Skip to main content

Full text of "[Opera];"

See other formats 


LL 
S7975B 


P.  PAPINIUS  STATIUS. 


VOL.  II.'  ^ 


ACHILLEIS  ET  THEBAIS. 


RECENSUIT 


PHILIPPUS  KOHLMANN. 


r 


LIPSIAE 

IN   AEDIBUS   B.  G.  TEUBNERI. 
iMDOCCLXXIX. 


DEPARTmENTALJ 

LlBRARYctsl 

P.  PAPINII  STATII 

ACHILLEIS  ET  THEBAIS. 

RECENSUIT 

PHILIPPUS  KOHLMANN. 

FASC.  L 

ACHILLEIS. 


LIPSIAE 


IN   AEDIBUS   B.  G.  TEUBNERI. 
MDCCCLXXIX. 


lilPSIAE:    TYPIS  E.  O.  TEUBNKRI. 


Editoris  praefatio. 


Priusquam  novae  huius  editionis  rationem  ex- 
plicem,  paucis  de  propagatione  Achilleidos  per  tem- 
pora  medii  aevi  continuata,  tum  de  editionibus  usque  ad 
nostram  aetatem  emissis  praefari  liceat.  —  Ac  primum 
quidem  constat,  Acliilleida  saeculi  quarti  quinti  sexti 
scriptoribus  notam  fuisse:  Servius  duos  eius  locos  laudat 
(I  101  sq.  269  sq.);  lulius  Capitolinus  (Gordiani  III 
c.  3  p.  29,  15  ed.  Peter)  Achilleida  una  cum  Aeneide 
exemplum  fuisse  narrat  carminis  quod  de  Antoninorum 
rebus  gestis  perscripserit  Gordianus;  Ausonium  nonnul- 
lis  Mosellae  locis  Achilleidos  versus  ante  oculos  habuisse 
manifestum  erit,  si  contuleris  inter  se  Ach.  I  409  sq. 
et  Mos.  290  sqq.,  Ach.  I  462  et  Mos.  147,  Ach.  I  775 
et  Mos.  395.  Longum  est  enumerare  omnes  qui  ex 
Claudiani  carminibus  proferri  possint  versus,  quibus 
Achilleida  imitatus  sit,  cum  sicut  Vergilii  vestigia 
Statius  ita  Statii  persecutus  sit  poeta  ille  Alexandrinus. 
Apollinarem  Sidonium  iam  Marklandus  (ad  Silv.  I  1, 
10)  Vocum  Statianarum  perpetuum  fere  captatorem' 
esse  iudicavit;  cf.  eius  carm.  V  17  cum  Ach.  I  336, 
VII  169  cum  Ach.  I  674,  IX  114  sqq.  cum  Ach.  I 
20  sqq.,  XXII  30  cum  Ach.  I  288.  Septem  exempla 
ex  Achilleide  petita  attuHt  Priscianus,  tria  huius  auditor 
Eutyches.  Fueritne  Achilleis,  ut  Otto  Muellerus  su- 
spicatus  est   (quaestt.   Statt.  p.   6.  8)    coniuncta  cum 


VI  EDITORIS  PRAEFATIO. 

Thebaide  in  illo  exemplo  principe;  quod  secundum 
Alcuini  testimonium  septimo  vel  octavo  saeculo  in 
Britanniam  delatum  bibliotheca  Eboracensis  continebat, 
in  medio  relinquendum  est;  ab  illo  vero  exemplari 
omnes  codices,  qui  ^saeculo  nono  et  insequente  aetate 
per  Galliam  Germaniamque  propagari  et  in  usum 
scholasticum  converti  coepti  sunt',  provenisse  persua- 
dere  mihi  non  possum.  Diligentissime  Achilleida  in 
schoHs  medii  aevi  tractatam  esse  notissima  res  est. 
Velut  Gerbertus,  doctissimus  ille  episcopus  Remensis, 
a  Remigio  monacho  Treverico  per  literas  petivit  (Ep. 
CXXXIV):  ^si  te  cnm  tantarnm  detinet  reruniy  volimien 
Aehilleidos  Statii  diligenter  conpositmn  nohis  dirige'; 
apographo  accepto  haud  ita  contentus  rescripsit  (Ep. 
CXLVIII) :  ^Praegravat  affecttis  tuus ,  amantissime  frate^', 
opus  Achilleidos  quod  hene  quidem  ineepisti,  sed  defecisti, 
dum  exemplar  defecif.  (Cf.  0.  Muelleri  quaestt.  p.  8 
not.  Aem.  Grossii  progr.  CoII.  Frideric.  Regim.  1866 
p.  1.)  Gerbertum,  quo  tempore  scholae  Remensi 
praeerat,  cum  scholaribus  Statium  legisse  et  tractasse 
testatur  Richerus  Hist.  III  47  (Mon.  SS.  III  p.  617). 
In  Germaniae  septentrionalis  quoque  scholis  Achilleida 
lectitatam  esse  effici  cogique  potest  ex  eis  quae  et  de 
schola  Paderbornensi  saec.  undecimi  in  vita  Meinwerci 
episcopi  160  (Mon.  SS.  XI  p.  140),  et  de  pueritia 
Vicelini  traduntur  in  Helmoldi  chronico  Slavorum  I 
42  (Mon.  SS.  XXI  p.  44  sq.). 

Nec  in  Britannia  postea  Statius  legi  desitus  est, 
cum  Achilleis  in  praecipuis  fontibus  ilHus  carminis 
numeranda  sit,  quod  saec.  duodecimo  exeunte  vel 
ineunte  tertio  decimo  losephus  Iscanus,  monachus 
Britannicus,  de  bello  Troiano  composuit  libris  sex.^) 

1)  Cum  alii  tum  hi  inter  se  comparandi  sunt  loci:  Isc.  II 
171  cum  Ach.  I  141,  Isc.  VI  483  sqq.  cum  Ach.  I  677  sqq., 
Isc.  II  87  cum  Ach.  I  774,  Isc.  II  277  cum  Ach.  II  51,  lac. 
V  466  cum  Ach.  II  133. 


EDITORIS  PRAEFATIO.  VII 

Aliquanto  post  Conradus  Wirciburgensis,  poeta 
ille  clarissimus,  in  carmine  suo  amplissimo  de  bello 
Troiano  cum  alia  permulta  hausit  ex  Acbilleide,  tum 
maxime  figuras  nonnuUas  ac  comparationes  ad  verbum 
paene  exscripsit.  Accuratius  in  hanc  rem  inquisivit 
H.  Dungerus  in  libello  qui  inscribitur  Mie  Sage  vom 
troianischen  Kriege'  Lips.  1869  p.  47.  48.  52.  55. 

Quae  cum  ita  sint,  non  est  mirandum  quod  in 
Britannia  Gallia  Germania  tot  quibus  continetur  Achil- 
leis  inveniuntur  codices:  plus  enim  quinquaginta^  quod 
equidem  sciam,  adhuc  in  lucem  prolati  sunt.  Post 
inventam  artem  typographicam  Statii  quoque  carmina 
in  officinis  praecipue  Italicis  identidem  formis  descripta 
sunt.  Editio  Achilleidos  princeps  utrum  ipso  anno 
1470  an  paulo  post  lucem  viderit,  parum  constat, 
quippe  quae  prodiisse  dicatur  nec  anno  nec  loco  indicato. 
Editionem  Romanam  anni  1475  (cum  commentar. 
Placidi  Lactantii  in  Theb.,  Franc.  Maturantii  in  AchilL, 
Dom.  Calderini  in  Silvas),  editiones  Venetas  a.  1483 
et  1490,  quarum  lectiones  a  Menkio  conlatas  adhibui, 
secutae  sunt  Aldinae  a.  1502  et  1519,  quarum  prior 
(quae  mihi  praesto  fuit)  ^nisi  ab  ipso  Avantio,  tamen 
eius  emendationibus  adhibitis  confecta  est'.  (Cf.  Handii 
praef.  p.  XXXVI.)  Ex  Aldina  secunda  contextum  de- 
scribebat  Bernartius,  qui  Statium  in  officina  Plan- 
tiniana  Antverpiae  1595  edidit,  ex  quatuor  codicibus 
emendatum.  Id  quod  ScaHger  sibi  proposuerat,  ut 
Statium  correctum  et  illustratum  ederet,  quominus 
efficeret,  virum  summo  ingenio  praeditum  impediisse 
dicitur  editio  Lindenbrogii,  quae  a.  1600  Parisiis 
prodiit.  Is  etiamsi  Statium  non  modo  ad  codices 
(in  quibus  optimus  ille  Puteaneus  erat)  dum  in  Gallia 
versabatur  recensuit,  sed  etiam  Lactantii  commentaria  in 
Achilleida  primum  e  codice  Pithoeano  edidit,  plura  ta- 
men  quam  par  erat  intacta  reliquit.  Secuta  est  editio, 
ex  qua  fere  omnes  reliquae  adhuc  fluxerunt,  Jo.  Frid. 


VIII  EDITORIS  PRAEFATIO. 

Gronovii,  a.  1653  Amsterodami  formis  descripta, 
postquam  ille  edita  iam  1637  in  Silvas  Diatribe  prolusit. 
Quamquam  nec  omnem  Statii  contextum  iudicio  suo 
subiecit  et  multa  vitiosa  reliquit,  summi  tamen  pretii 
adnotationes  sunt,  quas  editioni  adiunctas^)  Daumius 
Hn  pondere  non  magno  satis  po7iderosas'  esse  haud 
inmerito  iudicavit.  In  fundamento  a  Gronovio  ex- 
structo,  ut  ita  dicam,  editiones  ad  unam  fere  omnes 
usque  ad  nostram  aetatem  sunt  positae:  Barthiana 
a.  1664,  Bipontina  a.  1785,  Parisina  a.  1825—30, 
Duebneriana  a.  1835.  45,  Queckiana  a.  1854. 
Atque  haec  quidem  hactenus. 

In  recensenda  Achilleide  igitur  cum  via  mihi  esset 
ineunda,  nondum  satis  quasi  patefacta  atque  aperta, 
id  potissimum  secutus  sum,  ut  fundamentum  opere 
solido  iacerem  ac  munirem,  ut  ei  penes  quos  iudicium 
harum  rerum  est  habeant  quo  utantur  ad  studia  Sta- 
tiana  provehenda.  Neque  solum  igitur  codicum  lectiones, 
quoad  eius  fieri  poterat,  quam  accuratissime  dedi,  sed 
etiam  auctoritatem  librorum  MSS.  ita  servandam  esse 
putavi,  ut  parcissime  aliorum  measve  coniecturas  re- 
ceperim. 

Ac  primum  quidem  constare  mihi  videtur,  duas 
etiam  Achilleidos  recensiones  iam  ante  scholiastae  tem- 
pora  exstitisse  inter  se  discrepantes:  quod  iam  de  The- 
baide  0.  Muellerus  in  editione  sua  contendit  (Cf.  praef. 
p.  VIII).  Utriusque  generis  exempla  haud  ita  pauca 
nobis  sunt  servata.  Alterius  eiusque  melioris  effi- 
giem  praebent  tres  codices,  quorum  consensum  in 
hac  editione  significavi  litera  A:  sunt  autem  codices 
quos  ipse  contuli  Puteaneus  (P)  Parisinus  10317 
(Pc)  Gudianus  54  (G^),  quibus  Achilleis  una  cum 
Thebaide  continetur.     Qui  quidem  ex  uno   eodemque 


2)  'Gustus  ad  Acbilleida'  continetur  pp.  415  sqq.,  multis 
vitiis  typographicis  deformatus. 


EDITORIS  PRAEFATIO.  IX 

archetypo  fluxerunt,  ita  tamen  ut  P,  qui  liaud  scio 
an  ex  ipso  exemplari  principe  descriptus  sit,  fonti 
communi  similior  propinquiorque  iudicandus  videatur, 
Pc  autem  et  G^,  quippe  qui  ex  apographo  archetjpi 
non  plane  integro  derivati  esse  videantur,  manu  cor- 
rectoris  saec.  XII  nonnullis  locis  et  suppleti  et  inter- 
polati  sint.  Ceterum  ne  in  P  quidem  indicia  manus 
posterioris  aetatis  prorsus  desunt. 

Cod.  Puteaneus,  Parisinus  8051  (P)  membran. 
foll.  65,  saec.  decimo  exaratus,  iam  ut  supra  memo- 
ravimus  a  Lindenbrogio  adhibitus  est,  qui  eum  boni- 
tate  et  antiquitate  reliquis  praestare  cum  aliis  ex  re- 
bus  tum  ex  subscriptione  rectissime  coniecit,  quae 
in  fine  libri  quarti  Thebaidos  exstat:  Codex  lu- 
liani  VC  (i.  e.  viri  clarissimi).  Codicem  omnium 
maximam  vim  atque  auctoritatem  habere  cum  mani- 
festum  sit,  in  lectionibus  eius  describendis  ad  mi- 
nutias  vel  orthographicas  descendere  haud  dubitavi, 
id  quod  ab  ipsa  editionis  ratione  paulum  discedat. 
Quoniam  P  certissimum  ducem  se  praebuit,  non  solum 
omnibus  locis  quibus  cum  duobus  eiusdem  generis 
codicibus  consentit,  exceptis  perpaucis,  lectiones  eius 
vel  recepi  vel  conservavi,  sed  etiam  eis  locis,  ubi  P 
solus  meliorem  lectionem  exhibet,  plerumque  auctori- 
tatem  illius  secutus  sum.^) 

Cod.  Parisinus  10317  (Suppl.  1670)  (Pc), 
quem  ante  me  quod  sciam  nemo  unquam  excussit, 
membran.,  saec.  decimo,  quantum  mei  iudicii  est,  vel 
undecimo  exaratus,  continet  foll.  182  Thebaida  et 
Achilleida.  Eadem  manus  saec.  duodecimi  vel  recen- 
tioris  aetatis,  quae  versus  libri  primi  529 — 662  a 
prima  manu  omissos  ascripsit,  finem  libri  secundi  inde 
a  versu  150  supplevit.     (Cf.  Philol.  XXXIII  130  sq.) 


3)  Cf.   quae   de  hoc  codice   accuratius  disserui  in  Philol. 
XXXIV  p.  474  sqq. 


X  EDITORIS  PRAEFATIO. 

Cod.  Gudianus  54  (G^)  membran.,  a  pluribus 
librariis  saec.  undecimo  {an  decimo?)  exaratus,  con- 
tinet  foll.  162  (vel  potius  163,  cum  numerus  20  bis 
scriptus  sit)  Tbebaida,  et  ab  initio  mutilam  nec  in 
libris  posterioribus  integram,  et  inde  a  fol.  145  Acbil- 
leida,  nonnullis  locis  manu  saec.  duodecimi  suppletam. 
Desunt  enim  a  manu  prima  versus  I  106.  107.  529 
—660.  753.  772-786.  881.  882.  895.  II  5^  —  Et 
Parisinus  quidem  atque  Gudianus  ut  eadem  pro- 
pinquitate  cum  Puteaneo  coniuncti,  ita  inter  se  si- 
millimi  esse  mihi  videntur,  ut  ex  uno  eodemque  exem- 
plo  descriptos  eos  esse,  id  exemplum  autem  ut  iam 
supra  dixi  manasse  putaverim  ex  eodem  archetypo,  ex 
quo  deductus  sit  P.  Illud  quidem  exemplum  non  plane 
integrum  fuisse,  ex  eo  effici  potest,  quod  in  utroque 
codice  et  versus  529  —  660  (662)  libri  primi  a  manu 
altera  adscripti  sunt,  nec  ulla  ad  Achilleida  inveniun- 
tur  scholia,  quae  ad  Thebaida  uberrima  exstant. 

Tribus  illis  optimi  generis  exemplis  adiungi 
potest  cod.  Leidensis  (Bibl.  Publ.  Lat.  XVIII 
136  K)  membran.  foll.  129,  saec.  duodecimo  vel  ineunte 
tertio  decimo  exaratus,  in  margine  nonnuUis  locis 
a  manu  recentiore  correctus,  quem  ipse  contuli;  con- 
tinentur  Achilleis  (fol.  la— 14b)  et  Thebais.  Propin- 
quitate  hunc  cum  A  coniunctum  esse,  ea  ex  re 
maxime  concludi  potest,  quod  in  illis  quatuor  codici- 
bus  liber  Achilleidos  secundus  versu  eo  demum  in- 
cipit,  qui  est  in  permultis  MSS  et  omnibus  fere  edi- 
tionibus  libri  secundi  287: 

^Exuit  implicitum  tenebris  umentibus  orbem'. 

Ac  P  quidem  et  Leid.  aperte  librum  primum  con- 
cludunt   incipiuntque    secundum*);    in  Pc   et  G^    etsi 


4)  Vetustissima  Statii  editio,  typis  descripta  Venetiis  a. 
1508,  quae  cum  haec  scribebam  in  mauus  pervenit,  eandem 
librorum  distributionem  habet. 


J 


EDITORIS  PHAEFATIO.  XI 

nuUa  exstat  subscriptio,  tamen  spatio  relicto  libros 
distingui  manifestum  est,  praesertim  cum  nulla  antea 
inveniatur  distributio.  ^)  Nec  dubitari  potest^  quin  ista 
librorum  descriptio  sit  rectissima,  cum  nec  illa  quam 
editiones  Lindenbrogii  et  Crucei  exhibeant  quinqueper- 
tita  ullis  bonorum  codicum  adminiculis  confirmetur, 
et  ea  quae  vulgo  in  editionibus  legatur  bipartita  codi- 
cibus  tantum  deterioribus  nitatur:  quam  rem  et  Otto 
Muellerus  breviter  attigit  (praef.  p.  XIII  sq.),  duos 
grammaticorum  locos  respiciens,  et  ipse  latius  demon- 
stravi  (Philol.  XXXIV  p.  475  sqq.).  Priscianus  enim 
(VII  65  p.  342  H.)  et  Eutyches  (II  6  p.  475  K.)  cer- 
tissimi  testes  sunt,  in  codicibus  saec.  sexti,  qui  versus 
in  omnibus  fere  editionibus  feruntur  libri  II  120.  224. 
225,  eos  adnumeratos  fuisse  libro  primo. 

Quo  factum  est,  ut  in  hac  nostra  editione  ver- 
suum  numeros  alios  invenias  atque  antea  notati  sint; 
sed  ut  melius  legentes  libello  uti  possint,  numeros  usu 
receptos  in  laevo  margine  addendos  curavi,  literis  te- 
nuioribus  et  paulum  inclinatis  depictos. 

Et  haec  quidem  de  optimo  codicum  genere.  Al- 
terius  testes  se  praebent  Trevirensis  (t)  Parisinus 
8052  (p)  Gudianus  52  (G)  Helmstadiensis  (H) 
Dommerichianus  (D);  qui  codices  ubi  inter  se  con- 
sentiunt  litera  M  usus  sum. 

Cod.  Trevirensis  (LXXXXIb  bibl.  urb.)  mi- 
scellan.  membran.,  saec.  sicut  F.  X.  Krausio  visum  est 
XIP  vel  XIIP  exaratus,  foll.  9  prioribus  Achilleida 
complectitur.  Num  derivatus  sit  ex  vetusto  illo  exem- 
plari,  quod  ut  supra  memoravimus  Gerbertus  Remensis 
describendum  curaverat,  disceptari  nequit.  Desunt 
versus  libri  primi  221.  558.  636—721.  900.  930  — 


6)  Eandem  descriptionis  rationem  inveni  in  cod.  Paris. 
11324;  cf.  ea  quae  de  hoc  codice  et  de  ceteris  in  bibl.  Paris. 
asservatis  exposui  in  Philol.  XXXIV  p.  476. 


Xn  EDITORIS  PRAEFATIO. 

II  167.  Librarium  sermonis  latini  satis  ignarum  fuisse 
nemo  erit  quin  intellegat:  quamvis  scateat  igitur 
codex  vitiis  omnis  generis,  tamen  inveniuntur  loci, 
quibus  solus  cum  P  conspiret.  Plenius  de  hcc  cod. 
disputavit  Aem.  Grossius,  progr.  Coll.  Frider.  Regim. 
1866,  qui  cum  et  conlationem  publici  iuris  fecerit, 
quam  ab  amico  factam  Krausius  ei  transmiserat,  et 
lectiones  ex  t  aliisque  codd.  allatas  inter  se  com- 
paraverit,  valde  dolendum  est,  quod  in  altera  opusculi 
parte  (p.  12  sqq.)  plura  quam  par  est  vitia  inveniun- 
tur.  Arctius  t  coniunctus  esse  videtur  cum  p,  quem 
codicem  una  cum  P  Amarus  et  Lemairius  editores 
Parisini  contulerunt:  quamqum  dubium  mihi  videtur^ 
annon  accurate  fecerint.  Est  cod.  Parisinus  8052 
membran.  saec.  duodecimi,  foll.  58  Thebaida  et  Achil- 
leida  comprehendens,  qui  cum  t  et  tribus  libris  MSS. 
in  bibliotheca  Guelferbytana  asservatis  expressam  al- 
terius  generis  effigiem  praebet.  Principem  inter  illos 
locum  obtinet  Gudianus  52,  membran.  saec.  quarti 
decimi,  Thebaida  et  Achilleida  cum  scholiis  margina- 
libus  complectens;  conlatione  usus  sum  a  F.  A.  Menkio 
facta.  Ut  iam  in  G  plurimis  locis  lectiones  singulares 
exstant  quae  ex  docti  cuiusdam  coniecturis  fluxisse 
videntur,  ita  multo  magis  interpolatus  et  parvi  haben- 
dus  est  cod.  Helmstadiensis  319b  chartac,  exara- 
tus  in  Germania  die  duodecimo  Sept.  a.  1454,  quem 
et  ipsum  contulit  Menkius.  Continentur  Thebais  et 
Achilleis  cum  Collutii  de  Stagnano  epitome  Achillei- 
dos.  Minoris  etiam  aesti  mandus  est  codex,  qui  olim 
Dommerichii  fuit,  hodie  Gudianus  292.  2  membran. 
saec.  quarti  decimi,  solam  Achilleida  cum  scholiis  nullius 
pretii  continens.  Is,  cuius  liber  olim  fuit,  rector  scholae 
Wolfenbuttelensis  in  peculiari  libello  1758  de  eo  retu- 
lit.  Desunt,  cum  tria  exciderint  folia,  versus  I  33 — 90. 
537—557.  II  49—69.  In  libris  pessimis  D  esse  ha- 
bendum  cum  ex  aliis  tum  maxime  ea  ex  re  concludas 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XIII 

necesse  est,  quod  duo  versus  spurii,  I  781   et  is  qui 
in  fine  carminis  legitur  in  codictbus  notae  pessimae: 

^Aura  silet,   puppis  currens  ad  litora  venit', 
in  eo  exstant. 

Simile  aliquid  occurrit  in  tribus  bibliothecae 
Lugduno-Batavae  codicibus  saec.  tertio  decimo  exeunte 
vel  ineunte  quarto  decimo  exaratis,  quos  ipse  adhibui: 
cod.  Gronovii  87  (olim  Rottendorffiano)^)  foll. 
13a  — 32b,  cod.  Lipsii  36  foll.  16—29,  Vossiano 
Lat.  Oct.  83,  solam  Achilleida  cum  glossis  com- 
plectente.  Et  in  Gronoviano  quidem  deest  v.  781, 
exstat  vero  versus  spurius  in  fine  carminis.  Codex 
Lipsii  qui  exhibet  versum  781  dederitne  alterum  dis- 
ceptari  nequit,  cum  exciderint  quatuor  ultimi  versus. 
In  Vossiano  quamvis  desit  a  manu  prima  v.  781, 
quem  manus  recentissima  in  margine  et  inter  lineas 
adscripsit,  nec  inveniatur  alter,  tamen  parvi  codex  aesti- 
mandus  est.  Minimi  pretii  postremo  sunt  cod.  Olden- 
burgensis  chartac.  saec.  quinti  decimi,  foll.  1  — 18 a 
Achilleida  comprehendens,  quem  ipse  adhibui,  et  cod. 
Caroliruhensis,  cuius  lectiones  cum  Menkio  commu- 
nicatae  sunt  a.  1817  a  Moltero  qui  id  temporis  biblio- 
thecae  Caroliruhensi  praeerat.  Continet  cod.  mem- 
bran.  foll.  21  Achilleidos  libros  quinque;  scriptus  est 
teste  Moltero  versus  finem  saec.  quarti  decimi  satis 
accurate;  emendatus  quoque  est  alia  sedprope  coaeva 
manu.  Adspersae  sunt  per  6  priora  folia  (I  19—300) 
scholia,  eadem  manu  scripta  qua  cod.  emendatus  est: 
ea  vero  manus  videtur  esse  loannis  de  Ugolinis, 
cuius  liber  olim  fuit.  Atque,  ut  rem  absolvam,  acce- 
dunt  codicum  lectiones  a  Bernartio  Lindenbrogio 
Queckio  sparsim  allatae;  quatuor  quos  Bernartius 
adhibuit  codices  ubi  inter  se  cousentiunt,  litera  m 
usus  sum. 

6)  Cf.  Gronovii  guatum  ad  Achill.  I  11. 


XIV  EDITORIS  PRAEFATIO. 

Frustra  speraveram  fore  ut  ex  thesauris  Musei 
Britannici  nova  subsidia  mihi  compararentur.  Sed  a 
ThompsoniOy  viro  summae  liberalitatis  doctrinaeque, 
certior  factus  de  omnibus  quotquot  asservantur  in 
bibliotheca  Mus,  Brit.  amplissima  codicibus,  magnum 
ex  eis  adiumentum  exspectare  destiti.  Cum  enim  ple- 
rique  versum  spurium  in  fine  carminis  exhibeant  ac 
deterrimam  librorum  distributionem  quinquepertitam 
dare  videantur,  nullus  vero  ultra  saec.  tertium  deci- 
inum  ascendat,  fructus  ex  illis  vix  percipi  poterit. 
Addo  (quod  benignitati  Aem,  Baehrensii  debeo),  ex- 
stare  codicem  miscell.  Etonenstm  Bl.  6.  5  saec.  un- 
decimi,  characteribus  longobardicis  foU.  18 — 37  Achil- 
leida  comprehendentem. 

Quibus  expositis  venio  nunc  ad  viros  doctos, 
qui  de  Achilleide  bene  meruerint.  Post  Maturantiimi 
et  Amntium,  post  Bmiartium,  Lindenbrogium,  Gro- 
novium  magna  sunt  in  Achilleida  merita  Nicolai  Hein- 
sii  et  Bichardi  Bentleiy  qui  quam  saepe  etiam  sine 
codicum  subsidiis  suo  ingenio  rectissimas  lectiones 
invenerint,  permultis  locis  auctoritate  optimorum  li- 
brorum  MSS.  confirmatur.  Heinsii  emendationes  et  in 
'Adversariis'  typis  expressas  et  in  margine  exemplaris 
editionis  Lindenbrogianae  Gottingensis  exstantes  Men- 
kius  diligentissime  collectas  et  descriptas  in  schedis 
suis  reliquit.  Bentlei  coniecturas,  in  exemplari  edi- 
tionis  Gevartianae  (Leid.  1616)  hodie  in  Mus.  Britan- 
nico  conservato  margini  adscriptas  in  lucem  protulit 
Maur.  Hauptius  (Berl.  Monatsber.  1861  p.  1079. 
1084).  Post  illos  viros  clarissimos  dignissimi  sunt  qui 
commemorentur  loanms  Schraperus  et  Fr.  Aug.  Men- 
lcius  (vel  ut  ipse  audire  malebat  Menca).  Plurimae 
illius  coniecturae  et  in  ^Observationibus  Francof.  1761' 
palam  factae  et  in  libro  MS.  bibliothecae  Berolinensis 
ex  legato  Santenii  (MS.  Diez.  B.  Sant.  47)  exstantes 
ab  Hauptio  1.  1.  editae  sunt.    Menkius,  cum  olim  con- 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XV 

silium  iniisset  Statium  novis  curis  recensere  emen- 
dare  illustrare  (cf.  eius  Observatt.  critic.  in  Statii 
Achill.  Gotting.  1814  p.  4),  postea  gjmnasii  Bre- 
mensis  director  factus  proposito  destitisse  videtur. 
Amplissimas  viri  doctissimi  schedas  Statianas,  quae 
hodie  in  bibl.  universitatis  Argentoratensis  asservantur, 
explorandas  liberalissime  mihi  concessit  JBarackms. 

Restat  ut  eis  viris  qui  in  hoc  opusculo  perficiendo 
me  adiuverunt  gratias  agam  quam  maximas.  Atque 
omnium  maxime  Aem.  Baehrensms  Groningensis  optime 
de  hac  mea  editione  meritus  est,  quippe  qui  non  solum 
in  plagulis  corrigendis  libentissime  mihi  adfuerit,  sed 
etiam  coniecturas  non  paucas  acutissimas  mecum  com- 
municaverit.  Tum  codicibus  liberalissime  transmitten- 
dis  me  sibi  devinxerunt  Pluygersius  atque  Nicolaus  du 
Rieu  Leidenses,  Heinemannus  Wolfenbuttelensis,  Luebhe- 
nus  Oldenburgensis. 

Scribebam  Emdae  mense  lanuario  a.  1879. 


Index  notarum. 


A  =  P  (Puteaneus)  Pc  (Parisinus  10317)  G^  (Gudianus  54). 
M  =  t  (Trevirensis)  p  (Paris.  8052)   G  (Gudian.  52)  H  (Helm- 

stadiensis)  D  (Dommerichianus). 
Leid.  =  cod.  Leidensis  XVIII  136  K. 
m  =  quatuor  codd.  a  Bernartio  adhibiti. 
L  =  ed.  Lindenbrogii  a.  1600. 
edd.  vett.  =  editiones  Venetae  a.   1483.  1490.     Aldina  a.  1502. 

Bernartiana  1595. 
edd.  =  editiones  inde  a  Gronoviana  omnes  vel  plurimae. 


P.  PAPmil  STATII 
ACHILLEIDOS 

LIBRI  II. 


( 

Statii  Achillkis. 


m 


P.  PAPINII  STATII 

ACHILLEIDOS 

LIBER  I. 


Magnanimum  Aeaciden  formidatamque  Tonanti 
Progeniem  et  patrio  vetitam  succedere  caelo, 
Diva,  refer:  quamquam  acta  viri  multum  inclita  cantu 
Maeonio,  sed  plura  vacant:  nos  ire  per  omnem 
(Sic  amor  est)  heroa  velis  Scyroque  latentem  5 

Dulichia  proferre  tuba  nec  in  Hectore  tracto 
Sistere,  sed  tota  iuvenem  deducere  Troia. 
Tu  modo,  si  veteres  digno  deplevimus  haustu, 
Da  fontes  mihi,  Phoebe,  novos  ac  fronde  secunda 
Necte  comas :  neque  enim  Aonium  nemus  advena  pulso  10 
Nec  mea  nunc  primis  albescunt  tempora  vittis. 
Scit  Dircaeus  ager  meque  inter  prisca  parentum 
Nomina  cumque  suo  numerant  Amphione  Thebae. 

At  tu,  quem  longe  primum  stupet  Itala  virtus 
Graiaque,  cui  geminae  florent  vatumque  ducumque    15 


Sta.  Poetae  Thebaidorum.  Libri.  XII.  Expliciunt  •><•  Incip. 
Achiir.  Lib.  priS.  P  EXPLICIT  LIB.  XII.  THEBAIDOS  INCI- 
PIT  P.  PAPINI  STATII  ACHILLEIDOS  LIB.  I.  G^  ||  3  viri 
sint  inclita  Q  \\  6  Hic  amor  est  Mcnkius  ||  6  Dulicia  P  ||  8  vete- 
rem  P  ]  deflevimus  P  complevimus  D  |1  10  nec  enim  D  |  pulso 
om.  P  add.  signo  •  *  •  ||  11  nec  primum  D  I  augescunt  A  an- 
guescunt  Bernartius;  sed  cf.  Tlieb.  II  738  III  467  IV  218 
VI  331  II  13  memorant  tH  edd.  vett.  \\  14  primus  P  primum 
longe  t  D  II  15  ducemque  P 

1* 


4  P.  PAPINIl  STATII 

Certatim  laurus  (olira  dolet  altera  vinci) 
Da  veniam  ac  trepidum  patere  hoc   sudare  parumper 
Pulvere.     Te  longo  necdum  fidente  paratu 
Molimur  magnusque  tibi  praeludit  Achilles. 

Solverat  Oebalio  classem  de  litore  pastor  20 

Dardanus  incautas  blande  populatus  Amyclas, 
Plenaque  materni  referens  praesagia  somni 
Culpatum  relegebat  iter,  qua  condita  ponto 
Fluctibus  invisis  iam  Nereis  imperat  Helle: 
Cum  Thetis  Idaeos  (heu  numquam  vana  parentum   25 
Auguria!)  expavit  vitreo  sub  gurgite  remos. 
Nec  mora,  et  undosis  turba  comitante  sororum 
Prosiluit  thalamis:  fervent  coeuntia  Phrixi 
Litora  et  angustum  dominas  non  explicat  aequor. 
Illa  ubi  discusso  primum  subit  aera  ponto:  30 

■^Me  petit  haec,  mihi  classis'  ait,  'funesta  minatur, 
Agnosco  monitus  et  Protea  vera  locutum. 
Ecce  novam  Priamo  facibus  de  puppe  levatis 
Fert  Bellona  nurum:  video  iam  mille  carinis 
lonium  Aegaeumque  premi;  nec  sufficit,  omnis         35 
Quod  plaga  Graiugenum  tumidis  coniurat  Atridis: 
lam  pelago  terrisque  meus  quaeretur  Achilles 
Et  volet  ipse  sequi.     Quid  enim  cunabula  parvo 
Pelion  et  torvi  commisimus  antra  magistri? 
Illic,  ni  fallor,  Lapitharum  proelia  ludit  40 

Improbus  et  patria  iam  se  metitur  in  hasta. 


17  suadere  PtHD  sudare  Gp  su///dere  G^  sordere  Baeh- 
rensius  ||  18  Te  nondum  longo  fidente  D  nondum  fidente  H|| 
19  praeludit  A  H  praeludat  M  praeludet  1 1|  21  clam  depopula- 
tus  Menkius  (Observatt.  p.  5  sqq.  coll.  Sidon.  Apollin.  IX 114  sqq., 
qui  Statium  imitatur).  ||  24  inmersis  t  ||  25  idaeis  P  ||  27  Nec 
mora  ab  edd.  vett.  ||  undisonis  M  ||  28  Prosilit  a  thalamis  H  |j 
30  ubi  om.  P  |1  31  Me  petit,  haec  mihi  classis  distinguunt  H  G 
edd.  vett.  \  paratur  Ald.  \\  vv.  33 — 90  desunt  in  D  cf.  progr. 
Dommerichii  p.  XV  n.  20  ||  36  coniurat  'in  armis  G  I|  38  parva 
G  II  39   comissimus  P  1|  40  nil  fallor  P  || 


ACHILLEIDOS  L.  L  5 

0  dolor,  o  seri  materno  in  corde  timores! 

Non  potui  infelix,  cum  primum  gurgite  nostro 

Rhoeteae  cecidere  trabes,  attoUere  magnum 

Aequor  et  incesti  praedonis  vela  profunda  45 

Tempestate  sequi  cunctasque  inferre  sorores? 

Nunc  quoque  — ,  sed  tardum,  iam  plena  iniuria  raptae. 

Ibo  tamen  pelagique  deos  dextramque  secundi, 

Quod  superest,  complexa  lovis  per  Tetbyos  annos 

Grandaevumque  patrem  supplex  miseranda  rogabo    50 

Unam  biemem.'    Dixit  magnumque  in  tempore  regem 

Aspicit.     Oceano  veniebat  ab  hospite,  mensis 

Laetus  et  aequoreo  diffusus  nectare  vultus, 

Unde  hiemes  ventique  silent  cantuque  quieto 

Armigeri  Tritones  eunt  scopulosaque  cete  55 

Tyrrhenique  greges  circumque  infraque  rotantur 

Eege  salutato;  placidis  ipse  arduus  undis 

Eminet  et  triplici  telo  iubet  ire  iugales. 

Illi  spumiferos  glomerant  a  pectore  cursus, 

Pone  natant  delentque  pedum  vestigia  cauda.  60 

Cum  Thetis:  ^O  magni  genitor  rectorque  profundi, 

Aspicis  in  qualis  miserum  patefeceris  usus 

Aequor?  Eunt  tutis  terrarum  crimina  velis, 

Ex  quo  iura  freti  maiestatemque  repostam 

Rupit  lasonia  puppis  Pagasaea  rapina.  65 


42  versus  in  t  prima  manu  omissus,  altera  post  v.  43  imo 
margine  adseriptus  |  dolores  t  G  ||  43  Num  Venett.  Ald.  \  primum 
gurgite  A  primum  in  gurgite  M  ||  47  Iboque  sed  tarde  iam  G  | 
tardum  A  tardum  est  M  ||  48  versum  G  in  contextu  omisit,  sed 
in  fine  paginae  exhibet  ||  49  amnes  G  H  edd.  ante  Gronovium  \\ 
53  aequoreos  coni.  Baehrensius  vultum  G  edd.  vett.  \\  55  scru- 
posaque  Ileinsius  \\  58  iuuet  P  ||  59  cursus  P  (cf.  Verg.  Georg. 
III 117)  fluctus  ceteri  ||  GO  caudae  Weytinghius  coll.  Verg.  Aen. 
II  207  et  post  eum  Hauptius;  at  recte  Menkius:  ^Anteriorem 
corporis  partem  pedibus  instructam  cogita,  cf.  Theb.  II  46  sq.y 
quorum  vestigia  cauda  deleri  poeta  dicit.'  Cf  Verg.  Georg.  IV 
389  II  61  Cum  A  Cui  GpD  sum  t  TuncH  |  genitor  rectorque  AM 
rector  genitorque  edd. 


6  P.  PAPINII  STATII 

En  aliud  furto  scelus  et  spolia  hospita  portans 
Navigat  iniustae  temerarius  arbiter  Idae, 
Eheu  quos  gemitus  terris  caeloque  daturus! 
Quos  mihi!  sic  Phrygiae  pensamus  gaudia  palmae, 
Hi  Veneris  moreS;  hoc  gratae  munus  alumnae!         70 
Has  saltem  (non  semideos  nostrumque  reportant 
Thesea),  si  quis  adhuc  undis  honor,  obrue  puppes 
Haut  permitte  fretum!  nulla  inclementia:  fas  sit 
Pro  nato  timuisse  mihi.     Da  pellere  luctus, 
Nec  tibi  de  tantis  placeat  me  *  fiuctibus  unam         75 
Litus  et  Iliaci  scopulos  habitare  sepulcri.' 
Orabat  laniata  genas  et  pectore  nudo 
Caeruleis  obstabat  equis.     Sed  rector  aquarum 
Invitat  curru  dictisque  ita  mulcet  amicis: 
*Ne  pete  Dardaniam  frustra,  Theti,  mergere  classem:  80 
Fata  vetant,  ratus  ordo  deis  miscere  cruentas 
Europamque  Asiamque  manus,  consultaque  bella 
luppiter  et  tristes  edixit  caedibus  annos. 
Quem  ta  illic  natum  Sigeo  in  pulvere^  quanta 
Aspicies  victrix  Phrygiarum  funera  matrum!  85 

Cum  tuus  Aeacides  tepido  modo  sanguine  Teucros 


68  Eheu  A  Heuheu  M  Euheu  Leid.  heheu  edd.  vett.  \  cae- 
loque  P  G  pelagoque  G^  Pc  M  edd.  ante  L  |1  69  gaudia  P  p  prae- 
mia  PcG^M  cf.  Philol.  XXXIV  p.  569  sq.  \\  71  num  PPc  n  G^ 
non  M  I  nostrumve  QuecJcius  vestrumque  Schraderus  ||  72  honos 
undis  Pc  I  adhuc  nobis  Bernartius  \\  73  Haut  permitte  P  Aut 
permitte  ceteri  Et  permitte  Wakefieldus  \  74  timuisse  meo  Qc  \ 
Da  pellere  luctus  P  Da  tollere  fluctus  ceteri  (cf.  v.  92)  mihi  ac 
tollere  t  ||  75  fluctibus  unam  P  fluctibus  unum  ceteri  fletibus 
udam  Otto  Muellerus  tractibus  unum  Schraderus  neptibus  unam 
Baehrensius.  ||  76  Iliacis  opulos  P  |  habitare  profundi  p  ||  77  genas 
PG^GtHL  comas  Pc  edd.  ||  78  Sed  P  Tunc  ceteri  \  rector  Pp 
schol.  L  Ald.  ductor  Pc  G"^  M  |  81  ordo  deum  G  edd.  vett.  || 
82  Europamque  Asiamque  P  Europaeque  Asiaeque  ceteri  Euro- 
pen  Asiamque  Menkius  \  belli  P  I|  83  edixit  et  tristes  G  edixit 
tristes  G^  ||  85  vulnera  matrum  Wakejieldus  ||  86  tepidos  t  tre- 
pidos  GG^L  I  Teucro  GG^L  Teucrum  Dorvilius 


ACHILLEIDOS  L.  I.  7 

Undabit  campos,  modo  crassa  exire  vetabit 
Flumina  et  Hectoreo  tardabit  funere  currus 
Impelletque  manu  nostros,  opera  inrita,  muros. 
Pelea  iam  desiste  queri  thalamosque  minores:  90 

Crederis  peperisse  lovi;  nec  inulta  dolebis, 
Cognatis  utere  fretis:  dabo  tollere  fluctus, 
Cum  reduces  Danai  nocturnaque  signa  Caphereus 
Exeret  et  dirum  pariter  quaeremus  Ulixem/ 

Dixerat.     Illa  gravi  vultum  demissa  repulsa,         95 
Quae  iam  excire  fretum  et  ratibus  bellare  parabat 
Iliacis,  alios  animo  commenta  paratus, 
Tristis  ad  Haemonias  detorquet  brachia  terras. 
Ter  conata  manu,  liquidum  ter  gressibus  aequor 
Reppulit  et  niveas  feriunt  vada  Thessala  plantas.    100 
Laetantur  montes   et  conubialia  pandunt 
Antra  sinus  lateque  deae  Spercheos  abundat 
Obvius  et  dulci  vestigia  circuit  unda. 
Illa  nihil  gavisa  locis,  sed  coepta  fatigat 
Pectore  consilia  et  sollers  pietate  magistra  105 

Longaevum  Chirona  petit.     Domus  ardua  montem 


V.  93  sq.  Lactant.  ad  Theb.  IX  307  p.  316  Lind.:  'ut 
ipse  in  Achilleide:  nocturaaque  Caphareus  exeret  signa  et 
dirum  pariter  quaeremus  Ulixem.'  —  v.  101  sq.  Servius  ad 
Verg.  Aen.  I  73:  'Statius  quoque  corripuit:  conubialia  pandunt 
Antra  sinus.' 


87  Undavit  P  Implebit  p  ||  88  tardavit  P  schol.  Monacensis  \ 
pondere  currus  schol.  \\  89  manus  P  ||  91  Crederis  P  (cf.  schol.) 
Cre//deris  G^  Credideris  ceteri.  —  Menkius,  qui  antea  conie- 
cerat  (Observatt.  p.  19  sq.):  crederis,  postea  lect.  vulg.  defendi 
posse  putahat  e  locis,  qualis  Valer.  Flacc.  III  542  [|  93  Caphe- 
reus  G^  schol.  Monacensis  Caphareus  PPcM  ||  94  durum  t|  Ulixen 
P  [|  97  alios  animo  P  alios  iterum  pQ^  edd.  iterum  alios  G  ite- 
rumque  alios  t  [  conata  G  cementa  1 1|  99  sq.  ter  reppulit  aequor 
Gressibus  t  [|  101  plaudunt  t  [|  102  deo  t  |  Sperchios  codd.  et  edd. 
Scripsi  cum  Menkio  Sperchos,  sicut  infra  v.  239  628  II 145; 
cf.  Silv.  III  4,  85  Theb.  IV  838  ||  104  ioci  G  pr.  m.,  altera  s 
addidit. 


8  P.  PAPINII  STATII 

Perforat  et  longo  suspendit  Pelion  arcu; 

Pars  exhausta  manu,  partem  sua  ruperat  aetas. 

Signa  tamen  divumque  tori  et  quem  quisque  sacrarit 

Accubitu  genioque  locum  monstrantur:  at  intra      iio 

Centauri  stabula  alta  patent,  non  aequa  nefandis 

Fratribus.     Hic  hominum  nullos  experta  craores 

Spicula  nec  truncae  bellis  genialibus  orni 

Aut  consanguineos  fracti  crateres  in  bostes, 

Sed  pbaretrae  insontes  et  inania  terga  ferarum.      115 

Haec  quoque  dum  viridis;  nam  tunc  labor  unus  inermi 

Nosse  salutiferas  dubiis  animantibus  herbas, 

Aut  monstrare  lyra  veteres  heroas  alumno. 

Et  tunc  venatu  rediturum  in  limine  primo 
Opperiens  properatque  dapes  largoque  serenat         120 
Igne  domum:  cum  visa  procul  de  litore  surgens 
Nereis;  erumpit  silvis  (dant  gaudia  vires) 
Notaque  desueto  crepuit  senis  ungula  campo. 
Tunc  blandus  dextra  atque  imos  demissos  in  armos 
Pauperibus  tectis  inducit  et  admonet  antri.  125 

lamdudum  tacito  lustrat  Thetis  omnia  visu 
Nec  perpessa  moras:  ^Ubinam  mea  pignora,  Chiron? 
Dic'  ait,  *aut  cur  ulla  puer  iam  tempora  ducit 


V.  107  Lactant.  ad  Theb.  X  83  p.  342  Lind.:  'ut  ipse  alibi: 
suspendit  Pelion  arcu.'  —  v.  109  Priscianus  IX  37  p.  473  H.: 
'Statius  in  I  Achilleidos  :"^quem  quisque  sacrasset  Accubitu  ge- 
nioque  locum.' 


109  Signat  P  j  sacravit  P  sacrarat  ceteri  sacrasset  Pri- 
scianus  sacrarit  scripsi  ciim  MenJcio  \\  110  monstratur  M  loci 
monstrantur  Menkius  \\  113  gentiUbus  com.  Baehrensius  ;  116  tum 
iuvenis  Qt^  \  nam  tunc  AM  nam  nunc  G  Gronovius  ||  121  sur- 
gens  P  mater  ceteri  cf.  Philol.  l.  l.  570  \\  122  Interpunctionem 
correxit  Baehrensius  Nereis  erumpit  silvis;  dant  edd.  \  erupit 
GD  II  123  Notaque  PtD  edd.  vett.  Motaque  G^PcGHp  ||  124  de^ 
missus  P  submissus  ceteri  ||  125  admonet  P  t  admovet  ceteri  j 
antri  P    antris  ceteri  \\  127  Chiro  P  ||  128   Sunt  ait  H  Sic  ait  G 


ACHILLEIDOS  L.  L  9 

Te  sine?  Non  merito  trepidus  sopor  atraque  matri 
Signa  deum  et  magnos  utinam  mentita  timores!     130 
Namque  modo  infensos  utero  milii  contuor  enses, 
Nunc  planctu  livere  manus,  modo  in  ubera  saevas 
Ire  feras;  saepe  ipsa  (nefas!)  sub  inania  natum 
Tartara  et  ad  Stygios  iterum  fero  mergere  fontes. 
Hos  abolere  metus  magici  iubet  ordine  sacri  135 

Carpathius  vates  puerumque  sub  axe  peracto 
Secretis  lustrare  fretis,  ubi  litora  summa 
Oceani  et  genitor  tepet  inlabentibus  astris 
Pontus,  ubi  ignotis  horrenda  piacula  divis 
Donaque:  sed  longum  cuncta  enumerare  vetorque;     140 
Trade  magis!'  Sic  fictaparens:  neque  enim  ille  dedisset, 
Si  molles  habitus  et  tegmina  foeda  fateri 
Ausa  seni.     Tunc  ipse  refert:  ^Duc^  optima,  quaeso, 
Duc  genetrix  humilique  deos  infringe  precatu. 
Nam  superant  tua  vota  modum  placandaque  multum  145 
Invidia  est.     Non  addo  metum,  sed  vera  fatebor: 
Nescio  quid  magnum  (nec  me  patria  omina  fallunt) 


V.  131  Priscianus  VIII  95  p.  444  H.:  'Statius  in  I  Achil- 
leidos:  Namque  modo  infensos  utero  mihi  contuor  enses.' 
Eutych.  art.  I  1  p.  465,  2  K.:  'Idem  etiam  aliud  ab  eo  com~ 
positum  in  VIII  (VII  cod.  Paris.)  libro  Thebaidos  extulit,  con- 
tuor,  ut:  namque  modo  infensos  utero  mihi  contuor  enses.' 


129  Non  merito  PPc  num  merito  p  nam  merito  G  nunc 
merito  t  nu  imerito  G'-^  non  inmerito  H  ||  130  et  magnos  A 
M  Magnos  edd.  et  magno  t  |  dolores  p  ||  131  Namque  modo  A 
M  Friscianus  EutycJi.  Namque  mihi  edd.  \  infensos  G^  Pc  p 
Friscianus  Eutych.  G  infessos  P  infestos  edd.  |  utero  mihi  A  M 
Priscian.  Eutych.  utero  modo  edd.  \\  132  libere  P  |i  134  et  Sty- 
gios  P  Venett.  \\  fere  iungere  t  ||  135  magni  P  magei  t  |  iuuet  P]! 
136  Carphthiufi  P  |  peracto  P  probato  ceteri  \\  137  lustrare  vadis 
G  I  litora  seva  t  ||  139  ibi  P  ||  141  Grande  magis  t  Cede  magis 
G  I  ficta  P  fata  ceteri  \\  142  crimina  foeda  G  tegmina  vera  t  j| 
143  Ausa  foret  p  Ald.  \  ipse  P  ille  ceteri  \\  145  placandaque 
divum  L 


10  P.  PAPINII  STATII 

Vis  festina  parat  tenerosque  supervenit  annos. 
Olim  et  ferre  minas  avideque  audire  solebat 
Imperia  et  nostris  procul  haut  discedere  ab  antris:  150 
Nunc  illum  non  Ossa  capit,  non  Pelion  ingens 
Pharsalive  nives.    Ipsi  mihi  saepe  queruntur 
Centauri  raptasque  domos  abstractaque  coram 
Armenta  et  semet  campis  fluviisque  fugari: 
Insidiasque  et  bella  parant  tumideque  minantur.     155 
Olim  equidem  Argoos  pinus  cum  Thessala  reges 
Hac  veheret^  iuvenem  Alciden  et  Thesea  vidi  — 
Sed  taceo.'     Figit  gelidus  Nereida  pallor. 

Ille  aderat  multo  sudore  et  pulvere  maior, 
Et  tamen  arma  inter  festinatosque  labores  160 

Dulcis  adhuc  visu:  niveo  natat  ignis  in  ore 
Purpureus  fulvoque  nitet  coma  gratior  auro. 
Necdum  prima  nova  lanugine  vertitur  aetas, 
Tranquillaeque  faces  oculis  et  plurima  vultu 
Mater  inest:  qualis  Lycia  venator  Apollo  165 

Cum  redit  et  saevis  permutat  plectra  pharetris. 
Forte  et  laetus  adest  (o  quantum  gaudia  formae 
Adiciunt!):  fetam  Pholoes  sub  rupe  leaenam 
Perculerat  ferro  vacuisque  reliquerat  antris 
Ipsam,  sed  catulos  apportat  et  incitat  ungues.        170 
Quos  tamen,  ut  fido  genetrix  in  limine  visa  est, 


148  tenuesque  ApG  tenuosque  t;  sed  cf.  infra  v.  478  II 
96  (382).  Henues  anni^  senium  significant  Theb.  IV  512  \\ 
149  Olim  et  ferre  G^L  Olim  effere  P  Olim  ferre  M  |  avideque  audire 
P  et  obire  audita  ceteri  ||  150  decedere  Baehrensius  \\  152  Phar- 
saliaeve  P  Thessaliaeve  ceteri  ThessalicaevB  edd.  vett.  Phar- 
salive  corr.  Baehrensius  \\  154  semet  campis  AM  campis  semet 
edd.  II  155  Insidiasque  A  Insidias  M  1  tumideque  P  tumidique 
ceteri  timidique  Venett.  Gronov.  \\  156  argeos  t  Argolicos  Nic. 
Heinsius  Argivos  Baehrensius  \\  157  versus  in  P  contextu  omis- 
sus,  sed  eadem  manu  ima  pagina  additu^  |  iuvenes  t  D  ||  158  ge- 
lidus  figit  praecordia  pallor  t  ||  160  Et  tamen  AM  Attamen  til 
161  vacat  m  ||  162  Porpureus  P  ||  166  Dum  D  |  plecta  P|| 
168  leonem  t  ||  169  reliquerat  ipsam  G  |j  170  Antris,  sed  G  | 
asportat  edd.  vett.  a//optat  G* 


ACHILLEIDOS  L.  L  11 

Abicit  exceptamque  avidis  circumligat  ulnis, 
lam  gravis  amplexu  iamque  aequus  vertice  matri. 
Insequitur  magno  iam  tunc  conexus  amore 
Patroclus  tantisque  extenditur  aemulus  actis,  175 

Par  studiis  aevique  modis,  sed  robore  longe, 
Et  tamen  aequali  visurus  Pergama  fato. 

Protinus  ille  subit  rapido  quae  proxima  saltu 
Flumina  fumantesque  genas  crinemque  novatur 
Fontibus:  Eurotae  qualis  vada  Castor  anlielo  180 

Intrat  equo  fessumque  sui  iubar  excitat  astri. 
Miratur  comitque  senex,  nunc  pectora  mulcens 
Nunc  fortes  umeros:  angunt  sua  gaudia  matrem. 
Tunc  libare  dapes  Baccheaque  munera  Chiron 
Orat  et  attonitae  varia  oblectamina  nectens  185 

Elicit  extremo  chelyn  et  solantia  curas 
Fila  movet  leviterque  expertas  pollice  chordas 
Dat  puero.     Canit  ille  libens  immania  laudum 
Semina:  quot  tumidae  superarit  iussa  novercae 
Ampiiitryoniades,  crudum  quo  Bebryca  caestu         190 
Obruerit  Pollux,  quanto  circumdata  nexu 
Ruperit  Aegides  Minoia  brachia  tauri, 
Maternos  in  fine  toros  superisque  gravatum 


174  iam  tum  G^  iam  nunc  Queckius  ||  175  accenditur 
Bernartius  \\  176  aevique  animis  Baehrensius  \  nec  robore  longe 
Sandstroemius  (studia  critica  in  Pap.  Stat.  Upsaliae  1878 
p.  39)  I  robora  Schraderus  |  robore  dispar  m  edd.  vett.  sed  cf. 
Theb.  X  638  XI  432  \\  177  Et  tandem  Sandstroemius  ||  178  ra- 
bido  quae  maxima  saltu  G^  ||  179  novatur  A  Leid.  novavit  M 
rotatur  t  ||  180  vaga  P  |1  181  fessusque  P  |  incitat  p  ||  182  mul- 
cet  H  II  185  attonitae  varia  obiectamina  nectens  P  attonitae 
varia  oblectamina  nectens  Gronovius  attonitam  vario  oblecta- 
mine  nectens  p  G^  (sec.  m.  superscr.  fallens)  attonitam  vario 
oblectamine  PcM  |  mulcet  M  mulcens  Pc  ||  189  Carmina  D  [  quod 
P  quo  PcHD  Venett.  q"§  G^  qui  G  Leid.  quot  scripsi  cf.  v.  490  i 
190  crudo  Gm  edd.  vett.  \  qui  Gtp  ||  192  Minoia  PG  Leid. 
marg.  schol.  Venett.  Minonia  t  Minora  p  Minoi  G-^Pc  (cum 
ras.) 


12  P.  PAPINII  STATII 

Palion:  hic  ficto  risit  Thetis  anxia  vultu. 
Nox  trahit  in  somnos,  saxo  conlabitur  ingens         195 
Centaurus  blandusque  umeris  se  innectit  Achilles, 
Quamquam  ibi  fida  parens,  assuetaque  pectora  mavult. 

At  Tlietis  undisonis  per  noctem  in  rupibus  astans^ 
Quae  nato  secreta  velit,  quibus  abdere  terris 
Destinet,  huc  illuc  divisa  mente  volutat.  200 

Proxima  nec  studiis  multum  Mavortia  Thrace 
Nec  Macetum  gens  dura  placet  laudumve  daturi 
Cecropidae  stimulos,  nimium  opportuna  carinis 
Sestos  Abydenique  sinus:  placet  ire  per  altas 
Cycladas.   Hic  spretae  Myconosque  humilisque  Seripbos 
Et  Lemnos  non  aequa  viris  atque  bospita  Delos     206 
Gentibus.     Imbelli  nuper  Lycomedis  ab  aula 
Yirgineos  coetus  et  litora  persona  ludo 
Audierat,  duros  laxantem  Aegaeona  nexus 
Missa  sequi  centumque  dei  numerare  catenas.  210 

Haec  placet,  baec  timidae  tellus  tutissima  matri. 
Qualis  vicino  volucris  iam  sedula  partu 
lamque  timens,  qua  fronde  domum  suspendat  inanem, 
Providet  hic  ventos,  hic  anxia  cogitat  angues, 
Hic  homines:  tandem  dubiae  placet  umbra,  novisque  215 
Vix  stetit  in  ramis  et  protinus  arbor  amatur. 


194  hichuicto  P  hic  victo  PcG^  hic  ficto  M  cf.  Silv.  VI 
159  Theh.  VI  292  XI  233.  755  ||  197  lioc  versu  libri  manu- 
scripti  peiores  librum  primum  AcMUeidos  finiunt  \\  198  iindosis 
G-    umbrosis  coni.   Gronovius  \  hastans  P  ||    199    addere  PHt  11 

200  divisa  AmG  (ut  emendaverat  Nic.  Heinsius)    diversa   M  || 

nec  scc.  m. 

201  sed  G^  sed  ceteri  nec  corr.  Baehrensius  \\  202  Macetum  G^L 
Gronov.  Macedum  PPcM  cf.  Ach.  II  132  (418)  Silv.  IV  6, 
106  Theb.  VII  269  \  laudumque  AM  laudumve  corr.  Baeh- 
rensius  \\  204  artas  P  (sed  cf  v.  530)  \\  205  Hic  PG^  His 
Pc  Hinc  M  I  Myconosque  G^  Venett.  prohante  Nic.  Heinsio  My- 
conos  PPcM  II  207  ab  aula  AM  in  aula  edd.  \\  210  lussa  GtL  | 
mutare  H  |j  212  volucres  P  |1  213  timet  t  |  suspendit  P  ||  214  hic 
PPcG^jjr.  m.  Hinc  G^  sec.  man.  M  ]  hic  PPcG^  pr.  m.  hinc  G'^  sec. 
man.  M  11  215  Hic  P  Hinc  PcG^  Hinc  M I!  Post  v.216  cod.  Oldenbur- 


ACHILLEIDOS  L.  L  13 

Altera  consilio  superest  tristemque  fatigat 
Cura  deam,  natum  ipsa  sinu  complexa  per  undas 
An  magno  Tritone  ferat,  ventosne  volucres 
Advocet  an  pelago  solitam  Thaumantida  pasci.       220 
Elicit  inde  fretis  et  murice  frenat  acuto 
Delphinas  biiugos,  quos  illi  maxima  Tethys 
Gurgite  Atlanteo  pelagi  sub  valle  sonora 
Nutrierat:  nullis  vada  per  Neptunia  glaucae 
Tantus  honos  formae  nandique  potentia  nec  plus     225 
Pectoris  humani;  iubet  hos  subsistere  pleno 
Litore,  ne  nudae  noceant  contagia  terrae. 
Ipsa  dehinc  toto  resolutum  pectore  Achillem 
(Qui  pueris  sopor)  Haemonii  de  rupibus  antri 
Ad  placidas  deportat  aquas  et  iussa  tacere  230 

Litora:  monstrat  iter  totoque  efiPulgurat  orbe 
Cynthia.     Prosequitur  divam  celerfesque  recursus 
Securus  pelagi  Chiron  rogat   udaque  celat 
Lumina  et  abreptos  subito  iam  iamque  latentes 
Erecto  prospectat  equo,  qua  cana  parumper  235 

Spumant  signa  fugae  et  liquido  perit  orbita  ponto. 
Illum  non  alias  rediturum  ad  Thessala  Tempe 
lam  tristis  Pholoe,  iam  nubilus  ingemit  Othrys 
Et  senior  Spercheos  aquis  speluncaque  docti 
Muta  senis;  qua^unt  puerilia  carmina  Fauni  240 

Et  sperata  diu  plorant  conubia  Nymphae. 


gensis  haecverba  exhibet:  ^Componitque  nidos,  quibus  ansia  (sic) 
natos  effovet.'  ||  218  conplexa  P  ||  219  ventosne  AM  ventosque 
edd.  [|  Post  V.  220  in  t  v.  234  sequitur  nec  tamen  suo  loco  omitti- 
tur;  versus  221  <Zeesi  ||  222  biiugos  Pp  tH  biiugos  PcG^^G  edd.\\ 
224  Nutrigerat  P  i|  226  Corporis  H  |  iuuet  P  ||  228  Ipsum 
Menkius  \  corpore  Walcefieldus  Acliillen  P  ||  229  Quis  M  edd.  \ 
vett.  1  pueri  G^GDt  ||  230  At  P  ||  231  effulgurat  P  effulgerat 
G^Pc*  (prim.  man. ,  altera  s  superscr.)  effulserat  M  fulserat 
QuecUus  II  233  rotat  P  ||  239  Et  senior  P  Et  tenuis  ceteri.  Cf. 
infra  II 143  sqq.  (429  sqq.)  Theb.  IV  S3S  \\  240Me8taH  ]  Muta 
senis  queritur:  puerilia  Heinsius  ex  codd.  probante  Menkio  coll. 
TJieb.  V  334  VIII  196. 


14  P.  PAPINII  STATII 

lam  premit  astra  dies   humilique  ex  aequore  Titan 
Rorantes  evolvit  equos  et  ab  aethere  magno 
Sublatum  curru  pelagus  cadit,  ac  vada  mater 
Scyria  iamdudum  fluctus  emensa  tenebat,  245 

Exierantque  iugo  fessi  delpbines  berili: 
Cum  pueri  tremefacta  quies  oculique  iacentis 
Infusum  sensere  diem.     Stupet  aere  primo, 
Quae  loca,  qui  fluctus,  ubi  Pelion?     Omnia  versa 
Atque  ignota  videt  dubitatque  agnoscere  matrem.  250 
Occupat  illa  manu  blandeque  adfata  paventem: 
^Si  mihi,  care  puer,  thalamos  sors  aequa  tulisset, 
Quos  dabat,  aetlieriis  ego  te  complexa  tenerem 
Sidus  grande  plagis,  magnique  puerpera  caeli 
Nil  humiles  Parcas  terrenaque  fata  vererer.  255 

Nunc  impar  tibi^  nate,  genus,  praeclusaque  leti 
Tantum  a  matre  via  est;  quin  et  metuenda  propinquant 
Tempora  et  extremis  admota  pericula  metis. 
Cedamus,  paulumque  animos  submitte  viriles 
Atque  babitus  dignare  meos.     Si  Lydia  dura  260 

Pensa  manu  mollesque  tulit  Tirynthius  hastas, 
Si  decet  aurata  Bacchum  vestigia  palla 
Yerrere,  virgineos  si  luppiter  induit  artus, 
Nec  magnum  ambigui  fregerunt  Caenea  sexus: 
Has  sine,  quaeso,  minas  nubemque  exire  malignam.  265 
Mox  iterum  campos,  iterum  Centaurica  reddam 
Lustra  tibi:  per  ego  hoc  decus  et  ventura  iuventae 
Gaudia,  si  terras  humilemque  experta  maritum 
Te  propter,  si  progenitum  Stygos  amue  severo 

v.  269.    Serv.  ad  Verg.  Aen.  VI  57:    'unde  Statius:   si  te 


242  bumilique  F  humilesque  H  humidusque  Gt  humilisque 
PcG^p  II  244  ac  (in  ras.)  G^  ad  P  at  PcMjj245  emissa  P  emersa 
H  II  247  patentesP  iacentesG^Ht  paventes-Bae/<miS^ws  jj  2J:9  ver- 
satG^M  II  252  tulisset  P  dedisset_ce«  ||  255  Nihil  P  ||  257  a 
matre  P  matre  ceteri  ame  {pro  a  mfe  =  a  matre)  t  ||  259  depone 
viriles  t  ||  260  auitus  P  ||  265  nubemque  P  numenque  ceteri  nu- 
merumque  t  animumque  Venett.  \  malignam  P  malignum  ceteri 
(Cf.  Theb.  1 124  II  321  IV  512  Silv.  I  3,  109)  \\  267  iubente  P 


ACHILLEIDOS  L.  L  15 

Armavi  (totumque  utinam!)  cape  tuta  parumper     270 
Tegmina  nil  nocitura  animo.     Cur  ora  reducis? 
Quidve  parant  oculi?     Pudet  hoc  mitescere  cultu? 
Per  te,  care  puer,  cognata  per  aequora  iuro, 
Nesciet  hoc  Chiron.'     Sic  horrida  pectora  tractat 
Nequiquam  mulcens;  obstat  genitorque  roganti       275 
Nutritorque  ingens  et  cruda  exordia  magnae 
Indolis.     Effrenae  tumidum  velut  igne  iuventae 
Si  quis  equum  primis  submittere  temptet  habenis: 
Ille  diu  campis  fluviisque  et  honore  superbo 
Gavisus   non  colla  iugo,  non  aspera  praebet  280 

Ora  lupis  dominique  fremit  captivus  inire 
Imperia  atque  alios  miratur  discere  cursus. 
Quis  deus  attonitae  fraudes  astumque  parenti 
Contulit?     Indocilem  quae  mens  detraxit  Achillem? 

Palladi  litoreae  celebrabat  Scyros  honorum  285 

Forte  diem,  placidoque  satae  Lycomede  sorores 
Luce  sacra  patriis  (quae  rara  licentia)  muris 
Exierant  dare  veris  opes  divaeque  severas 
Fronde  ligare  comas  et  spargere  floribus  hastam. 
Omnibus  eximium  formae  decus,  omnibus  idem      290 
Cultus  et  expleto  teneri  iam  fine  pudoris 
Virginitas  matura  toris  annique  tumentes. 
Sed  quantum  virides  pelagi  Venus  addita  Nymphas 
Obruit,  aut  umeris  quantum  Diana  relinquit 
Naidas:  efinlget  tantum  regina  decori  295 

Stygis  amne  severo  Armavi,  totumque  utinam.'  —  v.  285.  Pri- 
scianus  VII  49  p.  327  IL:  'Statius  in  I  Achilleidos:  Palladi 
litoreae  celebrabat  Scyros  honorem.' 


271  nihil  P  |  reduces  P  retorques  HD  ||  276  exordia  ma- 
nent  P  ||  281  fremit  P  gemit  PcG^M  negat  m  ||  284  Indocilem- 
que  nimis  correxit  Achillem  coni.  Kochius  quaeres  distraxit 
Baehrensius  \\  285  Scyrus  P  Scyros  PcG^  Prisc.  Ita  omnibus  locis 
codd.  exhibent,  cf.  I  658  692  696  II  22  45  93  \  honorem  Prisc. 
t  11  289  comas  Hgare  P  1  hastas  Gt  H  295  Naidas  Apt  Leid.  (ut 
correxerat  Bentleius)  Nayadas  H  Naiades  D  Naides  G  edd. 


16-  P.  PAPINII  STATII 

Deidamia  chori  pulclirisque  sororibus  obstat. 

lllius  et  roseo  flammatur  purpura  vultu 

Et  gemmis  lux  maior  inest  et  blandius  aurum: 

Atque  ipsi  par  forma  deaest,  si  pectoris  angues 

Ponat  et  exempta  pacetur  casside  vultus.  300 

Hanc  ubi  ducentem  longe  socia  agmina  vidit 

Trux  puer  et  nullo  temeratus  pectora  motu, 

Deriguit  totisque  novum  bibit  ossibus  ignem. 

Nec  latet  haustus  amor,  sed  fax  vibrata  medullis 

In  vultus  atque  ora  redit  lucemque  genarum  305 

Tingit  et  impulsam  tenui  sudore  pererrat. 

Lactea  Massagetae  veluti  cum  pocula  fucant 

Sanguine  puniceo  vel  ebur  corrumpitur  ostro: 

Sic  variis  manifesta  notis  palletque  rubetque 

Flamma  repens.  Eat  atque  ultro  ferus  hospita  sacra   310 

Dissiciat  turbae  securus  et  immemor  aevi, 

Ni  pudor  et  iunctae  teneat  reverentia  matris. 

Ut  pater  armenti  quondam  ductorque  futurus, 

Cui  nondum  toto  peraguntur  cornua  gyro, 

Cum  sociam  pastus  niveo  candore  iuvencam  315 

Aspicit,  ardescunt  animi  primusque  per  ora 

Spumat  amor,  spectant  hilares  obstantque  magistri. 

Occupat  arrepto  iam  conscia  tempore  mater: 
^Hasne  inter  simulare  cboros  et  bracbia  ludo 
Nectere;  nate,  grave  est?  gelida  quid  tale  sub  Ossa  320 


299   deest  P    deae  ceteri    deaest  scripsi  \\  300    pacetur  P 

mo 

(ut  corr.  Ban.  Heinsius)  placetnr  ceteri  |  capside  P  ||  302  vultu 
P  II  303  Diriguit  codd.  Deriguit  scripsi  coll.  Theb.  V  396  VII 
74  IX  36  II  306  Tinguit  Ap|  307  fucant  T(?)  coni.  Ban.  Hein- 
sius  miscent  G  fuscant  reliqui  \\  308  ut  ebur  H  veluti  ebur  P  || 
310  repens  AG  recens  reliqui  \\  311  Dissiciat  PG^  Dissiceat  Pc 
cf.  EibbecMi  prolegg.  ad  Verg.  p.  414  TJieb.  I  590  X  69  Disso- 
tiet  G  Deiiciat  D  Discutiat  ptH  ||  313  ductorque  P  rectorque 
ceteri  cf.  v.  88  \  S16  pastu  Pc  ||  315  obstantque  Pt  optantque 
ceteri  cupiuntque  Leid.  \\  318  conscia  tempore  AM  tempore 
conscia  edd.  319  Hasne  AtD  (ut  emendaverant  Gronovius  Bent- 
leius   Schraderus)  Hosne  pGH  edd. 


ACHILLEIDOS  L.  I.  17 

Peliacisque  iugis?  o  si  mihi  iungere  curas 

Atque  alium  portare  sinu  contingat  Acliillem!' 

Mulcetur  laetumque  rubet  visusque  protervos 

Obliquat  vestesque  manu  leviore  repellit. 

Aspicit  ambiguum  genetrix  cogique  volentem  325 

Iniecitque  sinus;  tum  colla  rigentia  mollit 

Submittitque  graves  umeros  et  fortia  laxat 

Brachia  et  inpexos  certo  domat  ordine  crines, 

Ac  sua  dilecta  cervice  monilia  transfert; 

Et  picturato  cohibens  vestigia  limbo  330 

Incessum  motumque  docet  fandique  pudorem. 

Qualiter  artifici  victurae  pollice  cerae 

Accipiunt  formas  ignemque  manumque  sequuntur: 

Talis  erat  divae  natum  mutantis  imago. 

Nec  luctata  diu;  superest  nam  plurimus  illi  335 

Invita  virtute  decor,  fallitque  tuentes 

Ambiguus  tenuique  latens  discrimine  sexus. 

Procedunt;  iterumque  monens  rursumque  fatigans 
Blanda  Thetis:  ^Sic  ergo  gradum,  sic  ora  manusque, 


V.  332  sq.  Priscianus  VII  63  p.  340  H.:  'Statius  in  I 
Achilleidos:  Qualiter  artifici  victurae  polHce  cerae  Accipiunt 
formas.' 


