere : nisi tale desiderium

erga corpus animz insitum esset, multi vel ex le-

vissimo moerore sibi mortem inferrent. Illud i1gi-

tur, Quo tu non vis, naturalem demonstrat af-

fectum. Cur vero cum dixisset, Cum esses ju-

nior, addit, Cum autem senueris ἢ Hoc signifi-

catiir, ipsum nec juniorem, nec senem tunc fuisse,

sed virum perfectum. Cur priorem vitam ipsi
commemoravit ? Ut ostenderet ita se rem habuisse.

In secularibus enim juvenis utilis, senex inutilis

est : apud me non ita, sed in senectute fortitudo

major est, strenuitas presstantior, ctate nihil obi-

cis afferente. Hzec porro dixit, non ut illum terre-

faceret, sed ut excitaret : noverat enim ejus amo-

rem, illumque ad h«c promte ferri : simulque

c Alius ἔδωχεν».

600 $. JOANNIS CIRYSOST.

future mortis modum significat. Quia enim Pe-
trus semper pro Christo pericula subire cupiebat,
Confide, inquit; ita desiderium inplebo tuum,
ut ca, quz non juvenis perpessus es, senex patia-
ris. Deinde auditorem erigens evangelista intulit :
19. ως autem dicebat, significans qua morte
clarificaturus esset Deum. Non dixit, Moriturus
esset ; sed, Clarificaturus esset Deum : ut discas,
pati pro Christo, gloriam esse et honorem. Et cum
hcec dixisset, ait : Sequere me. His ostendit cu-
ram et affectum. magnum erga ipsum. Quod si
quis dixerit, Cur ergo Jacobus Jerosolymorum

Petrus to- thronum accepit? respondebo, Petrum non throni

tius
doctor.

?rbi* hujus, sed totius orbis doctorem a Christo statu-

tum fuisse. 90. Conversus ergo Petrus, vidit
illum. discipulum, quem. diligebat Jesus, se-
quentem, qui et recubuit in coena super pectus
ejus; et dixit : Domine, hic autem quid ?

9. Qua:de causa recubitum illum memorat ὃ
Non abs re, sed ut ostendat quantam Petrus fidu-
ciam haberet post negationem. Qui enim tunc non
audebat interrogare, sed alteri ut id faceret an-
nuebat, hic praefecturam in fratres habuit. Neque
solum sua non alteri committit, sed etiam pro alio
ipse Magistrum interrogat, et Joanne tacente, ille
loquitur. Hic porró amorem ostendit quem erga
illum. habuit : nam Petrus Joannem admodum
amabat , ut ex sequentibus liquet ; perque totum
Evangelium hac necessitudo ostenditur, necnon
in Actibus Apostolorum. Quia ergo magna ipsi
praedixerat, orbem commiserat, martyrium pro-
nuntiarat, majorem quam caeterorum amorem ejus
indicaverat, volens Petrus hunc consortem habe-
re, dixit: Z/ic autem quid? annon eadem nobis-
cum via incedet? Ac quemadmodum tunc , cum
interrogare non auderet, hunc protulit : sic et
nunc vicem reddens, putansque ipsum de se velle
interrogare, nec audere, ipse sciscitatur. Quid er-
go Christus? 22. S; eum volo manere donec
veniam, quid. ad te ? Quia magno motus deside-
rio id dicebat Petrus, quod nollet ab eo separari,
ostendens Christus quantavis ipsum dilectione
prosequeretur, non tamen suam attingere dilectio-
nem, ait : Si eum volo manere, quid ad te? his
erudiens nos non zgre ferendum esse, nec curiose

527 ro
A. τρόπον δηλοῖ τοῦ θανάτου. "Emi? γὰρ ὃ Πέτρος διὰ

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ὅταν ἐπέλθη τὸ γῆρας, τότε f) ἀριστεία λαμπροτέρα,
τότε ἣ ἀνδραγαθία περιφανεστέρα, οὐδὲν ἀπὸ τῆς ἣλι-
χίας κωλυομένη. 'Γαῦτα δὲ ἔλεγεν, οὐ καταπληττόμε-
γος αὐτὸν, ἀλλὰ διεγείρων - ἤδει γὰρ αὐτοῦ τὸν πόθον,
xo ὅτι τοῦτο πάλαι ὦδινε τὸ χαλόν * διλοῦ δὲ καὶ τὸν

παντὸς ἐξούλετο εἶναι ἐν τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ χινδύνοις »
θάῤῥει, φησίν - οὕτω γὰρ ἐμπλήσω σου τὴν ἐπιθυ-
μίαν, ὥστε ἅπερ οὐχ ἔπαθες νέος ὧν, ταῦτά σε δεῖ
παθεῖν γεγηραχότα. Εἶτα ἐγείρων τὸν ἀκροατὴν ὃ sü-
αγγελιστὴς, ἐπήγαγε: Ῥαῦτα δὲ ἔλεγε, σημαίνων
ποίῳ θανάτῳ δοξάσει τὸν Θεόν. Οὐχ εἶπεν, ἀποθανεῖ-
ται" ἀλλὰ, Δοξάσει τὸν Θεὸν, ἵνα μάθης, ὅτι τὸ πα-
θεῖν ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ, δόξα τοῦ πάσχοντος χαὶ τιμή.
Καὶ ταῦτα εἰπὼν, φησὶ, λέγει: ἀκολούθει μοι. Ἔν-

ον /
B τεῦθεν πάλιν τὸ χηδεμονιχὸν αἰνίττεται, καὶ τὸ σφό-

ὃρα πρὸς αὐτὸν οἰχείως διαχεῖσθαι. Ei δὲ λέγοι τις,
πὼς οὖν ὃ Ιάχωῤος τὸν θρόνον ἔλαθε τῶν Ἱεροσολύ-
μων; ἐχεῖνο ἂν εἴποιμι, ὅτι τοῦτον οὐ τοῦ θρόνου,
ἀλλὰ τῆς οἰκουμένης ἐχειροτόνησε διδάσκαλον.
Στραφεὶς οὖν ὃ Πέτρος βλέπει τὸν μαθητὴν, ὃν
3.17, c2 mud fS E" ^ y 3 -
ἠγάπα ὃ Ἰησοῦς ἀκολουθοῦντα, ὃς xol ἀνέπεσεν ἐν τῷ
P394 S X ἮΝ «a a Cy 0 Y / T r3
δείπνῳ ἐπὶ τὸ ὁτῆθος αὐτοῦ * καὶ λέγει " Κύρις, οὗτος
δὲ τί;

n.

rm , n2 ἢ € auo bd 5 // 5 ,
Τίνος ἕνεχεν ἀνέμνησεν ἡυᾶς τῆς ἀναχλίσεως ἐχεί-
νης; Οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ ὡς ἔτυχεν, ἀλλὰ δεικνὺς ὅσην ὃ
Πέτρος τὴν παῤῥησίαν ἔσχε μετὰ τὴν ἄρνησιν. 'O

C γὰρ τότε μὴ τολμῶν ἐρωτῆσαι, ἀλλ᾽ ἑτέρῳ ταῦτα ἐπι-

τρέπων, οὗτος χαὶ τὴν προστασίαν ἐνεπιστεύθη τῶν
5^ - 5 / ex; M 3. € M , 5
ἀδελφῶν. Καὶ οὐ μόνον ἑτέρῳ τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν οὐχ ἐπι-
T E χλλὰ M CES € » e. /, cC ὃ
ρέπει, ἀλλὰ χαὶ αὐτὸς ὑπὲρ ἑτέρου προσάγει τῷ δι-
δασχάλῳ πεῦσιν λοιπόν - xol Ἰωάννης μὲν σιγᾷ,
ἐκεῖνος δὲ διαλέγεται. Δείκνυσι δὲ xol ἐνταῦθα τὴν
UM ^ * 5: ἘΝ 2. Y I5 » '
ἀγάπην, ἣν πρὸς αὐτὸν ey e* xal γὰρ σφόδρα ἐφίλει τὸν
Ἰωάννην ὃ Πέτρος καὶ τοῦτο xoi ἐκ τῶν μετὰ ταῦτα
δῆλον" xal διὰ τοῦ εὐαγγελίου δὲ παντὸς δείχνυται
τούτων ὃ σύνδεσμος, χαὶ ἐν ταῖς Πράξεσιν. ᾿Επεὶ οὖν
μεγάλα αὐτῷ προεῖπε, καὶ τὴν οἰκουμένην ἐνεχεί-
,
ρισε, xol τὸ μαρτύριον προχνεφώνησε, xol ἀγάπην

D ἐμαρτύρησε πλείονα τῶν ἄλλων, βουλόμενος xol τοῦ-

τον λαφεῖν χοινωνὸν, φησίν Οὗτος δὲ τί; οὐ τὴν αὖ-
τὴν ἡμῖν δδὸν ἥξει; Ka καθάπερ τότε αὐτὸς μιὴ δυνά-
μενος ἐρωτῆσαι, τοῦτον προδάλλεται * οὕτω χαὶ νῦν
2) NNN » 0] 5 e N M , LAN ,
ἀποδιδοὺς αὐτῷ τὴν ἀμοιδὴν, καὶ νομίσας αὐτὸν Boo-
λεσθαι ἐρωτᾶν τὰ χατ᾽ αὐτὸν, εἰτα μὴ θαῤῥεῖν, αὐτὸς
ἀνεδέξατο τὴν ἐρώτησιν. Τί οὖν ὃ Χριστός ; ᾿ὰν αὖ--
ἡ 2). 7 ce : E , ' f "CE M
τὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρὸς σέ; ᾿Ἰὐπειδὴ
IN NI ἔλ M M h ΕΣ e
σφόδρα χηδόμενος ἔλεγε, χαὶ μὴ βουλόμενος αὐτοῦ
διασπασθῆναι. δειχνὺς ὃ Χριστὸς, ὅτι ὅσον ἂν ἀγα-
ναι, ( , y
πήσῃ, τὴν ἀγάπην τὴν αὐτοῦ οὐ φθάνει, φησίν - "Exv

, M , /,
αὐτὸν θέλω μένειν, τί πρὸς σέ; διὰ τούτων παιδεύων

IN JOANNEM HOMIL. LXXXViIt. al. Lxxxvit. 601

* m , ^Y ^ - ES NA
ἡμᾶς μὴ ἀσχάλλειν, μηδὲ πολυπραγμονεῖν μηδὲν
- m hi ' V /
πέρα τῶν δοχούντων αὐτῷ. ᾿Επειδὴ γὰρ ἀεὶ ὃ Πέτρος
με ἡ ι Wo
elc τὰς τοιαύτας ἐρωτήσεις θερμὸς ἦν χαὶ προεπήδα,
m ^ NN. /
ἐχχόπτων αὐτοῦ πάλιν τὴν θερμότητα, χαὶ παιδεύων
περαιτέρ ω νὴ VI dRegeer. τοῦτο ὙΠ Ἐξῆλθεν
οὖν ὃ λόγος οὗτος εἷς τοὺς ἀδελφοὺς, * ἤγουν τοὺς μα-
θητὰς, ὅτι ἐχεῖνος οὖχ ἀποθνήσχει. Οὐχ εἶπε δὲ ὃ
9 ΩΣ ei V 3 /
IacoUc , ὅτι οὐχ ἀποθνήσχει" ἀλλ᾽, ἐὰν αὐτὸν θέλω
έγειν ἕως ἔρχομαι; τί πρὸς σέ; Μὴ γὰρ δὴ opta
μένειν ἕως ἔρχομαι; τι πρὸς σε; Mj γὰρ δὴ νομίσῃς;

e m N - nn c P3!
φησὶν, ἑνὶ τρόπῳ με τὰ xaÜ' ὑμᾶς διοικεῖν. Τοῦτο δὲ μος
c , - κα ι 2 ἢ
ἐποίει τῆς ἀχαίρου συμπαθείας τῆς " πρὸς ἀλλήλους A

- . , A
ἕνεχεν. 'Emeie7; γὰρ ἔμελλον τῆς οἰκουμένης τὴν ἐπι-
΄ ^
τροπὴν ἀναδέξασθαι, οὐχ ἔδει συμπεπλέχθαι λοιπὸν
i E ^ - τὉ. ΄ ΄,
ἀλλήλοις ἡ γὰρ ἂν μεγάλη τοῦτο τῇ οἰκουμένη γέγονε
; ; πίη DNI OE S T TS τὸ
ζημία. Διόπερ αὐτῷ φησιν" ἔργον ἐνεχειρίσθης, αὐτὸ
/ M y - M 70) x M , / qu M
σχόπει, καὶ ἄνυε, xot dÜAet, καὶ ἀγωνίζου. Tt γὰρ
* ^ β , "JN , M 3. τ * X AX e
εἰ καὶ βούλοικαι αὐτὸν μένειν ἐνταῦθα; σὺ τὰ σεαυτοῦ
σχόπει xat μερίμινα. Σὺ 8 μοι κἀνταῦθα τὸ ἄτυφον
ἐννόησον τοῦ τῶν Yap Εἰπὼν γὰρ τὴν δόξαν τῶν
€ ,
TEN διορθοῦται mua ὡς 00 G Gov qus

τῶν ὅπερ εἰπεν. Οὐ γὰρ: εἶπε, gna ὃ Ἰησοῦς, ὃ ὅτι B

οὖχ ἀποθανεῖται, ἀλλ᾽, ὅτι Ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν.
Οὗτός ἐστιν ὃ μαθητὴς, ὃ μαρτυρῶν περὶ τούτων xol
γράψας ταῦτα xai οἴδαμεν, ὅτι ἀληθής ἐστιν f) μαρ-
τυρία αὐτοῦ. Τί ί δήποτε, τῶν ἄλλων οὐδενὸς τοῦτο
ποιοῦντος, οὗτος μόνος ταῦτά φησι, xa δεύτερον
τοῦτο ποιεῖ UA. ιαρτυρῶῶν ξαυτῷ - δοχεῖ δὲ προσίστασθαι
τοῖς ἀκροωμένοις: τί οὖν ἐστι τὸ αἴτιον; Δέ εται ὕστε-
ρος Eds τὸ γράφειν PU τοῦ Θεοῦ χινήσαντος αὖ-
τὸν ἐπὶ τοῦτο xa διεγείραντος " διὰ τοῦτο δείχνυσιν
αὐτοῦ τὴν ἀγάπην 2MEDS αἰνιττόμενος τὴν αἰτίαν,

3174 o1. 20A N /
do ἧς ἐπὶ τὸ γράφειν ὥρμησε. Διὰ τοῦτο καὶ συνε--

-8

χῶς "μέμνηται, ἀξιόπιστον ποιῶν τὸν λόγον, χαὶ ἰ δη-

λῶν ὅτι κινηθεὶς ἐχεῖθεν, ἦλθεν ἐπὶ τοῦτο. Καὶ οἶδα, (

φησὶν, ὅτι ἀληθῆ ἐστιν ἃ λέγει " εἰ δὲ i * πιστεύουσιν
οἱ πολλοὶ, ἔξεστιν αὐτοῖς ἀπὸ τούτου πιστεῦσαι. Ποίου:
ἄλλα T0À-
λὰ ἃ ἐποίησεν ὃ Ἰησοῦς, ἅτινα ἐὰν Yes αι xa ἕν,

᾿Γοὺ ἑξῆς εἰρημένου. "Ecct γὰρ, φησὶ, xol

E M 2
ουοξς QUTOV οἴμαι τὸν χόσμον χωρῆσαι τὰ γραφόμενα

, - MI

2 cr E] p. ΄ ε
βιδλία. “Ὅθεν δῆλον, ὅτι οὐκ ἂν ἐχαρισάμην. Ὃ γὰρ,
^Y τ ^ J
τοσούτων ὄντων, οὐδὲ τοσαῦτα εἰπὼν, ὅσα οἱ λοιποὶ

jj δ δ à]
ἀλλὰ τούτων piv τὰ πλείονα παραλιπὼν, τὰς ὃ
, ^ Hi 32 ΓΑΙ MI ,
ἐπιθουλὰς τὰς Ἰουδαϊκὰς, τὰς χαταλεύσεις, τ

- M
υἷσος, τὰς ὕόρεις, τὰς λοιδορίας εἰς μέσον προ-

, D Y - M /
θεὶς, xo δηλώσας, πῶς χαὶ δαιμονῶντα xo πλάνον D
2 i 3 n

, / EJ e EJ ^ 5 , rp Hi
ἐχάλουν, εὔδηλον ὅτι οὐκ ἂν ἐχαρισάμην. Τὸν γὰρ

^ Hec, ἤγουν τοὺς μαθητάς, desunt in quibusdam Mss.
* [πρὸς ἀλλήλους ἀπάγων αὐτοὺς Savi ]
^ Morel. τοῦ 6:59 χινήσχντος. Manuscripti multi τοῦ

TOM. VIII.

inquirendum , ultra quam ipsi placitum sit. Quia
enim Petrus semper ad tales interrogationes fer-
vens promtusque erat, fervorem ejus przcidens, et
docens non esse ulterius inquirendum, sic respon-
dit. 25. Exüt ergo sermo iste inter fratres ,
id est, discipulos, quod ille non moritur. Et non
dixit Jesus, IYon moritur ; sed, Si volo eum
manere donec veniam, quid ad te? Ne putes,
inquit, me uno modo vestra dispensare. Hoc au-
tem faciebat, ut intempestivum illum mutuum
affectum tolleret. Quia enim orbis terrarum. cu-
ram suscepturi erant, non ita copulari eos opor-
tebat : alioquin, magnum hinc futurum erat orbi
detrimentum. Quamobrem ait illi : Opus tibi
commissum est, hoc cura, hoc perfice, pugna,
decerta. Quid enim si velim eum hic manere? tu. Joannes
tua cures et provideas. Hic mihi consideres velim idcm
quam sit evangelista a fastu alienus. Cum enim C is AES
discipulorum opinionem narrasset, illam corrigit, ?"*-
quasi quid Christus dixerit non intellexerint : ait
enim , /Von. dixit Jesus, Yon moritur ; sed, Si
eum volo manere. 24. Hic est discipulus ille,
qui testimonium perhibet de his, et scripsit
hec; et scimus quia verum. est testimonium
ejus. Cur, nullo alio 1d agente, hic solus hac ait,
et secundum de seipso perhibet testimonium :
videturque auditoribus occurrere? qua de causa?
Dicitur ultimus , Deo. movente , scripsisse : ideo
illius dilectionem frequenter exhibet, subindicans
qua de causa ad scribendum impulsus sit. Ideo
id frequenter memorat, ut fide dignam reddat
narrationem , οἱ ostendat se inde motum ad hoc
venisse. Novi, inquit, vera esse quz dicit : quod
si multi non credant , hinc ipsis credendum est.
Unde? Ex eo quod deinde dicitur. 25. Sunt et
alia multa, que fecit Jesus : que si scriban-
tur per singula, nec ipsum arbitror mundum
capere eos, qui scribendi sunt, libros. Ünde con-
stat, me non ad gratiam loquutum esse. Qui enim,
cum tot dici possint , ne tanta quidem dixerim ,
quanta reliqui, sed horum plurima pratermise-
rim; Judaicis vero in medium allatis insidiis,
lapidationibus, odiis, contumeliis, conviciis, nar-
raverim quomodo illum. dzmoniacum et decepto-
rem vocarent , palam est me non ad gratiam lo-
quutum esse. Nam qui ad gratiam loqui voluisset,
contrarium facere oportebat , probrosa occultare,

9:οῦ. Alii cum Savil. τοῦ χριστοῦ.

b Alii μέμνηται αὐτῆς ἀξιότι
*. Alii πιστεύσωσιν.

40

ct. 5. 32.

Peecatum
plumbo
gravius.

602 S. JOANNIS CHRYSOST.

οἱ splendida narrare. Quia ergo qua certissime
sciebat scripsit, non recusat suum etiam in me-
dium proferre testimonium, sibique proponit sin-
gula explorare et examinare. Mos enim est nobis,
cum rem verissimam nos dicere putamus, nostrum
non recusare testimonium. Si vero nos id facimus,
multo magis ille qui in Spiritu scribebat : quod
etiam reliqui apostoli przedicantes dicebant : /Vos
testes sumus eorum. quc dicimus, et Spiritus ,
quem. dedit obedientibus sibi. Omnibus enim
affuerat , crucifixum non reliquerat, matrem sibi
commendatam habuit: quo omnia signa amoris
erga illum erant, et quod ille omnia accurate nos-
set. Quod si tanta facta fuisse signa dicat, ne mi-
reris; sed. cogitans ineffabilem operantis virtu-
tem , id. quod dictum est cum fide accipe. Sicut

. . . . . . . A » - c /,
enim loqui nobis facile est : sic, 1mo mulio magis 59 τὴν ἄφατον τοῦ ποιοῦντος δύναμιν,
A τὸ εἰρημένον. Ὥσπερ γὰρ ἡμῖν εὔχολον φθέγγεσθαι "

illi facile ea operari quae. vellet. Su(ficiebat enim
ipsi velle solum, ct omnia sequebantur.

9. Attendamus itaque diligenter dictis hujus-
modi, neque illa explicare et interpretari. desina-
mus : ex frequenti enim tractatione aliquid. con-
sequimur. Sic vitam nostram expurgare poteri-
mus, sic spinas succidere. Talis quippe res est
peccatum, et secularis sollicitudo, infructuosa
nempe et molesta. Ac quemadmodum spina, ubi-
cumque retinetur, retinentem pungit : sic et. sze-
cularia, undecumque detineas, detinentem ledunt.
Verum spiritualia non hujusmodi sunt, sed. mar-
garit:e cuidam similia; undecumque illam verses,
oculos delectat. Exempli causa, fecit aliquis elee-
mosynam; non modo spe futuri nutritur, sed. et
hujus vite bonis Letatur, fiducia multa semper
plenus. Malam vicit concupiscentiam; et ante re-
gnum hinc jam fructum accepit, dum laudatur et
celebratur ante alia ommia a propria conscientia.
Et quodvis bonum opus hujusmodi est, sicut con-
tra mala opera ante gehennam hic conscientiam
excruciant. Et si peccans futura cogitaveris, etiam
nemine puniente, formidolosus et trepidus es; si
praesentia cogites, multos habes inimicos et in su-
spicione vivis, neque jam lzdentes obtueri possis,
imo nec non ledentes. Non enim tantum ab eis
voluptatis, quantum ivceroris assequimur : occla-
mante conscientia, damnantibus foris hominibus,
irritato Deo, gehenna nos cupide exspectante, co-
gitationibus non quiescentibus. Grave enim, gra-
ve el onerosum est peccatum, et plumbo omni

4 Editi ἀποχρούςξσθαι:. Suspicatur. Savilius legendum

ἀποχρύπτεσθαι, et sic etiam legitur in duobus optimis

οὕτως ἐχείνῳ, μᾶλλον δὲ
ev. Ἤρκει γὰρ θελῆσαι μόνον, καὶ πάντα εἵπετο.

c τ 5 ,
vot* ἀπὸ γὰρ τῆς συνεχοῦς ἐντεύζεώς

ARCHIEP. CONSTANTINOP.

ἊΝ d 5 , ΜΝ - M Y 2 ,

χαριζόμενον τοὐναντίον ἔδει ποιεῖν, τὰ μὲν ἐπονείδι--
d " , ῃ M ) A 02 ^p M

στα “ἀποχρύπτεσθαι, τὰ λαμπρὰ προτιθέναι. " Eme

ΣΙΝ - / y d y

οὖν ἀπὸ πολλῆς πληροφορίας ἔγραψεν ἅπερ ἔγραψεν,

οὗ παραιτεῖται τὴν ἑαυτοῦ μαρτυρίαν εἷς μέσον φέ-

, » ὍΣ "2 ,

ρειν, προχαλούμενος καθ’ ἕχαστον ἐξετάζειν xol βα-
(ζ b ENSIS "E N *$ut d “ὃ

σανίζειν τὰ γεγενημένα. ᾿Ιἶθος γὰρ ἡμῖν, ὅταν σφόδρα

ἀληθεύειν δοκῶμεν, μήποτε τὴν ἑαυτῶν μαρτυρίαν

E ἀρνεῖσθαι. Et δὲ ἡμεῖς τοῦτο ποιοῦμεν, πολλῷ μάλλον

ἐχεῖνος ὃ Πνεύματι γράφων * ὅπερ οὖν χαὶ οἱ λοιποὶ
ἀπόστολοι χηρύττοντες ἔλεγον * Ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυ-

x M e / X LUN E ^ oyN -
ps6, φησὶν, ὧν λέγομεν, xot τὸ Πνεῦμα ὃ ἔδωχε τοῖς

c c^ EJ τω Y
πειθαρχοῦσιν αὐτῷ. Καὶ πᾶσι δὲ παρῆν, xa οὐδὲ σταυ-
,

ρουμένου ἀπελιμπάνετο, καὶ τὴν μητέρα ἐνεχειρίσθη "
ἅπερ πάντα σημεῖα τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης, xo τοῦ
μετὰ ἀχριδείας εἰδέναι πάντα. Εἰ δὲ τοσαῦτα ἔφησε

, 5

γεγενῆσθαι τὰ σημεῖα, μὴ θαυμάσης * ἀλλ᾽ ἐννοήσας

NT

δέξαι μετὰ πίστεως
πολλῷ ῥᾷον, ποιεῖν ἅπερ ἦθε-

Προσέχωμεν τοίνυν ἀκριδῶς τοῖς εἰρημένοις, xo
μὴ διαλίπωμεν ἀναπτύσσοντες αὐτὰ xa διερευνώμε-
ξεώς ἐστί τι πλέον

ἡμῖν. Οὕτω τὸν βίον τὸν ἑαυτῶν ἐχχαθᾶραι δυνησό--
μεθα, οὕτω τὰς ἀχάνθας ἐχτεμεῖν. ᾿Γοιοῦτον γὰρ ἣ
ἁμαρτία χαὶ ἣ βιωτιχὴ φροντὶς, ἄχαρπον xoi ὀδυνη-
ρόν. Καὶ καθάπερ f, ἄκανθα, ὅθεν ἂν χατέχηται,
χεντεῖ τὸν κατέχοντα οὕτω xal τὰ βιωτικὰ, üücv ἂν

B χατάσχης, λυπεῖ τὸν περισφίγγοντα αὐτὰ xai θάλ--

: τι ἢ
ποντα. Ἀλλ᾽ οὗ τὰ πνευματιχὰ τοιαῦτα, ἀλλὰ μαργα-
,
ρίτη τινὶ προσέοιχεν " ὅθεν ἂν περιστρέψης, τέρπει
τοὺς ὀφθαλμούς" οἷόν τι λέγω * ἐποίησέ τις ἐλεημοσύ-
€ ὀφθαλμούς οἷόν τι λέγω " ἐποίησέ τις ἔλεη!
γὴν" οὐ μόνον τὴ ἐλπίδι τοῦ μέλλοντος τρέφεται,
ἀλλὰ xai τοῖς ἐνταῦθα ἀγαθοῖς γάννυται, θαῤῥῶν
πανταχοῦ καὶ μετὰ πολλὴς πάντα ποιῶν τῆς παῤῥη-
D M
σίας. Περιεγένετο πονηρᾶς ἐπιθμίας" χαὶ πρὸ βασι-
/ 2 es M^ M N » e 5 ,
είας ἐντεῦθεν ἤδη τὸν καρπὸν ἔλαύεν, ἐπαινούμενος ,
- M^ e ,
θαυμαζόμιενος πρὸ τῶν ἄλλων πάντων ὑπὸ τοῦ οἰχείου

ς ^ — oy E
C συνειδότος. Καὶ ἕχαστον δὲ τῶν ἀγαθῶν ἔργων τοιοῦ--

τόν ἐστιν, ὥσπερ οὖν τὰ Toy", ρὰ χαὶ πρὸ τῆς γεέννης
ἐνταῦθα χολάζει τὸ συνειδός. ἂν τὰ μέλλοντα ἐννοή--
σῆς ἁμαρτὼν, περιδεὴς χαὶ ἔντρομος καὶ μιηδενὸς xo-
λάζοντος γέγονας: x&v τὰ παρόντα, πολλοὺς ἔχεις
ἀντιθλέψαι

cq D 1

ἐχθροὺς καὶ μεθ᾽ ὑποψίας ζῆς, καὶ οὐδὲ
bj ^ ^ M

xo τοῖς μὴ

δυνήση τοῖς ἠδικηχόσι λοιπόν" μᾶλλον δὲ

-j - ,
. ἠδικηχόσιν. Οὐ γὰρ τοσαύτην ἐπ᾽ αὐτῶν καρπούμεθα

ὍΛ, τ hy ἀθυμία" aqu TUNE χατα-
τὴν ἡδονὴν, σὴν τὴν αἀνυμίαν, του GUVELCOTOG

^ m€- ΕἸ "4 ,
βοῶντος, τῶν ἔξωθεν ἀνθρώπων χκαταγινώσχοντων,

-» Ὁ T , v , 5^ 7 ^ E- —
τοῦ Θεοῦ παροζυνομένου,, τῆς γεέννης ὠδινούσης ἡμᾶς

Codicibus manuscriptis.

IN JOANNEM HOMIL. LXXXVIII. al. rxxxvir.

λαθεῖν, τῶν λογισμῶν oby ἣσυχαζόντων. Βαρὺ γὰρ;
βαρὺ xai φορτιχὸν ἣ ἁμαρτία, καὶ μολίόδου παντὸς
χαλεπώτερον. Ὃ γοῦν αἰσθόμενος αὐτῆς, οὐδὲ μικρὸν
ἀναδλέψαι δυνήσεται, x&v σφόδρα ἀναίσθητος 1j. Οὕτω
γοῦν καὶ ὃ ᾿Αχαὰό, χαίτοι σφόδρα ἀσεδὴς ὧν, ἐπειδὴ
ταύτης ἤσθετο, κάτω χύπτων ἐδάδιζε, συντετριμμένος
καὶ τεταλαιπωρημένος. Διὰ τοῦτο xal σάχχον περι-
εβάλετο, καὶ πηγὰς ἠφίει δακρύων. Ἂν τοῦτο ποιῶμεν
i]
ὰ

-
.

€ ^ M - € 2 " - ^ , :0
ἡμεῖς, xaX πενθῶμεν ὡς ἐχεῖνος, ἀποδυσομεῦα
5 , € ^ - M 5e - T7 / f , €
ἐγχλήματα ὡς Ζακχαῖος, xai ἡμεῖς τευξζομεθά τινος
, z / M Cr RA - 18; T M
συγγνώμης. Καθάπερ γὰρ “ἐπὶ τῶν οἰδημάτων xat
m^ ^ X H / N x
τῶν συρίγγων, ἂν μὴ πρότερον στήσῃ τις τὸν χυμὸν
Y ^ cS , ci *
τὸν ἐπιῤῥέοντα, καὶ τὸ τραῦμα ἐπιτρίόοντα, ὅσα ἂν
/ , ^ b m τω i
ἐπιθήση φάρμαχα, τῆς πηγῆς τοῦ χαχοὺῦ μὴ χατα-
e - et A - ^
σχεθείσης, εἰκῇ πάντα ποιεῖ * οὕτω xa ἡμεῖς, ἂν μὴ
M - E Y! Y ^ *
τὴν χεῖρα στήσωμεν τῆς πλεονεξίας xat τὴν πονηρὰν
, 2 3e SEN 2 , £ “ E] , ^c
ταύτην ἐπιῤῥοὴν ἀναστείλωμεν, xv ἐλεημοσύνην δῶ-
2. me , b rp M M N^ ES
pev, εἰκῇ πάντα ποιοῦμεν. Τὸ γὰρ θεραπευθὲν δι᾽ αὖ-

b / ν 3 /
χατέχλυσε xai ἐλυμήνα-

τῆς, ἐπελθοῦσα ἣ πλεονεξία
M , Lg /, 5 ,
το, χαὶ χαλεπώτερον τοῦ προτέρου εἰργάσατο. ITau-
K / € /t ^ er » , P]
σώμεθα τοίνυν ἁρπάζοντες, xat οὕτως ἐλεήσωμεν. Et
s / T
δὲ εἰς χρημνοὺς ἑαυτοὺς φέρωμεν, πῶς δυνησόμεθα
» b M M zo ᾿ P ,
ἀναπνεῦσαι; Καὶ γὰρ εἶ τις τὸν μέλλοντα καταπίπτειν
U / c
ἄνωθεν ἕλχοι (ὅπερ ἐστὶν fj ἐλεημοσύνη), ἕτερος δὲ
ΖΞ 0z v 205 ΝΜ - Δ UN m
χάτωθεν βιάζοιτο, οὐδὲν ἔσται τι πλέον ἀπὸ τῆς
, F, E A UN -Ὁ ^ »
τοιαύτης πάλης, ἢ τὸ διασπασθῆναι τὸν ἄνθρωπον.
"I 3 κ--: is —- £0 δ AS A -
ν᾿’ οὖν μὴ τοῦτο πάθωμεν, μηδὲ, βαρούσης τῆς
r4 p - F Ὁ € n
πλεονεξίας χάτωθεν, ἣ ἐλεημοσύνη χαταλιποῦσα ἡμᾶς
ἀπέλθη, χουφίσωμεν ἑαυτοὺς χαὶ ἀναπετάσωμεν, ἵνα
"NN mM 5 c c D M ^N € ^
διὰ τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν xaxov, χαὶ διὰ τῆς τῶν
c ,
αἰωνίων ἀγαθῶν ἐργασίας τελειωθέντες, ἐπιτύχωμεν
τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, χάριτι χαὶ φιλανθρωπία τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἅμα
mi Je E H ἜΑ A » A cT ΚΑῚ
τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, χρατὸς, τιμὴ, νῦν καὶ ἀεὶ,
xal εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

1» Morel. ἐπὶ τῶν

των. Savil. ἐπὶ τῶν οἱ

Homiliarum octoginta oc

605

gravius. Qui id sentit, neminimum quidem oculos
D attollere poterit, etiamsi insensilis sit. Sic et Acha-
ab, etsi valde impius, quia hoc sensit, prono ca-
pite, contritus, misere incedebat. Ideo se sacco prae-
cinxit, et fontes lacrymarum emittebat. Si hoc et
nos faciamus, si lugeamus ut ille, si peccata exua-
mus ut Zacchaus, nos quoque veniam conseque-
mur. Ut enim in tumoribus et. fistulis, nisi. quis
fluentem humorem et vulnus afficientem | sistat,
frustra remedia adhibebit, malo semper grassante:
E sic et nos nisi manum coerceamus ab avaritia, et
pravum illum fluxum reprimamus, nisi eleemosy-
nam demus, frustra cztera facimus. Nam si quid
ab illa curatum sit, adveniens avaritia obruit et
labefactat, gravioremque priore plagam infert. Fi-
nem ergo faciamus rapiendi, et ita eleemosynam
erogemus. Quod si nos ipsos in przcipitia fera-
mus, quomodo respirare poterimus? Nam si quis
cadentem erigeret, id quod facit eleemosyna; alius
539 autem vi ad lapsum pelleret, id quod avaritia fa-
A cit; nihil aliud ex hac pugna eveniret, quam
quod homo ille discerperetur. Id ne nobis accidat,
neve avaritia nosdeorsum trahente, eleemosyna nos
derelinquat et abeat, nos leviores efficiamus et avo-
lemus, ut a malis liberati, et ex bonis operibus ad
perfectionem deducti, zterna consequamur bona,
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Christi,
quicum Patri unaque Spiritui sancto gloria, honor,
imperium, nunc et semper, et in secula sacu-

lorum. Amen.
B

b Alii χατέλυσε.

to D. Joannis Chrysostomi

in Evangelium Theologi finis.

i:

EAM b u
Puri d
FU ALONE
" P pus
Du 1 *

τῇ N
δῷ i d

IP 2
sona) 2 dedo ey o
CUIR E xg ὯΝ ὑπ ἘΠῚ

P Mon, 0) por A RN

i jj vum
*s AB ἢ ed ird bM dex
ü ᾿ oot f SPINA a p p
" Lh en ur quin Hi wie vta vo agni
psiche 7 Anto hr JE E apa
M it tco rs dtt jm fru giri jd ΓΝ ΝΝΙ,,.

᾿
LUN ! A^ cue m. s oh DD i qui, γάβείκν wi i ud οὐδῷ 1 Ne M

LE 7 ros ᾧ ἫΣ iow ( icu. Je. but. jo dE

un TION. mi^ troi ape iosiqim sio tnidip Pow
* eta ; oer rabrmal» wi boe fe ipae dones m:
un d tustiaq ρει pe. eto nigtt gite ὃν jr (nib us wn 3r

! v" mn » que ect "s Wy duni IRA ], tel n. ST
; "E dRR

-. ARM Aelio adadanh wi SE onde qos. anon Lam p... Au

aiia μέγ εερύν δε εν MAPPA oio Ἦν E nur

ἧχι

᾿ "ὯΔ
ΡῈ inum "e. SERV: E M M nien DATA.
k^ lie 2103 epo PG x5 9 ut i4 Ἢ ΠῚ UE Wet p" d
U ! a" d " 7 A "
npn νι vos ΣΟ ἐπ ΟΣ Fer ῦ

Ν hori ATHE a AUC an pits vfi ΠΡ Κ᾽, adi

N | ! m" U V oe a Ψ. f Hw

"Med B^ a Nn eor gm X? X ΧΗΣ ΟΠ,

^^ ; DIE E H
| i , 1 M: M AJ
v E ΤΡΗ͂ | Z ] ir RR iru i "Tr. 1
" » » / Y 5 ἃ j Ὕ Ν
A * unmensti alinm i5 Ἢ I FN 2D : 7824 v0 * VENV

“1 ξ " νον d "mov "4 "p KE E i
J " MI LI FM ML di: (imp PN 15 Non da nr
D CEN χα meu ὺ eR WA NNI ' ] Dus ἘΠῚ bg e» δ. Μὴ :
᾿ 1 PHA. τε 7 em NA " FTO TAY! ἡ ΤΟΣ, 1 box viesdun e Ἢ NN al "n
! Wifi t api AMA SIR ny p 4 "yxp κα δ᾽ οὐδ bi UA
ἦι f M T zt d LLBEIIET bu IN v gu Adeo
) bi NOU LEA «HMM M A GR CA & HS ai
tue ἯΙ: | μων "MID WT NMITOM

z ἽΝ ΜΝ nur

A k | Z
ift uu iig sgh eme €
INTTE "d: d τῷ
᾿ "T á T A xd Ad TE
en v ὟΝ ws uo δὶ AA Aj. a, Mifiengmin I
δ᾽ i^ Mr» Treppe. | »

Me "A ἫΝ M ——— ' nts ipiis "MN. P: dw i^i ae

|
, à ἜΣ.
s " A? ny til X mr νὴ up! qe itp
aff " ἡ yw la i qu; Eo, we ^Awn ἣν LE
Bi . " "n γὴν εν wb ib cs ΠῚ
" m yv ἐν wem ΒΩ
A Meo ὴ * zi n
€ wal p ἯΙ
" à; * " ^ ^«^ ay
Y i n

SPURIA.

ADMONITIO
IN SPURIA SEQUENTIA.

Ut nullus umquam veterum Ecclesie Grac scriptorum fuit, qui tot emiserit γνήσια opera, quot
Joannes Chrysostomus : ita nullus fuit, cui tot spuria adscripta fuerint; quorum tantus numerus, tanta
moles est, ut si caeterorum Ecclesie στο doctorum, Athanasii, Basilii, Gregorii Nazianzeni scripta percur-
ras, nullum deprehendas, qui tot germana opera emiserit, quot spuria doctori nostro adscripta fuere.
Praeter illa autem. quz ad. calcem priorum sex Tomorum bene multa edidimus, et in fine hujus octavi
majore numero damus, atque in sequentibus Tomis dabimus, ingentem adhuc spuriorum supellectilem
Chrysostomi nomine insignitam in bibliothecis Manuscriptorum latere sivimus, utpoteluce prorsus indi-
gna. Fatemur etiam nos multa ex iis, que Savilius ut νοθευόμενα edidit, in tenebris relicturos fuisse ;
sed tum reverentia tanti tamde re literaria bene meriti viri ducti,tum etiam ne in multorum reprehensio-
nem incurreremus, omnia que Savilius emisit dabimus, etiam illa quae ipse non sine scrupulo, quasi
κίδδηλα, typis dedit, ut monuit in Notis ad Tomum septimum, p. 857. Illius hic verba proferimus.

IN SCRIPTA SUPPOSITITIA CHRYSOSTOMI.

"TOv νοθευομένων ingens passim in omnibus fere bib liothecis tam privatis quam publicis numerus;
que tam cupide exquiri, tam. ambitiose edi a viris doctis miror. Gerardus F'ossius, vir, ut audio,
doctrina excellenti, ex Bibliotheca Strozziana novem orationes in Ascensionem Domini Latine
versas vulgavit, easque δῆθεν in novem annos episcopatus Joannis nostri tribuit, in quibus οὐδὲν
ὑγιές. Possem idem de aliis, sed contineo me. Nobis certe venia, ut spero, dabitur, post tot egre-
gia opera edentibus hec pauca χίθδηλα. Et tamen scias, lector, nos multa rejecisse, ut luce
prorsus indigna, que a librariis meis in meum usum descripta fuerant, qualia sunt. μετὰ τῶν d)-
λων xa τάδε.

Sub hzc autem septemdecim seu sermonum seu homiliarum titulos initiaque subjicit, quz nos omnia-
que alia tam vera quam. spuria in fine operum Chrysostomi alphabetico ordine incipiendo a primis cu-
jusque operis verbis, Deo dante, typis indicari curabimus. Quz igitur Savilius protulit spuria seu vo-
θευόμενα, ila omnia typis esse danda. censuimus. Ex aliis vero, que hactenus publicata non fuerant, ea
solum emisimus, quz alicujus pretii esse videbantur.

Inter illa vero spuria, qu: postremam hujusce Tomi partem occupant, quzdam, licet pauca, alicujus
sunt pretii, ut. verbi gratia Sermo in sanctum Thomam qui numeratur quintus, et Homilia septima in
Pascha, quz hie quinquagesima tertia recensetur, fortassisque alie quapiam. Ex iis etiam, que infimce
note videntur esse, quzdam interdum res nonnullas attingunt ac memorant, qua usui etiam doctis esse
possint.

Horum porro spuriorum, qui postremam hujusce Tomi partem occupant, catalogus seu index se-

quitur.

INDEX SPURIORUM
QUJE IN OCTAVO TOMO CONTINENTUR.

1. In decollationem Procursoris et Baptistae Joannis, et in Herodiadem. Init. Πάλιν ἩΗρωδιὰς μαίνεται,
πάλιν ταράττεται. pag. 1. Morel. T. 6. p. 98 [955]. Savil. T. 7. p. 545.

2. In Przcursorem. Domini. Init. Ot ἀνθηρότατοι λειμῶνες ἄνθεσι χρυσοχόμοις. pag. 5. Morel. T. 6.
p. 911 [261]. Savil. T. 7. p. 554:

9. Oratio encomiastica in principes apostolorum Petrum et Paulum, eorumdemque gloriosissimum
martyrium. Init. S S xoi γὴς ἅμιλλαν δρῶ διὰ τὴν παροῦσαν πανήγυριν. p. 7. Morel. T. 6. p. 514
[265]. Savil. T. 5. p. 992.

4. In sanctos duodecim apostolos. Init. Εἰκότως xa τήμερον ἐπὶ φοιτήσει τοῦ ἁγίου Πνεύματος. p. 11.
Morel. T. 6. p. 520 [268]. Savil. T. 5. p. 995.

5. Sermo in sanctum Thomam apostolum , et contra Arianos, deque eo qui tyrannidem in Thracia
occupavit, et e medio sublatus est, cum ipse Arianus esset. Init. Τῷ μὲν νόμῳ τῆς "ExxAnsix πειθό--
μενος ἡψάμην ὡς οἷόν τε. p. 14. Morel. T. 6. p. 524 [971]. Savil. T. 5. p. 486. hi

6. Laudatio S. Stephani protomartyris. Init. Στέψωμεν ἄνθεσιν ἐγχωμίων τὸν Στέφανον, xoi τοῖς τῶν
ἐπαίνων. p. 17. Morel. T. 6. p. 525 [214]. Savil. T. 5. p. 864.

T. In illud : Sufficit tibi gratia mea : virtus enim mea in infirmitate perficitur. Ynit. “Ὅτε τὸν
παναρμόνιον τουτονὶ χόσμον ἐξ ἀρχὴς ἔπλαττεν ὃ Θεός. Hujus interpretationem. Latinam novam paravi-
mus. p. 24. Morel. T. 6. p. 340 [284 ]. Savil. T. 5. p. 799.

9. In parabolam de filio prodigo. Init. Ἀεὶ μὲν, ἀδελφοὶ, τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν κηρύττειν ὀφεί-
λομεν. p. 99. Morel. T. 6. p. 569 [508]. Savil. T. 7. p. 539.

9. In saltationem. Herodiadis, et decollationem Joannis Przcursoris et Baptistae. Init. Ὥσπερ τις ἀνὴρ
φιλέρημος ἐν τινὶ τόπῳ ἀλσώδει. p. 99. Morel. T. 6. p. 579 [517]. Savil. T. 7. p. 549.

10. Inillud Evangelii, Collegerunt Judai concilium, et dicebant, Quid facimus ? Init. ᾿Εοίκασιν
οἱ τῆς ᾿Εχχλησίας φίλτατοι παῖδες γηπίοις θηλάζουσι. p. 49. Morel. T. 6. p. 385 [522]. Savil. T. 1.
p. 552.

11. In parabolam decem Virginum , et de Eleemosyna. In sancta et magna feria quinta. Init. Ὅταν
τὸ εὐδαπάνητον τὴς ζωῆς ἐννοήσω, x«i τοῦ ἐνιαυτοῦ. p. 45. Morel. T. 6. p. 589 [525]. Savil. T. 7.
p. 554.

12. In meretricem et Phariseeum. In sancta et magna feria. quarta. Init. Πάντοτε μὲν ὃ Θεὸς ὡς a
λάνθρωπος καιρὸν εἷς μετάνοιαν. p. 49. Morel. T. 6. p. 595 [551]. Savil. T. 7. p. 490.

15. In Samaritanam, et in illud, /enit Jesus in civitatem Samarie, que dicitur Sychar. Ynit.
Σήμερον ἡμῖν ὃ Χριστὸς τοὺς ἄθλους τῆς Σαμαρείτιδος ἀνεχήρυξεν. p. 59. Morel. T. 6. p. 409 [342].
Savil. T. T. p. 442.

14. De zelo et pietate, et de caeco nato. Tnit. Πηγὴ φωτὸς ὃ τοῦ Θεοῦ λόγος * φωτὸς γὰρ γέμων. p. 61.
Morel. T. 6. p. 425 [554]. Savil. T. 5. p. 761.

15. Sermo de pseudoprophetis et falsis doctoribus; et de signis consummationis seculi hujus. Dicta
est paulo antequam (sanctus) de vita migraret. Init. ᾿Οδυνηρὸς 6 λόγος, καθότι xoi ἔσχατος. Interpreta-
üonem Latinam novam adornavimus, ut et aliarum complurium orationum. p. 72. Morel. T. 6.
p. 418 [586]. Savil. T. 7. p. 211.

16. De Circo. Init. Στάδιον ἡμῖν σήμερον πνευματικὸν καὶ δρόμος. p. 97. Morel. T. 6. p. 489 [409].
Savil. T. 6. p. 974.

[ Numeri uncis inclusi paginas. indicant voluminis sexti editionis Frontonis Ducci excusce Parisiis, apud Si-
meon, Piget , anno 1642.]

INDEX SPURIORUM. 607

47. In illum locum, Attendite ne eleemosynam vestram faciatis coram hominibus. lnit. ΟἹ
σοφοὶ xc ἐπιστήμονες τῆς γεωργίας τεχνῖται. p. 90. Morel. T. 6. p. 525 [458]. Savil. T. T. p. 4806.

18. In principium indictionis novi anni, et in martyres, atque in mulierem qui sanguinis fluxum
patiebatur. Init. Ὡπάλληλον σημεῖον παρὰ τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ. p. 94. Morel. T.£6. p. 555 [447].
Savil. T. 5. p. 816.

19. Oratio catechetica in dictum. Evangelii, Simile est regnum celorum homini patrifamilias,
qui exüt primo mane conducere operarios in, vineam suam, etc. Init. Oo τῇ ποίμνη τῶν εὐσεξῶν
μεμιγμένα πρόδατα ξένα. p. 98. Morel. T. 6. p. 559 [451]. Savil. T. 5. p. 706.

90. [Severiani Gabalorum episcopi qua videtur] In parabolam de ficu, Homilia. Init. ᾿Οφθαλμὸς μὲν
δρῶν ἢ δένδρον ἀνθοφόρον, 7j πηγήν. p. 106. Morel. T. 6. p. 552 [4653]. Savil. T. 7. p. 252. [Adjecta
est ad imam paginam translatio Latina versionis Armeniacz.]

21. De Pbariszeo Homilia. Init. Ὥσπερ πατὴρ φιλότεχνος, προσομιλεῖν τοῖς ἑαυτοῦ φιλτάτοις. p. 110.
Morel. T. 6. p. 560 [469]. Savil. T. 7. p. 280.

22. De Lazaro et divite Homilia sexta. Init. Méywxóv. ἐστι διδασκαλεῖον τὸ τῆς ᾿χχλησίας στάδιον.
p. 115. Morel. T. 6. p. 564 [472]. Savil. T. 5. p. 728.

25. In publicanum et Phariszeum sermo. Init. Ot πόῤῥωθεν τοὺς λειμῶνας θεασάμενοι, "p. 116. Morel.
T. 6. p. 569 [476]. Savil. T. 7. p. 255.

24. In czcum a Christo sanatum, et in Zaccheum, deque judicio atque eleemosyna. Init. Πολλαὶ
xo διάφοροι τῶν ἁγίων Γραφῶν a διδασχαλίαι. p. 120. Morel. T. 6. p. 575 [492]. Savil. T. 5. p. 751.

25. De sancto Joanne Theologo. Init. "Iocvvac ἐν ᾿Εφέσῳ τῆς ᾿Ασίας, ᾿Ιωάννης τῆς Ἀσίας τὸ χαύχημα.
p. 160. Morel. T. 6. p. 605 [506]. Deest in Savil.

26. De negatione Petri et de cruce, et quo pacto Joseph fuerit figura Christi. Init. ᾿Αναγχαῖον ἐν: τῷ
παρόντι χαιρῷ xal τὸ χρέος. p. 156. Morel. T. 6. p. 626 [515]. Savil. T. 7. p. 275.

21. In secundum adventum Christi, et in illud, Omnes stabimus ante tribunal Christi , eic. luit.
"Evdyatov μεγάλα τινὰ xo ὑπερφυὴ τῇ προτέρᾳ ἡμέρᾳ. p. 142. Morel. T. 6. p. 651 [545]. Savil.
3.5 p.152

Sequentia opuscula , Grece tantum a Savilio edita, nunc primum Latine convertimus.

28. Interpretatio Orationis, Pater noster. Ynit. Πάτερ ἡμῶν 6 ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Πατέρα λέγεις, ἄν-
θρωπε, τὸν Θεόν. p. 149. Savil. T. 5. p. ΤΟΥ.

29. In filium prodigum, ac de penitentia, in lignum scientiz boni et mali, et in latronem. Init.
Πρῴην ἡμῖν ἡ μεγάλη καὶ θεοπρεπὴς τοῦ Σωτῆρος ἐπιφάνεια. p. 150. Savil. T. 5. p. 720.

30. In mulieres unguenta ferentes, et quod nulla diversitas vel pugna reperiatur inter evangeli-
stas, etc. Init. Φέρε δὴ περὶ τῆς τῶν εὐαγγελιστῶν ἱστορίας cic τὴν ἁγίαν, etc. p. 159. Savil. T. 5. p. 740.

21. In illud Evangelii, quod dicebant Judzi de Servatore, Quomodo scit literas, cum non didi-
cerit, etc. Init. Φέρε πάλιν τῶν εὐαγγελικῶν ὑμῖν ἀπαρξώμεθα ναμάτων. p. 167. Savil. T. 5. p. 752.

52. In Chananzam et in Pharaonem, et quod non volentis neque currentis, etc. Init. Ei xai ἐθόλωσεν
ἡμᾶς ἣ κατὰ τὴν ἑσπέραν ταραχή. p. 1177. Savil. T. 5. p. 771.

39. In dictum apostoli, /Von quod volo facio, sed. quod. nolo, hoc ago, et quomodo Jacob typus
Christi , etc. Init. "Ezotwo μὲν ὑμῶν τὸν πόθον, καὶ θαυμάζω, etc. p. 188. Savil. T. 5. p. 789.

54. In principium indictionis. Init. Θαυμασταὶ τῶν ὀρθοδόξων αἱ πανηγύρεις, φαιδραί. p. 198. Savil.
T5: prey

55. In venerandam Crucem. Init. Σταυροῦ πρόχειται σήμερον ἑορτὴ, χορός. p. 200. Savil. T. 5.
p. 919.

36. In exaltationera venerande Crucis. Init. Πᾶσα μὲν ἣ ἀπὸ τῶν χειρόνων ἐπὶ τὰ κρείττονα μεταθολή.
p. 204. Savil. T. 5. p. 825.

31. In sanctum apostolum Thomam. Init. "Hx τὸ χρέος ἀποδώσων ὑμῖν, ὦ φίλοι, χρέος. p. 20T.
Savil. T. 5. p. 867.

58. In incarnationem Domini nostri , et quod. singulis climatibus angeli prasint. Init. Ὄντως ἐπε-
φάνη fuv f, χάρις τοῦ Χριστοῦ, χαὶ συνεξέλαμψεν. p. 215. Savil. T. 5. p. 851.

608 INDEX SPURIORUM.

39. In S. Stephanum primum martyrem. Init. Πάντες μὲν οἵ μαρτύρων ἀγῶνες ἐπίδοξοι, xoà θαυμά-
ζεται. p. 397. 5401]. T. 5. p. 871.

40. In mediam hebdomadam jejuniorum. Init. Εὐλογητὸς ὃ Θεὸς ὃ χαρισάμενος τοῖς ἀγωνισταῖς τῆς
νηστείας. p. 229. Savil. T. 5. p. 876.

41. In ramos palmarum. Init. "Ex θαυμάτων ἐπὶ θαύματα Κυρίου βαδίσωμεν. p. 251. Savil. T. 5.
p. 882.

42. In sanctam Virginem et Deiparam. Init. Πᾶσαι μὲν αἱ μαρτυρικαὶ πανηγύρεις θαυμασταί. p. 256.
Savil. T. 5. p. 88T.

495. Contra hzreticos et in sanctam Deiparam. Init. Πάλιν τῇ παῤῥησία τοῦ ἁγίου Πνεύματος διασπῶν
τὰς σειράς. p. 258. Savil. T. 5. p. 889.

44. In proditionem Servatoris , et in lotionem pedum. Init. ᾿Εουλόμιην εἰς τέλος διανύσαι τοῦ σταυροῦ
τὰ θεωρήματα. p. 242. Savil. T. 5. p. 899.

45. In latronem et in proditionem Servatoris. Init. Ὦ πόση δύναμις τῆς ἡμετέρας πίστεως, ὦ πόσον.
p. 247. Savil. T. 5. p. 910.

46. Sermo catecheticus in S. Pascha. Init. Et τις εὐσεδὴς xol φιλόθεος, ἀπολαυέτω τῆς καλῆς ταύτης.
p. 250. Savil. T. 5. p. 916.

4T. In S. Pascha 1. Init. Πάσχα μὲν γήϊνον ἑορτάζουσιν ᾿Ἰουδαῖοι τὸ οὐράνιον. p. 251. Savil. T. 5.
p. 91r:

48. In S. Pascha Il. Init. Τὸ τῶν νομικῶν τύπων εὔλογον, ἐπὶ τῆς ἀληθείας. p. 254. Sayil. T. 5.
p. 920.

49. In S. Pascha HI. Init. Τὴν μὲν ἁγιότητα Χριστοῦ, τὸ θῦμα τοῦ πάσχα. p. 25T. Savil. T. 5. p. 925.

50. In S. Pascha IV. Init. Πάσχα μὲν ἑορτάζουσιν Ιουδαῖοι, τῆς ἐξ Αἰγύπτου σωτηρίας ἀνάμνησιν.
p. 259. Savil. T. 5. p. 925.

51. In S. Pascha V. Init. "Ev Ἰουδαίοις oi τύποι, παρ᾽ ἡμῖν δὲ ἣ ἀλήθεια. p. 261. Savil. T. 5. p. 927.

52. In S. Pascha VI. Init. Ἱεραὶ μὲν ἤδη φωτὸς ὑπεραυγοῦαι Χριστοῦ ἀχτῖνες. p. 264. Savil. T. 5.
p. 930.

59. In S. Pascha VII. Init. Χθὲς μὲν, ἀδελφοὶ, περὶ τῆς προθεσμίας τοῦ ἁγίου. p. ΟΥ̓. Say. - T. 5.
p. 940.

54. In synaxin archangelorum. Tnit. Ἀγγέλους ἐγκωμιάζειν χρή: καὶ γάρ. p. 285. Savil. T. 5. p. 997.

55 De poenitentia, et in Herodem , et in Joannem Baptistam. Init. Φέρε δὲ xol τῶν ὑμετέρων κρότων
τὴν ὑμετέραν προτιμήσωμεν. p. 287. Savil. T. 6. p. 804. Edita item a Combefisio et postea a Benzelio.

MONITUM
AD HOMILIAM SEQUENTEM.

Hanc homiliam sic jure notavit Savilius in Notis Tom. 8, p. 869 : Cum Greculus quispiam. ineptus
et indoctus orationem. cum hujusmodi principio a Joanne nostro habitam esse apud Ecclesiastice
scriptores Historie reperisset, affinxit homo impudentissimus humano capiti corpus plane bellui-
num, nobisque pro vero hunc spurium et falsissimum fetum supposuit, vix lectione, nedum emen-
datione dignum. 1111 porro Ecclesiastici scriptores, qui initium homiliz: Chrysostomi attulerunt, sunt
Socrates libro 6, cap. 18; et Sozomenus lib. 8, cap. 20, qui ambo ipsissima verba referunt, iia pene
discrimine, queis hic, quisquis sit, Grzculus orsus est. Hane certe homiliam quovis sagaci homine,
multoque magis Chrysostomo indignam censent quo«quot ea de re sententiam tulerunt. Sic orsus ineptus
scriptor improbas mulieres bene multas recenset, hincque transit ad. probas et sanctas quae in Veteri
"Testamento feruntur, et sic concionem. claudit.

Caeterum non sat accurate rem tractavit, qui dixit homiliam hanca recenti quodam Graeco concinna-
tam fuisse. Siquidem Anastasius Sinaita, sexti szeculi scriptor, Quzsstione in Seripturam £7 X, cui titulus,
Cur dicit apostolus, Mulieri docere non permitto ? magnam hujus homiliz partem. Chrysostomi no-
mine ad verbum refert ab his orsus verbis : JVulla fera potest comparari cum muliere mala et wver-
bosa. Quid enim est leone terribilius, eic.; et in hec verba desinit : Qui ergo habet. malam. mulie-
rem, sciat se jam recipere mercedem iniquitatis : dicit enim. Sapiens : Mulier mala dabitur viro
peccatori. Quodque mireris, eadem ipsa, nec plura nec pauciora, ad verbum habentur in opusculo 49 S.
Ephrzmi, cui titulus, Contra improbas mulieres, sine alio discrimine quam quod interpretum diver-
sitas intulerit. Unde colligatur ineptum scriptorem ex S. Ephremo hoc assumentum mutuatum esse. In-
terpretationem Laünam priorem παραφραστιχῦ)ς adornatam rejecimus, novamque paravimus.

Εἰς τὴν ἀποτομὴν τοῦ προδρόμου xo βαπτιστοῦ ! In decollationem | Precursoris et Baptiste
"Tod i εἰς τὴν Ἡρωδιάδα. ; Joannis, et in Herodiad
ὠάννου, καὶ εἰς τὴν Ἣρωδιάδα oannis, et in Herodiadem.

Πάλιν Ἡρωδιὰς μαίνεται, πάλιν ταράττεται, πά- 1. Rursus Herodias insanit, rursus turbas mo-
λιν ὀρχεῖται, πάλιν ἐπιζητεῖ τὴν χεφαλὴν Ἰωάννου γαῖ, rursus saltat, rursus injuste caput Joannis Ba-
τοῦ βαπτιστοῦ ἀνόμως ὑπὸ Ἡρώδου ἀποτμηθῆναι. ριἰ5[Ὡ ab Herode amputari cupit. Rursus Jezabel
Πάλιν Ἰεζάδελ περιέ ἔρχεται ζητοῦσα τὸῦ Ναδουθαὶ circuit, quzerens Nabuthz vineam eripere, et san-

τὸν ἀμπελῶνα ^ ἁρπάσαι, χαὶ τὸν ἅγιον Hay χατα- — ctum ΠΕ πες in montibus persequi. Puto. autem
διῶξαι ἐπὶ τὰ ὄρη. Οἶμαι δὲ uj μόνον ἐμὲ εἰς ἔκστα- non me solum in stuporem conjici, sed etiam. vos
σιν τυγχάνειν, ἀλλὰ χαὶ πάντας ὑμᾶς τοὺς ἀχούοντας omnes qui vocem evangelii auditis, et mecum mi-
τῆς τοῦ εὐαγγελίου φωνῆς ; xai ϑαυμάζε ιν σὺν ἐμοὶ rari Joannis loquendi libertatem, Herodis levita-
τὴν μὲν Ἰωάννου παῤῥησίαν, τὴν δὲ Ἡρώδου xou9ó- tem, impiarumque mulierum füriósam insaniam.
τητα, xol τὴν ν τῶν ἀθέων γυναικῶν θηριώδη | μανίαν. Quid enim audivimus? Herodes apprehensum :

Matth. 1

T: γὰρ ἠχούομεν ; Ὃ γὰρ Ἡρώδης ς χρατήσας τὸν — Joannem posuit in carcere. Quare? Propter Hero-

᾿Ιωάννην, ἔθετο ἐν ᾿φυλαχῇ. Διὰ τί; ξ Διὰ Ἡρωδιάδα diadem uxorem Philippi fratris sui. Et jure vitu-
γυναῖκα Φιλίππου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ. Καὶ ψέξειεν peres Herodis ἃ miserrimis mulieribus eo inducti
ἄν τις τὴν Πρώδου χουφότητ α ὑπὸ δυστήνων γυναι - levitatem. Quid vero dicas, et quomodo enarres
xov " παραχθεῖσαν. Τί δ᾽ ἄν τις εἴποι, ἢ πῶς τις P mulierum illarum i ingentem nequitiam ? Mihi qui-

ἐχφράσειε τὴν τῶν γυναικῶν ἐκείνων ἀχόλαστον *0- dem videtur nullam in mundo esse feram. malae
νηρίαν; Ἔ μοὶ μὲν δοχεῖ μηδὲν εἶναι ἐν χόσμῳ θη- — mulieri comparabilem. Mihi certe nunc de mala,
^ Alius διαρπάσαι. Hanc et sequentes varias lectiones b Alii zzzpzxfsizz

posgit Savil. in margine.

ΤᾺ

3 * Reg. I9.

Ibid. v. 4.

Eccli. 25.
22. 23.

610

non de proba et honesta muliere sermo habetur.
Scio namque multas esse bonas et honestas mulie-
res, quarum vitam recensere mihi oper: pretium
fuerit ad. 2edificationem, et ad bonorum excitan-
dum amorem. Nulla itaque fera in mundo est ma-
le mulieri comparabilis. Quid in quadrupedibus
leone ferocius? Nihil. Quid in serpentibus dracone
sievius? Nihil. Attamen et leo et draco malze mu-
lieri hac in re cedunt. Testis. mihi est. sapientissi-
mus Salomon dicens : Cohabitare cum leone et
dracone placet magis, quam cum muliere mala
et linguosa. Et ne pntes prophetam per ironiam
hiec dixisse, ex ipsis rebus 1d. ediscas. Danielem
in lacu leones reveriti sunt, justum vero Nabuthe
Jezabel occidit : cetus Jonam in ventre. servavit;
Dalida vero Samsonem deprehensum et ligatum
alienigenis tradidit : dracones, aspides et cera-
ste Joannem in deserto tremuerunt : Herodias
vero ipsi in prandio caput abscidit : corviin mon-
te Heliam aluerunt ; Jezabel vero ipsum post pln-
via prvstitum beaeficium ad. necem persequeba-
tur. Quid enim dicebat? Si tu Helias, ego Jezabel:
Heec mihi faciant dii, et hec addant, si non
crastina die hac hora ponam anünam tuam
sicut unius eorum. qui interfecti sunt. Et ti-
muit Helias, et abiit pro anima sua, et perrexit in
desertum per viam quadraginta dierum. Et venit.
sub Rathmen, et petit anima su: ut moreretur,
dixitque : Domine Deus, sufficiat mihi nunc,
accipe animam meam a ine, quia non sum
ego melior patribus meis. Hei mihi! Helas
propheta mulierem. timuit? qui pluviam orbis in
lingua gestabat, qu ignem de ccelo eduxit, et pre-
catione sua mortuos suscitavit, timuit mulierem ?
Etiam timuit. Nulla enim. nequitia cum muliere
mala comparari potest. Attestatur huic verbo meo
Sapientia qua dicit, /Von est caput super. caput
serpentis, et non est malitia. super malitiam
mulieris. O malum et acutissimum diaboli telum?
Per mulierem ab initio Adamum in paradiso con-
fodit : per mulierem. mitissimum Davidem δά
Uriam. dolo occidendum impulit : per mulierem
sapientissimum Salomonem ad przvaricalionem
deduxit : per mulierem fortissimum Samsonem ra-
sum excxcavit : per mulierem filios Heli sacerdo-
tis prostravit : per mulierem nobilissimum Joseph
in carcere vinctum conclusit : per mulierem Joan-
nis orbis lucernz caput abscidit. Ecquid de homi-
nibus loquor? Per mulierem angelos de cxlo de-
jicit : per mulierem. omnes jugulat, omnes inho- p
norat, omnes contumelia afficit, impudens quippe

mulier nemini parcit : non Levitam honorat, non

sacerdotem, non prophetam reveretar. Ὁ malum

omoi malo pejus mulier mala? Si inops sit, ma-

litia ditatur; si facultates habeat malitize cooperan-

tes, duplex est malum, iatolerabile animal, incu-

B

a AL.
b AL

gine Savilius, xa ῥαθυμήτας ἡτήσατο.

εὐδόχησας. (Paulo ante Savil, ὁ cogis, λέγων.
Pap£0. Aliam quoque lectionem affert in mar-

SPURIA.

piov ἐφάμιλλον γυναικὸς πονηρᾶς. ᾿Αλλὰ νῦν ἐμοὶ
περὶ πονηρὰς ὃ λόγος, οὐ περὶ ἀγαθῆς xol σώφρο-
νος. Οἶδα γὰρ πολλὰς εὐσχήμονας xoi ἀγαθὰς,
ὧν με δεῖ μνημονεῦσαι τὸν βίον πρὸς οἰχοδομὴν
χαὶ ἔρωτα τῶν καλῶν. Οὐδὲν τοίνυν θηρίον ἐν χό-
σμῳ ἐφάμιλλον γυναιχὸς πονηρᾶς. Τί λέοντος δει-
νότερον ἐν τετραπόδοις ; Ἂλλ᾽ οὐδέν. Τί δὲ ὠμό-
τερον δράχοντος ἐν ἑρπετοῖς; AX οὐδέν. Πλὴν xot
λέων xol δράκων ἐν τῷ χαχῷ ἐλάττω τυγχάνουσι.
Καὶ μαρτυρεῖ μου τῷ λόγῳ ὃ σοφώτατος Σολομὼν,
λέγων Συνοιχῆσαι λέοντι xol δράχοντι “εὐδόχησα,
ἢ μετὰ γυναικὸς πονηρᾶς καὶ γλωσσώδους. Καὶ ἵνα
μὴ νομίσῃς τὸν προφήτην εἰρωνείᾳ εἰρηκέναι, ἐξ αὖ-
τῶν τῶν πραγμάτων χατάμαθε ἀχριόῶς. "Tov Δανιὴλ
ἐν τῷ λάκχῳ οἱ λέοντες ἠδέσθησαν, τὸν δὲ δίχαιον
Na60u0aX Ἰεζάδελ ἐφόνευσε " τὸ κῆτος τὸν "lovüv ἐν
τῇ χοιλίᾳ ἐφύλαξε, Δαλιδὰ δὲ τὸν Σαμψὼν εὑρήσασα
χαὶ δήσασα, τοῖς ἀλλοφύλοις παρέδωχε᾽" δράκοντες
xot ἀσπίδες χαὶ χεράσται τὸν ᾿Ιωάννην ἐν τὴ ἐρήμῳ
ἐτρόμασαν, “Ἡρωδιὰς δὲ αὐτὸν ἐν ἀρίστῳ ἀπέτεμεν "
οἱ χόραχες τὸν λίαν ἐν τῷ ὄρει διέθρεψαν, Ἰεζάόδελ
δὲ αὐτὸν μετὰ τὴν εὐεργεσίαν τοῦ δετοῦ πρὸς φόνον
ἐδίωχε. Τί γὰρ ἔλεγεν ; Εἰ σὺ ᾿Ηλιοὺ, καὶ ἐγὼ ἸἼεζά-
6ελ * τάδε ποιήσαισαν μοι οἵ θεοὶ, καὶ τάδε προσθείη-
σαν, εἶ μὴ αὔριον ταύτῃ τὴ ὥρᾳ θήσομαι τὴν ψυχήν
σου, ὡς ἑνὸς τῶν τεθνηχότων. Καὶ ἐφοδήθη ᾿λίας,
xol ἐπορεύθη χατὰ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, xai ἀπῆλθεν
εἰς τὴν ἔρημον 690v ἡμερῶν τεσσαράκοντα. [Καὶ ἦλθεν
ὕπο " Ῥαθμὲν, καὶ ἠτήσατο τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἀποθα-
vely, καὶ εἰπε’ Κύριε 6 Θεὸς, ἱκανούσθω μοι νῦν,
λάδε τὴν ψυχήν μου ἀπ᾽ ἐμοῦ, ὅτι οὐ κρείσσων ἐγὼ
ὑπὲρ τοὺς πατέρας μου. Οἴμοι: 6 προφήτης ᾿Ηλίας
ἐφοδήθη γυναῖκα; ὃ τὸν δετὸν τῆς οἰκουμένης 8v τῇ
γλώττη βαστάζων, ὃ πὺρ “οὐρανόθεν χατενέγχας;
xat δι᾽ εὐχῆς νεχροὺς ἐγείρας, ἐφοδήθη γυναῖχα; Ναὶ;
ἐφοδήθη. Οὐδεμία γὰρ καχία συγχρίνεται γυναικὶ
πονηρᾷ. ΝΙαρτυρεῖ δέ μου τῷ λόγῳ “ ἣ Σοφία λέγουσα,
ὅτι Οὐχ ἔστι χεφαλὴ ὑπὲρ χεφαλὴν ὄφεως, καὶ οὐκ
ἔστι κακία ὑπὲρ χαχίαν γυναικός. Ὦ τὸ χαχὸν τοῦ
διαδόλου χαὶ ὀξύτατον ὅπλον" διὰ γυναιχὸς ἐξ ἀρ-
Joc τὸν ᾿Αδὰμ. ἐν παραδείσῳ χατέτρωσε - διὰ γυναιχὸς
τὸν πραότατον Δαυὶδ πρὸς τὴν τοῦ Οὐρίου δολοφονίαν
ἐξέμνηνε " διὰ γυναικὸς τὸν σοφώτατον Σολομῶντα
πρὸς παράθασιν χατέστρωσε" διὰ γυναικὸς τὸν ἂν-
δρειότατον Σαμψῶνα ξυρήσας ἐτύφλωσε διὰ γυναι-
χὸς τοὺς υἱοὺς ᾿Ηλεὶ τοῦ ἱερέως ἠδάφησε " διὰ γυναι-
χὸς τὸν εὐγενέστατον ᾿Ιωσὴφ ἐν φυλακῇ δεσμεύσας
χατέχλεισε " διὰ γυναιχὸς τὸν παντὸς χόσμου λύχνον
ἸΙωάννην “ἀπέτεμε. Τί δὲ λέγω περὶ ἀνθρώπων; Διὰ
γυναιχὸς τοὺς ἀγγέλους οὐρανόθεν χατέδαλε " διὰ γυ-
γαιχὸς πάντας χατασφάζει, πάντας φονεύει, πάντας
ἀτιμάζει, πάντας δϑρίζει. Γυνὴ γὰρ ἀναιδὴς οὐδενὸς
φείδεται" οὗ Λευΐτην τιμᾷ, οὐχ ἱερέα ἐντρέπεται, οὗ
προφήτην αἰδεῖται. zi χαχὸν χαχοῦ χάχιστον uy

πονηρά. Κἂν μὲν πενιχρὰ ἡ; τῇ χαχίᾳ πλουτεῖ ’ ἐὰν
δὲ πλοῦτον ἔχῃ τῇ πονηρίᾳ συνεργοῦντα, δισσὸν τὸ

« Savil. in margine οὐρονόθεν ῥήματι χατενέγχας.
d ΑἹ ὁ σοφὸς λέγων.

c Al. ἀπέκτεινς.

IN DECOLLAT. S.
xaxov , ἀφόρητον τὸ ζῶον, ἀθεράπευτος νόσος, f ἀνή-
μερον θηρίον. ᾿Εγὼ οἶδα χαὶ ἀσπίδας κολαχευομένας
ἡμεροῦσθαι, xo λέοντας καὶ τίγρεις xal παρδάλεις τι-
θασσευομένας πραύνεσθαι " γυνὴ δὲ πονηρὰ xo δόρι-
ζομένη μαίνεται, καὶ χολαχευομένη ἐπαίρεται. Κἂν
ἔχη ἄνδρα ἄρχοντα, νύχτωρ xo μεθ’ ἡμέραν τοῖς
λόγοις αὐτὸν ἐχμοχλεύουσα πρὸς δολοφονίαν ὀξύνει,
ὡς Ἡρωδιὰς τὸν Ἡρώδην * x&v πένητα ἔχη ἄνδρα,
πρὸς ὀργὰς χαὶ μάχας αὐτὸν διεγείρει * κἂν χήρα τυγ-
χάνη, αὐτὴ δι’ ἑαυτῆς τοὺς πάντας ἀτιμάζει. Φόδῳ
γὰρ Κυρίου οὐ χαλινοῦται τὴν γλῶτταν, oUx εἰς τὸ
μέλλον χριτήριον ἀποθλέπει, οὖχ εἰς Θεὸν ἀναδλέπει,
οὗ φιλίας οἶδε θεσμοὺς φυλάττειν. Οὐδέν ἐστι γυναιχὶ
πονηρᾷ τὸν ἴδιον ἄνδρα παραδοῦναι εἰς θάνατον. ᾿Αμέ-
λει γοῦν τὸν δίκαιον Ἰὼδ ἣ ἰδία γυνὴ πρὸς θάνατον
τῆς βλασφημίας παρεδίδω, λέγουσα - Einóv τι ῥῆμα
βπρὸς Κύριον, καὶ τελεύτα. "É φύσεως πονηρᾶς, ὦ
προαιρέσεως ἀνοσίας" oUx ἠλέησεν ὁρῶσα τοῦ ἰδίου
ἀνδρὸς τὰ σπλάγχνα ὑπὸ τῶν ἀναζεουσῶν φλυχται-
γῶν, ὥσπερ ὑπὸ ἀνθράχων σπινθηροθόλων καιόμενα,
Ὡχαὶ ὅλας τὰς σάρκας τοῖς σχώληξι συνειλημμένας "
οὐχ ἐχάμφῳθη πρὸς οἶχτον, δρῶσα αὐτὸν ὅλον δι᾿ ὅλου
ἑλισσόμενον, xat κάμνοντα καὶ ἀγωνιῶντα, xa συνεχἢ
ἄσθματα μετὰ πόνου χεχηνότι τῷ στόματι φέροντα.
Οὐχ ἐμειλίχθη πρὸς εὐσπλαγχνίαν δρῶσα τόν ποτε ἐν
βασιλικῇ πορφυρίδι προσιόντα, τότε ἐπὶ χοπρίας χεί-
ϑενον γεγυμνωμένον τῷ σώματι" οὐκ ἐμνημόνευσε τῆς
πρὸς αὐτὸν ἀρχαίας συνηθείας, οὐδ᾽ ὅσα δι’ αὐτὸν ἐπί-
δοξα xa χαλὰ ἤνθησεν αὕτη. Ἀλλὰ τί; Eixóv τι ῥῆμα
πρὸς Κύριον, καὶ τελεύτα. "D χάρις γυναιχὸς, ὦ μά-
λαγμα ὀδυνῶν προμαλαχτήριον, ὦ φιλίας ὁμοζύγου
θεσμός. Ἄρα σοῦ ποτε ἀῤῥωστούσης τοιοῦτον ἐφθέγ-
ξατο ῥῆμα, καὶ οὐχὶ εὐχαῖς καὶ εὐποιίαις τὴν νόσον
σου ἀπέσμιηξεν ; οὐκ ἤρχει γὰρ αὐτῷ ἣ πρόσχαιρος παι-
δεία, ἀλλὰ xo αἰώνιον αὐτῷ P προζενεῖς τὴν χόλασιν
διὰ τῆς βλασφημίας; ἢ οὐχ οἶδας, ὅτι Πᾶσα βλασφη-
μία xo ἁμαρτία ἀφεθήσεται ἀνθρώποις " ἢ δὲ χατὰ τοῦ
Πνεύματος τοῦ ἁγίου βλασφημία, οὐκ ἀφεθήσεται οὔτε
ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι; Θέλεις
ἰδεῖν xol ἄλλην τῆς πονηρίας ταύτης δμόζυγον; "δε
uot τὴν Δαλιδάν. Καὶ γὰρ ἐχείνη τὸν ἀνδρειότατον
Σαμψὼν ξυρήσασα καὶ δήσασα, τοῖς ἀλλοφύλοις παρέ-
δωχε, τὸν ἴδιον ἄνδρα, τὸν ἴδιον σύνευνον, ὃν ἔθαλ--
πεν, ὃν ἐθώπευεν, ὃν ἐχολάχευεν, ὃν ὑπὲρ ἑαυτὴν ἀγα-

ἂν ὑπεχρίνατο: ὃν χθὲς ἠγάπα, σήμερον ἡπάτα,
ὃν χθὲς ἔθαλπεν ἀγαπῶσα, σήμερον ἔθαπτεν ἀπα-
τῶσα. Καὶ μὴν οὐκ ἦν ὡραῖος: Καὶ τίς αὐτοῦ ὡραιό-
τερος χατ᾽ ἐχεῖνο χαιροῦ; ὃς ἑπτὰ βοστρύχους ἐπὶ
χεφαλῆς ἔφερε, τῆς ἑπταφώτου χάριτος τὴν εἰχόνα
βαστάζων ; Καὶ μὴν οὖκ ἣν ἀνδρεῖος ; Kal τίς αὐτοῦ
ἀνδρειότερος, ὅς γε λέοντα φούερὸν ἐν 608 μόνος
ἀπέπνιξε, χαὶ ἐν μιὰ σιαγόνι ὄνου “ χιλίους ἀλλοφύ--
λους κατέστρωσεν; ᾿Αλλὰ χαὶ οὐχ ἅγιος ἦν; Τοσοῦτον
ἦν ἅγιος, ὡς διψήσαντα αὐτόν ποτε ἐν σπάνει ὕδατος
εὔξασθαι, χαὶ ix τὴς χατεχομένης ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ
σιαγόνος νεχρᾶς ὕδωρ πηγάσαι, χἀχεῖθεν τὸ ἴαμα

"nz

--
n

τὴ

. ἀθεράπευ

& Al. εἰς xi

. XXi πάσας αὐτοῦ τὰς σάργᾶας τοῖς σχώληξι συνξλιτ

τον τὸ θηρίον.
pto». Ibid. al. à gustus μοχθηρᾶς.

a45-—

24

JOANNIS BAPT.

E

A

B

4

C

611
rabilis morbus, immanis fera. Novi ergo aspides
blanditiis cicures factas, et leones, tigres, pardos
tractabiles redditos : mala vero mmlier si injuria
afficiatur, furit ; si demulceatur, extollitar. S1 prin-
cipis uxor sit, nocte dieque virum ad necem dolo
inferendam excitat, ut Herodias Herodem : si pau-
perem virum habeat, ad rixas et pugnas ipsum
concitat : si vidua sit, ipsa sola omnes dedecore
afficit.. Lingua namque ejus timore Domini non
frenatur; non futurum respicit judicium, non
Deum ipsum; nou amicitiz leges servare novit.
Pro nihilo habet mala mulier virum suum morti
tradere. Certe justum Jobum uxor sua blasphe-

mi» morti tradebat dicens : Dic verbum quod- ον. 2. 9.

dam contra Dominum, et morere. O malam natu-
ram! o scelesium animum ! Non miserata viri sui
viscera pustulis ceu carbonibus ardentibus tumi-
da, et adusta, carnesque totas vermibus scatentes:
non ad commiserationem versa est, videns illum
totum obvolutum, infirmum, in agone certantem, et
crebro anhelitu, hiant! ore haec sustinentem ; non
flexa est ad misericordiam, videns illum qui olim
cum regia purpura incedebat, tunc in fimo nudum
jacentem : non recordata est veteris consuetudinis,
neque quanta per ipsum gloria, quantis bonis flo-
ruisset. Sed quid? Dic verbum contra Dominum,
et morere. O gratiam uxoris! o. malagma dolori-
bus mitigandis! o conjugalis amicitie legem!
Num aliquando tibi :egrotze quid simile dixit? an-
non precibus et curis morbum tuum curavit? an-
non saüis erat. illi hzec temporanea castigatio, ut
tu illum in :eternum supplicium ob blasphemiam
conjicias? an ignoras illud, Omnis blasphemia
et peccatum remittetur hominibus ; blasphemia
autem in Spiritum. sanctum non remittetur
neque in hoc seculo, neque in futuro? Vis
aliam quoque videre huie malitiz: parem? Dali-

Matih. τὰ.
2T.

dam intuere. Nam et illa fortissimum Samsonem Jed. 16.

abrasum et vinctum alienigenis tradidit; virum
nempe suum, ejusdem lecti consortem, quem fo-
vebat, cui adalabatur, quem seipsa cariorem ha-
bere simulabat; quem hesterno die diligebat, ho-
die decipiebat; quem hesterno die diligendo fove-
bat, hodie decipiendo tumulabat. Sed non for-
mosus erat? Ecquis illo tempore formosior, qui
septem cincinnos capite gestabat, septiformis gra-
tiz imaginem? Sed fortis non. erat? Et quis illo
fortior, qui leonem terribilem in via solus suffo-
cavit, et una asini maxilla alienigenas mille pro-
stravit? Sed sanctus non. erat? Usque adeo san-
ctus erat, ut cum sitiret. aliquando. ex aquse
penuria, precibus impetraret, ut aqua ex ipsa ma-
xilla, quam tenebat, scaturiente, sitim sedaret. Et
tamen uxor ipsa tam formosum, tam fortem,.tam
sanctum, quasi inimicum alienigenis tradidit. Et
undenam mulier tam strenuum superare potuit?

μξνας.

b ΑἹ, προσφέρεις τιμωρίαν.
LI 4 4 i

ς Al. μυρίους ἀλλοφύλους.

Mich. 7. 5.

Eccli,
22. 23.

lo
Ct

4. Reg. ἡ.

3. Reg. 1

-

012

Ex ipsa viri bonitate, Nam cum arcanam fortitu-
dinis ejus causam noctu abstulisset, nudum illum
vinculis prev alidis domuit. Ideo libá übi Sapien-
tia precipit: A conjuge tua custodi te, ne quid ei
commitias. Quz fera, quieso, contra masculum
suum tale quidpiam molita esi? qui draczena
masculum suum vult perdere? qua lez:na marem
suum ad necem tradit? Viden' quam apposite Sa-
pientia dixerit : /Vonest caput super caput ser, pen-
tis, et non est malitia super malitiam mulieris ?
In summa, qui uxorem habet malam, sciat se jam
iniquitatum suarum mercedem xetirliese ]d non
caret testimonio : audi Sapientiam. dicentem : Mu-
lier mala. viro iniquo dabitur pro oper ibus malis.
Verum de muliere mala hzc satis sunto.

2. Operz pretium autem jam nobis fuerit de
mulieribus bonis sermonem habere, maxime pro-
pter eas quz adsunt. Dona namque bonaram
virtutes quasi sibi proprias respiciunt, illarum-
que labores suas esse coronas arbitrantur. Bona et
hospitalis mulier erat. beata SunamiUs , qui vi-
rum hortata, domunculam Eliseo construxit , ut
eo divertens As libere quiesceret ; ; ipsique lectum
lucernam et mensam apposuit : lec tum non indu-
mentis vacuum, sed qui culcitras prophete com-
petentes Eg lucernam non sine ellychnio,
scd et cum oleo ignem fovente : mensam non sine
panibus, sed Ae instructam. Quid vero dixeris
de beata illa vidua, quz» Heliam prophetam susce-
pit? quam nihil impedivit pauperies ob. bonze
voluntas divitias? cui nullum erat. frumentum,
vinum, aut pulmentum, nulla terrestris atu
ad paupertatis consolationem : non ager frumento
satus panem suppeditabat, non vinea suaves uvas
ministrabat , non arbor dulcissimos fructus pro-
ferebat. Quomodo enim habuisset, cui. ne ad pal-
mie quidem spatium locus deos erat, nec vel
cubitale solum ad. vitem inserendam ; sed messis
tempore semper in agris incurvata decidentes a
messoribus spicas manu legebat, et sic ad. anni
decurrentis spauuum Nena deme Hanc
adnt Hehas in tempore famis, quando pluvia
nulla decidente tota aruerat terra ; quando celum
igneum, aer :neus erat, et nubes detümebantur ;
quando nulla herba, flos nullus, nullum fruticum
germen, non aura roscida, non spica virens flu-
ctuabat, et fontium ubera zstus constringebat :
mare salsugine an auxerat, non influente aqua dul-
ci, et repressis imbribus. Tunc Helias inopem
illam viduam adiit. Scitis quanta patiatur vidua

d AJ.

e Al. ἀλλὰ τὰ περὶ γυναιχῶν πονηρῶν μέχρι τοῦτον ἐχέτω

σοι ὃ προρήτης.

τον ὅρον.

D

E

-—
v

SPURIA.

τῆς δίψης ἀρύσασθαι. Καὶ τὸν οὕτως ὡραῖον, τὸν οὗ-
τως ἀνδρεῖον, τὸν οὕτως ἅγιον, ἡ ἰδία γυνὴ , ὡς πολέ-
ttov δήσασα, τοῖς ἀλλοφύλοις παρέδωκε. Καὶ πόθεν
ἄρα, γυνὴ τοῦ οὕτως ἀνδρείου κατίσχυσεν S" Ex τῆς
οἰχείας τοῦ ἀνδρὸς “ἀγαθότητος. Τὸ γὰρ μυστήριον
αὐτοῦ τῆς ἰσχύος νύχτωρ ἀποσυλήσασα, γυμνὸν αὖ-
τὸν ἱμᾶσιν ἰσχυροῖς χατέστρεψε. Διὰ τοῦτο παραγγεὰ-
λει 1 oot ἣ Σοφία " "AT τῆς συγχοίτου σου φυλάσσου
τοῦ ἀναθέσθαι τι αὐτῇ. Ποῖον, εἰπέ μοι, θηρίον κατὰ
τοὺ ἰδίου ἄῤῥενος τοιαῦτα ὙΠ 5 πώποτε; τίς
δράχαινα. τὸν ἴδιον ὁμόζυγον ἀπολέσθαι θέλει; ποία δὲ
λέαινα τὸν ἴδιον ἄῤῥενα πρὸς σφαγὴν παραδίδωσιν ;
Ὁρᾷς ὅτι ἐπιτετευγμένως εἰπεν 5 Σοφία, ὅτι Οὐχ ἔ ἔστι
κεφαλὴ € ὑπὲρ χεφαλὴν à ὄφεως, χαὶ οὐχ ἔστι χαχία ὑπὲρ
χαχίαν γυναικός: Καὶ ἁπαξαπλῶς, ὃ ἔχων γυναῖκα
πονηρὰν, γινωσχέτω ἤδη τοὺς τῶν ἀνομιὼν αὐτοῦ χε-
χομίσθαι μισθούς. Οὐχ ἀμάρτυρος i ὃ λόγος" ἄχουε τῆς
Σοφίας λεγούσης, γυνὴ πονηρὰ ἀνδρὶ ἀνόμῳ δοθήσε--
ται ἀντὶ ἔ γῶν. “πονηρῶν. “᾿Αλλὰ περὶ πονηρᾶς γυ-
ναιχὸς ὃ λόγος à ἄχρι τούτου € ἐχέτω ὅρον.

Δεῖ δὲ ἡμᾶς μνημονεῦσαι χαὶ τὰς ἀγαθὰς, μάλιστα
διὰ τὰς παρούσας. Αἴ γὰρ ἀγαθαὶ ΄ τὰς τῶν , ἀγαθῶν
ἀρετὰς ὡς ἰδίας ὁρῶσι, χαὶ τοὺς ἐχείνων πόνους ὡς
ἰδίους στεφάνους εἶναι λογίζονται. Toy ἀγαθὴ χαὶ
φιλόξενος ἦν ἣ μακαρία Σουμανῖτις, ἥτις τὸν ἄνδρα
παραχαλέσασα, δωμάτιον ᾧχοδόμησε τῷ “Ἑλισσαίῳ,
ἵνα διερ χόμενος ἀχωλύτως ἐ ἔχῃ τὴν ἀνάπαυσιν, τεθει-
χυῖα αὐτῷ; χλίνην χαὶ λυχνίαν χαὶ τράπεζαν" otv
οὐ χεγὴν ἱματίων, ἀλλ᾽ ἔχουσαν πρέποντα τῷ προ-
φήτῃ ΄ τὰ στρώματα" λυχνίαν οὐκ ἄνευ λύχνου, ἀλλὰ
σὺν τῷ ἄρδοντι ἐλαίῳ τὸ φῶς" τράπεζαν οὐχ ἔρημον
ἄρτων, ἀλλ᾽ ἔ γχάρπον ἐδεσμάτων. Τί δ᾽ ἄν τις εἴπῃ
περὶ τῆς μαχαρίας ἐχείνης χήρας τῆς τὸν προφήτην
Ἠλίαν ὃ ὑποδεξαμέν 76 5 ἢ οὐδὲν ἐνεπόδιζεν ἣ πενία τῶν
χρημάτων, διὰ τὸ πλούσιον τῆς προαιρέσεως ; 3j οὗ
παρῆν οὗ σῖτος, οὐχ οἶνος, οὐ προσέψημα, οὐχ ἄλλο
τι τῶν Y γεηρῶν πρὸς τὴν τῆς πενίας παραμυθίαν. Οὐ
χώρα αὐτῇ σιτοφόρος σπέρμα ἄρτου προσέ ἔφερεν᾽ οὐκ
ἄμιπελος αὐτῇ γλυχόῤῥυτον βότρυν &à εώργει" οὗ δέν--
δρον αὐτῇ ὀπώρας χαρπὸν ἥδιστον " προσέφερε. Πῶς
γὰρ; ἣ οὔτε σπιθαμὴ γῆς ἀροσίμου τόπος ,ὑπῆρχεν,
οὔτε “πηχυαῖον ἔδαφος πρὸς ἀμπέλου φυτείαν ; ; à
ἀεὶ ἐν τῷ καιρῷ τοῦ θέρους ἐν ταῖς ἀρούραις κυρτο-
ρατοῦσα, τοὺς ἀποπίπτοντας τῶν δρεπανιστῶν παλά-
pate ἀστάχυας ἐρανιζομένη ; συμμεμετρημένην τῷ
ἐνιαυσιαίῳ χύχλῳ τοῦ Jj góvoo τὴν τροφὴν ἀπετίθετο.
Πρὸς ταύτην ἀπῆλθε v "Hac ἐν τῷ χαιρῷ τοὺ λιμοῦ,
ὅτε πᾶσα 4 ri ex τῆς ἀδροχίας σχεδὸν διεθρύπτετο"
ὅτε οὐρανὸς ἐπεπύρωτο, καὶ ὃ ἀὴρ ἐχαλχοῦτο, xo αἱ
νεφε ἔλαι ἐχαλινοῦντο * ὅτε οὐ βοτάνη, οὐχ ἄνθος, οὐκ
ἀκροδρύων. βλαστὸς, οὐχ “αὔρα ἔνδροσος, " οὐ στά-
χυος ἀχμὴ ἐσαλεύετο᾽ ὅτε ποταμοὶ ἐλεπτύνθησαν,
χαὶ πηγαὶ τοὺς μαζοὺς τῶν ὑδάτων τῷ καύσωνι ἔ ἔσφιγ᾽
ξαν, χαὶ θάλασσα ἐξηλμίσθη, μὴ ἐπεισερχομένων
αὐτῇ γλυχέων ὑδάτων χαὶ du oy ἀνασταλέντων.

7

^ Al. προσε:χόμιξε.
b. Al. οὐχ ἀσταχυῶν ἀράχνην ἐσάλευσεν, Οἱ mox χαυσῶωνι

UL S ΟΕ
ἐσμηξαν.

IN DECOLLAT. S.

Τότε ἀπῆλθεν Ἠλίας πρὸς τὴν πενιχρὰν, χαὶ τὴν
χήραν. Οἷα δὲ πάσχει χήρα xal ἐν καιρῷ εὐθηνίας,
οἴδατε. Καὶ ἀφῆχε τοὺς πλουσίους ὃ προφήτης, τοὺς
ἔχοντας δαψιλῶς d ἄρτους, καὶ χαταδὰς ἀπὸ τοῦ ὄρους,
ἦλθε πρὸς αὐτήν. Διὰ τί γὰρ μᾶλλον ὃ πῦρ οὐρανό-
θεν ῥήμασι χατενέγχας, ἄρτους ἑαυτῷ οὐ Xam fene s
μὴ οὐχ ἠδύνατο: Ναὶ, ἠδύνατο" ἀλλὰ τοῦτο οὐχ
ἐποίησε. Διὰ τί; Ἵνα μὴ τῆς φιλοξενίας τοὺς χαρ-
ποὺς στερήσῃ τὴν χήραν" ἄλλως δὲ χαὶ τὴν δράχα
τοῦ ἀλεύρου il τὸ ὀλιγοστὸν ἔλαιον διὰ “τῆς εὐλο-
γίας πληθύνει. Οὐ γὰρ τοσοῦτον ἀπῆλθεν ὃ προφή-
τῆς τραφῆναι, ὅσον θρέψαι τὴν πενιχρὰν, χαὶ ἐλέγ-
ξαι χρυπτομένην χαρδίαν χαὶ εὐπροαίρετον. Τοῦτο
ποιεῖ ὃ Θεὸς ^ δυνάμενος πάντας τοὺς ἁγίους, τοὺς
ὄντας ἐν χόσμῳ; OU ἑαυτοῦ θρέψαι" ἐπέχει. τὴν ὃδό-
σιν, ἵνα τὰς εὐπροαιρέτους χαρδίας ἐν τῷ τῆς φιλο-
ξενίας καιρῷ ἀπὸ τῶν καρπῶν διαχρίνη. Ἐπειδὰν δὲ
μὴ ὠσί τινες οἵ ὀφείλοντες αὐτοὺς ὑποδέξασθαι, ἢ δι
ὀρνέων τρές gt, ὡς τὸν Ἠλίαν ἐν τῷ ὄρει, 5 διὰ
προφήτου ξένου, ὡς τὸν Δανιὴλ ἐν τῷ λάχχῳ, ἢ διὰ
θαλαττίου ζώου, ὡς τὸν Ἰωνᾶν διὰ τοῦ χήτους, ἢ
αὐτὸς δι᾿ ἑαυτοῦ τὴν y τροφὴν ἐπώμόρισεν, ὡς τοῖς πα-
τράσιν ἡμῶν ἐν ego οὖκ ὄντων γὰρ τῶν ὀφειλόν-
τῶν αὐτοὺς ὑποδέξασθαι, οὐρανόθεν τὸ μάννα ἐπώμ-
ὅρισε , χαὶ ἐχ πέτρας ὕδωρ ἐπήγαζεν᾽ ὅταν δὲ ὠσιν
ot ἅγιοι ἐν χόσμῳ “συναναστρεφόμενοι τοῖς ἄλλοις,
ἄναστέλλει αὐτοῦ τὴν δεξιὰν χεῖρα" χἂν δρᾷ αὐτοὺς
θλιδομένους, ἀφίησιν, ἵνα δῷ “χάριν διὰ τῆς εἰς
αὐτοὺς γινομένης εὐποιίας πολλῆς τοῖς βουλομένοις
τὴν σωτηρίαν χαρπώσασθαι. Am) ocv οὖν "HAtac πρὸς
τὴν χήραν, ἢ οὐδὲν | παρῆν, εἶ μὴ δρὰξ ἀλεύρου, ὅπερ
μετὰ καμάτου αὐτῇ χαὶ τοῖς τέχνοις αὐτῆς ἐν τῷ
χαιρῷ ἀρίστου ἐπήρχει. Καὶ τί πρὸς αὐτήν: Λάδε
μοι ὀλίγον ὕ ὕδωρ εἰς ἄγγος, χαὶ πίομαι. Αὐτῆς ói
πορευομέ TS s ἐδόησεν ὀπίσω αὐτῆς" As δέ μοι
xo Ψωμὸν ἄρτου. ἐν τῇ χειρὶ σου. Ἢ δὲ ef μὲν οὐκ
εἶχεν, εἶπεν: ὃ δὲ εἶχεν, ὡμολόγησε. Τί γάρ; δὴ
Κύριος, εἶ ἔσται μοι ἐγχρυφίας, t ἀλλ᾽ à ὅσον δρὰξ
ἀλεύρου, ; χαὶ ᾿ ὀλίγον ἔλαιον ἐν τῷ χαμψάχῃ. Θαυ-
μαστὸν, ὅτι ἐν τοιαύτῃ σπάνει! τροφῶν τὸ παρὸν αὖ τῇ
τῆς πενίας λείψανον οὐχ ἠρνήσατο. Πόσοι vàv χρυσὸν
χαὶ ἄργυρον ὡς τ πηλὸν ἔχοντες, παραχαλούμενοι τὰς
εὖερ γεσίας τῶν φίλων ἀνανεύουσι, Xo χολαχευόμε-
νοι ἀρνοῦνται. τὸ ἔχειν ; χἂν παραχλήσει καμφθῶσι
πρὸς τὴν ἐπίδοσιν, γράμματα 8 συντάττουσι σιδήρου
NL xa τὴν δεχομένην 1802 πρῶτον τοῖς
γραμματείοις δεσμεύουσιν, ἱχκανοδότας καὶ μεσίτας
τοῦ χρυσίου i λαμθάνοντ ἐς. ᾿χείνη δὲ ἀπὸ μιᾶς φω-
γῆς οὐχ ἠρνήσατο τὴν ὃράχα τοῦ ἀλεύρου. Καὶ τί
πρὸς αὐτὴν ὃ προφήτης: Σπεῦσον, καὶ ποίησόν μοι
ἐγκρυφίας, ἐν πρώτοις ἐμοὶ, ἐπ᾽ ἐσχάτῳ δὲ σεαυτῇ
χαὶ τοῖς τέκνοις σου. Πειρασμὸς ἢ ἣν τὸ δῆμα τοῦ προ-
φήτου, δοχιμὴ χαρδίας, “προαιρέ ἔσξως βάσανος - xa
ἦν ὥσπερ ὑπὸ ζυγοῦ χειμένη ἣ χαρδία τῆς μαχαρίας
ἐκείνης, χαὶ δοχιμαζομένη. Ποῦ ἄρα δέπει; Πρὸς
τὴν τῶν τέκνων ἑαυτῆς εὔνοιαν, ἢ πρὸς τὴν τοῦ προ-

c Al.
4 AL. δυνα
e Al. yz

JOANNIS BAPT.

615

vel ubertatis tempore. Missis divitibus qui pane
abunde fruebantur, descendens de monte prophe-
ta illam adiit. Cur is qui solo verbo ignem de
cxlo eduxit , panes sibi non eduxit? annon
poterat? Certe poterat; sed id non fecit. Qua-
re? Ne viduam hospitalitatis fractibus priva-
ret. Alioquin. autem. pugillum farina et pau-
lulum olei, benedictione sua auget. Non enim
tam ad suum quam ad inopis vidus alimentum
properabat propheta, ut ostenderet bonum ejus
et occultum. animi propositum.. Hoc facit Deus,
qui potest sanctos omnes, qui in mundo sunt, ale-
re : donum reünet, ut bona cordis proposita, ho-
spitalitaus tempore, ex. fructibus discernat. Cam
autem non adsunt qui possint illos suscipere fru-
ctus, aut per aves alit, ut Heliam in monte ; aut
per prophetam e longiquo transmissum, ut Danie-
lem inlacu ; aut per marinum animal,ut Jonam per
cetum ; ey ipse per se escam quasi imbrem de-
mittit, a patribus nostris in deserto. Cum enim
nulli essent qui posseat ipsos excipere, manna de
czlo ut imbrem demisit, et ex petra aquam scatu-
rire jussit : cum vero sancti in mundo simul ver-
santur, tum dexteram cohibet ; et cum videt illos
in erumnis versantes, dimittit , ut gratiam aliis
impertiat, quatenus per beneficia ipsis prestita
possint ij, qui. voluerint, salutem consequi. Adiit
ergo Helias viduam nibil habentem, nisi pugillum
farine, quem. cum labore sibi et niis ad pran-
dium pararet. Quid 5lli dicit? Accipe mihi paulu-
lum aquz in vasculo, et bibam. Illa autem abeun-
te, clamavit post illam : Accipias mihi et frustum
panis in manu tua.Illa vero, quod non habebat di-
xit, et quod. habebat se habere confessa est. Quid
enim ait ? Vivit Dominus, si erit mihi subcineri-
cius, nisi pugillus farinz, et paululum olei in. le-
cytho. Mirum quod in tanta cibi penuria, prz-
sentes paupertatis sua reliquias non negaverit.

Quot nunc sunt qui aurum et argentum quasi lu-
tum habentes, rogati amicis bcn priscae
abnuunt, et blande compellati se negant habere ?

et si ἘΠ rogati cedant, ferro m es syngra-
phas edunt, tutosque fidejussor es exigunt ut au-
rum commodent. ]lla vero una voce Togata, non
negavit se pugillum farine habere. Et quid illi
propheta ? Festina, et fac mihi. subcinericium,

primo mihi, deinde tibi et filiis tuis. "T'entatio
erat prophetz verbum, probatio cordis, examen
propositi : eratque cor beate mulieris illius quasi
sub ] jugo positum et exercitatum. Quo autem ten-
dit? an ad filiorum amorem, an ad hospitalita-
tem erga prophetam exercendam ? Verum illa
maluit se et filios in angustiam conjicere, et pro-

phetam excipere. Sciebat enim quod, Qui recipit yat. το.
prophetam in nomine prophete , mercedem 4. 42.

prophete accipiet : et qui potum dat calicem

f Al. ὀδλιγοστόν.
& AL.

συνάγουσι.

614

aque frigide in nomine discipuli, non perdet s φήτου φιλοξενίαν ; Ἢ δὲ εἵλετο μᾶλλον αὐτὴν xo τὰ

SPURIA.

1

mercedem. suam. Quid sibi vult cum dicit pro-. Α τέχνα αὐτῆς στενοχωρῆσαι, xo τὸν προφήτην ümo-

pheta, Festina? num adeo fame premebatur, ut
egeret festinatione ? Non utique. Sed volebat bene-
ficium diligenter, hilariter ardenterque. praestari,
. non ex trisiilia aut ex necessitate : Z/ilarem enim
datorem. diligit Deus. Fesüna ; et fac. primo
mihi, deinde tibi et filiis tuis. Festina, ut Abra-
ham in angelorum adventu festinavit ad boves, ad
vitulum, ut acciperet agnum : et ut Sara festina-
vit ad subeinerios, ut acciperet panem in calis
absconditum. Festina, et fac ut. Abraham hostias
Deo. Ne prius tibi, et. postea mihi, ut Cain,
Ophni et Phinees filii Hel sacerdotis, qui Deum
contumelia afficiebant, dum ipsi priores donorum
Deo oblatorum primitias acciperent. Hla vero
jussum diligenter exsequuta est. Propheta autem
subeinericium panem locupletem vidit, cepit, lo-

3. Peg. 17. quutus est, et domum ejus bonis replevit. Non

14.

deficiet, inquit, pugillus farine ex hydria, et
oleum ex lecytho, donec det Dominus pluviam
super terram. Gur usque ad illud tempus ? Neces-
sario utique. Oportebat enim, nova gratia ut. plu-
via adveniente, veterem legem finem accipere. Et
verbum res sequuta est. Viden' quomodo bone
mulieres hospitalitatis fructus decerpserint? Bono-
rum quippe laborum fructus gloriosi sunt, et
inconcussa prudentiz radix. Audistis, mulieres,
malarum mulierum opera, bonarum virtutes. Has
diligite, illas secus: has imitemini, illas odio ha-
beatis; ut bonorum cursum et vestigia sequentes,
in sanctarum choro annumeremini, in Christo Jesu
Domino nostro, cui gloria et imperium in sicula
seculorum. Àmen.

δέξασθαι. Ἤδει γὰρ, ὅτι Ὃ δεχόμενος προφήτην εἰς
ὄγομα προφήτου, μισθὸν προφήτου λήψεται" χαὶ ὃ
ποτίζων ποτήριον ψυχροῦ εἰς ὄνομα μαθητοῦ, οὐ μὴ
ἀπολέσῃ τὸν μισθὸν αὐτοῦ. Τί δέ ἐστιν ὃ εἶπεν ὃ προ-
φήτης, σπεῦσον ; ἀρά γε τοσοῦτον ἐπείνα, ὡς δεῖσθαι
σπουδῆς; Οὐ πάντως * ἀλλὰ τὸ τῆς εὐποιίας σπουδαῖον
καὶ ἱλαρὸν xo θερμὸν, μὴ μετὰ λύπης, ἢ μετὰ ἀνάγ-
χης" ἹἸλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ 6 Θεός. Σπεῦσον
xoi ποίησον ἐν πρώτοις ἐμοὶ, ἐπ᾽ ἐσχάτῳ δὲ σεαυτῇ
χαὶ τοῖς τέχνοις σου. Σπεῦσον, ὡς A6pakp. ἐν τὴ
τῶν ἀγγέλων ἐπιδημία ἔσπευσεν ἐπὶ τοὺς βόας,
ἐπὶ τὸν μόσχον, ἵνα λάθῃ τὸν ἀμνόν * xal ὡς Σάῤῥα
ἔσπευσεν ἐπὶ τοὺς ἐγκρυφίας, ἵνα λάθη τὸν ἐν οὐ-
ρανοῖς χρυπτόμενον ἄρτον. Σπεῦσον, καὶ ποίησον
ὡς Αὐραὰμ. τὰς θυσίας τῷ Θεῷ μὴ πρότερον
σαυτῇ, x«i τότε ἐμοὶ, ὡς Καϊν, xoi ᾿Οφνὶ καὶ Φι-
νεὲς, υἱοὶ Ἤλὶ τοῦ ἱερέως, οἵτινες τὸν Θεὸν πα-
ρύθριζον, πρῶτοι τὰς ἀπαρχὰς λαμόάνοντες τῶν τῷ
Θεῷ προσφερομένων δώρων. Ἢ δὲ τὸ προστετα-
Ὑμένον σπουδαίως ἐποίει. “Ὃ δὲ τὸν ἄρτον ἐγχρυφίαν
πλούσιον θεασάμενος ἐδέξατο, ἐφθέγξατο, χαὶ τὸν
οἶχον αὐτῆς ἐνέπλησεν ἀγαθῶν. Οὐχ ἐχλείψει γὰρ;
φησὶν, ἣ δρὰξ τοῦ ἀλεύρου éx τῆς ὑδρίας, xat τὸ
ἔλαιον ἐκ τοῦ χαμψάχου, ἕως τοῦ δοῦναι τὸν Κύριον
ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆν. Διὰ τί ἕως τότε ; Καὶ ἀναγχαίως.
ἔδει γὰρ τῆς καινῆς χάριτος ὡς ὑετοῦ ἐλθόντος, τὸν
παλαιὸν νόμον λαθεῖν τέλος. Kal ἠχολούθει τὸ ἔρ-
γον τῷ λόγῳ. "Op&c πῶς τῆς φιλοξενίας τοὺς χαρποὺς
ἐτρύγησαν oi ἀγαθαί; ᾿Αγαθῶν γὰρ πόνων χαρποὶ
εὐχλεεῖς, xol ἀδιάπτωτος ἣ ῥίζα τὴς φρονήσεως.
Ἠκούσατε, γυναῖχες, τὰς τῶν πονηρῶν γυναικῶν πρά-
ἕξεις, καὶ τὰς τῶν ἀγαθῶν ἀρετάς. Τὰς μὲν οὖν ἀγα-
πήσατε, τὰς δὲ μὴ ποθήσατε. xol τὰς μὲν μιμήσα-
σθε, τὰς δὲ μισήσατε, ἵνα τὸν αὐτῶν δρόμον, τῶν
χαλῶν λέγω, ἰχνηλατήσαντες, εἰς τὸν αὐτὸν τῶν
ἁγίων χορὸν ἀριθμιηθῆτε ἐν Χριστῷ "Ingo τῷ Κυρίῳ
ἡμῶν, ᾧ ἣ δόξα xol τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. ᾿Αμήν.

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Hunc sermonem, flosculis ad. nauseam usque redundantem, nemo sanus Chrysostomo adscripserit.
Est enim potius nugacis cujusdam Graculi, ut existimabit quisquis doctoris nostri scripta vel. primo-

ribus labris attigerit.

Interpretatio Latina , accurata sane, est Petri Pantini.

IN

Eis τὸν πρόδρομον.

Ot ἀνθηρότατοι λειμῶνες ἄνθεσι χρυσοχόμοις πε-
ποιχιλμιένοι, δένδρεσι χαλλιπνόοις χοσμούμενοι, ὄρ-
νεσι χαλλιφώνοις χλονούμενοι, χαὶ τὴν ἀχοὴν τῶν dv-
θρώπων θέ ἐλ γουσι;, χαὶ τὴν ὅρασιν θάλπουσι. Ποῦ γὰρ
ἡλίου τὰς χρυσᾶς αὐγὰς χυχλ τερῶς περιστίλθον τος,
ἀναχλώμεναι αἱ aat πυραυγεῖς ἀνταστράπτουσι
λαμπηδόνας. Ἔχεῖ τραυλαὶ λάλων ὀρνίθων, συριγγώ-
δεσι χλαὴ erras λιγυρὸν ἀποπέμπουσι μέλος * ἐχεῖ ἀγνέ-
μων εὐήχων ζέφυροι ἐν ταῖς χυχλότησι τῶν ὀρνέων
ἐριζούσαις, τῶν χρημνῶν χοιλάδας σαλεύοντες, ἐν εἰ-
χόνι χιθάρας ὃ ὁμοφώνως ἄδουσιν * ὡς χαὶ τοὺς ἐν ταῖς
καλύδαις οἰκοῦντας ποιμένας τε χαὶ βουνόμους, ἔναυλα
ἔχοντας τὰ τῶν μουσιχῶν ὀρνίθων λυρικὰ μελῳδή-
ματα, δόναξι πολυφθόγγοις ἀντίμιμα χε λαδοῦντας,
χατὰ παντὸς τερπνοῦ τόπου χαὶ πάσης βοτάνης τὰς
ἄρνας πραέως φέρειν. Ἂλλ᾽ ἐχεῖ μὲν πηγὴ ἀθλοφόρα
νάματα βρύει, ἐνταῦθα δὲ μελίσταχτ ον σοφίας Θεοῦ
δίδαγμα λάμπει" ἐκεῖ μουσικῶν ὀρνίθων λιγυρίσματα,
ἐνταῦθα ψαλμῶν ἁ ἁγίων μελῳδήματα" ἐχεῖ τρυγὼν ἣ
φιλέρημος ὃ δὲ ἐνδροδατοῦσα, γοεροῖς μέλεσι τὸ χαλλί--
χροον ἔαρ σημαίνει, ἐνταῦθα ὃ ὃ ἐν ἀχρίσι καὶ μέλιτι
τραφεὶς spy ee τοῖς ἐ ἐρημιχοῖς χηρύγμασι, μᾶλλον
δὲ πνευματικοῖς, τὰς ἐχχλησίας χινήσας, τὸ οὐράνιον
ἔαρ ἐπιφανὲν τῷ χόσμῳ σαλπίζει. Ἔν γὰρ ταῖς ἡμέραις
ἐκείναις, φησὶ, παραγίνεται Ἰωάννης ὃ ῥαπτιστὴς χη-
βύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ, χαὶ λέ) γῶν" μεταγοεῖτε᾽ ἤγγιχε
γὰρ ἣ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἵν ταῖς “μέραις ἐχεί-
yatc. "Ev ταῖς Ἰησοῦ τοὺ Θεοῦ ἀποδείξεσιν, ἐν ταῖς
τοῦ οὐρανίου βασιλέως d ἀποδημίαις; ἐν ταῖς τοῦ ἀϊδίου
φωτὸς ἀναλάμψεσιν, "Ev ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παρα-
γίνεται Ἰωάννης € ὃ βαπτιστὴς κηρύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ.
Οὐχὶ ἐ ἐν τῇ οἰκουμένῃ" ὅτι ἔρημος ἣν 1j τῶν ἀνθρώπων
κατάστασις, μήπω οἰκουμένη ὑπὸ Πατρὸς x«i Υἱοῦ
χαὶ ἁγίου Πνεύματος. "Tí δὲ ἐκήρυσσε; Μετανοεῖτε "

ἤγγιχε γὰρ ἣ βασιλεία, τῶν t τ μετάνοια ἐν
αὐτοῖς τοῖς δάκρυσι τὴν ζωὴν θε ερίζουσα., xal ἐν τῷ
γυμφιχῷ πέπλῳ τὸ γυμφιχκὸν φέγγος στολιζομένη * ὧ
με ετάνοιοι , διαδόλου χατήγορε, ἐπιστρεφόντων συν--
ἤγορε. Εἶχε ὃ δὲ ὃ ᾿Ιωάννης τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ ἀπὸ τριχῶν
χαυνήλου, xa Gov ἣν δερματικὴν περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ.
Περιόλε γώμεθα, ἀγαπητοὶ, τὸ ἔνδυμα, ᾿Ιωάννου :

Δ ΣΈΟ αι

ἴσως τὸ ἐχείν you ἔνδυμα αἴνιγμα ἡμῖν σωτηρίας γένηται.
"Exeivo ο ἔχε ει τὴν εἰχόνα τῶν ἐς ἐθνῶν ἐπιστρεφόντων
λαῶν. Εἶχε, φησὶ, τὸ ἔνδυμα ἀπὸ pon χαμήλου.
Καμήλῳ πολλάχις παρειχάζει ἣ Γραφὴ τὸν διάδολον,
διὰ τὸ πολύογχον xal πολύστρεύλον xai βαρυμήνιον.
ὋὉ τὴν σχοπιὰν θεωρήσας ἐν τῷ Ἡσαΐᾳ λέγει" Εἶδον

E

?

o - ; 5 et
ἀναθάτην ὄνου, χαὶ ἀναδάτην καμήλου. ᾿Αναδάτην
ὄνου λέγει τὸν Χριστὸν, ἐ πει ὑπο ὄνῳ χαθεσθεὶς εἰσ-
ἦλθεν εἰς “Ἱεροσόλυμα " ἀναδάτην χαμήλου, τὸν ἐπ᾽

διαδόλου ἐπι-

5

ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν χατ᾽ ἐνέργειαν τοῦ
φοιτῶντα τῷ χόσμῳ ἀντίχριστον. Εἶχε δὲ τὸ seges
αὐτοῦ ἀπὸ τριχῶν xau ou 6 ὃ Ἰωάννης. Ἤδη γὰρ τῷ

PR/ECURSOREM DOMINI

A

b

C

SERMO.

In Precursorem Domini Sermo.

Floridissima. prata floribus auricomis variega-
ta, arboribus suave spirantibus exornata, avibus
due cantantibus perstrepentia, nom aures
demulcent, visumque oblectant. Sole porro aureo
suo splendore i in orbem circumquaque refulgente ,
reflexi ejusdem radu ignitum. contra fulgorem
effulminant. ibi blaese et loquaces avicule, ἘΠΕ
ad fistulam efformatis minuriüonibus, argutum
melos emittunt : ibi ventorum lene murmuran-
tium aure, inter circulos avium mutuo cantu
contendentium , concavitates montium abrupto-
rum concuüentes, ad instar citharz concorditer
recinunt. Quo fit ut. pastores quoque ac bubulei
in tuguriis suis habitantes, hujusmodi vocalium
avicularum tinnulo musicoque cantu fr uentes, ipsi
quoque multisonis calamis ad illarum. imitatio-
nem modulantes, per amceniorem quemque lo-
cum, et herbam, pecus suum placide agant. Ve-
rum τ quidem fons latices excellentissimos ebul-
lit; hic melliflua divinze sapientize doctrina elucet :
m musicarum aylum arguti cantus; hic sacro-
rum psalmorum dulcis MGIM eine : 1bi turtur soli-
tudinis amans , arbori inambulans , querulis voci-
bus ver — Ó significat ; hic Joannes melle et
locustis nutritus , przeconiis Msi iss, seu potius
spiritualibus, hominum ad. se cceium incitans ,
czleste illud ver jam mundo apparens, v elut tu-
ba denuntiat. Zn diebus autem illis , inquit , ve-
nit Joannes Baptista predicans in deserto, et
dicens : Poenitentia agile : : appropinquavit
enim regnum. celorum. In diebus illis. Sub
hisce de Jesu. Deo tam manifestis indiciis; in hac
ccelestis Regis ad nos peregrinatione ; in his sem-
piterni lummis splendoribus ; 7n diebus illis ve-
nit Joannes Baptista predicans in deserto. In
deserto , 1 inquam , non in terra habitata : eo quod
desolatum adhuc esset humanum genus, necdum
a Patre et Filio et Spiritu sancto inhabitaretur.
Quid porro praedicabat? Penitentiam agite :
appr opinquavit enim regnum celorum. Ὁ pe-
nitenla , quze inter ipsas lacrymas nobis vitam
suppeditas, et cum ΠΌΡΩΝ peplo nuptialem etiam
claritatem indueris! o poenitentia, diaboli accu-

Matth.3 .1.
2.

satrix, conversorum patrona! Joannes autem [rj4,v. 4.

habebat vestimentum de pilis cameli , et zo-
nam pelliceam circa lumbos suos. Cir cumspicia-
mus, dilecti , vestimentum Joannis: fortassis illud
ipsum xh ecemd vnigma nobis saluiis fuerit.

Gerit enim illud signum atque imaginem populo-
rum ex gentibus se convertentium. Zabebat ,

inquit, vestimentum de pilis cameli. (E
frequenter Scriptura diabolum adsimilat A
plurimum tumorem, calliditatem, et furorem. Qui

e specula apud Isaiam prospexerat , ait : Videbam 7;5/.»1i.7.

Psal. 57 ἢ. pheta accusans convincit,

616 SPURIA.

-scensorem asini j, θὲ ascensorem cameli.
Ascensorem enim asini dicit Christum ; propterea
quod asino insidens Jerosolyma fuit 1 ingressus : :
ascensorem autem cameli illum, qui in ultimo
dierum , efficiente diabolo, in mundum venta-
rus est Anüchristus. Zabebat autem. Joannes

vestimentum suum de pilis cameli. Cum enim
jam pietatis praeconio ethnicos , pilorum instar
diabolum cooperientes, ad se converüsset, illo-
que denudato et Ecclesia condensata, ejusdem
Ecclesie. corpus per fidei unitatem velut conte-
xuisset, salutis ipse sibi vestimentum confecerat.
Habebat aulem. zonam pelliceam circa lum-
bos suos. Lumborum et zonz pellicea Scriptura
meminit : ut per zonam ex mortuis pellibus con-
fectam , foris cingeniem , omnem in Ipso libidi-
nis affectum castitatis studio edomitum mortaum-
que fuisse ostendat. Hoc enum virginitatis , quae
intus occulebatur , minime mendax argumentum.
Vescebatur autem , inquit, locustis et melle sylve-
stri. Hic Judaeos a lege οἱ prz:eceptis resilientes

Nahum. 3. denotat, ut abbi Scriptura : Exsihiebat ut bruchus

promiscuus tuus : vel ut locusta in. sepe, in die
glaciei. Exortus est sol, et absiliebat; et non
cognoyit amplius locum Ere Mel autem sylve-
stre, propterea quod Judaei legis dulcedinem

Mta iransgressioue praxceptorum exacerbassent. Tunc,

inquit, venit ad ipsum Jesus in Jordanem , ut
baptizaretur ab eo : ipse autem pr 'ohibebat eum,
dicens : Ego a te debeo baptizari , et tu venis
ad me? Respondens aulem Jesus dixit ei : Sine
modo ; te oportet esse testem ejus, qua de me
mox emittetur , vocis : szc enim. decet impleri
omnem justitiam. Me oportet docere, quod nisi
quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu, ! gon possit
"intrare in regnum colorum. Par est igitur , me
primum ho et tunc docere : ne J ddiel dci
nem hoc mihi improperandi habeant : ,Zlios do-
cens, Leipsum non doces ? Sine modo : oportet
enim "uerum patientis Job adstrui : Nemo mundus
|a sorde, ne si unius diei 1 ipsius sit vita : oportet
me detergere e antiquum corporis peccatum: oportet
me Spiri itu renovare animam, et aqua corpus. Sine

Rom.8.29. modo : : oportet me aperire aqua et Spiritus vul-

vam, ut fiam primogenitus multis fratribus. Ab
illa enim vulva qui aberraverant, Judzos pro-
dum ait. : lienati
sunt peccalores a vulva. Tunc dimisi eum.
Cum autem Jesus descendisset in Jordanem , di-
lecti, videre erat magnum miraculum , fontem in
flumine lotum , et flumen in flumine bapuzatum.

Jer. 2. 13. Fons enim Christus , ut ipse ait : Me derelique-

runt fontem aque ient. Et sponsa, qua est

Cant. 4.12. Ecclesia ad ipsum: Fons signatus, emittens.

Ipse quoque flumen, ut ait propheta : F'Iumen
Dei repletum est aquis. V enit in aquas et sancti-
ficat?» sunt , et sanavit eas. S1 quis vestrum est,

Putat Savilius legendum τριχῶν αὐτόν.
b Hic legendum existimat Savilius τῇ &»oíz.

κηρύγματι τῆς εὐσεύείας τοὺς δίκην ὁ τριχῶν χαλύ-
πτοντὰς ἐθνιχοὺς πρὸς ἑαυτὸν χαταστρέ! ας, χἀχεῖνον
γυμνώσας, χαὶ τὴν ᾿Βχχλησίαν πυχνώσας, τῇ ἑνότητι
τῆς πίστεως τὸ σῶμα τῆς ᾿Ἐχχλησίας ἔξυφάνας,
ἑαυτῷ περιδόλαιον σωτηρίας e ξειργάσατο. Εἶχε ὃ δὲ ζώ-
νην δερματιχὴν περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ. ᾿Οσφύος μνη-
μογεύει χαὶ ζώνης δερματικῆς ἣ ΔΝ, ἵνα τὸ γεν-
γητιχὸν πᾶθος P τῆς ἁγνείας διὰ τῆς ἔξωθεν ἐχ νεχροῦ
δέρματος περιχειμένης ζώνης νενεχρωμέ voy εἶναι ση-
μαίνῃ. "Exstv γὰρ τῆς ἔνδοθεν χρυπτομένης. παρθε-
vías ἦν ἀψευδὴς χατήγορος. Ἤσθιε, φησὶν, ἀχρίδας,
χαὶ μέλι, ἄγριον. “Τοὺς ἀποπηδῶντας ᾿Ιουδαίους τοῦ
νόμου χαὶ τῶν ἐντολῶν λέγει, ὥς φησιν. ἣ Τραφή"
Ἔξήλατο ὡς ἀττέλαδος ὃ ὃ σύμμιχκτός σου, ἢ ὡς ἀχρὶς
ἐπὶ φραγμῷ ἐν ἡμέρᾳ πάγους. Ἀνέτειλεν δ Ἴλιος" χαὶ
ἀφήλατο, xat οὐχ ἔγνω ἔτι τὸν τόπον αὐτοὺ. Μέλι δὲ
ἄγριον, διὰ τὸ τοὺς Ιουδαίους τὴν γλυχύτητα τοῦ
νόμου τῇ παραδόσει. τῶν ἐντολῶν ἐξαγριᾶναι., Τότε
παραγίνεται πρὸς αὐτὸν ὃ ᾿Ιησοῦς, φησὶν, ἐπὶ τὸν
Ιορδάνην, ἑ ἐπὶ τὸ βαπτισθῆναι ὑπ᾽ αὐτοῦ. Ὁ δὲ διε-
χώλυεν αὐτὸν, “λέγων * ἐγὼ χρείαν ἔ 4o ὑπὸ σοὺ Ba-
πτισθῆναι, χαὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; Ἀποχριθεὶς δὲ ὃ
᾿Ιησοὺς εἰπε πρὸς αὐτόν" ἄφες ἄρτι᾽ δεῖ σε μάρτυρα
γενέσθαι τῆς εἰς ἐμὲ πεμπομένης φωνῆς ἄρτι" οὕτω
γὰρ πρέπον ἐστ ὶ πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην. Δεῖ
ue διδάξαι, ὅτι xy μή τις ἀναγεννηθῇ & ὕδατος xa
Πνεύματος, οὗ δύναται, εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν
τῶν “οὐρανῶν. Δεῖ με οὖν πρῶτον ποιῆσαι , καὶ τότε
o ΠΑ ἵνα μὴ ἔχωσι πρόφασιν οἵ "Ἰουδαῖοι" Ὅ à-
σχὼν ἕτέ E σεαυτὸν οὐ διδάσχεις: Ἄφες ἄρτι"
εἴ γὰρ τὸ ῥῆμα τοῦ χαρτεροψύχου Ἰὼδ στῆναι, τὸ,
οὐδεὶς χαθαρὸς ὁ ἀπὸ ῥύπου, οὐὸ ἂν μία ἡμέρα 1 ἡ ζωὴ
αὐτοῦ εἴη" δεῖ με ἄποσμ. ἧξαι τὴν παλαιὰν τοῦ σώματος
ἁμαρτίαν" δεῖ ε τῷ Πνεύματι, χαινίσαι τὴν ψυχὴν,
xa ὕδατι τὸ σῶμα. "Ags J ἄρτι" δεῖ με ἀνοῖξαι τὴν τοῦ
ὕδατος χαὶ Πνεύματος spe ἵνα γένωμαι. πρωτότο-
xoc πολλοῖς ἀδελφοῖς. ix ταύτης γὰρ τῆς “μήτρας
τοὺς ἀποσφαλέντας Ἰουδαίους ἐ ἐλέγχει ὃ ὃ προφήτης χα-
τηγορῶν * ἀπηλλοτριώθησαν ot ἁμαρτωλοὶ ἀπὸ uá-
τρας. Τότε ἀφίησιν αὐτόν. Καταθάντος ὃ δὲ τοῦ Ἴησοῦ
ἐν τῷ Ἰορδάνῃ : ἦν ἰδεῖν, ἀγαπητοὶ, θαῦμα μέγα,
πηγὴν ἐν τῷ ποταμῷ λουομένην, xo ποταμὸν ἐν τῷ
ποταμῷ βαπτιζόμενον. Πηγὴ γὰρ δ Χριστὸς, χαθὼς
λέγει αὐτός " "Eu ἐγκατέλιπον πηγὴν ὕδατος ζῶντος.
Καὶ ἣ νύμφη, ἣ ᾿Εχχλησία πρὸς αὐτόν * Πηγὴ ἐ ἐσφρα-
γισμένη, ἃ f ἀποστέλλουσα. Ὃ αὐτὸς ποταμὸς, χαθώς
φησιν ὃ προφήτης" Ὁ ποταμὸς τοῦ Θεοῦ ἐπληρώθη
ὑδάτων. Kari εν ἐπὶ τὰ ὕδατα, χαὶ ἡγιάσθησαν,
χαὶ ὑγίασεν αὐτά. Ei τίς ἐστιν ὑμῶν ἀμύητος, ἄγα-
πητοὶ, τοῦ βαπτίσματος , ἐλθέτω χαὶ θεωρησάτω πὼς
ὃ Πατὴρ οὐρανόθεν χράζει: Οὗτός ἐστιν ὃ Υἱός μου ὃ
ἀγαπητὸς, ἐν ᾧ ηὐδόχησα, αὐτοῦ ἀκούετε. Ἰορδάνης
χράζει , τὸ Πνεῦμα τὸν ἀέρα καθαρίζει, τὸν Yi ἰὸν χαλεῖ
ὃ Πατὴρ, τὸν οὐρανὸν καθαρίζει ὃ ὃ Υἱὸς, τὴν γὴν
χαλλωπίζει τὸ Πνεῦμα, τὸν ἀέρα λαμπρύνει, NUv
πληροῦται τὸ πάλαι ὑπὸ τοὺ προφήτου εἰρημένον᾽

Ἡμέρα τὴ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ῥῆμα. Ἡμέρα à Πατὴρ,

-

à Alit ἀποστολαί σου.

IN PETRUM ET PAULUM SERMO. 617
ἡμέρα ὃ Υἱός. Ὁ Πατὴρ τῷ Yio ἐρεύγεται δῆμα,
χαθὼς ὃ Παῦλος λέ ἐγει" Λάθετε τὴν μάχαιραν τοῦ
Πνεύματος, ὃ ὃ ἐστιν ῥῆμα Θεοῦ ᾧ τινι δήματι τοὺς
πόντας͵ ἡμᾶς συστήσει. ἐν Χριστῷ, Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ
ἡμῶν, ὦ ἢ δόξα Xo τὸ χράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

αἰώνων. Ἀμήν.

dilecti, nondum baptismo initiatus , veniat et vi-

deat, quomodo Pater de cxlo clamet : Hic est yat. 3.
Filius meus dilectus , in quo mihi bene com- 17. Luc. 9.
placui : ipsum audite. Jordauis clamat , Spiritus a5.

aera emundat, Filium vocat Pater , calum purgat

Filius, terram exornat Spiritus, aeremque illu-

strat. Nunc impletur, quod olim a propheta di-

ctum fuerat : Dies diei eructat. verbum. Dies Psal. 18.2.
Pater, dics Filius, Pater Filio eruciat verbum ,

sicut Paalus ait : Sumite gladium Spiritus , quod Epkes. 6.
est verbum Dei. Qao quidem verbo omnes nos "7:
stabiliet in Christo Jesa Domino nostro, cui glo-

ria et imperium 1n secula seculorum. Amen.

MONITUM

IN SEQUENTES DUAS ORATIONES.

De duabus sequentibus orationibus haec monet Fronto Duczus in mareine prioris : Ze duc oratio-
tiones sequentes primum edite sunt Rome Grece et Latine, anno 1580, industria et interpre-
tatione Gerardi J'ossii. Concors est autem eruditorum opinio esse ambas spurias Chrysosto moque in-

dignas. Id styli genus, id omnia suadent : neque est ea in re probanda diutius immorandum.
5 Υ" 8 , Í
Interpretaüonem Latinam Gerardi Vossii aliquot in locis castüigavimus.

* Eic τοὺς χορυφαίουξ τῶν ἀποστόλων Πέ ἔτρον xaX ^ Oratio encomiastica, in principes Apostolorum

Ταῦλον, καὶ τὸ αὐτῶν μαρτύριον ἐνδοζότατον.

Οὐρανοῦ xoi γῆς ἅμιλλαν δρῶ διὰ τὴν παροῦσαν
πανήγυριν τῆς μνήμης, τῶν ἀποστόλων, τῶν μὲν
ἐπουρανίων δυνάμεων εὐφημουσῶν ἐντίμοις φωναῖς
τοῦ πόνου αὐτῶν τὸ διδασχάλιον, ὁ ὡς δι’ αὐτῶν γνωρυ-
σθὲν αὐτοῖς τὸ τῆς οἰχονομίας μυστήριον, χαθὼς ὃ
Παῦλος βοᾷ, Ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς ; ἀρ, αἷς χαὶ ταῖς

ἐξουσίαις ἐν τοῖς ἐπουρανίοις διὰ τῆς ᾿Εχχλησίας ἣ
πολυποίχιλος σοφία τοῦ Θεοῦ" τῶν δὲ ἐπὶ : γῆς ἀνθρώ--
πων ἐχδιαζομένων ἀξίαν εὐφημίαν ἃ διὰ τῆς τιμῆς
πρὸς τοὺς χορυφαίους δεῖξαι, ὡς OU αὐτῶν εἰς σωτη-
ρίαν ἐπανελθόντων. Τί γὰρ [Πέτρου μεῖζον ; τί δὲ Παύ-
λου ἴσον ; οἵτινες τῷ ἔργῳ χαὶ τῷ χὰ γῷ πᾶσαν τὴν ἐν
οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ γῆς P χτίσιν ἐνίκησαν" oi τῷ πηλῷ
τοῦ σώματος συμπεπλεγμένοι , χαὶ ἀμείνους d γέλων
εὑρεθέντες. Τί οὖν ἐροῦμεν πρὸς τοὺς διδασκάλους τῆς
ἄνω χαὶ τῆς χάτω χτίσεως ; ; Οὐχ εὑρίσχω γὰρ λόγον
ἐπάξιον ἐγχωμιάσαι τοὺς ἐγχωμιάσαντας τὸ γένος

* Collata cum tribus Mss. Regiis, et cum margina-
libus notis Savil.
2? Savil. in marg. διὰ τῆς μνήμης, et sic unus Cod.
TOM. VIII.

A

Petrum et Paulum, eorumdemque gloriosis-
simum martyrium.

1. Certare interse celum terramque conspicio,de
hac solenni aposiolorum memoria celebranda. Nam
et czlestium potestatum agmina collaudant honestis
vocibus eorum labore misiam doctrinam : quippe
quorum opera dispensaüionis ipsis mysterium in-

ποία! : quemadmodum exclamat Paulus ; Ut in- Ephes. 3.

notescat nunc pr incipalibus ei potestatibus in 10.

ccelestibus per Ecclesiam, muliiformis sapientia
Dei : et in orbe terrarum bomines dignam, apo-
stoloruur principes exornando, GIUSTO pro-
ferre toils nervis ac viribus ἘΠ Σ ut qui per
eos salutem Xen sunt. Quid enim Pelro majus,
quid. par Paulo? qui opere atque secmone creatam
omnem naturam czelesiem simul ac teivestrem su-
perarunt : atque homines corporis luto complicati,
angelis i ipsis meliores exstitevzunt. Quid. igitur de
utriusque naturz doctoribus dicemus? Neque enim

b Sayil. in marg. χτίσιν ἐκόσμησεν.

Paulo post tres
Mss, ἀμείνω ἐχείνων.

f.
v

Matth. 4.
Marc. t.
Act. 4-
Ibid. 18. et
20.
Muutth.
26.

[7

7*

Act.22.21.

Rom. 15.
19.
4ct. 9:

618

dignam orationem invenio, qua laudes eas com-
pensem, quibus hi genus nostrum tantopere ho-
nestarunt , qui terram omnem et mare circuierunt ,
scelerum radices evulserunt, pietatisque semina in
corde infidelium injecerunt. Petrus, apostolo-
rum dux; Paulus, orbis doctor, et supernarum
virtutum consors : Petrus, ingratorum Judi;orum
frenum ; Paulus, gentium. cohortatio. Cerne mihi
sublimem Domini sapientiam, qua quidem Petrum
e piscatoribus, Paulum vero e pellionibus elegit :
idque ad utilitatem. fecit : nam. Judzorum gloria
deprimebatur. Quapropter huic tamquam pisca-
tori recte Dominus fidit, cum diceret : ade ad
mare, et mitte hamum : et eum piscem qui prius
ascenderit, tolle : et aperto ore ejus, ineenaes
staterem. : sceleratorum. Judaeorum | instabilem
mentem, mare vocans. Hamus artificiosum doctri-
nie sermonem, piscis legem significat : os aperire,
est interpretari : quod. autem in illo staterem in-
venerit, id significat ipsum spiritualiter dijudica-
re. Panlo vero tamquam sutori gentes commisit
universas : ut tam eos qui a lege, quam qui a
gratia nudi erant, veste coccinea indueret, Do-
mini aqua et sanguine intincta. Sic ad eum clamat
Dominus : Fade, quoniam ego in nationes lon-
ge mittam te. O par beatum, cujus fidei totius
mundi anim: sunt concreditze ! Petrus orthodoxae
fidel principium, magnus atque illustris Ecclesize
sacerdos, necessarius Christianorum consiliarius ,
supernarum potestatum thesaurus, honoratus a
Domino apostolus : Paulus magnus praeco verita-
tis, universi terrarum orbis gloria, in calis homo,
et in terra angelus, decus Ecclesie, in sublimibus
volans aquila, lyra, spiritus , hirundo atque cica-
da: organum Dominicum, vigilans Christi mini-
ster. Paulus et Petrus jugati boves Ecclesie : qui
orbi terrarum insignem operam negotiantes nava-
runt; qui pro jugo crucem tulerunt, pro sessore
Salvatorem , pro jugi nexu Scripturarum utrum-
que Testamentum, pro stimulo Spiritus sancti gra-
tiam. Paulus et Petrus Ecclesi: luminaria, quibus
ipsa quotidie illuminatur; penuaria Dominica,
publica totius mundi hospitia, Spiritus recepta-
cula , apta sanctze Trinitatis interpretandze instru-
menta, divini verbi cconomie doctores. Petrus
spiritualis meus amor; Paulus vas electionis, meus
baculus : Petrus templum Dei; Paulus os Christi,
lyra Spiritus, tricubitalis homo, qui. coelum at-
üngit, qui loco circumscribitur, et universum
mundum Domino circumscribit ; qui ab Jerusalem
per circuitum usque ad. Illyricum replevit evan-
gelium Christi : cursor. velocissimus, in celum
aquila volitans, divina repletus gratia, quem te-

b Al. τῶν ἐθνῶν ὃ διδάσχαλος.
c Tres Mss. τὸ χόχχινον δέρμα.
3 'Tres Mss. ὃ ἀναγχαΐος τοῦ Χριστοῦ.

ὁ Iidem τῇ οἰχουμένη παραγαγόντες. Ynfra duo Mss.

ἀντὶ δὲ yóuov. Savil. in marg. vri 93 νόμου.
y9, μ

b

C

SPURIA.

€ Led M ^ [4 m SN /

ἡμῶν,, τοὺς τὴν ἅπασαν γὴν xxi θάλασσαν περιελ--
θόντας, καὶ τὰς ῥίζας τῶν ἁμαρτημάτων ἀνασπάσαν-
τας, χαὶ τὰ σπέρματα τῆς εὐσεδείας χαταῤαλόντας
ἐν ταῖς χαρδίαις τῶν ἀπειθούντων ἀνθρώπων. Πέτρος
ὃ χαθηγητὴς τῶν ἀποστόλων, Παῦλος ὃ γνωριστὴς
τῆς οἰκουμένης, καὶ τῶν ἄνω δυνάμεων συμιμέτοχος "
Πέτρος τῶν ἀγνωμόνων ᾿Ιουδαίων ὃ χαλινὸς, Παῦλος
"τῶν ἐθνῶν ἣ παράχλησις. Kol βλέπε μοι τοῦ Δε-
σπότου τὴν ὑπερέχουσαν σοφίαν. ᾿Γὸν γὰρ Πέτρον ἀπὸ
ἁλιέων ἐξελέξατο, τὸν δὲ Παῦλον ἀπὸ σχηνοῤῥάφων "
xa τοῦτο δὲ πρὸς ὠφέλειαν πεποίηχεν " ἐδυθίζετο γὰρ
ἣ δόξα τῶν ᾿Ιουδαίων. Διὰ τοῦτο τούτῳ τῷ ἁλιεῖ ἐν--
επίστευσεν ὃ Κύριος, φήσας πρὸς αὐτόν - Ἄπελθε εἰς
τὴν θάλασσαν, καὶ βάλε ἄγχιστρον * καὶ τὸν ἀναδάντα
πρῶτον ἰχθὺν ἄρας, ἄνοιξον τὸ στόμα αὐτοῦ, χαὶ sb-
ρήσεις στατῆρα. Θάλασσαν λέγων, τὴν ἄστατον τῶν
ἀνόμων Ἰουδαίων γνώμην: ἄγκιστρον, τὸν ἔντεχνον
λόγον τῆς διδασχαλίας - ἰχθῦς, τὸν νόμον σημαίνει.
Τὸ δὲ ἀνοῖξαι τὸ στόμα αὐτοῦ, τὸ ἑρμηνεύειν αὐτὸν
λέγει" τὸ δὲ εὑρεῖν ἐν αὐτῷ στατῆρα, τὸ πνευματικῶς
αὐτὸν ἀναχρίνειν σημαίνει. Τῷ δὲ Παύλῳ ὡς σχη-
νοῤῥάφῳ τὰ ἔθνη ἐνεχείρισεν, ἵνα ἐνδύση διὰ νόμου
καὶ τῆς χάριτος γυμνοὺς, “τὸ xóxxioy ἔνδυμα, τὸ ἐξ
ὕδατος χαὶ αἵματος δεσποτικοῦ βαφέν. Οὕτως αὐτῷ
ὃ Δεσπότης βοῶν, Ἄπελθε, φησὶν, ὅτι ἐγὼ εἰς ἔθνη
μακρὰν ἀποστελῶ σε. X) μαχαρία δυὰς ἣ πιστευ-
θεῖσα ὅλου τοῦ κόσμου τὰς ψυχάς. Πέτρος ἣ ἀρχὴ
τῆς ὀρθοδοξίας, ὃ μέγας τῆ: ᾿Ιἰχχλησίας ἱεροφάν-
τῆς; ὃ ἀναγχαῖος σύμὋουλος τῶν Χριστιανῶν, τὸ
χειμήλιον τῶν ἄνω δυνάμεων, ὃ᾽ τετιμημένος ὑπὸ
τοῦ Δεσπότου ἀπόστολος. llaUAog 6 μέγας τῆς ἀλη-
θείας κήρυξ , τὸ χαύχημα τῆς οἰκουμένης, ὃ ἐν οὐρα-
νοῖς ἄνθρωπος, χαὶ ἐπὶ γῆς ἄγγελος, ἣ δόξα τῆς Dx-
χλησίας, 6 ἐν ὑψηλοῖς πετόμενος ἀετὸς, ἣ λύρα τοῦ
Πνεύματος, ἣ χελιδὼν καὶ τέττιξ, τὸ ὄργανον τὸ
δεσποτικὸν, "6 Ὑρήγορος τοῦ Χριστοῦ ὑπηρέτης.
Παῦλος xo Πέτρος, oi ζευχτοὶ βόες τῆς ἘἘχχλησίας,
οἱ χαλὴν πραγματείαν “ τῇ οἰκουμένη ἐμπορευσάμε-
vot, οἵ τὸν σταυρὸν ἀντὶ ζυγοῦ ἄραντες, ἀντὶ δὲ ἐπι-
θάτου τὸν Σωτῆρα, ἀντὶ δὲ ζευγλῶν τὰς Πραφῶν δια-
θήχας, ἀντὶ δὲ χέντρου τὴν χάριν τοῦ ἁγίου ΠΠνεύμα-
τος. Παῦλος καὶ Πέτρος, οἱ τὴν ᾿Πἰκχλησίαν xa0'
ἡμέραν φαιδρύνοντες, τὰ ταμιεῖα τὰ δεσποτιχὰ, τὰ
πανδοχεῖα τῆς οἰκουμένης, τὰ δοχεῖα τοῦ Πνεύματος,
τῆς ἁγίας 'Γριάδος τὰ ἑρμηνευτήρια, τῆς οἰκονομίας
τοῦ θείου λόγου οἱ ὑφηγηταί. Πέτρος, 6 ἐμὸς πνευμα-
τιχκὸς ἔρως" Παῦλος, τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς, f ἐμὴ
βαχτηρία. Πέτρος, ὃ ναὸς τοῦ Θεοῦ: Παῦλος, τὸ
στόμα τοῦ Χριστοῦ, ἣ λύρα τοῦ Πνεύματος, " ὃ τρί-
πήλὺυς ἄνθρωπος, xol τῶν οὐρανῶν ἁπτόμενος * ὃ ἐν
τόπῳ περιγραφόμενος, xal τὸν χόσμον ἅπαντα τῷ
Δεσπότῃ περιγράφων " 6 ἀπὸ ἹἹερουσαλὴμ. καὶ χύχλῳ
μέχρι τοῦ ᾿Ιλλυρικοῦ πεπληρωχὼς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ

* ὃ τρίπηχυς ἄνθρωπος tricubitalis homo. Sic homi-
nem a stature mensura vocat. Chrysostomus Tom, 7,
p. 589, et alibi : vocat item Geographus Nubiensis.

f Savil. in marg. za! εἰς τρίτον οὐρανὸν φθάνων.

IN PETRUM ET
Χριστοῦ: ὃ ὀξύδρομος δρομεὺς, ὃ εἰς οὐρανὸν ἀνιπτά-
μενος ἀετὸς, ὃ θείας χάριτος πεπληρωμένος NC μαρ-
τυρούμενος ὑπὸ vo τοῦ Κυρίου βαστάζειν τὸ ὄνομα, αὐτοῦ
ἐνώπιον πάσης τῆς οἰχουμένης, ὃ τριώροφον οὐρανὸν
διελθὼν, χαὶ εἰς παράδεισον εἰσελθὼν, καὶ μέχρι τῆς
δεσποτικῆς χαὶ ἀπερινοήτου χαθέδρας ἀναδὰς, χαὶ
ἀκούσας τῶν ἀποῤῥήτων μυστηρίων, ὧν οὐχ ἐξὸν ἂν-
θρώπῳ λαλῆσαι. Tt δὲ xal πρὸς Πέτρον ἐ ἐροῦμεν ; τὸ
γλυχὺ τῆς ᾿Εχχλησίας θέαμα, ἣ λαμπηδὼν τῆς οἱ-
χουμένης, * ἣ προαγνὸς περιστερὰ, ὃ χαθηγητὴς τῶν
ἀποστόλων, ὃ θερμὸς ἀπόστολος, ὃ ὃ ζέων τῷ πνεύματι,
6 ἄγγελος ἌΣ ἄνθρωπος, ὃ χάριτος μεμεστωμένος,
ἣ “στερεὰ τῆς πίστεως πέτρα, τ' τὸ γηραλέον τῆς Ἔχχλη-
σίας φρόνημα, ὃ μαχάριος; χαὶ υἱὸς περιστερᾶς ἀχού-
σας διὰ τὴν ἁγνείαν ἐχ τοῦ δεσποτιχοῦ στόματος, ὃ
τὰς χλεῖς τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἐξ αὐτοῦ τοῦ
Κυρίου εἰληφώς. "Tov ἀγγέλων τὰ τάγματα ὑμεῖς
ἐσυλήσατε. Καὶ τί πολλὰ λέγω; Αὐτὸς 6 Κύριος ἐγχω-
μιάζει ὑμᾶς, λέγων * Ὑμεῖς ἐστε τὸ « φῶς. τοῦ χόσμου :
oi βασιλέων | εὐπορώτ eot, oi πλουσίων ὃ δυνατώτεροι,
ot στρατιωτῶν. ἰσχυρότεροι, ot σοφῶν χαὶ φιλοσόφων
σοφώτεροι, » οἱ δητόρων εὐγλωττότεροι, Ot μηδὲν ἔχον-
τες, χαὶ πάντα κατέχοντες. Ὑμεῖς ἐστε τῶν μαρτύ-
ρων ὑπομονὴ, τῶν πατριαρχῶν b τὸ ὀρθόδοξον, τῶν
μοναζόντων ἣ ἄσχησις, τῶν παρθένων οἱ στεφανῖται,
τῶν ἐν δμοζυγίαις ot εἰρηνοποιοὶ , τῶν ἁρπαχτῶν
πλουσίων ot χαλινοὶ, τῶν ἀχολάστων ot σωφρονισταὶ,
ἣ σχέπη τῶν βασιλέων, τὰ τείχη τῶν Χριστιανῶν, τῶν
βαρδάρων οἵ ἀντίπαλοι, οἵ φιμὸν τοῖς αἱρετικοῖς. ἔπι-
θέντες, οἵ γεχροῦντες 1 τὰ ἄλογα πάθη τῶν σωμάτων,
οἵ τοὺς λεγεῶνας τῶν δαιμόνων ἀπελάσαντες , i τοὺς
“βωμοὺς τῶν ᾿Ιϊλλήνων χαθελόντες, οἵ τὰ ἄνω χαὶ τὰ
χάτω χληρονομήσαντες * τῶν μὲν ἄνω τὰς χλεῖς εἴλη-
φότες s τῶν δὲ χάτω λύειν χαὶ δεσμοῦν τὰς ἁμαρτίας
ἐξουσίαν ἔχοντες. IU τοῦ ἰδιώτου τὸ θαῦμα, ὦ τοῦ
ἀγραμμάτου ἣ σοφία. ἕτρος, ὃ ἐν τῇ oxi αὐτοῦ
παραλυτιχοὺς σφίγγων, χαὶ θάνατον λύων᾽ Παῦλος, ὃ E
ἐν τοῖς ἱματίοις αὐτοῦ γοσήματα ἐχδιώχων, χαὶ δαί-
μονας φυγαδεύων" οἱ “εἰς μέσον τὴν μητέρα τοῦ Κυ-
ρίου ἔχοντες, xal κρείττους πνεύματος, δικαίου ὑπάρ-
χοντες" Παῦλος 5 ἄπαυστος χελιδὼν τῆς ᾿Εχχλησίας"
Πέτρος ὃ διηνεχῶς τῇ “οἰκουμένῃ, χαθάπερ ἀηδὼν,
“λυρίζων ἀπαύστως" οἵ στῦλοι τῆς ᾿Ἐχχλησίας, οἵ
μεγάλοι τῆς οἰχουμένης qoc ἦρες, ot χρεί ττους ἀλ-
λήλων, καὶ ἀμείνους πάσης ITI τῆς χτίσεως. Χαίροις
Πέτρε, τῆς πίστεως f πέτρα᾽ χαίροις Παῦλε, τῆς
᾿Εχχλησίας τὸ καύχημ. α᾽ χαίροις Πέτρε, 4 χρηπὶς
τῆς ὀρθοδοξίας - χαίροις Παῦλε, ἣ μέριμνα τῶν "Ex-
χλησιῶν " χαίροις Πέτρε, τὸ ἐγχαλλώπισμα τῆς oi-
χουμένης " χαίροις Παῦλε, ἢ ἣ εἴσοδος τοῦ παραδείσου"
χαίροις Πέτρε, ὃ χειραγωγὸς τὴς βασιλεί sias τῶν o0-
ρανῶν : χαίροις ΤΠχῦλε, εὔδιος λιμὴν τῶν χειμαζο-
μένων" χαίροις Hé £, 6 πολλῶν ἐπαίνων ἀξιωθεὶς
ὑπὸ τοῦ Κυρίου χαίροις Παῦλε, ὃ τῶν πολλῶν χα-

* Savil. in marg. χαὶ ἡ λευχὴ χαὶ ἀγνὴ περιστερά.

b AL ἡ ὀρθοδοξία.

€ βωμοὺς τῶν εἰδώλων χαϑ. Savil. Mox quidam τὰ χάτω
πλουτήσαντες.

PAULUM,

E

A

ΓΕ

Β

C

SERMO. 619

statur Dominus suum nomen per universum ter-
rarum orbem ferre : qui tertium czlum pervasit,

paradisum 1 ingressus est, et usque ad Dominicam
incomprehensibilemque uim ascendit, et
audivit arcana mysteria, quz non licet [yd
loqui. Sed de Petro quid dicemus? qui dulce spe-
ctaculum est Ecclesiz, splendor totius mundi, co-
lumba castissima, apostolor um doctor, apostolus
ardens, spiritu fervens, angelus et homo, gratia
plenus, ; firma fidei petra, senilis Ecclesi:e sapien-
tia, qui ob puritatem beatus et filius columbze, ex
Uc ore audivit; qui claves regni ees
ab ipso Domino accepit. Angelorum Run vos
exspoliasus. Et quid multis? Ipse vos Dominus
laudibus ornat, inquiens : 7705 estis lux mundi :

qui regibus estis copiosiores, divitibus potentiores,
militibus robustiores, sapientibus et philosophis
sapientiores, oratoribus cloquentiores; μι ha-
bentes, et omnia possidentes. Vos estis marty-
rum patientia, patriarcharum orthodoxa fides,
monachorum exercitatio, v1 rginum coronatores, pa-
cificatores conjugum , rapacium divitum frena, in-
temperantium impudicorumque moderatores, re-
gum protectio , Christianorum muri, dece
ἘΞ ersarii : vos hzreticorum audaciam refrenatis,
animi perturbationes comprimitis , daemonum le-
giones exegistis, Graecorum aras evertislis , infe-
riorum supernarumque rerum heredes constituti ;
illarum. siquidem claves, istarum ligandi atque
solvendi Beceata potestatem accepistis. O 1diote
miraculum ! o ilhterati sapientiam! Petrus. sua
ipsius umbra paralyticos solidavit, et mortem sol-
vit; Paulus vestimentis suis HU propulit, et
d fugavit : : qui in medio habetis matrem
Domini, et justo spiritu estis. potentiores : Paulus
quidem indefessa Ecclesi: hirundo; Petrus vero

orbi terrarum, quemadmodum luscinia, assidue
canens : Ecclesiz columnz, magna mundi lumina,
vobis inter vos prestantiores, et quavis simul creata
natura excellentiores. Gaudeas Petre, fidei petra ;
gaudeas Paule, Ecclesiz gloriatio : gaudeas Petre,
rect fidei fuudamenume ; gaudeas Paule, sollici-
tudo Ecclesiarum : gaudeas Petre, gloria et decus
orbis terrarum; gaudeas Paule, VU paradisi :
gaudeas Petre, "introductor in regnum cclorum ;
gaudeas Paule, qui tranquillus portns es tempestate
jactatis : gaudeas Petre, qui multis laudibus a Do-
mino cumulatus es; gaudeas Paule, qui multorum
es charismatum um Ξ gaudeas Petre, qui sancto
Spiritui ferves; gaudcas Paule, Sep CUTSOT :
qui sancta pradlicatione vestra totum orbem ter-

rarum illuminastis , qui infinita propter Ecclesiam
sustinuistis. mala, carceribus inclusi, a Judaeis
abominationi habiti, a barbaris indigne tractati, a

* Savil. in marg. τὸν Χριστὸν
τος τοῦ ἁγίου δοχεῖα.

e Ap.

" * - ͵
ἔχοντες, καὶ TOU πνευμα-

μυρίξων.

3
—

Matth.
IO.

17.

16.

Matth. 5.

A

14.

2. Cor.

IO.

ΩΣ

6.

15.

Psal. 18.

5.

Rom. 9.3

620 SPURIA.

regibus ignominiosis verberibus affecti : quibus
nec commode respirandi, nec a docendo consistendi
facultas est concessa : nec tamen docere cessastis :

qui ne membrum quidem corporis pre graviorum
rerum pondere movere potuistis; totumque terra -
rum orbem sceleribus devinctum , vestris salutari-
busepistolis: solvistis. Vos d phalangas prae-
cipites s egistis : per vos per orbem terrarum Spiri-
tus sancti gratia diffusa est : vos erroris caliginem
compressistis, vos di:monum audaciam depressi-
stis : altaria gentilium vos diruistis,, vos omnem
falsi nominis M in cinerem redegistis, VOS se-

junctas ἃ frumento zizaniorum sordes ejecistis; et

Zcclesioe fruges quotidiana vestra doctrina puras
reddidit.

2. Quanam igitur gratiarum actione tot. tan-
tosque labores compensabimnus, quos nostri causa
pertulistis ? Memini tui, Petre, et obstupesco : re-
cordor tui, Paule, et quasi extra me positus, la-
crymis perfundor. Quid. enim. dicam, aut quid
loquar, dum vestras contemplor angustias , non
intelligo. Quot carceres sanctificastis ἢ quot vin-
cula illustrastis? quot custodias doctrina vestra
replevistis ? quot catenas celebres reddidistis ὃ
quot tormenta sustinuistis? quot loca vestris gres-
sibus sanctificastis ? a quot convicia superastus? ut
Christum. portastis? ut Ecclesias przedicatione
exhilarastis ? Benedictum. insirumentum. [Πρ
vestrae : membra vestra sanguine perfusa sunt
propter Ecclesiam : vos in omnibus semper Chri-
stum imitati estis. In omnem terram exiit sonus
vester, et in fines orbis terre vestra. verba. Indi-
vulsam suam sponsam Ecclesiam a vobis despon-
satam conservabit Christus. Nemo ante VOS , ne-
que post vos talis apparuit. Quis enim magistri
officio fungens, dicere quidquam citra vestram
traditiouóm: ausus fuerit? Cunctos doctores vos
perfecisus, cunctos theologos reddidisus, cunctos
. tenebris oppressos illuminastis. Vicit nostri cor-
dis duritiem vestra tolerantia : anathema i ipsi esse
optantes, ut mundum lucrifaceretis. Quid. igitur
vobis retribuemus, pro omnibus bonis quee fetri-
buistis nobis ? Hodie certaminis vestri celebratur
memoria ; hodie festivitas testimonii vestri, quod
Christo dixistis; hodie l;eti nos omnes sanetas ve-

Martyrium stras reliquias veneramur. Gaudeas Petre, qui

S. Petri,

ligno crucis fruitus es, et ad. Magistri ΒΕ ΑΗ Ἢ
nem recta quidem figura, sicut Dominis noster ,

crucifigi noluisti, sed magis inverso capite, veliti
in terra ad calum iter parans. O clavos illos bea-
tos, qui membra illa sanctissima pertransierunt ,

f Omnes Mss. et Savil. in marg. ἠλλοιώσατε.

a Al. πόσας ἐχχλησί ας.

ρισμάτων χυδεργήτης ὑπάρχων ᾿ χαίροις Πέτρε, ὃ
θερμὸς χαὶ ζέων τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ " χαίροις

iu Παῦλε, ὃ ὃ εὔτονος δρομεύς οἷ τὴν ὑφήλιον ἅπασαν

-—
ea

G

τῷ κηρύγματι τῷ ἁγίῳ φωτίσαντες, oí μυρία δεινὰ
διὰ τὴν 'E χχλησίαν C ὑπομείναντες, ἐν φυλαχαῖς χατα-
χλειόμενοι, ὑπὸ Ιουδαίων βδελυττόμενοι, ὑπὸ βαρ-
θάρων συρόμενοι; ὑπὸ βασιλέων αἰκιζόμενοι, οἵ ἄνα-
πνεῖν εὐχερῶς υὴ συγχωρούμενοι, χαὶ παύσασθαι μὴ
ἀνεχόμενοι τῆς διδασχαλίας - οἵ μέλος τοῦ σώματος
χινῆσαι μὴ δυνάμενοι, διὰ τὸ βάρος τῶν δεσμῶν, χαὶ
πᾶσαν τὴν οἰκουμένην δεδεμένην τῇ ἁμαρτίᾳ δι᾽ ἐπι-
στολῶν λύοντες. "Tov δαιμόνων τὰς φάλαγγας G ὑμεῖς
᾿ κατετροπώσατε᾽" δι’ ὑμῶν fj τοῦ ἁγίου Πνεύματος
χάρις εἰς τὴν οἰκουμένην ἐφήπλωται - τὴν ἀχλὺν ΤῊΣ
πλάνης ὑμεῖς συνεστείλατε, τῶν δαιμόνων τὰ θράση
ὑμεῖς χατεόδάλετε " τοὺς βωμοὺς τῶν “Ἑλλήνων € ὑμεῖς
χατελύσατε" πᾶσαν ψευδώνυμον λατρείαν € ὑμεῖς σπο-
δὸν ἐποιήσατε ἐχ τοῦ σίτου τὰ ζιζάνια ὑμεῖς σχυδα-
λίσαντες ἐῤῥίψατε- χαὶ χαθαρὸν τῆς ᾿Βχχλησίας τὸ
γέννημα ἢ ποθὴ με ein ὑμῶν διδασχαλία ἔδειξε.

Ποίας οὖν εὐχαριστίας ἀνταποδῶμεν C ὑμῖν τοῖς t0-
σαῦτα χεχοπιαχόσι OV ἡμᾶς; ; Μιμνήσχομαί σε, Πέ-
τρε; καὶ ἐχπλήττομαι ᾿ ἀναμιμνήσχομα!ί σε, Παῦλε,
χαὶ ἐξιστάμενος δάχρυσι, συνέχομαι. Τί γὰρ εἴπω. 7
τί λαλήσω, ἀναθεωρῶν t ὑμῶν τὰς θλίψεις, οὐχ οἰδα.
Πύσας φυλαχὰς 1 ἡγιάσατε; πόσα δεσμωτήρια ἐ ἐφωτί-
σατε; ; πόσας εἱρχτὰς διδασχαλίαις ὃ ὑμῶν ἐνεπλήσατε;

πόσας ἁλύσεις ἐλαμπρύνατε; πόσας βασάνους t ὑπεμεί-
vase ; πόσους τόπους τοῖς βήμασιν ὕ ὑμῶν ἡγιάσατε;
πόσας λοιδορίας παρεποιήσασθε s πῶς τὸν Χριστὸς
ἐδαστάσατε ; ἃ πὼς τὰς ᾿Εχχλησίας ἐφαιδρύνατε τῷ
χηρύγματι; "EóAoynp£voy τὸ ὄργαγον τῆς γλώττην
ὑμῶν" αἵματι συμπεφυρμένα διὰ τὴν ᾿Εχχλησίαν τὰ
μέλη C ὑμῶν πυγχάνει" ἀνελλιπῶς € ἐν πᾶσι τὸν Χριστὸν
ὑμεῖς ἐμιμήσασῦε, Εἰς πᾶσαν γὰρ τὴν γὴν ἐξῆλθεν ὃ
φθόγγος 0 ὑμῶν, χαὶ εἷς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ
ῥήματα ὑμῶν. Αδιάῤῥηχτον τὴν ὑφ᾽ ὑμῶν γυμφευ--
θεῖσαν ᾿Πχχλησίαν διαφυλάξει ὃ ὃ Χριστός. Οὐδεὶς πρὸ
ὑμῶν, οὐδὲ μεθ᾽ ὑμᾶς ἐφάνη τοιοῦτος. "Tí; γὰρ τὸ δι--
δασχαλιχὸν ἐπέχων ἀξίωμα, ἀπετόλμησε λέγειν τι
ἄνευ τὴς διλῶν παραδόσεως; Πάντας διδασκάλους
ὑμεῖς ἀπε τελέσατε, πάντας θεολόγους ἀπειργάσασθε,
πάντας ἐσκοτισμένους ἐφωτίσατε. Evbenoe τὰς ἦμε-
τέρας "πηρώσεις 1 ὑμετέρα ὑπομονή᾽ ot ἀνάθεμα
εἰναι αὐτοὶ εὐχόμενοι, ἵνα τὸν χόσμιον χερδήσητε. Τί
οὖν ἀνταποδώσομεν C ὑμῖν περὶ πάντων, ὧν ἀνταπεδώ-
χατ s ἡμῖν ἀγαθῶν; F Σήμερον ὗ ὑμῶν τῆς ἀθλήσεως τὰ
μνημόσυνα " σήμερον 1j πανή γυρις τῆς περὶ Χριστοῦ
μαρτυρίας ὑμῶν. σήμερον πάντες ἡμεῖς ἀγαλλόμενοι
τιμῶμεν τὰ ἅγια μῶν λε είψανα. Χαίροις Πέτρε ^»
τοῦ ξύλου τοῦ σταυροῦ ἀπολαύσας, xo xaO ὁμοιότητα
τοῦ διδασχάλου σταυρωθῆναι μὴ θελήσο οἰς ἐν ὀρθίῳ τῷ
σχήματι ; καθὼς ὃ ὃ Δεσπότης 1 ἡμῶν" ἀλλὰ μᾶλλον ἐπὶ
χεφαλὴν, ὁ ὡς εἰς οὐρανὸν τὴν πορείαν «πὶ γῆς ποιού-
μενος. Ἃ εὐλογημένοι ἥλοι, οἵτινες τὰ ἅγια ἐχεῖνα
μέλη διῆλθον, τὰ ἐμοὶ ποθεινὰ, xal κρείττω οὐρανίου

b Omnes fere Mss. πωρώσεις.

IN DUODI CIM

d

δόξης μοι ὄντα. Ὁ μετὰ παῤῥησίας Talis 8 ρσὶ τ οὔ
Δεσπότου τὴν ψυχὴν παραδοὺς, ὃ δουλεύσας τῷ ἴα
ρίῳ ἀπερισπάστως, καὶ τῇ νυμφευθείσῃ αὐτῷ Ex-
χλησίᾳ μετὰ πάσης προθυμίας, ὃ φιλοδέσποτος χαὶ
εὐδούλευτος τῷ Κυρίῳ, ὃ ζέων τῷ πνεύματι, ὃ πι-
στιχὸς τοῦ Δεσπότου τῶν ὅλων ἀπόστολος. Παῦλος δὲ
ὃ τρισμαχάριος τὴν χεφαλὴν ξ ξίφει ἀπετμήθη, ὃ ὃ ἄνεχ-
διήγητος ἄνθρωπος. Ποῖον 2 ξίφος ^ “διῆλθεν ἐ ἐχεῖνον τὸν
λάρυγγα, τὸ δεσποτιχὸν ὄργανον, τὸ ὕπ᾽ οὐρανοῦ θαυ-
ἐπεαμαμνν, xat ἔτι ὅπὸ γῆς φριττόμενον ; ποῖος τόπος
τὸ σὸν ἐδέξατο αἷμα, τὸ γαλαχτοειδὲ ς δραθὲ ν ἐν τῷ
χιτῶν: τοῦ σε ἀνασχολοπίσαντος ; : ὅπερ τὴν βάρδαρον
αὐτοῦ Ψυχὴν C ὑπὲρ, μέλι γλυχεῖαν, πιστὸν παρε εσχεύασε
γενέσθαι. μετὰ τῶν συνεταίρων. Ἔμοὶ ξίφος ἐκεῖνο
γένοιτο ἀντὶ στεφάνου. Ὃς τριαχονταπέντε ἐδούλευσε
τῷ Κυρίῳ μετὰ πάσης προθυμίας " τελέσας δὲ τὸν
ὑπὲρ τῆς εὐσεδείας ὃ δρόμον, ἀνεπαύσατο ὡς ἐτῶν ἑξή-
χοντα ὀχτώ. Ἀντιφθεγγόμεθα “ ἡμῶν ταῖς ἁμαρτίαις
τὰς μαχαρίους ὗ ὑμῶν φωνάς. Χαίρετε ἐ ἐν Κυρίῳ παν-
ud ἀδιαλείπτιως € ὑπὲρ ἡμῶν προσεύχεσθε - τὰς ὗπο-
σχέσεις ὑμῶν ἐχπληρώσατε. Ἀναχράζεις γὰρ, μαχάριε
Πέτρε, οὕτω φάσχων, ὅτι σπουδάσω μετὰ τὴν ἐμὴν
ἄφιξιν τὴν ὑμετέραν υνήμην ποιεῖσθαι. στιν οὖν ὃ
μακάριος Πέτρος ὃ τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος ἀπὸ Βηθ-
σαϊδὰ τῆς Γαλιλαίας, ἔνθα ὃ Κύριος ἡμῶν Πησοῦς
Χριστὸς τὰς πλείστας θαυματουργίας εἰργάσατο , Ἐξ
ἧς χαὶ ὃ Φίλιππος ὅ ὥρμητο πόλεως" ὃ δὲ μαχάριος
ἸΤαῦλος ἀπὸ poo) τῆς Κιλιχίας. Κεχοίμηνται δὲ
ἀμφότεροι “ἐν τῇ ψεγαλοπόλει “Ῥώμη τῇ ἀρχαίᾳ,
μηνὶ Ἰουνίῳ, εἰχάδι ἐννάτηῃ, ἐπὶ Νέ ἔρωνος τοῦ ἄνο-
μωτάτου βασιλέων ἀναιρεθέντες, χαὶ πρὸς τὸν διδά-
σχαλον χαὶ Κύριον τῶν ἁπάντων μετὰ πλείστας πρα-
quar ἀφικόμενοι. Πᾶσαν οὖν σπουδὴν ἐπιδείξασθαι

φείλομιεν, ἀγαπητοὶ, δεόμενοι τοῦ mp6 ασι λέως Χρι-
στοῦ τοῦ ΓΈ. ἡμῶν, ἵνα ἡμᾶς ἀξιώσῃ τῇ αὐτοῦ gu
λανθρωπίᾳ ταῖς αὐτῶν παραδόσεσι χαὶ διδασχαλίαις
ἐμμένειν, ἵνα λάῤωμεν ἔλεος | ἔμπροσθεν τοῦ βήματος
αὐτοῦ " δι’ οὗ χαὶ μεθ᾽ οὗ τῷ Θεῷ χαὶ Πατρὶ ἣ δόξα
σὺν τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ χαὶ ζωοποιῷ Πνεύματι,
γῦν xoi ἀεὶ, εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

c Savil. in marg. διῆλθέ σου τὸν διαχριτικώτατον λά-
ρυγγα.

4 Omnes Mss. ὑμῖν τὰς μαχαρίας ὑμῶν φωνάς.

* Unus Regius habel ἐν τῇ μεγάλη «zt πρεσθυτέρᾳ πό-

^ ξ΄, 2 , , * - r " ^
λει Ρώμη, μηνὶ Ἰουνίῳ x9 * ἐπὶ Νέρωνος βασιλέως. ἀξιώσει δὲ

APOSTOLOS SERMO.

D

E

6^1

membra mihi optabilia, ipsaque caelesti gloria

longe meliora. Qui cum fiducia spiritum in manus

Domini tradidisti, qui continue Domino » ipsique

desponsatze Ecclesie summa cum animi alaens itate

inservisti ; Domini amans, recteque Domino ser-

viens, Spiritu fervens, tu omnium Domini fidus

apostolus. Beatissimus vero Paulus, cui caput ense Martyrium

praecisum est, vir cujus laudes verbis exprimi ne- 5- P!i-

queunt. At cujusmodi ensis illius guitur, domini-

cum, inquam, instrumentum czlo suspiciendum

et terrz tremendum pervasit? qualis locus tuum, — Miraca-

Paule, sanguinem excepit, qui lacteus apparuit inlsm — insi-

ejus veste qui te percussit? qui quidem sanguis $7 "^P.

barbaricum illius animum reddens melle dulcio- 5,,unm.

rem, ut ipse una cum sociis ad fidem iraducere-

tur, ita affecit? Sit mihi instar corone gladius

ille. Is triginta et quinque annos, summa ad ser-

viendum alacritate, Domino mancipavit. Perfecto &tas. isi

denique octo et sexaginta annorum vibe cursu, Pauli.

quem pro pietate msütutum tenuerat, quievit.

Vobis beatas vestras voces vicissim reddimus.

Gaudete in. Domino semper : absque intermis- PAilipp. 4.

sione pro nobis orate : repromissiones vestras ex- fi

plete. Succlamas enim, beate Petre, sic dicens : τ

Studebo post meum obitum memoriam vestri fa- 5^ pz.

cere. Est ergo beatus Petrus apostolus Christi a 15.

Bethsaida Galilez, ubi Dominus noster Jesus

Christus plurima icula operatus est : unde et

Philippus prodiit : beatus vero Paulus ex urbe Ci-

licia "Tarso. Obdormiere autem ambo in magna CO.

urbe Roma veteri, vigesimo nono die mensis Junii, Act. 21.39.

x iniquissimo Imperatore Nerone e medio Subhi- Dies mar-
; et ad omnium Dominum atque magistrum plu- m. LI

rimis rebus proclarissime gestis profecti. Omne" ^"^

itaque studium, carissimi, adhibeamus precantes

omnium regem Christum Deum nostrum, uti nos

pro suo in ἀπ ἥτε. genus amore dignos. reddat ;

qui possimus illorum traditionibus atque. i

nis. feliciter insistere, ut consequamur misericor-

diam coram tribunali ipsius : per quem, et cum

quo, Deo et Patri honor, cum sanctissimo et opti-

mo et vivifico Spiritu, nunc et semper, in szecula

sieculorum. Amen.

EA
sio
:

. Jhess.5

I.

Patria
principium

χαὶ ἡμᾶς κύριος ὃ θεὸς ταῖς παραδόσεσι καὶ ταὶς διδασχαλίχις
αὐτῶν ἐμμένειν, ἕνα λάθωμεν διὰ τῶν ἁγίων αὐτῶν εὐχῶν
ἔλεον ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ μεθ᾽ οὗ τῶ πα-
τρί, εἰς.

Εἰς τοὺς ἁγίους δώδεχα ἀποστόλους.

Εἰκότως. χαὶ τήμερον ἐπὶ φοιτήσει τοῦ ἁγίου Πνεύ-
ματος ἣ τῶν ἁλιέων αὕτη πεπλήρωται σαγήνη, ἅ αὖ-

a Keg. αὐτοπρθαι,

ρέτως.

11

Sermo in sanctos duodecim 4 postolos.

Merito etiam hodie in adventu Spiritus sanc
sagena hac piscatorum impleta est, dum nos in

Matth.

10.

΄.

Apostolo-

rum
Sio.

divi-

Uca vocis memor :

cam pisces rationis compotes ultro insilimus. Nam
Verbum verbi illiteratos erudiens, et linguis igneis
tardiloquos corroborans, artem eorum in divinius
quoddam transtulit, cum diceret : "enite post
me, et faciam vos piscator es hominum. Dixit,
Fl'enite post me, et cuncta e vestigio in but
fuere traducta. Düodecim electi erant athlete, et
horum nemo remansit incoronatus. Una enim gra-
tia cum omnibus simul certabat et currebat, quae
uniuscujusque victoriam reddidit. illustriorem.
Unus infelix. Judas ab hujusmodi anchora se di-
vulsit, osculo lupis prodens ovem, et triginta ar-
genteis vendens Dominum : sanguis autem venditi
reden mundum. Sed o felicem illam et pracla-
ram, apostoli, vestram societatem, qua omnibus
omnia facti estis gratia; non arundine, sed ser-
mone hominum greges sapienter cepistis. Vos
enim rectz fidei immobiles estis columnz, Ec-
clesie petra, regni sceptrum, et hujus maxime
gregis vigiles praefecti , infirmitatis humane gra-
tis TE nostreque versus Deum peniten-
{18 compatientes fidejussores. Tamquam enim
incudes quzdam animate, dum feriremini, qui
vos feribant, eos ad intelligentiam fabrefecistis.
Petrus hinc Romam erudit : Paulus inde mun-
do evangelium annuntiat : Andreas Grocie sa-
pientes corrigit : Simon Deum docet barbaros :
Thomas baptismate /EÉthiopas dealbat : Jacobi
cathedram Judaa honorat : Marci thronum Ale-
xandria ad. Nilum. complectitur : Lucas et Mat-
thzeus conscribunt Evangelia : Joannes autem divi-
na tractans mysteria, etiam post mortem tamquam
vivus Ephesum curat : Bartholomeus Lycaonas
ad temperantiam instituit : Philippus miraculis
conservat Hierapolim. Omnes ubique omnibus be-
neficia conferre non desistunt : pulverem im-
mortalem in sepulcris reliquerunt : nunc quidem
cultores, non multo post sublimes mundi judices
consessuri. Huic cum claudus adhosisset, rectis
pedibus recessit : in. illum paralyticus incidens,
lectum portare jussus est : alius mortuos vocabat,
et hos statim sibi audientes habuit : alterius ST
sola umbra morbos propulit : alterius invocatio-
nem perhorrescebant daemones, illorumque suda-
ra distillabant medelam. Nam discipuli illius
erant, cujus vestimenti fimbria furtüvo contactu
arrepta, sanguinis fluxum patienti, rubeum san-
guinis exsiccavit mare. Sed jam ad principes
apostolorum converto sermonem, illius prophe-
Ecce quam. Jr et quam
jucundum habitare fratres in unum Pexeat
igitur oratione Petrus, quandoquidem et pr ior in
vineam E conductus fuit : Petrus boni Pasto-
ris gregis primogenita OVIS, Petrus qui e Stagno
in cxlum ascendit, nautas dimisit, et cum angelis
colloqui meritus est : qui navem reliquit, et Eccle-

b Savil. in marg. χορείας. Et infra Reg. τὸν χύριον.

γὰρ αἷμα τοῦ πραθέντος τὸν κόσμον ἡγόρασεν.

»
T2

—

SPURIA.

τοχελεύστως ἐ ἐν αὐτῇ τῶν λογικῶν ἰχθύων ἡμῶν εἰσ-
πηδώντων. Ὁ γὰρ Λόγος τοῦ λόγου τοὺς ἀγραμμά-
τους σοφίσας , καὶ γλώσσαις πυρίναις τοὺς βραδυγλώσ-
σους στομώσας: τ 25 τέχνην αὐτῶν μετέθηχε ἐπὶ τὸ
θειότερον, λέγων, Δεῦτε ὀπίσω μου, χαὶ ποιήσω ὑμᾶς
ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Εἶπε, Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ πάντα
πρὸς τὸ χρεῖττον εὐθὺς μετεθλήθη. Δώδεχα ἐπιλεχθέν-
τες ἐτύ γχᾶνον ἀθληταὶ, xa τούτων οὐδαμῶς οὐδεὶς
ἔμεινεν ἀστεφάνωτος. Ἡ γὰρ μία χάρις τοῖς ἅπασι
συνῆλθε χαὶ συνέτρεχε, χαὶ τὴν ἑχάστου νίκην δοχι-
μωτέραν ἐδείχνυε. “Μόνος ὃ τάλας Ἰούδας τῆς τοιαύ-
τῆς "ἀγκύρας ἑαυτὸν ἀπεσχγοίνισε $ φιλήματι τοῖς λύ-
χοις ὑποδείξας τὸ πρόδατον, χαὶ τριάκοντα ἀργυρίων
πωλήσας τὸν Κύριον" οὗ τὸ αἷμα τὸν χόσμον 1 ἠγόρα-
σεν. Ἀλλ᾽ ᾧ τῆς ὑμῶν, ἀπόστολοι, μακαρίας χαὶ λαμ-
πρᾶς ξυνωρίδος, ὅτι τὰ πάντα τοῖς πᾶσι γεγόνατε
χάριτι, οὗ καλάμῳ, ἀλλὰ λόγῳ τὰς τῶν ἀνθρώπων
ἀγέλας ἐμπείρως ζωγρήσαντες. Ὑμεῖς γάρ ἔστε, τῆς
ὀρθοδοξίας ἀμετάθετοι στῦλοι, τῆς ᾿Εχχλησίας πέτρα,
τῆς βασιλείας σχῆπτρα,; xal τοῦ ποιμνίου μάλιστα
τούτου ἄγρυπνοι προστάται » τῆς νοσούσης ἀνθρωπό-
τητος ἀμισῦοι ἰατροὶ, xot τῆς ἡμῶν μετανοίας πρὸς
Θεὸν ἀνάδοχοι συμπαθεῖς. Ὡς γὰρ ἄχμονές τινες ἔμ-
ψυχοι τυ χάνοντες, ἐν τῷ τύπτεσθαι τοὺς τύπτοντας
ἐ ἐχαλχεύσατε πρὸς ἐπίγνωσιν. Πέτρος ἐντεῦθεν μαθη-
τεύει τὴν Ῥώμην : Παῦλος ἐχεῖθεν εὐαγγελίζεται χό-
coy " Ἀνδρέας τῆς “Ἑλλάδος σοφοὺς διορθοῦται "
Σίμων διδάσχει τὸν Θεὸν τοὺς βαρθάρους" Θωμᾶς
διὰ βαπτίσματος λευχαίνει τοὺς Αἰθίοπας - "loxo600
τὴν καθέδραν 1 1j Ιουδαία τιμᾶ" Μάρχου τὸν θρόνον
᾿Αλεξάνδρεια f, 5 παρὰ Νεῖλον ἀσπάζεται" Λουχᾶς χαὶ
Ματθαῖος γράφουσι τὰ Εὐαγγέλια: Ἰωάννης ἔ ἔτι θεο--
λογῶν, καὶ μετὰ τέλος ὡς ζῶν ϑεραπεύει τὴν "Eoe-
coy * Βαρθολομαῖος παιδαγωγεῖ “σωφρονεῖν τοὺς Λυ-
χάονας᾽" Φίλιππος θαυματουργῶν σώζει τὴν Ἱεράπο-
λιν. Ἅπαντες ἅπανταγοῦ πάντας εὐεργετοῦντες οὐ
παύονται " χόνιν ἀθάνατον ἐν τάφοις χαταλελοίπασι,
νῦν μὲν θεραπευταὶ : μετ᾽ ὀλίγον δὲ δικασταὶ τοῦ χό-
σμου προχαθήμενοι. Τούτῳ προσπελάσας χωλὸς, ἀρ-
τίπους ἀνέλυσεν " ἐχείνῳ συντυ χὼν παράλυτος, χλι-
νοφορεῖν ἐχελεύετο " ἄλλος ἐχάλει γεχροὺς, xai τού-
τους εἶχεν εὐθὺς ὑπαχούοντας᾽ ἑτέρου χαὶ σχιὰ μόνη
τὰς νόσους ἐδίωκεν" ἄλλου τὴν ἐπίκλησιν οἵ δαίμονες
ἔφριττον, καὶ τὰ σουδάρια. τούτων ἀπέσταζον ἴ ἴασιν.
Μαθηταὶ γὰρ ὑπῆρχον ἐχείνου , οὗπερ τὸ χράσπεδον
χλαπὲν τῆς αἱμοῤῥοούσης ἁφῇ τὴν ἐρυθρὰν τῶν αἷ-
μάτων ἀπεξήρανε θάλασσαν. Ἀλλ᾽ ἐγὼ πρὸς τοὺς χο-
ρυφαίους τῶν ἀποστόλων ἐπάνειμι τῷ λόγῳ , xal τῆς
προφητικῆς ἐκείνης ἐπιμέμνημαι φωνῆς : ἸΙδοὺ δὴ τί
καλὸν, ἢ ἢ τί τερπνὸν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ χατοιχεῖν τοὺς ἀδελ-
qos | ἐπὶ τὸ αὐτό. Ἡγείσθω. τοίνυν τοῦ λόγου | Πέτρος "
ἐπειδὴ xol πρότερος εἰς τὸν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου
μεμίσθωται, Πέτρος τῆς τοῦ xai ποιμένος ἀγέλης
τὸ πρωτότοχον πρόδατον, “Πέτρος ὃ ὃ ἀπὸ “λίμνης εἰς
οὐρανὸν ἀναῤδὰς, ὃ τοὺς ναύτας ἀφεὶς, χαὶ συλλαλεῖν
ἀγγέλοις ἀξιωθεὶς, ὃ τὴν ὁλκάδα χαταλιπὼν, χαὶ τὴν

« Ediü σωρρονῶν. Weg. σωφρονεῖν melius

IN DUODECIM

ES λι , ^ 66 , 2, " ^ ^ c

᾿χχλησίαν παραλαῤὼν εἰς χυῤέρνησιν" ὃ χλειδοῦχος

τῶν οὐρανῶν “προσχληθεὶς, xai τὸ δεσμοῦν καὶ λύειν

» ^ m ^ m—-

ἐπὶ γῆς ἐν ἐξουσίᾳ δεξάμενος" 6 πρὸς τὴν χλῆσιν τα-

M M

χὺς, καὶ πρὸς τὴν πίστιν ἀνενδοίαστος, xai περὶ
, ' e NN / , ΑΝ

πάντα θερμὸς τοῦ διδασχάλου συνήγορος " Σὺ εἰ ὃ Χρι-
A! "eN τω Ὁ DL Ὁ

στὸς, ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, φθεγξάμενος " ὃ

ῃ , D ἢ , , M ΓΑ
συναποῦνήσχειν τῷ Δεσπότη προθέμενος, xat μέχρι.

τῆς αὐλῆς τοῦ Καϊάφα τῷ δεδεμένῳ λυτρωτῇ συνεισ-
ἐρχόμενος - ὃ χαὶ ἀρνούμενος συγγνωστὸς, χαὶ με-
ταμελόμενος θαυμαστός. Οὐδὲ γὰρ μέμψεως τοσοῦτον
διὰ τὴν ἄρνησιν, ὅσον μαχαρισμοῦ διὰ τὴν μετάνοιαν
ἄξιος. "Huiv γὰρ καὶ σφαλλόμενος ὠφέλιμος, ὅτι ταχὺ
δαχρύσας τὸ πταῖσμα χατέχλυσε, xal πρὸς μικρὸν
σαλευθεὶς, εἰς αἰῶνα τῶν πιστῶν εὑρέθη θεμέλιος.
Ἂν γὰρ σχοπήσης, ἀγαπητὲ, τὸν τότε καιρὸν τῆς εὐ-
χκαίρου δειλίας, οὐκ ἂν εὕροις πολὺ τὸν Πέτρον πρὸς
τὴν μέμψιν ὑπεύθυνον. Ὅτε γὰρ ἥλιος ἔφυγεν, οὐρα-
νὸς ἐκούπτετο, γῇ ἐσαλεύετο, πέτραι διεθρύπτοντο, οὐ
δυνάμεναι φέρειν τὴν ὕόδριν τοῦ χτίσαντος - τότε Πέ-
τρος ὦχλασε, τότε ὃ χορυφαῖος ἠρνήσατο" xni τὸν
ἄλογον τῆς ἡμέρας ἄγγελον, ἔλεγχον εὐθὺς εὗρε τῆς
προῤῥηθείσης ἀρνήσεως. Πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι,
ἀπαρνήσῃ με τρίς. Ἀλλὰ πρῶτος ἀρνησάμενος, πρῶ-
τος ἐπὶ τὸν τάφον ἔδραμε, πρῶτος εἰδεν ἀναστάντα

u

-— —-—

τὸν ζωοδότην τῶν νεχρῶν, παρὰ Maptac μαθὼν ὅπερ
αὐτῷ oUx ἐθάῤῥησεν ὃ ἐπάνω τοῦ λίθου καθήμενος
* ἄγγελος. Ἀλλ᾽ ἔλθη μετ’ αὐτὸν εἰς μέσον Παῦλος ὃ
πάνσοφος τῆς οἰκουμένης ῥήτωρ, ὃ ἀπὸ λύχου "ἀμνὸς,
ὃ ἐξ ἀχανθῶν βότρυς, ὃ ἐκ ζιζανίων σῖτος, ὃ ἀπὸ
ἐχθροῦ φίλος, ὃ ἀπὸ “Ἑδραίων μένων "E6paioc, ὃ
παρ᾽ ἐχείνοις Σαῦλος ἐμπνέων ἀπειλῆς καὶ φόνου, παρ᾽
ἡμῖν δὲ Παῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ χλητὸς ἀπόστολος, ὃ
ἀπὸ βλασφήυου θεολόγος, ὃ ἀπὸ διώχτου εὐαγγελι-
στῆς, ὃ ἀπὸ πειράτου κυδερνήτης, ὃ ἀπὸ προδότου
στρατιώτης: ὃ μετὰ Πέτρου τὴν Ῥώμην λαχὼν cic
ταφὴν, xal μετ᾽ αὐτοῦ xol ταύτην P μὴ παρορῶν τὴν
Συχέμ. ὃ χατὰ τὸν Βενιαμὶν τοῦ ᾿Ιωσὴφ ἀδελφὸς,
καὶ χατὰ τὴν Θέχλαν χαὶ τῶν παίδων πατὴρ xot δι-
δάσχαλος - ὃ πρὸ τῆς Δαμασχοῦ τυφλὸς, xo xa
ἑχάστην πόλιν τοῦ xnpoYyuacoc ὀφθαλμός - ὃ ἐξ οὐρα-
νοῦ χληθεὶς, xol εἰς οὐρανὸν ἁρπαγείς - ὃ θεωρήσας
τὸν παράδεισον πρὸ τῆς ἐντεῦθεν ἀφίξεως, χαὶ τὸν
στέφανον τῆς νίκης ἔτι παλαίων λαδὼν, xat πάλιν,
ὡς λέγει, χρεωστούμενον. Τί γάρ φησιν; Ὃν ἀποδώ-
ast μοι Κύριος ἐν ἐχείνη τῇ ἡμέρα. Παῦλος ὃ ἐξ ἐσχά-
τῶν πρῶτος, ὃ ἀπὸ ἐχτρωμάτων τέλειος ἀνὴρ, 6 χαὶ
διώχων δὺς, χαὶ διωχόμενος γλυχύς - ὃ Ρωμαῖος,
xaX Φαρισαῖος, καὶ πᾶντα τοῖς πᾶσι διὰ πίστιν γενό-
μενος. "O Χριστὸς γὰρ ὃ εἰπὼν Πέτρῳ, δεῖ σε παθεῖν,
εἶπε xa περὶ Παύλου, ὅσα αὐτὸν ἔδει ὑπὲρ τοῦ ὀνό-
ματος αὐτοῦ παθεῖν, ἵνα ὃ μὲν σταυρούμενος , ὃ δὲ τὴν
χεφαλὴν, τεμνόμενος, μίαν πίστιν χηρύξαντες, ἕνα
δρόμον τελέσαντες, μάρτυρες ἀληθεῖς τῆς ἀναστάσεως
ἔσωνται τοῦ παθόντος xal ταφέντος χαὶ ἀναστάντος,

APOSTOLOsS SERMO.

b

C

655

sic regimen assurmsit : qui claviger regni celorum
vocatus est, et ligandi atque solvendi in terra po-
testatem accepit : ad vocationem celer, et in fide
non ambiguus, et in omnibus fervens Magistri
cooperator : qui dixit: Tu es Christus, Filius
Dei vivi : qui simul cum. Domino mori propo-
suerat, et usque ad. Caiphz atrium, una cum vin-
cto Redemtore ingressus est : qui etiam negans di-
gnus fuit venia, et poenitens admirabilis. Neque
enim tam propterea quod negarit reprehendendus,
quam, quod se poenituerit, est felix przdicandus.
Nobis siquidem et errans utilis fuit, quia cito flens
delictum inundatione abluit, et ad modicum flu-
ctuans, in perpetuum inventus est fundamentum fi-
delium. Etenim si consideres, o dilecte, opportu-
num illius temporis metum, Petrum magnze re-
prehensioni profecto non reperies obnoxium. Nam
cum sol fugiebat, caelum | abscondebatur, terra
commovebatur, petrae scindebantur, ut qua ferre
nequirent tantam Creatoris contumeliam : tunc
Petrus lapsus est, tunc corypheus negavit, et ra-
tionis expertem diei. nuntium reperit, statim re-
darguentem przdictam negationem. Priusquam
gallus cantet, ter me negabis. Verum cum pri-
mus negasset, primus ad sepulcrum cucurrit, pri-
mus viize datorem a mortuis resurrexisse vidit : 1d
a Maria edoctus, quod ei angelus super lapidem
sedens, dicere non erat ausus. Gieterum post eum
prodeat in medium Paulus, totius orbis terra-
rum sapientissimus orator : qui ex lupo factus est
agnus, ex vepribus racemus, ex zizaniis frumen-
tum, ex inimico amicus, ex lHebrais Hebraus
manens : qui apud illos Saulus spirans necem et
cedem, apud. nos autem. Paulus Jesu Christi vo-
catus apostolus, ex blasphemo theologus, ex per-
sequutore evangeli praedicator, ex pirata gu-
bernator, ex proditore miles: qui Romam una
cum Petro sortitus est sepulcrum : quorum neu-
ter tamen hanc Sichem contemsere : qui ratione
Benjamin, Joseph frater, et ratione Thecle, fi-
liorum pater atque magister fuisti : qui ante Da-
mascum caecus, et in unaquaque civitate predi-
cationis oculus; ex celo vocatus, et in clum
raptus es: qui priusquam hinc discederet, para-
disum contemplatus, victorieque coronam ad-
huc certans accepit, eamque sibi debitam affir-

16.

34.

mat. Quid enim ait? Quam reddet mihi Domi- 2. Tim.

nus in illo die. Paulus ex novissimis primus, ex 3-
abortivis perfectus vir, persequutor suavis, et dum
persequutiones patitur, dulcis : qui. Romanus et
Phariszus, et omnia omnibus propter fidem fa-

ctus. Christus enim. qui dixit Petro : Oportet te “ει. 9. 16.

pati : etiam de Paulo dixit, quam multa oporteret
eum pro nomine ipsius pati : ut ille quidem cruci

ὡς εἶδε, καὶ εἰς τὸν χόλπον τοῦ Πατρὸς φθάσαντος, p affixus, hic vero truncatus capite, una fide propa-

ὅνπερ οὐδέποτε χαταλέλοιπε. Πρὸς oc αὐτὸς ὃ Δε-

* Reg. προχληθείς, Savil. in marg. προθληθείς.
* Savilius legendum putat ἀγγεῖλαι,
? Reg. ἀμνός. Editi ἀρνός.

gata, unoque etiam cursu terminato, veri testes re- Periphrasis

b Sic Reg. recte, et sic legit Interpres. Editi xzi
nzpophi». Reg. infra multum variat, sed verborum te-
nus tantum,

Matth. 16.

Matth. 26.

resurrectios
nis Christi,

Psal.
13:

47.

Matth.5.7.

15

624
surrectionis ejus. essent, qui passus et sepultus est,
et resurrexit, uti novit; et pervenit in sinum Pa-
iris, quem numquam reliquit. Ad quos ipse Domi-
nus prophetice loquitur : Circumdate hanc. no-
vam Sion, et complectimini eam, hoc est : Con-
servate, muris cingite precibus munite, ut quando
merito iratus fuero, universamque mundi machi-
nam concussero, considerans immortale vestrum
sepulcrum, quaque mei causa geritis zequo animo
sugmata, iram misericordia vincam : qua quidem
ductus, en premature vestram admitto supplica-
tionem. Sacerdotium enim et regaum cum videro
lacrymas fundere, quasi dolorum consors, statim
ad commiserationem flectar, mezque illius vocis
recordabor : Protegam civitatem hanc propter
David sereum meum, et 4 aron sanctum meum.
Qui sicut vos una fide consentientes, voluntaria
animi submissione dignitatem suam occultantes,
vestitu denique ipso humilitatem animi pre se fe-
rentes, multa ad me discipulorum millia traduxe-

SPURIA.

σπότης ,προφητικῶς διαλέγεται" Κυχλώσατε τὴν
νέαν ταύτην Σιὼν, χαὶ περιλάδετε αὐτήν᾽ τουτέστι,
φυλάξατε, τειχίσατε, ταῖς εὐχαῖς ὀχυρώσατε, ἵνα,
ὅταν εὐχαίρως ὀργίζωμαι , xol σαλεύω τὴν σύμπασαν,
βλέπων τὸν ὑμῶν ἀτελεύτη τὸν τάφον, καὶ ; ὅπερ Éxou-
σίως δι᾽ ἐμὲ βαστάζετε στίγματα , νιχῷ τὸν θυμὸν
εὐσπλαγ χνίᾳ, χαὶ προλαμθάνω τὴν ὑμῶν διὰ ταύτην
πρεσύείαν. ἽἹερωσύνην γὰρ καὶ βασιλείαν ὅταν ἴδω
δαχρύουσαν, εὐθὺς πρὸς οἶκτον ὡς συμπαθὴς ἐ ἐπικάμ.-
πτομαι, χαὶ τῆς ἐμῆς ἐχείνης φωνῆς ἐπιμέμνημαι"
“Ὑπερασπιῶ τῆς PME ταύτης διὰ Δαυὶδ τὸν δοῦλόν
Mou, χαὶ Ἀαρὼν τὸν ἅγιόν μου" οἵτινες ὡς ὑμεῖς
ὁμονοήσαντες τῇ πίστει, καὶ τὰς ἀξίας αὐθαιρέτῳ
ταπεινοφροσύνῃ χαλύψαντες, χαὶ τῇ στολῇ δείξαντες
τῆς ψυχῆς τὴν ταπείνωσιν, πολλάς μοι τῶν μαθητῶν
μυριάδας προσήνεγχαν, ἐμὲ φερούσας, χαὶ παρ᾽ ἐμοῦ
τῷ un τὸν ἱλασμὸν αἰτούσας. Εἶπον γὰρ, Αἰτεῖτε,
χαὶ δοθήσεται ὑμῖν" ζητεῖτε, xat εὑρήσετε. Αὐτῷ
ἣ δόξα xo τὸ χράτος, νῦν χαὶ ἀεὶ, εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

runt, me tamquam insigne ferentium, et mundo
placare studentium. Dixi. enim : Petite, et da-
bitur vobis : querite, et invenietis. Ipsi gloria
et imperium, nunc et semper, in secula saculo-
rum. Àmen.

ADMONITIO
AD ORATIONEM IN SANCTUM THOMAM.

Probe de hac oratione sic sententiam tulit. Savilius : Orationem hanc editam Burdigale a Fron-
tone Ducco , accurate emendavimus ex Cod. Bavarico. Quominus autem credam duabus Syno-
dis , scilicet Lateranensi et FI universali Constantinopolitane , Chrysostomo hanc orationem
asserentibus , facit totius homilice textura. et stylus a Chrysostomo , meo judicio, diversissimus.
Est enim oratio tota fere dramatica , et ex prosopopeis conflata. Neque , ut alias monui , novum
est aut nuper natum , fetus ὑποδολιμαίους claris parentibus subdere.

Idipsum opinatur Fronto Duczus in notis ad Tomum 6 Parisimz Editionis anui 1656, ubi sic loqui-
tur pag. 1035 : Hunc quoque nobis Chrysostomi sermonem. monasterii Crypte Ferrate mss.
Codices conserearunt, ex quibus exscriptus, et ad nos ab illustriss. Card. Baronio transmissus
est. Licet autem ut genuinum eum auctoris nostri fetum propter styli disparitatem non agnosca-
mus , tamen eum. commendat auctoritas Synodi Lateranensis sub Martino 1 coacte circa an-
num 650 contra Monothelitas : in. cujus. consultatione citatur ex eo locus hoc modo : Ytem
S. Joannis episcopi Constantinop. in Thomam apostolum : Hzc. audiens mundavi animam a perfidia,
etc.; quee habes hic , p. 326. Profertur idem locus in sexta Synodo universali Constantinopoli
sub Agathone habita contra eosdem Monothelitas, anno Christi 691 , inter testimonia ostenden-
tia duas voluntates et duas operationes in Domino , evscripta ex libris patriarchii Constantino-
politani actione 10 : Item relectum est ex eodem codicillo testimonium S. Joannis archiep. Constanti-
nopolitani ex. Sermone in Thomam apostolum et contra Arianos, cujus initium : Legi quidem et

2cclesie obtemperans , continens ista : Hzc audiens , purgavi animam a perfidia, et exui me ambiguam
sententiam , assumsi credulum sensum , accepi corpus gaudens ac tremens. Éxpendi cum digitis et
anima oculuur , et duas per hoc operationes sensi. Quod. testimonium similiter collatum est. cum libro

IN SANCTUM TIIOMAM APOSTOLUM SERMO. 625

membranaceo prolato ἃ parte sedis Apostolicae antique. Roma et constitut. /lectius tamen legitur hic
τῷ μὲν νόμῳ τῆς ᾿Εχχλησίας, quam illic, legi quidem et Ecclesiz.

Concors certe est omnium eruditorum opinio concionem esse Chrysostomo prorsus indignam. Tille-
montius vero, qui quantum ad νοθείαν opusculi czeteris adstipulatur, opinatur hanc homiliam anno 402
Edesse in Mesopotamia dictam. 'idetur , inquit, ad tumulum S. Thome , id est Edesse in Meso-
potamia , hanc orationem. dictam fuisse. Hic dicitur Deus turrim et caput 4rianismi dejecisse ,
Thraciamque a Lyrannide liberasse, tyrannumque exterminavisse. Precaturque ut etiam Occi-
dentem ab 4rianorum furore eruat , ut fur ille barbarus vincatur et profligetur , 4rius pellatur,
Imperator victor maneat. Hec porro referri posse videntur in annum 402 , anno videlicet elapso
postquam Thracia a Gaine tyrannide liberata fuerat , cum. Alaricus Italie formidolosus erat.
Uterque enim .Arianus erat. Hic orator Jrianos interrogat , undenam blasphema dicta sua acce-
pissent ; an utThomas Christi plagas tetigissent : Ecqua manu , inquit , an ea qua pretiosa vasa ra-
puisti? qua apostolos compilasti? qua barbari spolia excepisti? qua. mercedem impietatis tenuisti? qua
sanguinis vasa conflasti? Hec certe referri possunt ad direptiones a Gaina Arianisque patratas, qui
sane ecclesiis non pepercerant. Verum his quidpiam singularius subindicari videtur. Cum. enim
nuspiam narretur Gainam aliquam apostolorum celebrem ecclesiam diripuisse : epinamur ipsum
"rcadium. Constantinopolitane Apostolorum. ecclesie pretiosa vasa abstulisse, cum urgente
barbaro , instanteque necessitate, non posset alio modo tantam auri vim conflare, quantam
exigebat ille pro se et pro militibus suis. Huic vero sententie favent luec verba , mercedem impie-

tatis tenuisti.

Haec sane omnia, si non omnino explorata , admodum probabilia sunt. Quod. autem. ante. iumulum 1;

S. Thom: hzc concio habita fuerit , planum οἱ assertum videtur ex. hisce verbis sub finem. homiliz :
Suscipe urbem cineri tuo supplicantem : etatem omnem ad legationem subeundam misit : senes
et juvenes tumulo advolvimur.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

Eie τὸν ἅγιον Θωμᾶν τὸν ἀπόστολον, xoi xaX — Sermo in sanctum Thomam apostolum, et con-
᾿Αρειανῶν, χαὶ etc τὸν ἐν τῇ Θράχη τυραννήσαντα ^ tra Arianos, deque eo qui tyrannidem in
xai ἀναιρεθέντα, xal αὐτὸν "Apsuxvóv. Thracia occupavit, et e medio sublatus est,

cum ipse Jrianus esset.

Τῷ μὲν νόμῳ τῆς ᾿Εχχλησίας πειθόμενος ἡψάμην, Legi quidem Ecclesie obtemperans, ut licuit,
ὡς οἷόν τε, τοῦ βήματος" τῷ δὲ μεγέθει τῆς ὑποθέσεως ἴῃ hoc tribunal ascendi; verum argumenti magni-
ἐχνικώμενος uni y καὶ πανταχόθεν συνέχομαι ; πῶς tudine superatus hzreo, et undiquaque constri-
ἀπαντήσω τῷ πράγματι, ποίαν εὕρω τῷ λόγῳ (ego000vy. — ctus, quo pacto rem istam exsequi, et quo genere
Ὥς ζῶντα χηρύξω τὸν Θωμᾶν: Ἀλλ᾽ ὃ τάφος ἀναχη- — orationis expedire possim, ignoro. Ánne [818 Π}
ρύττει τὸν θάνατον. "ic νεχρὸν διηγήσομαι; Ἀλλ᾽ ὑπὸ vivum Thomam pradicabo? Atqui moriem ejus
τῶν πραγμάτων ἐλέγχομαι. Καὶ νεκρός ἐστι, xo ἀθά- B. praedicat tumulus. Anne mortuum narrabo? Atqui
varcoc* χαὶ τέθνηχεν ὡς ἄνθρωπος, xoi διατρέχει τὸν ἃ rebus ipsis redarguor. Et mortuus est, ei jm-
χόσμον ὡς ἄγγελος" x«i πάθος ἐδέξατο, xol πάθεσι —morialis : et mortuus est ut homo, et mundum
μάχεται" καὶ χάτω χεῖται, "xoi ἄνω εὐφραίνεται. O2- — percurrit ut. angelus : et. passionem excepii, et
δὲν γὰρ αὐτὸν ἴσχυσεν ἀποχρύψαι, οὐδεὶς αὐτὸν ἡφά- ^ cum passionibus pugnat : οἱ deorsum jacet, et
γισε τόπος" ὅλην τὴν οἰχουμένην ἐφώτισεν. "EXa6s — sursum letatur. Nihil enim eum celare potuii,

τάφον, ἀλλὰ πανταχόθεν ὡς ἥλιος ἀνατέλλει " ἐνίκησε — nullus eum locus occultavit ; totum orbem terra-

τὴν γῆν τὰ λείψανα τοῦ δικαίου, καὶ πλατύτερος ἐφάνη — rum illuminavit. Tumulum subiit, sed undecum-
τῆς χτίσεως ὅλης " ἔσπειρεν αὐτὸν ἣ χάρις εἰς ὅλον xv — que tamquam sol exoritur : vicerunt terram just
χόσμον. Πᾶσα γωνία μέρος ἔχει τοῦ Θωμᾶ, πάντα — reliquiz, ac rebus omnibus creatis amplior appa-
τὸν κόσμον ἐπλήρωσε, xaX μένει κατὰ τόπον δλόχλη- ^ ruit : per universum mundum gratia ipsum di-
ρος" εἰς πᾶσαν τὴν γὴν ἐξῆλθεν ἣ δόξα αὐτοῦ, xal εἰς — spersit. Omnis angulus partem aliquam habet Tho-
τὰ πέρατα τῆς οἰχουμένης τὰ τρόπαια αὐτοῦ, ll; οὖν — mie : omnem mundum implevit, et in singulis lo-

^ Reg. et Savil. in marg. zzi ἄνω παραφαίνεται

Psal, 18.5.

Joan. 20.

28.

Psal. 74.6.

656

cis integer manet. In omnem terram exivit gloria
cjus, et in fines orbis terra tropa ejus. Quo igi-
tur eum nomine appellabo? solemne dicam? Atqui
a nocte non vincitur. Àn stellam? At hunc dies
minime abscondit : omni tempore creaturas illu-
minat, omnem caliginem ab orbe terrarum exter-
minat. Non cum ipso nox permanet, non eum te-
nebrz obscurant, non flumen impedit; mare conti-
nere non potest, oceanus virum novit, barbari
"Thomam honore afficiunt : omnes gentes festum
hodie celebrant, ejusque dictum Domino tamquam
donum offerunt, Dominus meus et Deus meus:
Consanguineus meus et Creator meus, Redemtor
meus et Rex meus. Hxc enim docuit. Thomas,
hanc nobis tamquam filiis hereditatem reliquit :
tamquam thesaurum hunc sermonem natura reti-
net; universum genus hoc dicto firmatur : hoc
verbum ad angelos usque protenditur : angeli
tamquam anchoram confessionem hane tenent :
omnis creatura doctrinam hanc velut diadema cir-
cumfert. Solus Arius hac oratione privatur, solus
ille ab hereditate excidit, solus Christum. cum
Thoma Dominum non confitetur : non eum cum
ipso Deum agnoscit : servum appellat dominum ;
creaturam, splendorem; jii , legitimum; fi-
gmentum, opificem ; non dicit Dominum et Deum
herum suum, non favet veritati, non conjungit se
cum Thoma, non sequitur justum ; idque cum ejus
diem colat, cum universo terrarum orbe festum
celebret , et amicis Thom: seipsum aggreget. Ve-
rum improbitas virtutem. non fallit, neque cum
duce veritatis seductor apte copulatur : novit fe-
ram pastor, novit lupum venator, novit fluctum
gubernator, novit tempestatem portus, novit ho-
stem. imperator, novit Thomas Arium, novit et
ipsum repellit. Blasphemi cultum non admittit,
in homicidarum speluncam non intrat, non cum
ilis diversatur; impiorum confessum aversatur ,
vocem cum ipso pugnantem detestatur ; os quod
contra Deum loquitur iniquitatem , odit ; linguam
que Dominum ac Deum non appellat, aversatur,
et ad eum ex toto terrarum orbe clamat : Ari,
quid mihi blandiris? quid oleo caput meum im-
pinguas? cur diem meum festum celebras, o ne-
farie? Blasphemum tuum hymnum non admitto :
van: fidei tue non assentior : iniquam doctrinam
tuam non agnosco. Ne me honores, qui Condito-
rem probro afficis , non suscipio honorem ignomi-
niam parientem. Si dominum probris oneras,
quomodo servum coles? si meam fidem non tenes,
quomodo memoriam festo celebrabis? si mecum
non sentis, quomodo sepulcro meo communicas? B
Ego Christum Dominum et Deum esse sum edo-

ctus : palpavi manu, et veritatem inveni : propriis

digitis sum certior factus : non alius mihi doctri-

5 Reg. οὐ χαταλαμθάνει, non male, Savil. in marg. αὐὖ-
τῷ 0) χαταμολύνε!:.

e Savil. in marg. σύνοδον ἀσεθούντων. Quam lectionem
malle videtur in notis Fronto Duczus, licet nostram

SPURÍA.

αὐτὸν ὀνομάσω; ἥλιον; Ἀλλ᾽ ὑπὸ νυχτὸς οὐχ ἐλέγχε-
ται. Ἀστέρα; Ἀλλ᾽ ἡμέρα τοῦτον οὐ χρύπτει. "Ev
παντὶ χαιρῷ καταυγάζει τὴν χτίσιν, πάντα ζόφον ἀπε-
λαύνει τῆς οἰχουμένης. Οὐχ ἔτι νὺξ μετ᾽ αὐτοῦ,
σχότος αὐτὸν "οὐχ ἀμόλύνει, ποταμὸς οὐ χωλύει,
θάλασσα χατέχειν οὐ δύναται, ὠχεανὸς ἐπιγινώσχει
τὸν ἄνδρα. βάρδαροι τιμῶσι τὸν Θωμᾶν: πάντα τὰ
ἔθνη σήμερον ἑορτάζει, χαὶ τὴν τούτου φωνὴν, χα-
τς Ξ
θάπερ τι δῶρον, τῷ Δεσπότῃ, προσφέρει" Ὃ Κύριος
μου χαὶ ὃ Θεός μου ὃ συγγενής μου χαὶ ποιητής μου;
6 λυτρωτής μου xot 6 βασιλεύς μου. Ταῦτα γὰρ ἐδί-
δαξεν ὃ Θωμᾶς, τοῦτον fuv ὡς τέχνοις ἀφῆκε τὸν
χλῆρον: ὡς θησαυρὸν ἣ φύσις χατέχει τὸν λόγον"
ὅλον τὸ γένος διὰ ταύτης τῆς φωνῆς ὀχυροῦται" μέχρι
τῶν ἀγγέλων ἐξετάθη τὸ ῥῆμα - ἄγγελοι ταύτην ὡς
ἄγκυραν τὴν ὁμολογίαν χρατοῦσι- πᾶσα ἣ χτίσις ὡς
διάδημα περιφέρει τὸ δόγμα. Μόνος ὃ Ἄρειος ἄποστε-
ρεῖται τοῦ λόγου, μόνος ἐχεῖνος ἐχπίπτει τοῦ χλήρου,
μόνος οὐχ διμολογεῖ Κύριον τὸν Χριστὸν μετὰ Θωμᾶ "
οὐ γνωρίζει αὐτὸν Θεὸν μετ᾽ αὐτοῦ δοῦλον ἀποχαλεῖ
τὸν δεσπότην, χτίσμα τὸ ἀπαύγασμα, νόθον τὸν γνή-
σιον, πλάσμα τὸν πλάστην * o0 λέγει Κύριον xot Θεὸν
τὸν Δεσπότην, οὐχ ἀνέχεται τῆς ἀληθείας, οὐ συντί--
θεται τῷ Θωμᾶ, οὐχ ἀχολουθεῖ τῷ δικαίῳ * χαὶ ταῦτα
τιμῶν αὐτοῦ τὴν ἡμέραν, καὶ πανηγυρίζων μετὰ πά-
σης τῆς οἰχουμένης, xa συντάττων ἑαυτὸν τοῖς φίλοις
τοῦ Θωμᾶ. AX οὐ χλέπτει τὴν ἀρετὴν f χαχία " οὐ
συναρμόζει τῷ δδηγῷ τῆς ἀληθείας ὃ πλάνος. Οἴδεν 6
ποιμὴν τὸ θηρίον, οἶδεν ὃ σφενδονίτης τὸν λύχον, οἷ -
δὲν ὃ χυύδερνήτης τὸ χῦμα, οἶδεν ὃ λιμὴν τὸν χει-
μῶνα, οἶδεν ὃ στρατηγὸς τὸν πολέμιον, οἶδεν ὃ Θω-
μᾶς τὸν Ἄρειον, οἶδε χαὶ διώχει αὐτόν. Οὐ δέχεται
τὴν τιμὴν τοῦ βλασφήμου, οὐχ εἰσέρχεται παρὰ τὸ
σπήλαιον τῶν φονέων, οὐ συναυλίζεται μετ᾽ ἐχείνων "
ἀποστρέφεται “ σύνοδον ἀθετούντων, βδελύσσεται φω-
γὴν αὐτῷ μαχομένην, μισεῖ στόμα κατὰ τοῦ Θεοῦ λα-
λοῦν ἀδικίαν, ἐχτρέπεται γλῶτταν Κύριον xot Θεὸν τὸν
Χριστὸν μὴ χαλοῦσαν * καὶ Bo& πρὸς ἐκεῖνον ἀπὸ πά-
σῆς τῆς οἰχουμένης, Ἄρειε; τί με χκαθέλχεις; τί λι--
παίνεις ἐλαίῳ τὴν κεφαλήν μου: τί μου τὴν ἡμέραν
ἑορτάζεις, παράνομε; Οὐ δέχομαί σου τὸν βλάσφημον
ὕμνον " οὐ συμφωνῷ τῇ ματαία σου πίστει" οὐ γνω-
ρίζω σου τὸ παράνομον δόγμα. Μή με τιμήσης ἀτι-
μάζων ἃ τὸν πλάστην" οὐ δέχομαι τιμὴν ἀτιμίας μη-
τέρα. Ei τὸν Δεσπότην ὑδρίζεις, ἐμὲ τὸν δοῦλον πῶς
θεραπεύσεις; εἰ υἱὴ χρατεῖς μου τὴν πίστιν, πῶς ἕορ-
τάσεις τὴν μνήμην ; εἰ μὴ συμφωνεῖς μοι, πῶς χοι-
νωνεῖς μου τῷ τάφῳ; ᾿Εγὼ Χριστὸν Κύριον xa Θεὸν
ἐδιδάχθην - ἐψηλάφησα τῇ χειρὶ, χαὶ τὴν ἀλήθειαν
εὗρον * οἰχείοις ἐπιστώθην δαχτύλοις " οὐχ ἄλλος " ὑπέ-
θετό μοι τὸ δόγμα, οὐκ ἐξ ἀκοῆς ἔχω τὸ θαῦμα, οὐκ
ἐπίστευσα τοῖς εἰποῦσί pot, ᾿Κωράχαμεν τὸν Κύριον *
ἐμαχεσάμην τοῖς ἀποστόλοις ς ἀντέχρουσα Πέτρῳ διδά-
σχειν με πειρωμένῳ " εἶπον πρὸς αὐτὸν, ἄνθρωπε, τίμε
ταράττεις: τί μοι λόγους ἀντὶ πραγμάτων χαρίζη; τί μοι

non respuat, et quadrare posse fateatur. llla certe in
omnibus exemplaribus habetur.

à Idem τὸν χτιστήν.

» Ita Reg. optime, Editi ὑπέθετό μον.

ΙΝ

χε λεύεις ἀπὸ δημάτων πισ τεύειν; " EÀv μὴ ἴδω, οὐ μὴ π'-
στεύσω. Ὡς εἶδες καὶ σὺ, ἴδω χἀγώ" ὡς ἐδιδάχθης, δι-
δαχθῶ" ὡς ἔμαθες, udo. * Ὃ κηρύττειν! μέλλω, θεάσω-
μαι, καὶ χη Ἰρύττω. Οὐδεὶς “ ἀχούων ἀπαγγέλλει" οὐδεὶς
ἀπὸ φήμης δόγμα προφέρει" οὐδεὶς à ἀποδέχεταί μετὰσὰ
διαγγέλλοντα. Ἂν I adi πῶς ἀνέστη ὃ Χριστὸς,
οὐχ οἶδα τί λέξω. ᾿Εὰν εἴπω, Πέτρος μοι εἶπε, τίς ὡς
ἀξιοπίστῳ προσέξει; Ἴδω, xal χηρύττω" μάθω, χαὶ
διδάσχω: πιστωθῶ , xal πιστοῦμαι. Ei ἴπω x26 , Θω-
μᾶς ἀπόστολος οὐχ ἀπ᾽ ἀνθρώπων, οὐδὲ δι’ ἀνθρώπων.
'Γαῦτά μου λέγοντος ; Κύριος ἐπεφάνη, χαὶ τὴν μά-
χὴν ἔλυσε παραχρῆμα. χαί φησι πρός! με" τί σοι γέ-
γονε, Θωμᾷ; τί μάχη τῷ Πέτρῳ; ; ^l (φιλονεικεῖς ὁ τοῖς
ἑταίροις; Δεῦρο, λάόε τὸ θαῦμα τῇ πείρᾳ" μάθε τὴν
ἀνάστασιν ἔργῳ φέρε τὴν χεῖρα, χαὶ βλέπε, τὸ σῶμα.
Εἰ χωρεῖς,, χράτει" εἶ καθαροὺς ἔχεις δαχτύλους,
ἅψαι τῶν τύπων - εἰ πιστεύεις, χαὶ φθάσεις" εἰ δὲ φι-
λονειχεῖς, οὐχ εὑρίσκεις" εἰ ἀπιστεῖς, οὗ γνωρίζεις "
εἰ ἀμφιθάλλεις, τὸ παθητὸν οὐ χατ τέχεις" εἶ πάθος
* ἔχεις, τὸ ἀπαθὲς οὐ μανθάνεις. 'T'aUca à ἀχούσας ἐχά-
θηρα τὴν ψυχὴν ἀπιστίας" ἀπεδυσάμην πὴν ἀμφίόο--
λον γνώμην ἀνέλαόον τὸν νοῦν πεπεισμένον - ἡψάμην
τοῦ σώματος χαίρων xol τρέμων - ἐξήπλωσα μετὰ
τῶν δαχτύλων χαὶ τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα, καὶ δύο λοιπὸν
ἐνεργιῶν. ἠσθόμην. Ἔχράτουν, χαὶ * ξώρων" χαὶ τῇ
μὲν χειρὶ σῶμα κατεῖχον, τῇ δὲ ψυχῇ Θεὸν χατενόουν *
χαὶ τὸ ἔ ἔξωθεν ηὕρισκον θαυμαστὸν, χαὶ τὸ ἔσωθεν φο-
δερόν" xa τὸ φαινόμενον, μέγα, χαὶ τὸ χρατούμενον,
θαῦμα. ᾿δόησα τοίνυν ἐκπλαγεὶς ὃ κατέ ἐλαύόον- 'O Κύ-
ριός | μου χαὶ ὃ Θεός μου" οὐδαμοῦ γὰρ ἔδλεπον δοῦλον,
οὐδαμοῦ ταπεινὸν ἐφαίνετο σχῆμα" χαὶ τὸ συγγενὲς
ἔξθλαμπε, καὶ τὸ θεῖον € ἐξήστραπτε᾽ χαὶ τὸ φορούμενον
3 N/
ὑψοῦτο, xal τὸ φοροῦν ἐδεδόξαστο᾽ χαὶ δύο γοουμένων
, e
πραγμάτων, ἕν ἦν τὸ προσχυνούμενον πρόσωπον.
ταῦτα ἐγὼ πεῖρα παρέλαθον, ταῦτα δαχτύλῳ expá-
τησα, ταῦτα ψυχῇ κατενόησα. Σὺ δὲ, Ἄρειε, πόθεν
τὸ βλάσφημον ἐδιδάχθης; πόθεν ἔμαθες, ἃ χηρύττεις ;
x ἱστὸν ἐψηλάφησας ὁ ὡς ἐγώ; τὴν χεῖρα προσήνεγκας:;
τοὺς τύπους ἠρεύνησας; ot δάχτυλοι μαρτυροῦσί, σοι;
κατέσχες τὸν Κύριον σύ; εἰς ποίαν χείρα: εἰς ἣν ἥρπα-
σας τὰ xev ua εἰς ἣν τοὺς ἀποστόλους ἐσύλησας;
εἰς ἣν ὑπεδέξω τοῦ βαρθάρου τὰ λάφυρα; εἰς ἣν ἐχρά-
uu τὸν μισθὸν Eus ἀσεδείας; εἰς ἣν ἐχώνευσας τὰ
σκεύη τοῦ αἵματος: εἰς ταύτην Χριστὸν ἐψηλάφησας;
Μὴ γένοιτο. Οὐχ uico: ἄδιχος ὃ Δεσπότης, οὐχ οὕ-
τως ἐπισφαλὴς ὃ Χριστὸς, f ἵνα σοι τὴν ἰδίαν ἐμπι-
τεύση σάρχα. Οὐχ ἐκράτησας ᾽ ὃν ἠθέτησας᾽ οὐχ
ἐψηλάφησας, ὃ ὃν ἐμίσησας " οὐχ ρεύνησας, ὃν ἐσμί-
χρυνας. Εἰ γὰρ ἠρεύνησας, οὐκ ἂν ἐταπείνωσας"
εἰ χαλῶὼς ἐξεζήτησας, οὖκ ἂν οὕτω “κακῶς παρηρ-
ὑιήνευσας. Ἄπαγε, ^ dro aue τῆς χαχίας, πῖπτε μετὰ
τῶν οἰχείων συμμάχων. Τέως ἕνα σοὺ χατέθαλον
πύργο ; τέως τὴν Θράκην ἠλευθέρωσα τῆς σῆς τυ-

ραννίδος * ἔτι μιχρὸν χαὶ πανταγόθεν σε χαταλύω -
EJ
ετι μικρὸν χαὶ διώχω σε τῆς οἰκουμένης. Ἄρτι

σου τὴν χεφαλὴν , ἀφαιροῦμαι" ἄρτι χαὶ τὴν δύσιν
ΤΟ ΣΕΤΗ τῆς σῆς ἀπονοίας. Ναὶ, μακάριε Θωμᾶ,

* Reg. ἀχοήν.
4 Reg. τοῖς ἑτέροις.

* Savil. ἴσ, οὐχ ἔχεις.

SANCTUM TIHOMAM

APOSTOLUM

SERMO.

625

nam inseruit, non miraculum auribus accepi , non
iis credidi, qui mihi dicebant, Fidimus Domi-
num : repugnavi apostolis, restiti Petro, cum do-
cere me conaretur : dixi illi, O homo, quid me
perturbas ? quid mihi verba pro rebus offers?
quid mihi imperas ut verbis adductus credam?
Nisi videro, non credam. Ut vidisti tu , videam et
ego : ut edoctus es, edocear : ut didicisti, discam.
Quod pradicandum mihi est , intuear, ac deinde
predicabo. Nemo fando audita annuntiat, nemo
doctrinam a rumore manantem proponit, nemo
me res tuas divulgantem recipiet. S1 interroget,

quo pacto resurrexerit Christus, quid dicam ne-
scio. S1 dicam, Petrus mihi dixit, quis ut fide
digno assentietur? Videam, et przdicabo; discam,
et docebo ; persuadear, et persuadebo. Dicam ego
quoque, Thomas apostolus non ab hominibus,
neque per homines. Hzc ego cum dicerem, appa-
ruit Dominus, et continuo pugnam direnit, ait-
que ad me: Quid tibi accidit, Thoma ? quid. cum
Petro pugnas? quid cum amicis contendis? Ades,
et miraculum experimento cognosce : disce reipsa
resurrectionem : affer manum tuam, et corpus
vide. Si potes, tene; si mundos digitos habes, ve-
stgia clavorum tange; si credas, assequeris
etiam; si vero contendas, non invenies; 81 sis In-
credulus, non cognosces; si dubites, quod passi-
bile est non. comprehendes; si passione tenearis,
quod passioni obnoxium non est, non percipies.
Hzc audiens purgavi animam ab tem et
ambiguam sententiam exui, credulum sensum as-
sumsi, tetigi corpus, gaudens et tremens, expandi
cum digitis et anima oculum, et duas de caetero
oper ationes cognovi; prehendi, 'et aspexi, ac manu
quidem corpus tenui, anima vero Deum percepi;

et quod exterius mirabile erat, inveni; quod inte-
rius, formidabile; quod apparebat, ingens; quod-
que tenebatur, admirandum. Exclamavi ergo, de

eo quod comprehenderam obstupescens : Dominus Joan. 20.

meus et Deus meus. Nusquam enim servum in- 28.
tuebar, nusquam species humilis apparebat. Et
quod ejusdem mecum erat nature, elucebat, de
eo divinitas effulgebat; et quod fer ebatur, exalta-
tum erat; et quod ferebat, glorificatum apparebat :
cumque dua res diverse intelligerentur , una erat
persona, qua adorabatur. Lis ego experimento
percepi, hzc digitis tractavi , haec animo intellexi :
tu vero, Àri, unde basphemiam es edoctus? unde
qui predicas, didicisti? num. Christum ut ego
palpasti? num manum admovisti? num vestigia
clavorum scrutatus es? num digiti éekitiingnidi
ferunt? Tune Christum tenuisti? qua vero manu?
an ea qua pretiosam LU ep rapuisti? qua
apostolos compilasti? qua barbari pol excepisti?
qua mercedem 1 impietatis tenuisti ? qua sanguinis
vasa conflasti? hac ipsa Christum D
Absit. Non adeo iniquus est Dominus, non adeo

* Reg. ξώρων, καὶ ἐψηλάφουν, «zt ἐθεώρων.

^ Savil.

4

in marz. zz46zAz.

658 SPURIA.

imprudens Christus, ut suam tibi carnem eredat : πλήρωσον ego τὸν λόγον * ἀκολούθησον τῇ φωνῇ σου"
non prehendisti, quem repudiasti; non attrectasti, γχαλὴν τὴν ἀρχὴν βεδαίωσον καὶ τῷ τέλει. Ὡς τὴν
quem odisti; non scrutatus es, quem depressisti. Θράχην ἠλευθέρωσας, ἐλευθέρωσον χαὶ τὴν δύσιν.
S1 enim scrutatus esses, non humiliasses ; si recte Ἀχούσω καὶ τὸν ληστὴν ὡς τὸν τύραννον ἐχχοπέντα t

perquisivisses , non adeo perverse interpretatus es- στεφάνωσον τὸν βασιλέα τῇ vix, βράδευσον εἰρήνην
ses. Apage, recipe mercedem nequitiz, cade cum B τῷ χόσμῳ, δέ ξαι τοὺς ἱδρῶτας τῶν᾽ συνελθόντων,
commilitonibus tuis. Interim jam unam ex tur- δὲ "m τὴν πόλιν "ἢ ἱχετεύουσάν σοι: τὴν χοινὴν πᾶσαν

ribus tuis dejeci, jam Thraciam tua tyrannide li- ἡλικίαν ἀπέστειλέ σοι πρεσθείαν. Γέροντες χαὶ νέοι
beravi. Adhuc modicum, et te funditus undiqua- προσπίπτομέν σου τῷ τάφῳ᾽ παρθένοι χαὶ νεανίσχοι
que perdam : adhuc modicum, et te ex orbe ter- περιπλεχόμε εθά σου τῷ σώματι" νήπια στρουθίων ὁ δί-
rarum extermimabo. Modo tibi caput abscindam, χὴν ἀτενίζουσι πρὸς σὲ χεχηνότα μὴ παρίδης σχῆμα
modo superbia tua Occidentem. quoque liberabo. τοιοῦτον" μὴ χενοὺς ἡμῶν ἀποπέμψης τοὺς πόνους"
Ita fac, beate Thoma, sermonem opere comple, δὸς ἡμῖν ἄξιον “μισθὸν τῶν ἱδρώτων. Οὐδὲν ἀπαιτοὺ-
exsequere quz dixisti, praeclarum principium fine μέν σε μέγα ἅπερ ἔχεις, αἰτοῦμεν * ἃ δίδως, ζητοῦ-
confirma : ut "Thraciani liberasti, sic et Occiden- — uev: ἃ θέλεις ἰδεῖν, ἐπιθυμοῦμεν" τὸν βάρδαρον ἣτ-
tem liberato. Audiam et latronem sicut et tyran- τηθέντα, τὸν Ἄρειον ἐλαθέντα, τὸν βασιλέα στεφα-
num excisum : Imperatorem victoria coronato, νωθέντα, τὸν χόσμον ἐπιστραφέντα, τὸν Χριστὸν
pacem mundo largire, sudores eorum qui conve- ὀψωθέντα, χαὶ παρὰ πάσης ὁμοῦ “ τῆς οἰκουμένης
nerunt, suscipe. Suscipe urbem cineri tuo suppli- ἀχούοντα, Ὃ “Κύριός μου χαὶ ὃ Θεός μου" ᾧ fj δόξα,
cantem : elatem omnem ad legaüonem obeundam τιμὴ; xoi χράτος εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμὴν.
misit. Senes ac juvenes ὑπῆν advolvimur, vir-

gines ei adolescentes tuum corpus amplectimur,

infantes passerum in morem hianti ore prospiciunt:

noli talem. speciem. aspernari ; ne vacuos labores

nostros dimittas : da. competentem sudoribus no-

stris mercedem. Nihil a te magnum postulamus :

qui possides petimus ; quae das, quaerimus; qua

videre vis, desideramus, barbarum subactum,

Arium pulsum, Imperatorem coronatum, mun-

dum conversum, Christum exaltatum, et ab uni-

verso simul orbe terrarum audientem, Dominus

meus et- Deus meus : cui gloria, honor, et impe-

rium in secula saeculorum. Amen.

b Reg. ἰκετεύρυσάν σου τὴν χόνιν πᾶσα ἡλικία. € Savil. τῆς χτίσεως.

MONITUM
IN ORATIONEM SEQUENTEM.

Jure inter spurias hanc sive orationem sive homiliam ablegavit Fronto Ducaus. Nihil enim hic
Chrysostomo dignum, non stylus, non dictio : nulla ex dotibus hic comparet , queis fulgebat ille divus
orator. Hic vero quisquis sit Grzculus exclamationibus, maximeque interrogationibus totam replevit
orationem. Memoria autem labitur cum in longissima apostrophe Stephanum inducit Judaeis dicentem :
ἀλλ᾽ 6 ἐξ ὑμῶν, καθ᾽ ὑμῶν δὲ μᾶλλον, τὸ σκεῦος τῆς ἐκλογῆς, Παῦλος κράζει" Ε γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν Κύριον
τῆς δόξης ἐσταύρωσαν : F'erum is qui ex vobis est , vel contra vos potius , vas electionis , Paulus
clamat : Si enim. cognovissent , numquam. Dominum glorie crucifixissent : quasi vero. potuerit
Paulus, tunc Christo οἱ Christianis infensissimus, hoc dictum jam protulisse. Verum hujusmodi me-
moriz lapsus non satis esset ad hanc concionem Chrysostomo abjudicandam, nisi alia adessent bene
multa, qua opusculi νοθείαν arguunt. Quot enim μνημονιχὰ σφάλματα In. doctoris nostri. concionibus
animadvertimus ! Multa certe, quae longum esset recensere. Plurima quoque hujusmodi ad hunc locum

IN S. STEIPHANUM PROTOM. SERMO. 629

congerit Fronto Duces, quibus referendis supersedemus, ne in re notissima diutius dYebp ad Verum
ex aliis tutioribus indiciis constat hanc. concionem alicujus indocti hominis esse, qui eam; Chrysostomo
adscripserit.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

4

je τὸν ὁἁ : í i | | Stephani protomartyris.
* Εἰς τὸν ἅγιον Στέφανον τὸν πρωτομάρτυρα. " — Laudatio sancti Step p 7

Στέψωμεν ἄνθεσιν ἐγχωμίων τὸν Στέφανον, χαὶ 1; Goronemus δὰ μον ραν μεν forihns, eR
τοῖς τῶν ἐπαίνων αὐτὸν περιῤῥάνωμεν ῥόδοις - ἤδη — que Eonne Presntortum SONBSEAPES jme m
γὰρ αὐτὸς ἑαυτὸν τοῖς τῆς πίστεως προεστεφάγωσεν 3 ES PRA dE e coronavit. n q τῷ
dior ἘΠ μὲν γὰρ EFT γράμμασι: Νὴ φοδεῖσθε em erat : /Yo té timere eos, iren un o Matth. 10.
ἀπὸ τῶν ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα - ἀλλ᾽ ἣ περὶ τὸ — pus; αἱ MENS cum corpore i ; icu iem B €- “8.
σῶμα συνάφεια τὴν δυσχέρειαν εἰσῆγε. "Τούτου δὲ τοῦ d Morus ü DETENER A oua" σι μὰ
νεανίου βουληθέντος μαρτυριχὰς ἀναδέξασθαι, Youdoo Ὑρι ΩΝ ΒΕΝΕι διμλομλία Mrd de ;
πᾶσα ἀπελήλαται δυσχέρεια * δειλία δὲ χαὶ φόθος ἀρ- miditas autem metusque cessavit. am rien pon-
γεῖν ἐμελέτησεν. Οὔτε γὰρ ἀρχιερέων ἐφοδήθη, μα- {Πβοιμη Insaniam est veritus, meque sacer fnm
νίαν, οὐχ, ἱερέων ἐδειλίασε θρασύτητα, οὔτε, πρεσόυ- quand θῆρας peque Hs gcn QUAE.
τέρων αὐτὸν κατέπληξαν λόγοι, οὐ γραμματέων αὐτὸν τὸ στ pst xp c
ἀπειλὴ διετάραξεν, οὐ λόγοι συχοφαντῶν τὴν αὐτοῦ Taranto neque Sup ihpeeen μάν ὧν gn a
p MEA. MM MI Mu e
τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγῶνας χατέσπευδε. Τίς τοίνυν m yi ferias n 2m LIRE Ἢ I f Ξ
θνητῶν ἀξίους ἐπαίνους τῷ ἀγωνιστὴ προσαγάγῃ s τις B THU ΒΡ opta ium ipnas al Metze fau m: πὰ
ἀνθρώπων ἀνάλογον τῆς αὐτοῦ πολιτείας ἐγκώμιον ἅμ: )0minum CORNERHER TM £]uS vitae d kh E
διαπλέξει ; ποία γλῶσσα τὰς τοῦ ἀριστέως ἐξειπεῖν ὃυ- — lau ationem geret t Miis Hua parent eum
νήσεται δόξας: ποῖον στόμα πρὸς ἔπαινον τῶν τοῦ ΤΟΝ be dos easi: quo Bom 0s à
Στεφάνου ἀγωνισμάτων ἀνοιγήσεται ; ποῖα χείλη ἔπαρ- Step ἜΣ REOnES pue ican E Benet js tan-
χέσει τὰς ἀνδραγαθίας εἰπεῖν τοῦ πρωτομάρτυρος: dem labia Ben poteram icient acino-
"En τῆς γῆς γὰρ ἐπάλαιε, καὶ τὰ ἐν οὐρανοῖς περιε- — ribus enarrandis z ienim is amm in Ps
σχέπτετο. ἐν τῷ βίῳ παρῆν, xal τὰ ἐν ὑψίστοις πες mue ERA Ἢ czlis cane a a AMpecurpe
ριώδευε " μετὰ τῶν θνητῶν διελέγετο, xo ἀθανάτοις versaba ΣῊ ἢ qua "es incite P Aca Ξ
συνετάττετο: ἀνθρώποις ἀπεμάχετο, xul συνεχόρευ- RR d ah EA CO i e , € Mexdw m
σεν ἀγγέλοις. Πᾶσα λοιπὸν ἡλικία τὸ βέδαιον ἐχέτω" d inibus junge Bur dnm DEA f epugna-
Στέφανος γὰρ ἐπάλαισε, xal ὃ ἀρχέκαχος ἔπεσεν. at, et s angelis cRoreas Ἂν at. s ctas
᾿Εχέτω λοιπὸν xai ὃ ἐν πολιᾷ ἀγωνιζόμενος τὸ βέ- deinceps ono animo sto ep anus jum ucta-
θαιον καὶ ὃ ἐν γήρᾳ κατορθῶν τοὺς στεφάνους λαμ- tus est, et auctor mali col apsus est. ἴω animo
θάνει, xa ὃ νεανίας ἀθλήσας στεφανοῦται, χαὶ μειρά- deinceps esto etiam is qui in Mani s tat ; et
Xtoy παλαῖσαν χομίζεται γέρα, καὶ νήπια ἀγωνιζόμενα qui in neta praeclare se gerit, icm. ;
En UA τ UE CAL AS PARUM A HUNE
T. "inis δόξη : μη na oz. Lion bua : gone contendunt deed re ;ortant; et S
νίκας. Στεφάνου τοίνυν ἀνοίξαντος τοῦ μαρτυρίου τὰς m 350 uis: P SNO l i nia
πύλας, πᾶσα λοιπὸν ἡλιχία ἐπὶ τὸ μαρτύριον τρεχέτω. lieres quie 1n acie steterint, g onn coronantur; et
Πρῶτος γὰρ Στέφανος τῷ τυράννῳ ἀντέστη, πρῶτος τὰς — virgines quae luctate sunt, victorias consequun-
κατ᾽ αὐτοῦ ἀνεδέξατο νίκας, πρῶτος τῶν χαλλινίκων tur. Postquam igitur martyrii portas Stephanus
ἐχείνων ἀπήρξατο ἀγώνων, πρῶτος διὰ Χριστὸν τὰ ποὺ reseravit, omnis in posterum etas ad martyrium
Χριστοῦ ἀνεδέξατο πάθη. ὑπέδειξε θνητοῖς, πῶς παίζε- currat. Primus enim Stephanus tyranno restitit,
ται θάνατος ἔδειξεν ἀνθρώποις, πῶς γέκρωσις γέλως primus de illo victoriam obtinuit, primus illos
ἔσται" ἐγνώρισε τοῖς ἐν τῷ βίῳ τὰς οὐρανίους ἀνόδους. gloriosos agones inchoavit, primus propter Ghur
Στέφανος γὰρ πλήρης χάριτος καὶ δυνάμεως ἐποίει ἐμῇ Chgistro passion frespit : quo pacto mors
σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ. Eic μείζονα προχο- ludatur, quat us ii icay bs que pacto mici
πὴν τὸν Στέφανον ἣ τοῦ Πνεύματος προεθίδαζε χά- Qu sit Dens uturus, euin Rss
ic^ τὸ γὰρ ἄμετρον τῆς αὐτοῦ πίστεως παρηγγυᾶτο p bis qui in Hs pa gepastur vids que in cg e
τὸ βέδαιον. Διάκονος γὰρ ταγεὶς, μάρτυς ἀνεδείχθη " erunt, prc tephanus enim, p ines gna id 41.6.8
εἰς χηρῶν κατασταθεὶς χρείαν, εἰς θαυμάτων προέ- — et fortitu n ; gaciehat signa e ἢ! εὐ in
χοψε χάριν τραπεζῶν ἐτάγη διάχονος, x«i τεραστίων — populo. Ad majorem profectum tephanum Spi-

* Collata cum Codice Regio 2342.

Act. 6. 9.

650
ritus gratia provehebat : ejus quippe fidei immen-
sitas constantiam τοι ον hat Diaconus enim
constitutus, martyr effectus est: viduarum necessi-
tati prepositus, ad miraculorum gratiam profecit :
diaconus mensis praefectus est, et prodigiorum ef-
fector est redditus. Stephanus autem plenus fide
et fortitudine. Habeat, inquit, in nomine coronam
victoriz Stephanus : Stephanus,qui bellum, in quo
se nemo exercuerat, hominum vitz: manifestavit :
qui pugnam, quam nemo docuerat, mundo patefecit.
Non erat hoc positum in morenaturz, etStephanus
adversus militiam incorpoream solus in acie stabat.
Fides quippe feliciter ei certamina. conficiebat ;
spes incitabat ut ad. finem usque depugnaret.Ste-
phanus, plenus fide et fortitudine. Stephanus, qui
maliauctorem captivum ostendit, qui generoso men-
tisarbitrio tropaeum adversus ipsum erexit, qui dze-
mones ut lugerent, et homines choreas agerent, effe-
cit: Stephanus primus martyrum tropaeum tenens,
pro Christo decertantium dux copiarum. Quisquis
enim coeperit propter Christum pugnare, Stephanum
doctorem nanciscitur : quisquis certamina marty-
rum aggressus fuerit, Stephanum imitatur. Stepha-
nus primitiz propter Christum decertantium, fun-
damentum propter ipsum morientium. Stephanus
plenus fide et fortitudine. Undique munitus armis
erat Christi miles, ex utraque parte loricatus erat
pius imperator : plenus fide et fortitudine. Suffi-
ciebant, inquit, hec ad victoriam : poterant haec
tropaeum acquirere. Fides enim ac fortitudo et
mali auctorem. vincebat, et Judzeos perterrefacie-
bat. Plenus fide et fortitudine faciebat signa
et prodigia magna in populo. Miraculorum
turbam vir fortissimus edebat, portentorum ma-
gnam vim Christi miles operabatur : faciebat signa
et prodigia in. populo, tum claudis cursum lar-
giens, tum paralyticis sanitatem effundens, ut
pontifices ad. invidiam. concitaret : adeo Christi
causa mortem oppetere desiderabat. Tum adver-
sus ipsum hominum impiissimorum evocat pen-
tapolim. Surrexerunt enim, inquit, quidam. de
synagoga. quce appellatur Libertinorum, et
Cyrenensium, et Alexandrinorum, et eorum
qui erant a. Cilicia et sia, disputantes cum
Stephano. O quantam turbam improbitas congre-
gavit! o quantam invidia multitudinem. con-
vocavit! Libertinos, Cyrenenses, Alexandrinos,
et qui erant a Cilicia et. Asia. Infinita, inquit, tur-
ba contra unum militem aciem instruxit; innume-
rabiles copize adversus unum fortissimum bellato-
rem impetum fecerunt ; quinque civitatum viri in
unum juvenem incurrerunt. O malitiam Judao-
rum insanabilem ! Ex ipso aspectu fortissimum
bellatorem terrere voluerunt, ut multitudinis co-
pia nervi debilitarentur. Deinde ordinem adhi-
bent pugne sceleratissimi homines, atque initio
quaestionum nodos sermonibus nectunt. Surrexe-

à Legendum putant Fronto Duceus et Savil. συνή-
potes.

E

b

C

SPURIA^.

ἀνεδείχθη ἐργάτης. Στέφανος δὲ πλήρης πίστεως xot
δυνάμεως. ᾿Εχέτω, φησὶν, ἐν προσηγορία τὸν τῆς νίκης
στέφανον ὃ Στέφανος" Στέφανος, ὃ ἀμελέτητον πόλεμον
γνωρίσας τῷ βίῳ, 6 ἀδίδακτον μάχην ἐμφανίσας τῷ
χόσμῳ. Οὐχ εἰχεν ἐν ἔθει τοῦτο ἣ φύσις, καὶ Στέφα-
voc χατὰ ἀσωμάτου στρατιᾶς παρετάξατο μόνος. Π|--
στις γὰρ αὐτῷ τοὺς ἀγῶνας χατώρθου - ἐλπὶς μετὰ
τέλος προετρέπετο παλαίειν. Στέφανος πλήρης πί-
στεως xot δυνάμεως. Στέφανος, ὃ αἰχμάλωτον τὸν ἀρ-
χέχαχον δείξας, ὃ προαιρέσει γενναίχ κατ᾽ αὐτοῦ τρό-
παια ἐγείρας, ὃ δαίμονας παρασχευάσας θρηνεῖν, xoi
ἀνθρώπους χορεύειν᾽ Στέφανος ὃ πρῶτος τῶν μαρτύ-
ρων τροπαιοῦχος; ὃ στρατηγὸς τῶν διὰ Χριστὸν ἀγω-
νιζομένων. Ὃς γὰρ ἂν διὰ Χριστὸν ἄρξηται παλαίειν,
Στέφανον εὑρίσχει διδάσχαλον - ὅστις μαρτυριχῶν
ἐφάψεται ἀγώνων, Στέφανον μιμεῖται. Στέφανος τὸ
ἀχροθίνιον τῶν διὰ Χριστὸν ἀγωνιζομένων, ἣ κρηπὶς
τῶν δι’ αὐτὸν ἀποθνησχόντων. Στέφανος πλήρης πί-
στεως xui δυνάμεως. Πανταχόθεν περιεπέφραχτο ὃ
τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης, ἑκατέρωθεν ἐτεθωράχιστο ὃ
εὐσεδὴς πολεμάρχης᾽ πλήρης πίστεως xal δυνάμεως.
, M c ^ / », Lud
πήρχεσαν, φησὶ, ταῦτα πρὸς νίχην, ἐξίσχυσαν ταῦτα
παρασχεῖν τὸ τρόπαιον. Πίστις γὰρ xo δύναμις xat
τὸν ἀρχέχαχον ἐνίκα, χαὶ Ἰουδαίους χατέπληττε. Πλή-
Qs πίστεως καὶ δυνάμεως ἐποίει σημεῖα xal τέρατα
μεγάλα ἐν τῷ λαῷ. Θαυμάτων ὃ ἀριστεὺς ἐνεδείκνυτο
πλήθη, τεραστίων πλῆθος 6 Χριστοῦ εἰργάζετο στρα--
τιώτης " ἐποίει σημεῖα xal τέρατα ἐν τῷ λαῷ, χωλοῖς
μὲν χαριζόμενος δρόμους, παρετοῖς δὲ ὑγίειαν ἐχπέμ.-
πων, ἵνα πρὸς φθόνον τοὺς ἀρχιερεῖς διεγείρη " οὕτως
ἐπεθύμει διὰ Χριστὸν γεύσασθαι θανάτου. Εἶτα ἐχ -
καλεῖται κατ᾽ αὐτοῦ ἀνδρῶν ἀσεδεστάτων πεντάπολιν.
᾿Ἀνέστησαν γὰρ, φησὶ, τινὲς τῶν ἀπὸ τῆς συναγωγῆς
τῆς λεγομένης Λιδερτίνων, καὶ Κυρηναίων, xoi Ἂλε-
ανδρέων, καὶ τῶν ἀπὸ Κιλικίας καὶ ᾿Ασίας, συζη-
τοῦντες τῷ Στεφάνῳ. ὮὮ πόσον ὄχλον ἣ κακία συνήγα-
qe * ὦ πότον δῆμον ὃ φθόνος * συνέτρεψε" Λιδερτίνους,
Κυρηναίους, ᾿Αλεξανδρεῖς, καὶ τοὺς ἀπὸ Κιλικίας xai
᾿Δσίας. Ἄπειρος, φησὶν, ὄχλος xa ἑνὸς παρετάξατο
; ; :

στρατιώτου᾽ ἄμετρα πλήθη xo ἑνὸς ὥρμησαν dpt-
στέως " πέντε πόλεων ἄνδρες ἐφ᾽ ἕνα κατέδραμον νεα-
νίαν. Ὦ τῆς ἀνιατρεύτου τῶν ᾿Ιουδαίων κακίας" ἢ ἐξ
αὐτῆς τῆς θέας ἠθέλησαν τὸν ἀριστέα ἐχφοδῆσαι, ἵνα
τῇ ὑπερδολὴ τοῦ πλήθους ὑπεχλυθῇ τὰ νεῦρα. [τὰ
Xo τάξιν οἱ παμπόνηροι ἐπιτιθέασι τῇ μάχη; xa ζη-
τημάτων τῷ Στεφάνῳ ἐν προοιμίοις πλέκουσι λόγους.
Ἀνέστησαν γὰρ, φησὶ, τινὲς ἐκ τῆς συναγωγῆς τῆς
λεγομένης Λιδερτίνων, καὶ Κυρηναίων, καὶ Ἄλεξαν--
δρέων, καὶ τῶν ἀπὸ Κιλικίας καὶ ᾿Ασίας, συζητοῦντες
τῷ Στεφάνῳ. Τί, φασὶν, ὦ νεανία, ἀπερισκέπτως
δθρίζεις τὸ θεῖον ; τί μεμελετημένοις λόγοις πείθεις
τὸν ὄχλον; τί θαυμάτων ἀπάτη διασχεδάζεις τὸ ἔθνος:
Ὧδε τῶν ζητημάτων τὸ πέρας" Θεός ἐστιν 6 ἐκ Ma-
ρίας τεχθείς ; δημιουργὸς ὃ τοῦ τέχτονος υἱός; οὗ Βη-
θλεὲμι. τούτου xm, καὶ τροφὸς ἣ Ναζαρέτ; Θεὸν
φαντάζῃ τὸν ἐπὶ γῆς τεχθέντα ; Θεὸς, ὃ δι᾿ εὐτέλειαν
σπαργανωθεὶς ἐν τῇ φάτνη; ὃ ἀποδράσας ὀργισθέντα

b Reg. ἐξ αὐτῆς τῆς ὄψεως ἐζήτησαν τὸν ἀθλητὴν κατα-
πλῆξαι, ἐξ αὐτῆς τῆς θέας; etc.

IN S.

STEPIHANUM

^

τὸν Ἡρώδην; ὃ πρὸς χάθαρσιν λουτρὸν δεξάμενος Ἴορ-
ὃ χόπου αἰσθό-

δάνην; d nsivt δουλεύσας xal δίψη; ὃ
διαδρᾶ-

ϑένος χαὶ ὕπνου; ὃ χρατηθεὶς, χαὶ μὴ ἰσχύσας
σαι; ὃ ῥαπισθεὶς, χαὶ ἑαυτὸν μὴ ἐχδικήσας; ὃ ἀναρ-
τηθεὶς, xal χατελθεῖν νὴ ἰσχύσας; ὃ ἐπάρατον χαὶ
ἐφύδριστον͵ εὑράμενος τέλος; "Joy ἐν τάφῳ τεθέντα, ἐν
οὐρανοῖς εἰναι usen s τὸν παραπλήσιον θνητοῖς;
γεχρῶν ζωὴν εἶναι χηρύτ ττεις: Κατεδέχετο οὖν Θεὸς
ταῦτα παθεῖν ; οὐχ ἐχέλευσε, χαὶ τοὺς ἐπελθόντας e ἐνέ-
χρου; οὐχὶ προστάττων αἰφνίδιον ἐπῆγε τὸν θάνατον ;
Ἢ παῦσαι τοίνυν τῆς πλάνης, ἢ τὸν ἴσον αὐτοῦ δέχου
xai σὺ θάνατον.

Τοιαῦτά τινα λέγοντες ἦσαν συζητοῦντες τῷ Στε-
φάνῳ. Εἶτα ὁ Στέφανος ᾿ οὐ παρ᾽ ὑμῖν φυλάττονται
τῶν προφητῶν. τὰ συγγράμματα; oUy ὑμεῖς τὰς τῆς
Παλαιᾶς à ἀναπτύσσετε βίόλους ; οὐχ ἐλέγετε ἀλλήλοις 4
Ἡμεῖς οἴδαμεν, ὅτι Μωυσῇ λελάληκεν 6 Θεὸς, τοῦτον
δὲ οὐχ οἴδαμεν τ ν- ἐστίν ; ἡμεῖς τοῦ Μωῦσέως uu
θηταί ἔσμεν. Οὐχὶ Mosi ἔλεγε" Προφήτην ὑμῖν
ἀναστήσει Κύριος ὃ Θεὸς ἐχ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν ὡς
ἐμέ" αὐτοῦ ἀχούσεσθε: οὐ mot ἔγραψε πόῤῥωθεν Mi-
χαίας - Καὶ σὺ, Βηθλεὲμ γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχί-
στη εἰ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα" ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσε-
ται ἡγούμενος: οὗ τῆς ἀπειρογάμου ὃ Ἡσαΐας προ-
ἀνήγγειλε τὸν τόχον - Ἰδοὺ ἢ παρθένος ἑ ἐν γαστρὶ ἕξει;
οὗ τῶν ἐν τῇ φάτνη ζώων τὴν παράστασιν ὃ Ἂμ-
θαχοὺμ προεῖπεν᾽ Ev μέσῳ δύο ζώων γνωσθήσ σῃ; οὗ
τὴν ἐν Αἰγύπτῳ φυγὴν δι’ Ἡρώδην εἶπεν ὃ Ἡσαΐας:
Ἰδοὺ Κύριος ἔρχεται ἐπὶ νεφέλης χούφης εἰς Αἴ-
Ὑυπτον; οὐ τῶν ὑδάτων τοῦ Ιορδάνου τὸν δρασμὸν ὃ
Δαυὶδ προεμήνυσεν᾽ Εἴδοσάν σε ὕδατα, ὃ Θεὸς, εἴδο-
σάν σε ὕδατα, χαὶ ἐφοδήθησαν ; οὗ τῶν χόπων χαὶ πό-
νων τὴν E Ca ὃ 'Hsatac προέγραψεν" Αὐτὸς τὰς
ἁμαρτίας ἡμῶν ἔλαόε, χαὶ τὰς νόσους &6acca-
σεν; οὐ τῶν ἥλων τὴν βίαν Δαυὶδ προεῖπεν ó
προφήτης" Ὥρυξαν χεῖράς Mou xai πόδας μου;
οὐ τὴν ἐν τῷ ξύλῳ ἀνάρτησιν 6 Mox: προανεχή-
gute: ὄψεσθε τὴν ζωὴν t ὑμῶν χρεμαμένην ἐπὶ ξύλου ;
οὗ τὴν ταφὴν τὴν ἐν μνημείῳ ὃ Ιαχὼδ προέγρα: £y*
ἀναπεσὼν ἐχοιμήθη ὡς λέων; οὗ τὰ τῆς ἀναστάσεως
προανεθόησεν ὃ 6 Δαυίδ: Ἀνάστα, 6 Θεὸς, κρῖνον τὴν
γῆν; οὗ τὰ τῆς ἀναλήψεως ὃ αὐτὸς προεῖπεν . Avin
ὃ Θεὸς ἐν ἀλαλαγμῷ; Ἢ ὃ δείξατε τοίνυν ἐν ἄλλῳ τινὶ

PROTOM.

651

runt, inquit, quidam de sy nagoga, que appcel-
latur Libertinorum, et. Cyrenensium, et. 4le-
xandrinorum, et eorum qui erant a Cilicia
et 4sia, disputantes cum Stephano. Quid, in-
quiunt , adolescens, inconsiderate contumeliis
Numen incessis? quid meditatus verbis populo
persuades ? quid miraculorum fallacia gentem dis-
sipas? Hic terminus quzstionum : pee est qui
ex Maria natus est? Creator ne est fabri filius ?
nonne Bethleem castellum istius, et nutrix Naza-
ret fuit? Deum confingis eum esse, qui 1n terris
partu est editus ? qui propter tenuitatem in pre-
seplo fasciis est obvolutus, qui Herodem fugit
iratum, qui lavacro Jordanis ad. emundationem
est usus, qui fami subditus: fuit et siti, qui fatiga-
tionem sensit et somnum ? qui captus est, nec
aufugere valuit? qui alapis casus est, neque se-
ipsum est ultus? qui suspensus est, nec I
potuit? qui exsecrandum et ignominiosum finem
sortitus est? Eum qui positus. est in sepulcro, in
celo esse confingis? qui mortalibus est ;qualis ,
eum mortuorum esse przdicas vitam? Num igitur
Deus ista pati sustinuisset? nonne solo mandato
suo sese invadentes necasset? nonne imperans
subito mortem intulisset? Aut ergo cessa ab hac
impostura, aut parem tu quoque mortem excipe.

2. Talia quedam dicebant, dum cum Stepha-
no disputarent. Tum Stephanus : Nonne prophe-
tarum apud vos scripta servantur? nonne vos
libros Veteris Testamenti pervolutatis? nonne in-
vicem dicebatis : /Vos scimus quia Moy si lo- jas. 9.29.
quutus est Deus, hunc autem nescimus unde 28.
sit? nos Moysis discipuli sumus. Nonne Moy-
ses dixit : Prophetam suscitabit vobis Dominus pu; 1g,
Deus de fratribus vestris, tamquam me; ipsum 15.
audietis ? nonne ante multos annos scripsit Mi-
chaas : Et tu, Bethleemterra Juda, nequaquam. Mich. 5. 2.
minima es in principibus Juda : ex te enim
exiet dux ? nonne partum innuptze prenuntiavit
Isaias : Ecce virgo in utero habebit ? nonne adsti-. ;,4;, 7.14.
tura in presepio duo animalia przdixit Ambacum:
In medio duorum animalium cognosceris? nonne Habao. 3.
fugam in /Egyptum propter Herodem dixit Isaias : 2:
Ecce Dominus venit super nubem. levem. in Isai. 19.1.
AEgyptum? nonne Jordanis aquarum fugam Da- ?^sa/. 76.
vid presignificavit : derunt te aque Deus, "7.
viderunt te aque, et timuerunt? nonne mole-
stiarum. et laborum ejus eventum ante scripsit
Isaias : [956 peccata nostra accepit, et cgro- r,,i 55.
tationes portavit ? nonne clavorum violentiam M44. 8.
David propheta picedixit : Foderunt manus 17
meas et pedes meos ? nonne suspensionem in li- Psal. 2
gno Moyses ante predict: Videbitis vitam ve- BE a
ET pendentem in. ligno? nonne sepulturam in 66.
monumento Jacob ante scripsit : Recumbens dor- 5,,,. ig. 9.
mivit ut leo? nonne resurrectionem David pre-
nunilavit : Surge Deus, judica terram ? nonne pai. 81.8,

SERMO.

aTOV προφητειῶν τὴν ἔχδασιν, ἢ ὡς Θεῷ τῷ ἐσταυ- B quie ad ascensionem spectant idem praedixit: et 46. 6.

65»

Ascendit Deus in jubilo ? Aat igitur in. alio quo-
piam ostendite prophetias esse completas, aut tam-
quam Deum crucifixum adorate. Nam vos quidem,
| ostalti, Moysis prophetiam ignorantes, nudum vos
hominem crucifigere putabatis: verum is qui ex
vobis est, vel contra vos potius, vas elecüonis,

τ. Cor.5.8. Paulus. clamat : Si enim. cognopissent, num-

quam Dominum glorie crucifixissent. De ipso
redarguens vos princeps apostolorum dicebat :

Act. 3. τή. 7 Ὃς autem. sanctum et justum. negastis, et pe-

15.

tistis virum homicidam donari vobis : aucto-
rem vero vite interfecistis. Vestram hanc vocem

Isai.5.20. cum multo ante novisset Isaias, dicebat : Vae iis

qui dieunt amarum dulce, et dulce amarum. Cum

igitar Stephanus ita dissereret, /Voz. poterant re- C

sistere sapientie et Spiritui qui loquebatur. Re-
cteque dictum est illud, Aesistere. Nam quia su-
perius dixerat, Surrexerunt. quidam de syna-
goga, hic dicit, /Von poterant resistere. ltaque
silentio lingua eorum compressa erat, sua omnes
labia concludebant, seemonum sagittas inhibebant,
verborum arcus compescebant, sab hngua lanceam
improbitatis occultabant. /Von poterant resistere
sapientie et. Spiritui qui loquebatur. O res no-
vas et inusitatas! quam recte scripsit Lucas? quam
certo effecit, ut promissa Christi apparerent! Di-

Luc.21.15. xit enim. Christus : Dabo «vobis os et sapien-

tiam, cui non poterunt resistereomnes adversa-
rii vestri. Recte 1gitur inquit : Ion. poterant
resistere sapientie et Spiritui, qui loquebatur.

Cui tandem sapientiz? Christo qui in ipso loque- D

batur. Christum autem sapientiam esse, prodeat

1. Cor. τ. qui dicit Paulus : Christus Dei virtus, et. Dei sa-

/
24.

pientia. Ipsum autem loqui in iis, qui se. gratos

2. Cor. 13. probent, ut. scias, alio loco scribens aiebat : n

3.

experimentum queritis ejus, qui in me loqui-
tur Christus, qui in vobis non infirmatur, sed
potens est in vobis ? Et non poterant resistere
sapientie, hoc est, Christo. Quis enim resistet
ei, et susunebit? Et non poterant resistere sa-
pientie et Spiritui, qui loquebatur. Cuinam spi-
ritui? Paracleto, de quo in preecedenübus dicebat :
Stephanus autem. plenus fide et fortitudine :

Act. 7. 55. ac rursus, Cum autem esset plenus Spiritu san-

et 6. tr.

cto, intendens in. celum, vidit. gloriam Dei. E

Tunc iMaque summiseruni airos, qui dicerent se
audivisse eum dicentem verba blasphemie in
Moysen et Deum. Successit invidi. falsum te-
stimonium. Summiserunt viros. Pecunia menda-
cium coemerunt : Venite, aiebant, o venerabiles
viri, rebus nostris studia vestra subministrate : co-
gilatis nostris operam lingua vestra navet: con-
siliis nostris os. vestrum inserviat. Novus enim
Galilei defensor exortus est : propugnator illius
surrexit ac vindex. Deum in sepulcro jacentem
colit : Creatorem sepulcro conclusum predicat :

b Hic memoria labitur concionator, ut in Monito
pluribus dictum est.

SPURIA.

ρωμένῳ προσχυνεῖτε. Ὑμεῖς γὰρ, ὦ ἀνόητοι, μὴ Υι-
γώσχοντες τὴν προφητείαν Μωυσέως, ἐνομίζετε Ψιλὸν
ἄνθρωπον σταυροῦν - " ἀλλ᾽ ὃ ἐξ ὑμῶν, καθ᾽ ὁμῶν δὲ
μᾶλλον , τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς, Παῦλος κράζει. Εἰ
γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἐσταύ--
ρωσαν. Περὶ αὐτοῦ ἐλέγχων ὑμᾶς ὃ χορυφαῖος τῶν
ἀποστόλων ἔλεγεν - Ὑμεῖς δὲ τὸν ἅγιον xo δίκαιον
ἠρνήσασθε, xoi ἠτήσασθε ἄνδρα φονέα χαρισθῆναι
ὑμῖν, τὸν δὲ ἀρχηγὸν τῆς ζωῆς ἀπεχτείνατε. Ταύτην
ὑμῶν τὴν φωνὴν πόῤῥωθεν εἰδὼς Ἡσαΐας ἔλεγεν " οὐαὶ
τοῖς λέγουσι τὸ πιχρὸν γλυχὺ, καὶ τὸ γλυχὺ πικρόν.
Οὕτω τοίνυν διαλεγομένου τοῦ Στεφάνου, οὐκ ἴσχυον
ἀντιστῆναι τῇ σοφία χαὶ τῷ Πνεύματι, ᾧ ἐλάλει. Καὶ
χαλῶς εἴρηται τὸ, ᾿Αντιστῆναι. ᾿Κπειδὴ γὰρ ἀνωτέρω
εἶπεν, ᾿Ανέστησάν τινες τῶν Ex. τῆς συναγωγῆς, ὧδε
λέγει; Οὐχ ἴσχυον ἀντιστῆναι. Eic σιωπὴν οὖν ὠθοῦντο
τὴν γλῶσσαν; συνέχλειον ἅπαντες τὰ οἰχεῖα χείλη,
ἀνέστελλον τῶν λόγων τὰ βέλη, ἀπεχράτησαν τῶν
ῥημάτων τὰ τόξα, ὑπὸ τὴν γλῶσσαν ἔκρυψαν τῆς κα-
χίας τὸ δόρυ. Οὐχ ἴσχυον ἀντιστῆναι τῇ σοφία xat
τῷ Πνεύματι, ᾧ ἐλάλει. Ὦ τῶν χαινῶν πραγμάτων"
πῶς χαλῶς συγγράφεται ὃ ἀοίδιμος Λουχᾶς ; πῶς
τὰς ἐπαγγελίας τοῦ Χριστοῦ εἰς πέρας ἕλχει; Εἶπε
γὰρ ὃ Χριστὸς, ὅτι Δώσω ὑμῖν στόμα xal σοφίαν, 7
οὐ δυνήσονται ἀντιστῆναι πάντες οἵ ἀντικείμενοι
ὑμῖν. Καλῶς οὖν λέγει Οὐχ ἴσχυον ἀντιστῆναι τὴ
σοφίᾳ, x«i τῷ Πνεύματι, ᾧ ἐλάλει. Ποία σοφίᾳ ;
E Bcc c EE

To Χριστῷ τῷ ἐν αὐτῷ φθεγγομένῳ. Καὶ ὅτι ὃ Χρι-
στὸς σοφία, ἥχέτω Παῦλος λέγων - Χριστὸς Θεοῦ
δύναμις. xoi Θεοῦ σοφία. “Ὅτι δὲ λαλεῖ ἐν τοῖς
εὐχαριστοῦσι, γράφων ἐν ἄλλοις ἔλεγεν - Εἰ δο--
χιμὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος Χριστοῦ, ὃς
εἰς ὑμᾶς οὐκ ἀσθενεῖ, ἀλλὰ δυνατεῖ ἐν ὑμῖν. Καὶ οὐκ
ἴσχυον ἀντιστῆναι τὴ σοφίᾳ à τουτέστι, τῷ Χριστῷ.
Τίς γὰρ ἀντιστήσεται αὐτῷ, χαὶ ὑπομενεῖ ; Καὶ οὐχ
ἴσχυον ἀντιστῆναι τῇ σοφίᾳ καὶ τῷ Πνεύματι, ᾧ ἐλά-
λει. Ποίῳ πνεύματι; Τῷ Παραχλήτῳ, περὶ οὗ ἐν
πρώτοις ἔλεγε " Στέφανος δὲ πλήρης πίστεως xal δυ--
νάμεως: xoi αὖθις, Ὑπάρχων δὲ Πνεύματος ἁγίου
πλήρης, ἀτενίσας εἰς τὸν οὐρανὸν, εἰὸε δόξαν Θεοῦ.
Τότε οὖν ὑπέῤαλον ἄνδρας λέγοντας, ὅτι ἀχηχόαμεν
αὐτοῦ λαλοῦντος ῥήματα βλάσφημα εἰς ΝΙωὐσὴν xoi
τὸν Θεόν. Διεδέξατο ψευδομαρτυρία τὸν φθόνον.
EX EA c? , 5.7 *

Υπέόδαλον ἄνδρας. “᾿Αργυρίου ἠγόρασαν τὸ ψεῦδος,
δεῦτε, λέγοντες, ὦ τίμιοι ἄνδρες, τοῖς ἡμετέροις τὰ
ὑμέτερα διαχονήσατε" ἐν τοῖς ἡμῶν σχέμμασιν ἣ
ὑμῶν ὑπουργήσειε γλῶσσα * τοῖς ἡμετέροις βουλεύμα--
σιν ὑπηρετήσειε τὸ ὑμέτερον στόμα. "ἔχδικος γάρ
τις τοῦ Γαλιλαίου ἀνέστη, ὑπέρμαχος ἐχείνου ἠγέρ-
θη xoi ἀντίμαχος. Θεὸν ἐν τάφῳ χείμενον γεραίρει"
δημιουργὸν τὸν ἐν τύμόῳ συγχλεισθέντα κηρύττει.
"Tov ἐν μνημείῳ τεθέντα ἐν τοῖς οὐρανοῖς φαντάζεται
εἶναι: τὸν ὑπὸ στρατιωτῶν ἐμπαιχθέντα, σὺν τῇ
στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ φημίζει παραγενέσθαι" τὸν
μήτε ἑαυτὸν ἐχδικῆσαι ἰσχύσαντα, χριτὴν ἐπαγ-
γέλλεται τῆς χτίσεως. Ἰωσὴφ ἀπέθετο τὸ τούτου

nl

a Editi ἀργυρίου, Reg. ἀργυρίοις : et paulo post Reg.

τοῖς ἡμετέροις λόγοις δανείσατε τὰ ὦτα, τοῖς ἡμετέροις τά.

IN S,
σῶμα
Θεοῦ φαντάζεται ὑπάρχειν. Οἱ μαθηταὶ αὐτὸν ἦρ-
γήσαντο, ὡς ἀπατεῶνα, xxi οὗτος λέγει, ὅτι πᾶ-
σα γλῶσσα αὐτῷ ἐξομολογήσεται &x τοῦ σταυροῦ
οὐκ ἴσχυσε καταύῆναι, xol δευτέραν αὐτοῦ πα-
ρουσίαν οὗτος ἐχ τῶν οὐρανῶν ἐπαγγέλλεται" οἵ χα-
χοῦργοι αὐτὸν ἐδλασφήμουν μὴ δυνάμενον μήτε ἕαυ-
τὸν σῶσαι, μήτε ἐχείνους" xol οὗτος τρανότατα Xod-
ζει, ὅτι αὐτός ἐστιν Ó Σωτὴρ τοῦ χόσμου. Εἴδετέ
ποτε τοιοῦτον τόλμημα ; ἠχούσατε δὲ ὅλως τοιαύτης
ἀπονοίας xo βλασφημίας ῥήματα ; ὑπουργήσατε τοί-
νυν τὴ “σχήψει, xod ἐπίχοινον παρὰ τῶν νῦν χομίσεσθε
χλέος. Εἶτα οἱ ἀπόγονοι τῶν ἐπὶ Ναδουθὲ συχοφαν -
τῶν τούτοις ἐχρήσαντο λόγοις" ἀκηκόαμεν λαλοῦντος
αὐτοῦ δήματα βλάσφημα εἰς Μωῦσῆν, x«i τὸν Θεόν.
ΚΚατ᾽ αὐτοῦ, φησὶ, τοῦ νομοθέτου ἀπετόλμησε λέγειν"
αὐτὸς παρήγγειλεν ἡμῖν λέγων, Προσέχετε, λαός μου,
τὸν νόμον μου * χαὶ οὗτος χράζει, ὅτι ᾿Τησοῦς ἀλλάξει
τὰ ἔθη, ἃ παρέδωχεν ἡμῖν Μωυσῆς. Ei; Μὐσῆν ἐόλα-
σφήμησε, τὸν σεθάσμιον παρ᾽ ὅλῳ τῷ ἔθνει, τὸν eic
συμμαχίαν ὅλην λαθόντα τὴν χτίσιν, τὸν. δουλείας
χαλεπῆς ἐλευθερώσαντα τὸ ἔθνος, τὸν ῥάδῳ τὰ τῆς
θαλάττης τειχίσαντα ὕδατα, τὸν βυθίσαντα προσευχῇ
τὰ τῶν Αἰγυπτίων στρατεύματα, τὸν ἐν νυχτὶ προσ-
cuj οὐράνιον ἀνάψαντα στῦλον, τὸν μεθοδεύσαντα
οὐράνιον ἀγεώργητον ἄρτον, τὸν ἐξαντλήσαντα τῇ
ῥάδδῳ τῆς ἀγόνου τὰ ῥεῖθρα. Ei; Μωῦσῆν. Καὶ τί
τῷ, Εἰς Μωυσῆν, παρατείνω τὸν λόγον ; Ko τὸν
Θεόν. Εἰς αὐτὸν τὸν οὐρανὸν ἠχόντισε τὰ βέλη xac
αὐτοῦ τοῦ δημιουργοῦ ἐξέτεινε τὴν γλῶσσαν " νεχρὸν
ἀντίθεον κηρύττει τοῦ χτιστοῦ. Ei; Μωὐσῆν, καὶ εἰς
τὸν Θεόν. Συνεχίνησάν τε τὸν λαὸν, καὶ τοὺς πρεσύυ-
τέρους, χαὶ τοὺς γραμματεῖς - χαὶ ἐπιστάντες ἥρπα-
σαν αὐτὸν, xoi ἤγαγον εἰς τὸ συνέδριον. Eic ὀργὴν
τὸν λαὸν συνεχίνησαν, καὶ ἥρπασαν αὐτόν: ἥρπασαν
oi θῆρες τὸ πρόδατον, xal ἤγαγον εἰς τὸ συνέδριον,
τὸ ὑποχρίσεως ἀνάμεστον xal φθόνου: sig τὸ συνέ-
δριον τὸ ἀλλότριον ἀληθείας, xol χηρεῦον δικαίου“
xo ἤγαγον αὐτὸν εἰς τὸ συνέδριον, περὶ οὗ πόῤῥω-

S

θεν χέχραγεν Ἱερεμίας: Οὐχ ἐχάθισα ἐν συνεδρίῳ
αὐτῶν "ματαιότητος. Καὶ ἔστησαν μάρτυρας Ψευδεῖς
λέγοντας - ὃ ἄνθρωπος οὗτος o0 παύεται λαλῶν δή-
ματα βλάσφημα χατὰ τοῦ τόπου τοῦ ἁγίου, καὶ τοῦ
γόμου. Τὸ ἱερὸν, φησὶ, τὸν τόπον τοῦτον οὐχ ἤρυ-
θρίασεν ἐνυόρίσαι, ὅπου τὰ θεῖα ἀναγινώσχονται ῥή-
ματα, ὅπου τῶν προφητῶν σαλπίζονται τὰ συγγράμ-
ματα, ἔνθα αἱ πλάχες καὶ τὸ οὐράνιον μάννα, ὅπου ἣ
χιδωτὸς χαὶ ἣ τοῦ Ἀαρὼν ῥαόδος, ὅπου ἀρχιερέων
πολιὰ, xa πρεσδυτέρων ἀξίωμα, xo γραμματέων
τιμή: ἀλλὰ παίγνιον ἡγεῖται τὸν τόπον, εὐτελὲς τὸ
ἱερὸν ἀποφαίνεται. Καὶ οὐ μόνον κατὰ τοῦ τόπου ἐτόλ-
μῆσε φθέγξαθαι, ἀλλὰ χαὶ κατὰ τοῦ νόμου. Σχιὰν
τὸν νόμον εἶναι φαντάζεται " τύπον τὴν Παλαιὰν ἀνυ-
ποστόλως χηρύττει" μείζονα τὸν ΓΓαλιλαῖον εἰναι Aé-
γει Μωυσέως, ἰσχυρότερον τὸν ἐκ Μαρίας τοῦ νομο-

a Fronto Dac:eus cum Savilio legendum putat σχέψει.
b Hac vox desumitur ex Psal. 25, v. 5, ubi legitur,
οὖχ ἐχάθισα μετὰ συν:δρίου ματαιότητος, Yn Jeremia vero

TOM. VIII.

STEPHANUM PROTOM.

͵ - “Ὁ -
ἐν μνημείῳ, χαὶ οὗτος αὐτὸν ἐχ δεξιῶν τοῦ ἤν

SERMO. 655
eum qui positus est in monumento, in czlis esse
confingit: eum cui milites illuserunt, autumat
cum militia celesti versari : eum qui. ne seipsum
quidem vindicare potuit, creature judicem fore
pollicetur. Hujus corpus Joseph in monumento re-
posuit : et hic eum a dextris Dei. sedere confin-
git : cujus discipuli tamquam deceptorem ipsum
negarunt, et hic ait fore ut omnis eti lingua confi-
teatur: de cruce descendere minime potuit, et
hic ejus secundum adventum ἃ czlis pollicetur :
ei malefici conviclabantur, quod neque seipsum
neque illos salvare posset, et hic contenta voce
Salvatorem hunc mundi esse proclamat. An tale
facinus umquam vidistis? an vero omnino tant
dementia ac blasphemia verba audistis? Vos ita-
que przetextul operam navate, et celebrem apud
eos, qui nunc vivunt, gloriam vobis comparabi-
tis. 'T'um vero posteri calumniatorum, qui Nabu-
them quondam oppresserunt, ejusmodi verbis
sunt usi : Audivimus eum loquentem verba bla-
sphemiz in Moysen et Deum. Adversus ipsum,
inquiunt, legislatorem ausus est dicere : denun-
tiabat ille nobis dicens : Attendite, popule meus,
legem meam : et hic. clamat fore, ut traditiones
mutet Jesus: quas tradidit nobis Moyses. In Moy-
sen apud universam gentem venerabilem blasphe-
mavit:in eum qui in auxilium sibi. creaturam
omnem adscivit, qui a gravi servitute gentem libe-
ravit, qui virga maris undas in murum convertit,
qui oratione copias /Egy ptiorum in profundum de-
mersit, qui oratione celestem de nocte columnam
accendit, qui. czlestem. panem nullaque agricul-
turz ope confectum comparavit, qui virga fluenta
ex sterili saxo hausit. Zn Moysen. Quid autem
de hoc, /n Moysen, sermonem protraho? Et in
Deum. ln ipsum celum tela jacit; adversus
ipsum Conditorem linguam extendit : mortuum
Deo Creatorique oppositum przdicat. Zn Moysen
et in Deum. Commoverunt itaque plebem, et
seniores, et scribas : et concurrentes rapue-
runt eum, et adduxerunt in. concilium. Popu-
lum in iram concitarunt, et eum rapuerunt : ovem
rapuerunt ferz, et adduxerunt in concilium hy-
pocrisis atque invidiz plenum, a veritate alienum,
et expers cquitatis : et adduxerunt eum in con-

cilium, de quo Jeremias multo ante clamavit : /Voz. 7er. 15.1
sedi in concilio ipsorum vanitatis. Et statue- 4c. 6. 13.

runt falsos testes dicentes : Homo iste non
cessat loqui verba blasphemie adversus lo-
cum sanctum, et legem. 'Templum, inquiunt,
locum istum non erubuit afficere contumeliis, ubi
eloquia divina recitantur, ubi prophetarum scripta
buccinantur, ubi tabule ac manna celeste, ubi
arca et virga Aaronis, ubi canities pontificum, et
dignitas seniorum, honorque scribarum : sed lu-

15, 17, sic lezitur, οὐχ ἐκάθισα ἐν συνεδρίῳ αὐτῶν παιξόν-

τῶν.

42

Psal. 57.1.

Act. 6. 12.

5
7
3

Ibid. v. 14.

Psal. 36.
32.

dct. 6. 15

654

dibrium existimat locum : templum vile esse pro-
nuntiat . Neque contra locum tantum verba fa-
cere, sed et contra legem est ausus. Umbram esse
legem fingit : figuram Vetus Testamentum esse
audacter praedicat : Galileum dicit Moyse esse
majorem, Mariz filium legislatore przdicat po-
tentiorem : non seniorum est reveritus dignitatem,
non scribarum turbas reformidavit, sed blasphe-
miam in locum legemque jactavit.

5. Ac verborum ejus specimen istud cognoscite.
Audivimus enim eum. dicentem, quoniam Je-
sus Jazarenus destruet locum istum, et muta-
bit traditiones, quas tradidit nobis Moyses.
Mortuum nobis Herum. comminatur, defunctum
Dominum nobis denuntiat. Jesus Nazarenus re-
surget, aclocum istum destruet. Spectris delusus est
hic adolescens : celebris templi amcenitatem igno-
rat : latent eum labores eorum quz in ipso perfecta
sunt. Hanc domum sapientia Salomonis descripsit:
celestem. gratiam auxiliatricem habuit sapiens :
multas difficultates in. hujus operis constructione
toleravit: atque octoginta quidem millia lapides
in monte c:edebant, septuaginta vero millia ligna
scindebant, triginta millia lapides adtrahebant,
ter mille sexcenti operi praesidebant : liberalem
et magnificam in templum manum extendit, ac
vix quadraginta οἱ sex annorum spatio potuit opus
perficere; et hic dicit fore ut Jesus Nazarenus lo-
cum destruat : neque hoc tantum, sed etiam ut
mutet traditiones quas tradidit nobis Moses. Fore
ait ut sanctissimum ab illo sabbatum destruatur :
circumcisionem legis eversum iri a Nazareno pro-
nuntiavit : neomenias nostras ut viles rejiciendas
affirmat : jucunditatem festi tabernaculorum Ma-
rice filium non admittere prodicat: minime accepta
Deo sacrificia nostra. esse confingit : aspersiones
et solitas purgationes mortuum evertisse declarat.
Quis porro exitum Nazareni non novit? ecquando

autem mortuus viventes potest ulcisci? Isaias

sectus est, nec uspiam qui exigeret poenas, compa-
ruit : Jeremias suffocatus est, et se non potuit
vindicare : lapidibus e medio sublatus est Nabu-
thes, nec uspiam ultor istius exoritur : Zacharias
mactatus est, et ad hunc usque diem impuniti per-
manemus; et Nazareni defuncti vindex iste con-
surgit. Mortuum nobis tamquam judicem com-
minatur : tamquam disceptatorem eum, qui sepul-
cro conditus est , seductor annuntiat. Postea vero
cum isti sic falsas aceusationes proferrent, intuen-
tes eum omnes, qui sedebant in consilio, trucu-
lentos in eum oculos defigentes, ira repleta super-
cilia in eum vibrantes, ipso aspectu perterrefacere
athletam conantes, in improbitate sua propheti-
cum oraculum adimplentes : Considerat pecca-

tor justum, et querit mortificare eum : Intuen-
iderunt faciem ejus tam-

tes in eum omnes, ὧἱ
quam faciem angeli. Gaudium quippe martyru
efficiebat. ut

subeundi ante ex ore prosiliens,

a Morel. οὐ δια έχεσθαι. Iu Reg. et Savil. οὐ deest.

E

-—

SPURIA.

θέτου χηρύττει " οὐχ ἠρυθρίασε τῶν πρεσθυτέρων τὴν
ἀξίαν, οὐχ ἐδειλάνθη τῶν γραμματέων τὰ πλήθη, ἀλλ᾽

»
26) ΣΕΥ T k M ^ eoo
€ «X60 Une χατὰ τοῦ τόπου XO του νομου.

Καὶ μάθετε αὐτοῦ τῶν λόγων τὴν πεῖραν. Ἀχηχόα-
μὲν γὰρ αὐτοῦ λέγοντος, ὅτι Ἰησοῦς ὃ Ναζωραῖος xa-
ταλύσει τὸν τόπον τοῦτον, χαὶ ἀλλάξει τὰ ἔθη, ἃ πα-
ρέδωχεν Suiv MoücZc. Νεχρὸν ἡμῖν ἐπαπειλεῖται
Δεσπότην, τεθνεῶτα ἡμῖν ἐπαγγέλλεται Κύριον. Ἴη-
σοὺς ὃ Ναζωραῖος ἀναστήσεται, xol καταλύσει τὸν
τόπον τοῦτον. Ἐφαντάσθη, φησὶν, οὗτος ὃ νεανίας"
ἤγνόησε τοῦ περιδοήτου ναοῦ τὴν τέρψιν" διέλαθον
αὐτὸν τῶν ἐν αὐτῷ τελεσθέντων oi πόνοι. Ἣ Σολο-
μῶντος σοφία τοῦτον διέγραψε τὸν οἶχον σύμμαχον
ἔσχεν ὃ σοφὸς τὴν ἄνωθεν χάριν" πολλοὺς ἀγῶνας dy
τῇ χτίσει ὑπέμεινε τοῦ ἔργου * χαὶ ὀγδοήχοντα μὲν χι-
λιάδες ἐλατόμουν ἐν τῷ ὄρει" ἑύδομήχοντα δὲ χιλιά-
δες ἐξέτεμνον τὸ ξύλον " τριάκοντα χιλιάδες παρε-
χόμιζον τὸν λίθον: τρισχίλιοι ἑξαχόσιοι ἐπεστά-
τοὺν τῷ ἔργῳ" φιλότιμον χεῖρα τῷ ἱερῷ ἐπεξ-
ἔτεινε, xal ἐν τεσσαράχοντα xot ἕξ ἕτεσι μόλις ἠδυνήθη
χατασχευάσαι τὸ ἔργον" καὶ οὗτος λέγει, ὅτι Ἰησοῦς ὃ
Ναζωραῖος καταλύσει τὸν τόπον [τοῦτον]᾿ χαὶ οὐ μό-
νον τοῦτο, ἀλλὰ xol ἀλλάξει τὰ ἔθη, ἃ παρέδωχεν
ἡμῖν Μωῦσῆς. Τὸ πανάγιον σάδδατον ὕπ᾽ ἐχείνου
χκαταλυθήσεσθαι λέγει" τὴν ἔννομον περιτομὴν ὑπὸ
τοῦ Ναζωραίου ἀνατραπήσεσθαι ἀπεφήνατο " τὰς νεο-
υηνίας ἡμῶν ὡς εὐτελεῖς παραγράφεσθαι λέγει" τῶν
σχηνοπηγιῶν τὴν τέρψιν τὸν éx Μαρίας *o0 διαδέ-
χεσθαι χηρύττει " τὰς θυσίας ἡμῶν ἀπροσδέχτους
παρὰ τῷ Θεῷ εἶναι φαντάζεται " τοὺς ῥαντισμοὺς καὶ
τὰ συνήθη χαθάρσια τὸν θανόντα ἀνατρέψαι ἀποφαί-
νεται. Τίς τοιγαροῦν οὐχ οἷδε τοῦ Ναζωραίου τὸ τέ--
λος; πότε δὲ θνητὸς τοὺς ζῶντας ἀμύνασθαι δύναται;
Ησαΐας ἐπρίσθη, xol οὐδαμοῦ ὃ τὰς δίχας εἰσπράτ-
των Ἱερεμίας ἐπνίγη, xoi ἐπεξελθεῖν οὐχ ἠδυνήθη -
ὃ Ναθουθὲ λίθοις ἀνηρέθη, χαὶ οὐδαμοῦ ὃ ἔχδικος
τούτου " Δαχαρίας ἐσφάγη; καὶ μένομεν ἕως τῆς δεῦρο
ἀνέγκλητοι * xal τοῦ Ναζωραίου θανόντος ὑπέρμαχος
ἵσταται οὗτος. ὡς κριτὴν ἥμῖν τὸν νεχρὸν; ἐπαπει-
λεῖται: Ὡς δικαστὴν τὸν ἐν τύμύῳ χαταγγέλλεται
πλανώμενος. Εἶτα τούτων οὕτω Ψψευδὴ χατηγορούν-
τῶν, ἀτενίσαντες εἰς αὐτὸν πάντες οἱ καθεζόμενοι ἐν
τῷ συνεδρίῳ, βλοσυρὸν ὄμιμα κατ᾽ αὐτοῦ ἐκπέμψαντες,
ὄφρυας ὀργὴ μεμεστωμένας xa. αὐτοῦ ἀχοντίσαντες,
ἐξ αὐτῆς τὴς θέας βουλόμενοι ἐχπλῆξαι τὸν ἀγωνι-
στὴν, ἐν τὴ ἑαυτῶν κακίᾳ τὸ προφητιχὸν πληροῦντες
λόγιον * ἹΚατανοεῖ ὃ ἁμαρτωλὸς τὸν δίκαιον, καὶ ζητεῖ
τοῦ θανατῶσαι αὐτόν. ᾿Ατενίσαντες εἷς αὐτὸν πάντες
εἶδον τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡσεὶ πρόσωπον ἀγγέλου.
'H γὰρ περὶ τὸ μαρτύριον χαρὰ προεχπηδῶσα τῆς
ὄψεως, ἀγγελιχὰς τῷ νεανίᾳ περιήστραπτε χάριτας.
Καὶ διὰ τί τὸ πρόσωπον ἀγγέλου ; “να πληρωθῇ ὃ

IN S. STEPHANUM
DW. m E "^ € 51. m" 5 , Y
λόγος τοῦ Χριστοῦ , ὃν εἶπεν - "Ev τῇ ἀναστάσει οὔτ
- n! M E. 4
γαμοῦσιν, οὔτε γαμίσχονται" ἀλλ᾽ εἰσὶν ὡς ἄγγελοι οἵ
-" - e mE X 3 ,
ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Οὕτως ἔλαμψαν Μωῦσῆς καὶ ᾿Ηλίας
- , e e J 25 7
ἐν τῷ ὄρει. ὅτε συνελάλουν τῷ Ἰησοῦ, ὥστε ἰδόντας
- te P
τοὺς μαθητὰς πεσεῖν ἐπὶ πρόσωπον * οὕτω μέλλουσιν
E] , / e N/ 5» Ὁ λεί ἔχη Π
ἐχλάμπειν πάντες οἵ δίκαιοι ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πα-
M 4 ud Ἢ , E]
τρός. KiOov τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡσεὶ πρόσωπον ἀγ-
Ju E e er
γέλου. Eimc δὲ 6 ἀρχιερεὺς, Εἰ ἄρα ταῦτα οὕτως
; 'á , τ
ἔχει; Ὦ λόγοι ὑποχρίσεως ἀνάμεστοι: ὦ ῥήματα
d PEE m cr
ἐστολισμένα ἐπινοίᾳ καὶ φθόνῳ. Ei ἄρα ταῦτα P οὕτως
5 ^ -3 * ,
ἔχει; ᾿τόλμησας, φησὶν, ὦ ἄνερ, τὸν νομοθέτην &vu-
a x. A 5 - c [/
ὁρίσαι Μωῦσέα; εἰ &px τῷ Θεῷ ἀντεστράτευσας
D , E) ,
ἀντίθεον ; εἰ χατὰ τοῦ παναγίου ἀνερυθριάστως ἐλάλη-
τ , » 5
σας τόπου; εἰ τὸν Ex Θεοῦ δοθέντα νόμον ἄχυρον ci-
Ey H , Y
ναι ἐφαντάσθης: si τὸν Ναζωραῖον ἐναλλάττειν τὰ
1 £t , | , ΩΣ c dd
Μωῦσέως ἐνόμισας ; Μεγάλων χαχῶν ἑαυτοῦ πρόξενος
, ΡΥ c / LÀ ^
ἐγένου. Εἶτα πρὸς τοῦτα Ó πρωτόμαρτυς ᾿Ανδρες
' , 5g» c
ἀδελφοὶ xol πατέρες, ἀκούσατε. '"Ejéco, φησὶ, πᾶσα
, E x
τέως ἡλικία τὴν προσήχουσαν ἑχάστῳ τιμήν. Ἄνδρες
M , , ,
ἀδελφοὶ χαὶ πατέρες, ἀχούσατε. ᾿Αχούσατε, οὗ λέγω,
, bh 7 ,
πείσθητε- τὸ γὰρ ἄπιστον τῆς ὑμετέρας ἔπίσταμαι
, ^ , 3 , € ^ m» NY X, f
γνώμης" ἀλλ᾽, ᾿Αχούσατε. 'O Θεὸς τῆς δόξης ὥφθη
m» Y - 3 M 5 τ / ,
τῷ πατρὶ fjv AGpakp. ἐν τῇ Μεσοποταμίᾳ. Οὐχ
eo € —— , οτω ^
ἐν τὴ ᾿Ἱερουσαλὴμ., οὐχ ἐν τῷ περιδοήτῳ ναῷ, ἀλλ᾽,
Ἔν τῇ Μεσοποταμίᾳ, ὅπου χατείδωλος ὑπῆρχεν ὃ
c^ D e
χῶρος, ἔνθα ἀθέοις ἣ πατρὶς συνεπνίγετο᾽ ἐν τῇ Me-
3 d / / yo ΄
σοποταμία, ὅπου ξοάνοις ἀνεπέμπετο σέδας, ὅπου ξύ--
, » -
λοις χαὶ λίθοις τὸ πανάγιον ἐνετίθεσαν ὄνομα, ἐχεῖ
» c9 y L4 ^ M ch , ^ /, , «ὦ
αὐτῷ exon. δει γὰρ ὅτι ἐν ἀκάνθαις γίνεται ῥόδον,
M , M 3 - € cr
xat μέσον ζιζανίων εὐγενὴς ἀνατελεῖ σῖτος " ὥσπερ ὃ
/, ^y 5 e 5 , , τ yp bj a
πολύαθλος Ιὼβ ἐν τῇ ἀσώτῳ χώρᾳ τῇ Αὐσίτιδι ὡς
; ;
δόδον ἐν ἀχάνθαις ὥφθη, χαὶ ὡς χρίνον ἐν τριδόλοις,
cT D , y^ €-
xal ὡς φωστὴρ ἐν τῷ σχότει τῆς ἀγνοίας ἔλαμπε ταῖς
ἀρεταῖς, καὶ ὡς πύργος ἐν χαταστροφῇ ἦν πάσαις ταῖς
ΝΜ c N M
ἄνω δυνάμεσιν εὔδηλος, ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανὸν τὰ κατορ-
, * , T ld $
θώματα ἐπαύξων, ἀπὸ βάθους εἰς ὕψος τῆς διχαιοσύ--
λ X 7, ! E] M 2, 0
νης τοὺς χαρποὺς ἐχπέμπων " ὅθεν ὀσφρανθεὶς * αὐτῶν
ἈΝ ' e Te
6 Θεὸς τὸν καρπὸν, ὡς xai τοῦ Νῶε μετὰ τὸν κατα-
,ὔ 5 / M , 32 M 5 ^,
χλυσμόν (᾿Ὡσφράνθη γὰρ Κύριος ὀσμὴν εὐωδίας),
2 , c vo»
ἐμαρτύρει τῷ ἰδίῳ θεράποντι" ἰδοὺ ἄνθρωπος δίχαιος,
/ N τ
ἀληθινὸς, θεοσεδὴς, ἀπεχόμενος ἀπὸ παντὸς χκαχοῦ,
D ER - τὸ € T IN
πρὸ τοῦ νόμου τὰ τοῦ νόμου πληρῶν ἔχων γὰρ τὸν
ν - - CER 1
ἔμφυτον νόμον, οὐκ ἐδεήθη τοῦ γραπτοῦ" γνωστὰ γὰρ
τ τ ES y M 5 7,
τῷ Θεῷ ἀπ᾽ αἰῶνος πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ. Εἶτα λέ-
LI ι
Ε ἀδεε Ξ Ξχθε τὸ ἘΞ
γξι πρὸς τὸν A6oadp: "Ἔξελθε éx τῆς γῆς σου,
M bh M b bed
χαὶ ἐχ τῆς συγγενείας σου, x«i δεῦρο εἰς γῆν,
^ RÀ "^" /* ΜΈΣ ^ 2 c c 7
ἣν ἄν σοι δείξω. Ἔξελθε &x τῆς γῆς σου. Τί,
M p c^ ,
φησὶ, πολύθεος χώρα τὸν τῶν ἐθνῶν περιέχει πα-
/ , Y B L XD
τέρα ; τί χατείδωλος πατρὶς περιέχει τὸν mpo-
, e ^ D c M
πάτορα τοὺ ἔθνους : Ἔξελθε éx τῆς γῆς σου, xoi ἐχ
c D" , M
τῆς συγγενείας cou. Δυσχερῆ;, ὡς ἐν ἀϑθρωποις, τὰ
, m 7 7 , M
προσταττόμενα τῷ πατριάρχῃ. Κατάλιπε, φησὶ, πα--
/ Ej 2i - qu. P τὰ m.
τρίδα, ἄφες ὅλον τὸ γένος, ἀπόταξαι τῇ γῇ ἐν ἣ ἐγεν-
46 L 1-6 M Y Lac hl ior $ 53M
νήθης, χωρίσθητι πατρὸς xai τεχούσης. ᾿Αλλ’ οὐδὲν
, E , ΄ * L
τούτων τὸν πατριάρχην * παρεσάλευσεν * οὐχ ἐλογί-

b Reg. οὕτως ἔχει. μεγάλων ρησὶ χαχῶν ἄξια τὰ ὑπὸ τοὺ-
* , ^ 5 5 [j * , * ,
τῶν ἀξγόμενα᾽ ἄξιχ θανάτου τὰ ὑπὸ τούτων νυνὶ χηρυττό-
μξνκ. εἰ ἄρα ταῦτα οὕτως ἔχει, ἐτόλμησας.

655

C angelica grati: ex adolescente splendor emicaret.
Quare vero faciem angeli? Ut adimpleretur sermo

PROTOM. SERMO.

Christi quem dixerat : / resurrectione neque du- Matth. 22.
cunt uxores, neque nubunt, sed sunt sicut ange- 30.

li in ccelis. Yta refülserunt Moyses et Elias, dum au. i7.
6.

in monte cum Jesu loquerentur, sic ut. discipuli,

cum eos vidissent, in faciem ceciderint : ita. fu- Ibid 33.43.

turum est ui justi omnes in regno Patris effulgeant.

l'iderunt faciem. ejus sicut faciem. angeli. Di- 4.4.6. i5.

xit autem princeps sacerdotum : Si hec ita se
habent ? O plenum hypocrisis sermonem! o verba

fraude invidiaque velata! Si /ec ita se habent? τρια. 7.

Ausus es, inquit, o homo, ignominia legislatorem
Moysen afficere? num alium quemdam deum Deo
tamquam in acie opposuisti? num adversus locum
sanctissimum es impudenter loquutus? num ex
Deo datam legem irritam esse imaginatus es? num
ea que Moysis sunt, Nazarenum immutaturum
censuisti? Magnorum übi malorum auctor es fa-
ctus. Tum ad hic protomartyr :
patres, audite. Omni stati interim, inquit, honor
cuique conveniens deferatur. 7 τὶ fratres et pa-
tres, audite. Judite, non dico Credite: novi si-
quidem vestre mentis incredulitatem ; sed, /Zu-
dite. Deus glorie apparuit patri nostro Abra-
he cum essetin Mesopotamia. Non in Jerusalem,
non in illo celebri templo, sed, 7n Mesopotamia,
ubi deditus idololatrie locus erat, ubi regio im-
piorum ceetibus opprimebatur : in Mesopotamia,
ubi sculptilibus cultus exhibebatur, ubi sanctissi-
mum Dei nomen lignis ac lapidibus indebatur, 11-
lic apparuit ei. Sciebat. enim. inter spinas rosas
nasci, et in medio zizaniorum genuinum triticum
germinare : quemadmodum ille multarum palma-
rum victor Jobus in luxuriosa regione Ausitide
tamquam rosa Inter spinas apparuit, tamquam li-
lium inter tribulos, tamquam lampas in tenebris
ignorantiz, virtutibus relucebat, et tamquam tur-
ris in expugnationis cunctis supernis virtntibus
insignis ac notus erat, a terra in celum praeclara
facinora adaugens, a profundo in sublime justitiz
fructus emittens : unde fructum eorum Deus odo-
ratus, sicut et illum Noe post diluvium (Odora-
tus enim est Dominus odorem. suavitatis), fa-
mulo suo testimonium dicebat: Ecce homo justus,
verax, colens Deum, abstinens ab omni malo, qui
ante legem ea qua sunt legis adimplet : cum enim
habeat insitam natura legem, scripta non indiget :
nota enim Deo sunt a seculo omnia opera ejus.
Deinde ad. Abraham dicit : Exi de terra tua, et
de cognatione tua, et veni in terram, quam
monstravero tibi. Exi de terra tua. Cur, inquit,
regio, cui multi sunt dii, gentium detinet patrem ?
cur idololatrie dedita patria progenitorem deti-
B net gentis? Exi de terra tua, et de cognatione

D

* [Savil. conj. αὐτοῦ.]
? Sic Reg. Editi περιεσάλευσεν,

Gen

12.

I

Firi fratres et Ibid. v. 2.

I:

Matth.1.1.

656

tua. Difficilia sunt, si condibonem humanam
spectes, quz patriarchz i immperantur. Patriam, in-
quit, derelinque : totum genus dimitte : terrae in
qua natus es, renuntia : a patre et matre se-
jungere. Verum nihil horum patriarcham pertur-
bavit : non secum ipse lamquam mortalis reputa-
vit, Incerta, inquiens, nihi, qui apparuit, pro-
mittit : instabilia iste pollicetur. Ergone qui sunt
in manibus, derelinquam, et invisibilia consecta-
bor? qui ante pedes sunt, dimittam, et quie
incerta sunt, appetlam? At nihil horum pater gen-
tium cogitabat : sed jussus separationi est. assen-
sus : mandata acciprebat, et incerta quzerere de-
siderabat : siquidem fides hane in ipso cupi-
ditatem accendebat. Nam cum ea, que pro-
missa erant, perfecte intelligeret, vehementius,
excessum e patria accelerabat. Exi enim, inquit,
de terra tua. Ex femoribus tuis, ex te secundum
carnem sum nasciturus. Nihil itaque tibi polliceor:
solum enim sufficit, ut meus pater appelleris.
Liber generationis ' Jesu Christi filii David,
filii 4 braham. Deinde postquam ea que Abrahz:
acciderunt, narravit, una scilicet audita Dei voce
paruisse, illum vocanti, servitutem seminis ejus
prodixisse, ac foreut quadringentis annis in /Egy-
pto servirent, et ex illa necessitate Dei dextera li-
berarentur, illique circumcisionis testamentum de-
disse, subjicit deinde mirabilem Isaac partum,
fuisseque ab ipso, prout. imperatum erat, octavo
die circumcisum. Commemorat preterea Jacob
etiam generationem ex Isaac, et duodecim patriar-
charum Jacob parentem esse factum. Gommemo-
rat et germanorum invidiam adversus Joseph, ut-
que fuerit a. fratribus venditus in. /Egypto, et
invenerit gratiam et sapientiam apud regem JEg y-
pti, ac post servitutem dominus sapiensque sit fa-
ctus. Commemorat etiam per universum pene or-
bem terrarum exortam esse famem, Chanaan
propter inopiam cibariorum sua carissima pignora
tradidisse, cum gloria seipsum Joseph germanis
suis manifestasse, patriarcham Jacob in Jgypum
Joseph accersivisse, in. septuaginta quinque ani-
mabus illuc Jacob descendisse, multiplicatum
esse in immensum Israel in /Egypto, et alterum
regem surrexisse, qui Joseph non noverat, eumque
cireumvenientem. Ísraclis gentem afflixisse, ac
masculos infantes expositos Nilo flumini tradidis-
se. Narrat autem Moysis quoque legislatoris or-
tum, utque fuerit a. parentibus inclusus theca
et projectus, utque sustulerit eum filia regis Pha-
raonis, utque omni ."Egyptiorum sapientia fuerit
eruditus, ac potens in verbis et operibus factus sit,
utque post annum quadragesimum ad visitandam
gentem Pg g et ut Israélitam injuriam. pa-
tientem. viderit, /Egyptiumque sit ultus, utque
litigantibus Isradlitis consuaserit amicitiam copu-
lare, utque eum contumelia affecerit. gentilis

b Reg. μὴ χατανοῶν τολμῆσαι, errore manifesto.

»

E

SPURÍA.

-
2

caro χαθ᾽ ἑαυτὸν, oid γε θνητὸς , ἀδηλά μοι, φησὶν,
ὃ ὀφθεὶς ὑπισχνεῖται * ἀδέῤδαια ἐπαγγέλλεται οὗτος.
Καταλίπω τοίνυν τὰ ἐν χεραὶ, χαὶ τὰ ἀόρατα μετα-
διώξω ; ; ἀφιῶ τὰ ἐν ποσὶ, xa τὰ ἄδηλα ποθήσω; Ἀλλ᾽
οὐδὲν τούτων ὃ πατὴρ τῶν ἐθνῶν uo ἀλλὰ
προσετάγη, χαὶ τῷ “ωρισμῷ συνετίθετο: ντολὰς
ἐλάμόδανε, xol τὰ ἀδ δηλα ζητεῖν ἐπεποόθει. SEM γὰρ
αὐτῷ τοῦτον ἀνέκαιε τὸν ἔρωτα. Τὰ γὰρ ἐπαγγελλό-
μενα τελείως χατανοήσας, πλέον πρὸς τὴν ἔξ ἔξοδον τῆς
πατρίδος ἐσπούδαζεν. Ἔξελθε γὰρ, φησὶν, ἐχ τῆς γῆς
σου. 'Ex τῶν μηρῶν σου μέλλω ; &x σοῦ κατὰ σάρχα
γεννᾶσθαι. Οὐδέν σοι τοιγαροῦν ὑπισχνοῦμαι" ἀρχεῖ
σοι γὰρ μόνον, ἵνα πατήρ μου χρηματίσης. Βίόλος
γενέσεως ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ υἱοῦ Δαυὶδ, υἱοῦ Ἀδραάμ.
Zia τὰ χατὰ τὸν Ἀδραὰμ. ὃ διηγησάμενος ; ὅτι pu
φωνῇ Θεοῦ € ὑπήχουσε χαλοῦντος, ὅτι προεῖπε τὴν τοῦ
σπέρικατος αὐτοῦ δουλείαν, χαὶ ὅτι τετραχοσιοστὸν ἐν
Αἰγύπτῳ δουλεύσουσιν ἐ ἔτος, καὶ ὅτι τῇ δεξιδὶ τοὺ εοῦ
λυτρωθῶσι τῆς ἀνάγχης, xo ὅτι ἔδωχεν αὐτῷ 7 περιτο-
μῆς διαθήχην, λέγει. λοιπὸν τὸν τοῦ ᾿Ισαὰχ παράδοξον
τόχον, χαὶ ὅτι τὴ ὀγδόη αὐτὸν περιέτεμε, χαθὼς προσ-
ἐτάχθη. ct "λέγει χαὶ τὴν τοῦ "uxo £x. τοῦ ᾿Ισαὰχ
γένεσιν, χαὶ ὅτι ὃ ᾿Ιακὼδ ὃ δώδεχα πατριαρχῶν πατὴρ
ἀνεδείχθη. Λέγει χαὶ τὸν φθόνον πρὸς τοῦ Ἰωσὴφ τῶν
συγγενῶν, χαὶ τὴν πρᾶσιν͵ αὐτοῦ τὴν ὑπὸ τῶν PD ελ-
φῶν ἐν Αἰγύπτῳ, Xa ὅτι εὗρε χάριν xat σοφίαν παρὰ
τῷ βασιλεῖ τῆς Αἰγύπτου , χαὶ ὅτι μετὰ τὴν δουλείαν
χύριος xa σοφὸς ἀνεδείχθη. “Λέγει xa, ὅτι λιμὸς καθ᾽
ὅλου, ὡς εἰπεῖν, ἀνεδείχθη τοῦ χόσμου, χαὶ ὅτι Χαναὰν
τῇ ἀπορίᾳ τῶν βρωμάτων τὰ οἰχεῖα φίλτατα προεδί-
δου, χαὶ ὅτι ἐν δόξη ἕνε εφάνισεν ἑαυτὸν Ἰωσὴφ τοῖς
ἰδίοις τ τυ xoi ὅτι μετεχαλέσατο Ἰωσὴφ ἐν
Αἰγύπτῳ lox τὸν πατριάρχην; χαὶ ὅτι ἐν ἑόδο-
μήχοντα πέντε ψυχαῖς ὃ dox» ἐ ἐχεῖσε χατῆλθε, χαὶ
ὅτι ἐπληθύνθη ᾿Ισραὴλ εἰς ἄμετρον. ἐν Αἰγύπτῳ , xat
ὅτι ἕτερος ἀνέστη βασιλεὺς, τὸν ᾿Ιωσὴφ ἀγνοήσας,
χαὶ ὅτι κατασοφισάμενος τὸ τοὺ ᾿Ισραὴλ ἐχάχωσεν
ἔῦνος, χαὶ ὅτι τὰ | ἄῤῥενα βρέφη ἔχδοτα παρέ ἔπεμπε
τῷ Νείλῳ ποταμῷ. Λέγει δὲ xo τὴν γένεσιν Μοὺῦ-
σέως τοῦ νομοθέτου, χαὶ ὅτι παρὰ τῶν γονέων ἐν «7j
θήχῃ ἐῤῥίφη , xo ὅτι ἀνείλετο αὐτὸν f, “θυγάτηρ Φα-
ραὼ τοὺ βασιλέως, χαὶ ὅτι πάσῃ τῇ τῶν Αἰγυπτίων
ἐπαιδεύθη σοφίᾳ, καὶ ὅτι δυνατὸς ἐ ἐν λόγοις ἐδείχθη
χαὶ ἔργοις, χαὶ ὅτι μετὰ τὸ τεσσαραχοστὸν ἔτος
ἀνῆλθεν sic ἐπίσχει ιν τοῦ ἔθνους, χαὶ ὅτι εἶδεν
᾿Ισραηλίτην ἀδικούμενον, xa ἠμύνατο τὸν Αἰγύπτιον,
χαὶ ὅτι μαχομένοις Ἰσραηλίταις συνεθούλευσε φιλιά-
σαι, χαὶ ὅτι ὑόρίσθη παρὰ ὁμοέ! ἔθνους, ὡς ἐργασάμε-
γος φόνον ; καὶ ὅτι ἔφυγεν. εἰς γἣν 1 Μαδιὰν διὰ τοῦτον
τὸν λόγον , χαὶ ὅτι ἐχεῖ δύο υἱῶν πατὴρ ἀνεδείχθη,
καὶ ὅτι ἄγγε sÀog αὐτῷ ἐν τῷ ὄρει Σινᾷ ὥφθη, χαὶ
ὅτι εἶδε πυρὸς χαὶ βάτου ἄμαχον φιλίαν, χαὶ ὅτι qu-
γῆς οὐρανόθεν ἐπήχουσε θε είας, χαὶ ὅτι σύντρομος ἐγέ-
νετο μὴ "τολμῶν χατανοῆσαι τὸ θαῦμα, 7 καὶ ὅτι ἐχε-
λε εύσθη τῶν οἰκείων ποδῶν λῦσαι τὸ ὑπόδημα, χαὶ ὅτι
τὸν τόπον ἐν ᾧ ἔστη, γὴν ἤχουσεν ἁγίαν, χαὶ ὅτι μετὰ
σημείων τὸν λαὸν ἐξήγαγεν ἐξ Αἰγύπτου͵, xol ὅτι διὰ

IN S. STEPHANUM

€ M

τῆς ἐρυύρᾶς, ὡς διὰ τῆς ξηρᾶς, τὸν Ἰσραὴλ ἐστρατή-
γησε. Λέγει δὲ χαὶ ἐν τῷ ὄρει τῶν ἀνόμων εἰδωλο-
λατρείαν, ὅτι οἵ τῆς θαλάσσης ὁδοιπόροι μόσχῳ mago
μοίωσαν τὸ θεῖον, ὅτι τῷ εἰδώλῳ τὰς κατ᾽ Αἰγυπτίων
ἀνέθηχαν νίκας. Λέγει αὐτοῖς xol τὴν ἐν )αδυλῶνι
αἰχμαλωσίαν τοῦ ἔθνους, xal τὴν τοῦ Δαυὶδ παρὰ τῷ
Θεῷ εὐχρέστησιν, ὅτι εὗρε χάριν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ,
χαὶ πατὴρ Χριστοῦ ἐχρηματίσθη. Λέγει δὲ καὶ τὸν
ὑπὸ Σολομῶντος οἶχον χτισθέντα, χαὶ Oct ὃ Θεὸς ἐν
χειροποιήτοις obx αὐλίζεται τόποις. Οὕτω τοιγαροῦν
διεξελθὼν τὰς τῶν πατέρων ἱστορίας, λαύδὼν εἷς
συνεργίαν τὸ ἅγιον Πνεῦμα, τῶν xav αὐτῶν λοιπὸν
ἀπάρχεται ὕδρεων, καί φησι" σχληροτράχηλοι, ἀκαμ.-
πεῖς xal ἀδάμαστοι" ποία γὰρ ὀδύνη τὸν ὑμέτερον
ἔχαμψεν αὐχένα; ποία ἀνάγχη τὸν ὑμέτερον ἔχλινε
τράχηλον; οὐχὶ τετραχόσια ἔτη Φαραὼ ἐν Αἰγύπτῳ
ἐδουλεύσατε ; οὐχὶ ὄγδοον buc ἔτος ὃ Συρίας βασι-
λεὺς Χουσαρσὰθ εἰσεχτήσατο; οὐχ ὀχτωχαιδέχατον
ἔτος ὑπὸ τὴν τῶν Μοαδιτῶν γεγόνατε βασιλείαν; οὐ
πάλιν εἴχοσιν ὑπὸ τῶν Χαναναίων ἐδουλώθητε χρό-
vouc ; οὐχ ἕόδομον ἔτος αὖθις πάλιν Ναδιανίταις ὕπε-
χύψατε; οὐχὶ πάλιν ὀχτωχαιδέχατον ἔτος ὑπὸ "Ap
υωνιτῶν ἐχυριεύθητε ; οὐχὶ τοῖς Φιλιστιεὶμ. τεσσαρά-
χοντα ὑπείξατε ἔτεσιν ; οὐχὶ ἑόδουμήχοντα τοῖς BaGu-
λωνίοις ἐδουλεύσατε ; οὐχὶ Σαλμανασὰρ ὑμᾶς εἰς τὰ
ὄρη μετῴχισε Χαλδαίων ; χαὶ οὐδαμοῦ ἀνάγχη μετα-
Θάλλουσα τὰς γνώμας ὑμῶν ; Σχληροτράχηλοι, οὺς
6 χόφινος οὐχ ἐδάμασεν Αἰγύπτου, οὺς οὐχ ἐμάλαξε
τῶν ἀχύρων τὸ ἄχθος, οὺς οὐκ ἔκαμψε τῆς πλινθουρ-
γίας f, βία. Eizo, τούτων τῶν φωνῶν ἐπαχούσαντες,
᾽᾿Εχθαλόντες αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως ἐλιθοδόλουν. "Ev0x
τὸν βασιλέα ἐσταύρωσαν, ἐχεῖ χαὶ τὸν στρατιώτην
βάλλουσι λίθοις. Καὶ ἐχύαλόντες αὐτὸν ἔξω τῆς πό-
λεὼς ἐλιθοδόλουν. ᾿Αλλὰ χαὶ μετὰ λίθων βολὰς ὃ
ἀγωνιστὴς ἀνεδέξατο νίκας, xoi τοιαύτῃ φωνῇ πρὸς
τὸν χτιστὴν ἐχέχρητο: Κύριε Ἰησοῦ, δέξαι τὸ πνεῦμά
μου. Κύριε Ἰησοῦ, ὃ γνώμη Πατρὸς ἀναδεξάμενος
πάθος, ὃ βουλῇ τοῦ τεχόντος θάνατον ὑπομείνας, δέξαι
τὸ πνεῦμά μου. Χώρισον λοιπὸν τοῦ σώματος τὴν
Ψυχὴν, τὴν ἀσώματον μετάστησον, δέξαι τὸ πνεῦμα
μου ἀρεταῖς χατεστεμμένον παντοίαις, δέξαι τὸ πνεῦ-
μά μου" Ἵ ὃν γὰρ δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετή-
prx διὸ αἰτοῦμαι, δέξαι τὸ πνεῦμά μου. Ev ὅσῳ γὰρ
περίχειμαι τὸ φθαρτὸν σῶμα, δειλιῶ " ἐν ὅσῳ φορῶ
τὴν γηΐνην σάρχα, φοδοῦμαι, μὴ μετὰ πόνους ἀπο--
λέσω τοὺς πόνους " ἰλιγγιῶ, μὴ μετὰ πάλην ἀστεφά-
νῶτος μείνω, μὴ] μετὰ τοὺς ἀγῶνας ἀπολέσω τὰ βρα-
Οεῖα. Δέξαι οὖν τὸ πνεῦμά μου. Πενθήση λοιπὸν ὃ
διάόολος, ὡς ἀπολέσας τὴν νίκην " θρηνήση ὃ ἀρχέ-
χαχος, ὡς πρὸς θνητὸν μὴ ἐξισχύσας ὀδυρέσθωσαν ol
ἀσώματοι, ὅτι οἱ ἐν σώματι γελῶσι τὰ πάθη. Δέξα!:
τὸ πνεῦμά μου. Θεὶς δὲ τὰ γόνατα, ἔκραξε φωνὴ με-
γάλη, Κύριε, μὴ στήσης αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην.
Καὶ ἵνα μάθης, ὅτι μετὰ σπουδῆς εὔχεται, οὐχ ἁπλῶς
εὔχεται, ἑστὼς καὶ χατανευόμενος, ἀλλὰ θεὶς τὰ γό-
νατα, εἶπε μετὰ κατανύξεως, μετὰ πολλῆς συμπα-
θείας - Κύριε, μὴ στήσης αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην.
Kot ταῦτα εἰπὼν ἐκοιμήθη. “Ὕπνος γὰρ τοῖς δικαίοις
ὃ θάνατος, ἀνάπαυσις τοῖς σοφοῖς ἣ νέχρωσις. Διὰ
τοῦτο γὰρ ὕπνος ὃ θάνατός ἐστιν, ἵνα ὥσπερ ἐχ χάρου

PROTOM. SERMO. 657
ipsius, quasi cedem patrasset, utque propter hoc
verbum in terram Madian fugerit, ibique duum
liberorum pater sit factus, utque angelus ipsi in
monte Sina apparuerit, et ignis ac rubi pacifi-
cam viderit amicitiam, vocemque divinam de
cxlo lapsam exaudierit, quodque tremefactus
non ausus fuerit considerare miraculum, et jussus
fuerit pedum suorum solvere calceamentum, ac
locum in quo erat, terram esse sanctam audive-
rit, quod cum signis eduxerit populum ex /Egy-
pto, et per mare Rubrum quasi per aridam Israe-
lis copias imperator traduxerit. Commemorat
autem et iniquorum idololatriam in monte , cum
illi maris viatores numen vitulo assimilarunt , et
ab /Egyptiis reportatas victorias idolo acceptas

p retulerunt. Commemorat ipsis et captivitatem gen-

tis in Babylone, utque acceptus Deo fuerit David ,
quoniam imvenit gratiam ante Deum, et Christi
pater est nuncupatus. Commemorat et zdificatam
domum a Salomone, Deumque in locis manufactis
non diversari. Postquam igitur patrum historias
ita percurrit , Spiritu sancto sibi n auxilium asci-
to, probris eos increpare deinceps aggreditur, ait-
que : Duri cervice, inflexibiles atque indomiti :
nam quia tandem zrumna collum vestrum infle-
xit : qui calamitas vestram cervicem inclinavit?
nonne Pharaoni quadringentos annos in /Fgypto
servistis? nonne octo vos annos Chusarsat, rex
Syriz , sub ditionem suam subjunxit? nonne octo-
decim annis subditi Moabitarum regno fuistis?

(; nonne rursus annos viginti Chananeorum seryitu-

tis jugum tulistis? nonne iterum septem annis
Madianitis paruistis? nonne rursus octodecim an-
nis subacti ab Ammonitis fuistis? nonne Philistim
annis quadraginta dicto audientes fuistis? nonne
septuaginta Babyloniorum servitio mancipati fui-
stis? nonne Salmanazar ad incolendos montes vos
transtulit Chaldzorum? neque vestras umquam
mentes ulla calamitas immutavit? Duri cervice,
quos /Egypti cophinus non edomuit , quos palea-
rum onus non emolliit, quos conficiendorum late-
rum violenta necessitas non inflexit. Tum vero ,

auditis vocibus istis, EJicientes eum extra cipi- Act. 7.

tatem. lapidabant. Uli Regem crucifixerant, 1bi

D lapidibus militem. feriunt. £t ejicientes eum ex-

tra civitatem lapidabant. At enim post lapidum
etiam jactus athleta victoriam exspectabat, et ejus-

modi vocibus Creatorem compellabat : Domine Ibid. v.58.

Jesu, suscipe spiritum meum. Domine Jesu, qui
de sententia Patris passionem subiisti , qui Paren-
Us consilio mortem sustinuisti, suscipe spiritum
meum. Separa deinceps a corpore animam , incor-
poream illam hine transfer , suscipe spiritum
meum omnigenis virtutibus redimitum , suscipe
spiritum meum : Cursum etenim. consummavi,
fidem. servavi : propterea obsecro, suscipe spiri-
tum meum. Quamdiu enim hoc sum mortali cor-
ore circumseptus , pertimesco : quamdiu terrenam

E [DN gesto carnem, reformido, ne post labores
fructus amittam : vereor admodum, ne post lu-

4 ct. 7. 59,

2. Cor. 12.

Gen.t. t.

658

ctam corona privatus remaneam , ne praemia post
agones amittam. Suscipe igitur spiritum meum.
Lugeat deinceps diabolus, ut qui victoriam ami-
serit : lamentetur auctor malorum, ut qui contra
iortalem superior non evaserit : Ingemiscant in-
corporel, quoniam qui in corpore sunt, pas-
siones irrident. Suscipe spiritum meum. Positis
autem genibus , clamavit voce magna : Do-
mine , ne statuas illis hoc peccatum. Atque , ut
cum intelligas cum affectu precari , non perfuncto-
rie precatur stans et inclinatus, sed positis geni-
bus, dixit eum compunctione ac dolore, cum multa
compassione et affectu : Domine , ne statuas illis
hoc peccatum. Et cum hoc dixisset , obdormi-
vit. Somnus enim justis est mors, et requies sa-
pientibus obitus. ldcirco. namque somnus mors
est, ut tamquam ex sopore quodam in resurre-
ctione expergefacti, bonis cternis perfruantur :
quorum bonorum utinam participes fiamus nos
omnes, gratia et intercessione Christi, per quem
gloria Patri in Spiritu sancto paracleto, sicut a
principio, nunc et semper, et in secula szculo-
rum. Ámen.

SPURIA.

τινὸς ἐν τῇ ἀναστάσει διεγερθέντες, τῶν αἰωνίων ἀγα-
θῶν ἀπολαύσωσιν " ὧν γένοιτο πάντας ἡμᾶς μεταλα-
θεῖν, χάριτι καὶ μεσιτείᾳ τοῦ Χριστοῦ, OU οὗ δόξα
τῷ Πατρὶ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ τῷ παραχλήτῳ, ὡς ἀπ’
ἀρχῆς, νῦν καὶ ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀ μήν.

MONITUM '

AD ORATIONEM IN ILLUD,

SUFFICIT. TIBI GRATIAM MEA, zx.

Hanc ut et alias multas Chrysostomo nostro adsceriptas orationes, Severiano adjudicat nuperus qui-
dam. Sed etsi hic quisquis sit. scriptor ferream , ut Severianus, eloquentiam prz se ferat, est. tamen
Severiano longe nugacior, et oratio tam inepta, ut meo Judicio indigna sit quz legatur. Quamobrem non
sine fastidio interpretationem novam Latinam paravi, quia illa, qua Jacobo Beurero auctore circumfere-

batur, paraphrasim sapiebat.

In illud : Sufficit tibi gratia mea : virtus enim ἃ Εἰς τὸ, "Apxet σοι f; χάρις μου" ἣ γὰρ δύναμιίς μου

mea in infirmitate perficitur.

1. Cum Deus hunc raundum tanto, tam con-
cinno ordine ab initio creavit, miracula miraculis
addidit, non legi naturz serviens, sed. vi potesta-
tis suze omnia efformans. Verbi gratia : Zn prin-
cipio fecit Deus celum. et terram. Vides ordi-
nem et consequentiam ? Primo tectum , deinde
pavimentum. Nam, ut dixi, non legi nature,
non arti subditus erat, sed ex potestate operaba-

a Savil. in marg. τεμνόμιενος.

, ^, , το
ἐν ἀσθενεία τελειοῦται.

Ὅτε τὸν παναρμόνιον τουτονὶ κόσμον ἐξ ἀρχῆς
ἔπλαττεν ὃ Θεὸς, θαύματα ἐπὶ θαύμασιν εἰργάσατο,
οὗ νόμῳ φύσεως δουλεύων, ἀλλ᾽ ἐξουσία δυνάμεως
πάντα “᾿τεχταινόμενος. Οἷόν τι λέγω: "Ev ἀρχὴ
ἐποίησεν ὃ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. Εἶδες τάξιν
xa ἀχολουθίαν; Πρότερον τὸν ὄροφον, καὶ τότε τὸ
ἔδαφος. “Ὅπερ γὰρ εἶπον, οὐ νόμῳ φύσεως ἐδούλευεν,
οὐδὲ τάξει τέχνης, ἀλλ᾽ ἐξουσία δυνάμεως. [ἱστήχει

IN ILLUD, SUFFICIT TIBI GRATIA MEA, EIC.

ἢ στέγη; καὶ τὸ ἔδαφος οὐχ ἐφαίνετο ἣ γὰρ δύναμις
τοῦ ἐργαζομένου πάντα διεχράτει. ᾿Ιξρώτησον τὸν
αἱρετικόν" εἰπέ μοι, πῶς ἣ στέγη ἐγένετο, xal τὸ
ἔδαφος οὖχ ὑπέχειτο ; εἰπέ μοι τὸν λογισμὸν, εἰπέ μοι
τὸν τρόπον. ᾿Αλλὰ σιγᾷς, καὶ πίστει σεαυτῷ παρα-
χωρεῖς. Ποίας ἄξιος εἰ συγγνώμης, τὰ μὲν χοσμιχκὰ
χαὶ ἐπίγεια τῇ πίστει σεαυτῷ παραχωρῶν, τὰ δὲ θεῖα
Xo ἐπουράνια περιεργαζόμενος καὶ πολυπραγμονῶν ;
᾿Εποίησε τὸν οὐρανὸν xo τὴν γῆν ᾿ ἐποίησε τὴν γὴν
ἔδαφος, καὶ ὕδατα αὐτὴ ὑπέθηκεν. Εἶδες θεμέλιον τοῦ
οἰκοδομήματος; Ἄνωθεν γῆ, καὶ χάτωθεν ὕδατα. Καί-
τοι γε οἱ οἰχοδόμοι ἑτέρως ἐργάζονται, ἐξαντλοῦσι τὰ
ὕδατα, xal τότε τὸν θεμέλιον χαταύάλλονται. Ὃ δὲ
Θεὸς ἐπάνω τῶν ὑδάτων ἔθηχε τὸν θεμέλιον, ἵνα μὴ
τὴν δύναμιν τοῦ θεμελίου, ἀλλὰ τὴν ἐξουσίαν τοῦ
ἐργαζομένου θαυμάσης. Ἀλλ᾽, ὅπερ ἔλεγον, προσ--
ἔχετε μετὰ ἀχριθείας - φιλοσόφων γὰρ ἅπτομαι λό--
γων. Ὅτε δὴ τὸν παναρμόνιον τουτονὶ κόσμον εἰργά-
ζετο, τὰ μὲν ἄλλα πάντα ἀπὸ μοναδιχῆς ἐποίησεν
οὐσίας. Κἂν ἀσαφὴς ἡ 6 λόγος, ποιήσω αὐτὸν σαφέ-

τερον, ἐὰν προσέχητε. Τὰ μὲν ἄλλα πάντα ἀπὸ μο-
ναδικῆῇς ἐποίησεν οὐσίας, τὰ ἄνω xal τὰ χάτω (xol
γὰρ χόσμος ἐχεῖνος, χαὶ χόσμος οὗτος - δύο οὗτοι
χόσμοι) * ἀλλ᾽ ἕχαστος τῶν γενομένων, ἀπὸ μοναδιχῆς
P οὖν οὐσίας. Οἷόν τι λέγω " τὰ ἄνω πάντα ἀσώματα,
τὰ κάτω πάντα σώματα, τὰ ἄνω νοερὰ, τὰ χάτω ai-
σθητά" τὰ ἄνω ἀόρατα, τὰ χάτω δρατά. Πάντα σώ-
ματα τὰ κάτω, xal οὐρανὸς, xat ἥλιος, καὶ σελήνη,
xo γὴ χαὶ θάλαττα, χαὶ δένδρα xal φυτὰ, καὶ βόες,
xol πρόδατα, x«i ἵπποι" πάντα ὁρώμενα; πάντα
αἰσθητὰ, πάντα σώματα, πάντα ἁφῇ ὑπούαλλόμενα,
xoi ὄψει ὁρώμενα. Τὰ ἄνω πάντα ἀόρατα; νοερὰ,
ἄγγελοι, ἀρχάγγελοι, θρόνοι, χυριότητες, ἀρχαὶ,
ἐξουσίαι, δυνάμεις, τὰ Χερουδὶμ., τὰ Σεραφίμ. Οὔτε
ἐχεῖνα δρατὰ, οὔτε ταῦτα ἀόρατα: οὔτε ἐχεῖνα σώ-
ματα, οὔτε ταῦτα ἀσώματα, ἀλλὰ καὶ ταῦτα σώ-
ματα, χαὶ ἐχεῖνα ἀσώματα" πάντα ἐχ μοναδιχῆς
ἐγένετο οὐσίας, xal τὰ χάτω, xoi τὰ ἄνω xo τὰ
μὲν ἀπὸ σωμάτων, τὰ δὲ ἐξ ἀσωμάτων, τὰ μὲν σώ-
ματα, τὰ δὲ ἀσώματα. Móvoc ὃ ἄνθρωπος ἐχ διπλῆς
ἐγένετο οὐσίας, τῆς μὲν βελτίονος, τῆς δὲ χείρονος,
Ψυχῆς τε χαὶ σώματος " ἣ μὲν γάρ ἐστιν ἀόρατος xaX
νοερὰ, ἣ ψυχή" τὸ δὲ σῶμα αἰσθητὸν x«i δρατόν.
Τίνος οὖν ἕνεχεν ot μὲν δύο χόσμοι οὗτοι ἀπὸ μοναδι-
δικῆς ἐγένοντο οὐσίας, x«l οὔτε ἄνω σώματα, οὔτε
χάτω ἀσώματα. ἄνθρωπος δὲ μόνος ἀπὸ ἀσωμάτου χαὶ
σώματος συνέστηχεν; ᾿Αχούσατε τὴν αἰτίαν, χαὶ μά-
θετε τοῦ ἐργαζομένου τὴν σοφίαν. ᾿Κπειδὴ γὰρ δύο

, δ᾿ m p
χόσμοι ἦσαν οὗτοι τῇ οὐσίᾳ διεστηχότες; ὃ μὲν ἀσώ-

υατος,, ὃ δὲ ἐνσώματος * ὃ μὲν ἀόρατος, ὃ δὲ δρατός *
ὃ μὲν νοερὸς 6 ἄνω, 6 δὲ αἰσθητὸς ὃ χάτω΄ ἵνα μὴ d
διαφορὰ τῶν ἔργων διαφόρους δημιουργοὺς εἰσαγάγῃ»
χαὶ μὴ λέγηται, ὅτι ἄλλος τὰ ἄνω ἐποίησε, καὶ ἄλλος
τὰ χάτω, διπλοῦν ζῶον ἐν τῷ χόσμῳ ἔθηκεν ἄναχη-
ρύττειν xol τῶν ἄνω xa τῶν κάτω τὴν δημιουργίαν.
Διπλοῦς χόσμος ἄνθρωπος, xoi τῶν ἄνω τὸ συγγενὲς
ἔχων τὴν ψυχὴν, καὶ τῶν χάτω τὸ σῶμα, σύνδεσμός

b Legendum videtur cum Savilio ἣν οὐσίας.

b

659
tur. Stabat tectum, et solum non apparebat : nam
Opificis potestas totum continebat. lHireticum
interroga : Dic, quzso, mihi, quomodo tectum fa-
ctum est, et solum non subjectum fuit? rationem
mihi explica, dic modum. Sed siles, et ad fidem
te recipis. Qua dignus es venia, dum circa mun-
dana et terrena ad fidem te recipis, et divina cz-
lestiaque curiose ac temere scrutaris? Fecit celum
et terram : fecit terram solum, et aquas subdidit.
Vidisti fundamentum zdificn? Superior terra ,
inferiores aqua. Atqui secus architecti faciunt :
aquas exhauriunt, et tunc fundamentum jaciunt.
Deus vero aquis fundamentum superposuit, ut ne
fundamenti vim, sed Opificis potestatem mireris.
Sed, ut dicebam, diligenter auscultate; nam phi-
losophice loqui aggredior. Cum hunc mundum
tam concinno ordine formatum fabricatus est, alia
quidem omnia ex una substantia fecit. Quod si ob-
scurus sermo sit, clariorem illum reddam, si at-
tendatis. Alia quidem omnia ex una substantia
fecit, tam {τι sursum, quam quz deorsum sunt
( nam et ille mundus , et hic mundus est ) ; sed
singula opera ex una substantia erant. Verbi cau-
sa: superna omnia incorporea, inferna omnia cor-
pora sunt ; supernaintelligibilia, inferna sensibilia;
superna invisibilia, inferna visibilia. Que infer-
na sunt, omnia sunt corpora , celum , sol , luna,
terra, mare, arbores, plantz , boves , oves, equi :
omnia visibilia et sensibilia; omnia tactui et
aspectui subjiciuntur. Superna omnia invisibilia
sunt et intelligibilia, angeli , archangeli , throni,
dominationes , principatus , potestates , virtutes ,
Cherubim et Seraphim. Neque illa visibilia, ne-
que hzc invisibilia sunt ; neque illa corpora, ne-
que hzc incorporea : sed et haec corpora, et illa
incorporea sunt; omnia ex una substantia for-
mata, et qui deorsum, et quz sursum sunt ; alia
quidem ex corporibus , alia ex incorporeis ; alia
corpora, alia incorporea. Solus homo ex duplici
substantia factus est; alia prestantiore, alia de-
teriore, ex anima et corpore : illa enim , anima
scilicet, est invisibilis et spiritualis ; corpus vero
sensibile et visibile est. Cur ergo hi duo mundi
ex una substantia sunt facti , neque sursum cor-
pora, neque deorsum incorporea sunt; solus au-
tem homo ex incorporeo et ex corpore constat ?
Audite causam , et discite Opificis sapientiam.
Quia enim duo mundi erant substantia distincti ;
alius incorporeus, alius corporeus, alius visibi-
lis, alius invisibilis; alius spiritualis, nempe su-
perior , alius sensibilis , inferior : ne diversitas
operum diversos induceret opifices, et ne dice-
retur alium superna , alium inferna fecisse, ani-
mal duplex in mundo posuit, quod et superiorum
et inferiorum creationem — przdicaret. Duplex
mundus est homo, qui superioribus affinem habet
animam, et inferioribus corpus. Ligamen quod-

Psal. ü

IO.

«Ὁ:
«Ὁ:

Ihid.vw. 14.

640

piam et pons est, qui unum habet Creatorem, su-
periorum et inferiorum opificem : ac quemadmo-
dum virgo, in medio corpore anima implexa est.
Quia ergo duplex est substantia , et duplex ejus
est usus. Attende diligenter huic sermoni : duplex
ejus est usus. Est anima , est. et corpus. Corpori
cibum; animz doctrinam prescripsit : alitur cor-
pus pane, anima doctrina : corpus vestibus indui-
iur, anima virtute. Zdstitit regina a dextris
tuis in vestitu deaurato, circumdata varietate.
Non de sensilibus vestibus loquitur Scriptura ,
sed de virtute. Omnis enim gloria filie regis
ab intus, in fimbrüs aureis. Quid ergo? Duplex €
est homo, duplex substantia; et opus habet anima
ratione docente , intelligente , affectus depellente ,
vulnera curante. Ne itaque mensz tantum sensi-
bili attendamus , sed et spiritualem vobis appo-
namus, ex Pauli verbis vobis convivium parantes,
ac tentoriorum opificem in medium adducentes,
idiotam , indoctum , orbis doctorem, daemonibus
terribilem , morbos curantem , sursum. deorsum
currentem, qui in paradisum venit, qui in tertium
calum ascendit, qui in arte sua tantam habuit
gratiam , qui ab arte sua non impediebatur , sed
dum eam tractaret , operibus fulgebat. Illum in.
medium agamus : neque enim laudibus ejus pos-
sum satiari. Ejus pulchritudinem amo : neque
enim illa corporea est, ut putrescat, sed spiritua-
lis, que numquam marcescit. Corpus solutum est, ἢ
et forma plus quam sol splendet. Sol sursum cur-
rit, Paulus in terra currit : ille sensilem lucem
emittit, hic spiritialem. in animas inducit : ille
noctu occidit, hic noctu lucet. Hic reges cepit,
et pietate replevit : cepit mulieres , et viris for-
tiores reddidit : cepit juvenes, et senibus pruden-
tiores effecit : utrumque sexum, quamlibet ztatem
instituit, qui cultrum sutorium habebat, qui pel-
les consuebat; neque enim finem faciam artem
ejus memorandi. Nympha illa ornata, regibus
honoratior, divitibus ditior, militibus fortior,
muris tutior, lyra est lingua, melle dulcior, mari
altior, celo sublimior, 1gne ferventior , ferro acu- p
tior : 116 Del gratia proditus , templum Dei, os
Christi , lyra Spiritus, catechumenorum praeco ;
fidelium magister, undique cireumcursans, murus
qui numquam delabitur, Epistole ejus et orbem
vincunt et arcam.

2. Quemadmodum enim Noe , junctis asseri-
bus arcam fecit: sic et Paulus scriptis epistolis AL
arcam spiritualem struxit, illa meliorem. llla ἃ
namque bruta animalia recepit, et bruta servavit ;
hoc bruta recipit, et immutat. Verbi gratia , in-
gressus est im arcam illam lupus, et egressus est

a Al. ἀποθεμέναυ.

SPURIÀ.

τις χαὶ γέφυρα, ἕνα δημιουργὸν ἔχων, τὸν τὰ ἄνω καὶ
τὰ κάτω ἐργασάμενον " xod καθάπερ παρθένος, ἐμπέ-
πλεχται ἣ ψυχὴ ἐν μέσῳ τῷ σώματι. " Emcet οὖν διπλὴ
γέγονεν ἣ οὐσία, διπλὴ αὐτῆς καὶ ἣ χρεία. Πρόσεχε
μετὰ ἀχριθείας τῷ λόγῳ " διπλὴ αὐτῆς χαὶ ἣ χρεία.
ἔστι σῶμα, xod ἔστι ψυγή. “Ὥρισε τῷ σώματι τρο-
qv, xoi τῇ ψυχῇ λόγον" τρέφεται τὸ σῶμα ἄρτῳ,
τρέφεται xo ἣ ψυχὴ τῷ λόγῳ " ἔχει ἔνδυμα τὸ σῶμα,
ἱμάτια - ἔχει ἔνδυμα καὶ ἣ ψυχὴ, τὴν ἀρετήν. Παρέ-
στη ἣ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου ἐν ἱματισμῷ δια--
χρύσῳ περιδεδλημένη, πεποικιλμένη " οὐ περὶ αἰσθη-
τῶν ἱματίων λέγουσα ἣ Γραφὴ, ἀλλὰ περὶ τῶν τῆς
ἀρετῆς. Πᾶσα γὰρ f δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασι-
λέως ἔσωθεν ἐν χροσσωτοῖς χρυσοῖς. ΓΙ οὖν; Διπλοῦς
ὃ ἄνθρωπος, χαὶ διπλὴ fj οὐσία" χαὶ δεῖται ἣ Ψυχὴ
λόγου διδάσχοντος,, νοοῦντος, ἃ ἀπωθουμένου τὰ πάθη,
διορθοῦντος τὰ τραύματα. Μὴ τοίνυν τὴν αἰσθητὴν
μόνον προσέχωμεν τράπεζαν, ἀλλὰ xat τὴν νοερὰν
ὑμῖν " παραθῶμεν, ἀπὸ τῶν Παύλου ῥημάτων τὴν
ἑστίασιν ὑμῖν ἐργαζόμενοι, καὶ τὸν σχηνοποιὸν εἰς
μέσον ἄγοντες, τὸν ἰδιώτην, τὸν ἀμαθῆ, τὸν τῆς oi-
χουμιένης διδάσκαλον, τὸν τοῖς δαίμοσι φοδερὸν, τὸν
νοσήματα ἐλαύνοντα, τὸν ἄνω χαὶ χάτω περιτρέχοντα,
τὸν εἰς παράδεισον ἐλθόντα; τὸν εἰς τρίτον ἀνελθόντα
οὐρανὸν, τὸν ἐν τῇ τέχνη τοσαύτην ἔχοντα τὴν χάριν,
τὸν οὐ παρὰ τῆς τέχνης διαχωλυόμενον, ἀλλ᾽ ἐπιτή-
δευμα μεταχειρίζοντα, xa λάμποντα τοῖς χατορθώ-
μασιν. Ἄγωμεν αὐτὸν εἰς τὸ μέσον " οὐ γὰρ λαμδάνω
αὐτοῦ κόρον τῶν ἐγκωμίων. ᾿Ιϊραστὴς αὐτοῦ εἰμι τοῦ
κάλλους" οὐ γάρ ἐστι σωματιχὸν, ἵνα σήπηται͵ ἀλλὰ
πνευματικὸν μιηδέποτε μαραινόμενον. Τὸ σῶμα διε-
λύθη, καὶ f, μορφὴ λάμπει ὑπὲρ τὸν ἥλιον. ὋὋ ἥλιος
ἄνω τρέχει, Παῦλος κάτω ἀντιτρέχει" ὃ μὲν αἰσθη-
τὸν φαίνων φῶς, ὃ δὲ νοερὸν εἰς τὰς ψυχὰς εἰσάγων"
ὃ μὲν ἐν νυχτὶ παραχωρῶν, ὃ δὲ χαὶ ἐν νυχτὶ λάμπων.
ἔλαθε βασιλέας, καὶ εὐσεδείας ἐνέπλησεν" ἔλαδε
γυναῖχας, καὶ ἀνδρῶν ἀνδρειοτέρας κατέστησεν * ἔλαδε
νέους, χαὶ γεγηραχότων συνετωτέρους χατεσχεύασσεν '
ἑχατέραν φύσιν, πᾶσαν ἡλικίαν κατώρθωσεν ὃ σμί-
λην ἔχων, ὃ δέρματα δάπτων" οὗ γὰρ παύσομαι συν-
εχῶς αὐτοῦ λέγων τὴν τέχνην. Νύμφη παρεσχευα-
σμένη, βασιλέων σεμνότερος, πλουσίων εὐπορώτερος,
στρατιωτῶν δυνατώτερος; τειχῶν ἀσφαλέστερος. λύ-
ρα ἣ γλῶσσα, μέλιτος γλυκύτερος, θαλάσσης βαθύτε-
ρος; οὐρανοῦ ὑψηλότερος, πυρὸς θερμότερος, σιδήρου
τομώτερος : Θεοῦ τὴν χάριν ἔχων, ναὸς τοῦ Θεοῦ,
στόμα τοῦ Χριστοῦ, λύρα τοῦ Πνεύματος, τῶν χατη-
χουμένων χήρυξ, τῶν πιστῶν παιδοτρίόης , παντα-
γοῦ περιερχόμενος, τεῖχος μηδέποτε χαταπῖπτον,
ἐπιστολαὶ τὴν οἰχουμένην νικῶσαι xol τὴν χι-
ῥωτόν.

Καθάπερ γὰρ Νῶε σανίδας ῥάψας χισωτὸν εἰργά-
σατο, οὕτω xai Παῦλος ἐπιστολὰς γράψας χατεσχεύα-
σε χιδωτὸν νοεράν * αὕτη ἐχείνης βελτίων. Ἢ μὲν γὰρ
ἐλάμόανε τὰ ἄλογα, xol ἐτήρει τὰ ἄλογα" αὕτη δὲ
λαμθάνει τὰ ἄλογα, xo μεταδάλλει. Οἷόν τι λέγω -
εἰσῆλθεν εἰς τὴν κιδωτὸν λύχος, xol ἐξῆλθε λύχος -

b [ Marg. Savil. σήμερον παραθ.]

IN ILLUD,

εἰσῆλθεν εἰς τὰς Παύλου ἐπιστολὰς λύχος, χαὶ ἐξῆλθε
πρόδατον * εἰσῆλθε νά γος; χαὶ διωρθώθη" εἰσῆλθεν
ὕπατος , χαὶ βελτίων € ἐγένετ το. Καὶ ἐ ἐκείνη | μὲν ἣ κιόω-
τὸς τὸν ἘΝΩ͂. διέσωσε μόνον μετὰ δύο 7 τριῶν ὀνομά-
τῶν * αὕτη δὲ ἣ χιδωτὸς τὴν οἰκουμένην ἐσαγήνευσε.
Πανταχοῦ πλέει καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν, χαὶ αἵ σανίδες
οὗ διαλύονται" οὗ γὰρ πίσσῃ, ἀλλὰ Πνεύματί εἰσι χε-
χρισμέναι. ᾿Απῆλθεν δ Νῶε ἐξ αὐτῆς, καὶ αὐτὴ πλέε!
ἀπέθανε Παῦλος, xai ἣ χιδωτὸς ζῇ “ καθ᾽ ἑκάστην
ἡμέραν σαγηνεύει, χαὶ οὐ καταποντίζεται : ἔχει γὰρ
τοῦ χυδερνήτου τῆς οἰχουμένης τὴν χάριν αὐτὴν χα-
τέχουσαν. ᾿Επεὶ οὖν τοιαῦται αἵ ἐπιστολαὶ , τοιαῦται
αἷ σανίδε ς» τοιαύτη f σωτηρία, φέρε δὴ τὴν γλῶτταν
ἐνταῦθα ἀφήσωμεν, μίαν λέ ἕξιν ὑμῖν ἑρμιηνεύοντες,
χαὶ πᾶσαν τὴν ὁμιλίαν εἰς ταύτην ἀναλίσχοντ ες. Τοι-
αὐτὴ γὰρ $ τῶν FTD ραφῶν περιουσία. Καθήμενος γὰρ
χαὶ ἀχούων αὐτοῦ λέγοντος, ὅτι ἡρπάγη, εἰς τρίτον
οὐρανὸν, καὶ ἤχουσεν ἄῤῥητα ῥήματα, ἃ οὐχ ἐξὸν ἀν-
θρώπῳ εἰπεῖν: εἶτα m οἵόντος χαὶ λέγοντος" Ἔν τῇ
ὑπερῥολῇ τῶν ἀποχαλύψεων ἵνα μὴ Suspe
ἐδόθη μοι σχόλοψ τῇ σαρχὶ, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα μ.
χολαφίζη * * ἐφοῦ ἤθην, μή τις τῶν ἀχουόντων ἀγνοῶν
τὸ γόημα , ἅπλουστέ ἔρως σχανδαλισθῇ, à ἀνάγχην ἐποιη-
σάυνην ταύτην εἰς μέσον τὴν ῥῆσιν ἀγαγεῖν, χαὶ δια-
vn) αφῆσαι οὕτως. Ἐὖτε γὰρ ἠγνόει "t6 σαφὲς d ἔσται"
εἴτε uà, γνωριμώτερον χαὶ εὔληπτον ἔσται" ὃ μὲν
γὰρ εἰδὼς, ἀναμνησθήσεται; ὃ ὃ δὲ v εἰδὼς, μαθήσε-
ται. Καὶ γὰρ πολλῶν i ἤχουσα, τὸ νόημα ἀγνοούντων
χαὶ λεγόντων, ὅ τι παρεδόθη τῷ σατανᾷ 6 Παῦλος. Τί
λέγεις c, εἰπέ μοι: Παρεδόθη, φησὶ, τῷ cac τανᾷ, ἵνα
τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ πλήξῃ" xol χκεφαλαλγίαν αὐτῷ ἐν-
ἔδαλεν ὃ διάδολος. Ῥοῦτο ὅλον ; τὸν διδάσκαλον τῆς
οἰκουμένης, τὸν παραδείσου πολίτην, τὸν ναὸν τοῦ
Χριστοῦ, ὅπερ ἔφην, τὴν "λύραν τοῦ Πνεύματος, τὸ
σχεῦος τῆς ἐκλογῆς, τὸν τὴν οἰκουμένην διαδραμόντα,
τὸν τὰς ἀχάνθας τῶν ἁμαρτημάτων “ἀνασπάσαντα,
τὸν τὰ σπέρματα τῆς εὐσεδείας ἐμθδαλόντα, τὸν ἐν γῇ
τρέχοντα, τὸν ἐν θαλάσσῃ ἀγωνιζόμενον, τὸν νυχθή-
μερον ἐν τῷ βυθῷ πεποιηχότα, τὸν ἐν δεσμωτηρίοις
στεφανούμένον, τὸν ἐν δικαστηρίῳ τρόπαιον σ στήσαντα,
τὸν πᾶσαν - MAU d die τὴν οἰχουμένην, τὸν ἀῦπνον
ἐχεῖνον, οὗ τὰ ἱμάτια γόσους ἔφυ γάδευσεν, οὗ ἣ ζωὴ
Dm τ παρεσχεύασε, τοῦτον ὑποχείριον
6 διάόδολος εἰχε;: Καὶ σὴν τὸ ἐναντίον ἀχούω ποιοῦντα.
᾿Ἐπόρνευσέ τις παρὰ Κορινθίοις" ἤχουσεν ὃ Παῦλος,
χαὶ τί φησι: Καὶ ὑμεῖς πεφυσιωμένοι. ἐστὲ , xai οὐχὶ
μᾶλλον ἐ ἐπε νθήσατε, ἷ ἵνα ἐξαρθῇ ex τοῦ μέσου ὑμῶν ὃ
τὸ ἔργον τοῦτο ποιήσας. Ἐγὼ μὲν γὰρ ὡς ἀπὼν τῷ
σώματι, παρὼν δὲ τῷ πνεύματι, ἤδη χέκριχα, ὡς
παρὼν τὸν οὕτω τοῦτο κατεργασάμενον, ἐν τῷ ὀνόμα-
τι τοῦ Κυρίου συναχθέντων ὑμῶν ἁπάντων, χαὶ τοῦ
ἐμοῦ πνεύματος, σὺν τῇ δυνάμει τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ
Χριστοῦ , παραδοῦναι τὸν τοιοῦτον τῷ σατανδὶ cic ὄλε-
θρον τῆς σαρχὸς, ἵνα τὸ πνεῦμα σωθῇ ἐν τῇ ἡμέρα
τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ. ᾿Εννόησον ἐξουσίαν Παύλου - τὸν
πεπορνευχότα παρέδωχε τῷ σατανᾷ.. ἵνα πλήξη αὐτὸν

Savil. et Fronto Ducaus suspicantur legendum
θείς. | Mox marg. Savil. ἁπλούστερος o». ]

SUFFICIT TIBI GRATIA. MEA, ETC.

em
t3

D

641
lupus : ingressus est in Pauli epistolas lupus , et
egressus est ovis : Ingressus est magus, et emen-
datus est : ingressus est. consul, et melior est ef-
fectus. Illa quidem arca Noe Mionder solum cum
duobus aut tribus hominibus; hac autem arca
orbem quasi sagena cepit. : ns quotidie ubique
navigat, et tabula e eius non dissolvuntur ; neque
enim pice, sed Spiritu unctz sunt. Exiit ex illa
Noe, et ipsa navigat ; mortuus est Paulus, et arca
vivit : quotidie jns sagena capit, nec demergi-
tur; habet enim gratiam Gubernatoris orbis se
Suctinentemm Quia ergo tales sunt epistole , tales
tabulze, tanta salus ; age hic linguam expediamus,
unum vobis dictus explicantes, totam homiliam
ea in re insumamus. Talis enim est Scripturarum
ubertas. Cum enim sedens audivi ipsum dicentem,
se raptum esse usque ad tertium calum, et Modi:
visse arcana verba, qu non licet homini loqui ;
ubi deinde pergit. ile dicens, Je magnitudo
revelationum extollat me, datus est stimulus
carni mee , angelus satanc , qui me colaphi-
zet: metui ne quis simplicium auditorum hzc
non intelligens offenderetur, et necesse duxi hoc
dictum in EC proferre 2. tractare. Nam sic
ignaro clarum erit, gnaro lucidius et facilius ;
gnarus in memoriam eere ignarus docebitur.
Nam multos ignaros audivi dicentes, Paulum tra-
ditum fuisse satanz. Quid. dicis, queso te? Paulus
traditus est, inquit, satange, ut caput ejus percu-
teret : dolorem capitis Rie ipsi diabolus. Quid
hoc est? an doctorem orbis, paradisi civem, Chri-
sti templum, ut dixi, lyram Spiritus, vas "ice:
nis, eum qui orbc percurrerat, qui spinas pec-
catorum evulserat, qui semina pietatis injecerat ,
qui in terra currebat , qui in mari certabat, qui
nocte et die in profundo. maris fuerat, qui in car-
ceribus coronabatur , qui in. judicio iropzeum ere-
xerat ,qui lotum orbem percurrerat , 1nsomnem
illum, cujus vestes morbos fugabant , cujus vita
mortem profligavit , hunccine diabolus subditum
habuit? Atqui contra ipsum fecisse audio. Forni-
catus erat quispiam apud Corinthios; id Paulo
nuntiatum est : quid dicit? £t vos inflati estis,
et non magis luctum habuistis, ut tollatur de
medio vestrum qui hoc opus fecit. Ego quidem
absens corpore, presens autem spiritu , jam.
judicavi ut presens eum, qui sic operatus est,
innomine Domini congregatis vobis Dnanbuss
et meo spiritu, cum virtute Domini nostri Jesu
Christi, tradere hujusmodi satanc in interitum
carnis, ut. spiritus salvus sit in. die Domini
Jesu. Cogita Pauli. potestatem : fornicantem tra-
didit ἘΠῚ ut illum satanas percuteret, ut hzc
castigatio peccatum ejus explaret. ? Nam quod ita

factum sit , in epistola secunda dicit : Confirmate 5. Cor. 2.

in illum caritatem, ut non circumveniamur a ὃ

b [ Marg. Savil. σαρέσ στερον.]
c [ Marg. Savil. διασ

πὰ σαντα. ]

2. Cor. 12.

Je

Ibid. v.7.

1. Cor

Dic

a DE.

25.

2. Cor. 9.
ἘΠῚ

Job. 2.6.

ct. 16.27.

Ibid. v.28.

642
satana. Tune diabolo tradidisti, et dicis, Ut
non circumveniamur a satana? Modum, in-
quit, non novit satanas, Tradidi cum oportuit,
cum par est resumo : tradidi ipsum satanz ut
carnifici , ut saltem homo noster abstergeretur :
recipiamus eum. Nam si amplius ipsum dimitta-
inus, circumvenimur a satana : nullum enim mo-
dum novit satanas. Tradidi , ut seipsum emenda-
ret : si dimittamus, occidet eum. ut. Judam. Ideo
dicit : Confirmate in illum caritatem, ut non
circumpeniamur a satana. Quam pulchra di-
xit! Non ultra satanz est; non enim in fornica-
tione, sed in poenitentia degit : ne igitur ille
quod meum est auferat. Cum illius esset, Ipsi tra-
didi; ut quod illius erat , meum tandem fieret.
O0 Pauli sapientiam ] Per lupum ovem servavit :
per piratam, naufragum nautam reduxit : per
inimicum , militem. in ordinem restituit : pro
acerbo pharmaco, diaboh plaga utor. S1 modo
erudiat, ab 1llo decedam. Castiget ille, ut forni-
cator quid fecerit sentiat : cum peccatum et pu-
tredinem absterserit, cum vulnus curaverit, tum
anima fortis apparebit. Non relinquo DA in
igne, ne labefactetur, ipsum extraho. Sapientis
enim est nosse modum, quamdiu igni tradendum
sit, et quando extrahendum. Ut non circumve-
niamur a satana. Non enim cogitata illius igno-
ramus. Qui ergo cogitata illius novit, tantam ha-
bet potestatem , ut illi. et temporis et modi fines
proscribat ; temporis , cum rapit ab illo; modi ,
cum TUR eum satanz in interitum TE Quia
enim insatiabilis est bellua, quie carnibus nostris
numquam potest expleri, ne ipsum aliquando i in-
terficeret, ideo dicit : In interitum carnis, neani-
mam ejus attingeret. Quod Deus circa Jobum di-
cit : Abi, percute carnem ejus, animam autem ejus
ne attingas : : diaboloque terminos ponit Deus. [τὰ
et servus Dei, ex ejus virtute Dominum imitatus,
sententiam fert in idum, quam diabolus transilire
non ausus est. Quod 51 fecisset, Paulum domuis-
set. Nam cum in carcere esset, ejusmodi quidpiam
diabolus tentavit : quia enim carcer concussus,
soluta vincula erant, experrectus carceris custos,
gladium arripuit: ut seipsum interficeret, impel-
lente diabolo. Cum pastor intus esset, ne servare-
tur ovis, venit lupus ut illam raperet. Verum
pastor, etsi vinctus, Ipsum detinuit. dicens : /Vi-
hil mali tibi facias. O0 pastoris humanitatem !
Vinctus est, et vincientem se miseratur : suis reli-
clis res illias curat. /Vihil mali tibi facias. Fo-
res vides apertas, sed ego benevolus sum domesti-
cus: fores sunt apertz, Sed ego intus maneo, donec
salutem. tibi p: iiam, non exeo. Ideo ingressus
sum , ut te ex catenis erutum, a peccatis liberem.
Tu se vinxisti , ego te solvo. /Vihil mali tibi
Jet : omnes enim. hic sumus. Quid. ergo?
Lupus stabat interemturus, gladium impellens in

' [ λαξὼν χαθάπαξ marg. Savil.]

27

A

SPURIA.

ὃ σατανᾶς, ἵνα f χόλασις αὐτῷ αὕτη καθάρσιον γένη-
ται τοῦ ἁμαρτήματος. Ὅτι γὰρ τοῦτο ἐγένετο, ἐν τῇ
δευτέρᾳ ἐπιστολῇ λέγει" Κυρώσατε εἰς αὐτὸν ἀγάπην,
ἵνα μὴ πλεονεχτηθῶμεν ὑ ὑπὸ τοῦ σαταγδ. Σὺ παρέδω-
χας τῷ σατανᾷ, χαὶ σὺ λέγεις , ἵνα μὴ πλεονεχτηθῶ-
μεν ὑπὸ τοῦ σατανᾶ; Οὐ γὰρ οἶδε, φησὶ, μέτρον ὃ
σατανᾶς. Παρέὸ δωχα ὅτε ἔδει, ἀπολαμθάνω ὃ ὅτε χρή"
παρέδωκα ὡς δημίῳ τῷ σατανᾷ;, ἵνα μόνον à ἀποσμη-
19m ὃ ὃ ἡμέτερος ἄνθρωπος" om αὐτόν. ᾿Βὰν γὰρ
ἐπὶ πλεῖον à ἀφῶμεν αὐτὸν, πλεονεκτούμεθα ὑπὸ τοῦ
σατανδ᾿ οὐ γὰρ οἶδε μέτρον 6 σατανᾶς. Παρέδωχα,
ἵνα διορθώσηται ἑαυτόν * ἐὰν δὲ ἀφῶμεν αὐτὸν, ἅπο--
χτενεῖ αὐτὸν ὡς τὸν Ἰούδα. Διὰ τοῦτο λέγει" Κυρώ-
σατε εἰς αὐτὸν ἀγάπην, ἵνα μὴ πλεονεκτηθῶμεν ὑπὸ
τοὺ σατανᾶ. T χάλλιστα εἶπεν; Οὐχέτι τοῦ σατανᾶ
ἐστιν - οὐ γὰρ ἐν πορνείᾳ ἐστὶν, ἀλλ᾽ ἐν μετανοίᾳ " μὴ
οὖν τὸ ἐμὸν λάθῃ ἐκεῖνος. Ὅτε ἦν ἐχείνου, ἔδωχα
αὐτῷ, ᾿ ἵνα ἐμὸν γένηται τὸ ἐκείνου. ^0 σοφία Παύλου"
διὰ τοῦ λύχου τὸ πρόδατον & ἔσωσε. διὰ τοῦ πειρατοῦ
τὸν ναύτην γαυαγήσαντα ἀνιμήσατο" διὰ τοῦ πολεμίου
τὸν στρατιώτην εἰς τάξιν ἐπανήγαγεν. "Av φαρμά-
χου πικροῦ, χέχρημαι τῇ τοῦ διαόλου πληγῆ. Εἰ
μόνον παιδεύσει ] ἀφίσταμαι αὐτοῦ. Κολαζέτω € ἐχεῖνος,
ἵνα αἴσθηται LU “εἰργάσατο ὃ πεπορνευχώς. Ὅταν
:
ἀποσμήξ en τὸ ἁμάρτημα, ὅταν dog uf en τὴν σηπε-
δόνα, xa ἐκκαθάρῃ τὸ τραῦμα, τότε ἰσχυρὰ δείχνυ-
ται ἣ ψυχή. Οὐχ ἀφίημι 7 τὸ χρυσίον ἐν τῷ πυρί: ἵνα
μὴ φρυγὴ $ ἀνιμῶμαι, αὖτό. Τοῦτο γάρ ἐστι τοῦ σοφοῦ
εἰδέναι τὸ βέτρον, πόσον δοῦναι τῷ πυρὶ, χαὶ πόσον
λαμθάνειν. Ἵνα μὴ πλεονεχτηθῶμεν C ὑπὸ τοῦ σατανᾶ.
Οὐ γὰρ οὐτοῦ τὰ νοήματα ἀγνοοῦμεν. Ὃ τοίνυν τὰ
γοήματα αὐτοῦ ἐπιστάμενος, ὃ τοσαύτην ἔχων ἐξου--
σίαν, ὡς χαὶ ὅρους αὐτῷ τιθέναι χαὶ χρόνου χαὶ μέ-
τρου᾿ χρόνου μὲν, ἁρπάζων παρ’ αὐτοῦ αὐτόν" μέτρου
e , παραδιδοὺς τὸν τοιοῦτον τῷ goal εἰς ὄλεθρον
τῆς “σαρχός. Ἐπειδὴ γὰρ ἀχόρεστον τὸ θηρίον, xol
οὐδέποτε λαμθάνει πλησμονὴν ἀπὸ τῶν ἡμετέρων
σαρχῶν, ἵνα μὴ "χαθάπαξ ἀποχτείνῃ αὐτὸν, διὰ τοῦτο
λέγει, Eic ὄλεθρον τῆς σαρχὸς, ἵνα νὴ τῆς ψυχῆς
αὐτοῦ ἅψηται : ὅπερ ὃ Θεὸς λέγει τῷ Ιὼδ, ἄπελθε,
πλῆζον αὐτοῦ τὴν σάρκα; τῆς δὲ ψυχῆς Ee μὴ n,
χαὶ ὅρους τίθησι τῷ διαδόλῳ ὃ Θεός. Οὕτω xat 6
δοῦλος τοῦ Θεοῦ ; τὴ δυνάμει τοῦ Θεοῦ τὸν Δεσπότην
μιμούμενος, ἀπόφασιν αὐτῷ δίδωσιν, ἣν ὑπερόῆναι ὃ
διάδολος οὐχ ἐτόλμησεν. Εἰ γὰρ! ὑπερέδη, πρὸς Παῦ-
λον ἴ ἴσχυσεν" ἐπεὶ χαὶ τότε, ὅτε ἦν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ,
τοιοῦτόν τι ἐργάσασθαι ἐδουλήθη ὁ ὃ διάδολος. Ἐπειδὴ
γὰρ τὸ δεσμωτήριον ἐσαλεύθη ; ἐπειδὴ τὰ δεσμὰ ἐλύ-
θη; ἐπειδὴ ὃ δεσμοφύλαξ ἔ ἔξυπνος ἐγένετο, ἔλαδε μά-
χαιραν, ἵνα ἀνέλῃ ἑαυτὸν, τοῦ guo) ov κατεπείγοντος
ἀναιρεθῆναι αὐτόν. "Ens? γὰρ ἔνδον ἦν ὃ ποιμὴν,
ἵνα μὴ τὸ “πρόθατον σωθῆ, ἦλθεν ὃ λύχος θηριάλωτον
ποιῆσαι τὸ πρόθατον. Ἀλλ᾽ 6 ποιμὴν, χαίτοι δεδεμέ-
νος, χατέσχε, λέγων " Μηδὲν ποιήσῃς σαυτῷ χαχόν.
^Q φιλανθρωπία ποιμένος" δέδεται, xol τὸν δήσαντα
ἐλεεῖ" ἀφῆχε τὰ ἑαυτοῦ, χαὶ τὰ ἐχείνου μεριμν.
Μηδὲν πονήσης σεαυτῷ χαχόν. ὋὉρᾶς τὰς θύρας ἀνεῳ-

IN ILLUD, SUFFICIT TIBI GRATIA MEA, ETC.

Yuévas , ἀλλ᾽ ἐγὼ εὐγνώμων οἰκέτης " ἦν εῳγμέναι a

θύραι, ἀλλὰ μένω ἔνδον - ἕως ἂν σε διασώσω; 00X
ἐξέρχομαι. Διὰ τοῦτο εἰσῆλθον, 1 ἵνα λύσας σε τῶν σει-
ρῶν, ἀπαλλάξω σε ἁμαρτημάτων. Σὺ ἔδησας, ἐγὼ
λύω, μηδὲν ποιήσῃς σαυτῷ χαχόν᾽ πάντες γάρ ἐσμεν
ἐνθάδε. T: οὖν; Ὃ λύχος εἰστήχει βουλόμενος ἀπο-
χτεῖναι, τὸ ξίφος ὠθῶν χατὰ τοῦ δεσμοφύλαχος" ὃ
ποιμὴν ἐβόησεν : ἤχουσεν 6 λύχος, ἀφῆχε τὸ πρόδα-
τον. ᾿Ελαδεν ὃ ὃ ποιμὴν θηριάλωτον μέλλον γενέσθαι.
Καὶ τί ποιήσω, φησὶν, ἵνα σωθῶ; Βαπτίσθητι εἰς τὸ
ὄνομα Χριστοῦ. Βαδαὶ, πῶς εὔχολος ἣ σωτηρία, ἄφα-
τος f, φιλανθρωπία; ; Τὸν δεσμοφύλαχα ἔσωσεν ὃ δε-
σμώτης, τὸ δεσμωτήριον ἐχχλησίαν εἰργάσατο. Πότε,
φησὶ, βαπτισθῶ ἵ ἵνα σωθῶ ; 'H φυλαχὴ οὗ χωλύει, ὃ

: τόπος οὐχ ἐμποδίζει" χάρις ἐστὶν ἣ οὐ τόπου δεομένη,
οὐ χαιροῦ χρήζουσα- γενέσθω χαὶ τὸ δεσμωτήριον ἐχ-
χλησία,

Ὃ πῶς οὐδὲ οὗτος οὐδαμοῦ τῆς τέχνης τῆς ἑαυτοῦ
ἐπελάθετο; ἀλλὰ πανταχοῦ ἡλίευε, χαὶ ἐν δικαστηρίῳ,
χαὶ ἐν θαλάσσῃ ; χαὶ ἐν γήσῳ, xoi ἐν γῆ; καὶ ἐν ἐρή-
μῳ, χαὶ ἐν οἰχουμένῃ. Ὁ μὲν γὰρ ἁλιεὺς, ἐὰν μὴ
ἴδη θάλατταν, οὐχ. ἁπλοῖ τὰ δίχτυα. "Ἐπειδὴ δὲ οὗτος
οὐχ, αἰσθητὸς, ἀλλὰ γοερὸς, χαὶ ἐν πλοίῳ Ἅλίευε, χαὶ
ἐν ὄρει, χαὶ ἐν πηγαῖς, xa ἐν δδοῖς, χαὶ ἐν λειμῶσι 7
xa ἐν ποταμοῖς , χαὶ οὐδεὶς τόπος χώλυμια € ἐγένετο τῇ
τέχνη. Ἀλλ᾽ ὅπερ ἔλεγον" χἂν γὰρ πολλὰς ποιήσωμαι
τὰς διεξόδους, τοῦ ζητ τήματος. οὐχ ἀποστήσομαι. Tt
οὖν ἐστιν: Ὃ τοίνυν τοσαύτην ἔχων. ἐξουσίαν, ὡς ἐπι-
τάττειν τῷ διαδόλῳ , καὶ ὅρους αὐτῷ τιθέναι, καὶ
μέτρον τοῦ σκάμματος" οὗτος τῷ διαδόλῳ, παραδίδο-
ται; Οὐχ ἤ ἤκουσας. τοῦ Χριστοῦ λέγοντος, ὅτι πατεῖτε
Jon ὄφεων, xat σχορπίων, χαὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύ-
ναμιν τοῦ ἐχθροῦ; τί οὖν ἐστι τὸ εἶρημ. £vov, "E2601
sx τῇ σαρχί | μου, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα με χολαφί--
65 Ὅλη ἣ ἄγνοια ὡς ἐπὶ πολὺ ἐντεῦθεν γίνεται τοῖς
πολλοῖς ἐχ τοῦ μὴ εἰδέναι τὰ ἰδιώματα τῶν λέξ ξεῶν,
υμηδὲ τὰς ἑρμιηνείας αὐτῶν. Τὸ, κολαφίζειν, τινὲς ἐπὶ
χεφαλῆς ἔλαθον μόνον" χολαφισμὸς δὲ λέγεται. χά-
XO, ταπείνωσις. ᾿Εχολάφισεν αὐτὸν ἐχθρὸς αὐτοῦ,
ἐταπείνωσε" τόδε τὸ πρᾶγμα, ἐχολάφισεν, ἀντὶ τοῦ,
ἐταπείνωσεν " οὗ μόνον γὰρ ἐπὶ χε εἐφαλῆς λέγεται.. Καὶ
αὐτὸς “κέχρηται τῇ λέξει πάλιν. Ἐπειδὴ γὰρ ἰδιώτης
ἦν, τῇ συνήθει λέξει χέ ἔχρηται εἰς παράστασιν τῶν
νοημάτων. Μέχρι τῆς ἄρτι ὥρας χαὶ πεινῶμεν, χαὶ
δυψῶμεν, χαὶ γυμνητ τεύομεν, χαὶ χολαφιζόμεθα, χαὶ

ἐπηρεαζόμεθα, παρὰ τῶν ἐχθρῶν, ἐπιδουλευόμεθα,
χωλυόμεθα, ἐμποδιζόμεθα, ἀδιχούμεθα , τουτέστι,
χολαφιζόμεθα, ᾿χαχουχούμεθα, μαστιγούμεθα, δεινὰ
πάσχομεν, ἐν "wm τηρίῳ ἐμδαλλόμεθα; ἀπαγόμεθα,
ἐξοριζόμεθα, λιμῷ παραδιδόμεθα. “Ὅλην οὖν ταύτην
τὴν χάχωσιν κολαφισμὸν ἐχάλεσε χαὶ ταπείνωσιν.
Πρόσεχε, χαὶ μὴ παραδρ ἄμης͵ αὐτό" χρείαν ἔχω τῆς
ἑρμηνείας, ἐν τῷ xag. T οὖν; Σαφῶς παρέξωμεν.
ΚΚάτεχε τὴν ἑρμηνείαν ἣν εἶπόν σοι, πρόσεχε τοῖς
λεγομένοις. 0 τοίνυν ἀρχιοιομὰς: τουτέστιν, ἢ τα-
πείνωσις ἣ παρὰ τῶν ἐχθρῶν γινομένη . εἴτε διὰ δες
s ὠτηρίου : εἴτε àv ἀπαγωγῆς, εἴτε διὰ δικαστηρίου,
εἴτε διὰ λιμοῦ, εἴτε διὰ οἷουδήποτε ε πράγματος, Τί οὖν
ἐστιν; Ἐν τῇ ὑπερθολῇ τῶν ἀποχαλύς ξων ἵνα μὴ
ὑπεραίρωμια!, ἐδόθη σχόλοψ τῇ σαρκί μου, ἄγγελος

045
custodem carceris pastor clamavit. Audivit lupus,
dimisit ovem , mox abripiendam pastor cepit.
Quid faciam, inquit, ut salvus fiam ? spun
in nomime Chrisü. Pape, quam facilis salus
quam ineffabilis benignitas |. Custodem carceris
vinctus servavit, carcerem fecit ecclesiam. Quan-
donam, inquit, baptzabor, ut salvus sim? Carcer
non impedit , locus non officit : gratia est qua
loco opus non habet, nec opportunitate : sit 1pse
carcer ecclesia.

9. Quam arüs su: nusquam obliviscitur !
sed ubique piscatur, in carcere, in mari, in insu-
la, in continenti , in deserto , in orbe. Piscator
enim, nisi mare viderit, retia non expandit. Quia
vero Paulus piscator erat, non sensilis, sed spiri-
tualis, et in navicula piscabatur, et in monte, in
fontibus, in viis, in pratis, in fluminibus, nullus-
que locus arti officiebat. Sed , ut dicebam, licet
multoties excurram , a quaestione non decedant.
Quid ergo agitur? Qui tanta praeditus erat pote-
state, ut diabolo imperaret, et terminos ipsi po-
neret, modumque prascriberet : hic diabolo trade-
retur? Annon audisti Christum dicentem, Calcate

Super serpentes et scorpiones, et super omnem r.c. 1o, 19.

virtutem. inimici? quid ergo significat illud ,

Datus est stimulus carni mec, angelus Sumo 2c ΤΟΣ ΕΣ

ne ,qui me colaphizet ? Ignorantia multorum 7:
inde plerumque proficiscitur, quod verborum pro-
prietatem et sensum non nov erit. Colaphizare
quidam de percussione tantum capitis accipiunt :

χολαφισίλός autem dicitur afflictio, humiliato. Ini-
micus ipsum colaphizavit , afflixit , humiliavit :

neque enim de capite solum dicitur. "[pseque alibi
eadem utitur voce. Nam cum idiota esset, ad ex-
primenda sensa sua, voce utitur assueta : Usque 1
in hanc horam esurimus, et sitimus, et nudi
sumus, et colaphis cedimur, crumnis afficimur
ab inimicis, insidiis appetimur, impedimur, injuriis
afficimur; hoc est colaphizamur, affligimur, flagcl-
lamur, gravia patimur, in carcerem conjicimur,
Sibicmds in exilium pellimur, fami objicimur.
Has d rüdums omnes colaphismum et humiliatio-
nem vocavit. Animum adhibe, et ne prztercurras :
hic interpretatione opus est. Quid ergo? Clare rem
expendemus. Interpretationem, quam dixi, retine,
dictis attende. Colaphismus humuliatio est us ini-
micis invecta; sive per carcerem, sive per abdu-
ctionem, sive per judicium, sive per famem, sive
quocumque alio modo. Quid ergo sibi vult illud?

Ive magnitudo revelationum extollat me , da- 5.

tus est stimulus carni mec , angelus mov
qui me colaphizet. Propter quod ter Dominum
rogavi : et dixit mihi : Sufficit tibi gratia mea;

. Cor.

Cor.
.—9.

Ta

Ibid. v.30.

Philipp. 3.
I.

Isai. Y. t
aw

Ibid. v.10.
—13.

644

nam. virtus mea in infirmitate perficitur. Ob-
serva quis sit. hic angelus satanz. Non enim di-
xit, datus est mihi abgelus satanas , sed, /nge-
lus satanc. Mos est in Scriptura quod jam sepe
dictum est, et nunc etiam dicetur : Zadem enim
dicere non piget, vobis autem tutum est : do-
ceo enim, nec eloquentiam ostento; planto , nec
simpliciter iranseo; non sum viator, sed semen
Jacio. Viator namque currit, ut iter conficiat :
qui vero seminat, etiam fodit : : granum conjicit ,
deinde terram sulcat, ut altius defodiat, ne semen
non opertum , ay ibus pateat. Quod agricola i in se-
minibus, hoc ego in sententiis facio. Ut enim in
seminibus corvi sunt, sic in sententiis dzemones
et diaboli, szecularesque cura. Idcirco illud con-
lego, ne secularis cura diabolica id arripiat. Nam
si obvium relinquam , diabolus abripit; si. pro-
fundius defodiam, conservatur. Non enim tempore
opus est, sed voluntate; non pluvia, sed ferventi
animo. Ferventer audi, diligenter complectere, et
nemo ipsum abripere poterit. Quinam er go, quod
jam dicebam, mos est Scripture? Ut plerumque
nomina ex moribus imponat, neque hominem ea
appellatione donet , quam ab initio. parentes sta-
tuerunt, sed ea, quam aut vitium aut virtus expe-
tunt. Exempli causa : si quem. viderit impuden-
tem, canem vocat, non sno, sed vitii sui nomine;
51 rapacem, lupum appellat, non parentum nomine,
sed ex nequitia; si alium viderit improbe agentem,
hinc illi nomen indit. Sed. ne id temere efferre. vi-
dear, et ut dicti probationem afferam, testes vobis

adducam. l'isio quam vidit Isaias filius mos

contra Judeam et contra Jerusalem. Hic at-
tendite, Contra Judceam et Jerusalem. Audi
ccelum , et auribus percipe terra, quia Domi-
nus loquutus est : Filios genui et exaltawi :
ipsi autem spreverunt me. Cognovit bos pos-
sessorem suum et asinus presepe domini sui :
Israel autem me non cognovit, et populus me
non. inlellexit. Fe genti peccatrici 1 Quibus
hac? Judzis. Populus plenus peccatis. Eorum re-
censet iniquitates , peccata, pertinaciam, tyranni-
dem , supplicium. Initio dixit, Contra Judceam,
et ΠΩΣ Jerusalem ; οἱ postea dicit : Audite
verbum Domini, principes Sodomorum, aien-
dite legi Dei, populus Gomorrhe. Quo mihi mul-
titudinem victimarum vestrarum, dicit Domi-
nus? Plenus sum holocaustis arietum : adipem
agnorum, et sanguinem taurorum et hircorum
nolo. Si offeratis mihi similam , vanum thymia-
ma, JLbominatio est mihi. Neomentas vestras et
sabbata odit anima mea. Quae sabbata odit? quas
neomenias, que thymiamata , quos tauros, quas
oves? Nihil horum norant Sodomifas: : ante Moy-

sen fuerant, ante Abraham, a Lotho erant, Sodo- 29
mitze perierant. Sodomitasne alloquitur adustos , ^

* HEec perplexe et intricata sunt.
à Savil. et Fronto legendum putant τῇ προσηγορίᾳ

SPURÍA,

ca àv, ἵνα μια χολαφίζῃ " ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον
παρεκάλεσα, καὶ εἰπέ μοι" ἀρχεῖ σοι ἣ χάρις μου" ἣ
γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. Πρόσεχε τίς
ἔστιν οὗτος ὃ ὁ ἄγγελος τοῦ σατᾶν. Οὐ γὰρ εἶπεν, ἐδόθη
μοι σατανᾶς ἄγγελος, ἀλλ᾽, Ἄγγελος σατᾶϊιν. "Eos τῇ
Voxg?. ὃ “πολλάχις μὲν εἴρηται, λεχθήσεται δὲ χαὶ
νῦν - “Τὰ γὰρ αὐτὰ λέγειν ἐμοὶ μὲν οὐχ ὀχνηρὸν, ὑμῖν
δὲ ἀσφαλές - διδάσχω γὰρ, οὐχ ἐπίδειξιν παρέχομαι
λόγων" φυτεύω, οὖχ ἁπλῶς παρέρχομαι. Οὐκ εἰμὶ
ὁδοιπόρος, ἀλλὰ σπόρον: xara) don. 0 viv γὰρ δδοι-
πόρος τρέ ἔχει , ἵνα τὴν δὲὸν ἀνύση " ὃ δὲ σπόρον κατα-
θάλλων σχάπτει, εἶτα χαταδάλλει τὸν χκόχχον, εἶτα
ἐπάγει τὴν γῆν, χαὶ ἐν τῷ βάθει τίθησιν, ἵνα μὴ γυ-
υνὸν προχείμενον τὸ σπέρμα γένηται πρόδολον τοῖς
ἄνωθεν ὁ ὀρνέοις. Ὅπερ οὖν ὃ γεωργὸς ἐπὶ τῶν σπερμά-
τῶν, τοῦτο ,ἐγὼ ἐπὶ τῶν νοημάτων. Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ
τῶν σπερμάτων εἰσὶ χόραχες, οὕτως ἐπὶ τῶν νοημά--
τῶν εἰσὶ δαίμονες xa διαόολοι, xat φροντίδες βιωτι-
xat. Διὰ τοῦτο αὐτὸ περιστέλλω, ἵνα ἐξελθὼν * τῇ
φροντίδι τὴ βιωτιχῇ μὴ λάδη τοῦ διαθόλου. "EXv. μὲν
γὰρ ἁπλώσω αὐτὸ, ἁρπάζεται" ἐ ἐὰν δὲ ἐν τῷ βάθει
θῶ, διαφυλάττεται. ᾿Οὺ γὰρ χρεία χαιροῦ, ἀλλὰ γνώ-
Une οὐ χρεία ὑετοῦ, ἀλλὰ προθυμίας. Μετὰ προθυ-
μίας ἄχουσον, μετὰ σπουδῆς περίστειλον χαὶ οὐδεὶς
αὐτὸ ἁρπάσαι δύναται. TC oov ᾿ ἔλεγον ἔθος τὴ Γραφῇ ;
Τὰ ὀνόματα πολλαχοῦ ἀπὸ τῶν τρόπων, τιθέναι, καὶ
μὴ ἃ ἀπὲ τῆς προσηγορίας ἐκείνης χαλεῖν τὸν ἄνθρωπον;
ἀφ᾽ ἧς ἔθηχαν οἵ γονεῖς, ἀπ᾽ ἀρχῆς" ἀλλὰ ἀπὸ τῆς
προσηγορίας ἐχείνης, ἀφ᾽ ἧς 1 καχία ἢ ἣ ἀρετὴ δί-
δωσιν. Οἷόν τι λέγω" ἐὰν ἴδῃ τινὰ ἀναίσχυντον, χύνα
αὐτὸν χαλεῖ εἴ, οὗ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι, ἀλλὰ τῷ ὀνόματι
τῆς καχίας" ἐὰν ἴδη τινὰ ἅρπαγα, xus αὐτὸν χαλεῖ,
οὐ τῷ ὀνόματι τῶν γονέων, ἀλλὰ “᾿ τῇ πονηρίᾳ. «ἧς
προσηγορίας" ἐὰν ἴδη ἕτερον πονηροῦ ἀνθρώπου ἔ ἔργα
πράττοντα, ἀπ᾽ ἐχείνου τοῦ ὀνόματος αὐτὸν χαλεῖ.
Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἁπλῶς αὐτὸ ἀποφαίνωμαι, χαὶ ἀπόδειξιν
παρέχω τῶν λεγομένων, ψάρτυρας ὑμῖν εἰσαγαγεῖν
βούλομαι. Ὅρασις, ἣν εἶδεν Ἡσαΐας υἱὸς Apoc,
xac τῆς Ιουδαίας, x xoi χατὰ τῆς Ἱερουσαλήμ. "Ev-
ταῦθα προσέχετε, Κατὰ τῆς Ἰουδαίας, χαὶ χατὰ τῆς
ἹἹερουσαλήμ. Ἄχουςε, οὐρανὲ, χαὶ ἐνωτίζου, γῇ; ὅτι
Κύριος ἐλάλησεν * υἱοὺς ἐγέννησα, χαὶ ὕψωσα, αὐτοὶ
δέ με ἠθέτησαν. ᾿ Ἴ yv βοὺς τὸν χτ ἡσάμινον, χαὶ ὄνος ;
τὴν φάτνην τοῦ Κυρίου αὐτοῦ. Ἰσραὴλ δέ με οὐκ
ἔγνω, χαὶ ὃ λαός με οὐ συνῆχεν. Οὐαὶ ἔθνος ἁ ἁμαρτω-
λόν. "Τίσι ταῦτα; Τοῖς Ιουδαίοις. Λαὺς πλήρης ἃ ἅμαρ-
τιῶν. Λέγει αὐτῶν τὰς παρανομίας »τὰς ἁμαρτίας. , τὸ
ἀδιόρθωτον, τὴν “πυραγνίδα, τὴν τιμωρίαν. A py óp.e-
voc εἶπε, Κατὰ τῆς ᾿Ιουδαίας, πὴ χατὰ Ἱερουσαλήμ"
χαὶ EU λέγε eb Ἀχούσατε λόγον Κυρίου, ἄρχοντες
Σοδόμων" προσέχετε "νόμον Θεοῦ, ὃ λαὸς Vouógpac.
Tí μοι πλῆθος τῶν θυσιῶν ὑμῶν ; ; λέγει Κύριος * πλή-
gne eiut ὁλοκαυτωμάτων χριῶν, χαὶ στέαρ ἀρνῶν xot
αἷμα ταύρων. χαὶ τράγων οὗ βούλομαι. "E&v προσφέ-
ρητέ μοι σεμίδαλιν, μάταιον θυμίαμα, βδέλυγμά μιοί
ἐστι. Τὰς νουμηνίας ὑμῶν xal τὰ σάῤδδατα μισεῖ ἣ

τῆς πονηρίας.
b [νόμῳ marg.

Savil.]

IN ILLUD, SUFFICIT TIBI GRATIA MEA, ETC.

ψυχή μου. Ποῖα σάῤῥατα μεμίσηχε; ποίας νουμη-
νίας ; ποῖα θυμιάματα; ποίους ταύρους: ; ποῖα πρόδατα;
Σοδομιηνοὶ οὐδὲν τούτων ἤδεισαν " οἱ ἐν Σοδόμοις πρὸ
Moisés 2 γένοντο. Σοδομηνοὶ πρὸ τοῦ "Aon 7 ἤσαν;
Σοδομιηνοὶ ἀπὸ Λὼτ ἦσαν, Σοδομιηνοὶ ἀπώλοντο. Σο-
δοιυκηνοῖς διαλέγεται τοῖς χαυθεῖσι; τοῖς ἀπολωλόσιν;
᾿Ἐνταῦθα εἶπε, Κατὰ Ιουδαίας, xol χατὰ Ἵερουσα:
My. ἦλθεν ἐπὶ Σόδομα" ἔδωχε δίχην. Τίνι διαλέ-
γεται; ᾿Αναχόλουθα τὰ εἰρημένα, ἐὰν μὴ ἴ ἴδης τὴν
ἑρμηνείαν τῶν λέξεων" ἐ ἐὰν δὲ μάθης, εὑρίσχεις τὴν
ἀχολουθίαν. Οὐ γὰρ Σοδομηνοῖς διαλέγεται, ἀλ λὰ
Ἰουδαίοις, Σοδομηνοὺς αὐτοὺς χαλῶν. ᾿Ἐπειδὴ τὸν
τρόπον αὐτῶν ἐκληρονόμησαν, χαὶ τὸ ὄνομα αὐτοῖς
ἐπιτίθησι. Σοδομιηνοὶ, οἵ τὰ ἐ ἐχείνων "ἀκούοντες. Πά-
λιν ἀλλαχοῦ - Κύνες ἐνεοὶ οἱ Ιουδαῖοι, οὗ δυνάμενοι
ὑλαχτεῖν- οὐχ ἐπειδὴ εἰς χύνα μετέπεσαν τὴν φύ-
σιν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ elc χύνας τὴν προαίρεσιν. Ἰωάννης ὃ 6
τῆς ἐρήμου ms ,10 9 φρόνημα τὸ o ὑψηλὸν, ἣ γνώμη
f ἀγείρωτ »διχάτω βαδίζων, χαὶ τῆς οὐρανίας ἁψῖδος
ἐπεν P τῆς στείρας καρπὸς, 5 τῆς ἀφωνίας
τοῦ πατρὸς χύσις, ἡ $ φωνὴ τοῦ | ἀφώνου ; ὃ ἐν τὴ ἐρήμῳ
βοῶν, € ἐν τῇ μήτρα (4 γὰρ wit ρα ἔρημος, στεῖρα γὰρ
ἦν), 6 διπλοῦς χήρυξ , καταφρονῶν παίδων, κατεξανι-
στάμενος τῶν δρωμιένων, ἦλθε πρὸς Ιουδαίους, χαὶ
λέγει αὐτοῖς" Ὄρφεις 2E γεννήματα ἐχιδνῶν " οὐχ ἐπει-
δὴ ὄφεις ἦσαν τὴν φύσιν, ἀλλ᾽ pe δολεροὶ τὴν προ-
αίρε σιν. is πάλιν movie Ἵπποι θηλυμανεῖς
ἐγένοντο: ἕχαστος πρὸς τὴν “γυναῖκα τοῦ πλ' ἡσίον
αὐτοῦ ἜΜ ev. Ἵπποις οὖν διαλέγεται; Οὐχὶ,
ἀλλὰ τοῖς ἀσ γέσι, τοῖς ἀχολάστοις ἀνθρώποις. Αὐ-
τὸς ὃ ὃ Χριστὸς τοῖς Ιουδαίοις " Ὑμεῖς υἱοὶ τοῦ διαδό-
t. Τέχνα οὖν τοὺ ὃ διαθόλου, καὶ τὴν φύσιν εἶχον

-
τ
&à

λου ἐστέ.
τοῦ διαβόλου ; Οὐχὶ , ἀλλὰ τὴν προαίρεσιν ἐμιμήσαν-
το, χαὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἔλαδον. Καὶ λέ Tet ἑρμηνεύων
αὐτό: Ὑμεῖς υἱοὶ τοῦ διαδόλου ἐστὲ, xo τὰς ἐπιθυ-
μίας τοῦ πατρὸς ὑμῶν θέλετε ποιεῖν * m κεῖνος “ἄνθρω-
ποχτόνος ἐστὶν ἀπ᾽ ἀρχῆς. Κατέχετε τὸν κανόνα, ὅτι
χύνες οἵ ἀναίσχυντοι εἰ ὅτι λύχοι ot ἅρπαγες ὅτι ὄφεις
οἱ δολεροὶ, ὅτι ἀσπίδες οἵ ὕπουλοι, ὄ ὄνοι οἱ ἀνόητοι,
ἵπποι: θηλυμανεῖς οἱ ἀσελῚ γεῖς καὶ ἀχόλαστοι » κορῶναι
οἵ ἀκάθαρτοι, Σοδομηνοὶ οἱ τὰ ἐχείνων ζηλοῦντες, ot
τὰς πράξεις ἐχείνων ψυλούμενοι. H τοίνυν φύσις οὐχ
ἔστι πονηρὰ, ἀλλ᾽ ἣ γνώμη ἐστὶν ἣ ᾿ διεφθαρμένη.
Κατέχετε; μετὰ drea προσέχετε, ὅτι τὰ ὀνόματα
ἀπὸ τῶν τρόπων τίθεντ ται; xol αἵ προσηγορίαι ἀπὸ
τῆς γνώμης. Καὶ τοῦτο οὐχ ἐν τῇ Γραφῇ, ἀλλὰ xol
ἐν τῇ συνηθείᾳ τῇ χοινῇ. ᾿Εὰν ἴδωμεν σήμερον ἄν--
θρωπον ἥμερον, λέγομεν, πρόδατον ὃ δ ὃ ἄνθρωπος " ἐὰν
ἴδωμεέν τινα ἀναισχυντοῦντα, λέγομεν "πὴ γὰρ ἄν-
θρωπος - χύων ἐστίν" ἐὰν ἴδωμεν ὃ δολερὸν, ὄφις ὃ ewe
θρωπος. "Og ὅ ὅτι xo fj χοινὴ συνήθε uL τοῦτον oi

τὸν νόμον; D ἴδωμεν πολλαῖς πονηρίαις γέμοντα
ἄνθρωπον, ἔγομεν, σατανᾶς" οὐχ ἐπειδὴ σατανᾶς,
οὐδὲ χατὰ τὴν φύσιν χοινωνὸς αὐτοῦ ἐστιν, ἀλλὰ τῇ
Ἰνώμῃ , ἐπειδὴ ζηλοῖ χατὰ ἀνθρωπίνην δύναμιν τὰ
ἐχείνου. Οὐχοῦν τὰ ὀνόματα ἀπὸ τῶν τρόπων. “Ὅταν
οὖν ἀχούσης χαὶ Παύλου λέγοντ 96, "E3905 σχόλον τῇ
σαρχί μου, ἄγγελος σατᾶν, Uu τὸν διάδολον νόμιζε,

* Hic legendum putant ἀνύοντες.

C

045
exsünctos? Hic dixit, Contra Judeam, et contra
Jerusalem : Sodomam aggreditur, sed jam pe-
nas dedit. Quem alloquitur? Haec sine consequen-
tia dicuntur, nisi verborum significationem. at-
tendas ; sed si didiceris, consequentiam invenies.
Neque enim Sodomitas alloquitur, sed. Judzos,
quos Sodomitas vocat. Quia mores eorum secta-
bantur , illis ob similia gesta hoc nomen impo-
nit. Rursum alibi : Canes muti Judei, qui
latrare non possunt ; non quod in canum natu-
ram transissent , sed quod moribus canes iniita-
rentur. Joannes solitudinis civis, excelsus animus,
mens invicta, qui humi incedens caelestem for-
nicem attingebat , Sterilis partus, qui. mutam
patris linguam solvit, vox muti; qui in deserto
clamabat , in. matrice ( matrix enim. desertum
erat, utpote sterilis ), duplex ille przeco, contem-
tor puerorum, visibilia transcendens, Judzeos adit,

Isai.56. "Os

dixitque illis * : Serpentes genimina viperarum ; Matth. 23,
non quod natura serpentes , sed quod animo dolo 33. et 3. 7.
si essent. Alius iterum propheta : Equi in. fe- Jer. 5. 8,

minas furentes. acti sunt ; unusquisque ad
uxorem proximi sui biibiebak: An equos allo-
quitur ? Minime, sed lascivos et improbos homi-

nes. Ipse Christus Judzis : F'os filii diaboli estis. J;an. 8.4

Num fili erant diaboli, οἱ nature. diabolicz 9
Nequaquam, sed propositam ejus imitabantur,
nomenque ejus acceperunt, quod ille sic explicat :

Pos filii diaboli estis, et desideria patris we-
stri vultis facere : ille homicida erat a prin-
cipio. Hanc regulam tenete : impudentes , canes
sunt; rapaces, lupi; subdoli, serpentes ; versi-
pelles , aspides ; stupidi , asini; lascivi et impu-
ri, equi emissarii; immundi, cornices : Sodomi-
τά sunt, qui illorum gesta et opera imitantur.
Non iara mala , sed institutum corruptum est.
Diligenter animadvertite , el observate nomina
a moribus imposita, et appellationes ab instituto
animi. Neque id. im. Scriptura tantum, sed. etiam
in vulgari usu. $1 hodie mansuetum Bonon yi-
deamus dicimus , Ovis est homo 1116 ; si impu-
dentem quemdam, dicimus, Non homo, sed canis
est; si dolosum, serpentem vocamus. Viden' hanc
esse ome da consuetudinis legem ? Si videa-
mus hominem sceleribus multis 'onustum , dici-
mus, Satanas ; non quod sit satanas, neque natura
ipsi affinis, sed proposito, quia pro viribus illum
studet imitari. Nomina itaque ex moribus dantur.

Cum ergo audis Paulum dicentem , Datus est
stimulus carni mec angelus Satan ; ne putes
esse diabolum ; sed eos qui diaboli ficia mula-
bantur, gentiles, Judzos , dxmonas : qualis dze-

mon angelus satanz erat Alexander zrarius, qui
multa ipsi mala exhibuerat. Angelus satans, satanae
enim opera faciebat. Quales erant ii, qui ipsum in
carcerem conjecerunt, qui flagellarunt. Homines er-
80. angelos satanc dicit, qui satanz opera edebant,

qui evangelium pracidebant , qui praedicationem

πάλιν, et infra ἐπειδὴ εἰς χύνας.

“ἢ 4.

9. Cor. 5.
20.
Joan. 20.
22.

Matth. 28.
το.

646

impediebant, qui ipsum flagellabant, qui pelle-
bant. Attende : tota difficultas soluta est.

A. Animum diligenter adhibete , ut sciatis
eum qui loquebatur laborasse, et Paulum humana
passum esse. Postquam enim. Christus ascenderat,
el. pradicationem. legationemque preclaram ipsis
tradiderat. Nam. Christus legatus ἃ Patre venit
ad nos, missus ut pacem nobis annuntiaret, Bel-
lum enim erat inter homines et Deum ; misitque
legatum, non servum, sed Filium. O curam pro-
videntiamque legati ! o benignitatem mittentis !
Cum audis mittentem et missum, ne mutationem
loci putes, sed incarnationis ceconomiam cogita.
Etiamsi enim nobiscum esset, etiam apud. Patrem
erat. Et Paulus ait : Pro Christo legatione fun-
gimur, tamquam Deo exhortante per nos : re-
conciliamini Deo. Pro Christo legatione funge-
ris? Sane quidem. Et ubi legatus est? Abiit. Quo
abit? Ad Patrem. Quare? Res stupendas obser-
va. In humanis negotiis cum gens genti legatio-
nem mittit, legatus ex legationis lege , securitate
fruitur; si quid. legatus patiatur , magnum inter
gentes illas bellum movetur. Contra vero apud
Deum. Venit a Patre ad homines Legatus : occi-
sus est, tuncque statuta pax fuit. Verum Legati
dona ferunt et dona recipiunt. Quid ergo? quod
donum attulit mihi , et quod donum stupendum?
Ut stupendus est Legatus, ita stupendum donum.
Sanguinem suum venit donum afferens, et corpus
suum perinde venit afferens donum. Ecquod a
me donum accepit? Fidem. Ecquis mihi fidei
gratiam dedit? Credidi ego, ille gratiam dedit,
inimicitia soluta est. Viden' rerum facilitatem ?
viden! conciliationis celeritatem ? Legatus cum ad
gentem venerit, non dignatur forensem vel paupe-
rem alloqui ; sed statim ad regem ingreditur. Hic
Legatus venit, et statim. meretricem alloquutus
est, latronem , magum , publicanum. Viden' Le-
gati humanitatem ? Non ad unum aut alterum ve-
nit, sed ad communem naturam; venitque meo
indutus vestimento; ne si cum nuda divinitate
venisset, pr:dam abigeret. Sed venit ad hominem
ut homo. Übi ergo venit, primitias nostras eve-
xit, et vocatis apostolis, legationem ipsis tradi-
dit : Legationem accipite. Quomodo, quaeso, pos-
sumus ? Accipite Spiritum sanctum. Πα occisus
es, nobis vero quid patiendum est? .ccipite
Spiritum sanctum, et, Ego vobiscum. sum : vo-
biscum , quia legatione fungor ; neque enim vos

^ [ἐγχόπτοντας conjecit Savil.]

C

SPURIA.

ἀλλὰ τοὺς τὰ διαδόλου ἐργαζομένους, τοὺς Ἵζλληνας,
τοὺς Ἰουδαίους, τοὺς δαίμονας * οἷος τότε δαίμων ἀγ-
γέλος σατᾶν;, ᾿Αλέξανδρος ὃ χαλκεὺς πολλά μοι xoc
ἐνεδείζατο. Ἄγγελος σατᾶν᾽ τὰ γὰρ τοῦ σατανᾶ
ἔπραττεν. Olot ἦσαν οἱ ἐμδαλόντες αὐτὸν εἰς τὸ δε--
σμωτήριον, otot ἦσαν oi μαστίζοντες αὐτόν. ᾿Ανθρώ-
ποὺς οὖν ἀγγέλους τοῦ Garay, τοὺς τὰ τοῦ σατανὰ
ἐργαζομένους, τοὺς ἃ ἐχχόπτοντας τὸ εὐαγγέλιον, τοὺς
ἐμποδίζοντας τὸ χήρυγμα, τοὺς μαστίζοντας αὐτὸν,
τοὺς ἐλαύνοντας. Πρόσεχε" ὅλον ἐλύθη τὸ νόημα.

" Προσέχετε μετὰ ἀχριξείας, ἵνα εἰδῆτε xai τὸν
λέγοντα κάμνοντα, xal Παῦλον ἀνθρώπινα πάσχοντα.
᾿Επειδὴ γὰρ ὃ Χριστὸς ἀνέδη, καὶ τὸ κήρυγμα αὐτοῖς
ἐνεχείρισε x^ τὴν πρεσδείαν τὴν χαλήν. Ὃ γὰρ Χρι-
στὸς πρεσύθευτὴς ἦλθε πρὸς ἡμᾶς παρὰ τοῦ Πατρὸς
ἀποσταλεὶς πρεσδεῦσαι εἰρήνην. Πόλεμος γὰρ ἦν dv-
θρώποις πρὸς τὸν Θεόν- καὶ ἔπεμψε πρεσδευτὴν, οὐ
δοῦλον, ἀλλὰ Υἱόν. "£X χηδεμονία τοῦ ἀποσταλέντος *
ὦ φιλανθρωπία τοῦ ἀποστείλαντος. ᾿Αποστείλαντος
καὶ ἀποσταλέντος ὅταν ἀχούσης, μὴ τόπου νόμιζε με-
τάδασιν, ἀλλ᾽ οἰκονομίας συγχατάδασιν. Ei γὰρ xot
μεθ᾽ ἡμῶν ἦν, ἀλλὰ χαὶ παρὰ τῷ Πατρὶ ἣν. Καὶ
Παῦλος λέγει: Ὑπὲρ Χριστοῦ πρεσδεύομεν, ὡς τοῦ
Θεοῦ παρακαλοῦντος OU ἡμῶν * καταλλάγητε τῷ Θεῷ.
Ὑπὲρ Χριστοῦ πρεσύεύεις; Πάνυ. Kot ποῦ 6 πρεσ-
βευτής; ᾿Απῆλθε. Ποῦ ἀπῆλθε; Πρὸς τὸν Πατέρα.
Διὰ τί; Βλέπε πράγματα χαινότερα. "Emi τῶν ἀνθρω-
πίνων πραγμάτων ὅταν ἔθνος πρὸς ἔθνος πρεσδεύη, ὃ
πρεσθευτὴς ἀδείας ἀπολαύει τῷ νόμῳ τῆς πρεσύείας"
ἐὰν δὲ πάθοι τι ὃ πρεσδευτὴς, πόλεμος χινεῖται μέγας
μεταξὺ τῶν ἐθνῶν. "Em τοῦ Θεοῦ τὸ ἐναντίον ἐγένετο.
Ἦλθε παρὰ τοῦ Πατρὸς πρὸς ἀνθρώπους, ἐσφάγη ὃ
πρεσθευτὴς, xal τότε γέγονεν εἰρήνη. Ἂλλ᾽ oi πρέ-
σῦεις ἐρχόμενοι δῶρα φέρουσι, καὶ δῶρα λαμόάνουσι.
Τί οὖν; ποῖον ἦλθε φέρων δῶρον ἐμοὶ, xoi τὸ δῶρον
παράδοξον; “Ὡς χαὶ ὃ πρεσδευτὴς παράδοξος, χαὶ τὸ
δῶρον παράδοξον. 'To arn αὐτοῦ ἦλθε φέρων δῶρον;
τὸ σῶμα αὐτοῦ ἦλθε φέρων δῶρον. Kot τί παρ᾽ ἐμοὺ
ἔλαόδε δῶρον; Πίστιν. Καὶ τίς ταύτης μοι ἔδωχε χά-
gu; 7 ὑπίστευσα ἐγὼ, ἐχαρίσατο ἐχεῖνος, ἐλύθη ἣ
ἔχθρα. Εἶδες πραγμάτων εὐχολίαν ; εἶδες καταλλαγῆς
τάχος; Ὃ πρεσύδευτὴς ἐπειδὰν ἔλθη πρὸς ἔθνος, οὗ
καταξιοῖ ἀγοραίῳ, ἤ τινι τῶν πενήτων διαλεχθῆναι;
ἀλλ᾽ εὐθὺς ὄρθριος πρὸς βασιλέα εἰσέρχεται. Οὗτος ὃ
πρεσθευτὴς ἦλθε, xat εὐθέως πόρνῃ διελέχθη, ληστῇ;
xal μάγῳ, καὶ τελώνη. Εἶδες πρεσδευτοῦ φιλανθρω-
πίαν; Οὐ γὰρ πρὸς ἕνα, καὶ δεύτερον ἦλθεν, ἀλλὰ
πρὸς τὴν χοινὴν φύσιν " xoi ἦλθε τὸ ἱμάτιον τὸ ἐμὸν
περιδεθλημένος, ἵνα μὴ γυμνῇ τῇ θεότητι παραγενό-
μενος σοθήσηῃ τὴν θήραν ἀλλ᾽ ηλθε πρὸς ἄνθρωπον
ὡς ἄνθρωπος. ᾿Ιπειδὴ τοίνυν ἦλθεν, ἀνήγαγεν ἡμῶν
τὴν ἀπαρχὴν, χαὶ χαλέσας τοὺς ἀποστόλους, τὴν
πρεσδείαν αὐτοῖς ἐνεχείρισε: λάῤετε τὴν πρεσθείαν.
Ἡμεῖς πῶς δυνάμεθα,, δέομαί σου; Λάδετε Πνεῦμα
ἅγιον. Σὺ ἐσφάγης, καὶ ἡμεῖς τί ἔχομεν παθεῖν; Λά-
ῥετε Πνεῦμα ἅγιον, xal, ᾿Ιγὼ μεθ’ ὑμῶν εἶμι " μεθ᾽
ὑμῶν, ὅτι πρεσθεύω" οὐ γὰρ ἐγκατέλιπον ὑμᾶς.

b [πρόσεχε Savil.]

IN ILLUD,

Ἐπειδὴ τοίνυν Aven, xal τὴν πρεσύείαν αὐτοῖς ἐνε-
χείρισε. Καὶ τί θαυμάζεις, εἰ χαὶ αὐτὸς ὃ βασιλεὺς ὃ
Πατὴρ πρεσύεύει; Ὑπὲρ Χριστοῦ πρεσθδεύομεν, ὡς
τοῦ Θεοῦ παραχαλοῦντος δι᾽ ἡμῶν. Ὁ ὑδρισθεὶς πα-
ραχαλεῖ. Ἵνα τί; Καταλλάγητε τῷ Θεῷ, Ὦ φιλαν-
θρωπία᾽ o ἀγαθότης ἄφατος. ᾿Επειδὴ τοίνυν ἄνέ θη ;
χαὶ “τὴν πρεσύείαν τοῖς ἀποστόλοις ἐ ἐνε ἐχείρισε" τὰ δὲ
πράγματα ἦν ἀδιόρθωτα, χαὶ ἣ οἰκουμένη ἀκανθῶν
ἔγεμε, χαὶ ἀσέδεια ἐτυράννει, xal f$, χαχία ἐκράτει,
χαὶ βωμοὶ ἀνήπτ πτοντο, χαὶ χνίσσα ἐμόλυνε , xa αἷμα-
τα ἐξ Ξεχεῖτο, καὶ φύσις ἐπατεῖτο, χαὶ ὠδῖνες χατεφρο-
γοῦντο, χαὶ νόμοι χαὶ θεσμοὶ * χαινοὶ παρελύοντο,
χαὶ θυγατέρας αὐτῶν xa υἱοὺς αὐτῶν τοῖς δαιμονίοις
ἔθυον - xal τὰ ἄλλα πάντα ἦσαν πανηγύρΞ "y xa pn-
τόρων χοροὶ, χαὶ φιλοσόφων σύλλο) Yos xat δαιμόνων
βαχχεῖαι, χαὶ διαθύλου ὃ δύναμις; χαὶ ξίφη ἠχονημένα,
χαὶ πανταχ οὗ χρημνοὶ, xa maya o σχόπε ελοι;, χαὶ
συνήθεια 1 1 χρατοῦσα, xal d ὠδῖνες πατέρων, χαὶ 54 προ-
γόνων ἀσέδεια, δδὸν ἡδονῆς ἔχουσα, χαὶ νόμοι βασι-
λέων διερθαρμέ νοι; χαὶ δοῦλοι χαὶ δεσπόται, χαὶ
ἄρχοντες χαὶ ἰδιῶται, χαὶ πλούσιοι χαὶ πένητες,
πάντες ἀσεθείᾳ συμπεπὰε eyuévot , καὶ ἃ πολλὰ € ἔχοντες
τὰ μηχανήματα ot δὲ ἀπόστολοι πάντες ἦσαν δώδεχα,
μᾶλλον ὃ δὲ ἔἕνδεχα᾽ ὃ γὰρ εἷς θηριάλωτος γέγονεν “ἦσαν
οὖν ἕνδεκα. Ὅ τοίνυν Παῦλος οὗ λό" yov δύναμιν χε-
xvn. fvos, οὗ χρημάτων περιουσίαν ἔ γῶν, οὗ γλῶτταν
ἠχονημένην, οὗ πατρίδος μέγεθος . οὗ γένους περιφά-
νειαν, οὐ σώματος ἰσχὺν, γυμνὸς », Μεμονωμένος,
ἰχθύων ἀφωνότερος . ἄσημος ἐξ ἀσήμων, ἰδιώτης,
ἀμαθὴς, χαὶ περιήρχετο σπείρων χατὰ τὴν οἰκουμέ-
νὴν τὰ σπέρματα τῆς εὐσεδείας $5 xa πάντες ἀντέπι-
TTOV* χαὶ ὃ μὲν ἐνέ ses , καὶ ἐμαστίγου * ὃ δὲ ἐλάμ.-

Gays, χαὶ εἰς δεσμωτήριον εἶλχεν * ὃ δὲ Munus, xa ;
εἰς τήγανα ἐνέδαλλεν, ὃ δὲ ἐσχανδάλιζε- χαὶ μυρίοι

πόλεμοι - Ἔξωθεν μάχαι, ἔσωθεν φόόοι. Διάχονοι
Χριστοῦ εἰσι; Παραφρονῶν λαλῶ, ὑπὲρ ἐγώ" ἐν χό-
ποις περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὕπερῦ αλλόντως, ἐν
φυλαχαῖς περισσοτέρως, ἐν θανά τοις πολλάχις * * τεσ--
σαράχοντα παρὰ μίαν ἔλαθον, τ τρὶς ἐῤῥαδδίσθην, τρὶς
ἐναυάγησα, νυχθήμερον ἐ ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα, δὸοι-
πορίαις πολλάκις, χινδύνοις ποταμῶν, χινδύνοις λῃ-
στῶν, χινδύνοις ἐχ. ἔνους, χινδύγοις ἐξ ἐθνῶν, χινδύ-
νοις ἐν πόλει T I ἐν ἐρημία, κινδύνοις ἐν
θαλάσσῃ. κινδύνοις ἐν ψευδαδέ λφοις » ἐν χόπῳ χαὶ
μόχθῳ, ἐ ἐν ἀγρυπνίαις 1 πριλάκις ; ἐν λιμῷ χαὶ δίψει,

ἐν νηστείαις πολλάχις ᾽ ἐν. γύχε ει xat γυμνότητι ; χωρὶς

τῶν παρεχτὸς, ἣ ἐπισύστασίς μου f, χαθ’ ἡμέραν, i,
μέριμνα πασῶν τῶν Ἐχχλησιῶν. Τίς ἀσθενεῖ,

M — M 2 ^
x«t οὐχ ἀσθενῶ: τίς σχανδαλίζεται ; χαὶ οὖχ ἐγὼ

y

πυροῦμαι; Ὅ ἀδελφὲ φὺς ἔπιπτεν, οὗτος ἤλγει" ἐχθρὸς
ἐπεθούλευσεν, οὗτος ἔπασχεν. Οἶδας τοῦτο, ὅτι
ἀπεστράφησάν Με πάντες οἵ ἐν τῇ Ἀσία. Πάλιν:
'Texvix μου, OUc πάλιν ὠδίνω; ἄχρις οὗ μορφωθῇ
Χριστὸς ἐ ἐν ὑμῖν. Ποῦ ἤμελλεν ἀρχεῖν τοῖς ἔξω, τοῖς
ἔσω, ταῖς μάστιξι, ταῖς λύπαις, τῇ θαλάσσῃ; τοῖς

- ^ , - -
χιυδύνοις, τοῖς δεσμωτηρίοις, ταῖς ἀπαγωγαῖς, τηγά-

^ - -"/ e , ^
νοις, ἐπιδουλαῖς, δήμοις, βασιλεῦσιν, οἰχείοις, ἀλ-

* Forte χοινοί.
2 ἱπανταχοῦ addit marg. Savil.]

SUFFICIT TIBI GRATIA MEA, ETC.

E

b

647

reliqui. Cum ergo ascenderit , et legationem ipsis
tradiderit, quid miraris si ipse rex et Pater lega-

tione fungatur? Pro Christo legatione fungimur, 2. Cor. 5.

tamquam Deo exhortante per nos. Qui contu- 29"
melius est affectus , exhortatur. Quid? Reconci-
liamini Deo. O benignitatem ! 0. bonitatem inef-
fabilem ! Quia igitur ascendit, legationem apostolis
commisit ; cum res eversa essent , orbisque spinis
repletus ; cum impietas tyrannidem exerceret, ne-
quitia dominaretur , ar incenderentur , nidor
omnia fcedaret, sanguis funderetur, natura calca-
retur, partus contemnerentur, leges et statuta nova
solverentur , cum filias et filios daemonibus immo-
larent, ceteraque omnia celebritates essent ; rhe-
torum: chori , philosophorum ceetus , damonum
debacchationes, diaboli potestas , gladii acuti ,
ubique przecipitia et scopuli, cum consuetudo pra-
valeret , patrum dolores , majorum impietas , in
via voluptatis incedens, leges regum corruptze
essent; ac servi οἱ heri, principes e privati di-
vites et pauperes , omnes impietate circumplexi
essent, multis instructi machinamentis : tunc apo-
stoli duodecim erant, 1mo undecim ; unus enim a
fera captus fuerat ; undecim igitur "erant. Paulus
ergo, non eloquentia τευ: , non pecuniis ,
non acuta lingua, non patrie celebritate , non
generis claritate , non corporis robore , nudus
solus, magis mutus quam pisces, ignobilis , idio-
ta, indoctus, circuibat per orbem semina pietatis
jaciens, et omnes. ipsi adversabantur ; alius inva-
debat illum et flagellabat, alius apprehensum in
carcerem tra hebat , alius captum in sartaginem
conjiciebat, alius 'offendebat : Innumera bella:

Foris pugne , intus timores. Ministri Christi 2.Cor.7.5.
sunt! Ut minus sapiens. dico, Plus ego : in ». Cor. 11.
laboribus abundantius , in plagis supra mo-?23. — 29.

dum, in carceribus abundantius , in mortibus
frequenter. A Judeis quinquies 'quadragenas
una minus accepi. Ter virgis cesus sum, ter
naufragium. feci , nocte et die in profundo
maris fui : in itineribus sepe; periculis flumi-
num, periculis latronum, periculis ex genere,
periculis ex gentibus , periculis in civitate ,
periculis in. solitudine, per iculis in mari , pe-
riculis in falsis fratribus : in labore et &rUmnd,
in vigilis multis, in fame et siti , in jejuniis
ποιεῖς, in frigore et nuditate, preter illa que
extrinsecus sunt instantia med quotidiana "
sollicitudo omnium Ecclesiarum. Quis infir-
matur, et ego non infirmor ? quis scandali-
zatur, et ego non uror? Frater cadebat, ille
dolebat : inimicus insidiabatur, ille patiebatur.

Scis hoc, quod. adversati sunt me omnes, T 2. Tim. t.

sunt in. 4sia. Rursum : Filioli mei , quos ite-
rum parturio, donec efformetur Chistus in
vobis. Quomodo sufficere poterat 115. que foris,
115 que intus erant, verberibus, doloribus, ma-

* [Addit marg. Savil. cum Bibl. ὑπὸ Ἰουδαίων πεντόχις.]

T 4. I

2. GOFP. l2»

8.

2. Cor. 12.

9.

648

ri, periculis, carceribus, abductionibus, sarta-
ginibus, insidiis, populis, regibus, domesticis ,
alienis, falsis fratribus insidiantibus, fratribus in-
firmis, alienis abscedentbus, familiaribus, sup-
plantatis? quomodo corpus, quomodo anima suf-
ficere poterat? Catenis constringebatur, in carcere
habitabat, epistolas scribebat , hinc ejiciebatur ,
illic insidiis appetebatur, hinc angeli satanz, illinc
angelus satan : multi angeli satanz, hi in carce-
rem , illi in tribunalia trahebant. Non sufficiebat
illis, peribat, anima cruciabatur. Canes non vide-
bat, et mordebatur, insidiis undique appetebatur.
Ad Deum accedit dicitque : Rogo te, paulum re-
spirem : quomodo his sufficiam ? Angelus satanz
pellit me, inimici, insidiatores, gentiles, Judzi,
falsi fratres, infirmi fratres: parturio et abortum
faciam : non gigno, et alii insidiantur : hodie in
carcere, cras in mari, deinde in pelago , in fame,
in siti, in nuditate, in sartaginibus, in caminis, in
itineribus. Quomodo iis sufficiam? Una est ani-
ma, unum corpus. Rogo te, me tuere, ne colaphis
cedar. Nihil illi Deus respondit. Ad illum denuo
accedit: Dimitte me , quaeso , paulum respirem :
homo sum unus, et orbem mihi commisisti : ho-
mo sum unus, et ab omnibus undique telis obruor.
Accedit iterum ad ipsum, et ait: Rogo te, tuere
me, ne colaphizer. Nihil 1psi Deus respondit : Ac-
cessit denuo ad eum, fastidio affectus velut athleta
quidam sexcentis objectus aliis, qui ipsum mor-
deant et caput ejus tundant. Secundie precationi
nihil respondit. Accescit tertio, et tunc respondit.
5. Cur distulit? Ut. discas, non statim esse re-
cedendum ; ut discas, si quid petas quod non pro-
sit, et contrarium accipias, non agre ferendum
esse. Petis szepe 14 quod. profuturum putas , nec
prodest. Deus non lacrymas attendit, sed ea quae
mala sunt. Puer namque szepe panem ἃ matre pe-
tit : at si quid noxam afferens petat, non dat illa,
nec dolentem curat, sed utilitatem respicit. Fe-
bricitans quoque medico sepe molestus est , ut
frigidam potionem det, neque ille concedit: neque
enim presenti noxie cupiditati attendit, sed fu-
turze valetudini studet. Ita et Paulus id quod utile
esset petere nesciebat. Qua ergo venia digni su-
mus? Siquidem animum despondens, accessit ad
illum dicens : Paululum respirem, a periculis li-
berer, paululum mihi quietis concede : solus sum,
et mihi totum orbem commisisti. Primo accessit
ad eum, et nihil respondit : secundo et tertio. ac-
cessit : Propter quod ter Dominum rogavi.
Quare? Ut abscederet a me angelus satanz, id
est, adversarii. Cur ita? Ut sine labore przdicem,
ut ne insidiatorem habeam , ne inimicus adsit, ne
verbera, ne pericula, ne carceres, ne abductiones,
ne nuditas. Ideo accedo , hoc rogo. Laboravi, su-
davi, miseriis affectus sum , undique ejectus. Quid,
quaeso, respondet illi Deus? Non annuit petitioni,
non dedit id quod. petebat ; sed dixit ei : Sufficit

,

a Ἰσγαν) λιζομένοις marg. Savil, Et mox ἐθάλλετο

C. ἐπεδουλεύετο πανταχόθεν. Προσέρχεται τῷ Θεῷ,
,

SPURIA.

λοτρίοις, ψευδαδέλφοις ἐπιδουλεύουσιν, ἀδελφοῖς ἀσθε-
νοῦσιν, ἀλλοτρίοις ἀπερχομένοις, τοῖς οἰχείοις,, τοῖς
Ἀσχελιζομένοις ; ποῦ ἤρχει τὸ σῶμα; ποῦ ἤρχει ἣ
ψυχή; Ἅλυσιν περιέχειτο, δεσμωτήριον ᾧχει, ἐπι-
στολὰς ἔγραφεν" ἔνθεν ἐξεύάλλετο, ἐχεῖθεν ἐπεύου--
λεύετο. ἔνθεν ἄγγελοι σατᾶν, ἐχεῖθεν ἄγγελος σατᾶν *
πολλοὶ ἄγγελοι τοῦ σατᾶν, οἱ μὲν εἰς δεσμωτήριων, οἵ
δὲ εἰς δικαστήρια. Οὐχ ἤρχει, ἀπώλλυτο, ἣ ψυχὴ
διεχόπτετο. Τοὺς χύνας οὐχ ἑώρα, xoi ἐδάχνετο,
χαὶ
λέγει αὐτῷ - δέομαί σου, ἀναπνεύσω μικρόν. Τοῦ
ἀρχέσω; Ὃ ἄγγελος τοῦ σατᾶν βάλλει με; οἵ ἐχθροὶ,
oi ἐπίθδουλοι, ot “ἥλληνες, ot ᾿Ιουδαῖοι, ψευδάδελφοι,
ἀσθενεῖς ἀδελφοί: ὠδίνω, xol γίνεται ἔχτρωμα " οὗ
γεννῶ; καὶ ἄλλοι ἐπιδουλεύουσι" σήμερον εἰς δεσμω--
τήριον, εἰς θάλασσαν αὔριον, μετ᾽ αὐτὰ εἷς πέλαγος,
εἶτα sic λιμὸν, εἰς ὄῖψαν, εἰς γυμνότητα, eic τήγανα,
εἰς καμίνους, εἰς ὁδούς. Ποῦ ἀρχέσω; Μία ψυχὴ, ἕν
σῶμα. Δέομαί σου, ἄνες μοι, ἵνα μὴ χολαφίζωμαι.
Οὐδὲν αὐτῷ 6 Θεὸς ἀπεχρίνατο. Προσῆλθεν αὐτῷ
δεύτερον - ἄνες μοι, δέομαί σου, ἀναπνεύσω μιχρόν *
ἄνθρωπός εἶμι εἷς, καὶ τὴν οἰκουμένην μοι ἐν εχείρι-
σας * ἄνθρωπός εἶμι εἷς, χαὶ πᾶντες πανταχόθεν βάλ-
λουσι βέλη. Προσῆλθεν αὐτῷ ἅπαξ, xat λέγει αὐτῷ -
δέομαί σου, ἄνες μοι, ἵνα μὴ χολαφίζωμαι. Οὐδὲν

Ὁ αὐτῷ ἀπεχρίνατο ὃ Θεός. Προσῆλθεν αὐτῷ δεύτερον
LI

ναυτιῶν * χαθάπερ γὰρ παγχρατιαστὴς μυρίους ἔχων

δάκνοντας xol βάλλοντας τὴν χεφαλήν. Οὐχ ἀπεχρί-

γατο αὐτῷ τὸ δεύτερον. Προσῆλθεν αὐτῷ τὸ τρίτον -
kJ Lud 5

τότε αὐτῷ ἀπεχρίνατο.

[ Διὰ τί ἢ ἀναδολή; Ἵνα σὺ παιδευθῆς ex πρώτης μὴ
ἀναχωρεῖν: ἵνα σὺ παιδευθῆς, x&v αἰτήσης τι τῶν
ἀσυμφόρων, καὶ τὸ ἐναντίον Ak ne, μὴ λυπηθῆναι.
Αἰτεῖς πολλάκις, ὃ νομίζεις συμφέρειν, οὐ συμφέρει
δέ. Ὃ Θεὸς οὐ τοῖς Odxpuct σου προσέχει, ἀλλὰ τῇ
δυστυχίᾳ. ᾿Επεὶ καὶ παιδίον πολλάχις αἰτεῖ πα ὰ
τῆς μητρὸς ἄρτον " ἀλλ᾽ εἴτι βλαύδερὸν, ὃ οὐ δεῖ αἰτῇ-
σαι, οὗ δίδωσιν ἣ μήτηρ, οὔτε τῇ ὀδύνῃ προσέχει,
ἀλλὰ τῇ ὠφελείᾳ. Καὶ ἰατρῷ παρενοχλεῖ συνεχῶς ὃ
τ Ὁ» b ^
πυρέττων προσδοθῆναι αὐτῷ ψυχρὸν, χαὶ οὐ δίδωσιν
ὃ ἰατρός " οὐ γὰρ τῇ πρὸς τὸ παρὸν βλαπτούση ἐπιθυ-

E Mía προσέχει, ἀλλὰ τῇ πρὸς τὸ μέλλον λυσιτελούση

ὑγεία. Οὕτω καὶ ὃ Παῦλος συμφέρον οὐκ ἤδει αἰτῆσαι.
Ποίαν ἡμεῖς συγγνώμην ἔχομεν ; εἰ μὲν ἀπονοηθεὶς
προσῆλθεν αὐτῷ, λέγει αὐτῷ - ἀναπνεύσω μικρὸν,
&ve0G τῶν χινδύνων, δός μοι ἄδειαν μικράν " μόνος
εἰμὶ, χαὶ τὴν οἰχουμένην μοι ἐνεχείρισας. Ἅπαξ
προσῆλθεν αὐτῷ, χαὶ οὐδὲν εἰπε. δεύτερον προσῆλθε,
τρίτον προσῆλθεν "- Ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον πα-
ρεχάλεσα. Ἵνα τί; Ἵνα ἀποστὴ ἀπ᾽ ἐμοῦ ὃ ἄγγελος
τοῦ σατᾶν, οἵ ἀντιχείμενοι. Τί ἐστιν; “ἵνα ἀπραγμό-
wg τὸ χήρυγμα χηρύξω», ἵνα μὴ ἔχω ἐπίδουλον, ἵνα

N x 3 N cr , cr /
a» μὴ ἔχω ἐχθρὸν, ἵνα μὴ μάστιγες, ἵνα μὴ κίνδυνοι,
Α ἵνα μὴ δεσμωτήρια, ἵνα μὴ ἀπαγωγαὶ, ἵνα μὴ γυ-

μνότης. Τούτῳ προσέρχομαι, τοῦτο παραχαλῷ). " Exo-
μνον, ἐπόνησα, ἐταλαιπωρήθην, πανταχόθεν £X On v.
ει). X " ὦ / N Scy KE Ν ,

Τί οὖν αὐτῷ λέγει 6 Θεὸς, εἰπέ μοι: Ὃ Θεὸς οὐχ

pro ἐξεθάλλετο.]

IN ILLUD, SUFFICIT TIBI GRATIA MEA, ETC.

ἐπένευσε τὴ αἰτήσει αὐτοῦ, οὐχ ἔδωχεν ὅπερ dicet:
ἀλλ᾽ εἶπεν: Ἀρχεῖ σοι fj χάρις μου" fj γὰρ δύναμίς
μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. Ἀρχεῖ σοι f, χάρις μου.
TaUza βλέπεις, ἃ πάσχεις" ἃ ποιεῖς, οὐ βλέπεις" ἃ
ποιοῦσιν εἰς σὲ οἵ ἐχθροὶ, βλέπεις" ἃ ποιῶ ἐγὼ εἰς σὲ,
οὐ βλέπεις. Μαστίζουσί σε ἐχεῖνοι, ἐγὼ χάριν δίδω-
μι. Εἰσῆλθες εἰς τὸ δεσμωτήριον, ἢ οὐχ εἰσῆλθες -
Εἰσῆλθον - δέομαί σου. Εἶδες ἐχεῖ ἄγγελον σατᾶν, ἢ
οὐχ εἶδες ; Εἶδον τὸν ἐμιάλλοντά με. " Eónoé σε, ἢ οὐχ
ἔδησε : τί ἐποίησα ἐγώ; οὖχ ἔσεισα τοὺς τοίχους ; οὐκ
ἤνοιξα τὰς θύρας; οὐκ ἔλυσα τὰ δεσμά; οὐχ ἤγαγόν
σοι αἰχμάλωτον τὸν δεσμοφύλαχα ; μή τι σε ἔδλαψεν
ἄγγϑλος τοῦ σατᾶν; οὐχ ὠφέλησέ σε ἣ παρ᾽ ἐμοὺ χάρις:
οὐ λαμπρότερον τὸ σημεῖον ἐποίησεν; Ἄρχεϊῖ σοι ἣ
χάρις μου. Καὶ ταῦτα xai ἐχεῖνα ζητεῖς Οὐ θέλεις
μάστιγας" πῶς ζητεῖς σημεῖα; οὐ θέλεις χινδύνους *
πὼς ζητεῖς θαύματα; “Ὅτε μαστίζη, βλέπεις " ὅτε νε-
χρὸν ἐγείρεις, οὐ βλέπεις; ὅτε " ἐῤῥάγη σου τὰ ἱμάτια,
εἰδες- ὅτε τὰ ῥήματά σου νοσήματα δραπετεῦσαι
ἐποίησεν, οὐχ εἶδες; ὅτε ἦλθες εἰς τὸ δικαστήριον ὃε-
δεμένος, εἶδες ὅτε εἶπέ σοι ὃ ἀΦῆστος, Ἔν ὀλίγῳ με
πείθεις Χριστιανὸν γενέσθαι, οὐχ εἰδες : Ἄρχεῖ σοι ἣ
χάρις uou. Μέγα ὅπλον ἔλαδες, Πνεύματος δύναμιν
νικῶσαν τὰς ἐπιδουλὰς, λαμιπρότερόν σε ἐργαζομένην.
Τί θέλεις ; μηδὲν πάσχειν; Καὶ πῶς ἐδείκνυτό μου ἣ
δύναμις; ᾿Εδείκνυτο μὲν, oUy οὕτω δὲ ὡς νῦν. Πῶς;
᾿Επειδὴ γὰρ ὃ Παῦλος xai διὰ τοῦτο ἤλγεϊ - οὐαί μοι"
βασιλείας κήρυξ εἰμὶ, τοῦ Χριστοῦ μαθητής εἰμι,
ἀθάνατα ἐπαγγέλλομαι πράγματα - χαὶ μαστίζομαι,
ὑδρίζομαι, ἄγομαι - μὴ ἀθύμει διὰ τοῦτο" ταῦτά σε
λαμπρότερον ποιεῖ: εἰ μὴ ἔπασχες ταῦτα, οὐχ ἧς
οὕτω περιφανής. Εἰσῆλθες εἰς τὴν φυλαχήν. Εἰ μὴ
ἐδέθης, ἀλλ᾽ εἰσῆλθες ἁπλῶς, " κατεῖχέ σε xol ἐξ-
ἤγαγε: νῦν δὲ ἧς δεδεμένος, καὶ ἔλυσέ σε δεθέντα. Ot
πόδες ἐν τῷ ξύλῳ, xo ἣ χάρις τοὺς τοίχους ἐσάλευσε.
Ταῦτα λέγω, ἵνα μηδεὶς μηδὲ ταῖς περὶ ἡυᾶς ἐπι-
δουλαῖς ξενίζηται. "Γαὗτα λέγομεν, οὐ Παύλῳ ἑαυτοὺς
παρισοῦντες (οὐχ οὕτω μαινόμεθα ), ἀλλ᾽ ἵνα δείζω-
μεν, ὅτι χαὶ εἰς ταπεινοὺς ὃ Θεὸς τὸ αὐτὸ ἐμόάλλει.
A pxet cot ἣ χάρις μου. Οὐχ ἐξεόλήθημεν. Ποὺ ἣ χά-
οις; Πλείων ὃ ἔπαινος γέγονεν, * οὐ μύριοι ἐχθροὶ
ἐπεθούλευσαν. Ποὺ ἣ χάρις; Πλείονες ἐρασταὶ χατέ-
στῆσαν, "οὐχ ὑμῶν με ἐζήτουν χωρῆσαι. Ποῦ ἣ χά-
οις; Καὶ ᾿Ιουδαίους μοι προσέθηχαν. Ἄρχεῖ cot jj
χάρις μου * ἣ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται.
Μηδέποτε ξενίζου θλίψιν - συγκεκλήρωται τῷ εὐαγγε-
Mp θλίψις. Ἀρχεῖ σοι ἣ χάρις μου" ἣ γὰρ δύναμις
μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. Πῶς μαστίζη,, καὶ ἀπαλ--
λάττεις τοὺς μαστίζοντας; ἐπιδουλεύη, καὶ περιγίνη
τῶν ἐπιδουλευόντων ; Ἣ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ
τελειοῦται. Ὃ οὖν ὃ Παῦλος ἤχουσε, τοῦτο θέλεις:
τοῦτο ἀρχεῖ σοι; Ἵνα μαστίζωμαι, ἀτιμάζωμαι,
ὑόρίζωμαι, τοῦτο θέλω. Διὸ εὐδοκῶ ἐν ἀσθενείαις, ἐν
ὕόρεσιν, ἐν διωγμῷ. Ἂ εὐγνωμοσύνη οἰκέτου * προσ-
ἦλθεν αὐτῷ ἀξιῶν ἀπαλλαγῆναι τῶν θλίψεων * ἐπειδὴ

* [ἔβῥνηξαν marg. Savil.]
^ Non Festus, sed Agrippa rex hoc dicit in Actibus.
Infra ἤθελες pro θέλεις marg. Savil.]

TOM. VIII.

D

649

tibi gratia mea ; nam virtus mea in uifirmitate
perficitur. Sufficit tibi gratia mea. Vides que
pateris , non vides quz facis : quz. contra te ini-
mici faciunt vides, qua ego in te facio non vides.
Illi te flagellant, ego do gratiam. Intrastine in
carcerem, annon intrasti? Intravi, et te rogo. V i-
disü illic angelum satanze, necne? Vidi eum,
qui me illo conjiciebat. Vinxit te, an. non vin-
xit ? quid ego feci? annon muros concussi? annon
fores aperui ? annon vincula solvi? annon custo-
dem carceris captivum tibi tradidi? num te laesit
angelus satanz'? annon gratia mea tibi profuit?
annon miraculum illud te splendidiorem reddi-
dit? Sufficit tibi gratia mea. Et hec et illa
queris? Non vis flagella, cur quiis signa? non
vis pericula, cur quaris miracula? Cum flagella-
ris, vides; cum mortuum suscitas , non vides?
cum vestimenta tua scissa sunt, vidist; cum verba
tua morbos fugarunt, non vidisti? cum vinctus in
judicium veniebas, vidisti; cum Festus dixit tibi,

In mocico suades me Christianum fieri, non “ει. a6.

vidisti? Sufficit tibi gratia mea. Magnum cepisti
telum, Spiritus virtutem, quz vincit insidias, te-
que splendidiorem reddit. Quid vis? nihilne
pati? Et quomodo virtus mea ostenderetur 9
Ostenderetur quidem, sed non ut nunc ostenditur.
Quo pacto? Quia enim Paulus dolens dicebat :
Vae mihi, regni. praeco sum, Christi discipulus, res
immortales predico; et flagellor, contumeliis af-
ficior, abducor : ne propterea animo deficias, haec
te splendidiorem reddunt : nisi hzc patereris ,
non ita conspicuus esses. Ín carcerem instrasti.
Nisi vinctus fuisses, et si tantum ingressus esses,
te ille detinuisset , et. eduxisset : jam. vero cum
vinctus esses, te vinctum solvit. Pedes ligno de-
tenti erant, et gratia muros concussit. Hxc dico
ne quis de insidiis contra nos structis obstupescat.
Hzec dicimus, non Paulo nos exzequantes ( neque
enim adeo stulti sumus), sed ut ostendaraus,
Deum humilibus hoc ipsum inferre. Sufficit tibi
gratia mea. Non ejecti sumus. Ubi gratia? Ubi
sexcenti inimicl insidias struxerunt. Ubi illa
gratia? Plures amatores fuerunt, qui me a vo-
bis separari noluerunt. Übi gratia? Etiam Ju-
dacos nobis addiderunt. Sufficit tibi gratia mea;
nam virius mea in infirmitate perficitur. Ne
ergo te moveant crumnz, quz in evangelii sor-
tem date sunt. Sufficit tibi gratia mea; nam
virtus mea in infirmitate perficitur. Quomodo
flagellaris, et flagellantes submoves ? insidiis ap-
peteris, et insidiantes superas? JVam virtus mea
in infirmitate perficitur. Quod ergo Paulus au-
divit, hoc tu vis? hoc tibi satis est? Ut flagellis
cedar, dedecore et ignominia. afficiar, hoc volo.

Propter quod placeo mihi in infirmitatibus, in 2. Cor. 12.

b [χατήχευσέ σε Savil. in textu]
* Perplexa sententia.

28.

IO.

Luc,15.rt.

4ct.17.28.

Luc.15.11

65o SPURIA.

contumeliis, in persequulionibus. O gratum ser-
vi animum ? Accessit ad eum , petens liberari ab
zrumnis : ut autem. audivit Dominum non modo
id nolle, sed etiam contrarium velle : Hoc ita tibi
videtur, inquit, ut ego affligar ; hoc volo, hac in
re gratiam habeo. Non dixit tantum, Volo; sed,
Hoc mihi placet, cupio, desidero flagellari, pelli,
in augustiis esse. Propter quod placeo mihi in
infirmitatibus, in contumeliis, in persequutio-
nibus, in angustiis. Quare? Ut inhabitet. in
me virtus Christi, cui gloria in. secula szeculo-
rum. ÀÁmen.

d [ὑβρίξεσθαι, στενοχωρεῖσθαι marg. Savil.]

δι Ὁ
δὲ ἤχουσεν, ὅτι ὃ Δεσπότης αὐτοῦ οὐ θέλει μόνον,
29V. ὶ )À NO / c9, - cer
ἀλλὰ χαὶ βούλεται τὸ ἐναντίον, τοῦτό σοι δοχεῖ, ἵνα
, e
θλίδωμαι, καὶ ἐγὼ τοῦτο βούλομαι, xol ὑπὲρ τούτου
/ ». 5 L ,
χάριν ἔχω. Οὐκ εἰπε, θέλω, μόνον, ἀλλ᾽ ἀρέσχομαι,
βούλομαι, ἐπιθυμῶ μαστίζεσθαι, ἐλαύνεσθαι, *occ-
t - ^ 5^ bad 5» ^, , 3 e
νοχωρεῖσθαι. Διὸ εὐδοκῶ ἐν ἀσθενείαις, ἐν ὕόρεσιν,
ἐν διωγμοῖς, ἐν ἀνάγχαις, ἐν στενοχωρίαις. Διὰ τί;
7 d - -
Ἵνα ἐπισχηνώσῃ ἐπ᾽ ἐμὲ ἣ δύναμις τοῦ Χριστοῦ,
ᾧ ἢ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN ORATIONEM SEQUENTEM.

Hanc homiliam, ut et alias bene multas Chrysostomo attributas, Severiani esse ex conjectura putavit
quispiam. Verum hujusce, quisquis sit, scriptoris stylus a Severiani orandi genere longe alienus mihi
videtur; non est enim ita salebrosus, non ita ferreus; non tam excurrit extra argumentum ut Severianus,

estque scriptoris non imperiti.

Interpretationem Latinam Frontonis Duczi aliquot in locis, ubi aliam ipse lectionem sequutus erat,

emendavimus.

In parabolam de filio prodigo.

1. Semper quidem, fratres, divinam benignita-
tem predicare debemus : quippe qui ejus benefi-
cio et vivamus et moveamur et simus : presertim
vero hoc tempore id a nobis fieri par est, cum ob
communem utilitatem, tum ob beneficium eorum
siderum qua ex piscina exoritura sunt. Nam et
haec per ipsam effulgebunt, et nos per ipsam ser-
vati sumus ac seryamur : qu:e quidem nobis here-
ditatis loco data est a Creatore et parente nostro
Deo. Age ergo , dicamus de ea quz Christus Do-
minus dixit, beniguus Filius benigni Patris, qui
solus idoneus enarrator est paternze nature : expli-
cemus totam prodigi parabolam, ut ex ea disca-
mus, quomodo ad eum accedendum sit, qui est
inaccessibilis , et delictorum venia petenda. 7/omo
quidam habuit duos filios. Parabolie in modum ,
non quasi dogmata proponens, disserit salvator.
Propterea de Patre suo tamquam de homine quo-

A

* Eic τὴν παραθολὴν περὶ τοῦ ἀσώτου.

"Act μὲν, ἀδελφοὶ, τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν χη-
ρύττειν ὀφείλομεν (δι᾽ αὐτῆς γὰρ ζῶμεν xot χινούμεθα
χαί ἐσμεν)" μάλιστα δὲ ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ y ῥξωστοῦμεν
τοῦτο ποιεῖν, διὰ τὴν χοινὴν ὠφέλειαν, xo τὴν εὐερ-
γεσίαν τῶν μελλόντων ἐκ τῆς κολυμδήθρας ἀνατέλ-
λειν ἀστέρων. Καὶ γὰρ οὗτοι διὰ ταύτης ἐχλάμψουσι;,
xol ἡμεῖς Ov αὐτῆς ἐσώθημεν xal σωζόμεθα : ἥτις
ἡμῖν ἀντὶ χληρονομίας ἐδόθη ἐκ τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ
xoi πατρὸς ἡμῶν. “ἴπωμεν τοίνυν περὶ αὐτῆς, ἅπερ
εἶπεν ὃ Δεσπότης Χριστὸς, ὃ φιλάνθρωπος Υἱὸς τοῦ
φιλανθρώπου Πατρὸς, ὃ μόνος ἀξιόχρεως τῆς πα-
τρῴας οὐσίας ἐξηγητής " ἀναπτύξωμεν πᾶσαν τὴν περὶ
τοῦ ἀσώτου παραδολὴν, ἵνα μάθωμεν ἐξ αὐτῆς, πῶς
δεῖ προσπελάζειν τῷ ἀπροσπελάστῳ, χαὶ συγγνώμην
τῶν πταισμάτων αἰτεῖν. Ἄνθρωπός τις, φησὶν, εἶχε
δύο υἱούς. Παραθδολικῶς ὃ Σωτὴρ, οὐ δογματικῶς
διαλέγεται. Διὰ τοῦτο περὶ τοῦ ἰδίου Πατρὸς ὡς περὶ
ἀνθρώπου τινὸς ὅμιλεῖ, χαὶ περὶ τῶν δούλων ὡς

* Collata cum quatuor Mss, Regiis, qui in multis variant; sed plerumque in vocibus rebusque levissimis.

IN

περὶ τέχνων “λαλεῖ, | ἵνα δείξη τοῦ Θεοῦ τὴν περὶ
τοὺς ἀνθρώπους operi. Ἄνθρωπός T, φησὶν, εἰχε
δύο υἱούς. Τίς ἐστιν οὗτος ὃ ἄνθρωπος ; Ὁ Πατὴρ
τῶν “οἰκτιρμῶν, χαὶ Θεὸς πάσης παρακλήσεως. Τίνας
δὲ Sus τούτους τοὺς δύο υἱούς ; Τοὺς δικαίους, χαὶ
τοὺς ἁμαρτωλούς" τοὺς ἐμμένοντας τοῖς θείοις αὐτοῦ
προστάγμασι , χαὶ τοὺς παραβαίνοντας τὰς δεσποτιχὰς
ἐντολὰς. Καὶ εἶπεν ὃ νε ὥτερος αὐτῶν τῷ Ἰϊατρί. Καὶ
τίς ἐστιν οὗτος ὃ γεώτερος υἱός; Ὅ τὴν γνώμην ἄστα-
τον κεχτημένος, χαὶ ταῖς αὔραις τῆς νεότητος διπιζόμε-
voc. Πατέρα 8 ἐγνώρισεν 4 φύσις τὸν πλάσαντα, εἰ χαὶ
μὴ ἐτίνησε προα ἔρεσις τὸντ ποιήσαντα. Πάτερ E δός μοι
τὸ ἐπιδάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καλῶς ἤ εἦτησε τὰ τοῦ
Θεοῦ παρὰ τοῦ Θεοῦ - ἀλλὰ χαχῶς," ἅπερ Pas ,
χατηνάλωσε. Καὶ διεῖλεν αὐ τοις τὸν βίον ὃ ὃ πατήρ.
"Εὸ δωχεν αὐτοῖς, ὡς οἶχον “ἴδιον, ὅλον τὸν χόσμον᾽
ἔδωχεν αὐτοῖς, ὡς νέος ὅλην τὴν χτίσιν" παρέσγ
αὐτοῖς σώματα καὶ ψυχὰς λογικὰ i6, ἵνα τῷ ΣΝ εὖ-
λόγως χειραγωγούμενοι υνηδὲν ἄλογον πράξωσιν" ἐπέ-
στῆσεν αὐτοῖς τὸν ἑαυτοῦ γύμον, τὸν φυσιχὸν χαὶ τὸν
γραπτὸν, ὡς θεῖον παιδαγωγ by, ἵνα τούτ τῳ παιδαγω-
γούμενοι πληρώσωσι τοῦ νομοθέτου τὸ βούλημα. Καὶ
μετ᾽ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν. πάντα ὃ νεώτ ἔρος
υἱὸς (ὡς γεώτερος ἔπραξ ξεν), ἀπεδήι Unos eic χώραν
μαχράν. Ἀπέστη ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀπέστη ἀπ᾽ αὖ--
τοῦ ὃ Θεός" οὗ γὰρ βιάζεται τὸν μὴ βουλόμενον ὃ δου-
λεύειν αὐτῷ. Γνώμης γὰρ, οὖχ ἀνάγχης; αἵ ἀρεταὶ
ἅπασαι. "Exci διεσχόρπισε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν
ἀσώτως. "Exei τῆς vo χἧἣς ὅλον τὸν πλοῦτον ἀπώλε-
:

σεν " ἐχεῖ τέρπων xa τερπόμενος duci fat ἐχεῖ
παίζων χαὶ ἐμπαιζόμενος πένης ἐγένετο. ἐχεῖ ψυχο-
φθόρους ἡδονὰς ἀγοράζων, χαὶ γέλωτας ὠνούμενος,
πατέρας δακρύων ἔλαδε, xol τὰς μὲν ἀρετὰς, ἃς
εἶχεν, ἃ ἀπέδαλε: τὰς δὲ x χαχίας ἃς οὐχ εἶχε,
προσέλαέε. Δαπανήσαντ ος δὲ αὐτοῦ πάντα (οὐ πέ-
φυχε γὰρ τοῖς αἰσχρῶς βιοῦσι παραμένε ety ὃ πλοὺ-
τος τῆς χάριτος), ἐγένετο οὖν λιμὸς ἰσχυρὸς χατὰ
τὴν χώραν ἐχείνην. “Ὅπου γὰρ τῆς σωφροσύνης. ὃ
σῖτος οὐ γεωργεῖται , ἐχεῖ λιμὸς ἰσχυρός " ὅπου τῆς
γχρατείας 1 ἄμπελος, οὗ πεφύτευται, ἐχεῖ λιμὸς
ἰσχυρός" "ὅπου τῆς ἁγνείας ὃ βότρυς 00 ληνοπατεῖ-
ται, ἐχεῖ λιμὸς ἰ ἰσχυρός: ὅπου τὸ οὐράνιον γλεῦχος οὗ
βρύει, ἐ ἐχεῖ λιμὸς i ἰσχυρός" ὅπου εὐφορία χαχῶν, exu
πάντως ἀφορία τῶν ἀγαθῶν᾽ ὅπου εὐθηνία πράξ E
πονηρῶν, ἐχεῖ πάντως σπάνις τῶν ἀρετῶν᾽ ὅπου τῆς
φιλανθρωπίας τὸ ἔλαιον οὗ πηγάζει, ἐχεῖ λιμὸς i ἰσχυ-
góc. Τότε oov xc αὐτὸς ἦρξα orco ὑστερεῖσθαι. Οὐδὲν
γὰρ αὐτῷ λοιπὸν ἔμεινεν, εἰ νὴ μόνον τὰ τῆς ἄχρα-
σίας χαχὰ, ἐπειδὴ ἔπραξε τὰ τῆς ἀχοσμίας χαχά.
Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη ἑ ἑνὶ τῶν πολιτῶν. τῆς χώρας
ἐχείνης. Πολῖτ αἱ δὲ τῆς χώρας ἐχείνης ἦσαν οἱ δαί-
oves, ἐν 2 ἐτύγχανε TES ἑτανάστιος. Καὶ ἔπεμψεν αὖ-
τὸν ὃ πολίτης ἐκεῖνος εἷς τὸν ἀγρὸν αὐτοῦ βόσχειν
χοίρους. Οὕτω γὰρ τιμῶσιν ol δαίμονες τοὺς τιμῶν-
ας αὐτούς: οὕτω φιλοῦσι τοὺς φιλοῦντας αὐτούς

8. Al. διαλέγεται.
b Alii ἅπερ ἤτησεν, ἀπώλεσε.

“ἴδιον deest in quatuor Mss.

PARABOLAM DE

€

2
P

FILIO PRODIGO. 651
dam verba facit , et de servis velut de filiis loqui-
tur , ut Dei in hommes paternum amorem signifi-
cet. Zomo quidam , inquit, habuit duos filios.
Quis hic homo est? Pater misericordiarum , et
Deus totius consolationis. Quosnam porro ha-
buit duos filios? Justos scilicet et peccatores , eos
qui divina ejus mandata servant, et qui Dominica

transgrediuntur precepta. Et dixit adolescentior ruc.

ex illis patri. Quis hic est adolescentior filius?
Qui mente fuit instabili przeditus, et juventutis
turbinibus agitatus. Patrem agnovit natura eum,
qui se condiderat, licet honore non prosequuta
sit voluntas libera Creatorem suum. Pater, da -
mihi portionem substantie que me contingit.
Recte petiit a Deo que Del sunt, sed male que
accepit, absumsit. Et divisit illis substantiam
pater. Dedit illis ut domum propriam mundum
universum; dedit ipsis, ut Creator, creaturam
omnem : ipsis corpora et animas ratione praeditas
largitus est, ut ratione quasi manu ducti nihil

2. Cor.1.3.

15.12.

agerent contra rationem : proposuit ipsis legem | Lex homi-

suam, et naturalem et scriptam, quasi divinum num pada-

gogus.

padagogum , ut ab ea instituü Legislatoris volun-

tatem adimplerent. Et non post. multos dies , Ibid. v.13-

congregatis omnibus, adolescentior filius (ut
adolescentiorem decebat, fecit) profectus est pe-
regre in. regionem long ginquam. Discessit a
Deo, et discessit ab eo Nue : non enim vim facit
illi,' qui nolit ipsi servire. Sunt enim arbitrii,
non necessitatis, virtutes omnes. Jbz dissipavit
substantiam suam vivendo luxuriose. Ibi ani-
m:e divitias omnes perdidit ; ibi delectans et de-
licis perfruens. naufragium fecit : ibi ludens et
delusus pauper est factus : ibi corruptrices animz
voluptates mercatus, et ΤΊ isum emens, parentes
lacrymarum accepit : ac virtutes quidem, quas ha-
buit, abjecit; scelera autem , qua non habuit, as-
sumsit., Cum vero omnia consumsisset (mon
enim solent durare turpiter viventibus opes gra-
tie), facta est fames valida in regione illa.
Übi enim temperantiz fruges non excoluntur, ibi
fames valida : ubi continenti vius plantata non
est, ibi fames valida : ubi castitatis racemus in tor-
culari non. premitur , ibi fames valida : ubi mu-
stum c:leste non abundat , 101 magna fames : ubi
fertilitas malorum, 101 omnino sterilitas bonorum :
ubi abundantia malarum actionum, ibi omnino
raritas virtutum : ubi humanitatis oleum non sca-
turit , ibi fames valida. Tunc ergo et ipse cepit
egere. Nihil enim ei reliquum erat, nisi ea quae
intemperantiz propria sunt mala, postquam omnia
turpitudinis facinora commiserat. £t profectus ν.
adhcesit uni cipium regionis illius. Cives autem
regionis illius erant daemones, in qua profugus
degebat. Et misit eum in villam suam cavis
a Sic Mss. omnes. Editi lidem mox
προσέλαθδε. Editi προσελάθετο
b Alii ὅπου τῆς παρθενίας ὃ

2ns6o sto.

βό ὀτρυς οὐ ληνοθατεῖται.

45.

v. I6.

v. 20.

652

ille, ut pasceret. porcos. Sic enim honore affi-
ciunt daemones eos , qui se honore prosequuntur :
sic amant eos, a quibus amantur : talia dona lar-
giuntur illis qui sibi obediunt. Et cupiebat im-
plere ventrem suum de siliquis, quas porci
manducabant. Quid autem hoc est, De sili-
quis ? Siliquarum gustus dulcis est, sed tamen et
asper simul et difficilis. Ejusmodi 'est et peccati
natura; paululum quidem exhilarat , sed torquet
plurimum : delectat ad tempus, et in eternum
castigal. Zn se autem reversus , apud se priorem
felicitatem. cogitans ac posteriorem hanc mise-
riam , sibique 1n memoriam revocans qualis esset ,
dum versaretur cum Deo et patre, qualis autem
nunc sit, dum daemonibus subjectus est: /n se
ergoreversus, dixit: Quanti mercenarii indomo
patris mei abundant panibus , ego autem hic

fame pereo ! Quam mulu nunc catechumeni sa-

cris literis. perfruuntur , ego autem fame divino-
rum oraculor um teneor ! ite quantis meipsum bonis
privavi! o quantis me ipsum malis implicui ! Cur
enim ἃ beato illo convictu secessi? cur me in hanc
mortiferam vitam ingessi ? Didici ex iis, quie pas-
sus sum, Deum non derelinquere : didici eum
semper lenere ,qui se retinentes semper conservat :
didici impuris demonibus non credere , qui
omnem impur itatem et depravationem docent. Quid
ergo ait? Surgam , et ibo ad patrem meum.
Ebuerbir bene, muc discessi male : redibo ad
patrem meum , / Conditorem, Dominum, Curato-
rem, et B : et perveniam ad ae qui
solet exspectare et pravenire eos qui se ad ipsum
convertunt. Surgam , et ibo ad patrem meum ,
et dicam illi : Pater , peccavi in celum et co-
ram te:jam non sum dignus vocari filius
tuus ; fac me sicut unum de mercenarüis tuis.
Sufficiunt mihi ad. salutem. hzc verba, sufficit
mihi ad obsecrationem patris mei nomen : etenim
facere non potest pater meus, pater a me appella- £
tus , quin se patrem operibus prodat : non potest
Lc commovere viscera sua, qui misericors est :
non potest, cum audierit, Peccavi, non veniam
dare delictis meis : non potest, cum vocem meam
exaudierit, juste ire sux non oblivisci. Scio
quantum apud eum valeat penitentia , 5010 quan-
tum possint apud eum lacrymae : : SCIO quo pacto
quisque peccator ad ipsum conversus, et flens
amare, ut Petrus, peccatorum obtineat remissio-
nem:novi Dei mei bonitatem : novi patris mei
benignitatem. Miserebitur mei peenitentis, quem
non puniv it peccantem.

9. Et cum surrexisset,venit ad patrem suum.
Praclaro consilio przclaram adjunxit actionem.
Nos enim oportet non modo de rebus profuturis
deliberationem instituere, sed. et affectus probos
actionibus indicare. Cum autem ille adhuc longe
distaret loco, animo autem prope esset, et mani-

* Alii δωρεὰς παρέχουσι.
3 Sic Mss. Editi ταύτη.

C

D

κϑ

SPURIA.

τοιαύτας * δωρεὰς χαρίζονται τοῖς πειθομένοις αὐτοῖς
Καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι.: τὴν χοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν
χερατίων, ὧν ἤσθιον οἷ χοῖροι. Τί δέ ἐ ἐστιν, Amb τῶν
χερατίων ; Τῶν χερατίων 5 γεῦσις γλυχεῖά ἐστιν, ἀλλ᾽
ὅμως χαὶ σχληρὰ xa αὐτό τε χαὶ τραχεῖα. “ Τοιαύτη
γὰρ καὶ τῆς ἁμαρτίας ἣ φύσις" “εὐφραίνει μὲν μικρὰ ;
xo χολάζει μεγάλα" πέρπει πρόσχαιρα, χαὶ μαστίζει
αἰώνια. Eic ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν, χαὶ λογισάμενος τὴν
προτέραν μαχαριότητα x χαὶ τὴν δευτέραν ἀθλιότητα,
χαὶ βαλὼν | ἱκατὰ γοῦν, τίς μὲν ἦν, ὅτε ἦν μετὰ τοῦ
Θεοῦ χαὶ πατρὸς τεταγμένος, τίς δὲ «γέγονεν ὃ ὕποτε-
ταγμινος τοῖς δαίμοσιν - lc ἑαυτὸν οὖν ἐλθὼν, εἶπε'
Πόσοι μίσθιοι τοῦ Πατρός TI περισσεύουσιν ἄρτων,
ἐγὼ δὲ ὧδε λιμῷ ἀπόλλυμαι. Πόσοι νῦν χατη χούμε-
νοι κατατρυφῶσι τῶν ἁγίων Vengo, τῷ λιμῷ δὲ τῶν
θείων λογίων ἐγὼ συν ἔχομαι; ὦ πόσων ἀγαθῶν € ἐμαυ-
τὸν ἐστέρησα:; ὦ πόσοις χαχοῖς ἐμαυτὸν περιέθαλον.
Τί γὰρ ἀφιστάμην τῆς μαχαρίας ἐχείνης διαγωγῆς;
τί δὲ ταύτης ἐντὸς ἐγενόμην Tc θανατηφόρου ζωῆς ;
"ἕμαθον ἀφ᾽ ὧν ἔπαθον, TE ἐγκαταλιμπάνειν Θεόν -
ἔμαθον χρατεῖν τὸν ἀεὶ φυλάσσοντα τοὺς χρατοῦντας
αὐτὸν " ἔμλμαθον μὴ πιστεύειν τοῖς ἀχαθάρτοις δαίμοσι,
τοῖς διδάσχουσι πᾶσαν ἀχαθαρσίαν τε καὶ φθοράν." Τί
οὖν now; ᾿Αναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα
μου . Ὑ ποστρέ bo χαλῶς, ὅθεν ἐξῆλθον xxx ἀπέλθω
πρὸς τὸν ἐμὸν πατέρα, χαὶ ovii, xa δεσπότην,
χαὶ κηδεμόνα, χαὶ προνοητήν᾽ χαταλάδω τὸν πάλαι
περιμένοντα xal προλαμθάνοντα τοὺς πρὸς αὐτὸν
ἐπιστρέφοντας. ᾿Αναστὰς πορεύσομαι, “πρὸς τὸν πα-
τέρα νου, καὶ ἐρῶ αὐτῷ " πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν
οὐρανὸν xa ἐνώπιόν σου; χαὶ οὐχέτι εἰμὶ ἄξιος χλη-
θῆναι υἱός σου * ποίησόν με; ὡς ἕνα τῶν “μισθίων. σου.
Apxet ot πρὸς σωτηρίαν 7 ταῦτα τὰ ῥήματα" ἀρκεῖ
μοι πρὸς τὴν πρεσδείαν τοῦ πατρός βου τὸ ὄνονα *
οὐ δύναται γὰρ ὃ πατὴρ ὃ ἐμὸς, πατὴρ προσαγορευ-
θεὶς παρ᾽ ἐμοῦ, μὴ φανῆναι τοῖς ἔργοις πατήρ᾽ οὗ
δύναται μὴ χινῆσαι τὰ σπλάγχνα , εὔσπλαγχνος ὧν i
οὗ δύναται τὸ, Ἥ μαρτον, ἀχούσας, vU ἡ δοῦναι συγγνώ-
μην τοῖς ἐμοῖς ὀλισθήμασιν * οὗ δύναται τῆς ἐμῆς
ἀχούσας φωνῆς, μὴ ἐπιλαθέσθαι τῆς δικαίας ὀργῆς.
Οἶδα πόσα δύναται παρ᾽ αὐτῷ ἣ μετάνοια * οἰδα πῶς
ἰσχύει παρ᾽ αὐτῷ τὰ δάχρυα᾽ οἶδα πῶς ἕκαστος ἅμαρ-
τωλὺὸς πρὸς αὐτὸν ἀνανεύων, χαὶ δαχρύων θερμῶς,
ὡς ὃ Πέτρος λαυιάνει τῶν ἁμαρτημάτων τὴν ἄφε-
σιν" οἶδα τοῦ Θεοῦ μου τὴν ἀγαθότητα " οἶδα τοῦ
πατρός μου τὴν ἡμερότητα. ᾿Ελεήσει με μετανοοῦντα,
ὃν οὐχ ἐκόλασεν ἁμαρτήσαντα.

Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ. Προο-
ἔθηχε τῇ χαλῇ βουλὴ τὴν mp&t ιν τὴν ἀγαθήν. Δεῖ
γὰρ ἡμᾶς οὐ μόνον βουλεύεσθαι τὰ συμφέ ἔροντα, ἀλλὰ
χαὶ τὰς | ἀγαθὰς ὁρμὰς δειχνύειν ταῖς πράξεσιν. ὅτι
δὲ αὐτοῦ μαχρὰν ἀπέχοντος τοῦ τόπου, πλησίον δὲ
ὄντος τῷ τρόπῳ; χαὶ τὰς χεῖρας ἅ συνεχῶς ἐπιῤῥη-

4. Alii et Editi συχνῶς.

IN PARABOLAM

ἡνύντος, καὶ τύπτοντος τὸ ἴδιον στῆθος, ὡς τῶν πο-
γηρῶν λογισμῶν ὑπάρχον ἐργαστήριον, χαὶ τὸ πρόο-
tov προσηλοῦντος τῇ γὴ, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς
ἀπαιτοῦντος δοῦναι συμπρεσδευτὰς τὰς τῶν δακρύων

ταγόνας, xal προμελετῶντος τὴν ἀπολογίαν, φθάσας
ἀνεθόησε φωνὴ μεγάλη, μετὰ δαχρύων λέγων " &-
τερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν, xa ἐνώπιόν σου. Ἥμαρ-
τον, οἶδα, Χριστὲ Δέσποτα, xa Θεέ’ ἐμὰς ἁμαρτίας
σὺ μόνος ἐπίστασαι" ἥμαρτον, ἐλέησον ὡς Θεὸς καὶ
Δεσπότης. Οὐχ εἰμὶ ἄξιος εἷς τὸν οὐρανὸν βλέπειν,
χαὶ παραχαλεῖν σε τὸν ἀγαθόν μου Δεσπότην, γέμων
μεγίστων καὶ χαλεπῶν ἐγχλημάτων * οὐχ ἔστιν ἀρι-
θμὸς τῶν ἐμῶν ἁμαρτημάτων. ᾿Ελέησον ὡς ἀγαθὸς
Θεὸς ὧν ἀεὶ, Ὅτι οὐχ εἰμὶ ἄξιος χληθῆναι υἱός σου,
ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου. Οὕτως ἱκετεύοντα
ἐχ βάθους τῆς καρδίας εἶδεν αὐτὸν ὃ βλέπων πλημμε-
λοῦντας, χαὶ παραθλέπων ἁμαρτάνοντας; χαὶ περι-
μένων αὐτῶν τὴν μετάνοιαν" εἰδεν αὐτὸν ὃ πατὴρ
αὐτοῦ, χαὶ ἐσπλαγχνίσθη- Πατὴρ γὰρ ἦν τῇ χρηστό-
τητι, εἰ xal Θεὸς ὑπῆρχε τῇ φύσει. Καὶ δραμὼν
ἔπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ, καὶ κατεφίλησεν αὖ-
τόν. Οὐχ ἀνέμεινε τὸν προσχρούσαντα πλησίον ἐλθεῖν,
ἀλλ᾽ αὐτὸς αὐτῷ προχπήντησε προθύμως. Καὶ οὐχ
ἐδδελύξατο τὸν τράχηλον αὐτοῦ, ὡς ταῖς χηλῖσι τῆς
ἀσωτίας χατάστιχτον χαὶ μεμιαμμένον * ἀλλὰ ταῖς
ἀχράντοις αὐτοῦ χερσὶ περιλαδὼν κατεφίλησεν ἀπλή-
στως τὸν πάλαι ποτὲ ποθούμενον. "OQ. τῆς ἀφάτου τε
xo φοδερᾶς εὐσπλαγχνίας: ὦ παραδόξου φιλανθρω-
πίας: ὦ ξένων σπονδῶν, ὦ ξένων χαταλλαγῶν. “Ἐπει-
σεν εὐθὺς τὸν Θεὸν εἰς ῥοπὴν μίαν μόνην Xo συγχα-
ταῤῆναι τοῖς δάχρυσι, xai παραδραμεῖν πλῆθος
τοσοῦτον. ᾿Εθαύμασας ἐνορῶν Θεὸν κολαχεύοντα ἅμαρ-
τωλόν; Ὦ τῆς στοργῆς τῶν σπλάγχνων τῶν πατρ'-
χῶν ἁμαρτωλὸς ἐπὶ γῆς ἐδάκρυσε, xai ὃ μόνος
ἀναμάρτητος οὐρανόθεν ἑαυτὸν πρὸς τὴν φιλανθρὼ-
πίαν ἐπέχλινε. "lic εἰδέ ποτε ἁμαρτωλὸν ὑπὸ Θεοῦ
χολαχευόμενον; τίς εἶδέ ποτε τὸν δικαστὴν κατάδιχον
θεραπεύοντα ; τίς εἰδέ ποτε (ατάχριτον χολαχευόμενον 5
Ἀλλ᾽ ὅμως ὃ Θεὸς παραχαλεῖ, ὥς ποτε τὸν ᾿Ισραήλ.
Λαός μου, φησὶ, τί ἠδίκησά σε, ἢ τί παρηνόχλησά
σοι; Καὶ νῦν τὰ αὐτὰ γίνεται, καὶ ἐγένετο, ἐπειδὴ
οὕτως ὃ εὐχατάλλαχτος βούλεται Θεὸς, οὕτως εἴωθεν
ὕφ᾽ ἑαυτοῦ νικᾶσθαι ὃ Πατὴρ τῶν οἰχτιρμῶν xal
Θεὸς πάσης παραχλήσεως. Οὐ μὲν ἠρχέσθη τούτοις ὃ
ἄσωτος οὗτος υἱός" ἀλλὰ xai ἐν τοῖς τῆς μετανοίας
ἀγαθοῖς ἄσωτος ὧν, οὐδὲ ἐνόμισεν αὐτῷ πρὸς τὸ πλῆῇ-
θος τῶν ἁμαρτηθέντων τὴν τοσαύτην φιλανθρωπίαν
πρὸς τὴν τελείαν σωτηρίαν ἀρχεῖν: ἀλλ᾽ ἅπερ ἐμελέ-
τησεν εἰπεῖν τῷ πατρὶ, ταῦτα καὶ παρὼν διελέγετο
μετὰ τοῦ πρέποντος σχήματος" πάτερ, εἴ γε ὅλως
ἔξεστί uot πατέρα σε εἰπεῖν" εἰ μὴ xai τοῦτο μετὰ
τῶν ἄλλων μου πταισμάτων, καλῶν σε πατέρα, ἐξα-
μαρτάνω " εἰ μὴ δόρίζω τὴ κλήσει τὸ ἀνύόδριστον
ὄνομα" εἰ μὴ κλείει μου τὰ χείλη " τὸ συνειδός - εἰ
μὴ δεσμεῖ μου τὴν γλῶτταν ὃ τρόπος τῆς πράξεως"
εἰ μὴ χωλύει μου τὸν λόγον ὃ βίος: δέξαι, πάτερ
ἅγιε, δέησιν ῥυπαρὰν ἐκ στόματος δυπαροῦ. Πάτερ

^

D

FILIO PRODIGO. 55

bus continuo pectus suum rumperet ac percuteret,
utpote quod pravarum cogitationum esset officina,
et vultum terrz. affigeret, atque ab oculis suis la-
crymarum posceret stillas comites ad interceden-
dum, et excusationem meditaretur : prius excla-
mavit voce magna, cum lacrymis dicens, Pater,
peccavi in celum. et coram te. Peccavi, sat scio,
Christe Domine et Deus ; peccata mea tu solus no-
sti; peccavi, miserere, ut Deus et Dominus. Non
sum dignus ut in czlum intuear, et te deprecer
optimum Dominum meum, utpote qui maximis
et gravissimis peccatis scateam : numerari non
possunt peccata mea. Miserere, cum bonus 515 sem-
per Deus, Quoniam dignus non sum vocari
filius tuus; fac me sicut unum de mercenariis
tuis. Sic ex intimo pectore deprecantem vidit,
qui delinquentes videt, et in peccatorum sceleri-
bus connivet, eorumque penitentiam. exspectat :
vidit eum pater ejus, et miseratione ductus est :
Pater quippe erat bonitate, licet Deus esset natu-
ra. Et accurrens cecidit super collum ejus,
et osculatus est eum. Non exspectavit, ut, qui
offenderat, prope accederet, sed 1pse illi propere
occurrit: neque ejus collum detestatus est, ut sor-
dibus incontinentize compunctum, atque feedatum;
sed impollutis manibus suis eum complexus ,
deosculatus est, quem olim desideraverat, ita. ut
exsatiari non posset. O ineffabilem. simul et. tre-
mendam misericordiam ! o incredibilem humani-
tatem ! o stupenda pacta! o mirabilem reconcilia-
tionem ! Inflexit continuo Deum, vel uno momento,
ad id, ut tum lacrymis cederet, tum tantam de-
lictorum multitudinem preteriret. Num miratuses,
cum videres Deum peccatori blandiri? Ὁ ingen-
tem amorem viscerum paternorum! Peccator in
terris lacrymas fudit, et qui solus est peccati ex-
pers, de czlis seipsum ad humanitatem inclinavit.
Quis umquam vidit peccatorem, cui adularetur
Deus?quis umquam vidit judicem officiosecolentem
reum? quis umquam ullum vidit adularidamnato?
Verumtamen obtestatur Deus, ut olim. Israelem.
Popule meus, inquit, quam injuriam tibi intuli,
aut quid molestus fui tibi? Nunc etiam eadem
fiunt, et facta sunt , quandoquidem ita vult pla-
catu facilis Deus, ita solet ἃ seipso vinci pater
misericordiarum οἱ Deus totius consolationis.
Neque vero his contentus fuit prodigus ille filius,
sed in iis bonis qua. ad. penitentiam. pertinent,
prodigus fuit. Non enim sufficere sibi tantam hu-
manitatem in tanta multitudine peccatorum arbi-
iratus est, ad perfectam salutem obtinendam; sed,
qua patri dicere meditatus erat antea, ca et prz-
sens convenienti habitu compositus dixit : Pater,
si quidem omnino licet. patrem te appellare, nisi
forte et in hoc prater alia mea delicta pecco, dum
te patrem voco; nisi nomen illud contumelia
afficio, quod extra omnem contumeliz aleam po-

- M ^ Y à] , cr . iine . . . H .
χατὰ ow, xoi δημιουργὲ χατὰ φύσιν, Ἥμαρτον Ε situm est; nisi labia mea conscientia claudit ; nis:

v Alii zz ὄνειδος.

v. Zt
v Ig.
v. 20.
Mitch. 6.3.

Luc. 15

22,

654

conditio morum linguam meam devincit ; nisi
orationem impedit anteacta vita : suscipe, pater
sancte, pollutam deprecationem ab ore polluto.Pa-
ter secundum gratiam, et conditor secundum na-
turam, Peccavi in celum et coram te, et non
sum dignus vocari filius tuus. Peccavi, confi-
teor peccata mea, non occulto quie cernis, non
nego qua scis; ut reus abjectus ] Jaceo, ut iniquus
Eam ut judex miserere mei. Peccavi in
celum et coram te. Vereor oculos meos ad. ce-
lum convertere. Etenim firmamenti speciem ut
accusatoris vocem reformido : vereor in luce dei-
tatus figere obtutum, cum. mentis oculos habeam
sordidatos. Peccavi in celum et coram te, nec
jam sunm dignus vocari filius tuus. fex me-
ipsum prodo, meipsum condemno, sententiam in
meipsum pronuntio. Non est opus mili judice ad
pronuntiandam sententiam, non opus est accusato-
ribus ad convincendum reum , non opus est testi-
bus ad tabulas confirmandas. Intus habeo prosi-
dentem conscientiam , judicem implacabilem in
anima gero, ac forum for midabile : : in conscientia
testes circumfero, in oculis meis accusatores pro-
duco : theatra me accusant, in me circi. clamant,
in ne spectacula eorum, qui cum bestiis pugnant,
vociferantur : prodigahitas me traducit, me actio-
nes mez infamia obruunt, me prasens nuditas
manifestat ; Ipsi ignominiz panni quibus amictus
sum, me pudore suffundumt, et non sum dignus
vocari filius tuus : Fac me sicut unum ex mer-
cenariis tuis. Ne me autem abigas ab aula tua,
Domine, ut ne rursum me inventum hostis erran-
tem. velut captivum. adducat : neque me prope
tremendam ac mysticam mensam tuam Ssistas:
non enim ausim apertis oculis intueri sancta
sanctorum. Sine me cum catechumenis intra. ec-
clesie fores consistere, ut contemplans qua in ea
perficiuntur mysteria, eorum sensim rursus par-
ticeps fieri .concupiscam; ut divinis laticibus per-
fusus, turpium canticorum sordes in auribus meis
residentes abstergam, ut cum tuas margaritas a
piis viris abripi videro, manus et ipse dignas que
tale munus accipiant, habere desiderem. uan his
eum invasisset prodigus, essetque cum lacrymis
ita vociferatus , Dixit pater ad. servos suos. Ad
quosnam servos? Audi: ad sacerdotes et mini-
stros mandatorum suorum. Proferte cito sto-
lam primum, induite illum. Proferte stolam de-
super te xtam, abi igne spirituali preparatam; pro-
ferte stolam 1n aquis piscinz contextam ; proferte
stolam ex igne spiritali. conflatam, et induite eum
qui sese Eus induite novum Adamum quem
nudavit diabolus ; induite regem creaturz, ornate
eum per quem mundum orn navi, condecorate filii
mei membra carissima : non enim possum eum
inornatum Intuerl, non fero ut imago mea nuda

^ Alii στηρίζει με.

b Alii οὐ δύναμαι γὰρ ἀνανεύειν xat ὀρθα) μοῖς.

96
Α

D

C

SPURIA.

εἰς τὸν οὐρανὸν χαὶ ἐνώπιόν σου, χαὶ οὐχ εἰμὶ ἄξιος
χληθῆναι υἱός σου. “Ἥμαρτον, διιολογῶ τὰ παραπτώ-
ματά μου , οὗ χρύπτω ἅπερ βλέπεις, οὐχ ἀρνοῦμαι
ἅπερ ἐπίστασαι" ὡς ὑπεύθυνος πρόχε ιμαι, ὡς παρά-
νομος χαταχρίνομαι" ὡς χ ιτὴς ἐλέησόν με. Ἥμαρ-
τον εἰς τὸν οὐρανὸν χαὶ ἐνώπιόν σου. Δέδοικα εἰς τὸν
οὐρανὸν τὰ ὄμματά! μου ἀνατεῖναι" φοδοῦμαι Yhp τὸ τοῦ
στερεώματος τὴν “μορφὴν , ὥς κατηγόρου φωνὴν" εὖ-
λαῤοῦμαι ἐνατενίσαι τῷ φωτὶ θεότητος, ῥυπαροὺς
ἔχων τοὺς τῆς διανοίας ὀφθαλμούς. Ἥμαρτον εἰς τὸν
οὐρανὸν χαὶ ἐνώπιόν σου, χαὶ οὐχ εἰμὶ ἄξιος χληθῆναι
υἱός σου. Ἰδοὺ ἐμαυτὸν dien ἡρύττω, ἐμαυτὸν χατα-
χρίνω, xa ἐμαυτοῦ ἀποφαίνομαι. Οὐ δέομαι δικαστοῦ
πρὸς ἀπόφασιν, οὗ δέομαι χατὴ γόρων. πρὸς ἔλεγχον; οὐ
δέομαι μαρτύρων. πρὸς ἔγγραφα" ἔνδον ἔχω προχα-
θήμενον τὸ συγειδὸς, τὸν ἀπαραίτητον δικαστὴν ἐν τῇ
ψυ 7 βαστάζω, τὸ φοβερὸν ὃ δικαστήριον * ἐν τῷ συν-

3

εἰδότι περιφέρω τοὺς μάρτυρας, » ἐν τοῖς ἐμοῖς ὀφθαλ-
μοῖς τοὺς κατηγόρους ἐπάγων" τὰ θέατρά μου χατης-
γορεῖ, at ἱπποδρομίαι TT χαταχράζουσιν; αἱ θεωρίαι
τῶν θηριομαχούντων χαταθοῶσί μοι" ἡ ἀσωτία θριαμ-
δεύει με, E πράξεις μου στηλιτεύουσί με; 1, παροῦσα
γυμνότης φανεροῖ με, αὐτὰ τὰ ῥάχη τῆς αἰσχύνης,
ἃ περιδέολ μαι; χαταισχύνει με, χαὶ οὐχ εἶμι ἀξιος
χληθῆναι υἱός σου" Ἰ]Ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων
σου. τε τῆς αὐλῆς σου ἀποπέμιψης με, Δέσποτα,
ἵνα μὴ πάλιν ὃ πολέμιος εὑρών με πεπλανημιένον, ὡς
ay ud) cov ἀπαγάγῃ" υνήτε πλησίον ἑλχύσῃς με τῆς
(obe plc σου χαὶ μυστιχῆς τραπέζης: E Tip. τολμῶ

3

ὀφθαλμοῖς € ἐναγέσιν δρᾶν τῶν᾽ ἁγίων τὰ ἅγια. "Eacóv

μιε στῆναι μετὰ τῶν χατηχουμένων, τῶν θυρῶν Hv
2

ἐκχλησίας € ἔνδον, ἵνα θεωρῶν τὰ ἐν αὐτῇ τελούμεν
υυστήρια, CUM χατὰ μικρὸν ταῦτα πάλιν Perry
- - ,
θεῖν ; ἵνα τοῖς θείοις νάμασιν ἐπαντλούμενος, ἀπο-
σμήξω τὴν αἰσχύνην τῶν αἰσχρῶν ἀσμάτων, τὸν pó-
πον τὸν ἐγκείμενον ταῖς i ἀχοαῖς " ἵνα θεωρῶν
τοὺς σοὺς μαργαρίτας ἁρπαζομένους παρὰ τῶν εὐσε-
6v & ἀνδρῶν, ἐπιθυμήσω χἀγὼ χτήσασθαι χεῖρας ἀξίας
τῆς τούτων ὑποδο γῆς. Ταῦ αὗτα τοῦ ἀσώτου προσχρού-
σαντος; χαὶ μετὰ Soc goo. βοῶντος, Εἶπεν ὃ πατὴρ
πρὸς “ τοὺς δούλους αὐτοῦ. Πρὸς ποίους δούλους;
"Axous* πρὸς τοὺς ἱερεῖς χαὶ λειτουργοὺς τῶν αὐτοῦ
προσταγμάτων. Ἐξ ξενέγκατε τα) χὺ τὴν στολὴν τὴν πρώ-
τὴν, χαὶ ἐνδύσατε αὐτόν: ἐξενέγκατε τὴν στολὴ ἣν τὴν
ἄνωθεν ὑφαντὴν, τὴν ἐχ τοῦ πνευματικοῦ “πυρὸς χα-
ταρτιζομένην" ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν ἐν τοῖς
ὕδασι τῆς χολυμδήθρας φαινομένην. ᾿Εξενέγκατε τὴν
m Ὁ .
στολὴν τὴν ἐχ τοῦ πνευματικοῦ πυρὸς χατασχευαζο-
/ SES E RS ARR TRIN τ ε * ,
μένην, xa ἐνδύσατε αὐτόν. ᾿[ὑνδύσατε τὸν ἑαυτὸν ἀπο-
^ $5 N/ ^ /, 32 ΝΑ "^ , ,
δύσαντα, ἐνδύσατε τὸν νέον Ἀδὰμ, ὃν ἐγύμνωσεν ὃ
REA 5 N/ b / Ὁ , ,
διάδολος" ἐνδύσατε τὸν βασιλέα τῆς χτίσεως * χοσμή-
cate τοῦτον, δι᾿ ὃν τὸν χόσμον ἐχόσμιησα." καλλω-
/ ^ e m M 7 / km El , M
πίσατε τοὺ υἱοῦ μου τὰ φίλτατα μέλη 00 φέρω γὰρ
$0 , , e , , ἌΝ E]
αὐτὸν ἀκαλλώπιστον καθορᾶν " οὐ φέρω τὴν ἐμὴν ci-
χόνα γεγυμνωμένην καταλιπεῖν " ἐμὸν ὄνειδος ἡγοῦμαι

e Alii τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ.

IN PARABOLAM

τὸ ὄνειδος τοῦ ἐμοῦ παιδὸς, £7 δόξαν ἡγοῦμαι τού-
του τὴν εὔχλειαν.

Δότε χαὶ δαχτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ * ἵνα φορῇ
τὸν ἀῤῥαβῶνα ^ τοῦ Ἡνεύματος, χαὶ φορῶν αὐτὸν φρου-
ρηθῇ t ὕπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Πνεύματος᾽ ἵνα τὴν ἐμὴν σφρα-
γίδα περιφέρων, φοδερὸς 1; ἡ πᾶσι τοῖς πολεμίοις, τε χαὶ
ἐναντίοις * ἵνα πόῤῥωθεν φαίνηται, ποίου πατρός: ἐστιν
οὗτος υἱός. Δότε χαὶ ὑποδήματα. εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ"
ἵνα μὴ πάλιν εὕρῃ δ ὄφις: γυμνὴν τὴν πτέρναν αὐτοῦ,
χαὶ “πατάξῃ a αὐτὸν διὰ τοῦ κέντρου " ἀλλ᾽ ἵνα μᾶλλον

αὐτὸς χαταπατῇ τὴν τοῦ δράχοντος κεφαλὴν, ἵνα guv-
τρίψη τοῦ πολεμίου τὰ χέντρα, χαὶ ἵνα τρέχῃ τὴν
χατὰ Θεὸν δδόν. Καὶ ἐνέγκαντες τὸν μόσχον τὸν σι-
τευτὸν, θύσατε. Ποῖον μόσχον λέγει σιτευτόν ; [Ποῖον :
Ὃν ἡ ἣ δάμαλις Μαρία παρθένος US ᾿Ἐξνέγκατε
τὸν TOT 2227 τὸν ἀδάυαστον, τὸν μὴ δεξάμενον ἁμαρ-
τίας ζυγὸν, τὸν παρθένον, χαὶ ἐχ παρθένου, τὸν ἄχο--
λουθοῦντα α τοῖς ἀχολουθοῦσιν αὐτῷ, οὐχ ἐξ ἀνάγχης,
ἀλλ᾽ ἑχουσίως " τὸν μὴ χρώμενον τῇ δυνάμει αὐτοῦ,
μηδὲ τοῖς χέρασιν, ἀλλ᾽ ἑτοίμως ὑποχλίναντα τὸν ἕαυ-
τοῦ αὐχένα τοῖς σφάττειν θέλουσι. Θύσατε οὖν ἑχόντα
θυόμενον, θύσατε τὸν ζωοποιοῦντα τοὺς θύοντας, θύ-
σατε τὸν θυόμενον xa μὴ γεχρούμενον" θύσατε τὸν με-
λιζόμενον, χαὶ τοὺς μελίζοντας αὐτὸν | ἁγιάζοντα" uie
τὸν ἐσθιόμενον παρὰ τῶν εἰδότων αὐτὸν, καὶ υιηδέποτε
δαπανώμενον * θύσατε τὸν τοὺς ἐσθίοντας μαχαρίους
ἀπεργαζόμενον. Καὶ φαγόντες πάντες εὐφρανθῶμεν,
τι οὗ τος ὃ υἱός μου vexpbs : ἦν, καὶ ἀνέζησεν: ἀπολω-
λὼς ἦν, καὶ ϑρέθη. Καὶ ἤ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι. ᾿Επί-
στασθε τὴν πνευματικὴν εὐφροσύνην, οἱ ταύτης γευσά-
μενοι χαὶ μεμνημένοι τῶν φριχτῶν μυστηρίων, τῶν
λειτουργῶν τῆς θείας ἵερουρ γίας, τῶν μιμουμένων τὰς
τῶν ἀγγέλων. πτέρυγας ταῖς λεπταῖς ὀθόναις ταῖς ἐπὶ
τῶν ἀριστερῶν ὦμων χειμέναις, χαὶ ἐν τῇ ἐχχλησία
περιτρεχόντων χαὶ βοώντων᾽ Uá τις τῶν xat, χου-
μένων, μή τις τῶν μὴ ἐσθιόντων, μήτις τῶν χατασχό-
πων, μή τις τῶν μὴ δυναμένων θεάσασθαι τὸν μό-
σχον ἐσθιόμενον, μή τις τῶν μὴ δυναμένων θεάσασθαι
τὸ ! οὐράνιον αἷμα τὸ ἐχχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἅμαρ-
τιῶν, μή τις ἀνάξιος τῆς ζώσης θυσίας, μή τις ἀμύη-
τος; μή τις μὴ δυνάμενος ἀκαθάρτοις χείλεσι, προῦ-
ψαύσασθαι τῶν φριχτῶν μυστηρίων᾽ εἶτα xoi ὃ τῶν
ἀγγέ «0v οὐρανόθεν ἐπευφημούντων χαὶ λεγόντων
&piec ὃ Πατὴρ » ὃ θελήσας τυθῆναι τὸν μόσχον τὸν σι-
τευτὸν, τ τὸν μὴ γνόντα ἁμαρτίαν, χαθώς gnaw ὃ meo
φήτης Ἡσαΐας: Ὃς & ἁμαρτίαν οὐχ ἐποίησεν, αὐδὲ εὗ-
ρέ θη δόλος € ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ" ἅγιος ὃ Τῶς, ἅμα
xai μόσχος ὃ à ἀεὶ ᾿θυόμενος £ ἑκὼν, χαὶ ἀεὶ ζῶν" ἅγιος ὃ
Παράχκλητος, τὸ Πνεῦμα z τὸ ἅγιον, τὸ τὴν θυσίαν τε--
λεσιουργῆσαν. Τούτων οὖν ἔνδον ἐπιτελουμένων δ
πρεσθύτερος υἱὸς μαχρόθεν παραγενόμενος ἤκουσε
συμφωνίας χαὶ χορῶν" aea προσχαλεσάμενος ἕ ἕνα τῶν
παίδων, ἐπυνθάνετο τί ἂν εἴη τοῦτο" "dye τις περιε-
χτύπει μου τὰ oca. Ὁ δέ φησι, Δαυὶδ ὃ προφήτης
ἔνδον μελῳδεῖ: Τότε ἀνοίσουσιν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριόν
σου μόσ χους. Ὅ αὐτὸς πάλιν προτρέπεται τοὺς παρόν-
τας πρὸς τὴν ἑστίασιν, xal λέγει " Ἰ᾽εύσασθε, καὶ ἴδετε,

5. Alü . 6 πατὴρ ὃ χελετύσας.

d Dro
τῶν "JU l

b

FILIO PRODIGO.

relinquatur: meum probrum censeo filii probrum,
meam gloriam existimo hujus celebre nomen.

5. Date etiam annulum in manum. ejus :
ut Spiritus pignus gerat, οἱ ipsum ferens custo-
diatur ab ipso Spiritu; ut meum sigillum circum-
ferens, formidabilis omnibus hostibus adversariis-
que appareat ; ut a longe, cujus patris iste sit filius,
intelligatur. Date etiam calceamenta in pedes
ejus : ne rursum nudatum reperiat serpens calca-
neum ejus, eumque aculeo suo perentiat ; sed ut
ipse potius caput draconis conculcet, ut hostis con-
terat stimulos, et viam quz secundum Deum est,
percurrat. Et. adducite vitulum saginatum, et
occidite. Quem tandem vitulum dicit saginatum?
Quemnam? Quem juvenca Maria Virgo peperit.
Proferte Vitulum indomitum, qui nem pec-
cati jugum sustinuit, virginem, ex Virgine na
tum, qui sequitur eos qui sequuntur se, non
ex necessitate , sed Sponte ; qui non utitur
robore suo, neque cornibus, sed promte cer-
vicem inchnat iis, qui mactare ipsum volunt.
Mactate itaque eum qui sponte mactatur ; mactate
eum, qui vivificat cos qui se mactant; occidite
eum, qui occiditur, sed non moritur; occidite
eum, qui membratim conciditur, et eos sanctifi-
cat, qui se concidunt; occidite eum, qui comedi-
tur ab 115 qui ipsum norunt, et numquam consu-
mitur; occidite eum, qui comedentes beatos red-
dit. Et epulantes omnes lztemur, Quia hic filius
meus mortuus erat, et revixit; perierat, et in-
ventus est. Et ceperunt epulari. Nostis spirita-
les delicias, qui eas. degustatis et. tremendis m
steriis initiati estis, dum ministri sacri vusd
imitantes angelorum alas tenuibus suis lineis ve-
lis, quz sinistris humeris insident, in ecclesia dis-
currunt, clamantque : Ne quis ex catechumenis,
ne quis eorum qui non edunt, nullus ex explora-
toribus, ne quis eorum qui non possunt intueri
Vitulum qui comeditur, neve quis eorum. qui
spectare non possunt calestem sanguinem, qui ef-
funditur in remissionem peccatorum, ne quis in-
dignus hostia vivente, ne quis non initiatus, ne
quis eorum, qui non possunt impollutis labiis tre-
menda mysteria attingere : deinde subjunguntur
voces angelorum collaudantium de czlis et di-
centium : Sanctus Pater, qui voluit mactari Vitu-
lum saginatum, qui peccatum non novit, ut pro-
pheta dixit Isaias : Qui peccatum non fecit, ne-
que inventus est dolus in ore ejus. Sanctus est
Filius simul et Vitulus qui semper occiditur spon- ^?
te, qui semper vivit: sanctus Paracletus, Spiritus
sanctus, qui sacrificium perficit. Hzc itaque dum
intus agerentur, senior filius cuim venisset, audi-
vit a longe symphoniam, et choros; et cum ex
pueris unum advocasset, interrogabat quid hoc
esset: Aures meas verberat sonus quispiam. Ille
autem inquit : David. propheta intus concinit :

b Alü ἦχός τις Tipi.

. 23.

Aliudit ad
diaconorum
stolas.

Isai. 53.9.
xc Pet z-

Luc.15.25

Ps. δο. 51.

Luc. 15
28.

Rom.

9:

Luc. 15

29.

Lnuc.15.31.

Matth.6.9

5.7. clamat, ac dicit :

3i-

Tunc imponent super altare tuum vitulos. Idem
rursus eos, qui adsunt, ad epulas cohortatur, ait-
que : Gustate et videte; quoniam suapis est
Dominus. Paulus divinarum reruni interpres pro-
Pascha nostrum immolatus
est Christus. Ecclesia festum agit, epulatur, et
choreas ducit. llle autem ait servo : Itane est?
dum ego foris sum, alii mysteria mea, me absente,
dividunt? Sic est, inquit, quoniam frater tuus ve-
nit, et occidit pater tuus vitulum saginatum,
quia salvum eum recepit. His auditis iratus est
justus, neque ingredi voluit. Iratus est justus, et
invidia factus est servus : qui delicias vitze pedi-
bus conculcaverat, ab invidia superatus est. Quo-
modo autem ait Paulus : Optabam ego ipse ana-
thema esse ὦ Christo pro fratribus meis, qui
sunt cognati mei secundum carnem ? Non ut
invidum ostenderet esse justum, sed ut magnitu-
dinem quamdam immensam innueret, ita E
nem conformavit Salvator, ut. immensas divitias
bonitatis Patris sui declararet. Idque per ea, qu
consequuntur, indicat. Pater enim egressus coepit
rogare illum. O ineffabilem sapientiam! o reli-
giosam providentiam! Et peccatoris. est misertus,
et justo est adulatus ; et non permisit ut caderet is
qui stabat, et cum qui ceciderat, excitavit: paupe-
rem divitem efficit, neque divitem sivitinvidia pau-
perem fieri. 4t ille respondens dixit patri suo :
Ecce tot annis servio tibi, et numquam man-
datum tuum preterivi,et. numquam. dedisti
mihi hoedum, ut cum amicis meis epularer : : sed
circumeo in melotis, i in pellibus caprinis, egens,
angustiatus, afflictus. Sed postquam fihus tuus
hic, qui contemsit, qui devoravit substantiam
tram cum meretricibus, venit, subito occidisti illi
vitulum saginatum, et neque verbo ipsum casti-
gasti, neque in speciem vultum ab 1 ipso avertisti;
sed continuo ipsum hospitio excepisti, et omni-
bus tuis vestimentis exornasti, aureo annulo splen-
didum reddidisti, calccamentis munivisti, eccle-
siam aperuisti, mensam adornast, crateras imple-
visti, vitulum occidisti saginatum, ad epulas fide-
les convocasti, angelos ad choreas impulisti, ad-
mirabile cali terraeque convivium convocasti.
Tanta ergo munera in eum qui tuam bonitatem
contemserat, quique nobilitatem tuam probris af-
fecerat, contulisti. Quid dicam de tuarum mise-
rationum pelago? quomodo tuz benignitatis ocea-
num admirabor? Misereris omnium, Domine,
quod omnia possis, et in horainum peccatis con-
nives, ut ad poenitentiam convertantur. Pater
autem dixit ipsi : Fili, tu semper mecum es.
Tua meo sinu haud umquam sejunctus es ; tu ah
Zcclesia mea numquam dissiluisti; tu. psalmis
semper et hymnis operam dedisti; tu cum angelis
quovis tempore versaris; tu altari assistens. cum
fiducia clamas, Pater noster, qui es in celis :

* [ rp ἡμῶν inseruimus e Savil. et Bibliis.]

b

E

- o

SPURIA.

/

ὅτι χρηστὸς ὃ Κύριος. Παῦλος ὃ τῶν θείων μυστηρίων
ἐξηγητὴς ἀναθοξὶ xo λέγει" 'Γὸ πάσχα ἡμῶν " ὑπὲρ
ἡμῶν ἐτύθη Χριστός. ᾿ Ἢ ᾿Εχχλησία πανηγυρίζει εὺ-
φραινομένη y xal χορεύει. Ὃ δέ φησι πρὸς. τὸν δοῦλον᾽
ναὶ, xo μὴ παρόντος ἐμοῦ ἄλλοι τὰ ἐμὰ μυστήρια
παρὰ τὴν ἐμὴν ἀπουσίαν ἐν τῇ ἐμὴ αὐλῇ μερίζονται.
Ναὶ, φησίν" ὅτι ὃ ἀδελφός σου ἥχει, χαὶ ἔθυσεν ὃ
πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν, ὅτι ὑγιαίνοντα
αὐτὸν ἀπέλαδεν. ᾿Δργίσθη δὲ πρὸς ταῦτα ὃ δίκαιος,
xa οὐχ ἠθέλησεν εἰσελθεῖν. ᾿Δργίσθη 6 δίκαιος, χαὶ
τοῦ φθόνου ἐγένετο δοῦλος: ὃ χαταπατήσας τοὺ βίου
τὰ τερπνὰ, φθόνῳ κεχράτηται. Καὶ πῶς φησιν ὃ ΠΠαὖ-
λος λέγων * ᾿Εδουλόμην αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι
ἀπὸ Χριστοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου. τῶν συγγενῶν
μου χατὰ σάρχα; Οὐχ ἵνα βάσκανον ὃ δείξη τὸν δίκαιον,
ἀλλὰ διὰ τὴν ὑπερθολὴν οὕτω τὸν λόγον € ἐσχημάτισεν
ὃ Σωτήρ᾽ ἵνα κηρύξῃ, τὸν ὑπερύ ἄλλοντα πλοῦτον τῆς
y βηστότητος τοῦ Ὁ Πατρὸς αὐτοῦ. Kot τοῦτο δηλοῖ διὰ τῶν
ἐφεξῆς. Ὅ γὰρ πατὴρ αὐτοῦ » φησὶν, ἐξελθὼν παρεχάλει
αὐτόν. Ὦ σοφίας ἀῤῥήτου, ὼ προνοίας θεοφιλοῦς" χαὶ τὸν
ἁμαρτωλὸν ἠλέησε, χαὶ τὸν δίκαιον ἐχολάχευσε᾽ xad τὸν
ic τάμενον οὐχ ἀφῆκε πεσεῖν, χαὶ τὸν πεσόντα ἤγειρε .
xo τὸν πένητα πλούσιον ἀπέδειξε, xol τὸν πλούσιον
οὗ συνε χώρησε a τῷ φθόνῳ γενέσθαι TO χόν. 02 δὲ ἄπο-
χριθεὶς εἶπε τῷ πατρί" ἰδοὺ ἐγὼ τοσαῦτα ἔτη ἔχω
δουλεύων σοι, χαὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον -
xa ἐμοὶ οὐκ ἔδωχάς ποτε ἔριφον, ἵνα μετὰ τῶν φίλων
βου εὐφρανθῶ᾽" ἀλλὰ περιέρχομαι ἐν μηλωταῖς, ἐν
αἰγείοις δέρμασιν, C ὑστερούμενος, θλιβόμενος, χαχου-
χούμενος. Ὅταν ὃ δὲ ὃ υἱός σου οὗτος ἦλθεν, ὃ χαταφρο-
γήσας σου, χαὶ χαταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορ-
νῶν, εὐθέ ἕως ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν :
καὶ οὔτε δήματι ἐνεχάλεσας αὐτῷ,, οὔτε σχήματι τὸ
πρόσωπόν σου ἀπέστρεψας dm OY ἀλλ᾽ εὐθέως
ἐξενοδόχησας αὐτὸν, xoi πάσῃ τῇ στολὴ σου χατε-
χόσμησας, καὶ τῷ χρυσῷ δακτυλίῳ περιήστραψας,
καὶ τοῖς ὑποδήι κασι “περιέφραξας, καὶ τὴν ἐχχλησίαν
ἠνέῳξ ξας, xal τὴν τράπε εζαν ἐχαλλώπισας, χαὶ τοὺς
κρατῆρας ἐπλήρωσας, χαὶ τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν
χκατέσφαξας, χαὶ πρὸς τὴν εὐωχίαν τοὺς πιστοὺς mpoc-
εχάλεσας, xol τοὺς ἀγγέλους χορεύειν ἐποίησας, καὶ
ξένον οὐρανοῦ χαὶ γῆς συμπόσιον συνεχρότησας" χαὶ
τοιαύτας δωρεὰς παρέ ἔσχες. τῷ χαταφρογήσαντι τῆς
σῆς ἀγαθότητος, χαὶ τὴν εὐγένειαν χαθυόρίσαντι. Τί
εἴπω πρὸς τὸ βάθος xoi τὸ πέλαγος τῶν σῶν οἰχτιρ-
μῶν ; πῶς θαυμάσω τὴν θάλατταν τῆς σῆς ς γαληνότη-
τος; ᾿Ἐλεεῖς, Κύριε, πάντας, ὅτι πάντα δύνασαι,
χαὶ παρορᾷς ἁμαρτήματα ἀνθρώπων εἰς μετάνοιαν.
Ὃ δὲ Πατὴρ αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ " τέχνον, σὺ πάντοτε
ὑετ᾽ ἐμοῦ εἰ. Σὺ τῶν ἐμῶν 'χόλπων οὐχ ἐχωρίσθης
ποτέ: σὺ τῆς ᾿Εχχλησίας τῆς ἐμῆς οὐχ ἀπεσχίρτησας:
σὺ ψαλμοῖς χαὶ ὕμνοις προσέσχες ἀεί σὺ μετὰ τῶν
ἀγγέλων ἐντυγχάνεις διαπαντός " σὺ τῷ θυσιαστηρίῳ
παριστάμε ενος, μετὰ παῤῥησίας βοᾷς ; Πάτερ ἡμῶν ὃ
ἐν τοῖς οὐρανοῖς ; ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου. Οὗτος δὲ
προσῆλθέ μοι καταχεχριμένος, κατῃσχυμμένος, τὸ
πρόσωπον ὠθῶν εἰς τὴν γῆν, καὶ μετὰ συντετριμμένης

* Quidam περιεσφρόγιτας.

IN PARABOLAM DE

xa στ τυγνῆς φωνῆς ἀνεθόησε᾽ Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν
οὐρανὸν xo ἐνώπιόν σου, καὶ οὐχ εἰμὶ ἃ ἄξιος χληθῆναι
υἱός σου" ποίησόν uz ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου. Τί
εἰχον ποιῆσαι πρὸς τὰ ῥήματα ταῦτα; ἠδυνάμην μὴ
ἐλεῆσαι τὸν ἐμὸν υἱὸν προσελθόντα μοι; Σὺ δίκασον
ὃ θυμούμενος. Ἀλλ᾽ οὐ πέφυχα, φιλάνθρωπος ὦ ὧν, ἀπαν-
θρωπόν τι διαπράξασθαι" οὗ δύναμαι μὴ ἐλεῆσαι, ὃν
ἐγὼ ἐποίησα᾽ οὗ δύναμαι μὴ oix cet ew, ὃν ἐχ τῶν
ἐμῶν σπλά άγχνων ἐγέ ννησα. TÉ £xvov, σὺ πάντοτε μετ᾽
ἐμοῦ εἰ, xal τὰ ἐλὰ πάντα, σά ἐστιν᾿ ὃ οὐρανὸς σὸς,
τὸ στερέωμα σὸν, ὃ ἥλιος δαδοῦχος σὸς, ἣ σελήνη θε-
ραπαίνη σὴ, οἵ ἀστέρες λαμπτῆρες σοὶ, ὃ ἀὴρ τρο-
φεὺς σὸς , χαὶ πάντα τὰ ἐναέρια σά" ἣ γῆ χαὶ τὰ ἐν
αὐτῇ σὰ, ἣ θάλασσα χαὶ τὰ ἐν αὐτῇ σὰ ] ὃ χόσμος
σὸς, 4 ἐκκλησία σὴ, τὸ θυσιαστήριον σὸν, ὃ Máy oc ὃ
σιτευτὸς σὸς, $4 θυσία σὴ, οἱ ἄγγελοι σοὶ, ot ἀπόστο-
λοι σοὶ, οἵ μάρτυρες σοί: τὰ παρόντα. σὰ, τὰ μέλλοντα
σὰ, 1, ἀνάστασις σὴ, f ἀθανασία σὴ, ἣ ἀφθαρσία σὴ, ἣ
βασιλεία τῶν οὐρανῶν σὴ, πάντα τὰ φαινόμενα χαὶ τὰ
νοούμενα σά. Μὴ τὰ σὰ ἀπήγαγον, χἀχείνῳ προσή γαγον:
uf σε ἀπέδυσα, χἀχεῖνον ἐνέδυσα:; οὐ χὶ ἐχ τῶν ἐμῶν
πραγμάτων ἐχαρισάμην τὸ ἔλεος; ο οὖχ, ὅμοιός εἶμι καὶ
σοὺ χἀχείνου πατήρ; Καὶ σὲ τιμῶ διὰ τὴν ἀρετὴν,
χἀχεῖνον ἐλεῶ διὰ τὴν καλλίστην y ἐπιστροφήν᾽ χαὶ σὲ
ποθῶ διὰ τὴν ζωὴν, χἀχεῖνον διὰ τὴν μεταθολήν" χαὶ
i διὰ τὴν πολιτείαν φιλῶ, χἀχεῖνον διὰ τὴν μετά-
votay* xo σὲ διὰ μακροθυμίαν, χἀχεῖνον διὰ τὴν ἐν
ἐμοὶ ἐπιστροφήν. Ἐὐφρανθῆναι δὲ xol χαρῆναί σε
ἔδει, ὅτι οὗτος ὃ ἀδελφός σου νεχρὸς ἦν, καὶ ἀνέζησεν
ἀπολωλὼς ἦν, χαὶ εὑρέθη. Τίς βλέπων γεχρὸν ἂνι-
στάμενον, οὐχ εὐφραίνεται; χαὶ τίς εὑρὼν ἃ ἀπώλε-
σεν, οὐχ ᾿ἀγάλλεται supo xoi σὺ, υἱέ μου, συνευ-
φράνθητι σὺν UI ἵν; χαὶ συσχίρτησον σὺν τοῖς ἀγγέλοις,
χαὶ περίπτ ξον σὺν ἡμῖν τὸν σὸν ἀδελφὸν, χαὶ σύμ-
Ψαλλε τῷ Δαυὶδ ἐχεῖνο τὸ πνευματιχὸν μέλος, ab
πρέπον τῇ παρούσῃ πανηγύρει" Μακάριοι ὧν ἀφέθη-
σαν αἵ ἀνομίαι , xni ὧν ἐπεχαλύφθησαν ai ἅμαρ grin
μαχάριος ἀνὴρ, ἃ ᾧ οὗ μὴ λογίσηται Κύριος ἁμαρτίαν.
᾿Ἡκούσατε τῆς θείας παραθδολῆς, χαὶ τὸν ταύτης σχο-
πὸν ἔγνωτε, χαὶ τὴν δύναμιν αὐτῆς εἴδετε - ἐμάθετε
πῶς φιλάνθρωπον ἔ ἔχομεν Κύριον, πῶς ἀνεξίχαχον.
Αὐτῷ τοίνυν προσφύγωμεν μετὰ χαθαρᾶς χαρδίας.
Δεῦτε , χοινῇ φωνὴ βοήσωμεν πρὸς αὐτόν" Δέσποτα,
Κύριε φιλάνθρωπε, μονογενὲς γιὲ t£ τοῦ Θεοῦ, 5, ἡμάρ-
τομεν εἰς τὸν οὐρανὸν χαὶ ἐνώπιόν GoU , Xo οὐχ ἐσμὲν
ἄξιοι χληθῆναι υἱοί σου" ἀλλὰ ᾿θαῤῥοῦμεν τοῖς σοῖς
οἰκτιρμοῖς" ἔχομεν ὅμηρα τῆς σῆς φ' ιλανθρωπίας τὸν
τίμιον σταυρὸν, ὃν ὑπέμεινας. δι’ ἡμᾶς" ἔχομεν ἐγγυη-
τὰς τῆς σῆς εὐσπλαγχνίας Β τήν ποτε πόρνην, ἃ χαὶ τόν
ποτε ληστήν. Διὰ τούτων γὰρ xoi ἡμεῖς καὶ πᾶντες
di ἁμαρτωλοὶ προτρεπόμεθα προστρέχειν τῇ en φι-
λανθρωπία. Ὥς ἐ ἐχείνους ἀοιδίμους xol μαχαρίους ἃ ἀπέ-
ειξας ? Κύριε, καὶ ἡμᾶς προσπίπτοντάς σοι ἐλέησον -
ὡς ἀνέστησας νεκροὺς σταυρωῤεὶ lc, P xat ἡμᾶς, vexoo-
θέντας τῇ ἁμαρτίᾳ διὰ τὴν πολλήν σου φιλανθρωπίαν
ἀνάστησον, ἵνα ἀπολαύσωμεν μετὰ τῶν ἀπολυτρωσα-

a
[uU

aree

^ [Inserunt alii χαὶ τόν ποτε τελώνην; χοὶ τόν ποτε

διώχτη".]

Β

FILIO PRODIGO. 657

sanctificetur nomen tuum. Hic vero accessit. ad
me condemnatus, vultu pudore suffuso, et in ter-
ram inclinato, corde contrito ac voce tristi clama-
vit: Pater peccavi in ccelum et coram tes jam
non sum dignus vocari fi ilius tuus; fac me si-
cut unum de mercenarüs tuis. Qwud potuissem
facere, auditis his vocibus? potuine non misereri
filii mei ad me accedentis? judica tu qui iratus
es. Atqui non fert natura mea, cum humanus
sim, ut inhumanum quid perpetrem ; non pos-
sum non ejus misereri, quem procre avi, non pos-

sum non miseratione duci €jus, quem ex meis

b

visceribus genui. Fili, tu semper mecum es,
et omnia mea tua sunt. Tuum est celum, tuum
firmamentum, sol laternarius tuns, luna. ancilla
tua, stelle sunt faces tuze, aer nutritius tuus, tua-
que omnia qua in aere versantur : tua est terra,
et omnia qua in ea sunt; tuum est mare, quaque
in eo sunt cuncta ; tuus mundus, ecclesia tua, tuum
altare, tuus vitulus saginatus, tuum. sacrificium,
tui angeli, tui apostoli, tui martyres, tua przesen-
tUa, tuà futura, tua resurrectio, tua immortalitas,
tua incorruptio, tuum regnum celorum, omnia
quas cernuntur oculis, quzque mente percipiuntur,
sunt tua. Num tua abripui, et illi. apposui?
num te exui, et illum indui? nonne ex meis
operibus misericordiam largitus sum? nonne pa-
riter sum et tuus et illius pater? Et te honore affi-
cio virtutis nomine, et illius me miseret propter
insignem conversionem : te diligo propter vitam,
et illum propter transmutationem : te propter con-
versationem, illum propter penitentiam : te pro-
pter longanimitatem, illum propter conversio-
nem in me. Epulari enim et gaudere te oporte- Luc.A5.33.
bat, quia frater tuus hic mortuus erat, et re-
gixit ; perierat, et inventus est. Quis cum viderit

. mortuum excitatum ab inferis, non oblectatur? quis

E

cum invenerit ea, quz perdiderat, gaudio non ef-
fertur? Veni et tu, fili mi, oblectare nobiscum,
exsulta cum angelis, complecterenobiscumfratrem
tuum, et cum Davide psalle illud spiritale. canti-

2
z

cum, quod huic convenit festivitati : Beati, quo- ρα μι. 31,

rum remissc sunt iniquitates, et quorum tecta 1. ».
sunt peccata. Beatus vir, cui non imputavit
Dominus peccatum. Audistis divinam parabo-
lam, et ejus scopum novistis, vimque perspexistis : :
quam benignum Dominum habeamus, quam pa-
tientem didis: Ad eum ergo cum puro corde
confugiamus. Venite, communi voce ad eum cla-
memus : Here, Domine benigne, unigenite. Dei
Fili, peccavimus in celum, et coram te, nec digni
sumus qui filii tui vocemur, sed in Er Du
tuis confidimus, habemus VN tuz benignita-
tis pretiosam crucem, quam nostra causa pertu-
listi : habemus fidejussorem tuz misericordizm 1}-
lam olim meretricem, et illum quondam latronem :

b [ Alii οὕτω καί.

Matth. 9.
29.

Philipp. 4.

Matth. 25.
6.
Ibid.21.9.

658 SPURIA.

propter illos enim et nos et peccatores omnes inci-
tamur, ut ad humanitatem tuam recurramus. Ut
illos celebres ac beatos reddidisti, sic etiam nostri,
qui lapsi sumus, miserere : qui crucifixus mortuos
suscitasti, nos quoque a peccato enecatos per hu- ἃ
manitatem exsuscita, ut una perfruamur cum illis
qui redemti sunt, et participes facti sunt, tua re-
surrectione. Hzc cum dixerimus, exspectemus,
ut et nobis dicat Dominus noster Christus : Se-
cundum fidem vestram fiat vobis. V os vero qui
baptismatis dono perfruituri estis, omnem alienam
cogitationem abjicite, animasque vestras ad cale-
stem sponsum convertite : Spiritus sancti gratia
perfrumini. Dominus prope est, nihil solliciti
sitis. Etenim adstat pro foribus Redemtor, adest
credentibus medicus, officina medici aperta est,
parata sunt pharmaca, omnes exspectat piscina,
gratia explicata est, spiritalis stola ἃ Patre et Fi-
lio et Spiritu sancto pertexta est. Beati qui digni
habiti fuerint, ut stolam ferant. Vos lucernas tan-
tum fidei accendite, et oleum pietatis copiose in-
fundite, ut de nocte cum audita vox fuerit dicens,
Ecce sponsus venit,exeatis obviam illi cum splen-
didis lucernis, choreas ducentes, saltantes, et. cla-
mantes, Benedictus qui venit in nomine Do-
mini : ipsi gloria et potestas, nunc et semper, et
in secula. Amen.

* [ Alii adjiciunt τῆς πίστεως.

μένων τῆς σῆς ἀναστάσεως. Ταῦτα ) λέγοντες, ἐπιμεί-
νωμεν, ἵνα χαὶ πρὸς ἡμᾶς εἴπῃ ὃ Δεσπότης ἡμῶν
Χριστός: Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω C ὑμῖν. Καὶ

jh ὑμεῖς δὲ οἵ μέλλοντες ἀπολαύδιν τῆς τοῦ βαπτίσματος

Β

δωρεᾶς , πάντα “λογισμὸν ἀλλότριον ἀποῤῥίψαντες,
χαὶ τὰς ψυχὰς ὡμῶν εἰς τὸν οὐράνιον νυμφίον εὐθύ-
ναντες, τῆς τοῦ ἁγίου ἩΝνεύματος χάριτος ἀπολαύσατε.
Ὅ Κύριος ἐ ἐγγὺς, μηδὲν us ριμνᾶτε. Ἐπὶ θύραις 6 ὃ λυ-
τρωτὴς ς ἐφέστηχεν, ὃ ἰατρὸς ΄ τοῖς πιστεύουσι πάρεστι,
τὸ ἰατρεῖον ἠνέῳχται, τὰ φάρμαχα πρόχεινται, ἢ χο-
λυμδήθρα πάντας προσδέχεται, ἣ χάρις ἐξήπλωται,
ἣ πνευματιχὴ στολὴ παρὰ τοῦ Πατρὸς χαὶ τοὺ Υἱοῦ
χαὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος 8 ἐξυφαίνεται. Μαχάριοι οἵ
χαταξιούμενοι φορέσαι τὴν στολήν. Μόνον C ὑμεῖς τῆς
πίστεως τὰς λαμπάδας ἀνάψατε. ; χαὶ τὸ ἔλαιον τῆς
εὐσεδείας δαψιλῶς ἐπιδάλλετε, ἵνα νυχτὸς, ὅταν γί-
νηται φωνὴ λέγουσα, ᾿Ιδοὺ ὃ νυμφίος ἔρχεται, ἐξέλ-
θητε εἰς ὑπάντησιν αὐτοῦ μετὰ φαιδρῶν τῶν λαυπά-
δων * » χορεύοντες χαὶ σχιρτῶντες, χαὶ βοῶντες, Εὐ-
λογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου . αὐτῷ ἣ
δόξα χαὶ τὸ χράτος, νῦν xol ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶ--

νας. "Apa.

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

MWunc ut et alios quam plurimos sermones, qui Chrysostomi nomine circumferuntur, Severiano Gaba-
lorum episcopo adscripsit nuperus scriptor. Nec satis perspicio cur omnia ejusdem farine opuscula ad
unum Severianum referat. Multi certe erant Grzculi qui sua Chrysostomi praemisso nomine publicabant.
Hujus vero stylus non tam implicatus esse videtur, quam illarum orationum series, quas Severiani esse
liquet. Est autem prorsus ineptus et ἀπροσδιόνυσος, flosculis ad nauseam usque redundans.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczei.

In saltaticnem | Herodiadis, et decollatio- A * Etc τὴν ὄρχησιν τὴς “Πρωδιάδος, xol εἰς τὴν ἀπο-
, ex e

nem Joannis Precursoris et Baptiste.

1. Quemadmodum si quis amator solitudinis in
liquo saltibus referto loco sub arborum. umbra
consideat , et jucundo volucrum concentu, ac

* Collata cum Codice Reg. 1971.

m - 5 , τ ἵν, N
τομὴν τῆς χεφαλὴς Ἰωάννου τοῦ προδρόμου χαὶ
βαπτιστοῦ.

“Ὥσπερ τις ἀνὴρ φιλέρημος ἐ ἐν τινὶ τόπῳ dco:
ὑπὸ δένδρα σχιαζόμενος, ταῖς τῶν ὀρνέων χαλλιφώ-
γοις χλαγγαῖς, καὶ ταῖς τῶν ὑδάτων εὐήχοις ῥοαῖς

IN SALTATIONEM HERODIADIS, ETC. 659

χυλινδούμενος πρᾶον ἔχει τὸ φρόνημα, πᾶσιν ἄν -
θρώποις ὃ τοιοῦτος ἀρέσχει: οὕτω xal ἡμεῖς ταῖς
προλαδούσαις ἡμέραις τῇ πραείᾳ τοῦ Πνεύματος
αὔρᾳ παραχαλούμενοι, τὰ περὶ ἐλεημοσύνης ὑμῖν
διελεγόμεθα. “Ὅτε δὲ τὸ εὐαγγέλιον ἐκήρυξε τὴν
Ἡρώδου παραφροσύνην, xoi γυναικῶν ἀσέλγειαν 5
χαὶ χῶμον ἀνδρῶν παραφρόνων, xa τράπεζαν
ἐναγὴ » καὶ δῶρον ἀθέμιτον, xol ἔργον ἀνόσιον, καὶ
χηδείαν σώματος σεμνοτάτου, ἄλλος ἐξ ἄλλου γεγέ-
νημαι. "Eveoc γὰρ γίνομαι, ἀγαπητοὶ, ὅταν ὑπ᾽ ὄψιν
ἐμαυτοῦ ἀγάγω τὰ ὑπὸ Ἡρώδου γεγενημένα πράγμα-
ται εἴ γε ἔστιν ἐκεῖνα λέγειν πράγματα, xol μὴ
τραύματα, τοῦ τοιαῦτα ᾿δεδραχότος πράγματα. Ἐν
ἐχείνῳ͵, φησὶ, τῷ χαιρῷ ἤκουσεν Ἡρώδης ὃ τετράρ-
χῆς τὴν ἀχοὴν Ἰησοῦ, x«i εἶπε τοῖς παισὶν αὐτοῦ,
οὗτός ἐστιν Ἰωάννης, ὃν ἐγὼ ἀπεχεφάλισα. Αὐτὸς
ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεχρῶν, x«i διὰ τοῦτο oi δυνάμεις
ἐνεργοῦσιν ἐν αὐτῷ. “Ομολογεῖ τοῦ προφήτου jy φό-
νον, ὃν οὐ δύναται ψεύσασθαι * xa ἤδε: ὃν ἀπέχτεινεν,
ὅτι προφήτης ἐστὶ, χαὶ ἀνὴρ δίκαιος. Εἰ μὴ γὰρ ἐγί-
νωσχεν, οὖχ ἂν ἔλεγεν αὐτὸν Ex νεχρῶν ἐγηγέρθαι,
καὶ διὰ τοῦτο τὰς δυνάμεις ἐν αὐτῷ ἐνεργεῖν. Ὦ συν-
εἰδήσεως χαχῆἧς " ἐπὶ " οἴῳδήποτε φόνῳ ὃ αὐτὸς μαρ-
τυρεῖ ἑαυτῷ ; ὦ συνειδήσεως χαχῆς συζώσης ψυχῇ
μιαρὰ, xoi χολαζούσης ἕως θανάτου, χαὶ μετὰ
θάνατον ἀπαραίτητα χρινούσης. Καὶ διὰ ποίαν
αἰτίαν ἀπέχτεινε τὸν προφήτην ; “Ὅτι χήρυξ τῆς
ἀληθείας ἐγένετο, χαὶ τὴν παράνομον αὐτοῦ πρᾶ-
ξιν διὰ τοῦ ἐλέγχου ἐδούλετο λύειν : xol ὃν ἔδει ὡς
βασιλέα φύλαχα εἶναι τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ; αὐτὸς
τῇ “ἀχηράτῳ τῶν ἡδονῶν ἀταξία τοὺς νόμους παρέ-
λυς. Βασιλεὺς γὰρ ἐχεῖνός ἐστιν, ὃ νόμους διχαίους
ἐχπέμπων, πρῶτον δὲ πράττων, οὐδὲ παραχαράττων.
Πῶς γὰρ ἂν ἄλλως τὸν ὕπ᾽ αὐτοῦ ἀρχόμενον χόσμον
εἰς εὐταξίαν ῥυθμίσειεν, ἐὰν μὴ δικαίοις νόμοις καθά-
περ ἡνίαις τὸ δυσήνιον γένος τῶν ἀνθρώπων χᾶλινα-
γωγήση ; Ἡρώδης δὲ βασιλεὺς ὧν οὐ λαῶν, ἀλλ᾽ ἣδο-
νῶν, μᾶλλον δὲ δοῦλος τῶν ἡδονῶν ( “ῷ γάρ τις ἥττη-
ται, τούτῳ χαὶ δεδούλωται), οὗ μόνον τὸν νόμον τοῦ
Θεοῦ παρέλυεν, ἀλλὰ xa φόνον ἀδίκως ἐτέχταινε. Καὶ
τίνα ἐφόνευσεν; Ἄνδρα δίκαιον, οὗ μείζων ἐν γεννη-
τοῖς γυναικῶν οὖχ ἐγήγερται, χαθὼς χαὶ ὃ Κύριος
ἐμαρτύρησεν" ἄνδρα, ὃς ἔρημον ᾧχει, ἔρημον, ἀοί-
χητον, ἄνυδρον, ἄχαρπον, ἄδατον, ἄδενδρον, ἀθότανον,
ἀχλοηφόρον. "ἔρημον δὲ ᾧχει ὃ Ἰωάννης 1 οὐ φεύγων
τὸ ὁμόφυλον xal συγγενὲς τῶν ἀνθρώπων γένος, ἀλλὰ
φεύγων τὸ βλέπειν χαὶ ἀχούειν τὰ μυσαρὰ τῶν dv-
θρώπων χαχοπραγήματα. Οὗτος οὔτε ἔσπειρεν, οὔτε
ἐθέρισέ ποτε΄ διὸ οὔτε ἄρτον εἶχεν, οὐχ οἶνον, οὗ τρά-
πεζαν, οὐ χλίνην τὴν τῶν ἥδονῶν * ὑπηρέτην, οὐ τὰ
μαλαχὰ χηνοπλούματα ἐχλύοντα xe χαυνοῦντα τῶν
ἀνδρογύνων τὰ σώματα, οὐ λυχνίαν εἰχεν, οὗ λύ-
“νον, οὐ τράπεζαν, οὗ σχάμνον, o0 ποτήριον, οὐ
πίναχα. "E&o γὰρ ὧν τοῦ χόσμου, P οὐδενὶ τῶν τοῦ

ἃ Reg. ὑεδραχύτος ὑράματα.
Ss , LI n Y , ! Ll ἦν, ^
b Reg. οἱωδήποτε φόνω᾽" οὐχ ὅτι ἐπὶ τοιούτῳ φόνῳ, ὦ
αὐτὸς ἑχυτῷ μαρτυρεῖ. ὦ συνειδήσεως xaxa ψυχῆ μιαρᾷ συ-

ζῶσα ἕως θανάτου. Et infra χρίνουσα.

fluentis aque murmure placido delectetur , fieri
nequit ullo modo, quin ejus animus sensusque
omnis ad humanitatem traducatur, omnibusque
sese affabilem praebeat : ita nos quoque superiori-
bus diebus benignitate Spiritus commoti, » elee-
mosyna sermonem apud vos habebamus. Ubi
vero stultitiam Herodis evangelium. pradicavit,
mulierumque petulantiam, convivium delirantium
virorum, exsecrandam mensam, donum iniquum,
opus injustum, et exequias corporis omni venera-
tione prosequendi , penitus immutatus sum. Mu-
tus enim fio, dilectissimi, cum meis observantur
oculis praeterita Herodis facta, vel potius vulnera,
unde tam immania spectacula consequantur. /n
illo, inquit, tempore audivit Herodes tetrarcha
famam Jesu, et ait pueris suis : Hic est Joan-
nes Baptista, quem ego decollavi ; ipse sur-
rexit & mortuis, et ideo virtutes operantur in
eo. Confitetur cadem prophetz, quam negare non
potest, et, quem occidit, novit prophetam esse,
virumque justum. Nisi enim nosset, haud illum

iceret a mortuis surrexisse , ideoque virtutes
operari in eo. O improbam conscientiam ! in quali
ciede testimonium in se dicit! o improbam con-
scientiam, qux: cum anima perversa usque ad
mortem vivens illamque crucians, post mortem
etiam implacabiliter torquet. Quam vero ob. cau-
sam prophetam occidit? Quoniam praco veritatis
erat, et injustam ejus actionem impedire sua re-
prehensione contendebat : et quem ut regem opor-
tebat mandatorum Dei esse custodem, ipse indo-
mita voluptatum petulantia leges violabat. Rex
quippe ille est, qui justas fertleges, primusque
agit, nec eas transgreditur. Quomodo enim alio-
quin sibi subditas gentes recto ordine componet,
nisi justis legibus quasi frenis pervicax et insolens
genus hominum regat? Herodes autem. rex non
populorum, sed voluptatum, vel potius servus
earumdem (nam .. quo quis superatus est, hu-
jus et servus est), non modo leges Dei transgres-
sus est, sed et cedem inique perpetravit. Quem
verooccidit? Virum justum, quo major inter natos
mulierum non surrexit: quod et Dominus ipse testa-
tus est: virum qui desertum inhabitabile, inaquo-
sum, infrugiferum, inaccessum, sine arboribus, sine
graminibus, sine herbis habitabat. Desertum autem
habitabat Joannes,non homines tribules et cognatos
suos fugiens, sed ne videret audiretque hominum
scelera detestanda. Is neque serebat, neque metebat
umquam, propterea neque panem habebat, neque
vinum, non mensam, non lectum voluptatum admi-
nistrum, non suffultas molli anserum pluma culci-
tras, quz effeminatorum hominumcorpora frangunt
et emolliunt ; non lucernam habebat, non candcla-

a {ἀχρατήτῳ marg. Savil.]
* Forte ὑπηρέτιν.
Ρ Reg. οὐδενός.

Matth. 14.

2. Pet. 5.
19.
Matth, 11.
XU

Matth.
a

14.

Psal. 118.

46.

Matth. το.

Math. Yt
35

Joan. 1. 29.

7 suis a

660

brum,non mensam,non scamnum,non poculum,non
discum. Nam cum extra mundum esset, nulla re
mundi indigebat. Habitabat porro non m aedibus,
quarum inaurata essent laquearia, sed sub petra se
contegente. Huic et mensa, et scamnum, et. cubile
erat pavimentum , carnes erant locustze ; placen-
ta, mel sylvestre : huic. phiala erat vola" manus ;
et vinum delicatum, quz manabat a. saxo aqua
limpidissima. Hunc tenuit. Herodes, et alligavit.
Herodes, inquit, cum prehendisset ΠΡ ΠΕΡ
vinxit eum, et posuit in carcerem propter He-
rodiadem uxorem Philippi Jr atris sui. O rem
prodigiosam!Joannes vinctam ejus animam peccati
catena, reprehensione sua solvere conabatur, ille
autem. solventem. vinciebat. Verumtamen licet
vinciretur Joannes, loquebatur, et in carcerem
coniectus , reprehendebat : : implebat enim. quod
scriptum est: Et loquebar in conspectu regum,
et non confundebar. Neque enim morteia refor-
midabat Joannes, sed veritatem non eloqui refor-
midabat. Hunc. vero dum occidit, non unam mo-
do czdem perpetravit, sed et plures. Qui enim
eum, qui animas docet, ac de iis bene mereri non
cessat, occidit, non unum occidit, sed totidem
quotquot ille vivens vivificare poterat sermone.
Quando autem istum occidit? Pudor erat dicere,
pudor quidem non ei qui dicit, sed ei qui czedem
patravit. Die namque natalis Herodis saltavit. filia
llerodiadis in. medio, et placuit ipsi : unde cum
juramento pollicitus est ei dare quodcumque po-
stulasset ab eo. At illa praemonita ἃ matre sua,
Da mihi, inquit, n disco caput Joannis. O na-
tale pessimum, quod prophetze cidem spirat, cum
oportuisset. potius viros sanctos mensa exceptos
opipare reficere. Sic nimirum anima ejus perversa
correcta fuisset. Etenim Cum sancto sanctus eris,
et cum perverso perverteris. Cum debuisset po
tius viduarum res agere, orphanorum misereri, ut
vitam suam multis ac variis precibusinconcussam
servaret : nunc autem cum intemperantibus ho-
minibus et inhonestis mulieribus epulans, multo
vino gravatus, ab impudicis mulieribus illusus,
pracursorem diei matutinum. Joannem caesum e
medio sustulit ; qui decore fidei lampadem pra-
ferebat, lucérnam. totius mundi Joannem exstinxit.
Hanc autem lucernam dum exstinxit Herodes,
seipsum tenebris oppressit. Quamvis ejus fictile
vas in terram resolutum sit, tamen Spiritus ejus
irradians larmpas iis, qui apud inferos erant, fidei
lumina recte proferens illuxit. Nam. cum. esset
propheta, sciretque se Dominum suum apud in-
feros pracessurum, misit aliquot ex discipulis

ding direns : : Tu es, qui venis, an
alium exspectamus ? Neque vero quod ignoraret,
interrogabat. Quomodo enim ignoraret Dominum,
quando. ipsum etiam indicabat, dicens : Ecce
agnus Dei, qui tollit peccata mundi? quomodo

b Reg. συνέτριθε.

C

D

icol

I
-—

c

SPURIA.

χόσμιου ἐχέχρητο. χει ὃ δὲ, οὐχ ὑπὸ οἶχον Ἁρυσόρο-
φον, ἀλλ᾽ ὑπὸ πέτραν αὐτόροφον. ᾿Ρούτῳ xoi τράπεζα,
χαὶ σχάμνος, χαὶ χλίνη τὸ ἔδαφος ἦν, καὶ χρέα αἱ
ἀκρίδες , καὶ πλαχοὺς τὸ μέλι τὸ ἄγριον . τούτῳ φιάλη
5 τῆς χειρὸς χοτύλη ἐ ἐτύγχανε, χαὶ οἶνος εὐφροσύνης,
τὸ πε ετρογενὲς χαὶ διειδέστατον ὕδωρ. '"Γοῦτον χρατή-
σας ὃ Ἡρώδης, ἐδέσμει. 'O γὰρ Ἡρώδης, φ φησὶ, χρα-
τήσας τὸν Ἰωάννην, ἔδησε, χαὶ ἔθετο ἐν φυλ aoc) διὰ
"H ῳδιάδα τὴν γυναῖκα Φιλίππου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ.
^0 πράγματος | ἀλλοχότου. Ἰωάννης τὴν δεδεμένην
αὐτοῦ ψυχὴν τῇ σειρᾷ τῆς ἁμαρτίας διὰ τοῦ ἐλέ ἔγχου
ἐδούλετο λύειν, χἀχεῖνος τὸν λύοντα ἐδέσμει. Ἀλλὰ
καὶ εἰ ἐδεσμεῖτο ὃ ᾿Ιωάννης, ἐφθέγγετο, χαὶ φυλακι-
ζόμιενος ἤλεγχεν᾽ ἐπλήρου γὰρ΄ τὸ γεγραμμένον |: Καὶ
ἐλάλουν ἐναντίον βασιλέων, xa οὐκ ἠσχυνόμην. Οὐ
γὰρ ἐφοθεῖτο τὸν θάνατον ὃ ᾿Ιωάννης, ἀλλ᾽ ἐφοδεῖτο
τὴν ἀλήθειαν. μὴ λαλῆσαι. Ῥοῦτον ἐφόνευσεν, ὃ Ἡρώ-
Onc* τοῦτον δὲ φονεύσας, οὖχ ἕνα μόνον ἐποίει φόνον,
ἀλλὰ χαὶ πολλούς. 1) “γὰρ διδάσχαλον χαὶ es ελητὴν
ψυχῶν. ἀποχτείνας, οὖν ἕνα ἀποχτείνει, ἀλλὰ τοσού-
τους, ὅσους ἂν Lai διὰ τοῦ λόγου ἠδύνατο ζωοποιῆ-
σαι. Καὶ πότε τοῦτον ἐφόνευσεν: Αἰσχύνη τὸ λέγειν,
αἰσχύνη δὲ οὗ τῷ “λέγοντι, ἀλλὰ τῷ πεποιηχότι τὸν
φόνον. l'evectoy γὰρ ἀγομένων τοῦ Ἡρώδου, ὠρχή-
σατο ἣ θυγάτη τῆς ᾿Ἡρωδιάδος ἐν τῷ μέσῳ, xal
ἤρεσεν αὐτῷ" ὅθεν χαὶ μεθ᾽ ὅρχου ὡμολόγησεν αὐτῇ
δοῦναι ὃ ἐὰν αἰτήσηται. Ἢ δὲ προδιδασθεῖσα ὃ ὑπὸ τῆς
μητρὸς αὐτῆς. Δός μοι, φησὶν, ἐπὶ πίναχι τὴν χεφα-
λὴν Ἰωάννου. ^Q γενέθλιον χάχιστον, προφήτου ἀπο-
πνέον φόνον, ἀνθ᾽ ὧν ἔδει ἄνδρας à ἁγίους. εἰς τὴν ἑαυτοῦ
τράπε εζαν φιλοφρονήσασθαι. Οὕτω γὰρ ἂν f ἐστρεόλω-
μένη ψυχὴ a αὐτοῦ διωρθοῦτο. Μετὰ γὰρ δαίου ócun-
ῥήσῃ , xai μετὰ στρεδλοῦ ὃ διαστρέ eye. Ἀνθ᾽ ὧν ἔδει
χήρας οἰκονομῆσαι, ὀρφανοὺς οἰχτεῖραι , ἵνα διὰ πολ-
λῶν χαὶ ποικίλων εὐχῶν τὴν ἑαυτοῦ ζωὴν ἄσειστον
διατηρήσῃ, νῦν δὲ μετ τὰ ἀνδρῶν ἀσελγῶν xai γυναι»
χῶν ἀσέμνων Em ,ούμενος, οἴνῳ πολλῷ χαρωθεὶς J
καὶ ὑπὸ γυναικῶν ἀχολάστων χλευασθεὶς, τὸν πρό-
δρομον τῆς ἡμέρας ὄρθρον ᾿Ιωάννην τῷ φόνῳ διέλυσε
τὸν χαλῶς ὃ δᾳδουγ ἤσαντα, τὴν λαμπάδα τῆς πίστεως ;
τὸν λύχνον τοῦ παντὸς χόσμου ᾿Ιωάννην τῷ φόνῳ
" συνέτριψε. Τοῦτον ὃ δὲ τὸν λύχνον συντρίψας i ὃ Ἡρώ-
δης, ἑαυτὸν ἐσχότισεν. " Exctvou γὰρ, εἰ xo τὸ ὀστρά-
χινον σχεῦος εἰς γὴν διελύετο, ἀλλ᾽ οὐν γε ἣ τοῦ Πνεύ-
μᾶτος αὐτοῦ Qe γοδόλος λαμπὰς τοῖς ἐν τῷ ἅδη τὸ τῆς
πίστεως - 2023 χαλῶς ἐδαδούχει. Προφήτης γὰρ ὧν,
καὶ εἰδὼς, ὅτι ἔμελλε τὸν Κύριον αὐτοῦ προλαμόάνειν
ἐν τῷ ἅδη, πέμπει 1 πρὸς αὐτὸν τινὰς τῶν μαθητῶν αὖ-
τοῦ, λέγων" Σὺ εἶ ὁ ἐρχόμενος, 2 ἕτερον προσδοχῶ-
μεν; Καὶ οὐχ ἀγνοῶν αὐτὸν, ἐπυνθάνετο. lloc γὰρ
ἂν ἠγνόει τὸν Κύριον, ὁπότε αὐτὸν ἐδείκνυε, λέγων᾽
Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὃ ὃ αἴρων. τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χό-
614.00 5 πῶς “γὰρ ἂν ἠγνόει ὃ χαὶ θεατὴς τῆς τοὺ Πνεύ-
ματος ἐξ οὐρανοῦ χκαταύάσεως γεγονὼς, χαὶ ἀχουστὴς
τῆς τοῦ Πατρὸς φωνῆς περὶ αὐτοῦ λεγούσης Οὗτός
ἐστιν ὃ Υἱός μου ὃ ἀγηβεητὸς; εἰς ὃν ηὐδόχησα ; Ἀλλὰ
πυνθάνεται, πῶς; Σὺ εἶ ὁ ἐρχόμενος, ἣ ἕτερος; Οὐχ

IN SALTATIONEM

HERODIADIS ,

ETC. 661

εἶπε, σὺ εἶ ὃ ἐλθών * ἦλθε γὰρ ἐπὶ τῆς γῆς" ἀλλὰ, Σὺ Β ignoraret, qui spectator descensus de calo Spiri-

εἰ ὃ ἐρχόμενος (δῆλον γὰῤ ὅτι ἐν τῷ ἅδη)
προσδοχῶμεν:

"ἢ ἕτερον

“ἔλεγε γὰρ ἐν ἑαυτῷ ὃ Ἰωάννης, ὅ ὅτι μήποτε βού-
λεται ἄγγελον ἐνδυναμώσας εἰς τὸν ἄδην ἐκπέμψαι,
τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἐπιτελοῦντα 5 ἢ “μήποτε θελήσει τοὺς
πάντας μιᾷ φωνῇ ἀναστῆσαι, ὡς ἐπὶ τοῦ Λαζάρου
πεποίηχε ; Διὰ τοῦτο μὴ δυνάμενος κρίνειν. τὴν βουλὴν
τοῦ "eese πυνθάνεται λέγων - Σὺ εἰ ὃ ἐρχόμενος
ἢ ἕ ἕτερον προσξοχῶμεν ἐν τῷ ἅδη; Τοῦτον ἀπέχτεινεν
ὃ Ἡρώδης. Καὶ πῶς ἀπέχτεινε ; Γενεσίων γὰρ, φησὶν,
ἀγομένων, ὠρχήσατο ἢ θυγάτηρ τῆς VICE ἐν
τῷ μέσῳ. Ἄξιον παίγνιον τῆς “ποιαύτης τραπέζης.
Ὅπου γὰρ θρύψις χαὶ χλιδὴ χαὶ μέθαι xat κῶμοι»
οὐδὲν βέ ἐύαιον, ἀλλὰ πάντα σεσ σαλευμέ γα χαὶ ἀνάστα-
τα, προμηνύοντα τὴν Ἡρώδου παραφοράν. ᾿Ἀχούσατε
ot φιλοθεάμονες τῶν ὀρχηστῶν, ot τοῖς πολυστρόφοις
ποσὶ τῶν ἐχλελυμένων μειρακίων" τοὺς ἑαυτῶν ὀφθαλ-
μοὺς συνηγοῦντες, χαὶ τὰς ἑαυτῶν καρδίας τοῖς λε-
λυμένοις σώμασιν αὐτῶν συνεχλύοντες " ἀχούσατε,
οἷον ὀψώνιον φόνου, ἣ -πολύγυρος à ὄρχησις ἤνθησεν. ᾿ "H
δὲ προδιδασθεῖσα t ὑπὸ τῆς μητρός φησι" Δός μος ὧϑε
ἐπὶ πίναχι τὴν χεφαλὴν Ἰωάννου. Ὦ χαχῆς λεαίνης
ἀσπιδογέννητον τέχνον " οὗ χρυσὸν ἐπεζήτησεν, οὐχ
ἄργυρον; οὐ λίθους τιμίους , ἀλλὰ τὴν χεφαλὴν Ἰωάν-
νου. Καὶ εἰ ui iy διὰ πίστιν ἐπεζήτησε, πολὺ τιμιωτέ-
ρα ἣ χεφαλὴ Ἰωάννου παντὸς χρυσίου χαὶ ἀρ γυρίου
χαὶ λίθων πολυτελῶν. Αλλ᾽ οὐχ ἐπ τεζήτησε διὰ πίστιν,
ἵνα τιμήσῃ; ἀλλ᾽ ἵνα τὸν ἔλεγχον ἀποχτείνασα, τῇ
Uno χαρίσηται ἃ ἄδειαν, τὴν ἐπὶ τῶν χαχῶν ἅμαρ-
τίαν. ᾿Αχούσας δὲ Ὃ β βασιλεὺς ἐλυπήθη, οὗ διὰ τὸν
φόνον τοῦ προφήτου, ἀλλὰ ὃ διὰ τὸν φόδον τοῦ ὄχλου 5
ὅτι πάντες ὡς προφήτην αὐτὸν εἶχον. εἰ γὰρ 6v εὖὐ-
λάδειαν ἐλυπεῖτο, οὐχ ἂν παρὰ τὴν ἀρχὴν δεσμεύσας
αὐτὸν ἐν φυλαχῆϊ ἀπέθετο᾽ ἀλλ᾽ ἐλυπήθη διὰ τὸν
ὄχλον. Kai 3 ἦν τότε ἣ ψυχὴ Ἡρώδου ὥσπερ ἐν τῇ θα-
λάσση π as meas ugevoy, χαὶ πρὸς ἑκάτερον τοῖχον
ταλαντεῦον * τὸ ποιῆσαι τὸν φόνον διὰ τὸν ὄχλον φο-
βούμενος, χαὶ τὸ μὴ ποιῆσαι τὸν φόνον Διὰ τοὺς óo-
xoug χαὶ τοὺ συναγαχειμένους μὴ συῪ χωρούμενος.
Βαρυνθεὶς ἄθλιος ὑπὸ τῆς πρὸς τὴν γυναῖχα πο-
λυφλόγου ἡδονῆς; χρησάμενος δῆθεν τῇ εὐορχίᾳ πρὸς
τὴν ἀπολογίαν τοῦ φόνου, πέμψας ἀπεχεφάλισε τὸν
Ἰωάννην. Ὅτι χαχόν ἐστι τὸ ὀμνύειν, νῦν μὲν μνη-
μονεύσατε oí ἡδέως ὀμνύοντες" ἀχούσατε ε τοῦ Κυρίου
λέγοντος, Μὴ ὀμνύειν ὅλως. Εἰ γὰρ uj ὥμοσε τότε ὃ
ἄθλιος, οὖχ ἂν ἠνέσχετο τὸν φόνον ποιῆσαι. Ἔδει
μὲν οὖν αὐτὸν pne ὅλως ποιῆσαι" ἀλλ᾽ ἐπεὶ ὦμοσε,
συνέφερεν αὐτῷ ψευδορχῆσαι * éy γὰρ χαχῶν ΤΕ
ἄμεινον ἦν τὸ ἔλαττον ὃ δέξασθαι. Πέμψας ἀπεχεφάλι-
σεν αὐτόν. Ποία χεὶρ ἐτόλμησεν, ἀγαπητοὶ, τῷ ἁγίῳ
"gy. ἥλῳ Ἰωάννου προσενέγχαι τὸ ίφος ; y θῆρες ἐ ἐν
τῇ ἐρήμῳ ἠδέσθησαν, ὃν λέοντες P ἐτρόμαξαν, ὃν χε-

΄

^u»

-

a AL. ἐπὶ τῷ χαχῷ.
h Al. ἐτρόμασαν. Ónfra Savil. χα μαρεύουσαι. Morel,

C

b

E

tus sancti fuit, et paterne vocis auditor, de ipso di-
centis : //ic o Filius meus dilectus, in quo mihi
complacui? Verum interrogat, quo pacto? Tu es
qui venis, an alius? Non dixit, Tu es qui venisti :
nam et in terram venit: sed, Tu es, qui venis

(scilicet apud inferos), an alium exspectamus ? Math. 3.

2. Dicebat enim apud. se Joannes : Num forte !7.
angelum potentia instructum a se ac munitum, ad
inferos ad munus suum exsequendum vult mitte-
re? an vero cunctos una voce exsuscitaturus est,
utin Lazaro fecit? Quamobrem cum de consilio
Domini judicare non posset, interrogat dicens :
Tu es qui venis, an alium exspectamus apud
inferos ? Hunc occidit Herodes. Quo pacto occidit?
Cum natalem suum diem celebraret, saltavit filia
Herodiadis in medio. Dignum profecto ludicrum
tali mensa. Ubi enim effeminatio et luxus et
ebrietates et. convivia, nihil firmum est, sed
omnia perturbata et eversa, quze Herodis insaniam
indicant. Audite qui saltatorum spectacula usque
adeo amatis, qui ad flexibiles dissolutorum ado-
lescentium pedes vestros oculos accommodantes,
vestros animos simul cum eorum infracüs atque
emollitis corporibus effeminatis; audite ad quale
obsonium cedis effloruit hzc flexuosa saltatio.

llla vero praemonita a matre ait: Da mihi hic in Iti. 14.8.

disco caput Joannis. O improbz leznz ex aspi-
de genitum fcetum ? Non aurum, non argentum,
non | lapides pretiosos, sed caput Joannis petivit.
Ác si quidem propter fidem postulasset, multo
sane pretiosius est caput Joannis auro quovis, ar-
gento, lapillisque maximi pretii. Atqui non ob fi-
dem petunt, ut honore afficeret, sed ut reprehensore
occiso, omn! timore matrem liberaret, quo impune
se omni scelere commacularet. Et contristatus
est rer, cum hoc audisset, non ob cedem prophe-
te, sed ob metum plebis, quoniam omnes ut pro-
phetam illum habebant. Etenim si ob reverentiam
modestiamque contristatus esset, non eum a prin-
C1p1o vinctum in carcerem misisset ; sed propter
plebem contristatus est. Erat tunc eee animus
quasi navis in mari intercepta a fluctibus, et. in
utrumque latus vacillans : qui cidem patrare

propter plebem timebat, et cui non permutteba-
tur, ut a czde patranda abstineret, Cum propter
jusjurandum, tum propter eos, qui simul dis-
cumbebant. Sed miser, oppressus et illectus ab
ardenti vi amoris, quo mulierem prosequebatur,

cum et religionem. sacramenti observandi codi

factze pratexeret, Misit, et decollavit Joannem. rji, v. το.

Quam perniciosum sit jurare, nunc quidem vobis
in memoriam revocate, qui libenter juratis. Au-
dite Dominum dieentenm, JVon jurare omnino.
Nam si non jurasset infelix iste, numquam ad pa-
trandam cxdem impelli potuisset. Oportebat qui-
dem, ut omnino non jurasset : verum ubi juravit,

31.

χαματεύουσαι

ILid. v. 9.

Matth,

663

SPURIA.

utile illi fuit, ut pejeraret : nam. in malorum de- 4? ράσται xo δράκοντες xo ἀσπίδες ἔφριξαν, ὃν ἄγριαι

lectu satius fuit minus admittere. Misit, et de-
collavit ipsum. Qu:e dextera ausa est, dilectissi-
mi, gladium in sanctam cervicem Joannis injicere,
quam in deserto bellu: reverebantur, quam leo-
nes tremebant, quam cerastz ac dracones et aspi-
des horrebant, quam apes sylvestres propter viri
sanctitatem labore cellulas parantes alebant? Nam
ex variis floribus atque herbis in deserto, velut
emendicantes aureolas roris guttas, conflatum a se
mel illi offerebant. Hanc carnificis manus absci-
dit, neque similem angelis vultum ejus reformi-
davit, non tremuit , non reverita est faciem ejus
divinum ejaculantem splendorem. Sed exczcatus
opinor ab Herodis ebrietate, qui missus est carni-
fex,ensem quidem habuit, oculos vero non habuit.
Et abscissum est caput Joannis (non enim um-
quam vinum biberat), et efferebatur in disco caput
Joannis in convivio, tum quoque vociferans ad
Herodem, JVon licet tibi habere uxorem fratris

Matth. 14. tui.Etenim etiam post mortem vivebat justus, et

4-

abscisso capite vox Ipsa vivit. O hominis crudeli-
tatem ! [n quo disco edebat carnes, ei caput Joan-
nis imposuit. O inique tyranne! non sufficiebat
illa recens natorum puerorum a priore illo Hero-
de in Bethleem patrata czdes, cum. patrum. ac
matrum pariter lugentium ejulatus spiculis acu-
tiores audirentur ; cum copiosz fusarum lacry-
marum guttze ex visceribus scaturientes fontes su-
perarent; cum patrum pectora tunderentur et con-
tinuasuspiria laboriose ex corde ad ora emitteren-
tur; cum matres viscerum suorum gramen ante tem-

us arefactum,filiossuos lugerent; cumetiam ubera
ω effundentia terram candore tingerent ; cum in-
fantes, qui ea sugebant, derepente jugulati jace-
rent ; cum parentum sinus suts pignoribus orbati
essent, cum matrum ubera delicatorum dentium
mordaces titillationes requirerent? Nam quae tan-
dem bellua non flevisset, cum vidisset inique oc-
cidi innocentes infantes, quorum. animz ab omni
penitus fraude alien: erant , quorum. anima. tam
erant insontes quam tenella membra, utpote adhuc
infantium ? Sed numquid et illi priorem te illum
Herodem reprehenderunt, quibus neque lingua
fuit diserta, neque dentes in ore, ut lingua,
circumvallata per labia sermonem | effunderent ?
Non suffecit illorum tanta crudelitas. Verum et tu
illius immanitatem imitatus, Joannis cervices fre-
gisti, cujus vel unnm capillum pretio non zqua-
bas. Filios Rachelis ille trucidavit, τὰ Ecclesize
doctorem Joannem exstinxisti. Quibus horum pro-
pitius ero tibi ? dicit Dominus. O civitas sangui-

Hebr.8.132. num, in qua Herodes regnavit, et eodem nomine

insignitus ejus filius, iisdemque moribus imbutus!
Hei mihi, qui videntur recti ordinis οἱ modera-
tionis esse auctores, 11 perturbationis et confusio-
nis sunt principes Hujusmodi regibus subditi

^ [Additur in marg. Savil. 2/52 42 στάζουτα.

A

B

D

μέλισσαι διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἁγιότητα χαμαρεύουσαι
ἔτρεφον; "Ex γὰρ ποικίλων ἀνθῶν καὶ βοτανῶν, ὡς ἐν
ἐρήμῳ ἐρανιζόμεναι τῶν δρόσων τὰς σταγόνας y. ρυσο-
ειδεῖς, συνυφαίνουσαι αὐτῷ τὸ μέλι προσέφερον. Τοὺ-
τὸν χεὶρ δημία ἀπέτεμεν, οὐ φρίξασα τὸ ἀγγελοειδὲς
αὐτοῦ πρόσωπον, οὐδὲ τρομάσασα αὐτοῦ τὸ πρόσωπον
στιλπνότητας θεοειδεῖς ἀποπέμπον. Ἀλλ᾽ οἶμαι, ὅτι
τῇ μέθη τοῦ Ἡρώδου σχοτωθεὶς ὃ πεμφθεὶς δήμιος,

lgoc μὲν εἶχεν, ὀφθαλμοὺς δὲ οὖχ εἶχε. Καὶ ἐτέμνετο
ἣ χεφαλὴ ᾿Ιωάννου ἃ (οὐ γὰρ ἔπιέ ποτε οἶνον, xod
ἐφέρετο ἐπὶ πίνακι ἣ χεφαλὴ Ἰωάννου ἐν τῷ δείπνῳ,
xa τότε βοῶσα πρὸς Ἡρώδην, Οὐχ ἔξεστί σοι ἔχειν
τὴν γυναῖχα τοῦ ἀδελφοῦ σου. Καὶ γὰρ καὶ μετὰ θά-
νατον ὃ δίκαιος ἔζη, xol τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ἀποτμη-
θείσης f, φωνὴ ζῇ. Ὦ ὠμότης ἀνθρώπου * ἐφ᾽ à ἤσθιε
πίνακι τὰ χρέα, ἐπ᾽ ἐχείνῳ χεφαλὴν ἀνδρὸς ἐπετίθει.
Ὦ παράνομε τύραννε, oUx ἤρχεσεν ὑπὸ τοῦ πρὸ σοῦ
Ἡρώδου ἣ τῶν νεαρῶν τέχνων ἐν Βηθλεὲμ, γεγονυῖα
σφαγὴ, ὅτε πατέρων xo μητέρων ὀλολυγμοὶ ὅμόθρη-
vot ζιδύνων ὑπῆρχον ὀξύτεροι; ὅτε δαχρύων πολυχύ-
τῶν σταγόνες ἐχ σπλάγχνων ἀναθρύουσαι ἐνίχων πηγάς;
ὅτε πατέρων στήθη ἐτύπτοντο, χαὶ cuyey T, ἄσθματα
μετὰ πόνων ἐκ καρδίας ἐπὶ μυχτήρων ἐπέμπετο; ὅτε
μητέρες τῶν οἰκείων λαγόνων τὴν χλόην τῶν νηπίων
παρὰ χαιρὸν μαρανθεῖσαν ἐπένθουν : ὅτε xoi μαζοὶ
ῥέοντες γάλα τὴν γὴν ἐλεύχαινον, τῶν ὑφελκόντων
γηπίων ἄφνω σφαγέντων ; ὅτε πατέρων ἀγχάλαι τῶν
οἰχείων γόνων χεναὶ ἐγίνοντο, καὶ μητέρων μαζοὶ
τοὺς ἀπὸ τῶν τρυφερῶν ὀδόντων χνησμώδεις τιτθισμοὺς
ἐπεζήτουν 5 Ποῖος γὰρ θὴρ τότε οὐχ ἐπεδάχρυσεν, δρῶν
φονευόμενα τὰ ἄχακα νήπια ἀδίκως, ἀδόλους ψυχὰς
χεχτημένα; ὧν αἵ Ψυχαὶ τοσοῦτον ἦσαν ἄχαχοι, ὅσον
χαὶ τὰ μέλη αὐτῶν τρυφερὰ ἅτε νηπίων ἐτύγχανε;
Μὴ γὰρ κἀχεῖνα τὸν πρὸ σοῦ Ἡ ρῴδην ἤλεγξαν, οἷς
οὔτε γλῶσσα τρανὴ ὑπῆρχεν, οὔτε ὀδόντες ἐν τῷ στό-
ματι, ἵνα τὴν γλῶσσαν τορνεύσαντες, λόγον διὰ χει--
λέων ἐχπέμψωσιν ; Οὐκ ἤρκεσεν " ἐχείνων ἢ τοσαύτη
ὠμότης. ᾿Αλλὰ xal σὺ τὸ ἄσπλαγχνον ἐχείνου μιμη-
σάμενος, Ἰωάννην ἀπέτεμες, οὗ μιᾶς τριχὸς οὐκ ἦσθα
ἀντάξιος. "l'obc γόνους τῆς Ραχὴλ ἀπέσφαξεν ἐχεῖνος,
καὶ σὺ τῆς ᾿Εχχλησίας τὸν παιδευτὴν ᾿Ιωάννην ἀπέ-
τεμες. Ποίοις τούτων ἵλεως ἔσομαί cot 5 λέγει Κύριος.
Ὦ πόλις αἱμάτων, ἐν 7j Ἡρώδης ἐδασίλευσε, xal ὃ
τούτου ἔχγονος διιώνυμος, xxi τοῖς τρόποις ὅμοιος.
Οἴμοι, οἱ δοκοῦντες εἶναι τῆς εὐταξίας, οὗτοι ἡγεμό-
γες τῆς ἀταξίας γεγένηνται. Ὑ πὸ τῶν τοιούτων ἀρχό-
μενοι οἵ Ιουδαῖοι, τὸν φόνον ὕπ᾽ αὐτῶν διδαχθέντες
εἰς χριστοχτονίαν συνηλάθησαν, τὸν Ἡσαΐαν ἐνέπρι-
σαν, τὸν Ἱερεμίαν ἀπέχτειναν, τὸν Ναδουθαὶ ἐλιθούό-
λησαν, τὸν Ζαχαρίαν ἐφόνευσαν, τὸν Χριστὸν ἐσταύ--
ρωσαν. "AX. ἐχείνοις τὸ ἐπὶ τοῖς χαχοῖς πένθος χατα-
λείψαντες, ἐπὶ τὸ τῆς μυσταγωγίας φέγγος ἀναδράμω-

* Forte ἐχείνον, inquit Savil.

665

μὲν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ 4 δόξα νὴ Juda, et in czdibus ab. eis eruditi, ad Christum
interficiendum impulsi sunt, Isaiam secuerunt, Je-
remiam interfecerunt, Nabuthe lapidarunt, Za-
chariam occiderunt, Christum. crucifixerunt. Ve-
rumtamen illis ob mala sua luctum relinquentes,
ad sacri mysterii lumen accurramus in Christo Jesu
Domino nostro, cui gloria et potestas in. saecula
sieculorum. Amen.

IN ILLUD, COLLEGERUNT JUDEI CONCILIUM, ETC.

M ^ , 3 M "Ὁ Dl .f 5 ͵7ὕ
x«t TO χρατος εις τοὺς αιωνᾶς τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN SERMONEM SEQUENTEM.

ilanc quoque orationem spuriam esse omnia przdicant, utpote flosculis, exclamationibus, interroga-
tionibus inepte redundantem. Adsunt item voces non pauce in tam brevi opusculo, Chrysostomo inusi-
tate. Hanc quoque concionem Severiano adscripsit, idque ex conjectura tantum, nuperus ille scriptor.
Ego hic Severianum non agnosco. Puto autem hanc et. duas sequentes ejusdem esse scriptoris, tum. ob
styli similitudinem, tum quia, ut dicitur in titulo, prima habita fuit in sancta et magna feria secunda ; 45
sequens in sancta et magna feria tertia, ultima in sancta et magna feria quarta, scilicet majoris hebdo-
mad: secundum usum Grecorum : unus scilicet has tres conciones continenter habuit , vel habuisse se
fingit.

Trium interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

Εἷς τὸ, Συνήγαγον οἵ Ἰουδαῖοι συνέδριον, καὶ ἔλεγον: ^ Inillud Evangelii, Collegerunt Judaei concilium
,ὔ ἐξ j 3 5 P .
τί ποιήσωμεν ; et dicebant : Quid facimus :

» Joan. 11.
47-

Τῇ ἁγία xo μεγάλῃ, β΄.

"Eotxacw oi τῆς Εχχλησίας φίλτατοι παϊδεςνηπίοις
θηλάζουσι, τοῖς τοῦ γάλαχτος τροφὴν χαθ᾽ ἑχάστην
ἡμέραν ἐχ τῆς μητοιχῆς θηλῆς ὑφέλχουσι, χαὶ xa
ἑκάστην ζητοῦσιν. ᾿Βοίχαμεν xol ἡμεῖς μητρὶ πενιχρᾷ
ὑπὸ ἀσιτίας συσταλθείση τὰς τοῦ γάλακτος πηγάς.
Καὶ ὥσπερ, ὅπόταν τις ἴδη μητέρα φιλότεχνον ἄφο--
ρον γάλαχτος, χαὶ ὑπὸ ἰδίου τέκνου χαταχλαυθμυρι-
ζομένην, καὶ προστιθεῖσαν τὴν θηλὴν, οὐχ ἵνα θρέψη
τὸ παιδίον, ἀλλ᾽ ἵνα τοῦ χλαυθμυρισμοῦ καταπαύσῃ "
οὕτω χαὶ ἡμᾶς δεῖ σχοπεῖν τε πάσχοντας τὰ αὐτὰ,
χαὶ ποιοῦντας τὰ ὅμοια. Καὶ γὰρ ἡμεῖς δρῶντες τὸ
νέον τοῦτο σύστημα τῶν τῆς ᾿Εἰχχλησίας παίδων πε-
ριεστώτων κυχλόθεν , xai ἀπεχδενομένων ὃ τὸ λογικὸν
γάλα τοῦ λόγου, τὴν θηλὴν τῆς διανοίας ἡμῶν χαλῶ-
μεν: οὖχ ἵνα θρέψωμεν αὐτούς (ἄπειροι γὰρ χαὶ πέ-
νητες τῷ λόγῳ τυγχάνομεν), ἀλλ᾽ ἵνα τὸν πόθον χαὶ
τὸν χαύσωνα παύσωμεν. ᾿Αλλὰ δεῦτε, ἀγαπητοὶ, ἐπὶ
τὸν τοῦ ἡλίου κήρυκα χαταδράμωμεν, ἵνα ἴδωμεν τὴν

^ Sayil. in marg. τὸ ἄδολον γάλα... ἄποροι γάρ.

In sancta et magna feria secunda.

Persimiles sunt infantibus, qui lactis alimo-
niam sugunt, Ecclesim filii carissimi : singulis
diebus maternam mammam sugunt, et singulis
diebus quarunt.Nos quoque cum egena matre con-
ferri possumus , cui lactis fontes propter inediam
exaruerunt. Et quemadmodum videt quis non-
numquam matrem filiorum amantem, lactis ex-
pertem, eta filio suo ejulatu sollicitatam, ei mam-
mam porrigere, non ut infantem alat, sed ut ejus
sedet ejulatum : ita et nos spectare oportet pariter
affectos, et eadem facientes. Etenim cum. novum
hunc filiorum Ecclesie conventum intuemur in
orbem astantium, et rationabile orationis lac ex-
spectantium, menüs nostre mammam laxamus,
non ut eos alamus, imperiti quippe sumus, et ege-
ni sermone, sed ut. desiderium ardoremque sede-
mus. Verumtamen adeste, dilectissimi, ad solis
praeconem accurramus, ut paratas Domino frau-

Dan. 6.

664

dulentas a Judzis insidias videamus. Collegerunt,
inquit, Judi concilium, et dicebant : Quid fa-
cimus? Hxc nobis Joannes evangelista paulo ante
pronuntiavit. Etsi enim. nobiscum. nunc ore non
sermocinatur, spiritu tamen ad aures astantium
clamat. Collegerunt enim, inquit, concilium et
dicebant : Quid. facimus ? Bonum quidem est
illud, Collegerunt, sed malum illud, Concilium,
non ad caritatem, sed ad pugnam, non ad pacem
vocantes, sed ad. bellum incitantes. Collegerunt
concilium, non ut Deum glorificarent, sed ut
Christum ignominia afficerent. Collegerunt conci-
lium, non ut fidem stabilirent, sed ut lapidem
angularem abjicerent. Collegerunt concilium, non
ut oves errantes ad ovile deducerent, sed ut, occi-
50 pastore, gregem dispergerent. Collegerunt con-
cilium, non. ut margaritam niveo candore mican-
tem fide exciperent, sed ut phengiten lapidem, ut
quidem putabant, perfidia inobscurarent. College-
runt concilum, non ut thesaurum absconditum in
agro. benigne susciperent, sed. ut improbe Dei
templum everterent. Collegerunt concilium , non
ut mellifluos vitis racemos decerperent, sed ut
vitem veram ad crucis arborem applicantes, se-
ipsos vites arbustivas perditionis, nos autem salu-
us, efficerent. O concilium a diabolo adversus
Christum. collectum! o consistorium iniquitate
repletum ! o concilium luporum potius sanguinis
avidorum, quam hominum Deo plenorum ! Quid
vero luporum immanium dico? Imo leonibus
immanibus pejores dixerim rectius. Etenim
leones, in. Daniele, quamquam. nullum. signum
intuebantur , sed. virum tantum spectantes, et
modestiam honore prosequentes, immansueta ora
sua refrenarunt : Judaei vero licet tot tantorum-
que signorum spectatores facti essent, vehemen-

tius ex invidia ad cedem armat sunt, et dicebant:

Quid facimus? O providam malitie investiga-
tonem! o gemitum et planctum ab invidia effu-
sum! o lamentationem et luctum ob res malas
conceptum ! Ne ipsa quidem Rachel plorans libe-
ros adeo ingemuit. Quid facimus ? Cum debuis-
sent potius miseri gaudere, cum debuissent laetitize
diem solemnem agere, quod mortul revixissent,
quod vita manifestata esset, quod mors exstincta
esset, quod diabolus confusus, quod. daemonum
turma deleta, quod humanum genus in libertatem
vindicatum, quod resurrectio mortuorum omnibus
prodicata esset : jam vero ob tanta hiec bona non
gaudent, sed lugent, et deauctore tantorum bono-
rum e medio tollendo deliberant. Quid. vero di-
cunt ? Quid facimus ὃ Nihil. aliud. dicendum
erat, quam, Poenitentiam agamus, et ante ipsum
procumbentes credamus. Quid. aliud quam. hoc
dicendum erat ? Quid faciemus , cum simus
transgressi mandatum Dei nobis traditum, cum
datam nobis legem non servaverimus, quae dicebat

* [Idem ὑμῖν in textu, ἡμῖν in marg. ]

b. Al. διασυλήσωσι.
4

cl

I

o

B

SPURIA.

χατὰ τοῦ Κυρίου παρὰ τῶν ᾿ἸἸουδαίων πραττομένην
ἐπίόουλον ἐνέδραν. Συνήγαγον γὰρ, φησὶν, οἱ Ἴου-
δαῖοι συνέδριον, καὶ ἔλεγον " τί ποιήσωμεν ; Ταῦτα δὲ
ἡμῖν ὃ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἀρτίως ἐφθέγγετο. Ki
γὰρ καὶ τῷ στόματι * ἡμῖν νῦν οὐ διαλέγεται, ἀλλ᾽ οὖν
γε τῷ πνεύματι ταῖς τῶν ἑστώτων ἀχοαῖς ἐθόα. Συν-
ἤγαγον γὰρ, φησὶ, τὸ συνέδριον, xol ἔλεγον - τί
ποιήσωμεν; Καλὸν τὸ, Συνήγαγον - ἀλλὰ χαχὸν τὸ,
Συνέδριον" οὐ πρὸς ἀγάπην, ἀλλὰ πρὸς μάχην " οὐ
πρὸς εἰρήνην καλοῦντες, ἀλλὰ πρὸς πόλεμον παροζύ--
γαντες. Συνήγαγον τὸ συνέδριον, οὐχ, ἵνα Θεὸν δοξά-
σωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα Χριστὸν ἀτιμάσωσι. Συνήγαγον τὸ
συνέδριον, οὖχ ἵνα πίστιν οἰχοδοιλήσωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα
τὸν ἀχρογωνιαῖον λίθον ἀποῤῥίψωσι. Συνήγαγον τὸ
συνέδριον, οὐχ ἵνα τὰ πεπλανημένα πρόδατα μαν-
δρεύσωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα τὸν ποιμένα φονεύσαντες, τὸ
ποίμνιον διαλύσωσι. Συνήγαγον τὸ συνέδριον, οὐχ ἵνα
τὸν χιονόφεγγον μαργαρίτην πίστει ὑποδέξωνται, ἀλλ᾽
ἵνα τὸν φεγγίτην λίθον, ὡς ἐνόμιζον, τῇ ἀπιστίᾳ σχο-
τίσωσι. Συνήγαγον τὸ συνέδριον, οὖχ ἵνα τὸν ἐν τῷ
ἀγρῷ χεχρυμμένον θησαυρὸν εὐγνωμόνως ὑποδέξων-
ται, ἀλλ᾽ ἵνα τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ἀγνωμόνως P διαλύ-
σωσι. Συνήγαγον τὸ συνέδριον, οὐχ ἵνα τῆς ἀμπέλου
τοὺς μελισταγεῖς βότρυας τρυγήσωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα τὴν
ἀληθινὴν ἄμπελον ἐπὶ τὸ δένδρον τοῦ σταυροῦ
ἐφαπλώσαντες, ἑαυτοὺς ἀναδενδράδας ἀπωλείας ποιή-
σωσιν, "fuc δὲ ἀναδενδράδας σωτηρίας ποιήσωσιν.
Ἂ συνέδριον ὑπὸ διαόλου κατὰ Χριστοῦ συνηγμέ--
γον" ὦ βουλευτήριον χαχίας μεμεστωμιένον * ὦ συν-
ἐδριον, μᾶλλον λύχων αἱμούδόρων, ἢ ἀνθρώπων θεο-

/ rp/ NV , , E] / 3 λ M M
φόρων. Τί δὲ λέγω, λύχων ἀνημέρων; ᾿Αλλὰ γὰρ xat
λεόντων ἀνημέρων χείρους. Οἱ γὰρ λέοντες ἐπὶ τοῦ
Δανιὴλ μηδὲν θεωρήσαντες σημεῖον, ἀλλὰ τὸν ἄνδρα
σχοπήσαντες, xol τὴν εὐλάδειαν τιμήσαντες, τὰ ἀτί-
θασσα αὐτῶν στόματα ἐχαλίνωσαν. ᾿Ιουδαῖοι δὲ τοι-
οὕτων χαὶ τοσούτων σημείων θεαταὶ γενόμενοι, μειζό-
νως ἐχ τοῦ φθόνου πρὸς τὸν φόνον ὡπλίζοντο, xai
ἔλεγον * "TC ποιήσωμεν ; Δ χαχίας ἔρευνα ἐπιμελής "
ὦ στεναγμὸς χαὶ θρῆνος ὑπὸ φθόνου γενόμενος: ὦ
ὀδυρμὸς xol χοπετὸς ἐπὶ χαχοῖς γενόμενος. Οὔτε ἣ
Ῥαχὴλ χλαίουσα τὰ τέχνα αὐτὴς οὕτως ἀνεστέναξε.
τί ποιήσωμεν ; Ἄνθ᾽ ὧν ἔδει χαίρειν τοὺς τάλανας,
ἀνθ᾽ ὧν ἔδει εὐφροσύνης ἡμέραν πάνδημον ἐπιτελεῖν,
ὅτι νεχροὶ ἀνεδίωσαν, ὅτι ζωὴ πεφανέρωται, ὅτι θά-
νατος λέλυται, ὅτι 6 διάδολος κατησχύνθη, ὅτι δαι-
μόνων στῖφος κατήργηται, ὅτι ἣ ἀνθρωπότης ἠλευθέ-
poat, ὅτι νεχρῶν ἀνάστασις πᾶσι χεχήρυχται " γῦν
δὲ ἐπὶ τοιούτοις ἀγαθοῖς οὐ χαίρουσιν, ἀλλὰ θρηνοῦσι,
χαὶ τὸν τοσούτων ἀγαθῶν αἴτιον ἀναλίσχειν βουλεύ-
ονται. Καὶ τί λέγουσι; "Té ποιήσωμεν; Οὐδὲν ἕτερον
ἣν εἰπεῖν, ἢ ὅτι μετανοήσαντες ἐπιστρέψωμεν, καὶ
αὐτῷ προσπεσόντες πιστεύσωμεν. "Γί γὰρ ἄλλο μετα--
νοοῦντες εἶχον λέγειν, ἢ τοῦτο; Τί ποιήσωμεν, ὅτι τὴν
ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ παρέῤδημεν, ὅτι τὸν νόμον τὸν δο-
θέντα ἡμῖν οὐχ ἐφυλάξαμεν, τὸν λέγοντα ἡμῖν, ὅτι
ἸΠροφήτην ἡμῖν ἀναστήσει Κύριος ὃ Θεὸς £x τῶν ἀδελ-
φῶν ὑμῶν, ὡς ἐμέ" αὐτοῦ ἀκούσεσθε χατὰ πάντα,

^

c Savil. in marg. ἡμῖν δὲ ἀνχδενδράδας σωτηρίοις ἑτοι-

IN ILLUD, COLLEGERUNT 9000 11 ETC.

ὅσα ἂν ἐντελεῖται ὑμῖν. Νῦν δὲ οὐ πρὸς μετάνοιαν λέ-
γουσι, Τί ποιήσωμεν; ἀλλὰ, "TC ποιήσωμεν; πῶς
ἀποχτείνωμεν τὸν δίκαιον ; Ὥς ὃ Ἰσραὴλ * φρενολυ--
πεῖται. Οὐδὲ τοῦτο οὐκ ἤχουσας, ὅτι ᾿Αθῷον xai δί--
χαιον o)x ἀποχτενεῖς ; Οὐχ ἤρχεσέ σοι τὰ ἀρχαῖα
τῶν προφητῶν αἵματα; Καὶ γὰρ μέχρι τοῦ νῦν χρά-
ζουσι πρὸς τὸν Θεὸν, τὴν παρ᾽ αὐτοῦ ἐχδίχησιν ἐχδε-
χόμενα. ᾿Αλλ᾽ ἀκμὴν ἐχείνοις τοῖς αἵμασι προστιθεὶς,
ἀθῷον xot δίκαιον αἷμα χαταχρίνεις, χαὶ λέγεις, Τί
ποιήσωμεν; Ὦ γνώμης ἀγνώμονος, χαὶ βουλῆς ἀδου-
λίας μεμεστωμένης. Ὃ τετραήμερος αὐτῶν ἀνεύδίωσε *
τὰ δεσμὰ τῶν ἁμαρτημάτων διεῤῥήγνυντο - χἀχεῖνοι
πρὸς δολοφονίαν κατ᾽ αὐτοῦ ὡπλίζοντο. Ἄνθ᾽ ὧν ἔδει
τὸ ῥῆμα μεταστρέψαντας εἰπεῖν, 'Γί ποιήσωμεν, ὅτι
τὸν ἅγιον ἐνυδρίσαμεν, ὅτι εἰς τὸν τοῦ Θεοῦ παῖδα οὐχ
ἐπιατεύσαμεν ; Τί ποιήσωμεν; λεπρῶν χαλαζώματα
δίκην πλοίου τῷ λόγῳ ἀπέξεσε, χαὶ τούτῳ οὐχ ἐπι-
στεύσαμεν. Τί ποιήσωμεν ; τυφλοὺς ἐχ γενετῆς ὑπ᾽
αὐτοῦ ὀμματωθέντας ἔγνωμεν, χαὶ τούτῳ οὐχ ἐπιστεύ-
σαμεν. Τί ποιήσωμεν ; ἐκ πέντε ἄρτων πέντε χιλιάδας
εἰς χόρον ἐν ἐρήμῳ ὕπ᾽ αὐτοῦ διατραφέντας ἔγνωμεν,
καὶ τούτῳ οὐχ ἐπιστεύσαμεν. "lé ποιήσωμεν; πηγὰς
αἱμάτων κρασπέδοις ἱματίων ἐξήρανε, χαὶ τούτῳ οὐχ
ἐπιστεύσαμεν. "TC ποιήσωμεν ; παραλυτιχὸν ἐπὶ χλίνης
βεόλημένον, ἐν τριάχοντα καὶ ὀχτὼ ἔτεσι σύγχρονον
τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς τὴν νόσον ἔχοντα, ῥήματι ἐξήγειρε,
xai τούτῳ οὖχ ἐπιστεύσαμεν. TO ποιήσωμεν ; ἐπὶ θα-
λάττης αὐτὸν περιπατοῦντα, καθάπερ ἐπὶ ἐδάφους,
ἐθεασάμεθα, xo τῶν παλιστρόφων πνευμάτων "βίας
;

xat παραγ ἃς ἀνηκέστους γεύματι χειρὸς χατασιγήσαν-
τα ἔγνωμεν, xo τούτῳ οὐχ ἐπιστεύσαμεν. ᾿Αλλ᾽ ἔλε-
γον, Τί ποιήσωμεν; οὐχ ἐν τῷ μετανοεῖν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ
χαχοπραγεῖν. Ἢ χώρα αὐτῶν τοὺς νεχροὺς ζῶντας,
χαθάπερ στάχυας λευχείμονας χαὶ πεπείρους, ἀπόνως
ἐδλάστησε, χἀχεῖνοι ἐστέναζον. M7, ἃ ἐσπείρατε,
᾿Ιουδαῖοι, οὐχ ἐθερίσατε; μὴ γάρ τις ὑμῶν ὑποδεξά-

ενος τὸν Κύριον ἐδαρύνθη ; τί ζημιωθέντες ἐδαρύν-
θητε; τί ἠδικήθητε παρὰ τοῦ Θεοῦ; τί τοὺς νεχροὺς
ζωῆς χωλύετε ὑπὸ φθόνου ἐλαυνόμενοι ; τί τοὺς ἄεννά-
ους ὀχετοὺς τῆς μελιῤῥύτου πηγῆς διαλῦσαι "βούλεσθε,
ἣν οἱ πιόντες μὴ διψῶσι; τί τοὺς ἀῤῥώστους ὑμῶν
ἀποχτείνετε, τὸν ἰατρὸν αὐτῶν ἀναλίσχειν βουλόμενοι:
᾿Αλλὰ τούτων πάντων αἴτιος ὃ χάκιστος φθόνος. "€Q
φθόνε, φόνου γεννήτωρ, διαόλου εὕρημα, θανάτου
ἀρχηγέ᾽ ὦ φθόνε, ὃ μήτε τοὺς ὑπὸ σοῦ βασχαινομέ-
νους ζῆν ἐθέλων, καὶ τοὺς ἔχοντάς σε μειζόνως χολά--
ζων: ὦ φθόνε, διαδόλου σύνοιχε - ὦ φθόνε, φιλίας
ἐχθρὲ, εἰρήνης ἀντίπαλε, ἀγάπης ἀντίδιχε, διαόλου
βλάστημα, σχοτεινόχροον ἄνθος: οἵ σε νεμόμενοι;

: à

χριστοχτονίαν ἐργάζονται ᾿ σὺ δὲ τὸν Ἀδὰμ, ἐν παρα-
δείσῳ ἐξ ἀρχῆς ἐδάσχανας, χαὶ γλυχείας ἡδονῆς ἀπο-
γευσάμενον πιχροτάτῳ θανάτῳ παρέδωκας - θάνατος

λ 2 PE τ: T / 2 A ' SUN ΠΛῊΝ
γὰρ οὐκ ἦν ἐν τῷ χόσμῳ, εἰ μὴ σὺ αὐτὸν, φθόνε,
- - , ,
ἐχύησας. Καὶ μαρτυρεῖ μοι τὸ θεῖον λόγιον, λέγον"

Οὐχ ἐποίησεν ὃ Θεὸς θάνατον, οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾽ ἀπω-
, / ^ ,

λεία ζώντων. Φθόνῳ δὲ διαόλου θάνατος sic τὸν xÓ-
- ) ^ M o NES fie b ^ , A

σμον εἰσῆλθε. Σὺ xai τὸν Κάϊν τῆς φιλαδελφίας τὴν

»-

2 Savil. in marg. φρενο
TOM. VIII.

e

D

45

665
nobis : Prophetam de fratribus vestris, sicut
me suscitabit vobis Dominus Deus; ipsum au-
dietis 1n omnibus que imperarit vobis ? Nunc
autem non ad poenitentiam. dicunt, Quid faci-
mus ? sed, Quid facimus? quo modo occidemus
justum ? Ut mente captus est Israel. Ne hoc. qui-
dem audisti, /nnocentem et justum non interfi-
cies ? Non sufficit tibi antiquus prophetarum san-
guis effusus ? Nam usque ad hoc tempus clamat
ad Deum, et ab eo vindictam exspectat. Sed ut illi
sanguini etiam nunc adjicias, insontem ac justum
sanguinem damnas, et dicis: Quid facimus ? O
mentem amentem, et inconsultum consilium !
Quatriduanus illorum revixit, peccatorum diru-
pta sunt vincula: et illi ad insidiosam. czedem in
ipsum armantur. Debuissent potius verbis immu-
tatis dicere, Quid. facimus ? quia sanctum contu-
meliis affecimus ? quia in Filium Dei non credidi-
mus? Quid facimus? leprosorum tubercula tam-
quam sordes sermone abrasit, et huic non credidi-
mus. Quid facimus? caecos a nativitate novimus
oculis ab eo fuisse donatos, et huic non credidi-
mus. Quid facimus? ex quinque panibus quinque
millia in deserto ad satietatem ab eo pasta novi-
mus, et huic non credidimus. Quid facimus ? san-
guinis fontes vestium. fimbriis exsiccavit, et huic
non credidimus. Quid facimus? paralyticum. in
lecto jacentem triginta jam. et. octo annos zquze-
vum alentem vit: suz: morbum verbo erexit, et
huic etiam. non credidimus. Quid facimus ? in
mari eum ambulantem, tamquam in solo, specta-
vimus, et vorticosorum fluctuum impetus turbi-
nesque indomitos solo gestu manus repressisse no-
vimus, neque tamen huic credidimus. Sed dice-
bant, Quid facimus ? non ut eos poniteret,sed ut
maliti: parerent. Ipsorum regio mortuos viventes
tamquam albas segetes et maturas, nullo labore
ex se profundebat, et illi ingemiscebant. Num quae
seminastis, Judzi, non metitis? num quis vestruni
suscepto Domino laesus est? qua 1n re damno ali-
quo affecti gravati estis ? in quo a Deo injuria af-
fecti estis? cur invidia commoti a vita mortuos
arcetis ? cur perennes melliflui fontis canales vul-
us confringere, ex quo qui biberint non sitient
amplius? cur gros vestros necatis, dum eorum
medicum vultis e medio tollere? Verum horum
omnium causa est perniciosissima invidia. O in-
vidia czedis mater, diaboli inventum, auctor mor-
tis ! o invidia, qux neque eos quibus invides, vi-
vere vis, et eos qui te fovent, vehementius tor-
ques ! o invidia diaboli contubernalis ! o. invidia
hostis amicitiz, pacis inimica, caritatis adversa-
ria, diaboli fetus, flos tenebrosi coloris, qui te pos-
sident, caedem Christi machinantur ! Tu οἱ Ada-
mo jam a principio in paradiso invidisti, et dulci
degustata voluptate acerbissimz morti tradidisti :
neque enim esset mors in mundo, nisi tu eam, invi-

h Sayil. in marg. βουλεύεσθε, ἕνα οἱ διψῶντες μὴ πίωσι.

44

Deut.
15,

Exod.
7-
Dan. 1

22.

ι8.

23.

2
)

Sap. t. 13.
et 2. 24.

Matth. 25.

τ,

666

dia, peperisses. Testatur id. divinorum librorum
auctoritas his verbis : Deus mortem non fecit,
nec letatur in perditione vivorum. Invidia au-
tem diaboli mors introivit in orbem terrarum.
Tuet Cainum candida fraterni amoris veste spolia-
sti, et insidiosz czdis gladio armasti : tu eum oc-
cidere, el continuo miserum tremere docuisti.
Tu in Pharaonis animo insidens recens genitos IHe-
braeorum infantes, quasi herbam ἘΜΈ τοι Tu, o
invidia, Lar affecta, 1n. eos qui knots te
affecerunt , vehementius commoveris; ut Saul
a Davide adjutus, et a te correptus ad cz-
dem ardentius ferebatur. A te agitati filii! Jacob
formosum et splendidum Joseph in tenebrico-
sam /Egyptum miserunt, et liberum. tamquam
servum vendiderunt : neque insomnia terruerunt
eos : divina enim visio indicabat figuram eum
esse Christi ; ab undecim quippe stellis in visione
adorabatur; postquam et proditor Judas invidia
impulsus laqueo vitam finivit. Nos autem mortis
parentem fugientes invidiam, surgentes, Deum,
quem in Trinitate adoramus,celebremus laudibus,
quoniam ipsi convenit potestas, honor, gloria et
magnificentia, nunc et semper, et in szecula se-
culorum. Amen.

^ Al. ἀπέδειξας. σὺ τῷ.
* Hic legendum putant Savil. et Fronto χινεῖς χαὶ

SPURIA4.

su υχείμονα στολὴν ἀπέδυσας ᾿ καὶ τῆς δολοφονίας τὴν
μάχαιραν ὥπλισας, χαὶ τοῦτον φονεύειν ἐδίδαξας,
χαὶ εὐθὺς τὸν ἄθλιον τρέμειν ? ἐδίδαξας. Σὺ τῷ Φαραὼ
ἐνοικήσας, τὰ ἀρτιγενὴ βρέφη τῶν Ἑθραίων δίκην
χλόης ἀπεμάρανας. Σὺ, ὦ φθόνε, εὐεργετούμενος,
πλείω χατὰ τῶν εὐεργετούντων χινῆσαι" ὥσπερ ὃ
Σαοὺλ ὃ ὑπὸ τοῦ Δαυὶδ βοηθούμενος, xa ὑπὸ σοῦ ἐνερ-
γούμενος, μειζόνως πρὸς τὸν φόνον ὡπλίζετο. Σὲ
ἐσχηκότες οἱ υἱοὶ τοῦ Ἰαχὼδ, τὸν περιχαλλὴ xa
λαμπρὸν ᾿ωσὴφ εἰς τὴν Bus Αἴγυπτον
ἔπεμπον, xa gov ἐλεύθερον ὡς δοῦλον ἐπίπρασχον᾽
καὶ οὔτε τὰ ἐνύπνια αὐτοὺς ἐφόδησε * θεῖον γὰρ ὅραμα
ἐμήνυσε Χριστοῦ. εἰκόνα αὐτὸν ὑπάρχειν" ὑπὸ γὰρ
ἕνδεχα ἀστέρων ἐν δράμασι προσεχυνεῖτο" ἐπειδὴ χαὶ
ὃ προδότης Ἰούδας τῷ φθόνῳ χινούμενος, ἀπήγξατο.
Ἡμεῖς δὲ φυγόντες τὸν τοῦ θανάτου γεννήτορα φθόνον,
ἀναστάντες τῷ ἐν Τριάδι προσχυνουμέ ἔγῳ Θεῷ δοξά-
σωμεν * ὅτι αὐτῷ πρέπει τὸ χράτος, 5 τιμὴ, xol À
δόξα χαὶ ἣ μεγαλοπρέ πεια, νῦν xol ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἂ μένε

χινῆσαι πέφυκας.

In parabolam decem. Firginum, et de eleemo- € * Eic τὴν παραθολὴν τῶν δέκα παρθένων, καὶ περὶ

syna.

In sancta et magna feria tertia.

1. Cum fragilem et caducam vitz nostrae con-
ditionem perpendo, ac nutantem vertentis anni
circulum, multisque obnoxiam molestiis hominum
conversationem, et humanos casus, fugax vum,
negotiorum umbram, fluxam gloriam, fragilitatem
potestatis, prosperitatis imaginem, et somnium
divitiarum : cum deinde considero diem illum

extremum, et inevitabilem illam consummationis D

celetitatem; reddenda rationis tempus, et. nullis
flexibilem blanditiis Judicem, horrendamque ju-
dicii constitutionem ; quomodo e ccelis fulgurans
advenit Judex, quomodo commota bcn cole-
sles antec edunt, quo pacto tremendus proparatur
thronus, δια ut liber convolvitur , elementa
metu dissoluta inflammantur, concutitur solum
Judicis incessum excipiens, quam horrendum
:amorem edunt tube, aperiuntur monumenta ,

excutiuntur sepulcra , exsiliunt e somno experge-
facti mortui, pulvis in ictu oculi ad propriam dis-

* Collata est cum tribus Codicibus Regiis.
» Duo Mss. τὸν ἱππεύοντα 0x20.

ἐλεημοσύνης.
Τὴ ἁγίᾳ καὶ μεγάλη γ΄.

Ὅταν τὸ εὐδαπάνητον τὴς ζωῆς ἐννοήσω, xol τοῦ
ἐνιαυτοῦ "ἢ τὸν ἐπινεύοντα χύχλον, καὶ τὴν πολύσχυλ-
τον τῶν ἀνθρώπων διαγωγὴν, χαὶ τὰς βιωτιχὰς περι-
στάσεις, τό τε παρατρέχον τοὺ παρόντος αἰῶνος, χαὶ
τὴν σχιὰν τῶν πραγμάτων, τῆς δόξης τὸ πρόσχαιρον,
τῆς δυναστείας “ τὸ εὐδιάλυτον, τὴς E εὐημερίας τὴν φαν-
τασίαν, καὶ τοῦ πλούτου τὸ ὄναρ᾽ εἰτα σχοπήσω τὴν
τοῦ τέλους ἡμέραν, χαὶ τῆς συντελείας ἐ ἐχεῖνο τὸ ἀπα-
ραίτητον τάχος, τόν τε τοῦ λογοθεσίου καιρὸν, καὶ
τὸν ἀχολάχευτον δικαστὴν, χαὶ τὴν γέμουσαν φρίκης
κατάστασιν, πῶς ἀστράπτων ὃ χριτὴς παραγίνεται ἐ ἐξ
οὐρανῶν, πῶς ταραττόμεναι αἱ δυνάμεις προτρέ-
χουσι, πὼς ὃ φοδερὸς ἑτοιμάζεται θρόνος, πῶς ὃ οὐ-
ρανὸς ὡς βιόλίον εἱλίσσεται, πὼς χαυσοῦνται τὰ στοι-
χεῖα τῷ φόθῳ λυόμενα, πῶς χλονεῖται τὸ ἔδαφος
προσδεχόμενον τὴν τοῦ χριτοῦ ἐπίδασιν, πῶς qo6s ρῶς

“ ἀλαλάζουσι σάλπιγγες, πῶς ; ἀνοίγονται τὰ μνήματα,
πῶς ἐχτινάσσονται τάφοι, πῶς ὡς ἐξ ὕπνου ἀποπη-
δῶσιν oi νεχροὶ, πῶς ὃ χοὺς ὡς ἐν ῥιπῇ ὀφθαλμοῦ

€ τὸ εὐχχτάλυτον tres Mss.
ἃ Sic omnes Mss. Editi vero ἀλαλάξουσι.

IN DECEM

πρὸς τὴν οἰχείαν ἐπανέρχεται τάξιν» πῶς παλινὸρο-
μοῦσιν ai ψυχαὶ πρὸς τὰ σώματα, πῶς εἷς ἀπάντησιν
οἵ δίχαιοι τρέχουσι; πῶς ἐφίσταται ὃ νυμφίος ψεσο-
γυχτίῳ, πῶς ἀξιοῦνται τῆς εἰσόδου οἱ δίκαιοι, πῶς
τοῖς ῥαθύμοις ἀποχέχλεισται ἣ θύρα τοῦ νυμφῶνος "
ὅταν ταῦτα πάντα ἐν τῇ ψυχῇ μου μεριμνήσω, μα-
χαρίζω τὰς φρονίμους. ἐχείνας παρθένους, ἃς ἡμῖν
ἀρτίως ἣ τῶν εὐαγγελίων παρήγαγε βίδλος, ὅτι πρὸς
τοῦ ὕπνου χατηγωνίσαντο τοῦ πάθους, ὅτι τὸ εὐόλι-
σθον xxi ἐμπαθὲς τῆς ἐπικήρου ζωῆς βδελυξάμεναι,
τῆς ἀκηράτου xal θείας ζωῆς ἀξίως ἐφρόντισαν, ὅτι τὸ
ἀπαραίτητον τοῦ χρόνου σχοπήσασαι, τὴν ὥραν τῆς
παρουσίας ἐτήρησαν, xal τῆς ἐπιστασίας ἐχείνου τοῦ
ἀφθάρτου νυμφίου τὸν φόόδον ἐνεθυμήθησαν, xoi τὸ
νυχτερινὸν δοχιμάσασαι σχότος, ἀχριδῶς τῶν λαμπά-
δὼν ἐφρόντισαν. Οὐδὲν δὲ χωλύει xot αὐτὰς τὰς θείας
τοῦ εὐαγγελίου διεξελθεῖν συλλαύάς. 'Quou»0n, γὰρ;
φησὶν, ἣ βασιλεία τῶν οὐρανῶν δέκα παρθένοις, αἴτι-
vec λαδοῦσαι τὰς λαμπάδας αὐτῶν, ἐξῆλθον εἰς ἀπάν-
now τοῦ νυμφίου. Πότε ἐξῆλθον; ἀρα μὴ ὅτε χατέ-
λαόεν αὐτὰς τῆς ζωῆς τὸ ἐμιπρόθεσμον ; ὅτε ἔφθασε τὸ
πρόσταγμα; ὅτε ἐπέστη τοῦ θανάτου ἣ ἀπόφασις: ὅτε
ἀπεστάλησαν oi κατεπείγοντες τοῦ τέλους ἄγγελοι,
τότε ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν τοῦ νυμφίου; Οὐδαμῶς.
Ἀλλὰ πότε ἐξῆλθον ; “Ὅτε τοῖς βιωτιχοῖς περισπασμοῖς
ἀπετάξαντο, ὅτε τὴν στενὴν xot τεθλιμμένην 680v βα-
δίζειν προείλοντο, ὅτε τὴν ἑχούσιον σχληραγωγίαν ἠγά-
πησαν, ὅτε τοῖς γάμου oby ὑπετάγησαν νόμοις, ὅτε
τῶν τοῦ βίου ἡδονῶν χατεφρόνησαν, ὅτε τὴν ἀγαθὴν
μερίδα τῆς ἀφθαρσίας “ἐξελέξαντο, ὅτε τῆς εὐφροσύ-
νης τὸν τρόπον ἠγάπησαν, ὅτε τὸν τῆς ἁμαρτίας 60s-
λύξαντο ῥύπον, ὅτε τὰ τῆς σωφροσύνης συνέθεντο; ὅτε
τοῦ χαθαροὺ νυμφίου ἠράσθησαν, ὅτε τοῦ τῆς βασι-
λείας ἐπεθύμησαν χάλλους, ὅτε πᾶσαν βιωτικὴν ἀπε-
δύσαντο φροντίδα, τότε ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν τοῦ
νυμφίου. Ἦσαν δὲ, φησὶν, αἱ πέντε φρόνιμοι, xa αἱ
πέντε μωραί. Καὶ τί τῶν φρονίμων τὸ γνώρισμα ; Ὅτι
συνῆψαν τῇ σωφροσύνη τὴν ἐλεημοσύνην, ἐχόσυ.ησαν
Ὁ τὴν παρθενίαν τῇ εὐποιία, ἔγνωσαν ὅτι ἣ πίστις χω-
ρὶς τῶν ἔργων νεκρά ἐστιν, ἐδοκίμασαν ὅτι τὸ ἕν οὐχ
ἐπαρχεῖ πρὸς σωτηρίαν κατόρθωμα - ἑνὶ γὰρ πτερῷ
ἀετὸς εἰς ὕψος οὐχ ἐφιχνεῖται. ᾿Εμνημόνευσαν τῆς τοῦ
νυμφίου φωνῆς τῆς λεγούσης" "EAsov θέλω, xal οὗ
θυσίαν - xo πάλιν, ὅτι Κατακαυχᾶται ἔλεος χρίσεως.
Ῥαῦτα χαλῶς βουλευόμεναι, ἐπλήρωσαν τὰ ἀγγεῖα
αὐτῶν ἐλαίου. Ποῖα ἄρα ἀγγεῖα ; Τὰς τῶν πεινώντων
χοιλίας. Μεσίτας γὰρ τοῦ πνευματιχοῦ γάμου τοὺς
πτωχοὺς ἐπορίσαντο, ἐσχεύασαν μεθ’ ἑαυτῶν τῶν oi-
χτιρμῶν τὰ ἐφόδια" οἵ πεινῶντες ἐτρέφοντο, xo ai
λαμπάδες ἐφαιδρύνοντο᾽ οἱ πτωχοὶ ηὐχαρίστουν, xot
6 νυμφίος ἐτέρπετο * ἣ ἐλεημοσύνη ἐσπείρετο, xal ὃ
προσδοχώμενος μισθὸς ηὐτρεπίζετο. Καὶ αἵ φρόνιμοι
τὰ τοῦ Δαυὶδ ἐδόων - ἫἩτοιμάσθημεν, καὶ οὐχ ἐταρά-
[opa τὰς λαμπάδας κρατοῦσαι χωρὶς
ἐλαίου πόῤῥωθεν ἀπὸ τοῦ νυμφίου ἐδλέποντο. Πῶς et-

M
χθημεν. αἵ δὲ

e ^N , cC MT hi: € / 5 E
χοντο ἑνὶ χατορθώματι; πῶς τὴν μὲν ἁγνείαν ἐχτή-
s , /, D ,
σαντο, τὴν δὲ φιλανθρωπίαν ἀπώσαντο; πῶς ἀπα-

a Al. ἐδέξαντο.

VIRGINES.

f

E
»»

Β

C

667

positionem revertitur, quomodo ad sua recurrunt
corpora anim:e, justi in occursum pergunt : quo-
modo sistit se sponsus media nocte, dignique ha-
bentur ingressu justi, quomodo negligentibus tha-
lami sponsalis occluduntur fores : cum hiec omnia
mente mea revolvi, beatas existimo prudentes vir-
gines, quas nobis paulo ante Evangeliorum liber
proposuit; quoniam et cum infirmitate somni de-
pugnarunt, et cum mutabilem temporis przter-
labentis conditionem. animadvertissent, divinam
immortalemque vitam ac fugax z'vum perpenden-
tes, horam ad ventus observarunt, animumque suum
timore occursus incorruptibilis sponsi excitarunt,
quodque cum nocturnas tenebras explorassent, ac-
curatam lucernarum curam gesserint. Nihil au-
tem vetat quominus ipsa etiam divina verba per-

curramus. Simile factum est, inquit, regnum Matth

celorum decem virginibus, que cum accepis- '-
sent lampades suas, exierunt obviam sponso.
Sed quando, quaeso, exierunt? num forte cum
presututus vite dies illas comprehendit? cum
mandatum advenit, cum sententia mortis allata
est, cum urgentes angeli missi sunt, tunc exierunt
obviam sponso? Nequaquam. Sed quando tandem
exierunt? Quando distractionibus secularibus nun-
tium remiserunt, quando per arctam et angu-
stam viam incedere statuerunt, quando volun-
tariam adamarunt duram educationem, quando se
nuptiarum legibus non obstrinxerunt, cum vo-
luptates vite neglexerunt, cum optimam partem
incorruptionis elegerunt, cum verze letitie mores
adamarunt, cum peccati sordes detestate sunt,
cum temperantie fedus inierunt, cum sancti
Sponsi amore arserunt, cum regni pulchritudinem
desiderarunt, cum omnem curam vitze szecularis

abjecerunt : tunc exierunt obviam sponso. Erant Ibid. v. 2.

autem, mquit, quinque prudentes, et quinque
fatue. Unde dignoscuntur prudentes ? Ex eo ni-
mirum, quod eleemosynam cum continentia co-
pularunt, beneficentia virginitatem ornarunt, in-
tellexerunt fidem sine operibus mortuam esse,
censuerunt non sufficere rem unam laudabilem ad
salutem ; neque enim una ala sese aquila in altum
tollit. Recordatz sunt illius Sponsi vocis dicentis,
Misericordiam volo, non sacrificium ; et ruv-

Osee 6.6.

sus, Super judicium misericordia exsultat. Wc “740. 5. 13-

secum recte perpendentes impleverunt vasa sua
oleo. Quaenam autem vasa? Nimirum fame labo-

rantium ventres. Spiritalium nuptiarum concilia-
tores 5101 pauperes asciverunt, compararunt sibi
miserationum viaticum : fame laborantes nutrie-
bantur, et lampades illuminabantur ; mendici gra-
tias agebant, et sponsus delectabatur ; eleemosyna
spargebatur,et quz exspectabatur merces przepara-
batur. Prudentes verba illa Davidis pronuntiabant:

Paratus sum et non sum turbatus:fatus vero ge- p,
stantes lampades sine oleo longe a sponso conspi- 6o.

b Unus τῇ παρθενία τὴν εὐποιίαν.

118.

Matth.

τὰν

25;

Ibid. v. 6.

Ihid.v.8.

Ibi4. v. 9.

668

ciebantur. Quomodo uni adharebant officio? quo-
modo castitatem quidem sibi comparaverant, hu-
manitatem autem repudiaverant? corpori quidem
suo immunitatem a passionibus conciliaverant ,
commiserationem autem erga egenos non prz E
tulerant? qui factum est, ut temperantiam quidem
dilexerint, hospitalitatem autem aversatze fuerint?
Quis tandem igitur finis fuit? Moram autem fa-
ciente sponso, inquit, dormitaverunt omnes et
dormierunt. V erum ez quidem, quie oleum prze-
paraverant, secure erant, numquam exstinctum
iri lampades suas : fatuze US ad id tempus dif-
ferebant, quo necessum esset id habere. Cur igi-
tur non comprehendo brevi? Venit hora, tempus
adfuit, sonitus audiri cceperunt, resonabant tuba,
concutiebantur elementa, aer agitabatur, celum
inclinabatur, firmamentum Dente stellae sol-
vebantur, perturbabantur virtutes , procurrebant
angeli, falgura antecedebant, ingenti tumultu con-
citabantur p Non enim lucente die, sed
noctis medio Judex advenit. Quid deinde? lit
clamor ad occursum vocans, Ecce sponsus venit,
exite obviam ei. Quid ergo accidit? Surrexerunt
omnes virgines, excusserunt somnum, arripuerunt
lampades; sed ali: quidem ardebant, alie vero
minime apparebant. Ac prudentum quidem lam-
pades bonorum operum oleo irrigabantur : fatua-
rum vero, exstinguebantur. Res erat plane mise-
ratu digna. Inevitabilis quzdam necessitas mu-
lierculas illas obsessas tenebat ; non erat relictus
illa calamitate consolationi Tas Tum enim ad
prudentes converse, quod accipere non poterant,
petebant. Date nobis de oleo vestro inquiunt, quia
lampades s nostre exstinguuntur.Oportuit igitur
olim eas imitari, non autem jam obtestari : nam ab
115 ,qui vendunt, oleum emendum fuit. Date vos,
inquiunt, nobis EUR Frustra prudentesobsecra-
115; Ο pigre : ; jam. dimissus est vitae conventus,
jam theatrum vitae preeteriit ; non est jam lempus
contrahendarum pactionum ; nunc exigitur ope-
rum exhibitio. Przevidisse periculum Eu hujus,
Occursus curam gessisse oportuit : : cogitandum fuit
sine oleo lampades illuminare non posse. Dicitis,
Date nobis de oleo vestro. Nemo alienis operi-
bus exornatur ; unusquisque ea, quz severit, me-
tit. Date vos nobis oleum. Quid. ergo prudentes
responderunt ? Ne forte non sufficiat nobis et
vobis, ite potius ad vendentes, et emite. Adhuc
etiam, quamvis perexigua quaedam reliqua. sit
hora, currite, elaborate ; nondum advenit sponsus ;
properate antequam occludantur fores; ad venden-
tes profiscimini. Quinam autem, o prudentes, sunt
illi vendentes? dicite : i ignorant enim ipsa, quae
numquam huic commercio sunt assuefacte. Qui-
nam hi sunt vendentes? Qui ecclesiarum fores ob-
sident pauperes, 1 ratione proditze hirundines, quae
rationabile animarum. ver annuntiant, venerandi

E

SPURIA.

(stay μὲν τῷ σώματι περιεποιήσαντο, συμπάθειαν δὲ
περὶ τοὺς δεομένους οὐχ ἐπεδείξαντο; πῶς τὴν μὲν
σωφροσύνη Ἣν ἠγάπησαν, τὴν δὲ φιλοξενίαν ἀπεστράφη-
σαν: 'Tt oov τὸ πέρας; Χρονίζοντος γοῦν τοῦ νυμφίου,
φησὶν, ἐνύσταξαν πᾶσαι , χαὶ. ἐκάθευδον. Ἀλλ᾽ αἱ μὲν
προαποθέμιεναι, τὸ ἔλαιον, εἶχον τὸ ἀσφαλὲς, ὅτι αἵ
λαμπάδες αὐτῶν οὐ σθεσθήσονται- αἵ δὲ μωραὶ τὸν
τῆς ἀνάγχη ἧς χαιρὸν ἐξεδέχοντο. Τί οὖν συντόμως οὗ
λέγω ᾿βπέστη 5 ὥρα, ἔφθασεν ὃ χαιρὸς, οἱ χτύποι
χατήρξαντο 2 ἤγουν αἱ σάλπιγγες, ἐδονοῦντο τὰ στοι--
χεῖα, ko ἀὴρ ἐχλονεῖτο, ἐχλίνετο ὃ οὐρανὸς, ἔτρεμε
τὸ στερέωμα, ἀστέρες € ub cos ἐταράττοντο αἱ δυνά--
μεις, προέτρε ἔχον ἄγγελοι, ἀστραπαὶ προεύάδιζον,
μέγαν. εἶχεν ἣ χτίσις τὸν θόρυδον. Οὐ γὰρ ἐν ἡμέρᾳ ;
ἀλλ᾽ ἐν μεσονυχτίῳ δ δικαστὴς παραγίνεται. Εἶτα τί;
"νεται χραυγὴ χαλοῦσα πρὸς τὴν ἀπάντησιν - Ἰδοὺ
ὃ νυμφίος ἔρχεται ᾽ ἐξέλθετε εἷς ἀπάντησιν αὐτοῦ. Τί
οὖν τὸ γινόμενον ; 3 εὐ θυ. πᾶσαι αἵ παρθένοι,
ἀπετινάξαντο τὸν ὕπνον. πελάξοντο τῶν λαμπάδων .
ἀλλ᾽ oi μὲν ἐχαίοντο, αἵ δὲ Ux ἔφαινον. Αἱ τῶν qpo-
γίμων τῷ ἐλαίῳ τῆς εὐποιίας ἠρδεύοντο, αἱ δὲ τῶν
μωρῶν dea EvvuYtO. Ὄντος ἐλεεινὸν ἦν τὸ πρᾶγμα.
Ἄφευχτος ἐχύκλωσεν ἀνάγχη τὰ γύναια * οὐχ εἶχεν. 7j
ἀποτυχία ἀφορμὴν παραχλήσεως. Τότε οὖν mposs).-
θοῦσαι ταῖς φρονίμοις ἐπεζήτουν, ὅπερ, λαθεῖν οὐκ
ἠδύναντο. Δότε γὰρ ἡμῖν ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν, ὅτι αἱ
λαμπάδες ἡμῶν σδέννυνται.᾿ Ἔδει οὖν πάλαι αὐτὰς
μιμήσασθαι, χαὶ μὴ νῦν ἱκετεύειν: ἔδει γὰρ παρὰ
τῶν mo) ούντων ἀγοράσαι τὸ ἔλαιον. Δότε C ὑμεῖς ἔλαιον,
φασὶν, ἡμῖν. Μάτην παραχαλεῖτε τὰς φρονίμους, ὦ
ῥάθυμοι- ἔφθασε λυθῆναι τῆς ζωῆς ἣ πανήγυρις;
παρῆλθε ταῦ βίου τὸ θέατρον" οὐχ ἔστι νῦν συναλ-
λαγμάτων͵ χαιρός: νῦν ἣ τῶν ἔργων ἐπιζητεῖται
ἐπίδειξις. Ἔδει προθεωρεῖν τὸν χίνδυνον τοῦ παρόντος
αἰῶνος" ἔδει ταύτης φροντίσαι τῆς ἀπαντήσεως" ἔδει
ἐνθυμηθῆναι, ὃ ὅτι αἱ λαμπάδες χωρὶς 8 ἐλαίου φωτίζειν
οὐ δύνανται. Λέγετε, Δότε ἡμῖν ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν.
Οὐδεὶς ἀλλοτρίοις ἐγκαλλωπίζεται ἔ ἔργοις" ἕχαστος θε-
ρίζει ὅ ὅπερ ἔσπειρε. Δότε ὑμεῖς ἡμῖν 8 ἔλαιον. Τί οὖν
πρὸς αὐτὰς at φρόνιμοι; oen ε οὐχ ἀρχέσῃ ἡμῖν καὶ
ὑμῖν" πορεύεσθε δὲ μᾶλλον πρὸς τοὺς πωλοῦντας,
χαὶ ἀγοράσατε. Ἔτι χἂν μικρά τις ὑπολέλειπται ὥρα,
δράμετε, χάμετε" οὔπω ἐφέστη ῆχεν δ νυμφίος" σπεύ-
σατε πρὸ τοῦ χλεισθῆναι τὰς θύρας, πρὸς τοὺς πω-
λοῦντας ἀπέλθετε. Καὶ τίνες. ὦ φρόνιμοι, οἵ πωλοῦν-
τες; εἴπατε" ἀγνοοῦσι γὰρ αὗται μὴ χτησάμεναι συν-
αλλάγματος τοιούτου συνήθειαν. Τίνες οἵ πωλοῦντες;
Οἱ ταῖς θύραις τῶν ἐχχλησιῶν παραχαθήμενοι πέ-
Men αἱ λογιχαὶ χελιδόνες, o τῶν ψυχῶν εὐαγγε-
λιζόμεναι λογιχὸν ἔ ἔαρ, οἵ αἰδέσιμιοι πρὸς τὸν Δεσπό-
τὴν μεσῖται, oi ἀήττητοι δήτορε ς ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς
διαγνώσεως. ᾿Ἀπερχομένων 6i αὐτῶν ἀγοράσαι τὸ
ἔλαιον, ἦλθεν ὃ νυμφίος, xa ἐχλείσθησαν αἱ θύραι.

Ὁ) τῆς ἐπιδλαδοὺς ῥᾳθυμίας" ὦ τῆς ἀθεραπεύτου. ὀδύ-
vng' ὦ τῆς ἀπαραμυθήτου ζημίας" ὧ πένθους ἀπα-
ραχλήτου. ᾿Ἀπερχομένων δὲ αὐτῶν ἀγοράσαι, ἦλθεν
ὃ νυμφίος. Ἦλθεν ἡ προσδοχωμένη χαρὰ, ἦλθε τῶν

. i - 3 δ mesh τ ἘΝ ,
c Quidam ὁ 2zp ἐσχοτοῦτο (al. ἐσχοτεϊτο), ἐκλονείτο ὁ οὐρανός.

IN

δικαίων τὸ xad, 144A , ἦλθε μεσονυχτ ίῳ τὸ φῶς. Ἀπήν-
τησαν αἵ φρόνιμοι, cH ER τῷ νυμφίῳ, καὶ ἐχλεί-
σθησαν ai θύραι.

Φρίττω, τὸ γενόμενον ἐνθυμούμενος" τρέμω, τὸ
συμδὰν τοῖς γυναίοις dco mua διηγούμενος. Tiv πα-
στάδα τὴν φοδερὰν ἰδεῖν ἐπεθύμουν δι᾿ αὐτὴν γὰρ
τοῖς τοῦ χόσμου τερπνοῖς ἀπετάξαντο, τρυφῆς χατε-
φρόνησαν, δόξης ὑπερεῖδον, δδοὺς σχληρὰς ἐφυλάξαν--
το, παθῶν χατεχράτησαν, ἡδονῶν χατηγωνίσαντο *
xoi ἐπειδὴ ἔλαιον οὐχ εἶχον, εὗρον ἀπαράνοιχτα.-τῆς
βασιλεί ας τὰ χλεῖθρα. ᾿Ελθοῦσαι γὰρ ἔκρουον, Λέγουσαι:
Κύριε, Κύριε, ἄνοιξον uiv * ἔνδοθεν τοῦ κριτοῦ ο-
δερῶς χεχραγότος" Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω t ὑμῖν, 00x οἶδα
ὑμᾶς. Ὦ τῆς ἐσχάτης ἀποφάσεως" χἂν οὔτε δι᾽ &y-
γέλου, ἀλλὰ Ov ἑαυτοῦ τὴν ὀδυνηρὰν ἀπόχρισιν δέδω-
Xx&y' ἵνα τῆς φωνῆς ὙΠ χαὶ τὸ πρόσωπον
ἰδεῖν μὴ δυνάμεναι, μείζονα τὴν βάσανον ὑπομείνω-
σιν. ᾿Αμὴν λέγω ὑμῖν, οὐχ οἰδα ὑμᾶς. Οὐχ οἶδας ἡμᾶς,
Δέσποτα ; ἐχ μήτρας ἐπὶ σὲ ἐπεῤῥίφημεν, ἠχολουθή-
σαμεν ὀπίσω σου ἐχ γεότητος ἡμῶν, τὴν ἁγνείαν διε-
φυλάξ μεν, ὅπερ ἔπλασας ἡμῖν σῶμα, ἄφθαρτον ὃ δις--
τηρήσαμεν, οὗ προυδώκαμεν τὰ μέλη τοῖς πάθε σι;
στεφάνους παρὰ τῆς ασἧς δεξιᾶς προσεδοχήσαμεν δέ-
ξασθαι * χαὶ νῦν τὰς θύρας ἐπέχλεισας καὶ λέγεις, Οὐκ
οἶδα ὑμᾶς; Ναὶ, ὄντως οὐχ οἶδα ὑμᾶς. Διὰ τί, ὦ
Δέσποτα; Ὁ Δεσπότης᾽ διὰ τί; Ἐπειδὴ ἐπείνασα,
χαὶ οὐχ ἐδώχατέ, μοι φαγεῖν" ἐδίψησα, xa οὐχ ἐποτ'-
σατέ με. ξένος ἤμην, xot o0 συν ἡγάγετέ με" γυμνὸς,
χαὶ οὐ περιεδάλλετέ με: ἀσθενὴς xo ἐν φυλαχῇ ; χαὶ
οὐχ ἤλθετε πρός! us. ᾿Εγγράφως διεστειλάμην ὑμῖν,
λέγων CE xj ὅσον οὐχ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελ-
φῶν μου τῶν ἐλαχίστων χαὶ μικρῶν, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιή-
σατε. Αἱ δὲ εἶπον " μάτην οὖν; Δέσποτα, τὸν πόνον
χαὶ τὴν ταλαιπωρίαν τῆς σαρχὸς ὑπεμείναμεν, μάτην
ἀγρυπνίαις χαὶ νηστείαις ἑαυτὰς χατετήξαμεν, μάτην
τὸν οὐράνιον νυμφίον μέχρι τέλους ποθήσασαι, τὴν
παρθενίαν ἄτρωτον διεφυλάξαμεν. Ναὶ, φησὶ, παρθέ-
νοι μέν στε, ἀλλὰ προῖχας οὐχ ἔ ἔχετε" παρθένοι μὲν,
ἀλλὰ γυμφιχὸν οὗ περίχεισθε χόσμον" τὴν τῆς σαρχὸς
ἠσχήσατε ἁγνείαν, ἀλλὰ ἀπανθρωπίᾳ τὴν ἁγνείαν
ἐτρώσατε: ἀμόλυντον ὑμῶν τὸ σῶμα, ἀλλ᾽ ὃ τρόπος
ἀνελεὴς, οὗ φύσεως, ἀλλ ἀπανθρωπίας. *0 ἐ ἐμός ἐστι

νυν. ow χτησαμένων τῆς εὐποιίας τὸ ἔλαιον. Δεῖ τοί-
γυν τὰς ἐμοὶ γυμφευομένας χατάλληλον τῷ χόσμῳ πε-
ρικεῖσθαι χαὶ τρόπον. Οὐ δύναμαι τοῖς ἐμοῖς θαλά--
μοις μαχομένην νύμφην λαδεῖν- οὐχ εἰσάγω; πόλεμιον
εἰς παστάδας εἰρηνιχκάς. Λοιπὸν ἀπέλθετε ἀπ᾽ ἐμοῦ,
vá ἰοὺ μάτην ταῖς θύραις ἐνοχλεῖτε - τῶν ἐλεημόνων
ἐστὶν οἰκητήριον ἣ ἐμὴ βασιλεία. ᾿Ἐκχεῖνος ἐ ἐμοὶ εὐχό-
λως συνεισέρ εται »ὃ τὴν ἐμὴν μιμησάμενος περὶ τοὺς
πτωχοὺς εὐσπλαγ νίαν, ὃ πτωχεύσας τῷ πνεύματι, ὃ
τοῖς δεομένοις τὴν ἀχοὴν ὑποχλίνας, ὃ ὃ τὰ τοῦ πλησίον
οἰκειωσάμενος πάθη, ὃ δαχρύσας ἐπὶ συμφοραῖς ἀλ-

3
EG

DECEM VIRGINES.

e

D

48

609
apud Dominum mediatores , invicti in die judicii
oratores. Dum autem. irent ille emere oleum,
venit sponsus, et clause sunt janum. O0 perni-
ciosam negligentiam! o incurabilem. dolorem! o
damnum nulla consolatione mitigandum! o into-
lerabilem luctum! Dum autem ille irent eme-
re, venit sponsus. Venit exspectatum gaudium,
venit exsultatio justorum, media nocte venit lu-
men. Iverunt obviam prudentes, cum sponso in-
gresse sunt, et clause sunt fores.

9. τ τ dum mihi in mentem venit, quod
accidit; dum. eum enarro casum , qui muliercu-
lis evenit, totis artubus contremisco. Tremendum
tees intueri optabant : propter eum enim de-
licias mundi abjecerant , voluptates neglexerant ,
gloriam despexerant, vias duras custodierant ,
animi affectus superaverant, cum delectationibus
decertarant : sed quoniam oleum non habebant ,
occlusa regni claustra repererunt , omni spe eue
eundi sublata. Nam cum venissent , pulsabant,
Dicentes, Domine, Domine , aperi nobis :
Judice ex interioribus edibus terribiliter incla-
mante : ZZmen, amen dico «vobis , nescio vos.

0 supremam n ἐπῖ licet non per angelum ,.

sed per se ipse luctuosum responsum dederit ; ut
cum vocem audirent, faciem autem videre B
possent , multo amplius torquerentur. Amen dico
vobis , nescio vos. Non nosti nos, Domine? in te
projecta sumus ex utero, sequutz sumus tea ju-
ventute nostra, castitatem servavimus , quod nobis
effinxisti corpus , incorruptum consery. avimus,
non subjecimus membra effectibus, coronas a dex-
tera tua suscipiendas exspectabamus; et nunc fo-
res occlusisti ac dicis, JVescio vos ? Etiam, vere
nescio vos. Quid ita, Domine? Tum Dominus -
Quid ita? Quoniam esurivi , et non dedistis
mihi manducare; sitivi et non potastis me ;4
hospes eram , et non collegistis me ; nudus , et
non induistis ; infirmus. et in carcere , et non
venistis ad me. Scriptis verbis declaravi vobis,
dicens : Quatenus non fecistis uni ex his fratri-
bus meis minimis et parvis, nec mihi fecistis.
Ill» autem dixerunt : Frustra. ergo, Domine, labo-
rem et afflictionem carnis sustinuimus, frustra vigi-
lis et Jejuniis nos ipsas confecimus , frustra. cz-
lestem sponsum ad finem usque desiderantes , vir-
ginitatem illibatam conservavimus. Sane, inquit,

virgines quidem estis, sed dotem non habetis ; vir-

ginesestis, sed nuptiali mundo exornatz non estis:
carnis castitatem exercuistis, sed inhumanitate
castitatem lesistis : incorruptum vestrum est cor-
pus, sed mores immisericordes; non naturz , sed
inhumanitatis. Meus thalamus est habentium bo-
norum operum oleum. Oportet ergo, eas quz
mez sponsz factze sunt eis moribus exornari , qui
mundo illi conveniant. Non possum thalamis
meis sponsam excipere quze mecum pugnet : non
introducam bellum in thoro pacatos. Discedite a
me , ne frustra obstrepite foribus meis : misericor-

ILid. v. 10.

Ihid.v.1t.
et I2.

Matth.

42.43.

25.

ILid.v. 45.

Piov.

17.

19.

670

dium est domicilium regnum meum. Ille mecum
facile ingredietur , qui meam in pauperes miseri-
cordiam imitatus fuerit, qui spiritu pauper fue-
rit, qui indigentibus aures faciles prabuerit , qui
proximorum. malis non aliter perculsus fuerit ac
propriis , qui alienis calamitatibus illacrymatus
fuerit, qui animam esurientis satiarit bonis, qui
nudon um humeros calefecerit , qui zgroti vocem
aure surda non przeterierit, qui i pusillanimi conso-
lationis sermonem fuerit mutuatus, qui per egrinum
tecto exceperit, qui commiserationis spongia la-
crymas viduarum absterserit, qui orphanorum con-
ditionem gravem Οἱ miseram subsidio suo leva-
rit. His admoniti, fratres, nolite lingua laudare,
sed opere imitari : linguze siquidemsigillum est ma-
nus , eamque dexter interpretatur largitio, qui
verba imitatur. Amorem in pauperes plurimi
faciamus, dispergere nummos in ; we qua-
s0 , ne gravemur ; Domini voces audiamus , me-
tum experti experientiam declinemus , nostri cu-
ram per pauperes geramus. Etenim virgines, quod
humanitatem non coluissent , a Sponsi thalamo
rejiciuntur. Quie porro spes peccatoribus relicta
est, qui prz inhumanitate contumeliis affecerunt?
Hiec dum multütudini dico, negligentiorum con-
scientiam in tuto pono, "nulla in re benignos
ledens, sed eos, etiam ut ardentius in pie-
latem incumbant , incitans. Disperge itaque, mi
frater, quamdiu " durant hujus viti nundine :
negotiare in iis , quae tibi defensioni futura sint :
antequam Hiro ponantur, luctum pre te fer :
praveni Sponsi adventum : curre velocius quam
peccatum ; praeoccupa illam dijudicatnionem, quie
preesututo futura est tempore : cole Judicem , ne
tbi accidat ut tribunali nudus sistaris. Nic
pecunias distribue, ut tunc crimina diluas: al-
Icquere solus Judicem solum , ne coram omnibus
condemnet te:accipe mediatorem pauperem ad
ejus favorem promerendum : e illum concilia
übi muneribus Judicem : illi soli tale crede secre-
tum : vende per illum jus jure. Mendicus accipit,
et Judex remissionem subscribit ; sine scripto sus-
cipit, et manu scripta profert. Qui enim mise-
retur pauperis, Domino foeneratur. Id quod
nunc in manum pauperis jacis, hoc in Judicis
dextera agnosces. Si ergo judicium elabi conten-
demus , hie etiamnum Judicem per pauperes
exorabimus. Et tum quoque, cum domi πιὸ mo-
riturus disponis inter cognatos et amicos tuos
haredem , scribe animam ts excedentem e vi-
vis : da illi quamvis exiguum necessitatis viati-
cum : sit in tabulis ἐδ ταί δον scriptum nomen
Judicis : ne sit expers mentionis pauperis charta.
Conciliatricem. gaudii , non luctu dignam mortem
redde : ne sine patronis horrendo te sistas foro. :
pasce ventres eorum, quorum linguae apud Domi-
num tibi patrocimari ' dehent. Per eos nobis debi-

à A] διαθερμάνως τῇ σῶμα.

b

I

-

SPURIA.

λοτρίαις, ὃ ὃ ἐμπλήσας ἀγαθῶν τὴν ψυχὴν τοῦ πεινῶν-
τος, ὃ τῶν γυμνῶν * ^ διαθερμάνας τοὺς ὥμους, δ μὴ
παροῦσα: τῆς φωγῆς τοῦ νοσοῦντος ἢ 68 δανείσας ὀλι-
γοψύ χῷ παραχλήσεως λόγον, ὃ τὸν ξένον ὑπὸ τὴν στέ-
γὴν ὃ δεξάμενος, ὃ τῷ σπόγγῳ τῆς συμπαθείας τῶν γχη-
ρῶν ἀποσμήξας τὸ δάχρυον, ὃ ἐλαφρύνας τῇ προστασίᾳ
τῆς ὀρφανίας τὸ βάρος. “Ταῦτα εἰδότες, de). φοὶ, μὴ
τ, γλώσσῃ θαυμάζετε, ἀλλὰ τοῖς ἔργοις μιμήσασθε.
Σφραγὶς γὰρ γλώσσης 7 $ χεὶρ» xa ταύτην ἑ ἑρμιηνεύει
τῆς δεξιᾶς 7) ἐπίδοσις, ζηλοῦσα τὰ ῥήματα. Τὴν Qu
λοπτωχίαν περὶ πολλοῦ ποιησώμεθα, σχορπίζειν τοῖς
πένησι τοὺς ὀβολοὺς E φεισώμεθα, παραχαλῶ : τῶν
δεσποτιχῶν φωνῶν ἐπαχούσωμεν * τοῦ od QU μαθόντες
τὴν πεῖραν ἐχχλίνωμεν " ξαυτῶν διὰ τῶν πενήτων
φροντίσωμεν.. At γὰρ παρθένοι φιλανθρωπίαν μὴ τι-
μήσασαι, τοῦ νυμφῶνος ἐχθάλλονται. Ἰ]οία λοιπὸν
τοῖς ἁμαρτωλοῖς: ἐλπὶς περιλείπεται ἀπανθρωπίᾳ δόρί-
σασι; 'Γαῦτα πρὸς τὸ πλῆθος λέγων, τῶν ῥαθυμοτέ-
pov τὸ συνειδὸς ἀσφαλίζομαι, βλάπτων οὐδὲν τοὺς
εὐγνώμονας, ἀλλὰ χαὶ θερμοτέρους πρὸς τὴν εὐσέ-
ῥειαν ἐργαζόμενος. Οὐχοῦν σχόρπισον, aoc ελφὲ, ἕως
ἔτι συγέστηχεν ἢ τοῦ βίου πανήγυρις. Τὰ τῆς ἀπολο-
γίας πραγμάτευσαι" πρὸ τοῦ τεθῶσιν οἱ θρόνοι, θρῆνον
ἐπίδειξαι" φθάσον τοῦ νυμφίου τὴν παρουσίαν" δράμε
τῆς ἁμαρτίας ὀξύτερον" Lo τὴν ἐμπρόθεσμον
διάγνωσιν: θεράπευσον τὸν χριτήν" s χαταδέξη τῷ
βήματι παραστῆνα! γυμνός. Νῦν σχόρπισον ; χρήματα,
ἵνα τότε διαλύσῃς ἐγκλήματα" λάλησον τῷ δικαστῇ
καταμόνας, ἵνα νὴ ἐπὶ πάντων χαταδιχάσῃ σε"
λάόε μεσίτην πρὸς τὴν αὐτοῦ θεραπείαν τὸν πένη-
τα" δι᾽ αὐτοῦ τὸν χριτὴν δωροδόχησον αὐτῷ μόνῳ
θάῤῥει τὸ τοιοῦτον μυστήριον" δι’ αὐτοῦ πώλει τοῖς
" χαταδίχοις τὸ δίχαιον. Ὁ πτωχὸς λαμβάνει, χαὶ
ὃ χριτὴς ὑπογράφει συγχώρησιν " ἀγράφως δέχεται,
xo προσφέρει χειρόγραφα. γὰρ ἐλεῶν πτωχὸν,
δανείζει Θεῷ. Ὅ περ ἂν νῦν βάλλης ἐν τῇ χειρὶ
τοῦ πτωχοῦ, γνωρίσεις. ἐν τῇ παλάμη τοῦ διχαστοῦ.
αἱ διαδράσαι τὴν χρίσιν τοίνυν σπουδάσωμεν, ἐν--
τεῦθεν ἤδη τὸν δικαστὴν διὰ τῶν πτωχῶν δυσωπή-
σωμεν. Εἰ χαὶ ὁπηνίκα τελευταῖα διατυποῖς, Ye ον
μετὰ τῶν “συγγενῶν 1 φίλων c n ἀποδημοῦσαν τοῦ βίου
ψυχήν" δὸς αὐτὴ χ χἂν μικρὰ τῆς ἀνάγχης ἐφόδια *
ἐχέτω τοῦ δικαστοῦ τὸ ὄνομα τῆς διαθήκης τὰ Mod
ματα" μνήμης πτωχοῦ v ἀμοιρείτω 6 y gne.
pc πρόξενον, χαὶ μὴ θρήνων ἄξιον ἔργασαι τὸν δ:
νᾶτον - συνηγόρων ἐκτὸς TE παραστῆς τῷ φοδερῷ
χριτηρίῳ" χόρτασον τὰς χοιλίας τῶν ὀφειλόντων ταῖς
γλώσσαις ὑπὲρ σοὺ ῥητορεῦσαι πρὸς τὸν Κύριον. Κτη-
σώμεθα Ov αὐτῶν χρεώστην τὸν χτίσαντα, τοῦ μὴ
δοῦναι δίκην xav ἐκείνην τὴν ἡμέραν" ὠνησώμεθα
χρήμασι τῆς τοιαύτης ἐπιτυχίας ῥήτορας. "E veu γὰρ;

ὃ

: φησὶ , μάρτυρα τῆς περὶ ἐμὲ φιλίας τὸν πένητα" οἷ-

δάς με τὰ τῶν πτωχῶν οἰχειούμενον. E ξανατέλλω
χόρτον τοῖς χτήνεσι, χαὶ πᾶσι τὴν τροφὴν χορηγῶ᾽
χαὶ ὅμως σου ποιοῦντος τὴν ἔλεημ οσύνην, ἐγὼ τῷ πέ-
γητι ΠΣ τὴν χεῖρα, καὶ τὸν ὀδολὸν € ὑποδέ ἔχομαι.
᾿Αναδάλλομαι τὸ φὼς ὡς ἱμάτιον" x&v μόνον σὺ τὸν

b Sic Sa:il, Morel. vero τοῖς δικαίοις τὸν δίαχιαν.

IN

“πτωχὸν περιθάλης, ἐγὼ τῆς θέρμης αἰσθάνομαι. Oi-
ἄς με ἐν οὐρανῷ τῷ Πατρὶ συγχαθάμενον" x&v μόνον
QU ets τοὺς ἐν φυλαχῇ ἐπισχέψασθαι, εὑρήσεις με
otc δεσμοῖς συγχαθήμενον" x&v δράμης πρὸς νοσοῦν-
τας, τῆς χλίνης οὖχ ἀπολιμπάνομαι. Πανταχοῦ γάρ
εἰμι) xo τοῖς ἐν ἀνάγχη προΐσταμαι. Ὅπερ ἂν δώσης
τῷ πένητι, ὄψει τοῦτο παρ᾽ ἐμοῦ πληθυνόμενον. Ἐὰν
εἰσάγης εἰς τὴν οἰκίαν σου τὸν ἄστεγον, καὶ 2v αὐτοῦ
λάδης με ἐν οἴχῳ σου, τρία ταῦτα παρέξω σοι" χαὶ
τὸ χέρδος αὐξήσω, χαὶ τὸν οἰκόν σου φυλάξω, χαὶ
μονὴν ἐν οὐρανοῖς ἑτοιμάσω σοι" ἐν ἣ ἀπέδρα ὀδύνη
καὶ λύπη xxi στεναγμὸς, ἐν Θεῷ Πατρὶ, dua τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι, ᾧ ἣ δόξα xci τὸ χράτος, νῦν xai

O^ o2

d

o
pO M , 5 Ζ
ἀεὶ, x«i εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

MERETRICEM ET PHARIS/EUM.

49
A

γι
torem reddamus Creatorem , ne illa die poenas de-
mus: emamus pecuniis nobis oratores futuros ad
rem ejuscemodi consequendam : habes quippe amo-
ris erga me testem pauperem : scis me ea quz sunt
mendicorum mihi propria censere. Ego fenum
pecoribus oriri jubeo , et omnibus przbeo cibum :
et tamen te eleemosynam faciente, ego cum paupere

manum extendo, et obolum excipio. 4mictus sum psa. 103

lumine sicut vestimento ; et, si solum pauperem 2:
operias , ego sentio calorem. Scis in calo me se-
dere cum Patre : et, si solum ad eos , qui in car-
cere sunt, visitandos perrexeris, invenies me inter
vincula residentem : quod. si ad :grotos propera-
veris , a lecto non absum. Ubique sum enim, et
lis, qui premuntur necessitate, succurro. Quod pau-
peri dederis, id apud me multiplicatum videbis.
Si in edes tuas introduxeris eum, qui tecto caret ,
et me per ipsum domi tuz suscipias, hzc tibi
tria prebebo, et lucrum augebo, et domum tuam
custodiam, et habitationem tibi preparabo in
cilis : unde aufugit omnis dolor et tristitia et ge-
mitus : in Deo Patre, simul cum Spiritu sancto,
cui gloria et potestas, nunc et semper, et in
secula seculorum. Amen.

Εἰς τὴν πόρνην; xo εἰς τὸν Φαρισαῖον.

T7 ἁγίᾳ χαὶ μεγάλῃ δ΄.

Πάντοτε μὲν δί Θεὸς, ὡς φιλάνθρωπος, χαιρὸν cic
μετάνοιαν τοῖς ἁμαρτωλοῖς δέδωχε" τῇ δὲ ῥαθυμίᾳ
τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἀπόλλυσιν ὃ ἀμελής. Φιλῶν γὰρ
τὰ μάταια, καὶ γήϊνα, xal πρόσχαιρά, ἀποστερεῖται
τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν" xo 6 χατα-
σταθεὶς βασιλεὺς χαὶ χύριος πάντων ὑπὸ τοῦ πλάστου
χαὶ Θεοῦ, ἄνθρωπος; δοῦλος γέγονε τῆς ἁμαρτίας διὰ
χοσμιχὰς ἐπιθυμίας. “Ὅθεν xol Δαυίδε σι περὶ τῶν
ταῦτα πραττόντων" Οὐχ ἔγνωσαν , οὐδὲ συνῆχαν " ἐν
σχότει διαπορεύονται. Kot ὃ Χριστὸς αἰνιττόμενος
τοὺς ἁμαρτωλοὺς, φησίν - Οὐχ ἔρχονται πρὸς τὸ φῶς,
ἵνα μὴ ἐλεγχθῶσιν αὐτῶν τὰ ἔργα" πᾶς γὰρ ὃ φαῦλα
πράσσων, μισεῖ τὸ φῶς. Καὶ πάλιν λέγει ἧς ως τὸ
φῶς ἔχετε, περιπατεῖτε πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ σχοτία
ὑμᾶς χαταλάθη. Καὶ πάλιν λέγει" Exo ἦλθον εἰς
τὸν χόσμον, ἵνα μιὴ * ἀπόλωνται, ἀλλ᾽ ἵνα ζωὴν ἔχωσι"
Καὶ πάλιν, Οὐχ ἦλθον κρῖναι τὸν κόσμον, ἀλλὰ σῶ--
σαι" χαὶ πάλιν, Τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν
προθάτων. Ταῦτα τὰ ῥήματα ἀχούσασα ἣ πόρνη,
ὥσπερ ἀρώματα πανταχοῦ χηρυττόμενα, χαὶ πᾶσι
τοῖς ἀξίοις P τὴν ὀσμὴν ζωῆς παρέχοντα; τῶν ἔργων
αὐτῆς τῶν χαχῶν εἰς νοῦν ἐλθοῦσα, εὐθέως ἐπελάδετο
τούτων, χλαίουσα τὴν αἰσχύνην τὴν ἐπ᾽ αὐτοῖς, xal
ἐννοοῦσα τὰ μέλλοντα αὐτῇ χαχὰ γίνεσθαι διὰ τούτων :
πολλὴ γὰρ θλίψις xoi ὀδύνη γίνεται τοῖς πόρνοις
ἐχεῖ. Ταῦτα φοδηθεῖσα, μετεόλήθη ἣ πόρνη; xat οὐχ

à Sic Mss, Editi vero 2z222vvzat.

€

In meretricem et Phariseum.
In sancta et magna feria quarta.

1. Semper quidem peccatoribus Deus, utpote
benignus, tempus ad poenitentiam concedit ; sed
animam suam vir neghgens per socordiam perdit.
Etenim rebus inanibus et caducis dum addictus
esi bonis caelestibus privatur : et qui rerum
omnium dominus rexque constitutus est ab Opifice
suo ac Deo, ob szcularia desideria factus est ser-
yus peccati. Quamobrem de iis, qui hac faciunt,
inquit. David : JVescierunt, neque intellexerunt;
in tenebris ambulant. Et Christus peccatores in-
nuens ait : /Yon veniunt ad lucem, ut non ar-
guantur opera eorum : omnis enim qui mala

agit, odit lucem. Et rursus dicit : Dum lucem jj, τα.

habetis, ambulate in luce, ut nontenebre vos 35.
comprehendant; et rursus, Ego «eni in mun-

. . τὸ.
salvum faciam; et rursus, “Ζ1πιπιατη meam pono ,.

pro ovibus. Hzc verba cum audiisset meretrix,
tamquam aromata undequaque divulgata, et omni-
bus, qui digni erant, odorem vitz fundentia; cum
illi mala opera sua in mentem venissent, ea da-
mnavit, ipsorum deplorans infamiam, cum secum
cogitaret quanta sibi ob hzc scelera imminerent
mala : multa enim tristitia, multusque dolor
ilic eos, qui meretricie vivunt, invadit. Horum

b Hic quadam secus posita ex Mss. emendantur,

Luc. ?. 37.

Psal.81.5.

Joan. 3.20,

Ibid. το.
dum, ut non pereant, sed ut vitam. habeant; οἵ το. « 12.

rursus, /Von veni ut judicem mundum, sed ut 41: “1 το.

Luc. 7. 37.

Matth.

22.

Psal. 4 ή

2. Cor.6

544

Uy.

673

metn perculsa , mutata est meretrix , nec jam
amplius meretrix fuit, sed continuo virgine ho-
nestior facta est. Eteliim sedens adversus se-
ipsam judicium exercuit, et seipsam condemnans
dixit : Hei mihi peccatrici, hei mihi. perditze,
quousque tandem a malis me non sejungam? cur
non cogito quanta sit misericordia Dei, cum pro-
pter me tamquam ovem errantem, omnes vias cir-
cumeat Dominus? Propter me siquidem inclinavit
caelos et descendit, cum peccatore Phariszo cibum
sumit, qui dat escam omni carni. Appr opinquat
peccatori, qui omnis expers est peccati : : mensz fit
particeps, qui omnes nutrit : et jacet in terra, qui
super Cherubim gestatur, et peccatoribus omni-
bus chirographa pM ultro largitur. Quid
etiamnum exspectas? Aude anima mea, accede :

.non venit ut salvos faceret justos, sed peccatores.

Hzc cum illa dixisset, continuo a mensa. Christi
bonus odor indulgenti:: ad. meretricem pervenit,
olim. incontinentem, nunc castam ; olim feram,
nunc ovem; olim servam peccati, nunc liberam
penitentia ; olim meretricem, nunc castam. Et
stans apprehensionis promtitudine, animo venit
ad i ipsum, ac cernens Dominum apud mensam, non
petut micas, ut Chananza, sed 1 Ipsum vitze panem
totum complexa est. Nam Chananza quidem pro
filia a daemonio vexata precabatur, et cum audiret
canis, ut micas accipere liceret, petebat : hzc
autem non filiam habebat a daemone obsessam, sed
totum corpus ab impudicitiis obsessum. Ac Cha-
nanza quidem coram omnibus clamabat : Miserere
mei, fili David; meretrix autem. ne vocem qui-
dem mittebat, ied cum probe sciret Deum omnia
nosse, tacens ore, corde loquebatur ei, qui corda
novit, et plorans deosculabatur pedes, atque ita
Doninuniad comntiscrationep inflexit. Enimvero,

fratres, investiganda. nobis est, si lubet, sapientis
illius mens, ut discamus, quomodo illam ita exce-
perit Christus, et quomodo tenebris obsessae animae
.Mluxerit. Vere enim, ut przdixit David, Specio-
sus forma pre illis hominum Domitius: : neque
solum speciosus, sed. et speciosorum amator. Hanc
enim, priusquam ad ipsum ingrederetur, jam no-
verat optima mente ac consilio instructam. Verum,
audiamus, si videtur, i ipsa Evangelii verba. Cum
recumberet Jesus in domo Pharisei, mulier qua-
dam in eivitate peccatrix audivit. Et cum cepisset
unguentum pretiosum, ingressa, pedes ejus unge-
bat, et lacrymis rigabat, capillisque tergebat. Ma-
gnum studium nieliéris, magnus ad salutem cur-
sus, magna contentio animz, que se periculo ex-
pedire cupit : audiit et properavit, ad poenitentiam
animum appulit, haec secum reputans : O peccatrix
anima terque misera, quid exspectas? quid sus-

2. penso animo der? Ecce nunc tempus acce-

ptabile,
quod quierebas,

ecce nunc dies salutis. Ecce tempus,
advenit : ecce adest qui solvit et

Al. ἀναμένεις.

ΞΘ

55

SPURIA.

ἔτι ἔμεινε πόρνη; ἀλλ᾽ εὐθέως παρθένου γέγονε σε-
μνοτέρα. Καθίσασα γὰρ χαθ᾽ ἑαυτὴν δικαστήριον συν-
ἐστήσατο, χαὶ ἑαυτὴν χαταχρίνουσα ἔλεγεν" οἴμοι τῇ
ἅν. αρτωλῷ, οἴμοι τῇ ἀσώτῳ, ἕως τίνος οὐχ ἀφίσταμαι
τῶν χαχῶν ; τί οὗ λογίζομαι τὴν εὐπλαγχνίαν τοῦ Θεοῦ;
ὅτι δι᾿ ἐμὲ τὴν πλανωμένην, ὡς πρόδατον, πᾶσαν 685
περιέρχεται ὃ Δεσπότης. Δι᾿ ἐμὲ γὰρ οὐρανοὺς ἔχλινε,

χαὶ χατέῤη" δι ἐμὲ τῷ ἁμαρτωλῷ Φαρισαίῳ "s
δειπνεῖ ὃ διδοὺς τροφὴν πάση σαρχί. ᾿Εγγίζει τῷ
ἁμαρτωλῷ ὃ ἀναμάρτητος" τραπέζης μετέχει ὃ πάν--
τας τρέφων, xai χατάχειται ἐπὶ τὴν γῆν ὃ ἐπὶ τῶν
Χερουόδὶμ. βασταζόμενος, xoi χαρίζεται πᾶσι τοῖς
ἁμαρτωλοῖς τὰ χειρόγραφα τῶν ἁμαρτιῶν. Τί λοι-
Tv “μένεις: Θάρσει, Ψυχή μου, πρόσελύθε᾽ 05x. ἦλθε
δικαίους σῶσαι, ἀλλὰ ἁμαρτωλούς. Καὶ ταῦτα εἰπού-
σῆς αὐτῆς, εὐθὺς &x τῆς πραπέζης τοῦ Χριστοῦ εὐω-
δία “συγχωρήσεως ἦλθεν ἐ ἐπ᾽ αὐτὴν, τὴν ποτὲ ἄσωτον,
νυνὶ δὲ σώφρονα " τὴν ποτὲ θῆρα, νῦν δὲ πρόθατον. :

τὴν ποτὲ δούλην ὧς ἁμαρτίας, νῦν δὲ ἐλευθέραν τῇ
AC A τὴν ποτ ὲ πόρνην, νῦν δὲ σεμνήν. Καὶ
τᾶσα τῆς ἀντιλήψεως προθύμῳ τῇ ψυχῇ , ἔρχεται

roli αὖτόν * Kal ἰδοῦσα ἐπὶ τῆς τραπέζης τὸν Δε σπό-
τὴν, οὐχ ἐζήτησεν, ὡς 4, Χαναναία, ψιχία, ἀ)) X" αὐτὸν
τὸν ἄρτον τῆς ζωῆς ὅλον πε ριέλαθεν. "H γὰρ Χανα-
ναία περὶ θυγατρὸς δαιμονιζομένης παρεχάλει, xa
κύνα ἑαυτὴν ἀχούσασα; ALD λαύεῖν ἠτεῖτο᾽ αὕτη
δὲ οὐ θυ γατέ fon δαιμονιζομένην εἶχεν, ἀλλὰ πᾶν σῶμα
δαιμονιζόμενον ταῖς ἀσελγείαις. Ἀλλ᾽ ἣ Χουον δὲς
ἐπὶ πάντων ἔχραζεν: ἐλέησόν us, υἱὲ Δαυίδ," ἡ δὲ
πόρνη οὐ χραυγὴν ἀφῆχεν, ἀλλ ἰδοῦσα, ὅτι πάντα
οἶδεν ὡς Θεὺς, σιγῶσα τῷ στόματι, τῇ χαρδίᾳ ἐλάλει
τῷ τὰς καρδίας εἰδότι - xol ΕΣ χατεφίλει τοὺς
πόδας, χαὶ οὔτ ὦ τὸν Δεσπότην εἰς συμπάθειαν ἦνε-
γεν. XM 7 θελον , ἀδελφοὶ, ἐρευνῆσαι. “τῆς σοφῆς
ἐχείνης τὰς φρένας , χαὶ μαθεῖν, πῶς ἐδέ Eid D
ὃ Χριστὸς, χαὶ πῶς ἐνέλαμψε τῇ ἐσχοτισμένῃ ψυχῇ.
Sio γὰρ ἀληθῶς, καθὼς προεφήτευσεν 6 Δαυὶδ,
Ὡραῖος χάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων ὃ ὃ Κύ-
gus" xo οὗ μόνον ὡραῖος, ἀλλὰ χαὶ τῶν ὡραίων
ἐραστής. Ταύτην γὰρ xo πρὶν εἰσελθεῖν πρὸς αὐτὸν,
ἐπεγίνωσχεν ἔχουσαν ψυχὴ ἧς ἀγαθῆς προαίρεσιν. Ἀλλ᾽,
εἰ δοχεῖ, καὶ τοῦ δητοῦ τοῦ εὐαγγελικοῦ πχδ οὐ εν:
᾿Αγαχειμένου τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῇ οἰκία τοῦ Φαρισαίου,
γυνή τις ἁμαρτωλὸς ἐν τῇ 1 πόλει ἤχουσε. Καὶ λαδοῦσα
μύρον πολύτιμον, εἰσελθοῦσα ἤλειφεν αὐτοῦ τοὺς πό-
δας, καὶ τοῖς δάχρυσιν 2 ἔδρεχε, χαὶ ταῖς θριξὶν ἔ ἔμασσε.
Μεγάλη σπουδὴ γυναιχὸς, μέ γας δρόμος σωτηρίας,
μεγάλη προαίρεσις ψυχῆς χινδύνων θελούσης ἀπαλ-
λαγῆναι" ἤχουσε xxi ἔσπευσεν, ὥθησε τὴν ἔννοιαν
εἰς τὴν μετάνοιαν, λέγουσα, ταῦτα ἐν αὐτῇ o oy
ἁμαρτωλὴ χαὶ τρισαθλία, τί ἀναμένεις ; ; τί σχέπτη;
᾿Ιδοὺ νῦν καιρὸς M dp ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτη-
ρίας. Ἰδοὺ ὃ χαιρὸς, ὃν € ἐζήτεις, ἔφθασεν * ἰδοὺ πάρε-
στιν ὃ λύων χαὶ χαθαίρων χαὶ ἀποσμήγων τὰ ἅμαρ-
τήματα᾽ πάρεστι τὸ μύρον᾽ μέχρι τίνος προσμέ-
γεις τῷ βορθόρῳ χαὶ τῇ δυσωδίᾳ ; ἄπελθε πρὸς αὐτόν"
χαὶ γὰρ αὐτὸς διὰ σὲ ἦλθεν. Ἄλφες τὰ ποτὲ μάταια.

IN

xai πόθησ σον τὰ νῦν ὡραῖα. ἐχεῖνα βδελυχτὰ, ταῦτα

ποθητὰ χαὶ αἰώνια" μίσησον τὴν ἀρχαίαν γνώμην,
μύρισον τὸν τὸ μύρον ποιήσαντα, κολάχευσον τόν σε
σῶσαι θέλοντα. Ερες ἐραστὴν ὑπὲρ πάντας οὺς
ἔσχες ἔραστ ds. ᾿Εχείνους 9 φιλήσασα, πολλὰς ἁμαρτίας
εἰς ἑαυτὴν ξξεχένωσας" τοῦτον ἐὰν φιλήσ 716; χαὶ τὰς
mo ἔρας ἁμαρτίας, ἃς ἐξ ἐχείνων ἐκτήσω ᾽ αὐτός σοι

ἃ συ γχωρήσει. Ταῦτα λογισαμένη, ὑπεισέρχεται τῇ
οἰκία, χαὶ λέγει" ἀναγωρῶ τῶν ἀρχαίων χαχῶν, εὑρί-
σχὼ τὰ νέα χαλὰ, χαὶ συμφωνῶ ἀποτάσσομαι τῷ
πονηρῷ, χαὶ συντάσσομαι τῷ ἀγαθῷ" ἤχουσα γὰρ τοῦ
Δαυὶδ λέγοντος " Προσέλθε ετε πρὸς αὐτὸν, χαὶ φωτί-
ene: χαὶ αὐτοῦ τοῦ κυρίου λέγοντος" "Ex γίσατέ μοι,
χἀγὼ ἐγγιῶ ὑμῖν. Ἐγ γίζω κἀγὼ τῷ Θεῷ, ἀλλὰ φο-
PE 4 &u. αρτωλὸς πρὸς s τὸν ἀναμάρτητον, ó βόρδε-
ρος πρὸς τὸ υύρον. AAA ἔχω ἐνέχυρον τῆς εὐσπλα: -
χνίας αὐτοῦ τὴν φωνὴν τὴν λέγουσαν" δεῦτε πρός με
πάντες οἱ ἅμιαρ τωλοὶ, χἀγὼ ἀναπαύσω ὑυᾶς. ᾿Απέρ-
χομαι τοίνυν - οὐχ ὀνειδίζει με, οὗ λέγει μοι" ἀπόστα
ἀπ᾽ ἐμοῦ, ἣ ἅμαρ οτωλός: ἕως ἄρτι ἐν τῷ σχότει διῆγες,
xoi νῦν ἦλθες ἰδεῖν με τὸν τῆς διχαιοσύνης ἥλιον ;
Ἀλλὰ τί σχέψομαι; λαμόδάνω μύρον, χαὶ πορεύομα αι
πρὸς αὐτὸν, καὶ ποιῶ φωτιστήριον τὸν oixoy τοῦ Φα-
ρισαίου, καὶ τοῖς δείθροις τῶν δαχρύων χολυμόήθραν
μοι χατασχευάζω" xai τῷ ἀλαδάστρῳ τοῦ μύρου τὴν
σφραγῖδα λαμδάνω τῶν πιστῶν χατὰ τοῦ μετώπου,
καὶ τῇ μετανοία χκαθαρίζομαι τῶν ἁμαρτημάτων | 1400,
χαὶ
fos τοῦ EDT Οὐδέν μοι ἀπηλπισμένον 2 ἐστίν.
Οἶδα ἐν τῇ παλαιᾷ Διαθήχη PaX6 τὴν πόρνην ἐπὶ τὴν
πόλεως οἰκητήριον τῆς ἁμαρτίας ἔχουσαν "
τοὺς χατασχόπους τοῦ ᾿Ισρχὴλ δεξαμένη,

τῷ λόγῳ αὐτοῦ τῷ ἰαματικῷ doo φεύγω τοὺς βρό-

I^ D
πύλην τῇ
- Ὁ
ἀλλ
b * , ' , J l4 € M]
"ijs q Qu. οξενίας τὸν μισθὸν ἐκομίσατο hans v ζωήν. O γὰρ

e
αὕτη

δ ἐχείνην Ἰησοῦς ὃ LESS τύπον E τοῦ ἀλη-
θινοῦ ᾿ξησοῦ- ἀμοιδὰς ἀγαθὰς τῇ πόρνῃ ὑπὲ 0 τῶν χα-
τασχόπων ὃ τοῦ Ναυὴ Ἰησοῦς € ἐχαρίσατο. Εἰ οὖν τότε
τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ σωτηρίαν καὶ συγχώρησιν ἅμαρ-
τιῶν παρέσχε" νῦν 6 ἀληθινὸς ᾽Τησοῦς, ὃ παρθένος χαὶ
ex παρθένου, πόρνην ξενοδοχοῦσαν, χαὶ ἀλείφουσαν
μύρῳ τοὺς πόδας, ἀπώσασθαι Ey ets καὶ μὴ χαρίσασθαι

ἄφεσιν ον ; Ἂλλ᾽ ἐχεῖ "Pak ἀπέλυσε τοὺς xa-

AM 7, , eL- dax 7 55
τασχόπους, ἐγ t) ὧς μεν χατεγουσα ον ἐπόθησα , ovy

o

- 5 ,
ὡς ἐχείνη, κατάσχοπον πόλεως, ἀλλ᾽ ὡς ἐπίσχοπον
ΩΣ - cT ^p^ δ ^ -
πασῶν τῶν ἀνθρωπίνων Ψυχῶν. ᾿Ιδοὺ, χαύως προεῖ-
- /,
πον, ἔφθασε χαιρὸς, ὃν ἰδεῖν ἐπεθύμουν. ἔλαμψέ μοι
E ^ - :
ἡμέρα, xai ὃ ἥλιος τῆς brun xai ἐνιαυτὸς
^ ^ Y UN, D D 2 - ME 1
δεχτὸς παρὰ Κυρίου, χαὶ μεγάλη ἐπισχοπὴ παρὰ
^ ?*A ^ - A" 5 / ED, 2 - λ}) 2r
Θεοῦ. ᾿Αληθῶς γὰρ ἐπεσχέψατο Tuc ἀνατολὴ ἐξ

e 5 e - 5 ag tee j|! ΣῊ ο΄. 0 Kn
Uv?996, ἐπιφαναι τοις ἐν σχοτει XQ&t gu ανάτου χα-

- m x s I -
θημένοις. "Ev τῇ οἰχία τοῦ Σίμωνος αὐλίζεται ὃ Ac-
p 2 I^ 3 A : , , 26. , , E! ^ ,
σπότης- ἀπέλθω πρὸς αὐτόν. Καὶ ct ποιήσω ; χλαύυσω,

e ^ Y , λ 7
ὥσπερ Ἄννα ἔχλαυσε τὴν στείρωσιν ; ᾿Αλλὰ λογίζε-
, b , € , . e Eu, ἃ M τον "A
ταί ue 6 Σίμων ὡς μεθύουσαν ὡς ποτε χα! τὴν Àv-

^ , b
vay Ἠλὶ 6 ἀρχιερεύς. ᾿Αλλὰ μένω προσευχομένη τῇ

2 Mss. συγχωρεῖ. Paulo post Morel. et Savil. in textu
) τῷ νέῳ 44260 , X. t. 3. Sayil. in marg. xat εὑρίσχω τὰ

goa

MERETR!CEM ET PHARIS/EUM.

675
purgat et abstergit peccata; adest ünguentum :
quousque tandem in luto ac Éetore hires? perge
ad illum : etenim propter te venit ille. Abjice ve-
tera illa vana, et dilige qua nunc sunt tempesti-
va ; illa detestabilia, hac desiderabilia et aeterna :
odio prosequere pristinam mentem, unge unguenti
Creatorem, blandire illi, qui te salvam facere vult.
Invenisti amatorem potiorem omnibus, quos um-
quam habueris , amatoribus. IHlos osculata, multa
ubi peccata cumulasti : hunc. 51] osculata fueris,
etiam priora peccata, quz ex illis contraxisti, ipse
condonabit. Ita secum ratiocinata in ades i irrepsit,
aitque : Recedo a veteribus malis, et nova invenio
bona, illisque assentior : vale dico, et abdico me
malo, atque conjungor bono : audivi enim dicen-

C

tem Davidem, 4Zccedite ad eum, et illuminami- Psal.33.6.

D
quate mihi, et ego appropinquabo vobis. Appro-
pinquo et ego Deo, sed vereor accedere peccatrix
ad eum, qui peccati expers est, lutum ad unguen-
tum. Y erum habeo An pignus vocem
ejus dicentem : Venite ad me omnes peccatores,
et ego reficiam vos. Proficiscor igitur : non. me
probro afficit, non dicit mihi, Recede a me, pecca-
trix : Unete in tenebris vixisti, et nunc me ju-
sttiz solem visum venisti? Verum quid differo?
accipiam unguentum, et ad eum pergam : Phari-
5201 domum mihi baptisterium faciam, et ex fluen-
tis lacrymarum piscinam mihi et u- acrum pa-
rabo : ex alabastro unguenti sigillum fidelium in
fronte sumam, et per penitentiam mundabora pec-
catis, ac Γ᾿ orationis opera laqueos evadam
diaboli. Nihil. est quod non sperem. Novi in Ve-
teri Testamento Raab meretricem, qua ad portam
urbis domicilium peccati collocaverat : atqui ipsa
cum. [sraelis explorator es excepisset, mercedem
hospitalitatis vitam accepit. Qui enim eam serva-
vit Jesus Nave, Jesu veri figuram gessit : optimum
merelrici premium propter exploratores Jesu Nave
filius largitus est. 51 tum igitur Jesu nomen salu-
tem et peccatorum remissionem attulit; nunc ve-
rus Jesus, et virgo et ex Virgine natus, meretricem
hospitio excipientem, et unguento pedes ungen-
tem, repellendam censebit, ac non potius pecca-
^ torum indulgentia iet Verum tunc quidem
Raab exploratores dimisit, ego vero constanter te-
neo quem desideraveram, non ut illa exploratorem
urbis, sed ut Episcopum animarum omnium ho- ;
minum. Ecce utique, ut dixi, tempus advenit,
quod cernere optabam ; illuxit mihi dies solque
justitize et annus acceptabilis a Domino, et magna
a Deo visitatio. Vere namque visitavit nos Oriens
ex alto, ut appareret iis, qui in tenebris et in um-

τ

bra mortis sedent. In Simonis «dibus diversatur zc. 7

Dominus; pergam ad illum. Quid. vero faciam ?
plorabo ut ploravit Anna sterilitatem? Sed me
Simon quasi ebriam reputabit, ut quondam etiam

ni; et Seve ipsum dicentem : Appropin-
p pprop Jac.

Matth. 11

4. 8.

28.

Jos. 2.

Pet. 2.

Heli pontifex Annam. Sed manebo orans corde x. πε;

νέα γαλὰ. συμφυσῆ, χαὶ ἀπο

. 26.

Psal.44.3

I. Aeg. 18.

Luc. 7.39.

Ibid. v.

40.

*S,

»/3
ad pedes Christi, et lacrymas fundens? Hoc fa-
ciam.

2. Huic puro meretricis proposito auxiliata
est fides, acceditque ad unguentorum venditorem,
atque Ti sermonem apud illum instituit. Diinde-
quidem magnus mihi amicus prz omnibus filiis
hominum UE nit, si eximium habes aliquod un-
guentum, da mihi, ut digne offeram illi, qui me-
rito suo a me diligitur, qui mihi cor ct renes
igne quodam novo ussit. Ne tibi sit curz pretium,
etiamsi me opus sit cor pore et ossibus satisfacere,
parata sum, possum emere, ac dare, ut vel exi-
guum quid habeam, quod illi offeram, qui me ita
inundare vult. Ile dne videns ardarens fidei,
animique propositum, ait ipsi : Dic mihi, quiso,
quisnam ille sit quem amas, qui adeo suo te amore
inflammavit? quid hujus unguenti gratia te ab
illo i impetraturam existimas? Tum illa respondit :
Quid tu dicas, rai homo, nescis; non nosti que
loqueris. Mihi quidem ille munus dare potest un-
guenti loco, cujus pretium. nullo umquam dono
;quari potest. Ne celum quidem ipsum, neque
terra, neque ullus eorum, qui mundum incolunt,
cum eo conferendus est, qui ad me. venit. Quam
ut quidem vilem 1 intueris, at 1116, utpote benignus,
dignam existimans, a peccatis libiéráyit: Hic fültus
est David secundum carnem ; ; propterea et formo-
.susest : nam de ipso digit Speciosus forma
pre filiis hominum. Hic Filius est Dei, et eum
non vidi, sed de eo cum audissem, amore vul-
nerata sum. Davidem cum amaret Melchol, filia
Saul, regiam dereliquit, et eum egentem sequuta
est. liso vero divitias meas vendo, Licet perperam
eas congreg averim : et emo unguentum, atque ad
Davidis nepotem mea causa egenum factum ac-
curro. Cumque accepisset fidelis meretrix unguen-
tum, perinde quasi vocata esset, ad cedes Phari-

sci properavit. Ac Phariszus quidem cum meretri-
cem videret Jesu pedes tenentem, eosque ungentem,
totamque domum unguenti odore repletam, sic
apud se ratibctta apa: dicebatque : Z/ic si. esset
pr opheta, sciret utique, que et qualis est mu-
lier, que tangit eum, quia peccatrix est. Et
ianlieris confidentiam vituperabat, ut quae impu-
denter accessisset, eumque tetigisset : et Dominum
ipsum reprehendebat, ut qui vdcfasidetdté omnes
ad se accedentes exciperet. lgnorantiam igitur
ejus condemnans apud se dicebat : Quid hoc rei
cst? illum ego tamquam ex prophetis unum ad
prandium vocavi: et hanc, quam omnes, qui ur-
bem incolunt, noverunt, quam quisque per spe-
ctam habet, ecce non novit. Si propheta esset, sci-
ret quanam hic mulier sit. Christus autem, qui
scrutatur corda et renes, cogitationes pui vi-
debat. In varias partes agitatis ejus consideratio-
nibus, fit intas tranquillitas Christus, aitque ipsi : :
Simon, habeo tibi aliquid dicere. Jt ille ait :

Magister, dic. Aitipsi : Dignum tibi reprehensio-
ne visum est , quod hane peccatricem non sim aver-
satus, sed exceperim : dignum tibi reprehensione

SPURIA.

καρδία πρὸς τοὺς πόδας τοῦ Χριστοῦ, χαὶ δαχρύουσα ;
Γοῦτο ποιήσω.

Συνήργησε δὲ 4| πίστις τῆς, πόρνης τῇ καθαρᾷ
προθέσει, xa παραγίνεται πρὸς τὸν τὸ μύρον πω-
λοῦντα, χαὶ ἄρχεται λέ έγειν αὐτῷ ἐπειδὴ μέγας μοι
φίλος παρὰ πάντας τοὺς υἱοὺς. τῶν ἀνθρώπων παρεγέ-
νετο, εἰ ἔχε εἰς ἐπάξιον μύρον, δός μοι" ἵνα ἀξίως προσ-
εἐνέγχω τῷ ἀξίως͵ φιλ ουμένῳ παρ’ ἐμοῦ, τῷ πυρώ-
σαντί μου τὴν καρδίαν χαὶ τοὺς veg poss μηδὲν περὶ
τιμῆς μελέτω got , ἐὰν δέῃ με, χαὶ μέ ἔχρι σώματος
xo ὀστέων, ἑτοίμως ἔχω πωλῆσαι χαὶ δοῦναι, ἵνα
χἂν μικρόν τι ἔχω προσενέγκαι, τῷ οὕτω χαθαρίσαι
με θέλοντι. Ὃ δὲ βλέπων τῆς πίστε ex τὸ θερμὸν xal
προαιρετιχὸν, λέγει αὐτῇ - εἰπέ μοι τίς ἐστιν ὅνπερ
ποθεῖς, ὅτι τοσοῦτον ἐθέρμανέ σου τὸ φίλτρον; τί
πρὸς τὸ μύρον τοῦτο προσδοκᾷς παρ᾽ αὐτοῦ λαύεῖν ;
Ἢ δὲ πρὸς αὐτὸν λέγει" τί μοι λέγεις ,0 ἄνθρωπε;
ἀγνοεῖς, οὐχ οἶδας τί φθέγγη. "E 78 δοῦναί μοι ἀντά-
£v. τοῦ μύρου, εἰ καὶ οἷόν τι οὐδεὶς δύναται τούτῳ
ἀντάξιον δοῦναι τοῦ ἀξιώματος. Οὐδὲ αὐτὸς ὃ οὐρανὸς,
οὔτε ἢ 5 , οὔτε οὐδεὶς τῶν ἐν τῷ χόσμῳ τούτῳ συγ-
χρίνεται τῷ ἐλθόντι πρός! με. Ἣν σὺ μὲν εὐτελὴ θεω-
ρεῖς, ἐχεῖνος δὲ χαταξιώσας ὡς φιλάνθρωπος, τῶν
ἁμαρτιῶν “ἠλευθέρωσεν. Οὗτος υἱὸς Δαυίδ ἐστι χατὰ
σάρχα" ἐν τοῦτο χαὶ εὔοπτός &oct * περὶ αὐτοῦ γὰρ
ἔλεγεν - "X δραῖος χάλλειπαρὰ τοὺς υἱοὺς. τῶν ἀνθρώπων.
Οὗτ ος ΥἹὸς Θεοῦ - χαὶ τοῦτον οὐχ εἰδον, ἀλλὰ ἀχού--
σασα περὶ αὐτοῦ, ἐτρώθην τῷ πόθῳ. Τὸν Δαυὶδ
Μελχὼλ ἣ τοῦ Σαοὺλ θυγάτηρ ἀγαπήσασα, τὰ βα-
σίλεια χατέλιπε, καὶ τούτῳ πτωχεύοντι ἠκολούθησεν.
"E "γὼ δὲ τὸν ἴδιον πλοῦτον to. Η εἰ χαὶ χαχῶς τοῦτον
συνήγαγον, καὶ ἀγοράζω υύρον, καὶ προστρέχω τῷ ἐχ
Δαυὶδ δι᾽ ἐμὲ πτωλχ εύσαντι. Καὶ λαδοῦσα ἣ πιστὴ
πόρνη τὸ μύρον, ἔδραμεν ὡς χληθεῖσα εἰς τὸν οἶχον
τοῦ Φαρισαίου. Καὶ ὃ μὲν Φαρισαῖος ἰδὼν τὴν πόρνην
χατέχουσαν τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ, xoi μυρίζουσαν,
χαὶ πᾶσαν τὴν οἰκίαν πληρωθεῖσαν τῆς εὐωδίας τοῦ
μύρου, εἰς ἑαυτὸν ἐλογίζετο, xal ἔλεγεν" εἰ ἦν οὗτος
προφήτης, ἐνόησεν ἂν τίς ἣ γυνὴ ἣ ἁπτομένη αὐτοῦ,
ὅτι ἁμαρτωλός ἐστι. Καὶ τὴν παῤῥησίαν τῆς πόρνης
ἔψεγεν, ὡς ἀναισχύντως ἐγγισάσης χαὶ ἁψαμένης
αὐτοῦ * xol αὐτὸν τὸν Δεσπότην e ἐμέ μφετο, ὡς ἀσχέ-
πτὼς δεχόμενον πάντας τοὺς προσιόντας αὐτῷ * xal
ἄγνοιαν αὐτοῦ χαταψηφιζόμενος, ἔλεγεν ἐ ἐν ἑαυτῷ ὦ o
τῶν πραγμάτων᾽ ἐκάλεσα ἐ ἐπὶ δεῖπνον αὐτὸν ὡς ἕνα
τῶν προφητῶν * χαὶ αὐτὴν, ἣν πάντες οἴδασιν ot χα-
τοιχοῦντες ἐν τῇ πόλει, χαὶ ἣν ἕκαστος ἐπίσταται,
οὗτος οὐχ ἔγνω. Εἰ ἦν προφήτης, ἐγίνωσχεν ἂν τίς ἦ
γυνή. 'AXX 6 Χριστὸς ὃ ἐτάζων χαρδίας χαὶ νεφροὺς,
ἐθεώρει τοῦ Φαρισαίου τοὺς λογισμούς" χαὶ σαλευομέ-
νῶν αὐτοῦ τῶν ἐνθυμήσεων, sik ers αὐτῷ ἔνδοθεν γα-
λήνη ὃ Χριστός" χαὶ } λέγει αὐτῷ * “ρων ἔχω σοί τι
εἰπεῖν. Ὁ δέ φησι" διδάσχαλε ; εἰπέ Aé eye αὐτῷ"
μεμπταῖός σοι ἐφάνην, ὅτι οὐχ ἐνέτρεψα. τὴν πόρνην,
ἀλλ᾽ ἐσχέπασα᾽ μεμπταῖόν σοι ἐφάνη, ὅτι οὐχ ἀπε-
στράφην τὴν ἁμαρτωλὸν, ἀλλ᾽ ἀπεδεξ ξάμην " μεμ.-
πταῖόν σοι ἐφάνη, ὅτι οὐχ ἐδίωξα, ἀλλ᾽ ἐδικαίωσα *
μεμπταῖόν σοι € ἄνη, ὅτι οὐχ ὠργίσθην, ἀλλ᾽ ἧπα-
λύνθην᾽ μεμπταῖον σοι ἐφάνη , ὅτι τὴν θέλουσαν qu-
γεῖν τῶν ἑαυτῆς ἀνομιῶν, ταύτην ἀνεχαλεσάμην" δέον

IN MERETRICEM ET PHARISEUM. 675

σε χαρῆναι ἐπὶ τῷ πεσόντι xal ἀνάσταντι » λυπῇ ἐπὶ 52 visum est quod non abegerim, sed justificarim : re-
τοῖς χαλοῖς. TU οὐχ εὔλογος ἣ μέμψις σου. Σύγχρι- A prehendendum videtur quod non iratus fue-
γον τοῦτο, ὃ μέλλω σοι λέγειν. Δύο χρεωφειλέται rim, sed placatus : reprebendendum videtur,
ἦσαν δανειστῇ τινι " ὃ εἷς ὥφειλε ὃ δηνάρια πενταχόσια, quod eam, qua ob peccata sua fugere volebat,
ὃ δὲ ἕτερος πεντήχοντα. 'Ῥούτοις ὃ δὲ ἀπορήσασιν ἄμφο- revocarim : cum deberes potius gratulari la-
τέροις ἐχαρίσατο τὰ 4s ἰρόγραφ φα δὸ δανειστής. Τίς οὖν 080, et mox resurgenti, dolorem "urdut tibi
αὐτῶν ὀφείλει πλέον ἀγαπᾶν; Ὁ δὲ λέγει, ὙὝπολαμ-ὀ — aliorum. bona. Verumtamen non est rationi con-
θάνω, ὅτι ᾧ τ iit πλεῖον ἐχαρίσατο. Καὶ λέη Yet αὐτῷ, sentanea reprehensio tua : confer hoc cum eo
᾿Ορθῶς ἔκρινας. Εἶτα Στραφεὶς πρὸς τὴν γυναῖχα, τῷ — quod tibi narraturus sum. Duo debitores erant Itid. v. 41
Σίμωνι ἔφη" βλ λέπεις ταύτην τὴν γυναῖκα, τήν σοι cuidam. faeneratori : unus debebat. denarios

a Tcr γορευμένην: σύ μου νίψαι τοὺς πόδας οὗ χατη ηξίω- quingentos, et alius quinquag einta. Cum vero

σας, αὕτη δὲ δαάχρυσί | μου τοὺς πόδας ἔῤρεξε - φίλης. egestate premerentur, ambobus chirographa sua

μά μοι ἀγάπης οὐ προσήγαγες, αὕτη δὲ οὐ διέ Diis ulis reddidit feenerator. Quis ergo illorum plus

χαταφιλ οὖσα μου τοὺς πόδας" ἐλαίῳ τὴν κεφ VE) μου diligere debet ? Ille autem ait : Aistimo quia is, Ibid. v. 43.
οὖχ ἤλενψας, αὕτη δὲ υύρῳ ἤλευψέ μου τοὺς πόδας. — cui plus donavit. Ait ipsi : Hecte Judicasti. 541.
᾿Αλλὰ διξάχθητι; Φαρισαῖε 3 LT δανειστὴς, xol cte — Deinde Conversus ad mulierem, ait Simoni :

ci geo ἰλέται. "E γώ εἶμι ὃ δανειστὴς τῶν δύο, σὺ — l'ides hanc mulierem, de qua tu. spem omnem
xat αὐτῆς" xa οὐ μόνον ὑμῶν, ἀλλὰ χαὶ πάντων ἂν- abjeceras? tu meos lavare pedes non es dignatus ;

θρώπ των. E jq πᾶσιν ἐχάρισα, ἅπερ χαὶ ἔλαθον, à ἀπ’ h hec autem lacrymis pedes meos rigavit : oscu-

ἐμοῦ, ψυχὴ ἦν, πνοὴν, σῶμα; αἴσθησιν, γνῶσιν, χίνη- lum mihi caritatis non dedisti; hec autem non

Eu M ἰστὴν, τὸν “οὐχ ἀπαιτοῦντά σεπα- cessavit osculari pedes meos : oleo caput meum

ρασχεῖν, ἅπερ ἔλαδες, sic Ms ες, ἂν wh ἔχης ἅπο- non unzisti ; hcc autem unguento. unxit pedes

So ἱκέτευσον συγχωρῆσαί σοι τὸ δάνειον. Εἰ δὲ meos. Verum disce, o Pharisze, quis sit. ἰωπογα-

οὔ Ξ ἀποδοῦναι δύνασαι, οὔτε ἱχετεῦσαι ἀξιοῖς συγχω- ἴον, οἵ qui debitores. Ego sum feenerator duorum,

Eo xy μὴ ἀναισχυγθῆς πολυλογῶν xa ἄνθι- τὰ] οἱ illius; nec vestri solum, sed et omnium
στάμενος σίγησον ὡς αὐτὴ ἣ πόρνη, ἥτις τὰ πολλὰ — mortalium. Ego omnibus largitus sum gratis, ἃ

ἑαυτῆς ἰδοῦσα yo , εἶπεν ἐν ἑαυτῇ "iet λαλήσω, ἢ Ὦ me acceperunt, animam, spiritum, corpus, sen-

τί ἀποχριθῶ; e ἐὰν θελήσω εἶπ εἴν, οὗ χρεωστῶ τὸ δά-ὀ sum, cognitionem, motum. Creditorem itaque a

γεῖον; αὐτὸς πάντα οἶδε, xal πόσα χρεωστῶ αὐτὸς te repetentem in solidum, que accepisti, S81 non
ἐπίσταται, χαὶ ἀπὸ ποίων χρόνων. ὑπεύθυνός εἶμι, — habeas, unde reddas, ora ut debitum tibidonet :

Διὰ τοῦτο ὡς ἰδοῦσα, ὅτι πάντα οἰδε, χαὶ οὐδὲν τῶν quod si neque reddere possis, neque orare digne-
πεπραγμέ ἔνων αὐτὴ καχῶν ἐστιν, ὃ λανθάνει αὐτὸν, — ris, ut tibi donetur, licet non erubescas, inus gar-

σιγὴ τ προσῆλθε δακρύουσα, xa τῇ χαρθίᾳ αὐτῆς πάντα — rulus es, et contendis ; tace ut hzec meretrix, qua

τὰ χρέη δμολογοῦσα, ἐξηυμενίσατο τὸν Θεόν. Σίγη- ^ multa esse videns debità sua, dixit apud. se:

σον οὖν v χαὶ σὺ, Φαρισαῖε, ἵ ἵνα σοι ᾿χαρίσηται ὃ [κύριος C Quid dicam, aut quid respondebo? si dicere ve-
M

y ὀφειλήν. M3 σὺ, χατάδιχος Ov, χαταδίχαζε τὴν — lim, Non debeo, scitipse me debere, et a quo tem-
ταϑεδικασμέ ἔγην " * cb, εὐτελὴς ὧν, εὖτέ dte τὴν pore referendis rationibus sim obnoxia. [taque
ὑτετελισμέ ἕνην. Ἡσύχασον᾽ οὔτε γὰρ τῶν σῶν, οὔτε cum probe sciret, eum omnia nosse, nullumque
ὧν αὐτῆς χρείαν ἔχω" ἀλλ᾽ ἀμῳ φοτέροις ἦλθον τὴν — ex iissceleribus, qua in se admiserat, eum latere,

o»

e

ὀφειλὴν “χαρίσασθαι. Τῶν γὰρ δύο δανειστὴς φιλά ἄν-ὀ silentio processit lacrymans, et in corde suo omnia
θρωπος ὑπάρ gj , οὗ “Μόνον δὲ ὑμῶν, ἀλλὰ χαὶ πᾶσι debita confessa, Deum placatum reddidit. Tace igi-
τοῖς μιὴ ἔχουσιν ἀποδοῦναι" ἐὰν μόνον ὁμολογήσωσι tur et tu, Pharisze, ut tibi debitum Dominus con-
τὸ χρέος, χαὶ αἰτήσωνταί με συ γχωρῆσαι αὐτοῖς διὰ X donet. Noli tu, cum reus sis, condemnatam jam

μετα νοίας τὸ χε ιρόγραφον. Et τις οὖν χρεωστῇ, xoi condemnare : E tu, cum vilis sis, vilem vili-
προσέλθῃ τῇ χάριτι τοῦ βαπτίσματος, δι᾽ αὐτῆς ἔλευ- pendere. Quiesce; neque enim aut tuis. aut illius
θεροῦται τοῦ χρέους. Ὑπά γετε τοίνυν, ἰδοὺ τῶν χρεῶν — rebus indigeo, sed ambobus ut remitterem. debi-
ἀπελύθητε, πάσης ἐνοχῆς τῇ χάριτι ἠλευθερώθητε " tum veni. Ego enim sum ille humanus fcenerator
μὴ πάλιν ἄλλο "d γραφον ἑαυτοῖς ἐπεισενέγχητε, duorum, neque tantum vobis, sed et omnibus, qui
τοῦ π πρώτου ἅπαξ σχισθέντος. Ἀλλὰ, Κύριε Δέσποτα D solvendo non fuerint, dummodo fateantur. debi-
dao οὔ Χριστὲ, ἐ ἐπειδὴ ἀποδοῦναί σοι ἃ χρεωστῶ, οὐχ ἴμπ,, οἱ postulent per penitentiam, ut sibi remit-
ἔχω , οὐδὲ ἰσχύω (ἀπὸ γὰρ τῶν πολλῶν ἀνομιῶν uo» — tam, donemque chirographum. Si quis ergo aes
καὶ τὸ χεφάλαιον σὺν τόχῳ xai ἀνή voca.) μὴ alienum contraxerit, accedat ad gratiam bapti-
ἀπαιτήσης με; ἃ παρέσχες | μοι, τῆς ψυχῆ ἧς τὸ χεφά- smi, et per eam a debito liberabitur. Abite er go,
λαιον, xa τῆς σαρχὺς p NUS VE χούφ ισόν με ecce a debitis soluti estis, ab omni. obligatione δ 3
τοῦ βάρ ρους τῶν χρεῶν | μου, ὡς φιλάνθρωπος, χαὶ εἰπὲ — berati per gratiam estis, ne vos, primo jam rescis-
χἀμοὶ à τῇ πόρνῃ; ἀφέωντοί σου αἵ πολλαὶ ἁμαρτίαι. so, alio rursus chirographo obnoxios reddats.

G 1
Σὺ γὰρ εἰ μόνος ἀναμάρτητος xoi ἀγαθὸς xoi φιλάν. Verum, Domine dominator Jesu Christe, quando-

* Hic negatio male irrepsisse videtur.

676 SPURIA.

quidem ea quz debeo tibi, unde reddam, neque ha-
beo neque possum reddere, meis siquidem multis
sceleribus tuam sortem cum fenore absumsi : ne
quzesoa me repetas, quz mihi dedisti, anima sortem
et corporis feenus : quin potius pro tua humanitate
leva me pondere debitorum meorum, mihique

Itid. v.47. dic, ut meretrici : Dimittentur tibi peccata multa.

'Tu enim solus es sine peccato, bonus, etbenignus,
et peccata condonans; teque. decet omnis gloria,
honor, et adoratio, cum Patre tuo, qui principio
caret, et. omnino sancto, bono, οἱ vivifico Spi-
ritu, nunc et semper et in secula seculorum.
Amen.

θρωπος; xo συγχωρῶν ἁμαρτίας" καὶ σοὶ πρέπει πᾶσα
δόξα, τιμὴ χαὶ προσχύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου
Πατρὶ, xoi τῷ παναγίῳ xal ἀγαθῷ χαὶ ζωοποιῷ
Πνεύματι, νῦν xol ἀεὶ, xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
vy. Ἀμήν.

MONITUM
AD HOMILIAM DE SAMARITANA.

De hac homilia hzc habet Savilius Tom. VIII, in notis, pag. 867 : /n hac homilia nihil est Chry-
sostomo dignum. prceter epilogum, qui totus fere sumtus est ex trigesima prima Chrysostomi ho-
milia in Joannem. Codex Oxoniensis, Cesareus, et Ducei Romanus inter se consentiunt. Mediceus
plenior, sed illorum brevitas magis placet. Wc scite observata sunt. Medicei lectiones nimias non at-
tulit Savilius; et bene quidem neglexit : neque enim tantam accurationem meretur inficetum opusculum.
Sicque nos Regii cujusdam Codicis lectiones misimus, cujus librarius multum excurrebat, et inntilia
multa adjiciebat. Epilogum ex Chrysostomi Homilia trigesima prima in Joannem desumtum suo loco

annotamus.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

Joan. 4. 5. In Samaritanam, et in illud, Venit Jesus in ci- A * Εἰς τὴν Σαμαρεῖτιν, καὶ εἰς τὸ, " Epyevat ὃ Ἰησοῦς

vitatem Samariz, quz dicitur Sychar.

4. Samaritane certamina Christus nobis ho-
die promulgavit : et inopem orationem nostram
oportet ejus recte factorum. pelagus trajicere. Fi-
dem enim ejus intueor, et statui laudationem ejus
in medium afferre, ac vobiscum encomiis celebrare
mendicam illam et opulentam ; meretricem illam
et apostolam; luxuriosam et fidelem ; multis nu-
ptiis junctam, et multis viribus preditam; eam
quae multos corrupit, et quz unigenitum Dei Ver-
bum obsequiis demeruit; quz» inquinata. fuit, et
purgata; qui sitiebat, aquasque vivas desidera-
bat, et caelestium fluentorum gratiam consequuta
est. Quid enim ait Joannes evangelista, qui myste-

Joan, 4. 5. ria ineffabilia intonuit? "enit Jesus in civitatem

---8.

Samarice, que dicitur Sychar, juxta predium

quod dedit Jacob Joseph filio suo. Erat au-

εἰς πόλιν τὴς Σαμαρείας, λεγομένην Evy dp.

Σήμερον ἡμῖν ὃ Χριστὸς τοὺς ἄθλους τῆς Σαμα-
ρείτιδος ἀνεχή ρυξεν * xal χρὴ τὸν πτωχὸν λόγον εἰς τὸ
πέλαγος τῶν αὐτῆς χατορθωμάτων διαπλεῦσαι. Ορῶ
γὰρ αὐτῆς τὴν πίστιν, χαὶ τὸν ἐγχωμιαστιχὸν αὐτῆς
λόγον ἐξειπεῖν βούλομαι, καὶ μεθ’ ὑμῶν ἐπαινέσαι τὴν
πτωχὴν καὶ πλουσίαν, τὴν πόρνην καὶ ἀπόστολον, τὴν
ἄσωτον καὶ πιστὴν, τὴν πολύγαμον xo πολυδύναμον,
τὴν πολλοὺς μιάνασαν, χαὶ τὸν μονογενῆ Λόγον τοῦ
Θεοῦ θεραπεύσασαν, τὴν μιανθεῖσαν, xo χαθαρισθεῖ-
σαν, τὴν διψήσασαν, xo ὑδάτων ζώντων ἐπιθυμήσα-
σαν, χαὶ τῶν ἐπουρανίων ναμάτων τὴν χάριν χληρο-
νομήσασαν. Τί γάρ φησιν ὃ εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης;
ὃ τὰ ἄῤῥητα βροντήσας μυστήρια; "ἔρχεται ὃ Ἴη-
σοὺς εἰς πόλιν τῆς Σαμαρείας, λεγομένην Συχὰρ,
πλησίον τοῦ χωρίου, ὃ ἔδωχεν ᾿Ιαχὼσ Ἰωσὴφ τῷ υἱῷ
αὐτοῦ. Ἦν γὰρ ἐχεῖ πηγὴ τοῦ ἸΙαχώό. Ὃ οὖν

* Collata cum quatuor Regiis Codicibus. [Titulus in Savil. εἰς τὴν Σαμαρειτίο κ᾽ καὶ ἑρμηνεύξται Μεσσίας.]

IN

Ἰησοῦς χεχοπιαχὼς ix τῆς ὁδοιπορίας ἐχαθέζετο
οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ. Ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη. Ἔρχεται
γυνὴ ἐχ τῆς Σαμαρείας, ἀντλῆσαι ὕδωρ. Λέγει
αὐτῇ ὃ Ἰησοῦς, δός μοι πιεῖν. Ot γὰρ μαθηταὶ αὐτοῦ
ἀπελιηλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν, ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσι.
Ὃ ouv Ἰησοῦς χεχοπιαχώς. Τί οὖν Ἣ σαΐας ὃ προφή-
τῆς λέγει" Ὃ Θεὸς ὃ μέγας οὐ πεινάσει, οὐδὲ μὴ 6
Ψήσει, οὐδὲ μὴ χοπιάσει" οὐδὲ ἔστιν ἐξεύρεσις τῆς
φρονήσεως αὐτοῦ; AX xa ὃ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος
περὶ αὐτοῦ ἐν τῷ κατ᾽ αὐτὸν εὐαγγελίῳ γράφει - Καὶ
νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράχοντα χαὶ γύχτας τεσσα-
ράχοντα, ὕστερον ἐπείνασεν. Ὁμοίως δὲ χαὶ ὃ εὐαγ-
γελιστὴς Ἰωάννης, καθὼς ἀρτίως ἤχουες, λέγει - Ὃ
οὖν Ἰησοῦς χεχοπιαχὼς ἐχ τῆς ὁδοιπορίας ἐχαθέζετο
οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῆ- “Ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη. Καὶ ὃ μὲν
λέγει, ὅτι ἐπείνασεν " ὃ δὲ ὅτι χαὶ ἐχοπίασεν. Ὁ ὃ

(e

e

x

» O2
(^

-

,

-

προφήτης δηλοῖ Ἥσαΐας Πνεύματι ἁγίῳ φθεγγόμενο
Ὅ Θεὸς ὃ μέγας οὐ πειν οὐδὲ μὴ διψήσει, οὐ
μὴ κοπιάσει, οὐδέ ἐστιν ἐξεύρεσις τῆς φρονήσεως αὖ-
τοὺ. Καὶ πῶς δύναται παρὰ τούτοις f, δμοφωνία δια-
σώζεσθαι τῶν τε εὐαγγελίων χαὶ τῆς προφητείας:
Πλὴν οὔτε ὃ προφήτης ἐψεύσατο " μιὴ γένοιτο - οὔτε
ot ἀπόστολοι ἀλλότρια τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἔγραψαν
xa τῆς προφητείας" ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἢ τοῦ Σωτῇ ρος ἡμῶν
τοῦ μεγάλου Θεοῦ οἰκονομία διπλῆν τινα χαὶ παρά-
δοξον εἶχε συμπλοχὴν, ἐχ θεότητος λέγω χαὶ ἀνθρω-
πότητος, χατὰ τὴν αὐτοῦ εὐδοκίαν χαὶ βούλησιν, διὰ
τοῦτο ὃ μὲν προφήτης τῆς θεότητος τὴν δύναμιν ἐξ-
αγγέλλει * xo τὴν μεγαλειότητα " οἵ δὲ ἀπόστολοι xol
εὐαγγελισταὶ τὴν τοῦ σώματος οἰκονομίαν ἀληθῆ δια-
γορεύουσιν. Ὃ οὖν Ἰησοῦς χεχοπιαχὼς ἐχ τῆς δδοιπο-
(ac ἐχαθέζετο οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ. Ὥρα ἦν ὥσεὶ
ρίας ἐχαθέζ ς ἢ πηγῇ. “Ὥρα ἦν ὁ
ἔχτη. Ἔρχεται γυνὴ ex τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι
ὕδωρ. Λέγει αὐτῇ ὃ Incoüc: δός μοι πιεῖν. οἱ γὰρ
μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν, ἵνα τρο-
φὰς ἀγοράσωσι. Ae ει οὖν αὐτῷ f, γυνὴ 5, Σαμαρεῖς
τις" πῶς σὺ, ᾿Ιουδαῖος ὦν, παρ᾽ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς
οὔσης γυναιχὸς Σαμαρείτιδος: Ἀγναγχαῖον οὖν ἔστιν
ἀγαπητοὶ, ἐπιζητῆσαι, διὰ τί καὶ τὸν τόπον ἐσήμανε,
xal τὴν ὥραν, καὶ τὴν τῶν μαθητῶν ἀπόλειψιν " τὸν
τόπον, ᾿Εχαθέζετο παρὰ τῇ πηγὴ * τὴν ὥραν, “Ὥρα ἦν
ὡσεὶ Éxvn τῶν μαθητῶν τὴν ἀπόλειψιν, Ot γὰρ μα-
θηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν, ἵνα τροφὰς
ἀγοράσωσι. "l'tvoc οὐν ἕνεχεν τὸν τόπον εἶπεν: ᾿Εγὼ
λέγω. Θήραν εἰχε, πνευματιχὴν, δι’ ἣν xaX ἀπῆλθεν εἰς
τὸν τόπον, ἐξ οὗ εἶχε τὴν θήραν ἑλχύσαι. Οὐχ δρᾶς,
ὅπως ποιοῦσιν οἱ ἁλιεῖς; ὅτι οὐ πάντα τόπον διατρέ--
χουσι τῆς θαλάσσης ; ἀλλ᾽ εἰς τόπον φανερὸν, ἔνθα ἂν
γινώσχωσι τοὺς ἰχθύας ἐνεδρεύοντας : Εἰσὶ γὰρ πολλοὶ
τόποι χατὰ θάλασσαν μᾶλλον τῶν ἄλλων τοὺς ἰχθύας
διατρέφοντες. Οὕτω δὴ χαὶ ὃ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς
Χριστὸς, ὃ μέγας Θεὸς κατὰ τὴν προφητείαν, ἤδει. ὡς
Θεὺς, ὅτι ἐχεῖθεν ἠδύνατο λαύεῖν τὴν θήραν, τουτέστι
τὴν γυναῖχα τὴν Σαμαρεῖτιν. “Ὥσπερ οὖν εἶπον, oi
ἁλιεῖς τοῖς τόποις ἐχείνοις ἐνεδρεύουσιν, ὅθεν χαὶ τὸν
ἰχθὺν ἐλπίζουσι θηρεῦσαι - οὕτω καὶ ὃ Χριστὸς ἦλθεν
εἰς τὸν τόπον, ὅθεν τὴν Σαμαρεῖτιν εἶχε θηρεῦσαι,
χαὶ δι᾽ αὐτῆς μεγάλην ζωγρείαν ἀνθρώπων ἀπεργά-

^ χχὶ τὴν μεγαλειότητα deest in quibusdam et in Savil.

SAMARITANAM, ETC.

677
tem ibi fons Jacob. Jesus ergo fatigatus ex iti-
nere sedebat sic supra fontem. Hora erat quasi
sexta. F'enit mulier de Samaria haurire aquam.
Dicit ei Jesus: Da mihi bibere. Discipuli enim
ejus abierant in civitatem, ut cibos emerent.
Jesus ergo fatigatus ex itinere. Cur igitur Isaias
propheta dicit : Deus magnus non esuriet, neque

C
dentic ejus ?Sed et Matthaeus evangelista in Evvan-
gelio secundum ipsum de eo scribit : Et cum je-
junasset. quadraginta diebus et quadraginta
noctibus, postea. esurüt.Sumiliter autem et Joan-
nes evangelista, sicut audiebas paulo ante, dicit :
Jesus ergo fatigatus ex itinere sedebat sic su-
pra fontem. Hora erat quasi sexta. Atque ille
quidem esuriisse Dominum ait, hic vero fatigatum
etiam eum fuisse. At Isaias propheta declarat ex
Spiritu sancto loquens : Deus magnus non esuriet,
neque sitiet, neque fatigabitur, /Vec est inventio
prudentie ejus. Quo pacto potest apud istos con-
sensus Evangeliorum et prophetie conservari?
Verumtamen neque propheta mentitus est ; absit :
neque apostoli aliena a Spiritu sancto et a prophe-
tia scripserunt; sed quoniam Salvatoris nostri ma-

;, 811 Der dispensatio geminam quamdam et inusi-

A tatam habuit connexionem, ex divinitate, inquam,

et humanitate, secundum ejus beneplacitum ac vo-
luntatem: idcirco propheta quidem divinitatis po-
tentiam et amplitudinem przdicat ; apostoli vero
et evangelistae veram corporis dispensationem ex-
ponunt. Jesus ergo fatigatus ex itinere sede-
bat sic supra fontem. Hora erat quasi sexta.
lenit mulier de Samaria haurire aquam. Di-
cit ei Jesus : Da mihi bibere. Discipuli enim
ejus abierant in civitatem, ut cibos emerent.
Dicit ergo ei mulier illa Samaritana : Quomodo
tu, Judeus cum. sis, bibere a me poscis, que
sum mulier Samaritana? Operz pretium igi-
tur est, dilectissimi, ut perquiramus, qua de causa
et locum, et horam, et absentiam discipulorum in-
dicavit : locum, Sedebat juxta fontem : horam,
Hora erat quasi sexta : discipulorum absentiam,
Discipuli enim ejus abierant in civitatem, ut
cibos emerent. Cur igitur locum dixit? Ego do-
cebo. In spirituali venatione versabatur, cujus
causa in locum illum se contulerat, unde poterat
prz dam referre. Non vides quid faciant piscatores?

Neque enim omnia maris loca percurrunt, sed ad

certum locum abeunt, in quo latitare pisces nove-

runt. Sunt enim multa in mari loca, quz plus cz-
teris pisces alunt. Ita nimirum et Dominus noster

Jesus Christus, juxta prophetiam magnus Deus,

noverat ut Deus, inde se posse praedam reportare,

mulierem. scilicet Samaritanam. Ut igitur dice-
bam, piscatores ea loca insident, unde sperant pi-
scem se posse venari : sic etiam Christus in eum

.venit locum, unde poterat Samaritanam venari

e

72

et per ipsam ingentem hominum capturam parare.

Mox Morel. et Mss. διαγοοεύουσ!. Savil. διαγράφουσι.

Isai. 40.

sitet, neque fatigabitur, /Vec. est inventio pru- 28-

Matth,4.2.

Joan. 4.34.

Gal. 3.13.

678

SPÜU

Ecce loci causam indicavi. Cur autem horam quo- € σασθαι. Ἰδοὺ, τοῦ τόπου τὴν αἰτίαν ἐυνήνυσα. Διὰ τί

que dixit? Ait enim, Z'atigatus Jesus ex itinere
sedebat sic supra fontem. Hora erat quasi sex-
ta. Audi ergo, carissime, de hora quoque. Egena
quapiam erat hiec Samaritana, quae sibi manuum
labore semper victum quzrebat, egena, inquam,
et corpore et pecuniis, at non ita religione atque
anime pietate. Sic igitur expergefacta currebat ad
telam propter opificum, unde et victum sibi com-
parabat. Hora vero sexta, quo tempore quieti a
labore vacabant omnes, tum illa, cum hydriam
arripuisset, aquam. advehebat. Noverat ergo, qui
sciebat omnia, Dominus, quam horam caeteri ca-
ptandze quieti dabant, illa solere istam advehendze
aque vacare, propterea sexta hora Dominus abiit :
quippe qui noverat eam ad aquam advehendam
profectam, seque spiritualem hanc przdam posse
venari. Quare vero discipulos suos ablegavit Do-
minus? Discipuli enim ejus, mquit Evangelium,
abierant in civitatem, ut cibos emerent. Muher
illa paupercula quedam erat misera, ut. jam antea
declaravimus, neque potuisset multorum satelli-
tum numerum contuerl. Quod si Magistri digni-
tatem vidisset, ac. discipulorum. comitatum, Ma-
gistrum, discipulos, turbam, ordinem, dignita-
tem, speciem, splendorem, subito fortassis bue
gisset, ac praeda. perisset : accedere ausa non es-
set, piscis ex retibus evasisset, neque sagena ca-
ptus fuisset, 1mo resiliisset : propterea. discipulos
in eus ablegavit. Abeuntes enim, inquit,
emite cibos : vos abeuntes emite, ego aliud pran-
dium habeo. Meus enim cibus est, ut faciam
voluntatem ejus qui misit me, et perficiam opus
ejus: vos carnalia, et ego. spiritualia : vos emite;
nam ego redemi. hr up nos redemit de male-
E legis, factus pro nobis máledictum, mquit
'as electionis, Paulus : per aquas hanc spiritualem
ΓΙ ἢ venari volo. Didicisti cur locus. nota-
tus sit, et hora, et discipulorum absentia. ltaque
opere pr etium est, ut deinceps ea qua sequun-
tur, aggrediamur. J'enit mulier de Samaria
haurire aquam. Venit. Samaritana, ut aquam
hauriret, hora sexta, cum ab opificio telae. con-
quievisset, id aquandum hora intermissionis a la-
bore, atque, ut sepe dictum est, hora sexta: quan-
doquidem et cum Eva mandatum in paradiso trans-
gressa est, hora erat quasi sexta : ideoque Sama-
ritana salutem consequuta est n fonte eadem sexta
hora. Deinde vero Samaritana venit, ut aquam
hauriret : et Jesum tamquam hospitem quemdam
vidit, ac solum tamquam viatorem , qui levare
vellet zestum, et juxta fontem sederet, Vadit. ho-
minem contemtum, nec illum magni fecit. At
ipse Deus qui cuncta novit, priusquam in lucem
edantur, fidei thesaurum contemplans, Da mihi
bibere, quit. Fons vitz, juxta fontem sedens

b Sic Savil. et omnes Mss. Morel, vero ἐκόμιζεν.

* Alii fv ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ.

JRIA.

D

ct

τ
δὲ xa τὴν ὥραν εἶπε; Φησὶ γάρ᾽ Ὅ Ιησοῦς χεχο-
πιαχὼς ἐχ τῆς ὁδοιπορίας ἐκαθέζετο οὕτως ἐπὶ τῇ
πηγῇ. Ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη. Ἄχουε AU. ἀγαπητὲ,
χαὶ περὶ τῆς ὥρας. Toy τις ἦν 4 Σαμαρεῖτις διὰ
παντὸς ex τῶν χειρῶν αὐτῆς τρεφομένη, πτωχὴ ὃ δὲ
καὶ τῷ σώματι xa τοῖς χρήμασιν, ἀλλ᾽ οὐ τῇ τῆς ψυχῆς
εὐσεύείᾳ. Οὕτως οὖν ἐγειρομένη ἐπὶ τὸν ἱστὸν διέτρε-
χε, διὰ τὴν ἐ ἐργασίαν, ὅθεν χαὶ τὴν τροφὴν. ἐπραγμα-
τεύετο. Ἀλλ᾽ ἐν ὥρᾳ ἕκτη, ὅταν πάντες πρὸς ἀνάπαυ-
σιν ἠσχολοῦντο, τότε ἐχείνη τὴν ὑδρίαν λαμθάνουσα,
τὸ ὕδωρ "ἐγέμιζεν. "Méa οὖν ὃ τὰ πάντα ἐπιστάμενος
Κύριος, ὅτι τὴν ὥραν, ἣν πάντες πρὸς ἀνάπαυσιν
εἶχον, ἐχε ίνη πρὸς τὸ χομίζειν τὸ ὕδωρ ἑαυτὴν ἀπη-
σχόλει. Καὶ διὰ τοῦτο ὥραν ἕχτην ἀπῆλθεν ὃ Κύριος,
ὅτε ἐγίνωσχεν, ὅτι ἀπέρχεται χομίσαι τὸ ὕδωρ, χαὶ
δύναται θηρεῦσαι τὴν πνευματικὴν ταύτην θήραν. Καὶ
τίνος ἕνεχεν τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ὃ ὃ Κύριος ἀπεπέμψα-
το; Οἱ γὰρ μαθηταὶ αὐτοῦ, φησὶ τὸ εὐαγγέλιον, d ἅπε-
Χηλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν, ἵνα: τ οφὰς ἀγοράσωσι. Ἣ
γυνὴ πτωχή, τις ἦν ἐλεεινὴ j ὡς ἤδη φθάσαντες ἐδηλώ-
σαμεν, μιὴ ἰσχύουσα πρὸς δορυφορίαν πολλῶν ἄντι-
ὀλέψαι. Kol εἰ ἐθεάσατο ἀξίωμα διδασκάλου, χαὶ
μαθητῶν περιθολὴν, τὸν διδάσκαλον, τοὺς διδασχο-
μένους, τὸν ὄχλον, τὴν τάξιν, τὸ ἀξίωμα τὸ σχ Tiu
τὸ ἐπίσημον, εἶχεν ἃ ἂν εὐθὺς d ἀποφυγεῖν, χαὶ ἀπώλετο ἣ
θήρα" οὐχ ἐτόλμια προσελθεῖν, χαὶ ὃ ἰχθὺς ἀπὸ τῶν
διχτύων ἐξέφυγε, χαὶ οὐχ ἐσαγηνεύετο, ἀλλ᾽ ἀπεπήδα"
διὰ τοῦτο ἀπεπέμψατο τοὺς μαθητὰς εἰς τὴν πόλιν.
᾿Ἀπελθόντες γὰρ, φησὶν, ἀγοράσατε βρώματα" ὑμεῖς
ἀπελθόντες ἀγοράσατε, ἐγὼ ἕτερον ἄριστον ἔ χω.
᾿Ἐμὸν γὰρ βρῶμα ἐστιν, “ἵνα ποιῶ τὸ θῶμα τοῦ
πέ ὀμψαντός με, καὶ Uer αὐτοῦ τὸ £e [ov* ὑμεῖς
τὰ P Yoko : ἐγὼ τὰ πνευματικά " ὑμεῖς ἀγοράσατε,
ἐγὼ γὰρ ἐξ ἡγόρασα. Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐχ τῆς
χατάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν anon s
φησὶ τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς , Παῦλος" Ov ὑδάτων βού-
λομαι θηρεῦ ὅσαι τὴν πνευματιχὴν παύτην ἁλείαν.
ἜΜμαθες ὃ διὰ τί xai ὃ τόπος, καὶ ἣ ὁ ὥρα, xo ἣ τῶν
μαθητῶν quocum Οὐχοῦν ἀναγκαῖον λοιπὸν ἄρξα-
σθαι τῶν ἑξῆς. ρχεται γυνὴ Ex τῆς Σαμαρείας ὁ ἀν-
τλῆσαι. ὕδωρ. "E ρχεται à Σαμαρεῖτις ἀντλῆσαι ὕδωρ
ὥραν ἕχτην, παυσαμένη τοῦ ἱστοῦ, ἐπὶ τὸ ὑδρεύσα-
σθαι ὕδωρ τῇ ὥρᾳ τῆς ἀναπαύσεως ; xai, ὡς πολλάχις
εἴρηται, ὥρα ἕχτη" ἔπειδὴ χαὶ 5 Εὔα ὅταν ἐν τῷ
παραδείσῳ παρέδη τὴν ἐντολὴν, ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη"
χαὶ διὰ τοῦτο ἣ Σαμαρεῖτις διεσώθη ἐν τῇ πηγὴ τῇ
αὐτῇ ὥρᾳ ἕχτη. Εἶτα λοιπὸν ἦλθεν 1 ἣ Σαμαρεῖτις à ἂν-
τλῆσαι i ὕδωρ, χαὶ βλέπει. τὸν Ἰησοῦν ὥς τινα ξένον,
χαὶ μόνον ὡς ὁδοιπόρον ἀποχαυματῆσαι βουλόμενον,
καὶ παρὰ τῇ πηγῇ χαθεζόμενον. 1ὐϊδεν ἄνδρα χαταπε-
φρονημένον, χαὶ οὐδὲ λόγον αὐτοῦ ἐποιήσατο. Ἀλλ᾽
αὐτὸς ὃ τὰ πάντα ἐπιστάμενος Θεὸς, πρὶν γενέσεως
αὐτῶν, θε ασάμενος τὸν ϑησαυρὸν τῆς πίστεως, “λέγει
αὐτῇ " Δός μοι πιεῖν. 41 πηγὴ τῆς ζωῆς παρὰ τὴν
πηγὴν καθεζόμενος πιεῖν ἀπαιτεῖ, οὐ " πιεῖν, ἀλλὰ

* [λαθεῖν pro πιεῖν Savil.]

IN SAMARITANAM, ETC.

^ ,

δοῦναι βουλόμενος. Δός μοι πιεῖν, ἵνα σοὶ δώσω ;
ἀφθαρσίας πιεῖν. ᾿Εγὼ γὰρ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώ-
TV διψῶ * οὐχ ἵνα πίω, ἀλλ᾽ ἵνα ποτίσω. ᾿δμιμησά-
μὴν τὸν οἰχεῖον Πατέρα’ λέγει γὰρ ὃ Θεὸς πρὸς
Ἄδραάμ. "δός μοι τὸν υἱόν σου ἀνένεγχέ μοι loas
τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητὸν, τὸν μονογενῆ, εἰς ὁλοχάρ--
πωσιν ἐπὶ Éy τῶν ὀρέων, ὧν ἄν σοι δείξω. Ἀλλ᾽ οὗ
τὸν υἱὸν θέλων λαύεῖν, τοῦτο εἴρηκεν, ἀλλὰ βουλόμε-
νος τὸν ἴδιον Υἱὸν τῇ οἰχουμένη χαρίσασθαι.

Φησὶ γὰρ 6 τῆς βροντῆς υἱὸς ὃ θεσπέσιος Ἰωάννης .
Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὃ Θεὸς τὸν χόσμον, ὥστε τὸν
Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενὴ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὃ πιστεύων
εἰς αὐτὸν, ud) ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχη ζωὴν αἰώνιον. Δός
μοι τὸν μονογενῆ, ἵνα χαρίσωμαι ics χόσμῳ τὸν
Μονογενῇ " θῦσον τὸν υἱόν σου, oóy ἵνα θύσης, ἀλλ
ἵνα θύσω τὸν Υἱόν μου τὸν μονογενὴ ὑπὲρ τῆς τοῦ
χόσμου σωτηρίας, θυσίαν ζῶσαν, εὐάρεστον, ἁγίαν.
Οὕτω καὶ ἐνταῦθα - Δός μοι πιεῖν, οὐχ ἵνα πίω, ἀλλ
ἵνα ποτίσω. Λέγει αὐτῷ ἣ γυνή" πῶς σὺ, Ἰουδαῖος
ὧν, παρ᾽ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς, γυναιχὸς Σαμαρείτιδος;
00 γὰρ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις. Ἀχριδὴς D
γυνή" ἐν τούτοις ἣ πόρνη φιλοτιμεῖται" ἐν τούτοις ἣ
πόρνη τὴν φυλαχὴν τοῦ γόμου δείκνυσι. Τοιοῦτον
τυγχάνει τὸ τῶν Σαμαρειτῶν γένος ἐν ποργείαις
μιαίνεται, χαὶ ἐν βαπτίσμασι χκαθαρίζεσθαι νομίζου--
σιν. Πῶς σὺ, Ἰουδαῖος ὧν, παρ᾽ ἐμοὺ πιεῖν αἰτεῖς,
οὔσης γυναιχὸς Σαμαρείτιδος ; οὗ γὰρ συγχρῶνται
᾿Ιουδαῖοι Σαμαρείταις. Τὴν Ψυχὴν χηλῖδος πληροῦσι 5
καὶ τὸ σῶμα ἀποσμήχειν δοχοῦσιν. Οὕτω χαὶ ἣ Σα-

Ξ : ; z|
μαρεῖτις τὴν ψυχὴν ἐν πορνείαις πεφυρμένην ἔχουσα,
περὶ πόσεως ὑδάτων δικάζεται. Τί οὖν ὃ Ἰησοῦς; Οὐχ
ἀπεσείσατο αὐτήν" οὐχ εἰπεν αὐτῇ" ἐγὼ Θεός εἶμι ἐχ
Θεοῦ - ἐγὼ τὸν οὐρανὸν ἐστερέωσα, καὶ τὴν γῆν ἔθε-
μελίωσα * χαὶ περὶ ὑδάτων xo πόσεως δικάζῃ μοι;
xai ταῦτα γυνὴ "ταῖς ἁμαρτίαις μεμιασμένη 5 ἀλλὰ
τί; Ei ἤδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, xoi τίς ἐστιν ὃ
λέγων σοι; δός μοι πιεῖν" σὺ ἂν ἤτησας αὐτὸν, χαὶ
ἔδωχεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν. Εἶδες, πῶς χατ᾽ ὀλίγον
διήγειρεν αὐτῆς τὸν πόθον εἰς ἐπιθυμίαν, εἰπὼν, Εἰ
dst; τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, xai τίς ἐστιν ὃ λέγων
σοι, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ἤτησας αὐτὸν, χαὶ ἔδωγχχεν
ἄν σοι ὕδωρ ζῶν. Τί οὖν πάλιν πρὸς αὐτὸν ἣ γυνή ;
Κύριε, οὔτε ἄντλημα ἔχεις, καὶ τὸ φρέαρ ἐστὶ βαθύ-
πόθεν οὖν ἔχεις xo τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν; Μὴ οὐ μείζων εἰ
τοῦ πατρὸς ἡμῶν ᾿Ιαχὼδ, ὃς ἔδωχεν ἡμῖν τὸ φρέαρ,
χαὶ ἀὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιεν, xal οἵ υἱοὶ αὐτοῦ, xoi τὰ
θρέμματα αὐτοῦ; Μεγάλην τινὰ φαντασίαν εἶχεν ἣ
γυνὴ περὶ τοῦ πατριάρχου "Iaxe6 (προσέχετε, παρα--
χαλῶ), μετὰ πάσης ἀχριθείας) - ὑπόληψιν μεγάλην
εἴχεν περὶ τοῦ "laxo6 ἣ Σαμαρεῖτις γυνὴ, xo μεγά-
λὴν εἰχε τὴν δόξαν περὶ αὐτοῦ, ὡς περὶ πατριάρχου,
ὡς περὶ δικαίου, ἐπειδήπερ οὗτος ἐγένετο τῶν δύδεχα
πατριαρχῶν πατήρ at γὰρ δεκαδύο φυλαὶ τοῦ ᾿Ισραὴλ
ἐχ τοῦ Ιαχὼῤ ἐγένοντο. Οὐ μόνον δὲ τοῦτο, ἀλλ᾽ ὅτι
χαὶ ἐπάλαισε μετὰ Θεοῦ, xal εὑρέθη δυνατὸς, ὡς xol
τὸν Θεὸν εἰπεῖν πρὸς αὐτόν: ᾿Απόλυσόν με; διότι
ἀνέδη ὃ ὄρθρος. Καὶ Θεὸς μετὰ ἀνθρώπου παλαίων,

? τῷ χόσμῳ deest in quibusdam.

679

ὕδωρ B bibere poscit, non bibere volens, sed dare potum.

Da mihi bibere, ut tibi dem bibendam aquam
immortalitatis. Ego enim salutem. mortalium si-
i0; non ut bibam, sed ut potum przbeam. Pa-
trem imitor meum : sic enim ait Deus ad Abra-
ham: Da mihi filium tuum; offer mihi filium
tuum Isaac dilectum, unigenitum, in holocaustum,
super unum montium, quem ostendero tibi. Non
quod accipere filium. vellet, id dixit; sed. quod
proprium Filium orbi terrarum largiri vellet.

2. Namut ait tonitrui filius divinus Joannes :

Gen. 22.2.

Sic Deus. dilexit mundum, ut. Filium. suum Joa5.3. 16,

unigenitum daret : ut omnis qui credit. in
ipsum non pereat, sed habeat vitam eternam.
Da mihi unigenitum, ut mundo largiar Unigeni-
tum : immola filium, non ut immoles, sed ut Fi-
lium meum unigenitum immolem pro salute
mundi, hostiam viventem, placentem, sanctam.
Ita hic quoque, Da mihi bibere, non ut bibam,
sed ut potum. praebeam. Dicit ei mulier : Quo-
modo tu Judceus cum sis, bibere a me poscis,
quce sum mulier Samaritana? non enim co-
utuntur Judei Samaritanis. Acuta mulier: in his
meretrix laudem quaerit ; in his meretrix obser-
vationem prze se fert legis. Tale Samaritanorum est
genus : in scortationibus polluitur, et in baptismati-
bus purgari se arbitratur. Quomodo tu Judeus
cum, sis, bibere a me poscis, que sum mulier
Samaritana? non enim coutuntur. Judei Sa-
maritanis. Animam sordibus replent, et corpus
videntur abstergere. Sic et Samaritana cum ani-
mam scortationibus 1nquinatam habeat, de aqua-
rum potu litigat. Quid ergo Jesus? Illam a se
non repulit; non dixit : Ego Deus ex Deo. sum ;
ego czlum firmavi, terramque fundavi ; et tu me-
cum de aquis et potu litigas, atque adeo mulier
commaculata peccatis? sed quid? Si scires do-
num Dei, et quis est qui dicit tibi : Da mihi bi-
bere, tu forsitan petisses ab eo, et dedisset
tibi aquam vivam. Vides, ut paulatim amorem
ejus ad. cupiditatem. excitarit, dicens: Si scires
donum Dei, et quis est qui dicit tibi : Da mihi
bibere, tu forsitan petisses ab eo, et dedisset
tibi aquam vivam ? Quid ergo rursus ad eum
mulier? Domine, neque in quo haurias habes,
et puteus altus est; unde ergo habes aquam
vivam ? Numquid tu major es patre nostro
Jacob, qui dedit nobis puteum, et ipse ex. eo
bibit, et filii ejus, et. pecora ejus? Magnam
conceperat opinionem de patriarcha Jacob mulier
(attendite quaso diligenter) : magna in existima-
üone erat apud mulierem Samaritanam, eumque
plurimi faciebat, tamquam patriarcham, tam-
quam justum : quandoquidem hic. duodecim pa-
trlarcharum fuerat pater; duodecim. enim tribus
Israel ex. Jacob proseminatz sunt. Neque ob id
solum, sed quoniam et cum Deoluctatus est, et
potens inventus est : sic ut ei diceret Deus : Di-

b Savil. et alii ταῖς πορνείαις.

Rom. 12.1.

Joan. 4.10.

Ibid.v.Y1.

I2.

Gen, 32.

26.

680

mitte me ; jam enim ascendit aurora. Et cum
homine luctans aiebat Deus : Dimitte me, quia
meus amicus es, et ascendit aurora. Tum ille:
lVon te dimittam, nisi me benedixeris. Quid
hoc sibi vult, et quznam tandem est hiec Dei cum
homine lucta, nist quod. nostre similem. propter
nos carnem induturus erat? Quid ergo illi respon-
dit Deus? Non vocaberis ultra Jacob, sed lsrael
erit nomen tuum : quoniam invaluisti cum | Deo
et cum hominibus potens eris. Magnam igitur opi-
nionem conceperat de patriarcha elicit idcirco
Domino dicebat : /Vumquid tu major es patre
nostro Jacob, qui dedit nobis puteum et
er 60 bibit, et filii ejus, et pecora ejus?
Quid ergo "Christus? Animadverte Domini sa-
pientiam : vide Magistri benignitatem. Non
dixit. illi : Sic est, ego patre HAS Jacob ma-

SPURIA.

Deyev "AmoAucóv με, διότι φίλος μου εἶ: xa ἀνέδη
δ ὄρθρος. Ὁ δέ: Οὐ μή σε ἀπολύσω, ἐὰν μή με εὐλο-
γήσης. Τί τοῦτο δηλῶν, xai τίς 1| 1 πάλη τοῦ Θεοῦ
μετὰ ἀνθρώπου, ἢ ὅτι τὴν χαθ᾽ ἡμᾶς δι᾽ ἡμᾶς ἔμελ-
λεν ἐνδύσασθαι σάρχα; Τί οὖν $ Θεὸς πρὸς αὐτόν ;
Οὐχ ἔτι χληθήσῃ "daxo6 , ἄλλ᾽ ἔσται τὸ ὄνομά σου
Ἰσραὴλ, ὅτι ἐνίσχυσας "n Θεοῦ, χαὶ μετὰ ἀνθρώ-
TOV δυνατὸς ἔσῃ. Μεγάλην οὖν εἰχεν ὑπόληψιν περὶ
τοῦ πατριάρχου, 1 γυνή" διὰ τοῦτο ἔλε εγε τῷ Κυρίῳ ;
Νὴ σὺ μείζων εἰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ᾿Ιαχὼό, ὃς ἔδωχε
ἡμῖν τὸ φρέαρ, x αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιεν, καὶ οἵ
υἱοὶ αὐτοῦ, χαὶ τὰ ῃ ἔμψματα. αὐτοὺ ; Τί οὖν ὃ
Χριστός; Βλέπε τὴν σοφίαν τοῦ Δεσπότου " βλέπε
τὴν ἐπιείκειαν τοῦ διδασχάλου. Οὐχ εἶπεν αὐτῇ,
ναὶ ἐγὼ ιείζων. εἰμὶ τοῦ , πατρὸς ὑμῶν Ἰακώδ.
οὐδὲ ΠΝ αὐτῇ, χαθὼς εἶπεν τοῖς Ἰουδαίοις, ὅτι
Πρὶν Αὐραὰμ γενέσθαι, ἐγώ εἶμι: ἢ πάλιν ὡς

Joan.8.58. Jor sum : neque dixite ei, sicut Judaeis dixit: 4Zn- ἔλεγεν, "Atv λέγω C ὑμῖν, ὅτι πολλοὶ βασιλεῖς χαὶ δί-
tequam. Abraham fieret, ego sum; vel rursus B xatov σὺν τοῖς προφήταις ἐπεθύμησαν ἰδεῖν, ἃ ὑμεῖς

Matth. 13. ut dicebat : Zmen dico vobis quia multi reges βλέπετε, χαὶ οὐχ εἶδον. Οὐδὲν τούτων εἶπε τῇ γυ-

17.

et justi cum pr ophetis cupierunt videre que ναιχὶ,
vos videtis, et non viderunt. Nihil horum di-
xit mulieri, sed luctam inhibet cum patriarcha
ineundam, et ex eo, quod. manifestum est, validio-
rem pugnam reddit. Si enim dixisset illi : Sie est,
ego major sum quam Jacob : nam ille quidem a
me benedictionem accepit, ego vero ipsam illi
probbui : fortassis illa, cum tantam capere revela-
tionum altitudinem minime posset, statim. aufu-
gisset. Nihil igitur tale dixit illi; sed. ex 115, quae
subjecta erant UEM rem ditecudam et inexpu-
: gnabilem reddit. Quid enim ait illi? Omnis qui
biberit ex aqua. hac, sitiet iterum : qui autem
biberit ex aqua, quam ego dabo ei, non sitiet
in clernum : sed aqua, quam ego ΑΝ ei, fiel
in eo fons aque salientis in vitam ceternam.
Prolatze füerant in medium persone Jacob et
Christi, sed omissa personarum lucta, venit ad
luctam aquarum, quz videntur, ac donorum quae
non videntur. Si enim dixisset : Etiam major sum
quam Jacob; confestim illa in uibem aufugiens
abacta esset, resilusset ante responsum, et aure
quam verba fecisset, ad civitatem pervenisset, di-
cens : Hic quidem insanit, homo est aliquis
a dimone vexatus, δ τς est, et phre-
nesi laborat : cum sit unus aliquis peregri-
nus ac nullius pretii, majorem seipsum patre
nostro dicit; imo vero illo, qui duodecim tribuum
Israel pater fuit, qui benedictiones. accepit. a
Deo, qui pauper quidem peregre profectus est,
sed ob dispensationem et providentiam, qua rexit
eum Deus, opulentus reversus est : sed accommo-
dabat se mulieri Christus, et infirmitaui/ mulieris
aliquid. concedebat, ut sensim ad rerum eam
graviorum sublimitatem proveheret. Nam quem-
admodum piscium venatores (audi enim pruden-
ter quid. illi faciant ) hamum in mare mittunt,
cumque senserint captum esse piscem, non statim

* [Sic Savil. Lezebatur xat φαινομένων.
| 3 y μ

ἀλλὰ χαταστέλλει τὴν πάλην τὴν εἷς τὸν πα-
τριάρχην, καὶ ἐχ τοῦ φανεροῦ τὴν μάχην ἰσχυροτέ ἔραν
ποιεῖ. Ei γὰρ εἶπεν αὐτῇ, ὅτι ναὶ μείζων εἰμὶ τοῦ
᾿Ιαχώδ- ἐκεῖνος μὲν γὰρ παρ᾽ ἐμοῦ τὴν εὐλογίαν ἐδέ-
ξατο, ἐ ἐγὼ δὲ παρ ξῆον αὐτὴν αὐτῷ" ταχέως ἂν ἐκείνη
πρὸς τοσοῦτον ὕψος ἀποχαλύψεων ἀντιθλέ: έψαι μὴ, δυ-
γαμένη, φεύγειν ἂν εἴχεν. Οὐδὲν οὖν τούτων. εἶπεν
αὐτῇ, ἄλλ᾽ ἐχ τῶν φαινομένων τὸ πρᾶγμα σαφὲ ἐς xal
ἄμαγον ποιεῖ. Τί fig πρὸς αὐτήν; Πᾶς ὃ ὃ πίνων ἐχ
τοῦ ὕδατος τούτου, διψήσει ERE ὃς δ᾽ ἂν πίη ἐκ
τοὺ ἃ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, o0 μὴ διψήσει εἰς
τὸν αἰῶνα ἀλλὰ τὸ ὕδωρ, ὃ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, γενή-
σεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομιένου εἰς ζωὴν αἰώ--
νιον. Πρόσωπον ἦν ἐν μέσῳ τοῦ "Tac καὶ τοῦ Xe
στοῦ ἀλλ᾽ ἀψῆχε τὴν πάλην τὴν περὶ τῶν προσώπων,
χαὶ ἔρχεται πρὸς τὴν πάλην τῶν φαινομένων ὁδάτων,
xai * τῶν μὴ φαινομένων χαρισμάτων. τὶ “γὰρ εἰπε;

ναὶ μείζων εἰμὶ τοῦ Ἰαχὼδ, εὐθὺς ἐκείνη ἂν ἀποφυ-
γοῦσα, εἰς τὴν πόλιν ἐφυγαδεύετο, καὶ ἀπεπήδα πρὸ
τῆς ἀποχρίσεως, xal πρὸ τοῦ λόγου τὴν πόλιν χατε-
λάμδανε, λέγουσα" οὗτος παραπαίει J δαιμονιῶν τίς
ἐστι, ᾿χορυθαντιῶν, φρενίτιδι βέδληται" ξένος τις ὦν,
χαὶ εὐκαταφρόνη ητος, μείζονα € ἑαυτὸν λέγει τοῦ πατρὸς
ἡμῶν, μᾶλλον δὲ τοῦ πατρὸς γενομένου τῶν δώδεχα
φυλῶν τῶν ἸΙσραὴλ, τοῦ τὰς εὐλογίας ὑποδεξαμένου
παρὰ τοὺ Θεοῦ, τοῦ πτωχοῦ μὲν ἀποδημήσαντος,
πλουσίου ὃὲ διὰ τὴν οἰχονομίαν τὴν εἰς αὐτὸν παρὰ
τοὺ Θεοῦ γενομένην ἐπανελθ θόντος - ἀλλὰ cupere αι-
γε τῇ γυναιχὶ δ᾽ Χριστὸς, χαὶ ἐνεδίδου τῇ ἀσθενείᾳ
τῆς γυναιχὸς πρὸς τὸ κατὰ μιχρὸν εἷς τὸ ὕψος τῶν
χρειττόνων du ἀναφέ ἔρεσθαι. Καθάπερ γὰρ οἵ τῶν
ἰχθύων TONS (τί γὰρ ἐκεῖνοι ποιοῦσιν, ἄκουε συν-
ετῶς) βάλλουσιν ἄγκιστρον εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ ὅταν
αἴσθωνται ὅτι ἰχθὺς ἐζωγρήθη, οὐχ εὐθὺς ἀνασπῶσιν
αὐτὸν, ἀλλ᾽ ἐνδιδόασι χατὰ μικρὸν; ἵνα ἐκεῖνος τελείως
χαταπίη καὶ ἀμερίμνως τὸ δέλεαρ, xa ὅταν αἴσθησιν
λάδωσιν, ὅτι εἰς τὸ βάθος τῆς καρδίας χαὶ ἐν τοῖς

c

'
ἐγκάτοις ἐδέξατο τὸ ἄγκιστρον, τότε μᾶλλον μετὰ

IN SAMARITANAM, ETC.

ἐπιτάσεως τὸν ἰχθὺν ἀνασπῶσιν οἱ πρότερον αὐτῷ
συγχαταθδεδηχότες" οὕτω χαὶ ὃ Χριστὸς τῇ γυναιχὶ
πεποίηχεν. Οὐχ ἐξ ἀργῆς ς ἀπεχάλυψεν αὐτῇ τῆς θεό-
τῆτος τὸ χάλλος, p μεγάλων ἀγαθῶν ἐπαγγελίας
αὐτῇ δέδωχε, οὐδὲ τὸν laxo6 ὡς ποιήσας αὐτὸν
ἐξήγγειλεν᾽ ἀλλὰ iie ὄρεξιν τῆς ψυχῆς αὐτῆς εἰς ἐπι-
θυμίαν διεγείρει 3 λέγων πρὸς αὐτήν " Πᾶς ὃ πίνων ἐχ
τοῦ 02 τος, τούτου ὁ ὀυψήσει πάλιν" ὃς δ᾽ ἂν πίῃ ἐχ
τοῦ ὕδατος, οὗ ἐ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ δυγήσει εἰς τὸν
αἰῶνα - ἀλλὰ τὸ ὕδωρ, ὃ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, γενήσεται
£y αὐτῷ Ty 1^ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον.
Κατέλιπε τῶν προσώπων τὴν πάλην, χαὶ λουπὸν εἰς
τὴν τῶν χαρισμάτων. ἀφθονίαν ' a 0e, μᾶλλον ὃ δὲ ὑπὲρ
ἐχείνων ἐξ αὐτοῦ τοῦ 1 πράγματος τὴν ὑπεροχὴν δεί-
κνυσι. Τί οὖν ἢ γυνή ; ; Κύριε, δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ,
ἵνα μὴ διψῶ, υηδὲ € ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν. Εἶδες,
ς
πῶς ἐπίστευσε URL ὅτ 1 τὸ παρὰ τοῦ
δόμενον ὕδωρ ὃ δίψαν οὐχ ἔτι ἐρὴ ζεται; Δύριε, ὃύς
μοι τοῦτο τὸ ὕξωρ, ἵ ἵνα μὴ ὃ MO. μηδὲ ἔρχωμαι ἐν-
θάδε ἀντλεῖν. Διήγε τρὲν αὐτὴν Xa ὀλίγον εἰς ἐπιθυ--
μίαν τῶν πνευματικῶν αὐτοῦ ὃ ΠΕΣ γαμάτων.
“πίστευσεν, ὅτι ἔστιν ὕδωρ πινόμενον, καὶ δίψαν οὐχ
ἐργαζόμενον * μεταλαμδανόμενον, xat ἁμαρτημ. ἅτων
ἐξζαφανίζον τὸ χειρόγραφον. Κύριε, ὃ δός μοι τὸ ὕδωρ,
ἵνα μὴ διψῶ, μηδὲ ἔρχωμα! ἐνθάδε ἀντλεῖν. Λέγει
αὐτῇ ὃ Ἰησοὺς" ὕπαγε, j φώνησον τὸν ἄνδρα σου, χαὶ
26s ἐνθάδε. Ei χοινωνὸν, φησὶν, ἔχεις τῆς μίξεως,
χοινωνὸς γενέσθω χαὶ τῆς πίστεως" μὴ uova, Ad aye
τὴν δωρεὰν τῶνδε τῶν πνευματιχῶν χαρισμάτων.
Ὕπαγε, φώνησον τὸν ἄνδρα σου, χαὶ es ἐνθαὃςε. Διὰ
γὰρ τοῦτο παρε γενόμην, οὐχ, ἵνα μόνην τὴν Εὔαν σώσω
διὰ τῆς ἀειπαρθένου Magías xat θεοτόχου, ἀλλ᾽ ἵνα xol
τὸν ἄνδρα ὃ δι’ ἐμοῦ εἰς τὸν παράδεισον πάλιν ἀναχαλέ-
σωμαι. Ὕπαγε, φώνησον τὸν ἄνδρα σου, χαὶ ἐλθὲ ἐν-
θάδε. Καλῶς, ἀγαπητοὶ , xai ὃ τῆς οἰκουμένης διδά-
σχαλος Παῦλος τῷ αὐτῷ χανόνι Κορινθίοις γράφ QUY
ἔλεγε" Τί “γὰρ οἶδας, γύναι, εἰ τὸν ἄνδρα σώσεις;
Τέως δὲ τῶν προχειμένων ἁψώμεθα. Ὕπαγε, φώνη-
σον τὸν ἄνδρα σου; χαὶ ἐλθὲ ἐνθάδε. λέγει αὐτῷ ἢ
γυνὴ, oor ἔχω ἄνδρα. ECL ἤρξατ το λοιπὸν ἣ γυνὴ τὰς
ἑαυτῆς ἁμαρτίας ὀναχαλύπτειν " ἤρξατο λοιπὸν ἐ ᾿ἔξομο-
λογεῖσθαι. , καὶ λέγειν, Οὐχ ἔ Eg ἄνδρα. Καὶ γὰρ λοι-
πὸν τῷ τῆς πορνείας xai τῷ τῆς ἀσωτίας χατεδαπτί--
σθην βυθῷ, χα ὶ ἄνὸ ὅρα οὐχ ἔχω. Λέγει αὐτῇ ὃ ᾿Πησοῦς:
καλῶς εἶπας, ὅτι ἄνδρα οὐχ ἔχω" πέντε γὰρ ἄνδρας
ἔσχες, καὶ νῦν, ὃν ἔχε εις, οὐχ ἔστι σου ἀνήρ᾽ τοῦτο
UE ἐς εἴρηκας. Τί δέ ἐστι τοῦτο, 1ὺ πέντε γὰρ
ἄνδρας ἔσχες, χαὶ νῦν, ὃν ἔ ἔχεις, οὐχ ἔστι σου ἀνήρ;
᾿Αναγχαῖον εἰπεῖν. Ἢ γυνὴ πέντ & ἄνδρας ἔ ἔσχεν, χαὶ
&ce). EEUU μετ᾽ ἐχείνους δὲ ἐπόρνευσεν * ὅθεν οὐδεὶς
αὐτῇ λοιπὸν ὁ ὡς γυναικὶ νομίμνη προσεγγίζειν ἐβούλετο.
᾿Εχείνη δὲ νὴ φέρουσα χαλινῶσαι τῆς $0 δονῆς τὰ χύ-
ματα, λαθραίως εἰχε λοιπὸν τὸν πορνε εύοντα μετ᾽
αὐτῆς - καὶ οὐχ ἦν οὐδὲ πόρνη περιφανὴς, οὔτε νομί--
μη" εἶχεν δὲ ἄνδρα λαθραίως" ἐνόμιζε δὲ ὡς ἄνθρωπον
τὸν Χριστὸν παραχρούες σθαι, χαὶ ἔλεγεν αὐτῷ; Οὐχ
ἔχω ἄνδρα. Εἶτα ὃ ὃ Χριστὸς γινώσχων τὰ χρύφια τῆς
καρδίας, καὶ εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν,

-

Χριστοῦ δι-

o?

^J

e

2 Sic Savil. et Mss. Morel. ἐχώρησΞ.
TOM. VIII.

E

[s

57

»

Β

681

extrahunt illum, sed paulatim laxant, ut ille
plane atque intrepide illecebram devoret ; cumque
animadverterint mtimis ejus praecordiis hamum
ac visceribus infixum esse, tum majori cum im-
petu piscem. extrahunt, qui prius se illi accom-
modaverant : ita se Christus erga. mulierem ges-
sit. Non a principio pulchritudinem illi dividitatis
revelavit, neque ingentium illi bonorum pro-

missa proposuit, neque se Jacob i ipsum creasse in-
dicavit, sed ejus appetitum animi ad. cupiditatem
excilat, Adios illi : Omnis qui biberit ex aqua
hac, sitiet iterum : qui autem biberit ex aqua,
quam ego dabo ei, non sitiet in. eternum : sed
aqua,quam ego dabo ei, fiet in eo fons aque sa-
lientis in vitam eternam .Personarum contentio-
nem acluctam omisit, et ad alteram donorum par-
tem transiit, imo vero prestantiam illorum ex re
ipsa demonstrat. Quid igitur mulier? Domine, da
mihi hanc aquam,ut non sitiam,neque veniam
huc haurire. Vides, ut cito crediderit, aquam. a
Christo datam, ut non amplius sitiamus, efficere.

Domine, da mihi hanc aquam, ut non sitiam, Ij. v.i

neque veniam huc haurire. Ad spiritualium
fluentorum suorum cupiditatem Christus eam
sensim incitavit. Credidit aquam esse, quz bibi-
tur, et sitim non generat; quae parüc?»patur, et
peccatorum delet chirographum. Domine, dae
mihi hanc aquam, ut non sitiam, neque ve-

niam huc haurire. Dicit ei Jesus : lade, voca tiia. v. 16.

virum tuum, et veni huc. S1 consortem habes
copule, fiat et consors fidei: ne spiritualium. ho-
rum sola donorum gratiam accipias. Jade, voca
virum tuum, et veni huc. ldcirco enim veni,
nonut Evam solam salvam faciam per semper virgi-
nem Deique genitricem Mariam,sed etiam ut virum
per me in paradisum rursus revocem. Jade, voca
virum tuum, et veni huc. Recte quoque totius
orbis doctor Paulus, dilecüssimi, ex eadem regula

scribens ad Corinthios dicebat : Unde enim scis, 1. Cor.

mulier, si virum salvum facies? Jam vero rem 16-

propositam attingamus. F. ade, voca virum tuum, Joan.

et veni huc. Dicit ei mulier, lYon habeo ^i-
rum. Cepitque deinceps aperire peccata sua mu-
lier : ccpit deinceps confiteri, ac dicere : Von
habeo virum. Jam enim 1n scortationis et luxu-
rie profundo demersa sum, et virum non habeo.
Dicit ei Jesus : Bene dixisti, quia non habeo

virum : quinque enim viros habuisti ; et nunc Ibid. τ. 18.

quem habes, non est tuus vir : hoc were dixi-
sti. Quid autem hoc est, Quinque enim viros
habuisti ;et nunc quem. habes, non est tuus
pir ? Operae pretium est dicere. Quinque viros
habuit mulier, et mortui sunt : post illos scortata
est; quamobrem nemo deinceps cum illa voluit
famquam cum uxore legitima copulari. At illa
cum libidinis cohibere Kivon non posset, clam
deinceps eum habebat, cum quo scortabatur; sic
ut neque aperte meretrix esset neque lezi-

45

-
7"

.I

Joan. 4.19.

20.

Psal. 18.
13.

Gen. 48.3.

682

tme nupta, sed virum clam haberet : existi-
mabat autem. se Christum. velut hominem. de-
cepturam, eique dicebat : /Von habeo virum.
Deinde Christus, qui cordis occulta cognoscit,
quique novit omnia antequam fiant, ait illi : Bene
dixisti, quia non habeo virum : quinque enim
viros habuisti; e£ nunc quem. habes, non. est
tuus vir: hoc vere dixisti. Dicit ei mulier :
Domine, video quia propheta es tu. Patres
nostri in. monte hoc adoraverunt, et. vos Ju-
dei dicitis, quia Jerosolymis est. locus, ubi
adorare oportet. Quem tandem prophetam dicis,
mulier? eumne quem scripsit Moses, Prophetam
suscitabit vobis Dominus Deus vester de fra-
tribus vestris sicut me, an alium quempiam ?
hunc tu dicis, mulier, qui cordis revelat occulta?
Nam cum sua revelari peccata vidisset, ait : Do-
mine, video quia propheta es tu : quod perinde
erat ac si diceret cum Davide : 4b occultis meis
munda me.

5. Et sedebat cum muliere colloquens Deus.
O insignem humanitatem? Qui super Cherubim
sedet, cum muliere meretrice confert sermonem.
Video quia propheta es tu. Patres. nostri in
monte hoc adoraverunt,et vos dicitis, quia
Jerosolymis est locus, ubi adorare oportet.
Meretrix de dogmatibus sermonem infert, et. Do-
minum prophetam esse arbitrata, nihil saeculare
postulavit : Dominum confessa est, et pecunia-
rum copiam non requisivit. Domine, ideo quia
propheta es tu. Dominum confessa est, et nihil
prater paterna. dogmata peuvit. Patres nostri
in monte hoc adoraverunt, et vos dicitis, quia
Jerosolymis locus est, ubi adorare oportet.
Etenim illo in. monte Somor Abraham filium
suum Isaac Deo in sacrificium obtulit 7 Jerosoly-
mis vero Jacob cum in Mesopotamia ad Laban
Syrum descenderet , scalam, qu a terra in celum
extendebatur, in somnis vidit, et cum Deo lucta-
tus est : propterca dicebat : Deus apparuit. mihi
in Luza. Idcirco mulier dogmata atungit, et ait :
Domine, video quia propheta es tu. Patres
nostri in monte hoc adoraverunt et vos dicitis,
quia Jerosoly mis locus est, ubi adorare opor-
tet. Itaque Dominus cum ea. que decebat ipsum
sapientia respondet. Nam quia Judzus ab ea. exi-
stimabatur, ipsa vero Samaritana erat, respon-
dere noluit interrogationi, ut neque mentiretur,
neque asperiorem mulierem redderet. Nihil quippe
aliud propositum illi fuit, nisi ut mulierem vena-
retur, et ad. salutis viam traduceret : propterea
nihil asperius apud. eam proloquutus est, ut neque
mentiretur, neque Samaritanze pudorem incuteret.
Si enim dixisset illi Jerosolymis locum esse, ubi
adorare oportet, sicut Moses filiis Israel. precepit,
ipsam exasperasset : quoniam vetus, ut diximus,
ipsam opinio praoccupaverat de monte illo in

e
oo

SPURIA.

λέγει αὐτῇ - Καλῶς εἶπας, ὅτι ἄνδρα οὖχ ἔχω " πέντε
γὰρ ἄνδρας ἔσχες, xal νῦν ὃν ἔχεις, οὐκ ἔστι σου
ἀνήρ᾽ τοῦτο ἀληθὲς εἴρηκας. Λέγει αὐτῷ ἣ γυνή"
Κύριε, θεωρῶ, ὅτι προφήτης εἰ σύ. Οἱ πατέρες ἡμῶν
ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεχύνησαν, xoi ὑμεῖς δὲ λέγετε
οἱ Ἰουδαῖοι ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος, ὅπου
δεῖ προσχυνεῖν. Ποῖον προφήτην λέγεις, ὦ γύναι; ὃν ὃ
Μωυσῆς ἔγραψεν, ὅτι Προφήτην ὑμῖν ἀναστήσει Κύ-
ρῖος ὃ Θεὸς ὑμῶν ex τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν ὡς ἐμὲ, ἢ
ἕτερόν τινα; τοῦτον σὺ λέγεις, γύναι, τὸν ἀποχαλύ--
πτοντα τὰ χρύφια τῆς καρδίας: Καὶ γὰρ τὴν ἀποχά-
λυψιν τῶν ἁμαρτημάτων παρὰ τοῦ Δεσπότου λαῤοῦ-
σα, λέγει: Κύριε, θεωρῶ, ὅτι προφήτης εἰ σύ. ἹΓαὐτὸν
ἣν αὐτὴν τὸ τοῦ Δαυὶδ εἰπεῖν - "Ex τῶν χρυφίων μου
χαθάρισόν με.

Καὶ ἐκάθητο 6 Θεὸς ὁμιλῶν τῇ γυναιχί. Ὦ πολλῆς
φιλανθρωπίας * 6 χαθήμενος ἐπὶ τὸν Χερουδὶμ. πόρνη
γυναιχὶ διαλέγεται. Θεωρῶ, ὅτι προφήτης & σύ. Οἱ
πατέρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεχύνησαν, καὶ
ὑμεῖς λέγετε, ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος, ὅπου
δεῖ προσχυνεῖν. Ἢ πόρνη περὶ δογμάτων εἰσάγει λό-
γον, χαὶ νομίσασα τὸν Δεσπότην εἶναι προφήτην, οὐ-
δὲν ἤτησε βιωτικόν " Κύριον ὡμολόγησε; καὶ χρημά-
τῶν περιουσίαν οὐχ ἐπεζήτησε. Κύριε; θεωρῶ ὅτι
προφήτης εἰ σύ. Κύριον ὡμολόγησε, καὶ οὐδὲν ἤτησε
πλέον τῶν πατρικῶν δογμάτων. Οἱ πατέρες ἡμῶν ἐν
τῷ ὄρει τούτῳ προσεχύνησαν, καὶ ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἐν
Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος, ὅπου δεῖ προσχυνεῖν.
? Καὶ γὰρ ἐν τῷ ὄρει ἐχείνῳ τῷ Σώμωρ δ᾽ Δύραὰμ. τὸν
ἴδιον υἱὸν ᾿Ισαὰχ εἰς θυσίαν ἀνήνεγχε τῷ Θεῷ, ἐν δὲ
τοῖς Ἱεροσολύμοις ὃ Ἰακὼδ ἐν Μεσοποταμίᾳ χατερχό-
μενος πρὸς Ad6ay τὸν Σύρον, τὴν ἀπὸ τῆς γῆς ἕως
οὐρανοῦ χλίμακα τεταμένην χατὰ τοὺς ὕπνους χατεῖ--
δε, καὶ τὴν πάλην τὴν μετὰ τοῦ Θεοῦ ἐπάλαισε - διὸ
xoi ἔλεγεν: Ὃ Θεὸς ὥφθη μοι ἐν Λούσᾳ. Διὰ τοῦτο ἣ
γυνὴ δογμάτων ἅπτεται, x«i φησί: Κύριε, θεωρῶ,
ὅτι προφήτης εἰ σύ. Ot πατέρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει
τούτῳ προσεχύνησαν, xa ὑμεῖς λέγετε, ὅτι ἐν Ἵερο-
σολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος, ὅπου δεῖ προσχυνεῖν. Τί οὖν
ὁ Κύριος; Πάλιν μετὰ τῆς πρεπούσης αὐτῷ σοφίας
ἀποχρίνεται. ᾿ἔπειδὴ γὰρ Ἰουδαῖος ἐνομίζετο παρ᾽
αὐτῆς, αὐτὴ δὲ Σαμαρεῖτις ἦν, οὐκ ἠθέλησε πρὸς τὴν
πεῦσιν ἀποχρίνασθαι, ἵνα μήτε διαψεύσηται, μήτε
τὴν γυναῖχα σχληροτέραν ἀπεργάσηται. Οὐ γὰρ ἦν
αὐτῷ ἄλλο τι τὸ χατασχευαζόμιενον, ἀλλὰ θηρεῦσαι τὸ
γύναιον πρὸς τὴν τῆς σωτηρίας δδὸν ἐπεζήτει - καὶ διὰ
τοῦτο οὐδὲν σχληρότερον πρὸς αὐτὴν λέγει, ἵνα μήτε
διαψεύσηται, μήτε χαταισχύνη τὴν Σαμαρεῖτιν. Ei
γὰρ εἶπεν αὐτῇ; ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὃ τόπος,
ὅπου δεῖ προσχυνεῖν, χαθὼς προσέταξε Μωῦσῆς τοῖς
υἱοῖς Ἰσραὴλ, σχληροτέραν ἂν αὐτὴν ἀπειργάσατο"
ἐπειδὴ, ὡς εἰρήχαμεν, παλαιὰν εἶχεν ὑπόληψιν περὶ

Sicimis; in eo jussum esse Abraham ἃ Deo Isaacim- B τοῦ ὄρους τοῦ ἐν Σικίμοις, ὅτι ἐν ᾿αὐτῷ θυσιάζειν ὃ

^ Hac usque ad sequens προσχυνεῖν, desunt in Savil. et in duobus Mss.

— 9

IN SAMARITAN

"Ὁ

Αθραὰμ τὸν Ἰσαὰκ προσετέταχτο παρὰ τοῦ Θεοῦ.
Καὶ πάλιν, εἰ 30 ἔλησεν αὐτῇ συγχαταθῆναι . χαὶ εἰ-
πεῖν, ὅτι τοῦτό ἐστι τὸ ὄρος, xo καλῶς προσχυνεῖτε,
πάλιν ψευδὲς τὸ ῥῆμα προεῤάλλετο. Δ Διὰ τοῦτο οὖν
ἀμφότερα χαμαὶ καταλιπὼν ἐπὶ τὴν πνευματιχοτέ
pav προσχύνησιν χε ἰραγωγεῖ τὸ γύναιον, καί φησι"
Εύναι, πίστευσόν μοι λέγοντι, ὅτι ἔρχεται ὥρα, χαὶ
νῦν ἐστιν, ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ; οὔτε ἐν Ἵεροσο-
λύμοις προσχυνήσουσι τῷ Πατρί" ἀλλ᾽ οἱ ἀληθινοὶ
προσχυνηταὶ προσ σχυνήσουσι τῷ Πατρὶ ἐν πνεύματι
χαὶ ἀληθεία. Καὶ γὰρ ὁ Πατὴρ τοιούτους ζητεῖ τοὺς
προσχυνοῦντας αὐτόν. Πνεῦμα ὃ ὃ Θεὺς, xa τοὺς προσ-
χυνοῦντας αὐτὸν, ἐν πνεύματ . xat ἀληθεί ίᾳ δεῖ προσ-
χυνεῖν. Εἶδες διδασκαλίαν ἀρίστην, εἰδὲς ᾿εὐμηχάνου
διδασχάλου σοφίαν: A πίστευσόν μοι λέγοντ [s
Βλέπε, πῶς up τίς εἰ τὴν πίστιν τῆς γυναικός"
βλέ ἐπε, πῶς τὴν Ψυχ ἣν αὐτῆς χατ ' 9t Mov εἰς τοὺς 99-
ρανοὺς ἀναχουφίζει, οὐχ αἱ ἰσχυνόμενος τ τὸ τῆς πόρνης
περ ριβόλαιον, ἄλλὰ τῆς ψυχῆς͵ τὴν σωτηρίαν, ἀδιαχο-
νῶν. Διὰ τί; Ἐπειδὴ οὐχ ἦλθε χαλέσαι δικαίους,
ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν " ἐπειδὴ διὰ τὸ ἀπο-
λωλὸς πρόβ ατον, μιὴ χενώσας τοὺς κόλπους τοὺς πατρι-
χοὺς, πρὸς ἡμᾶς xau ens , Ἀλίνας οὐρανοὺς, χαὶ
ἄνθρωπος τέ τέλειος γέγονεν, ὅπερ ἦν μεμενηχκώς, "ύναι,
πίστευσόν μοι, ὅτι ἔρχεται ὥρα, χαὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἵ
ἀληθινοὶ προσχυνηταὶ προσχυνήσουσι τῷ Πατρὶ ἐν
πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ. Καὶ γὰρ ὃ Πατὴρ τοιούτους
ζητεῖ τοὺς προσχυνοῦντας αὐτόν. Πνεῦμα ὃ ὃ Θεὸς, χαὶ
τοὺς προσχυνοῦντας αὐτὸν, ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ
προσχυνεῖν. Οὐ περιγράφεται τόπῳ ἣ τοῦ Θεοῦ
προσχύνησις, ἀλλ᾽ &spi ἥπλωται πανταχοῦ τῆς θείας
χάριτος f, ἐπίγνωσις" οὐχ ἔτι Ιουδαῖοι χαὶ Σαμαρεῖται
ἁρπάζουσι πρὸς ἑαυτοὺς τοῦ νόμου τὰ σύμβολα. Καὶ
γὰρ τοὺς 7 προσχυνοῦντας τὸν Θεὸν, ἐν πνεύματι χαὶ
ἀληθείᾳ δεῖ προσχυνεῖν. Οὐχ ἔτι ἐν ἀλλοτρίοις ὅλο-
χαυτώμασι, χαὶ μόσχοις, xol ἐ χριοῖς" οὐχ ἔτι τ περιτομὴ,
καὶ σαδδάτου φυλαχή᾽" οὐκ ἔτι ναὸς, χαὶ βωμὸς, χαὶ
τράγος ἀποπομπαῖος, χαὶ τὰ ἅγια τῶν ἁγίων" οὐχ
ἔτι gri , χαὶ λατρεία 2 χαὶ σάδόχτα διε ψευσμένα.
'Γὰς γὰρ γεομηνίας ὑμῶν xa τὰ σαδόατα, φησὶν ὃ
Θεὸς διὰ προφήτου, χαὶ ἡμέραν μεγάλην οὐχ ἀνέ-
χομαι" νηστείαν χαὶ ἀργίαν, χαὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν
μισεῖ $ ψυ χή! μου. Τοὺς 7 προσχυνοῦντας γὰρ αὐτὸν,
πνεύματι χαὶ ἀληθείᾳ δεῖ “προσχυνεῖν. Ἰπερελήλυθεν
ἐχεῖνα πάντα ὡς σχια" τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν ᾿ ἰδοὺ γέ-
Yove τὰ πάντα χαινά. Meses στράφη λοιπὸν τῶν "πρα-
γμάτων f, χάρις" οὔχ ἔτι κατὰ τὸν νόμον εἰς ἕνα τόπον
τοὺς προσχυνοῦντας τῷ Θεῷ συ Ὑχρ τεῖσθαι συγχωρῶ"
εἰς πᾶσαν γὰρ τὴν οἰκουμένην. ἐφαπλῶσαι | βούλομαι
τὰ τῆς σωτηρίας χαρίσματα. Εἰς τ πᾶσαν γὰρ τὴν γὴν
87540 θεν ὃ φθόγγος αὐτῶν, χαὶ εἷς τὰ πέρατ α τῆς οἷ-
χουμένης τὰ Báo acx αὐτῶν. Πνεῦμα ὃ Θεὺς, χαὶ
τοὺς προσχυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι χαὶ ἀληθεία
δεῖ προσχυνεῖν. Λέγει ἘΠ ᾧ ἢ γυνή: οἶδα ὅτι Μεσσίας
ἔρχεται, ὃ λεγόμενος Rs is ὅταν ἔλθη ἐχεῖνος,
ἀπαγγελεῖ ἡ ἡμῖν πάντα. Ὦ πόρνης πνευματικὰ /guo-
σοφούσης" ὦ πόρνης τὰς θείας Γραφὰς ἐπὶ στόματος

NC:
οει

e

3 Sic Morel, et duo Mss. Savil, et unus ἀχονῶν.

C

j

)

685

molare. Rursus autem si morem illi gerere vo-
luisset, ac. dicere hunc esse montem illum; et,
Recte adoratis ; rursus falsum verbum protulisset.
Idcirco ergo utrumque in terram abjiciens, mu-
lierculam ad eam, qui paulo magis spiritualis
erat, adorationem quas! manu ducit, aitque :

AM, ETC.

Mulier, crede mihi dicenti, quia venit hora, Joan.4.
et nunc est, quando neque in monte hoc, neque —?6-

Jerosolymis adorabunt Patrem : sed veri ado-
ratores adorabunt Patrem in spiritu et veri-
tate. Yam et Pater tales querit, qui adorent
eum. Spiritus est Deus : et eos qui adorant
eum, in spiritu et veritate oportet adorare.
Vidisu doctrinam. optimam ? vidisti doctoris in-
dustrii sapientiam ? Mulier, crede mihi dicenti.

Vide quomodo conciliat fidem mulieris; vide quo-
modo sensim animam ejus in celum ev vehit τ non
erubescit amictum Sereteicis, sed salutem anim
promovet. Quid. ita? Quia non venit vocare ju-
stos, sed peccatores ad pomnitentiam : quia propter
ovem, qua perierat, minime deserto sinu Patris,

ad nos inclinatis czlis descendit, et perfectus hd-
mo factus est, simulque quod erat permansit.
Mulier, crede mihi dicenti, quia wenit hora,
et nunc est, quando veri adoratores adorabunt
Patrem in spiritu et veritate. Iam et Pater
tales querit, qui adorent eum. Spiritus est
Deus, et qui adorant eum, in spiritu et verita-
te oportet adorare. Non circumscribitur. loco
adoratio Dei, sed undiquaque diffusa est gratie
divinz cognitio : : non jam amplius Judzi et Sa-
maritani ad. se legis i insignia rapiunt. JVam eos,
qui adorant Deum, in spiritu et veritate opor-
tet adorare. Non amplius in. alienis holocaustis,
et vitulis, et arietibus; non amplius circumcisio
et sabbati observatio ; non amplius templum, et
altare, et hircus emissarius, et sancta sanctorum ;
non amplius umbra, et cultus, et sabbata emen-
tita. /Veomenias enim vestras et sabbata, m-

quit Deus per prophetam, et diem magnum non τά.

fero : jejunium et otium, et solennitates ve-
stras odit anima mea. Nam eos qui adorant
eum, in spiritu et veritate oporlet adorare.
Omniailla velut umbra praeterierunt; vetera trans-
ierunt; ecce nova facta sunt omnia. Commutata
est deinceps rerum gratia ; non amplius secundum
legem unum in locum eos, qui Deum adorant,
congregari sino ; ; quippe qui velim omnem in ter-

rarum orbein salutis dona diffundere. /n omnem Rom.
enim £erram exivit sonus eorum, et in fines 18.

orbis terre verba eorum. Spiritus est Deus, et
eos qui adorant eum, in spiritu et veritate
oportet adorare. Dicit ei mulier :
Messias venit, qui dicitur Christus : cum ergo
venerit ille, nobis annuntiabit omnia. O mere-
tricem de spiritualibus philosophantem ? o mere-
tricem Scripturas sacras in ore habentem !. Etsi

b Savil. et unus γραμμάτων.
45.

Isai.

21.

X Ie

TO.

Scio quia Joan. 4.25.

Ibi4.v.20.
Luc.24.32.
4 ct.9. 4

Joan. 4.25.

Ibid. v.

28.

5. e cxlo dicens : Saule, Saule,

684

enim corpore sordibus scortationis. cooperta est,
animo tamen sacrarum literarum praenuntiatione
et lectione purgata est. Scio quia Messias venit.

Messias vero, si interpretati velis, est. Unctus.
Propterea mulier, Exspecto, inquit, unctum, cu-
jus caro divinitate ungetur. Cum ergo venerit
ille, annuntiabit nobis omnia. Ὁ profectum spi-
ritualem ! 1 o mulierem meretricem, et omnia scien-
tem ! Vide quo pacto a terrenis ad czlos evolarit.
Messiam dieit eum qui mittebatur, Christum, qui
exspeclabatur, qui ad mundi totius salutem pro-
curandam veniebat : et rursus prophetam, rursus-
que Dominum, non amplius Judzum ipsum vo-
cat, non amplius d de aquze largitione disceptat, non
amplius illi dicit: Quomodo tu, Judeus cum
sis, bibere de me poscis, que sum mulier Sama-
ritana? non enim coutuntur Judceis Samarita-
ni : scd quid ? Domine, video quia propheta

es iu : et rursus atüngens dogmata, Patres nostri

in monte hoc adoraverunt, et vos dicitis quia
Jerosolymis est locus , ubi adorare oportet.
Vide, quomodo spiritualium donorum gratiam ra-
piat: vide, quomodo cuncta depromus ex Scri-
ptura demonstratonibus firmet. Scio quia Mes-
sias venit , qui dicitur Christus , cum venerit
ille, annuntiabit nobis omnia. lum quaero, 1]-
lum prasstolor, illum. exspecto. Dicit ei Jesus ,
Ego sum, qui loquor tecum. O magna et incre-
dibilia niracula ! Quod multis ex apostolis non
revelavit, hoc meretrici palam revelat.

4. Cum Cleopha! apparuit, seipsum apostolis
non manifestavit; sed cum oculos illorum ape-
ruit, lunc ex ipsorum conspectu ablatus est : ita
ut ee discipuli : /Vonne cor nostrum ar-
dens erat in nobis , dum loqueretur nobis in
via, dum aperiret ΘΕῚΣ Scripturas? Seipsum
illis non revelavit, et mulieri dicit : Ego sum ,
qui loquor tecum. Quod. soli Paulo fecit, qui
ad tertium usque clum ascendit , qui raptus
est In paradisum, et audivit Te verba, qui
terrarum. orbem sagena cepit, hoc multo Ede
Samaritanz fecit. ΣΕ se CON CURIE revelavit
quid me perse-
queris? Durum est tibi contra stimulum cal-
citrare. Saulus ero respondit , dicens : Qui
es, Domine? Tum ille respondit : Ego sum
CME Christus, quem. tu persequeris. Moc et
nunc Samaritana dicit : Ego sum, qui loquor
tecuin. Interea veniunt discipuli, et cum muliere
colloquentem offendunt : 4c mirati sunt quia cum
muliere loquebatur. Qui ab angelis adoratur,
cum meretrice colloquebatur : qui cum Patre re-

nat in zterno regno, solus cum sola sermonem
conferebat. At ilia MR hydria sua, civitatem
ingressa est. Reliquit hydriam, postquam aquis
vivis expleta fuit, et ad. cives s ingressa clamabat :

Ihid. v.29. F'enite , vidite hominem, qui dixit mihi omnia,

* Hmc, οὗ ἡ σὰρξ ἀλειφθήσεται τῇ θεότητι,

59
A 6

—
4

b

SPURIA.

φερούσης. Κἂν γὰρ τῷ σώματι βεύάπτισται τῇ τῆς
πορνείας ἀχαθαρσία, ἀλλ᾽ ἣ ψυχὴ χεχαθάρισται ᾿ τῇ
τῶν θείων Πραφῶν ἐπαγγελίᾳ ka ἀναγνώσει. Οἴδα
ὅτι Μεσσίας ἔρχεται. Μεσσίας ὃ δὲ ἕρμη EUST αι ἤλειμ.-
μένος. Διὰ τοῦτο 5 γυνὴ, προσθοχῶ, φησὶ, τὸν ἤλειμ.-
μένον, ἃ οὗ 4 σὰρξ ἀλε ειφθήσεται τὴ θεότητι. ' Exstvoc
ὅταν ἔλθη, ἀναγγελεῖ 1 ἡμῖν πάντα. ε προχοπῆς πνευ-
parois y Ó γυναιχὸς πόρνης xa πάντα εἰδυίας.
Βλέπε πῶς ἀπὸ τῶν χατα χθονίων εἰς τοὺς οὐρανοὺς
ἀνεπτερώθη. Μεσσίαν λέγει τὸν “ἀποστελλόμενον, τὸν
Προσδοχώμενον Χριστὸν, τὸν ἐπὶ σωτηρίᾳ παντὸς τοῦ
χόσμου ἐρχόμενον, χαὶ πάλιν προφήτην; . καὶ πάλιν
Κύριον. οὐχ ὅτι χαλεῖ αὐτὸν 1096 δαῖον, οὐχ ἔτι δια--
χρίνεται! περὶ τὴν δόσιν τοῦ ὕδατος, οὐχ ἔτι λέγει
πρὸς αὐτόν" Πῶς σὺ, Ἰουδαῖος ὧν, παρ᾽ ἐμοὺ πιεῖν
αἰτεῖς, οὔσης JEU DB Σαμαρείτιδος; οὐ γὰρ συγ-
χρῶνται Ἰουδαίοις Σαμαρεῖται" ἀλλὰ τί: Κύριε,
θεωρῶ, ὅτι προφήτης εἶ σύ- xol πάλιν ἀπτομένη
δογμάτων᾽ οἱ πατέρες ἡμῶν ἐ ἐχ τῷ ὄρει τούτῳ προσ-
εχύν ἤσαν, xal ὑμεῖς λέγετε, ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις 2 ἐστὶν
ὃ τόπος, ὅπου δεῖ προσχυνεῖν. Βλέπε, πῶς ἁρπάζει
τὴν δωρεὰν τῶν πνευματιχῶν χαρισμάτων. βλέπε,
πῶς ἅπαντα μετὰ γράφιχ ἧς ἀποδείξεως λέγει. Οἶδα,
ὅτι Μεσσίας ἔρχεται, ὃ λεγόμενος Χριστός " ὅταν ἔλθη
ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ: ἡμῖν πάντα. 'Exsivoy ζητῶ,
ἐχεῖνον προσδοχῶ, s ἐχεῖνον ἐχδέχομαι. Λέγε ι αὐτῇ ὃ
Ἰησοῦς" ἐγώ εἶμι ὃ λαλῶν cot. μεγάλων xa πα-
ραδόξων θαυμάτων * ὃ πολλοῖς τῶν ἀποστόλων οὐχ
ἀπεχάλυψε, τοῦτο τῇ πόρνῃ φανερῶς ἀποχαλύπτει.

"Er τοῦ Κλεώπα ἑαυτὸν τοῖς ἀποστόλοις οὐχ ἀπε-
χάλυψεν᾽ ἀλλ᾽ ὅτε διήνοιξεν αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς,
τότε ἄφαντος ἐγένετο ἀπ᾽ αὐτῶν, ὡς χαὶ τοὺς μαθητὰς
εἰπεῖν, ὅτι Οὐχὶ ἣ χαρδία ἡμῶν χαιομένη "v ἐν ἡμῖν,
ὡς DSL ἡμῖν ἐν τῇ $50, ὡς διήνοιγεν ἡμῖν τὰς
Τραφάς; HXEptcus ἑαυτὸν οὐχ ἀπεχάλυψε , xai τῇ γυ-
ναιχὶ λέγει Ep εἶμι, 6 λαλῶν σοι. ^O ἐποίησε, Παύ-
λῳ μόνῳ, τῷ ἕως τρίτου οὐρανοῦ ἀνελθόντ!; τῷ ἅρπα-
γέντι εἰς τὸν παράδεισον, χαὶ ἄῤῥη τα ῥήματα ἀχού-
σαντι, τῷ τὴν "᾿οἴκοὺμενην σαγηνεύσαντι, τοῦτο προ-
2560 xal τῇ Σαμαρείτιδι πεποίηχεν. Παύλῳ "e
ἀπεχάλυψεν € ἐξ οὐρανοῦ λέ yov Enos, Σαῦλε M.
διώχεις; Σχληρόν cot πρὸς κέντρα λαχτίζειν. ^O δὲ
Σαῦλος ἀπεκρίθη λέγων" τίς εἰ, Κύριε; 08 δὲ ἀπε-
χρίθη: ἐγώ εἶμι PU. Χριστὸς, ὃν σὺ διώχεις.
Τοῦτο δὲ νῦν τὴ Σαμαρείτιδι ἔγει- Ἐγώ εἶμι, ὃ
λαλῶν σοι, "Eri τούτοις ἔρχονται οἵ μαθηταὶ, χαὶ
εὑρίσχουσιν αὐτὸν διιιλοῦντα τῇ qoyauxt * Καὶ ἐθαύ-
xoay, ὅτι μετὰ γυναικὸς ἐλάλει. O0 παρὰ τῶν ἀγγέ-
λων προσχυνούμενος, μετὰ πόρνης διελέγετο. ὃ μετὰ
τοὺ Πατρὸς συμθασιλεύων͵ βασιλείαν τὴν ἀτελεύτη-
τον, μόνος πρὸς μόνην τὴν γυναῖχα ὡμίλει. Ἀλλ᾽
ἐχείνη τὴν ὑδρίαν ἀφεῖσα, εἰσῆλθεν εἷς τὴν πόλιν.
᾿Αφῆχε τὴν ὑδρίαν, ἐπειδὴ ἐνεπλήσθη τῶν ζώντων
ὑδάτων, χαὶ εἰσελθοῦσα πρὸς τοὺς πολί ἴτας, ἐδόα"
Δεῦτε, ἴ ἴδετε : ἄνθρωπον, ὃς εἶπέ μοι πάντα, ὅσα ἐποίη-
cx* μήτι οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός ; δὰ ἴδετε ἄν--

desunt in quibusdam.

IN SAMARITANAM,

ὕρωπον. Οὐχ εἶπε, δεῦτε, βλέπετε Θεὸν ἐν ἀνθ ὦποις,
ἵνα μὴ τοῖς ἀνθρώποις δύξ 50 παραφρονεῖν, ἵν μὴ εἴ-
πωσιν ἄνθρωποι, αὕτη μαίνεται. Πότε γὰρ εἰδέ τις
Θεὸν περιπατοῦντα ; πότε τις εἶδε Θεὸν μετ᾽ ἀνθρώ-
πων συναναστρεφύμενον ; Δεῦτε, ἴδετε ἄνθρωπον, ὃς
εἰπέ μοι πάντα, ὅσα ἐποίησα. Διεγείρει αὐτοὺς πρὸς
ἐπιθυμίαν ἐξελθεῖν, χαὶ θηρευθῆναι" ὡς ἐσαγηνεύθη :
σαγηνεύς ι" ἀπὸ Ἰουδαίου εἷς Κύριον προέχοπτεν αὐτὴ,
ἀπὸ ἄνθρ ρώπου εἰς Θεὸν χειραγωγεῖ. ik πόρνης ἅπο-
στολιχῆς fj πόρνη γέ γονε τῶν ἀποστόλων Ó δυνατωτέρα.
Οἱ γὰρ ἀπόστολοι μετὰ τὸ πληρωθῆναι πᾶσαν τὴν
οἰκονομίαν, τότε τῶν ἀποσ τολιχῶν ἤρξαντο "χήρυ-
γμάτων᾽ 1j δὲ πόρνη καὶ πρὸ τοῦ πάθους χαὶ τῆς oi-
χονοιλίας χαὶ τῆς ἀναστάσεως τὸν Χριστὸν εὐαγγελί-
ζεται. Δεῦτε, d ἴδετε ἄνθρωπον, ὃς εἶπέ μοι πάντα,
ὅσα ἐποίησα. Στηλιτεύω, τὰ ἐμὰ ἃ ἁμαρτήματα, ἵνα
ὑμᾶς χειραγωγήσω ἵνα ὑμεῖς ἴδητε iov πρὸς ἂν-
θρώπους παραγενόμενον, ἐχπομπεύω μου τὰ xaxd:
χαὶ προσχυνε είἰσθω Χριστὸς 6 τοὺς ἁμαρτωλοὺς EA
E τόμενος. Δεῦτε, ἴ ἴδετε ἄνθρωπον, ὃς εἰπέ μοι
πάντα, ὅσα ἐποίησα" Ure οὗτός ἐστιν ὃ Χριστός:
Βλέπε σοφίαν γυναικὸς, βλέπε πόρνης εὐγνωμοσύνην.
Ἐν à ἁμάρτημα, εἰπεν αὐτῇ ὃ Χριστὸς “μόνον τὸ τῆς
πορνείας , χἀχείνη ἀφεῖσα τὴν ὑδρίαν, ἔδραμ (εν εἰς τὴν
πόλιν, λέ ἐγουσα" Δεῦτε, ἴδετε ἄνθρωπον, ὃ ὃς εἰπέ μοι
Tu etd ὅσα ἐποίησα. Κηρύττει. τὸν εἰδότα τὰ πάντα ;
κηρύττει τῶν ἀποστόλων (o; χυρότερα. Οὐχ cie εν αὐτὸν
£x τῶν expo ἐγειρόμενον, οὐχ εἰδὲ ΠΡ πο Λά-
ζαρον ἐ ἐχ τοῦ τάφου ἀναχαλούμενον, οὐχ clos θάνατον
χλειόμενον, οὐχ εἰδὲ θάλασσαν τῷ ρήματα χαλινουμέ-
νην, οὐχ £ide τὸν πλάσαντα τὸν Ἀδὰμ , ἐπὶ τοῦ τυφλοῦ
τὸ ἐλλεῖ Voy τῆς δημιουργίας τ πηλῷ προσαναπληροῦντα,
χαὶ τὸν ἐν παραδείσῳ χεραμέα διὰ τὸν λόγον͵ ἀναχη-
ρύττουσα D Δεῦτε, ἴδετε ἄνθρωπον, ὃς εἰπέ μοι
ἅπαντα, ὅσα ἐποίησα. Ἐχὃ δὲ τῆς πόλεως ἐχείνης τῶν
Σαμαρειτῶν πολλοὶ ἐ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν διὰ τὸν λό-
γον τῆς »γυναιχὸξ μαρτυρούσης, ὅτι εἶπέ μοι πάντα,
ὅσα ἐποίησα. * Μιμησώμεθα τὴν γυναῖκα ταύτην τὴν
Σαμαρεῖτιν χαὶ ἡμεῖς, χαὶ ἐπὶ τοῖς οἰχείοις ἁμαρτή-
μασι ud) αἰσχυνώμεθα, ἀλλὰ φοδώμεθα τὸν Θεόν.
Νῦν δὲ τὸ ἐναντίον δρῶ γινόμενον * τὸν μὲν γὰρ μέλ-
λοντα χρίνειν ἡμᾶς οὐ δεδοίχαμεν, τοὺς δὲ οὐδὲν ἡμᾶς
παραθλάπτοντας, τούτους φρίττομεν, χαὶ τὴν παρ᾽
αὐτῶν αἰσχύνην δεδοίχαμεν * διὰ τοῦτο ἐν οἷς δεδοίκα-
μὲν, ἐπὶ τούτων διδόαμεν τὴν Up Ὅ γὰρ
ἔπαισ σχυνόμενος ἀνθρώπῳ ἀποχαλύψαι τὰ ἁμαρτή-
ματα, Θεοῦ δὲ δρῶντος μὴ αἰσχυνόμενος πρᾶξαι,
Unos θ θέλων ὁμολογῆσαι, χαὶ “μετανοῆσαι, ἐν ἐχείνη
τῇ ἡμέρᾳ οὖχ ἐνώπιον ἑνὸς xal δύο, ἀλλὰ τῆς oixou-
μένης ὁ ἁπάσης δρώσης παραδειγματίζεται. Διαλεχθῶ-
μεν οὖν τῷ Χριστῷ" χαὶ γὰρ χαὶ νῦν μέσος ἡμῶν
ἕστηχε , χαὶ διὰ τῶν προφητῶν, χαὶ διὰ τῶν ἀποστό-
λων ἡμῖν φθεγγόμενος. ᾿Ἀχούσωμεν τοίνυν, χαὶ πει-
σθῶμεν αὐτῷ. Μέχρι τίνος ζῶμεν gixT, xol μάτην;
"Ocay γὰρ τὸν δοθέντα ἡμῖν χρόνον ἀναλώσωμεν εἰς
οὐδὲν, ἀπελευσόμεθα δίχην δ δώσοντες τὴν ἐσχάτην τῆς
ἀχαίρου δαπάνης. Διὰ τοῦτο γὰρ ἤγαγεν ἡμᾶς ὃ Θεὸς

b Alii πραγμάτων.
4. Epilogus in multis ad verbum similis epilogo Ho-

ETC. 635
quecumque feci : numquid ipse est Christus?
Fenite , videte hominem. Non dixit : Venite,
cernite Deum inter homines : ne hominibus vide-
retur delirare : ne dicerent homines , Hzc insanit.
Quando enim vidit quis Deum ambulantem?
quando vidit quis Deum cum hominibus conver-
sari? J'enite, videte hominem , qui dixit mil
omnia, quecumque feci. Excitat eos ad cupi-
ditatem ut egrederentur , et venatu caperentur : ut
retibus capta est, ita retia tendit : ἃ Judao ad
Dominum progressum fecit 181a; ab homine ad
Deum manu ducit. O sucreteice apostolicam ?
Meretrix apostolis potentior evasit. Siquidem apo-
stoli , postquam omnis Domini dispensatio com-
Lat. fuit, tum demum apostolicam predicationem
aggressi furum at meretrix etiam ante passionem
et dispensationem et resurrectionem, Christum
evangelizat. F'enite, videte hominem , qui dixit
mihi omnia, quecumque feci. ἴ Mea peccata
divulgo , ut vos manu ducam : ut vos Deum , qui
ad ἘΠ ἘΠ venit , cernalis, mala mea publico
Christus ádoretur ; , qui peccatores non aversatur.
Fenite, videte hominem , qui dixit mihi
omnia, quecumque feci : numquid ipse est
Christus : ? Vide mulieris sapientiam; vide mere-
tricis probitatem. Unum ei tantum dixit scortatio-
nis peccatum Christus, et illa relicta hydria cu-
currit ad urbem, dicens: : Fenite, videte homi-
nem , qui dixit ndis omnia , quecumque feci.
Bd eum qui novit omnia, vel ipsis apostolis
pra:dicat vehementius. Non vidit illum a mortuis
excitatum, non vidit Lazarum quatriduanum e
WEIL evocatum , non vidit moriem conclu-
sam, non vidit mare verbo frenatum , non vi-
dit eum , qui. Adam formaverat, creationis defe-
ctum in czco luto adimplentem, et illum in pa-
radiso Figulum sermone przdicabat. F'enite, vi-
dete hominem , qui dixit mihi omnia, quecum-
que feci. Ex civitate autem illa pup ἐξα, τ
rum multi crediderunt in eum propter verbum
mulieris testimonium. perhibentis , Quia dixit
mihi omnia, quecumque feci. Imitemur et nos
hanc GT Samaritanam , et ob propria pec-
cata non erubescamus , sed me timeamus. Jam
vero contrarium fieri Siem nam eum, qui nos ju-
dicaturus est , non reformidamus; eos vero , qui
nullatenus nos lz:dunt, perhorrescimus, et ignomi-
niam ab i ipsis inurendam reformidamus : quapro-
ptec in 115 quae timemus, poenam sustinemus. Qui
enim homini detegere peccata erubescit, Deo vero
cernente facere non erubescit , neque confiteri vult,
et penitentiam agere ; in die illa non coram uno
vel duobus , sed universo terrarum orbe spectante
traducetur. Colloquamur ergo cum Christo : nam
et nunc in medio nostrum stetit , et per prophetas
ac per apostolos nobis loquitur. " Audiamus i igitur ,
et illi pareamus. Quousque tandem temere ac fru-

milie 31 Chrysostomi in Joannem,

Ibid. v.39.

61

686

stra vivimus? Cum enim datum nobis tempus in
re nulla consumserimus, immodicarum poenas
extremas expensarum daturi discedemus. Idcirco
enim in hanc vitam nos introduxit Deus, ani-
mamque participem rationis inspiravit, non ut vita
presenti utamur tantum, sed ut ad futuram vitam
adipiscendam omnes qe Nam brute

animantes huic solum vitz sunt utiles :

SPURIA.

nos ani-

mam immortalem propterea sortiti sumus, ut ad
vitam, quz illic ducitur , obtinendam cuncta fa-
ciamus, ut illic fulgeamus, ut cum angelis choreas
agamus, ut in zternum per infinita szecula Regi
astemus. Propterea namque et immortalis facta
est anima, corpusque nostrum rursus erit. Quod
$1, propositis rebus celestibus, affixus terra fue-
ris, cogita quanta inferatur ignominia largitori,
cum ille tibi superna porrigat, tu nihilominus
illa non admodum curans, cum terra commu-

tas. Idcirco gehennam quoque veluti contemtus

minatus est, ut hinc intelligas quantis teipsum
bonis priv ἘΣ Sed absit ut illud experiamur sup-
plicium : quin potius Deo placentes cernis nos
perfr ui bonis contingat, gratia et benignitate Do-
mini nostri Jesu Christi , cui gloria et imperium
una cum Patre et sancto vivificoque Spiritu, nunc
et semper, et in secula seculorum. Amen.

εἰς τὸν παρόντα βίον, χαὶ ψυχὴν ἐνέπνευσε λοῚ γικὴν,
οὖχ ἵνα τῷ παρόντι βίῳ χρησώμεθα μόνον, ἀλλ᾽ ἵνα
πρὸς τὴν μέλλουσαν ζωὴν πάντες πραγματευσώμεθα.
Τὰ γὰρ ἄλογα μόνῳ τῷ παρόντι χρήσιμα βίῳ: ἡμεῖς
διὰ τοῦτο duy: ἣν ἀθάνατον ἔχομεν, T ἵνα πρὸς τὴν ἐκεῖ
ζωὴν πάντα πράξωμεν, ἵνα ἐχεῖ λάμνψωμεν, ἵνα μετὰ
ἀγγέλων χορεύσωμεν, ἵνα τῷ βασιλεῖ παριστώμεθα
διὰ παντὸς ἐν τοῖς αἰῶσι τοῖς ἀχηράτοις. Διὰ τοῦτο
γὰρ χαὶ ἀθάνατος ς γέγονεν ἣ ψυχὴ, χαὶ τὸ σὥμα ἔσται
πάλιν. ων ὃ δὲ τῇ Yi προσηλωμένος ἡ ἧς, τῶν οὐρανίων
προχειμένων, ἐννόησον, ὅση γίνεται ὕόρις εἰς τὸν
δωρούμενον, ὅταν ἐ ἐκεῖνος τὰ ἄνω σοι προτείνῃ, σὺ
δὲ οὐ πολὺν αὐτῶν ποιούμενος λόγον, τὴν γῆν αὐτῶν
ἀνταλλάσση. Διὰ ταῦτα χαὶ γέενναν ἠπείλησεν, ἅτε
καταφρονούμενος, ἵνα μάθης ἐντεῦθεν, ὅσων ἀποστε-
ρεῖς σεαυτὸν χαλῶν. Ἀλλὰ μὴ γένοιτο πεῖραν λαδεῖν
τῆς χολάσεως € ἐχείνης" ἀλλ᾽ εὐαρεστήσαντας ἡμᾶς τῶν
αἰωνίων ἐπιτυχεῖν ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλ ανθρωπίᾳ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 0 X δόξα, χαὶ τὸ
χράτος σὺν τῷ Πατρὶ, χαὶ τῷ παναγίῳ. χαὶ ζωοποιῷ
Ἠνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ , χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
vov. Αμήν.

ADMONITIO

AD HOMILIAM DE C/ECO NATO.

Hanc homiliam inter spuria ablegarunt Fronto Duczeus et Savilius, aliique quotquot de illa senten-
tiam tulerunt : et jure quidem. Stylus enim toto clo differt a Chrysostomi dicendi genere. Non assen-
timur autem nupero cuidam scriptori, qui hanc Joanni nostro falso adscriptam homiliam, ut et alias bene
multas, Severiano Gabalorum episcopo sine ulla auctoritate adscribit ; nam meo quidem judicio non
minus a Severiano in dicendi genere differt , quam ἃ Chrysostomo. Severiani namque stylus stri-
gosus est atque perplexus, οἱ Savilio judice totus ferreus. Hic vero orandi genere utitur clariore ac
simpliciore, licet inculto. Sub finem vero contra Arianos agit, videturque antiquus esse scriptor; nec
fortasse diu post Chrysostomum scripserit.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

De zelo ac pietate, et de ceco nato.

"Fons est luminis verbum Dei

: cum enim

plenum sit luminis, et lumen effundat, fidelium
mentes illuminat, et splendore circumdat : siqui-
dem ipsum ex seipso fulget, et eos qui ipso fruun-

»*

iollata cum duobus Regiis Codicibus,

A * Περὶ ζήλου xo εὐσεῤείας, xo εἰς τὸν ἐκ γενετῆς

τυφλόν.

Iz γὴ φωτὸς ὃ τοὺ Θεοῦ λόγος" φωτὸς γὰρ γέμων,
χαὶ φωτὸς ἐχλάμιπων, φωτίζει καὶ περιαστράπτει τὰς
τῶν πιστῶν διανοίας. Αὐτὸς γὰρ ἐξ ἑαυτοὺ χαὶ ἐν
ἑαυτῷ λάμπει, καὶ τοὺς ἀπολαύοντας αὐτοῦ χαταυγά-

DE

f

ζει" xa οὐ μόνον φωτίζει τῶν πιστῶν τὴν διάνοιαν,
ἀλλὰ χαὶ ὄνομα φωτὸς χαρίζεται. Ἢ γὰρ θεία Γραφὴ
τοὺς τῇ ἀγνοία συντρόφους ὄντας, xa τῇ ἀπιστία συ-
ζῶντας, δικαίως ὀνομάζει σχότος, μὴ δεχομένους τὴν
λαμπάδα τῆς ἀληθείας, ἵνα ὦσιν υἱοὶ φωτός. Διὰ τοῦ-
τό φησι χαὶ ὃ θεῖος ἀπόστολος Παῦλος - Οὐκ ἐσμὲν
υἱοὶ νυχτὸς, οὐδὲ σχότους, ἀλλ᾽ υἱοὶ φωτὸς καὶ ἡμέρας.
Καὶ ὡς ἀληθῶς υἱοὶ φωτός ἐσμεν οἱ τοῦ εὐαγγελικοῦ
λόγου τοῦ λαληθέντος διὰ στόματος Θεοῦ - ᾿Εγὼ γάρ
εἶμι, φησὶν ὃ Χριστὸς, τὸ φῶς τοῦ κόσμου " ὃ ἄχο-
λουθῶν ἐμοὶ, οὐ μὴ περιπατήσει ἐν τῇ oxoxia , ἀλλ᾽
ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς. ᾿Εχεῖνος γὰρ λόγος ἐστὶ φωτὸς,
ὃς ἐὰν πιστευθῇ παρ᾽ ἡμῶν, υἱὸς φωτὸς παρασχευάζει
γενέσθαι. Ὅθεν φησὶ xai ὃ Σωτήρ᾽ “ἕως τὸ φῶς
ἔχετε, πιστεύετε εἰς τὸ φῶς, ἵνα υἱοὶ φωτὸς γένησθε.
Ὡς γὰρ ἐπὶ τῶν σωμάτων τὸ αἰσθητὸν τοῦτο φῶς,
οὕτως ἐπὶ τῶν ψυχῶν ὃ νοερὸς τοῦ Θεοῦ λόγος" xoi
ὅπερ ἐστὶν ἐν τῇ νυχτὶ τὸ σχότος, τοῦτο ἐν ταῖς πε-
πλανημνέναις ψυχαῖς ἣ ἄγνοια. Διὰ τοῦτο xo ὃ μαχά-
tog Δαυὶδ περὶ τῶν τοιούτων γράφει, λέγων - Οὐχ
ἔγνωσαν, οὐδὲ συνῆχαν - ἐν σχότει διαπορεύονται.
Οὕτως οὖν χαὶ τὴν συναγωγὴν 6 Θεὸς τὴν ἀγνοίᾳ βε-
ὀαπτισμένην, καὶ μὴ βουλομένην ἀνανεῦσαι πρὸς τὴν
νῶσιν τῆς πνευματιχῆς διδασχαλίας, νύχτα χαλεῖ,
διὰ τὴν συζῶσαν αὐτῇ ἄγνοιαν. Ὅτε γὰρ τοῖς Ἴου--
δαίοις ὃ Θεὸς ἔλεγε διὰ τοῦ προφήτου * Νυχτὶ ὡμοίω -
σα τὴν μητέρα δυῶν χαὶ ἑρμηνεύων ὁποίαν λέγει
γύχτα ὅμοίαν σχότους, ἐπήγαγεν: Ὡμοιώθη ὃ λαός
μου λαῷ μὴ ἔχοντι γνῶσιν. Διὰ τοῦτο Οὐχ ἔγνωσαν,
οὐδὲ συνῆχαν - ἐν νυχτὶ διαπορεύονται. Ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι
μὲν οὕτως" oí δὲ τῆς τοῦ Χριστοῦ διδασχαλίας δεξά-
μενοι τὸ φῶς, οἵ τοιοῦτοι φῶς ἀποτελοῦνται. Ἔστι
γὰρ ὃ Θεὸς ἡμῶν φῶς - χαὶ ὃ Λόγος αὐτοῦ ὃ ἐξ αὐτοῦ
πρὸ αἰώνων ἀπαθῶς γεννηθεὶς, φῶς λέγεται" χαὶ τὸ
ἅγιον χαὶ ὁμοούσιον χαὶ ζωαρχιχὸν Πνεῦμα, φῶς.
Φῶς, χαὶ φῶς Xx φῶς: ἀλλ᾽ ἕν φῶς * xo 1j ψυχὴ ἢ
δεξαμένη τὸν λόγον, φῶς ὀνομάζεται. A). ὃ μὲν Θεὸς
φύσει τρισυπόστατον φῶς. ἡμεῖς δὲ χατὰ μετουσίαν
ἐχείνου - xa πάλιν αὐτὸς 6 Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι-
στὸς φῶς, περὶ οὗ ὃ εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης φησίν"
"Hv τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον
ἐρχόμενον εἰς τὸν χόσμον. ᾿Αλλὰ φῶς ὑπάρχων ἐκ
φωτὸς ἀῤῥήτου, χαὶ τὸν νόμον διαπέμπεται φωτὸς

μοντα, χατὰ τὸν προφήτην τὸν λέγοντα " Λύχνος
τοῖς ποσί μου ὃ νόμος σου, καὶ φὼς ταῖς τρίόοις μου.
Δεξαμένη τοίνυν ἣ Ψυχὴ τῆς ἀληθείας τὸν φωτεινὸν
λόγον; xo αὐτὴ φῶς ἀποτελεῖται, xai ἀχούει παρὰ
τοῦ Παύλου- Ἢτε γὰρ ποτὲ σχότος, νυνὶ δὲ φῶς ἐν
Κυρίῳ. “Ὅταν δὲ δέξηται ἣ διάνοια τὸ φῶς τὸ εὐαγγε-
λικὸν, χαὶ χατὰ τὴν πίστιν φῶς ὀνομάζεται" ὡσαύτως
i χαὶ χατὰ τὰ ἔργα. Λαμψάτω γὰρ, φησὶ, τὸ φῶς
ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν
τὰ χαλὰ ἔργα, xat δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν
οὐρανοῖς. Ανάγχη γὰρ τὸν δεξάμενον φῶς πίστεως

,
IE

^ O2

ἐλθεῖν xo εἰς ἔργα φωτός. Οὐ μόνον δὲ εἶναι δεῖ τοῦ
πιστοῦ τὴν ψυχὴν φῶς, ἀλλὰ χαὶ χατὰ τὰ ἔργα
λάμπειν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων διὰ τοῦτο καὶ ὃ
Σωτήρ φησι. Λαμψάτω φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν
ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ χαλὰ ἔργα, χαὶ

a Sic unus et Savil. Al. προρητιχῆς.

CECO NATO.

b

C

62
A

087

tur, illustrat ; nec solum fidelium mentem illumi-
nat, sed et lucis nomen impertit. Nam eos qui
ignorantiz sunt. innutriti , et infidelitau. addicti ,
merito Scriptura tenebras appellat, utpote qui
veritatis lucernam non recipiant, ut sint filii lucis.

Propterea dicit et divinus apostolus Paulus : Yon i. 75e55.5.

sumus filii noctis: neque tenebrarum, sed filii 5.
lucis et diei. Ac re vera lucis filii sumus , qui
evangelici verbi, quod Dei ore prolatum est, filii

sumus : Ego enim , inquit Christus, sum lux Joan 8.12.

mundi : qui sequitur me, non ambulabit in
tenebris, sed habebit lumen vite. Mud. nam-
que verbum est lucis ; cui si nos fidem adhibueri-
mus, efficit ut in filios lucis evadamus. Unde

etiam Salvator ait : Dum lucem habetis, credite Joa». 12.

in lucem, ut. filii lucis sitis. Ut enim se habet 36.
erga corpora lux ista, quz sensu percipitur : sic
erga animas spirituale verbum Dei : quodque te-
nebrz sunt in nocte, hoc in animabus seductis
est ignorantia. Ideirco. etiam de talibus scribit
beatus David, dicens : JVescierunt, neque in-
tellexverunt : in tenebris ambulant. Sic. igitur
synagogam ignorantia obrutam, nec volentem ocu-
los ad spiritualis doctrinz cognitionem reflecte-
re, noctem appellat Deus ob ignorantiam, cui ad-
dicta erat. Cum enim diceret Deus Judzis per

prophetam : JVocti assimilavi matrem vestram ; Osee. 4. 5.

quam similem tenebris noctem appellaret, expo-
nens addidit : 4 ssimilatus est populus meus po-
pulo non habenti scientiam. Propterea JVescie-
runt, neque intellexerunt : in nocte ambulant.
Verum illi quidem hoc pacto : at qui doctrine
Christi lucem receperunt, ejusmodi homines lux
redduntur. Lux enim est Deus noster ; itemque
Verbum ejus, quod ex ipso ante secula absque
ulla passione generatum est, lux dicitur; et san-
ctus, atque consubstantialis, vitzeque largitor Spi-
ritus, lux vocatur. Lux , et lux , et lux ; sed una
lux est : et anima quae verbum | suscepit, lux ap-
pellatur. Sed Deus quidem lux est naturaliter
im tribus personis subsistens ; nos vero per illius
participationem : et rursus ipse Dominus noster
Jesus Christus lux est, de quo Joannes evangeli-

sta dicit : Erat lux vera, que illuminat omnem Joan. 1. 9.

hominem venientem in mundum. Cum vero sit
lux de luce ineffabili, legem luce redundantem

transmittit , juxta prophetam dicentem : Zucerna pat. «8.
pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis 195.

meis. Postquam igitur lucem. veritatis verbum
susceperit anima, lux ipsa quoque redditur, et

audit a Paulo : Eratis enim aliquando tenebre; p,1;.. 5.

nunc autem lux in Domino. Cum autem lucem 8.
evangelicam mens receperit, ratione fidei lux etiam
nominatur, eodemque modo ratione operum.

Luceat enim, inquit, Jur vestra coram homi- y,4, 5,

nibus, ut videant opera vestra bona, et glori- 16.
ficent Patrem vestrum, qui in ccelis est. Necesse
namque est eum, qui fidei lucem receperit, ad
opera quoque lucis progredi. Neque vero lucem

Psai 81.5.

lbid. 4.6

688

esse tantum oportet fidelis animam, sed et per
opera coram hominibus lucere: propterea Salvator
etiam dicit : Luceat lux vestra coram homini-
bus, ut videant opera vestra bona, et glorificent
ΘῈΣ "estrum, qui in ccelis est. ἂς viderem
mirabilem : lux quidem a Deo procedens simplex
est, sed radios habet differentes, non natura, sed
operatione : ac mittitur quidem in omnem ani-
mam splendida doctrina Dei, juxta illud dictum :
Et sit splendor Domini pei nostri super nos,
ut apud eum opera nostra dirigantur. Unus est
splendor, sed adveniens multos apud nos splendo-
res efficit, splendorem. eleemosynz, splendorem
castitatis , "splendorem hospitalitatis , splendorem
fraterni amoris. Àpud Deum quidem. splendor
est unus : hic vero cum ad nos transmissus fue-
rit, diversos operatione sua fulgores producit ,
a huie splendorem prophetiz largiiur , alu
splendorem apostolatus, alii martyrii splendorem.
Illic quidem splendor unus est; in nobis autem
: mulu, sicut scriptum est : Tecum principium LT
die virtutis tuc in splendoribus sanctorum
tuorum. Cur igitur recenset eos Paulus, et dicit :
4. JVumquid omnes apostoli? numquid. omnes
pr ophete ? numquid. omnes doctores ? Non ita
sine causa dividit Paulus, sed ut idoneas offendit
animas, non pro sua auctoritate, sed secundum fi-
dei confessionem ; non quod pro arbitrio suo det,
aut pro libito, sed quod ejus arbitrium sine ju-
dicio non sit, verum secundum donationes gratia-
rum. Nam quemadmodum floridze recteque {ποῖα
regi estes radium quidem solarem excipiunt, at
d reos fulgores emittunt : et qualis üncturz fue-
rit pulchritudo, talem coloris nitorem efficit : ut-
que transmittatur a subjecta tinctura decor in au-
rum, vcl in purpuram, vel in prasinum , aut in
alium quemdam colorem , non quod radius divi-
datur, sed quod pro ve sua vestis radium
luce dispenset : ejusmodi floribus semper relucet
Ecclesie pulehritudo, qua regia veste induta est,
et celesti ac variegata stola decorata, sicut et Psal-
morum auctor ἢ εἶ: Filie regum in honore
tuo. A stitit regina a dextris P in vestitu
deaurato poeseos cg variegata. Quomodo
variegata est? Spiritus sancti donis , sicut Paulus
. ait, Operante Deo signis, et portentis, et variis
S. et Spiritus. sancti distributionibus.
Quid vero Christi Ecclesiam appellabo? Sponsam
ornatam , reginam comtam , hortum vernantem,
pratum iurdaas fertilitate; et $i quid. aliud
dixero, minus quam pro dignitate verba fecero.
Propterea dicebat Isaias propheta, ex persona Ec-
clesize vocem ejus assumens : £xsultet anima mea

in Domino : induit enim me vestimento salu- /

tis. Et quoniam exemplo utebatur, neque totam
Zeclesiae pulchritudinem ΕἸΣ ΟΕ poterat, illud
varietate distinguit, dicens : Sicut Sponsam ornavit

* Unus Codex et Savil. in marg. ἡ ἐκλόμπουσο.
^ Unus et Savil. in marg. διχαιοσύνης.

SPURIA.

δοξάσωσι τὸν Πατέρα C ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. '" Koi
ὅρα τὸ θαυμαστόν τὸ μὲ ν γὰρ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ φῶς
ἁπλοῦν ἐστιν, ἀχεῖνας δὲ διαφόρους ἔχει. οὐ τῇ φύσει,
ἀλλὰ ταῖς ἐνεργείαις" xo πέμπεται μὲν Ni λάμπουσα
τοῦ Θεοῦ διδασχαλία ἐπὶ πᾶσαν πιστὴν yo γὴν, χατὰ
τὸ εἴρημ. ON Καὶ ἔ ἔστω ἣ λαμπρότης Κυρίου τοῦ Θεοῦ
ἡμῶν ἐφ᾽ ἡυᾶς, ἵνα παρ᾽ αὐτῷ χατευθύνηται τὰ
ἔργα ἡμῶν. Μία ἐστὶν ἢ λαμπρότης, ἀλλ᾽ ἐρχομένη
πρὸς ἡμᾶς πολλὰς λαμπρότητας ἀποτελεῖ, λαμπρό-
voca P ἐλε ἡμοσύνης , λαμπρότητα σωφροσύνης,
λαμπρότητα φιλοξ ξνίας, λαμπρότητα φιλοστοργίας.
Παρὰ μὲν τῷ Θεῷ v. ία λαμπρότης" αὕτη δὲ εἰς ἡμᾶς
πεμιπομιένη. ταῖς ἐνεργείαις διαφόρους ἀποτελεῖ τὰς
ἡμαρμαρυγάς" τῷ μὲν χαριζομένη λαμπρότητα προφη-

τείας, ἄλλῳ λαμπρότητα, ἀπ τοστολῆς, ἄλλῳ λαμπρό-
τῆτα μαρτυρίου. ᾿Ιὐκεῖ μὲν uta λαμπρότης" εἰς ἡμᾶς
δὲ πολλαὶ, χατὸ τὸ εἰρημένον " Μετὰ σοῦ fj ἀρχὴ ἐν
ἡμέρᾳ τῆς δυνάμεώς, σου ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν
ἁγίων σου. Διὰ τί οὖν Παῦλος ἀπαρ' ιθμεῖται, xot
λέγει" M7, πάντες ἀπόστολοι; ud) πάντες προφῆται:
μὴ πάντες διδάσκαλοι; Οὐχ ἁπλῶς οὕτω διαιρεῖ ὃ
Παῦλος, ἀλλ᾽ ὡς εὑρίσχει Ψυχὰς ἐπιτηδείας, 00 κατὰ
τὴν dote uegltet ἀλλὰ κατὰ τὴν ὁμολογίαν τῆς
πίστεως" oy, ὅτι παρὰ τὸ βούλημα αὐτοὺ δίδωσιν,
οὐδὲ παρὰ τὸ θέλημα; ἀλλ᾽ ὅτι τὸ θέλημα, αὐτοῦ οὐχ
ἔστιν ἄκριτον, ἀλλὰ κατὰ τὰ χαρίσματα τῶν δωρεῶν.
“Ὥσπερ γὰρτὰ ἀνθηρὰ xa εὐύοσς φῇ τῆς βασιλικῇ is £007,-
τος δέχεται μὲν ἀχτῖνα ἡλιοχὴν, διαφόρους δὲ τὰς μαρ-
pagas “ ἀνατέλλει, καὶ οἷον ἂν εἴη τῆς βαφῆς τὸ χάλ-
λος, τοιαύτην τὴν εὔγ, ροιαν ἀπεργάζεται, xod ὥσπερ ὑπὸ
τῆς προχειμένης f βαφῆς με «ταβάπτεται xo τοῦ ἀέρος τὸ
χάλλος εἰς ς χρυσὸν, τὰ πορφύραν, ἢ εἰς πράσινον, ἢ εἰς
ἄλλο τι τῶν χρωμάτων, οὗ τῆς ἀχτῖνος μεριζομένης,
ἀλλὸ τῆς ἐσθῆτος τὴν οἰκονομίαν τῆς ἀχτῖνος Gy: ἡμα-
τιζομένης τῷ φωτί" τοιούτοις ἀεὶ ἄνθεσι Mere τῆς
᾿Ἐχχλησίας τὸ χάλλος, βασιλιχὴν E ἔχουσα τὴν ἐσθῆτα,
καὶ ἐστολισμένη οὐράνιον xal ποικίλην στολήν" ὡς xot
6 Ψψοαλμῳδὸς λέγει" Θυγατέρες βασιλέων ἐν τῇ, τιμῇ
σου" πάρεστι ἣ βασίλισσα Ex δεξιῶν σου ἐν ἱματισμῷ
διαχρύσῳ περιδεύλημένη, πεποικιλμένη. Πῶς πεποί-
χίλται; Ταῖς τοῦ ἁγίου Πνεύματος δωρεαῖς, κατὰ τὴν
Παύλου φωνὴν, ἐνεργοῦντος τοῦ Θεοῦ σημείοις χαὶ
τέρασι χαὶ ποικίλαις δυνάμεσι, xo Πνεύματος ἁγίου
μερισμοῖς. ᾿Αλλὰ τί ὀνομάσω τοῦ Χριστοῦ τὴν Ex-
χλησίαν; Νύμφην ἐστολισμένην, βασιλίδα χκεχαλλωπι-
σμένην, παράδεισον χομῶντα, λειμῶνα βρύοντα τὴν
εὐκαρπίαν, xal εἴ τι ἕτερον ἂν εἴπω, τῆς ἀξίας ἔλατ-
τον φθέγγομαι. Διὰ τοῦτο ὃ προφήτης Ἡσαΐας ἐχ
προσώπου τῆς ᾿Εὐχχλησίας ἀναλαῤὼν αὐτῆς τὴν φω-
νὴν, ἔ eyev Ἀγαλλιάσθω f ψυχή μου ἐπὶ τῷ Kupto-
ἐνέδυσε γάρ! TI Trio σωτηρίου. Καὶ ἐπειδὴ ἐν ὕπο-
δείγματι ἦν, xo ὅλον τὸ κάλλος τῆς ᾿Εχχλησίας οὐχ
ἠδύνατο φράσαι, διαφορὰν αὐτῷ περιτίθησι, λέγων᾽

ὡς νύμφην κατεχόσμιησέ p κόσμῳ, χαὶ ὡς νυμφίῳ
περιέθηχέ μοι μίτραν, χαὶ ὡς γὴν αὔξουσαν τὰ γεν-

« Morel, et unus ἀνατέλλει. Savil, et alius ἀποτελεῖ.

DE

γήματα αὐτῆς, xat ὡς χἧπον * λαχάνων τὰ σπέρματα
αὐτοῦ. Κῆπος γὰρ ὡς ἀληθῶς κεχλεισμένος καὶ παρά-
δεισος ἣ ἘἜχχλησία τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος * παράδεισον

ὃ λέγω οὐ κατὰ τὸν ἀρχαῖον ἐχεῖνον, ἀλλὰ πολὺ ἐχεί-
νου ἀνώτερον. "Exsi μὲν γὰρ ἐδασίλευσεν ὄφις, ἐν-
ταῦθα δὲ βασιλεύει 6. Χριστός.

e

e2

ΜῈ e κα , , - Ὁ“. «ἢ 2))
ἡ τὴ ἀξιοπιστία πρόσεχε τοῦ ὀνόματος, ἀλλ
, ὦ ed , Ψ V IN ,
cto T ^ εἰσὸς £g
δυνάμει τοῦ πράγματος. Οὔτε γὰρ παράδεισός ἐστ
θαυμαστὸς, ἐὰν μὴ ἔχη Θεοῦ ἐντολὴν τηρουμένην *
m 2 , ' J. -
οὔτε τὰ εὐτελῇ τῶν τόπων ὑδρίζεται, ἐὰν ἔχη Θεοῦ
, * , Ζ / , -
ασιλεύοντος τὸν νόμον. Τί βέλτιον ; τί χρεῖττον ;
à f AVE Ἅ p 1. . Ἀλλ᾽ 6 T "AO τ ὰ ) :
παράδεισος, ἣ χοπρία; uoc τὸν ᾿Αδὰμ. διὰ τὴν
Ie IN Ὁ ΕῚ Au ^ Γὸ 6 $^ SOM
παράθδασιν παράδεισος οὐχ ὠφέλησεν " τὸν 106 δὲ διὰ
, yc
τὴν ὑπομονὴν χοπρία οὐκ ἔδλαψεν " ὃ ᾿Αδὰμ. ἐν παρα-
,ὔ ^N M M ^ ^Y M
δείσῳ χαταισχύνεται διὰ τὴν παραχοὴν, 'do6 δὲ ἐπὶ
e / Ξε NA / 2^ e
τῆς χοπρίας στεφανοῦται διὰ τὴν ὑπομονήν. Οὐδαμοῦ
V cT
4X ἀξιοπιστία τῶν τόπων συμέάλλεται, μὴ συντρε--
, cT - , Y ,
χούσης τῆς ἀγαθῆς γνώμης" χαὶ παραδείσου δψηλότε-
^ ^, ^ , EJ » ΄ , € —
ρος ὃ οὐρανὸς, ἀλλὰ πίπτει ἐχεῖθεν ὁ διάδολος. 'H γῆ
β θεν M ὃ 5 b. "t. - puts 2z 32
βαθεῖα, xol 6 οὐρανὸς μετεωρίζεται" πίπτει: ἐξ οὖ--
c c^ * 3 ,
ρανοῦ ὃ διάδολος παραδὰς, χατὰ τὸ, ᾿Εθεώρουν τὸν
e c -» ,
σατανᾶν ὡς ἀστραπὴν ἐχ τοῦ οὐρανοῦ πεσόντα"
ὑψοῦνται δὲ ἀπὸ γῆς πτωχοὶ, χατὰ τὸ, Ὃ ἐγείρων
- Y ᾿ p - 7,
ἀπὸ γῆς πτωχὸν, χαὶ ἀπὸ χοπρίας ἀνυψῶν πένητα.
συ E c / ^ 1 n -
Ὁρᾷς ὡς οὐχ ἣ τῶν τόπων διαφορὰ χαρίζεται ἡμῖν
, ^ Dod €
τὰ πλεονεχτήματα, ἀλλὰ πανταχοῦ πίστις, καὶ ὗπο-
M M E / - ,
μονὴ, xoi ἐλπὶς τοὺς στεφάνους πλέχει τοῖς ἀξίοις:
M - , ^Y /
Οὐδὲν χοιτῶνος σεμνότερον, οὐδὲν θεάτρου γυμινότερον᾽
^ Y ^ n PC
τί ὧφέ Wise τὴν ἀχόλαστον Αἰγυπτίαν ἣ ἐν χοιτῶνι
, » 2
μοιχεία; τί ἔδλαψε P τὴν πρωτομάρτυρα Θέχλαν τὸ ἐν
ES H
θεάτρῳ γυμνὴν παλαίειν ; Οὐχ ἡμάρτησε γυμνουμέ--
νη, οὐ ὑδρίζεται ἣ ἁγία, ἀλλὰ στεφανοῦται. Καὶ ἣ
da Mr i : Grp CN(S - 5 cT
μὲν ἐν τῷ θεάτρῳ στεφανοῦται, ἣ δὲ ἐν τῷ νυμφῶνι
7: n» n: NETS V M D
στηλιτεύεται. "LE ὠφέλησε τὰ εἴδωλα, xat ἣ τῶν μὴ
/ , Perd - /, , 14 M
ὄντων προσχύνησις 5 τὰ τῶν ναῶν μεγέθη λέγω * τί δὲ
Y, A
ἔδλαψε τοὺς μάρτυρας ἣ τῶν τάφων εὐτέλεια; οὐ xa-
S d muie e UPS 2 πον ET L^. λ e
τῃσχύνθη ἣ πλάνη ἐν με ἔθει; χαὶ ὑψώθη τὰ τῶν
μαρτύρων ἐν ταπεινώσει: Οὕτως ἣ ᾿χχλησία Θεοῦ
m— f m 3 Dl διε /
τοῦ ζῶντος παράδεισός ἐστι τρυφῆς. Ev τῷ παραδείσῳ
5 , ᾽ὔ ^ ^, e ,
ἐχείνῳ ὃ ὄφις ἐχόρευσε, καὶ ἠπάτα £v τῷ παραδείσῳ
- [m )£- [4 M τ - "I8 AT δέ € - "ἐδ 27 7ὔ
τούτῳ λέγει ὃ Σωτήρ" Ἰδοὺ δέδωχα ὅμῖν τὴν ἐζουσίαν
- , , - D
πατεῖν ἐπάνω ὄφεων xol σχορπίων, xai ἐπὶ πᾶσαν
ERA PX EA A 2- c Y 2 c ce E] AW IO μοι
τὴν δύναμον τοῦ ἐχθροῦ » καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδι
κήσει. 'EÉv τῷ παραδείσῳ ἐχλείσθη f, δδὸς τῆς ζωῆς
τῷ oA ode "Ὁ Y tva δείξι, & Gai
τῷ ᾿Αδὰμ, διὰ τὴν παράδασιν- xoi ἵνα δείξη ὃ Θεὸς;
d 5 - E Y p
ὅτι οὐχ ἐμποδίζεται ἣ ἐνάρετος ψυχὴ, ἔξω τοῦ παρα-
^ , -ζ ^
δείσου τὸ είσῳ.

V IC ἘΝ co S
τὰ μείζονα λαμόάνει τῶν ἐν τῷ παραὸ

'Tà ᾿Αδὰμ. ἀποχλείεται ὃ παράδεισος, χαὶ Πέτρος. π'-
στεύεται τὰς χλεῖς τοῦ οὐρανοῦ - ᾿Αδὰμ ἐχδάλλεται
τοῦ παραδείσου, χαὶ Παῦλος ἁρπάζεται ἕως τρίτου
οὐρανοῦ - τῷ ᾿Αδὰμ. ἀποτειχίζεται τὸ ξύλον τῆς ζωῆς"
εἶπε γὰρ ὃ Θεὸς, φησὶ, μήποτε ἅψηται AG. τοῦ
ξύλου τῆς ζωῆς. Ἔχεϊ ἡ ζωὴ χεχώλυται, καὶ τὸ ξύλον
τῆς ζωῆς ἐχωλύθη παρὰ τοῦ παραδάντος " ὧδε ἐπάγη
τὸ ξύλον τοῦ σταυροῦ, καὶ πάντες οἵ βουλόμενοι τρύ-

ων R7

c

2 Unus λαχάνων» ὑπὸ τὰ φρέατα αὐτοῦ. κῆπος γὰρ ἀληθῶς
χαὶ παράδεισος.

b Unus et Savil. τὴν ἀγίαν Θέκλαν, [Mox Savil. in textu

C/ECO

b

€

D

689

me mundo muliebri, et sicut sponso circumposuit
mihi mitram : sicut terram efferentem fruges suas,
et sicut hortum olerum semina sua. Hortus enim
re vera conclusus ac paradisus est Ecclesia Dei
vivi : paradisum autem dico non antiquo illi simi-
lem, sed illo multo sublimiorem. Ktenim illic
quidem serpens regnabat, hic vero Christus regnat.

2. Noli dignitatem nominis spectare, sed rei
virtatem. Nam neque paradisus in pretio habendus
est, nisi Dei mandatum in eo servetur : neque vi-
lia loca sunt ignominiosa , si in eis sit lex Dei re-
gnantis. Utrum melius? utrum potius? paradisus,

NATO.

an sterquilinium? Verumtamen Adamo propter Ge. 3. 9.
transgressionem paradisus nihil profuit : Job vero Jo7. 2. 8.

sterquilinium propter patientiam minime nocuit.
Adamus in paradiso propter inobedientiam igno-
minia afficitur : Jobus autem propter patientiam
in sterquilinio coronatur. Nusquam enim locorum
dignitas comparatur, nisi bona mens concurrat :
et paradiso sublimius est calum, sed cadit inde

diabolus. Profunda est terra, et celum im sublime Prov. 25.

tollitur : at celo cadit diabolus, postquam trans- 3.

gressus est, juxta illud : Fidebam satanam sicut Luc.1o.18.

fulgur de ccelo cadentem : at exaltantur de terra

inopes, juxta illud. : Suscitans e terra inopem, Psal. 112.

et de stercore erigens pauperem. Vides non lo- 7-
corum discrimen efficere, ut superiores evadamus,
sed ubique fidem, et patientiam, et spem prome-
rentibus coronas acquirere? Nihil cubiculo hone-
stius , nihil theatro patentius : quid lascivae pro-
fuit /Egyptiz adulterium in cubiculo? quid prime
martyri Thecle nocuit nudam in iheatro certare?
Non peccavit denudata, non afficitur ignominia,
sed coronatur sancta. Atque hzc quidem in theatro
coronatur, illa vero in thalamo infamatur. Quid
profuere idola, et eorum que non sunt adoratio,
templorum inquam amplitudo ? quid vero marty-
ribus obfuit vilitas sepulcrorum ? nonne dedecus
inustum est errori in amplitudine, et in humilitate
res martyrum sunt exaliatz? Ita paradisus est de-
liciarum. Ecclesia Dei vivi. In illo paradiso ser-
pens tripudiabat, et decipiebat : in hoc paradiso
Salvator ait : Ecce dedi vobis potestatem cal-
candi supra serpentes et scorpiones, et super
omnem virtutem inimici; et nihil vobis nocebit.
In paradiso via vite Adamo propter transgressio-
nem occlusa est : utque ostenderet Deus, animam
virtute przditam minime impediri, extra paradi-
sum majora recipit, quam quz fuerant in paradi-
so. Occluditur Adamo paradisus, et Petro claves
czlorum creduntur : ejicitur e paradiso Adamus,
et in tertium. celum rapitur Paulus : interdicitur
Adamo lignum vite : dixit enim. Deus, inquit,
Ne forte atungat Adam lignum vitz. Illic prohibita
est vita, et lignum vitz prohibitum est ei qui trans-
gressus erat : hic lignum crucis plantatum est, et

ἐν θεάτρῳ γυμνωθῆναι; ἐν θεάτρῳ οὐχ ἡμάρτησε... Infra
idem in marg. χοιτῶνι, pro νυμφῶνι.

Cant.^4 12.

Luc.10. 19.

Gen.3. 22.

Ibid.v.

Ibid. v. τὸ.

2. Cor.

18.

9.

3

Gal.3. 23.

Isai. O1.
10.

. nantur.

690

ommes qui voluerint, vitam :eternam decerpunt.
In paradiso post transgressionem occultat se Deo
Adamus, a conscientia perculsus : revocat eum is
qui cuncta perquirit, et ait : AL dam, ubi es? Non
sciebas ubi esset? Adam; ubi es ἢ Ut ejus arguat
iniquitatem, dicit : Übi es? quasi diceret , Quo in
statu es? numquid zqualem te Deo reddidit fraus
serpentis? vides ut nudatus fueris? Ubi es ? Vo-
cem tuam audivi, et absconditus sum. Ille abs-
conditur in paradiso : apostoli dicunt : JVos

omnes revelata facie gloriam Domini specu-
lamur, a claritate in claritatem. Nidisti fidu-
ciam extra paradisum? vidisti ignominiam intra
paradisum? In paradiso post transgressionem pel-
liceis. tunicis induit Adamum Deus. Videamus
quo indutus fuerit. Ille tunica fuit illic indutus;
hic Quicumque in Christo baptizati sunt,

Christum induerunt. Vllic occluso paradiso, Che-
rubim, et gladius versetilis, qui viam intercludit
paradisi; eratque tamquam paries et munimentum,
quo ingredi prohibebatur Adamus propter inobe-
dientiam, quie in paradiso acciderat post trans-
gressionem. Non ut accusem paradisum, hoc dico;
sed ut ostendam locum illum Deo conv eriétitem
nihil ei profuisse , qui bono animo conversari no-
luerit. Eratque paries 1gneus, qui paradisum cir-
cumvallabat, neque sinebat ingredi transgresso-
rem : ut indicaret Deus, non ignem 1lli fuisse ad-
versatum, sed prohibuisse transgressionem, ne
igneum parietem penetraret : nam et Heliam « cur-
rus lgneus in celum abripuit. Non mentitur Ec-
clesia Dei, quae dicit : /nduit me Deus vesti-
mento salutis, οἱ sicut sponsam ornavit memundo
muliebri, sicut terram efferentem fruges suas, ct
sicut magnum hortum veritatis. Magnus hic pa-
radisus est universi orbis Ecclesia. Christus re-
gnat, eique leges ferenti fides habetur, nisi quis
forte fuerit inventus in Ecclesia hzretico infectus
errore, et serpentis doctrina corruptus, hoc est,
hereticorum errore; et ejicitur inde, sicut Ada-
mus e paradiso. Nam quemadmodum iilic 1s, qui
serpentis doctrinz fuerat obsequutus, e paradiso
relegatus est : sic in Ecclesia, qui Paulo non pa-
rent, qui a Petro non docentur, sed documentis
serpentum obsequuntur, ex hoc paradiso extermi-
Unde hoc constat? Ait Paulus : Zmulor
enim vos Dei emulatione : despondi enim vos
uni viro virginem castam exhibere Christo.
Timeo autem, ne sicut serpens Evam seduxit,
ita corrumpantur sensus vestri. Verum hic lo-
cum non habet doctrina serpentis, cum magnus
pastor fidei baculo capita serpentum conterat. ἜΝ

enim tamquam pastor, mirificus Pater noster
evangelica fide ac spe in Christum conterit capita
draconum; et tamquam optimus plantar um cultor
et hortulanus, plantas quidem Ecclesie nutrit,
radicitus autem evellit quodcumque fuerit semen
adulterinum aut germen; impietatis morbum, er-

E

ἰς

Ρ

e

SPURIA.

γῶσι ζωὴν αἰώνιον. Ἔν τῷ παραδείσῳ | μετὰ τὴν πα-
ράδασιν χρύπτεται ὃ Ἀδὰμ τὸν Θεὸν, ὑπὸ τοῦ συνει-
δότος πληττόμενος * ἀναχαλεῖται αὐτὸν ὃ τὰ πάντα
ζητῶν, χαί φησιν " Ἀδὰμ, ποῦ εἰ; Οὐχ ἤ ἤδεις γὰρ ποῦ
ἐστιν: Ἀδὰμ, ποὺ εἰ; Fees αὐτοῦ τὴν παρανο-
μίαν λέγει, Ποὺ εἶ; ἀντὶ τοῦ, ἐν τίσιν εἶ; ; Νὴ ἰσοθεΐαν
σοι ἤνεγχεν ἢ ἀπάτη τοῦ ὄφεως; εἶδες πῶς γεγύμνω-
σαι; Ποῦ εἰ; Τῆς φωνῆς σου ἤκουσα, χαὶ ἐκρύδην.
᾿Εχεῖνος χρύπτεται ἐν παραδείσῳ οἵ ἀπόστολοι λέ-
ουσιν, Ἡμεῖς πάντες ἀναχεχαλυμμέ Ev προσώπῳ ^ τὴν
δόξαν Κυρίου “χατοπτριζόμεθα, ἀπὸ δὸξ enc εἰς δόξαν.
Εἶδες παῤῥησίαν ἔξω τοῦ παραδείσου : : εἶδες αἰσχύνην
ἔσω τοῦ παραδείσου ; ὧν τῷ παρα δείσῳ μετὰ τὴν
παράθασιν ἐ ἐνέδυσεν ὃ Θεὸς τὸν Ἀδὰμ, χιτῶνας δερμ. ια-
τίνους. Ἴδωμεν τί ἐνδέδυται. "Exeivoc ἐχεῖ χιτῶνα
ἐνεδύσατο" ὧδε, “Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐδαπτίσθησαν,
Χριστὸν € ἐνεδύσαντο. "Exci ἀποχλεισθέντος τοῦ παρα-
δείσου, τὰ Χερουδὶμ, χαὶ ἣ στρεφομένη ῥομφαία χω-
Asien τὴν 600v τοῦ παραδείσου " χαὶ ἦν ὥσπερ τεῖ-
χος χαὶ ἀποτείχισμα τῷ Ἀδὰμ, νὴ συγχγωροῦν
εἰσελθεῖν "x τὴν παραχοὴν τὴν ἕν παραδείσῳ μετὰ
τὴν παρά ρασιν. Οὐχ εἷς κατηγορίαν λέγω τοῦ παρα-
δείσου, ἀλλ᾽ ὅτι ἐκεῖνο τὸ θεοπρεπὲς χωρίον οὐδὲν
ὧφέ Dio: τὸν μὴ μετὰ γνώμης ἀγαθῆς ἀναστρέφεσθαι
βουληθέντα. Καὶ ἡ ἦν πυρὸς τεῖχος χυχλοῦν τὸν παρά-
δεισον, χαὶ μὴ συγχωροῦν τῷ παραόαντι εἰσελθεῖν "
ἵνα δείξη ὃ Θεὸς, ὅτι οὗ τὸ πῦρ πολέμιον ἦν αὐτῷ,
ἀλλ᾽ ἣ παράθασις τὸν ᾿Αδὰμι ἐχώ σε τοῦ πυρὸς τὸ
τεῖχος εἰσελθεῖν * χαὶ ᾿Ηλίαν ἅρμα πυρὸς ἥρπασεν εἰς
τὸν οὐρανόν. Οὐ ψεύδεται ἣ ᾿Βχχλησία τοῦ Θεοῦ λέ-
γουσα ᾿Ενέδυσέ με ὃ Θεὸς f ἱμάτιον σωτηρίου, χαὶ ὡς
νύμφην χατεχόσμησέ με κόσμῳ . ὡς γὴν αὔξουσαν τὰ
γεννήματα αὐτῆς, xat ὡς * μέ "qus τῆς ἀληθείας χἧπος.
Οὗτος ὃ ὃ μέγας παράδεισος, f$ E χχλησία ἣ οἰκουμενι-
χή. Χριστὸς βασιλεύει, χαὶ νομοθετῶν πιστεύεται, εἰ
μήπου τις εὑρεθῇ € ἐν τῇ Ἐχχλησίᾳ αἱρετιχὴν πλάνην
νοσῶν, ὑπὸ τῆς τῶν ὄφεων διδασχαλίας, λέγω δὴ τῆς
αἱρετιχῆς πλάνης, ol ἐχδαλλόμενος ἐντεῦθεν, ὡς τοῦ
παραδείσου Ἀδάρμ.. ἡ Ὥσπερ γὰρ ἐχεῖ ὃ πεισθεὶς τῇ τοῦ
ὄφεως διδασχαλίᾳ ἐξωρίσθη τοῦ παραδείσου * οὕτω Xo
ἐν τῇ ᾿βαχχλησίᾳ οἱ Παύλῳ μὴ πειθόμενοι, ὑπὸ Πέ-
τρου μὴ διδασχόμενοι, ἀλλὰ ταῖς, τῶν ὄφεων πειθόμε-
νοι διδασχαλίαις, ἐχδάλλονται τούτου τοῦ παραδείσου.
Πόθεν τοῦτο δῆλον; “Λέγει: 6 Παῦλος" Zi γὰρ ὑμᾶς
ζῆλον Θεοῦ’ ἡρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον
ἁγνὴν “παραστῆσαι τῷ Χριστῷ. Φούοῦμαι δὲ μήπος,
ὡς ὃ ὄφις ἐξηκάτησεν Εὔαν, οὕτω φθαρῇ τὰ νοήματα
ὑμῶν. ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἔχει χώραν ἐνταῦθα Ó ὄφεως διδασχα-
Ma; τοῦ μεγάλου ποιμένος τὴ ᾿βαχτηρίᾳ τῆς πίστεως
συντρίόδοντος τὴν χεφαλὴν τῶν ὄφεων. Καὶ γὰρ ὡς
ποιμὴν ὃ θαυμάσιος ἡμῶν πατὴρ συντρίδει τὰς χεφα-
λὰς τῶν δραχόντων τῇ εὐαγγελιχῇ πίστει χαὶ τῇ εἰς
Χριστὸν ἐλπίδι" xa ὡς ἄριστος φυτοχόμος xa χή-
πουρος; τρέ έφει μὲν τὰ φυτὰ τῆς ᾿Ιἰχχλησίας, ἐχριζοῖ
δὲ, εἴ τι νόθον σπέρμα καὶ βλάστημα" τὴν νόσον τῆς
δυσσεῤείας, τὴν πλάνην τὴν “Ἑλληνικὴν ὡς ἀχάνθας
πυρὶ παραδίδωσι τὴν δὲ αἱρετικὴν πλάνην ὡς ἄγρω-
στιν ἐχτίλας ἐχθάλλει, ζήλῳ ἐνδεδυμένος Θεοῦ, ὃν οἱ

o2

^ Putant legendum Sail. et Fronto ὡς μέγαν τῆς ἐχχλησία: κῆπον.

DE CX£ECO

πολλοὶ ἀγνοοῦσιν. Ιἰώθασι γάρ τινες χατ ασοφιστεύειν
τῆς ᾿Εχχλησίας χαὶ τῶν ἁγίων ποιμένων, ὥσπερ οὖν
χαὶ τούτου τοῦ θαυμασίου πατρός" x πολλοὶ ἐν
ἐπιειχε ίας σχήματι ΞΡ. (αν εἰσάγουσι , καὶ ζῆλον ὑδρί-
ζουσι ] xa Θεοῦ ἀχμάζοντα λόγον πειρῶνται ἀμόλύ-
γειν. Ἔστι γὰρ εὑρεῖν τινα ἐν σχήματι ἐπιειχείας
λέγοντα᾽ τί γὰρ χοινὸν ἔχομεν πρὸς τοὺς “Ἕλληνας;
θέλει σωθῆναι; σωθήτω. Ὃ ταῦτα λέγων οὐδέπω
ἐτρώθη ζήλῳ NNI cac * 6 βλέπων ἀπολλύμενον, χαὶ
υἱὴ πενθῶν τὴν ἐχείνου ἀπώλειαν, χαὶ ἰδίαν ζημίαν
τιθέμενος, οὐχ οἶδε ζῆλον εὐσεδείας, οὐκ ἐτρώθη βέ-
λεσιν ἀληθείας

Ὁ βλέπων οὖν ἀπολλύμενον, χαὶ μὴ ζηλῶν ὥς που
φησὶ Παῦλος, Τίς ἀσθενεῖ, xai οὐχ ἀσθενῶ; οὐχ
στιν οὗτος μαθητὴς Παύλου. Ἀντιπαραβαλλέτ τοῦ
Hacoie τὰ χατορθώματα, καὶ εὑρήσει αὐτὸν συν-
ἄδοντα ταῖς ἀποστολιχαῖς φωναῖς * Τίς ἀσθενεῖ, χαὶ
οὐκ ἀσθενῶ ; τίς σχανδαλίζεται, χαὶ οὐχ ἐγὼ πυροῦ-
μαι; Οἱ οὕτω φρονοῦ τες, ἀδελφοί εἶσι τῶν ἀποστό-
λων. Δίκαιος γὰρ οὐχ. ἐν οἷς & ἁμαρτάνει μόνον ἀθυμεῖ,
ἀλλὰ χαὶ ἐν οἷς βλέπει ἄλλους ἁμαρτάνοντας, ὥς
φησιν ὃ Δαυίδ -᾿Αθυμία χατέσχε με ἀπὸ ἁμαρτωλῶν
τῶν ἐγκαταλιμπανόντων τὸν νόμον σου. Ε τις ἐπὶ ταῖς
ἄλλων ἁμαρτίαις ἀθυμεῖ, ζῆλον ἔχει εὐσεδείας. 'O
γὰρ δίχαιος, ὅταν τὸν ἑαυτοῦ βίον διορθῶται, ὃ δαχρύει
xa πενθεῖ ἴ τοῦ τὴν ἁμαρτίαν ἐξαλεῖψαι τὴν ἑαυτοῦ :
χαὶ τότε τῆς ἁμαρτίας τῆς ἰδίας παυσάμενος, τὰς
ἄλλων λοιπὸν πενθεῖ ἁμαρτίας, χαθὼς χαὶ Παῦλος-
Μή ἥπως ἐλθὼν πολλοὺς πενθήσω τῶν προημ. ἀρτηχότων,
χαὶ μὴ μεταγοησάντων. ΠΠαῦλος πενθεῖ τοὺς ἁμαρτή-
σαντας, χαὶ μὴ μετανοήσαντας" Σαμουὴλ πενθεῖ τὸν
Σαοὺλ, ὡς εἰπεῖν τὸν Θεόν᾽ Ἕως πότε σὺ πενθεῖς
ἐπὶ Σαούλ: Βλέπεις d ψυ AU ἀπολλυμένην, xa οὗ 7 πεν-
θεῖς; ὃ Νεκρὸν 2 ἐάν τις i07 προχομιζόμενον, χαὶ νὴ δα-
Ἀλῆ σης, ὡς ἀπὴν ἧς χαὶ σκληρὸς xa θηριώδης ἐλέγχε-

ται" ψυχὴν ἐὰν ἴδης ἐν ἀσεδείᾳ βαπτιζομένην, χαὶ
αἰωνίῳ θανάτῳ ᾿χαταδικαζομένην, xal τῇ ἀπιστία
διαμένουσαν, οὗ uu ie εἶπέ μοι, χαὶ πενθεῖς; χαὶ
τοῦτο εὐλαθοῦς d voy ἧς; ; Πάντα μὲν οὖν τὰ ἄλλα ὁ ἅμαρ-
τήματ α δεῖ πενθεῖ τὸν εὖ φρονοῦντα, ἐξαιρέτως δὲ,

ταν ἴδη ψυχὴν ἐν ἀσεύείᾳ fe βαπτισμένην ἕλληνι-
σμοῦ. Ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ψυχῇ οὗ δεῖ μόνον πενθεῖν,
P χαὶ πυροῦσθαι xol ἐμπιπρᾶσθαι τῷ ζήλῳ i ἵνα
γένηται Παύλου μαθητής. Διατρίθοντος γὰρ, φησὶ,
Παύλου ἐν ταῖς ᾿Αθήναις, ἐνεπίπρατο αὐτοῦ τὸ πνεῦ-
μα, θεωροῦντ τος χατείδωλον οὖσαν τὴν πόλιν. Διὰ τί
δὲ τοῖχοι οἵ ἅγιοι φρονοῦσιν, ὥς που χαὶ ὃ θαυμάσιος
οὗτος πατὴρ ἔχδιχος τῆς εὐσεθείας ἦν; Καθάπερ γάρ
ἐστι βασιλεὺς ὃ ὃ ἐπὶ γῆς χατέχων τῆς ὑπ᾽ αὐτὸν οἰχου-
μένης, ἔχει δὲ ἐν ἑκάστῳ δικαστηρίῳ τοῦ παλατίου
συνηγοροῦντας" οὕτως ἔχει ὃ Θεὸς τοὺς πιστοὺς ποι-
μένας ἐχδίκους τῆς εὐσεδείας. ᾿Πολλοὶ γὰρ πολλάχις
διασύροντες τῶν Ἑλλήνων λέγουσιν, ὅταν ἀχούσωσι
Χριστιανῶν e εγόντων αὐτοῖς, διὰ τί βλασφημεῖτε ;
διὰ τί ἀσεύεῖτε; εὐθέως διασύρουσιν * ἴδε οἱ ἔχδιχοι
τοῦ Θεοῦ * οὐ δύναται ἑαυτὸν ἐχδιχῆσαι ὃ Θεός: Ἀλλ᾽

[ut

D

E

A

NATO. 691
rorem gentilitatis tamquam spinas igni tradit ; hae-
reticum errorem tamquam gramen evulsum abjicit
zelo Dei indutus, qui multis ignotus est. Solent
enim nonnulli Ecclesiam et sanctos pastores, qua-
lis est hic admirabilis pater , captive ac fraudu-
lenter aggredi; et per speciem clementiz et beni-
gnitatis negligentiam introducunt, zelum vitupe-
rant, Deique verbum quod viget ac "floret debilitare
conantur. Reperies enim aliquem, qui specie ac
pretextu clementie commendandz dicet : Quid
enim nobis ref' est cum gentilibus? vult salvus
fieri? salvus fiat. Qui hzc dicit, nondum zelo
pietatis accensus est : qui pereuntem videt neque
illius perditionem luget, neque suam jacturam ar-
bitratur, pietatis zelum minime novit, spiculis
veriatis sauciatus non est.

9. Qui ergo videt pereuntem, neque zelo du-
citur, ut ait Paulus, Quis Vis gc et ego non
infirmor? is. Pauh discipulus non est. Conferat
cum isto patris recte facta, et videbit eum cum
apostolicis vocibus consentire : Quis infirmatur,
et ego non infirmor? quis scandalizatur, et ego
non uror? Qui ita sentiunt, fratres sunt aposto-
lorum. Justus enim non ob ea tantum, in quibus
peccavit, meerore afficitur, sed etiam ob ea in qui-
bus alios peccantes viderit, ut ait David : Mo-
stitia tenuit me pro peccatoribus derelinquen-
tibus legem. tuam. Si quis ob aliorum peccata
moerore afficitur, zelum et zmulationem | habet
pietatis. Justus enim, cum vitam suam correxe-
rit, lacrymatur, et luget, ut peccatum snum de-
leat - ac deinde ubi peccatis suis finem imposuit,
aliorum deinceps peccata deplorat ; quemadmodum
et Paulus : /Ve e forte, cum venero, multos lu-
geam ex iis, qui ante peccaverunt, et non ege-
runt penitentiam. Paulus eos luget, qui pecca-
runt, et penitentiam non egerunt; iS ddndi luget
Saülem, ita ut diceret Beast: : Usquequo tu ἊΝ
ges ob Saül? Vides animam pereuntem, et non
luges? Si quis mortuum efferri viderit, et non fle-
verit, tamquam immitis, darus et efferatus re-
prehenditur : : 51 videris animam in impietate de-
mersam, et zeterna morte damnatam, et in infide-
litate perseverantem, non ploras, dic quaeso? non
luges? hoccine est animz religiose? Sane quidem
alia omnia lugere oportet peccata eum qui recte
sapiat, precipue vero, cum animam viderit in
gentilitatis impietate demersam. Ob ejusmodi ani-
mam non solum lugere oportet, verum etiam uri,
et zelo accendi, ut quis discipulus Pauli fiat. Cum
enim versaretur, inquit, Paulus Athenis, inflam-
inabatur spiritus ejus, videndo civitatem deditam
idolorum cultui. Quare vero ita sentiunt viri san-
cti ; quemadmodum et admirabilis hie pater pie-
tatis erat. defensor? Nam quemadmodum rex in
terris subjectum sibi regit orbem terrarum, habet
autem in singulis tribunalibus palatii, qui jus di-
cant : sic et Deus fideles habet pastores pietatis ac
religionis defensores. Multi enim ex gentilibus ir-
bidon dicunt, cum Christianos audiunt dicentes

2. Cor. 11
29.

Psal.
53.

r18.

2. Cor, t2
vu

τ. Ateg. 16.

"ct. 17.16,

2. Cor. 10.
6.

Judíc. 5.7.

Jud. ἡ

Jud.

. 8.

5.27

Eccli. 4.

3o.

Exod. 8 4, Dic Pharaoni, Dimitte populum meum.

2
z

a5;

693
ipsis, Cur blasphematis? cur impie agitis? con-
unuo irrident : Ecce defensores Dei: non potest
Deus seipsum defendere? Imo seipsum non defendit
( neque enim divinitatem. probro afficit); sed per
fideles famulos, ingratos servos castigat. An indi-
get Deus defensoribus? Ita est ; non quod i ipse sit
infirmus, sed ut thi zeli fores aperit. S1 enim
omnia per se faceret, interclusa esset aemulatori
via vite. Nonne repugnabat Deo Pharao, et in
impietatis profundum erat demersus; neque tamen
ultra plaga inferebatur, donec Moses fidelis ex-
ortus est ? Nonne florebat multorum deorum error
cum falsis sacerdotibus et falsis prophetis, nec ulla
plaga a Deo illata est, donec Helias 2mulator ex-
ortus est? Defensores Dei sine dubio sunt. sancti.
Quare et ait. Paulus : /n promtu habemus ulcisci
omnem inobedientiam, cum impleta fuerit ve-

stra obedientia. Adhuc admiranda Debora inter
mulieres, quae mulieris infirmitatem prz se fere-
bat, et virilem virtutem prophetando exhibebat, de
qua dicit Scriptura, Et surrexit Debora, mater in
Israel, mater. populi facta est ob pietatem ; adeo-

. que celebris fuit, nt, exorto bello, duces exercitus

et Barac ule "esa Nisi tu. venias ad bel-
Ium nobiscum, nos non veniemus. Non in mulieris
forütudine, odis in prophetize virtute confidebant.

Exierunt nil divine | voluntatis adjutores, et
alienigenas interfecerunt. Hla ergo beata Debora

veritatem praedicans. alt : Domine, qui diligunt
te, sicut ortus solis : inimici vero tui, sicut purga-
mentam lucerne. Domine, qui diligunt te, sicut
ortus solis, siquidem sol numquam exstinguitur :
inimici vero tui, sicut purgamentum lucerna, si-
quidem lucerna Incem habet ad tempus durantem,
el rursus exsünguitur. Deinde laudat exercitus
ducem, qui Dei Molti inservierat, et jubet ma-
eges habitatoribus Mazor, quoniam non exie-
runt in auxilium. Domini. Ergone Deus auxilio
indigebat? Sic est. Oportet i sui specimen ex-
DE qui ferunt auxilium religioni. Sic igitur
hic etam admirabilis pater non tamquam imbecilli
fert auxilium Deo, sed huic praefectus muneri, re-
ligionem defendit; dum corpori quidem i interitum
affer re videtur, animabus autem potentiam immuit-
tit. Sagittce quippe potentis acuta. Neque vero

mireris, si Christi pastores ac pietatis magistri | ve-
ritatem ulciscantur. Imo licet doctor non sit quis-
piam, neque doctoris ei cathedra sit commissa,

sed. Christi verbum simpliciter exceperit, et in or-
dine discipuli constitutus, zelum | debet habere
Dei, atque hanc gratiam benefactori rependere, ut
libere loquatur, et pro veritate verba faciat, atque
adversus impietatem. decertet, ut a sancta Scri-
ptura sibi dictum audiat : Fili, decerta pro veri-
tate, Et Dominus Deus pugnabit pro te. Nibil
mirum, si sancti pie tatem. ulciscuntur. Sipenu-
mero loquitur aliquid Deus clementi causa, ut-
pote bonus; et prophetae non sinunt lzdi pietatem
propter ieu Dei. Dicit Deus per Mosen :
)uoc

C

D

E

66

SPURIA.

ἑαυτὸν οὐχ ἐχδιχεῖ (οὐ γὰρ ὑό ρίζει τὴν θεότητα), ἀλλὰ
διὰ πιστῶν οἰχετῶν τοὺς ἀγνώμονας δούλους μαστίζει.
Χρεί αν ἔχει ἐχδίκων ὃ Θεός; Ναί οὐχ ἐπειδὴ αὐτὸς
ἀσθενεῖ, ἀλλ᾽ ἵνα σοι θύραν ζήλου ἀνοίξη. Ei γὰρ
πάντα δι᾽ ἑαυτοῦ ἐποίει, ἀπεχλείετο ἡ 1, δδὸς τῆς “ζωῆς
τῷ ζηλωτῇ. Οὐχ ἐθεομάχει ποτὲ Φαραὼ, χαὶ ἦν ἐν
ἀσεόείᾳ βε εδυθισμένος * xo οὐδαμοῦ | μάστιξ προσηνέ-
χθη, ἕως ἂν ἔκυψε Μωῦσῆς ὃ πιστός ; Οὐχ € ἐχόμα ἣ
πολύθεος πλάνη σὺν τοῖς ψευδέσιν f ἱερεῦσι χαὶ τοῖς
ψευδοπροφήταις, χαὶ οὐδαμοῦ τ: Θεοῦ πληγὴ , ἕως
ἀνέχυψεν. Ἠλίας ὃ ζηλωτής s" 5 ὑχοικοί εἰσιν ὅμολογου-
μένως τοῦ Θεοῦ οἱ ἅγιοι. Διὸ χαὶ Παῦλος λέγει Ὧν
ἑτοίμῳ ἔχομεν ἐχδιχῆσαι πᾶσαν παραχοὴν, ὅταν πλη-
got ὑμῶν ἣ ὑπαχοή. Ἔτι δὲ ἥ θαυμασία Δεβόῤῥα
ἐν γυναιξὶν, ἣ γυναικὸς ἀσθένειαν ἔ ἔχουσα, χαὶ ἀνδρείαν
ἀρετῆς προφητεύουσα, περὶ ἧς φήσιν ἽΓ ραφὴ, χαὶ
᾿Ἄνέστη Δεδόῤῥα, μήτηρ ἐν τῷ Ἰσραὴλ, μήτηρ ἐγέ-
γετο τοῦ λαοῦ δι᾽ εὐσέδειαν, χαὶ τοσοῦτον ἤχμαζεν,
ὥστε χαὶ τοὺς στ ατηγοὺς πολέμου γενομένου τοὺς
περὶ τὸν Βαρὰκ λέγειν τῇ γυναικί" ἐὰν μὴ σὺ ἔλθῃς
εἰς πόλεμον μεθ᾽ ἡμῶν, ἡμεῖς οὐχ ἐρχόμεθα. Οὐ τῇ
τῆς γυναικὸς ἐθάῤῥουν ἀνδρείᾳ, ἀλλὰ τῇ τῆς προφη-
τείας δυνάμει. ᾿Ιξῆλθον πολλοὶ συνεργοὶ τῆς τοῦ
Θεοῦ βουλῆς, χαὶ ἐξέκοπτον τοὺς ἀλλοφύλους. ᾿Εχείνη
οὖν ἣ μαχαρία Δεθδόῤῥα τὴν ἀλήθειαν φέ ἔρουσα λέγει:
Κύριε, ot ἀγαπῶντές σε, ὡς ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου" οἱ δὲ
ἐχθροί σου, ὡς ἀπόσμηγμα λύχνου. Κύριε, ot ἀγα-
πῶντές σε; ὡς ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου" ἐπειδὴ ὃ ἥλιος οὖ-
δέποτε σόέννυται οἱ δὲ ἐχθροί σου; ὡς ἀπόσμηγμα
Ania λύχνος γὰρ καὶ πρόσχαιρον ἔχει φῶς, χαὶ
πάλιν σθέννυται. Εἶτα ἐπαινεῖ τὸν στρατηγὸν ὑπουρ-
γήσαντα τῇ τοῦ Θεοῦ βουλῇ, χαὶ μετὰ ταῦτα χελεύει
χαταρᾶσθαι τοὺς χατοιχοῦντας Μαζὼρ » ὅτι οὐχ ἐξὴλ--
θον εἰς βοήθειαν Κυρίου. βοηθείας ἄρα ἔχρηζεν ὃ Θεός;

Ναί. Δεῖ φανῆναι τοὺς βοηθοῦντας τῇ εὐσεδεία. Οὐ-
τως οὖν χαὶ ὃ θαυμάσιος οὗτος πατὴρ οὐ Θεῷ ὡς
ἁτονοῦντι βοηθεῖ. τὐλλὸ εἰς τοῦτο ταγεὶς ἐχδικεῖ τὴν
εὐσέδειαν, τῷ σώματι μὲν ἐνδεικνύμενος πρὸς ἀπώ-
λειαν, Ends ψυχὰς ἐμιδαλλόμενος πρὸς δυναστείαν.
Τὰ γὰρ βέλη τοῦ δυνατοῦ ἠχονημένα. Καὶ μὴ θαυμά-
ens, s εἰ οἵ ποιμένςε € Χριστοῦ xal διδάσχαλοι εὐσεθείας
ἐχδικοῦσι. τὴν ᾿ἀλέθειαν- ἀλλὰ χἂν μὴ ἢ ἡ τις διδάσχα--
λος, μηδὲ διδασχαλικὸν θρόνον πεπιστευμένος , ἀλλὰ
ἁπλῶς ὃ δεξάμενος Χριστοῦ λόγον, χαὶ ἐν ϑαθητοῦ τάξει
τυγχάνων, ὀφείλει ζῆλον ἔ ἔχειν Θεοῦ, καὶ ἀμοιθὰς d ἀπο-
διδόναι τῷ εὐεργέτῃ ἐν τῷ ἐλευθεροστομεῖν, χαὶ ὑπὲρ
τῆς ἀληθείας qs ἔγγέσθαι, χαὶ χατὰ ἀσεδείας ἀγωνί-
ζεσθαι, t ἵνα ἀχούσῃ παρὰ τῆς ἁγίας U pos "Téxvov,
ἀγώνισαι, ὑπὲρ τῆς ἀληθείας, χαὶ Κύριος ὃ ὃ Θεὸς πο-
λεμήσει ὑπὲρ σοῦ. Οὐδὲν θαυμαστὸν, εἰ εὐσέόειαν
ἐχδικοῦσιν ἅγιοι. Πολλάχις χαλεῖ τι δι᾿ ἐπιείχειαν,

ὡς Θεὸς ἀγαθὸς, καὶ οἱ προφ' ἦταν o0 συγχωροῦσι τρω-
θῆναι τὴν εὐσέδειαν ἐχ τῆς τοῦ Θεοὺ ἐπιεικείας.
Λέγει ὃ ὃ Θεὸς διὰ Μωῦσέως : [ἱϊπὸν τῷ Φαραὼ , é&£-
απόστ eov τὸν λαόν μου" εἰ δὲ οὐ βούλει, ἰδοὺ ἀπο-
στελῶ τὰ σημεῖα, χαὶ πατάξω σε. Exin Μωῦσῆς
ἐπὶ τῷ ἤματι, xo δίδοται ἔννοια τῷ εὐσεύεῖ, xat
φησι" μὴ νομίσῃς, ὅτι ἐξ ἰσοτιμίας ἔ ἔχει λαὸν αὐτὸς,
xaX λαὸν ὃ (θεός. Καὶ ἀ ἀγωνιάσας, μήποτε ἣ πολλὴ τοῦ
Θεοῦ ἀγαθότης χαὶ ἐπιείκεια βλάψη αὐτὸν, καὶ vop.t-

DE CECO NATO. 695

c" ἀντιπολιτεύεσθαι Θεῷ , ἀχούσας ὃ λαός σου, καὶ ὃ
λαός μου, ἀναφέ ει τὸ χήρυγμα. Τάϑε λέγει Κύριος ὃ
Θεὸς τῶν 'E6 aio " ἐξαπόστειλον τὸν λαόν μου" εἰ δὲ
μὴ βούλει ᾿ ἰδοὺ ἐγὼ ἐξαποστελῶ τὰ σημεῖα; καὶ πα-
τάξω σε χαὶ τοὺς θεράποντάς σου ἵνα μάθῃς ὅτι Τοῦ
Kóptou 5 YA xa τὸ πλήρωμα αὐτῆς. Ἢ Yi ἤχουσε
λαὸν xa λαὸν, χαὶ οὐχ ἠχολούθησε τῷ λόγῳ, ἀλλὰ
λέγει, πᾶσα ἣ γῆ τοῦ Κυρίου ἐστίν. E γὰρ xat ἐπι-
ειχεία ἐχρήσατο ὃ Θεὸς, ἀλλ᾽ οὗτος οὗ προδίδωσι τὴν
δεσποτικὴν αὐθεντίαν. Διὰ τοῦτο γὰρ τὰ 6 Θεὸς οὕ-
τως ἐλάλησεν, ἵνα γυμνωθῇ τοῦ εὐσεῤοὺς ὃ ζῆλος.
᾿Αλλὰ χαὶ φιλοῦσιν ἀεὶ πιστοὶ po τοὺ Θεοῦ
τὰ ῥήματα. λέγει γὰρὸ X Σωτὴρ τοῖς μαθηταῖς - Τίνα
με λέγουσιν oí ἄνθρωποι εἶναι τὸν ΥἹὸν τοῦ ἀνθρώπου ; :
Λέγει εἷς τῶν μαθητῶν αὐτοῦ: Σὺ εἶ ὃ Χριστὸς ὃ
γιὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Ὃ ζῆλος τοῦ ἁγίου Πνεύ-
ματος χαὶ ὑμᾶς διδασχέτω ζηλωτὰς εἶναι, χαὶ ὑπὲρ
εὐσεδείας πάσχειν, xat ἀγωνίζεσθαι onto δικαιοσύνης
τὸν καλὸν ἀγῶνα.

Ἄξιον γάρ ἐστι τὸ μιμητὰς εἶναι διδασχάλου ἀγα-
θοὺς μαθητὰς, ὡς καὶ Παῦλος λέγει - Μιμηταί βου
γίνεσθε , χαθὼς κἀγὼ Χριστοῦ. “Θέλεις μαθεῖν, ὅτι
χαὶ ὃ ἁπλῶς μαθητὴς καὶ μαθητοῦ τάξιν EX óget-
Ast E ἔχειν. ζῆλον εὐσεῤείας; "Axous πῶς ὃ ) Χριστὸς τὸν
ἐχ γενετῆς τυφλὸν ἐθε ἐράπευσε " υᾶλλον δὲ αὐτῆς ἐξ
ἀρχῇ Tic τὴς ἱστορίας ἀχούσωμεν. Μετὰ γὰρ πολλὰ τῷ
εὐαΎ γελιστῇ εἰρημένα, οὕτως ἤρξατο λέγειν : M
Tov ὃ Ἰησοῦς ei εἰδεν ἄνθρωπον τυφλὸν ἐχ γενετῆς. Καὶ
ἠρώτησαν αὐτὸν ot μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες " χαὶ τὰ

ἑξῆς. Καὶ πτύσας, χαὶ πηλὸν ποιήσας ᾿ ἔχρισεν αὐτοῦ
τοὺς ὀφθαλμοὺς, Καὶ εἶπεν αὐτῷ " ὕπαγε, νίψαι εἰς
τὴν κολυμβήθραν τοὺ Σιλωάμ." xot γυψάμενος ἀνέδλε-
ψεν. Ot Ιουδαῖοι ἔ ἔγνωσαν αὐτὸν, χαὶ λέγουσιν - Οὐχ
οὗτός ἐστιν ὃ πρὸς τὴν ἐλεημοσύνην καθήμενος τυφλὸς
ὧν; Ἄλλοι ἔλεγον, yat * ἄλλοι, οὔ - ἀλλ᾽ ὅμοιος αὐτῷ
ἐστιν. “Ἐκεῖνος à ἔλεγεν, ὅτι ἐγώ εἶμι. οἱ Φαρισαῖοι ὃ δὲ
οἵ ἄρχον τες τῶν Ἰουδαίων 6 ὁρῶντες, ὅτι τὸ θαῦμα πολ-
λοὺς ἔχει ἑλκύσαι πρὸς τὸν “Χριστὸν, δαχνόμενοι ex
τοῦ ζήλου P τῆς ἀσεξείας, χαὶ πλητ ττόμενοι τῷ κέντρῳ

ps ἀληθείας, χαλοῦσιν ἔσω τὸν ποτὲ τυφλόν. Καὶ ἦν

δεῖν πονηρὸν θέατρον, εὐσεδείας ἐχδιχουμένης, xoi

es διχαστῶν χρινόντων, χαὶ μεγάλου συνηγόρου
συναγωνιζομέγου, χαὶ Θεοῦ “βραδεύοντος χαὶ ἐφορῶν -
τος. Καλοῦσι τὸν ποτὲ τυφλὸν χαὶ ἀναδλέψαντα "Tov -
δαίων παῖδες, χαὶ ἱστῶσιν ἐν μέσῳ τοῦ συνεδρίου,

χαὶ λέγουσιν αὐτῷ - εἰπὲ πῶς ἀνέ (όλεψας, χαὶ τίς σου
διήνοιξε τοὺς ὀφθαλμοὺς, χαὶ τί σοι ἐποίησεν ; Toca
ἔλεγον, οὐχ. ἵνα μάθωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα τῷ σχήματι τῆς
ἐρωτήσεως φόθδον € ἐνέγκωσιν. Πολλά ἄχις γὰρ τὸ cy. Ta
τῆς ἐρωτήσ ἕως, διδάσχαλος γίνεται τῷ ἐρωτωμένῳ
ἀποχρίνασθαι, ἢ σιωπῆσαι * ὡς ἄν τις εἴποι τινὶ μέλ-
λοντι μαρτυρεῖν εἰς πρᾶγμα" οἶδας τὴν ὑπόθεσιν;

a Al. ρέλεις ἰδεῖν.

si nolueris, ecce imumittam signa, ct percutiam te.
Perculsus est hoc dicto Moses, et subiit animum
viri pii hzc cogitatio, dixitque: Noli. existimare
ipsum ex cqualitate. honoris populum. suum ha-
bere, ac Deum populum suum. Ét cum anxie du-
bitaret, num immensa Dei bonitas et clementia illi
noceret, videreturque Deo refragari, cum audiis-
set, Populus tuus, et, Populus meus, przdicatio-

nem refert. Z/ec dicit Dominus Deus IHebrao0- Exod. 9.1.

rum : Dünitte populum meum :sin autem no-
lueris, ecce ego immiitam signa, et percutiam le

et famulos tuos : ut discas, quia Domini est terra Psal. 52.1.

et plenitudo ejus. Audivit terra populum et po-
pulum, neque verbis paruit : verumtamen dixit,
Omnis terra Domini est. Licet enim. clementer se
gesserit Deus, hic tamen Dominus auctoritatem
prodere noluit. Propterea namque sic loquutus est
Deus, ut hominis pu zelus patefieret. Sed et fideles
Dei verba semper amant excedere : sic enim inquit

Salvator discipulis : Quem me dicunt homines Matth. 16.

esse Filium hominis ? Dicit unus ex discipulis, 18, 16.

Tu es Christus Filius Dei vivi.Doceat vos quoque

emulatores esse Spiritus sancti aemulatio, ac pro

pietate pati, bonumque certamen pro justitia: certare.
4. (Equum enim est, ut boni discipuli sint imi-

latores magistri , sicut et Paulus ait : Zmitatores τ. Cor. t1

mei estote , sicut et .ego Christi. Vis nosse cum *-
eum, qui omnino sit discipulus, tum eum, qui
discipuli locum obtineat , habere pietaus bs
üonem debere? Audi quo pacto czecum a nativi-
tate Christus sanarit : imo vero a principio histo-
riam audiamus. Post multa Siquidem ab evange-

lista dicta , sic narrare coepit : Preteriens dant Joan. 9. 1.
vidit Linn cccum a nativitate. Et interro- € 544-

gaverunt eum, discipuli ejus dicentes ; et que
sequuntur. Et cum exspuisset, ac lutani fecisset,
Linivit oculos ejus , et dixit ei : l'ade , lava in
natatoria Siloam : et cum lavisset, vidit. Ju-
da noverant eum, et dicunt : /Vonne hic est ,
qui ad eleemosynam sedebat , cecus ? alii dice-
bant, Sic est; alii , Non, sed similis ipsi est. 7116
dicebat , Quia ego sum. Phariszei et principes
ditdacorum videntes multos ad Christum posse
miraculum trahere , impietatis zemulatione stimu-
lati, et. veritaus ἘΠῚ: compuncti, eum qui cz-
cus fuerat intro vocant. Ac videre erat miserum
spectaculum , cum pietas exagitaretur , improbi
judices disceptarent, magnus patronus certantem
juvaret, et Deus ΤΕΡΟΝ πὶ przsideret ac specta-
ret. Vocant eum, qui caecus fuerat et visum rece-
perat, Judaei, alque in medio concilio statuunt ,

et dicunt ei : Die quomodo visum recepisti , οἱ Did. v. τὸ

quis oculos tuos aperuit, et quid. fecit tibi? Hac
dicebant, non ut discerent, sed ut ipsa interro-
gationis forma ümorem incuter ent. Sepe namque
forma interrogationis illam. admonet, quem 1Π-
terrogamus , quid respondere, aut si tacere debeat :

b AL. τῆς εὐσεθείας.

Ibid.v. τι.

v. 20. 2I.

v. 24.

Ibid. το.

24.

694

ut si quis ei dixerit, qui in rem quampiam testi-
monium sit laturus : Vidisti rem de qua agitur?
interfuisti ? unde rem nosti? vel ipsa forma docet
illum negare. Sic et illi: Quomodo visum rece-
pisti? quis aperuit oculos tuos? Ille minas eorum
minus curans, veritati magis adh:rebat , et ait :
Homo quidam , qui dicitur Jesus , cum lutum
fecisset , linivit oculos meos , et dixit mihi :
Fade , lava in Siloam. Et cum abiissem , lavi,
et vidi. Non noverat veritatem , sed beneficium
agnovit : dignitatem benefactoris nondum noverat.
Homo quidam cum lutum fecisset, unxit oculos
meos et video. JVon crediderunt Judei, quia
cecus fuisset , et vidisset , donec vocaverunt
parentes ejus qui viderat. Improbitatis exceptio
veritatem in dubitationem adduxit. Vocant paren-
les cci : testimonia colligit adversus seipsam
improbitas. Vocati sunt parentes cci. Rursus
cadem forma interrogationis usurpatur : Hic est
filius vester , quem vos dicitis , quia cecus na-
tus est? Quomodo ergo nunc videt ? Illi cum
morem improbitatis probe nossent, eos scilicet
minas intendere, dicunt illis: Scimus quia hic est
filius noster , et quia cecus natus est scimus :
quomodo autem nunc videat , aut quis aperuit
ejus oculos, nescimus : ipse cetatem habet ,
ipsum. interrogate : ipse de se loquetur. Ani-
madverte Dei sapientiam. Ne vocem ejus, qui
visum receperat, exceptione re[icerent ut qui Ju-
venis esset, nec publicis in judiciis verba facere
nosset, providit Deus ut legitima prius etas ejus
indicaretur. /Etatem habet, iqulunt; ipsum
interrogate : propterea quod impuberes patronis
indigent; qui vero perfectam ztatem attigerunt ,
ipsi patroni fiunt suiipsorum. Resvonderunt pa-
rentes ejus, et dixerunt : Scimus, quia hic est
filius noster, et quia cecus natus est. Confessi
sunt parentes ejus, ne qua dubitatio superesset ,
an is czecus fuisset. /Etatem habet , ipsum inter-
rogale, ipse de se loquetur. Focant rursus ,
inquit, eum secundo , et dicunt illi : Quid. fecit
tibi? quomodo aperuit oculos tuos? "Tum vero
ille, Dei zelo indutus, interrogationem despexit ,
et ut indignos responso minime dignatus est allo-
qui ; sed quid ait illis? Dixi vobis jam , et non
audistis : quid iterum vultis me audire? num-
quid et vos vultis discipuli ejus fieri ? ltaque
doctrinam imitatur Christi , cum nondum Christi
doctrinam audierit. Nam cum in enczniis cir-
cumdedissent Salvatorem in porticu Salomonis
Juda, dicebant illi: Quousque animam no-
stram tollis? δὲ tu es Christus, dic nobis pa-
lam. it illis : Dixi vobis, et non audistis :
quid iterum. vultis audire ? Ac vide pietatem
patroni. Cum Judzorum malitiam. animadver-
tisset, eosque nihil non agere ac simulare , ut et
metum incuterent, ne magistrum illum confite-
retur, ait illis : Dixi vobis jam, et non audi-
stis : quid. iterum vultis audire? numquid. et
vos vultis discipuli ejus fieri? Cum dixit,

67
A

—
ν᾿

D

SPURIA.

παρῆς; πόθεν οἶδας τὸ πρᾶγμα; καὶ τὸ σχῆμα αὐτὸν
διδάσχει ἀρνήσασθαι. Οὕτω χἀχεῖνοι * πῶς ἀνέδλεψας:
τίς ἠνέῳξέ σου τοὺς ὀφθαλμούς ; Ὃ δὲ ἧττον φροντίσας
τῆς ἀπειλῆς, εἴχετο μᾶλλον τῆς ἀληθείας , x«t φησιν’
Ἄνθρωπός τις, “λεγόμενος Ἰησοῦς », πηλὸν ποιήσας
ἐπέχρισέ μου τοὺς ὀφθαλμοὺς , χαὶ εἰπέ uot* ὕπαγε,
νίψαι εἰς τὸ Σιλωάμ. Καὶ ἀπελθὼν ἐνιψάμην, καὶ
ἀνέδλεψα. Οὐκ ἤδει τὴν ἀλήθειαν, ἀλλὰ τὴν εὐεργε-
σίαν ἐγνώρισε * τοῦ εὐεργέτου τὸ ἀξίωμα οὔπω ἤδει.
Ἄνθρωπός τις πηλὸν ποιήσας ἐπέχρισέ μου τοὺς
ὀφθαλμοὺς, xol βλέπω. Οὐκ ἐπίστευσαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι,
[:j 3 vod. Xx Sa P cr ,
ὅτι τυφλὸς ἦν, xat ἀνέόλεψεν, ἕως ὅτου ἐφώνησαν τοὺς
γονεῖς αὐτοῦ τοῦ ἀναδλέψαντος. Ἢ παραγραφὴ τῆς
χαχίας εἰς ἀμφιδολίαν ἤνεγχε τὴν ἀλήθειαν. ΚΚαλοῦσι
τοὺς γονεῖς τοῦ τυφλοῦ " Jj κακία καθ᾽ ἑαυτῆς συνάγει
τοὺς μάρτυρας. ᾿Ικλήθησαν οἵ γονεῖς τοῦ τυφλοῦ.
Πάλιν τὸ αὐτὸ σχῆμα τῆς ἐρωτήσεως" Οὗτός ἐστιν ὃ
υἱὸς δμῶν, ὃν ὑμεῖς λέγετε , ὅτι τυφλὸς ἐγεννήθη 5 πῶς
οὖν ἄρτι βλέπει; "Exeivot τὸν τρόπον τῆς χαχίας
νοήσαντες, ὅτι ἀπειλὰς προσφέρουσιν, λέγουσιν αὐτοῖς"
Ἴσμεν, ὅτι οὗτός ἐστιν ὃ υἱὸς ἡμῶν" χαὶ ὅτι τυφλὸς
ἐγεννήθη, οἴδαμεν " πῶς δὲ νῦν βλέπει, ἢ τίς ἤνοιξεν
αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς, οὖχ οἴδαμεν - αὐτὸς ἡλιχίαν
ἔχει, αὐτὸν ἐρωτήσατε " αὐτὸς τὰ περὶ ἑαυτοῦ λαλή-
σει. Καὶ ὅρα τοῦ Θεοῦ τὴν σοφίαν. Ἵνα μὴ παραγρά-
φωνται αὐτοῦ τὴν φωνὴν τοῦ ἀναθλέψοντος, ἢ ὡς γέου
ὄντος, ἢ ὡς οὐχ εἰδότος εἰπεῖν, ὡς ἐπὶ τῶν χοινῶν Ot-
χαστηρίων, ᾧχονόμησεν ὃ Θεὸς πρῶτον δειχθῆναι
αὐτὸν τῆς ἐννόμου ἡλικίας. “Ἡλικίαν ἔχει αὐτὸς.
φησίν " αὐτὸν ἐρωτήσατε * ἐπειδὴ oi ἀφήλικες συνηγό-
ρων χρήζουσιν, oi δὲ τελείαν φέροντες τὴν ἡλικίαν,
αὐτοὶ ἑαυτῶν συνήγοροι γίνονται. ᾿Απεχρίθησαν oi
γονεῖς αὐτοῦ, xol εἶπον, Oct οὗτός ἐστιν ὃ υἱὸς ἡμῶν,
xal ὅτι τυφλὸς ἐγεννήθη, οἴδαμεν. “Δμολόγησαν οἵ
γονεῖς, ἵνα μὴ ἡ ἀμφιθολία, ὅτι οὐχ ἦν τυφλός. Ἣλι-
χίαν ἔχει, αὐτὸν ἐρωτήσατε αὐτὸς τὰ περὶ αὐτοῦ
λαλήσει. Καλοῦσι πάλιν, φησὶν, αὐτὸν ἐκ δευτέρου,
xo λέγουσιν αὐτῷ * τί ἐποίησέν σοι; πῶς ἠνέῳξέν σου
τοὺς ὀφθαλμούς; '"Excivog λοιπὸν ἐνδυσάμενος Θεοῦ
ζῆλον, διαπτύει τὴν ἐρώτησιν, xol ὡς ἀναξίους ἀπο-
χρίσεως »οὐχ ἀξιοῖ λόγου, ἀλλὰ τί λέγει αὐτοῖς ; Εἶπον
ὑμῖν ἤδη, καὶ οὐχ ἠχούσατε: τί πάλιν θέλετέ μου
ἀχούειν; μὴ xo ὑμεῖς θέλετε αὐτοῦ μαθηταὶ γενέσθαι:
Καὶ μιμεῖται τὴν Χριστοῦ διδασκαλίαν, ὃ μηδέπω
ἀχούσας τὴν Χριστοῦ διδασκαλίαν. Οἱ γὰρ ᾿Ιουδαῖοι
ἐν τοῖς ἐγχαινίοις χυχλώσαντες τὸν Σωτῆρα ἐν τῇ
cto& Σολομῶντος, ἔλεγον αὐτῷ Ἕως πότε τὴν ψυ-
FECE, KOC OR SUE Me N SP τ
χὴν ἡμῶν αἰρεις; εἰ σὺ εἰ ὃ Χριστὸς, εἶπε ἡμῖν
παῤῥησίᾳ. Λέγει αὐτοῖς εἶπον ὃμῖν, καὶ οὐκ ἠκούσατε"
τί πάλιν θέλετε ἀχούειν ; Καὶ ὅρα συνηγόρου εὐσέ-
βειαν. ᾿Ππειδὴ πρόσεσχεν τῇ χαχίᾳ τῶν ᾿Ιουδαίων,
ὅτι πάντα ποιοῦσι, καὶ σχηματίζονται ἀπειλὴν, καὶ
όθον αὐτῷ ἐπισείειν ὑπὲρ τοῦ μιὴ διμολογεῖν αὐτὸν δὲι-
δάσκαλον, λέγει αὐτοῖς - Eimov ὑμῖν ἤδη, καὶ οὐχ
ἠχούσατε " τί πάλιν θέλετε ἀκούειν; μὴ καὶ ὑμεῖς θέ-
λετε μαθηταὶ αὐτοῦ γενέσθαι; Τῷ εἰπεῖν, Μὴ χαὶ
ὑμεῖς ; ἔδειξεν, ὅτι τὸ ἐγὼ ὁμολογεῖται. Ταύτην τὴν
φωνὴν ἐχέτω πὰς Χριστιανὸς ἀπ ἑλληνισμοὺῦ χατα-
γόμενος. “Ὅταν γάρ σοι συντυχοι ἕλλην ἀρχαίαν
ἔχων συνήθειαν πλάνης, καὶ εἴποι σοι, ὅτι Χριστια-

AE

DE C/ECO

vóc ἐγένου, εἰπὲ αὐτῷ, ναί: μὴ χαὶ σὺ θέλεις γενέ-
σθαι; Ὁ σχοπὸς τοίνυν ' τοῦ ἀναθλέψαντος χαὶ voy?
xal σώματι, τοιοῦτος ἦν. Eimov ὑμῖν ἤδη, καὶ οὐκ
ἠχούσατε " αὐ atduy ϑόχετέ μου ἀχούειν ; μιὴ καὶ ὑμεῖς
θέλετε αὐτοῦ μαθηταὶ γενέσθαι: Ἀντὶ τοῦ, τοσοῦτον
ἀπέχετε τοῦ ἐμὲ μεταπεῖσαι, ὅτι χαὶ ἐγὼ προσδοχῷ
μᾶλλον 0 ὑμᾶς μεταθληθέντας Χριστὸν αὐτὸν χαθομο-
λογῆσαι. E Sica τί πρὸς αὐτὸν ot Ιουδαῖοι ; ᾿ ἡλοιδό-
pus αὐτὸν, xa εἶπον * σὺ εἰ μαθητὴς ἐχείνου, ἡμεῖς
δὲ τοῦ Mose à ἐσμὲν μαθηταί. Ἡμεῖς οἴδαμεν, ὅτι
Μωῦσὴ ἐλάλησεν ὃ Θεός: τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμιεν πόθεν
ἐστίν. ᾿Βννόησον τὸ πλῆθος τῶν ἀντιλεγόντων, χαὶ τὴν

δύναμιν ἑνὸς τοῦ ἀνθεστηχότος. Καὶ οὐκ ἐσιώπησε
πάλιν ὃ ὃ συνήγορος τῆς ἀληθείας J ἀλλ᾽ ἵστατο, ἐν γὰρ
τούτῳ θαυμαστόν ἐ ἐστι, “λέγων, ὅ ὅτι ὑμεῖς οὐκ οἴδατε
πόθεν ἐ ἐστὶν, καὶ ἠνέῳξέν μου τοὺς ὀφθαλμούς. Εἰ μὴ
ἦν οὗτος παρὰ Θεοῦ, οὐχ ἠδύνατο ποιεῖν οὐδέν. εῖ-
στήχει ἀγωνιζόμενος , xal ὃ Θεὸς ἐπόπτης χαὶ βρα-
θευτής: πολλοὶ δεινοὶ xo ἑνὸς ἰσχυροῦ, γέφος ἄπιστον
πρὸς υἱἱαν σταγόνα πίστεως. "Am τοῦ αἰῶνος, φησὶν,
οὐχ ἠκούσθη " ὅτι ἦνοιξ τις ὀφθαλμοὺς τυφλοῦ γεγεν-
γημένου. Ei μὴ ἦν οὗτος παρὰ Θεοῦ, οὐχ ἠδύνατο
ποιεῖν οὐδέν. ᾿Ιπειδὴ σεμνύνεσθε » φησὶ, τῇ Μωύσέως
διδασχαλίᾳ. Οὐ μνημονεύει μὲν Μωυσέως τέως, ἵνα
μὴ παροξ ὕνη" λέγει δὲ, "Ex τοῦ αἰῶνος οὐκ ἠκούσθη,
ὅτι ἤνοιξέ τις ὀφθαλμοὺς τυφλοῦ γεγεννημένου, του-
τέστιν, τίς ἤνοιξεν ἄλλος προφήτης; οὐδὲ τὴν ὕπερ-
οχὴν ὁρῶντες, οὐδὲ σύγκρισιν. “Ὅσον δὲ οὗτος τῆς
ἀληθείας 3 ἀντείχετο, τοσοῦτον ἐχεῖνοι τῆς ἀναισχυντίας
οὐκ ἐπαύοντο. 'Emció) ἀρνήσασθαι οὐχ ἐδύναντο,

ἐσπούδασαν λοιπὸν χαλύψα t, χαί φασι" Δὸς δόξαν τῷ
Θεῷ - οἴδαμεν ἡμεῖς , ὅτι ἄνθρωπος οὗτος ἁμαρτωλός
ἐστιν. ἃ Δόξα Υἱοῦ n δόξα Πατρὸς ᾿ χαὶ ἀμέριστος ἣ
δόξα. ᾿Αγωνίζεται ἔχων τὸν χαλὸν ἀγῶνα πρὸς lou-
δαίους. Λέγουσιν αὐτῷ, Δὸς δόξαν τῷ Θεῷ. Ποίῳ;
"ToS νόμου τοῦ | ἡμετέρου; Kai δίκαιόν ἐστι ἄλλον εὐ-
εργετῆσαι, χαὶ ἄλλον δοξ Ξασθῆναι: s Δὸς ὃ δόξαν τῷ Θεῷ.
Ἄλλος εὐεργέτης, xo ἄλλῳ δῷ δόξαν ; Ὡρμολόγησαν,
ὅτι πηλὸν ἐ ἐποίησεν Ἰησοῦς, χαὶ ἔχρισεν αὐτοῦ τοὺς
ὀφθαλμούς" ὃ ἀνοίξας ὁμολογεῖται, καὶ ἄλλῳ ἀνενέγ-
xo τὴν δόξαν: Διὰ τί δὲ δῶ δόξαν τῷ Θεῷ; Ὅτι τὸ
ἔργον τοῦτο τοῦ Θεοῦ ἐστιν. Ἴδε οὖν ἄχοντες ὅμολο-
γεῖτε, ὅτι Θεὸς ὃ Χριστός. Δὸς δόξαν τῷ Θεῷ. Εἰ γὰρ
τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ, χαὶ ὀφείλεται αὐτῷ 7, δόξα" ὃ
ποιητὴς τοῦ ἔργου αὐτός ἐστι Θεός. Δὸς δόξαν τῷ
Θεῷ. Ἡμεῖς οἴδαμεν, ὅτι ἄνθρωπος οὗτος ἁμαρτωλός
ἐστιν. Ἀπεχρίθη αὐτοῖς ὃ π΄ τὲ τυφλός" εἰ ἅμαρτω-
λός ἐστιν, oüx οἶδα" ἕν οἶδα, ὅτι τυφλὸς ὧν ἄρτι
βλέπω.

T

Μέχρι τούτου ὡς ἐπαῤῥησιάσατο ^ ἐκέλευσαν αὐτὸν
ἐκόληθῆνα! ἔξω. Καὶ ἐξέδαλον αὐτὸν, φησὶν ὃ εὐαγγε-
λιστὴς, ἔξω. Μαχάριος ὃ ἀφορισθεὶς συναγωγῆς πο-

* [ Addit Savil. à ἰουδαϊχῆς ῥαδιουργίας.

NATO. 695
Numquid et vos, confiteri se discipulum esse
indicavit. Hanc vocem usurpet omnis Christianus,
a paganismo deductus: cum enim occurrerit tibi

aganus veteris erroris addictus consuetudini, et
dixerit tibi, Christianus es, dic illi : Etiam; num-
quid ettu vis fieri? Hic igitur fuit. hominis istius
Scopus, qui visum et anima et corporis receperat.
Dixi vobis jam , et non audistis : quid. iterum
vultis me audire ὃ numquid et vos vultis disci-
puli ejus fieri ? Quasi diceret : Tantum abest ut

E me de sententia dimov ere possitis, ut ego vos Spe-

rem potius de sententia dimotos , Christum ipsum

confessuros. Quid ad illum deinde Judai? Male-

dixerunt ei, et dixerunt: T'u discipulus illius sis,
nos autem Mosis discipuli sumus. Yos scimus,
quia Mosi loquutus est. Deus ; hunc autem
nescimus unde sit. Cogita quaenam esset multitu-
do contradicentium , et quanam unius potentia
qui resistebat. N eque siluit rursus patronus veri-
tatus, sed institit: Zn. hoc enim mirabile est,

inquit , quia vos nescitis unde sit, et aperuit
meos oculos. JVisi esset hic a Deo , non poterat
facere quidquam. Stabat decertans , ei spectator
erat ac certaminis przses Deus : mul formidabi-

68
nubes infidelis

A les adversus unum robustum ,

Ibid.
29.

Ibid.

9.28.

v. 30.

et 33.

adversus unam fidei guttam. 4 seculo non esl Ibi. v. 32.

auditum , mquit, quia quis aperuit oculos ceci
nati. Nisi esset hic a Deo , non poterat facere
quidquam. Quandoquidem de doctrina Mosis
gloriamini. Non ille quidem adhuc Mosis mentic-
nem facit, ne exasperet eos ; sed ait : 42) seculo
non est auditum , bie quis aperuit oculos
cceci nati : hoc est, Quis alius aperuit propheta ?

neque qui antecellat Occurrit , neque qui possit
comparari. At quantum iste P CEENOM tuebatur ,

tantum illi in impudentia. perseverabant. Quia
negare non poterant, deinceps occultare contende-

bant : et dicunt, Da gloriam Deo : nos scimus ILid. v, 24.

quia hic homo peccator est. Gloria Filii , Patris
est gloria et indivisa est gloria. Decertat inito prz-
claro cum Judzis cer partüne: Dicunt ei: Da glo-

b riam Deo. Cuimam? Deo legis nostre? An vero
justum est, ut alius beneficium contulerit, et alius
gloriam reporte? Da gloriam Deo. Alios bene-
ficus. fuit, et alii gloriam dabo? Confessi sunt lu-
tum fecist Jesum, vet unxisse oculos ejus : eum qui
aperuit , eifiteitda; et alteri gloriam. deferam?
Quare vero gloriam "Deo: dabo: y Quia nempe Dei
opus hoc est. : [gitur Deum esse Christum impru-
dentes pce Da gloriam Deo. Nam si Dei est
opus, eique g gloria debetur : qui auctor est operis ,
ipse est Denis: Da gloriam Deo. δος scimus
quia hic homo peccator est. Respondit eis, qui
C(e Cus fuerat : St peccator est , nescio; unum
scio , quia cecus cum essem, modo video.

5. Hucusque cum libere loquutus esset, ejici

foras ipsum jussernnt. Et ejecerunt eum , inquit

N20

v. 34.

evangelista, foras. Beatus qui ablegatus est a con- Psal.63.3.

Écecnxs μὲν ἐμοὶ τὸ. δόξα τῷ Oz. ]

Joan.9.35.

Ibid. t. 1.

Ibid. 9.36.

Ibid. ν.37.

696
cilio malignantium. Ac. vide, quid fiat. Postea
quam bonum certamen certavit , Dei gloriam de-
fendit, ac multa cum fiducia dicendique libertate
Salvatorem confessus est; jam. absolutis certami-
num suorum spectaculis, foras ejectus est athleta,
corona minime accepta, et foris illi praemiorum
occurrit disuibutor. Audivit enim, inquit, Jesus,
quia ejecerunt eum. foras : et cum. invenisset
eum, dicit ei. O verbum notandum, Invenit
eum! quem perdidit error, veritas invenit. Cur
autem occurit illi? Vidit Salvator animam probi-
tatis plenam : vidit animam pro Deo verba facere
nondum scientem , sed pro fideli aliquo propheta
se loqui existimantem : interrogatur enim de
Christo. Et quid de illo dicit? Quia propheta est,
Salvator autem hzecait: 81, cum me prophetam ar-
biiratur, et hominem esse suspicatur, ita decertat,
quid non faciet, si gloriam divinitatis cognoverit ?
Si cum hominem esse me censet, ac prophetam
appellat , tantum veritati subsidium tulit, tantum-
que certamen suscepit nondum fidei elementis
imbutus, sed. solo beneficio illuminatus : cogita
cur hominem putans se patrocinio tueri, a veri-
iate non deflexerit ; si secundum evangelium effari
didicerit : /n. principio erat. F'erbum , et 7 'er-
bum. erat apud. Deum, et Deus erat Ferbum ;
quid tandem erit? Propterea deinceps ejus scien-
tiam corrigit , ejusque certamine collaudato fidem
ipsius obsignat. Occurrit ei Salvator : non enim
eum de facie noverat iste. Quando enim misit eum
ad Siloam natatoriam ut lavaret, caecum misit :
ut autem. videns rediit, Salvatorem cum turba
mixtum non aspexit;ac confestim antequam Domi-
num cerneret, ad certamen vocatus decertavit.
Porro lutum fecit Dominus, antequam lavaret
ipse, atque inunxit oculos ejus, ut defectum sar-
ciret. Quando igitur eJecerunt eum foras, cum
invenisset eum Christus, dixit ei : Zu credis in
Filium Dei? Non enim te credere oportet, ut
prophetz decertanti, sed ut Filio Dei. Ille cum
faciem non nosset, vocem agnovit. T credis in
Filium Dei? inquit. Vocem agnovit, et summa
cum letitia clamavit, Quis est, Domine, ut
credam in eum? Cur. credis dicenti {01 fideli :
Tu credis in. Filium Dei? Scio verum tuum
esse sermonem ; ac licet hauc mihi tu des cogni-
tionem , non dubitabo tamen tibi credere. Et quis
est, Domine, ut credam in eum ? 'Tum futu-
rorum provisor respondit : Et vidisti eum, et
qui loquitur tecum , ipse est. Qui patrocinatus
est intus , foris alloquitur : Tu credis in Filium
Dei? Atis qui in corpore et animo fuerat illumi-
natus ait: Et quis est, Domine, ut credam in
eum ? Respondens ille dixit ei : Et vidisti eum ,
et qui loquitur tecum. ipse est. Tum alter ait :
Credo , Domine, et adoravit eum. Wc a me
dicta sunt , ut discatis omnes bonum magistrum

C

D

E

69

SPURIA.

γηρευομένων. Καὶ ὅρα τί γίνεται. ᾿Επειδὴ ἠγωνισατο
τὸν χαλὸν ἀγῶνα, xai συνηγόρησε Θεοῦ δόξη, xal
τὸν Σωτῆρα ὡμολόγησεν ἐνδόξως μετὰ πολλὴς τῆς
παῤῥησίας: χαὶ ἦν αὐτοῦ τὸ θέατρον πεπληρωμένον
τῶν παλαισμάτων, ἐξεόλήθη Eu ὃ παλαιστῆς, μὴ
λαδὼν τὸν στέφανον, xul ἀπαντᾷ αὐτῷ ἔξω ὃ βρα-
succ. " Hxoucs γὰρ, φησὶν, ὃ Ἰησοῦς, ὅτι ἐξέδαλον
αὐτὸν ἔξω * xol εὑρὼν αὐτὸν λέγει αὐτῷ. Ὦ τῆς ῥή-
σεως τοῦ εὑρόντος αὐτόν * ὃν ἀπόλλυσιν ἣ πλάνη, εὗ-
ρίσχει ἢ ἀλήθεια. Διὰ τί δὲ αὐτῷ ἀπήντησεν ; Eiózv 6
Σωτὴρ ψυχὴν εὐγνωμοσύνης γέμουσαν - εἶδε Ψυχὴν
υνηδέπω γνωσθεῖσαν ὑπὲρ Θεοῦ λέγειν, ἀλλὰ νομίζου-
σαν ὑπὲρ προφήτου τινὸς πιστοῦ * ἐρωτᾶτα: γὰρ περὶ
τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τί λέγει περὶ αὐτοῦ; Ὅτι προφήτης
ἐστιν. Ὃ δὲ Σωτὴρ τοῦτο εἶπεν. εἰ προφήτην νομίζων,
xa ἀνθρωπον ὑπονοῶν, οὕτως ἀγωνίζεται, τί οὐ
ποιήσει, ἐὰν μάθη τὴν δόξαν τῆς θεότητος: Ei ἄνθρω-
moy ὑπονοῶν, xci προφήτην ὀνομάζων τοσαύτην
ἤνεγχεν ὑπὲρ ἀληθείας συνηγορίαν, xci ἀγῶνα τηλι-
χοῦτον ἀνεδέζατο μηδέπω χατηχηθεὶς, ἀλλ᾽ ἀπὸ μό-
γης τῆς εὐεργεσίας φωτισθείς - ἐννόησον αὐτὸν, ὅτι εἶ
ὑπὲρ ἀνθρώπου νομίζων συνηγορεῖν, οὐχ ἐξέστη τῆς
ἀληθείας, ἐὰν μάθῃ εὐαγγελικῶς λέγειν * "Ev ἀρχῇ ἦν
δ Λόγος: χαὶ ὃ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, χαὶ ὃ Θεὸς
ἦν ὃ Λόγος" τί ἔσται; Διὰ τοῦτο λοιπὸν αὐτὸν cic
γνῶσιν διωρθώσατο, τὸν μὲν ἀγῶνα ὑποδεξάμενος,
τὴν δὲ πίστιν αὐτῷ σφραγίσας. παντᾷ αὐτῷ ὃ Σω-
«fp οὐχ ἐγνώριζε γὰρ τὸν χαραχτῆρα οὗτος. “Ὅτε
γὰρ ἀπέστειλεν αὐτὸν ἐν τῇ χολυμδήθρα τοῦ Σιλωὰμ.
τοῦ νίψασθαι, τυφλὸν ἀπέστειλεν: ὡς δὲ ἐπανῆλθε
βλέπων, τὸν μὲν Σωτῆρα οὐχ εἶδε τῷ πλήθει ὄντα
ἀναμιεμιγμένον, ἀλλὰ εὐθέως, πρὶν τοῦ Δεσπότην
ἰδεῖν, εἰς τὸν ἀγῶνα χληθεὶς ἠγωνίσατο. " Πηλὸν δὲ
πρὸ τοῦ αὐτὸν νίψασθαι ἐποίησεν ὃ Δεσπότης, χαὶ
ἔχρισεν αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς, ἵνα ἀναπληρώσῃ τὸ
λεῖπον. Ὅτε οὖν ἐξέδαλον αὐτὸν ἔξω, εὑρὼν αὐτὸν ὃ
Χριστὸς, εἶπεν αὐτῷ Xb πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ
Θεοῦ; Οὐ δεῖ γάρ σε ὡς προφήτη πιστεῦσαι ἀγωνιζο--
μένῳ, ἀλλ᾽ ὡς Υἱῷ τοῦ Θεοῦ. ᾿Εχεῖνος τὸ πρόσωπον
μὴ γνωρίσας, τὴν φωνὴν ἀνεγνώρισε. Σὺ πιστεύεις,
φησὶν, εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; ᾿᾿ιὺ7πέγνω τὴν φωνὴν,
Xa μετὰ περιχαρείας ἐδόησε, xat τίς ἐστι, Κύριε, ἵνα
πιστεύσω εἰς αὐτόν ; Διὰ τί πιστεύεις σοὶ λέγοντι τῷ
πιστῷ ZU πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ ; Οἶδα
ὅτι ὃ λόγος σου ἀληθής ἐστιν * ὅμως δὲ χἂν εἴπης μοι
τὴν γνῶσιν, οὐχ ἀμφιδάλλω σοι πιστεῦσαι. Καὶ τίς
ἐστι, Κύρις, ἵνα πιστεύσω εἷς αὐτόν ; Kat ὃ προγνώ-
στῆς ἀντέφη * Καὶ ἑώραχας αὐτὸν, χαὶ ὃ λαλῶν μετὰ
σοὺ ἐχεῖνός ἐστιν. ὋὉὋ ἔσω συνηγορήσας, Es διαλέγε-
ται" Σὺ πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; Ὃ δὲ πε-
φωτισμένος xat τὸ σῶμα xa τὴν διάνοιαν, ἔφησε" Καὶ
τίς ἐστι, Κύριε, ἵνα πιστεύσω» εἰς αὐτόν ; Ὃ δὲ ἀποχρι-
θεὶς εἶπεν αὐτῷ - Καὶ ἑώραχας αὐτὸν, xoi ὃ λαλῶν
μετὰ σοῦ ἐχεῖνός ἐστιν. Ὃ δὲ ἔφη Πιστεύω, Κύριε:
xa προσεχύνησεν αὐτῷ. Ταῦτά μοι εἴρηται, ἵνα μά--
θητε πάντες χαλῷ διδασχάλῳ ἕπεσθαι, χαὶ ποιμένα
ἀγαθὸν μιμεῖσθαι, χαὶ ὑπὲρ ἀληθείας ἀγωνίζεσθαι " ὃ

b [ Alia hic habet Savilius, qui per totam orationem in multis variat. ]

DE C/ECO

γὰρ ὑμῶν ἀγὼν συνεργείᾳ γίνεται τοῦ μεγάλου ποιμέ-
νος. θαυμάσατε, ὃ τι τυφλὸς ἐγένετο συνήγορος τῆς
ἀληθείας εὖερ γετηθείς" ἐθαυμάσατε τὸν ληστὴν τὸν πρὸ
τῆς εὐεργεσίας συνηγορῚ ἡσαντατῷ Χριστῷ. "Act γὰρ θεία
ψυχὴ ἀλήθειαν ζηλοῦσα, διὰ τὴν ἑαυτῆς ἀξιοπιστίαν
ἀνοίγει πολλὰ στόματα συνηγοροῦντα τὴ ἀληθείᾳ. "Ἐπὶ
σταυροῦ ὃ Χρ ἐχρέματο, χαὶ δύο λησταὶ, εἷς ἐκ
δεξιῶν χαὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων, χαὶ Ἰουδαῖοι φλυαροῦσιν,
ἀρχιερεῖς βλασφημοῦσιν " Ἴδε ὃ βασιλεὺς τῶν Ἴου-
δαίων - χαὶ πάλιν, Εἰ βασιλεὺς Ἰσραήλ ἐστι, χατα--
Οάτω νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, ἵνα ἴδωμεν, χαὶ πιστεύ-
σωμεν αὐτῷ καὶ πάλιν, Ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτὸν οὐ
δύνατα! σῶσαι. Ὡσαύτως χαὶ ὃ συσταυρωθεὶς ληστὴς
xai αὐτὸς ἐφλυάρει λέγων - Ei Υἱὸς εἰ τοῦ Θεοῦ,
σῶσον σεαυτὸν χαὶ ἡμᾶς. 'O δὲ ἕτερος λῃστὴς οὐχ
ἐλάλει οὐδὲν, τῇ σιωπῇ κολάζων τοὺς χαταδίχους.
να οὖν οἵ ἀρχιερεῖς χαὶ οἵ γραμμο τεῖς, οἵ νόμον
εἰδότες, μᾶλλον δὲ ἀγνοοῦντες, ol ὀφείλοντες ἀπὸ τῶν
rund ἀναγνωσμάτων Χριστὸν διιολογῆσαι,
οὖχ. ὡμολόγησαν " ἀνοίγει ὃ Θεὸς ς ἀπροσδόκητον στόμα
ἐπὶ τοῦ pue j ᾿οσυγηγοροῦν τῇ ἀληθεί ta. Καὶ βλέπε
τί ποιεῖ. * OO πρῶτον ἀξιοῖ τὸν Χρισ τὸν, οὐδὲ 7 πρῶτον
dxo)st φωνῆς Χριστοῦ, χαὶ οὕτω συνηγορεῖ, ἀλλὰ
πρῶτον συνηγορεῖ, χαὶ τότ s στεφανοῦται. ᾿Ἑσταυρώ-
θησαν γὰρ 5 φησὶ , σὺν αὖ τῷ. δύο λησταὶ, εἷς é ἐχ δεξιῶν,
xo εἷς ἐξ εὐωνύμων * χαὶ ἦν δ Σωτὴρ μέσος ὥσπερ
ζυγὸς ἀληθείας, κουφίζων μὲν τὸν ὁμολογοῦντα,
Ῥχαταδιχάζων δὲ τὸν βλασφημοῦντα. Καὶ L τὸ
θαυμαστόν. Τῶν. γραμματέων xa τῶν ἀρχιερέων βλα-
σφημούντων τὸν τ χαὶ λεγόντων᾽ Εἰ βασιλεὺς
Ἰσραήλ ἐ ἐστι, καταθάτω νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, ἵνα
ἴδωμεν, χαὶ πιστεύσωμεν αὐτῷ" χαὶ τοῦ ἄλλου λῃστ τοῦ"
Εἰ ΥἹὸς εἰ τοῦ Θεοῦ, σῶσον σεαυτὸν καὶ ἡμᾶς" οὐδὲν
λέγει εἷς τῶν λῃστῶν. 6 ὃ εὐγνώμων. Οἱ Te. δύο λησταὶ
εἰκόνες ἦσ αν τοῦ λαοῦ τῶν Ἰουδαίων χαὶ τοῦ ἡμετέρου.
Ὅ μὲν γὰρ ῥλασφημεῖ, xd | ux o VOTER ὃ δὲ πι-
στεύει, χαὶ μετανοεῖ, χαὶ σώζεται. Λέγει οὖν τῶν
ἀγνωμόνων ὃ τῆς ᾿Ιουδαϊκῆς, ληστείας ἀδελφὸς (Xa
ἐπρσὺς γὰρ ἦσαν λαὸς οἵ ἀγνώμονες ᾿Ιουδαῖο:, ὡς μαρ-
τυρεῖ ὃ Σωτὴρ λέγων" Ὅ οἰχός μου οἶκος τ προσευ yis
χληθήσεται" ὑμεῖς δὲ ἐποιήσατε αὐτὸν σπήλαιον λη-
στῶν χαὶ U μὲν τοῦ πρώτου προαίρεσις. ᾿Ιουδαϊκή *4
δὲ τοῦ ὄευτ ἔρου Χριστ τιανιχὴ ἀπὸ χαχῶν μὲν ὅρμω-
μένη » μετανοίᾳ δὲ τὴν σωτηρίαν ἁρπάζει )x λέγει οὖν
ὃ | ἀγνώμων ληστὴς, χαὶ ᾿Ιουδαϊχὴν ἔ ἔχων προαίρεσιν"
2DYU ἰὸς εἰ τοῦ Θεοῦ, σῶσον σεαυτὸν χαὶ ἡμᾶς, χατα-
6k d ἀπὸ τοῦ σταυροῦ * 6 δὲ ἄλλος εὖ γνώμων εὑρίσχεται,
ὃ ἐν τῷ δικαστηρίῳ ὑπεύθυνος, ἐ ἐν τῷ σταυρῷ δικα-
efe ἀλλὰ xa διδάσκων oó6oy Θεοῦ. Ἢ ἘΦ πρώτη
φωνὴ τοῦ Lucr τοῦ τῷ συλλῃστῇ λέγει" Οὐδὲ go δὴ σὺ τὸν
Θεὸν, ὅτι ἐν τῷ αὖτ τῷ κρίματ τι εἰ; Καὶ ν δικαίως"
ἄξια γὰρ ὧν ξἔπραξαμεν, ἅπο τ
οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε. l6 λέγει EU
χαταὸ δικάζεις; ὃ ἔξω Tome
Οὐδὲ 067, σὺ τὸν Θεόν; : Más
ρὸν, ἵνα ἣ φωνὴ γένηταί cot

ἱστὸς

^
QA

3
o.

22 O2
Qe (n

L

"

tax

a [Ita locum e Savilio supplevimus. Montf. τὲ ποιεῖ.
πρῶτον ὀχούει φωνῆς Χριστοῦ, xot οὗτος συνηγορεῖ, χαὶ
ἔτος στε.

TOM. VIII.

NATO. 697
sequi , bonumque pastorem imitari, ac pro veri-
tate certare : vestrum enim certaten magno Pa-
store subsidium ferente committitur. Aditesti
estis cecum, qui beneficio affectus patronus factus
est veritatis ; latronem, qui ante beneficium acce-
ptum Christo patrocinatus est, admirati estis. Sem-
perenim anima divina, quz veritatem. zemulatur,
multa merito suo reserat ora, quze veritati suffra
gentur. Pendebat in cruce Christus et duo latrones,
unus a dextris et unus a sinistris, et Judaei deblate-
rant, principes sacerdotum blasphemant : £cce Re-
gem Judecorum : et rursus, Si Rex Israelest, de-
scendat nunc de cruce , ut videamus, et creda-
mus ei : et rursus, lios salvos fecit , seipsum
non potest salvum facere. Similiter et qui cum
eo crucifixus erat latro et ipse deblaterabat di-
cens : δὲ Filius Dei es , salrum fac temetipsum ,
et nos. Alter vero bidnnn nihil dicebat , et alios
obnoxios suo silentio castigabat. Postquam igitur
principes sacerdotum et scribe, qui legem noye-
rant, imo vero qui ignorabant , qui prophetarum
lectione commoniti Christum debuerant confiteri Jj
confessi non erant : inexspectatum 0S aperuit Deus
in crnce, quod veritati patrocinetur. Ac vide quid
faciat. Non primum compellavit Christum , Deque
primum vocem audivit Christi , atque ita ei pa-
trocinatur , sed primum patrocinatur , ac deinde
coronatur. "Crucifi xi enim sunt, inquit, cum eo
duo latrones; unus a. dextris, et unus a. sini-

stris; eratque medius Salvator tamquam statera

veritatis, unum elevans confitentem , et alterum
blasphemantem condemnans. Àc vider rem mirabi-
lem. Dum scribx ac principes sacerdotum Chri-
stum blasphemarent, et dicerent : Si Rex Israel
est , descendat nunc de cruce, ut videamus ,
et exedamas ei ; et alio latrone dicente, Si
Filius Dei es, salvum fac teipsum et πος; 5
nihil ait unus ex latronibus probus : quippe la-
trones populi Judzeorum et nostri figurz fuerunt.

Nam hic quidem blasphemat, et damnatur; ille
vero credit, et penitentiam agit , et Falvaurt Ait
igitur improborum ex dodo Lxtiucto germa-
nus ( fuerunt enim populus latronum improbi Ju-
dai, ut testatur Salvator dicens : Domus mea
domus orationis vocabitur ; vos autem fecistis
illam speluncam Watronumt : ac prioris quidem
propositum animi Judaicum fuit, posterioris vero
Christianum, cum a malis exorsus, penitentia
salutem extorqueat ) : ait igitur improbus latro,
cui propositum animi fuit. Judaicum : Sz. Filius
Dei es, salpum fac temetipsum et nos , de cruce
descendens : alter autem probus inv enitur ,1n
judicio reus, in cruce judex. Sed et timorem
Dei docet. Prima enim vox latronis ad. socium
latronem hac fuit : /Veque tu. times Deum ,

quod. in eadem damnatione es? Et nos qui-

b

C

pn

b [βαρύνων pro χαταδιχάξων Savil. in textu. Tum idem
in marg. ἀπιστοῦντα pro βλασφημοῦντα, ]

46

Marc. 15
26. 32.

Ibid.v.31.

Luc.23.39

Matth
38.

25.
4

Ibid. 21.
13.

itc,23.40.

5

698

dem juste ; nam digna factis recipimus : hic
vero nihil mali gessit. Quid ais? qui foris
furabaris, hic condemnas? qui foris occidebas ,
hic timorem doces? JVeque tu times Deum ?
Cognosce Christi crucem , ut vox ista te doceat
pietatem. Vide namque rem miram; latro socio
latroni dicit : /Veque tu. times Deum? Deum
ipsum przdicat, qui cum illis ultro. crucifixus
est , ac toleranter pro humano genere patitur. De
ipso enim Salvatore dicere illum , /Veque tu times
Deum? ex iis quz sequuntur intellige: /Veque tu
times Deum , quod in eadem damnatione es?
Et nos quidem juste ; nam digna factis recipi-
mus : hic vero nihil mali gessit. Hzc ideo dico,
ut pro pietate laborare discatis, et cum domi tum
publice aemulationem. pre vobis ferre, ac. pro
Christo decertare, ut et ab ipso justitia. coronam
accipiatis, sicut et iste probus latro. Audi enim
quibus verbis socium latronem blasphemantem
affatur : /Veque tu times Deum , qui in eadem
damnatione es? Et nos quidem juste; nam
digna factis recipimus : hic vero nihil mali
gessit. Et dicebat ad. Jesum : Domine, me-
mento mei, cum. veneris in regnum tuum. Vi-
disti verum patrocinium? vidisti, ut Christum
verum Deum sit confessus? Memento mei, Domi-
ne, cum veneris in regnum tuum. Mala pro-
pria confitetur, et Domino patrocinatur. Adeo tor-
tus es, latro, coram preside, ut latrocinia tua, cze-
des, et furta a te commissa fatereris, nec tamen
fassus es: et nunc extra tormenta dicis : Digna

factis recipimus ? Mille tc»mentis admotis vix

Psal. τ. 6.

apud presidem fassus es; et hic, nemine te co-
gente, ita facile confiteris? Sic est, inquit; verum
illic confessionem excipit mors, hic confessionem
penitentia sequitur et vita. /Vos enim digna fa-
clis recipimus : hic vero nihil mali gessit. Si
nos, inquit, juste , hic injuste. Nos enim vivos
occidimus, hic mortuos suscitavit : nos aliena prz-
dati sumus, hic divitias suas orbi terrarum lar-
gitus est. Pugnat latro cum socio latrone, et ait :
Ad hoc usque tempus, quo cruci afíixi sumus, in-
ter nos convenimus, et iter una fecimus; verum-
tamen ab ipsa cruce finditur mihi via : si mecum
iter facere velis ad. vitam, veni: sin minus , vade
vias tuas. Hactenus cum te comitarer, prima via
tecum ibam : jam vero crux secundam hanc viam
in duas divisit. Poenitentia dividitur latronum via.
Tumque Psalmus et finis Psalmi. adimplebatur :
JVovit Dominus viam justorum, et iter impio-
rum peribit. Postquam igitur veritati patrocina-
tus est latro, ad Dominum gloriz se vertit, et ait:
Memento mei, Domine, cum veneris in regnum
tuum.

6. Erubescant deinceps Ariani, et audiant quid
latro dicat : Domine, memento mei, cum vene-
ris in regnum tuum. Videt cruci affixum latro,
et Dominum confitetur : hereticus ejusdem throni
participem cum Patre confitetur, et ut creaturam
blasphemat. Domine, memento mei, cum vene-

E

70

b

e

SPURIA.

“Ὅρα γὰρ τὸ θαυμαστόν ὃ ληστὴς λέγει τῷ συλληστῆ᾽
Οὐδὲ qo6T, σὺ τὸν Θεόν : Θεὸν αὐτὸν κηρύττει τὸν
ἑχουσίως συνεσταυρωμένον αὐτοῖς, χαὶ μαχροθύμως
ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπότητος πάσχοντα. Καὶ ὅτι περὶ αὖ-
τοῦ τοῦ Σωτῆρος λέγει, Οὐδὲ φοδὴ σὺ τὸν Θεόν; ἐκ
τῶν ἑξῆς μάνθανε Οὐδὲ φοδῇ σὺ τὸν Θεὸν, ὅτι ἐν τῷ
αὐτῷ χρίματι εἶ; Καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως - ἄξια γὰρ ὧν
ἐπράξαμεν, ἀπολαμόάνομεν" οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον
ἔπραξεν. Ταῦτα λέγω, ἵνα μάθητε ὑπὲρ εὐσεδείας xd-
μνειν, καὶ ἐν οἰκία καὶ ἐν ἀγορᾷ τὸν ζῆλον ἐνδείχνυ -
σθαι, xoi ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγωνίζεσθαι, ἵνα xo παρ’
αὐτοῦ τὸν τῆς δικαιοσύνης λάθητε στέφανον, ὡς ὃ
εὐγνώμων οὗτος ληστής. ἜἌχους γὰρ αὐτοῦ πρὸς τὸν
βλάσφημον συλληστήν" Οὐδὲ φοδῇ σὺ τὸν Θεὸν, ὅτι
ἐν τῷ αὐτῷ χρίματι εἰ; Καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως - ἄξια
γὰρ ὧν ἐπράξαμεν, ἀπολαμιδάνομεν " οὗτος δὲ οὐδὲν
ἄτοπον ἔπραξεν. Καὶ ἔλεγε τῷ Ἰησοῦ, Μνήσθητί μου,
Κύριε , ὅταν ἔλθης ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. [ἰδὲς συνηγο-
ρίαν ἀληθῆ; εἰδες πῶς αὐτὸν τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀλη-
θινὸν ὡμολόγησε ; Μινήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθης
ἐν τὴ βασιλείᾳ σου. Ομολογεῖ τὰ ἴδια χαχὰ, καὶ συν-
ἡγορεῖ τῷ Δεσπότῃ. 'FosaUva ἐδασανίσθης, λιστὰ,
ἐπὶ τοῦ ἡγεμόνος » ἵνα δμολογήσης τὰς ληστείας , καὶ
τοὺς φόνους, καὶ τὰς χλοπὰς, ἃς ἐποίησας, εἰ καὶ οὐχ,
ὡμολόγησας" xo ὧδε λέγεις ἐχτὸς βασάνων, Ἄξια ὧν
ἐπράξαμεν, ἀπολαμόάνομεν; Διὰ μυρίων βασάνων
μόλις ὡμολόγησας ἐπὶ τοῦ ἡγεμόνος - καὶ ὧδε μηδένα
ἔχων τὸν ἀναγχάζοντα, εὐχόλως οὕτως ὁμολογεῖς ;
Ναὶ, φησίν * ἀλλ᾽ ἐκεῖ τῇ διιολογίᾳ ἀκολουθεῖ θάνατος,
ὧδε τῇ ὁμολογίᾳ ἕπεται μετάνοια xal ζωή. Ἄξια γὰρ
ἡμεῖς ὧν ἐπράξαμεν, ἀπολαμιδάνομιν * οὗτος δὲ οὐδὲν
ἄτοπον ἔπραξεν. Ei ἡμεῖς, φησὶ, δικαίως" οὗτος ἀδί-
xoc. Ἡμεῖς γὰρ τοὺς ζῶντας ἐφονεύσαμεν, οὗτος τοὺς
νεχροὺς ἤγειρεν * ἡμεῖς τὰ ἀλλότρια ἐσυλήσαμεν, οὗτος
τὸν ἴδιον πλοῦτον τῇ οἰχουμένη δέδωχε. Μάχεται ὃ
ληστὴς τῷ συλληστῇ, καί φησι" μέχρι τούτου τοῦ
καιροῦ τοῦ χατὰ τὸν σταυρὸν ἀλλήλοις συνήλθοιμεν
χαὶ συνωδεύομεν, ἀλλὰ νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ σχίζεταί
μοι ἣ 62óc* ἐὰν θέλης συνοδεῦσαί μοι πρὸς τὴν ζωὴν,
ἐλθέ: εἰ δὲ μὴ, τὴν οἰκείαν πορεύου. “ἔνθεν, ὅτε σὺν
σοὶ συνώδευον, τὴν πρώτην μετὰ σοῦ ἤμιην - ἀλλὰ νῦν
ὃ σταυρὸς ἔσχισεν αὐτὴν τὴν δδὸν τὴν δευτέραν εἰς δύο.
Μετανοίᾳ σχίζεται ἣ ὁδὸς τῶν ληστῶν. Καὶ ἦν ὃ ψαλ-
μὸς xa τὸ τέλος τοῦ ψαλμοῦ τότε πληρούμενον Γὶ--
γώσχει Κύριος δδὸν δικαίων, καὶ ὁδὸς ἀσεύῶν ἀπολεῖ-
ται. Ὅτε οὖν συνηγόρησεν ὃ ληστὴς τῇ ἀληθεία, στρέ-
φεται πρὸς τὸν βασιλέα τῆς δόξης, καί φησι, ΜΙνήσθητί
μου, Κύριε, ὅταν ἔλθης ἐν βασιλείᾳ σου.

Αἰσχυνέσθωσαν λοιπὸν οἵ ᾿Αρειανοὶ, καὶ ἀχουέτω--
cay τί ὃ ληστὴς λέγει: Κύριε, μνήσθητί μου, ὅταν
ἔλθης ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. Ὃ ληστὴς βλέπει ἐσταυ-
ρωμένον, καὶ Κύριον ὁμολογεῖ" ὃ αἱρετιχὸς ὁμολογεῖ
σύνθρονον τοὺ Πατρὸς, χαὶ ὡς χτίσμα βλασφημεῖ.
Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθης ἐν τῇ βασιλεία σου.

DE CECO NATO.

"Πθελόν τινα εἰπεῖν πρὸς τὸν ληστήν' μνησθείη σου ὃ
Χριστὸς, τί ἄξιον ποιήσαντος ; ὅτι ἐφόνευσας ; ὅτι ἐσύ-
λησας; λέγεις γὰρ, Μίνήσθητί μου, ὅταν ἔλθης ἐν τῇ
βασιλείᾳ σου. Ἀλλὰ μή τις νομιζέτω, ὅτι χατὰ γάρ»
μόνον ἔσωσε τὸν ληστὴν ὃ Χριστὸς, ἀλλὰ χατὰ ὀφει-
λὴν ἐχρεωστεῖτο αὐτῷ. Ποῖον χρέος ; φησίν" ὅτι
χαιοπράγησεν; ἐλεημοσύνας ἔδωχεν ; τὰ ἴδια ἐμέρισεν,
ἐνήστευσεν, ἠγρύπνησεν; ἐποίησε πρᾶγμα, ὃ μηδεὶς
ἄλλος: ᾿Αλλ᾽ ὅτι ἐπίστευσε τῷ Θεῷ ; Καὶ προφῆται
ἐπίστευσαν τῷ Θεῷ, xal πατριάρχαι ἐπί τευσαν,
ὑμνογράφοι ἐπίστευσαν, ἀπόστολοι » χήρυχες, μάρτυ-
pec* ἀλλ᾽ οὗτοι πάντες ἐν δόξζη θεασάμενοι τὸν Θεὸν,
οὗτος δὲ ἐν ὕόρει. ᾿Αλλὰ στῆσον μυρίους οἰκέτας δου-
λεύοντας δεσπότη , ὅτε ὃ δεσπότης ἐστὶν ἐν εὐπραγία
xai τιμῇ" xo ἕνα δοῦλον ἐν καιρῷ πειρασμοῦ καὶ
θλίψεως χαὶ φυγῆς, οὖκ ἀναχωροῦντα τοῦ ἰδίου ὃὲε--
σπότου ἐχείνους δὲ τοὺς μυρίους δούλους ἐν τῷ τοῦ
πειρασμοῦ χαιρῷ καὶ τῆς φυγῆς καταλιπόντας τὸν ὃε-
σπότην xai ὑποχωρήσαντας ἀρά γε οὗτοι οἵ δοῦλοι
oi ἐν εὐπραγίᾳ τὸν δεσπότην ἐν τῷ χαιρῷ τοῦ πειρα-
σμοὺ καταλιπόντες, διμοιοι εἰναι δύνανται τοῦ ἐν δυσ-
πραγίᾳ τῷ δεσπότῃ ἀχολουθήσαντος: Οὐδαμῶς.
᾿Επίστευσε Πέτρος, ἀλλ᾽ ἰδὼν νεχροὺς ἐγείραντα, τὴν
δόξαν αὐτοῦ θεασάμενος ἐπίστευσεν - ἐπί

ἐπίστευσε Ποῦ-
^N -M E 5 «. Y E M ,
Aog, ἀλλ᾽ ἰδὼν φῶς οὐρανόθεν, καὶ τὰς μὲν coat

e "CO
2S
Qo
ξ'

uj
-R
[9]
[9]
ς
l4
c^
TOO
"D
δὲ
o2
e
“ἢ
2
x
LN
E
a
g
K
mo
€.
1
ge
ex
e
ect
δ
x

O2

^ οτω
ὃες Θεοῦ σωτηρίαν;
Ν ' , ΄“ 23 η
εἰοες τὸν μεγᾶν τῆς dU
,

-ω ΟΥ̓

, ,
ες Δεσπότου EUcp-
L NT ai a
είας δικαστήν; Σή-
5" Lad γε b ,
ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ. Πρὸ τούτου

2
L
cT 3 QU ^
ἤχουσεν τῶν Ἰουδαίων ἢ

"E
e
TO
Ὁ
κ.

C»
o2
ο᾽

ΕῚ

Qu mu ὦ
Au
SQ
ὭΡΑΣ δι
[2]
e A
x M
--
Qqu [S]
^v X «x
σὴ
E
“Ἐν
2
o2
[ul
c
a
Ce
-
Qu
-G
-
o
Ct
o^
»-
o
Q-
ἘΣ
τὴ
2
7o
(0
S
a
»
ὡς
δ
pm

πηγγείλατο
πηγγείλατο

m , b!

QUO U.OU φαίνετα! τὸ

2
€

5
εξ

-—.| «
$
Ὁ ὃν
5.3
o c
«c -
S
c»

x5»
a 1
iot 8,
PETER
UN E]
a3
ed c
-—S

Ks

699

ris in regnum tuum. Vellem et ipse verbis qui-
busdam latronem compellare : Ut meminerit tui
Christus, quid tandem fecisti, quo id commerue-
ris? an quia occidisti, quia deprzdatus es? sic
enim ais, Memento mei, cum veneris in regnum
tuum. Sed nemo existimet, secundum gratiam
tantum salvatum esse a Christo latronem; imo
secundum debitum illi reddendum hoc fuit. Quod
tandem debitum, dicet aliquis? an quod res justas
egerit? eleemosynas dederit? res suas distribue-
rit ? Jejunarit? vigilarit? rem fecerit, quam nemo
alius? An vero quod Deo crediderit? Et prophe-
ta Deo crediderunt, et patriarche. crediderunt,
hymnorum scriptores crediderunt, apostoli, pra-
dicatores, martyres : verum omnes isti cum Deum
in gloria conspexissent, hic autem, cum in igno-
minia. Tu vero mille mihi famulos domino ser-
vientes siste, quo tempore ille prospera fortuna et
honoribus fruitur : et unum servum, qui in tem-
pore tentationis, afflictionis et exsilii a domino suo
non recedat; illos autem mille servos, qui tenta-
tionis in tempore et exsilii dominum deserue-
rint, ac recesserint : numquid hi prospera favente
fortena servi, qui tentationis tempore dominum
reliquerunt, pares esse possunt ei, qui rebus in
adversis Dominum est sequutus? N equaquam.
Credidit Petrus ; sed cum mortuos eum suscitan-
tem vidisset, cum gloriam ejus contemplatus
τι €55et, credidit : credidit Paulus, sed cum cz-
Alitus missam lucem vidisset, eumque lumina
corporis exczcantem, anime vero oculos illu-
minantem : credidit Abraham; sed cum divi-
nam visionem aspexisset : Isaias credidit; sed cum
eum in solio sedentem excelso vidisset, et Cheru-
bim in circuitu ejus. Omnes viderunt, sed in glo-
ria: hic autem in ignominia ; quamobrem etiam
clamabat : Domine, memento mei, cum veneris
in regnum. tuum. Sed spectato rerum. mearum
statu, mihi dicturi estis : Quamobrem hoc ais?
Equidem peccator sum, et homicida :latro ad hanc
horam usque: multa sunt scelera mea, fateor ;
sed in mente mea fidem absconditam habeo, quam
nemo novit, nisi Dominus solus, qui mecum pa-
ütur. Habet exterius apparentes notas passionis
Dominus : at ego eam, quz apparet, ignominiam
non attendo, sed absconditam majestatem glorifico.
Sic et tu dicito : Domine, noli, quz apparent scele-
ra mea, sed absconditam fidem spectare; et 776-
mento mel, cum veneris in regnum tuum. Cum
nulli prorsus quidquam loquutus esset Christus ;
sed tacuisset, et neque Pilato, neque ulli alteri
Judcorum scelerato capiti respondisset, tum re-
spondet; et quoniam grave admodum et incommo-
dum erat silentium, Jam respondet, aitque latro-
ni : men, amen, dico tibi : hodie mecum eris
in paradiso. O eximium largitoris beneficium !
Quandoquidem tardum beneficium postulasti, ac
dixisti, Memento mei, Domine, cum veneris
in regnum tuum, sero postulasti, ego przprope-

E

40.

Isai. 6. τ,

στόμα C rum beneficium confero : Zodie mecum. eris in Lc 22.43.

|

700

paradiso. Vidisti Dei salutem ? vidisti. Domini
beneficium? vidisti magnum veritatis Judicem ?
Hodie mecum eris in paradiso. Nemo hactenus
Judaeorum, aut patriarcharum, de paradiso fieri
EIE audivit, ex quo transgressus est Ada-
mus, et ex illo egressus est: ac tametsi Deus
hominibus innumera fidelibus promisit , nulli ta-
men paradisum, nisi latroni promisit : nusquam
homini apparet Dei ore promissum esse paradisum,
pue ejectus Adamus est, nisi huic primum
atroni. Cur nulli patriarcharum primum de pa-
radiso loquutus est, nulli prophetarum, nulli apo-

Exod. 13. Stolorum? Antiquis vero promisit : Dabo tibi Z'er-

6.

ram lacte et melle manantem ; apostolis dicit :

Matth 5.3. Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est

regnum celorum : nusquam paradisus : : reservat
in medio paradisum, ut latroni primum promit-

2. Cor. 15, tatur. Licet enim dixerit Paulus, Raptus sum in

2.

Joan. 3.

lhid. 19.

34.

Hebr.

21.2

ἡ

E

paradisum; post latronem tamen hoc accidit. Cur
igitur primus ingressus est, qui unam prope vocem
protulit? quid enim? an sape psalmos. cantavit?
szpe decertavit ? sepe . de divinitate verba fecit ?
Semel, inquit. Justus nimirum est Deus meus salu-
tis arbiter: quandoquidem primum hominum Ada-
mum non ob multa peccata, sed ob unam inobe-
dentiam e paradiso ejecit :ita justitiz statera latro-
ni primum in paradisum ingressurum eum proui-
sit, non cum multa quadam confessus esset, ve-
rum cum unam fidei confessionem obtulisset. Dixi
peccatum. Adami fuisse, quod contra quam prze-
ceptum erat, lignum attiger it. Qui porro fuit
latronis purgatio: oa Quod cum fide crucem M.
gerit, in paradisum intravit. Quid fit deinceps?
Salvator quidem. salutem promiserat, sed tempus
non erat, neque permittebatur latroni credere, ac
5. baptizari : : pronuntiarat enim Salvator, Visi quis
renatus fuerit ex aqua et Spiritu, non introibit
in regnum. celorum. Opportunitatem aut licen-
tiam non reperiebat latro, suscipiendi baptismi
tempus illi non suppetebat, quippe qui suspensus
esset in cruce. Salvator igitur viam invenit , qua
impedita expediret. Nam quia crediderat is Sal-
vatori, qui in peccatis inveteraverat, eumque ne-
cesse erat baptizari, 510 disponit Bjus ut post pas-
sionem lancea miles Domini latus vulneret ; et
exsilit sanguis et aqua : ex ejus enim latere, in-
quit ev angelista, Exivit sanguis et aqua, ut de
veritate passionis constaret, et figura Sqcramen-
torum exstaret. Neque vero sic exierunt sanguis
et aqua, ut simpliciter fluerent, sed cum impetu,
ut latronis corpus aspergerent. Quod enun cum
impetuoso fluxu emittitur, aspergit : quod autem
fluit, leniter fluit, prout venit. At cum impetu exi-
vit ex latere sanguis et aqua, ut latronem asper-
“. Sum baptizarent, sicut apostolus alt : Zccessimus
ad Sion montem, et aspersionem sanguinis me-
lius loquentem quam "IL bel. Quare exe quam
Abelloquitur sanguis Chrisu? Quia sanguis Abel in-
sidet capiti homicide, Christi vero sanguis homici-
das etiam poenitentes emundat.Disce i igitur emula-

D

xx

SPURIA.

τοῦ Θεοῦ ἐπαγγελλόμενον παράδε toy ἀνθρώπῳ μετὰ
τὸ ἐχόληθῆναι τὸν ᾿Αδὰμ., ἢ τούτῳ “πρῶτον τῷ λῃστῇ.
Διὰ τί μηδενὶ τῶν “πατριαρχῶν πρῶτον εἰπε περὶ πα-
ραδείσου, οὐδενὶ τῶν προφητῶν, οὐδενὶ τῶν ἀποστό-
λων; ᾿Αλλὰ τοῖς ἀρχαίοις ἐπηγγείλατο * Δώσω σοι
γῆν ξουσαν γάλα χαὶ ᾿ μέλι * τοῖς ἀποστόλοις λέγει .
Μαχάριοι οἵ πτῷ yo. τῷ πνεύματι. ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἣ
βασιλεία τῶν οὐρανῶν" ποράᾶδεισος οὐδαμοῦ * ἐν μέσῳ
τηρεῖ τὸν παράδεισον εἰς ἐπαγγελίαν πρῶτον τῷ "n vi
Ὅταν và εἴπῃ Παῦλος: ἡρπάγην εἰς τὸν παράδεισον.
ἀλλὰ μετὰ τὸν λῃστὴν τοῦτο ἐγένετο. Διὰ τί οὖν πρῶ-
τος εἰσῆλθεν ὃ μίαν ὁμοῦ φθεγξάμενος φωνήν ; τί γάρ;
πολλάχις ἔψαλλε; πολλάκις ἢ “ἠγωνίσατο; πολλά duis ἐθεο-
Vest Ἅπαξ, φησί: δίκαιος ὃ 6 Θεός μου; ὃ βρα-
(ευτὴς τῆς σωτηρίας " ἐπειδὴ τὸν "aes ἄνθρωπον
᾿Αδὰμ, οὗ διὰ πολλὰς ἁ ἁμαρτίας ἐξέ ῥαλε τοὺ παραδεί-
σου, ἀλλὰ διὰ μίαν παραχοήν᾽ οὕτως ὃ τῆς δικαιοσύ-
νης ζυγὸς πρῶτον εἰσελθεῖν ἐν παραδείσῳ τὸν ληστὴν
ἐπηγγείλατο, τὸν μὴ πολλά τινα ὁμολογήσαντα, ἀλλὰ
μίαν ὁμολογίαν πίστεως προσενεγχόντα. Εἶπον τὸ
ἁμάρτημα τοῦ ᾿Αδὰμ,, ὅτι ἥψατο τοῦ ξύλου παρὸ τὴν
ἐντολήν" τίς ἢ δικαιολογία τοῦ λῃστοῦ ; Ὅτι ἥψατο
τοῦ σταυροῦ μετὰ πίστεως, εἰσῆλθεν εἰς πὸν παράδει-
σον. Τί λοιπὸν γίνεται; ᾿δπηγγείλατο | μὲν τὴν σωτη-
ρίαν ὃ Σωτήρ᾽ χαιρὸς δὲ οὐχ ἦν, οὐδὲ ἐνεδίδοτο τῷ
λῃστῇ πιστεῦσαι χαὶ φωτισθῆναι "ὃ Σωτὴρ γὰρ ἀπε-
φήνατο" "Exv viste γεννηθῇ ἐ ἐξ ὕδατος χαὶ Πνεύματος,
οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Οὐχ
ηὔρισχεν εὐκαιρίαν ἢ παῤῥησίαν ὃ λῃστὴς, οὐχ εἰχε
καιρὸν βαπτισθῆναι" ἐν τῷ σταυρῷ γὰρ ἐκρέματο.
Εὑρίσχει τοιγαροῦν ὃ Σωτὴρ ἐ ἐν ἀπόροις πόρον. Ἔπει-
δὴ γὰρ ἐπίστευσε τῷ Σωτῆρι ὃ πεπαλαιωμιέ νος ταῖς
ἁμαρτίαις, καὶ ἔδει αὐτὸν χαθαρισθῆναι , οἰχονομεῖ ὃ
Χριστὸς μετὰ τὸ πάθος τὸν στρατ τιώτην νύξαι τῇ
λόγχη τὴν πλευρὰν τοὺ Κυρίου, χαὶ ἐχπηδᾷ αἷμα xol
ὕδωρ" ἐχ γὰρ τῆς πλευρᾶς αὐτοῦ, φησὶν ὃ εὐαγγελι-
στὴς, Ἔξῆλθεν αἷμα χαὶ ὕδωρ, ἐν "dafs ίᾳ τοῦ πεσόν-
τος; εἰς τύπον τῶν “μυστηρίων. Καὶ οὐχ ἐξῆλθε ὃ δὲ τὸ
αἷμα χαὶ τὸ ὕδωρ οὕτως ἁπλῶς ἢ ῥέον, ἀλλὰ ῥοίζῳ, ἵνα
ῥαντίσῃ τὸ σῶμα τοῦ Aerei: τὸ γὰρ μετὰ ῥοίζου
πεμπόμενον ῥαντίζει; τὸ δὲ δὲ £oy ἠρέ μα ῥέει, καθὼς
ἔρχεται. ᾿Αλλὰ μετὰ ἐοίζου ἐξῆλθεν τὸ αἷμα χαὶ τὸ
ὕδωρ ἐκ τῆς πλευρᾶς, ἵνα ῥαντίσας τὸν λῃστὴν βα-
πτίσῃ, ὡς χαὶ ὃ ἀπόστολος λέγει. Προσεληλύθαμεν
Σιὼν ὄρει xol αἵματι UR κρεῖττον λαλοῦντι
παρὰ τὸν ᾿Αδελ. ἊΝ τί παρὰ τὸν Ἂδελ χρεῖττον λαλεῖ
τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ; Ἐπειδὴ τὸ αἷμα τοῦ Αδελ ἐν
τῇ χορυφῇ τοῦ φονέως * τὸ δὲ αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθα-
ρίζει xol τοὺς φονευτὰς μετανοοῦντας. Μάθε οὖν τὸν
ζῆλον τῆς ἀληθείας, καὶ ἀγάπησον τὴν ὑπὲρ Χριστοῦ
παῤῥησίαν" ἀκολούθησον ἀληθεῖ διδασκάλῳ ὑπὲρ ἀλη-
θείας ἀγωνιζομένῳ,, ἵνα οὕτως ἀκούσας παρὰ τοῦ ἀπο-
στόλου Παύλου, Μιυμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ
Χριστοῦ, καταξιωθῆς χαὶ αὐτὸς τῶν στεφάνων τῆς
δικαιοσύνης, χαὶ ὧν ἡτοίμασεν αἰωνίων UO τοῖς
ἠγαπηκχόσιν αὐτὸν Χριστὸς 6 ὃ Θεὸς ὅ ἡμῶν Ov γένοιτο
χαὶ ἡμᾶς πάντας ἐπιτυχεῖν, χάριτι x χαὶ φιλανθρωπίᾳ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἥ δόξα xai τὸ

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC. 70T

tionem ac zelum veritatis, et libertatem pro Christo
loquendi adamato; sequere verum Magistrum
pro veritate decertantem, ut cum ab apostolo Pau-
lo sic audiveris, /mitatores mei estote, sicut et
ego Christi, jusütiz tu quoque coronam obtinere
merearis, et qu Christus Deus noster zeterna bona
preparavit gs, qui diligunt illum ; quz nobis
omnibus utinam consequi detur, gratia et benigni-
tate Domini nostri Jesu Christi, cui gloria et im-
perium, nunc et semper, et in secula szeculorum.
Ámen.

, ^ e - ,
χράτος; νῦν xal del, xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἂ μήν.

ADMONITIO

IN SERMONEM

DE PSEUDOPROPHETIS ET FALSIS DOCTORIBUS.

Hanc orationem a multis auctam , rctractatam et mutatam fuisse perspicuum est, neque unus occurrit
Codex manuscriptus qui. cum alio consentiat. Longiorem homiliam Latine solum ediderat Gerardus
Vossius : hujus autem interpretationi Latinze ex aliquo exemplari breviorem aptavit Grzcam homiliam
Fronto Duczus , ita ut non paucis in locis hiulcam et mutilam seriem reprzsentet; et tamen si extrema
verba ubi hiatus incipit , cum sequentibus quo desinit, conjungas , nihil desiderari existimes. Sub hac
autem, Vossiana et Frontoniana longiorem orationem edidit Savilius, sed multis in locis vitiatam. Nos
demum ex Codice Coisliniano 549. hanc sartam et tectam proferimus, a. Frontoniana et Vossiana longe
diversam, et cum Saviliana magis consonantem.

Is qui Chrysostomi nomen in titulo ementitus est, sese fingit populo suo ultimum vale dicere :
tempus resolutionis mec instat , inquit. Hic omnia νοθείας signa sese statim offerunt. Stylus humilis
abjectusque, a Chrysostomi orandi genere toto clo diversus : dictio inelegans est , grammaticze leges
plerumque violantur , epitheta insipida ad nauseam usque accumulantur. Demum Dionysius Areopagita
ut scriptor celeberrimus memoratur. Hujus tamen scripta, qua spuria apud eruditos omnes habentur,
aliquot post mortem. Chrysostomi saeculis confecta publicataque sunt. Inter hzreticos recensetur Nesto-
rius ; unde arguitur quanta fuerit Grzculi hujus imperitia.

Interpretationem novam Latinam adornayimus.

Λόγος περὶ ψευδοπροφητῶν, xal ψευδοδιδασχάλων,
χαὶ ἀθέων αἱρετικῶν, xal περὶ σημείων τῆς συν-
τελείας τοῦ αἰῶνος τούτου. ᾿Εῤῥήθη δὲ μέλλοντος
αὐτοῦ ἐχδημεῖν ἀπὸ τοῦ σώματος.

᾿Οδυνηρὸς ὃ λόγος, καθότι xal ἔσχατος, ὥς μοι δε-
δήλωται, ἀλλὰ χαὶ πολλῆς χαρᾶς γέμων. ᾿Οδυνηρὸς
μὲν, ὅτι οὐχ ἔτι λαλήσω πρὸς ὑμᾶς" πολλῆς δὲ χα-
ρᾶς γέμων, ὅτι ἐφέστηχέν. μου ὃ χαιρὸς εἰς τὸ ἀναλὺ-
σαι, χαὶ σὺν Χριστῷ εἰναί με’ xol χαθὼς εἶπεν δ
Κύριος, Οὐχέτι λαλήσω μεθ’ ὑμῶν. "Em δὲ νῦν
λαλήσω ἐν ὀδύνη χαρδίας περὶ τῶν ψευδοπρο-
φητῶν, xo ψευδοδιδασχάλων, xat ἀθέων αἱρεξιχῶν,

Sermo de pseudoprophetis, et falsis doctoribus,
et impiis hereticis, et de signis consumma-
tionis seculi hujus. Dicta est paulo ante-
quam (sanctus) de vita migraret.

1. Lugubris oratio, utpote ultima, ut mihi
significatum est:attamen magno gaudio plena.
Lugubris, quia non ultra vos alloquar; multo
gaudio plena, quia tempus resolutionis mez in-
stat, ut sim cum Christo ; ac sicut dixit Dominus,

; Jon amplius loquar. vobiscum. Adhuc tamen j5,,, τή

I. Cor. 1t.

"».

A nunc loquar in dolorecordis de falsis prophetis, de 30.

falsis doctoribus, et de impiis hareticis, de qui-

2c PUn. A.
13.

Joan. τή.
23.

Dan 10
Isai. 58. τ.
Ibid. 4o 9:
Psal.68.4.
2. Joan. 8.
Ephes.5.
15.