322  Achillen  P  ||  323  laetu///que  P  laetumque  Ct^  Pc  lae- 
tusque  M  |  visosque  P  vultusque  H  |  protervos  ApH  schol.  Mo- 
nacensis  superbos  t  edd.  paternos  Q  \  325  cogique  volentem 
corr.  Heinsius  cogitque  volentem  codd.  volante  G^  ||  326  tum 
G''  (ut  corr.  Bentleius)  tunc  ceteri  \  recentia  P  |1  328  inpexoa 
PPcM  implexos  (1  eras.)  G^  inplexos  t  ]  donat  P  ||  329  detecta 
cervice  Schraderus  \\  330  cohibens  P  cohibet  ceteri.  Interpun- 
ctionem  correxi  ||  332  artifici  A  Priscian.  p  et  sic  emendandum 
censebant  Heinsius  Bentleius  Marklandus  MitscJierlichius  arti- 
ficis  M  II  336  Invita  P  (cf.  Theb.  VI  574  IX  704)  ita  scriben- 
dum  putaverant  Bentleius  et  MarJdandus  (coll.  Sidon.  Apoll. 
V  17)  Invicta  ceteri  \\  338  iterumque  monens  rursumque  fati- 
gans  P  iterumque  monet  rursumque  fatigat  edd.  iterumque 
monet  iterumque  fatigat  Pc  G^M 

StATH   AcHlLIiBIS.  2 


18  P.  PAPINII  STATII 

Nate,  feres  comitesque  modis  imitabere  fictis,         340 

Ne  te  suspectum  molli  non  misceat  aulae 

Rector  et  incepti  pereant  mendacia  furti.' 

Dicit  et  admoto  non  cessat  comere  tactu. 

Sic  ubi  virgineis  Hecate  lassata  Therapnis 

Ad  patrem  fratremque  redit,  comes  haeret  eunti    345 

Mater  et  ipsa  umeros  exertaque  brachia  velat; 

Ipsa  arcum  pharetrasque  locat  vestemque  latentem 

Deducit  sparsosque  tumet  componere  crines. 

Protinus  aggreditur  regem  atque  ibi  testibus  aris 
'Hanc  tibi'  ait,  'nostri  germanam,  rector,  Achillis  350 
(Nonne  vides,  ut  torva  genas  aequandaque  fratri?) 
Tradimus:  arma  umeris  arcumque  animosa  petebat 
Ferre  et  Amazonio  conubia  pellere  ritu. 
Sed  mihi  curarum  satis  est  pro  stirpe  virili: 
Haec  calathos  et  sacra  ferat,  tu  frange  regendo     355 
Indocilem  sexuque  tene,  dum  nubilis  aetas 
Solvendusque  pudor;  neve  exercere  protervas 
Gymnadas  aut  lustris  nemorum  concede  vagari. 
Intus  ale  et  similes  inter  seclude  puellas; 
Litore  praecipue  portuque  arcere  memento.  360 

Vidisti  modo  vela  Phrygum:  iam  mutua  iura 
Fallere  transmissae  pelago  didicere  carinae.' 

Accedit  dictis  pater  ingenioque  parentis 


V.  344.  Lactant.  ad  Theb.  III  422  p.  102  Lind.:  'ut  ipse 
alibi:  Hecate  {om.  L.  ecate  cod.  Paris.  8063  echate  cod.  Paris. 
8064)  lassata  Therapnis  (Theramnis  X.)' 


340  versus  in  G  pr.  m.  omissus,  sed  ima  pagina  adscriptus  || 
343  Dicit  A  L  Dixit  M  |  distat  comere  P  ||  344  therapinis  P 
pharetris  ceteri,  corr.  Mitscherlichius  (Hom.  hymn.  in  Cererem 
p.  147  sqq.)  secutus  schol.  ad  Theh.  III  422,  qui  nostrum  locum 
respexit.  Gf.  Philol.  XXXIV  p.  484  n.  26  ||  347  Ipsa  arcu  pha- 
retraque  levat  Schraderus  \  vestemqne  latentem  P  vestesque  la- 
tentes  ceteri  \  fluentes  Kochius  ||  348  tumet  emendaverunt  Gro- 
novius  Heinsius  Menkius  timet  P  Leid.  studet  ceteri  \  Diducit 
sparsumque  tumet  componere  crinem  Heimius  ||  351  cenas  P  |[ 
356  sexuque  PPcp  sexumque  G^M  |  357  exercere  catervas  P 


ACHILLEIDOS  L.  L  19 

Occultum  Aeaciden  (quis  divum  fraudibus  obstet?) 
Accipit;  ultro  etiam  veneratur  supplice  dextra         365 
Et  grates  electus  agit:  nec  turba  piarum 
Scyriadum  cessat  nimio  defigere  visu 
Virginis  ora  novae,  quantum  cervice  comisque 
Emineat  quantumque  umeros  ac  pectora  fundat. 
Dein  sociare  choros  castisque  accedere  sacris  370 

Hortantur,  ceduntque  loco  et  contingere  gaudent. 
Qualiter  Idaliae  volucres,  ubi  mollia  frangunt 
Nubila,  iam  longum  caeloque  domoque  gregatae, 
Si  iunxit  pinnas  diversoque  hospita  tractu 
Venit  avis,  cunctae  primum  mirantur  et  horrent:  375 
Mox  propius  propiusque  volant,  atque  aere  in  ipso 
Paulatim  fecere  suam  plausuque  secundo 
Circueunt  hilares  et  ad  alta  cubilia  ducunt. 

Digreditur  multum  cunctata  in  limine  mater, 
Dum  repetit  monitus  arcanaque  murmura  figit        380 
Auribus  et  tacito  dat  verba  novissima  nato. 
Tunc  excepta  freto  longe  cervice  reflexa 
Abuatat  et  blandis  adfatur  litora  votis: 
^Cara  mihi  tellus,  magnae  cui  pignora  curae 
Depositumque  ingens  timido  commisimus  astu,        385 
Sis  felix  taceasque,  precor,  quo  more  tacebat 
Creta  Rheae:  te  longus  honos  aeternaque  cingent 


V.  372  sq.  Priscianus  VI  93  p.  278  H.:  'Statius  in  I 
Achilleidos:  Qualiter  Idaliae  volucres,  ubi  mollia  frangunt  Nu- 
bila,  iam  longum  caeloque  domoque  gregatae.' 


367  niveo  P  |1  370  Dein  GH  (quod  rectum  esse  Otto  Muel- 
lerus  demonstravit  quaest.  Statian.  p.  13,  cum  ubicumque  apud 
Statium  '^dehinc*  appareat  iambus  sit,  nusquam  monosyllahumy 
sicut  supra  v.  228)  Dehinc  PPcM  |  choris  M  ||  374  diverso 
quae  Menkius  divisoque  Gt  \\  376  propius  omm.  PG'^GH.  j| 
378  Circueunt  t  ita  corr.  Weberus  (cf.  v.  103  408)  Circumeunt 
AM  II  381  tacite  G  |  nato  scripsi  cum  GD  vultu  P  voto  PcG^ 
tH  II  383  votis  AM  verbis  edd.  \\  385  Comissimus  P  |  387  rehae 
PPc  Te6  Q' 


20  P.  PAPINII  STATII 

Templa  nec  instabili  fama  superabere  Delo; 

Et  ventis  et  sacra  fretis  interque  vadosas 

Cycladas,  Aegaeae  frangunt  ubi  saxa  procellae,      390 

Nereidum  tranquilla  domus  iurandaque  nautis 

Insula,  ne  solum  Danaas  admitte  carinas, 

Ne,  precor!     Hic  thiasi  tantum  et  nihil  utile  bellis, 

*Hoc  famam  narrare*  doce;  dumque  arma  parantur 

Dorica  et  alternum  Mavors  interfurit  orbem,  395 

(Cedo  equidem)  sit  virgo  pii  Lycomedis  Achilles.' 

Interea  meritos  ultrix  Europa  dolores 
Dulcibus  armorum  furiis  et  supplice  regum 
Conquestu  flammata  movet;  quippe  ambit  Atrides 
Ille  magis,  cui  nupta  domi,  facinusque  relatu         400 
Asperat  Iliacum:  captam  sine  Marte,  sine  armis 
Progeniem  caeli  Spartaeque  potentis  alumnam, 
lura  fidem  superos  una  calcata  rapina. 
Hoc  foedus  Phrygium,  haec  geminae  commercia  terrae? 
Quid  maneat  populos,  ubi  tanta  iniuria  primos       405 
Degrassata  duces?  —  Coeunt  gens  omnis  et  aetas: 
Nec  tantum  exciti,  bimari  quos  Isthmia  vallo 
Claustra  nec  undisonae  quos  circuit  umbo  Maleae, 
Sed  procul  amoti,  Phrixi  qua  semita  iungi 
Europamque  Asiamque  vetat;  quasque  ordine  gentes  410 
Litore  Abydeno  maris  alligat  unda  superni. 


i 


390  Clicladas  P  1  plangunt  Nic.  Heinsius  prohante  MenkiOj 
at  cf.  II  104  (390)  \\  391  iurandaque  noctis  P  |]  393  Ne,  precor 
PG^  (ut  coniecerat  Nic.  Heinsius)  Deprecor  PcM  Te  precor 
edd.  Hic  precor  t  \  thiasi  A  schol.  Monac.  tiasi  Leid.  pr.  m. 
thiasos  M  tiasos  Llid.  dlt.  m.  thiasis  G  |  tantum  et  nihil  A 
Leid.  D  tantum,  nihil  M  |  bello  tG  |1  394  Hoc  famam  narrare 
A  Leid.  L  Hic  famam  narrare  M  Hoc  famam  servare  cod.  Dor- 
vilii  Hic  lanam  tractare  Withofius  \\  396  Achillis  PPc  |  Hoc 
versu  codices  peiores  librum  Achilleidos  secundum  finiunt  \\ 
397  victrix  P  ||  403  ruina  Gt  1|  404  geminae  haec  H  |1  409  amoti 
tp  admotis  P  amotas  G  admotas  PcG^  admoti  DL  Et  procul 
amotae  scribendum  esse  censebat  Gronovius  \\  410  EuropenAsiam- 
que  Menkius  cf.  v.  82 


ACHILLEIDOS  L.  L  21 

Fervet  amor  belli  concussasque  erigit  urbes. 
Aera  domat  Temese,  quatitur  navalibus  ora 
Eubois,  innumera  resonant  incude  Mycenae, 
Pisa  novat  currus,  Nemee  dat  terga  ferarum,         415 
Cirrha  sagittiferas  certat  stipare  pharetras, 
Lerna  graves  clipeos  caesis  vestire  iuvencis. 
Dat  bello  pedites  Aetolus  et  asper  Acarnan, 
Argos  agit  turmas,  vacuantur  pascua  ditis 
Arcadiae,  frenat  celeres  Epiros  alumnos,  420 

Pliocis  et  Aoniae  iaculis  rarescitis  umbrae, 
Murorum  tormenta  Pylos  Messenaque  tendunt. 
Nulla  immunis  humus;  velluntur  postibus  altis 
Arma  olim  dimissa  patrum,  flammisque  liquescunt 
Dona  deum:  ereptum  superis  Mars  efferat  aurum.   425 
Nusquam  umbrae  veteres:  minorOthrys  et  ardua  sidunt 
Taygeta,  exuti  viderunt  aera  montes. 
lam  natat  omne  nemus,  caeduntur  robora  classi, 
Silva  minor  remis.     Ferrum  lassatur  in  usus 
Innumeros,  quod  rostra  liget,  quod  muniat  arma,    430 
Belligeros  quod  frenet  equos,  quod  mille  catenis 
Squalentes  nectat  tunicas,  quod  sanguine  fumet 
Yulneraque  alta  bibat,  quod  conspirante  veneno 
Impellat  mortes;  tenuant  umentia  saxa 
Attritu  et  pigris  addunt  mucronibus  iras.  435 

Nec  modus  aut  arcus  lentare  aut  fundere  glandes 
Aut  torrere  sudes  galeasque  attollere  conis. 

412  conclusasque  P  ]  413  Aera  domat  Temese  Ap  (ut  corr. 
MenJcms)  Aere  sonant  (sonat)  Temesae  (Temese)  M  cf.  Silv.  I 
i,  42  II  417  sq.  desunt  in  G  ||  418  Acanan  P  Acarnas  Pc  aspera 
carnas  G^t  aspera  carras  H  422  Messenaque  P  Mesenaque  G 
Messauaque  PcG^  Messana  H  tradunt  pD  ||  425  deum  et  M| 
ereptum  P  raptum  ceteri  \  asserit  aurum  Baehrensius  \\  428  om- 
nem  P  ||  429  lassatur  PPcGD  laxatur  ^'''ptH  |  ia  usus  P  ad 
usus  ceteri  ||  432  Squamantes  vel  Squamatas  Menkius  \\  434  te- 
uuat  umentia  P  tenuant  humentia  Leid.  tenuantque  humentia 
G^G  tenuantur  humentia  D  tenuantur  mitia  Pc  tenuantque  tu- 
mentia  tH  tenuant  acuentia  Nic.  Heinsius  ||  435  pigria  P  {ut 
coniec.  HeinsiusJ  nigris  ceteri  \  iram  Heinsius 


22  P.  PAPINII  STATII 

Hos  inter  motus  pigrarn  gemit  una  quietem 

Thessalia  et  geminis  incusat  fata  querellis, 

Quod  senior  Peleus  nec  adhuc  maturus  Achilles.    440 

lam  Pelopis  terras  Graiumque  exhauserat  orbem 
Praecipitans  in  transtra  viros  insanus  equosque 
Bellipotens.    Fervent  portus  et  operta  carinis 
Stagna  suasque  hiemes  classis  promota  suosque 
Attollit  fluctus;  ipsum  iam  puppibus  aequor  445 

Deficit  et  totos  consumunt  carbasa  ventos. 

Prima  rates  Danaas  Hecateia  congregat  Aulis, 
Rupibus  expositis  longique  crepidine  dorsi 
Euboicum  scindens  Aulis  mare,  litora  multum 
Montivagae  dilecta  deae,  iuxtaque  Oaphereus  450 

Latratum  pelago  tollens  caput.     Ille  Pelasgas 
Ut  vidit  tranare  rates,  ter  monte  ter  undis 
Intonuit  saevaeque  dedit  praesagia  noctis. 
Coetus  ibi  armorum  Troiae  fatalis,  ibi  ingens 
luratur  bellum,  donec  sol  annuus  omnes  455 

Conficeret  metas.     Tunc  primum  Graecia  vires 
Contemplata  suas;  tunc  sparsa  ac  dissona  moles 
In  corpus  vultumque  coit  et  rege  sub  uno 
Disposita  est.     Sic  curva  feras  indago  latentes 
Claudit  et  admotis  paulatim  cassibus  artat.  460 

Illae  ignem  sonitumque  pavent  difiusaque  linquunt 
Avia  miranturque  suum  decrescere  montem, 
Donec  in  angustam  ceciderunt  undique  vallem, 
Inque  vicem  stupuere  greges  socioque  timore 
Mansuescunt:  simul  hirtus  aper  simul  ursa  lupusque  465 
Cogitur  et  captos  contempsit  cerva  leones. 

438  unaP  ore  Pc  ora  G^G  hora  tH  ||  439  Thessalia  P  Thes- 
salis  ceteri  ||  440  Pellfeus  P  ||  444  suasuasque  P  ||  449  scindens  corr. 
MenJcius  scandens  codd.  ||  450  Caphereus  A  chaphereus  t  Capha- 

reus  M  edd.  cf.  v.  55  ||  451  Pelasgans  P  ||  452  tranara  P  trans- 
ire  GHD  ||  455  amnes  P|i  459  DepositaP  I|  460  inclusas  paulatim 
G  1  classibus  PPct  ||  461  Ille  P  I|  462  Avita  P  ||  463  coierunt 
Baehrensius  [|  464  timuere  ||  466  contempsit  PG^M  contempnit 
Pc  contemnit  p  edd. 


ACHILLEIDOS  L.  I.  23 

Sed  quamquam  et  gemini  pariter  sua  bella  capessant 
Atridae  famamque  avida  virtute  paternam 
Tydides  Sthenelusque  premant,  nec  cogitet  annos 
Antiloclius  septemque  Aiax  umbone  coruscet  470 

Armenti  reges  atque  aequum  moenibus  orbem, 
Consiliisque  armisque  vigil  contendat  Ulixes: 
Omnis  in  absentem  belli  manus  ardet  Achillem, 
Nomen  Achillis   amant,  et   in  Hectora  solus  Achilles 
Poscitur,  illum  unum  Teucris  Priamoque  loquuntur  475 
Fatalem.     Quis  enim  Haemoniis  sub  vallibus  alter 
Creverit  effossa  reptans  nive?     Cuius  adortus 
Cruda  rudimenta  et  teneros  formaverit  annos 
Centaurus?     Patrii  propior  cui  linea  caeli, 
Quemve  alium  Stygios  tulerit  secreta  per  amnes     480 
Nereis  et  pulchros  ferro  praestruxerit  artus? 
Haec  Graiae  castris  iterant  traduntque  cohortes. 
Cedit  turba  ducum  vincique  haut  maesta  fatetur. 

Sic  cum  palantes  Phlegraea  in  castra  coirent 
Caelicolae  iamque  Odrysiam  Gradivus  in  hastam    485 
Surgeret  et  Libycos  Tritonia  tolleret  angues 
Ingentemque  manu  curvaret  Delius  arcum, 
Stabat  anhela  metu  solum  Natura  Tonantem 
Respiciens:  quando  ille  hiemes  tonitrusque  vocaret 
Nubibus,  igniferam  quot  fulmina  posceret  Aetnen.  490 

Atque  ibi  dum  mixta  vallati  plebe  suorum 
Et  maris  et  belli  consultant  tempora  reges, 

467  quamquam  et  gemini  A  quamquam  gemini  M  |  laces- 
sant  Menkius  ||  468  avida  P  avidi  ceteri  \  patema  G^Djj  469  pre- 
mat  P  j!  471  Interpunctionem  correxi  Armenti  reges,  atque  aequum 
moenibus  orbem  consiliis  dant  edd.  ||  472  Consiliisque  AG  Consi- 
liis  M  edd.  ||  476  valibus  P  ||  477  ad  ortus  P  adortus  G^  ab  ortu 
PcM  edd.  II  481  Nerei  P  |  praestruxerit  A  Leid.  perstrinxerit  M 
praestrinxerit  Queckius,  Cf.  Mus.  Bhen.  XXX  p.  475  \\  484  pal- 
lentes  A  Leid.  D  bellantes  pGH  pallantes  t  palantes  Ald.  Ber- 
nart.  Barthius  \\  486  lybricos  P  ||  488  sola  P  solum  iam  turba 
Baehrensius  ||  490  et  49 1  tw  P  inter  se  transpositi  sunt  ||  490  quod 
fulmina  PG'-*  quot  fulmina  Leid.  pr.  m.  quo  fulmina  Pc  quae 
fulmina  M  |  Aetnen  P  et^nen  O^  Aetnam  PoM  ||  491  plebo  P 


24  P.  PAPINII  STATII 

Increpitans  magno  vatem  Calchanta  tumultu 
Protesilaus  ait  (namque  huic  bellare  cupido 
Praecipua  et  primae  iam  tunc  data  gloria  mortis):    495 
*0  nimium  Phoebi  tripodumque  oblite  tuorum, 
Thestoride,  quando  ora  deo  possessa  movebis 
lustius,  aut  quaenam  Parcarum  occulta  recludes? 
Cernis  ut  ignotum  cuncti  stupeantque  premantque 
Aeaciden?     Sordent  vulgo  Calydonius  heros  500 

Et  magno  genitus  Telamone  Aiaxque  secundus, 
Nos  quoque:  sed  Mavors  et  Troia  abrepta  probabunt. 
IUum  neglectis  (pudet  heu!)  ductoribus  omnes 
Belligerum  ceu  numen  amant.     Dic  ocius  (aut  cur 
Serta  comis  et  multus  honos?),  quibus  abditus  oris  505 
Quave  iubes  tellure  peti;  nam  fama  nec  antris 
Chironis  patria  nec  degere  Peleos  aula. 
Heia,  inrumpe  deos  et  fata  latentia  vexa, 
Laurigerosque  ignes,  si  quando,  avidissimus  hauri: 
Arma  horrenda  tibi  saevosque  remisimus  enses.       510 
Numquam  has  imbelles  galea  violabere  vittas, 
Sed  felix  numeroque  ducum  praestantior  omni, 
Si  magnum  Danais  *per  te  portendis*  Achillem.' 

lamdudum  trepido  circumfert  lumina  motu 
Intrantemque  deum  primo  pallore  fatetur  515 


494  agit  P  erat  Scriverus  \\  495  gloria  P  copia  ceteri  \  et 
primi  i.  t.  d.  c.  Martis  Bentleius  \\  498  quia  nam  P  quaenam 
G^PcpGXe^e?.  q  nam  t  quando  HD  ||  499  cunctisPPc  |  premant- 
que  AM  petantque  edd.  fremantque  Baehrensius  ||  500  Sordent 
P  Sordet  ceteri  ||  502  et  Troia  abrepta  PpG  sed  Troia  abrepta  Pc 
sed  troia  arrepta  G^  etTroia  arrepta  Leid.  Dt  arreptaque  Troia 
TSLedd.  vett.  \\  504  quur  P  (|  505  multus  PPcpG  mutus  G^HL  mitis 
t  Gronov.  \\  506  iuues  P  |1  508  Heia  im-umpe  deos  A  Eya  age 
rumpe  deos  G  Eia,  rumpe  moras  M  Eia  age  rumpe  moras  Bur~ 
mannus  Sec.  |  vexa  (al.  m.  r  superscr.)  P  vexa  PcG^  Leid.  nexa  t 
laxa  M  II  509  Laurigerique  Baehrensius  ||  511  galeareviolare  vit- 
tas  P  II  512  Sed  At  Sis  felix  M  1|  513  pro  te  A  prote(=  promte) 
Baehrensius  \  dependis  P  {an  deprendis?)  protendis  H  Leid. 
Voss.  83  pretendis  Lips.  36 


ACHILLEIDOS  L.  L  25 

Thestorides ;  mox  igne  genas  et  sanguine  torquens 
Nec  socios  nec  castra  videt,  sed  caecus  et  absens 
Nunc  superum  magnos  deprendit  in  aethere  coetus, 
Nunc  sagas  adfatur  aves,  nunc  dura  sororum 
Licia,  turiferas  modo  consulit  anxius  aras  520 

Flammarumque  apices  rapit  et  caligine  sacra 
Pascitur.     Exsiliunt  crines  rigidisque  laborat 
Vitta  comis,  nec  colla  loco  nec  in  ordine  gressus. 
Tandem  fessa  tremens  longis  mugitibus  ora 
Solvit,  et  oppositum  vox  eluctata  furorem  est:       526 
^Quo  rapis  ingentem  magni  Chironis  alumnum 
Femineis,  Nerei,  dolis?     Huc  mitte:  quid  aufers? 
Non  patiar:  meus  iste,  meus.     Tu  diva  profundi, 
Et  me  Phoebus  agit.    Latebris  quibus  abdere  temptas 
Eversorem  Asiae?     Video  per  Cycladas  altas  530 

Attonitam  et  turpi  quaerentem  litora  furto. 
Occidimus:  placuit  Lycomedis  conscia  tellus. 
0  scelus!  en  fluxae  veniunt  in  pectora  vestes. 
Scinde,  puer,  sciude  et  timidae  ne  cede  parenti. 
Ei  mihi  raptus  abit !  quaenam  haec  procul  improba  virgo  ?' 
Hic  nutante  gradu  stetit  amissisque  furoris      536 
Viribus  ante  ipsas  tremefactus  corruit  aras. 
Tunc  haerentem  Ithacum  Calydonius  occupat  heros: 
^Nos  vocat  iste  labor;  neque  enim  comes  ire  recusem, 
Si  tua  cura  trahat.     Licet  ille  sonantibus  antris     540 
Tethyos  aversae  gremioque  prematur  aquosi 
Nereos:  invenies.     Tu  tantum  providus  astu 


517  absens  Ap  amens  M  ||  518  in  aethera  coetos  P  ||  519  sa- 
gax  PpH  sacras  G  (  dira  edd.  ||  520  turicremas  Menkius  |  524  api- 
cem  PH  II  527  quid  audes  aufers  P  ||  529—662  versus  in  Pc  pr. 
m.  om.,  al.  m.  add. ;  529—660  in  Q'^  pr.  m.  om.,  margini  al.  m. 
adscripti  sunt  \\  529  At  me  Sandstroemius  l.  l.  \  addere  P  cf. 
V.  199  II  534  ne  cede  PPct  Leid.  ne  crede  G'''M  ||  537—557  ver- 
sus  desunt  in  D  ||  537  defectus  corruit  Cortius  \\  539  recusem  P 
recuso  ceteri  \\  bi\  aversae  PPcpG  Leid.  pr.  m.  Heinsiiis  Bar- 
thius  coll.  Glaudian.  de  B.  Fr.  III  319  sq.  ause  t  adversae 
G^H  Leid.  m.  alt,  \  aquosi  PPcp  aquoso  G^GH  acose  t 


26  P.  PAPINII  STATII 

Tende  animum  vigilem  fecundumque  erige  pectus. 
Nam  mihi  quis  vatum  dubiis  in  casibus  adsit 
Fata  videre  prior?'     Subicit  gavisus  Ulixes:  545 

^Sic  deus  omnipotens  firmet,  sic  adnuat  illa 
Virgo  paterna  tibi!     Sed  me  spes  lubrica  tardat: 
Grande  equidem  armatum  castris  inducere  Achillem; 
Sed  si  fata  negent,  quam  foedum  ac  triste  reverti! 
Vota  tamen  Danaum  non  intemptata  relinquam.     550 
lamque  adeo  aut  aderit  mecum  Peleius  beros, 
Aut  verum  penitus  latet  et  sine  Apolline  Calchas.' 

ConclamantDanai  stimulatque  Agamemno  volentes: 
Laxantur  coetus  resolutaque  murmure  laeto 
Agmina  discedunt.     Quales  iam  nocte  propinqua    555 
E  pastu  referuntur  aves,  vel  in  antra  reverti 
Melle  novo  gravidas  mitis  videt  Hybla  catervas. 
Nec  mora,  iam  dextras  Itliacesia  carbasus  auras 
Poscit,  et  in  remis  hilaris  sedere  iuventus. 

At  procul  occultum  falsi  sub  imagine  sexus     560 
Aeaciden  furto  iam  noverat  una  latenti 
Deidamia  virum;  sed  opertae  conscia  culpae 
Cuncta  pavet  tacitasque  putat  sentire  sorores. 
Namque  ut  virgineo  stetit  in  grege  durus  Achilles 
Exsolvitque  rudem  genetrix  digressa  pudorem,        565 
Protinus  elegit  comitem,  quamquam  omnis  in  illum 


V.553.  Priscianus  VI  29  p.  221H.:  'Statius  inlAchil- 
leidos:   Conclamant  Danai  stimulatque  Agamemno  volentes.' 


543  facundumque  G  securumque  t  |  pecto  P  pr.  m.,  sec.  corr.  \\ 
544  Non  mihi  P  |  ausit  A  adsit  corr.  Schraderus  addit  p  audet 
G  II  548  Grande  equidem  G^p  Grande  mequidem  P  Grande  qui- 
dem  tHG  ||  551  aut  om.  P  ||  553  Danii  P  |  stimulant  Agame- 
mnona  velle  G  ||  555  Qualis  P  ||  556  aves  PG^p  tL  Leid.  pr.  m. 
sic  Schraderus  Menkius  Weberus  apes  PcGH  Leid.  alt.  m.  oves 
Baehrensius  ||  557  gravitas  P  |I  558  versus  deest  in  1 1|  559  in  re- 
mos  Heinsius  |  hilares  PPc  ||  560  Ad  P  Haud  G  H  561  noverant 
P  I  latenti  PPc  Leid.  latente  WaJcefieldus  latentem  G^M  la- 
tranti  (?)  t  |j  564  in  grege  AMm  agmine  edd.  durus  PPcpG 
marg.  clarus  G^tH  Leid.  D 


ACHILLEIDOS  L.  I.  21 

Turba  coit,  blandeque  novas  nil  tale  timenti 
Admovet  insidias:  illam  sequiturque  premitque 
Improbus,  illam   oculis  iterumque  iterumque  resumit. 
Nunc  nimius  lateri  non  evitantis  inhaeret,  570 

Nunc  levibus  sertis,  lapsis  nunc  sponte  canistris 
Nunc  thyrso  parcente  ferit;  modo  dulcia  notae 
Fila  lyrae  tenuesque  modos  et  carmina  monstrat 
Chironis  ducitque  manum  digitosque  sonanti 
Infringit  citharae,  nunc  occupat  ora  canentis  575 

Et  ligat  amplexus  et  mille  per  oscula  laudat. 
Illa  libens  discit,  quo  vertice  Pelion,  et  quis 
Aeacides,  pu«rique  auditum  nomen  et  actus 
Adsidue  stupet  et  praesentem  cantat  Achillem. 
Ipsa  quoque  et  validos  proferre  modestius  artus     580 
Et  tenuare  rudes  attrito  pollice  lanas 
Demonstrat  reficitque  colus  et  perdita  dura 
Pensa  manu;  vocisque  sonum  pondusque  tenentis, 
Quodque  fugit  comites,  nimio  quod  lumine  sese 
Figat  et  in  verbis  intempestivus  anhelet,  585 

Miratur:  iam  iamque  dolos  aperire  parantem 
Virginea  levitate  fugit  prohibetque  fateri. 
Sic  sub  matre  Rhea  iuvenis  regnator  Olympi 
Oscula  securae  dabat  insidiosa  sorori 
Frater  adhuc,  medii  donec  reverentia  cessit  590 

Sanguinis  et  veros  germana  expavit  amores. 
Tandem  detecti  timidae  Nereidos  astus. 

Lucus  Agenorei  sublimis  ad  orgia  Bacchi 
Stabat  et  admissum  caelo  nemus:  huius  in  umbra 
Alternam  renovare  piae  trieterida  matres  595 

567  nihil  P  '  570  v.  in  p  postv.  575  invenitur  \  inhaeret  AMm 
adhaeret  edd.  \\  572  motae  Heinsius\\  574  sonantis  P  ^  576  amplexu 
Fr.  Modius  amplexu  nec  nulla  Withofius  \\  578  v.  in  t  al.  manu 
inter  v.  577  et  580  insertus  |)  579  v.  in  t  marg.  adscriptus  || 
582  colos  codd.  colus  scripsi  cum  D  coll.  v.  635  Theb.  III  242 
X  649  I  perfida  durat  P  ||  583  Interpunctionem  correxi  cum 
Menldo  et  Vuebnero  \\  585  Figit  M  |  anhelat  tD  ||  594  hujus 
in  ume  P  ||  595  Alternam  P  Gronovius  Alternum  ceteri  \  reno- 


28  P.  PAPINII  STATII 

Consuerant  scissumque  pecus  terraque  revulsas 

Ferre  trabes  gratosque  deo  praestare  furores. 

Lex  procul  ire  mares:  iterat  praecepta  verendus 

Ductor,  inaccessumque  viris  edicitur  antrum. 

Nec  satis  est:  stat  fine  dato  metuenda  sacerdos      600 

Exploratque  aditus,  ne  quis  temerator  oberret 

Agmine  femineo.     Tacitus  sibi  risit  Achilles. 

IUum,  virgineae  ducentem  signa  catervae 

Magnaque  difficili  solventem  brachia  motu 

(Et  sexus  pariter  decet  et  mendacia  matris)  605 

Mirantur  comites.     Nec  iam  pulcherrima  turbae 

Deidamia  suae  tantumque  admota  superbo 

Yincitur  Aeacide,  quantum  premit  ipsa  sorores. 

Ut  vero  e  tereti  demisit  nebrida  collo 

Errantesque  sinus  hedera  collegit  et  alte  610 

Cinxit  purpureis  flaventia  tempora  vittis 

Vibravitque  gravi  redimitum  missile  dextra: 

Attonito  stat  turba  metu,  sacrisque  relictis 

Illum  ambire  libet  pronosque  attollere  vultus. 

Talis,  ubi  ad  Thebas  vultumque  animumque  remisit  615 

Euhius  et  patrio  satiavit  pectora  luxu, 

Serta  comis  mitramque  levat  thyrsumque  virentem 

Armat  et  hostiles  invisit  fortior  Indos. 

Scandebat  roseo  medii  fastigia  caeli 
Luna  iugo,  totis  ubi  somnus  inertior  alis  620 

Defluit  in  terras  mutumque  amplectitur  orbem: 
Consedere  chori  paulumque  exercita  pulsu 
Aera  tacent,  tenero  cum  solus  ab  agmine  Achilles 


vare  PH  revocare  ceteri  \  triethyrida  P  trieterica  ceteri  trieterida 
corr.  Gronovius,  cf.  Theh.  IV  722  VII  93  IX  480  Silv.  116,  72 
596  spissumque  P  ]|  598  Rex  P  ||  599  educitur  Pt  ||  600  Nec 
satis  stat  est  P  |  vite  data  Schraderus  ||  601  hsihitus  Schraderus  \\ 
602  sibi  risit  P  subrisit  ceteri  \\  609  e  tereti  PH  ex  tereti  t  et 
tereti    Gp     tereti    TcB  Leid.      a   tereti    edd.     \      dimisit   M  jl 

618  invisit  TTc  Leid.  Gronov.  invasit  vel  invadit  M  edd.  vett.\\ 

619  niveo  Menkius 


ACHILLEIDOS  L.  L  29 

Haec  secum:  ^Quonam  timidae  commenta  parentis 
Usque  feres?  primumque  imbelli  carcere  perdes      625 
Florem  animi?  non  tela  licet  Mavortia  dextra, 
Non  trepidas  agitare  feras?  ubi  campus  et  amnes 
Haemonii?  quaerisne  meos,  Spercliee,  natatus 
Promissasque  comas?  an  desertoris  alumni 
NuUus  honos?  Stygiasque  procul  iam  raptus  ad  umbras 
Dicor,  et  orbatus  plangit  mea  funera  Chiron?         631 
Tu  nunc  tela  manu,  nostros  tu  dirigis  arcus 
Nutritosque  mihi  scandis,  Patrocle,  iugales: 
Ast  ego  pampineis  diffundere  brachia  thyrsis 
Et  tenuare  colus  (pudet  heu  taedetque  fateri!)        635 
lam  scio.     Quin  etiam  dilectae  virginis  ignem 
Aequaevamque  facem  captus  noctesque  diesque 
Dissimulas?     Quonam  usque  premes  urentia  pectus 
Vulnera?  teque  marem(pudetheu!)necamoreprobabis?' 
Sic  ait;  et  densa  noctis  gavisus  in  umbra        640 
Tempestiva  suis  torpere  silentia  furtis 
Vi  potitur  votis  et  toto  pectore  veros 
Admovet  amplexus:  vidit  chorus  omnis  ab  alto 
Astrorum  et  tenerae  rubuerunt  cornua  Lunae. 
Illa  quidem  clamore  nemus  montemque  replevit:     645 
Sed  Bacchi  comites,  discussa  nube  soporis, 
Signa  choris  indicta  putant;  fragor  undique  notus 
Tollitur,  et  thyrsos  iterum  vibrabat  Achilles, 
Ante  tamen  dubiam  verbis  solatus  amicis: 


627   sagittare  feras  P  ||  628  queresne  P   |    Sperchie  codd. 

ut  sec.  manu 

Sperchee  seripsi,  cf.  v.  102  ||  632  tela  gradumanu  P  ||  635  colus 
A  colos  Mm  cf.  v.  582  \  pudet  haec  (heu  al.  m.  superscr.)  P 
piget  heu  p  ||  636—721  (II  47)  versus  in  t  desunt,  cum  inter  fol. 
7  et  8  folium  exciderit  [|  637  Aequaevaeque  Schraderus  \\  638  Quo- 
nam  ipse  P  |  presumerentia  P  premis  urgencia  PcD  premes  ur- 
gentia  G  Leid.  \\  639  meque  Pc  p  |  probaris  PDG  sec.  m.  \\  642  cor- 
pore  Baehrensius  \\  643  vidit  P  risu  G'-^  ludit  G  risit  PcM  rubuit 
Scriverus  ||  648  vibrat  P  vibravit  GH  ||  649  solatus  P  solatur 
ceteri 


30  P.  PAPINII  STATII 

^llle  ego  (quid  trepidas?),  genitum  quem  caerula  mater 
Peneis  silvis  nivibusque  immisit  alendum  651 

Thessalicis.  Nec  ego  hos  cultus  aut  foeda  subissem  • 
Tegmina,  ni  primo  te  visa  in  litore:  cessi 
Te  propter,  tibi  pensa  manu,  tibi  mollia  gesto 
Tympana.    Quid  defles  magno  nurus  addita  ponto?  655 
Quid  gemis  ingentes  caelo  paritura  nepotes? 
Sed  pater  — :  ante  igni  ferroque  excisa  iacebit 
Scyros  et  in  tumidas  ibunt  haec  versa  procellas 
Moenia,  quam  saevo  mea  tu  conubia  pendas 
Funere:  non  adeo  parebimus  omnia  matri.'  660 

[Vade,  sed  ereptum  celes  taceasqiie  pudorem.] 

Obstipuit  tantis  regina  exterrita  monstris, 
Quamquam  olim  suspecta  fides  et  comminus  ipsum 
Horruit  et  facies  multum  mutata  fatentis. 
Quid  faciat?  casusne  suos  ferat  ipsa  parenti?  665 

Seque  simul  iuvenemque  premat,  fortassis  acerbas 
Hausurum  poenas?     Et  adhuc  in  corde  manebat 
Ille  diu  deceptus  amor:  silet  aegra  premitque 
lam  commune  nefas;  unam  placet  addere  furtis 
Altricem  sociam,  precibus  quae  victa  duorum         670 
Adnuit.     Illa  astu  tacito  raptumque  pudorem 
Surgentemque  uterum  atque  aegros  in  pondere  menses 
Occuluit,  plenis  donec  stata  tempora  metis 
Attulit  et  partus  index  Lucina  resolvit. 


650  genitum  ApD  Schraderus  genuit  GHt  ||  651  Peneis 
PcG^  Paeneiouis  P  Peneios  Leid.  pr.  m.  Peneos  p  Pelleis  H 
Peliacis  edd.  Nescio  an  scribendum  sit  Haemoniis  coll.  vv.  98. 
229.  476.  627  sq.  id  quod  cod.  Lindenbrogii  exhihet  ||  653  ni 
e  primo  te  vias  P  ||  656  gemes  P  ||  657  Sed  pater  —  Ante  igni 
distinxit  cum  Barthio  MenMus  Sed  pater  ante  igni,  ferroque  edd. 
Sed  patria  G  Leid.  ut  scribendum  censebat  Heinsius  \\  659  pen- 
das  Sandstroemius  cum  cod.  Lindenbrogii  perdas  AM  |j  661  ver- 
sum  omittunt  PG^pH  Leid.  pr.  m.,  uncis  inclusi  \\  673  plenisque 
P  II  674  Plurimi  codices  atque  editiones  praeter  Lindenbrogianam 
et  Cruceanam  fere  omnes  hoc  versu  librum  primum  finiunt,  co- 
dices    novicii  atque  editiones   Lind.    et    Cruc.    librum   tertium 


ACHILLEIDOS  L.  I.  31 

^j  lamque  per  Aegaeos  ibat  Laertia  flexus  675 

Puppis,  et  innumeras  mutabant  Cycladas  aurae: 
lam  Paros  Olearosque  latent;  iam  raditur  alta 
Lemnos  et  a  tergo  decrescit  Bacchica  Naxos, 

5  Ante  oculos  crescente  Samo;  iam  Delos  opacat 
Aequor:  ibi  e  celsa  libant  carchesia  puppe  680 

Responsique  fidem  et  verum  Calchanta  precantur. 
Audiit  Arquitenens  Zephyrumque  e  vertice  Cynthi 
Impulit  et  dubiis  pleno  dedit  omina  velo. 

10  It  pelagi  secura  ratis:  quippe  alta  Tonantis 
lussa  Thetin  certas  fatorum  vertere  leges  685 

Arcebant  aegram  lacrimis  ac  multa  gementem, 
Quod  non  erueret  pontum  ventisque  fretisque 
Omnibus  invisum  iam  tunc  sequeretur  Ulixem. 

15  Frangebat  radios  humili  iam  pronus  Olympo 

Phoebus   et  Oceani  penetrabile  litus  anhelis  690 

Promittebat  equis:  cum  se  scopulosa  levavit 
Scyros;  in  hanc  totos  emisit  puppe  rudentes 
Dux  Laertiades,  sociisque  resumere  pontum 

20  Imperat  et  remis  Zephyros  supplere  cadentes. 

Accedunt  iussa,  et  magis  indubitata  magisque         695 
Scyros  erat  placidique  super  Tritonia  custos 
Litoris.     Egressi  numen  venerantur  amicae 


Achilleidos :  at  in  A  Leid.  Paris.  11324  nulla  adnotatio  invenitur, 
cum  versus  286  libri  secundi  qui  vulgo  dicitur  libro  primo  adnu- 
merentur.  Cf.  Philol  XXXIV  p.  475  sqq.  !|  675  flexus  A  Leid.  pr. 
m.  fluctus  M  II  676  Cyclades  auras  AM  Cycladas  aurae  edd.  \  innu- 

olcros  sec.  m. 

meras  mutabant  Cycladas  aurae  corr.  Koestlinus  \\  677  claresque 

pr.  m.  P  II  678  'canaxos  •  bacchi'  P  ||  680  puppi  P  ||  682  Arquite- 
nens  P  Arcitenens  ceteri  \\  684  pelao^i  G^  Nic.  Tleinsius  et  Bur- 
mannus  \  pelago  PPcM  |  sonantis  P  ||  686  multa  timentem  P|I 
691  Permittebat  Heinsius  \  cum  e  P  ||  693  sociisque  P  sociosque 
ceteri  \  portum  P  contum  Wernsdorfius  ||  695  iuxta  P  iussa  corr. 
Baehrensius  iussis  Pc  G^  Leid.  G  D  iussi  p  |  et  magis  P  [et]  ma- 
gis  Pcp  et  iam  magis  G^  et  om.  M 


32  P.  PAPINII  STATII 

n  Aetolusque  Itliacusque  deae.     Tunc  providus  heros, 

25  Hospita  ne  subito  terrerent  moenia  coetu, 
Puppe  iubet  remanere  suos;  ipse  ardua  fido  700 

Cum  Diomede  petit.     Sed  iam  praevenerat  arcis 
Litoreae  servator  Abas  ignotaque  regi 
Ediderat  (sed  Graia  tamen)  succedere  terris 

so  Carbasa.    Procedunt,  gemini  ceu  foedere  iuncto 
Hiberna  sub  nocte  lupi:  licet  et  sua  pulset  705 

Natorumque  fames^  penitus  rabiemque  minasque 
Dissimulant  bumilesque  meant,  ne  nuntiet  hostes 
Cura  canum  et  trepidos  moneat  vigilare  magistros. 

55  Sic  segnes  heroes  eunt  campumque  patentem, 

Qui  medius  portus  celsamque  interiacet  urbem,       710 
Alterno  sermone  terunt;  prior  occupat  acer 
Tydides:  ^Qua  nunc  verum  ratione  paramus 
Scrutari?  namque  ambiguo  sub  pectore  pridem 

40  Yerso,  quid  imbelles  thjrsos  mercatus  et  aera 

Urbibus  in  mediis  Baccheaque  terga  mitrasque       715 
Huc  tuleris  varioque  aspersas  nebridas  auro? 
Hisne  gravem  Priamo  Phrygibusque  armabis  Achillem?' 
Illi  subridens  Ithacus  paulum  ore  remisso: 

45  ^Haec  tibi,  virginea  modo  si  Lycomedis  in  aula  est 
Fraude  latens,  ultro  confessum  in  proelia  ducent    720 
Peliden;  tu  cuncta  citus  de  puppe  memento 
Ferre,  ubi  tempus  erit,  clipeumque  his  iungere  donis, 
Qui  pulcher  signis  auroque  asperrimus  astat. 

50  Hoc  sat  erit:  tecum  lituo  bonus  adsit  Agyrtes 
Occultamque  tubam  tacitos  apportet  in  usus.'  725 

700  iuuet  P^  II  706  penitus  labemque  P  ||  708  moneant  G^  || 
710  medios  P  j  portus  ADH  portum  pGt  ||  711  terunt  PPc  fe- 
runt  G  serunt  p  edd.  vett.  serunt  vel  ferunt  G^  (s  vel  f  in  ras.)  || 
713  pridem  PG  quidem  Pc  quiddam  G^  Leid.  edd.  vett.  quon- 
dam  Gronovius  ||  716  variosque  P  ||  717  Priamo  phrigib.  P  Priamo 
frigibusque  G  Phrygibus  Priamoque  PcG^M  |  armabis  P  armatus 
Pc  armamus  G^M  ||  721  tu  nunc  tacitus  P  ||  723  hasta  P  ardet 
ceteri  hac  stat  Scriverus  astat  scripsi  coll.  v.  198  ||  724  Haec 
sat  erit  A   Haec  sat  erunt  p   Hoc  sat  erit  tm  |  Acyrtes,  P 


ACHILLEIDOS  L.  I  33 

"  Dixerat,  atque  ipso  portarum  in  limine  regem 

Cernit  et  ostensa  pacem  praefatus  oliva: 
'Magna,  reor^  pridemque  tuas  pervenit  ad  aures 

55  Fama  trucis  belli,  regum  placidissime,  quod  nunc 
Europamque  Asiamque  quatit.    Si  nomina  forte      730 
Huc  perlata  ducum,  fidit  quibus  ultor  Atrides: 
Hic  tibi,  quem  tanta  meliorem  stirpe  creavit 
Magnanimus  Tydeus,  Ithacis  ego  ductor  Ulixes. 

60  Causa  viae  (metuam  quid  enim  tibi  cuncta  fateri, 
Cum  Graius  notaque  fide  celeberrimus  unus?)         735 
Explorare  aditus  invisaque  litora  Troiae, 
Quidve  parent/     Medio  sermone  intercipit  ille: 
*Adnuerit  fortuna,  precor,  dextrique  secundent 

<?-^  Ista  dei !    Nunc  bospitio  mea  tecta  piumque 

Inlustrate  larem.'     Simul  intra  limina  ducit.  740 

Nec  mora,  iam  mensas  famularis  turba  torosque 
Instruit.     Interea  visu  perlustrat  Ulixes 
Scrutaturque  domum,  si  qua  vestigia  magnae 

10  Virginis  aut  dubia  facies  suspecta  figura; 
Porticibusque  vagis  errat  totosque  penates,  745 

Ceu  miretur,  adit:  velut  ille  cubilia  praedae 
Indubitata  tenens  muto  legit  arva  Molosso 
Venator,  videat  donec  sub  frondibus  bostem 

75  Porrectum  somno  positosque  in  cespite  dentes. 

Rumor  in  arcana  iamdudum  perstrepit  aula,   750 
Virginibus  qua  fida  domus,  venisse  Pelasgum 
Ductores  Graiamque  ratem  sociosque  receptos. 


727  versus  in  Leid.  contextu  om.,  dl.  m.  marg.  additus  \ 
obtenta  Nic.  Heinsius  \  praefatus  A  Leid.  marg.  praefatur  M  j| 
728  pridemque  tuas  ApD  pridem  vestras  GHt  Cf.  Mus.  Blien. 
XXX  p.  475  sq.  \\  730  si  nomina  forte  AM  si  nomina  nosti 
H  pr.  m.  si  nomina  quaeras  edd.  ||  733  Ithacus  P  schol.  itacus 
G  Ythacus  H  ||  734  cuncta  tibi  fateri  P  ||  735  graiuus  P  ||  738  dex- 
trisque  P  f|  744   figurae  P  f)  746    obit  Heinsius  ||   747    muto   P 

m  sec.  7)1. 

PcpG    multo    GH  edd.  \  arva        P 

Statii  AcniLLEja.  3 


34  P.  PAPINII  STATII 

i^Iure  pavent  aliae;  sed  vix  sua  gaudia  celat 

so  Pelides   avidusque  novos  heroas  et  arma 

Vel  talis  vidisse  cupit.     lamque  atria  fervent  755 

Regali  strepitu  et  picto  discumbitur  ostro, 
Cum  pater  ire  iubet  natas  comitesque  pudicas 
Natarum.     Subeunt,  quales  Maeotide  ripa, 

*.5  Cum  Scythicas  rapuere  domos  et  capta  Getarum 
Moenia,  sepositis  epulantur  Amazones  armis.  760 

Tum  vero  intentus  vultus  ac  pectora  Ulixes 
Perlibrat  visu:  sed  nox  inlataque  fallunt 
Lumina  et  extemplo  latuit  mensura  iacentum. 

90  At  tamen  erectumque  genas  oculisque  vagantem 
Nullaque  virginei  servantem  signa  pudoris  765 

Defigit  comitique  obliquo  lumine  monstrat. 
Quid?  nisi  praecipitem  blando  complexa  moneret 
Deidamia  sinu  nudataque  pectora  semper 

95  Exsertasque  manus  umerosque  in  veste  teneret, 
Et  prodire  toris  et  poscere  vina  vetaret  770 

Saepius,  et  fronti  crinale  reponeret  aurum? 
[Argolicis  ducibus  iam  tunc  patuisset  Achilles.] 
Ut  placata  fames  epulis  bis  terque  repostis, 
100  Rex  prior  adloquitur  paterisque  bortatur  Acbivos: 
'Invideo  vestris,  fateor,  decora  inclita  gentis  775 

Argolicae,  coeptis:  utinam  et  mihi  fortior  aetas, 


753  versus  in  G'^  eontextu  om.y  marg.  al.  m.  additus  \  lure 
codd.  Ire  Schraderus  Inde  Baehrensius  \  vix  sua  G  G^  (ut  emen- 
dahat  Schraderus)  vix  nova  PPcM  |  di\^exi  Schraderus  ||  754  avi- 
dosque  P  II  756  discumbitur  aulro  P  |  760  suppositis  codd.  prae- 
ter  Leid.  qui  praebet  s///=  positis;  sepositis  emendavit  Schra- 
derus  \\  761  intentos  PPc  |  762  Perlibrat  P  Perlibat  Pc  Per- 
liba/Z/G^  Praelibat  M  ||  763  iacentum  P  iacentis  ceteri  ||  765  pu- 
doreis  P  ||  767  versus  hoc  loco  in  t  omissus  inter  v.  770  et  771 
insertus  est  \  Quid  P  Quod  M  Quem  t  Quc  (in  ras.)  Leid.  || 
768  tempora  P  ||  772  versum  qui  deest  in  P,  in  PcG^  prima  m., 
marg.  sec.  m.  additus,  in  ceteris  invenitur,  uncis  inclusi  mu- 
tata  interpunctione  \\  776  utinam  et  mihi  PPcG  utinam///mihi 
G'    utinam  mihi  M 


ACHILLEIDOS  L.  L  35 

n  Quaeque  fuit,  Dolopas  cum  Scyria  litora  adortos 
Perdomui  fregique  vadis!  quae  signa  triumphi, 

105  Vidistis  celsa  murorum  in  fronte  carinas. 

Saltem  si  suboles,  aptum  quam  mittere  bello  —    780 
Nunc  ipsi  viresque  meas  et  cara  videtis  782 

Pignora:  quando  novos  dabit  baec  mihi  turba  nepotes?' 

ii(?  Dixerat,  et  sollers  arrepto  tempore  Ulixes: 

^Haut  spernenda  cupis-,  quis  enim  non  visere  gentes  785 
Innumeras  variosque  duces  atque  agmina  regum 
Ardeat?     Omne  simul  roburque  decusque  potentis 
Europae  meritos  ultro  iuravit  in  enses. 

115  Rura  urbesque  vacant,  montes  spoliavimus  altos, 
Omne  fretum  longa  velorum  obtexitur  umbra;         790 
Tradunt  arma  patres,  rapit  inrevocata  iuventus. 
Non  alias  umquam  tantae  data  copia  famae 
Fortibus   aut  campo  maiore  exercita  virtus.' 

120  Aspicit  intentum  vigilique  haec  aure  trahentem, 
Cum  paveant  aliae  demissaque  lumina  flectant,       795 
Atque  iterat;  ^Quisquis  proavis  et  gente  superba, 
Quisquis  equo  iaculoque  potens,  qui  praevalet  arcu, 
Omnis  honos  illic,  illic  ingentia  certant 

125  Nomina:  vix  timidae  matres  aut  agmina  cessant 

101  Possem,  plena  forent  mihi  gaudia;  namque  iuvarem.  781 

V.  794.  Priscianus  VII  65  p.  342  H.:  'Statius  in  I  (II 
Krehlius)  Achilleidos :  Aspicit  intentum  vigiHque  haec  aure 
trahentem.' 


779  celsa  P  celsas  ceteri  \\  780  aptum  P  aptam  PcG^M  ap- 
tem  Menkius  optem  Wernsdorfius  \  Aptam  si  sobolem  saltem 
quam  immittere  bello  G  ||  781  Statius ,  ut  solet,  sermonem  db- 
rupit,  cf.  V.  47.  657;  id  non  videbat  interpolator,  cuius  verba: 
'Possem,  plena  forent  mihi  gaudia;  namque  iuvarem'  exstant 
in  D  Leid.  marg.  Lips.  36  Voss.  83  wiarg.  edd.  ante  Grono- 
vium  II  784  abrepto  P  ||  788  Europes  G^  Leid.  |  Europae  iunctos 
m  I  ultro  meritos  Jjeid.  \\  789  spoliavimus  alnis  Heinsius  Gro- 
novius  Burmannus  \\  791  rapit  Ap  ruit  M  ||  794  bibentem  Gro- 
novius  II  796  superba  P  superbus  M  superbit  G  ||  799  aut  agmina 
AM    vix  agmina  edd. 

3* 


36  P.  PAPINII  STATII 

7/Yirginea;  a!  multum  steriles  damnatus  in  annos    800 
Invisusque  deis,  si  quem  haec  nova  gloria  segnem 
Praeterit.'     Exisset  stratis,  ni  provida  signo 
Deidamia  dato  cunctas  hortata  sorores 

^30  Liquisset  mensas  ipsum  complexa.     Sed  haeret 

Respiciens  Ithacum  coetuque  novissimus  exit.  805 

Ille  quoque  incepto  paulum  ex  sermone  remittit 
Pauca  tamen  iuugens:  ^At  tu  tranquillus  in  alta 
Pace  mane  carisque  para  conubia  natis, 

•'•?-5  Quas  tibi  sidereis  divarum  vultibus  aequas 

Fors  dedit,  ut  me  olim  tacitum  reverentia  tangit!  810 
Is  decor  et  formae  species  permixta  virili.' 
Occurrit  genitor:  ^Quid  si  aut  Bacchea  ferentes 
Orgia,  Palladias  aut  circum  videris  aras? 

•^^  Et  dabimuS;  si  forte  novus  cunctabitur  auster.' 
Excipiunt  cupidi  et  tacitis  spes  addita  votis.  815 

Cetera  depositis  Lycomedis  regia  curis 
Tranquilla  sub  pace  silet,  sed  longa  sagaci 
Nox  Ithaco,  lucemque  cupit  somnumque  gravatur. 

145      Yixdum  exorta  dies  et  iam.  comitatus  Agyrta 

Tydides  aderat  praedictaque  dona  ferebat.  820 

Nec  minus  egressae  thalamo  Scyreides  ibant 
Ostentare  choros  promissaque  sacra  verendis 
Hospitibus.     Nitet  ante  alias  regina  comesque 

150  Pelides:  qualis  Siculae  sub  rupibus  Aetnae 


800  Vh"gfinea  multum  Ap  Virginea;  a!  multum  corr.  BaeJi- 
rensiiis  Virginea  et  multum  GHD  Virginea  hic  multum  t|| 
803  cuncta  P  |1  806  Ille  quoque  P  Ille  quidem  ceteri  \  incerto 
P  I  remittit  AM  remisit  edd.  ||  810  Fors  A  M  Sors  t  edd.  ||  811  Is 
decor  PG^pD  Gronovius  His  decor  PcHt  Leid.  Hic  decor  G| 
et  formae  AM  est  form^e  edd.  vett  \  Is  decor  est  formae  et 
species  Menkius  Hic  decor  haec  formae  species  Livineius^ 
812  Quid  si  aut  P  Quid  si  ceteri  ||  817  sub  nocte  D  |  agaci  P  || 
818  somnumque  gravatur  A  somnoque  gravatur  M  m  somnosque 
gravatur  Heinsius.  Cf.  Mus.  Bhen.  XXX  p.  476  \\  821  talamo 
P  Leid.  thalamo  Pc  M    thalamis  edd. 


ACHILLEIDOS  L.  L  37 

//Naidas  Ennaeas  inter  Diana  feroxque  825 

Pallas  et  Elysii  lucebat  sponsa  tyranni. 
lamque  niovent  gressus  thiasisque  Ismenia  buxus 
Signad  edit,  quater  aera  Rheae,  quater  enthea  pulsant 

155  Terga  manu  variosque  quater  legere  recursus. 

Tunc  thyrsos  pariterque  levant  pariterque  reponunt    830 
Multiplicantque  gradum,  modo  quo  Curetes  in  actu, 
Quoque  pii  Samothraces  eunt;  nunc  obvia  versae 
Pectine  Amazonio,  modo  quo  citat  orbe  Lacaenas 

if^o  Delia  plaudentesque  suis  intorquet  Amyclis. 

Tunc  vero,  tunc  praecipue  manifestus  Achilles        835 
Nec  servare  vices  nec  brachia  iungere  curat; 
Tunc  molles  gressus,  tunc  aspernatur  amictus 
Plus  solito  rumpitque  choros  et  plurima  turbat. 

^65  Sic  indignantem  thyrsos  acceptaque  matris 

Tympana  iam  tristes  spectabant  Penthea  Thebae.    840 

Solvuntur  laudata  cohors  repetuntque  paterna 
Limina,  ubi  in  mediae  iamdudum  sedibus  aulae 
Munera  virgineos  visus  tractura  locarat 

170  Tydides,  signum  hospitii  pretiumque  laboris: 

Hortaturque  legant,  nec  rex  placidissimus  arcet.     845 
Heu  simplex  nimiumque  rudis,  qui  callida  dona 
Graiorumque  dolos  variumque  ignoret  Ulixem! 
Hic  aliae,  quas  sexus  iners  naturaque  ducit, 

■^75  Aut  teretes  thyrsos  aut  respondentia  temptant 

Tympana,  gemmatis  aut  nectunt  tempora  limbis:  850 
Arma  vident  magnoque  putant  donata  parenti. 
At  ferus  Aeacides,  radiantem  ut  comminus  orbem, 


826  Naidas  PPc  (ut  coniecerat  Bentleius  cf.  v.  295)  Nayadas 
H  Naides  G^pt  Naiades  JiQt  Leid.  \  aetneas  P  G'-^  aethneas  Pc 
ethneas  M  Ennaeas  correxit  Gronovius  Hennaeas  Ileinsius  Cf. 
Theh.  IV  124  Silv.  V  3,  377  \\  826  eloysii  P  ||  827  thiasisque 
inmoenia  P  ||  828  entea  P  enthea  scripsi  cum  Baehrensio  coll. 
Silv.I  5,  1  euhia  PcQ^  enchia  vel  enthia  t  euchia  M  Evia  edd.\\ 
832  piideis  amothraces  P  ||  836  brachia  iungere  AM  iungere 
brachiap  |1  838  Insolitos  Burmannus  \\  847  ignoretPPcp  ignorat 
G^  M  I  va-  frumque  ignoret  Ileinsius 


38  P.  PAPINII  STATII 

^^Caelatum  pugnas  (saevis  et  forte  rubebat 

•?<?<?  Bellorum  maculis)   acclinem  conspicit  bastae : 

Infremuit  torsitque  genas,  et  fronte  relicta  855 

Surrexere  comae;  nusquam  mandata  parentis, 
Nusquam  occultus  amor,  totoque  in  pectore  Troia  est. 
Ut  leo,  materno  cum  raptus  ab  ubere  mores 

•?*5  Accepit  pectique  iubas  hominemque  vereri 

Edidicit  nullasque  rapi  nisi  iussus  in  iras,  860 

Si  semel  adverso  radiavit  lumine  ferrum, 
Eiurata  fides  domitorque  inimicus:  in  illum 
Prima  fames,  timidoque  iuvat  saevire  magistro. 

190  Ut  vero  acceesit  propius  luxque  aemula  vultum 

Reddidit  et  simili  talem  se  vidit  in  auro,  865 

Horruit  erubuitque  simul.  Tunc  acer  Ulixes 
Admotus  lateri  submissa  voce:  ^Quid  haeres? 
Scimus'  ait,  ^tu  semiferi  Chironis  alumnus, 

J55Tu  caeli  pelagique  nepos:  te  Dorica  classis, 

Te  tua  suspensis  exspectat  Graecia  signis,  870 

Ipsaque  iam  dubiis  nutant  tibi  Pergama  muris. 
Heia,  abrumpe  moras:  sine  perfida  palleat  Ide, 
Et  iuvet  haec  audire  patrem,  pudeatque  dolosam 

200  Sic  pro  te  timuisse  Thetin.'     lam  pectus  amictu 
Laxabat,  cum  grande  tuba   sic  iussus  Agyrtes        875 
Insonuit:  fugiunt  disiectis  undique  donis 
Implorantque  patrem  commotaque  proelia  credunt. 
Illius  intactae  cecidere  a  pectore  vestes, 


853  et  forte  rubebat  PPcpt  Leid.  et  forte  rubebant  G^  qui 
forte  rubebat  DGH  et  forte  rubeutein  edd.  Interpunctionetn 
correxi  ||  854  acclineni'  conspicit  Ap  Leid.  acclivem  conspicit  M 
acclinem  et  conspicit  edd.  \  hastae  Ap  Leid.  hastam  M  j  860  rapi 
AGL  ruit  M  cf.  v.  791  \\  863  iuuet  P  |  servire  PM  servisse 
G^Pc  fuissc  H  iuvat  saevire  corr.  Baehrensius  \\  865  talem  se 
A.Ct  Leid.  se  talem  D  (ut  e  cod.  Voss.  emendahat  Heinsius)  si- 
milem  tandem  se  edd.  \\  872  Eia  abrumpe  P  Heia  abrumpe 
PcG^  Eia  rumpe  M  Eia,  age,  rumpe  edd.  \  idem  P  Ide  Pc  cf. 
V.927  Ida  G^M  idi  1 1|  875  achyrtes  P 


ACHILLEIDOS  L.  L  39 

^Q^IsLm  clipeus  breviorque  manu  consumitur  hasta 

(Mira  fides!),  Ithacumque  umeris  excedere  visus      880 
Aetolumque  ducem:  tantum  subita  arma  calorque 
Martius  horrenda  confundit  luce  penates. 
Immanisque  gradu,  ceu  protinus  Hectora  poscens, 

2^^  Stat  medius  trepidante  domo:  Peleiaque  virgo 

Quaeritur.     Ast  alia  plangebat  parte  retectos  885 

Deidamia  dolos,  cuius  cum  grandia  primum 
Lamenta  et  notas  accepit  pectore  voces, 
Haesit  et  occulto  virtus  infracta  calore  est. 

215  Demittit  clipeum  regisque  ad  lumina  versus 

Attonitum  factis  inopinaque  monstra  paventem,      890 
Sicut  erat,  mediis  Lycomedem  adfatur  in  armis: 
^Me  tibi,  care  pater,  (dubium  dimitte  pavorem!) 
Me  dedit  alma  Thetis:  te  pridem  tanta  manebat 

22»  Gloria;  quaesitum  Danais  tu  mittis  Achillem, 

Gratior  et  magno,  si  fas  dixisse,  parente  895 

Et  dulci  Chirone  mihi.     Sed  corda  parumper 
Huc  adverte  libens  atque  has  bonus  accipe  voces. 
Peleus  te  nato  socerum  et  Thetis  hospita  iungunt, 

225  Adlegantque  suos  utroque  a  sanguine  divos. 

Unam  virgineo  natarum  ex  agmine  poscunt:  900 


v.  898  sq.  Eutyches  art.  II  6  p.475, 13K.;  'Statius  AchiL 
leidos  I  {ita  codd.^  II  mutavit  Keilius)  libro:  Peleus  te  nato  so- 
cerum  et  Thetis  hospita  iungunt.' 


879  brevior  clipeus  P  1  leviorque  3Ienkius  ||  vv.  881.  882 
in  Gt^  contextu  ovim.,  sec.  m.  ma/rg.  additi  sunt  \\  884  Peleaque  P 
pelegia  G^  peleicaque  D  Peleia  PcM  Leid.  Peleiaque  scripsi. 
Cf.    de  coalescentium  vocalium  apud  Statium  usu  0.  Muelleri 

quaestt.  Statt.  p.  13  \\  885  Hast  P  ||  889  Demittit  PG^  dimittit 
Leid.  dimittit  PcM  Dimiait  H  |  limina  PPcGH||  890  factis  P 
fatis  ceteri  |1  891  Sicut  erat  nudis  P  I|  892  pavorem  P  timorem 
ceteri  \\  893  Me  dedit  alma  Thetis  PcG^M  Me  dedit  Thetis  alma 
P  Me  Thetis  alma  dedit  Leid.  |i  895  versus  in  G^  co^itextu  om.^ 
marg.  sec.  manu  additus  |  parentem  P  ||  898  Peleus  te  AM  Eu- 
tych.   Te  Peleus  p 


40  P.  PAPINII  STATII 

^/Dasne?   an   gens  humilis  tibi  degeneresque  videmur? 
Non  renuis.     lunge  ergo  manus  et  concipe  foedus 
Atque  ignosce  tuis.     Tacito  iam  cognita  furto 

230  Deidamia  mihi;  quid  enim  his  obstare  lacertis, 

Qua  potuit  nostras  possessa  repellere  vires?  905 

Me  luere  ista  iube;  pono  arma  et  reddo  Pelasgis 
Et  maneo.     Quid  triste  fremis?  quid  lumina  mutas? 
lam  socer  es'  (natum  ante  pedes  prostravit  et  addit:) 

235  ^lamque  avus;  immitis  quotiens  iterabitur  ensis, 

Turba  sumus.'    Tunc  et  Danai  per  sacra  fidemque  910 

Hospitii  blandusque  precum  compellat  Ulixes 

Ille,  etsi  carae  comperta  iniuria  natae, 

Et  Tbetidis  mandata  movent,  prodique  videtur 

240  Depositum  tam  grande  deae,  tamen  obvius  ire 

Tot  metuit  fatis  Argivaque  bella  morari.  915 

Fac  velit:  ipsam  illic  matrem  sprevisset  Achilles; 
Nec  tamen  abnueret  genero  se  iungere  tali,  — 
Vincitur.    Arcanis  effert  pudibunda  tenebris 

245  Deidamia  gradum,  veniae  nec  protinus  amens 

Credit  et  opposito  genitorem  placat  Achille.  920 

Mittitur  Haemoniam,  magnis  qui  Pelea  factis 
Impleat  et  classem  comitesque  in  proelia  poscat. 
Nec  non  et  geminas  regnator  Scyrius  alnos 

250  Deducit  genero  viresque  excusat  Achivis. 

Tunc  epulis  consumpta  dies,  tandemque  retectum  925 
Foedus,  et  intrepidos  nox  conscia  iungit  amantes. 
Illius  ante  oculos  nova  bella  et  Xanthus  et  Ide 


901  Dasne?  an  gens  humiles  P  Dasne  age?  an  humilia  Q* 
Dasne?  age  an  humiles  M  Dasne:  "anno?  humiles  Leid.  Dasne? 
an  gens  humilis  scripsi  ||  905  Qua  P  Quid  Pc  Qui  pG^  {corr. 
ex  Quid)  Que  Leid.  in  ras.  \  repellereuir///P  evadere  flammas 
ceteri  repellere  vires  scripsi  ||  908  prostravit  P  proiecit  ceteri\\ 
911  compellit  PD  []  913  At  Thetidis  MenJcius  \  videtur  PG^M 
veretur  Po  edd.  veretur  (aP  videtur)  L  eid  \\  914  ire  otn.  P  |j 
916  Fac  velut  P  ||  917  Barthius  versum  spurium  esse  putabat\\ 
919  ne  protinus  P  |j  922  Inpleant  P  |  poscant  P  ||  925  retectum 
P  receptum  cetcri  j  926  nox  coniungit  P 


r 

IF-"'  Argolicae 


ACHILLEIDOS  L.  L  41 


■"' Argolicaeque  rates  atque  ipsas  cogitat  undas 

255  Auroramque  timet:  cara  cervice  mariti 

Fusa  novi  lacrimas  iam  solvit  et  occupat  artus.     930 
'Aspiciamne  iterum  meque  hoc  in  pectore  ponam, 
Aeacide?  rursusque  tuos  dignabere  partus? 
An  tumidus  Teucrosque  lares  et  capta  reportans 

260  Pergama  virgineae  noles  meminisse  latebrae? 

Quidprecer,  beultimeamve  prius?  quidve  anxiamandem, 
Cui  vix  flere  vacat?     Modo  te  nox  una  deditque    936 
Inviditque  mihi!     Thalamis  haec  tempora  nostris? 
Hicne  est  liber  hymen?     0  dulcia  furta  dolique, 

^5  0  timor!  abripitur  miserae  permissus  Achilles. 

I  (neque  enim  tantos  ausim  revocare  paratus),        94=0 
I  cautus,  nec  vana  Thetin  timuisse  memento, 
I  felix  nosterque  redi:  nimis  improba  posco! 
lam  te  sperabunt  l^crimis  planctuque  decorae 

270  Troades  optabuntque  tuis  dare  colla  catenis 

Et  patriam  pensare  toris;  aut  ipsa  placebit  945 

Tyndaris,  incesta  nimium  laudata  rapina. 
Ast  egomet  primae  puerilis  fabula  culpae 
Narrabor  famulis,  aut  dissimulata  latebo. 

^75  Quin  age,  duc  comitem;  cur  non  ego  Martia  tecum 
Signa  feram?  tu  pensa  manu  Baccheaque  mecum  950 
Sacra,  quod  infelix  non  credet  Troia,  tulisti. 
Attamen  hunc,  quem  maesta  mihi  solatia  linquis, 
Hunc  saltem  sub  corde  tene  et  concede  precanti 

280  Hoc  solum,  pariat  ne  quid  tibi  barbara  coniunx, 


I 


928  atqueipsas  cogitatP  atque  haec  iam  cogitat  p  rates /////// 
ia  cogitat  G^  atque  iam  cogitat  Pct  et  iamiam  cogitat  O  ast 
haec  iam  cogitat  D  ||  929  t  hoc  loco  desinit  verbis:  Explicit  ex- 
pliceat  I  BaeJirensius  ante  v.  929  lacunam  esse  statuendam  pu- 
tat  II  939  abripitur  ApL  arripitur  M  ||  942  nisi  si  improba  Bar- 
thius  II  943  sperabunt  A  spectabunt  M  cf.  Mus.  Bhen.  XXX 
p.  634  sq.  II  944  catenis  A  Leid.  lacertis  M  ||  947  egomet  P  ego 
etPcQ'^  (litera  m  superscr.  esse  videtur)  ego  quae  H  ego  q.  (J 
ego  ceu  Heinsius  ||  948  Narrabor,  thalamis  aut  Schraderu8\\ 
950  tu  thyrsa  manu  P 


42  P.  PAPINII  STATII  ACHILLEIDOS  L.  L 

i^  Ne  qua  det  indignos  Thetidi  captiva  nepotes/        955 
Talia  dicentem  non  ipse  inmotus  Achilles 
Solatur  iuratque  fidem  iurataque  fletu 
Spondet,  et  ingentes  famulas  captumque  reversus 

2^5  Ilion  et  Phrygiae  promittit  munera  gazae. 

Inrita  ventosae  rapiebant  verba  procellae.  960 


959  munera  pugnae  (marg.  add.  u  care)  P  |1  Post  v.  960  in 
P  haec  leguntur:  Stati  Achill.  Lib.  Primus  Explicit  Incipit  Li- 
ber  1 1  Legenti  Vita  Feliciter.  In  cod.  Leid.  136  K  verha  exstant: 
Statii  ach.  L.  I.  exp.  incip.  ii  (rec.  m.  corr.  V).  JEodem  modo 
libri  duo  distinguuntur ,  nulla  adiecta  suhscriptione ,  in  PcG^ 
eod.  Paris  11324  (Suppl  499  saec.  XII— XIII).  Cf.  Philol. 
XXXIV  p.  475  sqq.  Nonnulli  codd.  novicii  versu  960  librum 
quartum  finiunt. 


P.  PAPINII  STATII 

ACHILLEIDOS 

LIBER  11. 


II  Exuit  implicitum  teuebris  umentibus  orbem 

Oceano  prolata  dies,  genitorque  coruscae 
Lucis  adhuc  hebetem  vicina  nocte  levabat 

290  Et  nondum  excusso  rorantem  lampada  ponto. 

Et  iam  punicea  nudatum  pectora  palla  5 

Insignemque  ipsis,  quae  prima  invaserat,  armis 
Aeaciden  (quippe  aura  vocat  cognataque  suadent 
Aequora)  prospectant  cuncti  iuvenemque  ducemque 

m  Nil  ausi  meminisse  pavent;  sic  omnia  visu 

Mutatus  rediit,  ceu  numquam  Scyria  passus  10 

Litora  Peliacoque  rates  escendat  ab  antro. 
Tunc  ex  more  deis  (ita  namque  monebat  Ulixes) 
Aequoribusque  Austrisque  litat  fluctuque  sub  ipso 

300  Caeruleum  regem  tauro  veneratur  avumque 

Nerea:  vittata  genetrix  placata  iuvenca  est.  15 

Hic  spumante  salo  iaciens  tumida  exta  profatur: 
Taruimus,  genetrix,  quamquam  haut  toleranda  iubebas, 
Paruimus  nimium,  bella  ad  Troiana  ratesque 


I 


4  lampata  P  ||  5  nudatum  PG^Ald.  nodatum  PcM  nudantem 
G  II  7  Aeacidem  PG'-^  ||  9  meminisse  palamH  cod.  Gronovii  mu- 
tisse  palam  Schraderus  meminisse  parem  Baehrensius  \\  11  pe- 
liacoque  ratea  excendat  P  peliaco  raptusque  ascendit  Po  Pe- 
liaco  raptus  descendat  ab  antro  G''*M  discedat  G  descendit  H 
Peliacoque  rates  escendat  scripsi  cf.  Philol.  XXXIV  p.  571  \\ 
13  Aequoribusque  A  Aequoreis  M  ||  15  est  om.  P  i  17  toleranda 
////P   iubebar  {corr.  ex  iubebas)  G'* 


44  P.  PAPINII  STATII 

305  Argolicas  quaesitus  eo.'     Sic  orsus  et  alno 

Insiluit  penitusque  noto  stridente  propinquis  20 

Abripitur  terris:  et  iam  ardua  ducere  nubes 
Incipit  et  longo  Scyros  discedere  ponto. 

Turre  procul  summa  lacrimis  comitata  sororum 

310  Commissumque  tenens  et  habentem  nomina  Pyrrhum 
Pendebat  coniunx  oculisque  in  carbasa  fixis  25 

Ibat  et  ipsa  freto,  et  puppem  iam  sola  videbat. 
Ille  quoque  obliquos  dilecta  ad  moenia  vultus 
Declinat  viduamque  domum  gemitusque  relictae 

315  Cogitat:  occultus  sub  corde  renascitur  ardor 

Datque  locum  virtus.     Sentit  Laertius  heros  30 

Maerentem  et  placidis  adgressus  flectere  dictis: 
'Tene'  inquit,  ^magnae  vastator  debite  Troiae, 
Quem  Danaae  classes,  quem  divum  oracula  poscunt, 

55«?  Erectumque  manet  reserato  in  limine  bellum, 

Callida  femineo  genetrix  violavit  amictu  3-5 

Commisitque  illis  tam  grandia  furta  latebris 
Speravitque  fidem?     Nimis  o  suspensa  nimisque 
Mater!  an  haec  tacita  virtus  torperet  in  umbra, 

325  Quae  vix  audito  litui  clangore  refugit 

Et  Thetin  et  comites  et  quos  suppresserat  ignes?  40 
Nec  nostrum  est,   quod  in  arma  venis  sequerisque 

precantes : 

21  Arripitur  PGH  ]  ducere  nubes  P    ita  scripsi  coll.  Verg. 

crescere 

Ecl.  9,  49  cernere  nubes  G^  cernere  nubes  Pc  crescere  nubes 
Leid.  M  ||  22  et  longo  Scyros  PPc  et  Scyros  longo  GG^  Leid^ei 
Scyros  longe  M  |  discedere  AG  decrescere  Xeic?.  M  jj  24  Coniis- 
sumque  P  Confessumque  ceteri  \\  26  Tendebat  G^  ||  26  freto 
P  fretum  PcG^M  fretum  et  nubem  iam  sola  videbat  MenkiuSj 
sola  accusativum  generis  neutrius  esse  putans  \  Ibat  et  ipsa 
freto,  et  puppem  iam  sola  videbat  scripsi  \\  30  sentit  PH  sensit 
ceteri  \  31  Haerentem  GHD  Schraderus  \\  34  reserato  in  limite 
P  reserato  in  hmine  Pc  G^M  reserato  limine  edd.  \\  35  violavit  P 
cf.  1 511  Theb.  1 149  sq.  velavit  ceteri  \\  36  uUis  G^  ||  37  nimis 
Buspensa  P  nimio  suspensa  G^||38  tacita  virtus  PPcGD  tanta 
virtus  G^  virtus  tacita  edd. 


ACHILLEIDOS  L.  II.  45 

Venisses  — '  Dixit,  quem  talibus  occupat  heros 
.Aeacides:  Xongum  resides  exponere  causas 

550  Maternumque  nefas;  hoc  excusabitur  ense 

Scyros  et  indecores,  fatorum  crimina^  cultus.  45 

Tu  potius,  dum  lene  fretum  zephyroque  fruuntur 
Carbasa,  quae  Danais  tanti  primordia  belli; 
Ede:  libet  iustas  binc  sumere  protinus  iras.' 

335  Hic  Ithacus  paulum  repetito  longius  orsu: 

Tertur  in  Hectorea  (si  talia  credimus)  Ida  50 

Electus  formae  certamina  solvere  pastor 
Sollicitas  tenuisse  deas^  nec  torva  Minervae 
Ora,  nec  aetherfi  sociam  rectoris  amico 

3^0  Lumine,  sed  solam  nimium  vidisse  Dionen. 

Atque  adeo  lis  illa  tuis  exorta  sub  antris  55 

Concilio  superum,  dum  Pelea  dulce  maritat 
Pelion,  et  nostris  iam  tunc  promitteris  armis. 
Ira  quatit  victas;  petit  exitialia  iudex 

545  Praemia:  raptori  faciles  monstrantur  Amyclae. 

Ille  Phrygas  lucos,  matris  penetralia  caedit  60 

Turrigerae  vetitasque  solo  procumbere  pinus 
Praecipitat,  terrasque  freto  delatus  Achaeas 
Hospitis  Atridae  (pudet  heu  miseretque  potentis 

350  Europae!)  spoliat  thalamos,  Helenaque  superbus 
Navigat  et  captos  ad  Pergama  devehit  Argos.  65 

Inde  dato  passim  varias  rumore  per  urbes, 
Undique  inexciti  sibi  quisque  et  sponte  coimus 


V.  56  sq.  Eutych.  art.  II  15  p.  483,  28  K.:  'Statius  libro 
II  Achilleidos:  dum  Pelea  dulce  maritat  Pelion.' 


42  Venisses  dixit  P  Venisses  ultro  ceteri  Venisses  — '  Dixit, 
scripsi  Ipse  veDis'.  Dixit  Baehreyisius  ||  43  longum  P  longum 
est  ceteri  ||  44  versus  in  GH  post  v.  45  invenitur  |  entese  P|i 
46  zephyroque  P  zephyrisque  ceteri  \  fruuntur  A  Leid.  sec.  m. 
GHL  feruntur  Leid.  pr.  m.  cdd.  \\  versus  49 — 69  desunt  in  D\\ 
49  repetitos  P  [  ortu  P  |  50  Ida  P  cf.  Silv.  I  2,  43  (ut  emenda- 
verat  Schraderus)  ora  ceteri  \\  53  versus  in  G^  contecdu  om.,  see. 
m.  marg.  adscriptus  est  \\  58  Ira  coquit  vel  Ira  acuit  Heinsius 


46  P.  PAPINJl  STATII 

Ultores:  quis  enim  inlicitis  genialia  rumpi 

35^  Pacta  dolis  facilique  trahi  conubia  raptu 

Ceu  pecus  armentumve  aut  viles  messis  acervos       70 
Perferat?  liaec  etiam  fortes  iactura  moveret. 
Non  tulit  insidias  divum  imperiosus  Agenor, 
Mugitusque  sacros  et  magno  numine  vectam 

3S(^  Quaesiit  Europen  aspernatusque  Tonantem  est 

Ut  generum.    Raptam  et  Scythico  de  litore  prolem  75 
Non  tulit  Aeetes,  ferroque  et  classe  secutus 
Semideos  reges  et  ituram  in  sidera  puppim. 
Nos  Phryga  semivirum  portus  et  litora  circum 

365  Argolica  incesta  volitantem  puppe  feremus? 

Usque  adeonusquaui  arma  et  equi,  fretaque  invia  Grais? 
Quid  si  nunc  aliquis  patriis  rapturus  ab  oris  81 

Deidamian  eat  viduaque  e  sede  revellat 
Attonitam  et  magni  clamantem  nomen  Achillis?' 

570  Illius  ad  capulum  rediit  manus  ac  simul  ingens 

Impulit  ora  rubor:  tacuit  contentus  Ulixes.  85 

Excipit  Oenides:  ^Quin,  o  dignissima  caeli 
Progenies,  ritusque  tuos  elementaque  primae 
Indolis  et,  valida  mox  accedente  iuventa, 

^'^^  Quae  solitus  laudum  tibi  semina  pandere  Chiron, 
Virtutisque  aditus,  quas  membra  augere  per  artes,  90 
Quas  animum,  sociis  multumque  faventibus  ede: 
Sit  pretium  longas  penitus  quaesisse  per  undas 
Scyron  et  his  primum  parmam  ostendisse  lacertis.' 


70  vilis  P  I  farris  acervos  Schraderus  ||  71  haec  etiam  AM 
haec  et  non  Leid.  ||  75  Vi  generum  Gronovius  Barthius  \  Rapta 
Scythico  P  |  77  itura  PG^  ||  79  Argolicae  P  ||  81  ab  aris  coniece- 
runt  Heinsius  et  Burmannus  |I  86  Excepit  P  ||  88  Idolis  Placcen- 
dente  P  ||  91  edis  P  ||  93  his  primum  arma  ostendisse  lacertis 
P  his  primii  arm/y/tendisse  lacertis  Qt^  his  primum  arm//o8ten- 
disse  lacertis  Pc  his  primum  armis  tendisse  lacertos  Leid.  his 
arma  primum  ostendisse  lacertos  G  hiis  armis  primum  tendisse 
lacertos  D  his  armis  primum  intendisse  lacertos  M  his  primum 
parmam  ostendisse  lacertis  corr.  Baehrensius  hos  armis  primum 
vestisse  lacertos  coniecit  Gronovius 


ACHILLEIDOS  L.  II.  47 

3^0  Quem  pigeat  sua  facta  loqui?  tamen  ille  modeste 

Incohat,  ambiguus  paulum  propiorque  coacto:  95 

'Dicor  et  in  teneris  et  adhuc  reptantibus  annis, 
Thessalus  ut  rigido  senior  me  monte  recepit, 
Non  uUos  ex  more  cibos  hausisse,  nec  almis 

385  Uberibus  satiasse  famem,  sed  spissa  leonum 

Viscera  seraianimesque  lupae  traxisse  medullas.       100 
Haec  mihi  prima  Ceres,  haec  laeti  munera  Bacchi, 
Sic  dabat  ille  pater.     Mox  ire  per  invia  secum 
Lustra  gradu  maiore  trahens  visisque  docebat 

390  Adridere  feris,  nec  fracta  ruentibus  undis 

Saxa  nec  ad  vastae  trepidare  silentia  silvae.  105 

lam  tunc  arma  manu,  iam  tunc  cervice  pharetrae, 
Et  ferri  properatus  amor  durataque  multo 
Sole  geluque  cutis;  tenero  nec  fluxa  cubili 

395  Membra,  sed  ingenti  saxum  commune  magistro. 

Vix  mihi  bissenos  annorum  torserat  orbes  110 

Vita  rudis,  volucres  cum  iam  praevertere  cervos 
Et  Lapithas  cogebat  equos  praemissaque  cursu 
Tela  sequi  saepe  ipse  gradu  me  praepete  Chiron. 

*oo  Dum  velox  aetas,  campis  admissus  agebat 

Omnibus,  exhaustumque  vago  per  gramina  passu  115 
Laudabat  gaudens  atque  in  sua  terga  levabat. 
Saepe  etiam  primo  fluvii  torpore  iubebat 
Ire  super  glaciemque  levi  non  frangere  planta. 

*05  Hoc  puerile  decus.     Quid  nunc  tibi  proelia  dicam 
Silvarum  et  saevo  vacuos  iam  murmure  saltus?       120 
Numquam  ille  imbelles  Ossaea  per  avia  dammas 


96  reptantibus  PPcO  Gruterus  restantibus  G^  crescentibus 

M  II  98  Non  ullos  ex  morecibos  PPcM    Nullos  ex  more  cibos  G' 

Non  uUos  habuisse  cibos  Leid.    Non  ullas  ex  more  dapes  edd.  \ 

lusisse  P  habuisse  ceteri  \\  100  semianimisque  P  I  libens  traxisse 

^*Pca  edd.  vett.  \\  102  invia  P  avia  ceteri  via  G^  ||  106  arma  P 

jta  ceteri  j|  108  fluxa  A  Leid.  (in  ras.)  H  edd.  vett.  flexa  pD 

ixa  G  II  112  equos  P  (ut  corr.  Barthius)  equo  ceteri\\  116  terga 

colla  ce^m  II  118  supra  P  ||  120  saevo  vacuos  AGH    vacuos 

5V0  edd.  H  121  damas  P   lynces  ceteri 


48  P.  PAPINII  STATII 

Sectari,  aut  timidas  passus  nie  cuspide  lyncas 
Sternere,  sed  tristes  turbare  cubilibus  ursos 

410  Fulmineosque  sues,  et  sicubi  maxima  tigris 

Aut  seducta  iugis  fetae  spelunca  leaenae.  125 

Ipse  sedens  vasto  facta  exspectabat  in  antro, 
Si  sparsus  magno  remearem  sanguine;  nec  me 
Ante  nisi  inspectis  admisit  ad  oscula  telis. 

*i5  lamque  et  ad  ensiferos  vicina  pube  tumultus 

Aptabar,  nec  me  ulla  feri  Mavortis  imago  130 

Praeteriit.     Didici,  quo  Paeones  arma  rotatu, 
Quo  Macetae  sua  gesa  citent,  quo  turbine  contum 
Sauromates  falcemque  Getes  arcumque  Gelonus 

420  Tenderet,  et  flexae  Balearicus  actor  liabenae 

Quo  suspensa  trahens  libraret  vulnera  tortu  135 

Inclusumque  suo  distingueret  aera  gyro. 
Vix  memorem  cunctos^  etsi  bene  gessimus,  actus. 
Nunc  docet  ingentes  saltu  me  iungere  fossas, 

425  Nunc  caput  aerii  scandentem  prendere  montis, 

Quo  fugitur  per  plana  gradu,  simulacraque  pugnae    140 
Excipere  immissos  curvato  umbone  molares, 
Ardentesque  intrare  casas  peditemque  volantes 
Sistere  quadriiugos.     Memini,  rapidissimus  ibat 

430  Imbribus  adsiduis  pastus  nivibusque  solutis 

Spercheos  vivasque  trabes  et  saxa  ferebat:  145 


122  lincas  P  dammas  PcG'*  damas  M  |)  123  ursos  P  ursas 
ceteri  ||  129  lamque  et  ensiferos  P  lamque  ad  ensiferos  PcG^MH 
132  contum  AGL  (ut  scribendum  censuerant  Maturantius  Bri- 
tannicus  Bentleius)  caestum  D  edd.  ante  Queckium  contum 
vel  restim  Lipsius  cestrum  Scaliger  ||  133  arcumque  Getes  fal- 
cemque  Gelonus  Barthius  ||  134  textae  Menkius  ||  135  vulnera 
tractu  M  ||  136  Inclusumque  suo  distingueret  P  Paris.  11324  In- 
clusum  quotiens  discingeret  PcG'  Inclusum  quotiens  distingue- 
ret  GH  Inclusum  quoties  distringeret  edd.  \\  137  bene  P  modo 
ceteriW  138  ingentes  P  ingenti  ceteri  \  me  vincere  Schraderusll 
139  pendentem  scandere  Heinsius  [|  141  scutato  umbone  P|| 
142  Ardentesque  errare  P  ||  145  vivasque  trabes  P  vulsasque 
trabes  PcG^M   avulsasque  H 


ACHILLEIDOS  L.  II.  49 

Cum  me  ille  immissum,  qua  saevior  impetus  undae, 
Stare  iubet  contra  tumidosque  repellere  fluctus, 
Quos  vix  ipse  gradu  totiens  obstante  tulisset. 

435  Stabam  equidem,  sed  me  referebat  concitus  amnis 
Et'  latae  caligo  fugae:  ferus  ille  minari  150 

Desuper  incumbens  verbisque  urgere  pudorem. 
Nec  nisi  iussus  abi:  sic  me  sublimis  agebat 
Gloria,  nec  duri  tanto  sub  teste  labores. 

440  Nam  procul  Oebalios  in  nubila  condere  discos 

Et  liquidam  nodare  Palen  et  spargere  caestus,       155 
Ludus  erat  requiesque  mibi;  nec  maior  in  istis 
Sudor,  Apollineo  quam  fila  sonantia  plectro 
Cum  quaterem  priscosque  virum  mirarer  honores. 

445  Quin  etiam  sucos  atque  auxiliantia  morbis 

Gramina,  quo  nimius  staret  medicamine  sanguis,   160 
Quid  faciat  somnos,  quid  hiantia  vulnera  claudat, 
Quae  ferro  cobibenda  lues,  quae  cederet  herbis, 
Edocuit,  monitusque  sacrae  sub  pectore  fixit 

450  lustitiae,  qua  Peliacis  dare  iura  verenda 

Gentibus  atque  suos  solitus  placare  biformes.  165 

Hactenus  annorum,  comites,  elementa  meorum 
Et  memini  et  meminisse  iuvat:  scit  cetera  mater.' 


149  sed  me  P  nec  me  ceteri  ||  versus  150  sqq.  in  Pc  dl.  m. 
adiecti  sunt.  \  150  fugae  P  viae  ceteri  \  nec  me  referebat  c.  a., 
Set  1.  c.  viae  Baehrensius  ||  152  abi  G^G  abii  PPcpD  ]  alebat 
Baehrensius  \\  153  tantos  P  ||  155  nodare  P  Gronov.  nudare  PcG=^ 
Leid.  Mm  olim  scripseram  Mus.  Bhen.  XXX  p.  635  sq.  coll. 
Verg.  Aen.  III  281  Ge.  II  531  \  158  modularer  honores  Baeh- 
rensiiis  \\  161  vulnera  ducsit  Heinsius  \\  165  placare  PM  pacare  G^ 
Pc  1  biformes  PG^GH  bimembres  Pcp  edd.  verendos  D  ||  167  EX- 

PLICIT  G2  In  P  nulla  exstat  suhscriptio  eXPLlC  LTb  STdCII 
Leid.  Post  hunc  versum  permulti  libri  novicii  (plurimi  Mus. 
Britannici,  cod.  Gronovii  87  (olim  Bottendorfianus) ,  Erford. 
Matisb.  Dresd.  apud  Queckium)  verba  spuria  praebent:  'Aura 
silet,  puppis  currens  ad  litora  venit',  quae  in  D  versiii  167  an- 
teponuntur;  iam  pridem  a  viris  doctis  expuncta  sunt. 


Htatii  Achillbis. 


Addenda  et  Comgenda. 


pag.  0  vs.  72  scribe:  puppes,  pro  puppes 

„     7    „  102  adn.      „       Spercheos  pro  Sperchos 
„   29    ,,  649  adn.      „     •  solatyr  pro  solatur 
„   39    „  900  adn.  adde:  vers.  900  in  t  deest 
„42    „960  adn.  scribe:  Eodem  modo  libri  duo  distinguun- 
tur  in  edit.  Veneta  a.  loOS,  atque  nuJla  adiecta  etc. 


P.  PAPINII  STATII 

ACHILLEIS  ET  THEBAIS. 

RECENSUIT 

PHILIPPUS  KOHLMANN. 

FASC.  IL 

THEBAIS. 

CUM  INDICE  NOMINUM. 


LIPSIAE 

IN    AEDIBUS    B.  G.  TEUBNERI. 
MDCCCLXXXIV. 


lipbiae:  ttpis  b.  g.  teubnkki. 


I 


MEMORIAE 

OTTONIS  JAHNII 

SACRUM. 


Editoris  praefatio. 


De  universa  novae  huius  Statii  editionis  ratione, 
quid  mihi  in  ea  conficienda  proposuerim  atque  ut  a 
viris  doctis  probaretur  effecisse  voluerira,  cum  iam 
satis  verba  fecisse  mihi  videar  in  praefatione  Achil- 
leidi  praemissa,  quam  ante  quinque  annos  promulgavi, 
nunc  satis  habui  breviter  exponere,  quibus  auxiliis 
adiutus  me  ad  hanc  novam  Thebaidos  recensionem 
perficiendam  accinxerim.  Quod  quidem  eo  libentius 
feci,  cum  fasciculo  huius  voluminis  priore,  qui  Achil- 
leida  comprehendit,  emisso  permulti  viri  doctissimi, 
quorum  iudicium  in  his  rebus  plurimi  aestimandum 
est,  amicissime  me  adhortati  sint,  ut  opus  eadem  qua 
incepissem  ratione  continuarem.  Quo  etiam  factum 
est,  ut  desinerem  dubitare  toti  volumini  nomen  viri 
illius  inlustrissimi  ac  mihi  semper  gratissimo  animo 
colendi  praeponere,  quo  adhortatore  equidem  cum  anno 
MDCCCLXVI  Parisios  me  conferrem  impulsus  sum, 
ut  pro  viribus  meis  ad  perscrutandos  bibliothecae 
tunc  imperialis  codices  ad  Statium  eiusque  schoh'asten 
pertinentes  aggrederer. 

Quod  de  Achilleide  (praef.  p.  VIII)  pronunciare 
debui,  me  viam  ingressum  nondum  patefactara  atque 
apertara  nova  conatum  esse  fundamenta  iacere  ac  mu- 
nire,  id  in  Thebaide  recensenda  de  sex  posterioribus 
tantum  libris   dicere   possum,    cum    sex    priores    iam 


Vlll  EDITORIS  PRAEFATIO. 

anno  MDCCCLXX  ab  Ottone  Muellero,  viro  de  studiis 
Statianis  provehendis  bene  merito,  in  lucem  prolati 
sint  apparatu  critico  instructi  uberrimo.  Ut  in  illis 
recensendis  et  emendandis  mea  instituta  tenere  et 
pergere  iter  coeptum  studui,  sic  in  his  edendis  non 
dubitandum  esse  putavi,  partem  aliquam  apparatus 
critici  in  meam  editionem  transumere,  ita  tamen  ut 
semper  me  mei  iudicii  fuisse  sperem.  In  ea  potis- 
simum  re  cum  Muellero  plane  consentio,  quod  item 
de  Achilleide  demonstrasse  mihi  videor,  quotquot  adhuc 
innotuerint  codices  Thebaidos,  omnes  fluxisse  ex  du- 
plici  origine.  Quod  iam  ante  Muellerum  videram;  nam 
Parisiis  moratus  et  Puteaneum  (P),  principem  optimi 
generis  codicem,  contuli  et  duos  codices  alterius  re- 
censionis  exempla  optima  praebentes  inveni,  quibus 
nemo  umquam  ad  id  tempus  usus  erat.  Quorum  al- 
terum,  Parisinum  10317  (P^),  quo  certiorem  ducem 
ad  Achilleida  recensendam  cognoui,  eo  magis  doleo 
tempus  mihi  non  suffecisse,  ut  ad  Thebaida  quoque 
conferrem,  nisi  quod  permultis  locis  inspicere  potui.^) 
Alter  codex  est  Paris.  13046,  a  me  littera  S  insig- 
nitus,  de  quo  infra  dicendum  erit. 

Duas  Thebaidos  recensiones  iam  ante  scholiastae 
tempora  extitisse  constat:  ex  ipsis  scholiis  sescentis 
locis  apparet.  Alterius  eiusque  optimae  effigiem  ex- 
pressam  praebet  codex  Puteaneus  (P)  omnium  quot- 
quot  adhuc  excussi  sunt  excellentissimus ;  quod  in  The- 
baide  magis  etiam  cerni  potest  quam  in  Achilleide. 
Nam  sicut  in  illa  G^  et  P*^  arte  cum  P  coniunctos 
optimo  generi  codicum  attribuendos  esse  demonstravi, 
ita  in  hac  nuUus  est  codex  qui  Puteanei  consimilis 


1)  Recte  me  hunc  codicem  saeculo  X°  attribuisse  certis- 
simus  auctor  mihi  extitit  Leopoldus  Delisle,  qui  id  quoque 
liberalissime  per  litteras  mecum  communicavit,  se  in  coUec- 
tione  illa  Libri  Londiniis  adservata  codicem  Thebaidos  invenisse 
saeculi  X*  vel  XF  nondum  excussum. 


EDITORIS  PEAEFATIO.  IX 

appellari  possit,  quod  qui  partem  aliquam  apparatus 
critici  perlustraverit  facile  intelleget.  Alterius  recen- 
sionis  testes  optimi  putandi  sunt:  San  Germanensis 
(S)  Gudianus  54  (G^)  Bambergensis  (B).  Sequitur 
deinde  copia  codicum,  qui  mixti  quod  dicunt  generis 
sunt.  De  codicibus  post  saec.  duodecimum  exaratis 
vix  aliquid  dicendum  est. 

Ac  de  Puteaneo  (Paris.  8051  P)  quidem  in 
praef.  ad  Acbilleida  p.  IX  dixi.  Optimum  hunc  librum 
olim  diu  in  monasterio  Corbeiensi  fuisse,  non  novo 
illo  ad  Visurgim  sito,  sed  vetere  ad  Samaram  condito 
a^  DCLVII,  nuperrime  demonstravit  Otto  Muellerus 
in  libello  qui  inscribitur  ^Electa  Statiana'  Berol.  1882 
p.  12.  Quae  res  apparet  e  subscriptione  libri:  ^Lib. 
s[ancti  Petri]'.  Litteras  uncis  inclusas,  quae  quamvis 
exstinctae  sint  dilucide  possint  cerni,  a  Claudio  Pu- 
teano  ipso  erasas  esse  non  immerito  coniecit  Muel- 
lerus,  cum  constet,  Statii  exemplar  cum  aliis  codicibus 
e  bibliotheca  Corbeiensi  tum  expilata  eum  sibi  assump- 
sisse.  Puteaneum,  quippe  quem  multo  optimum  om- 
nium  ceterorum  codicum  et  certissimum  auctorem  esse 
nemo  erit  qui  neget,  maxima  cum  diligentia  ita  se- 
cutus  sum,  ut  eis  tantum  locis  ab  eo  discederem, 
quibus  aut  indicia  manus  interpolatricis  aut  errores 
librarii  manifesti  apparerent. 

Alterius  recensionis  exempla  milii  praesto  fuerunt 
optima  tria:  S  G^  B. 

Cod.  Parisinus  13046  (San  Germanensis 
1170)  S  membranaceus  saec.  X°  exaratus,  forma  quam 
vocant  quartanaria,  continet  foll.  117  solam  Thebaida 
cum  glossis  spisse  adscriptis.  Librum  ab  una  manu 
scriptum,  ab  altera  correctum,  in  initio  et  in  fine  non 
plane  integrum,  ipse  una  cum  Puteaneo  contuli. 

CodexGudianus  54G^membran.  forma  maxima, 
saec.  X^  vel  XP  ineuntis  (cf.  praef.  ad  Achill.  p.  X), 
continet  Thebaida  et  Achilleida.  Desunt  et  toti  nonnulli 


X  EDITORIS  PRAEFATIO. 

quaterniones  et  singula  folia,  ut  interierint  hae  The- 
baidos  partes:  I  1  —  388,  IV  833  —  843,  VIII  127 
—  IX  230,  IX  454  —  903.  Scholia  quae  in  mar- 
gine  (ut  in  B  et  P°)  inveniuntur  permulta  pulcher- 
rime  scripta,  ad  emendanda  Lactantii  verba  multum 
adlatura  esse  spero.  In  fol.  145*  leguntur  haec: 
EXPLICIT  LIB.  XII.  THEBAIDOS  INCIPIT  P. 
PAPINI  STATII  ACHILLEIDOS  LIB.  L  Codicem 
in  bibliotheca  publica  Bremensi,  quo  Bulthauptius 
liberalissime  eum  transmittendum  curaverat,  ipse 
contuli. 

Codex  Bambergensis  N  IV  11  B  membran. 
saec.  XP  primum  a  Muellero  quantum  scio  adhibitus 
et  certus  integerque  alterius  recensionis  testis  non 
immerito  iudicatus  est.  Continet  foll.  93  solam  The- 
baida  cum  scholiis  permultis  in  margine  scriptis,  quae 
quidem  magnam  partem  paene  exstincta  difficillima 
ad  legendum  sunt.  Folia  P  22^  23*  91  liquore  quodam 
ita  perfusa  sunt,  ut  verba  poetae  paene  omnino  de- 
lerentur.  Desunt  in  hoc  libro  versus  IV  270.  386, 
VII  296-383,  IX  53.  187.  378,  XI  459.  Codicem 
ad  libros  sex  posteriores  ipse  contuli,  in  sex  prioribus 
lectionibus  a  Muellero  prolatis  usus  sum.  Initio  libri 
legitur  inscriptio:  INEP.  LIB.  I.  STATIL  PAPINIL 
SVRSVLL  THEBAIDOS;  in  fine  totius  carminis  le- 
guntur  haec:  P.  PAPINI.  STATI  THEBAIDOS  LIBER 
XII.  EXPLICIT. 

Optimis  his  codicibus  adiungendi  sunt  ceteri  al- 
terius  generis  libri  manuscripti,  quorum  lectiones  ubi- 
cumque  inter  se  congruunt  littera  M  significavi.  Sunt 
autem  hi: 

Cod.  Roffensis  (Mus.  Brit.  15  CX)  r  saec.  X° 
exaratus  continet  Thebaida.  Eum  iam  Bentleius  cum 
quattuor  aliis  codicibus  ad  Thebaida  contulerat  et 
littera  '9'  insignierat,  ut  docemur  eis  quae  vir  ille 
clarissimus    exemplari  editionis   Gevartianae   nunc   in 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XI 

Museo  Britannico  conservato  scripta  reliquit.  (Cf.  infra 
p.  XIV.  M.  Hauptius  Acta  academ.  Berol.  anni  1861 
p.  1079).  Conlationem  ad  sex  libros  priores  Thebaidos 
a  se  anno  1864  factam  Godofredus  Kinkelius  Tigu- 
rinus  summa  cum  liberalitate  mihi  permisit.  De 
nonnullis  locis  librorum  posteriorura  difficilioribus  E, 
M.  Thompsonius  Londiniensis,  vir  summae  eruditionis 
atque  humanitatis,  libentissime  me  edocuit. 

Cod.  Bernensis  156  b  membranaceus  saec.  XI^ 
4^  obl.,  qui  fuit  olim  Petri  Danielis  Aurelianensis  1564 
(cf.  H.  Hageui  catal.  codd.  Bernens.  p.  230),  continet 
foll.  95  Thebaida  et  Achilleida.  Cuius  libri  varias 
lectiones  cum  Hermannus  Hagenus  iam  Ottoni  Muel- 
lero  transmisisset,  quarum  ille  eam  partem,  quae  ad 
sex  libros  priores  pertinet,  in  Addendis  editionis  suae 
p.  284  sqq.  exscripsit,  satis  habui  a  viro  doctissimo 
et  liberalissimo  petere,  ut  me  de  lectionibus  librorum 
posteriorum  dubium  certiorem  faceret;  quod  quidem 
humanissime  mihi  praebuit. 

Cod.  Gronovii  70  (Nr.  374  apud  Geelium)  olim 
Berneggeri  g  membran.  saec.  Xr  214  folh  4°,  pul- 
cherrime  scriptus  nec  tamen  una  eademque  manu,  con- 
tinet  Thebaida  cum  scholiis  in  margine  adscriptis. 
Inscripsit  aliquis,  fortasse  Berneggerus,  ligamento:  'No- 
biliss.  loan.  Ludovicus  Peyerus  Scaphusianus  hoc  bi- 
bliothecae  Herbipolitanae  spolium  dono  misit  Matthiae 
Berneggero.  1635.'  Codex  non  parvi  momenti  habendus 
est  et  cuius  scholia  videntur  digna,  quae  accuratius  per- 
lustrentur.  Desunt  libri  II  versus  367  —  458.  Citat 
Gronovius  ^codicem  optimum,  quem  a  v.  ol.  Berneggero 
utendum  acceperit'  ad  Theb.  X  166  (171)  XI  429. 
567  II  551  VIII  226.     Librum  ipse  contuli. 

Cod.  Cassellanus  (olim  Hasungensis)  c,  cuius 
lectiones  una  cum  commentario  publici  iuris  fecit 
C.  F.  Weberus  progr.  univers.  Marburg.  1853.  Liber 
exaratus  initio  saec.  XV  (anno  MX  auctore  Webero) 


XII  EDITORIS  PRAEFATIO. 

et  coenobio  Hasungensi  donatus  ab  Aribone  Norico, 
archiepiscopo  Moguntino  (f  1031),  constat  foliis  mem- 
braneis  formae  maioris  162  et  diligentissime  ita  scriptus 
est,  ut  in  quavis  pagina  lineis  distributa  versus  triceni 
legantur.  Manus  correctrix  eius  qui  codicem  trans- 
scripsit  raro  apparet,  saepius  alterius  et  hic  illic  tertii 
qui  errores  emendaverunt.  Continet  autem  contextum 
Thebaidos  integrum  et  in  margine  ab  eadem  manu 
scriptam  particulam  commentarii  Lactantiani  in  The- 
baida  I  696  —  II  93. 

De  cod.  Parisino  8052  p,  Leidensi  (Bibl. 
Publ.  Lat.  XVIII  136  K),  Gudiano  52  G,  Helm- 
stadiensi  319  b  H  cum  iam  accuratius  exposuerim 
in  praef.  ad  Achill.  p.  X.  XH,  nunc  satis  habeo  confir- 
mare,  mihi  horum  quos  nominavi  codicum  lectiones  ad 
Thebaida  quoque  praesto  fuisse..  Accessit  cod.  Tauri- 
nensis  T,  incertae  aetatis,  cuius  varias  lectiones  dili- 
genter  descripsit  F.  A.  Menkius  ex  Burmanni  Secundi 
exemplo  editionis  Lindenbrogianae  (quod  nunc  in  bi- 
bliotheca  academ.  Gotting.  adservatur),  qui  eas  ex  edi- 
tione  Gronoviana,  ad  cuius  marginem  notatae  fuerant 
a  Dorvillio,  transtulerat  cum  Cassellani  codicis  varie- 
tate  ad  exemplar  illud  Tiliobrogianum. 

Enumeratis  codicibus,  quorum  lectionibus  ut  vel 
integris  vel  maximam  partem  uterer  mihi  contigit, 
venio  nunc  ad  eos  quos  sive  ad  singulos  tantum  libros 
Thebaidos  sive  ad  loca  aliquot  difficiliora  adhibere 
potui.    Sunt  autem  hi: 

Cod.Monacensis  6396  (olimFrisingensis  196) 
f  saec.  X^,  qui*  Thebaida  cum  scholiis  Lactantii  continet. 
Usus  sum  hic  illic  conlatione  a  Muellero  editioni  suae 
inserta. 

Codices  Behottiani  (Beh.  1.  2)  incertae  aetatis, 
quorum  varias  lectiones  in  XII  Thebaidos  libros  V. 
Cl.  Georgio  Turgotio  Harcuriani  Sodalitii  provisori 
Adrianus    Behottius    misit    et    editioni   Tiliobrogianae 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XIII 

adtexendos  curavit  (Cf.  Append.  ed.  Lindenbr.  p.  513 
— 536).  Utriusque  codicis  lectiones  cum  plerumque  a 
Behottio  inter  se  non  distinguantur,  his  locis  signum 
Beh.  posui,  ubicumque  vero  lectio  unius  alteriusve 
expresse  notatur,  litteris  Beh.  1  vel  2,  ubi  consen- 
tiunt  Behh.  usus  sum.  In  altero  libro  eodemque  ve- 
tustissimo  totus  liber  primus  librique  secundi  initium 

Cod.  Pragensis  2  (Bibl.  univers.  YIII.  H.  31) 
saec.  XI — Xir,  a  compluribus  manibus  exaratus,  con- 
tinet  Thebaida  inde  a  libri  primi  v.  513  usque  ad 
V.  635  libri  duodecimi.  Hunc  codicem  duosque  alios 
primum  ad  lucem  protulit  loannes  Kellius  in  libello 
qui  inscribitur:  'die  Klassischen  Handschriften  in  Prager 
Bibliotheken,  Prag  1872'  p.  22  sqq.  Duo  illi  sunt 
cod.  Prag.  1  (bibl.  univers.  VIII.  H.  11)  saec.  XIP 
et  cod.  Prag.  3  (bibl.  capit.  cathedr.  M.  124)  saec. 
XIIP,  quos  ad  libri  tertii  quadringentos  versus  Kellius 
cum  editione  Muelleri  contulit  et  varietatem  lectionum 
publici  iuris  fecit.  Hi  tres  codd.  artissime  inter  se 
coniuncti,  ut  ex  eodem  fonte  derivatos  esse  verisimile 
sit,  maxime  congruunt  e  codicibus  ceteris  cum  f. 
Quorum  cum  Prag.  2  multo  optimus  videretur,  per 
litteras  Kellium  adii,  ut  me  de  eius  lectionibus  ac- 
curatius  certiorem  faceret;  quod  mihi  petenti  vir  sum- 
mae  doctrinae  atque  humanitatis  liberalissime  praebuit, 
adiunctis  etiam  excerptis  nonnullis  ex  duobus  reliquis 
codicibus. 

C  0  d.  Parisinus  8055  olim  Colbertinus 
(Colb.)  membran.  continet  cum  alia  tum  pag.  1 — 140 
Thebaida  manu  saec.  XHP  exaratam  cum  scholiis 
et  glossis  adscriptis.  Ipse,  cum  Parisiis  morarer, 
adhibui. 

Cod.  Rehdigeranus  (bibl.  urb.  Vratisl.  125) 
B,  saec.  XIV^,  quem  qui  ante  Thomam  Rehdigerum 
possidebat  in  Italia  a  Petro  Florentino  bibliopola  Ur- 


XIV  EDITORIS  PRAEFATIO. 

binati  emerat.  Lacunam  quae  fuerat  iu  libro  VIII 
inde  a  v.  157  usque  ad  v.  682  manus  Itala  saec. 
XV^  explevit  et  folia  octo  inseruit.  Desunt  in  codice 
libri  sexti  vv.  575—706.  Lectiones  eius  benignissime 
mecum  communicavit  Markgrafius,  praefectus  biblio- 
thecae  urbanae  Vratislaviensis. 

Quattuor  codicum  Cantabrigiensium,  quos 
praeter  Roffensem,  de  quo  supra  dixi,  contulerat 
Bentleius,  lectionibus  usus  sum,  quoad  ex  eis  quae 
Hauptius  et  Muellerus  adnotaverunt  fieri  poterat.  Vir 
summi  ingenii  de  libris  illis  manuscriptis  ipse  in  folio 
editioni  Gevartianae  a  se  adhibitae  praefixo  (quod 
exemplar  in  Museo  Britannico  extat)  haec  scripsit: 
'Variae  lectiones  ad  Thebaida  sine  litera  ex  vetere 
codice  in  Pergameno  qui  est  Collegii  S*^  Petri  Can- 
tabrigiae  \Jt].  Litera  (f  notat  varias  lectiones  ad  partem 
8^^  et  9°^  libri  et  10  ex  fragmento  MS.  ibidem.  Litera 
y  notat  codicem  ex  bibliotheca  publica  Cantabrigiae 
in  folio.  Litera  6  codicem  ex  bibliotheca  CoU.  Ema- 
nuelis  Cantabrigiae.  Litera  '9'  notat  codicem  ex  Bi- 
blioth'eca  Regia  annorum  DCC  [r].' 

Codices  octo  olim  Palatinos,  qui  postea  cum 
praeda  cetera  belli  triginta  annorum  Romam  sunt  de- 
lati,  adhibuit  lanus  Gruterus,  cum  inde  ab  a.  1602 
usque  ad  a.  1622  praefectus  bibliothecae  Palatinae 
esset.  Quod  sibi  ipse  proposuerat,  carmina  Statii 
edere,  non  est  exsecutus;  scripsit  vero  codicibus  illis 
adhibitis  ^Suspiciones  ad  Statii  Thebaida'  nec  tamen 
absolvit.  Testis  est  F.  Handius,  qui  constituerat  com- 
mentationes  Gruteri  per  aliquot  libellos  cum  eis  com- 
municare,  qui  liis  studiis  operam  darent.  At  suspi- 
ciones  in  librum  primum  tantum  edidit  in  progr. 
academ.  lenens.  1851;  plura  promulgare  morte  pro- 
hibitus  est. 

Neque  negiexi  lectiones  codicum  a  Lindenbrogio 
praeter  Puteaneum  in  editione   Parisiis   1600    emissa 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XV 

commemoratorum,  qui  ei  suppeditati  erant  a  Paulo 
Petavio  (Pet.)  Petro  Daniele  (Dan.)  amicis  Aurelia- 
nensibus;  attamen  dolendum  est  virum  doctissimum, 
sicut  erat  mos  eius  aetatis,  non  satis  accurate  sigla 
quibus  utebatur  codicum  singulorum  distinxisse.  Hisce 
insuper  accesserat  Nic.  Fabri  liber,  quem  ipsemet  ad 
exemplar  vetustum  emendaverat.  Exemplari  manu 
Lindenbrogii  ipsius  correcto,  quod  nunc  servatur  in 
bibliotheca  Hamburgensi,  cum  liberalissime  buc  a 
M.  Islero  mihi  transmissum  esset,  ut  ipse  uti  possem 
factum  est. 

Quattuor,  quibus  usus  est  Bernartius  in  editione 
Antverpiac  ''595  promulgata,  codicum  Buslidiani  Lan- 
giani  Laurentiani  Lipsiani  lectiones  ubicumque  vel 
inter  se  vel  cum  aliis  peioris  notae  congruunt,  signo 
m  usus  sum  (cf.  praef.  ad  Achill.  p.  XUI). 

Accedunt  reliquiae  quaedam  codicum  deperdi- 
torum,  quae  paulatim  a  viris  doctis  in  lucem  prolatae 
sunt.  Et  fragmentum  codicis  membran.,  prout  ipse 
coniecit,  saec.  X^  continens  Theb.  V  114 — 193.  674 
—753  VI  274  —  351  Ludovicus  Trossius  publici 
iuris  fecit  in  Bibl.  critic.  Hildes.  1820  T.  I  fasc.  5 
p.  389  sqq.  Littera  t  insignivi.  Quattuor  folia  cod. 
Dusseldorfensis  (fortasse  olim  Werdensis)  mem- 
bran.  saec.  X — XI^  (d)  inventa  et  edita  a  Schmitzio 
et  Crecelio  (Mus.  Rhen.  XXI  p.  438  sqq.  XXXII 
p.   632   sqq.)    continent    Theb.   IX    235  —  304.    726 

—  791.  865  —  907.  Sex  folia  codicis  membran.  saec. 
XIP  incertae  originis,  quae  nunc  latent,  olim  habuit 
eorumque  lectiones  palam  fecit  F.  Deycks  in  progr. 
Monasteriensi  1865  (D).     Continebant  Theb.  III  334 

—  473.  693  —  719  IV  1  - 18.  26  —  55.  63  —  90. 
379  —  407.  415  -  442.  451  —  477.  486  -  512. 
725  -  843. 

Haec  fere  habui,  quae  dicerem  de  codicibus  sive 
a  me  ipso   sive   aliorum   opera  conlatis.     Quibus   ex- 


XVI  EDITORIS  PRAEFATIO. 

positis  nunc  memoranda  esse  mihi  videntur  ea  adiu- 
menta;  quae  huic  editioni  e  schedis  virorum  doctissi- 
morum  et  nostrae  aetatis  et  priorum  saeculorum 
exorta  sunt.  Minorem  quam  speraveram  fructum  per- 
cepi  ex  Bernartianae  editionis  exemplo,  quod  nunc  in 
bibl.  Gottingensi  servatur  (8.  cod.  philol.  146),  in 
cuius  margine  pauca  adnotavit  emendavit  explicavit 
ad  Thebaida  I.  I.  Scaliger.  ^)  Plura  decerpsi  ex 
Hugonis  Grotii  exemplari  editionis  Tiliobrogianae 
in  bibl.  Leidensi  servato  (Nr.  759  D  8).  Grotium,  vel 
ut  populares  appellare  solent  tbv  ^sydXa,  Statium 
plurimi  aestimasse  constat;  ipse  enim  in  epistula  ad 
I.  F.  Gronovium  (Lutetiae  10  decemb.  1637)  Tapinium' 
inquit,  Vir  doctissime,  magni  feci  semper,  ut  qui  Vir- 
gilio  omnigena  eruditione  haud  multum  cedat,  spiritu 
autem  poetico  certe  quibusdam  in  partibus,  si  per 
criticos  dicere  liceat,  dubiam  ei  faciat  palmam'.  Eius- 
dem  viri  inlustrissimi  emendationes  inveniuntur  in 
exemplari  editionis  Tiliobrogianae  Heidelbergensi, 
quod  ne  neglegerem  cum  a  Godofredo  Kinkelio  ami- 
cissime  admonitus  essem,  liberalitate  Zangemeisteri 
factum  est,  ut  liber  huc  mihi  transmitteretur.  Fuit 
ille  quondam  Casperii  Gevartii,  qui  et  ipse  multas  emen- 
dationes  in  margine  inscripsit  suam  editionem  parans; 
scripseritne  ille  Grotii  quoque  coniecturas,  quibus 
nomen  auctoris  additum  est,  an  Grotius  ipse,  dis- 
ceptare  nequeo.  Postea  liber  I.  G.  Graevii  factus  est. 
Excerptis  Nic.  Heinsii  et  loannis  Peyraredi, 
quae  in  bibl.  Berolinensi  servantur  (Ms.  Diez.  B.  Sant. 
81  et  117)  ut  hic  uti  possem,  liberalitate  Lepsii  viri 
clarissimi  mihi  concessum  est.  De  codice  Anglicano 
quem  Heinsius  saepissime  citat  certi  aliquid  dici  non 
potest,  cum  vir  doctissimus  nihil  de  eo  adnotaverit. 


2)  Ad  Silvas  cod.   Senensem  contulit,   de  quo  vid.   quae 
adnotavit  Handius  in  praef.  ad  Silvas  p.  XXII. 


EDITORIS  PRAEFATIO.  XVH 

Maioremfructum  praebuerunt  emendationes  luculen- 
'iissimae  et  Richardi  Bentlei,  quae  leguntur  in  illo 
Musei  Britannici  exemplo,  de  quo  supra  (p.  XIV) 
dixi,  et  loannis  Schraderi  ex  legato  Santeni  (MS. 
Diez.  B.  Sant.  47)  a  M.  Hauptio  1.  1.  p.  1081  sqq. 
primum  ad  lucem  prolatae,  quas  omnes  in  apparatum 
criticum,  in  textum  non  paucas  recipere  non  dubitavi. 

Nec  mihi  defuit  exemplar  illud  editionis  Bipon- 
tinae,  in  cuius  margine  manus  Caroli  Lachmanni 
viri  summi  ingenii  et  doctrinae  inde  ab  a.  1811  emenda- 
tionum  et  coniecturarum  copiam  inscripsil.  ^)  Muellerus 
primus  hunc  eruditiouis  thesaurum  ut  ita  dicam  in- 
venit  et  ad  sex  libros  priores  publici  iuris  fecit.  Quae 
in  illo  exemplari  adnotata  leguntur  ut  omnia  domi  depin- 
gere  possem,  concessit  mihi  humanitas  Ernesti  Curtii; 
servatur  enim  liber  in  apparatu  archaeologico  uni- 
versitatis  litterarum  Berolinensis. 

Denique  ad  totam  Thebaida  recensendam  mihi 
adfuerunt  schedae  F.  A.  Menkii  (cf.  praef.  ad  Achill. 
p.  XIV  sq.),  ex  quibus  cum  conlationes  codicum  Gu- 
diani  52  Helmstadiensis  Taurinensis,  quas  vir  doctis- 
simus  ipse  summa  cum  diligentia  confecit,  et  emen- 
dationes  Scriverii  Heinsii  Burmanni,  quas  ex  exem- 
plaribus  Gottingensibus  descripsit,  tum  non  paucas 
easque  acutissimas  ipsius  coniecturas  repetii.  Quod  ut 
commode  perficere  potuerim,  debeo  liberalitati  Ba- 
rackii,  summi  bibl.  Argentoratensis  praefecti. 

Restat  nunc  ut  eis  viris  doctissimis  eruditissimis- 
que,  qui  mihi  iu  hac  editione  perficienda  adfuerunt 
suaque  opera  me  adiuverunt,  gratias  agam  quam  ma- 
ximas.  Quos  cum  in  eis  quae  supra  dixi  plerosque  iam 
memoraverim,  hoc  loco  imprimis  mihi  nominandus  est 


3)  Scripsit  etiam  in  libello  academ.  Gottingensi  1815  p. 
11  sqq.  de  aliquot  locis  Thebaidos  emendandis  (=  scripta  mi- 
nora  II  1876  p.  47  sqq.). 

Statii  Thebais.  b 


XVIII  EDITORIS  PRAEFATIO. 

AemiliusBaehrensius  Groningensis,  quippequicum 
pridem  viro  de  studiis  poetarum  Latinorum  prove- 
hendis  meritissimo  progressus  huius  meae  editionis 
curae  fuerit  non  solum  onus  molestissimum  susceperit 
plagularum  mecum  corrigendarum  sed  etiam  inter 
corrigendum  pro  suo  ingenio  permultas  emendationes 
vel  coniecturas  acutissimas  mecum  communicaverit, 
quarum  non  paucas  in  textum  recipere  non  dubitavi. 
Nec  exiguum  fructum  percepi  ex  emendationibus  et  ex- 
plicationibus  ad  Statium  scriptis  ab  Henrico  Koest- 
lino  Hamburgensi,  quos  et  in  voll.  Philologi  XXXV 
XXXVI  XXXVH  publici  iuris  fecit  et  per  litteras 
amicissime  mihi  transmisit.  Codicibus  autem  pro- 
curandis  et  transmittendis  me  sibi  devinxerunt  prae 
ceteris  du  Rieu  Leidensis,  vir  decus  omnium  biblio- 
tl^fcariorum  appellandus,  et  praefectus  bibliothecae 
3ambergensis. 

Quod  indicem  nominum  accuratissimum  ad  uni- 
versa  Statii  carmina  pertinentem  adiciendum  curavi, 
spero  fore  ut  a  viris  doctis  comprobetur,  eoque  magis 
doleo  conlegam  dilectissimum ,  qui  hoc  opusculum 
summo  studio  ac  diligentia  perfecit,  nomen  suum  in- 
dicari  vetuisse. 

Haec  de  universa  huius  editionis  ratione  dicenda 
habui. 

Scribebam  Emdae  mense  Aprili  a.  1884. 

Philippus  Kohlmann. 


P.  PAPmil  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  I. 


Fraternas  acies  alternaque  regna  profanis 
Decertata  odiis  sontesque  evolvere  Thebas, 
Pierius  menti  calor  incidit.     Unde  iubetis 
Ire,  deae?     Gentisne  canam  primordia  dirae, 
Sidonios  raptus  et  inexorabile  pactum  5 

Legis  Agenoreae  scrutantemque  aequora  Cadmum? 
Longa  retro  series,  trepidum  si  Martis  operti 
Agricolam  infandis  condentem  proelia  sulcis 
Expediam  penitusque  sequar,  quo  carmine  muris 
lusserit  Amphion  Tyrios  accedere  montes,  10 

Unde  graves  irae  cognata  in  moenia  Baccho, 
Quod  saevae  lunonis  opus,  cui  sumpserit  arcus 
Infelix  Athamas,  cur  non  expaverit  ingens 
lonium  socio  casura  Palaemone  mater; 


y.   1.    'Fraternas  —  regna'  Serv.  ad  Aen.  I  in.  —  9  sq. 
'quo  —  montes'  Acron  ad  Horat.  carm.  III  11,  1. 


STATII  POETAE  LIBER  THEBAID.  PRIMVS  INCIPIT  •:• 
P  II  1—388  desunt  in  G^,  1—512  desunt  in  Prag.^\  totus  liber 
primus    librique    secundi    initium    in   altero   cod.   vetustissinio 

Adriani  Behottii  desiderdbatur  ||  6  raptos   P  ||  10  Tyriis  Gro- 
novius,  sed  cf.  IX  406  XII  693 

Statii  Thebais.  1 


2  P.  PAPINII  STATII 

Atque  adeo  iam  nimc  gemitus  et  prospera  Cadmi    15 
Praeteriisse  sinam:  limen  milii  carminis  esto 
Oedipodae  confusa  domus!  Quando  Itala  nondum 
Signa  nec  Arctoos  ausim  spirare  triumphos 
Bisque    iugo  Rhenum,    bis   adactum  legibus  Histrum 
Et  coniurato  deiectos  vertice  Dacos  20 

Aut  defensa  prius  vix  pubescentibus  annis 
Bella  lovis.     Tuque,  0  Latiae  decus  addite  famae, 
Quem  nova  mature  subeuntem  exorsa  parentis 
Aeternum  sibi  Roma  cupit  (licet  artior  omnes 
Limes  agat  stellas  et  te  plaga  lucida  caeli,  25 

Pleiadum  Boreaeque  et  liiulci  fulminis  expers, 
Sollicitet,  licet  ignipedum  frenator  equorum 
Ipse  tuis  alte  radiantem  crinibus  arcum 
Imprimat,  aut  magni  cedat  tibi  luppiter  aequa 
Parte  poli),  maneas  hominum  contentus  babenis,      30 
Undarum  terraeque  potens,  et  sidera  dones. 
Tempus  erit,  cum  Pierio  tua  fortior  oestro 
Facta  canam:  nunc  tendo  chelyn  sads  arma  referre 
Aonia  et  geminis  sceptrum  exitiale  tyrannis 
Nec  furiis  post  fata  modum  flammasque  rebelles      35 
Seditione  rogi  tumulisque  carentia  regum 
Funera  et  egestas  alternis  mortibus  urbes, 
Caerula  cum  rubuit  Lernaeo  sanguine  Dirce 


28  sq.  'Ipse  —  imprimat'  Mythogr.  Vatic.  III  8,  10  p. 
205  B.  —  36  sq.  'tumulisque  —  funera'  schol.  Theb.  IV  641 
p.  151  L.  —  38.  'caerula  —  Dirce'  Acron  ad  Horat.  carm. 
IV  2,  25. 


16  limes  codd.,  corr.  Baehrensius  ||  18  spirare  N.  Heinsius 
sperare  PBM  ||  21   \i//  P  ||  22    Templa  Grotius   \  lovi  LacJi- 

mannus  \  teque  P  -fea-que  S  tuque  BM;  tuque  ut  LacJmannus  [ 

omnes 
23   maturi   codd..,    corr.  Lachmannus  ||  24    iljas    P   ||   28   late 
Schraderus  \\  29  ac  magni  Baehrensius  \\  32  pierio  (suprascr.  1. 
laurigero)  P  Colb.  PaU  schol.  laurigero  BM   ||    33  tento  Gro- 
novius  I  caelin  P  |  interpunctionem  corr.  Bentleius 


THEBAIDOS  LIB.  I.  3 

Et  Thetis  arentes  adsuetum  stringere  ripas 
Horruit  ingenti  venientem  Ismenon  acervo.  40 

Quem  prius  heroum,  Clio,  dabis?  inmodicum  irae 
Tydea?  laurigeri  subitos  an  vatis  hiatus? 
Urget  et  hostilem  propellens  caedibus  amnem 
Turbidus  Hippomedon,  plorandaque  bella  protervi 
Arcados  atque  alio  Capaneus  horrore  canendus.        45 

Impia  iam  merita  scrutatus  lumina  dextra 
Merserat  aeterna  damnatum  nocte  pudorem 
Oedipodes  longaque  animam  sub  morte  tenebat. 
Illum  indulgentem  tenebris  imaeque  recessu 
Sedis  inaspectos  caelo  radiisque  penates  50 

Servantem  tamen  adsiduis  circumvolat  alis 
Saeva  dies  animi^  scelerumque  in  pectore  Dirae. 
Tunc  vacuos  orbes,  crudum  ac  miserabile  vitae 
Supplicium,  ostentat  caelo  manibusque  cruentis 
Pulsat  inane  solum  saevaque  ita  voce  precatur:        55 
'Di,  sontes  animas  angustaque  Tartara  poenis 
Qui  regitis,  tuque  umbrifero  Styx  livida  fundo, 
Quam  video,  multumque  mihi  consueta  vocari 
Adnue,  Tisiphone,  perversaque  vota  secunda: 
Si  bene  quid  merui,  si  me  de  matre  cadentem         60 
Fovisti  gremio  et  traiectum  vulnere  plantas 
Firmasti,  si  stagna  peti  Cirrhaea  bicorni 
Interfusa  iugo,  possem  cum  degere  falso 


45.  '"atque—  canendus'  schol.  Theb.  VIII  374  p.  290  L.  — 
48.  'longaque  —  nocte  trahebat'  schol.  Theb.  XI  582  p.  394 
L.  —  60.  'si  —  merui'  schol.  Theb.  I  56  p.  5  L.  —  62.  'si 
—  bicomi'  schol.  Theb.  VH  347  p.  255  L. 


39  Tethys  et  Lachmannus  \\  45  alto  Friesemanmis  {Col- 
lectan.  critic.  p.  204  sq.)  ||  48  Oedippodes  P  ]  sub  morte  P  sub 
nocte  BM  |  trahebat  p  schol.  ||  52  lues  animi  sc.  i.  p.  curae 
Friesemannus  \  saliuntque  i.  p.  dirae  0.  Muellerus  (FI.  Stat. 
p.  15)  pelluntque  Baehrensius  ||  55  Palpat  cacl.  m.  corr.  in 
Pulsat  P 


4  P.  PAPINII  STATII 

Contentus  Polybo,  trifidaeque  in  Phocidos  arto 
Longaevum  implicui  regem  secuique  trementis  65 

Ora  senis,  dum  quaero  patrem,  si  Sphingos  iniquae 
Callidus  ambages  te  praemonstrante  resolvi, 
Si  dulces  furias  et  lamentabile  matris 
Conubium  gavisus  ini  noctemque  nefandam 
Saepe  tuli  natosque  tibi,  scis  ipsa,  paravi,  70 

Mox  avidus  poenae  digitis  caedentibus  ultro 
Incubui  miseraque  oculos  in  matre  reliqui: 
Exaudi,  si  digna  precor  quaeque  ipsa  furenti 
Subiceres.     Orbum  visu  regnisque  carentem 
Non  regere  aut  dictis  maerentem  flectere  adorti,     75 
Quos  genui  quocumque  toro;  quin  ecce  superj^i 
(Pro  dolor!)  et  nostro  iamdudum  funere  reges 
Insultant  tenebris  gemitusque  odere  paternos. 
Hisne  etiam  funestus  ego?  et  videt  ista  deorum 
Ignavus  genitor?   Tu  saltem  debita  vindex  80 

Huc  ades  et  totos  in  poenam  ordire  nepotes. 
Indue  quod  madidum  tabo  diadema  cruentis 
Unguibus  abripui,  votisque  instincta  paternis 
I  media  in  fratres,  generis  consortia  ferro 
Dissiliant.     Da,  Tartarei  regina  barathri,  85 

Quod  cupiam  vidisse  nefas,  nec  tarda  sequetur 
Mens  iuvenum;  modo,  Dira,  veni:  mea  pignora  nosces/ 


64  sq.  nrifidaeque  —  regem'  schol.  Theb.  VII  344  p.  255  L. 
—  74.  '"orbum  —  carentem  (parentem  cod.  Paris.  8063)''  schol. 
Theb.  I  66  p.  5  L.  —  81.  'et  —  nepotes'  Serv.  ad  Aen.  I  185. 

ce 
64  arto  P  arce  GHTp  arvo  Qmarg.  ||  69  inu  PSp  edd.  ||  71 

audens  P  |  cedentibus  P  S  ||  72  in  mente  it  proh.  Bentleio  in 
morte  Peyraredus  ||  74  carentem  PTc^  schol.  parentem  BGHc^ 
Beh.  1  (al.  carentem)  ||  76  et  11  inter  se  transpositi  leguntiir  in 
T  II  77  versum  spurium  esse  putahat  Bartkius  ||  in  funere  P  in 
funere  R  ||  81  poenam  in  totos  Baehrensius  \  penates  Koestli- 
nus\\  83  abripui  P  abrupi  BM  arripui  H  abrupt/[  c  ||  85  'muUi 
dissiciant  (dissentiant  Lind.)  legunt'  schol.  Dissideant  Gevar- 
tius  II  87  modo,  dira,  veni  Lachmannus  digna  PBM  mea  digna 


THEBAIDOS  LIB.  I.  5 

Talia  dicenti  crudelis  diva  severos 
Advertit  vultus.     Inamoenum  forte  sedebat 
Cocyton  iuxta,  resolutaque  vertice  crines  90 

Lambere  sulphureas  permiserat  anguibus  undas. 
Ilicet  igne  lovis  lapsisque  citatior  astris 
Tristibus  exsiluit  ripis:  discedit  inane 
Vulgus  et  occursus  dominae  pavet;  illa  per  umbras 
Et  caligantes  animarum  examine  campos  95 

Taenariae  limen  petit  inremeabile  portae. 
Sensit  adesse  Dies,  piceo  nox  obvia  nimbo 
Lucentes  turbavit  equos;  procul  arduus  Atlas 
Horruit  et  dubia  caelum  cervice  remisit. 
Arripit  extemplo  Maleae  de  valle  resurgens  lOO 

Notum  iter  ad  Thebas;  neque  enim  velocior  ullas 
Itque  reditque  vias  cognataque  Tartara  mavult. 
Centum  illi  stantes  umbrabant  ora  cerastae, 
Turba  minax  diri  capitis;  sedet  intus  abactis 
Ferrea  lux  oculis,  qualis  per  nubila  Phoebes  105 

Atracia  rubet  arte  labor;  suifusa  veneno 
Tenditur  ac  sanie  gliscit  cutis*,  igneus  atro 
Ore  vapor,  quo  longa  sitis  morbique  famesque 
Et  populis  mors  una  venit;  riget  horrida  tergo 
Palla,  et  caerulei  redeunt  in  pectora  nodi:  iio 

Atropos  hos  atque  ipsa  novat  Proserpina  cultus. 
Tunc  geminas  quatit  ira  manus:  haec  igne  rogali 
Fulgurat,  haec  vivo  manus  aera  verberat  hydro. 

91.  ^sulphureas  —  undas'  schol.  Theb.  I  566  p.  33  L.  — 
104  sq.  'sedet  —  oculis'  schol.  Theb.  XI  584  p.  394  L.  — 
109  sq.  'riget  —  palla'  schol.  Theb.  III  264  p.  95  L.  tamquam 
Vergilii. 

veni,  modo  G  modo,  diva,  veni  0.  Muelltrus  mea  digna  (veni 
modo)  p.  n.  Baehrensius  \\  98  athlas  PGTrc  cf.  V  430  VII  4  \\ 
101  sq.  vel  crebrior  u.  I.  r.  v.  cognatave  T.  malunt  Baehren- 
sius  II  102  cognatave  BM  ||  104  minor  codd.^  minax  corr.  Lach' 
mannus  ||  106  arte  decor  Lachmannus  albor  Baehrensius  ||  112 
ira  minas  t  manus  B  ira  minas  Gb  codd.  Gronovii  r  {suprascr. 


6  P.  PAPINII  STATII 

Ut  stetit,  abrupta  qua  plurimus  arce  Cithaeron 
Occurrit  caelo,  fera  sibila  crine  virenti  115 

Congeminat,  signum  terris,  unde  omnis  Achaei 
Ora  maris  late  Pelopeaque  regna  resultant. 
Audiit  et  medius  caeli  Parnasus  et  asper 
Eurotas,  dubiamque  iugo  fragor  impulit  Oeten 
In  latus,  et  geminis  vix  fluctibus  obstitit  Isthmos.  120 
Ipsa  suum  genetrix  curvo  delphine  vagantem 
Abripuit  frenis  gremioque  Palaemona  pressit. 
Atque  ea  Cadmeo  praeceps  ubi  culmine  primum 
Constitit  adsuetaque  infecit  nube  penates, 
Protinus  attoniti  fratrum  sub  pectore  motus,  125 

Gentilisque  animos  subiit  furor  aegraque  laetis 
Invidia  atque  parens  odii  metus,  inde  regendi 
Saevus  amor,  ruptaeque  vices  iurisque  secundi 
Ambitus  impatiens,  et  summo  dulcius  unum 
Stare  loco,  sociisque  comes  discordia  regnis.  130 

Sic  ubi  delectos  per  torva  armenta  iuvencos 
Agricola  imposito  sociare  adfectat  aratro, 
Illi  indignantes,  quis  nondum  vomere  multo 
Ardua  nodosos  cervix  descendit  in  armos, 
In  diversa  trahunt  atque  aequis  vincula  laxant       135 
Viribus  et  vario  confundunt  limite  sulcos: 
Haud  secus  indomitos  praeceps  discordia  fratres 
Asperat.     Alterni  placuit  sub  legibus  anni 

118.  'audiit  —  Parnassus'  schol.  Lucan.  V  71  p.  156,  22 
U,  —  122.  'pressitque  Palaemona  mater'  citat  Serv.  ad  Aen. 
VII  518.  —  129  sq.  'summo  —  regnis*  schol.  Lucan.  I  92 
p.  21  W. 


al.  m.  t  illa  minans)  illa  manus  H  ira  minax  Heinsius  ira 
minans  vel  minax  Gronovius  (|  122  Abripuit  PSBc  Arripuit  M 
124  tabe  Barthius  ||  125  attonitae  f.  s.  p.  mentes  Lachmannus 
attonito  Baehrensius  \\  126  Gentilisque  "Bji  Gentilesque  BM  ||  129 
dulcius  uni  N.  Heinsius  e  cod.  Anglic.  qui  praehebat  imo  ||  130 
regni  GL  Scaliger  \\  131  Sicuti  Baehrensius  \\  135  et  iniquis  vin- 
cula  WaJcefieJdus 


THEBAIDOS  LIB.  I.  7 

Exilio  mutare  ducem.     Sic  iure  maligno 

Fortunam  transire  iubent,  ut  sceptra  tenentem        140 

Foedere  praecipiti  semper  novus  angeret  heres. 

Haec  inter  fratres  pietas  erat,  haec  mora  pugnae 

Sola  nec  in  regem  perduratura  secundum. 

Et  nondum  crasso  laquearia  fulva  metallo, 

Montibus  aut  alte  Grais  effulta  nitebant  145 

Atria,  congestos  satis  explicitura  clientes; 

Non  impacatis  regam  advigilantia  somnis 

Pila,  nec  alterna  ferri  statione  gementes 

Excubiae,  nec  cura  mero  committere  gemmas 

Atque  aurum  violare  cibis:  sed  nuda  potestas  150 

Armavit  fratres,  pugna  est  de  paupere  regno. 

Dumque  uter  angustae  squalentia  iugera  Dirces 

Verteret  aut  Tyrii  solio  non  altus  ovaret 

Exulis  ambigitur,  periit  ius  fasque  bonumque 

Et  vitae  mortisque  pudor.    Quo  tenditis  iras,  155 

A  miseri?   Quid  si  peteretur  crimine  tanto 

Limes  uterque  poli,  quem  Sol  einissus  Eoo 

Cardine,  quem  portu  vergens  prospectat  Hibero, 

Quasque  procul  terras  obliquo  sidere  tangit 

Avius  aut  Borea  gelidas  madidive  tepentes  160 

Igne  Noti?     Quid  si  Phrygiae  Tyriaeque  sub  unum 

Convectentur  opes?   Loca  dira  arcesque  nefandae 

Suffecere  odio,  furiisque  immanibus  emptum 


149  sqq.  'necdum  cura  —  regno'  schol.  Lucan.  I  96  p.  22 
W.  —  152  sq.  'dumque  —  verteret'  schol.  Theb.  II  433  p.  67  L. 

144  fulva  PBbpc^  Dan.  ;r  Lips.  fulta  To^  Beh.  m  culta 
Gebliardus  ||  145  Gentibus  Baehrensius  \  effossa  Koestliny,s  j| 
153  non  actus  Baehrensius  ||  154  perit  Pr  ||  155  irae  Lachman- 
nus  II  157  sol  emersus  N.  Heinsius  ||  158  porta  v.  p.  Ibera  7t 
Gruterus  \\  160  Aut  notus  aut  boree  P  ||  161  non  (quid  see.  m. 
suprascr.)  si  phrygiae  tyriaeq.  P  phrigie  tytieque  G  phrygiae 
tyriaeve  -BS  Beh.  T  phrigiae  tyriaeve  o  frigiae  tiriaeve  rH 
tyriae  phrygiaeve  :t  Dan.  Petav.  edd.  vett.  tyriae  prygiaeve  p  || 
162  Converrentur  F.  Modius  Conferrentur  Baehrensius 


8  P.  PAPINII  STATII 

Oedipodae  sedisse  loco.     lam  sorte  cadebat 
Dilatus  Polynicis  honos.     Quis  tunc  tibi,  saeve,      165 
Quis  fuit  ille  dies,  vacua  cum  solus  in  aula 
Respiceres  ius  omne  tuum  cunctosque  minores, 
Et  nusquam  par  stare  caput?    lam  murmura  serpunt 
Plebis  Echioniae,  tacitumque  a  principe  vulgus 
Dissidet,  et,  qui  mos  populis,  venturus  amatur.      170 
Atque  aliquis,  cui  mens  liumili  laesisse  veneno 
Summa  nec  impositos  umquam  cervice  volenti 
Ferre  duces,  ^Hancne  Ogygiis'  ait,  ^aspera  rebus 
Fata  tulere  vicem,  totiens  mutare  timendos 
Alternoque  iugo  dubitantia  subdere  colla?  175 

Partiti  versant  populorum  fata  manuque 
Fortunam  fecere  levem.     Semperne  vicissim 
Exulibus  servire  dabor?  tibi,  summe  deorum 
Terrarumque  sator,  sociis  hanc  addere  mentem 
Sedit?    An  inde  vetus  Thebis  extenditur  omen,      180 
Ex  quo  Sidonii  nequiquam  blanda  iuvenci 
Pondera  Carpathio  iussus  sale  quaerere  Cadmus 
Exul  Hyanteos  invenit  regna  per  agros, 
Fraternasque  acies  fetae  telluris  hiatu 
Augurium  seros  dimisit  ad  usque  nepotes?  185 

Cernis,  ut  erecta  torvum  sub  fronte  minetur 
Saevior  adsurgens  dempto  consorte  potestas. 
Quas  gerit  ore  minas,  quanto  premit  omnia  fastu! 
Hicne  umquam  privatus  erit?  Tamen  ille  precanti 
Mitis  et  adfatu  bonus  et  patientior  aequi.  190 

Quid  mirum?  Non  solus  erat.     Nos,  vilis  in  omnes 


164  sq.    'iam  —  honos'  schol.    Theb.   I   312  p.   20  L.  — 
173  sq.  'Ogygiis  —  vicem'  schol.  Theb.  II  85  p.  48  L. 