Joan. 18.
20.
Ihid.7.37.
Philip.3.2.
Ephes. 5
15. 16.
».Joan. 8.

n
4

Isai.6. τὸ

702

bus dicebat apostolus : Mali homines et pre-
stigiatores proficient in pejus, in errorem
inducentes et errantes : de quibus etiam vos
frequenter commonefeci. Multa enim verba feci
per Christi gratiam , ut vos scitis, viri religiosi ,
fereque in singulis 'concionibus vos monui 2m
recordamini eorum, qui heri dicebam : ac scio
vos meminisse, maxime vero qui laboriosi, le-
ctioni dediti, οἱ Christi amantes estis. Nam qui
lectionis studiosus est, jure Christi amavs voce-
tur, secundum id quod dictum est a Domino :
Qui diligit me, sermones meos servat ; et, Qui
diligit me, diligetur a Patre meo. Qui diligit
me, m lege meditabitur die ac nocte, videlicet in
Evangelio et reliquis Scripturis. Talis enim num-
quam delendam in corde suo Dei retinet memo-
riam : exspectans quippe illum de celis venturum,
ejus adventus horam semper observat. Sacros ma-
nibus libros pertractans , non obliviscetur illorum
tremendorum librorum , de quibus scriptum est :

. Judicium sedit, et nas aperti sunt. Videquan-

tum sit lucrum, scrutari Scripturas , ut sdpe
audivistis. Quid porro est id quod dicimus? Scri-
pturam divinam nihil tacuisse eorum, quz utilia
nobis esse possent; sed perpetuo clamare per pro-
phetas et apostolos, ac velut matrem prolis aman-
tem pronuntiare, singulosque promunire. Com-
moncfacit enim circa preterita, presentia et futu-
ra, nihilque. negligit, ut dictum est, eorum quie
nobis utilia sunt; id vero non in occulto, nec de-
missa voce, sed ubique totis viribus clamat, per
legem, prophetas et apostolos, imo per ipsum Do-
minum. Per Isaiam quidem prophetam dicit :
Clama in fortitudine, et ne parcas, quasi tu-
bam exralia vocem tuam; et itzrum dicit : Su-
per montem excelsum ascende qui evangelizas
Sion; ac postea dicit : Exaltate, ne tüneatis.
Rursumque David ait : Zaboravi clamans, raucce
facte sunt fauces mec. Joannesautem Theologus
in Catholica sua epistola dicit : idete vosmeti-
psos. Paulus vero quid? /'idete quomodo am-
buletis; Dominus item : Ego palam. loquutus
sum mundo, et in. absco? dijo nihil loquutus
sum. Et alibi evangelista de ipso ait, stetisse illum
et clamasse : Si quis sitit, veniat ad me, et bi-
bat. Vides quanta contentione, quanto studio,
quomodo palam loquatur, εἴ nemo inteliigat? Rur-
sumque beatus Paulus dicit : idete canes, vi-
dete malos operarios, videte concisionem. Fi-
dete quomodo ambuletis, quia dies mali sunt.
?t Joannes : 'idete vosmetipsos, ne perdatis ea,
que operati estis, quia multi seductores exie-
runt in mundum. Multaque hujusmodi sunt in
divinis Scripturis tum. Veteris tum. Novi TTesta-
menti, quae occlamant, et nos somno sopitos exci-
tant. Nos antem contrarium facimus, quemadmo-

o, dum dixit Isaias propheta : ur TIR grayiter

audierunt, et oculos suos clauserunt. 0 quam
multas et quales scripturas audientes non intelligi-
inus ! Quamobrem inexcusabiles erimus in die exa-

b

SPURIA.

περὶ ὧν ὃ ἀπόστολος ἔλεγε - AMovagoi ἄνθρωποι
χαὶ γόητες προχόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶν -
τες χαὶ πλανώμενοι: περὶ ὧν πολλάκις ὑμᾶς ὑπέ-
μνῆσα. Πολλοὺς γὰρ λόγους € ἐποιησάμην χάριτι Χρι-
στοῦ, ὡς xat ἐπίστασθε φιλόθεοι * xai σχεδὸν ἐν ἑχά-
στῳ λό ὀγῳ περὶ τούτων ὑπεμνήσαμεν, εἰ ἄρα μέμνη-
cÜs τῶν y: G εἰρημένων᾽ οἶδα ὃὲ ὅτι μέμνησθε, χαὶ
μάλιστα ot φιλόπονοι, χαὶ ,φιλόδιθλοι, χαὶ φιλόχριστοι.
Ὅ γὰρ φιλόθδιῦλος ὃ δικαίως ἂν ἐχλήθη φιλόχριστος,
χατὰ τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ Δεσπότου, ὅτι Ὃ ἀγαπῶν
με, τοὺς λόγους TIT τηρεῖ" Ὅ ἀγαπῶν με, ἀγαπη-
θήσεται ὃ ὑπὸ τοῦ Πατρός μου. Ὁ ἀγαπῶν με, ἐν τῷ
γόμῳ μελετήσει ἡ ἡμέρας xa νυχτός" δηλονότι ἐ ἐν Εὐαγ-
γελίῳ χαὶ ἐν ταῖς λοιπαῖς Ῥραφαῖς. 'O γὰρ΄ τοιοῦ-
τος ἄνεξ ξάλειπτον ἔχει ἐν τῇ χαρδίαᾳ αὐτοῦ τὴν τοὺ
Θεοῦ μνήμην" ἀπεχὸε ἐχόμενος αὐτὸν EX τῶν οὐρανῶν,
ἀεὶ τηρεῖ τὴν ὥραν. τῆς αὐτοῦ παρουσίας. Πάντοτε
ἐν χερσὶν, αὐτοῦ χατέχων τὰς ἱερὰς βίόλους, οὐχ ἐπι-
λήσεται ἐχείνων τῶν φοῦ "ερῶν βιθλίων, περὶ ὧν γέ-
γράπται" Κριτήριον ἐκάθισε, χαὶ Beo ἠνεῴχθησαν.
Ὅρα πόσον κέρδος e ἐστὶ τοῦ ἐρευνᾶν τὰς Γ ραφὰς, χα-
θὼς πολλάχις ἠχούσατε. Τί δέ ἐστιν; ὃ λέγομεν ;
Ὅτι οὐδὲν ἔλειπεν, οὐδὲ π παρεσιώπησε τῶν συμφε ρόν-
τῶν ἡμῖν j θεία Ρροφὴ, ἀλλὰ πανταχοῦ χράζει, διά
τε προφητῶν χαὶ ἀποστόλων, προαναφωνοῦσα χαὶ
προασφαλιζομένη ἕχαστον ὡς μήτηρ φιλότεχνος τὰ
ἴδια τέχνα φιλοῦσα, προμαρτυρεῖται" xc χαὶ ὑπομιμνή-
σχει περὶ τῶν παρῳχηχότων χαὶ περὶ τῶν ἐνεστώτων,
καὶ περὶ τῶν μελλόντων, μιηδὲν EE ὡς προεί-
ρηται y τῶν ἡμῖν gue ρόντων " x«l τοῦτο οὐχ ἐν
χρυπτῷ λαλοῦσα, οὖδε μικροφωνοῦσα : ἀλλὰ παντα-
χοῦ πόνῳ xal “δυνάμει χράζουσα διά τε “νόμου, χαὶ
προφητῶν, χαὶ ἀποστόλων, xo αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου.
Διὰ μὲν γὰρ Ἡσαΐου τοῦ ᾿ προφήτου λέγει * Ἀναδόησον
ἐν ἰσχύϊ, xo μὴ φείση, ὡς σάλπιγγα ὕψωσον τὴν φω-
νήν σου" xol πάλιν λέγει, "EZ ὄρος ὑψηλὸν ἀνάθηθι
6 εὐαγγελιζόμιενος X Σιών * xol προϊὼν λέγει, tYY ψώσατε,
μὴ φοδεῖσθε. Καὶ πάλιν Δαυὶδ λέγει" "Exoníaca
χράζων ; ἐδραγχίασεν ὃ λάρυγξ μου. ᾿Ιωάννης δὲ ὃ
θεολόγος ὁ ἐν τῇ χαθολιχῇ αὐτοῦ ἐπιστολὴ λέγει : Βλέ-
πετε ἑαυτούς. Παῦλος δὲ τί : Βλέπετε πὼς περιπα-
τεῖτε 5 Κύριος, Ἐγὼ. παῤῥησίᾳ ἐλάλησα τῷ
χόσμῳ, χαὶ ἐν χρυπτῷ, ἐλάλησα, οὐδέν. Καὶ ἀλλαχοῦ
ὃ εὐαγγελιστὴς περὶ αὐτοῦ, ὅτι “ ἵστηχε, χαὶ ἔκραξεν
λέγων * Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω, πρός ὑε, χαὶ πινέτω.
Ὁρᾷς πόσος ἀγὼν, πόση σπουδὴ; πῶς παῤῥησίᾳ χρά-
ζει, χαὶ οὐδεὶς ὃ συν «ov; ; Καὶ πάλιν ὃ μαχάριος. Παῦλος
λέγει" Βλέπετε - τοὺς χύνας, βλέπετε τοὺς χαχοὺς ἐργά-
τας, βλέπετε, τὴν χατατομήν. Βλέπετε πῶς περιπα-
τεῖτε, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἶσι. Kol ᾿Ιωάννης"
Βλέπετε ἑαυτοὺς, ἵνα μὴ ἀπολέσητε ἃ εἰργάσασθε,
τι πολλοὶ πλάνοι ἐξῆλθον εἰς τὸν χύσμον. Καὶ πολλά
ἐστι τοιαῦτα ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς Παλαιᾶς τε χαὶ
Καινῆς Διαθήχης. γ,͵ βοῶντα χαὶ διυπνίζοντα ἡμδις 8x
τῆς ῥᾳθυμίας ἡμῶν. Ἡμεῖς δὲ τὸ ἐναντίον ποιοῦμεν,
καθὼς εἶπεν Ἡσαΐας ὃ προφήτης, ὅτι "Toig ὠσὶν aà-
τῶν βαρέως ἤχουσαν, χαὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν
ἐκάμμυσαν. Ὦ πόσων χαὶ πηλίχων γραμμάτων
ἀκούοντες QU συνιοῦμεν. “Ὅθεν χαὶ ἀναπολόγητοι ἐ ἐσό-
μεῆα ἐν τὴ ἡμέρᾳ τῆς διαγνώσεως, ὅταν ἔλθη 6 φωτί-

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS,

ζων τὰ χρυπτὰ τοῦ σχότους, xol φανερῶν τὰς βουλὰς
τῶν καρδιῶν" ὅταν τὸ χριτήριον χαθίση, xa βίόδλοι
ἀνοιχθῶσιν, ἃς νῦν χλευάζομεν ἀχούοντες, καὶ οὐ
παραδεχόμεθα. "Exaovog γὰρ ἡμῶν τῇ ἰδίᾳ 600
ἐπλανήθημεν, χαταλείποντες τὴν εὐθεῖαν ὁδὸν, xat
ἐγενόμεθα ὡς τὸ ἀπ᾽ ἀρχῆς, ὅτε οὐκ ἦρχες ἡμῖν, Κύ-
ριε. Καὶ ἀληθῶς εἰς ἡμᾶς ἐπληρώθη ἣ προφητεία
Δαυὶδ λέγουσα * Καὶ ἐμίγησαν ἐν τοῖς ἔθνεσι, xat ἔμα--
θον τὰ ἔργα αὐτῶν. Διὰ τοῦτό ἐσμεν ταπεινοὶ ἐν
πάσῃ τῇ γὴ διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, xoi εἰς ἡμᾶς
κατήντησε τὰ τέλη τῶν αἰώνων , ὡς γέγραπται" xal
oi ποιμένες λύχοι, xai τὰ πρόδατα συντετριμμένα"
χαὶ ὁ λιμὸς ἐπὶ θύραις, οὗ λιμὸς ἄρτου χαὶ δίψα ὕδα--
τος, ἀλλὰ λιμὸς τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Θεοῦ. Μηδεὶς
οὖν τῶν ἐλπιζόντων ἐπὶ Κύριον ἀπογινωσχέτω. Μὴ
οὖν ἀθυμεῖτε, προορῶντες πάντοτε τὸν εἰπόντα, ὅτι
Μεθ’ ὑμῶν εἶμι.

Θαρσεῖτε οὖν - οὐ γὰρ λιμοχτονήσει Κύριος tuy Xc
δικαίων. Περὶ τούτου τοῦ λιμοῦ λέγει ὃ ΙΚύριος διὰ
τοῦ προφήτου" Καὶ σται ἐν ταῖς ἡμέραις ἐχείναις,
ἐπάγω λιμὸν ἐπὶ τὴν γῆν οὐ λιμὸν ἄρτου, οὐδὲ
δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀχοῦσαι. λόγον
Θεοῦ. Καὶ περιδραμοῦνται ἀπὸ ἀνατολῶν ἕως
δυσμῶν, ζητοῦντες τὸν λόγον Κυρίου. Ὁρᾷς, ὅτι οὐ
περὶ ἄρτου λέγει; Θεὸς γὰρ οὐ περὶ τοῦ ἄρτου ἔλε--
γεν. 713 λιμοῦ δεινοῦ, καὶ ψυχοφθόρου,, καὶ βλαέε--
poU: ὦ λιμοῦ τῆς αἰωνίου κολάσεως προξένου. Οὗτος
ὃ λιμός ἐστιν ὃ χορηγὸς παντὸς πονηροῦ πράγματος"
οὗτος ὃ λιμὸς, ὃ αἴτιος παντὸς χαχοῦ. 'Γοῦτον τὸν λι-
Uy προθεωρήσας ὃ προφήτης Δαυὶδ ἐρχόμενον πα--
ρεχάλει τὸν Θεὸν, λέγων Ὃ Θεός μου, μὴ παρασιω-
πήσης ἀπ’ ἐμοῦ. Καὶ περὶ τῶν σπουδαίων πιστῶν
προεφήτευσε λέγων : ἹῬύσασθαι ἐχ τοῦ θανάτου τὰς

υχὰς αὐτῶν, xat διαθρέψαι αὐτοὺς ἐν λιμῷ. Καὶ
ἀλλαχοῦ λέγει: Καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτα-
σθήσονται" χαὶ πάλιν, ᾿Ελεήμων xa οἰχτίρμων
ὃ Κύριος τροφὴν ἔδωχεν τοῖς φοθοῦσιν αὐτόν. "lau-
τα εἶπεν ὃ Δαυὶδ περὶ τῶν ἐρευνώντων τὰς Γρα-
φὰς, ὅτι οὐ πεινάσουσιν. ᾿Βρευνήσωμεν τὰς Poz-
φὰς, ἀδελφοὶ, ἵνα μὴ πεινάσωμεν ἐλθόντος τοῦ
Ψυχοφθόρου λιμοῦ - ἐρευνήσωμεν, ἵνα μὴ πλανηθῶ-
μὲν, χαὶ περιφερώμεθα παντὶ ἀνέμῳ. Διό φησιν ὃ
κύριος πρὸς τοὺς ἀμελοῦντας" Πλανᾶσθε, μὴ νοοῦντες
τὰς Γραφάς. Ἀληθῶς γὰρ οἵ τοιοῦτοι πλανῶνται.
Πόθεν γὰρ 6 ψυχοχτόνος ἐπῆλθεν λιμός; οὐχὶ ex τοῦ
μὴ ἐρευνᾶν τὰς Γραφάς; λὼ πόσων ἀγαθῶν ἑαυτοὺς
ἀπεστερήσαμεν, καταλιπόντες τὰς θείας Γραφάς δε-
σποτιχὸν γὰρ τὸ πρόσταγμα, "Epsüvncov ἐμπόνως,
ἐρεύνησον xol ζήτησον, xoà εὑρήσεις πολὺν τὸν ἀνεί--
χαστον πλοῦτον, xa θησαυρὸν χεχρυμμένον ἐν τῷ
ἀγρῷ - νοήσεις τὴν θείαν Γραφήν. "Eosóvnoov , καὶ
εὑρήσεις, καὶ εὑρὼν, πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον, xal
ἀγόρασον τὸν ἀγρὸν ἐχεῖνον, τὴν χαλὴν γνῶσιν τῶν
ἁγίων Γραφῶν, ἐν αἷς χέχρυπται ὃ Υἱὸς, ἣ ἀληθινὴ
Σοφία τοῦ Πατρός" ὃν εὑρὼν, μαχάριος ἔση, καθὼς
γέγραπται, ὅτι Μαχάριος ἄνθρωπος, ὃς εὗρεν σοφίαν.
᾿Ερεύνησον, ἀγαπητὲ, κἂν πλούσιος τυγχάνης ἢ πένης;
εἴτε δοῦλος εἴτε ἐλεύθερος, εἴτε ἄῤῥην εἴτε θῆλυ.
᾿Ερευνᾶτε τὰς Γραφάς. 'H γὰρ θεία ΤΓραφὴ ταμιεῖόν

E

-1
-

b

C

EPC. 705

minis, cum venerit is qui illuminat abscondita te-

nebrarum, et manifesta facit consilia cordium : cum Daz. 7. to.

judicium sedebit, et libri aperientur, quos. nunc

cum audimus, ridemus, et non suspicimus. Nos

enim singuli in propria vla erramus, relinquentes

rectam viam, et facti sumus sicut ab initio, cum [;4;.63.19.

nobis non imperares, Domine. Vereque in nobis

impleta est prophetia Davidis, quz sic habet : Et Psat. 105.

commixti sunt inter gentes, et didicerunt opera 35.

eorum. ldeo humiles vilesque sumus per univer-

sam terram propter peccata nostra, et 1n nos per-

venerunt fines szculorum, sicut scriptum est; et

pastores lupi sunt, et oves contritze; et fames in-

stans, non fames panis, neque sitis aquz, sed fames

audiendi verbum Dei. Sed nemo sperantium in

Dominum animum despondeat. Ne igitur animo

deficiatis, semper respicientes in eum, qui dixit :

J'obiscum sum. Matth. 28.
2. Confidite ergo. Neque enim fame necabit ?9-

Deus animas justorum. De hac fame loquitur Do- fUr

minus per prophetam : £t erit in diebus illis, 4mos.S.u.

inducam famem super terram; non famem pa- 12-

nis, neque sitim aque, sed famem audiendi

verbum Domini. Et circumquaque current ab

Occidente usque ad. Orientem, querentes ver-

bum. Domini. Vides hic non de pane verba fieri?

Deus enim non de pane loquitur. O diram, exitio-

sam et damnosam famem! o famem seternum Sup-

plicium. procurantem? Hzc fames est, quee rem

omnem malam subministrat : hec fames omnis

mali causa. Hanc przvidens futuram famem pro-

pheta David verbis Deum rogabat : Deus meus, Psal. 27.1.

I. Cor. 10.
DI.

ne taceas a me. Et de probis fidelibus sic vati- τ Εἰ τὸ 19.
. . . IQ.e
cinatus est : Ut eruat a morte animas eorum, s 455

et alat eos in fame. Et alibi dicit : Et in diebus
famis saturabuntur; et rursum : AMiserator et
misericors Dominus escam dedit timentibus
se. Hzc dixit David de iis, qui serutantur Scri-
pturas, quod. non sint esurituri. Scrutemur. Scri-
piuras, fratres, ne esuriamus accedente exitiosa illa
fame : scrutemur, ne in errorem abducamur, et
circumferamur omni vento. Ideo negligentibus di-
cit Dominus : Erratis, non intelligentes Scri-
pturas. Vere namque 1i, qui tales sunt, errant.
Undenam exitiosa fames advenit? annon ex 60
quod Scripturas non scrutemur? Ὁ quantis nos
privamus bonis, quod divinas Seripturas relin-
quamus ! Dominicum enim preceptum est. Scru-
tare diligenter, scrutare et inquire, inveniesque
magnas inzstimabilesque divitias, et thesaurum
in agro absconditum, intelligesque sacram Seri-
pturam. Scrutare, et invenies : cumque invene-
ris, vende omnia qua habes, et eme agrum illum,
praeclaram nempe sanctarum Scripturarum scien-
tiam, in quibus absconditur Filius, vera Sapientia
Patris. Quem cum inveneris, beatus eris, sicut
scriptum est : Beatus homo, qui invenit sapien-
tiam. Scrutare, dilecte, sive. dives sis sive pau-
per, sive servus sive liber, sive mas sive femina.
Scrutamini Scripturas. Divina quippe Scriptura Joan.5.39.

Matth. 22.
29.

Prop 3.13.

7094

penus est omnis boni. Sed ad propositum redea-
mus : de consummatione quippe sermo est, de
falsis prophetis, deque falsis doctoribus, et impiis
haereticis, qui torrentium instar omnia ubique in-
undant, multosque in errorem inducunt. Undenam
id contigit? Certe ex ignorantia et imperitia prz-
p: : ubi enim imperitia pastorum est, ibi
ovium pernicies. Quid ergo primum dicam? an
de consummatione m an impiorum hzereti-
corum detestanda dogmata dd S1. per
tempus liceret, possem illorum profana dogmata
et scelerata gesta triumphare : sed magno opus
est certamine ' ongoque sermone, quo impura illo-
rum doctrina detegatur et triumphetur. Ceterum
in presenti opera pretium est illos ex sacris Scri-
pturis inimicos Christi comprobare, et lupos gre-
gem ejus invadentes, ubique pellendos, et ab ovibus
ejus abigendos. Ideo lupi j jure vocati sunt eta
prophetis, et ab 1pso Domino, et a beatis aposto-
lis ; nec modo lupi, sed perniciosi, impii, hostes,

inimici, insidiatores, blasphemi, hypocritz, fures,
latrones, abominandi, falsi prophetze, falsi docto-
res, dnces ceci, errones, maligni, antichristi ,
scandala, filii hostis maligni, zizania, athei,
pneumatomachi, qui in Spiritum gratiz blasphe-
mant : quibus non remittetur neque in hoc szx-
culo neque in futuro : Per quos via veritatis
blasphemabitur. Ad hzc, filin maligni diaboli, ut
.ait Theologus : Manifesti. sunt fü VEA
Oportet ergo primum circa Istos occupari, et post-
.ea de consummatione loqui. Quandoquidem igi-
tur in nos fines seculorum devenerunt, ut ait apo-
stolus, et exorta sunt tempora difficilia, et multi-
plicata est iniquitas, refrixitque caritas multorum,

seducloresque multi sunt, ac plures qui sedueun-
tur; age, sacros libros evolvamus, in lisque re-
perta ver itatis vla, per eam incedamus, et ad. san-
ctos montes accurramus; ad prophetas dico et
apostolos, ut non erremus, nec Circumferamur
omni vento doctrina, in nequitia hominum, in
astutia ad circumventionem erroris. Ne infra
maneamus, sed simul ascendamus eum sanctis di-
scipulisad beatum montem, audiamusque Pastorem
. nostrum dicentem : Z'idete ne seducamini : Fi-

SPURIA.

ἐστι παντὸς ἀγαθοῦ. Αλλ᾽ ἐπὶ τὸ προχείμενον ἐπα-
νέλθωμεν * : περὶ γὰρ συντελείας ὃ λόγος, καὶ περὶ ψευ-
δοπροφητῶν, χαὶ Ψευδοδιδασχάλων, καὶ περὶ ἀθέων
αἱρετικῶν, χειμάῤῥων δίκην ἐπικλυσάντων mayo dU,
Xo TÀ ανώντων πολλούς. Kol πόθεν τοῦτο supe θη-
χεν; Δῆλον ὅτι ἐχ τῆς ἀγνωσίας χαὶ , ἀπειρίας τῶν
προϊσταμένων * ὅπου γὰρ ἀπειρία ποιμένων, ἐχεῖ προ-
Gc» ἀπώλεια. Τί οὖν εἴπω “πρῶτον ; περὶ τῆς guv-
τελείας ἡ ἡμῶν; ἢ τῶν ἀθέων αἱρετικῶν στηλιτεύσω τὰ
βέ όηλα ὃ Sou ιατα ; Ei χαιρὸς ἦν, εἶχον: ἂν θριαμόεῦσαι
χαὶ δημοσιεῦσαι αὐτῶν τὰ A 5 ὃ δόγματα, καὶ τὰ
ἄθεσμα πράγματα" ἀλλὰ μέ ἔγας i ἐστὶν ὃ ἀγὼν, χαὶ πο-
λὺς ó λόγος, τὰ τούτων γυμνῶσαι χαὶ θριαμόεῦσαι
ἀχάθαρτα δόγματα. ID: ^v πρὸς τὸ παρὸν ἀναγκαῖόν
ἐστι παραστῆσαι ἐχ τῶν ἁγίων ᾿ραφῶν τούτους ὡς
ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ, καὶ λύχους τῆς αὐτοῦ ποίμνης,
παντα χοῦ ἐλαυνομένους, χαὶ ἐχθαλλομένους τῶν Χρι-
στοῦ προῦ Oo. Διὸ xo )óxot διχαίως ἐκλήθησαν
ὑπὸ τῶν προφητῶν, χαὶ αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου, χαὶ τῶν
μαχαρίων SESS θοῶς χαὶ οὗ μόνον λύχοι, ἀλλὰ χαὶ
λοιμοὶ, xol ἀσεύε ἴς, χαὶ ἀντίδιχοι , xa ἐχθροὶ, χαὶ
ἐπίδουλοι, χαὶ βλάσφημοι, χαὶ ὑποχριταὶ, χαὶ κλέπται,
χαὶ Xnoral, xol βδελυχτοὶ, χαὶ ψευδοπροφῆται, χαὶ
ψευδοδιδάσχαλοι, χαὶ δδηγοὶ τυφλοὶ, χαὶ πλανῆται,

χαὶ πονηροὶ, καὶ ἀντίχριστοι, χαὶ σχάνδαλα, xot υἱοὶ
τοῦ πονηροῦ, χαὶ ζιζάνια, καὶ ἄθεοι, χαὶ πνευματομά-
οι; οἵ βλασφημήσαντες τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος" οἷς
οὐχ ἀφεθήσεται οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, οὔτε ἐν τῷ μέλ-
λοντι᾿ Av οὺς ἣ ὁδὸς τῆς ἀληθείας βλασφημηθήσεται.
Πρὸς ὃ δὲ τούτοις καὶ τέχνα τοῦ πονηροῦ διαθόλου, χα-
θώς φησιν ὃ θεολόγος * Φανερά ἐστι τὰ τέχνα τοῦ
διαδόλου. Δεῖ οὖν πρῶτον περὶ τούτων ἀσχοληθῆναι,
χαὶ τότ s περὶ τῆς συντελείας λαλῆσαι. "Erst οὖν εἰς

; ἡμᾶς τὰ τέλη τῶν αἰώνων ἔφθασεν, ὡς λέ ἕγει ὃ

ἀπόστολος, χαὶ ἀνέστησαν ot χαλεποὶ καιροὶ, χαὶ
$ ἀνομία ἐπληθύνθη 3o. od) ἀγάπη τῶν πολλῶν
ἐψύγη, καὶ ot πλανῶντες πολλοὶ, χαὶ οἵ πλανώ-
μένοι πλεί είονες : qe ipe οὖν ἀναπτύξ ξωμεν τὰς ἱερὰς
βίόλους, ἐν αἷς εὑρόντες τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθείας,
βαδίζωμεν 3 ἀνατρέχοντες ἐπὶ τὰ ἅγια ὄρη, προφήτας
λέγω χαὶ ἀποστόλους, € ὅπως μὴ πλανηθῶμεν, xat Πε-
Quos sptop.eüa ἐν παντὶ ἀνέμῳ τῆς διδασκαλίας, d ἐν τῇ
χυδεί £x τῶν ἀνθρώπων, ἐν πανουργίᾳ πρὸς τὴν μεθο-
ἃείαν τῆς πλάνης. Μὴ χάτω μείνωμε Y, ἀλλὰ συνανέλ-
θωμεν τοῖς ἁγίοις μαθηταῖς ἐ ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ μακάριον,

dete ne quis vos seducat : videteubique. Joannes

2. Joan, 8, Quoque similia dicit : /Ve perdatis que operati
Philip.3.2. €Stis; et Paulus: Fidete canes : l'idete quomodo
Ephes. 5. ambuletis. llud autem, /'idete, ad nihil aliud πανταχοῦ βλέπετε. Καὶ Ἰωάννης 6 διιοια λέγει . Ἵνα
JN dicitur, quam ad nostram tutelam contra eos, qui μὴ ἀπολέσητε ἃ εἰργάσασθε: χαὶ Παῦλος, Βλέπετε τοὺς
sub ovina pelle seducunt, et lupum occultant, ac P. χύνας" λέ ἔπετε πῶς περιπατεῖτε. Τὸ ὃ δὲ, βλέπετε, χαὶ
negligentiores seducunt. Certe necessario in Scri- Βλέπετε, οὐδὲν ἕτερόν ἐ ἐστιν, εἰ ut πρὸς ὑμετέραν ἀσφά-

pturis ubique occurrit illud, Videte, respicite, λειαν εἰρημένον περὶ τῶν πλανώντων τῷ χωδίῳ, χαὶ

vigilate, attendite, non modo vobis, "ed et uni- τὸν λύχον ὑποχρυπτόντων, χαὶ ἀπατώντων τοὺς ἀμε-

verso gregi. Divina namque Scriptura, eorum λεστέρους. Πάνυ δὲ ἀναγκαίως, πανταχοῦ εἴρηται ἐν

quae nobis proderant nihil tacuit. ταῖς le ραφαῖς, τὸ, βλέπετε, χαὶ δρᾶτε, χαὶ γρηγορεῖτε,
χαὶ προσέχετε, οὗ μόνον ἑαυτοῖς, ἀλλὰ καὶ παντὶ τῷ

ποιμνίῳ. Οὐδὲν γὰρ παρεσιώπησε τῶν ἡμῖν συμῷε-

ρόντων ἣ θεία P ραφή.

ὶ δὲ δαχρύειν ἐπέρχεται, ὅταν ἀχούσω ἀπὸ

5. Mihi vero. erumpunt. lacrymae, cum audio "Eu δὲ
quosdam ex nostra Ecclesia dicere, haec in divi- τῆς ἡμετέρας ᾿ἰχχλησίας τινὰς λέγοντας, μὴ εἰρῆσθαι

xai ἀχούσωμεν τοῦ ἡμετέρου ποιμένος λέγοντος" b3éí-
mecs μὴ ΄πλανηθῆτ ε" Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήση "

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC. 705

ταῦτα ἐν ταῖς θείαις Γ ραφαῖς" χαὶ τοῦτο οὐ μόνον nis Scripturis non haberi ; nec dici modo hzc a
παρὰ λαϊχῶν ἢ ἀλλὰ χαὶ παρὰ τῶν δοχούντων εἶναι — laicis, sed etiam ab iis, qui " videntur esse pastores,
ποιμένων, χαὶ τόπους ἐπεχόντων ἀποστόλων χαὶ προ- οἱ loca obtinent apostolorum et prophetarum, sed
φητῶν, ἀλλ᾽ οὐ τρόπους 1 πρὸς οὃς εὔχαιρον, εἰπεῖν" non mores. Quibus opportune dicatur : Vze vo-
οὐαὶ ὑμῖν, ot 63 27 γοὶ τυφλοὶ, χαὶ ἀμαθεῖ '6, χαὶ ἀστή- bis, duces caeci, et indocti , atque inconstantes :
ριχτοι" oi ἵματ ίων χαλλωπισταὶ, xol οὐχὶ Bio qui vestium ig delectamini , non libris; qui
οἱ Der τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ; καὶ τῇ γαστρὶ dereliquistis verbum Dei, et ventri servitis : Quo- Philip. 3.
διαχονοῦντες " ἢν ὃ Θεὸς κ᾿ κοιλία ; καὶ f δόξα ἐν züerum Deus venter est, et gloria in confusione : 19:
αἰσχύνῃ * oi τὸ γάλα χαὶ τὸ ἔριον καὶ τὰ χρέα τῆς qui lacte et lanaetcarnibusgregis abutimini , deque
ποίμνης χαταχρώμενοι, περὶ δὲ τῶν προβάτων οὗ ovibus nihil curatis. Quomodo ergo evadetis, cum
φροντίζοντες: Πῶς οὖν ἐχφεύξεσθε τηλικαύτης d ἀμε--ὀ tantam salutem neglexeritis ? Ego. vero, assumta
λήσαντες σωτηρίας: Ἐγὼ ὅπαρθε ὶς τῷ λόγῳ εἰς μέσον — €x sermone fiducia, plura testimonia proferam, ut
προσθήσω περισσοτ έρας | μαρτυρίας, ἀποδειχνύων ἐχ — ostendam ex sacris Scripturis, Evangeliis, prophe-
τῶν ἁγίων Γραφῶν, εὐαγγελί ίων τε καὶ προφ ἡτῶν 15, apostolis, Christo juvante, quomodo obstruatur
xat ἀποστόλων, τοῦ Χριστοῦ χορηγοῦντος, πῶς ἐμ- 05 loquentium iniqua, et illuminetur cor eorum ,
φράτ τῇ στόμα λαλούντων ἄδιχα, τῶν δὲ ποθούντων qui verbum desiderant. Undenam autem incipie-
τὸν λό: γον φωτισθῇ $j χαρδία. ᾿Αρξώμεθα δὲ πόθεν, ἢ mus, nisl ab hoc dicto, Ego sum principium. et Apoc.21.6.
ἐχ τοῦ εἰπόντος" ᾿Εγώ εἶμι ἣ ἀρχὴ χαὶ τὸ τέλος; Emt- finis ? Quisque vero hic animum adhibeat, omni
στησάτω δὲ ἕκαστος τὸν νοῦν ἑαυτοῦ, ἀποθέμενος . deposita szculari cura. 'idete, dicit Dominus, Luc. 21.8.
πᾶσαν βιωτικὴν μέριμναν. Εἶπεν ὃ Κύριος: Βλέπετε, ne seducamini. Multi enim venient in ADEL Matth. 24.
Uu, πλανηθῆτε. Πολλοὶ γὰρ ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου ἐλεύ- D meo dicentes, Ego sum Christus ; et multos se- 5.
σονται λέγοντες, ὅτι ἐγώ εἶμι ὃ Χριστός" χαὶ πολ- ducent. Et rursum : ΡΣ ΞΕ ΕΣ ipsis a fal- Id. 7. 15.
λοὺς πὰ ανήσουσι. Καὶ πάλιν. Προσέχετ € ἑαυτοῖς ἀπὸ 515 prophetis, qui veniunt ad vos in vestimen- 19-
τῶν , ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔ SEE προς ὑμᾶς ἐν tis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapa-
ἐνδύυασι προῤάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύχοι ἅρπαγες: 665 ; sed ex fructibus eorum. cognoscetis eos ;
ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν χαρπῶν αὐτῶν ἐπι y αὐτοὺς, id est, ex sermonibus eorum, ex falsa prophetia,
φησ σί" τουτέ eu, ἀπὸ τῶν λόγων, ἐχ τῆς : ψευδοπροφη- ex hypocrisi eorum, ex pravis dogmatibus , ex
τείας, ἐχ τῆς ὑποχρίσεως αὐτῶν, ἐχ τῆς χαχοδοξίας blasphemia ipsorum "cognoscetis eos. /Von. potest I4. 7. 18.
αὐτῶν, ἐχ πῆς βλασφημίας αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὖ- enim arbor mala fructus bonos facere. Omnis
τούς. Οὐ γὰρ δύναται δένδρον σαπρὸν ποιεῖν χαρποὺς quippe arbor ex fructu suo cognoscitur. Sic et vos
χαλούς. Πᾶν γὰρ δέ ἐγδρον ἐχ τοῦ ἰδίου χαρποῦ émwi- — ex fructibus ipsorum cognoscetis eos : et cum co-
νώσχεται. Οὕτω χαὶ ὑμεῖς τοὺς τοιούτους ἐχ τῶν χαρ- gnoveritis eos, ne recipiatis illos domi, ne flecta-
TOV τῶν ἰδίων ἐπιγνώσεσθε. χαὶ ἐπιγνόντες »μὴπα- mini, neque dignemini loqui cum illis : ne pro-
EE αὐτοὺς εἰς oixiav, μὴ ὑποχάμψητε, μὴ jiciatis. margaritas vestras ante illos, sed cavete
ἀξιώσητε λόγου, u* βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν p, ἃ fermento eorum, hoc est, ab heresi eorum. Ne-
ἔμπροσθεν αὐτῶν" ἀλλὰ προσέχετε ἀπὸ τῆς ζύμης αὖ- mo vestrum deficiat, s perfunctorie. audiat :
τῶν, ἤγουν τῆς αἷρε ἔσεως αὐτῶν. Μηδεὶς ἐξ ὑμῶν ἀπο- — Deus enim est qui loquitur. Audite, pastores, vo-
χαχήση, ἢ ἢ παρέργως ἀκούσῃ" Θεὸς γὰρ ὃ ὃ λαλῶν. cem Principis pastorum : audite, quomodo occul-
᾿Αχούσατε oi ποιμένες τὰς φωνὰς τοῦ ἀρχιποιμένος" tos lupos detegat, de 1 ipsisque triumphet : audite
ἀχούσατε, πῶς ἀποκαλύπτ ει xo θριαμέεύει εἷς τὸς — et cavete vobis , et universo gregi. /'idete canes, Philipp. 3.
xgugious λύχους " ἀχούσατε χαὶ προσέχετε καὶ ἑαυτοῖς, videte fures. Nam Qui non ingr editur per ostium ?-
xa παντὶ τῷ ποιμνίῳ. Βλέπετε τοὺς χύνας, βλέ- in ovile ovium, sed. aliunde ascendit, fur est
πετε τοὺς κλέπτ τας. Ὃ-" qe μὴ “εἰσερχόμενος διὰ τῆς et latro. Rursusque de illis ait : Qui non est Matth. 12.
θύρας sig τὴν αὐλὴν τῶν προδάτων, ἀλλ᾽ ἀναδαίνων mecum , contra me est. Iterumque sic illos allo- 3o-
ἀλλ λαγχόθεν, κλέπτης ἐ ἐστὶ χαὶ λῃστής. Καὶ πάλιν περὶ quitur : : Fos er patre diabolo estis. Fe vobis, Joan.8. 44.
αὐτῶν Àéyst* μὴ ὧν μετ᾽ ἐμοῦ, χατ᾽ ἐμοῦ ἐστί. quia clauditis regnum celorum : ipsi enim non sd 23.
Καὶ πάλιν πρὸς αὐτοὺς ἔλεγεν " “Ὑμεῖς ἐχ τοῦ πατρὸς 76 intratis, nec introeuntes sinitis intrare. Et ali-
τοῦ OQux60Aou ἐστέ. Οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι χλείετε τὴν βασι- ^ bi rursum : 75 non estis ex ovibus meis. Vi- Joan. το.
λείαν τῶν οὐρανῶν ὑμεῖς γὰρ οὐχ εἰσέρχεσθε, οὐδὲλδὀ:᾽ἀ6η’ quo pacto Dominus impios ubique traducat, 29-
τοὺς € εἰσερχομένους ἀφίε φίετε εἰσελθεῖν. . Καὶ ἀλλαχοῦ πά- deque ipsis triumphet, ne nos seducamur? O incf-
λιν * Ὑμεῖς οὐκ ἔστε £x τῶν προδάτων τῶν ἐμῶν. —fabilem indulgentiam! o. instimabilem. benigni-
"Og&e πῶς “παντα) οὗ ὃ ὃ Δεσπότης στηλιτεύει χαὶ θρι-ὀ ἰαΐοπι 1 Quid. retribuemus Domino pro his omni-
au est τοὺς ἀσεθεῖς, δ πως ἡμεῖς μὴ πλανηθῶμεν:; bus? quomodo nos purgabimus Principi pastorum?
^O τὴς ἀφράστου συγχαταθάσεως" ὦ τῆς ἄνε ἱκάστου O pastores, et compastores ! En pauca ex multis.
ἀγαθότητος. Τί ἀνταποδώσομεν τῷ Κυρίῳ περὶ πάν- — Quomodo nos undique muniens Dominus per im-
τῶν τούτων; τί ἀπολοῚ γησόμεθα τῷ ἀρ ιποιμένι; Ὦ — maculata clamat Evangelia : : Videte, vigilate, ca-
ποιμένες xal mar ἰδοὺ γὰρ ὀλίγα ἐχ τῶν vete, attendite, decertate? Nec modo per Evangelia
πολλῶν. Πῶς παντα "a ác φαλιζόμενος 6 Δεσπότης ὃ διὰ — clamat, sed etiam per deiferos prophetas, et per
m er εὐαγγελίων fog βλέπετε, γρηγορεῖ- theologos discipulos similia dicit : 1n. omnibus
προσέχετε, σπουδάσατε, ἀγωνίσασθε; Καὶ o) uó- — quippe illis ut vult loquitur; testisque est mihi

2

-

^

Joan.10. t,

706

c oi 13. Paulus, dicens: Qui in me loquitur Christi. Age

17.

ergo theologos in medium producamus, et ab 115
audiamus quid nobis circa hareticos precipiant.

Matth, 16. Dic, beate Petre, quem beatum praedicavit Domi-

nus Deus noster Jesus Christus : loquere nobis de
seductoribus, qui gregem Christi seducturi sunt ,
quem tibi tradidit et credidit Princeps pastorum,
el Episcopus animarum nostrarum : dic ea, quie
tibi Spiritus sanctus largitus est, et confirma gre-
gem tuum : ostende nobis occultos lupos, ut fecit
et Doctor tuus Christus Dominus. Petrus. dixit :

2.Pet.5.3-. Hoc primum, scitote, quod wenient in novissi-

mis diebus illusores, juxta proprias concupi-
scentias ambulantes. lursumque ait: Et in vo-
bis erunt magistri mendaces, qui introducent
sectas perditionis, et eum, qui emit eos, Do-

Ibid 2.1. minum negant. Et multi sequentur eorum lu-

—3.

xurias ; quibus judicium non cessat, et perditio

Ibid. v.14. eorum. non. dormitat ; maledictionis filii, de-

Matth.
18. t9.

relinquentes rectam viam. Hec Petrus loquutus

16. est ; Petrus vere beatus , Petrus fidei petra, super

quam «zedificavit Christus Ecclesiam , Petrus qui
claves regni celorum tenet, Petrus qui supra flu-
ctus ambulavit, fervens amator Domini Christi ,
qui Simonem magum Rom: prostravit, ut cory-
phius et primus defensor, primum latronem et
in. haeresibus diaboli discipulum dejecit. Joannes

1. Joan, 3. dixit : Manifesti sunt filii diaboli. Viden' quo-

10.

inodo in omnibus illis Christus loquatur? Nam

Joan.8.4. in Evangelüs simiha dicit illis : 705 ex patre

18.
2. Joan.

"n

vestro diabolo estis. Scio multos objicere, ipsos
quoque a Deo efformatos esse ( nam sine Deo,
aiunt, factum est nihil ), non intelligentes nec quee
dicunt, nec de quibus affirmant. Nam quod me
Deus creaverit, ego quoque concedo ; sed creavit
ad opera bona, ut in ipsis perseveremus , et per
rectam fidem filii Dei efficiamur.

4. Sed ad propositum revertamur. Joannes di-

1.Joan.2. CM: Et nunc αἰ ntichristi multi fa«ti sunt ; ac

rursum : /'idete vosmetipsos, ne perdatis que
"operati estis : quoniam multi seductores exie-

Y JG: 4. runt in mundum. Carissimi, nolite omni spi-

ritui credere, sed probate spiritus si ex Deo
sunt : quia multi pseudoprophetee in mundum

2.Joan.10. intraverunt. Ac rursum dicit : Si quis venit ad

vos, et hanc doctrinam non affert, nolite re-
cipere eum in domum, nec aye ei dixeritis.

lIhid.v.9- Qui enim dicit illi, ave, communicat operibus

Jac. ἡ

^

4 ᾽

illius malignis ; et rursum : Omnis qui recedit,
et non permanet in. doctrina Christi, Deum
non habet. His Joannes nos hortatur, Joannes fi-
lius tonitrui, qui plus quam omnes sancti dilectus
fuit, qui firmavit Ecclesiam a terminis usque ad
terminos orbis, qui theologia sua h:reticorum ora
obstruxit. Jacobus dixit : Si quis videatur ami-
cus eorum esse, inimicus Dei constituitur. Au-

B

C

D

SPURIA.

vov διὰ τῶν εὐαγγελίων βοᾷ, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν θεοφό-
pev προφητῶν, xal τῶν θεολόγων μαθητῶν τὰ ὅμοια
φθέγγεται" ἐν πᾶσι γὰρ αὐτοῖς λαλεῖ ὡς βούλεται"
χαὶ μαρτυρεῖ μοι ὃ Παῦλος λέγων * Τοῦ ἐν ἐμοὶ λα-
λοῦντος Χριστοῦ. Δεῦρο τοίνυν παραγάγωμεν εἰς μέ-
σον τοὺς θεολόγους, xa ἀκούσωμεν ἐξ αὐτῶν τί περὶ
αἱρετικῶν παραγγελοῦσιν fiv. Εἰπὲ, μακάριε Πέ-
τρε; ὃν ἐμαχάρισεν ὃ Κύριος Θεὸς ἡμῶν ᾿Γησοῦς Χρι-
στός- εἰπὲ ἡμῖν περὶ τῶν πλανώντων καὶ μελλόντων
πλανᾶν τὴν τοῦ Χριστοῦ ποίμνην, ἥν σοι παρέδωχε
χαὶ ἐπίστευσεν ὃ ἀρχιυποίμιην χαὶ ἐπίσχοπος τῶν ψυ-
χῶν ἡμῶν - εἰπὲ, ὅσα σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐχορή-
γήσεν, xal στήριξόν σου τὴν ποίμνην ᾿ δεῖξον ἡμῖν
τοὺς χρυφίους λύχους, καθὼς ὃ χαθηγητής σου Χρι-
στὸς ὃ Κύριος. Πέτρος etre: ᾿'Γοῦτο πρῶτον γινώσχετε,
ὅτι ἐλεύσονται ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν ἐμπαῖκται
κατὰ τὰς ἰδίας ἐπιθυμίας πορευόμενοι. Καὶ πάλιν λέ-
qe Καὶ ἐν ὑμῖν ἔσονται ψευδοδιδάσχαλοι, οἵτινες
παρεισάξουσιν αἱρέσεις ἀπωλείας, xol τὸν ἀγοράσαντα
αὐτοὺς Δεσπότην ἀρνούμενοι. Καὶ πολλοὶ ἐξαχολου-
θήσουσιν αὐτῶν ταῖς ἀσελγείαις olg τὸ χρίμα οὐκ
ἀργεῖ, xal ἣ ἀπώλεια αὐτῶν οὐ νυστάζει " χατάρας
τέχνα, χαταλείποντες τὴν εὐθεῖαν 690v. Τ᾿αὗτα I[é-
Sere ar / € / 53 m /
τρος ἐφθέγξατο, Πέτρος ὃ μαχάριος ἀληθῶς, Πέτρος
τῆς πίστεως ἣ πέτρα, ἐφ᾽ ἧς ᾧχοδόμησεν ὃ Χριστὸς
τὴν ᾿Εχχλησίαν, Ἰ]έτρος ὃ τὰς χλεῖς τῶν οὐρανῶν
χατέχων; Πέτρος ὃ κατὰ χυμάτων πεζεύσας, ὃ θερ-
υὸς ἐραστὴς τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ὃ τὸν Σίμωνα
τὸν μάγον ἐν τῇ Ῥώμη δίψας, ὡς χορυφαῖος χαὶ πρὼ-
τοστάτης τὸν πρῶτον ληστὴν καὶ μαθητὴν τοῦ δια--
βόλου ἐν ταῖς αἱρέσεσιν. ᾿Ιωάννης εἰπεν" ΦΦανερά ἐστι
τὰ τέχνα τοῦ διαδόλου. "Op&c, πῶς ἐν πᾶσι τούτοις ὃ
Χριστὸς λαλεῖ; Καὶ γὰρ ἐν εὐαγγελίοις τὰ ὅμοια
εἰπε πρὸς αὐτοὺς, ὅτι Ὑ μεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ
διαόλου ἐστέ. Οἰδα πολλοὺς λέγοντας, ὅτι καὶ αὖ-
τοὺς ὃ Θεὸς ἔπλασεν (χωρὶς γὰρ Θεοῦ, λέγοντες, ἐγέ-
νετο οὐδέν), μὴ νοοῦντες μήτε ἃ λέγουσι, μήτε περὶ
ὧν διαδεδαιοῦνται. “Ὅτι με γὰρ ὃ Θεὸς ἔχτισε, σύμφημι
χἀγώ " ἀλλ᾽ ἔχτισεν ἐπ᾽ ἔργοις ἀγαθοῖς, ἵνα ἐν αὐτοῖς
ἐπαχολουθήσωμεν, xol γενώμεθα τέχνα τοῦ Θεοῦ διὰ
τὴς ὀρθῆς πίστεως.

Ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸ προχείμενον ἐπανέλθωμεν. ᾿Ιωάννης
λέγει - Καὶ νῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ γεγόνασι " καὶ πά-
λιν, Βλέπετε ἑαυτοὺς, ἵνα μὴ ἀπολέσητε ἃ εἰργάσα-
σθε - ὅτι πολλοὶ πλάνοι εἰς τὸν χόσμον ἐξῆλθον. Δγα-
πητοὶ, μὴ παντὶ πνεύματι πιστεύετε, ἀλλὰ δοχιμά--
ζετε τὰ πνεύματα εἰ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἐστιν ^ ὅτι πολλοὶ
ψευδοπροφῆται sig τὸν χόσμον εἰσεληλύθασι. Kol
πάλιν λέγει" [0] τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς, καὶ ταύτην
τὴν διδαχὴν οὐ φέρει μεθ᾽ ἑαυτοῦ, μὴ λαμόάνετε αὖ-
τὸν εἰς οἰκίαν, xol χαίρειν αὐτῷ μὴ λέγετε. Ὃ γὰρ
λέγων αὐτῷ χαίρειν, χοινωνεῖ τοῖς ἔ γοις αὐτοῦ τοῖς
πονηροῖς" xat πάλιν, Πᾶς 6 παραῤαίνων, xo μὴ μέ-
νων ἐν τῇ διδαχὴ τοῦ Χριστοῦ, Θεὸν oüx ἔχει. Ῥαῦτα
Ἰωάννης ἡμῖν παραινεῖ, Ἰωάννης ὃ υἱὸς τῆς βροντῆς;
ὃ ὑπὲρ πάντας ἁγίους ἠγαπημένος, ὃ στηρίξας τὴν
ἀπὸ περάτων ἕως περάτων τῆς οἰκουμένης Ἔχχλη-
σίαν, χαὶ ἐμφράξας τὰ τῶν αἱρετικῶν στόματα τῇ
θεολογίᾳ. ᾿Ιάχωδος εἶπεν - "Oc ἐὰν δοχῇ φίλος αὐτῶν
εἶναι, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται. Ἀκούσατε πάντες,

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC.

οἱ τοῖς αἱρετιχοῖς συνεσθίοντες, ὀδυνηρὰν ἀπόφασιν .
ὅτι τοῦ Χριστοῦ ἐχθροί ἐστε. Οὐδὲ γὰρ ὃ τοῖς ἐχθροῖς
τοῦ βασιλέως συμφιλιάζων, δύναται τοῦ βασιλέως φί-
λος εἶναι: ἀλλ᾽ οὐδὲ ζωῆς ἀξιοῦται, ἀλλὰ σὺν τοῖς
ἐχθροῖς ἀπολεῖται, χαὶ τὰ χείρονα ὑπομένει. Ἰούδας
"Inxo6ou εἰπεν- Παρεισέδυσαν. τινες ἄνθρωποι οἱ ἔχ--
παλαι προγεγραμμένοι εἰς τοῦτο τὸ χρίμα, ἀσεύεῖς,
τὴν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν χάριν μετατιθέντες εἰς ἀσέλγειαν,
χαὶ τὸν μόνον Δεσπότην χαὶ Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν
ἀρνούμενοι. Καὶ πάλιν λέγει" Ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν χρό-
νων ἔσονται ἐμπαῖκται, κατὰ τὰς ἰδίας ἐπιθυμίας
αὐτῶν πορευόμενοι τῶν ἀσεδειῶν. Οὗτοί εἶσι οἵ ἀφό-
Go ἑαυτοὺς ποιμαίνοντες, νέφελαι ἄνυδροι, παντὶ
ἀνέμῳ περιφερόμεναι, ἀστέρες πλανῆται, οἷς ὃ ζόφος
τοῦ σχότους εἷς αἰῶνας πετήρηται. Ταῦτα xoi πλείονα
τούτων παραινεῖ ἡμᾶς ᾿Ιούδας ὃ χαλός. Δεῦρο λοιπὸν,
Παῦλε, τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς c, εἰπὲ ἡμῖν xal αὐτὸς
κατὰ τὴν χάριν" τὴν δοθεῖσαν cot παρὰ τοῦ Θεοῦ,
εἰπὲ ἡμῖν περὶ τοῦ ἐνεστῶτος πονηροῦ αἰζονος" φανέ--
ρῶσον τοὺς χρυφίους λύχους, θριάμδευσον χαὶ στηλί-
τευσον τοὺς χλέπτας τῆς ἁγίας ποίμνης τοῦ Θεοῦ.
Παῦλος εἶπεν: Οἶδα, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφι-
ξίν “βου λύχοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς, υἱὴ φειδόμενοι τοῦ ποι-
μνίου. "Opa πανταχοῦ τοὺς θεολόγους συμφωνοῦντας
τῷ διδασχάλῳ περὶ τῶν ἀθέων αἱρετικῶν, χύνας αὖ-
τοὺς χαὶ λύκους προσαγορε Ξύοντας: χαθὼς χαὶ ἀλλα χοῦ
φησιν ó Παῦλος" Βλέπετε τοὺς χύνας ; βλέπετε τοὺς
χαχοὺς ἐργάτας, βλέπετε τὴν κατατομήν. Βλέπετε ud
τις ὑμᾶς ἔσται ὃ συλαγαγῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας xal
κενῆς ἀπάτης. Βλέπετε ἀχριθῶς πῶς περιπατεῖτε,
ὅτι ai ἡμέραι πονηραί εἶσι. Τίς ἕξει ἀπολογίαν d ἄμε--
λείας, ἀχούων τὰς τοσαύτας παραγγελίας; Καὶ dc
λαχοῦ πάλιν: Μὴ παραδέ ἔχεσθε αἱρετικὸν ἄνθρωπον
μετὰ μίαν χαὶ δευτέραν νουθεσίαν χαὶ πάλιν, Διδα-
χαῖς cA UP. xai ξέναις μὴ παραφο ἐρε εσῦε" χαὶ πά-
λιν, Αἱρετιχοὶ ἄνθρωποι προχόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον,
πλανῶντες χαὶ πλανώμενοι" χαὶ ἀλλαχοῦ, Τοῖς με-
μιασμένοις, καὶ ἀπίστοις οὐδὲ ν καθαρόν. ᾿Ἀχούσατε
πάλιν οἵ τὰς " ἀγάπας μετ᾽ αὐτῶν ποιοῦντες " πῶς
φύγητε ἀπὸ τῆς ὀργῆς τῆς ἐπερχομένης ἐφ᾽ ὑμᾶς, οἵ

7

M

τούτοις συμμιχινόμενοι ἐν βρώσει, ἐν πόμασι: πῶς C

τολυιδίτε προσελθεῖν τοῖς θείοις μυστηρίοις χαὶ φρι-
χτοῖς τοῦ Χριστοῦ; ἢ ἢ οὐχ ἠχούσατε τοῦ μακαρίου
Παύλου βοῶντος, ὅτι Οὐ δύνασθε ποτήριον Κυρίου
πιεῖν, καὶ ποτήριον δαιμόνων" οὗ δύνασθε τραπέζης
Κυρίου μετέχειν, χαὶ -πραπέζης δαιμονίων ; ᾿Εξέλθετε
ἐχ μέσου αὑτῶν, καὶ ἀκαθάρτου ut rorum Ἄρα
δυσωπήσωμεν ὑμᾶς; ἢ εἰς χενὸν χοπιῶμεν χαὶ εἰς
ἀέρα λαλοῦμεν ; Πλὴν διὰ τοὺς θέλοντας χαὶ σπου-
δάζοντας ἀχούειν τὸν λόγον xo ποιεῖν, οὐκ ἀποχνήσω,
οὖχ ἀποστήσομεν τῶν ῥημάτων Παύλου, ἀλλὰ πάλιν
ταὐτὰ ἐρῶ" ἀχούσατε, M? γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες
ἀπίστοις. Τίς γὰρ, Somos φωτὶ πρὸς σχότ ος;
Ποὺ εἶσιν οἱ θρασύστομοι, oi λέγοντες, μὴ εἰρῆ-
σθαι ταῦτα ἐν ταῖς θείαις Τραφαῖς" Ὧν 6 Θεὸς ἣ
χοιλία, χαὶ ἣ δόξα ἐν τῇ αἰσχύνη αὐτῶν, οἵ τὰ
ἐπίγεια φρονοῦντες: Ταῦτα ὃ Παῦλος παραχαλεῖ

a Ασαρῶ, ut nemo nescit, erant convivia fraterna
inter Christianos instituta ; atque etiam pro alimento

797
dite omnes, qui cum hareticis comeditis, ama-
ram eniau tais quod. Christi inimici sitis. Neque
enim Is, qui cum regis inimicis amicitiam init ,
n uk esse regis amicus ; imo neque vita dignus

abetur ; sed cum inimicis peribit, et deteriora
patietur. Judas Jacobi dixit: Subintroierunt qui- Jude ἡ.
dam. homines, qui olim prescripti sunt in hoc
judicium, umpit, Dei nostri gratiam transfe-
rentes in luxuriam, et solum Dominatorem et
Dominum Jesum Obristine negantes. Rursum-
que dicit : Zn. novissimo tempore erunt quidam Ihid.v.18.
illusores , secundum desideria sua ambulantes
in impietatibus. Hi sunt, qui sine timore se- Ihid.v. 12.
metipsos pascunt, nubes sine aqua, que omni 15:
vento circumferuntur, sidera errantia, quibus
procella tenebrarum servata est in. cternum.
Hzc et plurima nos admonet preclarus ille Ju-
das. Huc demum accede, Paule, vas electionis ;
dic et ipse nobis secundnm gratiam, qua data est
tibi a Deo; dic nobis de instante szcenlo malo :
occultos lupos detege, de raptoribus sacri gregis
Dei triumpha. Paulus dixit : Scio quia. intra-
buntpost discessionem meam lupi grapesin vos,
non parcentes gregi. Viden' ubique theologos
cum Magistro concordes circa impios haereticos,
quos canes atque lupos vocant? ut etiam alibi
ait Paulus : /'idete canes, videte malos opera-
rios, videte concisionem. F'idete, ne quis vos?
decipiat per philosophiam et vanam falla-
ciam. l'idete quomodo caute ambuletis : quo- Ephes, 5 5.
niam dies mali sunt. Quis poterit de negligen- 15-16.
gentia excusari, cum tot tantaque monita audiat ?

Et alibi rursum : Zereticum hominem post T.3.
unam et SECHNHLA: correptionem devita ; et

rursus : Doctrinis varüs et peregrinis nolite Iebr.13.9.
abduci ; et iterum : Z/eretici homines. profí- ». Tim. 3.
cient in. pejus, errantes et in errorem mitten- !3-

tes ; et albi : Coinquinatis et infidelibus nihil Tit. 1. 15.
est mundum. Audite rursum, qui agapas cum

illis facitis : quomodo effugietis i iram vos 1nva-

dentem, qui cum his in cilio et potu commacula-

mini ? quomodo audetis accedere ad divina et tre-

menda Christi mysteria? nonne audistis beatum

Paulum clamantem : Yon potestis calicem DDo- 1. Cor. το.
mini bibere, et calicem demoniorum : non po- 29. 21.
testis participare mensc Domini, et mense
demoniorum. Exite de medio i Ipsorum, et im-

mundum ne tangatis. Num vobis persuadebimus?

num frustra ἘΠ ΞΕ ΣΝ et 1n aerem verba fundi-
mus? Attamen eorum gratia, qui volunt et dant
operam ut audiant et faciant, non segnis ero, ne-
que a verbis Pauli discedemus , sed rursum hac
dicam : Audite : JVolite jugum ducere cum in- 2. Cor. 6.
fidelibus. Que enim societas luci ad tenebras? "1:
Ubinam sunt audaces illi, qui negant hzc dici in
divinis Scripturis : : Quorum Hocus venter est, et Philipp. 3.
gloria in confusione, qui terrena sapiunt. t9.

4ct.20.29.

A μ᾽ ἜΣ

C5 2. 8.

pauperibus suppeditato acciptebantur.

708

SPURIA.

IL»c admonet Paulus, hec docet et praedicat: D xo διδάσχει xo παραινεῖ, Παῦλος, τὸ σχεῦος τῆς

Paulus vas electionis , Ecclesiz sepes, certator il-
le strenuus; Paulus lyra Deum resonans , Christi
przeco, dogmatum scriptor, tuba Verbi, orator pie-
tatis, gentium sagena. Et quidem beati illi theo-
logi hec. et plura. de impiis et infidelibus dixe-
runt: prophete vero prius et jam olim similia
loquuti sunt : necessarium enim est hos quoque in
Psal, 5. 1o, Inedium. adducere. Dixit David. propheta : Von.
138. est iun ore eorum veras ; el rursum : /Vonne
qui oderunt te, Domine, oderam, et super ini-
micos tuos tabescebam? Perfecto odio oderam
illos, et inimici facti sunt mihi. Salomon quo-
que dicit: Impii simulant pietatem. Tterumque
dicit : Fili, ne te seducant viri impii, neque

Psal.
20. 2I.

Prov.1.10. ἢ t E :
E ambules in ia cum eis. Isaias vero. propheta,
DU nee UNTID Dominus per prophetam dicit : Filios genui g

et exaltavi, ipsi autem. spreverunt me ; et rur-
1. 28. sum, JVon est gaudendum impiis, dicit Dominus.
22.

5. Num hc satis sunt? an omnes prophetas in
medium proferam? Verum hzc sufficiunt iis, qui
audire volunt. Nam qui dictis non attendit, neque
pluribus persuadebitur. Sed adhuc aliquantulum
Davidis dicta versemus; et videamus quomodo
traducat occultum illorum dolum ac de illo

p dM triumphet, dicatque : /Von est in ore eorum ve- s
ritas : cor eorum vanum 5L; etc: Vide autem ἃ

prophetae prudentiam, quomodo traducit ac detegit
triumphantis more heterodoxos, ne nos seduca-
mur. Audite, orthodoxi, et cum hzreticis ne con-
sentiaris. Audite, pastores, exhorrescite, et ne si-
leatis, sed predicate verbum; ne detis locum dia-
bolo, ne lupis predam. Imitamini beatum Petrum
apostolum, qui exsecrando Simone Rom: blasphe-
mante ac dicente, se esse Virtutem Dei, ne vel una
hora tacuit, aut distulit; sed postquam illum con-
futasset, mendacem ostendisset, furem et Deo adver-
sarium, perniciei illum tradidit. Similiterque illius,
imo potius diaboli filium Montanum, exsecrandum
illum, impurum et impium, cum duabus meretri-
cibus, magna cura et studio convictum, ac Dei ho-
stem, pseudochristum et pseudoprophetam demon-

stratum apostolus compressit, et os ejus impurum B

in nomine Christi obstruxit, ac sine ulla mora
vel dilatione blasphemiam ejus prostravit. Sic et
vos, pastores, facite, et nolite communicare impu-
ris tenebrarum operibus; sed. potius confutate il-
los, ut fecerunt. apostoli et Dei pater David, qui
multos hájuscemodi suscepit labores, multa cer-
tamina , confutavitque ipsos, corripuit , traduxit,
Psal.g3.3 Deum adversus illos precatus est dicens : Usque-

ev58.12 equo peccatores, Domine, usquequo peccatores

[4 A

. 4. 9.

2

M)

à Longe errat hic quisquis sit Greeculus, qui Monta-
num a sancto Petro [vel Paulo, qui diserte nominatur
in Savilii scriptura ὁ ἅγιος ἀπ. Ἰπαῦλος] confutatum et
prostratum dicit. Nam integro pene seculo post Petri
martyrium Montanus haeresim. pradicare coepit, an-

ἐχλογῆς , τὸ ἕρκιον τῆς ᾿Εχχλησίας, ὃ πολύαθλος καὶ
γενναῖος, Παῦλος ἣ θεόφθογγος λύρα, ὃ Χριστοῦ χή-
ρυξ, ὃ συγγραφεὺς τῶν δογμάτων, ἣ σάλπιγξ τοῦ Aó-
09, ὃ ῥήτωρ τῆς εὐσεῤείας, f, τῶν ἐθνῶν σαγήνη.
Καὶ οἱ μὲν μαχάριοι θεολόγοι ταῦτα καὶ πλείονα τού-
τῶν περὶ ἀθέων χαὶ ἀπίστων ἐφθέγξαντο: οἵ δὲ προ-
qut προηγούμενοι ἔχπαλαι τὰ ὅμοια ἐφθέγξαντο i
ἀναγχαῖον γὰρ xot τούτους εἰς μέσον ἀγαγεῖν. Εἶπεν ὅ
προφήτης Δαυίδ * Οὐχ ἔστιν ἐν στόματι αὐτῶν ἀλή--
θεια. Καὶ πάλιν λέγει" Κύριε, οὐχὶ τοὺς μισοῦντάς σε
ἐμίσησα, xol ἐπὶ τοὺς ἐχθρούς σου ἐξετηχόμην; Τέ-
λειον μῖσος ἐμίσουν αὐτοὺς, xol εἰς ἐχθροὺς ἐγένοντό
μοι. Καὶ ὃ Σολομὼν λέγει, ὅτι δυσσεδοῦντες ὑποχρί-
νονται εὐσέόειαν. Καὶ πάλιν λέγει" Υἱὲ, μή σε πλα-
γήσωσιν ἄνδρες ἀσεύεῖς, μηδὲ πορευθὴς ἐν 600 μετ᾽
αὐτῶν. σαΐας δὲ ὃ προφήτης, μᾶλλον δὲ 6 Κύριος
διὰ τοῦ προφήτου λέγει ΥἹοὺς ἐγέννησα, xo ὕψωσα,
αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν" χαὶ πάλιν, Οὐχ ἔστι χαίρειν
τοῖς ἀσεόέσι, λέγει Κύριος.

Ἄρα ἀρχεῖ ταῦτα; ἢ παραγάγω εἰς μέσον xol
πάντας τοὺς προφήτας; ᾿Αλλὰ ἀρχεῖ xot ταῦτα πρὸς
τοὺς ἀχούειν θέλοντας. Ὃ γὰρ τοῖς εἰρημένοις μὴ
προσέχων, οὐδὲ τοῖς πλείοσι πεισθήσεται. Ἀλλ᾽ ἔτι
μικρὸν ἐνδιατρίψωμεν τοῖς τοῦ προφήτου Δαυὶδ ῥή-
μᾶσι, καὶ ἴδωμεν πῶς στηλιτεύει xal θριαμόεύει τὸν
χεχρυμμένον αὐτοῖς δόλον, καὶ λέγει" Οὐκ ἔστιν ἐν
στόματι αὐτῶν ἀλήθεια * f; χαρδία αὐτῶν ματαία, καὶ
τὰ ἑξῆς. Ὅρα δὲ τὴν τοῦ προφήτου σύνεσιν, πῶς δη-
μοσιεύει xat ἀποκαλύπτει θριαμόεύων τοὺς χαχοδά-
ἕους, ἵνα μὴ ἡμεῖς πλανηθῶμεν. ᾿Αχούσατε οἵ ὀρθό-
δοξοι, xo τοῖς αἱρετικοῖς μὴ συγχαταύαίνετε " ἀχού--
σατε ποιμένες, καὶ φρίξατε, xoi μὴ σιγήσατε, ἀλλὰ
κηρύξατε τὸν λόγον" μὴ δότε τόπον τῷ διαδόλῳ, μὴ
δότε θήραν τοῖς λύχοις. ΝΜ] ιμιήσασθε τὸν μαχάριον ἀπό-
στολον Πέτρον, πῶς ἐν τὴ Pon τοῦ τρισχαταράτου
Σίμωνος βλασφημοῦντος, καὶ λέγοντος ἑαυτὸν εἶναι
τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ, οὔτε xàv πρὸς ὥραν ἐσιώπη-
σεν, ἢ ἀνεδάλλετο, ἀλλ᾽ ἐλέγξας, καὶ ψεύστην αὐτὸν
ἀποδείξας, χαὶ ληστὴν καὶ ἀντίθεον, ῥίψας αὐτὸν τῇ
ἀπωλείᾳ παρέδωχεν ; ὋὉμοίως δὲ καὶ τὸν τούτου υἱὸν,
μᾶλλον δὲ τοῦ διαδόλου, ἃ Μοντανὸν, τὸν μιαρὸν xal
ἀκάθαρτον χαὶ ἄθεον, μετὰ τῶν δύο μοιχαλίδων, σπουδὴ
πολλὴ ὃ ἀπόστολος ἐλέγξας, καὶ ἀντίθεον ἀποδείξας
xoi ψευδόχριστον καὶ Ψευδοπροφήτην, ἐφίμωσε, xat
ἐνέφραξε τὸ μιαρὸν αὐτοῦ στόμια ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ
ριστοῦ, μὴ μακροθυμήσας, μὴ ἀναδαλλόμενος ἐπὶ

᾿τὴ τούτου βλασφημία. Οὕτως οὖν ποιεῖτε xol ὑμεῖς,

ποιμένες, xal μιὴ συγχοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς dxa-
€ EC a

θάρτοις τοῦ Gxócvouc* μᾶλλον δὲ xal ἐλέγχετε, ὥσπερ

xat oi ἀπόστολοι xal ὃ θεοπάτωρ Δαυὶδ περὶ αὐτῶν
/ p M W 9 m

πολλοὺς μόχθους χατεύάλετο, x«i πολλοὺς ἀγῶνας,

] j ^ ^ S Hn €

ἐλέγχων καὶ ἐπιτιμῶν, στηλιτεύων αὐτοὺς xo τῷ Θεῷ

no 19 Antonini Pii, inquit Epiphanius p. 402. Dus au-
tem illz,quas μοιχαλίδας seu meretrices appellant, erant
Priscilla et Maximilla, de quibus pluribus agit Epipha-
nius ibidem,

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC.

ἐντυγχάνων xac αὐτῶν, καὶ λέγων * " Exc πότε ἅμαρ-
τωλοὶ, Κύριε, ἕως πότε ἁμαρτωλοὶ καυχήσονται:
Διασχόρπισον αὐτοὺς ἐν τῇ δυνάμει σου. Δὸς αὐτοῖς,
Κύριε, χατὰ τὰ £p γα αὐτῶν, ὅτι οὐ συνῆκαν εἷς τὰ
ἔργα σου, Κύριε. Κύριε, ἐ ἐν τὴ πόλει σου τὴν εἰχόνα
αὐτῶν ἐξουδενώσεις. Καὶ πάλιν παρακαλεῖ ὃ Δαυὶδ
πῶς προσάγων τῷ Δεσπότῃ, ὅπως αὐτὸς δι᾿ ἑαυτοῦ
τελθὼν πονήσῃ τὸ αἴτημα αὐτοῦ, βοῶν χαὶ λέγων ᾽ :
Κύριε; χλῖνον οὐρανοὺς, xol χκατάδηθι" Κύριε ; μὴ
χρονίσης. Ταχὺ προκαταλαδέτωσαν ἡμᾶς ol οἰκτιρμοί
σου, Κύριε. Καὶ τί ὃ φιλάνθρωπος Θεὺς ,6 πᾶντας
ἀνθρώπους θέλων σωθῆναι; χαὶ εἰς ἐπί γνωσιν ἀλη-
θεί ἰας ἐλθεῖν, 6 ὅτι ἐγγύς ἐστι πᾶσι τοῖς ἐπικαλουμένοις
αὐτῶν ἐν ἀληθείᾳ; Οὐ παρήχουσεν οὐδὲ ὕπερε etos τὴν
δέησιν τῶν ἁγίων, ἀλλ᾽ " ὕχλινεν. οὐρανοὺς, xa xa-
D xol πάντα φχονόμησε πρὸς σωτηρίαν τοῦ γέ-
νους ἡμῶν, xal πάντα ὑπέδειξε ποιῶν χαὶ διδάσχων.
Εἶτα θέλων διδάξαι, ἵνα οἱ μέλλοντες προΐστασθαι
τῶν ᾿Εἰχχλησιῶν, οὕτως ἐχδιώχωσι τοὺς αἱρετιχοὺς,
ἐποίησ εν φραγέλλιον ἐ ἐχ σχοινίων ] χαὶ εἰσελθὼν πάν-
τας ἐξέδαλεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ, xal ἀπώσατο, xo ἐξε--
δίωξε, λέγων" Ὅ οἶχός μου, οἶχος προσευχῆς ἐστιν"
ὑμεῖς δὲ αὐτὸν “ἐποιήσατε σπήλαιον ληστῶν. Ἀκού-
σατε oi προϊστάμενοι τῶν ᾿Εχχλησιῶν. Ὑμῖν γὰρ ὑπέ-
δειξε τὸ χαλὸν , ἵνα ἐξαχολουθήσητε τοῖς ἴχνεσιν
αὐτοῦ, προσέχοντες πανταχόθεν ἀχριθῶς, χαὶ τοὺς
λύχους ἐχδιώχοντες, χαὶ τὴν ποίμνην. φυλάττοντες.
Εἶτα ἐχδαλὼν ἔξω πάντας, δηλονότι τοὺς τὰ ἐναντία
φρονοῦντας, τέλος δὲ καὶ τὴν ἐρήμωσιν αὐτῶν καὶ
ἀφανισμὸν προειπὼν, τὴν μέ ἔλλουσαν ἔσεσθαι χατὰ
γενεὰν χαὶ γενεὰν τοῖς τὰ ἐναντία φρονοῦσι λέγ ἔγων᾽
᾿Ιδοὺ ἀφίεται ὃ οἶχος ὑμῶν ἔρημος. Ὅρα πῶς οἱ λό-
γοι ἔργον ἐγένοντο οἱ γὰρ ἐχθροὶ χαὶ ἐπίδουλοι τῆς
᾿Ἐχχλησίας, ἤγουν ot αἱρετιχοὶ, xa ἑκάστην γενεὰν
τῇ ἀπωλείᾳ παραδίδονται, κατὰ τὸν “λόγον τοῦ Κυ-
ρίου, ὃν εἴρηχεν, ὅτι Πᾶσα φυτεία, ἣν οὐχ ἐφύτευσεν
ὃ Πατήρ μου, ἐχριζωθήσετ at ὃ xal γέγονεν. Αὐτὸς
γὰρ πρῶτος τοῦτο ἐποίησεν xal ὑπέδειξε - μετὰ δὲ
τὴν αὐτοῦ εἰς οὐρανοὺς ἀνάληψιν ot μαχάριοι., ἀπό--
στολοι παρετάξαντο xac αὐτῶν. Μετὰ δὲ τούτους,
τὰ θεῖα τούτων διδάγυατα xa oi τῆς ᾿Εχχλησίας
διδάσχαλοι, καὶ αἵ χατὰ καιροὺς γενόμεναι ἅγιαι σύν-
οὗοι τούτους ἄμε ετανοήτως ἐ ἔχοντας ἐχριζώσαντες, τῇ
ἀπωλείᾳ παρέδωχαν χατὰ τὸ γεγραμμένον, ὅτι Amo-
λεῖς πάντας τοὺς λαλοῦντας τὸ ψεῦδος. Οὐχοῦν πάντες
ΞΕ ond χαὶ ἀπώλοντο διὰ τὴν ἀνομίαν αὐτῶν. Ποῦ
γάρ εἰσιν οἵ ποτε τὴν Ἐχχλησίαν πολεμήσαντες,
βασιλεῖς χαὶ δυνάσται χαὶ “σοφοί: οὐχὶ διεσχορπισθη-
σαν χαὶ ἀπώλοντο, χαὶ ἐγένοντο εἰς ja

Ποῦ γὰρ τὸ γαυρίαμα xa f, ah "5 τῶν Ἰουδαίων ;
,
ποὺ Σίμων 6 μάγος ὃ πρῶτος ἐν αἵρέσ σει, V μαθητὴς

τοῦ ἄντιχ, ρίστου. χαὶ πρόδρομος; ποῦ τὸ χαχὸν τούτου
γέννημα, xot τῆς τούτου μανίας χαὶ ἀσελγείας. διάδο-
χος Μοντανὸς, ὅ ὃ τῶν χαχῶν ἔξαρχος μετ & τῶν δύο
μοιχαλίδων, χαὶ τὰ τούτων λεγόμενα μυστήρια, τὰ
βαθεί ἰας σιωπῆς ἄξια, τὰ βδελυχτὰ χα i ἀχάθαρτα,
περὶ ὧν χαὶ ὃ ἀπόστολος ἔλε ἔγεν Τὰ γὰρ χρυφῇ yw
νόμενα ὑπ’ αὐτῶν, αἰσχρόν ἐστι χαὶ λέγειν; οὗ
Μαρχίων, ποὺ Οὐάλης, ποὺ Μάνης, ποῦ Dacus,
ποὺ Νέρων, ποὺ ᾿Ιουλιανὸς, ποῦ Ἄρειος, ποὺ Νεστό-

-

C

799
gloriabuntur ? Disperge illos in virtute tua. Da
illis, Domine, secundum opera eorum : quoniam.

non intellexerunt opera tua, Domine. Domine, rji.

incivitate tua imaginem ipsorum ad nihilum re- 2o.

diges. Rursus David has preces Domino emittit, ut
ipse descendens petiuonem suam impleat clamans

et dicens : Donune, inclina celos, et descende. Itia.143.6

sericordie tue, Domine. Quid vero. benignis- 7
simus Deus, qui vult omnes homines salvos esse,
et ad agnitionem. veritatis venire, quia prope est
omnibus invocantibus eum in veritate? Non spre-
vit neque despexit deprecationem sanctorum, sed

Domine , ne moreris. Cito anticipent nos mi- “1 69. 6. εἰ

8. 8.

Inclinavit celos, et descendit, et omnia 2d Sa- Psal. 17.

salutem generis nostri dispensavit, omniaque mon- 10.

stravit opere et doctrina. Deinde, ut ostenderet quo
pacto 11, qui futuri erant Ecclesiarum prafecti,
hareticos profligaturi essent, flagellum fecit ex
funiculis, et ingressus omnes ejecit de templo, et
expulit persequutusque est, dicens : Domus mea,
domus orationis est : vos autem. fecistis illam
speluncam latronum. Audite, Ecclesiarum pra-
sides. Vobis enim id. quod rectum. erat ostendit,
ut sequeremini vestigia ejus, intenti undique , ut
lupos pellatis, gregemque custodiatis. Deinde
omnibus foras ejectis, iis nempe qui contraria sen-
tiebant , eorum. desolationem et exterminationem

Watth.
13;

2I.

perg ect futuram praedixit dicens : Ecce Matth. 23.

relinquetur domus -westra deserta. Vide quo- 38.
modo sermones completi sunt. Nam Ecclesize ini-
mici et insidiatores, haeretici nempe, per singulas
generationes pernicie traduntur, secundum ser-
monem Domini qui dixit: Omnis plantatio, quam
non plantavit. Pater meus, eradicabitur. ld
quod etiam factum est. Ipse namque primus hoc
fecit et monstravit : post ejus. autem in czlos
assumtionem, beati apostoli. aciem instruxerunt
adversus eos. Post illos, divina illorum. dogmata
Ecclesi;e doctores synodi suis temporibus collecta,
hos n haeresi perünaces,eradicatos perniciei tradi-

Matth, 15
15;

derunt secundum illud : Perdes omnes, qui lo- Psal. 5. 7.

quuntur mendacium. liaque omnes defecerunt
et perierunt propter iniquitatem suam. Ubi nam-
que sunt, qui Ecclesiam olim oppugnarunt, reges,
principes et sapientes ἢ ? nonne dissipati sunt et per-
ierunt, atque ad. nihilum redacti sunt?

6. Ubi enim superbia et ferocia Judzorum? ubi
Simon magus, in heresi primus, discipulus et
precursor Antichristi? ubi mala illius proles, ac
furoris lascivizque ejus successor Montanus, ma-
lorum antesignanus, cum duabus meretricibus,
ipsorumque mysteriis ut vocabant, quz alto sunt
silentio digna, abominanda et impura : : de quibus

apostolus dicebat : Que | enim in occulto fiunt Eph. 5.12.

ab ipsis, turpe est et dicere? Ubi Marcion, ubi
Valens, ubi Manes, ubi. Basilides, ubi Nero, ubi
Julanus, ubi Arius, ubi Nestorius, ubi omnes

Psal. 2x.
17.

Ibid. 62.
I2.

Psal.88.
50.

710

veritatis adversarii, de quibus clamabat. Ecclesia:
Circumdederunt me canes multi? Nonne omnes
perierunt ? Dissipati namque sunt propter blasphe-
miam suam, et expulsi sunt. quasi lupi. Invene-
runt enim antagonistas, strenuos bellatores, veros-
que pastores, qui tum "Boclesils praeerant, beatos
viros. Cceterum magnum perspicio inter illis olim B
et hodiernos p: aire. discrimen. Illi bellatores, hi
transfugz : ili librorum. et dogmatum cultores,
hi vestium atque mercium. Hi. utpote mercena-
rii oves relinquunt et fugiunt; illi animam snam
pro ovibus posuerunt , bonum imitati Pastorem.
O beatos viros, quorum nomina sunt in libro
vite; quos horruerunt demones, formidarunt
heretici; Et obstructum est os loquentium ini-
qua. Loquari igitur ego similia 1 lis, qua David cum
luctu dicebat : Ubi pm misericordie tuc anti-
quce, Domine? Dicam et ego cum lacrimis : Ubi
est beatus ille chorus episcoporum et doctorum,
qui instar luminarium 1n. mundo fulserunt ver-
bo vitz instructi? Quid autem. vetat quominus
illos in medium adducam, saltem ex multis pau-

cos? nam vel ipsos commemorare sanctitatem C

affert animz. Ubi est Evodius, bonus odor Ec-
clesie, atque apostolorum successor et imitator?
ubi Ignatius Dei habitaculum? ubi Dionysius
volueris coli? ubi Hippolytus dulcissimus et be-
nignissimus? ubi Dasilius magnus, et pene par
apostolis? ubi Athanasius ille. sanctus, et virtu-
tibus opulentus? ubi Gregorius alter "heologus
invictus Christi miles, ejusque cognominis? ubi
Ephrzm 1lle ingens, afflictorum consolatio , ju-
venum padagogus, poenitentium ductor, contra
horeticos gladius, Spiritus receptaculum, vas
viriutum? Viden' quantum sit intervallum, quanta
differentia inter beatos sanctosque viros illos, et
eos qui nunc in vivis sunt? Novi et alios quoque
divinos doctores; sed. hi jam satis sint. Illi ani- p
mam suam, ut diximus, posuerunt pro ovibus; hi
vero dimissis ovibus fugerunt : illi potentes et in
opere et in sermone; hi potentes opibus et posses-
sionibus equorum et mulorum, agrorum, gre-
gum, coquorum et splendide mensz. Horum illi
nocte dieque magnam curam gerunt ; rationabilis
autem gregis nullam habent rationem : de qua ta-
men ratio exigetur in magno judicii die. Deinde
51 quis delibris illos interroget, respondent : Pau-
per sum, nec. possum libros emere. Deinde pro-
deunt, non ut*pauperes, sed. cum. splendidis ve-
stibus, plenis marsupiis, colla habentes taurorum
pinguium, caterva stipati discipulorum, i uno po-
tius coquorum ; quodque dicta turpe fuerit, ex
opum affluentia subintroductas habent ancillar um
nomine. ingentem turpitudinem? o malam opu-
lentiam! o acerbam avaritiam! o ventrem. insa- E
tiabilem? Hinc demum scandala, murmurationes,

ἃ ὃ δεύτερος θεολόγος, secundus "Theologus, Primus
Theologus Graecis est Joannes HAPPHCRA secundus

SPURIA.

ριος, ποῦ πάντες ot ἀντιτασσόμενοι τῇ ἀληθείᾳ, περὶ
ὧν ἐδόα ἣ ᾿Εχχλησία, ὅτι ᾿Εχύχλωσάν TS κύνες πολ-
λοί; Οὐχὶ πάντες ἀπώλοντο; Διεσχορπίθησαν γὰρ διὰ
τὴν βλασφημίαν αὐτῶν, καὶ ἐξεδιώχθησαν ὡς λύχοι.
Εὗρον γὰρ τοὺς ἀνταγωνιστὰς χαὶ γενναίους πολειι-
στὰς χαὶ ὄντως ποιμένας, τοὺς προϊσταμένους τότε
τῶν ᾿Ἐχχλησιῶν. μακαρίους ἄνδρας. Ἀλλὰ πολὺ τὸ
Busse δρῶ τῶν τότε ποιμένων παρὰ τῶν γῦν.

ὡχεῖνοι πολεμισταὶ » οὗτοι φυγάδες " ἐχεῖνοι βιδλίων
χαλλωπισταὶ χαὶ δογμάτων, οὗτοι ἱματίων χαὶ γελ-
γῶν. Οὗτοι ὡς μισθωτοὶ ἀφιεῖσι τὰ πρόθατα , xa φεύ-
γουσιν " ἐχεῖνοι τὴν ψυχὴν αὐτῶν “ἔθηκαν ὑπὲρ τῶν
προδάτων, μιμησάμενοι τὸν ποιμένα τὸν χαλόν. Ὦ
τῶν μαχαρίων. αὐτῶν ἀνδρῶν, ὧν τὰ ὀνόματα ἐν βι-
δλίῳ ζωῆς" οὺς ἔφριξαν δαίμονες, χαὶ ἐτρόμαξαν
αἱρετιχοί" xo ᾿Εφράγη στόμα λαλούντων ἄδιχα.
Φθέγξομαι τοίνυν χἀγὼ παραπλήσια. τῷ Δαυὶδ, ὃς
ἀποδυρόμενος ἔλεγε": Ποὺ εἶσι τὰ ἐλέη σου τὰ ἀρχαῖα,
Κύρις; Εἴπω χἀγὼ ἐν δάχρυσι" ποῦ ἐστιν ὃ μαχάριος
χορὸς ἐχεῖνος τῶν ἐπισκόπων χαὶ διδασχάλων, οἵτινες
ἔλαμψαν 6 ὡς φωστῆρες ἐν χόσμῳ, λόγον ζωῆς ἐπέχον-
τες; Τί δὲ χωλύει χαὶ εἷς μέσον τούτους παραγαγεῖν,
χἂν ἐπὶ πολλῶν ὀλίγους ; Xo γὰρ τὸ μνημονεῦσαι αὖ-
τοὺς ἁγιασμός ἐστι τῆς ψυχῆς. ΤΠοῦ ὐόδιος ἣ εὐωδία
τῆς ᾿Ἐχχλησίας , χαὶ τῶν ἁγίων ἀποστόλων διάδοχος
χαὶ μιμητής ; ποῦ ᾿Ιγνάτιος τὸ τοῦ Θεοὺ οἰκητήριον;
ποὺ ὃ Διονύσιος τὸ πετεινὸν τοῦ οὐρανοῦ; ποὺ Ἱππόλυτος
ὃ γλυχύτατος χαὶ εὐνούστατος ; ποῦ Βασίλειος ὃ μέ-
yas, xo μικροῦ δεῖν τῶν ἀποστόλων t ἰσόῤῥοπος ; ποὺ
᾿Αθανάσιος ὃ ἅγιος, χαὶ πλεονέχτης τῶν ἀρετῶν ; ποῦ
Τρηγόριος * ὃ δεύτερος θεολόγος, χαὶ ἀήττητος στρα-
τιώτης τοῦ Χριστοῦ, xal Ó τούτου συνώνυμος 5 ; ποῦ
Ἔφραΐμ. ὃ πολὺς, ἣ παραμυθία τῶν ἀθυμούντων, ἣ
παιδαγωγία τῶν γέων, 1 χειραγωγία τῶν μετανοούν-
των, ἣ κατὰ τῶν αἱρετιχῶν ῥομφαία, τὸ δοχεῖον τοῦ
ἩΝνεύματος, τὸ σχεῦος τῶν ἀρετῶν; j "Og&c πόσον τὸ

ἔσον, χαὶ πόση διαφορὰ ἐ ἐχείνων τῶν μαχαρίων χαὶ
ἁγίων ἀνδρῶν παρὰ τῶν νῦν ; Οἴδα χαὶ ἄλλους θεο-
φόρους διδασχάλους, ἀλλὰ ἀρχεῖ πρὸς τὸ παρὸν τέως.
᾿Ἐχεῖνοι τὴν ψυχὴν αὐτῶν, χαθὼς προείρηται, ἔθη-
χαν ὑπὲρ τῶν προδάτων᾽ οὗτοι δὲ ἀφέντες τὰ πρό-
θατα ἔφυγον ἐχεῖνοι δυνατοὶ χαὶ ἐν λόγῳ χαὶ ἐν
ἔργῳ" οὗτοι δὲ χαὶ ἐν χρήμασι χαὶ ἐν χτήμασι xol
ἵππων xa ἡμιόνων, χαὶ ἀρουρῶν χαὶ ποιμνίων,
χαὶ μαγείρων χαὶ λαμπρᾶς τραπέζης. [Ιολὺς ὃ λόγος
ἐν αὐτοῖς περὶ τούτων χαθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν χαὶ
νύχτα" περὶ δὲ τῆς λογικῆς ποίμνης λόγος οὐδεὶς,
περὶ ἧς λόγον ἀπαιτηθήσονται ἐν τῇ μεγάλῃ ἡμέρᾳ
τῆς χρίσεως. Εἶτα ἐάν τις ἐρωτήσῃ αὐτοὺς περὶ βι-
Xov , ἀποχρίνονται λέγοντες“ πτωχός εἶμι, καὶ οὐχ
εὐπορὼ βιόλία χτήσασθαι. Εἶτα προσέρχονται οὐχ
ὡς πτωχοὶ, ἀλλ᾽ ἱμάτια φοροῦντες ἔχστιλόα, βαλάν-
TUX χεχτημένοι ἁδρὰ, καὶ τραχήλους ὡς παρασί-
τῶν ταύρων, μαθητῶν πλῆθος ἐπισυρόμενοι, μᾶλλον
δὲ μαγείρων’ τὰ μὲν αἰσχρόν ἐστι xal λέγειν, ἐχ τοῦ

Tlieologus est Gregorius Nazianzenus.

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC.

περισσοῦ γὰρ πλούτου " συνεισάχτους ἐχτήσαντο προ-
/,

φάσει ἀνδραπόδων. Ὦ βαθείας αἰσχύνης: ὦ τῆς x«-
X7; εὐπορίας" ὦ πιχρᾶς φιλαργυρίας: ᾧ τῆς ἀπλη-
ρώτου γαστρός. Λοιπὸν ἐχεῖθεν σχάνδαλα, ψιθυρισμοὶ,
ὀνείδη, λοιδορισμοὶ, θόρυδοι. {τα ἐγχαλούμενοι
ἀποκρίνονται * οὐχ ἀδικῶ τινα, ἐξουσίαν ἔχω τῶν ἐμῶν
χρημάτων. Εἶτα ἐάν τις ἀθέων αἱρετικῶν παραφρονῇ
λαλῶν διεστραμμένα, ὃ ἀντιλέγων οὐδεὶς, ὃ πολε-
μιῶν οὐδαμοῦ - πάντες πτωχοὶ τότε γίνονται, πάντες
σιωπητιχοὶ, πάντες φυγάδες. Ὦ τῆς χαχῆῇς ῥίζης
πάντων τῶν χαχῶν τῆς φιλαργυρίας. "Ex τοῦ πλού-
του βούλεσθε σωθῆναι: Ἀλλ᾽ [Σὐχοπώτερόν ἐστι χά-
μῆλον διὰ τρυμαλίδος ῥαφίδος εἰσελθεῖν, ἢ πλούσιον
εἰς βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Τ᾽ ρυφῶντες, μεθύοντες, xoi
μετεωριζόμενοι βούλεσθε vixüv τὰς αἱρέσεις; Ἀλλ᾽

7η11

opprobria, convicia, tumultus. Si incusentur, re-
spondent : Neminem lado, libere pecuniis utor
meis. Deinde si quis ex impiis haereticis cum con-
temtu et perversa loquatur, nemo est qui contra-
dicat, nemo qui repugnet : omnes tunc inopes
sunt, omnes taciturni, omnes refugiunt. O in-
saniam ! o malam omnium malorum radicem ava-
ritiam! Per divitias salutem consequi vultis? Sed
Facilius est camelum per foramen acus intra-
re, quam divitem in regnum Dei. Deliciis, ebrie- 24:
tate et superbia vultis haereses superare? Sed va
vobis, qui in deliciis versamini, qui altum sapi-
Us, qui auro et pretiosis vestibus conspicui estis :
quomodo aliis exhibebitis pulchram illam Chri-
511 paupertatem, qui propter nos inops factus

Matth, 19.

οὐαὶ ὑμῖν, oi τρυφῶντες xoi μετεωριζόμενοι, ἐν χρυ-
σῷ xxi ἱματίοις ποικίλοις χαλλωπιζόμιενοι" πῶς ἀἄλ-
λοις δείξετε τὴν καλὴν πτωχείαν τοῦ Χριστοῦ, τοῦ
δι’ ἡμᾶς πτωχεύσαντος, τοῦ ἐντειλαμένου τοῖς μα-
θηταῖς αὐτοῦ μὴ ἔχειν χαλχὸν ἐν ταῖς ζώναις.
Ὄντως πλανᾶσθε, μμὴ νοοῦντες τὰς Γραφάς. Οὐχ

est, qui discipulos jubet pecuniam non habere in r/ia. 10.9.
zonis? Vere erratis, non intelligentes Scripturas.

Non auditis Dominum dicentem : Zeati paupe- Ihid. 5. 3.
res; οἵ rursum, 75 vobis divitibus; et, JVolite Luc. 6.54.
thesaurizare super terram? Divitiz vestra cre- Matth, 6.
verunt, et sermo vester defecit : vestimenta vestra 9"

ἀχούετε τοῦ Κυρίου λέγοντος, ὅτι Ναχάριοι οἵ πτω-
χοί: χαὶ πάλιν, Οὐαὶ ὑμῖν τοῖς πλουσίοις - χαὶ, Μὴ
ϑησαυρίζετε ἐπὶ τῆς γῆς; Ὃ πλοῦτος ὑμῶν ἐπληθύνθη,
xai ὃ λόγος ὑμῶν ἐξέλειπε τὰ ἱμάτια ὑμῶν σητό-
ὄρωτα γεγόνασι" περὶ ὧν λόγον δώσετε τῷ ἄρχιποι-
μένι Χριστῷ. Οὐ γὰρ ἀγνοεῖτε, ὅτι ἕχαστος ἡμῶν
περὶ ἑαυτοῦ λόγον δώσει τῷ Θεῷ ὑμεῖς δὲ xoi ὑπὲρ
ἑαυτῶν xat ὑπὲρ τῶν προδάτων, ἀρχιερεῖς xo ἱερεῖς,
Xa διάχονοι, ἕχαστος καθὼς ἐπιστεύθη. ᾿Αλλ᾽ ὁρᾶτε,
μὴ ἐπιλάθεσθε τῶν ταλάντων. Προσέχετε ἑαυτοῖς χαὶ
παντὶ τῷ ποιμνίῳ - Βλέπετε μὴ ἀπολείψη πρόδατον
ἐχ τῆς ποίμνης. οὔτο γάρ ἐστε γινώσχοντες, ὅτι ἐὰν
ἕν πρόδατον ἀπολείψη γενόμενον θηριάλωτον ἐξ ὑμε-
τέρας ἀμελείας, πάντα τὸν βίον ὑμῶν χατέλυσεν᾽ τὸ
γὰρ αἷμα αὐτοῦ ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν ἀπαιτήσει ὃ
κριτής. T

᾿Ανανήψατε οὖν λοιπὸν, κηρύξατε τὸν λόγον, ἀποῤ-
δίψατε πᾶσαν βιωτιχὴν μέριμναν, βλέπετε ἀχριδῶς
πῶς περιπατεῖτε" Βλέπετε τοὺς κύνας. Πάλιν τὸ βλέ-
πετε λέγω, xol λέγων οὐ παύομαι. Βλέπετε τοὺς
χλέπτας, βλέπετε ὅτι πολλοὶ πλάνοι ἐξῆλθον εἰς τὸν
χόσμον. ᾿Ἀγρυπνεῖτε χαὶ νήφετε, oi τὸ δεσποτικὸν
χάρισμα καταπιστευθέντες, χαὶ γρηγορεῖτε, καὶ τὴν
ὥραν τῆς φούερδις παρουσίας τοῦ Δεσπότου τηρεῖτε,
ὅταν ἔρχηται συνᾶραι λόγον μεθ᾽ ὑμῶν, οἷς ἐπίστευσε
τὰ τάλαντα. 'Γαῦτα τοίνυν κατὰ νοῦν ἔχοντες, ὦ ἀγαπη-
τοὶ, Ποιμάνατε τὸ ἐν ὑμῖν ποίμνιον τοῦ Θεοῦ, ὡς λέγει
ὃ ἀπόστολος, μὴ ἀναγχαστιχῶς, ἀλλ᾽ ἑχουσίως, μηδὲ
αἰσχροχερδῶς, ἀλλὰ προθύμως, μηδὲ ὡς χαταχυ-
ριεύοντες τοῦ χλήρου, ἀλλὰ τύποι γενόμενοι τοῦ ποι-
μνίου. Καὶ φανερωθέντος τοῦ ἀρχιποιμένος χομίσεσύς

c / / 2 5

τὸν ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον. Πάλιν οὖν ταὐτὰ
ἐρῶ " ἄχουσατε ἱερεῖς Κυρίου, Βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ
πάντες λαοὶ, ἄρχοντες xol πάντες χριταὶ γῆς νεα-
γίσχοι χαὶ παρθένοι, πρεσδύτεροι μετὰ νεωτέρων.
᾿Ενωτίσασθε πάντες οἱ χατοιχκοῦντες τὴν οἰκουμένην, οἵ

b. συνεισάχτους, Subintroductas virgines. De quibus vi-
de Tomo 1 hujus Elitionis, Sermone de Subintrodu-

B

e

a vermibus corrosa sunt: quibus de rebus Prin-
cipi pastorum Christo rationem dabitis. Non
enim ignoratis quemque nostrum rationem Deo
redditurum esse; vos autem et pro vobis et pro
ovibus, episcopi nempe, sacerdotes et diaconi, sin-
guli pro iis, qu sibi commissz sunt. Sed cavete

ne talentorum obliviscamini. Attendite vobis et 4ct. 20.28.

uniperso gregi : videte ne qua ovis ex grege per-
eat. Hoc enim scitote, si vel una ovis per negli-
gentiam vestram a feris capta desit, totam vitam
vestram esse subvertendam : Judex enim sangui-
nem ejus de manibus vestris requiret.

T. Respicite igitur, predicate verbum, abji-
cite. omnem sacularem. curam, videte accurate

quomodo ambuleüs : /'idete canes. Rursum dico Philipp. 3.

Videte, nec finem dicendi faciam. Videte fures, 2.
videte multos deceptores in mundum effusos. Vi-
gilate et attendite, quibus Domini. gratia concre-
dita est, atque horam tremendi Domini adventus
observate, quando veniet positurus rationem vobis-
cum, quibus talenta commisit. Hxc itaque cogi-

tantes, dilecti, Pascite gregem. Dei, qui apud τ. Pet. 5

os est, ut dicit apostolus; non coacte, sed spon-
tanee; non turpis lucri gratia, sed voluntarie;
neque ut dominantes in clerum, sed forma facti
gregis. Et cum apparuerit Princeps pastorum,
percipietis immarcescibilem glorie coronam.
H:ec rursus dicam. Audite, sacerdotes Domini,

Reges terre , et omnes populi, principes et Psat.

omnes judices terre : juvenes et virgines, se- 11.

nes, cum junioribus. Jfuribus percipite omnes jy, 48.2.

qui habitatis orbem : parvi et magni, sive mascu- 3.

ctis. A

2.---ἡ.-

ιή

[A

8.

Psal. τοῦ.

35.

Ephes. 4.
17. 19.

Ibid. 20.

712

lussive femina, Simul in unum dives et pauper :
dictis attendite, queso : volo vobis ostendere, vos-
que ex sacris Scripturis certiores facere, non
omnes qui Christiani appellantur, esse Christia-
nos; sed solo nomine Christianos, nuda appella-
tione decipi. Nomine Christiani multi sunt, mori-
bus pauci; habitu quasi Christiani et Christi di-
scipuli, moribus proditores; verbo pii ac miseri-
cordes, moribus 1mpii et immisericordes ; appel-
latione Christiani, operibus ethnici, ut. preedixit
propheta David : Cominixti sunt inter gentes,
et. didicerunt opera eorum. V ere apud. nos im-
pleta est haec. prophetia. Quot Christiani Judzeo-
rum gentiliumque fabulis incumbunt, genealogiis,
vaticiniis, auguriis, veneficiis, phylacteris. Hinc
observationes dierum et annorum, auspicia, so-
mnia, avium voces. In fontibus lucernas appendunt
quidam et se abluunt, et occursus abservant, ido-
lis immolata comedunt, et sanguinem. suffocato-
rum, necnon ea, quie ab avibus lacerata sunt, mul-
taque alia his similia. Quomodo Christiani exi-
stimentur qui talia agunt? qua fiducia se Christia-
nos appellare audebunt? quomodo ausint ad
divina mysteria accedere, qui pejores sunt gen-
ülibus? Rursum audite: quot Christiani. genti-
lium modos imitantur, facies suas exterminan-
ies, acclamationes, saltationes, plausus manuum
adhibentes, viri muliebrem induentes vestem ? Ta-
lia agentes nihil juvat Christianos vocari. Quem-
admodum enim puella virgo donec servat vir-
ginitatem, jure ac merito virgo vocatur, et est;
postquam autem ab aliquo decepta et violata est,
virginitatemque perdidit, non amplius virgo est :
sic et qui vocatur Christianus, si pacta sua viola-
verit, si promissa conculcaverit, evangelii verba
despexerit, gentiliumque opera fecerit, non ultra
debet vocari Christianus, ut Jam diximus. Intelli-
gite igitur omnes, carissimi, paucis illis. verbis
nos cunctis illis. abrenuntiasse, cum diximus :
Abrenuntio satanz, et omnibus operibus ejus. Co-
gita quid. dixeris : Omnibus operibus ejus : vide
cum quo pacta inieris : non cum angelo, non cum
rege terreno, non cum principe saeculi hujus; sed
cum Rege regum, et cum Principe principum. Cum
illo pactus es, et spopondisti, et foedeve junctus es
coram multis testibus : jam 1n manu ejus es et tu
et verba tua. Jam reliquum est ut exspectes illum
venturum de celis, et afferentem rationum tuarum
schedulam et verba oris tui, coram angelis et ho-
minibus recitanda. Vide, frater, et cave deinceps
ab operibus gentilium. Audite apostolum dicen-
tem : Joc igitur dico, et testificor in Domino, ut
j«m non ambuletis, sicul et celere gentes am-
bulant in vanitate sensus sui, tenebris obscu-
ratum. habentes intellectum. Pos. autem. non
ita. didicistis Christum. Dictus attendite, dilecti,
et ne commisceamini cum iis, qui talia operantur.

E

^ ψενεαλογιαῖς hic puto imperite poni pro γενεθλιαλο-
γίαις. Genethlialogia autem frequentius per γένεσιν, Giene-

SPURIA.

^

μικροὶ xol μεγάλοι, εἴτε ἄρσεν εἴτε θῆλυ, "Emi τῷ
αὐτῷ πλούσιος xal πένης" προσέχετε τοῖς λεγομένοις,
παραχαλῶ " βούλομαι γὰρ ἀποδεῖξαι χαὶ πληροφορῆ--
σαι ὑμᾶς Ex τῶν ἁγίων Γραφῶν, ὅτι οὐ πάντες οἵ λε-
γόμενοι Χριστιανοὶ, Χριστιανοί εἰσιν, ἀλλὰ μόνον τὸ
ὄνομα χαλούμενοι Χριστιανοὶ φρεναπατῶνται ἐπὶ τῇ
VU, προσηγορία. "i μὲν λόγῳ Χριστιανοὶ πολλοὶ, τῷ
δὲ τρόπῳ ὀλίγοι χαὶ σπάνιοι" τῷ σχήματι ὡς Χρι-
στιανοὶ χαὶ ὡς Χριστοῦ μαθηταὶ, τῷ δὲ τρόπῳ προ-
δόται: τῷ λόγῳ εὐσεδεῖς χαὶ εὔσπλαγχνοι, τῷ δὲ
τρόπῳ ἀσεδεῖς χαὶ ἀνελεήμονες " τὴ προσηγορίᾳ Χρι--
στιανοὶ, τοῖς δὲ ἔργοις ἐθνικοὶ, χαθὼς προεῖπεν ὃ
προφήτης Δαυὶδ, ὅτι ᾿μμίγησαν ἐν τοῖς ἔθνεσι, xol
ἔμαθον τὰ ἔργα αὐτῶν. Καὶ ἀληθῶς ἐν ἡμῖν ἐπλη-
ρώθη ἣ προφητεία αὕτη. Ποταποὶ Χριστιανοὶ "Iou-
δαϊχοῖς καὶ ᾿λληνικοῖς προσέχοντες μύθοις, xa ἅ γε-
νεαλογίαις, καὶ μαντείαις» καὶ ἀστρολογίαις, χαὶ
φαρμαχείαις, καὶ φυλαχτηρίοις" καὶ παρατηρήσεις
ἡμερῶν καὶ ἐνιαυτῶν, κληδονισμοὺς xo ὄνειρα, χαὶ
ὀρνέων φωνάς: καὶ ἐν πηγαῖς λύχνους ἅπτοντες xol
ἀπολουόμενοι, καὶ συναντήματα παρατηρούμενοι; καὶ
εἰδωλόθυτον ἐσθίοντες, xol αἷμα πνιχτῶν xal θηρια-
λώτων, χαὶ ὀρνεοπάταχτα,, xal πολλὰ ἕτερα τούτων
ὅμοια ; Πῶς Χριστιανοὶ εὑρεθῶσιν οἱ τοιαῦτα πράσ-
σοντες: ποίᾳ δὲ παῤῥησία τολμῶσιν ἑαυτοὺς ὀνομά-
ζειν Χριστιανούς; πῶς δὲ τολμῶσι προσελθεῖν τοῖς
θείοις μυστηρίοις oi χείρονες τῶν “Ἑλλήνων ὑπάρ-
χοντες; Πάλιν ἀχούσατε, ποταποὶ Χριστιανοὶ οἵ τὰ
τῶν ἐθνῶν σχήματα ποιοῦντες, ἀφανισμὸν προσώπων,
ἢ ἐπιφωνήσεις, ἢ ὀρχήσεις, ἢ χρότους χειρῶν, ἢ στο-
λισμὸν γυναικῶν ἐν ἀνδράσι; "Toig τὰ τοιαῦτα πράτ-
τουσι οὐδὲν ὄφελος τὸ λέγεσ)αι αὐτοὺς Χριστιανούς.
“Ὥσπερ γὰρ ἣ χόρη ἣ παρθένος, ἕως ὅτε φυλάσσει τὴν
παρθενίαν αὐτῆς, εὐλόγως xoci ἀξίως παρθένος χα-
λεῖται, καὶ ἔστιν * ἐπὰν δὲ ἀπατηθὴ ὑπὸ τινὸς, xol
φθαρῇ; καὶ τὴν παρθενίαν ἀπολέσῃ, οὖκ ἔτι παρθένος
ἐστίν: οὕτω xol ὃ καλούμενος Χριστιανὸς ἐὰν τὰς
συνθήχας παραδῇ, καὶ τὰς ἐπαγγελίας χαταπατήση,
χαὶ τὸν λόγον τοῦ εὐαγγελίου ἀθετήσῃ, xol τὰ τῶν
ἐθνῶν πράττη; οὐδὲν ὄφελος τὸ χαλεῖσθαι αὐτὸν Χρι-
στιανὸν, καθὼς προείρηται. Σύνετε οὖν ἅπαντες,
ἀγαπητοὶ, ὅτι δι’ ὀλίγων ῥημάτων ἅπασιν ἐχείνοις
ἀπεταξάμεθα λέγοντες * ἀποτάσσομαι τῷ σατανδὶ, xot
πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτοῦ. ῬἜΝννόησον τί εἶπες, πᾶσι τοῖς
ἔργοις αὐτοῦ * βλέπε τίνι συνέθου, οὐκ ἀγγέλῳ, οὐ
βασιλεῖ ἐπιγείῳ, οὐχ ἄρχοντι τοῦ αἰῶνος τούτου,
ἀλλὰ τῷ βασιλεῖ τῶν βασιλευόντων xol ἄρχοντι τῶν
ἀρχόντων * αὐτῷ συνέθου xo ὡμολόγησας, χαὶ συν-
ετάξω ἐπὶ πολλῶν μαρτύρων" λοιπὸν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ
xoi σὺ xoi oi λόγοι σου. 'Tó λοιπὸν προσδέχου αὐτὸν
5 / 3 € -i [ud 2 , 7 4 N

ἐρχόμενον ἐκ τῶν οὐρανῶν ἐπιφερόμενόν σου τὸ γραμ.-
ματεῖον, τὰ ῥήματα ἐκ τοῦ στόματός σου ἐπὶ ἀγγέλων
χαὶ ἀνθρώπων. Ὅρα, ἀδελφὲ, χαὶ φύλαξον τοῦ λοι-
ποὺ ἀπὸ τῶν ἐθνικῶν πραγμάτων. ᾿Αχούσατε τοῦ
ἀποστόλου λέγοντος" "T'oUco οὖν λέγω; xo μαρτύρομαι
ἐν Κυρίῳ, μηκέτι ὑμᾶς περιπατεῖν, χαθὼς χαὶ τὰ
λοιπὰ ἔθνη περιπατεῖ ἐν ματαιότητι τοῦ νοῦ αὐτῶν,

sim, exprimitur,

SERMO DE

σχοτισμ. ἕνοι τῇ διανοία. Ὑμεῖς δὲ οὔ οὕτως ἐμάθετε

ὃν Χριστόν. II οσέχετε τοῖς À& γομένοις, ἀγαπητοὶ,
χαὶ μὴ συναναμ. ἰγνυσθε τοῖς τοιαῦτα πράττουσι. Πολλοὶ
γάρ εἶσι τῆς ἀπωλεί ciae μαθηταὶ, χαὶ ἔτι πληθυνθή-
σονται. βλέπετε, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἶσι, καὶ ὃ
χαιρὸς τοὺς ἰδίους ὑπηρέτας προχειρίζεται.

Καὶ μὴ θαυμάσῃς; ἐὰν οἱ ποιμένες λύχοι γίνωνται.
Πρὸς γὰρ ἐπισχόπους χαὶ πρεσδυτέρους διαλεγόμενος
Παῦλος ὃ ὃ ἀπόστολος ἔλεγεν, ὅτι Ἔξ ὑμῶν αὐτῶν ἄνα-
στήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα. “Ὥστε
Unos πλανάτω ὑμᾶς, ἔχων ἔξωθεν σχῆμα ἀγγελιχὸν,
χαὶ ἔσωθεν διαθολιχόν. Διὰ τοῦτο ὃ Ἰησοῦς ἔλε" γεν"
Βλέπε τε, μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ. Kao δὲ πάλιν τὰ
ὅμοια ΩΣ βλέπετε, μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ, μήτε
ἀπὸ τῶν SEES υήτ ἀπὸ τῶν ἔξωθεν, μὴ ἐπίσχο-
πος, μὴ πρεσθύτερος, μὴ διάχονος, μὴ ἀναγνώστ "76,
p τις ἐὰν 2 λαλῶν διεστραμμένα" Οἵἴτινες ἔρχονται
πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προδάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύχοι
ἅρπαγες : οἵτινες ἔχουσιν μόρφωσιν εὐσεύείας, τὴν δὲ
δύναμιν αὐτῆς ἠρνημένοι. Ὑμεῖς δὲ, ἀγαπητοὶ, μὴ
πλανηθῆτε, ἀλλ᾽ ὡς παρελάθετε τὸν ἰλύριον. ἡμῶν
Ἰησοῦν ,Χριστὸν, ἐν αὐτῷ περιπατεῖτε" xai ὃ Θεὸς
τῆς εἰρήν ἧς ἔσται ps0 δικῶν. Καὶ περὶ μὲν τούτων
ἐνταῦθα ἀποδώσω τὸν λόγον" μικρὰ δὲ διαλεχθεὶς περὶ
σημείων τῆς συντ τελείας, χαταπαύσω. “Ὅταν δὲ ἄρ-
ξωμαι λαλεῖ ety negl τῆς συντελε είας; φρίκη μοι ἐπέρ-
χεται, καὶ ἐξίσταμαι. Πάντα μὲν τὰ τοῦ Κυρίου
θαυμαστὰ, με εγάλα χαὶ φοδερὰ χαὶ ἔνδοξα". τὸ δὲ
τέλος τῆς bib ελείας xoi τὸ τῆς δευτέρας αὐτοῦ πα-
ρουσίας μυστήριον, t ὑπὲρ λόγον χαὶ νοῦν xa ἔννοιαν,
ὑπερθαίνει πᾶσαν διήγησιν, χαὶ χαταπλήττει πᾶσαν
ἀχοήν. Μέγας ὃ δὲ ἀγὼν χαὶ πολὺς πόθος τῶν μαθη-

τῶν, ἀχούειν παρὰ τοῦ διδασχάλου σημεῖα περὶ τῆς
συντελείας. Ὡς γὰρ πολλάχις ἠχούσατε τοῦ εθαγγελίου
λέγοντος, ὅτι Καθημένου τοῦ ᾿Ιησοῦ ἐπὶ τοῦ ὄρους
τῶν ἐλαιῶν, προσῆλθον αὐτῷ μαθηταὶ αὐτοῦ κατ᾽
ἰδίαν λέγοντες" εἰπὲ ἡμῖν, τί τὸ σ σημεῖον τῆς σῆς πα-
ρουσίας, xal τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. Ὅρα τὸ σο-
φὸν χαὶ συνετὸν τῶν μαθητῶν. Ὅταν μέγα τι ἐδού--

ΓΟ

c

[2

λοντο ἐρωτᾶν, οὐ πάντες αὐτῷ προσέρχονται, ἀλλὰ

χατ᾽ ἰδίαν, xai φασιν" εἰπὲ ὁ $uiv, Δέσποτα, xal τὸ,

οὗ - M

εἰπὲ ἡμῖν, ἀγαθέ’ εἰπὲ ἡμῖν, χαρδιογνῶστα᾽ εἰπὲ
€

BL

ἡμῖν, ὃ γινώσχων τὰ ἔσχατα χαὶ τὰ ἀρχαῖα. εἶπ
δ
ἡμῖν, ὃ εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν " εἰπὲ
ἡμῖν, ὃ ποιητὴς τῶν αἰώνων " εἰπὲ ἡμῖν, ὃ πατὴρ τοῦ
μέλλοντος αἰῶνος" εἰπὲ ἡμῖν, Τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς
παρουσίας χαὶ συντελείας τοῦ αἰῶνος, ὅταν μέλλῃς
ἔρχεσθαι χρῖναι ζῶντας χαὶ νεχροὺς πάσης τῆς οἴχου--
[:4
μένης" ὅταν χαταργήσης πᾶσαν ἀρχὴν καὶ πᾶσαν
ἐξουσίαν χαὶ δύναμιν " ὅταν χαμφθὴ σοι πᾶν γόνυ
ἐπουρανίων, χαὶ ἐπιγείων χαὶ χαταχθονίων᾽" εἰπὲ
s
ἡμῖν, τί τὸ σημεῖον τῆς παρουσίας σου, ὅπως χαὶ
ἡμεῖς διδάξωμεν, πάντα τὰ ἔθνη τὴν παράδοξόν σου
παρουσίαν. Ὁ δὲ Κύριος εἶπεν αὐτοῖς" βλέπετε, μὴ
πλανηθῆτε * πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματί
U.0U , λέγοντες, ὃ ὅτι ἐγώ etu ὃ Χριστός. Βλέπετε, uf
τις δυᾶς mÀavüon: ὅτι ὃ χαιρὸς £y 15s ἐστι. Ὅπερ
νῦν ἡμεῖς θεωροῦμεν τοῖς s ὀφθαλμοῖς 1 ἡμῶν, τότε εἶπεν,
τι χαιρὸς ἐγγύς ἐστι᾿ νῦν ἕστηχε, χαὶ πάντες θεωροῦ-
μὲν. Ὁρᾶς, πόση σπουδὴ τοῦ EUM περὶ ψευδο-
TOM. ΥἹΙΙ.

PSEUDOPROPHETIS ,

ETC. 715
Multi sunt enim perniciei discipuli, et adhuc mul-
tiplicabuntur. Considerate , dies esse malos, et

( tempus proprios sibi ministros exhibere.

8. Nec mireris si pastores lupi efficiuntur. Nam
episcopos et presbyteros alloquens Paulus aposto-

lus ait : £x vobis ipsis exsurgent iri, loque: 2- //ct.20.30.

tes perversa. ltaque nemo vos seducat, exterius
habitum. angelicum, interius diabolicum habens.

Ideo Jesus dicebat: 'idete, ne quis vos seducat. Mauh. 25.

Et ego quoque similia dicam : Videte, ne quis vos
seducat, vel ab exterioribus, vel ab interioribus :
non episcopus, non presbyter, non diaconus, non
lector, non quisquis tandem sit 1s qui loquitur

-

ovium, intrinsecus autem. sunt lupi rapaces :
qui habent pietatis Sp eciem, dum pietatis virtutem
negant. Vos autem, dilecti, ne seducamini, sed ut
accepistis Dominum nostrum Jesum Christum, in
ipso ambulate; et Deus pacis erit vobiscum. Et de
lis quidem omiibus hic sermonem claudam ; pau-
cis vero additis de consummatione, dicendi CH
faciam. In exordio autem sermonis de consum-
matione horror quidam me invadit, et obstupesco.
Omnia quidem Domini V GS magna sunt,
terribilia et gloriosa : finis autem consummationis,
et secundi illius adventus mysterium, omnem ser-
monem, mentem et intelligentiam superat, et au-
ditum Donc terrore percellit. Magnum certe di-
scipulorum certamen fuit, cum a Düssss suo au-
dierunt signa in TuetupD 2 futura. Ut enim
sepe audistis ex Evangelio, Sedente Jesu in
monte Olivarum, CCo ΣΝ ad eum discipuli
ejus secreto, WE Dic nobis, quod signum
adventus tui, et consummationis scculi. Per-
pende sapientiam prudentiamque discipulorum.
Cum de re magna quadam interrogare volebant,
non omnes simul illum adibant, sed seorsim, dice-
bantque : Dic nobis, Domine; dic nobis, benigne;
die, cordium cognitor; dic nobis, qui nosti no-
vissimma et vetera; dic nobis, qui nosti omnia
antequam fiant ; "dic nobis , Opifex szculo-
85 rum; dic nobis, pater futuri szeculi; dic. nobis,
A Quod signum adventus tui, et consummatio-
nis seculi, quando venturus es judicare vi-
vos et mortuos totius orbis : quando destrues
omnem principatum, omnem potestatem et virtu-
tem : quando flectetur tibi omne genu celestium,
terrestrium et infernorum : Dic nobis quod si-
gnum adventus tui ; ut nos doceamus omnes gen-
tes stupendum Ddsveditum tuum. Dicit illis Do-
minus : J'idete, ne seducamini : multi enim
venient in nomine meo dicentes, Ego sum Chri-
stus. F'idete ne quis vos seducat, quia tempus
prope est. Quz nunc nostris oculis videmus, tunc
dixit prope esse; nunc vero tempus adest, omnes-
que illa videmus. Viden', quanta sit Domini cura,

ut nobis falsos doctores et hzreticos detegat, no-
A

E

perversa : Qui veniunt ad vos in vestimentis Ibid.

Á.

^7
[4 Jr
I2.

,

Matth. 9 {-

2:

Luc. 21. 8.
et Matth.

25. ἡ.

714

SPURIA.

bisque ostendat dolum in ipsis absconditum? Ideo B. διδασχάλων xot αἱρετιχῶν τοῦ ἀπογυμνῶσαι, καὶ δεῖξαι

ante signa post discipulorum interrogationem, illos

praemisit ut lupos gregem invadentes, et Antichri-

sti prcursores : deinde ea, quie sequutura sunt,

przdicit, bella et seditiones gentis contra gentem

et regni adversus regnum. Que nunc videntes, non

intelligimus : videntes bella in diversis locis, fa-

mem, terricula, signa de czlo, et czetera quee di-

xit quamplurima videntes, non animadvertimus.

Ibid. v. vo. Tunc, inquit, scandalizabuntur multi, et in-

vicem iradent. Et ubi jam non est proditio?

nonne omnes fere contra alios insurgunt, et se mu-

tuo oderunt? Hoc quoque impletum est, ut vide-

mus. Nonne omnes sese mutuo impugnant? gens

contra gentem insurgit, regnum adversus regnum,

principes contra principes, episcopi contra epi-

scopos, presbyteri contra presbyteros, diaconi

contra diaconos , lectores contra lectores, laici

IlLid.v.12. contra laicos? Nam Quoniam abundavit ini-

quitas, refrigescel caritas multorum. Ideo prz-

Joan. 5. 39. dixit Dominus : Scrutamini Scripturas ; et, /Ve

Luc. 21.8: seducamini. Aliud. rursus. signum praemisit di-

cens: Predicabitur hoc evangelium in univer-

Math.25. s0 mundo in testimonium omnibus. gentibus.

d Et tunc exspecta finem : exspecta, te visurum esse

abominationem desolationis, filium | perditionis,

propter quem fiet tribulatio magna, qualis non

Ibid. v. 24. fuit ab initio mundi. Rursumque dixit : Surgent

pseudochristi et pseudoprophete, et dabunt si-

gna et prodigia, ita ut in errorem inducant, si

fieri possit, etiam electos. Vide quomodo szpe

memoret pseudoprophetas, falsos doctores, et fal-

sos apostolos Antichristi filii perditionis; qui per

immundos spiritus impulsi, et ab illis produ-

cti, praecursores fiunt. Antichristi. et" adversarii ;

et per propria dogmata seducent, et przpara-

bunt populum peculiarem ad suscipiendum filium
perditionis.

9. Idcirco, fratres, divina Scriptura sepe cla-

mat, multos seductores exivisse in mundum. Ideo

Dominus sic intulit: Ecce predixi vobis. Per-

pendamus oportet singularum dictionum sensum.

ILid. v. 25. Écce predixi vobis; id est, Jam obtentum non

habetis. Ecce predixi vobis : si quempiam ex vo-

bis seducant, non erit ille venia dignus. Ecce

predixi vobis : nulli suppetit excusatio legi-

tima. Ecce predixi vobis omnia : F'idete, ne

seducamini. Nidete, ne pro me vero Christo,

Matth. 24. alium Antichristum. recipiaüus. Multi enim ve-

5. nient in nomine meo, dicentes, Ego sum Chri-
Ibid.26. Stus, et multos seducent; et, Tempus prope est.
18. Ne ergo post illos eatis. Videte, quanta his de

rebus 1n sacris Scripturis dicantur. Ideo sape vos
admonui circa impios hereticos, et nunc ro-
go, nulla in re cum illis consentiatis vel con-
veniatis, non in cibo et potu, non in amicitia
vel affectu, non in agape et in pace. Nam qui
in his deceptus cum illis consentit, alienum | se
constituit ab Ecclesia Catholica. Verus autem
et sincerus Dei discipulus cum fiducia clamat :

C

D

E

c - M , τι - ὃ , Ν M M c
ἡμῖν τὸν χεχρυμμιένον ἐν αὐτοῖς δόλον ; Διὸ καὶ πρὸ τῶν
, , b -—-— em
σημείων ἐν τὴ ἐρωτήσει τῶν μαθητῶν, τούτους προήγα-
γεν ὡς λύχους τῆς ποίμνης xo τοῦ ἀντιχρίστου πρόδρό-
νους" εἶτα προεῖπε τὰ ἀκόλουθα, πολέμους καὶ ἀκατα--
7 », 228A p Y , 5. Ἃ ,
στασίας, ἔθνος ἐπὶ &üvoc, xat βασιλείαν ἐπὶ βασιλείαν -
ἅπερ δρῶντες νῦν, οὐ συνίεμεν, βλέποντες χατὰ τόπους
πολέμους, Xa λιμοὺς, xal φόδητρα, χαὶ σημεῖα ἀπὸ
τω , DJ -
τοῦ οὐρανοῦ, καὶ τὰ λοιπὰ ἅπερ εἴρηχεν, τὰ πλεῖστα
δρῶντες, οὐ συνίεμεν. Τότε, φησὶ, σχανδαλισθήσον -
) ^ , ,ὔ ΝΛ [4 M m e
ται πολλοὶ, xol ἀλλήλους παραδώσουσι. Καὶ ποῦ νῦν
, » ^ , ταὶ ὶ , S ^N ? -λ ΄,
οὐχ ἔστι προδοσία ; οὐχὶ πάντες σχεδὸν κατ᾽ ἀλλήλων
γεγόνασι, καὶ μισοῦσιν ἀλλήλους; Καὶ τοῦτο πεπλή-
ρωται, χαθὼς δρῶμεν. Οὐχὶ πάντες χατ᾽ ἀλλήλων
γεγόνασιν, ἔθνος ἐπὶ ἔθνος βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν,
ἄρχοντες κατὰ τῶν ὁμοίων, ἐπίσχοποι κατὰ ἐπισχό-
πῶν, πρεσθύτεροι χατὰ πρεσδυτέρων, xal διάχονοι
χατὰ διαχόνων, ἀναγνῶσται κατ᾽ ἀλλήλων, λαϊχοὶ
χατὰ λαϊκῶν; Διὰ γὰρ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν,
ψυγήσεται ἢ ἀγάπη τῶν πολλῶν. Διὰ τοῦτο προεῖπεν

.6 Δεσπότης: ᾿Ερευνᾶτε τὰς Γραφὰς, xol, Οὐ μὴ

πλανηθῆτε. “Ἕτερον δὲ πάλιν σημεῖον προέθηχεν λέ-
γῶν Καὶ χηρυχθήσεται τοῦτο τὸ εὐαγγέλιον ἐν ὅλη
τῇ οἰχουμένῃ εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι. Καὶ τότε
προσδέχου τὸ τέλος, προσδόχα ἰδεῖν βδέλυγμα τῆς
ἐρημώσεως, τὸν υἱὸν τῆς ἀπωλείας, δι᾿ ὃν γενήσεται
θλίψις πολλὴ καὶ μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ’ ἀρχῆς
τοῦ χόσμου. Kal πάλιν λέγει " ᾿Ιϊγερθήσονται ψευδό-
χρίστοι xa ψευδοπροφῆται, xod δώσουσι σημεῖα χαὶ
τέρατα, ὥστε, εἰ δυνατὸν, πλανῆσαι xal τοὺς ἐχλε-
χτούς. "Opa δὲ, πῶς ἄνω χαὶ κάτω τοὺς ψευδοπροφή-
τὰς χαὶ ψευδοδιδασχάλους καὶ ψευδαποστόλους τοῦ
ἀντιχρίστου υἱοῦ τῆς ἀπωλείας, οἵτινες διὰ τῶν ἀχα-
j j ^
θάρτων πνευμάτων προχειριζόμενοι xad ὑπ’ αὐτῶν
ἐνεργούμενοι, πρόδρομοι γίνονται τοῦ ἀντιχρίστου χαὶ
ἀντιχειμένου" xal διὰ τῶν ἰδίων δογμάτων ἀπατή-
σουσι, xal ἑτοιμάσουσι λαὸν ἐπιτήδειον πρὸς ὑποδο-
χὴν τοὺ υἱοῦ τῆς ἀπωλείας.

Διὰ τοῦτο f, θείά Γραφὴ, ἀδελφοὶ, ἄνω xod χάτω
χράζει, ὅτι πολλοὶ πλάνοι ἐξῆλθον εἰς τὸν κόσμον.
Διὰ τοῦτο καὶ ὃ Δεσπότης ἐπήγαγε τὸ, Ἰδοὺ προεί-
ρηχκα ὑμῖν. Νοεῖν δὲ ἡμᾶς χρὴ τὸν νοῦν ἑχάστης λέ-
ξεως. ᾿Ιδοὺ προείρηκα ὑμῖν " τουτέστιν, ἀπάρτι πρόφα-
σιν οὐχ ἔχετε. ᾿Ιδοὺ προείρηχα ὑμῖν: ἐὰν πλανήσωσί
τινα ἐξ ὑμῶν, ἀσύγγνωστος ἔσται. ᾿Ιδοὺ προείρηκα
ὑμῖν" εὔλογον πρόφασιν οὐδεὶς ἔχει. ᾿Ιδοὺ προείρηκα
ὑμῖν πάντα - Βλέπετε, μὴ πλανηθῆτε. Ὃρᾶτε, μὴ
ἄλλον ψευδόχριστον δέξησθε ἀντὶ ἐμοῦ τοῦ ἀληθινοῦ.
Πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐν τῷ ὀνόματί μου, λέγοντες "
ὅτι ἐγώ εἶμι ὃ Χριστὸς, χαὶ πολλοὺς πλανήσουσι"
xoi, Ὃ καιρὸς ἐγγύς ἐστι. M1 οὖν πορευθῆτε ὀπίσω
αὐτῶν. Ὁρᾶτε, πόσος ὃ λόγος ἐν ἁγίαις Γραφαῖς περὶ
τῶν τοιούτων. Διὰ τοῦτο πολλάχις ὑμᾶς ὑπέμνησα
περὶ τῶν ἀθέων αἱρετικῶν, καὶ τανῦν παραχαλῶ, τοῦ
μὴ συγχαταῤῆναι αὐτοῖς ἔν τινι πράγματι, μὴ ἐν
βρώμασιν, ἢ ἐν πόμασιν, ἢ φιλίᾳ ἢ σχέσει, ἢ ἀγάπη
ἢ εἰρήνη. Ὃ γὰρ ἐν τούτοις ἀπατώμενος, καὶ συγχα-
ταῤαίνων αὐτοῖς, ἀλλότριον ἑαυτὸν χαθίστησι τῆς
χαθολιχὴς ᾿Εχχλησίας. Ὃ δὲ ἀληθινὸς xc ἄδολος
μαθητὴς τοῦ Θεοῦ μετὰ παῤῥησίας κράζει: Ei τις

SERMO DE PSEUDOPROPTHETIS,

ἔστω χαὶ τὰ τοῦ Δαυὶδ ψάλλει: Κύριε, οὐχὶ τοὺς
μισοῦντάς σε ἐμίσουν, καὶ ἐπὶ τοὺς ἐχθρούς σου ἐξε-
τηχόμην; τέλειον μῖσος ἐμίσουν αὐτούς. Φρίξατε χαὶ
τρομάξατε οἵ τὰς ἀγάπας μετ᾽ αὐτῶν ποιοῦντες, χαὶ
διορθώσασθε, ἵνα μὴ ἀπόλησθε ταῖς ἀσεδείαις αὐτῶν.
Ἁρμόζει δὲ xai ἐνταῦθα τὸ, Ἰδοὺ προείρηκα ὃμῖν.
Ap j
Ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸ προχείμενον ἐπανέλθωμεν; τὰ περὶ τῆς
συντελείας ἀναπληροῦντες. Καὶ ἵνα συντόμως εἴπω *
τὰ προειρημένα σημεῖα ἐπληρώθησαν " λοιπὸν χρὴ
ἕτοιμον εἶναι xal παρεσχευασμένον, xai μὴ πολυπρα-
γμονεῖν πλεῖον τῶν γεγραμμένων. Πολλοὶ ἀμαθεῖς xol
ἀστήριχτοι γεγόνασιν ol στρεθλοῦντες τὰς θείας Γρα-
φάς * ὅρα δὲ σὺ, μὴ πιστεύσης αὐτοῖς. Πολλὴ xaxía
πολλὴ πονηρία ἐχχέχυται ἐπὶ τῆς γῆς, πολλὰ σχάν-
δαλα : Βλέπε δὲ σὺ; μὴ ἀπατηθῆς" μὴ ἐχκλίνης cic
τὰ δεξιὰ, μηδὲ εἰς τὰ ἀριστερὰ, ἀλλ᾽ 690 βασιλικῇ
: 4 n
βάδιζε. "Este πολλοὺς πιστοὺς, ἀγαπητὲ, εἰ xo μὴ
ἐπὶ γῆς, ἀλλ᾽ ἐν οὐρανῷ, μεθ᾽ ὧν πάντοτε συνεῖναι
σπεῦσον. "Ἔχεις ἐχεῖ πανηγύρεις ἀγγέλων, ἔχεις πα-
: ; o ΕΣ τς
τριάρχας, προφήτας A ἀποστόλους 2 εὐαγγελιστάς . ἔχεις
μάρτυρας, δοίους ὁμολογητὰς, καὶ τοὺς ἐν [ova x
βίῳ διαπρέψαντας, πλῆθος πολὺ, ὧν τὰ ὀνόματα ἐν
βιόλίῳ ζωῆς. Τούτους πόθησον, τούτους μίμησαι,
τούτων μὴ χωρίζου, τούτων τὴν μνήμην ἐν τῇ καρδίᾳ
σου ἔχε νυχτὸς xal ἡμέρας, πάντοτε ἐν ταῖς χερσί σου
τὰς τούτων βίόλους κατέχων ἀναγίνωσχε, ὅπως εὕρης
πολλὴν ὠφέλειαν. Γίνου ἔμπυρος λόγου διχαιοσύνης,
ἵνα δύνη τοὺς ἀντιλέγοντας ἐλέγχειν; καὶ τοῖς μυθολό-
γοις ἐπιτιμᾶν, χαὶ τοὺς αἱρετιχοὺς ἐπιστομίζειν, xal
τοὺς παραπίπτοντας νουθετεῖν xat ἐπιστρέφειν. " Epsó-
νὰ τὰς θείας Γραφὰς, ἵνα ὅταν ἴδης ἀκαταστασίαν
καὶ σύγχυσιν, μὴ καταπέσης, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν θείαν l'ea-
φὴν χαταφύγης. “Ὅρα δὲ, μὴ χαυνωθῆς, μηδὲ σαλευ-"
θῇς ἀπὸ τοῦ νοός σου. Ὅταν ἴδης πολλοὺς ἀσυνετοῦν-
cac, (μὴ ξενίζου- δεῖ ταῦτα γενέσθαι. Ὅταν ἴδης
πολλοὺς ψευδοπροφήτας, ὑπομνήσθητι τοῦ Δεσπότου
ἔγοντος, ὅτι ᾿Εγερθήσονται ψευδόχριστοι xa Ψψευδο-
προφῆται. “Ὅταν πλανολόγους, ὑπομνήσθητι τοῦ
προφήτου λέγοντος " Οὐαὶ τοῖς γράφουσι πονηρίαν.
Ὅταν ἴδης τοὺς εὐλαδεῖς xal πιστοὺς χαὶ σοφοὺς
ἐξουδενουμένους, τοὺς δὲ ἐναγεῖς xol ἀλαζόνας xol
προδότας xat πόρνους προχειριζομένους, ὑπομνήσθητι
τοῦ ἀποστόλου λέγοντος, ὅτι Πονηροὶ ἄνθρωποι χαὶ
γόητες προχόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες χαὶ
πλανώμενοι. ὍὍταν ἴδης τὴν ἁγίαν Γραφὴν βδελυχθεῖ-
σαν ὑπὸ τῶν εἶναι δοχούντων Χριστιανῶν, χαὶ τοὺς
λαλοῦντας τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ μισηθέντας, ὑπομνή-
σθητι τοῦ Κυρίου εἰπόντος: Ei ὃ χόσμος ὑμᾶς μισεῖ,
γινώσχετε, ὅτι ἐμὲ πρῶτον ὑμῶν μεμίσηχεν. Ei ἐμὲ
ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν. Ὅταν ἴδης λαοὺς ἐπι-
συντρέχοντας πρὸς τοὺς αυθολόγους χαὶ φυλαχτογρά-
Qouc , χαὶ γενεαλογίας, xo μαντείας, χαὶ διδασχαλίας
δαιμόνων, καὶ ἐπερωτήσεις πνευμάτων ἀχαθάρτων, μὴ
θορυδηθῆς, μηδὲ καταπέσης. Κἂν ix τῶν δοκούντων
εἰναι ποιμένων ἐὰν ἴδης ταῦτα πράσσοντας, μὴ ἀπο-
ἡνώσης, ἀλλὰ δαχρύσας ὑπομνήσθητι τοῦ ἀποστόλου
λέγοντος, ὅτι ᾿Εν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονταί τινες
τῆς πίστεως, προσέχοντες πνεύμασι πλάνης, xal
διδασχαλίαις δαιμόνων ἀχαθάρτων. Καὶ πάλιν λέγει"

ETC. 715

A cepistis, anathema sit; et cum Davide psallit :

εὐαγγελίζεται παρ᾽ ὃ maps)dGere , ἀνάθεμα; Si quis vos evangelizaverit preter id quod ac- (αἱ. τ. 9.

Domine, nonne eos, qui oderunt te, oderam, et Psal. 128.
super inimicos tuos tabescebam ? perfecto odio 20. 21.

oderam illos. Exhorrescite et contremiscite, qui
agapas cum illis facitis, et resipiscite, ne in co-
rum impietatibus pereatis. Hic quoque apposite
repetitur illud : Ecce pradixi vobis. Sed ad rem
propositam redeamus, ut de consummatione ser-
monem compleamus. Et ut compendio dicam, prze-
dicta signa completa sunt : Jam quisque debet pa-
ratus et expeditus esse, nec plura, quam scripta
sint, curiosius exquirere. Multi ignari nec firmi
fuerunt, qui divinas Scripturas contorsere : cave
tu, ne credas illis. Multa malitia, multa nequitia
effusa est super terram , multa offendicula : tu
vero cave, ne seducaris; ne declines ad. dexteram
vel ad. sinistram, sed in via regia incede. Multos
habes fideles, carissime; si non 1n terra, saltem in
B calo, quibuscum festines velim ut semper vivas.
Habes illic celebritates angelorum, patriarchas,
prophetas, apostolos, evangelistas ; habes marty-
res, sanctos confessores, et eos qui in monastica
vita floruerunt , multitudinem magnam quorum
nomina sunt in libro vitz. Hos desidera, hos 1mi-
tare, ab his non recedas : horum. memoriam in
corde tuo habeas nocte dieque: eorum libros sem-
per pri manibus habeas legasque, ut multam in-
venias utilitatem. Esto ardens verbi justitize, ut
possis contradicentes confutare, fabulatores corri-
pere, haereticis os obstruere, lapsos monere et con-
vertere. Scrutare divinas Scripturas, ut cum vi-
deris seditionem et perturbationem, non labaris,
sed ad. divinam Scripturam confugias. Cave au-
C tem, ne mollior ἘΣ neque vacilles in mente
tua. Cum multos videris imprudentes, ne obstu-
pescas : oportet enim hzc fieri. Cum multos vide-
ris pseudoprophetas, recordare Domini dicentis :
Surgent pseudochristi et pseudoprophete. Cum

Matth. 24.

deceptores videris, recordare propheta dicentis : ?4-

Fw üs, qui scribunt nequitiam. Cum videris
pios, fideles et sapientes despici; sceleratos autem,
arrogantes, proditores celebrari; recordare apo-
stoli dicentis: Mali homines et incantatores pro-
ficient in pejus, in errorem mittentes et er-
rantes. Cum videris sacram Scripturam in exse-
crationem haberi ab iis, qui videntur esse Chri-
stiani, et eos, qui loquuntur verbum Dei odio ha-
beri, recordare Domini dicentis : Si mundus vos
odit, scitote quia me priorem vobis odio habuit.
p Si me persequuti sunt, et vos persequentur.
Cum videris populos simul accurrentes ad fabu-
latores, et quzdam scripta custodientes, ad genea-
logias, vaticinationes, T E dzmonum, οἱ in-
terrogationes spirituum. immundorum, ne turbe-
ris, ne concidas. £t si quosdam videris ex iis, qui
videntur esse pastores, talia facientes, ne ani-
mum despondeas, sed lacrymans recordare apo-
stoli dicentis : σε novissimis diebus discedent
quidam a fide, attendentes spiritibus erroris, et
AT.

Isai. 10.1,

p

2 Tim.31
2:

-

Joan. 13.
x8. 29.

r. Tim.j.
τ:

716

doctrinis demoniorum immundorum. Rursum-
que dixit : Erit tempus, cum. sanam doctrinam
non sustinebunt, sed secundum propria deside-
ria coacervabunt sibi magistros, prurientes au-
ribus : et a veritate quidem auditum avertent,
ad fabulas autem. convertentur.

10. Cum videris lauta prandia, cenas, deli-
clas, fraudem, tumultum, inconditas γοξεῖ re-

Luc. 6. 25. cordare Domini dicentis : ΚΖ vobis, qui saturati

estis , quia esurielis : ve vobis, qui ridetis
nih, quia lugebitis. Cum videris choreas agen-
tes, ludentes, et dzemonum cantica reditantes, in-
gemisce, et cum lacrymis recordare Davidis dicen-

Psal. 81.5. tis : /Vescierunt neque intellexerunt, in tene-

bris ambulant; et lsaie prophetze sic loquentis :
|. Ve qui surgunt mane, et siceram sequuntur : qui
exspect lant vesperam, cum citharis, et psalterus,
et tympanis, et fistulis, bibentes vinum; ; opera au-
tem Dei non vident, et opera manuum ej us non con-

SPURIA.

"Eccat καιρὸς, ὅτε τῆς ὑγιαινούσης διδασχαλίας οὐκ
ἀνέξονται, ἀλλὰ κατὰ τὰς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐπισω-
ρεύσουσι ἑαυτοῖς διδασχάλους, χνηθόμενοι τὴν ἀχοήν"
χαὶ ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας τὴν ἀχοὴν ἀποστρέψουσιν,
ἐπὶ δὲ τοὺς μύθους ἐχτραπήσονται.

Ὅτανἴ ἴδῃς ἄριστα πολυτελῇ, xai δεῖπνα, χαὶ τρυ-
φὴν, xat ἀπάτην, χαὶ θόρυόον, χαὶ ἀτάχτους φωνὰς,
jade τοῦ Κυρίου λέγοντος * Οὐαὶ οἱ ἐμπεπλη-

μένοι, ὅτι πεινάσετε" οὐαὶ oi γελῶντες νῦν, ὅτι
πονθήσετο. “Ὅταν ἴδης χορεύοντας, χαὶ παίζοντας,
χαὶ τὰ ἄσματα τῶν δαιμόνων καταλέγοντας, στένα-
ξον, xo δαχρύσας ὑπομνήσθητι τοῦ Δαυὶδ λέγοντος "
Οὐκ à ἔγνωσαν οὐδὲ συνῆκαν, ἐχ σχότει διαπορεύονται"
χαὶ τοῦ προφήτου s Ἡσαΐου λέ ἐγοντος Οὐαὶ οἱ ἐγειρό-
μενοι τὸ πρωΐ, χαὶ τὸ σίκερα διώχοντες,, οἵ μένοντε ς
ὀψὲ, μετὰ χιθαρῶν, χαὶ ψαλτηρίων, χαὶ τυμπάνων,
χαὶ αὐλῶν; τὸν οἶνον πίνοντες" τὰ δὲ ἔρ γα ^ τοῦ Θεοῦ οὐ
βλέπουσι, xol τὰ ἔργα τῶν χειρῶν αὐτοῦ οὐ χατα-

siderant. In summa quando scandalum quodlibet 55, νοοῦσι. Καὶ ἁπλῶς πᾶν σκάνδαλον θεωρῶν γινόμενον,
Matth. 18. videris, memento Domini dicentis : Ze. mundo ἃ ὑπομνήσθητι τοῦ Δεσπότου λέγοντος " Οὐαὶ τῷ χόσμῳ
τις a scandalis : impossibile autem. est ut non ve- ἀπὸ τῶν σκανδάλων * ἀνένδεχτον ὃ δέ ἐστι μὴ ἐ ἐλθεῖν τὰ

Lut. 17. 1« ADIRE scandala; ve autem illi, per quem scan-
dala venient. Sed quid ad. hzec. dicunt homines
gravi corde, qui querunt mendacium? Non est

malum, inquiunt, animum relaxare : quid. enim
damni affert cithara, quid reliqua instrumenta ? O
summam stultitiam! o malam diaboli cogitatio-
nem! Generatio mala et adultera, hoccine Domino
retribuitis? Immaculatus Dominus ubique przci-
pit, ne Christianus unquam his se dedat ludicris;

Isai. 5. 20. et tu dicis, Quid hzc afferunt damni? 7e qui di-

cunt amarum dulce : »e qui ponunt tenebras
lucem. Dicant vero nobis immorigeri illi, ex qua-
nam Scriptura ostendere possint Christiano licere

hanc sectari formam ? quis sanctorum liber, quz
Evangelia docuere Christianos ita turpiter agere?
Ecce Catholica et Apostolica Ecclesia, ab oriente
usque ad occidentem, a terminis orbis terrarum
clamat, docet, hortatur per legem, per prophetas,
per apostolos, perque ipsum "Dominum; et nus-
quam reperies Christiano licere talibus operam
dare nugis. Quot sunt reges et principes, sapien-
tes, nobiles, illustres, legisperiti, servi et liberi,

pauperes et divites, senes et juvenes? ecquis illos
rum omnium possit probare et ostendere, quod
Christianis liceat cithara ludere, aut. tripudiare,
aut simile quidpiam facere? Nullus certe 1d osten-
dere possit. Nemo vos seducat : h»c non sunt
Christuanorum : hzc aliena sunt a Catholica Ec-
clesia : hec omnia gentiles faciunt. Nemo, fratres
mel, vos seducat : quotquot in his versamini, a
gratia excidistis : Christus nihil vobis proderit.
Redeamus iterum ad primam et pulchram confes.
sionem, ad quam vocati sumus in conspectu mul-
torum testium, angelorum, hominum, et Creatoris
universorum. Ipse namque schedulam confessio-
nis nostre retinet im. calo, ut reddat unicuique
secundum opera sua, et prout confessionem serva-
yit. Uniuscujusque enim nostrum scripta sunt et

σχάνδαλα" οὐαὶ δὲ Ov οὗ pun Ἀλλὰ τί φασιν, ot
βαρυχάρδιοι, ot ζητοῦντες τὸ ψεῦδος; οὐχ ἔστι χαχὸν,
λέγοντες, τὸ μετεωρίζεσθαι" τί γὰρ βλάπτει d 1 χιθάρα
χαὶ τὰ λοιπὰ à ὄργανα: Ὦ ἐσχάτης ἀνοίας" ὦ τῆς TÓ-
vagis ἐπινοίας τοῦ διαδόλου. l'evex πονηρὰ καὶ μοι-
χαλὶς, ταῦτα Κυρίῳ ἀνταπόδοτε : Ὃ ὁ ἄχραντος Δεσπό--
τῆς πανταχοῦ ἐνετείλατο, μήτε ὅλως μετεωρίζεσθαι
Χριστιανὸν, xol σὺ λέγεις, τί βλάπτει ταῦτα: Οὐαὶ
ot λέγοντες τὸ πικρὸν γλυχύ" οὐαὶ oi HE τὸ
σχότος φῶς. Εἰπάτωσαν δὲ ἥμιν οἵ ἀπαίδευτοι, ἐκ
ποίας ἱερᾶς Voxyns παραστῆσαι δύνανται, ὅτι χρὴ
τὸν Χριστιανὸν ποιεῖν ταῦτα τὰ σχήματα; ποία βί-
ὅλος τῶν ἁγίων, ποῖα ᾿υὐαγγέλια, ἐδίδαξεν οὕτως don
μονεῖν τοὺς Χριστιανούς: ᾿Ιδοὺ ἢ χαθολιχὴ xol ἀπο-
στολικὴ ᾿Εχχλησία ἀπὸ D ἡλίου μέχρι
δυσμῶν, χαὶ ἀπὸ περάτων τῆς οἰκουμένης χράζει,
χαὶ διδάσχει, χαὶ παραινεῖ, διά τε νόμου, χαὶ προ-
φητῶν, χαὶ ἀποστόλων, χαὶ αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου, xol
οὐδαμοῦ τις εὗρεν, ὅτι ἐπετράπη Χριστιανὸς ποιεῖν
ταῦτα τὰ σχήματα. Πόσοι βασιλεῖς xa δυνάσται, χαὶ
σοφοὶ, xo εὐγενεῖς, χαὶ ἔνδοξ Ξοι. χαὶ νομιχοὶ, xal
δοῦλοι χαὶ ἐλεύθεροι, χαὶ πτωχοὶ xa πλούσιοι, xal
πρεσόῦται xo νέοι; τίς ἐχ τούτων πάντων ΠΝ
ἀποδεῖξαι ἢ παραστῆσαι. περὶ τούτων, ὅτι ἐπετράπη
ὃ Χριστιανὸς κιθαρίζειν, ἢ 7j ὀρχεῖσθαι , Ij ἄλλο τι τοιοῦ-
τον ποιεῖν, ὧν προειρήκαμεν; Οὐδεὶς δύναται παρα-
στῆσαι. Μηδεὶς πλανάτω ὑμᾶς" οὐκ ἔστι ταῦτα
Χριστιανῶν * ταῦτα ἀλλότριά εἰσι τῆς χαθολιχῆς "Ex
χλησίας: ταῦτα πάντα τὰ ἔθνη τοῦ κόσμου ποιοῦσι.
Νηδεὶς, ἀδελφοί; μου, πλανάτω ὗ ὑμᾶς - ὅσοι ἐν τούτοις
ἐνάγεσθε, τῆς γάριτος ἐξεπέσατε - Χριστὸς οὐδὲν
ὑμᾶς ὠφελήσει. ᾿Επανέλθωμεν δὲ πάλιν ἐπὶ τὴν πρώ-
τὴν χαὶ χαλὴν ὁμολογίαν, εἰς ἣν ἐχλίθημεν, ἐνώπιον
πολλῶν μαρτύρων, ἐπὶ ἀγγέλων χαὶ ἀνθρώπων χαὶ
TOU χτίστου τῶν ὅλων" αὐτὸς “γὰρ τὸ γραμματεῖον
τῆς ὁμολογίας ἡμῶν χατέχει ἐν οὐρανῷ, ἀποδοῦναι
ἑχάστῳ καθὼς ἔπραξε χαὶ ἐφύλαξε τὴν δμολογίαν.
"Exáatou γὰρ ἡμῶν γεγραμμέναι εἰσὶ, xo αἱ συνθῆ-

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC.

xat, καὶ fj τοῦ διαύόλου ἀποταγὴ καὶ πρὸς

Χριστὸν
συνταγὴ, χαὶ τὰ ἔργα ἡμῶν xal αἵ πράξεις, xa οἵ
λόγοι, χαὶ τὰ ἐνθυμήματα, χαὶ οἱ μετεωρισμοὶ, χαὶ
τὰ γέλοια " xa πάντα γεγραμμένα ἔχων ἔρχεται ὃ
Χριστός. Λοιπὸν οὖν τί βούλει; ψεύσασθαι αὐτῷ;
Ἀλλ᾽ οὐχ ἔστι δυνατόν" ἐν γὰρ χειρὶ αὐτοῦ xal σὺ
xa οἱ λόγοι σου. Ἀλλὰ βούλει χρύπτεσθαι: ᾿Αλλ᾽ οὐχ
ἔστι δυνατὸν, ἐπειδὴ ἐν χειρὶ αὐτοῦ τὰ πέρατα τῆς
γῆς, καὶ οὐχ ἔστι χτίσις ἀφανὴς ἐνώπιον αὐτοῦ"
πάντα δὲ γυμνὰ καὶ τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς
αὐτοῦ, καὶ οὐ κρυδήση ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ. ᾿Βὰν εἰς
τὴν οὐρανὸν ἀναδῆς; αὐτὸς ἐχεῖ ἐστιν" ἐὰν χαταδῆς
εἰς τὴν ἄδυσσον, ἐχεῖ πάρεστι. Γέγραπται γὰρ» ὅτ!
Πάντα, ὅσα ἐθέλησεν ὃ Κύριος ἐποίησεν ἐν τῷ οὐ-
ρανῷ xod ἐν «Tj γῆ, ἐν ταῖς θαλάσσαις, καὶ ἐν πάσαις
ταῖς ἀδύσσοις. 'l( οὖν ποιήσωμεν, ἀδελφοί ; Στενὰ
uiv πανταχόθεν - Αὐτὸς γὰρ γινώσχει τὰ χρύφια
τῆς χαρδίας χαὶ νεφρούς. Φυγεῖν οὐχ ἔστιν ^ οὐ 1&0
ἐστιν ὃς ἐξελεῖται ἐκ τῶν χειρῶν αὐτοῦ. Κρυδῆναι
ἀδύνατον - κατέχει γὰρ τὸν γῦρον τῆς γῆς; καὶ τοὺς
χατοιχοῦντας ἐν αὐτῇ , ὡσεὶ ἀχρίδας. ᾿Ἀντιστῆναι
οὐκ ἔνι, χαθὼς γέγραπται, ὅτι Σὺ φούερὸς εἰ, xoi
τίς ἀντιστήσεταί σοι; Αὐτὸς γὰρ δεσπόζει τῶν ἐπου-
ρανίων χαὶ ἐπιγείων χαὶ καταχθονίων, 6 μέλλων
χαταργεῖν πᾶσαν ἀρχὴν x«i ἐξουσίαν καὶ δύναμιν.
᾿Απολογία οὐχ ἔνι, οὐδὲ ἀφορμὴ, οὔτε ἔννοια. Διὰ
τοῦτο ἀπὸ περάτων τῆς γῆς ἕως περάτων ἣ θεία
Γραφὴ βοᾷ, καὶ παραινεῖ, xa ἐλέγχει, xot νουθετεῖ,
καὶ διαμαρτύρεται, xaX ἀπειλεῖ. Διό φησιν ὃ Δεσπό-
τῆς ἡμῶν: Ὃ ἀθετῶν με, καὶ μὴ λαμδάνων τὰ δήματά
μου, ἐγὼ οὐ χρίνω αὐτόν" ὁ λόγος, ὃν ἐλάλησα, χρι-
νεῖ αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτη ἡμέρα. Καὶ πάλιν λέγει Εἰ
μὴ ἦλθον xoa ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὖχ elyov
νῦν δὲ πρόφασιν οὐχ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν.
ἨἬχούσατε, ὅτι οὐδεὶς πρόφασιν ἔχει. Ὄντως, ἀδελ-
φοὶ, στενὰ ἡμῖν πανταχόθεν.

Ἀλλὰ πάντως τις ἀποχρίνεται, ὅτι ἰδοὺ ἱχανῶς
χαθήψω ἡμῶν διὰ τοῦ λόγου, xoà τὰ σκυθρωπὰ ὑπέ-
δειξας, χαὶ τὰς χολάσεις ὑπέμνησας, χαὶ τὰς τι-
μωρίας διεγράψω, xoi περισσῶς χατέπληξας χαὶ
ἐφόδησας. Καὶ οἶδα ἀληθῶς, ὅτι οὕτως ἐστίν - χαὶ
oid , ὅτι ἕχαστος ὑμῶν περὶ ἑαυτοῦ λόγον ἀποδώσει
τῷ Θεῷ, χαὶ ἕχαστος θερίσει ὃ ἔσπειρεν, καὶ ἕκαστος
τὸ ἴδιον φορτίον βαστάσει. Ἂλλ᾽ ὡς ταῦτα ἀπήγγει--
λας, χαὶ εἰς μέσον ἤγαγες, καὶ κατέπληξας χαὶ ἐφό-
όησας, ὑπόδειξον ἡμῖν λοιπὸν xo τὴς σωτηρίας τὸν
τρόπον, δὸς xai τῆς πληγῆς τὴν ἴασιν: ὥσπερ εἶπες
τὰ χαταπληχτικὰ,, εἰπὲ καὶ τὰ χαροποιά. ᾿Ιδοὺ σω-
θῆναι θέλω, τί ποιήσω; πῶς σωθῶ; ποίῳ τρόπῳ
χρήσομαι; πρὸς τίνα χαταφεύξομαι; Πολλὰ γὰρ
ἥμαρτον, καὶ ἐν ἔργοις καὶ ἐν λόγοις, xo ἕχου-
σίως xoi ἀχουσίως, χαὶ ἐν νυχτὶ xo ἐν ἡμέρᾳ, καὶ
χατὰ πᾶσαν ὥραν. Τί οὖν ποιήσω; πῶς σωθῶ ;
πρὸς τίνα καταφεύξομαι; Ἐγώ σοι λέγω πρὸς τίνα
χαταφύγης. Ὃ μαχάριος Δαυὶδ ὑπέδειξε πρὸς τίνα
δεῖ καταφυγεῖν, εἰπών: Ὃ Θεὸς ἡμῶν καταφυγὴ xol
δύναμις. Τοῦτο ὑπέδειξεν xo Ἰωάννης, ὃ μείζων
πάντων τῶν προφητῶν, λέγων - Ἴδε 6 ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ,
δ. αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Τοῦτο ἀπήγγειλε
δαὶ ὃ ἄγγελος, λέγων: Αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὖ-

D

E

b

ZW

pacta, et abrenuntiatio diabolo, et foedus cum Chri-
sto initum, nostra quoque opera et gesta, verba,
cogitationes, ludi, cachinni : omnia descripta ha-
bens venturus est Christus. Quid denique vis?
mentiri illi ? Id fieri nequit : in manu quippe ejus
et tu et verba tua sunt. Sed vis occultari? Verum
non potes, quia in manu ejus sunt fines terrze :
lVeque est creatura invisibilis in. conspectu lfebr. 4.13.
ejus; sed omnia nuda et aperta sunt oculis
ejus; neque occultari poteris a facie ejus. S1 ascen- psal. 138.
deris in celum, illic ipse est; si. descenderis in 8.
abyssum, illic adest. Scriptum est enim : Omnia, Iria. 134.
quecumque voluit, Dominus fecit in ccelo et 6.
in terra, in mari et in, omnibus. abyssis. Quid
ergo faciemus, fratres? Angustiz nos tenent undi-
que : Zpse enim novit abscondita cordis et renes. ΠΡ. 43.
Fugere- non licet : neque enim est, qui nos eruat ??. ,
de manibus ejus. Abscondi nemo potest; gyrum wr :
enim terrz, et omnes habitantes in illa quasi lo- 55, CTS
custas tenet. Resistere non possumus, sicut scri-
ptum est : Tu terribilis es, et quis resistet tibi? Psal, 75.8.
Ipse namque dominatur czelestibus, terrestribus et
infernis, qui debet destruere omnem principatum
et potestatem et virtutem. Excusatio nulla est, nec
obtentus, neque consilium. Ideo a finibus usque
ad fines terre divina Scriptura. clamat, horta-
tur, arguit, monet, testificatur, comminatur. Qua-
propter Dominus noster ait : Qui. despicit me, Joan.
et non accipit verba mea, ego non judico illum : 48.
sed sermo, quem loquutus sum, judicabit illum
in novissimo die. Rursumque dicit: Si non ve- tbid. 15.
nissem et loquutus fuissem eis, peccatum. non ?2.
haberent; nunc autem excusationem non ha-
bent de peccato suo. Audistis quod nemo excusa-
tionem habeat. Profecto, fratres, angusti; nobis
sunt undique.

11. Sed respondebit quispiam : Satis nos ser-
mone tuo tetigisti, tristia. exhibuisti , supplicia
commemorasti, cruciatus descripsisti, et supra
modum perculisti ac terruisti. Scio utique rem
ita se habere : novi unumquemque nostrum Deo
rationem esse redditurum, messurumque quod se-
minavit, ac proprium onus portaturum esse. Ve-
rum ut hzc denuntiasti, et in medium adduxisti,
nosque perculisti ac terruisti, salutis quoque mo-
dum nobis ostende; vulneri medelam adhibe : ut
terribilia dixisti, sic gratiosa enarra. Ecce salu-
tem consequi volo, quid faciam ut consequar?
quo utar modo? ad quem confugiam ? Multa nam-
que peccavi, operibus et dictis, volens et impru-
dens, nocte et die, et in quacumque hora. Quid
ergo faciam? quomodo. salutem consequar? ad
quem confugiam? Ego tibi ad quem confugias di-
cam. Beatus David ostendit ad quem confugiendum
sit, his verbis : Deus noster refugium et virtus.
Id ostendit et Joannes, major omnibus prophetis, P547. 45.1.
dicens, Ecce agnus Dei, qui tollit peccatum Joan.1.29.
mundi. Hoc annuntiavit et angelus, dicens : 70,56 Match. τ.
enim salvum faciet populum suum a peccatis 23.
eorum; ac rursum propheta David dicit: Domine, Psal. 142.

9.

12.

Matth. 9.
13.

Luc. 5.31.
Matth.3.2
Ibid. τα.
28.
Matth.9.6.
Joan.6.37.
Ezech. 33.
"ὦ ΟΝ

Lic. 18. 7.
Ibid. 15.7.
Matth. 9.
13.

Ihid, 1r.
28.

Matth.5.5.

718

ad te confugi. Ad illum et tu confuge, qui dixit :
lYon veni vocare justos, sed peccatores; qui
dixit : /Von egent qui sani sunt medico, sed qui
. male habent; qui dixit : Poenitentiam. agite;
appropinquavit enim regnum celorum; qui
ait : J'enite ad me omnes, qui laboratis et one-
raii estis, et ego reficiam vos; qui dicit : Po-
testatem habet Filius hominis super terram di-
mittendi peccata; qui dicit: Eum, is venit ad
me, non ejiciam foras; qui per prophetam dixit :
Vivo ego, quia nolo mortem. peccatoris, sed
magis ut convertatur et vivat; qui dixit : Fa-
ciet vindictam clamantium ad. se die ac nocte;
qui dixit : Gaudium est in ccelo super uno pec-
catore penitentiam agente. Ad hunc confugito,
poenitentiam agens et laerymans. Peenitentiam
age, et ne differas : penitentiam age, et ne animo
deficias neque desperes, cum salutis pharmaca ha-
beas. In caelo gaudium est te poenitente, et tu tor-
pescis? angeli. exsultant, et tu. dormitas? propter
te Medicus animarum advenit, et tu vulnus occul-
tas? ipse clamat : Convertimini ad me, filii homi-
num, venite ad me; et tu non festinas? i ipse cla-
mat : /Von veni vocare justos, sed. peccatores
ad penitentiam. O benignitatem Domini inzsti-
mabilem! /Von. veni vocare justos, mquit, sed
peccatores. Gonfide ergo, o peccator, et ne despe-
res. T e namque bonus Pastor vocatum venit; pro-
pter te inclinavit czlos, et descendit, dicens : /e-
nite ad me omnes qui onerati estis : Ion enim
veni vocare justos, sed peccatores. Vide au-
tem, ne segnior evadas ex hoc sermone, audiens
ejus / ineffabilem clementiam : neque enim simpli-
cem vocationem dixit, sed addidit, “ὦ poniten-
tiam. INon enim, inquit, veni vocare justos, sed
peccatores ad poenitentiam : non ad risum, sed
ad lacrymas ; non ad turpia verba, sed ad Deum
glorificandum; non ad prandia et ccenas et ebrie-
tatem, sed ad 1 jejunium, vigilias et lacrymas ; non
ad choreas saltantium et Citharas et cantilenas,
sed ad luctum, tribulationem et angustias, dicens :
Beati qui lugent et flent, scilicet peccata sua.
Incipe ergo poenitentiam agere : pone principium
tantum, et Deus penitentium tecum operabitur,
te roborabit, et gratiam multam 1 invenies, eritque
in te super mel et favum. Mult vie vitze, sicut
scriptum est, et multi modi salutis : quo volueris
inodo, salutem consequere. Si possis, da eleemo-
synam; si non possis, id Deus non requirit. Non
habes panem, non habes vestimentum? Genua
flecte, pectus tunde, funde lacrymas, ingemisce,
luge, extende manus tuas ad colum, oculos ad
Dominum attolle, jejuna, vigila. Haec omnes pos-
sunt homines, nec negare v alent: hzc studeas sem-
per Deo offerre. Verum haec cum discretione fiant
oportet, ne inutiliter curras, et 1n. vanum defa-
tigeris.

12. Has itaque virtutes exercens, et Deo poni-
tentiam offerens, observa diligenter et scrutare,

C

D

SPURÍA.

τοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν᾽ καὶ πάλιν ὃ προφήτης
Δαυὶδ λέγει" Κύριε, πρὸς σὲ χατέφυ γον. Πρὸς τοῦτον
xal σὺ κατάφυγε τὸν εἰπόντα" Οὐχ ἦλθον χαλέσαι ὃ δι-
χαίους; ἀλλὰ ἁμαρτωλούς " τὸν εἰπόντα, Οὐ χρείαν
ἔφουσιν oi ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ οἵ ito ἔχοντες"
τὸν εἰπόντα , Μετανοεῖτε" ἤγγικε γὰρ ἣ βασιλεία τῶν
οὐρανῶν᾽ τὸν λέγοντα ; Δεῦτε πάντες πρός με ot χο-
πιῶντες χαὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς"
τὸν εἰπόντα, ᾿Εξουσίαν ἔ ἔχει ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ
τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας" τὸν λέγοντα, ὅτι Τὸν ἐ ἐρ-
χόμενον πρός με, οὐ μὴ ἐκθάλω ἐξ ἔξω τὸν εἰπόντα
διὰ τοῦ προφήτου, Ζῶ ἐ ἐγὼ, ὅτι οὗ βούλομαι τὸν θά-
νατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι χαὶ ζῇν
αὐτὸν - τὸν εἰπόντα, ὅτι Ποιήσει τὴν ἐχδίχησιν τῶν
βοώντων πρὸς αὐτὸν νυχτὸς - ἡμέ (ἔρας * τὸν εἰπόντα,
Χαρὰ γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ | μετα-
νοοῦντι. Πρὸς τοῦτον χατάφευγε μετανοῶν χαὶ δα-
χρύων. Μετανόησον, καὶ υὴ διαχριθῆς * μετανόησον,
χαὶ μὴ ἀθυμήσηῃς, tnos ἀπογνώσῃς σεαυτὸν ἔχοντα
σωτηρίας φάρμαχα. "Ev οὐρανῷ yap γίνεταί, σου
μετανοοῦντος, χαὶ σὺ ῥαθυμεῖς; ἄγγελοι “σχιρτῶσι ;
χαὶ σὺ γυστάζεις; ὃ διὰ σὲ παραγέγονεν 6 ἰατρὸς τῶν
ψυχῶν, καὶ σὺ τὸ τραῦμα χρύπτεις: αὐτὸς χράζει"
ἐπιστράφητε πρός με, υἱοὶ ἀνθρώπων, δεῦτε πρός με΄
xal σὺ οὐ σπουδάζεις; αὐτὸς χράζει" Οὐχ ἦλθον χα-
λέσαι δικαίους, ἀλλ᾽ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν. X)
φιλανθρωπία Δεσπότου ἀνείκαστος. Οὐχ ἦλθον καλέσαι
δικαίους, φησὶν, ἀλλὰ ἁμαρτωλούς. Θάρσει οὖν, ἅμαρ-
τωλὲ, καὶ μὴ ἀθυμήστς. Σὲ γὰρ ἦλθε καλέσαι ὃ ποι-
μὴν ó καλός" διὰ σὲ ἔχλινεν οὐρανοὺς, χαὶ χατέδη δ
λέγων" Δεῦτε πρός με πάντες οἵ πεφορτισμένοι" Οὐ γὰρ
ἦλθον χαλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλούς. Ὅρα ὃ δὲ
μὴ χαυνωθῆς ἐπὶ τῷ λόγῳ, ἀχούων τὴν αὐτοῦ ἄφα-
τον φιλανθρωπίαν " 00 γὰρ υὑόνον τὴν χλῆσιν ψιλὴν
εἴρηχεν, ἀλλὰ προσέθηχε τὸ, Εἰς μετάνοιαν. Οὐ γὰρ
ἦλθον, φησὶ, καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς
μετάνοιαν" οὐχ εἰς γελοῖα, ἀλλ᾽ εἰς δάκρυα" οὐχ εἰς
αἰσχρολογίαν, ἀλλ᾽ εἷς δοξολογίαν: οὐχ εἰς ἄριστα
χαὶ δεῖπνα χαὶ μέθην, ἀλλ᾽ εἰς νηστείαν χαὶ ἀγρυπνίαν
χαὶ δάκρυα " οὖχ εἰς χορεύματα χαὶ χιθαρισμοὺς χαὶ
χαταλέ ἔγματα, ἀλλ᾽ εἰς πένθος χαὶ θλίψιν xal στενο-
χωρίαν, λέγων * Μαχάριοι. οἵ πενθοῦντες xo χλαίον--
τες, δηλονότι, τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. ἼΑρξαι οὖν τοῦ
μετανοεῖν. βάλε τὴν ἀρχὴν μόνον, χαὶ ὃ Θεὸς τῶν
μετανοούντων συνεργήσει, χαὶ ἐνισχύει σε, χαὶ eb-
ρήσεις χάριν πολλὴν, χαὶ γενήσεται ἐν σοὶ ὑπὲρ μέλι
χαὶ κηρίον. Πολλαὶ δδοὶ βίου, χαθὼς γέγ ρᾶπται, χαὶ
πολλοὶ τρόποι Kur σωτηρίας. Ὀΐῳ τρόπῳ θέλεις, σώ-
θητι, μόνον σώθητι. ᾿Ιὰν ἔχης, ἐλέησον " εἰ δὲ οὐκ
ἔχεις, οὗ ζητεῖ ὃ Θεός. Οὐχ ἔχεις ἄρτον, οὐχ ἔχεις
ἱμάτιον; Κλῖνον τὰ γόνατα, τύψον τὸ στῆθος, χατά-
Yays. "τὰ δάχρυα, στέναξον, «πένθησον, ἔχτεινον τὰς
χεῖράς σου εἰς τὸν οὐρανὸν, ἄρον τὸ ὄμμα σὸν πρὸς
τὸν Δεσπότην, γήστευσον, ἀγρύπνησον. ᾿Γαῦτα ἔχει
πᾶς ,ἄνθρωπος, xa ἀρνήσασθαι οὗ δύναται" ταῦτα
σπούδασον προσάγειν τῷ Θεῷ πάντοτε. ᾿Αλλὰ χαὶ
ταῦτα μετὰ σχοποῦ χαὶ διακρίσεως δεῖ ποιεῖν, ἵνα μὴ
εἰς ἀνόνητα τρέχ, ἧς» καὶ εἰς χενὸν χοπιᾶς.
Ταύτας οὖν τὰς ἀρετὰς ποιῶν, χαὶ τῷ Θεῷ προσ-
έρων τὴν μετάνοιαν, τήρησον ἀκριδῶς καὶ ἐρεύνη-

tf

SERMO DE PSEUDOPROPHETIS, ETC. 719

cov, μήποτε ἔχης ἔχθραν χατὰ τινὸς, καὶ ὃ σχοπός
σου ἅμα εἰς κενὸν γένηται " ἀλλὰ χαθὼς εἶπεν ὃ ἀπό-
στολος Παῦλος, Μετὰ qó6ou καὶ τρόμου τὴν ἑαυτῶν
σωτηρίαν ἐργαζόμενοι, καὶ τηροῦντες τὴν τοῦ Χρι-
στοῦ ἐντολὴν τὴν λέγουσαν * ᾿Εὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώ-
ποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει χαὶ ὃ Πατὴρ
ὑμῶν ὃ οὐράνιος τὰ παραπτώματα ὑμῶν. ᾿Εὰν οὖν
προσεύχη τῷ Θεῷ ἐν ὅλη καρδίᾳ, καὶ οὐ χλευάζων καὶ
μετεωριζόμενος, τήρησον αὐτοῦ τὴν ἐντολὴν ταύτην,
χαὶ ἄφες, εἴ τι ἔχεις χατὰ τινός. Βούλει ἀφεθῆναί σοι
τὰ ἴδια παραπτώματα; Ἄφες καὶ σὺ τὰ τοῦ πλησίον.
Ἐὰν δὲ σὺ οὐκ ἀφίης τὰ τοῦ ἀδελφοῦ παραπτώματα,
οὐδὲ τὰ σὰ ἀφήσει ὃ Δεσπότης εἶπε γὰρ, ὅτι Eàv
μὴ ἀφήσητε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν,
οὐδὲ ὃ Πατὴρ ὑμῶν 6 οὐράνιος ἀφήσει τὰ ὑμέτερα.
Καὶ οἴδαμεν πάντες, ὅτι οὐ ψεύδεται" ἀψευδὴς γάρ
ἐστι, καὶ πιστὸς ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις αὐτοῦ. Γίνου οὖν
ἕτοιμος, προσδεχόμενος καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν τὸν ἀπαι-
τοῦντα τὴν ψυχήν σου. Μὴ σήμερον μετανοήσῃς, xal
αὔριον ἐπιλάθῃ . νὴ σήμερον χλαύσῃς ; χαὶ αὔριον
χορεύσῃης: μὴ σήμερον νηστεύσης; xoi αὔριον με-
θύων προέλθης, περιφερόμενος ὑπὸ πολλῶν * μὴ σή-
μέερον ἀγρυπνήσης, χαὶ αὔριον ἀναπέσης " ἀλλὰ τὴν
σωτηρίαν σου μερίμνησον, ἵνα στεφανωθῆς. Μὴ νο-
θεύσης τὴν ἀρετὴν, μὴ περιφύγης τὸν κόπον, ἵνα μὴ
στερηθῇς τῶν στεφάνων. Νίίσησον πᾶσαν χαρὰν τοῦ
χόσμου τούτου, Xd τὴν δόξαν αὐτοῦ xal εἰπὲ μετὰ
τοῦ Δαυὶδ - ᾿Αδικίαν ἐμίσησα καὶ ἐδδελυξάμην, τὸν
δὲ νόμον σου ἠγάπησα χαὶ, Ex πάσης δδοὺ πονηρᾶς
ἐχώλυσα τοὺς πόδας μου. "Quoca καὶ ἔστησα τοῦ φυ-
λάξασθαι τὰς ἐντολάς σου. Σπούδασον οὖν πάντοτε
ἕτοιμος εἰναι, ἵνα ὅταν ἔλθη 6 ἀπαιτῶν τὴν ψυχὴν, εὕρη
σε ἕτοιμον ἐν τῇ μετανοίᾳ" χἀγὼ ἐγγυῶμαί σοι, ὅτι οὐ
μή σε χωρίσῃ τῶν σωζομένων. ᾿Γήρησον ἀεὶ τὴν τοῦ
Κυρίου ἐντολὴν, τὸ, Γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε,
ἵνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν. Καὶ πάλιν λέγει:
Γένεσθε ἕτοιμοι, ὅτι ἢ ὥρα οὐ δοχεῖτε, ὃ Υἱὸς τοῦ
ἀνθρώπου ἔρχεται. Ἄχουσον xoi τοῦ ἀποστόλου λέ--
γοντος, ᾿Αδιαλείπτως προσεύχεσθε. Νοεῖτε τί ἐστι τὸ,
᾿Αδιαλείπτως - τουτέστι, πάντοτε, ἐν παντὶ χαιρῷ;
xo ἐν νυχτὶ xal ἐν ἡμέρα, καὶ ἑσπέρας xol πρωΐ xat
μεσημθρίας, xal χατὰ πᾶσαν ὥραν, καὶ ἐργαζόμενος
χαὶ δδεύων, xoi ποιμαίνων x«i ἀροτριῶν, καὶ xot-

ὦμενος χαὶ ἀνιστάμενος. Μὴ ἀναμείνης χυριαχὴν,
ἑορτὴν, ἢ τόπου διαφοράν. Οὐ γὰρ ἐν τόπῳ περι-
γράφεται τὸ θεῖον " "Ev γὰρ χειρὶ αὐτοῦ τὰ πέρατα
τῆς γῆς. Διὰ τοῦτο χαὶ ὃ προφήτης Δαυὶδ καθ’ ἑχά-
στὴν ἡμέραν χαὶ νύχτα προσευχόμενος, οὐχ ἀνέμενεν
ἡμέραν, οὐδὲ τόπου διαφορὰν, ἀλλὰ δαχρύων ἔλεγε,
χαὶ παραινῶν τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν - "Ev παντὶ τόπῳ
τῆς δεσποτείας αὐτοῦ εὐλόγει fj Ψυχή μου Κύριον.
Καὶ σὺ, ἀγαπητὲ "μὴ ἀναμένῃς ὥραν, ἢ ἡμέραν, ἢ
τύπου διαφοράν * ἀλλὰ χαθὼς προείρηται, ἐν παντὶ
τόπῳ, χαὶ ἐν οἴκῳ σου προσεύχου, καὶ ἐν τῇ ἐχχλη-
Gia γενόμενος προσεύχου, xat ὅπου δ᾽ ἂν τυγχάνης;
προσεύχου, ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας Θεοῦ. ἐνω-
τίσασθε πάντες οἵ χατοιχοῦντες τὴν οἰχουμένην, ἐπὶ τὸ
αὐτὸ πλούσιος χαὶ πένης, εἴτε ἄρσεν, εἴτε θῆλυ, εἴτε
μιγάδες, νεανίσχοι χαὶ παρθένοι, πρεσέῦται χαὶ νέοι,

ME

4

C

b

num inimicitiam adversus aliquem habeas, ne stu-

dium tuum in vanum abeat; sed, ut dixit aposto-

lus Paulus, Cum timore et tremore salutem no- Philipp. 2.
stram operantes; et Christi preceptum servantes, 12.

qui dicit : Si dimiseritis hominibus peccata sua, yatih. 6.
dimittet et Pater vester celestis peccata vestra. 14.

Si ergo Deum toto corde precaris, nec risul et fa-

stui deditus es, hoc ejus przeceptum servato, et si

quid contra quempiam habeas, dimitte illi. Vis

dimitti tibi peccata? Dimitte tu proximo. Si tu

non dimittas fratri tuo peccata, neque tua tibi Do-

minus dimittet; dixit enim : Δ δὲ remiseritis ho- Irid.v.i5.
minibus peccata sua, neque Pater vester ccle-

stis remittet vestra. Novimusque omnes ipsum

non mentiri : verax enim est et fidelis in omnibus

verbis suis. Paratus igitur esto, exspectans quoti-

die eum, qui repetet animam tuam. Ne hodie pee-
nitentiam agas, et cras agere obliviscaris : ne ho-

die fleas, et cras choreas agas : ne hodie jejunes,

et cras ebrius a multis exporteris:ne hodie vigiles,

et cras concidas; sed salutem cura tuam, ut coro-

neris. Ne virtutem. adulteres, ne laborem refu-

gias, ne coronis priveris. Omne gaudium hujus sa-

culi odio habeas, necnon gloriam ejus; et dic cum

Davide : Zniquitatem odio habui et abominatus psal. vi8.
sum, legem autem tuam dilexi. Ab omni via 163. τοι.
mala prohibui pedes meos. Jurayi et statui, ut 106.
custodiam mandata tua. Cura semper ut para-

tus sis, ut cum venerit 15 qui repetet animam tuam,

te 1n penitentia paratum inveniat : et. ego prc-

mitto tibi, quod te ab iis qui salutem nacturi

sunt, non te segregaturus sit. Serva semper Do-

mini mandatum illud : J'igilate et orate, ut non Matth.:26.
intretis in tentationem. Rursumque ait : Estote 41:
parati, quia qua hora non putatis, Filius ho- A s
minis veniet. Audi quoque apostolum dicentem : e

Sine intermissione orate. Cogitate quid sit illud, t. T7ess. 5.
Sine intermissione; id est, semper, 1n omni tem- '7:

pore, nocte et die, vespere, mane et meridie, at-

que omni hora; sive opereris sive iter agas, sive

gregem cures sive terram sulces, sive decumbas S
sive e lecto surgas. Ne exspectes Dominicam, vel

festum, aut loci differentiam. Deus enim non loco
circumscribitur : nam {πὶ manu ejus sunt fines Psal. 94.4.
terre. Ideo propheta David per singulos dies et
noctesorans, non exspectabat diem, nec loci discri-

men, sed lacrymans dicebat, suam hortans ani-

mam : Zn omni loco dominationis ejus, bene- Psal. 102.
dic, anima mea, Dominum. Et tu, carissime, ne ??*
exspectes horam, aut diem, aut loci discrimen ; sed,

ut supra dictum est, in omni loco, et in domo tua

precare : in ecclesia quoque precare, et quocum-

que in loco sis precare, in omni loco dominationis

Dei. Auribus percipite omnes qui habitatis or- Psal.48.2:
bem, simul in unum dives et pauper; sive mas, 3.

sive femina, sive turba, juvenes et virgines, senes

cum junioribus, reges terrz et omnes judices ter-

r», audite id quod scriptum est : Tempus breve x. Cor.7.
est, ut qui habent uxores, tamquam non ha- 39

βασιλεῖς τῆς γῆς, xal πάντες χριταὶ γῆς, ἀχούσατε τὸ E. bentes sint. Abnegemus Impietatem et secula. os 2. 12.
190.

Psal. 33.

12.

I^id, 88.
35.
Matth. 24.
35.
Psal.88.
36.
Ezech. 33.
13;

Psal. 94.2.
6.

Psal. 66.2.

720

ria desideria; sobrie et juste et pie vivamus
in hoc seculo, in futuro exspectantes beatam
spem et adventum glorie magni Dei et Salva-
toris nostri Jesu Christi. Mementote mel sem-
per, fratres, et servate traditiones quas accepistis

a beatis viris, a prophetis, ab apostolis, et a Do-
mino universorum , In exemplum afílictionis et
perseverantize habeatis prophetas; patientiz, Jo-
bum; castitatis, Josephum; discretionis , Danie-
lem; caritatis, Dominum nostrum Jesum Chri-
stum, qui dedit semetipsum pro nobis; peenitentize, 87
Dei patrem Davidem. Hic enim nobis poenitentize ἃ
exemplar fuit, admonens et exhortans nos his
verbis : enite, filii, audite me : et ego vobis pce-
nitentie modum ostendam : quoniam ego ali-
quando lapsus sum, sed per peenitentiam surrexi :
etagnosco Domini benignitatem; novi ipsum eos,
qui sincere penitentiam agunt, supinis manibus
excipere : non potest enim Dominus mentiri. Au-
divi enim illum dicentem : Que procedunt de
labiis meis, non faciam irrita. Nam ccelum et
terra transibunt, verba autem mea non trans-
ibunt. Semel juravi in sancto meo : l'ivo ego,
qui nolo mortem peccatoris. Audistis quod per
semetipsum juraverit ille amator hominum. Ideo
hortor omnes : enite, filii, audite me : e dum
tempus est nobis, festinemus, antequam veniat dies
Domini magnus : Prceoccupemus faciem. ejus
in confessione. F'enite, adoremus et procida-
mus ante Dominum, qui fecit nos. Quoniam
ipse fecit nos, ipse Misereatur nostri; et benedi-
cat nobis ; illuminet vultum suum super nos,
et misereatur nostri. Ipse namque est Deus poe-
nitentium, 1pse nos peenitentes recipit, 1pse pascit:
ipsi gloria et imperium et omnis gratiarum actio,
Patri et Filio et Spiritui sancto, nunc et semper,
et in szecula seculornm. Amen.

SPURIA.

γεγραμμένον * Ὃ χαιρὸς συνεσταλμένος ἐστὶν, ἵνα καὶ
οἱ ἔχοντες γυναῖχας, ὡς μὴ ἔχοντες ὦσιν. Ἀρνησώ -
μεθα "Ev. ἀσέῤειαν καὶ τὰς χοσμικὰς ἐπιθυμίας, σω-
φρόνως xal δικαίως χαὶ εὐσεδῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν
αἰῶνι, χαὶ ἐν τῷ μέλλοντι προσδεχόμενοι τὴν μα-
χαρίαν ἐλπίδα, καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγά-
λου Θεοῦ xol Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Μέ-
μνησθέ μου πάντοτε, ἀδελφοὶ, καὶ χρατεῖτε τὰς παρα-
δόσεις, ἃς παρελάδετε παρὰ τῶν μαχαρίων ἀνδρῶν,
προφητῶν τε καὶ ἀποστόλων, καὶ τοῦ Δεσπότου τῶν
ὅλων. Ὑπόδειγμα δὲ τῆς κακοπαθείας καὶ μαχροῦυ-
μίας ἔχετε τοὺς προφήτας, τῆς ὑπομονῆς τὸν ἸἸὼδ,
τῆς σωφροσύνης τὸν ᾿Ιωσὴφ, τῆς διαχρίσεως τὸν Δα-
νιὴλ, τῆς ἀγάπης τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν,
ὃς ἔδωχεν ξαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν * τῆς μετανοίας τὸν θεο-
πάτορα Δαυὶδ ἔχετε. Οὗτος γὰρ τύπος μετανοίας
ἡμῖν γέγονε, παραινῶν uiv, καὶ παρακαλῶν, xol
λέγων, Δεῦτε τέκνα, ἀχούσατέ μου" κἀγὼ ὑμῖν ὗὑπο-
δείξω τὸν τρόπον τῆς μετανοίας" ἐπειδὴ κἀγώ ποτε
ἐσχανδαλίσθην, ἀλλὰ διὰ τῆς μετανοίας ἀνέστην" xal
γινώσχω τὴν τοῦ Δεσπότου φιλανθρωπίαν " οἶδα πῶς
γνησίως τοὺς υϑετανοοῦντας, ὑπτίαις χε pctv ὑποδέχ εται"
ἀδύνατον γὰρ, τὸν ἐμὸν Δεσπότην ψεύσασθαι. Ἤχουσα
γὰρ αὐτοῦ λέγοντος * Τὰ ἐχπορευόμενα διὰ τῶν χειλέων
μου οὐ μὴ ἀθετήσω. Ὃ οὐρανὸς γὰρ καὶ ἣ γῆ παρε--
λεύσονται; οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσιν. Ἅπαξ
ὦμοσα ἐν τῷ ἁγίῳ μου" Z6) ἐγὼ,, ὃς οὗ βούλομαι τὸν
θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἤχούσατε, ὅτι καθ᾽ ἑαυτοῦ
ὥμοσεν ὃ φιλάνθρωπος. Διὰ τοῦτο προτρέπομαι πάν--
τας" Δεῦτε τέχνα, ἀχούσατέ μου xat ὡς χαιρὸν
ἔχομεν, ὀξυποδήσωμεν, πρὶν ἐλθεῖν ἡμέραν Κυρίου
τὴν μεγάλην Προφθάσωμεν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν
ὁμολογήσει, Δεῦτε, προσχυνήσωμεν xol προσπέσω-
μὲν ἐναντίον Κυρίου τοῦ ποιήσαντος ἡμᾶς. Ὅτι αὐτὸς
ἐποίησεν ἡμᾶς, αὐτὸς Οἰχτειρήσαι ἡμᾶς, καὶ εὐλογή--
cat ^c, ἐπιφάναι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐφ᾽ TAX xod
ἐλεήσαι ἡμᾶς" αὐτὸς γάρ ἐστιν ὃ Θεὸς τῶν μετανοούν-
των, αὐτὸς προσδέχεται ἡμᾶς μετανοοῦντας, αὐτὸς
καὶ ποιμανεῖ ἡμᾶς - αὐτῷ f| δόξα xal τὸ χράτος xat
πᾶσα εὐχαριστία, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ χαὶ τῷ ἁγίῳ
Πνεύματι, νῦν xai ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN ORATIONE

M DE CIRCO.

Ineptum nugacissimi Grzculi opusculum, non sine nausea ad fidem duorum Codicum mss. emenda-
tum hic tandem proferimus : indignum Tillemontii judicio, p. 595, quod legatur, vel intelligatur. Erat
certe ἰδιώτης, infacundus et lingue Greca. imperitissimus, qui talem opellam emisit, et Chrysostomo
adscribere ausus est. Et tamen illam commentariis et notis illustrare conati sunt viri inter literatos prin-
cipes, Julius Cesar Bulengerus et Claudius Salmasius; quia in comparatione illa inepta de circo visibili,
quem ipse σωματικὸν vocat, cum circo intelligibili, sive πνευματικῷ», multas adhibet voces ad. ludos cir-

DE CIRCO.

721

censes et ad circum pertinentes ; euripum nempe memorat, albam lineam, ex qua cursus incipiebatur, et
sphendonem, quo desinebat cursus. Deinde voces χομόινεύειν et κομινεύματα affert, qua parium cir-
censium equorum junctionem significant. Quae fere omnes voces apud scriptores historie Byzantinze oc-
currunt. Hzc una causa fuit cur tam insulsum opusculum tot notis illustratum fuerit. Bulengerus com-
mentarium in hanc Orationem edidit in libro suo de Circo, quod longius esset hic referre. Eamdemque

ipsam orationem Grace cum Latina sua interpretatione edidit.

* Ei; τὸ ἱπποδρόμιον λόγος.

Στάδιον ἡμῖν σήμερον πνευματικὸν καὶ δρόμος οὐ-
ράνιος * ἀνέῳγε τοῖς ἑτοίμως πρὸς τὴν θεωρίαν τοῦ
πνεύματος ἔχουσιν, οὐ κατὰ τὸν Ex γῆς χοϊκὸν, ἀλλὰ
κατὰ τὸν τοῦ πνεύματος ἐπουράνιον ἄνθρωπον " ἐφ᾽
ᾧ δεῖ " τρέχειν μὲν κατὰ τὴν γῆν, σχοπεῖν δὲ κατὰ
τοῦ οὐρανοῦ. Τοῦτο προήχθην ἱστορῆσαι πρὸς ἔλεγ-
γον τῶν φιλοθεαμόνων, τῶν τὸ πνευματικὸν τῆς σω-
τηρίας θεώρημα παρορώντων, “χαὶ τὸ σωματιχὸν τῆς
πονηρίας ἱπποδρόμιον, μᾶλλον δὲ σατανοδρόμιον προ-
τιμούντων. Θεώρει δὲ σπουδαίως, ἀγαπητὲ, μᾶλλον
τὸ τῆς Εχχλησίας ἀπερίεργον ἱπποδρόμιον, ἔνθα Παῦ-
λος ἀγωνίζεται, οὐχ εὐρίπου χαὶ χάμπων χύχλους
τρέχων, ἀλλ᾽ ἀπὸ ἹἹερουσαλὴμ. χύχλῳ μέχρι τοῦ TA-
λυρικοῦ ἐχπληρῶν τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ ἔνθα
ὃ Ἤλίας ἡνιοχεῖ, περὶ οὗ εἴρηται" ἅρμα, ἅρμα,
ἡνίοχε τοῦ Ἰσραὴλ, καὶ ἱππεὺς αὐτοῦ: οὐχ ἀπὸ
λευχῆς ἐπὶ σφενδόνα μιλιοδρομῶν, ἀλλ᾽ ἀπὸ γῆς εἰς
οὐρανὸν πυρίνου ἅρματος χατατολμῶν, ἔνθα λαὸς οὐ-
ρανοπολιτῶν ἐπὶ τὴν θεωρίαν πάρεστι, xal χριτὴς
πνευματικὸς χαθέζεται, x«i βασιλεὺς θεωρεῖ, χαὶ
ἐπινίχιον οὐράνιον δῶρον τίθεται, καὶ μάστιγες φο-
δερᾶς χρίσεως πρόχεινται. βούλεταί σε ὃ Θεὸς Ov
ἑαυτοῦ ἀγωνίζεσθαι. Διὸ xal δέδωχέ σοι τὸ τῶν Εὐαγ-
γελίων “ τετράθηρον ἅρμα, ἐν ᾧ ἅρματι ἵπποι λευ-
xoi κατὰ τὸν Ζαχαρίαν ζυγαῖοι “μὲν φῶς χαὶ ἀθα-

ks ϊ -
vacía, ἀχροτῆρες δικαιοσύνη χαὶ ἀλήθεια, ot πο-
ρευόμενοι χατόπισθεν τοῦ ἅρματος τοῦ πορευομένου
εἰς γὴν βοῤῥᾶ - περὶ οὗ λέγει fj Σοφία, Σχληρός τις
ἄνεμος βοῤῥᾶς σχληρὸν γὰρ ἀληθῶς πνεῦμα xal πο-
νηρὸν 6 διάδολος. "Ev ἅρματι αὐτοῦ ἵπποι μέλανες *
ὑποζύγιοι μὲν ὁ ἅδης χαὶ θάνατος, ἀχροτῆρες δὲ σχό-
τος xal ἀπώλεια, οὺς δεῖ χαθηνιοχεῖν τῷ ἅρματι τοῦ
Χριστοῦ * ὅτι "To ἅρμα, φησὶ, τοῦ Θεοῦ, μυριοπλά-
ciov , χιλιάδες εὐθυνόντων, οὺς δεῖ χαθηνιοχεῖν ἐν
ταῖς τριχυμίαις τοῦ βίου, ὡς ἐν θάλάσση. ᾿Ἐπεδίόα-
σεν γὰρ εἰς θάλασσαν τοὺς ἵππους αὐτοῦ ταράττοντας

* Collata cum Codice Regio bombycino num. 2553,
et cum altero exemplari ms. recentiore, quod penes
nos est.

a Codex unus ἠνέωγε.

b Duo Mss. τρέχειν μξ.

^ Dao Mss. zzt τὸ πνευματικόν, minus recte. Paulo
post Savil. et Morel. προτιμούντων θεωρεῖν. ποῦ 0b σπου-
δαίως, ἀγαπητὲ, μᾶλλον. Hinc. per asteriscos hiatum ex-
hibent, ubi in Mss. duobus nullus hiatus nec quid-

88
A

Oratio de Circo.

Stadium nobis hodie spirituale et cursus czle-
stis apertus est iis, qui ad spiritus spectaculum pa-
rati sunt ; non secundum hominem de terra. terre-
num,sed secundum hominem spiritualem et cz-
lestem : ubi currendum quidem est in terra, sed
spectandum est czlum. Hoc tractandum suscepi, ut
spectaculorum amantes redarguerem, qui spirituale
salutis spectaculum despiciunt, et corporalem ne-
quiti& hippodromum, seu potius satanodromum
ipsi anteponunt. Tu vero, dilecte, diligenter po-
uus tranquillum illum Ecclesia: hippodromum in-
tuere, ubi. Paulus decertat, non euripi et campo-
rum orbes decurrens, sed a Jerosolyma usque ad

Illyricum circumquaque evangelium pleno cursu Atom. i5.

predicans : ubi Elias currum illum ducit, de quo '9:

dictum est : Currus, currus, auriga Israel; et eques 4. Fez. 3.

ejus : non a linea alba ad * sphendonem milliare '?:
decurrens, sed a terra ad calum in curru igneo at-
üngere tentans : ubi czlestis populus ad spectacu-
lum adest, et Judex spiritualis sedet, Rexque con-
templatur, ac victoriz premium czleste positum
est, flagellaque tremendi judicii prostant. Vult
Deus ut propter ipsum decertes. Ideo. dedit tibi
Evangeliorum quatuor animalibus junctum cur-
rum : cul currui equi candidi juncti sunt, secun-

cus

* Sphen-
don est lo-

circa

metam, Vi-
de Dulenzge-
rum.

dum Zachariam. Jugales sunt, lux et immortali- Z««^- 6,

tas : extremi, justitia et veritas : quze eunt post
currum pergentem in terram aquilonis; de quo di-

cit Sapientia : Fentus asper. est boreas : asper Prov. 27.

. ams . . IO.
enim spiritus atque malignus, diabolus est. In
curru ejus equi atri : subjugales sunt, infernus et
mors; extremi, tenebre et pernicies : quos oportet

opponi currui Christi. Currus Dei, inquit, de- p, 67.

cem millibus multiplex , millia letantium : 18.

qui opponendi sunt hujus vitze procellis ceu ma- Zac. 3.

rinis tempestatibus. Deduxit enim in mare equos 15.

piam hic in serie desideratur, punctum ponas post
προτιμούντων,Εἰ postea legas θεώρει, ut in Mss, habetur:
ποῦ tamen ante δέ superfluum videtur. Infra Editi zzi
xz ut , Mss. «zi «zumo» melius,

b Mss. τετράθυρον. Ali legendum putant c:-g2ogo;
[recte procul dubio. Iterum infra p. 89, B, τετράθυρο».
Mox Mss. Zzyzpiz» ξυγαί. οἱ μὲν ρῶς [1nfra bis pro zzze-
τῆρες fort. leg. ἀορτῆρες.]

722

suos, turbantes aquas multas, et submergentes
currus spiritualis Pharaonis, omnesque copias ejus
in mari Rubro. Habet autem equis vicinum ange-
lum persequentem et tenebris obvolventem equos
D521.35.6. jnimici tui. Nam ait : Ziat via illorum tenebre
et lubricum, et angelus Domini persequens
eos. Habes ex adverso ! Cliarisinaeos Phariszeos, Sa-
duczeos, diaboli dona nuntiantes : tu quoque habes
Mosen, Samuelem et Davidem, qui prenuntia-
runt justi adventum. Habet ille quos in medium
εταφέτας inmittat demones, Bel, Dagon, Baal et Chamos,
vox. Pus- qui. Israelem supplantarunt, et membra ejus in
"*- deserto disjecerunt : habes tu quoque qui januam
aperi iant, Paulum, Silvanum, οἱ Timotheum, ut
. Cor. 16. lpsi dicit: "ucuP nobis apertum est magnum
et evidens, et adversarii multi : qui petierunt
ut daretur sibi verbum in apertione oris 511, Ha-
bet ille Philetum, Judam, Demam, Hermogenem,
Hymenzum οἱ Alexandrum zrarium, hypocrisi
plenos : habes tu spectatores angelorum populum,
Justorum ordines superne intuentes, quomodo
multi currant, et unus accipiat bravium. Unus
revera Christi. populus, unus in Christo baptiza-
1.Cor.g. tus, unus qui. Christum induit : neque ultra est
τὸ Judas, neque Graecus, non masculus, non fe-
mina, non est servus, ree liber, non est Scytha ,
*De Mara- DO0n. Arius, Eunomius, ἢ Marathonius; sed unus
tonio videin Christo. Digne Deo curre, et vitam institue,
eed eni popule Dei, in spectaculo sancti Spiritus. Ne te
AEN: delectet. prelusio paribus equis, ne te ante judi-
cium pericula invadant. Si vis paribus equis cur-
rere, et in hoc ordine poni; hoc magis potes fa-
cere in spectaculo spirituali. Junge contra libidine

furentes diaboli equos pras tuas cogitationes : op-

Prov, 16. pone fortioribus patientiam ; Melior enim, inquit,
32. est patiens viro forti: contra Judaismum, Ghri-
stianismum; contra gentilium cultum, veram re-
ligionem; contra fornicationem, castitatem ; contra
avaritiam, eleemosynam ; contra mendacium, ve-
ritatem ; contra iram, mansuetbdüngm et mode-
stiam. Rursum contra acriores impetus junge ea
quie opposita illis sunt; contra iram et dolorem
14, junge lenitatem. ( nam. ait ille : Zenis vir, cor-
dis est medicus ); contra acriores impetus, man-
suetudinem; contra inimicitias, amicitiam ; contra
odium, caritatem; contra afflictionem, gratiarum
actionem ; contra superbiam, humilitatem ; contra
nequitiam, benignitatem; et ut uno verbo dicam,
contra res omnes adversas, orthodoxam et salu-
tarem. fidem habeas. Oportet autem te aurigam
spiritus temperantiam habere, ne in nauseam in-
1 Cor.9. cidens, a. labore deterrearis. Nam Qui in agone
a5. contendit, mquit, ab omnibus seabstinet : etilli
quidem ut corruptibilem coronam accipiant,
nos autem incorruptam. Accipe et galeam salu-

quam
perta,

τὶ
Ephes. 6.
19.

Ῥιονυ.

30.

« Legendum putant ὑποσχελίζοντες. Ibid. Mss.
χαὶ χῶλχ αὐτῶν. Editt male χαὶ τὰ χαλῶς αὐτῶν.
d Mss. Φιλητάς.

C

D

E

A

recte

SPURIA.

ὕδατα πολλὰ, xoi καταστρέφοντας τὰ ἅρματα τοῦ
νοητοῦ Φαραὼ, xo τὴν δύναμιν αὐτοὺ εἰς θάλασσαν
ἐρυθράν. Ἔχει δὲ χαὶ πάριππον ἄγγελον τὸν χατα-
διώχοντα χαὶ παρασχοτοῦντα τοὺς ἵππους τοῦ ἐχθροῦ
σου. Γενηθήτω γὰρ; φησὶν, f, ὁδὸς αὐτῶν σχότος xat
ὀλίσθημα, χαὶ ἄγγελος Κυρίου χαταδιώχων αὐτούς.
ὕ εἰς ἐξ ἐναντίας τοὺς τὰς δόσεις αὐτοῦ καταγγέλ-
λοντας Χαναναίους, «Da ἰσαίους y Σαδουχαίους" ἔχεις
χαὶ σὺ Μωὺῦσέα, Σαμουὴλ χαὶ Δαυὶδ, oi προχατήγ-
γειλαν s περὶ τῆς "edet τοῦ δικαίου. Ἔχει ἐκεῖνος
᾿ μεσαφέτας δαίμονας, Βὴλ χαὶ Δαγὼν χαὶ Βαὰλ xal
Χαμὼς, οἵ τὸν Ἰσραὴλ ἔδαλλον “ ἀπὸ σχελῶν, καὶ τὰ
ΠΣ αὐτῶν ἔῤῥιψαν ἐ ἐν τῇ ἐρήμῳ" ἔχεις χαὶ σὺ θυ-
ρανοίχτας, Παῦλον, xdi Σιλουανὸν, xoi "Turóüsov, xa-
θὼς αὐτοί φασιν, ὅτι Θύρα ἡ f Uy ἀνέῳγε μεγάλη χαὶ
ἐναργὴς, χαὶ ἀντιχείμενοι πολλοὶ, oi xol ἐζήτησαν
ἵνα δοθῇ αὐτοῖς λόγος 2 ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματος αὐτῶν.
Ἔχει ἐ ἐχεῖνος “Φίλητον, ᾿Ιούδαν, Δήμαν χαὶ Ἕρμο-
γένην, Y μεναῖον χαὶ Ἀλέξανδρον τὸν χαλχέα t ὑποχρί-
σεως γέμοντας εἰ ἔχεις, χαὶ σὺ θεωρητὰς τὸν τῶν ἀγγέ-
λων δῆμον, τὰ τῶν δικαίων τάγματα, ἄνωθεν χαθο--
ρῶντα " πῶς μὲν πάντες τρέχουσιν, εἷς δὲ λαμόάνει
τὸ βραβεῖον. Εἷς 6 ὃ χατὰ E ἀλήθειαν λαὸς τοῦ Χρι-
στοῦ ; εἷς ἐν Χριστῷ βαπτισθεὶς, χαὶ Χριστὸν ἐνδυσά-
μένος" καὶ μηχέτι ᾿Ιουδαῖος μήθ᾽ “ἄλλην, ἄρσεν xe 07;-
λυ, δοῦλος ἢ ἐλεύθερος, Σχύθης, Ἄρειος, Εὐνόμιος,
“Ναραθώνιος, ἀλλ᾽ εἷς ἐν Χριστῷ. Ἀξίως τοῦ Θεοῦ
τρέχε, je πολιτεύου, λαὲ τοῦ Θεοῦ, ἐν τῷ θεωρίῳ τοῦ
παναγίου Πνεύματος. H Μὴ τερπέτω σε τὰ προϊππιχὰ
χομινεύματα, ἵνα μὴ χαταλάδη σε τὰ πρὸ χρίσεως
χινδυνεύματα. Ki βούλει χομῥινεύειν χαὶ διατάσσε-
σθαι, δύνασαι τοῦτο ποιεῖν μᾶλλον ἐν τῷ θεωρήματι
πνευματιχῷ. Ζεῦξον xac τῶν θηλυμανῶν ἵππων τοῦ
διαόλου τοὺς εὐσεδεῖς σου λογισμούς" ἀντιδιάταξ αι
xac. ἰσχυρῶν μακροθυμίαν * Κρεῖττον γὰρ, φησὶ, μα-
χρόθυμος ἰσχυροῦ " κατὰ ἰουδαϊσμοῦ χριστιανισμὸν,
xa ἑλληνισμοῦ d Ouen xaX πορνείας σωφρο-
σύνην, χατὰ πλεονεξίας ἐλεημοσύνην ; χατὰ ψεύδους
ἀληθείαις Xa ὀργῆς πραότητα χαὶ ἐπιείκειαν. Πάλιν
χατ᾽ ὀξέων ζεῦξον χαθυποταχτὰς, τουτέστι, χατὰ θυ-
μοῦ χαὶ λύπης πραὐθυμίαν (πραύθυμος γὰρ, φησὶν,
ἀνὴρ, χαρδίας ἰατρός )" xac ὀξέων πραῦθυμίαν, xaT.
ἔχθρας φιλίαν, χατὰ μίσους ἀγάπην, χατὰ θλίψεως
εὐχαριστίαν, xa ὑπερηφανίας ταπεινοφροσύνην, au
πονηρίας ἀγαθωσύνην, χαὶ χατὰ παντὸς ἅπαξ ἐ ἐναντίου
πράγματος τὴν ὀρθόδοξ ον χαὶ σωτήριον, πίστιν ἔχε.
Δεῖ δέ σε ἡνιοχοῦντα χαὶ τὴν τοῦ πνεύματος ἔχειν
ἐγκράτειαν » ἵνα μὴ ναυσιασμῷ περιπεσὼν ἀχηδιάσῃς.
Ὁ “γὰρ ἀγωνιζόμενος, φησὶ, παντὸς ἐγκρατεύεται"
Exetyot μὲν οὖν ἵνα φθαρτὸν στέφανον λάδωσιν, ἡμεῖς
δὲ ἄφθαρτον. Λαάδε xol τὴν χασσίδα τοὺ σωτηρίου .
χαὶ τὸ φραγέλλιον ἐν τῇ χειρί σου, ὃ Κύριος. ἡμῶν
Ἰησοῦς ποιήσας 8x σχοινίου, ἃ ἤλαυνεν ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ
τοὺς τοῦ διαθόλου ἐμπόρους. Στῆχε ἑδραίως ἐπὶ τὸ
σχεῦος τῆς ἐχλογῆς ἀνάθηθι ἐπὶ τὸ ἅρμα τοὺ εὖ-

* Mss. Μμαραθόνιος.
f Sic reete Mss, Editi vero μὰ τρεπέτω,
^ Mss. ἤλασεν.

DE CIRCO.

νούχου, ὦ Φίλιππε, τοῦ ἀπηλλαγμένου τῆς ἀχαθαρ-
σίας πάσης" ἀνάθηθι ἐπὶ τὸ ἅρμα" ἀμετεωρίστως * ἀτέ-
νιζε τὸν τῷ ἀναγνώσματι τοῦ εὐαγγελίου διαχονοῦντα
μαμπάριον. Mies με δόξη γελοιάζοντα λέγειν" o0
Ψεύδομαι. Ὥς γὰρ ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ πάντων οἵ
ὀφθαλμοὶ ἐπὶ τὸν μαμπάριον, πεπηγότος τοῦ ση-
μάντρου, ἀτενίζουσιν, ἐχδεχομένων ἐν τῇ " βουλὴ
ἐχείνου τὸ ἄνοιγμα" οὐδὲν ἧττον xa οἵ ἐπὶ τὴν ἐχκλη-
σιαστιχὴν θεωρίαν εἰς τὸ αὐτὸ ἀθροιζόμενο!, τοῦ δια--
χόνου ἀνοίγειν μέλλοντος τὸ τοῦ υὐαγγελίου τετράθυ--
ρον, πάντες αὐτῷ ἀτενίζομεν ἥσυχίαν παρέχοντες,
χαὶ ἡνίχα τοῦ δρόμου τῆς ἀναγνώσεως ἄρξηται, εὖ--
ἕως διανιστάμεθα ἡμεῖς, ἐπιφωνοῦντες" ἀλλὰ δόξα
σοι, Κύριε. Ἀνάδηθι ἐπὶ τὸ ἅρμα, θήρευσον, ἀπο-
δρόμησον, κατάστειλον ; ἔχδαλε . ἀπόστρεψον, πίασον,
X4i ποίησον EX τοῦ στόματος τὴν χαλὴν ὁμολογίαν,
ἀποδρόμτησον χατὰ τοῦ ἐναντίου - Ὃ γὰρ πορευόμενος
ἁπλῶς, πορεύεται πεποιθώς. Κατάστειλον αὐτὸν ὡς ὃ
Δαυὶϊὸ τὸν 1 ολιὰθ, ἔχθαλλε αὐτὸν ὡς ὃ ᾿Ελισσαῖος τὸν
Γιεζὶ, πίασον αὐτὸν ὡς ὃ Ἠλίας τὸν ᾿Αχαὰδ ἐν τῷ
ἀμπελῶνι τοῦ Ναύδουθαὶ, ἀπόστρεψον αὐτὸν εἷς τὸ
σχότος τὸ ἐξώτερον, ὅπου 6 χλαυθμὸς x«l 6 βρυγμὸς

Ξ , , - / Y
τῶν ὀδόντων * πρόσεχε σεαυτῷ. Προσέχετε γὰρ, φη-
- 3 cT e x ^F
cly, ἑαυτοῖς, μμήποτε βαρυνθῶσιν ὑμῶν a. χαρδίαι ἐν

χραιπάλῃ xai μέθῃ. Πάντα βάστασον: Ἀλλήλων γὰρ,
φησὶ, τὰ βάρη βαστάζετε. Ἄνοδα ἔχων φυλάττου,
I5 ποτε προσχόψης πρὸς λίθον τὸν πόδα σου" μὴ
ἀποστρεφόμενος εἰς τὰ ὀπίσω, μνημονεύων τῆς γυ-
γαιχὸς Λώτ. Μέσον ἔχε 600v δικαιοσύνης, μὴ ἐχχλί-
νης εἰς τὰ δεξιὰ, μηδ᾽ εἰς ἀριστερά. ΓἜσωθεν ζήτει
ἐχ τοῦ παραδείσου, ἔσωθεν ζήτει. "Ex γὰρ τῆς χαρ-
δίας ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροὶ, φόνοι, υνοιχεῖαι,
χλοπαὶ, Ψευδομαρτυρίαι, χαταλαλιαὶ, βλασφημίαι,
τὰ χοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον. “Μὴ συνανάθης αὐτῷ,

ὡς οὐδὲ 6 Θεὸς τῷ Ἰσραὴλ, ὅτι σκληροτράχηλός ἐστι"
,

ES 3 76. CATAL. c uu ^ ) - Αὐτό
μὴ συνανάθης αὐτῷ" εἰς ἁμαρτίαν σε χαλεῖ. Αὐτός
^ το , 5 0 σὺν
σεχάμψει. Καὶ γένου πρὸ αὐτοῦ, λέγων αὐτῷ - Ὕπαγε
EI c [:/ - M “ “ . h
ὀπίσω μου, σατανᾶ, ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ
- ^ - 511 / , n
τὰ τῶν ἀνθρώπων. Eo μεῖνον, ὡς Ἠλίας φεύγων τὴν
9 e τον 5 bi 6ei E » 4 )Y ἊΞ
Ἰεζαδέλ- σπεῦδε εἰς τὸ βραύεῖον τῆς ἄνω χλήσεως.
^ -
Μή σε χαταλάθη, ὡς οὐδὲ ᾿Αὐεσσαλὼμ. παῖδες τοὺς
y Y ^ - —9 LE ἢ
περὶ ᾿Ιωναθὰν, xoi ᾿Αχιμαὰς τοὺς ἱερεῖς τοῦ Κυρίου
7 ^N , € Y
φεύγοντας" uf, σε πιάσει, ὡς οὐδὲ βασιλέως Ἱεριχὼ
“ὼξ ^ * ΔῈ id
παῖδες τοὺς xavacxómouc" ἀλλ᾽, εἰ δυνατὸν, ἀπάτη-
- S [4 € M ' 3 m , ,
σον αὐτὸν ὡς αὰ τοὺς ἐρευνῶντας ἣ πόρνη. Μή
f !T € ^Y * E h d M M Pres
σε χαθυποτάξζη, ὡς οὐδὲ Φαραὼ τοὺς περὶ Μωῦσέα
1 1 /
χαὶ Ἀαρών: ἀλλὰ περίκαμιψον αὐτὸν, ὡς οἵ μάγοι
y M M ^ ,
Ἡρώδην. Μὴ ἀγωνιάσης " ἔχεις γὰρ τὸν διατάχτην
; 2 Y - *
Θεὸν, καὶ ἰατρὸν τὸν Χριστὸν. Μηδὲν πτοηθῇς ἔχεις
, c M f ^ c c
γὰρ ἀλείπτην τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸν τοῦ Σαμουΐ-
- Ld , ^Y M
λος μυστιχῷ χέρατι χρίοντά σε τῷ μύρῳ. Μηδὲ τὸ
- αἴ ] ᾿ 3 le 5
δίψος φοδηθῆς" ἔχεις γὰρ τὸ ὕδωρ ἐπὶ σὲ τῆς dva-
A x "3 e / e
παύσεως τοῦ βαπτίσματος διὰ τῆς χολοχύνθης, ἵνα
εἶ n , -
προερχόμενόν σοι, τουτέστι, διὰ τῆς χηρυχείας τοῦ

co

2)

E

725

us, et flagellum in manu tua; quod cum Domi-
nus noster Jesus ex sparto fecisset, diaboli nego-
tiatores ex templo ejecit. Sta firmiter supra vas
electionis : ascende in currum eunuchi, o Phi-
lippe, ab omni immunditia liberati : inscende cur-
rum : sine animi electione specta eum, qui in le-
ctione Evangelii mappam ministrat. Ne quis putet
me ridendi causa hac dicere; non mentior. Ut
enim in circo omnium oculi in mappam, signo af-
fixo, feruntur, dum exspectantex consilii voluntate
aperiendos ludos esse : eodem modo cum ad ec-
clesiasticum. spectaculum convenimus, cum dia-
conus Evangelii fores quatuor aperturus est, omnes
ipsum cum quiete multa respicimus; cum autem
cursum lectionis incepit, statim erigimur vocife-
rantes : Gloria tibi, Domine. Currum conscende,
venare, excurrito, contrahe, ejice, averte, com-
prehende, et ore pulchram confessionem emitte;
curre contra adversarium : nam Qui ambulat
simpliciter , ambulat confidenter. Comprime
ipsum, ut David Goliathum; ejice illum, ut Eli-
seus Giezi ; comprehende illum, ut Elias Achabum
in vinea Nabuthz; averte illum in tenebras exte-
riores, ubi fletus et stridor dentium ; attende tibi.
Etenim ait ille : Attendite vobis, ne graventur
corda vestra in crapula et ebrietate. Omnia
sustine : /lter alterius, inquit, onera portate.
In invia incedens cave, JVe forte offendas ad la-
pidem pedem tuum. Ne retro avertaris, memor
uxoris Loti. Mediam justitize viam teneas, nec de-
clines ad dexteram vel sinistram. Interius quzre
de paradiso : interius quare. Ex corde enim
exeunt cogitationes male, cedes, adulteria,
furta, falsa testimonia, obloquutiones, blasphe-
mic, qua coinquinant hominem. Ne cum diabolo
ascendas, quemadmodum nec Deus cum Israele,
quia dure cervicis erat : ne cum illo ascendas : ad
peccatum te vocat. Ipse te flectet. Ipsum przveni,
ac dic illi: Jade retro, satana, quia, non sapis
ea quce Dei sunt, sed que sunt hominum. Ex-
tra mane, ut Elias fugiens Jezabelem : curre ad
bravium superne vocationis. Non te comprehen-
det, ut neqve pueri Absalonis Jonatham, et Achi-
maam sacerdotes Domini fugientes comprehende-
runt. Non te comprehendet, ut neque pueri regis
Jericho exploratores ceperunt; sed si fieri possit,
decipe illum, ut Rahab meretrix perquirentes de-
cepit. Ne te subjiciat, ut neque Pharao Moysem et
Aaronem, sed circumvenito illum, ut magi Hero-
dem. Ne in agone deficias : habes enim. przce-
ptorem Deum, medicum Christum. Ne deter-
rearis : habes enim. unctorem Spiritum sanctum,
qui ex cornu Samuelis te mystico unguento un-
get. Neque sitim metuas : habes enim in te aquam

i : E "| ἐδ) E ἢ : ἐπέ ας:
lovE, ἀναλάθη σε. Στρέψον τὸ ἅρμα τῆς τυραννίδος sg quietis haptismi nempe per cucurbitam, ut preve

αὐτοῦ * βάλε
- - m - , »
τὸν εἰς τὴν βαθεῖαν ἐχεῖ. Ἰαλμικῶς ἀναδόησον, "Ex

je

[ ἀτένιξε εἰς τόν Savil.]
b [ 2727 conjecit Savil.]

αὐτὸν εἰς βόθρον, ὃν εἰργάσατο" βάλε αὖ- A niens scilicet per predicationem Jon, te recipiat.

Everte currum tyrannidis ejus : conjice illum in

* Sic Ms. In Editis quedam deerant δι᾿ ὁμοιοτέλευτον.

Prove.15.9

Matth.
12.

8.

Luc.21 34.

Gal.6.23.

Psat. 90.
T2.

Matth. 15.
19.

Marc. 8.
33.

724

foveam, quam fecit, conjice illum in profundum.
Psal. 129. Ex Psalmo clama: De profundis clamavi ad te:
ru Domine, Domine exaudi vocem meam. Dejice
eum in profundum, deflectens solus ex ejus exitio.
Extolle in altum sanctas manus ad Regem, acci-
piens bravium. palmarum, ut olim. pneri : et qua-
Isai. 46. 1. tiens adorato eum, quia cecidit. Bel, contritus est
1. Cor. 15. Dagon. Gratia autem Deo, qui dedit nobis vi-

| A . . .
37* ctoriam per Dominum nostrumJesumChristum.

Hac victoria paradisum quasi lavacrum publicum
aperire poteris, ubi quatuor flumina, aqua multa,
ut in lavacro, in loco pascua, ut et tu opportune

Psal. 22.2. dicas : In loco pascue ibi me collocavit, super
aquam refectionis educavit me : et super hac

2. Tim. 4. omnia exsultans dicas : Bonum certamen cer-

7.8. tavi, cursum. consummavi, fidem. servavi : in
reliquo reposita est mihi corona justitie, in
Christo Jesu. Domino nostro, cui gloria in szcula
seculorum. Amen.

SPURIA.

βαθέων ἐχέκραξά cov Κύριε, Κύριε, εἰσάκουσον zT
φωνῆς μου. Bae αὐτὸν εἰς τὴν βαθεῖαν, καταχάμψας
μονώτατος Ex τῆς ἀπωλείας αὐτοῦ. Ἄρον εἰς ὕψος
ὁσίους χεῖρας πρὸς τὸν βασιλέα, λαδὼν βραφεῖον τῶν
φοινίχων χατὰ τοὺς παῖδας, χαὶ σείσας προσχύνησον
αὐτῷ, ὅτι Ἵππεσε Βὴλ, συνετρίδη Δαγών. Χάρις δὲ
τῷ Θεῷ τῷ διδόντι ἡμῖν τὸ νῖκος διὰ τοῦ Kuptou ἡμῶν
τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. ᾿Γαύτῃ τῇ νίχη καὶ τὸν παράδει-
σον οἷα λοῦτρον πάνδημον ἀνοῖξαι δυνηθήσηῃ, ἔνθα
ποταμοὶ τέσσαρες, ὕδωρ πολὺ, ὡς ἐν λούτρῳ, ἐν
τόπῳ χλόης, ὅπως x«i σὺ εὐχαίρως λέγης " Eig τό-
moy χλόης exei με χατεσχήνωσεν, ἐφ᾽ ὕδατος ἀναπαύ-
σεως ἐξέθρεψέ με - καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις καυχώμενος
λέγης, Τὸν καλὸν ἀγῶνα ἠγώνισμαι,, τὸν δρόμον τε-
τέλεχα, τὴν πίστιν τετήρηχα᾽ λοιπὸν ἀπόχειταί μοι
ὃ τὴς δικαιοσύνης στέφανος, ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ
Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
"Au.

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Hnnc sermonem non esse Chrysostomi omnes dijudicant, etsi sagaci viro non sit indignus. Quod vero
dixit nescio quis, sed ex conjectura tantum, Severiani esse, id certe cum recta ratione pugnare videtur ;
neque enim minus ἃ Severiani stylo differt oratio, quam a Chrysostomi dicendi genere. Severianus enim
totus strigosus est, perplexus, figuris redundans : uno verbo, stylo ferreo utens, ut ait Savilius; hic vero.

scriptor simplex est, ac sine salebris fluit.
Interpretatio Latina est Frontonis Duci.

Matth 6.1. In illum locum, Attendite ne eleemosynam ve- Ὁ Εἰς τὸ, Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν:

3. stram faciatis coram hominibus.

1. Sapientes ac periti agriculturc artifices, ubi
cum omni cura et sollicitudine terrz stirpes planta-
verint, prius ipsas plantas in altitudinem erigunt,
deinde superfluos et importunos stolones arüficiose
resecant. [dem et legislator Moses fecit : primum
enim unius imperium in hominum mente planta-
vit, ac deinde multorum imperium ex hominum
mente amputavit. Quo tandem pacto unius impe-

Deut. 6.13, rium plantarit, audi ipsum dicentem : Dominum
et 10. 20. Deum tuum adorabis, et illi soli servies : et
et6. 6. rursus, "udi Israel : Dominus Deus tuus, Do-
minus unus est. Quomodo autem superfluos et im-
portunos surculos imperii multorem amputavit,
Exod. 34. €disce: /Von facies, inquit, deos conflatiles, ne-

)7- que adorabis deos alienos : ego enim, ego Do-
Lee, Io.
4. *

[ «zv τὴν γῆν Savil.]

M D EY ,
ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων.

Οἱ σοφοὶ xol ἐπιστήμονες τῆς γεωργίας τεχνῖ--
ται, ὅταν μετὰ πάσης φροντίδος χαὶ ἐπιμελείας τὰ
* xav γῆς βλαστήματα φυτεύσωσιν, αὐτὰ τὰ φυτὰ
πρότερον sig μμἦχος διεγείρουσιν, εἰθ᾽ οὕτω τὰς πα-
ρενοχλούσας φυάδας τεχνικῶς τέμνουσιν. Τὸ αὐτὸ,
χαὶ ὃ νομοθέτης Μωσῆς πεποίηχεν * πρότερον γὰρ.
χατεφύτευσε τὴν μοναρχίαν εἰς τὴν τῶν ἀνθρώπων
διάνοιαν, εἶθ᾽ οὕτως ἐξέτεμε τὴν πολυαρχίαν * διὰ τὴν
τῶν ἀνθρώπων διάνοιαν. Καὶ πῶς χατεφύτευσεν τὴν
μοναρχίαν ; Ἄκουσον αὐτοῦ λέγοντος" Κύριον τὸν
Θεόν σου προσχυνήσεις, χαὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις"
xol πάλιν, Ἄχουε, Ἰσραήλ: Κύριος ὃ Θεός σου, Κύ-
ριος εἷς ἐστιν. Καὶ πὼς τὰς παρενοχλούσας φυάδας
τῆς πολυαρχίας ἐξέτεμε, μάθε" Οὐ ποιήσεις, φησὶ,
θεοὺς χωνευτοὺς, οὐδὲ προσχυνήσεις θεοὺς ἀλλοτρίους"

α Forte leg. cum Savil. ἐχ τῆς τῶν ἀνθρώπων διανοίας.

IN ILLUD, ATTENDITE NE

» ἐγὼ γὰρ, ἐγὼ Κύριος. ὃ Θεὸς cov. οὗτο δὲ χαὶ σή-
μέρον αὐτὸς ὃ Θεὸς χαὶ Σωτὴρ ἡμῶν ποιεῖ. “πειδὴ
γὰρ πρῴην ταῖς ἡμετέραις ψυχαῖς χατεφύτευσε, τὴν
χαλὴν ἐλαίαν τῆς ἐλεημοσύνης, χαὶ τὸν χαρπὸν αὐτῆς
ἐστεφάνωσεν, τουτέστι τοὺς, ἐλεή ξήμονας, χαὶ ἐμαχάρι-
σεν εἰπὼν, Μαχάριοι οἵ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθή-
σονται" εἰχότως [ὅτι] σήμερον τὰ παρενοχλοῦντα “ τῆς
ἐλεημοσύνης ἀναχόπτει μάταια χαὶ ἀποχαθαίρει.
Πρῴην γὰρ πάντας ὁμοῦ πρὸς ἐλεημοσύνην ὃ διεγείρων,
χαὶ τὸν μεν πένητα ἀπὸ τῆς πενιχρᾶς χηρᾶς τῆς ἐν
Σαράφθοις τῆς Σιδωνίας ἐπαίδευσε, μὴ προφάσεις
τῆς ἀπανθρωπίας τὴν πενίαν προδἀλλεσῦαι" τὸν δὲ
πτωχὸν ἀπὸ τῆς πτωχῆς χήρας τῆς ἐν τοῖς Εὐαγγε-
λίοις χαταθαλούσης τὰ δύο λεπτὰ εἰς τὸ γαζοφυλά--
Χίον, διήγειρεν, ὥστε τὸν TO χὸν πλοῦτον τῆς ἔλεη-
μοσύνης μετὰ προθυμίας συνεισφέ έρειν" τὸν δὲ ἔμπο-
ρον ἀπὸ τῆς τρικυμίας τῆς θαλάσσης ἐχαλίνωσε, τοῖς
πένησιν υᾶλλον ἢ τῇ θαλάσσῃ μεταδιδόναι" τὸν δὲ
χατὰ γὴν πραγματευόμενον περιέσφιγξε προλαδεῖν τὴ
γνώμη τὴν ἀνάγχην; χαὶ πρὸ τῆς ἀνάγχης τὸν Θεὸν
μᾶλλον προτιμᾶν, ἥπερ τὸν λῃστήν. πειδὴ πάντας
δε πρὸς ἐλεημοσύν Ἣν παιδεύσας, εἶδεν, ἀφ᾽ ὧν ἐπαι-

ἔσεται. ἄποδε ξάμενος ὡς ἕτοιμός ἐστιν ἕκαστος,
καθάπερ φυτὸν εὐθαλὲ ς πρὸς ἐλεημοσύνην χλιθέν-
᾿Εγὼ δ δὲ ὡσεὶ ἐλαία χατάχαρπος ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ "
διὰ τοῦτο συναναιρεῖ τὰς παρενοχλούσας τῆς ἐλεη-
μοσύνης ὑποχρίσεις. Τί λέγων; IÍgocz VAL τὴν ἐλεη-
μοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσύεν ἀνθρώπων πρὸς
τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς, οὐχ ὅτι ἡμῶν ἐπιτηδείως τὴν
ἀνάγνωσιν ταύτην | προδαλλομένων, ἀλλὰ τῆς προτέ-
pac ἀκολουθίας τῶν ἀναγνωσμάτων παραπεμπούσης.
Προσέχετε τὴν ὑμῶν ἐλεημοσύνην UT ποιεῖν ἔμπρο-
σῦεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς" εἰ δὲ
μήγε, μισθὸν οὐχ ἔχετε. αὕτη γὰρ ἣ ἐπίδε is ἐχεί--
νων | ἀφανίζει τὸν μισθόν: ἣ τοιαύτη δόσις ἀποστερεῖ
ἐχείνους τῆς μελλούσης ἀγαθωσύνης. Οὐδὲν γὰρ οὕτω
πικρὸν πάθος ἐστὶν τῆς ψυχῆς, ὡς τὸ τῆς χενοδο-
ξίας. Ὅταν yi πολλὰ ᾿χατορθώσωμεν τῶν ἐπιτα-
γὙμάτων, τότε τῆς χενοδοξίας παραφύεται. νόσημα.
᾿Αλλὰ πρόῤῥιζον αὐτὸ ἐξέτεμεν 6 Σωτὴρ ἀφ᾽ ἡμῶν,
διδάξας ἡμᾶς ἐν τῷ χρυπτῷ τὰς ἐλεημοσύνας ποιεῖν.

AX πάντως ἐρεῖς" τί οὖν; οὐ δυνάμεθα, ποιῆσαι"
00 γάρ ἐστι δυνατὸν διδόντα τοῖς πένησιν, 1 προσφέ-
ροντα τοῖς ἱερεῦσιν, ἢ βάλλοντα. εἰς τὸ γαζοφυλάχιον,
μὴ θεαθῆναι. Οὐχοῦν χαὶ πρὸς τὴν δόσιν τῆς ἐλεημο-
σύνης ὀχνηροτέ ἔρους ἧμβς χατέστησας διὰ παντός. Νῦν
οὖν ὠφελῆσαι τὰς ψυχὰς τῶν ἐμῶν φίλων καὶ ἀδελ-
φῶν βούλομαι, χαὶ παντὸς νοσήματος ἀπαλλάξαι,
χάριτι τοὺ Κυρίου χαὶ Θεοῦ χαὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἴη-
σοὺ Χριστοῦ, χαὶ τὸν τρόπον τοὺ γινομένου ὃ διορθώ-
σασθαι. Τὴν γὰρ προαίρεσιν ἐτάζει τοῦ ποιοῦντος
ἐλεημοσύνην, Διὰ τοῦτο χαλῶς ἐπάγει λέγων - “Ὅταν
οὖν ποιῆς ἐλεημοσύνην, μὴ ἘΠ ΠΣ ἔμπροσθέν σου,
ὥσπερ oi ὑποχριταί" οὐχ ὅτι σάλπιγγας εἶχον ἐχεῖ-
νοι, ἀλλ᾽ ὅτι μὲν τὸ προσωπεῖον ἐλεημοσύνης ἦν, f δὲ
ψυχὴ τοῖς ἀνθρώποις ἐ ἐστρατεύετο, καὶ ποὺς τὴν ἐχεί-
νων ἐῤάδιζον θέαν. Οὐ γὰρ διὰ τὸν Θεὸν ἐποίουν

b [ἐγὼ γάρ εἰμι x. Savil].

ELEEMOS.

—
-

b

C

D

VESTRAM FAC. 725
minus Deus tuus. Moc vero etiam hodierno die
Deus idem et Salvator noster agit. Nam postquam
nuper in animis nostris pulchram eleemosyna oli-
vam plantavit, ejusque fructum, hoc est, misericor-
des coronavit, et beatos predicavit dicens, Zeati
inisericor. voe quoniam ipsi inisericordiam con-
sequentur : merito nimirum. hodie. pullulantes
molestas eleemosy nz superfluitates amputat. ac
repurgat. Enimvero nuper omnes simul cum ad
eleemosynam excitaret, pauperem quidem pau-
percule viduz, qua in Es ephtha Sidoniz habita-
bat, exemplo edocuit, ne inhumanitati pauperta-
E pratexat : mendicum autem viduz illius men-
dice exemplo, que in Evangelio minuta duo in
gazophylacium misisse memoratur, incitavit, ut
mendicas eleemosynz opes promto animo siepe
mercatorem porro consideratis maris procellis re-
fronavit, ut pauperibus potius quam mari sua com-
municet : at eum, qui negotiauonem terrestri 1ti-
nere exercet, coercuit, ut animo necessitatem prze-
vertat, et ante necessitatem latroni Deum antepo-
Postquam igitur omnibus ad eleemosynam
instructis, unumquemque ex. eo, quod laudes ex-
cepturus sit, promtum. esse, tamquam virentem
quamdam plantam ad eleemosynam inclinatam,

vidit : £go autem sicut oliva fructifera in domo Psal. 5:

Dei : propterea simul pullulantes Eicemosyrie S1- 10.
mulationes exscindit. Quid dicens? Attendite ne
eleemosynam vestram faciatis corrum homini-
bus, ut videamini ab eis : non quasi nos leetio-
nem hanc de industria commode nunc propona-
mus : sed quasi ex 1psa serie eorum quz jam lecta
sunt ista transmittantur. 4Zttendite ne eleemosy-
nam vestram faciatis coram hominibus, ut vi-
deamini ab eis; sin secus, nullam. certe. merce-
dem habebitis : haec enim ostentatio mercedem
tollit illorum : talis largitio futuram illis eripit
felicitatem. Etenim nulla est anima: adeo noxius
affectus, atque hzc inanis glorie cupiditas. Cum
enim ex 115 quz» mandata sunt, multa praeclare
perfecerimus, tunc ipsius inanis glorie cupidi-
tatis adnascitur cgritudo. Verum ET a nobis
radicitus exstirpavit Salvator, dum nos docuit,
ut clam pups conferamus. Sed utique di-
ces : Quid. ergo? non. possumus id facere : non
enim fieri potest, quin 1s, qui pauperibus quid-
piam dat, vel sacerdotibus offert, aut in gazophy-
lacium mittit, videatur. Tum tu igitur nos in po-
sterum ad impertiendam eleemosynam negligen -
tiores reddidisü. Nunc itaque. prestante Domino
Deoque nostro ac Salvatore Jesu Christo, de ami-
corum ac fratrum meorum animabus bene mereri
volo, easque omni agritudine liberare, et actionis
istius modum corrigere. Voluntatem enim exami-
nat et consilium ejus, qui eleemosynam impertit.
Propterea recte adjecit dicens : Cum. ergo facis
eleemosynam, noli tuba canere ante te, sicut

e [τῇ ἐλεημοσύνη conj. 541}, qui om. ὅτι]

Matth.C.2.

726

hypocrite faciunt : non. quod. tubas haberent
illi, sed quod larva esset ac species eleemosyna;
animus autem. hominibus militaret, et ab. eorum
aspectu illi penderent. Non enim. propter Deum
cleemosynam conferebant, sperantes ab eo se mi-
sericordiam consequuturos, et promissam merce-
dem centuplam accepturos; sed, ut momentaneam
reciperent ab. hominibus gloriam, largiebantur.
Non igitur differebant ab illis, qui populariter-in
theatris suas. facultates profundunt, et ut inanem
gloriam aucupentur, opes suas dilapidant, non
ad aliquem. utilem animi. fructum, sed ad futi-
lem hominum laudem. Convertitur enim. sepe
laus illa in contumeliam, et cum. multos sumtus
fecerint, multis opprobriis onerantur. Vide quam
multas pecunias 1n circensibus ludis expendaut;
et postquam multa expenderint, tum a vilissimis
et abjectissimis hominibus pluribus probris lace-
rantur. Nam equorum infirmitatem. hominibus
vitio vertunt : et equus quidem collabitur , am-
bitiosus autem editor contumeliis vexatur : et ipse
quidem rationis expers equus cecidit, homo vero
ratione preditus excidit et explosus est : ac sae-
penumero dixit ingemiscens : Quid. frustra meas
facultates perdo? quid tantos labores sustinui,
iotque damna, meque omnibus bonis everti, ut
a despectissimis hominibus ad extremum | contu-
melius onerarer? O quam multos pauperes isto
pecuniae frustra insumtz ditare potuissent! quam
multos erigere, qui exciderunt! Atque effundun-
tur quidem velut ex fonte quodam ad vanam lau-
dem captandam populares istz largitiones; con-
tumeli: vero stohdorum hominum tamquam ex
flumine quodam excitantur. Alii vero suas animas
nihili faciunt; et alii rursus ob equorum conten-
tiones proprias zedes evertunt.

2. At illos quidem sumtus facere, et probris
lacerari, vanisque largitionibus opes profundere
sinamus : quo vero pacto pecunia pie sint expen-
dend:ze discamus, et quo modo vita religiose tra-
ducenda sit, ac caelestia pro terrenis exspectan-
da. Non enim prohibet ne des eleemosynam
Christus, sed qua ratione facere eleemosynam
oporteat, docet : /Ve sciat sinistra tua, quid fa-
ciat dextera tua. Hoc vero loco rursus non ma-
nus significat, sed hyperbolice dictum est illud,
quasi diceret: Ne sciat perversa cogitatio tua,
quid recta mens tua faciat, ne te avertat a bono.
Incumbit enim, ut inquit Deus, mens hominum
diligenter ad mala. Propterea inquit, Studiose
tibi, ut tu ipse quoque ignores, expetendum exi-
stimato. Quid ita? Ut Pater tuus, qui. videt in
abscondito hilarem tuam promtamque largitio-
nem, te diligat, et 1n manifesto reddat tibi. Ma-
gnum et illustre iis, qui eleemosynas largiuntur,
erexit. theatrum ; et quod. expetunt misericordes,
id illis cumulate concessit. Itaque licet multa vos
hominum millia eleemosynam largientes contem-
plentur, vos tamen nolite illis attendere, neque
moementaneam ab illis gloriam expetatis : sed, si

A

SPÜRIA.

ἐλεημοσύνην, ἐλπίζοντες ἐλεηθῆναι παρ᾽ αὐτοῦ, xol
λαθεῖν τὸν ἐπηγγελμένον μισθὸν ἑκατονταπλασίονα.
ἀλλὰ διὰ τὸ τῆς προσχαίρου δόξης ἀπολαύειν τῶν ἀν-
θρώπων, παρεῖχον. Οὐδὲν οὖν ἔλαττον τῶν ἐν τοῖς
θεάτροις φιλοτιμουμένων, xol τῶν ἐπὶ ταῖς χεναῖς δό-
ξαις τὰς ἰδίας ὑπάρξεις σχορπιζόντων, o0 διὰ τὸν τῆς
ψυχῆς χρήσιμον καρπὸν, ἀλλὰ διὰ τὸν τῶν ἀνθρώπων
ἔπαινον τὸν μάταιον. Περιτρέπεται γὰρ ὃ ἔπαινος πολ-
λάχις ἐχεῖνος πρὸς ὕόριν, xal πολλὰ δαπανήσαντες,
πολλὰ χαθυόρίζονται. ᾿Επίδλεπε πόσα δαπανῶσι χρή-
ματα χατὰ τὰς ἱπποδρομίας" χαὶ ὅταν πολλὰ δαπα-
γνῶσι, τότε πλείονα παρ᾽ ἐλαχίστων καὶ ἀπεῤῥιμμέ-
νῶν ἀνθρώπων ὑδρίζονται. Γὴν γὰρ τῶν ἵππων ἀσθέ-
vetay τοῖς ἀνθρώποις προστρίδουσιν" xoi ὃ μὲν. ἵππος
σφάλλεται, ὃ δὲ φιλότιμος ἀτιμάζεται: xol 6 μὲν
ἄλογος ἵππος ἔπεσεν, ὃ δὲ λογιχὸς ἄνθρωπος ἐξέπεσεν"
χαὶ πολλάχις ἀποδυρόμιενος εἶπε, τί μάτην ἀπολῶ
μου τὴν ὑπόστασιν; τί τοσοῦτον χάματον ὑπέμεινα
καὶ τοσαύτας ζημίας, xol τῶν ὑπαρχόντων ἔχπτωτος
ἐγενόμην" ἵνα παρὰ τῶν ἀπηγορευμένων 660500 ἐσχά-
τως; "4 πόσους πένητας ἠδύναντο πλουτίσαι τὰ χρή-
ματα ταῦτα τὰ μάτην ἀπολλύμενα" πόσους ἐχπεσόν--
τας ἀνορθῶσαι. Καὶ ῥέουσι μὲν ὥσπερ ἀπὸ τινὸς πηγῆς
αἷ φιλοτιμίαι διὰ τὸν μάταιον ἔπαινον * ἀνεγείρονται
δὲ ὥσπερ ἀπὸ τινὸς ποταμοῦ αἵ λοιδορίαι τῶν ἀλογί--
στων ἀνθρώπων. Ἄλλοι δὲ χαὶ τῶν οἰχείων ψυχῶν
χαταφρονοῦσι, χαὶ πάλιν ἕτεροι διὰ τὴν ἔριν τῶν ἴπ-
TOV τοὺς ἰδίους οἴκους καταστρέφουσιν.

Ἀλλ᾽ ἐχείνους μὲν ἀφήσωμεν δαπανᾶσθαι xo. λοι-
δορεῖσθαι χαὶ ματαιοφιλοτιμεῖσθαι" μάθωμεν δὲ πῶς
χρὴ δαπανᾶν εὐσεῤῶς τὰ χρήματα, χαὶ πῶς χρὴ
διάγειν εὐλαδῶς, xol προσδοχᾶν ἀντὶ τῶν [ἐπιγείων
τὰ οὐράνια. Οὐ γὰρ χωλύει σε δοῦναι Χριστὸς ἐλεη-
μοσύνην, ἀλλὰ διδάσκει πῶς δεῖ ποιεῖν τὴν ἐλεημο-
cóvry * Μὴ μάθη ἣ ἀριδτερά σου, τί ποιεῖ ἣ δεξιά
σου. ᾿Ινταῦθα δὲ πάλιν οὐ τὰς χεῖρας αἰνίττεται,
ἀλλ᾽ ὑπερύδολικῶς αὐτὸ εἶπεν, ὧς ὅτι μὴ γνῷ ὃ πο-
γηρός σου λογισμὸς, τί ποιεῖ ἣ ἀγαθή σου γνώμη ;
ἵνα μὴ ἀνατρέψῃ σε τοῦ καλοῦ. ᾿ἔγχειται γὰρ κατὰ
τὴν θείαν φωνὴν f, διάνοια τῶν ἀνθρώπων εἰς τὰ πο-
vna. Διὰ τοῦτό φήσι, τὸ xal σεαυτὸν ἀγνοῆσαι,
περισπούδαστον ἔστω σοι. Διὰ τί; Ἵνα ὃ Πατήρ σου
ὃ βλέπων ἐν τῷ χρυπτῷ τὴν ἵλαρὰν, τὴν πρόθυμιόν σου
δόσιν τῶν πτωχῶν, ἀγαπήσῃ σε, x«t ἀποδώσῃ σοι ἐν
τῷ φανερῷ. Μέγα χαὶ σεμνὸν τοῖς τὰς ἐλεημοσύνας
ποιοῦσιν ἐκάθισε θέατρον " xoi ὅπερ ἐπιθυμοῦσιν οἵ
ἐλεήμονες, τοῦτο μετὰ πολλῆς τῆς περιουσίας δεδώ-
pntat αὐτοῖς" ἵνα κἂν υυριάδες ἀνθρώπων θεωρῶσιν
ὑμᾶς ποιοῦντας ἐλεν, μοσύνην, ἀλλ᾽ ὑμεῖς μιὴ προσέχητε
αὐτοῖς, μιηδὲ ἐπιθυμήσητε τὴν παρ᾽ αὐτῶν πρόσχαι--
pov δόξαν * ἀλλ᾽ εἰ βούλεσθε, φησὶ, θεατὰς ἔχειν τῶν
γινομένων παρ᾽ ὑμῶν, λάῤετε, φησὶ, τοὺς ἀγγέλους,

IN ILLUD, ATTENDITE NE
χαὶ τοὺς ἀρχαγγέλους, χαὶ τὸν τῶν ἁπάντων δημιουρ-
γὸν χαὶ Δεσπότην. Εἰ δὲ τοὺς ἀνθρώπους βούλε-
σθε ἔχειν θεατὰς τῶν πραττομένων, xo εἰς ἐπίδει-
ξιν αὐτῶν ποιεῖν τὰς ἐλεημοσύνας, ἑκατὸν ἢ χιλίους
ἕξετε θεατὰς εὐφημοῦντας ὑμᾶς. "Ev δὲ τοὺς χατὰ
τὸν παρόντα βίον ἐπαινοῦντας ὑμᾶς λαθεῖν σπουδά-
ace, λαθεῖν δὲ οὕτως, ἵνα, χἄν τινες δοξάσωσιν ὑμᾶς,
pj ἀποδέξησθε ἡδέως, καὶ εἰς ἔπαρσιν ἔλθητε, ἀλλὰ
μᾶλλον ἀποστρέφεσθαι τοὺς τοιούτους, καὶ ἀνατρέ-
πειν αὐτούς. χαὶ τότε xav. ἐχέίνην τὴν ἡμέραν τὴν
φοδερὰν, τῆς οἰκουμένης ἁπάσης ὁρώσης λήψεσθε τοὺς
στεφάνους τῆς δόξης. Ev διὰ τὸν Θεὸν, καὶ τὸν ἐχεῖ
σοι μέλλοντα πλοῦτον ἀποθησαυρίζεσθαι παρ᾽ αὐτοῦ,
vocc τὴν ἐλεημοσύνην, χαὶ o0 διὰ τὴν πρόσχαιρον
δόξαν * τότε ὥσπερ εἰς τοὺς ἰδίους χόλπους ὃ Θεὸς
ὑποδεχόμενος ὑμῶν τὰ χατορθώματα τῆς ἐλεημοσύ--
νης; πάντων τῶν ἀνθρώπων παρόντων ἀπὸ τοῦ Αδὰμ.
ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος: τότε πάντων τῶν
ἀγγέλων χαὶ ἀρχαγγέλων παρόντων, ὅτε χιλιάδες χαὶ
μυριάδες ἀγγέλων παρεστήχασι᾽ τότε ταῖς ἰδίαις αὐ-
τοῦ ἀχράντοις χερσὶ προσχαλέσεται ὑμᾶς λέγων.
Δεῦτε oi εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, χληρονομή-
σατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ xaca6o-
λῆς κόσμου. Δεῦτε, ἐγὼ γὰρ τοὺς ὑμετέρους χαμάτους
ὑπεδεξάμην ^ ἐγὼ τῶν ὑμετέρων χρημάτων τραπε-
ζίτης ἐγενόμην. “Ὅτε σὺ τὰς χεῖρας ἐξέτεινας τῷ
πτωχῷ; ἐγὼ τοὺς ἐμοὺς διήνοιγον χόλπους " ὅταν GU
ἐδίδους τὸν ἄρτον σου τῷ πένητι, ἐγὼ διὰ τῆς ἐχεί--
vou χοιλίας ἐχορταζόμην. ᾿Κπείνασα γὰρ, καὶ ἐδώ--
χατέ μοι φαγεῖν - ἐδίψησα, χαὶ ἐποτίσατέ με. Τοιαύ-
τῆς οὖν xol ἀξιοῦσθε οἱ ἐλεήμονες. Εἰ δὲ πρὸς ἐπί-
δειξιν. ποιῆτε τὰς ἐλεημοσύνας, ἀπολήψεσθε παρ᾽
αὐτῶν τὸν μισθόν. Εἰ γὰρ ἐπιδείκνυσθαι χρὴ, πρῶτον
πάντων τῷ Θεῷ ἐπιδείξασθαι τῷ μάλιστα ἔχοντι ἐξου-
σίαν στεφανῶσαι, χαὶ πρὸς τὸ θέατρον τῶν ἀγγέλων
χειραγωγῆσαι. Τίς οὖν ἄρα οὕτως ἄθλιος, ὅστις τοῦ
βασιλέως σπουδάζοντος ἐπὶ τὴν θεωρίαν τῶν αὐτοῦ
κατορθωμάτων ἐλθεῖν, ἐχεῖνον ἀφεὶς πρὸς τοὺς ἐλαχί-
στους χαθίζει τὸ ἑαυτοῦ θέατρον, xai μισθὸν παρ᾽
ἐχείνων ἐχδέχεται; Ἀλλ᾽ οὐδεὶς τῶν Χριστιανῶν τοι-
οὗτος: μὴ «γένοιτο. Καὶ γὰρ ὅπερ ἐὰν ποιῶμεν οἵ
Χριστιανοὶ, τὸν Χριστὸν πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, χαὶ
τὸ ὄνομα αὐτοῦ ὀνομάζοντες πράττομεν: αὐτὸς γὰρ
διὰ τῶν αὐτοῦ εὐαγγελίων δέδωχεν fiiv 600v σωτη-
ρίας, ἵνα πᾶσαν ἐλεημοσύνην ποιοῦντες; χαὶ πᾶσαν
ἀρετὴν μετερχόμενοι, ἐκείνῳ προσέχοντες, καὶ τὰ
παρ᾽ αὐτοῦ χαρίσματα κομιζόμενοι ποιῶμεν. εἴτε γὰρ
μάρτυρες τὰ αὐτῶν σώματα παραδεδώχασι τοῖς ἀνό-
μοις, δι᾿ ἐχεῖνον παρέδωχαν τὸν εἰπόντα᾽ Μὴ φο-
δεῖσθε ἀπὸ τῶν ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυ-
χὴν μὴ δυναμένων. ἀποχτεῖναι" φοδήθητε δὲ μᾶλλον
τὸν δυνάμενον xai ψυχὴν xai σῶμα ἀπολέσαι ἐν
γεέννη" εἴτε οὖν ἐχχλησίας, εἴτε ξενοδοχεῖα ἤνοιξαν
τινὲς χατὰ πᾶσαν τὴν οἰχουικένην, δι᾿ ἐχεῖνον ἐποίη-
σαν τὸν εἰπόντα, ὅτι Ξξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με"
εἴτε ταπεινοφροσύνην μετερχόμεθα, δι᾽ ἐχεῖνον με-
τερχόμεθα τὸν εἰπόντα: Μαχάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ
πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἣ βασιλεία τῶν οὐρανῶν -
εἴτε δὲ τοῖς πένησιν ἄρτους παρέχομεν, OV ἐχεῖνον
δίδομεν τὸν εἰπόντα " "Oc δ᾽ ἂν ποτίσῃ ποτήριον ψυ-

ELEEMOS.

C

95

VESTRAM FAC. 7?7
vestrarum actionum nancisci spectatores velitis
accipite, inquit, angelos et archangelos, et omnium
Conditorem. ac Dominum. Sin autem. homines
corum, qui ἃ vobis geruntur, habere spectatores
optetis, et eleemosynas facere, ut vos apud eos
venditetis, centum aut mille habebitis spectatores
a quibus laudemini. Quod si eos, qui in hac vita
vos laudant, latere studueritis, atque ita latere, ut
licet vos nonnulli laudibus prosequantur, libenter
eas non admittatis, neque vos efferatis; quin po-
tius tales aversemini ac repellatis : ita fiet ut, cum
formidabilis ila dies illuxerit, glorie coronas
ioto terrarum orbe spectante recipiatis. Si pro-
pter Deum, et eas quas ille tibi reservaturus est
illic opes, eleemosynam tribuas, non propter glo-
riam temporariam; tunc velut in sinum suum re-
ceptis vestris e eemosynz recte factis, Deus prz-
sentibus omnibus, qua ab. Adamo exsüterint us-
que ad szeculi. consummationem, hominibus, tunc
ómnibus angelis archangelisque prasent'bus,
dum millia infinita angelorum astabunt, tunc suis
vos proprüs immaculatis manibus advocabit di-

cens : /'enite, benedicti Patris mei , possidete Mati. 25

paratum vobis regnum a constitutione mundi. 34.

Venite, ego vestros labores excepi : ego pecunia-
rum vestrarum nummularius sum factus. Quando
tu mendico manus extendisti, ego meum sinum ape-
riebam : quando tu panem tuum pauperi dabas,
ego per illius ventrem saturabar. Esurivi enim,
et dedistis mihi manducare : sitivi, et dedistis
mihi bibere. Ejusmodi ergo gaudio perfundemini
misericordes. Sin. autem ad ostentationem elee-
mosynas largiamini, mercedem ab hominibus re-
cipietis. Etenim si ostentare se oportet, ante omnia
Deo nos ostentasse par est, qui nos coronandi et
ad angelorum theatrum deducendi potestate pol-
let maxime. Ecquis ergo adeo miser fuerit, ut ad
spectanda praclara ipsius facinora hege venire
cupiente, illo neglecto, apud infima conditionis
hommes theatrum sibi collocet, et ab illis merce-
dem przstoletur? At enim inter Christianos nul-
lus est ejusmodi ; absit. Quicquid agimus Christia-
ni, Christum pra oculis habentes, ejusque nomen
usurpantes id facimus. Ipse namque per evange-
lium suum viam salutis nobis dedit, ut omnem
eleemosynam facientes, et omnem virtutem exer-
centes, illum. spectantes ejusque dona recipien-

tes, faciamus, Sive enim martyres sua corpora

tradiderunt iniquis, propter illum tradiderunt,

qui dixit : ZVolite timere eos, qui | occidunt μι,
corpus, animum autem non vossunt occide- 58.
re; sed potius timete eum, qui potest et ani-

mam et corpus perdere in gehennam : sive

ergo ecclesias sive. xenodochia aperuerunt ali-

qui in toto orbe terrarum, propter eum id ege-

runt, qui dixit :
me : sive humilitatem. exercemus, propter il- 35.

lum exercemus, qui dixit : Beati pauperes. spi- rji.

ritu, quoniam ipsorum est regnum celorum :
sive praterea pauperibus panes porrigimus, pro-

Hospes eram, et. collegistis χρίω.

Ibid.vw.

Q2
Ct

L0.

25;

5

3

ἡνία. IO.

Ibid. v. 4o.

lbid. v. 5.
εἰ. 12.

sat. 49. 7.

Vatth. 5.
16,

738

pter illum. damus, qui dixit : Qui dederit cali-
cem aque frigide tantum. in nomine disci-
puli, non perdet mercedem suam ; sive carce-
res visitamus, propter illum. visitamus, qui di-
xit : /n carcere eram, et venistis ad me : sive
viduas et orphanos vestimus, propter illum vesti-
mus, qui dixit : /Vudus eram, et operuistis me :
sive in universum quippiam pauperibus distribui-
mus, propter illum, qui dixit : Quantum | feci-
stis uni ex his minimis, mihi fecistis : sive op-
probria sustinemus ab impiis gentilibus, ut qui
eum adoremus, qui ἃ Judzis. crucifixus est, et
humano generi vitam restituit; propter illum, qui
dixit : Beati estis, cum. maledixerint, vobis et
persequuti vos fuerint, et dixerint omne malum
adversum. vos mentientes; gaudete, et exsul-
tate, quoniam merces vestra copiosa est in ce-
lis. Nullus ergo. Christianum umquam ad. homi-
num ostentationem, ut ab illis mercedem recipiat,
arbitretur eleemosynam. impertiri : absit. Semel
enim evangelicis admonitionibus eruditi sumus,
et ad fidem edocti credidimus, et cum credidis-
semus, salvi facti sumus. Idcirco enim lectis Evan-
geliis praedicamus. Sed et dum sancta leguntur
Evangelia, non temere neque perfunctorie auscul-
tamus; sed. stantes etattenti, magno cum timore
mandata excipientes, non animo concidentes, non
corporibus sedentes, non proximi narrationibus
operam dantes, ea pretermittere audemus : non
dives, non pauper, non servus, non liber, non
viri, non femine , non principes, non subditi:
quin etiam ille ipse qui regio diademate redimitus
est, cum primum leguntur Evangelia, stat summo
cum timore summoque studio, ac ne diademate
quidem redimitum esse caput suum permittit, sed
Deum in Evangeliis loquentem inflexa cervice ve-
neratur. Quid dicens? Nota est mihi dignitas ejus,
qui hanc mihi contulit dignitatem : adoro regnum
ejus, qui mihi tribuit regnum, et dum ejus san-
cta leguntur oracula, sto cum timore : quandoqui-
dem, inquit, ipse principibus dedit, ut starent,
quando legitur regium victorie monumentum. Ac
ne forte nobis exprobret hzreticus, ac dicat, re-
ges ad perexiguum modo tempus simulate Christo
hune honorem deferre, audi prophetam dicentem
(jam enim ante multa secula imaginem eorum,
quie nunc geruntur, descripsit) : Ateges videbunt
Le; δὲ consurgent principes et exsurgent , et
adorabunt eum omnes reges terre. Disce igitur
ct crede, o hzretice, Christi. Dei nostri regnum
in infinita. szecula permanere, simulque gratiam
ejus quz Christianos coronat, et in regnum czlo-
rum quasi manuducit. Atque ita Christiani omnes
illum spectantes omnia faciunt; et obedivimus,
dicente illo : Sc luceat lux vestra coram ho-
minibus, ut videant opera vestra bona, et glo-
rificent Patrem. vestrum qui est. in celis. Ypsi
gloria et imperium et potestas et adoratio cum
unigenito ejus Filio, ac sancto et bono et vivifico

R

SPURIA.

χροῦ μόνον εἰς ὄνομα μαθητοῦ, οὐ μὴ ἀπολέσει τὸν
μισθὸν αὐτοῦ - εἴτε φυλαχὰς ἐπισχεπτόμεθα, δι᾽ ἐχεῖ-
γον ἐπισχεπτόμεθα τὸν εἰπόντα᾽ "Ev φυλαχῇ ἤμην,
x«i ἤλθετε πρός με" εἴτε τὰς χήρας xal τοὺς ὁ φα-
νοὺς ἀμφιάζομεν, δι᾿ ἐχεῖνον ἀμφιάζομεν τὸν εἴποντα"
Πυμνὸς ἤμην, καὶ περιεδάλετέ με’ εἴτε καθόλου τοῖς
πτωχοῖς διάδοσιν ποιοῦμεν, δι᾿ ἐχεῖνον τὸν εἰπόντα"
"Ex! ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τῶν ἐλαχίστων τούτων, ἐμοὶ
ἐποιήσατε" εἴτε τοὺς ὀνειδισμοὺς ὑποφέρομεν ὑπὸ
τῶν ἀσεδῶν ἐθνῶν, ὡς προσχυνοῦντες τὸν ὑπὸ "Lou-
δαίων σταυρωθέντα, καὶ τὴν οἰχουμένην ζωοποιή-
σαντα; QV ἐχεῖνον τὸν εἰπόντα - Μακάριοί ἐστε, ὅταν
ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς, καὶ διώξωσι, χαὶ εἴπωσι πᾶν πο-
νηρὸν ῥῆμα χαθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι - χαίρετε xol
ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὃ αἱσθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρα-
νοῖς. Μηδεὶς τοίνυν ὑπολαμανέτω, ὅτι Χριστιανός
ποτε πρὸς ἐπίδειξιν τῶν ἀνθρώπων ποιεῖ τὴν ἔλεη uo-
σύνην διὰ τὴν παρ’ αὐτῶν μισθαποδοσίαν * μὴ γέ-
νοιτο. Ἅπαξ γὰρ τῶν εὐαγγελικῶν θησαυ ρῶν ἐνουθετή-
θημεν,χαὶ πιστωθέντες ἐπιστεύσαμεν, καὶ πιστεύσαντες
διεσώθημεν. Διὰ τοῦτο γὰρ xot ἀπὸ τῶν εὐαγγελιχῶν
ἀναγνωσμάτων χηρύττομεν. ᾿Αλλὰ καὶ ἀναγινωσχομέ-
νων τῶν ἁγίων ὐαγγελίων, οὖχ ἁπλῶς οὐδ᾽ ὡς ἔτυχεν
ἀχροώμεθα, ἀλλ’ ἱστάμενοι καὶ νήφοντες, xoi μετὰ
παντὸς φόδου παραδεχόμενοι τὰ παραγγέλματα, οὐχ
ἀναπίπτοντες τῷ φρονήματι, οὐ χαθεζόμενοι τοῖς
σώμασιν, οὐχ ἀπασχολούμενοι τοῖς τοῦ πλησίον διη-
γήμασι, τολμῶμεν παραπέυψασθαι" οὐ πλούσιος, οὐ
πένης, οὐ δοῦλος, οὐχ ἐλεύθερος, οὐκ ἄνδρες, οὐ
γυναῖκες, οὐχ ἄρχοντες, οὐκ ἀρχόμενοι, ἀλλὰ xol
αὐτὸς ὃ τὸ διάδημα τὸ βασιλιχὸν περιχείμενος, εὖὐ-
θέως τῶν [ὐαγγελίων ἀναγινωσχομιένων; ἵσταται μετὰ
παντὸς 0600 xal μετὰ πάσης σπουδῆς, χαὶ οὐδὲ τὸ
διάδημα συγχωρεῖ περιχεῖσθαι τῇ χεφαλῇ αὐτοῦ, ἀλλ᾽
ὑποχύπτει διὰ τὸν ἐν τοῖς ἁγίοις 1ϊὐαγγελίοις διλι-
λοῦντα Θεόν. Τί λέγων; Οἰδα τὴν ἀξίαν τοῦ δεδωχό-
τος ἐμοὶ τὴν ἀξίαν, προσχυνῷ τὴν βασιλείαν τοῦ δε--
δωχότος μοι τὴν βασιλείαν, καὶ ἵσταμαι μετὰ φόῤου,
τῶν ἁγίων αὐτοῦ λογίων ἀναγινωσχομένων *. ἐπειδή-
περ, φησὶν, αὐτὸς ἔδωχεν ἄρχουσιν ἵστασθαι πρὸς τὸ
βασιλικὸν ἐπινίχιον ἀναγινωσχόμενον. Καὶ ἵνα μὴ
λοιδορήσῃ ὃ αἱρετιχὸς, λέγων, ὅτι πρὸς χαιρὸν Ὀλίγον
μόνον ὑποχρίνονται οἵ βασιλεῖς τοῦ Χριστοῦ τὴν τι-
μὴν, ἄχουσον τοῦ προφήτου λέγοντος (πρὸ πολλῶν γὰρ
γενεῶν τὴν νῦν γινομένην εἰχόνα λέγει)" Βασιλεῖς
ὄψονταί σε, χαὶ ἐγερθήσονται ἄρχοντες, χαὶ ἀναστήσον--
ται, χαὶ προσχυνήσουσιν αὐτῷ πάντες οἱ βασιλεῖς τῆς
γῆς. Μάνθανε οὖν καὶ πίστευε, ὦ αἱρετικὲ, ὅτι εἰς
τοὺς ἀπεράντους αἰῶνας διαμένει Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ
ἡμῶν ἣ βασιλεία, xol ἣ χάρις αὐτοῦ στεφανοῦσα
πάντας τοὺς Χριστιανοὺς, χαὶ χειραγωγοῦσα ἐν τὴ
βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Οὕτω πάντες ol Χριστιανοὶ
πάντα πράττουσιν πρὸς ἐχεῖνον ἀπούλέποντες, xoi
ἐπείσθημεν αὐτοῦ λέγοντος: Λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν
ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ
ἔργα, καὶ δοξάσωσιν τὸν Πατέρα ἡμῶν τὸν ἐν τοῖς
οὐρανοῖς. Αὐτῷ ἡ δόξα xoi τὸ κράτος χαὶ ἣ ἐξουσία
xal Jj προσχύνησις σὺν τῷ μονογενεῖ αὐτοῦ Υἱῷ, καὶ
τῷ παναγίῳ χαὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ x«i παντοδυ-

IN PRINCIPIUM INDICT.,

298 , -— , ^ m
νάμῳ Πνεύματι, νῦν xot ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
«3. 2
αἰώνων. Ἀμήν.

IN MART., ETC. 720

et omnipotenti Spiritu, nunc et semper, et in sx-

cula. szeculorum. Amen.

MONITUM

AD SEQUENTEM HOMILIA M.

De indictione que in titulo fertur, ne verbum quidem est in hac. homilia, qua fere tota mulierem
sanguinis fluxum patientem respicit. In anni principio dictam profitetur 1s qui. scripsit. Hanc quoque
Severiano. Gabalorum episcopo adscribit idem. nuperus : et certe a Severiani stylo non abhorret hic

quisquis est Graculus; imo Severianum nugacitate superat,

figuris et tropis ubique redundat ,

apostrophas passim usürpat ; ita ut ipsum sanguinis fluxum, quo mulier illa laborabat , loquentem , nec
pauca dicentem inducat. Cum porro multos hujuscemodi Greculos scriptores frequenter reperiamus ,
quis ausit. dicere hunc, quia hoc vitio laborat , Severianum esse?

Interpretatio Latina est Frontonis Ducai.

ἀΤ|: X. τὰ δ." τὴν CERO M A EM. y Y
Εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς ἰνδιχτιῶνος τοῦ νέου ἔτους, xat
M
εἰς μάρτυρας, χαὶ εἰς αἵμόῤῥουν.

᾿Ἐπάλληλον σημεῖον παρὰ τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ
ἣ τῶν ἀγαθῶν ἐπομόρία, χαὶ ἄλλος ἄλλον διαδέ yea
πλοῦτον. ᾿Ιδοὺ xoi σήμερον ἡμᾶς ἑστιῶσιν οἵ καλλί-
νιχοι μάρτυρες, τοὺς οἶχε ίους ἄθλους προτεθειχότες εἰς
ἐπίχοινον εὖς φροσύνης συμπόσιον. " Est γὰρ , ἔδει ποὺς
ἀεὶ νεάζοντας τῇ χάριτι μάρτυρας, χαὶ τῇ τοῦ ἔτους
εἰσόδῳ γενέσθαι. τοῖς εὐσεδέσιν ἀφορμὴν δεξιώσεως *
ἔδει τοιαύτην τῷ νέῳ ἐνιαυτῷ τοῖς πιστοῖς ὑπαντῆσαι
τὴν ἀγαλλίασιν " ἔδει μετὰ τοσαύτης ἡμᾶς εὐλογίας
ἀσπάσασθαι τῆς τοῦ χρόνου ἐναλλαγῆς τὰ προοίμια"
ἔδει τὴν τῆς παρούσης ἡμέρας πανήγυριν τῷ χορῷ
τῶν ἁγίων τετιμημένην ὑποδέξασθαι" s ἔδει τὸν χύχλον
τοῦ ἔτους τῷ τῶν μαρτύρων χοσικηθῆναι στεφάνῳ"
ἔδεϊ τοιαύτῃ χρής ασθαι ἐπὶ τοῦ ἐπιστάντος ἐνιαυτοῦ
"τῇ εὐωχία; ἐπαγομένους: χαὶ τὴν τῶν μαρτύρων ΠΗ
μήν. Αὐτοὶ γάρ εἰσι πάσης εὖφ φροσύνης τῷ γένει
παραίτιοι οἵ γενναῖοι. τοὺ Χριστοῦ στρατιῶτα!, οἵ χαὶ
μετὰ θάνατον τῆς αὐτοῦ δυνάμεως χήρυχες, οἵ τὸν
ἀπατεῶνα ὄφιν ποσὶ χαρτερίας χαταπατήσαντες, xa
τὸν τυραννόφρονα λέοντα φιλοθείας χερσὶν ἀποπνί-
ξαντες, χαὶ τὴν ἀλήθειαν φανερώσαντες" οἵ τὴν πα-
ροῦσαν ζωὴν ὡς ματαίαν “μισήσαντ τες, χαὶ τὴν τῶν
οὐρανῶν βασιλείαν, ὡς υἱοὶ μητέρα, ποθήσαντες" οἵ
διὰ θανάτου τὰς τῆς ἀθανασίας πύλας ἀνοίξαντες, χαὶ
τὸν τοῦ θανάτου γεννήτορα τῷ οἰκείῳ θανάτῳ νεχρώ-
σαντες" οἵ ἐν σώματι τοὺς ἀσωμάτους νικήσαντες

* Collata cum Codice Regio 2343.
* Reg. τῇ εὐωχία μεθ᾽ ἑχυτῶν συναγομένους. [| Savil. μεθ᾽
TOM. VIII.

À In principium indictionis novi anni, et in mar-
tyres, atque in mulierem , que sanguinis
fluxum patiebatur.

4

1. Alternum est quoddam continuumque mira-
culum, a Christo Domino bonorum imber effusus,
et Ue aliis succedunt opes. Ecce nos etiam hodie
victores martyres epulo excipiunt, et sua nobis cer-
tamina tamquam letiti& commune convivium ap-
ponunt. Oportebat enim, oportebat ut martyres
semper g eratia juv enescentes , etiam sub novi anni
ingressum occasionem leet ij plis afferrent :
oportebat ut temporum mutationis exordia tanta
nos cum benedictione susciperemus : oportebat ut
diei hujus celebritatem choro sanctorum exor-
natam exciperemus : oportebat anni ut circulus co-
rona martyrum decor aretur : oportebat ut tali sub
adventantis anni initium jucunditate frueremur,

eamque martyrum honore cumularemus. Hi su
enim illi omnes justitize generi humano. auctores
generosi i milites Chri isti, ejusque virtutis post mor-
tem etiam praecones; qui i deceptorem serpentem pa-
tientiz pedibus conculcarunt, et tyrannico sensu
tumidum leonem , amoris in EAR manibus suf-
focarunt, ac veritatem propalarunt ; qui presen-
tem E ut vanam oderunt, et celorum re-
gnum, ut filii matrem, adamarunt, qui per mor-
tem januas immortalitatis. reserarunt , mortisque
genitor em morte propria enecarunt; qui in corpore
mncorporeos daemones superarunt, non corporis

ἐχυτῶν ἐπαγ.]

498

Metth,

20.

Luc. 8. ἡ

Ibid.

IT.

750

SPURIA.

robore , sed anima fide: per fidem enim omnia, € δαίμονας, οὗ δυνάμει σώματος, ἀλλὰ πίστει ψυχῆς"

quae mundi sunt, subegerunt : qua nihil opla-
bilius est Olicanis: Fide siquidem sibi in auxi-
lium adscita , verba operibus confirmarunt. Enim-
ver omagnum est prorsus officium j justitia ; illustris
est et Em temperantize; ; utilis pariter et amoris
in pauperes sollicitudo; ;proclara et pulchra simul
cumi stis est exercitatio continentiz; sed pre omni-
bus his potentis fidei praerogativze palma defer tur.
Hac in Abrahamo quondam sterilem uterum Sarrze
post multum tempus fertilem agrum reddidit : hac
Moyses mare quod navibus trajiciebatur, ut per-
ambularetur, effecit: per hanc Helias celo im-
peravit, et auditus est: hzc sexcenta morborum
genera tempore Salvatoris fugavit : per hanc le-
prosus cgritudinis sui squamas excussit: per il-

lam cccus oculos, quos non tulerat natura , re- /

subs hujus presidio septa Chanancza, cum prolis
sui causa vim pateretur, filiam suam invasori
daemoni extorsit. Fides etiam dum lateret, san-
guinis fluxum exsiccavit: atque in ceteris quidem,
cum petitio precessisset, donum sequebatur;
hic vero silens a silente, ut putabat, gratiam
furabatur. O mulierem miseram Su mulbtbcabau]
miseram propter nuperun statum, beatam pro-
pter hunc sequentem : Ecce enim, inquit, Mulier
in fluxu sanguinis sui annis duodecim. 81 tan-
tus fuisset dierum numerus, quot jam annorum
tempus elapsum erat, ipsam conficere potuisset ,

nedum anni duodecim. In naturam opinor iore
evaserat: qua in medicos erog gaverat omnem sub-
stantiam suam, ad corporis bou pecuniarum
jacturam adjunxit : nec potuit ab ullo sanari. Hem,
non potuit ! Indomitum habuit mulier adversarium
morbum illum: venter nimirum mulieris fontis
in modum scaturiebat; fons ille perpetuo fluebat;
nec rivo [οἴου 5 fecunditatem tam longi temporis
diuturnitas absumebat. Doloribus praeterea mens
ejus vexabatur et curis , quo pacto vincula gravis
infirmitatis abrumperet, quo pacto duodecim an-
norum morbum excuteret, quo pacto continuos
dolores solveret, quo pacto effrenata ílla fluenta
sisteret, quomodo insaniam venarum sedaret: ad
Ouidio medicorum fores noctu profecta et dis-
tracta contabescebat : lucem enim declinabat, ne
forte labentes sanguinis gutt» signata EE la-
tentem incedentis ignominiam propalarent. In eos,
qui sanareipsam vellent, mercedis loco suas omnes
facultateseffudit, ad dandum necessitate compulsa : :
sanitatis quippe desiderium ut pecunis minime
parcatur suadet. Atqueita medici omnes morbum
oppugnantes torpebant: varie medicamentorum
inventiones non poterant morbi szevitiam mitigare:
tamquam enim surda quaedam bellua incantantium
artem non audiens permanebat, atque 115, a quibus
urgebatur, talia quedam dicendo refragari vi-

5
debatur : Quid frustra cum bellua valentiore pu-

2 Savil, et Reg

. ἀνθήρπασε.

95

B

C

διὰ πίστεως γὰρ τῶν τοῦ χόσμου χατηγωνίσαντο πάν -
των, ἧς οὐδὲν Χριστιανοῖς ape τώτερον. Πίστιν γὰρ
χεχτημένοι συμπράχτορα᾽ τοὺς λόγους ἔ ἔργοις ἐδεθαίω--
σαν. Μέγα | μὲν γὰρ ὡς ἀληθῶς τὸ τῆς δικαιοσύνης
κατόρθωμα᾽ λαμπρὰ δὲ xol τῆς σωφροσύνης ἣ ἀρετή᾽
χρήσιμος ὁμοίως χαὶ τῆς φιλοπτωχίας 5 ἐπιμέλεια .
καλὴ μετὰ τούτων χαὶ τῆς ἐγκρατείας 1 ἄσχησις - φέ-
ρει δὲ τὴν χατὰ πάντων νίκην τὸ δυνατὸν τῆς πίστεως
πλεονέχτημα. Αὕτη ποτὲ τοῦ Apoc. τὴν χερσεύου-
σαν τῆς Σάῤῥας γαστέρα μετὰ τὴν πολλὴν τοῦ χρό-
vou δαπάνην πρὸς γόνιμον ἐγεώ ρῥγήσεν ἄρουραν.
ταύτῃ χαὶ Μωῦσῆς πεζεύεσθαι πλεομένην ἐποίησε
θάλασσαν. διὰ ταύτης Ἠλίας προσέταττεν οὐρανῷ,
χαὶ ἠχούετο᾽ αὕτη pota τῶν παθῶν ἐπὶ τοῦ Σωτῇ-
ρος ἀπεδίωξε γένη λεπρὸς διὰ πίστεως τῶν τοῦ πά-
θους ἀπηλλάγη φολίδων᾽ τυφλὸς Ov ἐχείνης ὀφθαλ-
μοὺς, οὃς f| φύσις οὐχ ἤνεγχεν, ἀπέλαόε-: ταύτην
συμμαχοῦσᾶν ἣ Χαναναία λαδοῦσα, βιασθεῖσα περὶ
γονὴν T τὴν θυγατέρα τοῦ χατέ χοντος δαί--
μογος. ἡρᾶνε καὶ λανθάνουσα πίστις αἱμάτων ῥοὰς,
καὶ ἐπ᾽ p μὲν προλαμιδανούσης αἰτήσεως ἦχο-
λούθει τὸ δῶρον, ἐνταῦθα δὲ σιγῶσα παρὰ σιγῶν-
τος, ὡς ἐνόμιζεν, ἀπεσύλα τὸ χάρισμα. γυναι-
χὸς ἀθλίας χαὶ μαχαρίας δυοῦ" ἀθλίας διὰ τὰ πρῴην,
μακαρίας διὰ τὰ δεύτερα: ἰδοὺ ὰρ, φησὶ, luv?
ἐν ῥύσει. αἵματος αὐτῆς δώδεχα ἔτη. Τ᾽ οσοῦτος fiue-
ρῶν εἰ ἦν ἀριθμὸς, ὁπόσος ἐτῶν ἡνάλωτο χρόνος,
χατεδάμασεν αὐτὴν ἃ ἂν, οὐχὶ δὲ ἔ ἔτη δώδεχα. Εἰς φύ-
σιν, ὡς οἶμαι, τὸ τ ὐθος μετέπεσεν᾽ ἥτις ἰατροῖς
προσαναλώσασα τὸν βίον ὅλον, τῷ τοῦ σώματος μα-
ρασμῷ, χαὶ τὴν τῶν χρημάτων προσέθηκε μείωσιν *
ὑπ᾽ οὐδενὸς δὲ ἴ ἴσχυσε θεραπευθῆναι. Ὦ «b, οὐχ ἴσχυ-
σεν" ἀνταγωνιστὴν εἶχεν ἣ γυνὴ τὸν τοῦ πάθους πο-
λέμιον " ἐπήγαζεν ἄρα τῆς γυναικὸς ἣ γαστὴρ, χρου-
γός τις αἱμάτων ἂν ελλιπὴς χατεφέρετο᾽ οὐδὲ τοσού-
του “ρόνου τὸ μῆχος τῷ τῆς δυσωδίας ὀχετῷ τὴν
φορὰν ἐδαπάνα. ᾿Οδύναις ἔ ἔτι χαὶ φροντίσιν ἐχόπτετο
τὴν διάνοιαν, πῶς τὸν δεσμὸν διαῤῥήξει τοῦ χαλεποῦ
ἀῤῥωστήματος, πῶς τὸ διοδεκάετες ἀποτινάξεται πά-
θος, πῶς λύσει τὰς ἀνενδότους ὠδῖνας, πῶς στήσει τὰ
ἀχαλίνωτα ῥεῖθρα, πῶς παύσει τῶν φλεδῶν τὴν μα-
νίαν - πάντων ἰατρῶν γυχτοποροῦσα͵ xal συρομένη
χατετρίδετο θύραις" παρῃτεῖτο γὰρ τὸ φῶς. μὴ ot
τῶν αἱμάτων χατιοῦσαι σταγόνες ἀτραπὸν dern
μεναι, στηλιτεύσωσι τὴν λανθάνουσαν τῆς βαδιζούση
αἰσχύνην. Μισθὸν τοῖς θεραπεύειν ἐθέλουσι, πᾶσαν
ἣν εἰχε “περιουσίαν ἐξήντλησε, τῆς ἀνάγκης βιαζο-
μένης τὴν δόσιν" ἣ γὰρ ἐπιθυμία τῆς ὑγιείας πείθει
χρημάτων μὴ φείδεσθαι. Καὶ οὕτως ἰατροὶ πάντες τῇ
γόσῳ πολεμοῦντες, ἠτόνουν᾽ ποικίλαι φαρμάχων ἐπί-
γοιαι vh τοὺ πάθους οὐχ ἴσχυον ἐ ξημεροῦν ἀγριότητα .
ὥσπερ γάρ τι δύσχωφον. θηρίον τὴς τῶν ἐπαδόντων
τέχνης ἀνήχοον ἔμενεν, ὥσπερ ἀντιλέγειν τοιαῦτα δο-
χοῦν τοῖς βιαζομένοις ἀνόνητα᾽ τί μάχεσθε δυνατω-
τέρῳ θηρίῳ; χρόνος με τοσοῦ τὸς τῆς ἐν σώματι vou. Tic
οὐχ ἐσύλησεν, ἰατρευόντων ἐπιστήμαις οὖχ εἴχω"

IN PRINCIPIUM

χρήμασιν οὐδεὶς ἐξαγοράσει τὴν δύναμιν, οὐδείς μου
τὴν φορὰν τῶν ἐπὶ γῆς ἀναχόψει εἷς με μόνος ἐκ
παρθένου γεννηθεὶς ἰατρὸς φυγαθεύσει" ἐχείνου X4 γὼ
πρὸς δόξαν φυλάττομαι . μάρτυς μετὰ τῶν ἄλλων τῆς
ἐχείνου τηροῦμαι δυνάμεως. Τί ov ἀπ edat ent -
δείχκνυσθε πόνους, δεσπότου προαρπάζε εἰν οἵ δοῦλοι
βιαζόμενοι νίχην ; Οὐ φείσομαι τοῦ πλάσματος, ἂν
μὴ τὸν πλάστην θεάσωμαι. Ὦ πόσα τῇ γυναιχὶ τὰ
μαχόμενα: χρόνου υῆχος, " ἀλγηδόνες ἀνένδοτοι,
δημεύσεις ἀνωφέλητοι, μαραινομένου σώματος λύπη;
λογισμὸς χεναῖς ἐλπίσι δαπανηθείς. Ἀλλὰ τοσοῦτοι
πολέμιοι τὸ τῆς πίστεως τῆς χινδυγευούσης, οὖχ ἐσύ-
λησαν ὅπλον" τοσαῦται τῶν δεινῶν τριχυμίαι τῇ γυ-
γαιχὶ ναυάγιον οὐχ εἰργάσαντο * τοσαῦται πειρασμῶν
προσδολαὶ τὴν ὑπομένουσαν οὐ χατέῤαλον γυναῖκα.
Εἶδε, φησὶ, τὸν Ἰησοῦν. Εἶδεν D ἀπολλυμένη τὸν
σώζοντα, εἶδεν ἣ δεδεμένη τὸν λυτρωτὴν, εἶδεν ἣ
περ δ τοῦ χόσμου τὴν ἄγκυραν, εἰδε τὸν ἄνω-
θεν ἐλθόντα τῶν παθῶν bonds εἶδεν ἐλπίδα χαρᾶς
ἀπροσδόκητον, εἶδε θεραπ είαις ἀχ χκαταγώνϊστον, δύνα-
μιν, εἰδε πηγὴν ἰαυάτων duc μερίζουσαν γάματα,
εἶδε ζωὴν γεχρουμένοις ἐνδημήσασαν᾽ εἰδε, χαὶ τοιαύ-
τὴν εὐθυμίας “ἀνέστρεφεν i ἔννοιαν, εὗρον, λέγουσα,
θεραπευτὴν ἐπιτήδειον" οὗτος ὃ ἰατρὸς μισθὸν οὐχ
ἀπαιτήσει χρυσίου" ἕνα μισθὸν, ὡς οἶμαι, γνώμην
ἀπαιτήσει ἡνησίαν" μίαν πίστεως ἐπιζητήσει με δό-
σιν. Ἀλλ᾽ ἔ ἔχω: ταύτης γάρ με μόνης 4 νόσος οὐχ
ἀπεστέρησεν. AJ λογισμῶν ἀπορίαις, ἀνθέλχομαι.
TX γάρ; προσδραμοῦσα xac ; Τὸν ἀπὸ τοῦ πλή-
θους ὑποστέλλομαι κίνδυνον. Βοήσω τὰ d Bat s δ
Διώξουσιν óc ἀκάθαρτον. Κρύψω τὴν συμφοράν;
᾿Αλλὰ τὴν ὀδύνην οὗ φέρω. Ὡς ἰ ἰατρῷ προσδραμῶ
τῆς φύσεως; Ἂλλ᾽ ὡς βασιλέα ,φοθοῦμαι. Ὥς ἵχε-

τεύουσαν δέξεται; Μὴ ὡς μολύνουσαν φύγη. ᾿Ἐλεή-
σει τὸ πάθος; ΜΙ χαταχρίνη φανεῖσαν.

IUE

Τί οὖν δράσω; ποῖον ἀναδέξομαι λογισιλόν ; ἀναί--
σχυντος φανῶ ; Αἰδοῦμαι, μὲ πάλιν ἀθεράπευτος
μείνω. M7, δειλιάσω τὸ πλῆθος, χ ταφρονήσω τοῦ
δέους, θέατρον γένωμαι» ς φύγω τὸν ἔξωθεν γέ ἔλωτα"
ἰάσομαι τὸν ἐγδοθενΐ obo. *O νόμος ὡς ἐῤῥυπωμέ-
νὴν μισεῖ, ὃ νομοδότης óc γοσοῦσαν οἰχτείρει. Προ-
θυμία χαὶ ὄχνος τῆς γυναικὸς τὴν ψυχὴν ἐ ἐμερίζωντο"
ἀλλ᾽ εὗρε πίστιν μεσῖτιν τῆς ἐγχειρήσεως. Προσελ-
θοῦσα ye φησὶν, ὄπισθεν τοῦ Ἰησοῦ, ἥψατο τοῦ
χρασπέδου. τοῦ ἱματίου αὐτοῦ. λεγε γὰρ ἐν ἑαυτῇ ;
ὅτι μόνον ἐὰν ἅψωμαι τοῦ κρασπέδου τοῦ ἱματίου αὖ-
τοῦ, σωθήσουαι. Ὦ χλοπῆς πίστιν ? ιτησαμένης wn-
τέρα" ὦ χλοπῆς, ἣν αὐτὸς ἐπήνεσεν ὃ τὰς χλοπὰς τι-

b 5401}, et Reg. ἀλγηδόνος ἀνένδοτοι δημεύσεις, ἀνωφέλη-
τος μαραινομένου σώμοτος λύπη. Morel. secus.

INDICT., IN MART., ETC.

751
/
gnatis 9 tantum me tempus corporis. possessione
non spoliavit: medentium periti: minime cedo :
nemo pecuniis redimet virtutem meam; nemo ex
115 qui in terris versantur, meam (écunditdten
exhauriet : unus me solus Ade ex Virgine na-
tus fugabit; ejus gloriz ego quoque reservor:
ut cum ἀρϊεεῖς ej us sim testis virtutis, custodior.
Quid ergo incassum tot labores suscipitis, et Do-
mino torti preripere servi conamini? Non
parcam creature, donec conspexero Creatorem.
O quam multa SCC divexabant! temporis
diuturnitas, continui dolores, inutiles bonorum
publicationes , molestia corporis tabescentis , co-
gitationes vana spe absumtz. Ne dienen tot
adversarii, fidei ejus quz in periculo versabatur,
arma non eripuerunt: tam multi tentationum in-
sultus patientem feminam non dejecerunt: tot
adversarum rerum decumanis fluctibus obruta
naufragium femina passa non est. Vidit, inquit,
[Od Vidit, ea quz perierat, Servatorem; vidit
captiva redemtorem ; vidit anchoram mundi, ea
que tempestate jactabatur; vidit zgritudinum
regem, qui a sedibus supernis advenerat; vidit
spem gaudii inexspectatam , vidit insuperabilem
96 medicine virtutem, vidit e sanitatum , gratis
^ fluenta div identem, vidit inter mortuos enectos
vitam diversantem ; vidit , et talia quedam leto
animi sensu versare cepit : Reperi , inquit, suffi-
cientem jam medicum; nec auri mercedem hic
medicus reposcet : dum opinor mercedem, sin-
ceram mentem, exiget; unum ex me fides do-
num requiret. Ego vero illud habeo: nam me
hoc solo morbus minime spoliavit. Verum anxie-
tate cogitationum in contrarium distrahor. Quid
enim ? accurrens contingam ? Periculum , quod a
turba imminet , reformido. 4n meum fing sta-
tum voce dabo? Me ut immundam ablega-
bunt. Occultabo miseriam? At dolorem non fero:
An tamquam ad medicum naturz accurram ? At-
qui ut regem pertimesco. ἢ Me ut supplicantem
suscipiet ? "Nisi refugiat tamquam inquinantem.
Miserebitur morbi? Nisi condemnet in medium
ei

2. Quid igitur faciam? quod consilium sequar?
num nude prodibo? Vereor ne rursus maneam
incurata. Non reformidabo tur bam, metum omnem
abjiciam, spectaculum fiam, exteriorem risum ef-
fugiam; interius bellum malumque sanabo. Lex ut
inquinatam odit; legislator ut zegrotantis misere-
tur. Cupiditas ac metus mulieris animum distra-
hebant: verumtamen aggressionis conciliatricem
fidem invenit. Cum accessisset a tergo Jesu, 7'e-
tigit fimbriam vestimenti ejus. Dicebat enim
intra se : Si tetigero tantum fimbriam westi-

D

b

Matth.
20. 2I.

9-

menti ejus, salva ero. O furtum , quod parentem zuc. 8. 43.

nactum est fidem ! o furtum, quod ipse laudavit,

c Savil. et Reg. ἀνέσ

στρεφεν. Morel. ἀνέστρεψεν

45.

Marc.
30.

ΤῈ

/

a quo furta puniuntur! 0 furtum, quod eum de-
lectat, qui furtum est. passus! o przdationem ἃ
judice coronatam ! Ac miraculum vide : cum fu-
rata sit lucrum, quasi sit largita, laudatur. Dice-
bat enim intra se. Deus, imquit, Dominus est,
qui nihil ignorat ; Dominus, qui corporeis oculis
nequaquam indiget; medicus est, qui animabus
medetur; oculus est cogitationes perlustrans; etiam
latentem me videt, audit etiam me non loquentem,
tangit, quamvis loco sim dissita; novit, me ut in-
dignam aspectum non tulisse. Quid ergo? occulta
accessione facta, et mente venerans, non aspectu
offendens, veniens retro vestem attingam : sufficit
hoc unum mihi, si consequar, ad. obünendam sa-
nitatem : nam et ipsa procul dubio gestantis effi-
cacitate redundat. Non enim potest vite vestimen-
tum non et ipsum radios salutis emittere. Magnus
erat inter. prophetas Moses, et morosi pervicacis
populi Rees sed tamen homo : hic. illius
dominus est benignus. Si igitur virga servi mare
Rubrum divisit, et ex aquis conflatum murum
duxit, quomodo non Domini ejus fimbria, fluxus
ut sanguinis lapidis in modum rigescat , efficiet?
Zelator erat ac fervidus Dei minister Elias; sed et
ipse unus erat ex iis, quibus hzc est natura com-
munis : verumtamen ovillam habuit pellem mi-
raculorum effectricem. Rursus Eliseus cum ma-
gisiri grati: cum accessione factus esset heres,
ovilla pelle Jordanis fluenta frenabat. 51 ergo tanta
exstitit apud. prophetas gratia, quanta ejus erit,
quem ipsi prophetiis annuntiabant potentia? Quin
vero paucis ista complector? Umbra ipsa Petri
sanat; et Christi vestis non medebitur? Intelligo
quantopere vel consilium iniisse tantum , curren-
tem morbum frenavit. O fidem, qua morbo dila-
tionem non concessit! Credidit enim. tantum, et
malum, quod infestabat, aufugit: credidit, et con-
tentiosa bellua non contradixit : credidit, et ex-
siccatus est sanguinis fons perennis , non aliter ac
si invisibili quodam cauterio esset arefactus. Ve-
rum hec quidem vestem attigit, et exterioribus
pedibus appropinquavit; ille vero interiores co-
eitationes agnovit. Illa quidem occulte corpore
sanitatem hausit ; Salvator autem cjus animz pul-
chritudinem divulgavit : non enim. talem. passus
est decorem non celebratum et ignotum latere :
non permisit justitize scintillam oblivionis tenebris
obrui. Unius mulieris fidem, quz» Deo bona non
dubitanti mente subripuerat, mundo evangelica
communicavit historia. Quaenam hiec est, quie ob
furtum non aliter atque ob fidem honorata est?
Latronem mulieris fides przvenit : ante. linguam
illius hujus manus commendatur : antequam ille
paradisum voce przdetur, hoc ipsum regni lar-
gitorem silentio compilavit. Cognoscens enim, in-
quit, Jesus virtutem, quc exierat de illo, inter-
rogabat discipulos, Quis me tetigit? quomodo
furtum non animadvertistis? quomodo latrocinium

a Savil. et Reg. ρωνῇ 20s. Morel. povz συλήση.

G

752 SPURÍA.

μωρούμενος * ὦ χλοπὴς τὸν χλαπέντα τερπούσης 0
σύλων στεφανουμένων ἐχ δικαστοῦ. Καὶ ὅρα τὸ θαυ-
μαστόν. Ληστεύσασα τὸ χέρδος, ὡς χαρισαμένη θαυ-
μάζεται. "λεγε γὰρ ἐν ἑαυτῇ. Ὃ Θεὸς, φησὶ, Ac-
σπότης ἐστὶν, οὐδὲν ἀγνοῶν - Δεσπότης, σωματικῶν
ὀφθαλμῶν οὐ δεόμενος, ἰατρός ἐστι ψυχὰς ἰώμενος,
ὀφθαλμός ἐστι λογισμοὺς ἐμδατεύων * δρᾷ καὶ χρυπτο-
μένην ἐμὲ, ἀχούει χαὶ μὴ λαλούσης ἐμοῦ, ἅπτεται,
χἂν ἀφέστηχα " οἶδεν, ὅτι πάντως ὡς ἀναξία τὴν θέαν
οὐχ ἤνεγχα. Τί οὖν ; Λανθάνουσαν ποιήσομαι πρόσοδον,
χαὶ τῇ γνώμη τιμῶσα, καὶ οὐ καθυδρίζουσα τῇ ὄψει,
χατόπιν ἅψομαι τοῦ χιτῶνος ἐλθοῦσα - ἀρχεῖ μοι χαὶ
τοῦτο μόνον, ἂν ἐπιτύχω, πρὸς ἴασιν: πάντως γάρ
που χαὶ αὐτὸς τῆς τοῦ φοροῦντος ἐνεργείας πεπλήρω-
ται. Οὐ δύναται γὰρ τὸ τῆς ζωῆς περιθόλαιον μὴ χαὶ
αὐτὸ σωτηρίας ἀποπέμπειν ἀχτῖνας. Μέγας ἦν ἐν
προφήταις Μωῦσῆς, xot λαοῦ δυσχόλου σωφρονιστὴς,
ἀλλ᾽ ὅμως ἄνθρωπος" οὗτος δεσπότης ἐχείνου, χαὶ
φιλάνθρωπος. Ei οὐν τοῦ δούλου ἣ ῥάδδος τὴν ἐρυθρὰν
διέτεμε θάλασσαν, τειχοποιίαν ἐργασαμένη ἐν τοῖς
ὕδασι, πῶς οὐχ ἂν τοῦ Δεσπότου τὸ χράσπεδον πε-
τρώσῃ τῶν αἱμάτων τὰ ῥεύματα; Ζηλωτὴς ὃ Ἠλίας,
χαὶ θερμὸς τοῦ Θεοῦ ὑπηρέτης - ἀλλὰ χαὶ αὐτὸς εἷς
ὑπῆρχε τῆς φύσεως, xat ὅμως μηλωτὴν εἶχε θαυμά-
τῶν ἐργάτιν. Αὖθις "EXwcaiog χκληρονομήσας μετὰ
προσθήχης τοῦ διδασχάλου τὴν χάριν, ἐχαλίνου τὴ
μηλωτῇὴ τοῦ Ἰορδάνου τὰ ῥεῖθρα. Ei οὖν τοσαύτη παρὰ
τοῖς προφήταις ἣ χάρις, πόση ἔσται τοῦ παρ᾽ αὐτῶν
προφητευομένου ἣ δύναμις; "Tt συντόμως οὐ λέγω ;
Πέτρου ἣ σχιὰ θεραπεύει " καὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ ἱμάτιον
οὐχ ἰάσεται; Αἰσθάνοικαι, πόσον μοι χαὶ τὸ βουλεύσα-
σθαι μόνον τὴν τρέχουσαν ἐχαλίνωσε νόσον. ἊΣ πί-
στεως, ἀναδολὴν μὴ παρασχούσης τῷ πάθει. "Ent-
στευσε γὰρ μόνον, καὶ τὸ πολεμοῦν ἐδραπέτευεν " ἐπί-
στευσε, χαὶ τὸ φιλόνεικον οὐχ ἀντεῖπε θηρίον" ἐπί-
στευσε, χαὶ ἣ τῶν αἱμάτων ἀένναος ἐξηράνθη πηγὴ;
χαθάπερ ὕπό τινος ἀοράτου τυφλωθεῖσα καυτῆρος.
ἊἌλλ᾽ f μὲν ἱματίου καθήπτετο, xal τοῖς ἔξωθεν πα-
ρήγγιζεν - 6 δὲ τοὺς ἔνδοθεν λογισμοὺς ἐπεγίνωσχεν.
᾿Ἐχείνη μὲν ἀφανῶς τῷ σώματι τὴν θεραπείαν ἐξήν-
τλησεν᾽ ὃ Σωτὴρ δὲ αὐτὴς τὸ ψυχιχὸν ἐδημοσίευσε
χάλλος" οὐχ εἴασε γὰρ τοιαύτην εὐσεδείας ἀθριάμόευ-
τον ὡραιότητα: οὐκ ἀφῆχε δικαιοσύνης σπινθῆρα
λήθης παραδοθῆναι νυχτί. ᾿Ιϊχαρίσατο τῷ βίῳ ἣ τῶν
εὐαγγελίων διήγησις, μιᾶς γυναικὸς πίστιν, Θεὸν
χαλῶς συλησάσης τῇ ἀδιστάκτῳ γνώμη. Τίς ἣ διὰ
χλοπὴν ὡς πίστει τιμωμένη ; Προέλαδε τὸν ληστὴν ἣ
πίστις τῆς γυναικός * πρὸ τῆς ἐχείνου γλώσσης ἣ ταύ-
τῆς εὐφημεῖται παλάμη" πρὶν ἐκεῖνος “φωνὴ συλήση
τὸν παράδεισον, ἐλήστευσεν αὕτη τῆς βασιλείας τὸν
χορηγὸν τῇ σιωπῇ. Γνοὺς γὰρ, φησὶν, ὃ Ἰησοῦς τὴν
ἐξελθοῦσαν δύναμιν ἐξ αὐτοῦ, ἐπηρώτα τοὺς μαθητὰς,
τίς μου ἥψατο; πῶς οὐκ ἔγνωτε τὴν χλοπήν; πὼς
ἠγνοήσατε τὴν λῃστείαν: τίς μου ἥψατο; τίς νόσου ἐχ
τῶν ἐμῶν θησαυρῶν ὑγείαν ἐπλούτησε 5 τίς μου ἥψατο;
Τί λέγεις, ὦ Δέσποτα; σὺ δέδωχας, xal τὴν δεξαμέ--
νὴν οὐχ οἶδας ; τὴν πίστιν εἶδες, καὶ τὴν πιστεύουσαν
οὐχ ἐγνώρισας ; τὴν λανθάνουσαν κατενόησας γνώμην,

IN PRINCIPIUM INDICT.,

: - ^ , ,

χαὶ τὴν φαινομένην οὐχ ἐσχόπησας ὄψιν; Τίς μου

ἥψατο; Τίς σου ἥψατο; τίνι τὸ φάρμαχον τῆς ἐνερ-
*, , ᾽ LI

γείας ἐπέθηχας; τίνι τὴν ἴασιν ἐξέπεμψας, Δέσποτα;

IN MART., ETC. 755
vos latuit? quis me tetigit? quis ex meis thesauris
morbi se sanatione ditavit? quis me tetigit? Quid
ais, Domine? tu dedisti, et eam que accepit, non

To πάθος ἐδίωξας, xol τὴν σωθεῖσαν ἠγνόησας ; Tic B. nosti? fidem advertisti, et eam quie credidit, non
μου ἥψατο: τίς με τῇ διανοίᾳ πρὸ τῶν χειρῶν ἐψηλά- — agnovisti ? mentem latentem percepisti, et appa-
φησε, τίς μου χατέσχε λογισμὸς τὴν θεότητα ; τίς δ΄ rentem faciem non es conspicatus ? Quis me teti-
δίκαιος οὗτος τῆς ἐμῆς ἐνεργείας ληστής ; τίς αὐτοῦ git? Quis te tetigit? cui medicamentum operatio-
τῆς ἐσδεσμένης σωτηρίας τὸν λύχνον ἀφανῶὴς ὅπανῆψεν — nis miraculorum applicasti? cul sanationem im-
Ex τῆς ἐμῆς λαμπάδος; Τίς μου ἥψατο; Ἢ μάθω — pertüsti? Morbum exegisti, et eam qui salva
παρ᾽ ὑμῶν, ἢ διδάσχω. ᾿Εδουλόμην πρὸς τὸ τῆς ὑπο- — lacta est, non novisti? Quis me tetigit? quis me
θέσεως πέρας δραμεῖν * ὃ καιρὸς δὲ λοιπὸν ἑτέραν τῷ — prius mente quam manibus contrectavit? quaenam
θαύματι φυλάττει διδασχαλίας ἡμέραν. Ei γὰρ ἐχείνη meam divinitatem cogitatio apprehendit ? quis ille
δωδεχαέτη χρόνον πολεμιηθεῖσα τῷ πάθει, τὸν τῆς justus meae miraculorum virtutis praedo ? quis ex-
ὑπομονῆς οὐχ ἐξέλυσε τόνον, ἡμεῖς ἄλλην μίαν ἡμέραν stinctze salutis sud lucernam ex mea lampade fur-
τοῖς μαχροῖς ἀγῶσι τῆς γυναιχὸς οὐχ ἐναπομείνωμεν ; um accendit? Quis me teügit? Aut discam ex vo-
ἣς τὴν πίστιν xaló τῶν μαρτύρων δῆμος ἐζήλωσεν, — bis, aut docebo. Vellem equidem ad finem usque
οὐ δεσποτιχῶν χρασπέδων ἁψάμενοι, ἀλλὰ xoi αὐτὸ argumenti hujus decurrere ; sed jam tempus nos
τὸ σῶμα διὰ Χριστὸν ἐχδυσάμενοι. Καὶ ἡμεῖς τοίνυν admonet, ut deinceps huic miraculo alterum ad
ἀγαπητοὶ, πρὸς ζῆλον τῆς ὁμοίας πίστεως τὰς ἥμετέ- — docendum diem reservemus. Nam si illa duodc-
ρας διαναστήσωμεν γνώμας" μὴ γενώμεθα χείρους C cim annorum spatio morbo conflictata , de sua pa-

μιᾶς γυναιχὸς ἀλλοφύλου, εἰ εἰς εὐσέδειαν πλέον ἡ μεῖς
ἢ ἐχείνη ἀπελαύσαμεν θέας. ᾿Εχείνη μόνον ἤρχεσεν
ἅπαξ ἱματίου καθάψασθαι - ἡμεῖς δὲ χαθ᾽ ἑκάστην, ὡς
ἴστε, τὸ τοῦ Σωτῆρος σῶμα χατέχοντες ; χἂν ὡς τρε-
φόμενοι τοῖς τοῦ Δεσπότου μ᾽ εὐιπενείνι DITS
φέρωμεν αὐτῷ γὰρ πρέπει δόξα εἰς τ :
bon Ἀμήν. pe

tientia nihil remisit , nos alterum diem longis mu-
lieris. certaminibus non immorabimur? cujus fi-
dem martyrum quoque cetus zemulatus est, non
Domini fimbriam tangentes, sed ipsum etiam cor-
pus Christi gratia. exuentes. Et nos. igitur, dile-
ctissimi, ad similis fidei imitationem mentes nostras
excitemus : ne muliere una gentili deteriores si-
mus : quandoquidem majora nobis quam illi sunt
objecta spectacula, quibus ad. pietatem. aécenda-
mur. Saus hoc illi tantum fuit, quod vestimen-
tum semel contigerit : nos vero quotidie, ut scitis,
Salvatoris corpus contrectantes , saltem. ut qui
Domini membris alamur , gratiarum actionem of-
feramus : ipsum enim decet gloria in szecula sa-
culorum. Amen.

MONITUM

IN HOMILIAM SEQUEN TEM.

€

Hachomilia eruditorum fere omnium judicio spuria est, et falso Chrysostomi nomen prz se fert, in multis
Codicibus mss.,in Regiis 1820, 2052, et 2555, itemque in Codice Coisliniano $49,1in quibus non tam insi-
gnia observantur lectionum discrimina. Verum in Codice Coisliniano TT; quie numero A ibi numeratur, eo-
dem gaudet titulo, quo hec homilia, ut videre est in indice homiliarum, qui initio Codicis eodem quo Co-
dex ipse tempore descriptus fuit, appositis singularum homiliarum titulis. In serie autem homiliarum hac
plusquam dimidia sui parte a principio mutila est. Ac quo pauca Supersunt, toto celo differunt ab lis,
quie in hac, quam edimus, homilia feruntur. In Florilegiis Theodori Magistri , qui sub haec Pes τς
ex hac oratione excerpta loca habes; ut in aliquo ex sequentibus Tomis observare poteris, ubi ἀπανθί-
cyaxza Mla dabuntur. | RC | x ——

Homilia vero post Synodum Ephesinam dicta fuisse videtur, quandoquidem numero tertio in con s
fidei, quam ibidem propositam habes, dicitur : Duarum naturarum discrimen agnosco. Antioc Mae
autem habitam fuisse suadere potest id quod numero secundo dicitur : /oca Barlaamum, cui propter

98

Matth, 20.
1:

Ihid, Vu

754 SPURIA

vineg custodiam exusta est dextera: quam historiam pluribus habes enarratam in Homilia. Chry-
sostomi de Barlaamo, Tomo 9, p. 5539. Antiochi: vero S. Barlaami dies festus magna celebritate cole-
batur, ut in nostro ad illam homiliam Monito ibidem deprehendas.

Habita fuit ad illuminandos, sive ad eos, qui baptismum suscepturi erant, in quorum numero aliquos
peregrinos esse dicit in ipso principio, δρῶ τῇ ποίμνη τῶν eos 60v μεμιγμένα πρόδατα ξένα : ideo per-
mixtas piorum gregi oves peregrinas, sive insolitas, ut vertit Fronto Duczus. Cum porro φωτισμός,
seu baptismus, circa tempus Paschatis conferri solebat, hinc inferri posse videtur illud circiter tempus
habitam. homiliam fuisse.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

Oratio catechetica in dictum Evangelii : Si- Ἢ Λόγος χατηχητιχὸς εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Εὐαγγελίου"

mile est regnum caelorum homini patrifamilias, Ὁμοία ἐστὶν ἢ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ
qui exiit primo mane conducere operarios in οἰκοδεσπότῃ, ὅστις ἐξῆλθεν ἅμα πρωὶ μισθώσασθαι
vineam suam; et que sequuntur. ἐργάτας εἷς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ * xal τὰ ἑξῆς.

) s 7
4. Video permixtas piorum gregi oves insolitas, ὋὉρῶ τῇ ποίμνη τῶν εὐσεθῶν μεμιγμένα πρόδατα

recens Pastoris czlestis signum in frontibus feren- ξένα, νέαν τὴν σφραγῖδα τοῦ ἐπουρανίου ποιμένος ἐπὶ
tes; οἱ doctrine virentes herbas nancisci volo, τῶν μετώπων ἐπιφερόμενα" χαὶ βούλομαι διδασκαλίας
qua conveniant cum illis, qui gratiam jam gusta- "χλόην εὑρεῖν χατάλληλον τοῖς γευσαμένοις ἤδη τῆς
verunt, tum iis, qui spiritus gramen. decerpturi χάριτος, καὶ τοῖς μέλλουσι κρῖναι τὴν πόαν τοῦ πνεύ--
sunt : ut ejusdem catechesis et institutionis pastus ματος * ἵνα τῆς αὐτῆς χατηχήσεως ἣ γομὴ τοῖς μὲν
eis quidem, qui baptizati sunt et illuminati, do- πεφωτισμένοις ὑπόμνησις γένηται τῶν τοῦ Θεοῦ δω-
norum Dei memoriam refricet; eos vero, qui illu ρεῶν, τοῖς δὲ φωτισθησομένοις πλείονα προτροπὴν
minandi sunt, ad baptismum acrius cohortetur. B πρὸς τὸ βάπτισμα. Δεῖ γὰρ πρὸς ἑκατέρους χεχρᾶσθαι
Sic enim. oportet, ut ad utrosque habitus sermo τὸν λόγον, διὰ τὸ κεκρᾶσθαι τὸν φιλόθεον δῆμον Ex τε
sit mixtus : quandoquidem turba Dei cultorum ex μεμυημένων χαὶ μυουμένων ἀνδρῶν. Εὕρον τοίνυν
viris, qui mysteriis initiati sunt, et ex lis, qui πόθεν ἑστιάσω "xa ὑμᾶς τοὺς olxoyeveic ἀρχαίους
initiantur, est mixta. Nactus sum igitur unde et ἅπαντας τοῦ Χριστοῦ, xoi πῶς τοὺς νεωνήτους δού -
vos omnes veteres Christi vernasepulo excipiam,et λοὺς ἥμῶν προτρέψω πρὸς τὴν ἐλευθερίαν τῆς χλή-
quo pacto nostros nuper emtos servos ad vocatio- σεως" ἀπαγγελῶ τοῖς ἐμοῖς ἀδελφοῖς ῥήσεις δεσποτι-
nis libertatem cohortabor:enarrabo fratribus meis χὰς δυναμένας χαὶ τοὺς πάλαι χαταλαδόντας τὸν βα-
dicta dominica, quz possunt et eos, qui olim re- σιλικὸν ἀμπελῶνα προθυμοτέρους ἐργάσασθαι, xoi
giam vineam. occuparunt , promtiores efficere, et τοὺς ἄρτι παραχύψαντας εἰς αὐτὸν διεγεῖραι πρὸς τὸν
eos, qui non ita pridem ad eam inspiciendam ὅμοιον ζῆλον. Ὅμοία ἐστὶν ἣ βασιλεία τῶν οὐρανῶν
incubuerunt, ad similem zelum accendere. Si- ἀνθρώπῳ οἰκοδεσπότῃ, ὅστις ἐξῆλθεν ἅμα πρωὶ μι-
mile est regnum celorum. homini patrifami- σθώσασθαι ἐργάτας εἰς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ. Οἰχοδε-
lias, qui exüt primo mane conducere opera- σπότην ὃ Δεσπότης ἑαυτὸν ὀνομάζει" ἐργάτας δὲ περὶ
rios in vineam suam. Patemfamilias, seu do- τρίτην καὶ ἕχτην καὶ ἐννάτην καὶ ἑνδεχάτην καλουμέ--
minum domus, Dominus seipsum appellat:ope- ^ vouc προσαγορεύει πάντας τοὺς εὐσεύεῖϊς, τοὺς ἐν δια--
rarios vero circa tertiam et sextam οἱ nonam et un- € φόροις ἡλικίαις δεξαμένους τὸ βάπτισμα " ἀμπελῶνα
decimam vocatos nuncupat omnes pios, qui ba- τὰ σωτήρια λέγει προστάγματα; μικρὸν ἔχοντα πόνον,
ptismum in diversis ztatibus susceperunt: vincam — πολὺ δὲ τὸ χέρδος. Ὁμοία ἐστὶν ἣ βασιλεία τῶν οὐρα-
salutaria dicit mandata, quibus parum laboris γῶν ἀνθρώπῳ οἰκοδεσπότῃ, ὅστις ἐξῆλθεν ἅμα πρωΐ μι-
inest, at multum lueri. Simile est regnum. cclo- σθώσασθαιἐργάταςεἰς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ, Συμφωνής-
rum. homini patrifamilias, qui exiit primo ma- ας δὲ μετ᾽ αὐτῶν, τουτέστι τῶν ἐργατῶν, ἐκ δηναρίου
ne conducere operarios in vineam suam. Con- νεύων ὁ πεν dama. d
ventione autem. facta cum illis, hoc est, cum Ὁ i bb RR - NUT "We E
operariis, ex denario diurno, misit eos in υἱ- ἡ ΠΝ EE ἀν el IAPHTAR s Ὦ aiii τῆς;
οἰκίας, ὡς βούλεται, “ οἰκοδομεῖ, οὕτως ἐγὼ τὸν κόσμον

neam. suam. Paterfamilias ego sum. Quemadmo- nes a PoUdt M
» e € € c
dum enim dominus domus, prout libet, domos ὅλον, ὡς θέλω διατάττω. Ex 6 τῆς δικαιοσύνης ἥλιος

-

« Fronto Duceus legendum putat οἰκονομεῖ, quam
lectionem sequeremur, si vel unus Codex sic haberet.
Ibidem Codex unuse nostris οἰκίας ὅσας βουλεταιοϊχοδομεῖ.

^ Collata cum quatuor Mss. Duo σχολὴν εὑρεῖν. (Infra
Sav. conj. πλείων προτροπή. Fort. excidit verbum ali-
quod post βάπτισμα, velut παρέχῃ. |

b Tres Mss. x«i ὑμᾶς. Editi καὶ ἡμᾶς.

IN ILLUD, SIMILE EST

φορέσας τὴν νεφέλην τῆς ἀνθρωπότητος, συγχατέθην τῇ
ἀνθρωπότητι, xol περιέρχομαι ζητῶν ἐργάτας εἰς τὸν
ἀμπελῶνά μου. Οὐ 4s ἤζω ἀνθρώπων ἀμπελουργῶν᾽

ἔχω γὰρ ἀγγέλους καὶ ἱ ἀρχαγγέ ἕλους ποιοῦντας ἃ βούλο-
μαι" ἀλλὰ ποθῶ τοὺς ἐπιγείους δούλους μου ἐν ote
ἐμοῖς χτήμασιν αὐλιζομένους δρᾶν. ᾿γὼ περιτρέχω;
χαὶ περιδλέ πομαι πανταχοῦ τίνας εὕρω, τίνας μισθώ-
σωμαι, οὐχ ἵνα μόχθοις ἀλλοτρίοις πλουτήσω, ἀλλ᾽
ἵνα Εἰ Ὁ τοὺς ὑπαχούοντάς μοι. ᾿Εγὼ τὸν Πέτρον
xai Ἰωάννην Xa τοὺς ἄλλους μαθητὰς, τοὺς ἀόχνους
φυτουργοὺς τῆς οἰκουμένης συνήγαγον ᾿" συνεφώνησα
πρὸς αὐτοὺς ἐχ δηναρίου τὴν ἡμέραν" ἀπεμισθωσάμ. Ἣν
αὐτῶν πᾶσαν τὴν ζωὴν, χαὶ ἐπηγγειλάμιην αὐτοῖς
ὑπὲρ πάσης δυιοῦ τῆς ἐργασίας διδόναι μισθὸν τὴν
βασιλείαν τῶν οὐρανῶν " ἀλλ᾽ οὐχ ἀρχοῦσιν οὗτοι μό-
vot τὴν ἐμὴν χορέσαι ψυχήν. Οὐ δύναμαι βλέπειν
εὐαριθμνήτους γεωργοὺς γεωργοῦντάς μου τὸ γεώργιον"
στενοχωροῦμαι τοὺς ὀφθαλμούς | μου, τοσούτους μόνον
δρῶν" ἔτι xal ἄλλους γηπόνους διψῶ, ἔ ἔτι χαὶ ἄλλους
μισθοφόρους ποθῶ, ἔτι xat ἄλλους μύστας ζητῶ. Εὐ-
ρύχωρός ἐστι xol μέγας ὃ παράδεισος τῶν ἐμῶν ἐν-
τολῶν * πάντας τοὺς πιστεύσαντας μοι χωρεῖ" πάντας
τοὺς φιλαρέτους ὑποδεχόμενος ἔ ἔτι πλατύτερος γίνεται.
"Tt oov ποιήσω ; πόθεν πληρώσω τοὺς ἐμοὺς περιδό-
λους; πόθεν πλείονας “ ἀπογράφους ,προτρέψομαι ; 3
"ER2.00 πάλιν εἰςτὰς τριόδους αὐτῶν, ἐξέλθω πρὸς τοὺς
TOES NSRS τὴν ἑκούσιον πλάνην, 8o πρὸς τοὺς
ῥαθύμους, ἐξέλθω πρὸς τοὺς ἀπόρους ὃ εὔπορος, ἵνα
τοὺς ἀπόρους εὐπόρους ἐργάσωμαι; ἐξέλθω πάλιν
πρὸς τὴν τῶν ἐργατῶν συλλογήν : : Ἐγὼ τὸ ὀφειλόμε-
voy ποιήσω ' χαλέσω xo πάλιν τοὺς πένητας. "Eunóv
ἐστι τὸ προτρέψαι, ἐχείνων τὸ πεισθῆναι" ἐμόν ἐστι
τὸ θελῆσαι δοῦναι μισθὸν, ἐκείνων ἐστὶν τὸ θελῆσαι
λαύειν - ἐὰν ὑπαχούσωσί μοι, καὶ ἐμοὶ xo ἑαυτοῖς
χαριοῦνται" ἐὰν δὲ παραχούσωσί μου, ἑαυτοὺς ζημιώ-
σουσιν * ἐμοὶ γὰρ οὗ λείψουσι γεωργοὶ δυνάμενοι περι-
σχάψαι χαὶ περιδοθρεῦσαι χαὶ περιχλαδεῦσαι τὰ χλή-
ματα" οὗ δύναται ὃ ἐμὸς ἀμπελὼν μεῖναι χεχερσω-
μένος 7 ἄχαρπος. Καὶ ἐξελθὼν περὶ τὴν τρίτην ὥραν,
εἰδεν ἄλλους ἐν τῇ ἀγορᾷ ἀργοὺς, χἀχείνοις εἶπεν "
ὑπάγετε, χαὶ ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνά μου. Καὶ ποῦ
ἦτε mpot; ποὺ ἦτε τὰς προλαδούσας ἡμέρας; πὼς οὐχ
ἐζητήσατέ με τὸν εἰς ζήτησιν ὕ ὑμῶν. ἀφικόμενον; πὼς
οὐχ ὠρθρίσατε πρὸς τὸ συμφέ ἔρον ὑμῖν ; Οὕτως à ἀγνοεῖς
τε τῆς εὐσεῤφείας τὰς ἀχτῖνας, ὅτι τὴν ἡμέραν νύχτα
νομίζετε ; xol λάμποντος τοῦ φωτὸς τῆς ἀληθείας,
ὑμεῖς τί καρηδαρεῖτε xat νυστάζετε ; Νῦν γοῦν ἐξυπνί-
σθητε, νῦν γοῦν γρηγορήσατε, νῦν γοῦν ἐπιστρέψατε,
γῦν γοῦν σωφρονήσατε. ᾿πάγετε χαὶ ὑμεῖς εἰς τὸν
ἀμπελῶνά | ιλου. Βλέπετε, πῶς ὑμᾶς ἀγαπῶ " οὗ περιώ-
ρισα τῷ ὄρθρῳ τὸ χήρυγμα, οὐχ ἀπετεί χισα τοῖς
δευτέροις τὴν πρόσοδον, οὗ περιέχλεισα τῇ πρώτῃ

κλήσει τὴν ὑμετέραν ἐπιστροφήν" πᾶσαν ὥραν ὑμῖν
€ χαρισάμην πρὸς μετάνοιαν * πᾶσαν ἡλικίαν ἐναγκαλί-
ζομαι. Κὰν βρέ ἐφη προσενεχθὴ μοι, χαίρων προσίεμαι"
ἐγὼ γάρ εἶμι τῶν βρεφῶν δημιουργὸς, xoi πατὴρ καὶ
μήτηρ, χαὶ τροφεὺς xa τροφή’ κἂν παῖδες ὑποψελλί-

REGNUM

Db

99

b

v

C

CÉELOR. PATRIF., KTC. 755
wdificat:sic ego mundum universum, ut. volo,
dispono. Ego sol justitiz, nube humanitatis indu-
tus, ad humanitatem me dejeci, et operarios ad
vineam meam colendam quirens circumeo. Non
hominibus indigeo vinitoribus : habeo siquidem
angelos et archangelos, qui ea, quz. volo, perfi-
ciunt; verum terrenos servos meos in meis villis
státiunci habentes cernere concupiseo. Ego cir-
cumeo, et quoquoversum circumspicio, quos inve-

niam, quos conducam; non ut laboribus alienis
ditescam, sed ut eos, qui mihi paruerint, opu-
lentos reddam. Petrum et Joannem, aliosque di-
scipulos, orbis terrarum impigros plantarum cul-
tores, congregavi : conventionem cum illis ex de-
nario diurno feci : vitam ipsorum omnem conduxi,

proque omni opere quod mihi facient, dihutuni
me illis mercedis loco czelorum regnum promisi :

sed ad explendum animum meum hi soli non suf-
ficiunt. Non possum agricolas numero exiguos
arvum meum colentes intueri :in angustum dedu:
ci videntur oculi mei, dum tot cerno tantummodo :
adhuc alios aratores expeto, adhuc etiam alios mer-
cenarios exopto, adhuc etiam alios mystas quaro.

Spatiosus est et ingens mandatorum meorum pa-
radisus : omnes qui ὙΕΙ͂Σ crediderint, capit : omnes
virtutis amatores cum receperit, adire fit latior.

Quid igitur faciam ? unde mea septa. complebo?
unde plures accensos invitabo? Exibo rursus in
trivia ipsorum ἢ exibo ad eos, qui spontaneo er-
rant errore? exibo ad. negligentes? exibo ad ino-
pes opulentus, ut inopes reddam opulentos? exibo
rursus ad operarios colligendos? Ego quod debe-
tur prostabo : advocabo. rursus ctiani pauperes.

Meum est cohortari, illorum parere : meum est
dare velle mercedem, illorum est velle accipe-
re: si mihi paruerint, et mihi et. sibi ipsis gra-
tificabuntur : quod si ili non obediant, semet-
ipsos damno afficient:nam mihi nequaquam dee-
runt agricolz, qui circumfodere et scrobibus cin-
gere possint, et palmites putare : inculta vinea

mea ycl sterilis permanere non potest. Et egressus r/id. v. 3.

circa horam tertiam, vidit alios stantes in foro οἱ 4.
oliosos, et dixit illis : Ite et vos in vineam
meam. Ubi, quzso, mane fuistis? ubi ,Superiori-
bus diebus fuistis? cur non me quzsivistis, qui
ad vos quzrendos exieram? cur non ad utilitatem
vestram mane surrexistis? Adeone ced radios
ignoratis, ut diem esse noctem arbitremini? et af-
fulgente lumine veritatis, vos quare caligatis et
dormitatis: ? Nunc saltem expergiscimini, nunc
saltem. evigilate, nunc. saltem convertimini, nunc
saltem sobrii estote. Jte et vos in vineam meam
Videte, quantum vos diligam : matutino tempore
prdicationem evangelii non circumscripsi, se-
cundis aditum non VS conversionem ve-
stram prima vocatione non circumclusi : quam-
vis horam ad penitentiam vobis indulsi ; quamvis

ἃ ὀπογράφους, «CC€ns05, recte puto, qui septa custodirent,

Ibid. v. 5.

Ibid. v. 6.

756

etatem obviis ulnis excipio. Licet infantes mihi
offerantur, lzetus admitto : nam ego infantium crea-
tor sum, et pater et mater, et altor et alimentum :
slve pueri 2j me balbutientes confugianr, illis de-
lector : sive Juniores accedant, majori voluptate
perfundor : sive perfecti viri accurrant, suspi-
cio : omnes cum fide accurrentes tamquam fra-
tres meos complector. Ite et vos in vineam.
Prateritarum horarum. damni rationem non. ha-
beo, si studium et alacritatem. animi. videam,
ignavi prweponderantem : si eos, qui vos an-
teverterunt, assequi studueritis, de diurna mer-
cede quidquam non detraho. Deserite vineam
Judzorum ingratam, immeniorem beneficii, quie
solum acetum novit excolere : derelinquite vineam
de Egypto translatam, et idololatrie /Egyptiacz
acerbitatem. secum. circumferentem , que botrum
amaritudinis vinitori didicit germinare, atque ad
vineam meam transite; Et quod justum fuerit,
dabo volis. Non sum injustus, natura sum {π|-
stus : non sum avarus, qui adversus avaritiam
leges tuli: non sum ingratus erga gratos servos ,
non sum parcus aut pusillanimis erga eos , qui in
me magnanimi fuere: mercedem vestris labori-
bus majorem persolvam; dona quae sudores vestros
vincant, impertiar. Zterum exiit circa sextam et
nonam horam, et fecit similiter. Nullum tem-
pus omitto : omnes volentes sagena irretio, neque
in 115 qui in peccatis defatigati sunt, ad justitiam
vocandis defatigor. Semel egressus sum, et vena-
tus redii : iterum sum egressus, et auctus prada
reverti : egressus sum tertio, et ditatus reveni:
quarto circa horam nonam exivi, et nonnullis ca-
ptis advenio. Quanto frequentius ad. cursum me
confero, tanto ardentiori desiderio inflammor: quo
plures adduco, eo plures alios exopto : et illos na-
ctus, alios rursum requiro : omnes enim homines
volo salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire.

9. Circa undecimam autem horam exüt, et
invenit alios stantes otiosos. Non cesso diabo-
lum spoliare, quamdiu vita Ista superfuerit:non
cessabo mortem deprzdari, szevum generis humani
furem : non possum non eos, qui proprio arbitratu
mortales sunt facti , ad immortalitatem traducere ,
usquedum extremum suum spiritum exhalarint.
Propterea ne undecimam quidem horam contenmo:
propterea foribus inferorum assideo, ut aliquos
ante mortem ad. vitam possim transferre. Circa
undecimam autem horam exiit, et invenit alios
stantes oliosos, οἱ dicit illis : Quid hic. statis
tota die otiosi ? ^n ecclesias non habetis? prophe-
tas non habeus? apostolos non habetis? martyres
non habetis? Scripturas divinas non habetis? spi-
rituale nullum opus? Quid ergo statis hic tota
die otiosi? Non solem videtis statum suum cur-
sum peragentem? non lunam videtis Creatori an-
cillantem? non creaturam videtis Conditori ser-

E

100
A

SPURIA.

ζοντες προσφύγωσιν, ἥδομαι" χἂν νεώτεροι προσχω-
ρήσωσιν, μᾶλλον εὐφραίνομαι: κἂν ἄνδρες τέλειοι
προσδράμωσιν, ὑποδέχομαι" πάντας τοὺς μετὰ πίστεως
προστρέχοντας ὡς ἀδελφοὺς ἐμοὺς περιπτύσσομαι.
Ὑπάγετε χαὶ ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνα. Οὐ λογίζομαι
τῶν παρελθουσῶν ὡρῶν τὴν ζημίαν, ἐὰν ἴδω προθυ-
μίαν ταλαντευομένην τῇ ῥαθυμίᾳ * οὐ [eu τῆς ἡμέ-
ρᾶς τοὺς μισθοὺς, ἐὰν τοὺς προφθάσαντας ὑμᾶς ἐπι-
φθάσαισπουδάζητε. Ἄφετε τὸν ἀμπελῶνα τῶν Ιουδαίων
τὸν ἀγνώμονα, τὸν ἀχάριστον, τὸν ὄξος μόνον ἐπι-
στάμιενον γεωργεῖν * χαταλείπετε τὴν ἄμπελον τὴν ἐξ
Αἰγύπτου μεταφυτευθεῖσαν, xal τὴς Αἰγυπτιαχῆς
εἰδωλολατρείας τὴν πικρίαν περιφέρουσαν, καὶ βότρυν
πικρίας μαθοῦσαν βλαστάνειν τῷ φυτουργῷ, καὶ πρὸς
τὸν ἐμὸν ἀμπελῶνα μετάστητε s Καὶ ὃ ἐὰν ἡ δίκαιον,
δώσω ὑμῖν. Οὐχ εἰμὶ ἄδικος, κατὰ φύσιν δίκαιος πέ-
φυχα" OUX εἰμὶ πλεονέχτης, ὃ χατὰ τῆς πλεονεξίας
νόμους ἐχθέμενος " οὐκ εἰμὶ ἀγνώμων περὶ τοὺς P εὐ-
γνώμονας δούλους, οὐχ εἰμὶ μικρόλογος ἢ μικρόψυχος
περὶ τοὺς μεγαλοψύχους περὶ ἐμέ * δώσω ὑμῖν μισθοὺς
παριόντας τοὺς πόνους" χορηγήσω δωρεὰς νικώσας
τοὺς ἱδρῶτας ὑμῶν. Πάλιν ἐξῆλθε περὶ τὴν ἕχτην καὶ
ἐννάτην ὥραν, καὶ ἐποίησεν ὡσαύτως. Οὐ καταλιμπά-
v) χαιρὸν οὐδένα * σαγηνεύω τοὺς θέλοντας, xol οὐ
κάμνω τοὺς κάμνοντας ἐν ταῖς ἁμαρτίαις πρὸς δι-
χαιοσύνην καλῶν. ᾿Εξῆλθον ἅπαξ, καὶ θηρεύσας ὑπέ-
στρεψα - ἐξῆλθον δεύτερον, χαὶ ζωγρήσας ἀνέχαμψα -
ἐξῆλθον τρίτον, καὶ πλουτήσας ἐπανελήλυθα - ἐξῆλθον
τέταρτον περὶ τὴν ἐννάτην ὥραν, xol λαδὼν ἥχω τι-
γάς. “Ὅσον συνεχἣ ποιοῦμαι τὸν δρόμον, τοσοῦτον θερ-
μότερον ἀναφλέγω τὸν πόθον * ὅσους ἐὰν προσάγωμαι,
τοσούτους ἄλλους ποθῶ * χἀχείνους εὑρὼν, ἑτέρους ἐπι-
ζητῶ " θέλω γὰρ πάντας ἀνηρώπους σωθῆναι, xo εἰς
ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν.

N € ^N

Περὶ δὲ τὴν ἑνδεκάτην ὥραν ἐξελθὼν, εὗρεν ἄλλους
ἑστῶτας ἀργούς. Οὐ παύομαι γυμνῶν τὸν διάόολον,
ἕως ἂν ὃ βίος οὗτος παρείη " οὐ παύσομαι ληστεύων
τὸν θάνατον, τὸν δεινὸν χλέπτην τῆς ἀνθρωπότητος᾽"
οὖκ ἀνέχομαι τοὺς ἀπὸ γνώμης οἰχείας γενομιένους
θνητοὺς μὴ μεταδαλεῖν πρὸς ἀθανασίαν, ἕως αὐτῆς αὐὖ-
τῶν τελευταίας ἀναπνοῆς. Διὰ τοῦτο οὐδὲ τῆς ἑνδεχά-
τῆς ὥρας χαταφρονῶ * διὰ τοῦτο προσεδρεύω ταῖς πύ-
λαις τοῦ ἅδου, ἵνα δυνηθῶ τινας πρὸ τοῦ θανάτου με-
ταστῆσαι πρὸς τὴν ζωήν. Περὶ δὲ τὴν ἑνδεχάτην ὥραν
ἐξελθὼν, εὗρεν ἄλλους ἑστῶτας ἀργοὺς, καὶ λέγει αὖ-
τοῖς - τί ὧδε ἑστήκατε ὅλην τὴν ἡμέραν ἀργοί ; "Ex-
χλησίας οὐχ ἔχετε; προφήτας οὐχ ἔχετε ; ἀποστόλους
οὐχ ἔχετε ; μάρτυρας οὐχ ἔχετε; θείας "Γραφὰς οὐκ
ἔχετε 5 πνευματιχὸν ἔργον οὐδέν ; "IG οὖν ἑστήκατε ὧδε
ὅλην τὴν ἡμέραν ἀργοί; Οὐ βλέπετε τὸν ἥλιον τὸν τε-
ταγμένον δρόμον ἀνύοντα; Οὐ βλέπετε τὴν σελήνην
διαχονοῦσαν τῷ χτίσαντι; οὐ βλέπετε τὴν χτίσιν δου -
λεύουσαν τῷ ποιητῇ ; οὐ βλέπετε τῶν στοιχείων ἕκαστον

b Unus Codex recte εὐγνώμονας. Alii οἱ Editi “γνώμονας, male.

IN ILLUD,

ἐργαζόμενον τὸ ἔργον, δι ὅπερ ἐγένετο; Διὰ τί οὖν

ὑμεῖς μόνοι τὴ ἀρ γίᾳ τὴν φύσιν ὑδρίζετε ;

διὰ τί στή-

λας μιμεῖσθε νεχράς; Οὐχ ἔχετε ὀφθαλμοὺς, ἵνα βλέ-

inis τοῦ χόσμου τὸ χάλλος, τὸν χοσμοποιὸν

ἃ ἄνυ-

υνήσητε ; ; οὐχ ἔχε ἔτε στόμα, ἵνα τὰς γλώσσας ὑμῶν
πρὸς ὑμνῳδίας χινήσητε; οὐχ ἔχετε χεῖρας, ἵνα τὴν

ἐλεη μοσύνην ἐργάσησθε ;

οὐκ ἔχετε πόδας , ἵνα δρά-

Une δρόμους ψυχωφελεῖς; Τί ὧδε ἑστήχ τε ὅλην τ τὴν

ἡμέραν ἂρ yot 5 : Μέχρι πότε τὴν ἐμὴν ὃς σποτείαν ἐχ-
Τί ὧδε ἑστήχατε ἅχην τὴν ἡ ἡμέραν ἀργοί; Ot
ἔγουσιν αὐτῷ - Οὐδεὶς ἡμᾶς ἐμισθώσατο. Toto

E Het

εἰσιν οἵ προφασιζόμενοι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, οἵ

τὸ

ἄφες ἄρτι, χαὶ ὅτε χελεύει με ὃ Θεὸς, τότε βαπτίζο-
μαι" ἔνδος μοι τοῦτο τὸ πάσχα, xa εἰς τὸ μέ ἐχχον φω-
τίζομαι. DOE τοί εἰσιν οἵ λέγοντες. ;
σθώσατο. Ἀλλὰ τί πρὸς αὐτοὺς b τῇ ᾿ μβ τῷ οἴου: γιχῶν
τὰς ὑπερθέ σεις τῶν ἀναύαλλο οἰκένων τὴν χάριν; Ὑπά-
γέτε xoi ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνα. Οὐκ ἤλεγξε τὴν
ψευδολογίαν αὐτῶν, οὐκ ἐστηλί ἴτευσε τὴν & εἰρωνείαν τῶν
πεπλανημένων ἡδῶν: οὐχ εἶπε πρὸς τοὺς ῥᾳθύμους,
τί λέγετε, ὅτι Οὐδεὶς 1 ἡμᾶς ἐμισθώσατο; τί τῇ pau -
μία xa τὸ Ψεῦδος συῤῥάπτετε; οὐδεὶς ὑμᾶς ἐμισθώ-
σατο: οὗ παρεχάλεσαν C ὑμᾶς ot προφῆται; οὗ προετρέ-

παρὸν εἰς τὸ uy ὑπερτιθέ μένοι, οἵ λέ ἔγοντες,

ψαντο t ὑμᾶς ot ἀπόστολοι: οὐ παρεγενόμην ἐγὼ δι

ἐμαυτοῦ πρὸς ὑμᾶς ; oUx ἐχάλεσα πολλάχις, ὑμεῖς δὲ
οὐχ ὑπηκούσατ ε; οὐχ εἴδετέ us | μισθούμενον τοὺς ἕταί-
ρους ὑμῶν, καὶ ποιοῦντα μετ᾽
τί οὖν οὐχ ἐδουλήθ Ἢτε μιμήσασθαι τοὺς πο πα νος μοι;
ἀλλ᾽ ἐμείνατε eexp γήρους χατάσχοποι ; Τούτων οὐχ
Ὑπάγετε χαὶ ὑμεῖς εἰς
τὸν ἀμπελῶνά μου. Δέγομαι χαὶ ἡ ἔροντας ἐργατεύσα-

εἶπε ν οὐδὲν ὃ

Σωτὴρ, ἀλλ᾽,

σθαι θέχον τας" δέχομαι χαὶ πολιὰς εὐσεδείᾳ λαμπρυ-

νομένας, δέ e oua xal τρέμοντα. μέλη πίστει νευρού-
ὑενα " ἡδέως δρῶ γέροντας χρατ οὗντας βαχτηρίας δμοῦὺ
xai σταυρούς. Ὑπάγετε, χαὶ ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνά
uov. To διαδόλῳ τὴν νεότητα προσηνέγκατε, ἐμ οἱ χἂν
τὸ γῆρας δανείσατε᾽ τῷ ἐχθρῷ. τὴν ἰσχὺν. ἐχαρίσασθε ;

Ei
ἐμοὶ χἂν τὴν v. τ θα ἡλικίαν ἐ ἐπίὸ οτε" τῶτ τυράννῳ τὸν

χρόνον ὅλον, ὡς ἐχε ἵνος ἠθέλησεν, ἐστρατεύσασθε,

τῷ

ἐμοὶ
ἐννόμῳ βασιλεῖ τὸν ἐπίλοιπον χρόνον σχολάσατε.

Τἵνεσθς πιστοὶ i, πρὶν γίνεσθαι vex poi * λάδετε πρὸ τοῦ

θανάτου τὴν τῆς ἀθανασίας στολήν " ἑαυτοὺς πρὸ τῆς
τελευτῆς ἐνταφιάσατε τοῖς ἀφθάρτοις ἐνταφίοις τῆς
χάριτος "
τοῦ dgdaeiGo; εὑρεθῆναι"

δράμετε, σπεύσατέ πρὸ τῆς ἑσπέρας ἔσω
φιλονεικήσατε, 1 ἵνα ἔνδον

ὑμᾶς καταλείπῃ δύνων ὃ ἥλιος. βὰν πρὸ ἡλίου δυσμῶν

ἑαυτοὺς συναριθμιήσητε τοῖς ἐμοῖς ἐρασταῖς ; ὄψεσθε

τῆς ἐμῆς θεότητος τὴν δόξ αν, ὡς φωτὸς ἐρασταί 2 ἐὰν

μετὰ τῶν χεχλημένων € ἐχ τοῦ ἀμπελῶνος

μὴ

ἐξέλθητε, xm
χαμόντας ὑμᾶς ὡς χαμόντας ἀμείψομαι ἐὰν ἔξω

- c , ec— m ,
τῆς αὐλῆς ἱσταμένους ὑμᾶς xac Men τοὺ θανάτου ἣ

νὺξ

?

νεχ
νε
E
UX

mu o

τει

᾽ οὐχ, ἔτι λοιπὸν ὕ ὑμᾶς ὡς φίλους ἔ ἔχειν ἀν ἔχομαι"
χρὸς γὰρ οὐ πιστεύει, νεχρὸς οὐχ, δυολογεῖ, yexpbs
ἐργάζεται xa θαῤῥεῖται μυστήριον, vex poc οὐχ

e dea σωφροσύνην, νεχρὸς οὗ δύνατ ται μισθὸν d ἀπαι-
/

), νεχρὸς ἀσφραγιστος χαὶ πρὸ τῆς χρίσεως χατα-

? Quidam εὐρημήσητε. Mss. quatuor ἀνυμνήσητε.

SIMILE EST REGNUM CXELOR. PATRIF., ETC.

Οὐδεὶς ἡμᾶς ἐμι-

ἐχείνων σύμφωνα ; ὃ Ux

E

7?7
vientem? non elementum unumquodque suum cpus
exsequi videtis, cujus causa 1n lucem est editum?
Cur igitur soli naturam inertia deturpatis? cur
colunids cipposque mortuos imitamini? Non ocu-
los habetis, ut palétirivadiiren: mundi videntes, Opi-
ficem indi celebretis? non os habetis, ut linguas
vestras ad concinendos hymnos moveatis? non ma-
nus habetis, ut eleemosynam impertiatis? non pedes
habetis, ut cursus animis utiles decurratis? Quid
hic statis tota die otiosi? Quousque imperium
meum evertetis ? Quid hic statis tota die otiosi ?
Illi autem dicunt ei, /Yemo nos conduxit. Ejus-
modi sunt ll, qui excusant excusationes in pecca-
tis: qui przsens differunt in futurum : qui dicunt,
Sine modo, et cum jusserit mihi Deus, tunc bapti-
zabor : hoc mihi Pascha remitte, et in futuro illu-
minabor. Ejusmodi sunt qui dicunt, /Vemo nos
conduxit. Quid vero ipsis respondit is, qui procra-
stinationes eorum, qui differunt gratiam, superat
benignitate? /te et vos in vineam. Non eorum
eder verba redarguit; non dissimulatos erro-
neorum morum sermones infamavit, neque negli-
gentes his compellavit : Quid died. Quia nemo
nos conduxit? cur negligentis mendacium quo-
que assuitis ? nemo vos "eondasit: ? non vos invita-
runt prophetz? non vos cohortati sunt kiere :
nonne ad vos ego per meipsum adveni? nonne
sipenumero vocavi, vos autem non obedistis?
nonne me amicos vestros conducentem vidistis et
paciscentem cum illis? cur non igitur imitari vo-
luistis eos qui mihi parebant, sed ad senectutem
usque spectatores mansistis? Nihil. horum dixit
Salvator, sed, Jte et vos in vineam meam. Ad-
mitto et Senes, qui opus facere cupiunt : admitto
et tremula τα τ δε fide roborata : lubenter video
senes scipiones simul et cruces tenentes. /te et vos
in vineam meam. Diabolo juventutem. obtuli-
stis, mihi saltem senectutem commodate : inimico
robur corporis largiti estis, mihi saltem inutilem
itatem concedite : Sub Lyranno toto tempore vit,
prout illi placuit, stipendia meruistis, mihi legi-
timo Regi, quod reliquum est temporis, operam
date. Efficiamimi fideles, antequam mortui efficia-
mini : immortalitatis Stob ante mortem accipite:
vosmetipsos ante obitum. immortalibus illis exe-
quiis gratie sepelite : cur rite, festinate ante vespe-
ram intra vineam reperi iri: contendite, ut derelin-
quat vos intus sol occidens. Si ante solis occasum
in amatorum meorum numerum vos retuleritis ,
divinitatis mez gloriam ut lucis amatores vi-
debitis : si cum illis, qui vocati sunt, e vi-
nea egressi fueritis, tametsi non laboraveritis,
quasi laborassetis, remunerabor : si vos extra di-
versorium stantes mortis nox comprehenderit,
non jam amplius vos habere amicorum loco pos-
sum : mortuus. namque non credit, mortuus non
confitetur, mortuus non operatur, neque cr editur

ILid. v. 7.

758

illi mysterium ; mortuus temperantiam. non ope-
ratur, mortuus reposcere mercedem non potest ,
mortuus non signatus, vel etiam ante judicium con-
demnatus est : vivus et sanus laudabit Dominum :
ejusmodi mortuus post mortem etiam vivit,
ejusmodi mortuus post sepulturam iterum ἬΝ
Ite et vos in vineam.Dum exiguum adhuc vitz
spatium vestat, negotiamini : ne exspectelis ,
ut morbi necessitas arbitrii vestri coronam
accipiat. Nolite sub tempus mortis viaticum vobis
immortalitatis mercari: n vita vitam negotiamini :
dum sani estis, et sobrii, talentum suscipite, ut
et quastum ac lucrum colligatis. Zte et. os in
vineam ; ; οἱ quod justum. fuerit, accipietis.

jt supra id, quod justum est, accipietis, tantum
penitentiam agite, lantum accedite, 1 lantum me-
cum ver dmi Ne cohortationem meam contemni-
te : nullus enim qui mihi crediderit, non beneficio
auctus est : neque qui mihi minisiraverit , adhuc
ullus egenus relictus est. Ita paterfamilias domus

Ibid.v.8. istius vineam istam explevit. Cum sero autem

factum esset. Cum 1 jam vita presens lamquam
dies sensim effluxisset, cum jam longa nox mortis
advenisset, cum jam Voy peu CoD lam-
quam diluculum, cui vespera minime succedit,
exorta esset, dicit dominus vine: procuratori Suo,
F'oca operarios. V oca omnes qui ex Adamo pro-
gnati sunt: voca Abel, qui propter sacrificium est
mactatus : voca Enoch, qui placuit, et trans-
latus est: voca Noe, naufragium passa natura
gubernatorem — egregium : voca fidelissimum
Abraham, Dei amatorem magis, quam libero-
rum amatorem; qui visceribus suis bellum in-
tulit, qui fidem "gérvavit : voca Joseph operarium
continenti: : voca patriarchas ommes, voca pro-
phetas : voca Eliam , qui recte currum mo-
deratus est, et auriga curruum igneorum est
factus : voca apostolos, Novi TUNE lumina :
voca martyres, eosque qui mortem meam , quam
ipsorum causa per tuli , sunt imitati : voca Stepha-
num, qui propter me lapidatus est: voca Barlaam,
cul propter vinea custodiam exusta est dextera :
voca omnes, qui egregie laborarunt : voca eos, qui
mca praedia strenue coluerunt, £t redde illis mer-
cedem. Aperi meos Lhesauros, aperi mea promtua-
ria, aperi splendida regni mei palatia : profer re-
gales coronas , profer divina bravia : nulli
gaze ex cimeliis meis parcas : non enim isti
suis animabus propter me pepercerunt. Corona
capita. eorum, qui, uti volui, decertarunt : projice
praemia in manus quie laborarunt. Nullus hine
non coronatus excedat, nullus non donatus rever-
tatur, nullus mercede privetur : omnes ditentur,
omnes exsultent: videant omnes, quibus pretiis
sint a me conducti ; videant, qualia bona, qui mihi
crediderint consequantur; videant, qualibus donis
seipsos privent, qui vocantur, nec volunt venire.
Redde. illis mercedem, incipiens a novissimis
usque ad primos, novissimos primos donis exhi-
larans; hi enim. bonitate mea indigent maxime.

b

C

D

SPURIA.

χέχριται" ζῶν xoi ὑγιὴς αἰνέσει τὸν ἰκύριον : ὃ τοιοῦ-
τος νεχρὸς xoi μετὰ θάνατον ζῇ, ὃ τοιοῦτος νεχρὸς
μετὰ τὴν ταφὴν πάλιν ἀνθεῖ. “Ὑπάγετε καὶ ὑμεῖς εἰς
τὸν ἀμπελῶνα. ^ ἕως ἔχετε μικρὰν ἔτι προθεσμίαν
ζωῆς, πραγματεύσασθε " υὴ | περιμείνητε τῆς ἀῤῥω-
στίας τὴν ἀνάγκην λαδεῖϊν τῆς ὑμετέρας. γνώμης τὸν
στέφανον. Μὴ βουληθῆτε παρὰ τὸν καιρὸν τοῦ θανά-
του μεταθαλέσθαι τὰ τῆς ἀθανασίας ἐφόδια " ἐν ζωῇ
τὴν ζωὴν ἐμπορεύσασθε᾽ ἐν ὑγείᾳ xol νήψει τὸ τά-
λαντον ὑποδέξασθε, ἵνα χαὶ τὴν ἐργασίαν χερδάνητε.
Ὑπάγετε xoi ὑμεῖς εἷς τὸν ἀμπελῶνα" χαὶ ὃ ἐὰν ἡ
δίκαιον, λήψεσθε. Καὶ ὑ ὑπὲρ τὸ δίκαιον, λήψεσθε ' μό-
γον μεταγοήσατε, μόνον προσέ ἔλθετε, μόνον γίνεσθε
μετ᾽ ἐμοῦ. Οὐ μέ ἔμψεσθέ μου τὴν προτροπήν - οὐδεὶς
γὰρ ἐμοὶ πιστεύσας ἀπῆλθεν ἀχαριστῶν, οὐδὲ ὃ ἐμοὶ
διαχογήσας ἔ ἔμεινεν ἔτι πτωχός. Οὕτως ὃ οἰκοδεσπότης
τοῦ οἴκου. τούτου τὸν ἀμπελῶνα τοῦτον ἀνεπλήρωσεν.
᾿Οψίας δὲ γενομένης. Ἤδη τῆς παρούσης ζωῆς ὁ ὡς
ἡμέρας ὑποῤῥευσάσης, ἤδη παραγενομένης τῆς υα-
χρᾶς τοῦ θανάτου γυχτὸς, ἤδη τῆς ἀναστάσεως. τῶν νε-
χρῶν ἀνατειλάσης, ὥσπερ ὄρθρου τινὸς ἑσπέραν μὴ
χεχτημένου διάδοχον, λέγει ὃ Ναύριος τοῦ ἀμπελῶνος
τῷ ἐπιτρόπῳ c αὐτοῦ - κάλεσον τοὺς ἐργάτας. Κάλεσον
πάντας τοὺς ἐξ ᾿Αδάμ." χάλεσον τὸν ᾿Αὐελ τὸν διὰ θυ-
σίαν τυθέντα " χάλεσον τὸν E yy. τὸν εὐαρεστήσαντα,
xal μετατεθέντα" χάλεσον τὸν Νῶε τὸν τῆς ναυαγησά-
σῆς φύσεως χαλὸν χυδερνήτην * χάλεσον τὸν πιστότα-
τον "'A6pap., τὸν φιλόθεον μᾶλλον ἢ φιλότεχνον, τὸν
στρατευσάμενον χατὰ τῶν σπλάγχνων αὐτοῦ, τὸν τη-
ῥήσαντα τὴν πίστιν ᾿ χάλεσον τὸν Ἰωσὴφ τὸν τῆς Gt0-
φροσύνης ἐργάτην, χάλεσον τοὺς πατριάρχας , κάλεσον
τοὺς προφήτας" χάλεσον τὸν ᾿Πλίαν τὸν χαλῶς jivio-
χήσαντα xai γενόμενον ἡνίοχον πυρίνων ἁρμάτων"
χάλεσον τοὺς ἀποστόλους, τοὺς τῆς χαινῆς Διαθήχης
φωστῆρας" χάλεσον τοὺς | μάρτυρας, χαὶ τοὺς μιμιησα-
μένους μου τὸν ὑπὲρ αὐτῶν θάνατον * κάλεσον Στέφα-
νον τὸν OU ἐμὲ λιθασθέντα - χάλεσον Βαρλαὰμ. τὸν διὰ
φυλαχὴν τοῦ ἀμπελῶνος χαταχαέντα τὴν δεξιάν * χά-
λεσον πάντας τοὺς χαλῶς χοπιάσαντας " χάλεσον ποὺς
τὰ ἐμὰ χαλλιεργήσαντας. χτήματα, Καὶ ἀπόδος αὐτοῖς
τὸν μισθόν. Ἄνοιξον τοὺς ἐμοὺς θησαυροὺς, ἄνοιξον
τὰς ἐμὰς ἀποθήκας, ἄνοιξον τὰ φαιδρὰ τῆς ἐμῆς βασι-
λείας βασίλεια * προχόμισον τοὺς βασιλικοὺς στεφά-
νους», προχόμισον τὰ θεῖα βραδεῖα * υὴ φείσῃ͵ υ"ηδενὸς
τῶν ἐμῶν χειμηλίων. Οὐχ ἐφείσαντο γὰρ οὗτοι τῶν
οἰχείων Ψψυ χῶν δι’ ἐμέ. Στεφάνωσον τὰς κεφαλὰς τῶν
ἀθλησάντων, ὁ ὡς ἠθουλόμην ὁ ἐγώ" ἔμδολε τὰ βραδεῖα
ταῖς χαμούσαις χερσίν. Μηδεὶς ἀστεφόνωτος ἐντεῦθεν
ἐξέλθη, μηδεὶς ἀγέραστος ὑποστρέψη, μηδεὶς ἀποστε-
ρηθῇ τῶν ἀμοιθῶν " πάντες “πλουτήσωσιν, πάντες χο-
ρεύσωσιν, χαὶ ἴδωσιν, ἐπὶ τίσιν ᾿ἐμισθωσάμην αὐτούς"
ἴδωσιν, ποίων ol πειθόμενοι € ἐμοὶ TUY χάνουσιν ἀγαθῶν ;
ἴδωσι, ποίων δωρεῶν ἑαυτοὺς ἀποστεροῦσιν οἵ χαλού-
μένοι; χαὶ παραγενέσθαι μὴ βουλόμενοι. Ἀπόδος αὖ-
τοῖς τὸν μισθὸν, ἀρξάμενος ἃ ἀπὸ τῶν ἐσχάτων, ἕως τῶν
πρώτων, τοὺς ἐσχάτους πρώτους εὐφραίνων ταῖς δω-
pexic* οὗτοι γὰρ. μάλιστα χρείαν ἔχουσι τῆς ἐμῆς
ἀγαθότητος. 'u χεῖνοι μέντοι πρώϊθεν εὐθέως ἅμα τῇ
ἡμέρᾳ τῶν πόνων ἀρξάμενοι, αὐτὴν τὴν ἡμέραν χαὶ
τὰς ὥρας καὶ τὰς ἀρετὰς χαὶ τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς συν-

IN ILLUD, SIMILE EST REGNUM C/ELOR. PATRIF., ETC.

(xac συνηγόρους ἔχουσιν" οὗτοι δὲ ἔσχατοι, πάντων
τούτων ἔρημοι καθεστῶτες, πρὸς μόνην τὴν φιλαν-
θρωπίαν τὴν ἐμὴν ἀποθλέπουσιν. T οὕτοις οὖν τοῖς
ἐσχάτοις πρώτοις ἐ ἐπίδος τὰ δῶρα, χαὶ τότε τοῖς πρώ-
τοις ἐπιδώσεις τὰς ἀμοιθάς. Καὶ ἐλθόντες οἵ περὶ τὴν
ἑνδεκάτην ὥραν, ἔλαθον ἀνὰ δηνάριον. Καὶ τοῦτο πε-
ριχαρῶς € ἐν ταῖς ἑαυτῶν χερσὶ περιστρέφοντες ἔλεγον"
ἐχιν δυνεύσαμεν ἀπιστεῖν τοῖς ἀγαθοῖς" ἤδεισαν. γὰρ
οὐδὲν ἄξιον ὧν ἔλαθον ἐργασάμενοι. “Ὁρῶντες δὲ τὸ
δῶρον τοῖς ὀφθαλμοῖς, χαὶ ταῖς παλάμαις, τὴν χάριν
χατέ χοντες, ἐχόρευον, ἐπανηγύριζον ἐπὶ τοῖς παρ᾽ ἐλ-
πίδα χαλοῖς. ᾿Ἑλθόντες δὲ oi πρῶτοι. ἐνόμισαν, ὅτι
πλείονα λήψονται, xat ἔ ἔλαθον xa αὐτοὶ ἕνα δηνάριον.
Λαδόντες δὲ ἐγόγγυζον χατὰ τοῦ οἰχοδεσπότου , λέγον-
τες" οὗτοι οἵ ἔσχατοι. Ὃ δεσπότης τῷ λόγῳ παρήγα-
γεν, οὐχ ἵνα τοῖς τιμωμένοις φθονήσωσι (χαίρουσι
γὰρ, οὐχ ,ἀγαναχτοῦσι πάντων σωζομένων οἷ
ὅσιοι), ἀλλ᾽ t ἵνα δείξη τὴν οἰκείαν φιλανθρωπίαν τοιαύ-
τὴν οὖσαν, ὥστε χαὶ τοῖς ἀφθόνοις, εἰ ἐνεχώρει, φθό-
νον τεχεῖν.

^;

Λαθόντες δὲ δὲ ἐγόγγυζον χατὰ τοῦ οἰκοδεσπότου, , Àé-
γόντες s οὗτοι οἵ ἔσχατοι, οὗτοι οἵ γεγηραχότες, οὗτοι
οἵ μόλις τὴν σὴν δεσποτείαν ἐπεγνωχότες, οἵ μόλις
τὰ γόνατα πρὸς τὴν σὴν προσχύνησιν κάμψαντες, οἵ
μόλις τοῖς ὑποτρόμοις δαχτύλοις τοῦ σωτηρίου σου
σταυροῦ τὸ σύμόολον τοῖς μετώποις ἐπιχαράξαντες,
oi μὴ βαστάσαντες χοφίνους πειρασμῶν, οἵ μὴ χρατή-
σαντες δικέλλας «συμφορῶν : Οὗτοι οἵ ἔσχατοι μίαν
ὥραν ἐποίησαν. Εἶδον μόνον͵ τὸν σὸν ἀμπελῶνα, τοῖς
ὀφθαλμοῖς ἡ ἡμῖν μόνοις ἐχοινώνησαν τῆς ἐργασίας, τὰς
ὄψεις αὐτῶν ὑπέδειξαν, οὐ χατώρθωσαν πράξεις τινάς:
μάρτυρες τῶν μόχθων, οὗ μερισταὶ γεγόνασιν " Καὶ
ἴσους ἡμῖν αὐτοὺς ἐποίησας τοῖς βαστάσασιν τὸ βάρος
τῆς ἡμέρας Xo τὸν χαύσωνα:; Ἡμεῖς ἐφλέχθημεν ταῖς
ἡδοναῖς, ἀλλ᾽ οὐχ ἐσδέσθημεν ταῖς ἀρεταῖς" ἡμεῖς
ἐδιώχθημεν. διὰ σὲ ; ἡμεῖς μυρίους ὗ ὑπεμείναμεν πό-
νους, ἵνα τὴν σὴν οὐσίαν πλατύνωμεν᾽ χαὶ βαδίζομεν
ἐντεῦθεν. λαδόντες μισθοὺς ὃ ὁμοίους τοῖς t χεχμιηκό-
σιν ὁμοίως ἡμῖν" 6 πόνος ἀνόμοιος, χαὶ τὸ χέρδος
προσόμοιον " χόπος ἄνισος, xa τὸ χλέος ἐφάμιλλον.
Οὗτοι ot ἔσχατοι μίαν ὥραν ἐποίησαν. Ἵνα μίαν ὥραν
ἐγγύς σου χλαύσῃ γυνὴ πόρνη $ xal λύσῃ τὰς τρίχας j
ἃς ἔπλεχε πρὸ τούτου χαχῶς, χαὶ φιλήσῃ τοὺς ἀχράν-
τοὺς σου πόδας σώφροσι χείλεσι, χαὶ προσενέγχῃ σοι
τῷ οὐρανίῳ “μύρον ἐπίγειον, ἔδωχας αὐτῇ πρέσόεια
θυγατρὸς καὶ παρθένου. Ἵνα μίαν ὥραν ἐσταυρωμένος
λῃστὴς ἐπὶ τοῦ σταυροῦ σοι προσφύγῃ xai βοήσῃη,
My fs τί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐ ἐν τῇ βασιλείᾳ σου,
ὑπὲρ μόνης τῆς φωνῆς ταύτης ἀνέῳξας αὐτῷ τὸν πα-
ράδεισον. Ἵνα μίαν ὥραν μετανοήση Παῦλος ὃ διώ-
ATIS ὃ πολέ ἔμιος, εὐαγγελιστὴς ἀναδέδειχται. Οὗτοι
ἔσχατοι μίαν ὥραν ἐποίησαν, καὶ ἴσους ἡμῖν αὐτοὺς

c^

οἱ

ἃ [ μύρῳ Savil.]

799
Illi quidem, qui a mane statim cum die , cum pri-
ma luce labores inchoarunt, diem ipsum et horas
et virtutes et certamina et pacta conventa patronos
habent ; hi vero novissimi, omnibus istis destituti,

10; oculos suos ad solam meam benignitatem conver-

A tunt. His ergo novissimis primis da praemia, et tunc
largieris primis remunerationem. £t cum. venis-
end qui circa undecimam horam venerant , ac-
ceperunt singulos denarios. Et hos summa cum
letitia in manibus suis versantes dicebant: Parum
abfuit , quin de bonis diffideremus : noverant enim
se eo quod acceperant nihil operis dignum fecisse.
Cum autem oculis donum intuerentur, manibusque
munus tractarent, exsultabant f gaudio triumpha-
bant, quod hona. sibi prater spem obvenissent.

ILid. v. 9.

Fenientes autem prüni arbitrati sunt, quod rui, vo.—

plus essent accepturi; acceperunt autem et
Β ipsi singulos denarios. Et accipientes mur-
murabant | adversus patremfamilias. dicen-
tes : Hi novissimi. Dominus narrationi adjecit,
non quo illis, qui honoribus affecti erant, invide-
rent ( gaudent enim, non indignantur sancli, si
omnes salventur), sed ut talem esse benignitatem
suam demonstret, ut etiam expertes invidis, si
fieri posset, ad favidiam impellat.

9. Et accipientes murmurabant adversus
patremfamilias, dicentes : Hi novissimi: hi
senio confecti, hi qui vixdum tuum agnovere
dominatum , qui vixdum genua coram tua 1na-
jestate. flexerunt, qui vixdum tremulis digitis
suis salutaris crcis tua signum frontibus i impres-
serunt, qui tentationum cophinos non gestarunt,
qui calemititus ligones tenuerunt: Zi novissimi
una hora fecerunt. Vineam tuam tantum oculis
usurparunt : nobis solo visu suo consortes exstite-
runt: operationis sua ostenderunt, non perfecerunt

€ actiones aliquas: testes laborum, non participes
fuerunt: Et pares nobis illos fecisti, qui por-
tavimus pondus diei et estum? Nos libidinibus
incensi fuimus, sed virtutibus non sumus exstincti;
nos propter te passi persequutionem sumus, nos
sexcentos labores tua causa exantlavimus, ut tuam
substantiam amplifi caremus: et acceptis przmiis
similibus ns, qui non laborarunt, hinc disce-
dimus: labor dissimilis est, et cotidiite lucrum :
inzequalis molestia, et gloria equalis. Zi novis-
simi una hora fecer unt. Ut una hora prope te
mulier meretrix ploret , et capillos resolvat , quos
antea male concinnabat, et mmaculatos " pedes
tuos castis labris osculetur, ac tibi czlesti offerat
D nnguentum terrestre, filie ac virginis illi hono-
rarium detulisti. Ut una hora cruci affixus latro
a cruce ad te confugiat, et clamet, Memento mei,
Domine, cum veneris in regnum tuum : unius
hujus vocis gratia paradisum 1lli reserasti. Ut una
hora penitentiam agat Paulus persequutor, hostis,
evangelista creatus est. 271 novissimi una hora

L2.

Matth. 20. €08 sic affectos benignus Dominus?

Y3.

Ibid. v

/
749

fecer unt; ei pares illos nobis fecisti , qui por-
tavimus pondus diei et estum. Quid igitur ad
Respondens
uni eorum dixit : Amice, non facio tibi inju-
riam. Ὁ prestantissimam benignitatem ! ! Dominus
pro servis cum servo litigat, Judex pro reis apud
accusatorem defensionem suscipit. ZLmice , non
facio tibi injuriam. Cum ratione mecum judicio
contende, amice, et ne injuste contristcris : disputa
mecum legitime, et. ne illegitime indigneris: dic,
qua 1n re injuria affectus es ipse, ΤΙΣ conservus
tuus honore cumulatus est? dic, qua in re lesus es
ipse, dum frater etiam tuus in regni tecum societa-
iem est ascitus? nonne id accepisti cujus g eratia labo-
res suscepisti? nonne diei totius integram merce-
dem recepisti? nonne quod optabas, retulisti? quid
igitur amplius quaeris? /Vonne ev. denario con-
eque mecum ? Revoca übi in memoriam promis-
sa mea, quibus te a principio conduxi. Si quid
preter conyenia commisi , merito indignaris : sin
autem pacta complevi, fr ustra inculpatum arguis.
/Vonne ex denario convenisti mecum ἢ Num
quippiam ex donis tuis imminul? num res tuas ar-
reptas, aliis erogavi? num tuam gloriam cseteris
imperf nonne facultates meas , quibus placuit,
divisi? quid ergo murmuras tamquam servus l:esus,
qui honore tamquam liber affectus es? quid ergo
murmuras tanto beneficio cumulatus ? quid fratri-
bus tuis invides, cum ab invidia dominum babeas

4. alienum? Tolle quod. tuum est , et vade. Pra-

sentibus contentus esto: noli solus regnare, qui
cum multis vocatus es : regnum celorum et tibi
ct omnibus qui eo digni sunt, sufficit, 7 οἷο au-
tem et huic novissimo dare sicut et. tibi. Volun-

Rom.8.33. tat. mee quis resistet ? Deus est qui justificat,

3M.

quis est qui condemnet ? Deus est qui largitur ,
quis est qui rationem reposcat? Deus est qui ditat,
quis est qui spoliare possit ? judex patronus est,
quis accusator erit? disceptator advocatus est, quis
adversarius reper ietur ? /olo autem et ee no-
vissimo dare sicut et tibi. Non possum mea si-
mulacra gloria destituta derelinquere : non possum
meam imaginem despicere indigentem, mendican-
tem : non patior non illos quoque mecum regna-
re, quorum causa de cxlo descendi. Ζ οἷο dare
huic novissimo sicut et tibi. Novissime venit :
hoc ego quoque probe novi; sed mihi fidem obtu-
ht, que praecedentem tarditatem excusat : novissi-
me venit, sed amorem ostendit qualem amo : er-

Psal. 118. Τί avit lempore elapso sicut OVIS, sed Pastorem ovis

176.

agnovit. Meus erat hic etiam quando vagabatur.
Novissime venit , at per meum lavacrum transi-
vit sicut et. tu : novissime venit , at mense mea
sicut et tu factus est par liceps : : encore venit,
at omnem vinee mex decorem conspexit : ligni
vitae plantam conspexit : exosculatus est spinas ,
quibus fui propter ipsum coronatus : amplexatus
est crucem, quam propter ipsum sustinui. Non

b [οὐχ ἀπέλαθες Savil.]

E

€

SPURIA.

ἐποίησας τοῖς βαστάσασιν τὸ βάρος τῆς ἡμέρας χαὶ
τὸν χαύσωνα. 'Τί οὖν πρὸς τοὺς οὕτω διαχειμένους ὃ ὃ
φιλάνθρωπος Κύριος ; : Ἀποχριθεὶς ἑνὶ αὐτῶν εἶπε:
ἑταῖρε, οὐκ ἀδιχῶ σε. Ὦ φιλανθρωπίας ἀνυπερθλή-
του" ὃ Δεσπότης ὑπὲρ τῶν δούλων τῷ δούλῳ δικάζε-
ται" ὃ χριτὴς ὑπὲρ τῶν χρινομένων ἀπολογεῖται τῷ
χατηγόρῳ. Ἑταῖρε, οὐχ ἀδικῶ σε. Δίχασαί μοι χατὰ
λόγον, ἑταῖρε, καὶ Uf ἀδίκως λυποῦ" διαλέχθητί μοι
νομίμως, χαὶ μὴ παρανόμως. δυσχέραινε " εἰπὲ, τί
ἠδικήθης αὐτὸς E τιμιηθέντος τοῦ συνδούλου σου; εἰπὲ,
τί ξύλαδης αὐτὸς, συμθασιλεύοντος d ἔτι τοῦ σοὺ ἀδελ-
900; "Οὐχ ἔλαθες, ὃ δι᾿ ὃ ἔχαμες; ; οὐχ, ὑπεδέξω τῆς ἡμέ.
ρας ὅλης τέλειον τὸν μισθόν; οὐχ ἀπέλαδες, ὅπερ ἐπό-
θεις; τί οὖν ἄλλο πλέον ζητεῖς; Οὐχὶ ὃ δηναρίου guve-
φώνησάς μοι; “Ὑπόμνησον € ἑαυτὸν τῶν ἐυῶν ὑποσχέ-
σεων, ἐφ᾽ οἷς ἐμισθωσάμτην σε τὴν ἀρχήν. Et παρὰ τὰ
συγχείμενα ἐποίησά τι, διχαίως ἀγαναχτεῖς " εἰ δὲ τὰς
συνθήχας ἐπλήρωσα, υάτην ἐγκαλεῖς τῷ ἀνεγχλήτῳ.
Οὐχὶ ὃ ᾿δηναρίου συνεφώνησάς μοι: Μή τι τῶν σῶν ἐμεί-
ea δωρεῶν ; μὴ τὰ σὰ λαδὰ ὧν ἑτέροις προσέδωχα: μὴ
τὴν σὴν δόξαν ἄλλοις ὁ ἀπένεμον; οὐχὶ τὴν ἐμὴν οὐσίαν,
οἷς ἠθέλησα, χατεμέρισα:; τί οὖν γογγύζε Hs βλαθεὶς
ὡς δοῦλος, ὡς ἐλεύθερος τιμνηθείς; τί οὖν γογγύζεις ὃ
τοσοῦτον ὠφεληθείς ; τί φθονεῖς τοῖς σοῖς ἀδελφοῖς,
ἄφθονον ἔχων. δεσπότην; Ἄρον τὸ σὰν, xal ὕπαγε.
Ἀρχέσθητι τοῖς παροῦσι: μὴ θέλε μόνος βασιλεύειν
χεχλημένος μετὰ πολλῶν * ἀρχεῖ ἣ βασιλεία τῶν ! οὖρα-
νῶν χαὶ σοὶ χαὶ πᾶσι τοῖς ἀξίοις αὐτῆς. Θέλω δὲ τού-
τῷ τῷ ἐσχάτῳ δοῦναι ὡς χαὶ σοί. To θελήματί μου
τίς ἀντιστήσεται: Θεὸς ὃ ὃ δικαιῶν, χαὶ τίς ὃ καταχρί-
νων 5 Θεὸς ὃ ὃ χορηγῶν, τίς ὃ χογοθετίν; Θεὺς ὃ ὃ πλου-
τίζων, τίς ὃ γυμνῶσαι δυνάμενος; ὃ χριτὴς συνήγορος,
τίς ὃ κατήγορος: ὃ δικαστὴς σύνδιχος , τίς ἀντίδιχος
εὑρεθήσεται; Θέλω ὃ δὲ τούτῳ τῷ ἐσχάτῳ δοῦναι ὁ ὡς en
cot. Οὐ φέρω τοὺς ἐμοὺς ἀνδριάντας γυμνοὺς δόξης
χαταλιπεῖν * οὐ φέρω τὴν ἐμὴν εἰκόνα πτωχεύουσαν
παριδεῖν " οὗ φέρω μὴ συμθασιλεῦσαί μοι χαὶ τού-
τους; δι᾽ Doc κατῆλθον ἐ &x τῶν οὐρανῶν. Θέλω ὃ δοῦναι
τούτῳ τῷ ἐσχάτῳ ὡς xai cot. ἔσχατος ἦλθεν, οἶδα
χἀγώ" ἀλλὰ προσήγαγέ μοι πίστιν ἀπολογουμένην
ὑπὲρ τῆς γεγενημένης βραδύτητος * ἔσχατος ἦλθεν,
ἀλλ᾽ ἐ ἐπεδείξατο πόθον, οἷον ποθ * ἐπλανήθη τὸν πα-
ρελθόντα χρόνον ὡς ποτα ἀλλ᾽ ἐπέγνω τὸν ποι-
μένα τὸ πρόθατον.᾽ ἡμὸς ἦν. οὗτος χαὶ ὅτε ἐῤῥέμετο.
"E JA ἦλθεν, ἀλλὰ διὰ τῆς Epic χολυμδηθρας. πα-
ρἶλθεν, ὁ ὥσπερ χαὶ σύ. "ἔσχατος. ἦλθεν, ἀλλὰ τῆς ἐμῆς
τραπέζης ἀπήλαυσεν, ὁ ὥσπερ χαὶ σύ" ἔσχατος ἦλθεν,
ἀλλ᾽ εἶδέ μου πᾶσαν τοῦ ἀμπελῶνος τὴν εὐπρέπειαν *
εἶδε τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς τὸ φυτόν. χατεῷ φίλησε τὰς
ἀχάνθας, ἃς ἐστεφανοφόρησα δι᾽ αὐτόν" περιεπτ τύξατο
τὸν σταυρὸν, ὃν ὑπέμεινα δι᾿ αὐτόν. Οὐ δύναμαι οὖν
τὸν οὕτω με ποθήσαντα, τὸν οὕτω μοι πιστεύσαντα j
μὴ τιμῆσαι πάσῃ σπουδὴ χαὶ τιμῇ. Ὅνε ἐπίστευσας ;
ἐπίστευσεν * ὡς CAM εὐπόρησεν * ὡς προσεχύ-
γησας, προσεχύνησεν᾽ ὡς ἐό θασίλευσας ; ἐθασίλευσεν *
ὡς ἔχαιμες, οὐχ ἔκαμε v» ἀλλ᾽ ἐγὼ τὴ χάριτι τὸ λεῖπον
ἀνεπλήρωσα. ᾿ Ἢ οὐχ ἔξεστί μοι ποιῆσαι, ὃ θέλω, ἐν
τοῖς ἐμοῖς ; μὴ γὰρ τὰ σὰ δαπανῶ : Τὰ ἐμὰ χορηγῶ.

IN ILLUD, SIMILE EST REGNUM CFELOR. PATRIF., EIC.

Μὴ γὰρ ἐν τοῖς σοῖς φιλοτιμοῦμαι; "Ev τοῖς ἐμοῖς
αὐθεντῷ. Μὴ γὰρ ἐπίτροπόν σε τῆς ἐμῆς κατέστησα
γνώμης; Μισθωτόν σε ἔλαδον ὡς ἐξ ἀρχῆς. Μὴ γὰρ
χύριόν σε τῆς ἐμῆς ἐξουσίας ἐχειροτόνησα; Ὥς φιλάν-
θρωπος χοινωνὸν ἐποιησάμην τῶν ἐμαυτοῦ. Εἰ ὃ ὀφθαλ-
μός σου πονηρός ἐστιν, οὗ δύναται βλέπειν, ἃ ὀφθαλμὸς
οὖχ εἶδε, xa οὖς οὖχ ἤχουσεν. Ἀθολῴτου χρεία βλέμ--
ματος εἰς τὴν τῶν μυστηρίων ἐπίσχεψιν * καθαρᾶς χρεία
Ψυχῆς εἰς τὴν τῶν καθαρῶν χατανόησιν. Εἴδετε, πῶς
ἀγαθὸς ὃ Δεσπότης ἡμῶν: εἴδετε, πῶς τοὺς ἐν διαφό--
ροις χαιροῖς προσιόντας, μίαν δὲ πίστιν καὶ προθυ-
μίαν χαὶ πολιτείαν ἐπιδεικνυμένους, ὅμοίαις τιμαῖς
χαὶ δωρεαῖς ἠξίωσεν * εἴδετε, πῶς καὶ τοὺς ἐσχάτους
ἴσους τοῖς πρώτοις ἐποίησε διὰ τὴν ἄδυσσον τῶν αὐτοῦ
οἰχτιρμῶν. ᾿πήχθητε τοίνυν πρὸς τὸν οὕτω φιλάν-
θρωπον * αὐτὸς xa νῦν ὑμᾶς ἐμισθώσατο. αὐτὸς λέγει
xa πρὸς ὑμᾶς Ὑπάγετε xo ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνα.
Θεὸς 6 μισθούμενος, ὃ μισθὸς οὐράνιος , τὸ ἔργον σω-
τήριον, ὃ ἀμπελὼν εὐτρεπὴς, ἣ θύρα τοῦ ἀμπελῶνος,
ἣ χολυμδήθρα καθέστηχεν. Ἣ θεία χάρις εἰς θύραν
τῆς κολυμδήθρας παρισταμένη καθάπερ φαιδρὰ πυλω-
ρὸς πρὸς πάντας τοὺς OU αὐτῆς εἰσιόντας βοᾷ - αὕτη ἣ
πύλη τοῦ Κυρίου, νεοφώτιστοι διελεύσονται δι᾿ αὐτῆς.
Ἡμεῖς οὐ φθονοῦμεν ὑμῖν ὡς τελευταῖον ἐλθοῦσιν, χαὶ
τῆς αὐτῆς ἡμῖν δόξης μετέχουσιν * ἀλλὰ συγχορεύομεν
ὡς ἀδελφοῖς, xoi συγχαίρομεν, ἡμετέραν δόξαν τὴν
ὑμετέραν σωτηρίαν ἡγούμενοι. Ποθήσατε οὖν τὸν χα-
λέσαντα " λάδετε τῆς εἰς τὸν ἀμπελῶνα εὐπορίας τὴν
πίστιν δδηγὸν ἀπλανῆ " πίστις γὰρ τῆς ἐπὶ τὴν χο-
λυμδήθραν δδοῦ χειραγωγὸς ἀγαθὸς, πίστις χειμαζο-
μένης φύσεως ἄγχυρα, πίστις ἀνθρωπότητος λιμὴν

D

E

741
possum eum, qui me tantopere adamavit, qui ita
credidit , non omni studio, omni honore decorare.
Sicut credidisti, credidit : sicut abundasti, abun-
davit : sicut adorasti , adoravit : sicut regnasti ,
regnavit : sicut laborasti, non laboravit ; verum
ego gratia defectum supplevi. Aut non licet mi-
hi facere que volo, m iis que mea sunt? num
enim res tuas expendo ? Res meas dilargior. Num
tuis sumtibus munificentiam meam exerceo? De
rebus meis pro mea auctoritate statuo. Num te
voluntatis me: curatorem constitui? Mercena-
rium te assumsi a principio. Num enim te mez
potestatis dominum designavi ? Ut benignus par-
ticipem rerum mearum te feci. Si oculus tuus
nequam est, videre nequit ea, quz oculus non vi-
dit, neque auris audivit. Aspectu minime inqui-
nato est opus ad haec mysteria contuenda : anima
pura est opus ad intelligenda, quz pura sunt. Vi-
distis quo pacto bonus sit Dominus noster : vidistis
quo pacto eos, qui diversis temporibus accesse-
runt, unam autem fidem et animi studium οἱ
conversationem ostenderunt, paribus honoribus
muneribusque dignatus sit : vidistis quo pacto no-
vissimos etiam :equales fecerit primis propter
abyssum miserationum suarum. Adducti estis ad
ita benignum Dominum : ipse nunc etiam vos con-
duxit: ipse vobis etiam dicit: 716 et vos in vi-
neam. Deus est qui conducit , merces caelestis ,
opus salutare, vinea speciosa ; vinez janua, lava-
cri piscina. constituta est. Divina gratia pro fori-
bus astans piscine. tamquam elegans ostiaria, ad

γαληνὸς, πίστις τῶν ἀοράτων κάτοπτρον τηλαυγὲς, ,9,0mmnes, qui per eam ingrediuntur , clamat : Hoc
πίστις τῆς ὁμοουσίου Τριάδος διδάσχαλος ἀχριδὴς, A porta Domini, recens illuminati intrabunt per

πίστις λέγειν ἡμᾶς παρεσχεύασεν ἐχεῖνα τὰ σωτήρια
ῥήματα" πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντοχράτορα.
Πιστεύω, οὐκ ἐρξυνῶ " πιστεύω, οὐ διώκω τὸ ἀκατά--
ληπτον- πιστεύω, οὐ μετρῶ τὸ ἀμέτρητον. "EXv πι-
στεύσω, φωτίζομαι τὴν ψυχήν: ἐὰν περιεργάζωμαι,
σχοτίζω μου τοὺς λογισμούς " ἐὰν πιστεύσω καλῶς,
ἀνυψοῦυαι πρὸς οὐρανόν" ἐὰν ζητήσω περιέργως, χα-
ταφέρομαι πρὸς βυθόν. Πιστεύω εἰς ἕνα χαὶ μόνον
ἀληθινὸν Θεὸν xa Πατέρα παντοχράτορα. ᾿Αρνοῦμαι
τοὺς παρὰ τῶν “Ἑλλήνων πεπλανημένους θεούς " πο-
λυθεΐα γὰρ οὐρανὸν οὐχ οἰχεῖ. "Eva x«i μόνον Θεὸν
ἀνυμνῶ * μισῶ τὸν ἀρειανισμόν" οὐ λέγω, ἦν ποτὲ,
ὅτε οὐχ ἦν πατήρ" ἀλλὰ ἀεὶ Θεὸν τὸν Θεὸν, ἀεὶ Πα-
τέρα τὸν αὐτὸν κηρύττω, οὕτως ὄντα Πατέρα, ὡς οἷ-
δὲν αὐτός. Πιστεύω εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿Τησοῦν Χρι-
στὸν, τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐξ αὐτοῦ Yev-
γηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων, ὡς αὐτὸς μόνος οἷδεν
ὃ γεννηθείς " γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα γεννηθέντα,
o χτισθέντα" γεννηθέντα, οὐ δημιουργηθέντα * ἐχ τῆς
πατρῴας οὐσίας ἀχρόνως ἐχλάμψαντα, οὖχ ἔξωθεν
ἐπεισελθόντα ποθὲν, οὐχ ὑποζολιμιαῖον, ἢ νόθον υἱὸν,
ἀλλὰ γνήσιον ἀπαύγασμα τοῦ γνησίου Πατρὸς, ἀπα-
ράλλαχτον χαραχτῆρα ἀοράτου μορφῆς. Οἰδα τὸν Χρι-
στὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ Πατρὸς ὡς Θεόν- οἰδα τὸν Χρι-
στὸν υἱὸν τῆς δούλης αὐτοῦ Xa μιητρὸς, φαινόμενον ὡς
ἄνθρωπον * οἶδα τὸν Χριστὸν ὁμοούσιον τοῖς ἀνθρώ-
ποις, ὡς ἄνθρωπον ἐξ ἀνθρώπου * οἶδα τὸν Χριστὸν

Ρ

eam. Nos vobis nequaquam invidemus, ut qui po-
stremo veneritis , et quibus tamen eadem gloria
nobiscum obvenerit; sed cum ejus consortibus
tamquam cum fratribus exsultamus , atque gra-
tulamur , et salutem vestram , nostram gloriam
arbitramur. Itaque eum, qui vocavit vos , adama-
te : accipite facilis in vineam ingressus certum et
erroris nescium ducem , fidem : fides enim ad
baptismi piscinam quasi optimus ductor viam
monstrat ; fides, naturze anchora tempestate jacta-
te : fides, humani generis tranquillus portus ;
fides, eorum qux sub oculos minime cadunt ,
splendidum speculum ; fides, consubstantialis Tri-
nitatis doctor exactus ; fides, ut illa salutaria ver-
ba proferremus , effecit : Credo in unum Deum
Patrem omnipotentem. Credo, non scrutor : credo,
non prosequor id. quod comprehendi non potest :
credo , non metior id quod immensum est. Si cre-
dam, mente illuminor ; si curiose inquiram, tene-
bras rationi mez offundo : si recte credam, in cz-
lum attollor; si curiose quaeram, procipitor in
profundum. Credo in unum ac solum verum et
Deum et Patrem omnipotentem. Deos a paganis
per errorem confictos abnego: non enim celum
incolit multitudo deorum. Unum solum Deum
celebro: Arianismum odi : non dico, Erat tempus,
cum non erat Pater; sed Deum, semper Deum ,

Matth. 20,
15.

t, Cor. 2.9.

743

semper Patrem eumdem praedico : qui sie est Pa-
ter, ut novit ipse. Credo in Dominum nostrum Je-
sum Christum, Filium ejus unigenitum, ex ipso
genitum ante omnia szcula, ut ἘΞ ΜΕ ipse, qui est
genitus , novit : genitum non factum, genitum non
creatum , genitam non conditum , eum qui sine
tempore iG ubera us paterna resplenduit, non ex-
terius ad venientem alicunde, non su pposititium, aut
spurium Filium, sed genuinum splendorem g eenui-
ni Patris, ous ionis per omnia Erin fi-
guram. Christum. novi Filium Dei et Patris ut
Deum ; Christum novi filium ancille suz ac ma-
tris, ut "hominem apparentem ; Christum uovi ho-
minibus consubstantialem, ut hominem ex homi-
ne; Christum novi celestem et terrenum : novi
Christum invisibilem et visum; novi Christum
non contrectabilem, et a Thoma contrectatum :
Christum novi millia multa verbo nuirivisse, per
fluctus iter fecisse , daemonibus 1 imperasse, mor-

tuos suscilasse , atque miracula infinita virtute
propri ie divinitatis edidisse : Christum novi esu-
riisse, sitivisse, defatigatum fuisse, et angore cor-
reptum , ac sudascbursdb ics natura ; Christum
novi ut Deum passionis expertem ; btt novl
mortuum esse ac passionem carne subiisse ; Chri-
stum novi secundum eum , qui quantum cet po-
tuit, mortem sustinuit ; Christum novi, qul sul
cor poris templum Tute duarum ejus natura-
rum discrimen inielligo : unum Filium in filios
duos non divido. Credo et in Spiritum sanctum,

Spiritum veritatis, qui a Patre procedit, Trinitas
tis complementum : ab hoc me sanclitatem ade-
pturum confido, ab hoc spero futuram mortuo-
rum resurrectionem.

4. Haec animo perpetuo linguaque meditamini ;
hac affectu et ore continuo vociferamini. Habe-
tis apostolicam fidei ac religios;e conversationis
regulam; sine. fide namque mortua sunt opera.
Humanum dico propter infirmitatem carnis ve-

TRom.6.19. strae : Sicut. enim. exhibuistis membra vestra

arma iniquitatis peccato : ita exhibete mem-
bra vestra arma justitie 1260. Fornicator,
temperans fiat; injustus, fiat justus; raptor, li-
beralis; avarus, pauperum amator; inhumanus
et auri "cupidus olim, nunc Christi studiosus ap-
pareat ; blasphemus, cantor hymnorum ; qui ad
theatra. currebat, deinceps ad. atria. Dei currat;
qui decursionum equestrium amore insanicbat,
apostolis operam det, quorum cursus est imita-
toribus salutaris. Ut. qui futuri sponse Christi
51115, 1a vestras animas et corpora exornate.
Oculi vestri sint ejus qua est in anima tranquil-
litatis imagines : vultus, interioris pietatis sint
effigies eminentes : ora vestra psalmorum suaves
odores atque hymnor um emittant : sint composita
et modesta, convenientia virgini mox nupturg :
sint anime purze, candidze, ut genuino regio pur-
pure colore tingantur. Postquam autem ad thala-
mum Spiritus perveneritis; postquam in spon-
sale grati conclave irrepseritis ; postquam prope

SPURIA.

ἀόρατον χαὶ δρώμενον ᾽ οἶδα τὸν Χριστὸν ἀψηλάφη-

τον, xa παρὰ τοῦ Θωμᾶ ψηλαφούμενον * οἶδα τὸν Χρι-
στὸν χιλιάδας ῥήματι o£ ἔψαντα, χαὶ τοῖς χύμασιν e ἐπι-
θαδίσαντα, χαὶ τοῖς δαίμοσιν € ἐπιτάξαντα, xod νεκροὺς
ἀναστήσαντα, xd μυρία ποιήσαντα θαύματα τῇ δυ-
νάμει τῆς οἰκείας θεότητος " οἶδα τὸν Χριστὸν πεινά-
σαντα; xa δυνήσαντα, χαὶ χοπιάσαντα, χαὶ ἀγωνιά-
σαντα, χαὶ ἱδρώσαντα τῇ φύσει τῆς ἀνθρωπότητος "

οἶδα ἐν Χριστὸν ὡς Θεὸν ἀπαθῆ " οἶδα τὸν Χριστὸν
ἀποθανόντα, xo σαρχὶ τὸ πάθος δεξάμεγνον᾽ οἶδα τὸν
Χριστὸν χατὰ τὸ δυνατὸν ὑπομείναντα τὴν τελευτήν"

οἶδα τὸν Χριστὸν « ἀναστήσαντα τοῦ σώματος αὐτοὺ τὸν
γαόν. ᾿νωρίζω τῶν δύο φύσεων αὐτοῦ τὸ διάφορον᾽ οὗ
μερίζω τὸν ἕνα γ1ὸν εἰς δύο υἱούς. Πιστεύω xal εἰς
τὸ νεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, τὸ παρὰ
τοὺ Πατρὸς ἐ ἐκπορευόμενον, τὸ τῆς Τριάδος συμπλη-

ρωτιχόν * αὐτῷ θαῤῥῶ τὸν ἐμὸν ἁγιασμὸν, αὐτῷ θαῤ-

δῶ τὴν ἐκ τῶν νεχρῶν ἐξανάστασιν.

'Γαῦτα c7 | ψυχὴ 43 xe τῇ γλώττῃ t μελετᾶτε διαπαν--
τὸς" ταῦτα τῷ φρονήματι xat τῷ στόματι βοᾶτε διηνε-
χῶς. "ἔχετε τὸν ἀποστολιχὸν ὅ | ὅρον τῆς πίστεως χαὶ πο-
λιτείας θεοφιλοῦς" ἄνευ γὰρ τῆς πίστεως τὰ ἔργα vexpá.
᾿Ανθρώπινον λέγω διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρχὸς pav:
Ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὃ ὑμῶν ὅπλα ἀδικίας
τῇ ἁμαρτίᾳ, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν
ὅπλα ὃ δικαιοσύνης τῷ Θεῷ. Ὅ πόρνος γενέσθω σώ-
φρῶν; ὃ ἄδικος γενέσθω δίκαιος, ὃ ἅρπαξ εὐμετάδο--
τὸς. ὃ πλεονέχτης ,φιλόπτωχος, ὃ ἀπάνθρωπος χαὶ
φιλόχρυσος πρὸ τούτου, yv φανήτω φιλόχριστος, ὃ
βλάσφημος ὑμνολόγος, ὃ τρέχων εἷς θέ ἐατρα, τρεχέτω
λοιπὸν εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Θεοῦ, ὃ τοῖς δρόμοις τῶν
ἵππων ἐπιμαινόμενος, σχολασάτω τοῖς ἀποστόλοις,
ὧν ὃ δρόμος τοῖς μιμουμένοις σωτήριος. Ὥς μέλλοντες
χρηματίζειν νύμφαι Χριστοῦ, οὕτω δτολίσατε τὰς
ὑμετέρας ψυχὰς καὶ τὰ σώματα. Ἔστω ὑμῶν τὰ
βλέμματα τῆς χατὰ oy? ἣν γαλήνης ἐξεικονίσματα 3
ἔστωσαν αἵ ὄψεις τῆς ἔνδον εὐλαύείας χαραχτῆρες
σαφεῖς " ἔστω ὑμῶν τὰ στόματα ψαλμῶν χαὶ ὕμνων
εὐωδίαν ἐχπέ ἔμποντα , χόσμια, σώφρονα, πρέποντα
παρθένῳ μελλούση νυμφεύς epit: ἔστωσαν αἱ ψυχαὶ
καθαραὶ, λευχαὶ, ἵνα γνησίαν τῆς βασιλικῆς ἅλουρ-
γίδος τὴν βαφὴν ὑποδέξωνται. ᾿πειδὰν δὲ χαταλά-

ἢτε τὸν νυμφῶνα τοῦ Πνεύματος, ἐπειδὰν εἰσδρά-
penes τὴν παστάδα τῆς χάριτος, ἐπειδὰν πλησίον γέ-

IN ILLUD, SIMILE

νησθε τῆς φοβερᾶς ὁμοῦ χαὶ ποθεινῆς κολυμβήθρας.
ὡς αἰχμάλωτο! προσπέσατε τῷ βασιλεῖ" δ ue πᾶν-

EST REGNUM

rd

743

tremendam simul et expetendam baptismi pisci-
nam constiteritis, velut captivi coram rege pro-

CXELOR. PATRIF., ETC.

τες ὁμοίως ἐπὶ γόνατα, χαὶ τὰς des ἀνατείναντες 3 ciderits , ommes simul in genua vos projicite ,

εἰς τὸν οὐρανὸν, ὅπου χάθηται βασιλικῶς ὃ πάντων
ἡμῶν βασιλεὺς, χαὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς εὐθύναντες πρὸς
τὸν ἀχοίμιητον ὀφθαλμὸν, τοιούτοις πρὸς τὸν φιλάν-
θρωπον χρήσασθε δήμασιν᾽ ἄνοιξον ἡμῖν τὸν ἀμπε-
λῶνά σου; Κύριε, εἰ χαὶ περὶ τὴν ἑνδεχάτην ὥραν
ἐφθάσαμεν" μὴ ὀργισθῇς ἡμῖν 23 βραδύνασιν, Δέ-
σποτα; unos χλείσης εἰς τὰς ἡμετέρας ὄψεις τῆς σἧς
φιλανθρωπίας τὰς θύρας" χατέγνωμεν τῆς ς φθασάσης
ἡμῶν ἀργίας, χατέγνωμεν τῆς προλαδούσης ἡμέρας
τὴν ῥαθυμίαν, ἐδλάδημεν παραχούσαντες, ἐζημιώ-
θημεν χαθευδήσαντες, ἐναυαγήσαμεν τε ρπόμενοι ; ἐγυ-
μνώθημεν παίζοντες xal παιζόμενοι, ἀπωλόμεθα τοῖς
ματαίοις ψυχαγωγούμενοι. Μόλις ἐγρηγορήσαμεν,
μόλις ἐνήψαμεν, υόλις εὕρομεν τὸ συμφέ ἔρον, μόλις
ἐφύγομεν τὸν πόλεμον ἀπεταξάμεθα τῷ πονηρῷ παν
τελῶς. ἀπεταξάμεθα. τοῖς ὁλε θρίοις χαχοῖς χαὶ τερ-
πνοῖς συσχολάσαι" τῷ Σωτῆρι λοιπὸν συνταττόμεθα,
τῷ μόνῳ Θεῷ. Δέξαι τὸ γραμμάτιον τῆς ὁμολογίας
ἡμῶν, ἵνα φοδούμενοι τὸ πρόστιμον, ἐμμένωμεν οἷς
χαὶ συνεθέμεθα " δέξαι τὸ σύμθολον τῶν πρὸς σὲ συν-
θηχῶν, ἵνα τὸ σύμδολον αἰσχυνόμενοι, τὸν τρόπον
ἡμῶν ἀπερίτρεπτον καθιδρύσωμεν. Οἴχτειρον τοὺς
σοὺς δούλους, τοὺς αἰχμαλώτους, χαὶ γυμνοὺς, χαὶ
γεχρούς" ἀπόδος ἡμῖν τὴν ἀρχαίαν συγγένειαν " ἔνδυ--
σον οὺς ὃ διάθολος ἀπε γύμνωσεν τ χρῖσον ἡυᾶς τῷ
ἐλαίῳ τῆς ἁγίας σου χρίσεως" ἵνα μὴ βλαθῶμεν * [2v
πάλιν δηχθῶμεν] ὑπὸ τοῦ ὄφεως. Θέλομεν ἐργάσα-
σθαι τὰς σὰς ἐντολὰς, θέ ἔλομιεν eb εθῆναι τοῦ ἀμπε-
λῶνος ἐντὸς, θέλομεν ὡς ἐγγίζοντες σοι χρηματ ΕἾΝ
ἐργάται" ἐζήσαμεν πάσας ἡμῶν τὰς ἡμέρας χαχῶς"
θέλομεν ζῆσαι τὰς ὑπολοίπους χαλῶς. Θέλοις ὡς πόρ-
νοις συγχωρῆσαι. Συγχώρησον. ἕλοις ὡς τελώναις
περιποιήσασθαι": θέλοις ὡς λῃστὰς φιλανθρωπεύσα-
σθαι" θέλοις ὡς διώχτας περισῶσαι" περίσωσον, ὡς
ϑέλεις᾽ ἐλέησον μετανοοῦντας, οἷς ἐμαχροθύμησας ἐ ἐξα-
μαρτάνουσιν᾽ Ax ἔησον προσπίπτοντας, οὺὃς xo ἀπο-
λαχτίζοντας, ᾧχτειρες : ἐλέησον χαθιχετεύοντας, οὺς
ὑόρίζοντας € ἔφερες. Ἄγοιξον fiy τοῖς χειμαζομένοις
τὸν τῆς χολυμρήθρας λιμένα - ἄνοιξον ἡμῖν τοῖς τε-
τραυματισμένοις τὸ ἀνώδυνον ἰατρεῖον " ἄνοιξον τοῖς
παλαιωθεῖσιν τὸ ἄλυπον χωνευτήριον " ἄνοιξον τοῖς
χρε ὠστοῦσιν θάνατον τὸν ἀχίνδυνον τάφον᾽ ἄνοιξον
ἡμῖν τῆς τριημέ ἔρου σου “γεχρώσεως τὸ Long φόρον ἐχ-
τύπωυα- ἄνοιξον ἡμῖν τῆς παλιγ γενεσίας τὴν παρ-
θένον γαστέρα" ἄνοιξ ον ἡμῖν τῆς υἱοθεσίας τὴν ἄφθαρ-
τον μητέρα" ἄνοιξον ἡμῖν τῆς ἀθανασίας τὴν πύλην "
ἄνοιξον ἡμῖν τὴν θύραν τῶν οὐρανῶν " ὅτι σὺ εἴπας,
Κρούετε, xat ἀνοιγήσεται ὑμῖν. E εἶπας, ἀληθείᾳ
πλήρωσον" ἅπερ ἐλάλησας, ὡς dye ευδὴς ἐπιτέλεσον.
Πιστεύομεν, ὅτι δύνασαι πά fyc ποιῆσαι" πιστεύομεν,
ὅτι δύνασαι τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν ἀποπλῦναι τ τὸν
βόρδορον᾽ πιστεύομεν, ὅτι δύνασαι διὰ Πνεύματος καὶ
ὕδατος ἄνα γεννῆσαι τοὺς ἐν ἁμαρτίαις γηράσαντας" πι-
στεύομεν, ὅτι δύνασαι τὴν ξένην λοχείαν ἐργάσασθαι"

b

p

ac manibus in celum sublatis, ubi regio more
considet Rex omnium nostrum ; oculisque i In in-
somnem 1llum oculum directis, hujusmodi verbis
apud Dominum benignum bon uie : Aperi nobis
veniam tuam, Domine, tametsi nos circa undeci-
mam horam advenimus : ne succenseas nobis, ut
qui tardi füerimus, Domine, neque ad. conspe-
cium nostrum, siis tua januas claudas :
procedentem nosiram negligentiam damnamus,
preteriti temporis pigritiam dinde: : quod non
paruerimus, [2551 sumus; quod. dormierimus, da-
mnum fecimus : dum oblectamur, naufragium su-
mus passi; spoliati sumus, dum Tudimus ac delu-
dimur; perimus, dum Echius vanis animum re-
creamus. Vix tandem evigilavimus, VIX torpo-
rem excussimus, vix quod expediebat i invenimus,
vix bellum effugimus i renuntiavimus penitus
maligno, renuntiavimus perniciosis malis et otio-
SIS delictis : Salvatori deinceps nos adjungimus,
soli Deo. Excipe confessionis nostra libellum, ut
prfinitam. mulctam reformidantes, ea. quz pacti
sumus observemus; ; excipe tecum ἜΘΕΙ ὩΣ pacto-
rum pignus ac tesseram, ut pudore cogente, mo-
res constantes et immutabiles islas Mise-
rere servorum tuorum captivorum, et nadorum,
et mortuorum; pristinam illam. cognationem no-
bis restitue; quos denudavit diabolus, vesti; oleo
nos unctionis tu:& sanctae inunge, ne a serpente Ιω-
damur. Volumus tua mandata peragere, volumus
intra vineam reperiri, volumus ut appropinquan -
tes tibi degere operari : : toto vit:e nostrae lempore
male viximus : volumus quod. reliquum est bene
vivendo traducere. Placeat tibi tamquam fornica-
toribus ignoscere. Ignosce. Placeat tamquam pu-
blicanos servare; placeat tamquam latrones beni-
gne tractare; ; placeat tamquam persequutor es sal-
vare; salva, ut placet; miserere peenitentium, quos
patienter talisti peccantes ; miserere ad genua pro-
cumbentium, quos etiam TUE S miseratus
es; miserere supplicantium, quos contumeliam in-
forutes toleras. Aperi nobis tempestate jactatis
sacri portum lavacri ; aperi nobis vulneratis dolo-
res abigentem medici officinam ; aperi inveteratis
expertem. molestiae tonto fornacem ; aperi
mortis reis periculo vacans sepulcrum; aperi no-
bis vitam afferentem triduanz / tuz necis effi-
giem ; aperi nobis regenerationis virginem ven-
iem; aperi nobis adoptionis matrem incorru-
ptam ; aperi nobis immortalitatis | jJanuam; aperi
nobis cxelortm portam, quandoquidem tu dixisti :
Pulsate, et aperietur vobis. Qua dixisti, ve-
ritate adimple; qui: loquutus es, ut qui mentiri
non potes, perfice. Credimus omnia te facere
posse; credimus posse te peccatorum nostrorum

* [ Verba inclusa omittit Savil., neque expressit ea Interpres.]

Matth.7

»

744 SPURIA.

ccenum abluere; credimus posse te eos, quiin peo- πιστεύομεν, ὅτι δύνασαι γυναῖκας xoi βρέφη xa νέους
catis consenuerint, per Spiritum et aquam regene- xo ἄνδρας xol γέροντας ἐκ τῶν ὑδάτων γεοπλάστους

rare; credimus te mirabileillud puerperium posse ἀναγαγεῖν ὡς ἀρτίτοχα βρέφη" πιστεύομεν, ὅτι δύ-
perficere; credimus posse te mulieres et infantes νασαι τοῖς ὕδασιν ἀποπνῖξαι τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, xa-

. H . ^ c b

et juvenes et viros et senes ex aquis recensforma- θάπερ τὸν Φαραὼ καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ πᾶσαν χατέ-
tos, quasi modo genitos infantes educere; credimus E xJucwc* πιστεύομεν , ὅτι δύνασαι σωτηρίας 690v ἐξευ-
posse te peccata nostra aquis suffocare, quemad- ρεῖν, ὡς ποτὲ τοῖς Ἰσραηλίταις ἐδημιούργησας 690v ἐν

modum Pharaonem totumque ipsius exercitum μέσῳ τῆς θαλάσσης" πιστεύομεν, ὅτι δύνασαι τοσαῦτα,
submersisti ; credimus posse te viam salutis adin- ὅσα xai θέλεις. Ταῦτα λέγοντες πρὸς τὸν Κύριον ἐπι-
venire, quemadmodum Israélitis quondam in ma- — μείνατε, ἵνα εἴπη xo πρὸς ὑμᾶς 6 Σωτήρ᾽ πιστεύετε,
ris medio viam stravisti; credimus tam multa te ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν
posse, quam multa vis. His ita Dominum compel- γενηθήτω ὅμῖν. Αὐτῷ ἣ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
lantes perseverate, ut vos etiam Salvatorsicallo- αἰώνων. Ἀμήν.
quatur : Creditis quia hoc possum facere? Secun-

Math. 9. dum fidem. vestram fiat vobis. lpsi gloria in

?9* secula szeculorum. Amen.

τ MONITUM

AD HOMILIAM DE FICU AREFACTA.

Hanc quoque homiliam putavit idem ipse qui supra, esse Severiani Gabalorum episcopi ; et fortasse
non injuria. Est quippe stylus Severiani homiliis admodum affinis : eloquentia omnino ferrea, ut de Se-
veriano loquens ait Savilius. Omnia salebrosa, sive inventionem spectes, sive figuras et tropos. Attamen
Severiani esse affirmare non ausim, Hoc unum fidenter dicam, esse hanc eloquentiam Chrysostomi elo-
quentia: ex diametro oppositam.

Interpretatio Latina est Frontonis Duci, quam quibusdam in locis emendavimus.

[ Sub Severiani nomine homiliam hanc Armeniace et Latine edidit Venetiis , 1827, J. B. Aucher, in volumine
cujus titulum descripsimus in Additamento ad Tomum 6, p. 972. Repetimusin ima pagina Aucheri translationem
Latinam, Armeniacam lectionem , ut ipse ait V. Cl., sinceriter exprimentem.]

In parabolam de ficu, * Homilia. A Εἰς τὴν παραδολὴν περὶ συχῆς; ὁμιλία.
4. Cum vel floridam arborem, vel fontem aquis ᾿Οφθαλμὸς μὲν δρῶν ἢ δένδρον ἀνθοφόρον, ἢ πη-

. 3 . zy ^ € / Ὁ ὧν 5 m / cr M A
scaturientem cernit oculus, 1050. aspectu pellici- γὴν ὑδροτόχον, ὕπ᾽ αὐτὴς τῆς θέας ἕλχεται, xat τὸν
tur, et illuc animi sensum convertit. Pari quo- τῆς χαρδίας νοῦν μεταστρέφει ἐχεῖ. “Ομοίως δὲ xol
que ratione is, qui facta et historlas verbis expo- "ὃ ἀχούων διὰ λόγων πράξεις xol ἱστορίας, πρὸς

* Collata cum tribus Codicibus. [Addidimus insignio- ἃ [ Savil. οὖς ἀχοῦον διὰ 2.]
rem lectionem Editionis Savilii.] ἷ

Enr. HOMILIA XIII.

MEN. 415.

n
Beati Severiani Episcopi (*) ir. ficulneam arefactam.
( Al. Cui maledixit Dominus noster. )

Oculus videns arborem floribus decoratam, aut fontem aquis scaturientem, ipso visu motus, animum
etiam ac mentem illuc convertit. Pariter et auris audiens verbis mediantibus acta narrationesque, ad

(3) Sic in Codd. Homil, Arm. 3, 603 et 13. 297.

IN PARABOLAM DE FICU. 749

-
ἐχείνας "τὴν διάνοιαν ἀνατείνει δ ὡς εἶναι τὸν τοιοῦ- sitas audit, ad eas mentem intendit : sic ut. talis
TOV τῷ μὲν σώματι ἐν τῷδε τῷ τόπῳ, » τῇ δὲ διανοίᾳ — sit corpore quidem hoc in loco, mente vero illo in
ἐν ἐχείνῳ τῷ τόπῳ, ἔνθα ὃ λόγος τῆς ἱστορίας δ: loco ad quem historic narratio rem traducit. Tale
στρέφει τὸ πρᾶγμα. Τοιοῦτόν τι xol ἐμοὶ συμδέθη- — mihi quiddam evenit, dilectissimi. Dum enim res
xtv, ἀγαπητοί. ᾿Αχούσας γὰρ τοῦ εὐαγγελιστοῦ διη- eas, quee in Dethania circa ficum acciderunt, au-
γουμένου τὰ ἐν Βηθανίᾳ xac πὴν cuxiy γεγονότα dio evangelistam narrantem, hic quidem sum cor-
πράγματα, ὧδε μέν εἶμι τῷ σώματι" τῇ δὲ διανοία — pore, ire vero meipsum imaginor illic esse :
ἐμαυτὸν εἶναι ἐχεῖ φαντάζομαι" χαὶ οἴομαι Vüv dxo- meque nunc arbitror Dominum ie sequi, ac fi-
λουθεῖν τῷ Δεσπότῃ Ἰησοῦ, xoi δρᾶν τὴν συχῆν πρὸ cum videre, ante jussum quidem Domini, floridam
piv τοῦ δεσποτικοῦ “προστάγματος ἀνθηρὰν καὶ χα- — atque frondentem, post jussum autem ejus, hor-
τάχομον, μετὰ δὲ τὸ χυριαχὸν πρόσταγμα στυγερὰν ribilem et arentem. /Zane siquidem, inquit, re- Matth. 21.
χαὶ χατάξηρον. Πρωΐας γὰρ; φησὶν, ἐπανάγων δ᾽ η- B vertens Jesus in civitatem, esurüit. Et videns 18. r9.
δοὺς εἰς τὴν πόλιν, ἐπείνασε. Καὶ ἰδὼν συχῆν, ἦλ- ficum, venit ad eam, et nihil invenit inea nisi
θεν ἐπ’ αὐτὴν, χαὶ οὐδὲν εὗρεν ἐν αὐτῇ εἰ νὴ φύλλα folia tantum; οἱ ait. illi : Numquam ex te
μόνον" χαὶ λέγει αὐτῇ " μηκέ έτι Ex. σοῦ χαρπὸς γένη- fructus nascatur in sempiternum; et. subito
ται εἰς τὸν αἰῶνα - χαὶ εὐθέως ἐξηράνθη. Τοῦτο γὰρ X arefacta est. lloc enim paulo ante nobis recita-
ἀρτίως “ ἡμῖν ὑπανεγνώσθη. 'E χπλήτ τει με τὸ θαῦμα" tum est. Obstupefacit me miraculum : varias in
μεμέρισταί μου ἣ διάνοια. “Ὅταν γὰρ βουληθὼ τὸ πρᾶ- partes mens mea distrahitur. Cum enim historia
για τῆς ἱστορίας διηγήσασθαι, “εὐθέως μετὰ τὴς ἰδοίτιπι narrare instituo, continuo cum historia mi-
ἱστορίας τὰ θαύματα πρὸς αὐτὰ ἐπισπᾶται. Καὶ donc racula ad se trahunt. Et quemadmodum cum ur-
δπόταν ἴδη τις στάμνον χρυσὴν ἔχουσαν ἔνδοθεν )t- nam auream pretiosos continentem lapillos quis
θους τιμίους, φέροντας ! ἐν ἑαυτοῖς γεγραμμένα μυ- conspexerit, in quibus arcana depicta fuerint,
στήρια, θέλει μὲν δρᾶν τὴν στάμνον διὰ τὴν τοῦ — cernere quidem urnam desiderat propter forma
εἴδους σειλόότητα, ἀνθέλχεται δὲ ὑπὸ τῶν ἔνδοθεν — splendorem, sed ab iis qui sunt intus lapillis in
λίθων: σπεύδει γὰρ χαὶ τὸ τῶν λίθων περιαθρῆσαι diversum trahitur, et lapillorum pulchritudinem
χάλλος, xo τὰ ἐν αὐτῇ ἐγεγραμμένα μυστήρια γνῶ- εἷ arcana depicta in ea spectare festinat : pari ra-
να t ὡσαύτως κἀγὼ δρῶν μὲν τὴν τοῦ γράμματος tone videns ego quoque splendidam quidem ac
ἱστορίαν λαμπρὰν xa περιχαλλὴ τυγχάνουσαν, ἐχεῖ — perelegantem listoriz literam esse, illic mente de-
χατέχομαι τὸν νοῦν: ἀνθέλχομαι δὲ πάλιν ὑπὸ τῆς üncor; sed 1n diversum rursus wahor a spiritus
τοῦ πνεύιλατος θεωρίας, μείζονά μοι τῆς ἱστορίας intelligentia, quae. historia majora se mihi osten-
ἐπαῚὶ γγελλομένης δειχνύειν τὰ θαύματα. Πρωΐας γὰρ, € suram praes pollicetur. Mane siquidem, inquit,
ρησὶν, ἐπανάγων ὁ Iungouc εἰς “τὴν πόλιν; ἐπείνασεν. revertens Jesus in civitatem, esuriit, O myste-

Ὁ ἀνεχφράστου χαὶ ἀνεχδιηγήτου μυστηρίου. "Emsi- ^ rium ineffabile atque inenarrabile! Esuriit ille,
a | Savil. addit zz».] * Unus εὐθέως με ταράττει τὰ τῆς ἱστορίας θαύματα. πρὸς
b [ Savil. τῇ δὲ διανοίᾳ, ἔνθα ὃ à. τ. iot. διαγράφει τ. πρι}] αὐτὰ ἐπίσταμαι.
Ὁ [ Savil. xai νῦν ἐμοὶ c. ὦ ἀγ. ἀχούοντι τοῦ εὐαγγελίου f Tres Mss. ἐν αὐτῇ γεγραμμένα. [Savil. ἐν αὐτῇ ἐγγε-
ὃ. τ. ἐν Β. ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ τὰ X. τ. G. γ. πρ. ὦδε. ] ραμμένα pe στιλπνότητα. 1
4 [ Savil. ὑμῖν ἀρτίως ὑπ.» καὶ os & [ Savil. ἐν αὐτοῖς ἐγγεγραμμένα μ.]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

hzec dirigit mentem; ita ut talis quisquam etsi in ipso loco sit, mente tamen ibi comperitur, ubi verbum
res historie describit. Istiusmodi casus mihi evenit hodie, dilecti : audiens enim ex evangelista, qui in
Bethania a Christo ficum. arefactam fuisse commemorat, hic quidem sum corpore, sed animo illic me
esse censeo, atque mihi sequi Jesum, ficumque ante Dominicum mandatum virentem ac vigentem, postea
vero ex Domini jussu marcescentem ac arefactam aspicere videor.

Mane, mquit, cum iret in civitatem Jesus, esurivit; et videns ficulneam, adiit eam; et nihil
invenit in ea, nisi folia tantum. Et ait illi : Non amplius ex te fructus nascatur in sempiternum;
et subito arefacta. est. Hzc nobis nunc lecta sunt. Stuporem mihi res ipsa adducit, et dividitur mens
mea; quum enim volo narrationem ipsam dicere, statim cum visa ( historia) miracula in se me trahunt.
Quemadmodum quando quis videat urnam auream lapillos pretiosos continentem una cum inscri-
ptione mysteriosa, urnam quidem propter suum nitorem videre cupit, verum ex opposito trahuntur
oculiin gemmas intus existentes; quoniam festinat et lapillorum inspicere pulcritudinem. variegatam 417
et mysterium in eis comprehensum noscere. Similiter et ego videns Seripturze historiam lucidam cir-
cumsplendentem, et illic capior animo : atque rursus renovor ex Spiritus intuitu, qui majus quiddam,
quam historiam, pollicetur monstrare miraculum.

Mane, ait, cum iret Jesus in civitatem, esurivit. O ineffabile atque inenarrabile mysterium! Esu-

TOM. VIII. 49

Isai, 40.
28.

Joan. t.

I.

746

qui universum orbem terrarum alit : esuriit ille,
qui ex quinque panibus quinque hominum millia
ad satielatem enutrivit : esuriit ille, qui viventes
oculos e luto fabricatus est: esuriit ille, qui. in
fluctibus maris inambulavit, nec in aquam pedes
immersit : esuriit ille, qui solo mentis jussu aquam
in vinum convertit : esuriit ille, qui e corporibus

SPURIA.

γασεν ὃ τρέφων *n8aay τὴν οἰχουμένην " ἐπείνασεν 6
ἐχ πέντε ἄρτων πεντάχις χιλίους εἰς χόρον ἐχθρέψας"
ἐπείνασεν ὃ ἐχ πηλοῦ ζῶντας ὀφθαλμοὺς ἐργασάμενος"
ἐπείνασεν ὃ ἐπὶ τῶν χυμάτων τῆς θαλάσσης περιπα-
τήσας, xo τοὺς πόδας εἰς τὸ ὕδωρ μὴ βάψας" ἐπεί-
νασεν 6 ἐννοίᾳ μόνη τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον P μετατρέψας-
ἐπείνασεν ὃ ψυχὰς x τῶν σχηνωμάτων ἐχσπάσας, καὶ

animas extraxit, et rursus eas in suas 6165 verbo 107 πάλιν αὐτὰς εἰσοικίσας λόγῳ. Καὶ πῶς λέγει ὃ
introduxit. Et quomodo, inquit Isaias, Deus À *Hoatac, Ὃ Θεὸς 6 αἰώνιος οὐ πεινάσει, οὐδὲ χο-

cternus non esuriet , neque laborabit? Chri-
stum autem Deum esse cuivis utique manifestum
est, qui. Scripturze credit dicenti : /n. principio
erat Ferbum, et Verbum erat apud Deum, et
Deus erat Ferbum. Quomodo igitur esuriit Deus ?
Esuriit forma servi; quinque autem millia, quae
in ipso erat Domini voluntas enutrivit. Venit ad
ficum homo qui cernebatur; at erat ubique ea,
qui in ipso divinitas intelligebatur. Vidit infru-
ctuosam ficum ut homo, verbo illam. arefecit ut
Deus. Dixit : /Vumquam ex te fructus nasca-
tur in sempiternum; et factum consequutum est
dictum, statimque ficus arefacta est. Dictum erat
humanum, factum autem divinum. Sed multa no-
bis disquisitione opus est, dilectissimi, ad. spiri-
tualem ficus intelligentiam eruendam, quz apud
multos quidem exposita est, ut mihi quidem vi-
detur, minus accurate : verumtamen eorum qui
processerunt lucubrationes vobis dicam, tum
que a nobis strenue elaborata sunt proferemus.
Est enim captu difficilis quz in historia litere
est sita sententia, atque in recessu abditum con-
tinet mysterii fulgorem. Quid. enim necessarium
erat verbo ficum arefieri, ac non verbo potius

αι [ Savil. omittit πᾶσαν et sequens ézzivzez».]
b [ Savil.
e [ Savil.

4 [ Savil.

παντὶ πρόδηλον.
ὁλλ᾽ ἐπ. et infra ἦν δὲ πάλιν παντ.]

μεταθαλών. Et infra προκχιώνιος prO αἰώνιος.

πιάσει; Χριστὸς δὲ ὅτι Θεὸς “παντί που δῆλον τῷ
πιστεύοντι τῇ Γραφῇ λεγούσῃ " Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος,
xoi ὃ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, xo Θεὸς ἦν ὃ Λόγος.
Πῶς οὖν ἐπείνασεν 6 Θεός; * ᾿Ιἡπείνασεν ἣ τοῦ δούλου
μορφή" διέθρεψε δὲ πενταχισχιλίους ἣ ἐν αὐτῷ τοῦ
Δεσπότου βουλή. Ἦλθεν ἐπὶ τὴν συχὴν ὃ δρώμε-
γος ἄνθρωπος: ἦν δὲ πανταχοῦ ἣ ἐν αὐτῷ νοουμένη
θεότης. ἰὸς τὴν Guy ἄχαρπον͵ ὡς ἄνθρωπος; ἐξή-
pave ταύτην λόγῳ ὡς Θεός. εἰπε, Μηκέτι ἐχ σοῦ
καρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα" χαὶ τὸ ἔργον ἠχολού-
θησε τῷ ῥήματι" καὶ “ εὐθὺς fj cux? ἐξηράνθη. Τὸ
δῆμα ἀνθρώπινον, τὸ δὲ ἔργον θεϊκόν. ᾿Αλλὰ πολυζή--
τητος ἡμῖν, ἀγαπητοὶ, ἣ θεωρία ἣ κατὰ τὴν συχῆν;
παρὰ πολλοῖς μὲν ἑρμιηνευθεῖσα, ὡς ἐμοί γε δοχεῖ,
οὐχ ἠχριδωμένως " πλὴν τὰς ! τῶν προλαδόντων ὑμῖν
λέξω λύσεις, καὶ τὰς ἡμῖν πεπονημένας προσχομίσο-
μεν ἀριστείας. Δύσληπτος γὰρ ὃ ἐν τὴ ἱστορίᾳ τοῦ
γράμματος χείμενος νοῦς, πολλῷ τῷ βάθει χεχρυμ.-
μένην ἔχων τὴν τοῦ μυστηρίου στιλθότητα. Τί γὰρ
τὸ ἀναγχαῖον ἦν τῷ λόγῳ ξηραίνεσθαι τὴν συκῆν, xat
μὴ λόγῳ ταύτην καρποφορεῖν; Ὃ γὰρ ῥήματι ξηρά-
γας αὐτὴν ἠδύνατο καὶ ῥήματι δ εὔχαρπον αὐτὴν
ποιῆσαι; Τί δὲ καὶ ἥμαρτεν ἣ cuxTj, εἴποι τις ἂν,
ὅδπότε οὐχ ἣν αὐτῆς ὃ xatpóc, Μάρχου τοῦ εὐαγ-

prO ἑρμηνευθεῖσα.

f [ Savil. τούτων ὑπαλλάξωμεν λύσεις, χ. τ. 4. Tt. προχομίς
σομεξν. Δυσλ. ὃ ἐν.

& [ Savil. ἔγκαρπον α. ἀναδεῖξαι.

* [ Savil. εὐθέως ἡ σ. ἐξηραίνετο. Et infra ἑρμηνευομένη

SEVERIANI INTERPRETATIO.

rivit, qui universum cibat mundum, et quinque millia hominum quinque panibus usque ad saturitatem
nutrivit. Esuriit, qui de luto oculos fabricatus est. Esuriit, qui supra fluctus undarum, quin tingeret
pedes, ambulavit. Esuriit, qui solutam a corpore animam restituit. verbo. Et quomodo dixit Isaias :
Deus ceternus non esuriet, neque laborabit? Christus autem Deus est, ut constat apud omnes fideles.
Scriptura ipsa dicit : /n principio erat Ferbum, et F'erbum erat apud Deum, et Deus erat F'erbum (?).
Esurivit servi forma, et cibavit quinque millia, qu: in eo unita erat, Dominica voluntas. Venit ad ficulneam
visibilis homo, at erat ubique, quaein 3pso unita erat, divinitas. Vidit ut homo ficulncam fructu desti-
tutam, et arefecit qui in eo unitus erat, Deus. Dixit, /Von ultra fiat a te fructus in eternum; etfactum
sequebatur verbum, et ficulnea arescebat illico : verbum humanum, opus autem Dei incarnati.
Coterum maxime quarenda nobis est ficulnez theoria. A multis quidem explicata res est, ut mihi vi-
detur, non accurate : sed eorum qui ante nos locuti sunt, solutionem prius dicam, et deinde nostram ad-
ducam. Difficile captu est quod. in historia traditur : est sane intentio, quz in profunditate potius habet
mysterii claritatem. Namque quid necesse est. verbo arefacere ficulneam, non autem verbo illam fructi-

() Adde juxta Gr. Quomodo igitur esuriit Deus ?

IN PARABOLAM DE

γελιστοῦ λέγοντος χειμῶνα εἶναι κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν
καιρόν; Καὶ "el μή τί ἐστι μυστήριον ὑπὲρ ἄνθρω-
Toy ἐν αὐτῇ τελούμενον, εὑρεθήσεται ὃ Κύριος κατὰ
μὲν ἕνα τρόπον ἐπαινετὸς, κατὰ δὲ ἕτερον μεμ.-
πτέος: ἐπαινετὸς μὲν γὰρ, ὅτι λόγῳ αὐτὴν ἐξή-
ρανε" μεμπτέος δὲ, ὅτι ἀδίκως αὐτὴν χατηράσατο.
᾿Αλλὰ δεῖ νοεῖν τοῦ λοιποῦ, ἀγαπητοὶ, τίνος ἔφερεν
εἰκόνα ἣ συχῇ " οὐ γὰρ ἦν τι ὑπὸ Χριστοῦ γενόμενον
πρᾶγμα, ὃ οὖχ εἶχε μυστήριον". Ὅλως οὐδὲν ἦν παρ᾽
αὐτοῦ γινόμενον ἔργον; ὃ μὴ σφόδρα ὠφέλιμον 5" οὖ-
δὲν ὃ μὴ ἐδόα τὴν ἀλήθειαν οὐδὲν ὃ μὴ πρὸς τὴν
τῶν οὐρανίων παραδοχὴν Exlvet τὸν νοῦν. T αὐτὴν τὴν
συχὴἣν οἱ πολλοὶ τῶν “ἑρμηνέων εἰρήκασι τὴ τῶν "Iou-
δαίων συναγωγὴ παρειχασμένην εἶναι, ἐφ᾽ ἣν ἦλθε,
φησὶν, ὁ Κύριος, ζητῶν ἐν αὐτῇ καρπὸν πίστεως" χαὶ
οὖχ εὗρεν, εἰ μὴ μόνον λόγοις προφητῶν xot νόμου χα-
θάπερ φύλλοις χομῶσαν' διὸ xo ἐξήρανε“, λέγων: M-
5 - M m 23? ^ ^

χέτι ex σοῦ χαρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα. Exo δὲ
τῇ ἑρμιηνεία ταύτη πειρῶμαι ἀντιλέγειν, ἀγαπητοί"
οὗ γὰρ οὕτως ἔχει ἣ ἀχρίόεια τοῦ νοήματος. Πῶς γὰρ
ἂν χατηράσατο ὃ Κύριος, λέγων, Εὐλογεῖτε, χαὶ μὴ
καταρᾶσθε: πῶς δὲ xol τὴν συναγωγὴν κατηράσατο
ἂν χαὶ ἐξήρανεν ὃ λέγων, Οὐχ ἦλθεν 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώ-
που ἀπολέσαι, ἀλλὰ ζητῆσαι xoi σῶσαι τὸ ἀπολω-
λός; Εἰ δέ τις ἔτι ἀντιλέγει καὶ φιλονειχεῖ, λέγων,
τῇ τῶν ᾿Ιουδαίων συναγωγῇ παρεικασμένην εἶναι τὴν
συχὴν ἀχριδῶς, λεγέτω πῶς ἣ ἀπὸ ῥιζῶν ξηρανθεῖσα
συναγωγὴ τοιοῦτον ἔγχαρπον χλάδον ἐδλάστησε, τὸν
γλυχύτατον Παῦλον. Πολλοὺς δὲ xal ἄλλους ἐπιστρέ-
ψαντας ἔγνωμεν ἐχ τῆς τῶν Ἰουδαίων συναγωγῆς"
xal γὰρ καὶ Στέφανος 6 λιθασθεὶς ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων

ἐξ ἐχείνης τὴς συναγωγῆς ἐτύγχανε, xal ᾿Αχύλας
καὶ Πρίσχιλλα xai πολλοὶ ἄλλοι, ὧν τὸν χατάλο-
γον νῦν τῶν ὀνομάτων διὰ τὸ πλῆθος τῶν λέξεων πα-

a [ Savil. μή τι ἦν μ. ἀνθρώπω».

b [ Savil. addit ὑπὲρ ἀνθρώπων τελούμενον. Mox idem
παρ᾽ αὐτῷ.]

e [ Savil. omittit verba ab οὐδέν ad ἀλήθειαν ]

4 ἑρμηνέων Savil. et duo Codices Morel. et unus

t
i-

Ja

T /

FICU. 747
frugiferam fieri? Nam qui eam dicto arefecit, po-
tuit etiam fecundam dicto reddere. Quid vero
etiam peccavit ficus, dicet aliquis, cum. tempus
ejus non esset, dicente Marco evangelista, tum
temporis hyemem fuisse? Quod. si. non aliquod
sit in ipsa mysterium supra bominem adimpletum,
uno modo laudandus, altero vero reprehenden-
dus Dominns reperietur ; laudandus quidem quod
eam verbo arefecerit, reprehendendus autem quod
immerito illi maledixerit. Verumtamen deinceps
intelligendum est, dilectissimi, cujusnam ima-
ginem gereret ficus : neque enim fuit quidquam
eorum qua a Christo gerebantur, quod. mysterio
vacaret. In. universum, nullum ab ipso patra-
tum est opus quod non admodum fructuosum es-
set : nihil. quod. veritatem. non. clamaret : nihil
quod ad celestium. rerum susceptionem animum
non excitaret. Multi ex interpretibus ficum istam
Judaorum synagogz assimilatam esse dixerunt,
ad quam venit Dominus, inquiunt, fructum in
ea fidei querens : neque invenit nisi propheta-
rum ac legis sermonibus quasi foliis comantem :
quapropter et arefecit, dicens : /Vumquam ex te
fructus nascatur in eternum. Ego vero huic
expositioni contradicere conabor, dilecti : non
enim ea est vera et exacta significatio. Quomodo
namque maledixisset Dominus, qui dicit : Bene-
dicite, et nolite maledicere? quomodo autem syn-
agog: maledixisset et eam arefecisset, qui di-
cit: /Von venit Filius hominis perdere ,- sed
querere et salrum facere quod. perierat ? Quod
si quis adhuc contradicat et contendat, Judaeo-
rum synagoge assim?latam esse ficum, respon-
deat quo pacto ab radice arefacta synagoga ta-

μηνευτῶν. | Savil. ez»... συναγωγήν-]

* [Savil. addit αὐτήν. Paulo ante habet νόμοις pro
νόμου.

£ [ Saxil. ἡ γὰρ οὐχὶ... ἐτύγχανεν, Àx.... τῶν ὄνομ. vov...
λέγειν 5]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

Marc. τι.
t3.

Rom. 12.
14.

Luc. 9. 56.
et το. 10.

feram reddere; qui enim verbo eam arefecit, poterat etiam feracissimam illam constituere. Quid pec- 419
cavit ficulnea, forsitan quis dixerit, quum non erat ejus tempus? sicut et Marcus evangelista dixit ; nam
hyems in illo tempore erat. Ergo si mysterium aliquod propter homines in illa peractum non est, inye-
nietur et Dominus ipse simul laudandus eo quod verbo votuerit arefacere illam, et simul inculpandus
eo quod injuste ei maledixerit. Sed oportet dehinc. intelligere, dilecti, talem formam prze se tulisse ficul-
neam; siquidem nihil a Christo factum fuit, quin mysterium perfectionis propter homines habuisset,
nullatenus ab eo perpetratum fuit opus, quin valde utilius esset, atque ad czlestem susceptionem ani-

mum movisset,

Hanc ficulneam majores dixerunt. Judzorum synagogam esse, ad quam venit, aiunt, Dominus quz-
rens fructum fidei, et, nisi tantum verbis prophetarum ac lege tamquam frondescentem foliis, non repe-
rit. (Quare arefecit, dicens :) /Von. amplius fiat a te fructus in eternum. Ego tamen huic expli-
cationi contradicere aggredior, dilecti; quoniam non ita constantia sententiz: adest. Quomodo quippe
maledixisset Dominus, qui dicebat, Benedicite, neque maledicetis? Quomodo et synagogam exsecratus
esset ac arefecisset, qui dicebat : /Von venit Filius hominis perdere, sed. querere, et salvare perdi-
tum. Quod si quis contra litigans asseruerit Judaeorum synagogam similem esse ficulnez, quomodo sus-
tineret radicitus arefactam fuisse. synagogam, qua talem ferulissimum. ramum produxit, suavissimum,

49.

Dom. 11.1.

Ihid. v.25.

26.

Ibi4.v. 28.
29.

748 SPURIA.

lem fructuosum ramum suavissimum Paulum ger- E. ραιτούμεθα λέγειν. Ὅτι δὲ οὐ παντελῶς ἀπώσατο ὁ
minarit. Multos vero etiam alios ex synagoga Ju-
diorum conversos novimus : nam et Stephanus,
qui lapidatus est a Judzeis, ex illa erat synagoga,

Θεὸς τὸν λαὸν τῶν ᾿Ιουδαίων, μαρτυρείτω μοι Παῦ-

, -᾿ m
og λέγων Λέγω οὖν, μὴ * παντελῶς ἀπώσατο Kó-

. . . . t ^ M , m M ,
et Aquila et Priscilla, multique alii, quorum enu- — toc τὸν λαὸν αὐτοῦ ; M7 γένοιτο" xc γὰρ ἐγὼ ᾿Ισραη-
"af 1 ^ " icti / M / M
merationem nominum propter dictionum mul- λίτης εἰμὶ, ἔχ σπέρματος Ἀθραὰμ, φυλῆς Βενιαμίν.

titudinem commemorare jam nolumus. Porro non
prorsus Deum repulisse populum Judaorum te-
stetur mihi Paulus dicens : Dico ergo: Jumquid

Οὐχ ἀπώσατο Κύριος τὸν λαὸν αὐτοῦ. Ἀλλὰ γὰρ xat

, ^ οῸὉ , ^ LJ Ὁ
σωτηρίαν τῷ λαῷ ἐχείνῳ ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν

. * YU E] - cy m
Deus prorsus repulit populum suum? Absit: ἐπαγγέλλεται ἐν τῷ λέγειν: Ὅταν δὲ τὸ πλήρωμα τῶν
nam et ego Israelita sum, ex semine bra- ἐθνῶν εἰσέλθη, τότε πᾶς Ἰσραὴλ σωθήσεται. El γὰρ

ham, de tribu Benjamin. JVon repulit Deus

plebem. suam. Sed. et salutem populo illi in no- 105
vissimis diebus pollicetur, dum ait: Cum au-

tem plenitudo gentium intraverit, tunc omnis μαρτυρεῖ μοι Παῦλος λέγων, Κατὰ μὲν τὸ εὐαγγέ-
Israel salvus fiet. Si enim inimici Deifactisunt— λιον, ἐχθροὶ δι’ ἡμᾶς" χατὰ δὲ τὴν ἐχλογὴν ἀγαπη-
Judzi, propter nos facti sunt, ut nos propter in- 3
credulitatem illorum misericordiam consequamur, : : i s sm ; :
ut testatur Paulus, cum ait : Secundum evan- θίσμαᾶτα xat ἣ χλῆσις " ἁγία. Ζητητέος τοίνυν, ἀγα-
gelium. quidem , inimici propter nos; secun- πητοὶ, ὃ περὶ τῆς συχῆς λόγος, τίνος ἔφερεν εἰχόνα.
dum electionem autem carissimi, propter ρά-. ^A)! ἐὰ
tres : sine penitentia enim sunt dona et vo-
caiio sancta. Quxrendum est ergo, dilecti, cu- oe ode ἡ à i
jusnam rei figuram et imaginem pra se ferrent συῤῥάψας ἑαυτῷ msoi6oÀutoy ὕφανας, ὄψει πῶς δι-
ea, quz de ficu narrata sunt. Verumenimyero 81 χαίως ταύτην ἐξήρανεν" ἢ γὰρ οὐχὶ φύλλα συκῆς λα-
recordatus fueris tu, Adam, quo tempore in pa- i
radiso denudatus es, cujusnam arboris sumtis
frondibus et consutis amictum tibi contexueris, o: : eA f gi: x ἍΝ
videbis quo pacto jure folia arefecerit. Num enim, αἰσχύνης χάλυμμα τῷ λόγῳ ἐξήρανεν" ἠρέ σου τὴν
quaeso, sumts folus ficus tuam ignominiam ὁ0- πενίαν, xal δέδωχέ σοι τὸν πλοῦτον " ἦρέ σου τὰ τῆς
cultabas? Venit igitur Christus, et florentem in
te ficum ignominie velamen verbo arefecit : su-
stulit paupertatem tuam, et tibi divitias est lar- vis S k sobdue ἂν an is
gitus : sustulit ignominie tue velamina,et tibi τὰ φύλλα τῆς συχῆς, xoi “ ἀπέδωχέ cot τὰ σῦλα τῆς

χαὶ ἐχθροὶ jyxcw Ιουδαῖοι τοῦ Θεοῦ, δι᾿ ἡμᾶς γε-

ἐχθροὶ γεγόνασιν ᾿ἰουὃ οὗ Θεοῦ, δι᾿ ἡμᾶς γε
, e - , , As -

γόνασιν, ἵνα τῇ ἐχείνων ἀπειθεία ἡμεῖς ἐλεηθῶμεν, ὡς

τοὶ, διὰ τοὺς πατέρας" ἀμεταμέλητα γὰρ τὰ χα-

^ M τω m
v σὺ, 6 ᾿Αδὰμ,, μνησθῇς, * ὅτε ἐν τῷ mapa-

δείσῳ ἐγυμνώθης, ποίου δένδρου φύλλα λαθὼν xai

^ ο : --
6v τὴν σεαυτοῦ αἰσχύνην ἐχάλυπτες; Ἢλθεν οὖν ὃ
Χριστὸς, καὶ τὴν ἔτι ἐν σοὶ ἀνθοῦσαν συχὴἣν “τὸ τῆς

7*3 / Y I. , S
αἰσχύνης χαλύμματα, x«i δέδωχέ σοι γιονοφεγγὴ

M -
B στολὴν, ἐξ ὕδατος xal Πνεύματος ὑφανθεῖσαν" ἐξήρανε

niveo colore splendentem stolam ex aqua et Spi- — ψυχῆς. Ποῖα σῦλα; Ἃ ὄφις ἐσυλαγώγησεν ἐν σοὶ ἐν τῷ
^ [Savil. et Bibl. μὴ ἀπώσατο à θεὸς τ. λ. a. ; et. paulo e [ Savil. à à» τ. x. γυμνωθείς. ]

post ἐχ γένους À6p.] 4 [ Savil. τὰ τ. α. χαλύμματα ]
b [ Savil. in marg. et Bibl. pro ἁγία habent τοῦ Θεοῦ.] € [ Savil. ἔδωχέ σοι hic et bis supra.]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

inquam, Paulum, plurimosque alios ex Judaica synagoga florescentes; sicut et vel ipsum Stephanum
ab ipsa synagoga lapidatum. Adsunt et Aquila multique alii, quorum enumerationem nominum ob coe
piam presentis sermonis proferre omittimus. Quod autem non penitus rejecerit populum Judzorum Do-. .
minus, testimonio erit mihi Paulus dicens : /Vumquid Deus repulit populum suum? Absit. Nam et égo

i31 Israelita sum ex semine Abraham, de tribu Benjamin. JNon repulit Deus plebem suam. Ve-

rum etiam salutem populo illi in novissimis diebus promisit, dicens : Cum plenitudo gentium intrave-
rit, tunc omnis Israel saleus erit. Quamvis enim inimici facti sunt Juda Deo propter nos, sed (id
factum est ) ut in eorum infidelitate misericordiam nos inveniremus ; sicut testatur mihi Paulus dicens :
Secundum. evangelium quidem inimici sunt propter vos; secundum electionem autem dilecti pro-
pter patres : quoniam paonitere nesciunt gratia et vocalio sancta.

Quierenda itaque est, dilecti, de ficulnea ratio, cujusnam figuram prz se ferat. Quod si de Adamo me-
mineris in paradiso nudato, cujusnam ( arboris ) folium acceptum stolam sibi fecit, vidisui quomodo jure
illam arefecerit : alias nonne et tu folio ficulnez desumto, pudorem tuum per te obtegebas? Venit ergo
Dominus, dum adhuc in te latebat ficulnea sicut tegumentum pudoris tui, atque arefaciens verbo, accepit
tuam paupertatem, et dedit tibi opulentiam suam. Sumpsit pudoris tui velamen, et concessit tibi stolam
nivel εἰς a ex aqua Spirituque contextam. Siccavit folium ficulnez, atque prastitit tibi anima ex-

IN PARABOLAM DE FICU.

4

HR ' ? /, ^ M - |
αραδείσῳ, τὴν ἰσάγγελον ζωὴν, τὴν τοῦ παραδείσου
A - ,
τρυφὴν, τὴν τῆς ἀφθαρσίας στολήν.

'AXX ἐπανέλθωμεν ἐπὶ τὸ χεφάλαιον. Πρωΐ γὰρ,
ψησὶν, ἃ ἐπανελθὼν 6 ᾿[ησωῦς εἷς τὴν πόλιν, ἐπείνασε.
Πρωΐ, μετὰ τὸ τὴν νύχτα τῆς πλάνης παραδραμεῖν,
χαὶ τὸν ὄρθρον Χριστὸν τὸ τῆς ἀναστάσεως φέγγος
αὐγάσαι τῷ χόσμῳ * ὄρθρος γὰρ ὃ Χριστὸς, καθάπερ
φησὶν ὃ προφήτης" Ὥς ὄρθρον ἕτοιμον εὑρήσομεν
αὐτόν. Πρωΐ ἐπανάγων ὃ ᾿Ιησοῦς. Πρωΐ, μετὰ τὸ τὸν
σχοτεινόμορφον θάνατον τῷ φωτὶ τῆς δόξης Χριστοῦ
ἀφανισθῆναι, xa τὰς Y ρυσοῦς ἀχτῖνας τὸν τῆς ὃ 'καιο-
σύνης ἥλιον ἐν ταῖς τῶν ἐσχοτισμένων ἀνθρώπων
χαρδίαις “ἐλλάμψαι: πρωΐ, μετὰ τὸ τὰς θερμὰς
ἀχτῖνας τῆς θεότητος ἐχπετάσαι, χαὶ τὰς νενεχρωμέ-
γας ὑπὸ τοῦ διαδόλου ψυχὰς ἐχθερμᾶναι: Οὐχ ἔστι
γὰρ ὃς ἀποχρυδήσεται “τῆς θέρμης αὐτοῦ. Τῇ γὰρ
Ψυχροτάτη ἁμαρτίᾳ 6 διάδολος τὰς τῶν ἀνθρώπων
χαρδίας ἐνέχρωσεν. Ὅθεν 6 προφήτης ἐπεύχεται λέ-
yov * Πύρωσον τοὺς νεφρούς μου , xai τὴν χαρδίαν
uou. Κρυμῷ γὰρ ἀσεδφείας πᾶσα ἣ ἀνθρωπότης ἐδέ-
δετο. Διὸ πάντες oi προφῆται ὁμοθυμαδὸν ηὔχοντο
πρὸς τὸν Θεὸν λέγοντες" ᾿Επίστρεψον, Κύριε, τὴν
αἰχμαλωσίαν ἡμῶν, ὡς χειμάῤῥους ἐν τῷ νότῳ:
τουτέστιν, ὥσπερ νότος θερμὸς ἐπιπνεύσας τὰ παγω-
θέντα ὕδατα εἰς τὴν προτέραν φύσιν τοῦ ὕδατος ἐπα--
νάγει, ὡσαύτως χαὶ ἡμᾶς τοὺς τῇ ἁμαρτία τοῦ δια-
θόλου νεχρωθέντας , ὡς νότος θερμὸς ἐπιπνεύσας, ἐπὶ
τὴν ἀρχαίαν φύσιν τῆς ἀφθαρσίας ἀναχαινίζει. Ταύ-
τὴν τὴν θερμὴν ἐπίπνευσιν τοῦ νότου "xol ἣ νύμφη
Χριστοῦ ᾿]ἰχχλησία £v τοῖς [Ασμασι τῶν ἀσμάτων

à Savil. et tres Mss. ἐπανελθών, Morel.

Ibid, Savil. et iidem Mss. 2 1zz29s, ἐπείνοασς.
b [ Savil. χρυσοξιδεῖς àx7., omissis τὸν τῆς ὃ. Ato».
« [ Savil. ἐκλάμψαι.

ἐπανάγων.

A
749

ritu contextam largitus est : arefecit. ficulnez fo-

. lia, et restituit tibi anima. spolia. Quzenam spo-

lia? Quibus te serpens in paradiso spoliavit, &equa-
lem angelis vitam, paradisi delicias, stolam. im-
mortalitatis.

2. Verum ad parabole caput revertamur. Mane
siquidem, inquit, revertens Jesus in civitatem,
esurüt. Mane, postquam erroris nox preeterie-
rat, et diluculum Christus mundo lumine re-
surrectionis illuxerat : diluculum enim est Chri-

stus, prout ait propheta : Quasi. diluculum pa- 05c«

ratum invenimus eum. Mane revertens Jesus.
Mane, cum mortem tenebras invehentem Chri-
stus luce glorie delevisset, et radiis aureis sol
justiti: in obtenebratis hominum cordibus re-
fulsisset : mane, cum calentes divinitatis radios
diffudisset, et enectas animasa diabolo calefe-

cisset : /Von est enim qui se abscondat a calore psal

ejus. Frigidissimo namque peccato diabolus ho-
ininum corda enecavit. Quamobrem precatur pro-
pheta, dicens :
Siquidem frigore impietatis humana natura omnis
constricta erat. Ideo prophetz: omnes uno animo

Deum obsecrabant, dicentes : Converte, Domine, Ρ αὶ.

captivitatem nostram, sicut torrens in austro : 4-
hoc est, Quemadmodum calidus auster ubi con-
gelatas aquas perflaverit, ad priorem aqua na-
turam eas reducit : pari modo nos quoque dia-
boli peccato enectos, tamquam auster calidus per-
flans in antiquam immortalitatis naturam restituit.
Hanc calidam austri respirationem sponsa Eccle- *

sia in Canticis Canticorum advocat, dicens : Ex- σαπι. 16.

surge, aquilo, et veni, auster, perfla hortum

4 [ Savil. et Bibl. τὴν θέρμην αὐτοῦ. Infra Savil. om.

ὁμοθυμαῦόν.]

* [ Savil. ἡ «222 νύμφη X. E.

προσχαλείται ἐν τοῖς Zi. τ.

à. λέγουσα᾽ Ἐξ. β., xai ἔρχου.

SEVERIANI INTERPRETATIO.

uvias. Quas exuvias? Quas serpens spoliavit in paradiso voluptatis *, stolam incorruptionis. Caeterum

redeamus in textum.

Mane cum iret Jesus in civitatem, esurivit. Postquam nimirum transisset erroris nox, et mane
ipsum, Christo nempe resurgente, radiorum claritate donabat mundum ; mane enim erat Christus, sicut
et propheta dicit, Tamquam mane paratum ingeniemus eum. Mane ibat Jesus. Matutino tempore,
postquam evanuerat tenebrarum forme mors per lumen glori; Christi, atque aureorum radiorum
splendor solis justitis hominibus in tenebris sedentibus refulsit , et mane calidos radios divinitatis dif-
fudit, animasque a diabolo enecatas calefecit. Quoniam JVemo est, qui occultabitur a calore ejus.
Quandoquidem per glaciem peccati diabolus corda hominum enecavit, ideo propheta orabat, di- 425
cens : Jgnescere fac renes meos et cor meum. Siquidem per gelu impietatis universa humanitas con-
stricta est, et propterea prophete omnes simul precabantur Deum, dicentes : Converte captivitatem.
nostram sicut torrens ab austro. Hoc est, Sicut auster. calide spirans aquam gelatam in pristinam aque
naturam reducit; similiter nos, tamquam diaboli frigore, peccato mortuos , sicut auster calide spirans
in pristinam naturam ex corruptione calor iste convertit. De flatu autem australi etiam. sponsa Christi
Ecclesia in Canticis Canticorum clamat, dicens : Surge, surge, aquilo, et veni, auster, infla in hortum

meum, et olefaciant aromata mea.

(^) Addit Gr. equalem angelis vitam , paradisi delicias.

6.

2?
2

.18.7-

Ure renes meos, et cor meum. Psal.25.2.

e

750

meum, et fiuant aromata. Mane, inquit, re-
vertens. Recte illud scripsit, Hevertens, ut si-
gnificet, cum Adamus e paradiso excidisset, rur-
sum venisse Christum Dominum nostrum, ut in
eumdem locum ipsum reduceret. Mane revertens
Jesus in civitatem, esuriit. Cum civitatem nunc
audieris, noli inferius. circumspicere, sed ad Je-
rusalem quz sursum est respice, ad sedem czle-
Philipp, 3. stem : etenim Conversatio nostra in calis est.
20. Mane revertens Jesus in civitatem , esurüit;
non cibum expetens hominum, sed vitam honmi-
Joan.4.34. minum : Meus quippe cibus est, ut faciam vo-
luntatem Patris mei : ut credant 1n eum quem
Jodn. τα, 1116 misit; Qui enim credit in eum, sicut. dixit
zi. Ipse, non morietur in eternum. Mane Jesus
revertens in civitatem, esurüit; et videns fi-
cum, venit ad eam. $1 enim ficum preeteriisset,
immortalem in ficu nidum suum serpens habuis-
set; sed venit ad ficum, et illam arefecit. Sub
tali ficu Nathanael cum esset, a Domino visus est :
Joan. 1.48. Prius enim quam te Philippus vocaret. cum
esses sub ficu, vidi te. Hanc ficum przevidens
infructuosam redditum iri, propheta dicebat:
Habac.3. Jscendam ad populum peregrinationis mec :

SPURIA.

ἐπικαλεῖται λέγουσα * " EBeyetpou, βοῤῥᾶ, καὶ ἐξέρχου,
γότε * " διάπνευσον χἧπόν μου, καὶ ῥευσάτωσαν ἀρώ-
ματα. Πρωΐ, φησὶν, ἐπανάγων. Καλὸν τὸ, ᾿Επανά-
γων ; ἵνα P σημάνῃ, ὅτι τὸν ἐκ τοῦ παραδείσου ἐχπε--
σόντα ᾿Αδὰμ, πάλιν ἐλθὼν ὃ Κύριος ἡμῶν εἰς τὸν αὖ-
τὸν τόπον ἐπανάγει. Plot ἐπανάγων 6 ᾿[ησοῦς ἐπὶ
τὴν πόλιν, ἐπείνασε. Πόλιν νῦν ἀκούσας, μὴ χάτω
περιδλέπου, ἀλλὰ πρὸς τὴν ἄνω “Ἱερουσαλὴμ. ἀνά-
ὄλεπε; πρὸς τὸν οὐράνιον χῶρον * xoi γὰρ "To πολί-
τευμα Tuv ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει. IIgot ὃ ᾿Ιησοῦς
ἐπανάγων ἐπὶ τὴν πόλιν, “ἐπείνασεν, οὐ τὴν τροφὴν
τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τὴν ζωὴν τῶν ἀνθρώπων * "Euby
γάρ ἐστι βρῶμα, ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ Πατρός
μου" ἵνα πιστεύσωσιν εἰς ὃν ἀπέστειλεν ἐχεῖνος - Ὃ
γὰρ πιστεύων εἰς αὐτὸν, χαθὼς εἶπεν αὐτὸς, οὐ μὴ

c AI -
E ἀποθάνῃ εἷς τὸν αἰῶνα. Πρωΐ ὃ ᾿Τησοῦς ἐπανάγων

ον / ΕῚ , λ 3. c - CN]
ἐπὶ τὴν πόλιν, ἐπείνασεν, xoi ἰδὼν cux , ἦλθεν ἐπ
αὐτήν. Ei γὰρ παρέδραμε τὴν συχῆν, εἶχεν ἂν ἐν τῇ

ΣΉΜ ἃ δὰ 5. ,εδοδἃς X 204 BAN AA08
cuXT τὴν χαλιὰν αὐτοῦ 16 ὄφις ἀθάνατον - ἀλλ᾽ ἦλθεν
ἐπὶ τὴν συχῆν, χαὶ ταύτην ἐξήρανεν. Ὑ πὸ τοιαύτην
συχὴν τὸν Ναθαναὴλ ὄντα εἰδὲν ὃ [Κύριος - Πρὸ τοῦ
γάρ σε Φίλιππον φωνῆσαι ὄντα ὑπὸ τὴν συχῆν, εἰδόν
σε. αύτην τὴν cux?» προορῶν 6 προφήτης μέλλου--
cay ἄχαρπον γενέσθαι, ἔλεγεν " ᾿Αναδήσομαι εἰς λαὸν

10.17. — quoniam ficus non afferet fructum. Talem in παροικίας μου, διότι cux? o0 καρποφορήσει. "Exi

ficum Zacchzus ascendit, ut Jesum videret:cui τοιαύτην cux7jv ἀνέδη ὃ Ζαχχαῖος ἰδεῖν * τὸν "Inaoüv:
Luc.1g. dixit, Festinans descende. lic serpens tortuo- , ,, πρὸς ὃν ἔλεγε " Σπεύσας χατάδηθι. "Exc 6 ὄφις καμ.-
» sus circumvolvitur, illic nidum construxit; illic A πύλα περιπλέχεται, &xei ἐνόσσευσεν, exei κέκρυπται.

se occultavit. Festinans descende. Lepide autem
evangelista sycomorum dixit, de Zacchzo lo-
quens, ut latam spatiosamque viam indicaret cum
stultitia esse copulatam, unde pessimum exitium
nascitur. Venit ad ficum Dominus. Hzc ficus

latz; ac spatiosze vie imaginem pra se ferebat :

a [Savil. διαπνευσάτωσαν ἀρώματα, omissis interjectis. ]

b [ Savil. σημαίνη. In proxime sequentibus truncatus
est Savilii textus. ]

e [ Savil. bis repetit ἐπείνασεν.]

4 Savil. et Mss. ὃ ὄρις θάνατον. Morel. ὁ 22i ἀθάνατον

Σπεύσας χατάδηθι. Χαριέντως δὲ ὃ εὐαγγελιστὴς
εἶπε συχομορέαν ἐπὶ τοῦ Ζαχχαίου, ἵνα σημάνη; ὅτι
4 πλατεῖα χαὶ εὐρύχωρος δδὸς συμπέπλεχται τῇ μω-
ρίᾳ, ὅθεν τίχτεται ὃ κάχιστος f μόρος. Ἦλθεν ἐπὶ
τὴν συχῆν ὃ Κύριος. Αὕτη fj cux? εἰκόνα ἔφερε τῆς
πλατείας xol εὐρυχώρου ὁδοῦ" πλατύφυλλον γάρ ἐστι

lbid. duo Mss. ἀλλ᾽ ἦλθεν ὑπὸ τὴν cux». [Mox Savil. ὑπὸ
τὴν συχῆν ὄντα τ. N.]

e [ Savil. τὸν Κύριον. Idem supra προϊδών pro προορῶν»
et infra caret verbis 2xe... χατάθηθε.}

f Unus μῶρος.

SEVERIANI INTERPRETATIO.

Mane ibat Jesus. Pulchrum erat ire, ut denotaret, quod in paradiso cecidit Adam; Dominus autem
iterum veniens , in locum illum, iterum ambulans illum secum portabat. Mane Jesus ibat in civita-
tem. Civitatem. nunc audiens, ne ad inferiora vertas oculum, sed in supernam Jerusalem cclestiaque
spatia : quoniam Conversatio nostra in ccelis est. Mane cum iret Jesus in civitatem, esurivit, non
cibum hominum ; Cibus enim meus est, ait, ut faciam voluntatem Patris mei. Hcc est voluntas
Patris mei, qui misit me, ut qui credat in me, sicut ipse dicit, non morietur in eternum. Mane
cum iret Jesus in civitatem, esurieit hominum justitiam; et videns ficulneam , adiit illam. Optime
adiit illam : si enim prveteriisset ficulneam, utique in ficulnea serpens latibulum mortiferum teneret ; sed
adiens ficulneam, arefecit illam. Sub ista ficulnea dum esset Nathanael, vidit eum Dominus : nam Prius-
quam te Philippus vocaret, cum esses sub ficu, vidi te. Istam ficulneam przvidens fructu carentem,
dicebat ( propheta ) : Zscendam ad populum peregrinationis mee, quoniam ficus non afferet fru-
ctum. In istam ficulneam et Zacchzus ascendit ad videndum Dominum ; qui dixit ei : Festina descende

425 hinc : hinc, ubi serpens convolutus erat, ubi latebras habuit , ubi latuit.

Venuste evangelista sycomorum, stultam videlicet ficum, dixit arborem Zacchzi, ad significandum,
quod lata et larga est via insipientiz, atque detorta : undc pessima nata est stultitia. Adiit ficulneam
Dominus. Ficulnea ista typum in se gerit latz largeque viz , quz in perditionem conducit. Dulcis est

IN PARABOLAM DE FiCU. 751

τὸ φυτὸν τῆς συχῆς, καὶ ᾿χνησμώδης ἐστὶν 5 ἁμαρτία, est enim ficus planta latis frondibus, οἱ peccatum
διὰ τῆς πλατείας καὶ εὐρυ χώρου δδοῦ ἀπάγουσα εἰς etiam pruritum excitat, per latam et spatiosam
τὴν ἀπώλειαν. ᾿λυχύτατός ἐστιν ὃ χαρπὸς τῆς συχῆς" viam ad perditionem deducens. Suavissimus est
γλυχεῖά ἐστιν ἣ ἡδονὴ, εἰς ὄλισθον ἁμαρτίας τοὺς ficus fructus ; suavis est voluptas, qua in lapsum
bm poss εγγίζοντας αὐτῇ na Ar Φεῦγε αὐτῆς peccati dejicit eos qui ad ipsam accedunt. Fuge

τὴν γεῦσιν, 6 ἀγαπητέ" γλυχεῖα γάρ ἐ ἐστιν ἐν τῇ γεύ- gustum ejus, carissime : dulcis enim est in gustu,
Git, πικρὰ δὲ μετὰ τὴν πρᾶξιν. Méx γὰρ ἀποστάζει sed amara post actum. Mel enim distillat a la- Prov. 5.3.
ἀπὸ χειλέων “γυναικὸς πόρνης, “χαὶ πρὸς χαιρὸν λι- διὲϊ5 mulieris meretricis, et ad. tempus impin- 5-

παίνει τὸν φάρυγγα" ὕστερον δὲ πιχρότερον χολῆς só- — guat fauces : postea vero amarius felle inve-
ρήσεις, xol ἠχονημένον μᾶλλον διστόμου μαχαίρας. nies, et acutum magis quam. gladium utrin-
lon ἐστὶν ἡ ἡδονὴ, γλυκέα σοι “προσομιλεῖ τὰς que acutum. Meretrix est voluptas, qua dulcia
ἀρχὰς, λαθραίως παρεμθάλλουσα ἐν τῇ ὁμιλίᾳ τὸ — tecum principio loquitur, clam inter colloquen-
πικρὸν τοῦ θανάτου. Ῥοιοῦτος ἦν χαὶ ὁ ὄφις, γλυχὺς dum amaritiem mortis interserens. Talis erat
ἐν τῷ λόγῳ ; χαὶ πικρὸς ἐν τῷ δόλῳ" γλυκὺ μὲν τὸ et serpens; dulcis ἴῃ verbo, et amarus in. dolo:
βρῶμα, πιχρὸν δὲ τὸ πτῶμα. ᾿Φεῦγε οὖν, ἀγαπητὲ, dulcis quidem esus, sed amarus casus. Fuge igitur,
τὴν πόρνην, τὴν γλυχεῖάν σοι δικιλοῦσαν , xoi πικρὰ — carissime, meretricem, quae dulcis est in collo-
τραύματα ἐμιφέρουσαν " φεῦγε τὴν ἡδονὴν ὡς Ἠλίας quio et acerba vulnera infligit : fuge voluptatem,
d Ἰεζαδελ. Ἦλθε τοίνυν 6 Κύριος ἀπὸ οὐρανῶν" ut Elias Jezabelem. Venit igitur [NEC ES e ca-
ἐπείνασεν τὴν ζωὴν τῶν ἀνθρώπων εὕρασθαι . εὑρε lis : esuriit vitam hominum invenire : invenit latze
τὴν πλατεῖαν xo Ξὐρύχωρον. δοὸν τοῦ βίου “τούτου ac spatiose vit:e hujus vic insistentem : venit ad
ἑστῶσαν - ἦλθ ἐν ἐπ᾽ αὐτὴν, χαὶ εὑρίσχει αὐτὴν φύλλοις eam, etinvenit eam foliis comantem, hoc est, do-
χομῶσαν, τουτέστι, δόγμασιν ἁμαρτίας ἀνθοῦσαν, μὴ cumentis peccati florentem, sed ipsam tamen fru-
ἔχουσαν ὃ δὲ αὐτὴν χαρπὸν ἔ ἔτι θανάτου. Διὰ τί : Ἔπει- — etum mortis non habentem. Quid ita? Quoniam
δὴ οὐχ ἦν καιρός" τοῦτο γὰρ προσέθηκεν 6 ὃ εὐαγγελι- tempus non erat : hoc enim adjunxit evangelista :
στής" Οὐχ εἶχε; φησὶ, χαρπόν" οὐ γὰρ ἦν χαιρός. JYon habuit, mquit, fructum : non enim erat
Πῶς γὰρ ἠδύνατο ἔτι θάνατον χαρποφορῆσαι, Ἰησοῦ — tempus. Quomodo enim. adhuc fructificare mor-

παραγενομένου, χαὶ ἀνάστασιν τῷ χόσμῳ χηρύττον- tem poterat, cum advenisset Jesus, et mundo re-
τος; Οὐχ ἔτι ἦν αὐτῆς χαιρὸς καρποφορεῖν θάνατον" C surrectionem przdicaret? Non erat ultra ejus
F6 ασίλευσε γὰρ ὃ θάνατ ος ἀπὸ Αδὰμ μέχρι. Μωῦ- tempus, ut mortem fructificaret : Regnavit quip- Rom.5.14.

σέως, τουτέστι, τοῦ νόμου. Οἶδε γὰρ, ἐφησὶν, $r gx- pe mors ab Adam usque ad Moysem, hoc est,

gn τὸν νόμον λέγειν Moisés, óc ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ: — legem. Solet enim, inquit, Scriptura Moysem εν
"Ἔγουσιν, Μωῦσέα καὶ τοὺς προφήτας. Ἔἰπε Κύριος gem appellare, ut 1n Evangelio : Zabent Moysem ruc.16.29.
πρὸς αὐτὴν, οὐ Ὁ περαιτέρω χαὶ Μηκέτι e &x σοῦ καρπὸς — et prophetas. Dixit illi Dominus : Ne ultra οἱ /Ve

γέν ται εἰς τὸν αἰῶνα * τουτέστι, πρὸ τῆς ἐμῆς παρου- amplius exte | fructus nascatur in sempiternum;

5. Savil. et quidam Mss. χαὶ χλημῶδέ; ἐστιν. Unus xoi 4 [ Savil. ὁμιλεῖ παρὰ τ. ἃ.
γληχῶδες. * [ Savil, om. τούτου, et infra habet αὐτὴν, ηὖρεν αὖτ.
b [Savil, addit xzi γλίσχρος. Mox habet ἐγγίζοντας pro f [ Savil. om, φησίν. Que sequuntur, apud eundem
προσεγ.} truncata sunt.]

5. [ Savil. et Bibl. 4 et paulo post σὸν z2ev7y2-]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

fructus fici, et fallax : dulcis est voluptas, sed et offendiculum peccati accedentibus ad se. Quam citius
fuge ejus delibationem, amara est enim post actum. Ael distillat a labiis mulieris meretr icis, quod
ad tempus delectat palatum tuum, postea vero amarius felle comperitur, et acutius magis quam.
gladius anceps. Meretrix est voluptas , dulcis apparet, et tecum sub principio clanculum loquitur,
verbis amaritudinem mortis inducens. Talis erat serpens, dulcis in. verbo, et amarus in dolo : dulcis
cibus , amarus casus. Fuge voluptatem, ut Elias Jezabelem.

hi enit itaque Christus de czlo , esuriens ad inveniendam vitam hominum. Latam autem et largam viam
jam institutam invenit. Adot atque invenit illam foliis comantem 7 hoc ést, vitiis peccatorum sila folus
comantem, hoc est, vitiis peccatorum vigentem, carentem vero fructu mortis. Quare? Quia non erat
tempus : hoc enim adjecit evangelista , Ion habebat, inquiens, fructum, quia neque tempus erat.
Quomodo poterat mors fructifera esse, cum Christus resurrectionem orbi terrarum przdicans, advenit ἢ
Non ultra erat tempus mortem RAI Quoniam regnavit mors ab 4dam usque ad Moysen,
legem videlicet. Legem enim sic nominare solet Scriptura : quemadmodum in Evangelio dictum est,
Habent Moysen et prophetas, eos audiant. Quid autem illi Dominus? Ye amplius a te fructus erit in

Psal, Ls 3.

Prov.3.18.

» 1I.

427

752

hoc est, Ante adventum meum fructificasti mor-
tem; ecce ad veni, hzecest resurrectio. Cum ergo ad-
venerim, numquam ex te fructus nascatur in sem-
piternum. Et arefacta est continuo ficulnea :

ε et impletum est quod scriptum est : 4Zbsorpta est

mors in victoria. Ubi est, mors, stinulus tuus ? D

ubi est tua, inferne, victoria ? Cum enim dixit
evangelista, tum temporis hiemem fuisse, cum
luxuriabat foliis ficus, tum luxuriasse peccatum
indicavit, quod toti hominum generi diabolus in-
sidens hiems esset. Etenim antequam princeps
pacis Christus adveniret, mortalium genus diversis
spiritibus ad idolorum cultus et sanguinis effusio-
nes, comessationes et luxuriam concitabatur :
postquam autem Dominus noster Jesus Christus
pax mundi venit, adversariorum spirituum. sco-
pulos suppressit, a quibus perturbationum vitze
hujus mare salsuginosum turbabatur, et spuman-
tes. voluptatum fluctus sustulit. Cumque ficum
arefecisset, crucis fidem plantavit, que floruit et
vita omnibus coruscavit : cujus crucis radices
quidem in terram defixz sunt, at in celos pro-
tensi sunt rami ; cujus folia sunt senectutis ex-
pertia, et flos immarcescibilis, et fructus immor-
talis; cujus ligni meminit et. David, dicens : Zt
erit tamquam. lignum , quod. plantatum est
secus decursus aquarum : quod fructum suum
dabit in tempore suo : et folium ejus non de-
fluet. Hujus ligni meminit Sapientia, dum ait :
Lignum «vite est. omnibus qui complectuntur
eam. Hoc lignum cum oculo prophetico Jeremias
conspexisset, a Judaeis adversus Christum fabri-

bricandum, in os. Judzorum proloquutus est, di-110

cens ipsis : Penite, mittamus lignum in panem ἃ
ejus, et eradamus eum. de terra viventium.
Lignum est crux, panis corpus Christi. Domi-
nus enim accepto pane dicit : Zoc est corpus
meum, quod pro vobis frangitur in remissio-
nem peccatorum. Àn hanc tabulam crucis ere-
ctam cum Dominus noster Jesus Christus ascen-
disset, et suas manus expandisset, ac. volan-
tes in aere virtutes expandisset, expeditam nobis

a [Savil. τί δὲ ἔτι χειμῶνα λέγει εἶναι ὃ εὖ. ἐν ἐκείνῳ τῷ
χαιρῷ, ἔνθα d. σ. το φ. ἐχόμα; ἦ πάντως ἐπειγόμενος, ἔτι τῆς
ἁμαρτίας ἀνθούσης, ἵνα τὸν διαθολιχὸν χειμῶνα ἐπικείμενον
πάση ἀνθρωπότητι ἐπιδείξῃ. Postea om. Χχριστοῦ.]

b. [ Savil. ἡμῶν, χατέστειλε, omissis interpositis.]

- | Savil. ὡς.

SPURIA.

σίας ἐκαρποφόρησας Üdvacov: ἰδοὺ ἐγὼ παραγέγονα,
αὕτη ἣ ἀνάστασις. ᾿Εμοῦ παραγενομένου Μηχέτι ἐκ
σοῦ καρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα. Καὶ εὐθέως ἐξη-
ράνθη f, συχῇ " χαὶ ἐπληρώθη τὸ γεγραμμένον, Κα-
τεπόθη ὃ θάνατος εἷς νῖχος. Ποῦ σου, θάνατε, τὸ xév-
τρον; ποῦ σου, ἅδη, τὸ νῖχος ; * Εἰπὼν γὰρ ὃ εὐαγγε--
λιστὴς χειμῶνα εἶναι κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν καιρὸν ἐν ᾧ
ἣ cux, τοῖς φύλλοις ἐχόμα, ἠνίξατο ὅτι ἣ ἁμαρτία
ἐχόμα, διὰ τὸ εἰναι τὸν διάδολον χειμῶνα ἐπικείμε-
voy πάσῃ τῇ ἀνθρωπότητι. Πρὸ γὰρ τῆς τοῦ εἰρηνάρ-
χου παρουσίας, ποικίλοις πνεύμασιν ἐχλονεῖτο τὸ τῶν
ἀνθρώπων γένος, πρὸς εἰδωλολατρείας καὶ αἱμοχυσίας
χαὶ χώμους xai λαγνείας ἐλαυνόμενον * ἐλθὼν δὲ 6
Κύριος P ἡμῶν Ἰησοὺς Χριστὸς, ἣ εἰρήνη τοῦ χόσμου,
χατέστειλε τὰς τῶν ἐναντίων πνευμάτων σπιλάδας
ταραττούσας τὴν τοῦ βίου τούτου τῶν παθῶν ἁλμυρο-
φόρον θάλασσαν, xal τὰ ἀφροφόρα τῶν ἡδονῶν χατέ-
σύεσε χύματα. Καὶ ξηράνας τὴν συχῆν, ἐφύτευσε τὴν
τοῦ σταυροῦ πίστιν ἀνθοῦσαν, xal ζωὴν πᾶσιν ἀστρά--
πτουσαν' οὗ σταυροῦ αἵ μὲν ῥίζαι εἰς τὴν γὴν ἐτέθησαν,
oi δὲ χλάδοι εἰς οὐρανοὺς ἀνετάθησαν * οὗ τὰ φύλλα
ἀγήρατα, xal τὸ ἄνθος ἀμάραντον, xoi 6 χαρπὸς
ἀθάνατος: “οὗ χαὶ ὃ Δαυὶδ μέμνηται ξύλου, λέ-
γων Καὶ ἔσται ὡς τὸ ξύλον τὸ πεφυτευμένον παρὰ
τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων, ὃ τὸν χαρπὸν αὐτοῦ δώσε»
ἐν χαιρῷ αὐτοῦ, χαὶ τὸ φύλλον αὐτοῦ οὐχ ἀποῤῥυή-
σεται. 'Γούτου τοῦ ξύλου μέμνηται xod ἣ Σοφία, λέ-
youcu* Ξύλον ζωῆς ἐστι πᾶσι τοῖς ἀντεχομένοις αὖ--
τῆς. Τοῦτο τὸ ξύλον ὁ προφητιχῷ ὀφθαλμῷ θεωρήσας
Ἱερεμίας, ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων μέλλον κατὰ Χριστοῦ
πελεχᾶσθαι, εἰς πρόσωπον τῶν Ιουδαίων ἀπεφθέγξατο,
λέγων αὐτοῖς: Δεῦτε, xol ἐμδάλωμεν ξύλον εἰς τὸν
ἄρτον αὐτοῦ, xol ἐχτρίψωμεν αὐτὸν Ex γῆς ζώντων.
Ξύλον ὃ σταυρὸς, ἄρτος τὸ σῶμα Χριστοῦ. Aa6 ov
γὰρ ὃ Kóptoc ἄρτον, εἶπε: Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου,
τὸ ὑπὲρ ὑμῶν χλώμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. "Eri
τοῦτο τὸ “ἰχρίον τοῦ σταυροῦ ἀναθὰς ὃ Κύριος ἡμῶν
Ἰησοῦς Χριστὸς, καὶ τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐχπετάσας;
καὶ τὰς ἐν τῷ ἀέρι πετομένας δυνάμεις ἐξελάσας,
ἀνεμπόδιστον ἥμῖν τὴν εἰς οὐρανὸν πορείαν ηὐτρέπιζε,
χαὶ χλίμακα μαχρὰν ἡμῖν τὴν πίστιν ἀπὸ γῆς εἰς οὐ -
ρανὸν f ἀνατείνας - καὶ τὸ παράδοξον, ἐὰν ἀχούσητε,

4 [Savil. προρητιχσίς ὀρθαλμοὶς θεωρῶν ὃ ἷ. μέλλον...
ἀνεφθέγξατο.]}

* [ Savil. σημεῖον. Et mox omittit Τησ. Xg, et αὐτοῦ
post yzipas.]

ΓΤ ἀνατείνει conj. Savil.]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

eternum : et continuo arefacta est ficulnea; atque completum fuit scriptum : AZ bsorpta est mortis
victoria. Ubi est, mors, victoria tua? et ubi stimulus tuus?

Cur autem hyemem fuisse dixit evangelista eo. tempore, quo ficulnea frondibus ornata tamquam
comata erat, nisi ut undique declarasset adhuc peccatis viguisse diabolicam tempestatem, quze toti hu-
manitati insidebat? Siquidem. ante adventum principis pacis, Christi, variis ventis genus humanum,
idololatria, sanguinis effusione, temulentia, et omnisluxuriz moribus pravis agitabatur. Dominus autem
adveniens pax nostra, exstinxit contrariorum ventorum procellas, qua presentis vite amarum mare con-

IN PARABOLAM DE FICU.

ἀγαπητοὶ, ἔστη τὸ δένδρον τοῦ σταυροῦ, ἐφηπλώθη ἐν
αὐτῷ ἣ ἀληθινὴ ἄμπελος, 4 λέ ἔγουσα, Ἐγώ εἶμι ἣ
ἄμπελος ἡ ἀληθινή: xo ἐγένετο τῷ μὲν διαδόλῳ ἀνα-
δενδρὰς θανατηφόρος, ἡ ἡμῖν δὲ ἀναδενδρὰς ζωηφόρος,
τὸν χαύσωνα τῶν ἁμαρτιῶν 1 ἡμῶν ἄνασ στέλλουσα, καὶ
σχιὰν ἀναπαύσεως ἡμῖν δωρουμένη. Ὑπὸ τὴν σχιὰν
αὐτοῦ ὃ χαθήμενος λέγει * τὸ ὑπὸ τοῦ Σολομῶντος
εἰρημένον" Ἔν τῇ GXUX αὐτοῦ ἐπεθύμησα χαὶ ἐχάθι-
σα, xa γλυχὺς αὐτοῦ ὃ χαρπὸς ἐν τῷ λάρυγγί, μου.
"Eae ταύτῃ τῇ cx θαῤῥήσας ὃ μακάριος Δαυὶδ ἔλεγε"
Καὶ ἐν τῇ σχιᾷ τῶν πτ τερύγων σου ἐλπιῶ. “Ἕως πότεῦ":
Ἕως οὗ παρέλθῃ ἣ ἀνομία μου. 60) θαυμαστ oU
πράγματος xat ἃ μυστηρίου, χαινοῦ. Ἢ πηγὴ ἐπὶ δέν-
δρον ἔχειτο, καὶ ὃ σταυρὸς ὑπ᾽ αὐτῆς ἐποτίζετο᾽ nd
γὰρ λόγχῃ, τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, αἷμα xot ὕδω Em
ἔπεμψε" τῷ μὲν αἵματι τὸν σταυρὸν πορφυρίζων, τ

δὲ ὕδατι ἀρ δῶν αὐτοῦ τὰς eias, | ἵνα ἀθανάτους χαρ-

^0 8

ποὺς τοῖς “πιστεύουσιν εἷς ἀεὶ ἀναθάλλῃ. 4 δένδρον
μαχαριστὸν, ὃβ βασιλεῖς τιμῶσιν, d αὶ ὕπαρχοι σέθον-
zat, ἄνδρ apes Ξε χαὶ γυναῖκες, χαὶ πᾶσα φύσις χαὶ χτί-

σις ἀνθρώπων φυλαχτήριον χέχτηνται" ὃ δαίμονες φρίτ-
τουσι, χαὶ ὃ διθολος τρέμει" ὃ ἄγγελοι ὗ ὑμνοῦσι, χαὶ
οὐρανοῦ εὐλογοῦσιν * ᾿ξ λυ πίαι, δὲ σεμνύνουσι τὸν
ἐν αὐτῷ σταυρωθέντα Χριστόν. ᾧ 4 δόξα xo τὸ “κρά-
τος, νῦν χαὶ ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τοῦ αἰώνων.
Ἀμήν.

2 [ τὸ τοῦ X. λόγιον Savil.]
b [φησί addit Savil., qui mox cum Bibl. omittit μου.
Infra idem ἐπὶ τὸ δένδρον ἐπέχειτο.]

755
in celum viam munivit, et scalam nobis fidem
aterra sursum tendentem; quodque admira-
tione dignum est, si attenderitis, dilectissimi ,
stet crucis arbor, expansa est in illo vitis vera,
que dicit : Ego sum. vitis vera : et facta est
diabolo quidem letifer palmes, nobis autem vitam
afferens palmes, peccatorum nostrorum zstum
reprimens, et refrigerii nobis umbram imper-
tiens. Sub ejus umbra qui considet, illud. dicit,

Joan. 15 1.

quod a Salomone prolatum est : P umbra ejus Cant. 2.3.

concupivit, et sedi, et dulcis ejus fructus fauci-
bus meis. In hac ius confidens beatus David
dicebat : Et in umbra alarum tuarum sperabo.
Quousque tandem? onec transeat iniquitas
mea. O rem mirabilem, novumque mysterium!
Fons in arbore positus erat, et ab eo cruxirr rigaba-
tur: lancea namque uec proe in latere, sanguinem
et aquam emisit : sanguine quidem crucem purpu-
rans, aqua vero ἐμά ces ejus irrigans, ut iminorta-
les fructus credentibus in per petuum g cerminet. Ὁ
beatissimam arborem, quam reges olim el pra-
sides venerantur, virique ac mulieres, et omnis
natura cr eaturaque homimum munimentum ac
presidium possident : daemones horrent, et diabo-
lus tremit; angeli collaudant, et cali benedicunt ;

Ecclesi: vero Classtum; qui m ea crucifixus ἘΠῚ

honoribus prosequuntur : cul gloria et impe-
rium, nunc ct semper, et in szcula seculorum.
Amen.

€ [ Savil. τοῖς πιστοῖς. Et supra ἀρδεύων prO ἄρδων. ]
4 [ xz ἔπαρχοι xa τοπάρχαι Savil.]

SEVERIANI INTERPRETATIO.

turbabant, et spumantes voluptatis sedavit fluctus. Arefecit ficulneam, et plantavit crucem, quz fide
florescens facit ut vita universorum in Christo Jesu Domino nostro splendeat, cui gloria in secula secu-

lorum. Amen.

MONITUM

AD SEQUENTEM HOMILIAM.

Hanc quoque Severiano adscribit is ipse, qui przcedentes homilias eidem tribuerat. Verum non ita
perplexus intricatusque est hic quisquis sit scriptor, ut ille Gabalorum episcopus, etsi-a Chrysostomi

eloquentia et inventione longe sit alienus.
Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

Psal,

56.2.

Matth.

20.

τι. Idcirco. ait :

SPURIA.

De Phariseo Homilia.

Quemadmodum pater liberorum amans, quem €
ad colloquia cum carissimis suis pignoribus mi-
scenda proprii amoris vis pellicit, cum propter
infantiam verba perfecta minime capiant, immu-
tata nonnihil voce, atque expedite lingue. volu-
bilitate semota, halbutife cum ipsis incipit; atque
ita dum loquitur , auditque dilectos liberos, ad
verba melius percipienda sensim provehit : eodem
etiam pacto Dominus noster prz nimia in figmen-
ium suum caritate, cum sit Deus Verbum, hu-
manis verbis assumtis ad. nos venit : ut, cum ex
suo colloquio atque convictu czlestem nobis re-
velauonem manifestasset, nobis ad scalam czle-

stem, spei nimirum, gradum sterneret. Ad pran- D

dium igitur a Phariszo vocatur, ut ex Evangelii
praeconio paulo ante audivimus; neque vocan-
iem aversatur. Non enim venit ut sux divinitatis

Εἰς τὸν Φαρισαῖον ὁμιλία.

“Ὥσπερ πατὴρ. φιλότεχνος προσομιλεῖν τοῖς ἑαυτοῦ
φιλτάτοις ὑπὸ τῆς οἰχείας ἀγάπης ἑλκόμινος, xol
ὄντων νηπίων vh δυναμένων ἀχούειν τελείων ῥημά-
τῶν διὰ τὸ γηπιζδες τῆς ἕξεως; ὃ πατὴρ ὑπαλλάξας
τὴν φωνὴν, χαὶ τὸ τρογαλὸν τῆς εὐγλωττίας ἀποῦέ-
μενος, ψελλίζειν αὐτοῖς ἄρχεται, ἐχ τοῦ λέγειν χαὶ
ἀχούειν πρὸς μείζονα f δημάτων χατάληψιν τοὺς φιλ-
τάτους ἑαυτοῦ ἐνάγων " τὸν αὐτὸν πρόπον χαὶ ὃ Κύ-
ριος ἡμῶν διὰ πολλὴν τὴν περὶ τὸ ἴδιον πλάσμα ἀγά-
T» Θεὸς Λόγος € ὕπάρ γῶν, ἀνθρώπινον λόγον. ἄναλα--
Gov ἐλήλυθε πρὸς ἡμᾶς, ἵνα ἐκ τοῦ ὁμιλεῖν αὐτὸν
καὶ συνδιατρίδειν, οὐράνιον ἀποχάλυψιν ἐπιδείξας ἐπὶ
τὴν οὐράνιον χλίμαχα, τουτέστιν, τῆς ἐλπίδος, ἡμᾶς
ὁδηγήσῃ. Καλεῖται γοῦν εἰς ἄριστον ὑπὸ Φαρισαίου,
ὡς ἀρτίως ἠχούσαμεν τοῦ Εὐαγγελίου χηρύ ττοντος,
χαὶ οὐχ ἄποστρέ ἔφεται τὸν καλοῦντα. οὐ γὰρ ἦλθε τὸ
ἀξίωμα τῆς θεότητος αὐτοῦ δεῖξαι, ἀλλὰ τὴν πεπτω-

ostenderet dignitatem, sed. ut collapsam vindica- 444, χυῖαν ἀνθρωπότητα £x τῶν χαταχθονίων ῥύσασθαι.
Luc,11.37. ret ab inferis humanam naturam. Ad prandium a A ἰκαλεῖται εἰς ἄριστον ὑπὸ Φαρισαίου, χαὶ οὐ παραι-

Phariszo vocatur, nec recusat: ut et divitesinstruat
pauperum mensas non despicere, et justos doceat
à peccatorum mensa non abhorrere. Multi enim
qui sibi esse justi videntur, a peccatorum, et di-
vites a pauperum mensis AT MS M. olens nam-
que Dominus, ut omnes benevoli maxime ac fra-
ium amatores , caritate pleni, et humiles simus,
primus opus aggreditur, ut factis suis nos doceat,
Discite a me, quia mitis sum et
: humilis corde. 'Tu ergo, qui in religione exerce-
ris, siquando a quopiam peccatore voOcaris, non
recusaveris : licet unus aliquis exprobret tibi, ac
dicat, Quid ita cum peccatoribus manducas, et

Ibid. 9.12, bibis? vicissim in hiec verba. responde : /Von est

opus valentibus medicus, sed male habentibus.
Justus enim sum, non ut justos salvem, sed ut B
peccatores convertam. Vocatur ad prandium Do-
minus, nec recusat, qui ex quinque panibus
quinque millia ad satietatem in deserto nutri-
vit : qui mare imperv ium arefecit, et quasi per
campum herbis virentem. per mare Israelem tra-
duxit : qui pluit illis manna de czlo, et toto die ex
splendore mannz nives. Vocatur ad prandium Do-
minus, nec recusat, in prandus eos optimis eru-
diens disc iplinis, a quibus vocatur. Ad prandium
enim pergit, non ut epulis Pharisaei saturetur,
sed ut Pharisieus Domini. documentis expleatur.
Vocatur ad. prandium, et in aedes Phariszi venit,
ac divinitatem humanitate occultat: ne si forte
derepente fulgurantem divinitatis splendorem j in-
tuitus esset , ex edibus fugeret is 411 Dominum
invitarat. Ingreditur domum Pharisei, hex cz-
lestis ad captivum, et. pellea carnis lorica regiam €
obtegit majestatem : ne 51 Regem celestem capti-
vus wee exerit, contremiscat, terraque recessibus
sese abdat. Ingreditur domum Phariszi Sol justi-

V
πέζας πενήτων, χαὶ διχαίους διδάξῃ wh διαπτύειν

spanitas, ἁμαρτωλῶν. Πολλοὶ Ye παρ᾽ ἑαυτοῖς δο-
χοῦντες εἰναι δίκαιοι, χαταπτύουσι τραπέζας ἅμαρ-
τωλῶν, χαὶ οἵ πλούσιοι τῶν πενήτων. Βουλόμενος γὰρ
ὃ Κύριος πάντας εἶναι φιλτάτους, φιλαδέλφους, ἀγα-
πητιχοὺς, παπεινόφρονας, πρῶτος ἄρχεται τοῦ ἔργου,
ἵνα ἐχ τοῦ ποιῆσαι διδάξῃ. Διὸ Met Μάθετε ἀπ᾽
ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι, xa ταπεινὸς τῇ χαρδίᾳ. Σὺ
οὖν ὃ &y εὐλαδεία ἀσχούμενος, ὁπόταν χληθῆς ὑπό
τινος ἁμαρτωλοῦ, μὴ παραιτήσῃ" x&v ὀνειδίζη ὕπό
τινος λέγοντος, διὰ τί μετὰ ἁμαρτωλῶν ἐσθίεις χαὶ
πίνεις; ἀνταποχρίθητι λέγων Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἵ
ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ ot χαχῶς ἔχοντες. Δίχαιος
γάρ εἶμι, οὖχ ἵνα δικαίους σώσω, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς
ἐπιστρέψω. Καλεῖται cic ἄριστον 6 Κύριος, χαὶ οὗ
παραιτεῖται, ὃ ἐχ πέντε ἄρτων πέντε "χιλιάδας εἰς
χόρον διαθρέψας ἐ ἐν τῇ ἐρήμῳ ,5 τὴν ἀπόρευτον χατα-
ξηράνας θάλασσαν, καὶ καθάπερ διὰ γλοηφόρου πε-
δίου τῆς θαλάσσης τὸν Ἰσραὴλ διαγαγὼν, ὃ οὐρανόθεν
ὑτοῖς τὸ μάννα ἐπομιδρίσας, χαὶ ὅλην τὴν ἡμέραν
éx τὴς λαμπρότητος τοῦ μάννα χιόνας. Ko)eirat εἰς
ἄριστον ὃ Κύριος,: χαὶ οὐ παραιτεῖται; ἐν τοῖς ἀρί-
στοις τὰ ἄριστα τῶν μαθημάτων τοὺς χαλοῦντας αὖ-
τὸν ἐχδιδάσχων * ἀπέρχεται γὰρ εἰς ἄριστον, οὐχ ἵνα
τοῦ Φαρισαίου “βρωμάτων ἐμφορηθῇ , ἀλλ᾽ ἵνα 6 Φα-
ρισαῖος τῶν τοῦ κυρίου διδαγμάτων ἐμπλησθῇ. Κα-
λεῖται εἰς ἄριστον, χαὶ ἔρχεται εἰς οἶχον τοῦ Φαρι-
σαίου, χαλύπτων τὴν θεότητα ἀνθρωπότητι, ἵνα μὴ
ἄφνω θεασάμενος τὴν ἐξαστράπτουσαν͵ αἴγλην τῆς
θεότητος, φύγη ex τοὺ οἴχου ὃ χαλέσας τὸν Δεσπότην.
Eicépyscot εἰς τὸν τοῦ Φαρισαίου οἶχον, ὃ οὐράνιος
βασιλεὺς πρὸς τὸν αἰχμάλωτον, χαὶ χαλύπτει τὸ pe-
Bade ἀξίωμα τῷ δερματίνῳ xara poco) τῆς cap
xbc , ἵνα μὴ θεωρήσας τὸν οὐράνιον βασιλέα NNI
δα CUM EOS xai εἰς γὴν καταδύση. ΕΪσέρχεται εἷς

κεῖται, ἵνα xa πλουσίους παιδεύσῃ ut ὑπερορᾶν τρα-

3 ᾿ — τῆν oe
DE PHARIS.EO. 722

τὸν τοῦ Φαρισαίους οἶχον 5 ἥλιος τῆς διχαιοσύνης, Xs — tie, radiorum scintillas auri in modum fulgentes

χρυσαυγαζούσας τῶν ἀχτίνων λαμπηδόνας χαλύπτων X nube corporis obvelans : ne, si eum intuitus fuerit

τῇ νεφέλῃ τοῦ σώματος, ἵνα μὴ θεωρήσας ὃ ὃ ἄνθρω- homo, visum amittat. Ingreditur domum Phari- 3. 18.

πος, ἀπολέσῃ τὴν ὅρασιν. τεἰσέρχεται εἰς τὸν οἶχον τοῦ scil Pastor celestis; nonaginta novem ovibus in 12.

Φαρισαίου ὃ οὐράνιος ποιμήν" ἐάσας ἐπὶ τῶν ὀρέων montibus derelictis, ingreditur ad eam, quz per-

τὰ ἐνενήχοντα ἐννέα πρόδατα, ἔρχεται ἐπὶ τὸ ἀπο. erat: in ovile suum ingreditur , pastorem suo

λωλός" εἰσέρχεται εἰς τὴν μάνοραν αὐτοῦ χαλύπτων — corporis agno abscondens. Non baculum gestat ,

τὸν ποιμένα ἐν τῷ ἀρνείῳ τοῦ σώματος. Οὐ βαχτηρίαν non virgam ob errorem priorem minantem : ne

ἐπιφέρεται, οὗ ῥάδδον ἀπειλοῦσαν τὴν προτέραν πλά- perterrefacta οἱ expavescens ovis rursus ab ovili

γὴν, ἵνα μὴ δειλιάσαν καὶ πτοηθὲν τὸ πρόδατον πάλιν suo resiliat : verum ingreditur domum Phariszi ,

ἀποδράσῃ τοῦ ἰδίου ποιμνίου * ἀλλ᾽ εἰσέρχεται ε εἰς τὸν D non ut Deus, non ut hex, non ut Sol justitiz ,

οἶχον τοῦ Φαρισαίου, οὖχ ὡς Θεὺς, οὖχ ὡς βασιλεὺς, sed ut homo ad hominem , ut agnus ad agnum.

οὐχ ὡς ἥλιος ὃ δικαιοσύνης, ἀλλ’ ὡς ἄνθρωπος πρὺς Simul cum illo vescitur, We pascitur, dio se-

&vlüperrov, 6 ὡς ἀρνίον πρὸς ἀρνίον. Συνδιαιτᾶται αὐτῷ, det , ingreditur simul , recumbit cum eo , qui jam

συγνέμεται $ συγχαθέ ζεται, εἰσέρ χεται, συναναπίπτει eccidoribd in peccatum : ut, dum cum illo recum-

τῷ ἤδη πεπτωχότι ὑπὲρ τὴν uoc ίαν, ἵνα ἐν τῷ — Dit, eum qui jam ceciderat, simul erigat. Et cum

συναναπεσεῖν αὐτῷ τὸν ἤδη ξπτωχότα συνανεγείρῃ. ingressus esset, non est baptizatus secundum con-

Καὶ εἰσελθὼν οὐχ ἐθαπτίσθη κατὰ τὸ ἔθος τῶν Φα- suetudinem Phactocoune Hoc autem duas ob

ρ!σαίων. 'οῦτο δὲ ἐποίει χατὰ δύο τρόπους, ἵνα δώσῃ causas faciebat : ut ovi pastorem alloquendi occa-

ἀφορμὴν. τῷ προβάτῳ λαλεῖν πρὸς τὸν ποιμένα - ἔτι sionem przberet, itemque ut Judaicam doctrinam

δὲ xal δόγμα ᾿Ιουδαϊχὸν χαταλύσῃ ; χαὶ βεθαιώσῃ everteret, ac spiritualem stabiliret. Vidit enim,

πνευματικόν. Εἶδε γὰρ , φησὶν, ὃ Φαρισαῖος, xc inquit, Phariszeus, et miratus est, quare prius ba-

ἐθαύμασεν, ὅτι οὐ πρῶτον. fon οὐχ ἐπαινῶν ptizatus non esset ; non laudans Magistrum , sed

τὸν διδάσκαλον, ἀλλὰ ἀπορῶν τὸ γινόμενον, οὐχ ἐπαι- — Mlud ignorans quod factum erat : non laudans,

γῶν, ἀλλὰ “ρίνων. Καὶ ἦν ἰδεῖν, ἀγαπητοὶ, τὸν ζωο- E sed judicans. Ac videre erat, dilectissimi, Creato-

πλάστην ὑπὸ τοῦ πλάσματος χρινόμενον, xxi τὸν — rem animantium a creatura judicatum, et figulum

χεραμέα ὑπὸ τοῦ πηλοῦ διορθούμενον. Τοῦτο ἔπα- aluto correctum. Hoc accidebat Phariszo, quod

25 ὃ Φαρισαῖος. μὴ θεωρῶν τοῖς χρυπτοῖς ὀφθαλμοῖς — oculis cordis occultis non intueretur eum, qui 1n-

τὴς xa gala τὸν ἔνδοθεν τῶν ἀγγέλων ταξίαρχον. Εἰ — teriusangelicorum ordinum princeps erat. 51 enim

ἐθεάσατο τοῦτον, προσέπεσεν | ἂν τοῖς γόνασι, χαὶ τοῖς eum conspexisset, illi ad genua provolutus esset ,

δάχρυσιν ἔπλυνεν αὐτοῦ τοὺς πόδας, χαὶ ἔλεγε y, ejusque pedes lacrymis proluisset , ac dixisset :

᾿Ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Ἔλεγε γὰρ £v σὺ ἐξ — Propitius esto mihi peccatori. Sic enim eum affa- Luc 13.13.

QUX. ὄντων εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα παραγαγών" τ τῷ σῷ tus esset: Tu omnia, cum ante non essent, ut essent Psal. 32.6.

λόγῳ οἵ οὖρανο οἱ ἐσ στερεώθησαν, καὶ τῷ πνεύματι τῷ σῷ — effecisti: tuo verbo califirmati sunt, et spiritu ἕο

αἰ δυνάμεις αὐτῶν συνέστησαν. Σὺ συνάγεις ὡς εἰς ἀσχὸν — virtutes eorum constiterunt. Tu congregas:sicut

ὕδατα θαλάσσης, τιθεὶς ἐν θησαυροῖς ἀξδύσσους" ἀπὸ — Inutrem aquas maris, ponens in thesauris abyssos:

σοῦ φοθεῖται πᾶσα 1 οἰκουμένη. Ἀλλ᾽ οὐδὲν τούτων 112 coram te totus orbis terrarum pertimescit ac fugit.

οὔτε ἐννοήσας, οὔτε εἰρηκὼς ἔκρινε τὸν Δεσπότην: A Verum cum nihil horum aut cogitasset, aut di-

ὃ δὲ Κύριος πρόφασιν s c ϑωχὼς, ὥσπερ ἐχείνη τῇὟ — xisset, Dominum judicabat. Illi vero cum Domi-
ἀμαρείτιδι, ἐχ τοῦ αἰτῆσα!: παρ᾽ αὐτῆς ὕδω 009, OX nus occasionem prebuisset, sicut. Samaritanz, ex Joan. 4. 9.

χαιρὸν τοῦ «αἰτῆσαι παρ᾽ αὖτ oU τὸ οὐράνιον. ὕδωρ. 60 quod aquam ab illa postulavit, celestem ab ipso

Ἄρχεται οὖν ὃ Κύριος ἠρέμα, ἐπ τιστρέφειν τὸ πρό- aquam petendi ansam dedit. Tncipit taque Domi-

ύατον, xo ἀπὸ τῆς πλάνης ἐπὶ τὴν ἀλήθειαν αὐτὸν — nus ovem sensim convertere, atque ab errore ad

,ξιραγωγεῖν. i τι γὰρ ὑμεῖς, ot Φαρισαῖοι, πλύνε- veritatem ipsam manu ducere. ZVizic enim os , Luc. 1.33.

τε τὸ ἔξω τοῦ ποτηρίου χαὶ τοῦ πίναχος" τὸ δὲ ἔσω- Phariscei , quod deforis est calicis et catini ,

θεν γέμει υτοηβηε χαὶ δόλου" i diri ous νῦν τὸ mundatis ; quod autem intus est, plenum est

μὲν σῶμα ξολλαπίε πε ᾿ τὰς ei ψυχὰς χαχίζετε. Hos rapina et dolo : hoc est, Vos quidem nunc corpus

δὲ χαὶ τέρψη, χρυσοῦν ἂν ἡ τὸ 7 ποτήριον, ὅταν ἔνϑον exornalis, animas autem dcformatis. Quo autem

ἔχῃ θανατὴφ φόρον ποτόν; Οὐχὶτ τοιαῦται at Wt τὰς pacto te delectabit, etsi aureum fuerit poculum,

ὄν uJ αὐτῶν τοῖς χρώμασιν c ἀνθίζουσαι, τὰς ψυχὰς cum letferam in se contineat potionem ! Nonne

-

ἄφανί ζουσιν: 5 γὰρ οὐχὶ τὰς ὄψεις αὐτῶν φοίνιχι ἐ ἐρυ- tales sunt meretrices, quz facies suas floridis co-

θραίνουσαι, εἴδωλον τῆς μελλούσης, αὐτὰς ὑποδέχε- loribuspingunt, animas vero perdunt? annon enim,

cout φλογὸς οἰχείοις δαχτ ὕλοις ἐργάζονται; δέον αὖ- p dum purpurisso vultus suos rubefaciunt, imaginem

τὰς τῷ αἵματι τοῦ Ἰησοῦ τὰς καρδίας δαντίζειν, μᾶλ- — quamdam ejus, quz exceptura est illas, flamme

λον δὲ δοδίζειν, χαὶ τῷ πνεύματι τὰς χαρδίας αὐτῶν — digitis suis fabricantur? cum eas potius oporteret

λευχαίνειν " ἵνα τὸ ἄνθος τῆς ψυχῆς ἀστράπτον: καθά- corda sua Jesu sanguine aspergere, vel roseo po-
:

περ ῥόδον ἐν xpi μεμιγμένον ὑπάρχῃ. NUy ὁ δὲ τὰς tius colore tingere, ac spiritu sna corda dealbare :
Vets αὐτῶν ἐχφλογίζουσιν, ἵνα τὰς τῶν νέων χαρδίας — ut florida species anime refulgens tamquam rosa
ὃς μανίαν ἐχχαύσωσιν. Νῦν ὑμεῖς, οἵ Φαρισ σαῖοι,;» permixta lilus appareret. Jam vero facies suas 1n-

y ^ *

LJ
τὸ πὸ τοῦ ποτηρίου χαὶ τοῦ πίναχος πλύνετε, τὸ flammant, ut juverum animos ad insaniam accen-

Ibid.vw. 41.

756

dant. /Vunc vos, Pharisei, quod dejforis est
calicis et catini mundatis ; quod autem intus
est vestrum, plenum est rapina et iniquitate : :
quasi diceret : Quare corpus quidem Bua ablui-
us, delicta vero per spiritum non deluitis? Ausim
enim dicere, dilectissimi, nihil illud homini pro-
derit, etsi cor pus mundet, nisi iie aae coopera-
torem et eleemosynam comitem habeat. Ut enim
poculum licet exterius interiusque mundatum, si
potionem non contineat, sitientis non potest cupi-
ditatem explere ; pari quoque ratione catinus : 5160
et homo licet interius. sit exteriusque mundatus ,

Domino non placebit, nisi conservum suum pave-
rit, Quapropter addit Dominus, et ait: J"erum-
tamen quod superest, inquit, date eleemosy-
nam ; et ecce omnia munda erunt vobis. Quod
superest, inquit : : non enim adeo donariis opulen-
torum, ac sincera minimeque ficta oblatione. sim-
plicium delectatur. Ne lugeas tu pauper, quoniam
aurum non habes, aut tot onerarias argenti naves:
projice in gazophylacium id quod habes : etiam
duo minuta justificant. Recordare vidue illius,
quod prae opulentis justificata sit. Deus siquidem
non pecunias ponderare novit, sed conscientiam
probat. Eleemosyna maculas animarum abstergit,
et bonorum premia. thesaurizat : eleemosyna. vi-
talis anima. commeatus, eleemosyna dealbat ani-
mas, eleemosyna fidus animz, militia praeclara.
Projicite aurum, et accipite Dominum : date ar-

gentum, et accipite id quod sanctum est : era
spargite, simulque cum illis peccati rubigo absce-
det : irrorate fornacem , et date vestimenta , ut
accipiatis sanationes in Guo Jesu Domino τς

stro, cul gloria et potestas in szecula scculorum.
Amen.

a[ θρηνήσης conjecit Savil.]

SPURIA.

δὲ ἔσωθεν C ὑμῶν γέμει ἁρπαγῆς χαὶ πονηρίας ὥσανεϊ
ἔλεγε, διὰ τί τὸ μὲν σῶμα ὕδατι λούετε. τὰ δὲ πταί-
σματα ἐν τῷ πνεύματι οὗ λούετε: Τολμῶ γὰρ εἰπεῖν,
ἀγαπητοὶ, οὐδὲν ὠφεληθήσεται ἄνθρωπος, χἂν τὸ
σῶμα πλύνῃ , ἐὰν μὴ πνεῦμα ἔχη σύνεργον, χαὶ σύν--
δρομον τὴν ἐλεημοσύνην. Ὥσπερ γὰρ ποτήριον χαὶ
ἔξωθεν πλυθὲν χαὶ ἔσωθεν, μὴ ἔ ἔχον δὲ ποτὸν, οὐκ ἂν
ἰάσηται τοῦ διψῶντος τὴν ἐπιθυμίαν, ὁμοίως δὲ χαὶ
πινάχιον" οὕτω χαὶ ἄνθρωπος, χἂν ἔσωθεν ἡ 7 πεπλυ-
μένος χαὶ ἔξωθεν, οὐ πέρψει. τὸν Κύριον, ἐὰν μὴ θρέ-
Ψη τὸν σύνδουλον. Διὸ ἐπιφέρει ὃ Κύριος, καὶ λέγει"
Πλὴν τὰ ἐνόντα, δότε ἐλεημοσύνην " χαὶ ἰδοὺ πάντα
χαθαρὰ ἐ ἔσται ὑμῖν. Πλὴν τὰ ἐνόντα λέγει: οὗ γὰρ τῇ
τῶν πολυχρύσων. προσχομιδὴ τέρπεται, ὅσον τὴ τῶν
ἀδόλων ἀνυποχρίτῳ προσφορᾷ. Νὴ ζητήσῃς σὺ ὃ
πένης, ὅτι οὐκ ἔχεις χρυσὸν, χαὶ ἀργυροῦ τοσάσδε
ὁλκάδας" δῖψον εἰς τὸ γαζοφυλάχιον. ὃ ἔχεις" χαὶ δύο
λεπτὰ ὃ δικαιοῖ. Μνήσθητι τὸ τῆς χήρας ἐχείνης., ὅτι
ἐδικαιώθη C ὑπὲρ τοὺς πολυχρύσους. Ὅ “γὰρ Θεὸς χρή-
ματα οὐχ οἶδε σταθμίζειν, ἀλλὰ συνείδησιν δοχιμάζει.

ἣ ἐλεημοσύνη σπίλους ψυχῶν ἀποσμιή χει, καὶ μισθοὺς
ἀγαθῶν θησαυρίζει " f, ἐλε Ξημοσύνη ψυχῆς Coro y9-
ρηγία, ἣ ἐλεημοσύνη τὰς ψυχὰς ἐχλευχαίνει, ἡ £en-
μοσύνη ψυχῆς παῤῥησία, χαλὴ στρατηγία. “Ῥίψατε
χρυσὸν, xai λάύετε Κύριον. δότε ἀργύριον, χαὶ λά-
όετε τὸ ἅγιον" σχορπίσατε χαλκὸν, καὶ συνε ξελεύσεται
αὐτῷ ὃ ἰὸς τῆς ἁμαρτίας" δροσίσατε τὴν χάμινον, χαὶ
δότε f ἱμάτια, ἵνα λάθητε d ἰάματα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ
τῷ Κυρίῳ. ἡμῶν, ᾧ 4$ δόξα x«l τὸ χράτος. εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. A μήν.

ADMONITIO

IN SEQUENTEM ΠΟΜΙΠΙΑΜΝ.

lane quoque Chrysostomi non esse fatentur quotquot in sancti doctoris scriptis non sunt hospites.
Severiano autem adscribit 1s ipse qui tam multa liberaliter. episcopo Gabalorum attribuit. Verum hic
quisquis sit scriptor, non ita salebris plenus est ut Severianus, etsi de czetero non magni sit pretii.

De Lazaro et divite, Homilia sexta.

1. Maxima quzdam est schola stadium Eccle-
sie, divitum ludus literarius, ac perfugium ege-

* Collata cum quinque Codicibus Mss.

115
A

Εἰς τὸν Λάζαρον xal eig τὸν πλούσιον, ὁμιλία ς΄.

Μέγιστόν ἐστι διδασχαλεῖον τὸ τῆς ᾿Ἐχχλησίας
στάδιον, πλουσίων παιδευτήριον, πενήτων χαταφύ-

DE

Υἱὸν. Φέρε. τοίνυν, ἀγαπητοὶ ; ἐπειὸ δήπερ ἃ ἐν τῷ
σχάυματι τῆς διδασχαλίας ἑστήχαμιν, τοῖς τοῦ προ-
εἰρημένα ἐν χερσὶ λαδόντες, πᾶσιν ὑμῖν τὰς map
ἡμῶν ὀφειλομένας ψεχάδας. τοὺ "λόγου δροσίσωμεν.
πένητος πολιτείαν - πλουσίου μὲν τὸν βίον τῇ τρυφῇ
5s πτωχείᾳ
χατεστιγμιένον. Ανθρωπός τις ἦν πλούσιος, xa ἐνεδι-
δύσχετο πορφύραν χαὶ βύσσον, «εὐφραινόμενος xa"
ὃς ἐδέ aro πρὸς τὸν πυλῶνα τοῦ πλουσίου ἥλχωμέ-
νος, χαὶ ἐπιθυμῶν ἀπὸ τῶν πιπτόντων ψιχίων πῆς
αὐτῷ, ἀλλὰ xa. οἵ χύνες ἐρχόμενοι ἔλειχον τὰ των
αὐτοῦ. ᾿Αναγκαῖον τοίνυν διηγήσασθαι, ἀγαπητοὶ,
πλεόντων πείρας ς qu γῶμεν Xa ἡμεῖς τὰς ὑφάλους τῶν
ναυαγίων πέτρας᾽ ἵν᾽ οἵ μὲν πλούσιοι ἐ ἐχ τῆς τοῦ προ-
oi δὲ πένητες τὰς ἑαυτῶν ἐλπίδας € ἐν Λαζάρῳ ὃ δρῶντες
προλαμπούσας, προθύμως τὸν δρόμον τῆς θλίψεως
τις. Οὐ τετίμηται τὴ τοῦ ὀνόματος προσηγορίᾳ, ὥσ-
περ ὃ δίκαιος Ἰώδ' Ἄνθρωπός τις ἦν ἐν χώρᾳ τῇ
τὸ ὄνομα" ὃ γὰρ ἄκαρπος à ἐστέ ἔρηται χαὶ τοῦ ὀνόματος
(δικαίων γὰρ χαὶ τὰ ὀνόματα ἐν βίόλῳ ζωῆς, ἅμαρ-
φύσεως ὄνομα τὸ ἄνθρωπος" τοῦτο γὰρ πάντων χοινὸν
τὸ ὄνομα. ᾿Αλλὰ χοινὸν μὲν εἶχε τὸ ὄνομα, ἰδιάζου--
πλούσιος. Συγγξ ενὴς μὲν τοῦ πένητος, Λαζάρου χατὰ
τὴν τοῦ σώματος φύσιν, ξέγος ὃ δὲ τῆς ἐν Χριστῷ χλη-
ὑρωπός τις ἦν. Ἄνθρωπος | μὲν ἦν τῷ σχήματι, τῷ δὲ
φρονήματι θηρίον μιογοφάγον. Ἄνθρωπός τις ἦν πλού-
πλούσιος ἐν χαλκῷ, πλούσιος ἐν ἰῷ ἁμαρτίας ἀρ-
γύρῳ περιλαμπόμενος, ἀλλ᾽ ἁμαρτίαις συσχοτιζόμε-
ἐσθῆτα ἔχων πολλὴν, ἀλλὰ γυμνὴν, ἔχων τὴν ψυ-
χήν ^ πολυτελὴ ἐσθῆτα φυλάσσων, χαὶ avus ἐχτρέ-
χομῶν, ἄνθος δικαιοσύνης οὐχ ἔχων: δένδρον. φθι-
νοπωρινὸν, ἄχαρπον, δὶς ἀποθανόν. Ἄνθρωπός τις
σον. “Πορφύραν υὲν εἶχε τὸ ἔνδυμα, ,. "Tj βασιλείας
j 5c
55e ,
ματ t τοῦ Χριστοῦ ἐῤῥαντισμένην, ἀλλ᾽ ἐξ αἵματος
νῶν μνηστευομένην αὐτῷ. ἀλλὰ φοδερὰν φλόγα Yee
νης αὐτῷ προλάμπουσαν. Ἄνθρωπός τις ἣν πλούσιος,

λαθόντος διδάγμασιν ἐξαχολουθήσαντες , τὰ ἀρτίως
Ἣν δὲ ἡμῖν τὸ ἀνάγνωσμα διηγούμενον πλουσίου xat
βεθαπτισμένον, πένητος δὲ τὸν βίον 2
ἡμέραν λαμπρῶς. Πτωχὸς ὃ δέ τις ἦν Λάζαρος ὁ ὀνόματι,
τραπέζης τοῦ πλουσίου μεταλαύεῖν χαὶ οὐδεὶς ἐδίδου
χατὰ μέρος ᾽ ἵν᾽ ὥσπερ οἵ πλωτῆρες ἐχ τῆς τῶν προ-
λαθόντος πλουσίου τιμωρίας ἑαυτοὺς σωφρονίσωσιν,
διεχδράμωσιν. Ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος. ᾿Ανθρωπός
Αὐσίτιδι, ᾧ ὄνομα "I06. Τούτου ὃ δὲ παρασεσιώπηται
τωλῶν δὲ ἐξαλειφθήσεται) μόνον ἔχων τὸ χοινὸν τῆς
cay δὲ τῆς χαχίας τὴν ὠμότητα. ᾿Ανθρωπός τις ἦν
ρονομίας διὰ τὴν τῆς προαιρ ἔσεως μοχθηρίαν. "Av-
σιος. Πλούσιος ἐ ἐν χτήμασι, πλούσιος ἐ ἐν ἐγκλήμασι,
Voc * πλούσιος ἐ ἐν χρυσῷ, * ἀλλὰ τ πτωχὸς ἐν Apu"
"Y πολλούς. Ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος. Πλούτῳ
ἦν πλούσιος, χαὶ ἐνεὸ διδύσχετο πορφύραν χαὶ βύο-
δὲ τοῦ Θεοῦ ἀπέῤῥιπτο. πορφύραν εἶχεν, οὐ τῷ αἷ--
“χοχλίου θαλάσσης (6 θαυμμένην * οὗ βασιλείαν οὐρα-
χαὶ Bene βύσσον xai πορφύραν, εὐφραινόμε-

i ἐν τῷ σταδίω , et paulo post ἀκολουθοῦντες.
omnes przeter Morel, qui habet πτωχείαν χατε-

« Alii ἀλλὰ μέτριος ἐν Χριστῷ, non recte,

LAZARO ET DE

C

DIVITE. 754
norum. Age ergo, dilectissimi, quandoquidem in
arenam doctrinz descendimus » preecedentis Evan-
gelii documenta. persequentes, 115 quae paulo ante
dicta sunt in manus sumtis, vobis omuibus debitas
a nobis orationis stillas, quasi roris guttas, asper-
gamus. Porro divitis udis et pauperis conversa-
tionem lectio narrabat : divitis quidem vitam de-
liciis immersam ; pauperis autem vitam paupertate
maceratam. Zomo quidam erat dives, et indue-
batur bysso et purpura, qui epulabatur quoti-

Luc.16.19.

die splendide. Erat autem. quidam mendicus χὰ. v, 2o.

nomine Lazarus, qui jacebat ad januam divi-
tis, ulceribus plenus, et cupiens particeps fieri
micarum, que cadebant de mensa divitis : et
nemo illi dabat; sed et canes veniebant et lin-
gebant ulcera ejus. Operz pretium. est itaque,
dilectissimi , sigillatim haec exponere, ut quemad-
modum illi, qui navigant, ex eorum qui naviga-
tione ante perfuneti dee uis edocti, nos quoque
naufraga sub mari latentia saxa vitemus : ut divi-
tes quidem ex precedentis divitis supplicio seipsos
corrigant; pauperes vero, dum przfulgentes in
MAE spes suas intuentur, alacriter cursum af-
flictionis decurrant. /7/0mo quidam erat dives.
Non dignatus est eum nominis sui appellatione
decorare, quemadmodum Job justum :
quidam erat in regione. Jusitide, cui nomen
Job. Sed hujus nomen silentio est suppressum.
Qui enim est infructuosus, etiam nomine priv atur.
Nam justorum etiam. nomina sunt in libro vitz,
peccatorum vero nomina delebuntur. Tantum ha-
bet naturz? commune nomen, homo : hoc enim
omnium est commune EU. propriam autem

nequitiae sue crudelitatem. 770mo quidam erat
dives. Cognatus quidem pauperis Lazari, si natu-
ram corporis spectes ; peregrinus autem et alienus
ab hxreditate Chrisu propter voluntatis improbi-
tatem. omo quidam erat. Homo quidam corpo-

ris specie, animi vero sensu bellua, qua sola pa-

b

scatur. Z/omo quidam erat kipess Dives posses-
sionibus, dives criminibus, dives :re multo, dives
s&rugine peccati : argento circumfulgens , sed ob-
tenebratus peccatis : zu es In auro, sed egenus in
Christo : cui multa quidem vestis. erat, sed ani-
mam nudam habebat : qui pretiosas vestes serva-
bat, ac tincas multas alebat. Zomo quidam erat
dives. Divitiis luxurians, florem justitize non ha-
bens, arbor autumnalis , eara uctuosa, bis mortua.
Homo quidam erat dives, et ducitur pur-

pura et bysso. Purpura quidem illi vestimentum
erat, sed a regno Dei rejectus erat : purpuram
habebat, non sanguine Christi aspersam, sed ma-
rini conchylii sanguine üunctam, qua non regnum
illi celorum spondebat, sed πε ΠΈΣ geliennze

d Hic magna est lectionum varietas. Sail. et. duo
habent χόχλου θαλαττίου, unus χόχλου θαλασσίας , alius
χοχύλης ÜzÀxcolas , Morel. χοχλίου βαλέσσης.

Homo Job. x. 1.

Psal. 76.

[A
4:

2. Cor.7.5

758 SPURIA.,

flammam suo splendore prenuntiabat. Zfomo νος xa ἡμέραν λαϊπρῶς. Εὐφραινόμενος, οὐχ ὁ ὡς οἵ
quidam erat dives, et induebatur bysso et pur- g δίχαιοι ἐν Κυρίῳ (δικαίων γὰρ εὐφροσύνη μνήμη
pura, qui epulabatur quotidie splendide. Epu- Θεοῦ, ὡς μαρτυρεῖ μοι Δαυὶδ λέ: yov Epvístny τοῦ
labatur et delectabatur, non ut justiin Domino: θεοῦ, καὶ ηὐφράνθην), ἀλλ᾽ ἦν εὐφραινόμενος ἐν μέ-
justor um quippe. delectatio est Dei recordatio, cu- θαις j ἐν ἀσωτίαις, ἐν χραιπάλαις, e ἐν ἀταξίαις, οὐδὲν
jus mihi rei testis est. David. dicens, Memor fui 11 ἀπεοιχὼς χοίροις ἐν βορβόρῳ: χυλινδουμένοις. Πτωγὸς
Dei, et delectatus sum : sed delectabatur et gau- A δέ τις ἦν Λάζαρος. Εἶπε τοῦ πένητος τὸ ὄνομα, he
debari in ebrietatibus , in. luxuriosis Cuni δ ον θη, μῶν τὸν πτωχὸν | διὰ τῆς τοῦ ὀνόματος προσηγορίας.
bus , in helluationibus , in tumultu, nihil dissimi- Πτωχὸς δέ τις ἦν Λάζαρος, ὃς ἐδέ ἐόλητο πρὸς τὸν
lis porcis, qui in luto volutantur. Erat autem πυλῶνα αὐτοῦ, τὴ τρικυμίᾳ τῆς “πτωχείας σφοδρῶς
quidam mendicus Lazarus. Nomen pauperis χλονούμενος, ἀλλὰ μετ᾽ οὐ πολὺ εἰς τὸν εὔδιον κόλπον
dixit, ac mendicum honore, nomine ipsius expres- τοῦ Apodo. ( ὑπ᾽ ἀγγέ ἔλων δορυφορούμενος. IIzo75c
S0, affecit. Erat autem mendicus quidam La- δέ τις ἣν Λάζαρος, ὃς πρὸς τὸν πυλῶνα τοῦ πλουσίου
zarus, qui jacebat ad januam ejus, mendicitaus — ἐξέ ἔδλητο ἡλχωμένος. ^4) πόσοις χαχοῖς ὃ πτωχὸς
procella vehementer Jactatus : at enim. post non συνείχετο * ὑπὸ τῆς βαρυτάτης. πενίας, ὥσπερ ὑπὸ
multum tempus ad tranquillum. Abrahie sinum χαλάζης βιαίας ἐκολαφίζετο * ὑπὸ τῶν ἀναζεουσῶν
stipantibus ejus Jatus angelis est provectus. Erat φλυχταινῶν, ὥσπερ ὑπὸ ἀνθράκων σπινθηροδόλων
autem quidam mendicus Lazarus, qui ad ja- δνησθίετο" παντα χόθεν χείμαῤῥοι αὐτῷ θλίψεως προσ-
nuam. divitis jacebat ulceribus plenus: O quan- τηῤῥάσσοντο, τὸ σῶμα διαλύοντες , τὴν καρδίαν συν--
tis erat malis mendicus obsessus! a gravissima ον οὐδεμία αὐτῷ ἄνεσις γαλήνης ηδρίσχετο.
p tamquam a violenta grandine diver- p Eo0sv μάχαι, ἔσωθεν φόθοι. Ἔξωθεν γὰρ τὸ σῶμα
berabatur: ab. ebullientibus pustulis, tamquam ὑπὸ τῶν φλυχταινῶν ἐδαμάζετο, xoi ἔσωθεν ἣ χαρϑία
carbonibus scintillas emittentibus, corrodebatur : ὑπὸ τῶν ἀπαραιτήτων φροντίδων διησθίετο. Οὐ χώρχ
undique in eum torrentes afflictionum irruebant, αὐτῷ σιτοφόρος σπέρμα ἄρτου προσέφερεν, οὐχ ἄμ.-
quibus et corpus conficiebatur et cor exedebatur : πελος αὐτῷ βότρυν γλυχύῤῥωγον προσεχόμιζεν, οὗ

nullam tranquillitatis quietem. poterat obtinere. δένδρον ὀπώρας ἥδιστον χαρπὸν, αὐτῷ ἐγεώργει; οὐδ᾽
Foris pugne, intus timores. Exterius siquidem ἜΝ τι τῶν γεηρῶν πρὸς τὴν τῆς πενίας παραμυθίαν
corpus a pustulis vexabatur, et interius cor incu-— ἦν. Πῶς Y » ᾧ οὐδὲ σπιθαμὴ γῆς ἀροσίμου τόπος

rabilibus curis exedebatur. Non illi segetum ferax me οὔτε πηχυαῖον ἔδαφος εἰς χατοίκησιν, ἀλλ᾽
ager panis semen proferebat : : non illi dulcibus αἴθριος, ἐδέ ἐόλητο ἐπὶ τῆς χοπρίας: Κόπρος αὐτῷ χαὶ
turgidum acinis racemum vitis producebat : non ἐν νυχτὶ χαὶ ἐν ἡμέρᾳ περιβόλαιον ἦν, Üd touc μὲν
Muda csidos illi fractus autumnales arbor suppeldi- ἐν τῷ χειμῶνι 3x μέρους, € ἐν δὲ τῷ θέρει δεινῶς χα-
tabat : non aliud quidpiam ex terrz fr ugibus ad ταχαίουσα. ΚΚατεστιγμένον͵ εἶχε τὸ σῶμα τοῖς τραύ-
egestatis solatium suppetebat. Quomodo habuis- μᾶσιν, ἄδρανὲ ς πρὸς γεωργίαν, ἄχρηστον πρὸς δδοιπο-
set, cum illi ne spithama quidem amabilis terrze ρίαν καὶ ἐμπορίαν , καὶ πρὸς τὰς ἄλλας τῶν “ρειῶν
locns esset, neque unius cubiti solum ad. habitan- c ἀφορμὰς ἀνεπιτήδειον. Πανταχόθεν αὐτῷ ἀπορία,
dum, verum in fimo sub dio jaceret ? Fimus illi πανταχόθεν. στ ἔνωσις * στεναγμοὶ αὐτῷ πρὸ δαχρύων
AR atque interdiu. amictus erat, a quo hiemis ἐπὶ τῇ χαρδία τριδόλων δίκην ἐφύοντο - ὀχετοὶ δα-
quidem tempore paululum fovebatur, aestate vero χρύων ἐπὶ Rage αὐτῷ ἐφέροντο, τῇ συνεχεῖ τῶν
graviter urebatur. Corpus 1lli erat απ δε θεῖς Và- δαχρύων δύμη αὐλακιζόμεναι «θάνατον ἐν τοῖς ὕπνοις
riegatum et compunctum, ad agros colendos im- ἐπελυξ ας: θάνατον μετὰ τὸν ὕπνον περιεύλέπετο, χαὶ
becillum, ad iter merae inutile, ad alios οὐδαμοῦ εὕρισχεν. Móvoy γὰρ καὶ φροντίδων μακρῶν
vit: usus et ad commoda ineptum. Undique 11: ὡς λυτήριον ἐπεζήτει τὸν θάνατον, οὐδὲν ἀπεοιχὼς τῷ
difficultates, undique anguste : : gemitus illi ante πολυάθλῳ ᾿Ιώδ. Kat γὰρ ἐχεῖνος ἀπ λέξας τὰ χρή-

lacrymas tribulorum in modum. in corde pul- ματα, τὰ βουχόλια, τὰ χτήματα, τελευταῖον γυμνὸς
lulabant : lacrymarum rivi per genas illi fere- τὸ σῶμα τοῖς σχώληξι συνειλημμένος, ἐ ἐπὶ τῆς χοπρίας
bantur, easque prz nimia akeiduitalie rivis qui- ἐθέδλητο, χαὶ θάνατον ἐπεθύμει. T vie ἔλεγε; Ἵνα
busdam sulcabant : mortem in somnis meditaba- τί δέδοται τοῖς ἐν mix pla φῶς, ζωὴ δὲ ταῖς ἐν ὀδύναις

iur, mortem post somnum circumspiciebat , nec ψυχαῖς; Oi t iuelpoveat. τοῦ θανάτου; xo οὗ τυγχάνου-
uspiam inveniebat. Laborum. enim lone garumque D otv, ἀνορύττοντες. αὐτὸν͵ , ὥσπερ θησαυρόν " κοὐ ἐπ
cararum remedium mortem exquirebat, Δ dis- ρεῖς δὲ ἐγένοντο, ἐὰν χατατύχωσι" θάνατος “γὰρ ἀνδρὶ
similis Jobo multis &rumnis exercito, Nam et ille ἀνάπαυσις. Ἀλλὰ χαὶ ἐπεθύμει, φησὶν, ἀπὸ τῶν ψι-
pecuniis amissis , armentis, prediis, ad extremum χίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τ τ τοῦ πλουσίου
corpore ciuibus resperso in fimo jacebat, ac χορτασθῆναι, xot οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ. Ὦ βίου ἀλλο-

o.mortem optabat. Quid enim dicebat? Ut quid χότου " ὃ μὲν πλούσιος ἐν τῷ ' eui δεύματι

data, est eis, qui in amaritudine sunt, lux, et τῆς τρυφῆς χαταρδευόμενος ἐμέθυεν, ὃ δὲ πένης Un-
vita animabus, que sunt in doloribus ; p Qui δεμίαν ἔχων εὐπορίας. ἰχυάδα, τῷ χαύσωνι τῆς πενίας
desiderant morlem, et non contingit illis, effo- ἐμαραίνετο. Διὰ τί γὰρ αὐτοῖς εὔκρατος ὃ πλοὺς τοῦ

? πολυχύτῳ Savil. et alii; πολυρόρτῳ Morel. Mox Savil. χαταῦϊευόμενος, Mss. xacupüsuóps:os, Morel. χαταρδόμενος.

DE LAZARO ET DE DIVITE.

βίου ἐν τῇ πρὸς ἀλλήλους κοινωνίᾳ οὐ γεγένηται; Διὰ
τί; Ἵνα ὃ μὲν πένης λαμπροὺς τοὺς στεφάνους τῆς
ὑπομονῆς ὑποδέξηται,, ὃ δὲ πλούσιος τὴς ἀποτεθηριω-
μένης ψυχῆς τοὺς ὄμφακας τοῖς οἰχείοις ὀδοῦσι μασή-
σηται. ᾿Αλλὰ χαὶ οἵ κύνες, φησὶν, ἐρχόμενοι ἀπέλειχον
τὰ ἕλχη αὐτοῦ. 1 ὐγενέστεροι οἱ κύνες τοῦ πλουσίου,
ἀγαθώτεροι τῆς ἐχείνου ἀπανθρωπίας. "Exetvou μη-
δέποτε ψεχάδα " ἐλαίου δροσίσαντος τῷ πένητι, οἵ
κύνες τὴν ἀχμυιὴν τῶν ὀδόντων τῇ φιλανθρωπίᾳ πραύ--
ναντες, ἁπαλὴ τῇ γλώσσῃ αὐτὸν ἐθεράπευον, ὡς ἂν
πᾶσαν ῥυπαρίαν, καὶ πάντα ἰχῶρα τῶν τραυμάτων
αὐτοῦ ἀποσμήχοντες * xal τὰ ἀγρια ἕλχη τῇ λειότητι
τῆς γλώττης τιθασσεύοντες, τοὺς πόνους τῶν τραυμά-
τῶν αὐτοῦ ὑπέχκλεπτον ἠρέμα. Ὃ δέ γε πλούσιος οὐδὲ
ὄμμα ἱλαρὸν ἐχαρίσατο τῷ πένητι πώποτε, οὐδὲ λό-

ον x&v ἄχαρπον, οὐ δάκος αὐτῷ ἐπέῤῥιψεν, οὐ σίτων
λείψανον, οὐχ ὀδολὸν ἕνα ὑπὸ ἰοῦ δεδαπανημένον, οὐκ
ἄρτον, οὐ χλάσμα ἄρτου ὑπ᾽ εὐρῶτος διεφθαρμένον,
ἀλλὰ πάντα ἐν τῇ αὐτοῦ γαστρὶ, ὥσπερ ἐν πανδο-

ὭΞ“ Ο

χείῳ, διὰ τῆς τοῦ φάρυγγος χώνης ἐνέῤῥιπτεν.

3 , - / ' , τ M
Ἀλλὰ τί; Οἵα ἑχάστου τὰ ὀψώνια,, τοιαῦται καὶ αἱ
CL TERT] / M A E - ᾿ /
ἀνταποδόσεις. Xuvíów δὲ, φησὶν, ἀποθανεῖν τὸν mé-
eo e N L
νητα, xa ἀπενεχθῆναι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τοὺς χόλ-
ce Αι gre / Y L: 375N o ,
Tot; τοῦ Αὐραάμ. Νίόλις ποτὲ ὃ πένης ἀπὸ τὴς ζαλώ-
» ^ / m 3 N
Couc πενίας ῥυσθεὶς, εἰς τὸν εὔδιον λιμένα τοῦ ᾿Δόραὰμ.
» ,
ἀπέπλευσεν. "Exévexo γὰρ, φησὶν, ἀποθανεῖν τὸν Ad-
D ce 7 N /
. ζαρον; xo ἀπενεχθῆναι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τοὺς χόλ-
eo p ec X - // Y X E]
πους τοῦ Αὐραάμ. "Op&c , πῶς ἣ πενία μετὰ τὴν ἐν--
ὥραν, NON ^ τ ΟΣ ΣΑΦΕΙ͂Σ. X in oi
τεῦθεν ἔξοδον δορυφόρους ἀγγέλους ἔχει; Συνέδη δὲ
M - D dn M Y Ed
καὶ τὸν πλούσιον ἀποθανεῖν καὶ ταφῆναι. Πὐθὺς ἐπὶ τοῦ
, , 1 N τω D ,
πλουσίου τέταχται ἣ ταφὴ, κατὰ τὸ ὑπὸ τοῦ Δαυὶϊδλεγό-
- -Ὸ M —
μενον * Kat οἵ τάφοι αὐτῶν οἰκίαι αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα.
M c τω J
Διὰ τοῦτο λέγεταί σοι" πτωχὲ, Μὴ φοδοῦ, ὅταν πλου-
ES / ,
τήσῃ ἄνθρωπος, ὅτι οὐχ £y τῷ ἀποθνήσχειν αὐτὸν λή--
ψεται τὰ πάντα, οὐδὲ συγχαταδήσεται ἑαυτῷ ἣ δόξα
c c / A
αὐτοῦ. ᾿Ενταῦθα γὰρ πάντα χαταλιμπάνει, τοὺς δού-
ΑΥ̓͂ Nx y Ν
λους, τοὺς ὑπασπιστὰς, τοὺς ὑπηρέτας: τοὺς παρα-
H Ἅ, M 7 ἣ H
σίτους, τοὺς χόλαχας, τὰ ὀχήματα, τοὺς χρυσοχαλί-
ς : UE 7 :
νους ἵππους, τὰ βαλανεῖα, τὰ χωρία, τούς χρυσωρό-
" ΓΑ Sepa gres / SR ἷν Q E:
φους οἴχους, τὰ ἐψηφωμένα ἐδάφη, τὴν βασιλείαν,
τὴν ἐξουσίαν, τὴν δεσποτείαν, πάντα ἐνταῦθα χατα-
λιμπάνει, καὶ γυμνὸς ἀπέρχεται. Καὶ ὑπάρχων ἐν τῷ
ἅδη, ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμούς. ᾿Ενθυμήθητι, εἰς ὅσον
UP com € Pu SEES NT AT c /.
βάθος ὑπῆρχεν ὃ πλούσιος, εἰς δὲ οἷον ὕψος ὃ πένης.
΄ * ' a. ͵
Καὶ ἐπάρας, φησὶ, τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ὃ πλούσιος,
^ 5 A , - / , οτὭω
τὸν Αὐραὰμ., χαὶ Λάζαρον ἐν τοῖς χόλποις αὐτοῦ.
LR Y UU , 7^ ' ) / E E H δὴ
ἃ τί γὰρ μὴ ὃ Λάζαρος εἰδὲ τὸν πλούσιον ; ᾿Ιἑ πειὸ
5 e ο / ,
ἐν τῷ φωτὶ τυγχάνων τὸν ἐν τῷ σχότει ὄντα οὐ βλέ-

.
tóc

ev
e

b ἐλαίου Mss., ἐλέου Savil.

115
A

b

dientes eam quasi thesaurum; leti autem fiunt,
si fuerint consequuti : mors enim viro requies.
Sed et cupiebat, inquit , saturari de micis, quee
cadebant de mensa divitis : et nemo illi dabat.
O vite rationem inauditam ! dives quidem opibus
circumfluens, deliciis sese ingurgitabat et helluaba-
tur; pauper autem cui ne gutta quidem opum sup-
petebat , paupertatis stu torridus contabescebat.
Quare vero non illis moderata cum prosperitate
obtigit vit:e cursus cum mutuo inter se commer-
cio transactus? Ut nimirum illustrem patientize
coronam pauper acciperet; dives autem elfferatz
anime sud acerbas uvas suis dentibus manderet.
Sed et canes venientes lingebant ulcera ejus.
Generosiores divite canes , ejus inhumanitate me-
liores. Illo ne guttam. quidem olei pauperi asper-
gente, canes dentium cuspidem humanitate mol-
lentes, eum tenera lingua. curabant : ut. sordes
omnes atque vulnerum ejus omnem saniem abster-
gentes , et acerba ejus ulcera levitate linguz mi-
tigantes, ejus vulnerum dolores subtraherent. At
ille dives ne aspectu quidem placido pauperem
umquam dignabatur, neque verbo quantumvis
inutili : non illi vestem laceram projiciebat, non
reliquias tinearum, non consumtum rubigine obo-
lum unum , non panem , non exesum mucore pa-
nis frustum, sed omnia in ventrem suum tamquam
in cauponam per gutturis infundibulum demit-
tebat.

2. Quid vero tandem? Qualia cujusque obsonia,
tales et retributiones. F'actum est autem ut more-
retur pauper , et portaretur ab angelis in si-
num brahe. Xix ahquando tandem ab hac
procellosa paupertate liberatus, in tranquillum

Abrahz portum pauper invectus est. Factum est Loc, τ.
enim, inquit, ut moreretur Lazarus, et porta- 22.

retur ab angelis in sinum Abrahe. Vides. ut
post discessum ex hac vita, paupertas angelos
habeat stipatores? cecidit autem, ut et dives
moreretur et sepeliretur. Statim de divite sc-
pilturam. commemoravit; secundum 1d. quod di-

ctum esta Davide : Et sepulcra eorum. domus Psat. 48.
illorum in eternum. Propterea dicitur tibi : 12. 17. 18,

Mendice, /Ve timueris, cum dives factus fue-
rit homo : quoniam, cum interierit, non sumet
omnia : neque descendet cum eo gloria ejus.
Hic enim omnia derelinquit, servos, satellites, mi-
nistros, parasitos, adulatores, currus, equos aureis
frenisornatos, balnea, pra:dia, domos aureis laquea-
ribus splendidas, distincta lapillis ac tesserulis
pavimenta, regnum, potentiam, dominatum, omnia

hic derelinquit, et nudus abscedit. Et cum esset zc. 16.
in imferno, EZlevans oculos suos. Cogitat in 23.

quanta profunditate versaretur dives, in quanta
vero altitudine pauper. Et elevans, inquit, ocu-
los suos dives, vidit Abraham, et Lazarum in
sinu ejus. Cur non Lazarus divitem. vidit? Quo-

Ibid.v.24.

Jac. 2. 13.

Psal. 6. 6.

Osee 12. €.
Ibid. 6. 6.
Matth.5.7.

Prov. t9.
I7.

Psal. 40.2.

760

niam is qui in luce versatur, eum qui in tenebris
est, non videt: at is qui in tenebris est, eum videt
qui in luce versatur. Et dixit, Pater Abraham
miserere mei. Jam dicis, Miserere mei, quando
misericordize tempus non est. Non illum audisti
qui dicit : Judicium sine misericordia illi, qui
non fecit misericordiam? Nunc poenitentiam
agis, cum non est confessio. Non audisti Davidem
dicentem : /n inferno autem quis confitebitur
tibi? Miserere mei, et mitte Lazarum. Nunc
Lazarum nosti? jam agnoscis eum qui in fimo ja-
cebat, quem olim pari honore quo canes aflicere
recusabas? Tua, dum inter opes vitam degeres,
viscera illi clausisti; jam ego quoque sinum re-
frigerii hoc supplicii claudo tempore. Non Deum
audisti per omnes tibi prophetas proclamantem
et dicentem : Misericordiam et judicium cu-
stodi, et appropinqua Deo tuo : quia miseri-
cordiam volo super sacrificium; et, Beati mi-
sericordes, quoniam ipst misericordiam con-
sequentur; et rursus, Feneratur Deo, qui mi-
seretur pauperis. Ubi seminasti, 1b1 metere con-
tende : ubi feenerasti, ibi colligere contende. Tu
vero semen eleemosynz. nequaquam ullo tempore
jecisti, neque per misericordiam in pauperes Deo
feenerasti, sed tuo ventri omnes thesauros con-
didisi. Ubi thesaurum tuum habes, ibi et cor
iuum habeto. Miserere mei, et mitte Lazarum
ut inlingat extremum digiti sui in aquam, et
refrigeret linguam meam, quia graviter cru-
οἷον in hac flamma. In lingua plectitur, cujus
ministerio cibis vescebatur : aquie guttam quaere-
rebat, quia ne calicem quidem aquae frigidae in no-
mine discipuli sitientis unquam. 1mperüerat. Si
tibi dum viveres consortem bonorum Lazarum
ascivisses, nunc cum illo regni particeps esses :
si super pauperem intellexisses, nunc a malo ju-
dicio liberatus esses. Beatus enim qui intelligit
super egenum, et pauperem : in die mala libe-
rabit eum Dominus. Ardentissimum illud chaos
copiosa pecuniarum in pauperes distributione com-
plana : asperge nune misericordiam, et caminum
exstinxisti : orphanos ale, et irrequietos vermes
necasti : siste lacrymas vidue, et ex anima tua
luctum. peccatorum abstersisti. Idcirco namque
lecta sunt hzc tibi, ne si eisdem immisericordis
divitis insistas vestigiis, in idem gehenna suppli-
cium prolabaris. Tu vero pauper ne mente conci-
das, neveanimum despondeas, dum procella men-
dicitatis. jactaris. Lazarum .3llum. clarissimum
respice : ibi sint oculi tui nocte dieque defixi : ut
vitam tuam patientiz clavo gubernans, ad eumdem
quietis portum. proveharis, in Christo Jesu. Do-
mino nostro, cui gloria in secula seculorum.
Amen.

* Savil. ἐν τῷ καιρῷ τῆς εὐποιίας.

SPURIÍA.

πει, ἀλλ᾽ ὃ ἐν τῷ σχότει τὸν ἐν τῷ φωτὶ ὀντα ὁρᾷ.

Καὶ εἶπε * Πάτερ ᾿Αὐραὰμ., ἐλέησόν με. Ἄρτι λέγεις,
“7

* 5 v p c T N
EXéncov, ὅτε xxtoog ἐλέους οὐχ ἔστιν. Οὐχ ἤχουσας

τοῦ λέγοντος, Ανίλεως ἣ χρίσις τῷ μὴ ποιήσαντι ἔλεος:
Νῦν μετανοεῖς, ὅτε οὐχ ἔστιν ἐξομολόγησις. Οὐχ ἤχκου-
σας τοῦ Δαυὶδ λέγοντος, Ev δὲ τῷ ἄδη τίς ἐξομολο-
Ἐν , ΕΛ 2f 1 / Y , /
γήσεταί cot; EAénc0v με, xal πέμψον Λάζαρον. Λά-
ζαρον νῦν γνωρίζεις ; νῦν ἐπιγινώσχεις τὸν ἐπὶ τῆς
χοπρίας ὄντα, ὃν ποτε ἴσα τῶν κυνῶν τιμᾶν οὖκ ἠδού-
ou; "ExAewag τά σου σπλάγχνα αὐτῷ "£v τῷ βίῳ
τῆς εὐπορίας" χλείω μου χἀγὼ νῦν τοὺς χόλπους τῆς
ἀνέσεως ἐν τῷ χαιρῷ τῆς τιμωρίας. Οὐκ ἤχουσας τοῦ
Θεοῦ σοι βοῶντος διὰ τῶν προφητῶν πάντων χαὶ λέ-
γοντος" "EAsoc xol χρίμα φύλασσον, xoi ἔγγιζε τῷ
Θεῷ σου, διότι ἔλεος θέλω ὑπὲρ θυσίαν" καὶ, Μαχά-
tot οἵ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται" xa πάλιν,
O ἐλεῶν πτωχὸν, δανείζει Θεῷ. “Ὅπου οὖν ἔσπειρας,
ἐκεῖ ζήτει καὶ θερίσαι " ὅπου ἐδάνεισας, ἐκεῖ καὶ ἀπαί-

DN M /, , E]
D cet. Σὺ δὲ ἐλεηυοσύνης σπέρμα οὐκ ἔῤῥιψας πώποτε,
͵

y PRA τ ἂν / c
οὔτε διὰ τῆς εἰς τὸν πένητα ἐλεημοσύνης Θεῷ ἐδάνει-
M /, c e /
σας, ἀλλὰ πάντα τῇ ἑαυτοῦ γαστρὶ ἐθησαύρισας.
d y nk. 1E E
Ὅπου ἔσχες τὸν θησαυρόν cou, ἐκεῖ ἔχε xal τὴν χαρ-
NI ^ , ,
δίαν σου. EAéncóv με, xo πέμψον Λάζαρον, ἵνα τὴν
M c [d c
ἀχμιὴν τοῦ δακτύλου αὐτῷ βάψη ὕδατος, xat χατα-
/- Nn - ταῦ ES e
Ψύξη μου τὴν γλῶσσαν, ὅτι δεινῶς ὀδυνῶμαι ἐν τῇ
EAS / [4 SUY - / NOE Y τ
φλογὶ ταύτη. "T^v γλῶσσαν χολάζεται, δι᾽ ἣς τὴν τρο-
δ 2) Es " € Iw 3», 7 ἝΝ 5 ^N ^
φὴν ἐλάμόανε - ῥανίδα ἐζήτει ὕδατος, ἐπειδὴ x&v πο-
co cl » c /
τήριον ψυχροῦ ὕδατος εἰς ὄνομα μαθητοῦ πώποτε δι-
Ψῶντι οὐ μετέδωχεν. Ei χοινωνὸν ἐν τῷ βίῳ τῶν σῶν
2 - 2 37 Χ / - Δ : N 'o /
ἀγαθῶν ἐχτήσω τὸν Λάζαρον, νῦν ἂν τὴν βασιλείαν
c , e c^ “Ὁ
σὺν αὐτῷ ἐμερίσω * εἰ συνῆκας ἐπὶ τὸν πένητα, νῦν ἂν
2c/ M E , N
ἐῤῥύσθης * τῆς πονηρᾶς χρίσεως. Μαχάριος γὰρ ὃ συν-
c ,
ιὼν ἐπὶ πτωχὸν xal πένητα * ἐν ἥμέραᾳ πονηρᾷ Quos-

Ὁ ἂν c ΣΙ ^pr / Curius N , ^
p τᾶι αὐτὸν ὃ Κύριος. ᾿ξομάλισον ἐκεῖνο τὸ χᾶος τὸ πο-

λυφλεγὲς τῇ πλουσίᾳ τῶν y. ρημάτων σου εἷς τοὺς πέ-
vivae χαταύολῇ " δρόσισον νῦν τὸ ἔλεος, xa ἔσόεσας
τὴν χάμινον * θρέψον ὀρφανοὺς, καὶ ἀπέχτεινας τοὺς
ἀχοιμήτους σχώληχας - στεῖλον δάκρυον χήρας, χαὶ
ἀπέσμιηηξάς σου τὴν ψυχὴν τοῦ πένθους τῶν ἁμαρτη-
μάτων. Διὰ τοῦτο γάρ σοι ταῦτα ἀνέγνωσται, ἵνα μὴ
τοῖς αὐτοῖς ἴχνεσι τοῦ ἀνελεήμονος πλουσίου ἐπιδὰς,
εἰς τὴν αὐτὴν τιμωρίαν τῆς γεέννης ἐμπέσῃς. Σὺ δὲ ὃ

ug πένης μὴ ὀλιγώρει, μηδὲ ἀποχάμης ἐν τῇ τριχυμίᾳ
A τῆς πενίας χλονούμενος. ᾿Απόόδλεπε πρὸς τὸν Λάζαρον

τὸν λαμπρότατον ἐχεῖ ἔχε τεταμένον τὸ ὄμμα χαὶ
νύκτωρ καὶ μεθ’ ἡμέραν - ἵνα τῷ οἴακι τῆς ὑπομονῆς
χυδερνῶν σου τὴν ζωὴν εἰς τὸν αὐτὸν λιμένα τῆς ἀνα-
παύσεως φθάσῃς, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν,
ᾧ 7 δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

a Savil,. τῆς πονηρᾶς αἰκίας.

IN PUBLICANUM ET PIARIS/EUM. 761

E

MONITUM
IN SERMONEM DE PUBLICANO ET PHARIS.EO.

Licet omnium eruditorum consensu hie sermo Chrysostomo abjudicetur, tum ob styli diversitatem,
tum ob quarumdam vocum usum, qu: a Chrysostomo nusquam usurpantur; est tamen paulo melioris
notz, quam przcedentes. In illo affertur locus ex Oratione Manassis regis, quae inter apocrypha semper
locum habuit. Quie nota, etsi non alie. subessent, vel una satis esset, ut eam ex numero τῶν γνησίων
exigeremus. Hanc etiam homiliam ut et alias bene multas quidam nuperus scriptor Severiano Gabalo-
rum episcopo adscribendam opinatur, una styli similitudine ductus. Verum hoc criterii genus non caret
errandi periculo, uisi illa styli affinitas sese suis notis indiciisque prodat. Hujus certe stylus melior mihi
quam Severiani videtur; ita nempe variant opiniones; dictio quoque clarior, feliciorque inventio. De-
mum oratio non indigna est quz legatur.

Interpretationem Latinam adornavit Fronto Duczus.

Eig τὸν τελώνην καὶ τὸν Φαρισαῖον λόγος. Β In Publicanum et Phariseum Sermo.

Οἱ πόῤῥωθεν τοὺς λειμῶνας θεασάμενοι, ποικίλην 1. Qui e longinquo prata fuerint contemplati,
μὲν βλέπουσι τῶν ἀνθέων τὴν τερπνότητα᾽ τότε δὲ — variam illi quidem florum conspiciunt jucundita-
ξ c b NY , , n . .

* αὐτῶν τὸ εὐειδὲς γινώσχουσιν, ὅταν πλησίον γενόμε- — tem : tum vero pulchritudinem eorum cognoscunt,
νοι, τὰ ἄνθη ταῖς χερσὶν αὐτῶν ψηλαφήσωσι. Τοιαύ- — cum, ubi prope accesserint, flores proprus mani -
,

τὴν μοι νόει, ἀγαπητὲ, τῆς ᾿Εχχλησίας τὴν χατάστα- — buscontrectarmt. Talem, dilecte, esse velim cogites
i: 3 ^ x Ξ

σιν, ἐπειδὴ καθάπερ ἄνθη ἀμάραντα πρόχειται τος — Ecclesie statum : quandoquidem tamquam im-
, fa 2 EET MAS d— lis EIE » z fj " ibi 1 K 7 1

βουλομένοις τὰ τῶν θεοπνεύστων I ραφῶν ἀναγνώσμα- marcescibiles quidam flores volentibus sese offe-

τα. "I2ot γὰρ dv τις ἐν τοῖς πνευματικοῖς παραδείσοις — runt inspiratarum divinitusScripturarum lectiones.

1 E A πα : : : BO pe 2n

προφήτας χορεύοντας, ταξιαρχοῦντας ἀποστόλους, — Cuilibet enim videre licet, in spiritualibus para -
5 WT γι: yt T n

πρεσδεύοντας, μάρτυρας, συμμαχοῦντας “ἀγγέλους : disis atque viridariis choreas ducentes prophetas,

διδασκάλους ἀγωνιζομένους τὸν τῆς εὐσεδείας ἀγῶνα, C ordines ducentes apostolos, martyres legatione fun-

ἄφθονον τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν, αἵματι δεσποτιχκῷ gentes, angelos auxiliantes, doctores pro religione

: vie : Tis :
λογικὰ " σφραγιζόμενα ποίμνια, καὶ τὸ μεῖζον τῶν si- — pugnantes, gratiam Spiritus redundantem, ratione
ρημένων, τὴν τῶν ἀγαθῶν χορυφὴν, τὴν τῶν ἐλπίδων — preditos greges Dominico sanguine obsignatos, et
z 'a : E » e :
βεδαίωσιν, τὴς τρυφῆς τὸ χεφάλαιον, τὴν τῆς χαρᾶς quod us, quai commemorata sunt, majus est, bo-
LE STEN PERS ἜΝ ^ M 5 iens 2 ἌΡ 2 1 ^

τελειότητα M jo δὴ τὰ τοῦ Χριστοῦ Ebzy γέλια, ἐν — norum culmen, spei nostrae firmamentum, caput

οἷς ἀπόχειται τῆς ἡμετέρας ζωῆς ἣ τελείωσις. Δεῦρο — deliciarum, gaudii consummationem : Evangelia

οὖν θεωρήσωμεν τὸν Δεσπότην Χριστὸν πᾶσαν ἀπό- | nimirum Christi dico, in quibus vi ἢ -
piso, v X πᾶς 1 ,1nq vite nostra pet

Ἰσῶμεν 1 Υ : "
λαυσιν τοῖς ἑαυτοῦ χαριζόμενον δούλοις " ἐν οἷς βλέπο- fectio est recondita. Age ergo Christum Domi-
μὲν φυγαδευόμενα πάθη, ὑποφρίττουσαν θάλασσαν, num servos suos omni voluptate perfundentem

ἀνέμους ἡσυχάζοντας, ἐπιτιμώμενον θάνατον, cxu- spectemus : in quibus cernimus fugatos morbos,
^ M
λευόμενον ἅδην, ἐξοριζομένους τοὺς δαίμονας, émi- — mare perterrefactum, sedatos ventos, mortem in-

στρέφοντας ἁμαρτωλοὺς πρὸς τὸν ἴδιον Δεσπότην. —crepitam, spoliatum infernum, pulsos d:emones et
Ταῦτα γὰρ ὃ Χριστὸς ἐν τοῖς θείοις Εὐαγγελίοις προ- in exsilium actos, peccatores ad Dominum suum
τέθεικε τὰ χαρίσματα, ἐν οἷς τοὺς δικαίους δείκνυσιν — conversos. Ista siquidem Christus in divinis Evan-
ὑπὲρ τὸν ἥλιον λάμποντας, μέλη παρειμένων νευρού- P geliis dona spectanda proposuit, in quibus justos
μενα, χλινηφόρους παραλύτους τρέχοντας, τελώνας Ostendit solis in modum fulgentes, corroborata
λαμόάνοντας εὐαγγελιστῶν ἀξιώματα, λέπραν ὡς xó- — membra languidorum, lectorum gerulos paralyti-

2 Savil. αὐτῶν τὸ τερπνόν. b [σραγιαξόμενα Savil.]

TOM. VIII. 50

762

cos currentes, ad evangelistarumdignitatem ascen-
dentes publicanos, lepram excussam quasi pul-
verem sola voluntate, febrem Domini voce in
fugam actam, mortuos vitam nullo negotio reci- ,4;
pientes, sepulcra: quos detinebant, eos "ad vitam A
relaxantia, humiliatam altitudinem Phariscei ,
exaltatam. humilitatem publicani. Etenim tantis
exsatiatos bonis facile fuerit micarum convivio
excepisse. Ego vero sic existimo, vos bona cum
venia de more rursus etiam nostram hanc oratio-
nem audituros, qui bonorum ante predicatorum
copia vestrorum animorum promtuaria complevi-
stis. Quando igitur et vos, Deo benevolente, pau-
pere mensa contenti estis, et ego vestra caritatis
studiis obsequutus. doctrinze, tradendo jugo ani-
mie cervices subjeci : age proponatur vobis a me
id quod paulo ante recitatum est; vobis enim
omnibus opulentis ad hoc oratonis convivium ap-

Luc.18.10. parandum egenus mensw structor adveni. Duo

homines, inquit, ascenderunt in templum, ut
orarent, unus Phariscus, et alter publicanus.
Phariszeus justitize jactabundus operarius, Phari-
saeus qui nondum maturam segetem recte facto-
rum demessuit, ille ditior arrogantia, quam pecu-
niis, qui vano flatu virtutum. fructum decussit,
superbize possessor , naturz totius accusator, 1η--
humanus criminator, immisericors exprobrator,
orationis. publicani tempestas ac turbo. Neque
mihi quisquam hzc contumelie causa jactata
censeat; sed auditis ipsis Pharisei verbis, vera
esse quoe sunt dicta cognoscat. Deus, inquit,

gr atias ago tibi, quia non sum sicut ceteri ho-
minum. 'Dune ergo tuo judicio justior es omni-
bus? /Von sum px ceeteri hominum. Quid agis,
Pharisee? Noli nomen nature commune spe-
clare : immutabilis enim. ille atque. hominum
amator factus est homo : saltem ubi illud tecum
reputaveris, arrogantia ista dicta ne proferas.

Dic potius, Ut nonnulli hominum, non autem, Ut
ceteri hominum, raptores, injusti, adulteri.
Omnesne raptores, prater te unum, Pharisze?
omnes injusti, tu vero solus es justus ? omnes
adulteri, tu vero solus actiones temperantiae laude
dignas E ÍYon sum. sicut. ceteri hominum,

raptores, injusti, adulteri : velut etiam hicpu-
blicanus. Jam ecce mens hominis producere pen-
nas incepit : jam in ccelum anima alas quatit.
Quid iu ipsum deorsum per trahis gravitate ver-

borum? et confessionem ad illum sema ama-
torem vetas evolare? quid insultas jacenti? quid

Bc

C

M)

Eccli. 8. 4. in illius ignem ligna struis? quid accusas illum

sine remissione conscientiam. verberantem? "elut
etiam. hic publicanus. Quid vero facientem, mi
homo, publicanum vidisti? num latrocinantem ,
alienos labores compilantem, aliena deprzedantem?
metentem, ubi non seminavit, et congregantem ,
ubi non sparsit? expandentem rete viatoribus?

- [ προχξιμένων Savilius. ]

SPURIA.

yty τινασσομένην θελήματι : πυρετὸν ὑποφεύγοντα τῇ
φωνῇ τοῦ Δεσπότου »»γεχροὺς ζωὴν εὐχόλως λαμόά-
γοντας, τάφους ἀπολύοντας πρὸς ζωὴν, οὺς ἐκράτουν,
Φαρισαίου ταπεινούμενον ὕψος, τελώνου ὑψουμένην
ταπείνωσιν. Τοῖς γὰρ τοσούτοις χορεσθεῖσι χαλοῖς
εὔχολος λοιπὸν χαὶ 5 διὰ τῶν ψιχίων δεξίωσις. Πέ-
πεισμαι δὲ, ὡς μετὰ συγγνώμης συνήθως χαὶ αὖθις
τῶν ἡμετέρων ἐπαχούσετε λόγων, τῇ πλησμονὴ τῶν
"προχεχηρυγμένων ἀγαθῶν τὰ τῶν ψυχῶν. ταμεῖα πλη-
ρώσαντες. Οὐχοῦν ἐπειδὴ χαὶ ὑμεῖς σὺν εὐμενείᾳ Θεοῦ
τῆς πενιχρᾶς τραπέζης ἀνέχεσθε, χἀγὼ πέλοι; τῷ τῆς
ὑμετέρας ἀγάπης ΄ τρόπῳ Xa αθαῤῥήσας, τῷ διδασχα-
λικῷ ζυγῷ τὸν τῆς ψυχῆς αὐχένα ποτεθεικ τ: φέ gs
τοίνυν τὸ ἔναγχος ἀνεγνωσμένον. προθήσω ὃ ὑμῖν" πᾶσι
γὰρ ὑμῖν τοῖς πλουσίοις ὃ ὃ πτωχὸς ἑστιάτωρ £u ἤλυθα,
τὸ τοῦ λόγου συμπόσιον συγχιρνῶν. Ἄνθρωποι, φησὶ,
δύο ἀνέ ἔδησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὃ εἷς Φαρι-
σαῖος, χαὶ ὃ ἕτερος πελώνης. Φαρισαῖος ὃ χομπώδης
τῆς δικαιοσύνης € ἐργάτης ^ Φαρισαῖος ὃ ὃ θερίσας 3 ἄωρον
τῶν κατορθωμάτων τὸ λήϊον, ὃ πλέον ἀλαζονείᾳ πλου--
τῶν, 5 τοῖς χρήμασιν, ὃ διαχένῳ φυσήματι τινάξας
τῶν | ἀρετῶν τὸν «καρπὸν, τῆς ὑπερηφανίας ὃ χτήτωρ;
ὃ τῆς φύσεως ἁπάσης χατήγορος, ὃ ἀφιλάνθρωπος
ἔλεγχος » «ὃ ἀσυγγνώμων ὀνειδιστὴς j 5 τρικυμία τῆς
τοὺ τελώνου coy ἧς. Kat μοι μηδεὶς τὸν λόγον ὁ ὡς φι-
λολοίδορον δεχέσθω ἀλλ᾽ αὐτῶν ἐπαχούσας τῶν τοῦ
Φαρισαίου ῥ ῥημάτων, γνωριζέτω ἀληθῆ, τὰ λεγόμενα.
Ὅ Θεὺς, φησὶν, εὐχαριστῶ σοι; ὅτι οὐχ ei ὡς οἵ
λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων. Πάντων ἑχυτὸν χρίνεις διχαιό-
τερον; Οὐχ εἰμὶ ὡς oi λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων. Τί ποι-
εἴς, Φαρισαῖε; Μὴ τῷ χοινῷ τῆς φύσεως ὀνόματι
πρόσεχε" ἄτρεπτος γέγονε χαὶ ὃ φιλάνθρωπος ἢ ἄνύρω-
πος᾿ χἂν ἐχεῖνον ἐννοήσας , τῶν ἀλαζονιχῶν ῥημάτων
κατάθηθι. Εἰπὲ χἂν, ὥς τινες τῶν ἀνθρώπων, xad μὴ,
Ὥς ot λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοι--
χοί. Πάντες ἅρπαγε ς πλὴν σοῦ, Φαρισαῖε; πάντες
ἄδιχοι, σὺ δὲ μόνος τυγχάνεις δίκαιος ; ; πάντες μοιχοὶ,
σοὶ δὲ “μόνῳ τὸ τῆς σωφροσύνης ὑπάρχει χατόρθωμα:
E εἰμὴ ὡς οἷ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ὁ ἅρπαγες, ἄδι--
» Βοιχοί: ἢ xo ὡς οὗτος ὃ τελώνης. Νῦν ἤρξατο
mregoguei ἣ τοῦ ἀνθρώπου διάνοια" νῦν τινάσσει τῆς
ψυχῆς πρὸς οὐρανὸν τὸ πτερόν. T κατασπᾶς αὐτὸν T
τῶν ῥημάτων. βαρύτητι, χωλύων ἀναπτῆναι τὴν ἔξο-
μολόγησιν πρὸς τὸν φιλάνθρωπον; τί χατεπεμθαίνεις
τῷ χειμένῳ ; τί ἐπιστοιδάζεις ἐ ἐπὶ τὸ πὺρ αὐτοῦ ξύλα;
τί SGH τοῦ ἀνενδότως τύπτοντος τὴν συνείδη--
;H x3 ὡς οὗτος ὃ τελώνης. Τί γὰρ εἶδες, ἄνθρω-
πε, E τελώνην ποιοῦντα: ληστεύοντα; τοὺς ἄλλο-
peus πόνους συλῶντα ; ; τὰ ἀλλότρια ληϊζόμενον;
ἐρίζοντα, ἅπερ οὐκ ἔσπειρε ; συνάγοντα, ὅθεν οὐ διε-
σχόρπισεν ; ; ἁπλοῦντα τοῖς δδοιπόροις τὸ δίκτυον; Οὐ-
δὲν τοιοῦτον τεθέασαι , 0 Φαρισαῖε" ἀλλ᾽ δρᾷς σχῆμα
ἐλεεινὸν, οἴχτου χαὶ βοηθείας ἄξιον. Κεῖται “γὰρ ἐπὶ
πρόσωπον, βασανίζει τὸ στῆθος 6 ὡς τῶν χαχῶν ἐργα-
στήριον, ἐπᾶραι τοὺς ὀφθαλμοὺς πρὸς οὐρανὸν οὐ τολ-
v ᾿ τάχα xoi παρ᾽ αὐτῶν τῶν ἀστέρων χατηγορίαν
ἐχδέχεται, ἢ μᾶλλον νομίζει τῶν πλημμελημάτων τὸ

IN PUBLICANUM

πλῆθος γεγράφθαι ἐν τῷ στερεώματι * πόῤῥωθεν ἕαυ-
πὸν ὡσεὶ δικασθεὶς τοῦ ἱεροῦ ἀπέστησε " τὸ ἐλέησον χέ-
χραγεν ὡς ἤδη χαταδικαζόμενος. Οὐχ ἀνέγνως τὸ γε-
γραμμένον, ὅτι M7, παροργίσης ἄνδρα ἐν ἀπορίᾳ αὐτοῦ;
'᾿Απορός ἐστι, πανταχόθεν ἐχύχλωσαν αὐτὸν οἷ λογι-
σμοὶ ἀντὶ τοῦ πλήθους τῶν κατηγόρων ἐχρήσατο τῇ
δεξιδὶ ἣ συνείδησις χατὰ τοῦ στήθους μαστιζούση * καθ᾽
ἑαυτοῦ ἑαυτὸν ἀπειργάσατο δήμιον. Οὐχ ἐπικάμπτει σε
τρέμων; οὐχ ἐρεθίζει σε πρὸς συμπάθειαν οὗτος χάτω
νεύων τὸ πρόσωπον; οὐ μαλάσσει σου τὴν ἀπάνθρω-
moy γνώμην, μὴ τολμῶν πρὸς οὐρανὸν ἀναδλέψαι::
Ὅτε μὲν γὰρ ἐτελώνει, ἐχρὴν σε τὰς τοιαύτας χατ᾽
αὐτοῦ ἀναδοῆσαι φωνάς" πρέπον γὰρ αὐτῷ τότε οὐ
μόνον παρὰ σοῦ, ἀλλὰ χαὶ παρὰ παντὸς ὀνειδίζεσθαι.
“Ὅτε μέντοι τῶν οἰκείων κατέγνω χαχῶν, ὅτε θεωρή-
σας τὰ τραύματα τῆς Ψυχῆς, ἔδραμε πρὸς τὸν ἰατρὸν
τὸν ἀμισθὶ θεραπεύοντα, ὅτε τῶν πλημμελημάτων
μνημονεύσας τῷ ἀμνησικάχῳ Δεσπότη προσέφυγε "
τότε περισσῶς αὐτῷ χατεπεμύαίνεις, ὦ Φαρισαῖε;
Οὔτε ὡς οὗτος ὃ τελώνης. M7, γὰρ οὖχ εἰσὶν ἄλλοι τε-
λῶναι, μήπω τὸν γλυχὺν τῆς μετανοίας ἀγαπήσαντες
θρῆνον ; E πόθος σοι πολὺς κατηγορεῖν ἁμαρτωλῶν,
ἐπ᾽ ἐκείνους στρέψον τὴν σὴν γλῶσσαν, τοὺς ἔτι τοῖς
διχτύοις τῆς πλεονεξίας ἐνειλημένους. Πρὸς τοῦτον
μέντοι περιττή σου ἣ δυσμένεια. Οὐ μόνον γὰρ τὸν
ἄνθρωπον βλάψαι οὐ δύνασαι, ἀλλὰ καὶ πλέον ἐρε-
θιεῖς τὸν Δεσπότην, ὥστε συντομωτέραν * ἐπιδείξασθαι
τὴν συγχώρησιν.

"O δὲ τελώνης, φησὶ, μαχρόθεν ἑστὼς, οὐχ ἤθελεν
οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἐπᾶραι" τὴν
ποῦ Νανασσὴ πάντως xoi αὐτὸς φωνὴν ἀπεφθέγξατο"
Οὐχ εἰμὶ ἄξιος ἀτενίσαι καὶ ἰδεῖν τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ
ἀπὸ τοῦ πλήθους τῶν ἀδικιῶν μου. Πολλὰ γὰρ ἣν

ET PHARISEUM. 765
Nihil tale vidisti, Pharisee; sed intueris speciem
miserabilem, commiseratione ac subsidio dignam.
Jacet enim vultu in terram prostrato, pectus ut
malorum officinam torquet, oculos tollere in cze-
lum non audet, fortasse ab ipsis etiam astris ac-
cusari se putat; vel delictorum potius multitudi-
nem esse scriptam existimat in firmamento : longe
seipsum a templo , quasi judicatum removit : Mi-
serere, clamavit, ut Jam condemnatus. Non legisti,
quod scriptum est, /Von exasperes virum in ino-
pia sua? Inops enim est, atque omni ex parte in
angustias redactus : circumdederunt eum. cogita-
tiones instar multitudinis accusatorum : dexteram
ad pectus verberandum conscientia commodato
accepit : sui ipsius carnificem seipsum reddidit.
Non te ille inflectit contremiscens? non te ad coin-
miserationem provocat vultu sic ad terram demis-
so? non inhumanam emollit mentem tuam, dum
118suspicere celum non audet? Enimvero tum qui-
^ dem, cum publicani munus obibat, ejusmodi te
in illum jactare voces oportebat : tum enim ipsum
decebat non a te modo probris, sed a quovis
incessii. Jam vero cum sua mala damnavit,
cum animadversis anime sus vulneribus ad
medicum gratis sanantem cucurrit, cum deli-
ctorum recordatus ad Dominum immemorem
malorum confugit, tunc 1051 supervacanee in-
sultas, Pharisee? JVeque velut hic publica-
nus. Annon sunt alü publicani, qui nondum
dulcem peenitentiz luctum. amplexi sunt? Si te
tanta cupiditas tenet insectandi peccatores, lin-
guam in illos converte, qui rapacitatis adhuc
sunt retibus implicati. Adversus hunc quidem su-
pervacanea est haec hostilitas tua. Non enim tan-
ium homini nocere non poteris, sed et Dominum
ad promtiorem in illum demonstrandam indulgen-
tiam provocabis.
9. Publicanus autem a longe stans, nole-
bat nec oculos ad celum levare. Omnino Ma-

ol

nasse vocem et ipse mittebat : /Von sum dignus "et"

intueri et aspicere altitudinem cceli pre mul-
Ρ

Ecc li ἡ.
23.

Luc.18.13.
Hoc ha-
in
Orationc
Manasse ,

titudine. iniquitatum mearum. Multa siquidem σι i» ine

τότε ἐν τῇ ψυχῇ τοῦ τελώνου συνειλεγμένα καχὰ, ἐπι- — erant in anima publicani mala congregata, cupi- mr

θυμία χρημάτων ἀχόρεστος, πόθος ἀδικίας μιὴ 9eyó- — ditas pecuniarum inexplebilis, injuriarum. desi- e rapid cuRt

μενος πέρας, ἁρπαγὴ τέλος οὖχ ἔχουσα xowby τῇ derium nullis terminis circumscriptum, rapacilas 57, οονδο-
Ξ i:

φύσει τῶν ἀνθρώπων τελώνης xaxov, " νόμιμος ἄδι--
xoc, ἅρπαξ ἀκατηγόρητος, ἄφούος χλέπτης, ληστὴς
ἀνέγχλητος, δύσφευχτος βλάύη, λύχος τῶν λογικῶν
προθάτων, θηρίον ἀνθρωπόμορφον. Μετὰ τοσούτων
ἀνῆλθεν ὃ τελώνης εἰς τὸ ἱερὸν χαχῶν. “Ὅτε γὰρ πάντα
ταῦτα εἰργάσατο τὰ δεινὰ, χαὶ βαρὺ κατεσχεύασε τὸ
τῶν πλημμελημάτων φορτίον τῇ ψυχῇ, ὅτε λοιπὸν
τὸν αὐχένα κατέκλασε, τότε ἐζήτει τοῦ βάρους ἐλα-
φρυνθῆναι, καὶ οὐκ εἰχε τὸ πῶς τὸ φορτίον ἀποτινάζε-
ται" εἶτα γοργὴν ἔσχεν ἔννοιαν, εὗρεν εἰδος ἐλευθε-
ρίας - ἐμνημόνευσε γὰρ τῆς φωνῆς τοῦ Δεσπότου πρὸς
τοὺς ἁμαρτωλοὺς Ex Goo" Δεῦτε πρός με πάντες οἵ
χοπιῶντες xat πεφορτισμένοι, χἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς.
a [ Savil. ποιήσασθαι περὶ αὐτὸν τ. 5.]

1

nullo fine conclusa; nature humane malum iur.
commune publicanus, legitimus injustus, raptor
qui accusari non. potest, fur impavidus, latro ex-
ira omnem aleam positus criminationum , noxa
pene inevitabilis, ratione prieditarum ovium lu-
pus, humanam habens formam bellua. Cum tan-
tis ascendit in. templum malis publicanus. Nam
cum hac omnia perpetrasset facinora, graveque
peccatorum onus anima imposuisset, cervicisque
robur fregisset, tunc quaesivit oneris allevatio-
nem; nec habebat quomodo illud excuteret : agili
tamen acrique mente pollebat, et invenit speciem
libertatis : recordatus. enim est illius Domini vo-

b νόμος Savil.] is
0.

764

Matth. 11, CIS, ita peccatoribus proclamantis : enite ad me

28.

Matth. 1
22.

ὅς

omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego
reficiam vos. Hujus vocis recordatus, cum onere
malorum in Dei templum se contulit : cum vero
obtorpuisset deinceps , neque sustinere amplius
posset, in faciem continuo cecidit, et illis voci-
bus Dominum compellavit : Propitius esto mihi
peccatori. Omni opere bono sum prorsus destitu-
tus, malis meis conturbor, super numerum aren:e
maris factz:e sunt iniquitates mes, multplicatze
sunt super capillos capitis mel. Jam tuum video
tribunal, eorum qui a me sunt. injuriis affecti cla-
moribus personare : ante thronos tuos, Domine,
fore ut aperti libri ponantur, audivi, in quibus
haud dubium, quin et viatorum gemitus sint con-
scripti. Nullum est genus injustitize, quod tuam
cognitionem nulla largitione corruptam effugerit :
jam mihi tempus defensionis non superest, fuga
nullus relictus est locus. Suspicere ccelum non
audeo; ipsam etiam terram pertimesco, velut
testem et arbitrum actionum. mearum. Magnum
enim peccatorem res etiam ipse anima carentes
accusant. Quamobrem ad te omnium Dominum
recurrens, hanc unam auxiliatricem reperi sup-
plicationem : Deus, propitius esto mihi pecca-
tori. Multa quidem est malorum meorum sum-
ma, sed quid hoc ad pelagus tux» bonitatis? Ut
salvus fiam, apud homines est impossibile; verum
apud te omnia possibilia sunt, Domine. Enimvero
581 propter justos in terram venisti, frustra telo-
nium detestatus, ad tuum templum accurri : sin
autem etiam peccatorum rationem aliquam ha-
bens, quin eorum potius causa inter creaturas per-
€grimatus es, ne sinas ut ea quz 1n te posita. sit
spes, infringatur et evanescat ; sed contritum sana
cor meum, et me peccatis enecatum ad vitam re-
voca. Contigit olim te meretrix, et malorum sor-
des abstersit : fidei mulierculae. fimbriam com-
modasti, et sanguinis stagnum exsiccasti : ad
jacentem paralyticum accessisti, et lecti vectorem
reddidisti : czecum prieteriens vidisti, et pristi-
num visus decus restituisti : etenim corporis qui-
dem defectum luto inunxisti , qui vas illud e luto
reparasti ; lumini autem aditum reserasti, simul-
que homini rerum creatarum pulchritudinem
ostendisti. Tu mulierem collacrymantem vidisti,
atque ante tempus resurrectionis infernum flagel-
lasti, dum inde Lazarum eduxisti, dum tamquam
ex leonis faucibus a morte raptum hominem re-
vexisti. Tu cum hominem tibi procidentem. ad
pedes conspicatus esses durz liberorum orbitatis
naufragio pene absorptum, continuo precibus in-
flexus es, ac puellulam vocasti ; quam ubi primum
inclamasti, surrexit quidem puella, mors autem
aufugit. Clamavit et post te mulier Chananza,
cum ἃ dzemone suam filiolam discerpi videret, et
cum magna voce, JMiserere, dixisset, spe sua

C

A

1250079522» Savil. et mox γεγόνασιν pro ἐπληθὺν-

SPURIA.

rg" , “ bd " , X ο-΄7Ὕ 7
Ταύτης τῆς φωνῆς μνημονεύσας, μετὰ τοῦ φόρτου
pu m —-— τ ,
τῶν χαχῶν ἐπὶ τὸ ἱερὸν τοῦ Θεοῦ παρεγένετο * ἀτονή-
P ^
σας δὲ λοιπὸν, xo μηχέτι φέρειν δυνάμενος, εὐθὺς
ἐπὶ πρόσωπον ἔπεσε, χαὶ πρὸς τὸν Δεσπότην; τὸ,
ὦ Dl » ΕΝ
᾿Ιλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ, ἔλεγεν. "έρημος, φησὶ,
πάσης εὐεργεσίας τυγχάνω, τοῖς ἐμαυτοῦ χεκλόνημαι
^ - CAE 3 1 / , e ,
δεινοῖς, ὑπὲρ ἀριθμὸν ψάμμου θαλάσσης “ γεγόνασιν
αἱ ἀνομίαι μου, ἐπληθύνθησαν ὑπὲρ τὰς τρίχας τῆς
- “- c - L
χεφαλὴς μου. "OpG παρὰ τῶν παρ᾽ ἐμοῦ ἠδικημένων
b Ὁ ,
ἤδη τὸ σὸν δικαστήριον χαταδοώμενον * πρὸ τῶν θρό-
p / 5 f /
νων σου; Δέσποτα, βίόδλους ἀνεῳγμένας τεθήσεσθαι
m m ,
ἀκήχοα, ἐν αἷς πάντως χαὶ οἱ στεναγμοὶ τῶν δδοιπό--
2 , ΕἸ L4 5^ 25 / e^ - A
pov ἐγράφησαν. Οὐχ ἔστιν εἰδος ἀδικίας, ὃ τὴν σὴν
Ὁ ͵ὔ M
ἀδέχαστον διαπέφευγε γνῶσιν" ἀπολογίας μοι χαιρὸς
Ὁ Ν
οὐ πρόσεστι, φυγῆς μοι τόπος οὗ περιλέλειπται. Πρὸς
c ^ M hJ
οὐρανὸν οὐ τολμῶ ἀναύλέψαι, δέδοικα xaX τὴν γὴν
ἊΣ "n γι ὦ ἃ PES €
ὡς ἰδοῦσαν τὰς πράξεις μου. "ToU γὰρ σφόδρα ἁμαρ-
- zs 5 S κι n * ͵
τωλοῦ κατηγορεῖ καὶ τὰ ἄψυχα. Διὸ πρὸς σὲ τὸν πάν-
, / - ' /
των Δεσπότην δραμὼν, ταύτην μόνον εὗρον πρὸς βοή-
€ ^N , / ne
θειαν τὴν ἱκεσίαν: Ὃ Θεὸς, ἱλάσθητί μοι τῷ ἅμαρ-
S c nh 3 i] /
τωλῷ. Πολὺς ὃ χολοφὼν τῶν χαχῶν μου" ἀλλὰ τί
- c , UUrEYS 555} -
πρὸς τὸ πέλαγος τῆς σὴς ἀγαθότητος : Τὸ ἐμὲ σωθῆ -
e , AU M /
vat παρὰ ἀνθρώποις ἀδύνατον, ἀλλὰ παρὰ σοὶ, Δέσπο-
M S ΑΝ ἴον / s
τα, πάντα δυνατά. Εἰ μὲν γὰρ διὰ δικαίους ἐπὶ τῆς
γῆς παραγέγονας, περιττῶς τὸ τελώνιον βδελυξάμιενος
τῷ ναῷ σου προσέδραμον " εἰ δὲ χαὶ τῶν ἁμαρτωλῶν
e , - »
ποιούμιενος λόγον, μᾶλλον δὲ δι᾿ αὐτοὺς τῇ χτίσει ἐνε-
, N T M 3 NW N 5 / 5
δήμησας, μὴ δείξῃς μου τὰς ἐπὶ σοὶ ἀνελπίστους ἐλ-
LN , AN P ΝΠ 0 ,
πίδας, ἀλλὰ τὴν συντετριμμένην μου καρδίαν θερά--
- , ,
πευσον, νενεχρωικένον με τοῖς παραπτώμασι ζωοποίη-
σον. ἭΨατό σου πόρνη, x«i τὸν ῥύπον τῶν " καχῶν
i ^ /
ἀπενίψατο" ἔχρησας πιστῷ γυναίῳ τὸ χράσπεδον, xal
/, 5 H ,
λίμνας αἱμάτων ἐξήρανας: ἐπλησίασας παραλύτῳ
, Δ aeo / 2 , ΝΟΥΣ ^ i8 k.
χειμένῳ, καὶ τῆς χλίνης ἐργάτην ἀνέδειξας * εἰδες πα
m M ,
ράγων τυφλὸν, xat τῇ ὄψει ἀπέδωχας τὴν εὐπρέπειαν"
- cT , Nc M
ἐχρίσω μὲν γὰρ τὸ λεῖπον τοῦ σώματος , πηλῷ τὸ Ex
c ΩΣ CT » ΝΑ - HI
τοῦ πηλοῦ διορθωσάμενος σχεῦος " ἤνοιξας δὲ τῷ φωτὶ
» ^ A 7975 ΓΝ 5 , N T , 2
τὴν εἴσοδον, δείξας τῷ ἀνθρώπῳ τὸ τῆς χτίσεως χάλ-
L--4 ΝΗ M M c -
λος" εἰδες δαχρύουσαν γυναῖκα, καὶ πρὸ καιροῦ τῆς
[d */ 5 - M
ἀναστάσεως τὸν ἅδην μαστίξας, ἐξήγαγες ἐχεῖθεν τὸν

119 Λάζαρον, ὥσπερ ix στόματος λέοντος ἁρπάσας τοῦ

θανάτου τὸν ἄνθρωπον. ᾿᾿λεεινῶς σοι προσπίπτοντα
θεασάμενος ἄνδρα τῷ τῆς ἀπαιδίας ναυαγίῳ δεινῶς
βυθιζόμενον, ἐπεκάμφθης εὐθὺς ταῖς ἱκεσίαις, καὶ xé-
χληκας τὸ χοράσιον σοὺ δὲ φωνήσαντος ἀνέστη μὲν
ἣ χόρη, ὃ δὲ θάνατος πέφευγεν. ᾿Ιόησε πρὸς σὲ καὶ
Χαναναία γυνὴ τὸ οἰκεῖον θυγάτριον βλέπουσα ὑπὸ
δαίμονος σπαραττόμενον, xal βοήσασα τὸ, "EXéncov

— , ? ἊΝ 2
τῶν ἐλπίδων οὐκ ἀπέτυχε * τὴν γὰρ πίστιν αὐτῆς ἀπο-

4 [παθῶν Savil.]

IN PUBLICANUM

Ll ^ , ,
δεξάμενος, τοῦ προδάτου τὸν λύκον ἐδίωξας,, xal τὸν
, , y Lud ,ὔ
λυσσώδη ἀπήλασας ἔνοιχον" τῷ χορασίῳ χαρισάμε-
voc νῆψιν, τῆς μητρὸς τὸν θρῆνον κατέπαυσας. Μι-
poie dorote πλῆθος ἐν ἐρήμῳ διέθρείναξ. Augue
χροῖς ἄρτοις πληῦος ἐν ἐρήμῳ οιεθῦρενας. Διμώττῷ
NON , N * m m ,
χἀγὼ δικαιοσύνης λιμὸν, μικρὸν τῆς σῆς φιλανθρωπίας
e 2 2 e ^ ΄
Ψιχίον ἐπιζητῶ 6c ἕνα χάμὲ τῶν μνήῆμονευθέντων
γ ^ Ὁ»
ἐλέησον. ΚΚατέστιγμαι τὴν ψυχὴν, ὡς πρὸ τῆς μετα-
/ [4 , ^ ἘΞ ^ c
νοίας ἣ πόρνη βδελυχτός εἶμι πᾶσιν, ὡς πρὸ τῆς θε-
, e - ,
ραπείας ἣ αἱμόῤῥους νοιμιζομένη ἀκάθαρτος" παρει-
, E X - , -
μένος εἰμὶ τὴν ψυχὴν, τοῦ σώματος τοῦ παραλύτου
, /: ^ - τ
μειζόνως" πεπήρωμαι τοὺς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοὺς,
M c τ ,
χαθὼς 6 £x γενετῆς τυφλὸς τοῦ σώματος " νενέχρωμαι
- ,
τοῖς παραπτώμασι, συγχεχλεισμένην ἔχων ἐν σώματι
M M A! y ,
τὴν ψυχὴν, καθὼς ἔσχεν ὃ τάφος τὸν Λάζαρον τὰ
, E ^N 5 , ^ , , 5 *
πάντων σχεδὸν ἐπιφέρομαι δεινά. Ἀλλ᾽ ὃ πάντας
" , M a
ἐλεήσας, κἀμὲ προσπίπτοντα οἴχτειρον. Ὃ Θεὸς, ἵλά-
, c c »
σθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Τί οὖν ὃ φιλάνθρωπος διχα-
P e , , p S
στὴς, ὃ φιλότιμος ἀγωνοθέτης τῶν τρεχόντων τὸν τῆς
, Ν , M m ἭΝ
μετανοίας δρόμον ; Καὶ τοῦ Φαρισαίου μεγαλαυχ οὖν--
4 D , c
τος ἠνείχετο, Xa τοῦ τελώνου μετανοοῦντος ἐτέρπετο"
εν NX NU i - ef cr ny
ἐπειδὴ δὲ ὃ uiv τοῖς ῥήμασιν ὥσπερ ἀνέμοις σφο-
^ RAE ! Ls ed ΞΔ M m / - ^ ,
δροῖς τῆς Ψυχῆς τὸν xapmov ἀπετίναξεν, ὃ δὲ συντρί-
! c ^ SU. cda YA , el
ψας ἑαυτὸν, οὐχ ἐξεδέχετο ἄλλον χατήγορον, Ex&oco
b * “5), 2 Là rp" Y A , € τω
τὸ πρὸς ἀξίαν ἀπένειμε. Tov μὲν γὰρ τελώνην ἑαυτοῦ
, hg Dh
γεγενημένον χατήγορον, ἐλεύθερον ἀφῆχε τῆς χατα-
, ' Y -
χρίσεως, τὸν δὲ ΦῬαρισαῖον εἰς μέσον προθέντα τὰ xa-
, 7 D ,
τορθώματα, πενέστερον τοῦ τελώνου ἀπέφηνεν. Ἂμ-
, , e M / D
φοτέροις 6 τρόπος, τῷ μὲν ὑπόθεσις πενίας εἰς πλοῦτον,
e NV 5 ) , ^ - A 5) , , ,
τῷ δὲ ἐχ πλούτου εἰς πτωχείαν ὀλίσθημα. Τί γάρ φη-
/ , Y , - e
σιν ὃ Δεσπότης; Ἀμὴν Λέγω ὑμῖν, κατέδη οὗτος δε-
, 3 b Ey - E! - -
δικαιωμιένος εἰς τὸν οἰχον αὐτοῦ, ἢ ἐχεῖνος. Ὦ πόσον
M cT , M , d - Dh
χαχὸν τῆς ὑπερηφανίας τὸ νόσημα. Κατάχομος ἀνῆλ-
- T E -
θεν ὃ Φαρισαῖος ὥσπερ ἄνθεσι τοῖς κατορθώμασι στε-
ΑΝ. , ,
φανούμενος" συνώδευσε τούτῳ ὃ τελώνης πάσης ἀπο-
, , 5 5.6 Y 2 J € Y ,
λογίας γυμνός. AX. ὃ μὲν εὐχαίρως ἑαυτὸν ταπεινώ--
ea. doe Nx Xa Auf z 2 ἢ H
cac ὑψώθη ὃ δὲ πρὸς ἄχαιρον ὕψος ἀχοντίσας ἕαυ--
: τς
τὸν, καταγέλαστον ὑπέμεινε γύμνωσιν. Οὐχ ἦν βέλ-
τιον ὑφειμέναις χρήσασθαι ταῖς φωναῖς ; οὐχ ἦν χρεῖτ-
τον ἀχοῦσαι τῆς προφητικῆς φωνῆς λεγούσης, Ταπει-
, ὌΨΕΙ , , 7 , x A f, , ΒΞ € e E ld
γώθητε ἐνώπιον Κυρίου, χαὶ ὑψώσει ὑμᾶς ; οὐχ ἦν
Ξε D 7 T ^ x
μᾶλλον συμφέρον χρατῆσαι τῆς γλώσσης, xa φυλάξαι
' ) CS ^ J )J “, 3 ,.2 ^ M 5
τὸν πλοῦτον, ὃν πόνοις πολλοῖς ἐκτήσατο; Ἃς γὰρ ἐν
, ΄ ' , - c b
χρόνῳ συνήγαγεν ἀρετὰς, ταῦτας ἐν ἀχαρεῖ ῥοπὴ τῇ
0^5 , y 4 - i
φωνὴ διεσχόρπισεν. Οὐχ ἤχουσε τάχα 6 Φαρισαῖος
' , d 3 , 2 , , E
τὸ γεγραμμένον, ὅτι Ἄχαθαρτος ἐναντίον Κυρίου πᾶς
/ NJ L1 ^
ὑψηλοχάρδιος; Οὐχ ἐδιδάχθη τὸ χαλῶς εἰρημένον,
Ὃ τῇ ET Δ 7 TUIS ῇ /
ποιεῖ ἢ δεξιά σου, ut γνώτω ἣ ἀριστερά σου; Τάχα
^ X 3 f 30€ 4$ toy! τ MIU 24
ὃὲ ἔγνω ἀμφότερα, ἀλλ᾽ ἣ ἰσχὺς τῆς χενοδοξίας ἐνίχη-
« - *Y D ,
ccv. Ἣμεῖϊῖς οὖν τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν χτησώ-
M τω € , ^ , » ,
μεθα, καὶ τῶν ἁμαρτημάτων τὸ βάρος ἀποθώμεθα᾽"
ΡΣ αν SS μεσ εν, δὲ Jc 6 di Im
ὑπερηφανίαν δὲ μισήσωμεν, δι΄ ἣς ὃ Φαρισαῖος τὸν

πλοῦτον τῶν ἀρετῶν ἀπώλεσεν * Ὑπερηφάνοις γὰρ ὃ

Ρ

ET PHARISEUM. 765

non excidit : fidem enim ejus amplexus, lupum
ab ove repulisti, ac rabiosum inquilinum exegi-
sti : cumque puellula tuo munere ad sanam men-
tem rediisset, luctum parentis sedasti. Pauculis
panibus in deserto mulutudinem nutriisti. Esurio
et ego Jusutie esurie; perexiguam micam tua
benignitatis exposco; mei quoque ut unius ex
illis commemoratis miserere. Animam habeo ma-
culis notisque compunctam, non secus ac mere-
trix, prius quam poenitentia duceretur : omnibus
sum detestabilis, non secus ac mulier sanguinis
fluxu laborans, quz? antequam sanaretur, reputa-
batur immunda : majore paralysi laborat anima
mea, quam paralytici corpus : exczecatos. animae
oculos habeo, sicut corporis a nativitate caecus :
peccatis enecatus sum, animam habens corporis
membris conclusam, non secus ac Lazarum se-
pulerum habebat; omnibus pene videor malis
onustus. Verum qui omnium misereris, mei quo-
que te misereat. Deus propitius esto mihi
peccatori. Quid ergo contra Judex benignus?
quid munificus Agonotheta cursorum, qui in sta-
dio penitentie currunt? Et Pharisco se Jactante

c Sustinuit, et publicano peenitente delectatus est :

postquam autem hic quidem verbis quasi vehe-
mentibus ventis anima fructum decussit, ille vero
seipsum affligens alium. accusatorem non exspe-
ctavit, unicuique pro dignitate distribuit. Nam
publicanum quidem qui suipsius accusator factus
erat, liberum ab omni damnatione dimisit; Pha-
riseum vero qui sua recte facta in medium pro.
tulerat, publicano ipso pauperiorem pronuntia-
vit. Utrique mores sui et animi status, huic qui -
dem ex paupertate occasionem divitiarum , illi
vero ex divitiis lapsum in mendicitatem attule-
runt. Quid enim ait Dominus? Amen Dico vo-
bis, descendit hic justificatus in domum suam
ab illo. O quantum malum est arroganti:: mor-
bus! Bene comatus ascendit Phariszus, quasi
floribus, recte factis coronatus; itineris socius ei
fuit publicanus omni defensione destitutus; sed
cum hic seipse opportune humiliasset, exaltatus
est; ille vero cum ad immodicam sese altitudinem
extulisset, ad ignominiosam redactus est nudi-
tatem. Nonne satius fuit remissis et humilibus
uti vocibus? nonne melius propheticam. vocem

audire, qua sic ait : Zumiliamini in conspectu γμεον,.
Domini : et exaltabit sos? nonne utilius fuit το.

linguam comprimere, ac. divitias custodire, quas
multis sibi laboribus compararat? Quas longo
tempore congregarat virtutes, eas perbrevi mo-
mento voce dispersit. Non audierat forte Phari-

Luc.18. 14.

ή.

5:6 115 quod scriptum est : /mmundus apud. Deum y, 16.5.

omnis sublimis corde? non iMlud egregie dictum
didicerat, Quod facit dextera tua, nesciat si-
nistra tua? Imo fortasse utrumque noverat, se

vis cupiditatis inanis glorie vicit. Nos igitur pu-
blicani humilitatem. nobis comparemus, et. pec-
catorum pondus abjiciamus : superbiam. autem
odio habeamus, cujus opera virtutum opes pu-

Matth.6.3.

Jacob. ἡ.

6.
uH

E

ων

Jerem. 8.9.

Luc

Petr.

1

18.38.

766

blicanus perdidit : Superbis enim. Dominus re-
sistit, humilibus autem dat gratiam. Tpsi gloria

5.
et potestas 1n szecula seculorum, Amen.

SPURIA.

Κύριος ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν. Αὐτῷ
4 δόξα x«i τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

20

MONITUM

AD HOMILIAM DE C/ECO ET ZACCHJEO.

Hanc homiliam jure inter spuria ablegatam fuisse res ipsa per se clamat; etsi non inepti scriptoris
sit, et quedam non spernenda complectatur. Stylus est humilis et abjectus , atque ab illa sponte pro-
fluente Chrysostomi eloquentia mirum quantum alienus.

Interpretationem Latinam Frontonis Duczei aliquot in locis emendavimus.

In cecum a Christo sanatum, et in Zaccheum, ^ * Eig τὸν τυφλὸν, ὃν ὃ Χριστὸς ἐθεράπευσεν, xat sic

deque judicio atque eleemosyna, Homilia.

1. Multe ac varie sunt Scripturarum doctri-
nz, una qua omnibus affulget gratia, et fons unus
est doctrinze Spiritus veritatis. Et quaecumque lex
edicit, et quaecumque docent prophetze, quzcum-
que pradicant apostoli, quaecumque subjicit Evan-
gelium pietatis, a Spiritu sancto tamquam ab uno
quod: un uberi fecundoque fonte promanant : ne-
que licet aut dicere quid przclarum, aut excogi-
iore quid sapiens, aut agere quidquam admirabile,
nisl quae dicuntur, quaeque cogitantur et quae agun-
tur, a Spiritu sancto Ἐν ΠΤ: Quantumvis
enim quis humana sapientia floreat, humanisque

ratiocinationibus animam habeat instructam ac
munitam, Dei verbum autem aversetur ac repel-
lat, in nihilum est, et in nihilum reputabitur.
Propter ea inquit propheta, Ferbum Domini re-
pudiarunt : sapientia que est in eis ? Nobis ita-
que flores veritatis sunt Scripture pietatis ; ac
multi quidem sunt flores, unum autem pratum,
quod flores educat : multe doctrinze sunt lucernz,
unum autem verum luminare : multe sunt stellze,
unum autem caelum, a quo stell: feruntur : multi
rami, una vero radix : multi digiti, sed manus
una, quz digitorum opera scribit : multe chorda,
una cithara Spiritus : multe doctrinze, unus fons
pietatis. Verum illud. mihi sane mirum videtur,

quo pacto hic c:cus, qui legem non legerat, non
prophetas percurrerat, non Évangelia pervoluta-
rat, non ab apostolis confirmatus. erat, ita Salva-
torem orbis terrarum invocaret, dicens : Jesu, fili
David, miserere mei. Unde sic appellare didi-
cisti, qui quod invoces, non didicisti? Non libros

^ - ,ὔ Σὰ». ,
τὸν Zaxy aov, καὶ περὶ χρίσεως; καὶ ἐλεημοσύνης ;

δμιλία.

Πολλαὶ καὶ διάφοροι τῶν ἁγίων Γραφῶν αἵ διδα-
σχαλίαι, υἱα δὲ χάρις ἣ πᾶσιν ἐπιλάμπουσα, χαὶ μία
πηγὴ διδασκαλίας τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας. Καὶ ὃ ὅσα
νόμος διαγορεύει, χαὶ ὅσα προφῆται διδάσχουσιν, ὅσα
ἀπόστολοι χηρύττουσιν, ὅσα τὸ " ὀαγγέλιον τῆς εὖσε-
δείας ὑπαγορεύει, ἀπὸ μιᾶς ὥσπερ τινὸς εὐθαλοὺς

πηγῆς καὶ γονίμου περιέρχεται, τοῦ Πνεύματος τοῦ
ἁγίου * καὶ οὐχ ἔστιν οὔτε εἰπεῖν τι σεμνὸν, οὔτε νοῆ-
σαι δεξιὸν, οὔτε πρᾶξαι θαυμαστὸν, μὴ τοῦ ἁγίου
Πνεύματος. ἐπιύε δαιοῦντος τὰ λεγόμενα. χαὶ τὰ νοού-
μενα χαὶ τὰ πραττόμενα. Κἂν γάρ τις τῇ ἀνθρωπίνῃ
σοφίᾳ, χομί, xot λογισμοῖς ἀνθρωπίνοις ὠχυρωμένην
ἔχη τὴν ψυχὴν, τὸν λόγον. δὲ τοῦ Θεοῦ ἀποσείηται,
εἰς οὐδέν ἐστι » χαὶ εἰς οὐδὲν λογισθήσεται. Διὰ τοῦτό
φησιν ὃ προφήτης" τὸν λόγον τοῦ [Κυρίου ἀπεποιή-
σαντο. Σοφία τίς ἐστιν ἐν αὐτοῖς; Ἣμιῖν τοίνυν ἄνθη
τῆς ἀληθείας αἵ T gage τῆς εὐσεδείας " καὶ πολλὰ μὲν
τὰ ἄνθη, εἷς δὲ ὃ λειμὼν ὃ τὰ ἄνθη τρέφων " πολλοὶ
τῆς διδασχαλίας οἵ λαμπτῆρες; εἷς δὲ ὃ φωστὴρ ὃ ὃ ἄλη-
θινός" πολλοὶ οἵ ἀστέρες, εἷς δὲ ὃ οὐρανὸς ὃ φέρων τοὺς
MT πολλοὶ οἵ χλάδοι, μία δὲ ἣ ῥίζα. πολλοὶ οἱ
χτυλοι, μία δὲ ἣ χε ρ, 1 διὰ τῶν δαχτύλων γρά-
ἈΠ πολλαὶ αἱ χορδαὶ, ux f, κιθάρα τοῦ Πνεύ-
ματος" πολλαὶ διδασχαλίαι, υἱα ἣ πηγὴ τῆς εὖσε-
δείας. ᾿Αλλὰ θαυμάζω πὼς ὃ τυφλὸς οὗτος, οὗ νόμον
ἀναγνοὺς, οὗ προφήτας διελθὼν, οὐχ Εὐαγγελίοις ἐ ἐν-
τυχὼν, οὐχ ἀποστόλοις βεθαιωθεὶς, ἐπεκαλεῖτο τὸν
Σωτῆρα τὴς οἰκουμένης ; έγων, Ἰησοῦ, yi Δαυὶδ,
ἐλέησόν με. Πόθεν ἔμαθες ταῦτα χα αλεῖν, μὴ μαθὼν
ὃ enixa Οὐχ ἀνέγνως βίόδλους, τῶν ὄψεων à ἀπε--
στερημένος᾽ 00x ἐσχόλασας dei pei μίαν ἔχων
ὑπόθεσιν τῆς ζωῆς τὴν αἴτησιν, μᾶλλον δὲ τὸ προσαι-

* Collata cum tribus Codicibus mss,, uno Regio et duobus Colbertinis.

DE CXCO ET ZACCHEO.

τεῖν" πόθεν οὖν ἔγνως τὸν φωστῆρα τοῦ κόσμου, ὃν
οὔτε ἐν οὐρανοῖς ἐθεάσω, οὔτε ἐπὶ γῆς, τῶν ὄψεων
ἐστερημένος: Ἀλλ᾽ ἀληθῶς ἐπὶ τούτῳ ἐπληροῦτο τὸ
ὑπὸ τοῦ Δαυὶδ εἰρημένον " Κύριος * σοφοῖ τοὺς τυφλούς.
Ὄχλος πολὺς ἦν περὶ τὸν ᾿Ιησοῦν, xoi ὃ τυφλὸς τὸν
μὲν φωστῆρα τῆς ἀληθείας οὐκ ἤδει, τῆς δὲ ἐνερ-
γείας ἤσθετο" ἥρπασε τῇ διαθέσει, ὃ μὴ παρέλαόεν ἣ
ὄψις. Τί, φησὶ, βούλεται ὃ ὄχλος; λέγουσιν αὐτῷ, ᾿Ιη-
σοὺς ὃ Ναζωραῖος παρέρχεται. Ὦ τοῦ θαύματος" ἄλλα
διδάσχεται, καὶ ἄλλα χηρύττει" ἀχούει ᾿Γησοῦν Ναζω-
ραῖον, οὐ καλεῖ δὲ αὐτὸν Ἰησοῦν Ναζωραῖον, ἀλλ᾽

Ἰησοῦν υἱὸν Δαυὶδ. Οἱ βλέποντες τὰ ἐξ ὑπονοίας ἔλε- A

γον, ὃ δὲ τυφλὸς τὰ ἐξ ἀληθείας ἐκήρυττεν. ᾿Γησοῦ, υἱὲ
Δαυὶδ, ἐλέησόν με. 'Γοίνυν ἕκαστος τὴν φωνὴν ἰδιο--
ποιούμενος, δήξη ἀπὸ τῆς καρδίας ἐξομολόγησιν, καὶ
ἕχαστος ὑπὲρ ἑαυτοῦ ταύτην εἴπη τὴν φωνὴν, Yi
Δαυὶδ, ἐλέησόν με. Καὶ ὥσπερ, ἀδελφοὶ, ἐπειδὰν εἰς
πένθος πολλοὶ ἀπέλθωσι,. xa ἴδωσι σχήνωμια προχεί-
μενον, xal δαχρυόμενον ὑπὸ τῶν ἰδίων, πάντες δα-
χρύουσιν, οἵ μὲν συνδιατιθέμενοι τῷ πένθει, οἱ δὲ τὰ ἑαυ-
τῶν ἐρευνῶντες πράγματα xal χλαίει πολλάχις γυνὴ
xai ὀδύρεται, ἀλλ’ οὖν οὐ τὸν προχείμενον ( ἀλλότριος
γὰρ), ἀλλὰ τὸν ἑαυτῆς P τὸν προαπελθόντα, xa γίνεται ἣ
ἀλλοτρία ὑπόθεσις ἰδίων κακῶν ὑπόμνησις" οὕτως δμῶν
ἕχαστος, ἀδελφοὶ, ὅταν τὰ παρὰ τῶν ἁγίων χηρυτ-
τόμενα μανθάνη, ἰδιοποιείτω τὴν λέξιν, ὑπὲρ τῶν
ἰδίων τραυμάτων λέγων, Yi Δαυὶδ, ἐλέησόν με" καὶ
λεγέτω χαὶ νῦν ἕχαστος ἀπὸ τῶν ἰδίων χαχῶν διεγει-
ρόμενος, ὃ μὲν, ὅτι τυφλός ἐστι τὴν διάνοιαν, ὃ δὲ j
ὅτι χωφὴν ἔχει τὴν ψυχήν ἄλλος, ὅτι χωλὸν ἔχει
τὸν λογισμὸν, ἕτερος, ὅτι λεπρὰν ἔχει τὴν γνώμην.
Τὰ γὰρ πάθη, ἃ ἐθεράπευσεν ἐπὶ τῶν σωμάτων ὃ
Χριστὸς, ταῦτα χαὶ ἐπὶ τῶν Ψυχῶν γίνεται, καὶ δεῖ-
ται τῆς ἄνωθεν βοηθείας. "ἔστι τυφλὴ ψυχὴ, δεομένη
ἀναὀλέψεως, τυφλὴ ψυχὴ, f, νόμου θαυμάσια μὴ
βλέπουσα, τυφλὴ ψυχὴ, f, τὸν μέλλοντα αἰῶνα μὴ
χαθορῶσα, τυφλὴ ψυχὴ, ἣ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ βλέ--
πουσα, τὴν 62 θεότητα μὴ γνωρίζουσα. "Oct δὲ τυφλή
ἐστιν ἣ ψυχὴ ἡἣ ἀγνοοῦσα τὰ περὶ Θεοῦ, μαρτυρεῖ
Ἡσαΐας λέγων - Καὶ ἐτυφλώθησαν ot δοῦλοι τοῦ Θεοῦ.
Πῶς ἐτυφλώθησαν; [ἴδετε γὰρ, φησὶ, πλεονάχις, καὶ
οὐχ ἐφυλάξασθε ἀνεῳγμένα τὰ ὦτα, χαὶ οὐχ ἠχού-
σατε. Καὶ τίς τυφλὸς, ἀλλ᾽ ἢ οἱ παῖδές μου; καὶ τίς
χωφὸς, ἀλλ᾽ ἢ οἱ χυριεύοντες αὐτῶν; Καὶ ὃ Σωτὴρ
βουλόμενος δεῖξαι τύφλωσιν διανοίας, Φαρισαίους vu-
φλώττοντας περὶ τὴν ἀλήθειαν ἐλέγχει λέγων - Ἔά-
cae αὐτοὺς, δδηγοί εἰσι τυφλοὶ τυφλῶν " τυφλὸς δὲ
τυφλὸν ἐὰν δδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθρον ἐμπεσοῦνται.
Κωφὴ δέ ἐστιν ἣ ψυχὴ fj νόμου μὴ ὑπαχούουσα, ἣ
τὴν δεσποτιχὴν φωνὴν παραγραφομένη, κωφὴ οὐχ ex
φύσεως, ἀλλ᾽ Ex προαιρέσεως. Διὰ τοῦτο ἔλεγεν 6 Xo
τήρ᾽ Ὁ ἔχων ὦτα ἀχούειν , ἀχουέτω " οὐχ. ὅτι τινὲς
τῶν παρόντων οὖχ εἶχον ὦτα, (πῶς γὰρ ἂν ἐσχόλαζον
τῇ διδασκαλία, τὸ ὄργανον τῆς ἀχοὴς οὖχ ἔχοντες)
ἀλλὰ δείκνυσι σαφῶς, ὅτι τὸ μὲν φαινόμενον οὖς πρὸς
ἀχοὴν δεδημιούργηται, f δὲ τὴς ψυχῆς αἴσθησις πρὸς
τὴν ἀχοὴν τοῦ θείου νόϊκου οὐ συναρμόζεται. Οὐδὲν

C" e yr

οὖν ὄφελος τῆς ἔξωθεν ἀχοῆς. ἀποχεχωφωμένης τῆς
i 2 Y i

^ Unus σορίξει τυφλούς.

707
legisti, oculorum usu privatus : non incubuisti di-
sciplinis, cum non aliter quam victum petendo,
vel potius ostiatim emendicando, vitam sustentes.
Undeigitur hoc mundi luminare didicisti , quod
neque in celis conspexisti, neque in terris, oculo-
rum lumine orbatus? At enim vere in hoc imple-

batur quod dictum esta Davide : Dominus sapien- Psal. 145.

tes facit cecos. Multa circa Jesum turba erat, et 8.
caecus veritatis luminare non videbat, efficacitatem
vero sentiebat : rapuit affectu quod visus non
comprehenderat. Quid, inquit, sibi vult hzc tur-
ba? Dicunt illi, Jesum Nazarenum transire. O rem
mirabilem! Alia docetur et alia. praedicat : audit
Jesum Nazarenum, ipsum vero Jesum Nazarenum
non appellat, sed Jesum filium David. Qui vide-
bant, qua ex suspicione noverant, dicebant; ca-
cus autem, quz ex veritate predicabat. Jesu, fili
David, miserere mei. Nunc itaque vocem. hanc
sibi quisque propriam reddens, in talem ex corde
confessionem prorumpat, et quisque hanc vocem
pro se proferat, Fili David, miserere mei. Non
aliter, fratres, quam cum multi ad funebrem lu-
ctum se contulerint, et cadaver positum viderint
defuncti, qui defletur a propinquis, omnes lacry-
mas fundunt, alii quidem quod pari affectu cum
lugentibus commoveantur, alii vero quod res suas
revolvant : et frequenter mulier deflet ac luget,
alia scilicet , non eum qui ibi positus est ( alienus
enim est), sed virum suum jam defunctum ; fitque
aliena occasio, propriorum malorum commonefa-
clio : ita quisque vestrum, fratres, cum ea, quz. a
sanctis praedicantur, didicerit, sermonem sibi ac-
commodet, proque suis vulneribus dicat, Fili Da-
eid, miserere mei : et dicat nunc etiam unus-
quisque a propriis malis excitatus, hic quidem,
se mente c:ecunr esse; ille vero, se surdam habere
animam ; alius, sibi claudam esse rationem; alter,
leprosum sibi esse judicium. Nam quos in corpo-
ribus morbos sanavit Christus, hi etiam in. ani-
mabus exsistunt, et supernam opem requirunt.
(θὰ est anima, quz indiget restitutione usus ocu-
lorum ; czca est anima, qua mirabilia legis non
cernit; czeca est anima, qua seculum futurum
non respicit; czeca est anima, qua Christi quidem
corpus contuetur, divinitatem. autem ejus non
agnoscit. Jam vero cecam esse animam illam,
qua res divinas ignorat, testis est 1saias dicens :

Et excacati sunt serpi Dei. Quomodo excacati Isai. 42.19.

sunt? J'idistis enim, mquit, sepe, et non. cu- 39.
stodistis : aperte sunt aures, et non audistis.
Et quis est cecus, nisi pueri mei? et quis sur-
dus, nisi qui dominantur. eorum? Et Salvator
mentis czcitatem volens indicare , Phariszeos circa

veritatem cecutientes arguit, dicens : Sznite illos; Matth. 15.

ccci sunt duces cecorum; cecus autem si ceco 14.
ducatum prcestet, ambo in foveam cadent.
Surda vero est anima, quz legem Del non au-
scultat, quee Dominicam vocem contemnit, surda.

b Morel, τὸν ἀπελθόντα.

τὺ

Ecc.

Luc

38.

18.

768

non a natura, sed ex proposito. Propterea dicebat

Matth. 11. Salvator, Qui. habet. aures audiendi, audiat :

non quod aliqui ex iis qui aderant, aures non
haberent ( quomodo enim operam doctrinz darent,
si auditus organum non haberent? ) verum aperte
declarat, aurem quidem quz apparet , ad audien-
dum conditam esse, animi vero sensum ad di-
vine legis anditum non applicari. Nihil ergo pro-
dest externus auditus , si mens interior et affectus
surdus fuerit. Leprosus quidam est anima, non
cui corpus offuscatum est , sed cujus anima tene- E
bris est offusa. Quid. enim lepra est in corpore,

nisi duplex color? Quid est lepra in anima? Du-

2. plex sententia. "e peccatori ingredienti duabus

viis. Cum quis nunc quidem credit, nunc vero est
incredulus; et nunc ad misericordiam inclinat,
nunc ad inhumanitatem : leprosus est anima , cui
color sanus non est, sed mente divisus est. Et
quemadmodum dividit lepra corpus, ita prava
cogitatio mentem dividit. Unusquisque igitur pro
vulneribus suis clamet, et medicum animarum
invocet corporumque, Jesum, prout inclamabat
cecus : Fili David, miserere mei. Atque ii qui-
dem qui przibant, increpabant ; sed. ejus in lo-
quendo fiducia illorum prohibitione. minime im-
peditur. Novit adversus omnia depugnare fides,
et omnia vincere. Increpabant homines, et fidelis
nihil studium. suum remittit, sed Dominum se-
quitur, ut qui probe sciat honestam esse in causa
pietatis impudentiam.

2. Si enim ubi de pecuniis agitur, impudentes
sunt mult; ubi de salute anime agitur, nonne 45;
honestissimum est honestam quamdam impuden- A
tiam Induisse? Jubet illum Jesus adduci. Effecit
ut staret Dominus Jesus, vox illius qui cum fide
implorabat : jussit illum adduci ad se, qui prius
fide appropinquarat ipsi, et corpore prope se

Luc. 18.[o, Sistere. Jussit illum adduci ad se, et ait, Quid

41.

tibi vis faciam ? Non otiose interrogat : poterat
enim etiam sedenti sanitatem imperüri; verum
Judaei, qui veritatem calumniantur, dicere potuis-

Joun. 9. 9. Sent, ut de czeco a nativitate , non esse hunc, sed

similem ei. In medium ergo iniquorum theatrum
beneficio afficiendum advocat, ut primum naturae
defectum suppleat, ac deinde gratie potestatem
ostendat. Quid tibi vis faciam ? Mum interro-
gat, przssentes docet. At 1116 dicit : Domine, ut |
videam. Nide quanta pignora accipiat ab eo, qui
sanitatem recipit, ut calumniis improborum viam

δε

Luc.i8.45. Obstruat.. Ait ergo : ade, fides tua te salvum

fecit. Vides ut, quod a nobis ante dictum est. he-
sterno die, ab ipsis operibus comprobetur; utque
beneficia venalia non sint, solaque fide venum-
dentur? Non dat pro pecunia beneficia Jesus, sed
ca fide vendit. Nisi fidem. numeraveris, benefi-
cium non accipies : expansa est gratia, fides au-
tem przcedit. Et quemadmodum fons est unus,
hauriunt autem ex fonte, hic quidem parvis, ille

^ Morel. τὸν ἐνεργούμενον, male,

SPURIA.

ἔσωθεν διανοίας. Λεπρός τίς ἐστι τῇ duy; , οὐχ ὃ τὸ
σῶμα ἀμαυρούμενος, ἀλλ᾽ ὃ τὴν ψυχὴν σχοτιζόμενος.
"Loose AE ? , 2X 38 es ᾿

ἰ γὰρ ἐστί λέπρα ἐν σώματι, ἀλλ᾽ ἢ διπλοῦν χρῶμα ;
Τί ἐστι λέπρα ἐν ψυχἧ; Διπλοὺς διαλογισμός. Οὐαὶ
ἁμαρτωλῷ ἐπιθαίνοντι ἐπὶ δύο τρίδους. “Ὅταν τις ποτὲ
μὲν πιστεύη, ποτὲ δὲ ἀπιστῇ, καὶ ποτὲ μὲν πρὸς ἐλεη-
μοσύνην ῥέπῃ, ποτὲ δὲ πρὸς ἀπανθρωπίαν, λεπρός
ἐστι τὴν ψυχὴν, οὐχ ἔχων χρῶμα ὑγιὲς, ἀλλὰ μερι-
ζόμενος τὴν διάνοιαν: χαὶ ὥσπερ μερίζει λέπρα τὸ
σῶμα, οὕτω μερίζει λογισμὸς πονηρὸς τὴν διάνοιαν.
ἽἝχαστος οὖν ὑπὲρ τῶν ἑαυτοῦ τραυμάτων βοήση,
καὶ ἐπιχαλέσηται ᾿[ησοῦν τὸν ἰατρὸν ψυχῶν xot σω-

/ ' TEC )á E γιὲ Δ i ΠΝ Σ U
μάτων, καθὼς ἐδόα ὃ τυφλός: ΥἹὲ Δαυὶδ, ἐλέησον
με. Καὶ οἱ μὲν προάγοντες, ἐπετίμων " ἀλλ᾽ οὐχ ἐμ-

NH c ^c J NN - , Vb 7E
ποδίζεται ἣ παῤῥησία διὰ τῶν χωλυόντων. Οἰδεν f,
πίστις πρὸς πάντα μάχεσθαι, χαὶ πάντα νιχδῖν. Ἔπε-
τίμων ἄνθρωποι, καὶ ὃ πιστὸς οὖχ ὑποστέλλεται, ἀλλ᾽
5» - oc / 22 cpm M Ca 2
ἀχολουθεῖ τῷ Δεσπότη, εἰδὼς, ὅτι χαλὴ ἣ ὑπὲρ εὖσε-
Getae ἀναίδεια.

Ei γὰρ ὑπὲρ χρημάτων ἀναιδεῖς πολλοὶ, ὑπὲρ σω-
τηρίας Ψυχῆς οὐ χάλλιστον τὴν χαλὴν ἀναίδειαν ἐν-
δύσασθαι; [Κελεύει αὐτὸν ὃ ᾿Ιησοὺς ἀχθῆναι. ἔστησε
τὸν Κύριον ᾿[ησοῦν ἣ φωνὴ τοῦ μετὰ πίστεως ἐπικα-
λουμένου - ἐχέλευσε πρὸς αὐτὸν ἀχθῆναι τὸν ἐγγί-
σαντα αὐτῷ «7, πίστει πρότερον, xal πλησιάσαι τῷ
σώματι, ᾿Ἰὑχκέλευσεν αὐτὸν ἀχθῆναι, καὶ φησὶ, τί σοι
θέλεις ποιήσω; Οὐχ ἀργῶς ἐρωτᾷ - ἠδύνατο γὰρ xci
χαθημένῳ τὴν ἴασιν πέμψαι, ἀλλ᾽ ᾿Ιουδαῖοι οἵ τὴν
ἀλήθειαν συκοφαντοῦντες, ἠδύναντο εἰπεῖν, ὡς ἐπὶ
τοῦ ἐχ γενετῆς τυφλοῦ, Οὐχ ἔστιν οὗτος, ἀλλ᾽ ὅμοιος
αὐτοῦ. ΚΚαλεῖ οὖν εἰς μέσον τῶν ἀγνωμόνων τὸ θέα-
τρον * τὸν εὐεργετούμενον, ἵνα πρῶτον δείξῃ τὸ πή-
ρωμα τῆς φύσεως, χαὶ τότε γνωρίση τὴν αὐθεντίαν
τὴς χάριτος. Τί σοι θέλεις ποιήσω; ᾿Ιϊρωτδὶ ἐχεῖνον,
διδάσχει δὲ τοὺς παρόντας. Ὃ δὲ, Κύριε, φησὶν, ἵνα
ἀναδλέψω. Βλέπε, ὅσα λαμόάνει ἐνέχυρα παρὰ τοῦ
τὴν θεραπείαν δεχομένου, ἵνα ἀποχλείση τὴν συχο-
φαντίαν τῶν πονηρευομένων. Λέγει οὖν, Πορεύου, ἣ
πίστις σου ἔσωσέ σε. Ὁρᾷς, πῶς τὸ προειρημένον ἡμῖν
χατὰ τὴν προτεραίαν δι᾽ αὐτῶν δείκνυται τῶν ἔργων;
xxi ὅτι ἄπρατοι αἵ εὐεργεσίαι, καὶ πωλοῦνται τὴ
πίστει; Οὐ δίδωσιν ἀργυρίου τὰς εὐεργεσίας Ἰησοῦς,
πωλεῖ δὲ αὐτὰς τῇ πίστει. "Ev μὴ καταδάλης πίστιν,
οὗ δέχη τὴν εὐεργεσίαν - ἣ χάρις ἥπλωται, ἣ δὲ mi-
στις προέρχεται. Καὶ ὥσπερ πηγὴ μία, ἀντλοῦσι δὲ
x τῆς πηγῆς οἵ μὲν μικροῖς ἀγγείοις, ot δὲ μείζοσι,
xo ὃ μὲν ὀλίγον ἀρύεται ὕδωρ, ὃ δὲ πολὺ, οὐ τῆς πη-

DB C£CO ET

γῆς μεριζούσης τὰ μέτρα, ἀλλ᾽ ἑχάστου πρὸς τὸ οἷ-
χεῖον ἀγγεῖον ἀρυομένου " οὕτως ἣ χάρις ἥπλωται ὡς
πηγὴ, ἣ πρόθεσις ὃ δὲ τοῦ προσεργομένου ἀγγεῖον χαὶ
σχεῦος γίνεται τῆς χάριτος. "E&v οὖν προσαγάγης πί-
στιν ὀλίγην ὡς σχεῖϊος μικρὸν, μικρὰν ἀντλεῖς τὴν
χάριν ἐὰν δὲ μεγάλην προσα γάγης τὴν διάνοιαν, με-
γάλην ἀντλεῖς τὴν εὐεργεσίαν. Διὰ τοῦτο ὃ Σωτὴρ
ἔγει, Πιστεύεις, 6 ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; '0 ài,
Ναὶ, Κύριε * xai 6 Σωτὴρ, Κατὰ τὴν πίστιν σου γε-
νηθήτω σοί. ᾿Εντεῦθεν 6 ἀπόστολος παραχελεύεται Ko-
ρινθίοις λέγων" Πλατύνθητε ὑ ὑμεῖς, ἵνα δείξη, ὅτι τῇ
πλατυνομένῃ διανοίᾳ πλατυτέρα 1 γάρις ἐπεισέρχε-
ται" χαὶ ὃ προφήτης; Ἄνοιξον τὸ στόμα σου, xa πλη-
ρώσω αὐτό. Οὐδὲν " παρὰ τῇ εὐεργεσίᾳ τὸ ᾿κώλυμα,
ἀλλὰ παρὰ τῇ ἡμετέρᾳ δαθυμίᾳ. Φωστὴρ τῆς δικαιο-
σύνης ἀνέτειλεν Ἰησοῦς, ἥπλωται πανταχοῦ f$ ἀχτὶς
τοῦ νοητοῦ ἡλίου: χαὶ ὃ μὲν ἐλάτ τόνος ἀπολαύει τῆς
χάριτος, ὃ δὲ μείζονος, οὗ τῆς χάριτος με εριζούσης,
ἀλλὰ τῆς διανοίας τὸ μέτρον ὑποῦ βαλλούσης. Ὥσπερ
γὰρ εἰς ἥλιος εἰς πᾶσαν τὴν γῆν, καὶ μία ἀχτὶς, χαὶ
μία αὐγὴ, o0 πᾶς δὲ ὃ χόσμος ὁμοίως πεφώτισται,
ἀλλ᾽ ὃ μὲν "λαμπρὸν ἔχει τὸ φῶς, ὃ δὲ ἔλαττον, ὃ δὲ
μεῖζον, καὶ ὃ μὲν στενὸν, ὃ δὲ πλατύτερον, οὐ τοῦ
o μερίζοντος τούτῳ τῷ οἴκῳ τὸ μεῖζον, κἀχείνῳ
τὸ ἔλαττον; ἀλλὰ πρὸς τὰς θυρίδας, ἃς ἠνέῳξαν οἵ
οἰκοδομοῦντες, χώραν λαμιδανούσης τῆς ἀχτῖνος, χαὶ
οὕτως εἰσχεομένης" οὕτως ἐπειδὴ ϑυρίδες ἡμῶν τῆς
Ψυχῆς οἱ λογισμοὶ, ὅταν πλατυτ τέρους ἀνοίξης τοὺς
Ἐπ παμαιεν Versa ἔραν δέχη τὴν εὐεργεσίαν * ὅταν
στενώσης τὴν διάνοιαν, στενοῖς τὴν χάριν. Ayaxd)u-
Ψόν σου τὸν λογισμὸν, ἵνα δέξῃ τὴν αὐγήν. Διὰ τοῦτό
φησιν ὃ Παῦλος περὶ ἑαυτοῦ, Ἡμεῖς δὲ πάντες ἄνα-
χεχαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου : χατοπτρι-
ζόμε θα, μεταμορφούμενοι ἀπὸ δόξης εἰς δόξ αν. Etc
ugs ἔθερα πεύθη διὰ τῆς ἱστορίας, χαὶ πολλῶν
ὀφθαλμοὶ ὃ διανοίγονται διὰ τῆς διδασχαλίας. Κατὸ τὰ τὴν
πίστιν σου γενηθήτω σοι. Ὃ δὲ τυφλὸς, φησὶν, Ἦχο-
λούθει δοξάζων τὸν Θεὸν, xol οὐ χωλύει 6 Ἰησοῦς.
᾿Ενταῦθα ἀναγχαῖον θεωρῆσαι, ὅτε τὸν δαιμονιῶντα
"εράπευσςε, , παρεχλήθη ὑπὸ τοῦ τὴν εὐεργεσίαν ὃε-
αμένου, ὥστε ἀχολουθεῖν τῷ ᾿Ιησοῦ: ἐδούλετο γὰρ;

M

ἡσὶν, ἀκολουθεῖν. Ὃ δὲ Σωτὴρ χωλύει xo λέγει"

Kx mo

..6
ΟΡ ΟῚ

παγε εἰς τὸν οἶκόν σου; χαὶ evi 1893 , ὅσα ἐποίησέ ς.-

σοι ὃ Θεός. Τίνος € ἕνεχεν τὸν μὲν θελήσαντα ἀχολου-
0z gat χωλύε it, τὸν δὲ οὐ κωλύει; διὰ τί τούτῳ μὲν
ἐπιτρέπει τὴν ἀχολούθησιν, 2 ἐχείνῳ δὲ οὐχ ἐπιτρέπει;
Kaxstvo χρησίμως, χαὶ τούτῳ συμῷε ρόντως. Τὸν
μὲν áx0). ουθεῖν οὐ συνεχώρει δι᾿ ἕτέ ἔραν αἰτίαν, ἐπειδὴ
δαιμονιῶν ^v τοῦ δὲ δαιμονιῶντος χαὶ 5 λέξις χαὶ ἣ
γλῶσσα ὃ διέστραπτο. Ἀποστέλλει οὖν αὐτὸν ces
ἵνα ἐκ τῆς καταστάσεως χηρύξ ἢ τὸν εὐεργέτην. Ξ Ξε-
voy γὰρ ἦν θέαμα ἰδεῖν τόν ποτε μὴ χαθεστηχότα,
καθεστηχότας κηρύττειν λόγους. Ποιεῖ οὖν αὖτ ὃ τὸ
ὄργανον τοῦ εὐεργετηθέντος ἀχήρυχα τοῦ σώσαντος.
Καὶ βλέπε τὸ θαυμαστὸν, βλέπε τὴν τοῦ Σωτῆρος
ταπεινοφροσύνην, βλέπε τοῦ δαιμονιῶντος τὴν εὐγνω-
μοσύνην. Ὅ μὲν Σωτὴρ λέγει" Πορεύου, χαὶ ἀνάγ-
γελλε; ὅσα ἐποίησέ σοι ὃ Θεός. Οὐ λέγει, ὅσα ἐποίησά

b Duo Mss. παρὰ τὴν εὐεργεσίαν.

ZACCHJEO. 769
vero majoribus vasis; atque hic quidem paulum
aquae, ille vero multum haurit, non quod ita
mensuras fons dividat, sed quod quisque pro va-
sis sui capacitate aquam hauriat : ita gratia est
exposita quasi fons quidam, propositum autem
ejus qui accedit, vas et urceus fit gratiae, 91
ergo fidem exiguam applicueris tamquam vas
parvum, parvam gratiam hauris:si vero ma-
gnum applicueris animum, magnum hauris bene-
ficium. Propterea Sulcae dicit : Credis, quia
ego possum. hoc facere ? Mle vero, Utique Do-
mine : tum Salvator, Secundum fidem. tuam
fiat tibi. Idcirco. apostolus Corinthios adhorta-
tur, dicens : Dilatamini et vos, ut ostendat in
animum dilatatum: latiorem amplioremque gra-
tiam introire ; et propheta, Aperi OS tuum, et
implebo illud. Àb ipso nullus beneficio, sed a
nostra negligentia obex opponetur. Luminare ju-
p stitiae Ives CCREXERS est, diffusi sunt. omnem in

partem spiritalis solis adii, aique unus quidem

minorem percipit. gratiam, alter vero majorem ;

non quod gratia ita se dividat, sed quod animus

mensuram 'subjiciat. Ut enim et unus est, qui uni-

versam terram illustrat, et radius unus, ac splendor

uuus; nec tamen aequaliter mundus totus illustratus

est; atque hic quidem amplum ac splendidum lu-

men habet, ille vero minus ; atque hic quidem an-

gustum , ille autem latius, non quod ita sol huic

donum maj us et illi minus distribuat, sed quod pro

amplitudine fenestrarum quas illi aperuerunt qui
E domos exzdificarunt, radius locum occupav erit,
itaque sese infuderit : sic quoniam anime eee
fenestrae sunt. cogitationes et consilia, quando la-
tiores aperueris cogitationes, latius accipis amplius-
que beneficium ; cum angustiorem mentem reddi-
deris, angustiorem quoque gratiam effieis. Aperi
et revela Fees cogit tationem ac meniem, ut splen-
dorem possis admittere. Propterea Dou de se-

2. Cor.

τς

6.

ipso dicit : /Vos vero omnes revelata facie glo- 2. Cor. 3.

riam Domini speculamur, transformati a cla-
ritate in claritatem. Unus caecus sanatus est per
historiam, et multorum oculi aperiuntur per do-

18.

A autem, inquit, Sequebatur magnificans Deum; ?9-
neque prohibet Jesus. Hoc loco operz pretium πο:

fuerit. considerare, quo pacto, cum illum, qui a
damonio vexabatur, sanavit; cum ab eo, quem
beneficio affecerat, rogaretur, ut Jesum sequeretur;
volebat enim, inquit, sequi ; ; ille contra non per-
mittat et dicat, Jade in domum tuam, et an-

nuntia quanta tibi fecerit Deus. Qua de causa
hunc quidem, qui sequi. voluit, prohibet, illum
vero non prohibet? cur isti ut se sequatur permit-
üt, illi autem non permittit? Et illi utiliter, et
buic fructuose. Huic quidem, ut se sequeretur,

non concedebat aliam ob causam, propterea quod a
daemone correptus fuerat : porro a dzemonio corre-
pti et dictio et lingua perversa fuerat atque distorta.

a Unus Codex recte xZpuxz τοῦ σώσαντος, alii σώματος

Marc.

cirinam. Sue fidem tuam fiat tibi. Cacus Matth. 9-

5.10

Marc.

13.

1I.

779 SPURIA.

Mittit igitur illum przconem, ut ex bono statu suo
benef: is em przedicet. Spectaculum quippe fuit
illud admirabile , cernere eum , qui antea compos
mentis non erat , sana verba profari atque predi-
care. Ipsum itaque membrum, in quod beneficium
collatum erat, Servatoris przconem reddit. Ac vide
rem mirabilem ; vide Salvatoris humilitatem ; vide
a diemonio vexati gratum animum. Salvator qui-
dem, Jade, inquit, et. annuntia quanta tihi
fecerit Deus. Non dicit, Quanta tibi fecerim ego;
sed humilitatem. prz se ferens, Dei nomini illud
adscribit. Qui. vero a demone. correptus fuerat,

circuibat prodicans quanta sibi. fecisset Deus Je-
sus. Hunc itaque mittit, ut predicet , quo ex ipsa
sua in pristinam sanitatem restitutione beneficii
magnitudinem ostendat : czecum autem sequi per-
mittit. Quid. ita? Propterea quod Jerosolymam
ascendebat , magnum illud mysterium consumma-
turus , et SIEGE pro mundo dispensationem susce-
pturus ; ac futurum erat, ut crux sequeretur , et
contumelia , et omnia quie ab impiis Deique adi
versariis T Oa nequitia patrata sunt : propter-
ea vult sequatur czcus, ut recentem habeant mi-
raculi memoriam : ut sanationis memoria mentem
corum, qui lapsuri erant, confirmet ac stabiliat.
Curat ut sequatur cocus, ut ne quis miraculum
editum neget : quandoquidem lamquam tempe-
state Jact: E erat mens apostolorum, et intuen-
tium status et constantia percellenda, dum in cruce
Unigenitum Dei cernerent. Ne igitur passionem
spectantes succumberent, caeco permittit ut sequa-
tur, ut recentem beneficii memoriam conservantes,
inconcussam habeant cogitationem ad. sensum ve-
ritatis.

9. Multa siquidem talia perficit Christus, quan-
doquidem ad subeundam hanc pro πε ἧς dis-
pensationem advenit. Ac ne quis eum ex infir-
mitate pati arbitretur, non ex benignitate sua at-
que ex amore in homines tolerare, antequam in-
grediatur Jerosolymam, ficum videt. Εἰ abiit,
inquit, quaerens ex ea fructum, et non invenit ;
ut autem non Invenit , increpavit , dicens : /Vun-

Matth. «τ. Quam ex te fructus nascatur in sempiternum.

19.

Quid peccavit ficus? num enim facultate ra-
lione przdita fructuum. ubertatem habet? an-
non, quando vult, Creator ad fructuum uber-
tatem. efficacitatem largitur? Deinde neque tem-
pus illud fuit ficuum: lioe enim Evangelium atte-
statur. Quis autem communium hominum, nedum
Deus, lempore intempestivo fructum requirit?
nonne tu, Conditor, tempora constituisti? nonne
tu ad fretus ΜΕΥ ΠῚ anni tempestates ac tem-
pora dedisti? Quid igitur prater tempus quod as-
signasti, reposcis? Esinfreno 51. tempus ficuum
PEE iretur autem ficus non tulisset, fuisset
culpa attire o num profert cum libet? an vero
cum imperatur, fructus edit? Qnamnam igitur ob
causam ficum increpat? Quoniam passionem
subiturus crat, ne eum propter infirmitatem pati
existimarent, in re inanimata potentiam ostendit;

B

got ἐγὼ, ἀλλὰ ταπεινοφρονῶν τῇ τοῦ Θεοῦ προσηγο-
ρίᾳ ἐπιγράφει. ὍὋ δὲ δαιμονιῶν περιήει κηρύττων $
ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὃ Θεὸς, Ἰησοῦς. Tov μὲν οὖν ἀπο-
στέλλει κηρύττειν, ἵνα ἀπὸ τῆς καταστάσεως δείξη τὸ
μέγεθος τῆς εὐεργεσίας" τὸν δὲ τυφλὸν € ἐπιτρέπει ἄχο-
λουθεῖν. Διὰ τί: Ἐπειδὴ εἰς Ἱεροσόλυμα ἀνήει ἐπιτε-
λέσων τὸ μέγα μυστήριον, xai τὴν à ὑπὲρ τοῦ χόσμου
οἰκονομίαν ἀναδεξόμενος, o σταυρὸς ἔμελλεν dxo-
λουθεῖν, χαὶ ὕῤρις, καὶ πάντα τὰ ὑπὸ τῶν θεομάχων
χαινοτομηθέντα : διὰ τοῦτο ποιεῖ ἀχολουθεῖν τὸν τυ-

M» t ἵνα πρόσφατον ἔχωσι τὴν μνήμην τοῦ θαύματος ;
tva ἣ μνήμη τῆς: ἰάσεως στηρίξη τὴν διάνοιαν τῶν
μελλόντων διολισθαίνειν. Ποιεῖ ἀχολουθεῖν τὸν τυφλὸν,
ἵνα μή τις ἀρνήσηται τὴν θαυματουργίαν, ἐπειδὴ
ἔμελλε σαλεύεσθαι ὁ ὡς ἐν χειμῶνι τῶν ἀποστόλων ἣ
διάνοια, xo τῶν δρώντων ἣ κατάστασις ἔμελλε χει-
μάζεσθαι, ὃ δρώντων τὸν Μονογενῆ τοὺ Θεοῦ ἐπὶ σταυ-
poU. Ἵνα οὖν μὴ πρὸς τὸ πάθος βλέποντες ὀχλάσωσι,
συγχωρεῖ τῷ τυφλῷ ἀχολουθεῖν, ἵνα πρόσφατον ἔχον-
τες τὴν μνήμην τῆς εὐεργεσίας, ἀσάλευτον ἔχωσι τὸν
λογισμὸν τῆς ἀληθείας.

Πολλὰ γὰρ, τοιαῦτα ποιεῖ ὃ Χριστὸς, ἐπειδὴ ἦλ-
θε τὴν ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων οἰκονομίαν ἀναδέξασθαι.
Καὶ ἵνα μή τις αὐτὸν ὑπολάθη δι’ ἀσθένειαν πά-
ge , xai οὐ διὰ φιλανθρωπίαν ὑπομένειν , πρὶν
εἰσέλθη εἰς Ἱεροσόλυμα, βλέπει συχῆν. Καὶ ἀπῆλθε,
φησὶ, ζητῶν παρ᾽ αὐτῆς χαρπὸν, χαὶ οὖχ εὕρεν. 'Oc
δὲ οὐχ εὗρεν, ἐπετίμησε λέγων " Μηδέποτε ἐκ σοῦ
καρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα. Τί ἥμαρτεν Á συχῆ;
μὴ γὰρ ἐ ξουσίαᾳ λογικῇ ἔχει τὴν χαρποφορίαν ; οὐχ
ὅτε βούλεται ὃ ὃ χτίστης, παρέχει: ἐνέργειαν τὴ Xapno-
φορίᾳ; εἶτα οὔτε ὃ χαιρὸς ἦν τῶν gx τοῦτο γὰρ
ἐπιμαρτύρεται τὸ Ιεὐαγγέλιον. Τίς δὲ οὕτω τῶν χοι-
νῶν ἀνθρώπων, μήτι γε ὃ Θεὸς, ἐν ἀχαίρῳ καιρῷ
χαρπὸν ἀπαιτεῖ: τοὺς χαιροὺς οὗ σὺ ἔπηξας ὃ δη-
μιουργός; οὗ σὺ ἔδωχας καιροὺς χαὶ χρόνους τὴ χαρ-
ποφορίᾳ; Τί τοίνυν ἀπαιτεῖς παρὰ τὸν καιρὸν, ὃν
ἔταξας : Et δὲ xol χαιρὸς ἦν σύχων, μὴ ἢ ἤνεγκε δὲ ἣ
συχἣ καρπὸν, ἔ ἔγχλημα Ὑ ἦν τῆς φύσεως: ; μὴ, ὅτε βού-
λεται, “προσφέρει; οὐχ, ὅτε χελεύεται, | προσάγει χαρ-
ποφορίας:; Τίνος οὖν ἕνεχεν ἐπιτιμᾶ τῇ συχὴ ; Ἔπει-
δὴ ἔμελλε τὸ πάθος ὑφίστασθαι, ἵνα μὴ νομίσωσιν
αὐτὸν OV ἀσθένειαν πάσχειν, ἐν τῷ ἀψύχῳ ἐνδείχνυ--
ται τὴν δύναμιν, ἵνα δείξη ᾽ ὅτι πάντας ἠδύνατο ξη-
ρᾶναι τοὺς ἀντιλέγοντας, πάντας ἀφανίσαι τοὺς θέδε
μάχους. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ οὖκ ἦλθε χρῖναι τὸν χόσμον,
ἀλλὰ σῶσαι, ὡς αὐτὸς ἔφησε, τὴν μὲν δύναμιν ἐν-

DE CKXECO ET ZACCHEO.

δείκνυται ἐπὶ τὴς ἀψύχου, τὴν δὲ φιλανθρωπίαν τα-
υιεύεται τοῖς ἀνθρώποις. Οὕτω καὶ ἐνταῦθα συνεχώ-
ρει τῷ τυφλῷ ἀκχολουθεῖν, ἵνα νεάζουσα ἣ μνήμη

71}

ut se omnes qui contradicebant, arcfacere potuisse,

omnes Dei hostes delere, demonstret. Sed quoniam Joa». 12.

non venit, ut judicet. mundum, sed ut salvet, ut 47-

διαλύσῃ τὸ axdyOxÀoy, ἵνα ἔχωσι τὴν θαυματουργίαν 15,1 pse dixit, potentiam quidem in re anima carente
ἀπαστράπτουσαν. Ἀλλὰ διεδέξατο τὸ θαῦμα ἕτερον dA ostendit, benignitatem autem hominibus reservat.

μετὰ γὰρ τὴν ἀνάόλεψιν τοῦ τυφλοῦ, ἀνέδλεψεν ἄλλος
τυφλὸς τὴν ψυχήν. 'Γίς οὗτος; Ὃ ἀρχιτελώνης ὃ τὺ
φλώττων περὶ τὰ χρήματα, ὃ τὴ πλεονεξία τυφλὴν
τὴν ψυχὴν ἔχων: οὐδὲν γὰρ οὕτως ἀποτυφλοῖ τὴν
ψυχὴν, ὡς τὰ χρήματα. Διὰ τοῦτό φησι Μοῦσῆς .
Δῶρα γὰρ ἀποτυφλοῖ ὀφθαλμοὺς ἀνθρώπων, χαὶ λυ-
μαίνεται ῥήματα δίκαια. Ἦλθεν ὁ ἀρχιτελώνης , xal
παρήει ὃ "Imcouc , ὃ πᾶσαν ἁμαρτίαν διαλύων, ὃ
πᾶσαν χαχίαν ἀφανίζων, ὃ μεταδάλλων τὸ σχότος εἰς
φῶς, καὶ τὰ σχολιὰ εἰς εὐθεῖαν ἄγων. Ὃ Lax aio
βραχὺς ἦν τὴν ἡλικίαν, ἐκτεταμένος δὲ τὸν πόθον"
βραχὺς τὸ σῶμα, μέγας δὲ τὸ φρόνημα " ἐζήτει γὰρ
τὸν ᾿[ησοῦν ἰδεῖν, καὶ oUx ἠδύνατο διὰ τὸ βραχὺ τῆς
ἡλικίας " καὶ προλαδὼν, μηχανῇ πορίζεται τὸ ἐλλεῖ-
πον τῆς ἡλικίας ἀνατρέχει γὰρ ἐπὶ συκομορέαν, xol

παριόντα τὸν Ἰησοῦν ἑώρα. Αλλ᾽ 5 Κύριος ἡμῶν B

᾿Ιησοῦς Χριστὸς, περὶ οὗ φησιν 6 Παῦλος, Ὁ εἰδὼς
ἐχ περισσοῦ ποιεῖν ὧν αἰτούμεθα ἢ νοοῦμεν, οὐ το-
σοῦτον αὐτῷ ἔδωχεν, ὅσον ἐπόθησεν, ἀλλ᾽ ὕπερ ὃ
προσεδόχησεν. Ὅ μὲν γὰρ ἰδεῖν μόνον ἐπόθησεν, δ δὲ
χαὶ τῆς δεξιώσεως αὐτὸν ἠξίωσε. Καὶ φησὶ πρὸς αὐτὸν
6 θεασάμενος αὐτοῦ τὴν διάνοιαν (πρὶν γὰρ ἀναδῇ
εἰς τὴν συχῆν, οἶδεν αὐτοῦ τὴν διάνοιαν): Δαχχαῖε,
σπεύσας χατάδηθι. Καλὸς ἰξευτὴς ὃ Σωτὴρ, ἀπὸ
δένδρου Ψυχὴν καταφέρων. Δαχχαῖε, σπεύσας χατά-
6101. ᾿Εξέτεινεν αὐτῷ τὸν χάλαμον τοῦ λόγου, περι-
ἔθηκε τὸν ἰξὸν τῆς ἀγάπης, ἔλαθεν αὐτὸν ἀπὸ τῶν
πτερύγων τῆς διανοίας, xal συνάγει αὐτὸν ὑπὸ τὴν
ἑαυτοῦ ᾿Βχχλησίαν. Καὶ ὅρα, τί ποιεῖ. “Ἵνα δὲ μὴ vo-
μίσης τὸ δῆμα εἶναι τὸ βιασάμενον, ἀλλ᾽ ὅτι 6 λόγος
τοῦ Θεοῦ ὡς ἰξευτής ἐστι, λέγει 6 μαχάριος Zaz-

5

zd y * cC M j ,
χαρίας" καὶ ἔδειξέ μοι Κύριος ἄγγος ἰξευτοῦ, xal εἶπέ C

ci

5 Y / S D A JEn
μοι" οὗ μὴ παρέλθω τὸν λαόν μου, ἕως ἂν, φησὶν,
ἰξεύσω αὐτόν. Οὕτως ἀλήθεια μεμαρτυρημένη, ὅτι ὃ
λόγος τοῦ Θεοῦ ἰξός ἐστι, τῇ ἀγάπη ὡς ἰξῷ τὰς
Ψυχὰς περιπλέχων * xol ὥσπερ ἐχείνη ἣ κόλλα οὐ δύ--
ναται λοιπὸν τὸ χατεχόμενον διαστῆσαι τοῦ χατέχον--
τος, οὕτω x«i αἵ ψυχαὶ αἵ τῷ Σωτῆρι ἡνωμέναι
χολλῶνται ὥσπερ τῇ χόλλη τοῦ ἰξευτοῦ. Διὰ τοῦτο ὃ
πιασθεὶς καλὸς νεοσσὸς Δαυὶδ ἔλεγεν * ᾿Εχολλήθη ἣ
ψυχή uou ὀπίσω σου" xoi πάλιν ὃ ἀπόστολος, O δὲ
χολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἕν πνεῦμα ἐστιν. ᾿ἸΙξεύει τὸν
Δαχχαῖον, xa χατάγει αὐτὸν ἀπὸ τοῦ δένδρου, ἃ xal
εἰσάγει ἑαυτὸν εἰς τὴν σχηνὴν αὐτοῦ, ἣν ποτὲ μὲν
αὐτὸς ταῖς ἁιλαρτίαις ἐγνόφωσε, σήμερον δὲ ὃ φωστὴρ

τ y ΩΝ - M
τῆς εὐσεδείας χατηύγασεν. Ὥς οὖν εἰσῆλθεν ὃ Σωτὴρ, D

ὑπεδέξατο αὐτὸν ὃ τελώνης χαίρων. Ὦ τῆς πολλῆς
ἀγαθότητος τοῦ Δεσπότου " ὃ ἀναμάρτητος μετὰ ἅμαρ-
τωλῶν, f, πηγὴ τῆς δικαιοσύνης μετὰ τῆς ὕλης τῆς
ἀδικίας - ὕλη γὰρ ἀδικίας, πλεονεξία. Εἰσῆλθεν εἰς τὴν
οἰκίαν τοῦ τελώνου, οὔ τῷ γνόφῳ τῆς πλεονεξίας
ὑδριζόμενος, ἀλλὰ τῇ αὐγῇ τῆς διχαιοσύνης τὴν πλεο-
γεξίαν ἀφανίζων. Καὶ ὅρα τὸ θαυμαστόν. Eo0éosc 6

Ita et hic czeco ut sequeretur concedebat, ut recens
memoria scandalum tolleret, ut miraculum coru-
scans haberent. Sed successit miraculum alterum:
nam ubi cecus visum recepit, alius anima czecus

visum recepit. Quis ille? Princeps publicanorum, πιο. 19. 2.

qui in pecuniis czcutiebat, qui excaecatam ayari-
tia animam habebat. Nihil enim sic animam ex-

cacat ut pecuniz. Propterea Moyses ait : Dona Exod. 22.

enim excccant. oculos hominum, et verba ju- 8.

sta pervertunt. V enit princeps publicanorum, et idi ke:

praeteribat Jesus, qui tollit omne peccatum, qui vi-
uum omne delet, qui tenebras convertit in lucem,
et tortuosa ad rectitudinem redigit. Zacchaeus bre-
vis erat statura, desiderio extentus ac procerus;
brevis corpore, magnus affectu : quzrebat enim
videre Jesum, et non poterat ob brevitatem sta-
turc, et przoccupans machina quadam sibi com-
parat quod statura deerat : in arborem. enim sy-
comorum ascendit, et protereuntem Jésum vide-
bat. At Dominus noster Jesus Christus, de quo

dicit Paulus, Qui novit facere superabundanter Ephes. 3.

quam. petimus, aut. intelligimus, non illi tan- 20.

ium concessit, quantum desiderabat, sed plus quam
exspectabat. Ille enim videre tantum desiderabat,
ipse vero dignatus est apud eum divertere; qui-
que mentem ejus intuitus erat, ait ad illum ( prius
enim quam in ficum ascenderet, animus ejus ani-
madverterat j : Zacchee, festinans descende.
Bonus auceps Salvator, qui ab arbore animam de-
jicit. Zacchee, festinans. descende. Calamum
illi verbi extendit , viscum et glutinum caritatis
circumposuit, cepit eum pennis intellectus, eum-
que in ceetum Ecclesi; su. intulit. Ac vide quid
faciat. Ut scilicet. non. existimes dictum illud ei
vim attulisse, sed Dei verbum esse id quod aucu-

patur et capit, ait beatus Zacharias: Et ostendit 4,55; 8. ;.

mihi Dominus vas aucupis, et dixit mihi, non zon
charias.

przteribo populum meum, quousque, inquit, vi-
sco eum cepero. Ita veritas contestata est verbum
Dei esse viscum, quod tamquam visco caritate
animas implicet et irretiat : et ut glutinum illud
non potest deinceps quod tenetur, ab eo divellere
quod tenet; ita et animz Salvatori unitz quasi glu-

tino quodam aucupis agelutinantur. Idcirco captus

Za-

ille praeclarus pullus David dicebat: Z4gelutinata pat. 62.9.
anima mea post te; et rursus apostolus, Qui 4— 1. Cor. 6.

glutinatus est Domino, unus spiritus est. Capit 17-

Zacchzum, et ab arbore dejicit, seque in taberna-
culum ejus immittit, quod 1pse quondam peccatis
quidem suis inobscurarat, hodie vero pietatis lu-
minare collustravit. Ut igitur ingressus est Salva-
tor, gaudens illum publicanus excepit. O eximiam
Domini bonitatem! Qui peccare non potest, cum

? Sic unus Codex recte, Ed:ti καὶ εἰσάγει εἰς τὴν σχηνὴν ἑαυτοῦ.

A^
peccatoribus versatur : fons justitiz cum materia
et fomite injustitiz ; fomes quippe injustitize est
avaritia. Ingressus est in ades publi cani, non ut
tenebris avaxitim lederetur, sed ut justitize splen-
dore avaritiam deleret. Ac πεν rem mirabilem.

Continuo Zacchzus stans ante vestibulum dicit:

Luc. 19.8. Domine, dimidium bonorum meorum, do pau-

peribus. Nondum edoctus es, et obedis? nondum
didicisti, et custodis? Nihil dixit. Salvator, nihil
docuit : non de eleemosyna przcepta dederat, non
ad pauperum amorem cohortatus erat tum tempo-
ris; sed tacebat, et sensim irradiabat; et solis in
morem, qui infusus per radios 1n axes, non verbo
ilustrat, sed ipsa sua efficacitate illuminat : ita. et
Salvator ingressus, justitize radiis injustitize cur-

Joan. t. 5. sum ejecit: Lux enim in tenebris lucet, ut inquit

Exod. 22.
m

I. Tüm.

9.
Luc. 19.9

1.

evangelista. Domine,dimidium EHE meorum
do pauperibus. ἼΞ:Ὁ dividit avaritiam, scindit in-
justiuam. Dimidium bonorum meorum. Omne
quod integrum est, robustum est et potens, discis-
sum autem iib ont Dimidium | bonorum
meorum. O vocem preeclaram, qua. vincit natu-
ram, vel potius, quz consuetudinem vincit; altera

siquidem natura consuetudo. Inexplebilem cupi-
ditatem cjecit, veritatem agnovit : Dimidium bo-
norum ineorum do pauper ibus : et si quid ali-
quem defraudavi, 51 quid per calumniam extor-

si, reddo quadr uplum. Hic diligenter animad-
v exitum. est non ex injustitia gohiit; sed ex pa-
ternis facultatibus Zacchaei opes constitisse, ac par-
tas fuisse : si enim ex injusüitia fuissent, quomodo
quadrupla restituere potuisset ea quz ceperat?
Cur enim ait, δὲ quid aliquem defraudavi, reddo
quadruplum: ? Etsi enim im scelerum impunitate
vitam traduxerat, tamen legem moverat: jubet
enun lex furem 1n quadr uplum furtum restituere.
Si quis, inquit, furatus fuerit opem, et mnotue-
rit, reddat quatuor oves. Quadruplicat ponam
Deus, vel potius mulctam, ut si minus lex timorem
incutiat, mulcta pudore afficiat: seepenumero nam-
que mil ,qui legem non reverentur, mnlctam reve-
rentur. Seipsum ergo condemnat, neque sententiam
legis exspectat, sed i ipse fit lex 1n seipsum : Justo
enim lex non est posita. Salvator itaque hanc vo-
. cem excipiens, ait : Zodie salus domui huic facta
est. Ipse seipsum justificavit, non propterea quod
Christum simpliciter vidit, sed quia Christi legibus C
obedivit. Zodie salus domui huic facta est, eo
quod et ipse filius sit Abrahe. Antequam opera
faciat Abrahze, non filium Abrahz, sed Zacchzeum
simplici nomine appellat: ubi vero patriarchze
opera implevit, fide data se pauperum amatorem
fore omnique iniquitati nuntium remissurum, tunc
temporis ait, Et iste filius est Abrahae.

4. Et nos igitur, fratres, etsi Christiani sumus
ct dicimur , kal da nos Οὐ ϑξδανιας demonstrat
atque opera veritatis. Ne ergo nostris operibus
nomen nostrum ignominie nota inuramus , sed
condecoremus operibus fidem. Filii Abrahz pro-
pter fidem vocati sumus; vocemur et propter

SPURIA.

Μαχχαῖος στὰς πρὸ τοῦ προθύρου λέγει" Κύρις, τὰ
ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων uot δίδωμι τοῖς πτωχοῖς.
Οὐδέπω ἐδιδάχθης; χαὶ Ὁπβεϊοίειο; οὐδέπω ἔμαθες,
χαὶ ἐφύλαξ ας; Οὐδὲν εἶπεν 6 3
οὗ περὶ ἐλεημοσύνης € ὑπέθετο, οὗ φιλοπτωχεί (xy ὑπη-
γόρευσε
Ε χαὶ ὥσπερ ἥλιος εἰσχεόμενος διὰ τῶν ἀχτίνων εἰς
oixov, οὐ ῥήματι φωτίζει, ἀλλ᾽ αὐτῇ τῇ ἐνεργείᾳ xa-

Σωτὶ ig οὐδὲν ἐδίδαξεν,

τότε, ἀλλ᾽ ἐσιώπα, χαὶ ἠρέμα χατηύγαζε᾽

ν᾿

ταλάμπει" οὕτω χαὶ ὃ Σωτὴρ εἰσελθὼν, ταῖς ἀχτῖσι
τῆς δικαιοσύνης τὸν δρόμον τῆς ἀδικίας ἐξώρισε" 'To
γὰρ φὼς ἐν τὴ σχοτίᾳ φαίνει, ὡς φησὶν ὃ εὐα γγελι-
στής. Κύριε, τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μοι δίδωμι
τοῖς πτ cy ots. Καλῶς μερίζει τὴν πλεονεξίαν, τέμνει
τὴν ἀδιχίαν.
125 ὁλόκληρον i ἰσχυρὸν, τεμινόμιενον δὲ ἀσθενές. "la ἡ ἡμίση
X τῶν ὑπαρχόντων uot. Ὧ τῆς χαλῆς φωνῆς; γικώσης
τὴν φύσιν, μᾶλλον ὃ δὲ νικύσης τὴν συνήθειαν " δευτέρα

Τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μοι. Πᾶν

γὰρ φύσις ἣ συνήθεια. ᾿Εξώρισε τὴν ἀπληστίαν, ἐπε-

To τὴν ἀλήθειαν. Τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων. μοι
δίδωμι τοῖς πτωχοῖς » χαὶ εἴ τινός τι ἠδίκησα ἢ ἐσυ--
χοφάντησα, ἀποδίδωμι πετραπλοῦν. ᾿
ἐχε ety ἀχριδῶς χρὴ, ὅτι ὃ πλοῦτος τοῦ “αχχαίου
οὐχ ἦν ἐ ἐξ ἀδικίας μόνον" ἀλλὰ καὶ ἐχ πατρικῆς περι-
ουσίας" εἰ γὰρ ἦν ἐξ ἀδικίας, πῶς ses gir ESI va ἠδύ-

ὡγταῦθα T προσ-

νατο “ἀποδοῦναι, ἃ ἔλαδε; Διὰ τί γὰρ λέγει, Εἴ τινός

τι ἠδίκησα, ἀποδίδωμι erp Ei xoi τῇ πα-
ρανομίᾳ συνέ ἔζησε εν; ἀλλὰ καὶ τὸν νόμον ἐγνώριζεν "
χελεύει γὰρ ὃ νόμος τὸν χλέπτην εἰς πετραπλάσιον
ἀποδιδόναι τὴν χλοπήν. αν τις, φησὶ, xeu πρό-
όατον, καὶ γνωρισθῇ, ἀποδῷ τέσσαρα πρόδατα. Te-
τραπλασιάζει τὴν τιμωρίαν 6 Θεὸς, μᾶλλον δὲ
ζημίαν, ὕ ἵνα χἂν ὃ νόμος μὴ φοδήσῃ; ^ ζημία ὃ δυσω-
B πήση " πολλοὶ γὰρ Tto A dort νόμον μὴ αἰδούμενοι,
ζημίαν αἰδοῦνται.
ἐκδεχόμενος τὴν jngou τοῦ νόμου, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐφ᾽
ἑαυτὸν νόμος γενόμενος"
ται. Ὁ Σωτὴρ ταύτην δεξάμενος τὴν φωνὴν, φησί"
Σήμε
ἑαυτὸν ἐδικαίωσεν, οὐχ ἐπειδὴ Χριστὸν ἁπλῶς εἰδεν,
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τοῖς Χριστοῦ ὑπήχουσε νόμοις. p μερον
σωτηρία τῷ oix τούτῳ γέ γόνεν,
Ἁραάμ e ἐστι. Πρὶν ποιῆσαι τὰ ἔργα τοῦ Abpau. , οὐ
χαλεῖ αὐτὸν υἱὸν ᾿Αδραὰμ, ἀλλὰ Zo aov ψιλῇ τῇ
προσηγορίᾳ χαλεῖ"
πατριάρχου, Quom voy clay ἐπαγγειλάμενος, χαὶ τῆς
ἀδιχίας τὴν ἀλλοτρίωσιν, τότε λέγει; [Καὶ οὗτος υἱὸς
; Δδραάμ. ἐστι.

τὴν

“Καυτὸν τοίνυν χαταδιχάζει, οὐκ
Διχαίῳ γὰρ νόμος οὐ χεῖ-

put σωτηρία τῷ οἴκῳ τούτῳ Ys £yovev. Αὐτὸς

ὅτι χαὶ οὗτος υἱὸς

ὅτε μέντοι ἐπλήρωσε τὰ ἔργα τοῦ

Καὶ ἡμεῖς τοίνυν, ἀδελφοὶ, εἰ χαὶ Χριστιανοί € ἐσμεν,

χαὶ λε ἐγόμεθα, οὐδὲν οὕτως ἡμᾶς δείκνυσι Χριστια-
νοὺς, ὡς τὸ ἔργον πῆς ἀληθείας. Μὴ τοίνυν ὑδρίσω-
μὲν τοῖς ἔργοις τὴν προσηγορίαν; ἀλλὰ σεμνύνωμεν
τοῖς ἔργοις τὴν πίστιν.
πίστεως, χληθῶμεν υἱοὶ ᾿Ἀθραὰμ διὰ τῶν ἀγαθῶν

᾿Πχλήθημεν υἱοὶ Αὐραὰμ. ὃ διὰ

DE

ἔργων. Ὃ γὰρ ἔφθην εἰπὼν, οὐχ 1 τοῦ σώματος εὖὕ-
γένεια ζητεῖται, ἀλλ᾽ ἣ τῶν τρόπων ἀκολουθία. Διὰ
τοῦτο ᾿δραὰμ. καὶ Ἰσαὰχ xa ᾿Ιαχὼδ χαὶ ol πατριάρ-
χαι πάντες ἠρνήσαντο τὴν συναγωγὴν, ἐπειδὴ τῶν
πατέρων τὴν πίστιν οὐχ ἐκληρονόμησαν" ἠρνήσατο
Ἀδραὰμ "οἰκείους, ἐπειδὴ οὐχ ἠχολούθησαν τῇ πί-
στει" ἠρνήσατο αὐτοὺς xai Ἰσαὰχ χαὶ ἸἸαχὼδ χαὶ οἵ
πατριάρχαι πάντες" τὸν γὰρ ἀρνησάμιενον Θεὸν χαὶ
ἣ φύσις ἄρνε εἴται. Καὶ τίς μαρτυρήσει λόγος, ὅτι
A pod. Ἰουδαίους ἠρνήσατο, ἵνα μὴ δόξωμεν ὡς
ἐπὶ ἐχθρῶν θρασύνε σθαι, ἀλλ᾽ ὡς ἡμαρτηχότας ἐλέγ-
χειν; Λέγει ὃ ὃ μακάριος Ἱερεμίας ἐχ προσώπου τοῦ
λαοῦ" Κύριε, ἐλέησον Apc ἐγενήθη τὸ ὄρος χαὶ ἣ
πόλις, ἣν εὐλόγησαν ot πατέρες ec ἡμῶν, πυρίχαυστος"
σὺ, Κύρις, ἐλέησον ἡμᾶς, ὅτι Apad. οὐχ ἔγνω
ἡμᾶς, xol Ἰσραὴλ, οὐχ ἐπέγνω ἡμᾶς" σὺ, Κύριε,

φεῖσαι νῶν. ᾿Ἐπειδὴ, φησὶν, ἐκεῖνοι, ἐφ᾽ οἷς Is
μεῦα, ἠλλοτριώ)ησ αν ἡμῶν, χαὶ ἠρνήσαντο ἡμῶν
τὸ γένος, σὺ ἐλέησον ἡμᾶς ὃ πάντας φιλανθρωπίᾳ
νικῶν. "EXéncov ἡμᾶς ᾽ ὅτι Af pau. οὐχ ἔγνω ἡμᾶς.
Εἰ γὰρ 6 ῳχειοῦτο τὰ ἡμέτερα, οὐχ ἂν ἐπρέσδευσεν C ὑπὲρ
τῶν ἰδίων τέχνων. Ὑπὲρ, Σοδομιτῶν ἐπρέσδευσε, χαὶ
ἠχούετο᾽ xa ὑπὲρ τῶν ἰδίων πρεσδεύων οὐχ ἠκούετο;
Af pucri. οὐκ ἔγνω ἡμᾶς. Ἀρνεῖται Ἀδραὰμ, τοὺς a)
λοτρίους τοῖς τρόποις, οἰκειοῦται δὲ, ὡς ἔφην, τοὺς
ἀλλοτρίους μὲν τοῦ γένους οἶχε είους δὲ τῆς εὐσεθείας.
Διὰ τοῦτο ἣ Γραφὴ | βουλομένη δεῖξαι τοῖς Ιουδαίοις,
ὅτι ὧν τις τοὺς τρόπους αἱρεῖται, τούτων χαὶ τὴν
προσηγορίαν δέχεται, λέγει" Ὁ πατήρ σου SCA
ῥαῖος, χαὶ ἣ μήτηρ σου Χετταία, ἣ ἀδελφή σου Xo

δομῖτις. Βλέπε πῶς τὴν συγγένειαν ἀπὸ τῶν τρόπων
κατασχευάζε ι. ᾿απειδὴ τὰ τῶν Σοδομιτῶν ἐφρόνησεν

ἤχουσεν ἀδελφὴ Σοδόμων, ἤχουσε θυγάτηρ, Xa
ναίων * xo οὕτως ἐδείχνυτο οὗ τὸ γένος δικαιῶν, ἀλλὰ
τὸ ἦθος σεμνύνων. ᾿Εγὼ δὲ δὲ νομίζω, ὅτι ὃ Χαναναῖος καὶ
ὃ ᾿Ἀμοῤῥαῖος ἀρνεῖται τὴν συγγένειαν " χαὶ ὅταν ἴδη
τοὺς θεομάχους, χαὶ τοὺς ἀλλοτρίους τῆς εὐσεύείας
προσχωροῦντας αὐτῷ, ἀρνεῖται, χαὶ οὗ δέχεται 6 Χα-
γαναῖος χληθῆναι πατὴρ τῶν ἀσεῤῶν. Διὰ τί ἀρνεῖται;
"E&v ἐπιτρίψης Χαναναίῳ, χαὶ εἴπης, ὅτι ὃ πατήρ
σου Χαναναῖος, χαὶ En οὗτός μου υἱὸς ἀρνησάμενος
τὴν πίστιν τῶν 1 πατέρων: : Ey οὐχ εἰμὶ ἄπιστος, εἰ χαὶ
Χαναναῖος" μαρτυρήσει γάρ νου τὴν πίστιν ἣ Χα-
ναναία βοῶσα. Yii Δαυὶδ, ἐλέησόν με. Μὴ χαλεί-
σθωσαν δὲ υἱοὶ Χαναναίων: οὐ γὰρ ἐφύλαξαν τὴν
πίστιν τῆς Χαναναίας" χληθήτωσαν υἱοὶ λίθων χαὶ
ξύλων, οἵ λέγοντες τῷ λίθῳ, Πατήρ μου εἶ σὺ, χαὶ
τῷ ξύλῳ, ὅτι σύ με ἐγέννησας. Vy δὲ νομίζω χαὶ
τοὺς λίθους ἄρνε εἶσθαι, χαὶ τὰ ξύλα ἀπαγορεύειν τὴν
οἰκειότητα τῶν ἀπίστων. Δύναται xo λίθος ἀρνε εἶσθαι
χαὶ λέγειν" οὐχ ἔστι μου τέχνον ὃ υἱὸς τῆς ἀσεξείας"
οὐχ ἔστι μου τέχνον ὃ υἱὸς τῆς ἀδιχίας ἐγὼ γὰρ » εἶ
χαὶ λίθος εἰμὶ, ἤχουσα τῆς Πραφῆς J^ ούσης" Δύνα-
ται ὃ Θεὸς xol ἐχ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέχνα
τῷ Ἄδραάμ. Εἴτα, ναὶ, φησὶν, προσωποποιΐῆ ἐχ
προσώπου τοῦ λίθου, xaX λίθος λαλεῖ; Ἄχουε τοῦ προ-
φήτου λέγοντος, ὅτι Λίθος ἐκ τοίχου φθέγξεται αὐτὰ,

a3 Duo Mss, ἐχείνους.

CJXECO ET ZACCH/EEO 7)

-
77?
opera bona filii Abrahze. Quod enim dicere jam
ccperam, non corporis nobilitas quzritur , sed
morum congruentia. Propterea Abraham et Isaac
et Jacob et patriarch:e. omnes synagogam abne-
garunt, quia patrum fidei haredes successores-
que non fuerant: abnegavit suos Abraham, quo-
niam fidem ejus sectati non sunt : abnegavit eos
et Isaac et Jacob et. patriarchze omnes : qui enim
Deum abnegavit, eum abnegat et natura. Sed quis
tandem locus testimonio suo probabit Abraham
abnegasse Judzos, ne videamur tamquam in ho-
stes audacter ista Jactare , sed tamquam peccati
TC0s convincere : ? Beatus Jeremias ex populi per-
Sona sic ait :

D

civitas quam henedixerint patres nostri, facta est οἰ 61.

igni combusta : tu, Domine, miserere iod Quia
ΣΤΥ non cognovit nos, et Israel non
agnovit nos : tu, Domine, parce nobis. Quando-
quidem, inquit, ii quibus g elori jamuür, a nobis alie-
nati sunt, et nostrum genus abnegarunt: tu nostri
miserere, qui omnes superas benignitate. Miserere
nostri, quia Abraham non cognovit nos. Si
enim res nostras suas duceret, nonne pro filiis suis
deprecator et intercessor fuisset? Pro Sodomitis
deprecatus est et auditus est : pro filiis suis depre-
cans auditus non esset ἢ Z4braham non cognovit
nos. Abnegat Abraham alienos moribus, suos au-
tem ducit, ut dixi, eos qui alieni quidem sunt ge-
neris, sed domestici religionis. Idcirco volens
ostendere Scriptura Judaeis, quorum quis mores
imitando sectetur, eorum et appellationem sortiri,
510 ait :

7

E

[S

non

Domine, miserere nostri : mons et /sai 63.16.

PI.
Jere-

mias.

Pater tuus Αἴ morrh«us, et mater tua Ezech. 16.

Chettea , soror tua Sodomitis. Vide quo pacto 3. 45. 46.

126 cognationem ex moribus ipsis constituat. Quan-
A doquidem eadem sapiebat quie Sodomitz , soror
Sodomorum audivit, filia Chananz:orum audivit:
atque ita demonstrabat, non ut genus justificaret,
sed ut mores honore afficeret. Ego vero sic. existi-
mo, Chananzum etiam et Amorrheum cognatio-
nem istam abnegare; cumque viderit impios Dei
hostes et a pietate alienos sibi accedentes, abnegat,
neque dignatur Chananzus impiorum pater ap-
pellari. Onde abnegat? Si hoc imposueris Cha-
nanzo, et dixeris, Pater tuus Chananzus, et 1pse
dicet : Hiccine filius meus, qui patrum fidem
abnegavit? Ego non sum infidelis , tametsi Cha-
nanzus : mez quippe fidei testimonium dicet
Chananza, quz. clamat :
mei. Ne vocentur ergo filu Chananzorum ; non
enim fidem Chananxze servarunt : vocentur filii
lapidum atque lignorum, qui dicunt lapidi , Pa-
ter meus es tu ; et ligno, Tu me genuisti. Imo
ego lapides etam arbitror abnegare, ac ligna co-
gnationem infidelium repudiare. Potest et lapis
negare ac dicere , Non est filius. meus , filius im-
pietatis : non est filius meus, filius iniquitatis :
ego enim tametsi lapis sum, Scripturam audivi

Jer.

Fili David, miserere Luc.18.39.

DT

774 SPURIA.

Matth. 3. dicentem : Potest Deus et de lapidibus istis sus-

9.

citare filios 4 brahe. Deinde vero, Itane, inquit,
ex persona lapidis orationem effingis , et loqui-

Habac.2. tur lapis ? Audi prophetam dicentem : Zapis de

It.

pariete loquetur ea , et scarabeus de ligno ef-

Luc.19.40. fabitur. Etsi vos tacueritis, lapides clamabunt.

Quid ergo appellabitur infidelium genus, 51 neque
filii Abrahz, neque Chananzei propter Chananzeam
( ipsorum enim inobscuravit infidelitatem. splen-
dor fidei Chananzz ) ; neque lapidum filii? nam
et lapides illorum repudiant propinquitatem :
quod nomen erit incredulis? Quod. illis imposuit

Jer.6. 3o. nomen Jeremias : -Zrgentum reprobum vocate

c

eos : quia reprobavit eos Dominus. 'Timeamus
itaque nos, fratres. Exornat te Christi nobilitas ?
Timorem incutiat tibi justum judicium Christi.
De eleemosyna heri pradicabatur, omnia esse
cleemosynz' posthabenda ; omnibus animam esse
praferendam. Admiratus sum et alteram indigni-
tatém : quo. nimirum pacto ii, quibus non sunt
fili, adoptivos sibi filios quzerant : atque hic qui-
dem fit pater, ille autem frater efficitur. Alienum
tibi adoptas in filium, ét Dominum fugis ? Adopta
tibi eum , qui reddat tibi mercedem : fiat tibi fi-
lius Christus. 'Tremendum , inquit , dictum hoc.
Vide quid dicas, ne occasione orationis hujus ex-
cidas a ratione, atque in rationis inopiam devol-
varis. Filium hominis appellas Christum? Ego
vero non filium modo, sed et fratrem appello, non
a meipso, sed dicta ipsius sequutus. Dixerunt ilh

Matth. 12. aliquando, Mater tua et fratres tui querunt te.
Ἢ [4 d : ;
47.—950. Ait Salvator, Quee est inater mea , et quu. sunt

*

fratres mei ? Quicumque fecerit voluntatem
Patris mei, ipse meus frater et soror et mater
est. Si vero mater ejus est, utique filius. matris
est, qui hac appellatione justitiam. exornavit.
Fiat igitur omnis anima Christi mater secundum
affectum. Quomodo mater Christi? Omnis anima
in seipsa Christum parturit : nisi vero pietate fue-
rit transformata, mater Christi non potest vocari.
Cum exceperis verbum Christi , et illud in tua
mente formaris, ac tamquam in utero ratiocinatio-
ne transformaris , ipsius mater appellaris. Atque
ut intelligas in unoquoque formari Christum , et
matrem Christi, verbi inquam nimirum Christ ,
animam cujusque nostrum fieri ; sic ait Paulus :

Gal. ἡ. το. Filioli mei, quos iterum parturio, donec for-

metur Christus in vobis. Operatus es justitam?
In anima Christum formasti. EÉleemosynam imper-
tiisti? Figuram veritatis formasti: non. quod. in
singulis Ghristus formetur ; Christum enim. ver-
bum pietatis appellat, cujus opera figuram recipi -
mus veritatis. Eleemosynam erogasti ? Ghristum
cfformasti. Justitiam exercuisti ? Efformata est in
te figura veritatis. lllud ergo perpendendum est
qua ratione Christum nos reddere fratrem nostrum
oporteat. Rerum ipsum Lluarum consorlem assu-
me, Non vis illi cuncta largiri? Saltem illi da. di-

* Codex unus συγγένεια, non male

xa κάνθαρος ἐκ ξύλου λαλήσει. Κἂν ὑμεῖς σιωπή-
σητε, οἵ λίθοι χεχράξονται. Τί οὖν χληθῇ τὸ γένος
τῶν ἀπίστων, εἶ μιήτε υἱοὶ ᾿Αὐραὰμ., μιήτε Χαναναῖοι
διὰ τὴν Χαναναίαν (ἤμόλυνε γὰρ αὐτῶν τὴν ἀπιστίαν
ἣ αὐγὴ τῆς πίστεως τὴς Xayavaluc), μήτε υἱοὶ τῶν
λίθων; ᾿Αρνοῦνται γὰρ xo οἱ λίθοι τὴν οἰχειότητα “"
C Tí ὄνομα τοῖς ἀπίστοις; Ἱερεμίας αὐτοῖς ὄνομα ἔθετο"
Ἀργύριον ἀποδεδοχιμασμένον καλέσατε αὐτοὺς, ὅτι
ἀπεδοχίμασεν αὐτοὺς Κύριος. ΦΦοδηθῶμιεν τοίνυν χαὶ
ἡμεῖς, ἀδελφοί. Σεμνύνει σε ἣ τοῦ Χριστοῦ " εὐγένεια;
Φοδείτω σε ἣ τοῦ Χριστοῦ διχαιοχρισία. Περὶ ἐλεη-
μοσύνης χθὲς ἐχηρύττετο, ὅτι δεῖ πάντα δεύτερα τί-
θεσθαι ἐλεημοσύνης, ὅτι δεῖ πάντων προτιμᾶν τὴν
ψυχήν. ᾿Εθαύμασα καὶ ἑτέραν ἀγνωμοσύνην, ὅτι πῶς
oi τέχνα μὴ ἔχοντες, υἱοποιητοὺς λαμόάνουσι" χαὶ
ὃ μὲν πατροποιεῖται, ὃ δὲ ἀδελφοποιεῖται. Yiomo,
τὸν ἀλλότριον, καὶ φεύγεις τὸν Δεσπότην: ΥἹοποίησαι
τὸν ἀντιδιδόντα σοι τὸν μισθόν * γένηταί σοι Χριστὸς
υἱός. Φούερὸν, φησὶ, τὸ ῥῆμα. Βλέπε τί λέγεις" μὴ
προφάσει τοῦ λόγου ἐχτραπῆς τοῦ λόγου, μὴ εἰς &io-
γίαν κατενεχθῆς. Υἱὸν χαλεῖς ἀνθρώπου τὸν Χριστόν;
Ἐγὼ δὲ οὐ μόνον υἱὸν χαλῷ, ἀλλὰ xol ἀδελφὸν, οὐκ
Ὦ ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ » ἀλλὰ ταῖς αὐτοῦ φωναῖς ἀχολουθῶν.
Λέγουσιν αὐτῷ ποτε, Ἢ μήτηρ σου xo oi ἀδελφοί
σου ζητοῦσί σε. Λέγει 6 Σωτὴρ, τίς ἐστι μήτηρ μου,
ἢ τίνες εἰσὶν ἀδελφοί μου; Ὃς ἂν ποιῇ τὸ θέλημα
τοῦ Πατρός μου, αὐτός μου ἀδελφὸς xc ἀδελφὴ καὶ
μήτηρ ἐστίν. Et δὲ μήτηρ αὐτοῦ, ἄρα υἱὸς τῆς μιητρὸς
ὃ τῇ προσηγορίᾳ τιμήσας τὴν δικαιοσύνην. Γενέσθω
τοίνυν πᾶσα Ψυχὴ μήτηρ Χριστοῦ χατὰ διάθεσιν.
Πῶς μήτηρ Χριστοῦ ; Πᾶσα ψυχὴ ὠδίνει ἐν αὐτὴ τὸν
Χριστόν ἐὰν δὲ μὴ μεταμορφωθῇὴ τῇ εὐσεδείᾳ, μιήτηρ
Χριστοῦ χαλεῖσθαι οὐ δύναται. Ὅταν λάδης λόγον
Χριστοῦ, xo πλάσῃς αὐτὸν ἐν τῇ διανοία σου" χαὶ
ὥσπερ ἐν μήτρᾳ τῷ λογισμῷ μεταμορφώσης, καλῇ
μήτηρ αὐτοῦ. Καὶ ἵνα μάθης, ὅτι ἐν ἑχάστῳ Χριστὸς
μορφοῦται, xat μήτηρ Χριστοῦ γίνεται, λέγω δὴ τοῦ
λόγου τοῦ Χριστοῦ, ἑχάστου ἡμῶν ἣ ψυχὴ, λέγει
E Παῦλος: Texvix μου, obo πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ
μορφωθὴ Χριστὸς ἐν ὑμῖν. Eipyáco δικαιοσύνην ;
᾿Εμόρφωσας ἐν τῇ ψυχὴ Χριστόν. ᾿Ππέδωχας ἐλεη-
μοσύνην; ᾿Πμόρφωσας τὸν γαραχτῆρα τῆς ἀληθείας"
οὐ ὅτι καθ᾽ ἕχαστον Χριστὸς μορφοῦται" Χριστὸν
γὰρ χαλεῖ τὸν λόγον τὴς εὐσεδείας, δι’ οὗ τὸν χαρα-
χτῆρα τῆς ἀληθείας ἀναλαμόάνομεν. ᾿Βπέδωχας ἐλεη-
μοσύνην; ᾿μόρφωσας Χριστόν. "Emotnoze δικαιο-
σύνην; ᾿Εμορφώθη ὃ χαραχτὴρ τῆς ἀληθείας. Δεῖ οὖν
προσέχειν πῶς χρὴ ἀδελφοποιῆσαι τὸν Χριστόν. Ade
15) αὐτὸν κοινωνὸν τῶν σῶν πραγμάτων. Οὐ θέλεις αὐτῷ
A χαρίσασθαι πάντα; Κἂν τὰ ἡμίση δὸς αὐτῷ ὡς ὃ
Za y nios. Αὐτῷ γὰρ, φησὶν, ἔδωχεν ὃ “αχχαῖος :
οὗ τοῖς πτωχοῖς. Ἀλλ᾽ dxouz, ὅτι Ὃ ἐλεῶν πτωχὸν,
δανείζει Θεῷ. Πτωχοῖς διδοὺς, Χριστῷ δέδωχας. Οὐχ
οἶδας; ὅτι τὰ δοθέντα εἰς ἑαυτὸν ἀναλαμιάνει: οὐκ
οἶδας, πῶς φούερόν σοι χριτήριον ἐνέγραψε λέγων"
“Ὅταν ἔλθη 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ παλιγγενεσίᾳ,
στήσει τὰ μὲν πρόδατα ἐκ δεξιῶν, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ
εὐωνύμων" καὶ ἐρεῖ τοῖς ἐχ δεξιῶν, δεῦτε οἵ εὐλογη-

DE CJXECO ET

μένοι τοῦ Πατρός μου, χληρονομήσατε τὴν ἡτοιμα--
σμένην ἡμῖν βασιλείαν, ὅτι ἐπείνασα, xol
μοι φαγεῖν;

^ ^ m ^ , e
Βλέπε, πῶς ὃ διὰ τῶν πτωχῶν δανειζόμενος, διο-
- , Vx , J Y
λογεῖ τὸ χρέος. ᾿Εδίψησα, xai ἐποτίσατέ με" γυμνὸς
2 , EJ m -Ὁ M ' à
ἥμιν, καὶ περιεθάλετέ με. Οὐχοῦν τῷ μὲν φαινομένῳ
, c NY 3 , 'd X
σχήματι γυμνὸν ἐνδύεις, τῇ δὲ ἀληθείᾳ Χριστὸν περι-
"LE Xp T Y Y dep A au Peg. Tr
6aAAet. ᾿Ενδυσον Χριστὸν, ἵνα ἐνδύση σε ἐν 1j
* J ,
κρίσεως " σχέπασον αὐτὸν, ἵνα σχεπάση σε ἐν ἡμέρα
Ὁ —€— , / ,
ὀργῆς" ἄχουε τοῦ Δαυὶδ λέγοντος " "Ecxémacé με ἐν
D - m 7 , ,
ἀποχρύφῳ τῆς σχηνῆς αὐτοῦ. Χρεία σχέπης- χατα-
e m—-— - ,
λαμόανει τὸ πῦρ ἐχεῖνο τὸ Qobsoov, f, γέεννα ἣ ἀπα-
, 13^
ἐπιλαθέσθαι ἀλλο-
2^ M c xf 2^ λ 3 ZA. ,
τιμᾶν ἁγίους, αἰδεῖται τὴν εὐσέδειαν, ἐπι-
/ — Jai ze; SEU “Ἴὖ- cd Ay
λαμόάνεται τῆς ἀσεθείας. "Exe οὐ πλοῦτος, οὐ χρή-
- D / u ^
ματα πείθει, οὐχ ἐξουσία, οὐ δυναστεία " πάντα ἐξ
- , m "d D ^
ἰσοτιμίας παρίσταται τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ. Κἂν
kx ' , 33 P
γὰρ αἱ διαφοραὶ ὦσι περὶ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ πρὸς
, Y L4 M
τὸν Δεσπότην ὁμόξιμα πάντα, χἂν πολλὴν ἔχη τὴν
^ , ,
διαφοράν. Ἀγγέλου xa ἀνθρώπου

eb oce
o
(
x

πόση διαφορά:
^ € , A ,
Πολλὴ x«i οὖχ ἣ τυχοῦσα. Ἡλίου καὶ σελήνης xoci
7, Ν᾽ pr EI ' , c
ἀστέρων πόση διαφορά ; Ἀλλ᾽ εἰς τὸν νόμον τῆς προσ-
E - , M] /, y
χυνήσεως ὅμοῦ χαλεῖται. Πόση διαφορὰ βοτάνης xol
Y /, i] ^Y
ἀγγέλων xa ζώων; TX μὲν ἀθάνατα, τὰ Oi θνητά:
9 0 2 Dd e 0 8 , E] e iH
ἀλλ᾽ ἕχαστον ἐν τῷ ζυγῷ τῆς δουλείας ἐπιγινώσχε! τὴν
n ^ z^ ' Y Y ^5 , --
δεσποτείαν. Διὰ τοῦτο χαὶ Δαυὶδ τὰ διηρημένα τῇ
τ , , - M 7/
τάξει συνάπτει τῇ συμφωνία; λέγων, Αἰνεῖτε τὸν Ko-
c Sr - j - /
ptov ἐκ τῶν οὐρανῶν, αἰνεῖτε αὐτὸν ἐν τοῖς ὑψίστοις,
- 5} D E ^ ,
αἰνεῖτε αὐτὸν πάντες ἄγγελοι αὐτοῦ, πᾶσαι αἵ δυνά--
E] b ce M ,2 » E: M ἘΠῚ ἐν ΞΕ; ades
μεις αὐτοῦ, ἥλιος xat σελήνη. Ei Xo xat ὑποδέθηχε
m v 2 22 ς γος ER V 2^
τῇ τάξει, ἀλλ᾽ ἥνωται τῇ δουλείᾳ" xa ὥσπερ, ἀδελ--
Y 1 - , -/ n *
Qoi, τὰ ἐν τῷ χόσμῳ ἀξιώματα διήρηται μὲν πρὸς
Mi J SY - , "
ἑαυτὰ , ἥνωται δὲ πρὸς τὸν ζυγὸν τῆς δουλείας (πάν--
V , M on /
τες γὰρ ὑποχύπτουσι τῷ βασιλεῖ, πάντες τρέμουσι
AN Y , M x M ' ΜΡ
τὴν ἐξουσίαν * xa f, μὲν διαφορὰ περὶ τὰ ἀξιώματα,
Y H M - er - /
$4 δὲ συμφωνία παρὰ τοῖς δούλοις )* οὕτω χἀχεϊ πάν--
« » , ^N oy /
τες οἵ ἀνθρωποι ἴσοι, μόνοι δὲ ἄνισοι ot ὑπερέχοντες,
τ. Xo UN / AN - 9 Uy
oi τῇ εὐσεδεία διαλάμποντες. Διὰ τοῦτο χαλῶς ἔλεγεν

«

ὃ Δανιὴλ, ᾿Εθεώρουν ἐν δράματι τῆς νυχτὸς, χαὶ ἰδοὺ
ὡς παλαιὸς ἡμερῶν ἐκαθέζετο. ὕνταῦθα πρόσεχε dxot-
GO , παραχαλῶ, πῶς τὸν χριτὴν τῆς ἀληθείας ἵστο-
ρεῖ ὡς ἐν εἰκόνι σωματιχῇ. ᾿πειδὴ γὰρ 6 Θεὸς ἀσώ-
ματός ἐστι τὴν φύσιν, ὡς ἐν εἰκόνι τοῖς αἰσθητοῖς δια-
γράφει τὰ νοητά. Φησὶ γοῦν, ὡς Παλαιὸς ἡμερῶν, οὐ
χρόνῳ πεπαλαιωμένος , ἀλλὰ τῇ ἀρχαιότητι τετιμη-
μένος" Ἢ στολὴ αὐτοῦ ὡς χιὼν λευχὴ, f, θρὶξ τῆς
χεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον χαθαρόν᾽ δ θρόνος αὐτοῦ
φλὸξ πυρὸς, οἵ τροχοὶ αὐτοῦ πῦρ φλέγον. Ποταμὸς
πυρὸς ἑἕλχόμενος ἔμπροσθεν αὐτοῦ " χίλιαι χιλιάδες
παρειστήχεισαν αὐτῷ, χαὶ μύριαι μυριάδες λειτουρ--

ZACCILEO,

C

E

775

midium, ut Zacchzus : ipsi enim , inquit , dedit
Zacchzus, non pauperibus. Verum audi illud,
Qui miseretur pauperis, feeneratur Deo. Si pau-

eribus dederis, Christo dedisti. Nescis, eum quae
I. sunt, in se recipere? nescis quomodo terri-
bile tibi tribunal proposuerit, dicens : Cum vene-
rit Filius hominis in regeneratione , statuet
oves quidem a dextris , hedos autem a sini-
stris : et dicet iis qui a dextris erunt, Fenite,
benedicti Patris mei, possidete paratum vobis
regnum : quoniam. esurivi, et dedistis mihi
manducare ?

5. Vide ut ille cui per pauperes feeneratum
est, debitum fateatur. Sitivi, et dedistis mihi bi-
bere; nudus eram, et operuistis me. Vtaque si
speciem quidem apparentem spectes, nudum in-
duis; re autem vera Christum operis. Indue Chri-
stum, ut in judicii die te induat : tege illum, ut in
die ire te protegat : audi Davidem dicentem :
Protexit me in abscondito tabernaculi sui.
Protectione opus est; invadit ignis ille formida-
bilis, gehenna inevitabilis; ac nisi Christi manus
protexerit, ignis alienum agnoscet. Novit enim
apprehendere alienos, novit honorare sanctos;
pietatem reveretur, impietatem invadit. Illic non
opes, non pecunize persuadent, non potestas, non
principatus : omnia zequalitater ante tribunal Chri-
sti astant. Etsi enim. apud homines sint discri-
mina, tamen apud Dominum zquali in honore
sunt omnia, etsi multum inter se sint diversa.
Angeli et hominis quanta diversitas? Magna plane
atque non vulgaris. Solis et lunz atque stellarum
quantum discrimen? Atqui ad eamdem adoratio-
nis legem simal vocantur. Quantum discrimen
herbe, angelorum et animalium? Hzc quidem
immortalia sunt, illa vero mortalia; at horum
unumquodquesub jugo servitutis dominatum agno-
scit. Propterea David etiam ea, quz conditione
distincta sunt, connectit concentu atque concordia,

17,

dicens : Laudate Dominum de ccelis; laudate Psat.. v.
eum. in excelsis; laudate eum. omnes. angeli *.—3.

ejus, omnes virtutes ejus, sol et luna. Etsi enim
subjecta et inferiora sunt conditione atque ordine,
servitute tamen unita sunt. Non aliter atque, fratres
in mundo dignitates ille quidem inter se distin-
cte , uno autem jugo servitutis unite sunt ( omnes
enim capita regi submittunt, omnes metuunt po-
testatem; atque inter dignitates discrimen est,
apud servos autem. concordia ) : sic et illic homi-
nes omnes equales, soli vero inzquales, qui an-
tecellunt, qui pietate collucent. Quocirca recte

dixit Daniel : Zspiciebam in visione noctis, et Daniel. 7.

ecce velut antiquus dierum sedebat. Hic attende, 9-
quiso, diligenter quo pacto iamquam incorporea
imagine ac specie Judicem veritatis describat et
narret. Nam quoniam incorporeus est naturaliter
Deus, tamquam in imagine per res sensibiles, spi-
ritales describit. Ait igitur, Velut Zntiquus dte-
rum, non tempore inveteratus, sed antiquitate ho-
noratus : Festimentum ejus candidum quasi

Proy. 19.

Matth, 25.
I2 35.

Psal. 26.5.

776 SPURIA.

nix, capillus capitis ejus quasi lana munda :
thronus ejus flamma ignis, rote ejus ignis
Ibid. v. 1o, ardens. Fluvius ignis trahebatur in conspectu
cjus; mille millia astiterunt ei, et dena millia
denum millium ministrant. ei. O tremendum
tribunal! o narrationem, quz vel stolidis terrorem
possit incutere?. Si adeo terribilia sunt, dum au-

γοῦσιν αὐτῷ. Ὦ φούεροῦ χριτηρίου ὦ uvis ἱχανῆῇς
φοῤῆσαι τοὺς ἀγνώμονας. Εἰ ἀκουόμενα οὕτω φοδερὰ,
θεωρούμενα πόσῳ φοβερώτερα; Καὶ ἐθεώρουν ἐ ἐν δρά-
ματι τῆς νυχτὸς, xat ἰδοὺ βίδλοι ἀνεῴχθησαν, χαὶ θρό-
νοι ἐτέθησαν. Θρόνοι, τίνων ; Ἢ δῆλον ὅτι τῶν ἁγίων
ἀποστόλων, πρὸς οὺς ἔλεγεν, ὃ Σωτήρ᾽ Ὅταν ἔλθη 6 ὃ
γιὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ, χαθίσεσύε χαὶ

diuntur, quando terribiliora erunt, düm specta- 15, ὗ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεχα θρόνους, κρίνοντες τὰς δώδεχα

Iia. buntur? £t aspiciebam in visione noctis, et A
ecce libri aperti sunt, et throni positi sunt.

Throni; quibusnam , nisi sanctis apostolis, ad

Matth. 19. Quos. dicebat Salvator : Cum venerit Filius ho-
28. et 25. minis in gloria sua, sedebitis et vos super sedes
is duodesins judicantes duodecim tribus Israel ?
Libri aperti sunt : libri, in quibus scripta sunt

mala, in quibus scripta sunt bona, in quibus scri-

pta est cujusque vita. Librum autem vocat, non

quod. pellis ac membrana sit apud Deum et lite-

re, sed quoniam apud te liber memorie est
instrumentum, Dei memoriam tamquam 1n libro

positam narrat : libro siquidem. Deus non indi-

get: liber enim Deo est memoria. Non, quia

A φυλὰς τοῦ Ἰσραήλ. Βίόλοι ἠνεῴχθησαν " βίόλοι,
αἷς ἐγγέγραπται τὰ φαῦλα, αἷς ἐγγέγραπται τὰ
ἀγαθὰ, ἐν αἷς ἀναγέγραπται ὃ ἑκάστου βίος.
Βιδλίον δὲ χαλεῖ, οὖχ ἐπειδὴ δέρμα ἐστὶ παρὰ
Θεῷ xol γράμματα: ἀλλ᾽ ἐπειδὴ παρὰ σοὶ τὸ βι-
θλίον μνήμης ἐστὶν ὄργανον, τὴν τοῦ Θεοῦ μνή-
μὴν ἱστορεῖ ὡς ἐν βιδλίῳ- βιδλίου γὰρ Θεὸς οὗ χρή-
ζει: βίδλος γὰρ Θεῷ $ μνήμη. Οὖχ, ἐπειδὴ ἡμεῖς οἵ
ἄνθρωποι ἀναγινώσχοντες προφήτας, ἀποστόλους,
Εὐαγγέλια, ἐν χαρδίᾳ οὗ περιφέρομεν τὴν υνήμην ἄνευ
βιδλίου, ὃ Θεὸς βιθλίου δεῖται" βιθλίου οὐ δεῖται ἣ
πηγὴ τῆς μνήμης. "Exei γράφεται τὰ ἐνάρετα ἔργα,
ἐχεῖ γράφεται τὰ φαῦλα. Μὴ φοδηθῆς τὸ mex gua :
xy χαταγραφῇ σου τὰ ἔ ἔργα τὰ πονηρὰ, δύναται ἐξα-

nos homines cum prophetas, apostolos, evangelia p λειφθῆναι. διὰ τῶν ἔργων τῶν ἀγαθῶν᾽ ὥσπερ πάλιν

legimus, in corde memoriam non circumferimus
sine libris, Deus libro eget : libro non indiget fons
memoriz. Ibi scribuntur virtutis opera, ibi pra-
va scribuntur. Ne tibi timeas inde prejudicium ;
licet perversa tua perscripta sint opera , bonis
operibus possunt deleri : uti rursus si cujus inibi
nomen pietatis ergo perscriptum sit, moribus
autem abnegarit, nullum ex eo fit projudicium
quod scriptum sit, sed deletur. Ut autem intel-
ligas deleri eum, qui propter pietatem inscriptus
πὸ et propter. socordiam ejectus, de Judzis di-
cit David, qui scripti olim. fuerunt, ac. deinde
Psal.68. deleti: Deleantur de libro viventium, et cum
29. justis non scribantur. Quemadmodum infideles
delentur, ita scribuntur fideles. Audi Paulum

ἐὰν γραφῇ τινος τὸ ὄνομα OU εὐσέδειαν, ἀρνήσηται δὲ
τοῖς τρόποις, πρόχριμα οὗ ποιεῖ τὸ γραφῆναι" ἅπα-
λείφεται γάρ. ἵνα δὲ μάθης, ὅτι ἀπαλείφεται ὃ 80v
εὐσέδειαν γραφεὶς, xo διὰ ῥαθυμίαν ἐχόλ' ηθεὶς, λέγει
Δαυὶδ περὶ ᾿Ιουδαίων τῶν ποτε γραφέντων, χαὶ ὕστε-
ρον ἐξαλε Ξιφθέντων᾽ ᾿Εξαλειφθήτωσαν ἐ ἐχ βίδλου ζών-
τῶν, καὶ μετὰ δικαίων μὴ γραφήτωσαν. Dens ἐξα-
λείφονται οἱ d ἄπιστοι, οὕτω γράφονται ot πιστοί. Ἄχουε
Παύλου λέγοντος᾽ ἀσπάζεσῦς τοὺς ἠγαπημένους. figa ἵν
ἀδελφοὺς, καὶ τὸν σύζυγον, Μετὰ Κλήμεντος χαὶ τῶν
λοιπῶν συνερ γῶν, ὧν τὰ ὁ ὀνόματα ἐν p ζωῆς. Φο-
δηθῶμεν τὴν βίδλον ἐκείνην. φοδήθητι, μὴ χατα-

γραφὴ σου τὰ ἁμαρτήματα" ἐννόει, πῶς διατ ίθεσαι
ἐπὶ χριτοῦ , ἐὰν ἀνεῳχθῇ κατὰ coU τὰ ὑπομνήματα
ἐπὶ “ἄρχοντος, ἐλέγχοντά σου τὴν ἀδικίαν, στηλιτεύ-

- hilipp. 4. dicentem : Salutate dilectos nobis fratres, et com- (; οντά σου τὴν μανίαν * ἐννόησον, ὅσος dos, ὁ ὅσος τρό-

parem Cum. Clemente et ceteris adjutoribus
meis, quorum nomina sunt in libro vite. Ti-
meamus librum illum : time ne tua perscribantur
peccata; cogita, quo pacto afficiaris coram judice,
si adversum te aperiantur peccata; cogita, quo
pacto afficiaris coram judice, si contra te com-
mentarii, quibus iniquitas tua contineatur, coram
magistratu aperiantur, quibus tua dementia
publicetur; cogita, quantus timor, quantus tre-
mor invadat te, quomodo membra contremiscant,
quomodo interiora omnia concutiantur, homine
judicante. Quod si homine judicante tantus est
timor, quis illum timorem queat enarrare, qui
tum ingruet, cum universum orbem terrarum

μος; πῶς χλονεῖται τὰ μέλη; πὼς ἄναῦ ὀράσσετα!
πάντα τὰ ἐντὸς, ἀνθρώπου δικάζοντος., Εἰ δὲ ἀνθρώ-
που δικάζοντος τοσοῦτος φόθος, τίς δυνήσεται τὸν φό-
Gov ἐχεῖνον ἱστορῆσαι, χαθ᾽ ὃν μέλλει χρίνειν τὴν οἷ-
χουμένην 6 πάντων Δεσπότης; Ταῦτα λέγομεν, oo.
ἵνα φοδήσωμεν, ἀλλ᾽ 1 ἵνα σωφρονίσωμεν. Μὴ προτιμά-
G0 τοῦ Χριστοῦ χρήματα" μὴ προτιμάσθω τοῦ Θεοῦ
ἀδικία xal πλεόνεξία. Ἤκουσας τῶν προξιρη) μένων,
ὅτι μέ 24 τοῦ τάφου U εὐπραγία: Ταῦτα ἡμῖν χθὲς
ἐγυμνάζετο, Τί ἀναμένεις τὸν τάφον τέλος γενέσθαι
σοι τοῦ βίου ; ᾿ἈΑνάμεινον τὸν ,τάφον τέλος γενέσθαι
σοι τῆς ζωῆς, ἵνα διὰ τῆς παρούσης εἰς τὴν μέλλουσ ay
διαπορθμευθῆς " ᾿Αγάπησον ἐ γᾶ δικαιοσύνης" τάφος
ἐστὶν, ἐν à διαλυόμεθα, τάφος ἐν ᾧ ἀφανίζεται τὸ

Dominus omnium judicabit? Hzc a nobus di- D γήϊνον σχεῦος. Φύγωμεν τὴν μέλλουσαν χρίσιν, 382) -

cuntur, non ut terrorem incutiamus , sed ut ad

* [Savilius : θρόνοι; τίνι} ἐνταῦθα προσέχειν ἀναγκαῖον.

φοὶ, δέομαι. ἃ Ταῦτα πάσχοντας δεῖ λέγειν, χαὶ πά-

a Hac mutila in Editis ex duobus Mss. restituuntur.

Εἰ ὁ χριτὴς τῆς ἀληθείας χάθηται, χαὶ ὃ θρόνος αὐτοῦ gl2E — Sensus autem est : Non sine dolore et labore de futuro
pue ᾽ i T

πυρὸς, ποίους ἄρα θρόνους b Δανιὴλ λέγει; ἐθεώρουν 92 ὅτι
θρόνοι ἐτέθησαν, χαὶ βίδλοι ἀνεώχθησαν. Τίνων οἱ θρόνοι; ἦ

οῆλ.]}

jadicio loqui et loquentes audire debemus, exemplo
prophete qui ait : ZJe/ mihi in diem Domini , quia
prope est dies Domini,

DE CEECO ET ZACCH;EO.

σχοντας ἀχούειν " ἀναλάδωμεν πόθον δικαιοσύνης"
Βλέπε E πῶς βοᾷ ὃ ὃ προφήτης" Οἴμοι ἐ ἐγὼ εἰς τὴν ἡμέ-
ρᾶν τοῦ Κυρίου, ὅ óc τι ἐγ γὺς ἣ ἡμέ έρα κυρίου. Εἰ ᾿προφή -
τῆς μεμνημένος τῆς ἡμέρας τρέμει, ἡμεῖς οἱ ὑπεύ-
θυνοι μυρίοις ἁμαρτήμασιν, ἄνευ ᾿φόθου μνημονεύσο-
pev; Δυσωπήσωμεν τὸν κριτὴν διὰ μετανοίας ; ἐξαλεί-
Ψωμεν ἡμῶν τὰ ἁμαρτήματα, φοδηθῶμεν ἐκείνην τὴν
φοθερὰν φωνὴν τὴν λέγουσαν, Ὃς ἂν ἀρνήσηταί με
ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων (οὐχ ὃ λόγῳ ὃ δὲ ἀρνούμενος,
ἀλλ᾽ ὃ τοῖς τ τρόποις ἀρνούμενος, ἀρνεῖται), ἀρνήσομαι
αὐτὸν χἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου, Ὃς ἂν ἐξο-
μολογήσειεν € ἐμὲ, ὁμολογήσω χὰ γὼ αὐτὸν ἔμπροσθεν
τοῦ Πατρός! uou. Εἰ τὰ δή; ματα ἐξζε ταζόμενα, queo,
τὰ πράγματα δρώμενα, οὐ υᾶλλον φ φοδερώτε ρα; "E»-
νόησον, ἀδελφὲ, τὸν κριτὴν τῆς οἰκουμένης χαθήμενον,
ἃ ἀγγέλους παρεστῶτας, ἀρ αγγέλους δορυφοροῦντας ;
τὰ Χερουόὶμ. δοξάζον τα, τὰς ὑπερκοσμίους δυνάμεις,
τὰς ὑπερουρανίους. στρατιὰς, χαὶ ἐν τούτοις πᾶσι πα-
τριάρχας, προφήτας, rogans , εὐαγ γελιστὸ τὰς.
μάρτυρας, χαὶτ ποῦνε ἃ ἐν τῷ χόσμῳ βασιλεῖς. ἄρχοντας,
χριτὰς, ξυνάσ τας, πλουσίους, πένητας, i ἰδιώτας, σο-

e

E

TJ
meliorem mentem traducamus. Ne praferantur
Christo pecunim; ne Deo injustitia et avaritia
praferatur. Audisti quz jam ante dicta sunt, us-
que ad sepulerum bene agendum esse? De his
hesterno die sermonem instituimus. Quid exspe-
ctas sepulcrum, ut tibi fiat tue vitz finis? Ex-
specta sepulcrum, finem vitz, ut per praesentem
ad futuram transveharis : dilige justiti:e opera :
sepulcrum est, in quo diesolyimur; sepulcrum
in quo vas Pasto deletur. Fugiamus illud. ju-
dicium faturum, obsecro, fratres. Haec patientes
dicere, patientes audire oportet : justitize deside-
rium recipiamus. Vide, ut clamet propheta : Ze
mei in diem Domini, quia prope est dies Do-
mini. Si propheta, dum diei recordatur, tremit :
nos qui sexcentorum sumus peccatorum rei, sine
tremore recordabimur? Placemus judicem poeni-
tentia; peccata nostra deleamus ; terribilem illam
vocem reformidemus ditor icis Qui negaverit
me coram hominibus (neque vero 15. qui verbo?
negat, sed qui moribus negat), negabo et eum

φοὺς ; πάντας τούτους πρὸ τοῦ βήματος ἑ ἑστῶτας, καὶ 459 coram Patre meo. Qui me confessus fuerit,
ἐπὶ τοσούτων μαρτύρων οὐρανίων xa ἐπι είων λέγοντ᾽ X À confitebor et eum ego coram Patre meo. Si

τὸν χριτὴν, χαὶ ἀρνούμενον τοὺς ἀλλοτρίους ἐπὶ τοῦ
Πατρός" Ἄρνήσομαι γὰρ αὐτὸν, φησὶ, τὸν ἀρνούμενόν
με, ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου.

᾿Εννόησον αὐτὸν λέγοντα" Πάτερ, οὗτός! μου τὴν πί-
στιν ἐξουθένησεν, οὗτός μου τοὺς ἰδίους ἐδίωξεν, οὗτός
μου τὴν ᾿Ἐχχλησίαν € ὕδρισεν, οὗτός μου τοὺς ἰδίους
ἐστηλίτευσεν, οὗτός μου τὸν λόγον ὃ διέπτυσεν, οὗτός
μου τὸ χήρυγμα x τεπάτησ σε. Λέγει δὲ ταῦτα, οὐχ
ἀγνοοῦντα τὸν Tac τέρα διδάσχων, ἀλλὰ τῇ κατηγορίᾳ
τὸν ἐχθρὸν στηλιτ τε edo. Ἔν νόησον / λέγοντα τὸν χριτὴν,
uua v χαλέσῃ τοὺς ἐνδόξους τ τῆς γῆς δεδεμένους χε etgo-
πέδαις (Τοῦ δῆσαι γὰρ, 9 gnat τοὺς ἄρχοντας αὐτῶν
- y πέδαις, xot τοὺς ἐνόδξους αὐτῶν ἐν 5! !ροπέδαις σι-
δηραῖς), παρεστῶτας. μετὰ φόδου τοὺς χρινομέγους,
τοὺς δυνάστας, χαὶ τὸν Σωτῆρα λέγ fovea * οὗτοί μου
τὸν λόγον πῆς ἀληθείας ὃ διέπτυσαν, οὗτοί μου τὸν νό-
μὸν παρεγράψαντο, οὗτοί μου τὸ ὃδό γμα ἠχύρωσαν,
οὗτοι τοὺς ἀποστόλους Ξεύλασαν; οὗτοι τοὺς μάρτυρας
ἐδασάνισαν. Ταῦτα λέγει. Καὶ € ἐννόησον, βασιλέως
φθεγγομένου, πῶς οἵ Παρ σεῶτος d eot νεύουσι φο-
δερὸν, ἀπειλοῦσι q φρικτὸν, τῷ βλέμματι ἤδη τὸν ἅμαρ-
τωλὸν ἀναλί σχόντες" ICH τοὺς ἀγγέλους ἀγανα-
χτοῦντας, ἀρχαγγέλους χινουμένους ; τὰς δυνάμεις
Eus τὸν Πατέ ἔρα ἀγαναχτοῦντ τα, τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον ὀργιζόμενον, ἐχεῖνον μετὰ ueque αἰσχύνης
TOM. VIII.

D

verba dum expenduntur, terribilia sunt, nonne
res ipse multo terribiliores erunt dum cernentur.
Pone tibi ante oculos, mi. frater, orbis terrarum
Judicem considentem, astantes angelos, apparito-
rum vices obeuntes archangelos, "Oberubin col-
laudantes, virtutes illas mundo superiores, exer-
citus illos superczlestes, atque in his ommibus
patriarchas, prophetas, apostolos, evangelistas,
martyres et. hujusmodi reges, magistratus, judi-
ces, principes, divites, pauperes, idiotas, sapien-
tes, omnes istos ante tribunal stantes, et in tot
testium. czlestium terrestriumque conspectu di-
centem Judicem, et apud Patrem alienos abnegan-

tem : /Vegabo enim eum, inquit, qui me nega- Matth. io.

verit, coram Patre meo. 33.
6. Intuere illum animo, dicentem : Pater mi,
hic meam fidem neglexit, hic meos servos per-
sequutus est, hic meam Bcc injuriis affecit ,
hic meos ignominiose traduxit, hic bein
meum respuit , hic mei verbi pradicationom con-
culcavit. Hzc autem dicit, non ut ignorantem
doceat Patrem , sed ut adversarium accusatione

traducat. Cogita, quo pacto dicat judex , cum

Joél. t

Matth.
323-8323

15.

10.

advocarit ΒΕ τα terrae compedibus alligatos : 4Zd PsaL. 149.

alligandos, inquit, principes eorum in | compedi-- 8
busyet nobiles eorum in manicis ferreis; ut adstent
cum timore principes judicandi, et Salvator dicat :

Isti verbum meum veritatis repudiarunt, isti meam
legem respuerunt , isti mandatum meum irritum
reddiderunt , isti apostolos suppliciis affecerunt ,

isti martyres tormentis vexarunt. Hzc sunt qu»
dicit. Interea vero, dum Rex loquitur, cogita quo
pacto angeli adstantes terrorem aspectu, horrofem
minis Mc: vel solis oculis peccatorem necan-
tes : cogita, ut angeli indignentur, commoveantur
archangeli , conculiantur virtutes, Pater indi-
gnetur , Spiritus sanctus excandescat ; ille vero

51

Matth. τὸ
32.Luc.12.
9.

Psal. 30.
20.
Luc.15.10.
1sai. 29.7.
Matth. 21,
DO

778

ingenti cum ignominia ejiciatur, neque tantum ἃ
salute excidat, sed in damnationem trudatur.
Enimvero tremendum est non modo non salvari ,

.neque regnare, sed et ignibus tradi. Qui vero

SPURIA.

ἐχδαλλόμιενον, ἐκδαλλόμενον δὲ οὐ τῆς σωτηρίας νό-
νον, ἀλλὰ xal εἰς χατάχρισιν ἐξοριζόμενον. Ἀλλὰ γὰρ
οὐ φοδερὸν τὸ μὴ σωθῆναι μόνον, Uno: βασιλεῦσαι,
ἀλλὰ χαὶ τῷ πυρὶ παραδοθῆναι." Ὃς δ᾽ ἂν ἐξομολογήσῃ

confessus in me fuerit, confi itebor in eo. Cogita, € ἐν ἐμοὶ, ὁμολογήσω ἐ ἐν αὐτῷ. ᾿Πννόησον, πόση δόξ ξα,
,

quanta gloria, quantus honor, quanta corona
illa futura sit, cum judex dicet : Hic. verbum
meum servavit, hic es meam praedicavit, hic
sermonem meum confirmavit , hic pauperem
meum non despexit, hic avaritiam conculcavit ,
et justiam illi protulit ; hic mundum quasi non
esset, derisit, et futurum mundum adamavit ;
hic regnum meum divulgavit , hic. verbum
meum honore affecit: affice illum honore, mi
Pater. Verum hac nos cum dicimus, et oratione
affectus exprimimus , non dividimus dignitatem
divinitatis, neque partimur potestatem ; sed. hac

πόσον καύχημα, πόσος στέφανος, ὅταν εἴπη ὃ χριτής᾽"

οὗτός μου τὸν λόγον € ἐτήρησεν, οὗτός μου τὴν πίστιν
ἐχήρυξεν, οὗτός μου τὸν λόγον ἐδεδαίωσεν, οὗτός μου
τὸν πτωχὸν οὐ παρεῖδεν, οὗτος τὴν πλεονεξίαν ἐ ἐπά-
τῆσε, d viv à δικαιοσύνην προετίμησεν, οὗτος χατε-
γέλασε τοῦ κόσμου ὡς μὴ ὄντος, χαὶ ἠγάπησε τὸν μέλ-
λοντα χόσμον, οὗτός μου τὴν βασιλείαν διεπόρθμευσεν :
οὗτός μου τὸν λόγον ἐ ἐτίμησε" τίμησον. αὐτὸν, Πάτερ.
Ὅταν δὲ ὃξ ταῦτα λέγωμεν: ἠθοποιοῦντες, οὗ ) μερίζομεν τὴν
ἀξίαν, οὔτε Moy. εν τὴν ἐξουσίαν, ἀλλὰ τῷ σχήματι τῆς
χατηγορίας δείκνυται E ἀγανάχτησις τοῦ χριτοῦ χαὶ
γίνεται ταῦτα πάντα εἰς σωτηρίαν | μὲν τῶν ὁμολογούν-

specie accusationis indignatio jndicis demonstratur: D των, εἰς κατάχρισιν δὲ τῶν ἀπιστούντων. "To δὲ πάν-

atque hzc. omnia ad salutem quidem eorum qui
confitentur, ad condemnationem vero eorum quinon
credunt , referuntur. Illud porro est omnium formi-
dolosissimum , cum tibi in mentem venerit stare
Michaelem et Gabrielem omnesque angelicos exer-
citus , sedere autem filios Zebedzei , sedere Paulum
et Petrum, qui sunt ex hominibus : angelos vero
cum metu adstare, et homines cum fiducia con-
sidere. Cogita. adstantes angelos et piscatores et
publicanos sedentes, et dicamus nos quoque cum
illis : Quam magna multitudo dulcedinis tuc ,
Domine! Sedet Zacchzus, sedet Paulus et Petrus,
οἱ Michael adstat. Non peregrina nomina comme-
moramus, sed eorum quz scripta sunt, vestigiis
insistüimus : non enim angelorum nomina oe
mus, sed ea qui scripta sunt, sequimur. Nulla

τῶν φοῤερώτερον, ὅταν ἐννοήσῃς ἑστῶτα μὲν τὸν
Μιχαὴλ xo Γαῤριὴλ, καὶ πάσας τὰς ἀγγελιχὰς στρα-
τιὰς, χαθεζομένους. δὲ τοὺς υἱοὺς Μεδεδαίου, χαθε-
ζόμενον [ταῦλον xax Πέ ἕτρον, τοὺς ἐ Ss ἀνθρώπων, ἀγ-
γέλους δὲ φόδῳ παρεσ στῶτας, χαὶ ἀνθρώπους. παῤῥη-
σίᾳ χαθεζομένους. "Evvóncov παρεστῶτας ἀγγέλους χαὶ
τοὺς ἁλιεῖς χαὶ τοὺς τελώνας χαθε εζομένους, χαὶ εἴπω-
μεν χαὶ ἡμεῖς μετ᾽ αὐτῶν" Ὥς πολὺ τὸ πλῆθος τῆς
χρηστότητός σου. Κύριε. κάθηται “αχγαῖος, χάθη-
ται [Παῦλος xat Πέτρος, χαὶ παρέστηχεν ὃ Μιχαήλ.
Οὐχ ὀνόματα ξένα λέγομεν, ἀλλὰ τοῖς γεγραμμένοις
στοιχοῦμιεν * οὐ γὰρ dy yov ὀνόματα μεμαθήχαμεν,
ἀλλὰ τοῖς γεγραμμέ νοις ἀκολουθοῦμεν. Οὐδεὶς φθόνος,
οὐδεὶς ζῆλος " οὐ γάρ ἐστι γήϊνα πράγματα" οὗ λυ-
ποῦνται ἄγγελοι διότι μὲν αὖτ τοὶ ἑστήχασιν, ἄνθρωποι
δὲ χαθέζονται" χοινωνοὶ γάρ εἶσι τῆς δόξης τῶν ἁγίων.

est invidia , nulla aemulatio : non enim res sunt g Ἄχουε τοῦ Κυρίου λέγοντος * Ἀμὴν λέγω ὃ ὑμῖν, ὅτι χα-

terrena : E egre ferunt angeli quod ita stent
quidem 1 Ipsi , MEC vero ionsiditant: sanctorum
quippe g adt sunt consortes. Audi Dominum di-
centem : | Amen dico vobis , gaudium erit coram
angelissuperunopeccatorepenitentiam agente.
Diligamus igitur gloriam. Christi , eam vero quie
ut somnium pr:eterit , aspernemur. Dictum. enim
vobis est heri, quo pacto gloriam mundi propheta
somnium appellarit. Erunt , inquit, opes impio-
rum, ut somnium. Nihil enim a phantasmatibus

ρά ἐστιν ἐνώπιον πάντων τῶν ἀγγέλων 2 ἐφ᾽ ἑνὶ ἅμαρ-
τωλῷ μεταγνοοῦντι. Ἀγαπήσωμεν οὖν τὴν δόξαν τοῦ
Χριστοῦ, τὴν δὲ δόξ av τὴν παρερχομένην ὡς ὄναρ δια-
πτύσωμεν. Εἴρηται γὰρ χαὶ 70 ς ὑμῖν, πῶς ὃ md
τῆς τὴν δόξαν TOU XÓG|AOU ἐνύπνιον ἐχάλεσεν Ἴϊδσται
γὰρ, φησὶν, ὃ πλοῦτος τῶν ἀσεῤῶν ὡς ἐνύπνιον. Οὐδὲν
γὰρ διαφέ ἐρε 4 φαντασμάτων 5 παροῦσα, κατάστασις.
Ὁ χθὲς ἐν ὑγείᾳ, σήμερον, ἐν νόσῳ * ὃ χθὲς ἐν ἐξουσίᾳ,
σήμερον ἐν ταπεινώσει " ὃ TAE ς ἐν πλούτῳ; σήμερον
ἐν πενίᾳ" ὃ χθὲς ἐν ὑπερηφανίᾳ, σήμερον ἐν ἐξουδε-

praesens rerum status differt. Qui hesterno die pro- ,,9 νώσει. Πάντα σαλεύεται, πάντα uasa ecu" xoi
spera valetudine fruebatur, hodie morbo confli- A οὐ λέγω τὰ ἀνθρώπινα μόνον, ἀλλὰ xai Ὁ οὐρανὸς,

ctatur : qui hesterno die potestate pollebat, hodie
ad humilitatem dejectus est; qui heri divitiis abun-
dat, hodie premitur egestate : : qui heri. superbe
efferebatur, hodie contemtus jacet. Omnia concu-
Giuntur, omnia commutantur , Deque res humana-

. stantumdico; sed et Ceelum, i inquit, et terra trans-

ibunt, verba aulem mea non transibunt. ld-
circo beati Christiani, qui etiam in dignitate
positi humiles sunt. Humilis fuisti im dignitate ?
Nihil tibi damni infert humilitas : talem enim te
reperit , qualis esse debes. Si antevertens leipsum

φησὶ , καὶ ἣ γὴ παρελεύσονται , οἵ δὲ λόγοι μου οὗ μὴ
παρέλθωσι. Διὰ τοῦτο μαχάριοι. οἱ Χριστιανοὶ, ot xo
ἐν τῇ ἀξίᾳ ταπεινοφρονοῦντε ες. ὑταπεινοφρόνησας ἐν
τῇ ἀξία ; Ἡ ταπεινοφροσύνη οὐδέν σε ἀδικεῖ * τοιοῦτον

γὰρ ebploxst , οἷος ὀφείλεις. γενέ ἔσθαι. ᾿Εὰν προλαδὼν

ταπεινώσῃς σεαυτὸν mp ' τὴς ταπεινώσεως, οὐδὲν ξέ
νον χαινοτομήσει χατὰ σοῦ ἣ ταπείνωσις; ἀλλ᾽ ἑτοιμα-
σθεὶς τὴν διάνοιαν “παρασχευ ἄζη πρὸς τὴν μάχην.
Καλῶς οὖν ἔλεγεν ὃ Δαυὶδ, Ἡτοιμάσθην, χαὶ οὐχ
ἐταράχθην. Φύγωμεν οὖν ἀλαζονείαν, φύγωμεν χενο-
δοξ ίαν, ἀγαπήσωμεν Χριστὸν, xat διὰ Χριστὸν πένη-

ante humiliationem humiliaveris , oui. inusitali B τας, ἵνα ὃ πάντας πλουτίζων, 6 ὃ πάντας ἐλεῶν, χαρί-

ac novi perficiet adversum te humiliatio , sed

ζηται πλῆθος τῇ; ᾿Ἐἰχχλησία, ὥστε κομᾶν ἐν εὐσεδείᾳ,

DE S.

ὥστε ἔχειν τὸν γεωργὸν τῆς δικαιοσύνης, τὸν χθὲς
ἀπολειφθέντα OV ἑτέραν οἰκονομίαν, μεθ᾽ ἥμνῶν δὲ
ὄντα διὰ τὴν πνευματιχὴν ἐπιστασίαν. Οὐ γὰρ ἦν ὃ
λαὸς ᾿Ιουδαῖος, ἵνα εἴπω, ὅτι ἦν ὁ λαὸς ὡς πρόδατα
μὴ ἔχοντα ποιμένα * ἀλλ᾽ ἀποστολικὸς ἦν, ἔχων εὐαγ-
ελικὸν ποιμένα λέγοντα, Ei καὶ τῷ σώματι ἄπειμι,
ἀλλὰ τῷ πνεύματι σὺν ὑμῖν εἶμι, χαίρων καὶ βλέπων
^ , m 7 M Z ^
τὸ στερέωμα τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως" ᾧ ἣ δόξα χαὶ
τὸ χράτος, νῦν χαὶ ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
vov. Ἀμήν.

JOANNE APOSTOLO SERMO.

779

mente paratum ad pralium disponet. Recte igitur

dicebat David : Paratus sum, et nonsum turba- Psal. i8.

tus. Fugiamus itaque arrogantiam , fugiamus ina- 6o
nem gloriam : diligamus Christum, et. pauperes
propter Christum, ut omnes qui ditat, qui omnium
miseretur , multitudinem | Ecclesie largiatur , ut
abundet pietate, ut justitize cultorem obtineat ,
qui hesterno die dispensationis alterius causa abfuit
a nobis, nobiscum autem est propter sollicitudinem

spiritualem. Non enim Judaicus ille erat populus, 2. 41.
ut dicam fuisse populum tamquam oves non ha- 18. «6.

bentes pastorem, sed apostolicus erat, evangelicum

habens pastorem qui dicebat : Etsi corpore absens Cot. 5.

sum , sed spiritu vobiscum sum, gaudens , et
videns firmamentum ejus, que in Christo est,
fidei vestre ; cui gloria et potestas, nunc et
semper , et in szecula seculorum: Amen.

ADMONITIO

IN SERMONEM SEQUENTEM.

Hujus nullum Codicem manuscriptum vidi. Edidit Fronto Duczeus, sed, ni fallor, initio mutilum.
Savilius autem cum hane orationem ex Mss. Orientalibus descriptam haberet, indignam luce putavit ,
ejusque solum titulum et prima sermonis verba protulit hoc pacto T. 8, p. 857 : εἰς τὸν ἅγιον Ἰωάννην
τὸν θεολόγον. Init. Ἰωάννης σήμερον ὃ εὐαγγελιστής. Hoc autem vere initium esse arbitror, quod. in hac
quam edimus desideratur : hoc quippe praemisso , sequentia quadrabunt; hoc demto , mancum est initium.
Sed sine auctoritate illa addere non ausi sumus. Jure porro hanc orationem pretermisit Savilius, utpote
indignam qu:ze legatur : nam est otiosi cujusdam Greculi, ut nemo non videt.

Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

To) αὐτοῦ λόγος εἰς τὸν ἅγιον Ἰωάννην τὸν 0co- C Ejusdem Sermo de sancto Joanne Theologo.

λόγον 2

Ἰωάννης ἐν ᾿Εφέσῳ τῆς ᾿Ασίας, Ἰωάννης τῆς
᾿Ασίας τὸ καύχημα, μᾶλλον δὲ τῆς οἰκουμένης ὃ στὺ-
λος, Ἰωάννης ὃ ἀγαπητὸς τοῦ Χριστοῦ μαθητὴς, καὶ
τοῦ Θεοῦ λόγου σάλπιγξ, τῶν ᾿Εφεσίων τὸ χλέος, xoi
τῶν περάτων ὃ χήρυξ, ἣ κιθάρα τῆς θεολογίας, θεο-
λόγος ἀξίως χαλούμενος - τὸ Χερουδιχὸν στόμα, καὶ
τὸ Σεραφιχὸν μυσταγώγημα,, ἢ καὶ ὑπὲρ ταῦτα εἰπεῖν
οὗ παραιτήσομαι. Ὃν γὰρ ai ἄνω δυνάμεις ἀγγέλων

duel vind peor tr nt
τρόμῳ δοξάζουσιν, Ἰωάννης μεγάλη τῇ φωνῇ παῤῥη-
σία ἐκήρυξεν" "Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος. Μαχαρία εἰ,
πόλις ᾿βφεσίων, ὅτι ἐν σοὶ πρῶτον ἤχησεν ἣ τοιαύτη
θεόλεχτος βροντή μαχαρία εἶ, πόλις ᾿Εφεσίων, ὅτι
ἐν σοὶ συνετάγη τὸ τοιοῦτον γραμματεῖον * μακαρία
εἰ, ὅτι ἐν σοὶ ὃ τοιοῦτος Ἰωάννης. Καὶ ἄλλοι μὲν γὰρ
Ἴωάνναι ἐν ὅλη τῇ οἰχουμένη καὶ ἐν σοὶ, ἀλλ᾽ οὐδεὶς

1. Joawwzs in Asi: urbe Epheso, Joannes Asize
decus, vel potius orbis terrarum columna, Joan-
nes dilectus Christi discipulus, et Dei Verbi tuba,
Ephesiorum gloria, et extremorum orbis finium
praeco , theologi: cithara , Theologus merito ap-
pellatus : Cherubicum. os, et Seraphicum myste-
riorum oraculum , vel etiam his majus dicere non
dubitabo. Quem enim superna angelorum virtutes
tremore glorificant, Joannes magna voce cum

fiducia praedicavit : Zn principio erat Ferbum. ὕραπ. v. 1.

Beata es, civitas Ephesiorum, quod in teprimum
a Deo prolatum ejusmodi tonitru insonuerit : beata
es civitas Ephesiorum , quod. in te tale volumen
sit compositum : beata es, quod talis in te Joannes
sit inyentus. Atque alii quidem Joannes in toto

51.

»

Je

780

orbe terrarum , et in te fuerunt ; sed nullus talis

SPURIA.

τοιοῦτος Ἰωάννης, οὔτε ἐν cot οὔτ᾽ £y ὅλη τῇ οἰκουμέ-

Joannes , neque in te, neque in toto orbe terra- 431 νη. “Ὅθεν ὃ ἐπιστάμενος τὸν νοῦν τῶν ἀνθρώπων, xoi
rum. Quamobrem is , cui mentes hominum sunt A γινώσχων τὰ χρύφια τῆς χαρδίας,, εὑρὼν αὐτὸν τοιοῦ-
Ν 2

perspecta , qui cordis novit occulta , cum ta-
lem eum offendisset, sanctum et impollutum ,
ratione vite sublimem, corde purum, castitate
decoratum, in caritate perfectum, huic tamquam
inter omnes fideli credidit matrem suam, tradi-
ditque columbam immaculatam, agnam impollu-
tam, vitulam incorruptam, eam qua inter homi-
nes incomparabilis, quz omnibus est excelsior
Dei creaturis : quod alii nulli sanctorum est cre-
ditum. Beata es, civitas Éphesiorum, quam talis
viri pedes calcarunt, cujus puram conversatio-
nem ac vestigia ipsi angeli suspexerunt : beata
es, civitas Ephesiorum, qu:e propter Joannem di-
lectum prima quavis urbe sublimior es red-
dita : beata es, quod omnes orbis terrarum Eccle-
sie tuc sint discipule, utpote qua theologiam
istam ex te didicerint..| 7n principio erat Fer-
bum. Nam quemadmodum, si quopiam in loco
lucerna fuerit, atque ad. eam omnes accurrant,
inde quisque sua face accensa discedit securus,
ac deimceps absque ulla offensione vel errore in-
cedit : sic οἱ Ephesi accidit. Prima tu lucernam
theologi» accendisti, tum. omnes orbis terre fi-
nium Ecclesie cum ad te accurrissent , singuli
suam theologi» lampadem accenderunt, et gau-
dentes reverse sunt. n. principio erat F'erbum.
Et Epheso tamen proprium theologize lumen im-
minutum non est, et orbis terrarum zqualia re-
ünens lumina praedicat : n. principio erat Fer-
bum. Porro illius etiam certamen et labores operze

pretium fuerit in. medium afferre , quantum in C

nobis situm fuerit, pauca de multis: nam ad
omnia ejus recte facta commemoranda nullum no-
bis tempus sufficeret. Ac plurima quidem ex li-
bro Actorum audivimus, qui dum versaretur
cum apostolis, przclare decertans prestitit; dein-
de vero a Domitiano Romanorum Imperatore pul-
sus in exsilium, in insulam, quam Patmon appel-
lant, venit propter verbum Dei, et przdicationem
pietatis, Ecclesiamque conscribit, quam ostendit
illi Deus, et Apocalypsin arcanorum terribilium-
que mysteriorum, ac deinde tres sanctas suas
Epistolas. Tu vero mihi ineffabilem Dei bonita-
tem. perpende, qui ubique terrarum cum iis, qui
ipsum diligunt, peregrinatur, sive in. carcere de-

uneantur, sive in exsiliis versentur, sive in pro- D

fundo maris, sive in lacu sint inclusi, sive quem-
cumque sint in locum detrusi, separari ab illis ne-
quit, sed in pugna succurrit, eosque corroborat,
ac laboribus levat. Postea vero quam ab exsilio

ἃ Fronto Duc:eus nescio quare converterat, ac pro-
phetiam conscribit, Ecclesiam, inquit, conscribit, quam
ostendit illi Deus.

b Mortuum dicit Joannem apostolum esse confectum
senio , sexagesimo octavo post passionem Domini auno,
qvi incidit circiter in annum ab ortu Christi centesi-

τον, ἅγιον xat ἀμίαντον, ὑψηλὸν τὸν βίον, καθαρὸν τὴ
; ἐξ :
χαρδίᾳ, χεχοσμημένον τῇ ἁγνείᾳ, τετελειωμένον ev
ἀγάπῃ, τοῦτον ὡς πιστὸν ἐν πᾶσι πιστεύειν τὴν ἰδίαν
μητέρα παραδοὺς, τὴν ἀμίαντον περιστερὰν, τὴν
ἄσπιλον ἀμνάδα, τὴν ἀχηλίδωτον δάμαλιν, τὴν
ἀσύγχριτον ἐν ἀνθρώποις, τὴν πάντων τῶν ποιημά-
τῶν Θεοῦ ἀνωτέραν - ὅπερ οὐδεὶς ἄλλος τῶν ἁγίων
πεπίστευται. Μαχαρία εἶ, πόλις ᾿Πφεσίων, ὅτι τοιού-
του σε ἀνδρὸς πόδες ἐπάτησαν, οὗ τὴν καθαρὰν δια-
γωγὴν χαὶ τὰ ἴχνη ἄγγελοι ἐθαύμασαν - μαχαρία εἰ,
πόλις ᾿Εφεσίων, ὅτι πρώτη πάσης πόλεως ὑψηλοτέρα
ἀνεδείχθης, διὰ ᾿Ιωάννην τὸν ἠγαπημένον -- μακαρία
εἰ, ὅτι πᾶσαι τῆς οἰχουμένης αἵ ᾿Ιχκλησίαι σου μα-
θήτριαι τυγχάνουσι, παρὰ σοῦ διδαχθεῖσαι θεολογεῖν,
"Ev ἀρχῇ ἣν ὃ Λόγος. “Ὥσπερ γὰρ ξὰν ἢ λύχνος ἐν
τινὶ τόπῳ χαιόμενος, καὶ πανταχόθεν πολλοὶ προστρέ-
γόντες, ἐχεῖθεν ἕχαστος ἀνάψας θαῤῥῶν λοιπὸν πο-
LOS ;
βεύεται, μηδαμῶς προσχόπτων, μηδὲ πλανώμενος"
οὕτω xat ἐν ᾿Πφέσῳ γέγονε. Πρώτη ἀνάψασα τὸν τῆς
θεολογίας λύχνον, πᾶσαι τῶν περάτων αἱ ᾿Εχχλησίαι
πρὸς σὲ δραμοῦσαι, ἑκάστη τὴν ἑαυτῆς λαμπάδα τὴν
θεολογίαν ἀνῆψε, xot ὑπέστρεψε χαίρουσα. Ev ἀρχὴ
ἦν ὃ Λόγος. Καὶ ἐν ᾿᾿φέσῳ τοῦ ἰδίου φωτὸς τῆς θεο--
λογίας οὐκ ἠλαττώθη, xol fj οἰκουμένη τὰ ἴσα φῶτα
κατέχουσα χηρύττει τὸ, Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος. Ἀναγ-
χαῖόν τε xol τοὺς ἀγῶνας αὐτοῦ εἰς μέσον ἀγαγεῖν,
ὅσον ἣμῖν δυνατὸν, ἐχ τῶν πολλῶν ὀλίγα - πάντα γὰρ
αὐτοῦ τὰ χατορθώματα οὖχ ἐξαρχέσαι πᾶς ὃ χαιρὸς
πρὸς διήγησιν. "T& μὲν γὰρ πλεῖστα ἠκούσαμεν ἐχ τῆς
βιόλου τῶν Πράξεων, ὅσα συνὼν τοῖς ἀποστόλοις χα-
λῶς ἠγωνίσατο. Ὕστερον ἐξόριστος ὑπὸ Δομετιανοῦ
τοῦ τῶν Ρωμαίων βασιλέως εἰς τὴν νῆσον τὴν xa-
λουμένην Πάτμον γίνεται διὰ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ,
M 7 m ΕῚ ? T

χαὶ τὸ χήρυγμα τῆς εὐσεύείας j xa “᾿Ιὐχχλησίαν συγ-
γράφει, ἣν ἔδειξεν αὐτῷ ὃ Θεὸς, xat ᾿Δἀποχάλυψιν μυ--
στηρίων ἀῤῥήτων xol φοδερῶν, ἔπειτα χαὶ τὰς ἁγίας
αὐτοῦ τρεῖς Ἐπιστολάς. Σκόπει δὲ τὴν ἄφατον τοῦ
Θεοῦ ἀγαθότητα, πανταχοῦ συγξενιτεύοντος τοῖς ἀγα--
πῶσιν αὐτόν: χἂν ἐν φυλαχῇ κατέχωνται, χἂν ἐν é&-
ορίαις τυγχάνωσιν, εἴτε ἐν βυθῷ θαλάσσης, εἴτε ἐν
λάχχῳ χαταχλεισθῶσιν, κἂν ὅπου δ᾽ ἂν παραῤῥιφῶ-
σιν, 29 χωρίζεται τούτων, συμμαγ ὧν χαὶ ἐνισχύων,
χαὶ τῶν πόνων ἐπιχουφίζων. Eica ἐπανελθὼν τῆς
/ A Wi at M ^ 72

ἐξορίας, καταλαμδάνει τὴν "Ἰὕφεσον, χἀχεῖσε δια τρίδων
συντάττει τὸ [ςὐαγγέλιον ὧν P ἐτῶν ἑχατὸν, διαρχέσας
ἕως ὅλων ἑκατὸν εἴκοσιν. ᾿χεῖσε διάγων συγγράφε-
ται τὴν θεολογίαν, μᾶλλον δὲ ἐν οὐρανοῖς, ὅθεν αὐτὴν
ἐχομίσατο" τῶν γὰρ τοιούτων ἐν οὐρανοῖς διάγει τὸ
πολίτευμα. "Ev ᾿Ιἰφέσῳ διάγων, ἐν σαρχὶ, εἰς τὰ πέ-
paca. τῆς οἰκουμένης τῆς θεολογίας τὴν σαγήνην ἐξ-

mum. Cum autem Christo junior fuisse putetur, annum
centesimum zeltatis non attigerit. Nonaginta quatuor
vtatis annos ipsi tribuit Epiphanius l. 4, 12. Qui vero
centum viginti annos emensum dixerit, neminem vidi
preter hunc anonymum.

DE S;

ἤπλωσς λέγων, "Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος: Ὡς ἀληθῶς
Μέγας ὃ Κύριος ἡμῶν, χαὶ μεγάλη 1 ἰσχὺς αὐτοῦ,
χαὶ τῆς συνέσεως αὐτοῦ οὖχ ἔστιν ἀριθμός" ὃ εἰπὼν
πρὸς αὐτοὺς, ᾿Εγὼ δώσω ὑμῖν στόμα καὶ σοφίαν.
Πόσοι βασιλε ἴς χαὶ δυνάσται χαὶ σοφοὶ ἐφώνησαν
πολλάκις ἐ ἐν δυνάμει μεγάλῃ » ἀλλ᾽ 1 φωνὴ αὐτῶν οὐδ᾽
ἕως τῶν τείχεων τῆς πόλεως ἔφθασε; καὶ ὃ πένης ὃ
ἁλιεὺς ἐν Egéct ἐφθέγξατο" Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος,
χαὶ πᾶσαν τὴν Yüv fj φωνὴ ἐκάλυψεν. Εἶδες στόμα
πάσης φωνῆς. ὑψηλότ τερον: εἰδες γλῶσσαν ἀστραπῆς
οξ Ξυτέραν ; εἶδες φωνὴν πάσης βροντῆς τρανοτέραν ;
etes ς δύναμιν τοιαύτην ; διδάσχαλον G ἀπὸ τῆς ᾿Εφέσου
πάντα τὰ ἔρνη LUE εύοντα, Xa θεολο) γεῖν διδάσχοντα"

JOANNE APOSTOLO

SERMO.

781:

reversus est, pervenit. Ephesum, ibique commo-
rans Evangelium conscribit, cum esset annorum
centum, et usque ad. totos centum viginti vitam
propagavit. Ibi cum versaretur, Theologiam con-
scribit, vel. potius in. czelis unde illam accepit :
re enim conversatio est in czlis. Dum Ephesi
degeret, in carne, theologi: sagenam in ultimas
orbis terrarum oras expandit dicendi : [n princi-
E pio erat F'erbum. Vere Magnus Dominus no- 7
ster, et magna virtus ejus, et sapientia ejus"
non est numerus : qui dixit apostolis, Ego dabo
vobis os et. sapientiam. Quam multi reges, et
principes, et sapientes vociferati sunt sa'penu-

Ἢ v ἀρχὴ ἦν ὃ Λόγος. Αὕτη ἣ φωνὴ τὴν “οἰκουμένην 135 1Π61Ὸ magna virtute, sed eorum vox ne ad moenia

ἡλίευσε, χαὶ σαλευομένην ἐστήριξεν" αὕτη 4 c φωνὴ
τὸν χόσμον ἐφώτισε,: χαὶ χατὰ τοῦ ἀντιπάλου ἐ ἐνίσχυ-
σεν" αὕτη 1 Qvi, τῶν πολλῶν ἀνάστασις χαὶ σωτη-
ρίας πρόξενος, τινῶν δὲ πτῶσις. χαὶ χαθαίρεσις ὃ διὰ τὸ
ἀντιλεγόμενον σημεῖον " τῶν μὲν πιστ ευόντων, ὅτι ἐν
ἀρχὴ ἦν, ἀνάστασις - τῶν δὲ λέγοντων, ὅτι ἐξ οὐχ
ὄντων ἐγένετο, πτῶσις χαὶ σιωπή. Πολὺ γὰρ πλῆθος
"τῶν αἷρε ετικῶν τότε ipid ἐσάλευον τὴν Ex-
χλησίαν, ἀδικίαν εἰς τὸ Yos λαλοῦντες, χαὶ λέγοντες,
ὅτι ἦν Pis ὅτε οὐχ ἦν; χαὶ πρὶν γενέσθαι οὐκ ἦν,
χαὶ ὅτι ἐξ οὐχ ὄντων ἐγένετο. Ὦ στόματα μιαρὰ , xai
γλῶσσαι, "boo" γμέναι, xoi χείλη ἰοῦ ἀσπίδων πε-
πληρωμέ ένα. Τί ταύτης τῆς ς βλασφημίας, χεῖρον ; τί
ταύτης τῆς ἀθεΐας “ἀτιμότερον ; “Ὅθεν ὃ ἀπόστολος
᾿Ιωάννης μηκέτι φέρων ἀχούειν τὰς τούτων μιαρὰς
φωνὰς, σὺν τάττει τὸ Eoo γγέλιον, παραχαταθεὶς τῇ
᾿Εχχλησίᾳ μέγαν asaugis τὸν τέταρτον ποταμὸν,
τὸν πολύτιμον uxo γαρίτην. ᾿Επανελθὼν γὰρ , «6
προείρηται, ἀπὸ τῆς ἐξορίας εἰς Ἔφεσον, καὶ χατα-
νοήσας λοιπὸν, ὅτι τῶν λοιπῶν gx γελιστῶν ai βίόλοι
κατηρτίσθησαν, xa πᾶσα σχεδὸν θεόπνευστος ᾿ Γραφὴ
πρὸς οἰχοὸ' ομὴν τῆς ᾿Ἐχχλησίας, λείπει δὲ ὃ “τέταρτος
τῆς οἰκουμένης θεμέλ τος, χαὶ ὅτι τούτου ἐχτ bc τὴν oi-
χουμέν ἣν σταθῆναι οὐχ ἔνι, ἐλογίζετο ἐν ἑαυτῷ λέγων,
τί ἀναδάλλομαι:; τί, φησὶ, ψαχροθυμῶ ἔτι; τί οὐ
προσφέρω εἰς μέσον τὸ ἀπὸ τῶν αἰώνων χεχρυμμένον
μυστήριον; τί ἀποχρύδω ἑαυτῷ τὴν ἀπὸ τῶν αἰώνων
E (av, ἣν 8x τῆς ἀθανάτου πηγῆς ἐπιπεσὼν εἴλχυσα;
t οὐ NIE , ὃν ἄγγελοι ἀγνοοῦσι; τί οὐκ ἀπο-
χαλύπτω τοῖς πέρασιν, ὃν οὐδεὶς ἐπιγινώσχει, εἶ μὴ ὃ
Πατήρ; τί οὐ γράφω, ὅπερ Ματθαῖος χαὶ Μάρχος χαὶ
Λουχᾶς OV ἐπαινουμένην δειλίαν παρασιωπήσαντες
παρέδραμον, τελέσαντες τὰ προστεταγμένα αὐτοῖς:
“Ὅθεν λαλήσω κἀγὼ κατὰ τὴν δοθεῖσάν μοι δωρεὰν
ἄνωθεν. Ματθαῖος μὲν ὅσον ἐχώρει, ἔγραψε χατὰ τὴν
ἰδίαν δύναμιν, Μάρχος δὲ xal Λουχᾶς ὁμοίως κατὰ
τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος χορηγίαν τὰς ἑαυτῶν βί-
ὅλους θεοπρεπῶς ἐδογμάτισαν. Γράψω χἀγὼ καὶ προσ-
θήσω τοῖς ἔμπροσθεν τὴν τετάρτην πηγὴν τῆς ζωῆς.
Λείπει γὰρ εἰς θεοσύστατον ψωνὴν ὃ περὶ θεολογίας
λόγος, χαὶ χινδυνεύει ὃ χόσμος ἐν τῷ μέρει τούτῳ.
Γράψω βίόλον, δι’ ἧς ἐμφραγὴ πᾶν στόμα λαλοῦν D
χατὰ Θεοῦ ἀδικίαν - γράψω βίόδλον τὴν καλύπτουσαν
πᾶσαν ἐν χόσμῳ σοφίαν" γράψω βίόλον, οὗ περὶ ἀν-

A quidem urbis pervenit? At pauper et piscator hic
Ephesi proloquutus est, Zn. principio erat P'er-
bum, et totam terram vox ista operuit. Vidisti
os voce quavis sublimius? vidisti linguam quovis
fulgure celeriorem? vidisti vocem quovis tonitru
clariorem? vidisti talem. virtutem ? doctorem qui
ab Epheso gentes omnes erudit, et theologiam
docet : /n principio erat Ferbum. Hxc nimirum
vox orbem terrarum piscata est, eumque concus-
sum stabilivit : hec. vox. mundum illuminavit,
et contra adversarium corroboravit: hac vox est
plerorumque resurrectio et salutis conciliatrix,
quorumdam vero ruina et eversio propter signum

B cui contradicitur : eorum. quidem qui credunt,
eum in principio fuisse, resurrectio; eorum vero
qui dicunt, eum fuisse creatum ex nihilo, ruina
et silentium. Magna enim tunc hzreticorum mul-
titudo insurrexerat, qui Ecclesiam. perturba-
bant, et iniquitatem. adversus Excelsum loque-
bantur, dicebantque fuisse tempus cum non esset,
et antequam fieret eum non fuisse, et ex non ex-
stantibus eum factum esse. O improba ora, et lin-
gua detestandz, ac labia pp veneno repleta !
Quid. hac blasphemia pejus? quid hac impietate
ignominiosius? Quapropter apostolus Joannes
cum istorum improbas voces patienter audire non
posset, Evangelium componit, et ingentem thesau-
rum Ecclesie commendat, quartum nempe flu-
vium et pretiosam margaritam. Cum enim ab
exsilio, ut dictum est, Ephesum reversus esset, ac
deinceps animadvertisset, reliquorum evangelista-
rum libros absolutos esse, et omnem fere a Deo
inspiratam Scripturam ad zdificationem Ecclesiz,
deesse vero quartum orbis terrarum. fundamen-
tum, et neque fieri posse ut absque illo terrarum
orbis subsistat, sic apud se cogitabat dicens:
Quid. differo? quid. cunetor amplius? eur non
illud absconditum a seculis mysterium in me-
dium profero? cur in meipso sapientiam illam
aternam occulto, quam recumbens ex immortali
fonte hausi? cur non divulgo, quem angeli igno-
rant? cur non ultimis terrarum oris eum revelo,
παι τιθηίο novit, nisi Pater ? cur non scribo quod

Matthzeus et Marcus et Lucas ex laudabili quodam
metu silentio praterierunt, cum ea quz sibi man-
data fuerant, perfecissent? Quamobrem loquar

Psal. 146.

Luc.21.15.

Philipp. 4.
13.

78a

ego quoque juxta concessum mihi desuper do-
num. Matthaeus quidem quantum licebatsecundum
propriam virtutem scripsit; Marcus autem et
Lucas similiter secundum. Spiritus sancti largi-
tonem libros suos pro Dei dignitate conscripse-
runt. Scribam ego quoque ac prioribus quartum
vite fontem adjiciam. Deest quippe ad id, ut vo-
cem habeamus ad numen commendandum ido-
neam, sermo de theologia; et mundus ab hac parte
periculo non caret. Librum itaque scribam, per
quem obstruetur os omne quod loquitur adver-
sus Deum iniquitatem : scribam librum, qui
omnem qua in mundo est sapientiam obscuret :
scribam librum, qui non de homine narrationem
instituat. Neque enim. Ecclesi; desunt, quz scri-
psit de his Moyses, de czlo, et de terra, et mari et
volucribus et piscibus, et quadrupedibus et ser-
pentibus et plantis, et seminibus et luminaribus, et
cibis et ceteris creaturis : ego vero omnibus, qu: a
tempore et in tempore facta sunt, protermissis, de
eo loquar, qui sine tempore est et increatus, qui
ante omnia saecula ineffabiliter ex. Patre genitus
est Deus Verbum, de quo Moyses iste verba fa-
cere minime potuit : at ego Omnia possum. in
eo qui me confortat, nempe Christo. Hzc apud
se considerans Joannes apostolus, et scriptorium
calamum manu tenens, ac mente volvens unde
initium duceret de divinitate verba faciendi,
anima quidem gaudens, sed manu tremens in su-
blime tollitur, et corpore cum esset Ephesi, corde
puro ac spiritu raptus in altum erat. Derelicte
igitur universa terra, fusum in medio aerem pe-
netravit, stellarum ordines preterivit, angelo-
rum exercitus pretervectus est, archangelorum
choros omnesque spirituales virtutes, Cherubim
et Seraphim agmina et omnia quaecumque pro-
ducta sunt ex nihilo, dereliquit, omnesque cz-
los transcendit, et quecumque non erant przter-
gressus est. Appropinquavit limitibus eorum quz
nemo assequi potest, nec ullus obstitit nec im-
pedivit ejus ascensum. Nam quicumque corpore
est immaculatus et corde purus et anima inno-
cens et humilis spiritu, neque ab aeris spiritibus
impeditur, neque a czlestibus potestatibus in su-
pernam ascendere Jerusalem) prohibetur, ubi cun-
cti beati congregantur, sicut hic beatus apostolus
minor Joannes, et magno sancto Joanne major.
Per omnes ergo pertransiit, nec ullus se illi op-
posuit. Angeli quippe cernentes hominem de terra
progressum, angelis gloriosiorem , nihil habentes
quod dicerent , conticescebant : angelorum vero
chori alterum de terra angelum , virginitate illu-
strem , sanctitate repletum, corde purum , suavi
ordore redundantem retinere non ausi sunt. Cze-
lorum portz rursus inusitatum vultum videntes
glorificatum , qui sacros radios solaribus splen-
didiores emittebat, et eum esse suspicantes, quem
diligebat Jesus, qui supra pectus ejus multa cum
puritate recubuerat, unde tanta illum gloria cir-
cumfudit, subito reseratze ingressum permiserunt.

I

M

SPURIA.

θρώπου διηγουμένην. Οὐ γὰρ λείπει τῇ ᾿Εχχλησίᾳ, ἃ
περὶ τούτων ἔγραψε Μωῦσῆς περὶ οὐρανοῦ τε χαὶ γῆς
xa θαλασσῶν xo ἰχθύων καὶ πετεινῶν xal τετραπό-
δων, χαὶ ἑρπετῶν xo φυτῶν xai σπερμάτων χαὶ φω-
στήρων χαὶ βρωμάτων xol λοιπῆς χτίσεως" ἐγὼ δὲ
πάντα τὰ ἀπὸ χρόνου καὶ ἐν χρόνῳ γινόμενα κατα-
λείψας, λαλήσω περὶ τοῦ ἀχρόνου xa ἀκτίστου τοῦ πρὸ
πάντων τῶν αἰώνων ἐχ τοῦ Πατρὸς ἀῤῥήτως γεννη-
θέντος Θεοῦ Λόγου, περὶ οὗ Νωὺῦσῆς οὗτος εἰπεῖν οὐχ
ἴσχυσεν " ἐγὼ δὲ Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί
με Χριστῷ. Ταῦτα ἐν ἑαυτῷ σχεπτόμιενος 6 ἀπόστο-
λος ᾿Ιωάννης, χαὶ τὸν γραφιχὸν χάλαμον ἐν τῇ χειρὶ
κατέχων, Xo ἐννοῶν πῶς τῆς θεολογίας ἄρξητα!, χαί-
pov μὲν τῇ ψυχῆ, τρέμων δὲ τῇ χειρὶ μετάρσιος τί-
νεται, xoà τῷ σώματι ἐν ᾿Εφέσῳ ὧν τῇ καθαρδὶ καρ-
δία τῷ πνεύματι μετέωρος ὑπῆρχε. Καταλείψας οὖν
πᾶσαν τὴν γῆν, διεπέρασε τὸν ἐν μέσῳ χεχυμένον
ἀέρα, παρέδραμε τὰς τῶν ἀστέρων διαχοσμιήσεις,
παρῆλθε τὰς στρατιὰς τῶν ἀγγέλων, τὰς τῶν ἀρχαγ-᾿
γέλων χοραστασίας, καὶ πάσας τὰς νοερὰς δυνάμεις,
Χερουόὶμ. χαὶ Σεραφὶμ. τάγματα, χαὶ πάντα, ὅσα ἐξ
οὐκ ὄντων παρήχθη, χατέλιπε, xal ὑπερέδη πάντας
τοὺς οὐρανοὺς, xo ὅσα οὐκ ἦν παρέδραμε. Προσήγγι-
σε τοὺς ὅρους τῶν ἀνεφίχτων, καὶ οὐδεὶς ὃ χωλύων ἢ
ἐμποδίζων τὴν τούτου ἄνοδον. Πᾶς γὰρ ἄσπιλος τῷ
σώματι, καθαρὸς δὲ τῇ καρδία, καὶ τὴν ψυχὴν ἄχα-
χος, χαὶ ταπεινὸς τῷ πνεύματι, οὔτε ὑπὸ τῶν ἄερι-
χῶν πνευμάτων ἐμιποδίζεται, οὔτε bro τῶν οὐρανίων
δυνάμεων χωλύεται ἀνελθεῖν εἰς τὴν ἄνω Ἱερουσαλὴμ,
ἔνθα πάντες οἵ μαχάριοι συνάγονται, ὥσπερ οὗτος ὃ
μακάριος ἀπόστολος ὃ μικρότερος ᾿Ιωάννης, xai μεί-
ζων τοῦ μεγάλου ἁγίου ᾿Ιωάννου. Διὰ πάντων οὖν
παρῆλθε, xoi οὐδεὶς 6 ἀντιδαίνων. Ἄγγελοι γὰρ
δρῶντες ἀπὸ γῆς ἄνθρωπον ἀγγέλων ἐνδοξότερον, μη--
δὲν ἔχοντες εἰπεῖν, ἐσιώπων " οἵ τῶν ἀγγέλων δὲ χοροὶ
ἄλλον ἀπὸ γῆς ἄγγελον λαμπρὸν τῇ παρθενίᾳ, πλήρη
ἁγιασμοῦ, καθαρὸν τῇ καρδίᾳ, ἐμπεπλησμιένον εὐω-
δίας χατασχεῖν οὖχ ἐτόλμησαν. Αἴ πύλαι τῶν οὐρα-
γῶν πάλιν ἰδοῦσαι ξένον πρόσωπον δεδοξασμινον, ὑπὲρ
τὸν ἥλιον θείας ἀκτῖνας ἀποστίλόοντα, xat ὑπονοοῦσαι
τοῦτον εἶναι, ὃν ἠγάπα ὃ Ἰησοῦς, τὸν ἐν τῷ στήθει
αὐτοῦ ἐν πολλὴ καθαρότητι ἀναπεσόντα, ὅθεν καὶ ἣ
τοιαύτη αὐτῷ δόξα περιχέχυται, σπουδαίως ἄνεῳ-
χθεῖσαι τὴν εἴσοδον παρεχώρουν. Eiva ἐπλησίασε
λείπων τὰ ἀνεπίδατα: ἔφθασεν εἰς τὸν ἄνω βυθόν. Τί
οὖν ἐροῦμεν πρὸς ταῦτα ; ᾿Αληθὴς f θεία φωνὴ διὰ τοῦ
προφήτου λέγουσα, Ἀλλ᾽ ἢ τοὺς δοξάζοντάς με δοξά-
Gt) χαθὼς περὶ τούτου χαὶ ὃ θεοπάτωρ Δαυὶδ προε-
φήτευσεν, Ὅτι τοῦ Θεοῦ οἱ κραταιοὶ τῆς γῆς σφόδρα
ἐπήρθησαν * χαὶ πάλιν, Τοῖς ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ YT, αὐὖ-
τοῦ ἐθαυμάστωσεν ὃ Κύριος πάντα τὰ θελήματα αὖ--
τοῦ ἐν αὐτοῖς. Τί γὰρ μεῖζον τούτου τοῦ θαύματος, εἰς

DE S.

“Ὁ DS 3
τοσοῦτον ὕψος ἀφιχέσθαι ἄνθρωπον χοῖχόν ; "Ev πολ-
- e ^ /,
NT, παῤῥησία, xoi ὅσα δυνατόν ἐστι θεαθῆναι, ἐθεά-
ἢ παρρησίρο ipid:
, ΕῚ - ΄
σατο, χαὶ εἰς τὰ ἐπέχεινα αὐτὸν φιλονειχεῖν βουλόμε-
*5 - ,
vov, Ὃν εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων; οὐδὲ ἰδεῖν δύναται,
σῷ e Y 1 B
χαθὼς γράφει Παῦλος ὃ ἀπόστολος: χαθὼς x«t αὐτὸς
E , ,
᾿Ιωάννης τὰ ὅμοια, ὅτι Θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε.
x -: δὲ τῇ A Eg
Τί oov ἐροῦμεν πρὸς ταῦτα; Ὅτι Παῦλος μὲν καλῶς
^j - , ^Y 29 7.
ἔγραψε λέγων Ὃν εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων, οὐδὲ ἰδεῖν
- M 1 ,
δύναται. ᾿Ενταῦθα γὰρ οὐκ ἔστι, τὰ κατὰ ἀνθρώπους,
, Y b
οὔτε τὰ χατὰ φύσιν, ἀλλὰ τὰ ὑπὲρ φύσιν" οὔτε τῆς
- e Y / εχ" - Y
δουλείας, ἀλλὰ τῆς υἱοθεσίας καὶ φιλίας (Ὑμεῖς γὰρ
r . , , , € mar iN X ALB
φίλοι 140u ἔστε, οὐχέτι χαλέσω ὑμᾶς δούλους)" οὔτε μὴ
X ^
χαθαρὰ, ἀλλὰ χαθαρὰ xc "λαλούμενα, χαθὼς πρὸς
ν - ,
αὐτοὺς ἣ θεία φωνὴ λέγει, ὅτι "Y μεῖς χαθαροί ἐστε"
οἵ δὲ χαθαροὶ τῇ καρδίᾳ τὸν Θεὸν ὄψονται. Ταῦτα
- ,
τοίνυν τὰ μέγιστα xal θεῖα χαρίσματα ἐπιφερόμενος
ki M Y
ὃ Ἰωάννης, xai τεθαῤῥηκὼς ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ ἐπιύὰς,
] - /
ἔφθασεν εἷς τὸ ἀπέραντον πέλαγος, xa τοῖς ἀμιάντοις
πο το - - - P,
αὐτοῦ τοῖς χαρδίας ὀφθαλμοῖς θεασάμενος ἐν τοῖς χόλ-
τ , ^
ποις τοῦ ἀνάρχου Πατρὸς τὸν συνάναρχον Λόγον, τὸν
Ὁ ͵
πρὸ πάντων αἰώνων ἐχ τοῦ Πατρὸς ἀῤῥήτως γεννη-
E , SLATE
θέντα, καὶ μηχέτι τὴν ἀνεχλάλητον ἐχείνην χαρὰν ἐν
Ὁ bi , —
ἑαυτῷ χατέχειν ἐνισχύων τὸ ἅγιον καὶ σεραφιχὸν αὐτοῦ
τό! i μεγάλη τῇ φωνὴ ἀνέχραξε λέγων: Ἔν
στόμα, χαὶ μεγάλη τῇ φωνὴ ἀνέκραξε λέγ
93 / /
ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος. Βλέπε μοι σύνεσιν ἁλιέως, σχόπη-
φίαν ἀνδρὸς ἀγραμματίστου. Ἐδές μοι ὕψο
cov σοφίαν ἀνδρὸς ἀγραμματίστου. Εἰδές p. ς
- , M M
διδασχάλου ἀδιήγητον, ἐν ᾿Εφέσῳ χαθεζόμενον, xot τὰ
m e ^ , ^
ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν θεώμενον : "Ta πνεύματι εἰς τὸν
ἄνω βυθὸν ἀπεδήμησε, χαὶ ἐκ τοῦ πατρικοῦ χόλπου
E “- , »
τὴν θεολογίαν ἁλιεύσας τῷ σώματι χάτω ἔγραφεν *
ce y M L4
"Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος. ᾿Αχούσατε οἱ πιστοὶ xat στηρί-
χθητε, Ἔν ἀρχῇ ἦν 6 Λόγος " ἀχούσατε οἱ γλωσσαλ-
DET ESSE. M 3 ΄, 5 Eo Y
γοῦντες ἀντίλογοι, xat αἰσχύνθητε, Ev ἀρχῇ ἦν ὃ
, ἧς
Λόγος. Μηχέτι παῤῥησιάζεσθε βλάσφημοι, μηχέτι
- ,
πολεμεῖτε τὴν ᾿Εχχλησίαν ἀντίχριστοι" μηχέτι ma-
ρανομεῖτε, μηχέτι ὑψοῦτε χέρας, Μὴ ἐπαίρετε εἰς
“4 A , cL Y 4 λαλεῖτ M ὺ Θεοῦ
ὕψος τὸ χέρας ὑμῶν, xai μὴ λαλεῖτε κατὰ τοῦ Θεοῦ
ΕΝ, / ge ΤΕΣ d 95. 9 m AS
ἀδικίαν, λέγοντες, ὅτι ἦν ποτε, ὅτε οὖχ ἦν, xal πρὶν
1 MET τ δ ἌΡ Θὰ Ἂν Es IH ^
γενέσθα! οὐχ ἦν, καὶ ὅτι ἐξ οὐχ ὄντων ἐγένετο. Παῦσον
τὴν γλῶσσάν σου ἀπὸ καχοῦ, χαὶ χείλη σου τοῦ μὴ
- δον. 50 ' - M x
λαλῆσαι δόλον. Αὐτὸς γὰρ ἦν καὶ προῆν, καὶ ἀεὶ ἦν,
qu ἘΝ E]
οὔτε ἀρξάμενος, οὔτε παυσάμενος τοῦ εἰναι, οὔτε ἐν
3 ΄ Y '
χρόνῳ ὃ ἄχρονος, οὔτε χτίσμα, ἢ ποίημα - αὐτὸς γὰρ
^ - , e «
ποιητὴς xa δημιουργὸς τῶν ἁπάντων, δρατῶν τε xal
ἀοράτων. Πάντα γὰρ δι᾽, αὐτοῦ ἐγένετο. ᾿Αληθῶς xal
- - - / v3
νῦν εἰπεῖν χαιρὸς ἐχεῖνο τὸ προφητικὸν λόγιον, Οὗτος
m ,
ὃ Θεὸς ἡμῶν οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν.
7o EU NM 5 / 3 NM d. AM
ξεῦρε πᾶσαν 600» ἐπιστήμης, καὶ ἔδωχεν αὐτὴν

Ἰωάννη τῷ ἠγαπημένῳ ὕπ᾽ αὐτοῦ. Θέασαί μοι γὰρ

JOANNE APOSTOLO SERMO.

D

134

785

Tum ad ea deinceps pervenit qua inaccessa erant ;
supremum profundum attigit. Quid igitur ad hzec
dicemus? Vera est illa vox divina prophete ore

prolata : Sed ego eos, qui me glorificant, glo- 1. Reg. 2.

rificabo ; quemadmodum et de hoc Dei pater Da- 30.

vid prophetavit : Dei fortes terre ehementer Psal. 46.

elevati sunt : et rursus, Sanctis , qui in terra 10.
sunt ejus, mirificavit Dominus omnes volun-
tates suas in eis. Quod enim majus est hoc mira-
culum , in tantam evehi sublimitatem terrenum
hominem? Cum multa fiducia, et quantum spe-
ctari possibile est, spectavit, et ad ulteriora con-

tendere si voluisset * * Quem nullus hominum 1. Tim. 6.

vidit, sed neque videre potest, ut Paulus apo- 16.
stolus scribit : quemadmodum et Joannes ipse si-

milia : Deum. nemo vidit umquam. Quid igitur 7555.1 .18.

ad hzc dicemus? Paulum quidem recte scripsisse,
cum dixit : Quem nullus hominum «idit, sed
nec videre potest. 1n hac enim vita non licet se-
cundum hominum facultatem, neque secundum na-
turam, sed supra naturam, neque servitutis hoc est,

sed filiorum adoptionis et amicitize ( os enim ami- Joan. 15.

ci mei estis, non jam vocabo vos servos); neque eget
t a. 135.

cA . * . IO.
vox divina: os mundi estis : at qui corde sunt yj, 5.8.

non pura, sed pura, et abluta, prout ad illos ai

mundi, Deum videbunt. Hac ergo maxima et
divina dona pre se ferens Joannes, et confidenter
ad excelsa progrediens, ad immensum pelagus il-
lud pervenmt, et impollutis sui cordis oculis con-
templans in sinu Patris initio carentis Verbum,
et ipsum initio carens, quod ante szcula ex Patre
ineffabiliter natum. est, nec jam valens in seipso
gaudium illud inenarrabile continere, sanctum et
seraphicum os suum aperuit, et magna voce pro-
clamavit, dicens : /n. principio erat Ferbum.
Vide, quaeso, prudentiam piscatoris, considera
hominis illiterati sapientiam. Vidistin' doctoris
inexplicabilem. sublimitatem? Ephesi residebat,
et qua supra celos sunt, contemplabatur? Spi-
ritu ad supernum illud profundum commigravit,
et cum e paterno sinu theologiam expiscatus es-
set, corpore in terris scripsit : Zn principio erat
Ferbum. Audite , fideles, et confirmamini : 7x
principio erat Ferbum; audite, lingua petulan-
tes adversarii, et erubescite : /z. principio erat
Verbum : nolite amplius confidenter loqui, bla-
sphemi, nolite amplius Ecclesiam oppugnare, An-
tichristi, non amplius inique agite, non amplius

exaltate cornu, JVeque extollite in altum cornu pat. -
vestrum, neque loquimini adversus Deum ini- 5. 6.

quitatem, dicentes : Fuit tempus, cum non erat,
et antequam fieret, non erat, et ex non exstan-

Jg.

Psal. 15.3.

h

tibus factus est. Prohibe linguam tuam a malo, ῥ αὶ. 33.

et labia tua ne loquantur dolum. lpse enim τή.
erat, et ante erat, et semper erat, neque initium
habens, neque esse desinens, neque in tempore
est qui expers est temporis, neque creatura, vel

* Videtur legendum J2oevuz»z. [Imo λελουμένα, V. Joannis locum alterum cit.]

Joan, τ.

3s

Baruch. 3

36.

Psal. 95

10,

?eo
I, lieg.

f.

2.

: nostre 1

784

figmentum : ipse quippe Creator est et. Conditor
universorum, cum eorum qu: aspectabilia sunt,
cum eorum quz aspectabilia non sunt. Omnia
enim per ipsum facta sunt. Vere nunc tempus

. est, ut propheticum illud dictum usurpemus : Zic
prop [

est. Deus noster; non cstimabitur alius ad
eum. A dinvenit omnem viam scientie, et de-
dit eam. Joanni dilecto suo. Vide enim, quaeso,
quo pacto per unam vocem universum Orbem
terre correxit, qui non commovebitur : intuere

mihi unim hominem Ephesi sedentem, et mun-
dum universum theologiam docentem : considera

quam multe in Oriente civitates, quam multae
regiones, quam mult:e sint Ecclesi: : quam multae
rursus ad solis occasum, et magnam Romam si-
militer, et ad latera partesque australes, et regio-
nem Cappadocum, et quz interjecta sunt omnia,
insulas, deserta, et fines terr. Cogita rursus Ec-
tele multitudines, clerum, et uis: populi,
virorum, mulierum, si (E Hu istos pos-
sis. Verum arenam maris dinumerare facilius fue-
rit, quam tot turbas. Et hi omnes discipuli sunt
Joannis, de divinitate verba facere ab illo edocti :
In principio erat Ferbum : et m foro hoc decan-
tant, n principio erat Ferbum; et viatores, et
qui navigant , et qui. nauticam artem exercent ;

hoc Ro In principio erat Ferbum; et "ἢ
desertis, in montibus, tam imperiti quam sapien-
ies, et parvi et magni, et quicumque hzc intel-
ligit, de divinitate loquens ait, 7n principio erat
FE Tu pam : ac deinceps dum ubique numerus au-
clus est eorum qui indefesso ore clamant, Erat
et erat; defecerunt qui dicunt, Non erat. Qui
de divinitate. loquuntur , multiplicati sunt; et
qui vana loquuntur, defecerunt; pii profecerunt,

et impii. offenderunt; fideles Ἐπ Lurati sunt, et
infideles tabefacti Sem "Arcus potentium infi-
matus est, et infirmi accincti sunt robore. Quae
stulta sunt mundi, redarguta Sunt, et sapientes
mundi destructi. Verum quousque tandem de 1]-
lis verba facere non cesso? Licet enim diutius
sermoni huic immorer, sublimitatem. glorize isto-
rum assequi minime potero. Quam a Patre glo-
riam praeceptor accepit, eam illis tradidit. Cur
ergo diutius insistam ταῦ ἐσν es lis, qua nequeunt
oratione describi? Nam et hzc ipsa qui dicere

ausi sumus, non pro dignitate propositi chori
sanctorum. discipulorum prolata sunt, sed quan-
tum in nostra potestate situm fuit : siquidem di-
gnis eos celebrare praeconis nullus omnino mor-

talium. potest. Quamobrem ego cum timore lo-
quor, ea qui de illis loquor, ne forte propter
imbecillitatem mcam, ac sermonis jJejunitatem
et egestatem, eorum laudes j imminuam, et illorum
indignationem in meipsum commoveam. Verum
ut tuisericandes sunt erga omnes, nunc quoque
ignoscent eol. S1 enim conviciis
affecti benedicunt , persequutionem | passi. susti-
nent, et opprobriis onerati obsecrant, multo ma-
gis a nobis pro viribus laudati minime indigna-

C

5

SPURIA^.

διὰ μιᾶς φωνῆς πῶς τὴν οἰκουμένην πᾶσαν ἐχατόρθω-
τ ᾽ /, / e A

σεν, ἥτις οὐ σαλευθήσεται" βλέπε μοι ἕνα ἄνθρωπον
ἐν ᾿Εφέσῳ καθεζόμενον, καὶ τὸν κόσμον ὅλον θεολογίαν
διδάξαντα : χατανόησον, πόσαι χατὰ ἀνατολὴν πολι-
τεῖαι, πόσαι χῶραι, πόσαι ᾿χχλησίαι, πόσαι πάλιν
Ξ NN A ἁλί N A - ὮΝ Ῥ, ΒΒ « 7ὔ

πὶ δυσμὰς ἡλίου, xa τὴν μεγάλην Ῥώμην ὁμοίως,
χαὶ ἐπὶ τὰ πλευρὰ, χαὶ ἐπὶ τὰ μέρη τοῦ νότου, τήν

(υ

τ Ν7ὔ , M Y c , / ,
τε Καππαδόχων χώραν, xot τὰ ἐν μέσῳ πάντα, νή-
σους, ἐρήμους, xal τὰ ἄκρα τῆς γῆς. ᾿Εννόησον πά-
λιν τῶν ᾿Ἐχχλησιῶν τὰ πλήθη, τὸν χλῆρον, καὶ τὰ
πλήθη τοῦ λαοῦ, ἀνδρῶν τε χαὶ γυναιχῶν, εἰ δύνασαι
v ΩΝ / 3 ) , 5 , »
ἐξαριθμῆσαι τούτους. AÀAÀ)' εὐχοπώτερον ἄμμον θα--
λάσσης ἐξαριθμῆσαι ἢ τοσαῦτα πλήθη. Kol οὗτοι

, X, 22 / , 2] e ^ y
πάντες μαθηταὶ ᾿Ιωάννου, παρ’ αὐτοῦ διδαχθέντες
θεολογεῖν, "Ev &gy3 ἦν 6 Λόγος: xal ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς
τοῦτο ψάλλουσιν, ' Ev ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος" xai ὁδοιπόροι,
Ἔν
2 τ / Ν ὦ - s Ψ, ᾿Ξ »
ἀρχῇ ἣν ὃ Λόγος, χαὶ ἐν ταῖς epfipots, xal ἐν τοῖς
ὄρεσι xai ἰδιῶται xo σοφοὶ, χαὶ μικροὶ καὶ μεγάλον
καὶ πᾶς ὅστις ἐννοξῖ, ταῦτα θεολογεῖ, "Ev ἀρχῇ ἦν ὃ

xo πελάγιοι xa πλωτῆρες τοῦτο μελῳδοῦσιν,

Λόγος" καὶ λοιπὸν ἐν τῷ πληθυνθῆναι παν duci χρά-
ζοντας ἀπαύστως τὸ ἦν χαὶ ἦν, ἐξέλιπον οἵ λέγοντες
τὸ οὐχ 7v. Ot E ἐπληθύνθησαν, xxt οἵ μα-
ταιολογοῦντες ἐξέλιπον * οἵ εὐσεδεῖς προέχοψαν, xal οἵ
ἀσεύεῖς προσέχοψαν - oi πιστοὶ εὐφράνθησαν, xol ot
“" 5 , IT ^ Lad , / z Ν
ἄπιστοι ἐτάκησαν. Τόξον δυνατῶν ἠσθένησε, xoi ot
ἀσθενοῦντες περιεζώσαντο δύναμιν. Τὰ μωρὰ τοῦ
XÓGU.0U ἐξηλέγχθησαν, xa οἵ σοφοὶ τοῦ χόσμου χα-
τηργήθησαν. ᾿Αλλὰ is ut τίνος οὐ στήσω τὸν Ὅν
αὐτῶν λόγον; Καὶ γὰρ εἰ ἐπιμενῶ τοῦ λέγειν, οὐ μὴ
φθάσω τὸ ὕψος διηγήσασθαι τῆς τούτων δόξης. Τὴν
γὰρ δόξαν, ἣν ἔλαύε παρὰ τοῦ Πατρὸς ὃ διδάσχαλος,.
NIN E] - PN /, M E] / / Su
δέδωχεν αὐτοῖς. Kot τί λοιπὸν ἐπιμένω διήκων ἀνέ-
φιχτα ; Καὶ γὰρ καὶ ἅπερ εἰπεῖν ἐτολμήσαμεν, οὖχ
ὅσον ἄξιον τοῦ προχειμένου χοροῦ τῶν ἁγίων μαθητῶν,
243? d ^ S ως / ^ , AE D
ἀλλ᾽ ὅσον δυνατὸν τὴ ἡμετέρᾳ δυνάμει - τὸ γὰρ τούτους
, [44 5 , E » , € σ
ἐπαξίως ἐγχωμιάσαι πᾶς ἀνθρωπος ἀπορεῖ. “Ὅθεν
χἀγὼ φόδῳ λαλῶ, ἃ λαλῷ περὶ τούτων, μή πως διὰ
τὴν οἰκείαν ἀνικανίαν, καὶ τὸ σμικρὸν τοῦ λόγου xol
πενιχρὸν, σμικρύνω τούτων τοὺς ἐπαίνους, καὶ ἀγα-
ναχτεῖν αὐτοὺς κατ᾽ ἐμαυτοῦ παρασχευάσω. Πλὴν
- s m€—

ὥσπερ εἰς πάντας συμπαθεῖς ὄντες, χαὶ τανῦν συγ-
γνώσονται τὴ ἡμετέρᾳ ἀσθενείᾳ. Ei γὰρ λοιδορούμενοι
εὐλογοῦσι, διωχόμενοι ἀνέχονται, δυσφημούμενοι πα-
ρακαλοῦσι, πολλῷ μᾶλλον ἐγχωμιαζόμενοι κατὰ τὴν
ἡμῶν δύναμιν οὐ μὴ ἀγαναχτήσουσιν ἐπιστάμενοι τὸ
ἀσθενὲς τῆς φύσεως, εἶ xal τὸ ὑπὲρ φύσιν νῦν εἰληφό-
τες παρὰ τοῦ ἀγαπήσαντος Θεοῦ. Kat λοιπὸν οἱ ποτὲ
ἄδοξοι οἵ

M / λ / € X E
TIPS τον πλουσιοὶ.9 Οἱ ενόοζοι.

ἀγράμματοι. σοφοὶ , οἵ τῶν ἰχθύων ἁλιεῖς, ἁλιεῖς ἀν--

ov N/

θρώπωνς χαὶ οὕτω τὸν δρόμον τελέσαντες ἐξε εδήμ. ἡσᾶν

^
πρὸς τὴν οὐχ ἔχουσαν τ τέλος ζωὴν, πρὸς τὸν ἑαυτῶν

DE S. JOANNE
διδάσκαλον xo Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν" αὐτῷ ἡ δόξα.
Ἀμήν.

Τοῖς αὐτῶν διαδόχοις παραδεδωχότες τὰς σαγήνας
χαὶ τὰ θήρατ ges τὴν δὲ ἐξουσίαν, ἣν εἰλή ἦφασι παρὰ
τοῦ πᾶσαν ξΞουσίαν ἔλοντος ἐν οὐρανῷ χαὶ ἐπὶ γῆς.
᾿Ιδοὺ γὰρ, quas δίδωμι ὑμῖν vivi ξουσίαν τοῦ πατεῖν
ἐπάνω ὄφεων χαὶ σχορπίο; »y , χαὶ ἐπὶ πᾶσαν πὴν δύνα--
py τοῦ ἐχθροῦ, χαὶ οὐδὲ ν ὑμᾶς 09 μὴ ἀδικήσῃ. Τού-
των τοίνυν ὡς EE τὴν ἐξουσίαν χαὶ πὴν ἀρ-
γοντίαν χαὶ τὸν ζῆλον διαὃ ἔχονται oi τίμιοι διδάσχα-
λοι, οἵ ἱεράρχαι, χαὶ ποιμένες τῆς τοῦ Χριστοῦ ποί-
μνης, xac ἴχνος τῶν ἀποστόλων βαδίζο τες, οἵ γενναῖοι
τῆς Τριάδος t ὑπέρμαγοι, οἱ τὸ χρῆμα τοῦ νόμου παρα-
δραμόντες, χαὶ τὸ ζωοποιὸν Πνεῦμα παραλαθόντες
οἵ δίκην ἀρότρου ἀνορύττοντες, xai βαθύνοντες, xat
ἐρευνῶντες , χαὶ τὸν νοῦν ἐν ταῖς θείαις Voz-
φαῖς πᾶσι τηλαυγῶς φανερώσαντες ; oi τὴν míi-
στιν τρανώσαντες χαὶ τὴν χαχοπιστίαν ἀπελάσαν--
τες, οἵ τοὺς ὀρθοδόξους τοῖς θείοις δόγμασι στη-
2 Suse, χαὶ τοὺς χαχοδόξους τοῖς θείοις BOX eat δή-
αντὲς, οἵ τῆς χατανύξεως οἶνον χεχρυμμένον εὑρόντες,
χαὶ τὴν ποίμνην ὃ διψῶσαν ποτίσαντες, οἱ τὸν ποιμενι-
χὸν αὐλὸν᾽ ἀναλαθόντες, xa τὰ θεῖα σαλπίσαντες " ol
λε Ξιτουργοὶ χαὶ φύλαχες καὶ ἐργάται ποὺ ἀμπε λῶνος,
οἵ τῶν θείων δογμάτων δήτορε ες, χαὶ ῥομφαῖαι χατὰ
τῶν αἵρετιχῶν ᾽ οἵ ὑπὸ τοῦ ἀγίου M. τεθέντες

ἐπίσχοποι, ὡς ἔφη ὃ ἅγιος Παῦλος. Ποιμάνατε τὴν
᾿Εχχλησίαν τοῦ Θεοῦ - oí τὰς ἐπερχομένας θλίψεις μὴ
παραιτησάμενοι, χαὶ τὸν ἐπηγγε ελμένον τῆς ζωῆς
στ ἔφανον χομισάμενοι" ot τὰς νεωτεριχὰς ἐπιθυμίας
ἀποφυγόντε ες, καὶ τὴν μαχαρίαν ἐλπίδα κληρονομής-
σαντες. οἵ στρατηγοὶ τοῦ μεγάλου βασι fox , 2 ἐν τῷ
λόγῳ τοῦ Θεοῦ πλούσιοι, χαὶ πτωχοὶ τῷ πνεύματι"
οἵ E μιμιηταὶ τῶν ἀποστόλων. χαὶ τύποι τῶν πιστῶν" οἵ
τῶν πόλεων ἀγελά ppm χαὶ , τῆς οἰκουμένης χήρυχες"
οἵ τὰς ψυχὰς αὐτῶν ὑπὲρ τῆς ποίμνης θέντες, χαὶ τὸ
αἷμα αὐτῶν ὑπὲρ τῆς πίστεως ἐχχέαντ τες" οἵ τὸν πα-
λαιὸν ἐχεῖνον Αδραὰμ. ϑυμησάμενοι» χαὶ ἐν τοῖς χόλ-
ποις αὐτοῦ ἀναπαυσάμενοι . τὸν αὑτὸν τρόπον χαὶ οὗ-
τοι ἐχ (δυκηταὶ τοῦ Κυρίου, τὴν φάσιν δεξάμενοι περὶ
ἣν δυσωνύμων xa χαχοδόζξων, οἵ ὶ τὰς θείας ᾿ραφὰς
στρε εὐλώσαντες χαὶ τὴν ἀλήθειαν συγχέαντες, χαὶ τῆς
εὐθείας δδοῦ ἐχνεύσαντες ψυχὰς αἰχμαλωτεύουσιν, εἰς
τὸ ἴδιον ἕλκοντες τῆς αἷρέ ἔσεως σχότος » συναθροισθέν-
τες ἅμα πάντες δμοφρόνως οἵ πιστοὶ, ᾿Δαυιδικὸν O-
λον, δίκην λίθων τὰ θεῖα "λόγια ex τοῦ χειμάῤῥου,
ἤγουν τοὺ εὐαγγελίου, xal τὴν ἄῤῥηκτον πίστιν τῆς
ἁγίας Τριάδος ἀναλαβόντες, παρετάξαντο πόλεμον χατὰ
τῶν ἀναριθμμήτων χαὶ ἀθέων αἱρετικῶν; σύμψυ χοι τὸ
ἕν | συμφωνοῦντ τες χαὶ λέγοντες μετὰ τοῦ ἀποστόλου,
τς Κύριος, μία πίστις, ἕν βάπτισμα, Eis Θεὸς χαὶ
Πατὴρ πάντων, ἕν Πνεῦμα ἅγιον, ὃ φωτισμὸς πάν-
των, μία δεύτης, εἷς Θεός- αὐτῷ ἣ δόξα χαὶ τὸ χρά-

APOSTOLO SERMO.

795

buntur, cum illis naturze imbecillitas sit explo-
rata; licet jam Dei beneficio, qui dilexit eos,
Supra naturam sint evecti : et deinceps qui
quondam pauperes erant, evaserint divites, et
obscuri sint illustres , et illiterati sapientes , pi-
Scatores piscium , mox hominum piscatores; et
ita cursu consummato ad vitam nullo fine ter-
minatam commigrarint ad Doctorem suum et
Dominum Jesum Christum : ipsi gloria. Amen.

2. Qui suis successoribus sagenas et retia tradi-
derunt, et potestatem quam acceperunt ab eo, qui
potestatem habet omnem in calo et in terra.
Ecce enim, inquit, do vobis potestatem cal-
candi supra. ser pentes et scorpiones, et super
omnem potestatem inimici, et nihil vobis no-
cebit. lis iguur in potestate et principatu et zelo
succedunt, ut ante dictum est, venerandi doctores,
sacrorum antistites, et Gleisti gregis pastores, ve-
stigiis apostolorum insistentes, generosi Trimnita-
tis: pro pugnatores, qui protermisso legis statu et

E

,135 Vivifico Spiritu accepto, ad modum arai sulcant,

Α profunde excavant, et scrutantur Sensumque rum
pturz sacre Ua aperte Hitkaddc qui fidem
Mlustrant, et parva dogmata exterminant, qui
recte doctrinze delenasce sacris dogmatibus fir-
mant, et doctrina minime sana infectos jaculis
divinis confodiunt ; qui cum vinum compunctionis
mixtum invenissent, sitientem gregem potarunt,
et assumta tibia pastorali, divinis cantibus eum
oblectarunt : ministri et custodes, et operarii vi-
nez, sacrorum dogmatum pra-dicatores, et gladii
adversus hareticos, qui positi sunt a Spiritu san-
cto episcopi, ut ait sanctus Paulus : Pascite Ec-
clesiam Dei : qui ingruentes tribulationes non
refugerunt, qui promissam coronam vitze reporta-
runt, qui juveniles cupiditates evitarunt, et bea-
tam spem hereditate possederunt : magni Regis
militize principes, Dei verbo. divites, et spiritu
pauperes; imitatores apostolorum, et formz fide-
lium; civitatum rectores, et orbis terrarum prz-
cones ; qui animas suas pro grege posuerunt, et
ro fide sanguinem suum fuderunt; qui veterem
ilum Abrahamum imitati sunt, et in ejus sinu
requiem invenerunt; eodem modo et isti defenso-
res Domini sententiam excipientes de abominan-
dis et nefarus hostibus fidei, qui Scripturas tor-
quentes ac depravantes, veritatem obscurant, at-
que a recta via deflectentes captivas abducunt ani-
mas, et in zternas heresis tenebras pertrahunt,
congregati omnes unanimiter fideles Davidicum ze-
lum prz se ferentes,et tamquam lapides de torrente,
hoc est, ex Evangelio, sacra eloquia, simulque in-
violatam sanct: T rinitatis fidem sumentes adver-
sus innumeros et impios hzreticos unanimes bel-

C lum indixerunt, unaque conspirantes cum apo-

Luc.10.19.

4ct.20.28.

stolo dixerunt : Unus Dominus, una fides, unum Ephes, 4.5.
baptisma, unus Deus et Pater omnium; unus 6

Spiritus sanctus, illuminatio cunctorum, una di-
vinitas, unus Deus : ipsi gloria et imperium omni

Psal. 9.16.

ILid.80.6.

796 SPURIA.
tempore, nunc et semper, et in secula seculorum.

τος πάντοτε, νῦν xol ἀεὶ, xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
Amen.

5 / 32 7
αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN HOMILIAM DE NEGATIONE PETRI.

Ad unius Ms. fidem edita fuit hzec homilia : indeque est quod non pauca sint loca, ubi oratio vel de-
ficit, vel lacera est , vel verbis constat dubiis, et ut credere est , labefactatis : illud tamen sine magno
reipublice literarie dispendio. Est quippe longe humiliore stylo descripta , figuris, exclamationibus-
que ad nauseam usque redundans. Quamobrem a criticis omnibus inter spuria opera censetur. Hinc ta-
men excipienda moralis exhortatio illa pulcherrima, qua. homilia concluditur, quaque ex Chrysostomi
Homilia tertia in illud, Zabentes eumdem Spiritum, 'Tomo 5, p. 288, excerpta fuit : et temere assuta
huic opusculo , vcl primo conspectu comprobat , quanta sit inter illum nescio quem Grzculum et tan-

tum doctorem differentia.
Interpretatio Latina est Frontonis Duczi.

De negatione Petri, et de cruce, et quo pacto Pu Eig τὴν ἄρνησιν Πέτρου, καὶ εἰς τὸν σταυρὸν, xoi

Joseph. fuerit figura Christi, Homilia.

1. Necessarium est hoc tempore, ut et. Joseph
debitum persolvamus , et crucis gloriam demon-
stremus. Hodie et Joseph coronatur, et crux plan-
tatur: hodie et Petrus negat, et latro [ἰδία :
hodie et lex adimpletur , et praenuntiatus a pro-
phetis Christus collaudatur, ac proprie dictum il-
lud. impletur , quod de Dominica. morte inquit :
In laqueo suo comprehensus est peccator. Et
quisnam est iste peccator? Peccati inventor dia-
bolus. Et quisnam laqueus ab ipso paratus? Crux,
et nihil aliud : ipse siquidem Judaeos ad fabrican-
dam crucem incitavit, ratus se dolis capturum
eum, qui dolis capi non potest , et morte circum-
venturum eum, qui inter mortuos est liber : non
intelligens alienus ille crucem stimulum peccati
obtundere, ac fore, ut ea caput ejus insolentize
confringat, os ejus blasphemia obturet, pennas
incursionis ejus evellat, ac desertum et egenum
desertis ostendat. Hodie quoque prophete Davi-
dis impletur oraculum, Testimonium in Joseph:
hoc est , Dominus in Joseph multo ante depinge-
batur ac przefigurabatur , 1n iis que 1n novissimis
diebus erant eventura. Multa namque similia in
Joseph et in Domino reperiuntur ; exempli cau-
sa: Joseph a propriis consanguineis suis appete-
batur insidiis... Joseph tunica varia est exutus ;

* Videtur cum Savilio legendum τὸ χλέος.
^ Hic alterum membrum deest, quo comparatur

x Cen Y /, 3 / m U D € ,
πῶς 6 Ιωσὴφ τύπος ἐγένετο τοῦ Χριστοῦ; ὁμιλία.

᾿Αναγχαῖον ἐν τῷ παρόντι χαιρῷ xal τὸ χρέος τοῦ
Ἰωσὴφ ἀποτῖσαι, χαὶ τὸ * χλῆτος τοῦ σταυροῦ μη-
γῦσαι. Σήμερον xal Ἰωσὴφ στεφανοῦται , καὶ σταυρὸς
φυτουργεῖται " σήμερον xoi Πέτρος ἀρνεῖται, xoi ὃ
ηστὴς εὐωχεῖται" σήμερον xaX ὃ νόμος πληροῦται;
xol ὃ προφητευθεὶς Χριστὸς δοξολογεῖται " σήμερον
χυρίως πληροῦται τὸ φάσκον ῥητὸν περὶ τοῦ χυρια-
χοῦ θανάτου, 'Ev τῇ παγίὃ!: αὐτοῦ συνελήφθη ὃ ἅμαρ-
τωλός. Καὶ τίς 6 ἁμαρτωλός; Ὃ τῆς ἁμαρτίας εὗρε--
τὴς διάξολος. Kok τίς f, ὕπ᾽ αὐτοῦ χατασχευασθεῖσα
παγίς; Ὃ σταυρὸς, xal οὐδὲν ἕτερον * αὐτὸς γὰρ ἠρέ-
θισε παῖδας ᾿Ἰουδαίων πελεχεῖσθαι τὸν σταυρὸν,
δόξας σοφίζεσθαι τὸν ἀσόφιστον, καὶ τῷ θανάτῳ περι-
βάλλειν τὸν ἐν νεχροῖς ἐλεύθερον - μὴ συνιδὼν ὃ ἀλλό-
τρῖος , ὅτι ὃ σταυρὸς τὸ χέντρον τῆς ἁμαρτίας ἀμόλυ-
νεῖ, χαὶ τὴν χεφαλὴν τῆς ἀλαζονείας αὐτοῦ συνθλάσει,
χαὶ τὸ στόμα τῆς βλασφημίας αὐτοῦ ἐμφράξει, χαὶ
τὰς πτέρυγας τῆς ἀντιθέσεως αὐτοῦ ἐχτιλεῖ, χαὶ ἔρη-
μὸν xal ἄπορον ἐρήμοις ἀποδειχνύει. Σήμερον xal
τοῦ προφήτου Δαυὶδ πληροῦται τὸ λόγιον, Μαρτύριον
ἐν τῷ ᾿Ιωσήφ. τουτέστιν, ὃ Κύριος ἐν τῷ Ἰωσὴφ προ-
ἀνεζωγραφεῖτο, ἃ ἔμελλεν ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν
ἐφίστασθαι. Πολλὰ γὰρ ἐν τῷ Ἰωσὴφ παραπλήσια τοῦ
Δεσπότου εὑρίσχεται " οἷόν τι λέγω ὃ Ἰωσὴφ ἐπεόου--
λεύετο ὑπὸ τῶν ἰδίων συγγενῶν.... ἃ ὃ Ἰωσὴφ ἀπέδυ
τὸν ποικίλον χιτῶνα " ὃ Κύριος ὃν εἰχε τὸν ἄνωθεν

Josepho Christus a congeneribus suis insidiis impeti-
tus,

DE

ὑφανθέντα, λαβόντες οἷ στρατιῶται διενείμαντο. Διε-
μερίσαντο γὰρ; φησὶν, τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς, χαὶ ἐπὶ
τὸν ἱματισμόν uou ἔδαλον κλῆρον. '0 Ἰωσὴφ, πρὸς
τὸν πατέρα Burn ὁμοίως χαὶ τὸν Κύριον πρὺς τὸν
Πατέρα ἐ ἐσυχοφάγτησαν, οἵ μὲν ᾿Ιουδαῖοι τὸν υἱὸν τοῦ
τέκτονος αὐτὸν λέγοντες, πάλιν δὲ οἱ τῶν Ἰουδαίων
παράσιτοι αἱρετικῶν, παῖδες ἕτ τεροούσιον αὐτὸν δογμα-
τίζουσιν. Ὅ Ἰωσὴφ τοῖς Ἰσμαηλίταις ἐπράθη ὃ Κύ-
ρῖος ὑπὸ Ἰούδα τοῖς Φαρισαίοις" ὃ Ἰωσὴφ εἰς χενὸν
λάχχον ἐμόληθεὶς ἀνῆλθεν ἀτραυμάτιστος᾽" ὃ Κύριος
εἰς χαινὸν μνημεῖον ταφεὶς, ἀνέστη τριήμ. poc. Τί δὲ
μαχρολογῶ; ὌὍ Ἰωσὴφ τὴν Αἰγυπτίαν ἐστηλίτευσεν "
ὃ Κύριος τὴν συναγωγὴν ἐδημοσίευσεν * ὃ Ἰωσὴφ τοῖς
ἀδελῳ φοῖς ἀνεγνωρίσθη " 6 Κύριος μετὰ τὴν ἀνάστα-
σιν τοῖς μαθηταῖς ἐνεφανίσθη " ὃ Ἰωσὴφ φυλαχι-
σθεὶς σὺν δυσὶν εὐνούχοις; τὰ ὀνείρατα αὐτοῖς ἐμή-
yug ὃ εἷς μὲν᾿ αὐτῶν ὀρνεόδρωτος ἐγένετο, 6 δὲ
“ἕτερος εἰς τὴν ἰδίαν πατρίδα ἀποχαταστήσεται" ὃ
Κύριος | μετὰ δύο ληστῶν σταυρωθεὶς, τὸν μὲν ἄπιστον
βρώμασι γεέννης. παρέπεμψε, τὸν δὲ πιστὸν ἀρχιπο-
λίτην τοῦ παραδείσου κατέστησεν... P6 δὲ Κύριος τε-
τράπωλον ἅ ἅρμα τῶν εὐαγγελιστῶν τῷ Πατρὶ € ἐγνώρι-
σεν" ὃ Ἰωσὴφ θηριότροφ oc ἐμμηνύθη, καὶ ὡς βασιλεὺς
ἐκηρύχθη " ὃ Κύριος c ὡς ἄνθρωπος ἐσταυρώθη ; xai ὡς
Θεὺς ε ἐδοξ ξάσθη. Ἄχουε ὃ δὲ χαὶ ἑτέραν προφητείαν συν--
τείνουσαν εἷς τὸν σταυρόν" Ἀναδὰς εἰς ὕψος ἠχμαλώ-
τευσας εἰχβαλωσίαν; χαὶ δέ ἐδωχας δόματα τοῖς ἀνθρώ-
ποις. Τί τὸ ὕψος; τίς ὃ ἀναθάς; τίς ἣ αἰχμαλωσία s
τί τὰ δόματ a τοῖς ἀνθρώποις; Ὕνψος, ὃ τίμιος σταυ--
góc, διὰ τὸ ἄχατ ἄληπτον μυστήριον" 6 ἀναδὰς, 6
Δεσπότης Χρισ τός ὃ γὰρ χαταύδὰς, αὐτός ἐστι χαὶ

ὃ ἀναδάς. Τί ὃ δέ ἐστιν, ᾿χμαλώτευσας αἰχμαλωσίαν ; Ξ
y diria τοὺς προχατ ἐχομένους ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας

NEGATIONE PETRI.

797

quam habuit Dominus desuper contextam milites

distribuunt. Partiti sunt enim, inquit, vestimen- Joan. 19.
ta mea sibi, et in vestem meam miserunt sor- ?À-

tem. Joseph apud patrem accusatus est: pari ra-
tione Dominum quoque apud. Patrem calumniati
sunt, Judzi quidem , dum fabri filium. ipsum
bcn : rursus autem parasiti Judaeorum ha-
retici, dum alterius eum esse substantie suis
aiit documentis. Joseph Ismaelitis est vendi-
tus; Dominus a Juda Phariseis : Joseph in va-
cuam cisternam injectus, ascendit illasus ; Domi-
nus in monumento novo sepultus , tertio die re-
D surrexit. Sed quid pluribus opus est? Joseph
JEgyptiam infamavit, Dominus synagogam deho-
nestavit : Joseph a απ agnitus est; Dominus
post resurrectionem. discipulis est iisibetane:
Joseph in carcere cum duobus eunuchis inclusus,
illis somnia declaravit : unus quidem ex ipsis a vo-
lucribus devoratus est, alter vero in patriam suam
restituitur : B ohiitas cum duobus latronibus
crucifixus , incredulum quidem in escam gehen-
nz transmisit , fidelem autem paradisi principem
civem constituit... ; ; Dominus autem Patri qua-
drijuigem evangelistarum currum exhibuit : Jo-
seph a bestüis dev oratus nuntiatus est, et tamquam
rex przconis voce renuntiatus; Bonnes tam-
quam homo crucifixus est, et tamquam Deus glo-
E rificatus. Audi vero aiias etiam prophetiam ad
crucem pertinentem : ;Zscendens in altum, ca-
ptivam duxisti, captivitatem ; et dedi sti, dona:
hominibus. Quodnam illud est altum ? quis ille
ascendens ? quaenam captivitas? quanam sunt dona "'
hominibus? Altum est crux pretiosa, propter in-

o ὃ Κύριος διὰ τῆς χάριτος ἀνεπλάσατο, δοὺς 4; ,; comprehensibile mysterium : ascendens , Christus

δόματ
τὴν Cenni τῆς υἱοθεσίας τὸ χάρισμα, τῆς βασιλείας
τὴν κληρονομίαν, τῆς ἀθανασίας τὸ μήνυμα, χαὶ τῆς
ἐχ δεξιῶν καθέδρας τὸ ἐνέχυρον. Καὶ τίς ὃ τούτου
μάρτυς; ; Αὐτὸς € ὃ Κύριος λέγων" Ὅταν ὑψωθῶ, πάν-
τας ἑλκύσω πρὸς ἐμαυτόν : τουτέστ τιν, ὅταν σταυρωθῶ ;
τότε πάντες εἰς ἐμὲ πιστεύσουσιν. Ἤχονες ἀρτίως
ἄλλην ἐναργεστέραν μαρτυρίαν συντείνουσαν εἰς τὸν
ταυρὸν, Ἣ σαΐοι 9u προφήτου | βοῶντ τος xa λέγοντος " Ὡς
πρόδατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, χαὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον
τοῦ χείραντος αὐτὸν ἄφωνος. Τί τὸ πρόβατον; τίς ὃ
ἀμνός: τίς ἣ σφαγή; τίς ἣ χούρευσις: τίνες ot Sqa-
γιασταὶ χαὶ χουρευταί: Πρόδατον xo ἀμνὸς ὃ Δε-
σπότης Χριστὸς, τυπικῶς" πρόδατον, ὃ διὰ τὸν πόχον
τοῦ βαπτίσματος" ἀμνὸς, διὰ τὴν ἔνσαρχον θυσίαν *
bia ἣ τῆς πλευρᾶς τὴν πλευρὰν ἰωμένη. Τίνες οἵ
σφαγιασταὶ χαὶ κουρευταί; ᾿Σαδδουχαῖοι xoi Φαρι-
σαῖοι" πρῶτον γὰρ παρεχούρευσαν τῇ ῥλασφημίᾳ,
eit οὕτως ἐφόνευσαν τῇ βασχανίᾳ. Ὥσπερ γὰρ ἐν
τοῖς s παροῦσιν ἄνθρωπος ὃ “χουρευόμενος καὶ ἀνώδυνος
μένει χαὶ ὡραιόμορφος εὑρίσχεται - οὕτω χαὶ ὃ Χριστὸς
τὴν πληγὴν δεχόμενος, ὡς χουρὰν ἐδέξατο, ὀδύνην

b Hic prius membrum desideratur, quod sic ex con-
jectura supplet Savilius : 12272 τὰ ἅρματα ἀπέστειλε τῷ

ascendit. Quid porro est, Captivam duxisti
captivitatem ἢ Hoc est , Eos , qui antea detine-
bantur a peccato , veniens Dominus per gratiam
reformavit, dans Hon hominibus. Quzenam dona?
Peccatorum remissionem , adoptionis munus,
regni hareditatem , immortalitatis | specimen ,
et pignus ad dexteram sessionis. Quis vero te-
stis huic rei? Dominus ipse , qui dixit: Cum

Psal. 21.
19.

Psal. 67.

19.
A Bhen 4-

τοῖς ἀνθρώποις, Ποῖα ὃ δόματα; Τῶν & ἁμαρτιῶν A Dominus; Qui enim descendit ipse est δὲ qui Ephes. 4.

10.

Joan. 12.

exaltatus fuero , omnia een ad meipsum ; 32.

hoc est, Cum fuero crucifixus, tunc in me
omnes credent. Audivisti paulo ante aliud. ad
crucem spectans lestimonium evidentius [sai
B prophetae clamantis ac dicentis : Sicut.ovis ad
occisionem. ductus est ,. et sicut agnus co-
ram tondente se, sine voce. Qua tandem est
ovis? quis agnus? quz occisio? quz tonsura?
quinam sunt mactatores et tonsores? Ovis et agnus
Christus est Dominus per figuram : ovis propter
baptismatis vellus; agnus , propter sacrificium in
carne : occisio illa est. lateris ,qua latus sanatur.
Quinam sunt mactatores et tonsores ὃ Sadducai

πατρί" b i χύριος : et mox putat legendum θηριόθρωτος.

Isai. 53.5

Psal. 44.3,

Jer. 1I.
r9.

Psal.

. 22.

Joan.

28.

68.

19.

Deut. 32.

32.

Psal.33.9.

Matth.
41.

Ibid.18.
92;

26.

798

atque. Phariszei : primum enim blasphemia male
totonderunt, ac deinde invidia occiderunt. Ut enim
in nostra hac vita qui tondetur homo , et nullo
dolore afficitur, et forma speciosus apparet : : Ma
quando vulnus Christus acciplens quasi tonsuram
sustinuit , nec dolorem. ullum perpessus est, et
oU pulchritudinem. indicavit. De ll
scriptum est , Speciosus forma pre filiis homi-
num. sai: quoque verbis consona proloquutus
est Jeremias dicens : Ego quasi agnus innocens
veni , ut immolarer. Apposite agnus appellatus
est, ut qui in passione non contenderit, ut qui in
occisione non calcitrarit. Verumenunvero licet
Judaei occiderint, nos tamen obsonati sumus : at-
que illorum quidem crimen est, nostrum autem
recte factum : illorum alapa, nostra libertas : illo-
rum p«cna, et benedictio nostra. Lux. advenit ,

Christus celebratur. Hodie impletur et propheti-
cum Davidis oraculum, quod ad hoc crucis my-
sterium pertinet maxime : Dederunt in escam
meam fel et in siti mea potaverunt me aceto.

Memoria itaque tene, dilectissime, quo pacto Do-
minus in cruce suspensus clamavit dicens, Sitio:
et continuo currens unus, ac spongiam implens
aceto et felle , obtulit Domino. Sed. qua tandem
de causa Dominus sitim. prze se ferebat, qui effe-
cit, ut preedura. petra in stagnum abiret? Ὁ Quia
nimirum, quod scriptum IS oportebat impleri :
Dederunt. in escam meam fel, et in siti mea
potaverunt me aceto. Talia sunt Judaice vine
torcularia. Etenim ex vinea Sodomorum οἱ--
nea eorum : et palmes eorum ex Gomorrha.
Illorum siquidem torcularia, acetum et amaritudo;
nostra autem. vindemia, dulcedo et immortalitas.
Propterea et cohortans dicebat propheta : Gusta-
te et videte, quoniam suapis est Dominus.

2. Quid igitur restat querendum ? Dominus
autem advocans discipulos suos, dixit illis in fa-
ciem : /n. ista nocte scandalum patiemini in
me. Scriptum est enim : Percutiam pastorem,
el dispergentur oves gregis. Vides, ut omnia
sint testata? ut omnia rata ? ut nihil otiosum? ut
nihil irritum? Omnes scandalum patiemini in
me. Scriptum. est enim : Percutiam pastorem,
et disperg centur opes gregis. O exactam Spiritus
sancti diligentiam / ! Licet enim. hoc pronuntiarit
pr opheta , Spiritus lamen rem suggessit. Non di-
xit, Percutiam pastorem , et peribunt 0v65; sed
ἢ Εἰ αἱ spergentur; ues est, Ad exiguum 588
pus Vere ila patientur : paulo post fenes fidem
retinebunt, Pastorem Dominum appellantes : quan-
doquidem ipse est pastor bonus qui oves nonaginta
novem dimisit, et ad eam venit, quae erraverat,
hoc est, qui asm virtutes dimisit, et ad ipee
qui Boma vina venit. Oves porro nuncupati sunt
etiam apostoli, ut qui Salvatoris pedo obtemperent,
ac Dominico corpore pascantur, et in campis regni

? Putat Sa:ilius legendum προξθάλλετο

SPURIA.

μὴ ὑπομείνας, χαὶ τὴν εὐμορφίαν τῆς ἀναστάσεως
μηνύσας. Περὶ αὐτοῦ γέγραπται, “δραῖος κάλλει παρὰ
τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων. Συνῳδὰ δὲ xol τοῦ Ἡσαΐου
Ἱερεμίας, ἐφθέ ἔγξατο εἰπών * Ἐγὼ, ὡς ἀρνίον ἄχαχον
ἦλθον τοῦ θύεσθαι. Apvbs à ἀναγκαίως προσηγορεύθη E
ὡς μὴ στασιάσας περὶ τὸ πάθος, ὡς μὴ λαχτίσας
περὶ τὴν Sm Ἀλλ᾽ εἰ χαὶ ὡς Ἰουδαῖοι ἔσφαξαν,
ἡμεῖς δὲ ὠψωνίσαμεν * χἀχείνων μὲ iy τὸ ἔγκλημα,
ἡμῶν δὲ τὸ χατόρθωμα᾽ ἐχείνων τὸ ῥάπισμα, ἡμῶν
δὲ ἢ ἐλευθερία * ἐχείνων ff τιμωρία, χαὶ ἡμῶν ἣ εὖ-
λογία. T5 φῶς παραγίνεται» ὃ ὃ Χριστὸς μνημονεύε-
ται. Σήμερον πληροῦ ται χαὶ τὸ τοῦ Δαυὶδ | προφητιχὸν
λόγιον, ἁρμόζον εἰς τὸν παρόντα σταυρόν᾽ ᾿βδωχαν
εἰς τὸ βρῶμά μου χολὴν, χαὶ εἰς τὴν δίψαν μου ἐπό-
τισάν με ὀξος. Φέρε οὖν ἐν μνήμη » ἀγαπητὲ, ὡς ὃ
Κύριος χρεμασθεὶς ἐ ἐν τῷ σταυρῷ ἐβόησε λέγων, Διψῶ .
καὶ εὐθέως εἷς δραμὼν, χαὶ πληρώσας σπόγγον ὄξους
xa χολῆς. προσήνε εγχε τῷ Κυρίῳ. Καὶ τί δήποτε ὃ
Κύριος τὴν δίψαν ? ἐδάλλετο, ὃ τὴν ἀκρότομον πέτραν
λιμνᾶσθαι παρασχευάσας s Ἐπειδὴ ὃ Ὧν γεγραμμέ-
γον, ἔδει χαὶ πληρωθῆναι" Ἔδωχαν εἰς τὸ βρῶμά μου
χολὴν, χαὶ εἰς τὴν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος. Τοι-
αὗτα τῆς ἐἰουδαίμας ἀυνπέλου τὰ ὑπολήνια ἐχ γὰρ
ἀμπέλου Σοδόμων $$ ἄμπελος αὐτῶν, χαὶ ἣ χληματὶς
αὐτῶν EX ᾿Ρομόῤῥας. Ἀρείων γὰρ τὰ ὑπολήνια, ὄξος
χαὶ πικρία, ὃ δὲ ἡμέτερος τρυγητὸς ; γλυχύτης χαὶ
ἀθανασία. Διὸ χαὶ προτρεπόμενος ὃ προφήτης ἔλεγε "
Γεύσασθε, χαὶ ἴδετε, ὅτι χρηστὸς ὃ Κύριος.

Τί οὖν λοιπὸν τὸ ζητούμενον; Ὁ δὲ Κύριος προσ-
χκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, εἶπε πρὸς αὐτοὺς᾽
χατὰ πρόσωπον *OEv τὴ γυχτὶ ταύτῃ σχανδαλισθήσε-
σῦε ἐν ἐμοί. Γέγραπται γάρ: πατάξω τὸν ποιμένα,
χαὶ διασχορπισθήσονται τὰ πρόθατα τῆς ποίμνης.
Ὁρᾷς, πῶς. πάντα μεμαρτυρημένα εἰσί; πῶς πάντα
βέθαια ; πῶς οὐδὲν ἀργόν; πῶς οὐδὲν ἄπραχτον :
Πάντες σχανδαλισθήσε σθε ἐν ἐμοί. Γέγραπται, vá:
πατάξω τὸν ποιμένα, χαὶ διασχορπισθήσονται τὰ πρό-
όατα τῆς ποίμνης. ὦ τῆς ἀχριδείας τοῦ ἁγίου Πνεύ-
ματος. Εἰ γὰρ xat ὃ προφήτης ἐύόδησεν, ἀλλ᾽ ὅμως, τὸ
Πνεῦμα ὑπηγόρευσε τὸ πρᾶγμα. Οὐκ εἶπε" πατάξω
τὸν ποιμένα, καὶ ἀπολοῦντται τὰ πρόθατα᾽ ἀλλ᾽ εἶπε,
Καὶ διασχορπισθήσονται" τουτέστι, “πρὸς ὀλίγον σχαν-
δαλισθήσονται" μετ᾽ οὗ πολὺ δὲ τῆς πίστεως χρατή-
σουσι, ποιμένα τὸν Κύριον καλοῦντες" ἐπειδὴ αὐτὸς ὃ
ποιμὴν ὃ καλὸς, ὃ χαταλιπὼν τὰ ἐνενήχοντα ἐννέα
πρόθατα, καὶ ἐλθὼν ἐπὶ τὸ πεπλανημένον" τουτέστιν,
ὃ καταλιπὼν τὰς ἐπουρανίους δυνάμεις, χαὶ ἐλθὼν
ἐπὶ τὸν πεπλανημένον ᾿Αδάμ. Πρόδατα δὲ xai oi
ἀπόστολοι προσηγορεύθησαν, ὡς πειθόμενα τῇ σωτη-

2

DE

pui βαχτηρίᾳ, χαὶ χλοαζόμενα τὸ χυριαχὸν σῶμα,
χαὶ μανδρευόμενα εἰς τὰ πεδία τῆς τῶν οὐρανῶν βα-
σιλείας. Ὥσπερ γὰρ ἐ ἐν τῷ παρόντ ι χωρήσαντος λύ-
χου εἰς ἀγέλην, χαὶ πρόθατον &o ρπάσαντος, τὰ λοιπὰ
πρόδατα διασχορπίζονται, ἀποπηδῶσι, χαὶ φεύγου-
σιν " ἐὰν δὲ μόνον ἀχούσωσι τοῦ ποιμένος συρίζοντος,
πάλιν τρέχουσι, χαὶ ἀλλήλοις συνάπτοντα!" οὕτω καὶ
οἵ μαθηταὶ τοῦ Κυρίου, ὡς λύχον τὸν σταυρὸν θεω-
ρήσαντες, ἀπέφυγον, ἄἅπεπ τήδησαν * μόνον δὲ ἤχουσαν
τοῦ Δεσπότ ου τὴν ἀνάστασιν, χαὶ εὐθέως ; προσέδρα-
μον; χαὶ evo tay, xal τῆς μάνδρας τῶν οὐρανῶν
οὐχ ἠλλοτριώθησαν. Τοῦτα οὖν τοῦ Κυρίου λέγοντος
πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς, ὅτ | Πάντες 'σχανδαλισθή-
σεσθε τῇ νυχτὶ ταύτῃ ἐν ἐμοί - ὃ Πέτρος "ἀλληγορή-
σας, ὡς θέλει αὐτὸν παραθέ σθαι, χαὶ τῶν λοιπῶν
μαθητῶν φιλοδεσποτ τιχώτερος, εὑρεθῆναι; μᾶλλον δὲ
τἀληθέστερον εἰπεῖν, δημοσιεῦσαι τὴν ἑαυτοῦ ἄρνη-
σιν, πρὸς τὸν Δεσπότην ἔφη, τί λέγεις, Δέσποτα;
πάντες σχανδαλ ἰσθῶμεν ἐπὶ σοί; χαὶ μετὰ πάντων
κἀμὲ συνηρίθμησας οὕτω μου θαῤῥεῖς τῇ στεῤῥότητι;
χἀγὼ ἀπαρνήσομαί σε; ὃ ἐν τῇ θαλάσσῃ περιπατήσας;
ὃ τῆς ἐν τῷ ὄρει μεταμορφώσεως ἀξιωθείς; ὃ ἀγέλην
δαιμόνων φυγαδεύων; $6 πᾶν πάθος θεραπεύων; οὐχὶ
ἐγώ σε πρὸ πάντων ἐγνώρισα, χαὶ ἀνεθόησα, Σὺ
εἰ Ἀριστὸς, ὃ Υἱὲ ἰὸς τοῦ Θεοῦ coU ζῶντ ος ; Διὸ χαὶ ἀπο-
δεξάμενός μου τὴν μαρτυρίαν. ἐμαχάρισας, xoi πέ-
«xv τῆς Ἐ χχλησίας προση γόρευσας λέ ἔγων᾽ Σὺ εἴ
Πέτρος, χαὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰχοδοινήσω μου τὴν
᾿Εκχλησίαν, χαὶ πύλαι ὁ ἅδου οὐ x τισχύσουσιν. αὐτῆς.
Ἐγὼ οὖν σε ἀπαρνήσομαι. ὃ χορυφαῖος τῶν ἀποστό-
λων, 6 στῦλος τῆς Ἐκκλησίας; Διὸ χαὶ θαῤῥῶν ἑ ἐιλαυ -
τῷ, Boo: Κἂν πάντες σχανδαλ aU tovt y ἐγὼ οὗ
σχανδαλισθήσομαι. Ὃ δὲ Κύριος πρὸς αὐτόν * τί λέ-
γεις χαὶ ἀντιλέγεις, Mésge; τοῖς zu μασιν ἀντιτάσση
Θεῷ; ψευδολογοῦν τά με εὕρε ἐς; οὗ 'παραχαλεῖς στη-
ριχθϑῆναι, ἀλλ’ ἐπαγγέ ἔλλη wA σαλε ευθῆναι; οὐχὶ ἣ
αὐτή σου θερμότης πολλῷ παρεσχεύασέ σε χείρω;
ταύτην σου Tiv προπέτειαν χαὶ ἐπὶ τῆς θαλάσοῆς βα-
δίζων € ἐνεδείξω, εἰ μὴ θᾶττον ἐγὼ τὴν χε tgo ἐξέτεινα.
Οὐχὶ χαὶ ἐν τῷ ὄρει τῆς μεταμορφώσεως ἥμαρτες ἐν
ἐμοὶ, τρεῖς σχηνὰς χαλκεύειν βουλόμενος, χαὶ τοῖς
“φίλοις συντάττων ἐμὲ τὸν Δεσπότην; οὐ παρεχάλεις
μὴ ἀνελθεῖν με εἷς Ἱεροσόλυμα, UT φέρων τὴν ἀπει-
λὴν τῶν Ἰουδαίων; ᾿Εγὼ μὲν, Πότρε, οὐχ ie» σε
δημοσιεύειν, σὺ δὲ παρεγράψω τὸν προγνωστιχὸν τῆς
θεότητός μου ὀφθαλμόν. [δε σοι λέ ἔγω ἃ μέλλεις ὃ δια-
πράττεσθαι, ὅπως ἐχ τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν γνῷς ὅστις εἶ.
Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω σοι, πρὶν ἀλέχτορα φωνῆσαι, τρὶς
ἀπαρνήσῃ Ui. 02 i Πέ έτρος τ πάλιν χλαπεὶς τὴν διά-
γοιαν, νὴ συνειδὼς τὸ τρεπτὸν τῆς ἀνθρωπίνης € ἕξεως,
ἀπεκρίνατο πρὸς τὴν Κύριον. λέ vov: τί με φοδεῖς ;
οἰδα θανάτου καταφρονεῖν, xa οὗ μή σε ἀπαρνήσο-
μαι. 02 δὲ Κύριος πρὸς τὸν Πέτρον. χαλῶς ὑὲν οὖν
συνετάξω, ἀλλ᾽ οὗ μετὰ πολὺ νώσῃ᾽ 6 γὰρ καιρὸς
ἐπὶ θύραις, ὅ ὅπως φανερωθῇ: χαὶ ἣ σὴ σύνταξις , xat ἣ
£u πρόληψις. T οὖν τὸ πέρας τοῦ ÀO 1955 1 ἑσπέρα
γὰρ ἐπίκειται. "oU γὰρ Κυρίου κρατηθέντος, καὶ εἰς

ἃ Putat Savilius legendum προτηγορήσας, ὡς θέλει v-
τὸν παραμυθεῖσθαι.

NEGATIONE

PETRI. 789
celorum stabulentur. Quemadmodum enim hoc
138 tempore si venerit lupus 1 in ovile, atque ovem ra-
A puerit, relique oves disperguntur, se proriprunt
et aufugiunt : quod si tantum sibilantem pastorem
audierint, rursus accurrunt, et simul congregan-
tur : sic et discipuli Domini, cum tamquam lu-
pum crucem aspexissent , aufugerunt, celeriter
abscesserunt; ubi vero Domini resurrectionem
tantum audierunt, statim. accurrerunt, eumque
agnoverunt, nec a βότανα caula segregati fuerunt.
ἘΠ ΙΝ igitur που discipulis suis | dicente, Omnes
scandalum patiemini nocte ista in me, Petrus
alium in sensum accipiens, cura seipsum commen-
dare vellet, ac reliquis disci pulis Domini studio-
5101 et amantior inveniri, vel potius, ut dicam
quod res est, negationem suam divulgare, sic Do-
minum alloquutus est : Quid ais, Domine omnes
scandalum propter te patiemur? et cum omnibus
me nop annumerasti? siccine mee constantize
confidis? etiamne ego te negabo, qui in mari
inambulavi? qui in. monte transfiguratione di-
gnus sum habitus? qui damoium gregem fugavi,
qui morbum omnem sanavi? nonne ego te omnium
primus agnovi et exclamavi : 7'u es Christus,
Filius Dei vivi? Quamobrem, et meo testimonio
commendato beatum me przdicasti, ac petram
Ecclesize nuncupasti dicens : Tu es Petrus, et su-
per hanc petram cdificabo Ecclesiam meam,
et porte inferi non prevalebunt adversus eam.
Egone igitur te negabo, princeps apostolorum,
calumiia . Ecclesie ? been et mihi fidens
vociferor : Etsi omnes scandalizati fuerint, ego
non scandalizabor. Tum ad illum Christus :
Quid. dicis et. contradicis, Petre? verbis Deo re-
sistis? mendacemne me deprehendisti? non ob-
secras, ut confirmeris; sed promittis fore, ut non
concutiaris? nonne hio ipse fervor tuus multo te
deteriorem effecit? tuam istam temeritatem in
mari etiam incedens ostendisses, nisl ego manum
citius extendissem. Nonne in monte quoque trans-
figurationis in me peccasti, cum tria velles taber-
nacula fabricari, et in eodem ordine cum amicis
me Dominuin collocares? nonne ut Jerosolymam
non ascenderem orabas, quod Judaorum minas
non ferres? Equidem publicare te nolebam, Petre,
at tiu prescium divinitatis mee oculum rejecisti.
Ecce quie. perpetraturus es, tibi dico, nt qui 515,
ex rebus tuis cognoscas. Amen, amen dico tibi,
antequam gallus cantet, ter me negabis. Petrus
autem rursus mente deceptus, et human: condi-
üonis mutabilitatem ignorans, Domino in hzc
verba respondit : Quid. me terres? scio mortem
contemnere, neque te abnegabo. Dominus autem
ad Petrum : Recte tu. quidem apud te decrevi-
sti : verum haud multo post cognosces : tempus
enim est in januis, ut CEUMEER et tuum pro-
positum, et mea prznotio. Sed quis tandem finis

b

* Hic legendum putant δούλοις, sed. potest etiam οἐ-
λοις admitti.

Matth. 14.
39. et 17.
. 544.

Ibid, 16.
16.

Ibid.v.18.

Ibid. 26.
33;

Ibid. 17. 4-

Ibid. 16.

22.

Ibid. 2
33;

x
2

799 SPURIA.

sermonis ? imminet quippe jam vespera. Compre- τὴν αὐλὴν τοῦ ἀρχιερέως ἀχθέντος, καὶ πάντων τῶν
henso namque Domino, atque in atrium princi- μαθητῶν σχορπισθέντων, ὃ [Πέτρος μόνος ἠχολούθει
pis sacerdotum deducto, omnibusque dispersis di- εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ ἀρχιερέως, * ὡς δεῖν μέλλειν ποιεῖν
scipulis, solus Petrus sequebatur in atrium princi-— τὰ συναχθέντα. Too δὲ Κυρίου ἐνδότερον ἄσφαλι-
pis sacerdotum, ut ca nimirum exsequuturus quz σθέντος, ὃ Πέτρος ἐν τῇ αὐλῇ τῇ ἐξωτέρᾳ ἐχαθέζετο
decreta erant. Cum autem Christus interius vin- θαρσαλέος, ἀχαμπὴς, ὡς δὴ τὸ νῖχος ἀπενεγχάμενος.
ctus teneretur, Petrus in exteriori atrio fidenter E Τί oov; "Exi πολὺ καθεζομένου αὐτοῦ, μήτε ξίφος
sedebat immotus, ut qui jam nempe victoriam re- θεασαμένου ὀξυνόμενον, μιήτε στομωτῆρας προχειμέ-
tulisset. Quid igitur? Cum aliquandiu consedisset νους, μὴ δήμευσιν ἐπαγγελλομένην, μήτε ἐξορίαν
ille, neque gladium videret exacui, neque propo- ἐπιγραφομένην: μικρὰ δὲ παιδίσχη, ἀργυρώνητος,
sitas cotes, non. proscriptionem denuntiatam, non εὐτελὴς, προσελθοῦσα τῷ Πέτρῳ λέγει" τί ποιεῖς év-
exsilium irrogatum ; sed exigua ancilla pretio ταῦθα, ἄνθρωπε; ποῦ ἣ δύναμις τοῦ διδασκάλου σου;
emta, vilis, accedens Petro inquit: Quid hic agis, ἴδε συγχέχλεισται ἔνδον - ἴδε μέλλει σταυρῷ παραδί-
o homo? nbi est virtus Magistri tui? ecce conclu- δοσθαι. Ὁ Πέτρος ἀποπτύσας τῆς μνήμης τὴν παῤῥη-
sus est intus : ecce crucis supplicio mox addicetur. 129 σίαν, ἀπεχρίνατο λέγων, τί με περιθομθίζεις, χκορά--
ΤΊ Petrus cum omnem confidentiam ac dicendi ἃ σιον; οὐχ οἶδα τὸν ἄνθρωπον. "D. τῶν πραγμάτων" ὃ
libertatem ex memoria ejecisset, respondens ait: λέγων, κἂν δέῃ με σὺν σοὶ ἀποθανεῖν, ἄρτι ἀπαρνεῖ-
Quid mihiobsirepis, puella? non novi hominem. ται. Ταύτης οὖν τῆς ἀρνήσεως πρώτης γενομένης;
Ibid.26. () rem mirabilem! Qui dicebat, Etiamsi opor- θορυθηθεὶς ὃ Πέτρος, ὡς ἀπὸ πυρὸς τῆς αὐλῆς ἐξεπή-
35. tuerit me mori tecum, jam negat. Postquam igi- δησεν, ἔξω τοῦ πυλῶνος τρέχων. Καὶ τί; Πάλιν ἑτέρα
tur accidit haec prima negatio, perturbatus Petrus, παιδίσχη συνήντησεν αὐτῷ. Ἂ τῶν πραγμάτων, οὐὖ-
ab atrio tamquam ab igne prosiliit extra vestibu- δαμοῦ στρατιώτης, οὐδαμοῦ ξίφος, ἀλλ᾽ εὐτελὲς xo-
lum currens. Quid deinde? Rursus altera ancilla ράσιον συνήντησε τῷ Πέτρῳ" ἀντέδαλε πρὸς αὐτὸν
occurrit illi. O res mirabiles! Nusquam miles,nus- λέγουσα" τί θορυδῇ, ἄνθρωπε ; ποῦ σπεύδεις: τί ἀγω-
quam gladius, sed vilis puella Petro occurrit. Vic; οὐχὶ πάντοτέ σε ἐθεώρουν μετὰ τοῦ [Γαλιλαίου
Illum aggressa est sic dicens : Quid tumultuaris περιπατοῦντα; πῶς οὖν ἐξελθὼν τοῦ πυλῶνος τρέχεις;
o homo? quo properas? quid zstuas? nonne et 0 δὲ ἔτρος λιτῶς οὐκ ἔτι ἀπεχρίνατο, ἀλλ᾽ μεθ’
semper cum Galileo incedentem videbam? quo- ὅρχου λέγει: Οὐχ οἶδα τὴν ἄνθρωπον τοῦτον. Εἶδες
modo igitur egressus vestibulo curris? Petrus au- Θεοῦ πρόῤῥησιν, xoi ἀνθρώπου ὄλισθον; Εἶτα τῆς
tem non jam simpliciter respondit, sed cum jura- δευτέρας ἀρνήσεως πληρωθείσης ἣ τρίτη ἄρνησις, me-
1ὐϊά. ν. 72. mento inquit, /Von novi hunc hominem. Vidisti ριέχει οὕτως. Μετὰ μικρὸν προσελθόντες οἱ παρεστῶ»-
Dei przdictionem, et hominis lapsum? Deinde B τες εἶπον τῷ Πέτρῳ ἀληθῶς x«i σὺ ἐξ αὐτῶν ci*
secunda negatione completa, tertia demum nega- καὶ γὰρ χαὶ ἢ λαλιά σου δῆλόν σε ποιεῖ. Ὃ δὲ Πέ-
ILid. v. 73. tio advenit. Post pusillum cum accessissent, qui τρος ἤρξατο χαταναθεματίζειν xol ὀμνύειν, ὅτι οὐκ
74: astabant, Petro dicebant : Fere et tu ex illis es: οἴδα τὸν ἄνθρωπον. Ποῦ 7j * παράσχεπτος τοῦ Πέ-
nam et loquela tua manifestum te facit. Pe- — «goo ἐπαγγελία; ὃ πρότερον εἰρηχὼς, Σὺ εἰ δ Χρι-
trus aulem. cepit anathematizare et jurare , στὸς ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὧδε λέγεις: Οὐχ
quia non nori hominem. Ubi providum Petri οἶδα τὸν ἄνθρωπον τοῦτον ; Τάχα ὃ Πέτρος ἄχων
promissum? qui antea dixisti, Zu es Christus περὶ τὴν λέξιν ταύτην ἐγρηγόρησεν - οὐχ εἶπεν, οὐκ
Filius Dei vivi, hic dicis, Von novi hominem οἶδα τὸν Θεὸν Λόγον " ἀλλ᾽ εἰπεν, Οὐκ οἰδα τὸν ἄν-
istum? Fortasse Petrus imprudens, dum hanc θρωπὸν τοῦτον. Περὶ τὸ δρώμενον προσέχοψεν, οὐχὶ
vocem protulit, evigilavit, nec absurde loquutus περὶ τὸ νοούμενον. Διὸ xoi ὃ Κύριος προειδὼς ἔλεγε"
est : non dixit, Non novi Deum Verbum, sed di- Πᾶς ὅστις εἴπῃ βλασφημίαν εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώ--
xit, /Yon novi hominem. istum. Offendit in eo-— που, ἀφεθήσεται αὐτῷ. Τί οὖν ὃ Πέτρος; Οὐχ οἶδα τὸν
quod cernebatur, non in eo quod. intelligebatur. ἄνθρωπον τοῦτον" xat εὐθέως ἀλέκτωρ ἐφώνησεν " ὃ

- 5 . . es / ,
Quapropter et previdens Dominus dicebat, Qui- — ^ ἀπερίγραφος τοῦ Πέτρου χατήγορος, ὃ προαναφωνη-
. : . . .7- . Ὁ m , , e x
cumque dixerit blasphemiam in Filium homi- τὴς τῆς δεσποτικῆς ἀποφάσεως συνήγορος, ὃ τῆς ἀρ-
- ,

nis, remittetur ei. Quid ergo Petrus? /Von novi νήσεως δημοσιευτὴς, xai τῆς προγνώσεως ἐμφανι-
hominem istum : et continuo gallus cantavit : C στὴς, καὶ τῶν μετανοητιχῶν δαχρύων ὑπομνημα-
ille invictus Petri accusator, previus sententie τιστής.
Dominicz przeco ac patronus, negationis proclama-
tor, pramotionis index, ac. pomnitentize. lacryma-
rum admonitor.

9. Atque hzc quidem hactenus dicta suffi- Καὶ ταῦτα μὲν ἀρχούντως εἰρήσθω" τὸν δὲ τῆς
ciant : jam vero de eleemosyna sermonem insti- ἐλεημοσύνης λόγον γυμνάσωμεν,, παραινοῦντες τὴν
tuamus, ut vestram. cohortemur caritatem, quod ὑμετέραν ἀγάπην, καὶ λέγοντες ὡς ἐν τῷ εὐαγγελίῳ

* [Savil, ἔσ, ὡς δῆθεν μέλλων ποιεῖν τὰ συνταχθέντα.
4. Savil. παράσχηπτος, sed legendum putat Zexemzos | idiomate Graeco accuratio,
vel περίσχεπτος. Verum non hic tanta quzrenda est in b Savil. auznratur legendum ἀπερίτρεπτος.
1 3 o o P

DE NEGATIONE PETRI.

εἴρηται “Ποιήσατε ὑμῖν φίλους ἐκ τοῦ μαμωνᾷ τῆς
ἀδιχίας' ἵνα, ὅταν ἐχλείπητε, δέξωνται ὑμᾶς εἰς τὰς
αἰωνίους σχηνάς. Καλῶς εἶπεν, Αἰωνίους. Ἐνταῦθα
μὲν γὰρ χἂν λαμπρὰν ἔχης οἰκίαν, ἀπόλλυται πάντως
φθειρομένη τῷ χρόνῳ: υᾶλλον δὲ χαὶ πρὸ τῆς χατὰ
χρόνον φθορᾶς θάνατος ἐμπεσὼν ἐχδάλλει σε τῆς λαμ.-
πρᾶς ταύτης οἰχήσεως " πολλάκις δὲ x«i πρὸ τοῦ θα-
, €- ^ “7 ' ES
νάτου πραγμάτων τινῶν δυσχολίαι χαὶ συχοφαντῶν
ἔφοδοι xal ἐπιδουλαὶ ἐχπεσεῖν αὐτῆς παρεσχεύασαν.
"Exei δὲ οὐδὲν τούτων ἐστὶν ὑποπτεῦσαι, οὗ φθορὰν, οὐ
θάνατον, οὐ χατάπτωσιν, οὐ συχοφαντῶν ἐπήρειαν,
οὖχ ἄλλο οὐδὲν, ἀλλ᾽ ἀκίνητος xoi ἀθάνατός ἐστιν 4,
οἴκησις. Διὰ τοῦτο αἰωνίους αὐτὰς ἐκάλεσε. Ποιήσατε
ὑμῖν φίλους ἐκ τοῦ μαμωνᾷ τῆς ἀδικίας. Ὁρᾷς,
πόση φιλανθρωπία τοῦ Δεσπότου: πόση χρηστότης
καὶ ἐπιείχεια; οὗ γὰρ ἁπλῶς ταύτην ἔθηχε τὴν mpoc-
θήχην, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πολλοῖς πλουσίοις πλοῦτος συν-
είλεχται ἐξ ἁρπαγῆς χαὶ πλεονεξίας, χαχῶς uiv,
φησὶν, οὐχ ἐχρὴν σε οὕτω συλλέξαι χρήματα. ἀλλ᾽
ἐπειδὴ συνέλεξας, στῆθι τῆς ἁρπαγῆς xa τῆς πλεονε-
ξίας, καὶ χρῆσαι εἰς δέον τοῖς χρήμασιν. Οὐ λέγω,
ἵνα ἁρπάζων ἐλεῆς, ἀλλ᾽ ἵνα τῆς πλεονεξίας ἀποστὰς,
πρὸς ἐλεημοσύνην xoi φιλανθρωπίαν ἀποχρήση τῷ
πλούτῳ. Εἰ γάρ τις μὴ παύσαιτο τῆς ἁρπαγῆς; οὐδὲ
ἐλεημοσύνην ἐργάσεται: ἀλλὰ χἂν μυρία χαταδάλλῃ
χρήματα εἰς τὰς τῶν δεομένων χεῖρας, τὰ ἑτέρων
ἁρπάζων xai πλεονεχτῶν, τοῖς ἀνδροφόνοις ἐξίσης λε--
λόγισται τῷ Θεῷ. Διὸ y ρὴ πλεονεξίας ἀποστάντα πρό-
τερον, οὕτω τοὺς δεομένους ἐλεεῖν. Πολλὴ γὰρ τῆς
ἐλεημοσύνης ἣ δύναμις. ᾿Αλλὰ μηδεὶς τὴν συνέχειαν
τῆς ὑπομνήσεως κατηγορίαν ἡγείσθω τῶν ἀκουόντων.
Καὶ γὰρ ἐν τοῖς ἀγῶσιν ἐχείνους τῶν δρομέων διεγεί-
ρουσιν οἱ θεαταὶ, οὺς ἂν ἴδωσιν ἐγγὺς τοῦ βραδείου γε-
νομένους, xo πολλὰς τῆς νίχης ἐλπίδας ἔχοντας. Καὶ

5. Δ -

ἐγὼ τοίνυν ἐπειδὴ μετὰ πολλῆς ἀεὶ προθυμίας δρῶ
τοὺς περὶ ἐλεημοσύνης δεχομένους λόγους ὑμᾶς, διὰ
τοῦτο χαὶ αὐτὸς συνεχέστερον τὴν ὑπὲρ τούτων XiyO)
παραίνεσιν. Ἰατροὶ τῶν ψυχῶν ἡμῶν εἰσιν οἵ πένητες,
εὐεργέται xo προστάται" οὐ γὰρ τοσοῦτον δίδως, ὅσον
λαμόάνεις. Δίδως ἀργύριον, xa λαμδάνεις βασιλείαν
οὐρανῶν λύεις πενίαν, xal χαταλλάττεις σεαυτῷ
τὸν Δεσπότην. Ὅρᾶς, ὅτι οὐχ ἴση ἢ ἀντίδοσις ; Ταῦτα
ἐπὶ γῆς, ἐκεῖνα ἐν οὐρανῷ - ταῦτα ἀπόλλυται, ἐχεῖνα
μένει: ταῦτα φθείρεται, ἐχεῖνα πάσης ἐστὶν ἀνώ-
τερα ἀπωλείας. Διὰ τοῦτο χαὶ πρὸ τῶν θυρῶν τῶν
οἴχων τῶν εὐχτηρίων ἔστησαν τοὺς πένητας οἱ ἡμέ-
τεροι πατέρες, ἵνα xoi τὸν νωθρότατον xo ἀπαν-
θρωπότατον αὕτη τῶν πενήτων ἣ ὄψις πρὸς ὑπόμνη-
σιν ἐγείρῃ τῆς ἐλεημοσύνης. Ὅταν γὰρ εἱστήχῃ χορὸς
γερόντων συγκεχυφότων, δάχια περιδεδλημένων, αὖ-
χμώντων, δυπώντων, βαχτηρίας ἐχόντων, μόλις στη-
ρίζεσθαι δυναμένων, πολλάχις δὲ χαὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς
ἐχχεχομμένων, καὶ τῷ σώματι ἀναπήρων, τίς οὕτως
ἀδάμας, ὡς xaX τῆς ἡλικίας, χαὶ τῆς ἀσθενείας, χαὶ
Ὁ M bd , M m 32 ^
τῆς πηρώσεως, λαὶ τῆς πενίας, καὶ τῆς εὐτελείας,
χαὶ πάντων ἁπλῶς πρὸς συμπάθειαν ἐπικλώντων αὖ-
τὸν, ἀντιστῆναι, καὶ μεῖναι πρὸς ἅπαντα ταῦτα ἀνεν-

* Hoc pulcherrima ad eleemosynam erogandam ex-
hortatio ad. literam excerpta fuit ex Orat. III in di-

79

in Evangelio dictum est usurpantes : Facite vo-
bis amicos de mammona iniquitatis : ut cum de-
feceritis, recipiant vos in. elerna tabernacula.
Recte dixit, Eterna. Nam hic quidem etsi splen-
didam domum possideas, omnino temporis inter-
vallo corrupta periit : imo vero antequam etiam
temporis successu pereat, mors ingruens ex his
splendidis edibus te exturbat : sepe vero et ante
mortem rerum quarumpiam difficultates et calu-
mniatorum incursiones atque insidiz efficient, ut
ilis excidas. At illic nihil horum reformidare
licet: non corruptionem, non mortem, non lapsum,
non calumniatorum insultum, non aliud quidquam;
sed immobile est et immortale domicilium. Pro-
pterea zterna illa nuncupavit. Facite vobis ami-
cos de mammona iniquitatis. Vides , quanta
sit humanitas Domini ? quanta benignitas, et cle-
mentia? Non enim temere hoc additamentum ad-
junctum est; sed quoniam multorum divitum
opes ex rapina et injusto quzstu collectze sunt,
Malis artibus, inquit, non oportebat ita pecunias
colligere; sed quando jam collegisti , desiste a
rapina et injusto quzstu, atque ad id, quod opor-
tet, pecuniis utere. Non dico, ut rapiens miseri-
corditer largiaris, sed ut abstinens ab injusto
quaestu et rapina ad eleemosynam et benignitatem
divitiis utaris. Si enim quis a rapina non cesset,
nec eleemosynam largitur : quin licet innumeras
pecunias in pauperum manus projiciat, dum res
alienas rapit, et malis artibus ditatur, eodem,
quo homicide, apud Deum numero locoque du-
cetur. Quamobrem ut ab injustis questus et
,,Iapinis prius abstineamus oportet, atque deinde
A In egenos eleemosynam erogemus. Magna quippe
virtus est eleemosyna. Verum nemo assiduitatem
admonitionis nostr? accusationem auditorum in-
terpretetur. Nam et in certaminibus eos cursores
excitant spectatores, quos ad. premium viderint
proxime accedere, magnamque victoriz spem ha-
bere. Sic ego quoque magna vos cum animi ala-
critate habitos de. eleemosyna. sermones excipere
videns, et ipse frequentius nihilominus hisce de re-
bus instituo cohortationem. Medici suntanimarum
nostrarum pauperes, benefactores ac patroni : non
enim tantum das, quantum accipis. Das pecuniam,
et accipis regnum cxlorum : paupertatem discutis,
et Dominum reconcilias tibi 1051. Vides disparem
esse remunerationem ! Hzc n terris sunt, illa in
czlis : haec pereunt, illa permanent : hzc inter-
eunt, illa, omni sunt interitu superiora. Propter-
ea quoque majores nostri pauperes pro templorum
foribus statuerunt, ut. vel stupidissimum quemvis
et immanissimum hic pauperum aspectus ad me-
moriam excitet eleemosyna. Cum enim steterit
turba senum incurvorum , pannis amictorum,
squalentium, sordidatorum, scipiones tenentium;
quique vix possint consistere; sepe vero eífossis

D

E

ctum Apostoli, Habentes eumden: Spiritum, supra 'T. 3,
p. 288,

Luc. 16. 9.

Luc.16.19.

792

etiam oculis et corpore ipso mutilorum, quis adeo
saxeus, quis adeo adamas, qui cum illum «etas,
infirmitas, mutilatio, paupertas, vilitas, omnia
denique ad. commiserationem inflectant, resistat,
ac nihilo omnibns istis commotus rigidusque per-
maneat? Idcirco pro. foribus nostris stant, et 1pso
aspectu vehementius quam ulla oratione fieri
posset, ad humanitatem introeuntes impellunt.
Nam quemadmodum in more positum est, ut in
atriis templorum sint fontes : ut qui preces ad
Deum fusuri sunt, ubi prius manus abluerint, sic
deindead preces illas extendant : ita et pauperes fon-
tium ac puteorum loco, pro foribus patres statue-
runt: ut quemadmodum aqua manus abluimus, sic
humanitate prius animas abstergentes, deinde pre-
cemur. Non enim ita labes coporis abluit aque
natura, ut anim: sordes eleemosyna. virtus. abs-
tergit. Ut igitur illotis manibus ingressus, non
audes preces fandere, licet minus illud sit crimen:
sic nec absque eleemosyna tibi unquam ad oratio-
nem accedendum est. Tametsi puras seepenumero
manus habentes, nisi prius illas abluerimus, ad
orationem eas non attollimus : tantum valet con-
suetudo. Hoc igitur et in eleemosyna faciamus :
tametsi nullius magni peccati nobis conscii simus,
tamen eleemosyna collata conscientiam. absterga-
mus. Multa ex foro mala contraxisti : inimicus
irritavit, judex agere quispiam eorum, qua non
conveniebant, coegit; verba tibi absurda sapius
exciderunt, amicus ut aliquid patrares cum pec-
cato conjunctum suasit; alia tibi multa adhzserunt
qualia verisimile est tibi, cum homo sis, dum in
foro;versaris, adhzrere : dum tribunalibus assides,
dum negotia urbis conficis, pro his omnibus ve-
niam a Deo postulaturus ac defensionem oblatu-
rus ingrederis. Projice itaque pecunias in paupe-
rum manus, et maculas illas absterge, ut ita cum
fiducia eum invoces, qui hzc tibi peccata. potest
dimittere. Quod si teipsum assuefeceris, nunquam
sacra hac vestibula ingredi absque eleemosyna,
nullo tempore nec prudens nec. imprudens a bono
opere isto cessabis : ea enim est vis consuetudinis.
Et quemadmodum, quidquid tandem accidat, illo-
lis manibus orare non audes, quando id semel
tibi in consuetudinem verlit : sic et 1n eleemosy-
na, si hanc tibi legem. imposueris, cum sciens
prudensque tum. imprudens singulis eam diebus
a consuetudine impulsus observabis. lgnis est
oratio, precipue cum a vigilanti attentaque ani-
ma offertur : at enim oleo etiam indiget ignis iste,
ut ad czlestes fornices ipsos perveniat : oleum
aulem ignis hujus nihil aliud est, quam eleemosy-
na. Liberaliter igitur. oleum infunde, ut lzetitiam
ex recte facto percipiens, majori cum fiducia et
ardentiori animistudio preces peragas. Nam quem-
admodum qui nullius boni sibi. sunt conscii, ne
preces quidem fundere cum fiducia possunt : ita
qui przclarum aliquod. facinus ediderint, et post
justitiam illam ad orationem se converterint, prze-
clari facinoris recordatione exhilarati majori animi

C

E

141
A

SPURIA.

δότως; Διὰ ταῦτα πρὸ τῶν θυρῶν ἡμῶν εἱστήχασι,
παντὸς τοῦ λόγου δυνατώτερον διὰ τῆς ὄψεως ἐπισπώ--
μενοι πρὸς φιλανθρωπίαν τοὺς εἰσιόντας. Καθάπερ γὰρ
χρήνας εἰναι ἐν ταῖς αὐλαῖς τῶν εὐχτηρίων οἴχων νε-
νόμισται, ἵνα οἱ μέλλοντες εὔχεσθαι τῷ Θεῷ, πρό-
τερον ἀπονιψάμενοι τὰς γεῖρας, οὕτως αὐτὰς εἰς εὖ-
χὴν ἀνατείνωσιν" οὕτω καὶ τοὺς πένητας ἀντὶ πηγῶν
χαὶ χρηνῶν ἔστησαν οἱ πατέρες πρὸ τῶν θυρῶν, ἵνα,
ὥσπερ ὕδατι τὰς χεῖρας ἀπονίπτομεν, οὕτω φιλανθρω-
mía τὴν ψυχὴν ἀποσμιήχοντες πρότερον; οὕτως εὐχώ-
μεθα. Οὐδὲ γὰρ ὕδατος φύσις οὕτως ἀπονίπτει χηλῖδας
σώματος, ὡς ἐλεημοσύνης δύναμις ἀποσμιήχει ῥύπον
ψυχῆς. “Ὥσπερ οὖν 00 τολμᾶς ἀνίπτοις χερσὶν εἰσελ--
θὼν εὔξασθαι, καίτοι ἔλαττον τὸ ἔγχλημα ἐκεῖνο * οὕτω
υηδὲ χωρὶς ἐλεημοσύνης ἐπ᾽ εὐχὴν ἔλθης ποτέ. Καίτοι
καὶ καθαρὰς πολλάχις ἔχοντες τὰς χεῖρας, ἂν μὴ πρό-
τερον αὐτὰς ἀποπλύνωμεν ὕδατι, οὐχ ἀνατείνομεν εἰς
εὐχήν " τοσοῦτόν ἐστιν ἣ συνήθεια. Τοῦτο τοίνυν χαὶ
ἐπὶ τῆς ἐλεημοσύνης ποιῶμεν" χἂν μηδὲν ἑαυτοῖς
ὦμεν συνειδότες μέγα ἁμάρτημα, ὅμως ἀποσμήχω-
μὲν τὸ συνειδὸς διὰ τῆς ἐλεημοσύνης. Πολλὰ ἀπὸ τῆς
ἀγορὰς ἐπεσπάσω δεινά " ἐχθρὸς παρώξυνε" δικαστὴς
ἠνάγχασέ τι ποιῆσαι τῶν οὐ προσηχόντων πραγμά-
τῶν, ῥήματα πολλάχις ἐξέδαλες ἄτοπα, φίλος ἐδυσώ-
πησεν ἐργάσασθαί τι τῶν ἁμαρτίαν ἐχόντων, ἕτερα
προσετρίψω πολλὰ, οἷα εἰκὸς ἄνθρωπον ὄντα προσ-
τρίδεσθαι ἐν ἀγορᾷ στρεφόμενον, δίκαστηρίοις προσε-
δρεύοντα, τὰ τῆς πόλεως πράττοντα πράγματα - ὑπὲρ
τούτων ἁπάντων εἰσέρχῃ τὸν Θεὸν αἰτήσων συγγνώ-
μην, χαὶ ἀπολογησόμενος. Ἱζατάθδαλε τοίνυν ἀργύριον
εἰς τὰς τῶν πενήτων χεῖρας, xol ἀπόσμηξον τὰς χη-
λῖδας ἐχείνας, ἵν᾿ οὕτω μετὰ παῤῥησίας χκαλέσης τὸν
δυνάμενόν σοι ἀφεῖναι ταῦτα τὰ ἁμαρτήματα. Ἂν ἐν
συνηθείᾳ χαταστήσης αὐτὸν, μηδέποτε χωρὶς ἐλεη-
μοσύνης τῶν ἱερῶν τούτων προθύρων ἐπιδαίνειν, οὐ-
δέποτε οὔτε ἑκὼν οὔτε ἄχων ὑστερήσεις τῆς xai
ταύτης ἐργασίας" τοιοῦτον γὰρ ἣ συνήθεια. Καὶ ὥσπερ
οὐδ᾽ ἂν ὅτιοῦν γένοιτο; χερσὶν ἀνίπτοις ὑπομένεις
εὔξασθαι, ἐπειδὴ κατέστης εἰς συνήθειαν ἅπαξ- οὕτω
xai ἐπὶ τῆς ἐλεημοσύνης ἂν τοιοῦτον σαυτῷ θήσης τὸν
νόμον, χαὶ ἑχὼν xol ἄχων καθ᾽ ἑκάστην αὐτὸν ἐχπλης-
ρώσεις ἡμέραν, ὑπὸ τῆς συνηθείας ἑλχόμενος. Πῦρ
ἐστιν ἣ εὐχὴ, μάλιστα ὅταν ἀπὸ νηφούσης χαὶ διεγη-
γερμένης ἀναπέυπηται ψυχῆς" ἀλλὰ τὸ müp τοῦτο
χαὶ ἐλαίου δεῖται, ἵνα αὐτῶν ἅψηται τῶν οὐρανίων
ἁψίδων " ἔλαιον δὲ τοῦ πυρὸς τούτου οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν,
ἀλλ᾽ ἢ ἐλεημοσύνη. ᾿Κπίχεε τοίνυν τὸ ἔλαιον δαψιλῶς
ἵνα εὐφραινόμενος ἐπὶ τῷ χατορθώματι, μετὰ παῤῥη-
σίας πλείονος xol προθυμίας μείζονος τὰς εὐχὰς ἐπι-
τελῆς. “Ὥσπερ γὰρ οἵ μηδὲν ἑαυτοῖς συνειδότες ἀγα-
(ov, οὐδὲ εὔξασθαι μετὰ παῤῥησίας δύναιντ᾽ ἂν " οὕτως
οἱ κατορθώσαντές τι, καὶ μετὰ τὴν δικαιοσύνην ἐχεί-
γὴν ἐπὶ τὴν εὐχὴν ἐρχόμενοι, τῇ μνήμη τοῦ χατορ-
θώματος εὐφραινόμενοι μετὰ πλείονος τῆς προθυμίας
ποιοῦνται τὴν ἱκετηρίαν. Ἵν᾽ οὖν χατὰ τοῦτο δυνατω-
τέρα ἡμῖν ἣ εὐχὴ γίνηται, γρηγορούσης ἡμῖν τῆς
διανοίας ἐν ταῖς δεήσεσιν ἀπὸ τῆς τῶν κατορθωμάτων.
μνήμης, υετὰ τῆς ἐλεημοσύνης ἐπὶ τὰς εὖ χὰς ἐρχώ-
μεθα, xo μνημονεύσωμεν μετὰ dxptGelac ἅπαντα τὰ
εἰρημένα" καὶ πρό γε τῶν ἄλλων πάντων ἐχείνην τὴν

IN SECUNDUM

εἰχόνα τηρεῖτε διηνεχῶς, χαθ᾽ ἣν εἶπον τοὺς πένητας
πρὸ τῶν θυρῶν ἑστάναι τῶν εὐχτηρίων οἴχων, ταύτην
ἐπὶ τῆς ψυχῆς ἀναπληροῦντας τὴν χρείαν, ἣν ἐπὶ τοῦ
σώματος ἣ χρήνη. Ἂν γὰρ τοῦτο ὦμεν διηνεκῶς με-
μνημένοι, συνεχῶς ἀπονιπτόμενοι τὸν λογισμὸν, χα-
θαρὰς μὲν δυνησόμεθα τὰς εὐχὰς ἐπιτελεῖν, πολλὴν
δὲ ἐπισπάσασθαι παρὰ τοῦ Θεοῦ τὴν παῤῥησίαν,
χαὶ τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἐπιτυχεῖν, χάριτι

DOMINI

ADVENTUM. 795
studio preces offerunt. Ut igitur hac ratione vali-
dior oratio nostra reddatur, excitata et experge-
facta in supplicationibus ex bonorum operum re-
cordatione mente nostra, cum eleemosyna ad preces
accedamus, et omnium eorum quz dicta sunt,
diligenter recordemur : ac pre coteris quidem
omnibus similitudinem. illam perpetua. memoria
custodite, qua pauperes dixi pro foribus templo-

χαὶ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
δι’ οὗ χαὶ μεῦ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ ἣ δόξα, ἅμα τῷ ἁγίῳ
Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, xai εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν ato-
νων. Ἀμήν.

rum stantes, eum nobis ad animz cultum, quem
fons ad corporis usum praebere. Si enim hujus
rei memores perpetuo fuerimus, assidue mentem
nostram abluentes, cum puras offerre preces po-
terimus, tum magnam apud Deum nobis fiduciam
et gratiam conciliare, acregnum czlorum adipisci,
gratia et benignitate Domini nostri Jesu. Christi,
per quem et cum quo Patri gloria, unaque sancto

Spiritui, nunc et semper, et in secula seculorum.
Amen.

MONITUM

AD HOMILIAM IN SECUNDUM ADVENTUM CHRISTI.

Hujus homilie varia feruntur initia in Codicibus mss. Alii enim sic ordiuntur: μεγάλα τινὰ xat
ὑπερφυὴ τῇ προτέρᾳ alii numero plures sic habent: ἐνόμιζον μεγάλα τινὰ καὶ ὑπερφυὴ τῇ προτέρᾳ" unus, ut
mox videbitur : νομίζω μεγάλα. Eam pro germano Chrysostomi fetu. primum habuerat Fronto Duczeus,
sed postea centonem esse animadvertit, qua de re audiendus ipse.

JVon codicibus tantum mss. Regiis, Mediceis credidimus hunc tractatum Chrysostomo asseren-
tibus, sed et quibusdam Italicis, qui tomum. complectuntur titulo Τῆς βίδλου τῶν μαργαριτῶν insi-
gnitum : nam inter illas homilias quadragesima quarta numeratur, Eic τὸ, Πάντες παραστησόμεθα
τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ. ἀρχή" νομίζω μεγάλα. 7 δγτιταίαπιοτι excuso jam. tractatu, dum has notas
perleximus, fucum nobis factum a librario deprehendimus, dum exordium novum assuit morali
exhortationi Homilice vicesime quinte in Epist. ad Romanos, et tricesime prime, tamquam uni
capiti duobus subjunctis corporibus : quod ipsum multis imposuit, qui plerasque ad populum 4n-
tiochenum homilias separatim habitas putant, nec animadvertunt nihil aliud quam centones eas
esse, consutos ex moralibus exhortationibus aliorum Sermonum vel Commentariorum in Évan-
gelia, vel in Epistolas Apostolorum, ut singillatim, si Deus dederit, ostendemus : sed in illis
tamen nullum. diversum exordium premittitur, ut hoc loco, neque tanta textus diversitas appa-
ret. Certe in Florilegiis, que a Theodoro Magistro conflata creduntur, proferuntur sententie ex
hac homilia decerpte p. 909 ( id est, Hom. 95 ) ix τοῦ λόγου, ὅτι πάντες παραστησόμεθα, quas repe-
ries p. 656, et 651 ( num. 3.) Quamobrem. sive quod non semel pronuntiata fuerint heec ab au-
ctore, sive quod a librario ita copulata, in unum hunc tractatum. coaluerint : cum ex collatione
hujus textus cum illo vigesime quinte homilie non pauca restitui loca possint, nequaquam hu-
jus nos ponituit editionis : sed et varias lectiones his insertas notis tamquam hujus opere pre-
tium lectori communicandas censuimus, eodemque candore, si quid minus recte ab interprete il-
lius homilie, quam a nobis, Latine sit conversum, aut a nobis contra minus quam ab illo felici-
ter, indicandum fuit.

Esse itaque centonem nihil dubitandum. Frontonis interpretationem Latinam edimus, aliquot in

locis emendatam : necnon ex notis ejus illas, que ad textum vel emendandum vel illustrandum per-
tinent.

TOM. VIII. 52

SPURIA.

794

t £n secundum adventum Domini nostri Jesu ^ Eig τὴν δευτέραν παρουσίαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν "Iv-

. * * * * . 4 T ἘΝ
Rom. 14. Christi, et in illud, Omnes stabimus ante tri- σοῦ Χριστοῦ, xol εἰς τὸ, Πάντες παραστησόμεθα

IO, 12.

bunal Christi, et unusquisque pro se rationem
reddet Deo.

1. Magna quzdam et mirifica hesterno die di-
xisse me vobis arbitrabar : etenim. magna | erant
natura sua, omnemque facultatem orationis exce-
debant: verumtamen quz lecta sunt hodie, tan-
tum illa superant, quantum ab illis nostra supe-
rantur. 'T'ametsi non existimabam quidquam ipsis
antecellere, verumtamen cum accessissent ea, quae

lecta sunt hodie, multo illis splendidiora sunt visa. p

Quinam vero lecta sunt hodie? Omnes stabimus
4, ante tribunal. Christi : scriptum est enim, Z7po
ego, dicit Dominus, quoniam mihi flectetur
omne genu, et omnis lingua confitebitur Deo.
Itaque unusquisque nostrum de seipso rationem
reddet Deo. Vide, non dixit simpliciter, Adorabit
unusquisque, sed et Confitebitur unusquisque,
hoc est, eorum quz fecit, rationes reposcetur. Sem-
per igitur sollicitus esto, mi homo, pro tribunali
sedentem communem Dominum cernens, nec scin-
de aut divide Ecclesiam a gratia separatus : siqui-
dem et a te Christus, et ab omni genere humano
rationem exiget. Sed ne ista dicere videatur, ut
data operanobis terrorem incutiat, ex 1psa seriecon-

lextuque sermonis rursus in eodem versatur argu- G

mento, dicens : /Von ergo amplius invicem judice-
mus, sed hoc judicate magis, ne ponatis offen-
diculum. fratri vel scandalum. Hoc vero nihilo
magis ad illum quam ad hunc pertinet. Quamob-
rem utrique potest convenire : dum et perfectus
ciborum observatione scandalizatur, et vehemen-
ΠΟΡῚ objurgatione imperfectus offenditur. Tu vero
mihi considera, dilectissime, quantas daturi simus
poenas, qui temere scandalizamus. Si enim ubi res
erat iniqua quz gerebatur, quod. importune repre-
hensio adhiberetur, hoc fieri vetuit, ne scandali-
zaretur frater et offenderetur : cum ne corrigendo
quidem quempiam scandalizamus, quid merebi-
mur? Si enim crimen est non salvum facere ( id-

t Vide Chrysost.in Epistol. ad Rom. p. 340 ed.
Morelli, ['Tom. 9, p. 705, E sq. Monuf.]

a Collata cum tribus Mss. Regiis, in quorum uno
initium sic habet, μεγάλα τινὰ καὶ ὑπερρυῆ. Sic etiam in
duobus Vaticanis et in Anglicano uno. In his , inquam,
omnibus ἐνόμιζον deest.

* Hac excerpta sunt ex Homilia 25 in Epistolam
ad Romanos, ad cap. 44, circa medium homilize, Unde
magna pars hujus sermonis desumpta est,

b Duczus : Jrixius, firmus ac constans : diximus,
pavidus esto , ut Basil. conjungit ἔντρομον καὶ ἐναγώνιον,
et Chrysostomus Homil. 42 in Epist. 2 αὐ Corinthios,

ὅτι διὰ παντὸς ἐναγώνιον εἶναι χρὴ và» βίον τὸν ἡμέτερον.

τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἕχαστος ὑπὲρ ἑαυτοῦ
λόγον δώσει τῷ Θεῷ,

᾿Βνόμιζον μεγάλα τινὰ χαὶ ὑπερφυῆ τῇ προτέρα
ἡμέρᾳ ὑμῖν εἰρηκέναι" xal γὰρ ἦν φύσει μεγάλα, καὶ
πάντα ὑπερθαίνοντα λόγον - ἀλλ᾽ ὅμως τὰ σήμερον
λεχθέντα τοσαύτην ἔχει τὴν ὑπερύολὴν πρὸς ἐχεῖνα,
ὅσην ἐχεῖνα πρὸς τὰ ἡμέτερα. Καίτοι γε oüx ᾧμην
3 xr P € , τὶ 5 dg 5 , M /
αὐτὰ ἔχειν ὑπερόολήν ἀλλ᾽ ὅμως ἐπελθόντα τὰ σή-
μερον ἀναγνωσθέντα πολὺ πλέον ἐχείνων ἐφάνησαν
λαμπρότερα. Τίνα δέ εἰσι τὰ σήμερον ἀναγνωσθέντα;
dg Ὁ co WA
Oct πάντες μὲν παραστησόμεθα τῷ βήματι τοῦ Χρι-
στοῦ - γέγραπται γὰρ; Ζῶ ἐγὼ, λέγει Κύριος, ὅτι
ἐμοὶ χάμψει πᾶν γόνυ', καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογή-
σεται τῷ Θεῷ. Ἄρα οὖν ἕχαστος ἡμῶν περὶ αὐτοῦ
λόγον δώσει τῷ Θεῷ. Βλέπε, * οὐχ εἶπεν ἁπλῶς, προσ-
χυνήσει ἕκαστος, ἀλλὰ καὶ ᾿Πξομολογήσεται ἕχαστος,
τουτέστιν, εὐθύνας δώσει τῶν πεπραγμένων. "Eco
τοίνυν, ἄνθρωπε, P ἐναγώνιος πάντοτε, τὸν χοινὸν Δε-
σπότην ὁρῶν ἐπὶ τοῦ βήματος καθήμενον, χαὶ μὴ
σχίζε καὶ μέριζε τὴν ᾿Εχχλησίαν, τὴς χάριτος ἀποῤ-
δηγνύμενος " καὶ γὰρ ὃ Χριστὸς καὶ σὲ καὶ πᾶσαν τὺ
ἀνθρωπίνην φύσιν ἀπαιτήσει λόγον. Ἵνα δὲ
δόξη ὡς ἐπίτηδες φοῤῶν ἡμᾶς ταῦτα λέγειν, x. τῆς
προχειμένης ἀκολουθίας πάλιν ἔχεται τῆς αὐτῆς ὗπο-
θέσεως; λέγων * Μηχέτι οὖν ἀλλήλους χρίνωμεν, ἀλλὰ
τοῦτο χρίνετε μᾶλλον, τὸ μὴ τιθέναι τινὰ πρόσκομμα
τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἢ σχάνδαλον. Τοῦτο δὲ οὐχ ἐχείνου
“μδιλλόν ἐστιν, ἢ τούτου. Διὸ ἀμφοτέροις ἁρμόζειν
δύναται, καὶ τοῦ τελείου σχανδαλιζομένου τῇ τῶν
βρωμάτων παρατηρήσει, xo τοῦ ἀτελοῦς προσχό-
πτοντος ἐπὶ τὴ σφοδρᾷ ἐπιπλήξει. Σὺ δέ μοι σχόπει,
ἀγαπητὲ, πόσην δώσομεν τιμωρίαν οἱ σχανδαλίζον --
τες ἁπλῶς. Ei γὰρ ἔνθα " παράνομον ἦν τὸ γινόμενον,
διὰ τὸ ἀχαίρως ἐπιτιμδίν, ἐκώλυσε τοῦτο γίνεσθαι,
er Ὁ Υ ,ὔ X - | M
ὥστε μὴ σχανδαλισθῆναι xo προσχόψαι τὸν ἀδελφὸν,
ὅταν μιηδὲ διορθοῦντες σχανδαλίζωμιέν τινα, τίνος
ἐσμὲν ἀξιοι; Εἰ γὰρ τὸ μὴ σῶσαι, ἔγχλημα ( xol
ἐσμὲν ἄξιοι; Εἰ γὰρ τὸ μὴ σῶσαι, ἔγχλημα (χα
δείκνυσιν ὃ τὸ τάλαντον χατορύξας), τὸ σχανδαλίσαι
Jy /v fh Y 2^ LÀ M b
τί οὐχ ἐργάζεται ; Τί οὖν, ἐὰν οἴκοθεν, φησὶ, σχανδα-

Multa alia possent loca afferri quam quae Ducieus hic
attulit, sed res est plana: hoc autem loco so//icitus ma-
lui, quam pavidus. [ Vide Suiceri Thes. s. v.]

c "Tres Mss. μῶλλόν ἐστιν ὑποδεέστερον ἢ τούτου. Fronto
Duceus : Homil. 25 Florilegii, οὐχ ἐχείνου μᾶλλόν ἐστιν
ἢ τούτου, Non ad illum magis , quam ad istum pertinet:
omissa voce ὑποῦξέστερον, quee hic abundare videbatur.
Itaque hic eodem modo scripsimus.Hoc vero nihilo ma-
gis ad illum , quam ad istum pertinet. Textus Jam opti-
me habet. [ Mox τῷ τελείῳ σχανδαλιξομένῳ... καὶ τῷ ἀτελεῖ
προσχόπτοντι Savil. et ipse Chrys. l. c.]

4 [μή inserit Savil., sed abest a Chrys.]

IN SECUNDUM

λίζηται ἀσθενὴς ὧν; * Av αὐτὸ μὲν οὖν τοῦτ Ὁ ἂν
δίκαιον πάντα ὑπομένειν. Ei γὰρ ἰσχυρὸς ἦν, 02 à
τοσαύτης ἐπιμελείας αὐτῷ ἔδει νυνὶ δὲ ἐ ἐπειδὴ ἅτε-
λέστερός ἐ ἐστι, διὰ τοῦτο πολλῆς χρήζει τῆς σπουδῆς.
Παρέχωμεν τοίνυν αὐτῷ τοῦτο, xa πανταχόθεν αὐτὸν
διαδαστάζωμεν. Οὐδὲ γ γὰρ τῶν οἰχείων χαχῶν ὑφέξο-
μεν λόγον μόνον, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ὧν ἑτέρους σχανδα-
Χίκομεν. Ei δὲ ἐχεῖναι xoi xaÜ' ἑαυτὰς χαλεπαὶ ai
εὐθῦναι, ὅταν χαὶ τὰ σχάνδ δαλα προστεθῶσι, πότε σω-
θησόμεύα; Μὴ γὰρ νομίσωμεν, εἰ χοινωνοὺς εὕροιμεν.
τῶν ἁμαρτημάτων, ὡς ἀπολογίαν € ξομεν " τοῦτο ἡμῖν
καὶ προσθήχη γενήσεται τιμωρίας" ἐπεὶ χαὶ ὃ ὄφις
μᾶλλον ἐκολάσθη τῆς γυναικός" ὥσπερ οὖν xal ἣ
γυνὴ τοῦ ἀνδρὸς, καὶ Is d ελ δὲ χαλεπωτέραν ἔ ἔδωχε
δίκην, τοῦ ᾿Αγχαὰδ ἁρπάσαντος τὸν ἀμπελῶνα. Καὶ
σὺ τοίνυν ὅταν αἴτιος ἑτέροις ἀπωλείας γενήσῃ, χα-
λεπώτερα πείσῃ τῶν ὑποσχελισθέντων παρὰ σοῦ.
Οὐδὲ ἡ γὰρ οὕτω τὸ ἁμαρτεῖν, ὡς τὸ χαὶ ἑτέρους et ἰς
τοῦτο ἐγάγειν ἀπόλλυσι" διό φησιν, Οὐ μόνον αὐτὸ
ποιοῦσιν, ἀλλὰ χαὶ συνευθοχοῦσι τοῖς πράσσουσιν.
Ὥστε ὅταν ἴδωμεν τινὰς ἅμαρτ τάνοντας, μὴ Μόνον
μὴ ὠθῶμεν αὐτοὺς, ἀλλὰ xa ἀνέλχωμεν ἐχ τοῦ βό-
θρου πῆς πονηρίας, ἵνα μὴ τὴς ἑτέρων ἀπωλείας αὖ-
τοὶ τὴν δίχην ὑπόσχωμεν. "AX γὰρ ἐπὶ τὴν προχει-
μένην ὑπόθεσιν ἐπανέλθωμεν. Πάντες γὰρ, φησὶ,
παραστησόμεθα τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ, καὶ λόγον
δώσομεν τῷ Θεῷ. Τί οὖν ποιήσομεν ot ἐν ἅμαρ-
τίαις προδιδόντες. ἑαυτοὺς ἑχόντες; τίνα ἕξομεν τὴν
* παραψυχήν; τίνα παραμυθίαν; πῶς ἐξιλεωσόμεθα
τὸν φούερὸν δικαστήν; πόσης αἰσχύνης πληρωθῶ-
μεν, δρῶντες πρὸ ὀφθαλμῶν τὰς ἀσεδείας ἡμῶν;
Ὅμως ἐὰν θελήσ σωμιεν νῦν διεγερθῆναι πρὸς τὰ Θεῷ
ἀρεστὰ, δυνησόμεθα xol πάντα τὰ ἡμαρτημένα ἀπο-
vibus, xa τὰ φοδερὰ ἐχεῖνα χριτήρια διαφυ-
γεῖν. Τοῦτο δὲ ἔσται, ἐὰν ψνημονεύσωμεν δέηνε-
χῶς τῆς ἐντεῦθε εν ἀποδημίας τοῦ »σώματος. ἡμῶν ;
Μιμνήσχου γὰρ; φησὶν, τὰ ἔσχατά σου; xoi εἰς τὸν
αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις" ἔπειτα, ἀναλογιζώμεῦα τὸ
φοδερὸν βῆμα τοῦ Χριστοῦ, € ἐν ᾧ πάντα γυμνὰ, καὶ
τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ, τὰ ἐν λόγῳ.
τὰ ἐν ἔργῳ , τὰ ἐν διανοίᾳ ἔπειτα m “ποταμὸν τοῦ
πυρὸς, "τὸν δεσμὸν τὸν ἄλυτον, τὸ σχότος τὸ ἀφεγ-
γὲς, τὸν βρυγμὸν τῶν ὀδόντων, M σχώληχα τὸν io-
60Aov, τὴν ἡμέραν ἐκείνην, τὴν ὀδυνηρὰν μὲν τοῖς
ἁμαρτωλοῖς, φαιδρὰν δὲ χαὶ ἡδεῖαν τοῖς ἔργα δικαιο-
σύνης ἐπιτελέσασιν.

E
etr
27^

* Unus Codex αὐτὸς μὲν οὖν τοῦτο ἂν εἴη δίκαιος ὑπομέ-
νειν. Fronto Duczeus : $uspectus fuit mendi locus : deesse
namque negatio videbatur ; Waque verti, quasi esset ,
μὲν οὐδ᾽ οὕτω δίκαιος ὑπομένειν, sed habet excusus liber,
Or αὐτὸ μὲν οὖν εἴης ἂν δίκαιος ὑπομένειν. Anglicana editio
addit πάντα. Graeca jam. bene habent in Edito nostro
Hac porro et sequentia longa serie leguntur infra Ho-
milia 25 in Epist. ad Romanos, sepeque iisdem verbis.

* [Hucusque fere verbotenus exscriptus Chrys. Tum
paucis aliis interpositis, repetit Greculuseundem Chry-

DOMINI

ADVENTUM. 705
D que ex eo constat, qui talentum defodit ) ) ipsum
scandalizasse, quid non praestabit? Quid si suapte
culpa scandalizetur , cum sit infirmus, dicet ali-
quis ? Propter hoc ipsum zquum fuerit, ut omnia
feras. Si enim validus essct, nequaquam tali cura
indigeret : ; jam. vero , quoniam imperfectior est, 1d-
circo multum in eum studii conferendum est. Hoc
igitur ei concedamus , eumque ommni ex parte sup-
portemus. Non enim nostrorum tantum malorum
45 rationem reddemus, sed eorum etiam, quibus alios
A scandalizamus. Quod $i ipsa per se molesta est
exactio rationum, cum adj jecta fuerint etiam scan-
dala, quomodo s: alutem consequemur? Ne putemus
enim, si peccatorum consortes reperimus, nos ex-
cusationem habituros: hoc nobis penas accumu-
labit. Nam gravius quam mulier punitus est ser-
pens; quemadmodum et mulier gravius quam vir,

et J iueitiel acerbiores pcenas quam Achab dedit, qui 4

vineam eripuerat. Tu quoque 51 caeteris per ditionis
causa fueris, acerbiora patieris quam illi, qui a te
fuerint supplantati. Non enim tantam nobis id per-
niciem creat quod peccemus, quam quod alios ad
id agendum impellamus : quamobrem ait, JYon
sol id faciunt, sed etiam consentiunt fa-
cientibus. Cum igitur peccantes quosdam vide-
rimus, non modo non eos impellamus, sed etiam
D ex improbitatis fovea extrahamus, ne perditionis
aliorum a nobis peenze repetantur. Verum ad rem
propositam revertamur. Omnes enim, inquit,
stabimus ante tribunal Christi, et rationem Deo
reddemus. Quid igitur faciemus? quod solatium ,
quam consolationem obtinebimus? quomodo Ju-
dicem tremendum placabimus? quanto pudore
confundemur, cum nostre nobis impietates ob
oculos versabuntur? Verumtamen si jam erigere
animos ad ea consectanda voluerimus, quae Deo
sunt accepta, cum omnia poterimus abstergere a
nobis commissa peccata, tum illa tremenda tribu-
nalia devitare. ld. vero fiet, si corporis nostri ex
hae vita discessus perpetuo recordemur : JJemo-
C rare namque novissima tua, et in eternum non
peccabis: deide tremendum Christi tribunal
mente versemus , in quo nuda sunt omnia et aperta
oculis ejus, qua verbo, qui opere, qu: cogita-
tione commiserimus; dcinde fluvium igneum, vin-
cula indissoluta , tenebras lucis expertes , strido-
rem dentium, vermem venenatum, diem illum lu-
ctuosum quidem peccatoribus, hilarem autem ac
jucundum illis, qui justitia. opera perfecerint.

sostomi sermonem ab lit, D verbis: οὐχ ὁ πλούσιος x. τ.
). Paulo ante pro βόθρου βυθοῦ v. 1. in marg. Savil.; βα-
ράθρου Chrys.]

a [ἀναψυχήν ν 1. in marg. Savil.; et mox ἁμαρτίας
pro ἀσεθείας.]

b Sic correximus ex uno Regio. Morel. τοὺς δεσμοὺς
τοὺς ἀλύτους, τοῦ σχότους τοῦ ἀρεγγοῦς, τοῦ βρυγμοῦ τῶν
ὀδόντων, elc. [ Savil. τοὺς δεσμοὺς τοὺς à2., τὸ ax. etc.]

In sequenti nota Fronto Duccus monet corrigenda
quaedam esse, quce correcta sunt.

52,

Qui causa
perniciei
alis sunt,
acerbius pu-
niunltur,
Rom. 1.32.

Hom.

IO.

Eccli.

τά.

.40.

796 SPURJA.

Contra eos 9, Sed homines sunt quidam tanta dementia
vum ὁ pis przditi, ut mendaces arbitrentur Scripturas divi-
non. ulc;sc, Dltüs inspiratas; quique jus divinum per allegoriam
crimina. interpretantur. Audivi enim quosdam peccatis de-
ditos, etamore summo voluptatis irretitos, hujus-

modi verbis utentes : Deus inquiunt, ad timorem
hominibus incutiendum in minatus est : absit

enim , ut qui misericors est, quemquam puniat ex

illis proser tim qui eum agnoverunt. Audite igitur,

homines corde destituti, qui probitatis hostis i in-

leritu vestro gaudentis suasioni paretis. Ne enim

timore per vasi nos ad meliorem vitam converta-

mus, et tormenta penarum evitemus, idcirco nobis

hanc securitatem invexit, ut hic omni cura vacul

nos przcipites in ipsum inferni fundum : agamus.
Diciteigitur mihi, qui mendacem Deum asseritis,

qui ver ra tantum. nuda Scripturas sacras, non
veritatem reputatis, quid censelis, o stulti? nonne

Luc.16.20. dives. ille punitur , qui Lazarum contemserat ?
Matth. 25. nonne fatu: virgines e sponsi thalamo ejiciuntur?
12.41. nonne qui Christum non paverunt , in ignem dis-
cedunt, qui paratus est. diabolo et angelis ejus?
nonne qui sordidis fuit indumentis vestitus, ligatis

τος 25. manibus ac pedibus in ignem ejicitur ? nonne qui
«οὐ 18. centum denarios repetierat, tortoribus est tradi-

E
T tus? nonne quod dictum est de adulteris, verum
Isai. 66. est, quia J'ermis eorum non morietur, e ignis
a4. eorum non exstinguetur ? an minc tantum sunt

ista? Etiam , inquiunt. Unde vero, quaeso, fit, o
miseri , ut rem talem asserere audeatis, idque quod
injustam sponte sententiam feratis? Ego vero cum
ex lis quie dixit, tum ex 115 quae iecit Ghristus ,

contrarium VER ostendere. Si enim de (duis
poenis non credimus, saltem ob ea quie jam eve-
nerunt , credamus : Mus enim ea quie. jam evene-
runt, et in opus exierunt, min: sunt ac verba

tantum. Quis ergo Noe tempore totum terrarum 14, οὖν τὴν οἰκουμένην

orbem undis obruit, triste naufragium illud in-
vexit , universumque genus hühuaidia omnino
delevi E quis rursus postea fulmina illa. et turbi-
nes igneos in Sodomorum terram misit: ? quis
[E ;yptum omnem submersit? quis sexcenta millia
Psal. 105. in deserto pr 'ostravit? quis congregationem Abiron

2. incendit? quis, Core et Dathan ut aperto ore
2. Reg. τή. deglutiret, terre mandavit? quis :tate Davidis
15. uno temporis momento millia septuaginta per-

didit? quis centum octoginta quinque millia una
/sai.37. mocte, cum prophetaret Isaias, interemit? Dicam

36. el eos qui privatim. puniti sunt, addictum. per-
Jos. 1.7.24. petuo supplicio Cain , lapidatum. cum omni genere
^h suo Charmin, eum qui quod in sabbato ligna
AN um. 15

32. collegisset , idem passus est? quadraginta duos
&.Reg.2. pueros quos Eliseei tempore devorarunt ferz , ne-
24. que propter zetatem. veniam impetrarunt ? Quod

e [ἀλληγορεῖν Savil. in textu, ἀλληγοροῦντες in marg.

4 Alii male ὑπερθολῆ. Regii duo et Savil. ὑποδολῇ.
* [ὦ ἄθεοι v. l. in marg. Savil.]
ἢ [ἐπέκλυσεν v. 1. ap. Savilium.]

Ἀλλ᾽ εἰσί τινες τῶν ἀνθρώπων τοσαῦ jene ἀνοίας πε-
πληρωμένοι. ὁ ὡς Ψευδεῖς ἡγεῖσθαι τὰς θεοπνεύστους
Τραφὰς, χαὶ τὸ δίχαιον τοῦ Θεοῦ “ ἀλληγοροῦντες.
᾿Αχήχοα γάρ τινων φιλαμαρτημόνων, χαὶ ὑπὸ πολ-
λῆς φιληδονίας χατεχομένων, λεγόντων τοιαῦτα, ὅτι,
φασὶν, ὃ Θεὸς, πρὸς φόθον τῶν ἀνθρώπων isse
vaa" μὴ γένοιτο γὰρ», ὅτι ἐλεήμων ὧν χολάσει
τινὰ, χαὶ μάλιστα τῶν ἐπεγνωχότων αὐτόν. ᾿Αχού-
σατε οὖν οἵ ἀπολωλεχότες τὰς χαρδίας ἄνθρωποι , οἱ
τῇ * ὑποῦ oA τοῦ μισοχάλου πειθόμενοι τοῦ χαίρον-

D τος ὑμῶν τῇ ἀπωλεία. Ἵνα γὰρ υὴ φοδηθέντες εἰς
χρηστὸν βίον é ἑαυτοὺς μεταῦ ἄλωμεν, χαὶ φύγωμεν, τῆς
χολάσεως τὰ βασανιστήρια, DP τοῦτο εἰς ταύτην
ἡμᾶς ἤγαγε τὴν ἀφοθίαν * ὅπως ἐνταῦθα ἀμελήσαντες,
εἰς αὐτὸν τὸν τοῦ ἅδου πυθμένα ἑαυτοὺς m ἄλωμεν.
Λέγετε οὖν pot οἵ ψεύστην τὸν Θεὸν à ἀποφαίνοντες , οἵ
ῥήματα μόνον ψιλὰ τὰς ἁγίας Γραφὰς λογιζόμενοι,
χαὶ οὐχὶ ἀλήθειαν, τί γομίζετε, o ἀνόητοι: οὐχ ὃ
πλούσιος ἐκεῖνος χολάζεται, ὃ τὸν Λάζαρον € ὕπερ-
ιδών ; οὐχὶ αἱ poat παρθέ νοι τοῦ νυμφῶνος ἐκόάλ-
λονται; οὐχὶ οἵ μὴ θρέψαντες Χριστὸν, εἰς τὸ πῦρ
ἀπέρχονται τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαδόλῳ χαὶ τοῖς
ἀγγέλοις αὐτοῦ ; οὐχ ὃ τὰ ῥυπαρὰ ἱμάτια ἐνδεδυμέ-
Voc , χεῖρας xo πόδας δεθεὶς ἐχθάλλετα: εἷς τὸ πῦρ;
οὐχὶ ὃ τὰ ἑχατὸν δηνάρια ἀπαιτήσας παραδίδοται τοῖς

Ε βασανισταῖς ; οὗ τὸ περὶ τῶν μοιχῶν εἰρημένον ἀλή--
θεϊά ἐ ἐστιν, ὅτι Ὃ σχώληξ αὐτῶν οὐ τελευτήσει, χαὶ
τὸ πῦρ αὐτῶν οὐ σδεσθήσεται : ἢ ἀπειλαὶ μόνον ταῦτά
εἰσι; Ναὶ, φησί. Καὶ πόθεν, εἴπατέ μοι “ ἄθλιοι, πρᾶ-
γμα τοιοῦτον τολμᾶτε ἀποφήνασθαι, χαὶ ταῦτα οἴ-
χοθεν φέροντες τὴν ἄδικον ψῆφον; "Eqó δὲ xal ἀφ᾽
ὧν εἴρηχε ὃ Χριστὸς xai d ὧν πεποίηχε, τοὐναντίον
ἀποδεῖξαι πειράσομαι. Ei γὰρ περὶ τῶν μελλουσῶν
χολάσεων οὗ πιστεύομεν, χἂν ἀπὸ τῶν ἤδη γεγενη-
μένων πιστεύσωμεν * οὐ γὰρ δὴ τὰ γεγενημένα χαὶ εἰς
ἔργον ἐξελθόντα ἀπειλαὶ χαὶ ῥήματά εἶσι μόνον. Τίς

Τχατέχλυσεν ἅπασαν ἐπὶ τοῦ

Α Νῶε, χαὶ τὸ χαλεπὸν ἐχεῖνο ναυάγιον εἰργάσατο,
χαὶ τὴν τοῦ γένους ἡμῶν πανωλεθρίαν παντὸς ἐποίησε: ;
τίς πάλιν μετὰ ταῦτα τοὺς χεραυνοὺς ἐκείνους xo
τοὺς πρηστῆρας ἀφῆκεν ἐπὶ τὴν E Σοδόμων γῆν; τίς
τὴν Αἴγυπτον ἅπασαν κατεπόντισε; τίς τὰς ἑξαχο-
σίας χιλιάδας ἐπὶ τῆς ἐρήμου κατέστ σε ; τίς τὴν
συναγωγὴν Ἄβι ὧν χατέφλεξ £5 τίς τοὺς περὶ Κορὲ
χαὶ Δαθὰν ἀνοῖξαι τῇ Yn τὸ στόμα XO χαταπιεῖν
ἐκέλευσε; τίς τὰς ἑθδομήκοντα χιλιάδας ἐ ἐν μιὰ χαιροῦ
ῥοπῇ χατήνεγχεν ἐπὶ τοῦ Δαυίδ; τίς τὰς ἑχατὸν
ὀγδοήχοντα πέντε χιλιάδας, ἐν pe νυχτὶ ἐθανάτωσεν
ἐπὶ τῆς προφητείας Ἡσαΐου: E Zim x«i τοὺς χατ᾽
ἰδίαν χολασθέντας , τὸν διηνεχεῖ παραδοθέντα τιμωρία
Κάϊν, τὸν χαταλευσθέ ἕέντα μετὰ παντὸς τοῦ γένους Χαρ-
μὴν, τὸν ὑπὲρ συλλογῆς ξύλων τὸ αὐτὸ παθόντα ἐν
σαδθάτῳ, τοὺς ἐπὶ “Ἐλισσαίου τεσσαράχοντα χαὶ δύο

^

παῖδας τοὺς ὑπὸ τῶν θηρίων δαπανηθέτας, καὶ μηδὲ

'

d

] a Sic duo Mss. At Morel. σοδόμου. Infra alii à βηρών.

Quibusdam interpositis qui χάρμην dicitur, est Achar
filius Charmi , qui Josue 7, 4, commemoratur. Alia qua:
corrigenda monet Fronto Duczus jam correcta sunt.

IN SECUNDUM DOMINI

ADVENTUM. 797

ἀπὸ τῆς ἡλικίας τυχόντας συγγνώμης; εἰ δὲ xoi B si i post legem gralia cernere id cupis, cogita quanta

μετὰ τὴν χάριν τοιαῦτα ἰδεῖν ἐθέλοις, ἐ ἐννόησον,
ὅσα ἔπαθον οἱ Ιουδαῖοι, πῶς τὰ ἴδια τέχνα κατέ-
φάγον αἵ γυναῖχες αὐτῶν, αἵ μὲν ὀπτῶσαι, αἱ δὲ
καὶ ἄλλως ὃ δαπανῶσαι" πῶς λιμῷ παρεδόθησαν ἄνη-
χέστῳ ᾽ χαὶ πολέμοις ποικίλοις χαὶ χαλεποῖς ὁ ὡς πά-
σας τὰς ἔμπροσθεν τραγῳδίας, ἀποχρύψαι τῇ τῶν
οἰκείων ὑπερδολῇ συμφορῶν. Ὅτι γὰρ ó Χριστὸς
αὐτοὺς ταῦτα εἰργάσατο, ἄχουσον αὐτοῦ ταῦτα προ-
λέγοντος, xai διὰ παραδολῶν, χαὶ σαφῶς xxi "ἢ ἀνα-
χεχαλυμμένως" διὰ παραθδολῶν μὲν, ὡς ὅταν λέγη"

Τοὺς δὲ μὴ θέλοντάς με βασιλεῦσαι ἐπ᾽ αὐτοὺς,
ἀγάγετε χαὶ χατασφάξατε" χαὶ διὰ τοῦ ἀμπελῶνος,
χαὶ διὰ τοῦ γάμου" σαφῶς δὲ xat διαῤῥήδην, ὡς ὅταν
λέγῃ ἀπειλῶν, ὅ ὅτι Πεσοῦνται ἐν στ τόματι μαχαίρας, χαὶ
ἔσται συνοχὴ ἐ ἐπὶ τῆς γῆς ἐθνῶν, ἐν ἀπορίᾳ ἡχούσης θα-
λάσσης χαὶ σάλου ; ἀποψυχόντων ἀνθρώπων ἀπὸ φό-
600, καὶ Ἔσται θλίψις τοιαύτη, οἵα, οὗ γέγονε πώποτε,
οὐδὲ νὴ γένηται. Καὶ ὃ ὃ Ἀνανίας χαὶ ἣ Σάπφειρα t ὑπὲρ
χλοπῆς ὀλίγων d ἀργυρίων ὅσην ἔδωκαν ὃ δίκην, ἅπαντες
ἴστε. Τὰς ὃ δὲ χαθημερινὰς συμφορὰς οὖ ὁρᾶτε, ὅσας
ὑποφέρομεν ἁμαρτάνοντες; ἢ οὐδὲ ταῦτα γεγένηται;
Οὐχ ὁρᾶτε xa νῦν τοὺς λιμῷ τηχομένους, τοὺς ἐλέ-
φαντι xal λώδη σώματος κατεχομένους, τοὺς πενίᾳ
διηνεχεῖ συζῶντας, Τοὺς νυρία ἀνήχεστα χαὶ D
πάσχοντας; Πῶς οὖν ἂν ἔχοι λόγον τοὺς μὲν χολά--
ζεσθαι, τοὺς δὲ μὴ χολάζεσθαι; FE γὰρ οὐχ ἄδικος ὃ
Θεὸς, ὡσπεροῦν οὐδὲ ἄδικος, πάντως χαὶ σὺ δίκην

δώσεις ἁμαρτάνων" εἰ δὲ, ἐπειδὴ φιλ ἄνθρωπός ἐστιν
ὃ Θεὸς, οὐ χολάζει, οὐδὲ Ue ee ἔδει χολασθῆναι.
Νυνὶ δὲ διὰ ταῦτα ὑμῶν τὰ ψυχρὰ δήματα ; πολλοὺς
καὶ ἐνταῦθα χολάζει ὃ Θεός: ἵνα, ὅταν τοῖς δήμασι
μὴ πιστεύσητε τῆς ἀπειλῆς, χἂν τοῖς πράγμασι πι-
στεύσητ τε τῆς τιμωρίας * καὶ ἐπειδὴ τὰ παλαιὰ οὐχ
οὕτως ἡμᾶς “φοβεῖ, τοῖς ἐφ᾽ ἑχάστης γενεᾶς συμόαί-
νουσι τοὺς χατὰ χαιρὸν ὃ διορθοῦται ῥαθυμοῦντας.

KA τίνος ἕνεχεν OU πάντας ἐνταῦθα χολάζει , φη-
ν; Ἵνα δῷ τοῖς ἄλλοις προθεσμίαν μετανοίας. Ttvoc
e Y Évexey οὗ πάντας | τιμωρεῖται ἐκεῖ; Ἵνα μὴ πολλοὶ
διαπιστήσωσιν αὐτοῦ τῇ προνοία. Πόσοι λησταὶ οἵ
ἑάλωσαν, οἱ δὲ ἀπῆλθον μὴ ὃ δόντες δίκην: ποὺ το -
ἣ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καὶ 5 δικαιοχρισία;
ἐμὸν γάρ ἐστιν ἔρεσθαί σε. Εἰ μὲν γὰρ E δεὶς ὅλως
ἐτιμωρεῖτο, εἶχον ἐπὶ τοῦτο Xa xu φυγεῖν" ταν δὲ οἵ
μὲν δῶσι δίκην," οἵ δὲ μὴ δῶσι, χαίτοι χείρονα ἅμαρ-
τάνοντες, πῶς ἂν ἔχοι. τοῦτο λόγον Uf τῶν αὐτῶν
πλημμελημάτων τὰς αὐτὰς εἶναι δίχας; πῶς δὲ οὐχ
ἂν δόξαιεν ἀδικεῖσθαι οἵ χολασθέντες; Τίνος οὖν ἕνε-
κεν, φησὶν, οὐ πάντες ἐνταῦθα χολάζονται: Ἄχουσο
αὐτοῦ περὶ τούτων σοι ἀπολογουμένου.᾽} Ἐπειδὴ γὰρς ἀπέ-
θανόν τινες πύργου χατεγεχθέντος, ἔλεγε “τοῖς ὗ ὑπὲρ

C

I

-

sint passi Juda : quo pacto liberos matres ipsorum
comederint, ha assatos, ilz alia ratione con-
sumtos : quomodo fame vexati sint intolerabili ,
bellisque variis ac molestis, sic ut omnes priorum
temporum tragicos casus calamitatum. suarum
acerbitate superarint. Ut enim scias hzc in eos
Christum immisisse, predicentem hzc; illud audi
tum per parabolas , tum clare et aperte : per pa-
rabolas quidem, ut cum ait, Eos autem, qui
noluerunt me regnare super se adducite huc
et inter ficite ; ; itemque per viueum ct per nuptias : :

clare vero ac detener veluti cum minans ait : £t Ibid. αι.
cadent in ore eladii, et erit in terris pressura ?4- 25.

gentium, in anxietate resonante mari el : salo, ex-
animatis hominibus prze timore, et Erit iribulatio
talis qualis non fuit unquam , neque fiet.

Ananias etiam et Sapphira quas ob paucorum ar-
genteorum furtum pcenas dederint, nostis omnes.

Quotidianas autem calamitates quot feramus , qui
peccata commitümus, nonne cernitis? an vero hzc
ipsa non evenerunt? Nonne videtis eos qui nunc
etiam fame contabescunt, qui elephantiasi et vitio
corporis detinentur, qui perpetua degunt in ege-
state, qui mille gravissimis et intolerandis malis
affliguntur ? Quonam igitur pacto squum fuerit
quosdam puniri, quosdam vero non puniri ? Namsi
injustus non estDeus, ut profecto injustus non est ,

omnino tu quoque poenas dabis, si peccaveris : sn
autem , quia benignus est Deus, non punit, ne
hos quidem puniri oportebat. kun vero propter
hzc inepta vestra. verba multos hic etiam punit
Deus, ut cum minarum verbis non credatis , sal-
tem rebus ipsis penarum credatis : et quoniam non
ita vobis antiqua timorem incutiunt, 115 quz sin-
gulis generationibus accidunt, illos qui iisdem
temporibus vivunt, segniter se gerentes, corrigere
solet.

9. Quare vero non omnes hic punit, dicet
aliquis P. Ut alis spatium det pcenitentie.. Cur
autem non illic omnes castigat? Ne multi ejus
providentiam non credant. Quam multi latrones,
alii quidem damnati sunt, alii vero non affecti
supplicio abierunt ? ubi ergo Dei benignitas et
justum judicium ? meum enim est te interrogare.
Nam si nullus prorsus puniretur, possent ad. hoc
quidem confugere: cum. vero alii quidem poenas
dent, alii vero non dent, tametsi pejora peccata
committant, quomodo justum esset, ut cum non
eadem essent delicta , pcenze tamen tdem lueren-
tur? nonne illis 1 injuria fieri videretur, qui. puni-
rentur? Cur igitur, inquit, omnes hic plectuntur?
Audi Dominum ipsum hac dere sic tibi satisfacien-

21.

à

non

niat.

τούτων διαποροῦσι" Δοχεῖτε , ὅτι οὗτοι μόνοι ἅμαρτω- 145 tem. Nam quia mortem obierant turri cadente qui-
λοὶ παρὰ πάντας εἰσίν: Οὐχὶ, λέγω ὗ ὑμῖν" ἀλλ᾽ »ξὰν μὴ A dam, illis, qui super his dubitationem afferebant,

μετανοή σητε xa ὗ ὑμεῖς, πάντες ὡς αὐτοὶ ἐώ γπ δὰ

b [διαῤῥήδην Savil. in textu. Alterum habet pro v. ].}
* Hic emendationem sequimur quam Duceeus in no-
tis ex vetusto libro adoptarat. [Savil. habet zo6z , ὡς

τὰ ἑ

ο

dicebat: Putatis, quia hi soli peccatores preter Luc, 13. 3.

g' ἐχάστις γενεᾶς συμθαίνοντα, XXV τούτοις πισ τε

ies xir. 2]

4 Unus τοῖς περὶ τούτων.

Luc.19.27.

Matth, 2

4ct. 5

Cur Deus

omnes pu-

Joan.5. t4

Isai. 66.
24.
Marc. 9.
ῴ

Matth. 25.

46.

Matth. 6.
14.
FEQ. 13:19
18.

Ibid. 43.
20.

Dan, 4.24.

798
omnes sint? Von, dico vobis; sed si peniten-
tiam. non. egeritis, omnes ut ipsi peribitis : ad-
monens nos ac docens, ne nimium confidamus,
cum, aliis dantibus ponas, ipsi multis commissis
delictis non damus : nisi enim poenitentiam aga-
mus, omnino dabimus. Verum qui fit, ut in zter-
num puniamur, dicet aliquis, cum hic brevi tem-
pore peccaverimus? Ut nimirum hic etiam vir
aliquis brevi momento temporis una eade pa-
trata ad. perpetuas metallorum miserias damma-
tur. At enim ita non agit Deus, inquit. Quomodo
igitur annos triginta octo paralyticum in tali
supplicio detimut? Etenim ob peccata punitum αὶ
illum ab eo fuisse ut noverimus, audi quid dicat :

: Ecce sanus factus es : jam noli peccare, ne de-

terius tibi aliquid contingat. Verumtamen fi-
nem accepit, inquit. At non talia sunt, quze illic
fiunt. Ut enim scias illa numquam finem acce-
ptura, ipsum dicentem audi : Fermis eorum non
morietur, et ignis eorum non exstinguetur; et,
Ibunt hi in vitam eternam, et illi in suppli-
cium cternum. δὶ ergo vita est seterna, et sup-
plicium zternum. Non vides quanta Judzis mi-
natus sit? Num ea, que minatus fuerat, evene-
runt, an vero fuerunt verba quz dixerat? Et rur-

. sus : /Von remanebit lapis super lapidem. Num

remansit? Quid vero, quod dixit, Erit tribulatio,

qualis numquam fuit ? Numquid igitur non fuit?

Lege historiam Josephi, et ne respirare quidem

poteris, dum quanta illi reipsa passi fuerint, au- c
dies. Ait enim tragicos omnes casus illa mala su-
perasse, nec ullum. umquam tale bellum natio-
nem ullam invasisse. Hzc a me dicuntur, non ut
dolorem vobis inuram, sed ut tutos vos reddam,
et non superflue blandiens efficiam, ut multo gra-
viora patiamini. Cur enim, quzso, dignum esse
non judicas, ut, cum pecces, puniaris? nonne tibi
cuncta predixit? nonne minatus est? nonne ex-
terruit? nonne tuz salutis causa innumera pra-
sutit? nonne lavacrum regenerationis largitus
est, et omnia priora dimisit? nonne post hanc
remissionem, et lavacrum et auxilium ex poeni-
tentia rursus peccanti concessit? nonne facilem
etiam postea reddidit viam remissionis peccato-
rum? Audi ergo qualia etiam preceperit. Si di-
miseris proximo, tibi ego quoque dimitto, inquit.
Quam habet hoc difficultatem? Judicate pupil-
lum, et justificate viduam; venite, et dispute-
mus, inquit, et si fuerint peccata vestra quasi
phieniceum, sicut nivem dealbabo. Quid in hoc
est laboris? Dic tu, inquit, peccata tua primus,
ut justificeris. Quid 1n hoc est difficultatis? Pec-

-
x

)

à Putat Fronto Duczus hzc alludere ad illa Josephi
verba initio lib. primi de bello Judaico : τὸν πόλεμον
μέγιστον οὐ μόνον τῶν x20 ἡμᾶ:, σχεδὸν CE χαὶ ὧν ἀχοῇ πα-
ρειλήφαμεν, Y) πόλεων πρὸς πόλεις, Y) ἐθνῶν ἔθυεσι συῤῥαγεν-
των. π᾿ rursus : τὰ γοῦν πόντων ἀπ᾽ αἱῶνος ἀτυχήματα
ὃς τὰ Ἰουδαίων ἡττᾶσθαί μοι Dus, χατὰ σύγχρισιν. Cala-
mitates autem. Judaeorum, quales vix unquam audita

SPURIA. Y 4

παραινῶν ἡμῖν καὶ διδάσχων μὴ θαῤῥεῖν, ὅταν ἑτέρων
δόντων δίκην, ἡμεῖς πολλὰ πλημμελήσαντες μὴ ὥ-
μὲν" ἂν γὰρ μὴ μεταμελώμεθα, δώσομεν πάντως.
Kat πῶς, φησὶν, ἀθάνατα χολαζόμεθα,, ἐνταῦθα βρα-
bv χρόνον ἁμαρτόντες: “ἔδσπερ δὴ xol ἐνταῦθά τις
ἄνθρωπος ἐν βραχείᾳ καιροῦ ῥοπὴ ἕνα φόνον ποιζὸν;
τὴ τῶν μετάλλων διηνεχεῖ χαταδικάζεται ταλαϊιπω-
ρίᾳ. ᾿Αλλ’ ὃ Θεὸς οὐχ οὕτω, φησί. Πῶς οὖν τριάχοντα
ὀχτὼ ἔτη ἐν τοιαύτη χολάσει τὸν παράλυτον χατεῖχεν ;
Ὅτι γὰρ διὰ ἁμαρτήματα αὐτὸν ἐχόλασεν, ἄκουσον
τί φησιν * Ἴδε ὑγιὴς γέγονας " μηκέτι ἁμάρτανε ᾽ ἵνα
μὴ χεῖρόν σοι. τί, γένηται. Ἀλλ᾽ ὅμως. ἔλαύε, λύσιν,
φησίν. Ἀλλ᾽ οὐ τὰ ἐχεῖ τοιαῦτα. Oz γὰρ ἐχεῖνα οὐχ
ἕξει λύσιν ποτὲ, ἄχουσον αὐτοῦ λέγοντος, Ὃ σχώλης
αὐτῶν οὐ τελευτήσει, xal τὸ πῦρ αὐτῶν οὐ σόεσθήσε-
ται" χαὶ, Πορεύσονται οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον, xol
οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον. Ei τοίνυν ἣ ζωὴ αἰώνιός
ἐστι, καὶ dj χόλασις αἰώνιος. Οὐχ δρᾷς, πόσα ἠπεί-
λησεν Ἰουδαίοις: Ἄρα οὖν ἐξέξη τὰ ἠπειληθέντα, ἢ
λόγος ἦν τὰ εἰρημένα; Καὶ πάλιν, Οὐ μὴ μείνη λίθος
ἐπὶ λίθον. Ἄρα ἔμεινε; Τί δὲ, ὅτι καὶ εἶπεν, Ἔσται
θλίψις, οἵα οὐ γέγονε πώποτε; Ἄρα οὖν οὖχ ἐγένετο ;
ἃ Ἀγάγνωθι τὴν ἱστορίαν τοῦ ᾿Ιωσήππου, καὶ οὐδὲ ἀνα-
πνεῦσαι δυνήσῃ ἀχούων, ἅπερ ἔπαθον ἐπὶ τῶν πρα-
γμάτων ἐχεῖνοι. Φησὶ γὰρ, ὅτι πᾶσαν ἐνίκησε τρα-
γῳδίαν ἐχεῖνα τὰ δεινὰ, χαὶ ὅτι πόλεμος οὐδεὶς
οὐδέποτε τοιοῦτος ἔθνος κατέλαόε. Ταῦτα “λέγω, οὐχ
ἵνα ὑμᾶς λυπήσω, ἀλλ᾽ ἵνα ὑμᾶς ἀσφαλίσωμαι, καὶ
μὴ ψυχαγωγήσας ὑμᾶς περιττὰ, παρασχευάσω χαλε-
πώτερα ὑπομεῖναι. Διὰ τί γὰρ, εἰπέ μοι, οὖκ ἀξιοῖς
χολάζεσθαι ἁμαρτάνων; οὐχὶ προεῖπέ σοι ἅπαντα:
οὐχὶ ἠπείλησεν; οὐχὶ ἐφόδησεν; οὐχὶ μυρία εἰργά-
σατο ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς σῆς; οὐχὶ λουτρὸν πα-
λιγγενεσίας ἐδωρήσατο, xal τὰ πρότερα πάντα ἀφῆ-
χεν; οὐχὶ μετὰ τὴν ἄφεσιν ταύτην xol τὸ λουτρὸν,
x«i τὴν ἐχ τῆς μετανοίας βοήθειαν πάλιν ἁμαρτά-
νοντί σοι δέδωχεν ; οὐχὶ εὔχολόν σοι ἐποίησε τὴν δδὸν
χαὶ μετὰ ταῦτα τῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἀφέσεως;
"Axous τοίνυν xol οἷα ἐπέταξεν. "EXv ἀφὴς τῷ πλη-
σίον, ἀφίημι σοι κἀγὼ, φησί. Ποίαν τοῦτο δυσχολίαν
ἔχει; * Κρίνατε ὀρφανὸν, καὶ δικαιώσατε χήραν, xal
δεῦτε, καὶ διαλεχθῶμεν, φησὶ, καὶ ἐὰν ὦσιν αἵ ἅμαρ-
τίαι ὑμῶν ὡς φοινιχοῦν, ὥς χιόνα λευχανῶ. Ποῖον
τοῦτο ἔχει μόχθον ; Λέγε σὺ, φησὶ, τὰς ἁμαρτίας
cou πρῶτος, ἵνα δικαιωθῇς. "liva τοῦτο δυσχολίαν
ἔχει; Τὰς ἁμαρτίας σου ἐν ἐλεημοσύναις λύτρωσαι.
Τ]οῖος τοῦτο ἱδρώς; [χὐπεν ὃ τελώνης, Ἰλάσθητί μοι
τῷ ἁμαρτωλῷ, καὶ χατῆλθε δεδιχαιωμένος. Ποῖος πό-
K N , 3 37-9 , ΩΣ
voc μιμήσασθαι τὸν τελώνην; Ἀλλ᾽ οὐ βούλῃ πεισθῆναι
οὐδὲ μετὰ τὰς τοσαύτας ἀποδείξεις, ὅτι κόλασίς ἐστι
χαὶ τιμωρία; Οὐχοῦν οὐδὲ τὸν διάδολον εἴποις ἂν
χολάζεσθαι. Πορεύεσθε γὰρ, φησὶν, εἰς τὸ πῦρ τὸ

fuerint, per totum opus de bello Judaico describun-
tur, [Paulo ante verba xz? πάλιν absunt a Savil. et
Chrys.]

* [Savil. ἐὰν χρίνητε ὀρφανὸν (ὀρρανῷ 1n marg. v. l. ut
Chrys. habet, et Bibl.) χαὶ δικαιώσητε... δεῦτε. Inserui-
mus zzi ante δεῦτε e Chrys. et Bibl.]

IN SECUNDUM DOMINI

αἰώνιον τὸ «vine τῷ Ota OA χαὶ τοῖς ἀγγέ-
λοις αὐτοῦ. Ei γὰ γέεννα οὐκ ἔστιν, οὐδὲ ἐκεῖνος χο-
λάζεται- P δῆλον ὅτ. χαὶ ἡμεῖς ot τὰ τούτου dg γα ἔπι-
τελοῦντες χολασθησόμεθα * χαὶ γὰρ, χαὶ ἡμεῖς παρη-
χούσαμεν, εἰ χαὶ μὴ ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς. Πῶς δὲ οὐ δέ-
δοικας, ἄνθρωπε, τολμηρὰ qe εγγόμιενος, ὅταν λέγης;
ὅτι φιλάνθρωπός ἐ ἐστιν ὃ Θεὺς, καὶ οὗ κολάζει; Καὶ ἐ ἐὰν
χολάσῃ ᾽ εὑρίσχεται χατὰ σὲ οὐχ ἔτ' φιλάνθρωπος ὦ ὦν;
Ὁρᾷς εἰς οἷα ῥήματα ὑμᾶς ὃ διώθολος ἄγει; Τί δὲ
oi τὰ ὄρη χατειληφ τες μοναχοὶ, χαὶ μυρίαν ἄσχησιν
ἐπιδειξάμενοι ἐν ὄρεσι χαὶ ᾿σπηλαίοις χαὶ ταῖς ὁπ ταῖς
τῆς γῆς, ἄρα ἀστεφάνωτοι ἀπελεύσονται: E Tho. οἵ
πονηροὶ μὴ κολάζονται, μηδὲ ἔστι μηδενὸς ἀντίδο-
σις, ἐρεῖ πάλιν ἄλλος ἴ ἴσως, ὅτι οὔτε ot ; ἀγαθοὶ
γοῦνται. Οὐχὶ, φησίν- ἀλλὰ τοῦτο τῷ Θεῷ
ἐστὶ, τὸ βασιλείαν μόνην εἶναι παρ᾽ αὐτῷ,
γέενναν, Οὐχοῦν ὃ πόρνος xa ὃ μοιχὸς χαὶ ὃ μυρία
χαχὰ ἐργασάμενος τῶν αὐτῶν ἀπολαύσεται τῷ σω-
φροσύνην χαὶ ἁγιωσύνην χαὶ ἐγκράτειαν: χαὶ πᾶσαν
ἀγγελυιὸν πολιτείαν ἐπιδειξαμένῳ ; Ei δὲ μὴ ἔστι
γέεννα, ἀνάστασις δὲ πάντως ἔσται, χαὶ ot πονηροὶ
τῶν αὐτῶν ἀγαθῶν τεύξονται τοῖς δικαίοις. Καὶ τίς ἂν
τοῦτο εἴποι χαὶ τῶν σφόδρα ἐξεστηχότων ἀνθρώπων;
μᾶλλον δὲ τίς ἂν τοῦτο εἴποι δαίμων ; ᾿Αλλὰ χαὶ αὖ-
τοὶ oi δαίμονες γέενναν ὁμολογοῦσιν εἰναι - διὸ xal
ἐξόων λέγοντες, Hose ὧδε πρὸ χαιροῦ βασανίσα!
ἡμᾶς; Πῶς οὖν οὗ δέδοικας xoci φρίττεις, ἄνθρωπε,
τῶν δαιμόνων διμιολογούντων αὐτὸς ἀρνούμενος; m πῶς
οὐ συνορᾶς τὸν διδάσχαλον τῶν πονηρῶν τούτων δο-
γμάτων ; Ὃ γὰρ τὸν ἐξ ἀρχῆς ἀπατήσας ἄνθρωπον,
χαὶ προτάσει μειζόνων ἐλπίδων, χαὶ τῶν ἐν χερσὶν
ἐχβαλὼν αὐτὸν ἀγαθῶν, οὗτός ἐστιν 6 χαὶ νῦν ταῦτα
ὑποβάλλων λέγειν τε χαὶ vost" xat διὰ τοῦτο πείθει
τινὰς ὑποπτεύειν μὴ εἶναι γέενναν, ἵνα ἐμόάλη εἰς
γέενναν. Καὶ γὰρ ὃ Θεὺς ἀπεναντίας ἀπειλεῖ γέεν-
vay, χαὶ ἡτοίμασε γέενναν, ἵνα ἡμεῖς μαθόντες, οὔ-
τως εὐσεδῶς βιώσωμεν, τοῦ μιὴ ἐμπεσεῖν εἰς γέενναν.
Καίτοι γε: εἰ γεέννης οὔσης ὃ διάδολός σε ταῦτα ἀνα-
πείθει, πῶς ἂν, “μὴ οὔσης, ὡμολόγησαν ot δαίμονες,
οἷς περισπούδαστόν ἐστι μηδὲν τοιοῦτον ὑποπτεύειν
ἡμᾶς, ἵνα τῇ ἀδεία γενόμενοι ῥαθυμότεροι, μετ᾽ αὖ-
τῶν εἰς τὸ πῦρ ἐχεῖνο ἐμπέσωμεν: Καὶ πῶς, φησὶ ;
τότε ὡμολόγουν οἵ δαίμονες; Τὴν ἀνάγχην οὗ φέ έρον-
τες τὴν ἐπιχειμένην αὐτοῖς. Ἅπερ οὖν ἐννοοῦντες
ἅπαντα, τ πο σαν χαὶ ἑαυτοὺς καὶ ἑτέρους ἅπα
τῶντες οἵ ταῦτα λέγοντες. 'O Θεὺς γὰρ; φησὶν, ἐμ.-
gay ἥξει, 6 Θεὸς ἡμῶν, xa οὐ παρασιωπήσεται.
Πῦρ € ἐνώπιον αὐτοῦ καυθήσεται, χαὶ χύχλῳ αὐτοῦ χα-
ταιγὶς σφοδρά. Πῦρ ἐνώπιον αὐτοῦ προπορεύσετ αι,
χαὶ φλογιεῖ χύχλῳ τοὺς ἐχθροὺς. αὐτοῦ. Καὶ τίνες εἰ-
cy οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾽ 5 οἵ πόρνοι, οἵ μοιχοὶ, οἵ
ἀρσενοχοῖται, ot μαλακοὶ, οἵ εἰδωλολάτραι, οἱ πλεο-
νέχται, οἵ μέθυσοι, " οἵ ἐπίορχοι, ot cages οἵ
ὀργίλοι; οἵ μνησίκαχοι, οἵ ὑπερή ἤφανοι, οἵ ἀλαζόνες,
οἱ τοῖς γονεῦσιν ἀπειθεῖς, ot ἀνελεήμονες; Τούτοις
πᾶσιν ἐν τὴ φούερᾷ τῆς χοινὴς ἀναστάσεως ἡμέρᾳ

b Hzc paulum variant in. Mss., sed textus bene ha--

bere videtur, [χολάξεται' 7, δῆλον ὅτι, ἐκείνου χολαξομένου,
αἱ ἡμεῖς Savil. Idem supra pro τιμωρίχ in marg. ha-

ADVENTUM. 799
cata tua eleemosynis redime. Quis hoc grave
censeat? Publicanus dixit, Propitius esto ambi
peccatori, et descendit justificatus. Quis labor pu-
blicanum imitari? At neque post tot tantasque de-
monstrationes, supplicium et pcenam esse VIS cre-
dere? Nec igitur diabolum puniri dicere e potes. Dis-
cedite namque, inquit, in ignem. eternum, qui 4
paratus est diabolo et uoo ejus. Si enim ge-
henna non est, nec ille punitur : SI Vero ille puni-
tur, nos quoque puniri liquet, qui perficimus

Luc.18.13

"iue 25.

opera ejus : : nam Οἱ nos minime obtemperavimus,

146 tametsi non eisdem in factis. Qui fit autem ut non
umeas, o homo, dum sic audacter loqueris, cum di-
cis : Benignus est, et non punit? Quod si puniat, se-
cundum te non jam amplius benignus esse repe-
ritur, Vides ad. quaenam verba diabolus vos im-
pellat? Quid vero monachi illi, qui montes. occu-
parunt, qui millies se religiose vitz laboribus ex-
ercuerunt in monübus, in speluncis et cavernis
terre , num corona non donati abibunt? Nam si
mali non puniuntur, neque rei ullius est retribu-
tio, dicet rursus aliquis, neque boni coronantur.
Nequaquam, inquit : sed hoc Deo conveniens est,
ut apud eum sit regnum solum, et non gehenna.
Itaque fornicator et adulter et qui sexcenta sce-
lera patravit, isdem rebus perfruetur atque is
qui temperantiam, sancüitateni , continentiam, et
omnem angelicam conversationem exhibuit ? Quod
si.non sit gehenna, resurrectio vero plane futura
est; mali quoque bona eadem quz justi conse-
quentur. Quis hoc dicere audeat vel etiam ex iis,
quibus mens est penitus de sanitate deturbata ?

imo vero quis umquam dzemon hoc dixerit? Certe
ipsi etiam d:emones gehennam esse confitentur;
ideo clamabant, WE : F'enisti huc ante tem-
pus torquere nos? Quomodo igitur non vereris
et perhorrescis, o homo, negare, dum damones

confitentur ? quomodo pravorum hujusmodi do-
gmatum magistrum non animadvertis? Qui enim
principem generis nostri hominem decepit, et ma-
jori spe proposita bonis eum ejecit, quz in mani-
bus erant, hic est, qui nunc ista suggerit dicenda
vel cogitanda; et idcirco persuadet, ut suspicen-
tur quidam non esse gehennam, ut injiciat in ge-
hennam. Deus enim ex adverso gehennam mina-
tur, et gehennam paravit, ut cum nos id noveri-
mus, ita ple vivamus, ut 1n gehennam non incida-
mus. Quamquam si cum sit gehenna, hzc diabo-
lus tibi persuadet, quomodo daemones eam con-
fessi essent, si non esset, quibus id est maxime
curz, ut nos nihil tale suspicemur, quo securitate
negligentiores effecti cum ipsis in ignem illum in-
cidamus? Qui factum est autem, dicet aliquis, ut

b

tum daemones faterentur ? : Quippe qui necessitatem

ipsis. incumbentem minime ferrent. Quae quidem
omnia mente versantes desinant et seipsos et alios

bet v. l. χρίσις.
a Unus μὴ οὖσαν. [Et ita editum in ipso Chrys |
* [οἱ λοίδοροι, οἱ δόλιοι οἱ ὑθρισταί addit Savil.]

Monacho-
rum aspera
vila.

Matih. 8.
29.

900

Psal. 49.3. fallere, qui heec. dicunt. Deus enim, inquit. pro-
pheta , manifeste veniet, Deus noster, et non
silebit. Ignis i in conspectu ejus exardescet : et Ὁ
in circuitu ejus tempestas valida. Ignis ante
ipsum precedet, et inflammabit. in circuitu ini-
7icos ejus. Quinam porro sunt inimici Dei, nisi
fornicatores, adulteri, masculorum concubitores,
molles, 1dololatre, avari, ebriosi,. perjuri, mur-
nuratores, iracundi, memores injuriarum, superbi,
elati, parentibus non obedientes, immisericordes?
His omnibus in tremenda communis resurrectionis
die Judex imperat, dicens : Discedite a me ma-
ledicti in ignem eternum, qui paratus est dia-
bolo et angelis suis.

4. [iod si propter ea quie dicta sunt, poenas
dabimus, multo magis ob ista verba Coram illo
formidabili tribunali plectentur, qui tremenda ve-
nerandaque Christi mandata derident, ac multo-
rum studium et contentionem infringunt , qui
serio rem agere statuerunt, neque boxbaros Nini-
vitas Ἐπ Illi enim licet horum omnium
essent ignari, cum eversum iri civitatem audiis-
sent, non modo credere non recusarunt, sed et
ingemuerunt , et sacco amicti sunt et perturbati
sunt, neque prius omnem lapidem movere desti-
terunt, quam tandem iram et indignationem Dei
mitigarent. At tu qui Christianus es, tot rerum
atque verborum edoctus experientia , qua dicta
sunt a Christo nihili facis? Nimirum ergo tibi
contraria contingent. Nam quemadmodum Nini-
vite cum verbis; territi essent , rerum ipsarum
eventum passi non sunt : sic et tu cum minas ver-
bis intentatas contemnas , illatum reipsa suppli-
cium sustinebis. Non vides quid hic quoque
fecerit Christus ? quomodo cum duos latrones ac-
cepisset , non eodem illos modo tractaverit , sed
hunc quidem i in regnum introduxerit , illum au-
tem in gehennam miserit? Quid. dico latronem et
homicidam ? Neque enim discipulo suo pepercit,

Ibid.96. 3.

Vatth. 25,
n1.

E

cum traditor factus esset; sed et cum ad laqueum 4,5

properantem eum videret, et suspensum medium- A
que disruptum (siquidem Crepuit medius , et
diffusa sunt omnia viscera ejus): verumtamen
hic illum. omnia pati permisit, ut ex istius vite
rebus de his que ad alteram pertinent omnibus te
doceret. Nolite igitur vobis ipsis, o homines, fu-
cum facere , diabolo obtemperantes : hec enim
sunt illius consilia. Quod si judices , domini , ac
magistri, cum mansueti tum barbari, bonos hono-
ribus prosequuntur , malos puniunt : : qui. potest
rationi consentaneum videri, ut apud Deum con-
traria fiant, iisdemque rebus cum boni tum. mali
digni censeantur ? Quando vero mali ab improbi-
tate revocabuntur? Cum enim nunc supplicium

ΡΝ 1. »8.

b Alii ἐξουθενεῖς vel ἐξουδενεῖς. [Paulo ante v. 1. ap. Sa-

vil. ἕως οὗ pro ἕως ἄν]
a Unus χαὶ ἡμἕὲτ τξροι; et nostri, quie etiam lecuo qua-

is [Paulo ante τὸ ῥήματα pro τὰ νοήματα Savil.]

SPURIA.

παραχελεύεται ὃ χριτὴς λέγων, Πορεύεσύε à ἀπ᾽ ἐμοῦ
ot χατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ
διαῤόλῳ xat τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ.

οἱ δὲ περὶ τούτων τῶν εἰρημένων δώσομεν δίχην,
πολλῷ μᾶλλον ὑπὲρ τῶν ῥημάτων τούτων δώσουσιν
εὐθύνας ᾿ἐπὶ τοὺ βήματος ἐ ἐχείνου τοῦ φοθεροῦ οἵ τὰ
φοδερὰ χαὶ φρικώδη ὃ διασύροντες τοῦ Χριστοῦ ἐντάλ-
ματα, χαὶ πολλῶν τὸν τόνον τῶν σπουδάζειν βουλο-
μένων ἐχλύοντες, χαὶ οὐδὲ τοὺς βαρθάρους Νινευίτας
μιμούμενοι. ᾿Εχεῖνοι χὰρ χαΐτοι τούτων πάντων ὄντες
ἄπειροι, ἀκούσαντες ὅτι ἣ πόλις καταστραφήσεται, οὐ
μόνον. οὐχ ἠπίστησαν, ἀλλὰ χαὶ ἐστέναξαν, xd σάχχον
περιεθάλοντο xo συνεχύθησαν᾽ xa οὐ πρότερον ἀπέ-
στησαν πάντα ποιοῦντες, ἕως ἂν ἔλυσαν τὴν. ὀργὴν
χαὶ τὴν ἀγανάχτησιν τοῦ Θεοῦ. Σ Σὺ δὲ ὃ Χριστιανὸς f ὃ
τοσαύτην Jay πεῖραν πραγμάτων χαὶ ῥημάτων,
" ἐξουδεγνοῖς τὰ εἰρημένα ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ; Οὐχοῦν
ἔσται σοὶ τὰ ἐναντία. Ὥ dons γὰρ οἵ Νινευῖται φοδη-
θέ ἕντες τὰ ῥήματα, οὐχ ὑπέμειναν τὴν ἀπὸ τῶν πρα-
γμάτων πεῖραν " οὕτω xa σὺ τῆς ἀπὸ τῶν ῥημάτων
καταφρονῶν ἀπειλῆς, τὴν ἀπὸ τῶν πραγμάτων ὕπο-
στήσεις χόλασιν. Οὐχ ὁρᾷς τί πεποίηκεν ἐνταῦθα ὃ
Χριστός: ; πῶς δύο λαθὼν ληστὰς, οὐ τῶν αὐτῶν αὐτοὺς
ἠξίωσεν, ἀλλὰ τὸν μὲν εἰς βασιλείαν εἰσήγαγε, τὸν δὲ
εἰς γέενναν ἔπεμψε; ; Καὶ τί λέ evo λῃστὴν χαὶ ἀνδρο-
φόνον ; Οὐδὲ “γὰρ τοῦ μαθητοῦ. αὐτοῦ ἐφείσατο, ἐπειδὴ
προδότης ἐγένετο, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ βρόχον δρῶν δρμῶντα
αὐτὸν, χαὶ e χόμενον xal μέσον δηγνύμενον. (χαὶ γὰρ
Ἐλάκησε μέσος, καὶ τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ ἐξεχύθη
πάντα y ἀλλ᾽ ὅμως ἅπαντα ταῦτα παθεῖν αὐτὸν συν-
ἐχώρησεν, ἀπὸ τῶν παρόντων πείθων σε καὶ περὶ τῶν
ἐχεῖ πάντων. Μὴ τοίνυν φεναχίζετε ἑ ἑαυτοὺς ἄνθρωποι
τῷ διαδόλῳ πειθόμενοι ^. ἐχείνου γάρ εἰσι ταῦτα τὰ
νοήματα. Ei γὰρ δικασταὶ χαὶ δεσπόται xa διδάσχα-
λοι, * χαὶ ἥμεροι xot βάρδαροι; τοὺς μὲν ἀγαθοὺς τι-
μῶσι , τοὺς δὲ πονηροὺς χολάζουσι, πῶς ἂν ἐ ἔχοι λόγον
παρὰ τῷ Θεῷ τὰ ἐναντία γίνεσθαι, χαὶ τῶν αὐτῶν
ἀξιοῦσθαι τούς τε ἀγαθοὺς χαὶ τοὺς πονηρούς ; : Πότε
δὲ χαὶ ἀπαλλαγήσονται τῆς χαχίας οἵ πονηροί: id Ὅταν
γὰρ προσδοχῶσι νῦν χόλασιν, χαὶ μεταῖ ὺ τοσοῦτον φό-
Gov ἔχωσι τὸν ἀπὸ τῶν δικαστῶν χαὶ τῶν νόμων, χαὶ
οὐχ ἀφίστανται τῆς πονηρίας" ὅταν ἀπελθόντες ἐχεῖ
χαὶ τὸν φόῤον τοῦτον ἀπόθωνται,, χαὶ μὴ μόνον εἰς

B

. χαὶ μεταξὺ τοσούτων φό-

Savil. Vid. ad

[ὅταν γὰρ χαὶ προσδοχῶντες..
βων ὄντες τῶν ἀπὸ... νόμων, οὐκ ἀφίστανται

Τ,9.ν. 7110. Ὁ]

ΙΝ SECUNDUM DOMINI

ἡξενναν οὐκ ἐμπέσωσιν, ἀλλὰ xui βασιλείας ἐπιτύ-
χωσι, πότε mort ρευόμενοι στήσονται; ; l'oUco οὖν φιλαν-
θρωπίας, εἰπέ μοι, τὸ τὴν πονηρίαν, ἐπιτείνειν; τὸ τῇ
χαχίᾳ ἄθλον τιθέναι; τὸ τῶν αὐτῶν ἀξιοῦν τὸν σώφρονα
xai τὸν ἀχόλαστον, τὸν πιστὸν XO τὸν ἀσεδῇ,, τὸν
ἐλεήμονα χαὶ τὸν | ἀπάνθρωπον ; P Ei μὲν γὰρ μηδὲν
μέ λει τῷ Θεῷ μηδὲ ἁμαρτανόντων ἡμῶν, μήτε χατορ-
θούντων, ἴ ἴσως ἔχει τινὰ λόγον τὸ λέγειν μὴ εἶναι: χό-
λασιν εἰ δὲ τοσαύτην σπουδὴν ποιεῖται ὃ Θεὸς ᾽ ὥστε
Unos ἁμαρτάνειν ἡμᾶς, καὶ τοσαῦτα πραγματεύεται,
ὥστε χατορθοῦν Aipie τὰς ἐντολὰς, εὔδηλον ὅτι χαὶ
ἁμαρτάνοντας κολάζει, χαὶ κατορθοῦντας στεφανοῖ.
Σὺ δέ μοι σχόπει τῶν πολλῶν τὴν ἀνωμαλίαν. "Ev-
ταῦθα μὲν γὰρ ἐγκαλοῦσι τῷ Θεῷ, ὅτι μαχροθυμεῖ
πολλάκις, χαὶ “περιορᾷ πολλοὺς μιαροὺς, ἀσελγεῖς,
πλεονέχτας, μὴ διδόντας δίκην" ἐχεῖ πάλιν ἐὰν ἀπει-
λήσῃ χολάζειν αὐτοὺς, Soon χαὶ βαρεῖς εἰσιν ai-
τιώμενοι" χαίτοιγε εἰ τοῦτο λυπεῖ, ἐ ἐχεῖνο ἀποδέγεσθα!
ἐχρῆν καὶ θαυμάζειν. Ἀλλ᾽ o τῆς ἀνοίας, ὦ τῆς ἀλό-
ἴου xal ἀναιδοῦς, γνώμης" ὦ φύομσρτηι U.0y0G xa

φιληδόνου, καὶ πρὸς καχίαν δε ἐπούσης ψυχῆς. Καὶ γὰρ
mb πολλῆς φιληδονίας τὰ δόγματα ἅπαντα ταῦτα
τίχτεται" ὡς εἴ γε βουληθεῖεν οἵ τὰ τοιαῦτα λέ ἔέγοντες
ἀρετῆς ἐπιλαθέσθαι, ταχέως xal περὶ τῆς γξέννης
πεισθήσονται; καὶ οὐκ ἀμφιθαλοῦσι. Καὶ ποῦ, φησὶ,
χαὶ ἐν ποίῳ χωρίῳ αὕτη ἔσται ἣ qiu Nu γάρ σοι
περὶ τούτου “μέλει: Τὸ γὰρ ζητούμενον ἔστι δεῖξαι,
ὅτ τι ἔστιν * ὅπου δὲ : ταμιεύεται, χαὶ ἐν ποίῳ χωρίῳ,
μὴ ζήτει. Τινὲς μὲν γὰρ μυθολογοῦντές φασιν, ὅτι ἐν
τῇ χοιλάδι τοῦ Ἰωσαφὰτ ἔστιν ἣ γέε eva » ὃ περὶ πο-
λέμου τινὸς εἴρηται παρελθόντος. Καὶ γὰρ ἐν τῇ χοι-
λάδ L Ἰωσαφὰτ κρίσει. δικαίᾳ τιμωρῶν, τοὺς &yayc ίους
ἄρδην ἀπώλεσεν, ὁ ὧν ἐπὶ ἑπταετὴ χρόνον ἤρχεσεν εἰς
χαῦσιν τὰ ὅπλα τοῖς τὴν Ἱερουσαλὴμ. χατοιχοῦσι. Καὶ
νῦν τοῦτο εἰς τὴν γέενναν ἕλκουσιν UE δὲ Γραφὴ οὐ
τοῦτό φησι. Καὶ ἐν ποίῳ τόπῳ, φησὶν, ἔσται: Ἔξω
που, ὡς ἔγωγε, οἶμαι, τοῦ κόσμου παντὸς τούτου. Κα-
θάπερ γὰρ τῶν βασιλέων τὰ δεσμωτήρια χαὶ τὰ μέ-
ταλλα i πόῤῥω ὃ διέστηχεν, οὕτω xat τῆς οἰκουμένης ταύ-
της ἔ 2500 πού ἐστιν ἣ γέεννα. Μὴ ζητῶμεν τοίνυν ποῦ
ἐστιν, ἀλλὰ πῶς ἂν αὐτὴν φύγωμεν, υμηδὲ ἐπειδὴ πάν-
τας ταῦθα οὐ χολάζει ὃ Θεὸς, διὰ τοῦτο ἀπιστῶμεν
τοῖς μὲ Just φιλάνθρωπος γάρ ἐστι, χαὶ μαχροθυ-
uci* xal διὰ τοῦτο τέως ἀπειλεῖ, χαὶ οὐχ εὐθέως
χολά acer * Οὐ xe θέ ἀρχοῦ φησὶ, τὸν θάνατον τοῦ ἅμαρ-
τωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι καὶ ζῆν αὐτὸν. Εἰὸ δὲ μή ἔστι
θάνατος ἁμαρτωλοῦ, περιττὸν τὸ εἰρημένον.

^u

b Hac et qui sequuntur usque in finem habentur in
Homil. 31 in Epist. ad Romanos, unde excerpta fuisse
videntur,

b

D

ADVENTUM. 80 t
exspectent , atque interea tanto judicium legum-
que timore percellantur , nec tamen ab improbi-
tate discedant : cum illuc profecti, inetum etiam
istum abjecerint , et non solum in gehennam non
inciderint , sed. etiam regnum fuerint assequuti ,

qua Ἐπεεὸ ratione poterunt ab improbitate revo-
cari ? An hoc igitur benignitatis est, dic, quaeso,
malitiam augere, ac vitiis praemium proponere ?
iisdem URS dignum censere temperantem et li-
bidinosum, fidelem. et impium, misericordem et
inhumanum? Nam si quidem nihil Deo curz sunt,
neque qui peccant, neque qui recte agunt, consen-
taneum fortasse rationi videtur dicere supplicium
non esse : sin autem tantum adhibet studium
Deus , ut nos minime peccemus, ac tantum elabo-
rat, ut nos mandata servemus , hoc quoque mani-
festum est, eum et peccantes punire, et recte agen-
tes coronare. Tu vero plerorumque inconstantiam
mihi considera. Hic enim. cum Deo expostulant
quod szpe patienter toleret, et negligat multos
scelestos , protervos, avaros qui non puniuntur :
illic rursus si castigaturum se illos minetur, acres
sunt in ado et importuni : : quamquam si
hoc molestum est , illud certe probandum erat at-
que laudandum. Αι, o stultitiam! o ineptam et im-
pudentem mentem! o animam peccatis Eo e
voluptatibus obnoxiam, et ad vitia proclivem! ex
nimio quippe voluptatum amore cuncta hac do-
gmata oriuntur : ita ut, si illi qui talia dicunt ,

virtutem amplecti vellent, cito de gehenna persua-
derentur, neque dutem Eibinan autem , in-
quiunt, et quo tandem 1n loco gehenna hzc erit ?
Quid tu hac de re sollicitus es? Hoc est quod
quaritur , ut eam esse demonstretur ; ubinam au-
tem reservetur, et in quo loco, noli querere. Qui-
dam enim fabulas narrantes, dicunt, in valle,
Josaphat gehennam esse , quod de bello quodam
dictum est jam elapso : siquidem i in valle Josaphat

in

Judicium

exlremum

valle Jo-

saphat.
Joel. 3.

2

justo judicio puniens adversarios funditus perdi- Ezech. 39.

dit , quorum ad septem annorum spatium arma 9:
Eee unt habitantibus Jerusalem ad ignem suc-
cendendum. Et nunc ad gehennam hoc OE :at
hoc non dicit Scriptura. Quonam autem in loco
erit? inquiunt. Alicubi extra totum hunc mun-
dum, ut mea quidem fert opinio. Nam quemad-
modum regum carceres et metalla longe distant,

sic alicubi ἘΞΠῈ hunc orbem terrarum Ye gehen-
na. Ne quzramus ergo ubinam sit, sed quo tan-
dem pacto illam effugiamus : ex quoniam non
ommes hic punit Deus , idcirco. futura credere
recusemus : benignus enim est, et patienter tolerat;

atque idcirco 1 interim comminatur, neque derepen-
te castigat : JYon enim volo mortem peccatoris,

inquit , sicul eum converti ac vivere. Quod si
mors non sit peccatoris, supervacaneum est quod
dictum est.

E

€ [ τεταμίευται V. 1. ap. Savil. Idem paulo ante γάρ
omittit. ]

zech
23. et 38.
LI.

19.

2. Thess. 1.

9.

Ibid. 2. 7-

JAiom. 2.12.

Luc.12.47.

Jac. 2. το.

1. Cor,6.3.

Matth. 12,
4t.
Ibid. 10.

15.