164  toro  Schraderus  |  carebat  codd.,  corr.  Bernartius  || 
174  Pacta  et  m  brevem  Baelirensius  \\  179  caecis  Gruterus  \\ 
181  Sidonius  Lachmannus  i|  184  hiatus  Lachmannus  ||  186  erecta 
torvum  Baehrensius  erectum  torua  codd.  ut  e  rictu  0.  3£ueUe- 
rus  II  190  effatu  Br 


THEBAIDOS  LIB.  I.  9 

Prompta  manus  casus,  domino  cuicumque  parati. 
Qualiter  hinc  gelidus  Boreas,  liinc  nubifer  Eurus 
Vela  trahunt,  nutat  mediae  fortuna  carinae, 
(Heu  dubio  suspensa  metu  tolerandaque  nullis        195 
Aspera  sors  populis!)  bic  imperat,  ille  minatur.' 

At  lovis  imperio  rapidi  super  atria  caeli 
Lectus  concilio  divum  convenerat  ordo 
Interiore  polo.     Spatiis  hinc  omnia  iuxta, 
Primaeque  occiduaeque  domus  et  fusa  sub  omni     200 
Terra  atque  unda  die;  mediis  sese  arduus  infert 
Ipse  deis,  placido  quatiens  tamen  omnia  vultu, 
Stellantique  locat  solio;  nec  protinus  ausi 
Caelicolae,  veniam  donec  pater  ipse  sedendi 
Tranquilla  iubet  esse  manu.    Mox  turba  vagorum  205 
Semideum  et  summis  cognati  nubibus  amnes 
Et  compressa  metu  servantes  murmura  venti 
Aurea  tecta  replent.     Mixta  convexa  deorum 
Maiestate  tremunt,  radiant  maiore  sereno 
Culmina  et  arcano  florentes  lumine  postes.  210 

Postquam  iussa  quies  siluitque  exterritus  orbis, 
Incipit  ex  alto  (grave  et  inmutabile  sanctis 
Pondus  adest  verbis,  et  vocem  Fata  sequuntur): 
^Terrarum  delicta  nec  exsaturabile  Diris 


205  sq.  ^Mox  —  semideum'  schol.  Theb.  I  720  p.  41  L. 
206.  'et  ~  amnes'  schol.  Theb.  I  365  p.  23  L.  —  213.  'et 
sequuntur'  Serv.  ad  Aen.  II  54  et  X  628. 


I 


193  nubifer  Auster  van  Kooten  ad  Hom.  Lat.  737  coJl   V 

704  sq.  VIII  425,  sed  cf.  Lucan.  II  459  Sil  X  322  ||  196  m  ors 
P  II  197  imperio  FBHL  edd.  vett.  imperiis  BM  ||  199  huic 
omnia  Marklandus  \  iusta  TH  Beh.  iustis  Feyraredus  ||  200 
effusa  codd.  et  fusa  corr.  Marklandus  et  Lachmannus  |  202  nutu 

f 
Heimms,   sed  cf.    VIII  S2  |1  205  iuuet  ecce  P  ||  209  tremunt 
P  II  210  et  aeterno  vel  aetherio  fulgentes  Friesemannus  ||  213 
secuntur  PBc  |  facta  sequuntur  J^MmawwMS  ||  214  exsaturabile 
Pp  Colb.  m  exsatiabile  Anglic.  exsuperabile  BM  edd. 


10  P.  PAPINII  STATII 

Ingenium  mortale  queror.   Quonam  usque  nocentum  215 
Exigar  in  poenas?  taedet  saevire  corusco 
Fulmine,  iam  pridem  Cyclopum  operosa  fatiscunt 
Bracchia  et  Aeoliis  desunt  incudibus  ignes. 
Atque  adeo  tuleram  falso  rectore  solutos 
Solis  equos,  caelumque  rotis  errantibus  uri,  220 

Et  Phaethontea  mundum  squalere  favilla. 
Nil  actum,  neque  tu  valida  quod  cuspide  late 
Ire  per  inlicitum  pelago,  germane,  dedisti. 
Nunc  geminas  punire  domos,  quis  sanguinis  auctor 
Ipse  ego,  descendo.     Perseos  alter  in  Argos  225 

Scinditur,  Aonias  fluit  liic  ab  origine  Thebas. 
Mens  cunctis*  imposta*  manet:  quis  funera  Cadmi 
Nesciat  et  totiens  excitam  a  sedibus  imis 
Eumenidum  bellasse  aciem,  mala  gaudia  matrum 
Erroresque  feros  nemorum  et  reticenda  deorum      230 
Crimina?    Vix  lucis  spatio,  vix  noctis  abactae 
Enumerare  queam  mores  gentemque  profanam. 
Scandere  quin  etiam  thalamos  hic  impius  heres 
Patris  et  inmeritae  gremium  incestare  parentis 
Appetiit,  proprios  (monstrum !)  revohitus  in  ortus.  235 
Ille  tamen  superis  aeterna  piacula  solvit 
Proiecitque  diem,  nec  iam  amplius  aethere  nostro 
Vescitur;  at  nati  (facinus  sine  more!)  cadentes 


225.  'Perseos  —  scinditur'  schol.  Theb.  III  441  p.  103  L. 
235.  'proprios  —  ortus'  schol.  Theb.  X  796  p.  368  L. 


219  adeo  r  ideo  PBM  ||  Anne  ideo  Baehrensius  \\  227  imposita 
PH  inposta  Bcg  iposta  (i.  n)  posita  al.  m.  suprascr.  Leid. 
imposta  M,  impasta  Bartliius  inmota  Peyraredus  infesta  Bar- 
claius  infausta  Cruceus  in  prava  Baehrensius  'imposta  mens 
est  infixa,  firma,  non  mutabilis'  Handius  \  movet  Bcrb  Dan. 
Anglic.  \  munera  KoestUnus  \\  228  ab  Brb  ||  230  feros  hominum 
MarJclandus  feros,  memorum  0.  Muellerus  \\  235  (monstrum!) 
Scaliger  monstrum  Gy;rm  monstrum  proprios  T  monstro  PBM  | 
in  hortus  P 


r 

"Calcavere 


THEBAIDOS  LIB.  L  H 


Calcavere  oculos.     lam  iam  rata  vota  tulisti, 
Dire  senex!  meruere  tuae,  meruere  tenebrae  240 

Ultorem  sperare  lovem.     Nova  sontibus  arma 
Iniciam  regnis,  totumque  a  stirpe  revellam 
Exitiale  genus.     Belli  mihi  semina  sunto 
Adrastus  socer  et  superis  adiuncta  sinistris 
Conubia.     Hanc  etiam  poenis  incessere  gentem       245 
Decretum;  neque  enim  arcano  de  pectore  fallax 
Tantalus  et  saevae  periit  iniuria  mensae.' 

Sic  pater  omnipotens.     Ast  illi  saucia  dictis 
Flammato  versans  inopinum  corde  dolorem 
Talia  luno  refert:  ^Mene,  o  iustissime  divum,         250 
Me  bello  certare  iubes?  scis,  semper  ut  arces 
Cyclopum  magnique  Phoroneos  inclita  fama 
Sceptra  viris  opibusque  iuvem,  licet  improbus  illic 
Custodem  Phariae  somno  letoque  iuvencae 
Extinguas,  saeptis  et  turribus  aureus  intres.  255 

Mentitis  ignosco  toris:  illam  odimus  urbem, 
Quam  vultu  confessus  adis,  ubi  conscia  magni 
Signa  tori  tonitrus  agis  et  mea  fulmina  torques. 
Facta  luant  Thebae:  cur  hostes  eh*gis  Argos? 
Quin  age,  si  tanta  est  thalami  discordia  sancti,     260 
Et  Samon  et  veteres  armis  excinde  Mycenas, 
Yerte  solo  Sparten.     Cur  usquam  sanguine  festo 
Coniugis  ara  tuae,  cumulo  cur  turis  Eoi 
Laeta  calet?    Melius  votis  Mareotica  fumat 
Coptos  et  aerisoni  lugentia  flumina  Nili.  265 


245  sq.  'hanc  —  decretum  est'  Eutychcs  lib.  II p.  482, 
29  K.  —  258.  'tonitrus  —  torques'  Serv.  ad  Aen.  V  694  poetae 
nomine  omisso.  —  264.  'Mareotica  fumat'  Acron.  ad  Horat. 
carm.  I  37,  14. 


244    ah    iuncta   LacJmannus    prob.    Muellero    sat   iuncta 
Baehrensius  \\  246  Decretum  est  TH  Eutyches  \  arcani  Baehren- 
sius  II  255  Extinguas  P  edd.  velt.  Restinguas  Bcr  Beh.  b  schol. 
257  vultum  Baehrensius  H  260  tanti  Gronovius  H  264  fumant  P 


12  P.  PAPINII  STATII 

Quod  si  prisca  luunt  auctorum  crimina  gentes 

Subvenitque  tuis  sera  liaec  sententia  curis, 

Percensere  aevi  senium:  quo  tempore  tandem 

Terrarum  furias  abolere  et  saecula  retro 

Emendare  sat  est?   lamdudum  ab  sedibus  illis       270 

Incipe,  fluctivaga  qua  praeterlabitur  unda 

Sicanios  longe  relegens  Alpheos  amores. 

Arcades  bic  tua  (nec  pudor  est)  delubra  nefastis 

Imposuere  locis,  illic  Mavortius  axis 

Oenomai  Geticoque  pecus  stabulare  sub  Haemo      275 

Dignius,  abruptis  etiamnum  inhumata  procorum 

Reliquiis  trunca  ora  rigent.     Tamen  hic  tibi  templi 

Gratus  honos,  placet  Ida  nocens  mentitaque  manes 

Creta  tuos.     Me  Tantaleis  consistere  tectis, 

Quae  tandem  invidia  est?    Belli  deflecte  tumultus  280 

Et  generis  miseresce  tui.     Sunt  impia  late 

Regna  tibi,  melius  generos  passura  nocentes.' 

Finierat  precibus  miscens  convicia  luno. 
At  non  ille  gravis  dictis,  quamquam  aspera  motu, 
Reddidit  haec:  ^Equidem  haud  rebar  te  mente  secunda 
Laturam,  quodcumque  tuoa,  licet  aequus,  in  Argos  286 
Consulerem,  neque  me,  detur  si  copia,  fallit 
Multa  super  Thebis  Bacchum  ausuramque  Dionen 
Dicere,  sed  nostri  reverentia  ponderis  obstat. 
Horrendos  etenim  latices,  Stygia  aequora  fratris    290 
Obtestor  (mansurum  atque  inrevocabile  verbum). 


208  sqq.  'quo  tempore  —  emendare  facta'  Eutyches  Ub.  II 
p.  473,  12  sqq.  K. 


267  Haec  sera  -subvenitque  tuis  Br  ||  268  a  quo  Madmgius 
atque  lioc  tempore  Sand&troemius  \\  270  Emendare  facta  Eutych. 
sat  est:  iamdudum  distinxit  Sandstroemius  ||  279  regnis  Anglic. 
terris  Beh.  considere  regnis  vel  terris  N.  Heinsius  \\  283  preci- 
bus  miscens  P  Beh.  T  miscens  precibus  BM  ||  284  at  non  ille 
gravi  dictis  (quamquam  aspera)  motu  Barihius  proh.  Duebnero 
quamquam  aspera  motus  reddidit  Gruterus  ||  287  si  detur 
GHTin  edd.  veit.  \\  288  thebas  P  |  dionem  PB  ||  291  et  inrevo- 


THEBAIDOS  LIB.  I.  13 

Nil  fore,  quod  dictis  flectar!  Quare  impiger  alis 

Portantes  praecede  notos,  Cyllenia  proles, 

Aera  per  liquidum  regnisque  inlapsus  opacis 

Dic  patruo:  superas  senior  se  attoUat  ad  auras      295 

Laius,  extinctum  nati  quem  vulnere  nondum 

Ulterior  Lethes  accepit  ripa  profundi 

Lege  Erebi;  ferat  haec  diro  mea  iussa  nepoti: 

Germanum  exilio  fretum  Argolicisque  tumentem 

Hospitiis,  quod  sponte  cupit,  procul  impius  aula   300 

Arceat,  alternum  regni  infitiatus  honorem. 

Hinc  causae  irarum,  certo  reliqua  ordine  ducam.' 

Paret  Atlantiades  dictis  genitoris  et  inde 
Summa  pedum  propere  plantaribus  inligat  alis, 
Obnubitque  comas  et  temperat  astra  galero.  305 

Tum  dextrae  virgam  inseruit,  qua  pellere  dulces 
Aut  suadere  iterum  somnos,  qua  nigra  subire 
Tartara  et  exangues  animare  adsueverat  umbras. 
Desiluit,  tenuique  exceptus  inhorruit  aura. 
Nec  mora,   sublimis  raptim  per  inane  volatus         310 
Carpit  et  ingenti  designat  nubila  gyro. 

Interea  patriis  olim  vagus  exul  ab  oris 
Oedipodionides  furto  deserta  pererrat 
Aoniae.     lam  iamque  animi  male  debita  regna 
Concipit,  et  longum  signis  cunctantibus  annum      315 
Stare  gemit.     Tenet  una  dies  noctesque  recursans 


cabile  PBM  et  non  revocabile  R  atque  inrevocabile  Bur- 
mannus  ita  et  revocabile  Baehrensius  \  verbum  Scriverius 
verum  codd.  \\  292  quo  EH  Pal.  1  Pal.  5  m.  sec.  edd.  qui 
Pal.  4  I  alis  Gruterus  ex  Pdl.  4  ales  PBM  ||  295  se  attollat 
PSTr  Beh.  Leid.  4  codd.  Gruteri  se  toUat  Bpg  {cum  ras.)  \ 
malim  in  auras;   cf.   Ov.   Met.  IV  721   Verg.  Aen.  IV  176\\ 

298  ferat  hic  P  H  301  regnum  P  ||  302  Hae  caussae  Lachman- 
nus,  cui  versus  spurius  esse  videbatur  \  dicam  Bp^rbL  ||  304 
alas  P  II  305  et  tempora  vasta  galero  Scriverius  \\  310  subli- 
mis  P  sublimes  BM  ||  314  animi  0.  Muellerus  animis  codd.  ani- 
mus  Baehrensius 


14  P.'  PAPINII  STATII 

Cura  virum,  si  quando  humilem  decedere  regno 

Germanum  et  semet  Thebis  opibusque  potitum 

Cerneret;  hac  aevum  cupiat  pro  luce  pacisci. 

Nunc  queritur  ceu  tarda  fugae  dispendia,  sed  mox  320 

Attollit  flatus  ducis  et  sedisse  superbus 

Deiecto  iam  fratre  putat:  spes  anxia  mentem 

Extrahit  et  longo  consumit  gaudia  voto. 

Tunc  sedet,  Inachias  urbes  Danaeiaque  arva 

Et  caligantes  abrupto  sole  Mycenas  325 

Ferre  iter  impavidum,  seu  praevia  ducit  Erinys, 

Seu  fors  illa  viae,  sive  hac  inmota  vocabat 

Atropos.     Ogygiis  ululata  furoribus  antra 

Deserit  et  pingues  Baccheo  sanguine  colles. 

Inde  plagam,  qua  molle  sedens  in  plana  Cithaeron  330 

Porrigitur  lassumque  inclinat  ad  aequora  montem, 

Praeterit.     Hinc  arte  scopuloso  in  limite  pendens 

Infames  Scirone  petras  Scyllaeaque  rura 

Purpureo  regnata  seni  mitemque  Corinthon 

Linquit  et  in  mediis  audit  duo  litora  campis.         335 

lamque  per  emeriti  surgens  confinia  Phoebi 
Titanis  late,  mundo  subvecta  silenti, 
Rorifera  gelidum  tenuaverat  aera  biga-, 
lam  pecudes  volucresque  tacent,  iam  somnus  amaris 


325.  'et  —  Mycenas'  Priscian.  XI  9,  39  p.  574  H.  schol. 
Lucan.  VII  451  p.  554  W.  Acron  ad  Horat.  carm.  I  16,  17.  — 
338.  'rorifera  —  biga'  Serv.  ad  Aen.  II  272  cf.  ad  V  721  et 
Pompei  comm.  art.  Donati  V  p.  167,  22  K. 


de 
317  dece,  re  1  descendere  r  descendere  cf  ||  319  laevam 
Baehrensius  \  pro  .laude  G  Beh.  PeerlJcampius  \\  320  heu! 
Barthius  \\  322  deiecto  iam  P  deiecto  se  BM  ||  323  praesumit 
Baehrensius  \\  326  eriny/  P  ||  329  Pentheo  sanguine  Barthius 
N.  Heinsius  |j  330  chiteron  P  ||  331  lapsumque  b  CoTb.  L  sex 
Gruteri  lapsuque  Rp  edd.  vett.  ||  332  Hinc  Actes  scopuloso 
Hmite  Marklandus  \\  333  schirone  P  H  ||  334  ditemque  Schraderus 
moUemque  Lachmannus  \\  337  et  late  P  |  subvecta  PGHc^ 
subiecta  BM  schol.  ||  339  amaris  f  Lindenbrogius  auaris  codd. 


THEBAIDOS  LIK  I.  15 

Inrepsit  curis  pronusque  ex  aetliere  nutat,  340 

Grata  laboratae  referens  oblivia  vitae. 
Sed  nec  puniceo  rediturum  nubila  caelo 
Promisere  iubar,  nec  rarescentibus  umbris 
Longa  repercusso  nituere  crepuscula  Phoebo: 
Densior  a  terris  et  nulli  pervia  flammae  345 

Subtexit  nox  atra  polos.     lam  claustra  rigentis 
Aeoliae  percussa  sonant,  venturaque  rauco 
Ore  minatur  liiems,  venti  transversa  frementes 
Confligunt  axemque  emoto  cardine  vellunt, 
Dum  caelum  sibi  quisque  rapit;  sed  plurimus  Auster 
Tnglomerat  noctem,  tenebrosa  volumina  torquens,     351 
Defunditque  imbres,  sicco  quos  asper  hiatu 
Praesolidat  Boreas;  nec  non  abrupta  tremescunt 
Fulgura,  et  attritus  subita  face  rumpitur  aether. 
lam  Nemea,  iam  Taenariis  contermina  lucis  355 

Arcadiae  capita  alta  madent;  ruit  agmine  facto 
Inaclius  et  gelidas  surgens  Erasinus  in  undas. 
Pulverulenta  prius  calcataque  flumina  nullae 
Aggeribus  tenuere  morae,  stagnoque  refusa  est 
Funditus  et  veteri  spumavit  Lerna  veneno.  3G0 


344.   'longa  —  Phoebo'  Serv.    ad  Aen.  II  268.  —  352  sq. 
'sicco  —  Boreas'  Serv.  acl  Aen.  VIII  429.  —  360.  'funditus  — 


340  Inrepsit  P  irrepsit  cocJ.  Burmanni  irrepit  Petav.  in- 
repit  G  iiTepit  vel  surrepit  Heinsius  Inserpit  BM  |  ex  aethere 
P  Palat.  1  per  aera  ceteri  ||  345  Densior  Atraciis  Sandstroe- 
mius  II  346  regentis  P  ||  349  emotum  Muelhrus  \  verrunt  Baeli- 
rensius  \\  351  Inglomeras  T,  unde  Burmannus  coni.  Inglome- 
rans  |  noctem  tenebrosa  v.  torquens  PG  noctem  et  tenebrosa 
V.  torquet  BM  ||  355  Nemeae  PG  plurimi  Gruteri  Nemea 
BGr  Nemee  Hp  Formam  Nemea  omnihus  locis  dedi,  cf.  infra 
II  37S  IV  159.  825.  V  44.  749  VI  516  ct  Priscian.  VII  in. 
et  Lactant.  ad  h.  l.  ||  356  magno  {suprascr.  1  facto)  P  ||  357 
surgens  BM  urgens  G  vergens  PH  |  in  undas  (m  marg.  m. 
al.  /^  ad  arctos)  P  in  undas  G  Petav.  ad  arctos  Bg  Leid. 
arthos  T  ad  auras  Duebnerus  gelida  s.  E.  in  unda  Muellerus  j| 
358  calcataque  PG  calcandaque  BM 


16  P.'PAPINII  STATII 

Frangitur  omne  nemus,  rapiunt  antiqua  procellae 
Braccliia  silvarum,  nullisque  aspecta  per  aevum 
Solibus  umbrosi  patuere  aestiva  Lycaei. 
Ille  tamen,  modo  saxa  iugis  fugientia  ruptis 
Miratus,  modo  nubigenas  e  montibus  amnes  365 

Aure  pavens  passimque  insauo  turbine  raptas 
Pastorum  pecorumque  domos,  non  segnius  amens 
Incertusque  viae  per  nigra  silentia  vastum 
Haurit  iter:  pulsat  metus  undique  et  undique  frater. 
Ac  velut  hiberno  deprensus  navita  ponto,  370 

Cui  neque  Temo  piger  neque   amico   sidere  monstrat 
Luna  vias,  medio  caeli  pelagique  tumultu 
Stat  rationis  inops,  iam  iamque  aut  saxa  malignis 
Expectat  submersa  vadis  aut  vertice  acuto 
Spumantes  scopulos  erectae  incurrere  prorae:  375 

Talis  opaca  legens  nemorum  Cadmeius  lieros 
Accelerat,  vasto  metuenda  umbone  ferarum 
Excutiens  stabula,  et  prono  virgulta  refringit 
Pectore;  dat  stimulos  animo  vis  maesta  timoris, 
Donec  ab  Inacbiis  victa  caligine  tectis  380 

Emicuit  lucem  devexa  in  moenia  fundens 
Larisaeus  apex.     Illo  spe  concitus  omni 
Evolat,  hinc  celsae  lunonia  templa  Prosymnae 
Laevus  habens,  hinc  Herculeo  signata  vapore 
Lernaei  stagna  atra  vadi,  tandemque  reclusis  385 

Infertur  portis.     Actutum  regia  cernit 
Vestibula;  hic  artus  imbri  ventoque  rigentes 


veneno'  Priscian.  VII  12,  62  p.  839  H.  —  363.  'et  umbrosi  — 
Lycaei'  Serv.  ad  Oeorg.  III  472  Isidor.  Origg.  XIV  8,  37. 


363  et  umbrosi  Serv.  \\  365  Miratus  Bc^  Leid.  Schraderus 
Miratur  Pc'g  ||  366  Ire  Lachmannus  ||  367  interpunctionem  corr. 
Menkius  \\  371  nec  amico  G  Muellerus  \\  379  animo  om.  P  1  vis 
mixta  timore  Peyraredus  \\  384  habens  PR  edd.  vett.  habet  M 
abet  B  I  labore  Peyraredus 


THEBAIDOS  LIB.  I.  17 

Proicit  ignotaeque  acclinis  postibus  aulae 
Invitat  tenues  ad  dura  cubilia  somnos. 

Rex  ibi  tranquille,  medio  de  limite  vitae  390 

In  senium  vergens,  populos  Adrastus  liabebat, 
Dives  avis  et  utroque  lovem  de  sanguine  ducens. 
Hic  sexus  melioris  inops,  sed  prole  virebat 
Feminea,  gemino  natarum  pignore  fultus. 
Cui  Phoebus  generos  (monstrum  exitiabile  dictu!   395 
Mox  adaperta  fides)  fato  ducente  canebat 
Saetigerumque  suem  et  fulvum  adventare  leonem. 
Id  volvens  non  ipse  pater,  non  docte  futuri 
Amphiarae  vides  (etenim  vetat  auctor  ApoUo); 
Tantum  in  corde  sedens  aegrescit  cura  parenti.      400 

Ecce  autem  antiquam  fato  Calydona  relinquens 
Olenius  Tydeus  (fraterni  sanguinis  illum 
Conscius  horror  agit)  eadem  sub  nocte  sopora 
Lustra  terit,  similesque  notos  dequestus  et  imbres, 
Infusam  tergo  glaciem  et  liquentia  nimbis  405 

Ora  comasque  gerens  subit  uno  tegmine,  cuius 
Fusus  humo  gelida  partem  prior  hospes  habebat. 
Hic  vero  ambobus  rabiem  fortuna  cruentam 
Attulit:  haut  passi  sociis  defendere  noctem 
Culminibus  paulum,  alterni  nil  verba  minasque      410 
Cunctantur;  mox  ut  iactis  sermonibus  irae 
Intumuere  satis,  tum  vero  erectus  uterque 
Exertare  umeros  nudamque  lacessere  pugnam. 


390  sq.  'medio  —  liabebat'  schol.  Lucan.  I  129  p.  27  W. 


389  tenuis  P  teneros  Gronovius  \\  390  tranquillae  codd. 
corr.  Muellerus  \\  393  vigebat  Wakefieldus  (|  396  fato  P  aeuo 
BM  edd.  euo  G^r  Leid.  \\  398  Id  P  Haec  BG^M  edd.  \\  399  ver- 
sum  om.  G^^B  (m  contextu,  sed  in  marg.  pr.  m.  exhibet)  |  etenim 
^^—  sedens  verha  om.  S  ||  400  versum  om.  G^  in  contexlu,  sed  in 
^mgummx)  maryine  pr.  m.  cxluhet  \  parentis  GHp  paventi  N.  Hein- 
^Kkius  ^ex  optimo  cod.^  \\  402  Oenius  Anglic,  unde  Heinsius  Oeneus 
^^koniecit  coll.  V  661  ||  406  rigens  Hcinsius  |1  410  alterni  P  alternis 
^^keteri  \  nil  Baehrensius  in  codd.  cf.  III  719 

I  """""'■■■ 


18  P.  PAPINII  STATII 

Celsior  ille  gradu  procera  in  membra  simulque 
Integer  annorum;  sed  non  et  viribus  infra  415 

Tydea  fert  animus,  totosque  infusa  per  artus 
Maior  in  exigno  regnabat  corpore  virtus. 
lam  crebros  ictus  ora  et  cava  tempora  circum 
Obnixi  ingeminant,  telorum  aut  grandinis  instar 
Rhipliaeae,  flexoque  genu  vacua  ilia  tundunt.  420 

Non  aliter  quam  Pisaeo  sua  lustra  Tonanti 
Cum  redeunt  crudisque  virum  sudoribus  ardet 
Pulvis;  at  binc  teneros  caveae  dissensus  ephebos 
Concitat,  exclusaeque  expectant  praemia  matres: 
Sic  alacres  odio  nullaque  cupidine  laudis  425 

Accensi  incurrunt^  scrutatur  et  intima  vultus 
Unca  manus  penitusque  oculis  cedentibus  intrat. 
Forsan  et  accinctos  lateri   (sic  ira  ferebat) 
Nudassent  enses,  meliusque  hostilibus  armis 
Lugendus  fratri,  iuvenis  Thebane,  iaceres,  430 

Ni  rex,  insolitum  clamorem  et  pectore  ab  alto 
Stridentes  gemitus  noctis  miratus  in  umbris, 
Movisset  gressus,  magnis  cui  saucia  curis 
Pendebat  somno  iam  deteriore  senectus. 
Isque  ubi  progrediens  numerosa  luce  per  alta         435 
Atria  dimotis  adverso  limine  claustris 
Terribilem  dictu  faciem,  lacera  ora  putresque 
Sanguineo  videt  imbre  genas:  ^Quae  causa  furoris, 
Externi  iuvenes   (neque  enim  meus  audeat  istas 


415  sq.  'nec  non  et  —  animus'  Priscian.  VII  5,  16  p. 
299  H.  —  417.  'maior  —  virtus'  Serv.  ad  Georg.  IV  83.  — 
434.  ''pendebat  —  senectus'  Acron  ad  Horat.  carm.  II  11,   8. 


415  nec  non  et  Prisc.  ||  416  totos  BG^rbcp  Beh.  Petav.  |j 
422  reddunt  BG^rbc  ||  427  intrat  P  instat  BM  edd.  \\  428  fure- 
bat  JBaehrensius  \\  433  saucia  Lachmannus  sobria  codd.  [|  435 
nemorosa  Friesemannus  ||  436  demotis  BG-^cr  ||  439  sq.  audeat 
ista  civis  et  Inachius  MenJcius  audeat  ire  Burmannus  audeat 
istic  vel  istac  Handius.  Ad  locutioncm  audere  in  manus  cf, 
Verg.  Aen.  II  347 


THEBAIDGS  LIB.  I.  19 

Civis  in  usque  manus)^  quisnam  implacabilis  ardor    440 
Exturbare  odiis  tranquilla  silentia  noctis? 
Usque  adeone  angusta  dies  et  triste,  parumper 
Pacem  animo  somnumque  pati?    Sed  prodite  tandem, 
Unde  orti,  quo  fertis  iter,  quae  iurgia?    Nam  vos 
Haut  humiles  tanta  ira  docet,  generisque  superbi  445 
Magna  per  effusum  clarescunt  signa  cruorem/ 
Vix  ea,  cum  mixto  clamore  obliqua  tuentes 
Incipiunt  una:  ^Rex  o  mitissime  Achivum, 
Quid  verbis  opus?  ipse  undantes  sanguine  vultus 
Aspicis.'     Haec  passim  turbatis  vocis  amarae         450 
Confudere  sonis;  inde  orsus  in  ordine  Tydeus 
Continuat:  'Maesti  cupiens  solacia  casus 
Monstriferae  Calydonis  opes  Acheloiaque  arva 
Deserui;  vestris  haec  me  ecce  in  finibus  ingens 
Nox  operit.     Tecto  caelum  prohibere  quid  iste       455 
Arcuit?  an  quoniam  prior  haec  ad  limina  forte 
Molitus  gressus?  pariter  stabulare  bimembres 
Centauros  unaque  ferunt  Cyclopas  in  Aetna 
Compositos.     Sunt  et  rabidis  iura  insita  monstris 
Fasque  suum:  norunt  sociare  cubilia  terrae.  460 

Sed  quid  ego?  aut  hodie  spoliis  gavisus  abibis, 
Quisquis  es,  his,  aut  me,  si  non  effetus  oborto 
Sanguis  hebet  luctu,  magni  de  stirpe  creatum 
Oeneos  et  Marti  non  degenerare  paterno 
Accipies.'  ^Nec  nos  animi  nec  stirpis  egentes  — '    465 
Ille  refert  contra,  sed  mens  sibi  conscia  fati 


464  sq.  'Marti  —  paterno'  schol.  Theb.  II  726  p.  80  L. 
'Marti  —  aspicies'  schol.  Theb.  IV  111  p.  125  L. 

444  horti  P  cf.  v.  235  ||  455  quis  codd.  corr.  Baehrensius  \\ 
456  Arcuit  {corr.  ex  Arguit)  G'c^  Arguit  PBM  ||  457  Molitus 
PG^rc^  Molitur  BM  |  partem  P  ||  460  suum  :  norunt  Bachrensius 

Ium  nobis  codd.  suum  :  et  non  vis  Lachmannus  \\  462  oborto 
ab  orto  B  aborto  ^'''M  ||  465  egentes  P  egemns  BG-^M  ]  Statius, 
solet,  sermonem  ahrupit,  cf.  III  87.  280. 291 IV  518  VIII 60. 
)6.  514  X  730  XI  167  XII  301.  385  Ach.  I  47.  657.  780 
2* 


20  P.  PAPmil  STATH 

Cunctatur  proferre  patrem.     Tunc  mitis  Adrastus: 

'Immo  agite,  et  positis,  quas  nox  inopinaque  suasit 

Aut  virtus  aut  ira,  minis  succedite  tecto. 

lam  pariter  coeant  animorum  in  pignora  dextrae.  470 

Non  liaec  incassum  divisque  absentibus  acta; 

Forsan  et  lias  venturus  amor  praemiserit  iras, 

Ut  meminisse  iuvet.'  Nec  vana  voce  locutus 

Fata  senex,  siquidem  hanc  perhibent  post  vulnera  iunctis 

Esse  fidem,  quanta  partitum  extrema  protervo        475 

Thesea  Pirithoo,  vel  inanem  mentis  Oresten 

Opposito  rabidam  Pylade  vitasse  Megaeram. 

Tunc  quoque  mulcentem  dictis  corda  aspera  regem 

lam  faciles  (ventis  ut  decertata  residunt 

Aequora,  laxatisque  diu  tandem  aura  superstes       480 

Immoritur  velis)  passi  subiere  penates. 

Hic  primum  lustrare  oculis  cultusque  virorum 
Telaque  magna  vacat:  tergo  videt  huius  inanem 
Inpexis  utrimque  iubis  horrere  leonem, 
Illius  in  speciem,  quem  per  Teumesia  tempe  485 

Amphitryoniades  fractum  iuvenalibus  annis 
Ante  Cleonaei  vestitus  proelia  monstri. 
Terribiles  contra  saetis  ac  dente  recurvo 
Tydea  per  latos  umeros  ambire  laborant 
Exuviae,  Calydonis  honos.     Stupet  omine  tanto      490 
Defixus  senior,  divina  oracula  Phoebi 


483  sq.  'tergo  —  leonem'  schol.  Theb.  VI  722  p.  227  L. 


468  quae  PB^cr  1|  470  in]  en  vel  ut  Baehrensius,  delet 
Lachmannus  \\  472  Forsitan  P  |  praemiserat  BG^M  ||  474  per  vul- 
nera  P  \  iunctam  Baehrensius  \\  475  Isse  Gruterus  \  quanta// 
{suprascr.  t  quantu)  P  ||  478  mulcente  PS  |  rege  PS  ||  479  facili 
Burmannus  H  480  tandem  Peyraredus  tamen  codd.  ||  481  passu 
Bernartius    pacti    Grutius   ||   486   iuuenalibus    PB^G^   pr.    m. 

tns 
iuuenilibus  B  al.  m.  G^  sec.  m.  M  iuuenibus  r  ||  487  vestitur  P 
vestitur  BG-^M  ||  488  Terribilis  P  ||  490  Exubig  P  ||  491  divinaque 
GT  divinaque  carmina  Burmannus 


THEBAIDOS  LIB.  I.  21 

Agnoscens  monitusque  clatos  vocalibus  antris. 
Obtutu  gelida  ora  premit,  laetusque  per  artus 
Horror  iit;  sensit  manifesto  numine  ductos 
Adfore,  quos  nexis  ambagibus  augur  Apollo  495 

Portendi  generos,  vultu  fallente  ferarum, 
Ediderat.     Tunc  sic  tendens  ad  sidera  palmas: 
^Nox,  quae  terrarum  caelique  amplexa  labores 
Ignea  multivago  transmittis  sidera  lapsu, 
Indulgens  reparare  animum,  dum  proximus  aegris  500 
Infundat  Titan  agiles  animantibus  ortus, 
Tu  mihi  perplexis  quaesitam  erroribus  ultro 
Advehis  alma  fidem  veterisque  exordia  fati 
Detegis:  adsistas  operi  tuaque  omina  firmes. 
Semper  honoratam  dimensis  orbibus  anni  505 

Te  domus  ista  colet;  nigri  tibi,  diva,  litabunt 
Electa  cervice  greges,  lustraliaque  exta 
Lacte  novo  perfusus  edet  Vulcanius  ignis. 
Salve  prisca  fides  tripodum  obscurique  recessus! 
Deprendi,  Fortuna!  deos.'    Sic  fatus,  et  ambos       510 
Innectens  manibus  tecta  interioris  ad  aulae 
Progreditur.     Canis  etiamnum  altaribus  ignes 
Sopitum  cinerem  et  tepidi  libamina  sacri 
Servabant;  adolere  focos  epulasque  recentes 
Instaurare  iubet.     Dictis  parere  ministri  515 

Certatim  accelerant;  vario  strepit  icta  tumultu 
Regia:  pars  ostro*  tenues*  auroque  sonantes 
Emunire  toros  alteque  inferre  tapetas, 

493  sq.  Maetusque  —  iit'  Serv.  ad  Aen.  II  559  poetae  no- 
mine  omisso. 


495  Ac  fore  Gruterus  \  flexis  BaeJirensius  \\  505  demensis 
Lachmannus  \\  510  Deprendit  Palat.  1  prob.  Grtitero  \  Sic  fatus, 
et]  similiter  loquitur  poeta  II  ISS  III  496  V  6S9  VII  390 
X  271  XII  773  II  511  interioris  Schraderus  ulterioris  codd.  11 
512  castis  Baehrensius  ||  517  tenues  corruptum  tinctos  MueUerus  || 

518    toris  Barthius  \  alteque  P  altesque  (o  al  m.)  B  altosque 
G*M  edd. 


22  P.  PAPmn  STATII 

Pars  teretes  levare  manu  ac  disponere  mensas. 

Ast  alii  tenebras  et  opacam  vincere  noctem  520 

Adgressi  tendunt  auratis  vincula  lychnis. 

His  labor  inserto  torrere  exanguia  ferro 

Yiscera  caesarum  pecudum,  liis  cumulare  canistris 

Perdomitam  saxo  Cererem.     Laetatur  Adrastus 

Obsequio  fervere  domum,  iamque  ipse  superbis       525 

Fulgebat  stratis  solioque  effultus  eburno. 

Parte  alia  iuvenes  siccati  vulnera  lymphis 

Discumbunt^  simul  ora  notis  foedata  tuentur 

Inque  vicem  ignoscunt.     Tunc  rex  longaevus  Acasten 

(Natarum  liaec  aitrix  eadem  et  fidissima  custos      530 

Lecta  sacrum  iustae  Veneri  occultare  pudorem) 

Imperat  acciri  tacitaque  immurmurat  aure. 

Nec  mora  praeceptis,  cum  protinus  utraque  virgo 
Arcano  egressae  thalamo:  mirabile  visu, 
Pallados  armisonae  pharetrataeque  ora  Dianae        535 
Aequa  ferunt,  terrore  minus.     Nova  deinde  pudori 
Visa  virum  facies:  pariter  pallorque  ruborque 
Purpureas  hausere  genas,  oculique  verentes 
Ad  sanctum  rediere  patrem.    Postquam  ordine  mensae 
Victa  fames,   signis  perfectam  auroque  nitentem     540 
lasides  pateram  famulos  ex  more  poposcit, 
Qua  Danaus  libare  deis  seniorque  Phoroneus 
Adsueti.     Tenet  haec  operum  caelata  figuras: 
Aureus  anguicomam  praesecto  Gorgona  collo 
Ales  habet,  iam  iamque  vagas  (ita  visus)  in  auras  545 


525.  'Obsequio  —  domum'  Sergii  explan.  in  arfc.  Donati  I 
p.  505,  35  K. 


529  acasten  P  acesten  BG^M  acestam  H  jj  532  tacitoque 
i.  ore  KoestUnus  ||  536  Aequiperant  Baehrensius  I  minis  Lach- 
mannus.  Non  pJacet,  recte  interpretatur  schoUasta  ||  537  Causa 
JBaehrensius  \  virum  ut  facies  Heinsius  \\  544  Aureus  codd.  i.  e. 
'quem  pluvio  Danae  conceperat  auro'  Ov.  Met.  IV  611  Per- 
seus  coni.  Bentleius 


THEBAIDOS  LIB.  I.  23 

Exsilit;  illa  graves  oculos  languentiaque  ora 
Paene  movet  vivoque  etiam  pallescit  in  auro. 
Hinc  Phrygius  fulvis  venator  tollitur  alis, 
Gargara  desidunt  surgenti  et  Troia  recedit, 
Stant  maesti  comites,  frustraque  sonantia  lassant  550 
Ora  canes  umbramque  petunt  et  nubila  latrant. 
Hanc  undante  mero  fundens  vocat  ordine  cunctos 
Caelicolas,  Phoebum  ante  alios,  Phoebum  omnis  ad  aram 
Laude  ciet  comitum  famulumque  evincta  pudica 
Fronde  manus,  cui  festa  dies  largoque  refecti         555 
Ture  vaporatis  lucent  altaribus  ignes. 

Torsitan,  o  iuvenes,   quae  sint  ea  sacra  quibusque 
Praecipuum  causis  Phoebi  obtestemur  honorem' 
Rex  ait,  "^exquirant  animi.     Non  inscia  suasit 
Religio,  maguis  exercita  cladibus  olim  560 

Plebs  Argiva  litant;  animos  advertite^  pandam. 
Postquam  caerulei  sinuosa  vohimina  monstri, 
Terrigenam  Pj^thona,  deus  septem  orbibus  atris 
Amplexam  Delphos  squamisque  annosa  terentem 
Robora,  Castaliis  dum  fontibus  ore  trisulco  565 

Fusus  hiat  nigro  sitiens  alimenta  veneno, 
Perculit,  absumptis  numerosa  in  vulnera  telis, 
Cirrhaeique  dedit  centum  per  iugera  campi 
Vix  tandem  explicitum,  nova  deinde  piacula  caedi 
Perquirens  nostri  tecta  haut  opulenta  Crotopi         570 
Attigit.  Huic  primis  et  pubem  ineuntibus  annis 
Mira  decore  pios  servabat  nata  penates 
Intemerata  toris.     Felix,  si  Delia  numquam 
Furta  nec  occultum  Phoebo  sociasset  amorem! 


546  sq.   'illa  g.  o.  1.   0.  petentem  paene  —  auro'  scliol. 
Theb.  VI  539  p.  220  L. 


553  aram  P  aras  ccteri  \\  561  litant  P  litat  r  ||  563 
artis  et  566  nigi-o  inficiens  Baehrensius  \\  569  caedi  Beh.  cedi 
B  caedis  PG^M  ||  571  pubescentibus  GHTL  ||  572  pios  Bentletus 
pio  codd.  II  573  dulcia  MueUerus  devia  Baehrensins 


24  P.  PAPINII  STATII 

Namque  ut  passa  deum  Nemeaei  ad  fluminis  undam,  575 
Bis  quinos  plena  cum  fronte  resumeret  orbes 
Cynthia,  sidereum  Latouae  feta  nepotem 
Edidit;  ac  poenae  metuens  (neque  enim  ille  coactis 
Donasset  thalamis  veniam  pater)  avia  rura 
Eligit  ac  natum  saepta  inter  ovilia  furtim  580 

Montivago  pecoris  custodi  mandat  alendum. 
Non  tibi  digna,  puer,  generis  cunabula  tanti 
Gramineos  dedit  herba  toros  et  vimine  querno 
Texta  domus;  clausa  arbutei  sub  cortice  libri 
Membra  tepent^  suadetque  leves  cava  fistula  somnos,  585 
Et  pecori  commune  solum.     Sed  fata  nec  illum 
Concessere  larem;  viridi  nam  caespite  terrae 
Proiectum  temere  et  patulo  caelum  ore  trahentem 
Dira  canum  rabies,  morsu  depasta  cruento^ 
Dissicit.     Hic  vero  attonitas  ut  nuntius  aures         590 
Matris  adit,  pulsi  ex  animo  genitorque  pudorque 
Et  metus:  ipsa  ultro  maestis  plangoribus  amens 
Tecta  replet,  vacuumque  ferens  velamine  pe^tus 
Occurrit  confessa  patri;  nec  motus  et  atro 
Imperat  (infandum!)  cupientem  occumbere  leto.      595 
Sero  memor  thalami  maestae  solacia  morti, 
Phoebe,  paras  monstrum  infandis  Acheronte  sub  imo 
Conceptum  Eumenidum  thalamis,  cui  virginis  ora 
Pectoraque;  aeternum  stridens  a  vertice  surgit 


596.  'sero  —  moi-ti'  [Maximus  Victorinus']  de  finalibus 
metrorum  p,  237,  17  K.  —  596  sq.  'sero  —  paras'  Priscian. 
XV  3,  11  p.  69  H. 


575  nemei  PG^SM  nemaei  B  |  ad  om.  r  1|  576  cum  luce 
Gronovius  \\  577  latona  P  ||  578  Ediderat,  poena  metuens 
Friesemannus  \  poena  P,  unde  poenam  Baehrensius  \\  582  puer 
{suprascr.  t  line)  P  |1  583  sed  P  ||  587  viridi  P  Dan.  codd.  Gruteri 
viridis  BG^M  H  590  Dissicit  BG^M  Disicit  H  Anglic.  Dissicet 
P  Discicit  S  Discidit  Palat.  1  Afficit  Petav.  \\  592  Et  metus 
'ultro'  ipsa  P  1  mgstis  PGH;t  saeuis  BG^M  |  clangoribus  G 
Prag.  1  H  596  mortis  Prisc.  ||  599  aetemumque  rigens  Koestlinus 


THEBAIDOS  LIB.  I.  25 

Et  ferrugineam  frontem  discriminat  angiiis.  600 

Haec  tum  dira  lues  nocturno  squalida  passu 
Inlabi  thalamis,  animasque  a  stirpe  recentes 
Abripere  altricum  gremiis  morsuque  cruento 
Devesci  et  multum  patrio  pinguescere  luctu. 
Haut  tulit  armorum  praestans  animique  Coroebus  605 
Seque  ultro  lectis  iuvenum,  qui  robore  primi 
Famam  postbabita  faciles  extendere  vita, 
Obtulit.     IUa  novos  ibat  populata  penates 
Portarum  in  bivio  (lateri  duo  corpora  parvum 
Dependent,  et  iam  unca  manus  vitalibus  haeret     610 
Ferratique  ungues  tenero  sub  corde  tepescunt): 
Obvius  huic;  latus  omne  virum  stipante  corona, 
Fit  iuvenis,  ferrumque  ingens  sub  pectore  duro 
Condidit,  atque  imas  animae  mucrone  corusco 
Scrutatus  latebras  tandem  sua  monstra  profundo   615 
Reddit  habere  lovi.     luvat  ire  et  visere  iuxta 
Liventes  in  morte  oculos  uterique  nefandam 
Proluviem  et  crasso  squalentia  pectora  tabo, 
Qua  nostrae  cecidere  animae.     Stupet  Inacha  pubes, 
Magnaque  post  lacrimas  etiamnunc  gaudia  pallent.  620 
Hi  trabibus  duris  (solacia  vana  dolori) 
Proterere  exanimos  artus  asprosque  molares 
Deculcare  genis,  nequit  iram  explere  potestas. 
IUam  et  nocturno  circum  stridore  volantes 
Inpastae  fugistis  aves,  rabidamque  canum  vim        625 


'  608  sqq.  'illa  —  dependent'  Priscian.  VII  6,  26  p.  308  H. 

:     —  625.  'impastae  f.  aves'  schol.  Theb.  II  520  p.  71  L. 

601  tum  PBSM  ium  {in  ras.)  G^  tam  Leid.  edd.  \\  604 
Devesci  PpT  Leid.  Divesci  BG^M  Depasci  G  |1  608  stabat 
Kochius  II  609  in  delet  Baehrensius,  qui  611  sub  rore  conicit  || 
II  613  Fit  P  It  G^^M  edd.  Id  B^  Es  c  ||  618  liquentia  viscera 
Heinsius  ||  619  pubes  PGH  Anglic.  {vel  virtus)  plebes  BG*M  || 
620  per  Baelirensius  \\  622  exanimes  Bp  exaies  Leid.  \  scabros- 
que  molares  Heinsius  \\  623  voluptas  JBurmannus 


26  P.  PAPINIl  STATII 

Oraque  sicca  ferunt  trepidorum  inhiasse  luporum. 

Saevior  in  miseros  fatis  ultricis  ademptae 

Delius  insurgit;  summaque  biverticis  umbra 

Parnasi  residens  arcu  crudelis  iniquo  • 

Pestifera  arma  iacit^  camposque  et  celsa  Cyclopum  630 

Tecta  superiecto  nebularum  incendit  amictu. 

Labuntur  dulces  animae,  Mors  fila  Sororum 

Ense  metit  captamque  tenens  fert  manibus  urbem. 

Quaerenti,  quae  causa,  duci,  quid  ab  aethere  laevus 

Ignis  et  in  totum  regnaret  Sirius  annum,  635 

Idem  auctor  Paean  rursus  iubet  ire  cruento 

Inferias  monstro  iuvenes,  qui  caede  potiti. 

Fortunate  animi  longumque  in  saecula  digne 

Promeriture  diem!  non  tu  pia  degener  arma 

Occulis  aut  certae  trepidas  occurrere  morti.  640 

Comminus  ora  ferens  Cirrhaei  in  limine  templi 

Constitit  et  sacras  ita  vocibus  asperat  iras: 

^Non  missus,  Thymbraee,  tuos  supplexve  penates 

Advenio:  mea  me  pietas  et  conseia  virtus 

Has  egere  vias.     Ego  sum,  qui  caede  subegi,         645 

Phoebe,  tuum  mortale  nefas,  quem  nubibus  atris 

Et  squalente  die,  nigra  quem  tabe  sinistri 

Quaeris,  inique,  poli.     Quodsi  monstra  effera  magnis 

Cara  adeo  superis,  iacturaque  vilior  orbi 

Mors  hominum  et  saevo  tanta  inclementia  caelo  est,  650 

Quid  meruere  Argi?  me,  me,  divum  optime,  solum 

Obiecisse  caput  fatis  praestabat.     An  illud, 

635.  'et  —  annum'  Serv.  ad  Aen.  III  141.  —  638  sq.  'lon- 
gumque  —  diem'  Priscian.  V  5,  26  p.  159  H. 

631  suptecto  P  1  intendit  Madvigius  H  634  quid  Baehrensius 
quis  codd.  \\  639  Promeruisse  Friesemannus  ||  648  Quodni  Baeh- 
rensius\\M9  orbi  PBG^m  orbis  GHpg  Leid.  '^ollis  aut  in 
V.  650  morsque'  Schraderus  \\  650  Totque  Kochius  \  caelo 
est   P    c§Io   e    G^    caelo   BM  [  versum   spurium   iudicat  Sand- 

stroemius  \\  652    pr^stabat   PG*B    Colh.   cHr   Beh.   praestabat 


THEBAIDOS  LIB.  I.  27 

Saeve,  magis  cordi,  quod  desolata  domorum 
Tecta  vides,  ignique  datis  cultoribus  omnis 
Lucet  aer?  Sed  quid  fando  tua  tela  manusque        655 
Demoror?  expectant  matres,  supremaque  fiunt 
Vota  mihi.     Satis  est:  merui,  ne  parcere  velles. 
Proinde  move  pliaretras  arcusque  intende  sonoros 
Insignemque  animam  leto  demitte;  sed  illum, 
Pallidus  Inachiis  qui  desuper  imminet  Argis,  660 

Dum  morior,  dispelle  globum.'     Sors  aequa  merentes 
Respicit.     Ardentem  tenuit  reverentia  caedis 
Letoiden,  tristemque  viro  submissus  honorem 
Largitur  vitae;  nostro  mala  nubila  caelo 
Difiugiunt,  at  tu  stupefacti  a  limine  Phoebi  665 

Exoratus  abis.  —  Inde  haec  stata  sacra  quotannis 
Sollemnes  recolunt  epulae,  Phoebeaque  placat 
Templa  novatus  honos.     Has  forte  invisitis  aras 
Vos   quae  progenies?   quamquam  Calydonius  Oeneus, 
Et  Parthaoniae,  si  dudum  certus  ad  aures  670 

Clamor  iit,  tibi  iura  domus.     Tu  pande,   quis  Argos 
Advenias,  quando  hae  variis  sermonibus  horae.' 

Deiecit  maestos  extemplo  Ismenius  heros 
In  terram  vultus,  taciteque  ad  Tydea  laesum 
Obliquare  oculos;  tum  longa  silentia  movit:  675 

*Non   super  hos  divum  tibi  sum  quaerendus  honores, 


S  praestabit  Bpg  {in  ras.)  Leid.  praestaret  G  ||  653  Saeve 
corr.  BentJeius  Lene  PBM  Leve  y  Laeve  Gronovius  \\  655 
Luget  Jleinsius  \  aer  schol.  MenJcius  ager  codd.  et  edd.  ||  656 
figunt  P  fundunt  cf  Lang.  Gronovius  \\  658  Proinde]  cf. 
Verg.  Aen.  XI  383.  400  Sil.  II  353  Lucret.  III  1048  \\  659 
dimitte  PBG-^SM  ||  661  dispelle  P  depelle  ceteri  \  sors  Pp 
fors  BG^M  II  663  Letoiden  PB  Latoiden  G^rcH  Latoyden  G 
Latoidem  S  Lathoidem  T   |   iam  mitis  honorem  Burmannus  \\ 

667  aepulas  P  ||  668  ivistis  ad  aras  Lindenbrogius  \\  670  por- 
thaoniae  BSr  schol.  portaonie  G-  porta  oniae  c  |1  672  hae  P 
haec  BG^SM  |  horae  P  hora  est  BG^SM  ora  est  g  hora  H 
ora  7?ial.  Burmannus  Sec.  ||  673  isthmenius  P  ||  674  laevum 
Koestlinus  haud  scio  an  recte    laesos  Baehrensius 


28  P.  PAPINII  STATII 

Unde  genus,  quae  terra  mihi,  quis  defluat  ordo 
Sanguinis  antiqui:  piget  inter  sacra  fateri. 
Sed  si  praecipitant  miserum  cognoscere  curae, 
Cadmus  origo  patrum,  tellus  Mavortia  Tliebe,        680 
Est  genetrix  locasta  mihi/     Tum  motus  Adrastus 
Hospitiis  (agnovit  enim):  'Quid  nota  recondis? 
Scimus'  ait,  ^nec  sic  aversum  fama  Mycenis 
Volvit  iter.     Regnum  et  furias  oculosque  pudentes 
Novit  et  Arctois  si  quis  de  solibus  horret  685 

Quique  bibit  Gangen  aut  nigrum  occasibus  intrat 
Oceanum,  et  si  quos  incerto  litore  Syrtes 
Destituunt.     Ne  perge  queri  casusque  priorum 
Adnumerare  tibi:  nostro  quoque  sanguine  multum 
Erravit  pietas,  nec  culpa  nepotibus  obstat.  690 

Tu  modo  dissimilis  rebus  mereare  secundis 
Excusare  tuos.     Et  iam  temone  supino 
Languet  Hyperboreae  glacialis  portitor  Ursae. 
Fundite  vina  focis,  servatoremque  parentum 
Letoiden  votis  iterumque  iterumque  canamus.  696 

Phoebe  parens,  seu  te  Lyciae  Patarea  nivosis 
Exercent  dumeta  iugis,  seu  rore  pudico 
Castaliae  flavos  amor  est  tibi  mergere  crines, 
Seu  Troiam  Thymbraeus  habes,  ubi  fama  volentem 
Ingratis  Phrygios  umeris  subiisse  molares,  700 

Seu  iuvat  Aegaeum  feriens  Latonius  umbra 
Cynthus  et  adsiduam  pelago  nunc  quaerere  Delon: 


696  sq.  'seu  —  iugis'  Acron  ad  Horat.  carm.  III  4,  64. 


679  miserantem  noscere Laclmannus  \\  680  thebae  PSc  thebe 
BG^  II  682  Hospitis  P  Ospitiis  S  Hospici  •  sagnovitB  Auspiciis  y\\ 
684  parentis    vel  pudendos  Lachmannus  \\  688  Distituunt  P   | 

gasusq.    P  II  692    etiam  PSrb   et  iam  BG^M   sed  iam  edd.   [| 

i 
699  tymbreus  P  ||  700  frygios  P  j  subiisse  G^  subisse  PB  subisse 
b  II  702  '"adsiduam  i,  e.  considentem  et  stabilem'  Menkius  ad- 
fixam  Baehrensius  j  nunc  scripsi  non  codd.  \  querere  BG^cg 


THEBAIDOS  LIB.  I.  29 

Tela  tibi  longeque  feros  lentandus  in  hostes 
Arcus,  et  aetherii  dono  cessere  parentes 
Aeternum  florere  genas.     Tu  doctus  iniquas  705 

Parcarum  praenosse  manus  fatumque  quod  ultra  est 
Et  summo  placitura  lovi,  quis  letifer  annus, 
Bella  quibus  populis,  quae  mutent  sceptra  cometae. 
Tu  Phryga  submittis  citharae,  tu  matris  honori 
Terrigenam  Tityon  Stygiis  extendis  harenis.  710 

Te  viridis  Python  Thebanaque  mater  ovantem 
Horruit  in  pharetris.     Ultrix  tibi  torva  Megaera 
leiunum  Phlegyan  subter  cava  saxa  iacentem 
Aeterno  premit  accubitu  dapibusque  profanis 
Instimulat,  sed  mixta  famem  fastidia  vincunt.         715 
Adsis,  o  memor  hospitii,  lunoniaque  arva 
Dexter  ames,  seu  te  roseum  Titana  vocari 
Gentis  Achaemeniae  ritu,  seu  praestat  Osirim 
Frugiferum,  seu  Persei  sub  rupibus  antri 
Indignata  sequi  torquentem  cornua  Mithram.'  720 


713  sq.  Thlegiam  —  accubitu'  Serv.  ad  Aen.  VI  618. 


704  Ar&us  P  |  parentes  PBG^M  parentis  Bartliius  \\   705 
parentis,  Aetemum   florere    genae    Weberus     Aeternae  florere 

1  est 
genae  Lachmannus  \\  706  ultra  sim  P  ||  709  fryga  P  ]  sumit- 
tis  Pc  Beh.  ||  713  pWegyan  P  flegyan  B  flegian  r  fleian  G*c 
flegiam  S  phlegiam  GH  Serv.  ||  718  achemeni^  PG^  |  Gentis 
ut  Inachiae  ritus  Sandstroemius  \  osirim  PSTH  osyrim  r 
{ubi  iotus  versus  in  marg.  adscriptus  invenitur)  cf.  Hor.  Ejpp. 
I  17,  60  Til.  I  7,  27  osirin  Bc  edd.  \\  719  persaei  P  H  Bost 
V.  720  in  P  Jeguntur  haec:  Opus  primi  libri  mirabili  de- 
lectatione  peractum  est.  Nunc  ad  secundi  libri  vohimen  non 
dissimili  animo  quam  primum  accepimus  convertamur.  |  STATII 
POETAE  LIB.  I  .  THEBAID  •  EXPLlC  •  INCIPIT  EIVSDEM 
LIBER  .  II  .  P 


P.  PAPINII  STATII 

T.HEBAIDOS 

LIBER  11. 


Interea  gelidis  Maia  satus  aliger  umbris 
lussa  gerens  magni  remeat  lovis;  undique  pigrae 
Ire  vetant  nubes   et  torpidus  implicat  aer, 
Nec  zephyri  rapuere  gradum,  sed  foeda  silentis 
Aura  poli.     Styx  in^e  novem  circumflaa  campis,       5 
Hinc  obiecta  vias  torrentum  incendia  cludunt. 
Pone  senex  trepida  succedit  Laius  umbra  • 
Vulnere  tardus  adhuc;  capulo  nam  largius  illi 
Transabiit  costas  cognatis  ictibus  ensis 
Impius,  et  primas  Furiarum  pertulit  iras;  10 

It  tamen  et  medica  firmat  vestigia  virga. 
Tum  steriles  luci  possessaque  manibus  arva 
Et  ferrugineum  nemus  adstupet,  ipsaque  tellus 
Miratur  patuisse  retro,  nec  livida  tabes 
Invidiae  functis  quamquam  et  iam  lumine  cassis      15 
Defuit.     Unus  ibi  ante  alioS;  cui  laeva  voluntas 
Semper  et  ad  superos  (hinc  et  gravis  exitus  aevi) 


2  sq.  'undique  —  aer'  Serv.  ad  Aen.  VI  554. 


3  torpidus  Baehrensius  turpidus  r  turbidus  PBM  Serv.  j| 
5  circumflua  ripis  Bentleius  \\  9  Transabiit  animam  P  |  actibus 
Buhnkenius  \\  10  et  privas  Baehrensius  ||  17  et  18  transposuit 
Mu£lhrus 


THEBAIDOS  LIB.  II.  31 

Insultare  malis  rebusque  aegrescere  laetfiii, 

^Vade'  ait,  ^o  felix,  quoscumque  vbcaris  in  usus, 

Seu  lovis  imperio,  seu  maior  adegit  Erinys  20 

Ire  diem  contra,  seu  te  furiata  sacerdos 

Thessalis  arcano  iubet  emigrare  sepulcro, 

Heu  dulces  visure  polos  solemque  relictum 

Et  virides  terras  et  puros  fontibus  amnes, 

Tristior  has  iterum  tamen  intrature  tenebras.'  25 

Illos  ut  caeco  recubans  in  limine  sensit 

Cerberus,  aeque  omnes  capitum  subrexit  Liatus, 

Saevus  et  intranti  populo:  iam  nigra  tumebat 

Colla  minax,  iam  sparsa  solo  turbaverat  ossa, 

Ni  deus  horrentem  Lethaeo  vimine  mulcens  30 

Ferrea  tergemino  domuisset  lumina  somno. 

Est  locus  (Inachiae  dixerunt  Taenara  gentes), 
Qua  formidatum  Maleae  spumantis  in  auras 
It  caput  et  nullos  admittit  culmine  visus. 
Stat  sublimis  apex  ventosque  imbresque  serenus      35 
Despicit  et  tantum  fessis  insiditur  astris.  36 

Ast  ubi  prona  dies,  longos  super  aequora  fines        41 
Exigit  atque  ingens  medio  natat  umbra  profundo. 
Interiore  sinu  frangentia  litora  curvat 
Taenaros,  expositus  non  audax  scindere  fluctus. 
Illic  Aegaeo  Neptunus  gurgite  fessos  45 


Illic  exhausti  posuere  cubilia  venti,  37 

Fnlminibusque  iter  est;  medium  cava  nubila  montis 
Insumpsere  latus,  summos  nec  praepetis  alae 
Plausus  adit  colles,  nec  rauca  tonitrua  pulsant.  4o 


36.  'summisque    insiditur  astris'   Priscian.   X  4,    23.  5, 
29  (p.  515.  522  H.) 

27  atque  codd.  aeque  corr.  R.  Ungerus  alte  Laclimannus  ecce 

Baehrensius  ||  33  ad  P  ||  35  serenos  P  ||  37—40  desunt  in  PBSG^M 
cxstant  in  marg.  PBr  dlia  manu  additij  in  contextu  hahent 
THR  Prag.  1.  3  Fetav.  yrf ;r  ||  44  expositos  codd.^  cwr.  Baeh- 
rensius  ]  scindere  scripsi  cf.  Achill.  I  449  scandere  codd. 


32  P.  PAPINII  STATII 

In  portum  deducit  equos,  prior  liaurit  harenas 
Ungula,  postremi  solvuntur  in  aequora  pisces. 
Hoc,  ut  fama,  loco  pallentes  devius  umbras 
Trames  agit  nigrique  lovis  vacua  atria  ditat 
Mortibus.     Arcadii  perhibent  si  vera  coloni,  50 

Stridor  ibi  et  gemitus  poenarum,  atroque  tumultu 
Fervet  ager;  saepe  Eumenidum  vocesque  manusque 
In  medium  sonuere  diem,  Letique  triformis 
lanitor  agricolas  campis  auditus  abegit. 
Hac  et  tunc  fusca  volucer  deus  obsitus  umbra         55 
Exsilit  ad  superos,  infernaque  nubila  vultu 
Discutit  et  vivis  adflatibus  ora  serenat. 
Inde  per  Arcturum  mediaeque  sileutia  Lunae 
Arva  super  populosque  meat.     Sopor  obvius  illi 
Noctis  agebat  equos,  trepidusque  adsurgit  bonori    60 
Numinis  et  recto  decedit  limite  caeli. 
Inferior  volat  umbra  deo,  praereptaque  noscit 
Sidera  principiumque  sui;  iamque  ardua  Cirrbae 
Pollutamque  suo  despectat  Phocida  busto. 
Ventum  erat  ad  Thebas;  gemuit  prope  limina  nati  65 
Laius  et  notos  cunctatur  inire  penates. 
Ut  vero  et  celsis  suamet  iuga  nixa  columnis 
Vidit  et  infectos  etiamnum  sanguine  currus, 
Paene  retro  turbatus  abit:  nec  summa  Tonantis 
lussa  nec  Arcadiae  retinent  spiramina  virgae.  70 

Et  tunc  forte  dies  noto  signata  Tonantis 
Fulmine,  praerupti  cum  te,  tener  Euhie,  partus 
Transmisere  patri.     Tyriis  ea  causa  colouis 
Insomnem  ludo  certatim  educere  noctem 


49  ditant  P  ||  50  arcanus,  perhibent  Muellerus  ||  53  Lethes- 
que  triformis  Friesemannus  coll.  Silv,  III  ^,  112  prob.  Menkio 
cf.  Theb.  VI  477  \\  55  Hoc  Schraderus  cf.  v.  4S  \  furva  Lach- 
mannusbS  mutaeque  Valckenarius  ||  62  volat  BMmeat  PG^GHcp 
ex  V.  58  \\  67  et  celsis  PBrb  excelsis  G=^SM  edd.  \\  69  Pone 
Muellerus  \  sed  Duebnerus  (ut  et  v.  70)  ||  71  It  Baehrensius  \ 
torto  Lachmannus  moto  Baelirensius  ||  72  praerepti  Heinsius 


THEBAIDOS  LIB.  II.  33 

Suaserat;  effusi  passim  per  tecta,  per  agros,  75 

Serta  inter  vacuosque  mero  crateras  anhelum 
Proflabant  sub  luce  deum;  tunc  plurima  buxus 
Aeraque  taurinos  sonitu  vincentia  pulsus. 
Ipse  etiam  gaudens  nemorosa  per  avia  sanas 
Impulerat  matres  Baccho  meliore  Cithaeron.  80 

Qualia  per  Rhodopen  rabido  convivia  coetu 
Bistones  aut  mediae  ponunt  convallibus  Ossae. 
IUis  semianimum  pecus  excussaeque  leonum 
Ore  dapes,  et  lacte  novo  domuisse  cruorem 
Luxus:  at  Ogygii  si  quando  adflavit  lacchi  85 

Saevus  odor,   tunc  saxa  manu,  tunc  pocula  pulchrum 
Spargere  et  inmerito  sociorum  sanguine  fuso 
Instaurare  diem  festasque  reponere  mensas. 

Nox  ea,  cum  tacita  volucer  Cyllenius  aura 
Regis  Echionii  stratis  adlapsus,  ubi  ingens  90 

Fuderat  Assyriis  exstructa  tapetibus  alto 
Membra  toro.     Pro  gnara  nihil  mortalia  fati 
Corda  sui!  capit  ille  dapes,  habet  ille  soporem. 
Tunc  senior  quae  iussus  agit,  neu  falsa  videri 
Noctis  imago  queat,  longaevi  vatis  opacos  95 

Tiresiae  vultus  vocemque  et  vellera  nota 
Induitur.     Mansere  comae  propexaque  mento 
Canities  pallorque  suus,  sed  falsa  cucurrit 
Infula  per  crines,  glaucaeque  innexus  olivae 
Vittarum  provenit  honos:  dein  tangere  ramo  100 

Pectora  et  hac  visus  fatorum  expromere  voces: 
^Non  somni  tibi  tempus,  iners  qui  nocte  sub  alta, 
Germani  secure,  iaces,  ingentia  dudum 
Acta  vocant  rerumque  graves,  ignave,  paratus. 


77  tunc  PGH  tiim  BG^M  |1  78  Tyrrhenos  sonitus  vincentia 
pulsu  Lachmannus  taurinas  s.  v.  pelles  Baehrensius  \\  83  t  illic 
P  m.  sec.\\\  100  dein  BG^cr  dehinc  PSM  cf.  Muclleri  quaestt. 
p.  13  et  notam  meam  ad  Achill.  I  370  ||  102  Interpunctionem 
corr.  Muellerus  El.  Stat.  p.  17  \  Nunc  s.  t.  tempus,  iners? 
quid  Barthius 

Statii   Thebais.  3 


34  P.  PAPmil  STATII 

Tu  veluti,  maguum  si  iam  tollentibus  austris  105 

lonium  nigra  iaceat  sub  nube,  magister 
Immemor  armorum  versantisque  aequora  clavi 
Cunctaris.     lamque  ille  novis  (scit  fama)  superbit 
Conubiis  viresque  parat,  quis  regna  capessat, 
Quis  neget;  inque  tua  senium  sibi  destinat  aula.    ilO 
Dant  animos  socer  augurio  fatalis  Adrastus 
Dotalesque  Argi,  nec  non  in  foedera  vitae 
Pollutus  placuit  fraterno  sanguine  Tjdeus. 
Hinc  tumor,  et  longus  fratri  promitteris  exul. 
Ipse  deum  genitor  tibi  me  miseratus  ab  alto  115 

Mittit:  Iiabe  Thebas,  caecumque  cupidine  regni 
Ausurumque  eadem  germanum  expelle,  nec  ultra 
Fraternos  inhiantem  obitus  sine  fidere  coeptis 
Fraudibus  aut  Cadmo  dominas  inferre  Mycenas.' 

Dixit,  et  abscedens  (etenim  iam  pallida  turbant  120 
Sidera  lucis  equi)  ramos  ac  vellera  fronti 
Deripuit,  confessus  avum,  dirique  nepotis 
Incubuit  stratis,  iugulum  mox  caede  patentem 
Nudat  et  undanti  perfundit  vulnere  somnum. 
Illi  rupta  quies,  attoUit  membra  toroque  125 

Eripitur  plenus  monstris,  vanumque  cruorem 
Excutiens  simul  horret  avum  fratremque  requirit. 
Qualis  ubi  audito  venantum  murmure  tigris 
Horruit  in  maculas  somnosque  excussit  inertes, 
Bella  cupit  laxatque  genas  et  temperat  ungues,     130 
Mox  ruit  in  turmas  natisque  alimenta  cruentis 

105  sq.    'Ta  —  lonium'    schol.   Theb.    II  193  p.  53  L.  — 
111  sq.  'Dant  —  Argi'  schol.  Theb.  II  210  p.  54  L. 

105  seP  II  106  taceatH  ||  108  sic  famaOHTp  sic  veliiLach- 

1  loedere 
mannus  ||  118  fidere  ceptis  P  fide  receptis  BG^-^bc^r  (t  federe 
supraser.  al.  m.)  sidere  coeptis  c^  Gronov.  diffidere  coeptis 
Wakefieldus  fidere  pactis,  Fraudibus  BaeJirensius  jj  119  Frau- 
dibus  (t  fratribus  m.  sec.)  P  ||  122  Deripiuit  P  jl  126  Eripitur  P 
Erigitur  ceteri  \\  129  in  stabulis  et  130  et  iam  parat  Bachrensius 


THEBAIDOS  LIB.  11.  35 

Spirantem  fert  ore  virum:  sic  excitus  ira 
Ductor  in  absentem  consumit  proelia  fratrem. 

Et  iam  Mygdoniis  elata  cubilibus  alto 
Impulerat  caelo  gelidas  Aurora  tenebras,  135 

Rorantes  excussa  comas  multumque  sequenti 
Sole  rubens;  illi  roseus  per  nubila  seras 
Advertit  flammas  alienumque  aethera  tardo 
Lucifer  exit  equo,  donec  pater  igneus  orbem 
Impleat  atque  ipsi  radios  vetet  esse  sorori,  140 

Cum  senior  Talaionides  nec  longa  morati 
Dircaeusque  gradum  pariterque  Acbeloius  heros 
Corripuere  toris.     Illos  post  verbera  fessos 
Exceptamque  hiemem  cornu  perfuderat  omni 
Somnus;  at  Inachio  tenuis  sub  pectore  regi  145 

Tracta  quies,  dum  mente  deos  inceptaque  versat 
Hospitia,  et  quae  sint  generis  adscita  repertis 
Fata  movet.     Postquam  mediis  in  sedibus  aulae 
Congressi  inque  vicem  dextras  iunxere  locumque, 
Quo  serere  arcanas  aptum  atque  evolvere  curas,     150 
Insidunt,  prior  his  dubios  compellat  Adrastus: 
^Egregii  iuvenum,  quos  non  sine  numine  regnis 
Invexit  nox  dextra  meis,  quibus  ipse  per  imbres 
Fulminibus  mixtos  intempestumque  Tonantem 
Has  meus  usque  domus  vestigia  fecit  Apollo,         155 
Non  equidem  obscurum  vobis  plebique  Pelasgae 
Esse  rear,  quantis  conubia  nostra  procorum 
Turba  petant  studiis;  geminae  mihi  namque,  nepotum 
Laeta  fides,  aequo  pubescunt  sidere  natae. 

144.  'cornu  —  omni'  schol.  Theb.  VI  27  p.  198  L. 

136  Dispulerat  vel  Depulerat  Lachmannus  \\  136  vultnmque 

m 
Gifanius  \\  141  talaionides  PG^^c  talaionides  r  talaonides  BM  te- 

laonides  Q  cf.  TccXccCovidr,g  Hom.  11.  II  566  XXIII  678  \\  142 
Dircheusque  P  ||  163  nox  atra  BG^M  edd.  vett.  \\  155  domus  P 
domos  ceteri;  cf.  III  578  V  97  \  III  49  IX  798  XII  519  \\ 
157  reor  G^cm    reSr  (o  pr.  m.)  r 

3* 


36  P.  PAPINII  STATII 

Quantus  honos  quantusque  pudor,  ne  credite  patri,  160 
Et  super  hesternas  licuit  cognoscere  mensas. 
Has  tumidi  solio  et  late  dominantibus  armis 
Optavere  viri  (longum  enumerare  Pheraeos 
Oebaliosque  duces)  et  Achaea  per  oppida  matres 
Spem  generis,  nec  plura  tuus  despexerat  Oeneus    165 
Foedera  Pisaeisque  socer  metuendus  habenis. 
Sed  mihi  nec  Sparta  genitos  nec  ab  Elide  missos 
lungere  fas  generos:  vobis  hic  sanguis  et  aulae 
Cura  meae  longo  promittitur  ordine  fati. 
Di  bene,  quod  tales  stirpemque  animosque  venitis,  170 
Ut  responsa  iuvent:  hic  durae  tempore  noctis 
Partus  honos,  haec  illa  venit  post  verbera  merces.' 

Audierant,  fixosque  oculos  per  mutua  paulum 
Ora  tenent,  visique  inter  sese  ordine  fandi 
Cedere.     Sed  cunctis  Tydeus  audentior  actis  175 

Incipit:  '0  quam  te  parcum  in  praeconia  famae 
Mens  agitat  matura  tuae,  quantumque  ferentem 
Fortunam  virtute  domas!  Cui  cedat  Adrastus 
Imperiis?  quis  te  solio  Sicyonis  avitae 
Excitum  infrenos  componere  legibus  Argos  180 

Nesciat?  atque  utinam  his  manibus  permittere  gentes, 
luppiter  aeque,  velis,  quas  Doricus  alligat  intus 
Isthmos  et  alterno  quas  margine  submovet  infra! 
Non  fugeret  diras  lux  intercisa  Mycenas, 
Saeva  nec  Eleae  gemerent  certamina  valles,  185 

*     *     *     * 
Eumenidesque  aliis  aliae  sub  regibus,  et  quae 

179  sq.  'quis  —  Argos'  schol.  Theb.  IV  50  p.  121  L. 


160  mi  credite  Baehrensius  ||  162  armis  PG^B^cbcfy^  aruis 
P  marg.  B^y^S  (t  armis)  Beh.  Tpg  Leid.  {al.  m.  t  armis)  r  (t 
armis)  ||  166  Pisaeisve  Lachmannus  \\  170  stirpeque  animoque 
(in  marg.  stirpe)  PG'^  |1  171  tempora  P  ||  172  post  vulnera 
Barthius  \\  182  intus  P  undis  ceteri  \\  185  Post  hunc  versum  ne 
quid  excidisset  recte  Buehnerus  suspicatus  est  ||  185  sq.  vallis 
Eumenidesque  aliis  alias  Sandstroemius  aliis  aliae  essent  r.  (sine 


THEBAIDOS  LIB.  11.  37 

Tu  potior,  Thebane,  queri:  nos  vero  volentes 

Expositique  animis/     Hic  interfatus  et  alter 

Subicit:  ^Anne  aliquis  soceros  accedere  tales 

Abnuat?  exulibus  quamquam  patriaque  fugatis        190 

Nondum  laeta  Venus^  tamen  omnis  corde  resedit 

Tristitia,  adfixique  animo  cessere  dolores. 

Nec  minus  haec  laeti  trahimus  solacia^  quam  si 

Praecipiti  convulsa  noto  prospectet  amicam 

Puppis  humum.     luvat  ingressos  felicia  regni         195 

Omina,  quod  superest  fati  vitaeque  laborum 

Fortuna  transire  tua.'     Nec  plura  morati 

Consurgunt^  dictis  impensius  aggerat  omne 

Promissum  Inachius  pater^  auxilioque  futurum 

Et  patriis  spondet  reduces  inducere  regnis.  200 

Ergo  alacres  Argi,  fuso  rumore  per  urbem 
Advenisse  duci  generos  primisque  hymenaeis 
Egregiam  Argian  nec  formae  laude  secundam 
Deipylen  tumida  iam  virginitate  iugari, 
Gaudia  mente  parant;  socias  it  Fama  per  urbes,   205 
Finitimisque  agitatur  agris  procul  usque  Lycaeos 
Partheniosque  super  saltus  Ephyraeaque  rura. 
Nec  minus  Ogygias  eadem  dea  turbida  Thebas 
Insilit   haec  totis  perfundit  moenia  pinnis: 
Labdaciumque  ducem  praemissae  consona  nocti      210 
Territat;  hospitia  et  thalamos  et  foedera  regni 
Permixtumque  genus   (quae  tanta  licentia  monstro, 
Quis  furor  est?),  iam  bella  canit.  —  Diffuderat  Argos 
Expectata  dies:  laeto  regalia  coetu 
Atria  complentur,  species  est  cernere  avorum         215 
Comminus  et  vivis  certantia  vultibus  aera. 


203  sq.  'egregiam  —  Deipylen'  Priscian.  11  8,  46  p.  72  H. 


lacuna)  Baehrensius  ||  188  hic  Lachmannus  sic  codd.  ||  203  argian 
BG-  Frisc.  rc  argiam  PHT  ||  208  vadens  dea  Baehrensius  ||  209 
haec  PBG^S  {suprascr.  et)  M  ac  H  et  Lips.  edd.  \\  213  furor  ?) 
et  iam  Lachmannus 


38  P.  PAPINII  STATII 

Tantum  ausae  perferre  manus!  Pater  ipse  bicornis 
In  laevum  prona  nixus  sedet  Inaclius  urna; 
Hunc  tegit  lasiusque  senex  placidusque  Phoroneus, 
Et  bellator  Abas  indignatusque  Tonantem  220 

Acrisius  nudoque  ferens  caput  ense  Coroebus, 
Torvaque  iam  Danai  facinus  meditantis  imago; 
Exin  mille  duces.    Foribus  cum  immissa  superbis 
Unda  fremit  vulgi,  procerum  manus  omnis  et  alto 
Quis  propior  de  rege  gradus,  stant  ordine  primi.    225 
Interior  sacris  calet  et  sonat  aula  tumultu 
Femineo;  casta  matrem  cinxere  corona 
ArgolideS;  pars  virginibus  circum  undique  fusae 
Foedera  conciliant  nova  solanturque  timorem. 
Ibant  insignes  vultuque  habituque  verendo  230 

Candida  purpureum  fusae  super  ora  pudorem 
Deiectaeque  genas;  tacite  subit  ille  supremus 
Virginitatis  amor,  primaeque  modestia  culpae 
Confundit  vultus;  tunc  ora  rigantur  honestis 
Imbribus,  et  generos  lacrimae  iuvere  paventes.       235 
Non  secus  ac  supero  pariter  si  cardine  lapsae 
Pallas  et  asperior  Phoebi  soror,  utraque  telis, 
Utraque  torva  genis  flavoque  in  vertice  nodo, 
Illa  suas  Cyntho  comites  agat,  haec  Aracyntho; 
Tunc,  si  fas  oculis,  non  umquam  longa  tuendo      240 
Expedias,  cui  maior  honos,  cui  gratior,  aut  plus 
De  love,  mutatosque  velint  transumere  cultus, 
Et  Pallas  deceat  pharetras  et  Delia  cristas. 

Certant  laetitia  superosque  in  vota  fatigant 
Inachidae,  quae  cuique  domus  sacrique  facultas.      245 

242sq/mutatosqiie— cristas'  Priscian.  XVIII10,89p.247H. 


217  proferre  H  m.  pr.  Bernnrtius  \  bicorni  P  ||  223  foribus 
cum  inmissa  PBG^M  foribusque  inmissa  G  Beh.  Ald.  Heinsius 
foribus    comissa    pTH    tum    immissa   Baehrensius  \\  224    volgi 

P  II  227  matrem  G-Gc^  matre  P  matrem  E  matrum  BM 
matres  edd.  \\  232  supremae  P  1|  235  teneros  1.  i.  ^arentes 
codd,  generos  1.  i.  paventes  corr.  Sandstroemius  generos  1.  et 


THEBAIDOS  LIB.  II.  39 

Hi  fibris  animaque  litant,  hi  caespite  nudo, 
Nec  minus  auditi,  si  mens  accepta,  merentur 
Ture  deos,  fractisque  obtendunt  limina  silvis. 
Ecce  metu  subito  (Lachesis  sic  dura  iubebat) 
Impulsae  mentes,  excussaque  gaudia  patri,  250 

Et  turbata  dies.     Innuptam  limite  adibant 
Pallada,  Munycbiis  cui  non  Argiva  per  urbes 
Posthabita  est  Larisa  iugis;  huic  more  parentum 
lasides,  thalamis  ubi  casta  adolesceret  aetas, 
Virgineas  libare  comas  primosque  solebant  255 

Excusare  toros.     Celsam  subeuntibus  arcem 
In  gradibus  summi  delapsus  culmine  templi, 
Arcados  Euhippi  spolium,  cadit  aereus  orbis, 
Praemissasque  faces,  festum  nubentibus  ignem, 
Obruit,  eque  adytis  simul  exaudita  remotis  260 

Nondum  ausos  firmare  gradum  tuba  terruit  ingens. 
In  regem  conversi  omnes  formidine  prima, 
Mox   audisse  negant;  cunctos  tamen  omina  rerum 
Dira  movent,  variisque  metum  sermonibus  augent. 
Nec   mirum:  nam  tu  infaustos  donante  marito         2«5 
Ornatus,  Argia,  geris  dirumque  monile 
Harmoniae.     Longa  est  series   et  nota  malorum: 
Persequar,  unde  novis  tam  saeva  potentia  donis. 

266  sq.  'nec  —  geris'  Priscian.  II  8,  46  p.  72  H. 


1.    p.    Lachmannus    luvere   pavores   Barthius  ||  247    merentur 

P  meretur  BM  mere//t  G^  veretur  Sg  ||  250  patri  P  patris 
BG-M  patrum  Beh.  2  vulgi  GHp  ||  251  limine  PBG^S;  cmr. 
Baehrcnsius  lumine  p  Lang.  edd.  ||  252  monychiis  P  monichiis 
BG-^M  I  per  orbes  vel  potius  per  orbem  Madvigius  audita  per 
orbem  KoestUnus  ||  253  hic  codd.  huic  coir.  anon.  ||  257  de- 
lap.sus  PGLd"  Bentleius  delapsum  BG-M  ||  265  nam  tum  Prcb 

Beh.  II  267  Harmonigi  P     Armouie  G'  Harmon/ae  B  Hermionae 

Sr  Beh.  1  H    Hermione   cp   Hermiones  Beh.  3  T^L  Ermiones 

y 
G    Aermonae  b  Harmonies   edd.  Eadem  leciionis  varietas  inve- 
nilur  his  locis:  II  272.  290  III  271  IV  206   VII  603   VIII 
236  IX  824  X   8D3  \  et  Baehrensius   sed  codd.  ||  268  otiosum 


40  P.  PAPINII  STATII 

Lemnius  haec,  ut  prisca  fides,  Mavortia  longum 
Furta  dolens,  capto  postquam  nil  obstat  amori      270 
Poena  nec  ultrices  castigavere  catenae, 
Harmoniae  dotale  decus  sub  luce  iugali 
Struxerat.     Hoc,  docti  quamquam  maiora,  laborant 
Cyclopes,  notique  operum  Telchines  amica 
Certatim  iuvere  manu;  sed  plurimus  ipsi  275 

Sudor.     Ibi  arcano  florentes  igne  zmaragdos 
Cingit  et  infaustas  percussum  adamanta  figuras 
Gorgoneosque  orbes  Siculaque  incude  relictos 
Fulminis  extremi  cineres  viridumque  draconum 
Lucentes  a  fronte  iubas;  hic  flebile  germen  280 

Hesperidum  et  dirum  Phrixei  velleris  aurum; 
Tum  varias  pestes  raptumque  interplicat  atro 
Tisiphones  de  crine  ducem,  et  quae  pessima  cestoii 
Vis  probat;  haec  circum  spumis  lunaribus  ungit 
Callidus  atque  hilari  perfundit  cuncta  veneno.         285 
Non  hoc  Pasithea  blandarum  prima  sororum, 
Non  Decor  Idaliusque  puer,  sed  Luctus  et  Irae 
Et  Dolor  et  tota  pressit  Discordia  dextra. 
Prima  fides  operi,  Cadmum  comitata  iacentem 
Harmonia  versis  in  sibila.  dira  querellis  290 

Illyricos  longo  sulcavit  pectore  campos. 
Improba  mox  Semele  vix  dona  nocentia  collo 
Induit,  et  fallax  intravit  limina  luno. 
Teque  etiam,  infelix,  perhibent,  locasta,  decorum 
Possedisse  nefas;  vultus  hac  laude  colebas,  295 

Heu  quibus,  heu  placitura  toris!  post  longior  ordo. 

276  sq.  'sed  —  sudor  ibi'  Serv.  ad  Aen.  XII  90. 


putat  LacJmannus  \\  269  lioc  Schraderus  est  iit  Baehrensius  \\ 
270  coepto  Heinsius  ||  277  lungit  Heinsius  Cogit  Burmannus  \ 
infaustae  p.  a.  figurae  Heinsius  percusso  adamante  Baehrensius  \\ 
278  relectos  Heinsius  ||  279  hesterni  cineres  idem  \  crines 
Wesselingius  \\  280  his  Koestlinus  hinc  Baehrensius  \\  282  Tunc 
PGH;r  ||  283  cgstom  PS  ||  287  Idaliusve  Lachmannus  [|  292  semel 
P  II  295  ac  PS  I  luce  Baehrensius 


THEBAIDOS  LIB.  II.  41 

Tunc  donis  Argia  nitet  vilesque  sororis 

Ornatas  sacro  praeculta  supervenit  auro. 

Viderat  hoc  coniunx  perituri  vatis  et  aras 

Ante  omnes  epulasque  trucem  secreta  coquebat      300 

Invidiam,  saevis  detur  si  quando  potiri 

Cultibus,  lieu  nihil  auguriis  adiuta  propinquis. 

Quos  optat  gemitus,  quantas  cupit  impia  clades! 

Digna  quidem,  sed  quid  miseri  decepta  mariti 

Arma,  quid  insontes  nati  meruere  furores?  305 

Postquam  regales  epulas  et  gaudia  vulgi 
Bisseni  clusere  dies,  Ismenius  heros 
Respicere  ad  Thebas  iamque  et  sua  quaerere  regna. 
Quippe  animum  subit  illa  dies,  qua,  sorte  benigna 
Fratris,  Echiouia  steterat  privatus  in  aula,  310 

Respiciens  descisse  deos  trepidoque  tumultu 
Dilapsos  comites,  nudum  latus  omne  fugamque 
Fortunae.     Namque  una  soror  producere  tristes 
Exulis  ausa  vias;  etiam  hanc  in  limine  primo 
Liquerat  et  magna  lacrimas  incluserat  ira.  315 

Tunc  quos  e^xcedens  hilares,  quis  cultus  iniqui 
Praecipuus  ducis,  et  profugo  quos  ipse  notarat 
Ingemuisse  sibi,  per  noctem  ac  hice  sub  omni 
Digerit;  exedere  animum  dolor  iraque  demens 
Et,  qua  non  gravior  mortalibus  addita  curis,  320 

Spes,  ubi  longa  venit.     Talem  sub  pectore  nubem 
Consilii  volvens  Dircen  Cadmique  negatas 
Apparat  ire  domos.     Veluti  dux  taurus  amata 
Valle  carens,  pulsum  solito  quem  gramine  victor 


297  sq.    'tunc  —  auro'   Priscian.   I  9,   54  p.   41   H.  — 
313  sq.  'namqae  —  vias'  schol.  Theb.  XII  405  p.  414  L. 


297  Tum  BG^SM  ||  300  coquebant  P  ||  311  discisse  P 
discesse  p  TolHus  descisse  {sec.  m.  suprascr.  abiisse)  G*  abiisse 
c  desisse  T  ||  320  curis  P  Hcinsius  cura  BG^M  (|  322  Consilii  p 
Burmannus  Consilio  PBG^M 


42  P.  PAPINII  STATII 

lussit  ab  erepta  longe  mugire  iuvenca,  325 

Cum  profugo  placuere  tori  cervixque  recepto 
Sanguine   magna  redit  fractaeque  in  pectore  quercus, 
Bella  cupit  pastusque  et  capta  armenta  reposcit 
lam  pede,  iam  cornu  melior  (pavet  ipse  reversum 
Yictor,  et  attoniti  vix  agnovere  magistri):  330 

Non  alias  tacita  iuvenis  Teumesius  iras 
Mente  acuit.     Sed  fida  vias  arcanaque  coniunx 
Senserat;  utque  toris  primo  complexa  iacebat 
Aurorae  pallore  virum,  ^quos,  callide,  motus 
Quamve  fugam  moliris?'  ait  ^nil  transit  amantes.  335 
Sentio,  pervigiles  acuunt  suspiria  questus, 
Numquam  in  pace  sopor.     Quotiens  haec  ora  natare 
Fletibus  et  magnas  latrantia  pectora  curas 
Admota  deprendo  manu?    Nil  foedere  rupto 
Oonubiisve  super  moveor  viduaque  iuventa,  340 

Etsi  crudus  amor  necdum  post  rlammea  toti 
Intepuere  tori:  tua  me,  properabo  fateri, 
Angit,  amate^,  salus.     Tune  incomitatus,  inermis 
Regna  petes?  poterisque  tuis  decedere  T^ebis, 
Si  neget?  atque  illum  sollers  deprendere  semper    345 
Fama  duces  tumidum  narrat  raptoque  superbum 
Difiicilemque  tibi:  necdum  consumpserat  annum. 
Me  quoque  nunc  vates,  nunc  exta  minantia  divos 
Aut  avium  lapsus  aut  turbida  noctis  imago 
Terret,  et  a^  memini^  numquam  mihi  falsa  per  umbras  350 

325  miigire  (sec.  m.  suprascr.  1  migrare)  P  ||  327  in  pectore 
PBG^SM  in  pectora  cp;c  |  quercus  (t  vires  m.  sec.  suprascr.) 
PBg  quercus  b  I)an.  r^  vires  G-SM  ||  328  pastusque  PG  sal- 
tusque  BG^SM  |  rapta  H  pacta  Baelirensius  ||  331  tacita  G^ 
tacita''  c  tacitas  Bi-b  tacite  P  ||  332  coquit  Heinsius  \\  335 
niliil  P  II  338  iactantia  G^B  m.  sec.  M  ||  339  nihil  P  ||  343  amate 
G^e  amata  PBM;  interpunctionem  corr.  Schraderus  |  Tangit, 
amate,  salus  Bentleius  ||  344  petes  G^  petis  Pp  petens  B 
petens   S  ||  345  deprehendere  PG  reprendere  Lachmannus  \\  347 

consumpserit   d  Lips.  prob.  Heinsio  \\  350  Terret  et  P  Territet 
BSr     Territat  G^M 


THEBAIDOS  LIB.  II.  43 

luno  venit.     Quo  tendis  iter?  ni  conscius  ardor 
Ducit  et  ad  Thebas  melior  socer.'    Hic  breve  tandem 
Risit  Ecbionius  iuvenis  tenerumque  dolorem 
Coniugis  amplexu  solatus  et  oscula  maestis 
Tempestiva  genis  posuit  lacrimasque  repressit:        355 
'Solve  metus  animo,  dabitur,  mibi  crede,  medentum 
Consiliis  tranquilla  dies;  te  fortior  annis 
Nondum  cura  decet.     Sciat  haec  Saturnius  olim 
Fata  parens,  oculosque  polo  demittere  si  qua 
lustitia  et  rectum  terris  defendere  curat:  360 

Fors  aderit  lux  illa  tibi,  qua  moenia  cernes 
Coniugis  et  geminas  ibis  regina  per  urbes.' 

Sic  ait,  et  caro  raptim  se  limine  profert. 
Tydea  iam  socium  coeptis,  iam  pectore  fido 
Aequantem  curas  (tantus  post  iurgia  mentes  365 

Vinxit  amor)  socerumque  adfatur  tristis  Adrastum. 
Fit  mora  consilio,  cum  multa  moventibus  una 
lam  potior  cunctis  sedit  sententia,  fratris 
Pertemptare  tidem  tutosque  in  regna  precando 
Explorare  aditus.     Audax  ea  munera  Tydeus  370 

Sponte  subit;  nec  non  et  te,  fortissime  gentis 
Aetolum,  multum  lacrimis  conata  morari 
Deipyle,  sed  iussa  patris  tutique  regressus 
Legato  iustaeque  preces  vicere  sororis. 

lamque  emensus  iter  silvis  ac  litore  durum,       375 
Qua  Lernaea  palus  ambustaque  sontibus  alte 
Iiitepet  bydra  vadis,  et  qua  vix  carmine  raro 

356  sq.  'dabitur  —  dies'  Priscian.  VH   16,  75  p.  351  H. 


354  solatus  PSB  pr.  m.  rH  solatur  G^  {cum.  ras.)  M  |! 
350  ini  P  I  merentum  PM  Frisc.  merentium  B  medentum  corr. 
ScJiraderui  parentum  Baehrensius  \\  357  dies  PBM  Frisc.  quies 
H  Schraderus  \\  359  dimittere  codd.  demittore  corr.  Merikius^  j 
si  quos  codd.  si  qua  corr.  Bernartius  si  mittere,  si  quid 
lustitiam  Baehreusius  ||  366  adfatur  tritus  P  ||  367—458  dcsunt 
in  g  cum  duo  folia  excidcrint  1|  368  Nam  BG-M  ||  369  Praeten- 
tare  D.  Heinsius 


44  P.  PAPINII  STATII 

Longa  sonat  Nemea  nondum  pastoribus  ausis, 
Qua  latus  Eoos  Ephyres  quod  vergit  ad  Euros 
Sisyphiique  sedent  portus  irataque  terrae  380 

Curva  Palaemonio  secluditur  unda  Lechaeo. 
Hinc  praetervectus  Nisum  et  te,  mitis  Eleusin, 
Laevus  abit,  iamque  arva  gradu  Teumesia  et  arces 
Intrat  Agenoreas ;  ibi  durum  Eteoclea  cernit 
Sublimem  solio  saeptumque  horrentibus  armis.        385 
lura  ferus  populo  trans  legem  ac  tempora  regni 
lam  fratris  de  parte  dabat-,  sedet  omne  paratus 
In  facinus  queriturque  fidem  tam  sero  reposci. 
Constitit  in  mediis  (ramus  manifestat  olivae 
Legatum)  causasque  viae  nomenque  rogatus  390, 

Edidit;  utque  rudis  fandi  pronusque  calori 
Semper  erat,  iustis  miscens  tamen  aspera  coepit: 
'Si  tibi  plana  fides  et  dicti  cura  maneret 
Foederis,  ad  fratrem  completo  iustius  anno 
Legatos  binc  ire  fuit  teque  ordine  certo  396 

Fortunam  exuere  et  laetum  descendere  regno, 
Ut  vagus  ille  diu  passusque  haut  digna  per  urbes 
Ignotas  pactae  tandem  succederet  aulae. 
Sed  quia  dulcis  amor  regni  blandumque  potestas, 
Posceris:  astriferum  iam  velox  circulus  orbem        400 
Torsit  et  amissae  redierunt  montibus  umbrae, 
Ex  quo  frater  inops  ignota  per  oppida  tristes 
Exul  agit  casus;  et  te  iam  tempus  aperto 
Sub  love  ferre  dies  terrenaque  frigora  membris 
Ducere  et  externos  submissum  ambire  penates.       405 


388.  'queriturque  —  reposci'  Priscian.  XV  3,  11  p.  69  H. 
389  sq.   'ramus  —  legatum'  Eutych.  lib.  II  p.  483,  21  K. 


378  nemee  P  ||  379  convergit  Baehrensius  \\  380  intrataque 
Heinsius  ||  383"abit  PBG  habet  G^SM  |  gradu  om.  P  ||  389  ramo 
BG^bcT  ramo  confessus  Barihius  1|  393  atque  icti  cura 
Gudius  II  396  discedere  GpTHL  ||  403  aperto  P  Lips.  aper- 
tos  BG^M 


THEBAIDOS  LIB.  H.  45 

Pone  modum  laetis;  satis  ostro  dives  et  auro 
Conspicuus  tenuem  germani  pauperis  annum 
Risisti;  moneo,  regnorum  gaudia  temet 
Dedoceas  patiensque  fugae  mereare  reverti.' 

Dixerat.     Ast  illi  tacito  sub  pectore  dudum        410 
Ignea  corda  fremunt,  iacto  velut  aspera  saxo 
Comminus  erigitur  serpens,  cui  subter  inanes 
Longa  sitis  latebras  totumque  agitata  per  artus 
Convocat  in  fauces  et  squamea  colla  venenum: 
'Cognita  si  dubiis  fratris  mihi  iurgia  signis  415 

Ante  forent  nec  clara  odiorum  arcana  paterent, 
Sufficeret  vel  sola  fides,  quam  servo:  sed  illum 
Mente  gerens,  ceu  saepta  novus  iam  moenia  laxet 
Fossor  et  hostiles  inimicent  classica  turmas, 
Praefuris.     In  medios  si  comminus  orsa  tulisses     420 
Bistonas  aut  refugo  pallentes  sole  Gelonos, 
Parcior  eloquio  et  medii  reverentior  aequi 
Inciperes.     Neque  te  furibundae  crimine  mentis 
Arguerim:  mandata  refers.     Nunc  omnia  quando 
Plena  minis,  nec  sceptra  fide  nec  pace  sequestra    425 
Poscitis,  et  propior  capulo  manus,  haec  mea  regi 
Argolico,  nondum  aequa  tuis,  vice  dicta  reporta: 
Quae  sors  iusta  mihi,  quae  non  indebitus  annis 
Sceptra  dicavit  honos,  teneo  longumque  tenebo. 
Te  penes  Inachiae  dotalis  regia  dono  430 

Coniugis,  et  Danaae  (quid  enim  maioribus  actis 
Invideam?)  cumulentur  opes,  felicibus  Argos 
Auspiciis  Lernamque  regas;  nos  horrida  Dirces 
Pascua  et  Euboicis  artatas  fluctibus  oras, 


406.  'satis  —  auro'  Serv.  ad  Aen.  II 


413  totumque  P  totosque  C€<en  ||  417  quam  PBG*SM  qua 
p  schol.  I  servo  sed  P  torvus  et  ceteri  \\  422  eloquio  PpL 
alloquio  BG^^SM  ||  424  nunc  {suprascr.  m.  sec.  t  sunt)  P  ||  427 
aequata  vice  Barthius  prob.  Duebnero  \\  428  anni  PG  m.  pr.  \\ 
431  maioribus  aulia  Madvigius 


46  P.  PAPINII  STATII 

Non  indignati  miserum  dixisse  parentem  436 

Oedipoden:  tibi  larga  (Pelops  et  Tantalus  auctor) 
Nobilitas,  propiorque  fluat  de  sanguine  iuncto 
luppiter.     Anne  feret  luxu  consueta  paterno 
Hunc  regina  larem?  nostrae  cui  iure  sorores 
Anxia  pensa  trahant,  longo  quam  sordida  luctu     440 
Mater  et  ex  imis  auditus  forte  tenebris 
Offendat  sacer  ille  senex!    lam  pectora  vulgi 
Adsuevere  iugo:  pudet  heu!  plebisque  patrumque, 
Ne  totiens  incerta  ferant  mutentque  gementes 
Imperia  et  dubio  pigeat  parere  tyranno.  445 

Non  parcit  populis  regnum  breve;  respice,  quantus 
Horror,  et  attoniti  nostro  in  discrimine  cives! 
Hosne  ego,  quis  certa  est  sub  te  duce  poena,  relinquam? 
Iratus,  germane,  venis.     Fac  velle:  nec  ipsi, 
Si  modo  notus  amor  meritique  est  gratia,  patres  450 
Reddere  regna  sinent.'     Non  ultra  passus,  et  orsa 
Iniecit  mediis  sermonibus  obvia:  'Reddes/ 
Ingeminat,  ^reddes-,  non  si  te  ferreus  agger 
Ambiat  aut  triplices  alio  tibi  carmine  muros 
Amphion  auditus  agat,  nil  tela  nec  ignes  455 

Obstiterint,  quin  ausa  luas  nostrisque  sub  armis 
Captivo  moribundus  humum  diademate  pulses. 
Tu  merito;  ast  horum  miseret,  quos  sanguine  viles 
Coniugibus  natisque  infanda  ad  proelia  raptos 
Proicis  excidio,  bone  rex.     0  quanta  Cithaeron      460 
Funera  sanguineusque  vadis,  Ismene,  rotabis! 
Haec  pietas,  haec  magna  fides!  nec  crimina  gentis 


454  sq.  'aut  —  Amphion'  schol.  Theb.  I  10  p.  4  L. 


437  fluit  B.  Heinsius  ||  439  Huc  P  ||  442  sacer  P  Leid. 
socer  BG'-^SM  |  volgi  P  ||  443  (pudet  heu!  plebisque  patrumque) 
Koestlinus  \\  447  ut  attoniti  Koestlinus  \\  450  Sic  mihi  Lach- 
mannus  \\  453  Ingeminans  Beli.  MarJcJandus  \\  454  alius  Schra- 
derus  \\  458  orum  P  ||  461  sanguineisque  G^  {cum  ras).  M  \  notabis 
coni.  MueUerus  II  462  crimina  mentis  idem 


THEBAIDOS  LIB.  11.  47 

Mira  equidem  duco:  sic  primus  sanguinis  auctor 
Incestique  patrum  thalami;  sed  fallit  origo: 
Oedipodes  tu  solus  eras,  haec  praemia  morum        465 
Ac  sceleris,  violente,  feres!  nos  poscimus  annum; 
Sed  moror/     Haec  audax  etiamnum  in  limine  regis 
Vociferans  iam  tunc  impulsa  per  agmina  praeceps 
Evolat.     Oeneae  vindex  sic  ille  Dianae 
Erectus  saetis  et  aduncae  fulmine  malae,  470 

Cum  premeret  Pelopea  phalanx,  saxa  obvia  volvens 
Fractaque  perfossis  arbusta  Acheloia  ripis, 
lam  Telamona  solo,  iam  stratum  Ixiona  linquens 
Te,  Meleagre,  subit:  tibi  demum  cuspide  lata 
Haesit  et  obnixo  ferrum  laxavit  in  armo.  475 

Talis  adhuc  trepidum  linquit  Calydonius  heros 
Concilium  infrendens,  ipsi  ceu  regna  negentur, 
Festinatque  vias  ramumque  precantis  olivae 
Abicit.     Attonitae  tectorum  e  culmine  summo 
Aspectant  matres,  saevoque  infanda  precantur         480 
Oenidae  tacitoque  simul  sub  pectore  regi. 

Nec  piger  ingenio  scelerum  fraudisque  nefandae 
Rector  eget.     luvenum  fidos,  lectissima  bello 
Corpora,  nunc  pretio,  nunc  ille  hortantibus  ardens 
Sollicitat  dictis,  nocturnaque  proelia  saevus  485 

Instruit,  et  sanctum  populis  per  saecula  nomen 
Legatum  insidiis  tacitoque  invadere  ferro 
(Quid  regnis  non  vile?)  cupit.    Quas  quaereret  artes, 
Si  fratrem,  Fortuna^  dares!  0  caeca  nocentum 
Consilia!  o  semper  timidum  scelus!  Exit  in  unum  490 
Plebs  ferro  iurata  caput;  ceu  castra  subire 


463  Mirequidem  PB'b'G^  pr.  m.  Mir^  (a  al.m.)  quidem  S 
Mira  quidem  B^G'^  sec.  m.  M  ||  465  Oedipodis  {sc.  filius)  lorti- 
nus  proh.  Muellero  \  tu  solus  eris  p  ||  467  regis  PG  Ald.  r(  tro 
BG'^M  II  474  tibi  PHd  ibi  BG^M  ||  475  lassavit  Madvigius  Ij 
476  linquit  Pp  Hquit  BM  ||  479  e  culmine  M  et  culmine  B 
in  culmine  H  e  Umine  P  e  limite  G  ||  480  Aspectant  PG 
Prospectant    ceteri   ||   488  qu§ret  P 


48  P.  PAPINII  STATII 

Apparet  aut  celsum  crebris  arietibus  urbis 
Inclinare  latus:  densi  sic  agmine  facto 
Quinquaginta  altis  funduntur  in  ordine  portis. 
Macte  animi,  tantis  dignus  qui  crederis  armisl       495 

Fert  via  per  dumos  propior,  qua  calle  latenti 
Praecelerant  densaeque  legunt  compendia  silvae. 
Lecta  dolis  sedes:  gemini  procul  urbe  malignis 
Faucibus  urgentur  colles,  quos  umbra  superni 
Montis  et  incurvis  claudunt  iuga  frondea  silvis      500 
(Insidias  natura  loco  caecamque  latendi 
Struxit  opem);  mediasque  arte  secat  aspera  rupes 
Semita,  quam  subter  campi  devexaque  latis 
Arva  iacent  spatiis.     Contra  importuna  crepido, 
Oedipodioniae  domus  alitis;  hic  fera  quondam        505 
Pallentes  erecta  genas  suffusaque  tabo 
Lumina,  concretis  infando  sanguine  plumis 
Reliquias  amplexa  virum  semesaque  nudis 
Pectoribus  stetit  ossa  premens  visuque  frementi 
Conlustrat  campos,  si  quis  concurrere  dictis  510 

Hospes  inexplicitis  aut  comminus  ire  viator 
Audeat  et  dirae  commercia  iuugere  linguae; 
Nec  mora,  quin  acuens  exertos  protinus  ungues 
Liventesque  manus  fractosque  in  vulnere  dentes 
Terribili  adplausu  circum  hospita  surgeret  ora;      515 
Et  latuere  doli,  donec  de  rupe  cruenta 
Heu!  simili  deprensa  viro,  cessantibus  alis, 
Tristis  inexpletam  scopulis  adfiigeret  alvum. 


495.  'Macte  —  armis'  Pompeius  comm.  art.  Don.p.  188, 14K. 


492  crebri  arietis  ictibus  Ungerus  ||  494  artis  Muellerus  \, 
495  dignus  tantis  Pompeius  ||  499  quas  umbra  superne  Muelle'^ 
rus  II  502  mediasque  PGH  m.  sec.  Ald.  medias  BG*M  ||  509 
frementi  PEL  trementi  BG^GHp  trementes  SdT  tremens  c 
trementis  Lachmannus  tremendo  MueUerus  |1  514  factosque  in 
vulnera  Koestlinus  \  in  vulnera  PGH  ||  518  adfigeret  Ouden- 
dorpius 


THEBAIDOS  LIB.  II.  49 

Monstrat  silva  nefas,  horrent  vicina  iuvenci 
Oramina,  damnatis  avidum  pecus  abstinet  herbis.  520 
Non  Dryadum  placet  umbra  choris,  non  commoda  sacris 
Faunorum,  diraeque  etiam  fugere  volucres 
Prodigiale  nemus.     Tacitis  huc  gressibus  acti 
Deveniunt  peritura  cohors,  hostemque  superbum 
Adnixi  iaculis  et  humi  posita  arma  tenentes  525 

Expectant  densaque  nemus  statione  coronant. 
Coeperat  umenti  Phoebum  subtexere  palla 
Nox  et  caeruleam  terris  infuderat  umbram, 
Ille  propinquabat  silvis  et  ab  aggere  celso 
Scuta  virum  cristasque  videt  rutilare  comantes,      530 
Qua  laxant  rami  nemus  adversaque  sub  umbra 
Flammeus  aeratis  lunae  tremor  errat  in  armis. 
Obstipuit  visis,  ibat  tamen,  horrida  tantum 
Spicula  et  inclusum  capulo  tenus  admovet  ensem, 
Ac  prior  ^unde,  viri,  quidve  occultatis  in  armis?'    535 
Non  humili  terrore  rogat.     Nec  reddita  contra 
Vox,  fidamque  negant  suspecta  silentia  pacem. 
Ecce  autem  vasto  Chthonii  contorta  lacerto, 
Quo  duce  freta  cohors,  fuscas  intervolat  auras 
Hasta;  sed  audenti  deus  et  fortuna  recessit.  540 

Per  tamen  Olenii  tegimen  suis  hirtaque  saetis 
Terga  super  laevos  umeros  vicina  cruori 
Effugit  et  viduo  iugulum  ferit  inrita  h'gno. 
Tunc  horrere  comae  sanguisque  in  corde  gelari. 
Huc  ferus  atque  illuc  animum  pallentiaque  ira       545 
Ora  ferens  (nec  tanta  putat  sibi  bella  parari): 


523  huic  P  II  530  cristasque  PGHrf  galeasque  BG-SM  |I 
536  nec  credita  P  ||  538  chromi  P  edd.  vett.  chronii  BG'^SM 
chromii  G  cromii  Td"  chronis  H  Chthonii  corr.  Gromvius 
coll.  III  170  IV  597  Pausan.  IX  5,  3.  Apud  llomerum  {II 
IV  394  sq.)  haec  cdhors  duces  hahet  Maeonem  Haemonidem  et 
Folyphontem  Autophoni  filiuvi  \\  541  atraque  codd.  hirtaque 
corr.  Ileinsitis  artaque  Menldus  aspraque  Bitschofskius  \\  544 
corda  PB  ||  545   animi  it  Baehrensius  \\  546  putans  Madvigius 

Statii  Thebaib.  4 


50  P-  PAPINII  STATH 

*Ferte  gradum  contra  campoque  erumpite  aperto ! 
Quis  timor  audendi,  quae  tanta  ignavia?  Solus^ 
Solus  in  arma  voco/  Neque  inhismora;  quos  ubi  plures^ 
Quam  ratus,  innumeris  videt  excursare  latebris,     550 
Hos  deire  iugis,  illos  e  vallibus  imis 
Crescere,  nec  paucos  campo,  totumque  sub  armis 
Conlucere  iter  (ut  clausas  indagine  profert 
In  medium  vox  prima  feras);  quae  sola  medendi 
Turbata  ratione  via  est,  petit  ardua  dirae  555 

Spbingos  et  abscisis  infringens  cautibus  uncas 
Exsuperat  iuga  dira  manus,  scopuloque  potitus, 
Unde  procul  tergo  metus  et  via  prona  nocendi, 
Saxum  ingens,  quod  vix  plena  cervice  gementes 
Vertere  bumo  valeant  murisque  inferre  iuvenci,      560 
Rupibus  avellit;  dein  toto  sanguine  nixus 
Sustinet,  immanem  quaerens  librare  ruinam, 
Qualis  in  adversos  Lapithas  erexit  inanem 
Magnanimus  cratera  Pholus.     Stupet  obvia  leto 
Turba  superstantem  atque  emissi  turbine  montis    565 
Obruitur;  simul  arma  virum,  simul  ora  manusque 
Fractaque  commixto  sederunt  pectora  ferro. 
Quattuor  hic-  adeo  disiecti  mole  sub  una 
Congemuere,  fuga  tremefactum  protinus  agmen 
Excutitur  coeptis.    Neque  enim  temnenda  iacebant  570 
Funera:  fulmineus  Dorylas,  quem  regibus  ardens 
Aequabat  virtus,  Martisque  e  semine  Theron 


572  sq.  'Martisque  — avos'  Priscian,  XVIII  25,  223  p.  318  H. 

649  nec  in  his  Muellerus  ||  551  deire  P  scJiol  G  m.  sec. 
proh.  Gronovio  prodire  BG'^SM  ||  556  abscisis  PG^Srb  abcisis 
B  abscissis  M  ||  559  bina  cervice  c  sex  plena  Barthius  vix 
dena  Madvigius  ||  560  humum  durisque  P  |  murisque  valent 
codd.  edd.  valeant  murisque  corr.  Kootenius  murisque  queant 
Baehrensius  \\  561  evellit  PGH  ||  566  simul  arma  virum  simul 
ora  manusque  Beh.  simul  ora  v.  s.  ora  m.  P  simul  ora  v.  s. 
arma  m,  BM  ||  668  versus  suo  loco  om.  in  P  post  v.  580  in  infima 
pagina  add.  \  disiecti  p  Lachmannus  disiecta  P  deiecti  BG^M  edd. 


THEBAIDOS  LIB.  11.  51 

Terrigenas  confisus  avos,  nec  vertere  cuiquam 
Frena  secundus  Halys,  sed  tunc  pedes  occubat  arvis, 
Pentheumque  trahens  nondum  te  Phaedimus  aequo,  575 
Bacche,  genus.     Quorum  ut  subitis  exterrita  fatis 
Agmina  turbatam  vidit  laxare  catervam, 
Quae  duo  sola  manu  gestans  acclinia  monti 
Fixerat,  intorquet  iacula  et  fugientibus  addit. 
Mox  in  plana  libens,  nudo  ne  pectore  tela  580 

Inciderent,  saltu  praeceps  defertur  et  orbem, 
Quem  procul  oppresso  vidit  Therone  volutum, 
Corripuit,  tergoque  et  vertice  tegmina  nota 
Saeptus  et  hostili  propugnans  pectora  parma 
Constitit.    Inde  iterum  densi  glomerantur  in  unum  585 
Ogygidae  firmantque  gradum;  trahit  ocius  ensem 
Bistonium  Tydeus,  Mavortia  munera  nmgni 
Oeneos,  et  partes  pariter  divisus  in  omnes 
Hos  obit  atque  illos  ferroque  micantia  tela 
Decutit;  impeditant  numero  seque  ipsa  vicissim      590 
Arma  premunt,  nec  vis  conatibus  ulla,  sed  ipsae 
In  socios  errare  manus  et  corpora  turba 
Involvi  prolapsa  sua;  mauet  ille  ruentes 
Angustus  telis  et  inexpugnabilis  obstat. 
Non  aliter  Getica  (si  fas  est  credere)  Phlegra        595 
Armatum  immensus  Briareus  stetit  aethera  contra. 


573.  ^Terrigenas  —  avps*  id.  ib.  244  p.  329  H.  —  575  sq. 
'Pentheumque  —  genus'  id.  VII  5,  17  p.  300  H.  —  584.  'hostili 
—  parma'  id.  XVIH  21,  175  p.  289  H. 


574  occupat  P  ||  577  turbatam  v.  I.  catervam  BG^M  tur- 
bata  V.  1.  caterva  PSTHcf  turbata  v.  1.  ruina  Beh.  [[  580  ne  in 
pectore  PGH  m.  pr.  ||  583  tegmina  nota  Pg  tegmine  noto 
B  SM  tegmine  nota  G^c  [|  590  impediat  P  impediant  p  inpediant 
(t  inpeditant)  r  (j  593  Involvit  PBG^SM  Involvunt  pT  Involvi 
corr.  Heinsius  et  Gronovius  \  ruentes  P  ruentis  rb'G-  {sec.  m. 
c  suprascr.)  ruentum  BGH  Colb.  cruentis  cpb^-^R  [|  594  Angustis 
P  II  595  Geticae  si  fas  est  credere  Phlegrae  codd.,  corr. 
Schraderus 


52  P.  PAPmil  STATII 

Hinc  Phoebi  pliaretras,  liinc  torvae  Pallados  angues, 
Inde  Pelethroniam  praefixa  cuspide  pinum 
Martis,  at  hinc  lasso  motata  Pyracmone  temnens 
Fulmina,  cum  toto  nequiquam  obsessus  Olympo     600 
Tot  queritur  cessare  manus:  non  segnior  ardet 
Huc  illuc  clipeum  obiectans,  seque  ipse  recedens 
Circuit,  interdum  trepidis  occurrit  et  instat 
Spicula  devellens,  clipeo  quae  plurima  toto 
Fixa  tremunt  armantque  virum,  saepe  aspera  passum  605 
Vulnera,  sed  nullum  vitae  in  secreta  receptum 
Nec  mortem  sperare  valet.     Rotat  ipse  furentem 
Deilochum,  comitemque  illi  iubet  ire  sub  umbras 
Phegea  sublata  minitantem  bella  securi 
Dircaeumque  Gyan  et  Echionium  Lycophontem.      610 
lam  trepidi  s^e  quaerunt  numerantque,  nec  idem 
Caedis  amor,  tantamque  dolent  rarescere  turbam. 

Ecce  Chromis  Tyrii  demissus  origine  Cadmi 
(Hunc  utero  quondam  Dryope  Phoenissa  gravato 
Rapta  repente  choris  onerisque  oblita  ferebat,         615 
Dumque  trahit  prensis  taurum  tibi  cornibus,   Euhan, 
Procidit  impulsus  nimiis  conatibus  infaus) 
Tunc  audax  iaculis  et  capti  pelle  leonis 
Pinea  nodosae  quassabat  robora  clavae 
Increpitans:  ^unusne,  viri,  tot  caedibus  unus  620 

Ibit  ovans  Argos?  vix  credet  fama  reverso! 
Heus  socii,  nullaene  manus,  nulla  arma  valebunt? 
Haec  regi  promissa,  Cydon,  haec,  Lampe,  dabamus?' 

623.  'haec  —  dabamus'  Serv.  ad  Aen.  X  325. 


697  Pallados  anguis  P  Palladis  angues  BM  ||  599  motata 
Lachmanmis  mutata  codd.  edd.  |  Pyragmoni  IluelJerus,  sed  cf. 
Imhofii  emendatt.  Statian.  p.  4  \\  604  devellens  P  divellens 
BG^SM  II  605  passum  P  passus  BG^M  ||  607  properare  Baehren- 
sius  I  valens  Madvigius  ||  608  per  umbras  P  G  m.  pr.  ||  612  plenam 
{om.  que)  m.  sec.  suprascr.  t  tantam  P  ||  614  Nunc  P  ||  619  nodosam 
q.  r.  clavam  PGTd^r  nodosa  q.  r.  clava  BG^SM  nodosae  q.  r. 
clavae  corr.  anonymus  prob.  Buehnero  \\  622  Heu  codd.  Heus  corr. 
Muellerus 


THEBAIDOS  LIB.  II.  53 

Dum  claraat,  subit  ore  cavo  Teumesia  cornus, 
Nec  prohibeut  fauces;  atque  illi  voce  repleta  625 

Intercepta  natat  prorupto  in  sanguine  lingua. 
Stabat  adhuc,  donec  transmissa  morte  per  artus 
Labitur  immorsaque  cadens  obmutuit  hasta. 
Vos  quoque,  Thespiadae^  cur  infitiatus  honora 
Arcuerim  fama?  Fratris  moribunda  levabat  630 

Membra  solo  Periphas  (nil  indole  clarius  illa 
Nec  pietate  fuit),  laeva  marcentia  coUa 
Sustentans  dextraque  latus;  singultibus  artum 
Exhaurit  thoraca  dolor,  nec  vincla  coercent 
Undantem  fletu  galeam,  cum  multa  gementi  635 

Pone  gravis  curvas  perfringit  lancea  costas. 
Exit  et  in  fratrem,  cognataque  pectora  telo 
Conserit;  ille  oculos  *etiamnum*  in  luce  natantes 
Sistit  et  aspecta  germani  morte  resolvit. 
At  cui  vita  recens  et  adhuc  in  vulnere  vires  640 

^Hos  tibi  complexus,  haec  dent'  ait  ^oscula  nati.' 
Procubuere  pares  fatis  (miserabile  votum 
Mortis)  et  alterna  clauserunt  lumina  dextra. 

Protinus  idem  ultro  iaculo  parmaque  Menoeten 
Proterrebat  agens  trepidis  vestigia  retro  645 

Passibus  urgentem,  donec  defecit  iniqua 
Lapsus   humo,  pariterque  manus  distractus  in  ambas 
Orat  et  a  iugulo  nitentem  sustinet  hastam: 
Tarce  per  has  stellis  interlabentibus  umbras, 
Per  superos  noctemque  tuam;  sine,  tristia  Thebis  650 
Nuntius  acta  feram  vulgique  per  ora  paventis 
Contempto  te  rege  canam:  sic  inrita  nobis 
Tela  cadant,  nuUique  tuum  penetrabile  ferro 
Pectus,  et  optanti  victor  reveharis  amico.' 

637  sq.   'Fixit  —  traicit'   schol.  Theb.   III   152  p.  89  L. 


630  Arciierim  (c  ex  g  corr.)  Q^  Bemai-tius  ATguerim  FBSM  | 
633  arti  P  ||  634  Vexavit  MueUcrus  \\  637  ferro  sclidl.  Theb.  III 
152,  quod  prohat  Baehrensius  leto  Kaukius  ||  638  et  adhuc  in  P 
etiamnum  in  ceteri  casura  in  Baehrcnsius  extrema  luce  MarJdandus 


54  P.  PAPINII  STATII 

Dixerat.     Ille  niliii  vultum  mutatus  ^inanes  655 

Perdis'  ait  ^lacrimas,  et  tu,  ni  fallor,  iniquo 
Pollicitus  mea  colla  duci:  nunc  arma  diemque 
Proice;  quid  timidae  sequeris  compendia  vitae? 
Bella  manent.'    Simul  liaec,  et  crassum  sanguine  telum 
lam  redit',  ille  super  dictis  infensus  amaris  660 

Prosequitur  victos;  'Non  liaec  trieterica  vobis 
Nox  patrio  de  more  venit,  non  orgia  Cadmi 
Cernitis  aut  avidas  Bacchum  scelerare  parentes. 
Nebridas  et  fragiles  thyrsos  portare  putastis 
Imbellem  ad  sonitum  maribusque  incognita  veris   665 
Foeda  Celaenaea  committere  proelia  buxo? 
Hic  aliae  caedes,  alius  furor:  ite  sub  umbras, 
0  timidi  paucique!'  Haec  intonat;  ast  tamen  illi 
Membra  negant,  lassusque  ferit  praecordia  sanguis. 
lam  sublata  manus  cassos  defertur  in  ictus,  670 

Tardatique  gradus,  clipeum  nec  sustinet  umbo 
Mutatum  spoliis,  gelidus  cadit  imber  anhelo 
Pectore,  tunc  crines  ardentiaque  ora  cruentis 
Eoribus  et  taetra  morientum  aspargine  manant: 
Ut  leo,  qui  campis  longe  custode  fugato  675 

Massylas  depastus  oves,  ubi  sanguine  multo 
Luxuriata  fames  cervixque  et  tabe  gravatae 
Consedere  iubae,  mediis  in  caedibus  astat 
Aeger,  hians  victusque  cibis;  nec  iam  amplius  irae 
Crudescunt:  tantum  vacuis  ferit  aera  malis  680 

Molliaque  eiecta  delambit  vellera  lingua. 

Ille  etiam  Thebas  spoliis  et  sanguine  plenus 
Isset  et  attonitis  sese  populoque  ducique 
Ostentasset  ovans,  ni  tu^  Tritonia  virgo, 


655  vultu  Pr  Beh.  ||  665  manibusque  P  1|  671  sq.  clipeuin 
non  sustinet.  Umbo  mutatur  Barthius  clipeum  nec  sustinet 
umbra  (=  silva  telorum!)  Mutatum  toties  tSandstroemius  [|  672 
Nutantem  Lachmannus  Mulctatum  Madvigius  (umbo  Nutat  cui 
sp.)  cui  ad  clipeum  referens  Baehrensius  \\  674  et  atra  BSr 
atque  atra  Anglic.  et  crebra  Beh.  \  manent  P 


THEBAIDOS  LIB.  II.  55 

Flagrantem  multaque  operis  caligiue  plenum  685 

Consilio  dignata  virum:  ^Sate  gente  superbi 
Oeneos,  absentes  cui  dudum  vincere  Thebas 
Adnuimus,  iam  pone  modum  nimiumque  secundis 
Parce  deis:  huic  una  fides  optanda  labori. 
Fortuna  satis  usus  abi.'     Restabat  acerbis  690 

Funeribus  socioque  gregi  non  sponte  superstes 
Haemonides  (ille  haec  praeviderat,  omina  doctus 
Aeris  et  nulla  deceptus  ab  alite)  Maeon, 
Nec  veritus  prohibere  ducem,  sed  fata  monentem 
Privavere  fide.     Vita  miserandus  inerti  695 

Damnatur;  trepido  Tydeus  inmitia  mandat: 
^Quisquis  es  Aonidum^   quem  crastina  munere  nostro 
Manibus  exemptum  mediis  aurora  videbit, 
Haec  iubeo  perferre  duci:  cinge  aggere  portas, 
Tela  nova,  fragiles  aevo  circum  inspice  muros,       700 
Praecipue  stipare  viros  densasque  memento 
Multiplicare  acies !  fumantem  hunc  aspice  late 
Ense  meo  campum:  tales  in  bella  venimus.' 

Haec  ait,  et  meritae  pulchrum  tibi^  Pallas^  honorem 
Sanguinea  de  strage  parat,  praedamque  iacentem  705 
Comportat  gaudens  ingentiaque  acta  recenset.  . 
Quercus  erat  tenerae  iam  longum  oblita  iuventae 
Aggere  cauiporum  medio,  quam  plurimus  ambit 
Frondibus  incurvis  et  crudo  robore  cortex. 
Huic  leves  galeas  perfossaque  vulnere  crebro  710 

Inserit  arma  ferens,  huic  truncos  ictibus  enses 
Subligat  et  tractas  membris  spirantibus  hastas. 
Corpora  tunc  atque  arma  simul  cumulata  superstans 
Incipit  (oranti  nox  et  iuga  longa  resultant): 
"^Diva  ferox,  magni  decus  ingeniumque  parentis,     715 
Bellipotens,  cui  torva  genis  horrore  decoro 

716  sq.  'Bellipotens  — Gorgon'  Priscian.  VI  5,  27  p.  218  H. 

693  Aeris  PpTL  Aeroa  BG-  Ban.  S  Heros  GH  Beh.  crj|695 
vitae  Barthius  \\  697  Aonide  Barthius  ||  700  circum  inspice  P  (?) 
Baehrensius  circumspice  ceteri  codd.  edd.  \\  712  tractas  Ppcf  G(al. 


i 


56  P.  PAPINII  STATII    THEBAIDOS  LIB.  II. 

Cassis  et  asperso  crudescit  sanguine  Gorgon, 

Nec  magis  ardentes  Mavors  hastataque  pugnae 

Impulerit  Bellona  tubas,  huic  adnue  sacro, 

Seu  Pandionio  nostras  invisere  caedes  720 

Monte  venis,  sive  Aonia  devertis  Itone 

Laeta  choris,  seu  tu  Libyco  Tritone  repexas 

Lota  comas,  qua  te  biiugo  temone  frementem 

Intemeratarum  volucer  rapit  axis  equarum: 

Nunc  tibi  fracta  virum  spolia  informesque  dicamus  725 

Exuvias.     At  si  patriis  Parthaonis  arvis 

Inferar  et  reduci  pateat  mihi  Martia  Pleuron, 

Aurea  tunc  mediis  urbis  tibi  templa  dicabo 

Collibus,  lonias  qua  despectare  procellas 

Dulce  sit,  et  flavo  tollens  ubi  vertice  pontum         730 

Turbidus  obiectas  Achelous  Echinadas  exit. 

Hic  ego  maiorum  pugnas  vultusque  tremendos 

Magnanimum  effingam  regum,  figamque  superbis 

Arma  tholis,  quaeque  ipse  meo  quaesita  revexi 

Sanguine,  quaeque  dabis  captis,  Tritonia,  Thebis.  735 

Centum  ibi  virgineis  votae  Calydonides  aris 

Actaeas  tibi  rite  faces  et  ab  arbore  casta 

Nectent  purpureas  niveo  discrimine  vittas, 

Pervigilemque  focis  ignem  longaeva  sacerdos 

Nutriet,  arcanum  numquam  spretura  pudorem.        740 

Tu  bellis,  tu  pace  feres  de  more  frequentes 

Primitias  operum,  non  indignante  Diana/ 

Dixerat,  et  dulces  iter  instaurabat  ad  Argos. 


721.  'Aonia  divertis  Ithone'  scliol.  Theb.  VII  330  p.  254  L. 


fractas)  fractas  BG^M  H  720  vOces  P  :  caedes  marg.  P  [|  721 
velis  BG^M  |  divertis  GHrb  scliol.  Th.  VII  330  \\  723  regentem 
Baehrensius  \\  724  Intemeratorum  BG^SM  |  aquarum  P  equarum 
p^m  equorum  vel  aequorum  BSG^M  ||  725  Nunc  (c  in  ras.)  tibi 
P  II  734  revexo  Barthius  ||  740  spretura  P  spectura  H  inspectura 
B  G^SM  schol  infectura  Peyraredus  \\  STATII POETE  THEBAID: 
LIB.  II  .  EXPLICIT  •  INCIPIT  EIVSDEM  •  LIBER  .  III  •  P 


P.  PAPmil  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  III. 


r 


At  non  Aoniae  moderator  perfidus  orae 
Nocte  sub  aneipiti,  quamvis  umentibus  astris 
Longus  ad  auroram  superet  labor,  otia  somni 
Accipit;  invigilant  animo  scelerisque  parati 
Supplicium  exercent  curae;  tum  plurima  versat  5 

Pessimus  in  dubiis  augur  timor.     'Ei  mihi'  clamat, 
^Unde  morae?'  (nam  prona  ratus  facilemque  tot  armis 
Tydea,  nec  numero  virtutem  animumque  rependit) 
^Num  regio  diversa  viae?  num  missus  ab  Argis 
Subsidio  globus?  an  sceleris  <Iata  fama  per  urbes    10 
Finitimas?  paucosne,  pater  Gradive,  mauuve 
Legimus  indecores?  At  enim  fortissimus  illic 
Et  Chromis  et  Dorylas  et  nostris  turribus  aequi 
Thespiadae  totos  raperent  mihi  funditus  Argos. 
Nec  tamen  ille  meis,  reor,  impenetrabilis  armis       15 
Aere  gerens  solidoque  satos  adamante  lacertos 
Venerat;  heu  segnes,  quorum  labor  haeret  in  uno, 


d 
1  ORAE  P  aulae   ceteri  \\  3  ab  aurora  P  pf-  ni.  \\  4  patrati 
B  al.  m.  Lachmannus  \\  5  dirae  coni.  MueUerus  coll.  I  52  \  tum 

ei  .  „ 

P  tunc  ceteri  curae,  cum  Baehrensius  ||  6  &  mihi  P  ||  13  Yiribus 
Baehrensius  ||  16  datoB  eodd.  et  edd.  satos  corr.  Heinsius  artos 
Ungerus 


58  P.  PAPINII  STATII 

Si  conserta  manus/  Vario  sic  turbidus  aestu 
Angitur  ac  sese  culpat  super  omnia,  qui  non 
Orantem  in  mediis  legatum  coetibus  ense  20 

Perculerit  foedasque  palam  satiaverit  iras. 
lam  pudet  incepti,  iam  paenitet.     Ac  velut  ille 
Fluctibus  loniis  Calabrae  datus  arbiter  alno 
Nec  rudis  undarum  (portus  sed  linquere  amicos 
Purior  Olenii  frustra  gradus  impulit  astri),  25 

Cum  fragor  hiberni  subitus  lovis,  omnia  mundi 
Claustra  tonant  multusque  polos  inclinat  Orion, 
Ipse  quidem  malit  terras  pugnatque  reverti, 
Fert  ingens  a  puppe  Notus,  tunc  arte  relicta 
Ingemit  et  caecas  sequitur  iam  nescius  undas:         30 
Talis  Agenoreus  ductor  caeloque  morantem 
Luciferum  et  seros  maerentibus  increpat  ortus. 
Ecce  sub  occiduas  versae  iam  noctis  habenas 
Astrorumque  obitus,  ubi  primum  maxima  Tethys 
Impulit  Eoo  cunctantem  Hyperiona  pouto,  35 

Ima  flagellatis,  signum  lugubre  malorum, 
Ponderibus  trepidavit  humus,  motusque  Cithaeron 
Antiquas  dedit  ire  nives;  tunc  visa  levari 
Culmina  septenaeque  iugo  concurrere  portae. 
Et  prope  sunt  causae:  gelido  remeabat  Eoo  40 

Iratus  fatis  et  tristis  morte  negata 
Haemonides;  necdum  ora  patent,  dubiusque  notari 
Signa  dabat  magnae  longe  manifesta  ruinae 
Planctuque   et  gemitu;  lacrimas  nam  protinus  omnes 
Fuderat.     Haut  aliter  saltu  devertitur  orbus  45 

Pastor  ab  agrestum  nocturna  strage  luporum, 
Cuius  erile  pecus  silvis  inopinus  abegit 
Imber  et  hibernae  ventosa  cacumina  lunae: 
Luce  patent  caedes ;  domino  perferre  recentes 
Ipse  timet  casus,  haustaque  informis  harena  50 


24  sed]  quem  Baehrensius  \\  34  thetys  P  1|  35  Yperiona  P  |i 
39  consurgere  Schraderus  \\  41  versum  om.  Prag.  2  ||  48  luae  P 


THEBAIDOS  LIB.  m.  59 

Questibus  implet  agros,  stabulique  silentia  magni 
Odit  et  amissos  longo  ciet  ordiue  tauros. 

Illum  congestae  portarum  ad  limina  matres 
Ut  solum  videre  (nefas!),  nulla  agmina  circum 
Magnanimosque  duces,  nil  ausae  quaerere  tollunt    55 
Clamorem,  qualis  bello  supremus  apertis 
Urbibus,  aut  pelago  iam  descendente  carina. 
Ut  primum  invisi  cupido  data  copia  regis: 
'Hanc  tibi  de  tanto  donat  ferus  agmine  Tydeus 
Infelicem  animam,  sive  haec  sententia  divum,  60 

Seu  fortuna  fuit,  seu,  quod  pudet  ora  fateri, 
Vis  invicta  viri.     Vix  credo  et  nuntius:   omnes 
Procubuere,  omnes.     Noctis  vaga  lumina  testor 
Et  socium  manes  et  te,  mala  protinus  ales, 
Qua  redeo,  non  hanc  lacrimis  meruisse  nec  astu      65 
Crudelem  veniam  atque  inhonorae  munera  lucis. 
Sed  mihi  iussa  deum  placitoque  ignara  moveri 
Atropos  atque  olim  non  haec  data  ianua  leti 
Eripuere  necem.    lamque  ut  mihi  prodiga  vitae 
Pectora  et  extremam  nihil  horrescentia  mortem       70 
Aspicias:  bellum  infandum  ominibusque  negatam 
Movisti,  funeste,  aciem;  dum  pellere  leges 
Et  consanguineo  gestis  regnare  superbus 
Exule,  te  series  orbarum  excisa  domorum 
Planctibus  adsiduis,  te  diro  horrore  volantes  75 

Quinquaginta  animae  circum  noctesque  diesque 
Adsilient;  neque  enim  ipse  moror.'    lam  moverat  iras 
Rex  ferus,  et  tristes  ignescunt  sanguine  vultus. 


54  circa  PG  ||  55  Magnanimosve  Lachmannus  \  nil  PG^GH 
Prag.  1.  2  nihil  BSM  ||  57  desidente  Heinsius  \\  61  ira  (ore  sec. 
m.  suprascr.)  PS  ira  BG*M  ora  Erf  Prag.  1  al.  m.  ore  pTL 
ire  Beh.  2  Anglic.  rubet  ira  Gronovius  fugit  ira  Baehrensius, 
qui  V.  62  en  nuntius  coni.  \\  67  placidoque  P  |1  70  sortem  Marl-lan- 
dus  II  71  negantem  iclem  \\  72  tollere  leges  Schraderus  fallere 
Baehrensius  \\  IS  gestis  Pp  Colb.  G  Prag.  1.  2  gliscis  BG'-*SM 
^gliscis   (t  gestis  al.  m)  g  ||  75  volentes  PB 


60  P.  PAPINII  STATII 

Inde  ultro  Phlegyas  et  non  ciinctator  iniqui 
Labdacus  (hos  regni  ferrum  penes)  ore  manuque     80 
Proturbare  parant.     Sed  iam  nudaverat  ensem 
Magnanimus  vates,  et  nunc  trucis  ora  tyranni, 
Nunc  ferrum  aspectans:  ^Numquam  tibi  sanguinis  huius 
lus  erit  aut  maguo  feries  inperdita  Tydeo 
Pectora;  vado  equidem  exultans  ereptaque  fata         85 
Insequor  et  comites  feror  expectatus  ad  umbras. 
Te  superis  fratrique  — '  Et  iam  media  orsa  loquentis 
Absciderat  plenum  capulo  latus;  ille  dolori 
Pugnat  et  ingentem  nisu  duplicatus  in  ictum 
Corruit,  extremisque  animae  singultibus  errans        90 
Alternus  nunc  ore  venit  nunc  vulnere  sanguis. 
Excussae  procerum  mentes,  turbataque  mussant 
Concilia;  ast  illum  coniunx  fidique  parentes 
Servantem  vultus  et  torvum  in  morte  peracta, 
Non  longum  reducem  laetati,  in  tecta  ferebant.       95 
Sed  ducis  infandi  rabidae  non  hactenus  irae 
Stare  queunt;  vetat  igne  rapi,  pacemque  sepulcri 
Impius  ignaris  nequiquam  manibus  arcet. 

Tu  tamen  egregius  fati  mentisque  nec  umquam 
(Sic  dignum  est)  passure  situm,  qui  comminus  ausus 
Yadere  contemptu  regis,  quaque  ampla  veniret       lOl 
Libertas,  sancire  viam:  quo  carmine  dignam, 
Quo  satis  ore  tuis  famam  virtutibus  addam, 
Augur  amate  deis?  Non  te  caelestia  frustra 
Edocuit  lauroque  sua  dignatus  Apollo  est,  105 

Et  nemorum  Dodona  parens  Cirrhaeaque  virgo 


80  ire  codd.  etedd.  oie  corr.  Muellenis  ||  87  fatrique  P 
fatique  Muellerus  \\  88  Absciderat  P  Abstulerat  ceteri  |)  98 
ingratis  LacJimannus  ||  100  Si  dignum  estPGHR:^cf  Sic  dignum 
©'''SpTL  Si  dignum  BM  Indignum  edd.  vett.  Mucllerus  Sic 
dignum  est  seripsi  \\  101  contemptum  regis  PBG^M  reges  Beh.  1 
G  regem  Beh.  2  contemptu  regis  corr.  Peyraredus  contemptim 
regi  Madvigius  Fundere  contemptum  regis  Sandstroemius  Pan- 
dere  contemptum  regis  Baehrensius  contemptor  regis  Muellerus 


THEBAIDOS  LIB.  IIL  61 

Gaudebit  tacito  populos  suspendere  Phoebo. 

Nunc  quoque  Tartareo  multum  divisus  Averuo 

Elysias,  i,  carpe  plagas,  ubi  manibus  axis 

Invius  Ogygiis  nec  sontis  iniqua  tyranni  iio 

lussa  valent*,  durant  habitus  et  membra  cruentis 

Inviolata  feris,  nudoque  sub  axe  iacentem 

Et  nemus  et  tristis  volucrum  reverentia  servat. 

At  nuptae  exanimes  puerique  aegrique  parentes 
Moenibus  effusi  per  plana,  per  avia,  passim  115 

Quisque  suas  avidi  ad  lacrimas  miserabile  currunt 
Certamen,  quos  densa  gradu  comitantur  euntes 
Milia  solandi  studio^  pars  visere  fiagrant 
Unius  acta  viri  et  tantos  in  nocte  labores. 
Fervet  iter  gemitu  et  plangoribus  arva  reclamant.    120 
Ut  vero  infames  scopulos  silvamque  nefandam 
Perventum,  ceu  nulla  prius  lamenta  nec  atri 
Manassent  imbres,  sic  ore  miserrimus  uno 
Exoritur  fragor,  aspectuque  accensa  cruento 
Turba  furit:  stat  sanguineo  discissus  amictu  125 

Luctus  atrox  caesoque  invitat  pectore  matres. 
Scrutantur  galeas  frigentum  inventaque  monstrant 
Corpora,  prociduae  super  externosque  suosque. 
Hae  pressant  in  tabe  comas,  hae  lumina  signant 
Vulneraque  alta  rigant  lacrimis,  pars  spicula  dextra  130 
Nequiquam  parcente  trahunt,  pars  molliter  aptant 
Bracchia  trunca  loco  et  cervi'cibus  ora  reponunt. 

At  vaga  per  dumos  vacuique  in  pulvere  campi 
Magna  parens  iuvenum,  gemini  nunc  funeris,  Ide 
Squalentem  sublata  comam  liventiaque  ora  135 

Ungue  premens  (nec  iam  infelix  miserandaque,  verum 


107  Audebit  codd.  Gaudebit  corr.  MarJdandus  Audivit  tecto 
Lachmannxis  ||  111  durantque  Muellerus  ||  115  avia  PGTH  Beh. 
2  Prag.  1  invia  BG^^SM  ardua  mL  ||  116  suorum  avidi  Menkius\\ 
130  rigant  PG(f  Frag.  1  {suprascr.  al.  m.  replent)  repleni 
BG^SM  II  134  PGT  Beh.  tunc  BG^-^SM  ||  136  Igne  tremens  P  pr. 
m.,  {al  m.  in  marg.  add.   ungue  premens)  Igne   {suprascr.  t 


62  P.  PAPINII  STATII 

Terror  inest  lacrimis),  per  et  arma  et  corpora  passim 
Canitiem  inpexam  dira  tellure  volutans 
Quaerit  inops  natos  omnique  in  corpore  plangit. 
Thessalis  haut  aliter  bello  gavisa  recenti,  140 

Cui  gentile  nefas  hominem  renovare  canendo, 
Multifida  attollens  antiqua  lumina  cedro 
Nocte  subit  campos  versatque  in  sanguine  functum 
Vulgus  et  explorat  manes,  cui  plurima  busto 
Imperet  ad  superos:  animarum  maesta  queruntur    145 
Concilia,  et  nigri  pater  indignatur  Averni. 
Illi  in  secessu  pariter  sub  rupe  iacebant 
Felices,  quos  una  dies,  manus  abstulit  una, 
Pervia  vulneribus  media  trabe  pectora  nexi. 
Ut  vidit  lacrimisque  oculi  patuere  profusis:  160 

'Hosne  ego  complexus  genetrix,  haec  oscula,  nati, 
Vestra  tuor?   sic  vos  extremo  in  fine  ligavit 
Ingenium  crudele  necis?  quae  vulnera  tractem, 
Quae  prius   ora  premam?   vosne  illa  potentia  matris, 
Vos  uteri  fortuna  mei,  qua  tangere  divos  155 

Rebar  et  Ogygias  titulis  anteire  parentes? 
A  quanto  melius  dextraque  in  sorte  iugatae, 
Quis  steriles  thalami  nulloque  ululata  doloro 
Respexit  Lucina  domum!  Mihi  quippe  malorum 
Causa  labor;  sed  nec  bellorum  in  luce  patenti        160 
Conspicui  factis  aeternaque  gentibus  ausi 
Quaesistis  miserae  vulnus  memorabile  matri, 
Sed  mortem  obscuram  numerosaque  funera  passi 

151  sq.  'Hosne  —  ligavit'  Eutych.  art.  IV  2  p.  464,  28  K. 


ungue)  r  ||  138  inpexam  G^H  Fragg.  inplexam  Prb  implexam 

BSp   I   dura    Lachmannus   \\    141    renovare    PBSGc    renovare 

ad  al.  m. 
Prag.   3  revocare   G^M  ||  145  in  P   [   animorum   Bcrb^  || 

151   ego  om.   P  |  genitrix  P  JEutych.  M  ||    157  Ah  P  sec.  m.  H 
Marklandus  At  P  pr.  m.  BM  Ha  GL<f  A  scripsi  ||  161  fatis 

PG^  factib  II  103  numerosaque  P  Prag.  1  num^^erandaq;  Prag.3 


THEBAIDOS  LIB.  III.  63 

Heu  quantus  furto  cruor  et  sine  laude  iacetis! 