802
5. Ac scio equidem nihi] verbis istis injucun-
dius vobis esse : mihi vero nihil est his jucundius.
Utinam enim semper et continuo de gehenna verba
faceremus nos, dum prandium sumimus, dum
cenamus, dum lavamur; nihil ob ea mala, quie
nobis hic accidunt, contristaremur ; nihil ob bona,
quibus fruimur, gauderemus. Quod enim, quzso, 115
malum dicere potes? paupertatem, morbum, ca- A
ptivitatem, corporis mutilationem ? At h:ec omnia
risus sunt, sl cum alterius vit: supplicio compa-
rentur. Licet eos qui perpetuo fame cruciantur,
proferas ; licet eos qui a prima jam zetate mutilati
sunt, et stipem petunt : delicie sunt ista cum illis
malis collata. Frequenter igitur, dilectissimi, de
rebus istis sermonem habeamus, easque mente lin-
guaque versemus : non enim incidere nos in ge-
hennam sinit gehennae memoria. Non audis Pau-
lum dicentem : Qui poenas dabunt cternas a fa-
cie Domini? non audis qualis fuerit Nero, quem
ctiam Antichristi mysterium. Paulus appellat ?
JYam mysterium, inquit, jam operatur iniqui-
tatis. Quid igitur? nihilne patietur Nero, qui sup-
plicio Petrum et Paulum affecit? nihil patietur An-
tichristus? nihil diabolus? Itaque nec Antichristus
nec diabolus umquam ab improbitate discedent,
cum non puniantur. Imo, inquit; sed gehennam
quidem esse cuivis compertum est; at infideles tan-
tum in eam incident. Quam ob causam? dic, quz-
so. Quoniam fideles, inquit. Dominum suum agno-
verunt. Quid tum? quando enim impura fuerit
vita, majores hac de causa quam infideles pcenas
dabunt : siquidem Quicumquesine lege peccave-
runt,sine lege quoque peribunt : et quicumque in
lege peccaverunt, per legem. judicabuntur; et,
Servus qui cognovit voluntatem domini sui, et
non fecit, vapulabit multis. Quod si nulle. trans-
acte vite dandze sunt peenze, sed hiec temere dicta
sunt, neque diabolus punietur. Nam et Deum novit,
atque adeo multo melius quam homines; et vero
demones omnes et sciunt eum, et contremiscunt,
eumque judicem confitentur. Si ergo vitz ratio
reddenda non est, neque pravarum actionum, isti
etiam evadent. Hoc non ita se habet, non ita, in-
quam, se habet : nolite vos fallere, dilectissimi.
Nam si non est gehenna, quomodo duodecim tri-
bus Isral judicant apostoli? quomodo inquit Pau-
lus : /Vescitis, quoniam angelos Δ iig ?
quanto magis sccularia? quomodo autem rursus
dicebat Christus : iri Ninivite surgent in judi-
cio, et condemnabunt generationem istam, et,
Tolerabilius erit terree Sodomorum et Gomor-
rhe in die judicii ? Cur igitur ludis in rebus mi-
nime ludicris? eur teipsum fallis, ac decipis ani-
mam tuam, mi homo? cur autem Dei quoque
benignitati repugnas? Propterea namque gehen-
nam paravit, et minatus est, ne in cam incida-
mus, timore effecti meliores. Itaque is, qui de

C

D

* Unus πολλάς. | Mox Savil, ἁπλῶς xai εἰχῆ.]

SPURIA.

255

Καὶ oióx μὲν, ὅτι οὐδὲν ἀηδέστερον τούτων ὑμῖν
τῶν λόγων ἀλλ᾽ ἐμοὶ τούτων οὐδέν ἐστιν ἡδύτερον.
Eiüs γὰρ ἦν ἀεὶ χαὶ διὰ παντὸς περὶ γεέννης διαλέγε-
σθαι ἡμᾶς, xo ἀριστοποιουμένους, καὶ δειπνοῦντας;
xo λουομιένους" οὐδὲ γὰρ ἂν ἠλγήσαμεν τοῖς ἐνταῦθα
δεινοῖς, οὐκ ἂν ἥσθημεν τοῖς χρηστοῖς. Τί γάρ μοι καὶ
εἰπεῖν ἔχεις δεινόν ; πενίαν, νόσον, αἰχμαλωσίαν, πή-
ρωσιν σώματος: Ἀλλὰ πάντα ταῦτα γέλως εἰσὶ πρὸς
τὴν ἐχεῖ κόλασιν. Κἂν τοὺς OV ὅλου βασανιζομένους
λιμῷ λέγης " x&v τοὺς ἐκ πρώτης ἡλικίας πεπηρωμέ-
νους χαὶ προσαιτοῦντας, τρυφὴ ταῦτά εἶσι, πρὸς ἐχεῖνα
τὰ χαχά. Συνεχῶς τοίνυν, ἀγαπητοὶ, στρέφωμεν τοὺς
περὶ τούτων λόγους, καὶ ἐν διανοίᾳ, καὶ ἐπὶ γλώττης᾽
οὐ γὰρ ἀφίησιν ἐμπεσεῖν εἰς γέενναν τὸ μεμνῆσθαι γε-
ἔννης. Οὐχ ἀχούεις Παύλου λέγοντος, Otvwsc δίκην
τίσουσιν αἰώνιον ἀπὸ προσώπου Κυρίου ; Οὐχ ἀχούεις
οἷος ὃ Νέρων ἐγένετο, ὃν xoi μυστήριον τοῦ ἀντιχρί-
στου χαλεῖ ὁ Παῦλος; Τὸ γὰρ μυστήριον, φησὶν, ἤδη
ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας. Τί οὐν; οὐδὲν πείσεται ὃ Νέ-
gov ὃ Πέτρον καὶ Παῦλον τιμωρήσας ; οὐδὲν πείσεται
ὃ ἀντίχριστος, οὐδὲν ὃ διάδολος:; Οὐχοῦν ὃ ἀντίχριστος
καὶ 6 διάδολος οὐκ ἀποστήσονταί ποτε τῆς χαχίας, μὴ
χολαζόμενοι. Ναὶ, φησίν " ἀλλ᾽ ὅτι μέν ἐστι χόλασις
xà γέεννα, Tract που δῆλον οἱ δὲ ἄπιστοι ἐμπεσοῦν-
ται μόνοι. "'tvoc ἕνεχεν, εἰπέ μοι; Ὅτι, φησὶν, ot πι-
στοὶ τὸν Δεσπότην ἐπέγνωσαν τὸν ἑαυτῶν. Καὶ τί
τοῦτο; ὅταν γὰρ ὃ βίος ἀκάθαρτος 7 , μείζονα xot διὰ
τοῦτο δώσουσι δίκην τῶν ἀπίστων * Ὅσοι γὰρ, φησὶν,
ἀνόμως ἥμαρτον, ἀνόμως καὶ ἀπολοῦνται * xa ὅσοι ἐν
γόμῳ ἥμαρτον, διὰ νόμου χριθήσονται" xoi, Ὁ οἰχέ-
τῆς ὃ εἰδὼς τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου αὐτοῦ, καὶ μὴ ποιή-
a^ / / oi NA! rasis a I Me
σας, * δαρήσεται πολλά. Ei δὲ οὐχ ἔστι βίου δοῦναι
δίκην, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ταῦτα εἴρηται, οὐδὲ ὃ διάόολος τι-
μωρηθήσεται. Καὶ γὰρ τὸν Θεὸν οἰδε, xot ἀνθρώπων
μᾶλλον πολλῷ - xal οἵ δαίμονες δὲ πάντες xot ἴσασιν
αὐτὸν, καὶ φρίττουσι, xai κριτὴν αὐτὸν ὁμολογοῦσιν.
Ei τοίνυν βίου οὐκ ἔστι δοῦναι λόγον, οὐδὲ πονηρῶν
πράξεων, διαφεύξονται xoi οὗτοι. Οὐχ ἔστι ταῦτα,
οὐκ ἔστι * μὴ ἑαυτοὺς ἀπατᾶτε, ἀγαπητοί. Εἰ
γὰρ μή ἐστι γέεννα, πῶς χρίνουσι τὰς δώδεχα φυ-
λὰς τοῦ Ἰσραὴλ οἱ ἀπόστολοι; πὼς φησιν ὃ Παῦλος.
Οὐχ οἴδατε, ὅτι ἀγγέλους κρινοῦμεν; μήτοιγε βιω-
τιχά; πὼς δὲ πάλιν ὃ Χριστὸς ἔλεγεν. Ἄνδρες Νι-
γευῖται ἀναστήσονται ἐν τῇ χρίσει, xoi καταχρινοῦσι
τὴν γενεὰν ταύτην, χαὶ, ᾿Ανεχτότερον ἔσται τῇ γῆ
Σοδόμων xo Γομόῤῥας ἐν ἡμέρᾳ χρίσεως; "Tt τοίνυν
παίζεις ἐν οὐ παιχτοῖς πράγμασι; τί ἀπατᾶς σεαυτὸν,
καὶ παραλογίζη τὴν ψυχήν σου, ἄνθρωπε ; τί δὲ καὶ τῇ
τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίᾳ " ἀντιμάχη; Διὰ γὰρ τοῦτο
καὶ ἡτοίμασε τὴν γέενναν, καὶ ἠπείλησεν, ἵνα μὴ ἐμ.-
πέσωμεν ἐν αὐτῇ, τῷ φόόῳ βελτίους γενόμενοι. “Ἅδστε
ὃ τὸν περὶ τούτων ἀναιρῶν λόγον οὐδὲν ἕτερον λανθά-
νει ποιῶν ἢ εἰς αὐτὴν τὴν γέενναν ἑαυτὸν ὠθεῖ, χαὶ
ἐμιδάλλει διὰ τῆς ἀπάτης ταύτης. Μὴ τοίνυν ἐχλύσης
τὰς χεῖρας τῶν ὑπὲρ ἀρετῆς πονούντων, ν"ηδὲ ἐπιτεί-
νης τὴν ῥαθυμίαν τῶν καθευδόντων. Ei γὰρ πεισθεῖεν
οἵ πολλοὶ, ὅτι γέεννα οὐχ ἔστι, πότε ἀποστήσονται τῆς

b [μόχη v. V. ap. Savilium et Chrys. l. c.]

IN SECUNDUM DOMINI ADVENTUM. 905

χαχίας; ποῦ δὲ τὸ δίκαιον φανεῖται; Οὐ λέγω ἐπὶ — rebus istis sermonem e medio tollit, nihil aliud
ἁμαρτωλῶν χαὶ δικαίων, ἀλλ᾽ ἐπὶ ἁμαρτωλῶν xo — imprudens agit, nisi seipsum hac fraude in gehen-
ἁμαρτωλῶν. “Διὰ τοῦτο 6 μὲν ἐχολάσθη ἐνταῦθα, 6 δὲ — nam impelht ac projicit. Noli ergo manus eorum
οὐχ ἐχολάσθη τὰ αὐτὰ ἁμαρτάνων, ἢ καὶ χαλεπώτερα — dissolvere, qui ob virtutem. laborant, neque so-
πολλῷ. Ei γὰρ οὐχ ἔστι γέεννα, οὐδὲν ὑπὲρ τούτων ^ cordiam augeas eorum qui dormiunt. Si enim ple-
ἀπολογήσασθαι δυνήσεται τοῖς ἐγκαλοῦσι. Διὸ mxpx- — risque persuasum fuerit gehennam non esse, quando
χαλῶ πάντας ὑμᾶς παυσαμένους τοῦ γέλωτος τούτου — tandem ab improbitate discedent? ubi vero justitia
τοῦ σατανιχοῦ ἐπιστομίζειν τοὺς ὑπὲρ τούτων ὑμῖν dv- — apparebit? Non dico de peccatoribus et justis, sed
τιλέγοντας. Καὶ γὰρ x«i τῶν σμιχροτάτων ἐν τοῖς E de peccatoribus et peccatoribus. Hac de causa ille
ἁμαρτήμασι, xo ἐν τοῖς κατορθώμασιν ἀχριδὴς ἔσται — quidem punitus hic est, ille vero non est punitus,
ἐξέτασις. Καὶ γὰρ xoi ὀφθαλμῶν ἀχολάστων δώσο- licet eadem peccata vel etiam. multo graviora
μὲν δίχην, καὶ ῥήματος ἀργοῦ, καὶ γέλωτος ἀτάχτου, — commisisset. Nam si non est gehenna, nihil defen-
χαὶ λοιδορίας ἁπλῶς, καὶ ἐνθυμήσεως χαχῆῇς,, καὶ μέ- — sionis afferre poterit apud eos qui accusabunt.
θης εὐθύνας ὑφέξομεν - ὡς πάλιν ἐν τοῖς ἀγαθοῖς x«i — Quamobrem omnes vos hortor, ut ab hoc satanico
ποτηρίου ψυχροῦ χηψόμεθα μισθὸν, καὶ λόγου ἀγαθοῦ, ^ risu abstinentes, eorum obturetis ora, qui circa
Xa στεναγμοῦ μόνου. Abc γὰρ, φησὶ, τὸ σημεῖον ἐπὶ hac vobis contradicunt. Nam et eorum quz mi-
πρόσωπον τῶν στεναζόντων xa χατωδυνωμένων. Πῶς — nima sunt, cum in peccatis, tum in recte factis
οὖν τολμᾶς εἰπεῖν, ὅτι μετὰ τοσαύτης ἀχριθείας ἐξε- 4,9 €Xàcta erit. disquisitio : siquidem. et. lascivorum
τάζων τὰ ἡμέτερα 6 Θεὸς ἁπλῶς xo εἰχῇ τὴν γέενναν A oculorum rationem. reddemus, et verbi otiosi, et
ἠπείλησε: M7, παραχαλῶν, uh, δέομαι ὑμῶν, μιὴ ταῖς — risus immoderati, et temerarie contumelie, et
γεναῖς ταύταις ἐλπίσιν ἑαυτοὺς ἀπολέσητε xai τὸς — pravi cogitationis, et ebrietatis a nobis rationes
πειθομένους ὑμῖν. Ei γὰρ τοῖς ἡμετέροις λόγοις ἀπι- — reposcentur; ut rursus in bonis et calicis frigidi
στεῖτε, ἐξετάσατε ᾿Ιουδαίους, “ἔλληνας, αἵρετικοὺς — mercedem recipiemus, et boni sermonis, et solius
ἅπαντας, χαὶ πάντες ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος ἀποχριθή- — gemitus. Da enim, inquit , signum in faciem ge- Ezech. 9.4.
σονται; ὅτι χρίσις ἔσται xoi ἀνταπόδοσις. Ἀλλ᾽ οὐχ — mentium et dolentium. Quomodo ergo dicere
ἀρχοῦσιν οἵ ἄνθρωποι; ᾿Ερώτησον xo τοὺς δαίμονας audes, Deum tanta cum diligentia in res nostras
αὐτοὺς, χαὶ ἀχούση λεγόντων αὐτῶν * Τί ἦλθες ὧδε — Inquirentem, temere et inconsulto gehennam mi-
πρὸ χαιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς; Kol ἅπαντα ταῦτα cuv- — natum esse? Ne, oro obtestorque vos, ne vana
ἀγαγόντες, πείσατε ἑαυτοὺς μὴ μάτην λαλεῖν * ἵνα μὴ — ejusmodi spe deceptos vos eosque, qui vobis cre-
διὰ τῆς πείρας μάθητε τὴν γέενναν, ἀλλ᾽ ἐντεῦθεν σω- — dunt, perditum eatis. Si enim verbis nostris fidem
φρονισθέντες τὰς βασάνους ἐχείνας δυνήσησθε ἐχφυ- ^ non habeüs, interrogate Judzos, gentiles, hare-
γεῖν, καὶ τῶν μελλόντων ἀγαθῶν ἐπιτυχεῖν, χάριτι B. ticos omnes, et omnes tamquam uno ore respon-
xoi φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, —debunt, judicium esse futurum ac retributionem.
ᾧ 1j δόξα xa τὸ κράτος, σὺν τῷ Πατρὶ xoi τῷ ἁγίῳ Αἴ non sufficiunt homines ? Ex daemonibus ipsis
Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. quzre, ac dicentes eos audies, Cur venisti huc yup, 8.
ante tempus torquere nos? Et omnibus hisce 29.
collectis, persuadete vobisipsis, ut non temere lo-
quamini , ne gehennam experimento noscatis, sed
hine sapientiores effecti tormenta illa possitis ef-
fugere, bonisque futuris potiri, gratia et beni-
gnitate Domini nostri Jesu. Christi, cui gloria et
imperium , cum Patre et Spiritu sancto, in secula
seculorum. Amen.

c [διὰ «i Savil. et Chrys. 1.]

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Ineptum opusculum post Savilium damus, qui illud ex Ms. quodam Caesareo desumsit ; ac consulto
fecisset, si iud cum aliis multis ejusdem farinz in tenebris latere sivisset.

Matth 6.
9. et 541:

Matth. 5.
16.

Prov.31.9.

Luc.223.31.

SPURIA.

Interpretatio orationis, Pater noster.

Pater noster qui es in ccelis. Patremne, o
homo, dicis Deum? Recte dicis. Est quippe
omnium Pater. Sed ad opera Patri tuo placita te
confer. Sin mala edis opera , palam est te diabolum
advocare patrem : ille quippe inspector malorum
est. Ideo hunc effugere, et bono Patri créatori tuo
placere studeas. Sanctificetur nomen tuum. Quid
ergo? non est sanctus Deus? Utique sanctus ; sed
hoc dicis : In. me sanctificetur nomen tuum, ut
videant homines opera mea bona, et glorificent
Patrem et Factorem meum. .Zdveniat regnum
tuum. Quid ergo? annon rex est Deus, ut ipsi
regnum adventurum sit? Etiam rex est omnium :
sed quemadmodum urbs ab hostibus obsessa petit
regis potestatem accedere, ut se liberet : sic et nos
ab adversariis potestatibus obsessi, necnon a pec-
catis et pravis cogitationibus nostris, petimus ad-
venire regnum Dei, qui nos eruat. Alio quoque
modo : quoniam propheta dicit : Aegnavit Deus
super gentes, preterito tempore ut futuro utens,
clamamus : /dveniat regnum tuum, Domine, id
est, Veniant super nos misericordie tue. Ziat
voluntas tua sicut in celo, et in terra. Sic enim
loquitur : Domine, sicut voluntas tua in czlo facta
est, omnesque angeli in pace degunt, nec est apud
illos qui pellat vel pellatur , qui percutiat vel per-
culiatur, sed omnes in alta pace degunt : sic et
in nobis terrenis hominibus fiat. voluntas tua, ut
omnes gentes uno ore, uno corde gloriam refera-
mus Creatori et Servatori nostro. Panem nostrum
supersubstantialem da nobis hodie. Supersub-
stantialem panem accipere postulamus. Panis au-
tem. animz est verbum Der, ut dixit sanctorum
quispiam : peri, fili, os tuum verbo Dei. 1deo-
que bonum esset recordari Dei frequentius, quam
respirare. Et dimitte nobis debita nostra, sicut
et nos dimittimus debitoribus nostris. lta loqui-
tur : Dimitte nobis debita nostra, id est, peccata
et delicta nostra ; sicut et nos dimittimus fratribus
nostris, qui contra nos lapsi sunt et peccaverunt,
tam liberis, tum servis, omnibusque subditis no-
stris. Hac cum dicis, o homo, nisi 1ta facias, cogita
quam terribile sit incidere in manus Dei viventis,
et resipiscens converlere ad Creatorem et Domi-
num. Sed libera nos a malo. S1 quaerat. satanas
nos cribrare sicut triticum, ut et apostolos : ac re
infecta , ut par erat, abiit ; verum ne des illi pote-
statem adversum nos, ut neque olim contra Jobum
dedisti; imo si improbus homo nos tentare vel
la dere velit, ne nos tradas ejus voluntati, sed sub
umbra alarum tuarum protege nos. Quia tuum est
regnum. et potentia. Domine , quia tuum est re-
gnum, ne sinas nos aliud regnum timere , neque

C

€ Ὁ
Ἑρμηνεία εἰς τὸ, Πάτερ ἡμῶν.

Πάτερ ἡμῶν ὃ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Πατέρα λέγεις,
ἄνθρωπε, τὸν Θεόν ; [Καλῶς λέγεις. "Eczt γὰρ Πατὴρ
πάντων. ᾿Αλλὰ σπεῦδε ἐργάζεσθαι ἔργα ἀρέσχοντα τῷ
Πατρί σου. Ei δὲ xax ποιεῖς ἔργα, πρόδηλον ὅτι τὸν
διάδολον ἐπικαλὴ πατέρα αὐτὸς γάρ ἐστιν ὃ ἔφορος
τῶν χαχῶν. Διὸ σπεῦδε ἐχφυγεῖν τοῦτον, ἀρέσαι δὲ
τῷ ἀγαθῷ Πατρὶ xal ποιητὴ σου. Ἁγιασθήτω τὸ
ὄνομά σου. Καὶ τί γάρ; οὐχ ἔστιν ἅγιος ὃ Θεός; Ναὶ,
ἅγιος" ἀλλὰ τοῦτο λέγεις, ἐν ἐμοὶ ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά
σου, ὅπως ἴδωσιν οἵ ἄνθρωποι τὰ καλὰ ἔργα μου, xo
δοξάσωσι τὸν Πατέρα xo ποιητήν μου. ᾿Ελθέτω ἣ
βασιλεία σου. Τί γάρ; οὐκ ἔστι βασιλεὺς ὃ Θεὸς, ὅτι
μέλλει ἔρχεσθαι ἣ βασιλεία αὐτοῦ; Ναὶ, βασιλεύς
ἐστι πάντων, ἀλλ᾽ ὥσπερ πόλις χυχλωθεῖσα ὑπὸ
ἐχθρῶν ζητεῖ ἐλθεῖν τὴν δύναμιν τοῦ βασιλέως, χαὶ
ἐξελέσθαι αὐτήν - οὕτω δὴ καὶ ἡμεῖς χυχλωθέντες ὑπὸ
τῶν ἐναντίων δυνάμεων xal ὑπὸ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν
χαὶ πονηρῶν λογισμῶν, ζητοῦμεν ἐλθεῖν τὴν βασιλείαν
τοῦ Θεοῦ, ἐξελέσθαι ἡμᾶς. Καὶ χατὰ ἄλλον τρόπον
ἐπειδὴ ὃ προφήτης λέγει, ᾿Εδασίλευσεν ὃ Θεὸς ἐπὶ
τὰ ἔθνη, τῷ παρελθόντι χρόνῳ ὡς μέλλοντι χρησά-
μένος, χάριν τούτου χράζομεν, ᾿Βλθέτω ἣ βασιλεία
σου, Κύριε- τουτέστιν, ἐλθέτω ἐφ᾽ ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου.
Γενηθήτω τὸ θέλημά σου ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς
γῆς. Λέγει γὰρ οὕτω Κύριε, ὥσπερ ἐγένετο τὸ θέ-
λημά σου ἐν τῷ οὐρανῷ, xai εἰσιν ἄγγελοι ἅπαντες
ἐν εἰρήνη, xal οὐχ ἔστιν ἐν αὐτοῖς 6 ὠθῶν xol ἀντω-
θούμενος, οὔτε τύπτων χαὶ τυπτόμενος, ἀλλὰ πάντες
ἐν εἰρήνη βαθεία- οὕτω καὶ ἐν ἡμῖν τοῖς ἐπὶ γῆς ἀνθρώ-
ποις γενηθήτω τὸ θέλημά σου" ἵνα πάντα τὰ ἔθνη ἐν
ἑνὶ στόματι xal μιᾷ καρδίᾳ δοξάσωμεν τὸν ποιητὴν
χαὶ Σωτῆρα ἡμῶν. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον
δὸς ἡμῖν σήμερον. ᾿Επιούσιον ἄρτον λαύεῖν αἰτοῦμεν.
Ἄ θτος δὲ ψυχῆς λόγος Θεοῦ, καθὼς ἔφη τις τῶν ἁγίων "
Ἄνοιγε, τέχνον, σὸν στόμα λόγῳ Θεοῦ. Καὶ διὰ τοῦτο
συχνοτέρως μνημονεύειν Θεοῦ xaXov ἢ ἀναπνεῖν. Καὶ
ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίε-
μεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν. Λέγει δὲ οὕτω" χαὶ ἄφες
ἡμῖν τὰ χρέη ἡμῶν, τουτέστι, τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν
χαὶ τὰ πταίσματα, ὡς χαὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν πᾶσι τοῖς
πταίουσι xol ἁμαρτάνουσιν εἰς ἡμᾶς ἀδελφοῖς ἡμῶν,
ἐλευθέροις τε καὶ δούλοις, xol πᾶσι τοῖς ὑποχειρίοις
ἡμῶν. Ταῦτα λέγων, ἄνθρωπε, ἐὰν οὐ ποιῇς οὕτως,
ἐννόησον ὅτι φοῤερὸν τὸ ἐμπεσεῖν ἡμᾶς εἰς χεῖρας
Θεοῦ ζῶντος * xal διορθωσάμενος ἐπίστρεψον πρὸς τὸν
ποιητὴν xoi Κύριον. ᾿Αλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πο-
νηροῦ. ᾿Εὰν ζητήσῃ ἡμᾶς ὃ σατανᾶς σινιάσαι, ὡς τὸν
σῖτον, ὥσπερ χαὶ τοὺς ἀποστόλους ἐζήτησε, χαὶ ὡς
δέον ἀπέτυχεν, ἀλλ᾽ ὡς τὸ πάλαι Ιὼδ, μὴ δῷς αὐτῷ
ἐξουσίαν καθ᾽ ἡμῶν" ἀλλ᾽ εἰ χαὶ πονηρὸς ἄνθρωπος
θελήσῃ πειρᾶσαι ἡμᾶς ἢ ἀδιχῆσαι, μὴ δῷς ἡμᾶς εἰς
τὸ θέλημα αὐτοῦ, ἀλλὰ σκέπασον ἡμᾶς ἐν τῇ σχέπῃ
τῶν πτερύγων σου. Ὅτι σοῦ ἐστιν ἣ βασιλεία χαὶ ^4

aliam dominationem ; etiamsi ob peccata nostra B δύναμις. Κύριε, ἐπεὶ σή ἐστιν ἣ βασιλεία, μὴ ἐάσης

DE FiLIO PRODIGO.

ἡμᾶς φοβηθῆναι ἑτέραν βασιλείαν, εἴτε δεσποτείαν
ἄλλην, εἶ xal ἄξιοί ἐσμεν χολάσεως διὰ τὰς ἅμαρ-
τίας ἡμῶν. Σὺ ἡυᾶς, οἵῳ θέλεις τρόπῳ, τιμώρησον,
χαὶ μὴ παραδῷς ἡμᾶς εἰς χεῖρας ἀνθρώπων᾽ ἀλλ᾽ ἐμ.-
πεσώμεθα εἰς χεῖράς cou, ὅτι ὡς 4 μεγαλωσύνη σου,
οὕτω χαὶ τὸ ἔλεός σου, Πάτερ παντοχράτορ, εἰς τοὺς
αἰῶνας. Ἀμήν.

805

supplicio digni simus. Tu nos quomodo volueris
castiges, nec tradas nos in manus hominum ; sed
in manus tuas incidamus, quia par magnificentiae
tue est misericordia tua, Pater omnipotens , in
secula. Amen.

MONITUM

AD HOMILIAM DE FILIO PRODIGO.

Hanc de filio prodigo homiliam nemo non statim advertat longe esse a Chrysostomi dicendi genere
alienam. Series perturbata et incondita est. Transit hic scriptor ab alio ad aliud. argumentum. quasi ex
abrupto. Interdum φλυαρεῖ, aliquando meliora. quedam. admiscet. Stylus certe est totus ferreus. Oratio
| plena salebris , inculta, jejuna. Hic aliquando confutantur Manichzi , qui per secula multa in Oriente

grassati sunt.

Εἰς τὸν ἄσωτον υἱὸν, χαὶ περὶ μετανοίας, xaX εἰς τὸ € In filium prodigum, ac de penitentia, et in li -

, ^ c Y ΩΣ M E] δ᾽
ξύλον γνωστὸν χαλοῦ χαὶ πονηροῦ, xoi εἰς τὸν
ληστήν.

Πρῴην f ἡἣμῖν f μεγάλη xo θεοπρεπὴς τοῦ Σωτῆρος
ἐπιφάνεια πλβυσίαν τράπεζαν παραθεῖσα, καὶ ὕπερ-
χεόμενον χρατῆρα τῆς ἐνθέου φιλοσοφίας χεράσασα,
ἅπαντα τὸν λαὸν, μᾶλλον δὲ πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν, τὴν
οἰκουμένην ἐμέθυσε: Μεθυσθήσονται γὰρ, φησὶν ὃ
προφήτης, ἀπὸ πιότητος οἴχου σου; χαὶ τὸν χειμάῤ-
ῥουν τῆς τρυφῆς σου ποτιεῖς αὐτούς. “Ὅταν δὲ fj θεία
Γραφὴ λέγη μέθην, οὐχ οἶνον λέγει | μεθύσχοντα, 224
λόγον σοφίζοντα : Παρηκχολούθησε δὲ ὃ τῇ τοῦ Σωτῆρος
παρουσίᾳ 6 τῆς μετανοίας καρπός" ἀκόλουθον γὰρ τῇ
οὗ Σωτῆρος ἐπιλάμψει ἀκολουθῆσαι τοὺς καρποὺς
Ὡς μετανοίας. Διὰ τοῦτο χθὲς ἡμῖν ὃ περὶ ταύτης
γυμνάζετ το λόγος- πολὺ μὲν τῆς ἀξίας τῶν προχει-
μένων ἀπολιμπανόμενος, τῆς δὲ οἰχείας δυνάμεως οὐχ
ἀφιστάμενος πε sg μετανοίας ἐκινεῖτο λόγος, 0 ἐστι
φάρμαχον σωτηρίας * xa ἰατρὸς ἐκηρύττετο ψυχῶν τε
χαὶ σωμάτων, οὐ φαρμάχῳ ἐπιθεραπεύων, ἀλλὰ πνεύ
ματι e φιλανθρωπίας i ἰώμενος. Ἐπειδὴ ὃ δὲ jj ἢ εὐαγγελιχὴ
ἀνάγνωσις παρέδραμεν ἡμῶν τὴν διάνοιαν ὧδε χά-
χεῖσε περισπωμένων, ἀναγκαῖον σήμερον εἰς ὑμᾶς
βραχέα περὶ ταύτης διελθόντας, χαταπαῦσαι τὸν M-
γον. Ὁ Σωτὴρ χαὶ λόγω τὴν ΡῈ τᾶν ὑποτιθέ μένος,
xat παραθολαῖς, καὶ αἰνίγμασι, καὶ Ot ιαφόροις τρό-͵
ποις διδασχαλίας τὸ συμφέρον τοῖς πιστο ic
μενος, εἰπέ τινα παραβολὴν, ἰσχυρὰν ἔλουσαν τῆς
Us τανοίας εἰκόνα. Ἄνθρωπος γάρ τις, φησὶν, εἶχε δύο
υἱοὺς, ὧν ὃ vc ξώτερος τ προσελθὼν, ἠξίωσε τὸν πατέρα
διελεῖν αὐτοῖς τὴν οὐσίαν. Ἔτυχεν ὧν ἤἥτησε, xa λα-
Gy τὴν πατοῴαν οὐσίαν, καχῶς διέθηχε. Καὶ τὴν

εἰσηγού- τὴ

gnum scientie boni et mali, et in latronem.

Nuper nobis magnus et Dco dignus Servatoris
adventus, lauta apposita mensa , et infuso cratere
divinz philosophi, totum populum , imo potius
totum, ut ita dicam, orbem inebriavit; nam Zze-
briabuntur, inquit propheta, ab ubertate domus
tue, et torrente voluptatis tue potabis eos.
Cum porro divina Scriptura ebrietatem dicit, non
vinum inebrians intelligit, sed verbum sapientia
imbuens. Adventum autem Servatoris sequutus est
ponnitentize fructus; illius quippe fulgidam pre-
sentiam poenitentize fructus necessario sequuntur.
Ideo hac de re hesterna die sermonem habuimus :
non quidem pro argumenti dignitate, sed pro vi-
ribus tamen verba T de ponitentia, qua est
pharmacum salutis, medicusqse przdicatur ani-
marum et corporum, non qui vere per medicinam
curet, sed qui benignitatis spiritu salutem affe-
rat. Quia vero dE nostram hinc et inde dis-
tractam evangelica. lectio non affecit, necessa-
rium est hodie paucis de re eadem repetitis, finem
dicendi facere. Servator verbis, parabolis, zmni-

matibus, varüsque docendi modis pietatem in
mentes fidelium inducens, parabolam dixit, quae

51
vivam penitentie ferret 1 maginem. Homo qui-

dam, inquit, habebat duos filios, quorum ado-
lescentior accedens , patrem rogavit ut divideret
ipsis substantiam. Optatum consequutus est, ct
acceptam paternam substantiam dilapidavit Ar-
gumentum nostis, explicatio jam afferenda est.

P5al.35.9.

Luc.15.11.

Zach.

Gen. τ.

Matth. 5

45.

$3

2
9:1.

5

Psal. η2.

25,

Ibid.v.

27.

806

Etiamsi enim a multis varie intelligi possit, vo-
ritas certe probis per seipsam manifesta evadit.
Quid igitur hic suggerit fons ille sapientie? Pri-
mum ordinem justorum, et secundum ordinem
eorum qui per poenitentiam justificantur : eorum
qui ab initio justitiam. servarunt , et eorum qui per
penitentiam ad justitiam Sed ann Homo qui-
dam habuit duos filios. Etiamsi vero propositum
ἃ plo impium disjunxit , at veritas ambos unum
esse novit. Creatoris opificium : omnes filii Dei
sunt, etiamsi à dig nitate per malam mentem exci-
d Quamobrem. Deus, etiamsi nos per malas
cupiditates a pietate discedamus , non se patrem
negat, sed ad rebelles paternam. vocem emittit :

Convertimini ad me, filii rebelles , et convertar
ad vos. Niden', etiamsi aversus "s peccatoris
animus , Deum non dedignari filios vocare eos, qui
se averterunt ? Suum quippe novit opificium, nec
abnegat beneficium suum. Cur adolescentior bo-
nis prave usus est ? Anigma est res proposita : et
quomodo, audi. Initio justitia erat, apparebat ,

fulgebat ; j peccatum vero, ceu junior quidam, in-
ductum est in mundum. eoque prior filius non
locum obtinet ejus, qui male bona expendit.

Prima enim illa creatio perfectum habuit decorem:
cum novus esset mundus, nova gratia , novo de-
core fulgebat. Greatarum rerum | pulehritudinem
Moyses testificatur , dicens : Kt erant omnia
bona, nec solum bona, sed etiam /alde bona.

Itaque prior fuit justitia, et bonum antiquissimum;
peccatum vero recentius fuit : nam in justitiam
imgressum estet ejus decorem deturpavit. Divisit
ergo illis aequaliter facultates suas. Cur equaliter?
Nihil enim amplius habent justi in hac vita :
quandoquidem Solem suum oriri facit super ju-
stos et injuslos, et pluit super bonos et malos.
Verum qui in loco justorum adscriptus erat, no-
luit paternam sortem dividere, sed sub patris au-
ctoritate mansit. Justus enim semper Deum sequi-
tur, et in suam potestatem nihil redigit. Vis
discere, justum nihil a Deo accipere velle, sed in
sola patris sul providentia incedere? Id clamat
David de justorum ordine : Quid enim mihi est
in ccelo? et a te quid volui super terram? Vi-
den' justorum. ordinem nolle im se creaturarum
potestatem attrahere, sed sub Patris providentia
earum dispensationem esse velle? Junior autem
accepta paterna substantia abiit in regionem lon-
ginquam, non loco dissitam, sed moribus. Qui
peccat enim , procul est a Deo, fratres, non loco,
sed moribus, secundum illud : Ecce qui elongant
se ale, peribunt. Acceptam vero paternam ub
stantiam dissipavit : luxuriose vivens cum sorte
quam acceperat, creaturam. peccato feedavit : ac-
ceper: at solem ut eo frueretur, et donum ut deum
adoravit : acceperat fontes ad delicias, et donum
deum esse putavit : ignoravit. don: dntem; et dona
affecit honore; quod z:gre ferens clamat Paulus :

Rom. 1.25. Et servierunt creatura potius, quam Creatori.

Ipsa creatura est , Ipsa paterna substantia : et alius

SPURIA.

μὲν ὑπόθεσιν ἴστε ἢ τὴν δὲ ὑξωρίαν ἄξιον εἰσαγαγεῖν
ἐνταῦθα. Et γὰρ xol τοῖς πολλοῖς διαφόρως πάρεστι
ἣ ἀλήθεια. Τί oov ἐνταῦθα ὑποτίθεται ἣ πηγὴ τῆς
σοφίας: Τὸ πρῶτον τάγμα τῶν δικαίων, χαὶ τὸ δεύ--
μὲν ἀπ᾽ ἀρχῆς τὸ δίκαιον τιμώντων, τῶν ὃὲ ἐκ μετα-
νγοίας εἰς τὸ δίκαιον ἐ ἐπαναγομένων. Ἄνθρωπός τις εἰχε
ἀπὸ τοῦ εὐσεθοῦς, ἀλλ᾽ 1 ἀλήθεια ὃ ἕν οἶδε πλάσμα τοῦ
δημιουργοῦ τοὺς πάντας" xal πάντες υἱοὶ Θεοῦ, εἰ xo
ἀξίας. Ὅθεν 6 Θεὸς, ἃ ἂν ἡμεῖς διὰ πονηρῶν ἐπιθυ-
pav ἀποστῶμεν «ἧς εὐσεδείας, αὐτὸς οὐχ ἀρνεῖται
φωνὴν ἀφίησιν" ᾿ὔππιστράφητε πρός us, υἱοὶ ἀφεστηχό-
τες, καὶ ἐπιστραφήσομαι πρὸς t ὑμᾶς. Ὁρᾷς ὅτι, ἂν ἀφε-
στῶσα ἢ
ξιοῖ υἱοὺς καλεῖν τοὺς ἀφεστηχότας; 5 ᾿Ιδίαν γὰρ οἶδε τὴν
πλάσιν, καὶ οὐχ ἀπαρνεῖται τὴν ἰδίαν εὐεργεσίαν. «Διὰ τί
ἐστι τὸ προχείμενον " χαὶ ὅπως, ἄχουε. AT ἀρχῆς ἣ
δικαιοσύνη ἦν, χαὶ ἐφαίνετο, χαὶ διέλαμπεν" 5 δὲ
τος. Διὰ τοῦτο ὃ πρῶτος! υἱὸς οὗ τίθεται ἐ ἐν χώρᾳ. τοῦχα-
κῶς δαπανήσαντός. Ἥ γὰρ ἀργαία δημιουργία à ἀπηρτι-
χαινὴν “χάριν ἐκλάμπων, χαινὴν. εὐπρέπειαν. Μαρ-
τυρεῖ, γὰρ Μωῦσῆς τῷ κάλλει τῆς δημιουργίας λέγων "
χαλά. ^ ὥστε ἣ δικαιοσύνη πρώτη ἦν; χαὶ τὸ καλὸν ἀρ-
χαιότατον ἣ δὲ ἁμαρτία νεωτέρα ἦν" ἐπεισῆλθε γὰρ
οὖν αὐτοῖς ἐπίσης τὰ ὑπάρχοντα. Διὰ τί ἐπίσης: Οὐ-
δὲν γὰρ πλέον ἔχουσιν οἱ δίκαιοι ἐν τῷ παρόντι βίῳ:
xa βρέ έχει ἐπὶ ἀγαθοὺς xa πονηρούς. ᾿Αλλ᾽ ὃ μὲν εἰς
τὴν χώραν τῶν δικαίων εἰκονογραφούμενος, οὐχ ἦθέ-
τὴν τοῦ πατρὸς αὐθεντίαν. 'O γὰρ δίκαιος πάντοτε τῷ
Θεῷ ἀχολουθεῖ, καὶ εἰς οἰχείαν ἐξουσίαν οὐδὲν mapa
λαθεῖν παρὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μόνη τῇ οἰχονομίᾳ καὶ
τὴ | προνοίᾳ στοιχ εἴ τοῦ αὐτοῦ πατρός ; ; Βοδ Δαυὶδ ἐχ
τῷ οὐρανῷ; χαὶ παρὰ σοὺ τί ἦθέ ἔλησα ἐ ἐπὶ τῆς γῆς;
Ὁρᾷς, ὅτι τὸ τάγμα τῶν δικαίων οὐ βούλεται eic
τὴν τοῦ Πατρὸς πρόνοιαν θέλει κεῖσθαι τὰ τῆς oixo-
γομίας. *O δὲ νεώτερος λαδὼν τὴν πατρικὴν οὐσίαν,
νην, ἀλλὰ τρόποις ἀπεσχοινισμένην. 'O γὰρ ἁμαρτά-
νων, Θεοῦ μαχράν ἐστιν, ἀδελφοὶ, οὗ τόπῳ, ἀλλὰ
ἑαυτοὺς ἀπὸ σοῦ, ἀπολοῦνται. Aa6o ὧν δὲ τὴν οὐσίαν
τὴν πατρικὴν, ἐσχόρητισεν αὐτὴν, ἀσώτως ζῶν ἐν αὖ-
"Aube τὸν ἥλιον εἰς ἀπόλαυσιν, xal τὸ δῶρον ὁ ὡς θεὸν
προσεχύνησεν᾽ ἔλαδε πηγὰς εἰς τρυφὴν, χαὶ τὸ δῶρον

νοῆσαι, ἀλλ᾽ αὐτὴ ἑ ἑαυτὴν σαφηνίζει τοῖς εὐγνώμοσιν
τερον τάγμα τῶν ex μετανοίας δικαιουμένων ᾿ τῶν
δύο υἱούς: οὺς εἰ χαὶ f προαίρεσις ἐ ἔτεμε, τὸν ἀσεδὴ
τῇ διανοίᾳ τῇ πονηρᾷ ἀποσχοινίζονται τῆς ἑαυτῶν
τὴν οἰκειότητα, ἀλλὰ xa πρὸς ἀφηνιῶντας. πατρῴαν

αὐ ἡἣ διάνοια τοῦ ἁμαρτάνοντος ὃ Θεὸς οὐχ ἀπα-
οὖν ὃ νεώτερος, χαχῶς τοῖς δοθεῖσιν e ἐχρήσατο; Αἴνιγμά
ἁμαρτία νεωτέρα τις ἐπεισή ἴχθη τῷ κόσμῳ χαὶ πρόσφα-
σμένην εἶχε τὴν εὐπρέπειαν, ὅτε χαινὸς ἦν ὃ χόσμος,
Ko ἡ ἦν πάντα χαλά" οὐχ ἁπλῶς Xo , ἀλλὰ xai Λίαν
τῇ δικαιοσύνῃ, xai ἐθόλωσε τὴν εὐπρέπειαν. Διεῖλεν
ἐπειδὴ ᾿Ανατέλλει τὸν ἥλιον ἐ ἐπὶ δικαίους χαὶ ἀδίκους,
λησε διελεῖν τὸν Tort piov χλῆρον, ἀλλ᾽ ἔμεινεν ὑπὸ
σπᾶται. Θέλεις ὃ δὲ μαθεῖν, ὅτι δ δίκαιος οὐδὲν θέλει
τοῦ τάγματος τῶν διχαίων Τί γάρ μοι ὑπάρχε! ἐν
ξαυτὸ ἁρπάσαι τὴν ἐξουσίαν τῶν χτισ!λ μάτων᾽ ἀλλ᾽ ὑπὸ
ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μαχρὰν, οὐ τόποις διειργομέ-
τρύπῳ A χατὰ τὸ εἰρημένον, ὅτι ᾿Ιδοὺ οἱ ψαχρύνοντες
τῇ ' dy παρέ ἐλαδε ὃ δημιουργίαν, τῇ ἁμαρτίᾳ ἐμόλυνεν.
θεὸν ἐνόμισεν " ἠγνοήθη ὃ χαρισάμενος, xai ἐτιμήθη

DE FILIO
τὰ χαρίσματα, ὡς ἀποδυσπετεῖ βοῶν 5 Παῦλος" Kai
ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν χτίσαντα. Ἢ αὐτὴ ἣ
χτίσις, ἣ αὐτὴ πατριχὴ οὐσία" xol 6 μὲν καλῶς
αὐτῇ ἐχρήσατο, 6 δὲ κακῶς. Τ᾿ ἄγυμια τοῦτο, χἀχεῖνο,
χαλῶς καὶ ἐναντίως. Ὃ εὐσεύδὴς δρᾷξ τὸ κάλλος τοῦ
οὐρανοῦ, καὶ ἀπὸ τοῦ χάλλους τὸν γενεσιουργὸν ἐν--
νοεῖ - Ὄψομαι γὰρ, φησὶ, τοὺς οὐρανοὺς ἔργα τῶν
δαχτύλων cou. Εἰδε τὸ χάλλος, xc εὐχαρίστησε τῷ
τοιοῦτον χάλλος ἐργασαμένῳ" εἰδε τὸν χόσμον', χαὶ
εὐφήμησε τὸν χοσμήσαντα. Ὃ γὰρ εὐσεδὴς τὴν μὲν

PRODIGO., 807
bene, alius male illa est usus. Ordo hic est , ordo
ille est ; hic bene, ille contra. Pius videt czeli pul-
chritudinem, et ex pulchritudine Opificem cogitat :
nam ait ille: /'idebo celos tuos, opera digito-
rum tuorum. Vidit. pulchritudinem, οἱ gratias
egit tantze pulchritudinis Opifici : vidit mundum,
et laudavit eum qui mundum ornavit. Nam pius
creaturam laudat, Creatorem vero adorat : pii
quando a creaturarum adoratione refugiunt, non
creaturam contumelia afficiunt, sed Domino tri-

χτίσιν ἐπαινεῖ, τὸν δὲ χτίστην προσχυνεῖ" οἱ εὐσεδεῖς 155 bnunt. honorem. Non odit fidelis solem, quia non

ὅταν φεύγωσι τὴν προσχύνησιν τῶν φαινομένων, οὐ
τὴν χτίσιν ὑδρίζουσιν, ἀλλὰ τῷ Δεσπότη τὴν τιμὴν
ἀπονέμουσιν. Οὐ μισεῖ πιστὸς ἥλιον, ἐπειδὴ Uu, σέφει
τὸ φῶς μετὰ τῶν ἀσεδῶν " ἀλλὰ μέτρον ἐπιτίθησι τῇ
τιμῇ καὶ τιμᾷ χαὶ ἀγαπᾶ, ὡς Θεοῦ δῶρα, τὰ φαι-
νόμενα. Θέλεις ἰδεῖν, πῶς δρᾷ ὃ εὐσεδὴς, χαὶ θαυμά-
ζει τὸ χάλλος, xol τὴν “προσχύνησιν τῷ χτίστη τα-
αιεύεται; Λέγει τις τῶν σοφῶν, τῶν κατὰ τὴν εὐσέ-
θειαν λέγω σοφῶν" Ἥλιος ἐχλάμπων ἐν ὑψίστοις Ku-
ρίου, σκεῦος θαυμαστὸν, ἔργον ἰσχυρόν - ἀκτῖνας πυ-
ροειδεῖς ἐκφυσῶν, καταλάμπων τὸν οὐρανόν. Kot τί εὖ-
θέως; Μέγας ὃ Κύριος ὃ ποιήσας αὐτόν. Καὶ τὸ χάλλος
ἐχήρυξε, χαὶ τὸν τεχνίτην οὖχ ἔχρυψεν. Ὃ δὲ ἀσεδὴς
χαχῶς εἶδε τοὺς οὐρανοὺς διηγουμένους δόξαν Θεοῦ,
οὗ λόγοις, ἀλλὰ τῷ κάλλει τῆς δημιουργίας" οὐ γὰρ
φωνήν ποτε ἔῤῥηξεν ὃ οὐρανὸς, ἀλλὰ φωνῆς ^ ἐνεργε-
στέραν ἀφίησι μαρτυρίαν διὰ τῆς εὐπρεπείας. Καὶ
σιωπῶν ὃ οὐρανὸς διηγεῖται δόξαν Θεοῦ; Πάνυ μὲν
οὖν. Τὰ σὰ γράμματα σιωπῶντα λαλεῖ, στοιχεῖα δὲ
Θεοῦ σιωπῶντα οὐ φθέγγεται; "EAa6sc γὰρ τὸ γεῦμα
τῆς εὐσεδείας " ἀπὸ τοῦ γεύματος τὸ πᾶν λάμδανε τῆς
ἀληθείας. ᾿Εξέτασον τὸ μέρος τοῦ ἀσεδοῦς, πῶς ἀπὸ
τῶν αὐτῶν προσχόπτει, ἀφ᾽ ὧν xn ὃ εὐσεδὴς δικαιοῦ-
ται. Ὅ δ, σελήνην, καὶ προσκυνεῖ" δρᾷ τὰ ἄστρα, xot
σέόει- δρᾷ τὴν θάλασσαν, x«i θεοποιεῖ. Οἱ ἐπὶ τῆς
Βαβυλωνίας χαμίνου, oi ἐν αὐτῇ εἰσελθόντες, μετὰ
τῆς σωτηρίου χαὶ καλῆς δμολογίας ὕμνουν τὸν Θεὸν
διὰ τῶν ἔργων, λέγοντες: Ἐὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα
Κυρίου τὸν Κύριον. Ἀρχεῖ μὲν οὖν ταύτην εἰπόντας
τὴν φωνὴν, παῦσαι τὸν ὕμνον. Οὐ γὰρ τῷ μήχει τῶν
ὕμνων, ἀλλὰ τῇ προθέσει τῶν ὑμνούντων Θεὸς ἐπα-
ναπαύεται. Διὰ τοῦ τοίνυν εἰπεῖν, Πάντα τὰ ἔργα,
πάντα περιελαμύάνετο, καὶ οὐ χρεία ἣν ἑτέρας προσ-
θήχης. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ οὐχ ἑαυτοῖς ἐχήρυττον, τὸν δὲ
Θεὸν ὕμνουν, χαὶ διὰ τοῦ ὕμνου τοὺς παρεστῶτας
Χαλδαίους ἐπαίδευον, ἀναγκαίως διὰ πάσης αὐτῆς
δδεύει τῆς χτίσεως ὃ ὕμνος - ἵνα μάθωσιν οἵ πεπλα-
νημένοι Χαλδαῖοι, τί τὸ δμνούμενον, καὶ τίνα τὰ
Vegas
ὑμνοῦντα.

᾿Αλλ’ ἐπειδὴ εἰς πολλὴν θεωρίαν ὃ λόγος ἡμᾶς ἐνέ-
ὄαλεν, ἐχεῖνο τέως ἀφέντες, εἰς τὸ προχείμενον ἐπα-
νέλθωμεν. ᾿πεδήμησεν εἰς χώραν μαχρὰν ὃ νεώτερος
υἱὸς, xaX ἐδαπάνησε χαχῶς τὴν οὐσίαν, χαὶ ἤρξατο
ὑστερεῖσθαι. Πλούσιοι o ἐπτώχευσαν xal ἐπείνασαν"
οἵ δὲ ἐχζητοῦντες τὸν Κύριον, 00x. ἐλαττωθήσονται παν-
τὸς ἀγαθοῦ. Κύριος γὰρ οὐ στερήσει τὰ ἀγαθὰ τοῖς πο-

ε
ς NY
ς

O2 €

A colit lucem cum impiis; sed honori modum impo-
nit : atque visibilia in pretio habet et amat ut Dei
dona. Vis videre quomodo justus respiciat et mi-
retur pulchritudinem , et adorationem Conditori
reservet ? Ait sapiens quidam, secundum pieiatem,
inquam, sapiens : Sol lucens in excelsis Domini,
vas mirabile, opus forte, radios ignitos emit-
tens, illuminans celum. Et quid statim? Ma-
gnus Dominus qui fecit illum. Et pulchritudi-
nem predicavit, et Creatorem non occultavit.
Impius autem male vidit clos enarrantes gloriam
Det , non verbis, sed opificii pulchritudine : neque
enim celum umquam vocem emisit, sed voce cla-
rius testimonium effert ob decorem suum. Num

p silens celum enarrat gloriam Dei? Sane quidem.
Literz: tu: tacentes loquuntur, et elementa Dei
tacentia non loquentur? Accepisti gustum pieta-
tis; ex gustu totam accipe veritatem. Impii por-
tionem scrutare:: quomodo ex iisdem ipsis impin-
gat, ex quibus pius justificatur. Videt lunam et
adorat illam, videt stellas et colit illas, videt mare
et deum esse putat. Qui in fornacem Babylonicam
immissi fuerant, salutari et pulchra. confessione
sua Deum per opera celebrabant, dicentes : Be-
nedicite omnia opera Domini Domino. Mac
emissa voce hymnus claudendus est. Neque enim
laudum longitudo, sed laudantium propositum
Deum delectat. Cum dicit ergo, Omzia | opera,
universa complectitur , nec opus est additamento.

C Sed quia non sibi ipsis praedicabant, sed Deum
celebrabant, et per hymnum adstantes Chaldaeos
instituebant , necessario hymnus omnes creaturas
prosequebatur, ut errantes Chaldzi discerent quid
laudaretur, et quaenam | essent ea quae laudarent.

Verum quia in multam speculationem nos ser-
ino deduxit, illa dimissa, ad propositum reverta-
mur. Profectus est ille adolescentior filius 1n re-
gionem longinquam, et male dissipavit substan-
tiam suam, et ccpit egere. Nam Divites egue-
runt el. esurierunt; inquirentes autem Domi-
num non minuentur omni bono. Domunus enin

* Savil, legendum putat ἐναργεστέραν, sed ἐνεργεστέραν retineri potest.

Psal. 8. 4.

Eccli. 26.
18.in Gra-
co.

Psal.18.1.

Dan. 3.55.

Psal. 33.
E

Psal. 83.
13.

Luc. 15.15.

Matth.7.6.

Luc.15.16.

Prov. 10.
22.

Psal. 89.
IO.
Jer. 2. X9.

Luc.15.17.

808

Non prieabit bonis eos, qui ambulant in inno- D
centia. Cepit egere. Et accessit ad unum ex
principibus regionis illius, qui misit illum ut
pasceret porcos. Videte, quanta sublimitas priscae
nobilitatis; quanta abjecuo ejus qui a pietate de-
scivit. Missus est ut pasceret porcos; id est, ut
voluptatibus et peccatis repleretur : quod. enim
est ceenum porcis, idipsum est peccatum 115 qui
sic feedantur. Ideo Servator illos subindicans, qui
in immunditia vivunt, et qui in peccatis ut In
luto volutantur, dicebat : /Volite dare sancta ca-
nibus, neque margaritas vestras projiciatis
ante porcos. Pascebat porcos. Desiderabat au-
tem. saturari de siliquis , quas comedebant
porci : et nemo illi dabat. Vic diligenter ttende.
Qui a pietate descivit, ne ipsis quidem voluptati
bus fruitur, sed indigentiz subjicitur, et ad. pau-
pertatem. condemnatur; ita ut ne malorum qui-
dem, qua elegit, copiam habeat. Nam Stultus,
ait ille, in indigentia morietur. Siculares ergo
voluptates siliquis comparat : siliqua enim multam
habet asperitatem, modicam suavitatem : ac qui
in mundo lzta et desiderabilia videntur, multum
habent laboris, tantillum voluptatis. Vita quippe
nostra majori labori, quam lotitie addicta est.
Dies enim annorum nostrorum in ipsis, septua-
ginta anni, et amplius eorum, labor et dolor.
Demum penuria ipsum erudivit, zrumnx ipsum
converterunt. Nam £rudiet te defectio tua, et
nequitia tua arguet te. In seipsum. autem re-
versus. Pulchre dicitur, Jn seipsum. Nam cum 4
peccamus, extra nos sumus, insanimus, extra pro-

prias cogitationes deferimur : cum vero juste pro-

cedimus, in nos ipsos revertimur. Zn seipsum re-

versus, dixit. Hic animadverte, quam id. vere di-

catur. Medici enim remedia adhibent peregrina et

aliena, pharmaca autem vile nostrz ex nobis ipsis

habemus. Zm se reeersus. Non alieno usus est

pharmaco, sed suo, nempe ex natura penu; illo

usus est ad salutem, et ait: Quot mercenarii in

domo patris met abundant panibus, ego autem

E

fame pereo? Filios vocat divina Scriptura eos,

Psal. 114.
7.
Ihid, v. 18.
I9.

qui prorsus justitiae. et pietati dediti sunt; merce-
narios autem eos, qui non omnimodum affectum
erga illam habent, neque in exercitiis vit:e peni-
tus, ea qua Dei sunt, curant; sed bonum quidem
intelligunt, et verbum amant, at totum animum
ipsi non applicant. Et his quidem, qui omnino fer-
vent amore, quique pietate imbuti sunt, secundum
propositi rationem. Deus mercedem tribuit. Jure
ergo dicebat ille: Quot. mercenarii patris mei
abundant panibus: ego autem. fame pereo?
Revertar ad patrem meum : revertar, sicut dixit
ille : Convertere, anima mea, in requiem tuam.
Et dicam, Pater, peccavi in celum et coram
te ; et jam non sum dignus vocari filius tuus :
fac me sicut unum ex mercenariis. Luis. Alia

sunt verba peenitentis , et alia dona penitentiam

recipientis. Qui peccator ad poenitentiam. venit,
non regnum cxlorum in imaginatione. versat, non

155

SPURIA.

ρευομένοις ἐν ἀχαχία. Ἤρξατο ὑστερεῖσθαι. Καὶ mpoc-
ἦλθεν ἑνὶ τῶν ἀρχόντων τῆς χώρας ἐχείνης, χαὶ ἔπεμ.-
ψεν αὐτὸν ἐχεῖνος βόσχειν χοίρους. Βλέπετε, ὅσον ὕψος
τῆς ἀρχαίας εὐγενείας - ὅση ταπείνωσις τοῦ ἀποσχοι--
νισθέντος τῆς εὐσεείας. ' E0001, βόσχειν χοίρους, του--
τέστιν, ἡδοναῖς xo ἁμαρτίαις ἐμφύρεσθαι " ὃ γάρ ἐστι
βόρδορος χοίροις, τοῦτο ἁμαρτία τοῖς ἐμφυρομένοις.
Διὰ τοῦτο ὃ Σωτὴρ τοὺς ἐν ἀχαθαρσίᾳ ζῶντας καὶ
βορθόρου δίκην ταῖς ἁμαρτίαις ἐμφυρομένους αἰνιττό-
μένος ἔλεγε, Μὴ δῶτε τὰ ἅγια τοῖς χυσὶ, μηδὲ βάλ-
λετε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων.
"E6ocxs χοίρους. ᾿Ὀπεθύμει δὲ χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν
χερατίων, ὧν ἤσθιον οἵ χοῖροι" καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ,
Πρόσεχε ἐνταῦθα ἀχριδῶς. Ὃ ἀποσχοινιζόμενος τῆς
εὐσεθείας, οὐδὲ αὐτῶν ἔχει τῶν ἡδονῶν τὴν ἀπόλαυ--
σιν, ἀλλ᾽ ἐνδείᾳ ὑποδάλλεται, καὶ πτωχεία χαταδι-
κάζεται, ὥστε μηδὲ τῶν αἱρεθέντων χαχῶν ἔχειν τὴν
ἀφθονίαν. Ὃ γὰρ ἄφρων, φησὶν, ἐν ἐνδείᾳ τελευτήσει.
᾿Ἀπειχάζει τοίνυν τὰς ἐν τῷ χόσμῳ ἡδονὰς χερατίοις *
τὸ γὰρ κεράτιον πολλὴν μὲν ἔχει τραχύτητα, μικρὰν
δὲ τὴν ἡδύτητα- xoi τὰ ἐν χόσμῳ φαιδρὰ xol ποθει--
νὰ, πολλοὺς μὲν ἔχει τοὺς πόνους, μιχρὰν δὲ τὴν
ἀπόλαυσιν. Αὐτὴ πᾶσα ἣ ζωὴ ἡμῶν πλείονι χόπῳ
μᾶλλον ἢ εὐφροσύνη συνέζευχται. Αἱ ἡμέραι γὰρ τῶν
ἐτῶν ἡμῶν ἐν αὐτοῖς ἑύδομήχοντα ἔτη" χαὶ τὸ πλεῖον
αὐτῶν, κόπος χαὶ πόνος" τὸ δὲ λοιπὸν, ἣ ἔνδεια αὐτὸν
ἐπαιδαγώγησε, καὶ ἣ θλίψις ἐπέστρεψε. Παιδεύσει
σε γὰρ ἣ ἀποστασία cou, xoi ἣ χαχία σου ἐλέγξει
σε. Eig ἑαυτὸν δὲ ἐλθών. Καλὸν, τὸ Eic ἑαυτόν.
Ὅταν γὰρ ἁμαρτάνωμεν, ἐχτὸς αὐτῶν ἐσμεν, πα-
ραφρονοῦμεν, ἔξω τῶν οἰχείων λογισμῶν φερόμεθα"
ὅταν δὲ διχαίως προάγωμεν, εἰς ἑαυτοὺς ἐπανερ-
χόμεθα. Eig ἑαυτὸν ἐλθὼν; εἶπεν. ᾿Ενταῦθα πρόσε-
χε ἀχριθῶς, πῶς ἀληθεύει δπροειρημένος λόγος, ὅτι
ἰατροὶ μὲν φάρμακα ὑποτίθενται ξένα χαὶ ἀλλότρια,
τὰ δὲ φάρμαχα τῆς ζωῆς ἡμῶν ἐξ ἑαυτῶν ἔχομεν.
Eig ἑαυτὸν ἐλθών. Οὐχ ἀλλοτρίῳ ἐχρήσατο -
$ guo &ypn qup
μάκῳ, ἀλλὰ τοῖς οἰκείοις, τοῖς ἀπὸ τὴς φύσεως πλεο-
γεχτήμασι, τούτοις χέχρηται εἰς σωτηρίαν, χαὶ λέγει"
Πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων,
ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλλυμαι; ΥἹοὺς μὲν καλεῖ ἣ θεία l'oa-
φὴ, τοὺς πάντῃ τῇ διχαιοσύνῃ χαὶ εὐσεδείᾳ ἀναχει-
μένους" μισθίους δὲ, τοὺς μὴ δλόχληρον ἔχοντας πρὸς
αὐτὸν διάθεσιν, μηδὲ κατὰ τὴν τῆς πολιτείας ἄσχησιν
πάντῃ τὰ τοῦ Θεοῦ φρονοῦντας ἀλλὰ συνιέντας μὲν
τὸ καλὸν, xol ἀγαπῶντας τὸν λόγον, μὴ ὁλόκληρον
δὲ τὴν διάνοιαν ἀναθέντας ἐπ᾽ αὐτόν. Καὶ τούτοις μὲν
δλόχληρον ἔχουσι τὸν πόθον, ὅλως δὲ τῇ εὐσεδείᾳ mpos -
ἀνέχουσιν ὃ Θεὸς τὸν μισθὸν δίδωσι κατὰ τὴν τῆς
προθέσεως ἀναλογίαν. Eixóvex οὖν ἐχεῖνος, Πόσοι μί-
σθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτου, ἐγὼ δὲ
λιμῷ ἀπόλλυμαι; Ὑ ποστρέψω πρὸς τὸν πατέρα μου.
ὑποστρέψω χατὰ τὸν λέγοντα "ἢ ᾿Επίστρεψον, ψυχή
μου, εἰς τὴν ἀνάπαυσίν σου. Καὶ ἐρῶ, πάτερ, ἥμα -
τον εἰς τὸν οὐρανὸν, xal ἐνώπιόν σου; καὶ οὐχ ἔτι
εἰμὶ ἄξιος χληθῆναι υἱός σου * ποίησόν με, ὡς ἕνα τῶν
μισθίων σου. Ἄλλα τὰ ῥήματα τοῦ μετανοοῦντος, καὶ
ἄλλα τὰ δῶρα τοῦ δεχομένου τὴν μετάνοιαν. Ὃ ἀπὸ
ἁμαρτιῶν εἰς μετάνοιαν ἐρχόμενος, οὗ φαντάζεται βα-
σιλείαν οὐρανῶν, ox ἄξιον ἑαυτὸν χρίνει ζωῆς αἰω-

DE FILIO

νίου, ἀλλὰ μόνην μίαν ἔχει προσευχὴν ῥυσθῆναι ἀπὸ
, yx M E N ^ P £ ὧν s
γεέννης. Αὐτὸς μὲν οὖν μικρὰ προσδοκᾷ, ὃ δὲ Θεὸς
ἄφθονον αὐτῷ τὸν πλοῦτον τῆς εὐεργεσίας χαρίζεται.
Ἂλλ᾽ ᾧ τοῦ θαύματος " ἐνενόησε μόνον τὴν μετάνοιαν,
χαὶ ὃ πατὴρ εὐθέως ἔφθασε τῇ ᾿φιλανθρωπίᾳ " οὐκ
ἀνέμεινε δέξασθαι τὰ ῥήματα τῆς ἐξομολογήσεως,
,ὔ
ἀλλὰ προέλαδε τὴν αἴτησιν, χατὰ τὸ εἰρημένον "
πρὶν ἐπικαλέσῃ με: ἐρῶ, ᾿Ιδοὺ πάρειμι. Eie τὸν
υἱὸν μαχρόθεν ἐρχόμενον, χαὶ ὑπήντησεν αὐτῷ.
"Op&c, πῶς φθάνει 5, φιλανθρωπία τὴν μετάνοιαν ;
es Ξ / πὸ
Διὰ τοῦτο χαὶ ὃ Δαυὶδ ἀποδυσάμενος τὴν νόσον τῆς
ἁμαρτίας τῷ φαρμάκῳ τῆς μετανοίας, χαὶ εἰδὼς, ὅτι
φιλάνθρωπος ὧν προῦὐπαντᾷ τοῖς προσερχομένοις ,»,πα-
ραχαλεῖ τὸν Θεὸν, λέγων " ᾿Εξεγέρθητι εἰς συνάντησίν
μου, xal ἴδε, ὅτι γνησίως πρὸς σὲ ἔρχομαι, ὅτι μετὰ
E , Y / 2 NM (np € M
ἀληθείας τὴν μετάνοιαν ἐνδύομαι. ᾿δέξατο ὃ πατὴρ
τὸν παῖδα: χἀχεῖνος πρὸς τὸν πατέρα, Ἥμαρτον,
οὐχέτι εἰμὶ ἄξιος χληθῆναι υἱός σου" ποίησόν με ὡς
ἕνα τῶν μισθίων σου. ᾿Ενταῦθα ὃ πατὴρ πρὸς αὐτὸν
οὐδένα ποιεῦται λόγον οὖχ ἀποχρίνεται πρὸς αὐτὸν,
ἀλλά φησι πρὸς τοὺς δούλους - ᾿Κξενέγκατε αὐτῷ τὴν
, , / F » » US »
πρώτην στολήν. Τί βούλεται τὸ αἴνιγμα; Πολλὰ εὖ-
χεται ὃ μετανοῶν: ἀποχρίσεως δὲ διὰ λόγων o0 τυγ-
/ E] δ M , €. c 2y^ m
χάνει, ἀλλὰ δι’ ἔργου τὴν φιλανθρωπίαν δρᾷ. ᾿Ενταῦθα
παιδευόμεθα, ὅτι ἡμῶν μὲν ἣ μετάνοια διὰ ῥημάτων *
Θεοῦ δὲ 4 φιλανθρωπία διὰ πραγμάτων. ᾿Εξενέγχατε
jeu M , M e 3 T? ^Y ei
αὐτῷ τὴν πρώτην στολὴν, ἣν ἀπώλεσε διὰ τῆς πα-
ἘΠ 3 / » m 1o wp tT
ραθάσεως: Δότε αὐτῷ xai ὑποδήματα. Διὰ τί;
"E M y Y EN cre , 3 /
ὑπειδὴ ὃ ὄφις πρὸς τοὺς ἁμαρτάνοντας ἐχπεπολέ-
μωται χατὰ τὸ εἰρημένον - Αὐτός σου τηρήσει χεφα--
Y Ὁ ET
λὴν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν. Ἵνα μὴ γυμνῷ
ποδὶ προσέλθοι ὃ ὀλέθριος ὄφις, ἵνα μὴ πάλιν τὸν ἰὸν
τῆς ἁμαρτίας χενώσῃ χατὰ τοῦ ἐλευθερωθέντος ἀπὸ
τῆς ἁμαρτίας, περιτίθησιν αὐτῷ τὰ ὑποδήματα πρὸς
ἀσφάλειαν. ᾿Εὰν γὰρ μὴ λάθη τὰ ὑποδήματα, οὐ δύ-
- EJ /
ναται πατεῖν ἐπάνω ὄφεων xal σχορπίων, xal ἐπὶ
πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ. Διὰ τοῦτο τὰ δήγματα
- y *e e
τοῦ ὄφεως ἀσφαλιζόμενος ὃ Παῦλος, ἀρτίως ἐχήρυττε-
Φοδοῦμαι, μήπως ὡς ὃ ὄφις τὴν Εὔαν ἠπάτησεν, οὕτω
, ο Ὁ bh
φθαρείη τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς ἁπλότητος τῆς εἷς
Χριστόν. ᾿Αλλ᾽ ἐνταῦθα ἀναχύπτει οἷόν τι χαινὸν δρᾶ-
^ / 5 - /, M M
μα, τὸ πολυθρύλλητον ἐχεῖνο ζήτημα " πολλοὶ γὰρ

PRODIGO. 8og
vita czterna se dignum dijudicat, sed. solum pre--
C catur, ut gehenna liberetur. llle igitur modica
exspectat, Deus vero magna divitiarum beneficia
ipsi largitur. Sed, o miraculum?! ille solum poeni-
tentiam cogitabat; et pater statim benignitate sua
praevenit eum : non exspectavit donec confessionis
verba exciperet ; sed petitionem przvertit, secun-
dum dictum illud: Priusquam invocaveris me, di-

cam, Ecce adsum. Vidit filium. procul venien- 7:αἱ, 58.

tem, et occurrit ipsi. Viden" quomodo clementia
poenitentiam przeveniat? Ideo David cum morbum
peccati penitentie. pharmaco depulisset, sciens
quod Deus peccatorem praveniat, ipsum rogat,

dicens : Exsurge in occursum meum, et vide, Psal. 58.6.

quod sincere ad te veniam, vere poenitentiam
p amplectar. Excepit pater filium : ile vero patri
dixit : Peccavi ; Jam non sum dignus vocari fi-
lius tuus : fac me sicut unum. ex mercenariis
tuis. Hic illum pater non alloquitur , nec respon-

det ipsi, sed servis suis dicit: Proferteipsi stolam Luc.17 22.

primam. Quid. sibi vult illud cnigma? Multis
precatur peenitens, responsionem non obtinet, sed
opere clementiam videt. Hinc perspicimus, peeni-
tentiam nostram verbis, Dei benignitatem operi-
bus exprimi. Proferte illi stolam primam, quam
per transgressionem perdidit : Date quoque ipsi
calceamenta. Quare? Quia serpens peccantes

oppugnat, secundum illud : /pse observabit ca- Gen. 3

put meum, et tu insidiaberis calcaneo ejus.
Ne perniciosus serpens ad nudum pedem acce-
p dat, neve rursum venenum peccati effundat adver-
sus eum, quia peccato liberatus est, calceamenta
ipsi apponit ad. tutelam. Nisi enim. calceamenta
acceperit, non potest calcare Supra serpentes et

scorpiones, et supra omnem virtutem inimici. Zuc.10.19.

Ideo adversus serpentis morsus muniens Paulus.

modo clamabat : Z'imeo, ne sicut serpens Evam 2. Cor. 11.
seduxit, ita corrumpantur sensus westri ὦ 3.

simplicitate, que est in. Christo. Verum hic
exsurgit ceu novum quoddam spectaculum, quae-
stio nempe illa celebris : multi enim creationem
redarguunt. Cur, inquiunt, serpens in paradiso?

ἐπιλαμδάνονται τῆς δημιουργίας. Καὶ διὰ τί, φησὶν, ,,, CUT lignum tantam malorum materiam tulit? cur
^ Ac “ΠῚ: E
6 ὄφις ἐν παραδείσῳ; διὰ τί τὸ δένδρον ὑπόθεσιν το- A Creator lignum tale plantavit: quomodo non ab-

σαύτην χαχῶν ἤνεγχε; διὰ τί ὃ δημιουργὸς τοιοῦτον
φυτὸν ἐφύτευσε: πῶς δὲ οὐκ ἄτοπον, ἄνθρωπον μὲν
χηπωρὸν σπουδάζειν ἐναντία σπέρματα χαὶ τὰς βο-
τάνας τὰς ἀλλοτρίας ἐξορίζειν τῶν οἰχείων σπερμά-
των, xa καθαρὰν φυλάττειν τὴν ἑαυτοῦ γὴν ἀπὸ τῶν
ἐναντίων * τὸν δὲ Θεὸν τοσοῦτον καὶ τηλικοῦτον ἑδρά--
σαντα παράδεισον, φυτὸν χατασχευάσαι, ἀφ᾽ οὗ πη-
γάζειν ἔμελλεν ἣ τῶν χαχῶν ὑπόθεσις; "Emi ταύτην
ἡμᾶς ἄγει τὴν ἀχολουθίαν ὃ θεῖος Παῦλος λέγων * Φο-
δοῦμαι, μή πως, ὡς 6 ὄφις Εὔαν ἠπάτησεν, οὕτω
φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς ἁπλότητος τῆςς εἰς
Χριστόν. Τί οὖν, ἀδελφοί; Τὰ πολλὰ καὶ περιττὰ τῶν
κατὰ μέρος ἐξεταζομένων ἀφέντες, ἐπὶ τὸ σύντομον
ἔλθωμεν. 'O Θεὸς πάντα χαλὰ ἐποίησε" xo χαλὰ οὐχ
ἁπλῶς, ἀλλὰ xui Λίαν χαλά. Hb γὰρ ἐπαγωγὴ τὸ
ἄχρον τοῦ χάλλους δείχνυσι τῶν γενομένων πάντων.
TOM. VIII.

surdum fuerit, cum hortulanus homo curet con-
traria semina et alienas herbas a propriis semini-
bus eliminare, et a noxiis terram suam custodire;
Deum qui talem et tantum. constituit paradisum,
arborem paravisse unde tanta malorum materia
emanatura erat? Ad hoc nos argumentum ducit
divinus Paulus, cum ait: Zizeo, ne sicut ser-
pens Evam seduxit, ita corrumpantur sensus
vestri a simplicitate in Christo. Quid ergo, fra-
tres? Ex iis qui sigillatim excutiuntur multa et
superflua mittentes, ad. compendium veniamus.
Deus omnia fecit bona, nec simpliciter bona

sed et /'alde bona. Hoc enim additamentum bo- c. :.3:.

nitatem summam opificiornm omnium declarat.

Dat igitur Deus Adamo copiam rerum, usum, po-

testatem , ut. fruatur paradiso, et visibilibus 1m-
55

15:

810

SPURIA.

Ibid. v. 26. peret. Faciamus, inquit, hominem. ad. imagi- B Δίδωσιν οὖν ὃ Θεὸς τῷ ᾿Αδὰμ τὴν ἀφθονίαν, τὴν ἀπόλαυ-

Ibid. 3.6.

Ibid. 2. 9.

nem et similitudinem nostram : et dominentur
piscibus maris, et volatilibus cceli, et bestüs
et jumentis, et universe terre. Hic "dedit para-
disi potestatem, dedit delicias et usum fructuum.

Erat ergo rex constitutus, habens visibilium. po-
testatem, et paradisi usum. Opus ergo erat, ut
praeceptum. daretur Adamo, quod anmmam ejus
ad obedientiam exerceret. Multi vero dicunt: An
nesciebat Deus Adamum esse transgressurum ?
cur ergo legem dedit ei, qui transgressurus erat ?
Rogo caritatem vestram ut mecum concertet, cum
ad hoc confutandum multo sit labore opus : hic
enim divinam formationem creationemque defen-
dimus. Fecit hominem : omnium dat illi. usum,
precipit illi ut ab omnibus comedat. Si angustum
preceptum esset, si pauca comedere permitteret
et a pluribus προς juberet, excusari posset
transgressio, quod tam angustus rerum usus occa-
sionem voluntati daret provaricandi. Sin magna
rerum copia erat, et paucissima prohibita fuere,
cur benefactorem per obedientiam non honoravit?
Verum objici posset, rerum quidem copiam dedis-
se, sed non tantam aliarum arborum fuisse pul-
ΕΠ ΝΣ ΠΟΤ Erat enim. Pulchrum aspectu, et
gustu bonum. Ut igitur. hanc. quoque speciosam
excusationem prascinder et Deus, quam dedit huic
ligno pulchritudinem, eamdem quoque ceteris
omnibus indidit. Dicit enim. Moyses: Produxit-
que Deus omne lignum pulchrum visu, et ad
vescendum. suave. Cur ergo pr:eceptum datum
est? Ut disceret se et legi et Domino subditum
esse. Cur hoc preceptum, non aliud. dedit ? Non
erat aliud obedientia exercitium. Quid enim opor-
tuit Adamo dicere Deum ? an non furaberis? Cu-
jusnam bona furatus esset? Quam legem dare
oportuit? non occides? Quem occidisset? Non
mechaberis? Cum cujus uxore? Non concupisces?
Cujus facultates? Nulla erat precepti materia ;
nondum erat mundus, nondum illa, qua nunc
est, mundi confusio. Àn dicendum erat, Non ca-
lumniaberis? Quod tunc forum judiciale erat?
qui accusatores, qui accusati ? Dat ergo preceptum
ratione prasentis usus fractus : ut rerum omnium
copiam homo haberet, ab hac solum abstineret;
ut dum omnibus frueretur, propositam sibi habe-
ret potestatem usum ligni illius prohibentem; non
quod arbor illa mala esset, sed transgressio im-
proba erat. Qüeiriadriodun enim lex natura vir-
ginem vult connubio legitimo jungi; si qua autem
virgo, aut patris voluntatem, aut connubii tem-
pus preveniens, luxurie se dederit, inevitabili
plectitur pena ; non quod aliud fe cerit, quam
cclere virgines faciunt , sed quod Cot le-
gem et patris. placitum τὰ ad peccatum dedide-
rit ; plectiturque non ob rei naturam, sed ob trans-
gressionis modum : 510 et Adam fit supplicio obno-
x1us, non quod quidpiam ex natura sua vetitum
acceperit, sed. quod rem precepto prohibitam
sumserit.

σιν, τὴν ἐξουσίαν, ἀπολαύειν μὲν τοῦ παραδείσου, ἄρ-
χξιν δὲ τῶν δρωμένων. Ποιήσωμεν γὰρ ἄνθρωπον xav
εἰχόνα ἡμετέραν xo χαθ᾽ ὁμοίωσιν" χαὶ ἂρ χέτωσαν τῶν
ἰ ἰχθύων τῆς θαλάσσης, χαὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ, χαὶ
τῶν θηρίων xa τῶν χτηνῶν, χαὶ πάσης τῆς γῆς. Ἔν-
ταῦθα ὃ δέδωχε τὴν ἐξουσίαν τοὺ ἡ παραδείσου, δέδωχε τὴν
τρυφὴν xa τὴν ἀπόλαυσιν. Ἦν οὖν βασιλεὺς χειρο-
τονητὸς, ἔχων καὶ τὴν ἐξουσίαν τῶν δρωμένων χαὶ
τὴν ἀπόλαυσιν τοῦ παραδείσου. D Éncev οὖν ἐντολὴν
δοθῆναι τῷ ᾿Αδὰμ, γυμνάζουσαν τὴν Ψυχὴν αὐτοῦ εἰς
ὑπαχοήν. Πολλοὶ δέ φασιν c οὐχ ἤδει ὃ Θεὸς, ὅτι πα-
ραδήσεται 6 ᾿Αδάυ;; διὰ τί οὖν ἐνομοθέτησε τῷ παρα-
θῆναι μέ ἕέλλοντι; Παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν ἀγάπην
συναγωνίσασθαί. ἼΩΝ τῷ λόγῳ χύπου ᾿γέμοντι ἀπολο-
γούμεθα γὰρ ὑπὲρ τῆς πλάσεως , ὑπὲρ τοῦ θεϊχοῦ ὃ 9-
μιουργήματος. ᾿Καποίησε τὸν ἄνθρωπον, πάντων αὐτῷ
δέδωχε τὴν ἀφθονίαν, ἐντέλλεται αὐτῷ ἀπὸ πάντων
φαγε ἵν. Καὶ εἰ μὲν ἦν ἣ ἐντολὴ στενὴ, ἐπιτρέπουσα
μὲν τῶν ὀλίγων ἅψασθαι, τῶν δὲ πλειόνων ἀπέ ἔχεσθαι,
εὐπρόσωπος ἡ ἦν ἣ παράδασις, τ τῷ στενῷ τῆς ἀπολαύ-
σεως ἀφορμὴν παρέχουσα τῇ ῥοπὴ τῆς προαιρέσεως.
ji δὲ ἣ μὲν ἀφθονία πολλὴ; τὸ δὲ χεχωλυμιένον βραχὺ,
τίνος ἕνεχεν νὴ ἐτίμησε διὰ τῆς ὑπαχοῆς τὸν εὐεργέ-
τὴν; Ἀλλ᾽ ἐνδέχεται εἰπεῖν, ὅτι τῶν πολλῶν μὲν
ἔδωχε τὴν Vine τοιοῦτον δὲ χάλλος οὐχ εἶδεν ἐν
ἑτέρῳ᾽ ᾿ δένδρῳ. Ὡραῖον͵ γὰρ΄ τοῦτο τὴ δράσει, καὶ χα-
λὸν τὴ γεύσει. Ἵνα οὖν χαὶ ταύτην περιέλῃ τὴν εὖ-
πρόσωπον ἀπολογίαν ὃ (Jebc , ὃ δέδωχε χάλλος ἐ ἐχε ίνῳ
τῷ δένδρῳ, τοῦτο χαὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσιν ἐχαρίσατο.
D v. γει γὰρ Mois: Καὶ ἐξανέτειλεν ὃ Θεὸς ἔτι πᾶν
ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν, χαὶ χαλὸν εἰς βρῶσιν. Διὰ
τί οὖν ἐδόθη ἣ ἐντολή; “ἵνα μάθῃ ὅτι ὑπὸ νόμον
ἐστὶ χαὶ Δεσπότην. Καὶ διὰ τί ταύτην, καὶ ob
ἑτέραν δέδωχεν: Οὐχ ἦν ἄλλης ὑπαχοῆς γυμνάσιον.
Τί γὰρ ἐχρῆν τὸν Θεὸν τῷ ᾿Αδὰμ εἰπεῖν; μὴ χλέ-
vas 5 Τὰ τίνος; Τί ἐχρῆν τὸν Θεὸν νομοθετῆσαι:
οὐ φονεύσεις; Τίνα; Οὐ μοιχεύσεις; Τὴν τίνος: Οὐχ
ἐπιθυμήσεις : ; Τῶν τίνι διαφερόντων ; ; Οὐχ εἶχεν
ὕλην ἣ ἐντολὴ ; οὐχ ἦν ὃ χόσμος, οὐδὲ ἣ νῦν τῷ χό-
σμῳ παροῦσα σύγχυσις. Ἀλλ᾽ ἐχρῆν πάντως εἰπεῖν,
οὗ συχοφαντήσεις: Ποῖον ἦν δικαστήριον ; τίνες οἵ
χατηγοροῦντες; ἢ τίνες ot κατηγορούμενοι; Δίδωσιν
αὐτῷ ἐντολὴν ἀπὸ τῆς προχειμένης ἀπολαύσεως, πᾶν-
τῶν μὲν ἔχειν τὴν ἀφθονίαν, τούτου δὲ μόνου ἀπέχειν"
ἵνα τῶν ἁπάντων τὴν ἀπόλαυσιν ἔχων, προτεταγμέ--
γὴν ἔχῃ τὴν δε εσποτείαν τὴν χωλύουσαν τοῦ δένδρου .
οὐκ ἐπειδὴ αὐτὸ τὸ δένδρον ἦν χαχὸν, ἀλλ᾽ ἣ παρά-
ὄασις ἦν μοχθηρά. “Ὥσπερ γὰρ νόμος μὲν φύσεως
βούλε ται γυμφοστολεῖσθαι γάμῳ νομίμῳ παρϑένον, ἐὰν
δέ τις παρθένος φθάσασα τοὺ πατρὸς τὴν προθεσμίαν,
ἢ τὴν ὥραν τοῦ γάμου, ἑαυτὴν ik πρὸς ἀσέλγειαν,
ἀπαραίτητον ὑπέχει τοῖς νόμοις τὴν τιμωρίαν, οὐχ, ὡς
ξένον τι παθοῦσα παρὰ τὰς ἄλλας παρθένους, ἀλλ᾽ ὡς
παρὰ τὸν νόμων τὸν dos ἔσχοντα τῷ πατρὶ ἑαυτὴν ex-
δοῦσα “πρὸς ἁμαρτίαν, καὶ τιμωρεῖται, οὗ διὰ τὴν φύ--
σιν τοῦ πράγματος, ἀλλὰ διὰ τὸν τρόπον τῆς ᾿παρα-
Gets" οὕτω xa ὃ 6 Αδὰμ ὗπε ὕθυνος γίνεται τῇ τιμω-
ρίᾳ, , οὖχ ὡς ἀπηγορευμένου τινὸς ἁψάμενος, ἀλλ᾽ ὡς
τὸ τῇ ἐντολὴ ἀπηγορευμένον σφετερισάμενος.

DE FILIO PRODIGO.

A 7;

Ἀνάγνωθι τὰ ὑπ tO V ULT a. Διὰ τι περὶ ὧν οὐχ A

,

οἶδας φιλονεικεῖς; Ὅταν θέλ: kc ἀρχαίων πραγμάτων
ἱστορίαν ἢ δίκην ἔξιχνε ῦσαι, οὐ d ὑπομνήματα Ὁ λαμ.-
θάνεις τὰ d ἀρχαῖα, χαὶ μανθάνεις τίνα μὲν τὰ ῥήματα
τῶν χατηγορουμένων, τίνα. δὲ τῶν συνηγορούντων καὶ
τῶν ἀπολογουμένων, τίνα ὃ τὰ τοὺ δικαστοῦ xol τὴν
ψῆφον € ἐπάγοντος, χαὶ οὕτω τὰ λήθη χωσθέ ντα dya-
νεοῦσαι τῇ μνήμῃ τῆς ἀναμνήσεως; Ἀνάγνωθι οὖν
τὰ ὑπομνήματα τῆς ἀρχαίας ἱστορίας. Ὅτε ἐχάθισεν
ὃ χριτὴς τῆς ἀληθεί s, μᾶλλον ὃ δὲ ὅτε πρὸς ^ τὸν κατά-
χριτον ἦλθεν ἐν σχήματι φίλου δὶ ἰατρὸς τῶν Tusc τέ:
pov πτ αἰσμάτων, τί φησι πρὸς αὐτόν ; ᾿Αδὸ δὰμ, ποὺ εἰ
Καὶ τί εἰπε εν ᾿Αδάμ; Τῆς φωνῆς σου ἤχουσα, χα
ἐχρύδην, ὅτι γυμνός εἶμι. Τί οὖν ὃ τὰ πάντα εἰδώς;
Σχηρματίζεται ἄγνοιαν, χαὶ λέγε v Καὶ τίς σοι εἶπεν,
ὅτι γυμνὸς εἰ" εἰ μὴ ἀπὸ τοῦ ξύλου, οὗ ἐνετειλάμην
σοι τούτου μόνου μιὴ φαγεῖν, ἀπ᾽ αὐτοῦ ἔφαγες; Ací-
χνυσιν, ὅτι πάντων, ὡς εἰπεῖν, £Aa6s τὴν ἀφθονίαν,
καὶ οὗ τὸ στενὸν τῆς ἀπολαύσεως ἤ ἤγαγεν αὐτὸν εἰς
τὴν παράθασιν. Τί οὖν πρὸς ταῦτα ὃ ἐγκαλούμενος:
'H 4 γυνὴ, , ἣν ἔδωχας μετ᾽ ἐμοῦ, αὕτη uot ἔδωχεν. Ὁ
᾿Αδὰμ τῇ γυναιχὶ ὑπογράφει τὸ ἁμάρτημα, xol σὺ * τὸ
δένδρον περιγράφεις τὴν χατη γορίαν : : Ὁ ἐγκαλούμενος
οὐχ ἠδυνήθη τι ψεύσασθαι, οὐχ εὑρίσχει τινὰ ἑτέραν
ἄποῳ φυγὴν ἔ ἔξω τῆς VE fac, οὐχ ἐπέγραψε τῷ δη-
μιουργῷ τὴν αἰτίαν, ἀλλὰ τῆς γυναιχὸς κατηγόρησε :
Xo σὺ χατηγορεῖς πραγμάτων, ὧν οὐχ οἶδας τὴν δύ-
γαμιν ; Καὶ τί πρὸς τὴν Εὔαν ὃ Θεός: Τί τοῦτο
ἐποίησας; "H δὲ π πρὸς πὴν ἐρώτησιν τὴν αἰτίαν ἀπο-
χρίνεται" ὋὉ ὅ ὄφις ἤπατ σέ με. Μὴ ἥψατο Kt δη-
μιουργίας; ; μὴ διέδαλε τὸν πλάσαντα: μὴ εἰπε, διὰ
τί γὰρ ἡμᾶς ἐποίησας; διὰ τί γὰρ ἀπὸ τοῦ δένδρου
ἐχώλυσας; Ἣ ὑποχειμένη τοῖς ἐγκλήμασιν οὐχ eópt-
σχει τι ψεύσασθαι. Φίλον vie τοῖς ἐγχαλουμένοις χαὶ
τὰ μὴ ὄντα πλάττεσθαι πρὸς ἀποφυγὴν τῶν eid -
μάτων. Ἢ 6 ὑποχειμένη οὖν τοῖς ἐγκλήμασιν ob. εὑρεν
ἄλλην ἀποφυγήν" x αἱ σὺ, ἃ μὴ προσήνε xov οἵ χα-
τάδιχοι, προσφέρεις εἷς 9 οὔ κατηγορίαν ; ; Ἀλλὰ
πάλιν ἐπὶ τὸ προχείμε γον ἐπανάξωῳ τὸν "λόγον. Ἀδὰμ,
ποὺ εἶ; ; Ἐπειδὴ εἶδεν, C L τοῖς ἁμαρτάνουσι φράττε-
ται τὰ στόματα, χαὶ οὐχ ἔχει παῤῥησίαν ὃ à ἁμαρτά-
/,
νων, ἐν “σχήματι τῆς ἐρωτήσεως ἀνοίγει αὐτῷ δδὸν
ἀπολογίας. “Παραδὰς ἐχρύδην᾽ ἀχούσας τῆς φιλαν-
θρωπίας τῆς σῆς, Δέσποτα, πρὸς τὴν SEE la»
προῆλθον. Καὶ βλέπε τὸν δικαιοχριτήν. Οὐχ € ξετάζει
εὐθέως τὴν ἁμαρτήσασαν, ἀλλὰ τὸν ἀπατηθέντα " χαὶ
εἰκότως" βαρύτε ἔρον γὰρ ἂν ἐγένετο τὸ δικαστήριον, εἰ
τῶν ὑπευθύνων πρῶτον ἥψατο. Ἀλλ᾽ ἄρχεται. ἀπὸ τοῦ
δυναμένου κἂν μικρὰν εὑρεῖν ἀπολογίαν, ὅτι παρ᾽
ἄλλου | προσώπου ἀπάτην ἐδέξατο. Amb τοῦ ἀνδρὸς οὖν
ἐπὶ τὴν γυναῖκα χωρεῖ, xa λέ Yer τί τοῦτο ἐποίησας ;
H δὲ πρὸς τὸν Δεσπότην . Ὁ ὄφις ἡπάτησέ us. Ὁ
ὄφις ἠπάτησε; Χώραν εἶχεν ἣ ἀπάτη ; εἰ v προλα-
θοῦσα 1, 5 ἐντολὴ ἀπένλε ισε τὴν πλάνην εἶ μὴ ἔφθην
εἰπὼν, ὅτι Ἔν 7, ἂν ἡμέρᾳ φάγητε, ἀπὸ τοῦ ξύλου,
θανάτῳ ἀποθανεῖσθε, εἰχε χώραν ἣ ἀπάτη. Διὰ τί
μὴ ὃ τοῦ Θεοῦ P ἠκολούθει λόγος, ἀλλ᾽ ὃ τῆς ἀπάτης

j
Y
t

a Savilius legendum putat τῷ δένδρῳ.

155

C

D

it

2. Lege commentaria. Cur de rebus tibi ignotis
contendis? Quando vis veterum rerum hitosthn
ant jura scrutari , annon commentaria vetera ac-
cipis, et verba discis, tum quze ad accusationem,
tum qua ad defensionem excusationemque per-
tinent, quanam a judice et calculum ferente di-
cantur; et sic ea qua oblivione deleta erant, in
EA repetere curas? Lege itaque commentaria
veteris historie. Cum Seditet Judex veritatis; imo
potius cum delictorum | nostrorum n ad
sontem cum amici habitu accessit , quid ait illi ?
Adam, ubi es ? Quid. respondit Adam? Focem
tuam EU et me occultawi, quia nudus
sum. Quid ergo ille qui omnia novit? Ignoran-
tiam simulat, et dicit : Et. quis 6r deis tibi
quod nudus eu nisi quod ex ligno, de quo
solo preceperam. tibi ne EAM coine-
disti ? Ostendit illum omnium fere copiam acce-
pisse, neque ex angustia rerum fruendarum ad

prava aricationem venisse.

Quid ad hzc reus 2.

Mulier quam | dedisti mihi , ipsa mihi de-
dit. Adam mulieri peccatum " adscribit , et tu

arbori /adscribis ἢ Qui

accusabatur , ε-

non potuit; non invenit aliud perfugium. exira
veritatem , non Creatori causam imputavit , sed
uxorem accusavit ; et tu res accusas, quarum vim
ignoras ? Ecquid E dixit Deus ? τῇ Cur hoc fe-
6n ? [lla vero interrogata causam affert : Ser-
pens decepit me. Num creationem perstrinxit ?
num Creatorem incusavit? num dixit, Cur nos
fecisti? cur ligni fructum prohibuisti ? Ones accu-
sationibus impetitur, non invenit quo pacto men-
tatur. Solent enim accusati ea qua non sunt
comminisci, ut crimen effugiant. Accusata ergo
illa non invenit aliud. perfugium : et tu ea, quae
illi culpee obnoxii non attulerunt, ^ad Deum accu-
sandum profers ? Sed rursus ad propositum rever-
tar. Adam , ubi es? Cum vidit ora peccantium
obstructa, nec ullam peccanti inesse fiduciam,

interrogantis more viam 1psi excusationis aperit.

Bpsxaritalus me occultavi ; audita tua, Domine,

benignitate, ad me E accessi. Et vi ἘΞ
justum decur Non statim examinat eam quze
peccarat , sed eum qui deceptus fuerat : et merito
quidem; ΠΝ gravius fuisset judicium, S1 à noxia
muliere cepisset. Verum incipit ab eo qui pote-
rat parvam saltem invenire excusationem .quia
ab alia persona deceptus fuerat. A viro itaque ad
mulierem procedit, et dicit : Cur hoc fecisti ?
Respondet illa Domino : Serpens decepit me.

Serpens decepit? Fallacia in excusationem ad-
missa fuisset, nisi praevium preceptum errandi
viam ueTEHSR nisi dixissem ,. 77 quacumque
die eUUEESA de ligno, Dv in orieimini ,

locum fallacia habuisset.

Cur non Dei verbum ,

sed fallacia admissa fuit? Sic Creator inculpatus
fuit, praevaricator autem culpae obnoxius. Sed ad

b [Savilius conj. 72252». ]

Gen. 3. 9.

el 10.

Ibid.v α΄

Ibid. v. 12.

Ibid..v 13.

|

Ibid. v. τή.

Isai. 27. t.

Luc.t10.19.

Matth. 23.
33.

812

propositum revertamur. Perquisitio criminis a
decepto ad decipientem progressa est, sententia
vero in malorum auctorem prolata fuit. Primo
Dei. vindicta contra illum fert calculum, neque
statim. contra virum vel contra mulierem pro-
nuntiat, sed contra serpentem. Et vide Tu
consideratam tarditatem. Non serpentem ad exa-
men vocat Deus; non enim in alium vult cul.
am referre , neque aliud perfugium reperire.
Quid igitur ait. illi? Maledictus es inter omnia
animantia terre. Serpens instrumentum ap-
parens est, diabolus vero est qui invisibiliter
per serpentem decipit. Cur contra instrumen-
tum pena profertur, et non contra facinoris
auctorem divina vindicta exercetur? Et contra
peccatum profertur , et contra instrumentum pec-
cati. Nosti quod tauro ratione destituto, 51. cor-
nibus impetat, pcenam mortis Deus statuat, et

E

SPURIA.

ἐδέχθη ; Οὕτως 6 δημιουργὸς ἀναίτιος ἦν, 6 δὲ παρα-
φὰς ὑπεύθυνος. Ἂλλ᾽ ἐπὶ τὸ προχείμενον ἐπανέλθω-
ὑεν. Ἣ μὲν ἐξέτασις τῶν πεπλημμελημένων ἀπὸ τοὺ
ἀπατηθέντος ἐπὶ τὴν ἀπατηθεῖσαν, ἣ δὲ ἀπόφασις
ἐπὶ τὸν αἴτιον τῶν κακῶν. Πρῶτον f, θεία δίκη xac
ἐχείνου φέρει τὴν ψῆφον. Οὐ γὰρ ἀποφέρεται χατὰ
τοῦ ἀνδρὸς, οὐδὲ χατὰ τῆς γυναιχὸς εὐθέως, ἀλλὰ
χατὰ τοῦ ὄφεως. Καὶ ὅρα τὸ μαχρόθυμον τῆς δίκης.
Οὐ χαλεῖ τὸν ὄφιν ὃ Θεὸς εἰς ἐξέτασιν" o0 γὰρ εἰς ἕτε-
ρον ἀναγαγεῖν τὴν αἰτίαν βούλεται, οὐδὲ εὑρεῖν ἀπο -
φυγὴν ἑτέραν. Τί οὖν πρὸς αὐτόν; ᾿Επικατάρατος σὺ
ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων τῆς γῆς. Ὃ ὄφις ὄργανον ἦν
φαινόμενον, ὃ δὲ διάδολος ἀοράτως ὃ διὰ τοῦ ὄφεως
ἀπατῶν. Τινος ἕνεχεν χατὰ τοῦ ὀργάνου f τιμωρία,
χαὶ οὐ χατὰ τοῦ αὐθέντου τῆς πονηρίας γίνεται ἡ
θεία δίκη; Καὶ χατὰ τῆς ἁμαρτίας χωρεῖ, xol xoc
τοῦ ὀργάνου τῆς ἁμαρτίας. Οἰδας , ὅτι καὶ τὸν λογι-
σμὸν οὐχ ἔχοντι ταύρῳ, ἐὰν χερατίση, ὃ Θεὸς θάνα-

illum impetum puniat. Sic igitur hic contra ser- 156 cov δρίζει τὴν δίχην; καίτοι λογισμὸν οὐχ ἔχοντι, ἀλλ᾽
pentem fert sententiam , ostendens, si instrumen- Α αὐτὴν ὅλως τὴν δρμὴν χολάζει. Οὕτω τοίνυν xol ἐν-

tum peccati ita supplicio afficit, multo magis au-
ctorem se plexurum esse. Ideo beatus Isaias commi-
nationem illam contra serpentem pulchre accipiens
ait : Et erit in novissimis diebus , Znducet Deus
gladium sanctum , grandem et fortem super
draconem , serpentem fugientem , super draco-
nem , serpentem tortuosum , et occidet draco-
nem in die illa. Draconem vocat diabolum, et
serpentem tortuosum, ipsum daemonum princi-
pem. Sic et Salvator ait : Ecce dedi vobis pote-
statem calcandi supra serpentes et scorpiones.
Et ne putes agi de rebus sub sensum cadentibus,
addit , Et supra omnem virtutem inimici. Sed
cum audieris draconem et serpentem , ne radicem
maliti:: suspiceris esse , ut aiunt Manichaei. Non
enim fuit radix mali , neque natura nequitia , sed
propensio ad iniquitatem. Vides, inquit, quomodo
Scriptura. vocet illum serpentem et draconem , et
quasi quamdam extraneam naturze malitiam induc-
tam? Verum hec sunt impiorum verba vana,
inania et ratione destituta. Nam. cum Dominus
dicit hominibus, Serpentes , genimina vipera-
rum , non naturam accusat , sed propositum. Sic
non oportet dictionibus haerere, sed a sententiis
institui.

9. Sed rursus digladiantur, et aliam proferunt
quastionem. Cur lignum vocavit scientie. boni
et mali , nisi Scriptura sacra vellet ligni aliquam
hujusmodi naturam indicare? Ne veritatem te-
mere calumnieris, mi homo. Lignum enim, bo-
ni et mali non naturam genuit , sed occasionem
tulit : atque ita vocabatur, non quod talem na-
turam haberet, sed quod secundum prolatam
sententiam id efficeret. Quid Adamum docuit
gustatio? Bonum esse Deo obedire, malum ei
non obsequi: et hac est scientia boni et. mali ,
nihilque aliud omnino. Quam enim statim habue-
rit scientiam bonorum, ubi aperti sunt ejus oculi ?
quod aliud bonum vidisset ? eleemosynam ? Sed

ταῦθα χατὰ τοῦ ὄφεως ἀποφαίνεται, δειχνὺς, ὅτι εἰ
τὸ ὄργανον τῆς ἁμαρτίας οὕτω τιμωρεῖται, πολλῷ
μᾶλλον τὸν ἐνεργήσαντα χολάζει. Διὰ τοῦτο ὃ μαχά-
ριος Ἡσαΐας τὴν ἀπειλὴν ταύτην τὴν κατὰ τοῦ ὄφεως
χαλῶς ἐχλαδόμενός φησι" xal ἔστα! ἐν ταῖς ἐσχάταις
ἡμέραις, "Emdiet ó Θεὸς τὴν μάχαιραν τὴν ἁγίαν
Xo μεγάλην καὶ ἰσχυρὰν ἐπὶ τὸν δράχοντα,, τὸν ὄφιν
τὸν φεύγοντα, ἐπὶ τὸν δράκοντα τὸν ὄφιν τὸν σχο-
λιὸν, xoi ἀνελεῖ τὸν δράχοντα τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνη.
Δράχοντα καλεῖ τὸν διάδολον, καὶ ὄφιν σχολιὸν, αὐτὸν
τὸν τῶν δαιμόνων ἄρχοντα. Οὕτω γοῦν xal ὃ Σωτήρ
φησιν * Ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν πατεῖν ἐπάνω
ὄφεων xot σχορπίων. Καὶ ἵνα μὴ τὰ φαινόμενα ὕπο-
λάῤδης, ἐπήγαγε " Καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ
ἐχθροῦ. "AX ὅταν ἀχούσης δράκοντα xa ὄφιν, μὴ
ῥίζαν καχίας ὑπολάδης. ὥς φασιν ot Μανιχαῖοι. Οὐ
γὰρ ἦν ῥίζα καχοῦ, οὐδὲ φύσις πονηρίας, ἀλλὰ ῥοπὴ
παρανομίας. "Op&c, φησὶ, τὴν Γραφὴν, ὅπως αὐτὸν
ὄφιν ἐχάλεσε, χαὶ δράχοντα, χαὶ ὥσπερ ξένην τινὰ
φύσιν πονηρίας εἰσηγουμένην; ᾿Αλλὰ ταῦτα τῶν
ἀσεδῶν τὰ ῥήματα xev xol μάταια χαὶ λογισμὸν οὐκ
ἔχοντα. Καὶ γὰρ ὅταν πρὸς τοὺς ἀνθρώπους λέγῃ ὃ
Κύριος: Ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν, οὐ τὴν φύσιν
διαδάλλει, ἢ τὴν προαίρεσιν διαμάχεται. Οὕτως
οὐ δεῖ λέξεσι πείθεσθαι, ἀλλὰ ταῖς ἐννοίαις παι-
δεύεσθαι.

Ἀλλ᾽ ἀντιτείνουσι πάλιν, καὶ ἕτερον ζητοῦσιζήτημα.
Διὰ τί, φησὶ, τὸ δένδρον ἐκάλεσε γνωστὸν καλοῦ xol
πονηροῦ, εἰ μὴ πάντως φύσιν τινὰ τοιαύτην ἠδούλετο
γνωρίσαι τοῦ φυτοῦ τὸ θεῖον γράμμα; Μὴ συχοφάντει
ἁπλῶς, ἄνθρωπε, τὴν ἀλήθειαν. "Vo γὰρ δένδρον τοῦ
χαλοῦ xo πονηροῦ οὐ φύσιν ἐγέννησεν, ἀλλ᾽ ὑπόθεσιν
ἤνεγχε- καὶ ἐχαλεῖτο τῇ προσηγορίᾳ τοιαύτη, οὐχ
ἐπειδὴ τοῦτο εἶχε κατὰ φύσιν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τοῦτο ἐπε-
τέλει χατὰ τὴν ἀπόφασιν. Τί γὰρ ἐδίδαξε τὸν ᾿Αδὰμ. ἣ
γεῦσις; Ὅτι χαλὸν τὸ ὑπακοῦσαι Θεοῦ, xol καχὸν τὸ
ποραχοῦσαι Θεοῦ. Καὶ τοῦτο ἔστιν ἣ γνῶσις χαλοῦ
χαὶ πονηροῦ, καὶ οὐδὲν ἕτερον ὅλως. ᾿Επεὶ ποίαν
εὗρε γνῶσιν τῶν χαλῶν ἀναθλέψας εὐθέως; τί ἕτερον
εἶδε καλόν; τὴν ἐλεημοσύνην; ἵνες γὰρ ἤσαν ἐχεῖ

DE FILIO PRODIGO. 815

Phe
πένητες; ᾿Αλλὰ τί εἶδεν; ὅτι καλὸν ἣ φιλανθρωπία ;
Ποίαν γὰρ εὗρεν ὑπόθεσιν φιλανθρωπίας: ᾿Γί οὖν
- M
εὗρεν ; Ὅτι καλὸν μὲν τὸ ὑπαχούειν, χαχὸν δὲ παρα-
y m , , Fr / m— n € D
χούειν τοῦ εὐεργέτου. Τίς ταῦτα σαφηνίζει; Ἢ Γραφὴ
λέγει, Εἰ ἀπηγγέλη σοι, ἄνθρωπε, τί καλὸν, ἢ τί
Τ᾽ - LI - ^
Κύριος ἐπιζητεῖ παρὰ σοῦ, ἀλλ᾽ ἢ τὸ φούεῖσθαι τὸν
Κύριον καὶ Θεόν σου; Ὁρᾷς, ὅτι xov ὃ φόδος τοῦ
- p c T
Θεοῦ, πονηρὸν δὲ τὸ παραχοῦσαι Θεοῦ; ἔφριξε,
φησὶν, οὐρανὸς , καὶ ἐξέστη ἣ γῇ» Ὅτι δύο καὶ πονη-
ρὰ ἐποίησεν ὃ λαός μου. ἐμὲ ἐγκατέλιπεν πηγὴν ὕδα-
τος ζῶντος, xal τὰ ἑξῆς. Διὰ τί οὖν, φησὶν, εἶπε, μὴ
cl m NOS Je Ὃ 3. , / ,
ἅψη τοῦ δένδρου, ἐξ οὗ ἐὰν φάγης , μέλλεις γινώσχειν
διὰ τῆς παραθάσεως τὸ καλὸν καὶ πονηρόν; διὰ τί:
᾿Εγώ σοι σαφηνίσω xal σύντομον ἀποδώσω λόγον.
Φίλον ἀεὶ τῇ θεία Γραφῇ τοιαύτας διδόναι τοῖς πρά-
γυαᾶσι πρ'σηγορίας, οἵας ἂν χαὶ τὰς ὑποθέσεις ἐνέγ-
χωσιν. Οἷόν τι λέγω: ὃ ᾿Ισαὰχ ὥρυξε φρέαρ. oi Φι-
λιστιαῖοι ἐλθόντες ἐμαχήσαντο περὶ τοῦ φρέατος, χαὶ
εἰς ἑαυτοὺς περιεποιήσαντο φρέαρ, ἀλλοτρίους χαρ-
, , / wv , 3 I^ δι: A
πούμενοι πόνους. Τί οὖν ὃ "Ioudx; "ExdAsoe τὸ ὄνομα
“ / 3 / 2 [: ΄ A 3 /
τοῦ λάχχου, ἐχθρίαν. Οὐχ ὃ λάχχος τὴν ἐχθρίαν
εἰργάσατο, ἀλλ᾽ ἣ ὑπόθεσις f, περὶ αὐτοῦ ἐχθρίαν
ἐποίησε, καὶ διὰ τοῦτο φρέαρ ἐγένετο ἐχθρίας.
᾿Εποίησεν ἄλλο φρέαρ, xoi ἀφηρέθη καὶ τοῦτο * xol
ἐχάλεσεν αὐτὸ φρέαρ ἀδιχίας, οὖχ ὅτι τὸ φρέαρ ἦν
“1. ᾧ FEENDLETESAEHA S EARS NNI ΣΈ / y
ἀδικίας, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἢ ἀδικία περὶ τὸ φρέαρ ἔσχε τὴν
ὕλην. Ὁμοίως χαὶ oi ὑπηρέται τοῦ Ἰωὰό xai τοῦ
TERN Mi MEN M. coy CAN A
ἈΑδεννὴρ; περὶ τὴν χρήνην, ὡς ἴσασιν ot τὴν Γραφὴν
2 , ΕἸ / , 2 J
ἐπιστάμενοι, ἀλλήλοις συγχροτούμενοι, ἀλλήλοις
3 / CES J , M - 5 ,
ἐπεθούλευσαν, xal ἐχλήθη 6 τόπος μερὶς τῶν ἐπιόδού--
λων. Πάλιν ἐνταῦθα οὐχ ὃ τόπος τὴν ἐπιδουλὴν ἐγέν-
5 ΕΥΥ ἐν / n e , NIS e
νησεν, ἀλλ᾽ f, ὑπόθεσις ὄνομα τῷ τόπῳ δέδωχεν. OU-
* CES e 2A 8/7 3 mt NV 5 τ ΄
τως οὖν xai ἐπὶ τοῦ Αδάμ. ᾿Ιὐπειδὴ ἐχ τῆς γενέσεως
y ι Ξ- er E) E Ne
ἔμελλε λοιπὸν πεῖραν λαμόάνειν, ὅτι χαλὸν τὸ bra-
χοῦσαι, χαχὸν δὲ τὸ παραχοῦσαι, ἔλαόε τὸ δένδρον
ἐχ τῆς ὑποθέσεως τὴν προσηγορίαν. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν
εἰς τοσοῦτον. Γένοιτο δὲ ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ ξύλου ἐχείνου
zi 7 - —€ r/ - e “ -
φυγεῖν, xat προσδραμεῖν τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς, τῷ φυτῷ
τοῦ σταυροῦ, τῷ ἀνθήσαντι χαρποὺς διχαιοσύνης, τῷ
παρθενίαν βλαστήσαντι χαὶ ἁγιωσύνην πηγάσαντι,
xal χαρποὺς διαφόρους ἀποτίσαντι, πολλοῖς xot δια-
φόροις χομῶντας τοῖς πλεονεκτήμασι, τῷ ἐν ταύτη τῇ
πήξει τῇ αἰσθητὴ τοῦ ξύλου τὴν μεγίστην ἐχείνην xat
ξένην σωτηρίαν, οὐχ ἣν ὃ Σωτὴρ μυστικῶς ᾧχονόμτησεν,
ἀλλ᾽ ἣν ὃ ληστὴς ἐχεῖνος προφανῶς ἀπεσύλησεν, ἡμῖν
Jp d p SE τς ρα Ἀν Ὁ Ὁ E27; aM
πρυτανεύσαντι. "Exetó7, γὰρ ὃ ᾿Αδὰμ. διὰ ξύλου ἐξωρί--
σθη τοῦ παραδείσου ( Δίχαιος εἰ, Κύριε, χαὶ εὐθεῖς
, d δυ Ὁ J € , € 2A SV Pl
αἵ χρίσεις cou ) , ὅτι διὰ μίαν ἁμαρτίαν ὃ ᾿Αδὰμ. ἐξο-
^,
ρίζεται, xoi διὰ μίαν πιστὴν δμολογίαν εἰσάγεται ὃ
M D cT
ληστὴς sig τὸν παράδεισον. Σταυροῦσαι μετὰ παρα-
,
νόμων, καὶ σώζεις τοὺς παρανόμους. Λέγει πρὸς αὐτὸν
6 ληστής- Κύριε, μνήσθητί μου, ὅταν ἔλθης ἐν τῇ
βασιλεία σου. Καὶ ὃ μὲν ληστὴς οὗτος οὐκ ἐπαύσατο
ληστεύειν, ἕως μετὰ τῶν ἄλλων χαὶ αὐτὴν τὴν βασι-
λείαν ἐσύλησεν. "AXX ὃ ἕτερος ληστὴς ὀνειδίζει τῷ
- / » We -— ES c2 15^ ^ c ᾿
Κυρίῳ, Ei Υἱὸς εἰ τοῦ Θεοῦ, xai σεαυτὸν σῶσον xat
ἡμᾶς. Τὰ ῥήματα τοῦ ληστοῦ ἀδελφά εἰσι τῶν "lou-
δαϊκῶν καὶ γὰρ ἐχεῖνοι ἔλεγον " Ei Υἱὸς εἰ τοῦ Θεοῦ,
χατάθηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, καὶ πιστεύομέν σοι. “Ορᾶς
τὰ τέχνα τοῦ διχθόλου πῶς σύμφωνον ἔχει τὴν μάθη-

iS

D

E

[

A

b

qui pauperes illic erant? Quid vidit ? bonam esse
humanitatem ? Sed quam invenit humanitatis oc-
casionem ? Quid ergo vidit? Bonum esse obedire,

malum non obsequi Benefactori. Quis haec decla-

rat? Scriptura quz dicit : Si renuntietur tibi , 0 Mich. 6. 8.
homo, quid sit bonum , aut quid Dominus re- et Peut.
quirat a te, nisi ut timeas Dominum Deum aro
tuum. Viden' bonum esse timorem Domini, et
malum esse non obsequi Deo? Inhorruit, inquit , γον. 2. 12.
calum, et stupefacta est terra: Duo enim mala 13.
fecit populus meus ; me dereliquerunt fontem

aque viec , etc. Cur ergo dixit, inquies : Ne
tetigeris lignum, de quo 5] comedas, per trans-
gressionem cogniturus es bonum et malum?
quare? Ego tibi paucis declarabo. Solet divina
Scriptura talia rebus nomina dare, qualia ex oc-
casione quapiam sortiuntur : verbi gratia, Isaac
puteum fodit, et Philistai venientes de puteo
concertabant, et sibi illum attribuerunt , alienis
fruentes laboribus. Quid ergo Isaac? Vocavit no-

men putei , Inimicitiam. Non puteus inimicitiam

fecit, sed occasio rei circa ipsum acta; ideoque
Puteus inimicitiz: factus est. Fecit et alium pu-

teum , qui sublatus ipsi fuit: et vocavit illum ,
Puteum injustiti»; non quod ipse puteus inju-

stitid? esset , sed quia circa puteum materia inju-

stitize fuit. Similiterque ministri Joabi et Aben- 2. Rez. 2.
neri circa fontem , ut sciunt Scripture periti, sibi !3- 16.
mutuo insidiabantur , et vocatus est locus, Portio
insidiatorum. Rursum hic nou locus insidias pe-

perit, sed occasio nomen loco indidit. Ita et in
Adamo factum est. Quia ab ortu experimentum
habiturus erat, bonum esse obedire , malum non
obsequi ; ideo arbor ex occasione nomen accepit.
Verum hac hactenus. Utinam vero nos a ligno

illo fugiamus, et ad lignum vitz accurramus , ad
lignum crucis , quod fructus justiti tulit, quod

157 virginitatem germinavit, et sanctimoniam pro-

tulit, fructusque. varios persolvit, multis diver-

sisque muneribus comantes ; cum videlicet in

ipsa sensibili defixione crucis magna singularisque

salus parta est; non illam. dico, quam Servator

myslice dispensavit, sed illam , quam latro ille

palam abripuit. Quia enim Adam per lignum ex

paradiso ejectus est (Justus es, Domine, et Psal. 118.
recta judicia tua ) ; quia per peccatum unum t37.
Adam ejicitur, per unam fidelem confessionem

latro introducitur in paradisum. Crucifigeris cum

iniquis, et iniquis salutem paris. Dicit ei latro:
Domine, memento mei , cum veneris in re- Luc.23.45.
gnum tuum. Latro certe iste non finem fecit
latrocinandi , donec cum alis etiam regnum

celorum abripuit. Alius vero latro Domino con-

viciatur : Si Filius Dei es, salva temetipsum et rid. v.39.
nos. Verba latronis affinia sunt verbis Judzorum:

nam et illi dicebant : Si Filius Dei es, descende yauh. 27.
de cruce , et credemus tibi. Viden' quam concor- 4o.

dem habeant filii diaboli impietatis disciplinam ? : 15.
Saleum fac, inquit, temetipsum et nos. Quid"

ergo beatus latro? Dominum defendit; et qui. da-

Luc.23.40.

Isati. Ί

Ibid. 53.

12.
Marc.
28.

t. Cor

Psal
157A

15.

D
. ὦ,

118,

814

innatus est, personam judicis assumit, et incipit ju-
dicare in veritate : /Veque tu times Deum , quia
in eadem. damnatione sumus. Et nos quidem
juste; nam digna factis recipimus ; hic autem
quid fecit ? Dic mihi, o latro, cur non coram
Pilato breviter confessus es? cur. post mille tor-
menta , non tunc dixisti, quid feceras? Aliud erat
homo judex , aliud Deus judex. Illi occultare stu-
debam , qui non noverat quz in corde erant ; huic
non occulto, qui in corda penetrat. Cur Pilato
non breviter confessus es? Quia ibi confessionem
sequebatur supplicium : hic vero confessionem se-
quitur salus : nam, Dic tu iniquitates tuas prior,
ut justificeris. Videre igitur erat Servatorem in
medio latronum, jugum justitiz : videre erat li-
brantem fidem et infidelitatem, justitiam et in-
justitiam. "Traxit medium justitiz tribunal; et
qui infidelitatis pondere pressus erat, trahebatur,
qui vero fide sublimis erat, attollebatur. Vos
quidem, inquit, digna factis recipimus; hic
autem. quid? Et nunc video, ait, injustitiam
ipsamque stupendam ; justum cum injustis cruci-
fixum , et zequitatem cum iniquitate plexam. JVos
quidem. digna factis recipimus ; hic autem
quid. fecit ? Nos. cxdes patravimus, vivos occi-
dimus : hic mortuos ad vitam. reduxit, et mortis
vim solvit : nos aliena rapuimus ; hic sua quem-
que dare jubet : nos eos , qui nihil nos lzserant,
occidimus; hic inimicos diligere docuit. Injustum
est judicium. Num hujus opera supplicio , nostra
remissione digno sunt? Judicate secundum veri-
tatem. Nequitia fugiat, justitia honoretur. Verum
hac ex Judaeorum nequitia facta sunt, imple-
tumque est mysterium propheticum , clare de
Salvatore dicens : Et cum iniquis reputatus est
justus. Sed beatus quidem latro ita philosopha-
batur; sic presentes erudiebat, dum alteri ex-
probraret. Ut autem. mortuum vidit presentium
auditum , vertitur demum ad eum, qui novit
interiora cordis, et dicit Domino : Domine , me-
mento mei in regno tuo. Crucifixum vides, et
Dominum confiteris : damnati formam vides, et
Hegis dignitatem przedicas? Ecquid miramur ,
fratres , si Paulus. post tantam mysteriorum di-
sciplinam, post tantam miraculorum experientiam
dicat: Si enim cognovissent, nunquam Do-
minum glorie crucifivissent ? Hoc Paulus pra-
dicat post tanta cognita mysteria , post miracula
et signa, post mille operationes, post resurre-
ctionem, post assumtionem. Latro autem, visa
tanta contumelia , cruce defixa , Dominum vocat
eum, qui crucifixus est, et dicit ei : Domine ,
memenlo mei, cum veneris in regnum tuum. 4;

C

Quid dignum memoria fecisti ? quid non dignum A
supplicio fecisti? annon occidisti ? annon furatus
es? annon latrocinatus es? Sexcentis fcedatus
malis rogas illum justitiae fontem , ut. iniquitatis
iue meminerit? Etiam, Domine , justus es, et
recta judicia tua. Redde mihi secundum justi-
tiam tuam. Ego vidi apertam contumeliam tuam ,

SPURIA.

Ὁ E pe A ^ Ae ES nm?
σιν τῆς ἀσεύείας; Σῶσον, φησὶ, σαυτὸν xol ἡμᾶς. Τί
οὖν ὃ χαχάριος ληστής; Συνηγορεῖ τῷ Κυρίῳ, xat
λαμδάνει τάξιν χριτοῦ ὃ χατάχριτος, χαὶ ἄρχεται δι-
χάζειν τῇ ἀληθείᾳ - Οὐδὲ φούῃ σὺ τὸν Θεὸν, ὅτι ἐν
τῷ αὐτῷ χρίματί ἐσμεν - καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως" ἄξια
γὰρ ὧν ἐπράξαμεν; ἀπολαμόάνομεν: οὗτος δὲ τί
ἐποίησεν: Etxé μοι, ὦ ληῃστὰ, ἐπὶ Πιλάτου διὰ τί
μὴ συντόμως ὡμολόγησας; διὰ τί μετὰ μυρίας βασά-
γους τότε οὐχ εἶπας, ἃ ἐποίησας Ἄλλο ἦν ἄνθρωπος
δικαστὴς, ἄλλο Θεὸς δικαστής. ᾿Εχείνῳ ἐπειρώμην
χρύπτειν τῷ μὴ εἰδότι τὰ ἐγκάρδια, τούτῳ οὐ χρύπτῳ
ἐμιδατεύοντι ταῖς χαρδίαις. Διὰ τί οὖχ ὡμολόγησας
ἐπὶ Πιλάτου συντόμως: “Ὅτι ἐχεῖ τῇ διμολογίᾳ εἵπετο
ἣ τιμωρία * ἐνταῦθα δὲ τῇ ὁμολογία ἕπεται dj σωτη-
ρία. Λέγε γὰρ σὺ τὰς ἀνομίας σου πρῶτος, ἵνα δικαιω-
θῇς. "Hv οὖν ἰδεῖν τὸν Σωτῆρα ἐν μέσῳ τῶν λῃστῶν
ζυγὸν δικαιοσύνης " ἦν ἰδεῖν ταλαντεύοντα πίστιν xal
ἀπιστίαν, xa δικαιοσύνην χαὶ ἀδιχίαν. Elxocs μέσον
τὸ τῆς δικαιοσύνης κριτήριον, καὶ ὃ μὲν τὴ ἀπιστίᾳ
ἐμδαρυνόμιενος καθείλχετο, ὃ δὲ τῇ πίστει μετεωριζό--
uevoc ἀνήγετο. "Huet δὴ, φησὶν, ἄξια ὧν ἐποιήσαμεν,
ἀπολαμδάνομεν" οὗτος δὲ τί; Kod νῦν βλέπω, φησὶν,
ἀδικίαν καὶ ξένην, δίκαιον μετὰ ἀδίχων σταυρούμενον,
καὶ τὴν εὐνομίαν μετὰ τῆς παρανομίας χολαζομένην.
Ἡμεῖς μὲν ἄξια ὧν ἐπράξαμεν, ἀπολαμιδάνομεν * οὗτος
δὲ τί ἐποίησεν: Ἡμεῖς ἐπονήσαμεν φόνους, χαὶ ζῶντας
ἐνεχρώσαμεν * οὗτος νεχροὺς ἐζωοποίησε, χαὶ θανάτου
βίαν παρέλυσεν - ἡμεῖς ἀλλότρια ἐσυλήσαμεν, οὗτος
καὶ τὰ ἴδια διδόναι παραχελεύεται" ἡμεῖς τοὺς οὐδὲν
ἀδικήσαντας ἀπεχτείναμιεν, οὗτος χαὶ τοὺς ἐχθροὺς
ἀγαπᾶν ἐδίδαξεν. "ASvxoc fj χρίσις. Εἶτα ἔργα τούτου
χολάσεως ἄξια, τὰ ἡμέτερα ἀφέσεως ἄξια; Κρίνατε
τὴν ἀλήθειαν. Ἢ χαχία φευγέτω, ἣ δικαιοσύνη ἘΠΕ
μάσθω. ᾿Αλλ᾽ ἐγένετο μὲν ταῦτα πονηρίᾳ ᾿Ιουδαϊχῇ,
ἐπληροῦτο δὲ μυσταγωγία προφητικὴ διαῤῥήδην περὶ
τοῦ Σωτῆρος φάσχουσα, Καὶ μετὰ ἀνόμων ἐλογίσθη
ὃ δίκαιος. Ἂλλ᾽ 6 μὲν μακάριος ληστὴς οὕτως ἐφιλο-
σόφει, οὕτω τοὺς παρόντας ἐπαίδευε , δι᾿ ὧν τὸν ἕτε-
ρον ὠνείδιζεν. "lc δὲ εἰδε νεχρὰν τῶν παρόντων τὴν
ἀχοὴν, στρέφεται λοιπὸν ἐπὶ τὸν εἰδότα τὰ ἐγκάρδια,
χαί φησι πρὸς τὸν Κύριον - Κύριε, μνήσθητί μου ἐν
τῇ βασιλεία. σου. Σταυρούμενον βλέπεις, καὶ Κύριον
δυμολογεῖς ; χαταδίχου σχῆμα δρᾷς, καὶ βασιλέως ἀξίαν
χηρύττεις; Καὶ τί θαυμάζομεν, ἀδελφοὶ, εἰ Παῦλος
μετὰ τοσαύτην μυσταγωγίαν, μετὰ τοσαύτην πεῖραν
θαυμάτων λέγει Εἰ γὰρ ἔγνωσαν, o0x ἂν τὸν Κύριον
τῆς δόξης ἐσταύρωσαν; Τοῦτο κηρύττει ὃ Παῦλος,
μετὰ τοσαύτην μυσταγωγίαν, μετὰ τὰ θαύματα; μετὰ
τὰ σημεῖα, μετὰ μυρίας ἐνεργείας, μετὰ τὴν ἀνάστα-
σιν, μετὰ τὴν ἀνάληψιν. Ὃ δὲ ληστὴς », ἀκμαζούσης
τῆς φαινομένης ὕδρεως, σταυροῦ πεπηγμιένου, Κύριον
χαλεῖ τὸν ἐσταυρωμένον, χαί φησι πρὸς αὐτόν * Κύριε,

-Ὁ , rm?
s μνήσθητί μου, ὅταν ἔλθης ἐν τῇ βασιλείᾳ cov. Τί

ἐποίησας ἄξιον μνήμης; τί δὲ οὖχ ἐποίησας ἄξιον τι-
μωρίας; οὐχ ἐφόνευσας; οὐχ ἔχλεψας ; οὐχ ἐλήστευσας;
Μυρίοις χαχοῖς ἐμπεφυρμένος ns μνησθῆναί σου
τῆς ἀδικίας τὴν πηγὴν τῆς δικαιοσύνης; Ναὶ, Κύριε,
δίκαιος εἰ, χαὶ εὐθεῖς αἱ χρίσεις, σου. ᾿Αντίδος μοι
χατὰ τὴν δικαιοσύνην σου. ᾿Εγὼ εἰδόν σου τὴν φαινο-
μένην ὕῤριν, καὶ σταυρὸν, xai τὸ, ὄνειδος τῶν παρα-

IN MULIERES QUE

νόμων * xal οὐ βλέπω τὴν φαινομένην ὕόριν, ἀλλὰ τὴν
χρυπτομένην βασιλείαν. ᾿Εγὼ, ἃ δρῶ, T9090 * σὺ
οὐ παρορᾶς μου τὰ φαινόμενα πταίσματα, χαὶ ἀπο-
δέχῃ" τὴν πίστιν τῆς διανοίας : Μνήσθητί μου, Κύριε,
Ὦ τῆς δικαίας χρίσεως. Μνήσθητί μου ἐν τῇ βασιλείᾳ
σου. Οὐχ ἔστι δίκαιον, Κύριε, τὸν μὲν διάδολον ἕνα
τῶν μαθητῶν ποιῆσαι προδότην * ἀπὸ δὲ τῶν μαθητῶν
τοῦ διαύόλου σε μὴ μεταθαλεῖν εἷς εὐαγγελιστήν.
“Τὸν μαθητὴν τῆς ἀληθείας ἥ ἥρπασεν ἡ ἀδιχία, τὸν
μαθητὴν τῆς ἀδικίας οὐ μεταξαλεῖ ἡ f ἀλήθεια ; Οὐ σὺ
εἶ, Δέσποτα, ὃ μεταδάλλων τὸ σχότος εἰς φῶς, χαὶ
χὰ σχολιὰ εἰς εὐθεῖαν ; Μετάῤαλε χαὶ τὸν λῃστὴν εἰς
εὐαγγελιστὴν, νύκησον ᾿ἀγαθότητι τὴν πονηρίαν, σδέ-
σον τῇ δικαιοσύνη τὴν ἀδιχίαν, xal δὸς δόξαν τῇ σῇ
φιλανθρωπίᾳ" K πρέπει δόξα χαὶ ἣ προσχύνησις εἰς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

815

crucem, et opprobrium ab iniquis illatum : nec
jam video apertam illam contumeliam , sed oc-
cultum regnum. Ego qux video, despicio; tu
non despicis aperta mea delicta, et mentis fidem
admittis? Memento mel, "ETSI O justum j ju-
dicium ! Memento mei in regno tuo. Non esset
justum , Domine, dum diabolus unum ex disci-
pulis proditorem facit, te unum ex discipulis

UNGUENTA, ETC.

p diaboli non mutare in evangelistam. Discipulum

veritatis rapuit injustitia, ét discipulum injusti-
üz non mutabit veritas? Nonne tu es, Domine,
qui mutas tenebras in lucem, et rd in re-
ctam viam? Muta quoque latronem in ev angeli-
stam, vince bonitate nequitiam, exstingue justitia
iniquitatem, et da gloriam benignitati tue, quam
decet gloria et adoratio in saecula seculorum.

AÁmen.

MONITUM

IN HOMILIAM

IN MULIERES UNGUENTA FERENTES.

De hac seu homilia seu dissertatione hoc tulit judicium Savilius Tom. 8, col. 746: Homilia erudite
quidem illa et acute contexta, sed nullo modo Joannis nostri, aut in dubüs saltem, aut in àyqv-
6a))ouévoc, relinquenda. 4 dde quod quibusdam in locis sibi ipsa pugnare videtur, in aliis veritati.
Secum pugnat homiliz auctor, cum post allatum Joannis locum (£t vidit et credidit. Nondum enim
sciebant Scripturam, quia oportebat eum a mortuis resurgere. Abierunt ergo iterum discipuli ad
semetipsos) adjicit ipse, /Vihil de resurrectione credentes : cum ipse Joannes de se loquens dicat, ipso
referente, Et vidit et credidit: nempe, ut vidit monumentum vacuum, resurrectionem credidit. Nam
quod adjicit, /Vondum enim sciebant Scripturam, etc., ad tempus praecedens, ut liquet, referendum est.

Contra veritatem porro et verisimilitudinem. pugnat per totam fere homiliam : ut cum affirmat Ma-
riam Jacobi esse D. Virginem Deiparam, venisseque primam ad monumentum cum Maria Magdalena,
incipiente hora septima noctis, quz inter Sabbatum et Dominicam intercedit : tenuisseque ambas Christi
pedes, illumque adoravisse. Neque tamen, inquit, crediderunt apostoli Marize Virgini et Magdalenz id
narrantibus ; imo, pergit ille, Magdalena apostolos videns dictis non credere, ipsa quoque putavit se non
vidisse id quod viderat, et imaginariam fuisse visionem. Coetera non persequor , quz ille contra omnium
opinionem asserere nititur : supponit tamen ille, ut et alii plurimi, Mariam Magdalenam aliam esse a
Maria sorore Lazari. Stylus est totus perplexus, spinosus, incultus, et a grammaticz legibus plerumque
aberrat.

Luc.23.54.
Marc. 15.
47-

Luc.23.56.

Matth. 28.

1.in Graco.

816

SPURIA.

In mulieres que unguenta attulerunt : et quod τὴ Εἰς τὰς μυροφόρους γυναῖχας * καὶ ὅτι οὐδεμία δια-

nulla diversitas vel pugna reperiatur inter
Evangelistas circa resurrectionem Domini
nostri Jesu Christi.

1. Age de evangelistarum historia circa san-
ctari Christi resurrectionem. pauca vestre cari-
tati disseramus, ostendamusque nullam ea de
re apud evangelistas discordiam vel pugnam
reperiri. Quia enim hac de re vario modo loquuti
sunt quatuor illi, visum est quibusdam insi-
pientibus, in hac recensione pugnam, imo men-
dacium deprehendi. Sancti vero Patres nostri pau-
cis illorum stultitiam confutarunt dicentes, singu-
los evangelistas singulas profectiones mulierum
et apostolorum ad divinum sepulcrum narravisse,
qui diversis fuere temporibus ; nullumque eorum
meminisse quz 1n alterius narratione ferebantur ,
sanctissimo Spiritu, qui per ipsos loquebatur, ita
dispensante, ut nihil tunc gestorum prztermitte-
retur, et cum omnes diversi temporis historiam
persequerentur, omnis suspicionis materiam effu-
gerent. Verum quia, etsi diversa distinguamus
tempora et diversas mulierum ad sepulcrum pro-
fectiones, quas Patres invenerunt, quidam tamen,
inspirante daemone, non consona nec congruentia in
Scriptura a mulieribus dici jactitant ; age, afflante
sancto Spiritu, illa pro viribus explicemus. Novi
enim nos, Deo juvante, quod diversa tempora
cum (diverso) personarum adventu congruant,
circa Scriptur verba non prolapsuros esse. Jam
vero de Dominica passione paucis agamus. Dice-
bamus traditum fuisse Dominum Pilato : deinde-
que crucifixum et mortuum fuisse ut hominem.
Sepultus quoque fuit, et lapis magnus sepulcro
impositus est , qui obsignatus fuit a Judzis, et cu-
stoditus a militibus. Hzc quandonam? Vespera
Parasceves : nam sabbatum illucescebat. Multze
namque probe optimzque mulieres , quae cum illo
ascenderant ex. Galilea, viderunt ea quz facta
sunt , et sepulcrum, et corporis situm. Et sabbato
quidem, ut scriptum est, quieverunt ut preceptum
erat, emeruntque aromata et unguenta, ut venien-
tes ungerent Jesum. Hinc animadverte, dilecte,
rei concentum. Unguenta sabbato paravere Maria
Magdalena , Joanna , Salome et relique mulieres,
ut postea venientes una sabbatorum, id est, Do-
minica, ungerent eum. Sed Maria Jacobi, qua
erat Deipara (ita enim tunc vocabatur, ut noverca
Jacobi, qui appellabatur frater Domini ), pre do-
lore non potuit per totam. noctem sabbatum in-
sequentem differre, sed vespere sabbatorum sta-
üm venit, hoc est, tarde post sabbatum. Sane
quidam evangelistarum Vespere sabbatorum ha-
bent, ut solemus dicere, Tarde post horam,
tarde post tempus. Neque enim statim in

b

D

φωνία οὐδὲ ἐναντίωσις ἐν τοῖς εὐαγγελισταῖς εὗ-
ρίσχεται περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Φέρε δὴ περὶ τὴς τῶν εὐαγγελιστῶν ἱστορίας εἰς
τὴν ἁγίαν ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ βραχέα διαλεχθῶ-
μεν τῇ ὑμετέρα ἀγάπη, xai δείξωμεν ὅτι οὐδεμία
διαφωνία, οὐδὲ ἐναντίωσις ἐν τοῖς εὐχγγελισταῖς εὗ-
ρίσχεται περὶ αὐτῆς. ᾿᾿πειδὴ γὰρ οἱ τέσσαρες ἀλ-
λοίως ταύτην ἐξέδωκαν, ἔδοξεν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων
διαφωνία εἶναι τὰ γεγραμμένα, χαὶ ψεῦδος λοιπόν.
Οἱ δὲ ἅγιοι πατέρες ἡμῶν βραχεῖ λόγῳ διέλυσαν τὴν
ἐχείνων ἄνοιαν, ἕκαστον τῶν εὐαγγελιστῶν εἰρηχότες
ἰδίαν ἄφιξιν γυναιχῶν τε xa ἀποστόλων ἐπὶ τὸ θεῖον
μνημεῖον γεγενημένην ἀνιστορῆσαι χατὰ διαφόρους
χαιροὺς, χαὶ μηδένα αὐτῶν τῆς ἄλλου ἐξηγήσεως
ἐπιμνησθῆναι, οὕτω τοῦ παναγίου Πνεύματος τοῦ δι’
αὐτῶν λαλοῦντως οἰκονομιήσαντος, ἵνα xol τῶν τότε
γινομένων μηδὲν παροφθῇ, καὶ τῷ μὴ τὸν αὐτὸν χαι-
ρὸν διειληφέναι πάντας, ἐχφύγωσι τοῦ ἐνδυασμοῦ τὴν
ὑπόνοιαν. ᾿Αλλ᾽ ἐπεὶ, x&v διαφόρους δῶμεν τοὺς και-
ροὺς καὶ τὰς ἐπὶ τὸ μνῆμα τῶν γυναικῶν ἀφίξεις,
ὡς oi πατέρες εὑρήχκασιν, ὅμως ἀναρμοστίαν χαὶ
ἀσυμθασίαν τῶν γεγραμμένων. εἰρῆσθαι παρὰ “τῶν
γυναικῶν χατηγοροῦσί τινες ὑπὸ δαίμονος ἐνηχούμε--
Vot* φέρε τῇ ἐπιπνοίᾳ τοῦ παναγίου Πνεύματος τὰ περὶ
τούτων, καθὰ χωροῦμεν, διασαφήσωμεν. Οἰδα γὰρ ἐν
Θεῷ, ὡς ἁρμοζομένων τῶν διαφόρων χαιρῶν, xol
τῆς τῶν προσώπων ἐπιστασίας, οὐ προσχόψομεν πρὸς
τὰ βήματα. Τὰ μὲν οὖν τοῦ πάθους τοῦ δεσποτικοῦ
συντόμως διέλθωμεν. ᾿Ελέγομεν δὲ, ὡς παρεδόθη ὃ
Κύριος Πιλάτῳ, εἶτα σταυρωθεὶς ἐτελεύτησε κατὰ τὸ
ἀνθρώπινον, ἐτάφη τε, xat λίθος ἐπετέθη τῷ μνήματι
μέγας, καὶ αὐτὸς σφραγισθεὶς ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων, xol
φυλαττόμενος ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν. Πότε ταῦτα; T7;
ἑσπέρᾳ τῆς παρασχευῆς" σάδόδατον γὰρ ἐπέφωσχε.
Πολλαὶ γὰρ χρησταὶ xoi χάλλισται γυναῖχες συνανα-
δᾶσαι αὐτῷ ἐκ τὴς Γαλιλαίας, εἰδον τὰ γεγονότα,
xoi τὸ μνημεῖον, xal τὴν θέσιν τοῦ σώματος. Καὶ τὸ
μὲν σάδδατον, ὡς γέγραπται, ἡσύχασαν χατὰ τὴν
ἐντολήν - ἠγόρασαν δὲ ἀρώματα καὶ μύρα, ἵνα &A-
θοῦσαι ἀλείψωσι τὸν Ἰησοῦν. ᾿Απεντεῦθεν πρόσεχε,
ἀγαπητὲ, τὴν ἁρμονίαν τοῦ πράγματος. Ἡτοίμασαν
τὰ μύρα τῷ σαῤδόάτῳ Μαρία ἣ Μαγδαληνὴ xo
Ἰωάννα καὶ Σαλώμη xol αἵ λοιπαὶ γυναῖχες, ἵνα
λοιπὸν τῇ μιὰ τῶν σαδῥάτων ἐλθοῦσαι, ἥτις ἐστὶν ἣ
χυριαχὴ, ἀλείψωσιν αὐτόν. ᾿Αλλὰ Μαρία ἣ τοῦ Ἰαχώ-
βου, ἥτις ἦν ἢ θεοτόχος (οὕτω γὰρ ἐχρημάτισε τότε,
ὡς μητρυιὰ, φημὶ, τοῦ " Inxo600 τοῦ λεγομένου ἀδελ-
φοῦ τοῦ Κυρίου ), οὖχ ἐθάσταζεν ἀπὸ τῆς ὀδύνης Tü-
σαν τὴν μετὰ τὸ a6 aro) νύχτα χαρτερῆσαι, ἀλλ᾽
εὐθὺς ὀψίας au edv ἦλθεν εἷς τὸ μνημεῖον, τουτέστι ;

IN MULIERES QUA

βραδὺ μετὰ τὸ σαδύατον. "Ἀμέλει τινὲς τῶν εὐαγγε-
λιστῶν ὀψὲ σαθθάτων ἔ ἔχουσιν; ὡς εἰώθαμεν λέ, γειν,
ὀψὲ τῆς ὥρας, ὀψὲ τοῦ χαιροῦ. Οὐδὲ γὰρ τῇ ἑσπέρᾳ
εὐθὺς τοῦ σαδθάτου, ἀλλ᾽ ὀψίας, 7 ἦτοι ὀψὲ σαδξάτων.
Σημαίνει δὲ τὸ μεσονύκτιον, ἢ καὶ ἔτι ῥραχύ. Πόθεν
δῆλον; j Ἔχ τοῦ δεῖν αὐτὸν κατὰ τὴν E ema eMe αὖ-
τοῦ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστῆναι, τουτέστι, τῇ ἁγίᾳ
χυριαχῇ. Αὕτη γὰρ τρίτη fé pa σὺν τῇ παρασχευῇ E
ἐν ἣ ἐσταυρώθη. Ἡ δὲ χυριαχὴ ἀπὸ ἐδδόμης ὥρας
τῆς νυχτὸς ἄρχεται, χαὶ λήγει εἰς τὴν ἕχτην ὥραν τῆς
ἑξῆς γυχτός. Καὶ οὕτω πᾶσαν ἡμέραν ἀριθμῶν, οὐ
προσχόψεις τῇ χοσμοποιίᾳ λεγούσῃ" Καὶ ἐ γένετο ἑσπέ-

UNGUENTA, ETC. 8i7

E

vespera sabbati venit, sed vespere, id est,
sero sabbatorum. Significat autem mediam no-
cem, vel paulo postea. Undenam id liquet? Ex
eo quod secundum promissionem suam resurre-
clurus esset tertia die, sive in sancta Dominica.
lpsa enim tertia dies erat a Parasceve, i ln quà Dies inci-
crucifixus fuerat. Dominica vero a septima noctis piebant ἃ
hora incipit, desinitque i in sextam horam sequen- medis πος
tis noctis. Et sic totam diem numerans non im- OA
pinges in mundi creatione, ubi dicitur : Et. fa- non Judai-
ctum est vespere,et. factum est mane, dies unus. co

Postquam enim media nox praterivit, sol terram "^"^ * τ

ρα, καὶ ἐγένετο πρωΐ, ἡμέρα μία. Ἡνίχα γὰρ τὸ μέ- 460 praetercurrens, partes orientales statim illuminat ,
σον τὴς νυχτὸς παρέλθοι, 'O ἥλιος παρατρέχων τὴν ἃ etsi illud minime nobis. appareat , atque matuti-

Yüv εὐθὺς φωτίζει "λαμπρῶς ᾿ τὰ πρὸς ἀνατολὰς μέρη ;
χἂν νὴ Ἔτοῦτο φαίνηται, χαὶ ποιεῖ τὸ λε εγόμενον πρωὶ
χατὰ τοὺς ἐχεῖσε οἰκοῦντας. Οὕτω “γὰρ χαὶ τὰ παρ᾽
ἡμῖν πρωϊνὰ ἄλλαις χαὶ ἄλλαις ὥραις πρὸς τὸν ἐγ-
γισμὸν τοῦ ἡλίου δείκνυται, χαὶ οὐ πᾶσιν ὁμοίως
χατὰ ταὐτόν. Μετὰ γοῦν τὸ. μεσονύχτιον ἐπιφωσχού-
σης χυριαχῇς ἠγέρθη ὃ Κύριος ἐ ἐκ νεχρῶν, τουτέστι,
τρίτῃ ἡμέρᾳ χατὰ τὰς Τραφάς. Ἢ οὐν ἁγία Παρθένος
xaX θεοτόχος M αρία ὀδυνωμένη μᾶλλον à ἁπάντων, σύν-
ὃὄρομον αὐτὴ περὶ τὴν σπουδὴν εὑροῦσα Μαρίαν τὴν
Μαγδαληνὴν ( σπουδαιοτάτη δὲ αὕτη d γυνὴ, ὅθεν χαὶ
παρὰ τοῖς τέσσαρσι. τῶν εὐαγγελιστῶν μνημονεύεται),
ἦλθεν εὐθὺς μετὰ τὸ μεσονύχτιον, ἤγουν ὀψίας ca 6c.-
τῶν, εἰς τὸ μνημεῖον, οὗ μετὰ τῶν ἀρωμάτων (οὐ
γὰρ ἐπεδέχετο ὃ χαιρός), ἀλλὰ μόνον θεωρῆσαι τὸν
τάφον. Αὕτη πρώτη ἄφιξις τῶν τιμίων χαὶ ἱερῶν γυ-
ναιχῶν, ἣν ἱστορεῖ Ματθαῖος ὃ εὐαγ γελιστής. Εἴτα
εἰσελθουσῶν αὐτῶν tic τὸ υνημεῖον, γίνεται ἄφνω
σεισμὸς, ὅτε ὃ ἄγγελος ἀποχυλίει τὸν λίθον ἐχ τοῦ

Β

μνημείου, χαὶ κάθηται ἐπάνω αὐτοῦ. Ὁ δὲ Κύριος ,

ἣν ἐγερθείς. Οὐ γὰρ εἶπεν ὃ εὐαγγελιστὴς, ὅ ὅτι ἀπο-
χυλισθέντος τοῦ λίθου τότε ὃ Σωτὴρ ἐξῆλθεν ἐχ τοῦ
τάφου " ἀλλ᾽, ὅτι ἀπεχύλισεν ὃ ὃ ἄγγελος τὸν λίθον, χαὶ
ἐκάθητο ἐ Priv αὐτοῦ. Ὃ γὰρ Κύριος ἀφθαρσίᾳ. Joisby
τὸ οἰκεῖον σῶμα, ὡς Θεὸς, διαλαμπρύνας, χαὶ voc
τοῦ λίθου εἰς τὸ υνημεῖον, ἐξῆλθεν ἐχεῖθεν- ὥσπε
χαὶ τῇ ἑσπέρα τῆς κυριακῆς αὐτῆς τῶν θυρῶν χέχλει-
σμένων εἰσῆλθε : πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ. Αἱ δύο γυ-
γαῖκες αὗται, ἤγουν ἣ ἁγία Παρθένος χαὶ θεοτόχος ,
xa Μαρία ἣ Μαγδαληνὴ, πορευόμεναι μετὰ φόδου
χαὶ χαρᾶς μεγάλης ἀπαγγεῖλαι τοῖς ἀποστόλοις, ὅτι
2) ἔρθη. ὃ Κύριος χαθὼς εἶπεν αὐταῖς ὃ ἄγ γελος, xa
ὅπως εἰς τὴν Γαλιλαίαν ἀπέλθωσι, χαὶ ἐχεῖ αὐτὸν
ὄψονται, αὐτῷ ἀπήντησαν τῷ σεσαρχωμένῳ Λόγῳ
Θεῷ. Καὶ εἰπόντος αὐταῖς, χαίρετε, πεσοῦσαι ἐχρά-
τησαν αὐτοῦ τοὺς πόδας, χαὶ προσεχύνησαν αὐτόν. Ὁ
δὲ Κύριος οὐχ ἐπετίμησεν αὐταῖς ἁψαμέναις αὐτοῦ (ἐν
πρώτοις γὰρ αὐτὸν ἐθεάσαντο), ἀλλὰ τοὐναντίον xoi
ἀνεστήσατο εἰπών" Μὴ φοῦ θεῖσθε C ὑμεῖς, ἀλλ᾽ ὑπάγετε,
εἴπατε τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἵνα ἀπέλθωσιν εἰς τὴν Va-
λιλαίαν, χἀχεῖ με ὄψονται.
Μέχρι τούτου τὰ τοῦ Ματθαίου περὶ τῶν γυναιχῶν.

3

^ ἀμέλει τωΐς..... ὀψὲ τοῦ χαιροῦ. Πῶσ verba glossema
esse putat Savilius; verum similia non raro interserit

C

num ills gentibus efficit. Ita enim. matutinum

nobis alus aliisque horis secundum solis accessum
exhibetur : neque. matutinum. simile est apud

omnes eodem tempore. Post mediam igitur no-

ctem, illucescente Dominica, resurrexit "Clivistus

ex mortuis, id est, tertia die secundum Scriptu-

ras. Sancta itaque "Virgo et Deipara Maria ,quae

plus quam omnes doleret, cum sollicitudinis s0-

ciam invenisset Mariam Magdalenam ( heec enim jah, 28.
diligentissima mulier erat; ideo a quatuor evan- 1.
gelistis memoratur), venit statim post mediam no- Xarc. 16.
ctem, nimirum vespere sabbatorum ad sepulcrum : 1.

non cum aromatibus ( neque enim id ferebat tem- £"c-24- ro.
pus), sed tantum ut videret sepulcrum. Hzc prima "^^"?
profectio fuit venerandarum sanctarumque mulie-

rum, quam narrat Matthzeus evangelista. Deinde il- gau. 28.
lis 1n monumentum ingressis, ἀπε εἶν repente terrze t.
motus; angelus revolvit lapidem ex monumento,

et sedit super eum. Dommus autem resurrexerat.

Neque enim dixit evangelista, jam revoluto lapi-

de, tunc Dominum exivisse de sepulcro; sed an-

gelum revolvisse lapidem, et sedisse super eum.

Nam Dominus, cum utpote Deus corpus suum in-
corruptione decorasset, etiamsi lapis monumento
impositus esset, exivit inde : quemadmodum et

vespera ipsius Dominic januis clausis ingressus Joan. 20.
est ad discipulos suos. Hze autem du: mulieres, 19.
nempe sancta Virgo Deipara et Maria Magdale-

na, cum timore et gaudio magno regressae , ut apo-

Stoke annuntiarent resurrexisse Dominum, sicut

dixerat ipsis angelus, et ut irent in Galileam, ubi

illum visuri grade ipsi incarnato Verbo Deo ob-

viam ierunt. Et cum dixisset illis, Gaudete, pro-
cumbentes, pedes ejus tenuerunt, et adoraver unt

eum. Dominus vero non increpavit ilas, quod

ipsum tetigissent (m primis enim viderunt illum);

imo potius consolatus est illas, dicens: /Volite ti- Matth. 28.
mere os, sed ite, nuntiate fratribus meis, ut !?-

eant in Galileam, et ibi me videbunt.

9. Hactenus Matthzus circa mulieres. Profectze

hic quisquis sit orator.
* [τοῦτο delendum censet Savil.]

Marc.
LU.

Luc.24.10.

16.

Luc. 24.2.

Luc.
6

Luc. 24. I.

Ibid. v.

—8.

24. 5

6.

818 SPURIA.

autem ille ad discipulos, nuntiarunt ipsis, et
omnibus qui cum illis erant, verba angeli et verba
Domini, et quomodo illum vidissent neque hoc
lantum, sed etiam quod pedes ejus tenuissent.
Discipuli vero Domini ex magno et inenarrabili
dolore, quem de cruce conceperant, ne audire
quidem illas potuerunt. Et de Magdalena quidem
nec verbum, puto, fecerunt; de Matre vero Do-
mini, quam honorabant et reverebantur, in se-
metipsis dixerunt, doloris vim ipsius mentem,
visum , auditum, d tactum turbasse et decepisse.
llla vero pura et splendida Virginis anima ex iis,
qua viderat et tetigerat, firmiter. persuasa, hic
subsistit, nec amplius cum discipulis contendit :

neque ulterius ad monumentum profecta est, quod
is, qui. viderat, sine ulla dubitatione. crederet.
Maria vero Magd: alene primo apostolis cessit, se
quasi vilem et abjectam reputans, neque primae
visioni credidit; sed imaginariam tantum esse
putans, secum decem dosmaaxa quampiam, al-
teram Mariam, aliasque mulieres cum aromati-
bus, ac pergit rursum noctu. Valde diluculo, id
est, antequam multa lux effulgeret , cum dilucu-
lum seu crepusculum. vix appareret, ingreditur
cum ceteris ad monumentum : jam enim lapis
revolutus erat. Corpus autem Domini non invene-
runt, (quomodo enim invenissent?) dum autem
apud. se dubitarent , ecce adstiterunt illis viri duo
( erant fortasse sancti angeli ) in vestibus fulgidis.
Illis vero timentibus, non modo quia metum 1n-
tenderant angeli, sed quia increpantium. speciem

habebant, dixerunt illis : Quid queritis viven-
tem. cum. mortuis? Von est hic, sed surrexit. 49

Animadverte, dilecte, quo pacto comprobetur
hane non esse primam mulierum ad. sepulcrum
profectionem : nam, si mulieres nihil. vidissent
vel audissent circa. Domini. resurrectionem, ab-
surde increpassent illas his verbis : Quid que-
rilis ?iventem cum. mortuis ? Sed, ut palam
est , cum jam audissent omnes a mulieribus, quie
Dominum viderant, et ab ipso audierant ipsius
ad discipulos responsionem, neque credidissent ;

ideo nunc increpant illos angeli : erant enim qui-
dam viri cum praedictus mulieribus, Quis haec ait?
Lucas evangelista. Una, mquit, sabbatorum
valde diluculo "enerunt mulieres ad monu-
mentum, ferentes aromata que preparaverant;
et quidam erant cum illis. Deinde non modo in-
creparunt illos angeli, sed etiam. exprobrarunt
illis dicentes : /tecordamini quomodo loquutus

sit vobis, cum adhuc esset in Galilea, dicens : 1}

Oportet SEL hominis tradi in manus ho-
minum. peccatorum, et crucifigi, et tertia die
resurgere. Et recordate sunt , inquit, verbo-
rum illius; Deinde rursus alscelenics hi tum

b [i5., οὐ, inquit Savil,]
* {ἀκουσάντων conj. Savil.]
ἃ »4í τινὲς σὺν αὐταῖς. Hac. non exprimuntur in Vul-

E

A

᾿Απελθοῦσαι δὲ ἐκεῖναι πρὸς τοὺς μαθητὰς, ἀπήγ-
γξιλαν αὐτοῖς xa πᾶσι τοῖς μετ᾽ αὐτῶν τὰ τοῦ ἀγγέ-
λου É ῥήματα, χαὶ τὰ τοῦ Κυρίου, xa ὡς εἶδον αὐτόν -
xa οὗ μόνον τοῦτο,. ἀλλ᾽ ὅτι xol ἐκράτησαν σὐτοῦ
τοὺς πόδας. οἱ ὃ δὲ μαθηταὶ τοῦ Κυρίου ἀπὸ τῆς πολ-
λῆς: χαὶ ἀφάτου θλίψεως τῆς ἐκ τοῦ σταυροῦ οὐδὲ
ἀχοῦσαι αὐτῶν ἠνέσχοντο. Koi περὶ μὲν τῆς Μαγδα-
ληνῆς οὐδὲ λόγον, οἶμαι, ἀφῆκαν, περὶ δὲ τῆς νηπρὸς τοῦ
Κυρίου, ἐπειδὴ xoi ἐτίμων χαὶ ἠδοῦντο αὐτὴν, ἔφη-
σαν πρὸς ἑαυτοὺς, ὡς ἣ ὑπερδολὴ τῆς θλίψεως τὸν
νοῦν αὐτῆς ἐχταράξασα, καὶ τὴν ὅρασιν χαὶ τὴν
ἀκοὴν χαὶ τὴν ἁφὴν αὐτῆς ἐξηπάτησεν. ᾿Εχείνη δὲ
ἣ καθαρὰ χαὶ λελαμπρυσμένη ψυχὴ τῆς Παρθένου,
πεπεισμένη ἀχριδῶς, οἷς eios xal ἐψηλάφησεν, ἔ ἔμει-
νεν ἐφ᾽ ἑαυτῇ, vanas ἐν πρὸς τοὺς μαθητὰς πλέον gu
λονεικήσασα᾽ νηχέτι δὲ ἀπελθοῦσα πρὸς τὸ μιν ἡμεῖον,
ἀνενδοιάστως τοῖς δραθεῖσιν αὐτὴ pce Ἢ δὲ
Μαγδαληνὴ Μαρία πρῶτον μὲν τοῖς ἀποστόλοις πει-
θομένη, ἣν παρ᾽ ἑαυτῇ μικρὰ δέ πως, χαὶ τῇ μιᾷ
δράσει μὴ πεπιστευχυῖα, ἀλλὰ πεφαντασιῶσθαι νο-
μίσασα, λαμδάνει σὺν αὐτῇ Ἰωάνναν τινὰ, χαὶ Ma-
ρίαν ἄλλην, καὶ ἑτέρας γυναῖκας μετὰ τῶν ἀρωμάτων,
χαὶ ἀπέρχεται πάλιν αὐτὴ τῇ νυχτὶ. Ὄρθρου ὃ δὲ ὃν-
τος βαθέος, τουτέστι, πρὸ πολλοῦ τοῦ διαφαύσματος,
ἄρτι ὑπὲρ γὴν τοῦ ὄρθρου, ἤγουν τοῦ ἑωσφόρου, μόλις
φαίνοντος, εἰσέρχεται σὺν ταῖς μετ᾽ αὐτῆς εἰς τὸ
μνημεῖον" ὃ γὰρ λίθος ἤδη ἀποχεχύλιστο. Καὶ τὸ pi
σῶμα τοῦ Κυρίου οὐχ εὗρον, (πῶς 495) ἐν ὅσῳ δὲ δια-
ποροῦσι πρὸς ἑαυτὰς, ἰδοὺ ἐπέστησαν αὐταῖς ἄνδρες
δύο (3 ἦσαν δὲ ἄρα ἅγιοι ἄγγελοι) ἐν ἐσθῆσιν ἄστρα-
πτούσαις. ᾿Εχείνων δὲ φοθηθεισῶν, οὗ μόνον " ὅτι τὸν
φόδον αὐτῶν ἀνεχτήσαν το οἱ ἄγγελοι, ἀλλὰ χαὶ ἐπι-
πληχτιχῶς λέγουσιν αὐταῖς" T ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ
τῶν γεχρῶν ; 1 Οὐχ ἔστιν ὧδε, ἀλλ᾽ ἐγήγερται. Πρόο-
εχε; ἀγαπητὲ, πῶς δηλοῦται μὴ εἶναι πρώτην χάθο-
δον ταύτην τῆς τῶν γυναικῶν ἐπὶ τὸ υνημεῖον ἐλεύ-
σεως" ἄτοπον γὰρ ἦν, |t δὲν θεασαμένων τῶν γυναικῶν
υτηδὲ ἀκουσασῶν περὶ τῆς τοῦ Κυρίου ἐ ἐγέ ἔρσεως; ἐπι-
πλῆξαι αὐταῖς. τοὺς ἀγγέλους λέγοντας, Τί ζητεῖτε
τὸν ζῶντα μετὰ γεχρῶν; Ἀλλὰ ene, ὡς προάχου-
σάντων αὐτῶν πάντων παρὰ τῶν αὐτοψὶ θεωρησασῶν
τὸν Κύριον, xa "dxouganioy παρ᾽ αὐτοῦ τὴν πρὸς τοὺς
μαθητὰς ἀπόχρισιν, χαὶ μὴ πιστευσάντων; τούτου
χάριν ἐπιτιμῶσιν α αὐτοῖς ἀρτίως οἵ ἄγγελοι" ἦσαν γὰρ
χαὶ ἄνδρες τινὲς σὺν αὐταῖς ταῖς προῤῥηθείσαις γυ-
ναιξ v ds ταῦτά φησι; Aouxüg ὃ εὐαγγελιστής. Τὴ
μιᾷ τὰ, ς φησὶ, τῶν ca coy ὄρθρου βαθέος ἦλθον
γυναῖχες εἰς τὸ μνημεῖον, E £goucat. & ἡτοίμασαν ἀρώ-
ματα" ^ xa τινες σὺν αὐταῖς. Εἶτα οὐ μόνον ὅτι ἐπέπλη-
tav αὐτοῖς ot ἄγγελοι, ἀλλὰ χαὶ ὠνείδισαν λέγοντες "

Μνήσθητε, ὡς ἐλάλησεν C ὑμῖν ἔτι ὧν ἐν τὴ Γαλιλαία,
λέγων, ὅτι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου παραδοθῆναι
εἰς χεῖρας ἀνθρώπων ἁυ. αρτωλῶν, χαὶ σταυρωθῆναι,
καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστῆναι. Καὶ ἐμνήσθησαν, φη-
σὶ, τῶν ῥημάτων αὐτοῦ. Εἶτα ἀπελθόντες πάλιν καὶ

gala : et alioqui possent intelligi χαί τινες γυναῖκες. [ Mox
ὅτι delendum censet Savil.]

IN MULIERES QUE UNGUENTA, ETC. 819

οὗτοι ἄνδρες τε xal γυναῖχες σὺν τῇ Ma γδαληνῆ Ma- viri tum mulieres cum Maria Magdalene, hzc
,
t

ρία ἀπήγγειλαν τοῖς μαθηταῖς, xai τῆς μὲν -Μαγδα- renuntiarunt discipulis, cum Maria Magdalene

ληνῆς δεύτ τερον τὸ μνῆμα θεωρησάσης, τῶν δὲ ἄλλων bis sepulcrum vidisset, alii vero semel. Fisa sunt Ibid. v. 11.
ἅπαξ. Esá ἄνησαν 9:, φησὶ, τοῖς μαθηταῖς, ὡσεὶ »)ῆ- autem, inquit, discipulis quasi deliramenta

ρος τὰ E δήματα αὐτῶν, χαὶ ἠπίστουν αὐταῖς. Εἰ δέ τις — verba eorum, nec credebant ipsis. Si quis autem

ἀπορήσει, τίνος χάριν οὐχ ἐμνήσθη ὃ eon γγελιστὴς quaerat, cur evangelista viros illos non nominavit,

ὀνομαστὶ τῶν , ἀνὸρῶν τῶν du λθόντων σὺν ταῖς γυ- qui in secunda profectione cum mulieribus abie-
ναιξὶ τῇ δευτέρα, χαθόδῳ » ὑπονοῶ, ὅτι οὐχ ἦσαν τῶν — runt; suspicor ego non fuisse de numero insi-
ἐπισήμων, ἀλλ᾽ ἢ δοῦλοι τῶν γυναικῶν, ἤ τινες τῶν gnium, sed. vel servos mulierum, vel qui sub ea-
ὑπὸ χε ipa. ᾿Αμέλει τοῦ Πέτρου. διεγερθέντος € ἐν τῷ δεύ- C rum manu essent. Certe cum Petr us excitatus,
τερον ἀκοῦσαι λοιπὸν, xa παρὰ πλειόνων, ὅ τι ἀνέστη — quod bis et a pluribus audisset resurrexisse Do-
ὃ Κύριος »χαὶ ὠρεχοόνε ος εὐθὺς μόνου εἰς τὸ μνημεῖον minum, solusque statim ad monumentum abiis-
xa ὃ εὐαγγελιστὴς ETE ἐμνήσθη, χαὶ τὴν mposn- δεῖ, ipsius nomen evangelista diserte posuit ,
γορίαν ἔθηκεν, οὕτως εἰπών " Ὃ δὲ Πές τρος ἀναστὰς dicens α: : Petrus autem surgens cucurrit ad Ibid. v. 12.
ἔδραμεν ἐπὶ τὸ υνημεῖον, χαὶ παραχύψας | 2 τὰ monumentum, et inclinato capite videt lintea-
ovt χείμενα μόνα, χαὶ ἀπῆλύε, πρ ρὸς ἑαυτὸν θαυ- | mina posita sola, et abüt secum mirans quod
μάζων τὸ γεγονός. Σημείωσαι, ἀγαπητὲ, ὡς ἐν πρύ- — factum fuerat. Observes velim, carissime ,
τοις ἀπελθὼν ἄρτι καὶ μόνος, οὐχ ἐτόλμησεν. εἶσελ θεῖν ipsum, cum jam primo solus venisset, ad monu-
εἰς τὸ ϑνημεῖον, ἀλλὰ παρέ ἔχυψς μόνον, xxi εἶδε τὰ — mentum intrare non ausum fuisse, sed inclinato

2^5

ὀθόνια χείμενα - ἐπεὶ οὐδὲ "τὸν πάντα τόπον ἀχριδῶς tantum capite respexisse, et vidisse linteamina
εἶδε. Μέλλω γὰρ m περὶ τούτου " ἀχριδῶς ὕπομνή- posita; quia locum totum nondum accurate vide-
σειν Ge. ral : qua de re jam speciatim acturus sum.
Ταῦτα Λουχᾶς ὃ τὴν γελιστὴς, τὴν ὃ δευτέραν ἄφι- 9. Hac Lucas evangelista de secunda. mulie-
ξιν τῶν γυναικῶν ἀναγράψας » λέγει. Εἶτα μετὰ τοῦτο — Tum profectione narrat. Quid vero deinde? Arde-
τί; Τὸ πνεῦμα τῆς Μαγδαληνῆς Magías ἀνεφλέ ἔγετο, bat animo Maria Magdalena, quod. ne nunc qui-
διός ι οὐχ ἐπ τίστευσαν οὐδὲ νῦν οἵ μαθηταὶ οὔτε αὐτῇ , dem discipuli erederent, non sibi, non comitibus
οὔτε τοῖς σὺν αὐτῇ, ἀλλ᾽ ὡσεὶ λῆρον ἔ ἔσχον τὰ ῥήματα — suls; sed verba sua quasi deliramenta haberent.
αὐτῶν * χαὶ ἀναστᾶσα μόνη πρωΐας γενομένης, τουτέ- D Surgensque sola mane, id est , illucescente die, cum Joan.20.:.
στιν, αὐγασάσης τῆς ἡμέρας, xvi τοῦ ὄρθρου λοιπὸν — jam crepusculum prateriisset, sed. adhuc tenebrae
ἐξαφανισθέντος, σχοτίας δὲ ἔτι οὔσης, εἷς τὸ μνημεῖον essent, in monumentum jam. tertio venit : £t vidit
ἔρχεται τ τοῦτο ἤδη τρίτον, Καὶ 2 τὸν λίθον 2o- — lapidem sublatum ab ostio monumenti. Currit Ibid. v.2
μένον ἀπὸ "Ha θύρας τοῦ ανημείου. Τρέχε t οὖν, χαὶ ἔρ- 6760, οἱ venit ad Simonem Petrum et Joannem.
χξται πρὸς Σίμωνα Πέτρον xa Ἰωάννην. Καὶ βλέπε — Et vide prudentiam mulieris. Animo torquebatur,
σύνεσιν γυναικός. ἜἘθλίδετο χατὰ ψυχὴν, ὅτι σὺν — quod primo profecta cum Deipara, cum discipulis

τῇ Θεοτ τόχῳ DUC se τοῖς UE αἷς τῇ πρώτῃ χα- nuntiasset resurrectionem Christi, non ei creditum
θύδῳ περὶ τῆς ἐγέρσεως τοῦ Χριστοῦ, χαὶ oux fuisset : ac rursus valde diluculo. cum aliis mulie-
ἐπιστεύθη * xol πάλιν ὄρθρου βαθέος μετὰ τῶν ἄλ- ribus et viris profecta, quasi deliramenta dixisse
λων γυναικῶν χαὶ ἀνδρῶν, χαὶ τότε ὡσεὶ λῆρος visa fuisset. Torquebatur vero, non tantum quod
ἐφάνη τὰ δήματα αὐτῆς. "E0Xt6zco δὲ οὖχ ὡς ἀπιστη- sibi non crederetur, sed quod nullus eorum pro-

θεῖσα μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι οὐδὲ διανέστη τις ἐξ αὐτῶν τοῦ fectus esset ad monumentum, ut 1d videret; sed
ἀπελθεῖν εἰς τὸ μνημεῖον χαὶ θεωρῆσαι ἀλλ᾽ εἴτε E sive pre metu Judaornm, sive pre moerore in-
9 τὸν 060v τῶν ᾿Ιουδαίων, εἴτε διὰ τὴν πολλὴν χαὶ genti, omnes pene sederent quasi mortui, vixque
ἄφατον 0X «bi ἐκάθηντο σχεδὸν πάντες ὡσεὶ νεχροὶ, Petrus solus excitaretur cum id ee mulie-
μόλις μόνου τοῦ Πέτρου. διε γερθέντος τ τῇ δευτέρᾳ τῶν res nuntiarent, ac profectus caput tantum incli-
γυναικῶν ἐπαγγελίᾳ, XX ἀπελθόντ τος καὶ τ παραχύψαν- nasset ad monumentum, quod non auderet eo in-
Fo μόνον εἰς τὸ μν ἡμεῖον, ἐπεὶ οὐδὲ χἂν τολμήσαντος gredi, ut diximus. Ideo Magdalena spiritu fervens

ἰσελθεῖν αὐτόθι, ὡς εἴπομεν. Διά τοι τοίνυν ταῦτα — ac divino sensu plena, rursus abiit, ut. dictum
$ ἡ Μαγδαληνὴ τῷ πνεύματι ζέουσα, χαὶ πλήρης οὖσα ε5ἰ; idque mane sola et tertia vice : et cum inve-
θείου φ φρονήματος, ἀπῆλθε π πάλιν, ὡς εἴρηται, mot nisset lapidem sublatum e monumento, reversa
τῇ τρίτῃ χαθόδῳ Uer y xa εὑροῦσα, τὸν λίθον ἦρμέ- ad discipulos, hzc apud se deliberabat : Si id
γον ἐκ τοῦ υνημείου, xai ὑπ τοστρέψασα πρὸς τοὺς omnibus dixero, rursus clamorem excitabo, et me
μαθητὰς ἐδουλεύσατο ἐν ἑαυτῇ ταῦτα ὅτι ἐὰν εἴπω insanientem axbnaralocndur, Nam si, cum i ego
τοῖς πᾶσι, πάλιν χραυγὴν ἐγερῶ χαὶ μαινομένης et alii comites nuntiaremus, non creditum est,
ὑπόνοιαν xaz' ἐμαυτῆς. Et γὰρ! μετ᾽ ἄλλων ἀπαγγεί-ὀ — quomodo soli credetur? Insigniores ergo et fer-
λασα οὐχ ἐπιστεύθην, πῶς μόνη πιστευθήσομαι; M&X- ,,, ventiores alloquar, Petrum et Joannem. Verum
λον τοῖς ἐξέ χουσιν αὐτῶν χαὶ θερμοτ τέροις γαλήπευ, A hi quoque jam prius audierunt resurrectionem
Hoo καὶ ᾿Ιωάννη. ᾿Αλλὰ xo οὗτοι προήχουσαν περὶ — Domini nostri Jesu. Christi, ac prae summa incre-
τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, dulitate ob stupendum rei miraculum ita sunt af-

b [ἀχριθῶς κατωτέρω v. 1. ap. Savilium.]

Joan.20.2.

Ibid. v. 5.

— n9

Ibid. v. 8.

Ibid wv. 1t.
—I3.

820

fecti ac si nihil audissent. Quomodo ergo excitabo
illos, ut tandem in monumentum se conferant, et
quod factum est videant? Quid sit faciendum jam
adinveni. Non dicam eis, Dominum resurrexisse,
ne eodem recidam; sed rem probabiliorem. et
credibiliorem illis nuntiabo. Venit ergo Maria
Magdalena, ut dictum est, ad Petrum et Joannem,
et ait illis : Z'ulerunt Dominum meum de mo-
numento, et nescio ubi posuerunt eum;ac si di-
ceret : Audite me, servi Dei; an resurrexerit
Dominus, necne, nescio quid. vobis dicam : unum
vobis affirmare possum, corpus ejus non esse in
monumento : diligentia ergo vobis opus est, ut
sciamus quis abstulit, et ubi posuit eum. Vides
sapientiam mulieris. Nisi. enim dicamus illam ita
deliberavisse, in absurda incidemus. Quomodo
enim illa, qu pedes ejus cum sancta Deipara Ma-
ria tetigerat, et que denuo ab angelis audierat
ipsum resurrexisse, jam quasi de mortuo loquere-
tur: ZTulerunt Dominum meum de monurento,
et nescio ubi posuerunt eum ? Sed palam est eam
arte et sapientia quadam hzc loquutam esse. Et sta-
tim illis persuasit. Neque enim magnum quidpiam
erat corpus de monumento sublatum fuisse. Sta-
tim ergo festinaverunt ambo ad monumentum ; se-
quutaque est illos admiranda mulier. Deinde in-
traverunt duo discipuli in monumentum : £t vi-
derunt linteamina sola posita, et sudarium
quod fuerat super caput ejus, non cum lintea-
minibus positum : corpus vero non aderat. Tunc
ergo, inquit, viderunt et crediderunt sublatum
fuisse Dominum de monumento. Nam antea 1110
abierat solus Petrus; propter metum autem, et
quod adhue tenebrz essent, locum clare non vi-
derat, ut nunc vidit cum matutina esset hora.
Tunc ergo ambo viderunt, quod corpus Domini
sublatum fuisset, ut dixerat Magdalena. Neque
enim adhuc crediderunt illum resurrexisse. Unde
id probas? Illud infert evangelista, postquam in-
eressus est Petrus in monumentum; de semet-
Ipso autem dicit : Et vidit, et credidit. I:Yondum
enim sciebant Scripturam, quia oportebat eum
a mortuis resurgere. zbierunt ergo iterum. di-
scipuli ad. semetipsos, nihil de resurrectione cre-
dentes. Atque illam tantam mulierem Mariam, etsi

tam multa viderat et audierat, in dubitationem con-.

jecerunt; ex summa scilicet erga illos reverentia
hoc reputantem : Quia hactenus. videbar aliquid
tuto sentire, cum apostoli nondum monumentum
vidissent, nec resurrectionem crederent; postquam
vero videntes corpus ibi non esse, in eadem sen-
tentia perseverarunt, manifestum. est me mulie-
rem hic imaginari, ac nihil certum vel audire,
vel videre: at illi a Deo illuminati, erroris exper-
les manent, neque facile, ut nos mulieres, deci-
piuntur. Hac cogitatione exagitata Maria. Ma-
vdalena flens mansit ad monumentum. Ac post-
quam Petrus et Joannes recesserant, iterum caput

* [αὐτό v. 1. apud Savilium.]

D

SPURIA.

xal ἀπὸ τῆς πολλῆς ἀπιστίας διὰ τὸ θαῦμα τοῦ πρά-
Ὑματος ὡς οὐδὲν ἀχηχοότες γεγόνασι. Πῶς οὖν διε-
γείρω αὐτοὺς, εἰς τὸ κἂν ὅλως ἐλθεῖν εἰς τὸ μνη-
μεῖον, καὶ θεωρῆσαι τὸ γεγονός; Ebpov, ὃ πράξω.
Οὐ λέγω αὐτοῖς, ὅτι ἀνέστη ὃ Κύριος, ἐπεὶ πάλιν
τοῖς αὐτοῖς περιπεσοῦμαι * ἀλλὰ πιθανωτάτην xot εὔ--
πιστον ἐπαγγελίαν ἐρῶ αὐτοῖς. Ἔρχεται οὖν ἡ Μα-
γδαληνὴ Μαρία, ὡς εἴρηται, πρὸς τὸν Πέτρον χαὶ
᾿Ιωάννην, xoà λέγει αὐτοῖς: Ἤραν τὸν Κύριόν μου ἐκ
τοῦ μνημείου, καὶ οὖκ οἰδα ποῦ ἔθηχαν αὐτόν" ὡς ἂν εἰ
ἔλεγεν, ἀκούσατέ μου, δοῦλοι τοῦ Θεοῦ - εἴτε ἠγέρθη
ὃ Κύριος ἐχ νεχρῶν, εἴτε xol μὴ, οὐχ οἶδα τί ὑμῖν
εἰπεῖν * ἕν δὲ λέγω ὑμῖν ἀχριδῶς, ὅτι τὸ σῶμα αὐτοῦ
οὐκ ἔστιν ἐν τῷ μνημείῳ: σπουδὴ οὖν ὑμῖν ὀφείλει

ενέσθαι, ἵνα γνῶμεν τίς ὃ ἐπάρας * αὐτὸν, xoi ποῦ
τέθειχεν. [εἶδες σοφίαν γυναικός. Εἰ μὴ γὰρ οὕτως
εἴποιμεν αὐτὴ βεδουλεῦσθαι, ἀτόποις περιπεσούμεθα.
Πῶς γὰρ ἣ Ψηλαφήσασα τοὺς πόδας αὐτοῦ μετὰ τῆς
ἁγίας θεοτόχου Μαρίας, xal παρὰ τῶν ἀγγέλων δεύ-
τερον ἀχούσασα, ὅτι ἠγέρθη, πάλιν ὡς περὶ νεχροῦ
διηγεῖται, ὅτι Ἤραν τὸν Κύριόν μου ex τοῦ μνημείου,
x«i οὐχ οἰδα ποὺ ἔθηκαν aücrov; Ἀλλὰ δῆλον, ὡς
τεχνικὴ ἦν αὕτη ἣ ἀπολογία xol σοφή. Καὶ ἔπεισεν
εὐθύς. Οὐδὲ γὰρ ἦν μέγα τὸ χλαπῆναι τὸ σῶμα ἐκ
τοῦ μνημείου. Ὥρμησαν οὖν oi δύο εὐθὺς ἐπὶ τὸ
μνημεῖον" συνηχολούθησε δὲ αὐτοῖς xol ἣ θαυμαστὴ
ἐχείνη γυνή. Eizo. εἰσῆλθον ot δύο μαθηταὶ εἰς τὸ μνη-
μεῖον, xol εἶδον τά τε ὀθόνια χείμενα μόνα, xo τὸ
σουδάριον, ὃ ἦν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ, χωρὶς ἐντετυ-
λιγμένον τὸ δὲ σῶμα οὐδαμοῦ. Τότε οὖν, φησὶν, εἶδον
χαὶ ἐπίστευσαν, ὅτι ἦραν τὸν Κύριον ἐχ τοῦ μνημείου.
Καὶ γὰρ πρὸ τούτου ἦν ἀπελθὼν exei μόνος ὃ Πέτρος
διὰ δὲ τὸν φόδον, xol τὸ ἔτι εἶναι ἀχροσχοτίαν, τη-
λαυγῶς τὸν τόπον οὐχ ἐθεώρησεν, ὡς νυνὶ πρωΐας
γενομένης. Ei8ov οὐν τότε ἀμφότεροι; χαὶ ἐπίστευσαν,
ὅτι ἦραν τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, ὡς εἰπεν ἣ Μαγδαλη-
γή. Οὐδὲ γὰρ ὅτι ἠγέρθη ἐπίστευσαν. Πόθεν μοι τοῦτο
mapiGtüc; Αὐτὸς ἐπιφέρει ὃ εὐαγγελιστὴς μετὰ τὸ
εἰσελθεῖν τὸν Πέτρον εἰς τὸ μνημεῖον * περὶ ἑαυτοῦ δὲ
λέγει, καὶ εἶδεν Καὶ ἐπίστευσεν. Οὐδέπω γὰρ ἤδεισαν
vh» Γραφὴν, ὅτι δεῖ αὐτὸν ἐκ νεχρῶν ἀναστῆναι.
᾿Απῆλθον οὖν πάλιν πρὸς ἑαυτοὺς οἵ μαθηταὶ, μηδὲν
περὶ τὴς ἀναστάσεως πιστεύσαντες. Ὅμως χαὶ τὴν
τηλικαύτην Μαρίαν, καίτοι τοσαῦτα θεωρήσασαν χαὶ
ἀχούσασαν, εἰς ἐνδυασμὸν ἐνέδαλον, ἀπὸ ἄκρας εὐλα-

είας ταῦτα λογισαμένην " ὅτι μέχρι τοῦ νῦν ἐδόκουν
τι ἀσφαλὲς φρονεῖν, τῶν ἀποστόλων μὴ θεασαμένων
τὸ μνημεῖον, καὶ ἀπιστούντων τῇ ἀναστάσει" ἀφ᾽ οὗ
δὲ ἀρτίως καὶ θεωρήσαντες μὴ ὃν ἐνταῦθα τὸ σῶμα,
ἐπὶ τῇ αὐτῇ γνώμη κρατοῦνται, δῆλον ὡς ἐγὼ γυνὴ
οὖσα φαντάζομαι, xat οὐδὲν ἀχριδὲς οὔτε ἀκούω οὔτε
βλέπω ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι θεόθεν πεφωτισμένοι ἀπλανεῖς
διαμένουσι, καὶ oUX εὐχερῶς ἀπατῶνται, ὡς γυναῖκες
ἡμεῖς. Ταύτῃ τοίνυν τῇ γνώμη διασεισθεῖσα Μαρία ἣ
Μαγδαληνὴ ἐπέμεινε χλαίουσα πρὸς τὸ μνημεῖον. Καὶ
ἀναχωρησάντων Πέτρου χαὶ Ἰωάννου, παραχύπτει
πάλιν εἰς τὸ μνημεῖον, καὶ βλέπει καθημένους δύο
ἀγγέλους ἐν λευχοῖς. Kat ἐρωτηθεῖσα παρ᾽ αὐτῶν,

IN MULIERES QUE UNGUENTA,

Γύναι, τί χλαίεις ; τίνα ζητεῖς ; ἀπεχρίθη ἣ γυνὴ,
E , ^ »
Ὅτι ἡρᾶν τὸν Κύριόν μου, καὶ οὐχ οἰδα ποῦ ἔθηχαν
αὐτόν. Εἶτα στραφεῖσα, ἐν τῷ τοὺς ἀγγέλους ἀναστῆ-
RI , » - m ^d , »! 2^ m Li bi
γαι ἐλθόντος ἐκεῖσε τοῦ Κυρίου, xai ἰδοῦσα αὐτὸν,
^, , , - Ἁ δὰ 3, ^ , Hi i ^
οὐκ ἐγνώρισε. Διὰ τί; ᾿Αφθάρτῳ γὰρ ἦν λοιπὸν
- 7 E / / Y c
τῷ σώματι ἠμφιεσμένος 6 Κύριος μετὰ τὴν ἀνά-
M 3x / » NOM LE.
στασιν, καὶ οὐχ ἐγνωρίζετο, si μὴ παρ᾽ οἷς ἤθελε,
καὶ ὅτε ἐδούλετο. Eiva xol παρ᾽ αὐτοῦ ἐρωτηθεῖσα,
Γύναι, τί χλαίεις: τίνα ζητεῖς; ἀπεχρίθη ὅμοια τοῖς
N M ΕῚ L4 , A ji e € / d
πρὸς τοὺς ἀγγέλους. Νομίσασα γὰρ αὐτὸν ὕπάρχειν τὸν
προεστηχότα τοῦ χήπου, ἐν ᾧ ἦν τὸ μνημεῖον, λέγει
3 “ὦ p ΕῚ M 2. QN 3-43. τ
αὐτῷ, Κύριε, εἰ σὺ ἐύάστασας αὐτὸν, εἰπέ μοι, ποῦ

821

inclinat ad monumentum : £t vidit duos ange-
los in albis sedentes; et ab illis interrogata, Mu-
lier, quid ploras? quem queris ὃ respondit mu-
lier : Quia. tulerunt Dominum meum, et ne-
scio ubi posuerunt eum. Deinde conversa, quia
angeli surrexerunt, adveniente illuc Domino, vi-
dens illum, non cognovit. Quare? Quia incor-
ruptibili corpore indutus Dominus post resur-
rectionem, non noscebatur nisi a quibus volebat,
et cum volebat. Ab ipso postea interrogata, Mu-
lier, quid ploras? quem queris? similia respon-
dit iis, qu: angelis dixerat. Existimans enim il-
lum esse prafectum horti, in quo erat monumen-
tum, dicit ei : Domine, si tu sustulisti eum, di-

ETC.

ἔθηκας αὐτὸν, κἀγὼ αὐτὸν ἀρῶ. Ταύτην τὴν ἀπόχρισιν 163 CILO mihi ubi posuisti eum; et ego eum tollam.

M M b M E] 5 M / N
καὶ τὴν πρὸς τοὺς ἀγγέλους οὐχ ἔτι μετὰ μελέτης τινὸς
M , M , /,
xai ὑποχρίσεως ^, Μαγδαληνὴ ἐποιήσατο, χαθάπερ
xai πρὸς τοὺς μαθητάς: ἐχείνοις μὲν γὰρ ἀπεχρίνατο,

el 5» m , N - , N * , 5
ἅτε ἀγνοοῦσιν, εἰς τὸ διεγεῖραι αὐτοὺς " πάντας ἐλ--
θεῖν εἰς τὸ μνημεῖον " ἐπειδὴ δὲ ἦλθον, καὶ εἰδον μιὴ ὃν
ἐχεῖ τὸ σῶμα, xat οὐδὲ οὕτως ἐπίστευσαν τῇ ἀναστά-
Y τ m
σει, λοιπὸν xot αὐτὴ ἐτράπη τῇ γνώμη, xa τοῦτο ὡς
λί UA 61 ord Apos 2 67 ns ὃ
(ay εὐλαδὴς παθοῦσα, καὶ τὴν ἀκρι(ὴ γνώμην δοχι-
/, e EJ N τι CEN € ,
μάσασα μᾶλλον ἔχειν τοὺς ἀποστόλους ὑπὲρ ἑαυτήν.
"- | n L -

Τοῖς δὲ ἀγγέλοις καὶ τῷ Δεσπότη μετατραπεῖσα Aot-
M M -Ὁ-Ὁ , , c
πὸν, χαὶ ἀληθῶς πεπεισμένη ὡς ἀρθέντος ὑπὸ τινῶν

τὭ,Ἕ , Ὁ ,
τοῦ σώματος £x τοῦ μνημείου, οὕτως ἀπεχρίθη.
τ᾿ 7 3 8 m , ^ Ὁ] €
Ἀμέλει ὃ "Incoüc θεωρήσας τὴν χαρδίαν αὐτῆς; ὡς
Θεὸς, ἐπιπληχτικῶς ἀνέχραξεν αὐτῇ, Μαρία. Τῆς δὲ
V M D , ^
λοιπὸν ἐπιγνούσης τὴν φωνὴν αὐτοῦ (δεύτερον γὰρ
αὐτῇ ὥφθη τοῦτο), καὶ πεσούσης πάλιν, ὡς τῇ πρώτη
χαθόδῳ, πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ, οὐχ ἔτι εὐμενῶς
^5 ὦ / € , E] N M z , 5
αὐτῇ προσηνέχθη, ὡς τότε, ἀλλὰ xot ἀπώσατο, si-
, , el M M M / » ,
πών: Μή μου ἅπτου. Καὶ μὴν τὸ πρότερον ἠτόνησαν
m N / τ
χαταφιλοῦσαι τοὺς τιμίους xoi ἀχράντους αὐτοῦ πό-
δας ai δύο γυναῖκες, καὶ οὐδὲν τοιοῦτον ἤχουσαν παρ᾽
2 τω « E c € τὶ - 5 p τ M
αὐτοῦ. "Op&c, ὅτι ὡς ἀληθῶς ἀπιστήσασαν αὐτὴν
ἀπωθεῖται ὃ Σωτὴρ λέγων * Μή μου ἅπτου; Τότε γὰρ
; - -- MS
πρώτη χάθοδος ἦν τῆς ἐπιφανείας τοῦ Κυρίου, xol
συνεχώρησεν αὐταῖς ἅπτεσθαι xo καταφιλεῖν ἀφειδῶς
^ Lb LIES EN.) PIT ELO c Y x ? Y
τοὺς πόδας αὐτοῦ, ἵνα ὑπὲρ τὴν ὅρασιν xoi τὴν ἀκοὴν
ἀπ, € c e m e MI M
τῇ ἁφὴ μᾶλλον πιστωθῶσιν, ὅτι ὃ σταυρωθεὶς xat τα-

à
Vs d

φεὶς
Μαγδαληνὴ παρ᾽ αὐτοῦ" ὡς μετὰ τοσαύτην πίστωσιν
( νὴ πᾶρ [

ἀνέστη. Διὰ γὰρ τοῦτο xoi ἀπωθεῖται νῦν ἣ

μετατραπεῖσα ἀκούει, Mt, μου ἅπτου" οὔπω γὰρ ἀνα-
δέδηχα πρὸς τὸν Πατέρα μου. Διὰ τούτων τῶν ῥημά-
τῶν χαὶ ἐπιτιμᾷ ὡς ἀπιστησάση, καὶ διεγείρει τὸν
νοῦν αὐτῆς, ὑὕπομιμνήσχων τοῦ οὐρανίου Πατρὸς,
χαὶ πείθων μὴ νομίζειν αὐτὸν εἶναι τοῦτο μόνον τὸ
δρώμενον, ἄνθρωπον ἐκ νεχρῶν ἐγερθέντα, ἀλλὰ Θεὸν
ὄντως, ὡς Υἱὸν Θεοῦ ἀληθινὸν, δι’ ἡυᾶς ἐνανθρω-

* [πάντως v. l. ap. Savil.]

A Hanc responsionem, ut et superiorem quam ange-
lis facerat, non meditate, non simulate fecit Ma-
ria Magdalena, secus quam illam, qua discipulis
respondit : his enim responderat ut ignorantibus,
quo illos excitaret ad veniendum in monumentum.
Ubi autem. venerunt videruntque non illic esse
corpus, neque tamen resurrectioni crediderunt;
demum illa quoque sententiam mutavit, quod
ipsos admodum revereretur, et illorum opinionem
sua certiorem esse existimaret. Ad angelos deni-
que et ad Dominum conversa, certoque putans
corpus a quibusdam sublatum fuisse, ita respon-
dit. Utique Jesus, cum cor ejus, utpote Deus, vi-
deret, increpantis more clamavit, Maria. lla au-
tem, ejus cognita voce (nam bis illum viderat ),
procidit, ut prima vice, ad pedes ejus. Ille vero
non placide ipsam. admisit, ut antea; sed repulit
illam, dicens, /Voli me tangere. Atqui antea duze
ille mulieres pro lubito ejus venerandos et imma-
culatos pedes osculatie sunt, nec quidpiam simile
dicentem audierunt. Viden' Servatorem illam ut
incredulam repulisse dixisseque, Voli me tan-
gere? In priori namque occursu et visione per-
misit illis Dominus, ut pedes suos pro lubito tan-
gerent et oscularentur, quo non ex visu et auditu
tantum, sed. etiam ex tactu inducerentur ad cre-
dendum eum, qui crucifixus et sepultus fuerat re-
surrexisse. Ideo enim jam Magdalena ab eo re-
pellitur : utpote qu post tot credendi argumenta
mutata fuisset, audit illa : /Voli me tangere; non-
dum. enim ascendi ad Patrem. meum. His ver-
bis increpat illam quod non crediderit, illiusque
mentem excitat, celestem Patrem commemorans,
et suadens illi, ne putaret se illud tantum esse
quod oculis percipiebatur, nempe hominem ex
mortuis suscitatum; sed vere Deum, et Filium
Dei verum, qui propter nos homo factus erat.
Nam, Dic, inquit, fratribus meis, J/scendo ad
Patrem meum et Patrem vestrum, Deum
meum et Deum vestrum. lis auditis et. visis
Magdalena discipulos adit omnes : neque ultra di-
cit, Tulerunt Dominum meum de monumento;
:

ἃ [ αὐτός ἔστι v. 1. ap. Savil, Et mox ἀχούῃ pro ἀχούει. |

Ibid. v. 15.

Ibid. v.x6.
17,

822

sed cum multa fiducia et loquendi libertate venit

I^id. v.18- dicens, se vidisse Dominum. Et hec illa dixit.

Aarc. 16.
X.

Zhid25y23.

Ibid. v. 5.

4. Hactenus hic evangelista tertiam ad monu-
mentum profectionem enarravit, que contigit
mane cum adhuc tenebrze essent. Hic porro Joan-
nes est "Theologus, quem deligebat Jesus multis
de causis et ex. justo judicio, ut Deum decebat.
Restat demum quarta ad monumentum profectio
mulierum, quam Spiritu sancto dispensante de-
scripit Marcus evangelista. Et unde constat
profectionem a Marco enarratam esse quartam?
Tempus ipsum id declarat. Solus enim. Marcus
scribit mulieres venisse orto jam sole. Quid enim
dicit? Maria Magdalena (nam quatuor evange-
listie illam memorarunt, ut supra dictum est)
venit cum aliis mulieribus, quz habebant unguen-
ta parata. [taque Cum. transisset sabbatum,
mane una sabbatoruim veniunt ad monumen-
tum, orto jam. sole. lnterim exploremus, cur
Magdalena post tres visiones rursum abit ad mo-
numentum cum ipsis, 1no et unguenta aromataque
ferentibus, ac. putantibus se corpus in sepalcro
reperturas esse. Audi, carissime, et prudenter
considera. Cum ex triplici jam. et divina visione
certo sciret et. crederet Maria Magdalena resnr-
rexisse Dominum, atque discipulis clare testificata
esset, se Dominum vidisse, post hzc, ut diximus,
non ultra dubitavit. Sed quia vidit Mariam Jaco-
bi minoris et Jose matrem, et Salomen aliasque
mulieres euntes in. monumentum habentes aro-
mata, velleque illas orto jam sole illo pergere,
cum illis profecta est, non ut dubitans, sed ut vice 164
dux gaudens et exsultans, quod sepe sepulcrum ^
vacuum videret, et infernum spoliatum. Reliqua
vero mulieres vel non audierant, vel leviter au-
dierant id quod dictum fuerat, compertumque est
eas nihil accurate scivisse. Et certe Zoquebantur,
inquit, «d. invicem; non enim ad Mariam Ma-
edalenam, sed ad invicem : Quis revolvet nobis
lapidem ab ostio monumenti? Et respicientes
viderunt revolutum lapidem : erat quippe ma-
gnus valde. Viden' , eas de lapide nondum ac-
curate scivisse, quod et ille, que a Matthzeo et
Luca memorantur, necnon apostoli Petrus et Joan-
nes ipsis oculis viderant. Deinde Zntroeuntes,
inquit, in monumentum, viderunt juvenem se-
dentem in. dextris, coopertum stola candida,
et obstupuerunt. 1116 vero non increpavit eas, ut
ipse Dominus increpavit eas, quae a Luca et Joan-
ne memorantur : sciebat enim illas tum primo
venisse. Sed neque Magdalenam increpavit : a

D

E

b | ἑωρόχαμεν v. l. ap. Savil. Et mox μνημεῖον pro

/^ p 2p. V ]

SPURIA.

,

πήσαντα. Εἰπὲ γὰρ, φησὶ, τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἀνα-
βαίνω πρὸς τὸν Πατέρχ μου, καὶ Πατέρα ὑμῶν, xot
Θεόν μου, καὶ Θεὸν δμῶν. Τ᾿ αὗτα ἀκούσασα χαὶ θεω-
7ὔ € ^ M Y ' N »j
ρήσασα ἣ Μαγδαληνὴ ἔρχεται πρὸς τοὺς μαθητὰς
πάντας" xol οὐχέτι λέγει, ὅτι ραν τὸν Κύριόν μου
ἐχ τοῦ μνημείου, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς πεποιθήσεως xot
PE AY Y λέ cl bt. ' σ᾽
παῤῥησίας ἦλθε λέγουσα, ὅτι " ἑώραχε τὸν Κύριον.
Καὶ ταῦτα εἶπεν αὐτή.
My ot τούτου χαὶ οὗτος ὃ εὐαγγελιστὴς τὴν τρίτ᾽
“Μέχρι τούτου καὶ οὗτος ὃ εὐαγγελιστὴς τὴν τρίτην
"x4 ? Ced 2 (
χάθοδον τῶν εἰς τὸ μνῆμα dotes ἐξηγήσατο, γενο--
μένην πρωΐ, σχοτίας ἔτι οὔσης, εἰς τὸ μνημεῖον. "ἔστι
NN Se" , / c , ^ agi? c? c NN
δὲ οὗτος ᾿Ιωάννης ὃ θεολόγος, ὃν ἠγάπα ὃ ᾿Ιησοὺς διὰ
NJ , , N € / NN ς -
πολλὰ δικαίᾳ xplost xat θεοπρεπεῖ. λείπεται ὃε ἡμῖν
λοιπὸν ἣ τετάρτη πρὸς τὸ μνημεῖον ἄφιξις τῶν γυναι-
χῶν, ἣν ὑπὸ τοὺ ἁγίου Πνεύματος ᾧχονομήθη Νιάρ-
xoc ἀναγράψασθαι ὃ εὐαγγελιστής. Kot πόθεν δῆλον,
ὅτι τετάρτη ἄφιξίς ἐστιν dj ὑπὸ τοῦ Μάρχου ἵστορη-
θεῖσα ; Ὃ καιρὸς δηλοῖ. Móvoc γὰρ ὃ Μάρχος τὰς γυ-
ναῖκας ἐληλυθέναι γράφει, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου.
Τί γὰρ χαὶ λέγει; Μαρία, φησὶν, ἣ Μαγδαληνή (οἵ
EJ τὭὭ ΟῚ
τέσσαρες γὰρ auc ἐμνήσθησαν εὐαγγελισταὶ, ὡς
προλέλεχται) σὺν ἄλλαις γυναιξὶν ἐχούσαις προητοι--
μασμένα μύρα. Διαγενομένου τοίνυν τοῦ σαδόάτου,
πρωΐ τὴ μιδὶ τῶν aa coy ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖον,
ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου. 'Γέως σκοπήσωμεν τίνος χά--
pw ἣ Μαγδαληνὴ μετὰ τρεῖς ὀπτασίας πάλιν ἀπέρ--
χεται σὺν αὐταῖς ἐπὶ τὸ μνημεῖον, καὶ ταῦτα μύρα
χαὶ ἀρώματα ἐπιφερομέναις, καὶ νομιζούσαις τὸ σῶμα
εὑρίσκειν ἐν τῷ τάφῳ. Ἄκουε, ἀγαπητὲ , νουνεχῶς.
Τρανῶς πιστωθεῖσα διὰ τῆς τρίτης θεοπτίας περὶ τῆς
ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἣ Μαγδαληνὴ, xoi διαμαρ--
τυραμένη τοῖς μαθηταῖς τηλαυγῶς, ὅτι ἑώραχε τὸν
Κύριον , χαὶ ταῦτα εἶπεν αὐτὴ, ὡς προείπαμεν , ΟΝ
ἔτι ἐνεδύασεν. ᾿Αλλ᾽ ἐπειδὴ εἰδε Μαρίαν τὴν τοῦ [α--
χώδου τοῦ μιχροῦ xa Ἰωσὴ ὄντως μητέρα; xot Σαλώ-
μὴν καὶ ἄλλας γυναῖκας παραγενομεένας εἷς τὸ μνημεῖον,
ἐχούσας δὲ xol αὐτὰς ἀρώματα, καὶ θέλειν νῦν ἀνατεί-
λαντος τοῦ ἡλίου πορευθῆναι, συνῆλθεν αὐταῖς, οὖχ ὡς
ἐνδυάζουσα, ἀλλ᾽ ὡς δδηγοῦσα καὶ χαίρουσα xal σχιρ-
τῶσα τῷ πολλάχις βλέπειν τὸν τάφον χενὸν, χαὶ τὸν
UN 3 H ΄ € SV Y - LES y
ἄδην ἐσχυλευμιένον. Αἱ δὲ ἄλλαι γυναῖχες ἢ οὐχ ἤχουσαν,
^ y 5 5 cr ec » N ,
ἢ χἂν ἤχουσαν, ἀλλ᾽ οὕτω Ψιλῶς ἤκουσαν τὸν λόγον
λαλούμενον, xa συγγνωσταὶ ἦσαν μηδὲν ἀχριδὲς ἐπι-
στάμεναι. ᾿Αμέλει, φησὶ, Καὶ ἔλεγον πρὸς ἑαυτάς "
οὐδὲ γὰρ πρὸς τὴν Νίαγδαληνὴν simov, ἀλλὰ πρὸς
ἑαυτάς - Τίς ἀποχυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τὴς θύρας
τοῦ μνημείου; Καὶ ἀναδλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀπο-
7 «51 * 1 / IN € -
χεχύλισται ὃ λίθος. Ἢν γὰρ μέγας σφοῦρα. Ορᾶς,
ὅτι οὔπω περὶ τοῦ λίθου ἦσαν ἠχριδωμέναι αὗται,
ὥσπερ αἱ παρὰ τῷ Ματθαίῳ χαὶ τῷ Aoux£ γυναῖχες,
χαὶ οἱ ἀπόστολοι Πέτρος χαὶ ᾿Ιωάννης τοῖς ὀφθαλμοῖς
ἐθεάσαντο. Eica Εἰσελθοῦσαι, φησὶν, εἰς τὸ μνημεῖον,
7. , , 2 - 8 Yo 6 6)
εἶδον νεανίσκον καθήμινον ἐν τοῖς δεξιοῖς, πεοιδεόλη--
μένον στολὴν λευκὴν, καὶ ἐξεθαμιήθησαν. ὋὉ δὲ οὐκ
ἐπετίμησεν αὐταῖς, ὥσπερ ταῖς παρὰ τῷ Λουχᾷ χαὶ
παρὰ τῷ Ἰωάννη αὐτὸς ὃ Κύριος - ἤδει γὰρ ὅτι ἐν
πρώτοις ἐληλύθεισαν. Ἀλλ᾽ οὐδὲ τῇ Μαγδαληνὴ ἐπέ--

e [ zi inserendum censet Savil.]

IN MULIERES οὐκ

πληξεν᾿ ἔγνω. γὰρ διὰ τῆς χαρᾶς τοῦ προσώπου
dT ὡς οὐχ ἐνδυάζουσα περὶ τὴν ἀνάστασιν
τοῦ “Σωτῆρος ἐλήλυθε νῦν ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ἀλλὰ τὸ
γενόμενον ἀγαλλιῶσα χαὶ χαίρουσα. Ὅθεν οὐ μόνον,
ὡς εἶπον, οὐκ ἐπετίμησεν, ἀλ) λὰ xoi ἀνεχτήσατο αὖ--
τὰς ἐχ τοῦ φόδου, x καθάπερ χαὶ ὃ πρῶτος ἄγγελος ὃ
παρὰ τῷ Ματθαίῳ, "TC εἰπών ; j Νὴ ἐχθαμέεῖσθε. Ἰη-
σοὺν ζητεῖ ἴτε τὸν ᾿ Ναζαρηνὸν, τὸν ἐσταυρωμένον . ἠγέρ-
θη, οὐχ ἔστιν ὡδς * ἴδε ὃ τόπος, ὅπου ἔθηχαν αὐτόν.
Ἀλλ᾽ ὑπάγετε, εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ χαὶ τῷ
Πέτρῳ ὅ ὅτι προάγει ὑμᾶς εἷς τὴν V αλιλαίαν, ἐχεῖ αὖ--
τὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν. Καλῶς δὲ πρόσχειται
ἐνταῦθα, Καὶ τῷ Πέ ἔτρῳ. Et μὴ γὰρ δητὼς ἐδηλώθη
αὐτῷ ἀπελθεῖν eic τὴν Γ αλιλαίαν μετὰ τ τῶν ἄλλων μα-
θητῶν, οὐχ ἂν οἶμαι ἐπίστευσεν, ὅτι διηλλάγη αὐτῷ
ὃ Κύριος περὶ τῆς ἀρνήσεως. ᾿Βξελθοῦσαι οὖν ταχὺ αἱ
γυναῖχες ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μν γημείου. DUE δὲ αὐτὰς τρό-
μος xal ἔχστασις, xol οὐδενὶ οὐδὲ ἐν εἶπον ἐφοξοῦντο
γάρ. Ἰδοὺ κἀντεῦθεν d ἐχ τοῦ μηδὲ ν αὐτὰς μηδενὶ εἰ-
πεῖν δείχνυται, ὅτι ἕτεραί εἰσιν al γυναῖχες αὗται
παρὰ τὰς πρώτας χωρὶς τῆς Μαγδαληνῆς, χαὶ ὅτι
ἄλλη χάθοδος αὕτη τῆς εἰς τὸ ανημεῖ ον ἐλεύσεως παρὰ
τὰς προειρημένας τρεῖς" xal. οὗχ. ὥς φασιν oi ἄθεοι
xo πολύθεοι, γενόμενοι τ τύραννοι χαὶ παραδάται, μία
γέ γονεν ἄφιξ $t τῶν γυναικῶν ἐπὶ τὸ μνημεῖον, χαὶ
περὶ τὴν ἱστορίαν οἵ εὐαγγελισταὶ ὃ διεφώνησαν. Δῆλον
γάρ ἐστι χαὶ ἐ ex τῶν | χαιρῶν , χαὶ ἐχ τῶν προσώπων,
χαὶ ἐχ τῶν τρόπων. τῆς πρὸς τοὺς uo ἡτὰς emm, rre (aic
xol σιωπῆς, ὡς διάφοροι χαὶ αἵ γυναῖχε ες, καὶ αἱ πρὸς
τὸ μνημεῖον ἀφίξεις. “Ὅθεν συνελόντα φάναι, παρὰ
μὲν " γὰρ τῷ Ματθαίῳ ἣ Μαγδαληνὴ , χαὶ f, τοῦ Ἴα-
xcu λεγομένη, i ἥτις ἦν ἣ Θεοτόχος, ἦλθον | μόναι εἰς
τὸ pnt μεῖον ὀψίας c ca e dco, ἐπιφωσχούσης χυριαχῆς,
τουτέστι, βραδὺ τῶν UNE ὡς εἴπομεν : παρὰ δὲ
τῷ Ac πάλιν ἣ Μαγδαληνὴ Μαρία χαὶ Ἰωάννα
xoi Μαρία Ἰαχώδου xo ἄλλαι τινές. 'Γαύτην δὲ τὴν
Ἰαχώδου Μαρίαν, οὗ λέγω, εἰναι τὴν Θεοτόχον, εἰ χαὶ
παρὰ τῷ Ματθαίῳ οὕτως ἐχρημάτισεν (οὐ γὰρ, λίαν
αὐτῆς παρὰ πᾶσι τετιμιημένης, τρίτην ταύτην ἔταττεν
ἐνταῦθα ὃ εὐαγγελιστὴς. λέγω δὴ μετὰ Μαρίαν τὴν
Μαγδαληνὴ νὴν ἢ «μετὰ Ἰωάνναν τινά)" ἀλλ᾽ ἢ ἄλλου
τινὸς ᾿Ιαχώδου ἦν αὕτη, ἢ Too τοῦ μικροῦ χαὶ
Ἰωσῆ ὄντως ἑ ἐτύγχανε μήτηρ o οὕτω ye ὃ Mágxos
xai περὶ αὐτῆς ἐμνημόνευσεν. Αὗται οὖν αἱ παρὰ τῷ
Λουχᾷ γυναῖχες οὐκ ἔτι ὀψὲ σαδθάτων, ἀλλὰ ὄρθρου
βαθέος ἦλθον εἰς τὸ μνημεῖον" παρὰ δὲ τῷ ᾿Ιωάννη
μόνη ἡἣ Μαγδαληνὴ ἀναγέ ἔγραπται πορευθεῖσα, οὐχέτι
ὀψὲ σαδδάτων, ἀλλ᾽ οὐδὲ HUN βαθέος, ἀλλὰ πότε
Ipoi, πλὴν σχοτίας οὔσης ἔτι" τινὲς γὰρ οὕτως αὐτὸ
ἐξέλαδον. Καὶ σὺν αὐτῇ mong pra πάλιν οἱ ἀπό-
στολοι Πέτρος xoi ᾿Ιωάννης, ὅτε τῇ οἰκείᾳ ἀπιστίᾳ χαὶ
αὐτὴν παρε εσχεύασαν συναπιστῆσαι. Παρὰ & τῷ
Μάρχῳ πάλ ιν ἣ Μαγδαληνὴ 1j τέ τραθλος χαὶ ἀνδρεία
γυνὴ, χαὶ Μαρία 1 1, τοῦ ᾿Ιαχώδου τοῦ μικροῦ xai ᾿ἴω-
cT, ὄντως μήτηρ. Σημεί ίωσαι, ἀγαπητ τὲ, τοῦ ᾿Ιαχώδου
τοῦ Hor Ἢ γὰρ Ξ Ξε τοῦ μεγ γάλου "Iuxe&ou
ἐχρημάτιζε wine, ἦ Ἴγουν μηπρυιά. Ἣν δὲ μετ᾽ αὖ-
τῶν χαὶ Σαλώμη, καὶ ἄλλαι τινὲς ἐν τῇ τετάρτῃ ταύ--
τῇ καθόδῳ. ᾿Επορεύθησαν ὃ δὲ αὗται ἐπὶ τὸ AUD
οὐχ ὀψίας σαδθάτων, οὐδὲ ὄρθρου βαθέος, ἀλλ᾽ οὐδὲ

165

8235

lotitia enim vultus ejus noverat illam non dubi-
tantem de resurrectione Servatoris venisse ad mo-
numentum, sed de re gesta gaudere et exsultare.
Unde non solum non increpavit, ut dixi, sed etiam

a timore recreavit illas, quemadmodum et primus
angelus apud. Matthzeum. Quid dixit ? /Volite ex-
pavescere. Jesum queritis INazarenum cruci-
fixum : surrexit, non est hic : ecce locus ubi
posuerunt eum. ON ite, dicite discipulis ejus
et Petro, quia precedit vos in Galileam : ibi
eum. videbitis, sicut. dixit vobis. Dene additur
hic, Et Petro. Nisi enim diserte dictum fuisset

C ut cum aliis discipulis abiret in. Galilcam, non
puto crediturum fuisse Dominum sibi reconcilia-
tum esse circa negationem. Mulieres ergo statim
Exeuntes, fugerunt de monumento : inease-
rat enim eas tremor et pavor, et nemini quid-
quam dixerunt : timebant enim. Hinc certo,
quod nemini quidquam dixerint, probatur has
mulieres diversas essea prioribus, una excepta
Magdalena; et hanc ad monumentum profectionem
aliam esse a tribus predictis : neque ut dicunt
impil, ac multis dis servientes, Lyranni et pra-
varicatores, una sola fuit mulierum. ad. monu-
mentum profectio, neque in hac historia evan-
geliste sibi mutuo dissentiunt. Palam enim est et
ex temporibus et ex personis, et ex modo facte
discipulis promissionis, itemque ex silentio, di-
versas fuisse et mulieres, et profectiones ad monu-

p mentum. Quamobrem, ut compendio dicam, apud
Mattheum Magdalena, et ea qua dicitur. Jacobi
mater, qua est Deipara, venerunt solz ad. monu-
mentum vespere sabbatorum, illucescente Domi-
nica, id est, tarde in sabbatis, ut diximus : apud
Lucam vero rursum Maria Magdalena et Joanna
et Maria Jacobi et 411 quedam. Hanc Mariam
Jacobi non dico esse Deiparam; etiamsi haec apud
Matthzeum ita vocata sit : cum enim illa admo-
dum apud omnes honoraretur, non illam hic ter-
tiam nominasset evangelista, post Mariam nempe
Magdalenam, et Joannam quampiam; sed vel al-
ion: Jacobi erat mater, vel Jacobi minoris et
Jose : 1ta enim illam Marcus memoravit. Hz igi-
tur quie apud. Lucam feruntur. mulieres, non ve-
spere sabbatorum, sed valde diluculo venerunt ad
monumentum. Apud Joannem vero sola Magda-
lena profecta scribitur; non ultra vespere e
torum, nec valde diluculo, sed quandonam ? Mane,
sed cum adhuc tenebra essent : quidam enim id
ita intellexerunt. Et cum illa statim. postea apo-
stoli Petrus et Joannes, cum per incredulitatem
suam id effecerunt, ut ipsa quoque non crederet.
Apud Marcum vero rursum Maria Magdalena,
illa quadruplicis certaminis et virilis mulier, et
Maria Jacobi minoris et Jose mater. Jacobi mi-
noris; id observa, dilecte. Nam Deipara Jacobi
majoris mater appellabatur, nempe noverca ejus.
Erat autem cum illis in hac quarta profectio-
A ne Salome, et alie quedam. Ha vero perrexe-
runt in monumentum, non vespere sabbatorum,

UNGUENTA , ETC.

4

E

[dv

6.

Dan.6. 15.

824

non valde diluculo,non mane cum adhuc tenebrze
essent; sed mane orto jam sole, ut dixit evange-
lista. Unde arguitur, id quod. dicitur mane pro-
ximum esse ortui solis, non item primum dilucu-
lum. Hoc autem dixi, carissimi, quia quidam ma-
jorum nostrorum dixerunt secundam profectionem
fuisse eam quae ἃ Joanne evangelista narratur,
quae dicitur contigisse mane cum adhuc tenebras
essent; et tertiam qu: ἃ Luca describitur, valde
diluculo, quasi primo mane, quod cum crepusculo
inciplat : id quod vel primo intuitu. mihi absur-
dum videtur; tum etiam quod 1 Marcus evangelista
dicat, mane una sabbatorum venisse Viulieres ad
monumentum orto jam sole. Si autem diluculum
erat post illud, mane, palam est ortum solis, di-
luculo, non matutino officere debuisse. Daniel
certe de Dario loquens, sic ait : Tunc rex surre-
zit mane in luce, et festinus ad lacum perre-
xit. Alioquin si profectio illa, quz apud Joannem,
esset secunda, et quae apud Lucam, tertia, multa
alia in. hac historia probarentur absurda; verbi
gratia isthzec : Quomodo poterant Petrus et Joan-
nes, qui illo perrexerant, intraverant, viderantque
omnia que erant intra monumentum , ut ipse
Joannes dicit, mulieribus referentibus angelorum
verba, ut Lucas ait, illa habere ut deliramenta ὃ
aut quomodo Petrus solus perrexisset ad monu-
mentum, nec ausus fuisset intrare, sed a foris
inclinasset caput, quasi perculsus et formidolosus;
si jam antea 1110 profectus cum Joanne, ingressus
fuisset, et accurate explorasset? Absurdum ergo
est, ut puto, dicere, profectionem qua apud Joan-
nem est, eam quz a Luca narratur przecessisse.
Reliquum est ut jam dicamus, quot sunt ille
Marice, quas evangelistae commemorant : multi
enim circa illas disputarunt. Existimo itaque illas
fuisse quinque. Sed attendite mihi cum omni stu-
dio. Est itaque Maria Magdalene, a qua Christus
ejecerat quinque diemHia : unde virtutis studiosa
mulier fuit, ut tanti beneficii vicem rependeret.
Maria Jacobi; sic vocatur Deipara, ut diximus.
Quia enim, quod vix credibile et magnum esset
miraculum, non poterat partus sine semine veritas
tunc declarari (alioquin per iculum fuisset ne virgo
lapidaretur, si vel rumor sparsus fuisset Christum
non esse Josephi filium ) : hujus rei gratia apud
omnes uxor Josephi appellabatur, eratque quasi
noverca Jacobi filii Josephi. Quod. si quis contra
dixerit, Cur illa non. Josephi ut viri, sed. Jacobi
ut noverca ejus dicitur? facilis est solutio. Maxi-
mum quippe Jacobi nomen erat apud omnes, ut-
pote qui religiosus essct, temperans, justus : : et
sane Jacobus justus apud omnes vocabatur. Alio-
quin vero suspicor mortuum fuisse Josephum, cum
Jesus triginta annorum esset, et prodicaret
evangelium. Nam cum infans Dominus, atque
etiam cum duodecim annorum esset, Joseph memo-

b

C

D

a [χολλῆσαι τῇ ἀνατολῆ conj. Savil, et mox τὸ mpot.]

SPUNIA.

πρωΐ , σχοτίας ἔτι οὔσης, ἀλλὰ μᾶλλον πρωὶ ἀνατεί--
λαντος τοῦ ἡλίου, ὡς εἶπεν ὃ εὐαγγελιστής. “Ὅθεν δεί-
χνυται, ὡς τὸ λεγόμενον πρωὶ ἐγγίζει μᾶλλον τὴ ἄνα-
τολὴ τοῦ ἁλίου, χαὶ οὐχὶ ὄρθρος βαθύς. 'To)co δέ
μοι εἴρηται, ἀγαπητοὶ, διὰ τό τινας τῶν πρὸ ἡμῶν
εἰρηκέναι, ὡς δευτέρα χάθοδός ἐ ἐστιν ἣ παρὰ τῷ εὐαγ-
γελιστῇ Ἰωάννη πρωΐ λεγομένη γεγενῆσθαι , σχοτίας
ἔτι οὔσης, καὶ τρίτη ἣ παρὰ τῷ Aouxü, ὄρθρου βα-
θέος, ὡς τοῦ πρωΐ πρῶτον γενομένου, χαὶ μετὰ " τούτου
τοῦ ὄρθρου ἐπιτέλλοντος" ὅπερ χαὶ ἐξ αὐτοῦ τοῦ προ-
χείρου δοχεῖ μοι τὸ ἄτοπον ἔχειν; xoi ἐχ τοῦ λέγειν
δὲ Μάρχον τὸν εὐαγγελιστὴν 3 ὡς ἅμα πρωΐ τῇ μιὰ
τῶν σαδθάτων ἦλθον αἱ γυναῖκε ες ἐπὶ τὸ μνημεῖον ἄνα-
τείλαντος τοῦ ἡλίου. Εἰ δὲ ὄρθρος ἦν μετὰ τὸ πρωΐ,
δῆλον ὅτι τὸν ὄρθρον εἶχε " ἃχωλύειν ἣ ἀνατολὴ τοῦ
ἡλίου, xal οὐχὶ τῷ πρωΐ. Καὶ ὃ Δανιὴλ δὲ περὶ τοῦ
Δαρείου λέγων, οὕτω φησί : Τότε ὃ βασιλεὺς ἀ ἀνέστη
πρωΐ ἐν τῷ φωτὶ, xot ἐν σπουδὴ ἦλθεν ἐπὶ τὸν λάχχον.
Ἄλλως τε χαὶ εἰ δευτέρα ἦν χάθοδος ἣ παρὰ τῷ Ἴω-
ἄννῃ, τρίτη δὲ ἡ f παρὰ ^ τῷ Λουχᾷ, πολλὰ μὲν xat ἄλλα
περὶ τὴν f ἱστορίαν ἐδείχνυτο ἄτοπα, πλὴν χαὶ ταῦτα,
πῶς ἐδύναντο “Πέτρος χαὶ ἥδ ΣΝ ἀπε λθόντες χαὶ
εἰσελθόντες καὶ αὐτοψὶ θεωρήσαντες τὰ ἔσω τοῦ μνη-
μείου, ὡς αὐτὸς ᾿Ιωάννης λέγει, πάλιν ὕστερον τῶν
γυναικῶν ἀπαγγελλουσῶν αὐτοῖς, ὡς ὃ Λουχᾶς φησι,
τὰ τῶν Y γέλων £ ῥήματα, ὡς λῆρον ἔ ἔχειν τὰ « λεγόμενα : ;
7 πῶς ὃ Πέτρος μόνος εἰχεν ὁρμῆσαι πρὸς τὸ μνημεῖον,
χαὶ μὴ τολμῆσαι εἰσελθεῖν, ἀλλ᾽ ἔξωθεν παραχύπτειν,
ὡς ξενιζόμενος τὸ πρᾶγμα χαὶ φοδούμενος, εἴγε mpó-
τερον ἀπῆλθε μετὰ Ἰωάννου, xot εἰσῆλθε χαὶ χατεσχό-
πησεν ἀκριθῶς; Ἄτοπον οὖν, ὡς οἶμαι, » “προτέραν λέ-

yew τὴν παρὰ τῷ Ἰωάννη τῆς παρὰ τῷ Λουχᾷὶ ἵστο-
βίας. Λείπεται δὲ εἰπεῖν ἄρτι, πόσαι εἰσὶ Μαρίαι, ὧν
οἵ εὐαγγελισταὶ ἐμνημόνευσαν. Πολλοὶ γὰρ περὶ αὖ--
τῶν διηνέχθησαν. ἱμαι οὖν αὐτὰς πέντε Ü δπάρχειν.
᾿Αλλὰ προσέγε ετέ μοι μετὰ πάσης ἀχριθείας. "Est τοί--
γυν Μαρία 5$ ἣ Μαγδαληνὴ, ἀ ἀφ᾽ ἧς ὃ Κύριος ἐχόεόλήχει
ἑπτὰ δαιμόνια " ὅθεν xa σπουδαία γέγονεν $ γυνὴ διὰ
τὴν ἀντίδοσιν τῆς τηλικαύτης εὐεργεσίας. Καὶ Ma-

ρία ᾿Ιαχώζου᾽ οὕτω Ἄρα μὴ ἐστὶν ἣ Θεοτόχος, ὡς
εἴπομεν. Ἐπειδὴ διὰ τὸ ἄπιστον xa μέγα, τοῦ
θαύματος οὐχ SPUR 1 ἀλήθεια τοῦ ἀσπόρου τόχου
τηνιχαῦτα φανερωθῆναι (5 ἡ γὰρ ἂν ἐχινδύνευσεν ἣ
παρθένος λιθοδοληθῆναι, εἰ ὅλως παρεψιθυρίσθη, ὅτι
οὖχ ἦν ἐχ τοῦ ᾿Ιωσὴφ ὃ Χριστός)" τούτου χάριν παρὰ
πᾶσιν ὡς γυνὴ τοῦ Ἰωσὴφ ἐχρημάτιζε, xai λοιπὸν
ἦν ὡς μητρυιὰ τοῦ Ἰαχώδου τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἰωσήφ.
Et δέ τις ἀντιλέγοι, χαὶ τίνος ἕνεχεν μὴ τοῦ Ἰωσὴφ
ὡς ἀνδρὸς, ἀλλὰ τοῦ Ιαχώδου ὡς ψητροιὰ ἐ ἐχρημά-
τιζεν: εὔδηλος 5 λύσις. "Ὄνομα γὰρ μέγιστον ὃ I4-
xoc εἰχε παρὰ πᾶσιν, ὡς θεοσεδὴς χαὶ ἐγκρατὴς
χαὶ δίκαιος ἀνὴρ ὗ ὑπάρχων" ἄμε ἔλει xal δίκαιος ὃ 1ά-
xoc παρὰ πάντων ἐκαλεῖτο. Ἄλλως τε ὑπολαμθάνω
ὅτι xal τελευτήσας ἦν Ἰωσὴφ ἐν τῷ γενέσθαι τὸν
Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν τριακονταέτην; χαὶ χηρύσ-
σειν τὸ εὐαγγέλιον. Βρέφους γὰρ, ὄντος τοῦ Κυρίου,
ἀλλὰ καὶ δωδεχαέτους γενομένου, ἔχει μνήμην δ᾽ Ἴω-

IN

σὴφ ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις. * ἐπὶ δὲ τοῦ xpo τῶν θαυ-
ματουργιῶν χαὶ τοῦ τιμίου πάθους οὐδαμοῦ ζῶν μνη-
μονεύεται. Ἀμέλει χαὶ ἐλέχθη τῷ Ἰησοῦ ποτε, ὅτι
á μήτηρ σου xo oi ἀδελφοί σου ἔξω ἑστήχασι, χαὶ
ζητοῦσί σε, οὐχ χαὶ Ἰωσήφ: ὥστε Sio j
ὅτι τελευτήσας ἦν, ὡς ἔφην. Ὅθεν χαὶ ἐν τῷ
σταυρῷ παρεστῶσα τῷ ᾿ἰωάννη παρατίθεται. 1$ Παρ-
θένος ὑπὸ coU Κυρίου. Διὰ ταῦτα οὖν, ὡς εἴρη-
TOt , Mata 1 τοῦ. Ἰαχώῤου ἐχρημάτιζε, χαὶ οὐχὶ
τοὺ Ἰωσὴφ 4 Θεοτόχος. H δὲ τρίτη Μαρία ἣ
τοῦ Ἰαχώδου τοῦ μικροῦ χαὶ Ἰωσῆ ὄντως υήτηρ,
ἧς δ Μάρχος ἐμνήσθη, ἄλλη ἐστίν. Αὐτὴν ὃ δὲ νομίζω
εἰναι χαὶ τὴν παρὰ τῷ Λουχᾷ γεγραμμέ vy Μαρίαν
τοὺ Ιαχώδου" οὐδὲ “γὰρ τὴν Θεοτόχον, δι᾽ ἣν προεῖ-
TOV αἰτίαν. Καὶ Rc 0 Mágxos € δ εὐαγγελιστὴς μνὴη-
σθεὶς αὐτῆς ἀνωτέρω καὶ εἰπὼν, Magia ἡ ἣ διαγδαληνὴ
χαὶ Μαρία Ἰαχώδου τοῦ μικροῦ χαὶ loc? ὄ ὄντως μή-
τὴρ χαὶ Σαλώμη; xam: £go πάλιν αὐτὴν ταύτην
Μαρίαν ᾿Ιαχώδου μόνον ὀνομάζει οὕτως εἰπών" Καὶ
SENI τοῦ cub dou Μαρία 1 Μαγδαληνὴ
αἱ Μαρία ἣ τοῦ Ἰαχώδου καὶ Σαλώμη ἠγόρα-
σαν ἀρώματα, ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσι τὸν 'In-
σοῦν. Ei δὲ ἄλλου τινὸς DA 4 μήτηρ, x χαὶ οὐχὶ
τοῦ μικροῦ ἸἸουχώόδου, ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ λε-
γομένου τοῦ Κυρίου, δῆλον ὅτι χαὶ αὐτὴ ἄλλη ἐ ἐστὶ
παρὰ τὰς λεχθείσας τρεῖς. "Eczt τοίνυν xai Μαρία ἡ ἣ
τοῦ Κλοπᾶ, $ ἄδε λφὴ τῆς Θεοτόκου, ἧς μέμνηται
᾿Ιωάννης ὃ er cs ἐν τῇ σταυρώσει. Ἔστι δὲ xoi
ἄλλη Μαρία 1 a6 ελφὴ Μάρθας χαὶ Λαζάρου. Ταῦτ᾽
οὖν ἅπαντα εἰδότες ; ἀγαπητοὶ , καὶ κατέχοντες ἄχρι-
6G, μὴ δίδοτε χώραν τοῖς θέλουσι διαθρυλλεῖν τὴν
θείαν ἔραφήν. Πᾶσα γὰρ εὐθύτης χαὶ ἀλήθεια ἐν
αὐτῇ ὡς ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὑπηγορευμένῃ.
Ἀλλ᾽ ἣ τῶν φρενῶν τῶν ἀνθρώπων ἀσθένεια, χαὶ τὸ
μὴ 9 θέλειν ταύτην ἐχ χενοδοξίας ὁμολογεῖν, ze αὐτῶν
ἰδιωτείαν χαὶ ἀχαταληψίαν [ραφῆς ἀναρμοστίαν
ἐκάλεσαν. Ὑμεῖς ὃ δὲ τὸ τίμιον χαὶ ἅγιον τοῦ Χριστοῦ
ποίμνιον, τὴν νομὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, λέγω ὃ δὴ τὴν
θείαν Γραφὴν ; ἀληθῆ γινώσχετε οὖσαν χαὶ ἀνεπίλη-
πτον. ᾿Αλήθεια γὰρ ὑμᾶς τρ ρέφει, ὅτι ἣ ἀλήθει wt. χαὶ
ἣ ἀνάστασις χαὶ ἣ ζωὴ Χριστὸς ὁ ὃ Θεὸς ἡμῶν ἐστι.
Καὶ εἴ τι αὐτῆς ᾿ ὡς εἰχὸς , οὐ καταλαμθάνομεν, μα-
χροθυμήσωμεν εἰς τὸν μέλλοντα αἰῶνα, ὅτε πρόσω-
πον πρὸς πρόσωπον ἀξ ξιωθῶμεν κατιδεῖν τοῦ Θεοῦ, χαὶ
φωτισθῶμεν τῶν ὄντων πάντων τὴν γνῶσιν; ὅταν χαὶ
τὸν Θεὸν ἐπιγνωσώμεθα, οὖχ ἔτι ἐχ μέ ἔρους, ἀλλὰ χα-
θὼς χαὶ ἐπεγνώσθημεν ὗ ὕπ᾽ αὐτοῦ" ὅπερ ἐστὶ πάσης
τῆς λογικῆς χτίσεως ἐσχάτη μαχαριότης » tj ἀγάπῃ
χυδερνωμένη χαὶ διαμένουσα eig ἀεὶ ἐν Χριστῷ Ἴη-
σοὺ τῷ Κυρίῳ 7 ἡμῶν, ᾧ 5 δόξα χαὶ τὸ χράτος σὺν τῷ
ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ, χαὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν xat
ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

x
ετι

MULIERES. QUE

855

ratur in Evangeliis; tempore autem miraculo-
rum et venerandae passionis nusquam viyus me-
moratur. Utique ipsi Jesu aliquando dicebatur :
Mater tua et fratres tui stant fori is, et querunt
te : neque ulla Josephi mentio; ita ut palam sit
illum tunc. mortuum | fuisse, ut dixi. Quapropter
cruci adstans Virgo Joanni commendatur a Do-
mino. Ideo illa, ut dictum est, Deipara Maria Ja-
cobi vocabatur, non autem Josephi. Tertia vero
Maria Jacobi minoris et Jose mater, quam memo-
rat Marcus, alia est. Illam autem esse puto, qua
apud Dem Maria Jacobi scribitur, non vero

UNGUENTA, ETC.

ü
"

Matth.

i

6.

12.

Deiparam, illa de causa, quam superius dixi. Nam ja; 5.
Marcus evangelista, cum superius illam memoras- 49.

set ac dixisset, Maria Magdalene et Maria Ja-
166 CObi ininoris et Jose mater et Salome : infra
^ rursum hanc ipsam Mariam Jacobi tantum vocat
his verbis : Et cum transisset sabbatum, Ma-
ria Magdalene et Maria Jacobi et Salome
emerunt aromata, ut venientes ungerent Je-
sum. Etiamsi vero alius esset mater, ac neque

Marc.

-

Jacobi minoris, neque ejus qui frater Domini 7o.
vocabatur, palam tamen est illam aliam esse a ?5-

tribus memoratis. Est quoque Maria Cleophz, 7/4. ci.2

soror Deiparz, quam memorat Joannes Theologus
cum de crucifixo Jesu agitur. Est item alia Ma-
ria soror Marthe et Lazari. Hzec igitur omnia cum
sciatis, carissimi, et diligenter teneatis, ne detis lo-
cum iis, qui volunt Scripturam divinam traduce-
re. Omnis quippe sinceritas et veritas in Ipsa est,
utpote quae fuerit a Spiritu. sancto. dictata. Sed
humanarum mentium infirmitas, quam ex vana
gloria nolunt homines confiteri, Scripturarum
proprietatem et incomprehensibilitatem, discre-
pantiam vocavit. Vos vero, utpote venerandum
et sanctum Christi ovile, animarum nostrarum
pascua, nempe divinam Scripturam, veram et
reprehensione liberam esse agnoscitis. Veritas
quippe vos alit, quia veritas, vesurreétio et vita,
Christus Deus noster est. Et si quid in illa, ut par
est, non capiamus, patientiam habeamus usque
ad futurum seculum , quando facie ad faciem
Deum videre dignabimur, et illustrabimur rerum
omnium cognitione : cum Deum cognoscermus,
non ex parte, sed sicut cogniti sumus ab ipso
qua est omnis rationabilis creature ultima. bea-
utudo, quae a caritate dingitur, et permanet sem-
per in Christo Jesu Domino nostro, cui gloria et
unperium cum Patre ipsius principii experte, et
vivifico Spiritu, nunc et semper, et in szcula sz-
culorum. Amen.

b

aca ue ον

TOM. VIII.

16.

19.

Jcan.7.15.

Matth. 24.

36.

Isai. 12.3.

Eccli. 1. 1.

Joan, 1.16.

856

SPURIA,

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Huic seu homiliz seu orationi przmittenda est nota Savilii, quae cum aliis notis habetur in fine octavi
Tomi p. 4T. Oratio, inquit, misere corrupta, ir. quibus (l.1n qua) oca plurima deplorata plane, satis
habeat lector, si indicemus tantum, et iis relinquamus, qui aliquid possunt amplius, aut ingenio,
aut. Codicibus. Certe in Savilii Edito rnendis scatet hzec homilia, ita ut multis in locis nulla arte possit
intelligi. Ad. haec, versus finem maxime, multa sunt loca mutila et lacera. Verum hos nzvos ope Ms.
Regii sustulimus. Illam inter ἀμφιδαλλόμενα, seu dubia locavit Savilius. Ego vero affirmare ausim inter
spurias nullam esse, quae magis conspicna prz se ferat νοθείας signa, quae magis abhorreat a stylo, inven-
tione et elegantia Chrysostomi. Est sane hujus scriptoris oratio aspera, horrida, verbis plerumque ine-
ptis redundans, phrasis ubique contorta et injucunda; ordo nullus, omnia plena salebris sunt. Orator

autem ex iis, quz in fine dicuntur, videtur presbyter fuisse, qui coram episcopo concionatus est.

In illud Evangelii, quod dicebant Judei de Ser- 4 Eic τὸ ῥητὸν τοῦ εὐαγγελίου, ἐν ᾧ ἔλεγον οἱ Ἰουδαῖοι

vatore : Quomodo scit literas, cum non didice-
rit? et in dictum illud Servatoris : Nemo no-
vit diem illam.

1. Age rursum ab evangelicis fluentis ordia-
mur : age, ex limpido et puro alveo una vobiscum
hauriamus, prophetae obtemperantes dicenti : Zau
rite aquas cum letitia de fontibus salutaris il-
lius. Multi sunt fontes, sed. unum salutare : fons
est unus omnium bonorum Dominus noster Jesus
Christus, qui omnem stillat scientiam, omnem sa-
pientiam. Miror certe Judcos stupefactos esse,
quod sciat literas, cum non didicerit : illud enim
nobis modo lectum fuit; nempe cum Servator di-
vinam proferret doctrinam, miratos esse Judaeos.
Quomodo hic, inquiunt, scit literas, cum. non
didicerit? Literas quaerunt a fonte. verbi, imo a
Deo Verbo : literas requirunt a Christo, a quo lex
manavit, qui prophetiam protulit; ex quo oritur
omnis scientia, verbum, lex, voluntas, considera-
tio : Omnis quippe sapientia a Domino. Literas
quirunt a Verbo, a quo omnes prophetze hause-
runt,omnes theologi in vasis animee. suae doctri-
nam susceperunt. Hoc verbum excepit Moyses :
ex hoc fonte hauserunt prophete, ex hoc fonte
omnes apostoli acceperunt. Id. tesficatur. Joan-
nes, dicens : De plenitudine ejus nos omnes ac-
cepimus. Literas a Deo requiris, ac si liter: ver-
bum fecerint, ac si verbum sive ratio literarum ar-

Collata et emendata ad fidem Ms. Regii 2027.

a Reg. ὑπανέγνωσται.

EY MN - IIo ^ , 1
περὶ τοῦ Σωτῆρος, Πῶς οἶδε γράμματα μὴ μεμα-
0: Fo M 2 i-e τ x “Ὁ ci 2^5
(X665 χαὶ εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Σωτῆρος, ὅτι Οὐδεὶς
οἶδε τὴν ἡμέραν ἐκείνην.

Φέρε πάλιν τῶν εὐαγγελικῶν ὑμῖν ἀπαρξώμεθα να-
μάτων φέρε μεθ᾽ ὑμῶν τὸ διειδὲς xo καθαρὸν ἀρυ--
σώμεθα ῥεῖθρον, πειθόμενοι τῷ προφήτη λέγοντι"
᾿Ἀντλήσατε ὕδωρ μετ᾽ εὐφροσύνης ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ
σωτηρίου. Πολλαὶ μὲν αἱ πηγαὶ, ἕν δὲ τὸ σωτήριον *
μία ἐστὶ πάντων τῶν ἀγαθῶν ἣ πηγὴ, ὃ Κύριος
ἡμῶν ᾿[ησοὺς Χριστὸς. ὃ πᾶσαν γνῶσιν χαὶ πᾶσαν
σοφίαν ἀνομόρίσας. Καὶ θαυμάζω πῶς ξενίζονται οἵ
Ἰουδαῖοι, ὅτι γράμματα οἶδε μὴ μεμαθηκώς. Τοῦτο
γὰρ ἡμῖν ἀρτίως * ἀνέγνωσται, ὅτι τοῦ Σωτῆρος τὴν
ἔνθεον προφέροντος διδασχαλίαν, ἐθαύμαζον οἵ "Iou-
δαῖοι. Πῶς οὗτος, φησὶν, οἶδε γράμματα μὴ μεμαθη-
χώς; Γράμματα ζητοῦσι παρὰ τῆς πηγῆς τοῦ λόγου,
μᾶλλον δὲ παρὰ τῷ Θεῷ Λόγῳ * γράμματα ἀπαιτοῦσι
παρὰ τοῦ Χριστοῦ, ὃς ἐπήγαγε νόμον, ὃς P προσή-
veyxe προφητείαν" παρ᾽ οὗ πᾶσα γνῶσις xo λόγος xo
νόμος καὶ βούλημα xot σχέψις * Πᾶσα γὰρ σοφία παρὰ
Κυρίου. Γράμματα ζητοῦσι “ παρὰ τοῦ Λόγου, πα
οὗ πάντες προφῆται ἤντλησαν, xd πάντες ot θεολό--
γοι ἐν ταῖς δεξαμεναῖς τῆς ἰδίας ψυχῆς ἐδέξαντο.
'Γοῦτον ἐδέξατο Μωῦύσῆς, ix ταύτης τῆς πηγῆς ἤν-
τλησαν οἱ προφῆται; ἐκ ταύτης τῆς πηγῆς πάντες οἵ

; ἀπόστολοι ἔλαθον. Καὶ μαρτυρεῖ ᾿Ιωάννης λέγων, ὅτι

Ἔχ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάδομεν.
᾿Απαιτεῖς γράμματα παρὰ Θεοῦ, ὡς τῶν γραμμάτων

b Reg. προήνεγχε.
Reg. παρὰ τῆς πηγῆς τοῦ λόγου.

IN ILLUD EVANGELII,

τὸν λόγον ποιησάντων, ἢ τοῦ λόγου τὴν τῶν γραμμά-
τῶν τέχνην ἐφευρηχότος; Μὴ τὰ γράμματα τὸν λόγον
ἐποίησεν; Ὃ λόγος τῶν γραμμάτων τὴν φύσιν cops"
xo ὥσπερ οὐχ αἵ τέχναι τὰς ὕλας ἐγέννησαν, ἀλλ᾽ αἵ
ὕλαι ταῖς τέχναις ἀφορμὰς ἐχαρίσαντο: οὕτως οὗ τὰ
γράμματα τὸν λόγον ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ὃ λόγος τῶν
γραμμάτων τὴν ἐπιστήμην εὗρεν. Οὐ πρῶτα τὰ
γράμματα, xal δεύτερος ὃ λόγος, ἀλλὰ πρῶτος ὃ
λόγος, καὶ ταῦτα ἀπ᾽ ἐχείνου. * Προηγεῖται πάντα τὰ
παρὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ τότε ἕπεται τὰ τῆς ἐπιστήμης.
Οὐ τὰ βλεπόμενα ὀφθαλμὸς ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ὀφθαλμὸς
τῶν δρωμένων τὴν φύσιν διέχρινεν * οὐχ αἵ τέχναι τὰς
χεῖρας ἔδωχαν, ἀλλ᾽ αἱ χεῖρες τὰς τέχνας 3 ἐποιήσαν-
, e 5 "^ 5 IT --
v0" οὖχ ὃ δρόμος πόδας εἰργάσατο, ἀλλ᾽ οἱ πόδες τοῦ
δρόμου τὴν φύσιν ἔδειξαν. Οὕτως οὐ γράμματα λόγον
ἔδειξεν, ἀλλ᾽ ὃ λόγος τῶν γραμμάτων τὴν ἐπιστήμην
ἐφεῦρε. Διὰ τί οὖν ζητεῖς τὰ δεύτερα παρὰ τῆς πηγῆς
τῶν πρώτων; Ὅτι γράμματα οἶδε μὴ μεμαθηχώς.
Οὐ θαυμάζεις, ὅτι νεχροὺς ἐγείρει, καὶ ἐχπλήττη , τὸ
εἰδέναι γράμματα μὴ μεμαθηχότα, ἐνδεχόμενον τῇ
: - j
φύσει; Οἱ γὰρ πρῶτοι τὰ γράμματα εὑρόντες, οὐ παρ᾽
ἑτέρου μαθόντες εὗρον, χαὶ oi εὕὑρεταὶ τῶν γραμμά-
τῶν, ἄνήρωποι ἤσαν" τὸ δὲ νεχροὺς ἐγεῖραι, ὑπερ-
θαίνει φύσιν ἀνθρώπων. Τὰ μεγάλα παρορᾶς, χαὶ
περὶ τὰ μικρὰ ἀχριδολογῇ ; Πηγὴ τοίνυν πάσης σοφίας
xai πάσης γνώσεως ὃ Χριστός - οὐδὲν αὐτὸν λανθάνει.
Πάντων γάρ ἐστιν εὑρετὴς, εὑρετὴς, λέγω, οὐχ ὡς
ἄλλου ποιήσαντος, χαὶ τούτου ἐπινοήσαντος᾽ ἀλλ᾽ ὅτι
αὐτὸς χαὶ ποιητὴς τῆς σοφίας, χαὶ εὑρετὴς τῶν ἐπὶ
τῆς σοφίας θεωρουμένων. Οὐδὲν αὐτὸν τῶν παρελθόν-
των, οὐδὲν αὐτὸν τῶν παρόντων, οὐδὲν τῶν μελλόντων
λανθάνει" πηγὴ γάρ ἐστι τῶν ἁπάντων.

Εἰ τοίνυν, φησὶν ὃ αἱρετιχὸς (ἀναχύπτει γὰρ ἐν
τῷ σίτῳ ζιζάνια), εἰ τοίνυν πηγὴ τῆς σοφίας ἐστὶ χαὶ
τῆς γνώσεως, πῶς περὶ τῆς ἡμέρας ἐχείνης, τουτέστι,
τῆς συντελείας, ἐν ἣ ἀνάστασις τῶν νεχρῶν, χαὶ ἣ
ἐπιδημία τοῦ Σωτῆρος, λέγει, ὅτι Οὐδεὶς οἶδεν, οὔτε
οἱ ἄγγελοι, οὔτε ὃ Υἱὸς, εἰ μἡ ὃ Πατήρ; Πῶς τοίνυν
πηγὴ σοφίας, εἶ ἀγνοεῖ τὸ μέλλον ; ᾿Εγὼ δέ σε ἠδου-
ny μιὴ καχοτέχνως στρέφειν τὸν λόγον, μιηδὲ περι-
στροφὰς λόγων εἰλεῖσθαι, ἀλλὰ τὴν εὐθύτητα τῶν
δογμάτων φέρεσθαι. Διὰ τί λέγεις, εἰ πηγὴ τῆς σο-
φίας χαὶ θησαυρός ἐστι, πῶς ἀγνοεῖ; Οἶδα, ὅτι βαθὺ
τὸ ῥῆμα, πλὴν εἰς τὰ σύντομα ἥξομεν. Δεῖ γὰρ κα-
ταστοχάζεσθαι οὐ τῆς δυνάμεως τοῦ λόγου, ἀλλὰ τῆς
δυνάμεως τῶν ἀχουόντων. Φησὶ γὰρ ὃ ἀπόστολος
περὶ τοῦ Χριστοῦ - δδηγούμεθα Εἰς ἐπίγνωσιν ψυστη-
ρίων Θεοῦ Πατρὸς xal Χριστοῦ, ἐν o πάντες οἵ θη-
σαυροὶ τῆς σοφίας χαὶ τῆς γνώσεως ἀπόχρυφοι. Ki
πάντα ἐν αὐτῷ, οὐδὲν αὐτὸν λανθάνει. Τί οὖν, φησὶ,
πρὸς τὴν ἀπόφασιν τοῦ Σωτῆρος, ὅτι Οὐδεὶς οἶδεν,
οὔτε ὃ Υἱὸς, εἰ μὴ 6 Πατήρ; ᾿Ερωτάσθω 6 αἱρετιχὸς,
τίς μείζων, ἢ ἡμέρα, ἢ ὃ Πατήρ; ὃ γινώσχων τὸν
Πατέρα, οὐ γινώσχει τὴν ἡμέραν; Οὐδεὶς οἶδε τὸν
Πατέρα, si μὴ ὃ Υἱός. Τὸν Πατέρα οὖν εὗρε, τὴν
πηγὴν τῆς γνώσεως οἶδε, χαὶ τὴν ἡμέραν oUx οἶδεν ;
Ἀλλ᾽ ἐνδέχεται, φησὶν, εἰδέναι μὲν τὸν Πατέρα,

x : . 1 » - 1
[παρήγετο conj. Savil. Nos transposita quz post
προηγεῖται Yezebatur interpunctione, locum sanavimus. |

QUOD DICEBANT, ETC. 827
tem invenerit? Num literze verbum fecerunt? V er-
bum seu ratio literarum naturam invenit. Ac quem-
admodum non artes materiam genuerunt, sed
materia artibus occasionem dedit : sic non li-
ler: verbum fecerunt, sed. verbum seu ratio li-
terarum scientiam invenit. Non priores sunt li-
terz, et posterius verbum ; sed prius est. verbum,
et ab illo literz. Praecedunt omnia quz a Deo facta
sunt, et post sequula sunt ea, quie a scientia pa-
rantur. Non oculus illa, quze videntur, effecit, sed
oculus visibilium naturam dijudicavit : non ar-
tes manus dederunt, sed manus artes : non cursus
pedes effecit, sed. pedes cursus naturam docue-
runt. Sic non literz» verbum docuere, sed verbum
literarum. scientiam invenit. Cur ergo exquiris
secunda a priorum fonte? Ziteras scit, cum non
didicerit. Non miraris quod mortuos suscitet, et
obstupescis quod. sciat literas, cum non didicerit,
qui res ex natura fieri potest? Nam qui primi
literas invenerunt non ab alis didicere; et litera-
rum inventores, erant homines: mortuos autem
suscitare, id certe hominum naturam superat. Ma-
gna negligis, et minima curiose inquiris? Fons
igitur omnis scientize et cognitionis est Christus :
nihil ipsi est occultum. Omnium quippe inven-
tor est; inventorem dico, non quod alius fe-
cerit, et hic excogitarit; sed quod ipse et sa-
pientie auctor 511, et inventor eorum qua in
sapientia speculamur. Nihil eum fugit preterito-
rum, presentium et futurorum : nam fons est
omnium.

D

E

9. Si ergo, inquit hereticus(zizania enim se

in frumentum ingerunt ), si ergo fons sapientize et
168 scientize est, quomodo de dieilla, nempe consum-
^ mationis, in qua resurrectio mortuorum, et adven-
tus Servatoris, dicit : /Vemo novit, neque an-
geli, neque Filius, nisi. Pater? SUM igitur
fons sapientize est, si futurum ignorat? Ego sane
vellem te non cum improba arte sermonem vertere,
neque verborum circuitiones revolvere, sed do-
gmatum sinceritatem afferre. Cur dicis : 5i fons
et thesaurus sapientize est, quomodo ignorat ? Scio
profundam esse sententiam : verum compendio
studebimus. Oportet enim non vim sermonis, sed
auditorum captum perpendere. Ait enim aposto-
lus : Ducimur Zz agnitionem mysteriorum Dei
Patris et Christi, in quo sunt omnes thesauri
sapientie et scientie absconditi. Si omnia in
ipso, nihil ipsi occultum est. Quid ergo dicis, in-
quies, ad responsionem Servatoris, /Vemo novit,
neque Filius, nisi Pater ? Interrogetur hzreticus :
Quis major, dies, an Pater? an qui novit Patrem,
non novit diem? /Yemo novit Patrem, nisi Fi-
lius. Patrem. ergo novit, fontem cognitionis no-
vit, et diem non novit? At, inquies, fieri potest
ut Pater cognoscatur, et quie in Patre sunt non

4 Reg. ἐποιήσαντο. Savil. ἐπενόησαν, male.

54.

Matth.

35.

Col. 2.

Matth.

27.

/

,
2].

2,

1,

Joan.
15.

Ibid. v. 14

858

cognoscantur. δὲ quid sit in Patre occultum Fi-
lio, aliquid est in Filio ignotum Patri. Unde hoc?
o. Ipse Dominus omnium illud definivit : Sicut. co-
gnoscit me Pater, et ego cognosco Patrem.
. Gum autem de hominibus loquitur, ait : Cognosco
meas, et cognoscunt me mec. Neque enim est
ingqualitas cognitionis. Ubi inaequalis est. natura,
ibi inequalis est cognitio. Potest homo Don
cognoscere, sed non ea qua in Deo sunt. Omnes Pa-

Ibid. 17.3. trem. cognoscimus, sed non sicut. Filius. Ut co-

gnoscant te solum verum Deum. Omnes co-
gnoscimus, sed non ut ille. Alio enim modo fru-
ctus radicem notam facit, alio fructus radicis dat
notitiam, alio radix fr uctum notum reddit, alio qui
fructum "demetunt, cognitionis sunt consortes. Hic
autem claram nec confusam cognitionis dat pari-
tatem : Sicut cognoscit me Pater; cognosco Pa-
trem. Si quid sit-in Filio oecultum Patri, est ali-
quid in Patre occultum Filio. Deinde non te pu-
det illius vocis, o heretice, qua Filium cogni-
tione pr ivas? Alia vero ratione Spiritum sanctum,
quem negas, Filio majorem secundum cognitio-
nem tuam efficis. Dicit enim Paulus de Spiritu

. Cor. 2. Sancto: Spiritus sanctus omnia scrutatur, etiam

IO.

profunda Dei. Spiritus sanctus novit profunda,
et ron ignorat diem? Si. novit, inquit, cur. di-
: Non novi? Ex ratiocinu consequentia. et ex
Koeieca Scri ipturarum demonstratum est, ipsum
esse fontem cognitionis et sapientiz. ἘΠΕ autem
ea, quae habet, se habere negat, et cognitionem, cu-
jus ipse fons est, hanc se non habere dicit? Dixit

Matth. 24. enim, Nemo novit diem. Oportet autem, fratres,

30.

iau scopum scrutari, et explorare, "quid di-

, de quo, quibus, et quando. Neque enim
se simpliciter verba examinare, voculas ex-
plorare, Ἢ vim sententie rimari. Neque enim
omnia quie Servator loquitur, sunt sue digni-
tati congruentia , sed infirmitati nostre accom-
modata. Alio modo fidelibus, alio infidelibus, lo-
quitur. Scio me hanc inter pretationem jam vobis
dedisse, sed. nihil impedit quominus hic eam ite-
rum persequamur, et veram esse ex rebus sum-
tam demonstrationem. ostendamns. Ad Judaeos
sermonem habebat, ad Judaeos qui tantum dista-
bant a deitatis sublimitate, quantum distat a. czelo

Isai. 55. 9. terra, ut dicebat Deus : Quantum distat ccelum

a terra,tantum distant vice mec a viis vestris,
et dm mea a consiliis vestris. Infidelibus
ergo loquebatur : et quia illum putabant esse Deo
qu ersarium, divina cognitioni repugnantem, οἱ
legi Moysis contrarium; "don ubique dignitatem
suam occultans, ad Pus dignitatem omnia re-
fert, ut UTR ap Judizos non sibi contra-
Qicere , sed contra Patrem pugnare. Jud:o-,

a Sic Reg. In Savil. vero ἄνισος yàp * γνῶσις, quce
lectio seriem turbat.

b Savil. φωνὴν ἤδει, pessime, Reg. φωνὴν αἰδῇ, recte.

SPURIA.

ἀγνοεῖν δὲ τὰ ἐν τῷ Πατρί. Ei ἔστι τι ἐν Πατρὶ
λανθάνον τὸν Υἱὸν, € ἔστι τι ἐν τῷ Υἱῷ λανθάνον τὸν
Ix τέρα. Πόθεν τοῦτο: Αὐτὸς ὅ ὅρον δέδωχεν ὃ πάντων
Δεσπότης" Καθὼς γινώσχει με ὃ Πατὴρ, χἀγὼ es
γώσχω τὸν Πατέρα. Περὶ δὲ τῶν ἀνθρώπων ὅταν δια-
λέγηται, λέγει, Γ ινώσχω τὰ ἐμὰ, καὶ γινώσχομαι
ὑπὸ τῶν ἐμῶν: Οὐ γὰρ ἀνισότης γνώσεως. Ὅπου
ἄνισος φύσις, ^ ἄνισος xoi ἣ γνῶσις. Γινώσχειν ἄν-
θρωπος δύναται Θεὸν, οὐ μὴν τὰ ἐν τῷ Θεῷ: γινώ-
σχομεν πάντες Πατέρα, ἀλλ᾽ οὐχ óc ὃ γε. Ἵνα
γινώσχωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεόν. Πάντες ros
γώσχομεν, ἀλλ᾽ οὐχ, ὡς ἐχεῖνος. Ἄλλως γὰρ, ὃ καρπὸς
γνωρίζει τὴν δίζαν, ἄλλως ἣ ῥίζα τὸν χαρπὸν ἕρμη-
νεύει, ἄλλως ot τὸν χαρπὸν t υγῶντες τῆς γνώσεως
μεταλαμθάνουσιν. Ἐνταῦθα δὲ τρανὴ καὶ ἀσύγχυτον
δέδωχε τῆς γνώσεως viy i ἰσότητα * Καθὼς γινώσχει με
ὃ Πατὴρ, γινώσχῳ τὸν Πατέρα. Εἰ ἔστι τι ἐν τῷ
Yio λανθάνον τὸν Πατέρα , ἔστιν ἐν τῷ Πατρὶ λαν-
θάνον τὸν Υἱόν. Εἶτα οὐδὲ ἐχείνην σου τὴν φωνὴν
"αἰδῇ, αἱρετιχὲ, δι᾿ ἣν ἀποστερεῖς τὸν Ytov τῆς
γνώσεως; Ἑτέρῳ λόγῳ τὸ Ἡνεῦμα τὸ ἅγιον ὅπερ
ἀρνῆ, μεῖζον τοῦ Υἱοῦ κατὰ τὴν DN γνῶσιν ἐργάζῃ.
Λέγει γὰρ περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὃ Παῦλος" “Τὸ
νεῦμα τὸ ἅγιον πάντα ἐρευνᾷ, χαὶ τὰ βάθη τοῦ
Θεοῦ. Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον οἷδε τὰ “βάθη, ὃ δὲ Υἱὸς
ἀγνοεῖ τὴν ἡμέραν; Εἰ τοίνυν, φησὶν, οἶδε, διὰ τί
εἶπεν, οὐχ οἶδα ; ᾽ "Ano μὲν τῆς τῶν λογισμῶν ἀχολου--
θίας ; καὶ τῆς τῶν l'oxoiv μαρτυρίας. ἀποδέδειχται,
ὅτι πηγὴ τῆς γνώσεως χαὶ σοφίας ἐστί. Τίνος δὲ
ἕνεκεν, ἃ ἔχει, ἀρνεῖται, χαὶ τὴν γνῶσιν, ἣν αὐτὸς
πηγάζει, ταύτην λέγει αὐτὸς μὴ ἔχειν ; Εἶπε γὰρ; ὅτι
οὐδεὶς οἶδε τὴν ἡμέραν. Δεῖ ói, ἀδελφοὶ , τὸν σχοπὸν
τοῦ Σωτῆρος ἐρευνᾶν, χαὶ ἐρωτᾶν, τί λέγει; xa περὶ
τίνος, xo πρὸς τίνας, xa πότε. Οὐ γάρ ἐστιν ἁπλῶς
βασανίζειν f δήματα , καὶ ἐξετάζειν λεξίδια, ἀλλὰ ταύ-
τῆς τῆς ἐννοίας χαταστοχάζεσθαι τῆς δυνάμεως. Οὐ
πάντα γὰρ, ὅσα ὃ Σωτὴρ διαλέ ἕγεται, πρέποντα τῇ
οἰχείᾳ ἀξίᾳ διαλέγεται, ἀλλὰ τὰ ἁρμόζοντα τῇ ἥμε-
con ἀσθενείᾳ. Ἄλλως διαλέγεται πιστοῖς, ἄλλως
διαλέγεται ὁ ἀπίστοις. Οἶδα ταύτην τὴν ἔ ἔννοιαν προει-
ρηχὼς ἐν ὑμῖν, ἀλλ᾽ οὐδὲν χωλύει ὁδεῦσαι διὰ τῆς
αὐτῆς ἐννοίας, καὶ δεῖξαι ἀληθεύουσαν τὴν ἀπόδειξιν
τῶν πραγμάτων. Πρὸς Ἰουδαίους ἦν ὃ λόγος; Ἴου--
δαίους τοὺς τοσοῦτον ἀπέχοντας τοῦ ὕψους. τὴς θεότη-
τος, ὅσον ἀποσχοινίζεται γ οὐρανοῦ, ὡς ἔλεγεν ὃ
Θεός" Καθ’ ὅσον ἀπέχει ὃ οὐρανὸς ἀπὸ τῆς γῆς»
ἀπέχουσιν αἵ δὸοί μου ἀπὸ τῶν ὁδῶν ὑμῶν, χαὶ αἱ
ERU μου τῶν βουλῶν ὗ ὑμῶν. “Διελέγετο τοῖνυν ἀπί--
στοις" χαὶ ἐπειδὴ ἐνόμιζον αὐτὸν ἀντίθεόν τινα, ἄν-
τιπολιτευόμενον τῇ θείᾳ BUE xa ἐναντίον τῷ
γόμῳ Μωύὐσέως, πανταχοῦ τὸ ἴδιον ἀξίωμα gp ὦ
ἐπὶ τὴν τοῦ Πατρὸς ὁ ἀξίαν ἀναφέρει τὸ πᾶν, ἵνα δείξη
Ἰουδαίους οὐχ αὐτῷ ἀντιλέγοντας, ἀλλὰ τῷ Πατρὶ

169 μαχομένους. Ἀλλὰ πρὸς μὲν ᾿Ιουδαίους πολλάχις ἃ ἁρ-
rum ergo przjudicatis opinionibus verba ple- A μόζει ταῖς οἰκείαις αὐτῶν προαιρέσεσι τὰς λέξεις προσ-

*

Hac vox totam clausulam, que non poterat intelligi,
restituit.

IN ILLUD EVANGELII,

φέρων, οὐχ ὅτι τοῖς ἡμετέροις ἤθεσι συμμεταθάλλεται
ὃ θεῖος λόγος, ἀλλ᾽ ὅτι ὡς ἰατρὸς ἁρμόζοντα φάρμαχα
τοῖς τραύμασιν ἐπάγει, "ἐν Ἰουδαίοις ἐξεταζόμενος
τοῖς ἀπηρνημένοις αὐτοῦ οὐ μόνον τὴν θεότητα, ἀλλὰ
χαὶ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἔννόησ σον Τὰ}: ὅσον ἀπεῖχον
τοῦ φαντασθῆναι γΥιὸν Θεοῦ, ὅτι οὐδὲ ἄνθρωπον χα-
θεστηχότα τὸν Κύριον δλελόμιθανον! ἔλεγον γὰρ;
Δαιμόνιον ἔχει, xal δαιμονιῶντα ὑπελάμανον τὸν
Υὸνοτδὺ Θεοῦ. ᾿Επεὶ τοίνυν ἑώρα Ιουδαίους ἀντιλέ-
γοντας, χαὶ τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς ὡς ἀνθρώπους πο-
λυπραγμονοῦντας τὰ μέλλοντα" φίλον γὰρ det τοῖς
ἀνθρώποις , τοῖς μέλλουσιν ἐπιθαλεῖν, xo τὰ μέλλοντα
προειδέναι" ἀμέλει τοῦν xa ἐν τῇ xoi ,ἀναστροφῇ,
ἐάν τις, ἃ μανθάνουσι πάντες μετὰ μίαν ἡμέραν,
προλαδὼν μάθη πρὸ μιᾶς ἡμέρας, “χαίρει ὡς μέγα τι
εὑρηκὼς, xx ὥσπερ ὃ πάντων τὴν γνῶσιν NN
Φίλον οὖν τοῖς ἀνθρώποις τὰ μέλλοντα διερευνᾷν. Ei-
δε τοίνυν τοῦτον τὸν πόθον ἐν τοῖς ἀποστόλοις ἀχμά-
ζοντα ὃ Σωτὴρ, χαὶ ζέ οντα τὸν ἔρωτα περὶ τὴν γνῶ-
σιν τῶν μελλόντων, χαὶ ἃ ἔχει; ἀρνεῖται, ἵνα χολάσῃ
τὴν ἄχαιρον ἐπιθυμίαν. Πότε Ἀποχαθιστᾶς τὴν βασι-
λείαν ποὺ Ἰσραήλ, Εἶτα ἐπιστομίζων τὴν ἀνθρωπίνην
προπέτειαν τὴν βουλομένην ἐπιδαλεῖν τοῖς μέλλουσι,
χαὶ τὰ τοῦ Θεοῦ περιεργάζεσθαι, λέγει" Οὐχ ἔ ἐστιν
ὑμῶν γνῶναι χρόνους 75 χαιρούς * ὑπερθαίνει τὴν dy-
θρωπίνην φύσιν τὸ μέτρον τῆς γνώσεως. Μὴ πολυ-
πραγμόνε! τὰ μέλλοντα πρὸ τῶν π αγμάτων, ἀλλ᾽
ἐχδέχου μόνον, χαὶ πίστευε τοῖς μέλλουσι" παρα-
σχεύασον σεαυτὸν πρὸς τὴν τοῦ μέλλοντος διχαστ τοῦ
παρουσίαν : ἐκεῖ φρόντισον, οὐχ ἵνα μάθης, πότε ἣ
ἡμέρα, ἀλλ᾽ ἵνα μάθης, ποταπή σοι ἀπαντήση fu. έρα.
Διὰ τοῦτο ὃ προφήτης τοὺς πολυπραγμονοῦντας περὶ

QUOD DICEBANT, ETC.

C

829

rumque adaptat; non quod divinum verbum se-
cundum mores nostros mutetur, sed quia ut me-
dicus remedia vulneribus congruentia apponit ;.
apud Judaeos enim versabatur, qui non nido ejus
deitatem, sed etiam humanitatem negabant. Per-
pende enim quantum aberat, ut putarent esse Fi-
lium Dei, qui ne hominem quidem esse Dominum

suspicabantur. Dicebant enim, Demonium ha- joan. τὸ

bet, et daemoniacum esse arbitrabantur Filium 20.
Dei. Quia igitur videbat Judzos contradicentes,
discipulosque suos, utpote homines, futura élirióse
inquirentes : soldlit. quippe semper ΡΣ futura
appetere et eorum prescientiam per quirere ; certe
in communi rerum vicissitudine, si quis ea qua
omnes postridie scitur! sunt, uno prius die di-
dicerit, gaudet ac si magnum quid repererit, et ut
si quis omnium notitiam assequeretur. Amant
itaque homines futura perquirere. Videbat itaque
Servator apostolos futura prenoscendi desiderio
teneri; et quae habet se habere negat, ut importu-

num desiderium castiget. ἡγε: Testitues TE- Act. 1. 6.

gnum Israel? Demde hominum futura nosse et
qua Dei sunt inquirere appetentium petulantiam
refrenans, dicit :
pora velmomenta : hujus cognitionis modus hu-
manam excedit naturam. Ne curiose inquiras fu-
tura ante rerum eventum ; sed exspecta solum, et
futuris crede : prepara teipsum ad futurum Ju-
dicis adventum : id. cura ,. non quando veniet
dies, sed qualis ventura sit dies. Idcirco propheta
illos, qui de die illa curiose inquirunt et dicunt,
Quando veniet judicium, quando resurrectio? re-

JVon est vestrum nosse tem- Ibid. v.

7.

prehendit et refrenat his verbis : Fee iis, qui que- 4mos.5.8.
runt diem Domini. Ut quid illa vobis dies Do-

mini? Àc si diceret : Quare optatis videre diem

Domini? Dies Domini acerba et dura consti- Sophon. 1.
tuta est : potens est illa dies calamitatis et τή. 15.

ταύτης τῆς ἡμέρας χαὶ λέγοντας, πότε “ἔρχεται ἣ
χρίσις, πότε ἣ ἀνάστασις; μεμφόμενος xai ἐπιστομί-
ζων ἔλεγεν" Οὐαὶ οἱ ζητοῦν τες τὴν ἡμέραν Κυρίου.
Ἵνα τί αὕτη ὃμῖν f ἡμέρα τοῦ Κυρίου; ᾿Αντὶ τοῦ,

διὰ τί σπουδάζετε 1 ἰδεῖν τὴν ἡ fus ἔραν Κυρίου ; :. Ἢ ἡμέρα

Κυρίου πιχρὰ χαὶ σχληρὰ τέταχται, δυνατὴ ἡμέρα
ὀργῆς, f, ἡμέρα ἐ ἐκείνη, θλίψεως sel ἀνάγχης. Τὸν
φόδον παρέστησεν, ἵνα χολάσῃ τὴν προπέτειαν. ᾿Επεὶ
οὖν ἐπόθουν εἰδέναι τὰ μέλλοντα τὴν ἀνθρωπίνην τά-
ξιν | ὑπερδαίνοντα, ὃ Σωτὴρ ἔλεγεν" Οὐχ ἔ ἔστιν ὑμῶν
γνῶναι χρόνους ἢ καιρούς. Ἀλλ᾽ ἦα μὴ νομισθὴ χατὰ
φθόνον χωλύειν τὴν γνῶσιν,.συμπεριλαμθάνει ἑ ἑαυτὸν
τοῖς ἀγνοοῦσιν, ἵνα παραμυθήσηται τῶν ἀνθρώπων
τὴν ἄγνοιαν. Οὐχ οἴδασι, φησὶν, οὔτε οἱ ἄγγελοι. Τί
φαντάζεσθε ( ὑπὲ E ἀγγέλους; Οὐδὲ ὃ ὃ Υἱὸς oic. Διὰ τί
ὑπὲρ ἐυὲ φαντάζῃ; Ὅταν δὲ ἀκούσῃς Υἱὸν, μέρισον
τῇ διανοίᾳ τὸ πρᾶγμα. υἱὸς γὰρ λέγεται χατὰ “κοινοῦ
χαὶ ἣ θεότης χαὶ ἣ ἀνθρωπότης. Καὶ να μάθης 6 ὅτι
Υἱὸν χαλεῖ 5 Vozgi Xo τὴν σάρχα τοῦ | Σωτῆρος, χαὶ
τὴν οἰκονομίαν, λέγει ἄλλα οῦ- Καὶ τὸ αἷμα Ἰησοῦ τοῦ
Υἱοῦ αὐτοῦ χαθαρίσει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας. Τὸ
αἷμα, οὗ θεότης, ἀλλὰ ἀνθρωπότης " οὕτω χαὶ τὴν
ἀνθρωπότητα ΥἹὸν ὀνομάζει. Καὶ ὅταν εἴπωμεν, ὃ Υἱὸς

* ἐν Ἰουδαίοις ἐξεταζόμενος, apud Jud«os versabatur.
S'c in Athanasii Apologia contra Arianos, p. 157, Sar-
dicenses Patres dicunt Arsenium, ἐν τοῖς ζῶσιν ἐξετάξζε-
cj4:, inter vivos versari vel numerari, quod repetitur

b

necessitatis. Metum incussit, ut petulantiam il-
lam castigaret. Quia igitur optabant videre futura,
qua hominum captum superabant, dicebat Serva-

tor : /Von est vestrum nosse tempora vel mo- Mau. 2/ {.

menta. Sed ne videretur ex invidia ab hac cogni- 36.
tione arcere, se cum ignorantibus annumerat, ut
homines de tali ignorantia consolaretur. Nec angeli
cognoscunt, ait. Quid vero ultra angelos cogita-
ts? Ne Filius quidem novit. Quid ultra me 1ma-
ginaris? Cum Filium audis, rem mente disungue:
Bis enim in communi dicuur de divinitate et de
humanitate. Ut vero discas Filium in Scriptura

vocari Servatorem incarnatum, dicit alibi : Et τ. Joax.

sanguis Jesu Fili ejus emundabit nos ab omni 7.
peccato. Sanguis non divinitatem, sed humanita-
iem spectat : Sic et ipsam humanam naturam Fi-
lium nominat. Et cum dicimus, Filius Dei passus
est, quid passibile, quid impassibile sit, confite-

etiam inferius , p. 160.
a Savil. «zv χαινῷ, Reg.
dum putat χατὰ χοινόν.

χατὰ χοινοῦ. Savil. legen-

I

Matth.
17. 18.

Ibid. v. 28.

Joan.5.31.

Ibid. 8.14.

Mal«ch. 3s

l.

Joan. 2

10.

850

mur. Cum dicimus, Filius Dei unigenitus cruci-
fixus est, distinguamus inter impassibile et passi-
bile. Nam apud. nos homines hzc verba in. usu
sunt, quz in tota humana persona reperiuntur, sed
mente et ratiocinio distinguuntur. S1 dicamus, Ille
talis mortuus est, intelligimus quid mortuum sit,
nempe corpus; et quid sit immortale, nempe ani-
mam : neque quia mortis nomen toti homini ap-
plicari videtur, totum hominem periisse dicimus.
Neque enim necesse est dicere, Corpus hujusce
mortuum est : commune nomen mortis vocem ad-
mittit, cogitatio autem nomen distinguit, quid
nempe mortuum, quid non mortuum sit. Quan-
doquidem Servator de sanctis loquens, commu-
nem illam mortem exprimit dicens : Zradent vos
in concilüs, et ad duces et reges ducemini pro-
pter me, et occident vos. Hzc in communi protu-
lit; sed id propria sua doctrina distinguit. /Volite
timere, inquit, ab iis, qui occidunt corpus, ani-
mam autem non possunt occidere. Woc et alili fa-
cit Servator. Sicut enim hic, licetomniumcognitio-
nem habeat, dicit, Nemo novit diem, neque Filius;
ac si diceret, Neque ego secundum visibilem for-
mam. Neque enim id ignorat Filius, in quo sunt
omnes thesauri sapienti et scientiae absconditi ,
non ignorat 1s, qui cognoscit Patrem ut a Pa-
we cognoscitur. Habes ergo solutionem, quod
nempe Filii nomen accipiatur et secundum di-
gnitatem deitatis, et secundum formam incar-
nationis. Ignorat igitur secundum formam hu-
manc nature, qui secundum vim deitatis omnia
novit.

5. Ipse de se dixit : Si ego testimonium per-
hibeo de meipso , testimonium meum non est
verum; ejusdem hzc est doctrina : Et si ego
testimonium perhibeo de meipso , testimonium
meum. verum est. Si verum, quomodo non ve-
rum? si non verum, quomodo verum? Verba
pugnant , sed sententia concors est. Ascendit
Jesus in templum, et docebat : ascendit in tem-
plum templi Conditor, cultus Dominus : loque-
batur in templo, ut impleretur prophetia haec :
Et statim veniet in templum suum Dominus,
quem. vos queriis, et angelus testamenti ,
quem vos vultis. Et Dominum vocat et ange-
lum. O divina mysteria ! o divinum et prophe-
ticum. arcanum | Statim veniet. in. templum
suum : Dei templum. Dicit ejus esse templum, ne
putetur alterum esse Patris dominium, alterum
Filii regnum. Templum Patris, quod. Deo dicavit
Salomon, Servatoris templum vocat propheta :
Statim veniet ad. templum suum Dominus.
Cum ergo templum Patris sit, templum Filii est;
cum templum Fili sit, templum Patris est. Ideo
et ipse Servator, cum flagello ex funiculis parato
(6, Judaeos ejicit, ait: "Zuferte ista hinc , et nolite

E

SPURIA.

τοῦ Θεοῦ ἔπαθεν, ὁμολογοῦμεν τί τὸ παθητὸν, τί τὸ
ἀπαθές. Ὅταν εἴπωμιν, ὅτι ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὃ μονο-
γενὴς ἐσταυρώθη, μερίζωμεν τὸ ἀπαθὲς, καὶ χωρίζω-
μεν τὸ παθητόν. Καὶ γὰρ ἐφ᾽ ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων
πολιτεύεται ῥήματα, ἃ χατὰ πάσης μὲν τῆς ἐνθρω-
πίνης ὑποστάσεως εὑρίσχεται, μερίζεται δὲ τῇ ἐπινοίᾳ
τοῦ λογισμοῦ. "Ev εἴπωμεν, ὅτι ὃ δεῖνα τέθνηχε,
νοοῦμεν τί τὸ τεθνηχὸς, σῶμα, καὶ τί τὸ ἀθάνατον, ἣ
Ψυχή" καὶ οὐκ ἐπειδὴ χατὰ παντὸς τοῦ ὀνόματος ἣ
τοῦ θανάτου προσηγορία φέρεται, τὸ πᾶν τοῦ ἀνθρώ-
που λέγομεν ἀπολέσθαι" οὐ γὰρ πάντως ἀνάγχη λέγειν;
τὸ σῶμα τοῦὐὸς ἀπέθανε. Καὶ τὸ μὲν ὄνομα χοινὴν δέ-
χεται τοῦ θανάτου τὴν προσηγορίαν, ὃ δὲ λογισμὸς
τέμνει "ἢ τὴν προσηγορίαν, τί τὸ ἀποθανὸν, τί δὲ τὸ μὴ
τεθνηχός- ἐπεὶ οὖν χαὶ ὃ Σωτὴρ χοινὴν ἀποφαίνεται

M c , N ΩΝ [ger , /
470 φωνὴν τοῦ θανάτου κατὰ τῶν ἁγίων λέγων Παραστή-
A. coucty ὑμᾶς εἰς συνέδρια, xol ἐπὶ ἡγεμόνας καὶ βασι-

λεῖς ἀχθήσεσθε ἕνεχεν ἐμοῦ, xa ἀποχτενοῦσιν ὑμᾶς.
Καὶ ἀπεφήνατο xow, διέτεμε δὲ αὐτὸς τῇ ἰδίᾳ δυ-
δασχαλίᾳ. Μὴ φοδηθῆτε γὰρ, φησὶν, ἀπὸ τῶν ἀπο-
χτενόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων
ἀποχτεῖναι. Τοῦτο xoi ἐν ἑτέρῳ ποιεῖ ὃ Σωτήρ.
“Ὥσπερ γὰρ ἐνταῦθα * τὴν γνῶσιν ἔχων τῶν ἁπάντων
λέγει - οὐδεὶς οἷδε τὴν ἡμέραν, οὐδὲ ὃ Υἱὸς, ἀντὶ τοῦ,
οὐδὲ ἐγὼ τὸ φαινόμενον σχῆμα. Οὐ γὰρ ὃ γιὸς ἀγνοεῖ,
ἐν ᾧ πάντες ot θησαυροὶ τῆς σοφίας xxt τῆς γνώσεως
dmóxQugot* οὐκ ἀγνοεῖ ὃ γινώσχων τὸν Πατέρα,
χαθὼς γινώσχεται ὑπὸ τοῦ Πατρός. "Ἔχεις τοίνυν τὴν
λύσιν, ὅτι τὸ ὄνομα τοῦ Υἱοῦ λαμύάνεται καὶ εἰς τὸ
τὴς θεότητος ἀξίωμα, xol εἰς τὸ τῆς οἰκονομίας ay7-
μια. ἈΑγνοεῖ τοίνυν κατὰ τὸ σχῆμα τῆς ἀνθρωπότητος,
ὃ γινώσχων τὰ πάντα χατὰ τὴν δύναμιν τῆς θεό-
τητος.

ToU αὐτοῦ ἐστι φωνὴ, Ἐὰν ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ
ἐμαυτοῦ, ἣ μαρτυρία μου οὐχ ἔστιν ἀληθής " τοῦ αὖ-
τοῦ ἐστι διδασκαλία, Kày ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ ἐμαυτοῦ,
4 μαρτυρία μου ἀληθής ἐστιν. Ki ἀληθὴς, πῶς οὖχ
ἀληθής; εἰ οὐχ ἀληθὴς, πῶς ἀληθής; Μάχεται τὰ
δήματα, ἀλλὰ συμφωνεῖ τὰ νοήματα. Ἀνέδη ὃ ᾿[ησοὺς
εἰς τὸ ἱερὸν, καὶ ἐδίδασχεν - ἀνέδη εἰς τὸ ἱερὸν ὃ τοῦ
ἱεροῦ δημιουργὸς, ὃ τῆς λατρείας Δεσπότης" ἐλάλει
ἐν τῷ ἱερῷ, ἵνα πληρωθῇ ἣ προφητεία τοῦ λέγοντος,
Kat ἐξαίφνης ἥξει εἰς τὸν ἑαυτοῦ ναὸν ὃ Κύριος, ὃν
ὑμεῖς ζητεῖτε, καὶ ὃ ἄγγελος τῆς διαθήχης, ὃν ὑμεῖς
θέλετε. Καὶ Κύριον αὐτὸν χαλεῖ καὶ ἄγγελον. "KA τῶν
θείων μυστηρίων, ὦ τῆς ἐνδόξου xat προφητιχῆς μυ-
σταγωγίας. ᾿Κξαίφνης ἥξει εἰς τὸν ἑαυτοῦ ναόν - Θεοῦ
ναός. Καὶ λέγει αὐτοῦ εἶναι τὸν ναὸν, ὡς μὴ νομίσαι
ἑτέρου εἶναι τοῦ Πατρὸς τὴν δεσποτείαν, καὶ ἑτέρου
εἶναι τοῦ YioU τὴν βασιλείαν. Τὸν vao» τοῦ Πατρὸς,
ὃν ἀνέθηκε Σολομὼν τῷ Θεῷ, τοῦτον τὸν ναὸν τοῦ
Σωτῆρος χαλεῖ ὁ προφήτης ᾿Εζαίφνης ἥξει εἰς τὸν
ἑαυτοῦ ναὸν ὃ Κύριος. “Ὅταν τοίνυν γαὸς τοῦ Πατρὸς
ἡ, ναὸς τοὺ Υἱοῦ ἐστιν ὅταν ναὸς D τοῦ Υἱοῦ, ναός
ἐστι τοῦ Πατρός. Διὰ τοῦτο καὶ αὐτὸς ὃ Σωτὴρ, ὅτε
ἀπελαύνει τοὺς ᾿Ιουδαίους τινὶ φραγελλίῳ, ὃ χατε-
σχεύασεν ἀπὸ σχοινίων, λέγει" ᾿ϑχόάλετε ταῦτα ἐντεῦ-

ἃ Ita Reg. opüme. In Savil, haec turbata erant,

IN ILLUD EVANGELII,

θεν, χαὶ μὴ ποιεῖτε τὸν οἶχον τοῦ Πατρός μου, οἶκον
ἐμπορίου. Ὁ αὐτὸς | πάλιν, ἐκθάλετε ταῦτα ἐντεῦθεν "

Ὁ γὰρ οἰχός μου, οἶκος προσευχ; ἧς χληθήσεται. Ὁ οἷ-
χος τοῦ Iac τρός | 1.00, χαὶ ὃ οἰκός ; μου. Καὶ ἀλλαχοῦ ὃ ὃ
εὐαγγελιστὴς λέγει: Εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ ot ἴδιοι αὖ-
τὸν οὐχ ἐδέ ξαντο. Περὶ Ιουδαίων λέ ἔγει" Ἰουϑαῖοι σὰ

ἦσαν, ἐπειδὴ αὐτὸς αὐτοὺς διὰ νόμου ἐφώτισε, x διὰ
προφητῶν ὡδήγησε * xol ἣν παρὰ Ιουδαίοις " ἴδια τοῦ
Σωτῆρος. Ὅτε γὰρ ἐ ἐζήτει αὐτὸν 5 μήτηρ περιιοῦσαι,
χαὶ ἔφησε, Téxvov, τί ἐποίησας ἡμίν; περιερχόμεθα
ζητοῦντές σε, ἀποχρίνεται, Οὐχ οἴδατε, ὅτι ἐν τοῖς τοῦ
Πατρός; μου δεῖ με εἶναι; ᾿Ανέδη οὖν εἰς τὸ ἱερὸν, χαὶ
ἐδίδασκε, χαὶ ἐπληροῦτο ἑτέρα προφητεία" Αὐτὸς ὃ

λαλῶν, πάρειμι. ᾿Εδίδασχεν, οὐχ ὑδριζούσης τῆς διδα-
σκαλίας τὴν ἀξίαν, διδάσχαλος δὲ διὰ τὴν φιλανθρω-
πίαν. Μὴ, ὅταν ἀχούσης, ὅτι ἐδίδασχε, νομίσῃς αὖ-
τὸν ἕνα τῶν διδασκάλων τῶν λοιπῶν εἶναι. Εἰ δὲ τὸ,
᾿Εδίδασχε σὲ σχανδαλίζει ιν ἐὰν ἀκούσῃς λέ Ὕοντος, Εὐ-
λογητὸς εἶ; Κύριε ; δίδαξόν us τὰ δικαιώματά σου,

ἄγνος ig τὴν ἀξίαν, xo οὗ θαυμάζεις τὴν διδασκαλίαν.
Avión ὃ Ἰησοῦς εἰς τὸ ἱερόν. Οὐδαμοῦ εὑρίσχεις xa-
ταδαίνοντα. Ἀνέδαινεν ἀπὸ Ἱεριχὼ: εἰς Ἱεροσόλυμα,
ἀνέῤφη εἰς τὸ ὄρος. “Ὅπου γὰρ Θεὸς, ἐχεῖ xoi ἀνάθασις.
Μαχάριος ἀνὴρ, οὗ ἐστιν ἀντίληψις αὐτῷ παρὰ 600 ,
Κύριε . αἵ ἀναθάσεις σου ἐν τὴ καρδία αὐτοῦ. “Ὅπου
ἀρετὴ 2 ἀνάδασις : ὅπου χαχία, χαταύασις. "Pücat με
ἀπὸ τῶν χαταδαινόντων εἰς TOME ᾿Εθαύμαζον οἵ
"Ιουδαῖοι, πὼς οὗτος οἷδε γράμματα μὴ μεμαθηκώς.
Καὶ τὸ, Οὗτος, ὑπερηφανίας ῥῆμα, ἐξουθενήσεως
ἐπάγγελμα, σχῆμα χαχίας. Πῶς οὗτος: Σὺ μὲν λέ -
γεις ὑδρίζων, ὦ Ιουδαῖε, Πῶς ie ἐγὼ δὲ λαμ-
θάνω δοξάζων." ἔστι γὰρ εἰπεῖν μετὰ ὕ6 ὕρεως, τὸ οὗτος,
xo ἔστιν εἰπεῖν μετὰ δόξης, τὸ οὗτος. Λέγεις ὑθρίζων,
Πῶς οὗτος οἶδεν: ἐγὼ δὲ λέγω! μετὰ Μωὺῦσέως, Οὗ τός

QUOD DICEBANT, ETC. 851

facere domum. Patris mei, domum. negotia- Luc.19.46.

tionis ; idemque rursus : Auferte ista hinc : /Vam
domus mea, domus orationis vocabitur. Do-
mus Patris mei, et domus mea. Et alibi dicit
evangelista : In pr opria venit , et sui eum nom
receperunt. De Judais loquitur ; ; Judaei namque
illi erant , quia ille per legem ipsos illuminavit ,

el per prophetas deduxit : erantque apud J idxos
Propria Servatoris. Nam cum Mater circumeundo
quzereret ipsum , et diceret , Fili, quid fecisti no-
bis ? circummus quaerentes te; ; respondit ille : /Ve-
sciebatis, quia in iis que Patri is mei sunt opor-
tet me esse ? Ascendit ergo in templum , et do-
cebat, implebaturque alia prophetia, Ego qui
loquor, adsum. Docebat, non ita ut doctrina
contumeliam inferret dignitati ; sed ex benigni-
tate doctor erat. Cum uibus ipsum docuisse,
ne putes fuisse ex czterorum numero doctorum.
Quod 51 te illud, Docebat, offendit, 51 audieris
dicentem : Benedictus es, Pumpe : doce me
justifi icationes tuas ; ignoras dignitatem, et non
miraris doctrinam. "Ascendit Jesus in templum.
Nusquam reperis descendentem. Ascendit a Jeri-
cho Jerosolymam , ascendit in montem. Übi nam-
que Deus , 1bi et ascensus. δαί vir, cui est
auxilium abs te, Domine : ascensiones tuc in
corde ejus. Ubi virtus, ibi ascensus ; ubi nequi-
Ua, ibi descensus. Ere me a Ves dicnntur [777
eR Mirabantur Judei, quomodo hic scit
literas, cum non didicit ? Mlud , Hic, vox est
superbiz et contemtus, nequitia modus. Quomo-
do hic? Tu VU dicis, o Judae, Quo-
modo hic? ego vero in gloriam ejus accipio. 1-
lud enim, Jn potest et contumeliose) et ad glo-

D

E

βου Θεὸς, καὶ δοξάσω αὐτόν. rye Ιουδαίων τὴν 171 lam dici. Tu dicis ad contumeliam , '" Quomodo
ἀπιστίαν, στηλιτεύει τοῦ λαοῦ τὴν ἀπείθειαν, ὃ δείκνυσιν A hic scit? ego cum Moyse dico: Aic Deus TREUS, Exod. 15.
et glorificabo eum. Judeorum incredulitatem re- 2.

ἑαυτὸν πη γὴν σοφίας, χαὶ πηγὴν πάσης γνώσεως;
χαὶ λέ ἔγει" Ἢ ἐμὴ διδαχὴ οὐχ ἔστιν ἐμ ᾽ ἀλλὰ τοῦ
πέμψαντός! με Πατρὸς᾿ παν ταχοῦ δειχνὺς, ὅτι ὡμολο-
γημένῳ Θεῷ μάχονται οἱ τὸν ἀμφιό αλλόμενον νὴ δὲε-
ξάμενοι. Ἐπειδὴ πεπίστευτο παρ᾽ αὐτοῖς ὃ Θεὺς, ἃ ἀν-
φεῦ θάλλετο ὃ δὲ παρ᾽ αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς, ἑαυτοῦ χρύπτει
τὴν ἀξίαν, χαὶ προφέρει τοῦ πατρὸς τὴν αὐθεντίαν,
δειχνὺς, ὅτι ὃ Χριστῷ μαχόμενος, Θεῷ μάχεται.
᾿Αλλὰ νομίζεις εἰρωνείαν τὸ πρᾶγμα, καὶ κατασχευὴν
papa (των, χαὶ οὐχ ἀπόδειξιν πραγμάτων :᾽ Εξ αὐτῶν
δέχου τῶν πραγμάτων τὸν ἔλεγχον. Κατὰ τὸν λόγον
τὸν σὸν, ὦ Ἰουδαῖε, τὸν ἐξουθενοῦντα Χριστὸν, καὶ
ἐκφαυλίζοντα τὰ τοῦ Σωτῆρος πράγματα, οὗτος οὔτε
χατὰ Θεόν ἐ ἐστιν, οὔτε νόμῳ στοιχεῖ, ἀλλὰ μάχεται
τῇ ε εὐσεδείᾳ xav τὸν λόγον τῶν ἀσεδούντων cU δὲ
χαὶ ὑπερμαλ εἴς τοῦ νόμου, xa ὑπεραγωνίζη, τοῦ θείου
λό, αν; χαὶ ἐχδιχε ἷς Θεὸν κατὰ τὸν σὸν σχοπὸν, χαὶ yo-
μίζεις εὐσεῤεῖν, ἀποχρουόμενος | μὲν τοῦ Χριστοῦ τὴν
δόξαν, φυλάττων ὃ δὲ τοῦ νόμου τὴν βασιλείαν. Ἴδωμεν
οὖν €x τῶν πραγμάτων, πὼς Ψηφίζε ται Θεὺς τῇ σὴ
γνώμη. χαὶ τῇ ἡμετέρα γνώμῃ. Κατὰ τὸν σὸν λόγον
ὑπερασπίζεις Θεοῦ, χαὶ μάχη ἀντιθέῳ τινὶ, χαὶ μὴ

b Sayil. male ἰδέχ τοῦ πατρός.

darguit , populi pervicaciam traducit : sese osten-
dit vfoditetd sapientiz , fontem omnis scientia , et

'oan.t.lt.

Luc. 2.. 48.

Isai. 52. 6.

Psal. 118.
12.

Psal. 83.6.

Psal.29 4

Joan.7. 15.

dicit : Doctrina mea non est med , sed ejus qui Joan.7.16.

misit me Patris: ubique ostendens, cum eo,
quem in confesso erat esse Deum , pugnare eos,
qui eum , de quo dubitabant , non recipiebant.

Quia Deoi ipsi credebant, de desu vero dubiiabant,

suam occultat dignitatem, et Patris profert au-
ctoritatem, ostendenseum qui cum Christo pugnat,
cum Deo pugnare. At existimas, rem esse iro-
niam et verborum apparatum, non demonstra-
uonem? Ex rebus ipsis confutaberis. Ex iis quae
dicis, o Judae, qui Christum contemnis et de-
spicis ea quz ad. Servatorem pertinent, hic neque
secundum Deum est , neque secundum legem in-
cedit, sed ut dicunt j impil, contra pietatem pu-
gnat : tu vero et pro lege pugnas, et divinum ver-
bum defendis, et secundum scopum tuum Deum
vindicas, et te pie agere putas, dum Christi glo-
riam oppugnas, et legis regnum custodis. Ex re-
bus ergo ipsis videamus, quid Deus statuat inter

B

Psal. 58.
I?,.

Judi ante
portas ec-

clesim suda- dentes sudaria et semicinctia.

852
tuam et nostram sententiam. Dicis, te Deum de-
fendere , et Dei adversarium quemdam oppugnare,
qui non secundum legem incedit, sed Dei dogmata
solvit. Videamus, quomodo Deus prospiciat 115
qui legem defendunt , et iis qui legis transgresso-
rem sequuntur. À vulgaribus UM sermonem in-
stituo. Si qua urbs tyrannum recipiat , ea peri- c
clitatur, etiamsi non cum illo consentiat ; sed quia
recepit eum, in periculis versatur. ποῖ qua vero
urbs tyranno portas claudat, ea laudatur, et a
rege mercedem accipit, quia periculoso tempore
tropa. erexit, firmam sententiam : non tyranno,
sed regi adhue Hoc fecisti , Judae, ut t1 dicis :
venientem tyrannum , ut imple jactitas, qui legi
Moysis adversabatur, non recepisti ; sed repulisti,
Deoque regnum integrum reservasti : Ecclesia
Servatoris 1psi portas i aperuit , qui, ut dicis , ty-
rannus erat, sed, ut illa profitetur, Rex glorie est.
Videamus quid ille verus statuit circa eos , qui
regem non receperunt. Urbs una illum non rece-
pit, et solo equata fuit, nempe Jerosolyma ; hzc
una civitas Regi gloria portas occlusit, et qua
tyrannum non recepit, solo zquata fuit : Eccle-
sie. Dei ubique terrarum , quz Salvatorem rece-
pere, florent , et honore plusquam humano deco-
rantur. Ex SUE rursus rem considera : donec
vivit tyrannus , florent amici ejus, qui fideles ipsi
eo tempore fuerunt , inimici vero ejus in periculo
versantur; mortuo autem tyranno, amici in peri-
culis, inimici in libertate degunt. Videamus ergo,
quid evenerit post Servatoris mortem, post ejus
ascensum ex hoc szculo ad Patrem, post. illam
quam tu mortem existimas, et ego resurrectionem
credo. Si florent regis inimici, magis quam hujus-
ce tyranni adversarii, vere tyrannus erat : 851 vero
hujus inimici in uir et in exsilio versantur ,
amici vero in libertate et gloria; si verbis non
fidem habes , res ipsas reverearis : quomodo nem-
pe Deus Christi regnum exaltaverit, illud repu-
diantes prostraverit. Poterat illos Deus delere, qui
Filium negarent; poterat regis inimicos occidere,
qui Regem glorie putabant esse tyrannum : ve-
rum non occidit eos, sed dissipavit. S81 occidisset,
potuissent illi sese purgare : si nos sivisset B
terra manere , ex rebus ipsis in pudorem acti fuis-
semus : si vidissemus orbem credentem, cum toto
orbe conversi fuissemus. Potuissent inimici dicere :
Vidimus eum cum duodecim illis, et ut. vilem
despeximus ; si vidissemus eum a regibus adora-
tnm, proc ul dubio sub jugum pietatis nos demi-
sissemus. Cur prooccupans poenitentiam nobis
ademisti? cur supplicio emendationem anteverusti?

SPURIA.

στοιχοῦντι τῷ νόμῳ, ἀλλὰ διαλύοντι τὰ τοὺ Θεοῦ δό-
Ya. Ἴδωμεν, πῶς προσέ ἔχει ὃ Θεὸς τοῖς ἀντιποιου-
μένοις * " τοῦ γόμου, καὶ τοῖς ἀκολουθοῦσι τῷ ἀντιθαί--
νοντι τῷ νόμῳ. Ἀπὸ τῶν πραγμάτων τῶν χοινῶν λέγω.

Ἔν τις πόλις ὑποδέξηται τύραννον, κινδυνεύει, χἂν

v xov, τῇ voy. ἡ" καὶ ἐπειδὴ ὅλοις 2B baro τὸν
τύραννον, συναπολαύει τῶν κινδύνων. Ἐὰν δέ τις πό-
λις ἀποχλείσῃ τύραννον, θαυμάτων ὁ ἀξιοῦται, xo χαο-
ποὺς δέχεται παρὰ βασιλέως , ὅτι ἐν χαιρῷ χιδδύνου
ἔστησε τρόπαια,

δέξ

τὴν γνώμην ἀσφαλὴ , χαὶ οὗ παρε-
δέξατο παρὰ τὸν βασιλέα ἕτερον τύραννον. Τοῦτο

ἐποίησας, Ἰουδαῖε, κατὰ τὸν σὸν λόγον " ἐλθόντα τὸν
τύραννον χατὰ τὴν σὴν ἀσέδειαν, ἀντιπολιτευόμενον
τῷ νόμῳ “Μωῦσέως οὐκ ἐδέξω, ἀλλ᾽ ἀπεπέμψω, φυ-
λάττων τῷ Θεῷ τὴν βασιλείαν ἄτρωτον. 5 ᾿Ἐχχλησία

w

τοῦ Σωτῆρος ἀνέῳξε. πύλας, χατὰ μὲν GE, τυράννῳ,
χατὰ ταύτην δὲ, βασιλεῖ τῆς ὃ Po Ἴδωμεν, πὼς ὃ
ἀληθινὸς ἐψηφίσατο τοῖς μὴ δὲεξ ξαμένοις τὸν βασιλέα.
δία πόλις αὐτὸν οὐχ ἐδέξατο, καὶ εἰς ἔδαφος ἔστρωται,
τὰ Ἱεροσόλυμα: μία πόλις αὕτη τῷ βασιλεῖ τῆς δόξης
ἀπέχλεισε θύρας," χαὶ μὴ δεξαμένη: τύραννον ἔστρωται"
αἱ ᾿ῬἜπχχλησίαι τοῦ Θεοῦ πανταχοῦ ὃε ξάμεναι τὸ σω-
τήριον, ἀνθοῦσι xot ἀχμάζουσι,
D σμῖιον τιμὴν ἀνάγονται. Καὶ MP ἀπὸ τοῦ ἐναντίου
στόχαζε" ἕως Cn τύραννος. . &V εὐδοχιμήσει ot φίλοι οἵ
τὸ πιστὸν τῆς γνώμης ἐν καιρῷ ἐνδειξάμενοι 5f
ἐχθροὶ αὐτοῦ ἐν κινδύνῳ - ἐπειδὰν δὲ ἀποθάνῃ ὃ τύ-
ρᾶννος; ol φίλοι ἐ ἐν κινδύνῳ , x«i οἵ ἐχθροὶ ἐν παῤῥη-
σίᾳ. Ἴδωμεν τοίνυν μετὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος τελευτὴν,
μετὰ -r βάσιν τὴν ex τοῦ αἰῶνος τούτου πρὸς τὸν
Πατέρα, μετὰ τὸν παρὰ σοὶ “νομιζόμενον θάνατον,
μετὰ τὴν map ἐμοὶ πιστευομέν Ὧν ἀνάστασιν; ἴδωμεν
τί μετὰ τὸ τέλος. E μὲν εὐδοχιμοῦσιν οἱ ἐχθροὶ τοῦ
βασιλέως, ἢ οἱ ἐχθροὶ τούτου τοῦ τυράννου, τύραν-
νος ἀληθῶς" εἰ δὲ of μὲν ἐχθροὶ ἐν αἰσχύνῃ χαὶ ἐξο-
ρισμῷ » οἵ δὲ φίλοι ἐ ἐν παῤῥησίᾳ καὶ δόξη, εἰ τοῖς λό-
γοις οὗ πείθη , τὰ πράγματα δυσωπήθητι, πὼς ὕ ωσεν
ὃ Θεὸς τὴν Χριστοῦ βασιλείαν, πὼς χαθεῖλε τοὺς πα-
Ε ραιτησαμένους αὐτοῦ τὴν βασιλείαν. Ἠ δύνατο αὐτοὺς
. ἀνελεῖν ὃ Θεὸς, ἀρνησαμένους τὸν Υἱόν:
ἀποχτεῖναι τοὺς ἐχθροὺς τοῦ βασιλέ (6, τοὺς νομιίσαν -
τὰς τύραννον τὸν βασιλέα τὴς δόξης" ἀλλ᾽ οὐχ ἀνεῖλεν
αὐτοὺς, ἀλλ᾽ ἐσχόρπισεν. Et ἀνεῖλεν, ἐγίνετο, αὐτοῖς
ἀπολογία * εἰ συνεχώρησεν ἡμῖν μένειν ἐπὶ τῆς γῆς y
ἐχ τῶν πραγμάτων. ἐδυσωπούμεθα ὁ ἄν: εἰ εἴδομεν τὴν

χαὶ εἰς τὴν ὑπερχό-

ἠδύνατο

γὴν πιστεύσασαν, ἐπεστράφημεν ἂν χαὶ ἡμεῖς μετὰ

πάσης τῆς οἰχουμένης. "H3óvavco λέγειν οἵ ἐχθροί ὃ
ἐθεασάμεθα αὐτὸν μετὰ δώδεχα, xal ὡς εὐτελοῦς αὖ-
τοῦ χατεφρονήσαμεν. Et εἴδομεν. αὐτὸν ὑπὸ βασιλέων
προσχυνούμ. ιενον; ἀναντιῤῥήτως τῷ ζυγῷ τῆς εὐσεδείας
προσεπίπτομεν. Διὰ τί προλαδὼν avs ἷλες ἡμῶν τὴν
μετάνοιαν; χαὶ προέλαδες τῇ τιμωρίᾳ τὴν διόρθωσιν ;

Idcirco, ne quis diceret, Crucifixum novimus, ado- 17? Auk "coco ἵνα ἡ τις εἴπη, ἐσταυ μένον ἐν οἴδα-
? , μή ἐμ e Me

ratum. non vidimus ; non occidit, sed dispergit ^ μεν, προσχυνούμενον δὲ οὐκ ἐθε ἀσάμεθα, οὐχ ἀναιρεῖ

αὐτοὺς, ἀλλὰ σκορπίζει. 'Γοῦτο γὰρ προλαδὼν d
προφήτης αὐτῶν ἔπεισε Δαυίδ - Μὴ ἀποχτείνῃς αὖ-
τοὺς, μήποτε ἐπιλάθωνται τοῦ νόμου σου * διασχόρ--
πισον αὐτοὺς ἐν τῇ δυνάμει σου. Βλέπε αὐτοὺς πρὸ
τῶν θυρῶν τοῦ Χριστοῦ πωλοῦντας σουδάρια xo ση-

eos, Hoc enim jam olim David illorum propheta
Deo suadebat, dicens : /Ve occidas eos : nequan-
do obliviscantur legis tue : disperge illos in
virtute tua. Vide illos ante Christi januas , ven-
Ad januas illos

* Savil. τοῦ λόγου male.

ὃ

IN ILLUD EVANGELIÍí, QUOD DICEBANT;

μειχίνθια. Πρὸς τ τὰς θύρας αὐτοὺς ἔστησεν, ἵνα μάρτυ-
ρες γένωνται τῶν προσχυνούντων. Βλέπε αὐτοὺς πα-
ρεστῶτας τοῖς πυλῶσι τῆς ἐχχλησί σίας, ὡς τοὺς ἀδελ-
φοὺς τοῦ Ἰωσήφ. ᾿Βννόησον, ὅτι ὥσπερ οἵ ἀδελφοὶ
τοῦ Ἰωσὴφ, βλέποντες τοῦ ἀδελφοῦ τὴν ἀξίαν, οὐχ
ἐτόλμων προσεὰ θεῖν ὁ ὡς ἰδίῳ, ἀλλ᾽ ἐφοθοῦντο ὃ διὰ τὴν
ἀξίαν" βλέπε, αὐτοὺς τρέμοντας τὴν ἀξίαν τῆς Ἔχχλυη-
σίας, ἣν παρὰ τοῦ Θεοῦ € ἐδέ Sao, ἣν παρὰ τοῦ Δεσπό-
του χαὶ “Σωτῆρος τῶν ἁπάντων ἐδέξατο: βλέπε αὐτοὺς
ταπεινοὺς χαὶ χατεπτηχότας ; δρῶντας τὸν ἐσταυρωμέ-
νον ἐν δόξη. Ἰὐννόησον τὸ πάθος, χαὶ ἐννόησον τὴν δόξαν.
ΑἹ ὦ ὧραι τοῦ σταυροῦ τρεῖς, ἀπὸ ἕχτης ἕως ἐννάτης "
ὃ χαιρὸς τῆς δόξης, αἰῶνες αἰώνων, καὶ οὐχ ἀναλί-
σχονται. Βλέπε, πῶς παρῆλθεν ὁ ὡς σχιὰ τὰ τῆς ὕδρεως"
βλέπε, πῶς ἤνθησεν $ ἣ ἀλήθεια τῆς δόξης" ἀπὸ ἕχτης
ἕως ἐννάτης 4 ὕόρις, ἀπὸ τοῦ αἰῶνος ἕως αἰώνων f
εὐδοξία, xa οὐκ ἀναλίσχεται ἣ Χριστοῦ εὐφημία, , οὐ
δαπανᾶται αὐτοῦ ἣ δοξολογία. Πάντες ἐ ἐχχενοῦσιν ἕαυ--
τῶν τὰς φωνὰς, προφῆται χαὶ εὐαγγελισταὶ χαὶ ποι-
μένες x ἐπίσχοποι χαὶ διδάσχαλοι, χαὶ ὑπὸ τοῦ πελα--
γους τῆς Oc ότητος οὐχ ἀναλίσχονται" χαὶ ὥσπερ ἣ
θάλασσα ποταμοὺς δεχομένη, οὗ χαλύπτ εται τοῖς πο-
ταμοῖς, ἀλλὰ χαλύπτει τὰ ῥεύματα᾽ οὕτω πάντες οἵ
λαλοῦντες περὶ τοῦ Χριστοῦ τῆς δόξ ξης; ὑπὸ τῆς δόξης
σχέπονται, xai τὴν δόξαν οὐ σχέπουσι. ᾿Φοδερὰ ἣ
τόλμα τῶν θεομάχων, ἀλλ᾽ evo toc fj τιμὴ τοῦ ϑόρι-
σμένου μὲν διὰ τὴν οἰκονομίαν. δοξαζομένου δὲ διὰ
τὴν ἔνθεον ἀξίαν. ᾿Εννόησον, ὅτι ὥσπερ τρεῖς ὧραι
ἦσαν τῆς ὕόδρεως, αἰῶνες δὲ αἰώνων οὗ πληροῦσι τὴν
τοῦ Θεοῦ δόξαν. "Evvóncov xoi τοῦ σταυροῦ τὸν τό-
πον. Ἄρα μιᾶς σπιθαμῆς εἶχε. περίμε τρον ὃ τόπος
τοῦ ζύλου: Εἶχε ποδὸς “μέτρον ἣ πῆξις τοῦ σταυροῦ.
᾿Εννόησον τὸ μέτρον τῆς ὕόρεως, χαὶ ἐννόησον τὰ
χλίματα τῆς ὕπ᾽ οὐρανὸν, ὅτι ἐπλήσθη ἣ Ps qi τοῦ
γνῶναι τὸν Κύριον, ὡς ὕδωρ πολὺ χαταχαλύψ ψαι θα-
λάσσης. Περιεστήχεισαν οἵ Ἰουδαῖοι τῷ σταυρῷ γε-
λῶντες τὸ πάθος : μᾶλλον ὃ δὲ γελώμενοι t ὑπὸ τοῦ πά-
Üouc* ἔόλεπον τὸν ἐσταυρωμένον, xa ἠγνόουν τὸν
δοξαζόμενον. Διὰ τοῦτο ἔλεγεν ὃ ὃ προφήτης Δαχαρίας,
ὅτι τότε ἥξει Κύριος € ὃ Θεὸς, καὶ ἔσται χοπετὸς μέ qus
ἐν “Ἱερουσαλήμ. Ὄψονται γὰρ εἰς ὃν ἐξεχέντησαν, ἀντὶ
τοῦ, ὃν τοῖς ἥλοις προσήλωσαν. Καὶ οὐχ εἶπεν, ὄψον-
αι ὃν ἐξεκέντησαν, ἀλλ᾽, Εἰς ὃ ὃν ἐξεκέντησαν. Τί ἐ ἐστι
τὸ, Ets ὅν: ᾽ Σταυρὸς ἦν, εἰς ὃν ἐξεκέντησαν. Πρὸ ὃ δὲ
τῆς παρουσίας τοῦ Σωτῆρος, ὥσπερ βασιλικὸν ση-
μεῖον, τὸ Àe* εγόμενον σίγνον χατὰ τὴν χοινὴν, συνήθειαν,
προτρεεε τῆς Χριστοῦ παρουσίας, ὑπὸ τῶν ἀγγέλων
δοξαζόμενον. Φανήσεται ὃ σταυρὸς ἐπὶ τῆς γῆς , σχέ-
zy ἥλιον, ἀμλύνων σελήνην, ὡς ἔλεγεν ὃ Σωτήρ"
'Γότε φανήσεται τὸ σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ
οὐρανῷ. Καὶ ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥῆμα Ζαχαρίου, αὐτὴν
τὴν λέξιν λαδὼν ὃ Σωτὴρ, μετήγαγεν εἰς ἀλήθειαν *
Καὶ τότε ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν. ᾿Οφθήσεται δὲ τὸ
σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ οὐρανῷ, xot κόψον--
ται φυλαί: Φυλὴ οἴχου Δαυὶδ καθ’ ἑαυτὴν, xol αἵ
γυναῖχες αὐτοῦ χαθ᾽ ἑαυτάς" φυλὴ oixou Νάθαν καθ᾽
ἑαυτὴν, χαὶ αἵ γυναῖχες αὐτῶν xa0' ἑαυτάς. Διὰ τί
οὖν οὖχ ὄνομα φυλῆς παρήγαγεν, ἀλλ’ ὄνομα βασι-
λείας; διὰ τί πενθεῖ ἢ φυλὴ Δαυίδ: φυλὴ γὰρ Δαυὶδ

Β

ETC. 855

constituit, ut fierent adorantium testes. Vide illos ria et semi-

stantes ad ostia ecclesie , ut Josephi. fr
gita, quod. sicut Josephi fratres, videntes fratris
sui dignitatem , non audebant adire ut fratrem,
sed dignitatem. formidabant : sic nunc vide illos
trementes Ecclesie dignitatem , quam ἃ Deo,
quam a Domino et Servatore omnium accepit :
vide illos viles et dejectos, Crucifixum videntes
in gloria. Cogita passionem, cogita gloriam. Ho-
ra crucis reb sunt, a sexta ad nonam .; gloriae
tempus sunt szecula saeculorum, nec conisimuntur.
Vide, quomodo contumelia sicut umbra preeterie-
rit; vide, quomodo floreat glorie veritas: a
sexta ad nonam contumelia, a seculo usque in
secula gloria, et laus Christi. non. consumitur,
non desinit ejus glorificatio. Universi voces effun-
dunt, propheta, evangelista: , pastores , episcopi ,

doctores, et a pelago "deitatis non absorbentur:
ac quemadmodum mare fluvios excipiens, non a
fluvus occultatur, sed defluxus aquarum operit ;
sic omnes quotquot. de gloria Christi loquuntur ,
a gloria teguntur, et gloriam non tegunt. Tre-
solido est 1nimicorum "Dei audacia , sed splendi-
dus est honor ejus, qui propter cconomiam con-
tumeliis est affectus, et propter divinam dignita-
tem gloria afficitur. Cogita , quod sicut m
lie tres hore fuere, sic. szecula seculorum. Dei
gloriam non implent. Cogita et crucis locum.
Num spithames unius circuitum. habuit. ligni lo-
cus? Pedis mensuram habuit crucis fix10. "Cogita
contumelie mensuram , et postea climata orbis
terrarum, quia repleta est universa terra cogni-
üone Domini, ut aquam multam operiat maris.
Circum crucem stabant Judaei passionem irriden-
tes, imo passione ipsa illos irridente : videbant
crucifixum, et gloriosum ignorabant. Ideo dicebat

atres. Cio- cinctia ven-
debant,

Zacharias propheta : 'Tunc veniet Dominus Deus : Zacz. 12.

Et erit planctus magnus in Jerusalem.
bunt enim in quem transfixerunt , scilicet ?
quem clavis confixerunt. Non dixit, Vildebültt"
quem transfixerunt; το In quem tr ansfiver unt.
Quid est, /n quem ? Crux erat 1n quam transfi-
xerunt. inte adventum autem Serv atoris , regium
insigne, quod vulgari usu dicitur signum , pre-
cutis τἂν entum Glirisii: et ab angelis ealibritüe
Apparebit crux in terra , obtegens solem, obscu-

rans lunam, ut dicebat Sérs ΜΝ : Tunc appáre- Matth.

bit signum : Fili Dei in celo. Et ut impleretur Ὁ 30.
verbum Zacharie , dictum ipsum assumens Ser-
valor in Y eritatetil deduxit: Et tunc videbunt
in quem transfixerunt. Videbitur. signum Filii
Dei in czlo , et plangent tribus : 7] ribus domus
David seorsum, et mulieres eorum seorsum ; '
tribus domus Nathan seorsum, et mulieres eo-
rum seorsum. Cur nomen tribus non adduxit, sed
nomen regni ? cur plangit tribus David , que non
vocabatur tribus David, sed tribus Juda 3 Quia
ejus, qui ex Davide secundum carnem erat , qui-
dam secundum carnem cognati, dignitatem dei-

E tatis Ignoraverunt. Atüngit ergo primum calami-

F'ide- 11. το.

Joan.

I9.

Zach. 13
2,103;

854

tas eos, qui cum genere affines essent , vita segre-
2. Reg. 5. gati et divisi erant. Zribus domus Nathan. Quis
τή. Nathan ? Fuit propheta, fuit et alius filius David.
Alius enim erat Nathan propheta, qui Davidem
arguit de peccato ; alius Nathan filius ejus. Lege
Nistéri ias filiorum Davidis, inveniesque unum ex
filiis ejus Nathan dictum. Lucas certe evangelista,
missa Marie. genealogia, Josephum ex Nathane
Joan,5.39. ortum dicit. Hic altus est sermo, et pervigili men-

Luc.3.3Ir.

SPURIA.

00x ἐλέγετο, ^ ἀλλὰ φυλὴ Ἰούδα. "Ems? τὸν ἐκ
Δαυὶδ χατὰ σάρκα οἵ μὲν παραπλησιάζοντες, τῷ
γένει τῆς σαρχὸς, ἠγνόησαν τὸ ἀξίωμα τῆς θεότη-
cog* ἅπτεται τοίνυν πρῶτον 5 συμφορὰ τῶν παρα-
πλησιαζόντων τῷ γένει, καὶ ἀπεσχοινισμένων τῷ
βίῳ. Φυλὴ οἴκου Νάθαν. Τίς ὃ Νάθαν; γένετο προ-
φήτης, ἐγένετο, χαὶ υἱὸς Δαυίδ. Ἄλλος γὰρ Νάθαν ὃ
προφήτης, ὃ ἐλέγξ ας αὐτὸν περὶ ἁμαρτίας , xoi ἄλλος
Νάθαν ὃ ἐξ αὐτοῦ. Ἀνάγνωθι τὰς ἱστορίας ΄ τῶν τέχνων

te est opus. Lege Evangelia ; uli dicit Servator , 473 Δαυὶδ, xal εὑρήσεις ἕνα τῶν τέχνων αὐτοῦ Νάθαν λε-
Scrutamini Scripturas. Non dixit, Legite, sed, 4 γόμενον. Λουχᾶς δὲ ὃ εὐαγγελιστὴς, τὴν διαδοχὴν

Scrutamini : non enim sola lectio notitiam affert,
sed accuratum examen quaesitam rem patefacit.

4. F'idebitur ergo signum Filii Dei in ccelo.
Videbitur ligni ferens i imaginem, sed lucis radus
fulgens. Cum autem crux apparebit, sol obtegetur,

non sublatus, sed glori; magnitudine obtectus ;
occultabitur luna, abscondentur stellze, imo cadent,
Matth. 24. ut. scriptum est : Sol, inquit, obscurabitur, et
29. luna non dabit lucerna suam, stelle cadent de
ccelo ; et tunc ostendetur illud tremendum glorio-
sumque signum Judzis illis videntibus, qui bla- p
sphemabant, circumsistentibus et gloriam referen-
tibus aliis. Tune. justi singuli respondebunt iniquis;
Isai. 25. g. tunc dicet nobis Isaias: Ecce Deus noster,in quem
speravimus, exsultavimus; tunc crux apparensil-

lorum audaciam arguet, et Ecclesiam confirmabit;
tunc contradicentes secernentur, et obsequentibus
gloria referetur; tunc omnis creatura adorabit Filium
Dei, tam. ordo incredulorum, quam ordo creden-
uum; sed hic cum fiducia, ille cum pudore. Sicut
enim in, imperatorlis imaginibus depingitur tam
gloriosum satellitum agmen, quam genus barbaro-
rum, qui Imperatori subacti sunt : et procumbit
infra barbarus, procumbit etiam civis; sed hic

cum fiducia stat, regem suum adorans ; ille vero
necessitate compeditus sub pedibus jacet, et Im-

peratorem adorat, sed sine ulla adorationis mer- C

cede, quia non sponte id. facit, sed necessitate co-
gitur : ac supernus quidem. ordo adorantium,
infomus vero cadenüum est; nam aliud est
adorare, aliud. cadere : sic in adventu 1nagni illius
Imperatoris, in. imagine gloriz apparebit ordo
credentium, qui Edda instructi cum angelico or-
dine lymnos canet et gloriam Deo eferets appa-
rebit quoque ordo incredulorura; substratus sub
pedibus magni Imperatoris ; et illi quidem fidu-
cia soluti, hi vero necessitate vincti erunt. Quia
enim fideles jam antea amore vincti erant, non
opus est vinculis ; nam vinculum est illis ditte:

illos vero quos non vinxit amor, vincit plerumque y

necessitas : ac fideles quidem sistuntur Regi gloric

b [ta Reg. Verba, ἀλλὰ φυλὴ Ἰούδα, desunt in Savil.

τὴν εἰς Μαρίαν παραπέμπων, χαὶ τὸν Ἰωσὴφ διὰ
τοῦ Νάθαν κατάγει. Ἰδοὺ ὅτι βαθὺς ὃ λόγος, χαὶ
περιεσχεμμένης διανοίας χρήζων. Ἀνάγνωθι τὰ Εὐ-
αγγέλια 6 ὡς ἔλεγεν 6 ὃ Σωτὴρ, Ἐρευνᾶτε τὰς Τραφάς.
Οὐχ εἶπεν, ἀνάγνωτε, ἀλλ᾽, Ἐρευνᾶτε" o0 γὰρ ἣ ψιλὴ
ἀνάγνωσις παριστᾷ τὴν γνῶσιν, ἀλλ᾽ ἣ ἀχριθὴς χα-
τανόησις παρίστησι τὸ ζητούμενον.

᾿φθήσεται τοίνυν τὸ σημεῖον τοῦ Yiou τοῦ Θεοῦ
ἐν τῷ οὐρανῷ). ᾿Οφθήσεται τοῦ ξύλου φέρων. τὴν εἶχό-
να, dA φωτὸς ἐκλάμπων ἀχτῖνα. “Ὅταν δὲ ὀφθῇ ὃ
σταυρὸς, χαλυφθήσεται ὃ ὃ ἥλιος, οὐχ ἀφανιζόμενος,
ἀλλὰ τῇ ὑπερδολὴ τῆς δόξης σχεπόμενος᾽" χαλυφθήσε-
ται χαὶ 1 σελήνη, χρυδήσονται xo oi ἀστέρες, μᾶλ-
λον δὲ πεσοῦνται, ὡς γέγραπται" Ὅ ἥλιος, φησὶ,
σχοτισθήσεται, καὶ f, σελήνη οὐ δώσει τὸ φέγγος αὖ-
τῆς, οἵ ἀστέρες πεσοῦνται Ex. τοῦ οὐρανοῦ" χαὶ δειχθή-
σεται τότε τὸ (obe βερὸν ἐχεῖνο χαὶ ἔνδοξον σημεῖον "
Ιουδαίων 6 δρώντων, τῶν βλασφημούντ τῶν, περιεστοι--
χισμένων τῶν δοξαζόντων. Τότε ἀποχριθήσεται τῶν
δικαίων ἕχαστος πρὸς τοὺς ἀδίκους" τότε ἐρεῖ ἡμῖν
"Heatac* ᾿Ιδοὺ ὃ ὃ Θεὸς ἡ ἡμῶν; εἰς ὃν ἠλπίσαμεν, ἦγαλ-
λιώμεθα * τότε φανεὶς ὃ σταυρὸς ἐλέγξ ει τὴν τόλμαν,
χαὶ βεθαιώσει τὴν ᾿Εχχλησίαν " τότε ἀποχριθήσονται
ol ἀντιλέγοντε ες; χαὶ δοξασθήσονται ot ὑπαχούσαντες᾽"
τότ ἐ πᾶσα ἣ χτίσις προσχυνήσει. τῷ Υἱῷ ἰῷ τοῦ Θεοῦ, xol
τὸ τάγμα τῶν ἀπιστησάντων, χαὶ τὸ τάγμα τῶν πιστευ-
σάντων * ἀλλὰ τὲ τὸ μὲν μετὰ παῤῥησίας, τὸ δὲ μετὰ αἰσχύ-
vns. “Ὥσπερ γὰρ ἐν ταῖς βασιλικαῖς εἰχόσι διαγράφεται
ἡ ὃ δόξα τῶν δορυφορούντων τὸν βασιλέα, καὶ τῶν βαρόά-
pov τὰ γένη, τῶν ὑποτεταγμένων τῷ βασιλεῖ iy ἃ xol
ὑποπίπτει μὲν καὶ ὃ βάρδαρος κάτωθεν, ὑποπίπτει δὲ
χαὶ ὃ ὁμόφυλος * ἀλλ᾽ ὅμως μετὰ “παῤῥησίας ἕστηχε,
δοξ Ξάζων τὸν ἑαυτοῦ βασιλέα" 6 δὲ ἀνάγχαις πεπεδη--
μένος ὑπὸ τοὺς πόδας, προσχυνῶν μὲν τὸν βασιλέα,
μισθὸν δὲ τῆς προσχυν᾽ ἥσεως οὐχ ἔχων" οὐ γὰρ γνώμη
αὐτὸν ἤγαγεν, ἀλλ᾽ ἣ ἀνάγχη αὐτὸν ἐπέδησεν᾽" xa
ἔστιν ἣ μὲν ἄνω τάξις προσχυνούντων, 4 δὲ χάτω τά-
ξις πιπτόντων" ἄλλο γάρ ἐστι προσχυνῆσαι, χαὶ ἄλλο
πεσεῖν" οὕτως ἐν τὴ παρουσίᾳ τοῦ μεγάλου βασιλέως,
ἐν eixóvt τῆς δόξης φανήσεται. τὸ τάγμα τῶν πι-
στευόντων, ἐν παῤῥησίᾳ μετὰ Tis ἀγγελικῆς τάξεως
ὑμνοῦντε ς χαὶ δοξάζοντε ἘΣ φανήσεται δὲ χαὶ τὸ τάγμα
τῶν ἀπιστησάντων ἐστρωμένον ἡ ὑπὸ τοὺς πόδας τοῦ
με ἐγάλου βασιλέως " χαὶ oi μὲν. ἔσονται λελυμένοι τῇ
παῤῥησίᾳ, οἱ δὲ πεπεδημένοι τῇ ἀνάγκῃ. Ἐπειδὴ γὰρ
προεδέθησαν τῷ πόθῳ oi πιστοὶ, οὐ χρεία δεσμῶν *

* Hic magnus hiatus est in Savil.

IN ILLUD EVANGELII, QUOD DICEBANT, ETC.

γὰρ αὐτοῖς ὃ πόθος" οὺς δὲ μὴ ἔ ἔδησεν ὃ πόθος,
I πολλάχις ἣ ἀνάγκη᾽ χαὶ προσάγονται. μετὰ
παῤῥησ ίας οἵ πιστοὶ τῷ βασιλεῖ. τῆς δόξης, oi μὲν πι-
στοὶ μετὰ παῤῥησίας, oí Oi ἄδοξοι χαὶ ἀντιλέγοντες
τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας, προσελεύσονται δεδεμένοι
χειροπέδαις σιδηραῖς" x«i oi μὲν ἔσονται ἐν τῷ τά-
γματι τῶν προσχυνούντων ἐν ὕψει, οἵ δὲ ἐν τάγματι
τῶν πιπτόντων ἐν βάθει. Ὥσπερ γὰρ ἐν ταῖς εἰκόσιν
ἀνωτέρα | μέν ἐστιν 4 ζώνη 1j τοὺς προσχυνοῦντας ἔχου-
σα, χατωτέρα δὲ fj τοὺς βαρόάρους φέρουσα" οὕτω καὶ
ἐπὶ τῆς Χριστοῦ βασιλείας, ὑψηλότερον | μὲν δεῖ φαί-
γεσλαι τὸ τάγμα τῶν πο κε θείου. γαμαιπετὲς ὃ δὲ χαὶ
γήϊνον τῶν ὑποπιπτόντων. Διὰ τοῦτο ὃ ψαλμὸς, ἄφο-
ρίζων τοὺς προσχυ γοῦντας τῶν ὑποπιπτόντων, λέγει"
Μνησθήσονται, χαὶ ἐπιστραφήσονται πρὸς ᾿Κύριον E
πάντα τὰ πέρατα τῆς γῆς» χαὶ προσχυνήσουσιν. ἐνώ--
πίον αὐτοὺ πᾶσα! αἱ πατριαὶ τῶν ἐθνῶν, ὅτι τοῦ Κυ-
ρίου ἣ βασιλεία, χαὶ αὐτὸς δεσπόζει τῶν ἐθνῶν - ὅτε
ἐπὶ " τῶν προσχυ υνούντων τὴν τάξιν ἔδειξ ξεν, ὅτε ἐπὶ
τῶν ὑποπιπτόντων ἐπήγαγεν - ᾿Ἐνώπιον αὐτοῦ προσ-
πεα σοῦνται πάντες oi καταδαίνοντες εἰς γῆν. Hoc ὃ δέ

τι τὸ τάγμα τῶν πιστῶν ἀνώτερον; “ τι οὐχ ἐπὶ
Ὡς οἵ πιστοὶ στήσονται; ἀλλ᾽ ἐν τῷ ἀέρι συμπάρε-
dm χαὶ συν δορυφόροι τοῦ μεγίστου βήματος. Οὐ γὰρ

ὃ θρόνος τοῦ Θεοῦ ἐπὶ γῆς πή ἡνυται, ἀλλ᾽ ἣ 17 ὕπο-
πόδιον τῶν ποδῶν αὐτοῦ, ὥστε πάντας TE εἶναι τοὺς
δικαζομένους κάτω, ἄνω δὲ τὸν δικάζοντα, χαὶ τοὺς
μετὰ τοῦ Hope t φίλους. Διὰ τοῦτο ὃ ἀπόστολος
βουλόμενος δεῖξαι, ὅ ὅτι οὐχ ἐπὶ γῆς στήσονται oi πι-

στοὶ, ἀλλ᾽ ἐν τῷ ἀέρι ἐπαρθήσονται, ἔγει" Ἡμεῖς
δὲ ἁ ἁρπαγησόμε εθα ἐ ἐν νεφέλαις εἶ εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου
εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα.

"n

Ὧν

174
Ταῦτά uot εἰς μνήμην ἤγαγεν ἣ ἀφορμὴ τῆς τόλμης A

ὧν θεομάχων, τῶν πολιμοιξήπωνι εἰπεῖν, Δαιμόνιον

ει. Εἴπωμεν μετὰ τοῦ Δαυὶδ, ' ὃς nad τὸ πλῆθος
τς χρηστότητός σου, Κύριε. οἷα λαλοῦντα * τὸν δοῦ-
λον φέρεις, οἷα φθεγγομένην τὴν γῆν βαστάζεις, οἷα
τολμήσαντας χατὰ σοὺ τοὺς θεομάχους οὐ χολάζεις;
οὐχ ἀναλίσχεις ῥοπῇ τοῦ γεύματος, οὐχ ἀναλίσχεις ἐ ἐν
χελεύσματι, οὐχ ἠδύνω ἀπειλῆσαι; οὐχ ἦν περὶ σοὺ ὃ
λόγος τοῦ προφήτου, Ἀπειλῶν θαλάσσῃ , καὶ ξηραίνων
αὐτήν: Τοσαῦτα θεο ομαχοῦσι; τοσαῦτα ϑλασφημοῦσιν.
᾿Αλλ᾽ ἀποχρίνεται. ὃ Xon vip Οὐκ ἦλθον ἵνα χρίνω
τὸν χόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα σώσω τὸν χόσμον. Διὰ τοῦτο καὶ
5 Δαυὶδ χαλῶν αὐτὸν, οὐκ εἰς τὸ χρῖναι χατὰ τὴν
δευτέραν παρουσίαν, dx εἰς τὸ σῶσαι, ἔλεγεν : Ὁ
καθήμεν ος ἐπὶ τῶν Χερουδὶμ. ἐμφάνηθι, ἐξέγειρον τὴν
δυναστείαν σου, χαὶ ἐλθὲ εἰς τὸ σῶσαι ἡμᾶς, οὖχ εἰς
τὸ κρῖναι. "H πρώτη παρουσία, σωτηρίας, ἡ ὃ δευτέρα,
χρίσεως. "EXy θέ ἔλης, ἔ ἔγνως αὐτὸν Σωτῆρα: ἐὰν ἀπει-
θῇς, ἔγνως αὐτὸν κριτήν. Προλαξὼν χατασχεύασον
σαυτὸν φίλον τοῦ βασιλέως. Am) τῶν χοινῶν πραγμά-
τῶν διδαχθῶμεν. Οὐχ οἰδάς τινας σχιρτῶντας χαὶ
ἀγαλλιῶντας, ὅτε ἐν ἀξιώματι χαὶ προαγωγῇ γένων-
ταί τινες τῶν φίλων; οὐχ ἕκαστος χαίρετε, ἐὰν ἴδη
τόν ποτε γνώριμον αὐτοῦ εἰ εἰς ἀρχὴν προελθόντα, χαὶ
ἐλπίζει λοιπὸν καρποὺς τῆς φιλίας χομίζεσθαι; Ἂλλ᾽

m 8;

b Sic Reg. In Savil. hec mutila deerant,

p ventu, sed ad. salutem. parandam, dicebat :
sedes super Cherubim, appare. Excita poten- 2. 3.

855

fiducia repleti; illi vero inglorii, qui contradixe-
runt verbo veritatis, accedent vincti compedibus
ferreis : et. illi quidem erunt in ordine adoran-
üum in alto; hi vero in ordine cadentium in
profundum. Sicut enim in imaginibus superior
est circulus adorantium, inferior vero circulus
barbarorum : sic et in regno Christi superior
apparebit ordo credentium, inferior vero et hu-
mi repens ordo cadentium. Ideo Psalmus ado-

rantes a cadentibus distinguens ait : Ateminiscen- Psal. 21.

tur et convertentur ad Dominum universi fines ?8- 29-

terre : et adorabunt in conspectu ejus univer
se familie gentium, quoniam Domini est re-
gnum, et ipse dominabitur gentium ; quando
E adorantium ordinem ostendit; quando de cadenti-

bus adjecit : In conspectu ejus cadent omnes qui Ibid.vw.30.

descendunt in terram. Quomodo autem superior
est ordo fidelium ? Quia non in terra fideles, sed
in aere stabunt, maximum illud tribunal quasi

satellites. circumsistentes. Thronus quippe Dei Isai. 68. 1

non in terra figitur, sed terra est scabellum pedum
ejus; ita ut omnes de quibus judicium statuitur
infra sint, superne vero Judex sedeat cum amicis
suis ldeo, apostolus, ut ostendat fideles non in ter-
ra, sed in aere sublimes futuros esse, ait: /Vos

mini in aera, Θὲ sic semper cum Domino
erimus.

5. Haec mihi in memoriam revocavit occasio

audaci Dei hostium, qui dicere ausi erant, Z/c- Joan.

monium habet. Dicamus cum Davide, Quam, 30
magna multitudo dulcedinis tue , Domine! ,,
Qualia dicentem servum toleras, qualia loquen- ^.
tem linguara sustines, qualia. audentes contra te
inimicos non plectis? non solo nutu consumis,
non solo jussu perdis , non potes comminari?
non est apud te ille prophetze sermo, Com-

minans mari, et exsiccans illud? "Tot pu- y,5,,,,

gnis, tot blasphemiis Deum impetunt. Sed respon- 4.
det Salvator : /Von veni ut judicem mundum
sed ut salvum faciam mundum. ldeirco David ,7.
vocans illum, non ad judicium, ut in secundo ad-

tiam tuam, et veni, ut salvos facias nos ; non
ut judices. Primus adventus salutis, secundus ju-
dicii est. Si velis, nosti illum Servatorem; 51 non
obtemperes, nosti illum. Judicem. Te prius Re-
gis amicum facito. À vulgaribus rebus edoceamur.
Non nosti quosdam exsultantes et lzetantes, quando
vident aliquos ex amicis ad dignitates provehi?
annon singuli gaudetis, cum videtis aliquem vo-
bis familiarem ad principatum evehi? annon spe-

» Ita Reg. Hac et sequentia manca et turbata in
Sayilii Edito sunt.

? Joan.

Io.

Psal 39.

12.

Qui Psal. 59.

1. Thess. 4.
autem. rapiemur in nubibus in occursum Do- 10.

1. Reg.to.
1.9.0.

Matth. 25.

34.

Ihid. v.35.

956

ratis vos fructum amicitiae accepturos esse? Ve-
rum homines perszpe fallunt, et amicitias com-
mutant, et post adeptum prineipatum non ultra
amici sunt : Christus vero non occultat veritatem.
Esto illi amicus, et eris ei semper amicus. δῶρο
namque, fratres, dignitas hominem inflavit, ejus
animum mutavit, affectum transtulit ; alius pro
alio esse videtur. Nam de Saüle dicit Deus, vi-
dens illum ex dignitate mutari : Unxi te domi-
num, ct requirent, et dabunt tibi principatum, et
ab ilis accipies : Et cum hec signa super te ve-
nerint, mutaberis in. alium virum. Mutabit
enim te potentia et dignitas, non quod omnes mu-
tet; fidelem enim non mutat, sed. improbum su-
perat et manifestum reddit. Quapropter fideli
dicit : Si princeps sis constitutus, esto tu quasi
unus ex subditis. Itaque si hic "amicitia spe
fallit, sepe etiam vera manet ; Christi vero ami-
citia itatieré nequit : : cum vides illum in gloria,
non negat te, qui illum in terra adoras; sed ac sl
ie hodie in amicitiam recepisset, te advocat, et
amicitiam tibi exhibet : 7^ enite, benedicti P
tris mei. Hic sepe si gratiam alicui prebeas, 15
adeptus principatum, illam non fatetur ; sed, etiam-
si gratiam. reddat, primum beneficium occultat :
non enim vult videri benefico inferior; sed ami -
citi quidem tu: vicem reddit, beneficium autem
occultat. Servator autem amicitiam profitetur et
beneficium non. occultat. Esurivi enim, et de-
distis mihi manducare, etc. Amicitia itaque splen-
det Salvator, splendet et beneficio : non negat
pristinam amicitiam, affectum. tuum confitetur,
amorem prwedicat, propositum coronat. Illum
ergo beneficim Whbeamus, non judicem. Judex
quidem est, et judex veritatis; sed tu praveni
eum, et amicum redde, non judicem ; placa il-
lum. Non vides externos principes, quomodo cir-
cumcurrant, et quomodo familiares suos alloquan-
tur? Verum hic de modis agitur, illic de in-
tercessione. Prius alloquere martyres, dic apo-
stolis : Obsecro VOS, proparate mihi Judicem :
sit mihi propitius in tempore judicii, cum exa-
minabuntur opera mea ; suadete illi : ipsum pla-
care potestis. Scio, ipsum vobis exorabilem esse;
ego fiduciam non habeo, vos Regem alloquimi-
ni. Sed respondebunt übi apostoli et martyres :
Non nosti Deum nostrum, qui gratis misericor-
diam impertit, sed a Hob valt accipere ? Da 175
pauperibus, et ille pro ipsis tibi gratiam pro- A
fitebitur; largire 1 in manus pauperum, et quasi
in manus ádktis deponens , retributionem | acci-
pies : da Christo, qui non ob cupiditatem habendi
accipit, sed ob lnimaniitent pauperibus largitur.
Deinde accipit Deus pecunias, non m seipsum, sed
per pauperes in seipsum ; non justitiam. vendens,
sed poenitentia lapsus nostros emendans. Non pe-

C

* οὐχ omittit Savil.]
b σχημάτων Sic Reg. et Savil. qui putat. legendum

SPURIA.

οἵ μὲν ἄνθρωποι πολλάκις ψεύδονται, xai τὰς φιλίας
ἐναλλάσσουσι, καὶ μετὰ τὴν ἀρχὴν οὐχέτι φίλοι" ὃ
δὲ Χριστὸς οὗ χρύπτει τὴν ἀλήθειαν. "Γενοῦ αὐτοῦ φί-
λος, xa ἔσῃ ἀεὶ αὐτοῦ φίλος. Πολλάχ!ς γὰρ, ἀδελ-
qoi, τὸ ἀξίωμα ἐφύσησε τὸν ἄνθρωπον, μετέθαλεν
αὐτοῦ τὴν γνώμην, Μετέθηχεν αὐτοῦ τὴν διάθεσιν,
ἄλλος ἀντ᾽ ἄλλου φαίνε ται. Καὶ γὰρ περὶ τοῦ XGdlX
ὃ Θεὸς εἰδὼς, ὅτι τὸ ἀξίωμα αὐτὸν μεταθάλλει,
λέγει * ἔχρισά σε χύριον , xu ἀπαιτήσουσι, καὶ
δώσουσί σοι ἀρχὴν, xo λήψη ἐξ αὐτῶν" Καὶ ὅταν
ἔλθη ταῦτα ἐπὶ σὲ τὰ σημεῖα, στραφήσῃ eic ἄνδρα
ἄλλον. Μεταδαλεῖ γάρ σε ἣ ἐξουσία καὶ ἢ jj ἀξία, οὐχ
ὅτι πάντας μεταδάλλει" τὸν πιστὸν γὰρ οὐ μεταλλάτ-
τεῦ" τὸν δὲ σαθρὸν ἐλέ έγχει. Διὰ τοῦτο τῷ πιστῷ λέ-
Yet ἐὰν χαταστῆς ἄρχων, γενοῦ xal σὺ ὡς εἷς ἐξ aà-
τῶν. Et τοίνυν ἐνταῦθα φιλία πολλάχις ἐψεύσατο,
πολλάχις ἀληθεύει “ἢ δὲ τοῦ Χριστοῦ φιλία ἄπτωτος :
οὗν, ὅταν ἴδῃς αὐτὸν ἐν δόξῃ, "οὐχ ἀρνεῖταί σε τὸν
ἐπὶ τῆς γῆς προσχυνήσαντα αὐτόν - ἀλλ᾽ ὡς σήμερον
δεξάμεγνός σε τῆς φιλίας, προσχαλεῖται, χαὶ τότε γνω-
ρίσει τὴν φιλίαν - Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός,
μου. Ἐνταῦθα πολλάκις χὰἂν χάριν ποιήσῃς, τινὰ,
μετὰ τὴν doy. 2v οὐχ ὁμολογεῖ" ἀλλὰ, xy ἀντιδῷ τὴν
χᾶριν, τὴν ε εὐεργεσίαν τὴν πρώτην, χρύπτει" οὐ θέλει
γὰρ φανῆναι κατώτερος τοῦ εὐεργέτου, ἀλλὰ τὴν μὲν
dene σου ἀμείξεται, τὴν δὲ εὐεργεσίαν χρύπτει. Ὅ
δὲ Σωτὴρ, χαὶ τὴν φιλίαν ὁμολογεῖ, D καὶ τὴν εὐεργε-
σίαν oU ΠΣ ᾿Βπείνασα 13e» xa ἐδώχατέ μοι φα-
γεῖν, χαὶ τὰ ἑξῆς. Ὁ τοίνυν X Σωτὴρ λάμπει τῇ φιλίᾳ,
λάμπει τῇ εὐεργεσία, οὐκ ἀρνεῖται τὴν προτέραν σου
φιλίαν, διιολογεῖ cou τὴν διάθεσιν, χηρύττει σου τὸν
πόθον, στεφανοῖ σου M πρόθεσιν. ἔχωμεν τοίνυν
αὐτὸν εὐεργέτην, xal μὴ κριτήν. Κριτὴς μέν ἐστι,
xa χριτὴς ἀληθείας" ἀλλὰ σὺ προλαδὼν αὐτὸν ΜΗ
τάστησον φίλον, καὶ uj δικαστὴν, χαὶ δυσώπησον αὖ-
τόν. Οὐχ εἶδες τοὺς ἔξωθεν ἄρχοντας, πὼς περιτρέ-
χουσι, χαὶ πῶς τοῖς οἰχείοις αὐτῶν διαλέγονται; Ἀλλ᾽
ἐνταῦθα περὶ "σχημάτων, ἐχεῖ δὲ περὶ messa.
ΠΙρολαδὼν διαλέχθητι τοῖς μάρτυσιν, δμίλησον τοῖς
ἀποστόλοις" δέομαι ὑμῶν, προετοιμάσατέ μου τὸν
χριτήν᾽ £votxó pot ἵλεος ἐ ἐν τῷ χαιρῷ τῆς χρίσεως,
ὅτε ἐ ξετασθῇ μου τὰ πράγματα: πείσατε αὐτόν" ἵχανοί
ἐστε δυσωπῆσαι. Οἴδα, ὅτι ὑμᾶς αἰδεῖται" ἐγὼ παῤῥη-
σίαν οὐκ ἔχω, ὑμεῖς διαλέχθητε τῷ βασιλεῖ. Ἀλλ᾽ ἀπο-
χρινοῦνταί σοι οἵ ἀπόστολοι χαὶ οἵ μάρτυρες" οὐκ οἶδας
τὸν Θεὸν ἡμῶν, δωρεὰν μὲν ἐλεοῦντα, ἀλλὰ καὶ παρ᾽
ἡμῶν θέλε ιλαθεῖν; Δὸς πτωχοῖς, χαὶ αὐτὸς ἀντὶ ἐκείνων
ὁμολογεῖ σου τὴν ᾿χάριν' δὸς εἰς χεῖρας πενήτων, χαὶ ὡς
εἰς χεῖρας πιστοῦ παραθέμενος, τὴν ἀνταπόδοσιν λήψῃ:
δὸς Χριστῷ οὗ δι’ ἀπληστίαν λαμθάνοντι, ἀλλὰ διὰ
φιλανθρωπίαν τοῖς πένησι χϑρηγοῦντι. Εἶτα λαμθάνει
ὃ Θεὺς χρήματα, οὐχ εἰς ἑαυτὸν, ἀλλὰ διὰ πενήτων
εἰς ἑαυτὸν, οὗ πωλῶν τὸ δίκαιον, ἀλλὰ τῇ μετανοίᾳ
διορθούμενος τὰ πταίσματα, ἡμῶν. Οὐ γὰρ λαμθάνει
χρήματα, ἵνα σοι πωλήση τὸ δίκαιον, χαὶ ἄλλον ἀδί-
xoc χαταχρίνη; ἀλλ᾽ ἵνα σε τὸν χατάχριτον ἐλευθε--

χρημάτων. Lectio est incerta,

IN ILLUD EVANGELII, QUOD DICEBANT, ETC.

pocn διὰ τῆς δόσεως, ὡς ἔλεγεν ὃ Δανιήλ᾽ Τὰς
ἁμαρτίας σου ἐν ἐλεημοσύναις. λύτρωσαι, χαὶ τὰς ἄνο-
μίας σου ἐν οἰχτιρμοῖς πενήτων. Προσένεγχε χρή-
ματα ἀντὶ ψυχῇ ἧς" λῦτρον γὰρ ἀνδρὸς ὃ ἴδιος πλοῦτος.
T. ausu “λέγω πρὸς τὴν τοῦ μεγάλου χριτοῦ χαὶ Δεσπό-
του ἀξίαν, ὃν δέχεται ἣ ὑπ᾽ οὐρανὸν πᾶσα, οὗ νῦν χα-
ταξιοῦται ἣ ᾿Εχχλυησία, ἐ ἐστέρηται δὲ μόνη f qudm
qo Bid preis γάρ. Ἀργὸν τὸ ὄνομα ἄλλη
χατατομιή" χατατέμνεται γὰρ, τῇ ἀπιστίᾳ. Κατατο-
μὴν χαλεῖ τὴν “συναγωγὴν, ὡς χαὶ ὃ Παῦλος ΕΞ
GE βλέπετε τὴν χατατομήν. Ἡμεῖς μὲν γάρ ἐσμεν
5 περιτομή. Διὰ τοῦτο oi δαιμονῶντα χαλέσανπες
τὸν Σωτῆρα διατέμνονται τῆς δόξης, οἱ βασιλέα ὃ δι.ο--
λογήσαντες ἐπληρώθησαν δόξης. Καὶ ὃ ἕν εἰρηχὼς do-
χαίας ἱστορίας θεώρημα χαταπαύσω τὸν λόγον. Γε-
δεών ποτέ τις ἀνὴρ δίκαιος, μεμαρτυρημέ γος ὑπὸ
τῶν Τραφῶν, ὃν χαὶ Παῦλος. ἐν τῷ τάγματι τῶν
δικαίων παρήγαγε; φήσας περὶ Γεδεὼν, καὶ Σαμ-
ψὼν, χαὶ desde οὗτος δικαιοσύνῃ πάση διαπρέ-
ψας, χαὶ τὸν ἑαυτοῦ βίον ταῖς ἀρεταῖς χοσμήσας,
ἐν καιρῷ πολέμου χαὶ στενοχωρίας στάγυας λα-
(ὼν ἀπό τινος τόπου ἐν ληνῷ ἐῤῥάδδιζεν, 1 ἵνα ἑαυτῷ
παρασκευάσῃ παραμυθίαν τῆς ἀνάγχης. Ἄγγε λος
δὲ αὐτῷ παραστάς φησιν " ἴσχυε χαὶ ἀνδρίζου, Ὁ
Κύριος μετὰ σοῦ. Οὐχ ἀμόλύνει γὰρ δικαιοσύνην λι-
μυὸς, ἀλλὰ λαμπροτέραν δείκνυσι τὴν ἀρετὴν ταῖς θλί-
ψεσι βασανιζομένην. Ὁ Κύριος μετὰ σοῦ, εἰρήνη σοι.
Καὶ λέγει Γεδεὼν, χαὶ Εἰ Κύριος ἐ ἐν ἡμῖν, ποθεν ἡμᾶς
εὑρε τὰ χαχὰ ταῦτ α; οὐχ ἀντιλέγων τῷ Θεῷ, ἀλλ
ὡς ἀνάξιον ἡγούμενος ἑαυτὸν τοῦ Θεοῦ, οὕτω λέγων.
Εἰ ἦμεν, φησὶν, ἄξιοι τοῦ Θεοῦ, ταῦτα ἡμᾶς οὐ χα--
τελάμθανε. Πολλάκις οἱ ER oi τῷ μὲν λόγῳ πι-
στεύοντες, ταῖς δὲ γνώμαις μαχόμενοι. $ λέγουσι" ποὺ
ὃ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν; διὰ τί μὴ ἐπήχουσε τῶν μο--
γαζόντων; πόθεν οἵ πόλεμοι; πόθεν αἱ συγχύσεις; Οὐχ
οὗτος εἰ ἱπεν; ἀλλ᾽, εἰ Κύριος ἡ ἦν: ἡμῖν, πόθεν fu ἃς εὗρε
τὰ χαχὰ τοῦτα; Οὐχοῦν οὐχ ἔστιν ἐν ἡμῖν" οὐ γάρ
ἐσμεν αὐτοῦ ἄξιοι. Λέγει " Ὁ Κύριος μετὰ σοῦ" ἐν τῇ
χειρί σου δέδωκε ὃ Θεὸς τὴν νίχην * ἔπελθε εἰς πόλεμον.
Λέγει. ὃ " εδεών ὃ. ἐν τούτῳ γνώσομαι, ὅτι ὃ Κύριος
μετ᾽ ἐμοῦ, ἐὰν δῷ μοι σημεῖον ἀληθινόν. ᾿Ιδοὺ , φησὶ 5
τίθημι " τὸν πόχον τοὺ ἐρίου, χαὶ ἐὰν Bees en ὃ Θεὸς
ἐπὶ τὸν πόχον τοῦτον, χαὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γὴν μὴ βρέ-

ξη; οἶδα ὅτι ὃ Θεὸς μετ᾽ ἐμοῦ. Βλέπε σημεῖον, χαὶ
αἴτημα ξένου δώρου " ἔθηκε τὸν πόχον. *O Θεὸς διὰ
τῆς γυχτὸς, χανόνι θείῳ χαὶ λό: γῳ μὴ παραλαμόανο-
μένῳ, φ sper τὸν ὁ ὄμόρον χατὰ μόνου τοῦ πόχου, χαὶ
πᾶσα d γῇ ξηρὰ ἦν. Καὶ λαύδὼν, φησὶν, ὃ [ εδεὸν
ἕωθεν ὑπὸ τὸν ὄρθρον τὸν πόχον ἀπεπίασεν, χαὶ tb-
ρέθη λεχάνη μεστὴ ὕδατος. Εἶτα ὃ ὃ Γεδεὼν πάλιν" ἐν
τούτῳ γνώσομαι, ὅτι Κύριος μετ᾽ ἐμοῦ, ἐὰν ποιήσῃ
τὸ σημεῖον, ὃ θέλω. Τίθημι τὸν πόχον τοῦτον, καὶ ἐὰν
βρέξῃ ἐ ἐπὶ πᾶσαν πὴν γῆν, ἐπὶ δὲ τὸν πόχον τοῦτον
οὗ βρέξ ξῃ, τότε γνώσομαι, ὅτι Κύριος μετ’ ἐμοῦ ἐστιν.
Οὐχ ἤ ἤρχει σοι τὸ πρῶτον σημεῖον, ἀλλ᾽ αἰτεῖς δεύτ
ρον; οὐχ ἀνέγνως, ὁ ὅτι Οὐχ ἐχπειράσεις Κύριον
Θεόν σου: Οὐ δύο ἤτησα, φησὶ, cns ἴα» ἣν ἦτ σα"
τὰ δύο ἕν ἐστι σημεῖον. Διὰ τοῦτο εἶπεν ἐὰν δῷ μοι

τε
'
το

ν

τ Reg τὸν πόλον τῆς ἐρέας.

c4

857

cunias accipit, ut tibi justitiam vendat, et alium
injuste ζῶν giga sed ut te damnationi dios
per donum liberet? ut dicebat Daniel : Peccata tua Dan. 4.24.
eleemosynis redime, et iniquitates tuas misera-

tionibus pauperum. Offer pecunias pro anima;

redemtio namque viri sunt proprie divitias. He

dico pro dignitate magni Judicis et Domini, quem

suscipit totus orbis, quo nunc dignatur Ecclesia,

quo privatur sola synagoga : dissipata namque E

Inane nomen est : alia quippe concisio est : conci-

ditur enim ob incredulitatem. Concisionem vocat
synagogam Paulus dicens, /'idete concisionem. Philipp. 3.
Nos quippe sumus circumcisio. Ideo qui Servato- 2:

rem daemoniacum vocarunt, exscinduntur a glo-

ria; qui Regem confessi sunt, gloria sunt repleti.

Unoque alan veteris ΕΑ spectaculo, finem

dicendi faciam. Gedeon. quidam olim vir justus,
Scripturarum testimonio celebratus , quem Paulus pepr. 11.
in justorum ordine recensuit, loquens de Gedeone, 32.
Samsone et Jephthe : hic omni justitia conspicuus,

qui vitam suam suam virtutibus decoravit, belli et

angustiae tempore, spicas alicunde acceptas in tor-

culari trituravit, ut 1n necessitate, alimenti sola- 7ud. 6. 11.
tium 5101 pararet. Angelus autem adstans dixit : 12:
Confortare et esto robustus, Dominus tecum est.

Neque enim fames justituam hebetat; sed virtutem
exercitatam splendidiorem reddit. Dominus te-

cum, pax tibi. Respondet Gedeon : Si Dominus Πα. v.13.
in nobis est, unde nos hec mala invaserunt ?

Non Deo contradicens, sed Deo se indignum pu-

tans, ita loquitur. Si Deo, inquit, digni. essemus,

non nos hec invasissent. Sape increduli, qui se

quidem credere profitentur, sed animo repugnant,

dicunt : Ubi est Deus elpamonini? cur non

audit monachos ? undenam bella? unde perturba-

tiones ? Hic non ita loquutus est ; sed, 51 Dominus

esset 1n. nobis, unde nos hoc mah invasissent ?

Non est igitur in nobis : non enim sumus illo di-

gni. Reponit (angelus) : Dominus tecum ; in ma-

num tuam Deus victoriam deposuit : E ad bel-

lum. Respondet Gedeon : In hoc cognoscam quod
Dominus sit mecum, si det mihi signum verum.

Ecce, inquit, pono vellus lanz, et 51 pluerit Deus

super hoc vellus, et super τ ἢ terram non plue-

rit, novi quod Deus sit mecum. Vide signum, et
petitionem inauditi doni : posuit vellus. Deus no-

ctu, divino jussu et ratione quz comprehendi ne-

quit, immittit imbrem in solum vellus, et tota

terra erat arida. Et accipiens, inquit, Gedeon,

mane diluculo vellus expressit, et inventa est con-

cha aqua plena. Rursusque Gedeon : In hoc co-

gnoscam quod Dominus mecum sit, si fecerit si-

gnum quod. volo. Hoc vellus pono : et si in totam

terram pluvia venerit, in hoc vellus non venerit,

iunc cognoscam quod. Dominus mecum sit. Non

sufficit tibi primum signum, sed petis secundum?

non legisti illud, J/Von tentabis Dominum Deum Deut .6.16.
tuum ? Non duo petii signa, inquit ille, unum

Matth. 15.
24.

Psal.71.1.

Ibld, v. 5.
6.

Ibid, v. 8.

858

petii : duo illa unum signum sunt. Idco dixit, Si
dederit mihi Dominus signum verum, pro futurze
veritatis probatione. Deinde secundo posuit vellus :

et decidit imber per totam terram, mansitque sic-
cum vellus. Post hoc experimentum, bellum au-
dacter aggreditur, et inimicos debellat. Pluvize
enigma paucis explicandum est. Hoc vellus pri-
mum et secundum Domini adventum significat :
quoniam primus solam Jerosolymam comprehen- 176
dit, ipsum vero universa terra non accepit. Sicut
enim vellus univers terre comparatum nihil erat;
sic nihil erat. Jerosolyma cum omnibus gentibus
comparata, resque miserabilis. Ideo dicebat : /Von
veni nisi ad oves que perierunt domus Israel,
ad unam solum gentem. Cum vero postea gratia
Domini progressa est, quando synagoga et populus
ille negaturus, et universa terra acceptura erat,
praecessit figura 1n secundo : nam sicut olim vel-
lere solum pluvia imbuto, terra erat arida, et sub
haec irrigata terra, vellus siccum remansit ; sic ille
olim populus primus irrigatus piam religionem in
gentes omnes non infudit : cumautem gentes omnes
beneficium acceperunt, Israel siccus remansit.
Verum ne humanis. ratiociniis et complicatis co-
gitationibus haec speculatio procedere videatur,
huic speculationi propheticum addere testimonium
operz pretium fuerit. De Servatore prophetice di-
cit David : Deus, judicium tuum regi da, et ju-
stitiam tuam filio regis : judicabit populum
tuum in justitia, et paupercs tuos in judicio; et
paulum progressus dicit : :Znte solem permanet
nomen ejus, et ante lunam generationis gene-
rationum. Deinde adventum ejus significans dicit,
Descendet sicut pluvia in vellus, et sicut stilli-
cidium slillans super terram; et statim : Et do-
minabitur a mari. usque ad mare, et a flumini-
bus usque ad terminos orbis terrarum. Utinam |
igitur nos cum universa terra irrigati, fructus af-
feramus, precibus et intercessione patris et do-
cloris nostri, qui potest et nostrum sermonem et
vestrum desiderium. obsignare in Christo Jesu
Domino nostro, cui. gloria et imperium, nunc et
semper, et 1n szecula saeculorum. Amen.

B

a Savil. χαὶ τὸν ὑμέτερον ἐχπληρῶσαι, ἐν Χριστῷ, οἷα.
4 2 d * 9

SPURIA.

Κύριος σημεῖον ἀληθινὸν, ἀντὶ τῆς μελλούσης ἀλη-
θείας θεώρημα. Εἶτα ἔθηκε τὸν πόχον δεύτερον, χαὶ
κατῆλθεν ὃ ὄμόρος ἐπὶ πᾶσαν τὴν YA; xal ἔμεινεν ὃ
πόχος ξηρός. Μετὰ ταύτην τὴν πεῖραν χαταθαρσεῖ τοῦ
πολέμου, xA κατηγωνίζετο τοὺς ὑπεναντίους. Δεῖ γὰρ
συντεμεῖν τὸ αἴνιγμα τῆς βροχῆς. Οὗτος ὃ πόχος τοῦ
Σωτῆρος ἐμήνυσε τὴν παρουσίαν τὴν πρώτην xol τὴν
δευτέραν" ὅτι ἣ μὲν πρώτη τὰ Ἱεροσόλυμα μόνα xa-
τέλαδεν, fj δὲ v7, πᾶσα οὐχ ἐδέξατο. “Ὥσπερ γὰρ ὃ
πόχος πρὸς ὅλην τὴν γὴν οὐδὲν, οὕτω πρὸς πάντα τὰ
ἔθνη χαὶ τὰ Ἱεροσόλυμα οὐδὲν χαὶ οἰκτρόν. Διὰ
τοῦτο ἔλεγεν, Οὐχ ἦλθον, εἰ μὴ εἰς τὰ πρόδατα τὰ
ἀπολωλότα οἴχου ᾿Ισραὴλ, εἰς μόνον τὸ ἔθνος. ᾿Επεὶ
δὲ μετῆλθε μετὰ ταῦτα ἣ χάρις τοῦ Κυρίου, χαὶ ἣ
μὲν συναγωγὴ ἀρνεῖσθαι ἤμελλε χαὶ ὃ λαὸς ἐχεῖνος,
ἣ δὲ γὴ πᾶσα δέχεσθαι, προλαδὼν ὃ τύπος ἐν τῷ δευ-
τέρῳ, ὅτι ὥσπερ ποτὲ τοῦ πόχου μόνου βραχέντος ἣ
Y ἦν ξηρὰ, μετὰ δὲ ταῦτα τῆς γῆς βραχείσης ὃ πό-
χος ἔμεινε ξηρός" οὕτω ποτὲ τὸ ἔθνος τὸ πρῶτον ἀρ-
δευόμιενον οὗ μετέδωχε τῆς εὐσεύδείας πᾶσι τοῖς ἔθνε--
σιν: ὅτε δὲ τὰ ἔθνη πάντα ἐδέξαντο τὴν εὐεργεσίαν, ὃ
᾿σραὴλ ἔμεινε ξηρός. 'AXX' ἵνα μὴ λογισμοῖς ἀνθρω-
πίνοις καὶ ἐπινοίᾳ πλεχομένη νομισθὴῇ ἣ θεωρία,
ἀναγχαῖον τῇ θεωρίᾳ ταύτη προφητικὴν παραστῆσαι
τὴν μαρτυρίαν. Περὶ τοῦ Σωτῆρος προφητεύων ὃ
Δαυὶδ χαὶ λέγων * Ὃ Θεὸς, τὸ κρίμα σου τῷ βασιλεῖ
δὸς, xal τὴν δικαιοσύνην σου τῷ υἱῷ τοῦ βασιλέως᾽
χρινεῖ τὸν λαόν σου ἐν δικαιοσύνῃ, χαὶ τοὺς πτωχούς
σου ἐν χρίσει xai μικρὸν ὑποθάς φησι" Πρὸ τοῦ ἡλίου
διαμιένει τὸ ὄνομα αὐτοῦ, καὶ πρὸ τῆς σελήνης γενεᾶς
γενεῶν. Εἶτα τὴν παρουσίαν σημαίνων, φησί: Κατα-
θήσεται ὡς ϑετὸς ἐπὶ πόχον, χαὶ ὡς ἣ σταγὼν ἣ στά-
ζουσα ἐπὶ τὴν γῆν xoi εὐθέως, Καὶ χαταχυριεύσει
ἀπὸ θαλάσσης ἕως θαλάσσης, καὶ ἀπὸ ποταμῶν ἕως
περάτων τῆς οἰχουμένης. Γένοιτο τοίνυν ἡμᾶς μετὰ
πάσης τῆς γῆς ἀρδευομένους, καρποὺς ἀναφέρειν, εὖ-
χαῖς καὶ πρεσδείαις τοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ διδασχά -
)ou, ὃς δύναται καὶ τὸν ἡμέτερον ἐπισφραγίσαι λό--
γον, *xal τὸν ὑμέτερον πόθον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ
ἸΚυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἣ δόξα καὶ τὸ χράτος,. νῦν xoi ἀεὶ,
xa εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἂ μήν.

MONITUM

IN SERMONEM SEQUENTEM.

Hanc orationem , inquit Savilius , ex. fide Codicis ms. in Bibliotheca Collegii novi Oxoniensis
damus, neque aliud preterea suppetebat exemplar ; quo fit ut plura supersint. emendanda. Et
dogmata et doctrinam agnosco hic Chrysostomica ; sed in stylo magna. est disparitas. Itaque
inter ἀυνιοιθαλλόμενα relinquo. Oratio , inquit Halesius meus , perelegans certe , et que disparita-

IN CHANANEEAM, ETC. 859

tem styli , ingenii et doctrine paritate compenset. Male certe perelegantem. dicit orationem, quz,
precipue a medio ad. finem, est tota contorta et salebris plena; loquacitate vero et repetitionibus ad
nauseam usque occurrentibus redundat. A stylo Chrysostomi prorsus abhorret , ita ut nec inter 4y2162).-
λόμιενα accenseri mereatur , ut existimabit haud dubie quisquis Chrysostomi orationes vel primoribus
labris attigerit : ac vel ex. ipso ordiendi modo alium deprehendet oratorem. Caeterum non indoctus est
scriptor iste, et licet innumeris repetitionibus nauseam pariat, recte probat ex his Apostoli verbis : /Von.
est volentis neque currentis , sed miserentis est Dei, non sequi hominem qui peccat, culpa liberum
esse ; sed ex voluntatis su: proposito , sibi perniciem et interitum parere, quod ex aliis Scriptura dictis
et exemplis confirmat ; ac syllogisuco more plerumque procedit.

Εἰς τὴν Xavavatav, xo εἰς τὸν Φαραὼ, xoi ὅτι Οὐ τῇ In Chananceam et in Pharaonem, et Quod maus. x5.
τοῦ θέλοντος, οὐδὲ τοῦ τρέχοντος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦν- " ^ non volentis neque currentis, sed miserentis sit Rom. 9.16.

τος Θεοῦ. Dei.
M X A e / Ἢ" ὃ . E .
Ei xo ἐθόλωσεν ἡμᾶς f κατὰ τὴν ἑσπέραν τα- 1. Etiamsi nos vespertinus ille tumultus per-
b! € , ^ )N RÀ . L - ΄ 2
ραχὴ , ἀλλ᾽ ηὔφρανεν ἢ πάντων σπουδή. Οὐ Y&p£6As- — turbavit, at exhilaravit universorum studium.
ᾷ τ ; ἀν à E . :
πὸν εἰς τὴν τῶν θορύδων ἀνωμαλίαν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν — Non enim turbarum confusionem, sed. auditorum
me , , uv ,ὔ 7 rw "^ E
τῶν ἀχουόντων προθυμίαν * καὶ ἦν θόρυδον θεασάμε- ^ fervorem respiciebam : spectatorque eram forensis

νος ἀγοραῖόν τινα ὄντα χαὶ δημώδη, τὴν δὲ προθυμίαν οἱ popularis tumultus, simulque divini atque pro-

ἔνθεον xa ἐνάρετον" ὡς εἰπεῖν, ὅτι Αἱ μὲν χεῖρες, χεῖρες — bi studii, ita ut dicerem : Manus quidem sunt Gen. 27.
Ἡσαῦ, ἣ δὲ φωνὴ, φωνὴ l«xo6. Δημώδης μὲν γὰρ — manus Esaü, vox autem. vox est Jacobi. Po- 22-

ἣν ὃ θόρυδος, ἔνθεος δὲ ὃ ζῆλος. Οὐ δεῖ δὲ ὅλως δια- pularis erat tumultus , sed divinum studium.
φέρεσθαι πρὸς τὴν χραυγὴν τῶν σπουδαζόντων, ἀλλ᾽ Oportetautem non distrahi ex clamore tumultuan-
ἀπούλέπειν εἰς τὸν ζῆλον τῶν ἀκουόντων. Καὶ γὰρ ἢ — tium, sed respicere studium auditorum. Nam
Χαναναία χατέχραζε τοῦ Σωτῆρος, ἀλλ᾽ οὐκ ἔδλεπεν P Chananwa post Servatorem. clamabat; verum ille
"αὐτῆς εἰς τὸ τεθορυδημένον τῆς χραυγῆς, ἀλλ᾽ εἰς — non ad clamorem attendit, sed ad animi affectum.

τὸ ἐσπουδασμένον τῆς διανοίας. "EGóx οὖν, ὡς ἀρτίως — Clamabat ergo, ut modo audistis, Dominica se-
ἀχηχόατε, ἀχολουθοῦσα τοῖς ἴχνεσιν τοῖς δεσποτιχοῖς, — quens vestigia : Fili David, misere mei. O gen- Mah. 15.
Yii Δαυὶδ, ἐλέησόν με. Ὦ τῆς τῶν ἐθνῶν πίστεως, — tium fidem! o Judzorum ingratum animum! Ab 22.

ὦ τῆς τῶν ᾿Ιουδαίων ἀγνωμοσύνης. Ἢ Χαναναία, ἢ —lsraclitico genere aliena, nec in lege educata, nec

τοῦ γένους τοῦ Ἰσραηλιτιχκοῦ ἀπεσχοινισμένη , 1j μήτε in prophetis versata, veritatem preedicat, dicens :

νόμῳ συντραφεῖσα, μήτε προφήταις συζήσασα χηρύτ-ὀ — Fili David, miserere mei; qui vero in lege edu-

τει τὴν ἀλήθειαν λέγουσα - Yit Δαυὶδ, ἐλέησόν με" οἱ — cati fuerant, qui prophetas audierant, mendacium

δὲ τῷ νόμῳ συντραφέντες, χαὶ προφητῶν ἀχούσαντες, — tuentur dicentes, Non novimus eum; Samaritanus

τὴν ἀλήθειαν ἀρνησάμενοι, τὸ ψεῦδος πρεσδεύουσι, ^ est, et daemonium habet. O fidem gentium! o Isra-
λέγοντες - Οὐχ οἴδαμεν αὐτόν - Σαμαρείτης ἐστὶ, x«i — élitarum ingratum. animum! Vide Deum et Ser-
δαιμόνιον ἔχει. "C. τῆς πίστεως τῶν ἐθνῶν, ὦ τὴς —vatorem omnium, quantum genus illud. honoret.
ἀγνωμοσύνης τῶν ᾿Ισραηλιτῶν. Ὅρα τὸν Θεὸν xci — JYon est bonum. accipere panem filiorum, et phid. v. 26.
Δεσπότην τῶν ἁπάντων, πῶς τιμδ τὸ γένος. Οὐκ ἔστι projicere canibus. Gentes vocat canes, et Israé-

καλὸν λαθεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέχνων, χαὶ βαλεῖν τοῖς — litas filios : transmutatur honor a populo; et qui
χυναρίοις. Καλεῖ χύνας τὰ ἔθνη, χαὶ υἱοὺς τοὺς honorantur, ipsum dehonestant; qui despiciuntur,

5 : px ido E OE :
Ισραηλίτας᾽ dv P ρος φΕ ταν D ὕπο τοῦ λαοῦ ἣ τιμή" C adorant : qui filii vocantur, beneficium non reci-
xa οἱ μὲν τιμώμενοι ἀτιμάζουσιν, οἵ ὃς ἀτιμαζόμε- piunt; Chananza vero camis appellata, a. benefico
vot προσχυνοῦσιν" υἱοὶ χαλούμενοι τὴν εὐεργεσίαν o0 — non recedit. Ideo namque Servator canem vocavit
δέχονται , f δὲ Χαναναία χύων ὀνομαζομένη, τοῦ mulierem, non ut contumelia afficeret, sed ut ejus
Mod o ocean cU o dg Διὰ το v e Σωτὴρ γῶν affectum patefaceret, ostenderetque gentes probro
zum ἐχάλεσε τ i aie Cora wn ὅλ '"* affectas a benefico non absistere, Israelem vero
τῆς πρόθεσιν MO EE ve εθνη καὶ VOPUOUTU* — beneficio affectum, Servatorem negare. Fili Da-
οὐχ ἀφίστανται τοῦ εὐεργέτου, 6 δὲ ᾿Ισραὴλ xoi eüso- j 4 [ne : * :

^ vid, miserere mei. Et qui omnes exaudit, ta-

γετούμενος ἠρνήσατο τὸν Σωτῆρα. Yi: Δαυὶδ, ἐλέη- :
σόν με. Καὶ ὃ πάντων ἐπαχούων cvy, οὐκ ἀποπεμ- (Εἶν non nt precantem respuat, sed ut ejus fidem
πόμενος τὴν δέησιν, ἀλλὰ λαμπροτέραν ἐχφαίνων τὴν splendidiorem reddat. Chananza genere, Abraha-

πίστιν. Χαναναία τὸ γένος, xal ᾿Αδραμῖτις τῇ πίστει. — mitica fide. Fili David, miserere mei. Et

Savilius suspicatur lezendum αὐτός, sed αὐτῆς ferri potest.
p n ? f

Ibid.v. 23.

Ihid.v. 24.

Ibid. 28.
19.

Joan. 10.

16.

Matth. 15.
25.

fsai.1.2.

840

qui vel ante. oris clamorem animi supplicationes
exaudit, tacet et differt ; visusque est apostolis in-
humanus esse, quod. supplicationem tantam re-
spueret. Dicuntque ei discipuli : Dimitte illam
quia clamat post nos. Num tu, Petre, num tu,
Andrea, vel Philippe, Servatore humaniores estis ?
num vos flexit precatio, et. Servatorem non af-
fecit supplicatio? Certe vos secundum rei fa-
ciem judicatis , ego secundum animi affectum
sententiam fero; gratiam. differo, ut. splendidam
fidem expromam. /Von sum missus nisi ad
oves que perierunt domus Israel. Num pastor
es Israclitarum? annon totius orbis. Dominus,
pastor, administrator et provisor? Non dixit,
Non sum pastor aliorum; sed, Non sum ad hoc
missus; non secundum rel veritatem loquens, sed
simulans, ut fidem patefaciat. Si non alio missus
es, sed tantum ad oves domus Israel, cur aposto-
los ad fines orbis mittis, dicens : Euntes docete
omnes gentes, baptizantes? δὶ non ad alias,
quam Israélis, oves missus es, cur dicebas apo-
stolis : Et alias oves habeo, que non sunt ex
hoc ovili, et illas oportet me congregare, ut
fiat unum ovile, et unus pastor ? Quare non ac-
curate et secundum exactam rei veritatem loquitur,
sed ad anim: probationem, /Von sum missus. Rem
negat, et mulier deprecans non fugit: ejus sup-
plicationem depellit, et adorationem non respuit.

SPURIA.

Υἱὲ Δαὶδ, ἐλέησόν με. Kal 6 πρὸ τῆς κραυγῆς τῶν
στομάτων ὑπαχούων ταῖς ἱχεσίαις τῶν Ψυχῶν, σιωπᾷ
xot ἀνέχεται" χαὶ ἐνομίσθη τοῖς ἀποστόλοις ἀπηνής τις
εἶναι, ἀποπεμπόμενος τὴν τοσαύτην ἱκεσίαν. Καὶ πρὸς
αὐτὸν oi μαθηταὶ, Ἀπόλυσον αὐτὴν, ὅτι χράζει ὄπι-
σθεν ἡμῶν. "Ap' οὖν σὺ, Πέτρε, ἢ σὺ, Ἀνδρέα, ἢ
Φίλιππε, τοῦ Σωτῆρός ἐστε φιλανθρωπότεροι; καὶ
ὑμᾶς ἔκαμψεν f; παράκλησις, αὐτὸν δὲ οὐχ ἐδυσώπη-
σεν 5 ἱκεσία: Ἄρα ὑμεῖς τοῖς “φαινομένοις χρίνετε,
ἐγὼ δὲ ταῖς ἐννοίαις δικάζω * ὑπερτίθεμαι xol dva-
δάλλομιαι τὴν χάριν, ἵνα γυμνώσω τὴν λαμπρὰν πί-
στιν. Οὐχ ἀπεστάλην, εἶ μὴ εἰς τὰ πρόδατα τὰ ἀπο-
λωλότα οἴχου ᾿Ισραήλ. [τα ποιμὴν εἶ τῶν Ἴσραηλι-
τῶν, οὐχὶ πάσης τῆς γῆς Δεσπότης, χαὶ ποιμὴν, xot
διοικητὴς, καὶ προνοητής " οὐχ εἰπεν, οὐχ εἰμὶ ποιμὴν
τῶν ἄλλων, ἀλλ᾽, οὐκ ἀπεστάλην εἰς τοῦτο, οὐχ ἀλη-
θῶς τοῦτο λέγων, ἀλλὰ τῷ σχήματι τὴν πίστιν γυ-

e ^5 δ Hl 5 7 ^ c 5 5 5 li
υνῶν. Et γὰρ μὴ ἀπεστάλης ἀλλαχοῦ, ἀλλ᾽ εἰς τὰ
πρόδατα τοῦ οἴχου ᾿Ισραὴλ, πῶς τοὺς ἀποστόλους
πέμπεις εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης, λέγων * Πο-
ρευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες :
Εἰ μὴ ἀπεστάλης εἰς τὰ ἄλλα πρόδατα, ἀλλ᾽ cic
ἐχεῖνα τὰ τοῦ ᾿Ισραὴλ, πῶς ἔλεγες ἀποστόλοις, χαὶ
ἄλλα πρόδατα ἔχω, ἃ οὐκ ἔστιν ἐχ τῆς αὐλῆς ταύτης,
χἀχεῖνα δεῖ με συναναγεῖν, ἵνα γένηται μία ποίμνη ,
xo εἷς ποιμήν. “Ὥστε οὐ πρὸς αὐτὴν λαλεῖ τέως τῶν
πραγμάτων τὴν ἀχρίόειαν, ἀλλὰ πρὸς τὴν τῆς ψυχῆς
δοκιμασίαν. Οὐχ ἀπεστάλην. Ἀρνεῖται τὸ πρᾶγμα;

Vere Ecclesi: imago est Chananza, quae periculis 178 καὶ οὐ φεύγει ἣ γυνὴ παραχαλοῦσα * ἀποσείεται αὐὖ-
δ c ,ὔ , τ
probatur, et Dominum non negat; 411 sexcenias τῆς τὴν ἱκεσίαν, καὶ οὐχ ἀποσείεται αὐτοῦ τὴν mpoc-

sustinet procellas, et ad fidei portum oculis ten-
dit; qua mille fluctibus ab hzreticis exagitatur,
et ob fidei firmitatem non nutat. Confer fidem
ecclesiasticam cum ingrato Judaeorum animo. Ju-
dici manna comedentes murmurant; Ecclesia jeju-
nans Domino gratias agit : illi honore affecti, 1n-
grati sunt ; Christiani in persequutionibus gratias
agunt. Quem deligis servum, 51 dominus sis? ex
duobns servis quem accipis? eumne qui post be-
ueficia ingratus est, an eum qui castigatus gratiam
habet? Ecclesie igitur imago est Ghananza, quae
depulsa Dominum non negat. Adorat illum di-
cens, Domine, adjuva me. Cum prius dixisset,
Fili David, miserere mei, putans se minorem,
quam par erat, emisisse deprecationem, priorem
revocat vocem, et secunda probi animi significa-
tione, priorem tegit. Non enim. ultra vocat illum
filium David, sed Dominum, dicens : Domine,
adjuea me. Neque tamen ille respondet, sed audi-
ta voce concitant illum apostoli, dicentes : Clamat
post nos. Deus tamen differt, fidem illam spectans,
et dicit ei : /Von est bonum accipere panem fi-
liorum, et projicere canibus. Filios vocat Israe-
litas, non tam honorans, quam arguens ingratum
illorum animum. Nam qui hodie filios vocat Isra-
elitas, filius est. ejus qui dicit: Filios genui et
exaltavi, ipsi autem spreverunt me. Chananca
canis vocatur, et cum gratia fert contumeliam.
Ceterum puto et credo, Christum in hac contume-
lia benevolenti;: imaginem posulsse, nempe ca-

χύνησιν. AXn0oc τῆς ἰχχλησίας εἰκὼν ἣ Χαναναία,
4$ ἐν κινδύνοις ἐξεταζομένη, xai τὸν Δεσπότην οὖχ
ἀρνουμένη; f μυρίους χειμῶνας ὑπομένουσα, xal τὸν
E] N x. Y ) / b L i.
ὀφθαλμὸν ἔχουσα πρὸς τὸν λιμένα τῆς πίστεως, ἣ
μυρίοις χύμασι τῶν αἱρετικῶν περικλονουμένη , καὶ
ἀπὸ τῆς ἑδραίας πίστεως μὴ σαλευομένη. ᾿Αντεξέτασον
πίστιν ἐχχλησιαστικὴν, καὶ ἀγνωμοσύνην ᾿Ιουδαϊκήν.
Ιουδαῖοι μάννα ἐσθίοντες γογγύζουσιν, ἣ ᾿χχλησία
νηστεύουσα εὐχαριστεῖ τῷ Δεσπότῃ " ἐχεῖνοι τιμώ-
μενοι ἀγνωμονοῦσιν, οἱ τοῦ Χριστοῦ διωχόμενοι εὖ--
χαριστοῦσι. Ttva ἀποδέχη οἰκέτην, ἐὰν ἧς δεσπότης:
δύο οἰκετῶν τίνα ἀποδέχῃ; τὸν μετὰ τὰς εὐεργεσίας
Ὁ ^ E! -
ἀγνωμονοῦντα, ἢ τὸν ἐν ταῖς παιδείαις εὔγνωμο-
νοῦντα; [ἰχὼν τοίνυν τὴς ᾿Ιχχλησίας ταύτης ^ Χα-
ναναία, f, ἀποπεμπομένη, xol τὸν Δεσπότην οὐχ
5 "d T I - cipere λέ " Kj ΟΎΣ 4
ἀρνουμένη. Mposxuvei αὐτῷ λέγουσα ύριε, βοή-
θει μοι. ᾿Ιὑπειδὴ πρῶτον εἶπεν, Yit Δαυὶδ, ἐλέησόν
με, νομίσασα, ὅτι ἐλάττονα προσήγαγε τὴν παρά-
χλησιν τῆς ἀξίας, ἀναχαλεῖται τὴν πρώτην φωνὴν,
χαὶ δευτέρᾳ εὐγνωμοσύνῃ τὴν πρώτην χαλύπτει.
^, δ V - 4 - 4 ex MJ - N ,
Οὐχέτι γὰρ αὐτὸν χαλεῖ, υἱὲ Δαυὶδ, ἀλλὰ Κύριον,
λέ Κύ 40 K M 2 X e ; /
ἔγουσα, Κύριε, βοήθει μοι. ΚΚαὶ οὐδὲ οὕτως ἀποχρί-
Ἂν M Y

νεται, ἀλλ᾽ ὀχλοῦσιν οἱ ἀπόστολοι πρὸς τὴν φωνὴν
λέγοντες, Κράζει ὄπισθεν ἡμῶν. Ὑ περτίθεται Θεὸς,
πρὸς τὴν πίστιν ἀπούλέπων, χαί φησι πρὸς αὐτὴν,
Οὐχ ἔστι καλὸν λαύεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέχνων, καὶ
βαλεῖν τοῖς χυναρίοις * τέχνα λέγων τοὺς Ἰσραηλίτας,
οὗ τοσοῦτον αὐτοὺς τιμῶν, ὅσον ἐλέγχων ἐπὶ τῇ ἀγνω-
μοσύνη. Ὁ γὰρ καλῶν σήμερον τέχνα τοὺς Ἴσραη-
λίτας, υἱός ἐστι τοῦ λέγοντος, ΥἹοὺς ἐγέννησα xa:

IN CHANANJXEAM ET

IN PIIARAONEM,

ETC. 841

ὕψωσα, αὐτοὶ ὃ δέ ue ἠθέτησαν. Καλεῖται χύων f, Χα- € nem, animalis hujusce benevolentiam exprimens.

γαναία, xal φέρει τὴν ὕδριν μετὰ χάριτος. Πλὴν οἷ-
μαι χαὶ πιστεύω, ὅτι ἐν τῇ ὕδρει τ ταύτῃ ἐ ἐνέθηχε τῆς
εὐνοίας τὴν εἰχόνα, χύνα, δεικνὺς τὸ εὐνοϊκὸν τοῦ
ζώου. Κύων μυρία πάσχων, τῆς δεσποτιχῆς οἰχίας
οὐχ ἀφίσταται" χύων, ὅτε ἴδη τὰ δεσποτιχὰ βήματα,
σιωπᾷ " ὅταν δὲ ἘΠ ΤΙΣ ὃ δεσποτιχοὺς, ἡσυχάζει: ὅταν
δὲ ἴδη ἀλλοτρίους, σπαράττεται, ὑλαχτεῖ, οὐχ fjou-
χάζει, πρὸς οὐδένα τῶν ἄλλων βλέπων. Ιουδαῖοι
πῶς δρῶσι χατὰ coU Θεοῦ μυρίας βλασφημίας, χαὶ
οὐ | ταράττονται; Βλέπε Χριστιανὸν ἀχούοντα βλασφη-
μίας αἵρετιχῇς ἢ ἑτέρας πλάνης, χαὶ εὐθέως θορυόού-
μενον, ὑλαχτοῦντα, βοῶντα κατὰ τῶν ἐναντίων. Οὐ
φέρει Χριστιανὸς ἰδεῖν ἀλλοτρίαν ὄψιν, ἀλλ᾽ ὡς χύων
περὶ τὸν δεσποτιχὸν πυλῶνα ὑλαχτεῖ. Καὶ οἷ ἔξω τῆς
πίστεως φιλόσοφοι τὴν τῶν χυνῶν προστ; γορίαν σπά-
σᾶντο, διὰ τὸ εὐνοϊκὸν τοῦ ζώου, kar οὐχ ἠδέσθησαν
τὸ ὄνομα, ἀλλ᾽ ἀπέ ἐόλεψαν εἰς τὴν εὔνοιαν τῆς φύσεως.
τι δὲ ἀποδέ ἔχεται ὃ Θεὸς τὸν ὑλαχτοῦντα t ὑπὲρ τὴς
εὐσεύείας, χαὶ μέ έμφεται τῷ σιωπῶντι xa μὴ ὕλα-
χτοῦντι ὑπὲρ τῆς ἀληθείας, λέγει περὶ τῶν ᾿Ισραηλι-
τῶν, Πάντες χύνες ἐνεοὶ ᾽ οὗ δυνάμενοι ὑλαχτεῖν.
Κύων χαλεῖται ψυχὴ εὐνοοῦσα τῷ Δεσπότη, χαὶ ὑπὲρ
τοῦ Δεσπότου ὑλαχτοῦσα, 007. ϑδριζομένη. Κύων
ὅταν Mayr, τοῦτο μόνον ἔχει σημεῖον τῆς μανίας,
ὅταν χατὰ τοῦ Δεσπότου τοὺς ὀδόντας ἐπάρῃ" οὐδέ-
ποτε γὰρ σωφρονῶν χύων κατὰ τοῦ δεσπότου μαίνε-
ται. Οὐδὲν ἕτερον ἐλέγχει τὴν ᾿Ιουδαίων μανίαν, ἢ τὸ
χατὰ τοὺ Σωτῆρος ὑλαχτεῖν - ὅτι Θεὸν, ὃν ἐχρὴν
γνωρίσαι ὡς Δεσπότην, τοῦτον ἀπεσείσαντο ὡς ἀλλό-
τριον. Ὅθεν χατηγορεῖ αὐτῶν λέγων᾽ ΠΕεριεκύχλωσάν
με χύνες πολλοί. Καὶ τίνες oi χύνες; Συναγωγὴ πο-
νηρευομένων περιέσ γον με. Οὐχ ἀποπέμπεται τοίνυν
ἣ Χαναναία τὴν ὕόριν, VP δέχεται μετ᾽ εὐχαριστίας.
Οὐχ ἔστι καλὸν λαθεῖν τὸν ἄρτον τῶν ν τέχνων, χαὶ βα-
λεῖν τοῖς χυναρίοις. *H δὲ ἀπὸ τῆς ὕδρεως τὴν φιλαν-
θρωπίαν κατασχευάζουσα, d LH Ναὶ, Κύριε : καὶ γὰρ
τὰ “κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων
ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν χυρίων αὐτῶν. Μὴ οἰχτειρήσης
με ὡς τέχνον, ἀλλ᾽ ἐλέησόν με, ὡς χύνα: δέχομαι τὴν
d gw σου; Δέ ἐσποτα, Πάσης γὰρ τιμῆς ἐστι χρείττων
ἣ παρὰ σοῦ ὕόρις, πάσης δόξης ἀνωτέρα. Ἵνα τοίνυν
ὃ Σωτὴρ ἐπὶ τέλει δείξη, ὅτι οὐχ ὑθρίζων ἐχά-
,
Àecs χύνα, ὅτε αὐτῆς ἐγύμνωσε τὴν εὐχαριστίαν,
τότε λέγει" ^0 D μεγάλη, σου 5 πίστις" γενηθή-
τῶ σοι, ὡς θέλεις. ᾿

D

E

“γὼ οὖχ οἶδα πῶς ἐπαινέσω τὴν 170

πίστιν, ἣν ὃ Σωτὴρ μεγάλην € ἐχάλεσε. Ποίαν γὰρ αὖ- Δ

τῆς δύναμ. αι

ἐπινοῆσαι χρε είττονα εὐφημι Lay τῆς ἀπὸ
τοῦ Σωτῆρος

ἀποδοῦεί είσης; ᾿άσωμε y τὴν φωνὴν ἀχέ-
patov, μὴ δδρίσωμεν αὐτὴν ταῖς ἡμετέραις εὐφημίαις,
νὴ ποιήσωμεν τὸ μέγα μιχρόν᾽ ἀνθρωπίνη γὰρ εὖ-
φημία t μειοῖ τὰ πράγματα, Θεοῦ δὲ φωνὴ μαρτυρεῖ
τοῖς πράγμασιν. Ὧν ὃ ἔπαινος, φησὶν, οὖχ ἐξ ἀνθρώ-
πων, ἄλλ᾽ ἐκ τοῦ Θεοῦ. Διὰ τί δὲ ὅλως οἱ δαιμονιῶν -
τες τὸν Σωτῆρα ἐχάλουν εἰς βοήθειαν, Yu Δαυὶδ,
ἐλέησόν υε; μὴ γὰρ f τοῦ Δαυὶδ συγγένεια τὴν χατὰ
τῶν δαιμόνων ἐξ ἐξουσίαν ἔχει; πόθεν ὅλως τῷ προφη-
τεύοντι τὸ βοᾶν, λέγοντι, ΥἹὲ Δαυὶδ ; ἐλέησόν υε; καὶ
τὴν Χαναναίαν προσάγουσαν τὴν θυγατέρα δαιμονιζο-
μένην εἰπεῖν, Υἱὲ Δαυὶδ, ἐλέησόν με; Παρεδόθη τὰ
TOM. VIII.

Canis millia passus, ab heri sui edibus non abs-
cedit; canis cum herum grad'entem videt, tacet,
cum ' domesticos Servos videt, quiescit; cum ex-
traneos videt, exagitatur, latrat, non quiescit,
nullum alienum respicit. Judaei vero quomodo sex-
centas contra Deum emitti blasphemias vident,
nec moventur? Vide Christianum audientem
hareticam blasphemiam aut alium errorem , sta-
umque turbatum, latrantem, contra adversarios
clamantem. Non fert Christianus alienam. videre
faciem; sed. veluti canis ad ostium Domini latrat.
Etiam philosophi a fide alieni, canum nomen sum-
sere, ob benevolum canis animum, nec puduit no-
minis, quod nature benevolentiam spectarent.
Quod vero Deus latrantem pro pietate acceptum
habeat, ac silentem nec latrantem pro veritate re-
prehendat, de Israehtis loquens ipse testatur:
Omnes canes muti,qui nonpossunt latrare. Canis
vocatur anima Domino benevola, et pro 110 latrans,
neque illud probro datur. Ganis furens hoc ἘΠΕῚ
habet furoris signum, quod domino dentes oppo-
nat : canis quippe dum sapit, nunquam contra he-
rum 1insanit. Nihil aliud. Judzeorum furorem ar-
guit, quam quod contra Servatorem latraverint,
quia Deum, quem Dominum agnoscere par erat,
ut ΔΤ rejecerunt. Ὁ accusat illos
dicens : Circumderunt me canes multi. Et qui
canes ? Sy nagoga malignantium. obsedit me.
Non respuit ergo Chananza contumeliam, sed cum
gratiarum ue recipit. /Von. est bonum acci-
pere panem filiorum, et projicere canibus. lla
vero ex contumelia benignitatem sibi parans, dicit :
Etiam, Domine; nam et catelli edunt de micis
quce cadunt de mensa dominorum suorum.
Ne mei miserearis ut filiz, sed miserere ut catellze :
contumeliam admitto, Domine. Nam abs te pro-
lata contumelia est omni honore praestantior, omni
gloria superior. Ut ergo tandem ostenderet Serva-
tor, se non conviciando vocasse illam canem, cum
ejus gratum animum exhibuit, respondet : ἢ) mu-
lier, magna est fides tua : fiat tibi sicut vis.
Nescio quomodo laudem fidem illam quam Serva-
tor magnam vocavit. Quam enim excogitare pos-
sim ᾿Ξ majorem ea quam Servator protulit ?
Sinamus vocem intactam, ne nostris laudibus eam
dengue ne faciamus exiguum id quod ma-
gnum est : humana laus res minuit; Dei vox re-
bus testimonium perhibet. Quorum "laus, inquit,
non ex hominibus, sed ex Deo. Cur autem dz-
moniaci Servatorem im auxilium vocabant : Fili
David miserere mei ? num Davidis cognatio
contra daemonas potestatem habet? unde prophe-
tanti. clamor ille, Fili David, miserere mei?
unde venit ut Chananza pro filia damoniaca cla-
mans dicat, Fili David, miserere mei ? In histo-
ria traditur. Davidem lyram PUER dzemo-
nem a Saüle abegisse.. Quia igitur David ex vi
musica dzmonas pellebat : musica, Inquam, non
humana, sed divina, et ex Spiritu sancto pulsans;
29

Psal. 21.

ig.

Matth

27.
4

Ibid. v.

15.

18.

Rom. 2.29.

Bath. 15.
28.

Tiom.9. 18.
19.

842

a cognatione laudem mutuantes dicunt : Fili Da-
vid, miserere mei ? Verum non est inilla voce in-
sistendum, sed ab illa ad digniorem oportet deduci.
Sanata est. filia ejus αὖ illa hora. Dei quippe
vox prolata puellam sanavit : vox Servatoris die-
monas ejicit; quidquid est adversarium depellit.

2. Verum hac in evangelii gratiam, non quan-
tum par fuit, sed pro virili nostra diximus. Licet
vero quantum debemus, non possimus, ad pro-
missa exsequenda veniamus, ne procrastinantes
auditorum desiderium. hebetius reddamus. Tem-
pus ergo est, ut promissa. reddere aggrediar, vo-
bisque audientibus debitum persolvam. De Pha-
raone agere orsi sumus, quomodo nempe Deus cor
ejus obduraverit, necnon de dicto illo : Cujus vult
miseretur, et quem vult indurat. Dices itaque
mili: Quid adhuc queritur ? voluntati enim
ejus quis resistit ? Oportet autem et eos qui di-
vinas sententias explicare aggrediuntur, et eos qui
audiunt, non statim ad. interpretationem venire, ne
videantur sententi: vim inferre ; sed. altius evan-
gelicoe gratie argumentum repetere, et sic ex
consequentia claram nec confusam tradere rei spe-
culationem. Ut igitur paucis exordiar. In Epistola
ad Romanos hoc dictum habetur. Romanis vero
scribens Paulus, cum multa alia monita habet,
tum precipue rem emendare studet, quz» multam
perturbationem ae dissensionem pareret; quomodo
autem , aurem prabe. Romi multi erant Judaei ,
multi quoque gentiles, qui in Servatorem credide-
rant: pugnaque inter illos erat et tumultus, non
ex pletatis studio, sed ex primatus contentione.
Volebant qui ex gentibus accesserant, primas
partes tenere; idipsum Judo! sibi vindicabant.
Hi obtendebant paternam nobilitatem, dicebantque
gentilibus : Prostantiores vobis sumus : nam an-
tquior apud. nos est pia religio; patriarcha nostri
sunt Abraham, Isaac et Jacob; patriarche scilicet
omnes et propheta : nos priscam habemus nobilita-
tem; vos recens beneficium accepistis. Gentiles qui
crediderant, contra dicebant : Non possunt primas
tenere qui Christum abnegarunt, nec primas occu-
pare partes qui crucem fixerunt et contra Deum
pugnavere : vos rcjecti fuistis, et omnes gentes vo-
catze sunt. Nos beneficium rapuimus, vos benefi-
cum contumelia affecistis. "Tum apostolus multam
videns perturbationem, tumultumque magnum Ro-
ma excitatum, cogitansque, ingens malum in ma-
gna urbe exortum, posse per totum orbem effun-
di, contentionem, quasi ex radice reprimit, ne hinc
dissensio per universam terram grassaretur; sese-
que medium interponens, se non ut judicem, sed
ut pacificatorem gerit, gnarus contentionem non
piam religionem constituere, sed piam religionem

B ,

C

D

τ:

SPURIA.

τῆς ἱστορίας, ὅτι Δαυὶδ τῇ ἀχολουθίᾳ τὴν ἁγίαν ἀνα-
χρουόμενος λύραν ἀπήλαυνε τοῦ Σαοὺλ τὸν δαίμονα.
ὑπεὶ οὖν χαὶ Δαυὶδ ἤλαυνε τοὺς δαίμονας διὰ μου-
σικῆς ἐνεργείας, μουσικῆς οὐκ ἀνθρωπίνης, ἀλλὰ
θείας, xai ἀπὸ ἁγίου Πνεύματος ἀναχρουόμενος, ἀπὸ
τὴς συγγενείας εὐφημίαν λαῤόντες λέγουσιν, ΥἹὲ
Δαυὶδ, ἐλέησόν με. Πλὴν οὐ δεῖ στοιχεῖν ταύτῃ τῇ
φωνῇ, ἀλλ᾽ ἐπ’ ἐκείνην μὲν δδηγεῖσθαι, ἀνάγεσθαι δὲ
ἐπὶ τὴν ἀξίαν. Id: f; παῖς αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐχεί-
νης. Θεοῦ γὰρ φωνὴ προσελθοῦσα τὴν παῖδα ἰάσατο"
ἐξορίζει δαίμονας, ἐλαύνει ἣ τοῦ Σωτῆρος φωνὴ πᾶ-
σαν ἐναντίαν κατάστασιν.

᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν εἰς τὴν εὐαγγελιχὴν χάριν, οὖχ,
ὅσον εἰπεῖν ἐχρῆν, ἄλλ᾽ ὅσον εἰπεῖν ἰσχύομεν. ᾿Κὑπεὶ
δὲ ὅσον ὀφείλομεν ox. ἀρχοῦμεν, ἐπὶ τὴν ἐπαγγελίαν
ἔλθωμεν, ἵνα μὴ ἡμέραν ἐξ ἡμέρας ἀναδαλλόμενοι
τῶν ἐπιποθούντων τὴν ἀκρόασιν ἀμόλύνωμεν τὸν πό-
θον. Καιρὸς οὖν κἀμοὶ ἅψασθαι τῆς ὑποσχέσεως, καὶ
ὑμῖν παραδοῦναι τὸ ὀφεῖλον τῆς ἀκροάσεως. Περὶ τοῦ
Φαραὼ ἐχινεῖτο λόγος, πῶς ἐσχλήρυνεν ὃ Θεὸς τὴν
καρδίαν Φαραὼ, καὶ περὶ τῆς φωνῆς τῆς λεγούσης
ἐχείνης, Ὃν θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σχληρύνει. "Eoctc
οὖν μοι, τί ἔτι μέμφεται, φησί; τῷ γὰρ βουλήματι
αὐτοῦ τίς ἀνθέστηχε; Δεῖ δὲ τοὺς ἁπτομένους τῶν
θείων νοημάτων, καὶ τοὺς ἀκούοντας, μὴ εὐθέως ἐπ᾽
αὐτὴν ἐξελθεῖν τὴν ἑρμηνείαν, ἵνα μιὴ δόξη βεδιασμένη
εἶναι ἣ ἔννοια, ἀλλ᾽ ἄνωθεν τὴν ὑπόθεσιν τῆς εὐαγγε-
λικῆς χάριτος ἐχλαθόντα, οὕτως ἀπὸ τῆς ἀχολουθίας
τρανὴν xoi ἀσύγχυτον παραδοῦναί με τὴν θεωρίαν.
Ἵνα τοίνυν συντέμι», ταύτην ποιήσομαι τοῦ λόγου τὴν
ἀρχήν. Ἔν τῇ πρὸς Ῥωμαίους ᾿Κπιστολὴ ὃ λόγος.
“Ῥωμαίοις δὲ γράφει ὃ Παῦλος, πολλὰ μὲν οὖν χαὶ
ἕτερα παραινῶν, ἐξαιρέτως δὲ πρᾶγμα διορθούμενος
πολλὴν ἔχον ταραχὴν, καὶ πολλὴν ἔχον τὴν ἀχαταστα-
σίαν * χαὶ ὅπως ἄχουε. "Ev τῇ Ῥώμη πολλοί τινες ἐγέ-
νοντο ἀπὸ ᾿Ιουδαίων εἰς τὸν Σωτῆρα πεπιστευχότες,
πολλοὶ δὲ καὶ ἐξ ἐθνῶν ἐπίστευσαν. Ἢν δὲ μάχη xai
θόρυδος μεταξὺ τῶν μερῶν, οὐχ, ὑπὸ ζήλου εὐσεδείας,
ἀλλ᾽ ὑπὲρ πρωτείων φιλονεικίας. 'EGodAovro γὰρ ol
ἀπὸ ἐθνῶν αὐτοὶ δοχεῖν πρωτεύειν, ἐδούλοντο καὶ οἵ
ἀπὸ ᾿Ιουδαίων αὐτοὶ εἶναι πρῶτοι. Καὶ προσέφερον ot
ἀπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων τὴν πατριχὴν εὐγένειαν, καὶ ἔλε-
γον τοῖς ἀπὸ ἐθνῶν, ὅτι ἡμεῖς ὑμῶν τιμιώτεροι" ἀρ-

τε ὦ , ΩΝ :

χαιοτέρα γὰρ ἡμῶν ἣ εὐσέδεια: χαὶ ἡμῶν οἱ πατρι-
ἄρχαι, ἡμέτερος 6 ᾿Αὐραὰμ., ἡμέτερος ὃ ΙΙσαὰχ, ἧἣμέ-
τερος ὃ ᾿Ἰαχὼδ, oi πατριάρχαι πάντες, xol oli
προφῆται" καὶ ἡμεῖς μὲν ἀρχαίαν ἔχομεν τὴν εὖ-
γένειαν, ὑμεῖς δὲ πρόσφατον ἐλάῤφετε τὴν εὐεργεσίαν.
Οἱ ἐξ “Ἑλλήνων ἔλεγον οὐχ olov τε "πρωτεύειν τοὺς
ἀρνησαμένους τὸν Χριστὸν, οὐχ οἷόν τε ἐν πρώτῃ με-
oli τετάχθαι τοὺς τὸν σταυρὸν πήξζαντας, xot
τοὺς θεομαχήσαντας" ἀπεδλήθητε γὰρ ὑμεῖς, xol
ἐκλήθησαν πάντα τὰ ἔθνη xol ἡμεῖς μέν ἐσμεν οἱ
τὴν εὐεργεσίαν ἁρπάσαντες, ὑμεῖς δὲ οἵ τὴν εὔεργε-
σίαν ὑδρίσαντες. O ἀπόστολος θεασάμενος ταραχὴν
πολλὴν, xo θόρυδον ἀκμιάσαντα πολὺν ἐν τῇ Ῥώμη,
xol ἐννοήσας, ὅτι xaxby τὸ ἐν τῇ μεγάλη πόλει πλεο-
γάζον, δύναται γὰρ ἐχχυθῆναι εἰς πᾶσαν τὴν ὑπ᾽ οὐ-
ρανὸν, ἀναστέλλει ὥσπερ ἀπὸ τινὸς ῥίζης τὴν ιλο-
γεικίαν, ἵνα μὴ ἐκεῖθεν εἰς πᾶσαν τὴν γὴν ἐξέλθη

IN CHANAN.EAM ET

ἡ φιλονεικία" xot μέσον ἑαυτὸν παρενθεὶς, ποιεῖ πρᾶ-
γμα οὐ δικάζοντος, ἀλλ᾽ εἰρηνεύοντος, εἰδὼς, ὅτι f$
φιλονεικία εὐσέδειαν οὐχ, ἵστησιν, εὐσέφεια δὲ πᾶσαν
διαλύει φιλονεικίαν. Kat ὥσπερ οἱ βουλόμενοι κατα-
στέλλειν μάχην xa θόρυδον, οὐχ ἑνὶ μέρει ἐπιτιμῶσιν,
ἵνα μὴ τὸ ἕτερον πλέον ἐξάψωσιν ἀλλὰ καὶ τούτῳ ἐπι-
τιμῶσι χἀχείνῳ, ἵνα διὰ τῆς ἐπιτιμίας εὐπαρόάδεκτον
ζωσι τὴν συμθουλίαν ἀπεργαζομένην * οὕτως ὃ θεῖος
ἀπόστολος, μέσον ἑαυτὸν παρενθεὶς τῶν μαχομένων,
καταστέλλει xo τὸν Ἰουδαϊχὸν θρύλλον, xoi τὸν
ἐξ ἐθνῶν. Καθάπτεται δὲ πρῶτον τοῦ ἀναιδεστέρου
μέρους, λέγω δὴ τῶν ᾿Ιουδαίων. Πάντες γὰρ χύνες
ἀναιδεῖς, οὐ δυνάμενοι ὑλαχτεῖν. ᾿Αναιδὲς τὸ γέ-
νος, οὗ διὰ τὸ γένος λέγω, ἀλλὰ διὰ τὸ ἦθος.
Οὐ γὰρ τὸ ἀγενές ἐστιν ἀναιδὲς, ἀλλ᾽ 6 τρόπος
dysvíüc. Διαδάλλει τοίνυν τὸ μέρος τοῦτο, μᾶλ-
λον δὲ χαθάπτεται τούτου πρώτου, τοῦ μέρους τοῦ
ἀναιδοῦς, πρὸς ὃ ἔλεγεν Ἡσαΐας: Ὃ τράχηλός σου σι-
δηροῦς, καὶ τὸ μέτωπόν σου χαλχοῦν οὕτως ἀναί-
σχυντον ἤδει" χαὶ 6 προφήτης “Ἱερεμίας λέγων * Ὄνψις
πόρνης ἐγένετό σοι, ᾿Ισραήλ΄ ἀπηνησχύντησας πρὸς
πάντας. Καθάπτεται τοίνυν ὃ θεῖος ἀπόστολος πρῶτον
τοῦ ἀναιδοῦς μέρους, λέγω δὴ τοῦ Ἰουδαϊκοῦ μέ-
ρους " χαὶ ἐπειδὴ προσέφερον τὴν ἀρχαιότητα τῶν πα-
τέρων Αὐραὰμ, ᾿Ισαὰκ, Ἰαχὼδ, δείκνυσιν αὐτοῖς,
ὅτι οὗ δεῖ σεμνύνεσθαι γένει, ἀλλὰ τρόπῳ. Ὅθεν dp-
χόμενος τούτου. τοῦ λόγου, ἔλεγεν Οὐ πάντες οἵ ἐξ
Ισραὴλ,, οὗτοι Ἰσραήλ. "Emet7, γένος προφέρεις, τὸν
τρόπον οὗ δεικνύων, Οὐ πάντες οἱ ἐξ ᾿Ισραὴλ, οὗτοι
Ἰσραήλ. Ταῦτα πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους. Ἀλλ᾽ Οὐδὲ ὅτι
εἰσὶ σπέρμα ᾿Αὐραὰμ., πάντες τέχνα " γέγραπται γὰρ,
ὅτι Ἔν ᾿Ισαὰκ χληθήσεταί σοι σπέρμα. El τὸ γένος
ποιεῖ τὴν εὐσέθειαν, οὐδὲν ἐκώλυςξ τὸν ᾿Ισμαὴλ προτι-
μᾶσθαι τοῦ Ἰσαάχ΄ υἱὸς γὰρ ἦν τοῦ Ἀδραὰυ,, καὶ υἱὸς
πρεσθύτερος. Οὐ πάντες οὖν οἵ ἐξ ᾿Ισραὴλ, οὗτοι
᾿σραὴλ, οὐδὲ ὅτι εἰσὶ σπέρμα ᾿Αὐραὰμ., πάντες τέχνα
᾿Ἀδραάμ.: ἀλλ᾽ ἐν ᾿Ισαὰχ χληθήσεταί σοι σπέρμα.
Καὶ ἐπάγει τὴν ἑρμηνείαν Παῦλος, τουτέστιν, ὅτι Οὐ
τὰ τέχνα τῆς σαρχὸς λογίζεται εἰς πίστιν, ἀλλὰ τὰ
τέχνα τῆς ἐπαγγελίας, ταῦτα τέχνα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλ᾽
ἐπειδὴ ἐνδέχεται ᾿Ιουδαῖον ἀντικροῦσαι πρὸς τὸ ῥῆμα,
χαὶ εἰσαγαγεῖν ἑτέραν ἀναισχυντίαν κατὰ τοῦ ὀείου
χηρύγματος, xoi εἰπεῖν, ὅτι ᾿Ισμαὴλ ἀπεδοχιμάσθη
διὰ τὸ ἐκ παιδίσχης εἶναι, ᾿Ισαὰχκ δὲ προετιμήθη διὰ
τὸ ἐξ ἐλευθέρας φέρειν τὴν εὐγένειαν " ἀντεισάγει δὲ
ὕστερον ὃ ᾿Ισμαὴλ εἰκόνα, καί φησιν: Οὐ μόνον 6
Ἰσαὰκ, ἀλλὰ καὶ ἹῬεδέκχκα ἐξ ἑνὸς χοίτην ἔχουσα τοῦ
πατρὸς ἡμῶν. Μήπω γὰρ γεννηθέντων αὐτῶν, ἢ πρα-
ξάντων τι ἀγαθὸν ἢ χαχὸν, ἵνα ἣ xav ἐχλογὴν πρό-
θεσις τοῦ Θεοῦ μένη, οὐχ ἐξ ἔργων, ἀλλ᾽ ἐχ τοῦ
καλοῦντος, ἐῤῥήθη αὐτῇ, ὅτι ὃ μείζων δουλεύσει τῷ
ἐλάσσονι. ᾿'πειδὴ exei τὴν ἀγένειαν τῆς σαρχὸς προσ-
φέρεις εἰς φιλονεικίαν, δείκνυμι σοι ἐχ μιδὶς ῥίζης δύο
χλάδους ἀποσχισθέντας, * δείκνυμιί σοι τὸν ἀπιστού-
μενον δεχθέντα, τὸν δὲ πιστευόμενον ἄδεχτον. Οὐ γὰρ
ὑδρίζει φύσις, ὃν μὴ δόρίζει πρόθεσις, ἵνα μάθης ὅτι
ἐῤῥήθη, ὅτι Ὃ μείζων δουλεύσε: τῷ ἐλάσσονι, χαθὼς

ἃ Lectio suspecta.

IN PHARAONEM, ETC. 845
omnem solvere contentionem. Ac quemadmodum
qui pugnam ct tumultum sedare volunt, non
alteram partem increpant, ne alteram magis irri-

180 lent ; sed utramque reprimunt, ut ex tali correptio-

A ne faciliorem consilii sui. exitum pariant : sic di-

vinus apostolus sese medium inter pugnantes con-

stituens, et Judaeorum et gentilium rumorem com-
primit; primoque impudentiorem perstringit par-
tem, nempe Judzorum. Omnes enim erant canes
impudentes, qui non poterant latrare. Impudens
certe genus est; non ex genere dico, sed ex mori-
bus. Non ignobilitas est impudens, sed mores sunt
ignobiles. Hanc itaque partem carpit, imo prio-
rem illam aggreditur ut impudentem, cui dicit

Isaias: Collum tuum ferreum, frons tua enea ;

tam impudentem esse sciebat : ef Jeremias prophe-

ta dicens : Frons meretricis fuit tibi, Israél,
quia impudens fuisti adversus omnes. Hanc
itaque impudentem partem priorem aggreditur

B divinus apostolus, nempe Judaicam; et quia anti-

quitatem proferebant majorum suorum Abraham,

Isaac et Jacob, ostendit illis non oportere de genc-

re gloriari, sed de moribus. Quare hunc orsus ser-

monem dicit : Yon omnes qui ex. Fsraél, sunt

Israél. Quia genus profers, nec mores exhibes,

JVon omnes qui ex Israel, sunt. Israél. Hac ad

Judaeos, sed /Veque quia sunt semen Abrahe,

omnes sunt filii ; scriptum est. enim : n Zsaac
vocabitur tibi semen. Si genus pietatem facit,
nihil vetabat quominus lsmaél anteponeretur

Isaaco : filius enim. erat. Abrahz, et ortu prior.

JVon omnes itaque qui ex. Israel, sunt. Jsraél :

neque quia sunt semen A brahe, omnes filii

A brahe sunt: sed in Isaac vocabitur tibi. se-

men. lnterpretationem vero sic addit Paulus: /Voz

filii carnis wstimantur in fidem, sed filii pro-
missionis, hi filii Dei sunt. Sed quia dicto ob-
sistunt Judi, et aliam addunt impudentiam con-
tra divinam praedicationem, dicuntque Ismaclem
reprobatum fuisse, quod ex ancilla ortus esset ; Isra-
elem vero prepositum fuisse, quod ex libera ortus
et nobilis esset, demum Ismaclis imaginem inducit
et ait : /Von solum Isaac, sed et Rebecca ex uno
patre nostro concubitum habens. Cum enim
nondum nati essent, aut aliquid boni egissent
aut mali, ut secundum electionem propositum
Dei maneret ; non ex operibus, sed ex »ocante,
dictum est ei: Major serviet minori. Quia igno-
bilitatem generis profers ad. contentionem, osten-
do tibi ex una radice duos divisos emitti ramos;
ostendo tibi cum qui non. crediderat admitti, eum
vero qui crediderat minime. Non enim lzdit natura
eum,quem non lzdit propositum, ut discas dictum
esse : Major serviet minori, ut. scriptum est :

Jacob dilexi, Esai autem odio habui. Hec ex

divina voce profert Paulus. Dicit quippe Deus per

prophetam : /Vonne frater erat. Esau. Jacobi ?

C

D

Isai. 48

Jer. 3. 3

Rom. o. 6.
Ü

Ibid. v. 7*

Ibid. v. 8.

Ilid.vw.10.

ΞΕ ΤΕΣ

Malach. 1.

M:

Rom 9.14.

Isai.

Rom.
18, 17

Ihid.v. 20

21,

49. 2.

LT.

844

Jacob dilexi, Esait autem odio habui. Quia
genus affers, inquit, quid profuit Esaü genus?
Quia patrum " nobilitas honori habetur, quid am-
plius retulit Esaü ex patris nobilitate? annon erat
Abrahz nepos? annon Isaaci filius? annon ex ea-
dem matre? annon ex eadem libera? num profuit
illi genus, quando mores ipsum ejecerunt? Statim
subjungit : Quid. ergo dicemus ? numquid. ini-
quitas apud. Deum ? Absit. Historiam hucusque
deduxit ; deinceps vero contra insurgentem con-
tradictionem se comparat. Quia enim "multi, dum
alia quzestio examinatur, que interseruntur ad ca-
lumniam detorquent, non respexit tantum apo-
stolus ad contentionem tunc litigantium, sed etiam
ad lites quae. postea movend:e erant, aut a Mani-
chars, aut ab hereticis, vel a gentilibus, qui con-
tra ΠΣ dictum. pugnaturi erant; et tela parare
oreoccupat, ut tibi deposita essent arma ad bel-
Es instruendum. Deus enim non solui przsen-
tia respicit, sed multo magis futura ἀπ Ideo
verbum Dei vocatur telum et gladius. Dicit Isaias :
Posuit me ut gladium. acutum, et manu abs-

E

SPURIA.

, Nt da 6 ἢ 7 x ε CC 7]
γέγραπται, τὸν [Ιαχὼδ ἠγάπησα, τὸν δὲ "Hoa ἐμίση-
σα. Ταῦτα ἐ ex θείας φωνῆς προφέρει Παῦλος. Ὅ γὰρ
Θεός gnat διὰ τοῦ προφήτου * Οὐχ ἀδελφὸς 4» Ἡσαῦ
τῷ Ἰαχώδ ; Τὸν γὰρ Ἰαχὼδ ἠγάπησα, τὸν δὲ Ἡσαῦ
ἐμίσησα. Ἐπειδὴ φύσιν προφέρεις, φησὶ, τί ὥνησε
τὸν Ἡσαῦ ἡ f φύσις; Ἐπειδὴ ὃ τῶν πατέρων εὐγένεια
σεμνύνε t, τί πλέον ἀἁ ἀπηγέγχατο c ἀπὸ τῆς εὐγενείας τοῦ
πατρὸς ὃ Ἡσαῦ; οὐχ ἔχγονος ἦν. τοῦ Ἀδραάμ; οὐχὶ
υἱὸς ἦν τοὺ Ισαάκ:; οὐκ ex τῆς αὐτῆς μἱητρός; οὐκ ἐχ
τῆς αὐτῆς ἐλευθερίας; μὴν ὥνησεν αὐτὸν τὸ γένος,
ἐπειδὴ ἐξέθαλεν αὐτὸν τὸ ἦθος; υὐθέως ἐπάγει" Τί
οὖν ἐροῦμεν; μὴ ἀδικία παρὰ τῷ Θεῷ; Μὴ γένοιτο.
Τῆς μὲν ἱστορίας ἥψατο μέχρι τούτου" λοιπὸν δὲ πρὸς
τὴν ἀναχύπτουσαν ἀντιλογίαν δπλίζεται. ᾿Ιπειδὴ γὰρ
πολλοὶ, ἑτέρας θεωρίας ἐξεταζομένης, τὰ παρεντιθέ-
μενα λαμθάνουσιν εἰς διαδολὴν, οὐχ ἀπέδλεψε μόνον ὃ
ἀπόστολος εἰς τὴν φιλονεικίαν τῶν τότε μαχομένων,
ἀλλὰ χαὶ εἰς τὴν ἔριν τῶν μετὰ ταῦτα ἀναχυπτόντων,
ἢ διὰ Μανιχαίους, ἢ διὰ αἱρετιχοὺς, ἢ δι Ἕλληνας
μέλλοντας ὁπλίζεσθαι xac τῆς λέξεως ταύτης " xol
προλαῤὼν κατασχευάζεται τὰ βέλη, t ἵνα σοι ἀποῦῆται
σχεύη εἰς τὴν ἀχμὴν τοῦ πολέμου. Οὐ ὰρ βλέπει ὃ

οοπαϊξ: posuit. me sicut sagittam. electam, in 4g, Θεὸς μόνον τὰ παρόντα, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον προδλέ-
pereas sua abscondit me. Cur gladium et sa- A met τὰ μέλλοντα. Διὰ τοῦτο ὃ λόγος τοῦ Θεοῦ χαλεῖ-

gittam? Gladius cominus stantes impetit, sagitta
ad eminus positos emittitur.Cumigitur verbum Dei
et illas tum exortas contentiones PS et eas quae
insurrecturg erant litigationes exscindat, vocatur
gladius cujus ope cominus pugnatur, et sagilta
adi ersus hostes eminus stantes emissa. Verum ne
argumenti seriem interrumpamus, illa primum
dicamus, ut ad hzc veniamus. Postquam Judaeos
repressit, ne de genere altum saperent, statim ag-
greditur eos, qui ex gentilibus accesserant, aitque
up : JVoli gloriari adversus radicem. T wu cunm
oleaster esses, exsectus es ex eo, qui natura
oleaster erat, et insertus es in bonam olivam. Qui
enim Epistolam diligenter legit, veram solutionem
reperit: dbsdulendbrevibubiade δ δι Israeliticum
genus vocat bonam olivam, gentiles autem exsectos
ex oleastro, et insertosinbonam olivam reprimit.
Genus Abrah: vocat bonam olivam, et eos qui ex
gentilibus venerunt, et ex dulcedine Abraha et
prophetarum degustarunt, reprimit, ne altum sa-
piant. Num ἄμε inquit, in te insertus est? an
tu Israclem recepisti? nonne ipse te recepit? apo-
stoli an ex te prodierunt? an Christus ex Judzis,
an ex gentilibus? Ex Judieis certe. Cur ergo bo-
norum radicem ignoras et gloriaris? An nescis te,
cum oleaster esses, insertum fuisse in bonam oli-
vam? At dices milii : : Pugnam suscipis pro adver-
sario; hi per incredulitatem exsecti sunt, ego per
P insertus sum. Recte. 7Voli ΞΕ: sapere,
sed time : ne Deus, qui naturalibus ramis non
pepercit, nec tibi forte parcat. Vide apostolicam
vocem, vide apostolicum nervum ; vide quomodo
conientiond radicitus exscindat, et 1105. refre-

a [ πάντως ἀναλαμθάνων conj. Savil.]

C

ται βέλος χαὶ μάχαιρα. Φησὶν à ὃ Ἡσαΐας, θηχέ με
ὡς μάχαιραν ὀξεῖαν, xoi τὴ χειρὶ ἔκρυψεν. ἔθηχέ με
ὡς βέ os ἐχλεχτὸν, € ἐν τῇ φαρέτρᾳ αὐτοῦ ἐσχέπασέ με.
Διὰ τί μάχαιραν χαὶ βέλος; Ἢ μάχαιρα πρὸς τοὺς
πλησίον ἑστῶτας ὁπλίζεται, τὸ δὲ βέ έλος καὶ πρὸς
τοὺς μαχρὰν ἑστῶτας πέμπεται. Ἐπεὶ οὖν ὃ τοῦ Θεοῦ
λόγος χαὶ τὰς τότε φιλονεικίας, καθήρει , καὶ τὰς μελ-
λούσας ἀναχύπτειν ἐρεσχελίας ἀνέχοπτε. καλεῖται μά-
χαιρα τοῖς πλησίον. ἀγωνιζομένη Ν καὶ βέλος χατὰ τῶν
ἐναντίων χαὶ μαχρὰν ἑστώτων πεμπόμενον. ᾿Αλλ᾽ ἵνα
μὴ ἐχχόψωμεν τὴν ἀχολουθίαν τῆς 'ϑποθέσεως , πρῶτον
εἴπωμεν ἐχεῖνα, χαὶ ἐλευσόμεθα ἐπὶ ταῦτα. Ὅτε χα-
τέστειλεν "31595 touc μὴ μέγα φρονεῖν ἐπὶ τῷ γένει,
ἅπτεται εὐθὺς xol τῶν ἀπὸ Ἑλλήνων ἐλθόντων, καὶ
λέγει αὐτοῖς " Μὴ χαταχαυχῶ τῆς ῥίζης. Σὺ γὰρ
ἀγριέλαιος ὧν ἐξεχόπης ἐχ τὴς χατὰ φύσιν ἄγριε-
λαίας. χαὶ ἐ ἐνεχεντρίσθης εἰς χκαλλιέλαιον. Ὁ γὰρ τὴν
ἐπιστολὴν μετ᾽ ἀχριδείας d ἀναγινώσχων, εὑρίσχει πολ-
λὴν τὴν λύσιν * ἡμεῖς δὲ ἐπὶ τὰ σύντομα χωρήσωμεν.
Καλεῖ τὸ ᾿Ισραηλιτιχὸν γένος χαλλιέλαιον, τοὺς δὲ
τῶν ἐθνῶν, ἐχκοπέντας ἐχ τῆς ἀγριελαίου, xod ἐγ-
χεντρισθέ ντας εἰς χαλλιέλαιον ἀναστέλλει. Καλεῖ τὸ
γένος τοῦ Ἀδραὰμ. χαλλιέλαιον, χαὶ τοὺς ἀπὸ ἐθνῶν
ἐλθόντας χαὶ τῆς γλυκύτητος γευσαμένους τοῦ Ἀδραὰμ
χαὶ τῶν προφητῶν, ἀναστέλλει μὴ ὑψηλὰ φρονεῖν.
Μὴ γὰρ ὃ Ἰσραὴλ, φησὶν, ἐν σοὶ ἐνεχεντρίσθη ; μὴ
σὺ ἐδέξω τὸν Ἰσραήλ; οὖχ αὖτός σε ἐδέξατο; ot δὲ ἀπό-
στολοι μὴ ἐχ σοὺ; EX. τῶν ᾿Ιουδαίων ὃ echo, μὴ ἀπ’
ἐθνῶν ; ᾿Απὸ τῶν Ιουδαίων. Διὰ τί οὖν ἀγνοεῖς τὴν
ῥίζαν τῶν ἀγαθῶν, καὶ σεμνύνῃ : ; οὐχ οἶδας, ὅτι ἀγρ
λαιος ὧν ἐνεχεντρίσθης εἰς χκαλλιέ ἔλαιον; Ἀλλ᾽ ἐρεῖς
μοι πάντως" ἀναλαμθάνεις πάλιν τὴν μάχην τοῦ
ἀνθισταμένου, ὅτι οὗτοι τὴ ἀπιστία ἐξεχλάσθησαν,

wK

EV

té-

IN CHANAN.EAM ET

ἐγὼ δὲ τῇ πίστει ἐνεχεντρίσθην. Καλῶς. Μὴ ὑψηλὰ
φρόνει, ἀλλὰ φοδοῦ. Ei γὰρ ὃ Θεὸς τῶν κατὰ φύσιν
χλάδων οὐχ ἐφείσατο, μήπως οὐδὲ σοῦ φείσηται. Βλέπε
ἀποστολικὴν φωνὴν, βλέπε ἀποστολικὴν νευρὰν, βλέ-
πε πῶς ἐχχόπτει πρόῤῥιζον τὴν φιλονεικίαν, χἀχείνους
ἐπιστομίζων, καὶ τούτους δυσωπῶν. Μὴ ἐπαίρου. Εἰ

i χατακαυχδίσαι, o0 σὺ τὴν δίζαν βαστάζεις, ἀλλ᾽ ἣ
δίζα σε. ἐπειδὴ οἱ ἐξ ἐθνῶν χατεχαυχῶντο τοῦ ᾿Ισραὴλ,
ὡς ἐχείνων μὲν διὰ τὴν εἰς Χριστὸν θεομαχίαν ἐχχο-
πέντων, αὐτῶν δὲ διὰ τὴν γνῶσιν ἀναχληθέντων, λέ-
γει πρὸς αὐτοὺς τοσοῦτον θρασυνομένους , Οὐ σὺ τὴν
δίζαν βαστάζεις, ἀλλ᾽ ἣ ῥίζα σε. Ἀλλ᾽ ἐρεῖς, ἐξεχλά-
σθησαν, ἵνα ἐγὼ ἐγχεντρισθῶ. Εὐγνωμονούση συντί--
θεμαί σου τῇ φωνῇ, δέχομαί σου τὴν εὐγνώμονα ἀπό-
χρισιν. Καλῶς. ᾿Αλλὰ Μὴ ψηλὰ φρόνει, ἀλλὰ φοδοῦ.
Ei γὰρ ὃ Θεὸς τῶν κατὰ φύσιν κλάδων οὐχ ἐφείσατο,
um οὐδὲ σοῦ φείσηται. "Tov ἐχ φύσεως ἔχοντα τὴν
εὐγένειαν δι’ ἀπιστίαν ἐξέ

(n.

ἐξέδαλε, σὲ ἀλαζονευόμιενον
5 6 λεῖ ^N X 3. » , Tx cs M
ἐχδαλεῖ διὰ τὴν αὐτὴν ἀγνωμοσύνην. Kot δρα πῶς τὴν
,ὔ EJ c , NN c Ὃ ΜῈΝ 5. /
φιλονεικίαν ex6a)Àet διὰ τοῦ φόδου. lós οὖν χρηστό--
Y - Y
τητα καὶ ἀποτομίαν Θεοῦ" ἐπὶ μὲν τοὺς πεσόντας,
7 c
ἀποτομίαν, ἐπὶ δὲ σὲ, χρηστότητα, ἐὰν ἐμμείνης τῇ
/ Ε & c e
χρηστότητι " ἐπεὶ χαὶ σὺ ἐχχοπήσῃ. Βλέπε πῶς τῷ
ἢ Y 2
φόθῳ τὴν φιλονειχίαν ἐχχόπτει, καὶ χαθίστησιν αὖ-
^ ^ b , 5 ^ - El , a X ΣῊΝ
τὸν τὸν πιστὸν, οὖχ εἰς τὸ φιλονειχεῖν, ἀλλ᾽ εἰς τὸ ἀγω-
c "/ , , €3* M m D
viv. "Tt περιεργάζη ἀλλότριον γένος; "Ymip τῆς σῆς
m , Iw Lad /, e
ζωῆς ἀγώνισαι, σπούδασον πῶς ἀρέσεις τῷ εὐεργέτῃ;
V / A / € "5 j
μὴ ψεύσῃ τὴν εὐγένειαν διὰ τῶν τρόπων. [αἰτα λέγει
- - ^N c—-— τ
αὐτοῖς τοῖς ἀπὸ ἐθνῶν. Καὶ γὰρ τοῦτο προέφερον οἵ
EE - τω - - -
ἐξ ἐθνῶν - Παῦλος ἡμῖν ἀπεστάλη, o9 ὑμῖν τοῖς Ἴου-
/ P - i
δαίοις, ἀλλὰ κήρυξ τοῖς ἔθνεσι. Πρὸς ταύτην τὴν qo-
A F, e 7
vi» πάλιν Παῦλος ἁρμόζει φάρμαχον σωτήριον εὖσε-
, ψ T ^
ῥείας, χαὶ λέγει" μὴ ἐπ᾽ ἐμοὶ σεμνύνεσθε ; Nat ὑμῶν
ὃ Ὁ M z UN: τε f 3 hj / M1
ιδάσχαλος . xaX οὐχὶ ᾿Ιουδαίων. ᾿Αλλὰ μάθε τὸ Gxpi-
22 0 zx Y aC es τ - 2€v 2: 31.»
ἔς. Οὐ θέλω γὰρ ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοὶ, ὅτι "Eo
J, Ὁ ,
ὅσον εἰμὶ ἐθνῶν ἀπόστολος, τὴν διαχονίαν μου δοξάζω.
Tt 3 ΦΑ c M ^ : ,

( ἐστι, Δοξάζω; Συνιστῶ μου τὴν διακονίαν, συν--
D ^ 2n οἱ A Ἁ 7 e - » 74 ,
ιστῶν τὰ ἔθνη. Διὰ τί συνιστῶν ; Εἴπως παραζηλώσω
1 , ͵ - RA
μου τὴν σάρχα, Xa σώσω τινὰς ἐξ αὐτῶν. Ὑ μᾶς θαυ-

7 ο τω - /
μάζω, ἵνα ἐχείνους εἰς ζῆλον ἐνέγχω. Καὶ τοιούτοις
, , τω
χρησάμενος δήμασιν ὃ Παῦλος, χαταστέλλει χατα-
΄ ,
καιομένην τὴν φιλονεικίαν, καὶ εἰσάγει λάμπουσαν
M 3 , /, M e
τὴν ἀλήθειαν " ἐχχόπτει τὰ τῆς φιλονειχίας, xal εἰσά-
Y - , "d M
γει τὰ τῆς ὁμονοίας. Etc δὲ τὸ προχείμενον ἔλθωμεν.
M Mi , m Δ A 5^ , Y - — V ,
t ἐροῦμεν 5 [fj ἀδικία παρὰ τῷ Θεῷ ; Μὴ γένοιτο.
To M M "0c ) , 2s /, ^ ΠΝ A M 5
ᾧ γὰρ MoücT, λέγει, ἐλεήσω ὃν ἂν θέλω, xo οἰχτει-
΄ ΑΔ Δ , * ἊΝ
ρήσω ὃν ἂν οἰχτείρω. "zv φωνὴν ταύτην Παῦλος οὐχ
[d / , - cC
ἐξ οἰκείου προσώπου ποεῖται" ἀχολουθία γάρ ἐστι τῆς
, - ΩΣ
ἀντιθέσεως. Σωματοποιεῖ τοίνυν ἀντίθεσιν Παῦλος
RJ , - ο
ἔχ προσώπου τῶν μαχομένων. Τί ἐροῦμεν; μὴ
ANTI Y c M 3i L "
ἀδικία παρὰ τῷ Θεῷ (μὴ γένοιτο) λέγοντι, ᾽Ελε-
, ^ * ,
Tja ὃν ἂν θέλω, xai οἰχτειρήσω ὃν ἂν οἰχτείρω ;
, ον
ἢ ἀντίθεσις οὐ πᾶσαν ἀχολουθίαν ἔλαδε - τὸ δὲ,
M7 - p l4 L. , 5 M ' , M
ἡ γένοιτο, παρένθεσίς ἐστι. Πρὶν γὰρ λύσειν τὴν
,
φιλονεικίαν, εὐθέως ἀνέστειλε τὴν βλασφημίαν. Ἵνα
͵7 5 4 Lol /, ,
Uf, τις, ἐν ὅσῳ ἐξετάση τὸ νόημα, προλαδὼν χατα-
/ EU τὰ ἀν-
ψηφίσηται τοῦ Θεοῦ, παρεντίθησιν ὡς σοφὸς ἰατρὸς
/, ^ M , [* Ὁ c
μέσον τὸ, Νὴ γένοιτο, ἵνα τῇ ἀπαγορεύσει τοῦ δυσφή-
ὙΠ ΟΣ ΠΡ STEEP ὯὋὯ αὶ
uou στήση βλασφημουμένην τὴν ἀλήθειαν. Ὃ ἀνθι-
στάμενος τοῦτό φησι’ περὶ τοῦ Ἰαχὼδ εἰπε * Τὸν Ἰα-

ΙΝ

E

182
A

PHARAONEYM, ETC. 845

nans, et hos pudore afficiens. Ne extollaris. Quod rria. v. 18.

si gloriaris, non tu radicem portas, sed radix
te. Quia gentiles adversum Jud:os extollebantur,
quod illi ut. Christi. inimici exsecti essent, dum
isti per cognitionem ejus vocati fuerant, illis ita
ferocientibus dicit : /Von. tu radicem portas, sed
radix te. Sed dices : Fracti sunt rami, ut ego
inserar. Benigne assentior tibi, probauin tuam re-
sponsionem accipio, Bene. Sed JYoli altum sa-
pere, sed time. Si enim. Deus naturalibus ra-
mis non pepercit, ne forle nec tibi parcat. Eum
qui ex natura nobilis erat, propter incredulitatem
ejecit; et te superbientem propter hane impro-
bitatem ejiciet. Et vide quomodo ex. timore con-
tentionem eliminet. ide ergo bonitatem et se-
veritatem. Dei ; severitatem 1n eos qui lapsi sunt,
bonitatem in te, si manseris in bonitate : nam. tu
quoque exscinderis. Vide quomodo timore conten-
tionem exscindat, et fidelem disponat, non ut liti-
get, sed ut concertet. Cur alienum genus curiose
perquiris? Pro vita tua decerta : cura quomodo
Benefactori placeas, ne nobilitatem tuam moribus
ementiaris. Deinde eos, qui ex genulibus erant,
alloquitur. Nam hoc illi jactitabant: Paulus nobis
missus est, non vobis Judzis, sed przeco gentibus.
Huic voci Paulus pietatis pharmacum salutare
admovet, et ait : Num de me gloriamini? Etiam,
doctor sum vester, non Judzeorum. Sed disce rem
accurate : Nolo enim vos ignorare fratres quod
Quamdiu sum gentium apostolus, ministerium
meum. honorificabo. Quid est, Zonorificabo ?
Confirmabo ministerium meum, confirmando gen-

ILid.vw.

Ibid.v. 19.

22.

Ibid. v. 13.

tes. Cur confirmat? Si quomodo ad emulandum 15:4. s. 14.

provocem carnem meam, salvos faciam aliquos
ex illis. Vos laudo, ut illos ad zelum accendam.
His utens verbis Paulus ardentem illorum conten-
tionem reprimit, et splendidam veritatem inducit,
exscindit contentionem, et consensum adducit. Sed.
ad propositum revertamur.

5.
Deum? Absit. Moysi enim dicit : Miserebor 15.
cujus miserebor, et misericordiam prestabo ei
cujus miserebor. Hanc vocem Paulus non ex per-
sona sua profert : nam est antitheseos consequen-
tia. Antithesin ergo Paulus efformat ex persona
litigantium. Quid dicemus? num iniquitas est
apud Deum ( Absit) cum dicit, Miserebor cujus
miserebor et misericordiam prestabo ei cujus
miserebor? antithesis illa non totam consequen-
tiam accepit : illud autem, 4bsit, parenthesis est.
Antequam enim contentionem solveret, statim
compressit blasphemiam. Ne quis, dum sententiam
examinaret, intercipiens, Deum condemnaret, ut
sapiens medicus, illud, Zbsit, inserit ; ut dum
blasphemiam abjicit, veritatem statuat, contra

Quid. dicemus ? num iniquitas est apud Ibid. ν. τή.

liom. 9. 13.
15.

Ihid.v. 19.

Ibid. v.18.

et 16.

Ibid.v. 20,

846

quam blasphematur. Adversarius dicit : De Ja-
cobo ait: Jacob. dilexi, δαὶ! autem odio ha-
bui; et Moysi dixit, Miserebor cujus miserebor,
et misericordiam prestabo ei cujus miserebor.
Si enim. quem vult miseretur, et quem vult ob-
durat, Quid adhuc queritur ? Nam si illud ipse
operatur, et hoc efficit; cur a me rationem repetit
eorum que ipse facit? Hec est tota vis objectio-
nis. Etenim Moysi dicit: Miserebor cujus mise-
bor, et misericordiam prestabo ei cujus mise-
rebor. Ergo quasi alio contradicente, et syllogi-
smum obtendente, addidit : Jacob dilexi, Esaü
autem odio habui. Aliud quoque adjecit : Cujus
vult miseretur, quem vult indurat. Cui adver-
sarius,quasi alium syllogismum objiciens : Ergo
IVon volentis, neque currentis, sed. miserentis
est Dei. Si ergo cujus vult miseretur, quem. vult
indurat; si quem. vult diligit, et quem vult odio
habet, cur me accusas? Frustra ergo pietatem
sector, frustra ad veritatem. curro : /Von. enim
currentis, neque volentis, sed miserentis est
Dei. Hxc omnia ex persona adversarii. Neque re-
fugit deinceps apostolus ipsi fortiter contradicere,
nolens ejus objectionem confirmare; sed omnem
volens gentilium suspicionem tollere. Ergo Cujus
vult miseretur, quem vult indurat. Dicet igi-
tur mihi, Quid ergo reprehendit? nam volun-
tati ejus quis resistit ? ''andem responsionem sic
orditur Paulus : O homo, tu quis es, qui respon-
deas Deo? Hxc non est objectionis solutio , sed
primum indignatio adversus eos, qui audent cum
Deo quasstiones movere. Nam contradicentem re-
primere, id non erat solvere quastionem, sed du-
bitationem augere. Si me justa dicentem increpes,
tacebo, et auctoritatem feram. Cur ergo accusas,
et non persuades? Verum primo refrenat auda-
ciam humanz. petulantie , quae audeat a Deo fa-
ctorum raüonem studiose repetere : O homo, tu
quis es, qui respondeas Deo? Et vulgari utens
exemplo (oportet enim a vulgari usu sententias
confirmare) ac si quis videns herum, qui servum
suum verberaret, accedens diceret, Cur verbe-
ras? ille vero, herilem obtendens auctoritatem ,
diceret : Quid hoc ad te? annon in servum
meum potestatem habeo? annon meus est? an-
non mez subjicitur potestati? (hzc sunt potesta-
tem ostendentis, non eonsequentiam probantis):
et contradicenti quidem statim. indignatus dicit,
Quid hoc ad te? postquam autem iram indigna-
tionemque sedaverit, in. mansuetudinem versus,
incusanü sese purgat: Ut ne me condemmes,
o homo, quod. sine causa verberem, disce quid
facere ausus sit : Idipsum apostolus facit. Cum
ab eo rationes repeterentur a contradicentibus
hoc pacto : 81 Cujus vult miseretur, quem
vult indurat, cur reprehendit? voluntati enim
ejus quis resistt? quia vidit vocem esse per-

-—

ἢ

€

D

? Forte melius τὸν συλλογισμόν, quod. conjecit Savilius

SPURIA.

xo6 ἠγάπησα, τὸν δὲ “Πσαὺ ἐμίσησα' χαὶ πρὸς Meu
σἣν εἶπεν, ἐλεήσω ὃν ἂν θέλω, xal οἰχτειρήσω ὃν ἂν
οἰκτείρω. Εἰ ὃν θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σχληρύνει,
Τί ἔτι μέμφεται ; El γὰρ αὐτὸς τοῦτο ἐργάζεται, καὶ
αὐτὸς τοῦτο χατασχευάζει, διὰ τί παρ᾽ ἐμοῦ λόγον
ἀπαιτεῖ, ὧν αὐτὸς ἐργάζεται ; Ταύτην ἔχει τὴν δύνα-
μιν πᾶσα ἡ ἀντιλογία. "T γὰρ Mec? λέγει - ᾿Ελεή-
Gt ὃν ἂν ἐλεῶ, καὶ οἰκτειρήσω ὃν ἂν οἰχτείρω. Ἄρα
οὖν ὡς ἑτέρου τοῦ ἀνθισταμένου, ὡς ἀπὸ συλλογι-
σμοῦ συνάγοντα ἐπήγαγε, "Lov ᾿Ιαχὼ ἠγάπησα, τὸν
δὲ Ἡσαῦ ἐμίσησα. ᾿Ιἡπήγαγε δὲ xol ἄλλην φωνὴν,
"Ov θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σκληρύνει. “Ὡς οὖν συνα-
γαγὼν τὸν " συλλογιζόμενον ταῦτα λέγει ὃ ἀντιτιθέ-
ἅενος * ἄρα οὖν Οὐ τοῦ θέλοντος, οὐδὲ τοῦ τρέχον-
τος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ. Εἰ οὖν ὃν θέλει ἐλεεῖ,
ὃν δὲ θέλει σχληρύνει- εἰ ὃν θέλει ἀγαπᾶ, ὃν
δὲ θέλει μισεῖ, ἐμοὶ τί ἐγχαλεῖς; Εἰχῇ λοιπὸν
φέρω τὴν εὐσέθδειαν, εἰχὴ τρέχω πρὸς τὴν ἀλή-
θειαν. Οὐ γὰρ τοῦ τρέχοντος, οὐδὲ τοῦ θέλοντος, ἀλλὰ
τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ. ᾿Γαῦτα πάντα ἐκ προσώπου τοῦ
ἀντιλέγοντος. Kal οὐχ ὀχνεῖ λοιπὸν ὃ ἀπόστολος ἰσχυ-
ρῶς αὐτῷ ἀντιστῆναι, οὗ χυρῶσαι βουλόμενος τὴν ἀν-
τιλογίαν, ἀλλὰ λῦσαι πᾶσαν τῶν ἐθνῶν τὴν δπόνοιαν.
Ἄρα οὖν Ὃν θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σχληρύνει. "Egsi
οὖν μοι, τί ἔτι μέμφεται; τῷ γὰρ βουλήματι αὐτοῦ
τίς ἀνθέστηχεν; Ἀρχὴν λοιπὸν τῆς ἀπαντήσεως
ποιεῖται ὃ Παῦλος, λέγων" Μενοῦνγε, c ἄνθρωπε,
σὺ τίς εἶ ὃ ἀνταποχρινόμενος τῷ Θεῷ; ᾿᾿ἰνταῦθα
09x ἔστι λύσις τὴς ἀντιλογίας, ἀλλὰ πρῶτον ἀγανά-
χτησις κατὰ τῶν τολμώντων συζητεῖν τῷ Θεῷ. Τὸ
γὰρ ἐπιστομίσαι τὸν ἀντιλέγοντα, οὐκ ἦν λύοντος τὸ
ζήτημα, ἀλλ᾽ αὐξάνοντος τὴν ἀπορίαν. Ei ἐπετίμη-
các μοι τὰ δίκαια λέγοντι, σιωπῶ, xo φέρω τὴν αὖ-
θεντίαν. Διὰ τί οὖν ἐγχαλεῖς, καὶ οὐ πείθη ; Ἀλλὰ
πρῶτον ἐπιστομίζει τὸ θράσος τῆς ἀνθρωπίνης προ-
πετείας, xol τῆς τολμώσης xo ὅλως σπουδαζούσης
λόγον παρὰ Θεοῦ λαμόάνειν τῶν γιγνομένων: Με-
νοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἰ ὃ ἀνταποχρινόμενος τῷ
Θεῷ; Καὶ λαμδάνων ὑπόδειγμα xowóv (δεῖ γὰρ xai
ἀπὸ τῆς κοινῆς συνηθείας ἵσταν τὰ νοήματα), ὡς εἴ
τις ἐθεάσατο δεσπότην τινὰ τὸν ἑαυτοῦ οἰχέτην τύ-
πτοντα, παρελθὼν εἰς μέσον ἔλεγε, διὰ τί τύπτεις:
ὃ δὲ τὴν δεσποτικὴν αὐθεντίαν προτείνας ἔλεγε; xat
τί πρὸς σέ; οὐχ ἐξουσίαν ἔχω τοῦ ἐμοῦ οἰκέτου ; οὐχ
ἔστιν ἐμός; οὐ τῇ ἐμὴ ἐξουσίᾳ ὑπόχειται ; (ταῦτα
μηνύοντός ἐστι τὴν αὐθεντίαν., οὐ δεικνύοντος τὴν
ἀχολουθίαν )" καὶ πρὸς μὲν τὸν ἀνθιστάμενον εὐθέως
6 ἀγαναχτῶν λέγει, τί πρὸς σέ; ὅταν μέντοι πέψη
τὸν θυμὸν, καὶ χκαταστείλη τὴν ἑαυτοῦ ἀγανάχτησιν,
εἰς ἡμερότητα ἐλθὼν, λοιπὸν ἀπολογεῖται πρὸς τὸν
ἐγκαλοῦντα - ἵνα δέ μου μὴ καταγνῷς, ἄνθρωπε, ὅτι
ἀχαίρως ἐτύπτησα; μάθε τὰ τετολμημένα: τοῦτο xol
ὃ ἀπόστολος ποιεῖ. ᾿Απαιτούμιενος γὰρ λόγον παρὰ
τῶν ἀντιλεγόντων, ἐπεὶ Ὃν θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει
σχληρύνει, τί οὖν ἔτι μέμφεται ; τῷ γὰρ βουλήματι
αὐτοῦ τίς ἀνθέστηχεν : ἐπειδὴ εἶδεν ἀφωσιωμένην τὴν
φωνὴν, λέγει, Μενοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἰ ὃ ἀν-

IN CHANAN:EAM ET IN PHARAONEM,

ταποχρινόμενος τῷ Θεῷ; 'O πηλὸς νομοθετεῖ τῷ πλά-
στῃ; τὸ ποίημα περιεργάζεται τὸν ποιήσαντα ; ὃ δοῦ-

ETC.

3

( 47
functorie usurpatam, ait : O Aomo, tu quis
es, qui respondeas Deo? An lutum legem dat

Aog ἀπαιτεῖ λόγον παρὰ τοῦ δεσπότου; Οὐδ᾽ ix τῶν js; figulo? an opificium de opifice curiose inqui-
χοινῶν πραγμάτων διδάσχῃ, ὅτι χαὶ περὶ ἐλευθερίας A
, !

ἀγωνιζόμενος οἰχέτης, ἐπειδὰν εἰς δουλείαν ἕλκηται,
οὗ τολμᾷ οἰχεῖον στῆσαι πρόσωπον, ἀλλ᾽ ἕτερον λαρ--
θάνει τὸν συναγωνιζόμενον, ἵνα μὴ ἐξ ἐναντίας πρόσ-
ὠπὸν δούλου ἀντιστήση τὴ δεσποτιχὴ ὄψει; xol σὺ
ἄνθρωπος ὧν θνητὸς, πρὸς τὴν ἀθάνατον ὄψιν σεαυ-
τὸν ἐξεικάζεις ; Τίς εἶ ὃ ἀνταποχρινόμενος τῷ Θεῷ ;
Ὃ πρόσχαιρος πολυπραγμονεῖς τὸν αἰώνιον ; ὃ θνητὸς
τὸν ἀθάνατον; ὃ εἰς τάφον λυόμενος τὸν ἐν οὐρανῷ
χατοιχοῦντα ; ὃ ἀπὸ γῆς τρεφόμενος, xa εἰς γὴν ἀπο-
στρέφων, τὸν διαιωνίζοντα ἐν πᾶσι τοῖς χρόνοις λό-
γον ἀπαιτεῖς; Μενοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἰ ὃ ἀντα-
ποχρινόμενος τῷ Θεῷ: Οὐχ ἔχει ἐξουσίαν ὅ χεραμεὺς

rit? an servus rationem ab hero repetit? Annon
ex vulgari rerum usu edoceris? Nam servus
qui pro libertate decertat, postquam in servitutem
redactus est, non audet 1pse obsistere , sed alium
assumit qui se defendat, ne personam servi heri
sui conspectui opponat: et tu, mortalis homo,
in immortalis illius. conspectum quasi par te si-
sus? Quis es qui respondeas Deo? 'T'empora-
neus /Éternum curiose perquiris? mortalis Im
mortalem? qui in sepulcro corrumperis eam qui
in cxlo habitat? qui a terra alimentum. acci-
pis et in terram reverteris, ab eo qui omni tem-

pore vivit rationem exposcis? O homo, tu quis Ibid. v.2:.

x τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ ποιῆσαι τὸ μὲν εἰς τιμὴν σχεῦος,Ἠ 65, qui respondeas Deo ? Annon habet potesta-
τὸ δὲ εἰς ἀτιμίαν ; Ναὶ, φησί χαλῶς ἐπιστομίζεις. — tem figulus ex eodem luto aliud vas in hono-
τὸ δὲ ζητούμενον οὗ λύεις. Ἔξ ὧν γὰρ ἐπιστομίζεις, — rem, aliud in contumeliam facere ? Etiam, in-

πλεονάζεις τὸ ἔγχλημα. Εἶπε γὰρ, Οὐχ ἔχει ἐξουσίαν
ὃ χεραμεὺς ποιῆσαι τὸ μὲν σχεῦος εἰς τιμὴν, τὸ δὲ
εἰς ἀτιμίαν; Οὐχοῦν αὐτός ἐστι xoi Ó τοὺς ἀτίμους
ποιῶν. Καὶ τί ἔτι μέμφη μοι; Τῆς γὰρ φωνῆς σου
ταύτης οὐχ ἀνέχομαι" ἐξ ὧν γὰρ οὐ λύεις τὸ ἔγκλημα,
πλεονάζεις τὴν ἀπορίαν. Διὰ τοῦτο 6 ἀπόστολος, ὅτε
ἐπετίμησεν ὡς προπετευσαμένοις, τότε διορθοῦται ὡς
σφαλλομένους,, χαὶ λέγει μὲν ἀγαναχτῶν - Μενοῦνγε,
ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἰ ὃ ἀνταποχρινόμενος τῷ Θεῷ;
Οὐχ ἔχει ἐξουσίαν ὃ χεραμεὺς ἐκ τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ
ποιῆσαι σχεύη; τὰ μὲν εἰς τιμὴν, τὰ δὲ εἰς ἀτιμίαν ;
Ὡς δὲ συνεῖδεν, ὅτι ἐξ ὧν ἐπιστομίζει, μᾶλλον πλεο-
νάζει τὴν ἀντιλογίαν, εὐθέως ἐπάγει" Εἰ δὲ θέλων
6 Θεὸς ἐπιδείξασθαι τὴν ὀργὴν, καὶ γνωρίσαι τὸ δυνα-
τὸν αὐτοῦ, ἤνεγχεν ἐν πολλὴ μαχροθυμία. Κατὰ μέ-
ρος ἐξεταζέσθω τὰ δήματα" οὗ γάρ ἐστιν ἀπὸ ψιλῶν
φωνῶν ἐχλαμόάνειν τὴν ἀλήθειαν. "ἔδειξε μὲν χαὶ
ἐπαίδευσεν, ὅτι οὐ δεῖ ταρὰ τοῦ Θεοῦ λόγον ἀπαιτεῖν,
xa χατεχρήσατ- Παῦλος τῇ φωνῇ τοῦ Θεοῦ διὰ Ἡσαΐου
λαλούσηῃ. Λέγει γὰρ 6 Θεὸς πρὸς τὸν παλαιὸν λαόν "
Μὴ ἐρεῖ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι, τί με ἐποίησας :
Μὴ ἀποχρίνεται ὃ πηλὸς τῷ χεραμέϊ, τί ποιεῖς;
μὴ ἀποχρίνεται τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι, τί με ἐποίη-
σας; Ὑμεῖς δὲ περὶ τῶν ἔργων μου ἐντέλλεσθέ μοι
καὶ τῶν διῶν μου. Τὴν φωνὴν τοῦ Ἡσαΐου τὴν ἐπι-
στομίζουσαν Παῦλος ἐχλαμόάνων, διορθοῦται τὰς
ἀπεσφαλμένας γνώμας. Λοιπὸν τὰ μὲν τῆς ἐπιτιμή-
σεως ἐδείχθη, τὰ δὲ τῆς λύσεως ἀχολουθείτω, ἵνα μά-
θῃς , ἀδελφὲ, ὅτι Παῦλος o0 πρὸς τὴν ἀχρίδειαν τῶν
ζητουμένων προσήγαγε τὸ, Σὺ τίς εἰ ὃ ἀνταποχρινό-
μενος τῷ Θεῷ; ἀλλὰ δι’ ἀγανάχτησιν. ᾿ἔνταῦθα μὲν
γὰρ ἐπιγράφει τῷ πλάστη τὰ πάντα, καὶ λέγει" Οὐχ
ἔχει ἐξουσίαν ὃ χεραμεὺς £x τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ ποιῆσαι
σχεύη, τὰ μὲν εἷς τιμὴν, τὰ δὲ εἰς ἀτιμίαν ; ᾿Ενταῦθα

πρὸς ἔνστασιν λαλεῖ, οὐ πρὸς τὴν ἀχρίόδειαν τοῦ δό- ᾿

ματος. Ἀλλαχοῦ δὲ βουλόμενος δεῖξαι, ὅτι σχεῦος
τιμῆς, xai σχεῦος ἀτιμίας οὖκ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ κατα-

quiet, bene refrenas, sed quzstionem non solvis.
Dum refrenas enim, accusationem auges. Dixit
enim : Znnon habet potestatem figulus facere
vas aliud in honorem, aliud vero in contume-
liam ? lgitur 1lle ignominiosos facit. Cur ergo me
reprehendis? Hanc vocem non sustinoo : dum
enum accusationem non solvis, auges dubitatio-
nem. Idcirco apostolus cum ut petulantes repres-
sit, tunc ut errantes emendat, atque indignatus
quidem dicit: O homo, tu quis es, qui respondeas
Deo? 4 nnon potest figulus ex eodem luto facere
vasa, alia in honorem, alia in contumeliam ?
Ut autem. animadvertit se, dum. reprimit, quz-
stionem magis augere, statim subjungit : Quod si
Deus volens ostendere iram, et notam facere
potentiam. suam, sustinuit in multa patientia.
Singillatim. examinentur verba : non potest ex
simplicibus vocibus veritas percipi. Ostendit qui-
dem et docuit non oportere a Deo rationem exi-
gere; ususque est Paulus voce Dei per Isaiam lo-

quentis. Dicit enim. Deus veteri populo : /Vum r;ai. 45. 9.

dicet lutum figulo, Cur me fecisti ? Num dicet
lutum figulo, Quid facis? num dicit opificium
opifici, Cur me fecisti? Vos circa opera mea et
filios mandata mihi datis. Vocem Isai: refrenan-
tem Paulus usurpans, erroneas sententias emen-
dat. Jam emendatio przcessit, solutio sequatur :
ut discas, dilecte, Paulum non ad accuratam quiesi-
torum solutionem protulisse illud, Tu quis es, qui
respondeas Deo ὃ sed ex indignatione. Hic enim
opifici omnia adscribit, et dicit : /Yon habet po-
testatem figulus ex eodem luto facere vasa,
alia in honorem, alia in contumeliam? Hic ad
rei institutum loquitur , non ad accuratum dogma.
Alibi vero ut ostendat vas in honorem, et vas in
contumeliam non a Deó effici, sed ab operantium
proposito, quod vel ad mala declinat, vel ad vir-

Ibid.v.22.

tutem respicit, Timotheo dicit : Zcc ad te scri- :. Tim. 3.
bo, ut scias quomodo oporteat in domo Dei 4. 15.
conversari. In magna autem domo non solum 5. Tim. 2,
sunt vasa aurea et argentea, sed et lignea et 20.

/ E] - FO ERN e D E] / /
σχευάζεται, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς τῶν ἐργαζομένων προαιρε-
σεως, ἢ πρὸς τὰ φαῦλα δεπούσης, ἢ πρὸς τὴν ἀρετὴν
βλεπούσης, λέγει τῷ “Γιμοθέῳ * Ταῦτα γράφω πρὸς

ἐν οἴχῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι. Ἔν

^ -

NS er ^ m
σὲ, ἵνα ἴδης πῶς δεῖ

Ibid. v. 21

τ ον. τοὶ
12.
Isai. t. T9.
Matth. 23.
37,
Gal. 5 7*
1. Cor. 9.
26.
Philipp. 5:

13. 14.

848

fictilia. Haec ipse Paulus. Non enim aliunde testi-
monium proferam, ne dicas: Cum non inveniat in
apostolo solutionem , ad aliam Scripturam transi-
livit. Ipse Paulus qui illis indignatus est, quando
sine indignatione loquitur, accurate verba facit.
Dicit ergo Paulus : /» magna domo non solum
sunt vasa aurea et argentea, sed. et lignea et
fictilia, et alia in honorem, alia in contume-

liam. Et quid adjicit? Si quis ergo emendaverit

se, erit vas in honorem sanctificatum. Qui illic
figulo vas in honorem et vas in contumeliam ad-
scripsit, alio in loco voluntati totum attribuit :
Si quis emendaverit se, erit vas in honorem,
sanctificatum, et utile Domino, ad omne opus
bonum paratum. Animadverte illum alio modo
loqui cum increpat, alio cum docet : et secundum
premissum domini exemplum fieri, qui servum
suum verberat, ad alienum statim acerbe loquutus
est, sed ut ad hanc veritatem traheret : sic et hoc
loco ostendit vas 1n honorem et vas in. contume-
liam non a Deo effici; sed Deum communem na-
turam condere, voluntatem vero ipsam discin-
dere. Ut vero accuratius discas , nos non ex natura
factos esse vasa honoris et vasa contumeliz, id
Scriptura docet. Si factum esset vas ignominiz,
cur Scriptura me doceret esse bonum? Quod enim
factus sum secundum naturam , mutari non potest.
Cur docet hunc esse bonum, qui natura sua malus
est? cur autem bonum statuit. dicens, Qui stat,
videat ne cadat? S1 natura bonus, cur confirmas
eum, qui firmus est? Hinc continenter ad illud,
IVon est volentis, neque currentis; si nihil in
me volente situm est, cur przedicas? si nihil penes
currentem est, cur defatigaris? si nihil in volente,
cur Deus dixit : Si volueritis, et audieretis me,
bona terre comedetis? si mhil est in volente,
cur Servator dicebat : Quoties volui congregare
filios tuos, et noluistis ? IVon est volentis, ne-
que currentis. S1 nihil est 1n currente, cur Gala-
tis dicebat : Currebatis bene; quis os impe-
divit? si non est volentis, neque currentis, cur
Paulus ait : Sc curro, non quasi in incertum ?
Eorum que retro sunt obliviscor, et ad. ante-
riora tendo, scopum persequor. Quid. laboras ,
aut quid. curris? Tu dixisti, /Von est volentis,
neque currentis. Sed Scriptura dubitationem
solvit. Non est volentis Isaaci (volebat enim be-
nedicere primogenito), neque currentis Esaü in
campum ; sed. Dei qui miserebatur Jacobi. Non
volentis Esau, neque currentis Isaaci ; sed Dei qui
miserebatur Jacobi. Verum sic solutum est illud,
IVon est volentis. Scd cur tandem miserentis est
Dei? Manet enim. adhuc quastio, Cujus vult
miseretur, quem vult indurat. Attende studiose,
frater. Deus pranoscit omnia; prenoscit autem,
non quasi futura. formans, sed futura przvidens.
Alia quippe sunt ea, quae secundum. ceconomiam
propriam przdeterminat, et alia qua ex actibus
nostris praenoscit : aliud. est. praedeterminare, et
aliud przenoscere. 51 prenoscam futurum malum,

τοῦ τρέ
διὰ τί χηρύττεις; εἰ μηδὲν ἐπὶ τῷ τρέχοντι; διὰ τί
κάμνεις; εἰ μηδὲν ἐπὶ τῷ θέλοντι, διὰ τί ὃ Θεὸς ἔλε-
γεν, ᾿ὰν θέλητε, καὶ εἰσακούσητέ μου, τὰ ἀγαθὰ τῆς
B γῆς φάγεσθε ; εἰ μηδὲν ἐπὶ τῷ θέλοντι, διὰ τί ὁ Σωτὴρ
“ ἔλεγε, Ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυνάξαι τὰ τέκνα σου,

SPURIA.

μεγάλῃ δὲ οἰκίᾳ οὐκ ἔστι μόνον σχεύη χρυσὰ xal

ἀργυρᾶ, ἀλλὰ xal ξύλινα καὶ ὀστράχινα. "aoc ὃ αὖ-

τὸς Παῦλος. Οὐ γὰρ παράγω ἀλλαχόθεν μαρτυρίαν,

ἵνα μὴ εἴπης, oUy εὑρὼν ἐκ τοῦ ἀποστόλου λύσιν,

εἰς ἑτέραν μετεπήδησε Γραφήν. ^O αὐτὸς ΠΙαὖλος ὃ
, ,

, ,
τούτοις ἀγαναχτήσας, ὅτε ἐχτὸς ἀγανακτήσεως φθέγ-

γεται, πρὸς ἀχρίδειαν διαλέγεται. Λέγει οὖν ὃ Παῦ-
,

)oc , "Ev μεγάλη δὲ οἰκία οὐχ ἔστι μόνον σχεύη χρυ-

x D

σὰ xo ἀργυρᾶ, ἀλλὰ xat ξύλινα xot ὀστράκινα, xot

M H J.u2. , "
τὰ μὲν εἰς τιμὴν, τὰ δὲ εἰς ἀτιμίαν. Καὶ τί ἐπάγει:

y / y - 2 A
"EXv οὖν τις ἑαυτὸν ἐχχαθάρη, ἔσται σχεῦος εἰς τιμὴν.

τ c , M
ἡγιασμένον. Ὃ ἐνταῦθα τῷ πλάστη ἐπιγράψας τὸ

- c DJ D τ / 2. ΟΝ
σχεῦος τῆς τιμῆς, χαὶ τὸ σχεῦος τῆς ἀτιμίας, ἐν ἕτέ-
τ e N/N 2321. /
ρῳ τόπῳ τῇ προαιρέσει τὸ πᾶν ἀποδέδωχεν. "Edv τις
δ T Ὁ ε ,ὕ
ἑαυτὸν ἐχκαθάρῃ, ἔσται σχεῦος εἷς τιμὴν, ἡγιασμένον
,

* c E » N
xal εὔχρηστον τῷ Δεσπότῃ, εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν

Ὁ ,ὔ
ἐξηρτισμένον. Ὅρα, ὅτι ἑτέρως μὲν ἐπιτιμῶν φθέγ-
EON M N
γεται, ἑτέρως δὲ διδάσχων συντίθεται. Καὶ χατὰ τὴν
ec c D N ec
προλαθοῦσαν εἰκόνα τοῦ δεσπότου, τοῦ τὸν ἑαυτοῦ

18η οἰκέτην τύπτοντος, πρὸς τὸν ἀλλότριον εὐθέως ἀπη-
Dod kl 5 /
A νῶς ἐφθέγξατο, πρὸς δὲ τὴν ἀλήθειαν ταύτην παρέλ--

τῷ d τω -
χων * οὕτω καὶ ἐνταῦθα ἔδειξεν, ὅτι σχεῦος τιμῆς καὶ
τω e 1 A -
σχεῦος ἀτιμίας Θεὸς οὐ ποιεῖ, ἀλλὰ χοινὴν ποιεῖται

Y / € M , / ^ NA τ ,
τὴν φύσιν, ἣ δὲ προαίρεσις σχίζει τὴν δημιουργίαν.

7 ων , ,

Καὶ ἵνα μάθης ἀχριθῶς , ὅτι οὖχ £x. φύσεως ἐπλάσθη--
^om , A

μεν σχεύη τιμῆς, xol σχεύη ἀτιμίας, ἣ [Γραφὴ παι-

^

Ἐς , WT
δεύει. Εἰ οὕτως ἐπλάσθη σχεῦος ἀτιμίας, διὰ τί με

ἐπ : :

ἢ P'ouq? διδάσχει εἰναι καλόν; Ὃ γὰρ ἐπλάσθην χατὰ
, c 3r NV V // 8c , 5

φύσιν, μετατεθῆναι οὐ δύναμαι. Διὰ τί παιδεύει εἶναι

N ,ὔ X
ἀγαθὸν, τὸν χατὰ φύσιν ὄντα χαχόν ; διὰ τί δὲ ἀσφα-

E t /
λίζεται τὸν ἀγαθὸν, λέγων: Ὃ ἑστὼς, βλεπέτω μὴ
Ξ ^ τ
πέση; Ei ἐχ φύσεως χαλὸς, τί ἀσφαλίζῃ τὸν ἀσφαλὴ :

"2 e y: T^Y

[εἴτα xo τὸ ἀχόλουθον πρὸς τὸ, Οὐ τοῦ θέλοντος, o00€
3 X Meo

ἔχοντος, εἶ μηδέν ἐστιν ἐπ᾽ ἐμοὶ τῷ θέλοντι,

χαὶ οὐχ ἠθελήσατε; Οὐ τοῦ θέλοντος, οὐδὲ τοῦ τρέ-
χοντος. Εἰ μηδέν ἐστιν ἐπὶ τῷ τρέχοντι, διὰ τί ἔλεγε
Ταλάταις, ᾿Κτρέχετε χαλῶς τίς ὑμᾶς ἐνέκοψεν : εἰ
μὴ τοῦ θέλοντός ἐστι, μηδὲ τοῦ τρέχοντος , διὰ τί
Παῦλος λέγει, Οὕτω τρέχω, ὡς οὐκ ἀδήλως; ᾿Γῶν
ὄπισθεν ἐπιλανθάνομαι, τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεχτεινό--

n NE NEA rp n AUT 7 i
μένος, κατὰ σχοπὸν διώχω. Τί χάμνεις, ἢ τί τρέχεις:
Σὺ εἶπας, Οὐ τοῦ θέλοντος, οὐδὲ τοῦ τρέχοντος. ᾿Αλλ᾽
ἢ Γραφὴ λύει τὴν ἀμφιθολίαν. Οὐ τοῦ θέλοντος τοῦ
᾿Ισαὰχ ( ἤθελε γὰρ εὐλογῆσαι τὸν πρωτότοχον), οὐδὲ
τοῦ τρέχοντος τοῦ Ἡσαῦ εἰς τὸ πεδίον, ἀλλὰ τοῦ
ἐλεοῦντος Θεοῦ τὸν Ἰακώό. Οὐ τοῦ θέλοντος τοὺ
c c 55 Ὁ , 3 N 2 δὴ τω
Ησαῦ,, οὐδὲ τοῦ τρέχοντος τοῦ ᾿Ισαὰκ, ἀλλὰ τοῦ
ἐλεοῦντος Θεοῦ τὸν Ἰαχῴώῤ. ᾿Αλλ’ ἐλύθη μὲν τὸ, Οὐ
τοῦ θέλοντος, οὕτω. Διὰ τί δὲ ὅλως τοῦ ἐλεοῦντος
Θεοῦ; Μένει γὰρ ἀκμὴν τὸ ζήτημα, Ὃν θέλει ἐλεεῖ,

C. ὃν δὲ θέλει σκληρύνει. Πρόσεχε ἀχριδῶς, ἀδελφέ. Ὁ
,ὔ

͵ δὲ. e
Θεὸς προγινώσχει μὲν πάντα, προγινώσχει δὲ; οὖχ ὡς
cC M ^ M "4
αὐτὸς τυπῶν τὰ μέλλοντα, ἀλλὰ προειδὼς τὰ μέλλοντα:
€ N M ?
χαὶ τὰ ἐσόμενα. Ἄλλα γάρ ἐστιν, ἃ κατὰ τὴν οἰκείαν

2 5, ι Ἄν 9 N τ 1 - ut
οἰχονουίαν προορίζει, ἄλλα ἐστὶν, ἃ ἀπὸ τῶν ἥμετε--

IN CHANAN.EAM ET
ρων πράξεων προγινώσχει" ἄλλο προτυπῶσαι , ἄλλο
προγνῶναι. "Ev προγνῷ τὸ χαχὸν ἐσόμενον χαχὸν,
οὐχ ἣ πρόγνωσίς | κου ἐποίησε xay αὖτό. Οἷόν τι λέ-
γω ξὰν ἴδω πολλάκις d ἄνδρα νέον ὑπὸ τῶν πατέ ων
καταλειφθέντα χληρονόμον με εγάλης οὐσίας, ἴδω δὲ
αὐτὸν Καιδείας à ἀπέχοντα, τοῖς τρυφ ὥσι συζῶντα, περὶ
τὰς θέας ἔχοντα, πρὸς τὰς ἱππομανίας σχολάζοντα,
εὐθέως ἀφορῶν λέ ὯΝ οὗτος εἰς μιχρὸν χρόνον ὃ δια--
σχορπίσ ει τὴν οὐσίαν, οὗτος τὴν πατρικὴν χληρονο-

μίαν DOS: 00X ἐπειδὴ προϊδὼν ἐτύπωσα, ἀλλ᾽
ἀπὸ τῶν ἠθῶν ἐτ τεχμηράμην " xa ποιεῖ τὴν ἀπόύασιν
οὐχ ἣ “πρόθεσις τοῦ προθεασαμένου, ἀλλ᾽ ἣ πολιτεία

τοῦ χαχῶς ἀναστρεφομένου. Πολλάχις οὖν , ἀδελφὲ,
χαὶ ἐπ᾽ ἄλλων πραγμάτων, λέγομεν * δρῶμέν τινα
δδὸν ὀλισθηρὰν δδεύοντα, χαὶ βαχτηρίαν οὐχ ἔχοντα,
χαὶ εὐθέως λέ ἔγομεν, οὗτος ὀλισθῆσαι ἔχει " ἀγνοεῖ τῶν
τόπων τὴν φύσιν, περιπεσεῖν ἔχει ὀλισθήμασιν. "Ap"
ἐπειδὴ προλέ Te αὐτὸς ἐργάζῃ ; ;

Οὐχ ὅτι ὁμοία μου ἣ πρό γνῶσις χαὶ $ τοῦ Θεοῦ,
τοῦτο λέγω" ἄλλ᾽ ἀπὸ τῶν σῶν τὰ ὑπὲρ σὲ διδάσχω.
Koi; πρόσεχε ἀχριθῶς. Προτείνουσι γὰρ oi ἀντιλέ ἔγον-

τες ταῦτα " ἵνα μάθης, φασὶν, ὅτι ὃ Θεὸς δικαίους
ἐργάζεται χαὶτ πονηροὺς, αὐτὸς εἶπε τῷ Ἵερει (a Πρὸ
τοῦ pn πλάσαι σε ἐν xoUMa ἐπίσταμαί σε; χαὶ πρὸ
τοὺ ἐξελθεῖν ἐχ μήτρας ἡγίαχά σε. Αὐτὸς “γὰρ λέγει,
ΝΣ οἵ ἁμαρτωλοὶ ἀπὸ μήτρας, πρὶν
ἐξέλθωσιν ἐπλανήθησαν d ἀπὸ γαστρὸς , ἐλάλ᾽ ἤσαν ψεύ-
δη. Opis, ὅτι ἀπὸ γαστρὸς ἐδείχθη οὗτος δίχαιος,
χαὶ οὗτος πονηρός; ὃ δρᾷς, ὅτι ἐχ φύσεως ; ; Καλῶς ἔλε-
am φησὶν, ὃ Σωτὴρ πρὸς τοὺς Ιουδαίους ἸΠλανᾶσθε,
μὴ εἰδότες τὰς Τραφὰς, μηδὲ τ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ.
Ἀνάγνωθι ὀρθῶς, χαὶ v λάλει διεστραμμένως. Καὶ

πρὸ τοῦ με πλάσαι σε ἐν χοιλία ἐπίσταμαί σε; χαὶ
πρὸ τοῦ σε ἐξελθεῖν ἐχ ᾿ μήτρας ἡγίαχά σε. Οὐ πρῶτον
ἡγίαχά σε, ἀλλὰ πρῶτον ἐπίσταμαί σε, xol τότε
ἡγίαχά σε. ᾿Ενταῦθα τὴν πρόγνωσιν ἔδειξε, μετὰ τὴν
πρόγνωσιν τότε τὸν ὅρον. Καὶ Πρὸ τοῦ με πλ daa σε
ἐπίσταμαί σε, χαὶ πρὸ τοῦ σε ἐξε Ἰθέϊν x μήτρας
ἡγίαχά cs. ᾿Κπειδὴ ἔ ἔγνων σε; Ato σε. Διὰ τοῦτο
ὃ ἀπόστολος λέγει, Οὺς προέγνω, χαὶ προώρισεν.

Οὐχ εἰπε “πρῶτον, προώρισεν, ἀλλὰ, προέγνω, χαὶ
τότε, προώρισε. “Παραχαλῶ, συναγωνίσασῦς τῷ λόγῳ
χάμνοντι ὃ διὰ τῆς προθυμίας; οὖχ ἵνα βοήσητε ( οὐ
γὰρ ταῦτα ζητοῦμεν, ὡς ὃ Θεὸς μαρτυρεῖ), ἀλλὰ ζη-
τοῦμεν τὴν χοινὴν ὠφέλειαν. Ἅπλωσόν μοι τὴν ἀχοὴν

τῆς διαγοίας. T5, πρὶν ξξελθεῖν ἐ £x υκήτρας Ξ ἣ γίαχά σε;
χατώτερόν ἐστιν εἰρημένον ὑπὸ τοῦ ἅποστ τόλου. Οὐ γὰ

δὰ πόστολος περὶ αὐτοῦ λέγει, Οὺς “προέγνωχε, χαὶ
πρ ξελέξατο ἡμᾶς πρὸ χαταθολῆς χόσμου; Τὸν Ἵερε-
μίαν ἀπὸ χοιλίας m a τοὺς ἀποστόλους πρὸ τοῦ
χόσμου παντὸς οέγνω, xoi οὖχ͵ ἁπλῶς προέγνω,
ἀλλὰ χαὶ προεξελέξατο. Ἴδωμεν οὖν; εἰ ἣ πρόγνωσις
φύσιν ἐποίησεν. Et τὸ ἐχλεχθῆναι πρὸ καταθολῆς xó-
σμου τοὺς ἀποστόλους, τ τοῦτο φύσιν. δικαιοσύνης ποιεῖ,
χαὶ οὐ προαιρέσεως P ἀρετὴν, διὰ τί οἵ προγνωσθέν-

οες

π

a [ πρόγνωσις conjecit Savil.]
? [ Hac et sequentia , quz « divinando nec sine mendi
suspicione » verterat Montf, , plana fecimus aliter inter-

IN

b

E

185

A

hb

049

non previsio mea malum illud. efficit. Exempli
causa, 51 szpe videro juvenem a patre relictum
harédem et opulentum ; ipsumque conspexero di-
scipline impatientem, in deliciis viventem, spe-
ctaculorum amantem, equorum decursionibus de-
ditum ; statim praevidens dico : Hic brevi facul-
tates suas dissipabit, hic paternam hzreditatem
pessumdabit; non quia pravidens id affirmavi,
sed ex moribus ejus conjecturam duxi. Eventus
vero causa est, non predictio previdentis, sed
institutum vitz: male versantis. Szpe itaque, fra-
ter, in rebus aliis ita loquimur : videmus quem-
piam in via lubrica sine baculo incedentem, et
statim dicimus : Hic cadet ; ignorat locorum na-
turam, ruet in arduis. Num quia id. przdicis, la-
psus causa es?

PHARAONEM, ETC.

4. Non quod mea pravisio divine sit, similis ita
loquor; sed ex 115 qua tua sunt, ea quae super te
sunt, te doceo. Ànmnum diligenter adhibe. Id
namque adversarii objiciunt : Ut discas, inquiunt,
Deum esse qui justos facit et improbos, 1 ipse Je-
remiz dixit : Zntequam te formarem in utero Jer.
novi te; et antequam exires de vulva sanctifi-

cavi tre. Ipse dicit : AZ lienati sunt peccatores à Psal.57.4

vulva, priusquam egrederentur erraverunt ab
utero : loquuti sunt falsa. Viden' a vulva hunc
justum, illum. improbum prxdictum fuisse? vi-
den! id ex natura fuisse? Bene Servator Judzis

dicebat : Érratis nescientes Scripturas, neque Math. 22.

virtutem Dei. Recte lege, et ne perverse loquaris. 29-
A ntequam te formarem i in uteronoyite, et ante-
quam exires de vulva sanctificavi te. Non primo
sanctificavi te; sed primo novi te, ettunc sanctificavi
te. Hic prascientiam ostendit, et post prasscientiam
tunc determinat. Et Z ntequam te formarem novi
te, et antequam exires de vulva sanclificavi
te. Quia novi te, sanctificavi te. Ideo dicit aposto-
lus : Quos prescivit, et predestinavit. Non dixit,
primo, puni sed, Przescivit, ettunc, "e
destinavit. Verum adjuvate, quzeso , vestra 'bene-
volentia sermonem jam fatiscentem : non ut plau-
datis dico; non hoc quarimus, ut testis mihi est
Deus; τον communem quzerimus cooperationem.
Mentis auditum. mihi aperi. Illud, 4 ntequam
exires de vulva sanctificavi te, inferiori tem-
pore dictum ab apostolo. Nonne enim apostolus

de se dicit, Quos prescivit, et preelegit nos a Ibid. 5

constitutione mundi ? Jeremiam ab utero novit, £j^es.
apostolos ante mundi creationem prescivit, nec
modo prescivit, sed etiam przeelegit. Videamus
ergo an prescientia naturam fecerit. Si electio
apostolorum ante constitutionem mundi, justitize
naturam effecit, non autem propositi virtus ; cur

pretando.]

b Suspicor legendum ἀσετή.

Fom.8.29.

Matth.18.

17.

Rom.8.29.
3o.

fAom.9.17,

Matth. 9.
13. 15

85o

ii qui publicanifuturi prosciebantur, vocati sunt?
cur Paulus persequitur? cur meretrices ad regnum
festinant? $1 enim prascitum fuit meretricem re-
gno dignam fore, cur meretrix fuit? si proscivit
Paulum Deus, cur prascientia naturam non ope-
rata est? cur is, qui przescitus fuerat ante mundi
constitutionem , blasphemus fuit, persequutor,
contumeliosus? Viden' pr:scientiam. non. natu-
ram facere, sed. voluntatis proposita. przevidere?
Si proscientia fecit apostolum, cur Matthaeus pu-
blicanum agit? Publicanum agere, est idololatram
esse : dicit enim Servator : Erit tibi ut publica-
nus, aut ut ethnicus. Sic parem idololatrize publi-
cani operam definivit. 51 ergo proscitus fuit Mat-
thzeus, cur przescientia non fecit illum apostolum ,
sed voluntas ad obedientiam inclinavit? Bahabser-
vata et cum fidelibus annumerata est.Sine dubioil-
lam quoque presciebat Deus. Cur cum prasciretur,
tamen fornicata est? cur ea quz praescita fuit mar-
garita, in luto erat? Hac ubique vides, mediam na-
turam, voluntatem vero Deo prasscitam, et in vilae
decursu apparentem. Przvidit Deus quod futurum
erat, et fructus vitze Instituti notus fuit. A voce
Pauli solutionem accipe : Quos presciyit, et pre-
destinavit; quos predestinavit, etiam vocavit;
quos autem vocavit, hos et justi ficavit.Cur J udas
vocatus, non justificatus est? Quos prescivit et
predestinayit, hos etiam vocavit. Non est ergo
prophetze praerogativa, quod ab utero notus fuerit,
quando eos, qui ante secula electi sunt, non. na-
tura sequuta est, sed voluntas przscientiam testi-
ficata est. Ostensum igitur est, non naturam pra-
scientiam facere; nisi quis omnino contentiosus
sit, et contra veritatem impudenter insurgat. Gur
autem in Pharaonem sermonem convertit ? Quia
dictum fuerat Pharaoni : /n. hoc ipsum suscitat
te, ul ostenderem in te virtulem meam, et an-
nunliaretur nomen meum in universa terra. Ut
tuam ostendas virtutem, hominem castigas ? ut
exhibeas potentiam tuam, insontem de medio tol-
lis? 51 noxius sit, reprehende illum ; sin insons,
ne accuses. Quid. sibi vult illud, Ut ostendam in
te virtutem meam ? Mihi animum adhibe : utar
exemplo et veteri et vero. Àrs medica cum ab ini-
tio vellet et naturam et viscera hominis explorare,
sectionibus est usa, et viventes homines dissecuit,
ut aliis medicinam preberet. At illud certe ini-
quum erat, ad aliorum salutem alios viventes ma-
ctare. Quid ergo fecerunt veteres ? Morti destina-
tum ob furtum, aut adulterium, aut. veneficium,
vivum dissecuerunt, sine injustitia erga eum, qui
supplicio afficiebatur, humane naturze opem fere-
bant. Eum enim, qui scelerum. causa supplicio af-
ficiebatur , vivum dissecabant : ut. visceribus

SPURIA.

τες τελῶναι ἐχλήθησαν ; διὰ τί Παῦλος διώχει; διὰ τί
πόρναι σπεύδουσιν εἰς τὴν βασιλείαν; Εἰ γὰρ προε-
γνώσθη ἣ ἀξία τῆς βασιλείας πόρνη, διὰ τί ἐπόρνευσεν:;
εἰ προέγνω Παῦλον Θεὸς, διὰ τί ἣ πρόγνωσις ύσιν
οὐχ ἐργάζεται; διὰ τί ὃ προγνωσθεὶς πρὸ καταδολῆς
χόσμου, ἐγένετο βλάσφημος xoà διώχτης καὶ δύρι-
στής; Opüc, ὅτι 4 πρόγνωσις οὐ φύσιν ποιεῖ, ἀλλὰ
προαιρέσεις mooop ; Εἰ ἢ πρόγνωσις ἐποίει τὸν ἀπό-
στολον, διὰ τί Ματθαῖος τελωνεῖ ; Τὸ δὲ τελωνεῖν ἐστὶν
εἰδωλολατρεῖν - λέγει γὰρ ὃ Σωτὴρ, [ἔσται σοι ὡς ὃ
τελώνης, ἢ ὡς ὃ ἐθνιχός. Οὕτως ὁμότιμον τῆς εἰδωλο-
λατρείας τὴν τελωνείαν ὡρίσατο. Ei τοίνυν προεγνώ-
σθη Ματθαῖος, διὰ τί ἡ πρόγνωσις αὐτὸν οὐχ ἐποίη-
σεν ἀπόστολον, ἀλλ᾽ ἣ προαίρεσις ἔχλινεν εἷς ὑπαχοήν;
H Pax6 ἐσώθη, χαὶ μετὰ πιστῶν ἠριθμήθη. Δηλον-
ότι χἀχείνην προέγνω ὃ Θεός. Πῶς οὖν προγνωσθεῖσα
ἐπόρνευσε; διὰ τί ὃ μαργαρίτης ὃ προοραθεὶς ἐν βορ-
Θόρῳ ἦν; Ταῦτα δρᾷς πανταχοῦ, τὴν μὲν φύσιν μέ--
σὴν, τὴν δὲ προαίρεσιν προεγνωσμένην τῷ Θεῷ, ἐν
i ταῖς οἰχείαις πολιτείαις φαινομένην. Προεῖδεν ὃ
Θεὸς τὸ ἐσόμενον, ὃ δὲ καρπὸς τῆς πολιτείας ἐγνωρί-
σθη. Ἀπὸ τὴς Παύλου φωνῆς Ad6s τὴν λύσιν" Οὺς
προέγνω, xal προώρισεν - οὺς προώρισε; τούτους καὶ
ἐχάλεσεν. οὺς δὲ ἐκάλεσε, τούτους καὶ ἐδικαίωσε. Διὰ
τί Ἰούδας ἐχλήθη,, καὶ οὖχ ἐδικαιώθη ; Οὺς προέγνω;
καὶ προώρισε, τούτους χαὶ ἐχάλεσεν. Οὐ ποιεῖ οὖν
πρόχριμα τὸ ἀπὸ χοιλίας γνωρισθῆναι τὸν προφήτην »
ὅπου γε τοῖς πρὸ αἰῶνος ἐχλεχθεῖσιν obj f φύσις ἦχο-
λούθησεν, ἀλλ᾽ f προαίρεσις τῇ προγνώσει ἐμαρτύ-
ρησε. Δέδειχται τοίνυν, ὅτι οὐ ποιεῖ ἣ πρόγνωσις φύ-
σιν; εἰ μή τις πάντῃ φιλόνεικος xat πρὸς αὐτὴν ἀπα-
ναισχυντῶν τὴν ἀλήθειαν. Διὰ τί δὲ ὅλως εἰς τὸν
Φαραὼ χατασχευάζει τὸ ῥῆμα; Ὅτι εἴρηται τῷ Φα-
pai, ὅτι Eig αὐτὸ τοῦτο ἐξήγειρά σε, ὅπως ἐνδείξω-
μαι ἐν σοὶ τὴν δύναμίν μου, xax διαγγελὴ τὸ ὄνομά
μου ἐν πάσῃ τῇ γῆ. “ἵνα γνωρίσης σου τὴν δύναμιν,
χολάζεις ἄνθρωπον; ἵνα γνωρίσῃς σου τὴν δυναστείαν,
χαθαιρεῖς τὸν ἀναίτιον ; El μὲν ὑπαίτιον, καὶ μέμφου -
el δὲ ἀναίτιον, μὴ ἐγχάλει. Τί οὖν ἐστι τὸ, Ἵνα ἐν-
δείξωμαι ἐν σοὶ τὴν δύναμίν μου; Kat μοι πρόσεχε"
χρήσομαι δὲ ὑποδείγματί τινι ἀρχαίῳ καὶ ἀληθινῷ.
Ἢ ἰατρικὴ τέχνη βουληθεῖσα ἀπ᾽ ἀρχῆς τὴν φύσιν
τοῦ ἀνθρώπου χατανοῆσαι χαὶ τὰ σπλάγχνα, ἐχρή-
σατο ἀνατομαῖς, χαὶ ἀνέτεμεν ἀνθρώπους ζῶντας, ἵνα
τοῖς ἄλλοις τὴν ἰατρείαν πορίσηται. Ἀλλ᾽ ἦν μὲν καὶ
τοῦτο ἄδιχον διὰ τὴν ἑτέρων σωτηρίαν ἄλλους ζῶντας
θύεσθαι. “Τί οὖν ἐποίουν οἱ ἀρχαῖοι; "Tv ἐχδεδομένον
θανάτῳ διὰ ληστείαν, ἢ μοιχείαν, ἢ φαρμακείαν, τού-
τους λαμβάνοντες ἀνέτεμνον ζῶντας, οὔτε ἀδικοῦντες
τοὺς κολαζομένους, xa τῇ ἀνθρωπότητι βοήθειαν ἐφευ-
ρίσχοντες. Τὸν γὰρ ἅπαξ ἐχδεδομένον τῇ κολάσει διὰ
πταίσματα, τοῦτον ἀνέτεμνον ζῶντα, ἵνα ἔτι σπαι-

όντων τῶν σπλάγχνων χαταμάθωσι τὴν ἐνέργειαν.
O Θεὸς τοίνυν ὡς ἰατρὸς πάνσοφος (ἰατρὸς γάρ ἐστιν

etiamnum agitatis eorum naturam ediscerent. 156 6 λέγων, Οὐχ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλ᾽ ἅμαρ-

Deus itaque ut sapientissimus medicus ( medicus 4 τωλοὺς εἰς μετάνοιαν" xot, Οὐ

namque est 15 qui dicit : /Yon veni vocare justos,
sed peccatores ad. paenitentiam ; et, οι est
opus valentibus medicus, sed male habentibus)
accipit Pharaonem, jam mille suppliciis dignum

ρείαν ἔχουσιν οἵ
ΚΡΕΝ, 2 ΩΝ SAM £e €— y ) Di 6d

ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ oí καχῶς ἔχοντες), λαμθάνει
τὸν Φαραὼ ἤδη μὲν ὑπαίτιον ὄντα χολάσεσι μυρίαις
διὰ τὰ ἴδια πλημμελήματα πολλοῖς γὰρ ἦν ὑπεύθυ--
γος ἁμαρτήμασι. Πρώτη γὰρ βλασφημία, τὸ λέγειν,

IN CHANAN/EAM ET IN PIHARAONEM, EIC.

Οὐκ οἶδα τὸν Κύριον. Βλασφημία ἦν ἀρχὴ τῶν κα-
χῶν. Δευτέρα, ἢ ἀγνωμοσύνη πρὸς τὸν λαὸν, ὅτι ἐλεύ--
θερον γένος κατεδίκαζε δουλείᾳ xa πλινθοποιίᾳ. 'Y'ot-
τον, ὅτι ἀναίτια βρέφη ἔπνιγεν ἐν τῷ ποταμῷ. Τέ-
ταρτον, ὅτι τὸν Ἀύριον χηρυττόμενον οὐχ ἠδεῖτο.
Πέμπτον, ὅτι θαύματα βλέπων ἀπηνησχύντει πρὸς
τὴν εὐσέθειαν. Πολλοῖς ὑποχείμενον αὐτὸν xaxotc λα-
δὼν ὃ Θεὸς, ὡς ἰατρὸς ἄριστος, τοῖς θαύμασιν ἀνέ--
τεμνεν, οὐχ ἅπαξ χολάζων, ἵνα ἀποχτείνη. Οὐ γὰρ ol
ἀνατέμνοντες διιοῦ χολάζουσιν, ἀλλὰ συγχωροῦσι xa-
τατέμνοντες τὰ μέλη, ἵνα πανταχόθεν εὕρωσι τῆς
ἐπιστήμης τὴν ἐνέργειαν. ὙὙ ποδάλλει αὐτὸν βατρά--
χοις, ὁπλίζει κατ᾽ αὐτοῦ λεγεῶνας ξένας, λεγεῶνας
βατράχων, ἀχρίδων, ἵνα δείξη τὸ ὑπερόάλλον τῆς δυ-
νάμεως αὐτοῦ. Οὐχ ἀπέστειλεν ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ,
οὗ τὰ τάγματα τῶν Χερουόὶμ., οὐκ ἀποστέλλει τὰ
Σεραφὶμ. χατὰ τῶν ἀντιλεγόντων, ἀλλὰ δεικνὺς τὰ
τῆς δυνάμεως , παρασχευάζει λεγεῶνας βατράχων.
Καὶ ἦσαν ἀχρίδων τὰ στρατεύματα, οὐδενὸς ταξιαρ-
γοῦντος φαινομένου, τοῦ δὲ Θεοῦ χελεύοντος ὧὡδη-
γοῦντο. "KEzA00v βάτραχοι ἐχ τοῦ ποταμοῦ κατὰ τοῦ
θεομιάχου στρατευόμενοι, ἦλθον ἀκρίδες λογισμοῦ μὲν
διάκρισιν οὐχ «ἔχουσαι, τὸ δὲ δεσποτιχὸν πληροῦσαι
πρόσταγυα. ᾿Ἔπῆλθον xat σχνῖπες xot xuvógutat , xot
πολλὰ xa διάφορα θαύματα χατ᾽ αὐτοῦ χαινουργεῖ
διαφόρως ὃ Θεὸς, τὴν ψυχὴν ἀνατέμνων χαὶ βασανί-
ζων αὐτοῦ, τὴν ἔννοιαν διαφόρως ἀσεδήσασαν διαφό-
ρῶς χολάζων. Καὶ ἵνα μάθης, ὅτι διὰ τοῦτο αὐτὸν

Ρ

e]

Ἅ, ᾿ς λ , , / , ^ e .
χατὰ U.EpoG χατάτεμνει, χαὶ οὐχ ἀθρόον ἐχόλασεν, ινα

δι’ αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐνδείξηται, λέγει ἣ πανάρετος
Σοφία: Οὐ γὰρ ἠπόρει ἣ παντοδύναμός σου χεὶρ, xal
χτίσασα τὸν χόσμον, χαὶ ἀνεξιχνίαστος σοφία ἐπιῤ-
ῥῖψαι αὐτοῖς ἢ θρασεῖς λέοντας, ἢ νεοχτίστους θυμοῦ
πλήρεις θῆρας ἀγνώστους. ᾿Αλλὰ πάντα ἐποίησεν &v-
δεικνύμενος ἑαυτοῦ τὴν μακροθυμίαν. Διὰ τοῦτο λέγει
ὃ Θεὸς, Ἵνα διηγήσησθε τοῖς τέχνοις τῶν τέχνων 0u Ov,
ὅσα ἐμπέπαιχα τοῖς Αἰγυπτίοις. Τὸν οὖν Φαραὼ υυ-
ρίων τιμωριῶν ἄξια δράσαντα χολάζει ὃ Θεὸς, xol
λέγει πρὸς αὐτόν - Εἰς αὐτὸ τοῦτο ἐξήγειρά σε, ἵνα ἐν-
δείξωμαι ἐν σοὶ τὴν δύναμιίν μου, καὶ dva eM, τὸ
ὄνομά μου πάσῃ τῇ 7 ἵνα διὰ σοῦ ἄλλους χερδάνω,
ἵνα διὰ σοῦ ἄλλους σωφρονίσω», ἵνα διὰ σοῦ ἄλλους
παιδεύσω. Καὶ ἵνα μάθης, πῶς ὠφέλησεν ἣ τούτου
ἀνατου.ὴ τοὺς ἄλλους, λάδε τῆς Γραφῆς τὴν ἐνέρ--
γειαν. Ἡρπάγη ποτὲ τοῦ Θεοῦ ἢ χιδωτὸς παρὰ τῶν
ἀλλοφύλων, xoX ἦλθον οἵ μάντεις xat ψευδοπροφῆται
πάντες, χαὶ ἔλεγον τοῖς βασιλεῦσι τῶν ἀλλοφύλων -
ἐξαποστείλωμεν τὴν χιβωτὸν τοῦ Θεοῦ Ἰσραὴλ ἀφ᾽
ἡμῶν, τὴν χεῖρα αὐτοῦ τὴν χραταιάν. Οὐχ οἴδατε,
πόσα ἐποίησεν ὃ Κύριος τοῖς Αἰγυπτίοις; “Ἵνα τί
σχληρύνωμεν τὰς χαρδίας ἡμῶν, ὡς ἐσχλήρυνεν ᾧα-
ραώ; Ὦ τῆς εὐγνωμοσύνης τῶν ἐθνῶν. Αἰδέσθητι 6
ἀντιλέγων τῶν ἀλλοφύλων τὰς φωνάς. Μὴ; εἶπον ol
ἀλλόφυλοι, σχληρύνωμεν τὰς χαρδίας ἡμῶν, ὡς ἐσχλή-
ρυνεν ὃ Θεὸς τὴν καρδίαν Φαραώ. Αὐτῷ τῷ Φαραὼ
ἐπέγραψαν τὴν ἀναισθησίαν. Διὰ τί σχληρύνωμεν τὰς
χαρδίας ἡμῶν, ὡς ἐσχλήρυνε Φαραώ; οὐχ ὅτε ἐνέπαι-
ξαν αὐτοῖς, τότε ἐξαπέστειλαν τὸν λαόν: Καὶ νῦν ἐξι-
λεωσώμεθα τὸν Θεόν. Kat ἐν ἑτέρα πάλιν παρεμόολῇ
πολέμου, ὡς εἶδον τὴν χιδωτὸν οἵ ἀλλόφυλοι, λέγου--

-

E

851
ob scelera sua : multis enim obnoxius erat flagi-
tiis. Primum scelus erat blasphemia, quod dixis-
set, Von novi Dominum. Plasphemia erat prin-
cipium malorum. Secundum, immanitas erga
popidum, quod liberum genus servituti et lateri-
tio operi tradidisset. Tertium, quod innocentes
pueros in flumine suffocaret. Quartum, quod prz-
dicatum Dominum non revereretur. Quintum ,
quod miracula videns, contra pietatem impuden-
ter ageret. Multis obnoxium flagitiis assumens
Deus, ut optimus medicus, miraculis dissecuit ;
non semel plectens, ut occideret; non enim qui
dissecant confestim occidunt, sed dum membra
secant, lente agunt, ut undique vim nature explo-
ratam habeant. Subjicit illum ranis, armat con-
tra illum extraneas legiones, legiones ranarum,
locustarum, ut ingentem potentiam snam osten-
dat. Non misit angelum de cxlo, non ordines
Cherubinorum, non mittit Seraphinos contra re-
belles; sed ostendens potentiam suam , apparat
legiones ranarum : aderant exercitus locustarum,
nullo duce; sed Dei jussu ducebantur. Exibant
ex flumine ranz contra Dei adversarium pugna-
tura : veniebant locustz, ratiocimii judicio non
instructze, sed. Dominicum implentes preceptum.
Insurgebant seiniphes et cynomyie : ac multa
nova contra ipsum edit miracula Deus, ejus ani-
mam dissecans et probans; ejus mentem variis
modis impie agentem , variis puniens modis. Et
utdiscas quod Deus ideo illum per partes disse-
cet, et non confestim puniat, ut per ipsum virtu-
tem suam ostendat ; dicit omni virtute plenus Sa-
pientiz liber : /Von enim carebat potentia omni-
potens manus tua, et quce mundum creaverat,
atque investigabilis Sapientia, ut injiceret in eos
feroces leones, aut recens creatas furore plenas
ignotas feras. Sed omnia fecit ostendens patien-

Exod.5.2.

Sap. 11.

18. 19.

tiam suam. Ideo dicit Deus : Ut enarretis filits Exod. 10.

filiorum vestrorum, quecumque illusi 4gy-
ptis. Pharaonem ergo mille suppliciis dignum
punit Deus, et dicit illi : /n hoc ipsum suscitavi
te, ut ostenderem in re potentiam meam, et an-
nuntiaretur nomen meum. in universa terra :
ut per te alios lucrifaciam, ut per te alios ad sa-
nam mentem revocem, ut per te alios castigem.
Et ut discas, quantum aliis profuerit ejus disse-
ctio, vim Scripturz accipe. apta aliquando fuit
Dei arca ab alienigenis, et venerunt vates omnes
ac falsi prophetze, dicebantque regibus alienige-
narum : £mittamus arcam Dei Israel a nobis,
que est manus ejus fortis .Nescitis quanta fecerit
Dominus /gyptiis? Curinduramus corda nostra,
ut induravit Pharao? O probam gentifium men-
tem! Reverere tu, qui contradicis, alienigenarum
voces. Ne induremus, dicebant alienigenz, corda
nostra, ut induravit Deus cor Pharaonis. lpsi
Pharaoni stupiditatem suam adscribebant. Cur
induremus corda nostra, sicut induravit Pharao ?
annon cum illudebant eis, tunc populum dimise-
runt? Et nunc Deum nobis propitium reddamus.

2.

Rom. 9.17.

Reg. 5.
et 8. et
6.

CO -

1; dtes. AG
8.

Jos. 2.

; V ise

IO

Rom.9.22.

852

In alia quoque castrametatione, ubi viderunt ar-
cam alienigenz, dixerunt: "e nobis! hic est Deus
ille acerbus, qui percussit /EÉgyptum. Vze nobis!
eruenos, Domine. Videte, quomodo velante expe-
rimentum Pharao, utsaperent effecit. Hzec clamant
alienigenze. Alia quoque mulier alienigena, Rahab
olim meretrix, nunc temperans, illa celebris ex-
ploratoribus dicit : Scimus qua fecerit. Dominus
Deus /Egyptis, Et audivimus, et humiliatum
est cor nostrum, et non relictus est in nobis
spiritus, quia Deus vester magnus ipse in ccelo
sursum, et in terra deorsum. Viden' non men-
tiri Deum, cum dicit: Zn. hoc suscitavi te, ut
ostenderem in te potentiam meam, et annun-
tiaretur nomen meum in universa terra ? Finis
autem apostolic; doctrine, finis sit. sermonum
nostrorum. Dicit Paulus: Quod οἱ Deus volens
ostendere iram, et notam facere potentiam
suam, sustinuit iram in vasa ire in multa pa-
tientia. Non simpliciter dixit, Induxit iram, sed,
In illum qui ira dignus erat. Quid. enim dixit?
Sustinuit in multa patientia iram in asa irc.
Nam ut tu nosti, vere dicit apostolus : De cote-
y, 70; fratres, confortamini, corroboramini, per-
5- fecti estote. S1 autem ex natura perfecti sumus,
cur dicis mihi, Perfecti estote ? Certe perfectum
esse, id est, ex moribus se dignum reddere. Ipsam
rerum naturam testem accipe. Lanam fert natura,
mulieres illam perficiunt. Sane perfectionem vo-
cant ipsam texturam, ipsum opus. Sicut ergo na-
tura lanam producit, àrs vero rem a natura pro-
ductam perfecit : ita Deus qui naturam efformavit,
illam voluntati tradidit. Lana est natura nostra :
in te est ex ea efficere aut vas honoris, aut vas
contumeliz. 'T'inctor es, accepisti a natura lanam,
accepisti propositum quasi tincturam quamdam.
Vis üngere lanam in purpuram regiam? Esto
filius Regis. Tinxisti. eam operibus tenebrosis ?
Esto filius tenebrarum et noctis; non natura id
efficiente, sed voluntatis proposito differentiam
inducente. Nihil igitur ex necessitate, quantumvis
digladientur aüntadiibei: Nam per Dei gratiam,
quantum per vires licuit, solutionem. dedimus.
Itaque deponantur quaestiones in sententiis. At-
tende diligenter. Si quis contra insurgat, sic illi
obsiste, ut ipsum propriis armis dejicias. Nec quia
vasa plurima domi servantur , indiscriminatim
ommibus utaris; sed scis quodnam vas vinum
excipiat, quodnam acetum. Sic Deus novit,
qui anima sit ad misericordiam consequen-
dam apta, qux supplicio digna ; non quia
sic facta est, sed quia 510. per vitam suam se ap-
paravit. Idoirco, frater, vasa vocat et eos qui sup-
plicio, et eos qui misericordia afficiuntur ( Quod
si Deus volens ostendere iram, et notam face-
re potentiam suam, sustinuitin multa patientia
iram in vasa ir€ apta in interitum, ut osten-
deret divitias misericordie suce in vasa mise-
ricordie ) ; et illum effecit vàs 1rze, qui iram re-
cepit; illum vas misericordie, qui benignitatem

SPURIA.

σιν, Οὐαὶ ἡμῖν, οὗτός ἐστιν ὃ Θεὸς ὃ σχληρὸς, ὃ πα-
τάξας τὴν Αἴγυπτον" οὐαὶ ἡμῖν, ἐξελοῦ ἡμᾶς, Κύριε.
Πρὸ τῆς πείρας βλέπετε, πῶς ἐσωφρόνισε, Φαραώ.
Taco βοῶσιν οἵ ἀλλόφυλοι. Καὶ ἑ ἑτέρα γυνὴ ἀλλόφυ-
Aoc '"Pa&6 , ποτὲ πόρνη , νὺν δὲ σώφρων, ἐχείνη ἣ βνης
μονευομένη, λέγει τοῖς κατασχόποις" ἔγνωμεν, ὅσα
ἐποίησε Κύριος ὃ Θεὸς ποῖς Αἰγυπτίοις, Καὶ ἡ ἠχούσα-
μεν, xol ἐταπεινώθη ἡμῶν ἣ χαρδία, χαὶ οὐχ ὗπε-
λείφθη ἐ ἐν hia πνοὴ , ὅτι ὃ Θεὸς C ὑμῶν μέγας αὐτὸς ἐν
τῷ οὐρανῷ ἄνω, xol ἐν τῇ γῇ κάτω. Ὁρᾶς, ὅτι οὐ
ψεύδεται ὃ ὃ Θεὸς λέγων" Eic τοῦτο αὐτὸ ἐξήγειρά 6t,
tva ἐνδείξωμαι ἐ ἐν σοὶ τὴν δύναμίν μου, καὶ ἀναγγελῇ

187 τὸ ὄνομά μου ἐν πάση τὴ γῆ ; Τὸ δὲ τέλος τῆς ἄπο-
Α στολιχῆς διδασκαλίας τέλος γενέσθω, τῶν ἡμετέρων

Β

λόγων. ἔγει δ Παῦλος" Εἰ ὃ δὲ θέλων ὃ Θεὸς ἐνδείξα-
σθαι τὴν ὀργὴν; χαὶ γνωρίσαι τὸ δυνατὸν αὐτοῦ » ἤνεγκε
τὴν ὀργὴν ἐπὶ σχεύη “ὀργῆς ἐν πολλῇ μακροθυμίᾳ.
Οὐχ ἁπλῶς qnotw, ἐπήγαγε τὴν ὀργὴν, ἀλλ᾽, ἐπὶ τὸν
ἄξιον τῆς ὀργῆς. Τί γὰρ λέγει; Ἤνεγχεν ἐ ἐν πολλὴ μα-
χροθυμίᾳ ὀργὴν ἐπὶ σχεύη ὀργῆς. Ὥσπερ γὰρ p σὺ oi-
ας μὲν, f τὰ ὄντα ὃ ἀπόστολος, 'Yó λοιπὸν, ἀδελ--
φοὶ, ἰσχύετ ἐνδυναμοῦσθε ; χκαταρτίζεσθε. Εἰ δὲ
χατηρτισ ἘΠ ἐχ φύσεως, διὰ τί μοι λέγεις; Καταρ-
τίζεσθε; Τὸ δὲ χαταρτίζεσθαι, τὸ ἀπὸ τῶν τρόπων
ἑαυτοὺς ἀξίους ἀποτελεῖν. Καὶ λάμόανε μαρτυροῦσαν
τὴν φύσιν τῶν πραγμάτων. Τὸ ἔριον ἣ φύσις φέρει;
τὸ δὲ χατηρτισμένον at γυγαῖχες ἐργάζονται. Ἀμέλει
γοῦν χατάρτισμα καλοῦσιν αὐτὴν τὴν ὗ ὑφ ἣν, αὐτὴν τὴν
ἐργασίαν. Ὥσπερ οὖν ἣ φύσις T pog ἔρει τὸ ἔριον, ἣ
δὲ σοφία χαταρτίζει τὸ maga y Ov ὑπὸ τῆς | φύσεως "
οὕτως ὃ Θεὸς πλάσας τὴν φύσιν, παρέδωχε τῇ προαι-
ρέσει. ἽἜριον ἡμῶν ἣ φύσις ἐστὶ λοιπὸν, € ἐν σοί ἐστι
τὸ καταρτίσαι ἐς αὐτοῦ σχεῦος τιμῆς; ἢ χαταρτίσαι
σχεῦος ἀτιμίας. Βαφεὺς εἰ, ἔλαδες παρὰ τῆς φύσεως
ἐρέαν, ἔλαδες τὴν προαίρεσιν, ὥσπερ τινὰ βαφήν.
Θέλεις βάψαι τὴν ἐρέαν πο φύραν βασιλικήν; Viva
υἱὸς βασιλέως. ᾿Βόαψας αὐτὴν. ἔργοις σχοτεινοῖς; liv?
υἱὸς σχότους καὶ νυχτὸς, οὐ τῆς φύσεως τοῦτο ἐργαζο-
μένης, ἀλλὰ τῆς προαιρέσεως τὴν διαφορὰν χαταρτι-
ζούσης. Οὐδὲν τοίνυν ἐξ ἀνάγχης , χἂν φιλονειχῶσιν οἵ
φιλόνειχοι. Διὰ γὰρ τὴν τοῦ Θεοῦ χάριν, ὅσον ἧκεν εἰς
δύναμιν ἡμετέραν, τὴν λύσιν πεποιήκαμεν * ὥστε τὰ

Σ ζητούμενα λοιπὸν ἐναποτιθέσθω τοῖς νοήμασι. Καὶ

πρόσεχε ἀχριθῶς. E τις ἀντιπέσῃ , οὕτως αὐτῷ ἀν-
τίστηθι ἐν τοῖς οἰκείοις σχεύεσι καταθάλλειν. Καὶ οὐκ
ἐπειδὴ mpóxeveat σοι σχεύη ἐν τὴ οἰχίᾳ, ἀδιαφόρως
πᾶσι χέλρησαι, ἄλλ᾽ οἰδας ποῖον μὲν ἁ ἀγγεῖον δέχεται
οἶνον, ποῖον δὲ ἀγγεῖον. δέχεται ὄξος; οὕτως olócv ὃ
Θεὸς ποία ψυχὴ ἐ ἐπιτηδεία πρὸς ἔ ἔλεον, ποία ψυχὴ ἀξία
τιμωρίας, οὐχ ἐπειδὴ οὕτω πεποίηται; ἀλλ᾽ ἐπειδὴ
οὕτω διὰ τῆς οἰκείας πολιτείας χατεσχεύασται. Διὰ
τοῦτο, ἀδελφὲ, σχεύη χαλεῖ χαὶ τοὺς τιμωρουμένους,
σχεύη χαὶ τοὺς ἐλεουμένους (Εἰ ὃ δὲ θέλων ὃ Θεὸς ἐνδεί--
ξασθαι τὴν ὁ ὀργὴν καὶ γνωρίσαι τὸ δυνατὸν αὐτοῦ,
ἤνεγχεν ἐν πολλὴ μαχροθυμίᾳ τὴν ὀργὴν ἐπὶ σχεύη
ὀργῆς χατηρτισμέ ἕνα εἰς ἀπώλειαν, T ἵνα ἐνδείξηται τὸν
πλοῦτον τοῦ ἐλέους αὐτοῦ ἐπὶ σχεύη ἐλέους ν" χἀχεῖνον
ἐποίησε σχεῦος ὀργῆς τὸν τὴν ὀργὴν δεξάμενον, χαὶ
τοῦτον σχεῦος ἐλέους τὸν τὴν φιλανθρωπίαν δεχόμενον,

ἵνα δείξη, ὅτι ἕχαστος ἐφ᾽ ἑαυτὸν προσχαλεῖται

IN DICTUM

τὴν ὀργὴν x«i τὸ ἔλεος. Ἀλλ᾽ ἴσως τις ἐπιλαυθά-
νεται τῆς “φωνῆς ταύτης, μᾶλλον δὲ τῆς λέξεως, "En
σχεύη ὀργῆς χατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν. Οὕτω, φη-

σὶν, οὐχ E πολιτείας, ἀλλ᾽ αὐτὸς χατήρτισε, Δεῖ δὲ
εἰδέναι, ὅτι τὸ χαταρτισθῆναι οὐχ ἐκ φύσεως, ἀλλ᾽ ex
προαιρέσεως. Καὶ τούτου δέχου τὴν μαρτυρίαν τὸ χα-
ταρτίζεσθαι, τὸ ἐν τῇ προαιρέσει ἀποτελεῖν ἄξιον τι--
μωρίας 7 φιλανθρωπίας. Λέγει vá vod, | οὐχ ἠκρίδω-
μαι τὰς T ραφάς. Ἀλλὰ τὸ ζητούμενον ; ἵνα σὺ θερα-
πευθῆς. Καὶ | γὰρ 6 θεραπευόμενος παρὰ τῷ ἰατρῷ, οὐ
τὴν φύσιν τῶν φαρμάχων περιεργάζεται e ἀλλὰ πῶς
θεραπευθῇ c σπουδάζει. "EXv εἴπῃ σοι δ ἀντιλέγων, πῶς
ἔμαθες, πῶς ἐδιδάχθης; εἰπὲ, πῶς μὲν ἔμαθον , οἶδα,
πῶς δὲ ἀπαγγελῶ, οὐκ οἶδα. Οὐ γὰρ ἐθεράπευσα,
ἀλλ᾽ ἐθεραπεύθην ἀκλινῆ τὴν ψυχὴν ἔχειν. "EX ἴδης
αὐτὸν ἀντιλέγοντα, εἰπέ: ἐπειδὴ ἐγὼ οὐχ ἐγενόμην ἰα-
τρὸς, οὐδὲ ἰατριχὴν ἐπιστεύθην , ἐλθὲ πρὸς τοὺς ἰατροὺς,
χαὶ ἀπαγγελοῦσί σοι τὴν τῶν φαρμάχων “βοήθειαν.
Γένοιτο δὲ “ἡμᾶς ἰατρευομένους, δόξαν ἀναπέμπειν τῷ
μόνῳ ἰατρῷ χαὶ σοφῷ" Θεῷ αὐτῷ fj δόξα καὶ τὸ κρά-
τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἂμήν..

APOSTOL!,

855

D recepit ; ut ostendat unumquemque in. se advocare
vel iram vel misericordiam. Sed fortasse quis hanc
vocem, sive hoc dictum redarguet, /n vasa irce
apta in. interitum. Ita, inquit, non ex instituto
vite apta. est ira, sed illam sic aptam fecit. Scien-
dum autem est, non ex natura sic effici, sed ex
voluntatis proposito. Hujus testimonium accipe,
nempe aptum effici, id esse ex proposito se vel
supplicio vel deme dignum reddere. Dicit
enim : Etiam, non accurate scio Scripturas. Ve-
rum quod quaeritur est, ut tu salutem reciperes.
Nam qui curatur ἃ medico ἢ remediorum naturam
non explorat, sed id expetit ut sanetur. Si po
contetur ille, qui contradicit, Quomodo didicisti ?
quomodo edoctus es ? responde, Quomodo didice-
rim novi, quomodo id explicem nescio ? Non
enim curavi, sed curatus sum 1ta, ut firmam ani-
mam obtineam. $1 videas illum adhuc obsisten-
iem, dic : Ego non sum medicus, neque artem
medicinz calleo ; adi medicos, et pharmacorum
opem te docebunt. Utinam vero nos, qui per me-
dicinam sanati sumus, gloriam referamus soli me-
dico et sapienti Deo : ipsi gloria et imperium in
siecula seculorum. Amen.

NON QUOD, ETC.

E

ADMONITIO

IN ORATIONEM SEQUENTEM.

A llegorüs plenior oratio, mquit Savilius, quam pro more y ρυσοῤῥήμονος nostri. Ceterum aut ipsius
esse judico, aut alicujus ex antiquis Patribus. Loca aliquot ut in unico exemplari mendosa vel
de mendo suspecta subjecimus, ut studiosi ea facilius ex aliis Codicibus corrigant. Sic inter ἄμφι-
δαλλόμιενα hanc orationem locat Savilius, quam ita spuriam existimo, ut nullam reperiam, quz a Chry-
sostomi stylo magis abhorreat. Hic omnia peregrina sunt; dicendi ratio, allegoriarum usus frequens ad
nauseam, imo ad. φλυαρίαν usque. Quamobrem incunctanter illam inter spuria locavimus.

Εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ ἀποστόλου: Οὐχ δθέλω, τ
ἀλλ᾽ ὃ uio), τοῦτο πράσσω" x«i πῶς ἐγένετο ὃ
Ἰαχὼδ τύπος Χριστοῦ. Ev δὲ τῷ προοιμίῳ τοῦ
᾿λόγου , κατὰ τῶν θεωρούντων τὰ θέατρα.

Ἐπαινῶ μὲν ὑμῶν τὸν πόθον, χαὶ θαυμάζω τὸν
ζῆλον, χαὶ τὴν χαλὴν ταύτην ἅμιλλαν ἀποδέχομαι.
Οὐ γάρ ἐστι ταραχὴ θόρυδον γεννῶσα, ἀλλὰ θλίψις
δικαιοσύνης στέφανον πλέχουσα. Μαχαρίζω τὴν χαλὴν
ὑμῶν προθυμίαν ,0U€ ἣν πάντα πόνον ὑφίστασθε᾿ τῆς
θείας ἀχροπόλεως ἐξηρτημένοι. Ἀλλ᾽ ὥσπερ τοῦτον
θαυμάζω τὸν ζῆλον, οὕτως VE C τὸν περὶ τὰ
μάταια πόνον. Χθὲς γὰρ ἡμῖν οὗτος ὃ ἱερὸς σύλλογος

οὗτο ποιῶ, I In dictum apostoli : Non quod volo facio, sed no; 7.15,

quod nolo, hoc ago : et quomodo Jacob typus
Christi fuerit. In exordio autem concionis,
contra theatrorum spectatores.

1. Vestrum. quidem laudo desiderium, stu-
dium miror, et pulchrum hoc certamen approbo.
Nulla enim jam perturbatio est quae tumultum pa-
riat, sed animi mcror, qui justitiae coronam ne-
ctit. beatum certe praedico studium vestrum, quo

B moti omnem laborem sustinuistis, divino presidio
addicti. Sed ut hoc admiror studium; ita ve-
strum circa inania laborem aversor. Heri namque

Psal. 67.

Ibid. το. 8.

9.

Ibid. 67.
18.

Habac. 3.
15,

Ibid. v

“ει, 17. 6.

Ibid.9.4.5.

4. Reg. 2.
12.

Psal.
I.

Ibid. 48. 5
ει 84.9.

122.

854

hic sacér cetus nobis abreptus fuit, et loco hujus
divini beatique studii hippodromus populum ex-
cepit : miratusque sum quod dimisso divini verbi
certamine, equorum certamen qusesieritis. Illic
enim videre erat equorum cursum; hic currum
Dei millibus multiplicem, in quo millia lztan-
tium : illic videre erat certamen, cursum et con-
tentionem; hic desiderium , studium | et. alacrita-
tem. Currus unus mille currus dejicit. Unus
quippe currus Dei est, multi improborum currus.
Sed hic currus cursum pietatis recte peragit, illi c
vero a curru divino subvertuntur. Nam ait : 77
in curribus et hi in equis; nos autem in nomine
Domini Dei nostri magnificabimur : ipsi com-
pediti sunt et ceciderunt; nos autem. surrexi-
mus et erecti sumus. Hic currus nonequos dejicit,
non homines subvertit; sed daemones dissipat, et
diaboli tyrannidem solo equat. Est Deo currus
non quatuor equis, sed mille animabus junctus.
Nam currus Dei, inquit, multiplex, in quo millia
lxetantium. Equi Dei sunt sancte animze, equi Dei
sunt anim apostolor um, qua totam terram pera-
grant, οἱ salutem siduds afferunt. Apostolorum
enim equitatus salus est orbis. Ideo przdixit pro-
pheta dicens : /nduxisti in mare equos tuos, et
equitatus tuus salus. Nam hi equi fidelibus sa-
lutem attulerunt, et inimicos Ecclesi: turbave- D
.runt. Induzisti , inquit, in mare equos tuos,
turbantes aquas multas. Priedicatio apostolo-
rum, gentium cetus turbavit : multi reges tur-
bati. sut; tyranni multi confusi sunt, apostolice
gratia cursum non ferentes. Quapropter li, qui
de cursu apostolorum turbabantur, dicebant : "Qui 489
orbem turbaverunt, hic sunt: Vide currum A
Dei, vide equos qui frenum pietatis acceperunt.
Ne obsistas verbo veritatis, neque imiteris bruto-
rum impetus, caleitrans contra divinam legem;
ne tibi quoque divinitus dicatur : Quid me perse-
queris? Durum est tibi contra stimulum calci-
trare. Frenum pietatis accipiamus, et oculos trans-
ferentes ad probum spectaculum , videamus auri-
gas pietatis n prophetas et apostolos. Propheta
sunt auriga veritatis, et bene ordinati cursus gu-
bernatores. Talis T. Elias, ad quem. clamabat
Eliszeus : Pater, pater, auriga Israel, et eques
ejus. Omnibus autem anteponenda est pietas. Ne,
cum audis verbum Dei, postquam doctrinam li-
bens excipis, inde egressus, brutis similis sis. Et
mente etoculis ΠΕ ἢ Ü4 verbum dilige. Ne di-
vidas obtutum tuum, inter turpe spect tdcahuih et di-
vinum studium : oculum tuum assuefacito, ut nihil B
aliud respiciat nisi czelestem pulchritudinem, ut di-
cas: d te levavi oculos meos, qui πα ας in
ccelo. Aures tuas assuefacito, non ad clamores et

5, tumultus, sed. ad divinam legem, dicens : /ncli-

nabo in parabolam aurem meam; et, Audiam
quid loquatur in me Dominus Deus. "Non Opor-
tet adulatoria verba dicere:sed qua prosint adi in-
stitutionem docere. Adulationis enim lucrum nul-
Inm, disciplinz magna utilitas est. Ne animo capia-

SPURIA.

ἐσυλεῖτο, καὶ ἀντὶ τοῦ θείου τούτου καὶ μαχαρίου
σταδίου ἱππόδρομος τὸν λαὸν ἐδέξατο: xo ἐθαύμασα,
πῶς ἵππων ἅμιλλαν ἐζητήσατε, θείου λόγου ἅμιλλαν
καταλιπόντες. "Exei μὲν γὰρ ἦν ἰδεῖν ἵππων δρόμον,
ἐνταῦθα δὲ ὁ ἅρμα Θεοῦ μυριοπλάσιον, ἐν ᾧ χιλιάδες
εὐθηνούντων᾽ ἐχεῖ ἦν ἰδεῖν ἀγῶνα χαὶ δρόμον χαὶ
ἔριν, ἐνταῦθα πόθον xoi ζῆλον xai προθυμίαν. Ἔν
ἅρμα μυρία ἅρματα xaxa det. * Ἂν γὰρ τοῦ Θεοῦ
τὸ ἅρμα, πολλὰ δὲ τῶν πονηρῶν τὰ ἅρματα. Ἀλλὰ τὸ
μὲν χατευθύνει τὸν δρόμον τῆς εὐσεῤφείας, τὰ δὲ ὑπὸ
τοὺ θείου ἅρματος ἀνατρέπονται. Οὗτοι γὰρ, φησὶν,
ἐν ἅρμασι, χαὶ οὗτοι ἐν ἵπποις, ἥμεῖς δὲ ἐν ὀνόματι
Κυρίου Θεοῦ ἡμῶν μεγαλυνθησόμεθα " αὐτοὶ συνεπο-
δίσθησαν xo ἔπεσον, ἡυεῖς δὲ ἀνέστημεν χαὶ ἀνωρθώ-
θημεν. Τὸ ἅρμα τοῦτο οὐχ, ἵππους χαταθάλλει, οὐδὲ
ἀνθρώπους καταστρέφει. Ἀλλὰ δαίμονας διαλύει, χαὶ
τοῦ διαβόλου τὴν τυραννίδα εἰς ἔ ἔδαφος στρώννυσιν. "Ἢ χει
ὃ Θεὺς à ἅρμα 00x ἀπὸ τεσσάρων ἵππων, ἀλλ᾽ ἀπὸ μυ--
ρίων Ψυχῶν συγχέκροτ' ἡμένον. Τὸ ἅρμα γὰρ τοῦ Θεοῦ,
φησὶ, ψυριοπλάσιον, € ἐν ᾧ χιλιάδες εὐθηνούντων. Ἵπ-
ποι τοῦ Θεοῦ αἵ ἅγιαι ψυχαὶ, ὕ ἵπποι τοῦ Θεοῦ at ψυ-
χαὶ τῶν ἀποστόλων, at διὰ πάσης τῆς γῆς δδεύσασαι,
xol τὴν σωτηρίαν τῷ χόσμῳ φε ἔρουσαι. Ἢ γὰρ τῶν
ἀποστόλων ἱππασία. σωτηρία τῆς οἰχουμένης. Διὰ
τοῦτο προανεφώνει ὃ προφήτης λέγων: ἘἘπεδίδασας
εἰς θάλασσαν τοὺς ἵππους σου, χαὶ ἣ ἱππασία σου
Page Ot αὐτοὶ γὰρ οὗτοι ἵπποι χαὶ τοῖς πιστοῖς

γεγχαν σωτηρίαν, χαὶ τοὺς ἐχθροὺς τῆς εὐσεδείας
dados a. "Ens6i6acag γὰρ εἰς θάλασσαν τοὺς ἵππους
σου, φησὶ, ταράσσοντας ὕδατα πολλά. ᾿Ἑτάραξε τὸ
κήρυγμα τῶν ἀποστόλων, τῶν ἐθνῶν τὰ συ γκροτή-
ματα" πολλοὶ βασιλεῖς ἐταράχθησαν, πολλοὶ τύραν-
νοι ἐθολώθησαν, μὴ φέροντες τὸν δρόμον τῆς ἀποστο-
Aus χάριτος. Διὰ τοῦτο οἵ ταραττόμε ενοι ἐπὶ τῷ
δρόμῳ τῶν ἀποστόλων ἔλεγον " Ot τὴν οἰκουμένην
ἀναστατώσαντες, οὗτοι καὶ ἐνταῦθα πάρεισι. βλέπε
Θεοῦ ἅρμα" βλέπε d ἵππους χαλινὸν εὐσεδείας δεχο-
μένους. Μὴ ἀντίπιπτε τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας, μηδὲ
μιμοῦ τῶν ἀλόγων τὰ σχιρτήματα, ἀπολαχτίζων τὸν
θεῖον νόμον, ἵνα μὴ χαὶ πρὸς σὲ ὃ θεῖος εἴπη λόγος,
Τί με διώχεις ; Σκληρόν σοι πρὸς χέντρα λαχτίζειν.
Δεξώμεθα “χαλινὸν εὐσεύείας, χαὶ μεταγάγωμεν τὴν
ὄψιν εἰς σώφρονα θέαν * Y ἴδωμεν τοὺς ἡνιόχους τῆς εὖ--
σεῤείας, προφήτας χαὶ ἀποστόλους. Προφῆται. ἡνίοχοι

τὴς ἀληθείας, οἵ χυδερνῶντες τὸν δρόμον τῆς εὐταξίας.

᾿ οιοῦτος Y ἦν Ἠλίας, πρὸς ὃν ἐδόα Ἐλισσαῖος Πάτερ,

πάτερ, ἡνίοχε ᾿Ισραὴλ, καὶ ἱππεὺς αὐτοῦ. Ἡροτιμᾶσθαι
δὲ δεῖ πάντων τὴν εὐσέδειαν. Μὴ ὅταν μὲν ἀχούης τοῦ
θείου λόγου, ἐξήρτησο, τῆς διδασχαλίας ὅταν δὲ ἔξω
γένη τοὺ λόγου, Lec τῶν ἀλόγων φαίνου. Συνδιατίθεσο
τῇ ψυχῇ, χαὶ τῷ ὄμματι ἀγάπα τοὺ Θεοῦ λόγον. Μὴ
μέ foule σου τὴν ὄψιν πρὸς ἀσχήμονα θέαν, χαὶ “πρὸς
ἔνθεον ζῆλον " ἔθισόν σου τὸν ὀφθαλμὸν υνηδὲν ἕτερον
βλέπειν, εἰ Uu τὰ οὐράνια χάλλη , ὥστε λέγειν" “Πρὸς
σὲ ἦρα τοὺς ὀυνθαλμοὺς μου, τὸν χατοιχοῦντα ἐν τῷ
οὐρανῷ.᾿ "E01cóv σου τὴν ἀχοὴν μὴ πρὸς χραυγὰς,
υηδὲ πρὸς θορύόδους, ἀλλὰ πρὸς τὸν θεῖον νόμον λέ-
γῶν" Κλινῶ εἷς παραθολὴν τὸ οὖς μου" καὶ, ARURD
τί λαλήσει ἐν ἐμοὶ Κύριος 6 Θεός. Οὐ δεῖ τὰ εἰς χο-
à παιδεύοντα διδά--

λαχείαν φέροντα λέγειν, ἀλλὰ τὰ

IN DICTUM APOSTOLI, NON QUOD, ETC.

σχειν. Κολαχείας γὰρ κέρδος οὐδὲν, παιδείας δὲ πολὺ
τὸ ὄφελος. Μὴ αἰχμαλωτίζου τῷ νοήματι πρὸς τὰς
ἀτόπους θέας, μιηδὲ ἐχδίδου τὸν λογισμὸν τοῖς ἔξωθεν
ἄσμασιν. " "Ixavoc γὰρ ἂν χρατεῖ λογισμοῦ, x&v ἀπὸ
τῆς συνηθείας (One ἀπαγόμενόν σου τὸν νοῦν. Οὐχ ci
δοῦλος, ἀλλ᾽ ἐλεύθερος " οὐχ ἄχων αἰχμαλωτίζη, ἀλλ᾽
ἑχὼν ἑαυτὸν πιπράσχεις τῇ ἁμαρτίᾳ. Μὴ ἐπιλαμδά-
νου τῆς ἀποστολικῆς φωνῆς" μὴ, ὅταν ἔλεγχος sic-
ἔλθη τῆς ἀληθείας, ἐλέγχων τὰ χρυπτὰ τῆς καρδίας,
εἴπης, μὴ γὰρ ἐγὼ Παύλου εἰμὶ ἀνώτερος τοῦ λέγον-
τος, Οὐχ ὃ θέλω, τοῦτο ποιῶ, ἀλλ᾽ ὃ μισῶ , τοῦτο
πράσσω; Μὴ τῇ συνηθείᾳ δουλεύων συχοφάντει τὰ
θεῖα ῥήματα" μὴ σαυτοῦ τὴν ἐπιθυμίαν πληρῶν τὴν
ἀποστολιχὴν διάδαλλε δόξαν. Πολλοὶ γὰρ πολλάχις
προφασίζονται προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, xol τὸν ἀπο-
στολιχὸν ἡ! εἴν προτείνουσι λόγον τὸν ἀρτίως ἡμῖν ὕπα-
ναγνωσθέντα. limi, φησὶ, Παῦλος τὸ σχεῦος τῆς
ἐχλογῆς, 6 Πνεύματι ἁγίῳ διαπαντὸς χυδερνώμενος,
Οὐχ ὃ θέλω, τοῦτο ποιῶ), ἀλλ᾽ ὃ μισῶ, τοῦτο πράσ-
σω. Συνήδομαι τῷ νόμῳ τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω ἄν-
θρωπον᾿ βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου
ἀντιστρατευόμενον τῷ γόμῳ τοῦ νοός μου. Xa αἴχμα-
λωτίζοντά με τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας. Φιλεῖ πᾶς φι-
λαμαρτήμων εὑρεῖν πρόσωπον ἀξιόπιστον συναγωνι-
ζόμενον αὐτοῦ τῇ ἁμαρτίᾳ, καὶ ἡδέως χατατρέχουσι
τῶν ἀποστόλων, οὐχ ἵνα ἐχείνους ὑδρίσωσιν, ἀλλ᾽ ἵνα
ἑαυτοῖς ἀπολογίαν πορίσωνται. Εἶπε, φησὶν, ὃ Παῦλος:
Οἴδα γὰρ ὅτι οὐχ οἰκεῖ ἐν ἐμοὶ, τουτέστιν, ἐν τῇ σαρχί
μου, ἀγαθόν. Ei τοίνυν ἐν Παύλῳ οὐχ οἰκεῖ ἀγαθὸν,
πῶς φησὶν, ἐν ἐμοὶ ἐνδέχεται ἀγαθοῦ χκατοίχησιν εἰ-
ναι, xai ἀγαθοῦ μετέχειν ἐμὲ, καὶ ἀγαϑοῦ ῥίζαν εἰναι
ἐν ἐμοί; Εἰ τὸν τοσοῦτον ἄνδρα εὑρίσκομεν αἰχμα-
λωτιζόμενον τῇ ἁμαρτία, καθὼς αὐτὸς διεσάφησε, τί
πρὸς ἐμὲ τὸν οἰχτρὸν χαὶ τῇ ἁμαρτίᾳ δεδουλωμένον ;
ἽΝνα τοίνυν μὴ δύο γένηται φαῦλα, καὶ ὃ ἀποστολιχὸς
συχοφαντῆται λόγος , χαὶ 1, μεῖς ἑαυτοῖς ἄδειαν ἅμαρ-
τημάτων ποριζώμεθα, ἀναγκαῖόν ἐστι πᾶσαν τὴν ἀπο-
στολιχὴν ἀναπτύξαι διάνοιαν. Πάντων τοίνυν τῶν
ἀμφιθαλλομένων ἐν ταῖς ᾿ραφαῖς λύσις, 5 ὕποόθε-
σις. Ὅταν γάρ τις γνῷ τὸν σχοπὸν τοῦ λέγοντος,
καὶ πρὸς τίνας ὃ λόγος, καὶ περὶ τίνων, εὖχρι-
νὴ καὶ ἀσύγχυτον ἀποδίδωσι τῶν λόγων τὴν θεω-
ρίαν. i ]

Ὃ ἀπόστολος, ἵνα σαφεῖ xoi συντόμῳ χρήσωμαι
λόγῳ, ἀναζωγραφεῖ εἰχόνα παντὸς τοῦ ἀνθρώπου » τοῦ
τε πλασθέντος ἀπ᾽ ἀρχῆς; καὶ τοῦ παιδαγωγηθέντος
ἐν νόμῳ, χαὶ τοῦ ἐλευθερωθέντος ἐν χάριτι" xot dya-
ζωγραφεῖ, ὡς ἐν εἰχόνι, τῷ λόγῳ. r οὖν ὃ Ἀδὰμ
πρὸ τῆς ἐντολῆς ; xot τίς ἐγένετο μετὰ τὴν ἐντολήν ;
ποίαν ἔσχε κατάστασιν ἐν νόμῳ, καὶ ποίαν Dae
προσηγορίαν ἐν τῇ χάριτι; Καὶ ὥσπερ ἐὰν σήμερον
λέγω, ὃ Θεὸς ἐποίησεν ἡμᾶς xwv εἰχόνα xot δμοίω-
σιν αὐτοῦ, ἐπειδὴ δὲ παρέδημιεν τὴν ἐντολὴν, ἐξεδλή-
θημεν τοῦ παραδείσου, οὐχ εἰς ἑαυτὸν ἀναλαμθάνω
τὸν λόγον, ἀλλὰ τὴν ἀρχαίαν ἱστορίαν cic ἑαυτὸν
ἀναφέρω (οὔτε γὰρ παράδεισον εἰδον,, οὔτε παραδεί-
σου ἀπεδλήθην, ἀλλὰ τοῦ πατρὸς τὸ πάθος, xxl τὸν

? Forte ἱχανὸς γὰρ εἴ κρατεῖν.

855

ris ad absurda spectacula, neque extraneis cantile-
nis animum adhibeas. Potes enim animo tuo impe-
rare, licet illum a consuetudine abduci videas. Non
es servus, sed liber ; non invitus captivus effici po-
tes, sed teipsum sponte peccato vendis. Ne assu-
mas apostolicam vocem : cum redargueris ita ut
C arcana cordis tangantur, ne dicas : Num ergo for-

tior sum Paulo dicente, ΤῸ quod volo facio, Rom. 7.15.

sed quod odio habeo, hoc facio ? Ne consuetu-
dini serviens, divina verba calumnieris : ne tuam
implens cupiditatem, apostolicam calumnieris sen-
tentiam. Multi enim spe obtendunt excusationes
in peccatis, et apostolicum nobis dictum oppo-
nunt, quod modo legebamus. Dixit, inquiunt,
Paulus, vas electionis, qui ἃ Spiritu sancto sem-
per regebatur, /Von quod volo facio, sed quod
odio habeo, hoc facio. Condelector legi Dei se-
cundum inieriorem hominem : video autem
aliam. legem in membris meis, repugnantem
legi mentis mec, et caplivantem me in lege pec-
cati. Àmat quisquis peccato addictus est, fide di-
gnum quempiam reperire, qui peccato suo patro-
D cinetur : et libenter recurrit ad apostolos, non ut
illis convicietur, sed ut sibi defensionem paret.

Dicit, inquit, Paulus : Scio enim quia non ha- tria. v. 18.

bitat in me, hoc est, in carne mea, bonum. Si
ergo in Paulo bonum non habitat, quomodo in me
habitare potest? quomodo possum bonum tenere,
et boni radicem in me habere? Si tantum. virum
invenimus peccati captivum, ut ipse declaravit,
quid de me dixeritis misero et in peccati servitu-
tutem redacto? Ne igitur duo hinc mala oriantur,
ne scilicet apostolicum verbum calumnia impeta-
tur, et nos hinc peccandi licentiam. mutuemur ,
necesse est apostolicam mentem totam explicare.
Omnium igitur qua in Scripturis occurrunt diffi-
cultatum solutio, est argumenti ratio. Cum enim

E quis dicentis scopum novit, de quibus nempe sit
sermo, quibus dirigatur, facilem nec obscuram
profert dictorum interpretationem.

M

2. Apostolus, ut paucis et clare loquar, imagi-
nem universorum hominum depingit, ejus qui ab
initio formatus est, ejus qui in lege fuit institutus,
ejus qui in gratia libertatem. adeptus est; ipsos-
que quasi in imagine verbo depingit. Quis ergo

του Adam erat ante preceptum? et quis post przece-
A ptum? quem habuit statum in lege, et quod no-
men accepit in gratia? Ac quemadmodum si hodie
dixero, Deus fecit nos ad imaginem et similitudi-
nem suam, sed quia przceptum transgressi sumus,
ejecti fummus ex paradiso, non mihi sermonem re-
fero, sed veterem historiam mihi repeto ( neque
enim paradisum vidi, neque ex paradiso ejectus
sum , sed patris erumnam et priscam calamitatem

I9.

Ihid.«v. 22.

295

856

depingo, ac dico, Formatus sunt, transgressus
sum, ejectus sum, castigatus et revocatus sum):

sic Paulus de Adamo narrat, quis nempe esset
ante legis preceptum ( de lege loquor in paradiso
: data), dicitque. ex persona Adami : Ego autem
vivebam sine MEE aliquando. Num Paulus erat
lege antiquior? Paulus post omnes qui in lege
educati fuerant floruit, post Christi adventum. Si
ergo post legem est, quomodo se lege antiquiorem
dicit? Ex iis enim {πῶ dicit, se lege antiquiorem
declarat : Ego. autem vivebam sine lege ali-
quando : AES autem precepto, peccatum
revixit. Num post Paulum venit praeceptum ? Et
ne quis putet legem quidem fuisse ante Paulum,
ipsum vero aliquando vixisse sine lege, gentilium
more, postea vero 1n lege 1nstitutum fuisse, histo-
ria rei veritatem tradit. Paulus enim. nunquam
sine lege vixit. Quomodo enim sic vixisset , qui
. dicit : Zebreus ex Hebreis, cireumcisus octavo
die, ex genere Israélitico ? Quandonam igitur

sine lege vixit? Ego autem sine lege LP τΡν 2

sed cum venisset a mam Quodnam? Illud,
- Ex omni ligno quod est in paradiso When
Sed cum venisset mandatum, peccatum reyi-
xit, ego aulem. mortuus sum. Vide quomodo
quasi in statera ponat peccatum et justitiam : quia
tunc moritur peccatum, cum preceptum servatur;
tunc moritur homo, cum viget peccatum. Nam
illud, Cum venisset mandatum, peccatum reyi-
xit, declarat quod ante transgressionem peccatum
mortuum fuerit. Peccatum autem vocat, non pec-
cati actum, sed diabolum. Cur autem. diabolum
peccatum vocat? Quia illi doctor peccau fuit.
Nisi enim quis Scripturz proprium dicendi mo-
dum attendat, a veritatis scopo multum aberra-
bit. Peccatum solet Scriptura vocare diabolum.
Quare ? Quia fuit doctor, institutor , et con-
ciliator peccati. Similiterque Servatorem Dominum
nostrum. Jesum Christum vocat Scriptura Justi-
tiam, non quasi actum justiti;, sed quasi Docto-
rem justitie. Quamobrem de illo dicit Paulus :
Qui factus est nobis a Deo sapientia et justitia,
et sanctificatio et redemtio. cue inod ergo
Christus justitia vocatus est, utpote fons justitio :
sic et diabolus peccati institutor factus et docton,
, peccati nomen accepit. Peccatum revixit , ego
autem. mortuus sum : et inventum est mihiman-
datum, quod erat ad vitam, hoc esse ad mor-
tem. Dedit enim Deus Adamo mandatum, non
ut moreretur, sedut viveret. Mandatum igitur, in-
quit, quod dadun est mihi ad. vitam, ho
est ad mortem : non quod i ipsum süutatui sit, sed
quod cgo per transgressionem vivificam virtu-
lem ejus subverterim. Accurate sunt explorandae
oinnes qui moventur questiones. Nam statim Scri-
pturarum inimicus, qui non educatus est in verbo
veritatis, non alio spectat, quam ut dicat : Non
proscivit, Deus, Adamum peccaturum esse? non
preescivit, ipsum Lransgressurum esse mandatum?
non prascivit, fore ut a serpente deciperetur ? cur

SPURIA.

ἀρχέγονον τῆς συμφορᾶς ἀναζωγαφῶ,, xot λέγω
ἐπλάσθην, παρέθην, ἐξεδλήθην, ἐπαιδαγωγήθην, à ἂνε-
χλήθην )" οὕτω xa ὃ Παῦλος διηγεῖται περὶ τοῦ
᾿Αδὰμ,, τίς ἦν πρὸ τῆς ἐντολῆς τοῦ νόμου (νόμου δὲ
λέγω τῷ ἐν παραδείσιᾳ δοθέντος), χαίφησιν ἐν προσ-
(m τοῦ ᾿Αϑάμ." ^ ᾿γὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτε.

Ἄρα Παῦλος πρεσδύτερος ἣν τοῦ νόμου ; : Ὃ Παῦλος
μετὰ πάντας τοὺς τραφέντας ἐν τῷ γόμῳ ἤνθησε,
μετὰ τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐ ἐπιφάνειαν. Εἰ τοίνυν μετὰ τὸν
νόμον ἐστὶ »πῶς πρεσόύτερον & ἑαυτὸν τοῦ νόμου τίθησι;

Δείχνυσι γὰρ ἐξ ὧν λέγει; ὅτι πρεσόύτερος ἦν τοῦ
νόμου" ᾿Εγὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτέ" ἐλθούσης δὲ
τῆς ἐντολῆς, ἣ ἁμαρτία ἀνέζησεν. Ἄρα! μετὰ Παῦλον
ἦλθεν 1 ἐντολή: ; Καὶ ἵνα μή τις νομίσῃ , ὅτι νόμος μὲν
ἦν πρὸ τοῦ Παύλου, αὐτὸς δὲ ἔζη χωρὶς νόμου ποτὲ,
ἐθνιχὸν βίον ἐ ἐπανῃρημένος, μετὰ δὲ ταῦτα ἀπὸ τοῦ
νόμου ἐπαιδαγωγήθη, ἐλέγχει ἣ ἱστορία τὴν ἀλήθειαν:

Παῦλος γὰ οὐχ ἔστιν ὅτε ἄνευ νόμου ἔζησε. Πῶς γὰρ
ὃ λέγων, “Ἑδραῖος ἐξ “ΒΟραίων, περιτομὴ ὀχταήμε-
ρος, ἐκ γένους ᾿Ἰσραηλιτιιοῦ; Πότε οὖν ἔζησε doc
νόμου; "Exi δὲ ἔζων χωρὶς νόμου " ἐλθούσης. δὲ τῆς
ἐντολῆς. Ποίας: T λεγούσης; ᾿Ἀπὸ παντὸς ξύλου
τοῦ ἐν τῷ “παραδείσῳ φάγῃ. ᾿Ελθούσης δὲ τῆς ἐν τολῆς,
ἣ ἁμαρτία ἀνέζησεν, ἐ ἐγὼ δὲ ἀπέ ἔθανον. Βλέ ἐπε πὼς,
ὡς ἐν ζυγῷ, τῷ λόγῳ τίθησιν ἁμαρτίαν χαὶ διχαιο-
σύνην * ὅτι τότε νεχροῦται 1 ἁμαρτία, ὅτε χατορθοῦ-
ται ἣ ἐντολή" τότε ἀποθνήσχει ὃ ἄνθρωπος, ὅτε εὐ-
οδοῦται ἣ ἁμαρτία. Τὸ γὰρ εἰπεῖν, ᾿Βλθούσης δὲ
τῆς ἐντολῆς, ἣ ἁμαρτία a ἀνέ ἔζησε, δείχνυσιν, ὅτι πρὸ
παραδάσεως γεχρὰ ἣν ἣ ἁμαρτία. Ἁμαρτίαν δὲ χα-
λεῖ, οὗ τὴν πρᾶξιν τῆς ἁμαρτίας, ἄλλὰ τὸν διάθολον.

Διὰ τί δὲ τὸν διάθολον ἃ ἁμαρτίαν καλεῖ; Eze, àv
δάσχαλος ἐγένετο ἁμαρτίας. Ἔν γὰρ μή τις τοῖς
ἰδιώμασι τῆς "Γραφῆς προσέχῃ, πολὺ διολισθαίνει xol
ἐχπίπτει τοῦ σχοποῦ τῆς ἀληθείας. Ἁμαρτίαν ἔθος
καλεῖν τὴ Γραφῇ τὸν διάθολον. Διὰ τί; Eze ἐγέ-
νετο διδάσχαλ ος xa εἰσηγητὴς χαὶ πρόξενος à ἁμαρτίας.

Ὁμοίως xo τὸν Σωτῆρα τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν
Χριστὸν χαλεῖ ἣ Τραφὴ δικαιοσύνην, oU ὡς πρᾶ-
ξιν ὃ δικαιοσύνης, ἀλλ᾽ ὡς διδάσχαλον δικαιοσύνης. Διὰ
τοῦτο περὶ αὐτοῦ φησιν. ὃ Παῦλος, Ὃς ἐγενήθη ἡμῖν
ἀπὸ Θεοῦ σοφία χαὶ δικαιοσύνη, καὶ ἁγιασμὸς καὶ
ἀπολύτρωσις. Ὥσπερ οὖν ὃ Χριστὸς ὃ δικαιοσύνη χέ-
χληται, χαθ᾽ ὃ πηγὴ δικαιοσύνης" οὕτω χαὶ ὃ διά-
60s εἰσηγητὴς γενόμενος xol διδάσκαλος ἅμαρ-
τίας, πὴν τῆς ἁμαρτίας προσηγορίαν ἐδέξατο. "H
ἁμαρτία ἀνέ ἔζησεν, ἐγὼ δὲ ἀπέθανον * xol εὑρέθη μοι
E ἐντολὴ f, ἣ εἰς ζωὴν, αὕτη εἰς θάνατον. "EStoxe γὰρ ὃ
Θεὸς τῷ AD. ἐντολὴν, οὐχ ἵνα ἀποθάνη, ἀλλ᾽ ἵνα
ζήσῃ. *H οὖν ἐντολὴ , φησὶν, fi δοθεῖσά μοι εἰς ζωὴν,
αὕτη εὑρέθη εἰς θάνατον, οὐχ αὐτὴ “μεταδληθεῖσα,,
ἀλλ᾽ ἐμοῦ διὰ τῆς παραδάσεως τὴν ἐνέργειαν τὴν ζωο-
ποιὸν ἀνατρέποντος. Προσέχειν. ,ἀκριδῶς δεῖ πρὸς τὰ
ἀναχύπτοντα τῶν ζητημάτων ὁ ἅπαντα. Εὐθέως γὰρ ὃ
ἐχθρὸς τῶν Ῥραφῶν, χαὶ μὴ συντρεφόμενος τῷ λόγῳ
εὐσεόεί είας, εἰς οὐδὲν ἕτερον χωρεῖ, ἢ τοῦτο᾽ οὐ προή-
δει, φησὶν, ὃ Θεὺς, ὃ ὅτι ἔμελλεν & ἁμαρτάνειν ὃ Ἀδὰμ; 2
οὗ προήδει, ὅτι 0) Ud quta: τὴν ἐντολήν; οὗ πρού-

δε t, Ott ἀπατηθήσεται ὑπὸ τοῦ ὄφεως; τίνος τοίνυν
ἕνεχεν δέδωχε τὴν ἐντολὴν τῷ μέλλοντι μὴ φυλάττειν

iN DICTUM APOSTOLI,

τὴν ἔντολ. ν; Δεῖ αι; ὅτι ὃ ὃ Θεὸς προγινώσχει
μὲν τὰ πάντα, δίδωσι 3. τοὺς νόμους, οὐχ, εἰς τὸν πα-
ραθαίνοντα μόνον ^W ἀλλὰ xai εἰς τὸν μέλλοντα
χατορθοῦν. Διὰ τί ὡς ἐχθρὸς “μονομερῶς τὴν πρό-
γνῶσιν ἐξετάζεις ; διὰ τί λέγεις, ὅτι οὐ 1 προήδει. ὃ Θεὸς,
ὅτι ᾿Αδὰμ, ἁμαρτήσει; διὰ τί τὰ ἑπόμενα καὶ τὰ ἐξ αὖ-
τῆς τῆς ἀκολουθίας παρεπόμενα παρασιωπᾶς; Ἀλλὰ
σὺ σιωπᾶς ἀγνωμονῶν" ἐγὼ δὲ χηρύττω πιστεύων,
ὅτι ὥσπερ προήδει ὃ Θεὸς, ὅτι παραθήσεται δ ᾿Αδὰμ,
οὔτ ὡς ἤδει, ὅτι ᾿Αὐελ δικαιωθήσεται, προήδει, ὅτι
ὑνὼχ μετατεθήσε ται »προήδει, ὅτιδ χορὸς τῶν ἁγίων
συστήσεται, προήδει, ὅτι ὃ Νῶε τὸν πάνδημον ὄλεθρον
διανήζεται, προήδει, ὅτι ὐραὰμ. ἣ ἣ ῥίζα τῆς πίστεως
ἀνθήσει, προήδει, ὅτι λάμιψουσι πατριάρχαι; ἂν-
θήσουσι προφῆται, διαπρέψουσιν ἀπόστολοι, xol ἐξ
αὐτοῦ τοῦ φυράματος τοῦ μέλλοντος παραθαίνειν τὸ
πολυύμνητον τῆς οἰκονοιλίας τοῦ Σωτῆρος ἀνθήσει χαάλ-
λος. Προεῖδε, τῶν ἀποστόλων τὸν δρόμον, προεῖδε τῶν
μαρτύρων τὰς ἐνστάσε εις, προεῖδε, τῶν δμολογητῶν
τοὺς ἀγῶνας, προεῖδε τὰ ᾿συγχροτήματα τῶν μονα-
ζόντων, προεῖδε τὰ ἄνθη τῶν ᾿Εχχλησιῶν, προεῖδε τῶν
ἱερέων τὸν χορὸν, προεῖδε πάντας τοὺς ἐν ἀληθεία
παρισταμένους τῷ θυσιαστηρίῳ. "Tt ov; ; ἐχρῆν διὰ
τὴν πρόγνωσιν τοὺ παραβάντος: χωλῦσαι τὴν δημιουρ-
γίαν, ἢ διὰ τὴν πρόγνωσιν, τῶν τοσούτων ἀγαθῶν
εἰσαγαγεῖν τὸ πλάσμα; H γὰρ ἁμαρτία ἀφορμὴν λα-
θοῦσα, διὰ τῆς ἐντολῆς d Ξηπάτησέ με, καὶ δι’ αὐτῆς
ἀπέ ἔχτεινεν. Ἣ ἃ ἁμαρτία, τουτ ἐστιν, διϑεόξδολος: Ἄφορ-
υὴν λαδοῦσα. Ποίαν; Ἐπειδὴ εἶπεν ὃ Θεὸς, Am)
παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παρα δείσῳ βρώσει φάγη"
ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσχειν χαλὸν χαὶ πονηρὸν
οὗ φάγῃ à γὰρ ἡμέρᾳ φάγεσαι, θανάτῳ ἀποθανῇ " ὃ
διάδολος à ἀφορμὴν λαύξὼν à ἀπὸ τῆς ς ἐντολῆς, χατασχευάς
ζει διαθολὴν, xo λέγει τούτῳ - "Hóa: γὰρ ὃ ὃ Θεὸς, ἣ
δ᾽ ἂν ἡυέρα φάγεσθε ; γίνεσθε ὡς Θεοὶ; χαὶ ἐχώλυσεν
ὑμᾶς. Διαδάλλει τὸν Θεὸν εἰς φθόνον, χαὶ ὡς βασχά-
νου τοῦ Θεοῦ χατατρέγει. βασχαίνων ὑμῖν ὃ Θεὸς,
φησὶ, τῆς ἰσοθεΐας, € ἐχώλυσε | φαγεῖν ἀπὸ τοῦ δένδρου,
ΞΕ οὗ τὸ ἰσόθεον ὑμῖν ἀναχύπτειν ἔμελλεν. Ἀφορμὴν
οὖν λαθοῦσα ἣ E ἁμαρτία, διὰ τῆς ἐντολῆς ἐ ἐξηπάτησς,
Καλῶς εἶπε τὸ, FE Ξηπάτησ σεν. Οὐ “γὰρ πἀληθὲς ἐ ἐπηγ-
γείλατο, ἀλλ᾽ ἐξηπάτησε , xoi δι αὐτῆς ἀπέχτει-
νεν. Ἢ γὰρ ἀπάτη θάνατον “ἐγέννησεν " οὗ γὰρ τὸ
πλάσμα θνητὸν ἦν. Πολλοὶ γὰρ καὶ τοῦτο ἐνόμισαν,
ὅτι τὸ πλάσμα θνητὸν ἐποίησεν b Θεός" οὐκ ἦν δὲ
τὸ πλάσμα θνητ τόν. Εἰ γὰρ χαὶ γήϊνον ἦν, ἀλλὰ ἀθά-
νατον δεδημιούργητο. Ei γὰρ μὴ ἀθάνατον ἐ ἐδημιουρ-
γήθη y ἀλλὰ θνητὸν, ὃ εἶχεν ἐν σῇ φύσει, διὰ τί χατὰ
ἀπόφασιν £)a6ev; Εἰ θνητὸν ἦν τὸ πλάσμα τοῦτο,
διὰ τί ὃ Θεὸς ἐπιτίμιον αὐτοῦ τίθησι τῆς παραβάσεως
τὸν θάνατον: ἣ γὰρ ἂν ἡμέρᾳ φαγῇ θανάτῳ ἀπο-
θανῇ. Οὐχοῦν πρὶν φάγῃ, ἀθάνατον ἦν τὸ πλάσμα.
Εἰ ὃ δὲ xal πρὶν φάγῃ; θνητὸν ἦν, ἀπάτη xax χλ eón
τὸ λεγόμενον, χαὶ οὐχ ἀλήθεια" ἀπειλεῖ γάρ μοι ὃ
ἤμον. Οὐδεὶς δὲ τινι ὕπνον, ὃν χατὰ φύσιν
ἔχει" οὐδεὶς ἀπειλεῖ βρῶσιν, ἣν χατὰ φύσιν ἐπιδέχε-
ται: ἄλλ᾽ ἀπειλεῖ
πλάσμα χατὰ ci
μαρτίαν. Εἰ γὰρ παρέμεινεν -
φυλάττων, τὸν θεῖον νόιμον, οὐχ £
TOM. VIII.

D

20 ut ets τὸ
Qro χατὰ τὴν
τὴν ἐντολὴν
ραν ὃ θάνατος.

^ ,
O'f|U- VOU atn

NON QUOD, ETC. 857
ergo mandatum dedit ei, qui ipsum non servaturus
erat? Sciendum autem est, Deum omnia quidem
preescire, leges vero dare, non quod ad transgres-
Sores Aus respiciat, sed etiam ad eos, qui probe
sunt acturi. Cur vero ut inimicus proscientiam
partim tantum examinas? cur dicis, Annon εἰς ρ τῇ
sciebat Deus quod. Adam peccaturus esset? cur

vero 9a) qua ex eodem ratiocinio consequuntur,

119taces ? Tu iaces iniprobo animo; ego utpote fide-

A Iis id przedicabo : sicut prosciebat "Betis Adamum
esse transgressurum, sic sciebat Abelem justum
foreprzsciebat Enochum transferendum esse, prz-

sciebat justorum chorum fore, przssciebat Noe uni-
versalem perniciem enataturum esse, nr
fore ut Abraham radix fidei floreret, patriarche
splenderent, prophete clarerent, apostoli con-
spicui essent, et ex ipsa massa ejus qui trans-
gressurus erat, illa celeberrima et pulcherrima
Servatoris ceconomia oriretur. Prosciebat aposto-
lorum cursum, martyrum instituta, confesso-
rum certamina, monachorum agmina, flores Ec-
clesiarum, sacerdotum chorum; przsciebat omnes
qui in veritate ante aliare datae erant. Quid
ergo? an oportebat ob prascienüam transgres-
soris a creatione absistere, an vero ob przscien-
tiam tot bonorum opificium producere? /Vam pec-
catum occasione accepta, per mandatum se-

duxit me, et per illud occidit. Peccatum, 1d
est, diabolus. Occasione accepta. Qua? Quia di-
xit Deus : Ex omni ligno quod est in paradiso
comedes; de ligno autem scientie boni et mali
non comedes : in quacumque enim die come-
deris, morte morieris; diabolus, occasione acce-
pta per mandatum, calumniam parat, aitque illi :
Scit enim Deus quod quacumque die comede-
tis, eritis sicut dii, et τὰ vobis prohibuit. Deum
calumniatur ob invidiam, et in Deum invehitur
ut invidum. Eo quod vobis invideret Deus, ne
essetis Deo :equales, vetuit ne comederetis ex ligno,
unde zqualitas ila vobis accedet. ἜΣΕΙ
igitur accepta, peccatum per mandatum sedu-
zit. Recte dixit illud, Seduxit. Non enim vera
promisit, sed seduxit, et per illud occidit. Nam
seductio mortem peperit : : non enim opificium
mortale erat. Multi certe putarunt Deum mortale
opificium creavisse; sed mortale non erat. Etiamsi
enim ex terra erat, E immortale creatum fuerat.
Nam si non immortale creatum fuisset, sed mortale,
cur quod ex natura habebat, per sententiam acce-
pit? Si mortale erat illud opificium, cur Deus
ipsi in transgressionis poenam mortem indicit? 7n
quacumque iD comederis, morte morieris. Ergo
antequam. comederet, immortale erat opificium.

Quod si antequam. comederet, mortale erat, fallax
et ridicula fuisset i interminatio, non veritas : commi-
natus enim fuisset, me futurum id quod jam eram.

Nemo autem cuiquam interminatur somnum, quem
ex natura habet; nemo cibum, quem ex natura ca-
pit :sed interminatur Deus mortem.Quod opificium
non ex creatione subibat, propter peccatuut subiit.

56

b

C

Rom.7.

Gen. 2.

Gen.3.

TJ.

Sap. 1. 13.

et 2. 24.

858

Nam si Adam preceptum divinum et legem ser-
vare perseverasset, mors locum non habuisset. Id
testificatur sapiens illud. oraculum : Deus mor-
tem non fecit, nec delectatur in perditione vi-
pentium : invidia autem diaboli mors intravit
in mundum. Quamobrem, ut vere loquamur,
preter naturam nobis accidit quod mortales simus;
resurrectio autem. quod. ex natura inerat, nobis
restituit. Ideo resurrectio dicitur, quia corruptum
opificium et per peccatum lapsum, per jusutiam
erigitur. Si perseverasset Adam in mandato, vivus
mansisset. Et quis sponsor est, ut ne videatur id
ex conjectura dictum esse? Ut ergo, fratres, non
conjecturisdivina tractemus, sed rerum consequen-
tia usi claram rerum veritatem assequamur, opi-
ficii immortalitatem tesüficantur ea qui sequun-
tur. Si natura mortale erat. opificium , si morti
addictum est non per peccatum, sed per naturam
ipsam, quomodo naturam vicerunt Elias et Enoch?
quomodo Elias assumtus est, nec mortem gusta-
vit? quomodo Enoch translatus est, mortem non
expertus? Vide pignora prisca creationis. Itaque
poterat homo perpetuo Vivere, 51 divinam servas-
set legem. Idcirco Deus. assumtas nostri generis
piimiuas transtulit in immortalitatem. Et vide 195
sapientem oconomiam. Assumit Enochum ante 4
multas generationes; rapit Eliam post multas
generaiiones, idque uüliter. Quia enim 1n duabus
sentibus pia religio versatura erat, in populo
preputium habenti, et in populo circumcisionem
profitenti; non solum Eliam assumit, ne Judzus
glorietur hisce primitiis honoratus ; sed priorem
assumit Enochum, qui non secundum legem vi-
xerat, sed ecclesiasticum ornatum servarat. Omnia
enim, quz ante legem fuere, figura erant Ecclesiz.
Interroga justos usque ad Abraham et usque ad
legem, quinam ipsi essent. In. tribus nominibus
omnia versantur : in gentilitate incredula; in ju-
daísmo, qui secundum legem incedebant; et in
christianismo, qui secundum evangelicam gratam
ducebatur. Interrogentur adversaru. de Adamo,
Abele, Enocho, Seth et Noe, et quotquot usque ad
Abraham probe vixerunt, quinam essent. Àn gen-
tiles? Verum id fides non permitüt. Gentiles non
erant; non enim in incredulitate vixerunt, demo-
nibus non servierunt, sculptilibus non. subjecti
fuerunt, dzemonum errori obstiterunt. Non possunt
ergo gentiles vocari. Sed quid erant? an Judaei?
Sed non acceperunt legem, non custodierunt sab-
bata, ciborum discrimina non observarunt, cir-
cumcisionem non habuere. Si ergo prisci illi nec
gentiles, nec Judi fuere, inveniatur aliud nomen
quod possit illis competere. Si neque Judzi, neque
gentiles fuere, qui ante legem vixerunt, quod de-
tur illis nomen? quodnam relinquitur, nisi Chri-
stiani, non quidem nomine, sed virtute. Ideo
omnes Ecclesi: typi. profulserunt. Incircumcisus
erat Enoch, ut et Ecclesia : non servivit legi, ut
nec Christi populus : non novit ciborum differen-
tias, ut Ecclesia quee in divina lege versatur. An-

SPURIA.

Καὶ μαρτυρεῖ τὸ σοφὸν ἐχεῖνο λόγιον, ὅτι ὃ Θεὸς θά-
νατον οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρπετα! ἐπ᾽ ἀπωλείᾳ ζών-
τῶν" φθόνῳ δὲ διαδόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν
χόσμον. “Ὅθεν, εἰ δεῖ χατὰ ἀλήθειαν εἰπεῖν, τὸ μὲν
θνητὸν παρὰ φύσιν ἡμῖν ἐπεισῆλθεν - fj δὲ ἀνάστασις
τὸ χατὰ φύσιν ἣμῖν ἀποδίδωσι. Διὰ τοῦτο χαὶ ἀνά-
στασις, ἐπειδὴ τὸ φθαρὲν πλάσμα xol πεσὸν διὰ τῆς
ἁυαρτίας, ὀρθοῦται διὰ δικαιοσύνην. Ei παρέμενεν ὃ
Ἀδὰμ, τὴ ἐντολῇ, ἔμεινεν ἂν ζῶν. Καὶ τίς ἐγγυᾶται
τὸ ῥῆμα, ἵνα μὴ νομισθὴ στοχασμὸς εἶναι χαὶ πι-
θανότης; Ἵνα τοίνυν, ἀδελφοὶ, μὴ στοχασμοῖς ἐπι-
δάλωμεν πρὸς τὰ θεῖα, ἀλλὰ τῇ ἀκολουθίᾳ χρησάμε-
vot χαταλάδωμεν τὴν ἐναργὴ τῶν πραγμάτων ἀλή-
θειαν, μαρτυρεῖ τὴν ἀθανασίαν τοῦ πλάσματος τὰ
μετὰ ταῦτα. Ei θνητὸν ἦν χατὰ φύσιν τὸ πλάσμα, εἰ
μὴ ἦν δι᾽ ἁμαρτίαν τὸν θάνατον δεξάμενον, ἀλλὰ διὰ
τὴν φύσιν αὐτὴν, πῶς τὴν φύσιν ἐνίχησαν HAtac χαὶ
᾿Ενώχ; πῶς Ἠλίας ἀνελήφθη, θανάτου μὴ γευσά-
μενος; πῶς ᾿Ενὼχ μετετέθη, θανάτου πεῖραν μὴ
λαθών; Βλέπε τὰ ἐνέχυρα τῆς ἀρχαίας δημιουργίας"
ὥστε ἐνεχώρει ζῆν τὸν ἄνθρωπον διηνεκῶς, εἰ τῷ θείῳ
συνεπολιτεύετο νόμῳ. Διὰ τοῦτο ὃ Θεὸς ἀπαρχὰς λα-
60» τοῦ ἡμετέρου γένους, εἰς ἀθανασίαν μετήνεγχε.
Koi ὅρα τὴν σοφὴν οἰκονομίαν. ᾿Αναλαμόάνει τὸν
"Evo πρὸ πολλῶν γενεῶν, ἁρπάζει τὸν Ἠλίαν μετὰ
πολλὰς γενεὰς, καὶ τοῦτο χρησίμως. ᾿Κπειδὴ γὰρ ἐν
δύο ἔθνεσιν ἔμελλεν f εὐσέδεια πολιτεύεσθαι, ἐν τῷ
λαῷ τῷ τὴν ἀχροδυστίαν ἔχοντι, καὶ ἐν τῷ λαῷ τῷ
τὴν περιτομὴν ἐπαγγελλομένῳ, o0 λαμόδάνει τὸν Ἠλίαν
μόνον, ἵνα μὴ ὃ ᾿Ιουδαῖος καυχήσηται τῇ ἀπαρχὴ σε--
μνυνόμενος: ἀλλὰ πρῶτον λαμθάνει τὸν ᾿νὼχ, οὐ κατὰ
τὸν νόμον πολιτευσάμενον, ἀλλ᾽ ἐκκλησιαστιχὴν εὖχο--
σμίαν φυλάξαντα. Πάντα γὰρ τὰ πρὸ νόμου τύπος ἦν τῆς
᾿Εχχλησίας. ᾿Ερώτησον τοὺς μέχρι ᾿Αὐδραὰμ. καὶ τοῦ
νόμου δικαίους, τίνες ἦσαν. "Ev τρισὶν ὀνόμασι στρέ-
φεται τὰ πάντα, ἕν ἑλληνισμῷ τῷ τῆς ἀπιστίας
μέρει, ἐν ἰουδαϊσμιῷ τῷ κατὰ νόμον πολιτευσαμένῳ,
ἐν χριστιανισμῷ τῷ χατὰ τὴν εὐαγγελικὴν χάριν δδὴη-
γουμένῳ. ᾿Ερωτάσθωσαν oi δι᾽ ἐναντίας περὶ τοῦ
Αδὰμ. καὶ ᾿Δόελ καὶ "Evo xoi Σὴθ καὶ Νῶε, xol
δι ἐχείνου διέπρεψαν μέχρις ᾿Δύραὰμ., τίνες
ἦσαν; “Ἕλληνες; Ἀλλ᾽ οὐ συγχωρεῖ ἣ πίστις. “Ἑλλη-
v&g οὐκ ἦσαν. Οὐ γὰρ ἀπιστίᾳ συνέζησαν, δαίμοσιν
οὐκ ἐδούλευσαν, ξοάνοις οὐχ ὑπετάγησαν, τῇ πλάνη
τῶν δαιμόνων ἀντέστησαν. Οὐ δύνανται: τοίνυν “λλη-
γες ὀνομάζεσθαι. Ἀλλὰ τί ἦσαν; Ιουδαῖοι; Ἀλλ᾽ οὐκ
ἐδέξαντο τὸν νόμον, οὐκ ἐφύλαξαν σάδύατα, οὐ παρε-
τήρησαν βρωμάτων διαφορὰς, οὐκ εἶχον περιτομήν.
Ki τοίνυν ot. ἀρχαῖοι μήτε “λληνες; uve ᾿Ιουδαῖοι
ἦσαν, εὑρέθη ἕτερον ὄνομα τὸ δυνάμενον αὐτοῖς &p-
μόσαι. Et γε μήτε Ἰουδαῖοι, uve "Evae οἵ πρὸ
νόμου πολιτευσάμενοι,, τίνα διδόασιν αὐτοῖς προση-
γορίαν ; τί τὸ ὑπολειπόμενον ; ᾿Ἢ δῆλον ὅτι Χριστια-
νοὶ, οὗ τῇ προσηγορίᾳ, ἀλλὰ τῇ δυνάμει. Διὰ τοῦτο
πάντες οἱ τύποι τῆς ᾿χχλησίας προέλαμπον. "Amept-
τμητος ὃ "Evóyy, ὥσπερ xod ἣ ᾿Ιἰκχχλησία- οὐ δουλεύει
γόμῳ; ὥσπερ χαὶ ὃ λαὸς τοῦ Χριστοῦ - οὐχ οἰδὲ δια--
φορὰς βρωμάτων, ὥσπερ ἣ Ἐχχλησία ἣ τῷ θείῳ
συμπολιτευομένη λόγῳ. ᾿Αρχαιοτέρα πάντων ἣ Ἔχ-
χλησία ἣ τῷ τύπῳ τῆς εὐσεύείας στοιχουμένη ; χαὶ ἣ

e

IN

πίστις τοῦ A6pay. εἰκὼν ἦν οὖχ Ἰουδαίων, ἀλλὰ τῆς
᾿Εχχλησίας. Διὰ τοῦτο 6 ἀπόστολος βασανίζει τὸν λό-
γον τὸν περὶ τῆς πίστεως » χαὶ βουλόμενος δεῖξαι τὸν
Αδραὰμ. εἰχόνα τῆς ᾿Εχκχλησίας, καὶ οὐχὶ τῶν ᾿ἴου-
δαίων, λέγε: * ᾿Ἀδελφοὶ, γέγραπτα:, ὅτι ᾿Αδραὰμ. ἐπί-
στευσε τῷ Θεῷ, xot ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς διχαιοσύνην.
ΤΙότε οὖν αὐτῷ ἐλογίσθη; ἐν περιτομῇ ὄντι, ἢ ἐν ἀχρο-
θυστίᾳ; Ταῦτα Παῦλος, 6 ἐξ Ιουδαίων, ὃ τὸν νόμον
εἰδὼς, χαὶ τὰ χατὰ νόμον διασαφῶν. Οὐχ ἐν περιτομῆ,
ἀλλ᾽ ἐν ἀκροδυστία" xol σημεῖον ἔλαθε τὴν περιτομὴν,
σφραγῖδα δικαιοσύνης τῆς ἐν τῇ ἀχροδυστίᾳ. Βλέπε
πολυπλόχων νοημάτων θεωρίαν - βλέπε πῶς ἀπόστο-
λος ἐξοιχίζει μὲν τὸν Ἰσραὴλ τοῦ ᾿Αὐραὰμ., ud ἔχοντα
τῆς πίστεως τὴν οἰχειότητα,, εἰσοιχίζει δὲ τὰ ἔθνη, ὡς
ἔχοντα τὸν χαραχτῆρα τῆς εὐσεδείας. Καὶ σημεῖον
ἐλαόε περιτομὴν, σφαγῖδα δικαιοσύνης, εἰς τὸ γενέ-
σθαι αὐτὸν πατέρα τῶν πιστευόντων OU ἀχροδυστίας.
ὋὉρᾶς, πῶς 6 τύπος τῆς ᾿χχλησίας ἐν τῷ ᾿Αὐραὰμ.
ἐπολιτεύετο; Καὶ ὃ Σωτὴρ δὲ βουλόμενος δεῖξαι, ὅτι
ἣ εὐαγγελικὴ κατάστασις πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἄγεται
χατάστασιν, λεγόντων Ἰουδαίων, Mois? ἔγραψεν, ἐάν
τις θέλη ἀπολῦσαι τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, δότω αὐτῇ
βιόλίον ἀποστασίου, ὃ Σωτὴρ πάλιν, τὰ ἐν τῷ νόμῳ
παρεντιθέμενος, οὐχ ὡς ἐχλύων, ἀλλὰ τὴν Du δι-
δασχαλίαν ἐμφαίνων λέγει - Μωῦσῆς διὰ τὴν σχληρο-
χαρδίαν ὑμῶν εἰπεν - ἀπ᾽ ἀρχῆς δὲ οὐχ οὕτως ἐγένετο.
Βλέπε, πῶς εἰς τὸ ἀρχαῖον μᾶς ἀποκαθίστησιν.

᾿Επαναλαμδάνω τὸ ῥῆμα: ἀλλὰ παραχαλῷ συν-
αγωνίσασθαι ἡμῖν διὰ τῆς σιωπῆς, ἵνα μὴ θόρυδος
dui» ἀντιπνεύσας διαλύσῃ τὸ νόημα. Ὃ Σωτήρ μου
βουλόμενος δεῖξαι, ὅτι ἣ εὐαγγελικὴ διδασχαλία πρὸς
τὴν ἀρχαίαν ἄγει κατάστασιν, λεγόντων τῶν μαθητῶν,
μᾶλλον δὲ τῶν Φαρισαίων, Τί ὅτι Μωῦσῶς προσέτα-
ξεν, ἐάν τις ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, δότω αὐτῇ
βιόλίον ἀποστασίου: ὃ Σωτὴρ οὗ κατηγορεῖ τοῦ νό-
μου, ἀλλ᾽ ἀπολογεῖται ὑπὲρ τοῦ νόμου: Μωῦσῆς
ταῦτα εἶπε διὰ τὴν σχληροχαρδίαν ὑμῶν, ἀπ᾽ ἀρχῆς
δὲ oby οὕτως ἐγένετο ( βλέπε πῶς εἰς τὸ ἀρχαῖον
ἡμᾶς ἀποχαθίστησιν) * ἀλλ᾽ Ὃ ποιήσας τὸν ἄνθρωπον,
ἄῤῥεν χαὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς. "A οὖν ὃ Θεὸς ἔζευ--

DICTUM APOSTOL!, NON QUOD, ETC.

"

E

859

tiquissima omnium est Ecclesia qua in typo pie
religionis incedebat : et fides Abrah:e imago erat,
non Judzorum, sed. Ecclesiz. Ideo apostolus ser-
monem de fide explorat, et ut ostendat. Abraha-
mum csse Ecclesie, non Judzcorum imaginem, ait:

Fratres, scriptum est : Credidit Abraham Deo, Rom. 4.3.

et reputatum est illi ad justitiam. Quando ergo το.
reputatum est, in circumcisione an in. preputio?

Haec Paulus, qui ex Judzis erat, qui legem nove-

rat, et legalia explicabat. /Von in circumcisione rig, v. «τ.

sed in prepuiio. Et signum accepit circumci-
sionem, signaculum justitice in preputio. Vide
complicalam sentenüarum speculatüonem ; vide
quomodo apostolus segreget ab. Abrahamo Tsra-
lem, non habentem fidei proprietatem ; conjungat
autem jpsi gentes, ut habentes characterem pie re-
ligion's. Et signum accepit circumcisionem, si-
gnaculum justitice, ut sit pater omnium creden-
tium per prepulium. Viden' quomodo figura
Ecclesi:e in. Abrahamo esset ἢ Servator autem ut
ostendat evangelicum statum ad priscam illam in-

stitulionem reduci, cum dicerent Juda : Moyses AMfatth.. το.

scripsit, Si quis voluerit repudiare uxorem suam, 7:
det illi libellum repudii; Servator contra missis
legalibus, non quasi solvat illa, sed ut veram do-

ctrinam declaret, dicit : Moyses ad duritiam cor- Ibid. 8. 8.

dis vestri loquutus est : ab initio autem non
fuit sic. Vide quomodo ad prisca nos reducat.

5. Dictum repeto ; sed rogo, per silentium mihi
faveatis, ne tumultus oppositus sententiam dissol-
vat. Volens Servaior ostendere , evangelicam
doctrinam ad. priscum reducere statum, cum di-

cerent discipuli, imo potius Phariszi : Cur Moy- Deut.

ses precipit , Si quis dimiserit uxorem^suam , '-
det illi libellum. repudii ? Servator non legem
reprehendit, sed illam defendit : Moyses hec
dixit ob. duritiam cordis vestri : ab initio au-
tem non fuit sic (vide quomodo ad prisca nos re-

24.

mittai) ; sed. Qui fecit hominem , masculum. et Matth. 19.

feminam fecit eos. Οὐδ ergo Deus conjunxit, 4.6.

homo non separet. Mque in multis deprehendo

EJ 3 Y T c τ
ξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω. Καὶ διὰ πολλῶν εὑρίσκω 195 Servatorem ad priscum et bonum statum. Eccle-
^ Ὁ ^
τὸν Σωτῆρα πρὸς τὴν ἀρχαίαν χατάστασιν τὴν ἐχχλη- A

σιαστικὴν εὐχοσμίαν ἀνάγοντα. ᾿Ιπολιτεύσατο τοίνυν
ὃ τύπος τῆς Ἐκχχλησίας πρὸ τῆς περιτομῆς. Καὶ
πρόσεχε ἀχριδῶς. Ἐπειδὴ ἀπ᾿ d "s ὃ τύπος τῆς
Ἐχχλησίας ἐπολιτεύετο, xol μετὰ ταῦτα πάλιν ὃ
χανὼν τῆς ᾿Εχχλησίας, μέσος δὲ 6 νόμος παρεισῆλθεν,
ὃ ἀπόστολος βοὐλόμενος δεῖξαι τῇ ἀχολουθία τρέχου--
σαν διὰ τοῦ χρόνου τὴν ἐχχλησιαστιχὴν εὐχοσμίαν,
νόμος διέκυψε, λέγει: Νόμος δὲ παρεισῆλθεν. Οὐχ
εἶπε, νόμος εἰσῆλθεν, ἀλλὰ, Ταρεισῆλθεν. Ἄλλος γὰρ
ὃ εἰσελθὼν γόμος » καὶ ἄλλος ὃ παρεισελθών. Εἰσῆλθεν
ἀπ᾽ ἀρχῆς νόμος ὃ εὐαγγελιχὸς, οὖχ ἡμέρας παρατη-
ρούμενος, οὐδὲ βρωμάτων διαφορὰς ἐπιστάμενος, οὐ
περιτομὴν δεχόμενος. Οὗτος ἀπ’ ἀρχῆς ἀπὸ τῶν
ἀρχαίων ἐπολιτεύσατο ὃ νόμος, xa εἰς τοὺς τελευ-
ταίους κατήντησε" μέσος δὲ ὃ νόμος εἰσῆλθε, μᾶλλον

ἀποστόλου ἔστιν ἀχοῦσαι λέ-

$ παρεισῆλθε * χαὶ τοῦ
m Ταρς :
Ἴοντος σαφῶς, ὥσπερ εἰρήχαμεν, Νόμος δὲ παρεισ-

b

siam reducere. Figura igitur Ecclesie viguit ante
circumcisionem. Attendite diligenter. Quia ab
initio figura Ecclesiz viguit , ac postmodum rur-
sus ipsa Ecclesie regula staiuta est, lex vero
media interposita fuit ; ut ostendat apostolus ec-
clesiasticum bonum statum in serie temporum se-
qui et currere, legem vero interpositam esse, ait :

Lex autem subintravit. Non dixit, Lex intravit, 1om.5.20.

sed, Subintravit. Alia enim lex est que intrat ,
alia quz subintrat. Intravit ab initio lex evange-
lica, non. dies observans, non ciborum differen-
tiam agnoscens, non circumcisionem acciptens.
Hzc lex ab initio a priscis illis servabatur, et ad
postremos pervenit ; intermedia vero lex intravit
imo potius subintravit : apostolumque audire est
clare dicentem , ut nos diximus, Lex subintravit.
Vis discere quo subintravit? Historiam audi. Ut
Jacob propter Rachelem Labano servivit, at tem-
20.

86o

pore nuptiarum illa non intravit ; soopus tamen
patri iarchze erat Rachelem ducere, sed fraus soceri
aliam pro alia induxit , et ind deprehensa fuit
illa, quae non quarebatur : ita Dei scopus erat
semper ut. Ecclesiam statueret ; subinduxit vero
synagogam, non per vim et fraude illam assu-
mens, sed Ad figuram veteris historie res coa-
ptans. Ac quemadmodum Jacob , accepta Lia , in
scopo semper Rachelem habuit, Bed vim fraude
illatam tulit : sic et Deus quo tempore synagogam
habuit, hanc oderat , illam diligebat. Et quis no-
bis hoc testificatur ? quis historiz sic considerata
sponsor est ? Sepe Deus cum synagoga legem ser-

Isai. 1. 13. vante versans , dicebat : Z'esta vestra et neome-

1j.

Gen. 29.
17.

Isai. 42.
19.

Matth.

14.

v. Dimittite illos, duces sunt cecorum :

nias vestras odit anima mea. Ac quemadmo- C
dum Jacob Rachelis faciem. amabat, οἱ lippitu-
dinem oculorum Lie aversabatur (Erat enim ,
inquit, Zia infirma oculis ) : sic Deus aversaba-
tur synagogam , non corpore corruptam , sed ani-
ma cacam. Ideo dicebat propheta : Et quis ca-
CU$, nisi füü mei ? et quis surdus , nisi qui
dominantur eis ? Et ceci facti sunt servi Dei.
Ac sicut illic ob oculorum infirmitatem , ita hic
ob cccitatem anim: synagogam oderat. Idcirco
ciecitatem illorum Servator subindicans, dicebat :
CC cus
autem si cecum ducat, ambo in foveam cadent.
Quod vero toto tempore, quo Synagoga secun-
dum legem vixit , Deus voluerit populum illum
ob ingratum animum repudiare, testificatur pro-
pheta dicens : Ex qua die reduxi patres vestros Ὁ
de terra /Egypti , et usque hodie, prc oculis
habebam ut ejiciam civitatem hanc. Quod ve-
ro rursum toto tempore, quo synagoga in lege
versabatur, Deus ρα τος in scopo habuerit,

Exod. 32. ideo dicit Moysi: Sine me, et delebo illos, et fa-

10.

Osee 12.

10

12.

ciam te in gentem magnam, et multo majorem.
Si inte fixum habes, Ecclesiam esse imaginem ve-
teris historie, quomodo subintravit lex ὃ Üt Lia in
locum Rachelis. Quod vero, fratres, h»c non mera
speculatio sit, nec allegoria violenter inducta , sed
vera Jacobi imago; et quod Jacob Dei figuram
impleverit, qui aliquando synagogam, nunc Ec-
clesiam habuerit, 1pse Deus per prophetam clamat :
Ego visiones multiplicavi , et in manibus pro-
phete assimilatus sum. Et servivit Jacob in
muliere, et in muliere servavit me. Cur serva-
vit, et quomodo servavit? Invenies, frater, se-
cundum aliam speculationem , alio modo Jaco- E
bum uxorem duxisse, alio Isaacum patrem Jaco-
bi. Isaac cum uxorem duxit, non ipse venit in
Mesopotamiam ut acciper et, ᾿ ed misit servum
suum , et desponsavit ; Jacob vero non per ser-
vum contrahit , sed per seipsum. Erat enim hzc
etiam figura Sifenis et novae legis. Nam cum vete-
rem synagogam desponsat Dus , per servum
Moysem 1d. agit. Isaac uxorem ducens per ser-

ἃ Locus suspectus.

SPURIA.

70s. Καὶ [^u μαθεῖν ποὺ παρεισῆλθεν: ἹἽστορίας
ἄχους. “Ὥσπερ Ἰαχὼό ἐδούλευσε τῷ Λάδαν διὰ τὴν
Po, xo περὶ αἱ αὐτὸν τὸν γάμον ἣ μὲν 00x. εἰσῆλθε:
καὶ ὃ μὲν σχοπὸς ἦν τῷ πατριάρχῃ τὴν Ῥαχὴλ λα-
θεῖν, 4 δὲ ἀπάτη τοῦ πενθεροῦ ἄλλην ἄντ᾽ ἄλλης εἰσ-
ἤγαγε, χαὶ | εὑρέθη παρεισαγομένη ἣ μὴ ζητουμένη "
οὕτω σχοπὸς ἣν τῷ Θεῷ ἀεὶ τὴν ᾿Εχχλησίαν στῆσαι"
παρεισήγαγε δὲ τὴν συναγωγὴν, οὐ κατὰ βίαν xol
ἀπάτην αὐτὴν δεχόμενος, ἀλλὰ τῷ τύπῳ τῆς παλαιᾶς
ἱστορίας τὰ πράγματα συναρμόζων. Καὶ ὥσπερ ὃ
Ιαχὼδ σὺν τὴ Λείᾳ τὸν σχοπὸν εἶχε πρὸς τὴν Ῥαχὴλ,
ἔφε Qs. δὲ τὴν ἀπὸ τῆς ἀπάτης βίαν. οὕτω καὶ ὃ Θεὸς
χαθ᾽ ὃν χρόνον εἶχε τὴν συναγωγὴν, τὴν μὲν ἐμίσει. 1
τὴν δὲ ἐπόθει. Καὶ τίς ἡμῖν ὃ μαρτυρῶν λόγος: τίς
ἐγγυᾶται. zo ἱστορίας τὴν θεωρίαν; Πολλάκις τῇ
συναγωγῇ « συζῶν ὃ Θεὸς τῇ χατὰ γόμον, ἔλεγε: Τὰς
ἑορτὰς à ὑμῶν χαὶ τὰς γεομηνίας ὑμῶν ἐμίσησεν ἣ ψυχή
μου. Kot 6 ὥσπερ 6 Ἰαχὼδ τὸ πρόσωπον τῆς Poi
ἠγάπα, τὸ δὲ ἀσθενὲ ἐς τῶν ὀφθαλμῶν τῆς Λείας ἀπε-
στρέ φετο (Ἤν γὰρ, φησὶν, ἡ Λεία ἀσθενὴς τοῖς ὀφθαλ-
μοῖς)" οὕτως. ὃ Θεὸς ἀπεστρέφετο τὴν συναγωγὴν, οὗ
τῷ σώματι οὖσαν σαθρὰν, ἀλλὰ τὴν ψυ χὴν “τυφλωθεῖ-
σαν. Διὰ τοῦτο ἔλεγεν ὃ ὃ προφήτης ᾿ Καὶ τίς τυφλὸς,
ἀλλ᾽ ἢ οἵ παῖδές μου; χαὶ τίς χωφὸς, ἀλλ᾽ ἢ οἱ χυ--
ριξύοντες αὐτῶν; Καὶ ἐτυφλώθησαν οἵ δοῦλοι τοῦ Θεοῦ.
Καὶ ὥσπερ ἐχεῖ διὰ τὴν ἀσθένειαν τῶν 9902) uv,
οὕτως ἐνταῦθα ὃ διὰ τὴν τύφλωσιν τῆς ψυχῇ ἧς ἀπεστρέ-
φετο τὴν συναγωγήν. Διὰ τοῦτο τὴν τύφλωσιν αὐτῶν
ὃ Σωτὴρ αἰνιττόμενος, ἔλεγεν" Ἄφετε αὐτοὺς, δδηγοί
εἰσι τυφλῶν * τυφλὸς δὲ τυφλὸν e ἐὰν 6007, ἀμφότεροι
εἰς βόθυνον ἐμπεσοῦνται. Ὅτι δὲ πάντα τὸν χρόνον,
χαθ᾽ ὃν ἣ συναγωγὴ συνεπολιτεύετο τῷ νόμῳ; ὃ Θεὸς
ἐδούλετο ἐχεῖνον τὸν λαὸν διὰ τὴν ἀγνωμοσύνην ἐκόα-
λεῖν, μαρτυρεῖ που προφήτης λέγων " Ap ἧς ἡμέρας
ἀνήγαγον πατέρας ὑμῶν ἐχ γῆς ἰγύπτου, χαὶ ἕως
τὴς σήμερον, πρὸ ὀδρθαλμῶν μου ἦν ἐχθαλεῖν τὴν
πόλιν ταύτην. " τι δὲ πάλιν € ἐν ὅσῳ χρόνῳ ἣ συναγω-
γὴ συνὴν τῷ νόμῳ, ὃ Θεὸς τὸν σχοπὸν ἐπὶ τὴν Ἔχ-
χλησίαν εἶχε, λέγει. τῷ Mos? : "Excov με, χαὶ
ἐξαλείψω αὐτοὺς, χαὶ ποιήσω σε εἰς ἐ ἔθνος μέγα, χαὶ
πολὺ μᾶλλον. * Et τοῦτο € Xe ἐν ἑαυτῷ τὴν ᾿Ιχχλη-
σίαν deu τὴν παλαιᾶς f ἱστορίας, πῶς παρεισῆλθεν ὃ
νόμος; ἵ ὡς A Λεία τῇ Ῥαχήλ. Ὅτι δὲ, ἀδελφοὶ, οὗ
θεωρία. οὐδὲ ἀλληγορία βεδιασμένη , d» ἀληθῶς
εἰκὼν ἦν αὕτη τοῦ Ἰακὼδ, xoi ὅτι δ᾽ Ϊχχὼδ τοῦ Θεοῦ
τύπον ἐπλήρου , τοῦ ποτὲ uiv τὴν συναγωγὴν, νῦν δὲ
τὴν ᾿Βχχλησίαν ἔχοντος, αὐτὸς βοᾷ διὰ τοῦ προφή-
του: ᾿Εγὼ ὁράσεις ἐπλήθυνα, χαὶ ἐν χερσὶ προφήτου
ὡμοιώθην. Καὶ ἐδούλευσεν Ἰακὼῤ € ἐν γυναικὶ, xoi ἐν
γυναιχὶ ἐφυλάξατό ue. Διὰ τί οὖν ἐφύλαξεν; ἢ ἢ πῶς
ἐφύλαξεν; Πὑρήσεις, ἀδελφὲ, χατὰ ἄλλην πάλιν
θεωρίαν. τὸν Ἰαχὼδ € ἑτέρως λαμθάνοντα τὴν γυναῖκα,
ἑτέρως ὃ δὲ τὸν ᾿Ισαὰκ τὸν πατέρα τοῦ Ἰαχώδ. ᾿Ισαὰχ
λαμδάνων τὴν γυναῖκα, οὐχ αὐτὸς ἦλθεν εἰς τὴν μέσην
τῶν ποταμῶν, καὶ ἔλαθεν, ἀλλὰ ἀπέστειλε τὸν δοῦλον
αὐτοῦ, χαὶ ἐ ἐμνηστεύσατο᾽ ὃ δὲ Ιαχὼδ οὐ διὰ δούλου
μνηστεύεται, ἀλλὰ δι’ ἑαυτοῦ. Ἣν γὰρ καὶ τοῦτο

iN DICTUM APOSTOLI, NON QUOD, ETC.

τύπος τὸς Παλαιᾶς καὶ τῆς Νέας. Τὴν γὰρ παλαιὰν
συναγωγὴν μνηστευσάμενος ὃ Θεὸς, διὰ τοῦ οἰχέτου
M ἈΠ À e! E D ) e4 - Σ d dis
ωὔσέως λαμύάνει. Ἴσαὰλχ au diov γυναῖχα δι οἱ
ἔτου υινηστεύεται, xal Ov οἰκέτου μνηστευσάμενος
x ,
λαμθάνει. Ὁ δὲ Ἰαχὼδ οὐχ ἀποστέλλει οἰκέτην, χαί-
τοι ἔχων οἰκέτας, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἦλθεν εἰς τὴν μέσην
- ART pes d /
τῶν ποταμῶν. Ἦλθεν αὐτὸς μόνος ὃ πολλοὺς οἰχέτας
» * € M
ἔχων μόνος ἦλθεν ὃ πολλὰ ὑποζύγια ἔχων.. Ὃ γὰρ
x * ac V 2
Θεὸς εὐλόγησε τὸν οἶκον τοῦ Δεσπότου Αδραὰμ. ἐν
STAT. /
χτήνεσι xal ἀργυρίῳ xal χρυσίῳ xal δούλοις xa ἵπ-
- 5 y c Y »
ποις xa τοῖς ἄλλοις. Kal τοσαῦτα χτήματα ἔχων ἐρ-
c M 168 4 , i M λέ δ ἢ PES
εται τὴν $d60ov ἔχων μόνην, xoi λέγει ὃ Ἰαχῶρ
ἢ ῥάδδῳ μου διῆλθον τὸν ᾿Ιορδάνην τοῦτον, ἀντὶ τοῦ,
$466 ze Y ELS uv 79 75 ὃ ,
ἀδδον μόνην ἔχων ἐξῆλθον μόνος, ὃ πολλῶν δεσπὸ-
Ἄχω 5 EI M
τῆς. ξῆλθεν Ἰακὼδ μόνος, ἦλθεν εἰς Βεθὴλ,
xal ἐχοιμήθη τὴν ἑσπέραν, xal ὑπέθηχε λίθον τῇ χε-
αλῇ " οὐχ οἶκον εὗρεν, οὗ χατάλυμα. Ebxov γὰρ ἦν
“Δ 2 (A δι ΓΞ TATE ; PT, -
τοῦ λέγοντος, Ὃ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐχ ἔχει ποὺ
τὴν χεφαλὴν χλίνη. Εἶτα, ἀδελφοὶ, καθεύδων βλέπει
N τ τῶ ΄ E
τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον. Ὥσπερ γὰρ τῷ Χριστῷ οὐχ
ἦν χλῖναι τὴν χεφαλὴν ἐπὶ τῆς γῆς; οὐρανὸς δὲ αὐτῷ

χ
Ἱ

Y M 7 3 M
xoi τὰ ἐπουράνια dvíoxco* οὕτω καθεύδει Inxo6,

οἶκον o0x. ἔχων, καὶ τὸν οὐρανὸν βλέπων ἀνεῳγμένον,
καὶ χλίμαχα ἀπὸ γῆς ἕως οὐρανοῦ ἐστηριγμένην. Ἢν
δὲ χαὶ ἄλλῳ λόγῳ τύπος τῶν διωχομένων. Ἐπειδὴ
γὰρ τὸν Ἡσαῦ φεύγων ἦλθεν εἰς τὴν μέσην τῶν ποτα-
μῶν, βουλόμενος δεῖξαι ὃ Θεὸς, ὅτι παντὶ τῷ ἐπὶ γῆς
διωχομένῳ οὐρανὸς ἀνέῳχται, βλέπει τὸν οὐρανὸν
ἀνεῳγμένον, καὶ χλίμακα ἐστηριγμένην ἀπὸ γῆς ἕως
τοῦ οὐρανοῖ, xal τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναδαίνον-
τας χαὶ χαταφαίνοντας διὰ τῆς χλίμαχος. Καὶ ὁ Kó-
ρίος, φησὶν, ἐπεστήριχτο. Οὐχ εἶπεν ἁπλῶς, ἐχάθη-
το; ἀλλ᾽, ἐπεστήριχκτο τῇ χλίμαχι. Τίς δὲ 5 χλίμαξ;
Εἰκὼν τοῦ σταυροῦ. Δι᾿ αὐτοῦ γάρ ἐστιν ἀνελθεῖν εἰς
τὸν οὐρανόν. Καὶ οἱ μὲν δι’ αὐτοῦ ἀνῆλθον εἰς τὸν οὐ--
ρανὸν, oi δὲ δι’ αὐτοῦ κατῆλθον. Ιουδαῖοι ἐξέπεσον
τῶν οὐρανῶν διὰ σταυροῦ, καὶ ἔθνη εἰς οὐρανὸν ἀνά-
γονται διὰ τοῦ σταυροῦ.
AXX ἐπειδὴ δεῖ πανταχοῦ φεύγειν τὴν βίαν τῆς
ἀλληγορίας, xol μαρτυρίαις ἐγγράφοις σφραγίζειν τὰ
εγόμενα, ἵνα δείξη ὃ Σωτὴρ διὰ τῶν Εὐαγγελίων, ὅτι
οἵ ἄγγελοι ἐχεῖνοι ot ἀναδαίνοντες xo χαταδαίνοντες
εἰχόνα τῆς εὐαγγελικῆς ἐπλήρουν χάριτος; λέγει τῷ
Ναθαναήλ. ᾿Επειδὴ εἶπόν σοι, εἶδόν σε ὑπὸ τὴν συ-
XT», ἐπίστευσας: μείζονα τούτων ὄψει. Ἀμὴν λέγω
ὑμῖν, ἀπάρτι ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον, xoi
τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναθαίνοντας xa καταδαίνον-
τας ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. Ἦλθεν ἐπὶ τὴν μέ-
σὴν τῶν ποταμῶν χαὶ ὡς εἶδε τὸ ὅραμα, λέγει" Οὐχ
ἔστι τοῦτο, ἀλλ᾽ ἢ οἶχος Θεοῦ. Καὶ μὴν οὐκ εἰδες
οἴκων οἰκοδομὴν, ἀλλὰ xaxa: ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἤδει,
ὅτι ἣ χλίμαξ τύπος ἐστὶ τῆς ᾿Εκχλησίας, λέγει, τοῦτο
οἶχος Θεοῦ, τοῦτο ᾿χχλησία ἐστί. Καὶ πόθεν τοῦτο,
ὅτι oixog Θεοῦ ᾿Εχχλησία ἐστί; Λέγει Παῦλος Τιμο-
θέῳ, ταῦτα γράφων: ᾿Ιλπίζω ἐλθεῖν πρὸς σὲ τάχιον.
"Ekw δὲ βραδύνω», ἵνα εἰδῇς, πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ
ἀναστρέφεσθαι, ἥτις ἐστὶν ἐχκλησία Θεοῦ ζῶντος.
Εϊτα πληρῶν διὰ πάντων τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ,
τὴν ἀχτήμονα, τὴν μισόπλουτον, τὴν μιηδὲν δεχομέ-
νὴν φάντασμα κοσμικὸν, λέγει" ᾿ὰν ἢ Κύριος ὃ Θεὸς

^
Ξ

a

861:

vum desponsat, et ejus ministerio nuptias con-
15; trahit. Jacob vero non mittit servum, etsi. servos
A haberet, sed ipse venit in Mesopotamiam. Solus
venit , qui multos servos habuit; solus venit
qui multa subjugalia habebat. Nam Deus be-
nedixit domum Domini Abraham , in pecoribus,
argento, auro, servis, equis, aliisque. Qui tot
opes habebat Jacob, cum sola virga venit , aitque:
Cum virga mea transivi Jordanem hunc ; ac
si. diceret, Cum sola virga solus egressus sum ,
qui multorum dominus eram. Egressus est Jacob
solus, venit in Bethel, et recubuit. vespere, lapi-
demque capiti supposuit : non domum , non di-
versorium reperit. Imago quippe erat dicentis,
Filius autem hominis non habet ubi caput
suum. reclinet. Deinde , fratres, dormiens vidit
celum apertum. Quemadmodum enim Christus
non habebat ubi caput reclinaret in. terra, sed
clum ipsi et czlestia aperta erant: sic. dormit
Jacob, domum non habens, et czlum videns
apertum , scalamque a terra usque in calum fir-
matam. Alia vero ratione figura erat eorum , qui
persequutionem patiuntur. Quia enim ab Esaü
fugiens venit in Mesopotamiam ; ut ostenderet
Deus omni persequutionem patienti celum aper-
tum esse, videt czelum apertum , et scalam firma-
tam a terra usque ad c:elum, et angelos Dei ascen-
dentes et descendentes per scalam. Et Domi-
nus, inquit, firmabatur in illa. Non. dixit sim-
pliciter, Sedebat ; sed , Firmabatur in scala. Quie
scala? Imago crucis : per illam enim in. celum
ascenditur. Et alii per illam. in clum ascende-
bant, alii per illam descendebant. Judaei per cru-
cem de ccelo delapsi sunt, et gentes per crucem
in cxlum adducuntur.

C

ἀ. Verum quia ubique vitanda est allegoria
violenter inducta, et quz dicuntur Scripturarum
testimoniis sunt obsignanda; ut ostenderet Ser-
vator in Evangeliis , angelos illos qui ascendebant
et descendebant, evangelicz grati; figuram. 1m-

Gen. 32.

Matth. 8.
20.

Gen. 28.
13.

plevisse, dicit Nathanael : Quia dixi tibi, F'idi 7oan.1.50.

te sub ficu, credidisti ; majora his videbis.
"Amen dico vobis , jam videbitis celum aper-
tum , et angelos Dei ascendentes et descenden-
tes supra Filium hominis. Venit in. Mesopota-
miam , et ut visionem habuit , dixit : /Voz est hoc
aliud , nisi domus Dei. Aiqui non vidisti domo-
rum structuram, sed scalam ; verum quia sciebat
scalam esse figuram Ecclesize, dicit : Hzc est do-
mus Dei, hac est Ecclesia. Et undenam domus Dei
Ecclesia est? Td dicit Paulus, hiec "Timotheo scri-
bens : Spero me ad te venire cito. Si autem tarda-
vero, ut scias quomodo oporteat in domo Dei
conversari, que est ecclesia Dei wivi. Deinde
implensin omnibus imaginem Christi inopis, divi-
tiarum osoris, mundanum omnem fastum abjicien-
tis, dicit : Si fuerit Dominus Deus mecum, et

)

Dr.

Gen. 20.

I7.

4

I ὙΠ πε. ὦ.
I4. 15.

Gen. 28.
20.

1. Tim.
8.
Gen,
22.

20.

Joan. 4.14.

Hom. 7.11.

Ihid, ν. 12
13.

Ibid. v.

Ibid. 8. 9.

6.

. inferre

14.

86»

dederit mihi panem ad manducandum , et ve-
stimentum quo operiar. Vide , quomodo philo-
sophi anima ea , qua satis sint, non excedat. (δὲ
fuerit Dominus meus mecum , et duxerit me

in via , et dederit mihi panem ad manducan-

dum , et vestimentum quo operiar. Ante evan-
gelium apostolica loquitur : S dederit mihi pa-
nem ad manducandum , et vestimentum quo
operiar. Paulus per Jacobum loquitur : Zaben-
tes autem. alimenta , et quibus tegamur , his
contenti erimus. Erit mihi locus hic, domus
Dei. Sic enim mterpretantur Bethel. Nini Beth
est domus, Fel vcro Dei. Abiit in Mesopotamiam :

ac primo illi puteus occurrit, Venit ad puteum
qui Lectus erat , et invenit ibi pastores. In omnibus
imago Ghirietii Primus adventus Chrisii est ad
baptismum, ad puteum , puteum aquae salientis
in vitam aternam. info puteum tectum : nam
gratia ante adventum ejus abscondita erat. Dicit

SPURIA.

μετ᾽ ἐμοῦ, καὶ δώση μοι ἄρτον φαγεῖν xo ἱμάτιον
περιθαλέσθαι. Βλέπε, πῶς f φιλόσοφος ψυχὴ τὴν αὐτάρ-
Χειᾶν οὐχ ἐχδαίνει. Ἐὰν 7 Κύριος ὃ Θεὸς μετ᾽ ἐ ἐμοῦ,
χαὶ ὁδηγήσῃ με ἐν τῇ δδῷ, xo δώῃ μοι ἄρτον φαγεῖν
χαὶ ἱμάτιον περιθαλέσθαι. Πρὸ τὸ τῶν εὐαγ γελιχῶν τὰ
dion o) oc φθέγγεται, Καὶ ἐὰν δῷ μοι ἄρτον φαγεῖν
χαὶ ἱμάτιον περιδαλέσθαι. Παῦλος διὰ τοῦ Ἰαχὼῤ
φθέγγεται " Ἔχοντες γὰρ διατ ροφὰς χαὶ σκεπάσματα,
τούτοις ἀρκεσθησόμεθα. Ἔσται μοι ὃ τόπος οὗτος,
οἶχος Θεοῦ. Τοῦτο γὰρ χαὶ ἑρμηνεύεται τὸ Βεθήλ.
B0 γάρ ἐστιν οἶκος " τὸ δὲ Ἢλ, Θεοῦ. Ἀπῆλύεν εἰς
τὴν μέσην τῶν ποταμῶν, καὶ πρῶτον αὐτῷ συναντᾷ
φρέαρ. Ἦλθεν ἐπὶ τὸ φρέαρ, καὶ τοῦτο ἐσχέπαστο,
xal cüpsy ἐχεῖ ποιμένας. Εἰκὼν χατὰ πάντα Χριστοῦ.
Πρώτη παρουσία Χριστοῦ ἐπὶ τὸ βάπτισμα, ἐπὶ τὸ
φρέαρ, φρέαρ a τὸ ἁλλόμενον εἰς ζωὴν αἰώνιον. Kógt-
σχει τὸ φρέαρ ἐσχεπασμένον, ἐπειδὴ καὶ ἣ χάρις πρὸ
τῆς παρουσίας ἐχεχάλυπτο. Λέγει Ἰαχὼδ τοῖς ποιμέ-
σι, τί ἑστήχατε ἔτι; Πολλὴ à ὥρα ἐστί ποτίσαντες. τὰ

Jacob pastoribus: Quid statis adhuc ? Multum 195 πρόδατα ἀπαγάγετε. Ot δὲ πρὸς αὐτὸν, ἐὰν μὴ πάν-
diei superest, potum date pecoribus, et abducite ^

illa. Respondent illi, Nisi. venerint omnes pasto-
res, non possumus revolvere lapidem. Ecquid
tam Jacob ἢ Quod a multis et ab omnibus facien-
dum erat, solus fecit : mam arreptum lapidem re-
volvit. Quomodé potuit solus facere quod multi
vix faciebant ? Sed quia imago Chrisü erat, vir-
tutem quoque Domini Scriptura declaravit, nem-
pe quod mulü facere non potuerant , evangelica
graiia perfecit. llic occurrit venienti Bacheli:
nam plerique prisci jusu a puteis sponsalia acci-
piebant. Moyses a puteo accepit uxorem filiam
Jothoris, Jacob a puteo ; servus Abrahami a puteo
accepit Rebecca Übique sponsalia veterum a
puteo: quoniam Christus non aliunde desponsat
Ecclesiam , quam ab aquis. Et. ut paucis dicam,

intravit, petivit Rachelem , subintravit Lia. In-
stituto. vero horere, et ad mstütutum reverti ,
operze pretium fuerit. Lex ergo subintravit, non
intravit, quandoquidem neque Lia intravit , sed
Sübinfrteui it. Intrare namque est palam et fidenter
ingredi ; subintrare, cum alio fartim. se immit-
tere. Subintravit ergo etiam peccatum, subintra-
vit per legem diabolus. /Vam peccatum , occasio-
ne accepta, per mandaium seduxit me, et
per illud. occidit. Ne quis ergo putet mandatum
morem, addit : Jtaque lex quidem
sancta , et mandatum justum et bonum. Quod
ergo bonum est, mihi factum est mors ? Absit ;
sed ut peccatum appareat , per bonum opera-
tum-est mihi mortem. Ubique peccatorem vocat
»eccatum , 1d est, diabolum. Ut, inquit, diabo-
fis supra modum peccator appareat, dum per
mandatum operatur mortem. Scimus quia lex

spiritualis est, ego autem. carnalis sum. Tu,
Paule ; carnalis, qui ἃ Spiritu sancto gubernaris,
qui loquentem i in te habes Christum ? "si tu car-
nalis, cur discipulos tuos decepisti, dicens : os
non estis in carne, sed in spiritu ? Discipuli
tui non sunt in carne, et tu carnalis es? Ego

D

G

τες ἔλθωσιν οἱ ποιμένες, οὐ δυνάμεθα ἀποχυλίσαι τὸν
λίθον. Καὶ τί εὐθέως ὃ Ἰαχώδ; Ὃ διὰ πολλῶν χαὶ
διὰ πάντων ἐχρὴν Y γενέσθαι ἐπ ποιμένων, μόνος
ποιεῖ. Λαδὼν γὰρ ἀποχυλίει τὸν λίθον. Πῶς οὖν ἠδύ-
VOTO τοῦτο μόνος ποιῆσαι, ὃ πολλοὶ μόλις ἐ ἐποίουν :
Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ εἰκὼν ἦν τοῦ “Χριστοῦ, χαὶ ἣ "γραφὴ d
δύναμιν ἔδειξε τοῦ Δεσπότου, ὅτι ὃ Ui ἠδυνήθησαν
πολλοὶ χα τορθῶσαι, 1 fj εὐαγγελικὴ χάρις κατώρθωσεν.
"Exei εὑρίσχει τὴν Ῥαχὴλ ἐρχομένην πανταχοῦ “γὰρ
οἵ δίχαιοι οἵ ἀρχαῖοι τῷ πλείστῳ μέρει ἀπὸ ᾿ φρεάτων
ἐδέξαντο τὰς μνήστρας ἑαυτῶν. Μωυσῆς ἀπὸ φρέατος
ἔσχε τὴν γυναῖχα τὴν θυγατέρα τοῦ Ιοθὼρ, ᾿Ἰαχὼδ
ἀπὸ φρέατος, ὃ δοῦλος τοῦ Ἄδραὰμ ἀπὸ φρέατος ἐδέ-
ξατο τὴν “Ῥεθέκκαν. Πανταχοῦ τὰ μνῆστρα τῶν ,ag-
χαίων ἀπὸ φρέατος , ἐπειδὴ χαὶ ὃ Χριστὸς. οὐχ ἑτέρως
ψνηστεύεται τὴν ᾿Εχχλησίαν, 2 ἀπὸ τῶν ὑδάτων. Καὶ
ἵνα συντέυ.ω, εἰσῆλθεν, ἤτησε τὴν Ῥαχϑλ, παρεισ-
ἦλθεν ἣ AS "Too προχειμένου δὴ ἔχεσθαι, x χαὶ εἰς
τὸ προχείμενον ἐπανελθεῖν ἀναγκαῖον. Νόμος οὖν πα-
ρεισῆλθεν, 00x. εἰσῆλθεν * ἐπειδὴ οὐδὲ ἣ Λεία εἰσῆλθεν,
ἀλλὰ παρεισῆλθεν. ΤΕἰσελθεῖν γάρ ἐστι τὸ γυμνὴ τῇ
παῤῥησίᾳ χρήσασθαι παρεισελθεῖν δὲ τὸ μετ᾽ ἄλλου
πλαγιάσαντα συνεισελθεῖν. “Παρεισῆλθεν οὖν xo ἢ
ἁμαρτία, παρεισῆλθε διὰ τοῦ νόμου διάῤολος. Ἣ γὰρ
ἁμαρτία ἀφορμὴν λαδοῦσα διὰ τῆς ἐντολῆς, ἐξηπά-
τησέ με, xoi δι’ αὐτῆς͵ ἀπέχτεινεν. Ἵνα νὴ οὖν τις
νομίσῃ E ἐντολὴν εἶναι τὴν θανατοποιὸν, λέγει"
στε ὃ μὲν νόμος. ἅγιος καὶ 5 ἐντολὴ & ἁγία xo δικαία
xoi ἀγαθή. 'Fo οὖν ἀγαθὸν ἐν ἐμοὶ γέ ἔγονε θάνατος;
Μὴ γένοιτο ἀλλ᾽ ἵνα ἣ ἁμαρτία φανὴ διὰ τοῦ ἀγα-
θοῦ μοι χατεργαζομένη θάνατον. Πανταχοῦ ἁ ἁμαρτω-
X X ἔγει. τὴν ἁμαρτίαν, τουτέστι, τὸν διάδολον.
Ἵνα, φησὶ, φανῇ xo. 0" ὑπερθολὴν ἁμαρτωλὸς ὃ διά-
60; , διὰ τῆς ἐντολῆς ἐργαζόμενος θάνατον. Οἴδα-
μὲν ὅτι ὃ νόμος πνευματιχός ἐστιν, ἐγὼ δὲ σαρχιχός
εἶμι. Σὺ, TEN σαρχιχὸς, ὃ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύ-
μᾶτος χυδερνώμενος 26 λαλοῦντα e ἔ χων ἐν ἑαυτῷ τὸν
Χριστόν ; Εἰ σὺ σαρχιχὸς, διὰ τί τοὺς μαθητὰς τοὺς
σοὺς ἠπάτησας λέγων * “Ὑμεῖς οὐχ ἐστὲ ἐν σαρχὶ, ἀλλ᾽
ἐν πνεύματι; Oft μαθηταί σου οὖχ εἰσὶν ἐν σαρχὶ , καὶ

IN DICTUM APOSTOLI, NON QUOD, ETC. 865

σὺ σαρχικὸς εἶ, "Eyà δὲ σαρκικός εἶμι. ᾿Εγώ. Tic ;
Ὃ πρὸ τοῦ νόμου χαὶ ἐν τῷ νόμῳ πολιτευσάμε-
γος, ΠΠεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν. Οὐχ εἰπε, πρα-
θεὶς ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ, πεπραμένος τῇ ἁμαρ-
τίᾳ. Οὐ γὰρ ἕτερός τις τῶν ἀνθρώπων πέπραχεν, ἀλλ᾽
ἑαυτὸν ἐπώλησεν. Ὥσπερ γὰρ ἐν ἡμῖν τοῖς ἀνθρώποις
εἰσί τινες οἱ κατὰ ἀνάγχην πιπρασχόμενοι, εἰσὶ δὲ
ἄλλοι ἐλευθερίας μετέχοντες, OU ἐπιγαμίας δὲ παι-
δισχῶν ἢ ἑτέρας τινὸς ἀνάγχης εἰς δουλείαν αὐτοὺς
ἐχδιδόασιν - οὕτω χαὶ ὃ ἄνθρωπος, ἐλεύθερος ὧν τὴν
ύσιν, χαὶ ἐλευθέρας φύσεως λαχὼν, ἑχὼν ἑαυτὸν
ἐπώλησε. Θέλεις ἰδεῖν ἑαυτὸν πωλοῦντα ἄνθρωπον;
Βλέπε τί φησιν ὃ Ἠλίας πρὸς τὸν Ἀγαὰό, ὡς ἀπέ-
στειλεν αὐτὸν ὃ Θεὸς ἐλέγξαι αὐτὸν διὰ τὸν ἀμπελῶνα,
ὃν ἀφείλετο τοῦ Ναδουθέ. Λέγει αὐτῷ Ἄγχααδ. Εὕ-
ρηχᾶς με ὃ ἐχθρός μου; Λέγει αὐτῷ Ἡλίας᾿ εὕρηχά
διότι ἐπράθης ποιῆσαι τὸ πονηρὸν ἐνώπιον Κυρίου.

Ἥ γὰρ πρᾶσις ἡμῶν διὰ τῶν ἔργων τῆς πονηρίας.
᾿Εγὼ δὲ σαρκικός εἶμι, πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν.
'O γὰρ τῇ χαχῇ συνηθείᾳ προειλημμένος, οὐδὲ, ἂν
θέλῃ, ἑαυτὸν εὐχόλως ἐκδάλλει τῆς δουλείας. Δευτέρα
γὰρ φύσις ἣ συνήθεια - xal ἣ φύσις κατὰ τῶν ἀνθρώ-
πων. Διὰ τοῦτο ἐπήγαγεν: Οὐ γὰρ ὃ βούλομαι, τοῦτο
ποιῶν, ὡς ἅπαξ πεπραμένος, οὐδὲ ὃ θέλω, τοῦτο
πράσσω. Ταῦτα πρέποντα οἰχέτη τὰ ῥήματα. “Ὥσπερ
γάρ τις οὐχ ἃ θέλε!:, πράττει, ἀλλὰ χκελεύεται " οὕτως
ὃ ἄνθρωπος οὐχ εἰχεν ἐξουσίαν ποιεῖν, ἃ ἐδούλετο,
ἄλλὰ ἐχελεύετο ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας. Λοιπὸν γὰρ ἐδασί-

M

λευσεν ἣ ἁμαρτία - βασιλεῖ δὲ ἀντιλέγειν οὐκ ἦν. Πέ-
πρᾶτο τοίνυν ὃ ἄνθρωπος, οὐχ ὃ Παῦλος, ἀλλ᾽ εἰχὼν
τοῦ ἀνθρώπου, τὸ πλάσμα τὸ τῆς ἐλευθερίας. Καὶ ἵνα
συντέυω; ὅτε εἶπε, πολλὰ τῆς ἠναγχασμένης δουλείας
τεχμήρια ἐπήγαγε: CT αλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος , τίς
με δύσεται τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου; Βλέπεις;
πὼς εἰσήγαγε τὸν ἄνθρωπον, ὡς ἐν δουλεία πικρᾷὶ καὶ
τυραννίδι ἐξεταζόμενον, χαὶ ἀποδύσασθαι ἐπιποθοῦντα
τὴν δουλείαν, χαὶ ἐπιζητοῦντα τὴν ἐλευθερίαν, χαὶ
ἐπικαλούμενον τὴν εὐεργεσίαν; Ταλαίπωρος ἐγὼ &v-
θρωπος, τίς με ῥύσεται; τίς ἔρχεται; [“ὐχαριστῷ τῷ
Θεῷ διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. “ἵνα δείξη
Got, ὅτι πρᾶσιν τῆς ἁμαρτίας λέγει τόν ποτε ὑπὸ τὸν
νόμον, ἐλευθερίαν δὲ τῶν πεπραμένων τοὺς διὰ τῆς
εὐαγγελικῆς χάριτος ἐξαγορασθέντας, λέγει, Ταλαί-
πωρος ἐγὼ ἄνθρωπος , τίς με ῥύσεται; Εὐχαριστῶ) τῷ
Θεῷ διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Γησοῦ Χριστοῦ - ἠλευθέρω-
σέ με ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας. Ὅ γὰρ νόμος τοῦ
Πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Τησοῦ ἠλευθέρωσέ με.
"Op&c , πῶς τὸν ἄνθρωπον τὸν ἐλευθερούμενον χαὶ τὸν
δουλεύοντα εἰσήγαγε; Καὶ οὐ περὶ ἑαυτοῦ μόνου
φθέγγεται, ἀλλὰ περὶ πάσης 61.00 τῆς ἀνθρωπότητος.
Ὃ γὰρ νόμος τοῦ Πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ
Ἰησοῦ ἠλευθέρωσέ με ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας
xxi τοῦ θανάτου. Καὶ πῶς ἠλευθερώθης: Τὸ γὰρ ἀδύ-
γατον τοῦ νόμου, ἐν ᾧ ἠσθένει διὰ τῆς σαρχός-" ἐπειδὴ
ὃ μὲν νόμος ἐχέλευε τὸ ἀγαθὸν, ἢ δὲ σὰρξ οὖχ ὕπή-
χουεν, ὡς πεπραμένη τῇ ἁμαρτίᾳ, ἃ μὴ ἠδυνήθη ὃ
νόμος κατορθῶσαι διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρχὸς , χα-
τώρθωσε διὰ τῆς δυνάμεως τῆς σαρχὸς τοῦ Χριστοῦ.
Τὸ γὰρ ἀδύνατον τοῦ νόμου, ἐν ᾧ ἠσθένει διὰ τῆς
σαρχός (οὐ γὰρ δι᾽ ἑαυτοῦ ἠσθένει ὃ νόμος, ἀλλὰ διὰ

autem carnalis sum. Ego. Quis ? Qui. ante le-
gem et in lege conversatus sum, J"enditus sub
peccato. Non dixit, Venditus a peccato ; sed ,
Venditus peccato. Non enim alius homo vendi-
dit, sed se ipse vendidit. Quemadmodum enim
apud nos homines sunt aliqui, qui per vim. ven-
duntur, alii autem liberi, qui vel ut ancillas du-
cant uxores, vel ob aliam quamdam necessitatem
servituti se dedunt : sic et homo natura liber, et
liberam naturam nactus , sponte seipsum vendidit.
Vis videre hominem seipsum vendeniem ? Per-
D pende quid dicat Achabo Elias, cum misit illum
Deus , ut ipsum redargueret circa vineam , quam
abstulerat a Nabuthe. Dicit οἱ Achab : Znvenisti 3. Reg. 21.
me inimicus meus? Dixit illi Elias : Inveni 29.
te, quia venditus es ut faceres malum co-
ram Domino. Venditio enim. nostra fit per ope-
ra nequitiz. Ego autem carnalis sum , vendi-
tus sub peccato. Qui enim mala consuetudine
captus est, neque si voluerit, sese facile ex ser-
vitute expedit. Nam consuetudo est secunda na-
tura : ipsaque natura contra homines pugnat. Ideo
intulit : /Von enim quod. volo facio , ut semel Rom. 7.15.
venditus, neque quod volo operor. Hzc verba
servum decent. Sicut enim ille non quz vult facit,
sed quie jubetur : sic homo non habebat potestatem
faciendi ea quie vellet , sed ἃ peccato Jubebatur.
Jam enim regnabat peccatum : Regi vero contra-
dici non poterat. Venditus ergo erat homo , non
Paulus, sed imago hominis , figmentum liberta-
tis. Ut paucis absolvam , cum servitutis per vim
inductze multa indicia dedisset , subjunxit : Miser rpid. v. 24.
ego homo, quis me liberabit a corpore mortis
hujus ? Viden' qnomodo induxit hominem, qua-
si acerba servitute et tyrannide exagiiatum, qui
servitutem excutere optaret, libertatem quzreret ,
196 οἱ beneficium postularet ? Miser ego homo , quis Ibid. v. 55.
A me liberabit? Quis veniet? Gratias ago Deo
per Dominum nostrum. Jesum. Christum. Ut
ostendat tibi, quod venditum peccato dicat eum,
qui aliquando sub lege erat; liberos autem ἃ ven-
ditione eos, qui per evangelicam graüiam redemti
fuerant , dicit : Miser ego homo, quis me libe-
rabit? Gratias ago Deo per Dominum no-
strum. Jesum Christum. Viberavit me a lege jid. 3. 1.
peccati. Ler enim Spiritus vite in. Christo
Jesu liberavit me. Viden', quomodo hominem
et liberatum et servientem induxit? Neque de se
tantum loquitur, sed de omni humana natura si-
mul. Lex enim Spiritus vite in Christo Jesu
liberavit me a lege peccati et mortis. Et quo-
modo liberatus es? /Vam quod impossibile erat Iuid. v. 3.
B legi, in quo infirmabatur per carnem. Quia
lex precipiebat bonum , caro autem non obedie-
bat, utpote peccato vendita; quie non potuit lex
efficere propier infirmitatem carnis, effecit. per
virtutem carnis Christi. /Vam quod impossibile
erat legi, in quo infirmabatur , propter infir-
mitatem carnis (non enim per seipsam lex infir-
mabatur, sed per carnem); Deus mittens Fi-

E

Ibid.

Psal.

Li«

v. 4.

54.3.

33.46.

. ut cum dicit :

50. spiritu :

864

lium suum in. similitudinem carnis peccati ,
condemnavit peccatum in carne , ut justifi ca-
tio legis impleretur i in nobis, non secundum
carnem ambulantibus, sed secundum spiritum.
Dei igitur grati tribuitur quaestionum solutio ;
quia Paulus hec non de se loquitur, neque suam

calumniatur libertatem , non seipsum sub pecca-
tum ponit, neque se spiritualem et carnalem indu-
cit; sed verbo exhibuit ceu 1n imagine hominem
ut ante legem erat, ut in lege, ut post gratiam.
Deinde in notitiam "induxit , quis esset homo ante
legem, quis inlege, quis post libertatem in Chri-
sto acquisitam? Deus Filium suum misit in si-

militudinem carnis peccati.

Hic solvitur alia questio. Dicunt enim non
M dbossitln tantum, sed. etiam Ariani et Euno-
miani, Servatorem carnem tantum assumsisse, non
animam. Etalii quidem argutius dixerunt, assum-
sisse animam sine mente, alii carnem tantum. De-
monstratum autem a nobis fuitin priori concione
solere Scripturam hominent ita commemorare, ut
hominem vocet illius partem. Aliquando enim ex
carne totum hominem vocat : Jd te omnis caro
veniet; 1d. est, omnis homo; aliquando ex anima,
In septuaginta quinque anima-
bus descendit Jacob in Egyptum; aliquando a
sic, Omnis spiritus laudet Dominum.
Ostende igitur, ubinam carnem vocet Scriptura
eam, qua inanimata est: nam cum obit homo,
non jam caro dicitur, sed corpus mortuum. Nemo
umquam mortuum carnem vocavit, sed. corpus
mortuum, Quamdiu enim vivificam vim habet et
vivit, caro vocatur; mortua autem, caro non ap-
pe llatur, sel corpus dicitur. Corpus autem est,
inanimatum omne : lapis corpns est, itemque T4
gnum; et spiritus anima carens, corpus dicitur.
Dic vero mihi, cur non acceperit animam ? Venit,
inquis, ipse per semetipsum ut salutem pariat,
neque anima nostra opus habuit. Cur ergo car-
nem assumsit? Quia non poterat ut Deus appa-
rere, carnem. assumsit, ut nobis versaretur.
Ergo caro non bahbit animam? Quomodo igi-
tur esurivit et sitivit? quomodo fatigata est? Nam
si abjecta anima Deum inducis, et eee et sitim
illi tribuis. Alioquin, fratres, nisi essel et Deus
Verbum et animatus homo vas humanitatis ipsi
unitum, sed sola esset divinitas 1n carne, de qua
anima Servator dixisset : Pater, in manus tuas
commendo spiritum metm ? Si. sola deitas erat,
non autem anima, quis commendans, quid. com-
mendatum fuit? Pater, in manus tuas commendo
spiritum meum, id est, animam. Si solam inducis
deitatem in carnem, et animam abjicis, quis com-
mendans, quid. commendatum erit? Verum. mani-
festus est (On eticorum scopus. Ideo namque dicunt,

^ Apollinariste quidem dicebant Verbum assumsisse
carnem tantum humanam , non autem animam, Quod
vero Ariani et. Eunomiani idipsum dixerint, non me-

τῆς σαρχός), ὃ
διιοιώματι σαρχὸς & ἁμαρτίας, χατέχρινε τὴν ἁ ἁμαρτίαν
ἐν 77 σαρχὶ , ἵνα τὸ δικαίωμα τοὺ νόμου πληρωθῇ € ἐν
ἡμῖν, τοῖς μὴ κατὰ σάρχα περιπατοῦσιν, ἀλλὰ χατὰ
πνεῦμα. Ἀποδέδοται τοίνυν Θεοὺ χάριτι τῶν ζητου-
μένων dj λύσις, ὅτι οὗ περὶ ἑαυτοῦ ταῦτα Παῦλος
φθέγγεται, οὐδὲ τὴν ἑαυτοῦ συχοφαντεῖ. ἐλευθερίαν,
οὐχ, ἑαυτὸν ὑπὸ τὴν ἁ ἁμαρτίαν τίθησιν, οὐδὲ πνευματι-

C xy χαὶ σαρχιχὸν ἑαυτὸν εἰσηγεῖται " ἀλλ᾽ ἔστησεν,
ὥσπερ! ἐν εἰκόνι, τῷ λόγῳ. τὸν πρὸ τοῦ νόμου ἄνθρω-
πον,
ἐποίησεν εἰσελθεῖν εἰς ἐπίγνωσιν, τίς ἦν ὃ ἄνθρωπος ὃ
πρὸ τοῦ νόμου: τίς ἐν τῷ νόμῳ; τίς μετὰ τὴν ἐν Χρι-
στῷ ἐλευθερίαν ; ; Ὅ Θεὺς τὸν ἑαυτοῦ Υἱὸν πέμψας ἐν
δμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας.

SPURIA.

Θεὸς τὸν ἑαυτοῦ Ytoy πέμψας ἐν

τὸν ἐν τῷ νόμῳ, τὸν μετὰ τὴν χάριν" eica

eis λύεται xo τὸ ἕτερον ζήτημα. Λέγουσι

γὰρ οὐχ ᾿πολινάριοι μόνον, ἀλλὰ καὶ ᾿Ἀρειανοὶ xal

“ὐνομιανοὶ, ὅτι σάρχα μόνον ἀνέλαδεν ὃ Σωτὴρ, οὐχὶ

δὲ χαὶ ψυχήν. Ko οἱ piv ἐφιλοτιμήσαντο, χαὶ εἶπον
Ψυχὴν ἄνευ voU , οἱ δὲ agua μόνην τὸν Σωτῆρα εἰ-
ληφέναι. ᾿Λποδέδειχται δὲ ἡμῖν διὰ τῶν προειρημέ-
νων τῇ προτεραίᾳ, ὅτι ἣ Γραφὴ εἴωθε τοῦ ἀνθρώπου
μνημονεύειν, χαὶ τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ μέρους χαλεῖν.
D Ποτὲ γὰρ ἀπὸ τῆς σαρχὸς, τὸν πάντα ἄνθρωπον óyo-
μάζει (Πρὸς σὲ πᾶσα σὰρξ ἥξει, ἂντ ὶ τοῦ, πὰς ἄν-
θρωπος ), ποτὲ
ἑδδομήχοντα, πέντε Ψυχαῖς χατῆλθεν Ἰαχὼδ εἰς Αἴ-
Ὑυπτον " ποτὲ δὲ ἀπὸ τῆς πνοῆς, ὡς τὸ, Πᾶσα πνοὴ
αἰνεσάτω τὸν Κύριον. Δεῖξον τοίνυν ποὺ τὴν σάρχα
ἄψυχον ἣ Γραφὴ λέγει" ἐ ἐὰν δὲ ὅλως τελευτήσῃ , 0Ux-
έτι σὰρξ λέγεται, ἀλλὰ σῶμα. νεχρόν. Οὐδείς ποτε
νεκρὸν ἐχάλεσε σάρχα; ἀλλὰ σῶμα νεκρόν. “Ἕως γὰρ
ἔχει τὴν ζωτικὴν δύναμιν xa , σὰρξ. ὀνομάζεται *
νεχρωθεῖσα ὃ δὲ
αγορεύεται. Σῶμα γὰρ 1 Ty ἄψυχον" καὶ λίθος σῶμα;
xal ξύλον σῶμα, χαὶ πνεῦμα, ὃ μὴ ἔχη ψυχὴν,
σῶμα λέγεται. Εἰπὲ δέ μοι» διὰ τί uh ἀνέλαδε τὴν
ψυχήν; ἢλθε “γὰρ; φησὶν, αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ σῶσαι,
'E οὐ χρείαν δὲ, de τῆς ἡμετέρας ψυχῆς. Διὰ τί οὖν
τὴν σάρχα ἀνέ ἔλαθεν; Ἐπειδὴ 00x ἠδύνατο φανῆναι
ὡς Θεὸς, ἀνέλαόε τὴν σάρχα, ἵνα OU αὐτῆς πολιτεύ-
σηται. Οὐχοῦν οὐχ εἰχε' vy. ὴν ἣ
vae
χὴν ἐχξαλὼν τὸν Θεὸν εἰσάγεις, χαὶ τὴν πεῖναν χαὶ
τὴν δίψαν ἐ ἐπ᾽ ἐχεῖνον φέρεις. Ἄλλως τε, ἀδε Mol, εἶ
μὴ ἦν χαὶ Θεὸς Λόγος χαὶ ἔμψυχος. ἄνθρωπος τὸ σχεῦος
τῆς ἀνθρωπότητος τὸ ἑνωθὲν BUS ἀλλὰ μόνη ἦν ἣ
θεότης ἐν σαρκὶ, “περὶ ποίας ὃ Σωτὴρ ἔλεγε ψυχῆ ἧς,
Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου;
491 Li θεότης ἣν μόνη; ψυχὴ δὲ οὐχ ἦν, τίς ὃ παραθέμε-
Δ voc, χαὶ τί τὸ παρατεθέν; HWásep, εἰς χε ἱράς σου πα-
ρατίθημι τὸ πνε μά μου" τουτέστι, τὴν ψυχήν. Ei μό-
vy eim, τὴν θεότητα ἐν τῇ σαρχὶ,
ῥάλλεις, τίς ὃ παραθέμενος, χαὶ τί τὸ παρατεθέν
Ἀλλ᾽ ὃ σχοπὸς τῶν αἱρετικῶν δῆλος. Διὰ τοῦτο γὰρ
Ψυχὴν λέγουσι μὴ ἀνειληφέναι τὸν Κύριον, ἵνα πάντα

δὲ ἀπὸ ψυχῆς, ὡς ὅταν λέγῃ, Ἔν

, σὰρξ μὲν οὗ χαλεῖται, σῶμια δὲ προσ-

ἣ σάρξ; j Πῶς οὖν ἐπεί-

od γὰρ. τὴν ψυ-

; πῶς ἐδίψησε ; πῶς ἐκοπίασεν;

ψυχὴν δὲ ἐχ-

mini me legere. Sed fortassis inter. multos Arianos οἱ
Eunomianos, quidam erant qui illam etiam haeresim.
amplecterentur , quos carpit lic Anonymus.

IN DICTUM APOSTOLI, NON QUOD, ETC. 865

M lod ,
τὰ ταπεινὰ τῶν ῥημάτων elc τὴν θεότητα ἑλχύσωσιν"
o? Ld - ^ m m
ἵν᾿ ὅταν ἀναγνῶσιν, ᾿γὼ ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ, ὅτι
, , /
ὃ Πατήρ μου ἐντολήν μοι δέδωχε, τί εἴπω, ἢ τί λα-
/ / Ὁ A τ
λήσω, μηκέτι τὴ ἀνθρωπότητι, ἀλλὰ τῷ θεότητι ἐπι-
, A. ὑ , )
γράψωσιν. Eiósc, εἰς ὅσον βυθὸν ἀσεδείας ἐξολισθαί--
vouct ; Ποῖον ἐστι τὸ πνεῦμα, ὃ λέγει, Εἰς χεῖράς σου
,ὔ ^ , ,
παρατίθημι, x&v βιάσωνται, οὐχ εὑρίσχουσ!. Λύεται
M c ^
γὰρ 9v ἑτέρων, ὅτι τὸ πνεῦμα τὴν ψυχὴν ἐχάλεσεν.
Y E Rf /
Axous Στεφάνου λέγοντος ἐν τῷ μαρτυρίῳ, Κύριε
39 c Ld € M m
Ἰησοῦ, δέξαι τὸ πνεῦμά μου. "Oct τὸ πνεῦμα ἡ ψυχή
RT - J M
ἔστι, Στέφανος μαρτυρεῖ. Τίς οὖν ὃ παρατιθέμενος τὸ
ὦ ἘΝ m M
πνεῦμα, xol τί, ᾧ παρετέθη τὸ πνεῦμα; περὶ ποίας
ba ^^ / Φ } 2 ^ € E] , -y δ
δὲ διαλέγεται οὐσίας; Etc ἣν οἵ ἀπόστολοι τὴν προ--
E - e). déi- , , , AY /
φητείαν ἕλκουσιν, Ὅτι οὐχ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν
: E à
μου εἰς ἅδου, οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν cou ἰδεῖν διαφθο-
, Οὐχ EXT Pus x ΡΞ... 2 UN M
ρᾶν. Οὐχ ἐγχαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς ἄδου. Περὶ
Θεοῦ ἦν 6 λόγος; Θεὸς οὐ χαταλιμπάνεται εἰς ἄδου.
- M E" - M
Κατεῖχε γὰρ ἅδης Θεόν ; χατεῖχε τὴν ζωοποιὸν δύνα-
ICE f ᾿ , Y x / ,
μιν ἣ διαφθορά; οὐχ ἤχουσας Παύλου λέγοντος, καθότι
m M A Ὁ, b
οὐχ ἦν δυνατὸν τὴν ζωὴν ὑπὸ τῆς φθορᾶς κατέχεσθαι:
rp Y —-— -

Τὴν ζωὴν τὸ σῶμα λέγει. Εἰ δὲ τὸ σῶμα ζωὴ, χα--
ia T EA à Z EJ 3 " ^ A ! ,
τείχετο ἣ ζωὴ θανάτῳ; Οὖχ ἐγχαταλείψεις τὴν ψυχήν

g τ $
μου εἰς ἄδου. “Ὅλην πεσοῦσαν τὴν ἀνθρωπότητα ὅλην
Y ΄
ἤγειρεν" ὅλον πεσόντα τὸν ἄνθρωπον ὅλον ἀνεχαίνισεν.
? M » / »

Ἀλλ᾽ ἐὰν εἴπης, φησὶ, τέλειον ἄνθρωπον ἀνεχαίνισε,
q cC NI
ποίαν διαφορὰν αὐτῷ δίδως παρὰ τοὺς ἀποστόλους :
Wee λ / / ^
Καὶ γὰρ ἐν ἐχείνοις ἐγένετο ὃ Θεός. "AX ἕτερόν ἐστιν
3 τ "E - E
ἐνοιχῆσαι, xul ἄλλο dyxAa6eiy xoX ἑνωθῆναι. Περὶ
- » 3 -
ἡμῶν εἴρηται, ᾿Ενοικήσω ἐν αὐτοῖς, xai ἐμπεριπα-
, ΩΝ E / Y Ar n
τήσω. Τῆς ψυχῆς λέγει τὴν ἁπλότητα, τὴν ἀρετὴν
m D / ,
τῆς ψυχῆς ὑποτίθεται, ἣ ἐπαναπαύεται Θεὸς xol ép
ACE Y πὶ τὰ wr - e
περιπατεῖ. "Exet δὲ τοῦ Χριστοῦ αὐτὸ τὸ σῶμα ἐχ

^,

Af € ΩΣ M V os 2 M M
X0tAtaG ἐνωῦεν ναὸς ξεγξνετο, oU χατὰ προχοπὴν πο-

, IT ' - e -
λιτείας ἐδέξατο Θεὸν ἐνοικοῦντα, ἀλλ᾽ ἅμα ναὸς xa-

ἜΝ , 0^ e ΠΝ cT, : TN βάρ: ce €
τεσχευάσθη, ἅμα Θεὸς ἐνῴχησε. Ναὸς οὖν ἦν τοῦ ἕνω-
, - N - 1 ce 7
θέντος Χριστοῦ τὸ σῶμα. Διὰ τοῦτό φησι, Λύσατε
Ν A m ii -
τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν.
E! - ᾿Ξ , D / , “-
Ὁ τῆς ἀτοπίας τῶν πάντα τολμώντων ἀδεῶς. ᾿Αλλὰ
E" M N € ^ M / A
ταῦτα μὲν πρὸς αἱρετιχοὺς τοὺς λέγοντας ψυχὴν xoi
— — * /. κι ":
σῶμα xoi πνεῦμα, χαὶ βιαζομένους τὸ ἀποστολικὸν
Ls * 7 ^5 e I» .- * c 1 Y
δῆτα τὸ λέγον ὃ Θεὸς φυλάξει ὑμῶν τὸ σῶμα xo τὴν
M * 1 m ^p - - -
Ψυχὴν x«i τὸ πνεῦμα. -Exeivo ἀναγχαῖον εἰπεῖν "
m 7. X ον ^ D
πνεῦμα νομίζουσι τὸν νοῦν. Ei τοίνυν τὸ πνεῦμα ὃ
ATP S ΤΩΣ ΤΩ διὰ τί 6 ἀπόστολ λέ ON c ΄,
νοῦς ἐστι, διὰ τί 6 ἀπόστολος λέγει, Woo) τῷ πνεύ-
, - cT KL m
ματί μου, ψαλῶ χαὶ τῷ vot; Ei γὰρ τὸ αὐτὸ πνεῦμα
1 - Y / e9* ^ τω -
καὶ νοῦς, διὰ τί μερίζει Παῦλος λέγων, ψαλῶ τῷ
, c M - K c c
πνεύματι, ψαλῶ xot τῷ vot; Ei τὸ πνεῦμα νοῦς, διὰ
, Ὁ b ᾿ Ὁ
τί νοῦν παρὰ τὸ πνεῦμα ἕτερον λέγει; Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ,
M IY cr -
φησὶν, οὗ χατεδέξω οὕτως, ἕρμιήνευσον ὡς φρονεῖς. Τί
ΟΣ ^ λέ A. ii Ὅλ ^Y D ' p» € Lud Y
ἐστιν ὃ λέγει Παῦλος, ὃ δὲ Θεὸς φυλάξει ὑμῶν τὴν

31) v4 ^ Ai mT—
Joc, ᾿Επεὶ ζηλωταὶ πνευμάτων ἐστὲ, ἀντὶ τοῦ χαρι-

, € ^
σμάτων πνευματικῶν * οὗ γὰρ πολλὰ πνεύματα. ᾿Επεὶ
* ^ , /, y
ζηλωταί ἔστε πνευμάτων, ἔτι χαθ’ ὁδὸν Üxsp6othy

E

Dominum non assumsisse animam, ut omnia humi-

lia verba in deitatem pertrahant, ut cum legerint,

Ego a me ipso non loquor, quia Pater meus τις
mandatum mihi dedit, quid dicam, aut quid lo- lg.
quar ? non humanitati, sed deitati haec adscribant.
Viden', in quantum impietatis profundum veniant?
Quinam sit spiritus qui dicit, /n manus tuas com-
mendo, quantumcumque quzerant, non inveniunt.
Ex aliis enim locis res solvitur et probatur, Scri-
pturam spiritum animam vocavisse. Audi Stepha-
num dicentem, cum martyrium obiret : Domine
Jesu, accipe spiritum. meum. Quod. spiritus sit
anima, Stephanus testificatur. Quis ergo est, qui
commendat spiritum, et cui commendatur spiritus?
de qua loquitur substantia? De illa, ad quam apo-

stoli prophetiam pertrahunt : Quoniam non dere- 5. er

linques animam meamin inferno,nec dabis san- το.
cium tuum videre corruptionem. JVon. derelin-
ques animam meam in inferno. Num de Deo ser-
mo erat? Deus non derelinquitur in inferno. Num in-
fernus Deum detinuit? num vivificam virtutem cor-
ruptio detinuit? non audisti Paulum dicentem, non

; . z Ω - x Y I τ
potuisse vitam ἃ corruptione detineri? Vitam di- Rom. 7. 6.

cit corpus. Si corpus est vita, detenta est a morte
vita. /Von derelinques animam meam in infer-
no. 'Totam collapsam humanitatem suscitavit, to-
tum collapsum hominem renovavit. Sed si dixe-
ris, inquiunt, quod ipse perfectum hominem re-
novaverit, quam differentiam ponis inter illum et
apostolos? Nam in ipsis quoque fuit Deus. Verum
aliud. est inhabitare, aliud assumere et. uniri. De

nobis dictum est, Znhabitabo in illis, et inam- ri, 56,

bulabo. Animce simplicitatem dicit : animze vir- 12.

tutem supponit, in qua requiescit Deus et inam- ?- Cor. 6.

bulat. Quia vero ipsum Christi corpus ex utero t6.
p

unitum templum ejus effectum est, non per pro-
fectum in virtute Deum accepit inhabitantem ; sed
simul templum paratum est, simul Deus in illo ha-
bitavit. Templum ergo Christi uniti erat corpus.

Ideo ait : Solvite templum hoc, et in tribus die- Dun 2.19

bus excitabo illud. O absurditatem. eorum, qui
omnia sine metu audent! Verum hzc ad hzreti-
cos, qui animam et corpus et spiritum memorant,

et vim inferunt apostolico verbo dicenti : Deus , 5, 7.

custodiet corpus vestrum, et animam, et spiritum. 53,
Illud porro necesse est dicere, spiritum. putant
esse mentem. Si ergo spiritus mens est, cur apo-
stolus dicit : Psallam spiritu meo, psallam et
mente? Si spiritus mens est, cur distinguit Pau- ,5,
lus dicens, Psallam spiritu, psallam et mente? :
Si spiritus est mens, cur spiritum. alium dicit a
mente? Sed quia, inquiunt, hoc non admittis, ex-
plica quid sentias. Quid. est illud quod dicit Pau-
lus : Deus custodiet animam vestram et spiritum.
Spiritum solet vocare Scriptura gratiam sancti
Spiritus. Rogo, mecum certate et laborate. Non
enim modica res est, hareticam spinam exscindere.
Mos est Scripturz spiritum vocare gratiam Spi-
ritus; exempli causa, si quis accipiat spiritum sa-
pientiz et spiritum scientiz ; ipsumSpiritus donuni

Act, 7- 59.

Ibid. v. 1a.

I. Cor. 12.
Xx.

1. Thess.5.
19.

866
vocatur spiritus. Dicit Paulus : Quoniam cmu-
latores estis spirituum, id est, charismatum spi-
ritualium : neque enim multi sunt spiritus. Quo-
niam «cmulatores estis spir ituum, adhuc | ex-
cellentiorem viam vobis demonstro. Ostendo,
inquit, vobis quz charismata querere oporteat. 198
Spiritus ergo vocatur Spiritus gratia : non vero ἡ
1psa ὃ Spiritus substantia, sed operatio Spiritus. Hec
autem omnia operatur unus et idem Spiritus.
Spiritus operatio est spiritus, id est, gratia, non
autem 1psa ἃ Spiritus substantia. Tu voraris spiri-
tualis, et gratia qua apud le est , Spiritus vocatur.
Dicit ergo apostolus : : Deus custodiet corpus ve-
strum, et animam, et graliam quam acsepistis ἃ
Spiritu. Rursus spiritum vocat graliam. Gratia
vero per studium augetur, et per negligentiam per-

it. Dicit apostolus : Spiritum non exstinguite.
Non potest auiem substantia Spiritus exstingui,
neque mens naturalis : sed quia 8 gratiam. studio
augemus, negligentia exstinguimus, dicit : Gra-
tiam, quam accepistis, non exstinguite. Spiritum
ergo vocat Spiritus operationem, quam utinam
omnes assequamur in Christo Jesu Domino nostro,
cui gloria et imperium, nunc Οἱ semper, et in sa-
sul sieculorum. Amen.

SPURIA.

ὑμῖν δείκνυμι. Ac(xvupa , φησὶν, ὑμῖν τίνα ὀφείλετε
τῶν χαρισμάτων ἐητεῖν. Καλεῖται τοίνυν πνεῦμα ἣ
τοῦ Πνεύματος χάρις, οὐχ αὐτὴ ἣ οὐσία τοῦ Πνεύμα-
τος, ἀλλ᾽ ἣ ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος. ᾿Γαῦτα δὲ πάντα
ἐνεργεῖ ἕν χαὶ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα. , Evépeux Πνεύμα-
τος, τὸ πνεῦμα, τουτέστι, τὸ χάρισμα, οὐχ αὐτὴ ἣ
οὐσία τοῦ Πνεύματος. Καλὴ σὺ πνευματικὸς, xal χα- ἷ
λεῖται τὸ παρὰ σοὶ χάρισμα" πνεῦμα. Λέγει οὖν X ἀπό-
στολος, ὃ Θεὸς φυλάξει t ὑμῶν τὸ σῶμα, χαὶ τὴν ψυ-
χὴν, χαὶ τὸ χάρισμα, ὃ ἐλάδετε ἀπὸ τοῦ Ἠνεύματος.
Πάλιν τὸ πνεῦμα χάρισμα λέγει. Τὸ δὲ χάρισμα, διὰ
σπουδῆς αὔξεται, καὶ OU ἀμελείας ἀπόλλυται. Ὁ ἀπό-
στολος λέγει, Τὸ πνεῦμα μὴ σόέννυτε. Οὔτε δὲ τὴν
οὐσίαν τοῦ Πνεύματος σύέσαι δυνατὸν, οὔτε "τὸν νοῦν
τὸν χατὰ φύσιν ὄντα ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὴν χάριν ἐν μὲν τῇ
σπουδῇ αὔξομεν, ἐ ἐν δὲ τῇ ῥαθυμίᾳ σόεννύομεν, λέγει"
τὸ χάρισμα, ὃ ἐλάδετε, μὴ σδέννυτε. νεῦμα τοίνυν
χαλεῖ τοῦ Πνεύματος τὴν ἐνέργειαν᾽ ἧς γένοιτο, πάν-
τας ἡμᾶς ἐπιτυ χεῖν ἐν | Χριστῷ Τησοῦ τῷ Κυρίῳ ἥ ἡμῶν,

ᾧ 4 δόξα χαὶ τὸ χράτος, νῦν χαὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN SEQUENS OPUSCULUM.

Principium Indictionis, quit Savilius, sive anni novi a mense Septembri jam inde a tempori-
bus Constantini sumebant Greci, idque eo fortasse magis, quia ab eodem fere tempore initium
ceperat annus /Egyptiorum, seu potius Alexandrinus, qui nomina habet communia cum anno
ZEgyptio , et intercalarem. diem cum anno. Romano, ut ex Theonis Commentariis in προχείρους
χανόνας Ptolemei constat. Orationes plene mendis et plane spuria. Wzec certe priór est nugacissimi
Griculi et infacundi, indigna quz legatur. In solo titulo indictio memoratur ; nam in oratiuncula de

indictione nihil.

Inprincipium Indictionis.

Mirabiles sunt orthodoxorum celebritates ,
let: martyrum memori, nulli pudori AR
piorum convivia. Non eee lempus rerum
inulta vicissitudine se moventium : non celebra-
mus annum, qui mundi vitam consumat : non co-
limus agonem, qui nos ad corruptionem. trahat :
non e etm creaturam ; omnes quipperes crea-
tav conserva sunt : non colimus materiam, qua ex
nihilo facta est; haec quippe sicut ortus initium
habent, 11a corruptionis (ni subjicientur : non co-

Eis τὴν ἀρχὴν τῆς ἰνδίχτου.

Θουμασταὶ τῶν ὀρθοδόξων at πανηγύρεις, φαιδραὶ
τῶν μαρτύρων αἱ μνῆμαι, ἀνεπαίσχυντοι. τῶν εὖσε-
60v αἱ εὐωχίαι. Οὐχ ἑορτάζομεν χρόνον τῶν ἀστάτως
χινουμένων᾽" οὗ σεθόμεθα € ἐνιαυτὸν τὴν τῆς ἀνθρώπων
ζωῆς ὃ δαπάνην" o0 προσχυνοῦμεν ἀγῶνα τὸν εἰς φθο-
ρὰν ἡμᾶς ἕλκοντα᾽ οὗ λατρεύομεν τῇ χτίσει᾽ σύνδουλα
γὰρ τὰ γεγονότα᾽ οὗ θεραπεύομεν τὴν ὕλην" ἐξ οὐκ
ὄντων γὰρ ὑπέστη ᾿ ὡς γὰρ ἀρχὴν γενέσεως ἔσχε
ταῦτα, χαὶ φθορᾶς ὑπόκεινται τέλει. Οὐ σεύδόμεθα
οὐρανὸν᾽ ὡς καπνὸς γὰρ ἐστερεώθη: οὐ σεδόμεθα στε-

ΙΝ

ρέωμα: ἐκρυσταλλώθη οὗ σεβόμεθα τὸ φῶς" "λόγῳ γὰρ
ἐδημιουργήθη" οὗ σεβόμεθα τὴν σελήνην cy; ἤματι γὰρ
ἐκοσμήθη" οὗ σεθόμιε εθα τὴν γῆν "ἐξ ὕδατος γὰρ ἀνειλ-
χύσθη " οὗ σεθόμεθα τὸ Tp Goin γὰρ τὸ στοιγεἴον"
οὗ προσχυνοῦμεν τὸ ὕδωρ᾽ ῥέουσα γὰρ 1 φύσις" οὗ
λατρεύομεν τῷ χρόνῳ" οὐχ ἕστηχε γὰρ, ἀλλ᾽ ἀφίστα-
ται οὐ σεθόμεθα τὴν ἡμέραν * διατάξει γὰρ δου-
λεύει. Πάντα χρόνῳ γηρᾷ, χαὶ χρόνος μετὰ πάντα
γηρᾷ" Θεὸς δὲ μόνος παλαιότητος ἀνώτερος" καὶ δεί-
χνυσιν ἣ τῆς συντελείας ἡμέρα. “Ἕλληνες μὲν οὖν χαὶ
Ἰουδαῖοι, ἀδελφοὶ d ἀνομίας, τοῦ διαδόλου τὰ λάφυρα,
τῆς ἁμαρτίας τὰ ἔγγονα, τῆς πλάνης τὰ θρέμματα,
τῆς δυσσεθείας 5 πώρωσις, τῆς γεέννης οἵ ναυτο-
λόγοι, οἵ ὄφεις τῆς ἀσεῤείας, οἵ υἱοὶ τῆς χατάρας.
Οὗτοι ἑορταζέτωσαν δυσσεδῶς, ἐπειδὴ φρονοῦσιν
ἀνοσίως. Οἱ μὲν τὴν πλάνην τιμάτωσαν, οἵ δὲ τὸν
νόμον πατείτωσαν, χαὶ ἑχά ἅτεροι εἷς τὰ πονηρὰ | μα--
θητευέ τωσαν * συνήλλαξαν γάρ. Ιουδαῖοι παρ᾽ "EA-
λήνων ἔμαθον τὴν εἰδωλολατ τρείαν,, χαὶ “Ἕλληνες
Tuo Ἰουδαίων τὸ προφητοχτονε ἵν: οἵ Ἰουδαῖοι γὰ
ἐν τῷ νόμῳ πᾶσαν “Ἑλληνικὴν ἐπεδείξαντο πλά-
νην. Ἀλλὰ γὰρ gi τα ὦ Ἰουδαῖε, ταῦτα ἀχούων ;

PRINCIPIUM INDICTIONIS.

867

limus celum; nam sicut fumus firmatum fuit :
C non colimus firmamentum! » quod. erystalli more
fixum est : non colimus lucem, quae verbo facta
est ; non lunam, quz figura quadam ornatur; non
terram, quz ex aqua extracià fuit ; non Ignem,
materiale quippe est elementum ; non aquam, flu-
xam naturam; non tempus, quod non stat, sed
abscedit : non coltams diem, quae ordinationi ser-
vit ; omnia quippe tempore senescunt, et post
oninia tempus Ipsum senescit ; Deus autem unus
senio superior est: idque demonstrat dies con-
summatüonis. Gentiles certe et Judzi iniquitate
fratres sunt, diaboli manubize, peccati proles, er-
roris alumni, impietalis caecitas, naut duces ad
gehennam, serpentes impietats, filii maledictio-
p nis. Hi festa impie celebrent, quia improbe sen-
tiunt : hi errorem honorent, illi legem conculcent,
et utrjque res nefarias discant ; nam mutuo con-
sentiunt. Judzei a gentilibus idololatriam, gentiles
à Judaeis prophetarum czdes didicerunt : nam
! udzi in lege omnem gentilium errorem exhibue-
e. Verum indignaris, o Judzee, dum hzc audis ὃ

E γὰρ πράξ εις, χαὶ μὴ χαλέπαινε “πρὸς τὰς 199 Οὐπει uon tuas, et reprelensiones ne :gre

μέμψεις. Ποὺ γὰρ οὐχ εἰδωλολάτρησας, εἶπέ uot; "Ev
τῇ ἐρήμῳ μόσχον ἐχάλχευσας, τροπαιοφορούμενος τῷ
Βεελφεγὼρ ἐτελέσθης, ἐν τῇ Μωαόδίτιδι τῷ Θάματζ
προσεχύνησας, ἐν τῇ Παλαιστίνῃ τῷ Δαγὼν ἐθυσία--
σας, ἐν Φοινίκη τῇ Ἀστάρτη ἔλάτρευσας, ἐ E αἰχμα-
λωσίᾳ τῷ Χαμῶς προσεχύν: σας. Ἔλειψε, τόπος , οὐχ
ἔλειψε υὔσος. Aux τοῦτο χαὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ
ὃ Δεσπότης. Ἄχουε γὰρ τοῦ προφήτου λέγοντος, με-

μίσηκα, ἀπῶσμαι τὰς ἑορτὰς ὑμῶν, xot οὐ μὴ εὖ-
φρανθῶ ἐ ἐν ταῖς πανηγύρ εσιν ὑμνῶν. Πᾶσα γὰρ ἑορτὴ
᾿Γουδαίων φόνους ἐπ τήγαγε. ? Νηστεύων, τὸν Ναῤουθὲ
ἐλίθασας- ἑορτάζων, τὸν "Haly. 4 ἔπρισας" πανηγυρί-
Gov, τὸν Ἵερεμί ἰαν εἰς λάχχον χατέῤῥιψας. Εἰς χρίσεις
χαὶ μάχας ἀνοσίως ἐνήστ ευσας" χραιπαλῶν τὴν χι-
Οωτὸν ἐπὶ τοῦ "HX παρέδωχας, τὸν Ἰωάννην ἀπε-
χεφάλισας. Ei τοιαῦτα ELA due τὸ θρηνεῖν σοι
συμφέρει. Ἡμεῖς ὃ δὲ ἑορτάζομεν θεῖα χαὶ “παράδοξα
πράγματα, τῶν μαρτύρων τοὺς ἄθλους, τῶν ταφέν-
τῶν τὰς νίκας, τῶν μὴ δρωμένων τὰ δίχτυα, τῶν
Rd τὴν ἰατρείαν" ἐν πρώτ τοις τοῦ Χριστοῦ
χαὶ Θεοῦ μου τὰ θαύματα, ἃ διὰ τὴν ἐμὴν σω-
τηρίαν ἄνθρωπος γεγονὼς ἐξετέλεσεν - εἶθ᾽ οὕτω τῶν
δούλων αὐτοῦ τὰ πάθη. τοῦ Στεφάνου τὸν λιθο-
χόλλητον στέφανον, τοὺ ἐνδόξου Λαυρεντίου τὰ χα-
τὰ θανάτου τρόπαια, τῆς Ἄννης τὴν ἀναυάγητον
παρθενίαν. Ὃ τριὰς τριάδος κήρυξ, o λεί: ava τῶν
ὀδυνωμένων τὰ φάρμαχα, ὦ χόνις πηγὴ ἰαμάτων,
o E οὐρανοῦ, τὸ χάλλος μιμούμενος. "AAA xat
τὸ ἄψυχον στοιχεῖον $ θάλασσα ἀλαλήτως βοὰ πρὸς
ὑμᾶς. ᾿ἔλεγξας τοὺς συνδούλους; x κηρύξω χἀγὼ τὸν
Δεσπότην. Οὐ βαρεῖ! με τὸ ἴχνος τοῦ πλάστου » ἅγι-
ἀζουσί us οἵ πόδες Χριστοῦ. Μωὺῦσῆς ἔσχισεν: ἀλλ᾽
οὗτος ἡγίασε" τὸν Ἰωνᾶν ἐῤῥόφησα, τοῦτον δὲ φρίττω"
τὸν Νῶς ἐχλυδώνησα, ἄλλ᾽ οὐ τολμῶ προσόλέ ψαι τῷ
χερσὶ τὸν ἄνθρωπον πλάσαντι. IIoc! τὴν θάλασσαν
ἡγίασε, τὸν οὐρανὸν τῷ θρόνῳ ἐδόξασε, τὴν Ynv τῇ
φάτνῃ Ξλύμπρυνε, τὸν ἄδην διὰ τοῦ τάφου ἐφώτισεν.

A feras. Ubinam, quaeso, idola non coluisti? In. de-
serto vitulum conflasti, post tr opaeum Beclphegori
initiatus es, in Moabitide Thamatzum adorasti, in
Palaestina Dagoni sacrificia obtulisti, in Phonicia
Astarten coluisti, in capüvitate. Chamozum ado-
rasti. Defecit locus, sed non defecit. detestandus
cultus. Ideofesta vestra odit Dominus. Audi enim

prophetam diceniem : Odi , rejeci festa vestra, et Isai. x. 14.

non delector in fesüvitatibus vestris. Omne quippe
festum Judzeorum cedes inducit. Dum jejunares,
Nabuthem lapidasti ; dum festa celebrares, Isaiam
serra secuisti ; dum EXEC ageres, Jeremiam
in lacum conjecisti. Ad judicia et pugnas improbe
jejunasti : : in crapula versans arcam Heli iempore
prodidisu, et. Joannem capite truncasü. Si tali
modo festa celebras, par est te lugere. Nos res di-
B vinas et mirabiles "celebramus, martyrum. certa-
mina Sepultorum. victorias, eorum qui non am-
plius. "ridentur reiia, dissolutorum medicinam : in
primis Chrisu et Dei miracula, Lu opter salu-
tem meam homo factus edidit : deinde vero servo-
rum ejus zrumnas; Stephani lapidibus ornatam
coronam, gloriosi Laupentii tropza conira mor-
tem erecta, Anne virginiiatem. nullum. passam
naufragium. O Trinitatem. Trinitatis proconem ! !
o reliquias dolentium medicinam? o cinerem fon-
tem medicamentorum! o domum czli pulchritu-
dinem imilantem. Sed et ipsum. inanimatum ele-
mentum mare sinc loquela clamat ad vos. Post-
€ quam conservos redargui, ego quoque przdicabo
Dominum. Non me premunt Opificis vestigia,
me pedes Chrisu sanctificant. Moyses me discidit,
hic vero sanctificavit : Jonam absorbut, hunc per-
horresco : illum Noe fluctibus exagitavi, sed ne
respicere quidem audeo eum, qui manu sua homi-
nem formavit, Pedibus mare sanctificavit, ccelum
throno suo gloria affecit, terram praesepio decora-

Joan.9. 16.
Exod. 15.
2.

Marc. 6.
50.

868

vit, infernum per sepulturam suam illuminavit.
Non sum ingratum etiamsi inanimatum sim : ut
elementum agnosco Conditorem : non dico cum
Judzis, Mic homo non est a Deo; sed pie clamo,
Hic Deus meus, et glorificabo eum. Ostendam
naturz me proprietates, redargnam homicidarum
animos, ejus qui supra me ambulavit imperium
publicabo. Hi conservi, ille Dominus, cujus metu
hos perturbo. Dominus supra mare non madefactus
ambulabat, illi vero. navigantes turbabantur : ti-
mor periclitantes ad clamandum impulit, benignus
autem ille fidere jussitdicens, Confidite, ego sum,
ne timeatis. Confidite fide ancoram habentes :
non enim vos idololatri: scopulus absorbuit :
confidite, non vos Judaicus turbo absorbuit ; con-
fidite, non vos heretica procella demergit. Ego
Patris Verbum, sine principio ut Pater, increati
principii ramus, mundani peccati Agnus, urbium
naufragii gubernator , orthodoxz fidei thesaurus,
martyrii certaminum remunerator. Ego sum, no-
lite timere. Übi enim Deus adest, periculum de-
pulsum est per gratiam Dei : ipsi gloria et impe-
rium in szcula seculorum. Amen.

SPURI^.

Οὐχ elu ἀγνώμων xod ἄψυχος: ἐπιγινώσχω ὡς στοι-
- δ y $37 3 -— 5 NI
χεῖον τὸν ποιήσαντα " οὐ λέγω μετὰ τῶν ᾿Ιουδαίων,
Οὗτος 6 ἄνθρωπος οὐκ ἔστι παρὰ Θεοῦ - ἀλλὰ κράζω
, E m f Y D rs 3 ,
εὐσεθοῦσα, Οὗτός μου Θεὸς, xol δοξάσω αὐτόν. Act-
bo τὰ τῆς ἐμῆς φύσεως, ἐλέγξω τῶν μιαιφόνων τὰς
γνώμας, δημοσιεύσω τοῦ περιπατήσαντός με τὸ χρά-
τος. Οὗτοι σύνδουλοι, ἐκεῖνος Δεσπότης; οὗ φόδῳ τού-

, € hi / 5 τὭ /, : 3 /
τους ταράττω. Ὁ μὲν Δεσπότης ἐν τῇ θαλάττῃ ἀθρό-
26d € M / 2 6 M E δὲ Ὃ
yos € άδιζεν, oi δὲ πλέοντες ἐθορυδοῦντο: ὃ Os φόθος
τοὺς χινδυνεύοντας βοᾶν παρεσχεύασεν, ὃ δὲ φιλάν-
θρωπος τὸ θαῤῥεῖν παρεχελεύετο λέγων, Θαρσεῖτε,
ἐγώ εἰμι, μὴ φοδεῖσθε. Θαρσεῖτε τὴν τῆς πίστεως
ἔχοντες ἄγκυραν * εἰδωλολατρείας γὰρ σπιλὰς οὐχ
ἐδύθισεν ὑμᾶς" θαρσεῖτε, ᾿Ιουδαϊκὴ ὑμᾶς λαῖλαψ οὐ
χατεπόντισε θαρσεῖτε, αἱρετικὴ ἡμᾶς τρικυμία οὗ
χλυδωνίζει. ᾿Εγώ εἶμι, 6 συνάναρχος τοῦ Πατρὸς Aó-
c / m E e
γος, τῆς ἀχτίστης ἀρχἣς ὃ χλάδος, τῆς κοσμικῆς ἅμαρ-
N rea cde
τίας 6 ἀμνὸς, τοῦ τῶν πόλεων ναυαγίου ὃ xuGspviyene,
τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ὃ θησαυρὸς, τῶν μαρτυριχῶν
ἀγώνων ὃ βραδευτής. ᾿Εγώ εἶμι, μὴ φοδεῖσθε. “Ὅπου
γὰρ ὃ Θεὸς πάρεστιν, ἀπελήλατο χίνδυνος χάριτι
Θεοῦ" αὐτῷ f, δόξα xal τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

E αἰώνων. "Aud.

ADMONITIO

AD SERMONEM IN VENERANDAM CRUCEM.

Putat Savilius hunc. sermonem alicujus recentioris esse. fetum, qui post secundum Concilium Nica-
num scripserit. Idque prorsus suadent ea quz in concionis fine de restituto sanctarum imaginum cultu
leguntur. At hzec extrema pars homiliz cum precedentibus non cohzret, ita ut videatur ad aliam con-
cionem pertinere, ut ibidem monemus. Oratio vero tota praecedens oratoris est qui elegantiz studere vi-
detur, et epithetorum ubertate nimia seriem totam obruit; ita ut eloquentiam vere ferream dixeris. Cae-
terum ea, qua de frugalitate, deque jejunii utilitate dicit, non inepta sunt. Hujus etate scriptoris quinque
jejunii dies circa festum sancte Crucis servabantur.

In venerandam Crucem.

4. Adest hodie crucis solennitas, chorus an-
gelorum exsultet : crucis spectaculum accedit,
mortalium populus adoret: divinum crucis im-
perium exaltatur, fugiant daemonum catervz.
Sed, o divina crux, angelorum ineffabile specta-
culum, mortalium gloria, sceptrum regium! te
quippe tamquam animatam alloquar, qu:e. gau-
dium et victoriam salutis nostre gestas; per te
clause paradisi portze rursus aperiuntur; per te
imperium mortis fractum est; per te infernus spo-
liatus est ; per te mortui vita dignantur; per te la-
tro in paradiso choreas agit et exsultat ; per te co-
pulantur ccelestia terrenis; per te accedit veritatis

᾿ ;
Eic τὸν τίμιον σταυρόν.

v τω 7 ? A4 € μὴ 5
Σταυροῦ πρόχειται σήμερον ἑορτὴ, χορὸς ἀγγέλων
σχιρτάτω " σταυροῦ θέατρον ἔρχεται, δῆμος βροτῶν
προσχυνείτω * σταυροῦ τὸ θεῖον ὑψοῦται χράτος, πλῆ-
^ L ^ , , 3 Ee - E
θος δαιμόνων φυγαδευέσθῳ, 'AXA, ὦ θεῖε σταυρὲ, τὸ
τῶν ἀγγέλων ἄῤῥητον θέαμα, τὸ τῶν βροτῶν καύχημα,
τὸ σχηπτρὸν τὸ βασιλικόν᾽ ὡς γὰρ ἐμιψύχῳ σοι διαλέ-
/ i r. c
ξομαι, χαρμόσυνά τε χαὶ νικητήρια τῆς ἡμῶν γε φέ-
mM ^ -
ροντι σωτηρίας * διὰ σοῦ πύλαι παραδείσου χλεισθεῖσαι
πάλιν ἀνοίγονται, διὰ σοῦ τέθραυσται τὸ χράτος τοῦ
θανάτου, διὰ coU ἅδης ἐσχύλευται, διὰ σοῦ οἵ νεχρω-
θέντες ζωῆς κατηξίωνται, διὰ σοῦ 6 ληστὴς ἐν παρα-
^ / P e
δείσῳ χορεύει xal ἀγάλλεται, διὰ σοῦ σύνηπται τὰ
οὐράνια τοῖς ἐπιγείοις" διὰ σοῦ ἐπίγνωσις ἀληθείας,

IN

διὰ σοὺ βάπτισμα ἀναγεννήσεως δεδώρηται, διὰ σοῦ
REY ἁμαρτιῶν κεχάρισται τοῖς ἀνθρώποις, διὰ σοῦ
σφράγισται ἣ δωρεὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, διὰ σοῦ
Ἐχαλησίαι σημειούμεναι, οἶχοι Θεοῦ χρηματίζουσι"
διὰ σοῦ σώματος χαὶ αἵματος Χριστοῦ ἀπολαύομεν,
διὰ σοὺ υἱοὶ Θεοῦ xai κληρονόμοι βασιλείας οὐρανῶν
γενέσθαι χαταξ ξιούμεθα, δὲ διὰ σοῦ πανηγύρεις xat ἑορταὶ
χαταφαιδρύνονται χαὶ χαταλάμπονται. Καὶ ποία ἂν
γλῶσσα ὃ διεξελθεῖ ἵν ἰσχύσειεν, ὅσα χαὶ οἷα διὰ σοῦ Xe
στὸς ὃ Θεὸς ἐδωρήσατο τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων; 'Ῥπεὶ
δὲ ταῦτα EE ἡγιασμένη χαὶ φιλέ ἕορτος; διὰ τοῦ λό-
γου ἐπέγνωμεν, λευχαῖς ὃ δὲ καρδίαις χαὶ χαθαροῖς στό-
μασι περιπτυξ ξώμεθα τὸ σεθάσιλιον καὶ Go: τοιὸν ξύλον,
ἐν ᾧ προσεπάγη Χριστὸς ὃ ὃ Θεὸς ἡμῶν, χαὶ παλάμαι
θεῖαι ἥλοις συνεπάρησαν, ἐν ᾧ τὴν λόγχην διὰ τῆς
πλευρᾶς διήλασαν ot χυριοχτόνοι, χαὶ τὴν γεῦσιν τοῦ
ὄξους χολὴ μεμιγμένην προσεπότισαν᾽ παριόντες δὲ
χαὶ παραπορευόμενοι, ἐκίνουν τὰς χεφαλὰς, χλευά-
ζοντες χαὶ “λέγοντες, οὐαὶ, Ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτὸν οὐ
δύναται σῶσαι &l Υἱός. ἐστι τοῦ Θεοῦ, χκαταῤάτω
νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, χαὶ πιστεύομεν αὐτῷ. Ταῦτα 1 ἣ
τῶν Ἕ δ βραίων δικήγυρις 1 ἀγνώμων χαὶ πε πωρωμένη,
ἣ τῶν θείων τεραστίων ἀπολαύσασα τῆς εὖερ γεσίας"
ἡμεῖς δὲ πιστῶς προσχυνήσωμεν., τὰ ζωοποιὰ τοῦ
Χριστοῦ πάθη, τὴν E » τὴν ταφὴν; τὴν ἐχ
τῶν vex otov τριήμερον Ey ἔγερσιν " ἵνα χαὶ συναναστῶ-
μεν, χαὶ συνδοξασθῶμεν. € εἴπερ συμπάσχομεν, χαθὼς
τὸ σχεῦος τῆς ἐκλογῇ γῆς [Παῦλος ὃ ὃ θεῖος προηγόρευσεν.
"Ev τούτοις καὶ πρὸς τούτοις συγκαλεῖτ αι γοῦν σήμε-
ρον fuc ὃ ἐορταςυίζενος πανάγιος σταυρὸς, χαὶ ταῦτα
τὰ “ἄφθαρτα χαὶ ἀείζωα ἐδέσματα πᾶσιν ὁμοίως ἐπι-
τρέπει, τοῖς οἴχοις, ταῖς ἀγοραῖς, ταῖς νυξὶ, ταῖς fiue
pus, ταῖς πόλεσι, ταῖς ἐρήμοις. Τὴν τοίνυν διὰ
τοσούτων ἡμῖν τὸ παρ᾽ ἑαυτῆς χαλὸν χαριζομένην
* φαιδρῶς ὑποδεξώμεθα χατὰ τὸν Κυρίου λόγον, μὴ
Spe rd ὡς ὑποχριταὶ, ἀλλὰ τὸ ἱλαρὸν τῆς
ψυχῆς ἀνεπιτηδεύτως διαδειχγνύντες. Καὶ οὐ τοσούτου
μοι δεῖν ἀγῶνος ἡγεῖσῦς τὴν περὶ νηστείας παρά-
χλησιν, δοόυ τὸ μὴ σήμερον τοῖς χαχοῖς τῆς μέθης
περιπεσεῖν" τὴν μὲν γὰρ νηστείαν, χαὶ διὰ τὴν συνή-
θειαν, χαὶ διὰ τὴν πρὸς ἀλλήλους αἰδῷ oi πολλοὶ
χαταδέχονται" φοῤοῦμαι δὲ τὴν μέθην, ἣν ὥσπερ τινὰ
χλῆρον πατρῷον οἵ φίλοινοι ἰδιάζουσιν. Ὡς γὰρ οἵ
πρὸς τὰς μαχρὰς ἀποδη! μίας ἀπαί οντες, οὕτω τινὲς
τῶν ἀνοήτων σήμερον πρὸς τὰς πέντε τῶν. νηστειῶν
ἡμέρας οἰνίζονται. Τίς οὕτως ἀνόητος, ὥστε πρὶν
ἄρξασθαι πίνειν, τὰ τῶν μεθυόντων παραφρονεῖν;
οὐχ οἶδας, ὅτι γαστὴρ παραχαταθήχην οὗ διασώζει;
Γαστὴρ ἀλλάχτης ἐστὶν ἀπιστότ τατος, ταμιεῖον ἀφύ-
sul πολλῶν ἐναποτεθέντων, τὴν μὲν βλάδην παρα-
χατέχουσα, τὰ υέ το! παρατεθέντα οὗ διασώζουσα.
"0o2. uU, χαὶ σοὶ αὔριον ἀπὸ μέθης ἐλθόντι. τὰ νῦν
ἀναγνωσθέντ α λεχθῆ᾽ Οὐ ταύτ 1, τὴν νηστείαν
λεξάμην, λέγει Κύριος. Τί urpis τὰ xs &; τίς
μετοχὴ γηστείας πρὸς μέθην; τίς χοινωνία τῆς οἷν
φλυγίας πρὸς τὴν ἐγκράτειαν; Τίς συγκατάθεσις ya ;
Θεοῦ μετὰ εἰδώλων ; Ναὸς μὲν γὰρ Θεοῦ εἰσιν, οἷς τὸ

qu
KY

9-
αὖ)

i Hic videtur una vox desiderari.

VENERANDAM CRUCEM.

869

cognitio; per te sacrum baptisma regenerationis
datum esi; per te remissio peccatorum hominibus
concessa ; per te donum Spiritus sancti obsigna-
tum est; per te Ecclesie signat. domus ar γο-
canitur ; "per te corpore et sanguine Christi frui-
mur; per te filii Dei. et hzeredes rcgni czelorum
effici dignamur; per ie celebritates et festa exhila-
rantur et fulgent. Ecqua possit lingua recensere
quot et quanla Christus Deus [Tues generi per
telargitus sit? Quia. vero hzc, o plebs sancta et
celebritatis amans, nobis cognita sunt, candido
corde et puro ore E oct et vivificum lignum
amplectamur, in quo confixus est Christus "Deus
noster, et manus divine clavis transfixe sunt, in
quo de latus perforarunt hoinicidze, et acetum
felle mixtum ipsi propinarunt; pratereuntes au-
tem movebant capita sua ridentes ac dicentes :
Vah, Alios salvos fecit, seipsum non potest sal-
pum [/ facere : : si Filius Dei est, descendat nunc
de cruce, et credimus ei. Huc Hebraeorum cc-
tus, ingraius et czecus, qui divina prodigia bene-
ficio acceperat. Nos autem vivificas Christi pas-
siones adoremus, crucis supplicium, sepulturam,
triduanam resurrectionem a mortuis ; ut una re-
suscitemus et glorificemur, si quidem compati-
mur, ut prasignificavit vas electionis divinus Pau-
lus. Ad hac nos hodie convocat sanctissima crux,
quam celebramus, et hos incorruptibiles semper-
que vivificos cibos omnibus pariter offert domi-
bus, foris, nocübus , diebus, urbibus, solitu-
dinibus. Eam ergo, qua tot nobis bona lar-
gitur, leti suscipiamus, secundum Domini ver-
bum ; non tristes sicut hypocritze, sed. hilaritatem
EU sine fuco exhibentes. Non mihi tantum la-
^ borandum putatis, ut jejunium vobis suadeam,
quantum ut yos hodie a vitio ebrietatis avertaim :
jejunium enim et ex consuetudine, et ex mutuo
pudore multi servant: timeo autem ebrietatem,
quam ceu sortem quamdam paternam vini ama-
"tores sibi propriam ducunt. Quemadmodum enim
li, qui ad longam peregrinationem se comparant ;
ita quidam insani hodie ad quinque jejunii dies
vinum potant. Quis ita amens est, ut antequam bi-
bere incipiat, ebriorum instar YET an igno-
ras quod. venter depositum non servet 2: V p in
mutuo est infidelissimus, penus non tuta cum
multa deposita accipit : damnum retinens, depo-
sita non servans. Cave, ne tibi crastina die ab ebrie-
tate reverso, ea quz nunc lecta sunt, dicantur :

C

D

Matth. 27.

42.

Rom. 8.17.

Matth. 6.
16.

JYon hoc jejunium elegi, dicit (ROMS Cur Isai. 58. 5.

misces ea, quie non miscenda sunt? quod consor-
tium jejunu cum ebrietate? qui communicatio

temulenti:e cum temperantia ? Quis consensus 5. Cor. 6.

templi Dei cum idolis? 'Templum quippe Dei
sunt, in quibus Spiritus Dei. habitat : templum
aütem idolorum sunt, qui ob ebrietatis sordes in-
temperantie satietatem admittunt. Hodierna dies

16.

Prov.10.3.

Psal. 36.
25.

Z4mos 8.
II.

870

vestibulum est jejuniorum : qui in vestibulo pro-
fanatus est, non est dignus qui in sancta intret.
Nullus servus qui herum suum placare velit, ini-
mico ejus patrono aut conciliatore utitur. Ebrie-
tas inimicitia est in Deum : jejunium vero, ini-
tium peenitentiz. Si vis ergo per confessionem ad
Deum revertere, fuge ebrietatem, ne tbi gravio-
rem paret alienationem. Nec sufficit sola per se
ciborum abstinentia ad laudatum jejunium, sed
jejunemus jejunio acceptabili, Deo. placenti. Ve-
rum jejunium est abstinentia a. vitiis, temperantia
lingu:z, abstinentia ab ira, separatio a cupiditati -
bus, a maledictis, a mendacio, a perjurio : abst-
nentia a rebus hujusmodi verum est jejunium. In
his jejunjum est bonum. Domino cum deliciis
fruamur in meditatione eloquiorum Spiritus, et
in assumtione legalium salutarium, atque in omni-
bus que animam nostram dirigunt dogmatibus.
Α jejunio clam peracto fugiamus : quod deprecans
propheta dicit : Von fame occidet Dominus ani-
mam justi; et, Non vidi justum derelictum, nec
semen ejus querens panem. Neque enim de sen-
sili pane loquitur, qui sciebat filios Jacobi. patri-
arche panis quzrendi causa in /Egyptum de-
scendisse, sed. de spirituali cibo verba facit, quo
perficitur interior homo. Ne nobis jejunium illud
eveniat, quod. Judzis comminatur Deus : £cce
dies veniunt, dicit Dominus, et inducam fa-
mem. super lerram : non famem panis, neque
sitim aque, sed famem audiendi verbi Domini.
Quam ideo induxit justus Judex, quia. videbat
eorum mentem in veritatis dogmaübus penuria
premi, dum exterior homo pinguis secundum
carnem esset, Spiritus ergo sanctus vos insequenti
tempore matutinis et vespertinis cibis laute refi-
ciet. Nemo a spirituali convivio sponte absit :
omnes participes simus jejunii, quo a coctis ci-
bis abstinetur. Quiescat tandem domus a mille tu-
multibus, a fumo et nidore, ab iis qui circumqua-
que discurrunt, et ventri quasi Inevitabili domino
serviunt. Exactores certe subditis suis aliquid li-
bertatis interdum indulgent. Det venter quas-
dam ferias ori : det, et quinque dierum inducias
nobiscum paciscatur, qui semper appetit, et num-
quam cessat; qui hodie accipit, et cras accepti
obliviscitur. Cum plenus est, de temperantia phi- ,..
losophatur; cum vacuus, doctrine obliviscitur. A
Jejunium feenoris naturam non novit, usuram non

olet mensa jejunantis, pupillum non opprimunt je-

SPURIA.

Πνεῦμα. τοῦ Θεοῦ ἐνοικεῖ * γαὸς δὲ εἰδώλων, οἱ διὰ τῆς
μέθης τὸν συρφετὸν, τῆς ἀχολασίας “κόρον ὑποδεχό-
μένοι. 'H σήμερον ἡμέρα προπύλαιόν ἐστι τῶν νη-
στειῶν" οὐ δήπου Oi ὃ ἐν τοῖς προθύροις βεδηλωθεὶς
ἄξιός ἔστιν εἰσελθεῖν εἰς τὰ ἅγια. Οὐδεὶς οἰκέτης
ἐξευμενίσασθαι θέλων τὸν ἑαυτοῦ ,δεσπότην, τῷ ἐχθρῷ
αὐτοῦ προστάτῃ χαὶ διαλλαχτῇ χέχρηται. Μέθη ἔχθρα
ἐστὶν εἰς Θεόν" νηστεία δὲ ἀρχὴ μετανοίας. Ei οὖν
βούλει διὰ τῆς ἐξομολογήσεως ἐπανελθεῖν πρὸς τὸν
Θεὸν, φεῦγε τὴν μέθην, μή σοι χαλεπωτέραν χατα--
σχευάσῃ. τὴν ἀλλοτρίωσιν. Οὐ μέντοι ἐξαρχεῖ xa
ἑαυτὴν fj ἀποχὴ τῶν βρωμάτων πρὸς τὴν ἐπαινετὴν
νηστείαν, ἀλλὰ νηστεύσωμεν νηστείαν δεχτὴν, εὐά-
ρέστον τῷ Θεῷ. ᾿Αληθὴς νηστεία ἣ τῶν καχῶν ἄλλο-
τρίωσις, ἐγχράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἅπογ, 1 ἐπιθυμιῶν
χωρισμὸς, χαταλαλιᾶς, ψεύδους χαὶ ἐπιορχίας " 4
τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστὶν ἀληθής. Ἔν τούτοις μὲν
οὖν ἣ νηστεία n Κατατρυφήσωμεν ὃ δὲ τοῦ Κυρίου
ἐν τὴ μελέτῃ τῶν λογίων τοῦ Πνεύματ τος, καὶ ἐν τῇ
ἀναλήψει τῶν σωτηρίων νομίμων, καὶ ἐν πᾶσι τοῖς
διορθωτιχοῖς τῶν Ψυχῶν ἡμῶν δόγμασιν. Ἀπὸ μέντοι
τῆς ἐν τῷ χρυπτῷ ᾿γηστείας φυλαξώμεθα, περὶ ἧς καὶ
ὃ προφήτ ἧς € ἐπεύχεται λέγων "Οὐ λιμοχτονήσει Κύριος
Ψυχὴν ὃ δικαίου * xa τὸ, Οὐχ εἶδον δίκαιον ἐγκαταλε-
λειμμένον, οὐδὲ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ζητοῦν ἄ ἄρτους. Οὐ
γὰρ ἂν περὶ αἰσθητῶν ἄρτων. εἶπεν, ὃ εἰδὼς τοὺς παῖ-
δας τοῦ πατριάρ γου Ἰακὼδ ἄρτων ἕνεχεν χαταθάντας
εἰς Αἴγυπτον, ἀλλὰ περὶ τῆς πνευματιχῆς λέγει τροφῷ ἧς,
xa ἣν ὃ ἔσω ἄνθρωπος τελειοῦται. M7 ἔλθη χαὶ ἐ
ἡμᾶς 1 ἣ τοῖς Ιουδαίοις ἀπειληθεῖσα νηστεία Ἰδοὺ γὰρ
ἡμέραι ἔρχονται, λέγει Κύριος, χαὶ ἐπάξω ἐπὶ τὴν
γὴν ταύτην λιμὸν, οὐ λιμὸν ἄρτου, οὗ δίψαν ὕδατος,
ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀχοῦσαι λόγον Κυρίου" ὃν διὰ τοῦτο
ἐπήγαγεν ὃ δίκαιος χριτὴς, ἐπειδὴ ἑώρα, αὐτῶν τὸν
μὲν νοῦν ἐν τῇ ἀτροφίᾳ τῶν τῆς ἀληθείας ὃ διδαγμάτων
λιμαγ χονούμενον, ὑπερπιαινόμενον δὲ αὐτῶν xo χατα-
σαρχούμενον τὸν ἐξ So ἄνθρωπον. Πάσας τοίνυν τὰς
ἐφεξῆς ἡμέρας ἑστιάσει ὑμᾶς τὸ νεῦμα τὸ ἅγιον
ἑωθιναῖς τε χαὶ ἑσπεριναῖς εὐφροσύναις. Μηδεὶς € ἕχου-
σίως ἀπολειπέσθω τῆς πνευματιχῆς εὐωχίας, πάντες
μετάσχωμεν τοῦ ᾿ γηφαλίου τῶν πεμμμάτων * ἐπιτη-
δεύων. Ἥσυ χασάτω ποτὲ καὶ ὃ οἶκος ἀπὸ τῶν μυρίων
θορύδων, χαὶ τοῦ χαπνοῦ χαὶ τῆς χνίσης, χαὶ τῶν ἄνω
χαὶ χάτω » διατρεχόντων, χαὶ οἱονεὶ ἀπαραιτήτῳ δε-
σποίνῃ τῇ γαστρὶ λειτουργούντων. Πάντως ποτὲ χαὶ
ot φορολόγοι τοῖς ὑποχειρίοις ἐλευθεριάσαι μικρὸν
ἐπιτρέπουσι. Δότω τινὰ εὐχαιρίαν χαὶ ἣ γαστὴρ τῷ
στόματι, δότω σπεισάσθω πενθημέ i pouc σπονδὰς ἡμῖν
ἣ ἀεὶ ἀπαιτοῦσα χαὶ οὐδέποτε λήγουσα, ἡ ἣ λαμδάνουσα
σήμερον, xa αὔριον ἐπιλανθανομένη. Ὅταν ἐμπλη-
σθὴ, περὶ ἐγκρατείας φιλοσοφεῖ" ὅταν διαπνευσθῇ :
ἐπιλανθάνεται τῶν δογμάτων. a pls δανείου φύσιν
οὐχ οἶδεν , οὐχ ὄζει. τόχων τράπεζα τοῦ νηστεύοντος,
οὐκ ἄγχουσιν ὀρφανὸν νηστευτοῦ παιδοτόχοι “πατρῷοι,
viene ὄφεις περιπλεχόμενοι. Καὶ ἀλλῶς ὃ δὲ, ἀφορμὴ
εἰς εὐφροσύνην ἐστὶ τὸ γηστεύειν. "Dic γὰρ ἡ δίψα ἡδὺν
τὸν πότον εὐτρεπίζει, χαὶ λιμὸς προηγησάμινος ἡδεῖαν

^- Hic in serie vitium est : quasi divinando vertimus,,ut etiam infra,

IN VENERANDAM CRUCEM.

παρασχευάζει τὴν τράπεζαν, οὕτω xal τὴν τῶν βρω-
μάτων ἀπόλαυσιν ἣ νηστεία φαιδρύνει. Μέσην γὰρ
ἑαυτὴν παρενθεῖσα xai τὸ συνεχὲς τῆς τρυφῆς δια-
χόψασα, ποθεινήν σοι τὴν μετάληψιν πονήσει φανῆναι,
ὥσπερ ἀπόδημον. :

“Ὥστε εἰ βούλει σεαυτῷ ἐπιθυμητὴν χατασχευάσαι
τὴν τράπεζαν, δέξαι τὴν ἐχ τῆς νηστείας μεταθολήν.
Σὺ ὑπὸ τοῦ σφόδρα τῆς τρυφῆς περιέχεσθαι λέληθας
σεαυτῷ ἀμαυρῶν τὴν τρυφὴν; χαὶ ὑπὸ φιληδονίας τὴν
ἡδονὴν ἀφανίζων. Οὐδὲν γὰρ οὕτως ἐπιθυμητὸν, ὡς
pj τῇ συνεχείᾳ τῆς ἀπολαύσεως εὐχαταφρόνητον γί-
νεσθαι * ὧν δὲ σπανία f, χτῆσις, περισπούδαστος ἣ
ἀπόλαυσις. Οὕτω xal ὃ χτίσας ἡμᾶς διὰ τῆς κατὰ τὸν
βίον ἐναλλαγῆς παράμονον ἡμῖν τὴν χάριν τῶν δεδο-

Ms :
μένων ἐμηχανήσατο. Οὐχ bois, ὅτι χαὶ ἥλιος φαιδρό-
τερος μετὰ τὴν νύχτα, χαὶ ἐγρήγορσις ἡδίων μετὰ
τὸν ὕπνον, χαὶ ὑγίεια ποθεινοτέρα μετὰ τὴν πεῖραν
τῶν ἐναντίων ; Καὶ τράπεζα τοίνυν χαριεστέρα μετὰ
τὴν νηστείαν, ὁμοίως μὲν πλουσίοις χαὶ εὐτραπέ-
ζοις, δμοίως δὲ τοῖς λιτοῖς καὶ αὐτοσχεδίοις τὴν δίαι-
ταν. Φοδήθητι τὸ ὑπόδειγμα τοῦ πλουσίου * ἐχεῖνον
παρέδωχε τῷ πυρὶ fj διὰ βίου τρυφή. Οὐ γὰρ ἀδιχίαν,
ἀλλὰ τὸ ἁδροδίαιτον ἐγχληθεὶς, ἀπετηγανίζετο ἐν τῇ
φλογὶ τῆς καμίνου. Ἵνα τοίνυν σθέσωμεν ἐκεῖνο τὸ
πῦρ, ὕδατος χρεία. Καὶ οὐ πρὸς τὰ μέλλοντα μόνον
ὠφέλιμος ἣ νηστεία, ἀλλὰ χαὶ αὐτῇ τῇ σαρχὶ λυσιτε-
λεστέρα" αἵ γὰρ εἰς ἄχρον εὐεξίαι ὑποστροφὰς ἔχουσι
χαὶ μεταπτώσεις . ὀχλαζούσης, τῆς φύσεως, χαὶ ἄνα-
φέρειν τὸ βάρος τῆς εὐεξίας ἀδυνατούσης. Oo« οὖν,
νὴ νῦν διαπτύων τὸ ὕδωρ, ὕστερον ῥανίδος ἐπιθυμήσῃ;
ὥσπερ ὃ πλούσιος. Οὐδεὶς ἐκραιπάλησεν ἀπὸ ὕδατος"
οὐδενὸς χεραλὴ ὠδυνήθη ποτὲ ὕδατι βαρυνθεῖσα * οὐ-
δεὶς ἀλλοτρίων ποδῶν ἐδεήθη ὑδροποσία συζῶν - οὐδε-
νὸς χεῖρες ἀπηλρειώθησαν ὕδατι χαταρδόμεναι. Τὸ
γὰρ περὶ τὴν πέψιν πλημμελὲς τοῖς τρυφῶσιν ἀναγ-
xac ἀκολουθεῖ " τοῦτο τὰ σφοδρὰ νοσήματα τοῖς σώ-
μασιν ἐνεργάζεται. Τοῦ νηστεύοντος σεμινὸν τὸ y. ρῶμα,
οὐχ εἷς ἐρύθημα ἀναιδὲς ἐξανθοῦν, ἀλλ᾽ ὠχρότητι σώ-
φρονι χεχοσμημένον " ὀφθαλμὸς πραὺς, κατεσταλμέ-
γον βάδισμα, πρόσωπον σύννουν, ἀχολάστῳ γέλωτι
μὴ καθυδριζόμενον, συμιμετοία λόγων, καθαρότης χαρ-
δίας. Μνήσθητι τῶν ἀπ᾽ αἰῶνος ἁγίων, oy οὐχ ἦν ἄξιος
6 χόσμος, ot περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρ--
μᾶσιν, ὑστερούμενοι, θλιδόμενοι, χαχουχούμινοι *
ἐχείνων ulus τὴν ἀναστροφὴν, εἴπερ ζητεῖς αὐτῶν
τὴν μερίδα. Τί τὸν Λάζαρον ἐπανέπαυσε τοῖς χόλποις
τοῦ Αὔραὰλιι; οὖχ ἣ νηστεία: ᾿Ιωάννου δὲ ὃ βίος ἅπας
μία νηστεία ἦν" ὃς o0 χλίνην εἰχεν; οὗ τράπεζαν, οὐ
("v ἀρόσιμον, oüx ἀροτῆρα βοῦν, οὐ σῖτον, οὗ σιτο-
ποιὸν, οὐκ ἄλλο τι τῶν χατὰ τὸν βίον. Διὰ τοῦτο μεί-
ζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν οὖκ ἔστιν ᾿Ιωάννου τοῦ βα-
πτιστοῦ. Παῦλον δὲ μετὰ τῶν ἄλλων xa ἣ νηστεία,
ἣν ἐν τοῖς ὑπὲρ τῆς θλίψεως χαυχήμασιν ἀπηριθμή-
σατο, εἰς τὸν τρίτον ἀνήγαγεν οὐρανόν. Κεφάλαιον δὲ
ἐπὶ τοῖς εἰρημένοις; 6 Κύριος ἡμῶν νηστείᾳ τὴν σάρκα,
ἣν ὑπὲρ ἡμῶν ἀνέλαδεν, ὀχυρώσας, οὕτως ἐν αὐτῇ

το ^m € Li od m
τοῦ διαῤόλου τὰς προσδολὰς ὑπεδέξατο, ἣμᾶς ve παι-

871

junantis filii, nec sicut serpentes illum circumpli-
cant. Alioquin autem lztitize occasio est jejunium.
Ut enim sitis suavem parat potum, et praevia
fames dulcem parat mensam, sic jejunium cibo-
rum usum letum reddit. In medium namque se
interponens, et continuam voluptatem frangens,
desiderabilem tibi ciborum usum reddit quasi
peregrinum.

2. Quamobrem si volueris desiderabilem tibi
mensam parare, hanc ex jejunio mutationem ac-
cipe. Tu quod delicis ciborum nimis hzreas,
ignoras te übi delicias hebetiores reddere, et vo-
luptaus amore voluptatem exstinguere. Nihil enim
ita optabile est, ut ne ex voluptatis nimia fre-
quentia, ea tandem despiciatur : quorum autem
possessio infrequens est, eorum usus optatur. Sic
Creator ex. vicissitudine vitze permanentem nobis
donorum gratiam providit. Non vides solem
decursa nocte letiorem esse, et vigilias post so-
mnum dulciores, necnon valetudinem optabilio-
rem post contrariorum experimentum. Mensa ita-
que gratior post jejunium, tam divitibus et laute
convivanübus, quam pauperibus et frugalibus.
Exemplum divius illius pertimesce : illum deli-
ci: hujus vitze in ignem conjecerunt. Non de in-
jusutia, sed de mense luxu accusatus in camino
ignis torrebatur. Ut ergo ignem illum exstin-
guamus, aqua est opus. Neque solum ad futuram
vitam. uule est jejunium, sed etiam ipsi carni
uülissimum est : nam pinguedo nimia mutationi
et infirmitati obnoxia est, dum natura aggravatur,
nec tantum pondus ferre valet. Cave igitur, ne
qui aquam nunc respuis, stillam deinceps concu-
piscas, ut dives ille. Nemo ex aqua in crapulam
deflexit ; nullius caput aqua gravatum zgrotavit ;
nemo aquam potans alienis opus habuit pedibus ;
nullius pedes, nullius manus , aqua irrigante, vel
colligati vel debilitati sunt. Nam comessatores ne-
cessario in ciborum decoctione laborant : hoc vio-
lentos corporibus morbos parit. Jejuni color ho-
nestus est, non rubore nimio, sed pallore tempe-
rato ornatus : oculus ejus mitis, incessus gravis,
vultus modestus, incomposito risu non dehone-
status, sermo compositus , cor purum. Recordare
sanctorum qui a seculo fuere, Quibus dignus non
erat mundus, qui circuibant in melotis et in pel-
libus caprinis, angustiati, afflicti : dorum z&emu-
lare vitam, si sortem illam requiris. Quid La-
zarum effecit in sinu. Abrahae quiescere? annon
jejunium ? Joannis vero vita tota jejunium crat :
qui non lectum habuit, non mensam, non terram
arabilem , non bovem subjugalem, non frumen-
tum, non pastorem, non aliud quidpiam ad vite
usum. Ideo inter natos mulierum non fuit major
Joanne Baptista. Paulum. vero jejunium , quod
inter alias aerumnas numerabat, ad tertium celum
deduxit. Et quod ad supra dicta caput additur;
Dominus noster carnem, quam pro nobis assum-
serat, jejunio firmans, in illa diaboli impetus ex-
cepit, ut nos doceret , quomodo per jejunium ungi

Hebr. τι.
37.

Matth. 11.
IE.

2. Cor. 4.
16.
Ibid. τ.
1o.

Psal. 77.
25.
Matth. 17.
20.

8352

SPURIA.

et exerceri opus esset, ad tentationum certamina E δεύων νηστείαις ἀλείφειν καὶ παιδοτριδεῖν ἑαυτους

subeunda : atque nin per cibi penuriam
aggrediendi velut occasionem dedit. Nam ob dei-
tatis sublimitatem inaccessus ipsi erat , nisi ob pe-
nuriam ad humanam naturam deflexisset. Ad cze-
lum etiam reversurus cibum attigit, ut naturam
suscitati corporis credibilem redderet. 'T'u vero te
impinguare et carnem obesam. reddere non cessas,
mentemque penuria salutarium et vivificorum do-
gmatum extenuas , nihilque curas. Án ignoras ,
sicut in acie pugna socius adversarium opprimit,
sic eum, qui carni sociatur , spiritum opprimere,
et eum, qui mntans aciem spiritüi jungitur , car-
nem subjugare? Hic enim sibi mutuo S dean
tur. Quare si volueris mentem fortiorem reddere,
carnem per jejunium doma. Id enim dicit aposto-
lus : Quantum is, qui foris est homo, corrum-
pitur, tantum is, qui intus est homo, renopa-
tur; et, Cum infirmor, tunc potens sum. Annon
corruptos cibos despicies? annon regie mensze
desiderium. assumes, quam utique hic susceptum.
jejunium nobis pr separabit? An ignoras te immo-
derata satietate gravem tibi parare tortorem ver-
mem? Quis enim ex lauto cibo et deliciis perpe-
tuis quamdam spiritualis charismaiis communi-
cationem per cepit ? Moyses cum secundam legem
accepit, secundo jejunio opus habuit : Ninive
nisi etiam bruta animalia ad jejunandum Echt
compulissent, minas excidii non effugissent. Quo-
rum membra in deserto Exeter annon eo-
rum, qui carnium esum desiderabant? Illi quam-
diu manna contenti. fuere, et aqua de petra fluen-
te, gyptios vincebant, per mare transibant, non
erat in tribubus eorum infirmus : quia vero recor-
dati sunt carnium et ollarum, atque in /Egyptum
redire concupier unt, non viderunt terram promis-
sionis. Non times exemplum? non formidas, ne
ingluvies te a speratis bonis excludat ? Sed sapiens
nuu non visiones vidisset, nisi jejunium ejus
animam ad id. proeparasset. Nun ex crassiore cibo
fumosi vapores densae nubis instar emissi, illu-
strationes a Spiritu sancto in mentem. immissas
impediunt. Quod si angelorum quoque sit. cibus
quispiam, panis est (ut “ἢ propheta, Panem an-
gelorum manducavit homo), non carnes sunt,
non vinum, non qui ventris servi curant. Jeju-
nium telum est contra demonum aciem : /770c enim
genus non exit, nisi in oratione et jejunio.
Et hzc quidem sunt jejunii bona. Satietas vero
est contumeli& principium. Statim quippe cum
delicatis cibis, cum vino, aliisque gulze. oblecta-
mentis , accedit omne genus bruta lubricitatis.
Inde equi ad. feminas furentes fiunt homines, ob
cestrum a cibis et ebrietate in animam immissum :
hinc nature commutationes, queis in masculino
femineus, in femineo masculinus sexus queritur.
dejunium vero connubialium operum modum no-
vit, et immodicum usum rerum, quas lex per-

203

πρὸς τοὺς ἐν τοῖς πειρασμοῖς ἀγῶνας, καὶ τῷ ἀντι-
πάλῳ ὃ διὰ “τῆς ἐνδείας οἱονεὶ λαδὴν ἐνδιδούς. Ἀπρόσι-
τος γὰρ ἣν αὐτῷ διὰ τὸ ὕψος τῆς θεότ ητος; εἰ vh διὰ
τῆς ἐνδείας ὑπέθη πρὸς τὸ ἀνθρώπινον.᾿ ἡπανιὼν μέν-
τοιξ εἰς οὐρανοὺς τροφῆς ἥψατο, τὴν φύσιν τοῦ σώματος
τοῦ ἀναστάντος πιστούμενος. Σὺ δὲ ὑπερπιαίνων μὲν
σαυτὸν, χαὶ χατασαρχῶν οὐχ ἀνίης, ἐχτήχων δὲ τὸν
νοὺν ἐν ἀτροφίᾳ τῶν σωτηρίων χαὶ ζωοποιῶν διδαγμά-
των; οὐδένα λόγον ποιεῖς, Ἢ ἀγνοεῖς. ὅτι ὥσπερ ἐπὶ
weiss εως ^ τοὺ ἑτέρου συμμαχία ἧτταν ποιεῖ τοῦ
τέρου, οὕτως ὃ τῇ σαρχὶ 1 προσθέμενος; τὸ πνεῦμα χα-
τα γωνίζεται, xa ὃ πρὸς τὸ πνεῦμα μεταταξάμενος, et
ταδουλοῦται τὴν σάρχα; Ταῦτα “γὰρ ἀλλήλοις ἀντί--
χειντᾶι. Ὥστε εἰ βδύλει ἢ ἰσχυρὸν ποιῆσαι τὸν. νοῦν,
δάμασον τὴν σάρκα διὰ νηστείας. 'Γοῦτο γάρ ἐστιν ὅ
φησιν ὃ ἀπόστολος, ὅτι Ὅσον ὃ ἔξω. ἡμῶν ἄνθρωπος
διαφθείρεται, τοσοῦτον ὃ ἔσωθεν ἡμῶν ἀνακχαινοῦται"
xal, Ὅταν ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι. Οὐ χαταφρο-
γήσεις τῶν φθαρτῶν βρωμάτων ; 5 οὐκ ἐπιθυμίαν λήψη
τῆς ἐν τὴ βασιλείᾳ τραπέζης, ἣ ν πάντως. ἣ ἐνθάδε
νηστεία προευτρεπίσει: Ἢ ἃ ἀγνοεῖς τὴ ἀμετρίᾳ τοῦ xó-
ρου παχὺν σεαυτῷ τὸν βασανιστὴν κατασχευάζων σχώ-
ληχα: Τίς γὰρ ἐν τροφῇ δαψιλεῖ xo τρυφῇ διηνεχεῖ
ὑπεδέξατό τινα χοινωνίαν χαρίσματος πνευματικοῦ:
Μωῦσῆς ὃ δευτέραν λαμόάνων νομοθεσίαν, δευτέρας va
στείας ἐδεήθη - Νινευῖται, εἰ Uh xo τὰ ἄλογα συνενή-
τευσαν, οὐχ, ἂν διέφυγον τὴν ἀπειλὴν τῆς χαταστρο-
φῆς. Τίνων ἔπεσε τὰ χῶλα ἐν τῇ ἐρήμῳ; οὗ τῶν χρεο-
φαγίων ἐπιθυμούντων ; 3 "Exeivot ἕως μὲν ἠρχοῦντο τῷ
μᾶννᾳ, xot τῷ Ex πέτρας ὃ ὕδατι, Αἰγυπτίους ἐ ἐνίκων,
διὰ θαλάσσης ὥδευον, οὐχ ἦν ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν Ó
ἀσθενῶν᾽ ἐπειδὴ δὲ ἐμνήσθησαν TV χρεῶν, τῶν λε-
δήτων, χαὶ ὑπέστρεψαν εἰς Αἴγυπτον ταῖς ἐπιθυμίαις,
οὐχ. εἰδὸν τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας. Οὐ «φοδὴ τὸ ὑπό-
δειγμα; οὐ φρίττεις τὴν ἀδηφαγίαν, vi ποὺ σε τῶν
ἐλπιζομένων ἀγαθῶν ἀποχλείσῃ ; : Ἀλλ᾽ οὐχ ἂν ὃ σοφὸς
Δανιὴλ τὰς ὀπτασίας εἶδεν, εἶ μὴ 4j νηστεία διαυγε-
στέραν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν ἐποίησεν. "Ex γὰρ τῆς
παχείας ,τροφῆς οἱονεὶ αἰθαλώδεις ἀναθυμιάσεις
ἀναπεμπόμεναι νεφέλης δίκην πυχνῆς τὰς ἀπὸ τοῦ
ἁγίου Πνεύματος ἐγγινομένας ἐλλάμψεις € ἐπὶ νοῦν δια-
χόπτουσιν. Zi δὲ xat ἀγγέλων ἐστί τις τροφὴ, ἄρτος
ἐστίν (ὡς φησὶν ὃ ὃ “προφήτης ; Ἄρτον ἀγγέλων ἔ ἔφαγεν
ἄνθρωπος), οὗ χρέα, οὐχ οἶνος, οὐχ ὅσα τοῖς δούλοις
τῆς γαστρὸς διεσπούδασται. Νηστεία ὅπλον ἐ ἐστὶ πρὸς
τὴν χατὰ δαιμιόνων “στρατηγίαν : Τοῦτο γὰρ τὸ γένος
οὐκ ἐξ ἔρχεται ,& μὴ ἐν προσευχὴ χαὶ νηστείᾳ. Καὶ τὰ
μὲν ἐκ τῆς νηστείας ἀγαθὰ τοσαῦτα. Ὃ δὲ χόρος,
ὕόρεως à ἀρχή. ὐθὺς γὰρ συνεισέπεισι τῇ τρυφῇ : χαὶ
τῇ μέθη xot ταῖς παντοδαπαῖς χάρυχε είαις πᾶν εἶδος
ἀχολασίας βοσχηματώδους. " ἦνθεν ἵπποι θηλυμα ανεῖς
οἱ ἄνθρωποι, διὰ τὸν ἐχ τῆς τρυφῆς ἐγγινόμενον oi-
στρον τῇ ψυχὴ παρὰ τῶν μεθυόντων * αἱ τῆς φύσεως
ἐναλλαγαὶ, ἐ ἐν ἄῤῥενι μὲν τὸ θηλὺ; ἐν δὲ τῷ nlsi τὸ
ἄῤῥεν ἐπιζητούντων. Νηστεία δὲ χαὶ γαμικῶν ἔργων
μέτρον γνωρίζει, xoi τῶν Ex νόμου συγχεχωρημένων
τὴν ἀμετρίαν ASA OUS a Yb τοῦ εὑρεῖν ἄνθρωπον

? Hec vitiata sunt, et ex alia, ut videtur, concione excerpta. Non enim quadrant ad praecedentia,

IN

μετὰ τινὸς ἑτέρου ὀφείλοντα δικάσασθαι ἐπὶ τοῦ βασι-
λέως, χαὶ τὸ μὴ καθόλου εὑρεῖν. Πολλοὺς γὰρ ἀπώ-
λεσε τῶν ἀδικεῖν αἱρουμένων. Διὰ ταῦτα ὃ φιλάγαθος
Θεὸς οὐ παρεῖδε τὰ δάχρυα καὶ τοὺς στεναγμοὺς τῶν
αὐτοῦ ἱερέων καὶ δσίων ὑπὲρ αὐτοῦ παραχαλούντων
αὐτὸν, ὃ εἰπὼν διὰ τοῦ προφήτου Ἡσαΐου, Scr
ὀρφανῷ, xo^ διχαιώσατε χήραν, xat δεῦτε, καὶ διαλε--
χϑῶμεν. ᾿Αλλὰ xai τούτων τῶν εὐχῶν εἰσαχούσας,
χἀχείνου τὰ ὑπὲρ ἄνθρωπον παρανομήματα συνεχώ-
(ss, xal τῇ ᾿χχλησία τὸν οἰχεῖον χόσμον, χαὶ τὴν
εὐπρέπειαν τῶν ἁγίων a σεπτῶν εἰκόνων ἀπένειμε,
χαὶ ἡμῖν τοῖς εἰλικρινῶς προσχυνοῦσι χαὶ χατασπα-
ζομένοις αὐτὰς, xal τὰ θεῖα παραγγέλματα αὐτοῦ φυ-
λάττουσιν εἰρήνην σταθηρὰν χαὶ συγχώρησιν τῶν πε-
πλημμελημένων χαθ᾽ ἑχάστην δωρεῖται" ὅτι αὐτῷ ἣ
δόξα xa τὸ κράτος xoi f, τιμὴ xat ἣ προσχύνησις, εἰς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

EXALTATIONEM ΝΕΝΕΒΑΝΌῸ 7,

CRUCIS. 075
mittit, resecat. Tu hominem quzris, qui coram
rege cum alio disceptaturus sit, nec invenire po-
tes. Multos enim perdidit qui alios injuste ledere
vellent. Ideo benignus Deus non despexit lacry-
mas et gemitus sacerdotum et sanctorum suorum,
qui pro ea re ipsum precabantur, qui dixit per
' prophetam Isaiam : Judicate pupillo, defendite
viduam, et venite, et disceptemus. Sed eorum
exauditis precibus, et illius scelera, quze hominem
snperabant, condonavit, et Ecclesi; suum orna-
tum, et sanctarum. venerandarumque imaginum
decorem restituit, nobisque qui illas sincere coli-
mus et amplecümur, illiusque. divina praecepta
servamus, firmam pacem et remissionem pecca-
torum quotidie concedit : quia ipsi gloria et im-
perium, honor et adoratio, 1n szecula szeculorum.
Amen.

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Per quam minimi pretii opusculum typis dare ne cogitassemus quidem, nisi Savilius. prior edidisset,
qui tamen ut multa alia ejusdem favinz, primis solis allaüs singulorum verbis, prztermiserat, hoc etiam
in tenebris relinquere debuit, ut existimabit haud dubie quisquis mente οἱ χριτηρίῳ valebit.

j €j ^ , τω
Εἰς τὴν ὕψωσιν τοῦ τιμίου σταυροῦ.

Πᾶσα μὲν ἣ ἀπὸ τῶν χειρόνων ἐπὶ τὰ κρείττονα με-
ταδολὴ μεγίστην χαρὰν καὶ εὐφροσύνην τῷ γένει τῶν
ἀνθρώπων χατεργάζεται. Πέφυχε γὰρ ἣ ἀνθρωπίνη φύ-
σις τῶν χρειττόνων ὀρεγομένη ἀεὶ σπεύδειν ἐπὶ τὴν τῶν
βελτιόνων χατάληψιν. Οὕτω γοῦν ἡδεῖα τοῖς πλέου-
σιν ἣ EX χειμῶνος εἰς εὐδίαν xo γαλήνην μετάδασις"
ἡδεῖα δὲ χαὶ τοῖς δδοπόροις ἣ ἐχ χαμάτου ἐπ᾽ ἀνά-
παυσιν ἡσυχία" ἡδεῖα δὲ χαὶ τοῖς λυπουμιένοις fj ἐχ
χατηρείας εἰς εὐφροσύνην μετάθεσις " ἡδυτέρα δὲ xal
τοῖς νοσοῦσιν ἣ ἐξ ἀσθενείας εἰς ὑγίειαν xot εὐρωστίαν
ἀνάληψις ἡδεῖα δὲ καὶ τοῖς πολεμίοις fj ἀπὸ ἔχθρας
εἰς φιλίαν xal εἰρήνην βεδαίωσις: ἡδυτέρα δὲ xoi ἣ
ἀπὸ τοῦ σχότους xxi τῆς νυχτὸς εἰς τὴν ἡμέραν με-
τάπτωσις. Καὶ πᾶσα πρᾶξις, ὡς ἔστιν εἰπεῖν, ἧδυτε-
ραν ἔχει τὴν ἐργασίαν, ὅταν ὄφελος μετὰ τοῖς ποθοῦ-
σιν αὐτὴν ἀπεργάζηται. Οὕτω γοῦν δρῶμεν χαὶ τὴν
ὑπὸ Θεοῦ δεδομένην ἡμῖν ἀπόλαυσιν, τῇ eva bo, τὴν
εὐφροσύνην ἣμῖν παρεχομένην. Σῖτος μὲν γάρ ἐστιν
οὕτως ἣδύς - sig δὲ τὴν γὴν μετὰ χόπου χαταύαλλό-
μένος καὶ πολυπλασιαζόμενος, ἡδύτερος ἀναδείχνυται
μετὰ πάσης χαρᾶς εἰς πλῆθος τροφῆς λαμόανόμενος.
Εἷς μὲν γάρ ἐστι τῷ σπόρῳ χόχχος εἷς ἀδηλίαν ῥιπτό-
μενος. Οὕτω xat φύσις ἀμπέλου ἡδυτέραν ἥμῖν πα-

TOM. VIII.

δὰ In Exaltationem venerande Crucis.

4

Omnis muiatio a pejoribus ad meliora magnam
Lleütam et gaudium affert generi humano. Solet
enim humana naiura semper ad meliora adipi-
piscenda ferri. Sic leia navigantibus est a tem-
pesiate ad serenum et tranquillum ccelum mutatio ;
lzius viatoribus a defaüigatione ad. quietem tran-
situs ; suavis morrentibus, a trisiilia in gaudium
conversio; suavior eris sanitatis ac valetudinis
reditus ; dulcis bellantibus pacis et amicitiz con-
ciliatio et confirmatio; dulcior autem a tenebris
p et nocte ad diem accessus. Omnisque actus , ut ita
dicam, suavior est, cum utilitate conjunctus. Sic
itaque videmus fructum nobis a Deo concessum ,
ex mutatione lzetitiam parere. Frumentum quippe
dulce est, sed cum labore injectum in terram,
multiplicatum dulcius apparet, ubi cum gaudio
uberius ad alimentum. adhibetur. Unum quippe
granum est, quod in incertum jacitur. Sic et vitis
suaviorem nobis prabet recreationem ex fructus
mutatione, dum ex ligno potum affert : palmites
quippe et folia acerrima vi-sunt praedita, ita ut
ne degustari quidem possint; uya autem quz ex
eodem ligno eum palmitibus οἱ foliis prodit, tan-

5T

Isai. 1.

18.

4

874 SPURIA.

tam affert palato suavitatem, ut. acerba et tristia ρέχει τὴν ἀνάπαυσιν, τῇ μεταύολὴ τοῦ καρποῦ τὸ
sedet, atque ex potu lzetitiam pariat. Ita olez plan- (; πότον ἀπὸ τοῦ ξύλου προφερομένη. Ἕλικες μὲν γὰρ
ta semper viridia exhibet folia, arbor haec sem- καὶ φύλλα δριμυτάτην xoà στυπτιχωτάτην ἔχουσι τὴν
per nova conspicitur; fructus vero prodit suo tem- ἐνέργειαν, ὡς μηδὲ στόματι δυνατὸν πρὸς γεῦσιν ἐφά-
pore, non more ceterarum arborum, sed peculia- ψασθαι" σταφυλὴ δὲ σὺν ἕλιξι καὶ φύλλοις ἐν ἑνὶ ξύλῳ
ri modo. Flos namque primum, ut pulvis lenuis- συμφυομένη, τοιαύτην γλυχεῖαν ἔχει τὴν αἴσθησιν,
simus est, in medio autem quasi milium habetur: ὡς γλυχαίνειν τῶν πικρῶν καὶ λυπηρῶν τὴν ἕξιν, τὸν
et botrui similis, innumerabilia profert grana; ἴδιον καρπὸν εἰς εὐφροσύνην τῇ πόσει παρεχομένη.
dum crescit autem , non ita frequentem exhibet Οὕτω χαὶ τῆς ἐλαίας τὸ πρέμινον ἀειθαλὲς μὲν ἔχει τὸ
multitudinem ; et usque in finem acerbus gustui, φύλλον, ἀεὶ δὲ νεάζον τὸ δένδρον" φέρεται δὲ χατὰ
excerptus ne degustari quidem potest : ita vero καιρὸν ὃ καρπὸς, οὐχ δμόιως τοῖς πᾶσιν ἀπὸ τοῦ ξύλου
pinguedinem servat suam, ac mutata demum ama- φαινόμενος, ἀλλ᾽ ἰδίαν τινὰ φύσιν ἐν ἑαυτῷ ἐπιδει-
riudine, tantam gustui suavitatem affert, ut χνύμενος. Ἄνθος μὲν γὰρ πρῶτον ὡς χοῦν λεπτότα-
omnium deliciarum condimentum sit, οἱ cibos τόν ἐστι περιδαλλόμενος, ἐν μέσῳ δὲ τούτου αὐτός
omnes ad vitam hominum attemperet. Sic omnes ἐστιν ὡς χέγχρος ἀναφυόμενος" xo βότρυϊ μὲν πα--
arbores omniaque semina, ex fructuum mutatio- D ρεοικὼς πλῆθος ἀναρίθμιητον ἐπιδείκνυται, εἰς αὔξησιν
ne, letitiam omnibus pariunt. Quoniam igitur δὲ προϊὼν, τοῦ πλήθους μὲν ὡς ἀνωφελοῦς ἀπαλλάτ-

mutatio illa ex acerbis in meliora tantze suavita- τεται, καὶ πικρὸς μέν ἐστιν ἕως τέλους ἀπογευόμενος;
. - " - » DJ
lis causa est; age ad pretiosiora transeuntes, vi- ἄγευστος δὲ διὰ χειρῶν λαμόανόμιενος᾽" φύλαξ δὲ διὰ

deamus quot quantorumque donorum nobis causa τούτου τῆς ἑαυτοῦ πιότητος γινόμενος, ἤδη τῆς Tti—
fuerit Crux. Christi, quie. virtute sua tantam in χρότητος τῇ μεταδολῇ τοσαύτην ἡδεῖαν παρέχει τὴν
meliora mutationem nobis peperit. Nam etsi crux γεῦσιν, ὡς πάσης μὲν τρυφῆς ἄρτυμα παρεισφέρε-
auditu tristis et ingrata sit, ac letitiam et ju- σθαι, πάσης δὲ ἑστιάσεως χέρασμα πρὸς τὴν ζωὴν
cunditatem affert, neque mveroris, sed gaudii τῶν ἀνθρώπων γίνεσθαι. Καὶ οὕτω πᾶσα φύσις qu-
causa est. Etsi namque nomen ejus Judzis scan- τῶν τε καὶ σπερμάτων τῇ μεταδολῇ τῶν χαρπῶν τὴν
dalum sit, et gentibus stultitia , sed nobis cre- εὐφροσύνην τοῖς πᾶσι παρέχουσιν. ᾿Ππεὶ τοίνυν τῶν
dentibus salus esse memoratur : quamquam dum χαλεπωτέρων ἐπὶ τῇ τῶν βελτιόνων μεταδολῇ τοσαύ-
crux ἴῃ Ecclesia legitur, et. passio per crucem τὴν χαρίζεται τὴν ἀπόλαυσιν, φέρε δὴ, μεταύάντες

memoratur, populus qui cruci credit indigna- ἐπὶ τὰ τούτων τιμιώτερα, θεασώμεθα πόσων ἡμῖν
tur, miserabilem vocem mec sine murmura- ἀγαθῶν πρόξενος γέγονεν ὃ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, διὰ
Hu

tione emittens, non contra crucem, sed contra o; τῆς αὐτοῦ ἐνεργείας τοσαύτην μεταδολὴν ἀγαθῶν κα-
crucifigentes et incredulos. Crux enim salus est ^ τεργασάμενος. Ei γὰρ καὶ λυπηρὸς xa στυγνὸς ὃ τοῦ
Ecclesiz, crux gloriatio eorum, qui in ipsam cre- Κυρίου σταυρὸς ἀχουόμενος, ἀλλὰ aoi πλήρης καὶ
diderunt. Crux nos liberat a praecedentibus ma- — φαιδρότητος ἔμπλεος, οὐ πάθους, ἀλλ᾽ ἀπαθείας αἴ-
lis, hz sunt primitiz bonorum, crux inimicorum τίιος γενόμενος. Ei δὲ xdi σχάνδαλόν ἐστιν ᾿Ιουδαίοις
reconciliatio cum Deo, et peccatorum conversio ad ὀνομαζόμενος, μωρία δὲ xol τοῖς ἔθνεσι χηρυττόμε--
Christum. Per crucem enim ab inimicitia liberati, νος, ἀλλ᾽ ἡμῖν τοῖς πιστεύουσι σωτηρία μνημονευό-
per crucem amicitia cum Deo juncti sumus, per μένος. Ei γὰρ xo ἐν ἐχχλησίᾳ σταυροῦ ἀναγινωσχο-
crucem a diaboli tyrannide liberamur, per crucem μένου, xo πάθους διὰ σταυροῦ μνημονευομένου, λαὸς
a morle et pernicie eruimur. Ideo populus, ubi ὃ σταυρῷ πιστεύων ἀγαναχτεῖ, ἐλεεινὴν φωνὴν xal

e

primum crucem audivit, obmurmuravit, sed au- γογγυσμὸν ἀφιέμενος, οὐ διὰ τὸν σταυρὸν, ἀλλὰ διὰ
dita resurrectione murmur in gaudium mutavit, τοὺς σταυρώσαντας καὶ ἀπιστήσαντας. Σταυρὸς γὰρ
pura voce gloriam celebrans. Grux humanam na- σωτηρία τὴς ὑχχλησίας, σταυρὸς τὸ χαύχημα τῶν εἰς
turam in angelicum ordinem mutavit: illamque αὐτὸν ἠλπιχότων, σταυρὸς ὃ ἀπαλλάξας ἡμᾶς τῶν προ-
ab omni eorrupto opere liberam ostendens, incor- λαθόντων χαχῶν, καὶ ἀπαρχὴ τῶν ἐπιγενομένων ἡμῖν

rupte vit» participem efficere dignata est. Non ἀγαθῶν, σταυρὸς ἣ πρὸς Θεὸν ἐχθρῶν καταλλαγὴ, καὶ
Ῥεαί. 8 1.6. enim jam homines, sed deosappellat dicens : Ego Β ἐπὶ Χριστὸν ἁμαρτωλῶν ἐπιστροφή. Διὰ σταυροῦ γὰρ
dixi, Dii estis, et. filii 4ltissimi omnes. Non τῆς ἔχθρας ἐῤῥύσθημεν, xo διὰ σταυροῦ τῷ Θεῷ εἰς
Ps. 21. 3c. ultra servos, sed amicos et fratres vocavit, /Varra- φιλίαν συνήφθημεν: διὰ σταυροῦ τῆς τοῦ διαόλου
bo nomen tuum fratribus meis, inquiens. Vi- τυραννίδος ἠλευθερώθημεν, xo διὰ σταυροῦ τοῦ θα--
den' quantam mutationem crux effecerit? Ut vero νάτου xo τῆς ἀπωλείας ἀπηλλάγημεν. Διὰ τοῦτο ὃ
clarius crucis virtutem ediscas, cogita, quid ante λαὸς πρότερον μὲν περὶ σταυροῦ ἀχούων ἐγόγγυζεν,
crucem, qui post crucem fuerit, et crucis vim in- — αὖθις δὲ περὶ ἀναστάσεως ἀχούων, τὸν γογγυσμὸν εἰς
telliges. Ante crucem Filius non notus erat; ho- χαρὰν μετέδαλε, χαθαρᾷ τῇ φωνὴ τὴν δόξαν προφε-
die dum crux pradicatur, Filius ille vocatur, et ρόμενος. Σταυρὸς τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν εἰς ἀγγελι-
Pater per Filium cognoscitur : ante crucem dia- χὴν μετέδαλε τάξιν, πάσης φθαρτῆς πράξεως ἀλλο-
bolus adorabatur; nunc post crucis pradicatio- τρίαν ἀποδείξας, xa τῆς ἀφθάρτου ζωῆς ἐνδιαιτᾶσθαι
nem diabolus cecidit, et daemones fugantur: ante χαταξιώσας. Οὐχ ἔτι γὰρ ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ θεοὺς
crucem fornicationi et lascivia operam dabamus ; προσηγόρευσε λέγων Ex εἶπα, θεοί ἐστε, xo υἱοὶ
nunc cum crux praedicatur, non modo a fornica- Ὑψίστου πάντες. Οὐχ ἔτι δούλους, ἀλλὰ φίλους xai

IN EXALTATIONEM

ἀδελφοὺς ὠνόμασεν, ᾿Απαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς
ἀδελφοῖς μου, λέγων. Ὁρᾷς πόσην μεταθολὴν ὃ σταυ-
ρὺς χατειργάσατο; Ἵνα δὲ μάθης ἀκριθέστε ερον τὴν
δύναμιν τοῦ σταυροῦ, “κατανόησον τί πρὸ σταυ-
ροῦ ; καὶ τί μετὰ σταυρὸν, καὶ εὑρήσεις τοῦ σταυ-
ροῦ τὴν ἐνέργειαν. Πρὸ σταυροῦ γιὸς οὐκ ἦν y
νωσχόμενος, σήμερον σταυροῦ χηρυττομένου Yi ἰὸς
ὀνομάζετ ται, χαὶ Πατὴρ δι᾿’ Υἱοῦ γνωρίζεται" πρὸ
ταυροῦ διάόολος προσεχυνεῖτο, νῦν σταυροῦ χη-
ρυττομένου διάβολος πέπτωχε, καὶ δαίμονες φυγα-
δεύονται" πρὸ “σταυροῦ πορνε ξίαις xa ἀσελγείαις ἐ ἐσχο-
λάζομεν, νῦν δὲ σταυροῦ χηρυττομένου οὐ μόνον πορ-
γείας ἀπέστημεν, ἀλλὰ χαὶ γάμων κατεφρονήσαμεν,
παρθενίαν δὲ, ἣν οὐχ ἤδειμεν, δεξάμενοι, ὡς ἰδίαν φυ-
λάττομεν. Οὐχ ἦν σταυρὸς χηρυττόμενος, χαὶ διάδολος
τοὺς Ἰουδαίους χατὰ τοῦ Χριστοῦ συνήγαγε ᾿ σήμερον
σταυρὸς χηρύσσεται , xa οἱ ἀπόστολοι ᾿Ιουδαίους διὰ
τῆς πίστεως προσάγουσιν. Οὐχ ἡ ἦν σταυρὸς χηρυττό-
ἕνος, χαὶ ὑπὸ θανάτου χα τειχόμεθα" νῦν σταυρὸς
χηρύσσεται, χαὶ ὡς μὴ ὄντος θανάτου χατεφρονή-
σαμεν" τὴν δὲ αἰώνιον ζωὴν ἐποθήσαμεν. Οὐχ ἦν
σταυρὸς χηρυττόμενος, χαὶ παραδείσου ἀλλότριοι
ἦνεν" σταυροῦ δὲ φανέντος παραχρῆμα ληστὴς
παραδείσου ἠξιώθη. ὯὮ μεγάλης δυνάμεως σταυ-
ροῦ, ὅσην μεταδολὴν τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων χα-
be. ρον θέα Ἀπὸ τοσούτου σχότους εἰς φῶς ἀπέραντον
μετέστησεν, ἀπὸ θανάτου εἰς ζωὴν αἰώνιον ἀνεχαλέ-
σατο, ἀπὸ φθορᾶς: εἰς ἀφθαρσίαν, ἀνεχαίνισεν. Οὐχ ἔ ἔτι
γὰρ ὄφθαλι νοὶ χαρδίας ἀπὸ ἀγνοίας ὑπὸ τοῦ σχότους
χαλύπτονται, ἀλλὰ ὃ διὰ σταυροῦ τῷ φωτὶ τῆς γνώσεως
χαταυγάζονται " οὐχ ἔτι ὦτα χωφῶν ὑπὸ ἀπιστίας χέ-
χλεισται" oi χωφοὶ γὰρ᾽ ἤχουσαν., λό: yov Κυρίου, χαὶ οἵ
τυφλοὶ ἀνέδλενγαν τοῦ ἰδεῖν τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ. Ταῦτα
τοῦ σταυροῦ τὰ χατορθώματα, ταῦτα ἣμῖν διὰ σταυ--
ροῦ τὰ δωρήματα. Τί γὰρ καλὸν ἡμῖν οὐχ ἀπὸ σταυ--
ροῦ δεδώρηται; τί δὲ ἀγαθὸν οὐ διὰ “σταυροῦ ἡμῖν
χατώρθωται: Διὰ σταυροῦ εὐσεύεῖν ἐ ἐδιδάχ θημεν, χαὶ
τῆς θείας φύσεως τὴν δύναμιν ἐπέ γνωμεν" διὰ σταυ-
ροῦ δικαιοσύνην Θεοῦ παιδευόμεθα, χαὶ σωφροσύνης
ἀρετὴν μεταδιώκομεν " διὰ σταυροῦ WM γνωρίζο-
μεν, χαὶ οἵ μακρὰν ὄντες Χριστῷ συνήφθημεν, χαὶ
τῆς γάριτος τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἠξιώθημεν" διὰ
σταυροῦ ἀγάπης τὴν δύναμιν ἔγνωμεν, χαὶ ὑπὲρ ἀλλή-
λων ἀποθανεῖν οὐ παραιτούμεθα" διὰ στ ταυροῦ, πάν--
τῶν τῶν ἐν τῷ χόσμῳ χαταπεφρονήχαμεν, χαὶ ὡς οὖ-
δὲν αὐτὰ εἶναι ἡγησάμεθα, τῶν μελλόντων ἀγαθῶν
ὀρεγόμενοι, χαὶ τῶν ἀοράτων ὥς δρωμένων ἀντιποιού-
μενοι. Σταυρὸς. χηρύττεται, χαὶ πίστις ἣ εἰς Θεὸν
ὁμολογεῖτ ται, χαὶ ἀλήθεια εἰς ἅπασαν τὴν οἰχουμένην

I»

[c

VENERAND/.E CRUCIS. 875

tione abstinemus, sed etiam nuptias despicimus,
virginitatem vero, quam non noveramus, ample-
ctentes, quasi nobis propriam servamus. Cum
crux nondum pradicaretur, diabolus Judzos
contra Christum collegit; e crux przdicatur,
et apostoli Judaeos per sarete reducunt. Cum crux
nondum preedicaretur, a morte detinebamur ; nunc
crux pr edicatur, et mortem quasi non csset despi-
cimus, zternamque vitam desideramus. Cum crux
nondum predicaretur, a paradiso alieni eramus ;
apparente cruce statim [160 paradiso dignatus est.

0 magnam vim crucis! quantam mutationem in
genus humanum invexit]. À tantis tenebris in lu-
cem immensam transtulit, a morte in vitam sem-
piternam revocavit, a corruptione in incorruptio-
nem transtulit. Non ultra enim cordis oculi 1gno-
rantiz tenebris offuscantur, sed per crucem luce
cognitionis illustrantur : nen ultra surdorum
aures incredulitate. clauduntur : surdi namque
audierunt verbum Domini, et ceci visum recepe-
runt, ut viderent gloriam Dei. Hzc sunt crucis
opera, haec nobis per crucem collata sunt dona.
Quid enim boni non a cruce nobis datum est ?
quid boni non a cruce nobis perfectum est? Per

crucem pie agere didicimus, et divinz naturze po-
tentiam agnovimus: per crucem justitiam Dei do-
cemur, et temperantize virtutem sequimur : per
crucem nos mutuo novimus, et qui procul sumus,
Christo conjungimur, atque gratia sancti Spiritus
dignamur : Ξ per SEM vim caritatis nov imus, et
pro aliis mori non recusamus : per crucem quae
in mundo sunt omnia contemnimus et pro nihilo
habemus,dum ad futura bona tendimus, et invisi-
bilia quasi visibilia adipiscimur. Crux pradicatur,
el fides in Deum in confesso habetur, ac veritas in
toto orbeadmittitur : crux pra dicatur, et martyres
exhibentur, ac confessio Chris: roboratur : crux
praedicatur, et resurrectio ostenditur, ac vita ma-
nifestatur, regnumque czlorum creditur : qui in-
creduli erant cruci credunt, et 11 qui contra vitam
crucem excogitarunt, salutem consequuntur. Crux
haec omnia nobis conciliavit, ac per crucem can-
tum didicimus. Quid ergo cruce pretiosius, quid
animabus nostris utilius? Ne : ergo erubescamus
crucem nominare; sed cum omni fiducia illam
confiteamur, per quam ad salutem vocati sumus,
et ad :eternam vitam transmittimur. Viden' quan-
tx: cconomia crux mundo causa fuerit? Mutavit
ejus iniqua opera, impiaque dogmata. Non ultra

πολ ιτεύεται" στ ταυρὸς χηρύττεται, χαὶ μάρτυρ ες ἄνα- 306 diabolicis legibus utimur, non in. mortiferis de-
δείκνυνται, χαὶ 1j εἷς Χριστὸν ὁμολογία ΕΣ À cretis versamur. Deus enim apud nos venit, et

σταυρὸς κηρύττεται, χαὶ ἣ ἀνάστασις ἀναδείχνυτα

χαὶ ἣ ζωὴ πεφανέρωται, χαὶ $ τῶν οὐρανῶν pase
λεία χαταπιστεύεται, xaX oi ἄπιστοι τῷ σταυρῷ πι-
στεύουσι, χαὶ σωτηρίας τυγχάνουσιν οἵ τὸν σταυρὸν
χατὰ τῆς ζωῆς 8 ἐπινοήσ αντες. Σταυρὸς τούτων ἅπάν--
τῶν ἡμῖν πρόξενος γέγονε, xo διὰ “σταυροῦ ἄδειν ἐδι-
δάχθημεν. "Τί τοίνυν σταυροὶ τιμιώτερον : τί δὲ τού-
του ταῖς ἡμετέραις ψυχαῖς ὠφελιμώτερον; Μὴ οὖν
ἐπαισχυνθῶμεν σταυρὸν ὀνομάζοντες, ἀλλὰ μετὰ πά-

passionum estrum excidit, proprias leges tulit, et
utilia nobisque congruentia docuit. Dogmata con-
tinentia dedit, et voluptatem amputavit sancti-
tatis decreta posuit, et legem castitatis concinna-
vit , atque iniquam fornicationem profligavit :

temperantize regulam posuit, et voluptatum i impe-
rium subvertit : divino decreto concupiscentia-
rum organa ev ulsit, et omne peccatum per volu-
ptatem inductum imminuit. Quia enim initium

i δ -

4mos 8.

9. 10.

876

fornicationis est excogitatio idolorum, inventio
autem illorum est corruptio vitz, ideo iniquitatis
radicem succidit, ut omnes impietatis fluxus re-
primeret. Et removit quidem exsecrandos idolola- Ὁ
tri: cultus, nefariaque studia delevit : bacchicze
iniquitatis dissensiones inutiles reddidit, ac fi-
gmenia ornamentaque impietatis obscuravit : fal-
laciz injustitiam succidit, perniciei rivos obstru-
xit, animas quz spinas impietatis evellebant emun-
davit ; illzque semina piz religionis quasi granum
frumenti tulerunt, ut exhiberent animas. fructum
justitiz ferentes : cataractas aperuit spiritualis
annone, et rationabilia horrea divinis coelestis sa-
pientiz fructibus replevit ; credentes spiritus san-
ctitate cumulavit, et singuli facti sunt divinze san-
citatis receptaculum, divinique decoris flumen.
Horum omnium possessionem crux. subministra-
vit, tantisque bonis per crucem fruimur : horum
omnium notitiam per crucem accepimus, hec C
omnia per ipsam didicimus. Ut autem discas cru-
cis potentiam et efficaciam, consideres velim ea,
quae crux operata est, et invenies divinz potesta-
us gesta per illam consummata. Crux contra vi-
tam figitur, et vita mundo per crucem datur:
crux ad mortem excogitatur, et mors per illam
mortua exhibetur : crux. contra veritatem erigi-
tur, et per crucem. mundus vita repletur : crux
extensa fuit contra Dominum, et Dominus per
cam expansis manibus omnia complexus est.
Christus in cruce pendet, et diabolus occiditur :
Christus in cruce extenditur, et signum salutis
mundo datur : Christus in cruce clavis affigitur,
et omnis anima a vinculis redimitur : Christus
cruci affigitur, οἱ omnis creatura a servitutis cor-
ruptione liberatur : Christus in cruce quiescit, et
prodigium novum mundo ostenditur : nam lux D
solis obtenebratur : quod incredulis symbolum est,
fore ut in die judicii tenebrae ipsis reserventur ;
credentibus vero lux diei ex tenebris emergat.
Hoc autem clamat propheticum | eloquium | his
verbis: Et erit in illa die, dicit Dominus,
occidet sol in meridie, et obtenebrabitur in die
lux : et convertam festivitates vestras in. lu-
ctum, et omnia canlica vestra in planctum.
Viden', dilecte, quantum mysterium. complecta-
tur divinum oraculum ? Hic enim amborum opera
subindicantur ; Judzorum nempe, qui sub lege
erant, et gentium, quee extra legem iniquitatem
exercebant, Nam qui secundum legem festivitates
celebrabant, illis absolutis lugebant, et loco. can-
ticorum, planctum edent super Jerosolymam. Non
enim ultra Jerusalem cultum suum exercebit, ne- E
que ulla ibi festivitas celebrabitur ; quia post Chri-
sti adventum, passionem et ceconomiam omnia fi-
nem acceperunt. Ideo igitur inquit, Conrertam
festivitates vestras in luctum, et omnia cantica
"vestra in planctum ; eo quod ipsi legalibus illis

SPURIA.

σης παῤῥησίας αὐτὸν ὁμολογήσωμεν, δι᾿ οὗ εἰς σωτη-
ρίαν ἀνεχλήθημεν, καὶ εἰς αἰώνιον Gov παραπεμπό-
μεθα. "Op&c πόσην ὃ σταυρὸς οὗτος οἰκονομίαν τῷ
κόσμῳ χατειργάσατο; Μετέδαλεν αὐτοῦ τὰ ἄνομα
πράγματα, xoi ἠλλοίωσε τὰ ἄθεα δόγματα, οὐχ ἔτι
νόμοις διαδολιχοῖς ἐμιπολιτεύεται, οὐ θεσμοῖς θανατι-
χοῖς ἀναστρέφεται. Θεὸς γὰρ ἐπεδήμησε, καὶ τῆς οἷ-
στρηλασίας τὰ πάθη ἐξέτεμε, τὰ ἴδια ἐνομοθέτησε;
καὶ τὰ συμφέροντα χαὶ ἐπωφελῇ ἐδογμάτισε " δόγματα
σωφροσύνης ἐθέσπισε, xoi τὴν ἡδυπάθειαν ἐξέχοψεν -
ὅρους ἁγιωσύνης ἐνέθηχε , χαὶ νόμον ἁγνείας ἥρμοσε ;
χαὶ ἄνομον πορνείαν ἐχποδὼν ἐποίησε * τοὺς τῆς ἐγχρα-
τείας ἐνομοθέτησε χανόνας, xol τὰς τῶν ἡδονῶν ἐπι-
κρατείας ἀνέτρεψε" δόγματι θεϊκῷ τὰ τῶν ἐπιθυμιῶν
ὄργανα χατέσπασε, χαὶ πᾶσαν τὴν δι᾿ ἡδονῆς ἐντι-
χτομένην ἁμαρτίαν ἐμείωσεν. ᾿ΚΠπειδὴ γὰρ ἀρχὴ πορ-
γείας, ἐπίνοια εἰδώλων, εὕρεσις δὲ αὐτῶν, φθορὰ
ζωῆς, διὰ τοῦτο τὴν ῥίζαν τῆς ἀνομίας ἐξέχοψεν, ἵνα
παύση πάντα τὰ ῥεύματα τῆς ἀσεθείας. Καὶ χατήρ--
γησε μὲν τὰ μυσαρὰ σεδάσματα τῆς εἰδωλολατρείας,
διέφθειρε δὲ τὰ τῶν ἀθεμίτων ἐπιτηδεύματα, "fy pst-
ὡσε τὰ σχίσματα τῆς Banc us παρανομίας, καὶ ἠμαύ--
ρωσε τὰ πλάσματα χαὶ τὰ χαλλωπίσματα τῆς ἀσε-
θείας: τὰ τῆς ἀπάτης ἐνέχοψεν ἀδικήματα, xo τὰ τῆς
ἀπωλείας ἐνέφραξε ῥεύματα" ἐχαθάρισε τὰς ψυχὰς
ἐκριζώσας τὰς ἀκάνθας τῆς ἀσεύδείας, χαὶ ἤνεγχεν ὡς
χόχχον σίτου τὰ σπέρματα τῆς θεοσεύείας, ἵν᾽ dmo-
δείξη τὰς ψυχὰς χαρποφορούσας γεννήματα διχκαιοσύ--
γῆς" ἤνοιξε τοὺς χαταῤῥάχτας τῆς πνευματιχῆς σιτο-
δοσίας, καὶ ἐπλήρωσε τὰς λογικὰς ἀποθήκας τῶν
θεϊκῶν γεννημάτων τῆς ἐπαυρανίου σοφίας" ἐνεφόρησε
τοὺς πιστεύοντας τῆς τοῦ Πνεύματος ἁγιαστίας, χα
γέγονεν ἕχαστος δοχεῖον τῆς ἐνθέου ἁγιωσύνης, xal
ποταμὸς τῆς θείας εὐπρεπείας. ᾿Γούτων ἡμῖν ἁπάντων
ὃ σταυρὸς ἐχορήγησε τὴν χτῆσιν, xol πάντων τῶν τη-
λικούτων ἀγαθῶν διὰ τοῦ σταυροῦ ἀπολαύομεν, Τού-
τῶν ἁπάντων τὴν γνῶσιν διὰ σταυροῦ εἰλήφαμεν, καὶ
ταῦτα πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐδιδάχθημιεν. Ἵνα δὲ μάθης τοῦ
σταυροῦ τὴν δύναμιν καὶ πόσον ἰσχύει σταυροῦ ἐνέρ-
γεια, κατάμαθε τὰ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ γενόμενα, xat εὗ-
ρήσεις ἔργα θεϊχὴς δυνάμεως δι᾿ αὐτοῦ τελούμενα.
Σταυρὸς κατὰ τῆς ζωῆς πήγνυται, xo ζωὴ τῷ χόσμῳ
διὰ σταυροῦ εἰς θάνατον ἐπινενόηται, καὶ θάνατος νγε-
χρὸς Ot αὐτοῦ ἀποδέδεικται" σταυρὸς κατὰ τῆς ἀληθείας
ἥπλωται, χαὶ διὰ σταυροῦ κόσμος τῆς ἀληθείας πεπλή-
ρωται" σταυρὸς ἐχτέταται χατὰ τοῦ Δεσπότου, xal ὃ
Δεσπότης 0v αὐτοῦ τὰς χεῖρας ἐχτείνας, τὰ πάντα πρὸς
ἑαυτὸν συνήγαγε. Χριστὸς ἐπὶ σταυροῦ χρέμαται, xal
διάδολος νενέκρωται " Χριστὸς ἐπὶ σταυροῦ ἥπλωται,
χαὶ σημεῖον σωτηρίας τῷ χόσμῳ δεδώρηται: Χριστὸς
ἐπὶ σταυροῦ προσήλωται, καὶ πᾶσα Ψυχὴ ἐκ δεσμῶν
λελύτρωται Χριστὸς ἐπὶ σταυροῦ πέπηγε, xo ἣ σύμ.-
πᾶσα χτίσις ἀπὸ τῆς φθορᾶς τῆς δουλείας ἠλευθέρω-
ται" Χριστὸς ἐπὶ σταυροῦ ἀναπέπαυται, καὶ τεράστιον
καινότερον τῷ κόσμῳ ἀναδέδεικται - ἡλίου γὰρ τὸ φῶς
σχοτίζεται. Σύμιολον τοῖς μὲν ἀπίστοις ἐν ἡμέρᾳ χρί-
:

,

M , , -"
σεὼς TO σχοτος ταμιευομένον, τοις δὲ πιστευοῦυσι TO

» Quid hic sibi velit nugacissimus scriptor non satis intelligo,

IN EXALTATIONEM VENERAND;E CRUCIS. 877

φῶς τῆς ἡμέρας ἀπὸ σχότους μεταβαλλόμενον. Τοῦτο privati, in servitutem omnibus gentibus traditi

δὲ xal προφητιχόν που λόγιον βοᾷ λέγον - Καὶ ἔσται — sint, quia non crediderunt divine et stupenda
ἐν ἐχείνη τῇ ἡμέρᾳ, λέγει Κύριος, δύσεται ὃ ἥλιος με- — crucis predicationi. Lugebunt etiam gentes ob
σημύρίας, καὶ συσχοτάσει ἐν ἡμέρᾳ τὸ φῶς, καὶ με-. — peccata sua, luctu qui beatitudinem pariat : nam
ταστρέψω τὰς ἑορτὰς ὑμῶν εἰς πένθος, καὶ πάσας τὰς alt: Beati qui lugent, quoniam ipsi consola- Matth 5.4.
ᾧδὰς ὅμιῶν εἰς θρήνους. Ὁρᾷς, ἀγαπητὲ; ἡλίκον πε- — buntur. Lugebunt itaque ob vanas suas festivi-
ριέχει μυστήριον τὸ προφητικὸν λόγιον ; ᾿Ενταῦθα γὰρ. tates, et nefaria cantica, que impuris daemonibus
ἀμφοτέρων αἰνίττεται τὰ πράγματα, Ιουδαίων τε λέγω — persolvebant. Perpende autem hodie quomodo
τῶν ὑπὸ νόμον, χαὶ ἐθνῶν ἔξω τοῦ νόμου τὴν ἀνομίαν 207 gentilis poenitentiam. agens, qui prius idolis festa
ἐπιτελούντων. Οἱ μὲν γὰρ χατὰ νόμον ἑορτάζοντες A celebrabat, festum in luctum convertat, male fa-
πενθήσουσι τὰς ἑορτὰς ἀποτελέσαντες, xut ἀντὶ ᾧδῶν — ctorum penitens, et cum luctu propheticum illud
χοπετὸν περὶ τῆς ᾿Ιερουσαλὴμ. ποιήσονται. Οὐχ ἔτι γὰρ dictum proferens : Erravimus in turpitudine Jer. 3. 25.
ἔσται Ἱερουσαλὴμ. ἔχουσα τὰς λατρείας, οὔτε &mvre- — nostra, et operuerunt nos peccata nostra, quia
λεσθήσεται ἑορτὴ ἐν αὐτῇ, τέλος εἰληφότων ἁπάντων repleti sumus impietate nostra : [Novimus ini- Itid. 14.
μετὰ τὴν Χριστοῦ ἐπιδημίαν καὶ τὸ πάθος αὐτοῦ xol — quitates patrum. nostrorum. Sic et nos probe 20.
τὴν οἰχονομίαν. Διὰ τοῦτο οὖν φησι, Μεταστρέψω τὰς — lugentes et plorantes de malis supra descriptis,
ἑορτὰς ὑμῶν εἰς πένθος, καὶ πάσας τὰς OXc ὑμῶν εἰς — crucem complectamur, in cruce spem habentes, ut
θρήνους: τῶν νομικῶν ἀποστερούμενοι xat sic Oou- — per crucem eruditi, in celum animo tendentes,

είαν παντὶ ἔθνει παραδιδόμενοι, ἀνθ᾽ ὧν οὐχ ἐπίστευ-. — et ad Christum Servatorem accedentes , juxta
σαν τῷ θείῳ καὶ παραδόξῳ τοῦ σταυροῦ κηρύγματι. — Deum in regno celorum locari mereamur, in ipso
Πενθήσει δὲ xo ἐπὶ ταῖς ἁμαρτίαις ἐξομολογούμενα — Christo Domino nostro, cui gloria et imperium in
ἔθνη πένθος μαχαρισμοῦ πρόξενον. Μαχάριοι γὰρ, φη- — secula seculorum. Amen.
σὶν, oi πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παραχληθήσονται. Iev- p

θήσουσιν οὖν ἐπὶ ταῖς ματαίαις αὐτῶν ἑορταῖς, χαὶ
ἄσμασιν ἀθεμίστοις, οἷς ἐπετέλουν τοῖς ἀχαθάρτοις
δαίμοσιν. "Üox γάρ μοι σήμερον, πῶς μετανοήσας
ἐθνικὸς, ὃ πρότερον τοῖς εἰδώλοις ἑορτάζων, μεταστρέ-
φει τὴν ἑορτὴν εἰς πένθος, μετανοῶν ἐφ᾽ οἷς χαχῶς
ἔπραττε, xol λέγει θρηνῶν τὸ προφητιχὸν ἐχεῖνο )o-
γιον- ἘἜπλανήθημεν ἐν τῇ αἰσχύνη ἡμῶν, xoi ἐπε-
χάλυψεν ἡμᾶς τὰ ἁμαρτήματα ἡμῶν, ὅτι ἐπλήσθημεν
ἀσεδείας ἡμῶν: ΓἌγνωμεν ἀδικίας πατέρων ἡμῶν.
Οὕτως οὖν xal ἡμεῖς χαλῶς θρηνοῦντες χαὶ πενθοῦντες
ἐν τοῖς προγεγραμμένοις ἡμῖν χαχοῖς, τῷ σταυρῷ ἕαυ-
τοὺς προσπλέξωμεν, σταυρῷ τὰς ἐλπίδας ἀνατιθέντες,
ἵνα διὰ σταυροῦ παιδαγωγηθέντες, xa εἰς οὐρανὸν τὴν
διάνοιαν τείναντες, Χριστῷ τῷ Σωτῆρι ἡμῶν πλη-
σιάσαντες, ἐγγὺς Θεοῦ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν γε-
νέσθαι χαταξιωθῶμεν, ἐν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ
ἡμῶν, ᾧ fj δόξα xoi τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.

e

MONITUM

IN SERMONEM DE SANCTO THOMA.

Hic nimiz loquacitatis Greculus statim se prodit a Chrysostomi elegantia, inventione, salibus longe
alienum. Illiusque sermonem typis dare ne cogitassemus quidem, nisi jam inter spuria publicasset Hen-
ricus Savilius. Hec porro oratio subinde a Graculis nugacibus aucta et retractata fuit. Indeque accidit
ut manuscripti Codices inter se differant, aliis breviorem, aliis longiorem homiliam referentibus. Illam
ut Savilius dedit edimus, aliquot in locis ad fidem Manuscript Regii casugatam.

878 SPURIA.

In sanctum d postolum Thomam.

1. Venio debitum vobis redditurus, carissi-
mi: debitum quod et me reddentem ditabit, et
vobis recipientibus utile erit. Adsum rursus
Thomam celebraturus, initio quidem non creden-
tem Christi resurrectionem ; deinde vero postquam
vidit et tetigit, Christo credentem ; ac Dominum
ipsum et Dein vocantem. Animam ergo adhi-
bete mihi, rogo. Precamini Thomam, ut sanctam

deticonms suam que latus Domini tetigit, labiis

Joan. 20.
4

28.

Ihbid.v. 28.

25.

Matth. 27.

ΩΣ

63.
Joan, τι.
25;

Ibid. 10
18.

Ihid. 20.
ZI.

meis imponens, vim linguz me: cotferat τῷ illa
enarranda quz vos desideratis: viliaque verba mea
tranquillo animo ferte, ut modicam inde utilita-
tem decerpatis. Cum Servator noster inferni ven- .
trem omnia devorantem dissecuisset, ac primo-
genitus mortuorum em esset, perque clausas
Januas ingressus esset ad discipulos suos, Zhomas,
qui dicitur venait non erat cum eis. Papa,
quantum miraculum! Desideratus adfuit, et qui
desiderabat non aderat: bonus pastor gregem
adut, et ovis extra gregem, imo extra caulam
errabat : Rex colorum presens advenit, et miles
procul a divino exercitu versabatur. Erat vero

forte illud divine dispensationis mysterium ,
quod tunc non adesset Thomas. Nam si prz-
sens fuisset, non dubitasset; si non dubitasset,
non tetigisset; si non tetigisset, non ita credi-
disset; si non 1ta credidisset, non nos ita cre-
dere docuisset. Itaque discipuli. incredulitas ,
fidei nostr: mater effecta est. Ideo namque nos
Christum, quem non videmus, adoramus, quia
ille vidit et adoravit :ideo licet non tangamus eum,
qui tangi non potest, hymnis celebramus, quia ille
propriis mànibus attrectans Dominum celebravit
dicens: Dominus meus, et Deus meus. Dicebant
ergo alii discipuli Thome, qui postremo venerat :
Fidimus Dominum ; vidimus eum qui dixit :

Post triduum resurgam; et ex re ipsa veritatem
dicti deprehendimus; vidimus eum qui dixit : : Ego
sum resurrectio et veritas et vita ; ac resurre-
ctionem et veritatem et vitam €x mia accepimus ;
vidimus eum qui dixit: Potestatem habeo po-
nendi animam meam, et potestatem, habeo ite-

rum sumendi eam : et re potentiam ejus experti
sumus. Nam repente Servator adstitit nobis, do-
muncule januas non discindens: nos vero in-
exspectato adventu, ut par erat, perculsi, novam
ingressus rationem hola sumus. Audivimus eum
cp Pax vobis, et moeroris procellam i in
l;titize tranquillitatem vertimus. Vidimus ejus
manus, in qnibus acutos clavos receperat, et ho-
minum peccata deleverat : vidimus ejus manus,
quibus mortem contrivit, et resurrectionem omni-

Eig τὸν ἅγιον ἀπόστολον Θωμᾶν.

"Hao * τὸ A ἕος ἀποδώσων ὑμῖν, ὦ φίλοι, χρέ ἔος
χἀμὲ τὸν ἀποδιδόντα πλουτίζον, xol ὑμᾶς τοὺς d ἅπο-
λαμθάνοντας, ὠφελοῦν. Πάρειμι πάλιν ἀποδείξων τὸν
Θωμᾶν, παρὰ TE τὴν ἀρχὴν ἀπιστοῦντα τῇ τοῦ Σω-
τῆρος ἀναστάσει, ὕστερον δὲ μετὰ τὴν ὄψιν χαὶ τὴν
ἁφὴν πιστεύοντα τῷ Χριστῷ, χαὶ Κύριον αὐτὸν χαὶ
Θεὸν ὀνομάζοντα. Συντείνατε μοι τοίνυν τὰς ὑμετέρας
διανοίας, παρακαλῶ, καθικετεύσατε τὸν Θωμᾶν, | ἵνα
τὴν ἁγίαν αὐτοῦ δεξιὰν τὴν ἁψαμέν ἣν τῆς τοῦ Δεσπό-
τοῦ πλευρᾶς τοῖς ἐμοῖς χείλεσιν ἐπιθεὶς, γευρώσῃ μου
τὴν γλῶτταν πρὸς τὴν ἐξήγησιν τῶν ποθουμένων € bui,
χαὶ μετὰ γαλήνης τῶν εὐτελῶν μου ῥημάτων ἄνάσ "

gos ὅθε, ἵνα pug τινα τὴν ἐξ αὐτῶν ὠφέλειαν “χαρπώ-
AG σησῦε. Τοῦ X Σωτῆρος P ἡμῶν διαῤῥήξαντος τὴν παυ.-
φάγον γαστέρα τοῦ ἅδου, χαὶ γενομένου πρωτοτόχου
τῶν γεχρῶν, xol διὰ τῶν χεχλεισμένων θυρῶν εἰσελ--
θόντος πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς : Sm 6 λεγόμε-
νος Δίδυμος, οὖχ ἦν μετ᾽ αὐτῶν. Βαθαὶ coU θαύμα-
τος" ὃ ποθούμιενος παρεγένετο, χαὶ ὃ ποθῶν ἀπελιμ-
πάνετο : δ ποιμὴν 6 χαλὸς ἐπέστη τῇ ποίμνῃ , χαὶ τὸ
πρόθδατον ἔξω τῆς ποίμνης ; μᾶλλον δὲ τῆς μάνδρας
ἐπλανᾶτο" ὃ βασιλεὺς τῶν οὐρανῶν παρὼν ἐπεδή.-
μῆσε; χαὶ ὃ στρατιώτης πόῤῥω τοῦ θείου στρατοπέ-
δου διέτριδεν. Ἦν δὲ ἄρα χαὶ τοῦτο τῆς θείας οἶχκο-
νομίας μυστήριον, τὸ μὴ παρεῖναι τὸν Θωμᾶν τότε.
Εἰ γὰρ παρῆν, 00x ἂν ἠμφισδήτησεν᾽ εἰ δὲ μὴ ἀμ-
φέθαλεν, οὐχ ἂν ἐψηλάφησε v* el δὲ οὐχ ἐψηλάφησεν,
οὐχ ἂν οὕτως ἐπίστευσεν " εἶ δὲ μὴ οὕτως ἐπίστευσεν,
Β οὐχ ἂν ἡμᾶς οὕτω πιστεύειν ἐδίδαξεν. “Ὥστε xa 1
ἀπιστία τοὺ μαθητοῦ τῆς ἡμετέρας πίστεως μήτηρ
Ys γένηται. Διὰ τοῦτο γὰρ χαὶ ἡμεῖς μὴ βλέποντες
τὸν Χριστὸν, προσχυνοῦμεν αὐτὸν, ἐπειδήπερ .&xelvoc
ἰδὼν αὐτὸν προσεχύνει" διὰ τοῦτο μὴ Ψψηλαφοῦντες
τὸν ἀψηλάφητον, ἀνυμνοῦμεν αὐτὸν, ἐπειδήπερ exei-
vog ταῖς οἰχείαις χερσὶ κρατήσας τὸν Δεσπότην d ἀνύ-
υὑνησε. λέγων : Ὁ Κύριός μου, xat ὃ Θεός μου. ὑλε-
γον οὖν οἵ ἄλλοι μαθηταὶ τελευταίῳ παραγενομένῳ
τῷ Θωμᾷ, ᾿Ἑωράχαμεν, τὸν Κύριον, ἑωράχαμεν τὸν
εἰπόντα, Μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι; χαὶ τὴν ἀλή-
θειαν τῶν ῥημάτων ex τῶν πραγμάτων εὑρήκαμεν *
ἑωράχαμεν τὸν εἰπόντα, ἐγώ εἶμι ἣ ἀνάστασις, χαὶ
ἡ ἀλήθεια, xol ἣ ζωή xot τὴν ἀνάστασιν χαὶ τὴν
ἀλήθειαν xo τὴν ζωὴν ἐκ τῆς ζωῆς ἐδεξάμεθα - ἑωρά-
χκαμεν τὸν εἰπόντα, ᾿Εζουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν
μου, καὶ ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαδεῖν αὐτήν * xol τὴν
C ἐξουσίαν αὐτοῦ τῷ πράγματι παρειλήφαμεν. ᾿Ἐπέστη
γὰρ ἀθρόως ἡμῖν ὃ Σωτὴρ, τοῦ δωματίου τὰς θύρας
μὴ διελών * ἡμεῖς δὲ πρὸς τὴν ξένην αὐτοῦ ἐπιστα-
σίαν, ὡς εἰκὸς, ἐκπλαγέντες ἐϑαυμάσαμεν τὸν τοιαύ-
τὴν εἴσοδον χκαινουργήσαντα. ᾿Ἤχούσαμεν αὐτοῦ πρὸς
ἡμᾶς εἰπόντος, Εἰρήνη ὑμῖν, χαὶ τὴν ζάλην τῆς λύ-
πῆς πρὸς γαλήνην εὐφροσύνης ἐτρεψάμεθα " εἴδομιε

? Sic Mss, pene omnes, Savil. sic incipit, Εὐλογητὸς b Alii ἡμῶν ἄρδην διαῤῥήξαντες.

ὁ θεὸς. ἥχω.

IN SANCTUM

αὐτοῦ τὰς χεῖρας, ἐν αἷς ἐδέξατο τὰς τῶν ἥλων
ἀχμὰς, χαὶ τὰς τῶν ἀνθρώπων ἁ ἁμαρτίας ἐξήλειψεν: εἴ-
δομιεν αὐτοῦ τὰς χεῖρας, δι᾽ ὧν τὸν θάνατον συνέτριψε,
χαὶ τὴν ἀνάστασιν πᾶσιν ἀνθρώποις ἔ ἔφυσεν * εἴδομεν
αὐτοῦ χαὶ τὴν ἁγίαν, πλευρὰν τὴν τρωθεῖσαν ὑπὲρ
ἡμῶν, χαὶ βλύσασαν αἷμα χαὶ ὕδωρ, τοὺς δύο τῆς ἥμε-
τέρας σωτηρίας χρουνούς᾽ ὑπεδεξάμεθα καὶ φύσημα
θεῖον ἐχ τοῦ θείου στόματος αὐτοῦ, φύσημα πνευματι-
χὸν, φύσημα πάσης χάριτος χορηγὸν. ᾿Εχειροτονήθη-
£V Ex. τοῦ Δεσπότου δεσπόται τῆς τῶν πλημμελημά-
τῶν ἀφέσεως, ἐγενόμεθα: χαὶ χύριοι. τῆς τῶν ἅμαρτο-
λῶν χρίσεως, τοιοῦτον ῥῆμα. παρ᾽ αὐτοῦ δεξάμενοι
σύνθημα, Ἄν τινῶν ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται
αὐτοῖς, ἄν τινων χρατῆτε, χεχράτηνται. T οιούτων λό-
γῶν τοῦ Σωτῆρος κατετρυφήσαμεν, τοιούτων δωρεῶν
ἀπηλαύσαμιν (οὐ γὰρ ἐνὴν ἡμᾶς Fi nen; χαὶ ne
πλουτῆσαι, τοιούτῳ Δεσπότῃ περιτυχόντας * δὲ
μόνος πτωχὸς ἔμεινας μὴ παρών. Καὶ pis o αὐτοὺς
εὐθέως ὃ Θωμᾶς ὑπολαδὼν ἔ ἔφη" ὑμεῖς τὸν Κύριον
ἐθεάσασύε; ἐγὼ μόνος ἀνάξιός εἶμι τῆς θέας. αὐτοῦ ;
οὐχ ὡς ἐχλήθητε j κέκλημαι; : o5y, ὡς ἐτ υήθητε ντε-
τίμημαι παρ᾽ αὐτοὺ ; Keil ὡς εἴδετε σταυρούμενον αὖ-
τὸν, οὕτως εἰδον χἀγώ; οἶδον ψεθ᾽ ϑμῶν τὰ στυγνὰ,
θέλω χαταιλαθεῖν χαὶ τὰ φαιδρά., Ὡς εἶδον τὴν νέ-
pos τῳ τοῦ Χριστοῦ, θέλω χαὶ τὴν ἀνάστασιν αὐτοῦ
τιδεῖν. "EXv γὰρ vi ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν
τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάχτυλόν [-00 εἰς τὸν
τύπον τῶν ἥλων, χαὶ βάλω τὴν χεῖρά βου εἰς τὴν
πὰε Ξυρὰν αὐτοῦ ; οὐ μὴ πιστεύσω. ᾿Αλλ᾽ ὑμεῖς οὐχ ἂν
ἐπιστεύσατε, εἰ μὴ πρῶτον ἐθεάσασθε * οὕτω χἀγὼ,
ἐὸν υὴ ἴδω, οὗ μὴ πιστεύσω. ᾿Επίμεινον, ὠ Θωμᾶ,
ἐπίμεινον τῇ xa σου ἀπιστίᾳ ταύτῃ, σπουδαίως ἐπί-
Uetyov, ἕως ἂν χρατήσ ἧς τῆς πίστεως τὴν ἄγχυραν :
ἐπίμεινον τῷ τοιούτῳ πόθῳ σφοδρότερον, ἕως ἂν θεάσῃ
τὸν ποθούμενον. Φιλῶ σου τὴν δὴ χόνοιαν τῶν λογι-
σμῶν, ὡς πᾶσαν διχόνοιαν τέμνουσαν ἐπαινῶ σου τὸν
φιλόνειχον xai φιλό Ἴρ'στον τρόπον, ὡς πᾶσαν φιλονει-
χίαν αἱρετιχῶν ἐχχόπτοντα. Ἀπίστησον, ,ἀπίστησον

τὶ

APOSTOLUM

E

THOMAM. 679
bus hominibus peperit : vidimus ejus sacrum ]la-
tus pro nobis confossum, qnod et sanguinem et
aquam emisit, duos salutis nostr fontes. Insuf-
flaionem quoque divinam ex ore ejus accepi-
mus, insufflationem | spiritualem ,. quee gratiam
omnem ministrabat. A Domino ordinati sumus,

ut potestatem habeamus dimittendi peccata ; et
judicandi peccata. facultatem accepimus , hoc us.
cto nos ad. id. constituente : Quorum remiseritis
peccata, remittuntur eis, et quorum retinueri-
tis, retenta sunt. 'Palíbus Servatoris dictis cum
gaudio acceptis, talia nacti sumus dona : non enim
poteramus a tali Domino frui, sine divitiarum ac-
cessione, tali Domino collata ; tu vero solus pau-
per mansisti, qui non aderas. Statimque "Thomas
respondit ais: Vos soli Dominum vidistis; egone
solus indignus sum ejus conspectu ? Md xd γο-
cati estis, et ego vocatus sum? et ut hono-
rali estis, ego honoratus sum ab illo? nonne
ut vos vidistis ilum crucifixum, ego quoque
vidi? Vobiscum tristia vidi, volo aiti lota
discere. Ut vidi mortem Christi, volo quoque re-

surrectionem ejus conspicere. δὶ enim videro l^id. 20.

in manibus ejus. fixuram clavorum, ei mittam
digitum meum in locum clavorum, et manum
meam in latus ejus, non cr edam. Certe vos non
credidissetis, nisi vidissetis: sic et ego nisi vide-
ro, non credam. Persevera, Thoma, persevera in
hac pulchra incredulitate tua ; studiose persevera,
donec teneas fidei anchoram; yelitmentius perse-
vera in hoc tuo desiderio, donec videas eum quem
desideras. Amo cogitationum tuarum dubitatio-
nem, qui omnem dubitationem resecet : laudo
modum illum contentiosum et Christi.amantem,
ut qui omnem hzreticorum contentionem auferat.
Ne credas, jam magis fidem neges, ut ego firmiter
credam. Quare Dominum, et voca prasentem , ut
tequarente ac vocante, ego Redemtorem meum am-

ἔτι χαὶ μᾶλλον, f ἵνα πιστεύσω βε faoc € ἐγώ. Z ἥτησον 209 plectar. Persevera illum quaerere qui dixit: Quee-
τὸν Κύριον, καὶ χάλεσον τὸν παρόντα, | ἵνα σοὺ ζητ τοῦν- A rite, et invenietis. Ne pratereas simpliciter ex-

τος αὐτὸν xa χαλοῦντος, ἐγὼ περιπτύξ ξωμα!: τὸν ἐμὸν
λυτρωτή ἦν. ᾿Καατίμεινον ζητῶν τὸν εἰπόντα " ἅ "rete, χαὶ
εὑρήσετε. Μὴ παρέλθης ἁπλῶς ἐ ἐρευνῶν, ἐὰν μὴ εὑρή-
σῆς 2 ὃν ζητεῖς θησαυρόν. ᾿βπίμεινον Mee τὴν θύραν
t τῆς ἀναντιῤῥήτου γνώσεως, ἕως ἂν ὑπανοίξη σοι ταύτην
ὃ εἰπὼν ; Κρούετε, χαὶ ἀνοιγήσεται ὕμιν. Ἡδέως à ἀχούω
σου πολλάχις λέγοντος, ᾿Βὰν νὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὖ-
τοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, οὗ μὴ πιστεύσω. Σοὺ γὰρ
ἀπιστοῦντος, ἐγὼ πιστεύειν διὸ ιδάσχουιαι" σοῦ τῇ δικέλλη
τῆς γλώττης ὁ ὀρύττ τοντος τὰς τοῦ θείου σώματος ἀρού-
ρας, ἐγὼ τὸν καρπὸν ἀπόνως θερίζω. χαὶ σωρεύω πρὸς
ἑαυτόν. FE ut; ἴδω τούτοις 1400 τοῖς ὀφθαλμοῖς τοὺς
ἐν ταῖς ἁγίαις αὐτοῦ ) χερσὶν αὔλαχας, ἃς ἠροτρίασαν
ot gugcefeis, οὐδαμῶς τοῖς ὑμετέροις συνθήσομαι δή-
μασιν" ἐὰν μὴ βάλω τοῦτόν μου τὸν δάχτυλον εἰς τὰ
χοιλώματα τῶν ἥλων, οὐχ ἂν τὸ ὑμέτερον εὐαγγέλιον
παραδέ ξομαν" ἐὰν μὴ χρατήσω ταύτῃ μου τῇ χειρὶ
τὴν | πλευρὰν ἐχείνην, τὴν ἀνύποπτον μάρτυρα τῆς ἀνα-
στάσεως, οὖχ ἂν τῷ ὑμετέρῳ πιστεύσοιμι δείγματι.
Θεάσομαι τοῖς ἐμοῖς ὀφθαλμοῖς τὰ χηρυττόμενα

Ι!

-

plorans, si non reperias thesaurum quem inquiris.
Persevera pulsans januam cognitionis , quz nulli
sit contradiction. obnoxia, diano: bos aperiat
qui dixit : Pulsate, et aperietur vobis. Liben-
ter audio te szepe dicentem : /Visi videro in mani-
bus ejus fixuram clavorum, non credam. 'Te
quippe non credente, ego credere disco : te ligone
lingua tuz arva divini: corporis fodiente, ego fru-
ctum sine labore decerpo et mihi BEcnniulit Nisi
videro his meis oculis sulcos in sanctis manibus
ejus, quos sulcarunt impii, nunquam vestris ob-
temperabo verbis : nisi hunc meum digitum mit-
tam in foramina clavorum, hunc Sum. bonum
nuntium non accipiam : nisi tangam hac manu
mea latus illud, non suspectum resurr ectionis te-
stem, non credam testimonio vestro.

3. Videbo oculis meis ea, que vos pradicatis

25.

Matth.7.7.

Dan.4. 32.
Joan, 20.
25.

8380

(nam aure certiores sunt testes oculi); et tunc ve-
strum recipiam dictum. Omne quippe verbum a
rebus 1 ipsis confirmatum , validum et firmum est ;
sin rerum ipsarum confirmatione privetur, i ἐπήδα
a labiis in aerem diffunditur. Doctoris nostri mi-
racula hominibus prodicaturus sum : quomodo
igitur ea quz non oculis percepi, verbis proferam?
quomodo incredulis ea. credere suadebo , quibus
ipse non adfui? quomodo Judzis ac gentilibus
dicam : Crucifixum Dominum meum vidi, resu-
REV non vidi, sed ab aliis audivi? Écquis
hac dicentem. non irridebit? quis przdicationem
non respuet? Aliud est audivisse, aliud. vidisse :
aliud verba percipere, aliud videre et experiri.
Hiec et similia cum coapostolis diceret Thomas,
ingressus est rursum Jesus ad discipulos. januis
clausis. Ingressa est Janua vitze per clausas januas:
eo modo ingressus est, quo novit ipsum solum Dei
Verbum. Sicut enim cum natus est, virginitatis ja-
nuas non lesit, sic etiam intra Hee repertus
est; et εἰπεῖν non fregit. Àc rursus, ut exiit ex
sepulcro clauso et obsignato, sic ingressus est ja-
nuis clausis. Ingressus « eo e carne, hi erat divi-
nitate, et januas non aperuit. Voluit enim, et nihil
impedivit : voluit, et omnia concurrerunt : vo-
luit, et creatura ipsi obsequuta est : voluntati ejus
omnia concurrerunt, quod vere Deus esset. Sic et
generatio ejus omnem sermonem superat, et exitus
ex monumento mentem omnem transcendit, in-
gressusque ejus ad discipulos ineffabilis inenarra-
bilisque est. Quod quidem ingressus sit ad disci-
pulos, hocquidem edoctussum: ?quomodoi ingressus
sit, nondum didici. Quod non ipse percepi, nec
dicere audeo. Eum qui ingressus est celebro, in-
gressus modum non curiose inquiro : prodico my-
sterium, nec explico quod explicari nequit : si-
gnum editum admiror, quomodo factum sit non
quiero : lis quae scripta sunt credo, nec curiose
exploro, et salutem consequor. Auditor quippe
sum miraculorum Domini , non autem in divinis
illis operationibus CENCMeS sum. Et si quis Ju-
diorum dixerit mihi: Res prorsus incredibiles
przdicas et impossibiles; quomodo potuit corporis
moles januis clausis intrare? dicam et ego illi :
Quomodo potuit Habacucum angelus deducere in
lacum leonum, et rursum inde reducere, ei ap-
posita signacula salva et integra relinquere ? Ser-
vus quod voluit effecit, et iliius non potuit ,
ut sibi placuit? ΕΣ ΒΡΗ͂ τας ergo illud vdlcnic
Deo factum est, ita et hoc volente Deo Verbo,
qui homo fietisi est, perfectum fuit. Ingressus est
ergo ad discipulos suos Servator, ut edu placuit,
et stelit 1n medio, ut oninibus pari modo appareret,
et dixit eis : "NN vobis. Pax enim sum, et pacem
do vobis. Quod sum, id do. Pax hxc omnes ini-
micos subjiciet sub pedibus vestris: pax hac
omnes principatus et potestates subditas vobis fa-
ciet : pax hac contra totum orbem tropaeum eri-
get. (xavisl sunt ergo discipuli, cum Domini sul
forma et voce iterum fruerentur, et Thomam cu-

C

D

E

210X6V, ὃ Σωτὴρ;

A

SPURIA.

παρ᾽ ὑμῶν ( ἐπειδήπερ τῆς ἀχοῆς ἀξιοπιστότεροι μάρ-
τυρες οἵ ὀφθαλμοί), καὶ τότε τὸν ὑμέτερον δέχομαι
λόγον. Ἅπας γὰρ λό; γος χεχτημένος τὴν ἀπὸ τῶν
πραγμάτων συνηγορίαν ἰσχυρὺς ὑπάρχει xa βέ ἔραιος *
πᾶσα δὲ φωνὴ τῆς ἀπὸ τῶν ἔργων μαρτυρίας ἐστερη-
μένη, ἔστιν ἐξίτηλος, ἐχ τῶν χειλέων εἰς τὸν ἀξρα
χεομένη. Μέλλω χηρύττειν τοῖς ἀνθρώποις τοῦ διδα--
σχάλου τὰ θαύματα * πὼς οὖν, ἃ μὴ παρέλαδον τοῖς
ὀφθαλμοῖς , ταῦτα τοῖς : λόγοις ἐ ἐξείπω ; ; πῶς πείσω τοὺς
ἀπίστους πιστεῦσαι, οἷς οὔτε αὐτὸς τέως παρηχολού-
θησα; πῶς εἴπω τοῖς ᾽Τουδαίοις xal τοῖς Ἕλλησιν, ὅ ὅτι
σταυρούμενον τὸν ἐμὸν Δεσπότην τεθέαμαι , ἀναστάν-
τα δὲ οὐχ εἰδον, ἀλλ᾽ ἤχουσα ; Καὶ τίς οὗ γελάσει μου
τὴν φωνήν; τίς οὗ διαπτύσει τὸ χήρυγμα; Ἕτερον
γάρ ἐστιν ἀχοὴ, xo ἕτερον ὄψις, xoà ἕτερόν ἐστι λόγων
ἐπαγγελία, xol ἕτερον πραγμότων θέα χαὶ πεῖρα.
Ταῦτα, καὶ τὰ τοιαῦτα πρὸς τοὺς συναποστόλους δια-
λεγομένου τοῦ Θωμᾶ, εἰσῆλθε, πάλιν ὁ Ἰησοὺς πρὸς
τοὺς μαθητὰς, χεχλεισμένων τῶν θυρῶν. Eic7A0sv ἣ
θύρα τῆς ζωῆς ὃ διὰ τῶν χεχλεισμένων Bupanei εἰσῆλ-
θεν, ὡς οἶδεν αὐτὸς μόνος ὃ Θεὸς Λόγος. ἑδσπερ γὰρ
ἐγεννήθη ; χαὶ τὰς πύλας τῆς παρθενίας οὐχ ἔφθειρεν,
οὕτω χαὶ ἐντὸς τῆς οἰκίας εὕρέ ἔθη. xo τὰ χλεῖθρα οὐκ
ἀνέσπασε. Καὶ πάλιν, “ὥσπερ ἐξῆλθεν € ἐχ TOU χεχλει-
σμένου καὶ ἐσφραγισμένου τάφου, οὕτως εἰσῆλθε, χαὶ
τῶν θυρῶν χεχλεισμένων. Εἰσῆλθε τῇ σαρχὶ, ὅπου
ἦν θεότητι, χαὶ τὰς θύρας οὐχ ἀνεπέτασεν. Ἠθέλησε
γὰρ, χαὶ τὸ χωλύον οὐδέν 2 ἠθέλησε, χαὶ πάντα συνέ-
ὄραμεν - ἦθέ aye, xau ἣ κτίσις ὑπούργησε ; μόνῳ τῷ
θελήματι αὐτοῦ πάντα συνέδραμε. Θεῷ ὄντι xod ὑπάρ-
χοντι. Οὕτω καὶ i, ἣ γέννησις αὐτοῦ πάντα λόγον vix ,
χαὶ ^ τοῦ ψνήματος ἔ ἔξοδος ὑπερόαίνει πᾶσαν διάνοιαν,
χαὶ ἣ πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἴσοδος ἀπόῤῥητός
ἐστι xat ἀνέκτραστος. Ὅτι μὲν / γὰρ εἰσῆλθε πρὸς τοὺς
μαθητὰς 5 δεδίδαγμαι" τὸ δὲ πῶς εἰσῆλθε :V, οὐχέτι με-
μάθηχα᾽ ὃ δὴ ui; παρέ ἕλαθον, οὔτε λέγειν τολμῶ.
A υνὼ τὸν εἰσελθόντα, οὗ πολυπραγμονῶ τῆς εἰσόδου
τὰ
τὸν τρόπον᾽ χηρύττω τὸ μυστήριον, Ii ἑρμηνεύω τὸ
ἀνερμιήγευτον " θαυμάζω τὸ γεγενημένον σημξῖον, πῶς
δὲ γέγονεν, οὐ ζητῶ * πιστεύω τοῖς YeY ραμμένοις ἀπε-
ιέργως, χαὶ σώζομαι. Ἀχροατὴς γόρ εἶμι θαυμάτων
δεσποτικῶν, οὐκ εἰμὶ δὲ διαιτητὴς θείων ἐ ἐνεργειῶν.
Κἂν τις τῶν Ἰουδαίων εἴπη πρός ue, ἀ"κήγχανα xal
ξένα ; κηρύττεις xc παντελῶς ἄπιστα πράγμ. στα" πῶς
γὰρ ἠδύνατο διαχεχλεισμένων, θυρῶν σῶμα παρελθεῖν
ὀγχηρόν; ἐρῶ χἀγὼ πρὸς αὐτὸν, πῶς ἠδυνήθη ἄγγε-
λος xoa γαγεῖν τὸν ᾿Αμδαχοὺμ εἰς τὸν λάκκον τῶν λε-
ὄντων, χαὶ πάλιν ἀναγαν γεῖν , χαὶ τὰς ἐπιχειμένας
σφραγῖδας αῴας χαὶ ἐῤῥωμένας χαταλιπεῖν; 'O
δοῦλος, ὃ ὅπερ 10: ἔλησεν, ἐποίησε, xot ὃ Angst οὐχ
ἴσχυσεν, ὅπερ ηὐδόχησεν; Ὥσπερ οὖν ἐ «evo γεγένη-
ται βουληθέντος Θεοῦ, οὕτω καὶ τοῦτο πέπραχται,
τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου Θεοῦ θελήσαντος. Εἰσ-
ἦλθε τοίνυν πρὸς des ἑαυτοῦ μαθητὰς, ὡς ηὐδόκη-
nu ἔστη εἰς τὸ μέσον, ἵνα πᾶσιν
ὁμοίως φανῇ, χαὶ εἶπεν αὐτοῖς " Εἰρήνη t ὑμῖν. εἰρήνη
γάρ εἶμι, χαὶ εἰρήνην χαρίζομαι ὑμῖν. Ὃ πέφυκα,
τοῦτο χαὶ ὃ δίδωμι. Αὕτη ἡ 5 εἰρήνη πάντας τοὺς πολε--
μίους ὑποτάξ ει τοῖς uc ἑτέροις, ποσίν" αὕτη ἣ | εἰρήνη

D
τὰς ἀρχὰς χαὶ τὰς ἐ ξουσίας ποιήσει δούλας C ὑμῶν" g-

-

IN SANCTUM APOSTOLUM THOMAM. 881

τὴ ἣ εἰρήνη στήσει κατὰ τῆς οἰκουμένης τρόπαιον. — bitis pulsabant; ipsi oculis annuebant, ac prope-
Πυὐφράνθησαν οὖν μαθηταὶ πάλιν ἀπολαύσαντες τῆς — modum superciliorum nutu dicebant illi : Annon
δεσποτικῆς μορφῆς" καὶ φωνῆς, xxi τοῖς ἀγχῶσι vov — diximus tibi nuper, 'idimus Dominum, et non
Θωμᾶν διένυττον, καὶ διένευον τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῷ, — credidisti nobis? Ecce adest ipse desideratus, ipso
καὶ μονονουχὶ διὰ τῶν βλεφάρων ἔλεγον πρὸς αὐτόν: — fruere ut vis, delectare ut desideras : accede ad
οὐχ εἰρήκαμέν σοι πρῴην, ᾿βωράχαμεν τὸν Κύριον, eum, qui propter salutem tuam ad nos ingressus
χαὶ οὐχ ἐπίστευσας ταῖς ἡμετέραις φωναῖς ; ᾿Ιδοὺ πά- δῖ, et accipe quaestionum. solutionem. Ipse vero
ρεστιν αὐτὸς ὃ ποθούμενος - ἀπόλαυσον ὃς ζητεῖς ; Thomas stabat oculis circumspiciens omnia Ser-
χατατρύφησον ὡς ποθεῖς ; πρόσελθε τῷ διὰ τὴν σὴν — Vatoris membra, et singula curiose explorans, an
σωτηρίαν πρὸς ἡμᾶς εἰσελθόντι, xal Ados τὴν τῶν — vere qui mortuus erat, resuscitatus adesset. Quid
ζητουμένων ἐπίλυσιν. Καὶ αὐτὸς δὲ ὃ Θωμᾶς ἵστατο B ergo dixit ei ille solus bonus, solus misericors et
περιπέμπων τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς ὅλα τοῦ Σωτῆρος τὰ — benignus, Qui vult omnes homines salvos fieri, 1. Tim.2.4.
μέλη, xo περιεργαζόμιενος ἀκριδῶς ἕκαστον, εἰ ἀλη- — et ad agnitionem veritatis venire? Infer digi-
θῶς ὃ ἀποθανὼν, xxi ἀναστὰς αὐτὸς παρεγένετο. Τί — tum tuum huc, et vide manus meas. O benigni-
οὖν πρὸς αὐτὸν ὃ μόνος ἀγαθὸς, ὃ μόνος εὔσπλαγχνος tatis culmen immensum! o indulgentiz intermi-
xo φιλάνθρωπος, Ὃ θέλων πάντας ἀνθρώπους c«»- — natum pelagus! Non exspectavil aditum discipuli,
θῆναι, xo εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν ; Díos τὸν ^ nom exspectavit aditum discipuli, non exspectavit
δάχτυλόν σου ὧδε, xo ἴδε τὰς χεῖράς μου. Ἂ φιλαν- — donec supplex accederet, ac peteret ut optatum

θρωπίας ἀπέραντον ὕψος, ὦ συγχαταδάσεως ἀμετρή-ὀ ^ assequeretur, neque vel ad breve tempus distulit;
Tou πέλαγος. Οὐχ ἀνέμεινε τὴν πρόσοδον τοῦ μαθη-ὀ 564 ipse presens amatorem ad desideratum. vi
τοῦ" οὐ περιέιμκεινε τὸν δεόιλενον προσελθεῖν, χαὶ δεη-ὀ ΘΟΠΙρΙΠΙ, 1pse voce sua digitum desiderantis ad se

θῆναι xal τυχεῖν ὡς ἐδούλετο οὐκ ἀπεστέρησεν αὐτὸν — traxit, ipse Dominica lingua servilem manum ad se
οὐδὲ πρὸς βραχὺ τῆς εὐχῆς, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὃ ἐρώμενος τὸν pertraxit, dicens illi : /nfer digitum iuum huc, et
ἐραστὴν πρὸς τὸν ποθούμενον ἐδίαζεν- αὖτος τῇ φωνῇ — vide manus meas. Propter te enim te adii, pro-
τὸν δάχτυλον τοῦ ποθοῦντος πρὸς ἑαυτὸν ἐπεσπάσατο: pter te rursum huc accessi, unde numquam secun-
αὐτὸς τῇ δεσποτικὴ γλώττη τὴν δουλικὴν δεξιὰν εἷλ- dum divinitatem abfueram : propter te manus has-
χυσεν, εἰπὼν πρὸς αὐτὸν, «Φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε, — ce clavis configendas porrexi, ut tibi sine periculo
καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου. Διὰ σὲ γὰρ παρεγενόμην πρὸς c tuo salutem parerem. Accede ad me corpore, spi-
σέ: διὰ σὲ πάλιν ἐπέστην, ὅθεν οὐκ ἀπέστην οὐδαμῶς — ritu, fide, οἱ clare disce quae discere cupiebas :
τῇ θεότητι" διὰ σὲ ταύτας μου τὰς χεῖρας τοῖς ἥλοις pro lubito tuo scrutare, disce, tange : quasi in-
ὑπέθηκα, ἵνα cot προξενήσω σωτηρίαν ἀχίνδυνον. — fans ἴῃ manibus meis scripta lege voluntarize pas-
ΤΠλησίασόν μοι! τῷ σώματι καὶ τῷ πνεύματι xoi τῇ — sionis mec vulnera. Omnia tibi membra ad scru-
πίστει, χαὶ μάθε σαφῶς ὅπερ ἐπεθύμεις μαθεῖν: ὡς — tandum offero : non erubesco corporis livores, nec
θέλεις ἐρεύνησον, ὡς θέλεις κατάμαθε, ὡς θέλεις ψη- — carnis vulnera, qua propter vulnera vestra exce-
λάφησον * ὡς ἔτι νηπιάζων, ἐν ταῖς ἐμαῖς χερσὶν ἀνά-ὀ — pl: non abscondo glorie victorizeque mee tropaea :
γνωθι γεγραμμένα τὰ τοῦ ἑχουσίου μου πάθους τραύ- ^ palam prodeo, et omni creature illa palam facio.
ματα. Παρατίθημί σοι πάντα μου τὰ μέλη πρὸς ἔρευ- Vidit illa sol 3 ideo secessit et diem in nociem mu-
ναν * οὐχ αἰσχύνομαι τοῦ σώματός μου τοὺς μώλωπας, tayil : vidit terra ; ideo fgze locum quaesivit : hec
οὐχ αἰδοῦμα! τὴς σαρχός μου τὰ τραύματα, ὅπερ πα- — Sciunt pelre; ideoque scissa sunt », €t scissione
ἢ passionem meam luxerunt : hac sciunt mortui;

ἐμῆς δόξης καὶ νίκης τὰ τρόπαια - δημοσιεύω, καὶ — nam propterea ex sepulcris prodiere currentes :
πάση τὴ χτίσει χατάδηλα ποιῷ. Eis ταῦτα xat ὁ — hec novit velum templi - ideoque discissum Ju-
ἥλιος (διὰ ταῦτα γὰρ ἀνεχώρησε, καὶ νύχτα ἐν ἡμέρᾳ D deorum perniciem luxit. Fide manus meas, ut
ἐδημιούργησεν )* εἶδε ταῦτα ἣ γῆ (διὰ ταῦτα γὰρ ἐζή- — voluisti : digitum tuum immutte in profunda pla-
τησε τόπον φυγῆς) ἴσασι ταῦτα αἱ πέτρα! (διὸ τοῦτα — garum mearum. Vis quoque latus meum conside-
γὰρ αὗται σχισθεῖσαι τῇ διαιρέσει τὸ ἐμὸν πάθος rare : ecce illud expando ubi. Infer manum tuam
ἐθρήνησαν) " ἴσασι τοῦτα καὶ oi νεχροί (διὰ γὰρ ταῦτα — Mlam curiosam, et miite in latus meum : tange
5 corpus meum, quod sine semine virili constitutum
est : lange corpus meum conceptum ex Maria
Virgine, et virgine manente : tange corpus meum,
quod ejusdem tecum generis est: tange corpus
2 SEC c Rate Ee NO M , meum, quod passum est secundum meum propo-
χτύλου cou εἰς τὰ βάθη τῶν ἐμῶν ὠτειλῶν. Θέλεις xat — ] DEM ^ 1
i ; ? Situm ei voluntatem : tange corpus meum , quoc

τὴν πλευράν μου χαταμαθεῖν ; Ἰδοὺ, xol ταύτην σοι, mortuum est pro vobis, sed non absorptum est ἃ
παραγυμνῷ. Φέρε οὖν τὴν χεῖρά cou τὴν πολυπρά- ^ mortis corruptione : tange corpus meum, quod
γμονα καὶ φιλομαθῆ, καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου" — tremendum cest incorporeis potestatibus : tange
ἅψαι τοῦ σώματός μου τοῦ συστάντος χωρὶς ἀνθρωπί- — corpus meum, quod formidandum est Cherubinis,

UN ΦΥΛ ^M Y. € / E di^ ͵ cT
τεοεςαυ.ὴν οιὰ τὰ ὑμέτερα τραυματὰ ου XQuT TO τῆς
3

ἐχ τῶν τάφων ἐξέδραμον )* οἰὸς ταῦτα xai τὸ χατα-
πέτασμα τοῦ ναοῦ * διὰ γὰρ ταῦτα καὶ τοῦτο περισχι-
σθὲν προεθρήνησε τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπώλειαν. Ἴδε
τὰς ἐμὰς χεῖρας, ὡς ἠθέλησας - εἴσελθε διὰ τοῦ δα-

4 510 Mss. Hac meudosa erant in. Savil.

Joan.

97.

I9.

002

et venerandum Seraphinis; et experientia disce E
quid in me sit palpabile, quid non palpabile,
quid passibile, quid impassibile, quid mortale,
quid immor tale, quid mortuum pro te sit, quid
interitus expers manserit, quid sub digitos cadat
tuos, quid. non cadat sub manum tuam : £t noli
esse incredulus, sed fidelis.

211
. Audivi, "Thoma, non presens ut homo, sed A

pesinlts ut Deus, quz fratribus tuis dixeris : dei-
tate vobis aderam, a vobis Separatus humanitate.

" Vis in memoriam revocem tibi verba guo BUDCE

protulisti? Annon dixisti, /Visi videro in mani-
bus ejus fixur am clavorum, et mittam manum
meam. in latus ejus, non credam? Annon hiec
verba pepererunt cogitationes tuze? annon hzc
verba manarunt ex labs tuis? Propter πῶς rur-
sum veni, quia dubitas : secundo accessi, quia id
desiderabas. Ne te pudeat ea discere, quae deside-
ràs; ne reverearis ea, quae cupis curiose inquirere;
ne recuses digitum tuum inferre in manus meas.
Digitum. curiosum. feram , ut clavos toleravi :
amantis curiositatem sustinebo, ut sustinui odien-
tium meinjuriam crucifixus. Non indignatus sum,
cum inimici in me debaccharentur, et amanter a B
te rogatus non feram? Infer digitum tuum hue, et
vide manus meas vulneratas pro vobis, ut anima-
rum vestrarum livores curentur : vide manus
meas, et tecum reputa, num ille ipse sim, qui vo-
lens crucifixus sum, an alius : vide manus meas,
quas permisi Judaici furoris symbola ferre : ut
quando Judzi pro more suo impudenter se ge-
rent in die judicii ac dicent mihi : Nos non cruci
affiximus te, Domine; inimicis manus ostendam
hac forma, ét in pudorem conjiclam synagogam
illam Dei inimicam, ut videant Judi Zn. quem
transfiver unt, et gementes adorent. Ut tetigit
ergo "Thomas ibit manus et divinum latus, iu
more simul et gaudio affectus, ex rei quam desi-
derabat spectaculo, ad. Dominum celebrandum €
statim linguam movet clamans, Dominus meus,
et Deus meus. 'Tu es Dominus et Deus, ut homo
et hominum amans : tu es novus et stupendus na-
turze medicus : in morbis non ferro uteris ad. se-
candum, non ignem vulneribus admoves, non her-
bis uteris ad lintdicinagi non ligaminibus sub
aspectum cadentibus infirma membra alligas. Li-
gamina misericordie habes imvisibilia, queis ea
quia dissolhta sunt constringis : viédetdi ratio-
nem habes ferro acutiorem, welibam habes igne cf-
ficacius, nutum habes pharmaco efficaciorem. Ut
Creator sine labore opificium. tuum sanctificas, ut

SPURIA.

γῆς σπορᾶς" ἅψαι τοὺ σώματός μου τοῦ ληφθέντος
ἐχ τῆς παρθένου Μαρίας χαὶ παρθένου Mit μον d
ἅψαι τοῦ σώματός μου τοῦ σοι “συγγενοῦς " αἱ τοῦ
σώματός μου τοὺ παθόντος χατὰ γνώμη ἣν ἜΣ . ἅψαι
τοὺ σώματός μου τοῦ Ὁ νεχρωθέντος € ὑπὲρ ὑμῶν, ἀλλ᾽ οὐ

χαταποθέντος ὑπὸ τῆς τοῦ θανάτου φθορᾶς" ἅψαι τοῦ
σώματός υου τοῦ φριχτοῦ ταῖς ἀσωμάτοις δυνάμεσιν *
ἅψαι τοῦ σώματός μου τοῦ φοδεροῦ τοῖς Χερου-
AN xol σεπτοῦ τοῖς Σεραφεὶμ; καὶ διδάχθητι
διὰ τῆς πείρας αὐτῆς; τί τὸ Ψψηλαφητόν μου, χαὶ τί
τὸ ἀψηλάφητόν pov, τί τὸ παθητόν βου, xo τί τὸ
ἀπαθές μου, τί τὸ θνητόν 1400, xa τί τὸ ἀθάνατόν μου,
τί τὸ νεχρωθὲν διὰ σὲ, xo τί τὸ μεῖναν ἀνώλεθρον, τί
τὸ ὑποπῖπτον τοῖς σοῖς δαχτύλοις, xai τί τὸ μὴ ὗπο-
πῖπτον τῇ o δεξιδὶ " Καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ
πιστός.

Ἤκουσα, Θωμᾶ, υὴ παρὼν ὡς ἄνθρυνπος, ἀλλὰ
παρὼν ὥς θοὸς, ἅπερ ἐ ἐλάλησας πρὸς τοὺς σοὺς ἀδελ-
qouc* παρήμην ὑμῖν τὴ θεότητι, χεχωρισμένος ὑμῶν
τῇ “ἀνθρωπότητι. Θέλεις t ὑπομνήσω σοι τῶν εἰρημένων
ὑπὸ σοῦ πρῴην ῥημάτων; Οὐχ εἰπας, ᾿ὰν UT, ἴδω ἐν
ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν
χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω;
Οὐ ταῦτα τὰ δή! ματα γεννήματα τυγχ, ἄάνει τῶν σῶν λο-
γισμῶν ; οὐ ταῦτα τὰ ῥήματα διὰ τῶν σῶν ἐῤῥύη χει-
λέων; Διὰ ταῦτα πάλιν ἐλήλυθα, δι’ ἅπερ ἀμφιθάλ-
λεις, τοῦτο δεύτερον ἐπλησίασα, ov ἅπερ, ἐπεθύμεις.
Μὴ τοίνυν αἰσχυνθῇς μαθεῖν ἃ ποθεῖς, μὴ ἐντραπῆς
περιεργάσασθαι ἅπερ ἐπιζητεῖς, Us παραιτήσῃ τὸν
σὸν δάχτυλον ἐπιθαλεῖν ταύταις μου ταῖς χερσίν. ᾿Ἀνέχο-
μαι καὶ δαχτύλου περιέργου, ὡς ἠνεσχόμιην τῶν ἥλων"
ὑπομένω τοῦ φιλοῦντος τὴν περιεργίαν, ὡς ὑπέμεινα τὴν
τῶν Λισούντων ἐπήρειαν σταυρούμιενος. Ὑπὸ τῶν
ἐχθρῶν οὐχ ἠγανάχτησα. παροινούμενος" φιλικῶς ὑπὸ
σοὺ παραιτούμενος οὐ X ὑποίσω; ; Φέρε τὸν δάκτυλόν σου
ὧδε, χαὶ ἴδε τὰς χεῖράς uou τὰς τραυματισθείσας C ὑπὲρ
ὑμῶν, ἵνα θεραπευθῶσιν ot μώλωπες τῶν ὑμετέρων
ψυχῶν: ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ λόγισαι κατὰ σαυτὸν,

πότερος ἐχεῖνός εἰμι. ὃ σταυρωθεὶς ἑ ἑχὼν, ἢ ἄλλος τις
παρ᾽ ἐχεῖνόν εἰμι" ἴδε τὰς χεῖράς μου, ἃς ἔχειν ἀφῆκα
τῆς Ἰουδαϊκῆς μανίας τὰ σύμόολα, ἵ ἵν᾽ ὅταν συνήθως
ἀναισχυντήσωσιν ot ᾿Ιουδαῖοι χατὰ τὴν ἡμέραν τῆς
χρίσεως, χαὶ εἴπωσι πρός υε, ἡμεῖς οὐχ ἐσταυρώσα-
μέν σε, 'Δέσποτα, ὑποὲ δείξω τοῖς πολεμίοις τὰς χεῖρας
ἐν τούτῳ τῷ σχήματι καὶ τῇ ὄψει, χαὶ X arco ove
zy θεομάχον συναγωγήν" ἵνα ὄψωνται ot Ιουδαῖοι,

jig ὃν ἐξεκέντησαν , xo προσχυνήσωσι στένοντες.
Ἁψάμενος τοίνυν ὃ Θωμᾶς τῶν δεσποτιχῶν χειρῶν χαὶ
τῆς θείας πλευρᾶς, χαὶ | μεστὸς γενόμενος δειλίας ὁμοῦ
χαὶ περιχαρείας ex τῆς θέας ὧν ἐπεθύμησε, πρὸς
ὑμνῳδίαν εὐθέως τὴν γλῶτταν χινεῖ βοῦν τιρὸς τὸν
Κύριον, Ὅ Κύριός μου, χαὶ ὃ Θεός μου. Σὺ εἰ | Κύριος
αἱ oz tüc, GU “ἄνθρωπος χαὶ φιλάνθρωπος" σὺ εἰ ξέ-
νος χαὶ παράδοξ ος τῆς φύσεως ἰατρός" οὗ τέμνε ις σι-
δήρῳ τὰ πάθη; οὐ χαίεις πυρὶ τὰ ἕλκη, οὐκ ἐρανίζεις
παρὰ βοτανῶν τὴν τῶν φαρμάχων ἰσχὺν, οὐχ ἐπιδε--
σμεύεις ἐπιδέσμοις ὃ δρατοῖς τὰ χάμνοντα μέλη. ϊχεις
οἰκτιρμῶν ἐπιδέσμους ἀοράτους, ἀοράτως τὰ διαλελυ-
μένα συσφίγγοντας" ἔχεις λόγον σιδήρου τομώτερον;
᾿
ἔχεις ῥῆμα πυρὸς δυνατώτερον, ἔχεις νεῦμα φαρμά-

4
i

IN SANCTUM APOSTOLUM

xou προσηνέστερον. Ὥς δημιουργὸς ἀπόνως ἁγιάζεις
τὸ ποίημα : ὡς πλάστης μεταπλάτ τεις ἀκαμάτως
τὰ πλάσματα" 'O Κύριός μου, καὶ ὃ Θεός μου. Σὺ
λέπραν ἀπε ξεσας ὡς ἠθέλησας, σὺ χωλ οὺς &po-
υαίους ἀνέδειξας, σὺ παραλύτους βαστάζειν τὰς ἕαυ-
τῶν χλίνας ἐποίησας, σὺ τυφλοὺς ἐχ γενετῆς ἀπο--
νίψασθαι τὸν ζόφον ἐχέλευσας, σὺ τοὺς δαίμονας ἐχ
τῶν σῶν ποιημάτων ἐξ Ξώθησας, σὺ παρὰ΄ τῶν ἐχθρῶν
ἐκρατήθης βαλλόμενος, xax θέλων 7 map τῶν ᾿Ιουδαίων
πάντα χατὰ σάρχα πέπονθας δι᾽ ἐμέ. Ὁ Κύριός μου ;
xa ὃ Θεός μου. Σὺ 6 Θεός μου, xol Κύριος * σὺ προ-
αιώγιος ἅμα χαὶ πρόσφατος᾽ σὺ οὐράνιος ὅμα xol
ἐπίγειος σὺ ἀόρατος j καὶ ὁρώμενος" σὺ ἀνείδεος, χαὶ
ἐν εἴδει τῷ κατ᾽ ἐμέ: σὺ ἀσχημάτιστος, χαὶ ἐν τούτῳ
τῷ σχήματι" σὺ Θεὸς ἀληθῶς, χαὶ ἄνθρωπος ἀψευδής"
σὺ ἐν γαστρὶ Παρθένου, ὃ αὐτὸς χαὶ ἐν χόλποις Πα-
τρός - σὺ ἐν οὐρανῷ σὺν τῷ Πατρὶ, ὃ αὐτὸς χαὶ ἐν
σταυρῷ ev ἡμᾶς" σὺ ἐν τῷ βασιλιχῷ θρόνῳ πρὸ αἰώ-
νων; ὃ αὐτὸς ἐν ἥλοις χαὶ ξύλῳ χατὰ σάρκα" σὺ ἀπα-
θὴς χατὰ πνεῦμα, δ᾽ αὐτὸς παθητὸς χατὰ σάρχα᾽ σὺ
ἀθάνατος ὡς ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ, ὃ αὐτὸς θνητὸς ὡς
χαὶ ἡμῖν ὁμοούσιος" σὺ ἐν τάφῳ, ὃ αὐτὸς χαὶ ἐπὶ τῶν
Χερουδείμ." σὺ ἐν θανάτῳ ὡς ΤΩΣ χορ" ὡς, ὃ αὐτὸς
ἐν γεχροῖς τῶν γεχρῶν ἐλευθερωτής᾽" σὺ νεχρὸς τριής
p.epoc ὑπάρχεις, σὺ τῷ γεννήσαντι συναΐδιος᾿ σὺ ἀνέ-
στήσας τοῦ σώματός σου τὸν ναὸν, GU ἀνέστης διὰ τῆς
ἰδίας δυνάμεως Θεὸς ὦ ὧν" σὺ uel ἡμῶν ἐν σαρχὶ, ὃ
πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ὑπάρχων E τῷ Πατρί - σὺ
ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἄνῷ,, σὺ ἐπὶ γῆς» ὃ αὐτὸς χαὶ ἐν ὅλῃ
τῇ χτίσει ἐπισχοπῶν ὃ Θεός: σὺ πανταχοῦ. σὺ γὰρ
πάντα . πληροῖς" σὺ χρατῇ n ἐμοῦ, ὃ τὰ πάντα χοα-
τῶν τῇ δραχὶ τῇ ἰδία. X
ὀφθαλμοῖς, σὲ χατανοῶ τοῖς τῆς πίστεως ὄμμασιν"
ἐπιγινώσχω ἐν σοὶ τὸ ἐξ ἐμοῦ" γνωρίζω ἐν σοὶ τὴν ex
τοῦ Πατρὸς ἀνέχφραστον θεότητα. ἕνα σε Κύριον xa
Θεὸν ὅμολο γῶ ἄλλο xoi ἄλλο ὄντα σε τὸν ἕνα psp. .α-
θηχα, οὐχ ἄλλον χαὶ ἄλλον ἐπίσταμαι. Οὐ διαιρῶ
σε τὸν ἀδιαίρετον, οὗ ἄμ, σε τὸν ἀχώριστον, οὗ

ἔμνω σε τὸν ἀμέριστον" ὃ : βλέπω, χαὶ ὃ χρατῶ,
x«i ὃ νοῦ, διὰ μιᾶς ἐξαγορεύω φωνῆς, O Κύριός
Mou, χαὶ ὃ Θεός μου. Σὺ γὸ

-

γὰρ διὰ τῆς σῆς cu xa-
ταδάσεως τὴν ἐμὴν Ψυχὴν ἀνήγαγες ἐχ τοῦ τῆς ἀπι-
στίας βυθοῦ, σὺ τοὺς ἀνθρώπους αἰχμαλώτους γενο-
μένους ἠλευθέρωσας, σὺ τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ ἄνα-
υ. ρτήτῳ σου σαρχὶ χατέχρινας, σὺ τὸν διάδολον ὅ ὅτε
ἦθὲ λησας ; κατεπάτησας, συντρί ας αὐτοῦ πάντα τὰ
πεπυρωμένα Bé ἔλη " σὺ τὸν θάνατον ἐν τῷ θανάτῳ τε-
θανάτωχας, σὺ διὰ τῆς “σὴς ἀφθαρσίας τὴν φθορὰν
ἀπεδίωξας, σὺ διὰ τ τῆς σὴς ἀναστάσεως τὴν ἀνάστα--
σιν ἡμῖν ἀνεχαίνισας , σὺ τὸν τριήμερόν σου τάφον ἐγ-
γυητὴν ἐπὶ τῆς γῆς καταλέλοιπας τῆς τῶν γεχρῶν
ἀγαστάσεως, σὺ τοὺς ἀνθρώπους οὐρανίους ἀπέδειξας, σὺ
τὴν Yüv οὐρανοῦ φαιδροτέραν ἐποίησας, σὺ ἁπαξαπλῶς
τὰ πᾶντα εἰς τὸ χρεῖττον μετέστησας᾽ σὺ Θεὸς ὧν, γέ-
ovas ἄνθρωπος, ἵνα τὸν ἄνθρωπον ποιήσ Ὡς dy; Ὁ
Κύριός μου, xai ὃ Θεός μου. Λέγει ace) ὃ Κύριος,
τι ἑώραχάς με, πεπίστευχας. Ὅρα, v πάλιν ἀνελ-
θόντος μου μετὰ σαρχὸς, ὅθεν χατῆλθον ὁ ἄνευ σαρχὸς,
σὺ τοῖς τῆς frd. 1e "cn ῥήμασι, χαὶ εἴπῃς" ἐὰν
μὴ πάλιν ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν

685
figulus sine ulla defatigatione figmenta tua trans-
formas. Dominus meus, et Deus meus. Tu le-

THOMAM.

D pram pro voluntate tua curasti, tu claudos cur-

E

rentes exhibuisti, tu paralyticos lectos portare suos
effecisti, tu ccos ab ortu caliginem deponere jus-
isti, tu. daemones ab opificiis 1 tuis expulisti, tu ab
inimicis tuis volens captus es, tu a Judaeis Sponte
omnia propter me passus es. Dominus meus, et
Deus meus. 'Tu es Deus et Dominus meus, tu
et ante szecula et recens es, tu celestis et terrenus,
tu visibilis. et invibisilis, tu sine specie et mea
specie przditus, tu sine forma et in hac forma, tu
vere Deus et vere homo; tu in. utero Virginis, et
in sinu Patris ; tu 1n callo cuin Patre, et 1n cruce
propter mos; tu in regio throno ante s:zcula, tu
ligno et clavis affixus secundum carnem; tu se-
cundum spiritum. impassibilis, et secundum car-

nem passibilis; tu immortalis ut. consubstantialis
Patri, et mortalis ut consubstantialis nobis; tu in
sepulcro et simul supra Cherubinos; tu in morte
ut fons vitz, et simul cum mortuis mortuorum
liberator; tu. mortuus triduanus, et Genitori tuo
cozternus : tu. corporis tui templum resuscitasti;
tu per propriam virtutem resurrexisti utpote Deus;
tu nobiscum in carne, qui ante omnia secula cum
Patre fuisti : tu in czelis sursum, et in terra deor-

sum, ipse omnem creaturam conspiciens Deus :
tu ubique es, tu omnia imples : : tu a me teneris,
qui omnia pugillo tenes. Te corporeis oculis video :
te fidei oculis conspicio : in te cognosco id, quod
mei simile est : in te novi ineffabilem Patris divi-

P βλέπω τοῖς σωματιχοῖς ^ nitatem : unum te Dominum et Deum confiteor :

te aliud et aliud. esse didici, non autem alium et
alium. Non divido te indivisibilem, non separo te
inseparabilem, non seco te qui secari non potes.
Quod video, quod teneo, quod intelligo, per unam
vocem exprimo: Dominus meus, et pem meus.
Tu enim ex indulgentia tua animam eduxisti meam
ex profundo incredulitatis, tu. captivos homines
liberasti, tu. peccatum in carne tua impeccabili
damnasti , tu diabolum cum voluisti conculcasti ,
ignita ejus confregisti tela omnia ; tu mortem
in morte tua Tm tu per incorruptionem
tuam corruptionem eliminasti , tu per resurre-
ctionem tuam resurrectionem - netib renovasti ,
tu triduanum tuum sepulcrum resurrectionis a
mortuis sponsorem in terra reliquisti, tu homi-
nes cclestes effecisti, tu terram czlo jucundio-
rem reddidisti, tu Cum omnia meliora fecisti,
tu Deus cum esses, homo factus es, ut hominem
faceres Deum, Dominus meus et Deus meus.
Dicit illi Dominus, Quia vidisti me, credidisti.
Cave ne me rursum in carne eo ascendente, unde
sine carne descenderam, incredulitatis Ses uta-
ris, et dicas : Nisi rursum videro in manibus ejus
fixuram clavorum, non credam. Semel credere
recusasti, semel tetigisti, semel credidisti; pra-
dica demum quod accepisti. Beati enim. qui me
viderunt, et crediderunt; ter beati qui non me vi-
derunt, et crediderunt. Haec beatitudo, fratres, in

Joan.

13.

20,

Matth. 26.

26.

Matth,8.8.

Isai.

I. 2.

894 SPURIA.

nos transit, qui non vidimus eum, et credidimus
in ipsum. Beati namque sunt, qui fide vident in-
visibilem : beati vos, qui in celebritatibus singu-
115 videtis eum, qui oculis offertis, ore complecti-
mini, dentibus editis, nec consumitis. O stupenda
mysteria! o tremenda mysteria! Qui sedet ad dex-
teram Patris, in. peccatorum dextera. invenitur ;
et qui ab angelis celebratur, a sordidis manibus
tenetur, et id. tolerat; patitur ut indigni servi se
ferant. Non fugit nostrum peccatorum manus, non
fugit damnatos digitos, figlinos non conterit Opi-
fex, sed ipse hortatur et dicit : Zccipite, come-
dite : accipite, bibite. Inferte manus vestras, et
mitüite in latas meum, et membris omnes meis
fruimini. Quodcumque membrum acceperitis, in
eo sum totus, qui a Thoma iactus fui. Acceda-
mus igitur omnes pure ad purum : et cum Domi-
num nostrum acceperimus, ne subito contemtim
illum adeamus, sed. seorsim. recedentes, soli so-
lum Redemtorem sic alloquamur : Domine, non
sumus digni, ut intres sub tectum. animarum no-
strarum. Sed quia tu vis a nobis teneri, et utpote
benignus in nobis habitare, cum fiducia accedi-
mus dicentes : Si quid jusseris, Domine, oris no-
stri januas aperiemus, quas tu creasü. Intras
enim cum benignitate, uti soles; intras et. solvis
iniquitatum vincula; intras. et illuvainas tenebro-
sas cogitationes nosiras. Credimus, Domine, te id
facturum esse. Neque enim mereiricem cum la-
crymis accedentem. aversatus es, nec publicanum
pehitentem. repulisti, nec latronem regnum tuum
agnoscentem abjecisü, nec persequutorem pceni-
tentem in pristino statu reliquisü ; sed hos omnes
per poenitentiam te convenientes, in amicorum
tuorum choro constituisi. Cum tali precatione et
puro animo calestia sumamus mysteria, et nos
temperata vita muniamus, neque prodeat sermo
turpis per viam qua intrat Christus Dominus et
Deus noster. Hoc vitz institutum et vos ineatis,
qui recens illuminati estis : reveremini doloris ex-
pertes piscinze. partus, neque violetis divinos ejus
fetus, ne contra vos hac proferat : Filios genui

ἥλων, οὐ μὴ πιστεύσω. Ἅπαξ ἠπίστησας, ἅπαξ ἐψη-
λάφησας, ἅπαξ ἐπίστευσας" χήρυττε λοιπὸν ἅπερ

C παρείληφας. Μαχάριοι γὰρ ot ἰδόντες με, καὶ πιστεύ-

σαντες᾽ τρισμαχάριοι δὲ οἱ μὴ ἰδόντες με, xal πι-
στεύσαντες. Ὃ μακαρισμὸς οὖν οὗτος, ἀδελφοὶ, εἰς
ἡμὰς διαδαίνει τοὺς μὴ θεασαμένους αὐτὸν, xol πι-
στεύσαντας εἰς αὐτόν. Μαχάριοι γὰρ ot τῇ πίστει βλέ-
ποντες τὸν ἀόρατον " μαχάριοι ὑμεῖς, οἵ καθ’ ἑχάστην
πανήγυριν δρῶντες αὐτὸν, καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς προσφέ-
ροντες; xal τοῖς στόμασιν ἀσπαζόμενοι, xa τοῖς ὀδοὺ-
σιν ἐσθίοντες, xo μὴ καταναλίσχοντες ὃν ἐσθίετε. Ὦ
μυστηρίων ξένων, ὦ μυστηρίων φρικτῶν. Ὁ χαθή--
μενος ἐν δεξιξξ τοῦ Πατρὸς, ἐν ταῖς δεξιαῖς εὑρίσχεται
τῶν ἁμαρτωλῶν * καὶ ὃ παρὰ τῶν ἀγγέλων ὑμνούμε--
ec - Ὁ M ,
γος; παρὰ ῥυπαρῶν χρατεῖται χειρῶν, καὶ φέρει; φε-
ρόμενος ὑπὸ τῶν ἀναξίων αὐτοῦ δούλων φέρειν αὐτόν.
Οὐ φεύγει τὰς ἁμαρτωλοὺς παλάμας ἡμῶν, οὐ φεύγει
τοὺς χαταχοίτους δαχτύλους, οὐ συντρίδει τοὺς πηλί-
γους ὃ ποιητὴς, ἀλλ᾽ αὐτὸς προτρέπεται καὶ λέγει"
Λάῤετε, φάγετε" λάδετε, πίετε: φέρετε τὰς χεῖρας
ὑμῶν, καὶ βάλετε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ τῶν ἐμῶν
χκατατρυφήσατε πάντες μελῶν. “Ὅπερ γὰρ ἐὰν λάδητε
μέλος, ἐν ἐχείνῳ ὅλος εἰμὶ, ὃ παρὰ τοῦ Θωμᾶ ψηλα-
φηθείς. Προσερχώμεθα τοίνυν ἅπαντες χαθαρῶς τῷ
χαθαρῷ, xo δεχόμενοι τὸν ἡμέτερον Κύριον, μὴ εὖ-
θέως ἅμα τῷ δέξασθαι καταφρονητιχῶς αὐτῷ προσερ-
χώμεθα, ἀλλὰ ἀναχωροῦντες χατ᾽ ἰδίαν, μόνος μόνῳ
διαλεγόμενοι τῷ λυτρωτῇ λέγωμεν Κύριε, οὐχ ἐσμὲν
ἄξιοι ἱχανοὶ ἵνα εἰσέλθης bro τὴν στέγην τῶν ἥμετέ-
ρων uy Gv * ἀλλ᾽ ἐπειδὴ σὺ βούλει χρατεῖσθαι παρ᾽
ἡμῶν, ἐπειδὴ σὺ θέλεις ὡς φιλάνθρωπος οἰχεῖν ἐν
ἡμῖν, σοὶ θαῤῥοῦντες προσερχόμεθα, σοὶ λέγοντες " εἴ
τι χελεύεις, Δέσποτα, ἀναπετάσωμεν τῶν στομάτων
ἡμῶν τὰς πύλας, ἃς σὺ μόνος ἐδημιούργησας. Eic-
ἔρχῃ γὰρ μετὰ φιλανθρωπίας ὡς πέφυκας" εἰσέρχῃ
xol λύεις τοὺς τῶν ἀνομιημάτων δεσμούς " εἰσέρχη καὶ
φωτίζεις τοὺς ἐσχοτισμένους ἥμῶν λογισμούς. Πι--
στεύομεν, Κύριε, ὡς τοῦτο ποιήσεις. Οὔτε γὰρ πόρ-
νὴν μετὰ δακρύων προσελθοῦσάν σοι ἀπέφυγες, οὐδὲ
τελώνην μετανοήσαντα ἀπεύάλου, οὐδὲ ληστὴν ἐπι-
γνόντα τὴν σὴν βασιλείαν ἐδίωξας, οὐδὲ διώχτην με--
τανοήσαντα χατέλιπες εἶναι ὃ ἦν, ἀλλὰ τούτους πάν-
τὰς ὑπὸ τῆς μετανοίας σοι προσαχθέντας, ἐν τῷ χορῷ
τῶν σῶν φίλων χατέταξας. Μετὰ τοιαύτης εὐχῆς xat
ψυχῆς καθαρᾶς τῶν οὐρανίων μυστηρίων μεταλάδω-
μεν, χαὶ βίῳ σώφρονι περιφράξωμεν ἑαυτοὺς, xo μὴ
ἐξερχέσθω λόγος αἰσχρὸς , ὅθεν εἰσέρχεται ὃ Χριστὸς ὃ
Κύριος καὶ Θεὸς ἡμῶν. 'Γ οιαύτην πολιτείαν xod ὑμεῖς
μετέρχεσθε οἵ νεοφώτιστοι " αἰδέσθητε τὰς ἀνωδύνους

et exaltavi; ipsi autem. spreverunt me. Nomina 918 ὠδῖνας τῆς χολυμοήθρας, xot μὴ ἀθετήσητε τὴν θείαν
. . . E . D Ü » 3 EA M
vestra scripta sunt in calis; ne iterum vos in vo- 4 αὐτῆς λοχείαν, ἵνα μὴ εἴπη xoi χαθ᾽ ὑμῶν: Yiouc

luptatum. ccno volutetis, ne apostolus Domini
Paulus vobis exprobret clamans : Currebatis
bene; quis vos impedivit non obedire veritati ?
7xuistis candidas stolas, sed ne simul exuatis can-
dorem animarum vestrarum. Hanc stolam si non
exueritis, nemo jam vos exuere poterit. Manete igi-
tur semper recens illuminati, ut beatam illam vo-

Matth. 25. cem. audire mercamini : Fenite, benedicti Pa-

34.

ἐγέννησα xo ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν. "Ev οὐρα-
νοῖς ὑμῶν ἀναγέγραπται τὰ ὀνόματα" μὴ πάλιν τῷ
ΩΣ ^ e u
βορδόρῳ τῶν ἡδονῶν ἑαυτοὺς ἐγχυλίσητε; ἵνα μὴ ὃ
ἀπόστολος τοῦ Κυρίου Παῦλος ὑμῖν ὀνειδίσῃ βοῶν "
351) 7ὔ Lad / € ec aA τω 5 ,
Ἐτρέχετε καλῶς τίς ὑμᾶς ἐνέκοψε τὴ ἀληθεία μὴ
f 335 M
πείθεσθαι ; Ἀπεδύσασθε τὰς λευχὰς στολὰς, ἀλλὰ μὴ
συναποδύσησθε τὴν λευχότητα τῶν ψυχῶν ὑμῶν. 'Taó-
» Y
τὴν γὰρ τὴν στολὴν ἐὰν μή ὑμεῖς ἀποδύσησθε, οὐδεὶς
mE T8 c , B ^ , , SUN
ὑμᾶς ἄλλος ἀποδῦσαι δυνήσεται, Μείνατε οὖν διαπαν -

IN INCARNATIONEM DOMINI, ETC. 885

τὸς νεοφώτιστοι, ἵνα χαταξιωθῆτε ἀχοῦσαι τῆς μαχα- — tris mei, possidete paratum vobis regnum a
ρίας ἐχείνης φωνῆς" Δεῦτε ol εὐλογημένοι τοῦ Πατρός — constitutione mundi : quod. nos omnes assequi
μου, χληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασι- — contingat, gratia et misericordia Domini nostri
λείαν ἀπὸ καταδολῆς κόσμου * ἧς γένοιτο πάντας ἥμᾶς — Jesu Christi, quicum Patri gloria, imperium, ho-
ἐπιτυχεῖν, χάριτι xo φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ποι’ et adoratio, cum sancto Spiritu, in secula
Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ δόξα, κράτος, τιμὴ — saeculorum. Amen.

χαὶ προσχύνησις, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας

τῶν αἰώνων. Ἄμήν.

MONITUM

AD SEQUENTEM HOMILIAM.

Hanc homiliam veteris esse scriptoris et ad Chrysostomi s: vum accedentis suadere. videntur tum alia
quaedam quz hinc etinde ocurrunt, tum illa que dicuntur de Psathyrianis hzreticis, quorum mentio
est apud Socratem, Sozomenum, aliosque scriptores, ut infra videbitur. Hujus orationis loca quadam
afferuntur a Photio, que vide sis in. editione Rothomagensi anno 1655, p. 1542 et. sequentibus, quz
loca nos contulimus, ut videas in decursu. Sed ille pro lubito alia affert, alia protermittit, ut videre est
et istic et aliis in locis.

Esse vero Chrysostomi opus nemo sanus dixerit : nam stylus, dictio, inventio, ordo, ceteraque omnia,
mirum quantum abhorrent a Chrysostomi dicendi genere. Est prorsus inelegans scriptor, qui si qua bona
afferat, ea 1psa nimia loquacitate labefactat. Tum umplicatas proponit quzstiones, ab altero ad alterum
argumentum subito transit, et. quasi farraginem quamdam consarcinat, longissimamque omnium ho-
milim sic emitüt. Loca quzdam obscurissima sunt, quz certis in locis quasi divinando interpretati
sumus.

Eig τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ B In [ncarnationem Domini nostri Jesu. Chri-

Χριστοῦ, xoi ὅτι ἑχάστῳ χλίματι ἐφεστήχασιν sti, et quod singulis climatibus angeli pre-
ἄγγελοι. sint.
Ὄντως ἐπεψάνη ἡμῖν fj χάρις τοῦ Χριστοῦ, xol 1. Vere apparuit nobis gratia Christi , et una

συνεξέλαμψεν ἡμῖν τῆς εὐσεύείας ἣ δύναμις" ὄντως Illuxit nobis piz religionis virtus : vere ortus est
EIN : - τ m ἐς /, cr x €- Y - ω : Ὁ δ, -

ἀνέτειλεν ἡμῖν ὃ τῆς δικαιοσύνης ἥλιος, xal μαρτυρεῖ — nobis Sol justitize, idque testificantur orbis fines

5 ΠῚ i ; 4 i 7 2 Ἢ i E. 1 : 2 : P

φωτισθέντα τῆς οἰκουμένης τὰ πέρατα. ᾿πεφάνη γὰρ — Mluminati. Apparuit enim celorum Dominus, et
ὃ τῶν οὐρανῶν Δεσπότης, xol πᾶσαν τὴν γὴν, ὡς totam terram, ut voluit, in clum transtulit, sicut
ἠθέλησεν, εἰς οὐρανὸν μετεποίησε, χαθὼς προείρηται’: praedictum fuit: caelestis ille, qui apud vos est,
ἐν ὑμῖν ἐπουράνιος ὧν ἐπουρανίους ἀπεργάζεται, xai — vos cclestes efficit,"et caelestia caelestibus elargi-

ἐπουράνια τοῖς ἐπουρανίοις χαρίζεται" παρὰ τοῦ πι- — lur: a fideli fidelibus fidelia, a sancto sanctis san-
στοῦ τοῖς πιστοῖς τὰ πιστὰ, παρὰ τοῦ ἁγίου τοῖς cta, a vivente viventibus viventia prodeunt. Hzc

ἁγίοις τὰ ἅγια, παρὰ τοῦ ζῶντος τοῖς ζῶσι τὰ ζῶντα. C enim vobis in sacris et regiis apostolorum aulis

Ταῦτα γὰρ ὑμῖν ἐν ταῖς ἱεραῖς xai βασιλικαῖς τῶν — tradidimus, cum propheticas sententias atugimus,
ἀποστόλων αὐλαῖς εἰσηγούμεθα, ὅτε τῶν προφητικῶν — cum celum et terra propheticas voces inter se di-
ἡψάμεθα νοημάτων, ὅτε οὐρανὸς xal γὴ ἐμερίζοντο — videbant; terra quidem vocem Joannis habens di-
τὰς φωνὰς τῶν προφητῶν: 7, μὲν ἔχουσα τὸν Ἰωάννην — cenus, 701 clamantis in deserto : Parate viam Mat^. 3.3.
ιέγοντα, (evi, βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε — Domini, rectas facite semitas ejus; celum ve-
τὴν 600 Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίδους αὐτοῦ * 4, ro Patris vocem habens ipsis rebus firmatam, //ox Psal. 28.3.
οὐρανὸς δὲ ἔχων τοῦ Πατρὸς τὴν φωνὴν ἐπὶ τοῖς ἔργοις A Domini super aquas. Hxc. vobis tradidimus :
βεδαιουμένην, ὅτι Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων, hec studiosis sufficiunt ad admonitionem, et fi-
᾿Γαῦτα ὑμῖν ὑπεθέμεθα - ἀρκεῖ δὲ ταῦτα καὶ τοῖς σπου- — delibus ad confirmationem. Sciendum autem est
δαίοις εἰς ὑπόμνησιν, xat τοῖς πιστοῖς εἰς βεδαίωσιν. ^ bonorum repetitionem firmiores animas reddere.

εἴ δὲ εἰδέναι, ὅτι ἣ τῶν ἀγαθῶν ἐπανάληψις BsGato-— Quemadmodum enim terram tunc opüme cultam
τέρας ὑμῶν τὰς ψυχὰς ἀπεργάζεται. “Ὥσπερ γὰρ τὴν — videmus, cum iisdem sulcatur aratris, et cum

886 SPURIA.

primus conspectus fecundis curis exornatur : sic
et culta divino verbo anima, si jam dictorum re-
petitione renovetur, fecundior ad. virtutis fructum
emittendum efficitur. Tempus autem est ut ad de-
bitum solvendum accedamus : ad debitum, quod
et nos solvere promisimus, et vos in mente versa-
tis. Omnes porro Christi amantes rogo, ut et au-
res et mentem pr:beant ; ut et aures assidue dicta
excipiant, et mens accurate sententias exploret :
de Christo enim agitur; quidquid autem de Chri-
sto dicitur, non est simplex przdicatio, sed pieta-
tis mysterium. Omnis Christi economia. myste-
rium dicitur; mysterium vero non in scripto ap-
paret, sed in re ipsa predicatur. Ideo Scriptura
totam Christi ceconomiam mysterium vocat, uti
Ephes. 5. cum dicit Paulus: Mysterium hoc magnum est;

32. ego autem. dico in Christo et in Ecclesia; et
1. Tim. 3. rursum, Manifeste magnum. est pietatis my-
16. sterium, quod manifestatum est in carne; et
Ephes.3. iterum, Secundum. revelationem. notum mihi
3. 4. factum est. mysterium, sicut potestis legentes

comprehendere intelligentiam meam in my-

lbid. v. 8. sterio Christi ; et alibi, Mihi omnium minimo
9- sanctorum data est gratia hec, evangelizare
vobis investigabiles divitias Christi, et illumi-

Col. τ. 35. nare omnia: quee est Dispensatio mysterii, quod
UE absconditum fuit a seculis et a generationi-
bus, nunc autem manifestatum. est sanctis

ejus, quibus voluit Deus notum facere que

sint divitie glorie mysterii ejus in. gentibus,

quod. est Christus, spes glorie. Ergo falluntur
haretici, qui mysterium. Dei humanis ratiociniis
Isai.94. subjiciunt; dicit enim : Mysterium meum mihi
P et meis. Quinam vero Christi sunt, nisi fideles?
Cum volueris quidpiam de Christo discere vel audi-

re, ne consultas ratiocinium, ne explores sapien-

tem quemvis ; sed interroga prophetam, interroga
apostolum, examina angelum : si hareant illi, ad

patrem confugito. Si interroges prophetas et dicas :

Quis est hic Christus? respondet tibi propheticus

Daruch. 3, chorus: /fic Deus noster : nonreputabitur alius
puce, preter eum. Invenit omnem viam scientie, et
dedit eam Jacob filio suo, et Israel dilecto suo.

Post hec in terris visus est, et cum hominibus
conversatus est. Si autem interrogaveris, Quis

est hic Christus, et quomodo natus est, divinosque

natales curiose scrutatus fueris, audaciam tuam
refrenabunt prophetz, et. dicent : "T'une capis ea,

quie cogitatio nostra capere nequit? S1 velis di-

scere, illum Deum esse disce : si quomodo ge-

Isai. 53. 8. nitus sit curiose inquiras, disce a nobis, Genera-
tionem ejus quis enarrabit? S1 interrogaveris
apostolum, sive apostolicum chorum, dicent tibi,

Christus est Deus, in principio Deus, Deus apud

Hebr. 1.3. Deum, in semper Deus: dicent tibi, Splendor
glorie et figura snbstantie, imago Dei invisi-

bilis, portans omnia verbo virtutis suce. S81 in-

ierroges, quomodo is qui erat, natus sit, dicent ti-

bi : Audivimus illud, Erat, et quod esset. didi-

cimus ; quomodo autem is qui est, ab Existente sit,

B

C

D

γὴν δρῶμεν τότε μάλιστα καλῶς γεωργου μένην, ὅταν
τοῖς αὐτοῖς ἀρότροις διευθύνηται, καὶ τὴν πρώτην
ἐπιφάνειαν ἣ δευτέρα χαταλαύδοῦσα χοσμιήσῃ,, οὕτω
καὶ τὴν ψυχὴν ἀροτριωμένην τῷ θείῳ λόγῳ, ἐὰν ὑπό-
(voto τῶν προειρημένων εἰσελθοῦσα ἀνανεώση τὴν
διάνοιαν, καὶ γονιμωτέραν τὴν ψυχὴν ἀπεργάζεται
εἰς τὴν τῆς ἀρετῆς χαρποφορίαν. Καιρὸς δὲ ἡμῖν ἐπὶ
τὴν ὀφειλὴν ὑπαντῆσαι, ὀφειλὴν, ἣν χαὶ αὐτοὶ ὗπε-
σχόμεθα, καὶ ὁμεῖς ἐν διανοίᾳ φέρετε. ᾿Αξιῶ δὲ πάν--
M H € - Y M c) Y M
τας τοὺς φιλοχρίστους ὑποσχεῖν καὶ τὰς ἀχοὰς χαὶ τὴν
διάνοιαν, ἵνα i μὲν ἀχοὴ ἀπαραλείπτως δέχηται τὰ
λεγόμενα, ἣ δὲ διάνοια ἀχριδῶς ἐξετάζη τὰ νοήματα"
περὶ Χριστοῦ γὰρ ὃ λόγος ἐστί - πᾶν δὲ περὶ Χριστοῦ
λεγόμενον, οὐκ ἔστιν ἁπλοῦν κήρυγμα, ἀλλ᾽ εὐσεόείας
μυστήριον. Πᾶσα ἣ τοῦ Χριστοῦ οἰχονομία μυστή-
ριον ὀνομάζεται" τὸ δὲ μυστήριον οὐκ ἐν τῷ γράμ-
ματι φαίνεται, ἀλλ᾽ ἐν τῷ πράγματι χηρύττεται. Διὰ
τοῦτο ἣ 1 ραφὴ πᾶσαν τοῦ Χριστοῦ τὴν οἰχονομίαν
υυστήριον χαλεῖ, ὡς ὅταν λέγη Παῦλος, Τὸ μυστήριον
τοῦτο μέγα ἐστίν" ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν χαὶ εἰς
τὴν ᾿᾿χχλησίαν" καὶ πάλιν, “Ομολογουμένως μέγα
ἐστὶ τὸ τῆς εὐσεύείας μυστήριον, ὃ ἐφανερώθη ἐν
caoxi* χαὶ πάλιν, Κατὰ ἀποχάλυψιν ἐγνωρίσθη
μοι τὸ μυστήριον, καθὼς δύνασθε ἀναγινώσχοντες
νοῆσαι τὴν σύνεσίν μου ἐν τῷ μυστηρίῳ τοῦ Χρι-
στοῦ: xoi ἀλλαχοῦ, ᾿Εμοὶ δὲ τῷ ἐλαχιστοτέρῳ
πάντων τῶν ἁγίων ἐδόθη ἣ χάρις αὕτη εὐαγγελίσασθαι
ὑμᾶς τὸν ἀνεξιχνίαστον πλοῦτον τοῦ Χριστοῦ καὶ φω-
τίσαι πάντα: τίς Ἣ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀπο-
χεχρυμμένου ἀπὸ τῶν αἰώνων, xol ἀπὸ τῶν γενεῶν,
νῦν δὲ ἐφανερώθη τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, οἷς ἠθέλησεν ὃ
Θεὸς γνωρίσαι ^ τίς ὃ Πλοῦτος τῆς δόξης τοῦ μυστη-
ρίου αὐτοῦ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, Ó ἐστι Χριστὸς, ἣ ἐλπὶς
τῆς δόξης. Τοίνυν σφάλλονται αἱρετικῶν παῖδες,
μυστήριον Θεοῦ λογισμοῖς ὑποδάλλοντες ἀνθρωπίνοις"
λέγει γὰρ, Τὸ μυστήριόν μου ἐμοὶ χαὶ τοῖς ἐμοῖς.
Τίνες δὲ οἵ τοῦ Θεοῦ ; Ἢ δῆλον ὅτι oi πιστοί. Ὅταν
θέλῃς τι περὶ Χριστοῦ μαθεῖν ἢ ἀχοῦσαι, μὴ ἐπερω-
τήσης λογισμὸν, μὴ ἐξετάσῃς σοφὸν, ἀλλ᾽ ἐρώτησον
προφήτην, ἐρώτησον ἀπόστολον, ἐξέτασον ἄγγελον.
ἐὰν ἀπορήσωσιν οὗτοι, ἐπὶ τὸν πατέρα δράμε. "Ev
ἐρωτήσῃς προφήτας, xol εἴπης, τίς ἐστιν οὗτος ὃ
Χριστός; ἀποχρίνεταί σοι ὃ προφητιχὸς χορὸς λέγων"
Οὗτος ὃ Θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐ-
τόν" ἐξεῦρε πᾶσαν δδὸν ἐπιστήμης , καὶ ἔδωχεν αὐτὴν
Ιαχὼό τῷ παιδὶ αὐτοῦ, xoi Ἰσραὴλ τῷ ἠγαπημένῳ
ὕπ᾽ αὐτοῦ. Μετὰ ταῦτα ἐπὶ τῆς γῆς ὥφθη xol τοῖς
ἀνθρώποις συνανεστράφη. "Ev δὲ ἐρωτήσης, τίς ἐστιν
οὗτος ὃ Χριστὸς, xoi πῶς ἐγεννήθη πολυπραγμονῶν
τὸ θεῖον γέννημα, ἐπιστομίζουσί σου τὴν παῤῥησίαν
οἵ προφῆται, xo ἄρχονται λέγειν - ἃ μὴ ἐχώρησεν ὃ
ἡμέτερος λογισμὸς, σὺ χωρεῖς; "Eàv θέλης μαθεῖν,
μάθε, ὅτι Θεός. Ei δὲ ὅπως ἐγεννήθη, πολυπραγμονεῖς,
μάθε παρ᾽ ἡμῶν, "Av γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται ;
᾿Εὰν ἐρωτήσης ἀπόστολον, λέγω δὴ τὸν ἀποστολικὸν
χορὸν, ἐροῦσί σοι, ὅτι ὃ Χριστὸς Θεὸς, ἐν ἀρχῇ Θεὸς,
x) πρὸς τὸν Θεὸν Θεὸς, xol ἀεὶ Θεός" ἐροῦσί σοι,
᾿Απαύγασμα τῆς δόξης Xo χαραχτὴρ τῆς ὑποστάσεως,
εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, φέῤων τὰ σύμπαντα τῷ
ῥήματι τὴς δυνάμεως αὐτοῦ. "Ev ἐρωτήσης, πῶς ὃ

^ 2 , fol bana, f yc 9p E] /, *
ὧν ἐγεννήθη, ἐροῦσί σοι, τὸ Hv ἠχούσαμεν, xot ὅτι
A A e^ m ,
ἦν ἐμάθομεν" τὸ δὲ πῶς ἐστιν ἐχ τοῦ ὄντος 6 ὧν, πί--
MT
στει παρειλήφαμεν, οὐ χαταλήψει. Πάλιν, ἐὰν αὐτοὺς
ἐρωτήσης, εἰ τοίνυν μὴ οἴδατε, πῶς ἐγεννήθη, πῶς
ΜΌΝ "e "eN ma» «ἢ , € /
οἴδατε, ὅτι Υἱὸς Θεοῦ ἐστιν, ἐροῦσι σοι" Ὁ Λόγος
σὰρξ ἐγένετο, xat ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, xo ἐθεασάμεθα
“-ὉἍ ^ m— i ^
τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς,
, / Y 2 , / Sx * »
πλήρης χάριτος xa ἀληθείας. Πάλιν, ἐὰν τοὺς ἀπο -
: N y ^ /, ^
στόλους καταλιπὼν xal τοὺς προφήτας, δράμης ἐπὶ
- ,ὔ T
τοὺς ἀγγέλους, καὶ εἴπης αὐτοῖς, τίς ἐστιν οὗτος ὃ
7 : — E /
Χριστὸς ὃ χηρυσσόμενος ; ἐροῦσί σοι ot εὐαγγελισάμε-
- 5 /,
νοι τοὺς ποιμένας, ἡμεῖς δοξάζειν ἐμιάθομεν, οὐ πολυ-
- , τ AT 5 M LS e—
πραγμονεῖν- Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, xat ἐπὶ τῆς γῆς
S c - ,
εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοχία. Ἣμεϊς οὕτως αὐτὸν

IN INCARNATIONEM ΠΟΜΙΝΙ, ETC. 887

fide percepimus , non comprehensione. Rursus si

illos interroges : Si ergo nescitis, quomodo genitus

sit, quomodo scitis illum esse Dei Filium ? dicent

ἘΠῚ : Ferbum caro factum est, et habitavit in Joan. 1.14,
nobis : et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi
Unigeniti a Patre, plenum gratie et veritatis.

Rursum si relictis apostolis et prophetis, curras

ad angelos, dicasque illis: Quis est hic Christus

qui praedicatur? dicent tibi illi, qui pastoribus

bona annuntiarunt : Nos gloriam celebrare didi-

cimus, non curiose inquirere : Gloria in excelsis Luc. 2. 14.
Deo, et in terra pax, in hominibus beneplaci-

tum. Nos illum ita predicamus : JZnnuntiamus Ibid. v. 10.
vobis gaudium magnum, quod. erit omni po- ''-

χηρύττομεν, EüoyyeAdóus0n ὑμᾶς χαρὰν μεγάλην; s; pulo, quia natus est vobis hodie Salvator, qui
ἅτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον A est Christus Dominus, in civitate David.Quod

Σωτὴρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυίδ, Καὶ
ὅτι Χριστὸς, xal ὅτι Σωτὴρ, καὶ Κύριός ἐστιν, ἐπι-

, 2g^ V ^Y »y , € » € - rn, c
στάμεθα. ᾿Εὰν δὲ εἴπης αὐτοῖς, εἴπατε ἡμῖν, Τίς ἣ
φύσις αὐτοῦ, ἢ πῶς ἐγεννήθη, ἢ πῶς ἐστι μετὰ τοῦ
ἸΠατρὸς f, ἀδιαίρετος δύναμις, ἐροῦσί σοι, οὐκ ἤχου-
σας τοῦ προφήτου λέγοντος, -Αἰνεῖτε τὸν Κύριον éx
τῶν οὐρανῶν, αἰνεῖτε αὐτὸν ἐν τοῖς ὑψίστοις, αἰνεῖτε
αὐτὸν πάντες οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ, αἰνεῖτε αὐτὸν πᾶσαι
a δυνάμεις αὐτοῦ, λειτουργοὶ αὐτοῦ, ποιοῦντες τὸ θέ-
λημα αὐτοῦ; Ἡμεῖς θέλημα ποιεῖν ἐχελεύσθημεν, οὐ
φύσιν πολυπραγμονεῖν. Ἀλλὰ ἄρα μὴ ἄγγελοι μὲν
σιωπῶσι , xai προφῆται οὖχκ ἀπαγγέλλουσι, χαὶ ἀπό-
στολοι ταμιεύονται, Ὃ δὲ Πατὴρ ὃ γεννήσας χηρύτ-
τει τὸν Υἱὸν πῶς ἐγέννησεν ; Οὐδὲ αὐτός o0 τῷ μὴ
εἰδέναι, ἀλλὰ τῷ μὴ ἐχφῆναι. “Ὅτι ἐγέννησε, λέγει
Ἔχ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐγέννησά σε. Λέγει, ὅτι
ἐγέννησε, χαὶ οὐ χρύπτει τὸ ἀθάνατον ἐχεῖνο γέννημα
τὸ ἐχ τῆς ἀϊδίου ῥίζης ἀνθῆσαν, ὡς μαρτυρεῖ περὶ
αὐτοῦ λέγων ὃ Πατήρ Οὗτός ἐστιν ὃ Υἱός μου 6 ἀγα-
πητὸς, ἐν ᾧ ηὐδόχησα. Αὐτῷ λέγει, Ex γαστρὸς πρὸ
ἑωσφόρου ἐγέννησά σε" τῷ χόσμῳ λέγει, ἐγέννησα,
xo φύσιν μὲν ἐπαγγέλλει, τὸν δὲ τρόπον οὐχ ἕρμη-
νεύει. ᾿Επεὶ τοίνυν πρόκειται fpi περὶ Χριστοῦ
ἀναγχαία ζήτησις, μὴ ἐχδῶμεν τῶν ἀποστολικῶν
χαὶ προφητικῶν πηγῶν, ἀλλ᾽ ἐξ ἐκείνων τῶν ἀεννάων
ῥείθρων χαὶ τῶν ἀθανάτων ποταμῶν ἀρυσώμεθα τὰ
θεῖα νάματα τῆς ἐνθέου διδασχαλίας. “Ὅταν γάρ τις
τὰ τοῦ Θεοῦ φθέγγητα!, ἀπὸ τῶν τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀπὸ
ζώσης πηγῆς, ζῶντα ἀρύεται νάματα xac τὸ " εἰρη-
μένον, ᾿μὲ ἐγκατέλιπον πηγὴν ὕδατος ζῶντος " xol
πάλιν, Πῖνε ὕδατα ἐχ τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου. ᾿Ἐὰν
μέντοι καταλιπόντες τὰς Γραφὰς ἐπιθυμίαις δουλεύ-
σωμεν ἀνθρωπίνων λογισμῶν, ἐχεῖνα νοοῦντες, ἃ λο-
γισμοῖς ὑποδάλλει, εϑρίσχεται ἡμῶν τὰ ὕδατα τῆς
διδασχαλίας, ἐρήμου ὕδατα, οὐ ζῶντος ποταμοῦ, ἀλλ᾽
ἐρήμου" χαθὼς ἔλεγεν δ᾽ μαχάριος Ἱερεμίας πρὸς τὴν
Ἵερουσαλήυ." ᾿Ππλάτυνε τὰς δδοὺς αὐτῆς ἐπὶ ὕδατα
ἐρήμου. Καὶ ἵνα ἑρμιηνεύσῃ ὃ λέγει, ἐπάγει, Ἔν ἐπι-
θυμία!ς ψυχῆς αὐτῆς ἐπνευματοφορεῖτο " τουτέστιν,
ἐχεῖνα ἐλάλει ἃ ἐπεθύμει ἣ Ψυχὴ αὐτῆς, οὐχὶ ἃ ἤθε--
λεν 6 Θεός. Οὕτω χαὶ νῦν ὃ τὰς ἐπιθυμίας τῶν οἰκείων
λογισμῶν πληρῶν, καὶ μὴ τὰ τοῦ Θεοῦ ζητῶν, ἐπὶ

* [Alius προΞξιρη μένον. ]

I

ve

C

sit. Christus et Salvator et Dominus, hoc scimus.

Si autem dixeris illis: Dicite nobis que sit. ejus

natura vel quomodo natus sit, ac quomodo sit ipsi

cum Patre indivisibilis potestas ; dicent tibi, Non

andisti prophetam dicentem : Laudate Dominum Psal. 148.
de ccelis, laudate eum in excelsis ; laudate 1- ?-
eum omnes angeli ejus,laudate eum omnes vir-

tutes ejus, ministri ejus facientes voluntatem il-

lius? Nos voluntatem ejus facere jussi sumus, non

naturam explorare. At num angeli silent, prophetze

non annuntant, apostoli arcanum retinent, Pater

vero qui genuit quomodo genuerit przdicat? Ne-

que ipse annuntiat, non quod ignoret, sed quod

non proferat. Quod genuerit dicit, Ex utero ante Psal. 109.
luciferum genui te. Quod genuerit dicit, nec oc- ?:

cultat immortalem illam genituram, quz ex ceter-

na radice prodit, ut testificatur de Filio Pater :

Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi com- Matth. 3.
placui. Ypsi dicit: Ex utero ante luciferum
genui te; mundo dicit, Genui, et naturam quidem
annuntiat, sed modum non explicat. Quia igitur
proposita nobis est de Christo necessaria quzstio,
ab apostolicis et propheticis fontibus ne. exceda-
mus; sed ex. perennibus 1llis fluentis et immorta-
libus fluminibus hauriamus divinos divinz do-
ctrinz; rivos. Cum enim ea que Dei sunt quis-
piam loquitur, ex Deo, quasi ex fonte vivente,
viva haurit. fluenta, secundum illud : Me dereli- Jer. 2. 13.
querunt fontem aque irc; et rursum, Zibe Isai. 12. 3.
aquas ex fontibus salutaris illius. Si ergo,
Scripturis relictis, humanorum ratiociniorum con-
cupiscentiis serviamus, illa cogitantes quz succur-

runt menti, aqu: doctrine nostre, aqu: deserti

esse Inveniuntur, non viventis fluminis, sed de-

serti, ut. Jerosolyme dicebat beatus Jeremias :
Dilatavit vias suas ad aquas deserti ; et ut di- Jer. 2. 24.
ctum suum interpretetur, adjicit: Zn concupi-

scentiis anime suc spiritu ferebatur; id. est,

Ea loquebatur quz anima sua concupiscebat, non

qua volebat Deus. Ita et nunc qui concupiscen-

tiam ratiociniorum suorum implet, nec quierit ea

que Dei sunt, per aquas deserti errat. Nihil ita

-

"7
7*

2. Tim. 4.

Gen. 1. t.

Psal. 145.
6.

988
Ecclesia decorem aufert, ut 11 qui concupiscentiam
humanorum ratiociniorum confirmant. Ideo Pau-
lus de hzreticis dicebat : Secundum | desideria
Sua coacerpant sibi magistros. Veniamus ergo
ad debitum. Hzc vestro caritati necessario in
mentem praemisimus, ut dicta omnia accurate ex-
ploremus, non ex. nobis vel ex ratiociniis nostris,
sed ex divinis Scripturis. Propositum nobis erat
ostendere quomodo Christus. mundum renovet,
quomodo per incarnationem suam renovet hoc
minem inveteratum in paradiso propter peccatum
suum.

2. Toc polliciii sumus 1n sacris apostolorum
aulis, remque distulimus, eo quod non oinnes ades-
sent. Exordium vero ducamus orationi accommo-
datum, nempe creationem. Fecit Deus. celum
et terram. Principium dicendorum idoneum est,
prima basis mundi, primum creationis funda-
mentum. Zecit Deus colum et terram elt mare,
et omnia qua in eis sunt. Ut paucis dicam, alia
quidem ommia verbo produxit, quod. ejus nutui
nihil obsistat, nec ca in re laboravit vel sudavit,
quod dictunid ipsius reruin natura sequeretur. Fe-
cit res onmes creatas, οἵ in fine bominem opifici
decorem. Sicut enim totum corpus nostrum prz-
ter vultum, mortuum videtur: sic omnis creatura
visibilis sine homine mortua est : quomodo autem,
audi. Splendidus est sol, sed seipsum describere
nequit : splendida est luna, sed conversiones suas
non ipsa docuit, sed verbum illas explicavit :
splendidus stellarum ordo, sed concinnam illarum
rationem. doctrina iradidit :
sed illius sinus humana lingua iue Nihil- A
que est in rerum natura quod humana voce non
egeat interprete. Hoc facit, ut quod absonum est,
vere malum ostendatur, ei quod bonum est, vere
bonum probetur. Nam aspectus sape fallit, men-
temque in errorem deducit ; sed. verbum "tede
naturam exhibet, virtutem Subjicit, doctrinam in-
terpretatur. Animum ergo adhibe. Fecit Deus to-
tum opificium, et in fine creationis hominem se-
cundum imaginem et simihiudinem suam; ima-
ginemque ipsi dedit, non. corporis figuram, sed
procipuam dignitatem, discernendi vim, ei per
virtutes similitudinem cum Opifice. Facius est 1gi-
tur homo ad. imaginem et similitudinem Dei, si-
militudinemque eur modo extendit. Ne putes au-
tem, ha;c esse ab argumento nostro aliena. Nam
ca, quae nunc disserimus, radix sunt eorum, quie
dicturi sumus. Fecit hominem. ad. imaginem et
similitudinem suam. Voluit eum cursu tendere ad
Domini sui dignitatem; sed cum quadam mensura,
serie et ordine. Exempli causa (nam a vulgaribus
exemplis heec statuenda sunt ) : si quis apud nos
herus servum habeat, videritque eum imitari pru-
dentiam suam, ipsum amat et honorat; si imitari
clementiam suam advertat, perinde famulum, di-

a Alius προηῤῥ ῥαθωνιπάμεθχ.

D

magnum est mare , y

b

SPURIA.

ὕδατα ἐρήμου πλανδῖναι. Οὐδὲν οὕτως ᾿χχλησίας
ἀφανίζει χάλλος, ὡς τὸ ἐπιθυμίας ἀνθρωπίνων λο-
γισμῶν βεδαιοῦν. Διὰ τοῦτο Ποῦλος περὶ τῶν αἵρετι-
κῶν ἔλεγε " ΚΚατὰ τὰς ἰδίας αὐτῶν ἐπιθυμίας ἐπισω-
ρεύουσιν ἑαυτοῖς διδασχάλους. Ἴλλθωμεν τοίνυν ἐπὶ
τὴν ὀφειλήν. Ταῦτα δὲ ἀναγκαίως. " προενοησάμεθα
ὑμῶν τὴν , ἀγάπην, ἵνα πάντων τῶν λεγομένων τὴν
dx gi ἐξ ἐξέτασιν ζητῆτε μὴ 7 παρ᾽ ἡμῶν xal τῶν ἣμε-
τέρων λογισμῶν, ἀλλὰ “παρὰ τῶν θείων Γραφῶν.
Προέχειτο ἡ ἡμῖν δεῖζαι πῶς ὃ Χριστὸς ἀναχαινίζει τὸν
χόσμον, πῶς τὸν ἄνθρωπον παλαιωθέντα ἐν τῷ παρα-
δείσω διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἀνακαινίζει Χριστὸς διὰ τῆς
ἑαυτοῦ οἰχονομίας.
Ῥαύτην δὲ τὴν ὑπόσχεσιν ἐποιησάμεθα ἐν ταῖς
ἱεραῖς τῶν ἀποστόλων αὐλαῖς, ταμιευσάμενοι τὴν
ἀπόδοσιν, διὰ τὸ μὴ πάντας “παρεῖναι. Λάδωμεν δὲ
ἀρχὴν ὁμολογουμένην χαὶ πρέπουσαν τῷ λόγῳ ; τὴν
ἡμιουργίαν. ᾿Βποίησεν ὃ ὃ Θεὸς τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν
γῆν. Ἀρχὴ γὰρ πρέπουσα τῶν μελλόντων λέγεσθαι, ἣ
πρώτη χρηπὶς τοῦ χόσμου, 5 πρῶτος θεμέλιος τῆς
δημιουργίας. ᾿Εποίησεν ὃ Θεὸς τὸν οὐρανὸν xa τὴν
γὴν xar τὴν θάλασσαν χαὶ πάντα τὰ ἐν αὐτοῖς. Ἵνα
συντέμω, xol τὰ μὲν ἄλλα πάντα λόγῳ παρήγαγεν,
ἀδίαστον ἔχων τὸ γεῦμα, xxi οὔτε χόπον ὑπομένων,
οὔτε ἱδρῶτα ὑφιστάμενος , ἀλλὰ τῷ λέγειν ἀχολουθοῦ-
σαν ἔχων τὴν φύσιν τῶν "λεγομένων. ᾿Εποίησε τ τὴν
δημιουργίαν ἅ ἅπασαν, xai ἐπὶ τέλει τὸ τῆς δημιουρ-
γίας κάλλος τὸν ἄνθρωπον. Ὥσπερ γὰρ ὅλον τὸ σῶμα
τὸ ἡμέτερον ἐχτὸς τοῦ προσώπου, γεκρὸν φαίνεται,
οὕτω πᾶσα ἣ δημιουργία ἣ φαινομένη ἐχτὸς τῆς τοὺ
ἀνθρώπου χατασχευῆς γεχρά ἐστι" χαὶ ὅπως ἄχουε.
Λαμπρὸς ὃ ἥλιος, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν | ἑρμηνεῦσαι. οὐ δύναται:
λαμπρὰ ἣ σελήνη, ἀλλὰ τὰς ἑαυτῆς τροπὰς οὐχ αὐτὴ
Α ἐπαίδευσεν, ἀλλὰ λόγος παρέδωχε" λαμπρὰ τῶν
ἄστρων ἣ τάξις, ἀλλὰ τοὺς τούτων ῥυθμοὺς διδασχα-
λία παρέδωχε᾽ T ey 4$ θάλασσα, ἀλλὰ τοὺς ἐν
αὐτῇ κόλπους ἀνθρωπίνη γλῶσσα “παρέδωχε. Καὶ
οὐδέν ἐστι τῶν ἐν τῷ χόσμῳ γενομένων, ὃ μὴ δεῖται
ἑρμηνέως τῆς ἀνθρωπίνης φωνῆς. Τοῦτο ποιεῖ χαὶ τὸ
φαινόμενον ἄτοπον δειχθῆναι ὄντως xao, xai τὸ
χαλὸν δει ιχθὴ ἦναι ὄντως καλόν. Πολλὰ γὰ ἀπατᾶται ἣ
ὄψις, καὶ πλανᾷ τὴν διάνοιαν * λόγος δὲ εἰσελθὼν δεί-
χνυσι τὴν φύσιν, ὑπούάλλει τὴν ὃ δύναμιν, ἑρμηνεύει
τὴν διδασχαλίαν. Ἡρόσεχε τοίνυν. ᾿Βποίησεν ὃ ὃ Θεὸς
τὴν δημιουργίαν ὁ ἅπασαν, χαὶ ἐπὶ τέλει τῆς δημιουρ-
γίας τὸν ἄνθρωπον εἰργάσατο xa εἰκόνα αὐτοῦ χαὶ
ὁμοίωσιν, εἰκόνα αὐτῷ χαρισάμενος, οὐ τὸν χαρα-
χτῆρα τοῦ σώματος, ἀλλὰ τὸ ἀρχικὸν ἀξίωμα, τὴν
διαχριτιχὴν ὃ δύναμιν, τὸ ταῖς dos ταῖς ἀφομοιοῦσθαι τῷ
ποιήσαντι. Ἐγένετο, τοίνυν ἐν εἰκόνι χαὶ δμοιώματι
Θεοῦ ὃ ἄνθρωπος" ἐξ ξέτεινε δὲ τὴν δικοίωσιν εἷς ἄμε-
τρίαν. Καὶ μὴ νομίσης ξένα εἶναι ταῦτα παρὰ τὸ
προχείμενον ἡμῖν πρόόλημα. Ῥίζα γὰρ τῶν μελλόν-
των λέ ἔγεσθαι τὰ vOv γυμναζόμενα. ᾿Πποίησε τὸν ἄν-
θρωπον ἐν εἰκόνι ἰδίᾳ καὶ διιοιώσει. Π δουλήθη αὐτὸν
εἰς ὁμοιότητ α δραμεῖν τῆς es σποτιχῇς, ἀξίας, μέτρῳ
μέντοι χαὶ ἀχολουθίᾳ xo τάξει. Οἷον τί [ λέγω (δεῖ γὰρ
χαὶ ἀπὸ τῶν χοινῶν ὑποδειγμάτων στῆσαι τὸ ζητού--

b. [ Alius γινομένων,

IN INCARNATIONEM DOMINI,

xat (27 τὸν δοῦλον μιμούμενον αὐτοῦ τὴν σωφροσύνην,
ψένον)" ἐάν τις τῶν καθ᾽ ἡμᾶς δεσπότης ἔχη ud
ἀγαπᾷ αὐτὸν x«t τιμδ" ἐὰν δὲ μιμιήσηται δοῦλος ὃ
σπότου φιλανθρωπίαν, ἀγαπᾷ ὃ δεσπότης τὸ χτῆμα"
ἐὰν ἴδη τὸν δοῦλον ἑαυτοῦ σχολάζοντα ἐν ἐκκλησίᾳ,
εὐσεθοῦντα, γηστεύοντα, ἐλεημοσύνας ἐργαζόμενον,
δεσπότης τὴν χαλὴν τοῦ δούλου μίμησιν.

Prout. ὃ
χαὶ ἄρξηται μιμεῖσθαι τοῦ δεσπότου τὴν αὐθεντίαν,
ἐπιτάττων τοῖς συνδούλοις ὁ ὡς δεσπότης, διασκορπί:
ζων τὰ πράγματα ὡς δεσπότης, οὐχέτι ἣ μίμησις
ἐπαινετὴ, ἀλλὰ ψεχτή. Δεῖ γὰρ τὸν δοῦλον μιμεῖσθαι
δεσπότου ἐπιείκειαν, σωφροσύνην, εὐσέφειαν, Otxato-
σύνην, οὖκ αὐθεντίαν, οὐ δεσποτείαν. Λαδὸν τοίνυν ὃ
ἄνθρωπος τὸ μιμεῖσθαι τοῦ Θεοῦ τὴν ἀγαθότητα,
ἐξέτεινε τὸ μέτρον τῆς μιμήσεως εἰς ἀμετρίαν, xal
ἐπεθύμησε λοιπὸν τοῦ Θεοῦ ζηλωτὴς γενέσθαι, οὐ
χατὰ ἀρετὴν, ἀλλὰ χατὰ ᾿αὐθεντίαν. Τούτῳ γὰρ
ἠπάτησεν αὐτὸν ὃ ὄφις λέγων, Ἧ à ἂν ἡμέρᾳ φάγητε »
ἔσεσθε ὡς θεοὶ, γινώσχοντες χαλὸν χαὶ πονηρόν.
Ens δὲ ὃ Θεὸς τὴν μίμησιν, ὅταν μέτρον ἔχη"
ἐὰν δὲ τὸ μέτρον ἐξέλθῃ ; ὑπὸ ψόγον ὃ μιμησάμενος.

Καὶ πόθεν τοῦτο: Λέγει, Ποιήσωμεν ἄνθρωπον xxv D

εἰχόνα ἡμετέραν : χαὶ ὁμοίωσιν. Ὡμοιώθησαν τῷ Θεῷ
οἵ ἀπόστολοι, : xol οὐχ ἐμέ panes ; ὡμοιώθησαν τῷ
Θεῷ oi προφῆται, xal οὐχ ἐψέ ἔχθησαν. Μιμηταὶ
ἐγένοντο φιλανθρωπίας, ἐλεημοσύνης, δικαιοσύνης,
εὐσεῤείας. ᾿ἙὩμοιώθη τις τῷ Θεῷ κατὰ αὐθεντίαν
θεϊκὴν, χαὶ εὐθέως ἐτιμωρήθη. Λέγει Ἡσαΐας πρὸς
τινὰ τύραννον ἐν Ba6uAOvt “μανέντα ἰσοθεΐαν, Σὺ
εἶπας ἐν τῇ διανοίᾳ σου, εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι,
χαὶ χαθιοῦμιαι ἐπὶ τὰ ὄρη " τὰ ὑψηλὰ τὰ πρὸς βοῤῥᾶν,
ἐπάνω τῶν νεφελῶν ἀναδήσομαι, χαὶ ἐπάνω τῶν
ἄστρων θήσω τὸν θρόνον μου, xo ἔσομαι ὅμοιος τῷ
tY Vioc νῦν δὲ εἷς ἅδου χαταθήση, εἰς τὰ θεμέλια
τῆς γῆς. Ὃρᾶς, πὼς πὸν ἐπαρθέντα τῇ ὑπερηφανίᾳ
χολάζει; Ποῖος γὰρ ἦν φθόνος τὸ γενέσδαι ὃ ὅμοιον τοῦ
δημιουργοῦ, εἰ xac εἰχόνα καὶ ὁμοίωσιν τοῦ χτίσαν-
τος ἐγένετο; Ἂλλ᾽ οὐχ εἶχε μέτρον τῆς δμοιώσεως, 1

ἄμετρος αὐτοῦ τόλμα. Κατέλιπε γὰρ τῆς ἀρετῆς τὴν E

δμοίωσιν, xol ἔδραμεν ἐπὶ δεσποτικχὴς αὐθεντίας
ὁμοίωσιν. Οὕτω xoi ἐπὶ τοῦ Δαυὶὸ “λέγει, Εὗρον
Δαυὶδ τὸν τοῦ Ἰεσσαὶ ; ἄνδρα χατὰ τὴν καρδίαν μου.
᾿Ιδοὺ ὁμοίωσις xav cune Ἐπειδὴ ἦν ὃ λογισμὸς
τοῦ Avia πρὸς Θεὸν βλέπων, ἐπιεικείας μεστὸς, τα-
πεινοφροσύνης γέμων, δικαιοσύνης φροντίζων, xai φι-
λανθρωπίας ἀντεχόμενος ᾽ Εὗρον Δαυὶδ τὸν τοῦ Ἴεσ-
σαὶ, ἄνδρα χατὰ τὴν καρδίαν: μου. Καὶ τὸν μὲν χαλῶς
μιμησάμενον καρδίαν Θεοῦ ἐπήνεσεν, ἄλλον δὲ τύ-
ραννον μιμησάμενον Θεοῦ καρδίαν οὐ κατὰ ἀρετὴν,
ἀλλὰ χατὰ δεσποτείαν »ἔψεζε, μᾶλλον δὲ x ἐκόλασε.

Καὶ λέγει ὃ 6 Θεὸς ὃ διὰ τοὺ Ἰεζεχιήλ - Καὶ σὺ, υἱὲ &y-

θρώπου, εἰπὸν τῷ “ἄρχοντι Τύρου. ἂνθ᾽ ὧν ὑψώθη ἣ
καρδία σου, χαὶ εἶπας. θεός εἶμι ἐγὼ, σὺ δὲ ἄνθρω-
πος εἰ, xo οὐ θεὸς, xal d ἔδωχας. τὴν “καρδίαν σου ὡς
χαρδίαν θεοῦ - ἀντὶ τούτου ἰδοὺ ἐγὼ ἐπάξω ἐπὶ σὲ
ἀλλοτρίους λοιμοὺς ἀπὸ ἐθνῶν, xd ἐχχενώσουσι πὰς
μαχαίρας αὐτῶν ἐπὶ σὲ, καὶ ἐπὶ τὸ χάλλος τῆς ἐπι-
στήμης σου’ xo, ἵνα συντέμω, ἐπάγει, Ko ἀποθανῇ
θανάτῳ τραυματιῶν ἐν καρδίᾳ θαλάσσης. Mt, λέγων

TOM. VIII.

ἐὰν edid δοῦλος ἐχδάλη τὴν μίμησιν. εἰς ἀμετρίαν, C

ETC. 900
ligit; si viderit ecclesiam frequentare, pie agere,
jejunare, eleemosynas erogare, hanc probam. sui
imitationem herus approbat. Y erum si servus 1lle
imitationem illam ultra modum extendat, 51 au-
ctoritatem heri sui imitetur, conservis imperans
ut herus, facultates ut herus dissipans, non ultra
laudabilis imitatio est, sed vituperabilis. Oportet
enim servum imitari qe sul cequitatem, tempe-
rantiam, pietatem, justitiam, non auctoritatem, et
dominationem. Jussus ergo homo Dei bonitatem
imitari, imitationem ultra modum extendit; vo-
luitque demum Dei «emulator esse, non secundum
virtutem, sed secundum auctoritatem. Nam hac
in re ibd serpens decepit, dicens : /n quacum-
que die comedetis, eritis sicut dii, scientes bo-
num et malum. Laudat autem len. imitatio-
nem, quando modum servat ; sin modum excedat,
anra reprehenditur. Unde hoc? Dicit : Za-
ciamus hominem ad imaginem et similitudi-
nem nostram. Dei similes facti sunt apostoli, nec
objurgati sunt; Dei similes facti sunt prophetze,
nec reprehensi ἘΠῚ Imitati sunt ejus clementiam,
misericordiam , justitiam, pietatem. Similem se
Deo quispiam extulit secundum divinam aucto-
ritatem, et statim plexus est. Dicit Isaias cuidam
tyranno in Babylone, se parem Deo furentis more
exhibenti : Zu dixisti in mente tua : In celum
ascendam, et sedebo in montibus excelsis, qui
sunt ad aquilonem, supra nubes conscendam, et
supra stellas ponam. thronum meum, et ero
similis Atissumo : nunc autem ad infernum
descendes, et ad fundamenta terree. Vide
quomodo eum, qui superbia efferatur , puniat?
Quinam i inv idid fuisset opificium simile pid Crea-
tori, si secundum imaginem et similitudinem ejus
fich esset? Verum immoderata ejus audacia
modum non servavit. Nam virtutis similitudinem,
reliquit, et ad eam festinavit. similitudinem quie
secundum auctoritatem erat. Ita de Davide dici-
tur : /nveni David filium Jessc, virum secun- .
dum cor meum, Ecce similitudinem secundum
imaginem. Quia Davidis cogitatio ad Deum respi-
ciebat, qu iod esset plenus modestia, humilitate,
justitie cultor et humanitatis : Znveni David
filium. Jesse , virum. secundum cor meum.
Eum quidem!" qui cor Dei recte imitatus erat,
laudavit; ilium vero tyrannum, qui cor Dei
imitatus erat; non secundum virtutem, sed se-
cundum dominátignerit; vituperavit, imo punivit.
Dicitque Deus per Ezechielem : £t tu, fili ho-
217 minis, dic principi Tyri : Quia exaltatum
^ est cor tuum , et dixisti, Deus sum ego; tu
vero homo es, et non deus : et dedisti cor
tuum, ut cor dei : ideo ecce ego inducam su-
per te alienas pestes ὦ gentibus, et evagina-
bunt gladios suos contra te, et contra pulchri-
tudinem scientie tue; utque compendio dicam,

adjicit: Et morieris morte ex vulneribus in cor iiid.v.?.9.

maris. INumquid dices, Deus sum ego, coram
interficientibus te ? V iden', quomodo 114 ultra
58

Gen. 3

Ibid.

Isai.

14.

13.—715.

1ct

Ezech.

I]

DE

13

2

t. 26

»
de.

Psal. 48.
13;

Rom 8, 19.

2—217

890

modum imitatio puniatur? Homo itaque perver-

sus, in illam ultra modum imitationem delapsus,

ab iis qu habebat. nudatus inventus est. Omnis
quippe : mortalis natura , quae vires suas excedunt
concupiscens preeter Dei voluntatem , non modo
nihil accipit, sed quz habebat amittit. Ac sicut
oculus moderato solis radio fruens, gaudet et illu-
minatur ; sin voluerit ipsius orbem respicere, non
modo non lucem accipit, sed quam habet amitut :

sic mortalis natura quze vires exsuperant cupiens
preter Dei voluntatem, mente obscuratur. Lapsus
est itaque. homo, et lapsum multa sequuta sunt
vulnera, idololatria, fornicatio, adulterium, ava-
ritia, et 115 similia. Lapsus ergo est homo lapsu
magno, et divinz faciei characterem per incuriam
perdidit: Comparatus. est enim jumentis insi-
pientibus, et similis factus est illis. Creatura
quoque divisa fuit; pars frenum excussit; pars in
servitute mansit, utin precedenti doctrina dixi.

b

Leones imagini insidiati sunt serpentes mordebant, -

omnis br (eet natura contra dominum suum
furebat. Quia videbat creatura ipsum legem Dei
violasse, volebat et ipsa ejus imperium excutere.

Voluit sol non oriri transgressori, voluit luna ra-
dios suos obscurare, voluere stell: opificio non
lucere, voluere fontes rivulos suos negare, fluvii
alveos, prata flores, paradisi voluptatem : omnia
volebant hominem negare, quia ille suum negave-
rat Dominum. Scio, profundum et END ἐολϑ
esse sermonem, sed. propter fideles et commensa-
les Ecclesi ils Seripturze sensa sunt explo-
randa. Servivit creatura homini, non quasi digno,
sed Deo id jubente, ut non vituperetur imago,
etiamsi iansgressa sit. Omni itaque creatura re-
bellante, jussit Deus ne frenum solveret, sed sol
radios suos emitteret, terra fructus, mare pisces
et merces, stellae splendorem. Hanc ergo senten-
tiam apostolus explicans dicit : /Vam. exspecta-
tio creature revelationem filiorum Dei exspe-
ctat. F'anitati enim creatura subjecta est, non
volens, sed propter eum, qui subjecit eam in
spe ; quia et ipsa creatura liberabitur a servi-
tute. corruptionis, in libertatem glorie filio-
rum Dei.d est : Ut vidit Deus hominem lapsum,

et creaturam abnuentem servire ingrato illi, ipsam
vel invitam refrenavit, jussitque solem oriri, ter-
ram ferre fructus suos, nec abnegare transgresso-
rem licet ingratum, sed ostendere communis Do-
mini immensum beneficium , pollicitus creatur,
se cum homine corrupto renovatum iri : ac si diceret
Deus creaturze : Quia cecidit i imago, et per trans-
gressionem lapsa est, ac per inobedientiam cor-
rumpitur , corrupti corruption servire patere; ut
cum penali unaginem meam, hominem cor-

ruptum, cum ipso. et te creaturam renovem, et
ejus te glorize participem efficiam. In ejus mise-

SPURIA.

ἐρεῖς ᾿ θεός εἶμι ἐγὼ, ἐνώπιον ἀναιρούντων σε; Ὁρᾷς,
πὼς τὸ ἄμετρον τῆς μιμήσεως ὑπὸ χόλασιν ἔρχεται;
᾿Εχτραπεὶς τοίνυν ὃ ἄνθρωπος χαὶ ,ἐξολισθήσας εἰς
δμιοιότητα ἄμετρον, ἡϑρέθη χαὶ ὧν εἶχε γυμνούμιενος.
Πᾶσα γὰρ θνητὴ φύσις τῶν ὑπὲ P δύναμιν ἐπιθυμοῦσα
παρὰ γνώμην Θεοῦ, οὐ μόνον οὐ προσλαμθάνει τι,
ἀλλὰ καὶ ἃ ἔχει ἀπόλλυσι. Καὶ ὃ ὥσπερ ὃ ὀφθαλμὸς τῆς
TES τρίας ἀκτῖνος ἀπολαύων τοῦ ἡλίου εὐφραίνεται χαὶ
φωτίζεται, ἐ ἐὰν δὲ θέλη εἰς αὐτὸν ἀτενίσαι τὸν χύχλον,
οὗ μόνον οὗ προσ σλαμθάνει « φῶς, ἀλλὰ χαὶ ὃ ἔχει mpos-
ζημιοῦται" οὕτω χαὶ ἣ θνητὴ φύσις τῶν ὑπὲρ δύναμιν
ἐπιθυμοῦσα παρὰ γνώμην ν Θεοῦ ἀμαυροῦται τὴν διά-
νοιαν. ᾿Εξωλίσθησε τοίνυν δ ἄνθρωπος, χαὶ ἀπὸ τῆς
ὀλισθήσεως πολλὰ τῷ πτώματι ἠχολούθησαν τραύμα-
τα, ᾿εἰδωλολατρεία, πορνεία, μοιχεία, πλεονεξία,
χαὶ ὅσα τούτοις : ἀδελφὰ χαὶ συγγενῆ. Κατέπεσε τοίνυν
ὃ ἄνθρωπος πτῶμα μέγιστον, χαὶ τὸν μὲν χαραχτῆρα
τῆς θεϊκὴ ἧς ὄψεως ἀπώλεσε διὰ ἀπρὸόσεξίαν᾽ Mapusuy-
εὐλήθη γὰρ τοῖς χτήνξσι τοῖς ἀνοήτοις, χαὶ ὡμοιώθη
αὐτοῖς " ἣ δὲ χτίσις ἐμερίσθη , xo 1, μὲν. ἀφηνίασεν, ἣ

Y

δὲ ἔμενε δουλεύουσα, ὡς προεῖπον ἐν τῇ προλαθούσῃ
Pu

διδασχαλίᾳ. Οἱ λέοντες ἐπεδούλευον τῇ εἰκόνι, ol

T

ὄφεις ἔδακνον, πᾶσα ἣ τῶν ἀλόγων φύσις χατὰ τοῦ
δεσπότου ἐμάνη. Ἔπειδὴ εἶδεν αὐτὸν παραχαράξαντα
τοὺ Θεοῦ τὸν γόμον, ἠθέλησε χαὶ ἣ ἄλλη χτίσις φυγεῖν
τὴν δεσποτείαν" ἠθέλησεν ὃ 6 ἥλιος μὴ ἀνατέλλειν τῷ
"παραύάτῃ j ἠθέλησεν 5 σελήνη σχοτίσαι τὰς ἑαυτῆς
αὐγὰς; ἠθέλησαν οἵ ἀστέρες μὴ φᾶναι τῷ πλάσματι,
ἦθέ ἔλησαν αἱ πηγαὶ ἀρνήσασθαι. τὰ γάματα, οἵ ποτα-
μοὶ τὰ ῥεύματα, οἵ λειμῶνες τὰ ἄνθη, οἵ παράδεισοι
τὴν τρυφήν᾽ πάντα θέ ἔλησεν ἀρνήσασθαι. τὸν ἄνθρω-
πον, ἐπειδὴ ἠρνήσατο τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην. Οἴδα,
ὅτι βαθὺς ὃ "λόγος καὶ συνεσχιασμέγος , ἀλλὰ διὰ τοὺς
πιστοὺς χαὶ συντρόφους τῆς ᾿Πχχλησίας ἐρευνᾶν δεῖ
τῆς θείας V ραφῆς τὰ νοήματα. " Ἰιδούλευσεν ἣ χτίσις
τῷ ἀνθρώπῳ, οὐχ ὡς ἀξίῳ, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ τοῦτο
προστάξαντος, ὥστε μὴ ὑόρισθῆναι δι᾽ ὅλου τὴν εἰ--
χόνα, εἰ xa παρέθη. Πάσης τοίνυν τῆς χτίσεως στα-
σιαζούσης ? ὃ Θεὸς " ἐχέλευσε τῇ κτίσει μὴ ἀ dn viv .
ἀλλὰ παρέχειν τὸν ἥλιον τὴν ἑαυτοῦ ἀχτῖνα, τὴν γῆν
τοὺς ἑαυτῆς χαρποὺς, τὴν θάλασσαν ἰχθῦς χαὶ τὰς
ἐμπορίας, τοὺς ἀστέρας τὴν ἑαυτῶν φαιδρότητα. Ταύ-
τὴν γοῦν τὴν ἔννοιαν ὃ ἀπόστολος ἀπογυμνῶν, λέγει"
Ἣ γὰρ ἀποχαραδοχία τῆς χτίσεως τὴν ἀποχάλυψιν
τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ ἀπεχδέχεται, T7, γὰρ ματαιότητι
ἣ χτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἑχοῦσα, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτά-
ξαντα ἐπ᾽ ἐλπίδι, ὅτι χαὶ αὐτὴ ἣ χτίσις ἐλευθερωθή-
σεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν
τῆς δόξης τῶν τέχνων. τοῦ Θεοῦ. Οἷόν τι λέγω" ὡς
εἰδεν ὃ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον ἐ ἐχπεσόντα, χαὶ τὴν χτίσιν
ἀνανεύουσαν πρὸς ὑπηρεσίαν τοῦ ἀναισθήτου, , ἐχαλί--
γωσεν αὐτὴν χαὶ μὴ θέλουσαν, χαὶ ἐκέλευσε τὸν ἥλιον
ἀνατέλλειν, τὴν γῆν φέρειν τοὺς χαρποὺς, καὶ μὴ ἀρ-
νεῖσθαι τὸν παραδάτην ὃ διὰ τὴν ἀγνωμοσύνην, ἀλλὰ
ἐπιδεικνύναι τοῦ χοινοῦ “ Δεσπότου τὴν ἄφθονον εὖε ἐρ-
γεσίαν, ἐπαγγειλάμενος τῇ δημιουργίᾳ τὸ μετὰ τοῦ

riam detracta es, cum ejus gloria resurge. Quid E ἀνθρώπου τοῦ φθαρέντος ἀναχκαινισθῆναι * ὡς εἰ ἔλεγεν

* [ Alii παραθάντι. Mox pro φᾶναι fort. φανῆναι.
à Hac afferuntur a Photio, p. 1542.

b Alius ἐκέλευσε τὴν χτίσιν ux.
« [ Alii εὐεργέτου.]

IN INCARNATIONEM

5 Θεὸς τῇ χτίσει" ἐπειδὴ ἔπεσεν ἣ εἰχὼν xal ὠλίσθησε
διὰ τὴν παράδασιν, "m Q φθείρεται διὰ τὴν πα αχοήν .
ἀνάσχου δουλεῦσαι τῇ φθορᾷ τοῦ φθαρ ἔέντος, ἵν᾽, ὅταν
αὐτὸν ἀναχαινίζω, τὴν ἐμὴν εἰχόνα ; τὸν ἐμὸν ἄνθρω-
πον τὸν φθαρέντα, σὺν αὐτῷ χαὶ si τὴν χτίσιν ἄνα-
χαινίσω χαὶ σύνθρονον αὐτοῦ ποιήσω τῆς δόξης.

Συγκατεσπάσθης αὐτοῦ τῇ ταλαιπωρίᾳ, συνανάστηθι
αὐτοῦ τῇ δόξῃ. Τί δέ ἐστιν, ἀδελφὲ, τὸ τὴν χτίσιν

DOMINI, ETC.

891
est autem , frater, creaturam hominis dominum
effugere? Dicit enim: J'anitati creatura subjecta
est. Cui vanitati ? Ex quo homo aversus esta Deo,
id vanitas dicitur, ut ait David : erumtamen
universa vanitas, omnis homo vivens. Omnis
homo vanus ille est, qui Deo relicto, vana perse-
quitur.

ἀποφεύγειν τὴν τοῦ ἀνθρώπου δεσποτείαν; Λέγει JST. cs
T7 ματ AUCH ἣ κτίσις ὑπετάγη. Tola ματαιότητι: A

Ἂφ᾽ οὗ ἂν ἐχτραπῇ ὃ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ματαιότης
χαλεῖται, ὡς λέγει ὃ Δαυίδ: Πλὴν τὰ σύμπαντα: υαταιό-
τῆς, πᾶς ἄνθρωπος ζῶν. Πᾶς ἄνθρωπος μάταιός: ἐστιν, ὃ
τὸν Θεὸν καταλιμπάνων, χαὶ τὰ μάταια! μεταδιώχων.
* Ἦσαν οὖν oi ἄγγελοι ἐ ἐν πάση τὴ γῆ ἐπιτεταγμέ-
νοι τὰ ἔθνη, χαθὼς μαρτυρεῖ Μωῦσῆς λέγων: “Ὅτε
διεμέριζεν 6 7y^ ψιστος ἔθνη, ὡς διέσπειρεν υἱοὺς
Ἀδὰμ, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν χατὰ ἀριθμ ὃν ἀγγέλων
Θεοῦ. Οἷόν τι λέγω * διώρισεν ὃ Θεὸς τὰ χλίματα τῆς
οἰχουμένης ἑχάστῳ ἀγγέλῳ * φέρε εἰπεῖν, ἀπένειμε
bus τὴν ema y iav, ἢ 5 τόδε τὸ xiu. ἑνὶ ἀγγέλῳ, τὸ
τερον ἄλλῳ ᾽ ἵνα ταύτην τὴν ἄψυ χον φύσιν ἡλίου xa
aditus xat ἄστρων χαὶ γῆς χαὶ θαλάσσης ? qaid:
σωσι πρὸς τὴν τοῦ θνητοῦ ἀνθρώπου ἀπόλαυσιν. Πά-
λιν ot ἄγγελοι ἐ ἐτρύχον το ὑπηρετούμενοι τοῖς ἀνθρώποις
τοῖς ἀναξίοις, χαὶ ἐθλίόοντο δρῶντες τὴν δεσποτικὴν
ἀξίαν προδιδομένην, χαὶ εἴδωλα προσχυνούμενα᾽ διε--
πρίοντο ol Y γξλοι ἐννοοῦντες, 6 ὅτι ἄλλος ὃ χορηγὸς; χαὶ
ἄλλοι ot εὐχαριστούμενοι. "Eoc φξρεν ἢ γῇ τὸν οἶνον, χαὶ
οἵ βωμοὶ τὰς σπονδὰς ἐδέχοντο: ἔφερεν ἡ γἢ τῶν xuarg-
πῶν τὴν ἀφθονίαν, χαὶ τοῖς εἰδώλοις ἀνετίθετο. " ries
ἔφερον oi ἀγ γελοι. τὴν βίαν, € δρῶντες τὰ v ὄντα ἄντ
τοῦ ὄντος τιμώμενα. ᾿Ἐντεῦθεν λύεται χαὶ τὸ ἕτερον
ζή τημα; τὸ ἐν τῷ προφήτη ἀναφερόμενον. Ἦλθε πρὸς
αὐτὸν, φησὶν, ὃ ἄγ) γελος Γαδριὴλ,χαὶ λέγει αὐτῷ - Δα-
νιὴλ 6 ὃ δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ἀφ᾽ ἧς ἡμέρας προέθου χαχῶ-
σαι τὴν ψυχήν σ σου ἐνώπιον Κυρίου; εἰσηκούσθη ἡ f δέη-
Gíg σου, xal dms τάλην ἀπαγγεῖλαί σοι τὰ ῥήματα
ταῦτα᾽ p ὃ ἄρχων τῆς βασιλείας Περσῶν - ἀντέστη
uot, εἰ μὴ Μιχαὴλ ὃ ὃ ἄρχων τοῦ ἔθνους € ὑμῶν ἦλθεν
εἰς βοήθειαν. Τίς οὖν ὃ ἄγγελος δὰ ἀντιστὰς τῷ Γκα-
ὀριὴλ, ἢ διὰ τί αὐτῷ ἀντέστη: - Εἴρηται χαὶ πρῴην ἐν
ὑμῖν, ἀδελφοὶ, ὅτι τοῖς ἀγ γέλοις ὃ ὃ Θεὸς € ἕχαστον ἀπέ-
νειμε χλίμα πρὸς “φυλαχὴν πάσης τῆς χτίσεως. Ἀπο-
ἜΤ Υ τοίνυν τῷ ἁγίῳ Ῥαδριὴλ ἐ ἐξ οὐρανοῦ ἀνθίστα-
ται ὃ ἄγγελος ὃ ὃ ἐπιτεταγμένος τὴν βασιλείαν Περσῶν,
τουτέστιν, τὴν Περσίδα. Τὸ δὲ ζητούμενον, εἰ παρὰ
Θεοῦ ἀπεστάλη, παρὰθ Θεοῦ δὲ ἀπεστάλη καὶ Γαδριδλ,
διὰ τί οὖν αὐτῷ ἀνθίσταται; Εἰ μὲν γὰρ ἦν ἄλλης
δεσποτείας δ ἀποσταλεὶς ἄγγελος, χαλῶς αὐτῷ ἀνθί-
στατο᾽ εἰ δὲ ὃ αὖτ ὃς Θεὸς ὃ χἀχεῖνον ἐπὶ τοῦ ἔθνους
χαταστήσας, χαὶ τοῦτον πρὸς τὸν προφήτην ἀποστεί-
λας, διὰ τί αὐτῷ ἀνθίσταται; Πρόσεχε ἀκριδῶς. Hv
ὅλος ὃ χόσμος εἰδωλολατρείας πεπληρωμένος" οἵ δὲ
ἄγγελοι οἵ ἐφεστῶτες τῶν ἐθνῶν ἠγανάχτουν καὶ ἐθλί-

* Hic apud Photium habes p. 1542, sed paulum
mutata.

* Hic quedam levissima varietates occurrunt in Mss.
[ Verbum ὑπηρ ξτεῖν post χαλινώσωτι adjectum. Et paulo

b

C

5. Erant itaque angeli in. toto orbe, qui prz-
fecti gentibus erant, ut testificatur Moyses dicens :
Quando dividebat 4ltissimus gentes, ut di-
spersit filios dam, constituit terminos popu-
lorum juxta. numerum angelorum Dei :id.| est,
distribuit Deus climata orbis singulis angelis;
verbi gratia, hanc commisit przfecturam uni an-
gelo, aliam alteri; ut inanimatam naturam solis,
lunz, stellarum, terrz, marium refrenarent ad
commodum mortalis hominis. Angeli porro affli-
gebantur, quod hominibusindignis ministrarent,
dolebant videntes Domini dignitatem prodi, et
idola adorari : dissecabantur angeli cogitantes
alium esse subministratorem, et alios quibus gra-
tie agerentur. Ferebat terra vinum, et arz libàmi-
na accipiebant : ferebat terra fr uctuum ubertatem,
et hzec 1dolis offerebantur. Hzc non ferebant an-
geli, videntesea, qu non exsistebant, loco illius,
qui vere est, coli. Hinc solvitur alia questio, quz
in propheta. movetur. Venit ad illum, inquit, an-
gelus Gabriel, Et dicit illi : Daniel, serve Dei,
ex qua die proposuisti affligere animam tuam
coram Domino, exaudita est deprecatio tua,
ct missus sum annuntiare tibi verba hzc; sed
princeps regni Persarum restitit mihi, sed Mi-
chael princeps gentis vestre venit in auxilium.
Quis est ergo angelus, qui restitit Gabrieli, et cur
ipsi restitit? Dictum vobis nuper est, fratres, Deum
angelis singula climata distribuisse ad custodiam
iotius orbis. Sancto igitur Gabrieli misso de czlo,
resistit angelus, qui prefectus fuerat regno Persa-
rum, id est, Persidi. Quaeritur autem, si Pill a Deo
missus est, et si Gabriel quoque a Deo missus cst,
cur hic illi resistit? Nam si alter missus angelus
alterius dominii esset, jure illi resistebat: sin idem
Deus qui ipsum ingentem illam constituerat, hunc
ad prophetam misit, cur illi resistit? Diligenter
attende. Erat mundus totus idololatria plenus: an-
geli vero qui gentibus prafecti fuerant, indigna-
bantur et dolebant, videntes Deum despici, et 'ido-
la adorari. Cum porro descendit populus captivus

ante χτίσιν pro. φύσιν, Infraque τοῖς ἀναξίοις καὶ δίκης ἐνό-
χοις.]

b [Alii διὰ τοῦτο ἐδυσφόρουν οἱ ἄγγελοι ὁρῶντες.
εἰς τὸν προφήτην.]

Et infra

58.

Psal.38.6.

Deut.32..8.

Dan.

I2.

tO.

Dan.3. 93.
Jer. 2. 28
δὶ I. 12

805

in Babylonem, visus est Daniel Deum praedicans,
visi sunt tres pueri. Deum celebrantes, quando
flamma calcabatur, et impietas solvebatur : quando
leones frenabantur, et infideles reprimebantur.
Angelus ergo princeps regni Persarum. gaudebat
et exsultabat, quod in suis ; partibus Deus przedica-
retur. Videbat angelus Chaldzos, qui aliquando
ignem adorabant, et idola colebant, Deum ob pa-
trata miracula celebrare : et gaudebat videns re-
gionem suam, olim impietate insignem, jam ad
pietatem conversam. Videbat angelus Nabucho-
donosorem regem dicentem, Sedrach, Misach,
A bdenago, servi Dei altissimi, et exsultabat.
Quoniam igitur beatus Daniel Deum precabatur,
ut jam impletis illis determinatis septuaginta an-
nis, populus a captivitate revocaretur; Gabrielque
missus erat declaturus ipsi, jam populum redu-
cendum esse a captivitate , et in terram suam, sive
in Jerusalem. reversurum esse : resistit. Gabrieli
Persici imperii angelus, dolens, quod sibi com-
missa terra , pictate relicta, ad impietatem rever-
sura esset : dolebat, quod terra sua priscam idolo-
latriam repetitura esset; et resistebat ipsi, non
pugnando, sed rationem contra afferendo. Quid
tantum curatis, inquiebat, populum revocare

quid enim damni passus est in captivitate? uu
do ἴῃ regione sua erant, idola adorabant; et post-
quam huc venerunt, Deum glorificant, et ';nde i 1051 919
utilitatem acceperunt , et his utiles fuerunt. Quid A
impedit quominus in medio illorum consistant?

in quo lesus est populus, ut studeatis illum a ca-

ptivitate reducere? Vides Deum adoratum, gen-

tes illuminatas, et tantum beneficium tollere con-

tendis? Cur missus es? Missus sum, inquit, ut

reducam populum in patriam suam. Quam, inquit,

patriam, quam illi profanarunt ezdibus, cum es-

sent Jerosolymz ? Nonne sic illos accusabat Jere-

. mias dicens, Secundum numerum urbium tua-
rum erant. dii tui, Juda, et per vicos Jerusa-

lem immolabas Baali. Sexcentis tunc a Deo af- .
ficiebantur bonis, et a nequitia non recedebant ;

nunc sexcentis afficiuntur malis, et a Deo non re-
cedunt. Erat ergo disceptatio, non mali cujuspiam
adversus bonum ; non enim dicit, Pugnabat, sed,

Resistebat. Nam szepe disceptatioesti iier justum "v
probum. Resistit aliquando humanitas legi, et lex
humanitati : lex peccantem punit, ardet regis
saepe parcit peccanti. Hic pugna est, non Sdselsari
in adversarium, sed affinis in affinem. Neque enim
justitia extra benignitatem est, neque benignitas
extra justitiam. Sed hac carptim dicta sint ; jam
ad institutum revertamur. Cum ergo creatura hoc
in statu esset, et indignaretur adversus transgres-
sorem ; cum angeli suelta ferrent ingratum post
beneficia populum; ; cum totus orbis esset de tanta
iniquitate afflictus ( quod enim patitur arbor vel

^ Legendum videtur ὑμνοῦντας.
? Hic quedam varietas observatur in Mss. [22 à καὶ

SPURIA.

Govco o δρῶντες τὸν Θεὸν ἀθετούμιενον, xot εἴδωλα προσ-
χυνούμενα. Ὅτε δὲ κατῆλθεν ὃ λαὸς αἰχμάλωτος sic
Ba6uAGva, ἐφάνη Δανιὴλ τὸν Θεὸν κηρύττων, ἐφάνη-

σαν oi τρεῖς παῖδες τὸν (θεὸν ὑμνοῦντες, ὅτε φλὸξ
ἐπατεῖτο xoi ἀσέδεια ἐλύετο, ὅτε λέοντες ἐφιμοῦντο
καὶ ἄπιστοι ἐπεστομίζοντο. Ὅ οὖν ἄγγελος ὃ & ἀρχηγὸς
βασιλεί είας Περσῶν ἔ ἔχαιρε καὶ ἐσχίρτα, ὅτι ἐν τοῖς αὖ-
τοῦ μέρεσι Θεὸς χηρύττεται. "E6Aenszv ὃ ἄγγελος τοὺς
Χαλδαίους τούς ποτε πῦρ προσχυνοῦντας, xui εἴδωλα
δοξάζοντας, τὸν Θεὸν ἐπὶ τῇ παραδοξοποιίᾳ ^ ὑμνού-
μενον, χαὶ ἔχαιρεν. δρῶν τὴν ἑαυτοῦ χώραν τήν ποτε
ἀσεδείᾳ κοιλῶσαν εἰς εὐσέδειαν μεταδληθεῖσαν. "EO)s-
πὲν ὃ ἄγγελος Ναδουχοδονόσορ, τὸν βασιλέα λέγοντα,
Σεδρὰχ, Μισὰχ , ᾿Αδδεναγὼ . οἵ δοῦλοι τοῦ Θεοῦ τοῦ
ὑψίστου, χαὶ ἐσχίρτα. "msi οὖν ὃ μαχάριος Δανιὴλ
ἐδέετο τοῦ Θεοῦ, πληρωθέντων τῶν ἑόδομήχοντα
ἐτῶν τῶν δρισθέντων, τῆς PA τών τη ἀναχληθῆναι
τὸν λαὸν, ἀπεστάλη δὲ Γαδριὴλ μηνῦσαι αὐτῷ, ὅτι ὃ
λαὸς ἐ ἐπανάγεται ἀπὸ τῆς αἰχμαλωσίας, xai μέλλει
τὴν γὴν τὴν ἑαυτοῦ, τουτέστι, τὴν Ἱερουσαλὴμ. χα-
ταλαμθάνειν, ἀνθίσταται τῷ E αθριὴλ ὃ ὃ τῆς Περσικῆς
ἀρχῆς͵ ἄγγελος, λυπούμενος, ὅτι πάλιν f| γὴ αὐτοῦ
γυμνοῦται εὐσεδείας, xol πληροῦται ἀσεύείας" ἐλυ-
πεῖτο, ὅτι πάλιν dj γῆ αὐτοῦ εἰς τὴν ἀρχαίαν τάξιν
ἐπανήξει τῆς εἰδωλολατρείας, χαὶ ἀνθίστατο αὐτῷ, οὐ
μαχόμενος , ἀλλὰ δικαιολογούμενος. Τί σπουδάζετε 3
φησὶν, ἀνακληθῆναι τὸν λαόν : τί γὰρ ἐδλάδησαν αἰ-
χμαλωτισθέντες ; j Ὅτε. ἦσαν ἐν τῇ ἑαυτῶν χώρᾳ; ei-
δωλα προσεχύνουν * ὅτε ἦλθον ἐν ταῦθα, τὸν Θεὸν δο-
ξάζουσι, xoi αὐτοὶ ὠφελήθησαν, χαὶ τούτους ὠφέλη-
σαν. 'Γί κωλύει ἐν μέσῳ αὐτοὺς γενέσθαι: τί ἠδίκηται
b Abc, xol σπουδάζετε ἐπαναγαγεῖν τὴν αἰχμαλω-
cíav; βλέπεις Θεὸν προσχυνούμε ἔνον, καὶ ἔθνη φωτι-
(paye χαὶ σπεύδεις τοσαύτην εὐεργεσίαν λῦσαι; T:
ἀπεστάλης; ᾿λπεστάλην, φησὶν, ἐπαναγαγεῖν τὸν λαὸν
εἰς πατρίδα αὐτοῦ. Ποίαν, φησὶ, πατρίδα; ἣν ἐμίαναν
ταῖς μιαιφονίαις, ὅτε ἤσαν ἐν τὴ “Ἱερουσαλήμ; Οὐ
ταῦτα Ἱερεμίας x xac τηγορεῖ, λέγων, ὅτι Κατὰ ἀριθμὸν
τῶν πόλεών σου ἦσαν οἱ θεοί σου, Ἰούδα, xo xoc τὰ
ἄμφοδα Ἱερουσαλὴμ. ἔθυες τῷ Βάαλ; Νυρία τότε
ἔπασχον παρὰ τοῦ Θε εοῦ χαλὰ, χαὶ τῆς καχίας οὐχ
ἀνεχώρουν ᾿ νῦν μυρία “πάσχουσι XOXX , xol τοῦ Θεοῦ
οὐχ ἀφίστανται. Ἣν οὖν ἡἣ ἀντίστασις, οὐ xaxo πρὸς
ἀγαθόν" οὐ γὰρεῖπεν, € ἐμάχετο, ἀλλ᾽, ἀνθίστατο: ὅτι ἔστι
πολλάκις ἀντίστασις ὃ δικαίου πρὸς ΤῊ Ἀνθίσταται
ἔσθ᾽ ὅτε γόμῳ φιλανθρωπία, χαὶ φιλανθρωπίᾳ νόμος *

ὃ νόμος τὸν ἁμαρτήσαντα χολάζει, φιλανθρωπία βασι-
λέως πολλάκις τὸν ἁμαρτήσαντα ἐλεεῖ. “Ὧδε οὖν ἣ μά-
Yn» οὐχ ἐναντίου πρὸς ἐναντίον, ἀλλὰ συγγενοῦς πρὸς
συγγενές. Οὔτε γὰρ τὸ δίκαιον ἐ ἔξω ἀγαθότητος, οὔτε τὸ
ἀγαθὸν ἔ ἔξω δικαιοσύνης ε εὑρίσχεται. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἐν
παρόδῳ" εἰς δὲ τὸ προχείμενον. ἐπανέλθωμεν. Qin γοῦν
τῆς χτίσεως διαχειμένης χαὶ ἀγαναχτούσης ἃ ἐπὶ τῷ
παραθδάτῃ, καὶ ἀγγέλων ἀχθομένων ἐπὶ τῇ τοὺ εὐερ-
γετουμένου ἀγνωμοσύνῃ, xat τοῦ ὅλου χόσμου χαχω-
θέντος διὰ τὴν παρανομίαν (ὃ γὰρ πάσχει δένδρον, ἢ

ἄχουσω τῷ παραθάτη παρεῖχε τὴν χρείαν, καὶ ἐξυπηρέτει
xat &yy.]

ΙΝ

ἄλλη ὕλη, τοῦτο πάσχει 7| y7j κατὰ τὸ εἰρημένον "
Καὶ εἰδὲεν 6 Θεὸς τὴν γῆν, καὶ ἦν κατεφθαρμένη πᾶσα"
ὅτι κατέφθειρε πᾶσα σὰρξ τὴν δδὸν αὐτῆς. Εἶδε τὴν
γἦν, καὶ ἦν κατεφθαρμένη )" οὕτως οἵ προφῆται ἀπήγ-
γέλλον τῷ χόσμῳ τὸν αἰῶνα τὸν μέλλοντα τὸν πεσόντα
χόσμον ἐγείρειν, καὶ τὴν φθαρεῖσαν εἰκόνα ἀνακαινί-
ζειν. Καὶ μή τις ὑπολαμόανέτω πολλὰς εἶναι περιό-
δους λόγων, τὸ ὧδε χἀχεῖσε φέρεσθαι τὰ νοήματα
ταῦτα γὰρ πάντα εἷς μίαν ἀνάγεται δύναμιν. ᾿Ἐὰν μὴ
πρῶτον δείξωμεν, πῶς ἐφθάρη ὃ χόσμος, οὗ δυνάμεθα
δεῖξαι, πῶς ἀνεχαινίσθη. Ἢν τοίνυν πᾶσα ἣ 7, χατε-
φθαρμένη, οὐρανὸς ἀμιλυνόμενος, καὶ πᾶσα ἣ χτίσις
τεθολωμένη. Οὐχ ἦν fj χτίσις οἵαν ἐποίησεν αὐτὴν ὃ
Θεὸς ἀπ᾽ ἀρχῆς, οὖκ ἦν 6 οὐρανὸς τοῖς ἄστροις χατα-
λαμπόμενος, οὐκ ἦν ἣ γῆ τοῖς χαρποῖς εὐθηνοῦσα, o0
θάλασσα ταῖς ἐμπορίαις. Εἰσῆλθε γὰρ ὃ παραθάτης,
xot ἐμίανε τὴν γῆν, ἐμμίανε τὸν οὐρανὸν, τὸν ἀέρα, τὴν
θάλασσαν, τὰς πηγὰς, τοὺς ποταμοὺς, πάντα ἐμίανε
ταῖς βλασφημίαις, τὸν οὐρανὸν τῇ βλασφημίᾳ : τὸν
ἀέρα ταῖς αἰσχραῖς φωναῖς, τὴν γὴν ταῖς ἀθεμίτοις
μιαιφονίαις, τὴν θάλασσαν τοῖς πειράταις XOV τοις
λησταῖς - τὰς πηγὰς καὶ τοὺς ποταμοὺς ταῖς ἀθεμίτοις
εἰδωλολατρείαις. Καὶ γὰρ πηγαὶ καὶ ποταμοὶ χαὶ
παράδεισοι x«i δένδρα xal πᾶσα ἣ χτίσις ἐθεοποι-
εἴτο * οὐδὲν δὲ οὕτω μιαίνει χτίσιν, ὡς τὸ θεοποιεῖσθαι
᾿αὐτήν. Ἢν οὖν πᾶσα ἣ χτίσις τεθολωμένη. Εἰσέρχε-
ται ὃ Σωτὴρ τοῦ χόσμου, μᾶλλον δὲ χηρύττεται ὑπὸ
τῶν ἀποστόλων, ὅτι ἥξει ἀναχαινίζων τὰ πάντα. Οὐ
μόνον δὲ οἱ ἀπόστολοι, ἀλλὰ καὶ οἵ προφῆται προέλε-
γον, ὅτι ἔρχεται ὃ Χριστός. Διὰ τί; Ἵνα μή τις νομίση

τι ὃ Θεὸς, ὡς ἄνθρωπος, ὅταν ἀπορήσῃ χατὰ τὴν
πρώτην βοήθειαν, δευτέραν ἐπινοεῖ " καὶ ὅταν ταύτης
ἀποτύχη,, ἐπὶ τρίτην ἔρχεται" xol ταύτης διαμαρτὼν,
τετάρτης ἅπτεται. “ἵνα οὖν μή τις ὑπονοήσῃ τοῦτο,
προέλεγον oi προφῆται τὸν μέλλοντα ἔρχεσθαι, ἵνα
δείξωσιν ὅτι Θεὸς οὐ σχεπτόμενος εὑρίσχει τὸ συμφέ-
ρον, ἀλλ᾽ ἀπ᾽ ἀρχῆς προεῖδε τὰ πάντα. Ἡμεῖς ot àv-
θρωποι σχεπτόμεθα, χαὶ ἐὰν ἀποτύχωμεν τῆς πρώτης
πείρας, ἐρχόμεθα ἐφ’ ἑτέραν ὃ δὲ Θεὸς οὐχ οὕτως -
ἀλλ᾽ ἔδωχε νόμον, προφήτας, χαὶ μετὰ ταῦτα τὸ εὖ-
αγγέλιον, οὐ χρόνῳ τὸ συμφέρον μαθὼν, ἀλλ᾽ ἀπ᾽ ἀρ-
χἧς εἰδὼς, ὅτι ἄλλως οὖχ οἷον τε ἦν τὴν χτίσιν γενέ-
σθαι χαὶ στῆναι, μὴ τοῦ Χριστοῦ φαινομένου. Καὶ
ἡμεῖς μὲν oi ἄνθρωποι, ὅταν ἴδωμεν τὰ νοσήματα,
τότε ἐπινοοῦμεν τὰ βοηθήματα 6 δὲ Θεὸς πρὸ τῶν
τραυμάτων τοῦ ἡμετέρου πλάσματος πρόοιδε τὸ φάρ--
μαχον τῆς σωτηρίας. * Πολλοὶ λέγουσιν, οὐ προήδει
οὖν ὃ Θεὸς, ὅτι ἁμαρτήσει ὁ Ἀδάμ: ᾿Εγὼ τοῦτο λέ-
γὼ; ὅτι οὗ τοῦτο μόνον προήδει, ἀλλὰ πρὸ τῆς παρα-
θάσεως, ὅτι ἐγερεῖ αὐτὸν 6 Χριστὸς διὰ τὴν οἰχονομίαν *
xo o0 πρῶτον εἶδε τὴν πτῶσιν, εἶ μὴ προεπενόησε τὴν
ἀνάστασιν, ἀλλὰ προχπέθετο τὸ φάρμαχον τῆς ἄνα-
στάσεως, χαὶ τότε συνεχώρησεν εἰς πεῖραν θανάτου
εἰσελθεῖν τὸν ἄνθρωπον" ἵνα μάθη, τίνος μὲν ἀπο--
λαύει δι’ ἑαυτὸν, τίνος δὲ τυγχάνει διὰ τὸν Θεόν. Καὶ
ὥσπερ ἐν Αἰγύπτῳ πρῶτον ἤνεγχε τὰ ἔτη τῆς εὐθη--
νίας, προαποθέμενος φάρμαχον τῷ λιμῷ τὰ ἔτη τῆς

»t

z
-

* Hac item apud Photium, p. 1546.

INCARNATIONEM DOMINI,

ETC. & )

alia materia , hoc patitur terra , secundum id quod c.;. 6.

dictum est : Et vidit Deus terram, et erat cor- 1a.
rupta omnis ; dot corruperat omnis caro
viam suam. Vidit terram, et erat corrupta ): sic
prophetze mundo annuntiabant seculum futurum
erecturum esse lapsum orbem, et renovaturum
esse corruptam imaginem. Ne vero quis suspice-
tur multos esse verborum circuitus, et sententias
ultro citroque. ferri: hec quippe omnia in unam
vim reducuntur. Nisi prius ostendamus, quomodo
mundus corruptus fuerit, non possumus ostende-
re, quomodo fuerit renovatus. Erat igitur omnis
terra corrupta, celum obscuratum, omnis creatura
fedata. Non erat creatura, qualem illam. Deus
fecerat ab initio; cxelum non stellis fulgebat, terra
non fructibus abundabat, nec mare mercibus,
Etenim transgressor intravit, qui feedavit terram,
ccelum polluit, et aerem, mare, fontes, flumina,
omnia blasphemis suis contaminavit : celum
blasphemia, aerem feedis vocibus, terram illicitis
czedibus, mare piratis et prdonibus, fontes et flu-
vios nefaria idololatria. Nam fontes, fluvii, horti,
arbores , et omnés creatura 1n deos conversze fue-
rant : nihil autem ita creaturam fcedat, ut cum illa
quasi deus colitur. Erat ergo omnis creatura foe-
data. Ingreditur Servator mundi, imo potius
praedicatur ab apostolis, quod. venturus sit, et re-
novaturus omnia. Non solum autem apostoli, sed
etiam prophete predicebant venturum esse Chri-
stum. Quare? Ne quis putaret Deum, quasi homi-
nem, quando de primi auxilii exitu. dubitat, se-
cundum excogitare, et quando hoc frustra cessit,
tertium aggredi, hocque non operante ad quartum
venire. Ne ergo quis 1d. suspicaretur, praedixerunt
prophetz illum, qui venturus erat, ut comproba-
rent Deum non cogitabundum id, quod expedit,
invenire , sed ab initio omnia przvidere. Nos ho-
mines deliberamus et cum in primo conatu non
assequimur, ad alterum venimus. At contra Deus,
dedit legem, prophetas, et postea evangelium, non
tempore discens quid expediat, sed gnarus ab ini-
tio, non potuisse creaturam stare, nisi Christus
adveniret. Et nos quidem homines, cum morbos
220 videmus, tunc de remediis cogitamus : Deus au-
À tem ante vnlnera nature nostre, pharmacum sa-

lutis noverat. Multi dicunt, Non presciebat Deus

Adamum peccaturum esse? Dico ego, Non solum

hoc sciebat, sed etiam ante transgressionem nove-

rat Christum per incarnationem illum erecturum

esse. Nec prius lapsum vidisset, nisi prascivisset

resurrectionem , sed resurrectionis pharmacum

proposuit, et tunc permisit hominem experiri

mortem ; ut disceret quibusnam per se fruatur,

et quid per Deum consequatur. Ac sicut in /Egy-

pto prius posuit annos ubertatis, ut hos ubertatis

annos promitteret in remedium famis, tunc vero

famis annos induxit, et vulneri premissum fuit

994
medicine auxilium : sic priusquam. Adam effor-
maretur, priusquam iniqui ex illo orirentur et ap-
parerent, antequam justi ex illo nascerentur, nec-
non propheta, presciebat Deus non posse hanc
imaginem stare, nisi renovaretur a Christo. In
Adamo videbat Deus Paulum, videbat Petrum.
Non respiciebat Adamum in paradiso versantem,
ct postea expellendum ; sed respiciebat in illo
Paulum piam religionem przdicantem, et raptum
in paradisum, et Petrum cui concreditz sunt cla-
ves celorum, et omnia in primo homine videbat.
In radice quippe fructus erant.

4. Concedite mihi, ut paululum alloquentem
Deum inducam, apostrophe utentem , et cum Filio
suo colloquentem. Nec quis putet , violentiam in-
ferri sermoni. Ut enim Deus hominem formans,
consilio et cooperante usus est Unigenito (nam ait,

. Faciamus hominem ad imaginem. et similitu-

dinem. nostram ); par erat ut Filius Patri dice-
ret, Exspecta finem. Ne dicas, Hic contra Deum
vaticinatur, cum non sis ibi presens : quomodo
hzc noverit? Si finis non. secundum sententiam
evenerit, me sycophantam judica. F'aciamaus ho-
minem ad imaginem etsimilitudinem nostram.
Ut Creator illa loquutus est, ut qui prassciret hic
respondit : Si ergo peccet Adam , et certe peccabit,
an creatio nostra vituperatur? Hxc cogita vel Pa-
trem Filio dicentem, vel Filium. Patri? Eorum
enim. consultatio sine disceptatione est, quorum
indivisibilis est. substantia. Sed. peccat. Adam,
provaricatur, moritur, ac per illum omnes homi-
nes pereunt, nostrumque opificium ut male crea-

tum calumniis impetitur. Rursus consilium : sed Ὁ

oportet ante omnia medelam definire. Oportet
enim te, o mi Unigenite, o Fili Verbum, o splen-
dor mez glorie , oportet te, si tamen opificio
prospicis, quod una operantes formavimus , opor-
tet te corruptum hominem induere, oportet te
apostolos assumefe; ut quemadmodum diabolus
serpente ministro et telo est usus ad fallaciam ,
sic et tu ministro opificio tuo utaris ad beneficium,
et lapsum renoves. Sed multi erunt , inquit, im-
plorum dogmatum inventores. Exsurget enim
atheus Epicureorum error; exsurget hzresis
quz dicit, vitam sine providentia duci ; exsurget
alia heresis qua dicit deum esse corpus : multi
ernnt erroris doctores: quis ergo hzc improba
solvet ? Hzc in figura dixi , ut in fine apostolica
voce sententiam obsignem. Quid ergo ? num hoc
indumentum , quod Deus Verbum assumit? quod
terminos orbis percurrere debet, et omnes illumi-
nare? Nequaquam , inquit; sed tu mihi divinam
cconomiam implebis; apostolos autem habebis
divini verbi praecones; habebis Paulum praedi-
cantem , habebis Petrum. Romam | occupantem ,
habebis apostolos ceconomiz nostro consortes.
Hac dicebantur antequam Adam formaretur.
Primo statuta fuit Christi incarnatio, et quie ad apo-

b

SPURIA.

εὐθηνίας, καὶ τότε τὰ ἔτη τοῦ λιμοῦ ἐπήγαγε, xol
προέλαδε τὴν τοῦ τραύματος φύσιν ἣ. τοῦ φαρμάχου
βοήθεια - οὕτω πρὶν πλασθῇ ὃ ᾿Αδὰμ, πρὶν φα-
νῶσιν oi ἐξ αὐτοῦ ἄνομοι, πρὶν τεχθῶσιν οἱ ἐξ αὐ--
τοῦ δίχαιοι, καὶ οἵ ἐξ αὐτοῦ προφῆται, προεῖδεν ὃ
Θεὸς, ὅτε οὐχ οἷόν τέ ἐστι τὴν εἰκόνα ταύτην στῆναι
μὴ ἀνακαινισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ. "Ev τῷ ᾿Αδὰμ.
ἔόλεπεν ὃ Θεὸς τὸν Παῦλον, ἔδλεπε Πέτρον. Οὐχ ἔδλε-
πε τὸν "AOXy. ἐν τῷ παραδείσῳ τρεφόικενον, xol μέλ--
λοντα ἐχθάλλεσθαι ἀλλ᾽ ἔδλεπεν ἐν αὐτῷ Παῦλον τὴν
εὐσέδειαν χηρύττοντα, xal εἰς παράδεισον ἁρπαζό-
μενον, xai llévoov χλεῖς οὐρανοῦ πιστευόμενον, καὶ
πάντα ἐν τῷ πρώτῳ ἔόῤλεπεν ἀνθρώπῳ. "Ev γὰρ τῇ
δίζη ἦσαν οἵ χαρποί.

Καί μοι συγχωρήσατε μικρόν τι ὡς ἐν ὁμιλίᾳ γενέ-
σθαι Θεοῦ, xai εἰσαγαγεῖν τὸν Θεὸν, ὥσπερ ἠθοποιίᾳ
τινὶ χεχρημένον, καὶ διαλεγόμενον τῷ ἑαυτοῦ Υἱῷ.
Καὶ μή τις νομίσῃ βεδιασμένον εἶναι τὸ ῥῆμα. ὍὭσ-
περ γὰρ ποιῶν τὸν ἄνθρωπον ὃ Θεὸς συμέούλῳ χέ-
χρηται τῷ Μονογενεῖ xo συνεργῷ (Ποιήσωμεν γὰρ
ἄνθρωπον xaz' εἰκόνα ἡμετέραν xal χαθ’ ὁμοίωσιν)"
εἰχὸς ἦν καὶ τὸν Υἱὸν λέγειν πρὸς τὸν Πατέρα, ἀνά-
μενε “δὲ τὸ τέλος. Νὴ εἴπης, χαταμαντεύεται οὗτος
τοῦ Θεοῦ, μὴ παρὼν τοῖς ἐκεῖ’ πῶς οἰδε ταῦτα; Ev
τὸ τέλος μὴ ἀπαντήσῃ πρὸς τὴν ἔννοιαν, ὡς συχοφάν-

- » ?
τὴν μὲ χρῖνον. Ποιήσωμεν ἄνθρωπον xav εἰχόνα ἧμε-
τέραν χαὶ xat) ὁμοίωσιν. Ὡς δημιουργὸς ἔλεγεν, ὡς
προγνωστῆς ἀπεχρίνατο: ἐὰν οὖν ἁμάρτη ὃ Αδὰμ.
(ἁμαρτάνει γάρ), διαδάλλεται ἡμῶν ἣ δημιουργία ;
᾿Βννόησον ταῦτα λέγοντα ἢ Πατέρα Υἱῷ, ἢ Υἱὸν Πα-

Ree 1 c δ δ 5 , Api 83 2
τρί. Ἀδιάστατος γὰρ ἢ βουλὴ, οἷς ἀδιαίρετος ἣ οὐσία.
Ἀλλ᾽ ἁμαρτάνει ὃ ᾿Αδὰμ,, παραύαίνει, ἀποθνήσχει..
xoi QV αὐτὸν πάντες οἱ ἄνθρωποι ἀπόλλυνται, xat
συχοφαντεῖται ἡμῶν τὸ πλάσμα, ὡς καχῶς γενόμενον.
Πάλιν ἣ βουλή: ἀλλὰ δεῖ πρὸ πάντων δρίσαι τὴν
θεραπείαν. Δεῖ γάρ σε; ὦ Μονογενές μου, ὦ ΥἹὲ
Λόγε, ὦ ἀπαύγασμα ἐμῆς δόξης, δεῖ σε, εἰ ὅλως
προνοεῖς τοῦ πλάσματος, ὅπερ συνεργοῦντες ἀλλή-
λοις εἰργασάμεθα, δεῖ σε τὸν φθειρόμενον ἐνδύσα-
σθαι ἄνθρωπον, δεῖ σε ἀποστόλους λαύεῖν " ἵν᾿ ὥσπερ
τῷ ὄφει ὃ διάδολος ὑπουργῷ ἐχρήσατο χαὶ ὅπλῳ πρὸς
τὴν ἀπάτην, οὕτω xai σὺ ὑπουργῷ χρήσῃ τῷ σῷ
πλάσματι πρὸς εὐεργεσίαν, καὶ ἀναχαινίσης τὸν πε-
σόντα. ᾿Αλλὰ πολλοὶ ἔσονται τῶν δογμάτων, φησὶν,
ἀσεδὼν εὑρεταί. ᾿Ανακχύπτεε γὰρ ἣ ἄθεος τῶν "Extxoü-
pov πλάνη, ἀναχύπτει αἵρεσις ἣ λέγουσα ἀπρονόητα
εἶναι τὰ τοῦ βίου, ἀναχύπτει ἄλλη αἵρεσις ἣ λέγουσα
τὸ σῶμα θεόν - πολλοὶ γίνονται τῆς πλάνης διδάσχα--
λοι" τίς οὖν λύσει ταῦτα τὰ μοχθηρά; laura εἶπον͵
ἐπὶ σχήματι, ἵνα ἐπὶ τέλει τῇ ἀποστολιχῇ φωνῇ
σφραγίσω τὴν ἔννοιαν. Τί οὐν; "Apa τοῦτο τὸ ἔνδυμα,
ὃ λαμόάνει ὃ Θεὸς Λόγος; τοῦτο ὀφείλει διαδραμεῖν
τὰ πέρατα τὰ ὑπ᾽ οὐρανὸν, xol φωτίσαι πᾶντας:
Οὐχὶ, φησίν ἀλλὰ σύ μοι πληροῖς τὴν θείαν olxovo-
μίαν, ἕξεις δὲ τοὺς ἀποστόλους κήρυχας τοῦ θείου λό-
you, ἕξεις Παῦλον κηρύττοντα, ἕξεις Πέτρον τὴν
Ῥώμην χαταλαμθάνοντα, ἕξεις τοὺς ἀποστόλους
χοινωνοῦντας μῶν τῇ οἰκονομίᾳ. Ταῦτα ἐλέγετο πρὶν
ἢ ᾿Αδὰμ. πλασθῇ. Πρῶτον ἐτυπώθη τὰ κατὰ τὴν σάρχα
τοῦ Χριστοῦ, xa τὰ κατὰ τοὺς ἀποστόλους, χαὶ τότε

ΙΝ

6 ᾿Αδὰμ. ἐπλάσθη. Πόθεν τοῦτο; Ἄκους Παύλου λέγον-

τος" Τὸ μυστήριον τὸ ἀποχεχρυμμένον ἀπὸ τῶν αἰώ- ,,, Unde

INCARNATIONEM DOMINI,

ETC.

895

stolos tiet. et tunc formatus est Adam.

νων xal τῶν γενεῶν * xal, [ὐλογητὸς ὃ Θεὸς 6 εὖλο- A absconditum a seculis et generationibus ; et,
Benedictus Deus, qui benedixit nos in. omni Ephes. i.
benedictione spirituali in celestibus: quemad- 3. 4.

γήσας ἡμᾶς ἐν πάση εὐλογίᾳ πνευματικῇ ἐν τοῖς
ἐπουρανίοις, χαθὼς ἐξελέξατο ἡμᾶς ἐν Χριστῷ πρὸ
χαταδολῆς χόσμου, προορίσας ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν. Καὶ
ἀλλαχοῦ περὶ ἑαυτοῦ, xai τῶν κατ᾽ αὐτὸν λέγει, Οὺς

, , m RJ , Ld *"» m ν᾿ m kJ
προέγνω συμμόρφους τῆς εἰκόνος τοῦ Yioi αὐτοῦ. Οὐ
μόνον δὲ προωρίσθη καὶ ἐξελέχθη, ἀλλὰ xot τὴν χά-
ριν, ἣν ἔλαόε Παῦλος μετὰ πολλὰς γενεὰς, οὕτως ἐπα-

a CE : A
ριθμεῖται, ὡς λαδὼν αὐτὴν πρὸ τῶν αἰώνων. Πόθεν
τοῦτο; Λέγει Τιμοθέῳ, τέχνον 'Γιμόθεε, Συγχαχο-
πάθησον τῷ εὐαγγελίῳ χατὰ δύναμιν Θεοῦ τοῦ σώ-
σαντος ἡμᾶς, χαὶ καλέσαντος χλήσει ἁγίᾳ, οὐ χατὰ
τὰ ἔργα ἡμῶν, ἀλλὰ χατ᾽ ἰδίαν πρόθεσιν xol χάριν
τὴν δοθεῖσαν ἡυῖν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ πρὸ χρόνων
αἰωνίων. ᾿Εξελέξατο πρὸ καταδολῆς χόσμου, προώ-
Ἀ - , , , - ^ - “7

ρισε πρὸ τῶν αἰώνων, ἐχαρίσατο dp πρὸ τῶν αἰώ-
γων * xal ταῦτα πάντα συνάδει, ὅτι πρὸ τῆς τοῦ ἀν-
θρώπου χατασχευῆς προώφθη χαὶ προωρίσθη f, τοῦ

T - 5 35 d ^ .
Σωτῆρος οἰκονομία. Ἀλλ᾽ ola , ὅτι καὶ ἐν φίλοις δια-

, τ 3 p.11 aT MN Ue) ,

λέγομαι τῆς εὐσεδείας- ἐνίοτε δὲ xot ἐν χατασχό--

e x M , n m
ποις, οἱ οὐ πρὸς τὸ συμφέρον βλέποντες τῶν χηρυτ-
J ^ ^ y , -
τομένων, ἀλλ᾽ ἕν ἔργον τιθέμενοι, πῶς ἐπιλάδων-
E -—- E] —T c
ται τοῦ λέγοντος, ὧν ἀληθῶς οὐ μισῶ τὸν τρόπον,
M D c ) M /

ἀλλὰ μᾶλλον ἐλεῶ - ὅμως κατὰ τὸν ἀπόστολον, Διὰ
M , ^P "7 ,

τοὺς παρεισάχτους Ψευδαδέλφους, οἵτινες εἰσέρχονται

τω A , - z

χατασχοπῆσαι τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν, γυμνάσωμεν τὸ
, , b ca M 55 ^ 3. εἶ Ζ

νόημα. Δύναται γὰρ ὃ ἐχθρὸς ἐξελθὼν εἰπεῖν, μεγάλη

θεολογία εἰσήγαγε τὸν Θεὸν σχεπτόμενον χαὶ λέ-

5 M ,

γοντα, ἐπεὶ οὖν πολλοὶ γίνονται πλάνης διδάσχαλοι,
ΚΣ M ^ , , D ."e oc € 5 y

τί ἔσται ; καὶ τὸν Πατέρα λέγοντα τῷ Υἱῷ, ὡς ἐχείνου
M e , / .-»

μὲν ἀποροῦντος, τούτου δὲ διδάσχοντος ταῦτα. Αἴ

Γραφαὶ, ὅταν παιδεύωσιν ἥμδς περὶ Θεοῦ, οὐδέποτε

δυνάμει τοῦ χηρύττοντος, ἀλλὰ τῇ ἀσθενεία τῶν
ἀχουόντων. Ἥμιῖν δὲ σχοπὸς δεῖξαι τὰ ἐπὶ Χριστοῦ
πρὸ τοῦ ᾿Αδὰμ. προτετυπωμένα, χαὶ τοὺς ἀποστόλους
προεχλελεγμένους, xaX τὴν χάριν τοῦ εὐαγγελίου πρὸ
χρόνων αἰωνίων προτετυπωμένην. Πρόσεχε ἀκριδῶς.
Δύναται μία λέξις παροραθεῖσα συχοφαντίας γεμίσαι
τὸ λεγόμενον. Οὐ μόνον εἰδεν ὃ Θεὸς ἐν τῷ παραδείσῳ
M 3A à po 9 X M ^ P. - N
τὸν ᾿Αδὰμ. παραδαίνοντα; ἀλλὰ χαὶ τὸν Σωτῆρα τὸν
ἐν σαρχὶ φανέντα Δεσπότην προοδοποιοῦντα τὴν ἀρε-
τὴν, καὶ πάντας εἰς ὑπαχοὴν ἕλχοντα. ᾿ ὄλεπεν ὃ
Θεὸς τὴν πλευρὰν τὴν ἐχ τοῦ Ok. τικτομένην, xol
εἰς γυναῖκα μεταδαλλομένην, καὶ προεῖδε πάλιν τὴν
πλευρὰν τοῦ Χριστοῦ προφέρουσαν ἡμῖν τὰ μυστιχὰ
δῶρα, ὕδωρ x4 αἷμα, ὧν τὸ μέν ἐστι τοῦ λουτροῦ
σύμβολον, τὸ δὲ τῶν μυστηρίων ἐνέχυρον. Καὶ οὐ το-

Ρ

D

modum elegit nos in Christo ante constitutio
nem mundi, qui predestinavit nos in adoptio-
nem filiorum. Et alibi de seipso etdesui similibus

γος ? Audi Paulum dicentem : Mysterium Col. 1. 26.

dicit : Quos prescivit conformes fieri imagini Rom.8.2
D 9

Filii sui. Non solum autem przdestinatus et
electus est; sed et gratiam, quam accepit Paulus,
post multas generationes sic enumerat, ac si ac-
cepisset illam ante secula. Unde hoc? Timotheo

dicit : Fili Timothee, Collabora erangelio se-2. Tun. rd
cundum. virtutem Dei, qui nos liberavit et 8. 9

vocavit vocatione sancta : non secundum ope-
ra nostra, sed secundum propositum suum, et
gratiam, quce data est nobis in. Christo Jesu
ante tempora sccularia. Elegit ante constitutio-
nem mundi, predestinavit ante secula, gratiam
dedit nobis ante secula. Et haec omnia consonant
et probant, ante hominis formationem, previsam
et przdeterminatam fuisse Salvatoris eeconomiam.
Sed scio me et pietatis amicos. alloqui, interdum
etiam exploratores, qui non ad praedicationis uti-
litatem respiciunt, sed id solum sibi proponunt,
quomodo przdicantem redarguant; quorum mo-
res non odi, sed potius misereor ipsorum. Atta-
men secundum apostolum, Propter subintrodu-
ctos falsos fratres, qui intrant explorantes li-
bertatem nostram, sententiam examinemns. Po-
test enim inimicus hinc egressus dicere : Magna
theologia! induxit Deum deliberantem et dicen-
tem, Cum igitur multi sint erroris doctores, quid
erit? et Patrem inducit loquentem Filio, ac si hic
dubitet, ille hzc doceat. Scripture quando nos in
iis, que Dei sunt, instituunt, numquam verbis di-
vine virtuti congruentibus utuntur, sed infirmi-
tati nostr aptas. Num quando Deus humanum

Gal. 2. ἡ.

tribunal constituit, et dicit: Et nunc tu homo rai. 5.3.
Juda, et qui habitatis in Jerusalem, judicate 4-

inter me, et inter vineam meam, quid. oporte-
bat me facere, et non feci ? Hzc simpliciter lo-
quentis, an consultantis sunt? Num quando dicit
Isaiz : Quem. mittam, et quis ibit ad populum
hunc ? dubitans loquitur, aut ministrum ignorans?
Quiecumque dicuntur de Deo, ex ecclesiastica
doctrina commetiri oportet, non cum virtute prze-
dicantis, sed cum infirmitate audientium. Nobis
autem in scopo est, ea ostendere quz& de Christo
ante Adamum decreta fuere, przelectos apostolos,
et gratiam evangelü ante secula sterna przesti-
tutam. Diligenter attende. Potest enim vel unum
verbum neglectum sycophantiam dictis attrahere.
Non modo vidit Deus in paradiso transgredien-
tem Adamum; sed etiam Salvatorem Dominum
in carne apparentem, ac virtuti viam parantem,
et omnes ad obedientiam trahentem. Videbat Deus
costam Adami in mulierem transformatain, et prae-
videbat Christi latus dona mystica nobis prola-

Isai. 6. 8.