Quin  ego  non  clextras  miseris  complexibus  ausim  165 

Dividere  et  tanti  consortia  rumpere  leti: 

Ite  diu  fratres  indiseretique  supremis 

Ignibus  et  caros  urna  confundite  manes!' 

Nec  minus  interea  digesta  strage  suorum 
Hic  Chtbonium  coniunx,  hic  mater  Penthea  clamat  170 
Astyoche,  puerique  rudes,  tua^  Phaedime,  proles, 
Amissum  didicere  patrem^  Marpessaque  pactum 
Phyllea,  sanguineumque  lavant  Acamanta  sorores. 
Tunc  ferro  retegunt  silvas  collisque  propinqui 
Annosum  truncant  apicem,  qui  conscius  actis  175 

Noctis  et  inspexit  gemitus;  ibi  grandior  aevo 
Ante  rogos,  dum  quisque  suo  nequit  igne  revelli, 
Concilium  infaustum  dictis  mulcebat  Aletes: 
*Saepe  quidem  infelix  varioque  exercita  ludo 
Fatorum  gens  nostra  fuit,  Sidonius  ex  quo  180 

Hospes  in  Aonios  iecit  sata  ferrea  sulcos, 
Unde  novi  fetus  et  formidata  colonis 
Arva  suis.     Sed  nec  veteris  cum  regia  Cadmi 
Fulmineum  in  cinerem  monitis  lunonis  iniquae 
Consedit,  neque  funerea  cum  laude  potitus  185 

Infelix  Athamas  trepido  de  monte  veniret, 
Semianimem  heu  laeto  referens  clamore  Learchum, 
Hic  gemitus  Thebis,  nec  tempore  clarius  illo 


numerandaque  BSG^^M  munerosaque  G  miaerandaque  TtTL 
memorandaque  (f  numerandaque  viilnera  BcntJeius  mussanda 
que  Gruterus  prob.  Gronovio  ||  vulnera  P  sec.  m.  pGHcf  ||  170 
Jfic  croniu  P  Frag.  2  al.  m.  Hic  thonium  BG^Sr  Frag.  2  m. 
pr.  Hi  cthonium  b  Hictonium  c  Prag.  1  Hinc  chthonium  p 
Hinc  tonium  Frag.  3  cf.  II  538  \  mater  eunyea,  al.  m.  penthea 
P  mater  penthea  H  mater  bentea  B  mater  enthea  G'Sb  materq.  j 
enthea  r  mater  eunea  G  mat  et  entea  Frag.  1  hantea  {suprascr. 
eunuca)   Frag.  2  ||  172  marpessaque  P  marpissaque  BM  mar- 

V 

cissaque  Frag.  2  (|  177  rebelli  P  ||  180  fuit  P  pr.  m.  T  ruit 
ceteri  ||  185  nec  Muelhrus  ||  187  lato  P  j/r.  ?;?.,  al.  leto 


64  P.  PAPINII  STATH 

Phoenissae  sonuere  domus,  cum  lassa  furorem 
Vicit  et  ad  comitum  lacrimas  expavit  Agave.  190 

Una  dies  similis  fato  specieque  malorum 
Aequa  fuit,  qua  magniloquos  luit  impia  flatus 
Tantalis,  innumeris  cum  circumfusa  ruinis 
Corpora  tot  raperet  terra,  tot  quaereret  ignes. 
Talis  erat  vulgi  status,  et  sic  urbe  relicta  195 

Primaevique  senesque  et  longo  examine  matres 
Invidiam  planxere  deis  miseroqae  tumultu 
Bina  per  ingentes  stipabant  funera  portas. 
Meque  ipsum  memini  (necdum  apta  doloribus  aetas) 
Flesse  tamen  gemituque  meos  aequasse  parentes.    200 
Illa  tamen  superi;  nec  quod  tibi,  Delia,  castos 
Prolapsum  fontes  specula  temerante  profana 
Heu  dominum  insani  nihil  agnovere  Molossi, 
Deflerim  magis,  aut  verso  quod  sanguine  fluxit 
In  subitos  regina  lacus:  sic  dura  Sororum  205 

Pensa  dabant  visumque  lovi.     Nunc  regis  iniqui 
Ob  noxam  inmeritos  patriae  tot  culmina  cives 
Exuimus,  nec  adhuc  calcati  foederis  Argos 
Fama  subit,  et  iam  bellorum  extrema  dolemus. 
Quantus  equis  quantusque  viris  in  pulvere  crasso  210 
Sudor!  io  quanti  crudele  rubebitis  amnes! 


198.   'bina  —  portas'    schol.   Theb.  VI   124  p.  203  L. 
200.  'et  gemitu  —  parentes'  Serv.  ad  Aen.  XII  65. 


191  speciemque  P  ||  192  magnilocus  iuit  P  |  fastus  Lacli- 
mannus  fatus  Baehrensius  |1  194  Corpora  quot  rf  H  MarJdandus  \ 
quot  quaereret  G  j|  196  Primeuiq;  senesq;  Prag.  1  Primeui 
senesque  G  Primaevique  senes  PBM  senesque  corr.  Barthius  \\ 
197  dei  vel  deum  Lachniannus  \\  198  augentes  Muellerus  ||  199 
laboribus  P  ||  200  et  gemitu  maestos  imitata  parentes  Servius 

202  Prolapsum  fontes  P  Prolapsum  ad  fontes  BG^SM  |  temeran 

nte 
PG^SB^pb  Leid.  temerante  B  marg.  Pragg.  1.  2  temeraj_e    g 

203  nihil  L  nichil  Brag.  1  non  ceteri  ||  208  Extulimus  Menkius 
Exuimur  Koestlinus 


THEBAIDOS  LIB.  III.  65 

Yiderit  hiaec  bello  viridis  manus:  ast  ego  doner 
Dum  licet  igne  meo  terraque  insternar  avita!' 
Haec  senior,  multumque  nefas  Eteoclis  acervat 
Crudelem  infandumque  vocans  poenasque  daturum.  215 
Unde  ea  libertas?  iuxta  illi  finis  et  aetas 
Torta  retro,  seraeque  decus  velit  addere  morti. 

Haec  sator  astrorum  iamdudum  e  vertice  mundi 
Prospectans  primoque  imbutas  sanguine  gentes 
Gradivum  acciri  propere  iubet.     Ille  furentes  220 

Bistonas  et  Geticas  populatus  caedibus  urbes 
Turbidus  aetherias  currus  urgebat  ad  arces, 
Fulmine  cristatum  galeae  iubar  armaque  in  auro 
Tristia,  terrificis  monstrorum  animata  figuris, 
Incutiens:  touat  axe  polus  clipeique  cruenta  225 

Lax  rubet,  et  solem  longe  ferit  aemulus  orbis. 
Hunc  ubi  Sarmaticos  etiamnum  efflare  labores 
luppiter  et  tota  perfusum  pectora  belli 
Tempestate  videt:  Halis  mihi,  nate,  per  Argos, 
Talis  abi,  sic  ense  madens,  hac  nubilus  ira.  230 

Exturbent  resides  frenos  et  vincla  perosi 
Te  cupiant,  tibi  praecipites  animasque  manusque 
Devoveant,  rape  cunctantes  et  foedera  turba, 
Cui  dedimus,  tibi  fas  ipsos  incendere  bello 
Caelicolas  pacemque  meam.     lam  semina  pugnae  235 
Ipse  dedi:  remeat  portans  immania  Tydeus 
Ausa,  ducis  scelus  et  turpis  primordia  belli, 
Insidias  fraudesque,  suis  quas  ultus  in  armis. 


223  sq.  'armaque  —  tristia*  Serv.  ad  Aen.  X  275.  schol. 
Theb.  VI  536  p.  220  L. 


Ik 


Heinsius  ||  217  Torta  cf  cf.  Ach.  II  110 
Tota  codd.  Mota  Baehrensius  \  decus  velit  PGH'^  Prag.  1  6  velit 
decus  BSM  II  222  curru  surgebat  Friesemannus  ||  230  hac  P  ac 
BG^^M  schol.  et  Beh.  \\  231  vincla  Bentleius  cuncta  codd.  \\  234 
Cui  PGH  Leid.  schol.  Faris.  Quae  reliqui  \\  237  turpes,  pri- 
mordia  belli,  insidias  interpungendum  cens.  Menkius  \\  237  Orsa 
Baehrensius  \\  238  vcrsum  spurium  iudicavit  Barthius 

Statii  Thbbais.  6 


66  P.  PAPINII  STATII 

Adde  fidem.     Vos  o  superi,  meus  ordine  sanguis, 
Ne  pugnare  odiis,  neu  me  temptare  precando         240 
Certetis;  sic  Fata  milii  nigraeque  Sororum 
luravere  colus:  manet  haec  ab  origine  mundi 
Fixa  dies  bello,  populique  in  proelia  nati. 
Quod  ni  me  veterum  poenas  sancire  malorum 
Gentibus  et  diros  sinitis  punire  nepotes  245 

(Arcem  hanc  aeternam,  gentis  sacraria  nostrae, 
Testor  et  Elysios,  etiam  mihi  numina,  fontes), 
Ipse  manu  Thebas  correptaque  moenia  fundo 
Excutiam  versasque  solo  super  Inacha  tecta 
Effundam  turres  aut  stagna  in  caerula  verram       250 
Imbre  superiecto,  licet  ipsa  in  turbine  reijum 
luno  suos  colles  templumque  amplexa  laboret/ 
Dixit,  et  attoniti  iusvsis:  mortalia  credas 
Pectora;  sic  cuncti  vocemque  animosque  tenebant. 
Non  secus  ac  longa  ventorum  pace  solutum  255 

Aequor  et  imbelli  recubant  ubi  litora  somno, 
Silvarumque  comas  et  abacto  flamine  nubes 
Mulcet  iners  aestas;  tunc  stagna  lacusque  sonori 
Detumuere,  tacent  exusti  solibus  amnes. 

Gaudet  ovans  iussis  et  adhuc  temone  calenti      260 
Fervidus  in  laevum  torquet  Gradivus  habenas. 
lamque  iter  extremum  caelique  abrupta  tenebat, 
Cum  Yenus  ante  ipsos  nulla  formidine  gressum 
Figit  equos;  cessere  retro  iam  iamque  rigentes 


241  aq.  'nigraeque  —  colus'  Probus  cathol.  I  p.  24,  9  K. 
Cf.  Serv.  ad  Aen.  VIII  409. 


242  Lustravere  Servius  ||  244  Quid  cpm  i|  246  gentis  corr. 
Laclmannus  mentis  codd.  ||  250  verram  P  vertam  ceteri  mergam 
Marklandus  ||  254  di  cuncti  Lachmannus  ||  257  abactas  PTL  nec 
abactas  Baehrensius  \\  259  exusti  P  G  exhausti  G^  g  exausti  (t 
exusti  al.  stilo  suprascr.)  Lcid.  exhaustis  Bc  exacti  p  ||  versus 
J266—319  in  Prag.  2  a  pr.  m.  desunt,  sed  in  foliolo  serius  in- 
serto  leguntur 


THEBAIDOS  LIB.  III.  67 

Suppliciter  posuere  iubas.     Tunc  pectora  summo    265 

Acclinata  iugo  vultumque  obliqua  madentem 

Incipit  (interea  dominae  vestigia  iuxta 

Spumantem  proni  mandunt  adamanta  iugales): 

'Bella  etiam  in  Thebas  socer  (o  pulclierrima  bella!) 

Ipse  paras  ferroque  tuos  abolere  nepotes?  270 

Nec  genus  Harmoniae  nec  te  conubia  caelo 

Festa  nec  hae  quicquam  lacrimae,  furibunde,  morantur? 

Criminis  haec  merces?  hoc  fama  pudorque  relictus, 

Hoc  mihi  Lemniacae  de  te  meruere  catenae? 

Perge  libens;  at  non  eadem  Vulcania  nobis  275 

Obsequia,  et  laesi  servit  tamen  ira  mariti! 

Illum  ego  perpetuis  mihi  desudare  caminis 

Si  iubeam  vigilesque  operi  transmittere  noctes, 

Gaudeat  ornatusque  novos  ipsique  laboret 

Arma  tibi;  tu!  —  sed  scopulos  et  aena  precando   280 

Flectere  corda  paro;  solum  hoc  tamen  anxia,  solum 

Obtestor,  quid  me  Tyrio  sociare  marito 

Progeniem  caram  infaustisque  dabas  hymenaeis? 

Dum  fore  praeclaros  armis  et  vivida  rebus 

Pectora  vipereo  Tyrios  de  sanguine  iactas  285 

Demissumque  lovis  serie  genus.     A!  mea  quanto 

Sithonia  mallem  nupsisset  virgo  sub  Arcto 

Trans  Borean  Thracasque  tuos.     Indigna  parumne 

Pertulimus,  divae  Veneris  quod  filia  longum 

Reptat  et  Illyricas  eiectat  virus  in  herbas?  290 


274.  'hoc  —  catenae'  schol.  Theb.  V  59  p.  166  L.  Cf. 
schol.  Lucan.  I  301  p.  49  W.  —  275  sq.  'at  —  mariti'  Serv. 
acl  Aen.  VIII  373. 


266    adentum  {siiprascr.  al.  m.  t  em)  P  ||  269   socero  pul- 

cherrima  P  pulcherrima  ^*  S  pulcherrime  BG^M;  inter- 
punctionem  mutavi  \\  271  genus  armo////  P  ||  272  Pacta  Heinsius  [[ 
280  tu  oni.  P  II  281  hoc  om.  BG^-^cbrTH  ||  286  Demissum  {om 
que)  P  II  290  deiectat  PH  Prag.  1  6  eiectat  BSG^m 

5* 


68  P.  PAPINII  STA.TII 

Nunc  gentem  inmeritam  — '  Lacrimas  non  pertulit  ultra 
Bellipotens,  hastam  laeva  transumit  et  alto 
(Haut  mora)  desiluit  curru,  clipeoque  receptam 
Laedit  in  amplexu  dictisque  ita  mulcet  amicis: 

^O  mihi  bellorum  requies  et  sacra  voluptas         295 
Unaque  pax  animo!  soli  cui  tanta  potestas 
Divorumque  hominumque  meis"  occurrere  telis 
Impune  et  media  quamvis  in  caede  frementes 
Hos  adsistere  equos,  hunc  ensem  avellere  dextra. 
Nec  milii  Sidonii  genialia  foedera  Cadmi  300 

Nec  tua,  cara,  fides  (ne  falsa  incessere  gaude!) 
Exciderint:  prius  in  patrui  deus  infera  mergar 
Stagna  et  pallentes  agar  exarmatus  ad  umbras. 
Sed  nunc  fatorum  monitus  mentemque  supremi 
lussus  obire  patris  (neque  enim  Vulcania  tali         305 
Imperio  manus  apta  legi),  quo  pectore  contra 
Ire  lovem  dictasque  parem  contemnere  leges, 
Cui  modo  (pro  vires!)  terras  caelumque  fretumque 
Attremere  oranti  tantosque  ex  ordine  vidi 
Delituisse  deos?    Sed  ne  mihi  corde  supremos         310 
Concipe,  cara,  metus,  quando  haec  mutare  potestas 
Nulla  datur;  cum  iam  Tyriis  sub  moenibus  ambae 
Bellabunt  gentes,  adero  et  socia  arma  iuvabo. 
Tunc  me  sanguineo  late  defervere  campo 
Res  super  Argolicas  haut  sic  deiecta  videbis;  315 

Hoc  mihi  ius,  nec  fata  vetant.'     Sic  orsus  aperto 


301.  'nec  —  gaude'  Eutych.  art.  II  14  p.  482,  30  K. 


294  Laedit  codd.  quod  retinui  coll.  VII  498  sq.  Cf.  Mitscher- 
licli.  ad  Hor.  carm.Jt  13,  14  Tollit  in  amplexum  reyraredus 
Illigat  amplexu  Barthius  Lenit  in  amplexu  Muellerus  receptae 
vel  clipeoque  reposto  Haeret  i.  a.  Menkius  \\  300  genialia  P 
genitalia  BG^SM  1|  301  nec  falsa  P  Beh.  THG  m.  lor.  \\  302  Ex- 
ciderint  PSGH  Beh.  Ban.  :i6  Exciderunt  BG'^  Exciderant  Tcg 
(t  exciderunt  al.  m.  suprascr.)  L  !  mergam  P  ||  303  exanimatus 
c  Schraderus  \\  304  factorum  P  ||  309  totosque  Barthius  cunctos- 
que  Muellerus  coll.  v.  254 


THEBAIDOS  LIB.  m.  69 

Flagrantes  immisit  equos.     Non  ocius  alti 
In  terras  cadit  ira  lovis,  si  quando  nivalem 
Othryn  et  ikrctoae  gelidum  caput  institit  Ossae 
Armavitque  in  nube  manum:  volat  ignea  moles      320 
Saeva  dei  mandata  ferens,  caelumque  trisulca 
Territat  omne  coma  iamdudum  aut  ditibus  agris 
Signa  dare  aut  ponto  miseros  involvere  nautas. 

lamque  remensus  iter  fesso  Danaeia  Tydeus 
Arva  gradu  viridisque  legit  devexa  Prosymnae       325 
Teriibilis  visu:  stant  fulti  pulvere  crines, 
Squalidus  ex  umeris  cadit  alta  in  vulnera  sudor, 
Insomnesque  oculos  rubor  excitat,  oraque  retro 
Solvit  anliela  sitis;  mens  altum  spirat  honorem 
Conscia  factorum.     Sic  nota  in  pascua  taurus         330 
Bellator  redit,  adverso  cui  colla  suoque 
Sanguine  proscissisque  natant  palearibus  armi; 
Tunc   quoque   lassa  tumet  virtus  multumque  superbit 
Pectore  despecto;  vacua*  iacet  hostis  harena 
Turpe  gemens  crudosque  vetat  sentire  dolores.        335 
Talis  erat;  medias  etiam  non  destitit  urbes, 
Quidquid  et  Asopon  veteresque  interiacet  Argos, 
Inflammare  odiis,  multumque  et  ubique  retexens 
Legatum  sese  Graia  de  gente  petendis 
Isse  super  regnis  profugi  Polynicis,  at  inde  340 

Vim,  noctem,  scelus,  arma,  dolos,  ea  foedera  passum 
Regis  Echionii,  fratri  sua  iura  negari. 
Prona  fides  populis;  deus  omnia  credere  suadet 
Armipotens,  geminatque  acceptos  fama  pavores. 

Utque  introgressus  portas  (et  forte  verendus       345 
Coucilio  pater  ipse  duces  cogebat  Adrastus) 
Improvisus  adest,  iam  illinc  a  postibus  aulae 


324  remensus  PH  Frag.  1  emensus  BSM  |  daneia  P  ||  326 
diversa  P  ||  329  Solvit  P  Beh.  Sorbet  BG^SM  ||  331  rediit  PH  || 
332  proscissiqueBM^ci//siq;  G^  |1  333  TumBG-^M  |I  334  Pectore; 
despectus  Baehrensius  \\  345  verendus  PB  cf.  v.  081  verendos 
G=*M  cdd. 


70  P.  PAPINII  STATII 

Vociferans:  ^Arma,  arma  viri^  tuque  optime  Lernae 
Ductor,  magnanimum  si  quis  tibi  sanguis  avorum, 
Arma  para!  Nusquam  pietas,  non  gentibus  aequum  350 
Fas  aut  cura  lovis;  melius  legatus  adissem    ■ 
Sauromatas  rabidos  servatoremque  cruentum 
Bebrycii  nemoris.     Nec  iussa  incuso  pigetve 
Officii:  iuvat  isse,  iuvat,  Thebasque  nocentes 
Explorasse  manu;  bello  me,  credite,  bello,  355 

Ceu  turrim  validam  aut  artam  compagibus  urbem, 
Delecti  insidiis  instructique  omnibus  armis 
Nocte  doloque  viri  nudum  ignarumque  locorum 
Nequiquam  clausere;  iacent  in  sanguine  mixti 
Ante  urbem  vacuam.  Nunc  o,  nunc  tempus  in  liostes,  360 
Dum  trepidi  exanguesque  metu,  dum  funera  portant, 
Nunc,  socer,  haec  dum  non  manus  excidit;  ipse  ego  fessus 
Quinquaginta  illis  heroum  immanibus  umbris 
Vulneraque  ista  ferens  putri  insiccata  cruore 
Protinus  ire  peto!'     Trepidi  de  sedibus  astant        365 
Inachidae,  cunctisque  prior  Cadmeius  heros 
Accurrit  vultum  deiectus  et  ^o  ego  divis 
Invisus  vitaeque  nocens  haec  vulnera  cerno 
Integer?  hosne  mihi  reditus,  germane,  parabas? 
In  me  haec  tela  dabas.     Pro  vitae  foeda  cupido!   370 
Infelix,  fratri  facinus  tam  grande  negavi. 
Et  nunc  vestra  quidem  maneant  in  pace  quieta 
Moenia,  nec  vobis  tanti  sim  causa  tumultus 
Hospes  adhuc.    Scio  (nec  me  adeo  res  dextra  levavit), 
Quam  durum  natis,  thalamo  quam  triste  revelli,    375 
Quam  patria;  non  me  uUius  domus  anxia  culpet 


376  sq.  'non  —  lumine  nati'  Serv,  ad  Aen.  XII  13. 


350  equam  P  ||  352  rabiclos  Wakefieldus  avidos  codd.  ||  357 
structique  P  1|  360  nocuam  Bachrensius  hoste  P  ||  362  Nunc  socer 
h§c  dum  non  P  Dum  capulo  nondum  BQ^^SM  ||  365  paro  Barthius  |! 
367  0  ego  PGL  en  ego  BG^SM  ||  370  tela  mei  P  ||  491  fratri 
facinus  PG;r  Frag.  1  L  facinus  fratri  BG^SM  ||  372  quieta  PG 
Frag.  1  serena  BG^SM 


THEBAIDOS  LIB.  III.  71 

Respectentve  truces  obliquo  lumine  matres. 
Ibo  libens  certusque  mori,  licet  optima  coniunx 
*Auditusque  iterum*  revocet  socer;  hunc  ego  Thebis, 
Hunc,  germane,  tibi  iugulum  et  tibi,  maxime  Tjdeu,  380 
Debeo.'     Sic  variis  pertemptat  pectora  dictis 
Obliquatque  preces.     Commotae  questibus  irae 
Et  mixtus  lacrimis  caluit  dolor;  omnibus  ultro 
Non  iuvenum  modo^  sed  gelidis  et  inertibus  aevo 
Pectoribus  mens  una  subit,  viduare  penates,  385 

Finitimas  adhibere  manus,  iamque  ire.     Sed  altus 
Consiliis  pater  imperiique  haut  flecter.e  molem 
Inscius:  ^ista  quidem  superis  curaeque  medenda 
Linquite,  quaeso,  meae,  nec  te  germanus  inulto 
Sceptra  geret,  neque  nos  avidi  promittere  bellum.  390 
At  nunc  egregium  tantoque  in  sanguine  ovantem 
Excipite  Oeniden,  animosaque  pectora  laxet 
Sera  quies:  nobis  dolor  haut  rationis  egebit.' 

Turbati  extempla  comites  et  pallida  coniunx 
Tydea  circum  omnes  fessum  bellique  viaeque  395 

Stipantur.     Laetus  mediis  in  sedibus  aulae 
Constitit;  ingentique  exceptus  terga  columna^ 
Yulnera  dum  lymphis  Epidaurius  eluit  Idmon, 
Nunc  velox  ferro,  nunc  ille  tepentibus  herbis 
Mitior,  ipse  alta  seductus  mente  renarrat  400 

Principia  irarum,  quaeque  orsus  uterque  vicissim, 
Quis  locus  insidiis,  tacito  quae  tempora  bello, 
Qui  contra  quantique  duces,  ubi  maximus  illi 
Sudor,  et  indicio  servatum  Maeona  tristi 
Exponit.     Cui  fida  manus  proceresque  socerque      405 
Adstupet  oranti,  Tyriusque  incenditur  exul. 


377  Respectentve  PG  Respectentque  BG^SM  Expectentve 
Serv.  I  lumine  nati  Serv.  ||  379  Largitusque  torum  Lachmanmcs 
Cunctatusque  iterum  Bachrensius  Argivusque  iterum  Koestli- 
nus  II  383  valuit  dolor  Harthius  ||  390  nos  P  vos  ceteri  nos  pavidi 
Baehrensius  ||  397  columnae  P  ||  399  tepentibus  PH  Beh.  1  po- 
tentibus  G^^SM  pentibus  B  {al.  m.  corr.  in  potentibus) 


72  P.  PAPmil  STATII 

Solverat  Hesperii  devexo  margine  ponti 
Flagrantes  Sol  pronus  equos  rutilamque  lavabat 
Oceani  sub  fonte  comam,  cui  turba  profundi 
Nereos  et  rapidis  accurrnnt  passibus  Horae,  410 

Frenaque  et  auratae  textum  sublime  coronae 
Deripiunt,  laxant  calidis  umentia  loris 
Pectora;  pars  meritos  vertunt  ad  molle  iugales 
Gramen  et  erecto  currum  temone  supinant. 
Nox  subiit  curasque  hominum  motusque  ferarum   415 
Composuit  nigroque  polos  involvit  amictu, 
Bla  quidem  cunctis,  sed  non  tibi  mitis,  Adraste, 
Labdacioque  duci:  nam  Tydea  largus  liabebat 
Perfusum  magna  virtutis  imagine  somnus. 
Et  iam  noctivagas  inter  deus  armifer  umbras         420 
Desuper  Arcadiae  fines  Nemeaeaque  rura 
Taenariumque  cacumen  Apollineasque  Therapuas 
Armorum  tonitru  ferit  et  trepidantia  corda 
Implet  amore  sui.     Comunt  Furor  Iraque  cristas, 
Frena  ministrat  equis  Pavor  armiger.   At  vigil  omni  425 
Fama  sono  vanos  rerum  succincta  tumultus 
Ante  volat  currum  fiatuque  impulsa  gementum 
Alipedum  trepidas  denso  cum  murmure  plumas 
Excutit:  urget  enim  stimulis  auriga  cruentis 
Facta,  infecta  loqui,  curruque  infestus  ab  alto        430 
Terga  comamque  deae  Scythica  pater  increpat  hasta. 
Qualis  ubi  Aeolio  dimissos  carcere  ventos 

407.  ^solverat—  ponti'  Priscian.  V  2,  9  p.  145  et  VI  3, 
16  p.  208  H.  —  424.  'inplet  —  cristas'  Eutych.  art.  II  9 
p.  478,  23  K. 

412  Diripiunt  PGL  Deiciunt  (t  deripiunt  al.  m.  suprascr.) 
G^  1  laxant  calidis  PGHL  Colb.  (rosidis  al.  m.  suprascr.)  laxant 
roseis  BG^M  laxantque  aliae  fumantia  Muellerus  calidisque 
tumentia  Baehrensius  ||  417  mitis  om.  P  ||  420  armiger  G^GHp  || 
423  ferit  (fremit  al  m.)  PS  fe/rit  B  fe//it  G'-*  fremit  p  furit 
H  II  426  Fama  oculo  Bentleius  coll.  Verg.  Aen.  IV  181  sq. ,  sed 
cf.  ib.  V.  183 II  vanos  P  varios  ce^m||427  frementum  Friesemannus  ! 
431  comamque  PG  Beh.  comasque  BG^SM  jj  432  demissos  PBM 


THEBAIDOS  LIB.  III.  73 

Dux  prae  se  Neptunus  agit  magnoque  volentes 
Inicit  Aegaeo;  tristis  comitatus  eunti 
Circum  lora  fremunt  nimbique  hiemesque  profundae  435 
Nubilaque  et  vulso  terrarum  sordida  fundo 
Tempestas:  dubiae  motis  radicibus  obstant 
Cyclades,  ipsa  tua  Mycono  Gyaroque  revelli, 
Dele,  times  magnique  fidem  testaris  alumni. 

Septima  iam  nitidum  terris  Aurora  deisque         440 
Purpureo  vehit  ore  diem,  Perseius  heros 
Cum  primum  arcana  senior  sese  extulit  aula, 
Multa  super  bello  generisque  tumentibus  amens 
Incertusque  animi,  daret  armis  iura  novosque 
Gentibus  incuteret  stimulos,  an  frena  teneret  445 

Irarum  et  motos  capulis  adstringeret  enses. 
Hinc  pacis  tranquilla  movent,  atque  inde  pudori 
Foeda  quies,  flectique  nova  dulcedine  pugnae 
Difficiles  populi;  dubio  sententia  tandem 
Sera  placet,  vatum  mentes  et  provida  veri  450 

Sacra  movere  deum.    Sollers  tibi  cura  futuri, 
Amphiarae,  datur,  iuxtaque  Araythaone  cretus 
lam  senior  (sed  mente  viret  Phoeboque)  Melampus 
Adsociat  passus:  dubium,  cui  proniis  Apollo, 
Oraque  Cirrhaea  satiarit  largius  unda.  455 

Principio  fibris  pecudumque  in  sanguine  divos 
Explorant;  iam  tum  pavidis  maculosa  bidentum 
Corda  negant  diraque  nefas  minitantia  vena. 
Ire  tamen  vacuoque  sedet  petere  omina  caelo. 


433  Trux  Heinsius  \  volentes  P;r  volantes  BM  ||  434  Incitat 
(inicit  al.  m.)  P  ||  440  diisque  (e  al.  m.  suprascr.)  P  ||  443  angens 
(sc.  se)  Gronovius  haerens  Barthius  \\  444  novosque  PpG  Colb. 
L  ferosque  BG^SM  i|  445  Mentibus  G''^  WaJxcfieJdus  \  aut  frena 
P  II  448  nov^  P  II  450  et  PG  ac  BG-^M  ||  463  viret  P  virens 
ceteri;  interpunctionem  correxi  ||  454  pronus  P  pr.  m.  Beh. 
GHR  Colb.  primus  P  m.  scc.  dexter  BG^M  pectora  Bentleius  \\ 
455  Ora  e  Cirrhaea  Baehrensius  \  Cirrhaeae  satiarint  1.  undae 
Menkius  \\  458  dirasque  n.  m.  venas  P  ||  459  omnia  P  pr.  m. 


74  P.  PAPINII  STATII 

Mons  erat  audaci  seductus  in  aethera  dorso         460 
(Nomine  Lernaei  memorant  Apesanta  coloni)^ 
Gentibus  Argolicis  olim  sacer;  inde  ferebant 
Nubila  suspenso  celerem  temerasse  volatu 
Per^ea,  cum  raptos  pueri  perterrita  mater 
Prospexit  de  rupe  gradus  ac  paene  secuta  est.        465 
Huc  gemini  vates  sanctam  canentis  olivae 
Fronde  comam  et  niveis  ornati  tempora  vittis 
Evadunt  pariter,  madidos  ubi  lucidus  agros 
Ortus  et  algentes  laxavit  sole  pruinas. 
Ac  prior  Oeclides  solita  prece  numen  amicat:         470 
'^luppiter  omnipotens  (nam  te  pernicibus  alis 
Addere  consilium  volucresque  implere  futuri 
Ominaque  et  causas  caelo  deferre  latentes 
Accipimus),  non  Cirrha  deum  promiserit  antro 
Certius,  aut  frondes  lucis  quas  fama  Molossis         475 
Chaonias  sonuisse  tibi,  licet  aridus  Hammon 
Invideat  Lyciaeque  parent  contendere  sortes 
Niliacumque  pecus  patrioque  aequatus  honori 
Branchus,  et  undosae  quem  rusticus  accola  Pisae 
Pana  Lycaonia  nocturnum  exaudit  in  umbra:  480 

Ditior  ille  animi,  cui  tu,  Dictaee,  secundas 
Impuleris  manifestus  aves.     Mirum  unde,  sed  olim 
Hic  honor  alitibus,  superae  seu  conditur  aulae 
Sic  dedit  effusum  chaos  in  nova  semina  texens, 


471.  'luppiter  —  alis'  Mythogr.  III  11,  14  p.  237  B.  — 
478  sq.  'patrisque  —  Branchns'  scliol.  Theb.  VIII  198  p.  282  L. 


460  subductus  Heinsius  \\  461  aphesanta  PB  aphasanta  G 
aphisanta  H  Apesanta  cum  Muellero  scripsi  coll  Plin.  n.  h. 
IV  17  Paus.  II  15,  3  Psetido-Plut  de  fluv.  18,  9  \\  466  Hunc 
PT  Hoc  S  II  473  Omniaque  PT  |  casus  Baelwensius  ||  474  nec 
Muellerus  parenthesi  usque  ad  tibi  (v.  476)  continuata  ||  476 
Chaonio  P  ||  478  aequalis  codd.  aequatus  schol  Theb.  VIII 198  j| 
479  qui  codd:  quem  corr.  Muellerus  ||  480  lycaoniae  P  ||  481 
Certior  Lachmannus  \\  484  offusum  P 


THEBAIDOS  LIB.  in.  75 

Seu  quia  mutatae  nostraque  ab  origine  versis         485 

Corporibus  subiere  notos,  seu  purior  axis 

Amotumque  nefas  et  rarum  insistere  terris 

Vera  docent;  tibi,  summe  sator  terraeque  deumque, 

Scire  licet.     Nos  Argolicae  primordia  pugnae 

Venturumque  sinas  caelo  praenosse  laborem.  490 

Si  datur  et  duris  sedet  haec  sententia  Parcis 

Solvere  Echionias  Lernaea  cuspide  portas, 

Signa  feras  laevusque  tones;  tunc  omnis  in  astris 

Consonet  arcana  volucris  bona  murmura  lingua. 

Si  probibes,  hic  necte  moras  dextrisque  profundum  495 

Alitibus  praetexe  diem.'     Sic  fatus,  et  alto 

Membra  locat  scopulo;  tunc  plura  ignotaque  iungit 

Numina  et  immensi  fruitur  caligine  mundi. 

Postquam  rite  diu  partiti  sidera  cuncta 
Perlegere  animis  oculisque  sequacibus  auras,  500 

Tunc  Amythaonius  longo  post  tempore  vates: 
^Nonne  sub  excelso  spirantis  limite  caeli, 
Amphiarae,  vides,  cursus  ut  nulla  serenos 
Ales  agat  liquidoque  polum  complexa  meatu 
Pendeat  aut  fugiens  placabile  planxerit  omen?       505 
Non  comes  obscurus  tripodum,  non  fulminis  ardens 
Vector  adest;  flavaeque  sonans  avis  unca  Minervae 
Non  venit  auguriis  melior;  quin  vultur  et  altis 
Desuper  accipitres  exultavere  rapinis. 
Monstra  volant,  dirae  stridunt  in  nube  volucres,    510 
Nocturnaeque  gemunt  striges  et  feralia  bubo 
Damna  canens.    Quae  prima  deum  portenta  sequamur? 
Hisne  dari,  Thymbraee,  polum?  simul  ora  recurvo 
Ungue  secant  rabidae  plauctumque  imitantibus  alis 

494  volucrum  P  [|  495  profundum  P  pr.  m.:  profanis  P 
marg.  \\  496  fatur  D.  Heimius  e  codd.,  scd.  cf.  ad  I  510  ||  498 
Nomina    mal.    MenJcius  ||  499    cuncta   PH    Beh.    2    cunctas    p 

H. 

Leid.  edd.  cunctis  B  cunctis  G^SM  ||  505  /lanxerit  (1  in  ras.)  P  !| 
508  quin  Bernartius  qui  PBG-S  |1  513  Hisne  dari  tu  rere  polum? 
coni.  Muellerus 


76  P.  PAPINII  STATII 

Exagitaiit  zephyros  et  plumea  pectora  caedunt.'      515 
Ille  sub  haec:  ^Equidem  varii,  pater,  omina  Phoebi 
Saepe  tuli:  iam  tum,  prima  cum  pube  virentem 
Semideos  inter  pinus  me  Thessala  reges 
Duceret,  hic  casus  terraeque  marisque  canentum 
Obstipuere  duces,  nec  me  ventura  locuto  520 

Saepius  in  dubiis  auditus  lasoni  Mopsus. 
Sed  similes  non  ante  metus  aut*  astra*  notavi 
Prodigiosa  magis;  quamquam  maiora  parantur. 
Huc  adverte  animum:  clara  regione  profundi 
Aetheros  innumeri  statuermit  agmina  cygni,  525 

Sive  hos  Strymonia  Boreas  eiecit  ab  Arcto, 
Seu  fecunda  refert  placidi  clementia  Nili. 
Fixerunt  cursus;  has  rere  in  imagine  Thebas: 
Nam  sese  inmoti  gyro  atque  in  pace  silentes  - 
Ceu  muris  valloque  tenent.     Sed  fortior  ecce  530 

Adventat  per  inane  cohors;   septem  ordine  fulvo 
Armigeras  summa  lovis  exultante  caterva 
Intuor:  Inachii  sint  hi  tibi,  concipe,  reges. 
Invasere  globum  nivei  gregis  uncaque  pandunt 
Caedibus  ora  novis  et  strictis  unguibus  instant.      535 
Cernis  inexperto  rorantes  sanguine  ventos, 
Et  plumis  stillare  diem?  quae  saeva  repente 
Yictores  agitat  leto  lovis  ira  sinistri? 
Hic  excelsa  petens  subita  face  solis  inarsit 
Submisitque  animos,  illum  vestigia  adortum  540 

Maiorum  volucrum  tenerae  deponitis  alae. 
Hic  hosti  implicitus  pariter  ruit,  hunc  fuga  retro 


520  sq.  'nec  —  Mopsus'  scliol.  Theb.  V  417  p.  181  L.  — 
532  sq.  'armigeraB  —  reges'  Eutych.  art.  IV  2  p.  464,  31  K. 


517  puppe  P  II  521  iasone  codd.  lasoni  Barthius  et  Bent- 
leius;  cf.  Imhofii  emendatt.  Stat.  p.  4  ||  522  astra  codd.  monstra; 
Muellerus  sacra  Baehrensius  \\  527  clementia  caeli  P  ||  1528  has 
P  Lachmannus  hac  ceteri  \\  533  sint  PGL  sunt  BG^m  Eutych.  \\ 
537  qug  P  quam  ceteri  \\  542  huc  fuga  P 


THEBAIDOS  LIB.  III.  77 

Volvit  agens  sociae  linquentem  fata  catervae. 
Hic  nimbo  glomeratus  obit,  hic  praepete  viva 
Pascitur  immoriens;  spargit  cava  nubila  sanguis.'  545 
^Quid  furtim  lacrimas?'    ^lllum,  venerande  Melampu, 
Qui  cadit,  agnosco.'    Trepidos  sic  mole  futuri 
Cunctaque  iam  rerum  certa  sub  imagine  passos 
Terror  habet  vates;  piget  inrupisse  volantum 
Concilia  et  caelo  mentem  insertasse  vetanti,  550 

Auditique  odere  deos.  —  Unde  iste  per  orbem 
Primus  venturi  miseris  animantibus  aeger 
Crevit  amor?  divumne  feras  hoc  munus,  an  ipsi, 
Gens  avida  et  parto  non  umquam  stare  quieti, 
Eruimus,  quae  prima  dies,  ubi  terminus  aevi,         555 
Quid  bonus  ille  deum  genitor,  quid  ferrea  Clotho 
Cogitet?  hinc  fibrae  et  volucrum  per  nubila  sermo 
Astrorumque  vices  numerataque  semina  lunae 
Thessalicumque  nefas.     At  non  prior  aureus  ille 
Sanguis  avum  scopulisque  satae  vel  robore  gentes  560 
Mentibus  his  usae;  silvas  amor  unus  humumque 
Edomuisse  manu;  quid  crastina  volveret  aetas 
Scire  nefas  homini.     Nos  pravum  et  flebile  vulgus 
Scrutari  penitus  superos:  hinc  pallor  et  irae, 
Hinc  scelus  insidiaeque  et  nulla  modestia  voti.       565 

Ergo  manu  vittas  damnataque  vertice  serta 
Deripit  abiectaque  inhonorus  fronde  sacerdos 
Inviso  de  monte  redit;  iam  bella  tubaeque 
Comminus,  absentesque  fremunt  sub   pectore  Thebae. 
Ille  nec  aspectum  vulgi,  nec  fida  tyranni  570 

Conloquia  aut  coetus  procerum  perferre,  sed  atra 
Sede  tegi,  et  superum  clausus  negat  acta  fateri 


i 


546  inlacrimas  Colb.  Q  pr.  m.  illacrimas  G  m.  sec.  H  |  me 
lampo  P  II  547  agnosci  P  ||  548  iam  om.  P  ||  551  unde  ipse  P 
558  semina  PL  schol.  semita  (t  semina)  r  Leid.  semita  BG^SM 
561   his  usae  PH  haec    ausae  BSM  he  cause  G^  hoc  ausae  p 
edd.  II  563  parvum  P  |  ac  flebile  p  edd.  \\  564  Scrutari  P  Heinsim 
Scrutati  BG-^M 


78  P.  PAPINII  STATII 

(Te  pudor  et  curae  retinent  per  rura,  Melampu): 
Bissenos  premit  ora  dies  populumque  ducesque 
Extrahit  incertis.     Et  iam  suprema  Tonantis  575 

lussa  fremunt  agrosque  viris  annosaque  vastant 
Oppida;  bellipotens  prae  se  deus  agmina  passim 
Mille  rapit;  liquere  domus  dilectaque  laeti 
Conubia  et  primo  plorantes  limine  natos: 
Tantus  in  attonitos  cecidit  deus.     Arma  paternis    580 
Postibus  et  fixos  superum  ad  penetralia  currus 
Vellere  amor;  tunc  fessa  putri  robigine  pila 
Haerentesque  situ  gladios  in  saeva  recurant 
Vulnera  et  attrito  cogunt  iuvenescere  saxo. 
Hi  teretes  galeas  magnorumque  aerea  suta  585 

Thoracum  et  tunicas  clialybum  squalore  crepantes 
Pectoribus  temptare,  alii  Cortynia  lentant 
Cornua;  iam  falces  avidis  et  aratra  caminis 
Rastraque  et  incurvi  saevum  rubuere  ligones. 
Caedere  nec  validas  sanctis  e  stirpibus  hastas,       590 
Nec  pudor  emerito  clipeum  vestisse  iuvenco. 
Inrupere  Argos  maestique  ad  limina  regis 
Bella  animis,  bella  ore  fremunt;  it  clamor  ad  auras, 
Quantus  Tyrrheni  gemitus  salis,  aut  ubi  temptat 
Enceladus  mutare  latus;  sup6r  igneus  antris  595 

Mons  tonat;  exundant  apices  fluctusque  Pelorus 
Contrahit,  et  sperat  tellus  abrupta  reverti. 


589.  'Rastraque  —  ligones'   Serv.  ad  Georg.  I  94  poetae 
nomine  omisso. 


573  Interpunctionem  corr.  BaeJirensius  \\  574  Bisseno  p.  o. 
die  BM  II  576  animosaque  coni.  Muellerus  coll.  Silv.  V  3,  108  \\ 
577  praeses  deus  idem  pro  se  Baehrensius  ||  682  pila  PG  m.  pr. 
tela  BG^M  II  683  Haerentes  (om.  que)  P  |  recurant  P  Bentleius 
recurvant  BG^M  ||  585  Hi  G^  Hic  PB  Heu  S  ||  588  camenis  P  || 
594  sq.  aut  ubi  —  latus  om.  P  sed  in  marg.  ead.  m.  add.  \\  596 
motare  Colb.  G  m.  pr.  Heitisius  versare  Ba/rthius  |  super  PG 
procul  ceteri  \  ignibus  atris  Friesemannus 


THEBAIDOS  LIB.  III.  79 

Atque  hic  ingenti  Capaneus  Mavortis  amore 
Excitus  et  longam  pridem  indignantia  pacem 
Corda  tumens  (huic  ampla  quidem  de  sanguine  prisco  600 
Nobilitas;  sed  enim  ipse  manu  praegressus  avorum 
Facta,  diu  tuto  superum  contemptor  et  aequi 
Impatiens  largusque  animae,  modo  suaserit  ira), 
Unus  ut  e  silvis  Pholoes  habitator  opacae 
Inter  et  Aetnaeos  aequus  consurgere  fratres,  605 

Ante  fores,  ubi  turba  ducum  vulgique  frementis, 
Amphiarae,  tuas  "^quae  tanta  ignavia'  clamat, 
^lnachidae  vosque  o  socio  de  sanguine  Achivi? 
Unius  (heu  pudeat!)  pleb*eia  ad  limina  civis 
Tot  ferro  accinctae  gentes  animisque  paratae       -    610 
Pendemus?    Non  si  ipse  cavo  sub  vertice  Cirrhae 
(Quisquis  is  est,  timidis  famaeque  ita  visus)  ApoUo 
Mugiat  insano  penitus  seclusus  in  antro, 
Expectare  queam,  dum  pallida  virgo  tremendas 
Nuntiet  ambages.     Virtus  mihi  numen  et  ensis,     615 
Quem  teneo!  lamque  hic  timida  cum  fraude  sacerdos 
Exeat,  aut  hodie,  volucrum  quae  tanta  potestas, 
Experiar.'     Laetum  fremit  assensuque  furentem 
Implet  Achaea  manus.     Tandem  prorumpere   adactus 
Oeclides,  alio  curarum  agitante  tumultu:  620 

^Non  equidem  effreno  iuvenis  clamore  profani 
Dictorumque  metu,  licet  hic  insana  minetur, 
Elicior  tenebris;  alio  mihi  debita  fato 
Summa  dies,  vetitumque  dari  mortalibus  armis. 
Sed  me  vester  amor  nimiusque  arcana  profari         625 
Phoebus  agit;  vobis  ventura  atque  omne,  quod  ultra  est, 

598  sqq.  'Atque  —  tumens'  Priscian.  X  9,  65  p.  644  H. 


608  vosq.  o  socii  P  vos  o  socii  Beh.  \\  616  hic  PBG^r  hic 
(u  suprascr.)  S  huc  p  cdd.  hunc  H  hac  6  hinc  Menlius  ||  618 
laetum  fremitu  assensuque  Burmannus  \\  620  Amphiaraum  iam 
inde  a  verhis  alio  curarum  loquentem  facit  Lachmannus  ||  624 
vetitumque  mori  MuelJeru^i  rapi  Baehrensius 


80  P.  PAPINn  STATII 

Pandere  maestus  eo;  nam  te,  vesane,  moneri 
Ante  nefas,  unique  tacet  tibi  noster  ApoUo. 
Quo,  miseri,  fatis  superisque  obstantibus  arma, 
Quo  rapitis?  quo  vos  Furiaram  verbera  caecos       630 
Exagitant?  adeone  animarum  taedet?  et  Argos 
Exosi?  nil  dulce  domi?  nulla  omina  curae? 
Quid  me  Persei  secreta  ad  culmina  montis 
Ire  gradu  trepido  superumque  inrumpere  coetus 
Egistis?    Potui  pariter  nescire,  quis  armis  635 

Casus,  ubi  atra  dies,  quae  fati  exordia  cunctis, 
Quae  mihi.     Consulti  testor  penetralia  mundi 
Et  volucrum  adfatus  et  te/Thymbraee,  vocanti 
Non  alias  tam  saeve  mibi,  quae  signa  futuri 
Pertulerim:  vidi  ingentis  portenta  ruinae,  640 

Vidi  hominum  divumque  metus  hilaremque  Megaeram 
Et  Lachesin  putri  vacuantem  saecula  penso. 
Proicite  arma  manu:  deus  ecce  furentibus  obstat, 
Ecce  deus!    Miseri,  quid  pulchrum  sanguine  vestro 
Aoniam  et  diri  saturare  novalia  Cadmi?  645 

Sed  quid  vana  cano,  quid  fixos  arceo  casus? 
Ibimus  — '  Hic  presso  gemuit  semel  ore  sacerdos. 
Illi  iterum  Capaneus:  Huus  o  furor  auguret  uni 
Ista  tibi,  ut  serves  vacuos  inglorius  annos 
Et  tua  non  umquam  Tyrrhenus  tempora  circum     650 
Clangor  eat.     Quid  vota  virum  meliora  moraris? 
Scilicet  ut  vanis  avibus  natoque  domoque 
Et  thalamis  potiare  iacens,  sileamus  inulti 


628  tacet  PpGH  silet  BG^SM  1|  630  quo  P  quae  ceteri  \ 
caecos  (sos  al.  m.  suprascr.)  P  ||  632  nihil  P  |  curao  est  P  (|  634 
superumque  P  superosque  ce^m  ||  636  ubi  atra  Tjt  et  atra 
ceteri  \  quae  prima  r  Leid.  quae  priva  Bernartius  ||  641  metus 
PGH  Colh.  7t  achol.  metus  (nefas  aJ.  m.  suprascr.)  p  nefas 
{corr.  in  metis)  B  nefas  M  ||  642  lachesim  P  |  •/.  laxantem  P  in 
marg.  ||  644  vestro  Faris.  8u53.  8054  Barthins  victo  PBM  iuncto 
Ileinsius  ||  645  et  Tjrii  idem  ||  648  Uli  corr.  Laclimannus  liium 
codd.  lamque  Barthius  \  auguret  corr.  Muelhrus  augur  et 
codd.  II  649  annos  Pc  {corr.  in  argos)  argos  BG^M 


THEBAIDOS  LIB.  III.  81 

Tydeos  egregii  perfossum  pectus  et  arma 
Foederis  abrupti?  quodsi  bella  effera  Graios  655 

Ferre  vetas,  i  Sidonios  legatus  ad  hostes: 
Haec  pacem  tibi  serta  dabunt.     Tua  prorsus  inani 
Verba  polo  causas  abstrusaque  momina  rerum 
Eliciunt?  miseret  superum,  si  carmina  curae 
Humanaeque  preces!    Quid  inertia  pectora  terres?  660 
Primus  in  orbe  deos  fecit  timor!    Et  tibi  tuto 
Nunc  eat  iste  furor;  sed  prima  ad  classica  cum  iam 
Hostilem  Ismenon  galeis  Dircenque  bibemus, 
Ne  mihi  tunc,  moneo,  lituos  atque  arma  volenti 
Obvius  ire  pares  venisque  aut  alite  visa  665 

Bellorum  proferre  diem:  procul  haec  tibi  mollis 
Infula  terrificique  aberit  dementia  Phoebi: 
Illic  augur  ego  et  mecum  quicumque  parati 
Insanire  manu.'     Rursus  fragor  intonat  ingens 
Hortantum  et  vasto  subter  volat  astra  tumultu.     670 
Ut  rapidus  torrens,  animos  cui  vema  ministrant 
Flamina  et  exuti  concreto  frigore  montes, 
Cum  vagus  in  campos  frustra  prohibentibus  exit 
Obicibus,  resonant  permixto  turbine  tecta, 
Arva,  armenta,  viri,  donec  stetit  improbus  alto     675 
Colle  minor  magnoque  invenit  in  aggere  ripas: 
Aeque  alterna  ducum  nox  interfusa  diremit. 
At  gemitus  Argia  viri  non  amplius  aequo 
Corde  ferens  sociumque  animo  miserata  dolorem, 
Sicut  erat  laceris  pridem  turpata  capillis  680 


661.  '■primus  —  timor'  Serv.  ad  Aen.  II  715.  Petron. 
frg.  27,  1  B. 

656  Sidonias  1.  a.  urbes  BO^r  ||  658  nomina  P  unde  Baeli- 
rensius  corr.  momina,  semina  ceteri  \\  664  tum  PO;c  te  Ber- 
nartius  ||  665  venisque  corr.  Heinsius  ventisque  codd.  \\  672 
Flumina  BG^rg  Leid ^  \  montes  PGH  Colb.  it  colles  BG-Sg 
Ijtid.  II  677  Aeque  Baehrensiu^  Haec  codd.  Dicta  Barthius  Sic 
Koestlinus  ||  680  laceris  pridem  PpQ.HL  pridem  laceria  BM  j 
turpata  PH  turbata  BG^SM 

Statii  TmcBAis.  6 


82  P.  PAPINH  STATII 

Et  fletu  signata  genas,  ad  celsa  verendi 
Ibat  tecta  patris,  parvumque  sub  ubere  caro 
Thessandrum  portabat  avo  iam  nocte  suprema 
Ante  novos  ortus,  ubi  sola  superstite  plaustro 
Arctos  ad  oceanum  fugientibus  invidet  astris.         685 
Utque  fores  iniit  magnoque  adfusa  parenti  est: 
'Cur  tua  cum  lacrimis  maesto  sine  coniuge  supplex 
Limina  nocte  petam,  cessem  licet  ipsa  profari, 
Scis  genitor.     Sed  iura  deum  genialia  testor 
Teque  pater,  non  ille  iubet,  sed  pervigil  angor;     690 
Ex  quo  primus  Hymen  movitque  infausta  sinistram 
luno  facem,  semper  lacrimis  gemituque  propinquo 
Exturbata  quies.     Non  si  mihi  tigridis  horror 
Aequoreaeque  super  rigeant  praecordia  cautes, 
Ferre  queam;  tu  solus  opem,  tu  summa  medendi  695 
lura  tenes;  da  bella;  pater,  generique  iacentis 
Aspice  res  humiles,  atque  hanc,  pater,  aspice  prolem 
Exulis;  huic  olim  generis  pudor.     0  ubi  prima 
Hospitia  et  iunctae  testato  numine  dextrae! 
Hic  certe  est,  quem  fata  dabant,  quem  dixit  Apollo;  700 
Non  egomet  tacitos  Veneris  furata  calores 
Culpatamve  facem:  tua  iussa  verenda  tuosque 
Dilexi  monitus.     Nunc  qua  feritate  dolentis 
Despiciam  questus?  nescis,  pater  optime,  nescis, 
Quantus  amor  castae  misero  nupsisse  marito.  705 

Et  nunc  maesta  quidem  grave  et  inlaetabile  munus, 
Ut  timeam  doleamque,  rogo;  sed  cum  oscula  rumpet 

704 sq.  'nescis  —  marito'  schol.  Bernens.  ad  Lucan.  11 347 
p.  71,  19  U. 


683  nocte  supina  Menkius  ||  689  genialia  BG^E  genitaHa 
P  genitalia  M  schol.  ||  696  iacentis  P  tacentis  BG^m  Bentleim 
cum  dTt  tacentis  {al.  m.  expunxit  et  su^rascr.  t  iacentis)  Leid.\\ 

698  0  ubi  P  Beh.  obvia  BM  q  tibi  (b  in  ras.)  G^  ||  699  funesto 
PGH  Beh.  manifesto  Baehrensius,  cf.  I  494  \\  704  Dispiciam 
PS  II  705  castae  P  schol.  Lucan.  causae  BM 


THEBAIDOS  LIB.  HI.  83 

Maesta  dies,  cum  rauca  dabunt  abeuntibus  armis 

Signa  tubae  saevoque  genas  fulgebitis  auro, 

Ei  mihi!  care  parens,  iterum  fortasse  rogabo/        710 

Illius  umenti  carpens  pater  oscula  vultu: 
'Non  equidem  has  umquam  culparim,  nata,  querellas; 
Pone  metus,  laudanda  rogas  nec  digna  negari. 
Sed  mihi  multa  dei  (nec  tu  sperare,  quod  urges, 
Desine),  multa  metus  regnique  volubile  pondus      715 
Subiciunt  animo.     Veniet,  qui  debitus  istis, 
Nata,  modus,  neque  te  incassum  flevisse  quereris. 
Tu  solare  virum,  neu  sint  dispendia  iustae 
Dura  morae:  magnos  cunctamur,  nata,  paratus. 
Proficitur  bello.'     Dicentem  talia  nascens  720 

Lux  monet  ingentesque  iubent  adsurgere  curae. 


720.  'Proficitur  bello'  Priscian.  VIII  7,  34  p.  401  H. 


710  care  pater  BG'M  ||  717  nec  BM  ||  721  monet  ti  movet 

codd.  ceteri  ||  STACII  POETAE  THEBAIl3  •  LIB.  IH.  EXPLICIT 
INCrPIT  EIVSDEM.  LIBER  QVARTVS  P 


I 


6* 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  IV. 


Tertius  horrentem  Zephyris  laxaverat  annum 
Phoebus  et  angusto  cogebat  limite  vernum 
Longius  ire  diem,  cum  fracta  impulsaque  fatis 
Consilia  et  tandem  miseris  data  copia  belli. 
Prima  manu  rutilam  de  vertice  Larisaeo  5 

Ostendit  Bellona  facem  dextraque  trabalem 
Hastam  intorsit  agens,  liquido  quae  stridula  caelo 
Fugit  et  Aoniae  celso  stetit  aggere  Dirces. 
Mox  et  castra  subit  ferroque  auroque  coruscis 
Mixta  viris  turmale  fremit;  dat  euntibus  enses,        10 
Plaudit  equos,  vocat  ad  portas;  hortamina  fortes 
Praeveniunt,  timidisque  etiam  brevis  addita  virtus. 

Dicta  dies  aderat.     Cadit  ingens  rite  Tonanti 
Gradivoque  pecus,  nulHsque  secundus  in  extis 
Pallet  et  armatis  simulat  sperare  sacerdos.  15 

lamque  suos  circum  pueri  nuptaeque  patresque 
Funduntur  mixti  summisque  a  postibus  obstant. 
Nec  modus  est  lacrimis:  rorant  clipeique  iubaeque 


1  annus  P  ||  2  angusto  P  angustum  ceteri  \  vemum  P  vemo 
ceteri  vemus  Baehrensius  ^  diem  ad  horrentem  et  angustum 
referens  \\  4  miseris  PL  miseri  BO^M  miserandi  copia  b  Dan.  || 
8  aoniae  PG  adversae  BG^M  ||  11  hortamine  P  ||  16  nuptaeque 
PGR;r  innuptaeque  G^M  innubtaeq.  B 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  85 

Triste  salutantum,  et  cunetis  dependet  ab  armis 
Suspiranda  domus;  galeis  iuvat  oscula  clausis  20 

Inserere  amplexuque  truces  deducere  conos. 
Illi,  quis  ferrum  modo,  quis  mors  ipsa  placebat, 
Dant  gemitus  fractaque  labant  singultibus  ira. 
Sic  ubi  forte  viris  longum  super  aequor  ituris, 
Cum  iam  ad  vela  noti  et  scisso  redit  ancora  fundo,  26 
Haeret  amica  manus:  certant  innectere  coUo 
Braccbia,  manantesque  oculos  hinc  oscula  turbant, 
Hinc  magni  caligo  maris,  tandemque  relicti 
Stant  in  rupe  tamen;  fugientia  carbasa  visu 
Dulce  sequi,  patriosque  dolent  crebrescere  ventos.  30 
[Stant  tamen,  et  nota  pwppim  de  rupe  salutanf] 

Nunc  mihi,  Fama  prior  mundique  arcana  Vetustas, 
Cui  meminisse  ducum  vitasque  extendere  curae, 
Pande  viros,  tuque  o  nemoris  regina  sonori, 
Calliope,  quas  ille  manus,  quae  moverit  arma  36 

Gradivus,  quantas  populis  solaverit  urbes, 
Sublata  molire  lyra:  neque  enim  altior  ulli 
Mens  hausto  de  fonte  venit.     Rex  tristis  et  aeger 
Pondere  curarum  propiorque  abeuntibus  annis 
Inter  adhortantes  vix  sponte  incedit  Adrastus,         40 
Contentus  ferro  cingi  latus;  arma  manipli 
Pone  ferunt,  volucres  portis  auriga  sub  ipsis 
Comit  equos,  et  iam  inde  iugo  luctatur  Arion. 


-  vetustas'   schol.    Bernens.   ad  Lucan.  IV 
664  p.  145,  9  U. 


23  fractaque  1.  s.  ira  P  fractaeque  1.  s.  irae  reliqui  fracta- 
que  1.  8.  irae  r  |1  26  certatim  nectere  Bentleius  \\  29  versum  om. 
G*B  pr.  m.  r  pr.  m.  {dl.  m.  in  marg.  adscriptus)  po  Ban. 
bgR  Beh.  2  ||  30  versum  om.  O^B  pr.  m.  b  Dan.  In  gB,  Leid. 
versus  post  v.  31  legitur  \  placidosque  Friesemannus  ||  31  versum 
om.  PG  Prag.  1  Prag.  2  m.  pr.  {in  marg.  al.  m.  adscriptU8)\ 
spwrium  ivdicahant  Heynius  et  Menkius  ||  36  solaverit  P  Gronov. 
spoliaverit  B  G*  M  ||  37  molyre  {swprascr.  sec.  m.  dic)  P  ||  38  tri- 
stibus  aeger  P  |j  41  ministri  Mai-klandus 


86  P.  PAPINII  STATII 

Huic  armat  Larisa  viros,  huic  celsa  Prosymna, 
Aptior  armentis  Midea  pecorosaque  Phlius,  45 

Quaeque  pavet  longa  spumantem  valle  Charadron 
Neris,  et  ingenti  turritae  mole  Cleonae 
Et  Lacedaemonium  Thyrea  lectura  cruorem. 
lunguntur  memores  transmissi  ab  origine  regis, 
Qui  Drepani  scopulos  et  oliviferae  Sicyonis  50 

Culta  serunt,  quos  pigra  vado  Langia  tacenti 
Lambit  et  anfractu  riparum  incurvus  Elisson. 
Saevus  honos  fluvio:  Stygias  lustrare  severis 
Eumenidas  perhibetur  aquis,  huc  mergere  suetas 
Ora  et  anhelantes  poto  Phlegethonte  cerastas,         55 
Seu  Thracum  vertere  domos,  seu  tecta  Mycenis 
Impia  Cadmeumve  larem;  fugit  ipse  natantes 
Amnis,  et  innumeris  livescunt  stagna  venenis. 
It  comes  Inoas  Ephyre  solata  querellas 
Cenchreaeque  manus,  vatum  qua  conscius  amnis      60 
Gorgoneo  percussus  equo,  quaque  obiacet  alto 
Isthmos  et  a  terris  maria  inclinata  repellit. 
Haec  manus  Adrastum  numero  ter  mille  secuti 
Exultant;  pars  gaesa  manu,  pars  robora  flammis 
Indurata  diu  (non  unus  namque  maniplis  65 

Mos  neque  sanguis)  habent,  teretes  pars  vertere  fundas 

59.   4t  —  querelas'   schol.  Theb.  VI  253  p.  208  L.  — 
61  sq.  'quaque  —  repellit'  schol.  Lucan.  I  99  p.  23  W. 


44  proshimna  P  ||  45  medie  P  mide  BM  mydg  SG  |  philus 
P  philos  BSQ^M  pylos  H  phyllos  cm  Phlius  corr.  Muellerus  || 
47  ingentes  P  ||  48  thyla  electura  P  thyre  lectura  BM  Thyrea 
corr.  Weberus  \\  49  regis  P  Beh.  reges  BG'M  ||  51  vado  strangilla 
P  vado  stagilla  Beh.  Anglic.  schol.  Paris.  stagila  G  Strongyla 
Scriverius  \\  52  Ambit  ;r  |  anfractum  P  ]  incurvis  P  |  elisson  P 
ehssos  BG^M  II  54  sueta  P  suetae  BM  corr.  Baehrensius  |j  55 
poto  P  tuto  BM  usto  Naukius  ||  56  Mycenes  Gronovius  ||  57 
lavantes  Schraderus  \\  61  alto  {suprascr.  sec.  m.  mons  in  ras.) 
P  II  62  sthmos  P  ||  64  caesa  P  c§sa  Sr  cesa  B  ||  66  habet  PG^D 
inest  BM  habent  corr.  Muellerus  1  vertice  P 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  87 

Adsueti  vacuoque  diem  praecingere  gyro. 

Ipse  annis  sceptrisque  subit  venerabilis  aeque: 

Ut  possessa  diu  taurus  meat  arduus  inter 

Pascua  iam  laxa  cervice  et  inanibus  armis,  70 

Dux  tamen:  baut  illum  bello  attemptare  iuvencis 

Sunt  animi;  nam  trunca  vident  de  vulnere  multo 

Cornua  et  ingentes  plagarum  in  pectore  nodos. 

Proxima  longaevo  profert  Dircaeus  Adrasto 
Signa  gener,  cui  bella  favent,  cui  commodat  iras    75 
Cuncta  cohors:  liuic  et  patria  de  sede  volentes 
Advenere  viri,  seu  quos  movet  exul  et  haesit 
Tristibus  aucta  fides,  seu  quis  mutare  potentes 
Praecipuum,  multi,  melior  quos  causa  querenti 
Conciliat;  dederat  nec  non  socer  ipse  regendas         80 
Aegion  Arenenque,  et  quas  Theseia  Troezen 
Addit  opes,  ne  rara  movens  inglorius  iret 
Agmina,  neu  raptos  patriae  sentiret  honores. 
Idem  habitus,  eadem  arma  viro,  quae  debitus  hospes 
Hibema  sub  nocte  tulit:  Teumesius  implet  85 

Terga  leo  et  gemino  lucent  hastilia  ferro, 
Aspera  vulnifico  subter  latus  ense  riget  Sphinx. 
lam  regnum  matrisque  sinus  fidasque  sorores 
Spe  votisque  tenet,  tamen  et  de  turre  suprema 
Attonitam  totoque  extantem  corpore  longe  90 

Respicit  Argian;  haec  mentem  oculosque  reducit 
Coniugis  et  dulces  avertit  pectore  Thebas. 

Ecce  inter  medios  patriae  ciet  agmina  gentis 
Fulmineus  Tydeus,  iam  laetus  et  integer  artus, 
Ut  primae  strepuere  tubae:  ceu  lubricus  alta  95 


77  sq.    'vel    quos  —  fides'    Serv.    ad   Aen.    VII    648.  — 
82.  'ne  parva  —  iret'  Serv.  ib. 


76  luncta  Baehrensius  \\  77  vel  quos  Serv.  \  et  actis  Miiellerus  (| 
82  ne  parva  m.  i.  arma  iret  Serv.  H  84  devius  Peyraredus  ||  86 
et  gemmo  PO  gemino  reliqui  \\  90  instantem  P  ||  94  integer  ausi 
0.  Erdmannus  ||  95  primae  P  primum  ceteri 


88  P-  PAPINH  STATU 

Anguis  humo  verni  blanda  ad  spiramina  solis 
Erigitur  liber  senio  et  squalentibus  annis 
Exutus  laetisque  minax  interviret  herbis: 
A  miser!  agrestum  si  quis  per  gramen  hianti 
Obvius  et  primo  fraudaverit  ora  veneno.  100 

Huic  quoque  praesentes  Aetolis  urbibus  adfert 
Belli  fama  viros:  sensit  scopulosa  Pylene 
Fletaque  cognatis  avibus  Meleagria  Pleuron 
Et  praeceps  Calydon,  et  quae  love  provocat  Iden 
Olenos,  loniis  et  fluctibus  bospita  portu  105 

Chalcis  et  Herculea  turpatus  gymnade  vultus 
Amnis;  adhuc  imis  vix  truncam  attollere  frontem 
Ausus  aquis  glaucoque  caput  submersus  in  antro 
Maeret,  anhelantes  aegrescunt  pulvere  ripae. 
Omnibus  aeratae  propugnant  pectora  crates,  iio 

Pilaque  saeva  manu,  patrius  stat  casside  Mavors. 
Undique  magnanimum  pubes  delecta  coronant 
Oeniden,  hilarem  bello  notisque  decorum 
Vulneribus;  non  ille  minis  Polynicis  et  ira 
Inferior,  dubiumque  adeo,  cui  bella  gerantur.         116 

Maior  at  inde  novis  it  Doricus  ordo  sub  armis, 
Qui  ripas,  Lyrcie,  tuas,  tua  litora  multo  ^ 

Vomere  suspendunt,  fluviorum  ductor  Achivmn, 
Inache  (Persea  neque  enim  violentior  exit 
Amnis  humo,  cum  Taurum  aut  Pliadas  hausit  aquosas  120 
Spumeus  et  genero  tumuit  love),  quos  celer  ambit 
Asterion  Dryopumque  trahens  Erasinus  aristas, 

103.  'fletaque  —  Pleuron'  schol.  Theb.  VIII  483  p.  294  L. 

—  111.  'patrius  —  Mavors'  schol.  Theb.  Vm  707  p.  302  L. 

—  122.  'Dryopumque  —  aristas'  Serv.  ad  Aen.  IV  146  nomine 
poetae  omisso. 


97  aruis  P  ||  100  fraudaverit  P  siccaverit  ceteri  ||  101  sqq. 
cf.  Hom.  II.  II  638  sqq.  ||  101  praesentes  P  praestantes  ceteri  || 
103  FetaqueP  Heinsius  ||  106  Calchis  PBS  |1  109  arescunt  Menkius 
Hauptius,  sed.  cf.  XII  712  sq.  ||  110  pectore  P  |1  112  dilecta  P  || 
120  pleidas  P  plyadas  S 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  89 

Et  qui  rura  domant  Epidauria  (dexter  laccho 
Collis,  at  Ennaeae  Cereri  negat);  avia  Dyme 
Mittit  opem  densasque  Pylos  Neleia  turmas;  126 

Nondum  nota  Pylos  iuvenisque  aetate  secunda 
Nestor,  et  ire  tamen  peritura  in  castra  negavit. 
Hos  agitat  pulchraeque  docet  virtutis  amorem 
Arduus  Hippomedon;  capiti  tremit  aerea  cassis 
Ter  niveum  scandente  iuba,  latus  omne  sub  armis  130 
Ferrea  suta  terunt,  umeros  ac  pectora  late 
Flammeus  orbis  habet,  perfectaque  vivit  in  auro 
Nox  Danai:  sontes  Furiarum  lampade  nigra 
Quinquaginta  ardent  thalami;  pater  ipse  cruentis 
In  foribus  laudatque  nefas  atque  inspicit  enses.      135 
Illum  Palladia  sonipes  Nemeaeus  ab  arce 
Devehit  arma  pavens  umbraque  immane  volanti 
Implet  agros  longoque  attollit  pulvere  campum. 
Non  aliter  silvas  umeris  et  utroque  refringens 
Pectore  montano  duplex  Hylaeus  ab  antro  140 

Praecipitat  (pavet  Ossa)  vias,  pecudesque  feraeque 
Procubuere  metu;  non  ipsis  fratribus  horror 
Afuit,  ngenti  donec  Peneia  saltu 
Stagna  subit  magnumque  obiectus  detiuet  amnem. 

Quis  numerum  ferri  gentesque  et  robora  dictu    145 
Aequarit  mortale  sonans?  Suus  excit  in  arma 
Antiquam  Tiryntha  deus;  non  fortibus  illa 
Infecunda  viris  famaque  immanis  alumni 


123.  'qui  —  Epidauria'  schol.  Theb.  VI  912  p.  236  L.  — 
139  sq.  'utroque  —  antro'  schol.  Theb.  V  707  p.  194  L.  — 
146  sq.  'buus  —  deus'  Priscian.  IX  8,  40  p.  476  H. 


124  et  PG  I  Henneae  P  h^tneae  B  ethneae  G^S  Ennaeae 
Grotius  Bentleius;  cf.  Ach.  I  825  ||  125  opem  PL  opes  BG2S1I|| 
126  et  127  versus  Muellerus  alienos  ducit  \\  136  palliada  P  |[ 
141  Interpunctionem  corr.  Muellerus  ||  144  obiectu  Peyrare- 
dus  II  146  dictu  PS  Beh.  GHp;r  dicto  BM  ||  148  famamque 
Heinsius  famamve  Marklandus  famaeve  Baehrensius  coll.  1 464 


90  P.  PAPINII  STATII 

Degenerat,  sed  lapsa  situ  fortuna,  neque  addunt 
Robur  opes;  rarus  vacuis  habitator  in  arvis  150 

Monstrat  Cyclopum  ductas  sudoribus  arces. 
Dat  tamen  haec  iuvenum  tercentum  pectora,  vulgus 
Innumerum  bello,  quibus  haut  ammenta  nec  enses 
Triste  micant:  flavae  capiti  tergoque  leonum 
Exuviae  gentilis  honos,  et  pineus  armat  155 

Stipes,  inexhaustis  artantur  tela  pharetris. 
Herculeum  paeana  canunt,  vastataque  monstris 
Omnia;  frondosa  longum  deus  audit  ab  Oeta. 
Dat  Nemea  comites,  et  quas  in  proelia  vires 
Sacra  Cleonaei  cogunt  vineta  Molorchi.  160 

Gloria  nota  casae,  foribus  simulata  salignis 
Hospitis  arma  dei,  parvoque  ostenditur  arvo, 
Robur  ubi  et  laxos  qua  reclinaverit  arcus 
Ilice,  qua  cubiti  sedeant  vestigia  terra. 