696 SPURIA.

turum esse, aquam et sanguinem : quorum illud σοῦτον αὐτὴν ἐταλάνισε τὴν πληγὴν, ὅσον ἐννοήσας τὸ
quidem est lavacri symbolum ; hoc vero, myste- φάρμαχον ἐμακάρισεν. "Exei γυνὴ ἐξ ἀνδρὸς εἰς πα-
riorum pignus. Nec ita miseram hanc plagam du- ρανομίαν, ὧδε ἀνὴρ ἐχ γυναιχὸς εἰς σωτηρίαν “ ἐχεῖ
xit, ut pharmacum cogitans beatum. existimavit. πλευρὰ τίκτουσα θανάτου ὑπόθεσιν, ἐνταῦθα πλευρὰ
Illic mulier ex. viro ad iniquitatem ; hic vir ex φέ ἔρουσα τὸν ᾿ἀῤῥαδῶνα τῆς ἀφθαρσίας" ἐχεῖ ὄφις περὶ
muliere ad salutem : illic latus mortis causam pa- E τὸ ξύλον, ὧδε Χριστὸς περὶ τὸν σταυρόν * ἐχεῖ βρῶμα
rit; hic latus pignus incorruptionis affert : illic ser- προσχαλούμενον θάνατον, ἐνταῦθα βρῶμα ἀφανίζον
pens in ligno; hic Christus in. cruce : illic cibus θάνατον. Οἶδας τὰ πιστῶν, ἐπίγνωθι τὰ μυστήρια.
qui mor Mau advocat: hic cibus qui mortem delet. —'Exei ἀνέδλεψαν χαχῶς, xol εἶδον, ὅτι γυμνοί εἰσιν .
Nosti ea, {πῶ ad idee: pertinent; jam nosce my- ἡμεῖς νῦν ἀναύλέπομεν εὐσεθῶς, xol βλέπομεν, ὅτι
steria. Hlic male respexerunt, et viderunt se nu- ἐστολισμένοι ἐσμέν * ἐκεῖ ἀνάόλεψις χαὶ γύμνωσις,
dos esse : nos nunc pie respicimus, et videmus nos ἐνταῦθα στ ολισμὸς καὶ φωτισμός" ἐχεῖ δερμάτινοι
esse indutos : illic aspectus et nuditas, hic indu- χιτῶνες χαλύπτοντες τὴν ἀσχημοσύνην ἐνταῦθα χι-
mentum et illuminatio : illic pellice tunicz tur- τῶν δόξης χαλύπτων ἡμῶν τὴν ἀσθένειαν, τοῦ e
pitudinem operientes ; hic tunica gloriz infirmita- στοῦ τὸ σῶμα, αὐτοῦ βασιλέως τὸ ἔνδυμα" “Ὅσοι
tem nostram. obtegens, Christi corpus ipsius re- γὰρ εἰς Χριστὸν ἐό απτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασύε.
Gal. 3 27. gis indumentum : nam Quotquot. in. Christum FExet, Y εἴ, χαὶ εἰς γὴν ἀπελεύσῃ ὧδε ἀναχαινίσας
Gen, 3. 19. baptizati estis, Christum induistis. Ilic, T'erra »: 2h γῆν ποιεῖ τὸν ἄνθρωπον ἐπουράνιον, οὗ γὴν ἐπαγ-
es, etin terram reverteris; hic renovata terra, fa- γελλόμενος, ἀλλὰ βασιλείαν. ᾿Εχεῖ φλογίνη ῥομφαία
cit hominem caelestem , non terram promittens, χωλύουσα τὸν Ἀδὰμ, ἐνταῦθα γλῶσσαι πυρὸς ἐξ οὐὖ-
sed regnum. Illic gladius flammeus Adamum ar- ρανοῦ, φωτίζουσαι τὸν ᾿Αδάμ." ἐχεῖ ἐκθαλλόμενος τοῦ
cens; hi lingue ignez de celo Adamum illu- παραδείσου, ὡς πιστευόμενος χλεῖς οὐρανῶν. Προ-
strantes : illic ejicitur ex paradiso ; hic illi claves εἶδεν ὃ Θεὸς τὰ μέλλοντα πρὸ τῶν “παρόντων. Καὶ
cielorum concreduntur. Prvidit Deus futuraante- ὥσπερ σήμερον πρὶν ἑλχύσωμιεν τὸ ὕδωρ; ὑδραγωγὸς
quam presentia. Ac quemadmodum hodie ante- κατασχευάζεται καὶ πρὶν δεύση τὰ ὕδατα, ὑδρεῖον
quam hauriamus aquam, haustrum apparatur, et λέγεται, οὐχ ὕδατος ῥέοντος, ἀλλὰ uvae δεῖν *
prius quam aquae fluant, fluentum dicitur, non οὕτως ὃ Θεὺς 7 προώρισε τὰ μέλλοντα ἐν Χριστῷ TU-
quod aqu fluant, sed quod fluxurz sint : sic Deus ποῦσθαι, x xai ἤδει, ὅτι ἐν Χριστῷ ἀναχαινίζεται τὰ
pradeterminavit ea, quiae in Christo formanda πάντα. Καὶ ἄρχεται ἄνωθεν, ἐπιδαίνει τῷ οὐρανῷ,
erant, sciebatque 1 in Christo renovatum iri omnia. χατὰ τὸ, Ικλῖνον $ Κύριε, οὐρανοὺς, xa ᾿χατάδηρι.

τῷ
N

D

Et ΠΝ ante incipit, czlo vehitur, secundum illud : Παρῆλ θε τοὺς οὐρανοὺς, ἁγιάσας. αὐτοὺς, διέτεμιε τὸν
Psal. 143. Inclina, Domine, celos, et Héseentlel Penetra- ἀέρα; ἵνα ἁγιάσῃ αὐτὸν ταῖς , αἰσχραῖς ᾧδαῖς μιαν-
Ε . 5 * . .
Y: vit colos, quos sanctificavit; dissecuit aerem, ut θέντα, πατεῖ τὴν 17»; ἵνα ἁγιάσῃ αὐτὴν φόνοις μεμο-

-
LV

illum obscenis cantibus fedatum sanctificaret ; λυσμένην, ἐ ἐπάτησε θαλάττης χύματα, ἵνα τὰ δον:
calcat terram, ut illam cedibus pollutam πο θέντα & ἁγιάσῃ ὕδατα, βαπτίζεται ἐ ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, ἵ j

cet; caleat maris fluctus, ut pollutas sanctficet τῶν ποταμῶν τὴν φύσιν ἁγιάσ ἢ» εὑρίσχει χαὶ τὸν
aquas; baptizatur in Jordane, ut fluviorum na- Ἀδὰμ χείμενον ἐν τῷ τάφῳ, χαὶ ὑπέρ χεται. αὐτοῦ τὴν-
turam sanctam faciat; ;invenit Adamum jacentem i in εἰκόνα, χαὶ γίνε ται ὃ Χριστὸς xo μετὰ τὸν ᾿Αδὰμ.,
sepulero, et ejus imaginem suit, fitque Christus — χαὶ ἀναχαινισμὸς τοῦ ᾿Αδάμ" xat ὅπως; ἄχουε. Ἀνα-
et post Adamum, et renovatio Adami : quomodo δλαμθάνει τὴν μορφὴν, ἣν ἔπλασεν d ἐν παραδείσῳ, χαὶ
autem , audi. Assumit formam quam [ecerat in πᾶσιν αὐτὴν τοῖς ἐναντίοις ἐκόσμησεν, ὑπ’ ἐναντίᾳ τὴ
paradiso; illam contrariis ommibus exornavit, ἐν τῷ παραλεύσίατ διαγωγῇ, δοὺς αὐτῷ τὰ τῆς ἀρετῆς
dans illi viatica salutis, contraria vite quam duc ἐφόδια. ἂν παραδείσῳ διὰ τρυφὴν ἠπατήθη ὃ ὃ Ἀδὰμ,
xerat in paradiso. In paradiso propter. volupta- 4| σὰρξ τοῦ Χριστοῦ ἐν νηστείᾳ στεφανοῦται" ἂν πα-
tem deceptus est Adamus; caro Christi in jejunio ραδείσῳ 7 art πάλη, ἐν ἐρήμῳ ὃ δεύτερος ἀγὼν πρὸς
coronatur : in paradiso primum certamen, inde- τὸν διάῤολον. “ρχεται τοίνυν ὃ Σωτὴρ ἀναχαινίζων
serto secunda pugna cum diabolo committitur. Ve- τὸ πλάσμα τοῦτο, παντοίαις ἀρεταῖς αὐτὸ στεφανῶν,
nit ergo Christus renovaturus hoc opificium, vir. xol εἰσέρχεται μεσολαδῶν Θεῷ χαὶ ἀνθρώποις" ἦλθεν
tutibus omnimodis i ipsum coronans, et ingreditur ἐπαγγεῖλαι τῷ χόσμῳ, ὅτι ἀναχαινίζεται f πεπτω-
medius iter Deum et hominem : venit apii a χυῖα εἰκὼν, ὅτι ι ἐγήγερται, ὅ᾽ Oct σώζεται. Οὐχ ἠδύνατο
1115 mundo lapsam imaginem renovari, resurgere, ἀπαγγε b ταῦτα, εἰ uw) ἦν μεσίτης. “Ὁ σπερ γὰρ

servari. Non potuit hiec annuntiare, nisi ipse me- πρόσωπον ἀξιόπιστον ὑποδεθηχότι ἐ ἐὰν ἐπαγγείληταί
diator esset. Quemadmodum enim ab eo, qui per- τι, οὐ τολμᾷ τὴν ἐπαγγελίαν ἀπαιτῆσαι ὃ ὑποχείμιε-
sonam subit fide dignam, et quidpiam promitüt, νος, ἐὰν μὴ d ἔχῃ μεσίτην᾽" ἐπειδὴ “γὰρ ἀόρατος ἦν ὃ
non audet subditus promissum repetere, nisi me- θεὸς, ὃ δὲ κόσμος ἦν ὁρώμενος, ὃ δίδωσι μεσίτην ἀξιό--

diatorem habeat; quia invisibilis erat Deus, et — mtccov. Μεσίτης γὰρ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος
mundus visibilis , dedit Deus Mediatorem fide Χριστὸς Ἰησοῦς. Ὃ μεσίτης ἐὰν μὴ ἔχη συγγένειαν
(Tim. 5». dignum. Nam Mediator Dei et hominum homo πρὸς τὰ , Μεσιτευόμενα, μεσίτης εἶναι οὐ δύναται.
3. Christus Jesus. Mediator nisi cognationem ha- — 'Erxa οὖν μεσίτης Θεοῦ xol ἀνθρώπων Χριστὸς,
beat inter. ea, quz medium quidpiam requirunt, ἐχρὴν αὐτὸν δειχθῆναι συγγενὴ τοῦ Θεοῦ καὶ συγγενὴ

IN INCARNATIONEM DOMINI, ETC. 897

τῶν ἀνθρώπων, χαὶ φανῆναι ὥσπερ τινὰ οἰκονομίαν
μέσην, χαὶ Θεῷ συναπτομένην, χατὰ τὴν θεότητα,
καὶ ἀνθρώποις ἡνωμένην χατὰ τὴν ἀνθρωπότητα. Καὶ
τί ποιεῖς Exin πρῶτον διδάσχε L, χαὶ τότε ἄναχαι-
νίζει, γίνεται χαὶ μεσίτης χαὶ ἔγγυος " ἀντιφωνεῖ τὰ
τοὺ Θεοῦ τοῖς ἀνθρώποις - Xo τὰ τῶν ἀνθρώπων τῷ
Θεῷ. Ἐπειδὴ γὰρ ἐχθρὸν ἡ ἦν τὸ ἀνθρώπινον γένος τῷ
Θεῷ διὰ τὴν παράβασιν: οὖχ ἐπιστεύετο οὔτε ἄνθρω-
πος τῷ Oe», οὔτε Θεὸς τῷ ἀνθρώπῳ, ὅτι διαλλάσσε-
ται τῷ πεσ δόντι. Ὡσεὶ ἔλεγ s τοῖς ἀνθρώποις, υὴ
ἀπιστήσητε, ὅτι ἔστιν ἀνάστασις" ἐγὼ τούτου ἔγγυος
λαμόθάνω τὴν ἐξ δμῶν σάρχα, παραδίδωμι αὐτὴν θα-
νγάτῳ EXy μὴ ἀναστήσω αὐτὴν, μὴ πιστεύετέ μοι.
Ἐ γγυᾶται τοῖς ἀνθρώποις" τὸν Θεόν. ὡσεὶ ἔλε: » πρὸς
ἐμξ τὸν ἄνθρωπον € ἔχεις; ἐγὼ αὖτ ὃν Fc e ἐγὼ
αὐτὸν πονήσω ἀρνήσασθαι τὴς πλάνην καὶ ἐπιγνῶναι
τὴν ἀλήθειαν * δέξαι με ὑπὲρ ἀνθρώπων͵, ἐγγυώμενον,
ἵνα xol αὐτοὶ δέξωνταί με ἐγγυητὴν τῆς σὴς δυνάμεως.

Ὅτι μὲν οὖν μεσίτης ὃ Χριστὸς, ἔδειξεν ἣ Γραφή“
ὅτι δὲ χαὶ ἔγγυος xa voy oc, ποῦ εὑρίσκομεν, ἵνα
μὴ φανῶμεν τὰ ἑαυτῶν λαλοῦντες ἐ ἐν ᾿Ἐχχλησίᾳ ; : Εἰ
τὰ ἑαυτοῦ λαλῶ, t ἵνα τί λαλῶ; εἰ δὲ τὰ τοῦ Θεοῦ χηρύτ-
τῶ, τὰ τοῦ Πνεύματος ἕ Sony νεύω, δέξαι τὴν διδασχα--
χίανε “Ὅτι οὖν ἔγγυός i ἐστιν 6 Ἐ ΒΔ): λέγει Παῦλος!
Νῦν ὃ δὲ διαφο τέρας * τετυχήχαμεν λειτουργίας, 6 ὅσῳ
χαὶ χρείττονός ἐστι διαθήχης ἔγγυος Ἰησοῦς. dob € ἐγ-
γυώμενος τὸν͵ Θεὸν τοῖς ἀνθρώποις, ex γυᾶται χαὶ τὸν
ἄνθρωπον τῷ Θεῷ, χαὶ τὸν Θεὸν ποῖς ἀνθρώποις. Ei-
πεν ἡμᾶς ἐγείρειν, χαὶ ἐγείρει * εἶπεν ἡμᾶς ἀθανασία
τιμᾶν, καὶ τιμᾷ. “Ὅτε ἔπλαττε τὸν AD, ἐγγύας οὐχ

ἔδωχε τῶν γινομένων, e γύας. οὗ πὰρ ἔσχε, χαὶ ἔδωχεν 33

αὐτῷ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν Yüv- μὴ ἐπαγγειλάμενος
τὴν Yüv, v ὑποσχόμενος τὸν παράδεισον," τὰ ἄλλα
πάντα, ἃ μὴ ἐπηγγείλατο, ἔδωχεν " ἃ μετ᾽ ἐγγύης ἐπηγ-
γείλατο, οὐ δίδωσι; Τὸ Εὐαγγέλιον 1 Γραφὴ ποτὲ χαι-
νὴν χαλεῖ διαθήχην, ποτὲ νέαν διαθήχην, πῦτε ὃ χρείττο-
ya διαθήκην y more δευτέραν, ποτὲ αἰώνιον. Ἐπειδὴ ἕν
ὄνομα πᾶσαν τὴν δύναμιν παραστῆσαι οὗ δύναται, δια-
φόροις ὀνόμασι δείκνυσι τοῦ Εὐαγγελίου τὴν δύνα--
μιν, χαὶ μάλιστα Io». ος; ὃ λαλοῦντα ἔ ἔχων ἐν ἑαυτῷ
τὸν Χριστὸν, χαλεῖ χαινὴν διαθήκην τὸ | Εὐαγγέλιον, 6 ὡς
τὴν παλαιὰν ἀνακαινίζουσαν. Τὸ γὰρ χαινὸν ξένης ἐ ἐστὶ
χαὶ ἀληθῶς ἀνεπάφου φύσεως ἑρμηνεία" 4 νέα πρὸς
ἀντιδιαστολὴν τῆς γεγηραχυίας ἜΚ] χρείττων πρὸς ἂν-
τιδιαστολὴν τῆς ἐλάττονος, i f “δευτέρα, πρὸς ἀντιπα-
ράθεσιν τῆς πρώτης , ἣ αἰώνιος πρὸς ἀντιδιαστο-
λὴν τὴς προσχαίρου. Καινὴ λέγεται διαθήχη χατὰ
τὸν μαχάριον “Ἱερεμίαν τὸν λέγοντα - Καὶ ἔσται ἐν
ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέ eye Κύριος, διαθήσομαι C ὑμῖν
διαθήχην καινήν" xo ὃ Σωτὴρ παραδ ιδοὺς τὸ μυστή-
ριον λέγει" Τοῦτό μού ἐστι τὸ αἷμα τὸ τῆς καινῆς δια-
θήχης. ἘΠ καινὴ διαθήχη. Καὶ ἀλλαχοῦ χαλεῖ αὖ-
τὴν νέαν, διὰ τὸ νέον xol ἀχμιάζον χήρυγμα. Καὶ λέ-
γει Παῦ)ος: Προσεληλύθαμεν ὄρει Σιὼν χαὶ μυριάσιν

ἢ Afi τέτευχε

non potest mediator esse. Quoniam igitur Me-
diator Dei et hominum est Christus, oportuit eum
Deo et hominibus cognatum deprehendi, ita ut
quasi quadam cconomia media appareret, Deo
juncta per divinitatem, et hominibus unita per
humanitatem. Ecquid facit? Quia primo docet,
D deinde renovat, et Mediator et Sponsor efficitur;
insonat ea quai Dei sunt hominibus, et qua» ho-
minum sunt Deo. Quia enim inimicum Deo erat
genus hominum propter transgressionem ; neque
homo Deo, neque Deus homini eredebat circa
lapsi reconciliationem, ac si diceret hominibus :
Ne credere renuatis esse resurrectionem : ego hu-
jusce rei sponsor vestram carnem assumo, illam-
que morti trado : nis] resuscitem illam, ne cre-
dite mihi. Sponsor est hominibus circa Deum; ac
51 diceret : In me hominem habes; ego fenovo il-
lum, ego id efficiam ut abneget errorem, et agno-
scat eic accipe me pro hominibus Spon-
sorem, ut et ipsi me tuc potestatis sponsorem
accipiant.
£ 5. Quod ergo mediator sit Christus, Scriptura
declaravit : quod sponsor et susceptor, ubi reperi-
mus, ne videamur ex nobis ipsis in. Ecclesia lo-
qui? Si mea loquor, qua de causa loquor? Si ea quie
Dei sunt predico, ea quie Spiritus sunt inter-
pretor, doctrinam accipe meam. Quod Jesus sit
sponsor, id dicit Paulus : /Vunc autem | melius Hebr. 8. 6.
sortiti sumus ministerium, quanto melioris te- ct 7. 22.
stamenti sponsor est Jesus. Ecce sponsor est Dei
hominibus, et hominum Deo. Dixit, se nos su-
scitaturum esse, et suscitat : dixit, se nos immor-
talitate honoraturum esse, et honorat. Cum forma-
vit Adamum, sponsiones nullas dedit, sine spon-
A sionibus dedit illi celum et terram : non. promi-
sit terram, non pollicitus est paradisum , alia
omnia, qua non promiserat, dedit : et. ea, qua
cnm sponsione promisit, non dabit? Evangelium
vocat aliquando Scriptura Testamentum Ni oyum,
aliquando melius Testamentum, aliquando secun-
dum, nonnunquam zeternum. Quia nomen unum
totam vim declarare nequit, diversis. nominibus
Evangelii virtutem declarat. Maxime vero Paulus,
qui in se loquentem habebat Christum , Evan-
gelium vocat Novum Testamentum, utpote quod
Vetus illud renovet. Illud enim novum insoli-
tam et inaccessam naturam significat : novum di-
citur ad differentiam senioris ; melius dicitur ad
differentiam minoris ; ; secundum, ad discrimen pri-
mi; séternum, ad differentiam temporanei. Novum
vocAtür Testamentum secundum beatum Jeremiam
dicentem : Et erit in novissimis diebus , dicit Jer.31. 31.
Dominus , disponam vobis testamentum no-
D pum; et Servator mysterium tradens, ait: Zic Math. 26.
est sanguis meus novi testamenti. Ecce novum 28-
testamentum. Et alibi novum vocat, ob novam et

vigentem predicationem. Dicitque Paulus : ;4c- Ife^». τα.
22,—24.

Ibid. 8.13.

ILid, 8. 6.
7.

Ibid. 13.

Tai. 55-3;

Ibid. 65.

17.

Ibid. 30.
26.

Col. 1. 15.

2. Cor. 5.

17.
Col. 1, 18

898

cessimus ad montem Sion, et multa millia an-
gelorum, et ecclesiam primogenitorum, et ad
Mediatorem novi testamenti Jesum. Cum dicit
novum, vetleraeit prius. Mibi vocat ipsum me-
lius testamentum his verbis : /Vunc autem melius
sortiti sumus ministerium, quanto et melioris
est testamenti Mediator. Nam si illud prius
culpa vacasset, non utique secundi locus in-
quireretur. Ecce ab uias et secundum : ubi est
zternum? Audi Paulum dicentem : Deus autem
pacis, qui eduxit de terra Pastorem ovium ma-
gnum, et in sanguine testamenti eterni. Quia
primum testamentum temporaneum erat, hoc est
iternum., Et alibi dicit : Disponam vobis testa-
mentum norum cternum, sancta David fide-
lia. Novum testamentum, recens, primum, se-
cundum, melius, zternum. Horum testamentorum
sponsor est Jesus. Cum igitur homo renovandus
est, celum fit novum, non sublatum, sed nova
creatura renovatum ; sol novus, lina nova, stellae
nova, qua additamentum et augmentum acci-
piunt. Dicit enim propheta : Erit celum novum
et terra nova. Ecce renovatur creatura, nec men-

C

titur 15 qui promisit. Quantum accipit augmentum ἡ

homo, tantum accipiunt elementa. Unde doo? Di-
cit Isaias.: Erit enim lux solis septuplex, et lux
lunc ut sol. Vidisti, quomodo Deus promissa
non negaverit, sed creaturam renovaverit? Prin-
ceps autem renovationis est Christus. Hanc intuen-
tes sententiam. hzretici , objiciunt illud : Primo-
genitus omnis creature; non intelligentes, hic
non de creatura facta sermonem haberi, sed. de
creatura renovata. Quzenam est illa creatura reno-
vata? Audi Paulum dicentem : Si qua in. Christo
nova creatura. Et ut ostendat, ipsum primoge-
nitum dici creature renefata. subjungit : Pri-
mogenitus ex morluis; ut sit in omnibus pri-
matum tenens, eorum qui renoyantur, qui in
incorruptionem vocantur, qui a mortuis suscitan-
tur. Ut sit in omnibus primatum tenens; non
secundum deitatem ( contumelia enim esset Deo
vocari primus; contumelia id esset, quod habetur
honori. Nam in divina et increata natura non est
primum aut secundum, sed omnia principium
habent vivens, principium sine principio, princi-
pium ternum , incomprehensibile, ineffabile : 1n
115 Vero, qua ad nos spectant, si in comparatione
Pauli vel Petri primas tenet Christus, vana est spes
nostra, inanis fides nostra, si in divinitate primas
tenet apud. illos ); sed. primas tenet in humanitate,

E

SPURIA.

ἀγγέλων, xo ἐχχλησίᾳ πρωτοτόχων, καὶ μεσίτη νέας
διαθήκης Ἰησοῦ. ᾿Εν τῷ λέγειν καιγὴν , πεπαλαίωχε
τὴν πρώτην. "AJ «ac o0 χαλεῖ χρείττονα διαθήχην λέ-
γῶν, γῦν δὲ “διαφορωτέρας τετυχήχαμεν λειτουργίας,
ὅσῳ χαὶ ; χρείττονός ἐστι διαθήχης μεσίτης. Ei γὰρ ἣ
πρώτη ἦν ἄμεμπτος, οὐχ ἂν δευτέρας ἐζητεῖτο τόπος.

᾿Ιδοὺ χαὶ πρώτη καὶ δευτέρα. Ποῦ 5 αἰώνιος; Ἄχουε
Παύλου λέγοντος " ὋὉ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης; ὃ ἄναγα-
γὼν ἐχ τῆς γῆς τὸν ποιμένα τῶν προδάτων τὸν μέ-
γᾶν, χαὶ ἐν αἵματι διαθήκης αἰωνίου. "Eneié? ἢ πρώτη
διαθήχη πρόσχαιρος, ἦν, αὕτη αἰώνιος. Καὶ ἀλλαχοῦ
λέγει" Διαθήσομαι ὗ ὑμῖν Beati χαινὴν αἰώνιον, τὰ
ὅσια Δαυὶδ, E πιστά. Καινὴ διαθήχη; νέα, πρώτή,
δευτέρα, χρείττων; αἰώνιος. Τούτων τῶν διαθηχῶν
ἔγ γυος "hasc. “Ὅτε τοίνυν μέλλει ὃ ἄνθρωπος ἄνα-
χαινίζεσθαι, γίνεται ὃ οὐρανὸς χαινὸς, οὐχ ἀφανιζόμε-
νος, ἀλλὰ ἀναχαινιζόμενος τῇ χαινῇ χτίσει : ἥλιος
χαινὸς, σελήνη χαινὴ, ἄστρα χαινὰ, προσθήκην λαμ-
θάνοντα xa αὔξησιν. “Λέγει γὰρ ὃ προφήτης" Ecco
ὃ οὐρανὸς καινὸς, xai γὴ καινή. ᾿Ιδοὺ ἀναχαινίζεται
4 χτίσις, χαὶ οὐ ψεύδεται ὃ ἐπαγγειλάμενος. Ὅσην
λαμόάνει προσθήκην ὃ ἄνθρωπος, jsp xo τὰ
στοιχεῖα. Πόθεν τοῦτο; Λέγει Ἡσαΐας - " ὥσται γὰρ
τὸ φῶς τοὺ ἡλίου ἑπταπλάσιον, xal τὸ φῶς τῆς σε-
λήνης ὡς ὃ ἥλιος. Εἴδες, πὼς οὐκ ἐψεύσατο ὃ Θεὸς τὴν
ἐπαγγελίαν, ἀλλὰ ἀνεχαίνισε τὴν χτίσιν; Ἂρ y. ηγὸς δὲ
τοῦ ᾿ἀναχαινισμοῦ Χριστός. Ταύτην τὴν ἔννοιαν αἷρε-
τικῶν παῖδες ἐννοήσαντες προσήνεγκαν τὸ, Πρωτότο-
χος πάσης χτίσεως, οὐ συνιέντες, ὅτι o0 τῆς χτίσεως
λέγει τῆς γενομένης, ἀλλὰ τῆς ἀναχαινιζομένης. Ποία
ἐστὶν ἣ χτίσις ἣ ἀναχαινιζομένη; ; ἢ Ἄχουε Παύλου λέ-
γόντος᾽ Εἴτις ἐν Χριστῷ χαινὴ χτίσις . Καὶ ἵνα δείξη,
ὅτι πρωτότοχος λέγεται τῆς χτίσεως τῆς ἀνακαίνιζο-
μένης , ἐπάγει Πρωτότοχος ἐ ἐχ τῶν γεχρῶν, ἵνα γέ-
vincat ἐν πᾶσι πρωτεύων, τῶν | ἀναχαινιζομέ νων, τῶν
εἰς ἀφθαρσίαν χαλουμένων, τῶν Ex “νεκρῶν ἐγειρομέ-
vov, ἐν πᾶσι πρωτεύων, οὗ χατὰ τὴν θεότητα (ὕόρις
γὰρ Θεῷ, τὸ χαλεῖσθαι πρῶτος ϑ ὕύρις ἣ “γομιζομένη
τιμή. Ἔν γὰρ τῇ θείᾳ καὶ ἀχτίστῳ φύσει οὐχ ἔνι πρῶ-
τον χαὶ δεύτερον, ἀλλὰ πάντα ἀρχὴν ἔχει ζῶσαν, ἀ ἀρ-
χὴν ἄναρχον, ἀρχὴν ἀΐδιον, ἀχατάληπτον, ἄφραστον'
εν δὲ τοῖς χαθ᾽ ἡμᾶς: εἰ πρὸς σύγχρισιν Παύλου πρω-
τεύει Χριστὸς; εἰ πρὸς σύγκρισιν Πέτρου, χενὴ ἣ ἐλ-
πὶς ἡμῶν, ματαία $ πίστις ἡ νῶν, εἶ τούτων πρωτεύει
ὃ Χριστὸς 8 ἐν θεότητι y: ἀλλὰ πρωτεύει ἐν ἀνθρωπό-
ur ὥς d ἀναχαινίσας τὸν ᾿Αδὰμ., ὡς ζωοποιήσας τὴν
οἰκουμένην. Διὰ τοῦτο λέγει, Πρωτότοχος € ἐχ τῶν νε-
χρῶν , ἵνα γένηται ἐν πᾶσι πρωτεύων. Καὶ πῶς πρω-
τότοχος ἐχ τῶν vex gov, παραχαλῶ, ζητήσωμεν. Ἐὰν
γὰρ παρέλθω τὸν λόγον ἀνεξέταστον, ἀλλ᾽ ἣ vv χὴ φι-

utpote qui Adamum renovaverit, utpote qui orbem 2214 λοπραγμονοῦσα ἀντιτίθησι τὰ ἑαυτῆς, χαὶ νομίζει
A ἰσχυρὰ ἔχειν. Πῶς “πρωτότοχος τῶν νεκρῶν, φησὶν, ὃ

vivificaverit. Ideo dicit, Primogenitus ex mor-
tuis, ut sit in omnibus primatum tenens. Et
quomodo sit primogenitus ex mortuis, quaeso, in-
quiramus. Nam si rem sine examine pretermit-
tam, animus hac studiose explorans sua opponit,
quie prevalida esse putat. Quomodo primogeni-

* Hxc apud Photium, p. 4549.

ριστὸς, ὁπότε χαὶ ὶ πρὸ τῆς παρουσίας αὐτοῦ ἤγειρεν
Ἠλίας τὸν υἱὸν τῆς χήρας, ἤγειρε χαὶ ᾿Ελισσαῖος
τὸν υἱὸν τῆς Σωμανίτιδος, αὐτὸς ὃ Σωτὴρ ἤγειρε
τὸν AP τὴν ᾿Ιαΐρου θυγατέρα, τὸν υἱὸν τῆς
χήρας; Εἰ τοίνυν xal ἐν «7, Παλαιᾷ, καὶ ἐν τῇ Νέᾳ

IN INCARNATIONEM DOMINI, ETC. 999

cT

ὧν; Τί οὖν; "Exeivot & xa ἀνέστησαν πρὸ Χρι-
στοῦ, ἀλλ᾽ ,ἀναστάντες πάντες ἀπέ ἔθανον πάλιν, γεῦ-
Gua δεδωχότες τῆς ἀναστάσεως" ὃ δὲ : Χριστὸς ὁ ἀναστὰς
οὐχ ὑποπίπτει θανάτῳ, χαὶ διὰ τοῦτο ἀρχηγὸς, ὡς
ἀναστὰς, χαὶ μιηχέ τι amo vf auo. Καὶ λέγει Παῦλος"

Χριστὸς γὰρ ἀναστὰς ἐχ νεκρῶν, οὐχέτι ἀποθνήσχει,

θάνατος αὐτοῦ οὐ χυριεύει. Εἶδες τὸν ἐν πᾶσι .Tpo-
τεύοντα, εἶδες τὸν ἀναχαινίζοντα τὸ γένος ἡμῶν διὰ
τῆς ἑαυτοῦ οἰκονομίας s Οὕτως ἐπὶ τέλει τὸν ἄν-
θρωπον. ἀνασπάσας εἰς οὐρανοὺς ἀνήγαγε χαὶ ἐχάθισεν
ἐχ δεξιῶν τοὺ Θεοῦ. Ὦ κακῆς χαὶ ἄφρονος ἡμῶν d
δίας" Ἶλθε Χριστὸς πρὸς ἡμᾶς, ἔδωχεν ἡμῖν τὸ ἐξ αὖὐ-
τοῦ πνεῦμα, xa ἀνέλαύε τὸ ἡμέτερον σῶμα, χαὶ τὸ
dove Lun γέγονε, χαὶ ἣ ἀγνωμοσύνη τὴν εὔεργε-
σίαν δόρίζει; "EXa6s παρ᾽ ἡμῶν τὸ πλάσμα, καὶ ἐχά-
θισεν ἐχ 8c y τοῦ Θεοῦ: ἐλάδομεν 1 ἡμεὶς ἐξ αὐτοῦ τὸ
πνεῦμα; χαὶ ὑδρίσαμεν € ἐν τάξει χτίσεως χαὶ δουλα-
γωγίας αὐτὸν χαταγα γόντες: Ὦ ἄθλιε xo ταλαίπωρε,

ἐάν σοι εἴπη Χριστὸς ἐ ἐν ἐχείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὅτι ἐγὼ τὸ
σὸν σῶμα ἀθανασίᾳ ἐτίμησα, χαὶ σὺ τὸ ἐμὸν πνεῦμα

t
PR

εἰς τὴν τῆς χτίσεως : φύσιν χατέσπασας:; Ei ες τὸ θνη-
τὸν ἐγειρόμενον, εἶδες αὐτὸ σύνθρονον; εἶδες ἐπάνω
πάσης ἀρχῆς χαὶ ἐξουσίας χαὶ δυνάμεως χαὶ χκυριότη-

τος, χαὶ οὐχ αἰσχύνη; Τὰ ἡ ἡμέτερα Tiu Θεὸς, καὶ τὰ

5 ΕῚ Ὁ» ΕῚ ce € -
ες QCUTOU OU τιμῶμεν ἡμεῖς;

ἠγεθθησαν γεχροὶ, T0 πρωτότοχος 6 Χριστὸς τῶν y&-
ἈΞ
xot
ἱ

.

Ἀλλ᾽ οἶδα τὴν αἱρετικὴν χαχίαν ἀντιστρατευομένην
τῇ ἀληθείᾳ" οἰδα, φησὶ , 10 σῶμα τοῦτο ἀναληφθὲν εἰς
οὐρανοὺς, ἀλλ᾽ οὗ τοσοῦτον, ᾿ ἵνα τιμηθῇ , 4X 1 'ναἔχο-
μεν ἄνω συνήγορον τὸν ἀξιοῦντα τὸν Θεὸν € ὑπὲρ ἡμῶν.
At τοῦ τοταξ ἀναίογχυντοι γλῶσσαι καὶ ἀπαίδευτοι ψυ-
χαὶ ἔλεγον ἐν ἀγορᾷ ἐχπομπεύουσαι τὰ ἅγια, οὖχ οἶδα
ὅπως. Τὴν γὰρ λέξιν. οὐχ ἄναφέ ἔρω τῆς βλασφημίας,
τὴν δὲ ἔννοιαν ἐρῶ. Σὺ, φησὶ, Χριστὲ, δεήθητι t ὑπὲρ
ἡμῶν τῷ Θεῷ, χαὶ ἔντυχε ὑπὲρ ἡμῶν" χαὶ λαμθά-
νουσι ῥῆσιν παρὰ τοῦ ἀπὸ στόλου, τὴν ἔννοιαν μὴ υα-
θόντες. Οὐχ εἰπε, φησὶν, ὃ ἀπόστ Ὅλος, Χριστὸς ὃ à ἅπο-
θανὼν, μᾶλλον δὲ xa ἐλ ερθεὶς, ὅς ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ
Θεοῦ, ὃς χαὶ ἐντυγχάνε L ὑπὲρ ἡμῶν; Μὴ ἡμεῖς, φη-
σὶν, ἐπλασάμεθα; μὴ ἡμεῖς τὰ θεῖα ἐ ἐσυχοφαντήσα-
μεν; Παῦλος εἶπε τὸν Χρ οιπτὸν ἐντυ γάνοντα ὑπὲρ
ἡμῶν. Οὐ πρ ροσέχοντες τί ἐστιν ἐντυχία, ὅτι πολὺ τὸ
μέσον | δεήσεως χαὶ ἐντυχίας. Ei τὸ αὐτὸ ἦν ἐντυγχάνειν
χαὶ ἀξιοῦν, οὐχ ἂν εἶπε Παῦλος" Βούλομαι à ὑμᾶς ποιεῖ-
σθαιτ προσε υχὰς, δεήσεις, ἐντεύξει T εὐχαριστίας. * Aén-
σις λέγεται, ὅταν τις ἀξιοῖ τὸν Θεὸν εἰς πρᾶγμα: προσ
ευχὴ δὲ λέγεται, ὅταν ὑμνῇ, τὸν Θεόν εὐχαριστία
λέ γεται; ὅταν τις ὑπὲρ ὧν εὖ ἔηγταθεν εὐχαριστῇ τῷ
Θεῷ: ἐντυχία λέγεται, ὅταν τις χατὰ τῶν ἀδικούντων
ἐντυγχάνη τῷ 05 προχαλούμενος αὐτὸν εἰς ἐχδίχη-

* Hec apud Photium, p. 1452.

D

tus mortuorum est Christus, inquit, cum ante ad-

ventum ejus Elias filium vidu:z suscitaverit, Eli- 3. Reg. 17.
seus filium Sunamitidis; ipseque. Servator susci- 21:
taverit Lazarum, Jairi filiam, viduz filium? Si 1 4. Reg. 4.
ergo et in velere et in nova lege mortui suscitati LE 11.
sunt, quomodo Christus est primogenitus mortuo- 39.

nun? Quid igitur? Illi. etsi ante Christum susci- Hes 5.
tati sint, at rursus omnes mortui sunt, postquam 7 eii
quasi gustum resurrectionis dedissent : sed Chri-
stus postquam surrexit, non ultra in mortem inci-
dit; et ideo princeps, quia resurrexit non ultra
moriturus, dicitque. Paulus : Christus enim re- Rom. 6. 9.
surgens ex mortuis, Jam nom moritur; mors

illi ultra non dominabitur. Viden' eum, qui in

omnibus primatum habet? viden' eum, qui per
cconomiam suam genus nostrum renovavit ? Sic

in fine abstractum hominem in celum adduxit, et

locavit sedentem a dextris Dei. O improbum. et

stultum cor nostrum ! Venit Christus ad nos, de-

dit nobis spiritum suum, et corpus nostrum as-

sumsit, commutatio facta est, ingratusque animus
beneficium contumelia repensat? Assumsit for-

mam nostram, et locavit sedentem a dextris Dei :

nos accepimus ejus spiritum, et contumelia affeci-

mus eum, in creature et servitutis ordinem i ipsum
deducentes? ΟἹ miser et miserabilis, si tibi di-

xerit Christus in. illa die: Ego corpus tuum im-
mortalitate honoravi, et tu spiritum meum in crea-

ture naturam detraxisti? Vidisti mortuum su-
scitatum, vidisti eum ejusdem throni consortem,

vidisti supra omnem principatum et potestatem

atque dominationem, nec te pudet? Nostra Deus

honorat, et quie ipsius sunt nos non honoramus?

6. Sed scio, hzreticam pravitatem contra ve-

ritatem pugnare; scio, inquit, corpus illud as-

sumtum fuisse in clos; sed non tantum ut hono-

retur, verum ut sursum advocatum habeamus,

qui Deum precetur pro nobis. Ideo impudentes

lingue, et ignorantes animi in foro dicebant,

sancta traducentes, Nescio quomodo. Dictum enim
blasphemum non refero, sed sensum referam.

Tu, inquit, Christe, precare Deum pro nobis,

pro nobis supplica ; et dictum ab apostolo mu-

tuantur, cujus sensum non didicerunt. Annon

dixit, inquiunt, apostolus, Christus qui mor- Rom 8. 31.
tuus est, imo qui surrexit, qui est in dextera

Dei, qui interpellat pro nobis ? Num finximus,

inquiunt , num calumnia adversus divina usi su-

mus? Paulus dixit, Christum interpellare pro

nobis. Quid sit interpellatio non attenditur : mul-

tum enim discriminis est supplicationem i inter et
interpellationem. Si idipsum esset interpellare et.
supplicare, non dixisset Paulus : //olo vos fa-. Tim. 2.
cere precationes, obsecrationes, interpellatio- *-

nes, gratiarum, actiones. Supplicatio dicitur,

cum quis Deum rogat aliquid ; oratio dicitur, cum

quis Deum hymnis celebrat ; gratiarum actio,

7: 12.

3. Reg. 19.
13. τή

Hom.11.2.

Hom.3.33.

2a

Joan.

goo

cum quis de beneficiis gratias agit ; interpellatio,
quando quis contra cos, qui se leserunt, Deum
advocat ad ultionem. Quod autem interpellare non
sit supplicare, sed interrogare et responsum acci-
pere , testificatur Vetus Testamentum ; dicens : Et
dixit Deus ad. Eliam. prophetam : Quid tibi hic
Elia? lnterrogat Deus prophetam : respondet
propheta : Zelo zelatus sum Domino omnipo-
tenti, quia dereliquerunt te filii Israel : altaria
tua diruerunt, et prophetas tuos occiderunt
gladio, et relictus sum. ego solus, et querunt
animam meam. Non erat hic deprecatio , non
oratio ; sed interrogatio et responsio, et facta est
interpellatio. ΡΞ autem , audi Paulum di-
centem : .Znnon legistis in Elia propheta quid 255
dicat Scriptura, quomodo interpellat Deum ἃ
adversum. Israel ? Interpellatio itaque non est
supplicatio; sed ira violenta prophetae, qui Deo
scelera annuntiat. Quoniam igitur apostoli apud
gentes periclitabantur a principibus et: przefectis
raptati, a Judzeis insidiis impetiti, illos apostolus
hortatur ad omnia despieienda, persequutiones,
irumnas, mortem ipsam, ac quasi consolans illos
dicit : Etiamsi vos nihil dixeritis adversus eos,
qui vos injuste ledunt, est qui pro vobis inter-
pellet, ille nempe qui vestram accepit formam.
Quis accusabit electos Dei? Deus qui justifi-
cat, quis est qui condemnel? Christus qui mor-
tuus est, imo qui resurrexit, qui est a dextris
Dei, qui etiam interpellat pro nobis. $1 inter-
pellat, quomodo sedet ? annon is qui interpellat,
stans interpellat? vidistine quempiam serviliter
interpellantem, et ad. dexteram principis seden-
tem? Verum ideo dignitatem ejus promitüt di-
cens, Qui est ad dexteram Dei, qui etiam in-
terpellat pro nobis; ac si diceret : Num opus est
ut solliciti sitis circa rem istam ? Tu virtutis prz-
dicationi animum adhibe : ne te τς avertas, neve
dicas : Domine, quanta patimur! pellimur, per-
sequutionem patimur : illic. adest. qui loquatur ,

qui interpellet. Interpellat vero Patrem Filius, non
quod ordine sit inferior, sed ut Filius Patri res
proponens : Qui credunt in nos, injuria afficiun-
tur, persequutionem patiuntur, pelluntur. Ut fide
dignam accusationem paret, inducit Filium inter-
pellantem. Sic. et Serv Jator dicit : Zn. putatis
quia ego accusaturus sum vos? Est qui accu-
sat vos Moyses, in quem vos speratis. Minor
est secundum te Filius, utpote qui Patrem inter-
pellet? S1 ergo videris Deum, qui hominem inter-
pellet contra infideles, quid facies? Audi Domi-
num Jeremie dicentem : /idisti quid fecerit
mihi insipiens filia Juda? Dereliquit me et ivit
post deos. Esto : homo interpellet Deum; cur
Deus hominem? Et alibi : Et nunc, tu homo Ju-
da, et habitantes Jerusalem, judicate inter
me, et inter vineam meam : quid oportebat

C

Ὁ [Pro βία Woisius conjecit πρεσθεία.]

SPURIA.

. Ὅτι δὲ τὸ “ἐντυγχάνειν οὐχ ἔστιν ἱκετεύειν, ἀλλ᾽
ἐρωτῆν xal ἀπόκρισιν δέχεσθαι, μαρτυρεῖ ἣ Παλαιὰ
Διαθήχη λέγουσα " καὶ εἶπεν ὃ Θεὸς πρὸς Ἡλίαν τὸν
προφήτην᾽ Τί σοι ἐνταῦθα, Ἠλία; E ᾿Ερωτᾷ ὃ ὃ Θεὸς τὸν
προφήτην " ἀποκρίνεται ὃ προφή' τὴς λέγων" Za)
ἐζήλωσα Κυρίῳ παντοχράτορι, ὅτι ἐγχατέλιπόν σε οἵ
υἱοὶ Ἰσραήλ' τὰ θυσιαστήριά σου χατέσχαψαν, χαὶ τοὺς
προ ἥτας σου ἀπέχτειναν ἐν ῥομφαίᾳ, χαὶ ὑπελείφθ Ἣν
ἐγὼ μόνος, χαὶ ζητοῦσι τὴν ψυχήν; κου. Οὐχ ἦν ἐνταῦθα
δέησις, οὐχ ἦν εὐχὴ, ἀλλ᾽ ἐρώτησις καὶ ἀπόχρισις, χαὶ

ἔγονεν ἔντευξις. Καὶ ὃ ὅπως, ἄχους Παύλου λέ ἔγοντος "
H οὐχ ἀνέ ἔγνωτε ἐν ᾿λίᾳ τῷ προφήτῃ τί [λέγει ἡ 7; Τρα-
φὴ, ὡς ἐντυγχάνει τῷ Θεῷ: χατὰ τοῦ Ἰσραήλ; Οὐχοῦν.
ἣ ἐντυχία οὐχ ἔστι δέησις , ἀλλὰ "βία προφήτου ἄπαγ-
ἔλλουσα τῷ Θεῷ τὰ τετολμημένα. ᾿ ὑπεὶ τοίνυν οἵ
ἀπόστολοι ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἐκινδύνευον ὑπὸ ἀρχόντων
xo ἡγεμόνων συρόμενοι;, ὑπὸ ᾿Ιουδαίων ἐπιδουλευό-
μένοι; παρεσχεύαζε δὲ αὐτοὺς ὃ ἀπόστολος πάντων χα-
ταφρονεῖν, καὶ διωγμοῦ xo θλίψεως x χαὶ θανάτου, ὥο-
περ παραμυθούμενος αὐτοὺς, φησί: χἂν ὑμεῖς μὴ εἴπη-
τέτι χατὰ € ἀδικούντων ὗ ὑμᾶς, ἔστιν ὃ ὑπὲρ ὑμῶν
ἐντυγχάνων, ὃ ἐξ ὑμῶν τὸ πλάσμα λαθών. Τίς ἐγκα-
ἔσει χατὰ ἐχλεχτῶν Θεοῦ; Θεὸς ὃ δικαιῶν, τίς ὃ xa-
ταχρίνων; Χριστὸς ὃ ἀποθανὼν; μᾶλλον. δὲ χαὶ ἐγερθεὶς,
ὃς xa ἔστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ, ὃς χαὶ ἐντυγχάνει ὑπὲρ
ἡμῶν. Εἰ D ἐντυγχάνει, πῶς ἜΣ ΎΡΑΝ ἢ ὃ ἐντυγχάνων,
οὐχ ἑστὼς ἐντυγχάνει; εἰδές τινα δουλοπρεπῶς e ἐντυγχά-
νοντα, χαὶ χαθήμενον ex δεξιῶν τοῦ ἄρχοντος; ᾿λλλὰ
διὰ τοῦτο, φησὶ, y προτάττει τὴν ἀξίαν λέγων - Ὃς xoi
ἔστιν ἐν δεξιδὶ τοῦ Θεοῦ, ὃ ὃς χαὶ ἐ ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν :
ὡς εἰ ἔλεγε: μὴ χρείαν ἔχετε! ὑμεῖς μεριμνᾶν τὸ γινό-
μενον; Σὺ τῷ κηρύγματι τῆς ἀρετῆς πρόσεχε" μὴ
ἀπασχολήσης σεαυτὸν, καὶ εἴπης᾽" Κύριε, πόσα πά-
σχομεν" ἐλαυνόμεθα, διωκόμεθα" ἔχεις τὸν ἐχεῖ λέ-
γοντα; ἔχεις τὸν ἔντυγ) χάνοντα. Ἔντυγ χάνει δὲ ὃ Υἱὸς
τῷ Πατρὶ, οὗ κατὰ ὑποδεθηκυῖαν τάξιν, ἀλλ᾽ ὡς γιὸς
Πατρὶ λέγων τὰ πράγματα ol εἰς ἡμᾶς πιστεύοντες
ἀδιχοῦνται, διώχονται, ἐλαύνονται. Ἵνα ἀξιόπιστον
χατασχευάσῃ τὴν ἐπποτθν εἰσάγει τὸν Υἱὸν € ἐν-
τυγχάνοντα. Οὕτω xaió X ch λέγει - Ἢ 8oxeize , ὅτι
ἐγὼ χατηγορήσω ὑμῶν; στιν ὃ χατηγορῶν ὑμῶν
Μοῦσῆς , εἰς ὃν ὑμεῖς ἠλπίσατε. ᾿Ἑλάττων ἐστὶ
χατὰ σὲ ὃ Y& ἰὸς ὡς ἐντυγχάνων τῷ Πατρί; ᾿ Dv 2
ἴδης τὸν Θεὸν ἐντυγχάνοντα ἀνθρώπῳ χατὰ τῶν ἀπί-
στων, τί ποιήσεις: Ἄχουε τοῦ Κυρίου “λέγοντος πρὸς
Ἱερεμίαν - Εἶδες ἃ ἐποίησέ μοι -ἣ ἀσύνετος θυγάτηρ
᾿Ιούδα; ᾿Εγχατέλιπέ με, χαὶ ἐπορεύθη ὀπίσω θεῶν.
ἔστω: ἄνθρωπος ἐντυγχάνει τῷ Θεῷ. Διὰ τί Θεὸς
ἀνθρώπῳ; Καὶ ἀλλαχοῦ" Καὶ νῦν σὺ ἄνθρωπος τοῦ
Ἰούδα, xo oi χατοιχοῦντες τὴν Ἱερουσαλὴμ, χρίνατε
ἀνὰ μέσον ἐμοῦ xa ἀνὰ μέσον τοῦ ἀμπελῶνός μου * τί
ἔδει με ποιῆσαι, χαὶ οὐχ ἐποίησα: Οὕτως ὃ Χριστὸς
ἕως μὲν ἐν σαρχὶ τὴν οἰκονομίαν ἐπλήρου, χαὶ ἱερεὺς
ἦν, χαὶ δεήσεις προσέφερε xo ηὔχετο τῷ Πατρὶ χατὰ
τὴν ἔνσαρχον οἰχονομίαν * ἀφ᾽ οὗ δὲ εἰς οὐρανοὺς ἀνῆλθε,
κάθηται μόνον δοξαζόμενος, οὐχ ἱκετεύων, οὐχ ἐντυγ-
χάνων, ἀλλ᾽ εἰ καὶ ἐντυγχάνει, ὡς υἱὸς πατρὶ, ἐπειδὴ

IN

xat 6 Θεὸς προφήτῃ ἐνέτυχβ. Διὰ τοῦτο λέγει δ Παῦ-
λος, ἵνα δείξη ὅτι ὃ Χριστὸς QA ὡς ἱερεὺς ἵσταται
ἄνω προσφέρων ὑπὲρ ἑαυτοῦ χαὶ τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ xá-
θηται, λέγει" Τοιοῦτος γὰρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεὺς,
ὃς ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῆς με γαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς
ὑπεράνω πάσης di ἧς χαὶ ἐξουσίας ὃς. οὖχ ἔχει: ἀνάγ-
χὴν xa ἑκάστην ἡμέραν, ὥσπερ ὃ ἱερεὺς, προσφέρειν
ὑπὲρ τῶν ἰδίων καὶ τῶν τοῦ λαοῦ * ἀγνοημάτων". τοῦτο
γὰρ ἐποίησεν ἐφάπαξ ἑ ἑαυτὸν προσενέγχας. Τί οὖν χα-
ταμαίνονται τῆς εὐσεθείας, εἰ οὐχ εἶχεν ἀνάγχην: Σ Σὺ
ὕπ᾽ ἀνάγχην ἄγεις τὸν πάσης ἀνάγκης ἀνώτερον ; ; Πά-
λιν ἐ ἐπάγει Παῦλος: Οὐ γὰρ εἰς ς χειροποίητα ἅγια ceic-
ἦλθεν δ Χριστὸς ἀντίτυπα τῶν ἀληθινῶν, ἀλλ᾽ εἷς
αὐτὸν τὸν οὐρανὸν ἐμφανισθῆ ἦναι τῷ προσώπῳ τοῦ Ὁ Θεοῦ
ὑπὲρ ἡμῶν. Οὐχ εἰπεν, ἐμφανίζεσθαι . ἅπαξ γὰρ ἐνε-
φανίσθη , 00 πολλάκις. Καὶ πάλιν, Οὔτε ἵνα xa ὥραν
ἑαυτὸν προσφέρῃ, ὡς ἱερεὺς ἅπαξ τοὺ ἐνιαυτοῦ εἰσέρ-
χεται εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων νῦν δὲ ὃ Χριστὸς eig ἀθέ-
τῆσιν ἁμαρτίας ἅπαξ διὰ τῆς θυσίας αὐτοῦ ἐφανερώθη.
Καὶ οἱ μὲν ἄλλοι ἱ ἱερεῖς xa ἡμέραν ἑ Eu ασι λειτουρ-
γοῦντες, χαὶ τὰς αὐτὰς θυσίας ποιοῦντες" Χριστὸς ὃ δὲ
νίαν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν προσενέ "pas θυσίαν εἰς τὸ διηνε-
κὲς ἐχάθισεν, ἐκδεχόμενος, ἕως τεθῶσιν ot ἐχθροὶ ὑπὸ
τοὺς πόδας αὐτοῦ. Μὴ γὰρ ἐντυγχάνει λοιπόν; κάθηται"
τί δδρίζεις τοῦ εὐεργεσίαν ;

Ἀλλ᾽ οἰδα μηκύνας τὸν λόγον : “σύγγνωτε δέ μοι
5 5 ^
εἰς βυθὸν εἰσελθόντι, xal τῇ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὃυ
νάμει δυνηθέντι διανήξασθαι τὸ πέλαγος τῶν ἁγίων
Γραφῶν, οὗχ. ὅσον εἰπεῖν ἄξια, ἀλλ᾽ ὅσον ἡμεῖς ἠδυ-
γάμεθα. ᾿Εχεῖνο δὲ πρὸ 7 πάντων ὑμᾶς παρακαλῶ χαὶ

INCARNATIONEM DOMINI,

D

VI. 0C )I
me facere, et non feci? 81. Christus donec in
carne ceconomiam implebat, et sacerdos erat, et
precationes offerebat, orabatque Patrem secundum
carnalem vesci ex quo autem in cielos
ascendit, sedet tantum in gloria , non supplicans,
non inter pellans; sed si interpellat, certe ut patrem
filius, quandoquidem et Deus prophetam inter-
pellat. Ideo Paulus , ut ostendat Christum non ut
Sacerdotem stare sursum offerentem pro se et pro
populo, sed. sedere, dicit : Talem enim nos de-
cebat habere [PEE E EUN qui sedet in dextera
magnitudinis in excelsis supra omnem princi-
patum et potestatem, qui non habet necessita-
tem quotidie sicut sacerdos offer re pro suis et
populi ignoranti : hoc enim fecit semel se-
metipsum offerendo. Cur ergo contra pietatem
insaniunt, si non habuit necessitatem? Tu neces-
sitati subjicis omni necessitate Superior em? Rur-
sum addit Paulus : /Von. enim in manufacta
sancta intrapit Christus, exemplaria verorum,
sed in ipsum celum, ut appareat vultui Dei pro
nobis. Non dixit, Ut omnino appareat : semel enim
apparuit, non pluri 165. Et rursum : Neque ut sepe
offerat semetipsum, ut sacerdos, qui semel in
anno intrat in sancta sanctorum : nunc vero
Christus ad destitutionem peccati semel per
sacrificium suum. apparuit. Et alii quidem sa-
cerdotes quotidie stant ministrantes, et eadem sa-
crificla offerentes : Christus autem uno pro pec-
catis oblato sacrificio, in perpetuum sedet, ex-
spectans donec ponantur inimici sub pedibus « ejus.
Num interpellat demum ? Sedet : cur beneficium
contumelia afficis?

1. Sed video me longius processisse. Verum
ignoscite mihi in profundum i ingresso, qui Spiri-
ues sancti virtute potui sanctarum Scripturarum
pelagus transnatare, non pro rei dignitate, sed
quantum vires tulerunt. Illud vero prz omnibus

ἱχετεύω, xai ἱχετεύων οὐ παύσομαι, τὰς Γραφὰς 216 Oro et precor, ac precandi finem non faciam:
ἐρευνᾶν, τὴν ἀλήθειαν. ζητεῖν, παρὰ Χριστοῦ τὰ περὶ ἃ Scripturas scrutare, veritatem. quzere, ἃ Christo

Χριστοῦ μανθάνειν " μὴ ἐχδὸς σεαυτὸν αἱρετικῇ χα-
xia. Πολλοὺς 2 ἔχει σήμερον 6 διάδολος à ὄφεις ἀντὶ τοῦ
ἀρχαίου ὄφεως" σπείρει τὰ ζιζάνια τῆς ἁμαρτίας, ἵνα
θερίσῃ τὴν φθορὰν τῆς ἀσεξείας. Μὴ, παραχαλῶ "
ἀποτειχίσωμεν τὰς ἀχοὰς ἀπὸ τῆς αἱρετικῆς χαχίας.
Οἶδα τοῦτον εἰρηκὼς ἂν ὑμῖν τὸν λόγον, ἀλλὰ χαὶ
νῦν λέγω - πάσης αἱρέσεως φανεροί εἶσιν oí ἔξαρχοι,
ἀπὸ Ἀρείου "A geuxvot , ἀπὸ Μιαχεδονίου Νίαχεδονια-
νοὶ, ἀπὸ Εὐνομίου Εὐνομιανοὶ, ἀπὸ Μαρχίωνος
Μαρχιονισταὶ, ἀπὸ Xa6shMou Σαδελλιανοι, ἀπὸ
Μάνεντος Μανιχαῖοι, ἀπὸ Μοντάνου Μοντανισταὶ,
xoi αἵ καθεξῆς αἱρέσεις. Ei ἔστιν ἣ πίστις τῆς "Ex-
χλησίας αἱρετιχὴ, εἴπωσιν ot αἱρετικοὶ, τίς αὐτῆς 6
ἔξαρ χος" λεγέτωσαν, ὅτι ἀπὸ τοῦδε τοῦ ἀνθρώπου ἤ ἤρ-

το ὑμῶν ἣ αἵρεσις" εἰπάτωσαν, εἰ οἴδασιν. Ὅρα
γὰρ χαὶ τοῦ Θεοῦ τὴν ἀγοθύεη τα: Οὐ συνεχώρησεν
6 Θεὸς τῇ δό 50 τῶν ἀποστόλων ἐπιχληθῆναι ὄνομα
ἀνθρώπου * οὗ λεγόμεθα Μαχεδονιανοί - ἀλλὰ κἂν

Ἐ [ Alii ἁμαρτημότων.]

qui Christi sunt edisce: ne te tradas hizreticc
improbitati. Multos habet hodie diabolus ser pen-
tes loco illius antiqui. serpentis : zizania. peccati
seminat, ut impietatis corruptionem demetat. N e
quaeso, 'audiamus : avertamus aures ab. haretica

. improbitate. Hac me jam vobis dixisse scio, sed

iterum dico. Cujusvis haeresis noti sunt principes DS

ab Ario Ariani, a Macedonio Macedoniani, ab Eu-
nomio Eunomiani, a Marcione Marcionistz, a Sa-
bellio Sabelliani, a Manete Manichzi, a Montano
Montanistz, et sic reliquae haereses. Si fides Ec-
clesiz sit harretica, dicant hzretici, quis ejus prin-
ceps fuit; dicant, Ab hoc horae i incepit heresis
vestra : dicant, si noverint. Vide namque Dei bo-
nitatem : non permisit apostolorum doctrinz ho-
minis nomen imponi : non vocamur Macedoniani ;
sed etiamsi nos dicant homousiastas, non cujus-
piam nomen proferunt, sed fidei consensum

Hebr.7.26.
27. et 8. 1.

Hebr. 9-24.

Ibid.v.25.
26.

Trecenti

octodecim

002

ostendunt, si ergo interrogaveris illos, Quis pri-
mus dixit, ὁμοούσιον, sive consubstantialem; non
possunt dicere, Hic vel ille ; sed trecenti octodecim
Patres, in concordem unam vocem erumpentes, in

Patres. Ni- pia confessione consenserunt. Animadverte, quo-

czni
substantia -

lem Filium

dixerunt.

WVatth., 16.
18.

5, Cor. 13.
3.

Psathyriani
haeretici.

con-

modo hzc virtutis confessio splendeat. Vocem
δμιοουσίου non ccepit unus, vel alter proferre, sed
tota synodus Orientis, Occidentis, Meridiei et Se-
ptentrionis. Ubi namque veritas sese prodit, omnia
consentiunt. Interroga haereticum circa ea quz
dicturus sum. 51 interroges orthodoxum, siveidio-
tam, sive imperitum, hzc dicit : Confiteor Patrem,
Filium et Spiritum sanctum, unum regnum, unam
potentiam. Dic hzreticis duobus vel tribus, Quid
sentitis? Si easdem proferant voces, vera dicunt.
Alius increatum dicit, alius genitum, alius. im-
mortalem, hic zeternum. 51 resurgat alius, dicit :
Exzo novi Patrem fecisse Filium, Filium vero ce-
tera. Hinc alius hunc emendat dicens : Non ita res
est, sed Pater fecit Filium ; per Filium vero omnia
condidit. Ubi namque non est veritas, sed corru-
ptum vestimentum, scinditur : ac quemadmodum,
fratres, indumentum vetus si trahas, scinditur; et
si per vestem. quempiam traxeris ad colloquium,
corrupta vestis deprehenditur, et quavis occasione
scinditur : hujusmodi sunt hareses ; alius hoc,
alius illud. confitetur. Hzreses extraneze, nomina
extranea, et hzc probrosa, cauponum nomina. Id
accidit haereticis, quod accidit olim. Judaeis. Lu-.
cerna sancta sub lege erat intra sancta sanctorum,
ubi erant velum, ubi mensa, ubi lex, ubi tabulz :
ex quo a veritate exciderunt, ubi statuitur lucer-
na? In vestibulis cauponum. Übi cornu prophe-
tarum ? In tabernis. Et hzc faciunt, non ex amore,
sed ad quaestum : non ut ostendant lucernam hono-
ratam ; sed ut pretereuntes advocent, ut mon-
strent esse Judaicum vinum. Sicut igitur illic ex
sanctitate in tantam delapsa sunt vilitatem sancta
illa ab indignis possessa : sic etiam hic a Paulo
et Petro, ab illo culmine (me pudet dicere, ve-
reor turpitudinis nomen licet verum sit, dicere
erubesco, et tamen proferre cogor) post vocem 1]-
lam, T'u es Petrus, et super hanc petram cedifi-
cabo Ecclesiam meam, et porte inferi non
prevalebunt adversus eam ; postquam dixit
Paulus : Zn experimentum queritis ejus, qui
in me loquitur Christi? a Petro et. Paulo, ab
evangelistis, preconibus et confessoribus, ^ Psa-
thyriani alii quidam. vocantur. Quando in habitu
manserunt; quando non discerptum est invetera-
tum illorum vestimentum? Sed cum dixero circa
illos prophetze verba, finem loquendi faciam. Dis-

D

a De Psathyrianis videScriptores Ecclesiasticos, So-
cratem, Sozomenum et Theodoretum.Quinam hi essent
pluribus explicat Socrates lib. 5, cap. 23. Orto, inquit,
illo inter Arianos dissidio: aliis dicentibus, Patrem
etiam antequam Filium generaret , Patrem fuisse; aliis
contra pugnantibus ; hi. postremi ψαθυριανοὶ, Psathy-

SPURIA.

εἴπωσιν ὁμοουσιασταὶ, οὐχ ὄνομ: εἶπον, ἀλλὰ τῆς
πίστεως ἔδειξαν τὴν συμφωνίαν. ᾿Ιδὰν οὖν ἐρωτήσηῃς
αὐτοὺς, xai τίς πρῶτος εἰπε τὸ, ὁμοούσιον ; οὖχ. ἔχου--
σιν εἰπεῖν, ὃ δεῖνα καὶ ὃ δεῖνα * ἀλλὰ τριαχόσιοι δέχα
καὶ ὀχτὼ πατέρες σύμφωνον δήξαντες φωνὴν ὅμολο-
γίας, συνεφώνησαν εἰς εὐσέδειαν. Πρόσεχε, πῶς χαὶ
αὐτὴς τὴς ἀρετῆς λάμπει ἣ ὁμολογία. Οὐκ ἤρξατο
τοῦ ὁμοουσίου οὐχ εἷς, οὗ δεύτερος, ἀλλὰ πᾶσα σύνο-
δος ἀνατολῆς, δύσεως, μεσημθρίας, ἄρχτου. “Ὅπου
γὰρ ἀλήθεια φαίνεται, πάντα συμφωνεῖ. ᾿Ερώτησον
αἵρετιχὸν ὃ μέλλω λέγειν. ᾿Εὰν ἐρωτήσῃς ὀρθόδοξον,
x&v ἰδιώτης ἡ, x&v ἄπειρος, ταῦτα λέγει' ἐγὼ Πατέρα
καὶ Υἱὸν χαὶ Πνεῦμα ἅγιον, μίαν βασιλείαν, μίαν
δύναμιν ὁμολογῶ. Kimi δὲ αἱρετικοῖς δυσὶν ἢ τρισὶν
ἀνθρώποις, πῶς φρονεῖτε; E&v ἔλθωσι xac τῶν αὖ-
τῶν φωνῶν, ἀλήθειαν λέγουσιν. ᾿Αλλ᾽ 6 μὲν λέγει
ἄχτιστον, ὃ δὲ γεννητὸν, ὃ δὲ ἀθάνατον, ὃ δὲ
Κἂν ἄλλος ἀναχύψη, λέγει " ἐγὼ οἶδα, ὅτι ὁ Πατὴρ
ἐποίησε τὸν Υἱὸν, ὃ δὲ Υἱὸς τὰ ἄλλα - εἶτα ἕτερος
διορθοῦται τοῦτον λέγων, οὖχ οὕτως, ἀλλ᾽ ὃ μὲν Πα-
τὴρ ἐποίησε τὸν Yióv: διὰ δὲ τοῦ Υἱοῦ τὰ πάντα
συνέστη. “Ὅπου γὰρ οὐχ ἔστιν ἀλήθεια, ἀλλὰ σαθρὸν
τὸ ἱμάτιον, σχίζεται " xot ὥσπερ, ἀδελφοὶ, ἱμάτιον
πεπαλαιωμένον, ὅπου ἐὰν δήξης, σχίζεται: χἂν
σχήματι ἑλχύσης τινὰ εἰς ὁμιλίαν, ἐλέγχεται ἣ σα-
θρότης, χαὶ ὑπὸ τῶν τυχουσῶν ἀφορμῶν σχίζεται"
οὕτω xal αἵ αἱρέσεις, ὃ μὲν ὁμολογεῖ οὕτως, ὃ δὲ ἄλ-
λως * αἱρέσεις ξέναι, ὀνόματα ξένα, xol ταῦτα ἐπο-
νείδιστα, καπήλων ὀνόματα. Τ᾿ οὗτο ἔπαθον οἵ αἷρε-
τιχοὶ, ὃ ἔπαθόν ποτε ᾿Ιουδαῖοι. Ἢ λυχνία ἣ ἁγία ἐπὶ
τοῦ νόμου ἔχειτο εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ὅπου τὸ
χαταπέτασμα, ὅπου ἣ τράπεζα, ὅπου ὃ νόμος, ὅπου
αἱ πλάχες " ἀφ᾽ οὗ ἐξέπεσον τὴς ἁληθείας, ποῦ ἵστα-
ται ἣ λυχνία; "Ev τοῖς προθύροις τῶν χαπήλων. TIoU
τὸ χέρας τῶν προφητῶν; Ἔν τοῖς χαπηλείοις. Καὶ
ταῦτα ποιοῦσιν, οὐ διὰ πόθον, ἀλλὰ διὰ πόρον, οὖχ
ἵνα δείξωσι τὴν λυχνίαν τιμωμένην, ἀλλ᾽ ἵνα προσ-
χαλέσωνται τοὺς παριόντας * ἵνα δείξωσιν, ὅτι Ἴου-
δαϊχὸς ὃ οἶνος. Ὥσπερ οὖν ἐχεῖ ἀπὸ τῶν ἁγίων εἷς
τοσαύτην χατηνέχθη εὐτέλειαν τὰ ἅγια τὰ ὑπὸ τῶν
ἀναξίων κατεχόμενα, οὕτω χαὶ ἐνταῦθα, ἀπὸ Παύλου
xoi Πέτρου, ἀπὸ τὴς χορυφῆς ἐχείνης (αἰσχύνομαι λέ-
γειν, αἰδοῦμαι τὸ ὄνομα τῆς αἰσχύνης " ἐπ᾽ ἀληθείας
xol εἰπεῖν αἰδοῦμαι, καὶ λέγειν ἀναγχάζομαι)" μετὰ
τὴν φωνὴν ἐχείνην, Σὺ εἰ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τὴ
πέτρᾳ οἰκοδομήσω τὴν ᾿χχλησίαν μου, xoi πύλαι
ἅδου οὐ χατισχύσουσιν αὐτῆς " μετὰ τὸ εἰπεῖν Παῦ-
λον, Εἰ δοκιμιὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος Χρι-
στοῦ; ἀπὸ Παύλου xoi Πέτρου, τῶν εὐαγγελιστῶν,
τῶν χηρύχων, τῶν ὁμολογητῶν, ἩΓαθυριανοὶ καὶ ἕτεροί
τινες ὀνομάζονται. Tóve ἔμειναν ἐπὶ σχήματος; πότε
οὗ διεῤῥάγη τὸ πεπαλαιωμένον ἱμάτιον ; Ἀλλ᾽ εἰπὼν

riani vocati sunt, quia quidam 'Theoctistus Syrius ψα-
θυροπώλης.. psathyropola, id. est, placentarum vendi-
tor, hujusce dogmatis acerrimus propugnator erat.
Hinc est quod anonymus hic supra dixerit illos e cau-
pona nomen accepisse,

IN $. STEPHANUM, ETC. 905

εἰς αὐτοὺς τὸ τοῦ προφήτου, καταπαύσω τὸν λόγον.
Διεσχίσθησαν, χαὶ οὐ χατενύγησαν. ᾿Πνταῦθα ὃ δὲ ὃ χιτὼν
τῆς ᾿Ἐχχλησίας C ὑφαντὸς δι᾿ ὅλου ἄῤῥαφος. Τί ἐστιν,
ὕφαντός: ὑπειδὴ πολλά ἐστιν ἀπὸ χολλημάτων γινό-
μενα " ὃ δὲ χιτὼν οὗτος οὐχ ἐχολλ ἤθη ἀπὸ λογισμῶν,
ἀλλ᾽ &x τῶν ἄνωθέν ἐστιν ὑφαντὸς ev ὅλου ἄῤῥαφος.
Οὐχ ἀνθρώπινοι λογισμοὶ ἔῤῥαψαν τὴν πίστιν ἡμῶν,
ἀλλ᾽ ἔχομεν ὑγιῆ τὸν χιτῶνα. ᾿Επληρώσαμεν τὴν ὑπό-
σχέσιν πολλὴν οὐσαν χαὶ περισχελὴ χαὶ λεπτὴν τῇ
θεωρίᾳ. r ιγωσχέτω δὲ ὃ ἀκροατὴς, ὅτι τὰ μὲν ἁπλᾶ
τῶν νοημάτων ἁπλαῖς χέχρηται ταῖς φωναῖς, τὰ δὲ
βαθέα τῶν θεωρημάτων χρείαν ἔχει πολλῆς ποιχιλίας.

ταν ἴδῃς, συνεσχιασμένον λόγον, ἀναφέρου. τῇ δια-
vota ὅταν ἴδης λεπτὸν γόημα, ποιχίλλου τὴν διάνοιαν.
Ἔ στι πολλὰ τῶν νοημάτων τῶν Θεοῦ σύντομα, ὡς
τὸ, Οὐ φονεύσεις, οὐ μοιχεύσεις, οὐ χλέψεις, QU ψευ-
δομαρτυρήσεις. Ὅταν μέντοι εἴπη; 0 Λόγος σὰρξ
ἐγένετο, χαὶ ἐσχήνωσεν ἐν ἡμῖν xai μετὰ ταῦτα,
Ἐπὶ γῆς ὥφθη, xa τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη,
ποικίλον ἐστὶ τὸ ἱμάτιον χατὰ τὸ εἰρημένον. - Ἢ πο-
λυποίκιλος σοφία τοῦ Θεοῦ. En τούτοις πᾶσι δοξά
σωμεν τὸν φανέντα, προσχυνήσωμεν τὸν Abóvca,
ὑμνήσωμεν τὸν ἀναχαινίσαντα, τὸν ζωοποιήσαντα,
λ 5 , S /, M / ^
τὸν ἐγείραντα, τὸν τειχίσαντα, τὸν φωτίσαντα, τὸν
πάντων ἡμῖν τῶν ἀγαθῶν τὴν ἀφθονίαν χαρισάμενον
Ἰησοῦν Χριστὸν, ᾧ 4 δόξα xoi τὸ χράτος σὺν τῷ
Πατρὶ χαὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.

2?! secti sunt, nec compuncti. Mic vero tunica. Ec- ρραὶ 34.

clesie contexta per totum, nec consuta. Quid est , 16.
contexta ? Quia multa sunt quz conglutinantur ; ;

haec vero tunica non conglutinata erat a ratioci-

niis, sed desuper est contexta per totum, nec con-

suta: non ratiocinia humana. fidem nostram con-

suerunt, sed sanam habemus tunicam. Promissum
complevimus, magnum certe, perplexum, et spe-
culatione subtile. Agnoscat autem auditor simpli-

cla sensa simplicibus verbis expediri , profunda

autem multa opus habere varietate. Cum videris
adumbratum dictum, mentem erige ; cum videris
cogitatum subtile, mentem ad varietatem compo-

ne. - Multa Dei sensa brevia sunt; ut, /Von occides, Exod. 20
non mochaberis, non furaberis, non falsum :3. — 16.
testimonium os Cum er 80 dicit, F'erbum ca- Joan. 1. «16.
ro factum est, et habitait ἐπ nobis; et postea,

In terra visus est, et cum hominibus conver- Baruch. 3.
satus est; varium est vestimentum, secundum di- 38.

ctum illud, Multiformis sapientia, Dei. In his Ephes. 3.
omnibus elorificemus eum, qui apparuit, adore- 1o.

mus eum, qui venit, hymnis celebremus eum, qui
renovavit et vivificavit, cum, qui suscitavit, qui
munivit, qui illuminavit, qui nobis omnium bo-

norum copiam largitus est Jesum Christum, cui

gloria et imperium una cum Patre et Spiritu san-

cto 1n s:ccula saeculorum. Amen.

ADMONITIO

AD SEQUENTEM ORATIONEM.

Hunc brevissimum sermonem inter spuria edidit Savilius, et jure quidem ; nam hic orator sese pro-
dit ab illa sancti doctoris elegantia longe alienum. Ornamenta quzdam sectatur, sed, ut mihi quidem vi-
detur, nonnunquam puerilia, ut cum initio et fine ludit in nomine Στέφανος, id est corona; qui ludi in

tam brevi concione ineptiores videantur.

* Eic τὸν ἅγιον πρωτομάρτυρα Στέφανον.

Πάντες μὲν ot τῶν μαρτύρων ἀγῶνες ἐπίδοξοι, χαὶ
θαυμάζεται πανταχοῦ τῶν δικαίων ἣ ἄθλησις- ἀλλ᾽
ὅπου τὸ περίδλεπτον ἄγεται Στεφάνου τοῦ πρωτο-
μάρτυ ος στάδιον, ἐχεῖ χαὶ 4 ἄφωνος γλῶττα πρὸς
εὐφημίαν διεγείρεται. Τίνα γὰ "οὐ χαλεῖ πρὸς ἔπαι-
γον ὃ “μαχάριος Στέφανος, ὃ χαὶ μόνῃ τῇ προσηγορίᾳ
τὴν οἰκείαν σημαίνων ἀξίωσιν, χαὶ αὐτῷ τῷ ὀνόματι
τὴν τιμὴν ἤδη προχεχτημένος τῆς νίκης; Ἔν τούτῳ
γὰρ καὶ τὴν πάλην, xai τὴν νίχην, xoi τὴν τιμὴν

* [ Varic lectiones e Savilii margine βιυπηΐδο.]

D

In S. Stephanum primum martyrem.

Omnes quidem martyrum agones g gloriosi sunt,
et ubique celebrantur jnstorum certamina; sed ubi
conspicuum. illud Stephani primi martyris sta -
dium in medium agitur, ibi vel muta lingua ad
laudes excitatur. Quem enim ad laudes pradi-
candas non evocet beatus ille Stephanus, cujus
solum nomen corona dignitatem significat, ac qui
vel ipso nomine vietorize honorem ; prius adeptus
erat? Itaque vel ipsum nomen pugnam, victoriam

a [ Alii οὐχ ἕλχει.]

“εἰ. 6. 8.

Ibid.v.9.

IO.

Ibid. v. 13.

Ibid.v.7.

59.

Luc.23,34.

4ct. 5.

Ibid.vw.

5

9.

Ct

904
honoremque martyris przdicat. Stephanus in cer-
tamine prior, in laudibus prior, in laudibus prz-
cellit, qui Domini vestigia sequutus est, et certan-
tium primus fuit. Hunc enim priorem Servator ,
agricola salutaris, martyrem paravit : hunc mors
Christi statim. vel ad mortem ipsam despi-
ciendam induxit : huic Domini latus id. concilia-
vit, ut proprium sanguinem effunderet. Nam. quie
sciebat Dominum pro servis esse passum, ea ille
pro Domino passus est : nullum exspectavit tem-
pus, nullum przeuntem vidit, nullum certamen
conspexerat. Quia enim institutum suum. 6580 328
ostendit, ut Dominum sequeretur, et cum Ipso 3
certaret, et simili obire modo constituit, ut disci-
ulus magistri ordinem servans. Et vide mihi
AES illum operibus et verbis Magistrum imi-
tantem. Servatorem gloria affecit vis. signorum :
in hoc quoque laudatur martyris gratia. Nam,
inquit, Stephanus plenus gratia et virtute, fa-
ciebat prodigia et signa in. populo. Domnus
docens admirationi habetur, martyr concionans
laudatur. Orsus enim a visione Abrahz, et cum
ordine cetera procurrens, et personas et res insi-
gniores commemorat, inducitque prophetiam de
Christo, ac Judzos exhibet semper Deum ad iram
concitantes.Sed quemadmodum Christus Phariszeos
semper contradicentes habuit, sic et martyr ex
synagoga coactos adversarios : Surrexerunt enum,
inqui, quidam de synagoga, que appellatui
Libertinorum οἱ Cyrenensium et 4lexandri-
norum, et eorum qui erant ex. Cilicia et sia,
disputantes cun Stephano, et non poterant
resistere sapientie et spiritui, quo loquebatur.
Accusabatur circa templum Dominus : hac quo-
que de re calumniis impetitur martyr. Nam aiunt:
Hic homo non cessat loqui verba contra hunc
sanctum locum et contra legem. Extra urbem
crucifigitur Dominus; extra. urbem martyr la-
pidatur. Ejicientes enim eum. extra civitatem
lapidabant, Judzi Christum crucifigunt, Judoi
Stephanum lapidant. Veniam concedit Dominus
crucifixus : Pater, inquit, dimitte illis hoc pec-
catum: non enim sciunt quid faciunt. Similiter
pro illis rogat martyr. Positis enim, inquit, geni-
bus, oravit, dicens : Domine Jesu Christe, ne
statuas illis hoc peccatum. Neque verbis neque
operibus Dominum sequi martyr cessavit, sed et
injuriarum tolerantiam et patienti: virtutem ex-
hibuit : quapropter hac divina visione dignatur.
Respiciens enim, inquit, in celum, «vidit glo-
riam Dei, et Jesum stantem a dextris Patris.
Magnum est hoc certaminum stadium. Nam athleta
in terra pugnat, et agonotheta de ccelis respicit :
hic decertat et hic pugnat, ille desuper pugnanti

B

b [ Ali ἄρχων,

e [Alit παρέπεισε.

4 [ Alii ἥρπασεν.}

à Hic deest aliquid. Savilius addendum putat i£25-

SPUÜRIA.

χηρύττει τὸ τοῦ μάρτυρος ὄνομα. Στέφανος, ὃ καὶ τῶν
ἀγώνων πρῶτος, xal τῶν ἐπαίνων πρῶτος, xal τῶν
ἐπαίνων ἐξαίρετος , ὃ τοῖς ἴχνεσι τοὺ Δεσπότου ἕπό-
μένος, χαὶ "ἀρχὴ τῶν ἀθλούντων γενόμενος. ᾿Γοῦτον
γὰρ πρῶτον ὃ Σωτὴρ εἰς σωτηρίαν ἐγεώργησε μάρ-
«up: τοῦτον ὃ τοῦ Χριστοῦ θάνατος εὐθέως χαταφρο-
νῆσαι xal αὐτοῦ τοῦ θανάτου “ ἔπεισε * τοῦτον ἐχχέαι
xol τὸ ἴδιον αἷυια fj τοῦ Δεσπότου πλευρὰ προεξένη-
σεν. Ἃ γὰρ ἔγνω τὸν Δεσπότην ὑπὲρ δούλων παθόντα,
ταῦτα παθεῖν ! ἠνέσχετο ὑπὲρ αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου,
οὐχ ἀναμείνας χαιρὸν, οὐ προλαύόντας ἰδὼν, οὐ θεα-
σάμενος ἄθλησιν. Eme γὰρ τὴν ἑαυτοῦ πολιτείαν
ἑπομένην ἔδειξε, πανταχοῦ τὸ Δεσπότη συναγωνίζε-
σθαι, xoi τὴν τελευτὴν ὁμοίαν * ἐργάσασθαι, φυλάτ-
των, ὡς μαθητὴς, διδασχάλου τάξιν. Καὶ βλέπε μοι
τὸν μαχάριον ἐν ἔργοις τε xal λόγοις αὐτὸν τὸν Δε-
πότην μιμούμενον. ᾿Ι)δόξασε τὸν Σωτῆρα τῶν σημείων
ἢ δύναμις: μακαρίζεται xo ἐν τούτῳ ἣ χάρις τοῦ
μάρτυρος. Στέφανος γὰρ; φησὶ, πλήρης χάριτος χαὶ
δυνάμεως, ἐποίει τέρατα χαὶ σημεῖα ἐν τῷ λαῷ.
Θαυμάζεται διδάσχων ὃ Κύριος , ἐπαινεῖται δηυηγο-
ρῶν ὃ μάρτυς. Ἀρξάμενος γὰρ ἀπὸ τῆς χατὰ τὸν
᾿Αδραὰμ. ὀπτασίας, xat διελθὼν χαθεξὴς ἀχολούθως,
ἐπιμέμνηται μὲν τῶν " χαιριωτέρων προσώπων τε χαὶ
πραγμάτων, εἰσάγει δὲ τὴν εἰς Χριστὸν προφητείαν,
χαὶ δείκνυσιν ἀεὶ τοὺς ᾿Ιουδαίους τὸν Θεὸν παροργί-
ζοντας. Ἀλλ᾽ ὥσπερ ἔσχεν ὃ Χριστὸς “Φαρισαίους
ἀντιλέγοντας, οὕτω xoi ὃ μάρτυς τοὺς “ἐκ τῆς συν-
αγωγῆς αὐτῷ ἀντιπίπτοντας. Ανέστησαν γάρ τινες,
φησὶ, τῶν ἀπὸ τὴς συναγωγῆς τὴς λεγομένης At6eo-
τίνων καὶ Κυρηναίων χαὶ ᾿Αλεξανδρέων, καὶ ἀπὸ τῶν
ἀπὸ Κιλικίας καὶ ᾿Ασίας, συζητοῦντες τῷ Στεφάνῳ "
καὶ οὐχ ἴσχυον ἀντιστῆναι τῇ σοφίᾳ καὶ τῷ πνεύματι,
ᾧ ἐλάλει. Κατηγορεῖται περὶ τοῦ ναοῦ ὃ Δεσπότης * συ-
χοφαντεῖται xai ὃ μάρτυς ἐν τούτῳ. Ὃ γὰρ ἄνθρωπος
οὗτος, φησὶν, οὐ παύεται λαλῶν ῥήματα χατὰ τοῦ τό-
που τοὺ ἁγίου τούτου, xol τοῦ νόμου. Ἴξω τῆς πόλεως
6 Δεσπότης σταυροῦται " ἔξω τῆς πόλεως xo ὃ μάρτυς
λιθάζεται. ᾿Πκόάλλοντες γὰρ αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως
ἐλιθοδόλουν. ᾿Ιουδαῖοι σταυροῦσι τὸν Χριστὸν, Ιουδαῖοι
λιθάζουσι καὶ τὸν Στέφανον. ᾿Απονέμει συγγνώμην ὃ
Δεσπότης σταυρούμενος" Πάτερ γὰρ, φησὶν, ἄφες αὖ-
τοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι.
Παραχαλεῖ ὅμοια περὶ αὐτῶν χαὶ ὃ μάρτυς. Θεὶς γὰρ,
φησὶ, τὰ γόνατα προσηύξατο λέγων " Κύριε "IncoU
Χριστὲ, μὴ στήσης αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην.
Οὐδὲ ἐν λόγοις, οὐδὲ ἐν ἔργοις ἀχολουθῶν ὁ μάρτυς
τῷ Δεσπότη παρέλειψεν, ἀλλ᾽ ἔδειξε xal τὸ τὴς ψυχῆς
ἀνεξίχαχον, καὶ τὸ τῆς ὑπομονῆς ἀνδρεῖον * ὅθεν χαὶ
ταύτης τὴς θείας ὀπτασίας ἀξιοῦται. Ἀτενίσας γὰρ;
φησὶν, εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶδε δόξαν Θεοῦ, καὶ Ἰησοῦν
ἑστῶτα ἐχ δέξιῶν τοῦ Πατρός. Μέγα τῶν ἀγώνων
τοῦτο τὸ στάδιον. Ὁ γὰρ ἀθλητὴς χάτω παλαίει, xol
6 ἀγωνοθέτης ἐξ οὐρανῶν χατοπτεύει : οὗτος ἀγωνί-

λετο vel θέλησε. Verum nullo addito verbo, si φυλάττει
pro φυλάττων legatur, totum quadrabit.

b. [ Alii χυριωτέρων.

c [ Ahi Ἰουδοίους.]

LN. :S.

ζεται πυχτεύων ἐνταῦθα, κἀχεῖνος ἄνωθεν συναγωνί-
ζεται στήχων. Οὐ Ἰὰρ᾽ xa ζόμενον, ἀλλ᾽ ἑστῶτα
θεωρεῖ τὸν Σωτῆρα. Ὦ πόση τῆς ἀξίας ἣ χάρις.

ἕστηχεν ὃ Δεσπότης ἀθλοῦντος τοῦ μάρτυρος. ΠῚ
δος γὰρ ἀγωνοθέτου χαὶ τὸ σχῆμα σημαίνει ' τῶν ἀγώ-
vay τὸ μέγεθος. Τότε. γὰρ οἵ ἀγωνοθέται τῶν θρόνων
ἀνίστανται, ὅτε τὸ θερμὸν τῶν ἀγώνων ἀνάπτεται"
τότε τὸ ᾿στεῤῥὸν τῶν ἀθλούντων ἐλέγχεται, ὅτε τὸ
yg; τῆς Tu ἧς ἀποδίδοται. Ἢ δὲ τιμὴ τοῦ oni
poc αὕτη , ὡς xal τῶν ἀγγξέ Pv προτιμηθῆναι τὸν μάρ-
τυρα. Ατενίσας γὰρ, φησὶν, εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶδε
δόξαν Θεοῦ, χαὶ Ἰησοῦν ἕ ἑστῶτα ἐχ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ.
E ἴδε τὸν ἀόρατον οὗ μόνον τόπον χαὶ δόξαν, ἀλλὰ χαὶ
αὐτὸν τὸν ποθούμενον, ὅπου φούεῖται χαὶ τῶν eges
λων στρατιὰ παραχύ' αι. ᾿ἔχεῖ ὃ μάρτυς ἀτενίζει τὸ
βλέμμα, ὅπου τὰ Χερουδὶμ, δαλύπεο τὰ πρόσωπα
ἐχεῖνα χαθαρὰ, ἀναδλέ: αι τὰ Σ spaqi τοῖς ὀφθαλμοῖς
οὐ τολμᾷ εἰς τὸ ἀπέραντον ὕψος. Ὥφθη οὖν χατὰ
τοῦτο τῶν ἀγγέ). ων ἀνώτερος, τῶν ἐξουσιῶν ὑιψηλότε-
ρος; τῶν θρόνων χαὶ τῶν χυριοτήτων ἐπέχεινα. Εἷλχε
γὰρ αὐτὸν ἣ τοῦ Δεσπό του φωνὴ 5 προεπαγγειλαμένη
χαὶ λέγουσα - Ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, ἐχεῖ χαὶ ὃ ὃ διάκονος ὃ
ἐμὸς ἔσται. Πρῶτος οὗτος τοῦ Σωτῆρος ὃ διάχονος, ὡς
xat 1 πρῶτος τῆς ἀθλήσεως μάρτυς. Καὶ τῶν πρα γμά-
τῶν τὸ ξένον, ὅτ ἢ οὗ πυρὶ, οὐ σιδήρῳ, οὐ θηρίοις ; οὖχ
ἑτέροις δεινοῖς τὸ τοῦ δικαίου τούτου πλη οὗται μαρ-
τύριον, ἀλλὰ μόνῃ τῇ τῶν λίθων βολῇ. ἴδει λίθοις
χοσμηθῆναι μόνοις τὸν Στέφανον, χαὶ δέξασθαι τῆς
ἄληθεί tac τὴν χάριν ἐχ τῆς τῶν λίθων προσθήχης. Ὡς

γὰρ ἐν χρυσῷ τῷ σώματι ἣ τῶν λίθων ἐνετέθη βολὴ 3

S. STEPHANUM, E

di b 905
stans auxiliatur. Non enim sedentem, sed stantem
videt Servatorem. O quanta dignationis gratia!
Stat Dominus pugnante martyre. Agonothete for-
ma. et situs , agonum magnitudinem significat.

Tunc enim agonothe tee dom surgunt, cum ar-
dentius decertatur : tunc AU EAR Y uM digno-
scitur, cum debitus honor. redditur. Hic vero a
Servatore exhibitus honor est, :ta ut prae angelis
martyr honoretur. Respiciens, i inquit, iz uv

vidit gloriam Dei, et Jesum stantem a de. riris
Dei.Vidit Tes non modo locum et gloriam,
sed etiam ipsum desideratum, ubi non "m t an-
gelorum exercitus intueri. B oculis martyr per-

spicit, ubi Cherubini illas puras facies obtegunt,

et Seraphini non audent illam immensam eic
dinem obtueri. In. hac ergo re angelis superior vi-
sus est, potestatibus excelsior, thronis et domi-

nationibus superior. Illum enim attraxit vox Do-
mini, qua prius dixerat : Ubi sum ego, illic et

CRT. metus er it. Primus ergo fuit Servatoris
diaconus, ut primus in certamine martyr. Quodque
hac in re singulare est, non igne, non ferro, non
bestiis, non aliis cr MEE justus hic martyrium
subit; sed solo lapidum j jactu. Oportebat lapidi-
bus tantum ornari Stephanum, seu coronam, et ex
lapidum accessione veritatis gratiam accipere.
Nam velut in aureum corpus injecti sunt lapides,
maxime vero in caput, quod undique sanguine
circumfluebat. Hoc ergo videntes multi, martyres
effecti. sunt. Desiderabilis ergo cer we Ste-

xai μάλιστα ἐν τῇ πανταχόθεν περιῤῥεομένῃ τῷ αἵ-- 529 phanus, seu corona, quz et honorem affert et. cer-
ματι τῇ χεφαλῇ. Ὁρῶντε ς οὖν πολλοὶ γεγόνασι μάρτυ- ^ tandi modum docet : nam in propriis certamini-

pec. Περιπόθητος γὰρ τοῖς ἀθλοῦσιν ὃ ὃ Στέφανος, τήν
τε τιμὴν mposs νῶν, χαὶ ἐχδιδάσχων τὴν ἄθλησιν" δδὴη-
γεῖ γὰρ ποῖς ἰδίοις παλαίσμασι, χαὶ προτρέπεται τῷ
ἰδίῳ ὀνόματι. Διὸ χαὶ ἐχ τῶν πραγμάτων τῶν αὐτοῦ
πρὸ΄ τοῦ Παύλου βοΐ" Μιμηταί 1.00 γίνεσθε, καθὼς
χἀγὼ Χριστοῦ. ἨἬκολούθησα γὰρ, φησὶ, καὶ λόγῳ, xat
βίῳ. καὶ τελευτῇ τῷ τῶν ἅπαν τῶν Δεσπότῃ. Δεῦτε,
μυμήσασθε χαὶ ὑμεῖς ἕκαστα τούτων σὺν ἐμοὶ κατορ-
θοῦντες δυνατὸν γὰρ χαὶ συμφέρον τοῖς θέ Dus Καὶ
μάρτυς ἐγὼ, ὃ χαὶ πρῶτος μετ τὰ τὸν Δεσπότην ἀθλή-
σας, καὶ πρῶτος ἐν οὐρανῷ τὰ χρυπτὰ θεωρήσας.
Εἶδον γὰρ ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν ἑστῶτα,
χἀχεῖνο περιεσχόπουν m : Εἶπεν ὃ Κύριος τῷ
Κυρίῳ | μου, χάθου ἐχ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς
ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου" αὐτῷ ἢ δόξα
καὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Auf.

ἃ [ Alii /2ro».]

TOM. YIIT.

bus dux est, et nomine suo adhortatur. Quare vel
ex ipsis due ante Paulum clamat : Zmitatores 1
mei estote, sicut et ego Christi. Et verbo, in-
quit, et vita, et morte omnium Dominum sequu-
tus sum. Venite vos, hzc singula mecum imita-
mini, praclare mecum agentes : res fieri potest,
etest volentibus utilis. Testis ego sum, qui primus
post Dominum decertavi, et primus in czlo oc-
culta vidi. Vidi enim. ad. dexteram Patris Jesum
stantem ; illudque reipsa conspexi : Dixit Domi-
nus Domino meo. Sede a dextris meis, do-
nec ponam inimicos tuos scabellum pedum
tuorum : ipsi gloria et imperium in saecula szecu-
lorum. Amen.

Joan,

26.

. 9)

-

Psal.

-

. 2.

12.

It.

109.

906

SPURIA.

MONITUM

IN HOMILIAM SEQUENTEM.

Puerilis eloquentize. specimen exhibet hic quisquis sit orator, atque in brevissimo opusculo mirum

quantum verba inutiliter multiplicat.

In mediam hebdomadam jejuniorum.

Benedictus Deus, qui nobis pugnantibus hanc
gratiam dedit, ut videremus dimidium jejunii et
certaminis ad. temperantiam instituti. Ecce enim
ad januas stamus medii jejunorium agonis : ecce
adest dimidium jejuniorum. Age ergo, agonothetae
Christo fidentes , secunda jejunii certamina aggre-
diamur. Jam per Domini gratiam ad dimidium
scale ad czlos ducentis pervenimus : absumauus
eliam peccata, non dimidia solum , sed omnia.
Jam propius accessimus ad premia : maneamus
ergo 1n stadio. Jam fulgent certaminis ad tempe-
rantiam suscepü mercedes , splendent athletico-
rum sudorum coronz, czlitus prostant agonum
praemia, quz agonotheta Christus daturus est cer-
tantibus, si victores sint. llle nos de czlo robo-
rat ad. perseverandum in jejunio, et de cxlo pro-
mitüt se jejunii athletis charismata daturum. Ne
itaque segnes simus ad certamina, ut pervenia-
mus ad illam pro jejunio coronatorum civitatem.
Caelum namque circumeunt jejunii alummi ; ange-
lorum imitatores czlum suscipit ; jejunantium
enim vita czelestis est. Jejunium namque homines a
terra in clum transfert , in angelorumque ordi-
nem adducit, facilem a terra in. celum transitum
reddit, et ante celestem. Regem sistit, immorta-
liumque bonorum usumfructum suppeditat. Stu-
pendum enim est , fratres, certaminis nostri mi-
raculum. Pueri enim cum viris unguntur ad pu-
gnam, mulieres cum viris concertant, infirma fe-
minea natura in pugna viriliter agit. Liberum est
volentibus jejunii stadium. Christus enim copio-
sus primiorum largitor sedet. Festinemus ad
medium jejunii certamen : nemo hoc spirituale
certamen deturpet , nemo ordinem deserat in spi-
ritualibus hisce certaminibus. Inimicus enim
ferociam demisit, magna pars certaminis sublata
est , ex Dei judicio devictus est inimicus, in ser-
vitutem redactus est, depulsus est per jejunium ,
à ridentibus puerulis humi. dejectus est , epita-
phioque turpi in opprobrium ab ipsis donatus.
Nemo igitur titubet, dilecti, in medium jejunio-
rum progressus; nemo segniter agat in mediis

B

D

230

Εἰς τὴν μέσην ἑδδομάδα τῶν νηστειῶν.

Ἐὐλογητὸς ὃ Θεὸς 6 χαρισάμενος τοῖς ἀγωνισταῖς
τῆς νηστείας xol τὸ μέσον ἄθλον τῆς ἐγκρατείας θεά-
σασθαι. Ἰδοὺ γὰρ ἐπὶ ταῖς θύραις ἑστήχαμεν τῶν μέ-.
ctv τῆς νηστείας σχαμμάτων ἰδοὺ τὸ μέσον τοῦ
ἀγῶνος fiv πρόχειται. Δεῦρο γοῦν θαῤῥοῦντες τῷ
ἀγωνοθέτῃ Χριστῷ, κατατολμήσωμεν xot τῶν δευτέ-
ρων τῆς νηστείας παλαισμάτων. ᾿Εμεσάσαμεν χάριτι
Κυρίου ἤδη τὴν εἰς οὐρανοὺς ἀνάγουσαν χλίμαχα "
ἀναλώσωμεν χαὶ τῶν ἁμαρτημάτων μὴ τὸ ἥμισυ
μόνον, ἀλλὰ τὸ ὅλον. Πλησίον γεγόναμεν λοιπὸν τῶν
ἐπάθλων * ἐπιμείνωμεν τοίνυν τοῖς σχάμμασι. Λάμ.-
πουσι γὰρ ἤδη τῶν τῆς ἐγχρατείας σχαμμάτων τὰ
χαρίσματα, στίλθουσι τῶν ἀθλητικῶν ἱδρώτων οἵ
στέφανοι, οὐρανόθεν πρόχεινται τῶν ἀγώνων τὰ βρα-
θεῖα, ἃ βραδεύει ὃ ἀγωνοθέτης Χριστὸς τὴ νίκη τῶν
σχαμματιζόντων. Οὐρανόθεν ἡμᾶς νευροῖ πρὸς τὴν τῆς
γηστείας εὐτονίαν, καὶ οὐρανόθεν ἐπαγγέλλεται διδόναι
χαρίσματα τοῖς ἀθληταῖς τῆς νηστείας. Μὴ τοίνυν
ὀλιγωρήσωμεν πρὸς τοὺς ἀγῶνας, ἵνα χαταλάδωμεν
τῶν τῆς νηστείας στεφανιτῶν τὴν πόλιν. Οὐρανὸν
γὰρ περιπολοῦσιν οἱ τὴς νηστείας τρόφιμοι, οὐρανὸς
ἀγχαλίζεται τοὺς μιμητὰς τῶν ἀγγέλων, ἐπειδὴ οὐρά-
νιον τῶν νηστευόντων τὸ πολίτευμα. Νηστεία γὰρ
τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανοὺς μεθίστησιν, εἰς
τὴν τῶν ἀγγέλων ἀνάγει τάξιν, εὔκολον τὴν ἀπὸ γῆς
εἰς οὐρανοὺς πορείαν χαθίστησι, καὶ παρ᾽ αὐτὸν τὸν
ἐπουράνιον βασιλέα παρίστησι, τῶν ἀθανάτων ἀγαθῶν
τὴν ἀπόλαυσιν χορηγοῦσα. Ξένον γὰρ, ἀδελφοὶ, τοῦ
παρ᾽ ἡμῶν ἀγῶνος τὸ θαῦμα. Παῖδες γὰρ μετὰ ἀν-
ὁρῶν ἀλείφονται, γυναῖκες ἀνδράσιν ἁμιλλῶνται, f
ἀσθενὴς τῶν θηλειῶν πρὸς τὸν ἀγῶνα ἀνδρίζεται φύ-
σις. ᾿Ιϊλεύθερον τοῖς ἐθέλουσ! τὸ σκάμμα τῆς νηστείας.
Χριστὸς γὰρ ἄφθονος ἀγωνοθέτης χάθηται. Σπεύσωμεν
Xo πρὸς τὸν μέσον ἀγῶνα τῆς νηστείας" ν"ηδεὶς χα-
ταισχύνη τὸν πνευματιχὸν ποῦτον ἀγῶνα" μηδεὶς λει-
ποταχτήση τῶν πνευματικῶν ἀγώνων τούτων. Λέλει-
πται γὰρ ὃ ἐχθρὸς τοῦ θράσους, ἀφήρηται τὸ πλέον
τῆς μάχης, νενίχηται τὴ τοῦ Θεοῦ κρίσει, δεδούλωται
ἡττηθεὶς, ἐλήλαται διὰ νηστείας, ἐπ᾽ ἐδάφους ὑπὸ

/ , € 3
A νηπίων γελώμενος ἔῤῥιπται ; ἐπιτάφιον αἰσχύνης ὑπ
m ^

M ,ὔ , / e “
αὐτῶν δεχόμενος ὄνειδος. Μηδεὶς τοίνυν ὀχλάσῃ, ἀγα-
Ξ - , ,
πητοὶ, περὶ τὸ μέσον τῆς νηστείας γενόμενος" μηδεὶς

iN MEDIAM IlEBDOMADAM JEJUNIORUSM, 007

ovrog τῶν μέσων σχαμμάτων " f$ γὰρ ἡμετέρα — certaminibus : nostra enim generositas illius ex-
γενναιότης ἐχείνου χατά ττῶσις. Εἴτις ἀθλεῖ γωθρῶς. cidium est. Si quis ignave pugnet, illi vires addit:
ἐχεῖνον δώννυσιν᾽ εἴ τις ὑμῶν ἀσθενῶς ἀγωνίζεται, si quis remisse decertet , illum roborat. Strenue
ἐχεῖνον veupot. Στῶμεν τοιγαροῦν «πρὸς τὸν ἀγῶνα Itaque stemus in certamine, ut inimicus gravius
γενναίως, ἵνα ὃ ἀντίπαλος πέσῃ μειζόνως. βρωμάτων cadat. Ciborum desidérium fugiamus, paululum
φύγωμεν πόθον * χαρτερήσωμεν πρὸς ὀλίγον, t ἵνα ἀθά- ^ perseveremus, ut immortalem gratiam accipia-
νατον λάδωμεν χάρν. Ἴφαγε γὰρ Ἀδὰμ, χαὶ θανάτῳ — mus. Comedit Adam, et morte damnatus est :
κατεδικάσθη" ἐνήστευσεν Ἠλίας, xoi τοῦ οὐρανοῦ — Jejunavit Elias, et illi czeli claves concredita sunt:
τὰς χλεῖς ἐπιστεύθη * ἔπιε Νῶε ; χαὶ τὸν νοῦν E bibit Noe, et mente mutatus est : temperanter egit
Gon * ἤσχησεν Ἐνὼχ , xai ὑπ᾽ ἀγγέλων μετετέθη: — Enoch, δι ab angelis translatus est : satiatus est
ἐχορτάσθη Φαραὼ, χαὶ ἐν θαλάσσῃ σὺν ἅρμασι χατε- Pharao, et in. mari cum curribus demersus est :
ποντίσθη" ἐνήστευσε Μωῦσῆς , χαὶ θάλατταν χατεπέ- D jejunavit Moyses , et mare trajecit, novosque mu-
θη j χαινοτέρων τειχῶν ἐχ τῆς Ars τῶν ὑδάτων oó- ros ex fluida aquarum natura construxit, et per
σίας γενόμενος οἰκοδόμος, χαὶ ξένην ἣν τὸν λαὸν novam terram populum deducens, sicco pede er
ὁδοιπορεῖν παρασχευάσας, χεχονιαμένῳ ποδὲ τὴν — mare transmisit. lllicitum cibum Eva Cul.
θάλασσαν παρήγαγε. Μετέλαδεν Εὔα, παρανόμου et omnes ex illa oriundi morti traduntur : qui
βρώσεως, xai πάντες ἐξ ἐχείνης θανάτῳ παραδίδον.- autem ex Maria natus est Dominus a cibo etiam
ται" ἀπέσχετο ὃ ἐχ Μαρίας τε χϑεὶς. Δεσπότης ἐ ἐννόμου legitimo abstinuit, et omnes a mortis damnatione
βρώσεως, xai πάντας τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου — liberavit. Paradisi lignum gustus et alimentum
ἠλευθέρωσε. 1 σις θανάτου τὸ ἐν παραδείσῳ δέν- — morüi erat. /n quacumque die, dicit Deus, Gen. 32. :
ὃρον. *H δὲ ἂν ἡμέρᾳ γὰρ, φησὶν ὃ Θεὸς, φάγησθε comederitis ex eo, morle moriemini. Vuga
ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. "x θανάτου, mortis erat crucis lignum ; inde namque scaturi-
σταυροῦ τὸ δένδρον * ἐχεῖθεν γὰρ ἐπήγαζεν f ζωὴ ἣ à vit immortalis vita. À cruce in paradisum latro
ἀθάνατος. "Amo σταυροῦ πρὸς παράδεισον ὃ ληστὴς —pertransivit, mortemque cum vita commutavit.
μεταδέδηχκεν, ἀντὶ θανάτου ζωὴν ἀνταλλαξάμενος. Fructus invidiz fuit comestio 1lla de ligno in pa-
Καρπὸς. τοῦ φθόνου τοὺ ἐν παραδεισῳ q φυτοῦ U gus radiso posito, et invidiam sustulit. fructus crucis
χαὶ ἀναίρεσις τοὺ φθόνου 1. ἢ ἐχ τοῦ χαρποῦ τοῦ στ υρου communicatio. Si jejunasset Adam, non morte

μετάλη Ve. Εἰ ἐνήστευσεν ὃ Ἀδὰμ, οὖχ ἂν oves C damnatus fuisset, non ab omni labore vacua vo-
χ τεδικάσθη ᾽ οὐχ ἂν τῆς ἀχαυάτου τρυφῆς ἐξόριστος luptate ejectus , non corruptioni subjectus fuisset :
γέγονεν, οὐχ ἂν τῇ φθορᾷ ὑπεδλήθη. Φησὶ γὰρ ἣ θεία ait quippe divina Scriptura : Deus hominem Sep. 2.23.
Γραφὴ, ὅτι Ὁ Qa Bd τὸν ἄνθρωπον ἔ ἔχτισεν ἐπ ᾿ἄφθαρ- creavit. ad incorruptionem ; inpidia autem ?*
σία - φθόνῳ δὲ διαδόλου θάνατος εἰς τὸν χόσμον εἰσ- diaboli mors intravit in mundum. Sed venit
ἫΝ θεν. Ἀλλ᾽ ἦλθε Χριστὺς, | "H εἰρήνη ἡμῶν, xxi τὸ — Christus, Pav nostra, et medium parietem Ephes. 5.
DEI ὕτοιγον τοῦ φραγμοῦ λύσας, τὴν ἔχθραν ἐν ^75 macerie solvens , inimicitiam in carne sua , !4
σαρχὶ αὐτοῦ, προσήλωσ ε τὸ γραμματεῖον τῆς ἅμαρ- rescriptum peccati cruci αἰῇαϊε, abrogans Col. 2
τίας τῷ σταυρῷ, ἀχυρώσας τὸ xaÜ ἡμῶν χειρόγρα- chirographum mortis contra nos scriptum. "Gta- !
gov τοῦ θανάτου. Καὶ βοᾷ Παῦλος" Χριστὸς f ἡμᾶς ἐξ- mat vero Paulus: Christus nos redemit de ma- Οαἰ.3. 15
ἡγόρασεν ex τ τῆς κατάρας τοῦ γόμου, γενόμενος 6 ὑπὲρ ledicto legis , factus pro nobis maledictum. Pro
ἡμῶν χατάρα. Ἀμειυψώμεθα τοίνυν χατὰ δύναμιν τὸν viribus ergo Benefactori vicem reddamus , di-
εὐεργέτην, REA μικροῖς ὀδολοῖς θεραπεύσωμ: εν lecti ; exiguis obolis colamus eum, qui dives est
τὸν πλούσιον ἐν ἐλέει. Ὃ Δεσπότης 1 ἡμῶ ν ὑπὲρ ἡμῶν 1n misericordia. Dominus noster pro nobis cruci-
ἐσταυρώθη. ἡμεῖς ὃ δὲ ὑράψωμεν τὸν χατ᾽ εἰχόνα αὐτοῦ D fixus est; nos vero pauperem alamus, qui ad ejus
χτισθέντα πένητα ἐχεῖνος θανάτῳ προσωμίλησεν, imaginem creatus est : ille in morte versatus est ,
ἵνα ἡμᾶς θανάτου ἐλευθερώσῃ" ἣ μεῖς δὲ αὐτὸν μικροῖς ut nos a morte liberaret ; nos propter ipsum exi-
àGoXoic τοῦ θανατ κοῦ λιμοῦ τοὺς ὁμογενεῖς ἐξαρπά- guis obolis ab exitiosa fime congeneres nostros
σωμεν. Αὐτὸς γὰρ " αὐτός ἐστιν, ὃ διὰ τῶν πενήτων eruamus. Ipse namque, ipse est, qui per pauperes
δεχόμενος τὸ παρε χόμενον. Μὴ τοίνυν παραδράμης, id quod erogatur, accipit. Ne prewtercurras, o
ἄνθρωπε, ἐχτείνοντος τὴν χεῖρα τοῦ πένητος, ἀφορῶν homo, cum manum extendit pauper, respiciens
εἰς τὸν δι᾽ ἐχείνου | δεχόμενον Δεσπότην - ἀλλὰ γενέ- ad Dominum, quem per ipsum excipis; sed sit
σθω got 1$ 48e τοῦ πένητος θυμιατήριον ἐν ἀγορᾷ tibi manus pauperis , thuribulum in foro positum.
προχείμενον. Ἔχει γὰρ ἀντὶ πυρὸς; τοῦ λιμοῦ ποὺς Loco enim ignis carbones famis habet se consu-
ἄνθραχας κατατήχοντας. ᾿Επιδάλλωμεν οὖν ἀντὶ θυ-ὀ mentes. Incensi itaque loco injiciamus obolos
μιάματος ὀβολοὺς ὃ δύο, χαὶ τῆς εὐωδίας πληρώσωμεν duos , et bono odore celum repleamus, ut de caelis
τὸν οὐρανὸν, ἵνα ἐξ οὐρανῶν ἀχούσωμεν" Ey ὅσον audiamus Christum clamantem : /n quantum Math. 25
ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν “μιχρῶν, ἐμοὶ ἐποιήσατε : fecistis uni ex his minimis , mihi fecisti : psi 10.
βοῶντος τοῦ Χριστοῦ" αὐτῷ ἣ δόξα χαὶ τὸ κράτος εἰς — gloria et imperium in secula seculorum.
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ψ

59.

908

SPURIA.

ADMONITIO

IN ORATIONEM SEQUENTEM.

Graculi cujuspiam est hic sermo, qui Joannis Chrysostom? nomen ipsi proposuit ut merces suas
venditaret. Tom inficetum opusculum edere ne cogitassemus quidem, nisi Savilius prior edidisset.

In Rainos Palmarum.

. Ex miraculis in miracula Domini gradia-
δ fratres, et camus quasi de virtute in virtu-
tem. Sicut enim in catena aurea annulis alio alii
insertis constante , unus alii copulatur, et singuli
inseruntur alter in alterum successive: sic san-
ciorum Evangeliorum niracula mutuo et succes-
sive copulata, "Ecclesiam Dei celebritatis amantem
deducunt et lztificant, non cibo qui perit, sed ci-
bo manenti in vitam sternam. Age ergo , et nos,
dilecti, in przparatione cordis et attentis auribus
audiamus quid loquatur nobis Dominus Deus in
prophetis et evangeliis de hac divinissima festi-
Psal.84.9. vitate. Loquetur sane pacem. super populum
suum, et super sanctos suos, et in eos qui cor
suum. convertunt ad. ipsum. Hodie prophetica
tubae orbem excitarunt, et Ecclesias Domini ubi-
que las reddiderunt et. coronarunt, atque dum
ex stadio sacrorum jejuniorum , exque illa pal-
stra adversus vitia fideles excipiunt, triumphale
canticum. novumque pacis spectaculum! victori

Christo canere docuerunt. Venite ergo omnes, ex-
sultemus Domino: venite omnes gentes, plaudamus
manibus , jubilemus Deo Servatori nostro 1n voce
E Sh Nemo sit gaudio vacuus, nemo vo-
catione privetur : quia semen inobsequentium i in
perniciem ivit : nemo ingratus sit. circa Regis oc-
cursum, ne thalamo excludatur : nemo apud nos
sit tristis vel moestus 1n illo excipiendo , ne cum
impr obis civibus damnetur. Cives autem illos di-

co , qui nolunt dominum Regem in se recipere.
ARMS liti una curramus, omnes alacriter exci-
plamus, et ornatissime festum. celebremus. Pro
vestimentis corda nostra expandamus ante illum ;
in psalmis et hymnis et gratiarum actionibus T
Matth. 21. ipsum contendamus ; et ^ud, Benedictus qui
: 38 venit in nomine Domini, desde clamemus.
446.19:77* Nam qui benedicunt ipsi , benedicti sunt; et qui
maledicunt , maledicti. Rursum dico, Het finem
faciam adhortandi ad bonum : benedictum bene-
dicamus, ut ab illo benedicamur. Omnis εἴα. οἱ
Psal. 148. dignitas ad Domini laudes invitatur; Zteges. ter-
i re, et omnes populi, principes et omnes judi-

c

Εἰς τὰ xia.

"Ex θαυμάτων ἐπὶ θαύματα τοῦ Κυρίου βαδίσωμεν,
ἀδελφοὶ, χαὶ φθάσωμεν, ὡς ἐχ δυνάμεως εἰς δύναμιν.
Καθάπερ γὰρ ἐν ἁλύσει 1 “χρυσῇ χριχίοις ἀλληλενδέτοις
συμδεδλημένη € ἕν τοῦ ἑνὸς κατέχεται, χαὶ τῶν συρ.-
δεδχημένων € ἕκαστον συνάπτεται θάτερον θατέρῳ χαὶ
παραπέμπεται" οὕτω καὶ τὰ τῶν ἁγίων E ὐαγγελίων
θαύματα ἐξ ἀλλήλων εἰς ἄλληλα ποδηγοῦσι τὴν φι-
λέορτον τοῦ Θεοῦ ᾿Εχχλησίαν, χαὶ εὐφραίνουσιν οὗ τῇ
ἀπολλυμένη βρώσει, ἀλλὰ τῇ μενούσῃ εἰς ζωὴν oio -
vuv. Φέρε οὖν σήμερον χαὶ ἡμεῖς, ἀγαπητοὶ, ἐν ἕτοι-
μασίᾳ χαρδίας χαὶ ὠσὶν εὐηχόοις ἀκούσωμεν, τί λα-
λήσει ἡμῖν Κύριος ὃ ὃ Θεὸς ἔν τε προφήταις χαὶ εὐαγ-
γελίοις περὶ τῆς θειοτάτης ταύτης ἑορτῆς. Λαλήσει δὲ
πάντως εἰρήνην ἐπὶ τὸν λαὸν αὐτοῦ, χαὶ ἐπὶ τοὺς
δοίους αὐτοῦ, χαὶ ἐπὶ τοὺς ἔπιστρέ ἔφοντας χαρδίαν ἐπ᾽
αὖτόν. Σήμερον προφητιχαὶ σάλπιγγες τὴν οἰχουμέ-
νὴν ἀνεπτέρωσαν, καὶ τὰς ἁπανταχῇ τοῦ Κυρίου "Ex-
χλησίας ἐφαίδρυναν χαὶ χατέστεψαν, χαὶ ἐχ τοῦ σχάμ.-
ματος τῶν ἁγίων νηστειῶν xoi τῆς χατὰ τῶν παθῶν
παλαίστρας παραλαθοῦσαι τοὺς πιστοὺς, τὸν ἐπινί-
χιον ὕμνον xal τὸ χαινὸν θέαμα τῆς εἰρήνης à ἄδειν τῷ
νιχοποιῷ Χριστῷ et (δαξαν. ΓΕ οὖν ἅπαντες, ἀγαλ-
λιασώμεθα τῷ Κυρίῳ δεῦτε πάντα τὰ ἔθνη, κροτή-
σωμεν χεῖρας, χαὶ ἀλαλάξωμεν τῷ Θεῷ τῷ Σωτῆρι
ἡμῶν ἐν φωνῇ ἀγαλλιάσεως. Μηδεὶς ἄμοιρος ἔστω
τῆς χαρᾶς, μηδεὶς. ὑστερείτω τῆς χλήσεως, 6 ὅτι ἐγε-
νήθη τὸ σπέρμα τῶν ἀπειθούντων εἰς ἀπώλειαν * μη-
δεὶς ᾿ἀγνωμονείτω τὴν ὑπάντησιν τοῦ βασιλέως, ἵνα
μὴ ἔ ἔξωθεν τοῦ γυμφῶνος ἀποχλεισθὴ * vanos σχυθρω-
πὸς ἢ χατηφὴς πρὸς τὴν ὑποδοχὴν εὑρεθῇ ἐν ἡμῖν, ἵνα
μὴ τοῖς ,πονηροῖς πολίταις συγκαταχριθῇ. Πολίτας ὃ δὲ
πονηρούς φημι τοὺς υὴ θέλοντας δέξασθαι τὸν Κύριον
βασιλέα ἐ ἐφ᾽ ἑαυτούς. Πάντες φαιδρῶς συνδράμωμεν,
πάντες προθύμως ὗ ὑποδεξ Ξώμεθα, καὶ ὑπερχοσιμίως € ἕορ-
τάσωμεν. Ἀντὶ t ἱματίων τὰς καρδίας. ἡμῶν ἐχχέωμεν
ἐνώπιον αὐτοῦ, xo ἐν ψαλμοῖς χαὶ ὕμνοις χαὶ εὐχα-
ριστίαις ἀνατείνωμεν αὐτῷ, xai τὸ, Εὐλογημένος ὃ
ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ἀχαταπαύστως βοήσω-
osi οἱ γὰρ εὐλογοῦντες αὐτὸν, ηὐλόγηνται: χαὶ οἵ

χαταρώμες £vot αὐτὸν, κατήρανται. Tv? ἐρῶ, χαὶ προ-
τρεπόμενος ἐπὶ τὸ ἀγαθὸν οὗ παύσομαι" δεῦτε, ἀγα-
πητοὶ, εὐλογήσωμεν τὸν εὐλογημένον, ἵνα εὐλογηθῶ--

IN RAMOS PALMARUM. 9000

μεν ὑπ᾽ αὐτοῦ. Πᾶσαν ἡλιχίαν καὶ ἀξίαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ces terre, juvenes et virgines. Et quod est in
συνεχάλεσεν ὃ λόγος πρὸς τὴν τοῦ Κυρίου αἴνεσιν, Βα- — hoc miraculo novum , tenerz et ΠΟΙ]: experti
σιλεῖς τῆς γῆς καὶ πάντας τοὺς λαοὺς, ἄρχοντας xa D infantium et lactentium zetati primas dedit, ut in-
πάντας χριτὰς γῆς, veavícxouc xai παρθένους. Καὶ τὸ cipiant Domino in confessione, illud a Deo datum
χκαινοπρεπὲς τοῦ θαύματος, ὅτι τῇ νέα xai ἄπειρο- — Canticum canere , ut olim Moyses populo egresso
χάχῳ τῶν νηπίων παίδων xoi θηλαζόντων ἡλικία và — ex /Egypto : Benedictus qui venit in. nomine
πρεσδεῖα συνεχώρησε τοῦ ἐξάρξαι τῷ Κυρίῳ ἐν ἐξομο- Domini. Hodie admodum gaudet beatus David,
λογήσει τὸ θεοδίδαχτον ἄσμα, καθάπερ πάλαι Μωῦ- quod infantes citharam ipsi subripuerint ; cum
οἧς τῷ ἐξ Αἰγύπτου λαῷ, τὸ, Εὐλογημένος ὃ ἐρχόμε- — quibus spiritu choreas et eonvivia agens, ut olim
voc ἐν ὀνόματι Κυρίου. Σήμερον χαρᾷ χαίρει ὃ μακά- — ante arcam Der, cum illis placide modulatur, et
ptos Δαυὶδ, σεσυλημένος τὴν χιθάραν ὑπὸ νηπίων, οἷς 222 balbutit, illud proferens, Benedictus qui venit in
καὶ συγχορεύων τῷ πνεύματι χαὶ συνευωχούμενος, χα- ἃ nomine Domini. Cui dicemus : Tu nobis prophe-
θάπερ τὸ πρὶν πρὸ προσώπου τῆς χιδωτοῦ τοῦ Θεοῦ, ta dicito, Quis est hic, qui venit in nomine Domini?
συμιμουσουργεῖ xax συμιψελλίζει ἡδέως, τὸ, Εὐλογημέ- — Non mea, inquiet, est doctrina : nam id hodie in-
voc ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου. Πρὸς ὃν ἐροῦμεν" fantibus deputatum est ab co, qui ex ore infantium
λέγε ἡμῖν, ὦ προφῆτα, τίς οὗτος ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι — lactentium perfecit laudem, ut destruat inimicum

Κυρίου; Οὐχ ἐμὸν, φησὶ, τὸ διδασχαλεῖον σήμερον: νη- — et ultorem ; Ut per hoc miraculum convertan- Luc. 17.
πίοις γὰρ ἀφιέρωται παρὰ τοῦ χαταρτίσαντος ex στόμα- tur corda patrum in filios, et incredulorum ad
à

τος νηπίων χαὶ θηλαζόντων αἶνον τοῦ χαταλῦσαι ἐχθρὸν prudentiam justorum. Dicite, ο pueri, unde vo-
xal ἐχδικητήν- Ὅπως xol διὰ τοῦ θαύματος τούτου — bis hodie hoc pulchrum et gratiosum certamen et
ἐπιστραφῶσι χαρδίαι πατέρων ἐπὶ τέχνα, καὶ ἀπει- — Canticum ? quis vos doctor instituit? quis vos
θῶν ἐν φρονήσει δικαίων. Λέγετε, ὦ παῖδες, πόθεν — congregavit? ubi sunt tabulze? qui pzedagogi? Nos
ὑμῖν f, χαλὴ αὕτη xol ἐπίχαρις ἅμιλλα καὶ 095; τίς οἵ convivii et. modulationis consortes efficite; et
διδάξας; τίς ὃ σοφίσας; τίς 6 συναθροίσας: ποῦ αἱ ea discetis , quae Moyses et reliqui prophetz con-
δέλτοι; τίνες οἱ παιδαγωγοί ; Συγχοινωνήσατε ἡμῖν, ^ cupiscebant. Quia igitur invitati sumus , et in-
φησὶ, τῆς εὐωχίας xx μελῳδίας, xo μαθήσεσθε τὰ D fantes nobiscum dexteras junxerunt; huc accedi-
Μωῦσῇ xod τοῖς λοιποῖς προφήταις ἐν ἐπιθυμίαις. Ἐπεὶ — te, carissimi , et nos cum studio hanc divinam
οὖν προετράπημεν, xu δεξιὰς ἡμῖν ἔδωκαν οἱ παῖδες — Choream adeamus, et cum apostolis illum comite-
χοινωνίας, δεῦρο, ἀγαπητοὶ, xo ἡμεῖς ζηλώσωμεν — mur in via, qui ascendit super clum cali ad

Q^
2

τὴν θεοπρεπὴ χορείαν, καὶ μετὰ τῶν ἀποστόλων ὅδοι- — Orientem, et qui, ut ipse voluit, subjugali vehitur
ποιήσωμεν τῷ ἐπιδεθηχότι ἐπὶ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὖρα- — in terra. Cum infantibus ramos tollamus, et ramis
νοῦ κατὰ ἀνατολὰς, xo ἐφ᾽ ὑποζύγιον, ὡς εὐδόκησεν, ^ plaudamus, ut et nos Spiritus sanctus inspiret, et
ἐποχουμένῳ ἐπὶ τῆς γῆς. Μετὰ νηπίων τὰ χλάδη ἄρω-ὀ — cum debito ordine divinum illud emittamus can-

μεν, xoi τοῖς χλάδοις χροτήσωμεν, ὅπως ἐπιπνεύση ticum : Zenedictus qui venit in nomine Domi-
xoi ἡμῖν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ τὴν θεοδίδακτον πὲ: hosanna in excelsis. Hodie patriarcha Jacob
ἀναπέμψωμεν εὐτάκτως δὴν, Εὐλογημένος ὃ ἐρχό- ἰπ spiritu festum celebrat, videns prophetiam suam Gen. 49.
μενος ἐν ὀνόματι Κυρίου: ὥσάννα ἐν τοῖς ὑψίστοις. ad opus deductam, et eum, qui ligat ad vitem pul- τι.
Σήμερον ὃ πατριάρχης ἐν πνεύματι ἑορτάζει Ἰαχὼθ, — Ium suum, pullo vectum : ac cum fidelibus in spi-
δρῶν τὴν προφητείαν αὐτοῦ εἰς ἔργον ἀχθεῖσαν, xoi — ritu adorat. Hodie pullus proparatur, id est , ir-
τὸν δεσμεύοντα πρὸς ἄμπελον τὸν πῶλον αὐτοῦ, ἐπι- — rationabiles gentiles olim exemplar irrationabile ;
Ge Grnxóca ἐπὶ πῶλον νέον * χαὶ μετὰ τῶν πιστῶν προσ- — ul ostendatur obedientia novi populi ex gentibus
χυνεῖ τῷ πνεύματι. Σήμερον πῶλος ἑτοιμάζεται τὸ (; CODVersi; infantesque significant horum in Dei
τῶν ἀλογίστων ἐθνῶν τὸ πρὶν ἄλογον ἐξεμπλάριον eig — cognitione infantiam. Hodie Rex glorie in terra
ἔνδειξιν ὑποταγῆς τοῦ ἐξ ἐθνῶν νέου λαοῦ. xoà νήπια prophetice glorificatur, et ccelestis convivil con-
χαταμ:ηνύουσι τὴν τούτων πρὸς θεογνωσίαν νηπιότητα. — SOrtes terrigenas exhibet, ut ostendat se esse ntrius-
Σήμερον ὃ βασιλεὺς τῆς δόξης ἐπὶ γῆς προφητικῶς 416, et celi et terrae Dominum, utpote qui in
δοξάζεται, καὶ χοινωνοὺς τῆς ἐπουρανίου εὐωχίας τοὺς — utroque cum Patre et Spiritu sancto concordissi-
γηγενεῖς ἀναδείχνυσιν - ἵνα δείξη ὅτι αὐτός ἐστι Κύς — me celebretur. Ideo superni illi salutem in terra
Quoc ἀμφοτέρων, ὡς ἑκατέρωθεν συμφώνως σὺν Πατρὺ — partam significantes psallehant : Sanctus, san- {φαἱ. 6. 3.
xot Πνεύματι ἀνυμνούμενος. Διὰ τοῦτο οἵ μὲν ἄνω τὴν — Ctus, sanctus Dominus Sabaoth : plena est
ἐπὶ τῆς γἧς σωτηρίαν χαταμτηνύοντες ἔψαλλον, Ἅγιος, omnis terra gloria ejus ; qui vero 1n terra erant
ἅγιος, ἅγιος, Κύριος σαθαὼθ, πλήρης πᾶσα f γῇ τῆς cum celesti letitia. simul festun: agentes, clama-
δόξης αὐτοῦ" oi δὲ χάτω τῇ ἐπουρανίῳ εὐφροσύνῃ bant, Hosanna in excelsis, hosanna filio Da- waus. 21.
συμπανηγυρίζοντες ἐχραύγαζον, ὭὩσαννα ἐν τοῖς ot vid. Et alu glorificabant, Benedicta gloria Do- Ὁ.
στοις, ὥσάννα τῷ υἱῷ Δαυίδ. Καὶ οἵ μὲν ἐδοξολόγουν, — mini de loco suo ; alii vero theologice dicebant, : exi A
Εὐλογημένη ἣ δόξα Κυρίου ἐκ τοῦ τόπου αὐτοῦ " οἱ δὲ — Benedictus qui venit in nomine Domini. í
ἐθεολόγουν, ᾿ὐλογημιένος 6 ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Ku-

;
ρίου. p

Τούτων δὲ οὕτω τελουμένων, καὶ τῶν μαθητῶν χο- 2. Dum hec ita fierent , et discipuh? choreas
ρευόντων περὶ πασῶν ὧν εἶδον δυνάμεων, καὶ λεγόν- — agerent circa omnes quas viderant virtutes, et di-

Qto

Luc. 2. 14. cerent, Benedictus qui venit in nomine Domi-
I

ni ; in. excelsis gloria, et in terra pax ; civitas

Matth. 21. commovebatur dicens : Quis est hic ? ut ex caci-

IO.

Isai.

Á
2

2.

tate invidiam contra Domini gloriam concitaret.
Civitatem cum audis, veterem illam. synagoga
inconditam turbam intellige. Ingrati illi interro-
gant , Quis est hic ? ac si nondum vidissent Be-
nefactorem divinis miraculis celebrem. Non enim
comprehendebant tenebra lucem in adyto fulgen-
tem. Quamobrem directe ad illos jam olim excla-
maverat Isaias, dicens : JZudite surdi, et ceci

18.— 20. visum recipite. Et quis cecus , nisi filii mei ?

et qui surdi , nisi qui dominantur eorum ? et
occeecati sunt servi Dei. F'idistis sepe, et non
obsereastis : apertis auribus non audistis. NVide-
lis , fratres , verborum accurationem? quomodo
perspicax ille divinusSpiritus per sanctos suos sic-
ut presentia futura predicat? Videbant enim in-
grati, et per signa miraculorum patratorem Deum
quasi manibus tangebant, et in incredulitate man-
serunt : viderant caecum. natum, visum recepisse
et Dominum przdicavisse : viderant paralyticum,
qui in hac infirmitate vitam contriverat solo jus-
su a morbo sanatum : viderant Lazarum ἃ morte
effugisse : audierant deambulationem supra ma-
re, vinum datum sine vitis cultu , panes sine
labore suppeditatos, daemonas pulsos, wgros sa-
natos : Ipsorum plate: virtutes ejus praedicabant,
vie curationes viatoribus nuntiabant : tota Juda

Matth. 21. beneficiis. repleta erat, et nunc interrogant, Quis

εἰ.

est hic ? O insaniam eorum qui falso doctores ap-
pellantur! o pervicaces patres! o stulti seniores!
o semen Chanaanis impudentis, non autem. Judae
pii! Pueri Creatorem. agnoverunt, et pervicaces
patres. dicebant, Quis est hic? Juvenilis :tas
Deum celebravit, et inveterati dierum malorum
interrogabant , Quis est hic? Lactentes theolo-
gice loquuntur, et seniores blasphemant? pueri
pie laudibus sacra peragunt, et exsecrandi sacer-
dotes 1mpie indignantur ? O increduli in pruden-
tia justorum : convertite corda vestra ad filios
vestros, discite Dei mysteria. Idipsum quod per-
ficitur, testificatur Deum esse illum, qui a non

Joan. 5.39. edoctis. linguis ita celebratur. Serutamini Scri-

pturas, ut audistis a Domino, quia ipse sunt quae

testificantur de illo, nec ignoratis miraculum.
* * * J , , ,

Audite, ingrati, quid annuntiet vobis Zacharias

Zach. 9. 9. propheta ; ait enim : Gaude multum, filia Sion :

ecce lex tuus venit tibi justus et insidens su-
per pullum. asinc. Cur. gaudium excutitis? cur
fulgente sole, tenebras diligitis? cur contra inex-
pugnabilem pacem bellum meditamini? Si itaque
filii Sion estis, cum filiis vestris choreas agite :
gaudii occasio sit vobis filiorum pietas. Ab illo
discite, quis docuit , quis collegit, a quo doctrina
prodeat, quz sit nova. theologia, et vetus prophe-
Hia. Quod. si nullus homo eorum quidpiam do-
cuit, sed ex se et sponte sua laudem mo-
dulantur, agnoscite Dei opus esse, ut in lege

Psal, 8. 3. scriptum est : Ex ore infantium et lactentium

SPURIA.

των, ὡὐλογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου * ἐν
ὑψίστοις δόξα, xa ἐπὶ γῆς εἰρήνη " ἣ πόλις ἐσείετο λέ-
youca- Τίς ἐστιν οὗτος; πεπωρωμένον φθόνον χατὰ
τῆς τοῦ Δεσπότου δόξης χινοῦσα. Πόλιν δὲ ἀχούων,
τὴν παλαιὰν τῆς συναγωγῆς ἄταχτον πληθὺν ἐπιγί-
γωσχε. Διερωτῶσιν οἵ ἀγνώμονες, Τίς ἐστιν οὗτος ;
ὡς μήπω ἑωραχότες τὸν εὐεργέτην xat περιδόητον
τοῖς θεοπρεπέσι θαύμασιν. Οὐ vào: χατέλαύδεν ἣ σχιὰ
τὸ ἐν αὐτὴ ἐπιλάμψαν ἄδυτον φῶς. Ὅθεν εὐθυδόλως
προαναχέχραγε πρὸς αὐτοὺς Ἣσαΐας λέγων * Ot χω-
φοὶ ἀχούσατε, χαὶ oi τυφλοὶ ἀναδλέψατε ἰδεῖν. Καὶ τίς
τυφλὸς, ἀλλ᾽ ἢ οἱ παῖδές μου 5 xod κωφοὶ, ἀλλ᾽ ἢ οἵ
χυριεύοντες αὐτῶν ; Καὶ ἐτυφλώθησαν oi δοῦλοι τοῦ
Θεοῦ. [ἴδετε πολλάκις, καὶ οὐχ ἐφυλάξασθε" ἠνεῳ-
γμένα τὰ ὦτα, xod οὐκ ἠκούσατε. “Ορᾶτε, ἀγαπητοὶ,
ἀχρίδειαν λόγων; ὅπως τὸ προθεωρητιχὸν θεῖον Πνεῦ--
μὰ διὰ τῶν ἁγίων αὐτοῦ, ὡς παρόντα, τὰ μέλλοντα
προεκχήρυττεν; [Σἰδον γὰρ οἵ ἀχάριστοι, χαὶ ἐψηλάφη-
σαν διὰ τῶν θαυμάτων τὸν θαυματουργὸν Θεὸν, καὶ τῇ
ἀπιστίᾳ ἐνέυειναν' εἰδον τὸν τυφλὸν £X. γενετῆς τὸν φω--
ταγωγήσαντα Κύριον χηρύττοντα " εἶδον σύγχρονον
xo σύζυγον τὴ ἀσθενείᾳ παράλυτον προστάγματι δια-
ζευχθέντα τῆς καχουχίας * ἐθεάσαντο Λάζαρον φυγάδα

/ , » N ^5 / /
253 θανάτου veovova ἤχουσαν τὸν ἐν θαλάσση περίπατον,

A

»--

τὴν ἀγεώργητον οἰνοδοσίαν, τὴν Guo ov ἀρτοτροφίαν,
τὴν τῶν δαιμόνων ἀπελασίαν, τὴν τῶν καμνόντων εὖ-
ρωστίαν " αἵ πλατεῖαι αὐτῶν τὰς δυνάμεις ἐκήρυττον,
αἵ ὁδοὶ αὐτῶν τὰς ἰάσεις τοῖς δδοιπόροις κατήγγειλον "
πᾶσα ἣ ᾿Ἰουδαῖα ἐπληρώθη τῶν εὐεργεσιῶν, καὶ νῦν
πυνθάνονται, "lí; ἐστιν οὗτος ; Ὦ τῆς ἀνοίας τῶν
ψευδωνύμων διδασκάλων, ὦ τῶν ἀπειθῶν πατέρων, ὦ
τῶν ἀφρόνων πρεσθυτέρων, ὦ σπέρμα Χαναὰν τοῦ
ἀναιδοῦς, χαὶ οὐχ ᾿[οὐδα τοῦ εὐλαδοὺς. Τὰ τέχνα ἐπέ--
γνωσαν τὸν χτίστην, xal οἵ ἀπειθεῖς πατέρες ἔλεγον,
Τίς ἐστιν οὗτος; Ἢ νέα ἡλικία τὸν Θεὸν ἀνύμνησε,
xod οἱ πεπαλαιωμένοι ἡμερῶν κακῶν ἐπυνθάνοντο, Τίς
ἐστιν οὗτος; Οἱ θηλάζοντες θεολογοῦσι, x«i oi πρε-
σδύτεροι βλασφημοῦσι, παῖδες εὐσεδῶς ἱερουργοῦσιν
αἶνον, καὶ ἀνίεροι ἱερεῖς δυσσεφῶς ἀγαναχτοῦσιν;: Οἱ
ἀπειθεῖς ἐν φρονήσει δικαίων, ἐπιστρέψατε τὰς χαρ-
δίας ὑμῶν ἐπὶ τὰ τέχνα ὑμῶν, μάθετε Θεοῦ μυστήρια.
Αὐτὸ τὸ τελούμενον μαρτυρεῖ, ὅτι Θεός ἐστιν ὃ οὕτως
ἀνυμνούμενος ὑπὸ ἀδιδάχτων γλωσσῶν. "Epsuvüce τὰς
Γραφὰς, χαθὼς ἠχούσατε παρὰ τοῦ Δεσπότου, ὅτι
αὗταί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ αὐτοῦ, καὶ οὐχ ἀγνο--
εἴτε τὸ θαῦμα. ᾿Αχούσατε οἵ ἀχάριστοι, τί εὐαγγε-
λίζεται δυῖν ὃ προφήτης Ζαχαρίας. Φησὶ γὰρ, Χαῖρε
σφόδρα, θύγατερ Σιών ἰδοὺ ὃ βασιλέύς σου ἔρχεταί
σοι δίχαιος χαὶ ἐπιδεδηκὼς ἐπὶ πῶλον ὄνου. Διὰ τί

M M 5 / , , , b
τὴν χαρὰν ἀποσείεσθε: διὰ τί ἡλίου λάμποντος, τὸ
σχότος ἀγαπᾶτε; διὰ τί πρὸς τὴν ἀπολέμητον εἰρήνην
μελετᾶτε πόλεμον ; Ei τοίνυν υἱοὶ Σιών ἐστε. συγχο--
ρεύσατε τοῖς τέχνοις ϑμιῶν: χαρᾶς ἀφορμὴ ἔστω ὑμῖν
ἣ τῶν τέκνων θεοσέφεια. Μάθετε παρ᾽ αὐτῶν, τίς ὃ
διδάξας, τίς ὃ συναθροίσας, πόθεν τὰ διδάγματα, τίς

. ἣ καινὴ θεολογία, καὶ παλαιὰ προφητεία. Et δὲ ἀνθρώ-

Ttov μὲν οὐδεὶς οὐδὲν τούτων ἐδίδαξεν, αὐτόματον δὲ
τὸν αἶνον ἀναιμμέλπουσι, γνῶτε Θεοῦ εἰναι τὸ ἔργον,
ὡς ἐν τῷ νόμῳ γέγραπται : "Ex. στόματος νηπίων χαὶ
θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον. Διπλασιάσατε οὖν τὴν

IN

χαρὰν, ὅτι τοιούτων γεγόνατε πατέρες, οἵτινες χαὶ τὰ
τοῖς πρεσδυτέροις ἀγνοηθέντα θεοδιδάχτως ἀνευφήμη.-
σαν. ᾿᾿Ππιστρέψατε οὖν τὰς χαρδίας ὑμῶν ἐπὶ τὰ τέχνα
ὑμῶν, καὶ μὴ μύσητε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν πρὸς τὴν
ἀλήθειαν. Ei δὲ αὐτοί ἐστε, καὶ ἀχούοντες οὐχ ἀχού--
ete , xal βλέποντες οὐ βλέπετε, καὶ μάτην διαφέρεσθε
πρὸς τὰ νήπια, αὐτοὶ ὑμῶν χριταὶ ἔσονται κατὰ τὸν
τοῦ Σωτῆρος λόγον. Καλῶς γοῦν καὶ τοῦτο μετὰ τῶν
ἄλλων προανεφώνησε περὶ ὑμῶν ὃ προφήτης Ἡσαΐας
λέγων * Οὐ νῦν αἰσχυνθήσεται Ἰαχὼδ, οὐδὲ νῦν τὸ
πρόσωπον μεταθαλεῖ" ἀλλ᾽ ὅταν ἴδωσι τὰ τέχνα αὐ--
τῶν τὰ ἔργα μου, δι᾽ ἐμὲ ἁγιάσουσι τὸν ἅγιον τοῦ ᾿[α-
χὼδ, xoi τὸν Θεὸν τοῦ ᾿Ισραὴλ φοδηθήσονται " xot
γνώσονται οἱ τῷ πνεύματι πλανώμενοι σύνεσιν, οἱ δὲ
γογγύζοντες μαθήσονται ὑπαχούειν, xol oi γλῶσσαι
ai Ψελλίζουσαι μαθήσονται λαλεῖν εἰρήνην. "Op&c , ὦ
ἀνόητε Ἰουδαῖε, πῶς ἐκ προοιμίων τοῦ λόγου αἰσχύ-
νην ὑμῖν προχαταγγέλλει ὃ προφήτης διὰ τὴν ἀπεί--
θειαν ὑμῶν; Μάθετε χἂν παρ’ αὐτοῦ, πῶς θεο-
δίδαχτον χηρύσσει τὴν τῶν τέχνων ὑμῶν ὕμνῳ-
δίαν, ὡς καὶ ὃ μαχάριος Δαυὶδ προανεφώνησε λέγων"
!Ex στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω ai-
νον. Ἢ τοίνυν τὴν δοιότητα τῶν παίδων οἰχειώσασθε,
ὡς χρέων, ἢ μετὰ τῆς εὐσεδείας καὶ τοὺς παῖδας fitv
χαρίσασθε. Ἡμεῖς τούτοις συγχορεύσωμεν xa συνεορ-
τάσωμεν, χαὶ τῇ καινῇ γλώσση τὸ θεοδίδαχτον ἀσμα
συμψάλλωμεν. Ποτὲ μὲν γὰρ Συμεὼν ὃ πρεσδύτης
ὑπήντησε τῷ Σωτῆρι, χαὶ ταῖς ἀγχάλαις ὑπεδέξατο
τὸν τῶν αἰώνων Δεσπότην ὡς βρέφος, xai Κύριον
x«i Θεὸν ἐχήρυξε - νῦν δὲ ἀντὶ πρεσδυτέρων ἀγνωμό-
νῶν οἱ παῖδες τῷ Σωτῆρι ὑπήντησαν ὡς Συμεὼν; καὶ
τὰ χλάδη ἀντὶ ἀγχαλῶν ὑπέστρωσαν, καὶ Κύριον xal
Θεὸν ηὐλόγησαν τὸν ἐπὶ πώλου ὡς ἐπὶ Χερουδὶμ χα-
θεζόμενον, Ὥσάννα τῷ υἱῷ Δαυὶδ, εὐλογημένος Ó
ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου. Μεθ’ ὧν βοήσωμεν καὶ
ἡμεῖς : εὐλογημένος δ ἐχ Θεοῦ Θεὸς, ὃ βασιλεὺς τῆς
δόξης, ὃ πτωχεύσας ἐν τοῖς ἰδίοις αὐτοῦ ἀπτωχεύτως
δι’ ἡμᾶς, ἵνα ἡμᾶς πλουτίσῃ τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι"
εὐλογημένος 6 ἐλθὼν ἐν ταπεινώσει, xol πάλιν ἐρχό-
μενος ἐν δόξῃ" πρῶτον, ἐπὶ πώλου πραὺῦς καὶ ὑπὸ νη-
πίων ἀνευφημούμενος, ὅπως πληρωθῇ τὸ γεγραμμέ-
vov, ᾿Εθεωρήθησαν αἵ πορεῖαι σου, ὃ Θεὸς, αἵ πορεῖαι
τοῦ Θεοῦ μου τοῦ βασιλέως τοῦ ἐν τῷ ἁγίῳ * δεύτερον,
φοδερὸς ἐπὶ τῶν νεφελῶν, καὶ ὑπὸ ἀγγέλων καὶ δυνά-
[eov δορυφορούμενος. Ὦ τῆς μελιῤῥύτου τῶν παίδων
γλώττης - ὦ τῆς ἀχαπηλεύτου διδασχαλίας τῶν θεα--
ρέστων. Δαυὶδ προφητεύσας ὑπὸ τὸ γράμμα ἐκάλυψε
τὸ νόημα" oi παῖδες τὸν θησαυρὸν ἀνοίξαντες, ἐπὶ
γλώττης τὸν πλοῦτον ἤνεγκαν, καὶ λόγῳ χεχαριτω-
μένῳ πάντας διαπρυσίως ἐπὶ τὴν ἀπόλαυσιν συνεχά-
λεσαν.᾿Ἀντλήσωμεν τοιγαροῦν χαὶ ἡμεῖς σὺν αὐτοῖς τὸν
ἀναφαίρετον πλοῦτον, ἀπλήστοις χόλποις xa ταμείοις
ἐναποθέμενοι τὰ χαρίσματα ' βοήσωμεν ἀπέραντα,
Τοὐλογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, Θεὸς
ἀληθινὸς, παντοχράτωρ ἐχ παντοχράτορος, Υἱὸς ἐν
ὀνόματι Πατρὸς, βασιλεὺς ἀληθινὸς, ἐξ ἀληθινοῦ βα-
σιλέως,, συναΐδιον καὶ προαιώνιον τὴν βασιλείαν ἔχων,
ὡς ὃ γεννήσας αὖτόν. Κοινὴ γὰρ ἣ βασιλεία, xai οὐκ
ἔξωθεν τὴν αὐτῆς τιμὴν τῷ Υἱῷ ὃ Λόγος προσχληροῖ,
οὔτε ἀρξαμένην ἢ προσγινομένην ἢ μειουμένην, ἅπα-

RAMOS PSALMARUM.

91 I
perfecisti laudem. Duplicate ergo gaudium, quia
talium estis patres filiorum, qui à Deo docti ea
celebrarunt, qua a senioribus ignorabantur. Con-
vertite ergo corda vestra ad filios vestros , et ne
claudatis oculós vestros ad veritatem. Quod si vos

estis, qui audientes non auditis, et videntes non Maz. 13,

videtis, et frustra disputatis cum infantibus, ipsi
judices vestri erunt, secundum Servatoris dictum.
E re igitur et hoc cum aliis de vobis praedixit

13.

Ibid. 12.
27.

Isaias propheta, dicens : /Von nunc pudore affi- Is2i.29.22-

D cietur Jacob, neque nunc vultum mutabit : sed
cum. viderint filii ipsorum opera mea, per me
sanctificabunt sanctum Jacob, et Deum Israel
timebunt : et cognoscent ii, qui spiritu errant,
intelligentiam, et qui murmurant, discent obe-
dire, et lingue balbutientes discent loqui pa-
cem. Vides, insane Judie, quomodo a sermonis
exordio pudorem vobis annuntiet propheta, ob
incredulitatem vestram? Saltem ab 1pso discite,
quomodo filiorum vestrorum canticum a Deo tra-
ditum pradicet; sicut beatus David pronuntiavit,
dicens : Ex ore infantium et lactentium perfe-
cisti laudem. Aut igitur filiorum vestrorum san-
ctitatem, ut par est , assumite, aut ple nobis filios
vestros concedite. Nos cum ipsis choreas agamus,

p et festum. celebremus, atque nova lingua a Deo
traditum. canticum una psallamus. Etenim ali-
quando Symeon senex Servatori occurrit , et sae-
culorum Dominum quasi infantem in ulnas susce-
pit, ac Dominum et Deum praedicavit; nunc
autem ingratorum senum loco pueri Servatori
occurrerunt ut Symeon, et ramos pro ulnis sub-
straverunt, ac Dominum et Deum benedixerunt,
qui super pullum quasi super Clierubim insidebat:
Hosanna filio David, benedictus qui venit
in nomine Domini. Quibuscum et nos clamemus,
Benedictus Deus de Deo, Rex glorie, qui pro-
pter nos apud suos mendicus fuit sine mendicita-
te, ut nos sua bonitate divites redderet : benedi-

55,€tus qui venit in. humilitate, et rursus veniet in

^ gloria : primo, super pullum mansuetus, et ab in-
fantibus benedictus , ut impleretur quod scriptum
est : F'isi sunt. gressus tui, Deus, gressus Dei
mei Regis, qui est in sancto; secundo, terribilis
supra nubes, et ab angelis et potestatibus stipatus.
O mellitam puerorum linguam! o sinceram disci-
plinam Deo placentium ! David. prophetans sub
litera sensum adumbravit; pueri, aperto thesauro,
lingua sua divitias attulerunt, et gratia pleno
sermone omnes clare ad fruendum illo convoca-
runt. Hauriamus itaque et nos cum ipsis divitias
quas abripi nequeunt, pleno sinu, plenis penua-
rüs munera deponamus : clamemus perpetuo,
Benedictus qui venit in nomine Domini : Deus
verus , omnipotens ex omnipotente, Filius in no-
mine Patris, Rex verus ex vero Rege, qui cum
illo seternum et ante. secula regnum habet, ut et

p. ille qui genuit eum. Nam. commune regnum ha-
bet; neque extrinsecus acceptum. honorem Ver-
pum Filio tradit; non incepit, neque accessit,

—24.

Matth.
9.

2t

Psal. 67.

918

neque imminutus est honor, absit : sed naturalis
est et vere proprius. Unum namque regnum est
Patris et Filii et Spiritus sancti, sicut una sub-
stantia et una dominatio. Quamobrem una adora-
tione colamus unam trium hypostasium divinita-
tem, sine principio, increatam, interminatam, sine
successione. Neque enim Dior umquam tesdilbit
esse Pater, neque Filius esse Filius et Rex, neque
Spiritus sanctus cessabit esse id, quod est hypo-
stasi. Nihil enim in Trinitate minuetur; non finis
erit eternitatis, aut communionis, aut regni. Ne
que enim Filius Dei , quia pr opter nos factus est
homo , et adversarium nostrum lyrannum devicit,
atque in carne tantam de inimico ejus reportavit
victoriam; 1deo Rex vocatus est; sed quia Deus
est semper et Dominus, ideo et Bex est, nt et Ge-
nitor ejus : nunc vero B est, cum er prius ha-
buisset, et in perpetuum. Ne "blasphemes contra
Christi regnum, o heretice, ut ne. Genitorem
etiam inhonores. Si fidelis es, fideliter accede ad
Christum verum Deum nostrum, et non quasi ve-
lamentum nequiti;: habens libertatem. S1 servus
es, cum tremore Domino subditus esto : nam dis-
ceptator non bene affectus, sed palam inimicus
3.est. Scriptum. est enim : Qui non. honorat Fi-
lium, non honorat Patrem, qui misit eum.
9. Nos autem, dilecti, eo revertamur unde
digressi sumus, clamantes, Benedictus qui venit
in nomine Domini, pastor ille bonus, ut poneret
animam suam pro De UE snis ; ut S ii qui Iu-
pos ovina carne vescentes ἔτ τ τσ ipsos ove
oblata capiunt : sie spiritualibus animarum inter-
fectoribus lupis, sese ut hominem | offerens Prin-
ceps pastorum , venabulum objiceret, iis qui jam
oum Adamum venabantur. Benedictus qui venit
in nomine Domini, Deus contra diabolum, non
aperte per invi qut Mem potestatem , sed per M
initatem carnis, ut alligaret eum, qui contra nos
fortis erat. pe Ut qui venit in nomine Do-
mini, Rex contra tyrannum; non per cmnipoten-
lem potestatem et sapientiam; sed per crucis, ut
putabatur, stultitiam, ut prudentis in nequitia
serpentis spolia diriperet. Benedictus qui venit
in nomine Domini, verax contra mendacem,
Servator contra perniciosum, Princeps pacis con-
Ira pugnacem, hominum amator contra hominum
osorem. Benedictus qui venit in nomine Domi-
ni, penes cu jus arbitrium est servare errantem ho-
minem, errorem solvere, eos, qui in tenebris
erant, ἘΝ e perfundere, pem fallaciam delere,
salutarem Dei cognitionem introducere, mundum
sanctificare , Pu ας et manem cultum eli-
minare. Beneffictus qui venit in nomine Do-
mini, unus pro multis, ut eruat genus humanum
de manu fortiorum illo, egenum et pauperem a
diripientibus eum. Benedictus qui venit in no-
inine Domini, ut infundat vinum et oleum in eum,
qui inédit in fatrones, et qui despectus fuit. Bene-
dictus qui venit in nomine Domini, ut servet
ὁ. ΠΟΒ per seipsum , sicut ait propheta, Von legatus,

--

SPURIA.

γε, ἀλλὰ φυσικὴν xol ἰδιόκτητον ἀληθῶς. Μία γὰρ ἢ
βασιλεία is καὶ Yi toU χαὶ ἁγίου; ἩΝνεύμ. ατος, ὥσπερ
καὶ μία οὐσία xod μία χυριότης. Ὅθεν xot pa προσχυ-
νήσει λατρεύωμεν | μίαν τρισυπόστατον θεότητα, ἄναρ-
χον, ἄχτιστον, ἀπέ ἔραντον, xot ἀδιάδοχον. Οὔτ : γὰρ, ὃ
Hato παυθήσε ταί ποτε τοῦ εἶναι Πατὴρ, οὔτε ὃ Yi ἰὸς
τοῦ εἰναι Υἱὲ ioc xat βασιλεύς" οὕτως οὐδὲ τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιον τοῦ εἶναι τοῦθ᾽ ὅπερ ἐστὶ τῇ ὑποστάσει. Οὐδὲν
γὰρ τῆς Ῥριάδος ἐλαττωθήσεται , ἢ παυθήσεταί ποτε
ἢ τῆς ἀϊδιότητος ,1 τῆς χοινότητος χαὶ βασιλείας. Οὐ
γὰρ, ὅτι ἄνθρωπος γέγονε δι᾽ ἡμᾶς ὃ ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ,
xat τὸν χαθ᾽ ἡμῶν τύραννον. ἐνίχησεν, ἐν σαρχὶ ταύτην
πραγματευσάμενος κατὰ τοῦ δυσμενοὺς αὐτῆς ἐχθροῦ
νίχην, διὰ τοῦτο βασιλεὺς ἐχρημάτισεν, ἀλλ᾽ ὅτι Κύ-
puoc xo Θεὸς d ἀεὶ, διὰ τοῦτο βασι) εὶ εὺς, ὥς ὃ γεννήσας
αὐτὸν, νυνὶ δὲ, χαὶ μετὰ τῆς προλήψεως, χαὶ εἰς τὸ
διηνεχές. Μὴ βλασφήμει τὴν τοῦ Χριστοῦ ROUEN είαν,
αἱρετιχὲ ᾽ ἵνα μὴ τὸν γεννήσαντα ἀτιμάσης. Ei πιστὸς
εἰ, πι στῶς πρόσε ελθε Χριστῷ τῷ ἀληθινῷ Θεῷ ἡμῶν,
xa μὴ ὡς ἐπικάλυμμα E ἔχων τῆς χαχίας τὴν ἔλευθε-

ίαν. Ei i δοῦλος cl, ἐν τρόμῳ τῷ Δεσπότῃ ὑποτάγηθι.
O γὰρ Jeyoud yos οὐχ εὐγνώμων, ἀλλὰ πρόϑηλος
δυσμενής. ᾿Γέγραπται γάρ: 'O μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν, οὐ
τιμᾷ τὸν Πατέρα τὸν πέμψαντα αὐτόν.

Ἡμεῖς δὲ, ἀγαπητοὶ, ὅθεν ἐξήλθομεν, ἐπανέλθω-
μεν, τῷ λέγῃ βοῶντες, Ἰεὐλογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν
ὀνόματι Κυρίου, € ὃ ποιμὴν ὃ χαλὸς xo ἀγαθὸς, θεῖναι
ἑκουσίως τὴν loy; ^v. αὐτοῦ ὑπὲρ τῶν προδάτων αὖ-
τοῦ" ἵνα ὥσπερ τοὺς πρόδατα σιτουμένους λύχους
προδάτῳ ἁλίσχουσιν οἵ λυχόθηρες, οὕτω τοῖς νοητοῖς
χαὶ ψυχοφθόροις λύχοις ἑαυτὸν ὡς ἄνθρωπον προθεὶς
ὃ ἀρχιποιμὴν θήραμα ποιήσῃ τοὺς θηρεύσαντας τῷ
πάλαι θηρευθέντι ὕπ᾽ αὐτῶν Ἀδὰμ. Ἐὐλογημένος ὃ
ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, Θεὸς χατὰ τοῦ διαδό-
λου, οὗ φανερῶς διὰ τῆς ἀπροσύλέπτου δυνάμεως,
ἀλλὰ διὰ τῆς ἀσθενείας τῆς σαρχὼὸς, δῆσαι τὸν xa'
ἡμῶν ἰσχυρόν. Εὐλογημένος. ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι
Kuptou, ὃ βασιλεὺς κατὰ τοῦ τυράννου, οὗ διὰ τῆς
παντοχρατοριχῆς δυνάμεως χαὶ σοφίας, ἀλλὰ ὃ διὰ τῆς
γομισθείσης τοῦ σταυροῦ ψοωρίας, τοῦ ἐν χαχίᾳ φρο-
νίμου ὄφεως τὰ σχῦλα διαρπάσαι. εὐλογημένος ὃ
ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὃ ἀληθινὸς κατὰ τοὺ
ψεύστου, ὃ Σωτὴρ χατὰ τοῦ λυμιεῶνος, “ὃ εἰρηνάρχης
χατὰ τοῦ πολεμήτορος, ὃ φιλάνθρωπος χατὰ τοῦ μι-
σανθρώπου. “ὐλογημένος. ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι
Κυρίου, χύριος σῶσαι τὸν πλανηθέντα ἄνθρωπον,
χαταλῦσαι τὴν πλάνην, φωταγωγῆσαι " τοὺς ἐν σχότει,
χαταργῆσαι. εἰδώλων ἀπάτην, ἀντεισάξαι θεογνωσίαν
σωτήριον, ἁγιάσαι χόσμον, ἀπελάσαι τὸ μύσος χαὶ
ἄγος τῆς τῶν ματαίων θε ἐραπείας. Εὐλογημένος ὃ
ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, εἷς t ὑπὲρ πολλῶν, » ῥύσα-
σθαι πτωχὸν γένος ἀνθρώπων ἐχ χειρὸς στερεωτέρων
αὐτοῦ, Xo πτῷ χὸν χαὶ πέν τὰ ἀπὸ τῶν διαρπαζόντων
αὐτόν. ωὐλογημένος ὃ ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου,
ἐπιχέαι οἶνον χαὶ ἔλαιον ἐπὶ τὸν ἐμπεσόντα εἰς τοὺς
λῃστὰς, x χαὶ παρεωραμένον. EJXoyay μένος ὃ ἐρχόμενος
ἐν ὀνόματι Κυρίου, σῶσαι ἡμᾶς QV ἑαυτοῦ, ὥς qna
ὃ προφήτης * Οὐ πρέσόυς, οὐδὲ ἄγγελος, ἀλλ᾽ “αὐτὸς ὃ

IN RAMOS PALMARUM. 915

Κύριος ἔσωσεν αὐτούς. Διὰ τοῦτο χαὶ ἡμεῖς εὐλογοῦ-
μέν σε ; Κύριε, τὸν σὺν lizzgi χαὶ ἁγίῳ Πνεύματι
πρὸ αἰώνων χαὶ εἰς αἰῶνας αἰώνων EU, γημένον" 1 πρὸ
μὲν τῶν αἰώνων χαὶ μέχρι τῆς δεῦρο ἀσωμάτως, τα-
νῦν δὲ, χαὶ εἰς αἰῶνας, μετὰ τῆς θείας χαὶ ἀμεταύό-
λου χαὶ ἀμερίστ του σου σαρχώσεως. Ἴδωμεν. χαὶ τὰ
ἑξῆς. T λέγ ζει ὃ θειότατος εὐαγγελιστής s Εἰσελθόντος
γὰρ, φησὶ, τοῦ Κυρίου εἰς τὸ ἱερὸν, προσῆλθον αὐτῷ
τυφλοὶ χαὶ χωλοὶ, χαὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς. ᾿Ιδόντες ὃ δὲ
ot ἄρχιερε εἴς χαὶ οἵ Φαρισαῖοι τὰ θαύματα ὃ ἃ ἐποίησε,
χαὶ τοὺς παῖδας χράζοντας χαὶ λέγο τας, Ὥσάννα τῷ
υἱῷ Δαυὶδ, εὐλογημένος ὃ ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Kv-
βίου, οὐχ ἤνεγκαν τὴν τούτου τιμήν. Ὅθεν προσελθόν-

τες αὐτῷ εἶπον Οὐχ ἀχούεις τί οὗτοι λέγουσιν; Οὐ
dava δοξα ζόμενος, ὡς Θεός; οὐχ ἄχθη ἀχούων
παρὰ τῶν ἀχάχων τὰ τῷ Θεῷ χαὶ μόνῳ πρέποντα;
00 πάλαι Oc δήλωχεν. ὃ Θεὸς διὰ τοῦ προφήτου, Τὴν
δόξαν μου ἑτέρῳ οὗ O80 ; xa, Πῶς σὺ ἄνθρωπος
ὧν, ποιεῖς σεαυτὸν Θεόν; Ἀλλὰ τί πρὸς ταῦτα ὃ μα-
κρόθυμος, ὃ πολὺς ἐν ἐλέει, xoi βραδὺς εἰς ὀργήν ;
᾿ἈΑνέχεται τῶν μεμηνότων, ἀναστέλλει ἀπολογίᾳ τὴν
φλεγμονὴν, ἀνθυπομνήσχει Γραφὰς, τ προφέ ἔρει μαρτυ-
ρίας τῶν τελ ουμένων , χαὶ οὐχ ἀπαναίνεται πρὸς τὴν
πεῦσιν. Διὸ καί o φῆσιν " οὐδέποτε χαὶ ὑμεῖς ἠχούσατέ
μου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος, τότε γνώσεσθε, ὅτι
αὐτὸς ἐγὼ ὃ λαλῶν πάρειμι; οὐδ᾽ αὖ πάλιν, Ἔχ στό-
ματος νηπίων χαὶ θηλαζόντων χατηρτίσω givoy ἕνεχα
τῶν ἐχθρῶν σου, τοῦ χαταλῦσαι ἐχθρὸν xai ἐχδικη-
τήν; οἵτινές εἰσιν ὑμεῖς, oi νόμῳ προσέχοντες, χαὶ
προφήτας ἀναγινώσχοντες, xpi τὸν ἐν νόμῳ χηρυτ-
τόμιενον ἀθετοῦντες. Δοκεῖτε TEM vip ἐν προσ: ἤματι
eüae δε ὃ διεχδιχεῖν τὴν τοῦ Θε οὔ δόξαν j μὴ συνιέν-:
τες, ὅτιπερ ὃ ἐμὲ ἀθετῶν, χαὶ τὸν Πατ τέρα ἀθετεῖ.
"Ὁ γὼ γὰρ παρὰ τοῦ ΡΝ ἐξῆλθον, xal ἐλήλυθα εἰς
τὸν χόσμον" xai f, ἐμὴ δόξα, χαὶ τοῦ Πατρός | μού
ἐστι δόξα. ᾿Ελεγχθέντες δὲ οὕτως οἱ ἀνόητοι ὑπὸ τοῦ
Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, ἐπαύσαντο μὲν τῆς ἀντιλογίας,
φιμωθέντ ες τῇ ἀληθείᾳ - ἕτερον δὲ ἐπισπασάμενοι
ἀνοίας λογισμὸν, cuu eod). τιον XOT αὐτοῦ ἐποιοῦντο.
Ἡμεῖς δὲ Ψάλλωμεν, Μέγας ὃ Κύριος ἣ ἡμῶν, χαὶ με-
γάλη ἢ ἰσχὺς αὐτοῦ, χαὶ πῆς συνέσεως. αὐτοῦ οὐχ ἔστιν
ἀριθμός. Ταῦτα γὰρ πάντα γέ [ove ἵνα ὃ αἴρων τὴν
ἁμαρτίαν τοῦ χόσμου ἀμνὸς χαὶ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἑ ἕχου-
σίως ὑπὲ J ἡμῶν ἐπὶ τὸ σωτήριον πάθος ἔλθη, καὶ ἐπὶ
τὸ πραιτώριον, γνωρισθῇ, xai oi ἐξουθενοῦντες τὸν
ἐξωνούμενον τῷ ζωοποιῷ αὐτοῦ αἵματι τὸν χόσμον
συμφωνήσωσι πριάχοντα ἀργυρίοις, χαὶ τὸ πάσχα
τυθῇ ὑπὲρ ἡμῶν Χριστὸς, ὅπως oi τῷ τιμίῳ αὐτοῦ
αἵματι δαντιζόμενοι χαὶ τὰ χείλη ὡς φλιὰς σφραγι-
ζόμενοι, ἐχφύγωσι τοῦ ὀλοθρεύοντος τὰ βέλη xol
οὕτως ὃ aca. σαρχὶ Χριστὸς, χαὶ ἀναστὰς πριήμε-
ρος, τῷ Πατρὶ χαὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δμοτίμως χαὶ
brine παρὰ πάσης χτίσεως D: οσχυνη θῇ " ὅτι αὐτῷ

D
.

χάμιψει πᾶν ᾿ γόνυ ἐπουρανίων χαὶ ἐπιγείων χαὶ χατα-
χθονίων, δόξαν αὐτῷ ἀναπέμιποντες εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

nonangelus, sed ipse Dominus salvavit eos.
Ideo et nos benedicimus te, Domine, qui cum
Patre et Spiritu sancto ante. szcula et in secula
seculorum benedictus es : ante secula et usque
ad hoc tempus incorporeus; nunc autem et in s-
οὐ], cum divina, immutabili et indivisibili in-
carnatione tua. Reliqua videamus. Quid dicit di-

yinus evangelista? Cum intrasset Dominus in Matth. 21,

templum, accesserunt ad eum ceci et claudi, 'À- 15.

et curayit eos. F'identes autem principes sa-
cerdotum et Pharisei miracula que faciebat,
et pueros clamantes et dicentes, Hosanna Jf
lio David, benedictus qui venit in. nomine
Domini, ejus honorem non tulerunt. Quare acce-

dentes d eum dicebant, /Yon audis quid hi di- Ibid. v.

cant? Non «egre fers quod gloria afficiaris ut
Deus? non indigne fers, cum audis ab his inno-
centibus ea, qua solum Deum decent? annon

16.

Deus jam olim per prophetam declaravit, Glo- rsai. 42. 8.
riam meam alteri non dabo? ct, Quomodo LU 7525. 10:

homo cum sis, facis teipsum Deum; ? Sed quid 33.
ad hac longanimis ille, multus in misericordia, et
tardus ad iani) Futentes tolerat, iram | sedat
excusando se , Scripturas vicissim opponit, testi-
monia profert opportuna, neque desinit interro-
gare, Ideoque ait : Numquam et vos audistis me

per prophetam dicentem : Tunc cognoscetis quia 7.8.28.

ego przsens loquor? nec rursum, Éx ore infan-
Hum et lactentium perfecisti UEM propter
inimicos tuos, ut destruas inimicum et ulto-
rem? "Tales estis vos, qui legem attenditis, et
prophetas legitis, et me in lege praedicatum de-
spicitis. Videmini namque pietatis obtentu Dei
gloriam vindicare; non intelligentes eum, qui
116 despicit, Patrem. etiam despicere. Ego enim a
Deo exivi, et veni in mundum : et gloria mea,

est gloria Patris mei. Sic confutati a Servatore
che Deo insani illi, contradicere quidem ces-
sarunt, a veritate refrenati; sed insanum alium
inducentes cogitatum, consilium inierunt adver-

sus eum. Nos vero psallamus : : Magnus Dominus Psat.

noster, et magna virtus ejus, et sapientie illius 5.
non est numerus. Hac quippe omnia facta sunt ,
ut qui tollit peccatum mundi Agnus et Filius Bei
voluntarie pro nobis ad alite passionem ve-
niret, et in pratorio agnosceretur, et ut qui de-
spiciebant eum, qui xeewr sanguine suo mun-
dum redemit , consentirent circa triginta argen-
teos, ct pascha pro nobis immolaretur Christus :
ut qui. pretioso ejus sanguine aspersi sunt, quo-
rum labia instar liminum sunt obsignata, perni-
ciosi illius tela. effugiant; et sic qui carne passus
est Christus et triduanus resurr exit, cum Paire et
Spiritu sancto pari cum honore οἱ gloria ab omni
creatura honoretur ; quia ipsi flectetur omne genu
celestium, terrestrium. et infernorum, gloriam
ipsi referentium. in secula seculorum. Amen.

146.

Isai. 7. τῇ.

Dan. 7.

Dan.3.

et
-

Ezech, 3.
12.

. clamat :

94

SPURIA.

ADMONITIO

IN SEQUENTES

DE BEATA VIRGINE

MARIA ORATIONES.

Ejusdem farine sunt sequentes de D. V. Maria sermones, qui jure in tenebris latuisssent , nisi illos
Savilius publicasset. Fortassis vero ex eodem fonte eodemque auctore prodeunt.

236

In S. Firginem et Deiparam Mariam. A

Omnes quidem memorabiles celebritates. ad-
inrande sunt, et stellarum. splendori compara-
biles. Nam sicut stelle positione sua in czelo {χα
sunt, et ex posito inter singulas intervallo specta-
biliores, totumque terr: orbem illustrant ; atque
eadem stella apud. Indos videtur, et Scythis non
occultatur; in continente splendet et mare illumi-
nat, et navigantes gubernat; harumque stellarum
nomina ob multitudinem ignoramus, sed eas ta-
men ob splendoris pulchritudinem admiramur: sic
sunt etiam sanctorum singuli. Etsi enim ipsorum
reliqui inclusze sint in sepulcris, earum tamen vir-
tus non orbis terre limitibus circumscribitur. Et
hoc verum esse ex rebus ipsis discere potes. Pa-
lestina Abrahze reliquias habet, et tugurium ejus
cum paradiso contendit : nam Deus qui illic con-
tra Adamum sententiam tulit, hic ἃ patriarcha
hospitio receptus est. Josephi ossa unum comple-
ctitur sepulcrum, et ejus contra AEgyptiam certa-
men orbis termini cum stupore mirantur. Moysis
ne sepulcrum quidem reperitur, et ille post mor-
tem przdicat eum, qui virga. mare Rubrum di-
scidit. Isaias ubi sepultus sit ignoramus; et omnis

Zcclesia per prophetiam ejus clamat : Ecce Fi irgo
in utero habebit, et pariet Filium. Daniel in
Babylone sepultus est, et ille per totam terram

clamat : Ecce in nubibus celi, quasi Filius ho-

minis venit. Ananias et socii pueri in Babylone
mortui sunt : ac per illos totus orbis quotidie
Benedicite omnia opera Domini Do-
mino. Ezechiel apud Persas tumulatus est, et cum
Cherubinis exclamat : Benedicta gloria iban
de loco suo. Yta nihil profuit diabolo , quod in
paradiso Adamum morti tradiderit : Deus enim
per mortem justis januam aperuit ad fiduciam.
Sed omnes quidem sanctorum memorix mirabiles
sunt; verum nihil ita gloriosum, ut hiec solenni-

* SEO Savil.]

λξαρίαν, ut conj. ὁ

Εἰς τὴν ἁγίαν παρθένον xa θεοτόχον Μαρίαν.

Πᾶσαι μὲν αἱ μαρτυριχαὶ πανηγύρεις θαυμασταὶ,
ot μιμοῦνται τὴν λαμπρότητα τῶν ἀστέρων τὴν μνή-
μὴν. Καθάπερ γὰρ ot ἀστέρες ἐν οὐρανῷ τῇ θέσει πε-
πήγασι, καὶ τῇ διαστάσει ἀλλήλων πλείονα γνωρίζον-
ται, χαὶ πάντα τὸν τῆς γῆς χκαταλάμπουσι χύχλον,
xa ὃ αὐτὸς παρὰ Ἰνδοῖς ὃ δρᾶται, παρὰ Σχύθαις οὐ
x ὕπτεται, ἐν ἠπείρῳ ἀστράπτει, : χαὶ θάλασσαν φω-
τίζει, χαὶ χυδερνᾷ τοὺς πλέοντας, ὧν χαὶ διὰ τὸ πλῆ-
θος τὰ ὀνόματα ἀγνοοῦμεν, ἀλλὰ διὰ τὸ κάλλος τὴν
λαμπρότητα θαυμάζομεν : οὕτω χαὶ τῶν ἁγίων ἕχα-
στος. Ei γὰρ χαὶ τάφοις τὰ “λείψανα περιχέχλεισται,
ἀλλὰ τὴν δύναμιν αὐτῶν 4 ὕπ᾽ οὐρανὸν οὗ περιέ-

(ραψε. Καὶ ὅτι ἀληθὲς τὸ εἰρημένον, ἔξεστί σοι μα-
θεῖν ἐκ τῶν πραγμάτων αὐτῶν. "H Παλαιστίνη τὸ
λείψανον τοῦ ᾿δραὰμ. ἔ ἔχει, χαὶ ἣ καλύδη αὐτοῦ τῷ
παραδείσῳ ἐρίζει" ὃ γὰρ exei χατὰ τοῦ Ἀδὰμ à ἄπο-
φηνάμενος Θεὸς, ἐνταῦθα t ὑπὸ τοῦ πατριάρχου ἐξενο-
δοχήθη. Τοῦ Ἰωσὴφ τὰ ὀστὰ εἷς περιπτύσσεται τά-
qoc, χαὶ τὸν χατὰ τῆς Αἰγυπτίας πόλεμον τὰ τῆς
οἰκουμένης ἐκπλήττεται πέρατα. Νωῦσέως οὐδὲ τὸ
μνῆμα εὑρίσκεται, καὶ μετὰ θάνατον κηρύττει τὸν
διὰ ῥάδδου σχίσαντα τὴν ἐρυθρὰν θάλασσαν. Ἣ σαΐὰς
Oz ποὺ τέθαπται, οὐχ luv * xol πᾶσα ἣ ᾿Ιχχλησία
διὰ τῆς προφητείας αὐτοῦ χέχραγεν : Ἰδοὺ ἣ Παρθέ-
νος ἐν γαστρὶ ἕξει, χαὶ τέξεται Ytóv. Δανιὴλ ἐ ἐν Ba-
θυλῶνι ἐτάφη, καὶ διὰ πάσης τῆς γἧς “χέχραγεν᾽ Ἰδοὺ
ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ, ὡς Yic ἰὸς ἀνθρώπου ἐρ-
χόμενος. Οἱ περὶ * Ἀνανίαν παῖδες xol αὐτοὶ ἐν Βα-
θυλῶνι ἐκοιμήθησαν," χαὶ δι’ αὐτῶν πᾶσα ἣ οἰκουμένη
βοᾷ καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν Á Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα
Κυρίου τὸν Κύριον. ᾿Ιεζεχεὴλ παρὰ Πέρσαις ἐχώσθη,
χαὶ μετὰ τῶν Χερουδὶμ. χέχραγεν᾽ Εὐλογημένη 5
δόξα Κυρίου ἐ ἐχ τοῦ τόπου αὐτοῦ. Οὕτως οὐδὲν ὠφέ-
λησεν ὃ ὃ διάόολος ἐ ἐν παραδείσῳ τὸν ᾿Αδὰμ. θανατώσας "
ἀνέῳξε γὰρ ὃ Θεὸς τοῖς δικαίοις διὰ θανάτου παῤῥη-

σίας θύραν. ᾿Αλλὰ πᾶσαι μὲν τῶν ἁγίων αἱ μνῆμαι
θαυμασταί - οὐδὲν δὲ τοσοῦτον tig δόξαν, οἷα fj πα-

IN SANCTAM

ροῦσα πανήγυρις. Ὃ Αῤελ διὰ θυσίαν ὀνομάζεται, ὃ
᾿νὼχ δι’ εὐαρέστησιν μνημονεύεται, ὃ Μελχισεδὲχ
ὡς εἰκὼν Θεοῦ χηρύσσεται, ὃ ᾿Αόραὰμ. διὰ πίστιν
ἐγχωμιάζεται, ὃ ᾿Ισαὰχ διὰ τύπον ἐπαινεῖται, ὃ Ἶα-
χὼδ διὰ πάλην μαχαρίζεται, ὃ Ιωσὴφ διὰ σωφροσύ-
γὴν τιμᾶται, ὃ 106 δι’ ὑπομονὴν μακαρίζεται, Μωῦ-
σἧς ὡς νομοθέτης εὐφημεῖται, Ἰησοῦς ὃ τοῦ Ναυὴ ὡς
στρατηγὸς μνημονεύεται, ?* Σαμψὼν ὡς συνόμιλος
Θεοῦ μαχαρίζεται, Iac ὡς ζηλωτὴς μαρτυρεῖται,
Ἡσαΐας ὡς θεολόγος ἀναγράφεται, Δανιὴλ ὡς συνε-
τὸς χηρύσσεται, Ἰεζεκιὴλ ὡς θεατὴς τῶν ἀποῤῥήτων
θαυμάζεται, Δαυὶδ ὡς πατὴρ τοῦ κατὰ σάρχα μυστη-
ρίου λαλεῖται, Σολομὼν ὡς σοφὸς θαυμάζεται - ἀλλ᾽
οὐδὲν τοιοῦτον, οἷον 1j θεοτόχος Μαρία. “Ὃν γὰρ ἐχεῖνοι
πάντες ἐν αἰνίγμασιν εἰδον, avt, ἐν γαστρὶ σαρχω-
θέντα ἐδάστασε - xat οὐδὲν ἐνεπόδισε τὴν ἄῤῥητον οἰ--
χονομίαν τοῦ Θεοῦ Λόγου. "Owxoc; Ἀλλ᾽ ὑλιχὸν
πάθος" ἀλλ᾽ ὄγκου x«t πάθους ὃ Λόγος ἀλλότριος.
᾿Ελαττώματος τοιούτου μέγεθος; Ἀλλ᾽ ἢ θεότης οὗ

; SUE Y. ZR T i,
περιγράφεται. Mócoc; ÀAX ἣν ἀναπλάττων οὐχ ἐμόέ-
λυνεν, ἐν αὐτῇ σαρχωθεὶς, xot ἐξ αὐτῆς οὐχ ἐμιάνθη -
ἀλλὰ καὶ μᾶλλον δόξαν φέρει τῷ βασιλεῖ τὸ φιλάν-
θρωπον. 'T'óxoc; ᾿Αλλ᾽ οὐκ ἠλάττωσε τόχος τὸν ἄναρ--
γον. Toxo f, ἐνανθρώπησις; ᾿Αλλὰ μεταδολὴν 1 θεία
φύσις οὐχ, ὑπέμεινεν. ἔχει χατὰ σάρχα μητέρα » ἀλλ
οὐκ ἄπώλεσε τὸ εἰναι χατὰ θεότητα ἀμήτωρ. Φάτνη;
᾿Αλλὰ τὸν τοῦ Πατρὸς oüx ἐγύμνωσε χόλπον. Σπή-
λαιον : ᾿Αλλ’ οὐδέποτε τῷ θρόνῳ ἣ Τριὰς ἐνέλειψεν.
Οὐδὲν τοίνυν ἐν βίῳ, οἷον fj θεοτόχος Μαρία. Πε-
ρίελθε, ὦ ἄνθρωπε, πᾶσαν τὴν χτίσιν τῷ λογισμῷ,
xoi βλέπε εἰ ἐστιν ἴσον, ἢ μεῖζον τὴς ἁγίας χαὶ θεο-
τόχου Παρθένου * περινόστησον τὴν γῆν, περίδλεψαι
τὴν θάλασσαν, πολυπραγμιόνησον τὸν ἀέρα, τοὺς οὐ-
ρανοὺς τῇ διανοίᾳ ἐρεύνησον. τὰς ἀοράτους πάσας Cu-
γάμεις ἐνθυμήθητι, καὶ βλέπε, εἰ ἔστιν ἄλλο τοιοῦτον
θαῦμα ἐν πάσῃ τὴ χτίσει. Οὐρανοὶ μὲν γὰρ δόξαν
διηγοῦνται Θεοῦ, ἄγγελοι λειτουργοῦσι μετὰ φόδου,
ἀρχάγγελοι προσχυνοῦσι μετὰ τρόμου, τὰ Χερουδὶμ.
(Hf, φέροντα φρίττει, τὰ Σεραφὶμ οὐ πλησιάζουσι, Ξ-
ριϊιπτάμενα χέχραγον δὲ τρόμῳ, Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος
Κύριος σαδαώθ * πλήρης ὃ οὐρανὸς χαὶ ἣ Y7 τῆς ai-
νέσεως αὐτοῦ. Ἢ λίμνη τὸ ἦχος οὐκ ἤνεγχεν, od νε--
φέλαι τῆς ἀναλήψεως τρόμῳ γεγόνασιν ὄχημα, ὃ ἥλιος
τὴν ὕέριν μὴ φέρων ἔφριξεν, ὃ ἅδης τοὺς νεχροὺς ἐν
φόδῳ ἐξήμεσε. Πυλωροὶ ἰδόντες σε ἔπτηξαν, τὸ ὄρος
τὴν ἐπίδασιν δεξάμενον ἐχαπνίσθη, ἢ βάτος μὴ ἐνέγ-
χασὰα τὴν ὀπτασίαν ἐφλέγετο, ὃ ᾿Ιορδάνης φρίξας
ἐστράφη εἷς τὰ ἐπίσω, 4 θάλασσα φοδηθεῖσα τὴν ῥά-
ὕδον ἐσχίσθη διὰ τὸν δεσποτιχὸν τύπον ἡμερωθεῖσα,
*$ ῥάδδος ᾿Ααρὼν διὰ τὴν εἰκόνα παρὰ φύσιν ἤνθησε,
τὸ πῦρ ἐν Βαδυλῶνι Τριάδος ἀριθμὸν ἠδέσθη. "Aot-
θμησον τοίνυν τὰ παράδοξα, καὶ θαύμασον τῆς Παρθέ-
νου τὴν νίκην" διότι ὃν πᾶσα ἣ χτίσις φόδῳ χαὶ τρόμῳ
ὕμνησεν, αὕτη μόνη ἀνερυ.ηνεύτως ἐθαλάμευσε. Ma-
χάριαι δι’ αὐτὴν πᾶσαι αἱ γυναῖκες - οὐχ ἔτι τὸ θῆλυ
ἐν χατάρα. ἔσχε γὰρ τὸ γένος, ἀφ᾽ οὗ καὶ ἀγγέλους
ig δόξαν. Τ᾽ εθεράπευται ἢ Εὔα, σεσίγηται ἣ

ele
εἰς

,
νιχήῆσει

VIRGINEM DEIPARAM.

915

tas. Abel ob sacrificium memoratur, Enoch quod
Deo placuerit celebratur , Melchisedec ut imago
Dei przdicatur, Abraham propter fidem laudatur,
Isaac quod figura sit extollitur, Jacob ob luctam
beatus przdicatur, Joseph ob castitatem honora-
D tur, Job patientiz laudem habet, Moyses ut legis-
lator benedicitur, Jesus filius Nave ut belli dux
celebratur, Samson ex colloquio cum Deo beatus
dicitur, Helias zeli testimonium habet, Isaias theo-
logus esse scribitur, Daniel ut prudens przdicatur,
Ezechiel ut arcanorum spectator admirationi ha-
betur, David ut pater mysterii secundum carnem
celebratur, Salomon ut sapiens suspicitur; sed nihil
exequandum Deipare Marie. Nam quem illi
omnes in zenigmate viderunt, ipsa in utero incar-
natum gestavit, ac nihil impedivit ineffabilem
cconomiam Verbi Dei. Tumorne? At materialis
est passio : at tumore et passione vacuum est Ver-
bum. Tante demissionis magnitudo? Sed divini-
E tas non circumscribitur. Piaculum? Sed eam ef-
formans non feedavit, et in illa incarnatus, et ex
illa genitus, non pollutus est; imo gloriam Regi
affert benignitas. Partus? Sed non minuit partus
eum, qui sine principio est. Partui juncta incarna-
uo? Sed mutationem divina natura non passa est.
Matrem habet secundum carnem , sed non amisit
quod esset sine matre secundum divinitatem. Pra
sepe? Sed Patris sinum non. nudavit. Spelunca?
Sed Trinitas nunquam thronum reliquit. Nihil
ergo in hominum vita simile Virgini Mariz. Mente
55; taque, o homo, totam creaturam percurrito, et vide
A num quid aut zquale sit Deiparz Virgini, aut ma-
jus illa : terram circumi, mare perlustra, aerem
scrutare, celos mente perpende, invisibiles pote-
states cogita, et vide num in tota natura sit aliud
tale spectaculum, Nam czeli enarrant gloriam Dei,
angeli cum timore ministrant, archangeli adorant
cum tremore, Cherubini non ferentes exhorrescunt,
Seraphini non accedunt, sed circumvolantes cum
tremore clamant : Sazctus, sanctus, sanctus Do-
minus Sabaoth : plenum est celum et terra
laudis ejus. Lacus sonum non tulit, nubes assum-
tioni cum tremore vehentes ministrarunt, sol con-
tumeliam non ferens ihorruit, infernus mortuos
cum timore evomuit, Ostiarii te videntes exhorrue-
re, mons ascensum excipiens fumigavit, rubus vi-
sionem non ferens exarsit, Jordanis pre horrore
D conversus est retrorsum , mare virgam metuens
dissectum est per Dominicam figuram mansuefa-
ctum, virga Aaronis propter imaginem praeter
naturam floruit, ignis in Babylone Trinitatis nu-
merum reveritus est. Stupenda illa enumera, et
Virginis victoriam mirare : quia quem omnis cre-
atura cum timore et tremore hymnis celebravit,
eum illa sola modo inexplicabili in thalamo rece-
pit. Beate propter illam omnes mulieres : non
ultra femineum genus in maledictione est. Sexum

Isai. 6. 3.

9i( )
habuit, quo angelos gloria superabit. Curata fuit
Eva, silentio missa est /Egyptia, sepulta fuit Da-
lila, oblivioni data est Jezabel, deleta est memo-
ria Herodiadis : et. nunc mulier um catalogus in
admiratione habetur. Laudatur Sarra ut arvum
populorum ferax; honoratur Rebecca ut callida
benedictionum procuratrix ; admirationi habetur
Lia, ut mater progenitoris secundum carnem ; ce-
lebratur Debora, ut quz supra naturam exercitus
dux fuerit; beata prodicatur Elisabet, ut quae
Prodromi gratize exsultationem disposuerit; ado-
ratur et Maria, quia fuit mater, et ancilla, et nu-
bes, et thalamus, et arca Domini. Mater; peperit
enim eum qui nasci voluit : ancilla ; "naturam
quippe confiteor, et praedico gratiam : nubes ; nam
ex Spiritu sancto concepit eum, quem sine pas-
sione peperit : thalamus ; in illa enim quasi in nu-
ptiali thalamo Deus Verbum habitavit : arca ; non
legem portans, sed Legislatorem utero gestans.
Quamobrem dicamus illi, Benedicta tu in mu-
lieribus. Tu in mulieribus sola es, qux Evae moe-
rorem curasti, quze sola plangentis lacrymas abs-
tersisti, qua sola redemtionis. mundi pretium tu-
listi, cui soli margarite thesaurus concreditus
est, qua sola sine voluptate praegnans fuisti, et
sime dolore peperisti, qua sola Emanuele ut

Luc. 1. 28, 1056 volebat genuisu. Penedicta tu in mulieribus

et Orate fructus, non semen ; flos, non pas-
sio; splendor, non creatura ; cum Patre throni
consors, non servus; sol, non arena; qui adoratur,

non creatus; ; redemtionis pretium, non debitor.
Benedicta tu in inulieribus, et benedictus fru-
ctus ventris tui. Pro eoe es ad tuas canendas

Isai. 5. 14. laudes satis tibi est propheta clamans : Ecce Fir-

go in utero habebit. Dixit miraculum, et modum
tacut. E! pariet [ filium. Partum praedicavit, et
modum non spurium reddidit. Et vocabunt no-
men ejus Emmanuel. Dixat mysterium, et ap-
pellationem quasi tonitru emisit. Quod est inter-
pretatum, JVobiscum Deus. Deum natum pra-
dicavit, et Judaeorum ora frenavit. /Vobiscum
Deus, exstinctus est error : nobiscum Deus, et
circumcisio cessavit : nobiscum Deus, et daemones
fugati sunt : nobiscum Deus, et diabolus pro-
trem est : nobiscum Deus, et piscina parere non
cessat : nobiscum Deus, et reges pietatem colunt :

nobiscum Deus, et eie ies anguste evadunt :

nobiscum Deus, et mors facta est somnus : nobis-
cum Deus, et mortui de libertate exsultantes cla-

I;ai, 63.9. mant : Non angelus, non legatus, sed ipse Deus

venit, et salvavit nos : ipsi gloria in szecula.

C

D

E

SPURÍA.

Αἰγυπτία, τέθαπται ἣ Δαλιδὰ, λεληθάργηται ἡ Ἰεζά-
6s, ἀμνημονεῖται xo Ἥρωδιάς - xaX νῦν θαυμάζε-
ται τῶν γυναικῶν ὃ κατάλογος. Εὐφημεῖται Σάῤῥα
ὡς λαῶν ἃ ἄρουρα, τιμᾶται ἹΡεδέχχα ὡς εὐλογιῶν πα:
γοῦργος πρόξενος, θαυμάζεται χαὶ ἣ Λεία, ὡς μήτηρ
τοῦ χατὰ σάρχα προγόνου * ἐπαινεῖται Δεδόῤῥα ὡς
ὑπὲρ φύσιν στρατηγήσασα μαχαρίζεται χαὶ ἡ Ἔλι-
σάδετ, ὡς σχίρτημα τοῦ προδρόμου : διατιθεῖσα τῆς
χάριτος" προσχυνεῖται χαὶ ἣ Μαρία, ὅτι γέγονε μή-
uu xaX δούλη, καὶ νεφέλη, χαὶ θάλαμος, xa xi60-
τὸς τοῦ Δεσπότου. Μήτηρ. ἔτεχε γὰρ οἵ «ov βουλη-
θέντα τεχθῆναι. “Δούλη" ὁμολογῶ γὰρ φύσιν, χαὶ
χηρύττω τὴν χάριν. Νεφέλη * ἐχ Πνεύματος, γὰρ
ἁγίου. συνέλαθεν, ὃν ἀπαθῶς ἔτεχε. Θάλαμος᾿ ὡς ἐν
νυμφῶνι γὰρ ὃ Θεὸς Λόγος ἐν αὐτὴ χατεσχήνωσε. Κι-
ωτός * οὐ τὸν νόμον βαοτάσασα, ἀλλὰ τὸν νομοθέτην
χυοφορήσασα. Διόπερ εἴπωμεν πρὸς αὐτὴν, Ἰούλογη-
μένη σὺ ἐν γυναιξὶν, ἢ μόνη τῆς [ἰὔας θεραπεύσασα
τὴν λύπην, ἣ μόνη τῆς στεναζούσης ἀπομάξασα δά-
χρυα, ἣ μόνη τὸ χοσμιχὸν βαστάσασα λῦτρον, ἣ μόνη
τὸν θησαυρὸν τοῦ μαργαρίτου πιστευθεῖσα, ἣ μόνη
ἄνευ ἡδονῆς ὀγχωθεῖσα, χαὶ ἄνευ πάθους τεχοῦσαι, ἣ
μόνη τὸν E, μμανουὴλ, ὡς ἠθέλησεν αὐτὸς, γεννήσασα.
Τυὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ, καὶ εὐλογημένος ὃ χαρπὸς,
οὖχ ὃ σπόρος τὸ ἄνθος, οὗ τὸ πάθος τὸ ἀπαύγασμα,
οὗ τὸ χτίσμα " ó σύνθρονος, 00j ὃ δοῦλος " ὃ ἥλιος ?
οὐχ ἣ ψάμμος" ὃ προσχυνούμενος, οὗ τὸ χτίσμα" τὸ
λῦτρον, οὖχ ὑπόχρεως. “Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ,
χαὶ εὐλογηι μένος ὃ χαρπὸς τῆς χοιλίας σου" ἀντὶ πάν-
τῶν εἰς εὐφημίαν ἀρχεῖ σοι ὃ προφήτης βοῶν’ Ἰδοὺ
ἣ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει. Εἶπε τὸ θαῦμα, χαὶ τὸν
τρόπον ἐσίγησε. Καὶ τέξεται υἱόν. ᾿Εχήρυξε τὴν
ὠδῖνα, χαὶ τὴν σχέσιν οὐκ ἐνόθευσε. Καὶ χαλέσουσι
τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿μμανουήλ. Εἶπε τὸ μυστήριον, χαὶ
τὴν κλῆσιν ἐθρόντησεν. Ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον,
μεθ᾽ ἡμῶν δ Θεός. Τὸν τεχθέντα Θεὸν ἐχή ἦρυξε, χαὶ
Ιουδαίων ἐφίμωσε στόματα. ΝΙεθ᾽ ἡμῶν 6 Θεὸς, χαὶ
ἐσθέσθη ἣ πλάνη" μεθ᾽ ἡμῶν ὃ Θεὸς, χαὶ περιτομιὴ
Sg taped p.e" ἡμῶν ὃ Θεὸς, καὶ οἵ δαίμονες ἐφυ-
γαδεύοντο * μεθ᾽ ἡμῶν ὃ Θεὸς, xa ὃ διάῤδολος χαταρ-
γεῖται * μεθ᾽ ἡμῶν ὃ Θεὸς, χαὶ ἣ χολυμδήθρα τί-
χτουσα οὗ χάμνε!" μεθ᾽ ἡμῶν 5 Θεὸς, χαὶ βασιλεῖς
εὐσεῤοῦσι" μεθ᾽ ἡμῶν ὃ ὃ Θεὸς, xa ᾿Εχχλησίαι στενο-
χωροῦνται " μεθ᾽ ᾿ἡμῶν ὃ Θεὸς, χαὶ ὃ θάνατος γέγονεν
ὕπνος" μεθ᾿ ἡμῶν ὃ Θεὸς, xal oi νεχροὶ τὴν ἐλευθε-
ίαν σχιρτῶντες βοῶσιν - Οὐχ ἄγγελος, οὗ πρέσδυς,
ἀλλ᾽ αὐτὸς ὃ Θεὸς ἦλθε, xol ἔσωσεν ἡμᾶς " αὐτῷ ἣ
δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας.

CONTRA IL ERETICOS ET

IN

SANCTAM DEIPARAM.

— ,
Κατὰ αἱρετικῶν, xat εἰς τὴν ἁγίαν Θεοτόχον.

Πάλιν τῇ παῤῥησίᾳ τοῦ ἁγίου Πνεύματος διασπῶν
τὰς σειρὰς τῆς ἀμαθίας τὸν διδασχαλιχὸν χαταλαμθά-
vt). θρόνον, οὐχ αἰδούμενός μου τὴν πτωχείαν" φιλό-
πτωχοι γὰρ ὄντες οἰχτείρετέ με διὰ τὴν τῆς ἀγάπης
φιλοτιμίαν. Πένης γὰρ ὧν πλουσίοις ἐπεχτείνομαι, οὐχ
ἀλαζονείας ὑποθέμενος νόσον, ἀλλὰ τῆς φιλοθέου ὑμῶν
Ψυχῆς ἀποπληρῶν τὸν ἔρωτα. Ὑέρπεσθε γάρ μου τοῖς
λόγοις, ἐπειδὴ χἀγὼ εὐφραίνομαι ὑμῶν τοῖς τρόποις.
Οὐχ οἶδά μου τὴν πτωχείαν, καὶ μογιλάλον φωνὴν, τὸ
χαλὸν τοῦτο χαὶ ἐπέραστον θεωρῶν θέατρον. Οἰδα
γὰρ, ὡς οὐ χριταί μου τῶν λόγων, ἢ θεαταὶ τῶν ἀγώ-
νῶν συνέρχεσθε, ἀλλ᾽ ἵνα τῷ παιδὶ ὡς πατέρες συν-
επισχύσητε. ᾿Εγὼ γὰρ τῇ γλώττη λαλῶ, ὑμεῖς δὲ τῇ
καρδία φθέγγεσθε πρὸς τὸν Θεὸν τοῦτο, δοθῆναι ἡμῖν
λόγον ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματος " φιλόπα!δες γὰρ ὄντες
χαὶ φιλότεχνοι τοὺς ἡμετέρους πόνους οἰχείους λογί-
ζεσθε στεφάνους. Διὸ οὐκ ὀχνῶ πρὸς τὸ λέγειν "λύει
γάρ μου τὸν ὄχνον δ᾽ περὶ ὑμᾶς πόθος, μεταῤάλλει
μου τὴν ἀμάθειαν εἰς ἐνάρετον διδασχαλίαν ^ εὐαγὴς
προσευχή. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐν προοιμίῳ εἰρήσθω.
᾿Εγὼ δὲ σήμερον περιζωσάμενος τὴν ὀσφὺν τῆς EU
θείας, καὶ ἐνδυσάμενος τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης;
καὶ ὑποδησάμενος τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγ-
γελίου τῆς εἰρήνης, ἄρχομαι χατὰ τῶν αἱρετικῶν
ἀναδεξάμενος ἀγῶνα. ᾿Εφάπτομαι τῶν ἀγώνων, οὐ
λόγοις λόγους συνάπτων, οὐδὲ δητοριχῇ δεινότητι τὰς
σειρὰς τῶν προτάσεων διαλύων, ἀλλὰ τῇ τελείως
ἐπαναγνωσθείσῃ φωνὴ τὰ εὐμήχανα τῶν αἱρετικῶν
προδλήματα, ὡς ἱστὸν ἀράχνης, διασπῶν. ἔστι δὲ
ἀποστολιχὸν ἀνάγνωσμα τοῦτο" βάθος πλούτου,

' , 1 , b c ud m m, IPAE
Xa σοφίας, χαὶ γνώσεως Θεοῦ ᾿ ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ
χρίματα αὐτοῦ, xal ἀνεξιχνίαστοι αἵ δδοὶ αὐτοῦ; Τί
λέγεις ὦ Παῦλε; 6 πλοῦτος τοῦ Θεοῦ ἐν βάθει χεῖται;
χαὶ ἐν ὕψει γνωρίζεται; Ναὶ, φησὶ, καὶ ἐν βάθει » χαὶ
ἐν ὕψει" ἐν βάθει μὲν διὰ τὴν ἀνθρωπότητα, ἐν ὕψει δὲ
διὰ τὴν θεότητα. Οὕτω γὰρ διὰ τοῦ προφήτου ἀπο-
χαλύπτων τὴν οἰκονομίαν ἔλεγε πρὸς Ἄχαζ Αἴτη-
σαι σεαυτῷ σημεῖον παρὰ Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου εἷς
βάθος, ἢ εἰς ὕψος" εἰς βάθος μὲν, διὰ τὴν οἰκονομίαν,
εἰς ὕψος δὲ, διὰ τὴν θεολογίαν. Βαθὺ μὲν γὰρ σημεῖον
τὸ ex Παρθένου τεχθῆναι, διψηλὸν δὲ κήρυγμα καὶ τὸ
£x. Θεοῦ Θεὸν γεννηθῆναι. Οὔτε οὖν τὸ ὕψος, ἄνθρω-
πε; περιερὴ αζόμιενος χαταλαμθάνεις, οὔτε τὸ βαθος
πολυπραγμονῶν εὑρίσχεις. Σεπταὶ γάρ εἰσιν αἱ τοῦ

σ E , TET, SOM

Χριστοῦ γεννήσεις" ἣ μὲν γάρ ἐστι κατὰ φύσιν, ἣ δὲ
Y E , ZU

παρὰ φύσιν. Παρὰ φύσιν γὰρ ἐν ὑστέροις χαιροῖς ex
^ Rl
ες

Ν

τῆς Παρθένου ἐτέχθη, κατὰ φύσιν δὲ πρὸ αἰώνων.

τοῦ Πατρὸς ἐτέχθη, ὡς ὃ γεννήσας οἷδε. Καὶ ἣ ἄνω
γέννησις ἀψευδής. ᾿Αληθῶς γὰρ ἐχ Θεοῦ Θεὸς ἐγεν--
νήθη, ἀληθῶς £x. τῆς Παρθένου ἄνθρωπος ὃ Θεὸς μετὰ
ἀνθρώπων ἐτέχθη ἄνω μόνος €x μόνου Μονογενὴς,
χαὶ χάτω μόνος ἐκ μόνης Μονογενής- xai ὥσπερ ἐπὶ

τῆς ἄνω γεννήσεως ἀσεδές ἐστιν ὑπονοῆσαι μητέρα,
΄; - , ,
οὕτω χαὶ ἐπὶ τῆς Παρθένου βλάσφημόν ἐστιν ὕπο-.

C

S Contra hereticos et in. sanctam Deiparam.

1. Rursus Spiritui sancto fidens , ignoranti ca-
tenas avulsurus in doctrine solium ascendo , nec
meam reveritus inopiam. Cum enim pauperum
amantes sitis, caritate moti mei miserebimini.
Pauper cum sim, divites adeo, nec arrogantia
morbo laboro; sed religiosi animi vestri deside-
rium impleo. Namet vos sermones mei, et me mores
vestri delectant. Nec paupertatem, nec in dicendo
inopiam meam sentio, cum hoc pulchrum et desi-
derabile theatrum conspicio. Scio quippe, vos non
dictorum judices, nec agonum spectatores huc
convenire, sed ut quasi patres cum filio corro-
boremini. Ego namque lingua loquor, vos au-

tem corde petitis a Deo, ut detur nobis sermo in Ephes. 6.

apertione oris : nam cum filiorum amantes sitis,
labores nostros, vestras putatis esse coronas. Ideo
non segnis sum ad loquendum : scgnitiem quippe
meam solvit vestri desiderium ; inscitiam meam
in virtutis doctrinam vertit pia precatio. Verum
hac in exordio dicta sunto. Ego vero hodie ac-
cingente lumbos veritate, indutus lorica justitiz,
et calceatus pedes in praeparatione evangelii pacis,
contra hareticos certamen aggredior. Pugnam
autem ineo, non verba verbis addens, neque
rhetorica gravitate propositorum vincula dissol-
vens ; sed ex accurata vocis divinz lectione levia
hireticorum problemata quasi telam aranez dis-

19.

sipans. Est autem hzc apostolica lectio : O alti- p,»

tudo divitiarum et sapientie et scientie Dei 93.
quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et
investigabiles vie ejus! Quid dicis, o Paule? divi-
tie Dei in profundo jacent , et in alto noscuntur ?
Etiam, inquit, et in profundo et in alto : in pro-
fundo propter humanitatem ; in alto propter divi-
nitatem. Íta enim per prophetam cconomiam
revelans dicit ad Achaz : Pete tibi signum a Do-
mino Deo tuo in profundum, wel in altum ;
in profundum, propter ceconomiam sive incarna-
tionem ; in altum propter theologiam. Profundum
enim signum est, nasci ex Virgine; alta autem pra-
dicatio est, Deum ex Deo nasci. Tu igitur, o ho-
mo , neque altum comprchendis curiose scrutando,
neque profundum quantolibet conatu reperis. Ve-
nerandz namque sunt Christi generationes : altera
quippe est secundum naturam, altera preter natu-
ram, Nam przter naturam in novissimis tempori-
bus ex Virgine natus est; secundum naturam au-
tem ante secula ex Patre natus est, ut novit Geni-
tor. Superna autem generatio verissima est. Vere
namque ex Deo Deus natus est, vere ex Virgine
homo Deus cum hominibus natus est. Superne
unus ex uno Unigenitus; in terra unus ex una
Unigenitus : ac quemadmodum in superna gene-
ratione impium esset matrem suspicari, sic et

. If.

Isai. 7.11.

918
cum Virgine blasphemum esset suspicari patrem.
Pater sine fluxu genuit, Virgo incorrupta pepe-
rit. Neque enim. Deus fluxum gignendo passus
est; nam ut Deum decebat genuit : neque Virgo
parlendo corruptioni obnoxia fuit; spiritualiter
enim peperit. O- novum miraculum ! o veneran-
dum et ineffabile mysterium ! Dicere ausim, nec
dicendo aberrabo : etiam sursum virginem natu-
ram genuisse ; pura namque et incorrupta est
deitatis substantia : et in terra Virginem incorru-

Act. 2. 27. ptam peperisse incorruptum : nam JVon dabis

Sanctum tuum videre corruptionem. Cum na-
tura ordine procedit, tunc que secundum natu-

SPURIA.

νοῆσαι πατέρα. O Πατὴρ ἀῤῥεύστως ἐγέννησεν, ἣ
Παρθένος ἀφθόρως ἔτεχεν. Οὔτε γὰρ Θεὸς ῥεῦσιν
ὑπέμεινε γεννήσας" θεοπρεπῶς γὰρ ἐγέννησεν * οὔτε
ἣ Παρθένος φθορὰν ὑπέστη τεχοῦσα " πνευματιχῶς
γὰρ ἔτεχεν. Ὦ χαινοῦ θαύματος, ὦ σεπτοῦ καὶ ἀλα-
λήτου μυστηρίου. Γολμῶ γὰρ εἰπεῖν, ὅπερ λέγων οὐ
σφάλλομαι: ὅτι xo ἄνω παρθένος ἐγέννησε φύσις
(καθαρὰ γάρ ἐστι καὶ ἄφθορος ἣ τῆς θεότητος οὐσία),
χαὶ χάτω Παρθένος ἔτεχεν ἄφθορος ἄφθορον Οὐ δώ-
σεις γὰρ τὸν ὅσιόν σου ἰδεῖν διαφθοράν. “Ὅταν f, φύ-
σις τάξει βαίνῃ, τότε τὰ χατὰ φύσιν ζήτει, ἄνθρωπε᾽
ὅταν δὲ Θεός τι προστάσσῃ; τότε ἣ φύσις τὴν ἑαυτῆς
ἀρνεῖται τάξιν, xol ἐχεῖνα πράττει, ἅπερ ὃ τοῦ Θεοῦ

ram sunt quere, o homo; cum Deus quid impe- 239 βούλεται νόμος. Οἷόν τι λέγω - ἐκέλευσεν 6 Θεὸς τῇ
rat, tunc natura suum negat ordinem, illaque 4 πέτρᾳ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐχόλύσαι ὕδωρ, καὶ ἔδλυσεν, οὐχ ὃ

facit, quae. Dei lex optat. Exempli causa, jussit
Deus petram in deserto aquas effundere , et effu-
dit, non quod in sinu habebat, sed quod jussio
indidit. Sicut ergo petra nntu Dei fons effecta est,
et aquarum torrentes peperit, non ex subjecta
vena, non ex flumine mutuata; sed arida, sine
vena et humore, statim fluviorum mater effecta
est, quam non babebat aquam large effundens :
sic nuptiarum expers Virgo, obumbrante Spiritu
sancto , Dominum nostrum secundum carnem
peperit, non naturz ordine mota , sed Alussimi
virtute ad partum progressa. Non enim aliunde
mutuata preter nature legem peperit, sed Spi-
ritu sancto roborata , sic peperit, ut Del gratia vo-

Luc. t, 35. luit. Nam ait : Spiritus sanctus superveniet in

te, et virlus Altissimi obumbrabit tibi. Ideo-
que quod nascetur Sanctum , vocabitur Filius
Dei. Si vis cognoscere, quomodo natura suum
neget ordinem, ut preter naturam Dei voluntati
ministret, interroga virgam Aaronis : Dic, Virga
arida, quomodo folia et fructum in momento
prater naturam protulisti? Non te Moyses in lerra
prius posuit, non imbribus irrigavit , non radices
tempus fovit et aluit; non zstatem, non ver vi-
disti , non hiemem vel autumnum : quomodo igi-
tur folia , flores et fructum tulisti ? Non conver-
sionibus aeris, inquit virga, non mutationibus
tempestatum servivi ; sed divino ministrans verbo
naturam calcavi, et przter naturam fructum dedi,
ut et secundum naturam et praeter naturam optimi
Artificis voluntati serviamus. Sicut ergo virga
proter naturam fructum dedit, o homo, ut Judaea
crederet, sic οἱ virga vivens, regia Virgo, sine
legalibus nuptiis peperit, ut salus pareretur orbi.

9. Si dicas, Quz similitudo inter virgam ger-
minantem et Virginem parientem ? disce mul-
tum interesse similitudinis. Virga. namque figu-
ra erat Virginis; illa imago, hec veritas ; illud
prius indicium erat, hiec demonstratio. Ut enim
virga illa fructum. preter naturam. dedit , sic et
hic Virgo florem natura prater naturam. germi-

Isai. v1, αν navit. Nam ait: Egredietur virga de radice

* [ Savil. iz. τοῦ νόμον. Cf. p. 241, (.1

εἰχεν ἐν κόλποις, ἀλλ᾽ ὃ ἐναπέθετο τὸ πρόσταγμα. “ο-
περ οὖν ἣ πέτρα νεύματι τοῦ Θεοῦ πηγὴ γέγονε, χαὶ τῇ
φορᾷ τῶν ὁδάτων χειμάῤῥους ἔτεχεν, οὐ φλεδὸς ὑξοχει-
μένης, 00 παρὰ ποταμοὺ δανεισαμένη, ἀλλ᾽ ἣ ξηρὰ καὶ
ἄφλεόος xo ἄνυγρος ἄφνω γέγονε ποταμῶν μήτηρ;
ἀφθόνως προχέουσα ὅπερ οὐχ ἔσχεν ὕδωρ οὕτω xol
ἣ ἀπειρόγαμιος Παρθένος τῇ ἐπισχιάσει τοῦ ἁγίου
Πνεύματος τὸν Κύριον ἡμῶν ἔτεκε χατὰ σάρχα; οὐ
τάξει φύσεως χινηθεῖσα, ἀλλὰ τῇ δυνάμει τοῦ “Ὑ ψί--
στου ἐπὶ τὸ τεχεῖν ἐλθοῦσα. Οὐ γὰρ δανεισαμένη παρὰ
* τὸν νόμον τῆς φύσεως ἔτεχεν, ἀλλὰ δυναμωθεῖσα τῷ
ἁγίῳ Πνεύματι οὕτως ἔτεχεν, ὥσπερ ἣ τοῦ Θεοῦ χά-
ρις ἠθέλησε. Πνεῦμα γὰρ, φησὶν, ἅγιον ἐπελεύσεται
ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις Ὑ Ψίστου ἐπισχιάσει cov: διὸ xol
τὸ γεννώμενον ἅγιον χληθήσεται Ytoc Θεοῦ. Ei δὲ θέ-
λεις γνῶναι, πῶς ἣ φύσις ἀρνεῖται τὴν ἑαυτῆς τάξιν,
ἵνα παρὰ φύσιν ὑπηρετήση τῇ τοῦ Θεοῦ βουλῇ, ἐρώ-
τῆσον τὴν ῥάδδον τὴν ᾿Ααρών᾽ εἰπὲ, ἣ ῥάόδος ἣ ξηρὰ,
πὼς φύλλα χαὶ χαρπὸν ἐν ἀχαριαίᾳ ῥοπῇ παρὰ φύσιν
ἐδλάστησας;: Οὐ τῇ Y, Μωῦσῆῶς σε προέθετο, οὖχ ὄμ-
ύροις ἤρδευσεν, οὐ χρόνος τὰς ῥίζας ἔθρεψεν, οὐ θέρος
εἶδες ἢ ἔαρ. οὐ χειμῶνος ἀπήλαυσας, ἢ μετοπώρου *
πῶς οὖν φύλλα, xoi ἄνθη, καὶ χαρπὸν ἔδωχας; Kat ἣ
ῥάῤδος, οὐ τροπαῖς, φησὶν, ἀέρων ἢ μεταδολαῖς χαι-
ρῶν ἐδούλευσα, ἀλλὰ τῷ θείῳ ὕπηρετησαμένη λόγῳ
τὴν φύσιν ἐπάτησα; xai παρὰ φύσιν χαρπὸν ἔδωχα,
ἵνα χαὶ χατὰ φύσιν χαὶ παρὰ φύσιν τῷ τοῦ ἀριστο-
τέχνου ὑπηρετήσωμεν θελήματι. “Ὥσπερ οὖν ἣ ῥίάδ-
δος παρὰ φύσιν χαρπὸν ἔδωχεν, ἄνθρωπε, ἵνα πιστεύσῃ
ἡ Ιουδαία * οὕτω καὶ ἣ ζῶσα ῥαύδος, ἣ βασιλικὴ Παρ-
θένος, ἄνευ γαμιχῶν νόμων ἔτεχεν, ἵνα σωθῇ ἣ oi-
χουμένη.

cd

Y
Ei δὲ λέγεις, τί ὅμοιον ῥάδδος βλαστάνουσα πρὸς Παρ-
7 ,
θένον τίχτουσαν ; μάνθανε, ὡς πάνυ τὴν ὁμοιότητα σω-
C *H M c 166 , ho: T II 71 5 2.25 M ,
ει. Ἢ γὰρ ῥάδδος τύπος ἦν τῆς Παρθένου " ἐχείνη εἰ-
er ^ D
χὼν, αὕτη ἡ ἀλήθεια * χαὶ τὸ poA 60v ὑπόδειγμα, τοῦτο
ΕῚ S (4 ?Q, AN 5 / “ ΕΝ A £8
ἀπόδειξις. Ὥσπερ γὰρ ἐχείνη ἣ pd6Ooc καρπὸν ἔδωχε
f τ
παρὰ φύσιν, οὕτω καὶ ὧδε παρὰ φύσιν ἣ Παρθένος τὸ
ἄνθος τῆς εὐσεδείας ἐδλάστησεν. ᾿Κξελεύσεται γὰρ,
ΤΟ ὶ 68 2 τ I». 3 ᾿ N o» 2 LES
φησὶ, ῥάόδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαὶ, καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς

CONTRA ILERETIÍCOS ET
ἀναθήσεται. Μὴ μάτην οὖν ὃ Παῦλος τὸν πλοῦτον τοῦ
Θεοῦ θαυμάζει, τ τουτέστι, τὴν ἔ ν ἔνσαρχον οἰχονομίαν τοῦ
Χριστοῦ. Φεῦ τῆς ἀπιστίας τῶν αἱρετικῶν, φεῦ τούτων
τῆς λύσσης χαὶ θεομάχου γλώσσης. ΠΝ , ὃ τῶν
οὐρανῶν πολίτης, ὃ coU παραδείσου θεατὴς, ὃ τοῦ
Χριστοῦ διάπυρος. ἐραστὴς, ὃ τῶν ἀλαλήτων μυστη-
ρίων ἀκροατὴς, χαὶ τὴν οἰχονομίαν ζητήσας ἔφριξε χαὶ
Der Υγίασε " xol ὑμεῖς τὴν θεότητα ὃ διερμιηνεύοντες οὐ
φρίττετε; Παῦλος τὰ χρίματα τοῦ Θεοῦ ἀνεξερεύνητα
λέγει" χαὶ σὺ τὴν “φύσιν τοῦ Πατρὸς ὡς εὐθήρατον
ἐρευνᾶς ; Καιρὸς ὃ δέ σε καλέσαι, σχυθρωπάσαντα ἐ ἐπα-
ναστρέψαι χατὰ τῶν ὑπὸ σοὺ ἀφράστως εἰρημένων.
Πῶς ἔτεχεν 5 Παρθένος οὐχ. οἶδας , χαὶ πῶς ἐγέννησεν
ὁ Θεὸς εἰδέναι βούλει; τὴν ἐν τῇ Ἡρώδου χατὰ
σάρχα γέννησιν τοῦ Χριστοῦ ἀγνοεῖς πῶς γέγονε,
χαὶ τὴν ἐχ “Πατρὸς ἀνάρχως χαὶ ἄνε ερμηνεύτως χαὶ
σεπτῶς χαὶ ἀλαλήτως πρὸ πάσης ἐννοίας χαὶ χαι-
ρῶν χαὶ αἰώνων ἀμεσιτεύτως γεγένημ. ἔνην ἕρμη-
νεύειν τολμᾶς, χαὶ δοχιμάζειν ἐπιχειρεῖς ; Εἰ τὸ
σταυρωθὲν σῶμα τοῦ Χριστοῦ Θωμᾶς ψηλαφήσας
" ἀναπαίδευτος οὐχ ἔμεινε, καί Ye ἀπόστολος ὦν -
ποίας εἰσὶ | τιμωρίας ἄξιοι oi ud χειρὶ τὸ σῶμα ψηλα-
φῶντες τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ τῇ γλώττῃ τὴν ἀΐδιον τῆς
θεότητος αὐτοῦ διερευνῶντες φύσιν; Θωμᾶς γὰρ χαὶ

€

ὃ εἶδε σῶμα, ἐψηλάφησεν᾽ οὗτοι δὲ ἣν μὴ εἰδον θεό-
τητα, ὡς ἑωραχότες ἐξηρεύνησαν. Εἰπὲ ὃ δὲ, ὦ δεινὲ
χαὶ εὐμήγανε δῆτορ Εὐνόμιε, ὃ τριχῶς τὴν τῆς θεό-
τητος διαχρίνων φύσιν, ὃ μιχροῦ πάλιν βραχύτερον
ἀναπλάττων θεοὺς, διὰ τί χτίσμα, xa οὗ γέννημα τὸν
Χριστὸν λέγεις ; Ἵνα μὴ, φησὶ, ῥεύσεως ἔννοιαν τῇ
ἀχτίστῳ τοῦ Θεοῦ προσψαύσω φύσει" τὸν γὰρ γεννῶντα
ἀνάγχη ὑπομεῖναι! δεῦσιν. Οὐχοὺν xat χτίζοντα ἀχόλου-
θον ὗ ὑπομεῖναι πόνον. Ὁ γὰρ χτίζων, ἀχόπως οὐ χτί

ζει; Ei τοίνων τῆς δεύσεως ἔννοιαν φυγὼν, τὸν Πατέρα s,
Πατέρα εἰπεῖν παραιτε i EE δημιουργὸν αὐτὸν εἴ-
T6, ἵνα μὴ πόνων χαὶ ἱδρώτων! ὑπόνοιαν ἐπιῤῥίψης.
Ἀλλ᾽ οὐχ οἵαν, φησὶ, δόξαν περὶ ἀνθρώπων € ἔχομεν,
τοιαύτην καὶ περὶ Θεοῦ ἐχλαμόάνειν ὀφείλομεν. Ἄν-
θρωποι γὰρ: χτίζοντες, πόνῳ χαὶ ἱδρῶτι χτίζουσι: Θεὸς
δὲ χτίζων, ἀπόνως χτίζει" ἀσύνθετος γάρ ἐστι τὴν φύ-
σιν. Ἐπεὶ οὖν, ὦ σοφὲ χαὶ ἐπιστήμων, ὃ χτίζων ze
χτίζει ἀπόνως, ,ἀῤῥεύστως γεννᾶν οὐ δύναται, ἀλλ᾽ ὅτ

μὲν χτίζει, ἀπόνως ὃ Θεὸς χτίζει, ὅτε δὲ s γεννᾷ, ὡς ἄν-
θρωπος € ὑπομένε: ῥεῦσιν ; καὶ δημιουργῶν μὲν ἀπαθὴς
μένει, γεννῶν δὲ ἀνθρωπίνῳ πε ἱπίπτει πάθει; Dos ττω,
καὶ δεδιῷ,, xa τρέμω τὴν βλάσφημον, τὴν ἀθύρωτον,
τὴν ἀχαλίνωτον τῶν αἱρετικῶν γλῶτταν, ἐννοῶν, ὅτι
ἀφθάρτως di Παρθένος ἔτ εχε, πιστεύουσι, χαὶ ὅτ | Occ
ἀῤῥεύστος ἐ ἐγέννησεν, ἀμφιθάλλουσιν: Ἡ ἄφθορος τῆς
Παρθένου μήτρα χαὶ μετὰ τὸ τεχεῖν ἄλυτος ἔ ἔμεινεν,
ἄνθρωπε, καὶ ἣ τοῦ Πατρὸς φύσις ἐν τῷ γεννᾶν τὴν
ῥεῦσιν οὐ διέφυγεν; Ἀλλ᾽ ἢ Παρθένος χαὶ μετὰ τὸ τε-
χεῖν παρθένος ἔμεινεν, ἐχ τοῦ τεχεῖν μὴ ζημιωθεῖσα τὴν
παρθενίαν" χαὶ ὃ Πατὴρ μετὰ τὸ γεννῆσαι. ὃ αὐτὸς
μεῖναι οὐχ ἠδύνατο, ἀῤῥεύστου χαὶ ἀναλλοιώτου τῆς
οὐσίας μενούσης: Καὶ ὅπου μὲν ὄγκος σώματος, υε-
λῶν ἁρμονία, ὀστέων σύνθεσις, γευρῶν τάξις, φλεδῶν

IN SANCTAM DEIPARAM.

919
Jesse, et flos ex ea ascendet, Non frustra igitur
Paulus divitias Dei miratur, 1d est, carnalem
Christi ceconomiam. O hzreticorum credidi
tem! o rabiem et linguam Deo inimicam ! Paulus
celorum civis, paradisi spectator, Christi fervens
amator, ineffabilium mysteriorum auditor, ubi
ceconomiam exploravit: inhorruit et caligine per-

D fusus est; et vos divinitatem explicantes non ex-
licerescitis 9 Paulus judicia Dei investigabilia di-
cit, et tu Patris naturam ut apprehensu facilem
sctpdisn Tempus est te evocandi, ut mcestus te
convertas contra illa ineffabilia, quz tu dixisti.
Quomodo Virgo genuerit non nosti, et vis nosse
quomodo Deus genuerit? Eam qua sub Herode
fuit Christi secundum carnem generationem, quo-
modo nempe facta sit, ignoras; et illam ex Patre
sine principio, inexplicabilem, "venerandam et in-
effabilem, ante omnem intellectum, ante tempora
et secula, sine medio factam, interpretari audes,
et explorare tentas? 81 Thomas Christi corpus
crucifixum langensnon sine repr ehensione mansit,

E etsi apostolus esset, quo sunt supplicio digni, qui
non manu Christi corpus tangunt, sed lingua eter-
nam divinitatis ejus ΡΟΝ Scrabintur? Tho-
mas quippe quod norat corpus tangebat; illi quam
non norant divinitatem, ac si viderent, scrutati
sunt. Die, queso, gravis et perite rhetor Eunomi,
qui tripliciter divinitates naturam dijudicas, qui
parum abest quin deos iterum confingas, cur crea-
tum, non genitum Ghristum dicil Ne, inquit,
duos rationem increate Dei nature tribuam :
generantem quippe necesse est fluxum subire.
Ergo etiam creantem necesse est subire laborem.

o Nin qui creat, non sine labore creat? Si ergo ut

A fluxus rationem devites, Patrem dicere recusas,
ne Creatorem dicas, ut ne laborum et sudorum
suspicionem injicias. Sed. non eamdem, inquit,
quam de hominibus habemus sententiam, de Deo
debemus habere. Homines quippe cum creant,
sine labore et sudore creant ; Deus vero creans,
sine labore creat : natura quippe incompositus
est. Igitur, 0 sophista et erudite, Deus creans, sine
labore creat, non potest vero sine fluxu gignere,
sed quando creat, ut Deus sine labore creat? quan-
do autem gignit, ut homo fluxum patitur? et
creans sine passione creat, gignens vero in passio-
nem incidit humanam ? Bass ch timeo, tre-
mo, blasphemam, impudentem, et effrenem hiere-
ticorum linguam , dum cogito, illos credere qui-
dem Virginem sine corruptione peperisse, sed num

B Deus sine fluxu genuerit dubitare. Incorrupta
Virginis vulva post partum integra mansit, o ho-
mo, et Patris natura gignens, flüxum iif effugit?
Sed Virgo post partum virgo mansit, nec ex partu
virginitatem perdidit; Pater. vero postquam ge-
nuit, idem manere non potuit, ita ut ejus bubstads
tia sine fluxu et mutatione manserit? Et ubi cor-

b [ἀνεποίδευτο; Cod. Savil, ἔσ. ἀνυπεύθυνος. Mox pro χαί γε fort. χαίτοι.]

Dan. το.

9. et 5. 6.

020

poris moles, membrorum harmonia, ossium com-
pago, nervorum ordo, venarum plenitudo, arti-
culor um vincula sunt, infans ut. ipse novit exiit,
in virginea vulva sese ineffabili modo efformans;
ubi vero non corpus, non membrum, non articuli,
non nervi, non ossa, non vene sunt, sed intacta,
incorporea, invisibilis natura, fluxum inducis, et
imminutionem cogitas? Exiit ex vulva, et inte-
gra vulva mansit. Nam qui sine semine in Virgine
animatum sibi templum fecit,ipse intemeratam vul-
vam servavit ut Deus. Opera quippe Dei non na-
turz rerum serviunt, sed Dei Verbi jussum sequun-
tur. Aliquando enim Deus secundum naturam creat,
utnaturz ordinem cognoscas; aliquandoautem prz-
ter naturam creat, ut discas operantis potentnam.
Neque enim omnia V eque ee naturam fiunt, ne na-
tura Deus esse dicatur: neque omnia prater natu-
ram, ne putentur naturze confusionem esse ea, quae
preter naturam fiunt? Efformat Deus secundum na-
turam, et creat etiam preter naturam;ut discas natu-
ram ancillae more, et secundum naturam moveri,
et praeter naturam currere, Do j jussum implentem.
5. Dic vero tu , qui quaestionem moves, quo-
modo Christus ex intemerata vulva prodiens, vir-
ginitatis signaculum non delevit, quomodo ex
virgineo ΓΕ ΜΕΝ virgo Eva prodiit? Nam Deipara
Maria, qui virum non noverat, virum peperit,
primus homo Adam, qui deeem em non noverat ,
mulierem germinavit. At vir ginem gignere, pes
res stupenda sit, aliquid tamen rationis habet, in
quantum veliter, vulva, et. naturalis infantibus
via jam EE est; sed in Adamo stupenda
omnia sunt, Quis enim inar ex costa natum ho-
minem? quandonam costa fructum tulit? Somnum
immisit Deus Adamo, ne de sublata costa dole-
ret, verum ejus vincula consopivit : vincula quip-
pe sunt naturz,, nervi. Cujus rei testis est Daniel
dicens : Et vidi visionem et cecidi, et vincula
lumborum meorum. soluta sunt. Costam ergo
lege naturz firmatam, nervorum vinculis conne-
xam, carnibus contextam, venis conjunctam, quo-
modo abstulit? quomodo avulsit? quomodo sub-
lata costa Adam incolumis mansit? Quomodo ? Qui
solvitipse novit ; qui solvit ipse colligavit. Etenim
si alius ligasset, aus solvisset, hinc quaestio orire-
tur: sed si 1s, qui. concinnaverat, 1056 solvit ; si
1s, qui costam ex terra formaverat, costam abstu-
lit : ipse solus novit quomodo eme it, qui. solus
novit quomodo membrorum hi uat compo-

SPURIA.

πλήθη, ἄρθρων δεσμοὶ, τὸ βρέ qoc ἐξῆλθεν ἁ ὡς οἶδε,
καὶ ἐν τῇ παρθενιχῇ ἀποῤῥήτως E ἑαυτὸν bodas γαστρί"
ὅπου δὲ οὐ σῶμα, οὗ μέλος, οὔκ ἄρθρα, οὐ νεῦρα,
οὐχ ὀστέα, oU φλέδες, ἀλλ᾽ ἀναφὴς xa ἀσώματος χαὶ
ἀόρατος φύσις, ῥεῦσιν εἰσάγεις Xo μείωσιν νοεῖς; Kol
προῆλθεν ἐ ἐχ μήτρας, xo ἄλυτος ἔμεινεν f, μήτρα. Ὅ
γὰρ ἄνευ σπέρματος ἐν τῇ Παρθένῳ ἐ ἐμ. ψυχώσας ἕ ἑαυτῷ
ναὸν, αὐτὸς καὶ ἄλυτον διετήρησε τὴν μήτραν, ὡς
Θε sóc. Τὰ γὰρ ἔργα τοῦ Θεοῦ οὐ τῇ φύσει τῶν πρα-
γμάτων qu ἀλλὰ τῇ χελεύσει τοῦ Θεοῦ Λόγου
ἐξαχολουθεῖ Ü Ποτὲ μὲν γὰρ, ὃ Θεὸς χατὰ φύσιν χτίζει Ἶ
ἵνα γνῷς τῆς φύσεως τὴν εὐταξίαν ποτὲ δὲ παρὰ φύ-
σιν δημιουργεῖ, ἵνα μάθης τοῦ ἐνεργοῦντος τὴν δύνα-
μιν. Οὔτε γὰρ πάντα χατὰ φύσιν γίνεται, ἵνα μὴ
θεολογηθῇ ἣ φύσις, οὔτε πάντα παρὰ φύσιν, ἵνα μὴ
ἀταξία τῆς φύσεως νομισθῇ τὰ παρὰ φύσιν πραττό-
μενα. Πλάττει δὲ Θεὸς xac φύσιν, δημιουργεῖ xad
une φύσιν, ἵνα μάθης ὡς ἣ φύσις θεραπαινίδος τάξιν

πέχουσα χατὰ φύσιν χινεῖται, καὶ παρὰ φύσιν τρέχει;
MESI ue πληροῦσα Θεοῦ.

Eini δὲ, 6 ζητῶν, πῶς ὃ Χριστὸς ἐ ἐχ τῆς ἀλύτου
μήτρας προελθὼν ᾿ οὐκ ἠφάνισε τὴν σφραγῖδα τῆς με β
θενίας, πῶς 2x τοῦ παρθενιχοῦ Ἀδὰμ 1 ἣ παρθένος ES
προῆλθε. Ἢ θεοτόχος γὰρ Μαρία μὴ ἡνοῦσα dips,
ἄνδρα ἔτεχεν, ὃ πρωτόπλαστος ᾿Αδὰμ. μὴ γνοὺς γυναῖχα,
γυναῖχα ἐδλάστησεν. Ἀλλὰ τὸ μὲν παρθένον γεννῆσαι,
εἰ xa παράδοξον, ἀλλ᾽ ὅμως ἔχεται λόγου, καθ᾽ ὃ
γαστὴρ χαὶ μήτρα χαὶ φυσιχὴ τοῖς τικτομένοις προτε-
τύπωται ὁδός" ἐπὶ δὲ τοῦ Ἀδὰμ, πάντα ξένα. Τίς γὰρ
εἶδεν ἀπὸ πλευρᾶς τικτόμενον “ἄνθρωπον ; ; πότε δὲ
πλευρὰ συνεισήνεγχε καρποφορίαν; “Ὕπνον ἐπέδαλε
τῷ ᾿Αδὰμ ὃ Θεὸς, V ἵνα μὴ λυπηθῇ διὰ τὴν ἀφαίρεσιν
τῆς πλευρᾶς, ἀλλ᾽ ὅμως ὕπνωσεν αὐτοῦ τὰ δεσμά " Oe-
σμὰ γάρ εἶσι ι τῆς φύσεως τὰ νεῦρα. Καὶ μάρτυς ᾿'Δανιὴλ
λέγων, Καὶ εἶδον τὴν ὀπτασίαν, xol ἔπεσα" χαὶ οἱ σύν-
δεσμοί tou τῆς ὀσφύος διελύθησαν. Πλευρὰν οὖν νόμῳ
φύσεως ἠσφαλισμένην, δεσμοῖς γευρῶν συμπεπλεγμέ-
νην; σαρξὶν ὑφασμένην, φλεψὶν ἡνωμένην πῶς ἐξεῖλε;
πῶς ἀπέσπασε; πὼς χαὶ ἣ πλευρὰ ἐξῆλθε, χαὶ ὃ ᾿Αδὰμ
σῶος ἔμεινε: Πῶς; Ὁ λύσας οἶδεν - ὃ jT xo ἔδη-
σεν. Εἰ μὲν γὰρ ἄλλος ὃ δήσας, xol ἄλλος ὃ λύσας,
ζήτημα ἦν᾽ εἰ δὲ ὃ ἁρμόσας ἔ ἔλυσε, xat ὃ πλευρὰν ἐ ἐχ
γῆς πλάσας, τὴν πλευρὰν ἀφείλατο, ἐχεῖνος μόνος oi-
δε, πῶς ἔλυσεν, δ xai μόνος ἐπιστάμενος, πὼς τὴν
τῶν μελῶν ἁρμονίαν συνέ ἔθηχεν. “Ὥσπερ οὖν χαὶ μετὰ
τὴν ἃ ἀφαίρεσιν τῆς πλευρᾶς σῶος ἔμεινεν ὃ ᾿Αδὰμ, οὕτω
xol μετὰ τὴν πρόοδον τοῦ βρέ ouc ἄφθορος & ἔμεινεν ἣ

suerit.Ut ergo post sublatam costam incolumis man- zm Παρθένος. Οὔτε γὰρ ἣ τῶν τοῦ A SX. £667, ἃ ἁρμονία ;

sit Adam, sic post infantis exitum incor rupta mansit
Virgo.Neque enim post sublatam costam harmonia
membrorum Adami lzsa est, neque exeunte infante
virginitatis signaculum temeratum est. Quemad-
modum enim apud nos si quis alienum vinculum
solvere velit, ipsum destruit et abscindit ob i impe-
ritiam ; ; quid vero ligavit, sine labore solvit ; har-
ORE quippe ligaminis novit : sic Dicus qui
corpus concinnavit, constrinxit et perfecit, et ner-
vorum vincula noverat, et quomodo costam cum

ἃ ληφθείσης τῆς πλευρᾶς, οὔτε τῆς παρθενίας ὑθρίσθη
ἣ σφραγὶς, προελθόντος τοῦ βρέ &gouc. Καθάπερ γὰρ ἐφ᾽
ἡμῶν ἐάν τις ἀλλότριον δεσμὸν λύσαι θελήση» ἄφα-
vitet αὐτὸν, xal συγχόπτει δι ἀπειρίαν, ὃ δὲ δήσας
ἀχόπως λύει ( olas γὰρ ὧν ἔδησε τὴν ἁρμονίαν)" οὕτω
χαὶ ὃ Θεὸς ὃ ἁρμόσας, ὃ ouo ίγξας, ὃ χομθώσας τὸ
σῶμα, καὶ τοὺς συνδέσμους τῶν γευρῶν ἤδει, καὶ πῶς
συνῆψε πλευρὰν πρὸς πλευρὰν, χαὶ ἀρῦρον, χαὶ “μέ-
Jos" xoi ἐξ ὧν παρέδησεν, ἐπιστημόνως χαὶ πανσόφως
ἐπῆρε πλευρὰν, καὶ οὐχ ἐμείωσε τὸν ᾿Αδάμ.. ᾿Ἄπλασεν

CONTRA ILERETICOS, ET IN SANCTAM DEIPARAM.

αὐτὸν ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἐν τὴ Παρθένῳ,
καὶ οὔτε τὴν παρθενίαν πλάττων διέλυσεν, οὔτε διὰ
τῆς μήτρας προελθὼν τὴν μήτραν διέφθειρεν. Εἰπὲ
οὖν, ὦ σοφὲ xat ἐπιστήμων" τί εὐχοπώτερόν ἐστι, παρ-
θένον τεκεῖν, xol μετὰ τὸ τεχεῖν παρθένον πάλιν
μεῖναι: ἢ ῥάόδον εἰς ζῶον ψυχωθῆναι, χαὶ ἀπὸ ζώου
πάλιν ῥάδδον γενέσθαι; Πῶς 4 ῥάδδος Μωῦσέως εἰς
δράχοντα μετεδλήθη; πῶς τὸ ἄψυχον ψυχὴν ἔλαδε:
πῶς τὸ ἀκίνητον ἐπὶ γῆς εἷρπε; πῶς δὲ πάλιν ἀπὸ
δράχοντος ῥάδοος γέγονε, τὴν οἰχείαν ἐπιγνοὺς
φύσιν; Ποτὲ μὲν γὰρ ἀπὸ ῥάῤδου δράχων, ποτὲ δὲ
ἀπὸ δράχοντος ῥάδδος ἐγένετο. “Ὥσπερ οὖν ἣ Μωῦ-
σέως ῥάδδος, ἄνθρωπε ; κατὰ φύσιν μὲν ἦν ῥάόδος,
xac οἰκονομίαν δὲ δράχων - οὕτω xat f, Μαρία χατὰ
φύσιν μὲν ἦν παρθένος, χατ᾽ οἰκονομίαν ὃὲ μήτηρ
ἐγένετο, ἵνα πιστεύσωσι τῶν Χαλδαίων οἱ μάγοι, xa-
θάπερ, ἵνα φοδηθὴ Αἴγυπτος, fj ῥάόδος δράχων ἐγέ-
νετο. 'Γοιγαροῦν ἵνα σωθῇ ἣ οἰκουμένη, οὐκ ἤθελες σὺ
τὴν Παρθένον φανῆναι; [εἴτα δὲ σεισμῶν γινομένων διαι-
ροῦνται τοῖχοι καὶ συνάπτονται᾽" Χριστοῦ δὲ τιχτομένου
οὐχ ἠνοίγετο μήτρα, καὶ πάλιν φαίνεται: Καὶ ἐν σει-
σμοῖς μὲν οὕτω διαιροῦνται τοῖχοι, ὡς χαὶ θάνατον

Q2T

costa copulasset, et articulum et membrum, et ex
iis quz colligaverat scite et sapienter costam abs-
tulit, nec Adamum imminuit. Seipsum efforma-
vit unigenitus Dei Filius in Virgine, neque effor-
mando virginitatem solvit, neque per vulvam
exiens vulvam corrupit. Dic ergo, o sophista et
erudite,. Quid facilius est, virginem parere, et
post partum virginem manere, aut virgam ad vi-
lam vocari, et ex animali rursum virgam fieri ?
Quomodo virga Moysis in draconem mutata fuit?
quomodo inanimatum animam accepit? quomodo
res immobilis in terra. repsit? quomodo rursum
ex serpente virga facta est, quz suam agnovit na-
turam? Modo namque ex virga draco, modo ex dra-
cone virga effecta est. Ut ergo virga Moysis, o homo,
secundum naturam virga, secundum cconomiam
draco fuit : sic et Maria secundum naturam virgo,
secundum «cconomiam mater facta est, ut Chal-
dzorum magi crederent, quemadmodum, ut timeret

2gyptus, virga in draconem mutata est. Án tu
nolis Virginem apparere ad mundi salutem? Uti-
que in terr: motbus muri scinduntur et con-

ἀπειλεῖν: οὕτω δὲ ἑνοῦνται, ὡς μηδὲ σχῆμα ἢ ἴχνος C junguntur, et Christo nascente non aperietur vul-

φαίνεσθαι τῆς διαιρέσεως" ἐπὶ δὲ τῆς ἀφθάρτου ἐχεί-
νης γεννήσεως οὐχ ἤθελες λυθῆναι μὲν τὴν μήτραν
πρὸς τιμὴν τοῦ τιχτομένου,, συνελθεῖν δὲ καὶ ἑνωθῆ-
vat xal τὸ τῆς παρθενίας ἀπολαύεῖν σχῆμα δυνάμει
τοῦ ἐνεργοῦντος; Καὶ μή μοι λέγε" πόθεν ὑπέστη σὰρξ
χαὶ aig, σπέρματος μὴ ὑποχειμένου ; "ἔστι γὰρ ἐκ
τῶν χαθ᾿ fiuc μαθεῖν τὸ ὑπὲρ ἡμᾶς. Καὶ χάλει
μοι εἰς εἰκόνας τῶν λεγομένων τοὺς τῶν ζωγράφων
παῖδας, oi πολλάκις καὶ φυτὰ xat δένδρα χαὶ λειμῶ-
νας xal ποταμοὺς ζωγραφοῦσιν, χαὶ ἐπειδὰν δὴ τὴν
φύσιν συνεργοῦσαν οὐχ ἔχουσι, τέχνη βιάζονται τῇ
χράσει τῶν χρωμάτων τὰς τῶν πραγμάτων παριστᾶν
εἰκόνας. Ποιοῦσι γὰρ ποταμὸν, παρὰ ποταμῶν μὴ
δανειζόμενοι ῥεῖθρον * ποιοῦσιν ἄνθρωπον, υνηδὲν παρὰ
τῆς ἀνθρωπίνης ἐρανιζόμενοι φύσεως. Ὥσπερ οὖν
oi ζωγράφοι διὰ τῶν χρωμάτων xot ἄνθρωπον χαὶ
πηγὴν χαὶ ποταμὸν ζωγραφοῦσι, μηδὲν παρὰ πη-
γῆς ἢ ποταμοῦ ἢ ἀνθρώπου λαμάνοντες: τὸν αὐτὸν
τρόπον xoi τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τὴ Παρθένῳ οὐ
ἡρώμασιν, ἀλλὰ βουλῇ ἔμψυχον χατεσχεύασεν ἄνθρω-
πον, παρὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως μὴ ἐρανισάμενος
σπέρμα εἰς σύστασιν τοῦ πλαττοιένου. 'O Θεὸς χοῦν
λαδὼν ἀπὸ τῆς γῆς, οὐ χερσὶν ἀνθρωπίναις (ἀσύνθε-
τος γὰρ τῆς θεότητος fj φύσις ) τὸν ᾿Αδὰμ. ἐμόρφωσεν
ὡς ἠθέλησε: τὸ δὲ Πνεῦμα τὸ ἅγιον οὐ γοῦν ἔλαθεν,
οὐ φυσικῷ νόμῳ χαταύληθῆναι σπέρμα συνεχώρησεν,
ἀλλὰ μόνον ἐπέλαμψε, χαὶ ὀστέα ἔπηξε, καὶ νεῦρα
ἔτεινε, xat ῥίνα χαὶ ὦτα, ὀφθαλμούς τε καὶ γλῶτταν,
χεῖρας χαὶ πόδας, Ψυχὴν χαὶ νοῦν xai λογισμὸν, χαὶ
λόγον συνεστήσατο, χἂν μὴ βούλωνται οἵ αἱρετιχῶν
παῖδες. Ἅδσπερ γὰρ ot ἐν κατόπτρῳ ἐγχύπτοντες εἰχόνα
ἀντεγειρομένην αὐτῶν δρῶσι τῇ ὄψει £x τῆς ἀμόρφου
ὕλης, εἰκόνα γελῶσαν πολλάχις, χαὶ χλαίουσαν, χι-
νουμένην τε χαὶ πολυτρόπως μετερχομένην, καὶ τῆς
ζώσης μορφῆς τὰ σχήματα μιυουμιένην οὕτω καὶ τὸ
{νεῦμα τὸ ἅγιον ἐν χαθαρῷ χατόπτρῳ, τῷ ἀσπίλῳ
σώματι τῆς Παρθένου ἔλαμψε, τέλειον ἐδηικιούργησεν
TOM. VIII.

va, et rursus claudetur? In terre motibus ita
scinduntur muri, ut morlis periculum inferant ;
et ita denuo junguntur, ut ne vestigium quidem
scissionis maneat : et in partu illo incorrupto nol-
les vulvam illam solvi in honorem infantis, et de-
nuo jungi et copulari, ac. virginitas formam re-
cipere per virtutem operantis ? Nec mihi dicas,
Unde substitit caro et sanguis non subjecto semi-
ne? Nam ex iis, qux apud nos fiunt, possumus id,
quod supra nos est, ediscere. Et evoca mihi ad
exemplum pictores, qui sepe plantas, arbores,
prata, fluvios depingunt; et cum naturam sibi
opitulantem non. habent, arte conantur per colo-
rum mixtiones rerum imagines offerre. Fluvium
enim reprasentant, nihil a fluminum alveo mu-
{παῖ : hominem faciunt, natura humana nihil sibi
commodante. Quemadmodum ergo pictores colo-
rum ope hominem, fontem, fluvium depingunt,
cum mhil a fonte, fluvio vel homine acceperint :
sic et Spiritus sanctus in Virgine non coloribus,
sed voluntate animatum efformavit hominem,
nullumque mutuatus est ab humana natura semen
ad alius constitutionem. Deus accepto pulvere de
terra. non humanis manibus ( incomposita quippe
est deitatis natura) Adamum ut. voluit efforma-
vit : Spiritus vero sanctus non pulverem accepit,
non humana lege semen injici concessit, sed solum
illuxit, ossa compegit, nervos tentendit, nares,
aures, oculos, linguam, manus, pedes, animam ,
mentem, cogitationem, rationem constituit ; etsi id
haretici minime velint. Ut enim ii, qui in speculo
respiciunt, imaginem sul oppositam oculis vident,
ex informi materia paratam, imaginem sepe ri-
dentem, flentem, commotam, varios subeuntem
modos, ac viventis formz habitus imitantem : sic
et Spiritus sanctus in puro speculo, 1mmaculato
nempe Virginis corpore illuxit, perfectumque

60

022 SPURIA.

creavit hominem, non lege naturz, non tempore, ἄνθρωπον οὐ νόμῳ φύσεως, οὐ χρόνῳ, οὐκ ἀνθρωπίνῳ
non humano semine usus, sed solo aspectu, ac σπέρματι, ἀλλ᾽ ὄψει μόνον, νοερᾷ τε xot ἁγίᾳ δυνάμει
spirituali sanctaque virtute, Virginem id ria πρὸς ὠδῖνας τὴν Παρθένον ἐκίνησεν, ἀποῤῥήτως ἐν
movit, ineffabilique modo infantem in illa con- αὐτῇ τὸ βρέφος ὑφάνας, ὡς ἱμάτιον, ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν
texuit ut vestimentum, ad salutem hominum.Hzec ἀνθρώπων. ᾿Γαῦτα μὲν οὕτως" ἡμεῖς δὲ ὑπὲρ τῶν εἰ-
quidem ita se habent. Nos autem pro illis qua ρημένων δόξαν τῷ δι’ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντι Θεῷ
diximus, gloriam. Deo , qui propter nos homo ἀναπέμψωμεν, ὅτι αὐτῷ d, δόξα χαὶ τῷ Πατρὶ xai τῷ
factus est, referamus : quia ipsi gloria, necnon ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Patri οἱ sancto Spiritui, in. secula. seculorum. 1
Amen.

MN

: MONITUM

IN HOMILIAM SEQUENTEM.

Non est quod lectori probemus, et argumentis demonstremus, hanc homiliam perinde atque przece-
dentes sermones supposititiam esse. Ipsa res per se clamat. Ubinam Chrysostomus ita balbutit, ut hic quis-
quis tandem sit Grzculus? cujus opusculum non in publicum emisissemus, nisi Savilius jam inter
ἀμφιθαλλόμενα edidisset.

In proditionem Servatoris, et in lotionem pe- A Εἰς τὴν προδοσίαν τοῦ Σωτῆρος, xoi τὰ ἑξῆς.
dum.

1. Vellem crucis speculationes in finem dedu- ᾿Εδουλόμιην εἰς τέλος διανύσαι τοῦ σταυροῦ τὰ
cere, non quasi sensa assequutus, sed ut ea pro θεωρήματα, οὖχ ὡς τῶν νοημάτων περιγενόμενος,
virili fidelibus exponam. Non deest quippe sermo ἀλλὰ τὰ δυνατὰ τοῖς πιστοῖς ἐχτιθέμενος. Οὐχ ἀργεῖ
ad divina eloquia explicanda; verum dicta com- γὰρ λόγος πρὸς ἐξήγησιν τῶν θείων λογίων, ἀλλ᾽ àv-
metiri oportet cum humana facultate, non quasi ὑρωπίνῃ δυνάμει μετρεῖται τὸ λεγόμενον, οὐχ ὡς αὖ--
ipsa sufficiat ad comprehensionem, sed quasi Deo τῆς τῆς δυνάμεως ἀρχούσης χαταλαδεῖν, ἀλλ᾽ ὡς τοῦ
prabente; non quanta dare potest is qui dat, sed Θεοῦ παρέχοντος" οὖχ ὅσα δύναται δοῦναι ὃ διδοὺς,
quanta potest capere is qui accipit. Quemadmodum ἀλλ᾽ ὅσα χωρεῖ ὃ λαμδάνων. “Ὥσπερ γὰρ μήτηρ τῷ
enim mater lactenti puerulo panem potest quidem βρέφει τῷ γαλαχτοτροφουμένῳ αὐτὴ μὲν δύναται πα-
praebere, sed infans illo uti nequit :itanec Deo im- ρασχεῖν τέλειον ἄρτον, ἐκεῖνο δὲ δέξασθαι οὐκ ἰσχύει "
possibile est praebere sapientiam Baja et su- B οὕτως οὔτε Θεῷ ἀδύνατον παρασχεῖν τὴν μείζονα
pernaturalem ; sed. nos capere non valemus. Cum σοφίαν xc ὑπερκόσμιον, ἀλλ᾽ ἡμεῖς δέξασθαι ἀδυνα-
enim in mortali corpore habitemus, cognitionem τοῦμεν. Θνητὸν γὰρ οἰκοῦντες σῶμα, ἀνάλογον τῇ
mortali naturze congruentem accipimus. Nihilergo θνητὴ φύσει δεχόμεθα τὴν γνῶσιν. Οὐδὲν οὖν ἐλάλη-
nobis Deus loquutus est. secundum perfectionem σεν ὃ Θεὸς πρὸς ἡμᾶς χατὰ τὴν ἁρμόζουσαν αὐτῷ
sibi competentem, sed. dicta ad mensuram infir- τελειότητα, ἀλλὰ πρὸς τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν ἐμέ-
mitatis nostrz temperavit. Ideo dicebat Servator: τρήσε τὸ λεγόμενον. Διὰ τοῦτο ὃ Σωτὴρ ἔλεγε Πολλὰ

Joan. 16. Multa habeo dicere, sed non potestis portare ἔχω λέγειν, ἀλλ᾽ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι. Καὶ ἀλ-
"ETE modo ; et alibi dicit Servator Nicodemo : Si ter- λαγοῦ ἔλεγεν ὃ Σωτὴρ τῷ Νιχκοδήμῳ Ei τὰ ἐπίγεια
| 712: rena, dixi vobis, et non creditis, quomodo, si εἶπον ὑμῖν, καὶ οὗ πιστεύετε, πῶς, ἂν εἴπω τὰ ἐπου-
dixero vobis celestia, credetis? Dicamus ergo, ράνια, πιστεύσετε; Λέγωμεν τοίνυν, ὅσον ἧχεν εἷς

Deo suppeditante, quantum humana facultas ferre τὴν ἀνθρωπίνην δύναμιν, ὑπὸ Θεοῦ χορηγούμενοι.

potest. Diei vero spatium nobis praescinditur, volen- δΔιαχόπτεται δὲ ἡμῖν ἀπὸ τῆς ἡμέρας ὃ λόγος βουλο--

tibus ulterius speculari; prscinditur, inquam, ab μένοις ἐφεξῆς ἀγαγεῖν τὰ θεωρήματα - διεχόπτετο δὲ
Evangeliorum lectione. Verum illud alio tempore διὰ τὴν τοῦ Πυὐαγγελίου ἀνάγνωσιν. AX ἐχεῖνο ἐν τῷ

dicetur; jam de iis, quae in hac die gestasunt,verba ἰδίῳ χαιρῷ λεχθήσεται" τῶν δὲ ἐν τῇ σήμερον ἡμέρᾳ
faciamus. Hodie Christus hoc quinto sabbati sive γινομένων μνημονεύσωμεν. Σήμερον ὃ Χριστὸς κατὰ
hebdomadze die, in vespera ante passionem, disci- € ταύτην τὴν πέμπτην τοῦ oa66dcou ἐν τῇ ἑσπέρα τῇ

IN PRODITIONEM

πρὸ τοῦ πάθους, χαὶ τῶν μαθητῶν τς πόδας Ss,
xa ἐν τῷ νόμῳ τυπιχὸν πάσ᾽ σχα ἐτέλεσε, χαὶ τὴν σω-
τήριον τοῦ πάθους υυστα γωγίαν παρέδωχεν.
ἤδη φιλαλήθως εἰπεῖν, οὐδὲ αὐτὸς ὃ τῆς ἀληθείας
διαχόπτεται Jd» γος" πε ερὶ τοῦ σταυροῦ γὰρ ἐχείνη εἣ
διήγησις" καὶ οὕτω φυλάττεται κανών. Ἕλθωμεν οὖν
εἰς τὴν ἀχολουθίαν, Ξέμνονς c, ἵνα γεύματά τινα
παρασχόντες RU ge. οχρίστοις ὑμῶν ψυχαῖς. Πῶς
δεῖ κατανοεῖν εἰς τὴν τῶν ἁγίων χαὶ “μυστικῶν ἡμῶν
παραδόσεων θεωρίαν, σύντομον χαὶ εὐκρινῆ δῶμεν
τοῦ λόγου τὴν ἀπόδειξιν. “Λέγει ó $ Σὼτ Up τοῖς μαθη-

ταῖς" Οἴδατε, ὅ ὅτι μετὰ δύο ἡμέρας τὸ πάσχα γίνεται,
χαὶ ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται εἰς τὸ σταυρω-
θῆναι. Πολλάκις ὃ ὃ Σωτὴρ προεῖπε τε τοῖς ἑαυτοῦ μαθη-

ταῖς, ὁμοῦ δεικνὺς, γτι χαὶ εἰδὼς οὐ φεύγει, χαὶ
Zope οὗ παραιτεῖται" bu δὲ xal προομαλί-
ζων τὰς voy, ἃς τῶν ἀποστόλων, tva τῷ προπαρασχευά-
ζεσθαι γνῶναι φύγωσι τὸν θόρυόον. Hirn ψελετη-

θὲν οὐχ ἔχει τὴν ἀπὸ τοῦ αἰφνιδίου ταραχήν. Ὅπερ
χαὶ ὃ Δαυὶδ προέ ἔλεγεν Ἡτοιμάσθην, xai οὐχ ἐτα-
ράχθην. 'Γοῦτο xa ἐν ταῖς βρονταῖς γίνετ ται" προλα-
60Uca ἣ ἀστραπὴ διδάσχει τὸν λογισμὸν, ὅτι δεῖ ἐχ-
prs τὴν βροντὴν, ἵνα 2 προσδοκίᾳ λύσῃ τὸν
μείζονας φόθον. Οὕτω χαὶ ὃ Σ Σωτὴρ, ἵνα μὴ ἀθρόον
ὑπὸ τοῦ πάθους ** . Ὡς τὸν Σωτῆρα. ὀνειδίσαι τοὺς
ἀποστόλους, χαὶ εἰπεῖν μετὰ τὴν ἀνάστασιν" Οὗτοί
εἶσιν οἵ λόγοι | μου, οὺὃς ἐλάλησα ὑμῖν, ὅτι δεῖ τὸν YU ἰὸν
τοῦ ἀνθρώπου πολλὰ παθεῖν. Ωνείδιζεν αὐτοὺς, ὅτι
τὸν σχοπὸν οὐχ ἐπλήρωσαν, ὃ à) v6 X Σωτὴρ προεῖπε.
Ἰροεῖπον, φησὶν, ἵνα μὴ σ σχανδαλισθῆτε, - xai ὃ θόρυ-
ὅος ὑμῶν ἐχράτησεν. Οἴδατε, ὅτι μετὰ δύο ἡμέρας τὸ
πάσχα γίνεται, καὶ 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου μέλλει πα-
ραδίδοσθαι εἰς τὸ σταυρωθῆναι. Οὐδαμοῦ εϑρίσχεις
τὸν Σωτῆρα πάθους υνημονεύσαντα, χαὶ νὴ τὸ dy-
θρώπινον πρόσωπον [uà] εἰσ σαγαγόντα, χαὶ ὡς ἄλλον
διαλεγόμενον περὶ ἄλλου. Οὐχ εἰπε, παραδίδομαι,
ἀλλ᾽, Ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου μέλλε t παραδίδοσθαι εἰς

“Ὥστε

τετ

1
2
t

οὗ ἀν
τὸ σταυρωθῆνα!. Οὐδαμῶς εὑρί σχεις τὸν Σωτῆρα
παραδιδόμενον, à 6 Υἱὶ toc τοῦ ἀνθρώπου παραδίοο-
SEEN χαὶ πανταχοῦ ὡς ἄλλος περὶ ἄλλου λαλεῖ. Ὅταν
μέντοι εἰς τὴν θεότητα, γυμνῶς λέγει, "Exo χαὶ ὃ
Πατὴρ ἕν ἐσμεν οὐ λέ Ri ἐγὼ χαὶ ὃ Πατὴρ ὃ πέμ.-
Ψας us, ἀλλ᾽, ᾿Εγὼ χαὶ 6 Πατὴρ ἕν ἐσμεν" καὶ j Ὁ
ἑωραχώς με, ἑώραχε τ τὸν Πατέρα. Οἴδατε, ὅτι μετὰ
δύο fué ἔρας τ τὸ πάσχα γίνεται" x«i 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώ-
που παραδίδοται εἷς τ σταυρωθῆναι. Ὁ ὃ δὲ Ἰωάννης
πῶς ἀσφαλῶς λέγε ΠΕ Ἵνα UT, τις νομίσητ τὸν δρώμενον
καιρὸν τῆς ἀνάγκης, ὅρα; πῶς aco φαλίζεται" Εἰδὼς,
ὅτι ἦλθεν 1 1 ὥρα, ἵνα με ταρῇ ἐκ τοῦ χόσμου τούτου
πρὸς τὸν Πατέρα, ἀγαπήσας τοὺς ἰδίους, eic as
ἠγάπησεν" ἀντὶ τοὺ, ἀπηρτισμένην ἀγάπην ἔδειξ
Καὶ τοῦ δείπνου γενομένου ἀναστὰς ἀποτίθεται τὰ
ἱμάτια, χαὶ διε ζώσατο τὸ λέντιον, x«i ἔδαλεν ὕδωρ
εἰς τὸν νιπτῆρα; χαὶ ἤρξατο γίπτειν τοὺς πόδας τῶν
o γα: Αἰσχυνέσθωσαν αἵρετιχοί. "E&v ἀχούσωσι
οὔ Σωτῆρος λέγοντος, ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ Πατρός
4.90 , εὐθέως λέγουσιν" δρᾷς, ὅτι ὡς δοῦλος ὑποτάσσε-

1. Hic quedam manca et vitiata esse videntur.

SERVATORIS, EicC. 925
pulorum pedes lavit, et Pascha in lege figuratum
perfecit, salutareque [ passionis mysterium tradidit ;
ut jam vere dicamus, veritatis sermonem non "e
bis przscindi : : nam illa enarratio ad crucem spe-
ctat, et sic regula servatur. Veniamus ergo ad se-
riem, illa prascindentes, ut gustum quemdam i in
animas vestras Christi amantes inferamus. Quo-
modo intelligendze sint traditiones de sacris my-
steriis nostris, brevi et clara demonstratione ex-
plicemus. Dicit Servator discipulis: Scitis quie
post biduum. Pascha fiet; et Filius hominis tra-
detur, ut cr ucifí gatur. Sepe Servator praedixit
discipulis suis, simul ostendens se scientem non
fugere, nec praenoscentem declinare; una vero se-

D dans apostolorum animos, ut parati et pr 5011
perturbationem effugerent. Cum res prescitur,
repentinus casus perturbationem non affert. Quod
et David predixit: Paratus sum, et. non sum
turbatus. Hoc fit in. tonitruis : praecedens fulgur
mentem praeparat ad tonitru excipiendum, ut ex-
spectatio majorem solvat timorem. Sic et Servator
ne repente ex passione turbarentur, illam pradi-

245 Cit, Ita ut etiam apostolis exprobrare, diceretque

Α post resurrectionem : 77i sunt sermones mei,
quos loquutus sum vobis, quia oportet Filium
hominis multa pati. Exprobrabat illis, quod
scopum, quo hac przdixerat illis, non assequuti
essent. Predixi, inquit, ut non scandalizemini;
et turbatio vos occupavit. Scitis quia post bidulon
Pascha fiet, et Filius hominis tradetur, ut cru-
οἱ gatur. Nusquam reperies Servatorem memo-
ravisse passionem, nisi humanam personam indu-
centem, et quasi de alio loquatur. Non dixit, 'Tra-
dar , sed Filius hominis tradetur, ut crucifiga-
tur. Nusquam reperies Servatorem traditum, sed
Filius hominis. traditur; et ubique. quasi de alio
loquitur. Cum vero de divinitate clare loquitur,
ait: Ego et Pater unum sumus. Non dicit, Ego

et Pater qui misit me; sed, Ego et Pater unum 3o.

sumus; et, Qui MT me, udis et Patrem. Sci-
B tis quia post biduum | Pascha fiet, et Filius
hominis tradetur, ut crucifi. 'gatur. Joannes vero
quam certo loquitur? Ne quis putaret, tempus
illud presens ex. necessitate esse, vide cum quanta

Matth. 26.

2.

Psal. 118.
60.

Luc.24.44.

Joan. 16.1.
Matth. 26.
3.

Joan. το.

Ibid. 1$.9-

affirmatione loquatur : Sciens quia venit hora, I^id. 13. 1.

ut transeat ex hoc mundo ad. Patrem, cum di-
lexisset suos, in finem dilexit eos; ac si diceret,

Perfectam exhibuit caritatem. Et cena facta Sur- lbid.v.2.4,
gens deposuit vestimenta sua, et precinzit 86 ὅ.

linteo, et immisit aquam in pelvim, et ccpit
lavare pedes. discipulorum. Pudeat hzreticos.

$1 audiant Servatorem dicentem, Facio volunta- J/i4. 5 30.

tem Patris mei, statim dicunt : Viden', quomodo “1 9: 5

subditus sit οἱ obediat Patri? In illa hora rem
terribilem videre erat. Cur surrexit et deposuit
vestimentum suum, qui amictus erat lumine sicut
vestimento, et pracinxit se linteo? ' Tunc videre

60.

ὃν

924

Philip.26; γαῖ veram illam Pauli vocem : Cum in for-

n

7:

Eccli.10.9.

Joan. ἢ

2. Reg. 3

Gen, 32.
dig

Gen Sh
10.

ma JDei esset, formam. sérei. accepit. Pre-
cinxiL se linteo qui operit eelum nubibus; et
immisit aquam in pelvim, qui fluminibus, fon-
tibus, maribus aquarum naturam infudit. Co-
gita discipulum sedentem, et Dominum incurva-
tum et ad genua respicientem, cui flectitur genu
caelestium, errestrium et infernorum. Humilitas
Servatoris omnem exstinxit superbiam : illa mo-
destia omnem exstinxit arrogantiam.

9. Cum video Servatorem lavantem pedes di-
scipulorum, Isaiz circa superbiam nostram dictum
profero : : Quid superbit terra et cinis? Gogita
Dominum incurvantem se ad pedes servorum, et
lavantem ipsos. Quomndo hzc dicantur, vel quo-
modo taceantur? Sermo non sufficit, TUS de
ingrato animo accusat. Ecquid faciemus; cum enar-
rare non possimus ? Capit lavare pedes discipu-
lorum, et linteo tergere. Ne unam quidem mini-
sterii speciem. reliquit. Non permisit, ut aqua ab
aliis immitteretur, et ipse lavaret : neque ipse la-
vit, et alii Dem unt. Videturque hic stupendum
quoddam mysterium discipulis aperire. Cum. di-
lexisset, inquit, discipulos suos, in finem dilexit

D

' 605, dicit Joannes. Et ccena facta, cum jam dia-

bolus immisisset in cor Jude Simonis Iscario-
te, ut traderet eum, surgens deposuit vesti-
menta. Non sine causa ita dixit, sed ut ostenderet,
cum jam proditor proditionem meditatus esset,
Servatorem tamen non dubitasse proditoris pedes
lavare : noverat ipsius dolum, et tamen lavit.
Quid ergo? an personarum acceptio est apud
Deum ? Absit Non semper inter lzedentes et lz:sos
est personarum acceptio. Si laesus lodentem | ho-
noret, non personarum acceptio, sed humilitas
est; si vero [5115 clam malum operetur, specie
autem bene affectus sit, ea. est simulatio. ΔῊΝ ipsa
re exemplum accipe. ὍΤΕ ΤΗΝ Judas, qui tradebat
Dominum, id impium | esse : nam cui insidiaba-
tur, ei osculum offerebat. Servator vero lesus
la dentem honorabat, quod. non injustitia erat, sed
humilitatis excessus, quam et Deus laudat et ho-
mines adinirantur. Vis exemplum videre? Intuere
Joabum Davidis ducem exercitus. Is Abnarum,
alium ducem, et amicitie. verbis. coluit, et clam
gladio per iia confodit : fratrem vocabat , et ut
inmicum occidebat. Ideo malum est Sui ΟΝ
Alias autem cum 1s, qui lzsus est, lzedentem. be-
neficio afficit, res laude digna est. Jacob time-
bat fratrem suum Esau, et rogabat Deum dicens :
Erue me de manu fratris mei, ne veniens oc-
cidat me.Cum autem videt illum, honore afficit
et ait : idi faciem tuam, ac si quis videret fa-

» Hic Isaiam pro Siracide posuit, quod ct aliis
scriptoribus , imo etiam Chrysostomo accidit.

SPURIA.

ται xal ὑπαχούει τῷ Πατρί: ; Ev ἐκείνη τῇ ὥρᾳ ἦν
ἰδεῖν πρᾶγμα φούερόν. Τί a ἀνέστη : χαὶ ἀπέθετο τὸ ἱμά-
τιον ὃ περι αλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον, χαὶ διεζώσατο
λέντιον ; ^ Ko ἦν ἰδεῖν τότε τὴν Παύλου quy ἣν ἀλη-
θεύουσαν, ὅτι Ev μορφὴ Θεοῦ C ὑπάρχων, μορφὴν δούλου
&)a6e. Διεζώσατο λέντιον ὃ περιδθάλλων τὸν οὐρανὸν
ἐν νεφέλαις" χαὶ ἔδαλεν ὕ ὕδωρ εἰς τὸν γιπτῆρα ὃ ποτα-
μοῖς xa πηγαῖς χαὶ θαλάσσαις τὴν τῶν ὑδάτων φύσιν
ἐχγέας. ᾿Ἐννόησον μαθητὴν χαθήμενον, xoi τὸν Δε-
σπότην ἐπικαμπτ ὄόμενον, καὶ πρὸς γόνυ βλέποντα, ᾧ
χάμπτει γόνυ Exodo xot ἐπιγείων χαὶ καταχθο-
νίων. Ἡ ταπείνωσις τοὺ Xov poc πᾶσαν ἔσδεσεν ὑπερ-

ἡφανίαν " ἐχείνη fj ἐπιείκεια πᾶσαν ἔσόεσεν ἀλαζο-
νείαν.

“Ὅταν ἴδω τὸν Σωτῆρα νίπτοντα τοὺς πόδας τῶν
μαθητῶν, "λέγω τὸ τοῦ ᾿ Ἡσαΐου περὶ τῆς ἡμετέρας
ὑπερηφανίας" (ὑπερηφανεύεται γῆ χαὶ σποδός; ᾿ y-
νόησον ἐπικύπτοντα πὸν Δεσπότην πρὸς τοὺς πόδας
τῶν οἰχετῶν χαὶ νίπτοντα. Πῶς ταῦτα λαληθῇ, ἢ
πῶς guo; Λόγος οὐχ ἀρχεσθῇ ,» 1 σιωπὴ ἀγνω-
μοσύνην ἡμῖν E EE Καὶ τί ποιήσομεν χαὶ εἰπεῖν
υὴ ἰσχύοντες; Ἤρξατο. νίπτειν τοὺς πόδας τῶν μα-
θητῶν χαὶ ἐχμάσσειν τῷ λεντίῳ. Οὐδὲ ἕν ὑπηρεσίας
εἶδος παρέλιπεν" οὐχ ᾿ἐπέτρεψε τὸ μὲν ὕδωρ ἐνθεῖναι
παρ᾽ ἄλλων, ἑαυτῷ δὲ νίψαι" οὐδὲ ἔνιψε μὲν αὐτὸς,
ἄλλοι δὲ ἀπέμαξαν. Καὶ φαίνεται ἐνταῦθα ξένον τι
μυστήριον εἰσηγούμενος τοῖς μαθηταῖς. ᾿Αγαπήσας,
φησὶ, τοὺς ἰδίους μαθητὰς, εἰς τέλος ἠγάπησε, λέγει
Ἰωάννης. Καὶ τοῦ δείπνου Yevoy. Évov, ἤδη τοῦ διαδό-
λου βεδληχότος eic τὴν χαρδίαν Ἰούδα Σίμωνος. Ἴσχα-
ριώτου, ἵνα παραδῷ αὐτὸν, ἀναστὰς ἀπέθετο τὰ ἱμιά--
τια. Οὐχ ἁπλῶς τοῦτο εἶπεν, ἀλλ᾽ ἵνα δείξη, ὅτι ἤδη
μελετήσαντος τοῦ προδότου τὴν παραδοσίαν οὐχ ὥχνη-
σεν ὃ Σωτὴρ αὐτοῦ τοῦ προδότου τοὺς πόδας νίψαι"
καὶ ἤδει αὐτοῦ τὸν δόλον, xal ἔνιψε, Τί oi προσὼ-
ποληψία παρὰ τῷ Θεῷ; Μὴ γένοιτο. Ag μεταξὺ
ἀδικούντων χαὶ ᾿ἀδικουμένων 2 ἐστὶν ἢ προσωποληψία.
᾿Βὰν μέντοι ὃ ἀδικούμενος τιμήσῃ τὸν ἀδικοῦντα, οὐ
προσωποληψία e ἐστὶν, ἀλλὰ παπεινοφροσύνη * ἐὰν δὲ ὃ
ἀδικούμε voc λάθρᾳ μὲν ἐργάζηται τὸ χαχὸν, σχήματι
δὲ φιλανθρωπεύηται, ἐχείνη ἐστὶν dixi Οἷον
ἀπ᾽ αὐτοὺ τοῦ πράγματος λάδε τὴν ἀπόδειξιν. Mee t
Ἰούδας ὃ παραδιδοὺς τὸν Δεσπότην, ὅτι ἀσεδὲς ἦν
αὐτοῦ" ᾧ γὰρ ἐπεδούλευε, τούτῳ φίλημα προσέφε-
pev. Ὁ ài Σωτὴρ ἀδικούμενος ἐτίμα τὸν ἀδικοῦντα,
ὅπερ οὐχ ἣν ἀδικία, ἀλλὰ ταπεινοφροσύνης ὑπερ-
6o, χαὶ παρὰ Θεῷ ἀπαινουμένη, χαὶ παρὰ ἀν-
θρώποις θαυμαζομένη. Θῶεις ἰδεῖν σχ να; βλέπε
τὸν Ἰωλό τὸν ἀρχιστράτηγον τοῦ Δαυίδ. κατέσχε τὸν
Αὐνὰρ ἄλλον ἀρχιστράτηγον, χαὶ φιλίας προσέφερε
ῥήματα, χαὶ λάθρᾳ ἐνέπηξε τὸ ξίφος τῇ λαγόνι"
ἀδελφὸν ἐκάλει, χαὶ ὡς ἐχθρὸν ἀνήρει. Διὰ τοῦτο
χαχὸν ἣ “ὑπόκρισις. ᾿Αλλαχοῦ δὲ ὅταν ὃ ἀδικούμενος
εὐεργετήση τὸν ἀδικοῦντα, ἐπαίνου ἐστὶ τὸ ἔργον. Ὁ
"Iaxo6 ἐφούεῖτο τὸν ἴδιον ἀδελφὸν τὸν Ἡσαῦ, χαὶ
παρεχάλει τὸν Θεὸν λέγων᾽ Ἐξελοῦ υε ex χειρὸς τοῦ
ἀδελφοῦ μου, μὴ ἐλθὼν ἀποχτείνη με. Ὅτε μέντοι

b [Hic deesse videtur negatio οὐχ.

IN PRODITIONEM SERVATORIS, ETC.

025

εἶδεν αὐτὸν, τιμᾷ καὶ λέγει" Εἶδον τὸ πρόσωπόν σου, B ciem Dei. Cum autem illum ut inimicum et ho-

c

ὡς dy τις ἴδη πρόσωπον Θεοῦ. ᾿Ιδὼν δὲ αὐτὸν ὡς
πολέμιον, ὡς φονέα, ἐπειδὴ ἤδει, ὅτι οὐχ ἔλεγεν d ἵνα
ἐπιβουλεύσῃ, ἀλλ᾽ ἵνα ἐπιδουλὴν vorn, συνέγνω. δ
Θεός. Οὐτὼ τις ἐὰν φιλί ἰας προσενέ Y«n ῥήματα, οὐχ
ἵνα δολιεύσηται, ἀλλ᾽ ἵνα τὸν δόλον ἐχφύγη, οὐχ
ἀγαναχτεῖ ὃ Θεός: αὐτοῦ γάρ ἐστι διδάσχαλος "

γος ὑποπίπτων ἀποστρέφει ὀργήν. Ἤδη οὖν, φησὶ,
τοῦ διαδόλου βεδληκότος εἰς τὴν καρδίαν Ἰούδα πα-
ραδοῦναι. τὸν Σωτῆρα, ὃ Xuclo γικῆσαι θέ ἔλων τὴν
ἀγνωμοσύνην τῇ φιλανθρωπίᾳ, καὶ τὴ ἐπιειχείᾳ T
ἀλαζονείαν λῦσαι, ἔνεψεν αὐτοῦ τοὺς πόδας. ᾿Εγὼ οὗ
τοσοῦτον θαυμάζ ὦ τὸν Δεσπότην τὰ ἴδια ποιοῦντα
(ἔργον γὰρ ἦν αὐτοῦ 4 ἐπιείκεια), ὅσον ἐκεῖνον δόλου
γέμοντα. Ποία χαρδίᾳ προέτεινε τοὺς πόδας; πῶς
ἔόλεπε τὰς ἁγίας χεῖρας τοῦ Δεσπότου περὶ τοὺς πό-
gas αὐτοῦ στρεφομένας; πῶς οὐχ ἐνάρχησε; πῶς οὐκ
ἔφριξεν; "AAA ὅμως E ἄνΞε ξίχαχος φύσις μαχροθυμεῖ.
Φαίνεται δὲ χαὶ πρῶτον γίψας αὐτόν. Διὰ τί; ] Εἰ μὴ
&yv s τοὺς πόϑας τοῦ προδότου, , ἀλλὰ νίπτων τῶν ἀλ-
λων αὐτὸν χατέλιπε, χαχεῖνο ἦν τοῦ Δεσπότου ἀλλό-
mpi, xa ὃ Ἰούδας εὔλογον ἔλαόεν d« φορμήν * αὐτός
με ἀφώρισεν, αὖτός με “ἠλλοτρίωσε * πάντων ἔνυψε
τοὺς πόδας, ἐμὲ δὲ χατέγνω. Ποία ψυχῇ ἐδυνάμην
εἰναι μετ᾽ αὐτοὺ: Εἶδεν ὃ Θεὸς χαρδίαν συντετριμιμέ-
γὴν, χαὶ οὐχ ἜΗΣΕ τὸ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ συντριθόμενον
αὐτὸς συντρί' at. Καὶ τοῦτο ἦν hs Κάλαμον συντετριμ.-
μένον μὴ κατεάξης. “Ὅμως ye τῶν μαθητῶν τοὺς
πόδας. Ἦλθε τε EAeutatov & ἐπὶ τὸν Πέτρον. Ἔν 8 ὅσῳ δὲ
τοὺς ἄλλους ἔνιπτεν ὃ Σωτὴρ, ἐννοεῖ Πέτ pos τὸ ἀξί ίωμα
τοῦ Δεσπότου, χαὶ τὴν εὐτέλειαν τῶν ἀνθρώπων, τὸ τα-
πεινὸν τῶν ἀνθρώπων, χαὶ τὴν δόξαν τοῦ δεδοξασμέ-
γου, χαὶ ὥρισε map ἑαυτῷ τὸ μὴ χαταδέξασθαι. "Ho
πρὸς αὐτὸν ὃ Σωτὴρ, χαὶ λέ Yet ἐκεῖνος" Κύριε, σύ Tn
νίπτεις τοὺς πόδας; σὺ ὃ νεχροὺς ἐ & είρων, δὴ λεπροὺς κα-
θαρίζων (τὸ τὸ γὰρ, Σὺ, πολλὴν ἔ ἔχει δύναμιν) " σὺ, ᾧ ἐγὼ
ἐμαρτύρησα, ὅτι σὺ ὃ Χριστὸς ὃ ὃ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶν-
τος. Εἰ μὲν ἀπὸ ἀγνοίας εἶπον, συνέδ θη ἂν ὑπόνοιαν ἀν--
θρωπίνην εἶναι" εἰ δὲ σύ ψου τὴν “φωνὴν ἐσφράγισας
λέγων, ὅ ὅτι ὃ Πατήρ μου 6 ἐν οὐρανοῖς ἀπεχάλυψέ
σοι, dy οἰκέτου πόδας πλῦναι “χερσὶ Δεσπότου;
02 μὴ νίψεις τοὺς πόδας εἰς τὸν αἰῶνα. 'Tt οὖν 6 Eo-
τήρ; Διεσχέδασε τὴν “φωνὴν αὐτοῦ. Ὃ ποιῶ, φησὶ,
νῦν c9 οὐχ οἶδας, γνώσῃ δὲ μετὰ ταῦτα" ἀντὶ τοῦ,
ἀγνοεῖς μου τὸν σχοπὸν τοῦ ποιοῦντ ος. Οὐχ ἡ dU ue
ἀλλὰ ταῦτα ἀκούσας λέγει: Οὐ μή μου γίψεις τοὺς
πόδας εἰς τὸν αἰῶνα. Ἔδε ειξε ψυχὴν ἀδάμαντος σχλη-
ροτέραν. ΤΙροσήνε exe ὃ δὲ ὃ Σωτὴρ τὸ ἑαυτοῦ πῦρ, χαὶ
ἐποίησε τὴν ἀδάμαντα Ψυχὴν χηροῦ ἁπαλωτέραν.
“Ὥστε, φησὶ, xoi μονοτόνος χαὶ φιλόνε ικος λῦσόν σου
τὴν ἔνστασιν. Ei wf σου νίψω τοὺς πόδας, οὐχ ἔχεις
μέρος μετ᾽ ἐμοῦ. Καὶ δ᾽ μονοτόνος χαὶ 6 φιλόνειχος
λέγει" Κύρις, μὴ μόνον τοὺς πόδας, ἀλλὰ χαὶ τὰς
χεῖρας, καὶ τὴν χεφαλήν. Τὸ
μετὰ τόχου gen Χριστιανῶν ἦθος οὖχ ἔστιν
μονοτόνον - οὗ δεῖ Χριστιανὸν ἔμ.

/ 2 ,
κεφάλαιον ἁπεστέρει,

Y y
φίλον ἦθος ἔχειν * οὐ
$1 33 ei NUX aM AEN
δεῖ αὐτὸν ποιχίλον εἶνα: εἰς ἐπιδουλὴν, ἀλλ ἀπολύτρο-
MA

πον εἷς ἀρετήν" οἷον δεῖ εἶναι, φαιδρὸν μὲν ἐν καιρῷ

,
φαιδρότητος, στυγνὸν ἐν χαιρῷ λύπης; ὁ ὡς eva ]

C

D

micidam cerneret, Deus cum sciret illum. non
insidiose ita loqui , sed ut insidias effugeret, ipsi
pepercit. Sic si quis amicitize verba profer at, non
ex dolo, sed ut dolum effugiat, Deus non Adeo

indignatur : : Ipse namque ejus ; doctor est : Ferbum Prov. 15.1.

submissum avertit iram. Cum jam, inquit, dia-
bolus immisisset in cor Jude, ut Servatorem
proderet, Servator benignitate volens ejus ingra-
tum animum vincere, et mansuetudine arrogan-
tiam solvere, ejus pedes lavit. Ego non tantum
miror Dominum sua prestantem (opus enim Ypsius
mansuetudo erat), quantum illum dolo plenum.

Quo animo pedes obtuht? quomodo vidit san-
ctas Domini manus circa pedes suos versantes?

quomodo non obtorpuit? quomodo non exhorruit?
Attamen clemens illa natura fert patienter. Vide-
tur aute»; ipsum primo lavisse. Quare? Nisi la-
visset pedes proditoris, sed postquam alios lave-
rat, ipsum reliquisset ; hoc certe fuisset a Serva-
tore alienum, atque hine Judas ansam arripuisset :

Ipse me segregavit, ipse me abalienavit : omnium
pedes lavit, me autem damnavit. Quo animo po-
teram cum dllo esse? Vidit Deus cor confractum,
et noluit jam ex se confractum ipse confringere.

Id vero indicat illud : Calamum conquassatum
non confringes. Attamen discipulorum pedes la-
vit. Ultimo venit ad. Petrum. Dum autem alios
lavaret Servator, cogitabat Petrus dignitatem Do-
mini, vilitatemque hominum ; vilitatem hominum
et gloriam ejus, qui ubique celebratur; et apud se
decrevit lotionem non admittere. Venit ad. eum

20.

Servator, et ait ille : Domine, tu mihi lavas Joan. 13.6.

pedes? tu, qui mortuos suscitas, qui leprosos
mundas, (illud enim Zu, magnam vim habet);

tu, cul ego testificatus sum, Tw es Christus, Fi- Matth. 16.

lius Dei vivi. S1 ex ignorantia. dixissem , id hu- 16.
manam fuisse conjecturam contigisset : si vero

tuipse vocem meam obsignasti dicens, Pater jrid. v. 17.

meus ccelestis revelavit tibi, an dominicis mani-

bus servi pedes lavare sustinebis? Von lavabis Joan. 13.
mihi pedes in eternum. Quid ergo Servator? 7: 8. 9

Vocem ejus confutavit dicens : Quod ego facio
i nescis modo, scies autem postea; ac si dice-

t: Scopum meum ignoras. Nec tamen ille re-
pesi est; sed his auditis dixit : JVon. lavabis
mihi pedes. in celernum. Ostendit animam ada-
mante duriorem. Protulit vero Servator ignem
suum, et adamantinam animam reddidit cera
molliorem. Itaque , inquit, tu ita rebellis et con-
tentiose, solve institutum. tuum. (δὲ non lavero
tibi pedes, non habebis partem mecum. lle au-
tem rebellis et contentiosus dixit : Domine, non
tantum. pedes, sed. et manus et caput. "Tota
summa privabat, et cum usura reddidit. Non est
mos Christianorum esse pervicaces; non oportet
Christianum sui amantem esse; non decet esse ad
insidias parandas c callidum, sed. sine fuco virtu-
tem adire : velut. oportet essa ltum letiti:e tem-
pore, moesstum vero tempore mestitiz, ut dicit

Matth. 12

926

Rom.1235. Paulus, Gaudere cum gaudentibus, uus

cum jejunantibus, flere cum flentibus.

SPURIÍA.

Παῦλος, Χαίρειν μετὰ χαιρόντων, νηστεύειν μετὰ

. , , J m ,
Oc enim »45 νηστευόντων, χλαίειν μετὰ χλαιόντων. Τοῦτο γάρ

1. Cor. 10. est quod. dicit Paulus : Sive manducatis, sive Δ ἐστιν ὃ λέγει Παῦλος: [ἴτε ἐσθίετε, εἴτε πίνετε,

DI.

bibitis, omnia ad gloriam Dei facite. Nihil
ergo profuit Petro pervicacia : soluta quippe
fuit, nt. in aliis. Quando Christus. venit ut bapti-

Matth. 3. zaretur, dixit ei Baptista : Domine, ego a te de-

AS UTE

beo baptizari, et tu venis ad me? Dicit illi Ser-
vator : Sine modo. Ne contendas, ne repugnes,
quia divina est voluntas; ne ante tempus dignita-
tem reveles; sine me ordinem replere, et vere
ostendere me hominem assumsisse, ut per homi-
nem verum, Deum verum exhibeam. Solum dixit,
Sine modo, et statim significat evangelista, turc
dimisit eum baptizari. Contendit ut pius , et obe-
divit ut religiosus. Sic et Jeremias cum Deo con-

Jer. 1.6. 7. tendit : Qui es dominator, Domine, tu nosti

Exod. 4.
3. το.

quod puer sum. Et dixit Dominus ad τι: IVoli
dicere, Puer sum, quia ad quos te mittam, ibis.
Solvit pervicaciam auctoritas. Rursum | Moyses
restitit dicens : Constitue alium : nam gracilis
voce et tardus lingua sum. At non cessit ille.

9. Sed ad propositum revertamur. Dicit Serva-

Jo«n. 13.8. tor: JVisi lavero pedes tuos, non habebis partem

mecum. linc sciamus oportet partem fidelium
esse Deum, et partem. Dei. esse fideles. Nimirum
totus mundus Dei est, fideles autem. novit Deus.
Totus mundus, inquit, a me creatus est : at nihil
ita curo, ut fidelium. partem. Ideo fideles clama-

Psal.141. bant ut David : Portio mea Dominus in terra

6. et 15.

' viventium ; et rursum: Dominus pars heredita-
tis mec. Maria vero sedens ad. pedes Domini,

Luc.10.42. doctrinam audivit, et ait Servator : Maria opti-

mam. partem elegit, que non auferetur ab ea.
Viden' fidelium partem esse Deum? Necesse de-
mum est ostendere, quomodo fideles pars Dei

Deut 35.8. sint. Ait Moyses: Quando dividebat Altissimus

9.

2.

us 7.1.

gentes, dispersit filios. 4dam : constituit. ter-
minos populorum juxta numerum angelorum
Dei ; et facta est. pars Domini populus. ejus
Jacob: quia mundus totus illus erat, solus
autem populus ejus Jacoh audivit. Sic et Amos
propheta dicit : Et vidi, Et ecce vocabat Domi-
nus ultionem in igne, et devoravit abyssum
multam, et devoravit partem. Domini, nempe
populum. £t dixi: Desine, Domine, a Jacob,
quia parpus numero est ; id est, Ne absumas nos.
Hec dicta sunt, quoniam Servator ait : Δ δὲ lave-
ro te, non habebis partem mecum. Portio ergo
fidelium Deus est, et portio Dei fideles. Ait Petrus:
Domine, non tantum pedes meos lavabis, sed
ei manus et caput. Putavit Petrus lotionem il-
lam esse remissionem peccatorum, et toto corpore
remissionem accipere optabat. Lotio autem. non

erat remissio peccatorum , sed pietatis argumen-

Josn,. 13, tum. Deinde dicit Servator : Qui lotus est, non
12, et 15.3. opus habet nisi ut pedes lavet. Jam vos mundi

Ibid. 3:

12. — 15.

estis propter sermonem. quem. loquutus sum
vobis. Sed hec quidem hujusmodi fuere. Post-

b

C

D

πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε. Οὐδὲν οὖν ὥνησεν ἣ
Πέτρου μονοτονία " ἐλύθη γὰρ, ὡς καὶ ἄλλου. “Ὅτε
3 Ν - LES s / /
ἦλθεν ὃ Χριστὸς βαπτισθῆναι ὑπὸ Ἰωάννου, λέγει
αὐτῷ ὃ βαπτιστής" Κύριε, ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ
βαπτισθῆναι, χαὶ σὺ ἔρχη πρός με; Λέγει αὐτῷ

ul , » 4 M 7]

ὃ Σωτήρ: Ἄφες ἄρτι. Μὴ φιλονείχει, μὴ ἀνθίστασο,
ὅτι θεία ἐστὶν ἣ γνώμη. Μὴ πρὸ χαιροῦ γυμνώσῃς τὸ
ἀξίωμα - ἔασόν με πληρῶσαι τὴν τάξιν, χαὶ δεῖξαι
5 Led e » e ^N e 5 /,

ἀλχηθῶς, ὅτι ἄνθρωπον ἔλαθον, ἵνα διὰ τοῦ ἀνθρώπου

c 5 e Ἀ » M b , 7, , Y
τοῦ ἀληθινοῦ τὸν ἀληθινὸν Θεὸν ἀναφάνω. Μόνον ci-
πεν, Ἄφες ἄρτι, χαὶ εὐθέως ἐπισημαίνεται ὃ εὐαγ-

ra" 2? Ld 5 M τὖὦω ῳ ^y^
γελιστὴς, Τότε ἀφῆχεν αὐτὸν βαπτισθῆναι. ᾿ἔφιλο-
νείχησεν ὡς εὐσεθδὴς, xa ὑπήκουσεν ὡς φιλόθεος. Οὕτω
| MIRA 2g , 5 , c -ψ € ^ /
x«i Ἱερεμίας ἐφιλονείχησε τῷ Θεῷ: Ὃ ὧν Δέσποτα
Κύριε, σὺ oiómc, ὅτι νεώτερός εἶμι. ΚΚαὶ εἰπε Κύ-
4 d
ριος πρός [k^ μὴ λέγε; ὅτι νεώτερος ἐγώ εἶμι, ὅτι
^ ^ ^ 5 m I Hi
πρὸς οὺς ἂν ἐξαποστελῶ σε, πορεύσῃ. EAucs τὴν
μονοτονίαν ἣ εὐτονία. Πάλιν 6 Μωῦσῆς ἐμονοτόνησε
λέγων, Προχείρισαι ἄλλον * ἰσχνόφωνος γάρ εἶμι, καὶ
βραδύγλωσσος * ἀλλ᾽ οὐχ ἐνέδωχεν.

Ἂλλ᾽ εἰς τὸ προχείμενον ἐπανέλθωμϑν. Λέγει ὅ
Σωτὴρ, "EXv μὴ γίψω σου τοὺς πόδας, οὐχ ἔχεις p.é-
ρος μετ᾽ ἐμοῦ. Ἔν τούτῳ ὀφείλομεν εἰδέναι, ὅτι μέ-
ρος τῶν πιστῶν ὃ Θεός ἐστι, καὶ μέρος τοῦ Θεοῦ οἱ

, (3 cr (CAN? - c 2 ^s 1
πιστοί, Οἷον, ὅλος δ χόσμος τοῦ Θεοῦ ἐστι, οἰδε δὲ
τοὺς πιστοὺς ὃ Θεός. “Ὅλος ὃ κόσμος, φησὶν, ἐχτίσθη
ὕπ᾽ ἐμοῦ, ἀλλ᾽ οὐδέν μοι διαφέρει, ἢ τὸ τῶν πιστῶν
μέρος. Διὰ τοῦτο οἱ μὲν πιστοὶ ἐθύων, ὡς ὃ Δαυίδ:-
Μερίς μου ὃ Κύριος ἐν γῇ ζώντων" χαὶ πάλιν, Κύριος
μερὶς τῆς χληρονομίας μου. H δὲ Μαρία χαθημένη
πρὸς τοῖς ποσὶ τοῦ Δεσπότου , ἤχουσε τῆς διδασχα-
λίας, καὶ λέγει ὃ Mop: Μαρία δὲ τὴν ἀγαθὴν με-

, . E] bd
ίδα ἐξελέξατο, ἥτις oUx ἀφαιρεθήσεται ἀπ᾿ αὐτῆς.
Ogpüic , ὅτι τῶν πιστῶν ἣ μερὶς ὃ Θεός ἐστι ; Λοιπὸν
δεῖξαι ἀναγχαῖον, ποῦ ἣ μερὶς τοῦ Θεοῦ οἱ πιστοί.
m [720]
Λέγει Moos , ὅτε διεμέριζεν ἔθνη ὃ Ὕψιστος, διέ-
AJ ΓΟ
σπειρεν υἱοὺς ᾿Αδὰμ., ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ ἀρι-
0 N 5 έλ Θ bd Ate e) 40: LA K ,ὔ ) ἘΝ
μὸν ἀγγέλων Θεοῦ, xo ἐγεννήθη μερὶς Κυρίου λαὸς
m / Ded J
αὐτοῦ ᾿Ιαχὼδ- ἐπειδὴ ὅλος ὃ χύσμος ἦν αὐτοῦ, υό-
^Y M , τω » 5 / el A
νος δὲ λαὸς αὐτοῦ ἤχουσεν "loxo6. Οὕτω xoi ὃ προ-
φήτης Ape λέγει καὶ εἶδον, Καὶ ἰδοὺ ἐχάλεσε Κύ-
ριος τὴν δίκην ἐν πυρὶ, xot χατέφαγε τὴν ἀδυσσον
τὴν πολλὴν, καὶ κατέφαγε τὴν μερίδα Κυρίου, τὸν
: N
λαὸν λέγει. Καὶ εἶπον, φησὶ, κόπασον, Κύριε, ἀπὸ

m m M
τοῦ Ἰαχὼδ, ὅτι ὀλίγοστός ἐστιν, ἀντὶ τοῦ, μὴ dva-

, Po. Fi δὰ D y NN * D '
λώσης ἡμᾶς. Ταῦτα μὲν εἴρηται, διὰ τὸ λέγειν τὸν

3.4 60, ^ /
Σωτῆρα, Ἐὰν μὴ νίψω σε, οὐχ ἔχεις μέρος μετ᾽
“ «Y zn ET s cd ^ D
ἐμοῦ. Μερὶς͵ οὖν τῶν πιστῶν ὃ Θεὸς, xat μερὶς τοῦ
e^ 7 ,
Θεοῦ oi πιστοί. Λέγει ὃ Πέτρος, Κύριε, μὴ μόνον
M - A Y
τοὺς πόδας μου νίψεις, ἀλλὰ καὶ τὰς χεῖρας, καὶ τὴν
- , /,
χεφαλήν. ᾿Πνόμισεν ὃ Πέτρος, ὅτι ἣ ἀπόνιψις ἐχείνη
ἁμαρτιῶν ἣν ἄφεσις, xal ἤθελε δι’ ὅλου τοῦ σώμα--
τος λαθεῖν ἄφεσιν. Ἢ δὲ οὐχ ἁμαρτιῶν ἄφεσις ἦν,
DAN E 2 -
ἀλλ᾽ εὐλαδείας ὑπόθεσις. Εἶτα λέγει ὃ Σωτὴρ, Ὁ λε-
5 ^ /
λουμένος οὐ χρείαν ἔχει, εἰ μὴ μόνον τοὺς m0-

: Y M - /
δας νίψασθαι" ἤδη ὑμεῖς χαθαροί ἐστε διὰ τὸν λόγον,
ὃν λελάληκα ὑμῖν. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ταύτην ἔχει τὴν

? d

IN PRODITIONEM

ω
ἕξιν. “Ὅτε δὲ ἀπένιψε τοὺς πόδας xa ἐξέμαξε, Aa oy
, D
ἱμάτια ἀνέπεσεν. * ᾿Ετήρησε τοῦ δούλου τὴν μορ-
^
φὴν, καὶ τὸ λοιπὸν ἀναχλίνεται ὡς Δεσπότης, x2
λέ - 9) , Ψ y^ , P € -
ἔγει μετ᾽ αὐθεντίας, Οὐχ οἴδατε τί πεποίηχα ὑμῖν;
^A: M D ^, , V. 2 € - , L4 ,
ντὶ τοῦ, οὐχ ἐνοήσατε. Οὐχ ὑμεῖς λέγετε; 6 Κύριος
xoi ὃ διδάσχαλος;: Καὶ ὡς λέ iul γάρ. Ὧδ
. ιἰδάσχαλος; Καὶ χαλῶς λέγετε" εἰμὶ γάρ. “2δε
γυμνοῖ τὴν αὐθεντίαν. ᾿Εξέδαλε τὴν τοῦ δούλου μορ-
» M , e D -
Qv, xaX εἰσάγει τὴν τοῦ Θεοῦ. Οὐχ ὑμεῖς λέγετε, ὃ
Κύ Y NNI x. 255. 194; 4X : Ἵ 1
ύριος xat 6 διδάσχαλος;: Ei οὖν ἐγὼ ὃ Κύριος xat ὃ
"NN τ» f e—
διδάσκαλος ἔνυψα ὑμῶν τοὺς πόδας, πόσῳ μᾶλλον
τι 7ὔ - τ « δ
ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν τοὺς πόδας ; Ὑπόδειγμ.
i ^ H Ξ Yt x
[ MN € νὴ cT ce , , «e /
γὰρ δέδωχα ὑμῖν (δρῶ, ὅτι εὐλαδείας ἦν ὑπόθεσις),
eh "- -
ἵν᾽, ὡς ἐποίησα ὑμῖν, φησὶν, οὕτω xot ὑμεῖς ἀλλήλοις
ποιῆτε.

Τούτων οὕτω γενομένων προσέρχονται αὐτῷ οἵ μα-
θηταὶ αὐτοῦ, χαὶ λέγουσι- Κύριε, ποῦ θέλεις ἑτοιμά-
σωμέν σοι φαγεῖν τὸ πάσχα; βλέπε Θεοῦ πρόγνωσιν.
Λέγει, Ἀπέλθατε εἰς τὴν πόλιν, χαὶ ἀπαντήσει ὑμῖν
ἄνθρωπος χεράμιον ὕδατος βαστάζων. ᾿Αχολουθήσατε
αὐτῷ ὅπου ἀπέρχεται, καὶ εἰς ἣν ἂν οἰχίαν εἰσέλθῃ,
εἴπατε τῷ οἰκοδεσπότῃ" ὃ διδάσχαλος λέγει, ὃ χαιρός
μου ἐγγύς ἐστι" πρὸς σὲ ποιῶ τὸ πάσχα μετὰ τῶν
μαθητῶν μου. Καὶ αὐτὸς ὑμῖν δείξει ἀνώγεον ἐστρω--
μένον. 'T& δύο τηρεῖ, xat τοὺς ἀποστόλους ἐφοδιάζει
ἐρωτῆσαι τὸν οἰχοδεσπότην, xal ἵνα μὴ νοήσωσιν, ὅτι
ἀγνοεῖ τὸν τόπον, λέγει αὐτοῖς - Ὑμῖν δείξει ἀνώγεον
μέγα ἐστρωμένον. Ei προλέγεις τὸν τόπον, διὰ τί
λέγεις τοῖς μαθηταῖς, ἐρωτήσατε περὶ τοῦ τόπου :

plv ἐρωτήσωμεν ἐμάθομεν. Ναὶ, φησὶ, καί μοι πρέ-
πει προλέγειν ὡς Θεῷ, xoi ὑμῖν ἐρωτᾶν ὡς ἀνθρώ-
ποις. Οὐδαμοῦ δὲ Χριστὸς παραδίδωσι τὸ μυστήριον
ἐν ταπεινοῖς τόποις, ἀλλ᾽ ἐν τῇ ὀρεινῆ, ἢ ἐν ὑπερῴῳ "
οὐδὲν γὰρ χατώγεον ἐπὶ Χριστοῦ. Διὰ τοῦτο ὅτε χαὶ
τὴν ἐπιφοίτησιν ἐδέχοντο τοῦ ἁγίου Πνεύματος οἱ
ἀπόστολοι, ἐν ὑπερῴῳ ἦσαν συνηγμένοι. 'Γότε, oa
οἷν, ἀπέστειλε δύο τῶν μαθητῶν ἑτοιμάσαι τὸ πάσχα.
Τίνες δὲ ἦσαν οὗτοι; Πέτρος xot ᾿Ιωάννης. Διὰ τί δὲ
παρὰ τοὺς δώδεχα Πέτρον χαὶ ᾿Ιωάννην ἀπέστειλε:
Πέτρος ἦν ὃ ὁμολογήσας, Ὅτι σὺ εἶ 6 Χριστὸς, 6 ΥἹὸς
τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος" ᾿Ιωάννης δὲ ἔμελλε κηρύττειν
τὸ, Ἔν ἀρχῇ ἦν ὃ Λόγος, x«i 6 Λόγος ἦν πρὸς τὸν
Θεὸν, x«i Θεὸς ἦν ὃ Λόγος. ᾿Αποστέλλει τὸν θεμέ-
λιον τῆς πίστεως, καὶ τὸν υἱὸν τῆς βροντῆς, ἵνα ἐν
μὲν τῷ θεμελίῳ πήξη τὸ τῆς εὐσεδείας μυστήριον, ἐν
δὲ τῷ υἱῷ τῆς βροντῆς ἀστράψη τὰ τῆς δικαιοσύνης
ἐντάλματα. Πάλιν διὰ τί Πέτρον xax. ᾿Ιωάννην ἀπο-
στέλλει: Ἵνα δειχθῇ, ὅτι χαὶ τῆς σεμνογαμίας χαὶ
τῆς παρθενίας ἥπλωται τὸ δῶρον, xat γίνονται xot-
νωνοὶ τοῦ πάσχα χαὶ οἷ ἐν σεμνογαμία, χαὶ oi ἐν
παρθενία χαλῶς ζῶντες. ᾿Αιἰποστέλλει παρθενίαν xal
σεμνογαμίαν ἑτοιμάσαι αὐτῷ τὸ πάσχα" ὥσπερ ἐν
τῷ ὄρει Μωῦσῆν καὶ Ἤλίαν παρέστησε, τὸν μὲν ἀπὸ
σεμνογαμίας, τὸν δὲ ἀπὸ παρθενίας λάμποντα, ἵνα
φανῇ σεμνογαμία χαὶ παρθενία παρεστῶσαι τῷ Χρι-
στῷ. ᾿Επιθυμία γὰρ ἐπεθύμησα μεθ’ δμῶν τὸ πάσχα
τοῦτο φαγεῖν. Οὐχ ἀναγκαζόμενος βιάζεται, οὖχ
ἀχούσιον τὸ πάθος, ἀλλ᾽ ἑχούσιος f, γνώμη. [εἰ ὃ Δε-

τ

31 "

SERVATORIS, ETC. 027
quam autem laverat et absterserat , accepit vesti-
menta sua et recubuit. Servavit servi formam, et
postea ut Dominus recubuit, et cum auctoritate
dicit : /Vescitis quid fecerim vobis ? Ac si dice-
ret, Non intellexistis. J/Vonne vos dicitis me
Magistrum et Dominum ? et bene dicitis ;

E sum. etenim. Hic auctoritatem demonstrat. Eje-
cit formam servi, et induit Dei formam. /Von-
ne vos me dicitis Magistrum et. Dominum ὃ
Si igitur ego Dominus et Magister lavi pe-
des vestros, quanto magis vos debetis alter
alterius pedes lavare? Exemplum. enim de-
di vobis (video pietatis exemplum fuisse), ut
quemadmodum. ego feci vobis, ita et vos inyi-
cem faciatis.

4. His ita gestis accesserunt ad eum discipuli
ejus, et dixerunt : Domine, ubi vis paremus tibi,
ut manduces Pascha ? Vide Dei prascientiam.
Ait, Jte in civitatem, et occurret vobis homo
lagenam aque portans. Sequimini eum quo-
cumque ierit : et in quamcumque domum in-
troierit, dicite domino domus : Magister dicit,

,,, 1 empus meum prope est : apud te facio Pascha

A cum. discipulis meis. Et ipse ostendet vobis
ccenaculum stratum. Duo observat, apostolorum
viam dirigit ut interrogent dominum domus; et
ne putent ipsum ignorare locum, ait illis : Osten-
det vobis cenaculum grande stratum. 81 locum
predicis, cur discipulis ais, Interrogate de loco ?
Priusquam interrogaremus, jam didicimus. Etiam,
inquit, me decet praedicere ut Deum, et vos par
est interrogare ut homines. Nusquam autem Chri-
stus mysterium tradit in humilibus locis, sed. in
montibus, aut in ccenaculo : nihil enim in Christo
infimum. Ideo cum apostoli supervenientem ac-
ceperunt Spiritum sanctum, in ccenaculo congre-
gati erant. Tunc, inquit, misit duos ex discipulis
suis, ut pararent Pascha. Quinam hi erant? Petrus
et Joannes. Gur ex duodecim Petrum et Joannem

p misit? Petrus erat qui confessus fuerat, Quia tu
es Christus Filius Dei vivi : Joannes vero pra-
dicaturus erat, Zn principio erat Ferbum, et
Verbum erat apud Deum, et Deus erat F'erbum.
Mittit fundamentum fidei, et filium tonitrui; ut
in fundamento pietatis mysterium figeret, et in
filio tonitrui justitize przcepta fulgurarent. Rursus
cur Petrum et Joannem mittit? Ut ostenderet ho-
norabilis conjugii et virginitatis donum expandi;
et Pascha consortes esse tam honorabiles conju-
gatos, quam virgines, si recte vivant. Misit virgi-
nitatem et honorabile conjugium, ut parent sibi
Pascha : ut in monte Moysen et Eliam. exhibuit,
quorum alius ex honorabili conjugio;alius ex virgi-
nitatefulgebat; ut et honorabile conjugium et virgi-
nitas Christo adstarent. Nam Desiderio desideravit
hoc Pascha manducare vobiscum. Non vi co-

( gitur, non coacta est passio ; sed voluntarius ani-
mus. Si Dominus ut beneficium, prestaret dixit,

1.

Marc. τ!
Le

I2.—.

Matth. 26.
18.

Matth. 16.

17.

Joan. I. I.

Luc. 22.
15.

Psal. 41.
I.

928

Desiderio desiderari, quid. dicemus nos? Voces
quippe nostras excipis , Domine, nostra suscipis
peccata, et beneficiis profulges. Nos dicere debe-
mus, Desideramus videre Pascha : et tu nos pre-
vertis? an fons unquam appetit sitientes, an sitien-
tes fontem? an mensa appetit esurientes, an esu-
rientes mensam? Nos dicere par est illud Davidis:
Quemadmodum | desiderat cervus. ad fontes
aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus.

Sed quia propositum est Servatoris mysterium,
ipsa gloriosa passio, ipsa passionis traditio, sermo
tempori cedat oportet; ut et qui sitiunt. fr uantur,

et fideles confirmentur, et qui illuminandi sunt,

pignus accipiant, fidelesque custodiantur. Ne dini
obtentu jejunii cursum solvas. Sicut qui longam
emensus est viam , etiamsi ut Corpus curet quie-
scit sive in diversoziis; sive in alus locis, viam
non inter cipit; sed quiescit quidem ut corpus cu-
ret, a Scopo autem susceptae viae non abscedit:sic
et coke bonorum suorum fructum dedit Servator,

non ut deliciemur, sed ut carnem et animam fat
scentem curemus. Nes Itaque mysteriorum obtentu
alienum quidpiam inducas : ne quia ejus particeps
es, gratiam crapul: sororem esse putes. Hac ob-
servent, non fideles modo, sed etiam catechumeni.
Ante largitionem doni dignitatem ostende. Quid
opus est verbis? Conscientiam iuam examina.
Qua fiducia accedit 1s, qui jejunium violavit?
hevera hodie accedit, et nemme incusante, con—
scientia te redarguet. Vidistin! unquam aliquem
qui accusatorem secum ferat? Habeto potius con-
scientiam tibi patrocinantem. Hodierna dies, id
est, sancta hac mystagogia, non jejunii cursum
expetit, neque mystagogiam illam in sancto Pa-
schate; sed. quia in bas est passionis traditio, i in
illa T resurrectionis ; consortes ejus simus et
resurrectionis participes. Hodie consortes simus
passionis, tunc resurrectionis : hodie hujus consor-
tes ne nos deliciis dedamus, sed lacrymis; nam
post resurrectionem moestitia non est. Nunc Chri-
stus patitur, et tu deliciaris? Nescis multos szpe
proceres objurgatos fuisse, quod. in regio luctu
deliclati essent, et supplicio affectos fuisse? Tu
vero dum Ed Dominicam passionem. adhuc in
cruce fulgentem, necdum adveniente resurrectione
resurrectionis lzetitiam pr coccupans, te deliciis de-
disti? Hac dico, non quod i ipsum Servatorem luctu
prosequi o porteat, quasi luctu digna perpessus sit;

sed quia nos par est gratum animum exhibere, ut
consortes facti ejus p: assionis, consortes simus etiam
resurrectionis: quia ipsum Dna decet gloria,
honor, adoratio, una cum Patre et sanctissimo vivi-
ficoque Spiritu, nunc et semper, et in secula sae-
culorum. Amen.

avil, 5

TOUS

E

247

SPURIA.

σπότης εὐεργετῶν εἶπεν; ᾿Επιθυμίᾳ ἐπεθύμησα, τί
εἴπωμεν fu. μεῖς; Προλαμέάνεις γὰρ πὰς φωνὰς ἡμῶν,
Δέξποταν ἡμέτερα προλαμθάνεις ἁμαρτήματα, χαὶ
προλάριπεις ταῖς εὐεργεσίαις. Ἡμεῖς ΕΣ εἰπεῖν,
ἐπεθυμοῦμεν ἰδεῖν τὸ πάσχα, χαὶ σὺ προλαμό βάνεις ;
πηγὴ ἐπιθυμεῖ ποτε τῶν δυψώντων, ἢ ot δυγῶντες τῆς
πηγῆς; τράπεζα ἐπιθυμεῖ τῶν πεινώντων, 1 οἵ πει-
νῶντες τῆς τραπέζης; Ἡμῖν πρέ ἔπει λέγειν τὸ τοῦ
Aul. Ὃν τρόπον ἐπιποθεῖ ἣ a ἐπὶ τὰς πηγὰς
τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἣ ψυχή μου πρὸς σὲ, ὃ
Θεός. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πρόχειται 7 τοῦ Σωτῆρος μυσταγως-
γία, αὐτὸ τὸ πάθος τὸ ἔνδοξον, αὐτὴ τοῦ πάθους ἣ

παράδοσις , δεῖ τῷ λόγῳ παραχωρῆσαι τῷ χαιρῷ, ἵνα
χαὶ διψῶντες ἀπολαύσωμεν, xo οἵ πιστοὶ στηριχθῶσι,
xal οἵ μέλλοντες φῶτ τίζεσθαι τὸν ἀῤῥαδῶνα δέξωνται,
χαὶ φυλάξωνται οἱ πιστοί. Νὴ προφάσει τοῦ δώρου
λύσῃς τῆς “νηστείας τὸν δρόμον. Ὥσπερ 6 τὴν 600v
διανύων τὴν μαχρὰν, xo διὰ τὴν τοῦ σώματος θερα-
πείαν * ἀναπαύσεται εἴτε ἐν δοχείοις, εἴτε ἐν ἄλλοις
τόποις, 00 παύεται τῆς δδοὺ ; ἀλλ᾽ ἀναπαύεται μὲν
ἐπὶ τὸ θάλψαι τὸ σῶμα; τοῦ δὲ σχοποὺ τῆς ὅδοιπο-
ρίας -οὐχ ἀφίσταται" οὕτω χαὶ ἡμῖν ἔδωχε τὴν ἀπό-
λαυσιν τῶν ἀγαθῶν αὐτοῦ ὃ Σωτὴρ, o0 ἵνα τρυφή-
σωμεν, ἀλλ᾽ ἵνα τὴν σάρχα, χαὶ τὴν ψυχὴν χάμνουσαν
θεραπεύσωμεν. Μὴ τοίνυν προφάσει τῶν μυστηρίων
εἰσαγάγῃς τὸ ἀλ λότριον " vh ; ἐπειδὴ μεταλαμόάνεις,
νομίσης ἀδελφὴν τὴν χάριν εἰναι τῆς χραιπάλης.
Ταῦτα δὲ φυλαττέσθωσαν μὴ oi πιστοὶ Μόνον, ἀλλὰ
xa οἵ χατηχούμενοι. Πρὸ τῆς δωρεᾶς δεῖξον. τὸ ἀξίω-
μα τοῦ δώρου. Τίς χρεία λόγου ; 'Tzv συγείδησίν σου
ἐξέτασον. Ποία παῤῥησίᾳ προσέρχε ται ὃ χλέψας τὴν
νηστείαν ; Ἀληθῶς προσέρχῃ αὔριον, καὶ tn? δενγός σου
χατηγοροῦντος ἣ συνείδησίς σου χατηγορήσει. Εἶδες
οὖν τινά ποτε μεθ᾽ ἑαυτοῦ “ατήγορον φέροντα ; ; Μᾶλ-
λον ἔ ἐχε συνήγορον τὴν συνείδησιν. Ἣ σήμερον ἡμέρα 3
τουτέστιν, 5 ἁγία αὕτη μυσταγωγία, o9 θέλει τῆς
νηστείας τὸν δρόμον, οὐδὲ τὴν ἐν τῷ ἁγίῳ. πάσχα
μυσταγωγίαν * ἀλλ᾽ ἐπειδὸ ἐστι μὲν ἐν αὐτὴ τοῦ πάθους
ἣ παράδοσις, ἐν ἐκείνῃ δὲ τῆς ἀναστάσεως ἣ ἀπόδει-
ξις, γενώμεθα χοινωνοὶ, χαὶ τῆς ἀναστάσεως μέτοχοι.
Σήμερον χοινωνήσωμεν τῷ πάθε t, τότε τῇ ἀναστά-
σει" σήμερον χοινωνοῦντες μὴ εἰς σπατάλην ἐχδῶμεν
ἑαυτοὺς, ἀλλ᾽ εἷς δάκρυα" μετὰ γὰρ τὴν ἀνάστασιν
οὐχ ἔστι λύπη. ᾿Ἀχμὴν ἐ ἐν πάθει ὃ Δεσπότης, χαὶ σὺ
τρυφᾶςς ; Οὐχ οἶδας, πῶς πολλοὶ πολλάχις χαὶ τῶν
μεγάλων μέμψιν € ὑπέστησαν ἐπὶ βασιλικῷ πένθει τρυ-
φήσαντες, χαὶ τιμωρίαν ὑπέσχον; Σὺ δὲ βλέ ἔπων τὸ
δεσποτικὸν πάθος ἔ τι ἐπὶ σταυροῦ λάμπον, οὐδέπω τῆς
ἀναστάσεως φέ ἔρων τὸν λόγον, προλαδὼν e ἀναστά-
σεως τὴν. εὐφροσύνην, σπατάλη ἑαυτὸν ἐξέδωχας:
Ταῦτα ) λέγω, οὐχ ὅτι δεῖ πενθεῖν αὐτὸν τὸν

^"^
Ó
/,
ἢ

Σωτῆρα,
ὡς ἄξια πένθους ὑποστάντα, ἀλλ᾽ ὅτι χρὴ ἡμᾶς τὴν
οἰχείαν εὐγνωμοσύν Ἣν ἐπιδείκνυσθαι, T ἵγα κοινωνήσαν-
τες αὐτοῦ τῷ πάθει, χοινωνοὶ γενώμεθα, τῆς ἀναστά-
σεως" ὅτι αὐτῷ πρέπει τῷ Κυρίῳ ἣ δόξα, ἣ τιμὴ ;
χαὶ 1 προσχύγησις, ὅμα τῷ Πατρὶ xai τῷ παναγίῳ
χαὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν χαὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἂ μήν.

ἀναπαυόμενος. Prostat fort, legere. χὰν διὰ... ἀναπαύσηται.

IN LATRONEM, ET PRODITIONEM, ETC.

9:9

ADMONITIO

IN SEQUENTEM DE LATRONE SERMONEM.

Hunc Chrysostomi non esse statim quivis dicet vel mediocriter peritus, nec est ea in re diutius immo-
randum. Sed, quod. observandum est, post hunc sequitur apud Savilium sermo alius cui titulus, εἷς
τὴν ζωοφόρον ταφήν etc. In vivificam sepulturam. Initium vero εἴδετε χθὲς λήστοῦ εὐγνωμοσύνην, καὶ

L ΄ H
᾿Ιουδαίων μανίαν, F'idistis heri latronis probitatem, et Judeorum insaniam. Quod exordium ita con-
cinnatum est, ut suadeatur, eumdem esse qui przcedentem de latrone, et hanc de sepultura Christi con-
cionem emisit. Idque dolo machinatus est Grzculus quispiam. Verum, ut certum est priorem homiliam
non esse Chrysostomi, ita vel ex stylo statim perspicuum est, posteriorem sancti doctoris esse. Est autem
ejusdem homilia octogesima nona in Matthzeum, quam repetitionis vitanda causa praetermisimus. Epilo-
gus vero moralis ex diversis Chrysostomi locis consarcinatus fuit.

1:.ΞΞ-:Ξ:ΞΞ:ΞΞ:Ξ:Ξ:Ξ:-:--.-.-:---- 1: 5:5... ---. ------ ::3::-.-:.:.-.-.-.-:::5:.:::.:.:.:..---:-.:Ξτ-------------ττ---------- ------------------- -

Εἰς τὸν ληστὴν, χαὶ εἰς τὴν προδοσίαν τοῦ Σωτὴῆρός D In latronem, et in proditionem Servatoris no-

ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

-——

ἰσχύει δέησις φιλοχρίστου λαοῦ ὑπὲρ ἁμαρτωλοῦ ἕε-
k 5 /

ρέως πρεσθεύουσα ; Καὶ μὴ ξενίσῃ σε τὸ λεγόμενον "

αγμαι,
λαῖς τοῖς μαθηταῖς ἐπιστέλλοντος * ΠΙροσεύχεσθε ὑπὲρ
ἐμοῦ, ἵνα δοθῇ μοι λόγος ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματός μου.
Εἰ δὲ Παῦλος, τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς, ὃ οὐράνιος ἄν--
θρωπος, ὃ τῆς χάριτος δήτωρ, δωρεὰν παρὰ τῶν oi-
χείων μαθητῶν προσευχῶν ἐδέετο, πόσῳ μᾶλλον ἐγὼ,
ὃν πάντες ἁμαρτωλὸν ἐγνώκατε. Ἀλλ᾽ ὅμως xa τε-
λώνης ποτὲ τοῦ πονηροῦ σχοποῦ μεταθέμενος, ἐγένετο
μαθητὴς τοῦ Κυρίου - οἶδα δὲ xci πόρνην δάκρυα
μετανοίας τοῖς δεσποτιχοῖς ἴχνεσι προσενέγκασαν, xat
τὸν πολυθρύλλητον τῆς πορνείας μολυσμὸν ἀποπλύ-
νασαν * οἶδα καὶ τὸν ληστὴν ἐχεῖνον τὸν φρόνιμον, τὸν
χαλῶς διὰ πίστεως τὰ μεγάλα συλήσαντα - τῆς γὰρ
τοιαύτης αὐτοῦ ληστείας τὸ χέρδος παράδεισος γέγο-
νεν. Αἰσθάνομαι χἀγὼ τῆς τοιαύτης ἀγχύρας ἐπιλα-
θόμενος. Τοιοῦτον γὰρ ἔχομεν Δεσπότην φιλάνθρωπον,
ἅστις μόνον εἰλικρινῶς δεξάμενος παρ᾽ ἡμῶν τὴν
δέησιν, εὐθέως τὸν ἔλεον ἀντιδίδωσι. Νόμον γὰρ ἔδω-
χεν: ἀλλὰ σχιὰν ἔχων ὃ νόμος τῶν μελλόντων ἀγα-
θῶν, οὖχ αὐτὴν τῶν πραγμάτων τὴν ἀλήθειαν, φωτί--
σαι οὐκ ἴσχυσε. Προφητιχὸν δῆμον ὡς πρέσόυν
ἀπέστειλεν - ἀλλὰ χαὶ ὃ προφητιχὸς δῆμος κρατηθεὶς
ὑπὸ τοῦ θανάτου ἐδόησε λέγων "Emo siut γῇ xoi
σποδός. Ἄγγελος ἀτρέπτως σαρχοῦσθαι οὐχ ἠδύνατο.
Οὐχ ἄγγελος, φησὶν, οὗ πρέσδυς ἐλυτρώσατο αὐτοὺς,
ἀλλ᾽ αὐτὸς ὃ Κύριος. Εἰδε γὰρ τὴν οἰκουμένην βοηθείας
ἐστερημένην, xa βοῶσαν πρὸς αὐτόν * Κλῖνον, Κύριε,
τοὺς οὐρανούς σου, xaX χατάδηθι. ᾿Εὰν γὰρ σὺ, φησὶ,
μὴ καταῤῇς πρὸς ἡμᾶς, ἡμεῖς OU ἄλλου τινὸς πρὸς

stri Jesu Christi.

1. O quanta vis est nostre fidei! o quantum
valet precatio populi Christi amantis pro sacerdote
peccatore supplicantis ! Ne te hic ordiendi modus
stupore percellat : illud enim divino Paulo docto-
re vobis dicere didici, qui hac in epistolis suis

clare dicit discipulis : Precamini pro me, ut de- Ephes. 6.

tur mihi sermo in apertione oris mei. Si vero 19.
Paulus, vas electionis, homo caelestis, gratiz ora-
tor, precationibus discipulornm suorum opus ha-
buit, quanto magis ego, quem omnes peccatorem
esse nostis? Attamen vel publicanus, qui a malo

C Instituto se removit, discipulus Domini factus est.

Scio quoque meretricem penitentiz lacrymas Do-
mini vesugis offerentem , meretricias famosas
sordes abluisse : scio etiam prudentem illum ]a-
ironem, res magnas per fidem rapuisse : nam furti
hujusmodi lucrum paradisus fuit. Sentio et ego
me eamdem anchoram arripuisse. Talem quippe
habemus Dominum clementem, qui acceptam ha-
Lens sinceram nostram precationem, statim mise-
ricordiam suam impertit. Nam legem dedit ; sed
cum lex illa umbram solum futurorum bonorum
haberet, non autem ipsam rerum veritatem, illu-
minare non potuit. Propheticam vero turbam quasi
legatum misit; verum propheticus ille populus, a

morte detentus, clamavit dicens : Ego sum terra Gea. 18.

et cinis. Angelus immutabilis manendo incarnari 27.

248 non poterat. /Yon angelus , inquit, non legatus Isai. 63. 9.
A redemit eos, sed ipse Dominus. Vidit enim or-

bem auxilio destitutum, et ad ipsum clamantem :

Inclina, Domine, celos tuos, et descende. Nam p,,, 143.

si tu, inquit, ad nos non descenderis, nos per 5.
alium ad te non possumus ascendere: Vidit ergo,

9350 SPURIA.

nec despexit deprecationem ; sed. inclinavit czelos
et descendit in terram, nec se vacuos clos reli-
quit. Conceptus est in virginea vulva, toto orbe
ampliore. Quem enim capere non potuit patriar-
chale tugurium, virginea vulva complexa est. In-
carnatus est, ut 1pse novit, non ut interpretantur
haeretici, qui dum ea qua sibi propria sunt igno-
rant, divina metiuntur. Natus est, ut sibi placuit.
In lignum ascendit, qui lignum paradisi sanavit,

Isai. 63.3. et clamat : T'orcular calcavi solus, et nemo

mecum erat, non angelus, non legatus, non ar-
changelus, non propheta, non rex, nemo justorum
mecum erat : et unus solus mecum erat, qui non
mecum mortem contrivit, sed mecum paradisum
in hereditatem accepit : mecum in ligno, non
mecum in bello contra mortem suscepto. Nam

"aues 16. Dominus , inquit, conterens bella, Dominus

nomen illi. Unus latro confessus est. O res stu-
pendas et novas ! Latro cum Christo, et discipulus
Judas cum diabolo : lux in tenebras, et tenebre
in lucem mutata sunt : agnus lupus, et lupus
agnus factus est. Latro manus habens clavis con-

Luc.23.42. fixas, fideli voce Dominum salutabat dicens : Me-

mento mei, Domine , cum weneris in regnum

tuum; et discipulus labiis osculum offerens, corde
gladium paravit : labiis leta dicebat, et corde do-

Matth. 26. lum eructabat, dicens : ve, Rabbi ; deinde oscu-

49-

latur eum, et conversus dicit Judaeis nutu, non
voce, Ligatum illum abducite. O inique. Juda,

Isai. 66, 1. quo duci Jubes eum qui dixit, Ceelum mihi thro-

nus est, et terra scabellum pedum meorum ?

2. Sed video caritatem. vestram ardentiorem,
et corpus in angustiis: volebamque hic finem di-
cendi facere; sed quia vestrum audiendi studium,
ut pluribus persequar, me hortatur, ad sermonis
seriem revertamur. 7e, inquit, Aabbi. Clemens
vero Dominus, patientia nequitiam proditoris vin-
cens, recte dixit : Amice, ad quid venisti ? Am-
plector te, Juda, non ut caritatem indam, quam
abjecisti ; sed ut evacuem gratiam, quam dedi
libi: vas enim indignum unguentum czeleste ferre
nequit.Quid porro dicam de Juda? Petrus qui cla-
vem regni celorum accepit, Regem gloriz videns
crucifixum , abjectis clavibus aufugit : et latro
qui hominum fores aperiebat, ipse claves paradisi

Matth. 26. rapult. Petrus qui dixit, Si oportuerit me mori

25.

tecum, non te negabo, ter negavit; et latro qui
non voce promiserat, sed re cum ipsa resurrectione
moriebatur, dicebat : Domine, memento mei,
cum veneris in regnum tuum. Latro principa-
tus et potestates non metuit; et Petrus puelle
minas non tulit. Latro clamabat, Domine ; ct Pc-
trus, JVonnovi hunc hominem, quem paulo ante
Filium Dei. vocabat. Petrus qui supra mare am-
bulavit, eum qui pedibus humidam naturam cal-
cabat, negavit; et latro qui supra dorsa maris
non ambulaverat, sed divitum fores adierat, cla-

Matth. 20; mabat, Domine. Filii Zebedoi dicebant, Possu-

22.

mus bibere calicem, quem bibiturus es; hic jam

σὲ ἀνελθεῖν οὐ δυνάμεθα. Ἰεἶδεν οὖν, xc οὐ παρεῖδε
τὴν δέησιν, ἀλλ᾽ ἔκλινεν οὐρανοὺς, καὶ κατῆλθεν ἐπὶ
γῆς, μὴ κενώσας τοὺς οὐρανούς. ΣΣυνελήφθη ἐν μήτρᾳ
παρθενιχῇ πλατυτέρα πάσης χτίσεως. Ὃν γὰρ οὐκ
ἐχώρησε χαλύδη πατριαρχικὴ , αὐτὸν ἐχώρησε
μῆτρα παρθενιχή. ᾿Εσαρχώθη, ὡς οἰδεν αὐτὸς,
οὐχ ὡς ἑρμιηνεύουσιν oi αἱρετιχοὶ, oi τὰ οἰχεῖα
ἀγνοοῦντες, xat τὰ θεῖα μετροῦντες. ᾿Ετέχθη, ὡς
ηὐδόχησεν. "Emé6r, τῷ ξύλῳ τὸ ξύλον τοῦ παραδείσου
ἰασάμενος, καὶ og * Λ᾿ηνὸν ἐπάτησα μόνος, xo οὐδεὶς
ἦν μετ᾽ ἐμοῦ, οὐχ ἄγγελος, [ οὐ πρέσδυς, οὐκ ἀρχάγ-
γελος, οὐ προφήτης, οὐ βασιλεὺς, οὐδεὶς τῶν δι-
χαίων μετ᾽ ἐμοῦ - xol eic μόνος μετ᾽ ἐμοῦ, οὐ μετ᾽
ἐμοῦ συνέτριψε τὸν θάνατον, ἀλλὰ μετ᾽ ἐμοῦ ἐχληρο-
νόμησε τὸν παράδεισον " μετ᾽ ἐμοῦ ἐπὶ τοῦ ξύλου, οὐ
μετ᾽ ἐμοὺ ἐν τῷ πολέμῳ τοὺ θανάτου. Κύριος γὰρ,
φησὶ, συντρίδων πολέμους, Κύριος ὄνομα αὐτῷ. Eic
ληστὴς ὡμολόγησεν. X τῶν ξένων xoi παραδόξων
πραγβάτων * ὃ ληστὴς μετὰ τοῦ Χριστοῦ, xa ὃ μα-
θητὴς ᾿Ιούδας μετὰ τοῦ διαθόλου " τὸ φῶς γέγονε σχό-
τος, χαὶ τὸ σχότος εἰς φῶς μετεδάλλετο * ὃ ἀμνὸς λύχος,
xat ὃ λύχος ἀμνός. Ὃ λῃστὴς τὰς χεῖρας τοῖς ἥλοις
ἐμπεπαρμιένος, πιστὴ φωνὴ τὸν Δεσπότην ἠσπάζετο
λέγων, Μίνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθης ἐν τῇ βα-
σιλείᾳ σου" χαὶ ὃ μαθητὴς φίλημα προσφέρων τοῖς
χείλεσι, τῇ καρδίᾳ τὸ ξίφος ηὐτρέπισε, τοῖς χείλεσι.
χαρὰν ἐφθέγγετο, xa τὴ χαρδίᾳ δόλον ἠρεύξατο,
Χαῖρε, λέγων, ῥαδδί: εἶτα καὶ φιλεῖ αὐτὸν, καὶ στρε-
φόμενος ἔλεγε τοῖς Ιουδαίοις, νεύματι, οὐ ῥήματι"
δήσαντες αὐτὸν ἀπενέγχατε. Ὦ παράνομε ᾿Ἰούδα,
ποῦ προστύσσεις ἀπάγεσθαι τὸν λέγοντα, Ὃ οὐρανός
μοι θρόνος, ἣ δὲ γῇ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου;
AX δρῶ τὴν ἀγάπην ὑμῶν προθυμοτέραν, xol τὸ
σῶμα στενοχωρούμενον * καὶ ἠδουλόμην ἐνταῦθα χα-
ταπαῦσα! τὸν λόγον, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὸ ὑμέτερον φιλήχοον
προτρέπεται ἡμᾶς μιηχῦναι τὸν λόγον, πρὸς τὴν ἀχο--
λουθίαν τοῦ λόγου ἐπανέλθωμεν. Χαῖρε, φησὶ, ῥαδδί.
Ὃ δὲ φιλάνθρωπος Δεσπότης; νικῶν τὴ ἀνεξιχαχία
τοῦ προδότου τὴν πονηρίαν, καλῶς εἰπεν, Exaipe,
ἐφ᾽ ᾧ πάρει; ᾿Ἀσπάζομαί σε, Ἰούδα, οὖχ ἵνα ἀγάπην
δωρήσωμαι, ἣν ἀπεδάλου, ἀλλ᾽ ἵνα χενώσω τὴν χά-
ριν; ἣν δέδωχά σοι" ἀνάξιον γὰρ ἀγγεῖον ἐπουράνιον
μύρον βαστάζειν οὗ δύναται. "TC δὲ λέγω περὶ Ἰούδα:
[Πέτρος ὃ τὴν χλεῖδα τῆς βασιλείας δεξάμενος, βλέ--
πὼν τὸν βασιλέα τῆς δόξης σταυρούμενον, ῥίψας τὰς
χλεῖς ἔφυγε " καὶ ὃ ληστὴς ὃ τὰς θύρας ὑπανοίγων τῶν
ἀνθρώπων, αὐτὸς τὰς χλεῖς τοῦ παραδείσου ἥρπασε.
Πέτρος ὃ λέγων, Κἂν δέη με σὺν σοὶ ἀποθανεῖν, οὐ
μή σε ἀπαρνήσομαι, τρίτον ἀπηρνήσατο᾽ καὶ 6 λῃστὴς
οὐ λόγοις ἐπαγγειλάμενος, ἄλλ᾽ ἔργοις συναποθνήσχων
47 ἀναστάσει ἔλεγε: Κύριε, μνήσθητί μου, ὅταν
ἔλθης ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. 'O λῃστὴς ἀρχὰς xat ἐξου--
σίας οὐχ ἠδέσθη, xoi ὃ Πέτρος ἀπειλὴν χόρης οὐχ
ὑπήνεγχεν * ὃ ληστὴς ἔχραξε, Κύριε, καὶ ὃ Πέτρος,
Οὐχ οἷδα τὸν ἄνθρωπον τοῦτον, ὃν πρὸ μικροῦ Υἱὸν
Θεοῦ ἐχάλει. Πέτρος ὃ διὰ θαλάσσης περιπατήσας,
τὸν πεζεύσαντα τὴν ὑγρὰν φύσιν ἠρνήσατο" xat ὃ
ληστὴς οὐχ ἐπὶ νῶτα θαλάσσης βαδίσας, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰς
τῶν πλουσίων πύλας, ἔκραζε, Κύριε. Οἱ υἱοὶ Ζεύε-
Oxíou, οἱ λέγοντες, Δυνάμεθα πιεῖν τὸ ποτήριον, ὃ

IN LATRONEM, ET
μέλλεις πίνειν (τοῦτο γὰρ ἦν), ἐν χαιρῷ τοῦ ποτηρίου
ἔφυγον" καὶ ὃ λῃστὴς ἥρπασεν ἐ ἐκ χειρὸς τῶν Ζεόε-
δαίου τὸ τοῦ σωτηρίου, ποτήριον, λέγων᾽ Ποτήριον
σωτηρίου λήψομαι, χαὶ τὸ ὄνομα Κυρίου ἐπιχαλέσο-
pat. Θωμᾶς ὃ τοῦ ἀχαταλήπτου μυστηρίου περίεργος
ἐρευνητὴς, ἔφασχε τοῖς συμμαθηταῖς " Ἄγωμεν χαὶ
ἡμεῖς, ἵνα ἀποθάνωμεν σὺν αὐτῷ - xoi ἰδὼν αὐτὸν
σταυρούμενον ἔ ἔφυγε. Σταυρούμενον βλέπει, χαὶ φεῦ
γει" ἀνιστάμενον βλέπει, καὶ διστάζε ι λέγων : ἐπὰν
μὴ βάλω τὸν δάχτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων,
χαὶ τὴν χεῖρά | μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πι-
στεύσω. ÀAX ὃ φιλάνθρωπος Θεὸς, ὃ δι᾿ ἕν πρόύδατον
χατεληλυθὼς, τοῦ ἑνὸς προύάτου οὐ χατεφρόνησ ἐν"
ἀλλ᾽ αἴρεις αὐτὸ ἐπὶ τῶν ὦμων, χαί φησι" Φέρε τὴν
χεῖρά σου ὧδε 2 xo βάλε εἰς τὴν πλευράν μου. Λόγ-
ns στρατιωτικῆς ἠνεσχόμην, χαὶ δεξιᾶς ἀποστολ udis
οὐχ ἀνέξομαι; Ἀλλ᾽ ὦ τῶν χαλῶν ληστὰ (πρὸς σὲ
γάρ μοι ὃ λόγος), ληστεύειν ἔμαθες, πιστεύειν οὐχ
ἐδιδάχθης" οὐ γέγονας μαθητὴς, χαὶ πῶς δημιουργὸν
χαλεῖς λέγων: Κύριε, μνήσθητί μου, ὅταν ἔλθης ἐν
τὴ βασιλείᾳ cou; Καλῶς ἐλάλησας, εὐσεδῶς ἐπίστευ-
σας. iC eU πολλάχις ἐσύλησας, πλουσίων
πολλάκις ἤνοιξας θησαυροὺς, χαὶ τοιοῦτον μαργαρίτην
οὐχ εὗρες ὡς τὸν Χριστ ὄν. Ἀπόστολος οὗ γέγονας, οὐχ
ἤχουσας τοῦ γομοθέ του λέγοντος, ὄψεσθε, τὴν ζωὴν
ὑμῶν χρε ἐμαμένην᾽ χαὶ πῶς ἀπὸ ζύλου ἐ ἐτρύγησας τὴν
ζωήν; Οὐκ ἤχουσας Ἡσαΐου λέγοντος" τῷ μώλωπι
τοῦ πάθους αὐτοῦ τὰ τῶν ἀνθρώπων πάθη, τὴν ἴασιν
δέχεται" χαὶ πῶς πάθεσιν εὗρες ἴαμα; Ναὶ, φησὶν ὃ
λῃστής" βλέπω τὴν χτίσιν πᾶσαν δονουμένην χαὶ
"petente xa τὸν ἐπὶ τοῦ ξύλου χρεμό ἄμενον Δεσπό-
τὴν γνωρίζω τῆς χτίσεως. Ei μὴ γὰρ ἦν οὗτος ποιη-
τὴς τῶν ὅλων, 6 ὃ ἥλιος οὐχ ἂν ϑλέπων αὐτὸν Ἰυβυρος
μένον, αἰδούμενος, τὰς οἰχείας ἀχτῖνας dex gu le, xa
τοὺς θεομάχους ἐσχότισεν. Εἰ μὴ 7v οὗτος ποιητὴς
οὐρανοῦ χαὶ Tüs, οὐχ ἂν βλέπων αὐτὸν ὃ οὐρανὸς
σταυρούμενον, τὸ σχότος ὡς σάχχον περιεξάλλε το. Ei
μὴ ἣν οὗτος Δεσπότης πάσης τῆς γῆς, οὐχ ἂν ἐχ τῆς
πλευρᾶς αὐτοῦ δεξα μένη τὸ αἷμα, ἐχ τῶν θεμελίων
ἐσαλεύθη. Εἰ μὴ ἦν οὗτος : ζωῆς χαὶ θανάτου Δεσπότης;
οὐχ ἂν προσεγγίζων αὐτῷ ὃ θάνατος χατεῦλ ἤθη , καὶ
τὰ τῶν ἁγίων μνήματα ἀνεῴχθησαν., Εἰ μὴ ἣν οὗτος
Κύριος τοῦ ναοῦ, οὐχ ἂν βλέπων αὐτὸν ὃ ναὺς σταυ-
ρούμενον, τὸν οἰχεῖον καταπέτασμα περιέσχισεν. ει μὴ
ἦν οὗτος ὃ ui βουλόμενος τὸν θάνατον τῶν ἅν. '᾿αρτωλῶν,
οὖχ ἂν ἐπρέσόευσεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτωλῶν λέγων"
Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς: οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν. Ὁ
γὰρ τούτου θάνατος πάντα συνε ἔστησε. ,Κατέρχεται
γὰρ εἰς τὸν ἅδην, χαὶ μετὰ πάντων ἀνέρχεται. Διὰ
τοῦτο χράζω λέ ἐγὼν * Κύρ ριξε; υνήσθηστί μου. Οὐχ ὡς
δοῦλον παραχαλῶ, Sues βου, ὅταν εὖ σοι γέ-
ME ἀλλὰ, Μνήσθητί μου; ὅταν ἔλθης ἐν τῇ βασι-
λείᾳ σου. Kot zt πρὸς αὐτὸν 6 Asc σπότης: "Aud λέγω
σοι; σήμερον μετ᾽ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ. Aeyé-
τωσᾶν οἱ | ἀχριδεῖς λογοθέται τῆς ἀκαταλήπτου γεννή-
σεως, πὼς £A γΞ τῷ ληστῆ;, Σήμερον uev" ἐμοῦ ἔσῃ
ἐν τῷ “παραδείσῳ. ᾿Πρῶτον τοῦτο ἕρμην νευσάτωσαν,
χαὶ τότε τὸν ἄῤῥητον αὐτοῦ τόχον, ὃν προφητικῶς
Bo, Ῥὴν γενεὰν αὐτοῦ vig διηγήσεται; ὅτι αἴρεται

x

ἀπὸ τῆς γῆς ἢ ζωὴ αὐτοῦ; Ταύτην ἐπλάτυναν οἵ πα-

IN PRODITIONEM,

ETC. 951
E calix aderat, at illi calicis tempore fugerunt : latro
autem ex manu filiorum Zebed:zei calicem saluta-
ris rapuit, dicens :
et nomen Domini invocabo. 'Yhomas,
prehensibilis mysterii curiosus indagator, condi-

Calicem salutaris accipiam, Psal. 115.
incom- 4-

scipulis dicebat: Zamus et nos, v moriamur Joan. τι.
cum illo; et cum illum crucifixum vidit, aufu- 10.

git. Crucifixum videt, et fugit; suscitatum videt,

et dubitat, dicens : /Visi misero digitum meum Joan. 20.

in fixuram clavorum, et manum meam in la- ??
tus ejus, non credam. At benignus Deus, qui
propter unam ovem profectus est, hanc unam
519 ovem non negligit; sed illazn ΞΕ imponit, et
B nat: Infer manum tuam huc, et mitte in latus
meum. Lanceam militis sustinui, et dexteram apo-
stolicam non feram? Sed, o pee latro etraptor
(te enim. alloquor), furari didicisti, credere non
didicisti : non fuisti discipulus, et quomodo Crea-
torem vocas dicendo : Domine, memento mei,
cum veneris in regnum tuum? Recte loquutus
es, pie credidisti. Cun periculo sepe furatus es,
divitum plerumque thesauros aperuisti, et talem
nunquam margaritem invenisti, qualis Christus
erat. Apostolus | non fuisti, non audisti legislatorem
dicentem : Videbitis vitam. vestram pendentem ; :
et quomodo ex ligno vitam excerpsisti ? Non au-
disti Isaiam diccotem? Livore passionis ejus, ho-
minum vitia medelam pan et quomodo vi-
tiis medelam invenisi? Etiam, inquit. latro, or-
bem totum video concussum et donor et
orbis Dominum in ligno pendentem agnosco. Nisi
enim hic universorum Creator esset, sal illum vi-
dens nudum, ex reverentia non eun radios
suos nec Dei inimicos obtenebrasset. Nisi esset hic
Conditor celi et. terre, czlum, ubi ipsum vidit
crucifixum, tenebras ut saccum non induisset.
T esset hic universae. terre. Dominus, non illa
anguinem ex latere ejus excipiens, a Haul anch ds
pars fuisset. Nisi esset hic mortis et vitze Do-
minus, mors ad illum accedens non prostrata fuis-
sel, nec monumenta sanctorum aperta fuissent.
Nisi esse thic templi Dominus, templum, ubi vidit
illum crucifixum, non velum suum scidisset. Nisi
hic esset is, qui non vult mortem peccatorum,
non causam peccatorum pr ecando egisset dicens :

b

C

Deut. 98,
66.
Isai. 53.5.

Pater, dimitte illis; non enim sciunt quid fa- Luc.23.34.

ciunt. ' Hujus quippe mors omnia constituit. De-
scendit enim ad míferos, et cum omnibus istinc
ascendit. Idcirco exclamo : Domine, memento
mei. Non qnasi servum rogo, Memento mei, cum
bene tibi fuerit ; sed. Memento mei, cum veneris
in regnum tuum. Et quid ad illum. Dominus?
men dico tibi, hodie mecum eris in paradiso.
Dicant illi. tam. accurati indagatores 1ncompre-

sibilis generationis, quomodo dixit latroni, Zodie Luc.23.43.

mecum eris in paradiso ? Hoc primum interpre-
tentur,ettunc inenarrabilem ejus partum aggredien-
tur, quem prophetice quidem clamat, Generatio-
nem ejus quis enarrabit ? quia tollitur de terra
vita ejus. Hanc fidem Patres dilataverunt, sic in-

D

I5ai. 53. 8.

952

comprehensibilem gloria affecerunt , credentes ,
non curiose scrutantes. /Z/odie mecum eris in pa-
radiso. Dictum, et factum fuit. Verum, o benigne
Domine, omnes justi extra paradisum sunt, et la-
tronem in paradisum inducis? Etiam, latronem
primum in paradisum induco, ut mundo suadeam,
me non venisse vocare justos, sed peccatores ad
po Ipsi Christo. gloria in szecula s:ecu-
orum. Àmen.

SPURIA.

τέρες τὴν πίστιν, οὕτως ἐδόξασαν τὸν ἀπερίληπτον,
πιστεύοντες, χαὶ μὴ πολυπραγμονοῦντες. Σήμερον
μετ᾽ ἐμοῦ ἔση ἐν τῷ παραδείσῳ. πε, xol γέγονεν.
, 3 5 /, 7 , € , y-
Αλλ᾽, ὦ φιλάνθρωπε Δέσποτα, πάντες οἱ δίχαιοι ἔξω
τοῦ παραδείσου ἑστήχασι, χαὶ ληστὴν εἰς παράδεισον
εἰσάγεις; Ναὶ, ληστὴν πρῶτον εἰσάγω εἰς τὸν παρά--
δεισον, ἵνα πείσω τὸν χόσμον, ὅτι οὖκ ἦλῦον καλέσαι
^ / ΕΣ 7 ς ^N 5 / ὅδ... e Lad
δικαίους, ἀλλ᾽ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν. Αὐτῷ τῷ
Χριστῷ 1, δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

MONITUM

IN SEQUENTES DE PASCHATE SERMONES.

Qui primus occurrit sermo brevissimus , fragmentum est, non Chrysostomo dignum; sed meliori
tamen not, quam sequentes, qui a scriptore non indocto quidem , sed admodum intricato profecti

sunt.

Septem postea sermones sequuntur ejusdem scriptoris, qui tanta obscuritate praditus est, quanta

gaudet perspicuitate Chrysostomus. Stylus omnio perplexus atque ferreus. In scopo autem habet scri-
ptor omnia qui de agno paschali a Judzeis in /Egypto mactato in capite duodecimo Exodi feruntur, δά
Christum mactatum pro salute mundi referre. Et quidem ea in re consentiunt Christiani omnes , agnum
illum olim immolatum , Christi vere agni pro salute mundi immolati figuram fuisse ; verum hic quisquis
sit anonymus, vel minima quaque in Exodo recensita, ad. Christum mactatum, vel ad. Pasche cele-
brationem refert , qualis apud Christianos persolvitur : et haec. ad φλυαρίαν usque indagare nititur,
sepeque jam dicta repetit, nec sine fastidio legentis. Septimus autem sermo totus circa diem cclebra-
tionis Paschatis , et circa paschalem cyclum versatur. Hanc rem unice tractant sex prima orationes. De
septima vero, quz tota est in ordinando cyclo paschali, quaque de die Paschatis singulis annis consti-

tuendo pluribus disputat, in fronte illius infra agemus.

Sermo catecheticus in sanctum Pascha.

Si quis pius et religiosus , 1s fruatur hac sancta
celebritate : si quis servus probus , intret lzetus in
gaudium Domini sui : si quis jejunando laboravit,
nunc accipiat denarium : si quis a prima hora
operatus est, accipiat hodie id quod justum est:
81 quis post tertiam. venit, gratias agens festum
celebret : si quis post sextam horam accessit, ne
dubitet ; nihil enim perdet : si quis tardavit us-
que ad nonam, accedat sine ulla dubitatione :
si quis undecima tantum hora venit, ne ob tar-
ditatem metuat. Cum enim Dominus liberalis sit,
ita postremum. accipit, ut primum : 510 In re-
quiem admittit eum , qui undecima, ut eum, qui
a prima hora operatus est ; postremum miseratur,
et primum curat ; illi dat, huic largitur ; et per-
actum opus honore, et propositum laude aflicit.
Tgitur intrate omnes in gaudium Domini. nostri ,
et primi. et secundi mercedem recipite , divites οἱ

Κατηχητιχὸς εἰς τὸ ἅγιον πάσχα.

Et τις εὐσεδὴς καὶ φιλόθεος, ἀπολαυέτω τὴς καλῆς
ταύτης πανηγύρεως" εἴ τις δοῦλος εὐγνώμων, εἰσελ--
θέτω χαίρων εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου αὐτοῦ * εἴ τις
ἔχαμε νηστεύων ; ἀπολαδέτω νῦν τὸ δηνάριον * εἴ τις
ἀπὸ πρώτης ὥρας εἰργάσατο, δεχέσθω σήμερον τὸ δί-
xatoy ὄφλημα " εἴ τις μετὰ τὴν τρίτην ἦλθεν , εὐχαρι-
στῶν ἑορτάσῃ᾽ εἴ τις μετὰ τὴν ἕχτην ἔφθασε, μηδὲν
ἀμφιδαλλέτω * καὶ γὰρ οὐδὲν ζημιοῦται * εἴ τις ὑστέ-
ρησεν εἰς τὴν ἐννάτην, προσελθέτω μηδὲν ἐνδοιάζων"
εἴ τις εἰς μόνην ἔφθασε τὴν ἑνδεκάτην, μὴ φοδηθῇ
τὴν βραδυτῆτα. Φιλότιμος γὰρ ὧν ὃ Δεσπότης δέχε-
ται τὸν ἔσχατον, καθάπερ χαὶ τὸν πρῶτον " ἀναπαύει
τὸν τῆς ἑνδεχάτης, ὡς τὸν ἐργασάμενον ἀπὸ τὴς πρώ-
τῆς" καὶ τὸν ὕστερον ἐλεεῖ, καὶ τὸν πρῶτον θεραπεύει:
χἀχείνῳ δίδωσι, καὶ τούτῳ χαρίζεται. Kal τὴν πρᾶξιν
τιμᾶ, xol τὴν πρόθεσιν ἐπαινεῖ. Οὐχοῦν εἰσέλθητε
πάντες εἷς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου ἡμῶν, xoi πρῶτοι
αὶ δεύτεροι τὸν μισθὸν ἀπολάδετε, πλούσιοι καὶ πέ-

IN PASCHA

νήτες “μετὰ ἀλλήλων χορεύσατε, ἐγκρατεῖς xat ῥάθυ-
μοι τὴν ἡμέραν τιμήσατε, γηστεύσαντες καὶ μὴ νης

τεύσαντες εὐφράνθητε σήμερον. "HH τράπεζα γέμει,
τρυφήσατε πάντες" ὃ μόσχος πολὺς, μηδεὶς ἐξέλθοι
πεινῶν. Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ πλούτου τῆς χρη-

τότητος. Μηδεὶς θρηνείτω πενίαν" ἐφάνη γὰρ ἣ
χοινὴ “βασιλεία μηδὲ εὶς ὀδυρέσθω τὰ πταίσματα"
συγγνώμη γὰρ ex coo τάφου ἀνέτειλε: ἰρήδεὶς φοθείσθω
τὸν θάνατον" ἥλευθέ penas γὰρ ἡμᾶς δτοῦ Σωτῆρος θάνα-
τος" ἔσῤεσεν αὐτὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ κατεχόμενος" ἑ ἐχόλασε τὸν
ἄδην κατελθὼν εἰς τὸν ἅδην" ἐπίκρανεν αὐτὸν γευσάμε-
νον τῆς σαρχὸς αὐτοῦ. Καὶ τοῦτο montano» Ἡσαίας
ἐθόησεν' Ὁ ἅδης, φησὶν, ἐπικράνθη. Συναντήσας σοι
χάτω ἐπικράνθη: xoi γὰρ καθῃρέθη. ἐπιχράνθη * χαὶ
τῳ ἐνεπαίχθη. "Exe σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυχεν "
a6 o YTv, xal συνήντησε εν οὐρανῷ" ἔλαθεν ὃ ὅπερ ἔ ἔδλεπε,
χαὶ πέπτωχεν ὅθεν οὐχ ἔόλεπε. Ποῦ cov , θάνατε, τὸ
χέντρον ; : ius σου , ἅδη ᾽ τὸ vixoc; NA Χριστὸς,
χαὶ σὺ καταῦ ἐδλήσαι" ἀνέστη Χριστὸς, χαὶ πεπτώ--
χασι δαίμονες" ἀνέστη Χριστὸς, χαὶ χαίρουσιν ἄγ-
γελοι" ἀνέστη Χριστὸς, χαὶ γεχρὸς οὐδεὶς ἐπὶ
μνήματος. Χριστὸς γὰρ ἐγε ερθεὶς ἐ ἐχ γεχρῶν ; ἀπαρχὴ
τῶν χεχοιμημέγων € ἐγένετο" αὐτῷ ἣ δόξα χαὶ τὸ χρά--
τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

l. 955
pauperes simul choreas agite; temperantes et se-
gnes diem honore afficite;. qui jejunastis, et qui
non jejunantis, hodie lztamini. Mensa cibis referta
est, us omnes fruamini : vitulus grandis est,
nemo esuriens exeat. Fruimini omnes benignita-
tis divitiis. Nemo lugeat ob paupertatem ; prostat
enim regnum commune : nemo lapsus suos defleat;
nam ex sepulcro orta est venia : nullus mortem
tumeat ; liberavit quippe nos mors Servatoris ; a
morte captus mortem exstinxit ; infernum castiga-
vit, qui in infernum descendit; amarum reddidit
eum, cum gustasset de carne ipsius : idque olim
clamans dixit Isaias : /nfernus amarus factus est.
Cum tibi occurrit infra posito , amarus factus est;

nam sublatus est : amarus factus et illusus est.
Corpus accepit, et Deum apprehendit : accepit
terram , et celum invenit : accepit id quod. vide-
bat, et incidit in id quod non videbat. Ubi est,
mors, stimulus tuus ? ubi, inferne , victoria tua?
Christus surrexit, et tu deJiceris : Christus sur-
rexit, et dzemones lapsi sunt : surrexit Christus
et gaudent angeli : surrexit. Christus et nullus
mortuus manet in sepulcro. Christus enim resur-
gens ex mortuis , primitiae dormientium factus
est : ipsi gloria et imperium in secula szculorum.
Amen.

Εἰς τὸ πάσχα α΄.

Πάσχα μὲν γήϊνον ἑορτάζουσιν. Ἰουδαῖοι, τὸ οὐρά-
νῖον ἀρνησάμενοι! * πάσχα δὲ οὐράνιον ἑορτάζοντες
ἡμεῖς, τὸ γήϊνον ὑπερθεθήχαμεν. Καὶ τὸ μὲν παρ᾽
ἐχείνοις ἐπιτελεσθὲν, «σωτηρίας πρωτοτόχων τῶν ἐν
Ιουδαίοις πὐϊεδυλου; ἥν, ὅτε τοῖς Αἰγυπτίοις πρωτο-
τόχοις οὐ συναπώλετο τὰ Ιουδαίων, αἵματι ποῦ θύμα-
τος τοῦ πάσχα συμθολικῶς τηρηθέντα᾽ τὸ δὲ παρ᾽
ἡμῖν ἐπιτελούμενον πάσχα, ἁπάντων ἀνθρώπων σωτη-
ρίας ἐστὶν αἴτιον, ἀρξάμενον ἀπὸ τοῦ πρωτοπλάστου,
ὃς ἐν ἅπασίν ἐστι σωζόμενος χαὶ ζωογονούμενος. Τὰ
δὲ μέρη τῶν τελείων χαὶ τὰ πρόσχαιρα, τῶν αἰωνίων
εἰχόνες χαὶ τύποι, προεμελετᾶτο πρὸς τὴν νῦν ἀνατεί-
λασαν ἀλήθειαν σχιαγραφούμενα " ἀληθείας ὃ δὲ παρού-
σης; ὃ τύπος ἄχαιρος" ὥσπερ βασιλέως ἐπιδημήσαν-
τος, οὐδεὶς αὐτὸν ἐάσας τὸν ζῶντα βασιλέα.» τὴν
εἰχόνα προσχυνεῖν ἀξιοῖ. Δήλη δὲ αὐτόθεν ἡ 1j τοῦ τύ-
που παρὰ τὴν ups vy ἐλάττωσις: ὅπου Y 6 μὲν
τύπος ὀλιγοχρόνιον ζ ζωὴν ἑορτάζει τ τὴν τῶν Ἰουδαίων
πρωτοτόχων, ἡ δὲ dX ^s ux τὴν διηνεχῇ ζωὴν τὴν ἁπαν-
τῶν ἀνθρώπων. Οὐ γὰρ μέ γα τὸ θάνατον πρὸς βραχὺ
Ki M τῷ μικρὸν ὕστερον ἀποθανουμένῳ᾽ μέγα

τὸ καθόλου θάνατον ἀποφυγεῖν " ὅπερ ἡμῖν περιγί--
εται, οἷς τὸ πάσχα ἐτύθη. Χριστός. Ko αὐ τό γε τὸ
τῆς ἑορτῆς ὄνομα πλείστην ἔχει τὴν ὑπεροχὴν, ἐπὶ
τῆς ἄλχηθε ίας ἐρμτηνευόμενον. ὙὙπέρδασις μὲν γάρ ἐστι
χαθ᾽ ἑρμηνείαν τὸ πάσχα; ὅτε uh τοὺς "E Goatov
οἴκους ὃ τὰ πρωτότοχα παίων ὀλοθρευτής. Ὑπέρθα-
σις δὲ τοῦ ὁλοθρευτοῦ παρ᾽ ἡμῖν ἀληθὴς, ὅταν καθά-

x

251

In Pascha I.

Pascha terrenum celebrant Judzi, qui cale-
ste Pascha negarunt : nos vero qui celeste Pascha
celebramus, terrenum exsuperavimus. Et quod
illi Pascha perficiunt, salutis primogenitorum, qui
apud Judaos erant, symbolum fuit, quando cum
A*gyptiorum primogenitis DH primoge-
nita non perierunt, quz» per sanguinem paschalis
victime symbolice servata sunt : Pascha vero a
nobis celebratum salutis universorum hominum
causa est, incipiendo a primo homine, qui in
omnibus servatur et vivificatur. Partes Pu per-
fectorum, et temporanea illa, aeternorum imagines
et typi, prius excogitata fuerant, ut veritatem
nunc orientem adumbrarent : veritate autem pie-
sente, typus tempori cedat oportet; ut adveniente
rege, nullus, rege vivente relicto, ejus imaginem
adorare dignatur. Hinc vero palam est quantum
typus eun veritati, quod iypus brevem celebret
vitam Judaicorum primogenitorum, veritas au-
tem perpetuam hominum omnium vitam. Neque
enim magnum est mortem ad breve tempus effu-
gere cum, qui paulo postmoriturus est, sed ma-
gnum utique est mortem omnino effugere; quod
nobis conüngit, quibus Pascha immolatus est Chri-
stus. Ipsum de. nomen magnam profert excellen-
tiam, si secundum rei veritatem explicetur. Pascha
enim transitum significat, quod. Hebraeorum do-
mos pertr ansierit exterminator ille, qui primoge-

Isai.

19. 9.

Exod. 12.

JZtom. 6. 5.

954

nita percutiebat. 'Transitus porro exterminatoris
apud nos verus est, quia nos intactos pertransit,
ad vitam zternam a Christo suscitatos. Sic totum
Pasch: argumentum speculari spiritualiter opor-
tet, et. apostolicis enarrationibus. credere. Fidelis
porro desiderat totam figure rationem intelligere,
quomodo nempe se habeat erga veritatem, atque,
ut ita dicam, spiritualia sua per illa olim corporea
speculari; ut legalia omnia ab se secundum Chri-
stum mente pereipiantur, et per spiritualia cla-
rius corporalia intelligantur, et invisibilia. vi-
sibilibus quasi. depicta appareant. Igitur Deus
decimam plagam /Egy ptis inflicturus ( erat au-
tem illa mors primogenitorum ), Moysi dixit :

Mensis hic vobis erit initium mensium; primus
est vobis in mensibus anni. Ac deinceps praece-
pit sacrificium Paschatis, et sanguinis unctionem
in januis; atque ex hac unctione "primogenitorum
salutem pollicitus est. Quid sibi vult illud, si sta-
tim ad veritatis speculationem referatur, quod tem-
pus illud. anni initium definiatur, quo "pascha fie-
bat ac primogenitorum salus? Quia nobis etiam
veri Paschatis sacrificium est initium vitae eterna.
Annus quippe est szculi symbolum, quia circu-
lum decurrens in seipsum semper revolvitur, et in
nullo quiescit fine. Atque pater futuri aed obla-
tus est Christus pro nobis in sacrificium, ac prio-
rem vitam nostram quasi nullius temporis fa-
ciens, alterius vito principium dat nobis per lava-
crum regenerationis, secundum similitudinem
mortis et resurrectionis sug. Itaque quisquis Pa-
scha novit propter se immolatum, hoc sibi vitze
principium supponat, a quo inte pro ipso
est Christus. Tunc autem pro ipso immolatur,

quando gratiam agnoscit, et vitam per istud nee
ficium partam intelligit, His porro cognitis, novae
vite initium accipere satagat, neque εἶ veterem
vitam ultra recurrat, cujus finis advenit. Nam,
Qui mortui sumus peccato, inquit, quomodo

D

SPURIA.

παξ ἡμᾶς ὑπερθαίνη πρὸς τὴν αἰώνιον ζωὴν ἀνιστα-
μένους ὑπὸ Χριστοῦ. Οὕτω μὲν δὴ τὴν ὅλην ὑπόθεσιν
τοῦ ,πάσχα θεωρεῖσθαι χρὴ πνευματικῶς, χαὶ πι-
στεύεσθαι κατὰ τὰς ἀποστολιχὰς ἐ ἐξηγήσεις. ΠΠοθεῖ δὲ
ὃ πιστὸς χαὶ τὴν ὅλην ὑποτύπωσιν χατανοῆσαι, πῶς
ἔχει πρὸς τὴν ἀλήθειαν, χαὶ ὡσπερεὶ θεωρῆσαι τὰ
xaO ἑαυτὸν πνευματιχὰ διὰ τῶν τότε σωματιχῶν, ἵν᾽
αὐτῷ χαὶ τὰ τοῦ νόμου πάντα οἰχείως ἔχη νοούμενα
χατὰ Χριστὸν, χαὶ * τοῦ πνευματιχοῦ τὸ σω-
ματιχὸν ἐμφανέστ ἐρον γένηται , χαὶ χαθάπερ ζωγρα-

φούμενον ἐν τοῖς δρατοῖς ἐχφανῇ τὸ ἀόρατον. Ὅτε
τοίνυν ἔμελλε τὴν δεχάτην ἐπάγειν πληγὴν Αἰγυπτίοις
6 Θεός (αὕτη δὲ ἦν ὃ τῶν πρωτοτόχων θάνατος);
ἔλεγε πρὸς τὸν Mor Ὃ μὴν οὗτος ὑμῖν ἀρχὴ
y. νῶν" “πρῶτός, ἐστιν ὑμῖν ἐν τοῖς Urol τοῦ ἐνιαυτοῦ.
Καὶ διέταττεν ἐφεξῆς τὴν τοῦ πάσχα θυσίαν, χαὶ τὴν
τοῦ αἵματος yg ἐπὶ τῶν θυρῶν * καὶ τῇ μὲν τούτου
χρίσει σωτηρίαν τῶν πρωτοτόχων ἐπηγγέλλετο. Τί δὲ
τοῦτό ἐστιν εὐθὺς ἐπὶ τῆς ἀληθείας θεωρούμενον, τὸ
ἀρχὴ ἐνιαυτοῦ τὸν χαιρὸν ἐχεῖνον ,δρίζεσθαι, ἐ ἐν ᾧ τὸ
πάσα xol ἢ σωτηρία τῶν πρωτοτόχων ; ; Ὅτι xad ἡμῖν
ἄρχ, ? ζωῆς αἰωνίας 4j τοῦ ἀληθινοῦ πάσχα θυσία. Αἰῶ-
γος γὰρ ὃ ἐνιαυτὸς σύμθολον, ὃ διότι χύχλῳ περιιὼν. αὖ-
τὸς εἰς ἑαυτὸν ἀεὶ στρέ ἔφεται , καὶ εἰς τέλος οὐδὲν ἀπο-
παύεται. Καὶ πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνός ἐστι προσ-
αχθεὶς C ὑπὲρ ἡμῶν θυσία Χριστὸς, χαὶ τὸν πρότερον
ἅπαντα βίον ἡμῶν ἄχαιρον. ποιῶν, ἀρχὴν ἑτέρου διὰ
τοὺ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας ὃ δίδωσι, χαθ᾽ ὁμοιότητα
τοὺ ἰδίου θανάτου χαὶ τῆς ἀναστάσεως. “Ὥστε πᾶς 6
γινώσχων τὸ τεθυμένον ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχα, ἀρχὴν
ἑαυτῷ ζωῆς ὅποτιθέσθω ταύτην, ἀφ᾽ οὗ τέ ἔθυται Χρι-
στὸς πὲ sg αὐτοῦ. Τέθυται. δὲ omi αὐτοῦ τότε, ἡνίκα
ἂν ἐπιγνῷ τὴν χάριν, χαὶ συνῇ τὴν διὰ τῆς θυσίας
ἐχείνης ζωήν. Καὶ τοῦτο γινώσκων, τῆς γεαρᾶς. ὀρεγέ-
σθω ζωῆς λαμόάνειν τὴν ἀργὴν, χαὶ tones ἄνατρε-
χέτω πρὸς τὴν παλαιὰν, ἧς ἐπὶ τέλος ἔφθασεν. Οἴτι-
γες γὰρ ἀπεθάνομεν, φησὶ, τὴ ἁμαρτίᾳ, πῶς ἔτι
ζήσομεν ἐν αὐτῇ ; To μὲν δὴ τῆς ἀρχῆς τοῦ ἔνιαυ-
τοῦ σύμόολον τοιοῦτον. Δεχάτη δὲ τοῦ wnybs χε-

adhuc vivemus in illo? Principium ergo anni tale 302 λεύει λαμθάνειν ἕκαστον πρόδατον: χατ᾽ οἰχίαν, xal

symbolum habet. Decima autem die mensis jubet *
singulas domos singulos agnos sumere, et tot esse
in domo qui ENT ut oem comedant, et nihil
supersit: itemque ut agnus immoletur denn quarta
die ad vesperam. Igitur quinque diebus simul est
victima ἜΣ ΉΤΟ cum iis, qui per illam ser-

vandi sunt; finita autem quinta die hostia immo-
latur, mors pertransit ; qui vero servatur, perpe-
tua luce fruitur, noctu lucente luna, et sole lunam
excipiente : hoc enim ita fit im. decima quarta et
plena luna. Haec vero quinque temporis spatia
totum mundi tempus denotant in quinque partes
distributum; ab Adam nempe usque ad Noe, a
Noe usque ad. Abraham, ab. Abrahamo usque ad
Moysen, a Moyse usque ad Christum, quinta pars
a Christi adventu. Quo tempore cuivis homini
proposita erat.salus per beatum illnd sacrificium;

* [Sensus postulare videtur Qu τοῦ σωματιχοῦ

πνευματιχόν. Savil.]

τὸ

τοσούτους εἶναι ἐπὶ τῆς οἰχίας τοὺς ἐσθίοντας, ὡς
ἐξαρχεῖν εἷς τὴν βρῶσιν, καὶ Una περισσεῦσαι E
θύεσθαι δὲ τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ τὸ πρόθατον πρὸς
ἑσπέραν. Οὐχοῦν πέντε μὲν ἡμέρας σύνεστι τὸ θῦμα
τοῖς μέλλουσι σιύζεσθαι δι’ αὐτοῦ" περαιουμένης 6i
τῆς πέυιπτης τὸ μὲν ἱερεῖον θύεται, ὃ δὲ θάνατος ὕπερ-
θαίνει, E δὲ σωθεὶς ἀπολαύει διηνεχοὺς φωτὸς, διά τε
νυχτὸς "ὅσης λαμπούσης σελήνης , xa τοῦ ἡλίου τὴν
σελήνην ὃ διχὸ δεχομένου. τοῦτο γὰρ ἐν πεντεχαιδεχάτη
χαὶ πανσελήνῳ γίνεται. Τὰ δὲ πέντε διαστήματα. ταῦτα
τὸν ἅπαντα δείχνυσι χρόνον τοῦ χόσμου διαιρούμενον
εἰς πέντε, εἴς τε τὸν ἀπὸ Ἀδὰμ pete Νῶε, o τὸν
ἀπὸ Νῶε μέ £ypt. "Apud, καὶ τὸν ἐξ Αδραὰμ. ἐπὶ Μωῦ-
e, καὶ τὸν ἀπὸ Μωῦύσέως ἐπὶ τὴν Χριστοῦ παρουσίαν,
χαὶ πέμπτον αὐτῆς τῆς παρουσίας. Ἔν o χρόνῳ παντὶ
προύχειτο | μὲν ἀνθρώπῳ f ἣ διὰ τοῦ μαχαρίου θύματος
σωτηρία, οὕπω δὲ ἐτελεῖτο. "Ev δὲ τῷ πέμπτῳ δια-

à Savil. legendum putat putat ὅλης.

IN. PASCHA I.

στήματι τοῦ χρόνου τὸ πάσχα τὸ ἀληθὲς ἐθύετο, καὶ
ὃ δι’ αὐτοῦ σωζόμενος πρωτόγονος ἄνθρωπος εἰς τὸ
διηνεχὲς ἐξήει φῶς. " Καὶ τό γε μὴ ἐπ᾿ αὐτῆς τῆς
ἑσπέρας, ἀλλὰ πρὸς ἑσπέραν τὸ πάσχα θύεσθαι, ἐδη-
λοῦτο μὴ ἐν αὐτῷ τῷ τέλει " τοῦ παρόντος ἀμνοῦ,
ἀλλὰ πρὸς αὐτὸ τὸ τέλος πάσχειν τὸν Χριστόν. Διῃ-
ρημένον δὲ οὕτω τὸν χρόνον ἔδειξεν ἣ παραδολὴ τε-
μὼν τὸ εἰς πέντε τὴν ἡμέραν, χαὶ τοὺς χεχλημένους
εἰς τὸν ἀμπελῶνα,, τουτέστιν, εἰς τὴν τῆς δικαιοσύνης
ἐργασίαν, φάσχοντος χαλεῖσθαι τοὺς μὲν ὑπὸ πρώτην
ὥραν, τοὺς δὲ ὑπὸ τρίτην, τοὺς δὲ ὑπὸ ἕκτην, τοὺς δὲ
ὑπὸ ἐννάτην, τοὺς δὲ ὑπὸ ἑνδεχάτην. Καὶ γὰρ ἦσαν
διάφοροι χλήσεις αὗται, xol διάφορα δικαιώματα :
ἕτερον μὲν τὸ ἐπὶ ᾿Αδὰμ,, ἕτερον δὲ τὸ ἐπὶ Νῶε,
ἄλλο τὸ ἐπὶ ᾿Αόραλυ., ἄλλο τὸ ἐπὶ Μωὐσέως * τελευ-
ταῖον δὲ καὶ τελεώτατον, τὸ ἐπὶ τῆς Χριστοῦ παρου--
σίας, ὅτε χαὶ τῶν ἔργων ὃ μισθὸς ἀποδίδοται πρώτοις
τοῖς τελευταίοις χατὰ τὴν σωτήριον παραύολήν " ἐπεὶ
πρῶτοι τὴν ἀναγέννησιν ἡμεῖς ἐν βαπτίσματι χομι-
ζόμεθα, οἷς ἐτύθη Χριστὸς, ἐφ’ o ἀνέστη, Xu τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον εἰς ἀναχαίνισιν ἡμῶν ἐνεφύσησεν.
Αὕτη μὲν 00v ἣ τεσσαρεσχαιδεχάτη μυστικῶς γοου-
μένη, xoi τοιοῦτον τὸ τοῦ θύματος σύμθολον, xa ἣ
τὴν θυσίαν διαδεχομένη φωτεινὴ νὺξ xoi ἡμέρα: τὸ
δὲ ὅλον ἐφ’ ἑχάστης οἰκίας ἐσθίεσθαι τὸ ἱερεῖον,
χαὶ μὴ ἐχφέρεσθαι τῶν χρεῶν ἔξω, δηλοῖ μίαν
οἰχίαν μόνην ἔχουσαν τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρίαν. AU-
vr δὲ ἦν ἣ καθ’ ὅλης τῆς οἰκουμένης ᾿Εχχλησία,
$ πάλαι μὲν ἀλλοτρία Θεοῦ, νῦν δὲ μόνη πρὸς
Θεὸν οἰχείως ἔχουσα διὰ τὸ δέξασθαι τοὺς ὕποστα--
“λέντας παρὰ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ὡσπερεὶ τῆς Ῥαὰδ
ἣ τῆς πάλαι πόρνης οἰκία τοὺς χατασχόπους ὑποδε-
ξαμένη τοὺς παρὰ ᾿Ι͂ησοῦ, μόνη xo ἐσώζετο τῆς I:-
ριχὼ πορθουμένης. “Ὥστε εἰ xol πλείους αἱ τῶν
Ἑδραίων οἰχίαι, μιᾶς ἔχουσι δύναμιν, ὥσπερ αἱ
χατὰ πόλεις χαὶ χώρας ᾿Ἐχχλησίαι a πολλαὶ τὸν
ἀριθμὸν οὖσαι, μία ἐστὶν ᾿Ἐχχλησία. Εἷς γὰρ ἐν αὖ--
ταῖς ὃ Χριστὸς ἁπανταχοῦ, ὃ τέλειος χαὶ ἀμέριστος.
Διόπερ τέλεον ἦν ἐφ᾽ ἑχάστης οἰχίας τὸ ἱερεῖον, xai
οὐχ εἷς διαφόρους ἐμερίζετο. Θησὶ γοῦν $u&c χαὶ ὃ
Παῦλος ἕνα εἶναι πάντας ἐν Χριστῷ , διότι χαὶ 'O Κύ-
ριος εἷς, χαὶ ἢ πίστις μία. Τὴν οὖν ἕνωσιν τοῦ ἱερείου
Ww. ΠΑ E , - ᾿
τὴν ἀδιαίρετον ἀναγκαίως 6 γόμος εἰς Χριστὸν προετύ-
που, ἐν ταύτη xat τὴν ᾿Εχχλησίας ἕνωσιν προδιατυ-
πῶν. Ev Χριστῷ μὲν δὴ τὴν σωτηρίαν ἔχομεν xol
ἐν τῇ θυσίᾳ τοῦ Χριστοῦ, χαὶ πάντα τὰ πρὸ τῆς πα-
,
ρουσίας cic τὴν παρουσίαν προευτρεπισθέντα γινώσχο-
μεν, xat τοῦτο μόνον εἰς σωτηρίαν ἁπάση τῇ ἀνθρω-
πότητι προχείμενον ἐξ ἀρχῆς, χαθαπερεὶ πρὸ ὀφθαλ--
tv τὸν Χριστὸν ὑπὲρ πάντων τυθῆναι. Mig δὲ
προσήχειν "ExxXno!a τὴν σωτηρίαν ταύτην ἐπιστά-
μεθα, καὶ μηδένα τῆς χαθολιχῆς ἔξωθεν ᾿Εχχλησίας
καὶ πίστεως μετέχειν Χριστοῦ δυνάμενον, μηδὲ σώ-
ζεσθαι. Καὶ ταῦτα εἰδότες, οὐδὲ ἐν τοῖς χατὰ νόμον,
ἀλλ᾽ ἐν Χριστῷ τὴν ἅπαντος τοῦ χόσμου σωτηρίαν

* [ xai τῷ γε conjicit Savil.]
^ Videtur legendum cum Savilio τοῦ παρόντος χρόνου
[vel χαιροῦ], ἀλλά. Et paulo post cum eodem ἡ παραθολὴ τε-

955

sed nondum perficiebatur. Ín. quinto autem tem- Mati^. 20.
poris spatio verum Pascha immolabatur, et gui.'- 5:

per illud salutem. consequebatur primogenitus
homo, in perpetuam lucem exibat. Quod. vero
non in ipsa vespera, sed ad vesperam Pascha
immolaretur, significabat non in ipso fine prze-
sentis seculi, sed ad. finem passurum esse Chri-
stum. Tempus ita divisum. exhibuit parabola,
qua 1n partes quinque diem distribuit, et vocatos
esse dicit ad. vineam, id. est, ad justitiz operatio-
nem, alios circa primam horam, alios circa ter-
tiam, alios circa sextam, alios circa. nonam, po-
stremos circa undecimam. Erant enim ha diversae

C vocationes, et diverse justificationes ; alia tem-

pore Adami, alia tempore Noe, alia tempore
Abrahami, alia tempore Moysis; postrema et
perfecüssima in adventu Christi, quando. mer-
ces operum redditur primo iis, qui postremi erant
secandum Servatoris parabolam : quia nos primi
in baptismate regenerationem. accipimus, quibus
immolatus est Christus, quo tempore resurrexit,
et Spiritum sanctum nobis ad. renovationem. in-
sufflavit. Hzc itaque. quarta decima est mystice
considerata, et tale est sacrificii symbolum, et nox
ila lucida atque dies qua sacrificium excipit.
Quod autem victima tota in singulis edibus com-
ederetur, neque carnes foras. efferrentur, id signi-
ficat unam tantum esse domum salutem in Christo
habentem, nempe Ecclesiam per totum. orbem
diffusam, quz olim aliena a Deo erat, nunc au-
tem sola ad Deum proprie pertinet, quia suscepit
eos qui a Domino Jesu missi erant; quemadmodum
domus illius Rahab olim meretricis, quie explo-
ratores a Jesu missos excepit, Jericho devastata,
servata sola fuit. Itaque etsi plures sint Hebraeo -
rum domus, unius tantum vim habent, ut et di-
versae per urbes et vicos Ecclesie, qui plures
numero sunt, una sunt Ecclesia. Unus enim in
illis Christus ubique est, perfectus ipse et in-
divisus. Ideo perfecta erat in singulis aedibus
victima, nec ad diversas dividebatur. Dicit enim
Paulus nos omnes unum esse in Christo , quia

b

Unus Dominus est, et una fides. Unionem ergo Ephes. 4.5.

illam victimze indivisibilem lex in Christo fore
necessario prafigurabat, necnon Ecclesi; unita-
iem. In Christo utique et in sacrificio Christi
salutem habemus; et omnia, qua ante adventum
fuere, et ad adventum praeparata fuisse novimus : et
hoc unum ab initio ad salutem toti humano ge-
neri propositum fuisse, quasi ante oculos nempe
Christum pro omnibus immolari. Hanc porro sa-
lutem uni Ecclesi: competere scimus, neminem-
que extra Ecclesiam et fidem catholicam posse vel
Christi vcl salutis esse Consortem. Hzc cum scia-
mus, non in legalibus, sed in Christo universi or-

ti

μοῦτα εἰς πέντε, nisi sit mendum imperitissimi scriptoris,
apud quem legitur pa:lo post ράσχοντος pro gzczousz.
[ Imo pro τεμὼν τὸ leg. videtur τεμόντος.]

Matth. 3.
ε5.

Joan.3.29.

2. Car. 11.

956

bis salutem. perfici novimus, neque ullam spem
impiis hzresibus relinquimus, sed a spe prorsus

illas excludimus, ut que nec minimam | habeant 2

cum Christo communionem; sed frustra se de Ser-
vatoris nomine jactitent, ut illos decipiant et lze-
dant, qui vel nomini vel speciei potius attendere
possunt, quam veritati. Nemo igitur vetera a Chri-
sto disjungat ; nemo quempiam veterum sine Chri-
sto salutem esse consequutum suspicetur; nemo
illos, qui nunc falsa docent et veritatem vitant,
vanasque Ecclesiarum. formas parant extra veri-
tatem et. alienas a Christo, Christianos vocet, vel
communionem cum illis habeat; neque enim li-
cet : quoniam non effertur ex sacra domo victima,
neque ad communionem extraneis profertur. Sed
ad Domini gloriam praefiguratum videmus agnum
esse debuisse perfectum, masculum, anniculum :
perfectum, quia Christus omni prorsus virtute in-
structus est, et omni modo immaculatus, atque a
principio ad finem nulla expers est justitia, ut ipse
ait : Sic enim nos decet implere omnem justi-
tiam.ldcirco omnes victim: offerebantur. perfe-
cte etimmaculatze, quia omnes in figura Chrisu
immolabantur. Sacerdotes quoque perfectos esse
el corpore integros jussit Deus, quia omnes figura
erant veri Sacerdotis. Masculus erat agnus, quia
hic sexus dux est : mas enim corporale habet im-
perium in feminam. Natura enim et veritate Chri-
stus dux est et Rex; utpote qui sit czlestis homo,
nobis conjunctus ut frater secundum carnalem
naturam, imperans autem ut Dominus secundum
spiritualem divinitatem. Ideoque ipse sponsus est
unus, quod sponsa sit tota humana natura. Neque
Joannes prophetarum maximus sponsus est, ut
ipse ait de Christo et de semetipso; de Christo
quidem, Qui habet sponsam, sponsus est; de
semetipso autem, 4Zmicus vero sponsi, qui stat
et audit vocem ejus, gaudio gaudet propter vo-
cem sponsi. Hoc igitur gaudium meum. imple-
tum est. Neque apostoli sponsi sunt Ecclesiz;
etiamsi similitudinem cum Ghristo secundum gra-
tiam acceperint, et Christi filii propter Christi
Spiritum effecti sint. Sed quid ait beatus Paulus?
Despondi enim vos uni viro virginem castam
exhibere Christo. Dux ergo et dominator et rex
est Dominus, non modo quia Deus erat in homi-
nibus, sed etiani secundum przexsistentem. divi-
nitatem, quia natura Rex est omnis creatura ; non
quod ex gratia regnum acceperit, sed. quod illud
in veritate habeat per generationem a Patre. Ad-
huc etiam anniculus erat agnus : quod. significa-
bat Dominum novum in terra. esse, qui nihil an-
tiquitais in hominibus haberet. S1 quis ergo
simplicem hominem dicat Dominum, et sic. na-
ture nostre ponat esse Christum; hic agnus non
est perfectus neque immaculatus : nullus quippe
homo est immaculatus; hic agnus non est mascu-
lus; nullus quippe homo imperium habet natu-
rale et universum in congeneres sibi homines. Ac
qui Dominum intcr creaturas numerat, dicitque

A

53

SPURIA.

ἴσμεν περαιουμένην, οὐδὲ ταῖς ἀθέοις αἰρέσεσιν ἀπο-
νέμομεέν τι πρὸς τὴν ἐλπίδα, ἀλλὰ παντελῶς ἔξω τῆς
ἐλπίδος τίθεμεν αὐτὰς, ἅτε δὴ υτηδὲ τὴν βραχυτάτην
ἐχούσας Χριστοῦ μετουσίαν, ἀλλὰ χενῶς ἐπιφημιζού-
σας ἑαυταῖς τὸ σωτήριον ὄνομα πρὸς ἀπάτην χαὶ
βλάῤην τῶν ὀνόματι χαὶ σχήματι μᾶλλον ἢ ἀληθείᾳ
προσέχειν δυναμένων. Μήτε οὖν τὰ παλαιά τις ἀποῤ-

, -

δηγνύτω Χριστοῦ, μηδὲ ἄνευ Χριστοῦ σώζεσθαί τινα
τῶν προτέρων ὑπονοείτω,, μιήτε τοὺς νῦν παραδιδά-
σχοντας χαὶ τὴν ἀλήθειαν παραχαράττοντας χαὶ μά-
ταια παρασχευάζοντας ᾿Εχχλησιῶν σχήματά τε τῆς
ἀληθείας ἐχτὸς καὶ ἀλλότρια Χριστοῦ. τοὺς τοιούτους
μήτε Χριστιανοὺς ὀνομαζέτω τις, μήτε χοινωνίαν ai-
ρείσθω πρὸς αὐτούς - οὐ γὰρ ἔξεστιν : ἐπείπερ οὐχ ἐχ--
χομίζεται τῆς le ρἃς οἰκίας τὸ θῦμα, οὐδὲ εἰς χοινωνίαν
τοῖς ἔξω προφέρεται. Εἰς δὲ τὴν τοῦ Κυρίου δόξαν
προτετυπωμένον δρῶμεν, τὸ τέλειον εἶναι xal ἄρσεν
xo ἐνιαύσιον τὸ πρόθατον. Τέλειον μὲν γὰρ; ὅτι μό-
νος Χριστὸς ἀνενδεὴς ἐν τῇ πάσῃ ἀρετῇ; xat χατὰ
πάντα τρόπον ἄμωμος, xal ἐξ ἀρχῆς καὶ εἰς τέλος οὖ-
δεμιᾶς ἐνδέων δικα!οσύνης, ὡς αὐτός φησιν * Οὕτω
γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην.
Διὸ καὶ πάντα τὰ θύματα προσήγετο τέλεια χαὶ ἄμω-
μα, ὅτι καὶ πάντα εἰς τύπον ἐϑύετο τοῦ Χριστοῦ. Καὶ
τοὺς ἱερεῖς ἀρτίους εἰναι χαὶ τελείους τοῖς σώμασιν
ἐχέλευεν ὃ Θεὸς, ὅτι τοῦ ἀληθοῦς ἱερέως ἦσαν ἅπαν-
τες τύπος. Ἄρσεν δὲ τὸ πρόθατον, ὅτι ἡγεμονικὸν φύ--
cct, τὴν ἡγεμονίαν ἔχον, ὥσπερ ὃ ἄῤῥην ἔχει σωμα--
τικὴν ἡγεμονίαν πρὸς τὸ θῆλυ. Φύσει γὰρ καὶ ἀληθείᾳ
Χριστὸς ἡγεμὼν καὶ βασιλεὺς, ἅτε ὧν ἐπουράνιος
ἄνθρωπος, xal συνταχθεὶς μὲν ἡμῖν, ὡς ἀδελφὸς
χατὰ τὴν φύσιν τὴν σαρχικὴν, ἐφεστὼς δὲ, ὡς Δε--
σπότης χατὰ τὴν θεότητα τὴν πνευματιχήν. Διὸ
xoi νυμφίος αὐτὸς δὴ μόνος, ὡς νύμφης τῆς πά-
σῆς ἀνθρωπότητος, xoi οὔτε Ἰωάννης νυμφίος ὃ
προφητῶν μέγιστος, ὃς γε φησὶ περὶ Χριστοῦ xal
ἑαυτοῦ : περὶ Χριστοῦ μὲν, Ὃ ἔχων τὴν νύμφην, νυμ.-
: MES : τὶ
glos ἐστί" περὶ ἑαυτοῦ δὲ . Ὁ φίλος δὲ τοὺ νυμφίου ὃ
ἑστηχὼς χαὶ ἀκούων τὴν φωνὴν αὐτοῦ, χαρᾷ χαίρει
διὰ τὴν φωνὴν τοῦ νυμφίου. Αὕτη οὖν ἣ χαρὰ ἣ ἐμὴ
πεπλήρωται. Οὐδὲ μὴν οἵ ἀπόστολοι νυμφίοι τῆς
᾿Εχχλησίας - καίτοι γε τὴν πρὸς Χριστὸν ὁμοίωσιν
χατὰ χάριν λαθόντες, xoi υἱοὶ Χριστοῦ διὰ τὸ Χρι-
στοῦ ᾿Ϊνεῦμα γενόμενοι. ᾿Αλλὰ τί φησιν ὃ μαχάριος
Παῦλος; Ἡ ρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον
ἁγνὴν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ. “Ἡγεμὼν οὖν ἀληθῶς
χαὶ δεσπότης χαὶ βασιλεὺς ὃ Κύριος, οὐ μόνον ὅτι
Θεὸς ἦν ἐν ἀνθρώποις, ἀλλὰ καὶ χατὰ τὴν προῦπάρ--
χουσαν θεότητα, ὅτι φύσει βασιλεὺς ἁπάσης τῆς χτί-
σεως * οὗ χάριτι τὸ βασιλεύειν λαύὼν, ἀλλ᾽ ἔχων ἐν
ἀληθείᾳ καὶ γεννήσει τῇ ἐχ Πατρός. " Ext δὲ xo ἐνιαύ-
σιον τὸ πρόδατον: ὅπερ ἐδήλου τὸν Küprov νέον ἐπὶ
γῆς ὄντα, καὶ παλαιότητος οὐδὲν τῆς ἐν ἀνθρώποις
ἔχοντα. EX τις οὖν ἄνθρωπον ψιλὸν λέγει τὸν ἸΚύριον,
χαὶ τῆς ἡμετέρας φύσεως τίθησι τὸν Χριστὸν, τοῦτο
τὸ πρόθατον οὐχ ἔστι τέλειον; οὐδὲ ἄμωμον - οὐδεὶς
γὰρ ἀνθρώπων ἄμωμος " τοῦτο τὸ πρόδατον οὖχ ἔστιν
ἄρσεν" οὐδεὶς γὰρ ἀνθρώπων ἡγεμονίαν ἔχει φυσιχὴν
xo ὁλόκληρον πρὸς τοὺς δμοφυεὶς ἀνθρώπους. Καὶ ὃς
(

,

RI ^ » - /
ἐν χτίσει τὸν Κύριον ἀριθμεῖ, xot φησι χεχαρισμέενην

IN PASCIHA. 057

8
É ἔχει τὸ θυόμενον ὑπὲρ αὐτοῦ ᾿πρόδατον. Οὐ γὰρ ἔ ἔγνω — neque hie masculam habet victimam pro se im-
τὸν φύσει βασιλέα, ἀλλ᾽ εἷς ἕτερον τὸν υὴ φύσει μηδὲ — molatam. Non enim novit eum, qui natura lex
ἀληθείᾳ περιτρέπει. Ἀλλὰ χαὶ εἴ τις τι ex τῆς ἀνθρω- est, sed ad alium, qui nec natura nec vere rex
πίνης παλαιότητος εἰς Χριστὸν ἀνάγει, ἢ δεχτικὸν sit, se converüt. Sed et si quis ex humana vetu-
ἁμαρτίας λέ γεῖν τολμᾷ, ἢ νόμου δουλείᾳ π προσήκοντα, staie aliquid im Christum derivat, vel ipsum pec-
à θανάτῳ xu ἀνάγκην ὑποκείμενον, οὗτος ἐνιαύσιον — Cati capacem dicere audet, vel legis servituti sub-
οὐχ ἔχει τὸ πρόδατον, οὐδὲ τῆς χαινότητος. ἤσθετο τὴς ᾿ΘΟίτ1. aut morti ex. necessitate. subjectum ; hic
ἐν Χριστῷ. ὙὙἩπολείπεται τοῦ προθάτου τὸ sáu oov E anniculum non habet agnum, neque novitatem
xo τοῦ ἐρίφου χατανοῦσαι. Ἔστι τοίνυν τὸ μὲν 1Π|4Π| sensit, quz est in Christo. Restat ut et agni
πρόδατον, χατὰ τὸν Ἡσαΐαν, dm πιότητος τῆς τοῦ et heedi symbolum intelligatur. Est igitur. agnus,
Χριστοῦ σύμιολον" Ὥς Ὁ πρόθατον γὰρ ἐπὶ σφαγὴν secundum Isaiam, mansuetudinis Christi symbo-
ἤχθη, x xol ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ χείραντος αὐτὸν ἴἰττη : nam Sicut ovis ad occisionem ductus est, r55;. 53. 7
ἄφωνος" ἔριφος δὲ xa τὸν γόμον, ὑπὲ e. ἅμαρ- et sicut agnus coram tondente se mutus. Hoc-
τίας θῦμα- Χίμαρον γὰρ; φησὶν, ἐξ αἰγῶν περὶ ἁμαρ- dus vero secundum legem, est victima pro pec-
τίας. Προσαχθεὶς οὖν ἥπιος, ὡς πρόδατον, C ὑπὲρ ἁμαρ- cato : /Z/edum, inquit, ex capris pro peccato. Levit. 5.6.
τίας ὡς χίμαρος ὧν τέθυται, διὰ τῆς ἠπιότητος δοὺς — Oblatus ergo mansuetus ut ovis, quasi hodus pro
ἑαυτὸν εἷς τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν' ἧς εὐξώμε εθατυ- Ρρεροδῖο imuuplatus est, ac per mansuetudinem
χεῖν διὰ πίστεως xat ἀγάπης τ τοῦ παθόντος ὕ ὑπὲρ ἡμῶν suam sese obtulit ad salem hominum, quain
Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, 8v οὗ xol μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ consequi precemur per fidem et dilectionem Jesu
$6 δόξα, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν — Christi qui passus est pro nobis, per quem et cum
αἰώνων, Ἀμήν. quo Patri gloria, unaque Spiritui sancto in saecula
seculorum. Amen.

ἔχειν, οὐχ ἀληθῆ, τὴν θε εότητα,, οὐδ᾽ οὗτος ἄρσεν illum ἘΝ gratiam deitatem. habere, non veram

Εἰς τὸ ἅγιον πάσχα. β΄. Pu In sanctum Pascha. II.
Τὸ τῶν νομικῶν τύπων εὔλο ον ἐπὶ τῆς ἀληθείας Legales figurz rationabiles οἵ veritati consen-
Y l t
φαίνεται" οἷον τὸ ἄμωμον εἶναι τὸ πρόδατον, ὥσπερ tane. apparent, ut quod agnus sit immaculatus ,

τὴν τοῦ “πάσχα θυσίαν ὃ νόμος "ἐχρήσατο" τὸ ἄῤῥεν quam Pasche victimam lex adhibebat ; quod sit
“εἶναι, τὸ ἐνιαύσιον εἶναι, τὸ δεχάτῃ τοῦ υηνὸς ληφθὲν masculus, quod anniculus, quod decima mensis
τεσσαρεσχαιδε χάτῃ θύεσθαι πρὸς ἑσπέραν, τὸ ἀρχὴν — captus, decima quarta ad vesperam imnoletur ,

λε ἐλογίσθαι μηνῶν, ἡνίκα, τὸ πάσχα ἐτελεῖτο. Πάντα atque ut cum Pascha celebrabatur , id initium
γὰρτ ταῦτα ἐν Χριστῷ xo τῷ τοῦ Χριστοῦ. πάθει συνί- mensium reputaretur. Hzc quippe ommia in
σταται χαὶ ἀληθῆ χαὶ ἀναγχαῖα, χαὶ χαθ᾽ ἑαυτὰ λόγον Christo etin Christi passione constant, et vera ne-
ἔχειν οὐδένα δύναται οὐδ᾽ ἂν εὕροιεν 2 Χριστὸν cessarlaque sunt; secundum se autem seorsim
ἀγνοοῦντες ἀπολογισμὸν ποιήσασθαι περὶ τούτων, sumta , nullam possunt habere rationem. Hli vero
xa διδάξαι, ὃ διὰ τί ταῦτα προσέταξεν ὃ 6 Θεός" οὐδ᾽ qui Christum jgnorant, nullo modo hac defen-

5

αὐτό γε ὃ ὅλως τίνα αἰτίαν ἔχει τὸ θυσίαν ἐπὶ τῇ" σω-- B dere possint , neque docere cur illa proceperit
τηρίᾳ τῶν πρωτοτόχων δρίσαι, καὶ χρῖσιν τοῦ αἵμα-- Deus : neque ullo. explicari modo possit, cur vi-
τος ἐπὶ ταῖς εἰσόδοις ποιήσασθαι * τί δὲ ἰσχυρὸν εἰς ctima pro salute primogenitorum precipiatur, cur
τὴν τῶν πρωτοτόχων σωτηρίαν fj τῶν θυμάτων σφα- uncüo sanguinis in foribus; quam vim habeat

Ti ; τί δὲ ἀναγκαῖον ἣ τοῦ αἵματος χρῖσις εἰς σημεῖον ad saltem] primogenitorum victimarum mactatio;
ἐπὶ τῶν οἰχιῶν ; Θεός γέ τοι καὶ ἄνευ σημείων τὰς cur necessaria sit sanguinis unctio ad signum do-
Ἑδραίων ἐγίνωσχεν͵ οἰχίας : ὥστε θαυμαστὸ by τὸ λέ- | morum. Deus enim absque signis Hebraorum do-
qe. Ὄφψομαι τὸ αἷμα, καὶ σχεπάσω ὑμᾶς. Ἀνάγων mos noverat; ut mirum sit illud : Fidebo san- Evod. 12.
δὲ χαὶ ταῦτα εἰς τὴν ἀλήθειαν, τὸ εὔλογον αὐτῶν em guinem et protegam. vos. Qui autem hac ad :3.
(eee χαθάπερ ἐ ἐπὶ τῶν ἄλλων τῶν προειρημένων veritatem deduxerit, quam rationabila sint. agno-
ἐδείξαμεν. Τοῦ γὰρ ἀμώμου θύματος ὑπὲρ ἡμῶν πά- scet, ut in supra dictis alius ostendimus. Cum
σγχοντος, ὃ ἐχ τοῦ πρωτοπλάστου λύεται θάνατος, χαὶ enim immaculata victima pro nobis patitur, mors
σώζεται 6 πρωτόγονος ἄνθρωπος ἐν ἡμῖν πᾶσιν ὧν, & primo homine inducia solvitur, et primogeni-
ἀναστάσει τοῦ , Kugíou ζωογονούμενος. Δικαίως γὰρ — tus homo, qui in nobis omnibus e salutem ob-
λυτιχὸν à ἁμαρτίας χαὶ θανάτου ζωὴ σημεῖον τοῖς με- tinet, resurrectione Domini Meg Juste
τόχοις αὐτοῦ σωτήριον γίνεται. Καὶ πρὸς τοῦτο Θεὸς C namque vita, qua solvit peccatum et mortem ,
ἀφορῶν, σώζει τοὺς χεχρισμένους αὐτῷ διὰ πίστεως, signum salutare se participantibus efficitur. Et
οὐχ ἄλλως 9 δυναμένους ἀποφυγεῖν τὸν διχαίως τιμωρὸν ad hoc respiciens Deus, servat eos qui illo per
ἄγγε τον, εἶ μὴ διὰ τοῦ φιλανθρώπως ἐχγυθέντος t ὑπὲρ fidem uncti sunt, qui non alio modo possunt ef-
ἡμῶν aiuorrog . Ὁρᾷς, ὅσην ἔχε; τὴν δύναμιν 6 τύπος — fugere angelum justum vindicem , nis! per san-
TOM. VIII. ; 61

CY
t2

Ephes.95.

Joun 8.51.

Exod. 12.

η.
Rom. 5.12.

Rom. 13.
13. 14.

958

guinem benign Domini pro nobis effusum. Vi-
den' quantam vim habet figura cum veritate con-
siderata? Itaque si quis Judzus dicere audeat :
Cur Filius passus est ut mundus servaretur, ac si
non alius esset servandi modus? dicatur ei : Cur
Pascha immolatum est ad salutem primogenitorum
Judzorum, ac si non alio modo servari pbssent?
Et ille quid. respondeat non habebit (neque enim
Deus sacrificio opus habuit, neque signo ut domos
cognosceret); nobis vero res rpsa patrocinatur,
et sanctam fidem testimonio firmat, cum iniqui-
tas nostra in Christi justitia solvitur, quie alio
modo non solveretur (tenebrz: namque a luce dis-
sipantur); et cum mors nostra per Christi vitam
fugatur , ut a luce tenebra. Sacra igitur erat illa
quoque victima, quia verz victimae typus erat. Hzc
autem sacra ommno est, utpore vera, quao per
ignorantiam impiorum hominum morti et neci
tradita est; ex voluntate autem Dei in sacram ho-
stiam accepta est; et ex illius placito Patri obla-
tio facta est. Tradidit enim, inquit, Pater Filium
pro nobis; et Obtulit semetipsum Patri Christus
proecclesia, oblationem et sacrificium in odorem
suavitatis. Atque illis quidem, qui Christum se
occisuros sperabant, perniciosum fuit consilium ;
iis vero , qui salutem per mortem Domini quaerunt,
salutaris est fides. Hos ultio et mors pertransit, quia
non ad perniciema morte detinentur, secundum id,
quod a Servatore dictum est: Si quis sermonem
meum servaverit, mortem non videbit in cter-
num. Per sanguinem enim pro nobis fusum, Spiri-
tumsanctumaccipimus: siquidem in unum convene-
rant sanguis et spiritus, ut per congenerem nobis
sanguinem non congenerem nobis Spiritum sanctum
accipere possemus, ac per illum morti ingressum
claudamus. Duplex autem est. morti ingressus; et
ideo duplex efficitur sanguinissigillum. /n duobus,

inquit, postibus et in limine. lntrat enim per255 ὡς ὃ ἀπόστολός φησιν. Ἁμαρτία δὲ, ἣ

peccatum mors , ut ait apostolus. Peccatum vero,
aliud in nobis fit per passionem , quz duplex est;
alia nempe mollities animi in debilitatem, alia
asperior 1n feritatem vergit : aliud. per ratioci-
nium, cum non sana nec recta cogitat. Et est
quidem ratiocinium, quasi limen, id est, superli-
minare, supra utrumque postem ; nam quasi dux
est, et natura superior passio autem referri potest
ad postes, quae ratiocinio subjicitur , sicut postes
superliminaribus sunt subjecti. Quaenam sunt illae
passiones quie ad mollitiem deducunt? Gula, te-
mulentia, et concupiscentia libidinosa. Quinam
sunt asperi affectus animi? Ira , arrogantia , quas
ut eliminaret Paulus dicebat : /Von. in. comessa-
tionibus et ebrietatibus , non in cubilibus et
impudiciliis, non in contentione et emulatio-
ne; sed induimini Dominum nostrum Jesum
Christum. Similis est ergo unctio indumento ,
quando Christi passioni conformaü , sanctitate

^ Savilius legendum putat ἐστι.

SPURIA.

ἐπὶ τῆς ἀληθείας θεωρηθείς ; "oce εἴ τις Ἰουδαῖος
λέγειν ἐπιχειροίη, τί δήποτε ὃ Υἱὸς ἔπασχεν, ἵνα
σωθῇ ὃ χόσμος, ὡς οὐκ ἂν καὶ ἄνευ τούτου σωθείς;
λεγέσθω πρὸς αὐτόν" τί δήποτε τὸ πάσχα ἐθύετο πρὸς
σωτηρίαν ᾿Ιουδαίων πρωτοτόχων, ὡς οὐχ ἂν καὶ ἄνευ
τούτου σωθέντων ; Κἀχεῖνος μὲν οὐχ ἕξει τί ἀποχρί--
νεται (οὗ γὰρ θυσίας προσδεῖται Θεὸς, οὐδὲ σημείου
πρὸς ἐπίγνωσιν οἰκιῶν )" ἡμῖν 0i συνηγορεῖ τὸ πρᾶ-
γμα, καὶ τῇ ἁγίᾳ πίστει μαρτυρεῖ, τῆς ἡμετέρας
ἀδικίας ἐν τῇ δικαιοσύνη τοῦ Χριστοῦ λυομένης, ἄλ-

D A δὲ οὐχ ἂν λυθείσης ( σχότος γὰρ ὑπὸ φωτὸς ἄφα-

νίζεται), χαταργουμένου δὲ xol τοῦ ἡμετέρου θανά-
του διὰ Χριστοῦ ζωῆς», ὥσπερ σχότους ὑπὸ φωτός.
Ἱερὸν μὲν οὖν κἀχεῖνο τὸ θῦμα. διότι τύπος ἦν τοῦ
ἀληθοὺς * τοῦτο δὲ ἱερὸν ὄντως, ὡς ἀληθὲς, ἀγνοίᾳ μὲν
τῇ τῶν ἀσεδούντων ἐχκδιδόμενον θανάτῳ καὶ ἀναιρέ-
σει, βουλὴ δὲ τοῦ Θεοῦ πρὸς θυσίαν ἱερὰν λαμύόανό-
μενον; xai τῇ ἑαυτοῦ βουλήσει προσφορὰ τῷ Πατρὶ
προσαγόμενον. ]Παρέδωχε γὰρ, φησὶν, ὃ Πατὴρ τὸν
Υἱὸν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ Προσήνεγκεν ἑαυτὸν τῷ Πατρὶ
Χριστὸς ὑπὲρ τῆς ᾿Εχχλησίας προσφορὰν xxi θυσίαν
εἰς ὀσμὴν εὐωδίας. Καὶ τοῖς μὲν ἀναίρεσιν Χριστοῦ
προσδοχήσασιν ὀλέθριος ἣ βουλὴ, τοῖς δὲ σωτηρίαν
διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου ζητοῦσι σωτήριος ἣ πί-
στις. Τούτους ἣ τιμωρία χαὶ ὃ θάνατος ὑπερδαίνει,

^ /
E διότι μὴ πρὸς ἀπώλειαν θανάτῳ χατέχονται, xa

τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος" "Edw τις τὸν λόγον
μου τηρήσῃ, θάνατον οὐ μὴ θεωρήσει εἰς τὸν αἰῶνα.
Διὰ γὰρ τοῦ αἵματος τοῦ χυθέντος ὑπὲρ ἡμῶν Πνεῦμα
τὸ ἅγιον λαμιδάνομεν. ᾿Ιὑπείπερ εἰς ἕν ἦλθε τότε αἷμα
xol τὸ πνεῦμα, ἵνα διὰ τοῦ δμογενοὺς ἥμῖν αἵματος
τὸ μὴ δμογενὲς ἡμῖν Πνεῦμα τὸ ἅγιον λαθεῖν δυνηθῶ-
μεν, καὶ διὰ τούτου τὴν εἴσοδον ἀποχλείσωμεν τῷ θα-
νάτῳ τὴν εἰς ἡμᾶς. Διπλὴ δέ τίς ἐστιν ἣ εἴσοδος τῷ
θανάτῳ, καὶ διὰ τοῦτο διπλὴ γίνεται τοῦ αἵματος ἣ
σφραγίς. "Eni τῶν δύο, φησὶ, σταθμῶν, καὶ ἐπὶ τῆς
φλιᾶς. Εἰσέρχεται μὲν γὰρ δι᾽ ἁμαρτίας ὃ θάνατος,

ία δὲ ἐν χατὰ τὸ
πάθος τὸ ἐν ἡμῖν (διττὸν δὲ τοῦτο, ἢ μαλαχτιχὸν τῆς
ψυχῆς εἰς ἁπαλότητα; ἢ σχληροποιὸν εἰς τραχύτητα)"
ἣ δὲ κατὰ τὸν λογισμὸν, ὅτε μὴ ὑγιῆ μηδὲ ὀρθὰ λο-
γίζοιτο. Καὶ ἔστιν ὃ μὲν λογισμὸς, οἱονεὶ φλιὰ,, του-
τέστιν, ὑπέρθυρον, ἐπὶ τοῖς σταθμοῖς ἑκατέροις " ἣγε-
μονιχὸς γὰρ καὶ ἀνώτερος τῇ φύσει: τὸ δὲ πάθος
ἀνάλογον ἔχει τοῖς σταθμοῖς, ὑποχείμενον τῷ λογι-
cpi, καθάπερ oi σταθμοὶ τοῖς ὑπερθύροις ὑπόχειν-
ται. Τίνα τὰ πρὸς ἁπαλότητα προσάγοντα πάθη ;
Γαστριμαργία, καὶ οἰνοφλυγία, καὶ συνουσιῶν ἐπι-

ΠΥ, ἢ S US, bey S

θυμία. "l'éva. τὰ σχληρὰ τῆς ψυχῆς ; Οργαὶ καὶ αὐθά-
δειαι, ὧν 6 Παῦλος τὴν ἀναίρεσιν ποιούμενος, ἔλεγε"
Μὴ χώμοις χαὶ μέθαις, μὴ κοίταις χαὶ ἀσελγείαις,
μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ - ἀλλ᾽ ἐνδύσασθε τὸν Κύριον ἡμῶν

B Ἰησοῦν Χριστόν. “Ὅμοιον τοίνυν ἣ χρῖσις τῇ ἐνδύσει,

ὅτε τῷ Χριστοῦ πάθει μορφούμενόι, τὴν ἁγιότητα
περιθαλλόμεθα τοῦ Χριστοῦ, μήτε εἰς ἡδονὰς ἐχλυό-
ὑενοι, μήτε εἰς θυμοὺς ἐχτραχυνόμενοι. Καλὸν δὲ χαὶ
τοῖς λογισμοῖς "εἰπεῖν χρίσμα καὶ ἐπένδυμα,, σοφία ἣ

ΙΝ

μὴ σαρχιχὴ, ἀλλὰ f, κατὰ Χριστὸν, ὥστε νεχροῦσθαι
μὲν ἡμᾶς περὶ τὸν σαρχιχὸν νοῦν οἷον ἀποθανόντας,
κοσμεῖσθαι δὲ τῷ πνευματικῷ. Οὕτω γὰρ οὔτε διὰ
τῶν ἀλόγων παθῶν, o οὔτε διὰ τῶν ἀφρόνων λογισμῶν
P ἐπίησιν ἡμῖν f$ ἁμαρτία, οὔτε χαταδυναστεύει ἡμῖν
5 θάνατος. Tow τὸν μὲν δὴ τὸ τῆς χρίσεως oum
ριον. Μετὰ δὲ τὴν χρὶσίν ἐστιν 5 βρῶσις, εἰσοικίζουσα
τὸ σῶμα τὸ θεῖον εἰς ἡμᾶς χαὶ ἀναμιγνῦσα πρὸς ἕνω-
σιν. Φαάγονται, φησὶ, τὰ χρέα ταύτῃ τῇ γυχτὶ ὀπτὰ
πυρί. Νὺξ ὁ παρὼν οὗτος αἰών. Ἢ νὺξ προέχοψε,
Παῦλός φησι, Διάπυρος 1. 4 τοῦ ἁγίου μετάληψις σώ-
ματος, τουτέστι, δι ἐμπύρου καὶ ζεούσης σπουδῆς.
Τῷ πνεύματι, φησὶ, ζέοντες" χαὶ, Πῦρ ἦλθον βαλεῖν
ἐπὶ τὴν γῆν, λέγει, καὶ τί θέλω, εἰ ἤδη ἀνήφθη" E
δὲ τὸ πῦρ ἐμφανιστιχὸν τῆς ζεούσης σπουδῆς ε
τὴν Ἐ λδθεν τῶν χρεῶν παραλ ap δανόμιενον, οὕτως τὰ
ἄζυμα τῆς ἁπλότητος, χαὶ αἱ πικρίδες τῶν ἐπαχολου-
θουσῶν θλίψεων. "AC up γὰρ; φησὶν, ἐπὶ πικρίδων
ἔδονται. ιπλοὺς ὃ τρόπος χαὶ ἀχαχοποιὸς, τὸ παλαιὸν
ἐχεῖνο καὶ πανοῦργον ἐπιτιθέμενος, ὡσπερεὶ ζύμην:
τὸ δὲ νέον xa ἀπάνουργον, ἀνειληφὼς, ἵνα ζυμώσῃ.
Τὸ πάσχα γὰρ ἡμῶν, φησὶν, ἐτύθη Χριστός" ὥστε
ἑορτάζωμεν μὴ ἐν ζύμῃ παλαιξ, unes ἐν ζύμη χαχίας
χαὶ πονηρίας, ἀλλ᾽ ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας xai ἀλη-
θείας. Πικχρὸν ὃ δὲ αἵ θλίψεις - ᾿Αλλὰ xa ἐν ταῖς θλί-
ψεσι, φησὶ, χαυχώμεθα, εἰδότες, ὅ ὅτι K θλῖψις t ὗπο-
μονὴν κατεργάζεται, 1 ἢ δὲ ὑπομονὴ δοχιμὴν y Jj “δὲ
δοχιμὴ ἐλπίδα, E δὲ ἐλπὶς οὗ καταισχύνει. Διὰ πολ-
λῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἷς τὴν βασιλείαν.
Ὥστε προσιέμεθα τὴν θλῖψιν ἐν ἡδυσμάτων τρόπῳ,
διὰ τὴν ἐλπίδα τὴν ἐξ αὐτῆς χαὶ τὴν βασιλείαν. Ἀπα-
γορεύει δὲ τὸ πρόσταγμα μὴ ἐσθίειν ἀπὸ τῶν χρεῶν
ὦυοόν. Τοῦτο ὃ δὲ τοῖς uiv goa ικῶς ἀχούουσιν οὐδένα
λόγον ἃ ἂν ἔχοι, δι’ ὧν ἄπη γόρευσε Θεὸς τὸ μὴ ἄν ποτ
γενόμενον " οὐδεὶς γὰρ ἂν ὠμὸν φάγοι" παρά γε ἡμῖν
χαὶ μέγιστον παρέχεται λόγον, τὸ μὴ ἀργῶς προσιέ-
vat τῇ τοῦ θείου σώματος μεταλήψει" ἀμετάληπτον
γὰρ καθίστατ αι τοῖς ἀργῶς, αὐτὸ μεταχειριζομένοις,
καὶ μὴ Ov ἔργων ἀγαθῶν τῆς πρὸς αὐτὸ συγχράσεως
ἀντιποιουμένοις. d πίστις, φησὶ, χωρὶς ἔργων νε-
χρά ἐστι. Καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ἀργῶς διαχειμένοις
ἐπιο φέρονται θλίψεις πρὸς τὸ συμῳ ρέρον, ὡς 6 Παῦ-
λός φησιν Ἵνα μεταλαμῥάνωσι τῆς ἁγιότητος, αὖ-
τοῦ. Ἀργίαν δὲ ἐμποιεῖ περὶ τὰ πνευματικὰ ἔργα
τὸ φιλήδονον τῆς σαρχός. Διόπερ “ἑτέρῳ cuu dco
τοῦτο δηλῶν ὃ γομοθέτης ἀπαγορεύει χαὶ ἑψόμενον
ὕδατι φαγεῖν" πρὸς ἡδονὴν γὰρ τῆς βρώσεως τὸ ἑψό-
μένον παρασχευάζεται μεθ᾽ ἡδονῆς δὲ τὴν θείαν τρο-
φὴν οὖχ ἔστιν ᾿ὅποδέξασθαι οὗ γὰρ SIRE τρό-
TU σαρχικῷ δύναμις πνευματική. Μὴ τοίνυν ἕψαι τὸ
χρέας τὸ ἅγιον, φησὶν, ἀναμιγνύων ἡδύσμασιν αὐτὸ,
ἀλλ᾽ ὀπτὰ πυρὶ μόνον ἐσθιέσθω, “ὅπερ ἣ σπουδὴ σύν-
τονος: ἀφιλήδονος. Τὸ φιλήδονον οὗ φιλόθεον, ὡς ὃ
Παῦλός c φήσι" xoi Ὧν 6 θεὸς 1, χοιλία, τούτοις οὐχ
ἔστι deis ὁ ὃ Θεὸς. Οὐδὲ οἵ τὴν Ed τς εἰς πολυ-
τελεῖς εὐωχίας μετατιθέντες, ἀπόδεχτο παρὰ τῷ
ἀποστόλῳ, βῥώσεως πολλῆς καὶ crc. xa πόσεως

».]

b Sayil. legendum putat. ἔπεισιν. [ Mox forte ἡμῶ

PASCHA II.

C

D

E

σή
959
Christi amicimur, neque in voluptates dissoluti ,
ueque in iras exasperati. *Bona item est. ratioci-
niis unctio et: vestis, sapientia non carnalis, sed
ea qua secundum Chri stum est ; ita ut circa
carnalem animum mortificemur, ac si jam mortui
simus, ornemur autem spirituali ornatu. Sic enim
neque per brutos affectus, neque per insulsa ratio-
cinia peccatum nos invadet, neque nobis mors

dominabitnr. Hujusmodi sane est unctionis my-

sterium. Post unctionem adest comestio, qua di-
vinum corpus in nobis locat, et commiscet ad

unionem. Comedent , inquit , (Rare hac nocte sod.

assas igni. Nox , preesens seculum est. /Yox pre-8

cessit , alt Paulus: Ignita est sacri corporis par- Bom. 13.

ticipatio; hoc est, per ignitum ac fervens studium. '?-
Spiritu , inquit, ferventes; an eU, Ignem veni mit-
tere in terram , et quid Polo; sU jam GCCensus τι.

Ibid.

est ? Ut autem ignis, si de ἐδ μηδ οἷο carnium Zuc. 12.49.

intelligatur, fevschb Sdn indicat : sic et azy-
ma simplicitatem , et herbx amara xrumnas sub-
sequentes. Nam zy ma, inquit,
amaris comedent. Simplices sint mores , nec fu-
cati, veteri more ac versutia fermenti instar de-
posita, novoque ac simplici accepto more, quo
fcuciting fiat. Nam ait, Pascha ΠΗ ΣᾺ

immolatus est Christus. Ttaque epulemur , Ξ - 2
non n fermento "veteri , neque Ui fermento
malitice et nequitie : : sed in azyinis sincerita-

Lis οἱ veritatis. Acerbo sunt tribulationes; Sed p, 5. 3.
et in tribulationibus , inquit, gloriamur , Scien- 35.

tes quia tribulatio patientiam operatur, patien-

tia vero probationem , probatio autem spem ,

spes vero non confundit. Per multas tribula- ,, 4.21

tiones oportet nos intrare in regnum. Itaque
tribulationem admittimus quasi dehcias, propter
spem et regnum, qua ex ea proveniunt. Vetat
praeceptum comedere crudas carnes. Hoc vero
iis, qui corporaliter audiunt preter rationem esse
videtur, cum illud prohibeat Deus , quod. nun-
quam forte factum est ; [; nemo enim c udam car-
nem comedit : apud nos autem id rationi maxime
consonum est, ne scilicet perfunctorie accedamus
ad participationem divini corporis : : non partici-
pant enim qui perfunctorie illud tractant, nec
per bona opera se ad talem comin CUN con-

cinnant. Z?des, inquit, sine operibus TOrtud j cob. 5.

est. ldeoque segnibus ac negligentibus immittuntur 20.

tribulationes ad ipsorum. ETT ut ait Paulus, j,;,.

ut sanctitatis ejus participes sint. Segnitiem Vero to.
circa spiritualia opera parit amor voluptatis car-
nalis. Quapropter alio symbolo id significans le;
gislator , prohibet in aqua coctum comedere : nam

256 ad comestionis voluptatem, sic coctum paratur :
A cum voluptate autem. divinam escam comedere

non licet : non enim carnali modo miscetur virtus
spiritualis. Ne igitur coquas sacram carnem, in-
quit, illam suavibus admiscens ; ; sed igni cocta
c [ Idem ἔς. ὥσπερ. Mox leg. videtur ἡ σύντονος.]

61.

cum herbis p, | s.

ὧν

12.

910
tantum comedatur, cum intento studio a volu-
platealieno. Amor voluptatis est a Dei amore alie-

Philipp.3.mus, ut ait Paulus : et Quorum. deus venter

19.

est , iis Deus ipse non est deus. Neque ii,
qui Eucharistiam in lauta convivia transferunt,
accepti sunt apud apostolum , dum commu-
nionem illam sancüíicantem. in occasionem ver-
tunt largi et lauti cibi et potus sumendi. Qui-

. Cor. 1t. bus. dicit Paulus, Von est Dominicam cenam

20. —23.

manducare : Unusquisque enim suam cenam
presumit ad manducandum , et alius quidem
esurit , alius autem ebrius est. JIYumquid. do-
mos non habetis ad manducandum et biben-
dum? aut ecclesiam Dei contemnitis , et con-
funditis eos, qui non habent ? Quid dicam vo-
bis? laudabo vos? In hoc non laudo. Vicit
autem ex negligenti illo circa cibum sacrum usu
tentationes illis. contingere, quia non sancte ad

j peo '*- sanctum accedunt. Ideo, inquit, inter vos sunt
O0. 51,

Joan.
14.

τ, Cor.6. quam, ut membra Chrisü. JVescitis, ait,

15.

multi infi rimi et imbecilles, et dormiunt multi.
Quod si nosmetipsos judicaremus , non utique
judicar. emur. Impietats enim culpam incurrunt
ll, qui corpus suum non preparant ad communi-
cationem corporis ipsius, quod nobis dedit, ut
cum illo mixu , ad Spivitum sanctum recipiendum
digni judicemur : siquidem ideo Dei Verbum se
1n corpus immisit, et caro factum est secundum
evangelicam vocem, ut quia illius ut. Verbi par-
ticipes esse non poteramus, ipsius carne induti
participes essemus ; spirituali carni nostram co-
pulantes, et Spiritum spiritui quantum licet ; ut
Christo similes essemus, templa Spiritus facti,

2:3: fat apostolus : : Templa Dei estis; et iterum ,

JVescitis quia corpora vestra templum sunt
Spiritus sancti , qui in vobis est , quem habe-
tis a Deo? Ac per commixtionem cum Spiritu
sancto, ad corpus etiam Christi pertinemus , ut
hac foyeamus in sanctificatione, foveamus, 1n-
quo-
niam membra vestra , membra sunt Christi ?
Tollens ergo membra Christi, faciam mem-
bra meretricis ? Absit. Sacri ergo cibi appara-
tum sic et cum talibus symbolis lex ordinavit ,

ad utilitatem nostram provias figuras tunc dispo-

Exod. 12. nens. Caput autem , inquit, cum pedibus et in-

9.

Isai. 5
2I,

9.

teslinis ; per caput indicans initium adventus ad
homines; hic porro erat primus adventus : pedes
autem fnis sunt; et hic est secundus adventus, sine
quo nec priori credendum esset : hic quippe non
omnia , qua prophetice sunt enuntiata , implevit.

"Tdcirco non credunt Judei , quod ea, quz ad. glo-
riosum adventum spec lant , completa non sint ; ; ne-
que putant, illum qui ita adv enit, esse Christum.
Ideo hzc complectens ait, Caput cum pedibus; hoc
est, primum adventum cum sec undo, ut et agnum
cum ignominia ad. occisionem adductum reciperes
Dominum, et Regem cum gloria apparentem vide-
res : quae un pradixit Isaias propheta : neque
redemtionem Jerosolyma exigeres ; sed adhuc
exspectares, ut dicitur : V'eniet ex Sion qui li-

SPURIA.

ὑπόθεσιν ποιούμενοι τὴν ἁγιαστιχὴν χοινγωνίαν * πρὸς
οὺὃς 6 Πυῦλός φησιν" Οὐκ ἔ ἐστι χυριαχὸν δεῖπνον φα-
γεῖν. Ἕκαστος γὰρ τὸ ἴδιον δεῖπνον προλαμθάνει ἐ ἐν
τῷ qus εἶν, xo ὃς uiv πεινᾷ. ὃς δὲ ψεθύει. Μὴ γὰρ
οἰχίας οὐχ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν xol πίνειν ; ἢ τῆς
ἐχχλησίας τοῦ Θεοῦ καταφρονεῖτε, χαὶ ,χαταισχύνετε
τοὺς μὴ ἔ ἔχοντας; Τί εἴπω ὑμῖν ; ἐπαινέσω ὑμᾶς; "Ev
τούτῳ οὖχ ἐπαινῶ. Φησὶ δὲ ἐχ ταύτης τῆς ἀνεπιτη-
δεύτου χρήσεως περὶ τὸ ἅγιον βρῶμα συμθαίνειν αὖ-
τοῖς τοὺς πειρασμοὺς» ὅτι μὴ ἁγίως τῷ ἁγίῳ προσ-
ίασι. Διὰ τοῦτο γὰρ ἐ ἐν yv, φησὶ, πολλοὶ ἀσθενεῖς
χαὶ ἄῤῥωστοι, καὶ χοιμῶνται ἱκανοί. Ei δὲ ἑαυτοὺς
ἐχρίνομεν, οὖχ ἂν ἐκρινόμεθα. Ἀσεδείας γὰρ ὑπεύθυ-
νοι τῆς εἰς τὸν Κύριον ol μὴ παρέχοντες ἐπιτήδειον
τὸ σῶμα πρὸς τὴν ἀγάχρασιν τοῦ σώματος αὐτοῦ,
ὅπερ ἡμῖν ἐ ἔδωχεν, ἵνα πρὸς αὐτὸ χιρνάμενοι, πρὸς πὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀναχιρνώμεθα ἐπεὶ xol διὰ τοῦτο
ὅλως εἰς σῶμα ἔδωχεν E ἑαυτὸν ὃ τοὺ Θεοῦ Λόγος, χαὶ
σὰρξ ἐγένετο χατὰ τὴν εὐαγγελικὴν «φωνὴν, ἵ ἵν᾽ ἔπει-
δὴ μετασχεῖν ὡς “Λόγου μὴ οἷοί τε ἥμεν, ὡς σαρχὸς
μετάσ χωμὲν αὐτοῦ » τῇ πνευματικῇ σαρχὶ τὴν ἡμετέ-
ρᾶν οἰχειώσαντες χαὶ τῷ Πνεύματι τὸ πνεῦμα χατὰ
δύναμιν, ὡς ἂν ὁμοιώματα Χριστοῦ χατασταίημεν,
ναοὶ τοῦ Ivs εύματος γενόμενοι, χαθά φησιν ὃ ἀπόστο-
Aoc Ναοὶ τοῦ Θεοῦ ἔἐστε᾽ χαὶ πάλιν, Οὐχ οἴδατε, ὅτι
τὰ σώματα ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου IEEE.
ἐστιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ Θεοῦ: Καὶ διὰ fs ἀναμίξεως
τῆς πρὸς τὸ Πνεῦμα, τοῦ Χριστοῦ σώματος γίνεται,
χαὶ περιέπειν ἐν ἁγιασμῷ, ταῦτα δὲ περιέποντας ὡς
μέλη Χριστοῦ. Οὐχ οἴδατε γὰρ; φησὶν, ὅτι τὰ μέλη
ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν; Ἄρας οὖν τὰ μέλη τοῦ
Χριστοῦ, ποιήσω πόρνης μέλη; Μὴ γένοιτο. Τὴν μὲν
οὖν σχευασίαν τῆς ἁγίας τροφῆς οὕτω χαὶ ἐν τοιούτοις
cuu o) ots διέταξεν 1 νομοθεσία, πρὸς τὸ ἣμῖν συμ.-
φέρον διατάξασα τὴν τότε προτύπωσιν. Κεφαλὴν δὲ Σ
φησὶ, σὺν τοῖς ποσὶ, χαὶ τοῖς ἐντοσθίοις * χεφαλὴν pi
αἰνιττόμενος, τὴν ἀρχὴν τῆς εἰς τοὺς ἀνθρώπους &mt-
qavelac * αὕτη δὲ ἦν ἣ προτέρα παρουσία. πόδες δὲ,
τὸ τέλος" αὕτη δὲ ἣν 1 δευτέρα ἐπιφάνεια, ἧς ἄνευ
τὴν προτέραν οὖχ ἔστι πιστεύεσθαι, ἐπεὶ μὴ πάντα
τὰ προφητευθέντα ἐπλήρωσεν αὕτη. Διόπερ, οὐδὲ πι-
στεύουσιν Ἰουδαῖοι, τῷ μὴ πεπληρῶσθαι τὰ τῆς ἐν-
δόξου παρουσίας, οὖχ εἶναι Χριστὸν οἰόμενοι τὸν οὕτω
παραγενόμενον. Διὰ τοῦτο συμπλέξας εἶπε, Κεφαλὴν
σὺν τοῖς ποσὶ, τουτέστι, τὴν προτέραν παρουσίαν
μετὰ πῆς δευτέρας" ἵνα καὶ σὺν ἀδοξία πρόδατον ἐπὶ
σφαγὴν ἀχθέντα δέξῃ τὸν Κύριον, xo βασιλέα μετὰ
δόξης φαινόμενον ἴδης " ἅπερ ἀμφότερα προεῖπεν
Ἥσαΐας ὃ προφήτ "jc" xol μὴ τὴν λύτρωσιν τῆς Ἵε-
ουσαλὴμ. ἀπαιτήσῃς, ἀλλ᾽ ὕστερον προσδοχήσης 10,
Hie e &x Σιὼν ὃ ῥυόμενος, χαὶ ἀποστρέψει ἀσεθεῖς
ἀπὸ laxo6, σιύζοντος αὐτοῦ τὸ ὑπόλοιπον τοῦ λαοῦ E
τὸ μέλλον em αὐτὸν ἐπιστρέ ἔφειν. "Emi δὲ τῆς προτέ-
gs παρουσίας τοὐναντίον ἴδοις πληρούμενον, πὸ,
'E ἱγκαταλέ λοιπα τὸν οἶχόν μου; dna τὴν χληρονο-
μίαν μου" χαὶ τὸ; Παρέδωχε τοὺς ἀσεδεῖς ἀντὶ τῆς
ταφῆς αὐτοῦ, χαὶ τοὺς πλουσίους ἀντὶ τοῦ θανάτου.
Κεφαλὴν οὖν σὺν τοῖς ποσὶ λέγων, προδιαμαρτύρεται
τοῖς Ἰουδαίοις, ὃ ὅτι τὴν ἄδοξον παρουσίαν τοῦ Κυρίου
μὴ χωρίσητε τῆς ἐνδόξου, ἵνα μὴ τῆς κοινωνίας γω-

ΙΝ PASCIIA

Lit. 04

οισθῆτε πρὸς αὐτὸν ἀπιστήσαντες. ᾿Αλλὰ xal σὺν τοῖς E beret, et avertet impios a Jacob, ipso servante tom. 11.

ἐντοσθιδίοις, φησί. 'Tt τοῦτο ἔστι; Μὴ σχανδαλισθῆτε
περὶ τὸ φαινόμενον, ἀλλὰ xa τὸ ἀπόχρυφον θεωρή-
ἐπίσης ὑμῖν νομίσητε, διότι χαὶ
σῶμα" ἀλλὰ γνῶτε πνευματικῶς

»
cae * ud ἄνθρωπον
Y dui. n
ἀνθρωπὸς ἐστι χατὰ
- ͵7 σ M
αὐτὸν, xal γνώσεσθε ἐν αὐτῷ τὸν Πατέρα. Eos γὰρ
* NS ^ X ^et ns ^Y / , SN y
ἂν τὸ ἐντὸς Jf δρᾷς, μιηδὲ μετέχῃς ἐντοσθιδιου, οὕπω
4 » , M 5 ed ,ὔ
Χριστὸν ἑώραχας, ἄνθρωπον οἰόμενος αὐτὸν; o9 Θεόν.

^
Λέγει δὲ αὐτός: Ὃ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πα-
τέρα. Σχεπτέον δὲ xoi τί τὸ, Οὐχ ἀπολείψετε ἀπ᾽
2

αὐτοῦ εἰς τὸ πρωΐ. Καὶ τοῦτο ἡμῖν ὃ Παῦλος ἕρμη-
νευέτω λέγων, ἀνάμνησιν ἡμᾶς τοῦ πάθους τοῦ Κυ-
ρίου ποιεῖσθαι, ἕως ἂν ἔλθη. Αὕτη γὰρ ἕως τοσούτου
τελεῖται, xal σώζει τοὺς τελοῦντας, ἕως ἣ παροῦσα
νὺξ παρέλθη, καὶ πρωΐ γένηται, καὶ ζῶν ἡμῖν ἐξ οὐ-
ρανοῦὺ Χριστὸς ἐπιλάμψη, διὰ τῆς ζωῆς ἑαυτοῦ σώζων
ἡμᾶς, ὃ νῦν διὰ τοῦ θανάτου σώζων. Et γὰρ ἐχθροὶ
ὄντες, φησὶ, χκατηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου
τοῦ Υἵου αὐτοῦ, πολλῷ μᾶλλον καταλλαγέντες σωθη-
σόμεθα ἐν τῇ ζωὴ αὐτοῦ. Ἤδη μενοῦν ἐν τῷ θανάτῳ
Χριστοῦ σωζόμεθα, τότε δὲ ἐν ζωΐ αὐτοῦ. Οἰχεῖον τὸ
σύμιίολον τὸ μὴ καταλιμπάνεσθαι τῶν κρεῶν τοῦ θύ-
ματος εἰς τὸ πρωΐ. Καὶ γὰρ ἡμεῖς τότε ζῶντες ἐσό-
μεθα, xal 4 παροῦσα νέχρωσις ἡμῶν πάρεισι, νῦν
μὲν οὐχ ἄλλως σωζομένων, εἰ μιὴ νεκρωθείημεν, τότε
δὲ ζωτικὴν ἐχόντων σωτηρίαν. Μὴ τὰ ἐπίγεια, φησὶ,
φρονεῖτε " ἀπέθανε γὰρ, καὶ ἣ ζωὴ ὑμῶν χέχρυπται

€

σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ. “Ὅταν ὃ Χριστὸς φανε-
ρωθῇ f ζωὴ ὑμῶν, τότε xol ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερω-
θήσεσθε ἐν δόξη. Διὸ χαὶ εἴ τι τῶν χρεῶν τοῦ ἱερείου
περισσεῦον, πυρὶ χαταχαίεται, ἵν᾽ εἰδείημιεν, ὅτι κατὰ
Η zw »- Ἂ ᾽ὕ 9 c [S CAN,
τὸν νῦν αἰῶνα Χριστὸς τέθνηχε τῇ ἁμαρτίᾳ ἐφάπαξ ’
354 δι , , c , E] m 1 , me
οὐχέτι δὲ θάνατος αὐτοῦ xupteüet , ἀλλὰ ἀπείρηται τῇ
δυνάμει τοῦ Πνεύματος, ὡσπερεὶ πυρὸς, τὰ τοῦ θα-
, - e - E] , γε Y
νάτου σημεῖα, τῆς ζωῆς ἐπικρατησάσης. lo δὲ δὴ
2 c , δή ug E] c^ N Y
ὄστουν οὐ συντριοήσεται ἀπ᾿ αὐτου. Φησὶ μὲν ὃ μα-
χάριος ᾿Ιωάννης xa σωματικῶς πεφυλάχθαι, μὴ χα-
τεαγέντων αὐτοῦ τῶν σχελῶν᾽ ἔχει δὲ καὶ τὴν πνευ-
A , e P ΠΡῚΝ ^ , τὸ D NIU
ματιχὴν δήλωσιν, ὅτι τὸ στεῤῥὸν τὸ ἐν αὐτῷ διέμενεν
ἀήττητον, xoi διὰ τοῦτο φθορὰ τοῦ σώματος οὐχ
:
ἥψατο, στεῤῥοτάτην xoi ἀσύντριπτον σχόντος τὴν
ὑποδάθραν, διὰ τὸ θείως καὶ μὴ σαρκικῶς συστῆναι
^ -
τὸ σῶμα, xal θείαν ἐσχηχὸς τὴν γέννησιν μὴ ὗπο-
- xu eg , , EU B 3 e.
χεῖσθαι τῇ τῶν ἀνθρώπων φθορᾷ. 'H σὰρξ αὑτοῦ,
^ , - c --
φησὶν, οὐχ εἰδε διαφθοράν. Ταῦτα περί τε τῆς σωτη-
, 7. τ e ,
piov χρήσεως τῆς ἱερᾶς βρώσεως ἐξηταχότες, παυ--
, c bl λό ὶ c bn] CA 2r, M
σώμεθα τοῦ λόγου x«l νῦν, εἰς ἑτέραν ἐξέτασιν τὰ
μετὰ τοῦτο χαταλιπόντες, αἰτούμενοι παρὰ τοὺ Κυ-
ρίου τὴν αἴτησιν, ἣν Δαυὶδ ἠτήσατο - ᾿Αποχκάλυψον
M 1
τοὺς ὀφθαλμούς μου, καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσια Ex
᾿-ε , - D
τοῦ νόμου cou, ἵν’ ἣμῖν μὴ εὐκαταφρόνητος f τῶν
, /, *5 2 M
νομίμων ἀνάγνωσις *,, καθάπερ Ἰουδαίοις ἕως τῶν

residuum populi , qui ad illum convertendus est.
In primo autem adventu conirarium videas con-
tigisse ; illud nempe, Aeliqui domum meam ,
dimisi hereditatem meam ; et Mlud, Tradidit
impios pro sepultura ejus , et divites pro morte.
Cum dicit ergo, Caput cum. pedibus , hoc pre-
nuntiat Judzis : Inglorium Domini adventum ἃ
glorioso ne separetis , ut ne increduli ab ejus com-
munione separemini. Sed etiam cum intestinis ,
inquit. Quid. hoc est ? Ne scandalizemini de illo,
quod apparebit, sed abscondita etiam dispicite.
Ne hominem esse, sicut vos estis, existimate, ex
25; 60 quod ille secundum corpus sit homo ; sed illum
A spiritualiter cognoscite, et in ipso Patrem cogno-
sceüs. Donec enim quod intus est non respicis ,
neque intestinorum consors es, nondum Christum
vidisti, hominem illum esse putans, non Deum.
Dicit autem ille, Qui vidit me, vidit Patrem.
Considerandum autem est, quid sit illud , /Von

. j ι
relinquetis de eo usque mane. Illud Paulus no-

bis interpretetur dicens, Commemorationem pas-
sionis Domini fieri, donec veniat. Illa enim usque
ad tantum temporis spatium perficitur, et servat
eos qui perficiunt ; donec presens nox transeat ,
et matutinum adveniat, Christusque vivens nobis
de cxlo splendeat, per vitam suam nobis salutem
pariens , qui nos nunc per mortem servat. Si enim
cum inimici essemus, mquit, reconciliati sumus
cum Deo per inortem Filii ejus ; multo magis
reconciliati , salvi erimus in vita ipsius. Jam
ergo in morte Christi servamur, tunc vero in
ejus vita. Hujus autem rei proprium symbolum
est, quod nihil servetur de carnibus victime
usque mane. Nam nos tunc viventes erimus , et
nostra nunc mortalitas transit , cum non alio modo
nunc salutem obtineamus , nisi mortificati si-
inus; tunc vero viventem habituri simus salutem.
lVe terrena , mquit, sapiatis: mortui enim
estis , et vita -estra abscondita est cum Chri-
sto in Deo. Quando Christus apparuerit , vita
vestra, tunc et vos cum ipso apparebitis in
gloria. Quapropter si quid ex carnibus victime
supersit, igni crematur; ut sciamus Christum in
presenti seculo mortuum fuisse peccato semel
et mortem non illi ultra dominari , sed exclusam
fuisse virtute Spiritus, quasi igne ; cum mortis
signa vita superaverit. Os autem non comminue-
tur ex eo. Ait quidem beatus Joannes illud etiam
in corpore servatum fuisse, quod crura ejus non
confracta fuerint; sed habet etiam spiritualem
significationem , quia firmitas in illo mansit in-
victa : ideoque corruptio corpus ejus non invasit ,
quod firmissimam οἱ infractam haberet basim ,
quia divinitus, non autem carnaliter constabat
corpus, et quia cum divinam haberet generatio-
nem, hominum corruptioni subjectum non erat.
Caro ejus , inquit, non vidit corruptionem. His
de sacri cibi usu salutari discussis, jam dicendi
finem faciamus, ad aliud examen cetera relinquen-

b

€

26.

Isai. 57. 9-

Joan. 14.9.
Exod.12.
Y: CoOF- bbs

26,

Rom. 5 10.

Exod. 12.
46.
Joan. τῷ.
33;

εἰ 35 3325

Psal, 118.

18.

Exod. 12.
43. ih.

Jer. 9- 26.

Philipp. 3.

3

942

SPURIA.

tes. Petamusque a Domino id. quod petiit David : 3) τύπων ἱσταμένοις, ἀλλὰ θείως τὰ θεῖα νοοῦντες σύμ.-

Revela oculos meos , et considerabo mirabilia
de lege tua : ut nobis vilis esse videatur legalium
lectio, si ut Judzi figuras solum attingamus; sed
divino modo divina cogitantes symbola, ad divi-
nissimam veritatem perveniamus, in Christo Jesu
Domino nostro , per quem et cum quo gloria Patri
et sancto Spiritui in secula seculorum. Amen.

60)a, πρὸς τὴν θειοτάτην ἀλήθειαν φθάνωμεν, ἐν Χρι-
στῷ ᾿Ιησοὺῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, δι᾽ οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ τῷ
Πατρὶ ἢ δόξα σὺν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶ-
vac. Ἀμήν.

In idem. argumentum Pasche. III.

Sancütatem Christi subindicabat Paschze cum
agno immaculato sacrificium ; salutem vero homi-
num ex Christi possione partam significabat pri-
mogenitorum salus per sacrificium Pasche con-
ciliata ; sanctificationem indicabat comestio. Haec
jam a nobis dicta sunt: nunc reliqua in lege po-
sita sunt. consideranda , quomodo nempe se prz-
parare debeat is, qui sanctificandus est; quomodo
accedere debeat ad sanctitatis. communionem ,
quam vitam agere debeat postquam sacri mysterii E
consors ei particeps factus est. Quomodo autem
se przparare debeat is, qui Christi particeps fu-
iurus est, per circumcisionem figurate nobis
ostendit legislator, dicens : Acc est lex Pasche :
Omnis alienigena non comedet ex eo, et omnem
sergum et emtitium circumcides, et tunc com-
edet ex eo. Circumcisio autem tunc partem
tantum. aliquam obtinebat , neque per se tantum
utilis erat. Neque enim per circumcisionem homo
melior erat incircumciso ; imo 1d in opprobrium
Israelitis a Deo vertebatur, Quia omnes gentes,
inquit, incircumcisc sunt carne, domus autem s.s
Israel incircumcise sunt cordibus suis. Vera ^
autem circumcisio carnem totam spectat : amicum
vero et familiarem Deo ostendit eum, qui circum-
cisus est corde, et cui sublatum est operimentum
carnale, quod. ex patrum successione nos habere,
et sublatum oportere, lex antea indicavit, cum
genitales partes circumcidit, hine generationis
symbola statuens, necnon operimenti quod ab or-
tu nos sequitur. Nemo igitur a carnalibus mori-
bus non circumcisus ad communionem Chrisü
accedet. Sed. /Vos sumus circumcisio , inquit ,
qui Christi participes. sumus, qui Spiritui Dei
servümus, neque in carne confidimus. Gor enim
omni re carnali nudatum, Deo vere servire potest,
ei cum Christo spiritu. commisceri. Hujus cir-
cumcisionis initium est passio Domimi , qui pro
nobis carnem deposuit et hanc circumcisionem
propter nos suscepit : figuratur autem in nobis p
mysterium in baptismate, et consummatur per

. vitam secundum Christum transactam.. Circum-

cisi estis , inquit, circumcisione non manu fa-

* [Fort. ὀποδειχνύουπσα.]

Cie τὴν αὐτὴν πραγματείαν [πάσχα ]. γ᾽.

“Τὴν μὲν ἁγιότητα Χριστοῦ τὸ θῦμα τοῦ πάσχα
μετὰ τοῦ ἀμώμου ὑπεδείχνυε- τὴν δὲ ἐν τῷ πάθει
Χριστοῦ σωτηρίαν ἀνθρώπων ἣ τῶν πρωτοτόχων σω-
τηρία διὰ τὴς θυσίας τοῦ πάσχα δοθεῖσα." τὸν δὲ ἁγια-
σμὸν, 4 βρῶσις. Καὶ ταῦτα ἡμῖν ἤδη προείρηται. Νῦν
ἐκ τῶν ὑπολοίπων τὴς νομοθεσίας ἐπισκεπτέον, ὅπως
μὲν δεῖ παρασχευάζεσθαι τὸν ἁγιασθησόμενον, ὅπως
δὲ προσιέναι πρὸς τὴν τὴς ἁγιότητος χοινωνίαν, οἷον
δὲ τὸν βίον διάγειν μετὰ τὸ γενέσθαι τοῦ ἁγίου μέ--
τοχόν τε χαὶ χοινωνόν. Τὴν μὲν οὖν παρασχευὴν, ἣν
παρασχευάσασθαι δεῖ τὸν μέλλοντα μεθέξειν Χριστοῦ,
διὰ περιτομῆς ἐπέδειξεν ἡμῖν ὃ νομοθέτης τυπιχῶς λέ-
γων, Οὗτος 6 νόμος τοῦ πάσχα" πᾶς ἀλλογενὴς οὐχ
ἔδεται ἀπ᾽ αὐτοῦ, xol πάντα οἰκέτην τινὸς καὶ ἀργυ-
ρώνητον περιτέμης αὐτὸν, καὶ τότε φάγεται ἀπ᾽ αὐτοῦ.
Περιτομὴ δὲ τότε μὲν ἦν μερικὴ, ee τὴν ὠφέλειαν αὖ-
τόθεν οὐχ ἐπιδειχνύουσα. Οὐδὲν γὰρ: χαλλίων ἐχ τῆς
περιτομίὴς ἄνθρωπος ἀπεδείκνυτο παρὰ τὸν ἀχρόδυ--
στον" ἀλλὰ χαὶ ὄνειδος παρὰ Θεοῦ τοῖς ᾿Ισραηλίταις
ἦν, Ὅτι πάντα τὰ ἔθνη, φησὶν, ἀπερίτμητα σαρχὶ,
ὃ δὲ οἰκος Ἰσραὴλ ἀπερίτμητος καρδίαις αὐτῶν. Ἢ δὲ
ἀληθὴς περιτομὴ καθ’ ὅλης ἐττὶ σαρχὸς, φίλον τε xot
οἰχεῖον * ἀποδείχνυσι Θεῷ τὸν περιτετμημένον τῇ
χαρδίᾳ, καὶ περιηρημένον τὸ κάλυμμα τὸ σαρκιχὸν,
ὅπερ éx διαδοχῆς πατέρων ἔχοντας ἡμᾶς, χαὶ περιαι-
ρεθῆναι χρήζοντας ἡμᾶς αὐτὸ, προὐπέδειξεν ὃ νόμος
τὰ γεννητικὰ περιτέμνων μόρια, τῆς γεννήσεως τὰ
σύμόολα: ποιῶν διὰ τούτου, καὶ τοῦ χαλύμιματος τοῦ
χατὰ γέννησιν ἥμῖν ἀχολουθοῦντος. Οὐδεὶς οὖν μὴ περι-
τεμνόμενος τὸν σαρχιχὸν τρόπον ἐπὶ τὴν χοινωνίαν ἀφί-

ιξεται Χριστοῦ. ᾿Αλλ᾽ Ἣμεϊς ἐσμεν ἣ περιτομὴ; φη-

ctv, οἱ Χριστοῦ μέτοχοι, ot Πνεύματι Θεοῦ λατρεύον-
τες, xa μὴ πεποιθότες ἐν σαρχί. ᾿υμνὴ γὰρ ἣ καρδία
παντὸς σαρχικοῦ λατρεύειν ἀληθινῶς Θεῷ δύναται,
xo τῷ Χριστῷ συγχιρνᾶσθαι πνεύματι. 'Γαύτης τῆς
περιτομῆς χατάρχει μὲν τὸ τοῦ Κυρίου πάθος ὑπὲρ
ἡμῶν ἀποθεμιένου τὴν σάρκα, xol τὴν περιτομὴν αὖ-
τὴν OU fiuc ἀναδεξαμένου ἐκτυποῦται δὲ τὸ μυστή-
ριον εἰς ἡμᾶς ἐν βαπτίσματι, καὶ τελεῖται τῷ βίῳ τῷ
κατὰ Χριστόν. Περιετμνήθητε γὰρ, φησὶ, περιτομῇ
ἀ ειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεχδύσει τοῦ σώματος τῆς σαρ-
X0c ἐν τὴ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ, συνταφέντες αὐτῷ ἐν
τῷ βαπτίσματι. “ἕως οὖν οὖκ ἀποτίθεσαι τὸ σαρχιχὸν

ΙΝ

ἦθος, ἀλλογενὴς εἶ χαὶ ξένας, ἀμέτοχά σοι καὶ ἀχοι-
γώγητα πρὸς τὸν ἅγιον ἐξ οὐρανοῦ παρόντα Χριστόν"
οὐράνιον γὰρ γενέσθαι δεῖ τὸν τῷ οὐρανίῳ προσελευ-
σόμενον * οὐράνιος. δὲ οὐδεὶς ἂν γένοιτο, υὴ τὰ γήϊνα
περιελών. Οὕτω μὲν δὴ προαποθέμενος τὸν παλαιὸν ἄν-
θρωπον € ἐν τῇ χάριτι τοῦ βαπτισμοῦ, xol τῇ προθυμίᾳ
τῶν πνευματιχῶν πράξ sov; “προσελεύσει χαὶ μεθέξει
Χριστοῦ. Δεύτερον ὃ δὲ ἰδεῖν ἐστιν, ὁποῖοί τινες ὑπὸ τοῦ
νόμου ἡ πέλλονται πάντες ot τοῦ πάσχα μεταλαμόά-
νοντες " ἵνα χαὶ ὁποίους ἡμᾶς εἶναι δεῖ Χριστοῦ | uta
λαμδά ἄνοντας ἐπιγνῶμεν. Οὕτω, φησὶ, , φάγεσθε αὐτό"
ai ὀσφύες ὑμῶν περιεζωσμέναι, χαὶ τὰ ὑποδήματα ἐν
τοῖς ποσὶν ὑμῶν, xo αἱ βαχτηρίαι ἐν ταῖς LM
ὑμῶν. Ὁδοιποριχὸν τὸ σχῆ! μα εὐσταλῇ χαὶ εὔζωνον
ὑποδείχνυσι καὶ ἕτοιμον τρέ χειν εἰς ἐπαγγε ελίαν Θεοῦ,
ὥσπερ ὃ ᾿Ισραὴλ τότε πρὸς τὴν ἐπαγγελίαν τῆς γἧς
τῆς ἀγαθῆς δδίτης ἐστέλλετο. X Σκόπει δέ μοι τὸν πνευ-
ματιχὸν ὁδοιπόρον, παρ᾽ ἐχεῖνον ὅσην ἔχει τὴν ὑπερο-
χὴν; οὐχ ἐπὶ τὴν χάτω σπεύδων γῆς ἐπαγγελίαν, 00
τὰ πρόσκαιρα μεταδιώχων καλὰ, οὐ γῆν ἀντὶ γῆς ἀλ-
λαττόμενος, Ιουδαίαν & ἄντ᾽ Αἰγύπτου * ἀλλὰ τί φησιν
ὃ τοιοῦτος ὁδοιπόρος περὶ τὴς ὁδοιπορίας τῆς ἑαυτοῦ;
Τῶν. ὄπισθεν ἐπ: λανθανόμενος, τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐ ἐπεχ-
τεινόμε ενος, χατὰ σχοπὸν διώχων ἐπὶ τὸ βραδεῖον τῆς
ἄνω χλήσεως. ᾿Οσφὺς οὖν περιεζωσμένη τὴ ἀληθείᾳ,

PASCILVX

1. 945

cta in exspoliatione corporis carnis, Un ciírcum-
cisione Christi , consepulti ei in. baptismo.
Quamdiu ergo non deponis carnalem morem ,
alienigena es et peregrinus, nec consors particepsv e
esse debes sancti qui de caelo adest Christi : cwle-
stem enim oportet eum esse qui ad celestem acce-
dit: calestis autem. esse non potest , qui terrena
non aufert. Sic igitur deposito veteri homine in
gratia baptismi, ex studio spiritualium operum
accedes et Christi particeps eris. Secundo viden-
dum est, quales secundum legem sint ii, qui Pa-
scha sumunt; ut cognoscamus quales nos esse
oporteat , qui Missi partcipes sumus. Sic , in-
€ quit, Her cer illud : lumbi vestri accincti
erunt, et calceamenta erunt in pedibus vestris,
et baculi in manibus vestris. Is viatorum ha-
bitus , accinctus, expeditus, subindicat paratum
esse oportere ad currendum in promissionem Dei,
ut tunc Israel paratus viator transmittebatur ad
promissam illam terram bonam. Considera autem
mihi spiritualem viatorem, quantum scilicet ante-
cellat illi viatori ; qui non ad hanc infimam ter-
ram promissionis currit, non temporalia bona
sequitur , non terram pro terra mutat , Judaam
pro Egypto ; sed quid ait de iünere suo viator

Exod. 12

Lt.

ille? Eorum, que retro sunt, obliviscor , et ad Phiüpp. 3
ea, quae ante me sunt, me extendo, ad desti- 13. τή.
natum. persequor, ad bravium superne voca- Ephes. 6.

χατὰ τὸν ἀπόστολον. Οὕτω “γὰρ ἔσῃ πρὸς τὸν δρόμον
τὸν ἀγαθὸν εὔζωνος, ἐὰν πάντα τὰ παρόντα ματαιό-
τητὰ xo ψεῦδος ὑπολαδὼν, xoci τὸν Δαυὶδ, τὴν μέλ-

λουσαν Miet τᾶν ἐπιζητοίης, χἀχείνης ἔχης τὸν πόθον.
Πόδες δὲ ὑποδεδεμένοι τῇ ἑτοιμασίᾳ, φησὶ, τοῦ εὐαγ-
γελίου τῆς εἰρήν ἧς, πρὸς πάντα δρόμον ἀγαθὸν εὖτρε-
πεῖς, Ot οὗ τὴν εἰρήνην τὴν πρὸς Θεὸν βε εὐαιοῦμεν
ἑαυτοῖς, χαθά qnt ὃ ἀπόστολος" [ἰρήνην ἔχωμεν
πρὸς τὸν Θεὸν διὰ τοῦ Κυρίου ἡ ἡμῶν "aeo? Χριστοῦ᾽
xal, Δι’ ὑπομονῆς gef mien, φησὶ, τὸν προχείμενον
ἡμῖν ἄθλον: xai, Οὕτω τρέχω. ᾿ δα καταλαύω. Boxea-

ρίαι δὲ ἐκείνοις ἐν χερσὶν ἃ ἐπίδες ἢ εἰς Θεὸν στήριγμα Pacein habeamus ad Deum per Dominum no- Rom. 5. 1.
ψυχῆς, οὐκ ἐῶσαι ταῖς θλίψεσιν ἔσεσθαι, χαθάπερ δ strum. Jesum Christum ; ct, Per patientiam , Hebr.12.1.
Παῦλος εἴρηκεν, ἀλλὰ στηρίζουσαι βεδαίως εἰς τὸ μὴ inquit , curramus ad propositum nobis certa-
σαλεύεσθαι. Ἔδεσθε αὐτὸ μετὰ σπουδῆς" πάσχα ἐστὶ men ; et, Sic curro, ut comprehendam. Daculi ! t, Cor. 9.
Κυρίου. Οὐ ῥάθυμος, οὐδὲ πρὸς ἡδονὴν τροφὴ, οὐχ - ἴῃ manibus sunt, spes in Deum , quz firmat ani-
ἀνειμένον οὐδὲ χαταχεχλιμένον, ἀλλ᾽ ἐγηγερμένον ἐχόν- — mam, nec sinit eam ἃ tribulationibus dejici, ut !-7^ess. 5.

τῶν τὸ φρόνημα καὶ συντεταμένον. Διότι τῆς ὁλοθρευ-
τικῆς τιμωρίας ὑπέρθασιν ἡμῖν παρέχει, τοῦ Κυρίου
ταύτην δωρουμένου. Διό φησι, Πάσχα ἐστὶ aes

"ὅπερ € ἕτερος ἐρμονεύων: ἄντικρυς εἴρηκεν, "Yméo6acíc
ἐστι τῷ Κυρίῳ. Μετὰ ὃ δὲ τὴν τοιαύτην μετάληι bw τοῦ
θείου βρώματος τὸ τρίτον ἴδωμε Y, ὁποῖον εἶναι δεῖ
χαὶ τὸν βίον τοῦ μετεσχηκότος τῆς ἁγίας sporis bmo-
δείχνυσι δὲ τοῦτον τὰ ἄζυμα, xai αἱ τῶν ἀζύμων ἡμέ-
ραι. Ιουδαῖοι μὲν οὖν περὶ τῶν ἀζύμων σπουδαζέτω-
σαν, καὶ τὰς ἑπτὰ νομιζέτωσαν ἡμέρας παρέχειν αὖ-
τοῖς τι θαυμάσιον, ὅτι ζυμωτὸν οὖκ ἐσθίουσιν οὐδὲ
ἔχουσι map ἑαυτοῖς. οὐδεμίαν ἔχοντες ὠφέλειαν ἀπὸ

τοῦ πράγματος ἐπιδεῖξαι" τύπον γὰρ ἐπιτελοῦσιν, οὐχ
5

* [ Fort. στέλλονται, ut legimus infra.]
*» Savilius legendum putat ἐλπίδες αἱ. | Mox. pro ἔσε-
σθαι leg. σαίνεσθαι.

tionis. Lumbi igitur sint veritate pracincti, secun- τά:

dum apostolum : sic enim eris ad bonum cursum
expeditus , E prasentia omnia vana et mendacia
putans, secundum Davidem, futuram veritatem
quaras, et ejus desiderio tenearis. Pedes vero
calceati , inquit, in praparatione evangelii pacis ,
ad omnem cursum bonum habiles, quo pacto pa-
cem apud Deum nobis firmamus, ut ait apostolus :

-

E dixit Paulus, sed firmiter illam fuülcit, ne vacillet.

Psal.38.8

Cum studio ne illud ; Pascha est Domi- Eod.

ni. Non mollis, nec ad volupiatem data est esca,

non demissorum nec declinantium , sed eorum ,

qui vigilem et intentum habent animum, quia d
nobis przstat, ut perniciem et supplicium vitemus,
Domino dante. Quapropter dicit, Pascha es Do-
mini ; quod. alius interpres vertit, Supergr essio
est Domino, Post talem divini Bibi participatio-
nem, tertio videamus qualem oportet esse vitam
ejus, qui sacrum cibum accipit. Hanc subindicant
azyma et dies azymorum. Judzi itaque azyma
curent, putentque septem dies mirabile quidpiam

b Interpres ille qui [1133 verüt ὑπέρθασις est Aquila,
ut videas in Hexaplis nostris Exod. 12, 11; et in Ap-
pendice in fine ejusdem Tomi.

II.

E.vod.
10,

t2,
liom. 8.

19.

Ibid.

Exod. 13.
16.

as Cor. 93;
6.

Exod. 1. c.

944

SPURIA.

sibi prastare, quia fermentatum. non comedunt , τς ἀλήθειαν. Σὺ δὲ σκόπει τὸ ἄζυμον, χαθὰ τῷ ἀποστόλῳ

nec apud se retinent, nec possunt ostendere ali-
quam sibi hinc utiliiatem provenire : typum enim
celebrant, non veritatem. Tu vero azymum con-
sidera secundum apostoli dictum , et ut. nos indi-
cavimus; est quippe anima sincera et ab omni
nequitia pura : sunt item. novi mores , qui nihil
veteris malitiz retineant. Circa quam rem apposite
dictum videtur illud : Eliminabitis ex domibus
vestris. Omnis qui comederit fermentatum ,
exterminabitur anima illa ex Israel. Nam ve-
teris nequitiz resumtio, pernicies est el , qui trans-
latus est ad novam vitam. Si secundum carnem
vivalis , inquit, moriemini. Quod autem est
symbolum septem dierum ? Ait , Septem. diebus
comedetis azyma. Accidit ut septem dies totum
sint tempus. Nam post septimam diem , qua est
sabbatum, fit regressus diei prime, et hic temporis
circulus per dies septem in se revolvitur. Per to-
tum certe tempus in simplicitate et in sinceritate
oportet te vivere, et hoc vere salutare est. Z7. spi-
ritit, inquit, opera corporis mortlificate, et vi-
vetis. Simplices autem. sunt mores ejus, qui car-
nalia non quarit , qui esta mala consuetudine, a
versutia alienus, nihil malum, nihil amarum cogi-
tans. Cur vero primam etseptimam diem sanctas vo-
cat dicens : Prima dies vocabitur sancta, et sep-
tima dies sancta erit nobis ? Quia prima dies ini-
tium denotat, quo sanctificamur Spiritum sanctum
accipientes; septima vero finem significat, cum a
corpore migrantes, sumus cum Christo, et proficisci-
murad Dominum, hac terrena relicta peregrinatio-
ne, totique ad. sanctitatem transferimur. Cum su-
mus, inquit,Zn corpore,peregrinamur a Domino.
ifas vero sanctas dies operibus vacuas vult lex
esse. Nam ait, Omne opus non facietis in. eis.
Quod innuit non immergendam esse animam, in
negotia terrena, neque servituti obnoxium esse
oportete cum servitute Dei non congruenti ; sed
illa sola diligenter agenda esse, et ad illa conten-
dere oportere , quie animze utilia sunt. Et hujus
quoque rei symbolum est illud : Ceterum. que-
cumque fient omni anima, hec solum ftent a
vobis. Quapropter Dominus ut legalis quietis: in-
terpretationem adduceret, quod scilicet. ab inani-
bus tantum operibus quies requireretur, non autem
ab iis, quae ad animze utilitatem spectarent, Pha-
riseos arguebat: Licet in sabbato bene facere
an male facere, animam salvare an. perdere?
Quod si recte et secundum Christum velis servare
sabbatum et festalem. quietem , a mundanis curis
et operibus abstine : illa cura et operare quae Dei
sunt, et ad. utilitatem anima fiunt ; οἱ sic sabba-
tum servabis sanctum et vere bonum, et celebra-
bis sanctam solennitatem, imaginem ejus quie est
apud Christum, cui gloria in secula. seculorum.
AÀmen.

* [ Fortasse χαινότητα, iuquit Savil.]

Í

b

e

προείρηται, καὶ ἡμεῖς ἐπεσημηνάμεθα τὴν εἰλικρινῆ
x«i καθαρὰν ἀπὸ πάσης καχουργίας ψυχὴν, τὸν χαι-
vüv τρόπον καὶ μηδὲν τὴς παλαιᾶς χαχίας ἐπαγόμε-.
νον εἰς ὃ xol καλῶς εἰρημένον φαίνεται τὸ, Ἄφα-
ιεῖτε ἐκ τῶν οἰκιῶν ὑμῶν. Πᾶς ὃς ἂν φάγη ζυμωτὸν,
DE e ou o / ὑῶν Ey

οθρευθήσεται ἣ ψυχὴ ἐχείνη ἐξ ᾿Ισραήλ. Koxtac
παλα!δὶς ἐπανάληψις ὄλεθρος πρὸς τὴν " χοινώ-
τὰ μετηγμένῳ. Εἰ χατὰ σάρχα ζῆτε, φησὶ, μέλ-
λετε ἀποθνήσχειν. Τί δὲ τὸ τῶν ἑπτὰ σύμόολον ἣμε-
ρῶν; Διὸ, φησὶν, ἑπτὰ ἡμέρας ἔδεσθε ἄζυμα. “Ἑπτὰ
συμθέφηχεν ἡμέρας εἰναι τὸν ἅπαντα χρόνον. Μετὰ
γὰρ τὴν ἑόδόμην, ἥτις ἐστὶ τὸ σάδόατον, ἐπάνοδος
τὴς πρώτης γίνεται, xol οὗτος ὃ χύχλος τοῦ χρόνου
διὰ τῶν ἑπτὰ πρόεισιν ἡμερῶν εἰς ἑαυτὸν ἀναχυχλού-
μενος. Πάντα δὴ τὸν χρόνον ἐν ἁπλότητι χαὶ εἰλιχρι-
νείᾳ ἔδει σε ζῆν, καὶ τοῦτο σωτήριον ἀληθῶς. Ei γὰρ
πνεύματι, ψησὶ, τὰς πράξεις τοῦ σώματος θανατοῦτε,
ζήσεσθε. Απλοῦς δὲ ὃ τρόπος τοῦ μὴ ζητοῦντος τὰ σαρ-
Xu, ἀχαχοήθης, ἀπάνουργος, μηδὲν χαχὸν, μηδὲν
πιχρὸν ἐννοῶν. Διὰ τί δὲ τὴν πρώτην ἡμέραν xot £620-
μὴν ἁγίας χαλεῖ, λέγων: Ἢ ἡμέρα ἣ πρώτη χληθή-
σεται ἁγία, καὶ ἣ ἡμέρα ἣ ἑδδόμη χλητὴ ἁγία ἔσται
ἡμῖν ; Ὅτι πρώτη μὲν ἡμέρα δηλοῖ τὴν ἀρχὴν, καθ᾽
ἣν ἁγιαζόμεθα, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὑποδεχόμενοι "
ἑδδόμιη δὲ τὸ τέλος σημαίνει, ἡνίκα δὴ ἀπὸ σώματος
ἀναλύσαντες γινόμεθα σὺν τῷ Χριστῷ, xot ἐπιδημοῦ-
μεν τῷ Κυρίῳ, καταλιπόντες τὴν ἐχδημίαν τὴν ἐπὶ γῆς,
ὅλοι δὲ πρὸς τὴν ἁγιότητα μεταστάντες. ᾿Ενδημοῦντες
γὰρ; φησὶ, τῷ σώματ!:, ἐχδημοῦντες ἀπὸ τοῦ Κυρίου.
Τὰς δὲ ἁγίας ταύτας ἡμέρας ἀνειμένας ἔργων Ó νόμος
εἶναι βούλεται. Πᾶν γὰρ ἔργον, φησὶν, οὐ ποιήσετε ἐν
αὐταῖς: ὅπερ δηλοῖ μὴ ᾿ συγκάπτεσθαι τὴν ψυχὴν
περὶ τὰς πραγματείας τὰς ἐπιγείας, μηδὲ δουλείαν
ὑπομένειν ἀνάρμοστον τῇ τοῦ Θεοῦ δουλείᾳ" ἀλλ᾽
ἐχεῖνα xol μόνα ποιεῖσθαι διὰ σπουδῆς, xao περὶ
ἐχεῖνα συντείνεσθαι τὴν ψυχὴν ὅσα αὐτὴ πρὸς ὦφέ-
λειάν ἐστι. Καὶ τούτου πάλιν σύμιολον τὸ, IDA ὅσα
ποιηθήσεται πάσῃ ψυχῇ , τοῦτο μόνον ποιηθήσεται
ὑμῖν. Διόπερ ὃ Κύριος ἐπὶ τὴν ἑρμηνείαν ἄγων τῆς
ἀνέσεως τῆς νομικῆς, ὅτι τῶν εἰς ματαιότητα συντει--
γόντων ἔργων ἐδίδουν τὴν ἀργίαν, o0 τῶν εἰς ψυχῆς
ὠφέλειαν ἡκόντων, προύτεινε τοῖς Φαρισαίοις : "Ece-
στιν ἐν σαδθάτῳ ἀγαθοποιῆσαι ἢ χαχοποιῆσαι, Ψυχὴν
σῶσαι ἢ ἀπολέσαι; Ei δὲ χαλῶς χαὶ χατὰ Χριστὸν
ἐθέλῃς τηρεῖν τὸ σάδθατον xol τὴν ἄνεσιν τὴν ἕορτα-
στικὴν, κοσμικῶν σπουδασμάτων καὶ διαπράξεων ἀφί-
στασο, φρόντιζε δὲ χαὶ πράττε τὰ Θεοὺ xoi τὰ εἰς
Ψυχῆς ὠφέλειαν: xa οὕτω σαδδατίσεις σάδύατον ἅγιον
χαὶ καλὸν ἀληθῶς, xo ἑορτάσεις ἁγίαν ἑορτὴν, εἰ-
χόνα τὴς παρὰ Χριστῷ, ᾧ ἢ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.

a [ Fort. συγκόπτεσθαι. Savil. Imo συγχάμπτεσθαι.

IN PASCHA IV.

Eic τὴν αὐτὴν πραγματείαν. δ΄.

Πάσχα μὲν ἑορτάζουσιν ᾿Ιουδαῖοι, τῆς ἐξ Αἰγύπτου
σωτηρίας ἀνάμνησιν, θανάτου πρωτοτόχων ἀποφυγήν.
Πάσχα διὰ τοῦτο ὀνομάζονται, ὃ ὅτι ἔστιν ὑπέρδα σις
θανάτου - τοῦτο γὰρ ἣ λέξις δηλοῖ xac γλῶτταν
“Ἑδραίων. Πάσχα δὲ ἡμεῖς ἑορτάζομεν, οὗ μερικὴν
ἀποφυγὴν. θανάτου, καθάπερ ἐχεῖνοι, οὐδὲ προσχαί-
ρου δουλείας ἐλευθέρωσιν, ἀλλὰ τελείαν μὲν ἐχ θανά--
του λύτρωσιν, τελείαν δὲ ἐκ τῆς τοῦ διαδόλου δουλείας
ἀπόλυσιν. Ὃ τῶν πρωτοτόχων θάνατος ἐχείνους ὕπερ-
έθαινε, τὸ τυπιχὸν πρόθατον θύσαντας, χαὶ τῷ αἵματι
τὰ περὶ τὰς θύρας χρίσαντας Tiu iG δὲ ὃ Ex τοῦ πρω-
τοπλάστου θάνατος ὑπερξαίνει, κατασχεῖν μὴ δυνά-
μενος τοὺς τὴν θυσίαν τοῦ θείου προθάτου δεδεγμέ--
νους, καὶ τῇ πίστει τοῦ σωτηρίου αἵματος περιπεφρα-
γμένους. ᾿Εχείνοις à ἀπὸ γῆς τὸ πρόθατον᾽ ἡμῖν ἐξ ᾿οὔρα-
VOU, χατὰ τὸν δραὰμ τύπον γενόμενον, ὅτε πρόθατον
£y € θεόπεμπτον ὑπὲρ τοῦ υἱοῦ προσαγαγεῖν * yUy δὲ
ὡς ἀληθῶς θεόπεμπτον ἐ ἐξ οὐρανοῦ τὸ πρόδατον, προσ-

αχθὲν ὑπὲρ ἡμῶν, 1 ἵνα μηχέτι θανάτῳ χατεχώμεθα ;

διὰ τὸν ἀκράτητον ὑπὸ θανάτου Χριστόν. ᾿ΑἈπέστειλε
γὰρ; φησὶν, ὅ Θεὺς τὸν Y by Σωτῆρα τοῦ χόσμου- χαὶ ;
Καταδέδηχα, φησὶν, ἐξ οὐρανοῦ. Καὶ μαρτυρεῖ περὶ
αὐτοῦ ὃ βαπτιστὴς, ἰὸς, ὃ ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, λέ, γῶν,
ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσμου. Ἅμα τίαν γὰρ οὐκ
ἀφήρει m όθατον ἄλογον" διὰ τοῦτο οὖδε τὸν ἐχ τῆς
ἁμαρτίας γενόμενον θάνατον᾽ τὸ δὲ λογικώτατον πρό-
Garcov ἃ ἁμαρτίαν ἔλυσε, θάνατον σὺν αὐτὴ καταλύσας.
᾿Εξάγει ὃ δὲ ἡμᾶς οὐχ &x τῆς Αἰγυπτιαχῆς εἰς τὴν Ἰου-
δαίαν, ἀλλ᾽ εἰς αἰωνίαν χτῆσιν ἀπὸ χόσμου φθειρομέ-
νου. Πρόδατόν ἐ ἐστιν ἅμα, καὶ ποιμὴν τῶν προύάτων
χαθηγούμενος. Ἔμπροσθεν γὰρ; φησὶ; πορεύσομαι,

ἐπὶ τὴν αἰωνίαν ἄγων αὐτὰ ζωήν. Agr penviy "]ov-
δαίοις fj τοῦ προθάτου θυσία, xa 1, ἔξοδος 7, ἐξ Ai-
γύπτου" ἡμῖν δὲ gy ζωῆς τὸ τοῦ Κυρίου πάθος, χαὶ
ἣ σὺν Χριστῷ μετάστασις ἀπὸ χόσμου. Τότε γὰρ. ζῶ-
μεν, ὅτε ἀποθνήσχομεν xóa up " τότε εἰς θεὸν ἀνα-
Ys Ξννώμεθα, ὅτε τὴν ἐ ἐπὶ γῆς γένεσιν ^ ἀπογινόμεθα. Τὸ
πρόθατον ἀμέριστον, ἐπὶ μιᾶς ἐσθιόμενον οἰχίας, πῆς
πνευματικῆς ᾿Εχχλησίας, ἀλλαχοῦ ὃ δὲ οὐχ εὑρισχόμε-

voy * ὥσπερ χαὶ τοῖς σωματιχοῖς Ἰουδαίοις προστέ-
ταχτο μὴ ἐξενεγχεῖν τῶν τοῦ προδάτου χρεῶν ἀπὸ τῆς
οἰχίας. PES; διὰ τὴν ἠπιότητα, Χριστὸς, χατὰ
δὲ τὴν ὑψοῦσαν δδὸν, «ἔριφος, δμοίωμα αὐτοῦ τότε
ἐθύς το. Ἄρτος ἄζυμος ἦν τοῖς πάσχα ἐσθίουσιν , ἡμῖν
δὲ πρὸς Χριστὸν χοινωνία μετὰ καινῆς χαὶ νέας xa
ἁπλουστάτης ὃ διανοίας" ὥσπερ τὸ ἄζυμον χαινὸν φύ-
ραμα χαὶ ἁπλοῦν. At πιχρίδες αἱ μετὰ τὸ πάσχα
ἐσθιόμεναι, τότε θλίψεις ἐδήλουν τὰς ἡμετέρας, δι
ὧν χοινωνοῦμιεν τοῖς Χριστοῦ παθήμασι. Πιχρὸν γὰρ
5 θλῖψις, εἰ χαὶ γλυχὺς 6 ἐξ αὐτῆς χαρπός. ᾿Οστοῦν
οὐ συνετρίδετο τοῦ προθάτου, xai τοῦτο ὃ νόμος ἐχέ-
λευεν εἰς Χριστὸν προτυπῶν, ὡς τὸ εὐαγγέλιον ἐξη-

* Legendum putat Savilius ἀπογεννώμεθα.

In eamdem rem. IF.

Pascha quidem celebrant Judzi, in commemo-
rationem. liberationis ex /Egypto, quo tempore
primogeniti a morte erepti sunt. Ideo Pascha vo-
catur, quia est transitus supra mortem : id enim
vox Hebraica significat. Nos vero Pascha celebra-
mus, non partem solum ereptionis a morte, ut
illi, neque a temporanea servitute liberationem;
sed perfectam a morte redemtionem, perfectam-
que a diaboli servitute. solutionem. Primogcnito-
rum mors illos supergressa est, qui typicum

E agnum immolaverant, et sanguine Januz fores
unxerant : nos vero mors a protoplasto parta per-
transit, nec potest apprehendere 605, qui divini
agni sacrificium. acceperunt, et fide salutaris san-
guinis signati sunt. Illis agnus ex terra desumtus

959 €rat; nobis de. clo, secundum Abrahae typum,

A quando arietem habuit a Deo missum, quem pro
filio offerret; nunc autem vere de cxlo missus est
agnus, qui oblatus est pro nobis, ut ne ultra a
morte deüneamur, propter Christum, qui a morte

detineri nequit. Misit enim, inquit, Deus Filium τ. Joan. 4.

Servatorem mundi ; et Descendit de celo. Deque EO:

ipso testificatur Baptista : Ecce agnus Dei,
tollit peccatum mundi. Peccatum enim non au-
ferret irrationabilis agnus, ideo nec. mortem. ex
peccato partam : rationabilissimus autem agnus,
soluto peccato, mortem cum illo destruxit. Educit
autem nos, non ex /Ee gyptiaca captivate in Judzam,
sed ex cn corrupto in eternam possessionem.
Est simul agnus et Pastor oves ducens. Ante illas
ibo, inquit, ducens i ipsas 1n zternam vitam. Prin-
D cipium mensium Judzis est agni sacrificium, et
egressio ex /Eo gypto : nobis vero principrum vitae
est Domini passio, et translatio cum Christo ex
hoc mundo : tunc enim vivimus, cum mundo mori-
mur; tunc regeneramur in Deum, cum terrenam
generationem deponimus. Agnus indivisibilis est,
qui 1n una comeditur domo spiritualis Ecclesize.
Alibi vero non reperitur : quemadmodum et Ju-
daeis corporeis prohibitum erat, ut carnes agni ex-
tra domum efferrent. Agnus ob mansuetudimem
Christus. Secundum autem altiorem. viam, ho-
dus in simlitudinem ejus tunc immolabatur. Pa-
nis azymus erat iis, qui Pascha comedebant : no-
bis vero communio cum Christo, cum nova et
simplicissima mente ; sicut azymum est nova sini-
plexque massa. Hohe amare quie cum Paschate
comedebantur, tunc tribulationes nostras signifi-
C cabant, per quas Christi passiones participamus.
A enim res est tribulatio, licet. fructus illa
partus sit suavis. Os agni non conterebatur, et
hoc lex pracipiebat, Christum. praefigurans, ui

Joan.6.42.

UU, y. 29.

Joan. YQ.
33. 36.

Philipp. 3.
20.

Psal. 118.

105.
Luc.12.35.
Jer.4.4
Hebr.io.t.

Joun. I.17.

946 SPURIA.

εἴται; ὅτι οὐδεὶς χατόαξε τὰ ἅγια τοῦ Κυρίου σκέλη"
Ivx ἣ Γραφὴ πληρωθῇ, ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται
ἀπ᾽ αὐτοὺ. ἮἨ σθίετο m ἐπὶ τὴς νυχτὸς τὰ χρέατα, xal
εἰς ἡμέραν οὐχ ὑπελείπετο, ὅτι καὶ ὃ Χριστοῦ θάνατος
ἐπὶ τοῦ παρόντος αἰῶνος μνημονεύεται, ἐπὶ δὲ τοῦ μέλ-
λοντος ἣ ζωὴ φαίνεται. Σχῆμα δὲ τῶν ἐσθιόντων τὸ
πάσχα, ὀσφὺς ἐζωσμένη, ὑποδήματα ἐν ποσὶν, ἐν
χερσὶ βαχτηρίαι. Οδοιπορικὸν ἅπαν τὸ σχῆμα, πα-
ρεσχευασμένων εἰς ὁδοιπορίαν, ἐπειγομένων ἀπᾶραι"
Silv. δὲ ψυχῆς ἣ πρόθεσις ὁδοιπορικὴ πρὸς ἀποδημίαν
τοὺ κόσμου στελλομένη. Διὰ τοῦτο εὐσταλεῖς xol πε -
ριεσφιγμέναι πανταχόθεν a ψυχαὶ τὰς τοῦ βίου μερέ-
μνας ἀποφεύγουσι, πρὸς δὲ τὴν θείαν ἕτοιμοι πορείαν,
ὥστε τρέχειν εἰς οὐρανόν. Ἣ μῶν γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν
οὐρανοῖς, φησί. “Ῥάδδον δὲ ἀνειλήφαμεν, ἣ στηριζό--
μεθα, πίστιν χαὶ ἐλπίδα τὴν εἰς Χριστὸν. ᾿Ανῆπται δὲ
xol ἡμῖν λύχνος ταῖς ψυχαῖς, ὥσπερ ἐχείνοις ὃ σωμα-
zuxóc. V vy Ov δὲ λύχνος ἐστὶν ἡμῖν ὃ νόμος τοῦ Χρι-
στοῦ " Λύχνος γὰρ τοῖς ποσί μου ὃ νόμος σου, καὶ φῶς
ταῖς τρίδοις μου. Λέγει δὲ χαὶ αὐτὸς ὃ Κύριος περὶ
τούτων * "Eccvocay ὑμῶν αἵ ὀσφύες περιεζωσμέναι,
xa oi λύχνοι χαιόμενοι, καὶ ὑμεῖς ὅμοιοι ἀνθρώποις
ἐχδεχομινοις τὸν Κύριον αὐτῶν. Ὑ πόλοιπόν ἐστιν
ἰδεῖν, τίνες οἱ τὸ πάσχα ἐσθίοντες. ᾿Εσθίει δὲ τὸ

y f 5-51 , , E] 9, 2 M , A
πάσχα οὐδεὶς ἀπερίτμητος, ἄλλ᾽ εἰ χαὶ ἀλλογενὴς
» ἐπεὶ xal ἀργυρώνητος; περιτέμνεται. Οὐδεὶς γὰρ
Χριστοῦ μέτοχος γενέσθαι δύναται, τὰς ἀνθρωπίνας
περιττότητας μὴ περιτεμνόμενος, panos καθαρθεὶς ἀπὸ
τῶν σαρχικῶν μολυσμάτων, ὧν χατὰ γέννησιν τὴν Ex

narrat Evangelium, quia nemo sacra Domini crura
confregit : Ut impleretur Scriptura : Os non
comminuetur ex eo. Carnes noctu comedebantur,
et ad diem sequentem nihil relinquebatur, quia
mors Christi in praesenti saeculo. memoratur, in
futuro autem. apparet vita. Habitus eorum, qui
Pascha comedebant, erat lumborum prccinctio,
calcei in pedibus, baculi in manibus; cultus omni-
no viatorum, qui parati sunt ad iter festinanter
agendum : nobis vero animi. propositum appara-
tus est ad. profectionem ex hoc mnndo. Ideoque
parate et accincte. anime mundi sollicitudines
fugiunt ad. iter expedite, ut ad celum currant.
JVostra enim conversatio, inquit, in. ccelis est.
Daculum quo fulciamur sumsimus, fidem et spem
in Christum. Accenditur nostris animabus lu-
cerna, ut illis lucerna erat corporea. Animarum
lucerna nobis est lex Christi : nam. Lucerna pe-
dibus meis lex tua, et lumen semitis meis. Di-
cit autem ipse Dominus de illis : Sint lumbi ve-
stri. procincti, et. lucernce -ardentes : et vos
similes hominibus exspectantibus dominum
suum. Reliquum est, ut. videamus, quinam sint
ii qui Pascha comedunt. Nemo incircumcisus
Pascha comedit; sed etiamsi alienigena, atque
servus emtitius, circumciditur. Nemo enim Chri-
sti particeps esse potest, nisi humanas superflui-
tales circumcidat, ac nisi a carnalibus sordibus
sit expurgatus, quas ab ortu ex patribus suscepi-

D

mus. Hujus namque rei typus erat corporea cir- E πατέρων διεδεξάμεθα. ᾿Γούτου γὰρ ἦν τύπος ἣ σωμα-
cumcisio. Ideo dicebat propheta Jeremias, Cireum- — τικὴ περιτομή. Διὸ xci ἐλέγετο ὑπὸ τοῦ προφήτου
cidendam esse duritiem cordis vestri. Festinemus Ἱερεμίου * περιτετμῆσθαι τὴν σχληροχαρδίαν ὑμῶν.
igitur ad beatam Christi communionem, et a Σπεύδωμεν οὖν ἐπὶ τὴν μακαρίαν Χριστοῦ χοινωνίαν,
mundi malis puri efficiamur, ut spiritualibus bo- χαθαροὶ κοσμικῶν καχῶν διὰ τοῦτο γενώμεθα, ἵνα τοῖς
nis sanctificemur. Nemo in mundo versetur, sed πνευματικοῖς ἁγιασθῶμεν ἀγαθοῖς: μηδεὶς ἐπὶ XÓG|A0V
festinemus omnes (in czlum), ne maneamus sub μεταστρεφόμενος, ἀλλὰ σπεύδοντες ἅπαντες εἰς * **
servitute principis hujus seculi; sed ad liberta- ἵνα μὴ μείνωμεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ ἄρχοντος τοῦ
tem transferamur ἃ Christo, cui gloria in saecula αἰῶνος τούτου, ἀλλ᾽ εἰς τὴν ἐλευθερίαν μεταστῶμεν
seculorum. Amen. τὴν παρὰ Χριστῷ, d δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
νων. Ἀμήν.
b [Pro énzzélegendum videtur ἐστί. Eamdem confu- e [ Leg. περιτεμείσθε, vel περιτμήθητε.
sionem habes infra. ]
In idem argumentum. Τῇ. Y Eig τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν. ε΄.

1. Apud Judzeos sunt figurz , apud. nos. veri-
tas. Umbram enim, inquit, ex habuit futuro-
rum bonorum ; et, Lex per Moysem data est,
gratia el veritas per Jesum Christum facta est.
Neque enim Judaica aliena sunt ἃ Christo; sed
per figuram et umbram referebantur ad Chri-
stum. Ejus autem personali adventui reservabatur
perfectio, et clarus rerum conspectus, quando Rex
ipse videndus erat. Nam si m imaginem depin-
gat, is primo quasi umbras delineat ; deinde colo-
ribus picturam perficit : atque. aliud. est. oculis

Ἔν Ἰουδαίοις oi τύποι, παρ᾽ ἡμῖν δὲ dj ἀλήθεια.
Σχιὰν γὰρ, φησὶν, 6 νόμος εἶχε τῶν μελλόντων ἀγα-
θῶν: καὶ, Ὃ νόμος, φησὶ, διὰ Μωῦσέως ἐδόθη" ἣ
χάρις γὰρ xol f ἀλήθεια διὰ "Too Χριστοῦ ἐγένετο.
Οὐδὲ γὰρ τὰ ᾿Ιουδαίων ἀλλότρια Χριστοῦ, τυπικὴν
δὲ xal σχιώδη τὴν πρὸς Χριστὸν εἶχεν οἰχείωσιν ᾿
ἐτηρεῖτο δὲ τῇ χατὰ πρόσωπον αὐτοῦ παρουσίᾳ ἣ τε-
λείωσις, καὶ ἣ σαφὴς αὐτοψία τῶν πραγμάτων, ὅτε
χαὶ ἣ αὐτοψία τοῦ βασιλέως. Καὶ γάρ τις εἰκόνα γρά-
φων, σχ!ογραφεῖ πρῶτον, εἶτα τοῖς χρώμασι τελειοῖ
τὴν γρχφήν᾽ xaX ἔστιν ἕτερον μὲν τῆς σχιδᾶς ἣ εἰκὼν

IN PASCHA V.

χατὰ τὸ φαινόμενον, ταὐτὸν δὲ κατὰ τὸν ὑποχείμιενον

- , τω i NI m
τοῖς χρώμασι χαραχτῆρα. Σκόπει δή μοι διὰ τῶν
σχιὼν τὰ ἀληθινὰ, καὶ θεώρει διὰ τύπων τὰ δηλού--
μενα, χαὶ ek τῶν μικρῶν πρὸς τὰ μεγάλα πρόϊθι xe
μή μοι περὶ γὴν ἀπομείνης, ἐλευθερίας ἔθνους ἑνὸς
τῆς ἀπὸ τυράννου, xo σωτηρίας παιδίων τῆς προσ-
xaíoou, χαὶ μετοιχίας τῆς ἀπὸ γῆς εἰς γὴν ἐπιτελῶν
ὑπομνήματα. Οὐδὲ γὰρ τὰς ᾿Ἑλλήνων ἑορτὰς εὕρή-
σεις πάνυ τι τῶν τοιούτων ἀφεστηχυίας ὑπομνημά-
των. "Eogcátouat γάρ τοι καὶ ἐχεῖνοι νόσων ἀποφυγὰς,
xo τυραννίδων ἐλευθερώσεις, ἀποικίας τε xo πόλεων
χτίσεις, xa νίχας πολέμων, καὶ τὰ τοιαῦτα, ὅσα γήϊνα
χαὶ πρόσχαι α λαμίάνοντες εἷς ὑπόθεσιν ἑορτῶν.
Ἤδη τὰ μεγάλα μνησθῆναι δεῖ, τὰ θεῖα καὶ ὄντως
Θεοῦ δῶρα, καὶ μεγάλην τὴν αἰωνίαν ἑορτάζουσιν
ἑορτὴν, ἐλευθέρωσιν ἐχ δαιμόνων ἀντικειμένων πολε-
μούντων πρὸς τὸ ἀγαθὸν, ἀφελκόντων ἀπὸ τῆς Θεοῦ
βασιλείας, σωτηρίαν οὗ πρὸς βραχύν τινα βίον, ἀλλὰ
πρὸς αἰωνίαν διαμονὴν, μετοικίαν ἀπὸ γῆς εἰς οὐρα-
νὸν xav τὴν παροῦσαν πολιτείαν, xal εἰς αἰωνίαν
χτῆσιν χατὰ τὴν μέλλουσαν ἀνάστασιν. Αἴγυπτος
ἔθλιόεν Ἰουδαίους ἐλευθέρους ὄντας £x πατέρων, ὗπο-
δαλοῦσα δουλείας ζυγῷ, πλινθουργεῖν καὶ πόλεις κα-
τασχευάζειν ἀναγχάζουσα. Σύμῴόολον τοῦτο θλίψεως
χοσμιχῆς, ἐν ἢ χατεπονεῖτο τὸ γένος τὸ ἀνθρώπινον,
ἀποπεσὸν τῆς παρὰ Θεοῦ τρυφῆς τε xal ἐλευθερίας,
περὶ τὴν γηΐνων ἐργασίαν διαπονούμινον ; χαὶ τὰς
σχηνὰς ἀπολλυμμένας χατασχευάζον * ὅτι μηδὲν τῶν
ἐν ἀνθρώποις μόνιμον μηδὲ ἀσφαλὲς, ἀλλὰ πάντα
φθειρόμενα χειρῶν ἀνθρωπίνων ἔργα, xo χρόνου πα-
ραναλώματα. ᾿Ελευθερῶσαι τῆς δουλείας ταύτης ὃ
Θεὸς βούλεται, καταπονούμενον τὸ ποίημα τὸ ἴδιον
οἰχτείρας, ὥσπερ εἶδε τὴν κάχωσιν τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ,
ἐλευθεροῖ διὰ χτήσεως. “Ἑχουσίως γὰρ εἰς Θεὸν ἐπα-
γελθεῖν δεῖ τοὺς ἑχουσίως ἀποπηδήσαντας. Πέμπον-
ται δοῦλοι νόμον χομίζοντες, διὰ νόμου πρὸς δικαιο-
σύνην παραχαλοῦντες, διὰ διχαιοσύνης πρὸς Θεὸν
δδηγοῦντες, μικρὰς ἔτι χολάσεις ταῖς ἀντιχειμέναις δυ-
γάμεσιν ἐπάγοντες, οὔπω τέλεον ὄλεθρον ἐν μέρειχομιί-
ζοντες, τοὺς ἀσεθεῖς οὔπω παντελῶς ἐξαλείφοντες.
Τοῦτο γὰρ ἐφυλάττετο τῇ τοῦ Δεσπότου παρουσίᾳ
μετὰ τοὺς δούλους παραγινομένου. Τύποι δὲ τούτων
xoi σύμδολα, Μωῦσῆῃς ἀποστελλόμενος πρὸς Ἴου-
δαίους μετὰ ᾿Ααρὼν τοῦ ἀδελφοῦ, καλῶν ἐπὶ λατρείαν
Θεοῦ Σ μαστιγῶν Αἴγυπτον πληγαῖς μεριχαῖς ὑπὲρ
τοῦ δουλουμένου χαὶ θλιδομένου λαοῦ. ᾿Αλλὰ γὰρ τού-
τῶν γινομένων, ἔτι χαὶ ὃ ᾿Ισραὴλ ἐν Αἰγύπτῳ, χαὶ
ὃ βασιλεὺς τῶν Αἰγυπτίων χώραν εἶχε τοῦ θεομαχεῖν.
᾿Εννέα πληγαὶ, xo τέλος οὔπω τοῦ πράγματος. Τὴν
τελευταίαν ἐπαχθῆναι δεῖ τὴν τῶν πρωτοτόχων ἀναί--
ρεσιν, καὶ ἅμα ταύτῃ ἐξιέναι τὸν ᾿Ισραήλ. ᾿Ενταῦθα
πρόθατον θύεται, xoi ai τῶν οἰκιῶν εἴσοδοι τῶν
"E6oaixtw τῷ αἵματι χρίονται, xo τὰ πρωτότοκα
τῶν Ἰουδαίων ἐχφεύγει τὴν τοῦ θανάτου πληγὴν διὰ
τὸ τοῦ αἵματος σύμιολον. ᾿ξ σθίουσι τὸ πρόδατον ᾽[ου-
δαῖοι σὺν ἀζύμοις χαὶ πικρίσιν. ᾿Εξίασιν ἐξ Αἰγύπτου"
ἐπιδιώχει Φαραὼ xa οἵ λειπόμενοι τῶν Αἰγυπτίων᾽
ἐπὶ τὴν θάλασσαν ἔρχονται τὴν ἐρυθράν. Αὕτη. δέ-

ται μὲν τὸν τῶν “Ιδραίων στρατὸν διαιρεθεῖσα δυ--

;

Ju at Mere X
γάμει Θεοῦ, xaX ῥάῤδῳ Μωῦσέως᾿ χαταποντίζε!

m

^Y
012

947

imago umbratilis ; idipsum vero id , quod per co-
B lores representatur. Per umbras ergo vera mihi
perpende, et per figuras ea, quae illis reprzesentan-
tur, considera, atque ex parvis ad magna accede:
ne circa terram verseris; neque memoriam recolas
gentis a tyranno liberate, salutis filiorum tempo-
ranee, transmigrationis a terra in terram aliam.
Neque enim. gentilium celebritates ab hujusmodi
commemorationibus multum distare comperies. Ce-
lebrant enim illi morborum curationes, a tyrannide
liberationes, transmigrationes, urbium fundationes,
victorias et similia, terrena et temporanea In festo-
rum argumentum assumentes. Jam magna, divina
et Dei dona commemoraré oportet eos, qui magnam
et sternam celebrant solennitatem ; nempe libera-
tionem a daemonibus adversariis, qui bono bellum
inferunt, qui a Dei regno avertunt : celebranda
est salus non brevi tempore, sed in zternum dura-
tura, transmigratio a terra in celum in prasenti
vita, et in possessionem perpetuam post futuram
resurrectionem. /EÉgyptus vexabat Judaos, qui
liberi erant ex paterna successione, illosque sub
servitutis jugo tenebat, cogens illos lateritio operi
incumbere et urbes construere. Symbolum hoc est
crumnarum mundi, queis premebatur genus hu-
manum, quod ab ea qua secundum Deum est vo-
luptate et a libertate exciderat, et terrenis operi-
bus insudabat, ac peritura tabernacula parabat :
quia nihil apud homines stabile vel tutum est,
sed omnia humanarum manuum opera a tempore
absumuntur. Ab hac nos servitute vult Deus libe-
rare, erga opus suum labore oppressum misera-
tione ductus, ut olim videns afflictionem filiorum
Israel, ipsos liberavit per terre promisse posses-
sionem. Voluntarie enim ad Deum reverti opor-
tet eos, qui voluntarie resilierunt. Mittuntur servi
legem afferentes, per legem ad justitiam vocantes,
per justitiam ad. Deum ducentes, parva interim
supplicia adversariis potestatibus inferentes, nec-
dum perfectam perniciem, sed ex parte tantum,
adducentes, impios nondum plane de medio tol-
lentes. Hoc enim reservabatur Domini adventui ,
qui post servos suis adfuit. Horum autem figure
et symbola erant, Moyses missus ad Judzos cum
Aarone fratre, ad cultum Dei vocans , plagis per
partes immissis. /Egyptios verberans propter po-
pulum in servitutem redactum et afdictum. Verum
115 ita gestis, adhuc Israel in /Egypto erat, rex
Jgyptiorum cum Deo adhuc pugnare poem
Plage novem immisse fuerant, et nondum res
perfecta erat. Postremam inferri oportebat, pri-
mogenitorum interitum, et postea Israelem exire.
Hic agnus immolatur, et edium Hebraeorum fores
sanguine unguntur, ac per sanguinis symbolum
primogeniti Hebrzorum necis plagam effugiunt.
Comedunt agnum Judi cum azymis et herbis
amaris. Exeunt ex /Egypto; insequitur Pharao cum
reliquis /Egyptiis; ad mare Rubrum veniunt, quod
divisum per virtutem Dei et virgam Moysis, excipit
quidem exercitum Hebraeorum, sed ingressam Eg y -

Isai. 53.

7.
4

Exod.Y2.

55

Tsai; 533,9:

Ephes. ἡ.
a E

BRom.t2.1

fectus masculus. Nam perfectio justitize est apud

949
ptiacam aciem demergit. Agnus tibi Christus est i1
exitu ex hoc mundo, et te transfert in celum, quo
ascendit ille; te quoque inducit in eternam vitam.
Cum transfert hominemex Davidenatum, una quo-
que transfert eos, qui eum morigeri sequuli sunt,
qui non ultra timent Pharaonem, neque ultra im-
manentin servilibns, et &rumnis terrenis per illam
exiguam et acerbam voluptatem, cujus typum ha-
buit Israel. per esum carnium, ceparum et allio-
rum 1n /Egypto. Talis est hujus mundi voluptas,
qua: accerrimam habet et complicatam sollicitudi-
num turbam; carnalem vero atque ferinam ven-
tris ingluviem. Tibi a mundana vita egresso, ini-
tium verz vitz adest; sicut illis Pascha typicum
initium mensium erat. Nunc enim initium vivendi
est, quando szculari et terrenze. vitze abrenuntias:
nunc invenis veram vitam, qua est in spiritu.
Christus immolatur. Itaque agnoscis sacrificium
ejus pro te oblatum fuisse. Tunc tibi impletur il-
lud , Sicut ovis ad occisionem ductus est, et
sicut agnus coram tondente se mutus. Mansue-
tudo autem in illo previam ovis figuram servat :
ascensus autem in altum sine depressione ad ima
hedi gressum ad excelsa. conservat. Capra nam-
que ad. excelsa et ardua loca saliunt et ascendunt.
Sublime autem et hominibus accessu difficile cze-
lum erat, ex qua die lapsus est homo a divino
praecepto, carni serviens et a sancto Spiritu sepa-
ratus. Ascendit autem et te sursum adducit divina
victima pro te immolata. 'T'ecum enim ille mortuus
est, ut tu vivas in illo. Sanguis vero agni salutaris
tibi est, si accedas ad hunc sanguinem fideliter,
$i sensus et. cogitationes Luas, per quas ingreditur
mors cum peccato, per fidem quasi sanguine un-
xeris, sicut Israel aditus sanguine ungebat. Si
enim in te per oculos non ingressa fuerit concu-
piscentia, nec per auditum, per olfactum, per
eustum, vel per tactum, vel adhuc per cogitatio-
nes, mors non tibi dominatur ; sed in corpore mor-
tificationem Jesu ferens, vitam habebis in corpore
tuo conspicuam, et sic pertransibit mors per pri-
mum parentem Adamum illata, ut. Hebrzorum
domos supergressa est primogenitorum pernicies.
Ideo hujus festi nomen Pascha est significans
transitum: Zmmaculatus tibi est agnus. qmma-
culatus enim est Jesus. Qui peccatum non fecit,
inquit, nec ineentus est dolus in ore ejus. Per-

262
l
A

solum verum Regem. Anniculus agnus est zeterni
Christi figura. Symbolum enim seculi est annus,
qui szepe in omni szeculo idem ipse revolvitur, et
ommes conversiones in se habet, novi hominis fi-
gura, in quo vetustas human: nostre nature in
novitatem mutata est : nam Znduite, inquit, no-
vum. hominem. Agni immaculata natura et per-
fectione indutus, agnus Dei eris; et cum exhibue-

* [ Fort. δειλῶς ἐν. ταῖς δουλείαις ταῖς χοσμιχαὶς. Mox
pro πόλιν fort. πολλήν.

SPURIA.

τὴν Αἰγυπτιακὴν δύναμιν ἐπεισελθοῦσαν. llpoGacóv
σοι Χριστὸς ἐπ᾽ ἐξόδῳ τῇ ἀπὸ χόσμου, xa σὲ συμ-
μετατίθησιν εἰς οὐρανὸν ἀναδαίνων * ἀναδιδάζει xot
σὲ ἐπὶ τὴν αἰωνίαν ζωήν. Μετάγων τὸν ἄνθρωπον τὸν
ἐχ Δαυὶδ γεγονότα, cope citer τοὺς ἀκολουθοῦντας,
τοὺς ὑπηχόους xoi πειθηνίους, τοὺς μηχέτι Φαραὼ
φοθουμένους, μηδὲ * δηλῶς ἐναπομένοντας ταῖς δουλι-
χοσμιχαῖς καὶ χαχοπαθείαις γηΐναις, διὰ τὴν ὀλίγην
xal δριμεῖαν ἡδονὴν, ἧς τύπον εἰχεν ὃ ᾿Ισραὴλ τὴν
Ded hd M 4 ἣν /N Lud 5
τῶν χρεῶν καὶ χρομμύων xal σχορόδων βρῶσιν ἐν
Αἰγύπτῳ. Τοιαύτη γὰρ d κατὰ χόσμον ἡδονὴ, δριμυ-
τάτην τῶν μεριμνῶν πόλιν ἔχουσα συμπεπλεγμένην,
σαρχικὴν δὲ xol θηριώδη τὴν πλησμονήν. ᾿Κξιόντι δέ
σοι τῆς χοσμιχὴς ζωῆς, ἀρχὴ ζωῆς ἀληθινῆς γίνεται:
ὥσπερ ἐχείνοις ἀρχὴ μηνῶν τὸ πάσχα τὸ τυπιχόν.
NUv γὰρ ἀρχὴ "ζῆν, ὅτε ἀποτάσσῃ τῇ χοσμιχῇ xat
γηΐνη ζωῇ νῦν εὑρίσχεις τί τὸ ἀληθινὸν ζῆν, τὸ ἐν
πνεύματι. Θύεται Χριστὸς, ὥστε γινώσχεις τὴν θυ-
σίαν αὐτοῦ τὴν ὑπὲρ σοῦ γενομένην. Τότε cot πλη-
ροῦται τὸ, “Ὡς πρόδατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, χαὶ ὡς
ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείραντος αὐτὸν ἄφωνος. Καὶ f μὲν
ἠπιότης ἐν αὐτῷ σώζει τοῦ προδάτου τὴν πρωτοτύπω-
σιν" fj δὲ εἰς ὕψος ἄνοδος, xal οὖχ ἐν τοῖς κάτω χατά-
G7 &616, ἀποσώζει τοῦ ἐρίφου τὴν ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ πορείαν.
Alysc γὰρ ἐπὶ τὰ ὑψηλότερα καὶ δύσθατα πηδῶσί τε καὶ
ἀναδαίνουσιν. P ὙὙΥὙΨηλῶν δὲ ἀνθρώπων καὶ δυσδάτων
ἣν οὐρανὸς, ἀφ᾽ ἧς ἡμέρας χαταπέπτωχε σφαλεὶς ἀπὸ
τῆς θείας ἐντολῆς, σαρχὶ δουλεύσας καὶ Πνεύματος
ἁγίου χωρισθείς. ᾿Αναδαίνει δὴ καὶ ἀναδιδάζει σε τὸ
θεῖον ἱερεῖον τυθὲν ὑπὲρ σοῦ. Μετὰ σοῦ γὰρ ἀπέθνη-
σχεν, ἵνα σὺ ζήσης ἐν αὐτῷ. Αἷμα δέ σοι τὸ τοῦ ἀμνοῦ
σωτήριον, ἐὰν προσέλθης τῷ αἵματι πιστῶς, ἐὰν τὰς
αἰσθήσεις τὰς ἑαυτοῦ xol τὰς ἐννοίας, δι’ ὧν εἰσέρχε-
ται θάνατος ἁμαρτίαν προσεισπέμπων, ταύτας τῇ πί-
στει τοῦ αἵματος olovel χρίσης, καθάπερ ὃ ᾿Ισραὴλ
ἔχριε τὰς εἰσόδους τῷ αἵματι. E&v γάρ σοι μὴ ἐπειο-
ἔλθη δια τῶν ὀφθαλμῶν ἐπιθυμία, διὰ τῆς ἀχοῆς,
διὰ τῆς ὀσφρήσεως, διὰ τῆς γεύσεως, διὰ τῆς ἁφῆς,
χαὶ μετὰ ταῦτα διὰ τῶν λογισμῶν, οὐ χρατεῖ σου
θάνατος, ἀλλὰ φέρων ἐν τῷ σώματι τὴν νέκρωσιν τοῦ
"IncoU , ἕξεις xol τὴν ζωὴν ἐν τῷ σώματί σου φανε-
ρουμιένην, καὶ οὕτως ὑπερδήσεται ὃ θάνατος ὃ ἐχ τοῦ
πρωτοπλάστου ᾿Αδὰμ,, ὡς τὰς "E6patov οἰκίας ὑπερέ-
ὅαινεν ὃ τῶν πρωτοτόχων ὄλεθρος. Διὸ xa τῆς ἐπὶ
τούτοις ἑορτῆς ὄνομα πάσχα σημαῖνον ὑπέρύασιν.
Ἄμωμόν σοι τὸ πρόδατον- ἄμωμος γάρ σοι ᾿Γησοῦς"
Ὃς ἁμαρτίαν, φησὶν, οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δό--
Joc ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ. ᾿Γέλειον ἄρσεν. Ἢ γὰρ τε-
λείωσις τῆς δικαιοσύνης παρὰ τῷ μόνῳ ἀληθινῷ βα-
ciet. ᾿Ενιαύσιόν τε τὸ πρόδατον αἰωνίου τύπος Χρι-
στοῦ. Σύμίῴολον γὰρ αἰῶνος ἐνιαυτὸς, 6 αὐτὸς ἐν παντὶ
αἰῶνι πολλάχις ἀναχυχλούμενος, xal τὰς πάσας τρο-
πὰς ἔχων ἐν ἑαυτῷ, τοῦ χαινοῦ τύπος ἀνθρώπου, ἐν
ᾧ τὸ παλαιὸν τῆς ἡμετέρας ἀνθρωπότητος εἰς χαινό-
τητα μεταδέδληται" ᾿Ιϊνδύσασθε γὰρ, φησὶ, τὸν χαι-
νὸν ἄνθρωπον. Τοῦ mpo6drou τὴν ἀμωμότητα xo

^ [ Fort. τοῦ ζῆν.]
b [ Fort. ὑψηλὸν 92 ἀνθρώπῳ xai δύσθατον.]

IN PASCHA V.

τελειότητα ἐπενδυσάμενος ἔση πρόδατον Θεοῦ, καὶ
-» Ὁ , -
αὐτὸς παραστήσας τὸ ἑαυτοῦ σῶμα θυσίαν ζῶσαν,
^- , K M M
ἁγίαν, εὐάρεστον Θεῷ, κατὰ τὸν ἀπόστολον, καὶ πρὸς
, ,
τὴν αἰωνίαν παραπεμφθήση ζωήν. 1
^ ^ ^Y , É
"Oo&c, ὅτι τὸ πάσχα τὸ σὸν οὐδὲ σύγχρισιν ἔχει
A 5» τ κς E 5€ , RC Δ x
πρὸς τὸ ᾿Ιουδαϊχὸν, ἀλλ᾽ ὁμοίωσιν αὐτοῦ τὴν Gxtost-
c -7 - - 7 E] NA VITA ὦ τυ
δὴ μόνον εἶχεν ἐχεῖνο; Kat νήπιος ὃ Ἰσραὴλ ἐπὶ τῇ
- z , , -
τοῦ προύάτου θυσία, ταύτην ἡγούμενος παρὰ Θεῷ
» , Ν᾿
σπουδάζεσθαι, xa διὰ ταύτης οἰόμενος εἰληφέναι τὴν
D Ὁ »
σωτηρίαν, xal οὐχ ὡς τύπον δρῶν αὐτὴν τῆς ὄντως
» c ce ^ 5
σωζούσης θυσίας. Διὸ λέγεται ὑπὸ τοῦ Θεοῦ πρὸς αὖ-
, € - M
τοὺς διὰ Ἱερεμίου, ὅτι Οὐχ ἐνετειλάμην ὑμῖν περὶ θυ-
E - ὋΝ ε
σιῶν. Kal οὐχ ἔστι παρὰ Θεῷ ψεῦδος, ἵνα ἐντειλάμε-
& pd ΄ ^.
νος εἴπῃ μὴ ἐντετάλθαι. "AAA ἣ τοῦ πράγματος δη-
, e-— | 5 - —-
λοῦται δύναμις, ὅτι προφητιχῶς ἣ θυσία ἐπετελεῖτο
Lad ? 7 M , ,
xal προμτηνυτιχῶς εἰς Χριστόν. Καὶ πρόδατον θύειν
, ,
ἐντελλόμενος ὃ Θεὸς, Χριστὸν ἐδήλου τεθυσόμενον,
1 E] -
καὶ τὰ περὶ τὸ πρόύθατον ἅπαντα εἰς Χριστὸν προετύ-

049

ris corpus tamm hostiam viventem, sanctam, Deo
placentem, secundum apostolum, ad zternam vi-
tam transmitteris.

2. Viden' Pascha tuum nullo modo comparari
posse cum Judaico, sed umbratilem cum illo tan-

E tum similitudinem. habere? Infans quippe est
Isracl in agni sacrificio, dum putat illud Deo
esse curz, et per illud se salutem consequi, dum
illud non habet quasi figuram hostiz, qui vere
salutem parit. Quare dicit illis Deus per Jere-

miam: Von precepi vobis de sacrificüs. Et Jer.5.2

non est apud. Deum. mendacium ; ta. ut, si
praceperit, dicat se non przcepisse. Sed rei vir-
tus manifestatur, quia prophetico more sacrifi-
cium offerebatur, ut prosignificaret Christi sacri-
ficium. Ac cum Deus agnum immolare pracipie-
bat, Christum indicabat immolandum , atque

Sim : . ἊΣ 3
που" ὧν τὰ μὲν ἤδη τεθεώρηχας, τὰ δὲ ἐφεξῆς θεώ-- ,,, omnia quz ad agnum per tnebant, ea qua ad Chri-

ει χατὰ δύναμιν. "Ez πάσης E6ouíow οἰκίας ἕν A stum spectant prefigurabant : ex quibus alia Jam
ρει χατὰ ouya| 7 :

πρόδατον αὐτοτελὲς, χαὶ ὑέρος ἐχ τῶν χρεῶν οὐχ ἐχ-
χομίζεται τῆς οἰχίας ἐν ἣ θύεται. "Eri πάσης γὰρ
᾿Εχχλησίας xai ψυχῆς Χριστὸς ὅλος πανταχῇ, χαὶ οὐ-
δαμῇ μεριχός. Διὸ πολλὰ μὲν. ἐχεῖ τὰ πρόδατα xa
ἑκάστην οἰκίαν - εἷς δὲ Χριστὸς xav πᾶσαν ψυχὴν
ὃ αὐτός. Πέντε ἡμέρας ἐπὶ τῆς οἰκίας χατέχεται τὸ
πρόδατον. ἀπὸ δεχάτης εἰς τεσσαρεσχαιδεχάτην ᾿"
ἔπειτα οὕτω θύεται τῇ τεσσαρεσχαιδεχ τῇ πρὸς ἑσπέ-
ραν ὑπὸ τῆς Ιουδαίων συναγωγῆς. Πέντε διαστήματα
χρόνου δηλοῦται ταῖς πέντε “ταύταις ἡμέραις ἀπὸ
᾿Αδὰμ μέχρι συντελείας ᾿ ἕν μὲν τὸ μέχρι Νῶε, δεύ-
τερον δὲ τὸ ἐχεῖθεν μέχρι Αβραὰμ, τρίτον τὸ ἐπὶ
Μωῦσέα, τέταρτον τὸ ἐχ Μωῦσέως ἐπὶ τὴν Χριστοῦ
παρουσίαν, πέμπτον ὃ παρὼν τῆς παρουσίας καιρός.
Θύεται δὲ πρὸς ἑσπέραν, ὅτι ἐπ᾽ ἐσχάτου τοῦ αἰῶνος
ὑπὸ πάσης τῆς συναγωγῆς συνεφώνησεν ὃ Ἰσραὴλ
χατὰ Χριστοῦ. ᾿ϊμελετᾶτο μὲν ἐξ ἀρχῆς ἣ Χριστοῦ
θυσία ἐν τοῖς ἀεὶ τῶν δικαίων παθήμασιν ἀπὸ ᾿Δδελ
τοῦ δικαίου, καὶ Χριστὸς ἦν ἐν ἅπασιν ὃ πάσχων᾽ ἐπε--
τελέσθη δὲ, ὅτε αὐτὸς OV ἑαυτοῦ παρὼν ἔπασχεν ὃ
θεῖος ἀμνός. Καὶ δὴ χατὰ τὴν τοῦ αὐτοῦ μιηνὸς τεσ-
σαρεσχαιδεχάτην ἔπασχε, χαὶ τὸ πνεῦμα παρεδίδου
πρὸς ἑσπέραν, χαὶ χατὰ τοῦτον τὸν τύπον τοῦτο ἦν
τὸ Ex δεκάτης λαμόάνεσθαι τὸ πρόδατον eic τὴν θυ-
σίαν, xa θύεσθαι τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ πρὸς ἑσπέ-
ραν, ὅτι ἦν ἀπ’ ἀρχῆς μὲν ἣ μελέτη τοῦ πάθους,
ἐν τέλει δὲ τὸ πάθος. ἰτά μοι σχόπει περὶ τὴν τοῦ
προθάτου βρῶσιν ἐντολὴν Θεοῦ χαινὴν καὶ παράδο-
Eov , uf, ἐσθίειν ὠμὰ τὰ τοῦ προθδάτου χρέα. Τίς γὰρ
ἂν ὠμὸν φάγοι; "Ecco λέγειν, μηδὲ ἑφθὸν, ἵνα μὴ
διατρίδωσιν * ἐπειγόμενος γὰρ ὃ χαιρός. Τί τὸ Unas
ὠμὸν, ἀλλ᾽, ᾿Οπτὰ πυρί; Οὐδεὶς γὰρ χωλύει τὸ μὴ

ενόμενον. ᾿Αλλὰ σημαίνεται διὰ τῶν τύπων, ὡς ἔφην,
πράγματα. μὴν προσφέρεται τὴν ἁγίαν τροφὴν
τὴν πίστιν ἔχων ἀργήν" ἑφθὴν ὃ οιλήδονος, ξξυδα-
ἐν τῇ τοῦ βίου ῥαθυμίᾳ τὸ στεῤῥὸν τῆς πίστεως
, "ἐπιτελῶν ἐν πνεύματι θερμῷ τε xal ζέοντι.

L

mero O^ d «ὁ
eg 5.“
x
"

Ὄ
-Ξ
o
«

* [ Quedam videntur intercidisse velut ὀπτὴν δὲ, ὁ.}

vidisti, alia pro virili considera. Ín singulis He-
brzorum domibus erat agnus unus. ex se perfe-
ctus, et carnium ejus nulla pars efferebatur extra
domum , in qua immolatus fuerat. Nam in omni
Ecclesia, in omni anima Christus ubique est, et
nusquam pars ejus tantum. Multae ibi oves et
agni erant in singulis domibus : unus vero Chri-
stus in omni anima, et is ipse est. Quinque diebus
domi retinetur agnus, a decima ad quartam deci-
mam ; deinde sic 1mmolatur decima quarta die ad
vesperam a Judaeorum synagoga. His quinque
diebus significantur quinque temporis spatia ab
Adamo usque ad consummationem : unum usque
ad Noe, alterum a Noe usque ad Abraham, ter-
tium usque ad Moysem, quartum a Moyse usque
ad Christi adventum, quintum przsens àb adven-
B tu ejus tempus. Immolatur autem ad vesperam :
quia in fine szculi cum omni syhagoga consen-
sum praebuit Israel contra Christum. Ab initio
Christi immolatio intelligebatur semper in passio-
nibus justorum ab Abele justo, et in omnibus
Christus erat qui patiebatur ; consummatum au-
tem id fuit, quando. praesens in. seipso passus est
divinus agnus. Etiamque ejusdem mensis decima
quarta passus est , et tradidit spiritum ad. vespe-
ram. Àc secundum hanc figuram dispositum erat,
ut a decima die agnus ad sacrificium assumere
tur, et immolaretur decima quarta die ad vespe-
ram; quia à principio passionis consilium statu-
tum fuerat. in fine véro ipsa passio fuit. Deinde
mihi considera przeceptum Dei. circa agni come-
C stionem, quam novum et stupendum sit: Non
comedes agni carnes crudas. Quis enim carnem
crudam comedat? Esto, dictum sit, non coctam ,
ne moras traherent : nam tempus urgebat ; quid
est autem. illud , non crudum , sed Cocta igni ?
Nemo enim vetat id quod numquam fit. Sed , ut

2.

Tm. 13.

12.

Joan. 19.
33.

Ephes. 6.
15.

050
dixi, per figuras res ipse significantur. Crudam
profert sanctam escam qui fidem otiosam habet;
assam voluptuosus, qui in vit: segnitie difiluit.
Strenuum fidei opus est, n spiritu ardenti et fer-
venti rem. perficere. Caput cum pedibus et inte-
stinis comedere jubentur. Ex capite agnosce Chri-
stum, quia ante szcula Deus est, caput invisibilis
et spiritualis | Ecclesiz ; ex pedibus ἢ item, quia ho-
mo in novissimis iS in terram advenit; ex
intestinis quoque , quia occultam in carne virtu-
tem habens atque justitiam , non solum ab exte-
rioribus, qua oculis percipiuntur, utilis οἱ sa-
lutaris est participantibus; sed etiam. secundum
interiora et occulta. Comeduntur autem carnes
noctu, et ad diem nihil relinquitur. Commemora-
tio enim est Christi passionis in lempore noctis
hujus mundi, post quam dies splendebit et. vita
Christi apparebit. Secundum illud, /Vox preces-
sit, dies autem appropinquavit. sen ejus ne-
mo comminuit : neque enim carnifices crura Chri-
sti. confregerunt, confractis tamen simul crucifi-
xorum ossibus, ut testificatur evangelista. Herbae
amara, qua cum agno comedebantur, tribulatio-
num acerbitatem indicabant ; azyma simplicita-
tem sincer itatemque, ut ait Paulus ; id est, non mi-
sceri posse ait cum veteri nequitia urs SNR
Restat ut habitum comedentium Pascha spirituali-
ter explores el imiteris : in spirituali namque
corporalis habitus reperietur. Non est res vana,
sed opus salutare lumbos tuos precingere , non
corporeos cingulo, sed anime lumbos pr gparatio-
ne. Calcea similiter pedes in preparatione evan-
gelii, secundum apostolum. Baculum in manibus
habe, non ligneum , sed fidem te fulcientem. To-
tus ille habitus viatorum erat , eorum scilicet qui
festinabant ex /Eg gypto exire ; i melius imitare ,
quasi festinans axi exitum de uu et de corru-
ptione. Studium adsit, nullaque segnities In spi-
rituali agni buc Hic optima est diligentia,
non fni voracitatem comedentium carnes expri-
mat ; sed divinum amorem exhibeat eorum , qui
ex mundo ad Deum festinant. Septem ὙΠ δὲ azy-
ma comedebantur ; ;id est, per totam vitam since-
ritas valeat. Nam per septem dies totum tempus
multiplicatur. Et qui fermentum habet extermi-
nabitur. Nam veteris hominis nequitia perniciosa
est, nec potest cum novi hominis justitia et sancti-
tate commiscerl. Ac vides juste illatam esse illam
propter fermentum perniciem : propter commune
autem panis fermentum, non κενὰς κ᾿ Deus juste
indignari. Justitia namque non in typis deprehen-
ditur , sed in rei veritate splendet et agnoscitur :
sicut et illa unctio sanguinis, { videtur indigna
Deo, tollitur, quando figura secundum rei nt
tem spectatur. Indecorum enim Deo esset egere
sanguine, ad cognescendas Hebraeorum zedes ; ; ΤῊ
conv RM Ua ipsi est, quod per ἜΝ in
Christi sanguinem cognoscamur ab ipso et salutem
consequamur. Annon etiam indecens esset illud
quod circumcisionem spectat simpliciter. intelli-

264

SPURIA. 2

Κεφαλὴν σὺν ποσὶ καὶ τοῖς ἐντοσύίοις ἐσθίειν χελεύ--
ονται. Tt ἰνωῶσχε χαὶ Χριστὸν ἀπὸ μὲν τῆς χεφαλῆς,
ὅτι Θεὸς πρὸ αἰώνων ὑπάρχων χεφαλὴ τῆς ἀοράτου
χαὶ πνευματικῆς Exitus ἀπὸ δὲ τῶν ποδῶν, ὅτι
χαὶ ἄνθρωπος ἐ ἐπ᾿ ἐσχάτων αἰώνων Ὑῆς ἐπιδάς" ἀπὸ
δὲ τῶν ἐντοσθίων, ὅτι χεχρυμμένην ἔχων ἐν σαρχὶ δύ-
γαμιν χαὶ δικαιοσύν Ἣν , χαὶ o0 κατὰ τὸ ἐχτὸς χαὶ θεω-
ρούμενον μόνον ἐ ἐπωφελὴς χαὶ σωτήριος τοῖς μετέ χου-
σιν, ἀλλὰ χαὶ κατὰ τὸ ἔνδον χαὶ χατὰ τὸ ἀπόχρυς ον.
᾿Εσθίεται δὲ ἐν νυχτὶ τὰ χρέα, χαὶ εἰς τὴν ἡμέραν
οὐχ ὃ ὑπολείπεται. Ἀνάμνησις γὰρ τοῦ Χριστοῦ πάθους
ἐν τῷ καιρῷ τῆς χοσμιχῆς γυχτὸς, μεθ᾽ ἣν ἡμέρα δια-
λάμψει 2 xa ζωὴ Χριστοῦ ανήσεται. χατὰ τὸ, Ἡ δὲ
ἡμέρα ἤ ἤγγικε. Συντρίδει ὃ 8€ ὀστέον οὐδείς. Οὐδὲ γὰρ
χατέαξαν oi δήμιοι τὰ Χριστοῦ σχέλη, τῶν συσταυ-
ρωθέντων χατεάξαντες, ὡς ὃ εὐαγγελιστὴς € ἐμαρτύρη-

σεν. Αἱ πιχρίδες αἱ σὺν τῷ προδάτῳ ἐσθιόμενα! τὴν
τῶν θλίψεων πικρίαν ἐδήλουν" τὰ ἄζυμα τὴν ἁπλό-
τητὰ xa εἰλικρίνειαν , ὡς ὃ Παῦλός φησι; τουτέστι,
τὸ ἀμιγὲς πρὸς τὴν παλαιὰν χαχίαν χαὶ νέαν ἀρετήν.

ὙὙπόλοιπόν ἐ ἐστί σοι τὸ σχῆμα τῶν ἐσθιόντων τὸ πά-
σχα χαὶ θεωρῆσαι πνευματικῶς, χαὶ μιμήσασθαι"
Ἔσται γὰρ ἐν τῷ πνευματιχῷῇ τὸ σωματικὸν σχῆμα.

Οὐχ ἔ ἔστι σχῆμα χενὸν , ἀλλὰ ἔ ἔργον σωτήριον ζῶσαι
τὴν ὀσφύν σου, μὴ τὴν τοῦ σώματος ἐν ἱμάντι, ἀλλὰ
τὴν τῆς ψυχῆς ἐ ἐν ἑτοιμότητι. Ὑπόδησαι τοὺς πόδας
ὡσαύτως ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου, χατὰ τὸν ἀπό-
στολον. Βαχτηρίαν ἐν ταῖς χερσὶν ἔχε : μὴ ξύλον,
ἀλλὰ πίστεως ὑποστηριζούσης. “Ὅλον τὸ c; χῆνα ἐχεῖνο
ὁδοιπορητιχὸν 9», ὡς ἂν “πρὸς ἔξοδον ἐ ἐπειγομένων τὴν
ἐξ Αἰγύπτου, μίμησαι σὺ χάλλιον, ὡς εἰς ἔξοδον ἐπει-
γόμενος τὴν ἀπὸ χόσμου. xa φθορᾶς. Σπουδὴ δὲ ἔστω,
xa ῥᾳθυμία μηδαμῶς ἐν τῇ τοῦ πάσχα βρώσει τῇ
πνευματικῇ. Καὶ χαλὸν ἐνταῦθα τὸ σπουδαῖον ; οὐ
γαστριμαργίαν ἐπιφαίνων ἐσθιόντων ἠπειγμένως τὰ
χρέα, ἀλλὰ φιλοθεότητα τῶν σπευδόντων ἀπὸ χόσμου
πρὸς Θεόν. Eg ἑπτὰ δὲ ἡμέρας $ ἄζυμος τροφὴ,
τουτέστι 2 διὰ πάσης ζωῆς τὸ εἰλικρινές. Διὰ γὰρ
τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν ὃ σύμπας πολυπλασιάζεται χρόνος.
Καὶ ὃ ζύμην ἔ ἔχων ἐξολοθρεύεται.. "H γὰρ τοῦ παλαιοῦ
ἀνθρώπου χαχία ὀλέθριος χαὶ οὐδαμῶς ἀναμίγνυσθαι
δυναμένη τῇ τοῦ γέ foU ἀνθρώπου. δικαιοσύνῃ xa ὅσιό-
vct. Καὶ ὃ δρᾷς, ὅτι δίκαιος ὃ διὰ τὴν τοιαύτην ζύμην

ὄλεθρος" διὰ δὲ τὴν χοινὴν τοῦ ἄρτου ζύμην οὐκ ἂν
δικαίως ἔδοξε χαλεπαίνειν Θε sóc. Οὐ γὰρ φαίνεται. τὸ
δίκαιον ἐν τοῖς τύποις, ἀλλὰ ἐ ἐπὶ τῆς ἀληθείας ἐχλάμ-
πει τε χαὶ γινώσχεται" ὥσπερ καὶ. αὐτὸ τὸ τῆς χρί-
σεως τοῦ αἵματος δοκοῦν ἀπρεπὲς εἶναι Θεῷ περιαι-
ρεῖται, χατὰ τὴν ἀλήθειαν νοουμένου τοῦ τύπου. Ἀπρε-
πὲς γὰρ τὸ δοχοῦν χρήζειν Θεὸν αἵματος σημείῳ πρὸς
ἐπίγνωσιν τῶν Ἑδραϊκῶν οἰχιῶν " πρεπωδέστατον δὲ
τὸ διὰ τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ αἵματος γινώσχεσθαι
ἡμᾶς Θεῷ xol σώζεσθαι C ὑπὸ Θεοῦ. Ap οὖν οὐχὶ καὶ
τὸ τῆς περιτομῇ ἧς ἁπλῶς μὲν οὕτως ἀχούειν ἀπρεπὲς,
ὡς Θεοῦ κελεύσαντος ὑπὸ σπουδῆς τὸν μέλλοντα τοῦ
πάσχα ἐσθίειν, εἰ μὴ ἐ ἐμιπερίτομος εἴη, περιτέμνεσθαι,
χαὶ οὕτως ἐπὶ τὴν βρῶσιν ἥχειν; "EXv δὲ συνὴς τῆς

περιτομῆς τὴν δύναμιιν πνευμ. ατιχῶς, μυστήριον ὄψει
xat δοξάσεις Θεόν. Τοῦ γεννητικοῦ μέλους ἦν ἣ περι-
Tou. ᾿Απὸ γενέσεως εἶχες, à ἄνθρωπε, χάλυμμοα,

IN PASCHA VI.

ὅπερ ἔδει σε περιαιρεῖσθαι,, ἵνα ? χεχαλυμμένῳ προσώ-
πῳ θεωροίης, ἀλήθειαν, χαὶ μὴ χεχαλυμιμένος τῷ σώ-
ματι xal γηΐνῳ καλύμματι περὶ τὴν ἀλήθειαν ἄνα-
δλεποίης. Ὅταν γὰρ “γυμνὸς γένη τοῦ au gx
σώματος, ὡς πνεῦμα πρόσει πρὸς Χριστὸν, χαὶ χολλώ-
μενος τῷ Κυρίῳ ἕ ἕν πνεῦμα γενήσῃ - μετέχων τὴν ἴε-
ρὰν χαὶ σωτήριον μετ AU , ἣν ἣ τῶν χρεῶν βρῶσις
ἐμήνυσε. Περιτέμνου ὃ δὴ χαὶ ἀπεκδύου τὸ σῶμα μετὰ
Χριστὸν, χατὰ τὸν λέγοντα Παῦλον, ὅτι περιετμήθητε
περιτομ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεχδύσει τοῦ σώματος
τῆς σαρχὸς ἐν τῇ περιτομῆ τοῦ Χριστοῦ " χαὶ οὕτω πε-
ριτεμνόμενος ἅ ἅπασαν φιλο y ρηματίαν, φιλοδοξίαν, φι-
ληδονίαν , τῆς μὲν πρὸς Θεὸν ἐμπίπλασο τροφῆς. εἰς
οὐρανὸν ἀναγούσης, ἐλευθερούσης ἀπὸ πονηρῶν ἀρ-
χόντων, λυούσης à ἀπὸ πόνων χαλεπῶν; ἔ ἔνδοξον χαὶ μα-
χαρίαν σοι τὴν εἰς Θεὸν ἐπάνοδον ' "χαριζόμενος, ἐ ἐν
Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἣ δόξα εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

4 Fort. ἀναχεχαλυμμένῳ.]

ΧΟ

951

gere, quasi Deus serio jusserit eum , qui Pascha

comesturus sit, circumcidi, si non sit circumcisus,.

et sic ad comestionem accedere? Si vero circuim-
cisionis virtutem spiritualem noveris » Inysterium
videbis, et Deum glorificabis. Circumcisio geni-
talis membri erat. Ab ortu » 0 homo, operimentum
habuisti , quod oportebat te removere, ut operto
vultu veritatem videres , nec sub terreno corporis
tegumento illam respiceres. Cum enim nudatus
fueris ἃ carneo corpore , ad Christum ut spiritus
accedis , et Domino Eon unus spiritus effice-
ris per sacram et salutarem participationem, quam
indicabat carnium comestio. Circeumcide et exue
corpus post Christum secundum Paulum, qui ait :
Circumcisi estis circumcisione nonmanu facta,
i5 exspoliatione corporis carnis , in circumci-
sione Christi ; atque ita cireumcisus omni avari-
tia, vanae glorie et voluptatis amore , divina te
impleas esca, quie te ad. cxlum ducat, te liberet a
malis dominatoribus, eruat gravissimis laboribus,
gloriosumque tibi ac beatum ad Deum reditum
conciliet, in Christo Jesu Domino nostro, cui glo-
ria in un szeculorum. Amen.

b [ Fort. χαριξομένης. 1

Eic ταὐτόν. ς΄.

Ἱεραὶ μὲν ἤδη φωτὸς ὑπεραυγοῦσι Χριότοῦ ἃ ἀχτῖνες,
χαὶ χαθαροὶ καθαροῦ Πνεύ ματος ἀνατέλλουσι φωστῆ-
ρες, οὐράνιοι δὲ xai βασίλειαι δόξαι θεότητος ἀνεῴ-
γασι θησαυρούς. Νὺξ πολλὴ χαὶ ἀμαυρὰ χατεπόθη,
χαὶ ὃ ἀμειδὴς θάνατ ος συσχιασθείς "" ζωὴ τοῖς ὅλοις
ἐφηπλώθη, xal Qu τὸς ἀεννάου τὰ ὅλα γέμει, χαὶ
ἀνατολαὶ ἀνατολῶν ἐπέχουσ! τὸ πᾶν, xai ὃ πρὸ ἕωσ-
φόρου γεννηθεὶς, ἀθάνατ τος , Xa πολὺς | μέγας ἐπανύεῖ
Xp στὸς τοῖς ὅλοις ὗ ὑπὲρ ἥλιον. Καὶ διὰ τοῦτο μαχρὰ
χαὶ αἰώνιος xai ἀσύεστος ἡμῖν ἐμπολ τεύεται τοῖς
πεπιστευχόσιν ἐπ᾿ αὐτῷ λευχὴ ἡμέρα: πάσχα τὸ μυ-
στικὸν, τυπιχῶς μὲν διὰ νόμου λειτουργούμενον-" πά-
σχα, τὸ θαυμαστὸν τῆς θείας “ἀρετῆς χαὶ δυνάμεως
ἔρ γον" ὌΓΞΑ͂Σ ἑορτὴ χαὶ μνημόσυνον ἔννομον αἰώνιον.
Ἔχ πάθους ἀπάθεια, ἐκ θανάτ ου ἀθανασία, ἐχ ἃ νεό-
τήτος ζωὴ, Ex. πληγῆς ἴασις, ἐκ πτώσεως ἀνάστασις,
ἐχ καθόδου ἀνάδασις. Οὕτως ὃ Θεὸς ἐργάζεται μεγά-
λα: οὕτως ἐχ τῶν ἀδυνάτων δημιουργεῖ τὰ i παράδοξα,
ὅπως Ὑνωσθῇ, ὅτι μόνῳ πάντα θέλοντι ἔξεστι. Τού-
τοὺς μὲν οὖν τοὺς τόπους | προσαπαγγελ λέτω xo νόμος,
τὰς εἰκόνας τῆς ἀληθεί suc προερμὴν νευέτω ἄγγελος,
χηρύττων. μεγάλην μεγάλου βασιλέως ἐπιδημίαν"
ἔνθα 6 μὲν, Αἰγύπτιος τῶν πρωτοτόκων ἀπέθνησχε
δῆμος, ὃ δὲ Ἰσραὴλ τῷ ugs αἵματι ἐσώζετο.
Ταῦτα πάντα τῶν μελλόντων σχιά " ἐν ἣμῖν δὲ τῶν
εἰχόνων τὰ μορφώματα,, χαὶ τῶν τύπων πὰ πληρώ-

* [ Fort. intercidit verbum.]

E

In idem argumentum. FI.

1. Sacre Christi lucis radii j jam splendent , et
pura puri Spiritus luminaria oriuntur , cles
autem et regie. divinitatis gloriz thesauros ape-
riunt. Nox multa et obscura absorpta est et in-
grata mors obscurata ; vita universis aperta est,
et luce perenni omnia plena sunt, atque orientes
orientium universum obtinent : et 'ille ante lucife-
rum genitus, immortalis, et magnus splendet
Christus universis plus quam sol. Ideoque longa
et zterna nobis credentbus in ipso dies adest
candida, Pascha mysticum , figurate quidem per
legem celebratum ; : Pascha, mirabile divinz vir-
tutis et potestatis opus; vere festum et memoriale
legitimum sempiternum ; ex passione impassibili-
tas, ex morte immortalitas, ex juventute vita , ex
plaga medela, ex lapsu erectio, ex descensu ascen-
sus. Sic Deus magna operatur ; ; sic ex Impossibi-
libus stupenda creat, ut ostendi ipsum solum
volentem omnia posse. Has figuras lex annun-
tiet , imagines veritatis prius interpretetur an-
gelus, magnum magni Regis adventum przdi-
cans : ubi Kgyptius primogenitorum populus
mortuus est, et Israel mystico sanguine serva-
batur. Hc omnia sunt burns umbra :
apud nos autem sunt imaginum forme , et ty-
porum complementa , atque umbrae loco exa-

a [ Fort. νεχρότητος.]

Col. 2

Isai. 53.7.

Exod. 12.

I. — 15.

95a

cta et firma veritas. Illic agnus e grege, lic
agnus de calis : illic sanguinis signum, quod in

SPURIA.

ματα; χαὶ ἀντὶ τῆς σχιᾶς αὕτη f, ἀκρίδεια xai βε-
/ ^ 5 » - p
Gals τῆς ἀληθείας. ᾿Αμνὸς ἐξ ἀγέλης exei, ἐνταῦθα

re minori totum conservet, hic. verbum, pocu- 265 ἀμνὸς ἐξ οὐρανῶν - αἴυμιατος σημεῖον ἐκεῖ χαὶ xac
3 7 V D 7|!

lum plenum divino sanguine οἱ spiritu:illic agnus ἃ
ex grege, hic ipse pastor pro agno. Nam Sicut
ovis ad occisionem ductus est. Quomodo ergo
salutem universam opera pollicentur? Et sole fi-
gura sunt salutares. Festum celebrent cceli czlo-
rum, ut divinus Spiritus clamat, gloriam. Dei
narrantes : celebrent quoque angeli et archangeli
celorum, celebret omnis czlestis populus, sum-
mum Ducem superni exercitus videns episcopum
corporaliter advenientem : celebrent stellarum
chori, eum qui ante luciferum oritur indicantes :
celebret aer immense in profundum et latum ex-
tensus : celebret salsuginosa maris aqua, divinis
vestigiis ac gressibus honorata : celebret terra,
divino abluta sanguine : celebret omnis humana
anima, in novam generationem per resurrectionem
restaurata, Hoc Pascha, communis omnium cele-
britas ex paterna voluntate in mundo peracta,
missio Christi, divinus oriens circa terram, ange-
lorum et archangelorum sempiterna solennitas, to-
tius mundi immortalis vita, mortis interitus, fons
salutaris, hominum incorrupte delicim czlestes,
sacra initiatio, quie. vetera et nova interpretatur
mysteria, quee in terra oculis videntur, in calis
vero intelliguntur ab iis, qui haec nova cum sacra
notitia susceperunt : id quod nos paucis explica-
vimus. Talis est Pasche publica solennitas. Ut
vero sigillatim vos verbis velut convivio excipia-
mns (non terrenis, sed colestibus excepti, come-
damus et nos rationabile Pascha cum spirituali
desiderio, quo Jesus desideravit Pascha mandu-
care nobiscum) : age primo resumentes paucis
dicamus quid sit lex, et quis legis usus; cur post
relictam /Egyptum lex data fuerit : secundo, quce
sit Paschatis ceconomia, et quid omnino sit Pa-
schz mysterium. Proponemus primo Scripturam,
ut illa proposita verba Dei singula dispiciamus.
Dixit autem Dominus ad Moysem et Aaron
in terra /Egypti, dicens: Mensis hic vobis ini-
tium. mensium, primus est in mensibus anni.
Loquere toti synagoge filiorum Israel, dicens :
Decima hujus mensis accipiant agnos per do-
mos familiarum, agnum per. singulas domos.
Si vero pauci fuerint in domo, ita ut non sint
sufficientes ad. unum agnum, accipient vici-
num. secum. de proximis suis, secundum nume-
rum animarum, quod sufficiat sibi numerabi-
tur in agnos. [gnum perfectum, masculum,
anniculum sumetis. Ex agnis et ex heedis sume-
tis. Et erit vobis resereatum usque ad deci-
mam quartam hujus mensis; et mactabunt
eum omnis multitudo sy nagoge filiorum Israel

C

h [ Verba ἐπὶ χόσμον conjungenda videntur cum sub-
stantivo ἀποστολή.]
* Locus vitiatus, (Fort. περὶ ὧν μὲν οὖν.]

ὀλίγον τοῦ παντὸς φυλαχτήριον, ἐνταῦθα λόγος Ó
χρατὴρ θείου γέμων αἵματός τε χαὶ πνεύματος" πρό-
ὄατον ἐκ ποίμνης ἐχεῖ, ἐνταῦθα αὐτὸς ἀντὶ τοῦ προ-
δάτου ὃ ποιμήν. Ὥς πρόδατον γὰρ ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη.
Πῶς οὖν τὴν καθόλου σωτηρίαν ἐπαγγέλλεται τὰ ἔργα ;
Καὶ μόνοι οἱ τύποι εἰσὶ σωτήριοι. ᾿Ἰξορταζέτωσαν μὲν
οὖν οἱ οὐρανοὶ τῶν οὐρανῶν, ὡς τὸ θεῖον Πνεῦμα Box,
δόξαν Θεοῦ διηγούμενοι". ἑορταζέτωσαν δὲ xal οἱ ἀγ-
γξλοι xa οἱ ἀρχάγγελοι τῶν οὐρανῶν, καὶ πᾶς ὃ οὐρά-
νιος δῆμος ἕορταζέτω, τὸν ἀρχιστράτηγον τῆς ἄνω
στρατιᾶς βλέπων ἐπίσχοπον σωματιχῶ)ς ἀφιχνούμενον"
ἑορταζέτωσαν χαὶ οἵ τῶν ἀστέρων χοροὶ, τὸν πρὸ
ἑωσφόρου ἀνατέλλοντα μιηνύοντες " ἑορταζέτω xa ἀὴρ
ἀμετρήτως βάθεσι χαὶ πλάτεσι μετρούμενος" ἕορτα-
ζέτω xal ἁλμυρὸν θαλάσσης ὕδωρ, ἱεροῖς ἴχνεσι xoi
βάσεσι τετιμημένον * ἑορταζέτω xa ἣ γῆ θείῳ λουσα-
μένη αἵματι ἑορταζέτω καὶ πᾶσα ἀνθρωπίνη ψυχὴ
εἰς τὴν χαινὴν παλιγγενεσίαν δι᾿ ἀναστάσεως ἀναψυ-
χουμένη. Τοῦτο πάσχα, f, χοινὴ τῶν ὅλων πανήγυρις,
πατρικοῦ θελήματος " ἐπὶ χόσμον * ἀποστολὴ Χριστοῦ,
περὶ γὴν ἔνθεος ἀνατολὴ, ἀγγέλων χαὶ ἀρχαγγέλων
ἀΐδιος ἑορτὴ, τοῦ παντὸς κόσμου ἣ ἀθάνατος aM 02 -
νάτου θανατηφόρος, πηγὴ σωτήριος, ἀνθρώπων f
ἄφθαρτος τρυφὴ οὐράνιος, ἱερὰ τελετὴ, παλαιὰ καὶ
vía προερμηνεύουσα μυστήρια, ἐν Y7j μὲν δρατῶς
βλεπόμενα, ἐν οὐρανοῖς δὲ νοούμενα τοῖς χαινὰ χαὶ
μετὰ γνώσεως ἱερᾶς ἀποδεξαμένοις, "ὠμὲν οὖν διὰ
βραχέων ἐγνωρίσαμεν εἰπεῖν. Τοιάδε ἣ τοῦ πάσχα
δημοτελὴς ἑορτή. Ἵνα δὲ καὶ χατὰ μέρος ἑστιαθῶμιεν
τοῦ λόγου (οὐ τὰ γήϊνα, ἀλλὰ τὰ οὐράνια σιτούμενοι,
φάγωμεν xol ἡμεῖς τὸ λογιχὸν πάσχα μετ᾽ ἐπιθυμίας
πνεύματος, υεθ᾽ ἧς καὶ ὃ Ἰησοῦς συνεπεθύμιησε φαγεῖν
μεθ᾽ ἡμῶν τὸ πάσχα)" φέρε, πρῶτον μὲν ἀναλαδόν-
τες διὰ βραχέων εἴπωμεν, τί νόμος, xo ? τί νόμου
χρεία. διὰ τί δὲ μετ’ Αἴγυπτον νόμος" δεύτερον δὲ,
τί τὸ πάσχα οἰκονομία, καὶ τί τὸ πᾶν xol περὶ παντὸς
τὸ πάσχα μυστήριον. Παραθήσωμεν πρῶτον τὴν
Γρχφὴν, ἵν’ ἐκ παραδολὴς xo παραθέσεως ἕχαστα
βλέπωμεν "τῷ Θεῷ ῥημάτων. Εἶπε δὲ Κύριος πρὸς
Μωῦσῆν χαὶ ᾿Ααρὼν ἐν γῇ Αἰγύπτου, λέγων" ὃ "m
οὗτος ὑμῖν ἀρχὴ μηνῶν, πρῶτός ἐστιν ἐν τοῖς μησὶ
τοῦ ἐνιαυτοῦ. Λάλησον πάσῃ συναγωγὴ υἱῶν Ἰσραὴλ,
λέγων * τῇ δεχάτη τοῦ μιηνὸς τούτου λαθέτωσαν πρό-
όατα χατ᾽ οἴχους πατριῶν, πρόύδατον xo οἰχίαν.
᾽Εὰν δὲ ὀλίγοι ὦσιν ἐν τῇ οἰκία, ὥστε μὴ ἱκανοὺς εἶναι
εἰς πρόδατον, προσλήψονται τὸν γείτονα μεθ᾽ ἑαυτῶν,
τὸν πλησίον αὐτῶν. Kac' ἀριθμὸν Ψυχῶν ἕκαστος τὸ
ἀρχοῦν αὐτῷ συναριθμηϑήσεται εἰς πρόδατον. Πρόδα-
τον τέλειον, ἄρσεν, ἐνιαύσιον ἔστω ὑμῖν. "Amo τῶν
ἀμνῶν, καὶ ἀπὸ τῶν ἐρίφων λήψεσθε. Καὶ ἔσται ὑμῖν
διατετηρημένον ἕως τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης τοῦ μη-
νὸς τούτου, χαὶ σφάζουσιν WUTO πᾶν τὸ πλῆθος συν-

M

a Fort, cum Savilio leg. τίς νόμους et mox τίς ἡ τοῦ
πάσχα.
b [τῶν θείων ῥημάτων leg. putat Savilius.

ΙΝ

ἀγωγῆς, υἱῶν Ἰσραὴλ πρὸς ἑσπέραν. Καὶ λήψονται
ἀπὸ τοῦ αἵματος. χαὶ θήσουσιν ἐπὶ τῶν δύο σταθμῶν,
καὶ ἐπὶ τὴν φλιὰν, χαὶ ἐν τοῖς οἴκοις a οἷς à dy φάγω-
σιν αὐτὸ ἐν αὐτοῖς. Καὶ φάγοντ ται τὰ κρέα ἐν αὐτῇ τῇ
νυχτὶ, ὀπτὰ πυρὶ, χαὶ ἄζυμα μετὰ πικρίδων. ἔδονται.
Οὐχ ἔδεσθε ἀπ᾽ αὐτῶν ὠμὸν, οὐδὲ δψημένον ἐ ἐν ὕδατι,
ἀλλ᾽ ἢ ὀπτὰ πυρὶ, κεφαλὴν σὺν τοῖς ποσὶ xo τοῖς ἐν-
τοσθίοις. Οὐ χαταλεί εται ἐξ αὐτῶν εἰς τὸ πρωΐ, χαὶ
ὀστοῦν οὐ συντρίψεται ἀπ᾽ αὐτοῦ * τὸ δὲ χαταλειπό-
μένον ἀπ’ αὐτοῦ ἕως πρωΐ, ἐν πυρὶ καταχαύσετε.
ὕτω δὲ φάγεσθε αὐτό: αἱ ὀσφύες O0) περιεζωσμέ-
ναι, χαὶ τὰ ὑποδήματα ὑμῶν ἐν τοῖς ποσὶν ὑμῶν,
χαὶ αἱ βαχτηρίαι, gov ἐν ταῖς χερσὶν ὑμῶν. Καὶ
ἔδεσθε αὐτὸ μετὰ σπουδῆς" πάσχα γάρ ἐστι Κυρίου.
Καὶ διελεύσομαι ἐ ἐν ἢ Αἰγύπτου ταύτῃ τῇ νυχτὶ , xai
πατάξω πᾶν πρωτότοχον ἐν ri Αἰγύπτου, χαὶ ἐν πᾶσι
ἠεοῖς τῶν Αἰγυπτίων ποιήσω τὴν ἐχὸ δίκησιν " ἐγὼ
Κύριος. Καὶ ἔσται τὸ aix, xol σχεπάσω ὑμᾶς, χαὶ
οὐχ ἔσται ἐν ὑμῖν πληγὴ τοῦ ἐχτρίψαι, ὅταν παίω ἐν
τὴ Αἰγύπτου. Καὶ ἔ ἔσται ἣ ἡμέρα αὕτη ὑμῖν σνημόσυ-
νον αἰώνιον, xat ἑορτάσετε αὐτήν. Ἡμέρας £ ἑπτὰ ἄζυμα
ἔδεσθε: Καὶ πάλιν εἰπε Κύριος πρὸς Μωὺύσῆν καὶ
Δλαρών " οὗτος. ὃ νόμος τοῦ πάσχα" πᾶς ἀλλογενὴς
οὐχ ἔδεται ἀπ᾽ αὐτοῦ" χαὶ πάντα οἰκέτην τινὸς ἢ
ἂρ γυρώνητον περιτε ἐμεῖς αὐτὸν, xal τότες φάγεται ἀπ᾽
αὐτοῦ. Ἔν οἰκία μιὰ βρωθήσεται, χαὶ οὐχ ἐξοίσετε
ἐχ τῆς͵ οἰκίας τῶν χρεῶν ἔξω, xo ὀστοῦν οὗ συντρίψε-
τε ἀπ᾽ αὐτοῦ. Πᾶσα συναγωγὴ Ἰσραὴλ ποιήσεται
αὐτό. Πᾶς ἀπερίτι τος οὐχ ἔδεται ἀπ᾽ αὐτοῦ. Νόμος
εἷς ἔσται τ τῷ ἐγχωρίῳ καὶ τῷ προσηλύτῳ. τῷ ἐν ὑμῖν.

b

a

:
Ἢ μὲν δὴ 0: τία ᾿Γραφὴ οὔτ ὦ ug euis τὴν ἱερὰν Ἐν ἣν
προεθέσπισεν. Ἡμεῖς ὃ s ἤδη xa ἕχαστον ἀχριξώ-
σωμεν τῶν Qe εγνωσμένων, εὖ; γαῖς ὑμετέραις ἐρευνῶν-
τες τῶν Γραφῶν τὰ χάτω μυστήρια, τὴν μὲν ἀλήθειαν
Ξ
τῶν γεγραμμένων οὐκ ἀναιροῦντε ἐς τὴν ὃὲ ἀχρίδειαν
τῶν μυστηρίων διὰ τῶν τύπων θεωροῦντ ες. Καὶ γὰρ
χαὶ ᾿ σχηνὴν τῷ Moier τ τὸ θεῖον Πνεῦμα ἐντέλλεται
ποιῆσαι" Καθὸ ὃ δείξω σοὶ; ς φησὶν, οὕτως αὐτὴν ποιή-
σεις. Τυπικῶς δρώμενόν ἐστι, καὶ μυστιχῶς τῷ
χἄτω πρωτότυπον καὶ πρωτογενὲς παράδειγυα νοού-
μενον.

,

λέγωμεν δὴ πρῶτ τον, τίς οὗτος 6 uiv ἀρχὴ τῶν
μηνῶν * διὰ τί δὲ οὗτος ὃ τοῦ πάσα μὴν, οὗτός ἐστι
πρῶτος ἐν τοῖς "o τοῦ ἐνιαυτοῦ" δεύτερον, τί τὸ
πρόξατον τῇ δεχάτῃ τοῦ tnyos λαυιδανόμενον, xal τὸ
πρόδατον τ ἔλειον, ἄρσεν, ἐνιαύσιον *
τίς ὃ πλησίον 6 7 παραλαμθανόμενος *
τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης συντη Igiene
πρὸς ἑσπέραν θύεται, xol — αὐτὸ πᾶν τὸ
πλῆθος Bow vonfiis viov Ἰσραὴλ πρὸς ἕσπέ ἔραν" τί τὸ
αἷμα τὸ ἐπὶ vob δύο σταθμοὺς xo ἐπὶ τὴν φλιάν᾽" διὰ

-

μέχρι

,ὔ
τι δὲ ἐν νυχτὶ τὰ θέα ἐσθίουσι, χαὶ ταῦτα ὀπτὰ πυρὶ;

,

Y
οὔτε ὠμὸν, οὔτε ἡΨψημένον ἐν ὕδατι: ἢ cix

ποσὶ χαὶ τοῖς ἐντοσθιδίοις * διὰ

τί χεφαλὴν σὺν
do cov οὗ συν-

, , i
τρίψεται, xal τίνα τὰ ΑΝ μετὰ πιχρίδων - διὰ τί
^ ἐς “- N^ M pct , [AE
ὃε μετὰ σπουδῆς ἐδεσῦε τὸ πάσχα ᾿ τίνες αἵ ὀσφύες αἵ
TOM. VIII

PASCHA Vf.

955

ad vesperam. Et sument de sanguine, et. po-
nent super duos postes, et supra limen, et in
domibus, in quibus eos comedent. Et "corhe-
dent carnes in ipsa nocte, coctas igni, et azy-
ma et amara comedent. Yon comedetis ex eis
crudum, neque assum in aqua, sed cocta igni :
caput cum pedibus et intestinis. /Von relinque-
tur ex eis in crastinum, et os non comminue-
tur ex eo : quod autem residuum erit ex eo us-
que ad. matutinum , comburetis in igne. Sic
autem comedetis illum : lumbi vestri precin-
E cti erunt, et calcei vestri in pedibus vestris, et
baculi vestri in manibus vestris. Et comedetis
illum cum festinatione : Pascha enim Domini
est. Et transibo in terra. Egypti hac nocte, et
percutiam 01mne primogenitum in terra /£gy-
pti, et inomnes deos /Eg) ptiorum faciam vin-
dictam : ego Dominus. Et erit vobis sanguis
in signum. in domibus in quibus estis. Et vi-
debo sanguinem, et tegain os, et non erit in
vobis plaga. ut conterat , cum percutiam LL
terra JEgypu. Et erit dies illa vobis memo-
5g; Τἰα16 sempiternum, et celebrabitis eam. Diebus
A septem azyma comedetis. Et rursus dixit Do- Ibid. v. 43.
minus ad Moysem et Aaron: Hcc est lex Pa- —á9:
sche : omnis alienigena non comedet ex eo :
et omnem servum et emtitium circumcides, et
tunc comedet ab eo. In una domo comedetur,
neque deferetis er carnibus extra domum, et
os non comminuelis ex eo. Omnis synagoga
Israel faciet illud. Omnis incircumcisus non
comedet exeo. Una lex erit inquilino et prose-
lyto in vobis. Divina. certe Scriptura sic my-
stice sacram solennitatem prescripsit. Nos vero
jam singula qua lecta sunt accurate exploremus,
precum vestrarum ope scrutantes Scripturarum
profunda mysteri a:non tollentes veritatem scri-
ptorum, mysteriorumque accuratam rationem per
figuras considerantes. Etenim jubet Spiritus san-
B Ἀπ πὶ Moysem tabernaculum construere : Prout Eroa. 25.
ostendam tibi , inquit, sic illud facies. 'Typice 4o.
conspicitur et myslice, si altius consideretur pro-
totypum et primum exemplar.

2. Dicamus autem primo, quis sit ille mensis
principium mensium; et cur hic mensis Pascha
primus sit mensium AE Secundo, quid sibi ve-
lit agnus decima die mensis sumtus; et agnus
perfectus, masculus, anniculus : quis sit vicinus et
proximus qui Se S : cur usque ad decimam
quartam diem servetur agnus , et ad vesperam
immoletur, et mactet eum omnis multitudo syna-
gogz filiorum Israel ad vesperam : quid signifi-
cet sanguis Supra duos postes et supra limen : cur
in nocte carnes comedunt , illasque coctas igni ,
nihil crudum. vel assum aqua; vel cur dips
edunt cum pedibus et intestinis, cur os non coin-
minuetur, et quid sint azyma cum herbis amaris :

C cur festinanter edetis Pascha : qui sint lumbi suc-

62

954 SPURIA.

cincti, quid. calcei in pedibus, et baculi in mani- περιεζωσμέναι, χαὶ τὰ ὑποδήματα ἐ ἐν τοῖς πσοὶ, xal
bus: cur Pascha Domini, et cur sanguis signum αἱ βαχτηρίαι € ἐν ταῖς χερσί" χαὶ τί τὸ πάσχα Κυρίου,
est domorum in quibus est : quid illud , Videbo " xao aUa. σημεῖον ἐπὶ τῶν οἰκιῶν ἐν αἷς ἔσται. ἐκεῖ,
sanguinem, et tegam vos, et non erit in vobis xa ὃ Ὄψομαι τὸ αἷμα, χαὶ σχεπάσω, ὑμᾶς, xai οὐχ
plaga que vos conterat , cum percutiam ler- ἔσται ἐν ὑμῖν πληγὴ ue ἐκτρίψαι » ὅταν παίω ἐν γῇ
ram /Egypti : cur septem dies azyma comedetis, Αἰγύπτου * διὰ τί δὲ ἑπτὰ ἡμέρας ἄζυμα ἔδεσθε" διὰ

et cur alienigena non comedet ; cur in una domo τί ὃ μὲν ἀλλογενὴς οὐ βρώσεται, τί δὲ τὸ ἐν οἰχίᾳ

comedetur, et ex carnibus nihil extra efferetur, μιὰ βρωθήσεται : xal ἔξω 8x τῶν χρεῶν οὐχ ἐξοίσετε,
οἱ os non comminuetur ex eo : Omnis inucir- χαὶ ὀστοῦν οὐ συντρίψεται ἀπ᾽ αὐτοῦ * Πὰς ἀπερίτμη-
cumcisus non edet ab eo: tota synagoga faciet τος οὐχ ἔδεται ἀπ᾽ αὐτοῦ" πᾶσα συναγωγὴ ποιήσει
illud : quaenam synagoga sit. Una lex erit in- αὖτό: τίς ἣ συναγωγή. Νόμος € εἷς ἔ ἔσται τῷ ἐγχωρίῳ

quilino et. pr oselyto, ut et eadem utrique lex. — xat προσελθόντι προσηλύτῳ εἷς x ὃ E ἐπ᾽ ἀμ.-
Typi ergo symbola mysteria in Israel visibiliter φοτ ἔρων νόμος. Οἱ μὲν οὖν τύποι χαὶ τὰ σύμθολα χαὶ
facta, in nobis autem spiritualiter. consummata τὰ μυστήρια, ἐν Ἰσραὴλ μὲν δρατῶς γινόμενα, ἐν
sunt. Paucis igitur hac de re prolibatis, sic ἡμῖν δὲ πνευματιχῶς τελεσιουργούμενα. Μικρὰ δὴ
veritatis mysteria aggrediamur. Quis sit post περὶ τούτων διαλεχθέντες, οὕτως ἐπαγάγωμεν τὰ τῆς
legem Christi adv ehtus, cur venerit et cum corpo- ἀληθείας μυστήρια, τίς μετὰ τὸν γόμον Ἰησοῦ Χρι-
re: quid sit Pascha quod desideravit manducare δὲ

c

στοῦ ἐπιδημία, διὰ τί δὲ ἦλθε χαὶ μετὰ σώματος" τί
nobiscum : cur is, qui verbo mortuos suscitavit, τὸ πάσχα ὃ ἐπεθύμησε φα γεῖν μεθ᾽ ἡμῶν" διὰ τί 016
non omnino mortem vivens domuit : cur renis λόγῳ νεκροὺς ἀναστήσας ; οὗ ὐχὶ χαὶ πάντῃ τῷ θανάτῳ
mortem per lignum sustünuit : que sint 5ρ1η8 ἐπετίμησε Cv: διὰ τί δὲ xo ὅλως ὑπέμεινε θάνατον
quibus coronatus est, quid acetum et fel quod po- διὰ ξύλου τίς ἣ ἄχανθα ἣν ἐστεφανώσατο , ἢ τί τὸ
iavit, quod latus perforatum, ex quo effluxit san- ὄξος ὃ ὃ ἔπιε χαὶ 5 79 ; χαὶ τίς ἣ ἀνοιγομένη πλευρὰ,
guis et aqua : cur precatur calicem transire, quem ἐξ ἧς ἔῤῥευσεν αἷμα xa E διὰ τί εὔχεται παρελ-
tamen potaturus venerat : qui sint latrones una θεῖν τὸ ποτήριον, ὃ πάντως ἦλθε πιεῖν τίνες οἱ λησταὶ

€

pendentes, et quis ex ambobus in paradiso : cur — oi συγχρεμάμενοι ᾿ xai τίς 6 ἐξ ἀμφοτέρων ἐν τῷ πα-

spiritum commendet in manus Patris, et cur cor- ραδείσῳ * διὰ τί τὸ πνεῦμα παραχατατίθεται € ἐν ταῖς
pus sit in novo monumento : quid sibi velit illud, χερσὶ τοῦ Πατρὸς Σ τὸ δὲ σῶμα c ἐν τῷ χαινῷ μνημείῳ:
Luc.23.43. Hodie mecum eris in paradiso ; quid sit {γ- τί ἦν τὸ, "Ecn μετ᾽ ἐμοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ, γινόμε-

duum quo mansit sub terra : cur mulieres prima νὸν σήμερον" τίς ἣ τριήμερος, ἣν ὑπὸ γὴν ἔμει-
vident illum , et cur annuntiando dicit, Mulieres, — ve* διὰ τί δὲ πρῶται αὐτὸν δρῶσιν αἵ γυναῖκες,
Matth. .8. AL pete. ΠῚ sunt sacre solennitatis cibi nostri, hzec g xoi εὐαγγελιζόμενος λέγει, γυναῖχες, Χαίρετε. Ταῦ-
9: mensa spiritualis, hic immortalis esca et deliciae. τὰ ἡμῶν τῆς ἱερᾶς ἑορτῆς τὰ ἐδέσματα, αὕτη ^
Hoc pasti pane , qui de ccelis venit ; hoc potati τράπεζα d ἣ πνευματικὴ, αὕτη 1 ἀθάνατος τροφὴ χαὶ
laetitiae calice ferventi οἱ ignito , sanguine desuper τρυφή. ᾿Βπισιτισάμενοι ὃ δὲ τὸν “ἄρτον τὸν ἐχ τῶν οὐ-
veniente, per spiritum defen figurato, verbis ρανῶν, χαὶ πιόντες τῆς εὐφροσύνης ποτήριον αὐτὸ τὸ
resumamus ; primo quidem quz e lex et qux ζέον. χαὶ ἔμπυρον, αἷμα μὲν δὴ ἄνωθεν θερμῷ τυπωθὲν
legis ceconomia: sic enim ex comparatione co- πνεύματι, λόγῳ " ἀναλαθόντες, πρῶτον μὲν τίς νόμος
gnoscemus quid sit verbum, οἱ quze verbilibertas. καὶ τίς νόμου οἰκογομία. Οὕτω γὰρ γνωσόμεθα ἐχ τῆς
je per Moysem data varior um et necessariorum παραδολῆς, τίς λόγος καὶ τίς λόγου ἐλευθερία. Νόμος
dogmatum collectio est, omnium in vita bonorum ὃ διὰ Μωῦσέως ποικίλων χαὶ ἀναγκαίων δογμάτων
commercium utile , imitatio mystica vite cale- 267 ἀθροισμός ἐ ἔστι; πάντων ἐρανισμὸς χοινωφελὴς τῶν ἐν
stis, lucerne et ychni, ignis et lumina , superne A τῷ βίῳ χαλῶν, μίμημα “υστιχὸν τῆς ἐν οὐρανῷ πο-
illuminationis. honores. i5 per Moysem data , λιτείας, λύχνοι χαὶ λυχνίαι, χαὶ πῦρ χαὶ φῶτα, τῆς
verc religionis praevia figura, bene institute. vite ἄνω λαμπαδουχίας, τὰ τιμήματα. Νόμος ὃ διὰ Μωὺῦ-
praceptum, primi peccati impedimentum, futurze σέως, θεοσεύείας. τὸ προτύπωμα, εὐτάχτου πολιτείας
veritatis enigma. Lex per Moysem data /Egyptia- τὸ πρόσταγμα, τῆς πρώτης ἁμαρτίας τὸ χώλυμα, τῆς
οἱ erroris castigatio , digito Dei descripta ; ; alio μελλούσης ἀληθείας τὸ αἴνιγμα. Νόμος ὃ διὰ Μωῦ-
enim modo excelsum Tei reservabatur. Lex σέως, Αἰγυπτίας πλάνης τὸ χολαστήριον, δακτύλῳ
per Moysem data pietatis et justitiae dux est, cze- Θεοῦ χαταγραφόμενον ἄλλως γὰρ ὃ ὑψηλὸς βραχίων
corum illuminatio , stultorum. parvulorum pada- ἐτηρεῖτο. Νόμος 6 διὰ Μωυσέως, εὐσεδείας ἀρχηγὸς,
gogus , ingratorum vinculum , dure cervicis διχαιοσύνης ὁδηγὸς, τυφλῶν φωτισμὸς, ἀφρόνων νη-

frenum, et eorum qui male jugabantur j jugum ne- πίων παιδαγωγὸς, ἀγνωμονούντων δεσμὸς, σχληρο-
cessitatis. Lex per Moysem data, s: apientium di- τραχήλων χαλινὸς, xal τῶν ἑτεροζυγούντων ἀνάγχης
sciplina, rerum necessariarum gymnasium, rerum B ζυγός. Νόμος ὃ διὰ Μωυσέως, σοφῶν παιδευτήριον,
mundi doctrina, dogma previum legitimum, my- ἀναγκαίων γυμνάσιον, κοσμικῶν διδασκαλεῖον, δόγμα

sterium transiens. Lex per Moysem data, futur ἐμπρόθεσμον, παρερχόμενον μυστήριον. Νόμος ὃ διὰ

? Hic verbum deesse videtur, Putat Savil. ἀναλαθόντες δείξωμεν.

IN PASCHA VI.

Moüszos , τῆς μελλούσης χάριτος συμθδολικὴ xal αἷ-
γιγματώδης ἐπιτομὴ, ταῖς εἰχόσιν ἀπαγγέλλουσα τὴν
τελειότητα τῆς μελλούσης ἀληθείας, ταῖς θυσίαις τὸ
ἱερεῖον, τῷ αἵματι τὸ αἷμα, τῷ ἀμνῷ τὸν ἀμινὸν, τῇ
περιστερᾷ τὴν es οὐρανῶν περιστερὰν, τοῖς βωμοῖς
τὸν ἀρχιερέα, τῷ ναῷ τὸ τῆς θεότητος καταγώγιον,
τῷ * περιδωμίῳ πυρὶ ὅλον ἄνωθεν τοῦ χόσμου τὸ φῶς.
Νόμος μὲν δὴ ὧδε ἡμῖν μυστικῶς προωρίσθω. Egys-
ται δὲ χαὶ ἀναγχαίως μετ᾽ Αἴγυπτον νόμος, ὑλομανού-
σῆς Ψυχῆς xa αἰγυπτιαζούσης καρδίας ἐχχόπτων τὰ
ἀόρατα χαχὰ μοσχεύματα, τέμνων ἀρότρου δίκην τὰς
ἔνδον xal δασείας ἀκάνθας τῶν λογισμῶν, καὶ αὐλα--
χκηδὸν τὰ τῆς ψυχῆς βάθη προοδοποιῶν, καὶ νεάζων
τὴν ψυχὴν εἰς ὑποδοχὴν τοῦ οὐρανίου θείου Λόγου.
Διὸ εἰχότως τὸ θεῖον Πνεῦμα βοᾷ * Νεώσατε ἑαυτοῖς
νεώματα, xal μὴ σπείρετε ἐπ᾽ ἀχάνθαις. Διὸ δὴ χαὶ
τὸ πάσχα μυστιχῶς πρῶτον ἐξ Αἰγύπτου ἄρχεται, τῆς
σχοτεινῆς εἰδωλολατρείας ἣ πρώτη ἐχχοπὴ, χαὶ τῆς
ἀθέου εἰδωλομανίας ἣ μυστικὴ ἀποτομὴ, καὶ τῶν τῆς
πλάνης πρωτοτόχων σπερμάτων f, γυχτερινὴ ἔνδιχος
πληγή. πασχε μὲν οὖν xat Αἴγυπτος δμολογουμέ-
νως τὴν τῶν πρωτοτόχων πληγὴν, καὶ πᾶς ὃς ἐγεννήθη
ἀπέθνησχε δῆμος - ἵν᾽ ὃ μὲν σχληροτράχηλος Φαραὼ
χαὶ οὕτω βραδέως παιδευθῇ, ταῖς πρώταις ἐπιταγαῖς
(μὴ παιδευόμενος - ὃ δὲ ᾿Ισραὴλ xa οὕτω παραδόξως
σωθῇ, χαὶ ὃ Θεὸς ἐν πᾶσι δοξασθῇ. Αἰγύπτου μὲν τὸ
πλῆθος ἐν πληγὴ» τῷ δὲ Ἰσραὴλ τὸ πάσχα ἐν ἑορτῇ"
διὸ xa ὀνομάζεται τὸ πάσχα ἐν ἑορτῇ Κυρίου - πολλὰ
καὶ ἱερὰ τῆς μελλούσης Θεοῦ φιλανθρωπίας μυστήρια.
Ἔχει γὰρ ὧδε πᾶς ὃ περὶ τούτων λόγος. Αἴγυπτος
μὲν ἢ πολλὴ χαὶ μέλαινα τῆς σχοτεινῆς xoi βαθείας
πλάνης ἐστὶν εἰκών. ᾿Εχεῖθεν γὰρ τὰ πρῶτα τῆς ἀπά-
τῆς ῥεύματα, μόσχοι χαὶ ἰχθύες, θηρία καὶ ὄρνιθες,
xai πάντα τὰ τοιαῦτα ζῶα θεοποιούμενα xat θεολο-
γούμενα. Ὅταν δὲ ἣ ἐξ οὐρανῶν ἔνδιχος ὀργὴ ἀποχα--
λυφθῇ, xa 6 μέγας θυμὸς ἐπὶ πᾶσαν γὴν ἐφαπλωθῇ,
τότε πρῶτον ἣ δεισιδαίμων χαὶ εἰδωλομανὴς πλάνη
καταχθήσεται. "Ev γὰρ πᾶσι, φησὶ, θεοῖς Αἰγυπτίων
ποιήσω τὴν ἐχδίχησιν - ἐγὼ Κύριος. Eic δὲ τὰ πρωτό-
τοχα πάντα ἣ πληγὴ, ἐπειδὴ τὰ πρεσύύτερα τῶν
χρόνων ἐχδιχοῦντες ἑαυτοῖς, πρεσθύτερα πάντων ἔσχον
χαὶ τὰ τῆς εἰδωλολατρείας δουλεύματα. Σχοτεινὴ δὲ
χαὶ χατὰ νύχτα ἣ πληγή σχοτεινὰ γὰρ καὶ σχυθρωπὰ
xal ἀμειδὴ χαὶ ἀφεγγὴ xad ἀνήμερα E σκοτεινῶν
λα , ^ *
ἔργων καὶ δαιμόνων τὰ δικαστήρια. Δώσω γὰρ, φησὶ,
τέρατα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω, χαὶ σημεῖα ἐπὶ τῆς γῆς
χάτω, αἷμα xa πῦρ xat ἀτμίδα χαπνοῦ. Καὶ ὃ ἥλιος
μεταστραφήσεται εἷς σχότος, χαὶ 7| σελήνη εἰς aia ,
πρὶν ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν Κυρίου τὴν μεγάλην χαὶ ἐπι-
φανῆ. “να τί ὑμῖν αὕτη ἣ ἡμέρα Κυρίου; Καὶ αὕτη
ἐστὶ σχότος, xal o0 φῶς. Ὃν τρόπον γὰρ ἐὰν φύγη
ἀνὴρ ἀπὸ προσώπου λέοντος, xat συναντήσῃ αὐτῷ
ἄρχτος, xai εἰσέλθη εἰς τὴν οἰχίαν, χαὶ ἀπερείσηται
τὴν χεῖρα αὐτοῦ εἰς τὸν τοῖχον, καὶ δάχη αὐτὸν ὄφις "

/ M 9 y
οὕτως ἔσται ἣ ἡμέρα Κυρίου σκότος, xal oUx ἔστι
φέγγος ἐν αὐτῇ. Τὸ δὲ αἷμα εἷς σημεῖον τῆς Χριστοῦ

Ν δ AERA 1 —— H - ^Y ΡῚ x A
σφράγιοος, το ξεμον μυστήριον σήμιειον οξ OU tO τοτε

* [ Savil. iz. ἐπιθωμίῳ.

E

955

gratie symbolicum et enigmaticum compendium,
imaginibus annuntians perfectionem future veri-
tatis, sacrificlis sacram victimam, sanguine san-
guinem, agno agnum, columba czlestem. colura-
bam, aris summum sacerdotem, templo divinitatis
diversorium , igne circum altare posito totum
supernum mundi lumen. Sic nobis lex mystice
predefinita sit. Venit autem. necessario lex post
profectionem ex /Egy pto, materialisinsani et gy-
ptiaca sentientis cordis invisibilia mala exscindens
atque vitulos, sulcans aratri more internas et den-
sas spinas cogitationum, et sulcos ducens in pro-
fundo animz , innovansque animam , ut sit rece-
ptaculum caelestis divini Verbi. Quapropter jure
divinus Spiritus clamat : JYorate vobis novalia,
et ne seminetis supra spinas. Ideo Pascha mysti-
ce primum ex /Egypto incipit, tenebrosz idolola-
trie prima excisio, et impiz idolorum insanie
mystica abscissio et primogenitorum erroris se-
minum nocturna vindex plaga. Passa est certe
Agyptus primogenitorum plagam , et omnis qui
genitus erat populus mortuus est : ut durz cervi-
cis Pharao vel tardius erudiretur, primis jussio-
nibus non eruditus : Israel vero sic inexspectato
modo servaretur , ac Deus in omnibus glorificare-
tur. /Égypti multitudo in plaga, Israelis vero
Pascha in solennitate : ideo vocatur Pascha in
solennitate Domini : multa et sacra future Dei
clementiz mysteria. In hoc continetur omnis hac
de re sermo. /Egyptus illa ampla et nigra tenebrosi
et profundi erroris est imago. Inde namque primi
fallacize fluctus , vituli et pisces, fere et aves, et
similia omnia animalia inter deos relata et culta.
Cum autem de cxlo vindex ira revelata fuerit, et
furor magnus super omnem terram fuerit expan-
sus, tunc primum superstitiosus idolorum error

insanus dejicietur. 7m omnibus , inquit, dis Exod. ἔτ.

4Egy ptiorum faciam vindictam : ego Dominus.
In primogenita autem. omnia szevitur, quia anti-
quiora tempora sibi vindicantes , vetustissimam
omnium servitutem idolis przstabant. Tenebrosa
et nocturna plaga erat : nam tenebrosa, tristia, in-
grata , caliginosa, inhumana, atque tenebrosorum
operum et dzemonum erant judicia. Dabo, inquit,
prodigia in celo sursum, et signa interra deor-
sum , sanguinem. et ignem et vaporem fumi.
Et sol convertetur in tenebras, et luna in san-
guinem , antequam. veniat. dies Domini ma-
gnus et manifestus. Cur vobis luec dies Domi-

ni? Et hec est tenebre , et non lux. Quem- Amos 5.
18, — 20.

admodum enim si fugerit vir a facie leonis, et
occurrerit ipsi ursus, et introie it domum, et
manu sua innixus fuerit in parietem, et mo-
morderit eum. coluber : sic erit dies Domini
tenebre, et non erit. lux in ea. Sanguis vero in
signum signaculi Christi , meum est mysterium.
Signum autem non tunc veritas erat , sed futurze

62.

Jer. 4.3.

12.

Joel. 2.39,
dt.

Exod. 12.
13,

956

veritatis signum. Quotquot enim habent. signum
sanguinis in animabus, ut a lege in domibus im-
primi et ungi jussum erat, hos omnes exitiosa
plaga praeteribit. In quibus , inquit, domibus

SPURIA.

ἀληθὲς ; ἀλλὰ μελλούσης ἀληθείας τὸ σημεῖον. Ὅσοι
γὰρ ἔχουσι τὸ σημεῖον τὸ OV αἵματος ἐπὶ τῶν Joy 6v,
ὡς ἐπὶ τῶν οἰχιῶν τετυπωμένον νόμον xa κεχρισμέ-
νον, τούτους ἅπαντας 1 ὀλοθρεύουσα πληγὴ παρελεύ--
sanguinem videbo, tegam ^os, et non erit Un 568 σεται,

ἂν αἷς ἐ ἐὰν, φησὶν, οἰκίαις ὄψομαι τὸ αἷμα 2

vobis plaga que vos atterat , cum. percutiam A xal σκεπάσω ὑμᾶς, xaX οὐχ ἔσται ἐν ὑμῖν πληγὴ τοῦ

in terra 2:8 pt. Sanguis ergo ut signum ad cu-
stodiam : in domibus. men ut 1n animabus.
Anima enim ex divino Spiritu et ex fide sacrum
fit habitaculum. Hoc teguntur i1, qui credunt.
Pascha per universum mundum tale mysterium est.

9. Audi tamen nos pro virili nostra parte divi-
nam initiationem sigillatim explicantes. Res enim
quomodo vere se habeat, Deus Verbum novit,
qui In se et per se sacrum | Pascha adornavit : no-
bis vero utpote hominibus venia danda , si non
omnia assequamur, et si labamur. Dicamus tamen,
priora resumentes. Primo dicitur , Mensis ille est
initum mensium. Cur mensis Pasche primus est
inensium. anni? Arcanus Hebraeorum sermo est,
hoc esse tempus quo temporum Dominus et Di-
tor Deus universum creavit : et hunc esse primum
creationis florem, mundi pulchritudinem, quando
fulgentem totam imaginem in mente Creator con-
cinne moveri vidit , d ornari recto illo celorum
ordine, tempestatum bono ordine, solis recto cur-
su, lucis nondum imminuta oriente , et jam or-
natam fructuum ortu, plantarum fructificatione ,
arborum floribus recurrentibus, gregum partubus: :
quando floret germinatque universa terra , et flo-
rentes arbores fructus, quos parturiunt, jam pa-
riturz sunt : quando juga ex aratro solvit agricola,
et quietem dat curr ui mugientium , ac postquam
divinos fructus in terra jecit, τε δέ τΕὸ excipit fon-
tes et imbres : quando pastor lac candidum jam
mulget : quando. apis dulces favos et ceram effor-
mat : quando nauta lztus mare jam tentar e audet,
et amore lucri fluctuum pericula audacter adit :
illamque 1 jam universorum consonantiam, et bo-
num omnium ordinem, atque ut ita dicam, bene-
placitum, principium esse , dulcem nempe veris
voluptatem. Ego vero his dictis non difficile cre-
diderim, sed opinor, imo vero credo, per Pasch
spiritualem solennitatem principium , caput ac
quasi ducem omnis temporis intelligi, et hunc es-
se Pasch:e mensem, in quo magnum illud consum-
matur et celebrgtur mysterium ; ut sicut Domi-
nus omnium intelligibilium et. inyisibilium pri-
mogenitus est ab initio ; sic οἱ hic mensis , qui
sacra honoratur initiatione, primus esset in anno,
et omnis szeculi principium. Annus autem hic est,

. quem divina Scriptura clamat : Predicare an-

ἐχτρίψαι, ὅταν παίω ἐν 1 Αἰγύπτου. Τὸ μὲν οὖν
αἷμα, ὡς σημεῖον φυλαχτήριον᾽ τὸ δὲ
ὡς ἐν ταῖς ψυχαῖς ( τοῦτο “γάρ ἐστι τὸ ἐχ τοῦ θείου
Πνεύματος, τὸ ex πίστεως ἱεροπρεπὲς οἰκητήριον)" "τὸ
δὲ σχεπάζουσι τοὺς πιστεύοντας. "To μὲ ν δὲ χοσμικὸν
καὶ χαθόλου πάσχα τοιόνδε ἐστὶ pose otov.

ἐν ταῖς οἰχίαις,

Ἄχουε δὲ καὶ κατὰ μέρος, ὡς δυνατόν ἐστιν ἡμῖν

θείαν τελετὴν διηγουμένοις. "TO μὲν γὰρ ἀληθὲς ὅ ὅπως
ἔχει περὶ τούτων, Θεὺς, xa τὸ i ἱερὸν πάσχα ἐν ἑχυτῷ
χαὶ δι᾿ ἑαυτοῦ χοσμήσας, οἶδε Λόγος" ἥμιν δὲ ὡς ἄν-
θρώποις συγγνώμη δεδόσθω, ἐὰν ἄρα ὅπη τοῦ παντὸς
χαὶ παρασφαλλώμεθα. Λέγωμεν ὃ δὲ »ἄνωθεν ἀναλαθόν-
τες; πρῶτον μὲν ὧδε ὃ μὴν ἀρχὴ μηνῶν. Καὶ διὰ τί
0 τοῦ πάσχα μὴν «πρῶτός ἐστιν ἐν τοῖς μησὶ
Β ἐνιαυτοῦ ; Ὁ μὲν οὖν ἀπόῤῥητος "E Gpateoy λόγος τοὺ-
τόν φησι τὸν ᾿χαιρὸν εἶναι, ἐν ᾧ ὃ τῶν χαιρῶν Κύριος
χαὶ δημιουργὸς Θεὸς τότε ἐδημιούργησε τὸ πᾶν"
τοῦτο εἶναι τῆς χτίσεως τὸ πρῶτον ἄνθος, τοῦ χόσμου
τὸ χάλλος, ὅτε τὸ πανδαίδαλον ἄγαλμα * χατὰ νοῦ
αὐτὸς ὃ δημιουργὸς ἐμμελῶς εἰδε χινούμενον, xa τε-
χμιηριούμενον τ ταῖς τῶν οὐρανῶν εὐταξίαις, χαὶ ὡρῶν
εὐχρασίαις, χαὶ ἡλίου εὐνομίαις, φωτός τε μηχέτι
μειουμένου ἀνατολαῖς, χαὶ μὴν χαρπῶν ἐχθολαῖς, φυ-
τῶν δρμαῖς, χαὶ δένδρων εὐανθέσιν ἀναδρομαῖς, xot
ποιμνίων ἤδη τιχτομέναις γοναῖς " ὅτε χλοηφορεῖ ἤδη
πᾶσα f γῆ; ἀνθηχομεῖ δὲ ὃ δένδρα ἐξεπιγόνους εἰς ἐχ-
Gov 6 ὠδίνοντα καρποὺς, ὅτε ζεῦγος ἐξ ἀρότρου λύσας
yevo γὺς ἀνέπαυσεν ἅρμα ψυχώμενον, χαὶ τοὺς θείους
ἐπὶ γῆς χαταθαλὼν “χαρποὺς,
ἐχδέχεται πηγάς" ὅτε λευκὸν ἤδη ποιμὴν ἀμέλγει
C γάλα" ὅτε 5 DS ἕλιττα ποιεῖ ποὺς γλυχεῖς μ-ηνίους πλάτ-
τουσὰ χηρούς᾽ ὅτε ναυτικὸς ἤδη χαροπῆς θαλάσσης
χαταθαρσύνεται χαὶ φιλοχερδέσι. τέχναις γλαυχοῦ χα-
τατολμᾷ χύματος" τὴν δὲ ἤδη τῶν ὅλων εὐγνωμονίαν,
χαὶ τὴν τοῦ παντὸς εὐταξίαν, χαὶ ὡς ἂν εἴποι τις εὖὐ-
δοχίαν ταύτην εἰναι τὴν πρώτην. ἀπαρχὴν, τὴν γλυ-
χεῖαν ἔαρος. ἡδονήν. ᾿γὼ μὲν οὖν οὐδὲ τούτοις τοῖς
λεγομένοις à ἀπιστῶ" νομίζω δὲ, xo μᾶλλον πεπίστευχα,
διὰ τὴν τοῦ πάσχα πνευματιχὴν ἑορτὴν, ἀρχὴν χαὶ χε-
φαλὴν, χαὶ πρώτην᾽ ἡγεμονίαν ἅπαντος τοῦ "χρόνου γενο-
μίσθαι τόνδε τὸν μῆνα τοῦ πάσχα, ἐν ᾧ τὸ μέγα, τοῦτο
τελεσιουργεῖται χαὶ ἱερουργεῖται μυστήριον᾽ ἵ ly' ὡς ὃ
Κύριος τῶν πάντων γοητῶν τε χαὶ ἀοράτων πρωτό-
γονός ἐστι χαὶ πρωτότοχος ἀπ᾽ ἀρχῆς, οὕτω xal ὅδε
ὃ μὴν, ὃ τὴν ἱερὰν τετιμημένος τελετὴν, πρῶτος γε-
γέ ἔνηται τοῦ ἐνιαυτοῦ, xol παντὸς αἰῶνος ἀρχή.

τοῦ

χαὶ

τὰς οὐρανίους ἄνωθεν

᾿Ενιαυτὸς δὲ οὗτος, ὃν f θεία Γραφὴ Bog * Κηρῦξαι

num Domini acceptabilem. Agnus est victima jj ἐνιαυτὸν Κυρίου ὃ δεχτόν. Πρόδατον, τὸ θῦμα τὸ ἱερόν.

sacra. Ipse enim , inquit, Sicut ovis ad occisio-
nem ductus est, et sicul agnus coram tondente

* [Legendum videtur τὸ δὲ σχεπάξειν, ὡς τοὺς πι-
τις, vel simile quid. Illud. vero, tegere, inquit ,

στ εὐοντ 25,

Αὐτὸς Ὡς πρόθατον Yo. φησὶν, ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη,
χαὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ χείραντος αὐτὸν ἄφωνος.

pertinet ad fideles, Mox scrib. τὸ μὲν δή.]
a [ Leg. zzc2 vov».]

ka ᾿Ιωάννης; ἸΙδοὺ ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὃ αἴρων τὴν
ἁμαρτίαν τοῦ χόσμου. Τέλειον δὲ τὸ πρόύδατον xa
ἐνιαύσιον, τέλειον δὲ ὡς ἐν γῆ. 'E γιαυτὸς χρόνου pé-
τρον ἐν γῇ ἑαυτὸν ἐπιλαμόά oy, χαὶ εἰς ἑαυτὸν ἀνα-
κυχλούμεγος, x χαὶ ι τῇ εἰς ἑαυτὸν " περιόδῳ περιφορᾷ
τὸν ἀμέτρητον. αἰῶνα μαμούμενος. Λαμόάνεται δὲ τῇ
τχάτῃ τοῦ μηνὸς, χαὶ πάνυ cuu ολικώτατα. Διάστημα
γὰρ εὐαγὴ γελίου, νόμος. Νόμου ἡ γὰρ τὸ χορυῷ φαιότατον
δόγμα 1 ἣ δεχάλογος" μετὰ δὲ τὰς δέχα τοῦ νόμου ἐντ
λὰς τότε τὸ πρόδατον ἔ ἔρχεται τὸ νυστιχὸν τὸ Ex τῶν
οὐρανῶν. Τηρεῖται ài πὰς διὰ μέσου ἡμέρας, αἰνιττό-
μενον τῇ E ep ἐν μέσῳ τοῦ χρόνου μέχρι τοῦ πά-
(ous ἐν τῇ τοῦ σώματος ἐπιδημίᾳ τοῦ πάσχα χαὶ τὴν
σύλληψιν, ἣν ἐν τοῖς τοῦ ἀρχιερέως συλληφθεὶς € ἐτη-
ρεῖτο. Ὃ δὲ pou εἰς τὸ πρόδατον ὃ
πλησίον sip γείτων ἐγώ. “Ὑπὸ σοῦ γὰρ, ὦ Ἰσραὴλ,
τὸ πρόθατον οὐχ ἐχωρήθη. Εἶτα δὲ τὸ πρόδατον πρὸς
ἑσπέραν θύεται. Καὶ γὰρ ἐπὶ δυσμὰς τοῦ ἡλίου χαὶ ὃ
ἱερὸς ἀμνὸς φονεύεται. Σ Σρά φάξουσι δὲ αὐτὸ πᾶν τὸ πλῆ-
θος συναγωγῆς υἱῶν Ἰσραήλ. Ὁ ἄπιστος γὰρ Ἰσραὴλ
ἔνοχος γέγονεν ἐχείνου τοῦ τιμίου αἵματος ὃ μὲν γὰρ
πάλαι φονεύων, 668 ὲ μέχρι νῦν ἀπιστῶν. Διὸ χατα-
μαρτυρεῖται αὐτῶν, τὸ θεῖον Πνεῦμα χαὶ εἰς λέγον"
Αἱ χεῖρες ὑμῶν αἵματος πλήρεις. Τὸ δὲ αἷμα ἐπὶ
τὴν φλιὰν, ὡς ἐπὶ τὴν
σταθμῶν, ὡς ἐπὶ τῶν δύο, λαῶν. Οὐ γὰρ ἀρχεῖται ὃ
Σωτὴρ πρὸς σὲ πρῶτον, ὦ Ἰσραὴλ, ἀπεσταλμένος"
Οὐ γὰρ ἀπεστάλην, φησὶ, πρὸς ὑμᾶς, ἀλλὰ πρὸς τὰ
πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴχου Ἰσραήλ. ᾿Εγὼ δὲ ὡς
χυνίδιον ἀλλοτρίᾳ, τραπέζῃ παρεχαθεζόμην, τὸν μὲν
ἄρτον μήπω φαγεῖν δυνάμενος, τ τὰς δὲ Ψῖχας τὰς Ex-
πιπτούσας ἀναλέγων, παράσιτος ἀλλοτρίας τροφῆς.
Ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἔγνος τὸ μάννα τὸ ἐκ τῶν οὐρανῶν,
εἰς ἐμὲ ὃ ἄρτος διὰ τῆς πίστεως μετετέθη » χαὶ ὃ ἀντὶ
χυνὸς υἱὸς ἤδη γηνόμενος * ἔννυδε τὰ χρέα ἐσθίετε.
"E80 γὰρ τὸ τοῦ χόσμου φῶς ἐπὶ τῷ μεγάλῳ σώματι
τοῦ Χριστοῦ. Λάδετε , φάγετε, τοῦτό μού ἐστι τὸ
σῶμα. TÀ δὲ χρέα ix πυρί. Γμπυρον γὰρ λογικὸν
σῶμα, τοῦ Χριστοῦ. Πῦρ ἦλθον βαλεῖν εἰς τὴν γῆν,
καὶ τί ἤθελον, εἰ ἤδη ἀνήφθη; Οὐχ ὠμὸν τὸ χρέας"
ἵνα εὐκατέργαστος 1 ἡ ὃ λόγος χαὶ εὐπρόσφορος χαὶ εὖ-
παράδεχτος" οὐδὲ ἐν ὕδατι ἡψημένον᾽ | ἵνα μὴ ὑγρὸς : f,
υτηδὲ ὑδατώδης ὃ λόγος, Unas ἐχλελυμένος. Κεφαλὴ
ὺν τοῖς ποσὶ xa τοῖς ἐντοσθίοις. Ἀρχὴ xai μεσότης

Ὁ

σὺν τ
ὡς ἀόρατος βουλὴ, πόδες ὡς ἄνθρωπ τος. Κε ἐφαλὴ σὺν
τοῖς ποσὶ χαὶ τοῖς ἐντοσθίοις. Ἀρχὴ χαὶ μεσότης χαὶ
τέλος, πάντα συνέ ἔχων χαὶ συσὉ οίγγων χαὶ συγχολλῶν
ἐν ἑαυτῷ ἀλύτοις δεσμοῖς, γενόμενος ἀληθῶς y μεσίτης
Θεοῦ xoi ἀνθρώπων. Κεφαλὴ σὺν τοῖς ποσὶ χαὶ τοῖς
ἐντοσθίοις. ὝψΨει x χαὶ βάθει x χαὶ πλάτει χαὶ γῆς χα-
ταῤῥιζώμ. τα. Κεφαλὴ σὺν τοῖς ποσὶ χαὶ τοῖς ἐντο--
σθίοις. Νόμος χαὶ λόγος ὡς βουλή. ἡ Qc ὡραῖοι οἵ
πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά. ᾿Οστέον δὲ οὐ

b. [ περιόδῳ καὶ m. conj. Savilius. ]

» [Savi cOnj. ἠνίος τὰ χρέα ἐσθίω, sequentia se non
intelligere fatens. Nobis vero, loco accuratius conside-
rato, quzedam intercidisse videntur post partipium :-
“νόμενο; : im corruptis vero verbis ἐννυὴς ἐσλίετε, latere

997
se mutus. Et Joannes :
tollit peccatum mundi. Perfectum autem quirit
agnum et anniculum, perfectum ut in terra habe-
tur. Annus temporis mensuram in terra sibi su-
mit , annus 1n se revolvitur, et illa revolutione
immensurabile seculum imitatur. Sumitur autem
decima mensis, idque admodum symbolice : lex
enim distat ab evangelio. Legis quippe preci-
D M dogma est decalogus : post decem autem
egis praecepta tunc agnus mysticus de cxlo venit.
Servatur autem per quosdam intermedios dies,

E quo subindicat Scriptura tempus illud usque ad
passionem, quando comprehensus Servator in do-
mo summi pontificis detentus est. Qui autem as-
sumitur vicinus ad comedendum agnum, ego sum.
À te enim, o Israel, agnus non captus est. Dein-
ceps vero agnus ad vesperam immolatur. Nam ad

- occidentem solem sacer agnus jugulatur. Mactant
autem illum omnis multitudo synagoge filiorum
Israel. Incredulus enim Israel reus factus est hu-
jus venerandi sanguinis : nam idem populus olim
occidit, idemque nunc non credit. Ideo divinus
Spiritus contra ipsos testificatur et clamat : /Ma-
nus vesire plene sunt sanguine. Sanguis au-

᾿Εχχλησίαν ; xa ἐπὶ τῶν δύο sgg tem. supra limen est, quasi supra Ecclesiam ; οἱ

δ᾽ A super duos postes , ut super duos populos. Non
enim satis habet Servator, o Israel , quod ad te
primum missus sit : /Voz enim cues sum, in-
quit, ad vos, sed ad oves quc perierunt domus
Israel. Ego vero ut catellus ad alienam mensam
assidebará, cum nondum panem comedere possem,
sed cadentes micas parasitus colligerem. Quia
vero tu manna de calo non cognovisti, in me pa-
nis per fidem translatus est, et canis loco filius ef-
fectus, carnes comedo. Occidit enim lux mundi in
magno corpore Christi. Accipite, comedite, hoc
est corpus meum. Carnes coctas igni. lgneum
enim est rationabile corpus Christi. Ignem veni
mittere in terram, et quid volo si jam. accen-
sus sit? Non crudam carnem ; ut verbum sit ope-
ratione facile, utile, acceptabile : Don aqua. assa-
B tum; ne humidum , aqueum vel resolutum sit.
Caput cum pedibus et intestinis. Principium et
i » quasi invisibile consilium ; pedes ut ho-
o. Caput cum pedibus et intestinis : principium
et eiit et finis : omnia continet, constringit et
conglutinat In seipso ΠΥ bilibus] vinculis , vere
factus mediator Dei et hommum. Caput cum pe-
dibus et intestinis. Alüitudine , profunditate, lati-
tudine, qui sunt terrae radices. Caput cum pedi-
bus et intestinis. Lex, verbum, ut et consilium.

Ecce agnus Dei, qui Joan. v.26:

Isai. 1, 15.

Matth, 15,
2

Matth.
26.
Luc.12.49.

26.

Quam speciosi pedes evangelizantium bona ! Isai. 52.7.

Os autem non comminuetis ex eo ; ut cognosca- wr
6.

ἐν νυχτὶ Qi.... ἐσθίεται. Trausierat jam scriptor ad id,
quod noctu dicebantur Israélite agnum colpa
cujus allegorie mysticam significationem declara'am
vide supra p. 263, D. l. 1.}

12,

Joan. 20,

27.
Luc.21.39.

Isai. 1. 7.

£xod.3.5.

Luc. 3. 16.

Isai. 11. 2.

Exod.12.
15.

Matth.7.6.

Gal. 3.13,

958

tur resurrectio cum corpore. Nam Mitte, inquit,
digitos tuos in fixuras clarorum, ut scias, Quia
spiritus carnem et ossa non habet. Azyma cum
herbis amaris comedite. Amara enim tibi, et ama-
rorum operum sunt mysteria. T'erra vestra de-
serta , civitates vestrae succensc igni , terram
vestram alieni coram vobis comedunt, et de-
serta est. subversa a populis extraneis. Come-
detis Pascha cum festinatione. Vigilem quippe
et excitatum oportet illum esse, qui ad tantum il-
lud corpus est accessurus. Lumbi vestri succin-
cti sint. Cessent genitales et dissoluti carnis flu-
xus, et sordidz voluptates. Calceamenta vestra in
pedibus : ut recti gressus sint , et fulcra firma :
nam veritatis sunt radices. Calceamenta vestra in
pedibus vestris : que Moyses quidem solvit, Jesus
vero ligavit. Nam, Solve, inquit, calceamentum
pedum tuorum, ut legem pertransituram esse
ostenderetur. Cujus non. sum dignus corrigiam
calceamentorum solvere, ut Verbum undique
constrictum esse ostenderetur. Baculi vestri in
manibus vestris : divinz virtutis signa, rationa-
bilis fortitudinis fulcra. Virga per Moysem, virga
per Aaronem, virga nucea , virga qu: profunda
maris dividit, quee fontium acerbitatem dulcem
reddidit, virga supra quam septem spiritus sancti
Dei requieverunt : Spiritus sapiente et intelle-
ctus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus
timoris Dei implebit illum. Hoc Pascha, Pascha
Domini, clamavit Spiritus : quia hoc Pascha, non
typus, non historia est, non umbra, sed vere Pa-
scha Domini. Sanguis autem in signum est, si-
gnum future veritatis, veri Spiritus prima im-
pressio; imitatio magne unctionis. £t videbo
sanguinem, et tegam vos. Vere texisti, o Jesu,
a multa pernicie, et manus extendisti paternas :
abscondisti nos intra alas tuas paternas : sangui-
nem divinum in terra effudisti, in pactis tuis
cruentis et benignitate plenis, et iras minasque a
nobis repulisti, primam nobis superne reconcilia-
tionem reddidisti. Illi ergo azyma comedant se-
ptem diebus, septenariam in mundo meditantes
periodum , et terrenam legalem in terra comeden-
tes escam : Pascha vero nostrum immolatus est
Christus, et novam massam sacrz illius mixtionis
accepimus, toti meliore virtute fermentati et in
massam redacti per ejus Spiritum. Ego namque
ipsum regnum calorum mixto fermento fermen-
tavi, referendo ad tres mensuras simile. Ideo
hinc Pascha dicitur. .Z/lienigena non comedet.
Non enim projicio margaritas ante porcos, non do
sanctum canibus. Qui vero peccatis olim servie-
bat, corde circumcidetur, et ab acerba servitute
liberatus, sic cum nobilitate ad mysterium acce-
det; et tunc cum libertate Pascha comedet. CAri-
stus enim nos liberavit de servitute et maledicto,
factus pro nobis maledictum.

à [ Leg. πηγάσας.]

SPURIA.

συντρίψετε ἀπ᾽ αὐτοῦ" ἵνα γνωσθῇ ἡἣ ἀνάστασις ἡ
μετὰ σώματος. Βάλε γὰρ, φησὶ, τοὺς δαχτύλους σου
sic τοὺς τῶν ἥλων τύπους ἵνα γνῷς" Ὅτι πνεῦμα
σάρχα χαὶ ὀστέα οὖχ ἔχει. Ἄζυμα μετὰ πικρίδων
ἔδεσθε. Πιχρὰ γάρ σοι, ἢ πικρῶν ἔργων τὰ μυστήρια.
H Y ὑμῶν ἔρημος, αἱ πόλεις ὑμῶν πυρίχαυστοι; τὴν
χώραν ὑμῶν ἀλλότριοι ἐνώπιον ὑμῶν κατεσθίουσι,
χαὶ ἠρήμωται χατεστραμμένη ὑπὸ ἀλλοτρίων. "E3c-
σθε μετὰ σπουδῆς τὸ πάσχα. ᾿Εγρηγορέναι γὰρ xol
ἐπινενηφέναι δεῖ ἅπαντα τὸν μέλλοντα προσιέναι τῷ
μεγάλῳ σώματι. Αἱ ὀσφύες ὑμῶν: περιεζωσμέναι.
Παυσάσθωσαν ot διὰ γενέσεως πηγαὶ λελυμέναι σαρ-
χῶν περιπλοχαὶ, καὶ αἵ ῥυπαρώδεις ἥδοναί. "à ὑπο-
δήματα ὑμῶν ἐν τοῖς ποσίν. ᾿Ορθοτομοῦσαι βάσεις,
στηοίγματα ἀχώλευτα * ἀληθείας γὰρ διζώματα. Τὰ
ὑποδήματα ὑμῶν ἐν τοῖς ποσὶν ὑμῶν * ἃ Μωῦσῆς μὲν
ὑπελύσατο, ᾿Ιησοὺῦς δὲ ὑπεδήσατο. Λῦσαι γὰρ, φησὶ,
τὸ ὑπόδημα τῶν ποδῶν σου, ἵνα τὸ παρερχόμενον τοῦ
γόμου δηλωθῇ. Οὗ οὐχ ciui ἱκανὸς τὸν ἱμάντα τῶν
ὑποδημάτων αὐτοῦ λῦσαι " ἵνα τὸ πάντοθεν περιεσφι-
Ὑμένον τοῦ λόγου μηνυθῇ. Αἱ βαχτηρίαι ὑμῶν ἐν ταῖς
χερσὶν ὑμῶν. Τῆς θείας δυνάμεως τὰ σημεῖα, τῆς
λογικῆς. ἰσχύος τὰ ἐρείσματα. ἹῬάόδος ἣ διὰ Μωῦ-
σέως, ῥάδδος ἣ δι’ Ἀαρὼν, 6468oc ἣ καρυΐνη, ῥάδδος
ἣ τεμοῦσα βάθη θαλάσσης, ἣ γλυχήνασα πικρίαν
πηγῶν" ῥάδδος ἐφ᾽ ἣν τὰ ἑπτὰ πνεύματα τὰ ἅγια
ἀνεπαύσατο τοῦ Θεοῦ - Πνεῦμα σοφίας xo συνέσεως,
πνεῦμα βουλῆς χαὶ ἰσχύος, πνεῦμα φόδου Θεοῦ ἐμ.--
πλήσει αὐτόν. 'Γόδε πάσχα, πάσχα Κυρίου, ἐξεθόησε
τὸ Πνεῦμα ὅτι πάσχα οὐ τύπος, οὐχ ἱστορία, οὐ
σχιὰ, ἀλλὰ πάσχα ἀληθῶς Κυρίου. Τὸ δὲ αἷμα εἰς
σημεῖον, σημεῖον. δὲ τῆς μελλούσης ἀληθείας, τοῦ
ἀληθινοῦ Πνεύματος τὸ πρωτοτύπωμα, τὸ μίμημα
τοῦ μεγάλου χρίσματος. Καὶ ὄψομαι τὸ αἷμα, καὶ
σχεπάσω ὑμᾶς. Κσχέπασας ἀληθῶς, Ἰησοῦ, ἀπὸ τῆς
πολλὴς ἀπωλείας, καὶ χεῖρας ἐξέτεινας πατριχάς -
ἐχάλυψας ἡμᾶς ἐντὸς τῶν πτερύγων σου τῶν πατρι-
x&v, αἷμα θεῖον ἐπὶ γῆς ᾿πηγάσαι ταῖς ἐναίμοις σου
καὶ φιλανθρώποις σου σπονδαῖς" xat τὰς τῆς ὀργῆς
παρήγαγες ἀφ᾽ ἡμῶν ἀπειλὰς, xol τὰς πρώτας ἡμῖν
ἄνωθεν ἀνταπέδωχας διαλλαγάς; "Exsivot μὲν οὖν
ἄζυμα ἐσθιέτωσαν ἑπτὰ ἡμέρας, τὴν ἑύδομαδικὴν
ἐπὶ τοῦ κόσμου μελετῶντες περίοδον, χαὶ τὴν ἐπίγειον
ἐπὶ γῆς ἔννομον ἐσθίοντες τροφήν * ἡμῶν δὲ τὸ πάσχα
τέθυται Χριστὸς, καὶ τὸ νέον φύραμα τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ
συγχράσεως ἀπειλήφαμεν, ὅλοι δυνάμει κρείττονι
ἀναζυμιθέντες καὶ ἀναφυραθέντες αὐτοῦ τῷ Πνεύμα-
τι. ᾿Εγὼ μὲν γὰρ αὐτὴν τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν
τὴ κεχραμμένη ζύμη ἀναζυμώσας ἀναλόγως τρία μέ-
τρα τῆς σεμιδάλεως. Διὰ τοῦτο ἀπὸ τούτου τὸ πάσχα.

τ ὋὉ μὲν ἀλλογενὴς οὐ βρώσεται. Οὐ γὰρ βάλλω τοὺς
᾽ , "

μαργαρίτας τοῖς χοίροις, οὗ δίδωμι τὸ ἅγιον τοῖς χυ-

, € NY F, ^ , , € LH A bI4
civ. Ὃ δὲ πάλαι δουλεύων ἐν ἁμαρτίαις, τὴν χαρδίαν
περιτμηθήσεται, xal τῆς πικρᾶς δουλείας ἀπαλλαγεὶς,
οὕτω μετ᾽ εὐγενείας τῷ μυστηρίῳ προσελεύσεται" xol
τότε μετ᾽ ἐλευθερίας τὸ πάσχα βρώσεται ἐλευθερίως.
Χριστὸς γὰρ ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς δουλείας xal xa-
τάρας, κατάρα γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν

IN PASCHA VI.

Ἔν οἰχία μιᾷ “βρωθήσεται, χαὶ ἔξω τῶν χρεῶν οὐχ
ἐξοίσετε. Mía γάρ ἐστιν ἣ συναγωγὴ, χαὶ μίας ἐστὶν ἣ
οἰκία, τουτέστιν, ἣ μία ᾿Εχχλησία, € ἐν ἣ τὸ ἱερὸν
σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἐσθίςε eva" xai διὰ τοῦτο ἔξω τῆς
υἱᾶς οἰκίας ᾿Εχκχλησίας τὰ χρέα οὐχ ἐκόληθήσεται. Ὁ
δὲ ἀλλαχοῦ ἐσθίων, ὁ ὡς ἀσεδὴς χαὶ χλέπτης χολασθή-
σεται. Νόμος εἷς ἔσται τῷ ἐλε υθέρῳ χαὶ προσηλύτῳ.
“Ὅπου Χριστὸς, ἐλευθερία πάντων, ἰσηγορία, ἴσονο-
pia: τιμίῳ πάντες ἠγοράσθησαν αἵματι. Διὰ τοῦτο
οὐχέτι el δοῦλος , οὐχέτι Ιουδαῖος, ἀλλ᾽ ἐλεύθερος"
πάντες γὰρ ἐν Χριστῷ γε γόναμεν ἐλεύθεροι. Ἄχουε
μὲν γὰρ δὴ, ἄχουε μετὰ τοὺς τύπους καὶ τὴν νομικὴν
οἰχονομίαν, τίς χαὶ πόση ἣ μετὰ τὴν τοῦ “Χριστοῦ
ἐπιδημίαν ἐπὶ γῆν. Τίς 5 Χριστοῦ ἐπιδημία; Δου-
λείας ἀποφυγὴ, παλαιᾶς ἀνάγκης ἀπαλλαγὴ , υἵοθε-
σίας τιμὴ, ἀφέ ἔσεως ἅμαρτημ dc πηγὴ; ἀθάνατος
ἀληθῶς ἐν πᾶσι ζωή. Ὁρῶν. ἡμᾶς ἄνωθεν ὑπὸ coU
θανάτου ,τυραννουμένους, χαὶ δεσμοῖς ς φθορᾶς λυομέ-
νους, ῥέοντας εἰς τὴν ἀναγχαίαν χαὶ ἀνυπόστροφον
δὸὸν, ἐλθὼν xo J5e 0s τοῦ πρώτου, πλάσματος ἐν
βουλαῖς πατρικαῖς, οὐχ ἀγγέλοις, οὐκ ἀρχαγγέλοις
τὴν ὑπὲρ ἡμῶν λειτουργίαν € ἐνεχείρισεν, ἄλλ᾽ αὐτὸς ὃ
Λόγος ὅλον τὸν ἀγῶνα τὸν ὑπὲ e ἡμῶν ἀνεδέξατο, πει-
θόμενος ταῖς πατρῴαις ἐντολαῖς. Ἀπροσίτου ὃ δὲ ὄντος
τοῖς ὅλοις d ἀχράτου θε ἴου Πνεύματος, ἵνα μὴ πάντας
συμπαθῇ (ϑιο)ταῖς à ἀμιγέσι τοῦ Πνεύματος ἐμθολαῖς, αὖ-
τὸς ἑκὼν ἑαυτὸν συναθροίσας χαὶ σ συναγαγὼν, τοσοῦτος
ἦλθεν, ὅσος ἠθέλησεν, οὐ “μειούμενος ἐν ἑαυτῷ, οὐδὲ
ἔλαττ τούμενος, οὐδὲ τῇ δόξῃ δαπανούμενος, δυνάμεως

^Y

[213 πατρῴας ὑπερδολῇ ὃ μὲν εἰχεν, οὐχ ἀπολέσας, ὃ
M

δὲ οὐχ εἰχε, προσλαμβάνων. “Ῥοσοῦτος ἦλθεν, ὅσος

ἤμελλε χωρεῖσθαι. "Exc δὲ ἔδει τί χαὶ Boy εἴον Ye-
γέσθαι τοῦ θεί ἴου Πνεύματος, 1 ἵνα οἵ “πρῶτοι τῆς ἀν-
θρωπίνης φύσεως τε χὰ ὶ οὐσίας με ἐτάσχωσι; δωλίσας
xat συναριθμήσας, τὸ μὲν ὅσον περισσὸν ἦν χαὶ θο-
λερὸν, mob pus xa ἀποχωρίσας" τὸ δὲ ὅσον χαθα--
ρὸν χαὶ διαυγὲς χαὶ εἰλικρινὲς, περιλάμψας χαὶ περι-

ἀστράψας χαὶ περιαυγάσας χαὶ Tugiaqus xai παστώσας
χαὶ παρθενώσας, χαὶ , ὡς εἰπεῖν, ἐξαγγελώσας;, εἰς
τὴν ἀνθρωπίνην εἰκόνα σωματιχῶς ἐμορφοῦτο, πνευ-
ματικὴν μὲν ἔχων τὴν ἀνατολὴν, σωματικὴν δὲ προσ-

ay duo τὴν μόρφωσιν. Διὸ χαὶ μυστικώτατα αὖ-
τὸν ἣ Ἐραφὴ ἐπε σημήνατο" Ἰδοὺ γὰρ; φησὶν, vip,
ἀνατολὴ à ὄνομα αὐτῷ" ἀνατολὴ μὲν ὡς ἐν πνεύματι,
ἀνὴρ δὲ ὡς ἐν σώματι. Πνεῦμα γὰρ Κυρίου ἐπελεύσε--
ται ἐπὶ σὲ, χαὶ δύναμις "Y: Ψίστου ἐ ἐπισχιάσει GOl* διὸ
χαὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον χληθήσε ται Yios Ὑψίστου.
Παραδόξου ὃ δὲ χαὶ θείας οὔσης τῆς γενέσεως, εἰχότως
χαὶ τὸ νεῦμα τεθαύμαχε, ) λέ ἔγων * Τὴν γενεὰν αὐτοῦ
τίς διηγήσεται; Τεσσάρων ὃ δὲ ὄντων τῶν τῆς θεότητος
ἦγε μονικῶν ὀνομάτων, δι᾿ ὧν μάλιστα τὸ θεῖον Πνεῦμα
πιστεύεται, κυριότητος καὶ θεότητος, υἱότητος καὶ
βασιλείας αἰωνίου rogis, μὴ μόνον ταύτας τὰς ἀρετὰς
xoi δόξας λαίεῖν ἐ emi Ὡς: Καὶ ὃ πρῶτόν γε ὅρα αὐτοῦ
τὸν Κύριον. Εἶπεν 6 “Κύριος τῷ Κυρίῳ μου; χάθου 2 ex
δ ξιῶν μου. Ὁρᾷς αὐτοῦ τὰ παρὰ τοῦ Κυρίου τὸν Κύ-
ριον: “Ὅρα καὶ τὸν Υἱὸν αὖ τοῦ. Αὐτός "E ἐπικαλέσεται

959
4. Inuna domo comedetur, et extra carnem
non feretis. Una quippe est synagoga, una do-
mus, hoc cst, una Ecclesia, in qua sacrum Chri-
sti corpus comeditur; ideoque extra unam domum
Ecclesiam carnes non ejicientur. Qui autem alibi
comedit, ut impius et fur plectetur. Lex una erit
libero et proselyto. Ubi Christus, ibi libertas
omnibus, ibi qualitas, una lex, unus honor :
onines pretioso redemti sunt sanguine. Ideo non
ultra servus es, non ultra Judzus, sed liber :
omnes enim in Christo liberi facti sumus. Audi
enim, audi post figuras et ceconomiam legalem,
quae e quanta sit ceconomia post Christi adyen-
tum in terram. Quid est Christi adventus? Servi-
tutis fuga, a veteri necessitate liberatio, adoptio-
nis filiorum honor , remissionis peccatorum fons,
immortalis vere in omnibus vita. Videns nos su-
perne sub mortis tyrannide, a corrupti onis vincu-
lis solutos simul et ligatos , in via necessaria ubi
regredi non poteramus cuxenies, venit et assumto
primo fi figmento , cum paternis. consiliis, non an-
gelis, non archangelis ministerium pro nobis tra-
didit; sed ipsum Verbum totum pro nobis certa-
men Suscepit, paternis obediens praeceptis. Cum
autem Spiritus divinus purus omnibus esset in- -
accessus , ne omnes incommunilcabilibus Spiritus
immissionibus afficeret, libens ipse seipsum col-
ligens, tantus venit , quantus voluit, non 1mmi-
nutus in semetipso , neque a gloria absumtus, sed
ex paternz potestatis excellentia quod habuit non
perdidit, et quod non habebat assumsit. Tantus
venit, quantus capi poterat. Quoniam Yero opor-
tebat quodpiam esse divini Spiritus receptaculum;
ut primi. humanz nature et substantize participes
essent , 115 expurgatis et annumeratis, ejecto illo
quod super fluum et lutosum erat, eo autem, quod
purum, lucidum, sincerum erat, illuminato, ir-
radiato et igne repleto, atque efformato, virgine
reddito, imo, ut ita dicam, angelo, iu imaginem
humanam corporaliter efformatus est, spiritualem
quidem habens orientem, corporalem vero acci-
piens formam. Ideo illum mystico admodum ritu

Scriptura depinxit, Ecce vir, inquiens, oriens Zach.6.12.

nomen illi : oriens quidem quasi in spiritu, vir
autem quasi in corpore. Nam Spiritus Domini
superveniet in te, et virtus A tissimi obumbra-
bit tibi : ideoque quod nascetur ex te Sanctum,
vocabitur Filius Altissimi. Cum autem stupenda
et divina sit ejus generatio , jure Spiritus admira-
batur, dicens : Generationem ejus quis enarra-
bit? Gesn autem quatuor sint przcipua divinita-
tis nomina, per qua maxime divinus Spiritus
creditur : Dominationis, Divinitatis, Filiationis,
et Regni aeterni ; vide, num has virtutes ei illam
gloriam acceperit. Et primo vide illum Dominum.
Dixit Dominus Domino meo, Sede a dextris
meis. Viden' eum a Domino Donne. Vide

etiam Filium dici. Zpse me vocabit Patrem; et Psal. 88.
28.

ego ponam illum primogenitum; et, Filius meus s ge.
es tu, ego hodie genui te. Postula a me, et dabo ES

iD ρα, κἀγὼ θήσομαι αὐτὸν 1 πρωτότοχον : xol, Yi ἰός
μου : εἰ σὺ : ἐγὼ σήμερον ὙξῚ ἔννηχά σε. Αἴτησαι παρ᾽
ἐμοῦ, χαὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν χληρονομίαν σου. “Ορᾶς

960 SPURIA.

tibi gentes hereditatem tuam. Viden' illum Fi-

lium, primogenitum et unigenitum ? Vide illum

Isai.45. etiam Deum. iri beber; super te transibunt,
τή. te precabuntur, te adorabunt, et sequentur
compedibus vincti. Tu es enim Deus, quia

Deus in te est. Vidistin illum Deum? Vide

Psal.44.7. ipsum etiam Regem zternum. Zhronus tuus,
Deus, in supe seculi : virga rectitudinis,

virga regni tui. Dilexisti justitiam, et odisti ini-
quitatem. Propterea unxit te Deus Deus tuus

oleo letitie pre consortibus tuis. Vidisun' illum

Psal. 23.7. Regem? Videillum etiam Dominum virtutum. “716-
Es gr tollite portas, principes, vestras,et elevamini,
porte ceter silos et introibit ne glorie. Qui

est iste Rex glorie? Dominus aorta ipse

est fex. glorie. Viden' illum. et Regem esse et
Dominum virtutum? Ex reliquis jam vide illum

Psal. 109. essesummum Sacerdotem wternum. Juravit Do-
minus, et non paonitebit eum : Tu es sacerdos

in eternum. Quod si et Dominus est, et Deus, et

Filius, et Rex, et Dominus virtutum, et summus

Sacerdos ziernus, quia sic ipse vult, est etiam

homo. Ecquis cognoscet eum? Et homo scilicet

est, et ante Deus erat. Àc ne secundum quasdam
hts opiniones videatur casu quopiam specie

tantum, vel spiritum quemdam in terram advenis-

Isai. 7. 13. se, audi ipsum infantem etiam fuisse. Audite do-
M. mus David : Numquid parum «vobis est certa-
men prebere hominibus? Et quomodo certa-

7en prebetis Domino? Ideo dat vobis Dominus

ipse signum. Ecce virgo in utero accipiet , et

pariet ft filium, et vocabunt nomen ejus Emma-
15«i.9.5.6. nuel. Et olent, si sint igne combusti. Quia
pare "ulus natus est nobis, cujus principatus

super humerum ejus : et vocabitur nomen ejus

magni consilii angelus, admirabilis consiiia-

rius, Deus potens, princeps pacis, pater futuri

seculi. Deus certe et homo hic magnus Jesus ad

nos advenit : nemo non credat. Principatus sub

humano corpore fuit. Nam primum Patris Spiri-

tum mysticum cepit Adam in terra, etiamsi lutum

esset : neque enim laeditur divinus Spiritus ,

quando ex voluntate Dei corpori conjungitur.

Quod si primus pulvis sacrum Spiritum capie-

bat, animatum certe corpus immortalem Christi

vitam suscepit. 8i ergo Spiritus tantum advenis-

set in te peccato et mor { subjectum, Supervacaneus

tunc fuisset ille magnus corporis adventus, cum

neque peccatum neque mors devicta fuisset. Opor-

tebat autem etiam peccatum de medio tolli; ideo-

que ipse Peccatum non fecit, neque dolus in-

ventus est in ore ejus. Ypse ergo primum illud

!nops et mortale corpus induit. Onsitobredt Spi-

Isai. 53.2. ritus. de illo clamat : /Von est species ei, neque
decor : et vidimus eum, et non ΡΟΝ spe-

ciem, neque pulchritudinem; sed species ejus

no iiblesia! deficiens pre fi fitüs hominum. Xam in
similitudine carnis peccati, sine peccato, con-
demnayvit peccatum; ostendens, non opus habere

sanos medico, sed cos qui die habent. Curavit

271

αὐτὸν Υιὸν xai πρωτότοχον xa μονογενὴ ; Ὅρα xat
τὸν Ov. Ἄνδρες διψηλοὶ ἐπὶ σὲ διαβήσονται, χαὶ ἐν
σοὶ προσεύξονται, χαὶ ἐν σοὶ VEM tap xu
ἀχολουθήσουσιν ἐ ἐν χξιροπέδαις δεδεϊμένοι. Σὺ qx i65
Θεὸς, 6 ὅτι ἐν σοὶ 6 Θεός ἐστιν. " Ἶδες αὐτοῦ τὸν Θεό ὄν:
Ἴδε αὐτοῦ xol τὸν βασιλέα. αἰώνιον. Ὃ θρόνος σου, ὃ
Θεὸς, εἰς τὸν αἰῶνα τοὺ αἰῶνος" ῥάδδος dob 5
ῥάδϑος τῆς βασιλείας σου. ᾿Ἤγάπησας δικαιοσύνην, καὶ
ἐμίσησας ἀδιχίαν. Διὰ τοῦτο ἔχρισέ. σε ὅ Θεὸς ὃ Θεός
σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου.
Ἑώραχας. αὐτοῦ τὸν βασιλέα; Ὅρα μετὰ τοῦ βασιλέως

A xxi τὸν τῶν δυνάμεων Κύριον. Ἄρατε πύλας, οἵ ἄρ-

Β

C

χοντες, ὑμῶν, χαὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι; χαὶ εἰσ--
ἐλεύσεται ὃ βασιλεὺς τῆς δόξης. Τίς ἐστιν οὗτος ὃ
βασιλεὺς τῆς δόξης; Κύριος τῶν δυνάμεων αὖτός ἐστιν
ὃ βασιλεὺς τῆς δόξ Ξῆς. Ὁρᾷς αὐτοῦ μετὰ τοῦ βασιλέως
χαὶ τὸν τῶν δυνάμεων Κύριον; Ἴδε ἐχ περιόντων
αὐτοῦ χαὶ τὸν ἀρχιερέα, αἰών: ον. Ὥμοσε Κύριος, χαὶ
οὗ μεταμεληθήσεται" σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα. Et δὲ
χαὶ Κύριος, χαὶ Θεὸς, χαὶ Υἱὸς, χαὶ βασιλεὺς, χαὶ
Κύριος. τῶν δυνάμεων, xai ἄρχιερε ξὺς αἰώνιος * ὅτε θέ-
λει, χαὶ ἄνθρωπός ἐστι. Καὶ τίς γνώσεται αὖτόν; Τὸ
δὲ χαὶ ἄνθρωπος. δηλονότι χαὶ | προῦπαρχόντως E ὅτι xat
óc. Καὶ v ἵνα μὴ χατὰ τὰς τῶν , ἀνθρώπων ὃ δόξας αὖ-
τόματον χαὶ χωρὶς γενέσεως φάσμα ἢ πνεῦμα τῇ Yn
ἐπιδεδημηκέναι ὀόξῃ, ἄχουε αὐτοῦ χαὶ τὸ παιδίον
γενομένον. ᾿Αχούσατε δὴ οἶχος Δαυίδ: μὴ μικρὸν
buiv ἀγῶνα παρέχειν ἀνθρώποις; Kol πῶς “Κυρίῳ
παρέχετε, ἀγῶνα; Διὰ τοῦτο δίδωσι Κύριος αὐτὸς ὑμῖν
σημεῖον. Ἰδοὺ 5 παρθένος ἐν γαστρὶ λήψεται, χαὶ
τέξεται υἱὸν, xat χαλέσουσι πὸ ὄνομα. αὐτοῦ ᾽᾿ἔμμα-
νουήλ. Καὶ ἘΠΕ, εἶ ἐγέ ένοντο πυρίκαυστοι. Ardte
παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν, οὗ ἣ ἀργὰ" ἐπὶ τοῦ (oU αὖ-
ποῦ" xal καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ μεγάλης βουλῆς
ἄγγελος, θαυμαστὸς σύμδουλος, Θεὸς ἐξουσιαστὴς,
ἄρχων εἰρήνης; πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Θεὸς
μὲν δὴ χαὶ ἄνθρωπος οὗτος ὃ μέ ἔγας Ἰησοῦς ἐπεδήμη-
σεν ἡμῖν, ἀπιστείτω U-nestc. Ἡγεμονιχὸν ἐχωρήθη
ὑπὸ ἀνθρώπου σώματος. Kat γὰρ τὴν πρώτην. τοῦ Πα-
τρὸς πνοὴν τὴν μυστικὴν ἐχώρησεν Ἀδὰμ ἐν τῇ γῇ
χαὶ πηλὸς ὦν οὐ γὰρ βλάπτεται τὸ. θεῖον. Πνεῦμα τῷ
σώματι βουλῇ Θεοῦ συνῆφθαι. Ei δὲ ὃ πρῶτος χοῦς
τὸ ἱερὸν ἐχώρει Πνεῦμα, ἐψυχωμένον σῶμα τὴν ἀθά-
νατον Χριστοῦ ἐχώρησε ζωήν. E μὲν οὖν Πνεῦμα
μόνον ἐπεδήμησε τῇ ἁμαρτία χαὶ τῷ θανάτῳ δεδου-
λωμένον, περισσὴ ἂν ἦν οὕτως ἣ μεγάλη. τοῦ σώματος
ἐπιδημία, μήτε τῆς ἁμαρτίας, μήτε τοῦ θανάτου νε-
νικημένου. Ἔδει δὲ xo τὴν ἁμαρτίαν. ἀναιρεθῆναι.
Καὶ διὰ τοῦτο αὐτὸς, Ἁμαρτίαν οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ
δόλος εὑρέθη € ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ. Αὐτὸς οὖν τὸ πρῶ-
τὸν ἐχεῖνο τὸ πτωχὸν xo νεχρὸν ἐνεδύσατο σῶμα.
Διὸ καὶ Box περὶ αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα" Οὐχ ἔ ἔστιν εἰδος
αὐτοῦ, οὐδὲ δόξα * xol εἴδομεν αὐτὸν, καὶ οὐχ εἶχεν
εἰδος, οὐδὲ χάλλος" ἀλλὰ τὸ εἶδος αὐτοῦ ἄτιμον, ἐχλεῖ-
πον παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων. Ἔν Ὑὰρ ὁμοιώ-
pat τῆς σαρχὸς ἁμαρτίας χωρὶς ἁμαρτίας κατέχρινε
τὴν ἅμ (αρτίαν, δὲ ίξας, ὅτι οὐ ) χρείαν ἔρουσιν ot ὑγιςίς
νοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ οἵ χαχῶς ἔχοντες. ᾿Εθεράπευσεν οὖν
xa πάντα ἡμῶν τὰ σώματα τῶν ἀῤῥωστημάτων, χαὶ

τὰ χατὰ υέρος τῶν νησημα των ἐξουσία δυνάμεως ἰά-.

IN PASCHA VI.

σατο, ἵνα πληρωθῇ " ᾿γὼ Κύριος δ Θεὸς ἐκάλεσά σε
ἐν δικαιοσύνῃ. Κρατήσω τῆς χειρὸς τῆς O& Sis σου;
χαὶ ἐνισχύσω σε εἰς διαθήχην γένους uou εἰς φῶς
ἐθνῶν, ἀνοῖξαι ὀφθαλμοὺς τυφλῶν, ἐξαγαγεῖν £x δῈΞ
cuv πεπεδημένους ἐν. σχότει. ᾿Εγὼ Κύριος ὃ Θεὸς,
τοῦτό μοι ὄνομα. ᾿Αχούδατε κωφοὶ λόγους βιόλίου. Καὶ
τοῖς χαθημένοις ἐν σχότει ς φῶς ἀνέτειλε. Τότε ἁλεῖται
χωλὸς, ὡς ἔλαφος, xal τρανὴ δὲ ἔσται γλῶσσα μογι-
λάλων. "Ἐπειδὰν" δὲ κατὰ μέρος τ τὰ τῆς χαχίες αἱρεθῇ,
ἔσχατος ἐχθρὸς χαταρ ργεῖται ὃ θάνατος εἷς vixoc. Ποῦ
σου, θάνατε, τὸ κέντρον ;

Τοῦτο ἦν τὸ πάσχα, ὃ ἐπεθύμησεν ὑπὲρ ἡμῶν ὃ
Ἰησοῦς παθεῖν. Παθει πάθους ἠλευθέρωσε, χαὶ θα-
νάτῳ θάνατον ἐ ἐνίκησε, καὶ διὰ τῆς βλεπομένης τρο-
φῆς τὴν ἀθάνατον ζωὴν αὐτοῦ ἐχορήγησεν. Αὕτη f
σωτήριος ἐπιθυμία τοῦ Ἰησοῦ" οὗτος ὃ ἔρως 6 πνευ-
ματιχώτατος, δεῖξαι μὲν τοὺς τύπους ὡς τύπους, τὸ
δὲ En σῶμα τοῖς μαθηταῖς αὐτοὺ ἀντιδοῦναι. Ad-

í τοῦτο ἔστι μου τὸ σῶμα" λάδετε, πίετε
τοῦτο iss μου τὸ αἷμα ἐν χαινῇ διαθήχῃ τὸ ὑπὲρ
πολλῶν ἐχχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. At τοῦτο
οὐχ ἐπιθυμεῖ τοσοῦτον φαγεῖν, ὅσον ἐπιθυμεῖ παθεῖν,
ἵνα ἡμὰς τοῦ διὰ βρώσεως πάθους ἐλευθε £067, * xa
διὰ τοῦτο ξύλῳ ἀντιῤῥιζώσας, χαὶ τὴν πάλαι πονη-
ρὰν χεῖρα ἀσεβῶς προσηλώσας, ὅλην ἔ ἔδειξεν ἐν αὐτῷ
ἀληθῶς τὴν ΙΝ XQ ἐμαμένην. Σὺ μὲν, o Ἰσραὴλ,
οὐχ -ἠδυνήθης c εἶν - ἡμεῖς δὲ μετὰ γνώσεως dxa-
ταλύτου MOS HN ἐφάγομεν, xoi φαγόντες οὐχ
ἀποθνήσχομεν. Τοῦτό μοι φυτὸν εἰς σωτηρίαν αἰώ-
νιον " τούτῳ τρέφομαι, τούτῳ συνεστιῶμαι" τούτοῦ
ταῖς μὲν δίζαις ὑποῤῥιζοῦμαι, τοῖς δὲ κλάδοις συν-
εχτείνομαι, τῷ δὲ πνεύματι ὡς ὑπὸ ἀνέμου ἐντρυφῶν
γεωργοῦμαι. E τῇ ex ὑπεσχήνωσα, χαὶ τὸν πο-
λὺν χαύσωνα, αφυγὼν ἔνδροσον ἔχω. fu piri
τούτου τοῖς μὲν Lo συνανθῶ » τοῖς δὲ χαρποῖς τε
λείως συνήδω, τοὺς δὲ ἐξ ἀρχῆς μοι τετηρημ ἰένους

πο i ed ἀκωλύτως τρυ 1o. Τοῦτ τό μοι πει ινῶντι τρυφὴ
xui ὃ δυνῶντι πηγὴ, καὶ σχέπη γεγυμνωμένῳ , οὗ di
τὰ φύλλα, πνεῦμα ζωῆς. Οὐχέτι μοι φύλλα δυχῆς.
᾿Γοῦτό μοι Θεὸν φοῦ ουμένῳ φυλακτήριον, χαὶ σαλευο-
μένῳ στήριγμα, χαὶ ἀγωνιζομένῳ ὅραῦ εἴον, xol τρό-
;

παιον νενικηχότι " τοῦτό μοι ἄτραπος ἣ στενὴ, τοῦτο
5 τεθλιμμένη ὁδὸς, τοῦτο χλῖμαξ Ἰαχὼδ, xoi τῶν
ἀγγέλων πορεία. £9! ἧς ἄχρας ἀληθῶς τήριχται ὃ
Κύριος. Toca à δέγδρ id ipic ἀπὸ VALER οὐ-
ρανοὺς ἀ ἀνέόαινεν, ἀθάνατον φυτὸν, στηρίξας ἑαυτὸν
ἐν μέσῳ οὐρανοῦ τε x γῆς, ἕδρασμα τῶν ὅλων,
στήριγμα τοῦ παντὸς, ἔρεισμα τῆς ὅλης οἰχουμένης,
σύμπλε: γμα χοσμμιχὸν, τῆς 1 ποικίλης χαὶ ἀνθρωπίνης
οὐσίας συνεχτιχὸν, ἀοράτοις γόμφοις τοῦ πνεύματος
συν ἡλωμέγον, ἵνα τῷ θείῳ peyageets υηκέτι. λυθῇ j
ἄχραις μὲν κορυφαῖς τῶν οὐρανῶν ἐπυψαῦον, τὴν γῆν
δὲ στηρίζον ποσὶ, τὸ δὲ πολὺ χαὶ μέσον πνεῦμα τοῦ

ἔρος πανταχόθεν. χεροὶν ἀμετρήτοις π 'περιλαθόν. “Ὅλος

ἀέρ

-τε e

ESQ

2
[3

* [ Fort. χαταγώγιον.]

961

D igitur omnia nostrum infirmantium corpora, et
speciatim morbos potentia virtutis suae sanavit, ut

ikipleretor illud : £go Dominus Deus vocavi te j,,i. 42. 6:
in Justitia. "pprehendam manum. dexteram —38.

tuam, et roborabo te in. testamentum generis
mel, in lucem. gentium, ad aperiendum oculos
cecorum, ad educendos ex vinculis compeditos
in tenebris. Ego Dominus Deus, hoc mihi no-
men est. Audite, surdi, verba libri, et seden-
Libus in tenebris lux orta est. Tunc saliet, ut
cereus, claudus, et expedita erit lingua balbo-
rum. Quia vero per partes malitia sublata est,
postrema inimica destruetur mors in victoriam.
Übi est mors stimulus tuus?

5.lHoc erat Pascha, quo desideravit Jesus pati pro
nobis. Per passionem a passione liberavit, et morte
mortem vicit, ac per visibilem escam iint
vitam suam largitus est. Hoc est salutare Jesu de-
siderium, hic amor omnino spiritualis, ut osten-
dat figuras quasi figuras, et sacrum corpus det
discipulis suis : ccipite, comedite : hoc est cor-
pus meum. ccipite, bibite : hic est sanguis
meus in novo testamento, qui pro multis effun-

detur in remissionem peccatorum. ldeo non

tantum comedere, quantum pati desiderat, ut nos

a passione per comestionem promerita liberet ;
ideoque lignum contra lignum plantavit, et iod
olim ban manum τ totam vitam vere in
se pendentem ostendit. Tu quidem, o Israel, non
potuisti manducare : nos vero cum cognitione in-
275 Solubili spiritualiter manducavimus, εν post cibum
4 sumtum non morimur. Hoc mihi lignum est in salu-
tem aeternam ; hoc nutrior, hoc convivor; sub hu-
jus radicibus radices pono, ramos extendo; a spi-
ritu aulem ceu ἃ vento cum voluptate excolir
Sub hujus umbra tabernaculum posui, et multum
aestum devitans, rore plenum habeo diversorium :
cum hujus floribus floreo, ejus. fructibus summe
delector, fructus vero ab initio mihi reservatos de-
cerpo. Hoc mihi esurienü. delicatus cibus est, si-
tienti fons, nudo tegumentum, cujus fulia spiritus
vite sunt. Non ultra mihi folia ficus. Haec mili
Deum timenti tutela est, nutanti fulcrum, certanti
bravium, victori tropzeum : hzec mihi arcta semita,
angusta vla; hac scala Jacobi, angelorum ascen-
sus et descensus, in cujus culmine stat Darninus.
Hacc arbor a terra usque ad calum assurgit, im-
mortalis planta, quze firma erigitur in medio celi
et terre, fulcrum universi , firmamentum orbis,
complexio mundi, mortalem variam ἜΣ Ἐπ Ε
continens, invisibilibus spiritus clavis confixa, ut
rei divina congruens non ultra solvatur, surnmos
cxlos contingens, pedibus vero terram firmans,
multumque intermedium aeris spiritum undique
immensis manibus complectens. Totus erat ubi-
que in omnibus, et per se solum contra aerias po-
testates nudus congressus est : et ad breve quidem

Ibid.v.318.
coll. 29.18.
et 35. 5. 6.

13.

Osee.
ι 4.

Matth. 96
26.—238.

Luc.25.46.

962

tempus clamat ut calix transeat, ut ostendat se
vere hominem esse; memor autem. qua de causa
missus esset, ut impleret cconomiam ad quam
missus erat, rursum clamat : /Von mea voluntas,
sed tua fiat ; spiritus enim promtus est , caro
autem infirma. Utpote qui pro anima in certami-
ne curreret ad. victoriam, primo sacrum caput spl-
nis coronatur, totam veterem terrz: maledictionem
de medio tollens, quod per peccatum ubique spi-
nosum erat, per sacrum caput suum lenius red-
dens : ubi autem acerbum οἱ acutum fel draconis
ebibit, universos nobis dulcedinis fontes per se-
ipsum attemperavit. Cum enim mulieris opus sol -
vere vellet, et eam quz ex latere primum orta et
mortifera erat, continere, sacrum suum latus ape-
riri voluit, ex quo sanguis sacer et aqua manavit,
perfecta et sacra signa nuptiarum spiritualium et
mysticarum, necnon adoptionis et regenerationis.
Ipse enim vos baptizabit in Spiritu. sancto et
igni. Aqua ut in Spiritu, sanguis ut in igne. Tunc
cum 1110 extenduntur duo latrones, duorum in.se
populorum signa ferentes : quorum unus mutatus,
probus efficitur, et confessionem emittit, atque
erga Dominum pie afficitur; alter vero dura cer-
yicis cum sit, commovetur, et erra Dominum im-
probus est, neque pius, atque in praeteritis peccatis
perseverat. Certe du: sunt animi cogitationes ,
quarum altera a peccatis convertitur et 'ad. Domi-
num tendit, ideoque per penitentiam clementia et
honore dignatur; altera vero inexcusabilis, quia
immutabilis est, et usque in. finem latro. Ut vero
finem habuit mundanum illud. certamen, et undi-
que 1116 retulit victoriam, neque elatus ut Deus,
neque victus ut homo, in finibus universorum
mansit radicatum victorize tropaeum, dum ipse in
seipso de hoste cum pompa triumphat. Tunc de
patienti: perseverantia obstupuit universus orbis:
tunc cali commoti sunt, principatus caelestes tur-
bati, throni item. et leges dum vident summum
magni exercitus Ducem. suspensum. Parum ab-
fuit quin stelle de colo caderent, eum qui ante
luciferum ortus erat extensum cernentes. Exstin-
ctus aliquantum. temporis est. solis ignis, videns
magnum mundi lumen. obscuratum. "Tunc petrae
scissae sunt , Israelis ingratum. animum. excla-
mantes : Non novisti petram spiritualem, ex qua
bibis. dum sequereris. Velum. templi. scissum
est, cum Christo patiens, indicansque verum
summum sacerdotem czlestem.

C

E

SPURIA.

ἦν dy πᾶσι χαὶ πανταχοῦ, γεμίσας δὲ δι᾽ ἑαυτοῦ,
πρὸς ἀερίους ἀρχὰς γυμνὸς ἀνταπεδύσατο᾽ καὶ πρὸς
ὀλίγον. μὲν Bog παρελθεῖν τὸ ποτήριον, ἵνα δείξῃ ἄλη-

θῶς, ὃ ὅτι xai ἄνθρωπος ἡ ἦν, μεμνημένος δὲ δι᾿ ὃ ἀπε-
στάλη, πληρῶσαι τὴν οἰκονομίαν βουλόμενος, eic ἣν
ἀπεστάλη, βοᾷ πάλιν" Μὴ τὸ θέλημά μου, ἀλλὰ τὸ
θέλημά σου" τὸ μὲν γὰρ πνεῦμα πρόθυμον, ἣ δὲ σὰρξ
ἀσθενής. Οἷα δὴ τὸν ὑπὲρ ψυχῆς τρέχων ἀγῶνα τὸν
ἐπινίκιον, πρῶτον μὲν τὴν ἱερὰν κεφαλὴν ἀχάνθαις
ἐστεφανώσατο, ὅλην τὴν παλαιὰν χατάραν τῆς γῆς
ἀνελὼν, xai τὸ δι᾽ ἁμαρτίαν ἀκανθῶδες πλεονάσαν
τῇ θείᾳ χεφαλῇ πάλιν ἐξημερῶν τὴν δὲ πικρὰν καὶ
ὀξεῖαν τοῦ δράκοντος χολὴν € ἐχπιὼν, ὅλας f, ἡμῖν τὰς ἀφ᾽
ἑαυτοῦ γλυχείας ἀντεχέρασε πηγός. Τὸ γὰρ ἔργον τῆς
θηλείας λῦσαι θελήσας, χαὶ τὴν ex « πλευρᾶς πρότερον
ῥεύσασαν ἐ ἐπισχεῖν θανατηφόρον, ἤδη τὴν ἱερὰν αὐτοῦ
ἐν ἑαυτῷ ἐστόμωσε πλευρὰν, ἐ ἐξ ἣς τὸ ἱερὸν ἔῤῥευσεν
αἷμα καὶ ὕδωρ, τὰ τέλεια τῶν πνευματικῶν γάμων τῶν
μυστικῶν χαὶ υἱοθεσίας χαὶ παλιγγενεσίας τὰ σημεῖα.
Αὐτὸς γὰρ ὑμᾶς βαπτίσει e ἐν Πνεύματι ἅ ἁγίῳ χαὶ πυρί.
Τὸ μὲν ὕδωρ ὡς ἐν Πνεύματι, τὸ δὲ αἷμα ὡς ἐν πυρί.
Τότε ὃ δὴ συνεχτείνονται αὐτῷ δύο λῃσταὶ, εἰς δὲ δύο
λαοὺς φέ ἔροντες ἐν ἑαυτοῖς τὰ σημεῖα . ὧν ὃ μὲν εἷς ἐχ
μεταθολῆς᾽ εὐγνωμονεῖ, χαὶ μετὰ ὁμολογίας ἐ Ξομολο-
γεῖται, καὶ πρὸς τὸν Δεσπότην εὐσεδεῖ" 6 δὲ € ἕτερος
χινεῖται σχληροτράχηλος ὃ ὧν, χαὶ ἀγνωμονεῖ πρὸς τὸν
Δεσπότην, xa οὐχ εὐσεῤεῖ, καὶ τοῖς παλαιοῖς ἁμαρ-
τήμασιν ἐἐμφιλοχωρεῖ. Ἔα, xa οἱ δύο ψυχῆς εἶσι λο-
γισμοὶ. ὧν ὃ μὲν € τερος ἐν τοῖς παλαιοῖς ἁμαρτήμασι
μεταθάλλεται , xa πρὸς τὸν Δεσπότην ἀποδύεται
( διὸ καὶ τῆς ex μεταγοίας φιλανθρωπίας χαὶ τιμῆς
ἀξιοῦται)" ὃ δὲ ἕτερος ἀναπολόγητος, ὁ ὅτι χαὶ ἀμε-
τάθετος, χαὶ μέχρι τέλους ἐστὶ ληστής. Ὥς δὲ zc
εἶχεν ὃ χοσμιχκὸς ἀγὼν, χαὶ πανταχόθεν διήθλησε νι-
χήσας, wee ὡς Θεὸς ἐ ἐπαιρόμενος, μήτε ὡς ἄνθρωπος
γενικημένος, ἔμενεν ἐν μεθορίων ὅλων ἐῤῥιζωμένος
τρόπαιον ἐπινίκιον, αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ χατὰ τοῦ ἐχθροῦ
προπομπεύων χαὶ ὑριαμθεύων. Τότε τῆς ὑπομονῆς ἐπι-
μόνης ἐθαμδήθη τὸ πᾶν, τότε οὐρανοὶ μὲν ἐσαλεύθη-
σαν, ἀρχαὶ δὲ ἐκινήθησαν ὑπερχόσμιοι, θρόνοι xa
νόμοι τὸν “ἀρχιστρατηγὸν τῆς μεγάλης ὃ δυνάμεως δρῶν-
τες χρεμάμενον " μικροῦ δ᾽ ἂν ἐξέπεσον xad οἵ ἀστέρες
τοῦ οὐρανοῦ, τὸν προεωφόρον βλέποντες ἁπλούμενον.
᾿᾿σδέσθη ὃ δὲ παρ᾽ ὀλίγον xal τὸ τοῦ ἡλίου πῦρ. τὸ
με γα βλέπον τοῦ χόσμου φῶς ἀμαυρούμενον. Τότε
ἐσχίσθησαν πέτραι τῆς γῆς, ἃ τοῦ Ἰσραὴλ ἄγνωμο-
σύνην καταθοῶσαι, ὅτι μὴ ἔγνως τὴν πέτραν τὴν
πνευματικὴν , ἐξ ἧς ἀκολουθήσας ἔπινες. 'E ῤῥάγη € δὲ

Parum abfuit 273 τοῦ γαοῦ τὸ καταπέτασμα συμπάσχον χαὶ “ϑιηνῦον

quin totus mundus confunder etur, ac passionis ti- Α τὸν οὐράνιον ἀλχηθῶς ἀρχιερέα. Μικροῦ δ᾽ ἂν ὅλος

more dissolveretur ; nisi divinum Spiritum insuf-
flasset magnus disuss dicens : Pater, in. manus
tias commendo spiritum meum.Commotis enim
universis et terre motu nutantibus, metuque tre-
mentibus, ascendente divino Spiritu, vivificantis
ct confirmantis more, rursus stetit universus orbis,
quasi scilicet. illa divina extensio et crucis sup-

' [ Fort. τὴν τοῦ lop. vel τὴν sp]

ὃ κόσμος συνεχύθη, xoi τῷ φόδῳ τοῦ πάθους συν-
ελύθη, εἰ μὴ τὸ θεῖον Πνεῦμα ἐνεφύσησεν ὃ μέ-
Yos Ἰησοῦς, εἰπών i Πάτερ, παραχατατίθε μαι τὸ
πνεῦμα μου εἰς τὰς χεῖράς σου. Κλονουμένων γὰρ
τῶν; ὅλων καὶ δονουμένων σεισμῷ, τῷ φόδῳ πάντων
σαλευομένων, πάλιν ἀναθαίνοντος τοῦ θείου Πνεύμα-
τος, τρόπον Ψψυχούμενον καὶ ζωοποιούμενον xa στη-

IN PASCHA

ριζόμενον, πάλιν ἔστη τὸ πᾶν, ὡς τῆς ς θείας ἐχτάσεως
τῆς ἐν πᾶσι xa πανταχοῦ ὡς τῆς διὰ πάντων ἅπλου-
μένης σταυρώσεως. 4) μόναι μόνον d. ηθῶς δι᾿ ὅλων
ὅλαι. Ἐχέ τωσάν σου τὸ πνεῦμα οἵ οὐρανοὶ, ὃ δὲ πα-
ράδεισος, τὴν Ψυχή ἤν" σήμερον γὰρ, φ φησὶν, ἔσομαι
μετὰ σοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ" τὸ δὲ αἷμα ἣ YA. Μεμε-
ρισται ὃ ἀμερὴς, ἵνα τὰ πάντα σωθῇ, ἵνα unos δι χάτω
τόπος τῆς θείας ἐ ἐπιδημίας ἀμύητος Tj. Εἶδος μὲν αὖ-
τοῦ οὐχ εἴδομεν, φωνὴν δὲ αὐτοῦ ἠχούσαμεν. "E λυσε
piv οὖν χαὶ παρὰ τὸν βίον τοὺς τοῦ θανάτου δεσμοὺς
ἐξουσίᾳ “χρώμενος βασιλικῇ $ ὥστε, Λάζαρε, δεῦρο
ἔξω, un, 'H παῖς . ἐγείρου: ἵνα. αὐτοῦ χαὶ τὸ ἐν δυνά-
μει ἐπιταχτιχὸν δηλωθῇ. Διὸ ὃ δὴ xa ὅλον ἑαυτὸν φέ-
ρῶν ἔδωχε τῷ θανάτῳ, ἵ ἵνα τὸ ἀδήφαγον θηρίον, καὶ
ὃ ἄπληστος ὃ δεσμὸς uoc ἐ ἐν ἑαυτῷ γεκρωθῇ. To ἄνα-
μαρτήτῳ σώματι LS ει παντα, οὗ τὰς ἰδίας d ἃς,
μή που ἡδονὴ, ul που ὀργὴ, ul που παραχοὴ, Uf, που
ὅλως fj παλαιὰ ἁ ἁμαρτία. 431 πρώτη τοῦ θανάτου τροφή.
Κέντρον γὰρ, φησὶ, τοῦ θανάτου ἣ ἁμαρτία. Ὡς δὲ
οὐδεν / εὕρισχεν. ἐν αὐτῷ θανάτου θρεπτιχὸν, ὅλως ἐν
ἑαυτῷ χλεισθεὶς χαὶ ἄτροφ (a λυθεὶς, αὐτὸς ἑαυτῷ θρά-
νατος ἐγίγνετο, ὡς δὲ καὶ πολλοὶ τῶν δικαίων εὐαγ-
γελιζόμενοι xa προφ φητεύοντες χαὶ τὸν ἐν ἀναστάσει
πρωτότοχον ἐ ἐχ τῶν νεχρῶν. 02 δὲ xoi τὴν τριήμερον
ὑπὸ γὴν ὑπομονὴν ἦν ἐσγχε το, ἵνα ὅλον χαὶ πᾶν σώσῃ
τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος, τὸ πρὸ νόμου, OV ἑαυτοῦ.
Τάχα ὃ δὲ χαὶ ἵνα δλόχληρον ἐ ἐξαναστήσῃ τὸ ζῶον, ψυ-
χὴν, xal πνεῦμα, χαὶ σῶμα, διὰ τοῦτο χαὶ τριημες
pedet. "Avac τάν τα δὲ αὐτὸν πρῶτον δρῶσιν αἱ γυναῖχες.
"Oc “γὰρ, πρώτην τὴν ἅμαρ τίαν τὴν ἐν κόσμῳ ἤγαγε
γυνὴ, οὕτω καὶ πρώτη τῷ χόσμῳ ζωὴν ἐπαγγέλλει.
Διὸ καὶ ἀχούουσι τὴν ἱερὰν ς φωνὴν γυναῖκες, Χαίρετε Ρ
ἵνα 4 πρώτη ) λύπη διὰ "τῆς “χαρᾶς, τῆς ἀναστάσεως"
** ya τοῖς ἀπιστοῦσιν, ἵνα αὐτοῦ 4 ex γεχρῶν ἀνάστα-
σις πιστευθῇ μετὰ σώματος. Ὥς δὲ ὅλην τὴν εἰχόνα
ἐν ἑαυτῷ φέρων ἐνεδύσατο, χαὶ τὸν παλαιὸν ἄνθρω-
voy ἀναστολισάμενος | TO EAM εἰς τὸν ἐπουράνιον
ἄνθρωπον, τότε συνανέ T θαινεν αὐτῷ χαὶ ἣ εἰκὼν, Sv
χεχραμένη εἰς τοὺς οὐρανούς. Βλέπουσαι δὲ at δυνά-
μεις τὸ μέγα μυστήριον συναναδαίνοντα ἤδη ἄνθρω-
πον ἐν Θεῷ, ἐγχελευόμεναι ἐ ἐδόων μετὰ χαρᾶς ταῖς
ἄνω στρατιαῖς " Ἄρατε τε πύλας, ot ἄρχοντες, ὑμῶν, χαὶ
ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὃ βασιλεὺς
τῆς δόξης. Αἱ δὲ δρῶσαι τὸ χαινὸν θαῦμα, ἄνθρωπον
συγχεχραμένον Θεῷ, ἀντιδοῦσι καὶ λέγουσι" Τίς ἐστιν
οὗτος 6 βασιλεὺς τῆς δόξης; Αἱ δὲ πάλιν ἐρωτηθεῖσαι
ἀνταπεχρίναντο" | Κύριος τῶν δυνάμεων, αὐτός ἐστιν ὃ
βασιλεὺς τῆς δόξης, ἰσχυρὸς χαὶ χραταιὸς χαὶ guya-
τὸς £y πολέμῳ. Ὃ τῆς χορηγίας τῆς μυστικῆς, ὦ τῆς
πνευματιχῆς ἑορτῆς : o πάσχα θεῖον ἀπ οὐρανῶν
δδεῦσαν μέχρι γῆς, xaX ἀπὸ γῆς πάλιν ἀναδαῖνον εἰς
οὐρανούς " e χαινὸν τῶν ὅλων ἑόρτασμα, xoc uxo
παγηγύρισμα᾽" ᾧ τοῦ παντὸς χαρὰ χαὶ τιμὴ χαὶ Tgog 7
xat τρυφὴ , δι᾿ ἧς ὃ μὲν σχοτεινὸς θάνατος χατελύθη,
14 δὲ ζωὴ τοῖς ὅλοις ἐ ἐφηπλώθη , χαὶ ἀνεῴχθησαν πύ-
λαι οὐρανῶν, χαὶ Θεὸς ἄνθρωπος ἐφάνη, χαὶ ἄνθρω-
πὸς Θεὸς ἀνέδη, δι᾽ ὃν ἐῤῥάγησαν ἅδου πύλαι, χαὶ

à He vitiata videntur.

VI. 965
psa per omnia extensa fuissent. O sola in so-
Is, et universa in universis ! Spiritum tuum cali
habeant, animam paradisus; nam ait, Hodie te-
cum ero in απὸ ρον ss sanguinem vero, terra.
Divisus est indivisibilis, ut omnia servaren-
tur, ut ne infimus quidem locus divino adven-
tu expers esset. Formam quidem ejus non vidi-
mus, sed vocem, ejus audivimus. Solvit itaque
post "vitam mortis vincula, potestate usus regia,

ut cum dixit, Lazare, veni foras ; et, Puella, Joan. 11

Surge ; ut ejus potestatis imperium cv ROM
Ideoque se totam morti dedit, ut voracem feram,
et inexplebile vinculum in e. interficeretur. In
corpore impeccabili ubique cibos quaerebat sibi
proprios; num 1bi voluptas esset, num ira, num
inobedientia, num tandem vetus peccatum, prima
mortis esca. Riudulns enim peccati mors est. Cum ,
autem nihil in eo mors reperiret quo aler etur , in
seipsam conclusa, et cibi penuria soluta, ipsa sibi
mors fuit, ut. vero multi ex justis erant nuntian-
tes et prophetantes i in resurrectione primogenitum
ex mortuis. Ille vero per triduum sub terra man-
sit, ut totum humanum genus, et quod ante legem

€ fücti per semetipsum servaret. Fortasse vero ut

totum animal suscitaret, animam, spiritum et car-
nem, ideo per triduum moratur. otii illum
primo vident mulieres. Ut enim. primum pecca-
tum mulier in mundo admisit, sic et mulier prima
mundo vitam nuntiat. Ideo sacram vocem au-

diunt. mulieres, ;Zvete, ut prior dolor per gau- y;,,;;,. 8,

dium resurrectionis tolleretur; et ut ab incredu- 9
lis ejus ἃ mortuis resurrectio cum corpore cr i
retur. Ut totam sibi imaginem. induerat, et vete-
rem hominem quem induerat, ἘΠ πο in
czlestem hominem : tunc cum eo illa imago sic
attemperata ascendit 1n. celum. Videntes autem
virtutes magnum illud mysterium, hominem una
ascendentem cum Deo, jusse cum gaudio supernis
exercitibus | clamaverunt : JItfollite

nales, et introibit Rex glorie. lle vero novum
miraculum videntes, hominem cum Deo junctum,
vicissim. clamant et dicunt : Quis est iste rex
glorie? Aliz rursum interrogatze respondent: Do-
minus virtutum, ipse est Rex glorie, fortis,

FORUMS et potens in prelio. O mysticam lar-
gitatem? o spiritualem solennitatem ! o Pascha di-
vinum, a czlo descendens in terram, et rursum a
terra ascendens in. celum! o novum univer 'sorum
festum! o mundi celebritatem! o universi gaudium,

honor, esca, delicize, quibus tenebrosa mors. disso-
luta est, vita autem in omnes extensa fuit, et apertae
sunt portz celorum, et Deus homo apparuit, et
homo Deus ascendit, per quem confractz sunt infer-
ni porta, et adamantina claustra soluta sunt. Atque
infernus quidem populus surrexit a mortuis, an-
E nuntians supernis plenitudinibus : ex terra redditus

43.

JM arc. 5.
II.

. Cor.
56.

15

: portas * pl. 33,
principes, vestras, et elevamini porte cter- 5;.—10.

964

est chorus! O Pascha divinum, Deum de celis
non anguste agentem, nunc spiritualiter. nobis
conjungens, cujus opera magnus ille nuptiarum
thalamus impletus est, omnesque sponsales stolas
gestant, nullusque ejicitur quod non habeat sto-
lam nuptialem ! O Pascha, nova lampadum illumi-
natio, virginalis lucernarum decor! ideo non ul-
tro exstinguuntur animarum lucernze; nam divino
et spirituali modo in omnibus gratiz ignis prz- »;;
fertur, corpore, spiritu et oleo Christi submini- ἃ
strante. Te autem rogamus, Domine Deus, zterne
spiritualiter Rex Christe, manus tuas magnas super

SPURIA.

χλεῖθρα ἐλύθησαν ἀδαμάντινα. Καὶ 6 μὲν κάτω δῆμος
ἀνέστη τῶν νεχρῶν, εὐαγγελιζόμενος τοῖς ἄνω πληρώ-
μᾶσιν, ἀπὸ γῆς ἀπεδόθη χορός. Δ) πάσχα θεῖον, Θεὸν
ἐξ οὐρανῶν οὐ στεναγωγῆσαν, xol νῦν πνευματιχῶς
συνάψαν, δι᾿ ὃν μέγας νυμφὼν τῶν γάμων ἐπληρώθη,
xal πάντες φέρουσι τὰς στολὰς τὰς νυμφιχὰς ," ἐχδάλ-
λεται δὲ οὐδεὶς, ὡς οὖκ ἔχων τὴν στολὴν νυμφιχήν.
Ὃ πάσχα, καινῆς λαμπαδουχίας τὸ φώτισμα, παρ-
θενιχὴς δαδουχίας ἀγλάϊσμα. Διὸ οὐκ ἔτι σόέννυνται
τῶν ψυχῶν αἵ λαμπάδες - ἐνθέως δὴ καὶ πνευματικῶς
ἐν πᾶσι τὴς χάριτος δαδουχεῖται τὸ πῦρ, σώματι,
xoi πνεύματι, καὶ ἐλαίῳ Χριστοῦ χορηγούμενον. Σὲ

sacram tuam Ecclesiam extende, οἵ super populum δὲ δὴ παραχαλοῦμεν, Θεὲ Δέσποτα, πνευυατιχῶς
sanctum semper tuum, defendens, custodiens, con- αἰώνιε βασιλεῦ Χριστὲ, ὑπερέσχε σου τὰς χεῖρας τὰς
servans, pro illo bella gerens et decertans, inimicos μεγάλας ἐπὶ τὴν ἱεράν σου ᾿Εχχλησίαν, xoi ἐπὶ τὸν
illi subjiciens, atque illos vincens qui nobis invi- λαὸν ἀεί σου τὸν ἅγιον, προπολεμῶν, φυλάσσων, συν--
sibili virtute inimici sunt, ut et hostes nostros vi- τηρῶν, προστρατευόμενος, προαγωνιζόμενος, ὑποτάσ-
cisti. Erige nunc tropza pro nobis, et largire no- σῶν ὅλους τοὺς πολεμίους, νικῶν xo τοὺς ἀοράτῳ Ou-
bis ut possimus cum Moyse canere canticum vi- νάμει τοὺς ἐναντίους, ὡς καὶ τοὺς ἡμετέρους ἐνίκησας
cloriz,, quia tibi est gloria et imperium inszcula ἐχθρούς: ἀνάστησον xo νῦν αὐτὸς τὰ ὑπὲρ ἡμῶν
sieculorum. Amen. τρόπχια,, xol χάρισαι ἡμῖν ᾷσαι μετὰ Μωῦσέως τὴν
ᾧδὴν τὴν ἐπινίκιον, ὅτι σοῦ ἐστιν ἣ δόξα χαὶ τὸ κρά-
τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

MONITUM

IN SEQUENTEM SERMONEM.

Hunc ejusdem esse scriptoris, styli genus, perplexa series, omnia denique suadent. Agitur vcro de con-
cinnando ac definiendo Paschatis die, de quo magna tunc quistio agitabatur. Quia enim non codem
die ejusdem mensis, ut in reliquis solennitatibus observatur, sacrum Pascha agebatur, sed aliquot tem-
pora, diversas cyclorum rationes observare par erat, ut dies ille assignaretur; hasce notas is quisquis sit
scriptor affert, et missis haereticorum Judzorumque hac de re placitis, has temporum notas ad celebra-
tionem Paschatis ipse requirit : nam ut ex ejus dictis comperimus, etiam inter Catholicos ea de re tunc
disceptabatur.

Observanda sunt, inquit ille, &quinoctium vernum, luna decima quarta, ac proterea triduum, nempe
Parasceve, Sabbatum et Dominica. Pascha semper post equinoctium celebrandum est. Si vero contingat
decimam quartam. lunam ante aequinoctium incidere, illa rejecta, ad. sequentem decimam quartam lu-
nam Pascha remittebatur, et tunc. erat mensis embolismus, sive injectitius, donec adveniret illa decima
quarta luna post zquinoctium. Si vero quarta. decima luna cum Dominica concurreret, illa Dominica
non celebrabatur ut festum Resurrectionis, sed sequens Dominica assumebatur, quia putabant quarta
decima luna passum esse Christum, nec consentaneum esse Resurrectionem celebrare qua die Christus
passus esset. Secundum hanc disciplinam ille diem Resurrectionis statuit incidere in secundam diem
octavi mensis, qui est Aprilis, secundum numerandi modum Grocorum. complurium, qui annum inci-
piunt a Septembri : in annum autem sequentem, diem decimum septimum septimi mensis seu Martii as-
signal; et in. tertium annum sequentem, nonum diem cjusdem septimi mensis. Hzc verosquomodo qua-
drare possint longius esset recensere; mittimusque ad Petavii Doctrinam temporum ct ad Usserium Ar-
macanum. Duo tamen hic notatu digna observare oper: pretium fuerit.

Primo hunc scriptorem, qui per totas sex orationes praecedentes statuit in die Parasceves seu passionis
Christi immolationem agni mystici seu Christi celebrari cadem ipsa die qua agnus ille paschalis apud
Judaos mactabatur, videri Pascha. distinguere a die Dominica Resurrectionis; quemadmodum olim in
Ecclesia Latina multi distinguebant, et Pascha a Resurrectionis die separabant. Sic Gregorius Turonen-

IN PASCHA VII. 965

^

sis, ubi ordinem a. Perpetuo antecessore suo episcopo "Turonensi referens, Resurrectionem Domini prius
quam Pascha celebratam exhibet hoc pacto.

Sexto Calendas 4 prilis Resurrectione Domini nostri Jesu Christi, ad Basilicam Domni Martini.

Pascha, in Ecclesia.

Die Ascensionis in Basilica Domni Martini.

Ubi notat. Ruinartius noster p. 551 : Festum Paschatis a festo Resurrectionis distinguitur in ve-
tustioribus Kalendarüs; ubi Resurrectionis festum die 21 Martii recolitur. Pascha autem, ut omnes
norunt, pro varietate lune semper celebratum in Ecclesia fuit.

Secundo, ex his qua in hoc sermone observantur verisimile est, inter Grzecos etiam orthodoxos va-
rietatem aliquando accidisse circa celebrationem Paschatis ; ita ut alii una, alii alia die Pascha peragerent,
id quod etiam apud. Latinos Catholicos contigisse comprobatur, sicut non raro observat Gregorius Tu-
ronensis. Sic libro V, p. 224, Eo anno, inquit, dubietas Paschoe fuit. In Galliis vero nos cum mul-
tis civitatibus quartodecimo Calendas Maias sanctum Pascha celebravimus; alii vero cum Hi-
spanis duodecimo Calendas Aprilis solennitatem hanc tenuerunt. Ubi notat Ruinartius : Du-
bietas hec orta ex eo, quod Franci F'ictorii laterculum sequebantur, ut in Consilio Aurelian.
IF, Can. I, an. 544, statutum fuerat ; Hispani vero antiquum Latinorum canonem. Adi Cointium
ad annum 539, num. 15. Aliquot postea annis Idipsum accidit, eodem Gregorio teste lib. X, p. 516.

Verisimile autem est in Oriente quoque illas varietates circa. diei Paschatis celebrationem. accidisse,
quod hic Scriptor anonymus insinuat, dum ait, contrarias ea de re sententias in anno quo ipse concio-
nem suam emisit exstitisse. Illam observandi Paschatis varietatem jam commemoravimus Tomo primo
operum Chrysostomi, p. 586, ubi diem Paschatis anni 587, qui in tabulis paschalibus vulgatis assigna-
tur 25 Aprilis, nullo modo posse in hunc diem convenire secundum Chrysostomi dicta, ex quibus liquet
Pascha multis ante diebus Antiochiz celebratum fuisse. Ibi vide sis.

Eig τὸ αὐτὸ πάσχα λόγος n καὶ τελευταῖος. e In ipsum Pascha Sermo FII et ultimus.
Χρὲς μὲ ν, ἀδελφοὶ, περὶ τῆς προθεσμίας τοὺ ἁγίου 1. Heri quidem, fratres de praefinito tempore
πάσχα τινὰ ἐλαλοῦμεν" χαὶ ἐπειδὴ ἔδοξεν ἀμφιθολία sancti. Pasch: quzdam dicebamus, οἱ quia vi-
τις Ὑίνεσθαι, ἐσημάναμεν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου debatur difficultas esse quedam, significavimus
ἡμῶν 'IacoU Χριστοῦ , ὅτι πρὸ πολλοῦ οὔτε τὴν ἀμ.-- in nomine Domini nostri Jesu. Chrisi , nos multo

φιθολίαν 7 ἠγνοήσαμεν, οὔτε τὴν προῦε σμίαν " χαὶ περὶ ante et tempus przfinitum , et difficultatem pra-
τούτων ἀρχούντως ἐῤῥέθη: εἴ γε ἐν μνήμῃ τῶν eign- vidisse : deque iis dictum est quantum satis erat :
μένων τὴν δύναμιν εἴχετε" ἠπείγμεθα, δὲ εἰπεῖν σή- si tamen dictorum memoriam retinetis : cau-
μερον τὴν αἰτίαν τῆς παρολχῆς. Καὶ ἐ ἐπείπερ f τοιαύτη sam vero dilaüonis hodie dicere. aggredimur.
διήγησις ἀπαιτεῖ ὅλου τοῦ πρὸς τὸ πάσχα τόπουτὴνθεω- — Et quia hujusmodi disquisitio veri pA loci et
ρίαν, βουλόμεθα, € ἐὰν χαὶ ὃ Κύριος βούληται, ἀναλαῤεῖν temporis speculationem desiderat, volumus, Do-
τὴν ὑπόθεσιν, χαὶ ὅση δύναμις, ἐ ἐξειπεῖν τοῦ μυστηρίου P mino juvante, argumentum. resumere, et pro v1-
τὰ θεωρήματα. Καὶ ἐπείπερ πολλὴ xara pou τῶν — rili nostra mysterii speculationes pr dor ει quia
ἐναντίων γίνεται ἀγνοούντων τῆς ἀληθείας τὴν φύσιν, multus adest adversariorum incursus, qui rel ve-
xal αἷρετ τιχοὶ ἀποσχιρτήσαντες φαίνονται, χαὶ Ἴου- ritatem ignorant, atque haeretici resiliunt, ac Ju-
δαῖοι ἐπαγγέλλονται πάσ χα τελεῖν, “Χριστιανῶν δὲ dai se Pascha celebrare profitentur , Christiano-
μόνων τὸ υυστ ἥριον τοῦτό ἐστι, χαὶ ἣ τοῦ μυστηρίου rum vero tantum hoc mysterium (πολ τ (ει! mys sterii
τελετὴ παρ᾽ ἡμῖν μετὰ ἀχριδείας συνίσταται, θέλω celebratio apud nos accurate constituta est; juvat
ἁπάντων τε ἐχείνων συντόμως μνησθῆναι, χαὶ ἀπαμ- — Mlorum omnium compendio mentionem pe e, at-
φιάσαι τὴν σύγχυσιν ἀπὸ τοῦ xaÜ' ἡμᾶς μυστηρίου, X que omnem confusionem a mysterio nostro climi-
χαὶ οὕτως ἑκάστου χρόνου εἰπεῖν τὴν διάνοιαν, χαθὼς nare, et sic temporum singulorum rationem pa-
ἂν δῷ ὃ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Πολλάκις γὰρ. ἔθεα- — tefacere, ope scilicet unigeniti: Filii. Dei. Soepe
σάμεθα λεγόντων τινῶν, πῶς τὰ γενέθλια μὲν τοῦ Σω- namque quosdam vidimus dicentes : Cur. nata-
τῆρος ἐν ὡρισμένη ἡμέρᾳ τελεῖται γίνεται γὰρ, ὡς les Servatoris definito. die. celebrantur; nempe,
πάντες ἴσμεν, πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν ἰανουαρίων χατὰ τι ommes scimus, octato Kalendas Januarias se-
Ῥωμαίους * θεοφάνια ὃ δὲ ὡσαύτως" xal αὐτὰ Ὑ30, ἐπι- cundum Romanos : Theophania vero similiter;
τελεῖται fius tpa ὡρισμένη, τρισκαιδεχάτη τετάρτου — ipsa quippe celebrantur definito die decimo tertio
μηνὸς χατὰ Ἀσιανούς: χαὶ μαρτύρων δὲ ὡσαύτως C quarti mensis secundum Asiaticos : et martyrum

v

966

quoque memoriam definito die celebramus; Pa-
schatis vero non eadem est ratio? Neque enim uno,
neque simpliciter cadente die mysterium colitur,
sed multa prius tempora mente colligimus, et spe-

Primum culando revolvimus. Observamus nempe primum

mensem

primi tem -
id ex verno

verna primum mensem obser vat, oportet respicere pri-

poris ,
est,
tempesta -
us.

mensem, ac primum mensem pues temporis, quod
aequinoctio dignoscitur : illum enim qui

mum tempus, ex quo primus mensis nominatur.
Rursumque 15 qui primum tempus assumit, ini-
tum primi temporis inspiciat oportet, quod aliud
non est quam equinoctium vernum, ut postea de-
monstrabo. Quia ergo primum tempus observa- ,...
mus, et zquinoctium, insuperque lun: decimam 4
quartam, ac preterea triduum, nempe Parasceven,
Sabbatum. et. Dominicam, atque impossibile est,
uno ex his deficiente tempore, Pascha celebrari;
ideo non possumus definitum diem ad mysterium
Paschatis assignare; sed his omnibus collectis tem-
poribus, salutaris passionis speculationein perfi-
cimus. Libet ergo, priusquam. agamus de aqui-
noctio, quod totum mysticum ést, et de luna
decima quarta, qu et ipsa mysterio non va-
cat, ac de triduo, ad mysterii finem causam con-
gruentem habbo: primo de extraneorum Ju-
diorum consuetudine agere, quam absurde sibi
consarcinarunt; indeque mysterii ecclesiastici pu-
rilatem. discernere. Nam haeretici, etsi falso. sta-
tuant, tamen illis anteponendi. Neque enim Ju-
dai dom unam definitam ad Pascha celebrationem p
observant; sed et mensem solarem, ut putant,
οἱ lunam quar tam decimam tenent. Gum ergo apud
ipsos decima quarta lupa contigerit, si πανὶ
primus mensis advenerit , hanc quartam deci-
mam differunt, ut primum solarem mensem oc-
cupent, et 516 ἘΠ τ facto primi temporis et
quartze decimz lung, videantur ex placito suo fa-
cere. Vides ergo, frater, Judaeos hoc agere, et hoc
commune nobiscum habere, quod non unam diem
quzrant ad celebrationem, sed tempora multa.
Quartadecimanorum a hzresis est qua cum
Judzis Pascha celebrat, et idipsum facit. No-
valiani videntur zostra aliquatenus imitari, qui
tempori a Judaeis definito. serviunt : primum
mensem et ipsi observant, et quartam decimam
lunam pariter. Sed non hic gradum sistunt : nam
postquam huc venerint, ad triduum accedunt ; sed
sine ulla auctoritate, neque secundum concentum
ecclesiasticum, ut OStendetur. Est porro alia hz-
rOesis Montanistarum, qui se Judzos non imitari
contendit, attamen in periculum suum ab Eccle-
sia dissonat. Nam decimam quartam primi mensis
observat; id est, mensis septimi secundum Asia-
ticos, non autem decimam quartam lunz, nec scio
unde hoc vinculüm acceperit. Nam. unigenitus
Dei Filius in Paschate Judaeorum, luna quàrta de-
cima, mense primo; in hac, inquam, quarta de-
cima, in Paschate Judaeorum Christus passus est.
Undenam igitur haec exsecr 'anda hieresis quartam
decimam a HAT mense ducit, non a lunari, nis?

SPURITA.

μνήμην ἐπιτελοῦντες πρὸς ἡμέραν ὡρισμένην ἁρμόζο-
μὲν τὴν ἀνάμνησιν" ἐπὶ δὲ ποῦ πάσχα οὐχ οὕτως ἐστὶν
ὃ λόγος; Ὅτι οὐ prs, οὐδὲ ἁπλῶς συμιαινούσης f, ἡμέ-
ρας ἐστὶ τὸ μυστήριον, ἀλλὰ πολλῶν προθεσικιῶν μετὰ
διανοίας συναγαγεῖν εἰς τὸν τόπον παραλαμόάνομεν
διὰ τὴν τῆς θεωρίας ἀνάπτυξιν. 'Γηροῦμεν γὰρ, χαὶ
πρῶτον μῆνα, τὸν πρῶτον μῆνα ἁλχηθῶς τοῦ πρώτου
χρόνου, ὃς ἐξ ἐαρινῆς ἰσημερίας γνωρίζεται. 'O γὰρ
πρῶτον uva τηρῶν, ὀφείλει ἰδεῖν τὸν πρῶτον χρόνον,
δι᾿ ὃν xal “πρῶτος μὴν ὀνομάζεται. Πάλιν τε ὃ τὸν
πρῶτον “ρόνον παραλαμθάνων, τὴν d ἄρῃ ἣν ὀφείλει τοῦ
πρώτου χρόνου ἰδεῖν, οὐχ ἄλλην τινὰ ἢ ἰσημερίαν
ἐαρινὴν, ὡς προϊὼν ἐπιδείξω. ᾿Ἐπειδὴ οὖν xad πρῶτον
χρόνον τηροῦμεν, καὶ ἰσημερίαν, χαὶ μετὰ τοῦτο καὶ
σελήνης τεσσαρεσχαιδεκάτην, X^ σὺν τούτῳ τὴν τριή-
μέρον, τουτέστι, παρασχευὴν, σάθθατον, χυριαχὴν,
xal ἀδύνατόν ἐστιν ἑνὸς “ρόνου τούτων λιπόντος ἐ ἐπι
τελεσθῇ ἦναι τὸ Tay διὰ τοῦτο μὲν οὐ δυνάμεθα μίαν
ἡμέραν ὡρισμένην πρὸν τὸ μυστήριον τοῦ πάσχα πα-
ραλαμθάνειν, ἀλλ᾽ ὅλας ταύτας τὰς προθεσμίας συνα-
γαγόντες ἀπαρτίζομεν τοῦ σωτηρίου πάθους τὴν θεω -
ρίαν. Βούλομαι οὖν, πρὶν εἰπεῖν τὴν θεωρίαν τῆς ἰση-
μερίας μυστιχὴν οὖσαν, χαὶ τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης
χατὰ σε τλήνην xal ὶ ταύτην τῷ Uoc, ρίῳ συμθαλλομέ-
νην, xol πάλιν τῶν τριῶν ἡμερῶν τὴν αἰτίαν ἁρμό-
ζουσαν πρὸς τὸ τέλος τοῦ μυστηρίου, πρῶτον εἰπεῖν
τὴν ἔξω τῶν Ιουδαίων συνήθειαν χαὶ ταύτην ἀλόγως
ἐπισυρομένων : εἶθ᾽ οὕτω διαχρῖναι τοῦ ἐχχλησιαστι-
χοῦ μυστηρίου τὴν καθαρότητα. Καὶ γὰρ χαὶ αἱρετιχοὶ,
εἶ xai ἐσφαλμένως, ἀλλ᾽ ὅμως ἐξ ξέχονται. Οὔτε γὰρ Ἴου-
δαῖοι μίαν ἡμέραν. ἐμπρόθεσμον πρὸς τὴν τοῦ πάσχα
τελεσιουργίαν τηροῦσιν, ἀλλὰ xo τὸν μῆνα, ὡς otov-
ται, τὸν χαθ᾽ ἥλιον χαὶ σελήνην τεσσαρεσχαιδεχάτην.
Αὐτίχα γοῦν εἰ συμδαίη τεσσαρεσχαιδεχάτιν χατὰ
σελήνην “παρ᾽ αὐτοῖς ἐμπεσεῖν, μήπω ἐνστάντος πρώ-
του μηνὸς; ὑπερτίθενται ταύτην τὴν τεσσαρεσχαιδε-
χάτην διὰ τὸν ἡλιαχὸν πρῶτον μῆνα παραλαμδανου-
σιν; ἵνα συνδρομῆς γενομένης τοῦ τε πρώτου χρόνου,
χαὶ τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης χατὰ σελήνην, δόξωσιν
ἀπαρτίζειν τὸ βούλημα. Οὐχοῦν, ἀδελφὲ, δρᾷς, ὅτι
χαὶ Ἰουδαῖοι τοῦτο σπουδάζουσι, χαὶ χοινὸν ἡμῖν τοῦτο
ἐσχ ἥχασι; τὸ μὴ μίαν ἡμέραν ζητεῖν πρὸς τὴν τελε-
τὴν, ἀλλὰ χρόνους mut. εσσαρεσχαιδεχάτη δὲ αἵ-
ρεσίς ἐστι" σὺν ᾿Ιουδαίοις ποιοῦντες “τὸ πάσχα, χαὶ
αὖτοὶ τὸ αὐτὸ ἐχείνοις πεπόνθασι. Ναυατιανοὶ δοχοῦ-
σιν ἄλλως πὼς τὰ καθ’ ἡμᾶς ἠρέμα μιμεῖσθαι - δου-
λεύουσι μὲν χαὶ αὐτοὶ τῇ “προθεσμίᾳ τῶν Ἰουδαίων,
χαὶ πρῶτον μῆνα χαὶ αὐτοὶ νομίζουσι, χαὶ τεσσαρεσ-
χαιδεχάτην χατὰ σελήνην τὴν παρ᾽ ἐχείνοις μεταδιώ-
χοντες" ἀλλ᾽ "οὐχὶ ἕως τούτου γε ἵστανται, ἀλλ᾽ ὅταν
ἐν τούτοις γένωνται , καὶ ἐπὶ τὴν τριήμερον ἔρχονται;
εἰ χαὶ μάλιστα à ἀχύρως, χαὶ οὐ xa" ἁρμονίαν. ἐχχλη-
σιαστικὴν, ὡς δειχθήσεται. ^ ἄστι τις ἄλλη αἵρεσις 5
τῶν ΕΗ ὦ ἥτις δῆθεν μὲν ἀποδύεται τὸ μετὰ
Ιουδαίων ποιεῖν, ἀφέστηχε δὲ σὺν τούτῳ χαὶ τῆς
᾿Ἐχχλησίας εἷς ἴδιον χίνδυνον. Τεσσαρεσκαιδεκάτην
γὰρ μηνὸς τοῦ πρώτου φυλάττει, τουτέστι, μηνὸς ἐδδό-
uou χατ᾽ ᾿Ασιανοὺς, oU τεσσαρεσχαιδεχάτην δὲ σε-
Mine" οὐχ οἶδα πόθεν λαδοῦσα τοῦτον τὸν θεσμόν. 'O
μὲν γὰρ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ πάσχα τῶν

IN PASCHA VII.

᾿Ιουδαίων, » τεσσαρεσχαιδεχάτην ἐχούσης τῆς σελήνης;
ἐν μηνὶ τῷ πρώτῳ; ἐν ταύτη τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτη ὃ
ἐν τῷ πάσχα τῶν Ιουδαίων ὃ Χριστὸς ἔπαθε. Πόθεν
οὖν αὕτη ἣ δυσώνυμος αἵρε ἐσις τὴν τεσσαρεσχαιδεχά-
τὴν ἀπὸ τοῦ ἡλιακοῦ μιηνὸς, οὖχ ἀπὸ τοῦ σεληνιαχοῦ
εἴληφεν; Ἢ δῆλον, ὅτι παρὰ τοῦ ἀπατήσαντος δαίμο-
νος. Πλὴν χαὶ αὐτὴ εἰ “χαὶ πέπτωχε τοῦ ἐκκλησια-
στικοῦ ἀριθμοῦ, ἀλλ᾽ ὅμως ἔνθεν ἐ ἐπὶ τὴν τριήμερον
ἥχει. Καὶ ἐῤῥίφθω, μὲ ν αὐτή. ἱὑπειδὴ δὲ ἐδίδαξα ὅτι
πᾶσα αἵρεσις σπεύδει δῆθεν τῆς προθεσμίας συνα-
γα γεῖν πλέον ἢ ἔλαττον, θέ ἕλω λοιπὸν ἐλέγξαι τοὺς
Ἰουδαίους πρότερον, εἶθ᾽ οὕτω τὰς αἰτίας τῆς τῶν
Χριστιανῶν συναγωγῆς ἐξειπεῖν. “Ἑστηχεν ἐπὶ τῆς
ἰχχλησίας αὕτη ἣ προθεσμία τοῦ πάθους, i ἰσημερία
ἐαρινὴ Ξ τεσσαρεσχαιδεχάτη μὲν τοῦτο χατὰ σελήνην,
τριήμερος δὲ; παρασχευὴ ; σάδόατον, χυριαχή. Τού-
τῶν περὶ τὸν τόπον χρήζομεν, καὶ οὕτω xu plos γίνε-
ται, 00 χατὰ χαινότητα ἄλλως, ἀλλὰ κατὰ παράδοσιν
αὐτοῦ τοῦ Μωῦσέως, τῆς χατὰ σελήνην πεσσαρεσχαι-
δεχάτης μετ᾽ ἰσημερίαν φυλαττομέ νης. Ἔχω μάρτυ-
gas σοφοὺς "E6oxtouc. Οὐ γὰρ τῇ τῶν νῦν Ιουδαίων
ἀφροσύνῃ προσέχειν χρή (πάντα γὰρ τὰ τοῦ νόμου δί--
xta. ἐξηφάνισαν αὐτοί )" ἀλλὰ τῶν σοφῶν Ἑθραίων
ἱστορούντων ἀχούειν προσήχει, καὶ ἐχείνων ἀνάγχη
τὴν ψῆφον ὃ δρίζειν" χαὶ ἐχχηρύττειν μὲν τούτους ὡς πα-
ραθάτας, συν!:στάνειν δὲ τὸν ἡμέτερον λόγον, κἀχεῖθεν
ἱκανῶς ᾿“Μαρτυρούμενον. Ἰουδαῖοι μὲν γὰρ πάντα τὰ
ἀγαθὰ e ἐξεχωρίσαντο. Αὐτίκα γοῦν xo τὰς EP ραφὰς δύο
χαὶ ἑόδομήκοντα σοφῶν μεταθαλλόντων ἠθέτησαν.
Ἱοσοῦτοι γὰρ Ιουδαῖοι πρὸς τὴν τοιαύτην ἱστορίαν

967
duce dzemone deceptore ? Caeterum ipsa etsi ex. ec-
clesiastico numero exciderit, tamen inde ad tri-
duum venit. Verum hac Excesiam Sed. postquam
docui omnem h:oresim 1d curare, ut definitum
tempus plus vel minus observet; demum Judieos
confutare aggrediar, deinde Christiani cetus cau-
sam explicabo. Stat in Ecclesia definitum tempus
passionis, zequinoctium. vernum, decima quarta
luna, triduum, nempe. Parasceve, Sabbatum, Do-
minica. His utimur ad diem statuendam ; οἱ sic
proprie fit suo tempore : non aliam novitatem se-
quimur, sed ipsius Moysis traditionem , nempe
decimam quartam post cquinoctium Servat
"Testes habeo sapientes. Hebraeos. Neque enim Ju-
daorum hujus temporis amentia est attendenda,
quippe qui omnia legis jura pessumdederint ; sed
sapientes Hebrzos narrantes audire oportet, illo-
rumque calculus necessario est usurpandus, et hi
explodendi, utpote transgressores, et dicta nostra
confirmanda, quze alitris sunt fulta testimoniis.
Judaei namque omnia bona eliminarunt : statim
quippe Scripturas septuagmta duorum sapientium
Interpretum reprobarunt. Hujusmodi enim Judaei
illi erant, qui ad tale opus. concinnandum incu-
buerunt ; ;antiqui nempe, qui ante Servatoris ad-
ventum "ab optimis electi sunt, ad. interpretatio-
nem Scripturarum, qui tunc Hebraicis exaratae
characteribus optimo in statu erant. Sane appro-
bata tunc. fuit. illa interpretatio, et maledictiones
ab omnibus Hebrzis prolatze suntin eum, qui hanc

ἠσχόληντο, ἀρχαῖοι, πρὸ τῆς τοῦ Σωτῆρος παρουσίας, 277 interpretationem mutaret. Has 1deo Scripturas ob-

ἀριστίνδην ὑπὸ ἀρίστων ἐξειλεγμένοι πρὸς τὴν μετα- Α servamus,

θολὴν τῶν VF ᾿ῥαφῶν, ἔτι χαὶ τότε ἐν Eópoixois χαρα-
χτῆρσιν. οὐσῶν εὐδοκίμων. Καὶ ἐδοκιμάσθη ἣ ἑρμηνεία,
xa ἀραὶ ὑπὸ πάντων τῶν Ἕ ὀραίων ἐτέθησαν, εἴ τις
τὴν ἑρμηνείαν παραχινήσειε. Καὶ ταύτας διὰ ταῦτα
ἡμεῖς περιέπομεν, ἀχούοντες Μωῦσέως λέγοντος, Ἐπὶ
στόματος δύο χαὶ τριῶν μαρτύρων σταθήσεται πᾶν
δῆμα: οὐχέ τι δὲ δύο, ἀλλ᾽ ἐπὶ ἑδδομήχοντα δύο μαρ-

τύρων τὴν μεταθολὴν ἀσμενίσαντες. Ἀλλ᾽ εἰς ὅσον μὲν
ot σοφοὶ περιῆσαν, τῶν ᾿Ιουδαίων, τὰ τῆς μεταδολῆς

3

ἐχρατύνετο" γενομένης δὲ τῆς παρανομίας τῆς χατὰ
τοῦ Σωτῆρος; ἀπεσζέσθη παρὰ ᾿Ιουδαίοις πάντα χάλλη.
Moyens ἐστὶν ὃ χηρύττων" ᾿Ιδοὺ δὴ Κύριος Σαῤαὼθ
ἀφελεῖ d ἀπὸ Ἱερουσαλήμ. καὶ ἀπὸ τῆς ς Ἰουδαίας i ἰσχύοντα
χαὶ ἰσχύουσαν, ἰσχὺν ἄρτου χαὶ ἰσχὺν ὕδατος, γίγαντα
χαὶ ἰσ χύοντα χαὶ ἄνθρωπον πολεμιστὴν, χαὶ δικαστὴν,
χαὶ προφήτην, χαὶ στοχαστὴν, χαὶ πρεσδύτερον, χαὶ
σοφὸν ἀρχιτέχτονα, x«i συνετὸν ἀκροατήν": χαὶ ἐπι-
στήσω γεανίσχους ἄρχοντας αὐτῶν, xa ἐμπαῖχται χυ-
ριξύσουσιν αὐτῶν. 'louco τὸ προφητιχὸν λόγιον: χατέ-

όαλε τὴν τῶν ᾿ἰουδαίων πληθὺν, καὶ ἐρημία συνέσεως :
ἐρημία προφήτου ὑποδειχνύντος τὰ σώζοντα ᾽ χαὶ τὰς
τῶν ἰδίων σοφῶν παραδόσεις ἠφάνισαν, καὶ τὰ τοῦ
νόμου λοιπὸν € ἐκινδύνευσε δίκαια. ὡς οὖν τὰς Γραφὰς
μετεχίνησαν, χαὶ τὴν ἐρμτηνείαν τῶν σοφῶν ἐχείνων
ἠθέτησαν, € ἑνός τινος: προσηλύτου πεισθέντες μεταθολῇ
ἐπ᾽ ἀθετήσει τοσούτων ἀνδρῶν καὶ ἀρῶν, οὕτω χαὶ τὴν
προθεσμίαν τοῦ πάσχα διέφθειραν.

? Putat Savilius legendam zzi ἐπέπτωχε.

audientes Moysem dicentem : Z2. ore
duorum del trium testium stabit omne verbum.
Non autem duorum, sed septuaginta duorum te-
stium versionem libenter accipimus. Sed quamdiu
sapientes Judaorum su iperstites fuerunt, versio illa
vim habuit ; at post iniquum. contra Servae
perpetratum scelus, bona omnia apud Judaos ex-
stincta sunt. Proplieta est ille, qui praedicat : Ecce
Dominus Sabaoth auferet a Jerusalem et a Ju-
dca robustum et robustam, robur panis et robur
aque, gigantem et fortem et virum bellatorem,
et judicem, et prophetam, conjectorem, eb se-
nem, et sapientem architectum, et prudentem
ἀὐβα νον em : et statuam ju Penes principes eorum,
et illusores dominabuntur eis. Hoc propheticum
oraculum dejecit Judaeorum multtudinem, ac
prudentia nulla, propheta nullo exsistente, qui
salutaria doceat, sapientum. suorum traditiones
elimmarunt, ac emm leges periclitantur. Ut
ergo Scripturas mutarunt et sapientum illorum
interpr etationem contemser unt, proselyti cujusdam
interpretationi fidem habentes, in contemtum tot
virorum et maledictionum suarum, sic definitum
Pasche lempus perverterunt.

Deut.
15.

r9.

Isai. 3

"d

I.

Prosely -
tum — illum
Aquilam in-

lerpretem
intellige.

963

2. Testes habemus sapientes Hebrzos, ut Phi-
lonem , Josephum, et alios quosdam, qui in scri- €
ptis suis asseverant, non posse aliter accurate Pa-
scha celebrari, quam. post aquinoctium. vernum.
Definiuntque tidem s;epe, hanc rei seriem servari
post quartam decimam lunam, uti siepe dictum
est. Hi vero, ut Juda omnes norunt, post Serva-
toris passionem fuerunt, multoque postea tempore
vixerunt. Itaque palam est Servatorem in Paschate
Judaeorum passum esse post aequinoctium. Jam
ergo sapientum testimonio compertum habes, Ju-
re nunc rejectos, ab initio post cquinoctium
qnarta decima luna Pascha agni celebrasse. Stet
hoc interim firmum, ut hinc susceptum argumen-
tum stabiliatur. Nunc tamen. Judaei Pascha post
aequinoctium indifferenter celebrant, nisi interce-
dat mensis embolismus, quo. casu uel inviti post
aequinoctium illud differunt : id autem non secun-
dum scopum, sed casu accidit. Nunc porro, hoc
nempe tempore, ante ;quinoctium id faciunt, et
a sapientibus Judzis ut lransgressores unctionis
reprehenduntur. Nos porro. vim mysterii inviola-
bilem habemus : tempus enim, quo passus est Ser-
vator non ignoratur. Nam commentaria sub Pilato
edita definitum Pascha tempus continent. Narra-
iur enim octavo Kalendas Aprilis passum esse
Servatorem. loc vero definitum. tempus. post
aequinoctium est, ut periti norunt. Hanc regulam
tene, ut videas Christum hoc definito tempore pas-
sum esse, et rei gnarus semper Pascha post 2equi-
noctium celebres, Christum imitans, hireticorum
prevar icationem fugi 8185, et temporum rationes quae-

ras. Jam conabor hane temporis rationem enume-
rare, ut ostendam mysterii consensum cum veteri
norma. Passus est Christus post aequinoctium in
Parasceve, ut novimus, et ut Scripture referunt ;
Parasceve tunc concurrente cum quartadecima
luna. Nam in Judaeorum Paschate passus est.
Pascha vero Judzorum tunc omnia tempora, quae
ad passionem. per ünent, complectebatur, cquino-
etium quod jam prterierat, quartam. decimam
lunam currentem, Parasceven, Sabbatum, Domi-
nicam. Cur hac ita facta sint, jam dicendum ; et
singula, que proposita sunt, fideliter explicanda,
non ex meo arbitrio, sed ex ipso rerum ordine.
Quod enim equinoctium, primum tempus prz-
cesserit, Id ex Dei creatione palam est. Primum 27s
namque mensem querimus per primum tempus : À
primum vero tempus initium. habeat oportet ἃ
prima die pariterque à prima nocte. Nullum
enim aliud initium primo tempori competit,
quam illud quod dictum est. Oportebat enim
creationem | fieri. ante futurum lempus, et cum
dics et nox jam adessent, illarum exsistentiam
jam zqualiter definiri; deinde vero ex. motu in-
wqualitatem. exsurgere. Nam si motus insqua-
litatem. habuit, in. creatione. oportuit. zequalita-

2 Sail.

(c. συναρμοξόμενα.

SPURIA.

ἔχομεν μάρτυρας σοφοὺς ἹἙδραίους, οἷον Φίλωνα,
καὶ ᾿Ιώσηππον, χαὶ ἄλλους τινὰς, οἵτινες ἐ ἐν τοῖς oi-
χείοις συγγράμμασι διαῦς Θαιοῦνται, ὅτι οὐ δύναται
ἀχριδῶς ἄλλως τὸ πάσχα γενέσθαι. 'à pev ἐαρινὴν
ἰσημερίαν. ἐνστ ἄσαν. Καὶ δρίζονται οὗτοι ἀνέκαθεν τὸν
τοιοῦτον εἱρμὸν rennes o μετὰ τῆς χατὰ σελήνην
τεσσαρεσχαιδεχάτης, ὡς πολλάχις ἐῤῥέθη. Οὗτοι δὲ
σαφῶς x ὡς πάντες Ιουδαῖοι ἐ ἐπίστανται, “μετὰ τὸ πά-
θος τοῦ “Σωτῆρος, ἐγένοντο, πολλῷ τῷ Deci
χρόνῳ βιώσαντες" ὥστε δῆλον εἶναι, € ὅτι xa δὲ Σωτὴρ
ἐν τῷ πάσχα. τῶν ᾿Ιουδαίων ἔπαθε uev ἰσημερίαν. ἔχεις
τοίνυν xoi &x τῆς μαρτυρίας, τῶν σοφῶν Ιουδαίους
τοὺς νῦν ἀπούλήτους, ἐξ ἃ ἀρχῆς μετ᾽ i ἰσημερίαν τεασ-
σαρεσχαιδεχάτης σελήνης τὸ πάσχα τοῦ “προδάτου͵ τε-
λέσαντας. Τοῦτό μοι ἱστάσθω τέως" ἵν᾽ ἐχ τούτου
δειχθῇ τὸ προχείμενον. Λοιπὸν γὰρ ᾿Ιουδαῖοι ποιοῦσι
τὸ πάσχα πρὸ ἰσημε ρίας ἀδιαφόρως, ἐχτὸς εἰ μὴ ἐ ἐμ-
θολίμιου μιηνὸς ἐνστάντος ἀχουσίως μετ᾽ ἰσημερίαν
παραταθῶσι. 'Γοῦτο δὲ οὐχ ἔστι σχοποῦ, ἀλλ᾽ ἁπλῶς
τοῦ συμιθάντος. Αὐτίκα γοῦν νῦν εἰς τὸ ἐνεστὼς πρὸ
ἰσημερίας ποιοῦσι, καὶ χατηγοροῦνται ὑπὸ τῶν Ἴου-
δαίων σοφῶν παραδάται τοῦ χρίσματος. Ἔχομεν δὲ
ἡμεῖς τοῦ μυστηρίου τὴν ἰσχὺν ἀσύλητον. δ "Y γὰρ
χρόνος, xa ὃν ἔπαθεν ὅ ὃ Σωτὴρ; οὐχ ἠγνόηται. Τὰ
γὰρ ὑπομνήματα τὰ ἐπὶ Πιλάτου πραχθέντα χαὶ τὴν
προθεσμίαν περιέχει τοῦ πάσχα. Ἱστορεῖται γοῦν, ὅτι
τῇ πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν ἀπριλίων ἔπαθεν ὃ ὃ ᾿Σωτήρ.
Αὕτη γοῦν ἣ προθεσμία μετ’ ἰσημερίαν συνίσταται,
x«l τοῖς ἀκριδοῦσι κατείληπται. Καὶ ἔχε τοῦτον τὸν
χανόνα; ἵνα ἴδης , ὅτι Χριστὸς ἐν ταύτη τῇ προθεσμία
ἔπαθε , χαὶ ἵνα εἰδὼς τηρῆς ἀεὶ μετ᾽ ἰσημερίαν. ποιεῖν
τὸ πάσχα, Χριστὸν μιμούμενος, χαὶ φεύγῃς. μὲ ἐν τὴν
τῶν αἱρετικῶν παρανομίαν, ζητῆς δὲ τὰς αἰτίας τῶν
χρόνων. . Πειράσομαι δὲ ἤδη ταύτην ἀπαριθμῆσαι χατὰ
τόπον, ἵνα ἁρμονίαν δείξω τοῦ μυστηρίου πρὸς τὴν
ἀρχαίαν. χατάστασιν. "mae 6 Χριστὸς μετ᾽ ἰσημε--
ρίαν, χαὶ τῇ παρασχευῇ ἔπαθεν, ὡς ἴσμεν, xa at P'oz-
qu μεμηγύχασι, τεσσαρεσχαιδεχάτῃ χατὰ “σελήνην
τῆς παρασχευῆς συντρεχούσης᾽ ἐν γὰρ τῷ πάσχα τῶν
Ιουδαίων ἔπαθε * t0 δὲ πάσχα τῶν Ἰουδαίων τότε
πάντας τοὺς χρόνους πρὸς τὸ πάθος συνήγαγε, καὶ
iens ερίαν προλαμθάνουσαν, xa τεσσαρεσχαιδεχάτην
ἐνεστῶσαν, χαὶ παρασχευὴν καὶ σάδθατον χαὶ χυρια-
χὴν " συναρμοζόμενος. Διὰ τί ταῦτα | γέγονε, χαὶ τίνος
ἕνεχεν, ἤδη ὀφείλω λέγειν, καὶ ἑχάστου τῶν προχει-
μένων τὴν θεωρίαν ἀποδοῦναι, οὐκ ἀπὸ γλώττης ἐ ἐμῆς
σχεδιαζομένου τοῦ λόγου, ἀλλ᾽ ἀπὸ πιστῶν πρα-
γμάτων πιστοῦ δειχνυμένου τοῦ λόγου. "Oct μὲν γὰρ
ἣ ἰσημε spia προέστηχε, τοῦ ἀληθῶς πρώτου χρόνου 1
τοῦτο δῆλον ἐπὶ τῆς τοῦ Θεοῦ δημιουργίας ἐστί. Πρῶ-
τον “μὲν γὰρ υἦνα ζητοῦμεν διὰ τὸν πρῶτον χρόνον "
ὃ δὲ πρῶτος χρόνος ἀρχὴν ὀφείλει ἔχειν τὴν πρώτην
ἡμέραν χαὶ γύχτα ἐν ἴσῳ “διαταχθεῖσαν. O05: γὰρ
ἄλλη ἤξίμοσει: dp χὰ τῷ πρώτῳ χρόνῳ, ἢ ἰσότης τῶν
εἰρημένων. 1 Zóst γὰρ δημιουργεῖσθαι μέλλοντος χρό-
VOU , xa ἡμέρας καὶ γυχτὸς ἄρτι παραγενομένων, τὰς
ὑπάρξεις τούτων ὡρισμένας δειχθῆναι ἐν ἴσῳ" ei'

IN PASCIHA VII.

οὕτω τῇ κινήσει τὴν ἀνωμαλίαν ἐπιτραπῆναι. Ei γὰρ
5$ κίνησις τὸ ἀνώμαλον ἔ ἔσχεν, ἣ δημιουργία ὥφειλε
τὴν ἰσότητα δεῖξαι. “Ὅμως δὲ βούλομαι τοῦτο ἐχ τῆς
Γραφῆς παραστῆσαι. Ἔν ἀρχὴ, φησὶν, ἐποίησεν ὃ
Θεὸς τὸν οὐρανὸν. χαὶ τὴν 17v. Eliza € ἐπάγει, ὅτι Xxó-
τος ἦν, χαὶ φῶς οὐδέπω ἦν. Καὶ εἶπεν ὃ Θεὸς, l'eva-
θήτω φῶς , xa ἐγένετο φῶς. Καὶ διεχώρισεν ὃ Θεὸς
ἀνὰ μέσον τοὺ φωτὸς, χαὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σχότους,
χαὶ ἐχάλεσεν ὃ Θεὸς τὸ φῶς ἡμέ ἔραν, χαὶ τὸ σχότος
ἐκάλεσε γύχτα. Ἔχεις πρώτην ἡμέραν͵ χαὶ πρώτην
νύχτα. Τί γάρ; πῶς εἶπεν, ὅτι χαὶ διεχώρισεν ὃ Θεὸς
ἀνὰ μέσον τοῦ φωτὸς, xal ἀνὰ μέσον τοῦ σχότους, ὃ
διέταξεν εἰς νύχτα; Τὸ γὰρ», Ἀνὰ μέσον, εἰς τὰ δύο
ἄχρα ποιεῖ. Ἐπειδὴ γὰρ πάντα, ὅσα ἐδημιούργει ὃ
Θεὸς, € ἐν ὡρισμένῃ ἐδημιούργει φύσει, Ξἰκότως χαὶ
ἡμέραν χαὶ νύχτα τὰς πρώτας ἐν ὡρισμένη χαὶ ἴσως
ἐχούσῃ παρῆγε περιγραφῇ, χαὶ ἀπαρτίσας τὸ μέτρον,
ἑώρα χάλλιστα ἔχειν" εἰθ᾽ οὕτω, χαθὰ ἤδη φθάσας
εἶπον, τῇ χινήσει λοιπὸν ἀφῆχε τὴν ἀνωμαλίαν ἑ ἐργά-
ζεσθαι. Εἰ μέντοι πρώτη στάσις ἐν ἴσῳ » γέγονε τοίνυν
ἡ ἰσημερία ἀρχὴ τοῦ χρόνου τοῦ πρώτου, ὡς ἀποδέ-
ειχται. τα μετὰ ἰσημερίαν ( σχόπει ὃ λέγω) τε

,

,
τάρτῃ à ἡμέ ἔρᾳ γίνεται. ἥλιος χαὶ σελήνη. Ἰσότηςἰ iate

ρίας εἰσὶν οἵ “φωστῆρες. Ex τῇ ἡμέρᾳ πλάττει τὸν
ἄνθρωπον * καὶ ἔπειτα τῇ ἑθδόμῃ χαταπαύει ἀπὸ πάν-
τῶν τῶν ἔργων. T7 ἐπιούσῃ Ξ ἥτις Ξξστὶν xol πρώτη 4
οἷα τελειωθὲν λοιπὸν τὸ σύμπαν ἀφῆχεν ἐν τάξει φέ-
ρεσθαι. Τήρει δὴ γὰρ τούτων τηρουμένων. χαὶ τῆς σῆς
υνήμης παραστάσης εὐδοκιμῆσαι τὸν ἑρμηνεύοντα
λόγον. ῬἘἘΠποίησεν οὕτω τὸν ἄνθρωπον ὃ ὃ Θεὸς, χαὶ ὡς
Θεὸς ἀγαθὸς τοσοῦτον χαὶ τηλικοῦτον ἐποίησε τὸν
ἄνθρωπον. M7, γὰρ ὅρα αὐτοῦ τὴν ἀόδε een ola, ἀλλὰ
τὴν πρώτην φαντάζου κατάστασιν. Καὶ γὰρ Xa εἰς
χόνα αὐτὸν ἑαυτοῦ ἐποίησε. Καὶ ἵνα δείξη αὐτοῦ τὴν
φύσιν τοῖς ἄστροις ἁμιλλωμένην, ἐμῳ φαίνει, 6 ὅτι χαὶ
γυμνὸν ἔθηκεν ἐ ἐν τῷ παραδείσῳ στο UJ οὗ χρήζοντα *
οὐδέπω γὰρ ὕόρις συνεληλύθει τῇ ὄψει, ἵνα χαὶ σκέπης
δέηται ἄνθρωπος. Αλλ᾽ ἣ Γραφὴ μαρτυρεῖ, ὅτι ἐποί-
σε τὸν ἄνθρωπον, χαὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ,
χαὶ ὅτι γυμνοὶ ἤσαν, χαὶ οὐχ ἠσχύνοντο. Ἀλλ᾽ ὥσπερ
ἥλιος καὶ σελήνη τῇ ἑαυτῶν γυμνώσει ἐγχαλλωπίζον-
ται, οὕτω δὴ χαὶ οὗτοι ἠφείθησαν τῇ φυσικῇ εὖπρε-
πεία ἐνωραΐζεσθαι. Τοσαύτην οὖν εὐεργεσίαν εἰς τοῦτον
εἰσενεγχάμενος ὃ Θεὺς, χαὶ ἁδροδίαιτον αὐτὸν ἐν πα-
ραδείσῳ χαταστησάμενος ,. τῶν τε χαρίτων πλουσίως
αὐτῷ μεταδοὺς, xo τὴν αὐτοῦ αἴσθησιν χατὰ τὸ δί-
xao ἐπεζήτει, καὶ | ὑπαχοὴ τιμᾶσθαι τὴν χάριν ἐδί-
δαξε. Καὶ ἐπειδὴ εἶδεν ὃ Θεοὺς, ὅτι ἀδύνατον αὐτῷ
συμφυλαχθῆναι. τὴν δωρεὰν, εἰ νὴ καταφυγὴ καὶ ctp: 7
τῇ πρὸς τὸν δεδωχότα Θεὲ £V, νόμον αὐτῷ φρουρὸν δρί-
ζει τῆς φύσεως, ἵνα μή; Ur, καὶ βοηθείᾳ τοῦ νομοθέτου,
οἷα ἀγαθοῖς τισι φαρμάχοις φυλάττητ αι" χαὶ cr veli
σίαν μὲν αὐτοῦ τηρουμένου τοῦ νόμου χατεπαγγέλλε-
ται; θάνατον δὲ παραθάντος. ἌΣ τούτων οὕτως
ἐχόντων γέγονε τὰ γενόμενα, χαὶ φθόνῳ τοῦ διαφόλου
πεισθεις παραδῆναι τὸν νόμον ὃ ἄνθρωπος E φθαρτὸς
γίνεται - xat ἔξω τίθεται τοῦ παραδείσου " χαὶ λοιπὸν
εἰς πλῆθος δοὺς; βίον τε χτηνώδη ἔζη, χαὶ ἀθεΐας τε
χαὶ ἀχολασίας δοχεῖον € ἐγίνετο. Καὶ διὰ τοῦτο προφῆ:-
ται ἐῤόων, καὶ περὶ τῆς πρώτης αὐτοῦ ἀξίας, xol
TOM. VIII.

1 92

^

B

€

D

E

909

tem demonstrari. id autem volo. ex Scriptura ex- Gc».
plicare. Zn. principio, inquit, fecit Deus celum —5-

et terram. Vinc subdit, Tenebrae erant, et lux
nondum erat. Et dixit más : Fiat (ee et fa-
cta est lux. Et. divisit Deus inter lucem et te-
nebras, et vocavit Deus lucem diem, et tene-
bras vocavit noctem. Habes primam diem et
primam noctem. Quid enim? quomodo divisit
Deus inter lucem et inter tenebras, quas constituit
esse noctem? Nam illud, Znter, dans ponit termi-
nos. Quia enim omnia quz creavit Deus, i in de-
terminata creavit natura, ex consequenti primam
diem et primam noctem 1n. determinata et aequali
circumscriptione produxit, et cum mensuram per-
fecisset, vidit illa optime se habere. Deinde,
ut jam dixi, ex motu permisit inequalitatem
oriri. SI ergo primus status in aequalitate constitit,
zquinoctium prim temporis principium fuit, ut
demonstratum est. Deinde post aequinoctium (hie
animum adhibe) quarta die fit sol. et luna. /Equa-
litatem. 2quinocti. faciunt. luminaria. Sexta die
format hominem, ac septima quiescit ab omnibus
operibus. Sequenti, qua est prima, universum
jam perfectum suo ordine ferri sinit. Hzc observa
et memoria retine, ut dicta explorare possis. Sic
Deus hominem fecit, et, ut bonus est, talem et
tantum fecit rede Ne enim pravitatem ejus,
sed primum ejus statum respicias : nam ad ima-
ginem suam fecit illum. Atque ut ostenderet ejus
naturam cum. stellis concertare , declarat ipsum
nudum positum fuisse in paradiso, amictu non
egentem : nondum enim talem aspectum contu-
melia feedaverat, ut tegumento opus haberet homo.
Verum Scri iptura testilicatur, Deum fecisse homi-
nem, et posuisse illum in paradiso; atque illos nu-
dos fuisse, nec erubuisse. Sed quemadmodum sol
et luna nuditate sua splendent et ornantur : sic et
hi permissi sunt suo decore splendere. Cum ergo
tantum illi beneficium contulisset Deus, illumque
in paradisi deliciis constituisset, muneraque sua
illi abunde tribuisset, sensum ab eo, ut. justum
erat, requirebat, docuitque illum. ut obedientia
gratiam rependeret. Quia vero vidit, fieri non
posse ut ille donum servaret, nisi ad Bu dato -
rem confugeret ipsumque honoraret, legem illi
proscripsit. natura custodem, ut ex memoria et
ope legislatoris, quasi bonis quibusdam pharmacis
custodiretur : immortalitatemque 1 ipsi, si legem
servaret, promisit, mortem vero minatus est pre-
Mee Sed his ita gestis, illa acciderunt quae
nota sunt : invidia quippe diaboli suadente, ut le-
gem transgrederetur homo, corruptibilis est. effe-
ctus, ejiciturque extra paradisum : ; 86 deinceps
uctus prole, brutorum vitam duxit, atque im-
pietatis et lasciviz receptaculum GNE est. Ideo-
que prophete clamabant, de illius prisca. digni-

tate, et. de postrema turpitudine : Homo cum in Psal.

honore esset, non intellexit : comparatus est :9-

jumentis insipientibus, et similis factus est il-

lis. Hac cum ita se haberent, et humana per-
62

LU 1.

8.

070

e 4

eunte natura, volens unigenitus Dei Filius cum
paterno placito hominem reducere, illumque ab
1mpendente ultione eripere, tempus et modum au-
xilii excogitat; tempus; ut. opportune ad mede-
lam adsit ; ; modum, qui ad purgandum et resti-
tuendum illum esset idoneus. Factus igitur homo,
Deusque manens, pro toto mundo passus est. De
hoc sepe sacrificio loquutus sum. Multa nuper 5,
dicebam, ex ipsis Jud:is adducta contra Judaeos, A
etiex gentilibus contra gentiles argumenta su-
mendo; et hanc necem diemonas avertisse et pro -
fligasse, necnon pericula etiam, hostes et omnem
turpitudinem ejecisse, ex rebus ipsis demonstravi;
neque ultra contra illos agam, ne propositze rel se-
riem interpellem. Cum vellet igitur unigenitus
Filius Dei resurrectionem lapso homini largiri, il-
lumque renovare, et passione sua in pristinum
modum restituere, vide quid fecerit.Quia ipse erat
primi hominis Creator, ejus etiam lapsi restaurator
futurus erat, ad emendationem totius nature :
sese quidem. passioni offert, totum vero tempus
accipit ad renovationem, quod ad creationem ac-
ceperat, ut finis principio consentaneus appareret,
et modus in Creatore idem esset. Volebat enim,
quia tempus purissimum in formatione primi ho-
minis delegerat; hoc vero tempus pellutum fuerat
per prevar ricationem, cum 1050 etiam pravarica-
lore, et pollutum sequens seculum apparebat,
ipsum primum tempus in reparatione hominis as-
sumere; ut cum Ipso homine per purgationem ex
passione partam sequens saeculum a capite purius
exhiberet ; quo in eadem ipsa re omnia ostenderet,
et hominis renovationem, et seculi puritatem et
reparatorem Creatoremque naturze ex 1psis tempo-
rum symbolis clare demonstraret.

9. Quod est ergo usus tempus ? quod ca-
put primi temporis ? /Equinoctium, frater, ut
ostendimus, cum dies et noctes, :equales sectiones
exquisivimus; et equinoctium. vernum : tempus
enim vernum est ex historie serie. Narrat quippe
Moyses, tertia die jussisse Deum flores et arbores
et plantas fieri. Veris hoec symbola, consona sunt
arti, vi: et ordini Dei cuncta creantis. Quia er 60
prima creatio hominis post cquinoctium facta est,
sexta aequinoctii die (nam in Parasceve creatus est
homo), luna vero plena post zequinoctium creata
est quarta die, lapsusque hominis per peccatum
accidit : ideo emendationem ejus et renovationem,
tempore à creatione ejus definito assumit, gqui-
noctium et decimam quartam post zquinoctium,

* [Savil. tz. παρειληφέναι.)

SPURIA.

μετὰ ταῦτα ἀναξιότητος " Ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὧν, οὗ
συνῆκε" παρασυνεόλήθη τοῖς χτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις,
καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς. Ἱούτων δὴ οὕτως ἐχόντων χαὶ
ἀπολλυμένης τῆς φύσεως» βουληθεὶς ὃ μονογενὴς
Ytoc τοῦ Θεοῦ σὺν πατρικὴ γνώμῃ ἐπαναγαγεῖν τὸν
ἄνθρωπον, χαὶ τῆς ἐπηρτημένης δίκης ἐξαρπάζειν αὖ-
τὸν, καιρὸν τῆς βοηθείας χαὶ τρόπον ἐπινοεῖ" χαιρὸν
9 μὲν, ἵν᾽ εὐχαίρως ἐπιστῇ πρὸς τὴν ἴασιν " τρόπον͵ δὲς
ἵνα χατάλληλος αὐτὸς πρὸς τὴν ἐχχαθάρσεως ἀν δα
κατάστασιν γένηται. Καὶ δὴ γενόμενος ἄνθρωπος,
μετὰ τοῦ μεῖναι Θεὸς, τὸ maria tov πάθος ὑπέμει-
γεν. Εἶπον πολλάχις περὶ τούτου τοῦ θύματος. Πολλὰ
ἔλεγον πρῴην; ἐξ αὐτῶν τῶν ᾿Ιουδαίων πρὸς Ἴου-
δαίους, χαὶ ἐξ αὐτῶν τῶν “Ἑλλήνων πρὸς “Ἕλληνας
τὰς ἀποδείξεις ποιούμενος, χαὶ ἀποτρόπαιον τοῦτο τὸ
σφάγιον, χαὶ καθαιρετιχὸν χαὶ “δαιμόνων χαὶ χινδύ-
νων, χαὶ ἐχθρῶν χαὶ πάσης αἰσχρότητος, τοῖς πρά-
γμασιν ἐμφαίνων * ἵνα μὴ πάλιν τὸν πρὸς ἐχείνους
ἄρτι ἀναλαδὼν λόγον, ἐμποδίσω ἐμαυτὸν πρὸς τὸν
προχείμενον τοῦ λόγου etouov. Ἐπειδὴ οὖν 36 6090
ὃ μονογενὴς γιὸς τοῦ Θεοῦ ἀνάστασιν τῷ ἐχπεπτω--
χότι ἀνθρώπῳ πορίσασθαι, χαὶ ἀνανεώσασθαι τοῦτον,
καὶ τῷ πάθει τῷ ἰδίῳ ἐπὶ τὸν πρῶτον ἀναχτίσαι τρό-
πον, βλέπε τί πράττει. Ἐπειδὴ αὐτὸς v τοῦ πρώτου
δημιουργὸς, ἔμελλεν αὐτοῦ χαὶ πεσόντος εἶναι θερα-
πευτὴς ἐπὶ διορθώσει ὅλης τῆς φύσεως. Προσάγει μὲν
τῷ πάθει ἑαυτὸν, ὅλον δὲ χρόνον παραλαμθάνει πρὸς
ἀνανέωσιν, ὅνπερ χαὶ πρὸς τὴν χτίσιν “παρείληφεν "
ἵνα καὶ τὸ τέλος τῇ ἀρχῇ σύμφωνον φάνηται, χαὶ ὃ
τρόπος τοῦ δημιουργοῦ ὃ αὐτός. Ἤθουλήθη γὰρ , ἐπεί-
περ χαὶ χρόνον καθαρώτατον € ὑπεστήσατο, ἐπὶ τῇ τοῦ
πρώτου ἀνθρώπου πλάσει ; οὗτος δὲ ὃ πρῶτος χρόνος
ἐμολύνθη, διὰ τῆς παραδάσεως, σὺν αὐτῷ τῷ παρα-
βάντι φθαρεὶς, χαὶ μεμολυμμένον λοιπὸν τὸν ἑξῆς
αἰῶνα ἀπέδειξεν, αὐτὸν τὸν πρῶτον χρόνον ἐπὶ τῷ
χατορθώματι τοῦ ἀνθρώπου * παρείληφεν "ὦ ἵνα σὺν
τούτῳ τὴ Ex τοῦ πάθους χαθάρσει χαὶ τὸν ἑξῆς αἰῶνα
ἐκ χορυφῆς, καθαρώτερον ἀποφήνειεν, ἵνα ἐν ταὐτῷ
τὰ πάντα δείξεις, χαὶ τὴν τοῦ ἀνθρώπου ἀνανέωσιν,
χαὶ τὴν τοῦ αἰῶνος χαθαρότητα, χαὶ τὸν διορθωτὴν
χαὶ δημιουργὸν, τῆς Dus ἐξ αὐτῶν τῶν χρονιχῶν
συμιόλων σαφῶς ἀποδείξειε.

Τίς οὖν ὃ πρῶτος χρόνος; τίς ἣ χορυφὴ χρόνου. τοῦ
πρώτου; Ἰσημερία, ἀδελφὲ, ὡς ἐδείξαμεν, ἡμέρας
xa νύχτας ἴοα τμήματα ἀπαιτοῦντες; xal ἰσημερία
ἐαρινή᾽ ὅθεν ὃ τοῦ (ἔαρος e ἐξ αὐτῆς τῆς χατὰ τὴν ἵστο-
ρίαν ἀχολουθίας. Ἵστορεῖ γοῦν ὃ Μωῦσῆς, ὅτι τῇ
τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐχέλευσεν ὃ Θεὸς τὰ ἄνθη χαὶ τὰ δένδρα
xai τὰς βοτάνας γενέσθαι . ἔαρος δὲ σύμθολα ταῦτα,
τὰ συμφωνοῦντα τῇ τέχνῃ, ὃ δὸῷ χαὶ τάξει τοῦ (soU
τὰ πάντα χτίζοντος. Ἐπειδὴ οὖν πρώτη δημιουργία τοῦ

ἀνθρώπου μετ᾽ ἰσημερίαν. ἐγένετο ἕκτῃ τῆς ἰσημερίας
foa (τῇ γὰρ παρασχευΐ ἐχτίσθη ὃ ἄνθρωπος), τὸ

R2

ἡμέρα
A Ὡς σελήνης πλησιφαὲς χαὶ αὐτὸ μετ᾽ ἰσημερίαν
ἐδημιουργήθη τετάρτῃ ἁμέρᾳ, διάπτωσις δὲ ἐξ ἅμαρ-
τιας τοῦ ἀνθρώπου ἐγένετο, διὰ τοῦτο τὴν διόρθωσιν
αὐτοῦ xai τὴν ἀνανέωσιν ἐπὶ τῆς κατὰ τὴν χτίσιν

^

-

IN PASCHA VII.

αὐτοῦ προθεσμίας ἀναλαμθάνε ει; xat ἰσημερίαν, χαὶ
τεσσαρεσχαιδεχάτην τὴν μετ᾽ ἰσημερίαν, χαὶ ἡμέραν
ἕχτην συναγαγὼν, ἵνα διὰ πασῶν προθεσμιῶν τὴν τοῦ
παθόντος ἀνάστασιν δείξεις, καὶ τῆς φύσεως ἀνανέωσίν
τε χαὶ ἀνακεφαλαίωσιν. ὁ λὰ τοῦτο ὃ ἀπόστολος ταύτην
τὴν ἀναχεφαλαίωσιν ἐμφαίνων ὑπὸ τοῦ Θεοῦ γινομέ-
γὴν ἔλεγεν " Ἂν πάσῃ σοφία χαὶ φρονήσει γνωρίσας
ἡμῖν τὸ μυστήριον τοῦ θελήματ ος αὐτοῦ, χατὰ τὴν
εὐδοχίαν αὐτοῦ, ἣν. προέθετο ἐ ἐν αὐτῷ εἰς οἰκονομίαν
τοῦ πληρώματος τῶν καιρῶν, ἀνακεφαλαιώσασθαι τὰ
πάντα ἐν τῷ Χριστῷ, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, χαὶ τὰ ἐπὶ
γῆς. Ὁρᾷς πῶς ἀναχεφαλαίωσιν τῶν ἐπὶ γῆς λέγει
πρὸς τὰ οὐράνια;᾿ ἐκπτώσεως ὃὲ τοῦ ἀνθρώπου γξνο-
μένης χαὶ διαμερισμοῦ ἀπὸ τῆς εὐσεδείας τῶν οὐρα-
νίων ἀγγέλων, εἰς ταύτην ἐπανάγειν διὰ τοῦ πάθους
ἃ τὴν ἔρωσιν ἡμᾶς προμιηθούμενος, τί ἄλλο, ἢ ἄναχε-
φαλαίωσιν ἀγαθῶν πραγματεύεται; Διὸ χαὶ τοὺς
χρόνους τῆς δημιουργίας ἐπὶ τῇ διορθώσει παραλαμ-
δίνει Ü xot μυστήριον ἔχεις ὁ ἀχοῦσαι μέγιστον. Ἐπειδὴ
;
γὰρ δυσχερῶς οὗτοι oi χρόνοι. συμπίπτουσι χατὰ τὸν
πρῶτον τρόπον εἰς μίαν xat τὴν αὐτὴν ἑόδομάδα
(πρόσεχε ὅτι ἣ πρώτη ἑδδομὰς ἐχείνη χατὰ τὴν δη-
μιουργίαν, φημὶ , ἐν αὐτῇ εἶχε τὴν μὲν ἰσημερίαν ἐν
ἀρχῇ, ἔπειτα τὴν πλησιφαὴ σελήνην χατὰ τὴν τετάρ-
τὴν ἡμέραν ὑφεστῶσαν, χαὶ τὴν ἕκτην εὐθέως, ἐν ἣ
ἐπλάσθη ὃ ὃ ἄνθρωπος" 00 μὴν ἀεὶ τοῦτο συμδαίνειν
δύναται χατὰ τὴν μίαν χαὶ τὴν αὐτὴν ἑδδομάδα)"
ἐπειδὴ δυσχε ρὲς ἦν xat δυσπόριστ τον ἐν μιὰ ἑδδομάδι
χατὰ τὴν πρώτην δημιουργίαν ταύτας ὑφ᾽ ἕν τὰς
προθεσμίας συναγαγεῖν, ὥστε συνδρομῆς τούτων πρὸς
τὴν τοῦ πάθους οἰκονομίαν ὃ Σωτὴρ ἐ ἔχρηζεν, ἵνα τὴν
προχειιμένην ἄναχεφ αλαίωσιν δείξειε * διὰ τοῦτο εὶς
λάχις ζητούμενος ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων ἀναιρεθῆναι,
- T
E τῆς συνδρ ῥομῆῆς τῶν χρόνων ἐχπεπτωχυίας,
ὑπέφυγε. Καὶ ἔ ἔχεις ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, ὅ ὅτι 302 λησαν
αὐτὸν συλλαθεῖν οἱ "Ἰουδαῖοι , χαὶ ὃ Σωτὴρ ἀνεχώρη-
σε. Καὶ τοῦτο οἱ ἀμαθεῖς τὸ μυστ τήριον δειλίαν ἐνόμι-
σαν. Οὐχ ἦν δὲ δειλία, ἀλλὰ τῆς συνδρομῆς τ τῶν προ-
θεσμιῶν ἐ ἐπιτήρησις. Ὅτε μέντοι σὺν ἤγαγεν! 6 YU ioc τοὺ
Θεοῦ τοὺς χρόνους ] ὅτε τὴν ἑδδομάδα mp τὴν ἀρ-
χαίαν δημιουργίαν ἥρμοσε. καὶ ἰσημερία xai es
φαὴς σελήνη χαὶ ἣ παρασχευὴ, ἐν ἣ ἔδει * παθεῖν,
τὴν ἀνανέωσιν δειχθῆναι. σύνδρομον, τὸ τηνικαῦτα
ἐπιδίδωσι μὲν ἑαυτὸν τῷ πάθει. Exáous δὲ τοὺς
ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπε, Πάτερ, ἐλήλι υθεν 1 1
ὥρα, δόξασόν σου τὸν Υἱὸν, ἵνα xo 6 Υἱός σου δοξάσῃ
dd xai πρὸς τοὺς μαθητὰς, ᾿Ἔλήλυθεν ἣ ὥρα, ἵνα
δοξασθῇ ὃ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. Οὕτως ἐπιμελὲ ig γέ ἔγονε
τῷ ) μονογενεῖ γιῷ τοῦ Θεοῦ, πάντας τοὺς χρόνους
τοὺς πρώτους, xat obc πλασθεὶς διέπεσεν ὃ ἄνθρω-
Tues συναγαγεῖν ἐπὶ τῇ διορθώσει αὐτοῦ, χαὶ τὴν
* ἀποστολιχὴν ἀνανέωσ!ν τῆς φύσεως ὑποόῆναι j αὐτῆς
τῆς συμουλὴς τῶν προθεσιμιῶν ἀναγχαίας οὔσης τῷ
πράγματι. Διὰ τοῦτο ἐπὶ τῷ πάθει χαὶ ἰ ἰσημερία, oix
χορυφὴ τοῦ χρόνου, τηρεῖται. Πρὸ μὲν γὰρ ταύτης

a τὴν ἔρωσιν vitiatum est, nisi sit.ab imperito scri-
ptore profectum. Opinatur Savil. legendum τὴν στε-
ρέωσιν. Forte melius ἕνωσιν.

* [Savil. ic. παθεῖν, xai τὴν ἀνανέωσιν δειχθῆναι, σὺν-

971
D diemque sextam simul conferens; ut. his omnibus
statutis temporibus, ejus qui passus est resurre-
ctionem ostenderet, atque naturz renovationem et
restaurationem. Ideo apostolus hanc restauratio-
nem a Deo factam declarans, dicebat: {χε omni
sapientia et prudentia : ut notum faceret no-
bis sacramentum voluntatis suc, secundum
beneplacitum ejus, quod. proposuit in eo, dis-
pensationem. plenitudinis temporum, instau-
rare omnia in Christo, que in ccelis, et que
in terra sunt. Vides, quomodo restaurationem
eorum, qua sunt in terra, dicat una cum czlesti-
bus? Lapsu autem hominis incidente, et separa-
tione a pietate caelestium angelorum, cupiens nos
per passionem. ad hanc unitatem reducere, quid
aliud. operatur , quam restaurationem bonorum ?
Ideoque tempora creationis ad. reparationem assu-
mit : ac mysterium maximum audire e poteris. Quia
enim. haec tempora difficile concurrere possunt se-
cundum priorem modum in unam et eamdem
More den ( consideres. velim. priorem illam
hebdomadam, in creatione dico, zquinoctium in
principio in se habuisse, deindeque quarta die
plenam lunam, et paulo post sextam diem, in qua
formatus est homo : illa vero non possunt. seniper
contingere in una eademque hebdomada ) : quia
ergo difficile erat, ut, quemadmodum in. prima
580 creationejhee omnes temporum rationes in unum co-
A gerentur, horum tamen concursu ad passionis ceco-
nomiam Servator usus est, ut propositam restau-
rationem exhiberet. Ideoque cum. szepea Judzis
quzsi tus fuisset ut interficeretur,quod nondum
concursus ille temporum accideret, aufugit. Legis
quippe in Evangeliis, voluisse Judzos ibis com-
prehendere, sed i ipsum recessisse; illos vero, qui
mysterium ignorabant, ex metu fictum putavisse.
Non erat gutem metus, sed concursus lemporum
observatio. Cum porro Filius Dei temporum no-
tas collegisset, cum hebdomadam hanc ad illam
creationis concinnasset, atque aequinoctium, ple-
nam lunam et Parasceven ,in qua passurus et
renovationem facturus erat, concurrere depre-
hendisset, tunc sese ad patiendum tradidit. Ele-

E

,

"

b
hora, vlarifica Filium tuum, ut et Filius tuus
clarificet te : et discipulis suis: "enit hora, ut
clar tficetur Filius hominis.Sic curavit unigeni-
tus Filius Dei, omnia illa priora tempora, quibus
formatus homo lapsus est, coadunare ad ejus re-
parationem et apostolicam renovationem natur:
subire , eo quod huic rei necessarius esset tempo-
rum do Ideo in passione zquinoctium, ut
caput temporis, observatur. Nam ante illud. zequi-
noctium, antequam dies esset, tenebrz erant : ne-
que dignum illo fuisset tenebrarum tempore pati,

δρομα.

Ephes.
8.—10.

Ibid.
zu

^ ἀποστολικήν vOx suspecta. [Mox Savilius συμβολῆς

pro συμθουλῆς leg. patat.]

63.

τ.

vatis autem oculis in celum, dixit : Pater, venit Joan. 17 c.

Gen 2.2.
A

972
et lapsum reparare, quia neque primus homo in
tenebris, sed I lucem est editus; post. aequino-
ctium autem dies superior est nocte. Oportebat er-
go passionem, restaurandi causa factam, in. tali
concursu exhiberi, quo lux pietatis augenda erat,
dum tenebre impietatis minuerentur Sed zqui-
noctium in passione observatum est ob restaura-
tionem primi temporis; et Parasceve similiter,
quia primus homo illa. die formatus est : oporte-
bat qua die formatus ceciderat, eadem emendari.
Sabbatum veroad quietem deputatum dicit Scriptu-
rahis verbis : Et requievit Deus ab omnibus ope-
ribus suis die septimo, et sanctificavit illum.Sic
ergo Dominus, restauratione semel facta, postquam
in Parasceve passus, omnia opera ad reparationem
hominis lapsi consummasset, die septima requiescit,
et manet in corde terre, 11 qui inferis erant liberta-
tem donans passione partam. Et Dominus requie-
scit nuncabomnibus operibus. Quia lapsus hominis
ex przvaricatione apparuit, residuum opus Deo
erat, quo illum reduceret. Quod cum in passione
fecisset, et hominem qui perierat renovasset, die
sabbati paschalis requievit ab omnibus operibus,
cum nullum restaret opus agendum ad. operatio-
nem salutis nostr. Sic autera et aequinoctium, et
Parasceven et sabbatum secundum priscam seriem
observans, una. sabbatorum resurrectionis lumen
ostendit, idque ex temporis serie. Hiec enim rursum
erat prima omnis temporis dies, quam et tunc
sensibilis temporis lucem, ex consequenti nunc
spiritualis suz resurrectionis, jam olim constitue-
rat. Cum vero heec omnia observaverit in prima
creatione, plenam scilicet lunam postzequinoctium,
ut diximus; hinc aliud miraculum exsurgit, cujus
causa id observatum est. Quia enim. tenebrz fu-
turz erantin passione Servatoris, Graci vero di-
cunt ex luna. subtus currente solis eclipses fieri ;
ne quis religionem Graeca arte adoriretur, decima
quarta luna assumta fuit, ut cum illa omnino ple-
na, et solis cursui ex diametro opposita orta fue-
rit, miraculum nullo modo posset obscurari, cum
hzc tanti. sceleris ultio esse palam videretur, ne-
que ad artem illam recurri posset. Propter hac
omnia Christus in passtone veteres illas temporum
notas servavit : ideoque nos etiam illas servamus,
ut ostendamus et imitemur illa mystica sensa. Sed
Christus verum Pascha celebrans , ut omnes ab
impendente ultione liberet, jure, utpote in vero et
proprio Paschate, omnia praedicta tempora in he-
bdomada antiquo more collegit, ut restaurationem
perficeret, Nos vero, quia pradicta tempora non
possuntsemper concurrere, ad imitationem veri Pa-
schatis, quantum possumus, tempora 1lla colligi-
mus,accuratamillam temporum constitutionem pro-
totypo Paschati Servatoris concedentes. Certe cum
Unigenitus semel. immolatus sit, et 14 ad cecono-
miam satis fuerit; jam. nullus homo immolatur,
sed Servator in passione, ad. proprii sacrificii imi-

b [Savilius inserendum putat τὸ ρῶς. ]

8

SPURIA.

τῆς ἰσημερίας, πρὸ τοῦ ἡμέραν γενέσθαι, ἦν σχότος,
Xo οὐχ ἦν ἄξιον ἐν τῷ τόπῳ τοῦ σχότους τὸ πάσχειν
ποιεῖν xol διορθοῦσθαι τὸ πτῶμα, ὅτι μηδὲ ὃ πρῶτος
ἄνθρωπος ἐν τῷ σχότει, ἀλλὰ μετὰ τὸ φῶς πλεονάζει:
μετ᾽ ἰσημερίαν δὲ " ἐπικρατεῖ τῆς νυχτός. "Ἔδει οὖν
χαὶ τὸ ἐπὶ διορθώσει πάθος γινόμενον ἐν τοιαύτη χα-
ταστάσει δειχθῆναι, ἐν ἣ τὸ φῶς τῆς εὐλαδείας ἔμελ-
λεν αὔξειν, τοῦ σχότους μειουμένου τῆς ἀσείείας.
᾿Αλλ᾽ ἢ μὲν ἰσημερία ἐπὶ τῷ πάθει τετήρηταϊ διὰ τὴν
ἀναχεφαλαίωσιν τοῦ πρώτου χρόνου" ἣ δὲ παρασχευὴ
ὡσαύτως, ἐπειδὴ ὃ πρῶτος ἄνθρωπος ἐν ταύτη ἐπλά-
σθη" καὶ ἐχρῆν ἐν ἣ πλασθεὶς διέπεσεν, ἐν ταύτη αὐὖ-
τὸν xa διορθωθῆναι. Τὸ δὲ σάδδατον f, Γραφὴ 'πρὸς
ἀνάπαυσιν, οὑτωσὶ λέγουσά " Kol κατέπαυσεν ὃ Θεὸς
ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑδδόμη ;
χαὶ ἡγίασεν αὐτήν. Οὕτως οὖν καὶ ὁ Κύριος ἅπαξ τὴν
ἀναχεφαλαίωσιν ἐργασάμενος, τῇ παρασχευὴ παθὼν
χαὶ τελέσας τὰ ὑπὲρ τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου τῆς
διορθώσεως ἔργα, τῇ ἑδδόμη καταπαύει xo διαμένε!
ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς, τοῖς ἐν ἅδου λοιπὸν δωρησά-
μένος τὴν ἐκ τοῦ πάθους ἐλευθερίαν. Καὶ ὅτι Κύριος
καταπαύει νῦν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων. ᾿πειδὴ διά-
πτῶσις τοῦ ἀνθρώπου ἐκ τῆς παραθάσεως ὥφθη,
ὑπελείπετο πάλιν ἔργον τῷ Θεῷ, ὃ ἔμελλε κατορθῶν
ἐπανάγειν. Τοῦτο δὲ ἐπὶ τῷ πάθει ποιήσας xa ἀνα-
σωσάμενος τὸν ἀπολωλότα ἄνθρωπον, ὃν ἔσωσε, τῇ
ἡμέρα τοῦ χατὰ τὸ πάσχα σαδδάτου χατέπαυσεν ἀπὸ
πάντων τῶν ἔργων, μηδενὸς ἐπιλειποιλένου ἔτι ἔργου
πρὸς ἐργασίαν τοῦ ἡμῖν σωτηρίου. Οὕτω δὲ xat ἰση-
μερίαν, καὶ παρασχευὴν, xal σάδδατον χατὰ τὴν ἀρ-
χαΐαν τηρήσας ἐπὶ τῷ πάθει ἀχολουθίαν, τῇ μιδὶ τῶν
cadre ἐπιδείκνυσι τῆς ἀναστάσεως τὸ φῶς" xol
τοῦτο τῷ τοῦ χρόνου εἱρμῷ. Αὕτη γὰρ ἦν πάλιν
πρώτη τοῦ παντὸς χρόνου ἡμέρα, ἣν χαὶ τότε τοῦ
αἰσθητοῦ τὸ φὼς ἀρχὴν x«i νῦν ἀχολούθως τὸ τῆς
ἀναστάσεως νοητοῦ ἀρχαῖον προεστήσατο. Ταῦτα δὲ
πάντα τηρήσας χατὰ τὴν πρώτην δημιουργίαν, καὶ
τὴν πλησιφαὴ σελήνην, ὡς ἔφαμεν, xav ἐχείνην μετ᾽
ἰσημερίαν ἐτήρησεν." Eryet δέ τι xot αὐτὴ ἕτερον θαῦμα,
δι᾿ ὃ τετήρηται. ᾿πειδὴ γὰρ ἔμελλε σκότος γίνεσθαι
ἐπὶ τῷ τοῦ Σωτῆρος πάθει, “λληνες δὲ καθ᾽ ὕποδρο-
μὴν σελήνης ἡλίου ἐχλείψεις φασὶν, ἵνα μή τις τὴν
θεοσέόειαν τέχνη “δλληνιχῇ διαχρούσηται, τῇ τεσσα-
ρεσχαιδεκάτη χατὰ σελήνην παρείληπται, ὡς ἂν,
πλησιφαοὺς αὐτῆς ὡς ἐν πλάτει οὔσης κατὰ τὸ πάθος,
χαὶ χατὰ διάμετρον τῷ ἡλιαχῷ ἀντανατελλούσης
: edt
δρόμῳ : ἀνεπισχίαστον ὦφθη τὸ θαῦμα j δίκης χατὰ
τὸ ἄγος, 00 τέχνης ἐμφαινομένης. Διὰ ταῦτα πάντα
τὰς ἀρχαίας ἐπὶ τῷ νέῳ πάθει προθεσμίας ἐτήρησεν
ὃ Χριστός" διὰ τοῦτο δὴ χαὶ ἡμεῖς τηροῦμεν πάντας

Ni ΝΣ , 5i AUN JUS - Υ No c
A τοὺς χρόνους; εἰς ἐνδείςιν τῶν μυστηριωδῶν λογισμῶν

τὸ vina περιέποντες. Ἀλλ᾽ ὃ μὲν "Σωτὴρ τὸ ἀληθι-
νὸν ἐχτελῶν πάσχα ὑπὲρ τοῦ τῆς ἐπικρεμαμένης δίκης
τοὺς πάντας βύσασθαι, εἰκότως; οἷα ἐπ᾽ ἀληθινῷ xai
χυρίῳ πάσχα πάντας τοὺς προειρημένους χρόνους
μετὰ ἀχριόείας ἐν τῇ ἑδδουάδι χατὰ τὸ ἀρχαῖον
συνήγαγεν, ἵνα τὴν ἀναχεφαλαίωσιν ἀχριδῶς ἐχτελέ-
σειεν. Ἡμεῖς δὲ, ἐπεὶ μὴ δύνανται οὕτω εἰς ἀεὶ συν--

IN PASCHA

, L4 m o5 τ
τρέχειν αἱ προθεσμίαι, μίμημα τοῦ ἀληθινοῦ πάσχα

μερίαν γινομένης, εἰς σωτηρίαν πάντων ἡμῶν xol
ἀποτροπὴν τῶν ἐπιγινομένων χαχῶν xai τῶν οὖὐρα-
νίων χαρίτων μετάληψιν τὸν Σωτῆρα μιμούμενοι
τὸ πάσχα ἀνύομεν, ἐπὶ φανοτάτη φαιδρότητι τοῦ
παντός. Διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τὴν τῶν αἱρετικῶν
ἄγνοιαν xol τὴν τῶν Ἰουδαίων ἐπὶ τῷ τοῦ πάσχα
μυστηρίῳ ἀπεδυσάμεθα, παραλαμόάνοντες ἀεὶ πρὸς
τοῦτο ἰσημερίαν, χαὶ ζητοῦντες τὴν μετ᾽ ἰσημε-
ρίαν τεσσαρεσχαιδεχάτην, καὶ οὕτω παρασχευὴν καὶ
σάῤόατον xoi χυριαχὴν τὴν τοῦ Κυρίου ἐπώνυμον,
χαθὰ πολλάκις ἐῤῥέθη διὰ τὸ αὐτὸν τὸν Küptov ταύ-
τας τὰς προθεσμίας τετηρηχέναι ἐπὶ τῷ δεῖξαι τὸ τοῦ
προθάτου αἴνιγμα. ὋὉδεῖ ** 6. νόμος πάσχα ἢ χαλεῖ
ἐπ᾽ αὐτοῦ τελεσθὲν εὐχαίρως ἀντεισαχθέντος. Ὅρα
γὰρ, ἀδελφὲ, τὴν ἀνάγκην τοῦ πράγματος εἰς δεῖξιν
τῆς ἀληθείας. ᾿χέλευσε Μωῦσῆς, πρώτῳ μηνὶ, τεσ-
σαρεσχαιδεχάτη σελήνης τὸ πρόδατον σφαγιάζεσθαι,
ὃ δὴ τύπον τοῦ Σωτῆρος οἱ προφῆται ἐδόων * ὅθεν δὴ
Xo παρέδαλον αὐτῷ τῷ Σωτῆρι, καὶ ἔλεγον, Ὡς πρό-
ύατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, καὶ ὡς ἀμνὸς ἔναντι τοῦ χεί--
ρᾶντος αὐτὸν ἄφωνος. Ἵ ᾧ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθη -
μεν. Διὸ θεασάμενος τοῦτον ὃ πρόδρομος ᾿Ιωάννης
ἐδόα, Ἴδε ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν
τοῦ χόσμου. ᾿Επεὶ οὖν ἀχόλουθον ἦν, παρελθόντος τοῦ
ἐναργοὺς παυθῆναι τὸν τύπον, οὐχ ἄλλην προθεσμίαν
ἐν ἄλλῃ ἤτησεν ὃ Χριστὸς, ἢ τὴν τοῦ προύάτου σφα-
γὴν, ὡς ἂν τὴν ἀντεισαγωγὴν ἐπιδείξειε. Διὰ τοῦτο συν-
ἅπτει μὲν πάντας τοὺς χρόνους, ὡς εἶπον, καὶ συν-
τρέχει τῇ παρασχευὴ ἣ τεσσαρεσχαιδεχάτη " xal νόμου
χελεύοντος πρὸς ἑσπέραν χαὶ ἀνὰ μέσον τῶν ἑσπερινῶν
τὸ πρόδατον σφάττεσθαι, xol ἡμέραν καὶ ὥραν τῆς
σφαγῆς ἐπιτηρεῖ ὃ Σωτὴρ, ἡμέραν μὲν “τὴν παρα-
σχευὴν, ἐν ἣ ἐχτίσθη ὃ ἄνθρωπος, ὥραν δὲ ἐννάτην"
χαὶ περὶ αὐτὴν τὴν ἐννάτην ἐπὶ σταυροῦ ἀποπνεῖ. Πρὸς

b

VIL. 075
tationem, panem et calicem dat, tum corpus, tum
sanguinem arcanis nominibus offerens, jubensque
jn hac forma Pascha facere.

4. Hanc sequentes imitationem, tempora etiam
imitando colligimus, quantum possumus, squi-
noctium nempe, decimam quartam lunam et tri-
duum colligentes; decimam quartam ex necessi-
tate in hebdomada, ut mos antiquus docet, et
ipsum triduum; zquinoctium vero circa tem-
pus Pasche, quo convenimus. Salvator quidem
qui Pascha verissimum exhibuit, quod averte-
ret impudentia mala, daemonas , idololatriam, et
omnem perniciem, liberam naturam nostram ad
beatitudinis adeptionem effecit. Quoniam vero
morti et temporibus illis proximus precepit, ut nos
idipsum imitaremur in symbolis ab ipso datis, di-
cens : /Joc facite in meam commemorationem;
jure singulis annis post aequinoctium id agimus,
in omnium nostrum salutem, ut avertamus 1m-
pendentia mala, et ccelestis gratize consortes simus,
Servatorem imitantes Pascha perficimus cum lze-
titia et publice. Hac de causa hiereticorum necnon
Judaorum ignorantiam circa Paschae mysterium
exuimus; semperque ad illud assumimus zquino-
ctium, quirimusque decimam quartam qua post
cquinoctium accidit, et una Parasceven, Sabba-
tum et Dominicam, qu: a Domino sic appellatur,
ut sepe dictum est, quia ipse Dominus hac tem-
pora observavit, ut ostenderet znigma agni qui se-
cundum legem im Paschate immolabatur, oppor-
tune inductum fuisse. Vide namque, frater, quam
necessaria res fuit ad veritatis demonstrationem.
Jussit Moyses primo mense, quarta decima luna,
agnum immolari, quem figuram esse Servatoris
prophete clamabant : quare comparabant illum

Luc.22.19.

Servatori, et dicebant : Quasi ovis ad occisionem Isai. 53.7.

ductus est, et quasi agnus coram tondente se

sine voce. Livore ejus nos sanati sumus. ldeo j»j4. v. 5.
videns illum przcursor Joannes clamabat : Ecce j,,4.1.25.

agnus Dei, qui tollit peccatum mundi. Quia
1 gitur consequens erat, post rem clare gestam, ces-
sare figuram, non aliud definitum tempus expe-
uüit Christus, quam agni mactationem, ut aliud
ejus loco allatum ostenderet. Ideo omnia colligit
tempora, ut dixi,e* concurrit cum Parasceve deci-
ma quarta luna: legequepracipiente post vesperam
et inter vespertinas horas jugulari agnum, et diem
et horam occisionis servat Salvator: diem, Para-
sceven, in qua creatus est homo; horam vero nonam;
et circa illam horam nonam in cruce exspiravit.
Vesperam enim a septima hora duci dicunt post
sextam ; illud enim, Znter vespertina, si a septi-
ma incipiatur, centrum perfectum habebit nonam,

Lev. 23. 5

"mos 8. 9.

4d mos 8.
160.

9.

974

in qua dicunt sapientes Hebrzi agnum mactari.
In hac itaque hora mactationis agni in Parasceve
Servator, cum reddidit spiritum, loco zenigmatis
veritatem induxit, et restaurationem per tempo-
rum concentum clare fecit. Et tam necessaria fuit
illa inductio,ut in solennitate Paschae non potuerint
Judzei in festi honorem scelus illud. differre, quod
certe alii fecissent; sed semel ad. cedem sponte in- 25)
hiantes,judicium habuere, quod impetui suo opitu- αὶ
laretur, nec reveriti sunt, ut inductio illa (1n loco
agni) manifestaretur. Servatur autem tibi ratio ple-
nilunii, quod in passione fuit. Quia enim sol o
tantum contra Servatorem scelus obscurandus erat
a sexta usque ad nonam horam, ut radios quasi
oculos suos averteret , ne videret tantum facinus,
plena luna in passione determinata est, ne crede-
rent Graci salis eclipsim per concursum lune
factum fuisse. Sed cum ipsa tantum distaret a so-
le, necessarium est confiteri, ab eo qui passus est,
inductas fuisse tenebras ἃ sexta hora secuüiduin
Evangeliorum vocem, quie tenebra in Salvatoris
passione acciderunt, ut ipse prophetice olim cla-
mabat : ait enim Amóé: Et erit in. illa die, dicit
Dominus, occidet sol in meridie, et obscurabi- V
tur in die lux. Etquia futurum erat, ut dies illa
in lucem et tenebras divideretur, Wachari las rur-
sus alius propheta dicit : Et erit, in die illa non
erit lumen : et dies illa nota Domino, non est
dies neque nox: et ad vesperam erit lumen.
Et totam illam ancipitem facit per. successionem
tenebrarum et lucis. Ac quoniam propheta clama-
bat, Obtenebrabitur sol in meridie, et quidem ali-
quando dubitaturi erant, num hoc vere accidisset
Serv atori, necne ; jam oh oculos tuos signum ma-
enum est, quod restitutionem videns quaestionem
solvas. Quid ergo sequitur hodie, ut exhibeatur
Dominica vox? Judzis minas intentans Amos ait,
passionem dilecti Dei Servatoris objiciens, et. eo-
rum iniquitatem ipsi opponens : Occidet sol in
meridie, et obscurabitur in die lumen : et con- €
eertam solennitates eorum in luctum, et omnia
cantica eorum in planctum : et adducam super
omnem lumbum, saccum, et super omne ca-
put calvitiem : et ponam eum ut luctum uni-
geniti, et qui cum ipso sunt, ut diem. dolo-
ris. Nam signa posuit, quod sol occideret in me-
ridie, et conversionem solennitatum in planctum,
et canticorum im luctum : et hec omnia, inquit,
Deus faciet propter dilectum suum. Talis, inquit,
luctus erit, et talis ac tam. necessaria ultio, qua-
lem congruere existimabit dignitati dilecti con-
tumelia "affecti. Vide igitur annon ex passione
Servatoris calamitates sequantur; annon solenni-
lates eorum in luctum versa fuerint, et cantica eo-
rum in planctum ; annon sol occiderit in meridie.

^ Locum prorsus obscurum divinando con:ertimus.
| Pro συχρο μένην legendum videtur συγχωρουμένην, et
mox fort. ὡς οὐχ $)eaz». Sed semel , inquit , ad. eadem

SPURIA4.

ἑσπέραν μὲν γὰρ ἀπὸ τῆς ἑύδόμης ὥ ὥρας εἶναι φασὶ! μετὰ
τὴν ἕχτην τὸ δὲ, Av μέσων τῶν ἑσπερινῶν, εἰ ἀπὸ
ἑδδόμης ἄρξη, τὸ χέντρον τῆς ἐννάτης τετελεσμένον
ἐστὶν, ἐν ἡ xx οἱ σοφοὶ τῶν 'Βόραίων f ἱστοροῦσι τὸ
πρόῤατον δύεσθαι. Ἔν ταύτη οὖν τῇ ὥρᾳ τῆς σφαγῆς
τοῦ προβάτου χατὰ τὴν παρασχευὴν ὃ Σωτὴρ ἀποδεὺς
τὸ πνεῦμα, καὶ τὴν ἀντεισαγωγὴν τοῦ αἰνίγματος ἐπε-
δείξ ξχτο, χαὶ τὴν ἀναχεφαλαίωσιν διὰ τῆς: τῶν χρόνων
& ou. μονίας σαφῶς ἐποιήσατο. Καὶ τοσαύτη ἦν U ἀνάγκη

τῆς ἀντεισαγωγῆς, ὥστε ἑορτῆς οὔσης τοῦ πάσχα οὐκ
ἠδυνήθησαν Ιουδαῖοι εἰς τιμὴν τῆς ἑορτῆς μεταθεῖναι
τὸ ἄγος" ὃ δὴ χαὶ ἄλλοι ἂν ἐποίησαν 22 ἀλλ᾽ ἅπαξ πρὸς
τὸν φόνον ἑχουσίως ὁρμήσαντες ἔ £y ov, τὴν δίκην ΕΟ
χρωμένην τῇ ὁρμῇ, ὡς οὐχ ἤδεσαν, πρὸς τὴν τῆς εἶσ--
αγωγὴς φανοτάτην Boda. Ῥηρεῖται δέ σοι χαὶ
τῆς πλησιφαοῦς σελήνης ἣ χατὰ τὸ πάθος αἰτία, ὅτι
ἐπείπερ ἤμελλεν ὃ ἥλιος τοῦ τοιούτου γινομένου χατὰ
τοῦ Σωτῆρος d ἄγους σχ τίζεσθαι ἀπὸ ἕχτης ὥρας ἕως
ἐννάτης, χαὶ τὰς ἑαυτοῦ ἀκτῖνας καθάπερ ὀφθαλμοὺς
ἀναστρέφειν, ἵνα νὴ Dn τὸ ἄγος, ἢ πλησιφαὶ ς τὸ πά-
θος ὡρίσθη. , ὡς ἂν μὴ ἔχλειψις ἡλίου xai bob pou y
σελήνης τοῖς "EX t Yoga O7 ἀλλ᾽ ἐπὶ τοσοῦτον ὃδιε-
στηχυίας αὐτῆς τοῦ ἡλίου, ἀνάγχῃ τοῦ παθόντος ὃ ὅμο-
λογηθῆναι. Συμδῆναι δὲ τὸ σχότος τὸ ἀπὸ τῆς ἕχτης
ὥρας χατὰ τὴν τῶν Eos) ίων φωνὴν € ἐπὶ τῷ τοῦ Σω-
τῆρος πάθει γινόμενον, καὶ προφητικῶς ἄνωθεν προ-
λαύὼν ἐθόα. Φησὶ iv Ἀμώς: Ka ἔσται,ἐν τῇ ἡμέρα
ἐχείνῃ 5 ee Κύριος, δύσεται 5 ἥλιος μεσημύρίας,
χαὶ συσχοτάσει ἐν ἡμέρᾳ τὸ φῶς, Καὶ ἐπειδὴ ἄμελλεν
$ ἡμέρα αὔτ ^ μερίζεσθαι φωτὶ xat σχότει, Ζαγαρίας
αὖθις ἄλλος προφήτης φησί" Καὶ ἐ ἔσται, ἐν τῇ ἡμέρᾳ
ἐχείνη οὐχ ἔσται φῶς" χαὶ 4 ἡμέρα ἐκείνη γνωστὴ τῷ
Κυρίῳ, χαὶ οὖχ ἡμέρα καὶ οὗ νύξ" xa πρὸς ἕσπε ἔραν
ἔσται φῶς. Koi ὅλην αὐτὴν ἀμφίδολον ποιεῖ τὴ παρὰ
μέρος διαδοχῇ τοῦ σκότους χαὶ τοῦ φωτός. Καὶ ἐπειδὴ
ὃ προφήτης ἐδόα, ὅτι σχοτ ἰσθήσεται ὃ ἥλιος μεσημ-

ptas , xa ἐνίοτέ τινες ἤμελλον ἀπιστεῖν. εἰ ἀληθῶς γέ-
γονε τοῦτο ἐπὶ τῷ τοῦ “Σωτῆρος, ἢ ἢ οὗ, ἔστιν ὑπὸ τοῖς
σοῖς ὀφθαλμοῖς ἄρτι δρώμενον. μέγα mex of pov ἵνα
ἐχ τοῦ τεχιτηρίου τὴν ἀποχατάστασιν βλέ πων ζητή-
ματος ἀπαλλάττοιο. Τί οὖν | παραχολουθεῖ σήμερον,
ἵνα δειχθῇ ἣ δεσποτιχὴ φωνή; Πρὸς je ἀπει-
λῶν φησιν ὃ ᾿Αμὼς, τὸ τοῦ πάθους τοῦ Σωτῆρος τοῦ
ἀγαπητοῦ τοῦ Θεοῦ προῦ αλλόμιενος, καὶ τὴν αὐτῶν
παρανομίαν ἀντιθείς" Δύσεται ὃ ἥλιος μεσημόρίας,
xa συσχοτάσει ἐν ἡμέρᾳ τὸ φῶς" χαὶ μετ ἀστρέψω τὰς
ἑορτὰς ὑμῶν εἰς πένθος, xo πάσας τὰς ᾧδὰς ὑμῶν
εἰς θρῆνον" xo ἀναδιθάσω ἐπὶ πᾶσαν ὀσφὺν σάχχον,
χαὶ ἐπὶ πᾶσαν “χεφαλὴν φαλάχρωμα" χαὶ θήσομαι αὖ-
τὸν ὡς πένθος ἀγαπητοῦ , χαὶ τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ, ὡς ἣμέ-
pv ὀδύνης. oS γὰρ δῦναι τὸν ἥλιον μεσημόρίας ση-
uela τέθειχε, μ ἑταστροφὴν τῶν ἔργων εἷς πένθος;
καὶ τῶν ᾧδῶν εἰς θρῆνον᾽ χαὶ ταῦτα πάντα διὰ τὸν
ἑαυτοῦ ἀγαπητὸν, ἔφη; δ Θεὺς “ποιήσει. Towüzov γὰρ
πένθος, φησὶν; ἔσται, καὶ τοιαύτη ἀνάγχη ὃ δίκης, οἷα

ruentes, habuerunt impetui suo conspirantem ultionem
per signa declaratam (adeo non sentiebant) ut mani-
festetur inductio. ]

LN

ἀναλογήσει πρὸς τὴν τοῦ ϑόρισθέντος à dá ἀπητοῦ ἀξίαν.
Ὅρα τοίνυν, εἶ "5 ἐξ οὗ πέπονθεν ὃ The. παρα-
χολουθεῖ τὰ πάθη : εἰ μὴ μετεστράφησαν εἰς πένθος αἵ
ἑορταὶ αὐτῶν" εἰ μὴ αἱ δαὶ αὐτῶν εἰς θρῆνον᾽ οὐχ
ἔδυ ὃ ἥλιος μεσημ. μθρίας. Ei à δὲ συνορᾶς τὸ μέγα θαῦμα,

ὅτι ἐν ἑορτῇ | μὲν τοῦ πάσχα ἐσταυρώθη ὃ Χριστὸς, 1.

δὲ δίκη τούτου χάριν μετέδαλεν εἰς πένθος τὰς ἑορτὰς,
Ῥωμαίων μὲν ἐπελθόντων, τῶν δὲ Ἰουδαίων συμφυ--
γόντων ἁπάντων, ὥσπερ εἰς χοινὴν παγίδα τὴν Ἵερου-
σαλ ws χαὶ ἐν αὐταῖς ταῖς ἑορταῖς, ὡς ἣ ἱστορία
φησὶ, ξίφει χαὶ πυρὶ χαὶ οἰμωγαῖς. ἀνονήτοις δαπα-
γηθέν των, ὡς ὑπὸ τοσούτων χαχῶν ἔστοιν ισμένων αὖ-
τῶν ῥητῶς amo ya τὴν μεταδολὴν χαὶ τῶν ἑορτῶν
εἰς πένθος, χαὶ τῶν ρῶν εἰς θρῆνον, ὃ δῆλον ὅτι, τού-
των ἐχδεδηκότων ἐπ᾽ ὄψεσιν, ἔδυ ὃ ἥλιος usan ptas.
Τοῦτο γὰρ σημαίνει τὰ eignus ἕνα. Διετῇ γοῦν χρόνον ὗ
πόλεμος καὶ τοὺς Ἰουδαίους ἐ ἐπὶ πένθει ἀνάλωσε, χαὶ
ἄχρι τὴς σήμερον τὸ πένθος τῆς Ἰουδαίας 1 παρέτεινε.
Ποῦ γὰρ 6 ναός: ποῦ f ἱερωσύνη: 1 ποὺ fj βασιλεία; ποῦ
τὸ ὁρμητήριον ; ποῦ f, τοῦ νόμου πόλις; Πάντα οἴχεται,
πάντα ἀπέσθη, πάντα ἐκ βάθρων ἦρται" δύναντος τοῦ
ἡλίου, εἰς πένθος μετέθαλεν. Ἐπειδὴ οὖν ταῦτα μεγά-
λων μυστηρίων χάριν ἐπράττετο ἐπὶ τοῦ Σωτῆρος πά-
σχοντος, διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς xa ἕχαστον πάσχα τοῦ
ψυστηρίου τὴν σημασίαν ἀνανεοῦσθαι πειρώμενοι, χαὶ
τὰς προθεσ κίας συνάγομεν, ὅση δύναμις, χαὶ ,παρα-

λαμβάνομεν χαὶ τὴν τεσσαρεσχαιδεχάτην, οὗ μόνον διὰ 3

τὰς λοιπὰς θεωρίας τὰς εἰρημένας χαὶ τὰς μὴ δαμεὶς
σας, ἀλλὰ χαὶ διὰ τὸ δῦναι τὸν ἅλιον μεσημϑρίας,
ἵνα φ φαίνηται οὐ τέχνης “Ξλληνικῇῆς, ἀλλὰ ὃ δίκης ἔργον
τὸ σχότος, ὡς πολλάκις ,ἐῤῥέθη, οὐχ ὑποδραμούσης
σελήνης, ἀλλὰ χατὰ δι tue gov τῷ ἡλιαχῷ ἀνατελ-
λούσης δρόμῳ, χαὶ οὕτως, ὡς ἄν τις ἘΠ ΟΣ, χινουμέ-
νῆς γινόμενον, ἵνα ἢ σημεῖον τοῦ συμϑεθηχότος θαύ--
ματος ἣ τεσσαρεσχαιδεχάτη τοῖς πᾶσιν αἰώνιον.
Παραλαμθάνομεν χαὶ παρασχευὴν χαὶ σάδό ατον
καὶ χυριαχὴν διὰ τὰς προῤῥηθείσας αἰτίας, χαὶ δλό-
χλήρον. τοῦ μυστηρίου τὴν θεωρίαν τῇ τῶν προθε-
σμιῶν συνδρου ἢ ἐχτελοῦντες, xol τὴν τῶν ᾿Ιουδαίων
ἄνοιαν, xol τὴν τῶν μὴ τοῦτον τὸν τρόπον ἀσμε-
νιζόντων αἱρετικῶν μανίαν ἀποπεμπόμεθα, χαὶ
χαραχτῆρα δλοτελῇ τῆς τοῦ παντὸς ἀνακεφαλαιώς-
σεως ἐπὶ τῇ τοῦ πάσχα ἱερᾷ τελετῇ προδαλλό-
μεθα. "Ev ὅλαις γὰρ παῖς προθεσμίαις ταύταις τοῦ
Χριστοῦ παθόντος, ἀνάγχη χαὶ Aus ποιεῖν ὡσαύτως
τὸ πάσχα, ὅση δύναμις, καὶ εἴ τι ἂν τούτων λίποι,
σχάζ ει κινδονωδῶς ἣ piene. Ἐπεὶ οὖν ἀρκούντως
περὶ τούτων ἀχήχοας, ἀναγχαῖον. ἂν εἴη λοιπὸν χαὶ
τὴν αἰτίαν εἰπεῖν, δι᾿ ἣν νῦν fj τοῦ πάσχα παράστα-
σις γίνεται, ὅπερ ἀρξάμενος τοῦ λόγου ἐπήγγελμαι.
Εἰρήχαμεν, ἀδελφὲ, ὅτι δεῖ ἐπὶ τῷ πάθει xol τὴν
ἐαρινὴν ἰσημερίαν, χαὶ τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην χατὰ
σελήνην, οὗ πρὸ ἰσημερίας, " χαὶ τὸ σάδόατον, xxl
τὴν χυριαχὴν συλλαμβάνειν. "EXy οὖν ποτ e συμδαίνῃ
τὴν πεσσαρεσχαιδεχάτην χατὰ σελήνην πρὸ ἰσημερίας
ἐμπίπτειν, ἐχείνην μὲν ἀχυροῦμεν, ἄλλην δὲ ζητοῦμεν
τὴν ὀφείλουσαν μετ᾽ ἰσημερίαν γενέσθαι" καὶ συμδαί-

PASCHA VIT.

975
D Quod si conspicis magnum illud miraculum,
quod i in solennitate Paschae crucifixus fuerit Chri-
stus, ideoque ultio solennitates converterit in lu-
ctim, Romanis invadentibus, Judzisque omnibus
fugientibus; et in communem laqueum inciderit
Jerusalem, idque i in ipsis solennitatibus, ut. nar-
rat historia ; Judzeis, gladio, 1 igne et inutili gemitu
absumtis ; ila ut tot malis ipsos opprimentibus
clare eveniat illa. conversio festorum ipsorum in
luctum, et canticorum in planctum; manifestum
est, quod his ob oculos positis, sol occiderit in
meridie. Hoc quippe jam dicta significant. Duc-
rum ergo annorum spatio bellum Judaeos absum-
sit, et usque ad hanc diem. Judzze luctus exten-
ditur. Ubi enim est templum? ubi sacerdotium?
E ubi regnüm? ubi impetus illorum? ubi civitas
legis? Omnia abierunt, omnia exstincta sunt,
omnia a fundaments sublata sunt : occidente sole,
in luctum versi sunt. Quia ergo ista magnorum
mysteriorum causa facta sunt, quod Salvator pas-
sus esset: 1deo et nos in singulis Pasche festis,
mysteri significationem renovare conantes, de-
finita tempora colligimus quantum possumus, et
decimam quartam assumimus non solum ob alias
causas dictas et ob alias non dictas; sed etiam quod
sol occiderit in meridie, ut appareret, non ex arte
; Grieca, sed ex ultione tenebras proficisci, ut sepe
A diximus, non concurrente luna, sed ita oriente, ut
solis cursui ex diametro opposita esset, et sic , ut
quis dixerit, mota, ut quarta decima esset, mira-
raculi quod. acciderat signum omnibus aeternum.

5. Assumimus item Parasceven , Sabbatum οἱ
Dominicam ob supra dictas causas, et totam my-
sterii rationem in concursu definitorum tempor unm
celebrantes, Judaeorum 1 insaniam, et cum ipsis non
consentientium haereticorum. furorem respuimus ,
totumque characterem restaurationis universi in
sacra Pasch: celebratione proferimus. Cuin enim
subhis omnibus temporum rationibus Christus pas-

p sussit,necesse estet nossic Pascha persolvere, quan-
tum possumus : quod si qua ex illis deficiat, cum
periculo claudicat imitatio. Quoniam igitur de lis
satis audisti, opera pretium fuerit nunc dicere,
cur Pascha declaratio nunc sic fiat, ut in exor dio
pollicitus sum. Diximus, frater, oportere in pas-
sione, et aequinoctium vernum, et decimam quar-
tam lunam, non ante zquinoctium et Sabbatum
et Dominicam assumere. Si ergo aliquando conti-
gerit decimam quartam lunam ante equinoctium
incidere, illam rejicimus, et aliam quzrimus, quz
debet post equinoctium esse: ettunc contingit men-
sem injectitium esse, donec cueudect quarta
post cquinoctium. Nunc autem, frater, 1 in presenti

? Hic deesse videtur zz» παρασχευήν, ante. xz τὸ σάθδατον.

9,6

Paschate quarta decima incidit duobus circiter die

SPURÍA.

νει ἐν τούτῳ μῆνα Eu d) gov παρεμπίπτειν εἰς γένε-

bus ante zequinoctium, nec adhiberi potest. Ideo € σιν τῆς μετ᾽ ἰσημερίαν τεσσαρεσχαιδεχάτης. Νὺν δὲ,

quaerimus ut lunaris mensis finiatur, ut sequentem
quartam decimam assumamus, et in illa Servato-
ris mensem celebremus. Mense igitur embolismo,
seu injectitio, opus habemus. Etenim ut vidimus ,

si quarta decima luna ante aequinoctium ineidat,
nos non illa, sed sequente post &quinoctium opus
habere: sic rursum si quarta decima luna cum
Dominica concurrat, hanc non celebramus Domi-
nicam resurrectionis, sed sequentem Dominicam
assumimus, quia quarta decima passionis est : in
hac enim passus est Christus, Parasceve concur-

rente ; eL sicut Parasceven non ut diem resurrectio-
nis agnoscimus, sic nec quartam decimam cum
illa Goucurrentem: Qus vero Dominica pro resur-
rectione assignatur, pura sit oportet a passione.
$1 ergo im illa inciderit passionis numerus, qui est
quarta: decimze lunze, hac missa die, sequentem ut
passione puram sequimur. Cum enim in proposito
nobis sit Dominum imitari in passione et resurre-
ctione, Dominicam, quam resurrectioni assignamus,
a passione puram, ut Dominus fecit, observamus,
in diebus quz illam przcedunt passionem assi-
gnantes. Quia. vero hoc intelligis, jam. dictis at-
EET Biduo ante zquinoctium, ut. dixi, accidit
decima quarta Inna : necesse autem est hanc di-
mittere, et sequentem, quz post zequinoctium ac-
cidit, assumere. Verum hic rursum qua concur-
rit cum vigesima sexta die mensis septimi, concur-
rit etiam cum Dominica, Quia ergo rursus decima
quarta luna cum Dominica. concurrit, resurre-
clionis festum in sequentem. Dominicam transferi-
mus, qua ἃ passionis numero libera est, et sic
vigesima sextae septimi mensis hebdomadam ad-
dentes, octavi mensis secunda resurrectionem
agimus. Et hac causa est. hujusce declarationis.
Quod si quis contradicere velit. circa vigesimam
sextam diem hujus mensis, et dicere, nunc Domi-
nicam cum quarta decima mensis lunaris concur-
rcre, is mittatur, si quidem velit, ad ea quae contra
allata sunt ; et Ginzecor um sapientes ad hoc testes
accipiat, quod totam Dominicam οἱ hanc et se-
quentem noclem fere usque ad. sequentem. diem

quarta decima luna comprehendat. Ac nemo dicat, ,,,

nunquam hoc ritu. Pascha celebratum fuisse. Hu-. 4

jusce rei multos habemus testes et memores. Dein-
de ea » qua nunquam vera sunt, nunquam ex Scien-
tia conciliantur ; ; sed semper queritur scientiae
ratio et siepe res cito: accidit, 5906 citius, et rursum
tardius ; et nemo peritus inzequalitatem temporum
attendit, sed rationum. concentum. Quoties putas
proeteritis temporibus dictum fuisse, sed nunquam
factum est, et tamen ars ΠΈΤΕΕΣ, Quid. autem
discriminis" est? Nam qui contra stant, fatentur
sape accidisse, ut vigesima nona mensis septimi
Pascha Leica Demiá agitur de tribus aut
quatuor diebus, quas huie disciplina: concedere re-
nuunt. Unde ergo inexspectata venit. hiec dubita-
tio ? Sed mirantur quod sic inequaliter quantum

ἀδελφὲ, εἰς τοῦτο τὸ προχείμενον ἡμῖν πάσχα ἣ τεσ-
σαρεσχαιδεκάτη ὡς πρὸ δύο usse τῆς ἰσημερίας
ἐμπίπτει, χαὶ ἄκυρος γίνεται. Διὸ ζητοῦμεν τελέσαι
τὸν μῆνα τῆς σελήνης: χαὶ τὴν ἐπιοῦσαν τεσσαρεσχαι-
δεχάτην παραλαύεῖν, T ἵγα ἐν ταύτῃ τὸν μῆνα τοῦ Σω-
τῆρος ἀπεργασώμεθα. Μηνὸς οὖν ἐμιδολίμιου χρήζο-
μεν. Ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐθεασάμεθα J ὅτ' á τεσσαρεσχαιδε-
χάτη χατὰ σελήνην πρὸ ἰσημερίας ἐὰν ἐμπέσῃ, οὗ
ταύτης; ἀλλὰ τῆς | μετ᾽ ἰσημερίαν ἁρμοζόντως ὃ δεόμε--
θα: οὕτω πάλιν χατὰ σελήνην τεσσαρεσχαιδεχάτης
χυριαχῇ συνελθούσης, οὖχκ ἄγομεν ταύτην. τὴν Kupuie
κὴν ἀναστάσιμον, ἀλλὰ τῆς ἑξῆς χυριαχῆς “ρήζομεν,
ὅτι ἣ μὲν τεσσαρεσχαιδεχάτη πάθους ἐστίν ἐν γὰρ
ταύτῃ πέπονθε εν ὃ Χριστὸς τῇ παρασχευῇ συνελθούσῃ.
Kol ὁ ὥσπερ τὴν παρασχευὴν ἀναστάσιμον οὗ γνωρίζο-
μὲν, οὕτως οὐδὲ τὴν τεσσαρεσχαιδεχάτην συζυγοῦσαν
αὐτῇ" ἡ δὲ ὀφείλουσα ἐ ἐπὶ τῇ ἀναστάσει δρίζεσθαι χυ--
ριαχὴ χαθαρὰ παθητιχῆς ἡμέρας ὃ ὑπάρχειν τέταχται.
'E&v οὖν συμπέση αὐτῇ 6 παθητιχὸς τῆς τεσσαρεσ-
χαιδεχάτης ἀριθμὸς, ταύτην ἀφέντες, τὴν ἑξῆς ὡς
καθαρὰν πάθους ὃ διώκομεν. Προχειμένου γὰρ ἡμῖν τοῦ
χατὰ τὸν Σωτῆρα ἐπὶ τῷ πάθει καὶ τῇ ἀναστάσϑι
μιμήματος, ἀεὶ τὴν χυριαχὴν, ἣν μέλλομεν ἐπὶ τῇ
ἀναστάσει δρίζειν, ἔλευθέ ἔραν πάθους, ὦ ὡς ὃ Δεσπότης,
διαφυλάττομεν, ἐπὶ τὰς πρὸ ταύτης τὸ πάθος λαμδά-
νοντες. Ἐπειδὴ τοῦτο τεθέασαι, πρόσεχε dou ὃ
λέγω. Πρὸ δύο ἡμερῶν νῦν ἐμπίπτει, ὡς ἔφην, fj τεσ-
σαρεσχαιδεχάτη xa σελήνην τῆς ἰσημερίας. Ἀνάγ-
χὴν ἔχομεν ταύτην μὲν παρε ἵναι; , τὴν ὃ δὲ μετὰ ταύτην
τεσσαρεσχαιδεχάτην, ὡς μετ᾽ ἰσημερίαν ἐκδέχεσθαι.
Ἀλλ᾽ αὐτὴ πάλιν ὃ ἁρμόζουσα ,ἴεσσαρε εσχαιὸς χάτη
μιηνὸς ἑ ἑδδόμου εἰκάδι ἕχτη, συντρέχει; ἐπειδὴ χαὶ χυ-
ριαχὴ συμπίπτει. ᾿Επεὶ οὖν f πεσσαρεσχαιδεχάτη αὖ
τῇ xo uae συμπίπτει, τὴν τῆς ἀναστάσεως ἑορτὴν
εἰς τὴν ἑξῆς χυριαχὴν μετατίθεμεν τοῦ παθητιχοῦ
ἀριθμοῦ, ἐλευθέραν εὑρημένην " xol οὕτω τῇ εἰκάδι
ἕκτη τοῦ ἑδδόμου υηνὸς ἑδδομάδα ἐπισυνάπτοντες ó
eic δευτέραν ὀγδύου μηνὸς τὴν ἀναστάσιμον ἄγομεν.
Ko αὕτη ἐστὶν ἣ αἰτία τῆς παραστάσεως. Εἰ δέ τις
ἀντιλέγειν ἐθέλοι περὶ τοῦ εἰκάδα € ἕκτη " τοῦτι ἐδδό--
μου wnyós : νῦν αὕτη ἣ χυριαχὴ τὴν τεσσαρεσχαιδε-
κάτην τοῦ μηνὸς συμβαίνειν, στελλέσθω ἐπισχεψόμε-
νος τὴν ἀντίῤῥησιν, εἰ βούλεται, xa τοὺς σοφοὺς τῶν
“βλλήνων πρὸς τοῦτο παραλαδὸ ὧν μάρτυρας , ὅτι ὅλην
τὴν χυριαχὴν χαὶ ταύτην χαὶ τὴν μετ᾽ αὐτὴν νύχτα
ἕως "ἐγγὺς εἰς τὴν ἐπιοῦσαν δευτέραν 1 τεσσαρεσχαι-
δεχάτη χαταλαμθάνει. Καὶ υιηδεὶς λεγέτω, ὅτι οὐδέ-
ποτε ἐπὶ τοσαύτῃ παραστάσει τὸ πάσχα γεγένηται.
Καὶ τούτου πολλοὺς ἔχουιεν υνήμονας μάρτυρας.
"xev τὰ οὐδέ ποτε ἀληθῶς οὐδέποτε ἐπιστήμη &p-
μόζει, ἀλλ᾽ ἀεὶ ὃ λόγος ζητεῖται τῆς ἐπιστήμης" χαὶ
πολλάχις παχὺ γίνεται, πολλάκις παχύτερον, χαὶ πά-
λιν βραδύτερον, χαὶ οὐδεὶς ἐ ἐπιστήμων τῇ ἀνωμαλίᾳ
προσέχε! τῶν χρόνων, ἀλλὰ τῇ ἁρμονίᾳ τῶν λόγων.
Hood νομίζεις ἐ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις ἐῤῥέθη τὸ,
οὐδέποτ e γέγονε, xo ἣ τέχνη χρατεῖς; Τί δὲ xol τὸ
παραλλάττον ἐστίν; Οἱ μὲν γὰρ αἰτιώμενοι ὅμολο-
γοῦσιν εἰκάδι ἐννάτη ἑῤδόμου μηνὸς γεγενῆσθαι πάσχα

IN PASCHA VII. 9077

^

πολλάκις. Λοιπὸν οὖν ἐστι περὶ τριῶν ἡμερῶν ἢ τεσ- — ad tempus Pascha celebretur. Verum illud peritis
σάρων, ἃς ὀχνοῦσι παραχωρῆσαι τῇ ἐπιστήμῃ. Ποῦ mirum non est, Vides, frater, poeticos aut tragi-
οὖν λοιπὸν ἣ ἐκ παραδόξου τῆς παραστάσεως ἀπορία; gicos ornatus, quomodo illi sint exiles, hi exilio-
AX θαυμάζουσιν, ὅτι ἀνωμάλως οὕτως, ὅσον ἐπὶ res, alii vero latiores. Hos. vero imperiti prorsus
τῷ χρόνῳ, γίνεται τὸ o πάσχα. ᾿Αλλὰ τοῦτο θαῦμα οὐκ mirantur, ut ita simpliciter dispositos; artifex vero
ἔστιν ἐ ἐπιστημόνων. [DU ἰδες, ἀδελφὲ, ποιητιχοὺς χόσμους qui metrum harmoniae novit, artis planam scit ra-
ἣ τραγιχοὺς, πῶς οἱ μέν εἰσι χόνδοι,, οἱ δὲ χονδότεροι, tionem, etsi linearum conspectus inzequalis videa-
oi δὲ ἐπὶ πλεῖον ἐχτεταμένοι. Τούτους oi ἀμαθεῖς tur. hem certe, frater, dies resurrectionis est se-
πάντως θαυμάζουσιν, ὡς ἁπλῶς οὕτω διαχειμέ ἔνους" cunda mensis octavi ; anno autem sequenti, decima
δι μέντοι τεχνίτης ὃ μέτρον ἁρμονίας εἰδὼς, οἶδε τὸ septima mensis septimi , €t rursum in sequenti
bua τῆς τέχνης; κἂν ἣ ὄψις τῶν στίχων ἀνώμαλος nona septimi mensis erit, ac rursus tertio anno,
φαίνηται. Αὐτίκα γοῦν, ἀδελφὲ," νῦν TEM γίνεται δευ- — vigesima nona mensis dies resurrectioni sassigna-
τέρα ὀγδόου ἣ ἀναστάσιμος, εἰς δὲ τὸ ἐπιὸν ἑπταχαι- bitur : nemoque hac in re leditur, nemo dolet ;
ὃς exin ἑδδόμου μηνὸς γίνετ ται, καὶ. πάλιν εἰς τὸ ἑξῆς C sed omnes artis. harmoniam quzrunt, et de rei
ἐννάτη ἑδδόμου μιηνὸς, x«i αὖθις εἰς τὸ τρίτον ἔτος, Scientia lzetantur. Id enim solum spectatur, ut deci-
εἰκάδι evum τοῦ U. avos ἣ ἀναστάσιμος γνωρισθήσε- ma quarta luna 1118 non ante gquinoctium vernum
ται" χαὶ οὐδεὶς πρὸς ταῦτ α βλάπτεται, οὐδεὶς πρὸς sit, et ut Dominica ad resurrectionem assignata
ταῦτα λυπεῖται, ἀλλ᾽ ἕκαστος τὴν ἁρμονίαν ζητεῖ Tig à decima quarta luna libera sit. Qua. de causa
τέχνης, χαὶ τῷ τῆς ἐπιστήμης, λόγῳ εὐφραίνεται. quistiones movent, qui calculi periti non sunt.
“Ὅλον γάρ ἐστι τὸ σχοπούμενον, ἵ ἵνα μὴ f τεσσαρεσ- Oportet enim decimam quartam in hebdomada
καιδεχάτη χατὰ σελήνην πρὸ ἰσημερίας ἐαρινῆς γέ- ante definitam resurrectionem contingere. Sed si
νηται, χαὶ ἣ πρὸς τὴν ἀναστάσιμον δριζομένη χυριαχὴ quidem in hebdomade spatio acciderit, tunc faci-
ἐλε ευθέρα τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης ὑπάρχῃ AIT ἣν xoi lisest inventio; si vero in Dominicam incidat, hic
τὰ ζητήματα τοῖ c οὐχ ἀκριθδοῦσι τὴν ψῆφον ἐ ἐπιφύεται. accurate providendum est. Nam qui rem non in-
Δεῖ μὲν γὰρ τὴν τεσσαρε Ξσχαιδεχάτην e ἐν τὴ ἑύδομάδι quirunt, interdum non decimam quartam, sed de-
πρὸ τῆς δριζομένης ἀναστασίμου συμθῆναι. Ἀλλ᾽ ἐὰν cimam quintam erroris causam faciunt; quod etiam
Us ἐγ εἰς τὸ πλάτος τῆς s ἑδδομάδος “συμπέσῃ , εὐπέτεια in pr :senti contigit. Debemus ergo in his stare,
τῆς εὑρέ ἔσεως ὑπανοίγεται" * ἐὰν δὲ τῇ χυριαχῇ ἡμέρᾳ et agnoscere rem nunc concinne dispositam esse.
ἐμπίπτῃ, ἐν ταύτῃ ἀχριθοὺς ἐπιστασίας χρεία. Ot D i Sciamus oportet :et ante sequentem hebdo-
γὰρ μὴ ζητοῦντες, ἐνίοτε οὐ τεσσαρεσχαιδεχάτην, madam hac de re certam. quisque habeat opinio-
ἀλλὰ πεντεχαιδεκάτην κατὰ σελήνην ὑπάρχειν τὸ nem, etsciant hanc primam esse ex septem he-
σφάλμα ἐργάζονται" ὃ ὃ δὴ χαὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος συμ.- bdomadibus, in qua oportet jejunare. Nos autem
δέδηκε. Πάνυ οὖν ὀφείλομεν ἕ ἑστάναι, χαὶ γνωρίζειν, hac in re promissionem. implevimus, si tamen
ὅτι xoi νῦν ἣ παράστασις ἐναρμονίως γίνεται. ᾿Γαῦτα — memoria retineantur ea, quee diximus, Det autem
γνωρίζειν ὀφείλομεν, καὶ πρὸ τῆς ἐρχομένης ἑόδομά.- Deus ut οἱ mysteria onmia serventur in cordibus
δος καθαρὰν "ἐχέτω τὴν γνώμην, χαὶ γινωσκέτω ταύ-- vestris, et vos in Christo, quicum refertur gloria
τὴν πρώτην εἶναι τῶν ἑπτὰ ἑδδομάδων ὀφείλουσαν Deo et Patri, unaque sancto Spiritui, nunc et sem-
νηστευθῆναι. Ἡμεῖς δὲ ἐπὶ τούτῳ τὸν τῆς ς ἐπαγγελίας per, et in secula seculorum. Amen.
λόγον πεπληρώχαμεν, | μόνον ἐὰν παραμείνῃ τῇ υνήμῃ
τῶν λεγομένων ἣ δύναμις. Δῴη δὲ ὃ Θεὸς xa τὰ μυ-
στήρια πάντα φυλαχθῆναι ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, χαὶ

ὑμᾶς ἐν Χριστῷ us s0' οὗ ἀναφέρεται δόξα τῷ Θεῷ, χαὶ
Πατρὶ, € σὺν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, xa εἷς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. :

* [ Savil. tz. ἕκαστος ἐχέτω.]

MONITUM

IN SEQUENTEM HOMILIAM.

Hoc otiosi Grzeculi commentum post Savilium damus, quia nulla praetermittere animus est eorum, que
ipse in lucem protulit. Poterat certe ille, qui non pauca alia nullius pretii prattermiserat , hoc ctiam, sine
scrupulo in tenebris relinquere.

978 SPURIA.
In $ynaxin Archangelorum. rS Eis τὴν σύναξιν τῶν ἀρχαγγέλων.

Laudandi sunt angeli : ipsi namque Creatorem
celebrantes , propitium illum ac benevolum homi-
nibus reddunt. Angelos dico, commilitones no-
stros, qui bellum gerunt contra adversarias pote-
states, quorum unus est archangelus Michael, qui
contra diabolum pro corpore Moysis decertabat ,
et contra principem Persarum pro libertate populi
pugnabat. Ex quorum numero est ille qui asinam
repulit, et Balaamum ab insano furore repressit :
et quia vates ille rem quie gerebatur non intelli-
gebat, bruti animalis voce ad sanam mentem re-
ductus est. Ex quibus item est ille qui gladium
arripuit, et Jesum filium Nave, ut contra hostes
confligeret, incitavit. Ex quorum item numero est
ille qui centum octoginta quinque millia Assy-
riorum una nocte percussit, et somnum barbaro-
rum cum morte conjunxit. Ex quorum numero est
is, qui prophetam Habacuc aerio saltu transtulit,
ut prophetam Danielem in medio jejunorum leo-
num cibo reficeret. Hi igitur et iis similes contra
inimicos stant, et contra vitia strenue decertant.
Qualis erat admirandus et divinus Raphael, qui
unius piscis sectione a daemone vexatam puellam
restituit , et seni czeco lumen arte conciliavit. Sed
nequeiisilentio mittendi sunt, qui in Novo Te-
stamento ministrarunt, cujus magna pars est ar-
changelus Gabriel, qui Zachari oracula fudit,
qui incredulitatem ejus silentio castigavit, quod
non crederetsterilem, propter futuram eeconomiam,
pragnantem fieri; qui venerandae Mariz partum
sine sponso futurum annuntiavit; qui pastores ad
speluncam duxit, et significavit eum qui contineri
nequit, in przsepio esse, in cunabulis incircum-
scriptum ; ac cum illis consonum ad gloriam Dei
canticum emisit : Gloria in excelsis Deo, et in
terra pax, in hominibus beneplacitum. Alius
magos cohibet ne tyrannum adeant : alii in terra
ministrabant el, qui terram creavit : alius sponsum
Virginis monet, ne dimittat ut corruptam eam,
quz incorrupta erat : alius ob: infanticidium. ab
Merode patratum sponso suadet fugam, et postea
reditum ; siquidem in carne videntes eum qui in-
creatus erat, servorum more ipsi ministrabant.
Mirati sunt enim fortitudinem ejus, qua factum
est ut tentator ceciderit, secundum Davidis vo-
cem : In manibus tollentes eum, extra jactum la-
pidum deportarunt. Nam. 'ulerunt. lapides Ju-
diei, ut jacerent in eum. Alii passioni. concur-
rebant: alii post resurrectionem vacuo sepulcro as-
sidebant, fidelibusque dicebant mulieribus, Quid
quceritis viventem cum mortuis ? Post ascensio-

Jude. 9.

Dan. το.
13.

Num. 22.
27.

4. Reg.
35.

19.

Dan. 14.
35.

Tob. X1.

Luc. 2. M.

Psal. 90.

12.

Joan.8.59.

Luc. 24 25

^ Savil. conj. τὸν ἄρχοντα.
b Idem conj. ἀερίω μεταχομίσας.

M N , M

᾿Αγγέλους ἐγκωμιάζειν χρή. Καὶ γὰρ αὐτοὶ τὸν δη-
M , —

μιουργὸν ὑμνοῦντες, ἵλεων αὐτὸν καὶ εὐμενὴ τοῖς ἀν-
θρώποις παρέχουσιν. ᾿Αγγέλους δέ φημι, τοὺς ἡμετέ-
ρους συμμάχους, τοὺς κατὰ τῶν ἀντιχειμένων δυνά--
Mey ἐχστρατεύοντας, ὧν εἷς ἔστι ὃ ἀρχάγγελος
Μιχαὴλ πρὸς μὲν τὸν διάδολον ὑπὲρ Μωῦσέως σώμα-
τος ἀντιταττόμενος, πρὸς δὲ “τοῦ ἄρχοντος τῶν ΠΕερ-
σῶν ὑπὲρ τῆς τοῦ λαοῦ ἐλευθερίας ἀνθιστάμενος " ὧν
ἐστιν ἐχεῖνος ὃ τὴν ὄνον χαταστρέφων, xoi Bo).
τῆς ἀτόπου μανίας εἴργων - καὶ ἐπείπερ ὃ μάντις oUx
ἐνενόει τὸ πραττόμενον, ἀλόγου φωνὴ τὸ λογικὸν ἐσω-
φρόνιζεν: ὧν ἐστιν Ó τὴν μάχαιραν σπασάμενος,
xai τὸν Ἰησοῦν τοῦ Nav, συμιπλέχεσθαι τοῖς πολέμοις
προτρεπόιλενος * ὧν ἐστιν ὃ τὰς πέντε xol ὀγδοήχοντα
καὶ ἑχατὸν χιλιάδας τῶν ᾿Ασσυρίων ἐν μιδὶ νυχτὶ πα-
τάξας, καὶ τῷ ὕπνῳ τῶν βαρόάρων συνάψας τὸν θά-
γατον * ὧν ἐστιν ὃ τὸν προφήτην Αμδαχοὺμ. P ἀερίστῳ
μεταχοσμήσας πηδήματι, ἵνα τὸν προφήτην Δανιὴλ
ἐν μέσῳ τῶν ἀγεύστων λεόντων γεύση τροφῆς. Οὗτοι
μὲν οὖν xol oi τοιοῦτοι χατὰ τῶν ἐχθρῶν εἶσιν, ol
xoi χατὰ τῶν παθῶν ἀριστεύουσιν. “Ὁποῖος ἦν χαὶ ὃ
θαυμάσιος xol θεσπέσιος Ραφαὴλ, δι’ ἑνὸς ἰχθύος
ἀνατομίὴς δαιμονιῶσαν χόρην ἱστάμενος, xal γέροντι
τυφλῷ τὸ φῶς “τεχνιανάμενος. Ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐχεῖνοι σιω-
πῆς ἄξιοι ot τῇ Νέᾳ Διαθήχη διακονήσαντες, ὧν μέγα
μέρος ἐστὶν ὃ ἀρχάγγελος Γαὐριὴλ, ὃ τῷ Ζαχαρία
χρηματίσας, χαὶ σιωπὴ τὴν ἀπιστίαν εἰσπραξάμενος,
ὅτι μὴ χύειν τὴν στεῖραν διὰ τὴν μέλλουσαν oixovo-
υἱαν ἐπίστευσεν: ὃ τῇ σεμνὴ Μαριὰμ τὰς ἀνυμφεύ-
τους ὠδῖνας εὐαγγελισάμενος" ὃ τοὺς ποιμένας ἐπὶ τὸ
σπήλαιον δὸηγῶν, καὶ χαταμιηνύων τὸν ἀχώρητον ἐν
φάτνη; ἐν σπαργάνοις τὸν ἀπερίγραπτον, ἐχείνοις σύμ.-
φωνον ᾧδὴν δοξολογίας ἀναπέμπων " Δόξα ἐν ὑψίστοις
Θεῷ, xol ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία. "AJ.
λος τοὺς μάγους χωλύει τῆς ἐπὶ τῶν τυράννων ἀνα-
ζεύξεως * οἱ δὲ διηκόνουν ἐπὶ γῆς τῷ χτίσαντι" ἄλλος
τὸν μνηστῆρα τῆς Παρθένου νουθετεῖ μὴ ἀπολύειν ὡς
διεφθαρμένην τὴν ἄφθορον * ἄλλος αὐτῷ διὰ τὴν Ἣ ρώ-
δου βρεφοχτονίαν φυγὴν ἐπάνοδον ὑποτίθεται. Καίπερ
ἐν σαρχὶ θεωροῦντες τὸν ἄχτιστον, δουλοπρεπῶς διη-
χόνουν. ᾿Εθαύμασαν γὰρ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ, δι’ ἧς ὃ
πειράζων χατέπεσε, χαὶ χατὰ τὴν φωνὴν τοῦ Δαυὶδ,
ἐπὶ χειρῶν ἄραντες αὐτὸν, ἔξω τῆς βολῆς τῶν λίθων
ἐχόμιζον. Ἴ ραν γὰρ, φησὶν, ᾿Ιουδαῖοι λίθους, ἵνα βά-
λωσιν ἐπ’ αὐτόν. Ἄλλοι τῷ πάθει συνέτρεχον * ἄλλοι
μετὰ τὴν ἀνάστασιν τῷ χενῷ τάφῳ συνεδρεύοντες,
πισταῖς γυναιξὶν ἔλεγον, Εἴ ζητεῖτε τὸν ζῶντα μεταξὺ
τῶν νεχρῶν; Μετὰ δὲ τὴν ἀνάληψιν ἐδορυφόρουν τοὺς
s6 μαθητὰς, τὰ Πέτρου λύοντες δεσμὰ, Παύλου τοὺς ἐπὶ
A. γῆς καὶ θαλάττης κινδύνους ἐπιχουφίζοντες, τῇ πίστει
Κορνηλίου μεσιτεύοντες, τὸν δικαιοχτόνον “Πρώδην με-

b

* Idem. conj. τεχνησάμενος.
4 Idem. conj. τὸν τύραννον.

IN SYNANIN ARCHANGELORUM. 979

γαληγοροῦντα πάτάσσοντες. Ap οὖν οὗ μεγίστης τι- — nem autem satellitum more discipulis aderant,
μῆς ἄξιοι, of τὴν ἡμετέραν ζωὴν διιθύνοντες; Οὐ γὰρ — Petri vincula solventes, Pauli pericula in mari et in
μόνον ἔθνη φρουρεῖν ἐτάχθησαν ἄγγελοι, καθὼς fog — terra allevantes, fidem Cornelii juvantes, justorum
VOV; Ore Mueuoite, quei fvm 6 τυψισυσε,, frisdrem Herodem magnifice loquentem percu-
Fee ae MER yg edit T ; tientes. Annon ergo maximo digni sunt honore, q:
go maximo digni sunt honore, qui
et vitam nostram dirigunt? Non modo enim gentes
custodire jussi sunt angeli, ut clamat oraculum :
ἑχάστῳ ἔλαχεν ἄγγελος. Ὁ λόγος οὐχ ἐμὸς, ἀλλὰ τῆς Quando dividebat J4ltissimus gentes, quando Deut. 32.
θείας Τραφῆς. "Vc γὰρ παιδίσκης Ῥόδης ἀπαγγελού- — dispergebat filios Adam, constituit terminos po- 8.
σὴς τοῖς ἀποστόλοις πρὸ θυρῶν ἑστάναι Πέτρον τὸ pulorum secundum numerum angelorum Dei;
Ἡρώδου διαδράντα δεσμωτήριον, ἀπιστοῦντες ἔλεγον sed etiam singuli homines angelum. sortiti sunt.
Non meus est sermo, sed divin: Scripture. Nam
puella Rhode apostolis nuntiante ante fores. stare
Petrum, qui Herodis vincula effugisset, non cre-
dentes illi dicebant, -4ngelus ejus est. Hoc testi- 45.12.15.
E ed dae X , . ficatur item. Servator, de iis qui in. vita pusilli
ρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρός erant loquens : J'idete de contemnatis unum ex yaup, ig.
μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. [Καθ᾿ ἑκάστην δὲ "IGoOw- — his pusillis : dico enim vobis, quia angeli eo- xo.
σίαν ἐπέστησεν ἀγγέλους φύλαχας ὃ Χριστὸς, ὡς ἀπο- — rum incelis semper vident faciem Patris mei,
καλύπτων Ἰωάννη φησίν: Εἰπὲ τῷ ἀγγέλῳ τῆς — qui in celis est. In singulis porro Ecclesiis ange-
᾿Ἐχχλησίας Σμύρνης, οἶδά cou τὴν πενίαν καὶ τὴν [05 custodes constituit Christus, ut Joanni revelans
i ait : Dic angelo Ecclesie Smyrne : Scio pau- Apoc. 2.8.
pertatem tuam et tribulationem, sed dives es, 9-
Quid dicis, Domine? dives sum, et sum pauper?
cur me vano ditas nomine ? Nam sidives sum, non
ORO ος à : ὶ 2 sum pauper; si pauper, quomodo dives? Multa
9:«5t165, ὡς αὐτὸς μᾶρτυρεις, γάασμα μεγὰ μεταζυ — enim est divitias inter et paupertatem distantia, ut
πλουσίου xoi πένητος " ὡρισμένος. Ὃ πλούσιος zov — ipse testificaris ; hiatus magnus est inter divitem
πτωχὸν ἀποστρέφεται, ὃ πτωχὸς τὸν πλούσιον ὗπο- et. pauperem. Dives pauperem aversatur, pauper
6)ízsto. Evavcia τὰ πράγματα, ὃ βίος ἀνώμαλος. divitem suspicit : contrarie res sunt, inaequalis
Ὃ μὲν γὰρ ἐπιστένει τοῖς πάθεσιν, ὃ δὲ ἐπικαγχλάζει — Yita. Ille namque in zrumnis ingemiscit , hic vo-
luptatibus sese ostentat : hic panem expetit, ille
gulz oblectamentis superabundat : hic vini he-
minam non habet, ille n crapula absorptus ebrie-
I tatem eructat : hic pannis laceris amictus est, ille
ρεύγεται τὴν μέθην * οὗτος ῥάχος περιδέδληται, ἐχεῖ- — variis ornatur vestibus : hic in pavimento jacet
νος ποικίλοις περιχεχόσμηται ἐσθήμασιν" οὗτος ἐπὶ abjectus et vigilans, ille stertit in lecto delicias
ἐδάφους ἀγρυπνῶν ἔῤῥιπται; ἐχεῖνος ἐπὶ στρωμνῆς ὧν somnians : hic teruncium petit, ille auro obruitur.
δέγχει τὴν τρυφὴν ὀνειροπολῶν * οὗτος χέρμα τι αἷ- Qui enim thesaurizat nec erogat, similis est pau-
: peri magnificum sepulcrum exspectanti. Sed neque
111 tempestatibus. zqualiter. fruuntur. Pauperi
namque gravis est hiems, qui non habeat quo se
calefaciat; diviti noxia cstas ex ingluvie cstum
non ferente. Quomodo igitur idem ipse est pauper
et dives? Verus est sermo, et verax qui loquitur.
σμονῆς “τὸ θάλπος οὐ στέγοντι. Πῶς οὖν ὃ αὐτὸς πέ- Pauperes quidem sunt aliqui ob pecuniz inopiam ;
νης xal πλούσιος ; ᾿Αληθὴς 6 λόγος, χαὶ ὃ φθεγγόμενος. — divites autem fidei thesauris. Melius autem esse
Πένητες μὲν διὰ τὴν ἔνδειαν τῶν χρημάτων, πλούσιοι pauperem in rebus secularibus, e* divitem in spi-
82 διὰ τοὺς τῆς πίστεως θησαυρούς. Ἄμεινον δὲ πένε- ritualibus : illorum. quippe finis, est corruptio;
horum vero , lucrum, quod auferri nequit. Ídeo-
que ait Filius : /Volite thesaurizare vobis the- Math. 6.
sauros in terra; nos evocans ad thesaurizandum '9-
in caelestibus, ad alendum pauperes, ad visitan-
dum infirmos, ad tegendum eos qui sine operi-

- M
ὡς διέσπειρεν υἱοὺς ᾿Αδὰμ,, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ
ἀριθμὸν ἀγγέλων Θεοῦ - * ἀλλὰ γὰρ τῶν ἀνθρώπων

- : cx ^ ANY
ἐχεῖνοι, Ὃ ἄγγελος αὐτοῦ ἐστιν. ᾿Επιμαρτυρεῖ δὲ xal
ὃ Σωτὴρ τούτοις, περὶ τῶν κατὰ τὸν βίον σμικρῶν
c^ , EUN cC -“
λέγων, Ὃρᾶτε μὴ χκαταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν
, , M CC cr e » 2 c 2 ^,
τούτων. Λέγω γὰρ ὑμῖν, ὅτι ot ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὖ- B

θλίψιν - ἀλλὰ πλούσιος εἰ. Τί λέγεις, ὦ Δέσποτα; πλού-
, 3 D E, , ^ / ] c
σιός εἶμι. πένης ὦν; τί με διακένῳ πλουτίζεις ὀνό--
72 Y i] , τὶ ΄ ᾿ DA NY FS
ματι; Ei μὲν γὰρ πλούσιος, οὐ πένης " si δὲ πένης,
- ^ /
πῶς πλούσιος ; Πολλὴ γὰρ πλούτου xat πενίας ἣ διά-

- δ E - - 7, ᾽ -
ταῖς ἥδοναῖς " οὗτος ἄρτου τυχεῖν ἐπεύχεται, ἐχεῖνος

- 5^ , € T. fe »y 3. , C
ταῖς ἀδηφαγίαις ὑπερμαζᾷ * οὗτος οἴνου χοτύλης οὐχ
εὐπορεῖ, ἐχεῖνος χραιπχλῶν xo χαταντλούμενος ἐξε-

τεῖ, ἐχεῖνος χρυσῷ χέχωσται. Ὃ γὰρ θησαυρίζων, μὴ
διανέμων δὲ, ἐπέοικε πτωχῷ πλουσίαν ταφὴν ἀνα-
μένοντι. ᾿Αλλ’ οὐδὲ τοῖς χαιροῖς ἴσως χαίρουσι. Τῷ

- 1 Y ^ E ᾿ * / ,
πτωχῷ μὲν γὰρ Ó χειμὼν χαλεπὸς τὸ θάλπος οὐχ

᾿

ἔχοντι, τῷ πλουσίῳ δὲ τὸ θέρος μοχθηρὸν ὑπὸ πλη-

c»
o2
(7

σθαι τὰ βιωτιχὰ, πλουτεῖν δὲ τὰ πνευματιχά * τῶν D
M δ Χ 2) 0 ' κῶν NY N ON 2 ,ὔ
μὲν γὰρ τὸ τέλος φϑορᾶ, τῶν O£ τὸ χέροος ἀναφαίρετον.
Δ ^ eer. 3 ec Yt M7? 0 πὶ ΞΕ x A
ιὰ τοῦτό φησιν ὃ Υἱὸς, Μὴ θησαυρίζετε θησαυροὺς
c — -- c /
ἐπὶ τῆς γῆς, xav ἡμᾶς θησαυρίζειν τὰ ἐπουράνια,

2

P SUUS COME NC NET ST .0 ur
πτωχοὺς τρέφειν, ἀσθενεῖς ἐπισχέπτεσθαι, ἀσχέπους — mento sunt, ad. remittendum debitoribus egenis,
, , τὶ , , M . .
σχέπειν, χρεωφειλέτας ἀπύρους λύειν, καὶ τὸ δάνειον οἱ ad expetendum a Deo fenus. Nam. Qui mise- p,s,. το.

I7.
a Savil, conj. 2222 zzi τῶν ἀν. e Savil. conj. τοῦ θάλπους.
b Var. lectio ap. Savil. ὁρισάμενο;. 4 Idem mavult παραχαλῶν.

Act. 10. 4.

9980

relur pauperis, feneratur Deo. Mc quippe
videntes angeli, ad Judicem universorum refe-
runt : ille vero jubet eos dicere operanti bonum :
Orationes tuc et eleemosy ne tuc ascenderunt
in:memoriam tui in conspectu Dei. Ipsi gloria
et imperium, nunc et semper, et in secula sacu-
lorum. Amen.

SPURJA.

ἐχ Θεοῦ ἀπαιτεῖν. Ὃ ἐλεῶν γὰρ πτωχὸν, δανείζει
Θεῷ. Ταῦτα γὰρ ἄγγελοι θεωροῦντες ἐπὶ τὸν χριτὴν
τῶν ὅλων ἀναφέρουσιν " ὃ δὲ προστάττει “ λέγων αὖ-
τοῖς τῷ ἐργαζομένῳ τὸ ἀγαθὸν, Αἱ προσευχαί σου χαὶ
αἵ ἐλεημοσύναι σου ἀνέδησαν εἰς μνημόσυνόν σου ἔρμ.-

πὰ ΞΡΡῸ rm eto 3 E
προσθεν τοῦ Θεοῦ. Αὐτῷ ἣ δόξα xa τὸ χράτος, νῦν
xoi ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

287

* Idem conj. λέγειν αὐτούς.

MONITUM

IN SEQUENTEM ORATIONEM.

Hane seu homiliam seu orationem edidit Henricus Savilius, quasi octavam Joannis Chrysostomi de
Peenitentia, Tom. 6, p. 804, sed misere laceram et hiulcam. Ipse vero, ut diligens accuratusque erat,
et suis et Thom: Alleni Joannisque Boisii notis illam multis in locis restaurare conatus est. Sub hzc,
anno 1645, illam integram sartam et tectam ex Codice nempe Regi: Bibliothecee. publicavit Fran-
ciscus. Combefisius, illamque Cleri Gallicani comitiis ut germanum Chrysostomi fetum. obtulit ,
additis n fine Vindiciis in Scholia sancti Maximi in sanctum. Dionysium, qui libellus sane tenuissimus
in 4? cusus est Simeone Piget typographo, cum interpretatione Latina ejusdem. Combefisii. Demum
anno 1708 vir eruditissimus Ericus Denzelius illam ex Codice Anglicano iterum publicavit, sed
mendis plurimis atque nonnullis hiatibus adhuc respersam. Non viderat enim editionem illam Combe-
fisii, que homiliam illam omnibus suis numeris et partibus absolutam efferebat : neque mireris rem
ignotam fuisse viro, qui tanto terrarum spatio a nobis dissitus erat, quando ne in Galliis quidem
in omnium eruditorum notitiam venit libellus iste, qui quod paucis constaret foliis , neglectus fuit.

Non sine stupore autem video tot tantosque viros hanc homiliam, ut verum et genuinum Chrysostomi
fetum habuisse : nam n1. mea me fallit opinio, nulla fere inter spurias est, que. magis a Chrysostomi
stylo abhorreat. Non diffiteor tamen hic quedam bona , utilia et ingeniose dicta occurrere , sed. tanta
perplexitate, tam involuta verborum serie, ut qui Chrysostomi opera, prosertim ἠθικὰ, assidue legerit,
si in hac incurrat , se in. alium. orbem translatum putet. Non negari potest hunc. quoque scriptorem
inventione valere ; sed inventionem illam plerumque in φλυαρίαν degenerare deprehendet quivis
emuncta naris homo. Ideo illam inter spuria referimus , interpretatione nova Launa donatam.

De Panitentia, et in Herodem et in Joannem. & Περὶ μετανοίας, xoi εἰς Πρώδην xoi Ἰωάννην τὸν

Daptistam.

1. Age, plausibus vestris utilitatem vestram
preponamus, et paucis ad ccetum vestrum prz-
missis de morali vivendi génere, de iis disseramus,
qui minorem quidem concionanti plausum con-
ciliant, sed majus in auditoribus pariunt adipi-
scende salutis anim desiderium. Donus et religio-

sis animis consentaneus'est sermo de fide: cumque ἡ

vestrum cernimus circa conciones de fide studium,
vestri ergza Dominum amoris certiores efficimur.
Malus quippe servus herum vituperat ; benevolus
autem famulus gaudet, cum herum ab omnibus

βαπτιστήν.

Φέρε δὴ, χαὶ τῶν ὑμετέρων χρότων τὴν ὑμετέραν
προτιμιήσωμεν λυσιτέλειαν, καὶ μικρόν τι τὴν ᾿χχλη-
σίαν περὶ πολιτείας ἠθικῆς ὑπομνήσαντες διαλεχθῶ--
μὲν ἐν ὑμῖν, ἐξ ὧν ἐλάχιστος μὲν ἀναπέμπεται τῷ
λέγοντι χρότος, πλεῖστος δὲ τοῖς ἀχούουσιν ἐγγίνεται
τὴς κατὰ ψυχὴν σωτηρίας ὃ πόθος. Καλὸς μὲν γὰρ
χαὶ ὃ περὶ πίστεως λόγος, xot πρέπων φιλοθέοις ψυ--

τ b: det A eos
χαῖς χαὶ ὅταν ἴδομεν ὑμῶν τὸν ζῆλον ἐγηγερμένον
ἐν ταῖς περὶ πίστεως ἀχροάσεσι, τὸ φιλοδέσποτον τῆς
ὑμετέρας ψυχῆς ἀχριδῶς χαταμανθάνομεν. Δεινὸς

δὶ 5 ,

μὲν γὰρ οἰκέτης χατηγορεὶ τοῦ δεσπότου, εὔνους δὲ

DE

οἰκέτης χαίρει τοὺ δεσπότου παρὰ πάντων ἐπαινου-
μένου διόπερ ἣ περὶ τοὺς ἐπαίνους τοῦ δεσπότου
προθυμία τῆς οἰχετιχῆς εὐνοίας ἀπόδειξιν ἔχει. Καλὸν
δὲ χαὶ τὸ ἀγγεῖον ἐχσυνήχειν τῆς ψυχῆς, | ἵνα διὰ τῆς
ἠθικῆς διδασχαλίας προχαθαρθὲ ἕν, δεχτιχὸν τοῦ μύρου
τῆς θεολογίας εὑρίσχηται. εἰς γὰρ ἀχάθαρτον ψυχῶν,
φησὶν, οὐχ εἰσελεύσεται παιδεία. ἼἜστι δὲ ἡμῖν ὃ περὶ
πολιτείας λόγος σφ φόδρα δεόμενος ἀκριθοῦς € ἐξ Ξετάσεως.
Ἐὰν γὰρ ἐλπίδας "ὑποτείνω μετανοίας, δέδοικα μή
τις χαυνωθεὶς ἐλπίδι τῆς μελλούσης μετανοίας, χα-
ταῤῥᾳθυμήσῃ τῆς πολιτείας - ἐάν τε πάλιν ἀποχλείσω
τὰς τῆς μετανοίας ἐλπίδας, δέδοικα μή τις ἀπαλγή-
σας παραδῷ τὸ σῶμα ταῖς ἐπιθυμίαις. Ἴσον γὰρ εἰς
ἡδυπαθείας προτροπὴν καὶ ῥᾳθυμία, ψυχῆς ἡδοναῖς
χαυνουμένης, xa με τανοίας ἀπόγνωσις. Διόπερ ὃ δ λό-
γος ἥμιν διωρίσθω διχῆ, πρός τε τοὺς ὑγιαίνοντας,
καὶ τοὺς ἀῤῥωστοῦντας. Ὃ δοχῶν ἑστάναι, βλεπέτω
μὴ πέση" ὃ φθάσας ὀλισθῆσαι, προλαδέτω τὸ πτῶμα
τῇ μετανοίᾳ " ὃ χαὶ χαταπεσεῖν χινδυνεύσας, μὴ xa-
ταῤῥαγήτω εἰ δέ τις xoi προλαδὼν κατεῤῥάγη, τῆς
τοῦ ἀνορθοῦντος τοὺς χατεῤῥαγμένους φιλανθρωπίας
μὴ ἀπογνώτω. Ἔστιν ἐνίοτε σαλευθῆναι παρὰ | μας
χρόν᾽ ᾿Ἐμοῦ δὲ παρὰ μικρὸν ἐσαλεύθησαν οἵ πόδες.
"Ἔστι xoi σαλευθέ eva βοηθηθῆναι παρὰ τ τοῦ Δεσπό-
του * Εἰ ἔλεγον, σεσάλευται ὃ πούς μου, τὸ ἔλεός σου,
Κύριε, ἐδοήθε: μοι. Ἔστι μὴ σαλευθῆναι μόνον, ἀλ-
λὰ χαὶ ὠσθῆναι χαὶ χινδυνεῦσαι Tn 1j xax eve OT v at
ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτον παρορᾷ ὃ Θεός. DUE ἀνετράπην
τοῦ πεσεῖν, x«i ὃ Κύριος ἀντελάῤετό μου. Ap οὖν Ó
meal dméADAE mayre ελῶς »Οὐδαμῶς, Ἔστι καὶ τούτου
παραμυθία. Ὅταν πέση, φησὶν, οὐ cedes
Τί τὸ αἴτιον; Ὅτι Κύριος ἀντιστηρίζει χεῖρα αὐτοῦ.
Ἔστι Tipo ἦρέ fpa πεσεῖν, xai μὴ σφοδρότερον εἰς τὴν
ἡδονὴν χαταῤῥαγῆναι. "A p' οὖν οἵ χαταῤῥαγέ έντες ἀπώ-
λοντο; Ἴδωμεν xo ἐνταῦθα τὴν τοῦ Δεσπότ QU φιλαν-
θρωπίαν. Ὑποστηρίζει Κύριος πάντας τοὺς χαταπί-
πτοντας, χαὶ ἀνορθοῖ πάντας τοὺς χατεῤῥαγμένους.
Ταῦτά μοι δοχεῖ χαὶ ἡ ἡ ψαλμῳδία καλῶς ἐνδειχνυμιένη;
πρὸς ἀπό γνῶσιν ἡμᾶς μετανοίας οὖχ ἤγα γε. Λέγουσα
γὰρ περὶ τοῦ Θεοῦ, φησίν" Ὅ Θεὸς χριτὴς δίκαιος.
Μὴ χαταφρονήσῃς τῆς λέξ ξεως" δικαιοσύνη γάρ ἐστιν
ἐξ ἴσου xaT. ἀξίαν διανεμητική. Πρῶτον ἄχουσον. ὅτι
δίκαιος, χαὶ προπαρασχευάζου πρὸς ἀπολογί γίαν, εἶτα,
ἐπειδὴ ἀντίχειται πολ) Mas πρὸς ὑπόνοιαν * εἶ τοίνυν
δίκαιος ὃ Θεὸς, πῶς οὐχ εὐθὺς ἀνταποδίδωσι τοῖς
ἁμαρτάνουσιν; ὃ δεῖνα ἄδιχος, χαὶ εὐθηνεῖται ὃ δεῖνα
βίαιος, xaX πλουτεῖ " ὃ δεῖνα ἀσελγὴς, xa δυναστεύει"
πῶς ταῦτα δικαιοσύνης Θεοῦ ; εἰ δίκαιος, πῶς οὐ πα-
ραχρῆμα, τοῖς ἁμαρτάνουσιν, ἐπάγει τὴν τιμωρίαν ;
ἄρα μὴ δίκαιος μέν ἔστιν, οὐχ ἰσχύει. δὲ παραχρῆμα
τοὶς ἁμαρτάνουσι τὴν Logs ἀντιδοῦναι; ᾿Βνίοτε
γὰρ δικαστὴς δικαίως μὲν δικάζει, ἀσθενεῖ δὲ τὴν οἷ-
χείαν ἀπόφασιν ἀγαγεῖν ἘΠΕ € ἔργον. "Ap o οὖν μὴ δι
ἀσθένειαν 5 ἀναβολὴ τῆς τιμωρίας; Νὴ γένοιτο. T
γὰρ εὐθὺς ἐπά 1855 EU) Θεὸς κριτὴς δίκαιος χαὶ ἰσχυ-
ρός. Οὐχοῦν 6 ὡς δίκαιος μὲν οἷδε τὸ δίκαιον, ὡς δὲ
ἰσχυρὸς; δύναται τὸ γοηθὲν ἀγαγεῖν εἰς ἔργον. Τί οὖν

? Combefis. ὑποτείνωμεν.

POENITENTIA, ETC.

981

celebrari conspicit : quamobrem ille erga domini
B laudes affectus, domesticze benevolentiz est argu-
mentum. Opera autem pretium est anima vascu-
lum emundare, ut morali doctrina purgatum ,

theologize unguento recipiendo par sit. Nam In Sap. t. ἡ.

ipid animam , anquit, non introibit in-
stitutio. Est porro nobis de vivendi ratione sermo,
qui accuratissimo eget examine. Si enim spe pc-
nitentia procrastinemus , timeo ne quis tali spe
288 remissior factus, vitam negligentius componat.
A Rursum si peenitentiz spem occlusero, vereor ne
quis animum despondens, corpus cupiditatibus
tradat. Perinde enim ad voluptatem allieit tum
animi deliciis emolliti segnities, tum spes ab-
jecta peenitentize agenda. Quapropter orationem
duas in partes div idinuss quarum altera sanos,
altera infirmos spectet. Qui videtur stare, P
deat ne cadat. Qui ccpit labi, casum poeniten-
ta occupet, qui in casus periculum venit, ne con-
fringatur : si quis vero jam confractus sit; de ejus
ebur ne desperet, qui erigit elisos. Fieri euam
potest ut pene moveamur :
moli sunt pedes. Potest etiam 1s, qui. motus est,
a Domino juvari : Si dicebam :

Cor.

Motus est pes psa.

D meus ; misericordia tua, Domine, adjuvabat 18.

me. Àccidit etiam ut quis non moveatur modo ,
sed etiam. pellatur et in. discrimen adducatur ,
priusquam dejiciatur : at neque hunc despicit

IO.

93.

Mei autem pene Psal. 72.2.

Deus. /mpulsus eversus sum. ut caderem , et Psal. 115.

Dominus suscepit me. Ergone qui cecidit, omni-
no perut? Neutiquam. Est et huic sua conselatio:
Cum ceciderit ,

1j;

ita ὃ Quia Dominus fir mat manum ejus. Nam 24.

accidit etiam. ut quis leviter cadat, nec ad. volu-
ptatem gravius allidatur. Num ergo perierunt qui
sunt allisi? Videamus etiam hic Domini clemen-

uam. .Suffulcit Dominus omnes qui corruunt, Psal. 1
et erigit omnes elisos. Hxc demonstrans Psalmus '4-

C haudquaquam nos in penitentie desperationem
egit. Sic enim de Deo loquitur :
justus. Ne dictionem spreveris : justitia enim cui-
que reddit pro meritis. Primum audi quod justus
sit, leque ad defensionem prepara : tum , quia

szepe animum subit hzc objectio : 51 ergo justus
est Deus, cur non statim. peccantibus poenas re-
pendit? ille iniquus est, et prospere agit; ille ra-
ptor et ditescit; hic lasciv vus, et dominatur : haec-
cine sunt justitize Dei? 51 justus est, cur peccan-
übus ultionem non statim immitüt? an justus
cum sit, non valet statim peccantibus poenam ir-
rogare? Accidit enim quandoque ut judex , qui
juste judicat , non possit exsequi judicium. An
igitur ex imbecillitate differt supplicium? Mi-

D nime vero. Quid enim adjicit ? Deus judex justus
et fortis. Ut justus itaque novit quod justum est;
ut fortis, potest 1d quod cogitavit ad opus dedi:
cere : LT ergo peccatorum. vindicta differtur ?

inquit, 2on collidetur. Quid Psat. 36.

4

Deus judex Psal. 7.12.

Ibid.

982

quid sibi vult illa dilatio? Justus est, novit pec-
catorem ; fortis est, potest sententiam opere com-
plere : cur ergo cunctatur ? Deus judex justus ,
fortis et longanimis. Explicat vero quid sibi
velit illud, Zonganimis : Jum inferens iram per
singulos dies? Modica est dicuonum transposi-
tio: JVum per singulos dies iram. inferens? Ut
vero scias eum ideo differre, quod. exspectet poe-

Ibid. v. 13, nitentiam tuam : /Visi conversi fueritis , inquit,

gladium suum vibrabit. Nisi conversi fueritis.
Ergo si convertamur , non statim plagam ex peri-
mur. Vis Dei summam clementiam videre? Gla-
dium suum vibrabit. Nondum dixit, Gladii acie E
utetur, sed, J'ibrabit , ut gladii fulgorem aspi-
ciens , plagam penitentia prevertas. Fulgore ter-
ret, non secat. Compescatur timor : plagam pra-
vertat poenitentia tua. Utque Judicis scopum pror-
sus cognoscas : -Zrcum suum. tetendit et paravit
illum. Et in eo paravit vasa mortis. Annon id
sufficit ad terrorem ? annon illum sermone descri-
psit, qui incorporeus est? JZrcum suum tetendit

Ibid. v.v4. €t paravit illum. Et in eo parait vasa mortis :

Psal. 94

.8. diversis nos modis a peccato revocat: Zodie, in-

sagittas suas ardentibus effecit. Hic ceu pictor
quidam Judicem ob oculos posuit. Cogita iihi
tensum arcum, paratas manus, alteram arcum
pellentem, alteram chordam trahentem , sagittam
vero extremis: digitis a Judice detentam. Tensus
est arcus , telum paratum , Judex. expeditus. Ne
arcum contemseris, quippe qui tensus sit : neque

SPURIA.

τῆς ἀναδολῆς τῶν ἁμαρτημάτων τὸ αἴτιον ; τίς ἣ τῆς
τιμωρίας ἀναθολή; Δίχαιός ἐστιν, οἷδε τὸν ἁμαρτά-
νοντα᾽ ἰσχυρός ἐστιν, ἐπαγαγεῖν δύναται τῇ ψήφῳ τὸ
τέλος. Τίς οὖν 4 τῆς ἀναδολῆς αἰτία; Ὃ Θεὸς χρι-
τὴς δίκαιος, καὶ ἰσχυρὸς, καὶ μακρόθυμος. Καὶ £gun-
νεύει τί τὸ, Μαχρόθυμος: Μὴ ὀργὴν ἐπάγων xa0'
ἑχάστην ἡμέραν; Μικρόν ἐστι κατὰ τὴν λέξιν ὑπερ-
Gxxóv * Μὴ xa0* ἑκάστην ἡμέραν ὀργὴν ἐπάγων ; [Καὶ
ἵνα γνῷς ὅτιπερ ἣ ἀναθδολὴ τῆς τιμωρίας ἀναμένει
σου τὴν μετάνοιαν, ᾿ὰν μὴ ἐπιστραφῆτε, φησὶ, τὴν
δομφαίαν αὐτοῦ στιλύώσει. ᾿Εὰν μὴ ἐπιστραφῆτε.
Οὐχοῦν ἐὰν ἐπιστρέψωμεν, οὐχ εὐθὺς τῆς τομῆς πεῖ-
ραν δεχόμεθα. Καὶ βούλει τῆς φιλανθρωπίας ἰδεῖν
τὴν ὑπερόολήν: Τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ στιλόώσει.
Οὔπω εἰπεν, ὅτι τῇ ῥομφαίᾳ κατὰ στόμα χρήσεται,
ἀλλὰ, Στιλθώσει : ἵνα τὴν λαμπηδόνα τῆς ῥομφαίας
θεασάμενος, προλάδης τῇ μετανοίᾳ τὴν τομὴν τῆς
δομφαίας. Τῇ στιλθώσει φοδεϊ, χαὶ οὐ τέμνει. Ὃ
φόδος συστελλέτω, τὴν τομὴν φθανέτω cou fj μετά-
νοια. Καὶ ἵνα διὰ πάντων γνῷς τοῦ χριτοῦ τὸν σχο-
πὸν, Τὸ τόξον αὐτοῦ ἐνέτεινε, xo ἡτοίμασεν αὐτό.
Καὶ ἐν αὐτῷ ἡτοίμασε σχεύη θανάτου. Οὐχ ἱχανὸν
φοθῆσαι τὸ σχῆμα ; οὐ διέγραψε τῷ λόγῳ τὸν ἀσώ -
μαᾶτον ; Τὸ τόξον αὐτοῦ ἐνέτεινε, καὶ ἡτοίμασεν αὐτό.
Καὶ ἐν αὐτῷ ἡτοίμασε σχεύη θανάτου * τὰ βέλη αὐτοῦ
τοῖς χαιομένοις ἐξειργάσατο. ᾿Ενταῦθα χαθάπερ τις
γραφεὺς ὑπ᾽ ὄψιν ἤγαγε τὸν κριτήν. ᾿Ιϊννόησόν μοι τὸ
τόξον τεταμένον, τὰς χεῖρας διεσχευασμιένας - τὴν μὲν
ὠθουμένην τὸ τόξον , τὴν δὲ ἑτέραν ἐπισπωμένην τὴν

peenitentiz spem abjeceris ; sagitla enim nondum 289 νευράν * τὸ βέλος ἄχροις δαχτύλοις παρὰ τοῦ κριτοῦ

emissa est. Cave item ne propter summam longa-
nimitatem segnis evadas, neu te semper volu-
ptatibus dedas. Ne dicas, Interim fruar cupiditate,
interim utar juventute : veniet subinde poeenitentize
lempus ; cras poenitentiam. agam ; senectutis tem-
pore vitam componam. Vane sunt hujusmodi
cogitationes ; feda illa tua. cupiditatis consilia :
malo consiliario uteris voluptate. Dicis, Hodie
peccatum admittam , eras penitentiam agam. An
dominus es diei crastinge? quis tibi diei crastine
sponsor ? Si diligenter audias, neque totus hodier-
nus dies est tuus : ejus pars praeteriit, pars super-
est: illa jam non tua est, haec nondum tua. Ais:
Fruar hodie voluptate, cras peenitentiam agam.
Quod habes voluptati , quod non tuum est, peni-
tenti; deputas? Meo polius consilio. utere : ho-
diernam diem peenitenti: , peccato. ne crastinam
quidem deputa. Ideo pulchre divina Seriptura

quit , si vocem ejus audieritis , nolite obdura-
re corda vestra, sicut in exacerbalione : et ,

Hebr.3.13, 4 dhortamini vosmetipsos donec hodie no-

minatur. Nam hoc quoque mala sepe diabolus
arte facit. Cam animum videt in peccatorum sen-
sum venire, ac supplicii finem cogitare , tales im-
mittit cogitationes : Junior sum, erit poenitentiae
tempus, interim hodie utar praesentibus , interim
hanc obtinebo litem , illum talem ulciscar, hac
cupiditate fruar , ac demum penitentiam agam.
Venit iterum dies crastina, easdemque tibi immit-

/ / [2 c
ἃ χατεχόμενον. Διατέταται τὸ τόξον, τὸ βέλος ἕτοιμον,

ὃ χριτὴς εὐτρεπής. Μὴ χαταφρονήσης τοῦ τόξου"
τέταται γάρ᾽ μήτε ἀπογνῷς μετανοίας * τὸ γὰρ βέλος
οὔπω βέδληται. ᾿Αλλὰ μὴ χαυνωθῆς διὰ τὴν ὑπερ-
βολὴν τῆς μαχροθυμίας, μιηδὲ βουληθῇς ἀεὶ παραχα--
τέχειν σαυτὸν ταῖς ἡδοναῖς. Μὴ εἴπῃς, τέως ἀπολαύ--
σω τῆς ἐπιθυμίας, τέως χρήσομαι τῇ νεότητι, ἥξει
μετ᾽ ὀλίγον μετανοίας χαιρὸς; αὔριον μετανοήσω,
περὶ τὸ γῆρας ἀσφαλίσομαι τὴν ζωήν. Μάταιοι οἵ
τοιοῦτοι διαλογισμοὶ, σαθρά σου τὰ τῆς ἐπιθυμίας
βουλεύματα, πονηρῷ χέχρησαι συμδούλῳ τῇ ἣδονῆ.
Λέγεις, ποιήσω τὴν ἁμαρτίαν σήμερον, χαὶ αὔριον
μετανοήσω. Κύριος εἰ τῆς αὔριον; τίς σοι τὴς αὔριόν
32 2 2 ? ω m 2 ,

ἐστιν ἐγγυητής; [μὰν ἀχριθῶς ἀχούσῃς, οὐδὲ 1 σή-
μερον ὅλη σή" χαὶ τῆς σήμερον τὸ μὲν παρε-
λήλυθε, τὸ δὲ μέλλει: τὸ μὲν οὐχ ἔστι σὸν, τὸ
δὲ οὔπω σόν. Λέγεις, σήμερον ποιήσω τὴν ἧδο-
γὴν, χαὶ μετανοήσω τῇ αὔριον. Ὃ ἔχεις, τῇ ἣδο-
Vi, τὸ ἀλλότριον, τῇ μετανοίᾳ ; " Ejot μᾶλλον χρῆ-
σαι συμβούλῳ, τὸ σήμερον τῇ μετανοίᾳ, τῇ δὲ ἅμαρ-
Tia Unas τὸ αὔριον. Διὰ τοῦτο καλῶς 6 θεῖος λόγος
διαφόρως ἡμᾶς εἰς ἀνάκλησιν τῆς ἁμαρτίας ἀνακα--
λούμενος, Σήμερον, φησὶν, ἐὰν τῆς φωνῆς αὐτοῦ
ἀχούσητε, μὴ σχληρύνητε τὰς χαρδίας ὑμῶν, ὡς ἐν
τῷ παραπιχρασμῷ * χαὶ, Παρακαλεῖτε ἀλλήλους, ἕως
οὗ τὸ σήμερον χαλεῖται. Ποιεῖ γὰρ καὶ τοῦτο πολλά-
xig ὃ διάδολος κακοτέχνως. Ὅταν Un ψυχὴν ἀρξα-
μένην αἰσθάνεσθαι τῶν ἁμαρτημάτων, ἀρξαμένην
γοεῖν τῆς τιμωρίας τὸ τέλος, τοιούτους ἐμδάλλει λο-
γισμούς: νεώτερός εἶμι, χαιρὸν ἔχω μετανοίας, τέως

DH POENITENTiA, ETC.

σήμερον παραχατάσχω τὴν χρείαν, τέως τῆς δίκης
ἃ πε ἰγένωμαι" τὸν δεῖνα ἀμύνωμαι, τῆσδε τῆς ἐπι-
θυμίας ἐχτελέσω τὴν ἡδονὴν, χαὶ φθάσω μετανοῆσαι.
Ἔρχεται πάλιν ἣ αὔριον, πάλιν σε τοῖς αὐτοῖς διαχα-.
Tet διαθολιχοῖς διαλογισμοῖς " χαὶ πάλιν τὸ μὲν μέλ-
λον ἐπιδείκνυσι, χαὶ τὸ παρὸν χκατασπᾶ " xol οὕτω
xa" ἑχάστην ἡμέραν τὸ μὲν σήμερον ἐν ταῖς ἐπιθυ--
μίαις χ τέχων, τὸ δὲ αὔριον ἐν ταῖς ἐλπίσι τῆς μετα-
γοίας ὑποδειχνὺς , παραναλίσχει σου τὸν βίον xa
ἡμέραν ἁμαρτάνοντος.

Ἀλλὰ σὺ ᾿στράτευσαι χατὰ τῆς ἡδονῆς" ἄχουσον τοῦ
Κυρίου κράζοντος . Σήμε ρον ἴσθι εὐνοῶν τῷ ἀντιδίχῳ
σου, ἕως οὗ εἰ μετ᾽ αὐτοῦ ἐν τῇ δὸῷ. Καλὸν μὲν οὖν
xot καθάπαξ καὶ πρὸς τοὺς φιλοπραγμοσύνης ἐ ἐρῶντας,
ἵνα une δίχας φιλονε ἱκότερον ἐγγυμνάζωσιν. Βέλ-
τιον γὰρ χαὶ ἐν δίχαις προλαύεϊν QU xai διαλύσεσι τὸ

τῆς δίκης ἄδηλον τέλος, ἢ ταῖς ἐλπίσι τῆς νίχης ἐ ἐπερει-
δομένους ἀδήλῳ καταπιστεῦσαι πελάγει εἰ .᾿Αναγινώσχε ες
σου τὰ γραμμ. ατεῖα, θαρσεῖς ταῖς ἀμβάσεαιν" ὃ συνή--
Yogos χοιλάνας τὴν χεῖρα τῷ λήμματι ἐγγυᾶται τὴν
νίχην, ἵνα περισφίγγηται μισθαρνίᾳ., "Evtoze δὲ χαὶ
δικαστὴς p sg noutvoc προεπαγγέ) Berat σοι τῆς
δίκης τὸ τέλος. ᾿Αδεθαίοις θαρσεῖς ἐλπίσιν. Εἰ γὰρ σὺ
προλαδὼν προδιέφθειρας τὸν δικάζοντα, ἀλλοτρίοις
λήμμασι θύραν ἀνοίξας, γόμιζε τὰ αὐτὰ χαὶ τὸν διάδι-
χον μελετᾶν " xal πολλάχις ἠρέμα Got τὰ τῆς eben εὖ-
δια πλέοντι | πείθουσι χαλάσαι περὶ τὸν πλοῦν τὸ ἱστίον.
Οὐδέποτε εἶδες θάλασσαν πρὸς αἰγιαλὸν γαλήνην ἔχου-

/
σαν, xa ἐν τῷ βυθῷ χυμαινομένην: Πόσοι μετ’ εὐδίας
,ὔ
χαὶ γαλήνης. ἀναπλεύσαντ ες εἰς τὸ μέσον τοῦ πελά--
, M ,
youc, αἰφνιδίοις χειμῶσι “ρησάμενοι xo κύμα-

τ /,

σιν ἐναυάγησαν ; Τοιαῦτα τῆς δίκης τὰ τέλη"
ἐνίοτε τὰ προοίμια" μετὰ τῶν ἐλπίδων, χαὶ τὸ τέλος

ντίστροφον - τὴν ἔχύασιν τῆς ἐλπίδος ἀπενεγχάμενον.
Καλὸν μὲν οὖν, ὅπερ εἶπον, χαὶ τὰς χρηματικὰς. δίκας
φθάνειν διαλύσεσι « φιλικαῖς, T ἵνα πρὸς τῷ τέλει τῆς gi-
χης χυδερνήσης τὸν φίλον᾽ ἐγκληματικὰς δὲ μηδὲ
διαλύεσθαι γένοιτο, ἀλλὰ Unas τὴν ἀρχὴν ἐγγυμνάζειν'
πλὴν ἀλλὰ χάχεϊ βελτίων ἣ φειδὼ τοῦ θυμοῦ. Ὅμως
οὗ δοχεῖ μοι μόνον περὶ χρημάτων ὃ 4 γος ἔχειν τὸ
αἴτιον. Ἴσθι, φησ aw, εὐνοῶν τῷ ἀντιδίχῳ σου ταχὺ,
ἕως ὅτου εἴ A τῇ ὁδῷ μετ᾽ αὐτοῦ. Αὕτη ἣ προσθήχη
δίδωσί μοί τι χαὶ μεῖζον ἐννοεῖν. Eit γὰρ περὶ χρη-
ματικῶν διχῶν μόνον ὃ λόγος, ἢ ἢ τῶν ἐγκλημάτων. τῶν
ἀγαισθή: τῶν ἔλεγε᾽ διὰ τ προσετίθει, Ἕως ὅ ὅτου εἰ ἐν τῇ
T μετ᾽ αὐτοῦ ; ; τίς γὰρ ἀντίδιχος ἀντιδίχῳ συνοδεύειν
χατ ϑέγεται: : τίς χοινωνεῖ τῆς ὁδοιπορίας, μὴ κοινωνῶν
τῆς vorn; οὐ δέδοιχε καὶ γραμμάτων χλοπὴν, χαὶ
μαρτύρων διαφθορὰν, χαὶ τὰς χατὰ τὰς λεωφόρους ἐ ἐπι-
βουλάς; Οὐχοῦν is apes εὑρεῖν ἀντίδιχον τὸν ἀεὶ

,
συνοδεύοντα, οὗ τὴν συνοδείαν xo σφόδρα φυλαττό-
μένοι φυγεῖν οὗ

-

δυνάμεθα, καὶ τοῦτον ἐννοῆσαι τὸν
ἀντίδιχον, ᾧ προσήχει μετ᾽ εὐνοίας od
Τίς οὖν ἀχριθής ἐ ἐστιν ἀντίδικος; Ἔλν ἀχριόῶς ἐξ ἐξ

τάσῃς, τὸ σῶμα τῆς ψυχῆς" οὗτος ἀντίδικός ἐστι τοῦ
ἐν σοὶ πνεύματος. Καὶ i ἵνα μὴ γοήσης ἐμὸν εἶναι τὸν
λόγον, Παῦλος χυρωσάτω τὸ ῥηθέν" ἯΙ σὰρξ ἐπιθυ-

^ Combefis. περιγένωμαι. τῆσδε

985

tit cogitationes , iisdem te intercipit diabolicis ra-
tinginiis ; fatovins ostendit , presens subtrahit :
alque ita quotidie, in presenti te voluptatibus
C detinens, in crastino pernitentiz spem ostendens,
vitam tuam quotidianis in peccatis consumit.

2. Tu vero contra voluptatem milita: audi
Dominum clamantem : Esto hodie benevolus ad-
versario tuo, quamdiu es in via cum eo. Ex pe-
dit sane tum 'omnibus, tum iis qui negotiis dediti
sunt ut ne contentiosius lites Cieraeant: Prestat
siquidem te in. litibus incertum. exitum. amico
federe pravertere, quam spe nixum victoriz in-
certo mari confidere. Legis syngraphas tuas, fau-

D stum speras exitum : adve lucro manum
porrigens victoriam promittit, ut mercedem re-
portet. Interdum etiam judex corruptus exitum
cause? pollicetur. Incerta spe niteris. Nam si tu
antevertens, judicem corrupisti, alienisque mu-
neribus aperuisti januam; cogites velim. adversa-
rum tuum idipsum meditari , Sepeque tib
tranquillo rerum tuarum cursu naviganti suase-
runt ut vela demitteres. Numquamne vidisti mare
in littore tranquillum , in alto fluctibus agitari ?
Quot tranquillo mari navigantes, in alto pelago
fluctibus repentinisque tempestatibus excepti, nau-
fragium fecerunt? Talis est hujus negotii finis.
Interdum initia spem pre se ferunt, finis vero
contrarium profert eventum. E re igitur fuerit ,

E ut dixi, pecuniarias lites amice componere, ut τι
negotii fine amicum. tibi devincias : criminales
LUE non modo non componere, sed etiam ne in-
tentare quidem liceat : sed in his etiam melius est
veniz, quam ire locum dare. Verum hic non vi-
detur mihi de re pecuniaria solum agi. Esto , in-
quit, benevolus adversario tuo cito, dum es in
via cum eo. Hoc additamentum praebet mihi
occasionem majus quidpiam cogitandi. Nam si de
pecuniariis litibus solum ageretur, vel de crimi-
nalibus insensibilibusque; cur adderet , Dum es
in via cum eo ? quis adversarius cum. adversario

go Iter instituat ? quis se socium itineris dederit ei ,

A qui cum animo non consentit? non timet tabellas
sibi furto auferri, testes corrumpi, insidias in via
sibi parari? coe ergo debemus adversarium
qui nos semper comitetur, cujus societatem , etsi
admodum caveamus , effugere non possimus y et
hune cogitare adversarium, quicum nos benevole
versari wuüsecr Quis ergo est verus ille adver-
sarius? Si diligenter quaras, corpus anima : hic
est adversarius ejus qui in te est, spiritus. Ne
vero putes meum esse sermonem, Ecule: confir-
met id quod dictum est :

τῆς ἐπιθυμίας ἀπολαύσω, τῆσὼς τῆς ἡδονῆς, χαὶ φθάσωμαι μετανοῆσαι.

Matth.

25.

5

Caro concupiscit ad- Gal. 5 17.

994
versus spiritum , et spiritus adversus carnem :
hcc autem sibi invicem adversantur. Nec Ma-
nichzorum induco doctrinam, neque alium corpo-
ris creatorem statuo : sed caro concupiscit ad versus
spiritum , voluptate utens consiliario ; et. spiritus
adversus carnem, spe nixus futurorum. Adver-
santur invicem concupiscentia mundi, et concupi-
scentia regni cxlorum. Hic est adversarius , qui,
velim nolim, me comitatur : via quippe est. hic
vita. Anima imaginem suam imitari studet, caro
in pulverem defluit. Hac autem sibi invicem. ad-
versantur. Huic adversario tuo esto benevolus.

Matth. 5. Quandonam? Dum es in. via cum eo , dum in

25.

hac vita degis. Nam si vita finem habeat, nullum

Psal. 6. 6. ultra tibi penitentie tempus, Quoniam. non est

in morte qui memor sit tui, in inferno autem
quis confitebitur tibi ? Huic ergo advérsario esto
benevolus. Non dixit, Gratificans , sed , Penevo-
lus. Ne suave quid facias adversario tuo , sed. ut
benevolus a voluptatibus ad penitentiam. revo-
ca. Non te jubet ut salsamentarium omnia ad
corporis voluptatem facere; sed ut medicum agere.
Medicus enim siepe amarum miscet, secat, urit,
et illat:e molesti: mercedem accipit. Licet enim
aliquo sensum dolore affecerit, zegroti tamen salu-

Matth, 5. tem in scopo habuit. JVe forte tradat te adversa-

25.

rius judici, futuro nempe Judici : A dpersarius :
cui sy. nunc gratificeris , tunc Judex te traditurus
est ministro, ultricibus scilicet potestatibus : et in
carcerem conjicieris, in tenebras exteriores, locum
horrendum. /Von exibis inde, donec reddas no-
vissimum quadrantem. 8i ante mortem debitum
solveris, solutum omnino est : si debitor moriaris,
etiam. residuum vel minimi debiti a te exigetur.

Psal.55. Quid est illud, JVovissimum quadrantem ? Quo-

Di.

niam. cogitatio hominis confitebitur tibi, et
reliquie cogitationis diem festum. agent tibi.
Hoc cum sciatis, fratres, comparate voluptates
cum futuro judicii die, et Judicis sententia : atque
tunc scietis quam amara sit voluptas, cum nove-
ritis quantze amaritudinis sit conciliatrix. Vulus-
ne, ut ex duobus evangelicis conviviis quid admo-
nitionis mutuemur, quis nempe sit voluptuosorum
finis, quis vero peenitentium fructus? Ne vero
mireris si Scriptura voluptuosorum convivia saepe
describat: omnia quippe describit, quid caveas,
quid imiteris. Describit voluptuosos, ut perpetua
ilos infamia notet, utque illos imitari caveas :
describit religiosos, ut ad exemplum poenitentize
accurras ; utque voluptuosum religioso comparans,
illum averseris, huncimiteris.Sitque hoc documen-
tum prudentibus, ut ne spectaculis publicis oculos
pascant, neve facile ad hippodromum currant, vel
noctu spectandi locum in theatro occupent : vesa-
nia quippe est turpium spectaculorum exspectatio.
Diem enim antevertunt ex. vehementi desiderio ,
noctu. tenebrarum. locum occupant , nt turpibus
spectaculis oculos oblectent , ac ferarum cumque
feris concertantium pugnas videant : sedentque
sape spectatores, benevolentiam majorem erga ἴο-

€

SPURIA.

pei κατὰ τοῦ πνεύματος, xal τὸ πνεῦμα χατὰ τῆς
σαρχός" ταῦτα δὲ ἀντίχειται ἀλλήλοις. Καὶ οὐ Μα-
νιχαίων εἰσάγω λόγον, οὐδὲ ἄλλον λέγω σώματος δη-
μιουργόν - ἀλλ᾽ ἣ σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος,
τῇ ἡδονῇ συμδούλῳ χρωμένη τὸ δὲ πνεῦμα χατὰ
τῆς σαρχὸς, ταῖς μελλούσαις ἐλπίσιν ἐπερειδόμενον.
᾿Αντίχεινται ἀλλήλοις ἐπιθυμία χόσμιου xai ἐπιθυμία
βασιλείας τῶν οὐρανῶν * οὗτός ἐστιν ὃ ἀντίδιχος ὃ χαὶ
ἑχόντος καὶ ἄχοντος συνοδεύων᾽ ὁδὸς γὰρ 6 βίος. SEE ψυ-
χὴ τὴν ἰδίαν εἰκόνα σπεύδει μιμεῖσθαι, ἣ σὰρξ ἐπὶ τὸν
χοῦν χαταῤῥεῖ. Ταῦτα δὲ ἀντίχεινται ἀλλήλοις. ᾿Γούτῳ
τῷ ἀντιδίκῳ σου ἴσθι εὐνοῶν. Καὶ πότε : Ἕως ὅτου εἰ
μετ᾽ αὐτοῦ ἐν τὴ ὁδῷ, ἕως ἐν τούτῳ τυγχάνεις τῷ
βίῳ. "Eàv γὰρ f, δδὸς τελεσθῇ, οὐχ ἔτι μετανοίας
χαιρὸς, Ὅτι οὐχ ἔστι ἐν τῷ θανάτῳ ὃ μνημονεύων
σου, ἐν δὲ τῷ ἅδη τίς ἐξομολογήσεταί σοι: 'Γούτῳ οὖν
ἴσθι τῷ ἀντιδίχῳ σου εὐνοῶν. Οὐχ εἰπε, χαριζόμε-
νος, ἀλλ᾽, Ἐὐὐνοῶν. M7, τὸ ἡδὺ ποιήσῃς τῷ ἀντιδίκῳ
σου, ἀλλ᾽ ὡς εὔνους ἀπὸ τῆς ἡδονῆς εἰς τὴν -ετά-
νοιαν ἀναχάλεσαι. Οὐ χελεύει σε ὡς ὀψοποιῷ χρή-
σασθαι τῷ σώματι πάντα τὰ ἐξ ἡδονῆς ποιοῦντα "
ἀλλ᾽ ὡς ἰατρῷ. Ἰατρὸς γὰρ πολλάκις xoi πικρὸν
χιρνδὲ, xol τέμνει, καὶ καίει, καὶ προσλυπῶν μισθὸν
λαμδάνει. Εἰ γὰρ xo μικρὸν λυπεῖ τὴν αἴσθησιν,
ἀλλὰ σχοπὸς ὑγιείας τῷ θεραπευομένῳ. Μήποτέ σε
παραδῷ ὃ ἀντίδικος τῷ χριτῇ " τῷ μέλλοντι χριτῇ *
*O ἀντίδικος: ᾧ ἐὰν νῦν σὺ χαρίση, τότε εὑρίσκεταί σε
παραδιδοὺς 6 χριτὴς τῷ ὑπηρέτῃ; ταῖς τιμωρητικαῖς
δηλαδὴ δυνάμεσι, xoi εἰς φυλακὴν βληθήσῃ εἰς τὸ
σχότος τὸ ἐξώτερον. Φοδερὸς ὃ τόπος " Οὐ μὴ ἐξέλ-
θης ἐχεῖθεν, ἕως οὗ ἀποδῷς τὸν. ἔσχατον κοδράντην.
᾿Ιὰν πρὸ τοῦ θανάτου διαλύσης τὸ χρέος, λέλυται"
ἐὰν ὀφείλων ἀπέλθης, καὶ τὸ ἐγχατάλειμμα τῶν ἐλα-
χίστων ὀφειλημάτων ἀπαιτηθήση. Τί ἐστι, "ov ἔσχα-
τον χοδράντην ; Ὅτι ἐνθύμιον ἀνθρώπου ἐξομολογή-
σεταί σοι, xa ἐγκατάλειμμα ἐνθυμίου ἑορτάσει σοι.
Ταῦτα εἰδότες, ἀδελφοὶ, παράλληλα θέσθε τὰς ἡδονὰς,
χαὶ τὴν μέλλουσαν ἡμέραν τῆς κρίσεως, χαὶ τὴν τοῦ
δικάζοντος ψῆφον - καὶ τότε νοήσετε πῶς πικρὸν ἣ
ἡδονὴ, ὅταν γνῶτε πηλίκης πικρίας γένηται πρόξε--
νος. Βούλεσθε μικρόν τι τὴν ᾿᾿χχλησίαν ἀπὸ δύω
συμποσίων ἀναγεγραμμένων ἐν εὐαγγελίοις νουθετή-
σωμεν,, τί μὲν τὸ τῶν φιληδόνων τέλος, τίς δὲ ὃ τῶν
μετανοούντων χαρπός ; Kal μὴ θαυμάσης εἰ καὶ πολ-
λάχις xol φιληδόνων συμπόσια γράφει ἣ looo
πάντα γὰρ ἀναγράφει, τί φυλάξῃ, τί μιμήσῃ. Τρά-
φει τὰ τῶν φιληδόνων, ἵνα διηνεχῶς αὐτοὺς στηλι-
τεύσῃ, χαὶ ἵνα σὺ φύγης τὴν μίμησιν" γράφει τὰ τῶν

ιλοθέων, ἵνα ἐπιδράμης τὴ εἰκόνι τῆς μετανοίας, xoi
θεὶς παράλληλα τὸν φιλήδονον καὶ τὸν φιλόθεον, τὸν
μὲν ἐχφύγης, τὸν δὲ ζηλώσης. “ἡ

-

Ἅμα δὲ xal διδασχά--
λιον ἔστω τοῖς συνιοῦσι, τὸ uj σφόδρα ταῖς δημοτε-
λέσι θέαις ἑστιᾶν ὑμῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς, [A98 προ-
χείρως ἐπὶ τὸν ἱππόδρομον τρέχειν, μηδὲ ἐκ νυχτῶν
χαταλαμόάνειν τὸ θέατρον: μανιχὸν γὰρ θεαμάτων
ἀσέμνων ἐλπίς. Kal γὰρ προλαμιάνουσι τὴν ἡμέραν
τῷ τάχει τῆς προθυμίας, ἐν νυχτὶ τὸν τοῦ σχότους
τόπον χαταλαμύανοντες, ἵνα θεάμασιν ἀσέμινοις τὰς
χόρας τέρψωσιν, ἢ θηρίων ἀμύνας xo θηριομάχων
θεάσωνται. Καὶ κάθηνται πολλάκις ἄνθρωποι θεαταὶ,

DE

τὰς εὐνοίας ἐπὶ τὰ θηρία νᾶλλον ἢ 2 τοὺς ὅμου ύλους
τρέποντες. Καὶ οὗ ταλανίζεις τὸν ἄθλιον, ὃς ἵνα πλη-
ρώσῃ τὴν γαστέρα, eic θηρίων. αὐτομολεῖ γαστέρα. χαὶ

ἵνα πληρώσῃ τῆς γαστριμᾶρ γίας τὴν νόσον, ἥδεως ταῖς 991
χεῖνος ἀχόλαστον À

χοιλίαις τῶν θηρίων ἐνθάπτεται.
ἔχει γᾶστέρα" σὺ μὴ λάξης ἀχόλαστον ὀφθαλμόν.
Ἄλλος γελωτοποιὸς εἴσεισιν, εἰς aic; ,ύνην ἑαυτοῦ δια-
πλάσασθαι μέλη, γέλωτι μισθώσας τὴν χεραλὴν, αἰ-
σχυνόμενος ἐὰν μὴ δημοσία ῥαπίζηται, χαὶ τοῖς χτύ-
ποις * τῶν πυλῶν προευτρεπί (ov τὰς παρειὰς, χαὶ
ξυρῷ τὰς τρίχας περιαιρῶν, ἵνα μηδὲ θρὶξ μεσιτεύη-
ται ταῖς ὕδρεσι. Ἄλλος ὁ ὀρχήσεσι γυναικείαις, θρυπτό-
μενος, χαὶ τὰ παρὰ φύσιν μιμούμενος , xol λυπού-
μένος ὅτι μὴ γυνὴ παρὰ τῶν γονέων ἐτέ VALE xal ziv
τῆς φύσεως μεταθολὴν φιλοτιμίαν τιθέμενος" xa
ταῦτα πάντα ποιῶν γαστρὸς ὃ ἕνεχα χαὶ χέρδους, χαὶ
τοῖς αἰσχροῖς φιλοτιμούμενος " περὶ ὧν χαλὸν εἰπεῖν
τὴν τοὺ [[χύλου φωνήν" Ὧν ὃ θεὸς ἢ χοιλία, xol ἢ
δόξα ἐν τῇ αἰσχύνη αὐτῶν. Μὴ πρὸς ταῦτα συντρέ-
χετε, μὴ τοὺς πόδας ὀξεῖς ἐπὶ τὰ τοιαῦτα βήματα
πρέπετε: ἀλλὰ μηδὲ τοῖς jr τὰς ἀσέμινους
ἡδονὰς ἐπεισάγετε. Ἐνίοτε λέγεις" παραιτοῦμαι τὸ
θέατρον, οὐχ ἄνε ἔρχομαι τοὺς βαθμούς. ἔστι συμπό-
σιον χαὶ χαιρὸς εὐφροσύνης " καὶ ἐχεῖ τὰ ἄσεμνα τῶν
θεάτρων τελεῖτε θεάματα. Τί οὖν ὠφελεῖς τὸ θέα-
τρον βδελυττόμενος ; ; Νὴ γὰρ τοὺς λίθους βδελυττό-
μεθα; μὴ γὰρ οἱ λίθοι τῶν θεάτρων εἰσὶ VR eM
μένοι; Ἢ τῶν πραττομένων αἰσχρότης, 3j τῶν ἀσέ
νων θεαμάτων χαχία, ἣ διὰ τῶν αἰσθητηρίων τῶν
ὀρθαλμῶν, xa τῆς ἀχοῆς, ὥσπερ διὰ τινῶν θυρίδων,
τὸν λῃστὴν ἐπεισάγουσα. Ὅταν οὖν παραξεησ τὸ
θέατρον , xai παρὰ τὴν σεαυτοῦ τράπεζαν τὰς τῶν
θεαμάτων ἐπεισάγης αἰσχύνας, λέληθας τὸν οἶχον
σεαυτοῦ ποιήσας θέατρον. Οὐδὲ γὰρ τοῦ θεάτρου | DE
60) τὸν τόπον, ἀλλὰ ὃ δε 2: a τῶν συνιόντων τὸν τρόπον.
Ἵνα δὲ γνῷς; ὅτι xo παρὰ συμπόσια θεάματα πολ-
λάκις ἄσεμνα χαὶ Bass ταῖς ψυχαῖς ἐπεισαγόμενα,
χαταχρίσεως αἴτια γίνεται, ὑπομνήσω σε συμποσίου
βασιλιχοῦ, μᾶλλον δὲ τυραννικοῦ, τοῦ ἐν τῇ [ βίζ λῳ τῶν
Ἐὐαγγελίων ἀναγεγραμμένου. Δεῖπνον ἦν βασιλ ιχὸν,
μᾶλλον ὃ δὲ, εἰ δεῖ τἀληθὴ λέγειν, τυραννιχὸν, γενέθλια
Ἡρώδου, τῆς μιαρᾶς ἀλώγπεχος, τοῦ μιαιφόνου θηρίου,
τοῦ δολεροῦ * οὗ τὸν τρόπον χαὶ ὃ ἰκύριος ἐ ἐπιστάμε-
νος, οὐχ εἶπεν , εἴπατε τῷ λέοντι τούτῳ (καίτοι τοῦτο
τὸ θηρίον ἐδόχει βασιλικόν) , ἀλλ᾽ , Εἴπατε τῇ ἀλώ-
πεχι. Ei γὰρ χαὶ f, ἐξουσία λέοντος, ἀλλ᾽ ὃ τρόπος
ἀλώπεχος. Συγχροτουμένου δὲ τοῦ συμποσίου, χαὶ
προελθόντων αὐτῶν εἷς τὸ πίνειν, πάρεισιν ὀρχη-
στρὶς εἰς τὸ συμπόσιον, αἰσχρὸν θέαμα χαὶ d ó6-
χιμον, ἐλεεινὸν piv s xo εἴπερ ἐν τῷ θεάτρῳ καὶ τῇ
σχηνῇ ᾿ἐπεισῆλθε, μήτι γε paa) xi συμποσίῳ. Βού-
λει γνῶναι τὸ τοῦ συμποσίου θέαμα τὸ αἰσχρόν: ; ᾿Απὸ
τῶν βασιλέων ἢ ὀρχηστρὶς, θυγάτηρ τῆς Ἡρωδιάδος:
βασιλέως τὸ γένος, χαὶ ὀρχηστρίδος ὃ ὃ τρόπος. Αὕτη
δέ ἐστιν "Ioo2uxc ἣ μηδὲ τοῖς τῆς φύσεως ὅροις ἐμ.-
μείνασα᾽ ἣ Φιλίππῳ συναφθεῖσα, χαὶ Ἡρώδῃ συνοι--
χοῦσα. Αἴνιγμα τὸ λεγόμενον xo εἰς αἰνιγμάτων

V [ τῶν πυέλων probabiliter conjecit Villoisonus apud Chardonem Rochetta m, Aelanges , t

TOM, ὙΠ.

POENITENTIA ,

ETC. 985
ras, quam erga congeneres exhibentes. Non mise-
reris infelicem. illum , qui ut ventrem impleat ,

in ferarum ventrem "sponte abit : utque gule
morbum expleat, libenter sibi in ventre Enni.
rum sepulcrum parat. Ile intemperantem habet
ventrem, tu ne intemperantem oculum habeas.

Alius mimus ingreditur, ad turpitudinem membra
componens, risui sese mercede locans, quem pudet
nisi publice vapulet, portarumque fragore genas
praeparat, novacula pilos detondet, ut ne pilus
quidem equitis obsit. Alius dept saltatione
emollitus, illaque imitans quae virum non decent,

dolensque quod. non femina sit natus, simulatam
naturz mutationem ambit. Hacque omnia ventris
ct quaestus causa facit, res feedissimas persequens :
de quibus hzc Pauli NOS dicere par est: Quo-
rum deus venter est, δὲ gloria in confusione
ipsorum. Ad hac ne concurratis, ne veloces pedes
ad hujusmodi gressus vertatis, neve in convivia
vestra feedas voluptates inducatis. Interdum dicis :

"Theatrum aversor, nequaquam ad gradus ascendo :

convivium est letitizeque tempns. At illic turpia
theatrorum spectacula beue Quid tibi pro-
dest, a theatra averseris? num lapides detesta-
mur? num lapides theatrorum damnantur? Sane
gestorum turpitudo reprehenditur, feedorum spe-
ctaculorum nequitia, qua per organa oculorum et
aurium, quasi per fenestras furem introducit. Cum
ergo tlieatrum aver sans, ad mensam tuam spe-
ctaculorum turpitudinem inducis, ignorasne te
domum tuam 1i theatrum NOD Non enim
theatri locum aversor, sed eo convenientium
mores.

9. Ut porro noveris ex spectaculis illis turpibus
noxiisque 1n convivia inductis, damnationis cau-
sam esse ortam, in memoriam revocabo convivium
regium, in Evangeliorum libro de scriptum. Coena
erat regia, imo, ut vere dicam » lyrannica, natalia
Herodis, Aaa vulpis, sangulharia doloseque
fere : cujus mores cum nosset umore non 816-
bat, Dicite leoni huic, tametsi. hzc fera regia vi-
deatur; sed, Dicite vulpi. Etsi enim potentia
leonis erat, at mores v ulpis. Gonvivio autem
instructo, & convivis ad potandum coactis, con-
v1vlo desi saltatrix, miserabile οἵ turpe specta-
culum 1n theatro etian et in scena, nedum in con-
vlvio regio. Vis scire quam lurpe fuerit hujusce
convivii spectaculum ? Ex. regibus orta saltatrix,
filia Herodiadis : regium genus, saltatricis mores.
Hzc est Herodias ia. qua nec intra paturce leges
sese continuit, quz Philippo juncta matrimonio
erat, et cum Herode habitabat. /Enigma est id
quod dico, et in &nigmatum questionem ducit la-
Scivlae EE Bude enim abjecta fratris memoria,
et lasciviz servus effectus, Judaorum rex erai;

2, p 244.]
64

Philipp. 3.
19.
Luc.13.32.

986

sed multo magis voluptatum servus. Forte tales
subditi, quales principes. Ob tale contubernium
Matth, 11. Joannes ille magnus plus quam propheta libere
E. lasciviam illam redarguebat, et vere plus quam
propheta fecisset. Omnes enim. prophetae cum ad
maturam pervenissent ztatem, tunc prophetiz
gratia dignati sunt; quidam etiam multo hinc
decurso tempore. Joannes vero solus, sex menses
in utero emensus, cum secundum natur: leges ale-
retur, Deo in utero degenti, salutante matre, ex-
Luc, 1, 4f Sultavit, membris imperfectus, fide perfectus. Ac
forte letus exsultavit infans; ut, si fieri. posset,
definitum tempus prverteret. Videt matrem Do-
minl praesentem; arctatur claustro uteri, letus
exsultat; et quia loqui nondum potest, nec linguam
habet ad dicendum expeditam, neque os cjus ani-
ini desiderio servire potest, matris lingua usus va-
ticinatur et in Elisabeta loquitur, Joannesque ab
utero verba dictat. Annon ergo jure plus quam
propheta dicitur? Alia quoque ratione plus quam
propheta est. Prophet futura prinuntiabant, et
ca videre cupiebant, quz animo przvidebant. Ideo
Psal. 8j. clamabant : Ostende nobis, Domine, misericor-
8. diam tuam, et salutare tuum da nobis. Idcirco
Matth. 12. de ilis dicebat Dominus : Multi prophete et justi
cE voluerunt videre quce videtis, et audire que
auditis; et non viderunt, neque. audierunt.
Prophetz igitur futura przedicunt : Joannes vero

E

292
A

eum quem predixerant ostendit. Futurum vatici- -

Joan.1.27. natur ex utero, et postea dicit : Cujus non sum
dignus ut solvam. corrigiam calceamenti, in
Joan.1.29. medio vestrum stat. Quomodo ostendit? Ecce
agnus Dei, qui tollit peccatum mundi. Hic ergo
propheta, et plus quam propheta, non tulit turpe
contubernium, sed pro castitate fidenter agit. Hac
pulchra narratio singulos moneat, etsi non palam
sit. persequuüio, martyri tamen tempus semper
adesse. Num Joanniquis aram vel thura propo-
suit? num sacrificia et libamina? num dixit quis,
Nega Deum ? num dixit, Idolis sacrifica? Sed pro
castitate. libera voce loquens, castitatis. martyr
invenitur. Ut discas enim quantum valeat prophe-
tica dicendi libertas, ait ad regem : /Von licet tibi
habere uxorem fratris tui. Vides quam naturale
sit virtuti vitio imperare ? Jerodes rex. erat, sa-
tellites habens, divitiis affluens, regia fultus. po-
Marc. x. 6, le5tate; Joannes pauper, sine lare, sine. civitate,
inops, jejunus, tantum comedens, quantum natura
cogebat : pilis cameli indutus, et purpurato dat
legem; qui in deserto vagabatur, ei qui populo-
sis urbibus dominabatur ; qui summitatibus plan-
tarum ac melle silvestri vescebatur, ei cum aucto-
ritate pracipit, cui lauta et regia mensa apposita
erat : /Von licet tibi. Atqui videbatur regi omnia
1. Cor. 6. licere. Sed Omnia licent, sed non omnia expe-
ΩΣ diunt. Cum ergo. debuisset de his gratias agere,
vel castitatis doctorem honorare ; ad. iram conci-
tatus est Herodes, magis autem. Herodias ( nam
nomine affines, moribus etiam conjunctiores erant;
Gen.2.2/4.€t erunt duo, non in carnem unam, sed in unam

Marc. 6.
18.

b

SPURIA.

γὰρ ζήτησιν ἄγει τῆς ἀχολασίας τὸ τέλος. Ὁ γὰρ
Ἡρώδης παρωσάμενος τὴν πρὸς τὸν ἀδελφὸν μνή-
μην, καὶ τῆς ἀχολασίας ὅλος δοῦλος γενόμενος, ἦν
μὲν ᾿Ιουδαίων βασιλεὺς, ἦν δὲ πλέον δοῦλος τῶν ἣδο-
γῶν. Τάχα οἷοι οἱ βασιλευόμενοι, τοιοῦτοι xa οἱ δε-
σπόται. ᾿Γοῦ τοίνυν συνοιχεσίου τοῦ Ηρώδου παρα-
γινομένου, ᾿Ιωάννης μὲν ὃ μέγας, ὃ περισσότερον προ-
φήτου, μετὰ παῤῥησίας τὴν ἀχολασίαν διήλεγχεν"
ὄντως γὰρ χαὶ περισσότερον προφήτου. Πᾶς γὰρ προ-
φήτης, ἐν ἕξει τῆς ἡλικίας γενόμενος, τότε τῆς χάρι-
τὸς τῆς προφητιχῆς ἠξιώθη Ἔνιοι δὲ καὶ πολλοῖς
ὕστερον χρόνοις" ᾿Ιωάννης δὲ μόνος ἕξ ἔτι μηνῶν ἔχων
τὴν σύλληψιν ἐν γαστρὶ, καὶ χατὰ τοὺς τῆς φύσεως νό-
μους τρεφόμενος, τοῦ ἐν γαστρὶ Θεοῦ, διὰ τοῦ ἄσπα-
σμοῦ τὴς μητρὸς, προεσχίρτησεν, ἀτελὴς τὰ μέλη,
τὴν πίστιν τέλειος. Καὶ τάχα σχιρτᾷ ἐν ἀγαλλιάσει
τὸ βρέφος, ἐπειγόμενον, εἰ δυνατὸν, προλαδεῖν τὴν
προθεσμίαν τῆς φύσεως. Εἶδε τοῦ Δεσπότου τὴν μη-
/ DU - τ ΩΣ bh
τέρα παροῦσαν " στενοχωρεῖται τῇ quia τῆς γα-
στρὸς, ἐν ἀγαλλιάσει σκιρτᾷ " xot ἐπειδὴ λαλεῖν οὐ
δύναται μηδέπω, μηδὲ τὴν γλῶσσαν ἔχων φθέγξασθαι
^ , - €
δυναμένην Ἢ μηδὲ τὸ στόμα ταῖς προθυμίαις ὕπηρε-
τούμενον, παρὰ τὴς μητρὸς γλῶσσαν χρησάμενος προ-
φητεύει, xol φθέγγεται μὲν ᾿Ελιζαύετ: Ἰωάννης δὲ
ἀπὸ τῆς γαστρὸς ὑπαγορεύει τὰ ῥήματα. Οὐ δικαίως
οὖν χαὶ περισσότερον προφήτου : Ἔστι χαὶ ἄλλος )ó-
γος xa ὃν καὶ περισσότερον προφήτου. Οἱ προφῆ-
ται τὸ μέλλον προηγόρευον, καὶ ἐπεθύμουν ἰδεῖν ὃ
προέόλεπον v7, ψυχῆ. Διὰ τοῦτο χεχράγασι" Δεῖξον
ἡμῖν, Κύριε, τὸ ἔλεός σου, καὶ τὸ σωτήριόν σου δῴης
ἡμῖν. Διὰ τοῦτο περὶ αὐτῶν ὃ Κύριος εἰπε : Πολλοὶ
προφῆται χαὶ δίκαιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε,
χαὶ ἀχοῦσαι ἃ ἀχούετε" χαὶ οὐχ εἶδον, οὐδὲ ἤκουσαν.
Οἱ μὲν οὖν προφῆται τὸ μέλλον προαγορεύουσιν * Ἴω-
ἄννης δὲ xxi τὸν προφητευόμενον δείχνυσι. ἸΠροαγο-
ρεύει τὸ μέλλον ἐκ τῆς γαστρὸς, xol μετὰ ταῦτά φη-
σιν" Οὗ οὐχ εἰμὶ ἄξιος ἵνα λύσω αὐτοῦ τὸν ἱμάντα
τοῦ ὑποδήματος, μέσος ὑμῶν ἕστηχε. Πῶς δείκνυσιν ;
Ἴδε ὃ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὃ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χό-
σμου. Οὗτος οὖν προφήτης, xol περισσότερον προ-
φήτου, οὐχ ἤνεγχε τὸ ἄσεμνον συνοιχέσιον, ἀλλ᾽ ὑπὲρ
σωφροσύνης παῤῥησιάζεται. Καλὸν τὸ διήγημα ἕχα-
στον νουθετείτω, ὅτι χἂν μὴ ect πρόδηλοι διωγμοὶ,
μαρτυρίου χαιρὸς πάντοτε. Μὴ γὰρ Ἰωάννη προύθη-
χέ τις βωμὸν xoà A(6avov ; μιὴ γὰρ θύματα χαὶ σπον-
δάς; μὴ γὰρ εἶπεν, ἄρνησαι τὸν Θεόν ; μὴ γὰρ εἶπε,
θῦσον τοῖς εἰδώλοις ; Ἀλλ᾽ ὑπὲρ σωφροσύνης ἐλευθε--
ρίῳ παῤῥησιαζόμενος στόματι, μάρτυς τὴς σωφροσύ-
γης εὑρίσκεται. “ἵνα γὰρ γνῷς πόσον δύναται παῤῥη-
σία προφητικὴ, φησὶ πρὸς τὸν βασιλέα - Οὐχ ἔξεστί
σοι ἔχειν τὴν τοῦ ἀδελφοῦ σου γυναῖχα. Βλέπεις πῶς
κατὰ φύσιν τὴ ἀρετῇ τὸ ἄρχειν τῆς κακίας; Ἡρώδης
βασιλεὺς, δορυφόρους ἔχων, πλοῦτον περιδεδλημεένος,
δυναστεύων βασιλικὴν δυναστείαν * ᾿Ιωάννης πτωχὸς,
ἀνέστιος, ἄπολις, ἀχτήμων, ἄσιτος, τοσοῦτον ἐσθίων,
ὅσον ἣ φύσις βιάζεται. Ὃ περιδεόλημένος ἐκ τριχῶν
χαμήλου, τῷ τὴν πορφυρίδα περιδεθλημένῳ νομοθε-
vei* ὃ ἐν ταῖς ἐρήμοις πορευόμενος , τῷ τῶν πολυάν-

DE POENIT

ENTIA,

ETC.

987

pov ἄρχοντι πόλεων * ^6 igiene ἐκ βοτανῶν ἐσθίων C. intemperantiam ); et his de. causis. prophetam in

καὶ μέλι ἄγριον, τῷ τὴν λ

ὁμόζυγοι * χαὶ ἔσονται οἵ δύο, οὐκ εἰς σάρχα | Uta,

ἀλλ᾽ εἰς ἀχρασίαν αν) xat ὑπὲρ τούτων ἐμιδάλλουσι
τὸν προφήτην εἰς “δεσμωτήριον, ἵνα δείξωσ: τὴν οἷ--
Ἔλεγχε σοφὸν, χαὶ ἀγαπήσει σε"
Ἔμόδαλ-
λεται τῷ δεσμωτηρίῳ, καὶ οὗ μεταλλάσσει τὴν παῤ-
δησίαν. Λῦσον, φησὶ, τὰ μέλη: μόνον λῦσον τὸ ἄδικον
συνοικέσιον. ᾿Εγκαρτεροῦντος δὲ αὐτοῦ τῷ δεσμοτης
ρίῳ, γίνεται τὸ πιχρὸν ἐχεῖνο συμπόσιον, τὸ τυραν- D
γικὸν χαὶ ὦμόν - οὗ τῆς εὐφροσύνης ς τέλος, προφήτου
φόνος. Εἴσεισιν Ἡρωδιὰς τῆς Ἡρωδιάδος θυγάτηρ,
τέχνον τῆς σαρχὸς, τέχνον τῆς ψυχῆς" εἴσεισιν εἷς oi-
γωμένον. συμπόσιον, ὀρχεῖται δημοσίᾳ 5 βασίλισσα,
ἣν οὐκ ἐχρῆν προχύπτειν χοιτωνίτιδος, ἣν οὐχ ἐχρῆν
ἀῤῥένων ὄψεσι θαρσεῖν. Ἀλλὰ τάχα, ὥσπερ Ἰωάννης
παρὰ τῆς μητρὸς πρὸ βραχέος ἐ ἐχρήσατο γλῶσσαν, χαὶ
ἣ χόρη παρὰ τῆς υητρὸς τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ἄναι-
σχυντίας, ἐχρήσατο. Ἰἴσεισιν εἰς τὸ συμπόσιον. Οὐχ
ἤρχει τοῦτο τῆς αἰσχύνης ἔχε ειν τὴν ὁπερδολήν "ἀλλὰ
χαὶ πῶς εἴσεισιν; &ox ὡς βασιλίς ; «ρα σεμνῶς;
ἄρα εὐνούχοις x ἄρα θεραπαινίσιν, ἄρα τῷ ἄλλῳ
χόσμῳ, χαὶ τῇ σεμνότητι “προσεχοσμήθη s ; Οὐδα-
ἀλλ᾽ εἴσεισιν ὀρχουμένη. Καχῆς εἰσόδου χεί-
gov $, ὑπόθεσις. Καὶ ὠρχήσατο € ἐν μέσῳ. τοῦ συμπο-
σίου, ἐν τοῖς τῶν ἀχολάστων ὀφθαλμοῖς, ὅ ὅτε xol 6 oi- E.
νος κὰ πάθος πλέον ἠρέθιζεν. Καὶ βούλει γνῶναι τὸ
χεῖρον ; Οὐχ ὀρ χεῖται μόνον, ἀλλὰ xa χαλῶς ὀρχεῖ-
ται. Προσθήχη τῆς αἰσχύν ἧς; χαὶ τὸ χαλῶς μελετῆσαι
τὰ χαχά. οιχεν γὰρ οὐ παρέ ἔργως τὴν αἰσύνην χα-
τωρθωχέναι. Ἀρέσχει τῷ Ἡρώδη χαὶ τοῖς συναναχει-
μένοις. Καὶ ἡ ἡ ἀλώπηξ οὐχ ἐγκαλύπτεται. Βλέπει τοῦ
ἀδελφοῦ τὴν θυγατέρα χαὶ τῆς χαχῶς συνοιχούσης ἐν
ἐσῳ | dope ένων ὀρχουμένην, χαὶ οὐ χαλύπτεται, ἀλλὰ
χαὶ ἀρέσχεται, χαὶ ἀρέσχει χἀχείνῳ χαὶ τοῖς ΤΥ ἴα:
χείμένοις. Μεθ᾿ δοίου ὁσιωθήσῃ ; xa μετὰ στρεύλοῦ
διαστρέψεις. ᾿Εδουλόμην͵ αὐτὸν μικρόν τι Παύλῳ μα-
θητευθῆναι" Ὅλως ἀχούεται ἐν ὑμῖν ὄρχησις, Xdlb us
τοιαύτη ὄρχησις, οἵα τις οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ὡς βα- A
σιλέως ὀρχήσασθαι θυγατέρα. Καὶ ὑμεῖς πεφυσιω-

χείαν ἀσυνεσίαν.
ἀσύνετον δὲ, χαὶ προσθήσει τοῦ μισεῖν σε.

pos

μένοι ἐστὲ, καὶ οὐ μᾶλλον ἐπενθήσατε. ᾿Αλλὰ χαὶ

ἀρέσχει χαχῶς : αὶ μισθὸν λαμόάνει τοῦ χατορθώ-
μᾶτος είρονα, ὥστε τὸν Ἡρώδην ὀμόσαι Αἴτησον

ὃ θέλεις, χαὶ δώσω σοι, ἕως ἡμίσους. τῆς βασιλείας
μου. Ὁρᾶτε τῶν φιληδόνων τὸ τέλος: ὁρᾶτε τῶν

φιλοθεαμόνων τὴν αἰσχύνην; Προλαμδάνων ὀμνύ-
Ὃ ἐὰν αἰτήσῃς, δώσω σοι" xol ποιεῖς αἷ-
,

τήσεως χύριον, ὀρχηστρίδιον, καὶ προενεχυράζεις

[-λ G^

* Sic Tomo 2 Operum Chrysostomi', p. 791, Ora-
tione in oraculum Zacharie, que perperam Chryso-

αμπρὰν παρατιθεμένῳ
xai βασιλικὴν τράπεζαν. ἐξ αὐθεντίας προστάττει"
Οὐχ ἔξεστι σοι. Καίτοι ἐδόχει βασιλεῖ πάντα ἐξεῖναι.
, ᾿Αλλὰ Πάντα ἔ ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέ ἔρει. Ἐπὶ
τούτοις δέον εὐχαριστεῖν » δέον εὐεργετεῖν ἢ προσχυ-
γεῖν τὸν ὑπὲρ σωφροσύγης διδάσχαλον * mags ξύνθη
μὲν ὃ Ἡρώδης, πλέον ὃ δὲ παρωξύνθη Ἡρωδιάς (γείτο-
γες γὰρ τῶν ὀνομάτων, χαὶ τοῦ τρόπου πλέον ἥπερ

carcerem conjiciunt, ut suam ostendant stultitiam.
-rgue sapientiem, et diliget te; insipientem
etiam, et addet te odio habere. In carcerem con-
Jicitur, nec mutat loquendi libertatem. Soly e, in-
quit, membra; sed etiam iniquum conjugium.
Dum autem in carcere degeret, agitur convivium
illud amarum, tyrannicum, crudele; cujus letitize
finis, prophete. caedes fuit. Intrat Herodias filia
Herodiadis, filia carne, filia animo : intrat. in
ebriosum convivium : saltat publice regina, quam
ne ex cubiculo quidem egredi par erat, nec viro-
rum se oculis offerre. Sed fortassis ut Joannes
paulo ante matris lingua usus erat, sic puella. ma-
tris oculis impudicis usa est. Intrat in convivium.
Non sufficiebat hoc ad summam impudentiam ;
sed quomodo intrat? num ut regina? num cum
decenti gravitate? num eunuchis , num ancillis
stipantibus? num alio ornatu honorifice decorata ?
Nequaquam; sed saltans intrat. Mali ingressus
pejor c causa. Et in medio convivio saltabat, in la-
scivorum. hominum conspectu , quando vinum
concupiscentiam magis excitabat. Vis scire quid
adhuc pejus fuerit ? Non saltat modo, sed et bene
saltat. Accessio turpitudinis est, mala bene exer-
citare. Videtur enim non perfunctorie rem tur-
em tractare. Placet Herodi et una. recumbenu-
ἴω Vulpes illa. non se occultat. Videt fratris
etillius cum qua male cohabitabat filiam in me-
dio virorum saltantem , nec erubescit, sed 1d. sibi
placet : nam placuit illi et. simul discumben-

tibus. Cum sancto sanctus eris, et cum perver- psat. 17

Prov. 9. 8.

Matth.

22.

so perverteris. Vellem illum Sb. Pauli disciplina 25. 27.

al: iquamdiu fuisse : Omnino auditur inter vos sal- 1. Cor.5.:.

tatio, et talis saltatio, qualis ne quidem inter
gentes est; quod saltet regis filia. Et vos inflati
estis, neque potius luxistis. Verum et male pla-
cet, et mercedem accipit ipso opere pejorem, ita
ut Herodes juraret : Postula quod vis, et dabo
tibi usque ad dimidium regni mei. Videtis volu-
ptuosorum finem, videtis spectaculis deditorum
turpitudinem? Juras prius, Quodcumque petieris,
dabo tibi, et in saltatricis arbitrio relinquis peti-
tionem, et juramento ceu pignore firmas illam?
Viden' quomodo voluptatis amor regum dignita-
tem ad terram detrahat? viden" quo regnum deji-
ciat? Quodcumque petier is, dabo tibi, etiam
usque ad dimidium regni mei. 'Tanti ergo facis
regiam dignitatem? itane corrupti sunt oculi tui?

Sad saltavit puella, et dimidium dedisti : si se-
cundo saltaverit, qui rex erat, privatus erit. Übi-
nam voluptuosorum dignitas | ? ubi lascivorum
purpura? Dimidium regniad pedes saltatricis pro-
jecisti : precare ne secundo saltet, vel ne secundo
saltando placeat ; alioquin restat tibi ut mendicus
sis. Verum hactenus immoderata est mercedis

stomo attributa fuit, ἀκρίδας βοτανῶν. legitur. ἀχρίδας sic
non semel ex plicat Isidorus Pelusiota, et alii non pauci,

2.

Marc.

22.

6.
23.

6.

o-

Ma
25.

Ibid. Y.

Matth.

25.

Ibid. 5. 34.

AMarc.

26.

ILid.v. 25.

28.

rc. 6

d.

26.

2"
cmi

6.

988

*

propositio: quaenam porro est saltatricis petitio : ?
Non ex tempore donum postulavit, non statim
mercedem petit; sed prius a matre instructa abit,
pessimam magistram de mercede consultura. Eo-
quam. postulavit mercedem? Da mihi hic proti-
nus in disco caput Joannis Baptista. cms n
immanem impudentiam lacrymis. prosequar ? an-
non rei turpitudinem, regis promissionem, merce-
dis peuittenemn annon Jam exhorrescitisob saltan-
tium finem ? annon exsecramini plausuum rationes?
annon abominamini seminudorum inflexiones ?
Andesne saltatorem amicum habere? audesne te
saltatoris amatorem dicere ἢ Rem non oderis, quae
neglecta spectatoribus risum movet? Risum qui-
dui movet; summe vero culta prophetam occidit.
Odio habeamus saltationem, inventionem dzmo-
num, malorum d:monum exercitationem. De his
contristatus est Herodés ; summe contristatus, ut
quis dixerit, et. imitatur Pilatum, imo Pilati mo-

. res; hoc enim, de quo agitur, prius acciderat. Ille

manus lavat, et supplicio Ghristi tradit. Hic
quoque contristatur, ac propter tum jusjurandum, C
tum simul ἘΚ ἢ ἈΜῈς annuit. Nonne recte dixit
Dominus hodie, Ne jures omnino? Vides Domi-
num hortantem, Ne juresomnino. Cur enim juras,
an ut pejerans teipsum 1illaquees, vel ut Juramen-
tum servando, prophetam occidas ? Male juravit,
pejus juramento stetit, tamen Propter Jusjuran-
dum, inquit, et propter simul discumbentes.
ἔς discumbentes revereris, οἱ Judicem non
times? Et jussit, inquit, Et statim. allatum est
caput Joannis Baptiste in disco, et datum est
puelle. Ecce amari convivii amariorem finem.
Abscinditur prophetze caput, datur puelle, puella
Ni non horrescit ad lan spectaculum, non
stupefacta est viso capite, non adversata est guttas
sanguinis, vere lezn: crudelis crudelior catulus.
In disco ponitur caput prophetz,in quo cibi ferri
solent: illud ipsum: vas ciborum et czdis est ;
eademque hora, sullante adhuc cruore, et capite
palpitante, forlasse in convivium llt caput ;
motitante adhuc lingua clamabat , Non licet tibi
eam habere. Et L acceptum attulit vidt sua. Acce-
pit saltationis magistra male doctrina impiam
mercedem.

D

4. Hanc historiam. necessario. discussimus , ut
bominum spectaculis deditorum oculos absterge-

SPÜURI^.

τὴν ψῆφον ὅρχου προσθήχη. Βλέπεις f πῶς βα-
σιλέων ἀξίωμα φιληδονία χατασύρει πρὸς γῆν; 3
βλέπεις ποὺ τὴν βασιλείαν ἀπέῤῥιψεν ; Ὃ ἐὰν ai-
τήσης, δώσω ,δοι; χαὶ ἕως τοὺ ἡμίσους τῆς βα-
σιλείας. Γ οσούτου χρίνεις τὴν βασίλειον à ἀξίαν; Οὕτω
προδιεφθάρης τοὺς ὀφθαλμούς; Ἅπαξ ὠρχήσατο τὸ
χοράσιον, χαὶ ἀπέδου τὸ ἥμισυ" : ἐὰν δεύτερον ὀρχήση-
ται, ἰδιώτης ὃ βασιλεύς. Τοῦ τὸ τῶν φιληδόνων à ἀξίω--
μα; ποῦ τῶν ἀκολάστων ἣ ἁλουργίς; 'To ἥμισυ τῆς
βασιλείας τοῖς ποσὶ τῆς ὀρχηστρίδος ὑπέῤῥι: ας"
εὖξαι μιὴ πάλιν αὐτὴν ὀρχήσασθαι, ἢ ἢ μὴ πάλιν αὐτὴν
ὀρχησαμένην εὐδοχιμεῖν ; εἰ δὲ μὴ , λείπεταί σοι τὸ
προσαιτεῖν. Ἀλλὰ ταύτῃ μὲν ἀχόλαστος ἣ τοῦ μισθοῦ
πρότασις" τί δὲ ἣ τῆς ὀρχηστρίδος αἴτησις; Οὐχ ἐσχε-
δίασε τὸ δῶρον, οὖχ ἐξ αὐτοσ εδίου τὸν μισθὸν ἤτη-
σεν" ἀλλὰ προδιδασθεῖσα C ὑπὸ τῆς μητρὸς, ἀπέρχε-
ται χρήσασθαι συμιούλῳ τοῦ μισθοῦ τῇ χαχῇ διδα--
σχάλῳ. Καὶ ποῖον denos μισθόν; Δός pot ὧδε ἐξ ab-
τῆς ἐπὶ ivan τὴν χεφαλὴν Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ.
Ἄρα μὴ δαχρύσω τῆς αἰσχύνης τὴν ὑπερθολὴν, τοῦ
κατορθώματος τὸ αἰσχρὸν, τοῦ βασιλέως τὴν ἐπαγγε-
λίαν, τοῦ υ, 15000 τὴν αἴτησιν; 00 φρίσσετ ε λοιπὸν
τῶν ὀρχουμένων τὰ τέλη; οὐ βδελύσσετε τῶν χρότων
τοὺς λογισμούς; οὐχ ἀποπτύετε τῶν ML τοὺς
λυγισμούς ; 5 Τολμᾷς ὁ ὁρχ; ἡστὴν φίλον ἔ ἔχειν; τολμᾶς σε-
αὐτὸν τάττειν ἐραστὴν ópy. στοῦ; Οὐ μισεῖς τὸ πρδ--
γμα, ὅπερ ἀμελούμιενον γέλωτα χαὶ παρὰ τοῖς θεαταῖς
ὀφλισχάνει:; ᾿Ὀφλισκάνει μὲν γέλωτα, εἰς ἄκρον δὲ χα-
τορθωθὲν, προφήτην φονεύει. Μισήσωμεν ὄ ὄρχησιν, εὕ-
ρημα δαιμόνων καὶ μελέτην καχοδαιμόνων.᾽ "πὶ τού-
τοις ὃ Ἡρώδης ἐλυπήθη" ἐλυπήθη δὲ ἃ ἄχρως, ὡς ἂν εἴποι
τις, χαὶ μιμεῖται τὸν Ἡιλᾶτον, μᾶλλον δὲ τὸν τρόπον
τοῦ Πιλάτου * προγενέστερον γὰρ τὸ διήγημα. Νίπτε--
ταιτὰς χεῖρας ἐχεῖνος, καὶ τῇ ἢ ψήφῳ τῇ; χολαστιχῇ παρα-
δίδωσι" λυπεῖται χαὶ οὗτος, καὶ διὰ τοὺς ὅρκους καὶ τοὺς
συναναχειμένους ἐπένευσεν. Οὐ χαλῶς ἔλεγεν ὃ Κύριος
σήμερον, Μὴ ὁ ὀμόσῃς ὅλως ; Εἶδες Δεσπότου παραί-
νεσιν * Νὴ ὀμόσης ὅλως. Διὰ τί γὰρ ὀμνύεις, ἢ ἵνα
ἐπιορχῶν παγιδεύσης σαυτὸν, ἢ εὐορχῶν προφήτην
φονεύσῃς ; 3 Kaxóxc ὦμοσε, χεῖρον εὐώρχωσεν " ὅμως
Διὰ τοὺς ὅρχους, φησὶ, χαὶ τοὺς συναναχειμένους. Τοὺς
συναναχειμιένους ἠδέσθης, χαὶ τὸν χριτὴν οὐχ ἐφοδή-
θης ; Καὶ ἐχέλευσε, φησὶ, xol παραχρῆμα ἠνέχθη ἣ
κεφαλὴ Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ € ἐπὶ πίναχος, χαὶ ἐδόθη;
χορασίῳ. Ἴδε τοῦ πικροῦ συμποσίου πιχρότερον χαὶ τὸ
τέλος : τέμνεται 1 χεφαλὴ τοῦ προφήτου, δίδοται τῷ X0-
ρασίῳ, xo τὸ χοράσιον δέχεται" οὗ φρίττει τὸ θέαμα,
οὐ κατεπλάγη τὴν χεφαλὴν, οὐχ ἀπεστράφη τὰς τῶν
αἱμάτων ῥανίδας * ὄντως ὠμῆς λεαίνης σχύμνος ὠμό-
τερος. Emi πίναχος τίθεται χεφαλὴ προφήτου, ἐφ᾽
οὗ τὰ ἐδέσματα παραφέ eco * χαὶ τὸ αὐτὸ σχεῦος
ἐδεσμάτων χαὶ φόνου, xat αὐτῆς ὥρας ἔτι τοῦ λύϑρου
στάζοντος, ἔτι παλλούσης τῆς χεφαλῆς ] τάχα Xa εἷς
τὸ συμπόσιον παρενεχθεῖσα ἣ eui ἔτι τῆς γλώτ-

j τῆς σαλευομένης ἐβόα, οὐχ ἔξεστί σοι ἔχειν αὐτήν.
Καὶ λαβοῦσα ἀπήνεγκε τῇ μητρὶ αὐτῆς. ᾿Απέλαδεν
nm ; ὀρχηστροδιδάσκϑλος τῆς xax]; διδασχαλίας τὸ
ἀσεδὲς * "χατόρθωμα.

Τοῦτο μὲν οὖν ἀναγκαίως ἠρευνήσαμιεν τὸ διήγη-
μα, ἵνα τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν φιλοθεαμόνων ἐχαμήξω-

DE POENITENTIA,

£V, χαὶ πείσωμεν ὑμᾶς ἀποστρέφεσθαι τὰ τοιαῦτα
θεάματα. Ἀλλὰ TE καταλύσωμεν τὸν λόγον ἐν σχυ-
θρωπῷ ὃ διηγήματι , μηδὲ λόγον ἐχχλησιαστιχὸν ὀρχη-
στρὶς χαταστ ελλέτω 2 ἀλλ᾽ ἀντιθῶμεν ἀχολάστῳ συμ.-
ποσίῳ χαὶ τυραννιχκῷ, χαὶ πιχρῷ συμπόσιον δεσποτι-
χὸν xa φιλάνθρωπον, | ἵνα νοήσωμεν πηλίκος ὃ τῆς με-
τανοίοις χαρπός. ρώτησε τὸν Κύριον τῶν Φαρισαίων
τὶς εἰσελθεῖν χαὶ φαγεῖν ἄρτον. [ἰσῆλθεν ὃ Δεσπότης,

ETC. 989
remus, et vobis suaderemus talia aversari specta-
cula. Verum nec in tam tristi narratione orandi
finem faciemus, nec ecclesiasticum sermonem sal-
tatrix cohibeat ; sed. convivio lascivo, tyrannico,
amaro opponamus convivium din et hu-
manum, ut intelligamus quantus sit peenitentize

fructus. Rogavit. Dominum quidam de Phari- Luc.

Scis ut ingrederetur, et manducaret panem. In-

χαὶ ἀνέχειτο. Ei Ὑὰῤ χαὶ ἤδει τῶν χαλούντων τὰς 594. travit Dominus, et discumbebat. Etsi enim noverat

γνώμας, ἀλλὰ χαὶ μακροθυμῶν. ἔφερεν.
καλέσας ὗ ὑποχριτὴς ἦν, τὰ ἑξῆς δείχνυσιν. Ἀνακειμέ-
νου τοῦ Κυρίου χαὶ ἔτι ὄντος τοῦ συμποσίου, γυνή
τις ἦν, φησὶν, ἐν Ik πόλει ἁμαρτωλός. ᾿Ἀχούσασα ὃ ὅτι
᾿Ιησοῦς ἐ ἐχεῖ κατάχειται, ἔρχεται, φησὶν, εἰς τὸν οἴἶχον᾽
xoi χοιλίσασα ἀλάδαστρον μύρου, χατέχεεν ἐπὶ τῶν
ποδῶν τοὺ Δεσπότου, xo χατεφίλει τὰ ἴχνη, χαὶ ἐξέ-
μᾶσσε ταῖς θριξὶν αὐτῆς. Ἵνα δὲ γνῷς, ὅτι ὑποχριτὴς
ó καλέσας, Bu γίζεται ἐ ἐν ἑαυτῷ ὃ Φαρισαῖος" οὗτος,
εἰ ἦν προφήτης, ἐγίνωσχεν ἂν τίς χαὶ ποταπὴ f γυνὴ
ἣ ἁπτομένη αὐτοῦ" ὅτι ἁμαρτωλός ἐστιν. Οὐ γὰρ
ὑποχριταὶ μόνον οἵἱ Φαρισαῖοι, ἀλλὰ xo φθονεροί.
Παρὰ σοὶ Χριστὸς ἀνάχειται, χαὶ ταῦτα εἰδώς σου
τὸν πρόπον, χαὶ οὐδεὶς βασχαΐίνει «ἦλθεν ἁμαρτωλὸς
Ῥάχα ἂν

γυνὴ σωθῆναι, χαὶ φθονεῖς, e Φαρισαῖε;

"αὐτοῦ “συγγενὴς ἦν, μᾶλλον ὃ δὲ τῶν δογμάτων προ--
πάτωρ. ἽΝν᾽ οὖν γνῷς, ὅτι οὐχ ἔστι προφήτης, ἀλλ᾽ ὃ
προφήτ τῆς (ἔχει γάρ τι ἣ τοῦ Ὁ ἄρθρου προσθήχη), τί μέγα
ἦν, εἰ ἔγνω ὅτι ἁμαρτωλὸς. ἣ γυνή: Γοῦτο xai διὰ
φήμης ῥάδιον ἦν μαθεῖν * τοῦτο χαὶ σὺ ὃ Φαρισαῖος,
μὴ ὧν προφήτης, ἐγίνωσχες. Δείχνυσιν οὖν τὸ μεῖς
ζον τοῦ εἰδέναι. Τὸν μὲν γὰρ ἐχείνης βίον χαὶ φήμη
τυχὸν διήγγελλε, χαὶ μάλιστα λίαν οὔσης ἁμαρτωλοῦ:
δ δὲ Κύριος, i ἵνα δὲ sten τὴν θεϊκὴν ὃ δύναμιν, τὸν δια-
λογισμὸν ἀνέ ἔγνω τοῦ Φαρ ρισαίου. Οὐδὲ γὰρ ἔχε τὸ
διήγημα, ὅτι ὃ Φαρισαῖος s πρὸς τινὰ τῶν ἀναχειμένων
εἶπεν, ἀλλ᾽ ἐν ἑαυτῷ ἔλεγε ε, xat διελογίζετο ἐ ἐν ἑαυτῷ.
εἶν: οὖν γνῷς, ὅτι οὐ μόνον προφήτης, ἀλλὰ καὶ ὃ προ-
viet cu κινεῖς ἔνδον τὸν λογισμὸν, χαὶ ὃ “Δεσπότης
ἀναγινώσχει - σὺ στρέφ φεις τὰς ἐννοίας, χαὶ ὃ Κύριος
pe χαὶ ries χαὶ οὕτω τὰ" τῶν de om φξιλες

1
3
ει

πλεῖον: ἐχαρίσατο, συγκρίνει λοιπὸν τὸν MY
χἀχείνην τὴν γυναῖκα τὴν λαδοῦσαν πολλῶν & ἅμαρ-
τημάτων τ ρον : ἣν OUX ἐπαινὼ τοῦ προτέρου
βίου, μαχαρίζς ζω δὲ τοῦ δευτέρου τέλους. Μηδεὶς αὖ-
τὴν μετὰ Φαρισαίων ὀνειδιζέτω πόρνη ἣν. χαὶ ἀχό-
Jato'tos... Παῦλος £puxvsucdzo , “Παῦλος τῇ γυναικὶ
συνηγορείτω: Θεὸς ὃ δικαιῶν. Τίς ὃ χαταχρίνων ;
Καὶ φέρε, τὸ διήγημα λεπτότερον ἐξετάσωμεν, ἵνα μὴ
μαχαρίζωμεν μόνον ἐχείνην ; ἀλλὰ χαὶ μιμησώμεθα.
"E ὑρχεται πρὸς τὸν Ἰησοῦν ἐ ἐμπαράσχευος, χοιλίζου--
σα e ἐν ἀλαθάστρῳ, χαὶ iae dni" ἐν ὀφθαλμοῖς &:
τὸ ἄψυχον σχεῦος τοῦ υύρου, ἣ ἔμγιψυχος πηγὴ τῆς
μετανοίας ex τοῦ σώματος τῆς σαρχὸς κομίζει νύ-
ρον, ἵνα ccn τὴν τῆς ἀσελγεί ίας δυσωδίαν" δυσώδης
γὰρ ἢ ἁμαρτία, χαθὰ xa Δαυὶδ μαρτ ὕρεται᾽ Προσώ-
ζεσαν χαὶ ἐσάπησαν oi μώλωπές μου, ἀπὸ προσώπου
τῆς ἀφροσύνης uou. lis; ἃ ἁμαρτάνων δυσωδίαν ἐργόά-

b

C

-tia demonstrant.

Ὅτι γὰρ 6 A Invitantium animum, patienter tamen ferebat.

Quod enim 15 qui invitavit hypocrita esset equen-
Sedente Domino in convivio,

Mulier quedam erat, quit, in civitate pecca-
trix; quae cum audisset quod Jesus illic recumbe-
ret, venit domum, et afferens alabastrum unguenti,

effudit super pedes Domini, et osculabatar- vesti-
gia, et abstergebat capillis suis. Ut porro scias hy-
pocritam "xe illum qui invitaverat : cogitabat
apud se Pharisaus : Z/ic si esset propheta, sciret
ulique, que, et qualis sit mulier, que tangit
eum, quia peccatrix est. Pharisei enim non mo-
do liy pocritz: erant, sed etiam invidi. Apud te
Christus recumbit, ὭΣ; mores tuos nosset, et
nemo invidet : yenit peccatrix. mulier salitcu
quzrens, et tu invides, o Pharisee? Fortassis
ejus cognatus erat, v el potius dogmatum ejus pa-
rens. Ut cognoscas igitur ipsum non esse simpli-
citer prophetam, sed illum prophetam (nam arti-
culi accessio aliquid. significat); quid. magnum
esset, si nosset mulierem esse peccatricem ? ld ex
fama disci poterat; id et tu. Phariszeus nosti, etsi
non propheta. Ostendit aliquid majus illa cogni-
tione. Nam illius fama forte nuntiavit, cum ma-
xime admodum peccatrix esset : Dominus vero ut
divinam ostenderet potestatem, Phariszi ratioci-
nium novit. Neque enim narratur Phariseum id
alicui recumbentium dixisse ; sed hzec intra semet-
ipsum dicebat et ratiocinabatur. Ut ergo cogno-
scas, illum non modo prophetam, sed. illum esse
Prophetam : tu intus ratiocinaris, et Dominus id
legit ; tu cogitationes animo versas, et Dominus
MERE atque medetur : atque ita de duobus
debitoribus narrationem. instituit , quorum uni
quingenta, alteri quinquaginta remisit creditor,

dicens, Quis plus diligit ? Respondente Phari- zuc. 7. 42.

sio, 75 cui plus donavit, comparat demum il- 45.
le Pharisamu cum 1lla muliere, quae multorum
acceperat peccatorum remissionem : quam non de
praeterita vita laudo, sed de fine beatam praedico.
Nemo illi cum BEaccseis convicietur, Meretrix et
impudica fuit. Paulus interpretetur, cma mu-

-
7"

36.

Ibid. v.37.

lieri patrocinetur : Deus qui justificat. Quis est nom.S8 33.

qui condemnet ? Sed. age, historiam hanc subti- 34.
lius examinemus,ut non modo beatam pradicemus,
sed etiam imitemur illam. Venit ad Jesum cum ap-
paratu, unguentum afferens in alabastro, et 1n ocu-
lis lacrymas: inanimatum vas unguenti, animatus
fons penitentiz : de cor pore carnis unguentum af-

fert,ut exstinguat libidinis feetorem: ρώτα quip- *

pe est peccatum, ut tesuficatur David : Putruerunt P5«l.57

Matth.

"n

7"

Matth.
20.

Matth.
28.

Luc. 7.

Joan. 13

26

C

e

n

» 1l,

38,

090
et corrupte sunt cicatrices mee, a facie insi-
pientie mec. Omnis qui peccat, feetet ; omnis qui
penitentiam agit, unguentum przparat. Verum ut
in unguentis multa aromata, sic et varia sunt pce-
nitentize genera. Oportet.enim multa bona opera
multos congerere fructus, qui peenitentize unguen-
tum parent. Vultis nosse mulieris humilitatem ?
Altera illa mulier unguentum afferens, super Chri-
sti caput effundit : nam ex recte factis fiduciam
habuit : hzec ex conscientia delictorum non caput
audet, sed extrema pedum tantum tàngere. Ne-
que minus operantur pedes. Nam si non ve-
stimentum modo, sed etiam fimbria vestimenti
perfectam sanitatem credenti largitur, et laudabile
reddit eredentis furtum ; quanto magis vestigla
Christi possunt peccatorum. vibices delere? Non
ergo unguentum tantum effudit, sed. etiam fon-
tes lacrymarum movit. Beati lacus mulieris, un-
de manant fluvii peccata abluentes. Te illa do-
ceat cur nobis Deus oculos dederit. Num tan-
tum ut visui servirent ? Hoc et singula bruta
animalia habent; imo si accurate quaeras, bruta
quadam acutius quam mos vident. Nam tibi
oculi non ad visum modo, sed etiam ad pe-
nitentiam usui sunt. Beatus es si lavacrum ba-
ptismatis servaveris : si vero ut homo interceptus
fuisti, emitte fontes lacrymarum. Habes puteum;
ex profundo cordis tristitiam hauri, agita geminas
pupillas, effunde lacrymarum fluenta; secundum
rationem delictorum sint lacrymz. Exiguee stille
leves festucas auferunt; profunda flumina et tor-
rentes rapidi truncorum onera, et petrarum moles
trahere solent. Appende peccata tua. Si leve pec-
catum est, sufficit paululum lacrymarum; si
grande peccatum est, major sit torrens lacryma-
rum. $i autem cum vite fiducia lacrymas in
promtu et cor contritum habes, ac non omnes pro
te lacrymas fundis, mihi partem lacrymarum com-
moda; pro fratrum peccatis luge. Et vos in-
flati estis, et non potius. luxistis. Non pecca-
vit Samuel, sed pro Saüle peccatore luxit. Pau-
lus est vas. electionis, sed pro nobis dolet. Quis
scandalizatur, mquit, et ego non uror ὃ Viden'
quomodo scandala mea Pauli cor conterant? Uti-
nam autem singuli nostrum peccata sua lacrymis
abstergere possent. Imitemur mulierem; lacrymis
rigat pedes Jesu, unguento ungit. Lacrymis pedes.
Unde peccata, inde remedia. Audisti Dominum ho-
die dicentem : Quicumque viderit mulierem ad
concupiscendum eam, jam moechatus est. eam
in corde suo. Quia ex visu peccatum incepit. Ubi
radix libidinis, ibi fons curationis. Et capillis
tersit. Num que unguentum emerat, et. alaba-
strum paraverat, linteum non habuit paratum?
annon poterat rigare lacrymis et linteo tergere?
At non audet hoc facere : nam linteo abstergere
Christo reservabatur. Forte illa timens, cautius
agit : non vult enim peccatis corporis remedia

" adhibere inanimata. Quid enim illi proderat lin-

teum inanimatum tactu corporis Christi sanctifi-

SPURIA.

ζεται" πὰς μετανοῶν μύρον σχευάζει. Ἀλλ᾽ ὥσπερ
ἐν τοῖς μύροις πολλὰ ἀρώματα, οὕτω χαὶ μετανοίας
πολλὰ εἴδη. Δεῖ γὰρ πολλὰς πολιτείας χαὶ πολλοὺς
συναγαγεῖν, χαρποὺς, ἵνα σχευάσωσι τῆς μετανοίας τὸ
μύρον. “Καὶ βούλεσθε γνῶναι τῆς γυναιχὸς τὴν ταπει-
νοφροσύνην ; Αλλη ποτὲ γυνὴ χομίσασα μύρον παρὰ
τὸν Χριστὸν, καταχέει τῆς χεφαλῆς " εἰχε γὰρ παῤῥη-
σίαν ἐκ πολιτευμάτων. Αὕτη διὰ τὴν συνείδησιν τῶν
πταισμάτων οὗ χατατολμδὶ τῆς χεφαλῆς, ἀλλὰ τῶν
ποδῶν ἄκρων ἐφήψατο. Καὶ οὐχ ἔλαττον ἐνεργοῦσιν ot
πόδες. Ei γὰρ οὗ τὸ ἱμάτιον μόνον, ἀλλὰ xat τοῦ ἱμα-
τίου τὸ χράσπεδον τελείαν ὑγίειαν τῇ πιστευσάσῃ χα-
ρίζεται, καὶ ποιεῖ τὴ πιστευσάσῃ ἐπαινετὴν τὴν
χλοπήν * πόσῳ μᾶλλον τὰ ἴχνη τοῦ Χριστοῦ δύνανται
τῶν ἁμαρτημάτων ἀπαλεῖψαι τοὺς μώλωπας; Οὐ
τοίνυν τὸ. μύρον μόνον κατέχεεν, ἀλλὰ xol τὰς πηγὰς
τῶν δαχρύων ἐχίνησε. Νίαχάριαι τῆς γυναικὸς at AC
pat, ὅθεν ποταμοὶ θεραπευτιχοὶ τῶν ἁμαρτημάτων
προχέονται. Σοὶ γενέσθω διδάσχαλος διατί τοὺς
ὀφθαλμοὺς ἡμῖν ὃ Θεὸς χεχάρισται. Ἄρα μόνον ὄψεως
ὑπηρέτας ; Τοῦτο xoi ἐπὶ τῶν ἀλόγων ζώων ἕκαστον
ἔχει: χἂν ἀχριθῶς ἐξετάσης, ἔνια τῶν ἀλόγων xal
πλέον ὀξυδερχεῖ παρ᾽ ἡμᾶς. Σοὶ γὰρ οὐ μόνον εἰσὶν
ὄψεως ὑπηρέται, ἀλλὰ καὶ μετανοίας ἐργάται. Μαχά-
ριόν σε φυλάξαι τὸ λουτρὸν τοῦ βαπτίσματος " el δὲ
ὡς ἄνθρωπος προελήφθης », κίνησον δαχρύων πηγάς.
ἔχεις τὸ φρέαρ £x τοῦ βάθους τῆς χαρδίας τὴν λύ-
πὴν ἄντλησον " χίνησον τὰς διδύμους κόρας, πρόχεε
δαχρύων ῥεύματα * κατ᾽ ἀναλογίαν τῶν πεπλημμελη-
μένων ἔστω τὰ δάχρυα. Μικχραὶ ψεκάδες χοῦψα πα-
ραφέρουσι χάρφη " μεγάλα ποταμῶν βάθη xal ῥεύ-
ματα, χείμαῤῥοι σφοδροὶ χαὶ βαθεῖς χορμῶν βάρη
χαὶ λίθων ἄχθη παρασύρειν πεφύχασι. Στάθμισόν
σου τὰ ἁμαρτήματα. Ei μικρόν σου τὸ ἁμάρτημα,
ἀρκεῖ xal βραχὺ δάχρυον - εἰ μέγα τὸ ἁμάρτημα,
μείζων ὃ τῶν δακρύων γένοιτο χείμαῤῥος. Ei δὲ xol
παῤῥησίαν ἔχεις βίου, xal ἐπιτηδειότητα δαχρύων,
χαὶ χαρδίαν χατανενυγμένην ; εἰ xot μὴ πάντα ὑπὲρ
σαυτοῦ δαχρύεις, κἀμοὶ δάνεισον δαχρύων μέρος" δά--
XQucov ὑπὲρ ἀδελφικῶν ἁμαρτημάτων. Καὶ ὑμεῖς πε-
b - D 5 5
queue b) ἐστε χαὶ οὐχὶ μᾶλλον ἐπενθήσατε. Οὐχ
ἥμαρτε Σαμουὴλ, ἀλλ᾽ ἐπὶ Σαοὺλ ἡμαρτηχότα πενθεῖ.
Παῦλός ἐστι σχεῦος ἐχλογῆς " ἀλλ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν ὀδυ--
νᾶται. Τίς σχανδαλίζεται, φησὶ, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦ--
μαι: Ὁρᾷς ὅτι τὰ ἐμὰ σκάνδαλα τὴν Παύλου συν-
τρίδει καρδίαν ; Τλὴν ἀλλ᾽ ἕκαστον ἡμῶν γένοιτο τοῖς
οἰκείοις ἁμαρτήμασι μετὰ τῶν δαχρύων ἀρχέσαι.
Μιμησώμεθα τὴν γυναῖκα " δάκρυσι βρέχει τοὺς πό-
δας τοῦ ᾿Ιησοῦ, ἀλείφει τῷ μύρῳ. Δάχρυσι τοὺς πόδας.
"Ofsy τὰ ἁμαρτήματα, ἐχεῖθεν καὶ τὰ ἰάματα. " Hxou-
- / / A aso AG Ἀν - :
σας τοῦ Κυρίου λέγοντος σήμερον Oc ἂν ἴδη γυναῖκα
πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι, ἤδη. ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ
χαρδίᾳ ἑαυτοῦ. Ἰδπειδὴ διὰ τοῦ βλέμματος ἣ ἅμαρ-
τία κατήρξατο. Ὅπου ἣ ῥίζα τῆς ἀχολασίας, ἐχεῖ
ἣ πηγὴ τῆς θεραπείας. Καὶ ἐξέμασσε ταῖς θριξίν.
Ἄρα ἡ τὸ μύρον ἀγοράσασα, ἣ τὸ ἀλάδαστρον ἕτοι-
μάσασα, λέντιον οὐκ εἶχε παρεσχευασμένον ; οὐκ ἠδύ--
vao βρέξαι μὲν τοῖς δάκρυσιν, ἐχμάξαι δὲ λεντίῳ ;
Ἀλλ᾽ οὐ τολμᾷ τοῦτο ποιῆσαι * τὸ γὰρ ἐχμάσσειν λεν-
tí» Χριστῷ τετήρηται. Τάχα δὲ αὐτὴ xo φούου-

DE

μένη πλέον ἠσφαλίσατο: οὐ βούλεται γὰρ τὰς μὲν
ἁμαρτίας τοῦ σώματος εἰναι, τὰς δὲ θεραπείας ἀψύ-
χων. Τί γὰρ ὠφελεῖτο ἐχείνη εἰ λέντιον ψαῦσαν τοῦ
σώματος τοῦ Χριστοῦ τὸ ἄψυχον ἡγιάζετο ; ΚΚαινοτο-
μεῖ τὴν φύσιν, ἀντὶ λεντίου ταῖς θριξὶν ἐχμάσσει.
“Ὅθεν τὰ ἁμαρτήματα, ἐχεῖθεν καὶ τὰ ἰάματα. Πᾶ-
σιν ἥμαρτεν τοῖς μέλεσι, πᾶσι θεραπεύει τοῖς μέλε-
σιν. Εἶδε χαχῶς τὸν νέον - δαχρύων προχέει πηγάς"
ἥμαρτεν φιλήμασι πορνιχκοῖς xot χειρῶν ἁφὴ τὴν
Ψυχὴν χαταῤῥυπάνασα χαταφιλεῖ τοὺς πόδας τοῦ
Χριστοῦ, ἵνα ἀποσμήξη τὰ χείλη, καὶ τὸν ῥύπον χα-
θάρῃ " ἐχμάσσει xat ταῖς θριξὶ, τάχα που xxi διὰ
τούτων γυναῖχας ἀπειροχάλους παιδεύουσα. Esas,
γὰρ xoi τὰ πλέγματα τῶν τριχῶν πολλάχις βρόχους
τοῖς νέοις πλέχουσιν (διὸ xo Παῦλος καλῶς νουθετεῖ xo-
σμεῖν ἑαυτὰς μὴ ἐν πλέγμασιν)" ἐπειδὴ τοίνυν σύνοιδε
τῇ ψυχῇ, ὅτι πολλοὺς νέους διὰ τῶν πλεγμάτων, ὥσπερ
δορχάδας διὰ βρόχων ἐθήρευσε, βούλεται xat διὰ τῶν
τριχῶν ὑπὲρ τῆς μετανοίας ἀπολογήσασθαι " xot ἐπει-
δὴ πολλάχις ἔπλεξεν ἀσεδῶς, ἅπαξ ἔλυσεν εὐσεξῶς.
"Tí οὖν τῶν ἐπινοιῶν τούτων λαμδάνει τὸ γέρας;
Ἄχουσον τῆς δεσποτιχῇς φωνῆς : αὐτὴ δὲ ἠγάπησε
πολὺ, οὗ ἔνεχεν ἀφέωνται αὐτῆς αἱ ἁμαρτίαι αἱ πολ-
λαὶ ἐχεῖναι.

Δεσπότης ἔῤῥηξε τὸ χειρόγραφον χαὶ Ναυάτος συν-
ἄγει τὰ διαῤῥαγέντα. [«ἶδες ποτὲ φιλοπράγμονα,
γραμματεῖον διαῤῥαγὲν συνάγοντα, xo πάλιν φιλο--
πόνως χολλήσαντα, ἵνα τὴν ἀγωγὴν τῆς συχοφαντίας
ἀνανεώση; Ὃ Δεσπότης ἔῤῥηξε τὸ χειρόγραφον, τὸ
χρέος ἀφῆκεν, 6 λογοθέτης συχοφαντεῖ. ᾿Αλλὰ βραχὺ
ἡμῖν ὃ περὶ Ναυάτου λόγος. Μίμησαι τὴν γυναῖκα ;
xol λήψη τὸ γέρας τῆς θεραπείας. Μὴ δέδοικα Ναυά-
του χρίνοντος" μὴ γὰρ αὐτὸς ὃ μέλλων χρῖναι ζῶντας
χαὶ γεχρούς-" μὴ γὰρ μετὰ τῶν ἀποστόλων τῶν δώ-
δεχα τρὶς xai δέκατος θρόνος Ναυάτου εἰς τὴν κρίσιν
τεθήσεται. ἷς μοι δώσει τῆς μετανοίας τὴν ἀχρί-
ὄειαν, κἀγὼ "lncoü Δεσπότου τὴν φιλανθρωπίαν ἐγ-
γυῶμαι; Οὐχ ἀρχεῖ σοι ὄνομα μετανοίας, ἀλλ᾽ ἔργα
μετανοίας. "E&v εἴπη, μετανοῶ,, xal πάλιν ὡς χύων
ἐπὶ τὸν ἴδιον ἔμετον ἐπιστρέψης, ἢ πάλιν ὡς 0c ἐπὶ τὸν
χυλισμὸν τοῦ βορόόρου, οὐ τὸ ῥῆμα ὠφέλησεν, ἀλλ᾽ ὃ
βόρόορος συνέπνιξεν. "Eàv δὲ βουληθὴς ἀκριδῶς μετα-

“Ὥ /»c € M c 7 / 2 z
νοῆσαι, θάῤῥει ὑπὲρ ἡμαρτημένων, μόνον ἀσφάλισαι
τὸ λειπόμενον. Βέλτιον μηδὲ σχεῖν ἀρχὴν τραύματος"
εἰ δὲ δέοι, μᾶλλον θεράπευσον, μᾶλλον περιδῆσον, μὴ
ὑπερίδης σκώληξι βρύον. 'EXv δὲ ἐπουλώση, μὴ πά-
λιν τέμης. ᾿Γαχὺ τὸ στόμιον τῆς οὐλῆς γίνεται, τὸ δὲ
δι’ οὐλὴς σχληρυνθὲν, δυσχόλως πάλιν συνάγεται.
᾿Επεὶ ὅτι φιλάνθρωπος ὃ χριτὴς, o0 μόνον ἀπὸ τῶν
ῥημάτων, ἀλλὰ xoi OU αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἀπο-
δεῖξαί μοι ῥάδιον. Ἠχούσατε πάντως τῆς τοῦ Δεσπότου
φιλανθρωπίας, ὅτι πρὸς τὸν μαχάριον Πέτρον μετὰ
τῶν ἄλλων ἐπαίνων xot τοῦτο ἔθηκεν : Σοὶ δώσω τὰς
χλεῖς τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ἂν τινων igne τὰς
ἁμαρτίας; ἀφέωνται " ἄν τινων χρατῆς, χεχράτηνται.
Οὐ δείκνυσι τοῦτο τὴν τοῦ Δεσπότου φιλανθρωπίαν ;
Δώσω σοι τὰς χλεῖς. Διὰ τί δ᾽ οὐχ ἔδωχεν Ἰωάννη; ὃς
ἐπὶ στῆθος ἀνέπεσε τοῦ Δεσπότου, τῆς ἀγάπης ἀχρι-
66s ἔχων τὸ σύμόολον ; διὰ τί οὐχ ἔδωχεν "loxo6o ,
τῷ πρώτῳ ἀποτμηθέντι: Ἀνεῖλεν γὰρ Ἡ ρώδης τὸν

ΡΟΕΝΙΤΈΝΤΙΔ, ETC.

991
care? Naturam innovat, loco lintei capillis abs-
tergit. Unde peccata, inde remedia. Omnibus
membris peccaverat, omnibus membris sanat. Ju-
venem lascive respexerat; lacrymarum fontes
emittit : peccaverat osculis meretricis et manuum
tactu animam contaminando ; pedes Christi oscu-
latur, ut labia abstergeret, et sordes purgaret.
Tergit capillis, imperitas fortasse mulieres docens.
Quia enim cincinnis capillorum laqueos spe ju-
venibus parant ( ideo Paulus apposite admonet, ;

erat se cincinnis suis multos illaqueasse juvenes
quasi capreas, capillis jam vult per penitentiam
satisfacere : et quia sepe impie nexucrat, semel
pie solvit. Quam ergo inventorum mercedem ac-

D

mS
ne sese ornent cincinnis ) : quia igitur sibi conscia 9:

cipit? Audi vocem Dominicam : Ipsa dilexit mul- «c. 7. 47.

tum, ideo remittuntur ei peccata multa.

5. Dominus chirographum discerpersit, et No-
vatus disceptas particulas colligit. Vidisti aliquan-
do litigiosum hominem, syngrapham discerptam
colligentem, ac studiose conglutinantem, ut syco-
phantie actionem renovet? Dominus chirogra-
phum discerpsit, debitum remisit, et rationarius
sycophantiam instruit. Drevis sermo nobis de No-
vato instituitur. Imitare mulierem, οἱ curationis
mercedem recipies. Non timeo judicium Novati ,
neque enim ipse venturus est Judicare vivos et
mortuos : non enim cum duodecim apostolis de-
cimus tertius thronus Novato ad judicandum po-
netur. Quis ostendet mihi accuratam poenitentiam,
et ego sponsor Domini Jesu promitto clementiam?
Non sufficit tibi. penitentize. nomen, sed. adsint
596 Pcenitentize opera. Si dixeris, Me pennitet, et rur-
4 sum ut canis ad proprium vomitum revertaris,

vel ut sus ad volutabrum luti ; nihil verba suffi-

ciunt, sed lutum suffocat. Quod si velis accurate
penitentiam agere, fide pro commissis, tantum
stude quod reliquum est in tuto ponere. Melius
esset ne initium quidem vulneris habere; si tamen
opus sit, magis fove, magis alliga, ne contemnas
51 vermibus scateas. Quod si cicatrix obducta sit,
ne iterum seces. Cito fit orificium cicatricis ; quod
autem per ulcus fuerit exasperatum, zegre iterum
consolidatur. Quod vero misericors sit Judex, non
ex verbis solum, sed etiam ex rebus ipsis facile
demonstrabo. Audistis omnino Domini benignita-
tem, qui cum aliis laudibus hanc quoque beato

E

B

Petro dedit : Tibi dabo claves regni celorum. ya.
Quorum remiseris peccata, remissa sunt, quorum 19.

Piov. 26.
Ll.
2 Petro.
22.

16.

retinueris, retenta sunt. Annon hoc Domini mise- 72^. 20.

. * "3 2).
ricordiam demonstrat? Dabo tibi claves. Cur pue
non dedit Joanni, qui supra pectus Domini recum- 25.

bens, amoris certum. habuit indicium? cur. non

2
2.

902

dct. 12. 2. Jacobo, qui primus capite plexus est? Occidit

enim Zferodes Jacobum fratrem Joannis gla-
dio. Vis scire quam amaret Joannem ? In cruce

Joan. 19. Matri dicit : Ecce filius tuus. An majorem di-

26.

lectionem exigas? Ecce filius tuus. Vulgare pro-

Adagium. verbium implevit. Quid. est amicus? Alte: ego.

Ecce filius tuus. Üt matrem ipsi Mibiendavit.
Cur claves regni non illi tradidit, quem pra omni-
bus diligebat? Verum id quod dictum est, Domini
benignitatem ostendit..Non dat claves Jacobo, non
Joanni, non cuiquam alii apostolorum, qui sine
peccato. erant : sed Petrum ex clementia sua de-

Matth. 26. legit. Quia. enim Petrus priusquam gallus canta-

34.

ret (czetera taceo, virl virtutem reveritus) peccato
praeventus fuit: ideo ergo nemini discipulorum,
qui sine peccato erant, urs regni caelorum con-
credidit, sed Petro; ut cum Petrus quempiam vi-
deret de peccatis ponitentiam agentem, et pec-
cata per poenitentiam evacuantem, qui vellet in
regnum czlorum ingredi , exempli. sui memor 1l-
E ad salutem juvaret. Quomodo non beatum
dixerim Ecclesie venatorem, qui ejusmodi catu-
los educaverit? Nondum enim ipsis mystici sen-
sus corpus ostenderamus, et Jam illi animal venatu
ceperunt. Attamen more venatorum, postquam
sensus venati estis, membra venatu capta divida-
mus. Dicebamus ergo ideo claves regni czlorum
Petro creditas "ed non autem cuipiam ex illis
qui non peccaverunt, ut cum videret Petrus quos-
dam a peccato converti, qui per poenitentiam in

Matth. 11, regnum. ingredi vi conarentur (nam violenti ra-

12.

piunt regnum celorum ), memor exempli sul, no-
bis ex poenitentia accedentibus Januam aperiret.
Viden' ejus qui credidit. clementiam? Animum
adhibe clavibus. Peenitentiam age priusquam

Luc. 5. 24- claudatur. Zabet enim. Filius hominis potesta-

tem in terra dimittendi peccata. Übi peccatum,
ibi solutio. Ne voluptatem in terra putaveris, et
ibi penitentiam. Hic solve, et tunc te Petrus ad-
mittet, in Christo Jesu Domino nostro, cui gloria
in saecula seculorum, Amen.

€

D

SPURIA.

᾿Ιάχωδον τὸν ἀδελφὸν Ἰωάννου μαχαίρᾳ, Βούλει γνῶ"
ναι πῶς ἠγάπα τὸν Ἰωάννην; Hao αὐτῷ τῷ σταυρίῷ
φησι πρὸς τὴν μητέρα αὐτοῦ" Ἴδε 6 υἱός σου. Mst-
ζονα, ταύτης ἀγάπην ἀπαιτεῖς; Ἴδε ὃ υἱός σου. Τὴν
κοινὴν παροιμίαν ἐπλήρωσεν. Τί ἐστι φίος ; ; Ἄλλος
ἐγώ. Ἴδε ὃ 6 υἱός σου. Ὥς τὴν μητέρα παρέ ἔθετο τούτῳ.
Διὰ τί τὰς χλεῖς τῆς βασιλείας οὐχ ἐνεχείρισεν, χαί-
τοι ἀγαπῶν ὑπὲρ΄ πάντας αὐτόν; Ἀλλὰ δεσποτικῆς φι-
λανθρωπίας ἀπόδειξιν ἔχει τὸ εἰρημένον. Οὐ δίδωσι
τὰς χλεῖς Ιαχώδῳ, οὐ δίδωσι τὰς χλεῖς Ἰωάννη, οὗ
δίδωσιν ἄλλῳ τινὶ τῶν ἀποστόλων τῶν ἀναμαρτήτων"
ἀλλὰ τὸν Πέτρον ὃ διὰ τὴν ἑαυτοῦ φιλανθρωπίαν ἐξεί-
λεχται. ^ ὑπειδὴ γὰρ Πέτρος πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι
(καὶ σιγῶ τὸ λειπόμενον, αἰδοῖ τῆς ἀρετῆς τοῦ ἀνδρὸς)
προελήφθη ἁμαρτήματι" διὰ τοῦτο γοῦν. οὐδενὶ τῶν
μαθητῶν τῶν ἀναμαρτήτων τὰς χλεῖς τῆς βασιλείας
τῶν οὐρανῶν ἐπίστευσεν, ἀλλὰ Πέτρῳ τὰς χλεῖς ἐγχει-
ρίζει, ὕ ἵνα Πέτρος ὅταν τινὰ ἐξ ἁμαρτημάτων μετα-
γοήσαντα θεάσηται, x διὰ μετανοίας τὴν ἁμαρτίαν
ἀποχενωσάμενον, χαὶ βουλόμενον εἰς hy βασιλείαν
τῶν οὐρανῶν εἰσελθεῖν, τοῦ καθ᾽ ἑαυτὸν υνησθεὶς ὃ ὕπο.
δείγματος ; συνεργὸς αὐτῷ εἰς τὴν σωτηρίαν γένηται.
Πῶς οὗ μαχαρίζω τὸν τῆς ᾿Εχχλησίας θηρευτὴν, οἵους
τοὺς σχύλαχας ἔθρεψεν; Οὕπω γὰρ τούτοις τὸ σῶμα τοῦ͵
νοήματος ἀπεδείξ Sape, xai ἤδη τὸ ζῶον προε εθηρέ
σαντο. Ὅμως χατὰ τοὺς θηρευτὰς ; μετὰ τὸ ὑμᾶς θη-
ρεῦσαι τὰ νοήματα, τὰ μέλη τὰ θηρευθέντα διέλωμεν.
᾿Ελέγομεν οὖν, ὅτι διὰ τοῦτο Πέτρῳ τὰς χλεῖς τῆς
βασιλείας ἐπίστευσε, χαὶ οὐδενὶ τῶν ἀναμαρτήτων
χατεπίστευσεν, ἵνα Πέτρος ὅταν ἴδη τινὰς τῶν ἐξ
ἁμαρτημάτων ἐπιστρεφόντων, χαὶ διὰ μετανοίας εἰς
τὴν βασιλείαν εἰσδιαζομένων ( βιασταὶ γὰρ ἁρπάζουσι
τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ; μνησθεὶς, τοῦ xa Équ-
τὸν ὑποδείγματος, καὶ ἡμῖν τοῖς διὰ μετανοίας προσ-
ιοῦσιν ὑπανοίξη θύραν. Εἶδες τοῦ πιστεύσαντος τὴν
φιλανθρωπίαν ; Πρόσεχε ταῖς χλεισί. Μετανόησον
πρὶν ἀποχλεισθῆναι. ᾿Βξουσίαν γὰρ ἔχει ὃ Υἱὸς τοῦ
ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας. Ὅπου f
ἁμαρτία, ἐχεῖ ἣ λύσις. Μὴ ἐ ἐπὶ γῆς ἡδονὴ, xa exei ἣ
μετάνοια. ᾿Ιὐνταῦθα λῦσον, xoi τότε σε Πέτρος ὕπο-
δέξεται ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, t ἡ δόξα
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. AU.

FINIS.

PC ^ ri

em

m
ἡ n

University of Toronto
Library

---ἰ΄-ὕ-ὄὔ.

DO NOT
REMOVE
THE
CARD
FROM
THIS
POCKET

———
Acme Library Card Pocket
LOWE-MARTIN CO. LIMITED

ἣν

"]

2t

ER

EL
z

WIHUD τ Te

ΡΣ

ELS

n EI» z S oem
C “γε - ^ dne z Δ e τ σα
i : E : E xy C rt ἘΣ E 2 z * EE

P: . ^
ATIS
MSIE III,

T e - : . : H : E-SUERY E z - - . s ^ i E au T

-
- -.t