At  pedes  et  toto  despectans  vertice  bellum         165 
Quattuor  indomitis  Capaneus  erepta  iuvencis 
Terga  superque  rigens  iniectu  molis  aenae 
Versat  onus;  squalet  triplici  ramosa  corona 
Hydra  recens  obitu:  pars  anguibus  aspera  vivis 
Argento  caelata  micat,  pars  arte  *reperta*  170 


154  sqq.  'flavent  —  pharetris'  schol.  Theb.  XI  45  p.  376 
L.  —  165.  'et  toto  —  bellum'  Serv.  ad  Aen.  VII  784  et 
XI  683. 


149  elapsa  P  |  nec  Muellerus  \\  151  structas  Hauptius 
eductas  coni.  Muellerus  coll.  Silv.  V  3,  48  \\  152  turgentum 
Muellerus  \\  154  flavae  P  flavent  ceteri  \\  157  vacuataque  Friese- 
mannus  improb.  Menkio  qui  affert  Theb.  III  576  IV  297  ||  159 
comites  aequasque  {vel  cunctasque)  in  proelia  Sandstroemius  || 
160  dumeta  Friesemannus  |1  161 — 164  versus  suhditicios  putat 
Muellerus  \\  163  qu§  P  ||  165  pedes  elato  Lachma/nnus  \  despectat 
corpore  Serv.  Aen.  VII  784  transcendit  corpore  id.  XI  683  \\ 
167  iniectum  Heinsius  \\  170  reperta  codd.  torre  repressa  Bar- 
thius  arte  recurva  Lachmannus  retorta  {vel  repressa)  Muellerus 
resecta  Baehrensius 


THEBAEDOS  LIB.  IV.  91 

Conditur  et  fulvo  moriens  nigrescit  in  auro; 
Circum  amnis  torpens  et  ferro  caerula  Lerna. 
At  laterum  tractus  spatiosaque  pectora  servat 
Nexilis  innumero  chalybum  subtemine  thorax, 
Horrendum,  non  matris  opus;  galeaeque  corusca    175 
Prominet  arte  gigans;  atque  uni  missilis  illi 
Cuspide  praefixa  stat  frondibus  orba  cupressus. 
Huic  parere  dati,  quos  fertilis  Ampbigenia 
Planaque  Messene  montosaque  nutrit  Ithome, 
Quos  Tbryon  et  summis  ingestum  montibus  Aepy,  180 
Quos  Helos  et  Pteleon,  Getico  quos  flebile  vati 
Dorion;  hic  fretus  doctas  anteire  canendo 
Aonidas  mutos  Thamyris  damnatus  in  annos 
Ore  simul  citharaque  (quis  obvia  numina  temnat?) 
Conticuit  praeceps,  qui  non  certamina  Phoebi         185 
Nosset  et  inlustres  Satyro  pendente  Celaenas. 
lamque  et  fatidici  mens  expugnata  fatiscit 
Auguris;  ille  quidem  casus  et  dira  videbat 
Signa,  sed  ipsa  manu  cunctanti  iniecerat  arma 
Atropos  obrueratque  deum,  nec  coniugis  absunt     190 
Insidiae,  vetitoque  domus  iam  fulgurat  auro. 
Hoc  aurum  vati  fata  exitiale  monebant 
Argolico;  scit  et  ipsa  nefas,  sed  perfida  coniunx 


180.  'quos  —  Aepy'  Priscian.  VI  1,  2  p.  195  H.  'et  — 
Aepy'  idem  VII  1,  1  p.  283  H.  —  185  sq.  'quis  non  —  Ce- 
laenas'  schol.  Lucan.  III  206  p.  204  W.  —  186.  'et  —  Ce- 
laenas'  schol.  Theb.  II  667  p.  77  L. 

171  nigrescit  PG  m.  pr.  ignescit  BG^g  schol.  pollescit  t 
ignescit  r  pallescit  pT  Anglic;  cf.  I  547  \\  176  Horrendus  Baeh- 
rensius  \  galeaeque  corusca  codd.  galeaeque  corusco  P.  aere 
Gronovius  galeaque  corusca  P.  arte  Bentleius  galeaeque  co- 
ruscae  P.  arte  Muellerus  \\  176  arte  cT  Bentleius  arte  (t  in  c 
corr.)  B  arce  PM  |  gigans  P  gigas  ceteri  I|  178  sqq.  cf.  Hom.  II. 
II  593  sqq.  ||  179  montosaque  P  montanaque  ceteri  |  ithyme  P 
ithon^  SbrcG  II  180  ^phi  PGTb  epym  S  ||  181  Helos  i.  e.  Eleum 
cf  V.  224  I  quod  flebile  P  ||  183  multos  codd.  mutos  corr.  Gro- 
novius  II  193  ipsa  Beh.  Sandstroemius  ipse  ceteri 


92  P.  PAPINII  STATII 

Dona  viro  mutare  velit,  spoliisque  potentis 
Imminet  Argiae  raptoque  excellere  cultu.  195 

Illa  libens  (nam  regum  animos  et  pondera  belli 
Hac  nutare  videt,  pariter  si  providus  heros 
Militet)  ipsa  sacros  gremio  Polynicis  amati 
Exuerat  cultus  haut  maesta  atque  insuper  addit: 
'Non  haec  apta  mihi  nitidis  ornatibus'  inquit,       200 
'Tempora,  nec  miserae  placeant  insignia  formae 
Te  sine:  sat  dubium  coetu  solante  timorem 
Fallere  et  incultos  aris  adverrere  crines. 
Scilicet  (infandum!),  cum  tu  claudare  minanti 
Casside  ferratusque  sones,  ego  divitis  aurum  206 

Harmoniae  dotale  geram?  dabit  aptior  ista 
Fors  deus,  Argolicasque  habitu  praestabo  maritas, 
Cum  regis  coniunx,  cum  te  mihi  sospite  templa 
Votivis  implenda  choris;  nunc  induat  illa, 
Quae  petit  et  bellante  potest  gaudere  marito/        210 
Sic  Eriphylaeos  aurum  fatale  penates 
Inrupit  scelerumque  ingentia  semina  movit', 
Et  grave  Tisiphone  risit  gavisa  futuris. 

Taenariis  hic  celsus  equis,  quam  dispare  coetu 
Cyllarus  ignaro  generarat  Castore  prolem,  216 

Quassat  humum;  vatem  cultu  Parnasia  monstrant 
Yellera:  frondenti  crinitur  cassis  oliva, 
Albaque  puniceas  interplicat  infula  cristas. 
Arma  simul  pressasque  iugo  moderatur  habenas. 


202  sq.  'sat—  crines'  Eutych.  lib.  11  13  p.  482,  7  K.  — 
218.  'Albaque  —  cristas'  Serv.  ad.  Aen.  X  539. 


199  Exuerat  cultus  P  Beh.  Prag.  2  QtTL  Anglic.  (vel  Depo- 
siiit  nexus)  Deposuit  nexus  BG^SM  Exuitur  cultus  Heinsius  \\ 
203  adverrere  Eutycli.  Gronov.  averrere  P  advertere  ceteri  ||  204 
infandum  PG  heu  superi  BG^-^M  heus  superi  S  |  claudare 
p  Beh.  1.  2  cludare  G^BMS  {al.  m.  suprascr.  claudare)  claudere 
PGTc^rcf  1  minanti  P  minaci  ceteri  ||  207  Argolidasque  Heinsius  \\ 
213  faturi  cT  prob.  Bentleio  12U  T§nariis  P  Tenaraeis  B  H  217 
crinitus  P  ||  218  purpureas  ^erv.  ||  219  prensasque  r  Beh.  1.  2 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  93 

Hinc  atque  inde  morae  iaculis,  et  ferrea  curru       220 
Silva  tremit;  procul  ipse  gravi  metuendus  in  hasta 
Eminet  et  clipeo  victum  Pythona  coruscat. 
Huius  Apollineae  currum  comitantur  Amyclae, 
Quos  Helos  et  dubiis  Malea  vitata  carinis 
Plaudentique  habiles  Caryae  resonare  Dianae,         225 
Quos  Pharis  volucrumque  parens  Cythereia  Messe, 

*         *         * 
Taygetique  phalanx  et  oloriferi  Eurotae 
Dura  manus.     Deus  ipse  viros  in  pulvere  crudo 
Arcas  alit  nudaeque  modos  virtutis  et  iras 
Ingenerat;  vigor  inde  animis  et  mortis  honorae      230 
Dulce  sacrum.     Gaudent  natorum  fata  parentes 
Hortanturque  mori,  deflent  iamque  omnis  ephebum 
Turba,  coronato  contenta  est  funere  mater. 
Frena  tenent  duplexque  inserto  missile  nodo, 
Exerti  ingentes  umeros,  chlamys  horrida  pendet,  235 
Et  cono  Ledaeus  apex.     Non  hi  tibi  solum, 
Amphiarae,  merent;  auget  resupina  maniplos 
Elis,  depressae  populus  subit  incola  Pisae, 
Qui  te,  flave,  natant  terris,  Alphee,  Sicanis 
Advena,  tam  longo  non  umquam  infecte  profundo.  240 
Curribus  innumeris  late  putria  arva  lacessunt 
Et  bellis  armenta  domant:  ea  gloria  genti 
Infando  de  more  et  fractis  durat  ab  usque 

224.  'quos  —  carinis'  schol.  Theb.  VIII  365  p.  289  L.  — 
237  sq.  'auget  —  Elis  (Aeoli  codd.y  schol.  Theb.  VIII  364. 

'proh.  Gronovio  prensisque  iugum  m.  habenis  Marklandus  \\ 
223  sqq.  Cf.  Hom.  II.  II  581  sqq.  ||  224  pylos  PBM  piles  cr 
phylos  G  philes  H.  In  nomine  mendum  inesse  manifestum  est, 
nam  Pylii  supra  v.  125  duce  Hippom^donte  arma  cepisse  dice- 
bantur,  scripsi  igitur  ex  Hom.  II.  II  584  Helos  i.  e.  oppidum 
Laconicum  \  ditata  schol.  VIII  365  prdb.  Burmanno  dotata 
Menkius  \\  220  ^Hic  versus  umus  deesse  videtur  Lachmannus  \\ 
227  et  oloriferi  PG^HL  et  oliviferi  BM  oliviferique  c  Beh.  2 
6  et  oloriferique  t  olivifere  r  et  oliviferiq;  g  ||  232  deflent 
P  deflet  ceteri  \\  238  deprens§  P;r  |j  241  patria  P 


94  P.  PAPINn  STATn 

Axibus  Oenomai;  strident  spumantia  morsu 
Vincula,  et  effossas  niveus  rigat  imber  harenas.     245 

Tu  quoque  Parrhasias  ignara  matre  catervas 
(A  rudis  annorum,  tantum  nova  gloria  suadet!), 
Parthenopaee,  rapis;  saltus  tunc  forte  remotos 
Torva  parens  (neque  enim  haec  iuveni  foret  ire  potestas) 
Pacabat  cornu  gelidique  aversa  Lycaei.  260 

Pulchrior  haut  ulli  triste  ad  discrimen  ituro 
Vultus  et  egregiae  tanta  indulgentia  formae; 
Nec  desunt  animi,  veniat  modo  fortior  aetas. 
Quas  non  ille  duces  nemorum  fluviisque  dicata 
Numina,  quas  magno  non  abstulit  igne  Napaeas?  265 
Tpsam,  Maenalia  puerum  cum  vidit  in  umbra, 
Dianam,  tenero  signantem  gramina  passu, 
Ignovisse  ferunt  comiti  Dictaeaque  tela 
Ipsam  et  Amyclaeas  umeris  aptasse  pharetras. 
Prosilit  audaci  Martis  percussus  amore,  260 

Arma,  tubas  audire  calens  et  pulvere  belli 
Flaventem  sordere  comam  captoque  referri 
Hostis  equo:  taedet  nemorum,  titulumque  nocentem 
Sanguinis  humani  pudor  est  nescire  sagittas. 
Igneus  ante  omnes  auro  micat,  igneus  ostro,         265 
Undantemque  sinum  nodis  inrugat  Hiberis, 
Imbelli  parma  pictus  Calydonia  matris 
Proelia;  trux  laeva  sonat  arcus,  et  aspera  plumis 
Terga  Cydonea  corytos  harundine  pulsat 
Electro  pallens  et  iaspide  clarus  Eoa.  270 

Cornipedem  trepidos  suetum  praevertere  cervos, 
Velatum  geminae  deiectu  lyncis  et  arma 


244  stridens  P  ||  247  armorum  G  quinque  Palatini  L  praefert 
Heinsius  ||  248  saltus  tunc  forte  PO  saltus  tum  forte  Bb  tum 
saltus  forte  M  lucos  tum  forte  c  ||  249  enim  om.  P  |  hac  Barthius  | 
251  ilH  P<f  II  254  deas  Friesemannus  |  locata  Baehrensius  ||  265 
abtulit  P  Dan.  Heinsius  e  codd.  astulit  G  impulit  G^BM  ||  264 
pudor  et  Marklandus  \\  268  tonat  P  Beh.  (t  sonat)  Burmannus  \\ 
270  versus  deest  in  B  Beh.  2  or  pr.  m. 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  95 

Mirantem  gravioris  eri,  sublimis  agebat, 
Dulce  rubens  viridique  genas  spectabilis  aevo. 
Arcades  huic  veteres  astris  lunaque  priores,  275 

Agmina  fida  datis,  nemorum  quos  stirpe  rigenti 
Fama  satos,  cum  prima  pedum  vestigia  tellus 
Admirata  tulit;  nondum  arva  domusque  nec  urbes 
Conubiisye  modus;  quercus  laurique  ferebant 
Cruda  puerperia,  ac  populos  umbrosa  creavit  280 

Fraxinus,  et  feta  viridis  puer  excidit  orno. 
Hi  lucis  stupuisse  vices  noctisque  feruntur 
Nubila  et  occiduum  longe  Titana  secuti 
Desperasse  diem.     Rarescunt  alta  colonis 
Maenala,  Parthenium  fugitur  nemus,  agmina  bello  286 
Rhipeque  et  Stratie  ventosaque  donat  Enispe. 
Non  Tegea,  non  ipsa  deo  vacat  alite  felix 
Cyllene  templumque  Aleae  nemorale  Minervae 
Et  rapidus  Clitor  et  qui  tibi,  Pythie,  Ladon 
Paene  socer  candensque  iugis  Lampia  nivosis  290 

Et  Pheneos  nigro  Styga  mittere  credita  Diti. 
Venit  et  Idaeis  ululatibus  aemulus  Azan 
Parrhasiique  duces,  et  quae  risistis,  Amores, 
Grata  pharetrato  Nonacria  rura  Tonanti, 
Dives  et  Orchomenos  pecorum  et  Cynosura  ferarum.  295 
Aepytios  idem  ardor  agros  Psophidaque  celsam 

275.  'Arcades  astris  lutiaque  priores'  Serv.  ad  Aen.  VIH 
352  et  Georg.  II  342.  —  287  sq.  'non  —  Cyllene'  Priscian. 
VI  10  p.  202  H.  —  290.  'candensque  —  nivosis'  Prisc.  I  54 
p.  40  H. 

276  quos  Pp;rG  Beh.  Ald.  vos  BG'SM  J  regenti  P  •)  t 
virenti  P  marg.  \\  279  Conubiisve  P  Beh.  Conubiisque  BM  Con- 
nubiisve  G  Connubiique  T  ||  280  Crura  P  ||  285  sqq.  cf.  Hom. 
II.  II  603  sqq.  \\  288  aleae  P  Ald.  L  alte  vel  altae  BM  ||  289 
clitor  P  cliton  ceteri  \\  291  pheneos  O  feneos  (p  siq)rascr.)  P 
peneos  BM  ||  296  Aepytios  B  Aepicios  S  Epicios  Ot^  schol.  Paris. 
Aegyptios  P  Aepitios  vel  Epitios  M  Aegytios  Dtiehnerus  coll. 
Pausan.  VIII  27,  4.  34,  5  \  psophidaque  P  Dan.  sophidaque 
BM  s5pidaq;  Q^ 


96  P.  PAPINII  STATII 

Vastat  et  Herculeo  vulgatos  robore  montes 

MonstriferumqueErymanthon  et  aerisonumStymphalon. 

Arcades  hi,  gens  una  viris,  sed  dissona  cultu 

Scinditur:  hi  Paphias  myrtos  a  stirpe  recurvant      300 

Et  pastorali  meditantur  proelia  trunco, 

His  arcus,  his  tela  sudes,  his  cassida  crines 

Integit,  Arcadii  morem  tenet  ille  galeri, 

IUe  Lycaoniae  rictu  caput  asperat  ursae. 

Hos  belli  coetus  iurataque  pectora  Marti  306 

Milite  vicinae  nullo  iuvere  Mycenae; 

Funereae  tunc  namque  dapes  mediique  recursus 

Solis,  et  hic  alii  miscebant  proelia  fratres. 

lamque  Atalantaeas  implerat  nuntius  aures, 
Ire  ducem  bello  totamque  impellere  natum  310 

Arcadiam:  tremuere  gradus,  elapsaque  iuxta 
Tela;  fugit  siivas  pernicior  alite  vento 
Saxa  per  et  plenis  obstantia  flumina  ripis, 
Qualis  erat,  correpta  sinus  et  vertice  flavum 
Crinem  sparsa  noto;  raptis  velut  aspera  natis         315 
Praedatoris  equi  sequitur  vestigia  tigris. 
Ut  stetit  adversisque  impegit  pectora  frenis 
(Ille  ad  humum  pallens):  ^unde  haec  furibunda  cupido', 
Nate,  tibi?  teneroque  unde  improba  pectore  virtus? 
Tu  bellis  aptare  viros,  tu  pondera  ferre  320 

Martis  et  ensiferas  inter  potes  ire  catervas? 
Quamquam  utinam  vires!  nup*er  te  pallida  vidi, 
Dum  premis  obnixo  venabula  comminus  apro, 
Poplite  succiduo  resupinum  ac  paene  ruentem, 
Et  ni  curvato  torsissem  spicula  cornu,  325 

Nunc  ubi  bella  tibi?    Nil  te  mea  tela  iuvabunt 


298.  'et  —  Stymphalon'  Serv.  ad.  Aen.  III  240. 


308—343  in  P  alia  manu  scripti  leguntw  ||  309  Atalanta 
tuas  Barthius  ||  314  collecta  Heinsius  ||  318  Dla  ad  eum  Peyra- 
redus  \\  322  Quamquam  utinam!  vidi,  nuper  Bentleius  \\  324 
pone  Bb 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  97 

Nec  teretes  arcus  maculis  nec  discolor  atris 
Hic,  cui  fidis^  equus*,  magnis  conatibus  instas, 
Vix  Dryadum  thalamis  Erymanthiadumque  furori 
Nympharum  mature  puer.     Sunt  omina  vera:  330 

Mirabar,  cur  templa  mihi  tremuisse  Dianae 
Nuper  et  inferior  vultu  dea  visa,  sacrisque 
Exuviae  cecidere  tholis;  hoc  segnior  arcus 
Difficilesque  manus  et  nullo  in  vulnere  certae. 
Expecta,  dum  maior  honos,  dum  firmius  aevum,    335 
Dum  roseis  venit  umbra  genis  vultusque  recedunt 
Ore  mei;  tunc  bella  tibi  ferrumque,  quod  ardes, 
Ipsa  dabo,  et  nullo  matris  revocabere  fletu. 
Nunc  refer  arma  domum!  vos  autem  hunc  ire  sinetis, 
Arcades,  o  saxis  nimirum  et  robore  nati!'  340 

Plura  cupit;  fusi  circum  natusque  ducesque 
Solantur  minuuntque  metus,  et  iam  horrida  clangunt 
Signa  tubae.     Nequit  illa  pio  dimittere  natum 
Complexu  multumque  duci  commendat  Adrasto. 

At  parte  ex  alia  Cadmi  Mavortia  plebes,  345 

Maesta  ducis  furiis  nec  molli  territa  fama, 
Quando  his  vulgatum  descendere  viribus  Argos, 
Tardius  illa  quidem  regis  causaeque  pudore, 
Verum  bella  movet.     Nulli  destringere  ferrum 
Impetus,  aut  umeros  clipeo  clausisse  paterno  350 

Dulce  nec  alipedum  iuga  comere,  qualia  belli 
Gaudia;  deiecti  trepidas  sine  mente,  sine  ira 
Promisere  manus;  hic  aegra  in  sorte  parentem 
Unanimum,  hic  dulces  primaevae  coniugis  annos 
Ingemit,  et  gremio  raiseros  accrescere  natos.  355 

Bellator  nulli  caluit  deus;  ipsa  vetusto 


332  infesto  vultu  H  ||  334  cerae  P  ||  335  et  firmius  BO-M  j 
339  vos,  en,  hunc  Barthms  \\  346  et  347  inter  se  transponun- 
turin  BSb  II  347  hic  P  ||  347  et  348  tramponuntur  in  c  ||  350 
plausisse  Schraderus,  cf.  VII 134  ||  352  disiecti  P  ||  tepidas  iSand- 
stroemius  Koestlinus  \\  353  Permisere  Anglic  prob.  Heimio  \\  354 
coniungis  P 

Statii  Thebais.  7 


98  P.  PAPINH  STATII 

Moenia  lapsa  situ  magnaeque  Ampliionis  arces 
lam  fessum  senio  nudant  latus,  et  fide  sacra 
Aequatos  caelo  surdum  atque  ignobile  muros 
Firmat  opus.     Tamen  et  Boeotis  urbibus  ultrix      360 
Adspirat  ferri  rabies,  nec  regis  iniqui 
Subsidio,  qaantum  socia  pro  gente  moventur. 
Ille  velut  pecoris  lupus  expugnator  opimi, 
Pectora  tabenti  sanie  gravis  hirtaque  saetis 
Ora  cruentata  deformis  biantia  lana,  366 

Decedit  stabulis  huc  illuc  turbida  versans 
Lumina,  si  duri  comperta  clade  sequantur 
Pastores,  magnique  fugit  non  inscius  ausi. 

Accumulat  crebros  turbatrix  Fama  pavores: 
Hic  iam  dispersos  errare  Asopide  ripa  370 

Lernaeos  equites;  hic  te,  bacchate  Cithaeron, 
Ille  rapi  Teumeson  ait  noctisque  per  umbras 
Nuntiat  excubiis  vigiles  arsisse  Plataeas. 
Nam  Tyrios  sudare  lares  et  sanguine  Dircen 
Inriguam  fetusque  novos  iterumqne  locutam  375 

Sphinga  petris,  cui  non  et  scire  licentia  passim 
Et  vidisse  fuit?     Novus  his  super  anxia  turbat 
Corda  metus:  sparsis  subito  correpta  canistris 
Silvestris  regina  chori  decurrit  in  aequum 
Vertice  ab  Ogygio  trifidamque  huc  tristis  et  illuc  380 
Lumine  sanguineo  pinum  deiectat  et  ardens 
Erectam  attonitis  implet  clamoribus  urbem: 
^Omnipotens  Nysaee  pater,  cui  gentis  avitae 
Pridem  lapsus  amor,  tu  nunc  horrente  sub  arcto 


373.  'Nuntiat  —  Plataeas'  schol.  Theb.  VII  332  p.  264  L. 


357  lapsa  PpGH  Beh.  T  Anglic.  :i;  lassa  BO^M  laesa  vel 
lapsa  Wakefieldus  laxa  Lachmannus  \\  363  sqq.  Totam  hanc 
comparationem^  cum  plane  pendeat  nullaque  cum  ceteris  ratione 
eohaereatj  suppositiciam  esse  censet  Sandstroemius,  contra  Baeh- 
remius  w.  aliquot  ante  363  intercidisse putat  \\  364  tabentis  P  jt  374 
sudare  PG  sudasse  BG^M  i|  376  estBG-K  |1  378  csii>i\]is  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  99 

Bellica  ferrato  rapidus  quatis  Ismara  thyrso  385 

Pampineumque  iubes  uemus  inreptare  Lycurgo, 

Aut  tumidum  Gangen  aut  claustra  novissima  rubrae 

Tethyos  Eoasque  domos  flagrante  triumpho 

Perfuris,  aut  Hermi  de  fontibus  aureus  exis: 

At  tua  progenies,  positis  gentilibus  armis  390 

Quae  tibi  festa  litant,  bellum  lacrimasque  metumque 

Cognatumque  nefas,  iniusti  munera  regni, 

Pendimus.     Aeternis  potius  me,  Bacche,  pruinis 

Trans  et  Amazoniis  ululatujn  Caucason  armis 

Siste  ferens,  quam  monstra  ducum  stirpemque  profanam 

Eloquar.     En  urges;  alium  tibi,  Bacche,  furorem  396 

luravi:  similes  video  concurrere  tauros; 

Idem  ambobus  honos  unusque  ab  origine  sanguis; 

Ardua  conlatis  obnixi  comua  miscent 

Frontibus  alternaque  truces  moriuntur  in  ira.  400 

Tu  peior,  tu  cede  nocens,  qui  solus  avita 

Gramina  communemque  petis  defendere  montem. 

A  miseri  morum!  bellastis  sanguine  tanto, 

Et  saltum  dux  alter  habet.'     Sic  fata  gelatis 

Vultibus  et  Baccho  iam  demigrante  quievit.  405 

At  trepidus  monstro  et  variis  terroribus  impar 
Longaevi  rex  vatis  opem  tenebrasque  sagaces 
Tiresiae,  qui  mos  incerta  paventibus,  aeger 
Consulit.     Ille  deos  non  larga  caede  iuvencum, 
Non  alacri  pinna  aut  verum  salientibus  extis,         410 
Nec  tripode  implicito  numerisque  sequentibus  astra, 
Turea  nec  supra  volitante  altaria  fumo 


^  „  e  r  w.  sec. 

386  BeUifica  firmato  P  |  rabidus  Koestlinus  \\  386  deest 
in  B  pr.  m.  G^P^^bcr  pr.  m.  \  iuuet  (bes  dl.  m.  suprascr.)  P  || 
391  Queis  Peyraredus  \\  393  aetneis  P  ||  396  urgens  P  ||  401  Tu- 
que  prior  Heinsius  \  tu  caede  Baehrensim  \\  403  Ha  miseri  ar- 
morum  Burmannus  quorum  Baehrensius  \  bellastia  P  bellatis 
ceteri  ||  404  En  Heinsius  ||  410  salientibus  P  pr.  m.  Petav.  spi- 
rantibus  P  sec.  m.  BQ-M  'spirantibus  aut  salientibus  i.  e. 
^aliendo  monstrantibus  verum'  schol  Gudian.  ||  412  volutante  P 

7* 


100  P.  PAPINII  STATII 

Tam  penitus,  durae  quam  mortis  limine  manes 
Elicitos,  patuisse  refert,  Lethaeaque  sacra 
Et  mersum  Ismeni  subter  confinia  ponto  415 

Miscentis  parat  ante  ducem,  circumque  bidentum 
Visceribus  laceris  et  odori  sulphuris  aura 
Graminibusque  novis  et  longo  murmure  purgat. 

Silva  capax  aevi  validaque  incurva  senecta, 
Aeternum  intonsae  frondis,  stat  pervia  nullis  420 

Solibus;  haut  illam  brumae  minuere,  Notusve 
lus  habet  aut  Getica  Boreas  impactus  ab  ursa. 
Subter  operta  quies,  vacuusque  silentia  servat 
Horror  et  exclusae  pallet  male  lucis  imago. 
Nec  caret  umbra  deo:  nemori  Latonia  cultrix         426 
Additur;  hanc  piceae  cedrique  et  robore  in  omni 
Effictam  sanctis  occultat  silva  tenebris. 
Huius  inaspectae  luco  stridere  sagittae 
Noctulrnique  canum  gemitus,  ubi  limina  patrui 
Effugit  inque  novae  melior  redit  ora  Dianae;  430 

Aut  ubi  fessa  iugis,  dulcesque  altissima  somnos 
Lux  movet,  hic  late  iaculis  circum  undique  fixis 
Effusam  pharetra  cervicem  excepta  quiescit. 
Extra  immane  patens  tellus  Mavortia  campi, 
Fetus  ager  Cadmo,  durus  qui  vomere  primo  435 

Post  consanguineas  acies  sulcosque  nocentes 
Ausus  humum  versare  et  mollia  sanguine  prata 


413  sq.  'tam  —  elicitos'  Priscian.  X  4  p.  498  H.  —  428. 
*huius  —  sagittae'  idem  IX  45  p.  481  et  X  29  p.  521  H. 


413  limine  T;r?  limite  PBM  Prisc.  \\  Post  v.  414  ver- 
sum  excidisse  putat  Muellerus  ||  421  minuisse  Peyraredus  \\  424 
Pallor  1  horror  S  |  male  P  mala  ceteri  \\  426  picea  cedro- 
que  Muellerus  \\  429  patris  Grotius  ||  431—433  in  P  pr.  m. 
omissi  in  marg.  dl.  m.  adcripti  leguntur  \  431  Aut  BM  Ast 
P  al.  m.  m  At  r  Et  Beh.  2  (|  434  patens  PL  patent  Bpg  sec. 
m.  patet  G^SM  ||  4  35  Cadmo.  Durus,  qui  Barthius  inter- 
pungendum  censebat  itemque  legisse  videtur  scholiasta,  proh. 
Muellero  \\  437  mollia  P  Petav.  putria  BG^M 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  101 

Eruit;  ingentes  infelix  terra  tumultus 
Lucis  adhuc  medio  solaque  in  nocte  per  umbras 
Expirat,  nigri  cum  vana  in  proelia  surgunt  440 

Terrigenae;  fugit  incepto  tremibundus  ab  arvo 
Agricola  insanique  domum  rediere  iuvenci. 

Hic  senior  vates  (Stygiis  accommoda  quippe 
Terra  sacris,  vivoque  placent  sola  pinguia  tabo) 
Velleris  obscuri  pecudes  armentaque  sisti  445 

Atra  monet,  quaecumque  gregum  pulcherrima  cervix 
Ducitur;  ingemuit  Dirce  maestusque  Cithaeron, 
Et  nova  clamosae  stupuere  silentia  valles. 
Tum  fera  caeruleis  intexit  cornua  sertis 
Ipse  manu  tractans,  notaeque  in  limine  silvae        450 
Principio  largos  noviens  tellure  cavata 
Inclinat  Baccbi  latices  et  munera  verni 
Lactis  et  Actaeos  imbres  suadumque  cruorem 
Manibus;  adgeritur,  quantum  bibit  arida  tellus. . 
Trunca  dehinc  nemora  advolvunt,  maestusque  sacerdos 
Tris  Hecatae  totidemque  satis  Acheronte  nefasto    466 
Virginibus  iubet  esse  focos;  tibi,  rector  Averni, 
Quamquam  infossus  humo  superat  tamen  agger  in  auras 
Pineus;  hunc  iuxta  cumulo  minor  ara  profundae 
Erigitur  Cereri;  frontes  atque  omne  cupressus        460 
Intexit  plorata  latus.     lamque  ardua  ferro 
Signati  capita  et  frugum  libamine  puro 
In  vulnus  cecidere  greges;  tunc  innuba  Manto 
Exceptum  pateris  praelibat  sanguinem,  et  omnes 
Ter  circum  acta  pyras  sancti  de  more  parentis      465 
Semineces  fibras  et  adhuc  spirantia  reddit 
Viscera,  nec  rapidas  cunctatur  frondibus  atris 


441  tremibundus  P  tremebundus  ceteri  ||  444  vivoque  P 
multoque  ceteri  \  placet  PT  ||  448  stipuere  P  ||  450  limite  (n  al. 
m.  suprascr.)  P  H  451  noviens  P  cf.  XII  629  Verg.  Aen.  VI 439 
Ge.  IV 480  novies  ceteri  \\  467  iuuet  P  I|  460  frontes  BHDr  Beh.  2 
frondes  PM  fontes  Beh.  1  frontemque  c  ||  461  prolata  P  ||  463 
vultus  Baehrensius 


102  P.  PAPINII  STATII 

Subiectare  faces.     Atque  ipse  sonantia  flammis 
Virgulta  et  tristes  crepuisse  ut  sensit  acervos 
Tiresias  (illi  nam  plurimus  ardor  anhelat  470 

Ante  genas  impletque  cavos  vapor  igneus  orbes), 
Exclamat  (tremuere  rogi  et  vox  impulit  ignem): 
'Tartareae  sedes  et  formidabile  regnum 
Mortis  inexpletae,  tuque,  o  saevissime  fratrum, 
Cui  servire  dati  Manes  aeternaque  sontum  475 

Supplicia  atque  imi  famulatur  regia  mundi, 
Solvite  pulsanti  loca  muta  et  inane  severae 
Persephones  vulgusque  cava  sub  nocte  repostum 
Elicite,  et  plena  redeat  Styga  portitor  alno. 
Ferte  simul  gressus,  nec  simplex  manibus  esto      480 
In  lucem  remeare  modus;  tu  separe  coetu 
Elysios,  Persei,  pios,  virgaque  potenti 
Nubilus  Arcas  agat;  contra  per  crimina  functis, 
Qui  plures  Erebo  pluresque  e  semine  Cadmi, 
Angue  ter  excusso  et  flagranti  praevia  taxo,  486 

Tisiphone,  dux  pande  diem,  nec  lucis  egentes 
Cerberus  occursu  capitum  detorqueat  umbras.' 
Dixerat,  et  pariter  senior  Phoebeaque  virgo 
Erexere  animos;  illi  formidine  nulla 
(Quippe  in  corde  deus),  solum  timor  obruit  ingens  490 
Oedipodioniden,  vatisque  horrenda  canentis 
Nunc  umeros  nunc  ille  manus  et  vellera  pressat 
Anxius  inceptisque  velit  desistere  sacris. 
Qualis  Gaetulae  stabulantem  ad  confraga  silvae 
Venator  longo  motum  clamore  leonem  495 

475  sq.  'aeternaque  —  supplicia'  Priscian.  VII  16,  75 
p,  361  H.  —  485.  'angue  —  excusso'  Priscian.  VII  13,  68 
p.  346  H. 


470  illi  et  iam  Sandstroemius  \\  482  Persei  corr.  Parrhasius 
et  Eeinsius  persee  PM  persaee  B  persea  m  edd.  Persea,  cie 
JR.  Ungerus  ||  484  semine  Colb.  Lips.  edd.  vett.  Bartliius  Heinsius 
cf.  X  663  sanguine  PBM  ||  490  timor  PG  tremor  religui 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  103 

Expectat  firmans  animum  et  sudantia  nisu 
Tela  premens;  gelat  ora  pavor  gressusque  tremescunt, 
Quis  veniat  quantusque,  sed  horrida  signa  frementis 
Accipit  et  caeca  metitur  murmura  cura. 

Atque  hic  Tiresias  nondum  adventantibus  umbris :  500 
'Testor'  ait,  ^Diras,  quibus  hunc  saturavimus   ignem 
Laevaque  convulsae  dedimus  carchesia  terrae, 
lam  nequeo  tolerare  moram.     Cassusne  sacerdos 
Audior?  an,  rabido  iubeat  si  Thessala  cantu, 
Ibitis?  et  Scythicis  quotiens  medicata  venenis         505 
Colchis  aget,  trepido  pallebunt  Tartara  motu? 
Nostri  cura  minor,  si  non  attollere  bustis 
Corpora  nec  plenas  antiquis  ossibus  urnas 
Egerere  et  mixtos  caelique  Erebique  sub  unum 
Funestare  deos  libet  aut  exanguia  ferro  510 

Ora  sequi  atque  aegras  functorum  carpere  fibras? 
Ne  tenues  aunos  nubemque  hanc  frontis  opacae 
Spernite,  ne,  moneo;  et  nobis  saevire  facultas. 
Novimus  et  quidquid  dici  noscique  timetis, 
Et  turbare  Hecaten,  ni  te,  Thymbraee,  vererer      515 
Et  triplicis  mundi  summum,  quem  scire  nefastum. 
Illum  —   sed  taceo:  prohibet  tranquilla  senectus. 
lamque  ego  vos  — '  Avide  subicit  Phoebeia  Manto: 
'Audiris,  genitor,  vulgusque  exangue  propinquat. 
Panditur  Elysium  chaos,  et  telluris  opertae  520 

Dissilit  umbra  capax,  silvaeque  et  nigra  patescunt 


614.  'scimus  —  timetis'  schol.  Lucan.  VI  732  p.  496  W. 


496  suadentia  P  ||  501  diuae  PBM  dirae  Beh.  {con\  ex 
diuae)  diui  vel  diuos  Hm  Diras  corr.  Ueinsius  divas  Muellerus  \ 
satnrabimuB  P  ||  502  Plenaque  convulsa  d.  c.  terra  Peyraredm  \\ 
506  medicata  PG  armata  BG^M  ||  506  agit  PH  ||  509  caeli  (que 
om.)  P  II  510  exsanguia  ferro  ./•  P  ./'  morsu  P  marg.  exanguia 
morsu  G  ||  614  Novimus  PG  Scimua  enim  ceteri  ||  516  turparem 
Baehremius  ||  617  signum  ccnoaLtoTti^aecag  posuit  Menkius  coU. 
Ach.  I  158  II  519  exsangue  Pr  ||  521  umbo  MarMandus 


104  P.  PAPINII  STATII 

Flumina,  liventes  Acheron  eiectat  harenas. 
Fumidus  atra  vadis  Phlegetlion  incendia  volvit, 
Et  Styx  discretis  interflua  Manibus  obstat. 
Ipsum  pallentem  solio  circumque  ministras  525 

Funestorum  operum  Eumenidas  Stygiaeque  severos 
lunonis  thalamos  et  torva  cubilia  cerno. 
In  speculis  Mors  atra  sedet  dominique  silentes 
Adnumerat  populos;  maior  superimminet  ordo. 
Arbiter  lios  dura  versat  Cortjnius  urna  530 

Vera  minis  poscens  adigitque  expromere  vitas 
Usque  retro  et  tandem  poenarum  lucra  fateri. 
Quid  tibi  monstra  Erebi,  Scyllas  et  inane  furentes 
Centauros  solidoque  intorta  adamante  Gigantum 
Vincula  et  angustam  centeni  Aegaeonis  umbram?'  535 
^lmmo'  ait,  ^o  nostrae  regimen  viresque  senectae, 
Ne  vulgata  mihi.     Quis  enim  remeabile  saxum 
Fallentesque  lacus  Tityonque  alimenta  volucrum 
Et  caligantem  longis  Ixiona  gyris 
Nesciat?    Ipse  etiam,  melior  cum  sanguis,  opertas  540 
Inspexi  sedes,  Hecate  ducente,  priusquam 
Obruit  ora  deus  totamque  in  pectora  lucem 
Detulit.     Argolicas  magis  huc  appelle  precando 
Thebanasque  animas;  alias  avertere  gressus 
Lacte  quater  sparsas  maestoque  excedere  luco,       546 
Nata,  iube;  tum  qui  vultus  habitusque,  quis  ardor 
Sanguinis  adfusi,  gens  utra  superbior  adsit, 
Dic  agedum  nostramque  mone  per  singula  noctem.^ 

528.  'In  —  sedet'  Serv.  ad  Aen.  XI  197  et  schol. 
Lucan.  VI  601  p.  480  W. 

525  pollentem  Barthius  \\  527  torva  PR  maesta  reliqui  || 
528  scopulis  Serv.  \  saeva  Serv.  schol.  Lucan.  \  dominoque 
Trf  dominisque  Heinsius  domuique  Baehrensius  \\  531  nimis 
codd.  II  533    furenti   P  ||  534    adamanta  P  ||  537    mihi   veni. 

b  cd.  m. 
quis  P  I  544  averte  regressu   P  ||  547   superior  P  ||  548   mone 
PSG^m'  move  B  1|  549   dissipat  PS  sec.  m.  cH  JDan.  Lips.  dis- 
eipet  BS  pr.  m.  M  jj  regit  BSM  reci  P  regat  Beh.  m  j  demat  P 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  105 

lussa  facit  carmenque  serit,  quo  dissipat  umbras, 
Quo  regit  et  sparsas;  qualis,  si  crimina  demas,      550 
Colchis  et  Aeaeo  simulatrix  litore  Circe. 
Tunc  his  sacrificum  dictis  adfata  parentem: 
Trimus  sanguineo  submittit  inertia  Cadmus 
Ora  lacu,  iuxtaque  virum  Cytbereia  proles 
Insequitur,  geminusqae  bibit  de  vertice  serpens.     555 
Terrigenae  comites  illos,  gens  Martia,  cingunt, 
Quis  aevi  mensur-a  dies,  manus  omnis  in  armis, 
Omnis  et  in  capulo;  probibent  obstantque  ruuntque 
Spirantum  rabie,  nec  tristi  incumbere  sulco 
Cura,  sed  alternum  sitis  exhaurire  cruorem.  560 

Proxima  natarum  manus  est  fletique  nepotes. 
Hic  orbam  Autonoen  et  anhelam  cemimus  Ino 
Respectantem  arcus  et  ad  ubera  dulce  prementem 
Pignus  et  oppositis  Semelen  a  ventre  lacertis. 
Peuthea  iam  fractis  genetrix  Cadmeia  thyrsis,        565 
lamque  remissa  deo,  pectusque  adoperta  cruentum, 
Insequitur  planctu;  fugit  ille  per  avia  Lethes 
Et  Stygios  super  usque  lacus,  ubi  mitior  illum 
Flet  pater  et  lacerum  componit  corpus  Echion. 
Tristem  nosco  Lycum  dextramque  in  terga  reflexum  570 
Aeoliden,  umero  iactantem  funus  onusto. 
Necdum  ille  aut  habitus  aut  versae  crimina  formae 
Mutat  Aristaeo  genitus:  frons  aspera  cornu, 
Tela  manu,  reicitque  canes  in  vulnus  hiantes. 
Ecce  autem  magna  subit  invidiosa  caterva  675 


551  Colchis  etnaeo  P  Colchis  eaeo  S  ||  '555  Insequitur  ge- 
min'q.  bibit  PRL  Effluit  ambonim  geminus  BG^SM  |  de  vortice  (i. 
e.  flumine  sanguinis)  Heinsius  \\  557  Quis  corr.  Naukius  e  schol. 
His  codd.  et  edd.  \\  559  Spiranti  6  pr.  m.  proh.  Bentleio  Spiranti 
in  Baehrensius  \  fosso  PS  marg.  fossa  Beh.  fossg  Leid.  pr.  m.  ||  560 
sitis  exhaurire  P RH  cuperent  haurire  B  S  O^ M  cupiunt  haurire  Beh. 
Gm  sitis  est  haurire  Menkius  H  561  flexique  P  ||  566  lamq.  remissa 
P  lam  dimissa  ceteri  ||  568  super  usque  Par.  S053  S  pr.  m.  super 
ipse  P  superosque  BM  super  asque  S  sec.  m.  ]  ianitor  P  ||  570 
dextraque  P  ||  572  visae  Baehrensius  ||  674  Pelle  manus  Kochius 


106  P.  PAPmil  STATII 

Tantalis  et  tumido  percenset  funera  vultu, 
Nil  deiecta  malis;  iuvat  effugisse  deorum 
Numina  et  insanae  plus  iam  permittere  linguae.' 

Talia  dum  patri  canit  intemerata  sacerdos, 
Illius  elatis  tremefacta  adsurgere  vittis  580 

Canities  tenuesque  impelli  sanguine  vultus. 
Nec  iam  firmanti  baculo  nec  virgine  fida 
Nititur,  erectusque  solo  Mesiste  canendo, 
Nata'  ait,  ^externae  satis  est  mihi  lucis,  inertes 
Discedunt  nebulae,  et  vultum  niger  exerit  aer.        585 
Umbrisne  an  supero  dimissus  Apolline  complet 
Spiritus?  en  video  quacumque  audita:  sed  ecce 
Maerent  Argolici  deiecto  lumine  manes! 
Torvus  Abas  Proetusque  nocens  mitisque  Phoroneus 
Truncatusque  Pelops  et  saevo  pulvere  sordens        590 
Oenomaus  largis  umectant  imbribus  ora. 
Auguror  hinc  Thebis  belli  meliora.     Quid  autem 
Hi  grege  condenso  (quantum  arma  et  vulnera  monstrant, 
Pugnaces  animae)  nobis  in  sanguine  multo 
Oraque  pectoraque  et  falso  clamore  levatas  595 

Intendunt  sine  pace  manus?    Rex,  fallor,  an  hi  sunt 
Quinquaginta  illi?  cernis  Chthoniumque  Chrominque 
Phegeaque  et  nostra  praesignem  Maeona  lauro. 
Ne  saevite,  duces,  nihil  hie  mortalibus  ausum, 
Credite,  consiliis:  hos  ferrea  neverat  annos  600 

Atropos.     Existis  casus:  bella  horrida  nobis, 
Atque  iterum  Tydeus.'     Dicit,  vittaque  ligatis 
Frondibus  instantes  abigit  monstratque  cruorem. 

592.  'auguror  —  bellim.'  Cledonius  art.  gramm.  p.  59,15K. 


576  vultu  Schraderiis  luctu  codd.  ||  681  impleri  Gwyetus  \\ 
582  ne  virgine  P  ||  585  Discendunt  P  Descendunt  JBeh.  \  exerit 
Lachmannus  exuit  codd.  ||  586  dimissus  Pp  me  raissus  reli- 
qui  II  587  quacumque  P  quaecumque  ceteri  jj  593  Hi  S  Gronovius 
Hii  Hcf  Hic  PBM  ||  602  iterum  mars.  haec  P^  iterum  deus  haec 
bB  pr.  m.  a1.  m.  ti  suprascr.  ut  fieret  tideus  |  vittasque  P  Hein" 
sius  II  603  abicit  P 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  107 

Stabat  inops  comitum  Cocyti  in  litore  maesto 
Laius,  immiti  quem  iam  deus  ales  Avemo  605 

Reddiderat,  dirumque  tuens  obliqua  nepotem 
(Noscit  enim  vultu)  non  ille  aut  sanguinis  haustus, 
Cetera  ceu  plebes,  aliumve  accedit  ad  imbrem, 
Immortale  odium  spirans.     Sed  prolicit  ultro 
Aonius  vates:  ^Tyriae  dux  inclite  Thebes,  610 

Cuius  ab  interitu  non  ulla  Amphionis  arces 
Vidit  amica  dies,  o  iam  satis  ulte  cruentum 
Exitium  et  multum  placata  minoribus  umbra, 
Quo  miserande  fugis?    lacet  ille  in  funere  longo, 
Quem  fremis,  et  iunctae  sentit  confinia  mortis,      615 
Obsitus  exhaustos  paedore  et  sanguine  vultus 
Eiectusque  die:  sors  leto  durior  omni, 
Crede  mihi!  Quaenam  immeritum  vitare  nepotem 
Causa  tibi?  confer  vultum  et  satiare  litanti 
Sanguine  venturasque  vices  et  funera  belli  620 

Pande  vel  infensus  vel  res  miserate  tuorum. 
Tunc  ego  et  optata  vetitam  transmittere  Lethen 
Puppe  dabo  placidumque  pia  tellure  reponam 
Et  Stygiis  mandabo  deis/     Mulcetur  honoris 
Muneribus  tingitque  genas,  dein  talia  reddit:  625 

'Cur  tibi  versanti  manes,  aequaeve  sacerdos, 
Lectus  ego  augurio  tantisque  potissimus  umbris, 
Qui  ventura  loquar?  satis  est  meminisse  priorum. 
Nostrane  praeclari,  pudeat,  consulta  nepotes 
Poscitis?  IUum,  illum  sacris  adhibete  nefastis,        630 
Qui  laeto  fodit  ense  patrem,  qui  semet  in  ortus 
Vertit  et  indignae  regerit  sua  pignora  matri. 
Et  nunc  ille  deos  Furiarumque  atra  fatigat 
Concilia  et  nostros  rogat  haec  in  proelia  manes. 


607  enim  in  vultu  P  I|  609  proligit  P  Dan.  ||  613  Exilium  P  || 
614  Quo  PH  I.eicl.  Quos  BG^SM  [|  615  fremis  P  Heinsius  premis 
ceteri  ||  616  exhaustos  HcfS  sec.  m.  exaustos  G  exhauato  P  ex- 
haustus  BG^s  pr.  m.  M  ||  626  tinguitque  PBSM  |  dehin  S 


108  P.  PAPmn  STATII 

Quodsi  adeo  placui  deflenda  in  tempora  vates,       635 
Dicam  equidem,  quo  me  Lachesis,  quo  torva  Megaera 
Usque  sinunt:  bellum,  innumero  venit  undique  bellum 
Agmine,  Lernaeosque  trahit  fatalis  alumnos 
Gradivus  stimulis;  lios  terrae  monstra  deumque 
Tela  manent  pulchrique  obitus  et  ab  igne  supremo  640 
Sontes  lege  morae.     Certa  est  victoria  Thebis, 
Ne  trepida,  nec  regna  ferox  germanus  habebit, 
Sed  Furias  geminumque  nefas  miserosque  per  enses 
(Ei  mihi!)  crudelis  vincit  pater.'     Haec  ubi  fatus, 
Labitur  et  flexa  dubios  ambage  relinquit.  645 

Interea  gelidam  Nemeen  et  conscia  laudis 
Herculeae  dumeta  vaga  legione  tenebant 
Inachidae;  iam  Sidonias  avertere  praedas, 
Sternere,  ferre  domos  ardent  instantque.     Quis  iras 
Flexerit,  unde  morae,  medius  quis  euntibus  error,  650 
Phoebe,  doce:  nos  rara  manent  exordia  famae. 

Marcidus  edomito  bellum  referebat  ab  Haemo 
Liber;  ibi  armiferos  geminae  iam  sidera  brumae 
Orgia  ferre  Getas  canumque  virescere  dorso 
Othryn  et  uvifera  Rhodopen  adsueverat  umbra,      655 
Et  iam  pampineos  materna  ad  moenia  currus 
Promovet;  effrenae  dextra  laevaque  sequuntur 
Lynces,  et  uda  mero  lambunt  retinacula  tigres. 
Post  exultantes  spolia  armentalia  portant 
Seminecesque  lupos  scissasque  Mimallones  ursas.    660 
Nec  comitatus  iners:  sunt  illic  Ira  Furorque 
Et  Metus  et  Virtus  et  numquam  sobrius  Ardor 
Succiduique  gradus  et  castra  simillima  regi. 


635  placuto  P  ||  643  Sed  furiae  codd.  Sed  furias  corr. 
Koestlinm  Per  furias  Peyraredus  Sed  furiae  geminaiitque  nefas 
Baeh/rensius  \\  645  reliquit  Pcrf  ]|  651  monent  P  ||  652  Marcidus 
Edono  Marklandus  \\  653  /gelidae  P  •/  t  geminae  P  7narg. 
gelidae  S  pr.  m.   G^Hgcd  |  sidera  P  sidere  BM  frigora  S  pr. 

m.  frigore  Ot^   cum  sidere  S  sec.  m.  Leid.  \\  655  uuiferaPj^r. 
m.  o  icaria  P  marg.  icaria  ceteri  uvifera  scripsi  (|  657  secuntur  B  c 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  109 

Isque  ubi  pulverea  Nemeen  effervere  nube  * 
Conspicit  et  *solem*  radiis  ignescere  ferri,  665 

Necdum  compositas  belli  in  certamina  Thebas, 
Concussus  visis,  quamquam  ore  et  pectore  marcet, 
Aeraque  tympanaque  et  biforem  reticere  tumultum 
Imperat,  attonitas  qui  circum  plurimus  aures, 
Atque  ita:  ^me  globus  iste  meamque  excindere  gentem  670 
Apparat;  ex  longo  recalet  furor;  hoc  mihi  saevum 
Argos  et  indomitae  bellum  ciet  ira  novercae. 
Usque  adeone  parum  cineri  data  mater  iniquo 
Natalesque  rogi  quaeque  ipse  micantia  sensi 
Fulgura?  Reliquias  etiam  fusaeque  sepulcrum         675 
Paelicis  et  residem  ferro  petit  impia  Theben. 
Nectam  fraude  moras;  illum,  illum  tendite  campum, 
Tendite,  io,  comites.'     Hyrcanae  ad  signa  iugales 
Intumuere  iubas,  dicto  prius  adstitit  arvis. 

Tempus  erat,  medii  cum  solem  in  culmina  mundi  680 
Tollit  anhela  dies,  ubi  tardus  hiantibus  arvis 
Stat  vapor  atque  omnes  admittunt  aethera  luci. 
Undarum  vocat  ille  deas  mediusque  silentum 
Incipit:  'agrestes  fluviorum  numina  Nymphae 
Et  nostri  pars  magna  gregis,  perferte  laborem,     685 
Quem  damus.    Argolicos  paulum  mihi  fontibus  amnes 
Stagnaque  et  errantes  obducite  pulvere  rivos. 
Praecipuam  Nemeen,  qua  nostra  in  moenia  bellis 
Nunc  iter,  ex  alto  fugiat  liquor;  adiuvat  ipse 
Phoebus  adhuc  summo,  cesset  ni  vestra  voluntas,  690 


664  ^ffervescere  P  sed  cf.  VII  795  Nemeam  effervescere 
Lindenbrogius  ||  665  solem  radiis  ignescere  ferri  codd.  et  edd. 
solis  r.  i.  ferrum  Madvigius  silvam  r.  i.  ferri  KoestUnm  coll. 
V  9  sq.  IX  592  et  solem  r.  vanescere  ferri  Baehrensius  ||  668 
bifore  P  ||  669  quisP  ||  670  globus  iste  PG  manus  ista  BG^SM  || 
671  ex  longo  PGT  et  longe  BG^-^SM  et  longo  Leid.  ||  674 
minantia  P  ||  676  impia  PG  improba  BM  |  687  arentes  Fegra- 
redus  ||  688  Praecipuam  nemeen  P  Praecipuus  nemeea  BG'^SM 
nemeen  Beh.  nemeos  r  Leid.  Praecipue  nemeen  G  nemeos 
TH  II  690  adhuc  PL  schol.  S  sec.  m.  ad  hoc  BMS  pr.  m. 


110  P.  PAPINII  STATII 

Limite;  vim  coeptis  indulgent  astra,  meaeque 

Aestifer  Erigones  spumat  canis.     Ite  volentes, 

Ite  in  operta  soli;  post  vos  ego  gurgite  pleno 

Eliciam,  et  quae  dona  meis  amplissima  sacris, 

Vester  habebit  bonos,  nocturnaque  furta  licentum  69& 

Cornipedum  et  cupidas  Faunorum  arcebo  rapinas.' 

Dixerat;  ast  illis  tenuis  percurrere  visus 

Ora  situs,  viridisque  comis  exhorruit  umor. 

Protinus  Inachios  haurit  sitis  ignea  campos: 

Difiugere  undae,  squalent  fontesque  lacusqucj         700 

Et  cava  ferventi  durescunt  flumina  limo. 

Aegra  solo  macies,  deceptum  margine  ripae 

Stat  pecus,  atque  amnes  quaerunt  armenta  natatos. 

Sic  ubi  se  magnis  refluus  suppressit  in  antris 

Nilus  et  Eoae  liquentia  pabula  brumae  705 

Ore  premit,  fumant  desertae  gurgite  valles 

Et  patris  undosi  sonitus  expectat  hiulca 

Aegyptos,  donec  Phariis  alimenta  rogatus 

Donet  agris  magnumque  inducat  messibus  annum. 

Aret  Lerna  nocens,  aret  Lyrcius  et  ingens  710 

Inachus  advolvensque  natantia  saxa  Charadrus 

tenerique  in  origine  culmi  702 

Inclinata  seges 


710  sq.  'aret  —  Inachus'  Priscian.  II  46  p.  72  H. 


692  volantes  P  ||  697  tenuis  PSB  (in  ras.)  GHT  tenuior  M 
Gronov.  tenuia  ora  Koestlinus  \  ^pcurrere  P  perurere  Koest- 
linus  II  698  Ora  sinus  Madvigius  Solque  sinus  Koestlinus  \ 
exaruit  Palatinus  VI  Gruteri  exaruit  vel  evanuit  (e  codd.) 
Heinsius  ||  702  sq.  Verha  tenerique  —  seges,  quae  desunt  in 
PBG^^S  pr.  m.  M  schol.,  exstant  in  marg.  S  et  CoTb.,  Beh.  1 
GgK  Leid.  r  m.  sec.  Petav.,  expunxi,  mutatis  versiculorum 
numeris  \\  702  in  margine  Barthius  ||  704  suppresserit  antris  P  || 
710  et  lyrcius  aret  et  P  ||  711  adverrensque  Brcpb  Dan.  \ 
carandrus  P  ||  Post  v.  715  in  solo  P  haec  leguntur:  Raptarunt 
{vel  Rapta  ruit)  phaetontis  equos  magnumque  laborem,  quMC 
uncis  inclusa  contextui  inserere  non  dubitavi,  quamvis  medela 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  111 

Et  numquam  in  ripis  audax  Erasinus  et  aequus 
Fluctibus  Asterion:  ille  alta  per  avia  notus 
Audiri  et  longe  pastorum  rumpere  somnos. 

Una  tamen  tacitas,  sed  iussu  numinis,  undas      715 
[Raptarunt  Phaethontis  equos  magnumque  laborem]  716 
Haec  quoque  secreta  nutrit  Langia  sub  umbra.       717 
Nondum  illi  raptus  dederat  lacrimabile  nomen 
Arcbemorus,  nec  fama  deae;  tamen  avia  servat 
Et  nemus  et  fluvium;  manet  ingens  gloria  nympham,  720 
Cum  tristem  Hypsipylen  ducibus  sudatus  Achaeis 
Ludus  et  atra  sacrum  recolet  trieteris  Ophelten. 

Ergo  nec  ardentes  clipeos  vectare  nec  artos 
Thoracum  nexus  (tantum  sitis  horrida  torret) 
Sufficiunt;  non  ora  modo  angustisque  perusti  725 

Faucibus,  interior  sed  vis  quatit;  aspera  pulsu 
Corda,  gelant  venae,  et  siccis  cruor  aeger  adhaeret 
Visceribus;  tunc  sole  putris,  tunc  pulvere  tellus 
Exhalat  calidam  nubem.     Non  spumeus  imber 
Manat  equum:  siccis  inlidunt  ora  lupatis,  730 

Ora  catenatas  procul  exertantia  linguas; 
Nec  legem  dominosve  pati,  sed  perfurit  arvis 
Flammatum  pecus.     Huc  illuc  impellit  Adrastus 
Exploratores,  si  stagna  Licymnia  restent, 
Si  quis  Amymones  superet  liquor:  omnia  caecis     735 

715.    717.    'Uua  —  umbra'    idem   I.    c.  —  717.   'Haec  — 
umbra'  idem  I  54  p.  41  H, 

nondum  adhibita.  Muellerris  {El.  Stat.  p.  24)  ita  corrigenda 
esse  censet:  Raptarat  Phaethontis  equo  magnoque  labore;  sed 
magis  arridet,  quod  Baehrensius  coniecit,  versum  post  v.  717 
inserendum  et  scribendum  esse:  Qua  fugit  (vel  vitat)  Phaethon- 
tis  equos  magnumque  laborem  ||  721  Dum  Barthius  ||  722  recolet 
H  Barthius  recolit  PBM  ||  724  arida  Schraderus  e  cod.  Leid. 
Wakefiddus  |  torret  PG  Leid.  Td  Heinsius  torquet  Ba*SM  || 
725  ore  Beh.  \  adaret  Baehrensius  ||  728  putri  P  ||  730  equie 
Peyraredus  \\  734  licymnia  S  lycumnia  P  lycimnia  BM  ||  735 
superest  BM 


112  P.  PAPINII  STATII 

Ignibus  hausta  sedent,  nec  spes  umentis  Olympi, 
Ceu  flavam  Libyen  desertaque  pulveris  Afri 
Conlustrent  nullaque  umbratam  nube  Syenen. 

Tandem  inter  silvas  (sic  Euhius  ipse  pararat) 
Errantes  subitam  pulchro  in  maerore  tuentur  740 

Hypsipylen;  illi  quamvis  et  ab  ubere  Opheltes 
Non  suus,  Inachii  proles  infausta  Lycurgi, 
Dependet  (neglecta  comam  nec  dives  amictu), 
Regales  tamen  ore  notae,  nec  mersus  acerbis 
Extat  honos.  Tunc  haec  adeo  stupefactus  Adrastus:  745 
*Diva  potens  nemorum  (nam  te  vultusque  pudorque 
Mortali  de  stirpe  negant),  succurre  propinquis 
Gentibus;  Arquitenens  seu  te  Latonia  casto 
De  grege  transmisit  thalamis,  seu  lapsus  ab  astris 
Non  humilis  fecundat  amor  (neque  enim  ipse  deorum  760 
Arbiter  Argolidum  thalamis  novus),  aspice  maesta 
Agmina.     Nos  ferro  meritas  excindere  Thebas 
Mens  tulit,  imbelli  sed  nunc  sitis  aspera  fato 
Submittitque  animos  et  inertia  robora  carpit. 
Da  fessis  in  rebus  opem,  seu  turbidus  amnis,         755 
Seu  tibi  foeda  palus;  nihil  hac  in  sorte  pudendum, 
Nil  humile  est;  tu  nunc  ventis  pluvioque  rogaris 
Pro  love,  tu  refugas  vires  et  pectora  bellis 
Exanimata  reple:  sic  hoc  tibi  sidere  dextro 
Crescat  onus.    Tantum  reduces  det  flectere  gressus  760 


quae  laeta  sub  isto  747 

Igne  poli  non  quaeris  aquas, 


739  pararat  P  parabat  ceteri  \\  741  ad  ubera  PH  ||  743  nec 
laeta  Bcrb  Beh.  1  Dan.  ||  747  sg.  Verha  quae  laeta  —  aquas, 
quae  desunt  in  P,  leguntur  in  ceteris,  expunxi  et  numeros 
versuum  mutavi  \\  748  arquitenens  Pr  arcitenens  M  arcytenens 
Bb  architenens  G  cf.  Achill.  1  682  \\  753  aspera  PGR  Beh. 
Colb.  anxia  B  M  ansia  S  ||  757  venis  Baehrensius  ||  758  tu  pectora 
Barthius  \  beUis  P  bello  ceteri  \\  760  Crescat  honos  P  ditabere 
Burmannus  Sec. 


THEBAIDOS  LIB.  IV.  113 

luppiter,  0  quanta  belli  donabere  praeda! 
Dircaeos  tibi,  diva,  greges  numerumque  rependam 
Sanguinis,  et  magna  lucus  signabitur  ara/ 
Dixit,  et  orantis  media  inter  anhelitus  ardens 
Verba  rapit,  cursuque  animae  labat  arida  lingua;    765 
Idem  omnes  pallorque  viros  fiatusque  soluti 
Oris  habet.     Reddit  demisso  Lemnia  vultu: 
^Diva  quidem  vobis,  etsi  caelestis  origo  est, 
Unde  ego?  mortales  utinam  haut  transgressa  fuissem 
Luctibus!    Altricem  mandati  cernitis  orbam  770 

Pignoris;  at  nostris  an  quis  sinus  uberaque  ulla, 
Scit  deus,  et  nobis  regnum  tameu  et  pater  ingens. 
Sed  quid  ego  haec,  fessosque  optatis  demoror  uudis? 
Mecum  age  nunc,  si  forte  vado  Langia  perennes 
Servat  aquas;  solet  et  rabidi  sub  limite  Cancri      775 
Semper,  et  Icarii  quamvis  iuba  fulguret  astri, 
Ire  tamen.'     Simul  haerentem,  ne  tarda  Pelasgis 
Dux  foret,  a  miserum  vicino  caespite  alumnum 
(Sic  Parcae  volvere)  locat  ponique  negantis 
Floribus  adgestis  et  amico  murmure  dulces  780 

Solatur  lacrimas:  qualis  Berecyntia  mater, 
Dum  parvum  circa  inbet  exultare  Tonantem 
Curetas  trepidos;  illi  certantia  plaudunt 
Orgia,  sed  magnis  resonat  vagitibus  Ide. 

At  puer  in  gremio  vernae  telluris  et  alto  785 

Gramine  nunc  faciles  sternit  procursibus  herbas 


763  SangTiinis  et  P  Plebis  et  hic  BG^sm  H  767  rediit  P  j| 
771  nostri  sanguis  P  {rec.  m.  quis  suprascr.)  \\  773  Sed  quid  ego 
haec?]  Cf.  VIII  65  XI  83  sq.  \  optatos  P  H  775  rabidi  Pc  Beh. 
rapidi  BM  |  limite  P  pr.  m.  (t  lumine  rec.  m.  suprascr.)  BeJi.  1 
6  limine  pcMS  pr.  m.  B  pr.  m.  lumine  B  rec.  m.  S  aZ.  m.  GHT 
Beh.  2  sidere  D  ||  776  fulguret  P  pr.  m.  P^G^S  al.  m.  L  fulgu- 
rat  S  pr.  m.  rbOH  Beh.  Dan.  x  fulgorat  B  fulgura  et  P  rec. 
m.  iubar  urgueat  Baehrensius  ||  779  ponique  negantis  lemma 
schol.  Bamb.  et  Faris.  Crronovius  ponitque  negantem  PBO*Mr 
{suprascr.  t  poni  t  negantes)  ponique  negantem  D  ||  782  parvum 
circa  PGT  Leid.  Beh.  6  circa  parvum  BO^M 

STATn  Thebais.  8 


114  p.  PApmn  STATii 

In  vultum  nitens,  caram  modo  lactis  egeno 

Nutricem  plangore  ciens  iterumque  renidens 

Et  teneris  meditans  verba  inluctantia  labris 

Miratur  nemorum  strepitus  aut  obvia  carpit  790 

Aut  patulo  trabit  ore  diem  nemorique  malorum 

Inscius  et  vitae  multum  securus  inerrat. 

Sic  tener  Odrysia  Mavors  nive,  sic  puer  ales 

Vertice  Maenalio,  talis  per  litora  reptans 

Improbus  Ortygiae  latus  inclinabat  Apollo.  796 

Illi  per  dumos  et  opaca  virentibus  umbris 
Devia  pars  cingunt,  pars  arta  plebe  sequuntur 
Praecelerantque  ducem.    Medium  subit  illa  per  agmen 
Non  bumili  festina  modo;  iamque  amne  propinquo 
Rauca  sonat  vallis,  saxosumque  impulit  aures         800 
Murmur:  ibi  exultans  conclamat  ab  agmine  primus 
Sicut  erat  levibus  tollens  vexilla  maniplis 
Argus  ^aquae!'  longusque  virum  super  ora  cucurrit 
Clamor  'aquae!'    Sic  Ambracii  per  litora  ponti 
Nauticus  in  remis  iuvenum  monstrante  magistro    806 
Fit  sonus  inque  vicem  contra  percussa  reclamat 
Terra,  salutatus  cum  Leucada  pandit  Apollo. 
Incubuere  vadis  passim  discrimine  nuUo 
Turba  simul  primique,  nequit  secemere  mixtos 
Aequa  sitis,  frenata  suis  in  curribus  intrant  810 

Armenta,  et  pleni  dominis  armisque  feruntur 
Quadripedes;  bos  turbo  rapax,  hos  lubrica  fallunt 
Saxa,  nec  implicitos  fluvio  reverentia  reges 
Proterere  aut  mersisse  vado  clamantis  amici 
Ora.    Fremunt  undae,  longusque  a  fontibus  amnis  816 


787  egenus  Friesemannus  ||  788  clangore  PBM  clamore  G 
Beh.',  corr.  BaeJvrensius  vagore  WaJcefleldus  \\  789  eluctantia 
WopkensitiS  ||  797  alta  P  ]  secuntur  Bc  ||  799  omne  P  I|  803  Arcas 
Pp  Argas  r  Archas  G  ||  810  in  cursibus  B  pr.  m.  Beh.  7nf  Q 
m.  pr.  incursibus  r  Ungerus  \\  812  Quadripedes  Brb  Quadru- 
pedes  PM  cf.  VII  109  Verg.  Aen.  XI  714  Bibb.  prolegg. 
p.  431  I  turba  PPcSrbcD  Behh. 


THEBAmOS  LIB.  IV  115 

Diripitur,  modo  lene  virens  et  gurgite  puro 
Perspicuus  nunc  sordet  aquis  egestus  ab  imis 
Alveus;  inde  tori  riparum  et  proruta  turbant 
Gramina;  iam  crassus  caenoque  et  pulvere  sordens, 
Quamquam  expleta  sitis,  bibitur  tamen.  Agmina  bello  820 
Decertare  putes  iustumque  in  gurgite  Martem 
Perfurere  aut  captam  tolli  victoribus  urbem. 

Atque  aliquis  regum  medio  circumfluus  amni: 
^Silvarum,  Nemea,  longe  regina  virentum, 
Lecta  lovi  sedes,  quae  tum  non  Herculis  actis       825 
Dura  magis,  rabidi  cum  colla  comantia  monstri 
Angeret  et  tumidos  animam  angustaret  in  artus: 
Hac  saevisse  tenus  populorum  in  coepta  tuorum 
Sufficiat;  tuque  o  cunctis  insuete  domari 
Solibus,  aeternae  largitor  corniger  undae,  830 

Laetus  eas,  quacumque  domo  gelida  ora  resolvis 
Immortale  tumens;  neque  enim  tibi  cana  repostas 
Bruma  nives  raptasque  alio  de  fonte  refundit 
Arcus  aquas  gravidive  indulgent  nubila  Cori, 
Sed  tuus  et  nulli  ruis  expugnabilis  astro.  836 

Te  nec  Apollineus  Ladon  nec  Xanthus  uterque 
Spercheosque  minax  Centaureusque  Lycormas 
Praestiterint;  tu  pace  mihi,  tu  nube  sub  ipsa 
Armorum  festasque  super  celebrabere  mensas. 
A  love  primus  honos,  bellis  modo  laetus  ovantes  840 


817  Perspicuis  Heinsius  |  egressus  Ptf  |  imis  P  imo  ce- 
teri  II  818  tori  P  toros  ceteri  f|  819  sordens  P  torrens  ceteri  || 
820  belli  P  certe  P°  bellum  MarJclandus  \\  821  iustumve  MarJc- 
landus  \\  822  aut  PGL  MarUandus  et  BG'SM  ||  825  ioui  Pm 
iouis  BSPCQ2jj  I  q^g^Q  ^yyjy^  Q^^  j)  scripsi  quam  tu  Pp  quam 
tum  BSc  qua  tum  G^  quantum  M  quam  nunc  m  edd.  \\  826  co- 
mantia  P  Beli.  Leid.  S  al  m.  minantia  BG^s  pr.  m.  M  jj 
827  Frangeret  Schraderus  \\  828  Hac  cessasse  Buebnerus  \  in 
coepta  corr.  idem  incoepta  Bb  incepta  PM  ||  832—842  desunt 
in  G^  II  834  indulgens  P  ||  837  Spercheosque  G  m.  pr.  scripsi 
cf.  Ach.  I  102  Spercheusque  P  Sperchiusque  ceteri  Sperchiusve 
Lachmannus  \\  840  belli  d"  Bentleius 

8* 


116  P.  PAPINE  STATII  THEB.  LIB.  IV. 

Accipias  fessisque  libens  iterum  hospita  pandas 
Flumina  defensasque  velis  agnoscere  turmas/ 

841  sq.  ^Accipias  —  flumina'  Priscian.  VII  8,  36  et  12, 
65  p.  317.  342  H. 


842  defensasque  P  defessasque  t  defensas  Leid.  defessasque 
BSPOM  II  CODEX  IVLIANI  VC  |  FINIT  LIBER  QVARTVS 
STATH  POETAE  •  INCIPIT  STATH  POETAE  THEBAID . 
LIBER  QVINTVS.  |  TPSIFILE  DVM  DAM  |  NA .  REFERT 
MAIORA  I  RECIPIT  •  P 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER   V. 


Pulsa  sitis  fluvio,  populataque  gurgitis  alveum 
Agmina  linquebant  ripas  amnemque  minorem; 
Acrior  et  campum  sonipes  rapit  et  pedes  arva 
Implet  ovans,  rediere  viris  animique  minaeque 
Votaque,  sanguineis  mixtum  ceu  fontibus  ignem       6 
Hausissent  belli  magnasque  in  proelia  mentes. 
Dispositi  in  turmas  rursus  legemque  severi 
Ordinis,  ut  cuique  ante  locus  ductorque,  monentur 
Instaurare  vias.     Tellus  iam  pulvere  primo 
Crescit,  et  armorum  transmittunt  fulgura  silvae.      10 
Qualia  trans  pontum  Phariis  defensa  serenis 
Rauca  Paraetonio  decedunt  agmina  Nilo, 
Cum  fera  ponit  biems:  illae  clangore  fugaci, 
Umbra  fretis  arvisque,  volant,  sonat  avius  aether. 
lam  Borean  imbresque  pati,  iam  nare  solutis  15 

Amnibus  et  nudo  iuvat  aestivare  sub  Haemo. 

Hic  rursus  simili  procerum  vallante  corona 
Dux  Talaionides,  antiqua  ut  forte  sub  orno 


1  altum  P  aluuin  BG^SMjl^  Post  hunc  v.  in  P  inter  lineas 
legiiur  liaec  glossa :  IUum  etenim  ardor  sitientium  exsiccarat  || 
3  arma  P  ||  6  sanguinei  Beh.  7td  \\  S  moner&'^  P  II  H  deprensa 
Pb  II  13  cogit  P  I  sagaci  Beh.  (1  14  arduus  3Iu£lleru3  arcticus 
Baehrensius  j|  18  antiqua  forte  {om.  ut)  6 


118  P.  PAPINII  STATII 

Stabat,  et  admoti  nixus  Polynicis  in  hastam: 
^At  tamen,  o  quaecumque  es'  ait,  *cui,  gloria  tanta,  20 
Venimus  innumerae  fatum  debere  cohortes 
(Quem  non  ipse  deum  sator  aspernetur  honorem): 
Dic  age,  quando  tuis  alacres  absistimus  undis, 
Quae  domus  aut  tellus,  animam  quibus  hauseris  astris? 
Dic,  quis  etille  pater?  neque  enim  tibi  numina  longe,  25 
Transierit  fortuna  licet,  maiorque  per  ora 
Sanguis,  et  adflicto  spirat  reverentia  vultu.' 

Ingemit,  et  paulum  fletu  cunctata  modesto 
Lemnias  orsa  refert:  ^lmmania  vulnera,  rector, 
Integrare  iubes,  Furias  et  Lemnon  et  artis  30 

Arma  inserta  toris  debellatosque  pudendo 
Ense  mares;  redit  ecce  nefas  et  frigida  cordi 
Eumenis.    0  miserae,  quibus  hic  furor  additus!  o  nox! 
0  pater!  illa  ego  nam,  pudeat  ne  forte  benignae 
Hospitis,  illa,  duces,  raptum  quae  sola  parentem     35 
Occului.     Quid  longa  malis  exordia  necto? 
Et  vos  arma  vocant  magnique  in  corde  paratus. 
Hoc  memorasse  sat  est:  claro  generata  Thoante 
Servitium  Hypsipyle  vestri  fero  capta  Lycurgi.' 

Advertere  animos,  maiorque  et  honora  videri       40 
Parque  operi  tanto;  cunctis  tunc  noscere  casus 
Ortus  amor,  pater  ante  alios  hortatur  Adrastus: 
'Immo  age,  dum  primi  longe  damus  agmina  vulgi 
Nec  facilis  Nemea  latas  evolvere  vires, 
Quippe  obtenta  comis  et  ineluctabilis  umbra,  45 

Pande  nefas  laudesque  tuas  gemitusque  tuorum, 

35  sq.  'raptum  ~  occului*  Priscian.  X  6,  34  p.  526  H.  — 
39.  'servitium  —  Lycurgi'  schol.  Theb.  V  498  p.  186  L.  — 
44.  'nec  facilis  —  vires'  Priscian.  VII  2,  5  p.  287  H. 

20  sq.  cui  g.  t.  Venimus,  innumerae  et  fantur  Sand' 
stroemius  cui,  gloria  tanta,  Vovimus  i.  fanum  Muellerus  cui 
gloria  tanta  {sc.  est),  En  uni  {sc.  tibi)  innumeras  f.  d.  c. 
Baehrensius  \\  23  absistimus  P  adsistimus  ceteri  ||  30  atris  H 
Muellerus  \\  41  patri  tanto  Koestlinu^ 


THEBAIDOS  LIB.  Y.  119 

Unde  lios  ad  venias  regno  deiecta  labores. 
Dulce  loqui  miseris  veteresque  reducere  questns/ 

Incipit:  ^Aegaeo  premitur  circumflua  Nereo 
Lemnos,  ubi  ignifera  fessus  respirat  ab  Aetna  50 

Mulciber;  ingenti  tellurem  proximus  umbra 
Vestit  Athos  nemorumque   obscurat  imagine  pontum; 
Thraces  arant  contra,   Thracum  fatalia  nobis 
Litora,  et  inde  nefas.    Florebat  dives  alumnis 
Terra,  nec  illa  Samo  fama  Delove  sonanti  55 

Peior  et  innumeris  quas  spumifer  adsilit  Aegon. 
Dis  visum  turbare  domos,  nec  pectora  culpa 
Nostra  vacant:  nullos  Veneri  sacravimus  ignes, 
Nulla  deae  sedes;  movet  et  caelestia  quondam 
Corda  dolor  lentoque  inrepunt  agmine  Poenae.         60 
Illa  Paphon  veterem  centumque  altaria  linquens 
Nec  vultu  nec  crine  prior  solvisse  iugalem 
Ceston  et  Idalias  procul  ablegasse  volucres 
Fertur;  erant  certe,  media  quae  noctis  in  umbra 
Divam  alios  ignes  maioraque  tela  gerentem  65 

Tartareas  inter  thalamis  volitasse  sorores 
Vulgarent;  utque  implicitis  arcana  domorum 
Anguibus  et  saeva  formidine  cuncta  replevit 
Limina  nec  fidi  populum  miserata  mariti, 
Protinus  a  Lemno  teneri  fugistis  Amores,  70 

Mutus  Hymen  versaeque  faces  et  frigida  iusti 
Cura  tori!  nullae  redeunt  in  gaudia  noctes, 
Nullus  in  amplexu  sopor  est,  Odia  aspera  ubique 
Et  Furor  et  medio  recubat  Discordia  lecto. 
Cura  viris  tumidos  adversa  Thracas  in  ora  75 

Eruere  et  saevam  bellando  frangere  gentem. 
Cumque  domus  contra  stantesque  in  litore  nati. 


48.  'dulce  —  miseris'  schol.  1  c. 


47  advenias  codd.  edd.,  corr.  Baehremiits  \\  68  nupta  re- 
plesset  P  II  71  Mutus  PB^  Motus  G*SB  al.  m.  M 


120  P.  PAPINII  STATII 

Dulcius  Edonas  Memes  Arctonque  prementem 
Excipere,  aut  tandem  tacita  post  proelia  nocte 
Fractorum  subitas  torrentum  audire  ruinas.  80 

Illae  autem  tristes  (nam  me  tunc  libera  curis 
Virginitas  annique  tegunt)  sub  nocte  dieque 
Adsiduis  aegrae  in  lacrimis  solantia  miscent 
Conloquia,  aut  saevam  spectant  trans  aequora  Thracen. 
Sol  operum  medius  summo  librabat  Olympo         86 
Lucentes,  ceu  staret,  equos;  quater  axe  sereno 
Intonuit,  quater  antra  dei  fumantis  anhelos 
Exeruere  apices,  ventisque  absentibus  Aegon 
Motus  et  ingenti  percussit  litora  ponto: 
Cum  subito  horrendas  aevi  matura  Polyxo  90 

Tollitur  in  furias  thalamisque  insueta  relictis 
Evolat.     Insano  veluti  Teumesia  thyias 
Rapta  deo,  cum  sacra  vocant  Idaeaque  suadet 
Buxus  et  a  summis  auditus  montibus  Euhan: 
Sic  erecta  genas  aciemque  offusa  trementi  96 

Sanguine  desertam  rabidis  clamoribus  urbem 
Exagitat,  clausasque  domus  et  limina  pulsans 
Concilium  vocat;  infelix  comitatus  eunti 
Haerebant  nati.    Atque  illa  non  segnius  omnes 


78.  'Tristius  Edonas  h.  Hebrumque  nivalem'  Serv.  ad 
Aen,  XII  365.  'Dulcius  Edonas  Iiiemes  h.  n.'  comment.  Ber- 
nens.  ad  Lucan.  I  676  p.  44,  25  U.  —  94.  'et  —  Euhan' 
Priscian  VI  6,  29  p.  220  H. 


78  Tristius  Serv.  \  Edonas  Serv.  (^Statius  et  Virgilium  et 
artem  secutus  ait:  Tristius  Edonas  etc.')  comm.  Bern.  ad 
Lucan.  edd.  inde  a  Gronov.  edonias  codd.  cf.  XII  733.  NO' 
tandum  est  apud  Sil  It.  IV  776  et  Lucanum  I  675  negJecta 
quantitate  gra^ca  legi  Edonis  |  prementem  P  frementem  ceteri  | 
Hebrumque  nivalem  Serv.  \\  82  sub  om.  x  unde  Bentleius  coni. 
noctemque  diemque  vel  noctesque  diesque  coll.  Ach.  I  637  || 
83  in  om.  BM  1|  84  Alloquia  3Iarklandus  \\  92  thyias  P  thyas 
BM  edd.  II  95  exserta  genas  TJngerus;  at  cf.  II  506  Ach.  1764  \ 
offusa  Heinsius  effusa  codd.  \\  96  deiectam  Barthius  |j  rapidis  P 
Beh.  GTr;r  II  99  illae  codd.  edd.,  coir.  Baehrensius 


THEBAIDOS  LIB.  V.  121 

Erumpunt  tectis,  summasque  ad  Pallados  arces      100 
Impetus:  huc  propere  stipamur  et  ordine  nullo 
Congestae;  stricto  mox  ense  silentia  iussit 
Hortatrix  scelerum  et  medio  sic  orsa  profari: 
*Eem  summam  instinctu  superum  meritique  doloris, 
0  viduae  (firmate  animos  et  pellite  sexum!)  105 

Lemniades,  sancire  paro;  si  taedet  inanes 
Aetemum  servare  domos  turpemque  iuventae 
Flore  situm  et  longis  steriles  in  luctibus  annos, 
Inveni,  promitto,  viam  (nec  numina  desunt), 
Qua  renovanda  Venus:  modo  par  insumite  robur    110 
Luctibus,  atque  adeo  primum  hoc  mihi  noscere  detur. 
Tertia  canet  hiems;  cui  conubialia  vincla 
Aut  thalami  secretus  honos?  cui  coniuge  pectus 
Intepuit?  cuius  vidit  Lucina  labores? 
Dicite,  vel  iustos  cuius  pulsantia  menses  116 

Vota  tument?  qua  pace  feras  volucresque  iugari 
Mos  datus.     Heu  segnes!  potuitne  ultricia  Graius 
Yirginibus  dare  tela  pater  laetusque  dolorum 
Sanguine  securos  iuvenum  perfundere  somnos? 
At  nos  vulgus  iners!  quodsi  propioribus  actis  120 

Est  opus,  ecce  animos  doceat  Rhodopeia  coniunx, 
Ulta  manu  thalamos  pariterque  epulata  marito. 
Nec  vos  immunis  scelerum  securave  cogo. 
Plena  mihi  domus  atque  ingens,  en  cernite,  sudor. 
Quattuor  hos  una,  decus  et  solacia  patris,  126 

In  gremio,  licet  amplexu  lacrimisque  morentur, 
Transadigam  ferro  saniemque  et  vulnera  fratrum 


112.  'tertia  —  vincla'   schol.  Theb.  V  160  p.  170  L. 
117  sq.  'ultricia  —  pater'  Priscian.  VII  14,  70  p.  348  H. 


103  orsa  corr.  Bentleius  ausa  codd.  \\  108  Flere  Bernartius  \ 
longos  P  II  109  deerunt  Heinsius  ||  113  thalami  Pg  (cum  ras.) 
Gronqv.  thalamis  BG^M  |  cui  PG  Colh.  scliol.  quae  Bb  Dan. 
quod  M  II  117  grauis  rcH  graiis  c^m  ||  119  sq.  somuos,  At  n.  v. 
iners?   distinxit  Weherus  \\  126  moretur  P 


122  P.  PAPINII  STATn 

Miscebo  patremque  super  spirantibus  addam. 
Ecqua  tot  in  caedes  animum  promittit?'  Agebat 
Pluribus;  adverso  nituerunt  vela  proftlndo:  130 

Lemnia  classis  erat.     Rapuit  gavissa  Polyxo 
Fortunam  atque  iterat:  "Superisne  vocantibus  ultro 
Desumus?  ecce  rates!  deus  hos,  deus  ultor  in  iras 
Apportat  coeptisque  favet.     Nec  imago  quietis 
Vana  meae:  nudo  stabat  Venus  ense,  videri  135 

Clara  mihi  somnosque  super  ^quid  perditis  aevum?' 
Inquit  'age  aversis  thalamos  purgate  maritis. 
Ipsa  faces  alias  melioraque  foedera  iungam.' 
Dixit,  et  hoc  ferrum  stratis,  hoc,  credite,  ferrum 
Imposuit.    Quin  o  miserae,  dum  tempus  agi  rem,  140 
Consulite;  en  validis  spumant  eversa  lacertis 
Aequora,  Bistonides  veniunt  fortasse  maritae." 
Hinc  stimuli  ingentes,  magnusque  advolvitur  astris 
Clamor.     Amazonio  Scythiam  fervere  tumultu 
Lunatumque  putes  agmen  descendere,  ubi  arma      145 
Indulget  pater  et  saevi  movet  ostia  belli. 
Nec  varius  fremor  aut  studia  in  contraria  rapta 
Dissensus  ut  plebe  solet:  furor  omnibus  idem, 
Idem  animus  solare  domos  iuvenumque  senumque 
Praecipitare  colos  plenisque  adfrangere  parvos        150 
Uberibus  ferroque  omnes  exire  per  annos. 
Tunc  viridi  luco  (lucus  iuga  celsa  Minervae 
Propter  opacat  humum  niger  ipse,  sed  insuper  ingens 
Mons  premit  et  gemina  pereunt  caligine  soles), 
Hic  sanxere  fidem,  tu  Martia  testis  Enyo  155 

Atque  inferna  Ceres,  Stygiaeque  Acheronte  recluso 
Ante  preces  venefe  deae;  sed  fallit  ubique 
Mixta  Venus,  Venus  arma  tenet,  Venus  admovet  iras. 


128  simul  {rec.  m.  suprascr.  t  super)  P  ||  135  nuda  P  j;  136  som- 
noque  P  ||  140  agi  corr.  Heinsius  agit  codd.  ||  141  invalidi  P  11 
146  ostilia  P  hostia  BSM  ||  147  rapti  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius  || 
151  saevire  Luc.  Muellerus  \\  152  viridi  luco  P  viridis  late  B  G^SM 


THEBAIDOS  LIB.  V.  ^  123 

Nec  de  more  cruor:  natum  Charopeia  coniunx 
Obtulit,  accingunt  sese  et  mirantia  ferro  160 

Pectora  congestisque  avidae  simul  undique  dextris 
Perfringunt,  ac  dulce  nefas  in  sanguine  vivo 
Coniurant,  matremque  recens  circumvolat  umbra. 
Talia  cernenti  mihi  quantus  in  ossibus  horror, 
Quisve  per  ora  color!  qualis  cum  cerva  cruentis     165 
Circumventa  lupis,  nullum  cui  pectore  moUi 
Robur  et  in  volucri  tenuis  fiducia  cursu, 
Praecipitat  suspensa  fugam,  iam  iamque  teneri 
Credit  et  elusos  audit  concurrere  morsus. 
Illi  aderant;  primis  iamque  offendere  carinae  170 

Litoribus,  certant  saltu  contingere  terram 
Praecipites.     Miseri,  quos  non  aut  horrida  virtus 
Marte  sub  Odrysio,  aut  medii  inclementia  ponti 
Hauserit!  Alta  etiam  superum  delubra  vaporant 
Promissasque  trahunt  pecudes:  niger  omnibus  aris  175 
Ignis,  et  in  nullis  spirat  deus  integer  extis. 
Tardius  umenti  noctem,  deiecit  Olympo 
luppiter  et  versum  miti,  reor,  aethera  cura 
Sustinuit,  dum  fata  vetat,  nec  longius  umquam 
Cessavere  novae  perfecto  sole  tenebrae.  180 

Sera  tamen  mundo  venerunt  astra,  sed  illis 
Et  Paros  et  nemorosa  Thasos  crebraeque  relucent 
Cyclades;  una  gravi  penitus  latet  obruta  caelo 
Lemnos ,  in  hanc  tristes  nebulae,  et  plaga  caeca  superne 
Texitur,  una  vagis  Lemnos  non  agnita  nautis.        185 
lam  domibus  fusi  et  nemorum  per  opaca  sacrorum 
Ditibus  indulgent  epulis  vacuantque  profundo 
Aurum  immane  mero,  dum  quae  per  Strymona  pugnae, 
Quis  Rhodope  gelidove  labor  sudatus  in  Haemo, 
Enumerare  vacat.    Nec  non,  manus  impia,  nuptae  190 

169  caropeia  PM  ||  161  congestis  (om.  que)  <f  ||  166  pectora 
P  II  169  audet  P  ||  179  vetant  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius 
dabant  Madvigius\\  182  paros  P  Gronov.  paphos  BO^m  pharos  O 
Samos  Barthius  11  185  leninon  P 


124  P.  PAPINII  STATII 

Serta  inter  festasque  dapes  quo  maxima  cultu 
Quaeque  iacent;  dederat  mites  Cytlierea  suprema 
Nocte  viros  longoque  brevem  post  tempore  pacem 
Nequiquam  et  miseros  perituro  adflaverat  igni. 
Conticuere  cliori,  dapibus  ludoque  licenti  195 

Fit  modus  et  primae  decrescunt  murmura  noctis, 
Cum  consanguinei  mixtus  caligine  Leti 
Rore  madens  Stygio  morituram  amplectitur  urbem 
Somnus  et  implacido  fundit  gravia  otia  cornu 
Secernitque  viros.     Vigilant  nuptaeque  nurusque     200 
In  scelus,  atque  hilares  acuunt  fera  tela  Sorores. 
Invasere  nefas,  cuncto  sua  regnat  Erinys 
Pectore.    Non  aliter  Scythicos  armenta  per  agros 
Hyrcanae  clausere  leae,  quas  exigit  ortu 
Prima  fames,  avidique  implorant  ubera  nati.  205 

Quos  tibi  nam,  dubito,  scelerum  de  mille  figuris 
Expediam  casus.    Elymum  temeraria  Gorge 
Evinctum  ramis  altaque  in  mole  tapetum 
Efflantem  somno  crescentia  vina  superstans 
Vulnera  disiecta  rimatur  veste,  sed  illum  210 

Infelix  sopor  admota  sub  morte  refugit. 
Turbidus  incertumque  oculis  vigilantibus  hostem 
Occupat  amplexu,  nec  segnius  illa  tenentis 
Pone  adigit  costas,  donec  sua  pectora  ferro 
Tangeret.     Is  demum  sceleri  modus;  ora  supinat    215 
Blandus  adhuc  oculisque  tremens  et  murmure  Gorgen 

212  sq.  'turbidus  —  amplexu'  Priscian.  V  5,  27  p.  169  H. 


195  thori  rf  prob.  Bentleio  ||  199  inplacido  PB  {ex  inplacito 
corr.)  implicito  pnr  Beh.  quattuor  Fdlat.  Gruteri  Lips.  proh. 
Heinsio  ||  204  Noctumae  c.  lupae  Friesemannus  \  exiit  P  |  antro 
Lachmannus  \\  205  avidi  cum  Muellerus  I|  206  Interpunctionem 
corr.  Lachmannus  \  tibi  iam  Baeh/rensius  ||  207  helymum  P 
sicut  legitur  apud  Verg.  Aen.  V  73.  300  nelimum  BM  eli- 
mum  G  Elymum  scripsi,  nam  graeee  est  "EXv^og;  ita  legit  Serv. 
ad  Aen.  V  73.  Cf.  Ov.  Met.  XII 455  ||  212  incertusque  Prisc.  HB 
{corr.  ex  incertumque)  |  vilantibus  P  ||  216  per  murmura  6  prdb. 
Bentleio  Burmannus  e  codd. 


THEBAIDOS  LIB.  V.  125 

Quaerit  et  indigno  non  solvit  braccliia  collo. 
Non  ego  nunc  vulgi  quamquam  crudelia  pandam 
Funera,  sed  propria  luctus  de  stirpe  recordor: 
Quod  te,  flave  Cydon,  quod  te  per  colla  refusis     220 
Intactum,  Crenaee,  comis  (quibus  ubera  mecum 
Obliquumque  a  patre  genus)  fortemque,  timebam 
Quem  desponsa,  Gyan  vidi  lapsare  cruentae 
Vulnere  Myrmidones,  quodque  inter  serta  torosque 
Barbara  ludentem  fodiebat  Epopea  mater.  225 

Flet  super  aequaevum  soror  exarmata  Lycaste 
Cydimon,  heu  similes  perituro  in  corpore  vultus 
Aspiciens  floremque  genae  et  quas  finxerat  auro 
Tpsa  comas,  cum  saeva  parens  iam  coniuge  fuso 
Adstitit  impellitque  minis  atque  inserit  ensem.       230 
Ut  fera,  quae  rabiem  placido  desueta  magistro 
Tardius  arma  movet  stimulisque  et  verbere  crebro 
In  mores  negat  ire  suos,  sic  illa  iacenti 
Incidit  undantemque  sinu  conlapsa  cruorem 
Excipit  et  laceros  premit  in  nova  vulnera  crines.  235 
Ut  vero  Alcimeden  etiamnunc  murmure  trunco 
Ferre  patris  vultus  et  egentem  sanguinis  ensem 
Conspexi,  riguere  comae  atque  in  viscera  saevus 
Horror  iit:  meus  ille  Thoas,  mea  dira  videri 
Dextra  mihi!    Extemplo  thalamis  turbata  paternis  240 
Inferor.     Ille  quidem  dudum  (quis  magna  tuenti 
Somnus?)  agit  versans  secum,  etsi  lata  recessit 
Urbe  domus,  quinam  strepitus,  quae  murmura  noctis, 
Cur  fremibunda  quies?    Trepido  scelus  ordine  pando, 


221  crene§  Prb  ||  224  mynnidones  P  myrmidonis  cetcri 
quemque   mal.    Gronovius   ||   228   fixerat  P  {apud    Muellerum, 

equidem  nihil  adnotavi)  T  vixerat  H  ||  230  inserit  P  •/.  in- 
gerit  P  marg.  \\  231  rabiem  placido  PO  rabie  placido  Beh. 
placido  rabiem  BG^SM  ||  232  et  om.  P  ||  236  alciden  P  alci- 
medon  Beh.  \  etiamnunc  PT  etiamnum  ceteri  \  in  murmure 
truncos  codd.   murmure  trunco  corr.  Barthius 


126  P-  PAPINII  STATII 

Quis  dolor,  unde  animi:  "vis  nulla  arcere  furentes;  245 
Hac  sequere,  o  miserande ;  premunt  aderuntque  moranti, 
Et  mecum  fortasse  cades."    His  motus  et  artus 
Erexit  stratis.     Ferimur  per  devia  vastae 
Urbis  et  ingentem  nocturnae  caedis  acervum 
Passim,  ut  quosque  sacris  crudelis  vespera  lucis    250 
Straverat,  occulta  speculamur  nube  latentes. 
Hic  impressa  toris  ora  extantesque  reclusis 
Pectoribus  capulos  magnarum  et  fragmina  trunca 
Hastarum  et  ferro  laceras  per  corpora  vestes, 
Crateras  pronos  epulasque  in  caede  natantes  255 

Cernere  erat,  iugulisque  modo  torrentis  apertis 
Sanguine  permixto  redeuntem  in  pocula  Bacchum. 
Hic  iuvenum  manus  et  nullis  violabilis  armis 
Turba  senes,  positique  patrum  super  ora  gementum 
Semineces  pueri  trepidas  in  limine  vitae  260 

Singultant  animas.     Gelida  non  saevius  Ossa 
Luxuriant  Lapitharum  epulae,  si  quando  profundo 
Nubigenae  caluere  mero;  vix  primus  ab  ira 
Pallor,  et  impulsis  surgunt  ad  proelia  mensis. 
Tunc  primum  sese  trepidis  sub  nocte  Thyoneus     265 
Detexit,  nato  portans  extrema  Thoanti 
Subsidia,  et  multa  subitus  cum  luce  refulsit. 
Agnovi:  non  ille  quidem  turgentia  sertis 
Tempora  nec  flava  crinem  distinxerat  uva: 
Nubilus  indignumque  oculis  liquentibus  imbrem      270 
Adloquitur:  "Dum  fata  dabant  tibi,  nate,  potentem 
Lemnon  et  externis  etiam  servare  timendam 
Gentibus,  haut  umquam  iusto  mea  cura  labori 
Destitit:  absciderunt  tristes  crudelia  Parcae 
Stamina,  nec  dictis,  supplex  quae  plurima  fudi      275 
Ante  lovem  frustra,  lacrimisque  avertere  luctus 

249  et  P  Beh.  ibi  B  ubi  M  |1  267  percommixto  P  commixto 
ceteri  permixto  scripsi  coll.  X  312  ||  261  non  secius  MarUandus  |j 
268  Agnouit  P  ||  269  destrinxerat  PB  Heinsius  distrinxerat  rb 
Dan.  disiunxerat  Bernartius  \\  276  advertere  P  Bek. 


THEBAIDOS  LIB.  V.  127 

Contigit;  infandum  natae  concessit  honorem. 
Accelerate  fugam,  tuque,  o  mea  digna  propago, 
Hac  rege,  virgo,  patrem,  gemini  qua  bracchia  muri 
Litus  eunt:  illa,  qua  rere  silentia,  porta  280 

Stat  funesta  Venus  ferroque  accincta  furentes 
Adiuvat  (unde  manus,  unde  haec  Mavortia  divae 
Pectora?):  tu  lato  patrem  committe  profundo. 
Succedam  curis."     Ita  fatus  in  aera  rursus 
Solvitur  et  nostrum,  visus  arcentibus  umbris,         285 
Mitis  iter  longae  claravit  limite  flammae. 
Qua  data  signa,  sequor;  dein  curvo  robore  clausum 
Dis  pelagi  ventisque  et  Cycladas  Aegaeoni 
Amplexo  commendo  patrem,  nec  fletibus  umquam 
Sit  modus  alternis,  ni  iam  dimittat  Eoo  290 

Lucifer  astra  polo.     Tunc  demum  litore  rauco 
Multa  metu  reputans  et  vix  confisa  Lyaeo 
Dividor,  ipsa  gradu  nitente,  sed  anxia  retro 
Pectora,  nec  requies,  quin  et  surgentia  caelo 
Flamina  et  e  cunctis  prospectem  collibus  undas.      295 
Exoritur  pudibunda  dies,  caelumque  retexens 
Aversum  Lemno  iubar  et  declinia  Titan 
Opposita  iuga  nube  refert.    Patuere  furores 
Nocturni,  lucisque  novae  formidine  cunctis 
(Quamquam  inter  similes)  subitus  pudor;  impia  terrae  300 
Infodiunt  scelera  aut  festinis  ignibus  urunt. 
lam  manus  Eumenidum  captasque  refugerat  arces 
Exsaturata  Venus;  licuit  sentire,  quid  ausae, 

277.  'infandum  —  honorem'  Serv.  ad  Aen.  VII  306. 


280  rere  Pb  rara  BG^SM  ||  289  Amplexu  P  |1  290  Fit  codd. 
Sit  ccyrr.  Gronovim  \\  291  tunc  PG  Beh.  tum  BM  cum  H  l| 
293  nitente  sed  anxia  P  Beh.  al.  m.  g  pr.  m.  {al.  m.  add.  &) 
nitens  sed  et  anxia  BG^M  nitens  sed  anxia  S  pr.  m.  {al.  m. 
add.  et)  nitens  {suprascr.  t  nitenti)  r  ||  295  e  om.  P8  jpr.  m.  I| 
297  Aduersum  PpH  Beh.  6  \  declinantia  P  decliuia  TH  Beh.  o 
Ald.  II  300  habitus  eodd.  subitus  corr.  Bentleius  \  pudor  POT 
Beh.    rubor  BG^SM 


128  P.  PAPINII  STATII 

Et  turpare  comas  et  lumina  tingere  fletu. 
Insula  dives  agris  opibusque  armisque  virisque,      305 
Nota  situ  et  Getico  nuper  ditata  triumpho, 
Non  maris  incursu,  non  hoste,  nec  aethere  laevo 
Perdidit  una  omnes  orbata  excisaque  fundo 
Indigenas:  non  arva  viri,  non  aequora  vertunt, 
Conticuere  domus,  cruor  altus  et  oblita  crasso        310 
Cuncta  rubent  tabo,  magnaeque  in  moenibus  urbis 
Nos  tantum,  et  saevi  spirant  per  culmina  manes. 
Ipsa  quoque  arcanis  tecti  in  penetralibus  alto 
Molior  igne  pyram,  sceptrum  super  armaque  patris 
Inicio  et  notas  regum  velamina  vestes,  315 

Ac  prope  maesta  rogum  confusis  crinibus  asto 
Ense  cruentato,  fraudemque  et  inania  busta 
Plango  metu,  si  forte  premant,  cassumque  parenti 
Omen  et  hac  dubios  leti  precor  ire  timores. 
His  mihi  pro  meritis,  ut  falsi  criminis  astu  320 

Parta  fides,  regno  et  solio  considere  patris 
Supplicium  datur.     Anne  illis  obsessa  negarem? 
Accessi,  saepe  ante  deos  testata  fidemque 
Immeritasque  manus;  subeo  (pro  dira  potestas!) 
Exangue  imperium  et  maestam  sine  culmine  Lemnon.  325 
lam  magis  atque  magis  vigiles  dolor  angere  sensus, 
Et  gemitus  clari,  et  paulatim  invisa  Polyxo, 
lam  meminisse  nefas,  iam  ponere  manibus  aras 
Concessum  et  multum  cineres  iurare  sepultos. 
Sic  ubi  ductorem  trepidae  stabulique  maritum,       330 
Quem  penes  et  saltus  et  adultae  gloria  gentis, 
Massylo  frangi  stupuere  sub  hoste  iuvencae, 
It  truncum  sine  honore  pecus,  regemque  peremptum 
Ipse  ager,  ipsi  amnes  et  muta  armenta  queruntur. 


304  turbare  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius  |  tinguere  PSr  )) 
308  mundo  codd.  edd.  fundo  scripsi  cum  <f  excitaque  fundo  Bent- 
leius  \\  316  velamina  P  G  gestamina  BG^SM  li  316  ignibus  codd.  crini- 
bus  gloss.  Gud.  Lachmannus  \\  320  et  falsi  TH  Beh.  tc6  Hein- 
siu8  I  falsi  in  criminis  P  ||  321  regna  P 


THEBAIDOS  LIB.  V.  129 

Ecce  autem  aerata  dispellens  aequora  prora  835 

Pelias  intacti  late  subit  ostia  ponti 
Pinus;  agunt  Minyae,  geminus  fragor  ardua  canet 
Per  latera,  abruptam  credas  radicibus  ire 
Ortygiam  aut  fractum  pelago  decurrere  montem. 
Ast  ubi  suspensis  siluerunt  aequora  tonsis,  340 

Mitior  et  senibus  cygnis  et  pectine  Pboebi 
Vox  media  de  puppe  venit,  maria  ipsa  carinae 
Accedunt.     Post  nosse  datum  est:  Oeagrius  illic 
Acclinis  malo  mediis  intersonat  Orpheus 
Remigiis  tantosque  iubet  nescire  labores.  345 

IUis  in  Scytbicum  Borean  iter  oraque  primi 
Cyaneis  artata  maris.     Nos  Thracia  visu 
Bella  ratae  vario  tecta  incursare  tumultu, 
Densarum  pecudum  aut  fugientum  more  volucrum. 
Heu  ubi  nunc  furiae?  portus  amplexaque  litus        350 
Moenia,  qua  longe  pelago  despectus  aperto, 
Scandimus  et  celsas  turres;  huc  saxa  sudesque 
Armaque  maesta  virum  atque  infectos  caedibus  enses 
Snbvectant  trepidae;  quin  et  squalentia  texta 
Thoracum  et  vultu  galeas  intrare  soluto  355 

Non  pudet;  audaces  rubuit  mirata  catervas 
Pallas,  et  adverso  risit  Gradivus  in  Haemo. 
Tunc  primum  ex  animis  praeceps  amentia  cessit, 
Nec  ratis  illa  salo,  sed  divum  sera  per  aequor 
lustitia  et  poenae  scelerum  adventare  videntur.       360 
lamque  aberant  terris,  quantum  Cortynia  currunt 
Spicula,  caeruleo  gravidam  cum  luppiter  imbri 
Ipsa  super  nubem  ratis  armamenta  Pelasgae 
Sistit  agens;  inde  horror  aquis,  et  raptus  ab  omni 

336  ostia  CoTb.  hostia  rGHT  Beh.  it6  hospita  PBM  || 
346  primi  P  primum  BG^sm  ||  347  maris  PB  ^r.  m.  vadis  B 
al.  m.  G^M  (1  348  Vela  Ileitisius  et  Schraderus  ||  349  fugientium 
PH  II  357  averao  PG  imde  aversus  coni.  Baehrensius,  coll. 
Claudian.  in  Eutrop.  1 238  \  ab  Haemo  D.  Heinsius  ||  359  solo 
P  II  361  aberant  terris  PT  Colh.  «fL  aberant  terrae  BG^  Beh. 
aderant  terrae  M 

Statii  Thebais.  9 


130  P-  PAPINII  STATII 

Sole  dies  miscet  tenebras,  quis  protinus  unda         36B 
Concolor;  obnixi  lacerant  cava  nubila  venti 
Diripiuntque  fretum,  nigris  redit  umida  tellus 
Verticibus,  totumque  notis  certantibus  aequor 
Pendet  et  arquato  iamiam  prope  sidera  dorso 
Frangitur,  incertae  nec  iam  prior  impetus  alno,     370 
Sed  labat  extantem  rostris  modo  gurgite  in  imo 
Nunc  caelo  Tritona  ferens.     Nec  robora  prosunt 
Semideum  heroum,  puppemque  insana  flagellat 
Arbor  et  instabili  procumbens  pondere  curvas 
Raptat  aquas,  remique  cadunt  in  pectus  inanes.     375 
Nos  quoque  per  rupes  murorumque  aggere  ab  omni, 
Dum  labor  ille  viris  fretaque  indignantur  et  austros, 
Desuper  invalidis  fluitantia  tela  lacertis 
(Quid  non  ausa  manus?)   Telamoria  et  Pelea  contra 
Spargimus,  et  nostro  petitur  Tiryntbius  arcu.        380 
Illi  (quippe  simul  bello  pelagoque  laborant) 
Pars  clipeis  munire  ratem,  pars  aequora  fundo 
Egerere;  ast  alii  pugnant,  sed  inertia  motu 
Corpora,  suspensaeque  carent  conamine  vires. 
Instamus  iactu  telorum,  et  ferrea  nimbis  386 

Certat  hiemis,  vastaeque  sudes  fractique  molares 
Spiculaque  et  multa  crinitum  missile  flamma 
Nunc  pelago  nunc  puppe  cadunt,  dat  operta  fragorem 
Pinus,  et  abiunctis  regemunt  tabulata  cavernis. 
Talis  Hyperborea  virides  nive  verberat  a^ros  390 

luppiter;  obruitur  campis  genus  omne  ferarum, 
Deprensaeque  cadunt  volucres,  et  messis  amaro 
Strata  gelu,  fragor  inde  iugis,  inde  amnibus  irae. 
Ut  vero  elisit  nubes  love  tortus  ab  alto 


386.  'vastaeque  —  molares'  Priscian.  V  5,  31  p.  161  H. 


368  certantibus  P  Beh.   portantibus  reliqui  ]j  369  arquato 
PB  marg.   aequato  ceteri  \  iam  prope  P  |j  370  nec  iam  PpG 

iam  nec  BM  ||  374  pectore  P  /\  pondere  P  marg.  ||  390  viridis 
Pc   virides  BM 


THEBAIDOS  LIB.  V.  131 

Ignis  et  ingentes  patuere  in  fulmine  nautae,  395 

Deriguere  animi,  manibusque  horrore  remissis 
Arma  aliena  cadunt,  rediit  in  pectora  sexus. 
Cernimus  Aeacidas  murisque  immane  minantem 
Ancaeum  et  longa  pellentem  cuspide  rupes 
Iphiton;  at  toto  manifestus  in  agmine  supra  est    400 
Amphitryoniades,  puppemque  alternus  utrimque 
Ingravat  et  medias  ardet  descendere  in  undas. 
At  levis  (et  miserae  nondum  mihi  notus)  lason 
Transtra  per  et  remos  impressaque  terga  virorum 
Nunc  magnum  Oeniden,  nunc  ille  hortatibus  Idan  405 
Et  Talaum  et  cana  rorantem  aspargine  ponti 
Tyndariden  iterans  gelidique  in  nube  parentis 
Vela  laborantem  Calain  subnectere  malo 
Voce  manuque  rogat;  quatiunt  impulsibus  illi 
Nunc  freta,  nunc  muros,  sed  nec  spumantia  cedunt  410 
Aequora,  et  incussae  redeunt  a  turribus  hastae. 
Ipse  graves  fluctus  clavumque  audire  negantem 
Lassat  agens  Tiphys  palletque  et  plurima  mutat 
Imperia  ac  laevas  dextrasque  obtorquet  in  undas 
Proram  navifragis  avidam  concurrere  saxis,  415 

Donec  ab  extremae  cuneo  ratis  Aesone  natus 
Palladios  oleae,  Mopsi  gestamina,  ramos 
Extulit  et  socium  turba  prohibente  poposcit 
Foedera;  praecipites  vocem  involvere  procellae. 
Tunc  modus  armorum,  pariterque  exhausta  quierant  420 
Flamina,  confusoque  dies  respexit  Olympo. 
Quinquaginta  illi,  trabibus  de  more  revinctis, 
Eminus  abrupto  quatiunt  nova  litora  saltu, 

395  fulmine  PBbTL  lumine  (t  fulmine)  Sr  Leid.  g  lumine 
M  flumine  {corr.  in  fulmine)  Beh.  1  flumine  G^  Beh.  2  ||  396  ani- 
mis  Barthius  1|  397  rediit  P  cf.  VI 639  VIII 517  redeuntBO^sM 
redeuntque  GHT  ||  399  Antheum  SGHTc  Beh.  1  \  pallentem 
PS  jw.  m.  II  400  attonito  codd.  at  toto  corr.  Menkius  attonitae 
Gronovius  ||  405  hortantibus  Pc  |  idan  P  yda  B  idam  M  j|  406 
aspergine  P  ||  408  laboranti  Bentleius  ||  412  necantem  P  ||  416  ad 
P  II  417  oleae  pro  glossa  habet  Baehrensius,  qua  sacri  veltaHequid 


132  P.  PAPINII  STATII 

Magnorum  decora  alta  patrum,  iam  fronte  sereni 
Noscendique  habitu,  postquam  tumor  iraque  cessit  425 
Vultibus.     Arcana  sic  fama  erumpere  porta 
Caelicolas,  si  quando  domos  litusque  rubentnm 
Aethiopum  et  mensas  amor  est  iterare  minores; 
Dant  fluvii  montesque  locum,  tum  terra  superbit 
Gressibus  et  paulum  respirat  caelifer  Atlans.  430 

Hic  et  ab  adserto  nuper  Marathone  superbum 
Thesea  et  Ismarios,  Aquilonia  pignora,  fratres, 
Utraque  quis  rutila  stridebant  tempora  pinna, 
Cernimus,  hic  Phoebo  non  indignante  priorem 
Admetum  et  durae  similem  nihil  Orphea  Thracae,  435 
Tunc  prolem  Calydone  satam  generumque  profundi 
Nereos.     Ambiguo  visus  errore  lacessunt 
Oebalidae  gemini;  chlamys  huic,  chlamys  ardet  et  illi, 
Ambo  hastile  gerunt,  umeros  exertus  uterque, 
Nudus  uterque  genas,  simili  coma  fulgurat  astro.  440 
Audet  iter  magnique  sequens  vestigia  mutat 
Herculis  et  tarda  quamvis  se  mole  ferentem 
Vix  cursu  tener  aequat  Hylas  Lernaeaque  tollens 
Arma  sub  ingenti  gaudet  sudare  pharetra. 
Ergo  iterum  Venus  et  tacitis  corda  aspera  flammis  446 
Lemniadum  pertemptat  Amor.     Tunc  regia  luno 
Arma  habitusque  virum  pulchraeque  insignia  gentis 
Mentibus  insinuat,  certatimque  ordine  cunctae 
Hospitibus  patuere  fores;  tunc  primus  in  aris 
Ignis,  et  infandis  venere  oblivia  curis;  450 

Tunc  epulae  felixque  sopor  noctesque  quietae, 
Nec  superum  sine  mente,  reor,  placuere  fatentes. 
Forsitan  et  nostrate  fatum  excusabile  culpae 


ium  sit  II  426  timor  codd.,  corr.  Bentleius  coll.  Verg.  Aen. 
VIII  40  II  428  iterare  Scfiraderus  coll.  Silv.  IV  2,  53  intrare 
codd.  II  430  atlans  P  cf.  Verg.  Aen.  I  741  VI  796  atlas  vel 
athlas  ceteri  ||  433  stridebat  P  ||  442—444  in  P  ita  se  excipiunt: 
444  442  441  443,  siglis  mppositis,  Ut  ordo  quo  vulgo  leguntur 
restituatu/r  \\  452  foventes  Lachmannus 


THEBAIDOS  LIB.  V.  133 

Noscere  cura,  duces.     Cineres  furiasque  meorum 
Testor:  ut  externas  non  sponte  aut  crimine  taedas  455 
Attigerim  (scit  cura  deum),  etsi  blandus  lason 
Virginibus  dare  vincla  novis;  sua  iura  cruentum 
Phasin  habent,  alios  Colchi  generatis  amores. 
lamque  exuta  gelu  tepuerunt  sidera  longis 
Solibus,  et  velox  in  terga  revolvitur  annus.  460 

lam  nova  progenies  partusque  in  vota  soluti, 
Et  non  speratis  clamatur  Lemnos  alumnis. 
Nec  non  ipsa  tamen  thalami  monimenta  coacti 
Enitor  geminos,  duroque  sub  hospite  mater 
Nomen  avi  renovo;  nec  quae  fortuna  relictis  465 

Nosse  datur,  iam   plena  quater  quinquennia  pergunt, 
Si  modo  fata  sinunt  aluitque  rogata  Lycaste. 
Detumuere  animi  maris,  et  clementior  Auster 
Vela  vocat:  ratis  ipsa  moram  portusque  quietos 
Odit  et  adversi  tendit  retinacula  saxi.  470 

Inde  fugam  Minyae,  sociosque  appellat  lason 
Efferus,  o  utinam  iam  tunc  mea  litora  rectis 
Praetervectus  aquis,  cui  non  sua  pignora  cordi, 
Non  promissa  fides;  certe  stat  fama  remotis 
Gentibus:  aequorei  redierunt  vellera  Phrixi.  475 

Ut  stata  lux  pelago  venturumque  aethera  sensit 
Tiphys  et  occidui  rubuere  cubilia  Phoebi, 
Heu  iterum  gemitus,  iterumque  novissima  nox  est. 
Vix  reserata  dies,  et  iam  rate  celsus  lason 
Ire  iubet,  primoque  ferit  dux  verbere  pontum.        480 
Illos  e  scopulis  et  summo  vertice  montis 
Spumea  porrecti  dirimentes  terga  profundi 
Prosequimur  visu,  donec  lassavit  euntes 

464  cineres  PH  Bch.  n,  cinerem  BG^M  ||  456  sit  cura  T  | 
et  sic  blandus  Peyraredm  sit  blandus  (om.  et)  Sandstroemius 
scit  blandus  Baehrensius  ||  462  clamatur  lemnos  P  lemnos  cla- 
matur  r  (t  celebratur)  lemnos  celebratur  ceteri  \\  466  datur 
P  datum  BG*SM  |  vergunt  Lachmannus  ||  470  aduersi  PET  ad- 
Bueti  BG*M  aversi  H  ||  481  e  scopulis  pH  et  scopulis  PBM  j 
483  hiantes  anon.  apud  Heinsium 


134  P.  PAPINII  STATII 

Lux  oculos  lougumque  polo  contexere  visa  est 
Aequor  et  extremi  pressit  freta  margine  caeli.        485 
Fama  subit  portus,  vectum  trans  alta  Thoanta 
Fraterna  regnare  Chio,  mihi  crimina  nuUa, 
Et  vacuos  arsisse  rogos;  fremit  impia  plebes, 
Sontibus  accensae  stimulis  facinusque  reposcunt. 
Quin  etiam  occultae  vulgo  increbrescere  voces:      490 
^Solane  fida  suis,  nos  autem  in  funera  latae? 
Num  deus  haec  fatumque?  quid  imperat  urbe  nefanda?' 
Talibus  exanimis  dictis  (et  triste  propinquat 
Supplicium,  nec  regna  iuvant)  vaga  litora  furtim 
Incomitata  sequor  funestaque  moenia  linquo,  495 

Qua  fuga  nota  patris;  sed  non  iterum  obvius  Euhan, 
Nam  me  praedonum  manus  huc  appulsa  tacentem 
Abripit  et  vestras  famulam  transmittit  in  oras.' 

Talia  Lernaeis  iterat  dum  regibus  exul 
Lemnias  et  longa  solatur  damna  querella,  500 

Immemor  absentis  (sic  di  suasistis!)  alumni, 
IUe  grayes  oculos  languentiaque  ora  comanti 
Mergit  humo,  fessusque  diu  puerilibus  actis 
Labitur  in  somnos,  prensa  manus  haeret  in  herba. 

Interea  campis,  nemoris  sacer  horror  Achaei,     505 
Terrigena  exoritur  serpens,  tractuque  soluto 
Immanem  sese  vehit  ac  post  terga  relinquit. 
Livida  fax  oculis,  tumidi  stat  in  ore  veneni 
Spuma  virens,  ter  lingua  vibrat,  terna  agmina  adunci 
Dentis,  et  auratae  crudelis  gloria  frontis  510 

Prominet.  Inachio  sanctum  dixere  Tonanti 
Agricolae,  cui  cura  loci  et  silvestribus  aris 
Pauper  honos;  nuuo  ille  dei  circumdare  templa 

488  plebis  P  1|  490  increscere  P  increbescere  SrG  ||  491 
laetae  codd.,  corr.  Baehrensius  \\  492  Num  G  Non  PBM  edd.  j 
quid  PBrT  quod  M  edd.  \\  494  furtim  PHT  Beh.  furto  BM  ||  496 
mota  Baehrensius  \\  497  iacentem  Peyraredus  latentem  Baeh- 
rensius  ||  498  Abripit  PBbc  Arripit  M  ||  506  exoritur  P  schol.  1 
exorit'  g  sec.  m.  erigitur  BO^SMr  pr.  m.  t  exuritur  r  sec.  m.  \\ 
610  froutis  PBM  fronti  Colh. 


THEBAIDOS  LIB.  V.  135 

Orbe  vago  labens,  miserae  nunc  robora  silvae 
Atterit  et  vastas  tenuat  complexibus  ornos;  515 

Saepe  super  fluvios  geminae  iacet  aggere  ripae 
Continuus,  squamisque  incisus  adaestuat  amnis. 
Sed  nunc,  Ogygii  iussis  quando  omnis  anhelat 
Terra  dei  trepidaeque  latent  in  pulvere  Nymphae, 
Saevior  anfractu  laterum  sinuosa  retorquens  520 

Terga  solo  siccique  nocens  furit  igne  veneni. 
Stagna  per  arentesque  lacus  fontesque  repressos 
Volvitur  et  vacuis  fluviorum  in  vallibus  errat, 
Incensusque  siti  liquidum  nunc  aera  lambit 
Ore  supinato,  nunc  arva  gementia  radens  525 

Pronus  adhaeret  humo,  si  quid  viridantia  sudent 
Gramina;  percussae  calidis  adflatibus  herbae, 
Qua  tulit  ora,  cadunt,  moriturque  ad  sibila  campus: 
Quantus  ab  Arctois  discriminat  aethera  plaustris 
Anguis  et  usque  Notos  alienumque  exit  in  orbem;  530 
Quantus  et  ille  sacri  spiris  intorta  movebat 
Cornua  Parnasi,  donec  tibi,  Delie,  fixus 
Vexit  harundineam  centeno  vulnere  silvam. 

Quis  tibi,  parve,  deus  tam  magni  pondera  fati 
Sorte  dedit?  tune  hoc  vix  prima  ad  limina  vitae   535 
Hoste  iaces?  an  ut  inde  sacer  per  saecula  Grais 
Gentibus  et  tanto  dignus  morerere  sepulcro? 
Occidis  extremae  destrictus  verbere  caudae 
Ignaro  serpente  puer,  fugit  ilicet  artus 
Somnus,  et  in  solam  patuerunt  lumina  mortem.     540 
Cum  tamen  attonito  moriens  vagitus  in  auras 
Excidit  et  ruptis  immutuit  ore  querellis, 
Qualia  non  totas  peragunt  insomnia  voces, 
Audiit  Hypsipyle,  facilemque  negantia  cursum 

517  incensus  Sehraderus  ||  519  tepidaeque  Koestlinus  \\  524 
Incensusque  siti  Schraderus  Incertusque  sui  codd.  \\  Verms 
529 — 533  quippe  quos  db  interpolatore  confectos  esse  iudieet 
post  V.  517  inseruit  0.  Miiellerus  ||  535  primae  mal.  Heinsius  \\ 
687  morere  Prc  ||  538  gaude  P  ||  543  Qualis  Baehremius 


136  P.  PAPINII  STATII 

Exanimis  genua  aegra  rapit;  iam  certa  malorum   545 
Mentis  ab  augurio  sparsoque  per  omnia  visu 
Lustrat  humum  quaerens  et  nota  vocabula  parvo 
Nequiquam  ingeminans:  nusquam  ille,  et  prata  recentes 
Amisere  notas.     Yiridi  piger  accubat  hostis 
Collectus  gyro  spatiosaque  iugera  complet,  550 

Sic  etiam  obliqua  cervicem  expostus  in  alvo. 
Horruit  infelix  visu  longoque  profundum 
Incendit  clamore  nemus;  nec  territus  ille, 
Sed  iacet.     Argolicas  ululatus  flebilis  aures 
Impulit;  extemplo  monitu  ducis  adyolat  ardens       555 
Arcas  eques  causamque  refert.    Tum  squamea  demum 
Torvus  ad  armorum  radios  fremitumque  virorum 
Colla  movet:  rapit  ingenti  conamine  saxum, 
Quo  discretus  ager,  vacuasque  impellit  in  auras 
Arduus  Hippomedon,  quo  turbine  bellica  quondam  560 
Vibrati  saliunt  portarum  in  claustra  molares. 
Cassa  ducis  virtus:  iam  mollia  colla  refusus 
In  tergum  serpens  venientem  evaserat  ictum. 
Dat  sonitum  tellus,  nemorumque  per  avia  densi 
Dissultant  nexus.     ^At  non  mea  vulnera'  clamat     666 
Et  trabe  fraxinea  Capaneus  subit  obvius  ^umquam 
Effugies,  seu  tu  pavidi  ferus  incola  luci, 
Sive  deis,  utinamque  deis,  concessa  voluptas, 
Non,  si  consertum  super  haec  mihi  membra  Giganta 
Subveheres.'  Volat  hasta  tremens  et  hiantia  monstri  570 
Ora  subit  linguaeque  secat  fera  vincla  trisulcae, 
Perque  iubas  stantes  capitisque  insigne  corusci 
Emicat,  et  nigri  sanie  perfusa  cerebri 

545  sq.  'iam  —  augurio'  schol.  Theb.  V    627  p.    190  L. 


545  trahit  Lachmannus  ||  555  et  extemplo  P  ||  556  tum  P 
tunc  BG^M  II  559  versus  in  r  post  v.  561  legitur  ||  561  Librati 
codd.,  corr.  Oudendorpius  \\  562  duci  BSrc  |  nam  S^G^  m.  sec. 
M  II 563  eY&aeiSit Baehrensius  exhauserat  codd.  ||  564  aviaPS^GHT 
Leid.  Colb.  aera  BG^^M 


THEBAIDOS  LIB.  V.  137 

Figitur  alta  solo.     Longus  vix  tota  peregit 
Membra  dolor,  rapido  celer  ille  volumine  telum    575 
Circuit  avulsumque  ferens  in  opaca  refugit 
Templa  dei;  hic  magno  tellurem  pondere  mensus 
Implorantem  animam  dominis  adsibilat  aris. 
Illum  et  cognatae  stagna  indignantia  Lernae, 
Floribus  et,vernis  adsuetae  spargere  Nympbae,      580 
Et  Nemees  reptatus  ager,  lucosque  per  omnes 
Silvicolae  fracta  gemuistis  harundine,  Fauni. 
Ipse  etiam  e  summa  iam  tela  poposcerat  aethra 
luppiter,  et  dudum  nimbique  hiemesque  coibant, 
Ni  minor  ira  deo  gravioraque  tela  mereri  685 

Servatus  Capaneus;  moti  tamen  aura  cucurrit 
Fulminis  et  summas  libavit  vertice  cristas. 
lamque  pererratis  infelix  Lemnia  campis, 
Liber  ut  angue  locus,  modico  super  aggere  longe 
Pallida  sanguineis  infectas  roribus  herbas  590 

Prospicit.     Huc  magno  cursum  rapit  effera  luctu 
Agnoscitque  nefas,  terraeque  inlisa  nocenti 
Fulminis  in  morem  non  verba  in  funere  primo, 
Non  lacrimas  habet:  ingeminat  misera  oscula  tantum 
Incumbens  animaeque  fugam  per  membra  tepentem  595 
Quaerit  hians.     Non  ora  loco,  non  pectora  restant, 
Rapta  cutis,  tenuia  ossa  patent  nexusque  madentes 
Sanguinis  imbre  novi,  totumque  in  vulnere  corpus. 
Ac  velut  aligerae  sedem  fetusque  parentis 
Cum  piger  umbrosa  populatus  in  ilice  serpens,      600 


585.  'gravioraque  t.  mereri'  schol.  Theb.  I  45  p.  4  L. 

574  Figitur  hasta  PTL  asta  G  acta  Heinsius  \\  577  Templa. 
dehinc  magno  propter  elisionis  asperitatem  coniecit  Muellerus 
quaest.  p.  16,  sed  cf.  II  458  VI  206.  229  et  quae  adnotavit 
H.  Klappius  in  progr.  Posnan.  1S68  p.  16  magno  hic  Baeh- 
rensius  ||  582  fract§  P  ||  583  e  summaPG^SM  Gronovius  a  Bumma 
;t  summaBrH^e/i.  |  tam  tela  P  ||  593  in  vulnere  Bentleius  i|  597 
tenuia]  c/.   VI  181  XII  2  Silv.  I  4,  36 


138  P.  PAPINII  STATII 

Illa  redit  querulaeque  domus  mirata  quietem 
lam  stupet  impendens  advectosque  horrida  maesto 
Excutit  ore  cibos,  cum  solus  in  arbore  paret 
Sanguis  et  errantes  per  capta  cubilia  plumae. 

Ut  laceros  artus  gremio  miseranda  recepit  605 

Intexitque  comis,  tandem  laxata  dolori 
Yox  invenit  iter,  gemitusque  in  verba  soluti: 
*0  mihi  desertae  natorum  dulcis  imago, 
Archemore,  o  rerum  et  patriae  solamen  ademptae 
Servitiique  decus,  qui  te,  mea  gaudia,  sontes         610 
Extinxere  dei,  modo  quem  digressa  reliqui 
Lascivum  et  prono  vexantem  gramina  cursu? 
Heu  ubi  siderei  vultus?  ubi  verba  ligatis 
Imperfecta  sonis  risusque  et  murmura  soli 
Intellecta  mihi?  quotiens  tibi  Lemnon  et  Argo       615 
Sueta  loqui  et  longa  somnum  suadere  querella! 
Sic  equidem  luctus  solabar  et  ubera  parvo 
lam  materna  dabam,  cui  nunc  venit  inritus  orbae 
Lactis  et  infelix  in  vulnera  liquitur  imber. 
Nosco  deos:  o  dura  mei  praesagia  somni  620 

Nocturnique  metus,  et  numquam  impune  per  umbras 
Attonitae  mihi  visa  Venus!  quos  arguo  divos? 
Ipsa  ego  te  (quid  enim  timeam  moritura  fateri?) 
Exposui  fatis.     Quae  mentem  insania  traxit? 
Tantane  me  tantae  tenuere  oblivia  curae?  6?5 

Dum  patrios  casus  famaeque  exorsa  retracto 
Ambitiosa  meae  (pietas  haec  magna  fidesque!), 
Exsolvi  tibi,  Lemne,  nefas;  ubi  letifer  anguis, 

620.  'Nosco  deos'  schol.  Theb.  V  627  p.  190  L. 


602  lam  stupet  PE  Stat  super  BG'^3M  ||  603  paret  P  Beh. 
cara  BG^SM  ||  606  dolori  Heinsius  Bentleius  dolore  codd.  |) 
615  argos  codd.,  in  G  rec.  m.  finalem  litteram  addidisse  vidC' 
tur^  nam  schol.  explicat:  'navis  lasonis'  Argo  corr.  Gromvins  11 
618  orbae  P  ori  G^B  marg.  M  or//  B  ore  c  ora  T  oris  Ungerus  || 
620  0  vera  coni.  Muellerus  coll.  IX  631.  886 


THEBAIDOS  LIB.  V.  139 

Ferte,  duces,  meriti  si  qua  est  milii  gratia  duri, 
Si  quis  honos  dictis,  aut  vos  extinguite  ferro,        630 
Ne  tristes  dominos  orbamque  inimica  revisam 
Eurydicen,  quamquam  haut  illi  mea  cura  dolendo 
Cesserit.     Hocne  ferens  onus  inlaetabile  matris 
Transfundam  gremio?  quae  me  prius  ima  sub  umbras 
Mergat  humus?'  Simul  haec  terraque  et  sanguine  vultum 
Sordida  magnorum  circa  vestigia  regum  636 

Vertitur,  et  tacite  maerentibus  imputat  undas. 

Et  iam  sacrifici  subitus  per  tecta  Lycurgi 
Nuntius  implerat  lacrimis  ipsumque  domumque, 
Ipsum  adventantem  Persei  vertice  sancto  640 

Montis,  ubi  averso  dederat  prosecta  Tonanti, 
Et  caput  iratis  rediens  quassabat  ab  extis. 
Hic  sese  Argolicis  immunem  servat  ab  armis 
Haut  animi  vacuus,  sed  templa  araeque  tenebant. 
Necdum  etiam  responsa  deum  monitusque  vetusti  645 
Exciderant  et  vox  adytis  accepta  profundis: 
Trima,  Lycurge,  dabis  Dircaeo  funera  bello.' 
Id  cavet,  et  maestus  vicini  pulvere  Martis 
Angitur  ad  lituos  periturusque  invidet  armis. 

Ecce  (fides  superum!)  laceras  comitata  Thoantis  650 
Advehit  exsequias,  contra  subit  obvia  mater, 
Femineos  coetus  plangentiaque  agmina  ducens. 
At  non  maguanimo  pietas  ignava  Lycurgo: 
Fortior  ille  malis,  lacrimasque  insana  resorbet 
Ira  patris,  longo  rapit  arva  morantia  passu  655 

Vociferans:  *Illa  autem  ubinam,  cui  parva  cruoris 
Laetave  damna  mei?  vivitne?  impellite  raptam, 
Ferte  citi  comites;  faxo  omnis  fabula  Lemni 


634  umbra  PS  |I  643  servabat  PSrc  ||  646  et  vox  adytia 
Gtjt  ac  vox  adytis  Beh.  voxque  adytis  BrG^S  pr.  m.  voxque 
ex  adytis  MS  sec.  m.  edd.  Exciderant  adytis  P  ||  649  periturisque 
codd.,  corr.  Lachmannus  \\  650  Interpunctionem  corr.  Lachr 
mannus  ||  651  Advehit  PSBbcpHG  m.  sec.  Advenit  M  edd.  || 
653  versum,  B  post  v.  655  exhihet 


140  P.  PAPINII  STATU 

Et  pater  et  tumidae  generis  mendacia  sacri 
Exciderint/     Ibat,  letumque  inferre  parabat  660 

Ense  furens  rapto;  venienti  Oeneius  beros 
Impiger  obiecta  proturbat  pectora  parma, 
Ac  simul  infrendens:  ^Siste  hunc,  vesane,  furorem, 
Quisquis  es!'     Et  pariter  Capaneus  acerque  reducto 
Adfuit  Hippomedon  rectoque  Erymantliius  ense,     665 
Ac  iuvenem  multo  praestringunt  lumine-,  at  inde 
Agrestum  pro  rege  manus.     Quos  inter  Adrastus 
Mitius  et  sociae  veritus  commercia  vitae 
Amphiaraus  ait:  ^Ne  —  quaeso;  absistite  ferro, 
Unus  avum  sanguis,  neve  indulgete  furori,  670 

Tuque  prior/     Sed  non  sedato  pectore  Tydeus 
Subicit:  'Anne  ducem  servatricemque  cohortis 
Inachiae  ingratis  coram  tot  milibus  ausis 
Mactare  in  tumulos  (quanti  pro  funeris  ultor!), 
Cui  regnum  genitorque  Thoas  et  lucidus  Euhan     675 
Stirpis  avus?  Timidone  parum,  quod  gentibus  actis 
Undique  in  arma  tuis  inter  rapida  agmina  pacem 
Solus  habes?  habeasque,  et  te  victoria  Graium 
Inveniat  tumulis  etiamnum  haec  fata  gementem/ 

Dixerat,  et  tandem  cunctante  modestior  ira        680 
IUe  refert:  ^Equidem  nunc  vos  ad  moenia  Thebes 
Rebar  et  hostiles  huc  advenisse  catervas. 
Pergite  in  excidium  socii  (si  tanta  voluptas) 
Sanguinis,  imbuite  arma  domi,  atque  haec  inrita  dudum 
TemplaIovis(quid  enim  haut  licitum?)  ferat  impius  ignis, 
Si  vilem,  tanti  premerent  cum  pectora  luctus,       686 
In  famulam  ius  esse  ratus  dominoque  ducique. 


659  falso  P  \  sacri  P  marg.  \\  660  immane  parabat  Barthius  \\ 
665  rectoque  BG^M  schdl.  rectorque  PS  (t  recto)  codd.  Lin- 
denbr.  g  pr.  m.  r  m.  sec.  retorque  b  raptoque  p  [|  erymanthius  al. 
m.  suprascr.  parthenopeus  PS  ||  668  vitae  PGT  vite  h^tx  sec.  m. 
vittae  BM  ||  673  gratis  Lachmannus  \  ausus  P  audes  ceteri 
ausis  scripsi  ||  674  auctor  Lachmannus  ^  Q9>1  non  codd.^  nunc 
corr.  Baehrensius  nam  Koestlinus  \\  682  at  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  V.  141 

Sed  videt  haec,  videt  ille  deum  regnator,  et  ausis 
Sera  quidem,  manet  ira  tamen/    Sic  fatus,  et  arces 
Respicit.     Atque  illic  alio  certamine  belli  690 

Tecta  fremunt;  volucres  equitum  praeverterat  alas 
Fama  recens,  geminos  alis  amplexa  tumultus: 
Illi  ad  fata  rapi  atque  illi  iam  occumbere  leto, 
Sic  meritam  Hypsipylen  iterant,  creduntque,  nec  irae 
Fit  mora,  iamque  faces  et  tela  penatibus  instant,  695 
Yertere  regna  fremunt  raptumque  auferre  Lycurgum, 
Cum  love  cumque  aris;  resonant  ululatibus  aedes 
Femineis,  versusque  dolor  dat  terga  timori. 

Alipedum  curru  sed  enim  sublimis  Adrastus 
Secum  ante  ora  virum  fremibunda  Thoantida  portans  700 
It  medius  turmis,  et  ^parcite,  parcite!'  clamat, 
^Nil  actum  saeve,  meritus  nec  tale  Lycurgus 
Excidium,  gratique  inventrix  fiuminis  ecce/ 
Sic  ubi  diversis  maria  evertere  procellis 
Hinc  Boreas  Eurusque,  illinc  niger  imbribus  Auster,  705 
Pulsa  dies  regnantque  hiemes,  venit  aequoris  alti 
Rex  sublimis  equis,  geminusque  ad  spumea  Triton 
Frena  natans  late  pelago  dat  signa  cadenti, 
Et  iam  plana  Thetis,  montesque  et  litora  crescunt. 

Quis  superum  tanto  solatus  funera  voto  710 

Pensavit  lacrimas  inopinaque  gaudia  maestae 
Rettulit  Hypsipylae?  Tu  gentis  couditor,  Euhan, 
Qui  geminos  iuvenes  Lemni  de  litore  vectos 
Intuleras  Nemeae  mirandaque  fata  parabas. 
Causa  viae  genetrix,  nec  inhospita  tecta  Lycurgi  716 
Praebuerant  aditus,  et  protinus  ille  tyranno 


692  repens  Barthius  \  geminosque  suis  amplexa  Bur- 
mannus  agilis  complexa  Lachmannus  \\  694  Immeritam  Peyra- 
redus  fl  699  Alipedi  Anglus  anon.  ||  700  thoantia  P  ||  707  ab 
spumea  tritom  P  ||  708  caneuti  P  :  patenti  P  marg.  cadenti 
cetcri  cadendi  Barthius  ||  710  Qui  P  |  munera  t  Dan.  munere 
BG'^bcr  Beh.  T<f  |  vota  BG^  m.  sec.  voti  Tt  (|  711  versus 
deest  in  t 


142  P.  PAPINII  STATII 

Nuntius  extinctae  miserando  vulnere  prolis. 
Ergo  adsunt  comites  (pro  fors  et  caeca  futuri 
Mens  hominum!)  regique  favent;  sed  Lemnos  ad  aures 
Ut  primum  dictusque  Thoas,  per  tela  manusque    720 
Inruerant,  matremque  avidis  complexibus  ambo 
Diripiunt  flentes  alternaque  pectora  mutant. 
Illa  velut  rupes  immoto  saxea  visu 
Haeret  et  expertis  non  audet  credere  divis. 
Ut  vero  et  vultus  et  signa  Argoa  relictis  725 

Ensibus  atque  umeris  amborum  intextus  lason, 
Cesserunt  luctus,  turbataque  munere  tanto 
Corruit,  atque  alio  maduerunt  lumina  fletu. 
Addita  signa  polo,  laetoque  ululante  tumultu 
Tergaque  et  aera  dei  motas  crepuere  per  auras.     730 

Tunc  pius  Oeclides,  ut  prima  silentia  vulgi 
Mollior  ira  dedit  placidasque  accessus  ad  aures: 
^Audite,  o  ductor  Nemeae  lectique  potentes 
Inachidae,  quae  certus  agi  manifestat  ApoUo. 
Iste  quidem  Argolicis  haut  olim  indebitus  armis   735 
Luctus  adest,  recto  descendunt  limite  Parcae: 
Et  sitis  interitu  fluviorum  et  letifer  anguis, 
Et  puer,  heu  nostri  signatus  nomine  fati, 
Archemorus,  cuncta  baec  superum  demissa  suprema 
Mente  fluunt.     Differte  animos  festinaque  tela         740 
Ponite;  mansuris  donandus  honoribus  infans. 
Et  meruit;  det  pulchra  suis  libamina  virtus 
Manibus,  atque  utinam  plures  innectere  pergas, 
Phoebe,  moras,  semperque  novis  bellare  vetemur 
Casibus,  et  semper  Thebe  funesta  recedas!  745 

At  vos  magnorum  transgressi  fata  parentum 
Felices,  longum  quibus  hinc  per  saecula  nomen, 


725  ad  vultus  Sandstroemius  ||  727  numine  tanto  Barthius 
et  Wahefieldus  ||  731  amfiaraus  ead.  m.  suprascr.  oeclides  P  ||  732 
accessus  BcT  accessit  PG^SM  accensus  ;t  ||  734  Inachi^  P  |  ait 
P  II  739  dimissa  Prtrf  ;r  |  supema  Meinsius  ||  745  recedas  P  Beh. 
recedat  BG^SM 


THEBAIDOS  LIB.  V.  143 

Dum  Lernaea  palus  et  dum  pater  Inachus  ibit, 
Dum  Nemea  tremulas  campis  iaculabitur  umbras, 
Ne  fletu  violate  sacrum,  ne  plangite  divos:  750 

Nam  deus  iste,  deus,  Pyliae  nec  fata  senectae 
Maluerit,  Phrygiis  aut  degere  longius  annis/ 
Finierat,  caeloque  cavam  nox  induit  umbram. 


751  pyli§  al.  m.  suprascr.  nestore  dic  P  |  Hnepte  Pyliae 
senectae,  quippe  tum  temporis  nondvm  nota  Pylos  iuvenisque 
aetate  secu/nda  Nestor  IV  126'  Bentleius  ||  762  Maluerim  P  1 
frygiis,  al  m.  suprascr.  tithone  dic^P  i|_LiB  •  V  •  EXPLICIT  .  | 
mCIP  STATH  POETAE  THEBAID  LIB  •  VI  •  P 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  VI. 


Nuntia  multivago  Danaas  perlabitur  urbes 
Fama  gradu,  sancire  novo  sollemnia  busto 
Inachidas  ludumque  super,  quo  Martia  bellis 
Praesudare  paret  seseque  accendere  virtus. 
Graium  ex  more  decus:  primus  Pisaea  per  arva        6 
Hunc  pius  Alcides  Pelopi  certavit  honorem 
Pulvereumque  fera  crinem  detersit  oliva; 
Proxima  vipereo  celebravit  libera  nexu 
Phocis  Apollineae  bellum  puerile  pharetrae; 
Mox  circum  tristes  servata  Palaemonis  aras  10 

Nigra  superstitio,  quotiens  animosa  resumit 
Leucothea  gemitus  et  amica  ad  Htora  festa 
Tempestate  venit:  planctu  conclamat  uterque 
Isthmos,  Echioniae  responsant  flebile  Thebae. 
Et  nunc  eximii  regum,  quibus  Argos  alumnis  16 

Conexum  caelo,  quorumque  ingentia  tellus 
Aonis  et  Tyriae  suspirant  nomina  matres, 
Concurrunt  nudasque  movent  in  proelia  vires. 
Ceu  primum  ausurae  trans  alta  ignota  biremes, 

6  alchides  P  ||  7  fera  P  (feracem  al  m.  swprascr.)  \\  8  cele- 
bratur  P  ||  13  utrimque  Lachmannus  ||  18  in  pulvere  vires 
Heinsius 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  145 

Seu  Tyrrhenam  hiemem,  seu  stagna  Aegaea  lacessant,  20 
Tranquillo  prius  arma  lacu  clavumque  levesque 
Explorant  remos  atque  ipsa  pericula  discunt; 
At  cum  experta  coliors,  tunc  pontum  inrumpere  fretae 
Longius  ereptasque  oculis  non  quaerere  terras. 

Clara  laboriferos  caelo  Tithonia  currus  25 

Extulerat  vigilesque  deae  pallentis  habenas 
Et  Nox  et  cornu  fugiebat  Somnus  inani; 
lam  plangore  viae,  gemitu  iam  regia  mugit 
Flebilis,  acceptos  longe  nemora  avia  frangunt 
Multiplicantque  sonos.     Sedet  ipse  exutus  bonoro    30 
Vittarum  nexu  genitor  squalentiaque  ora 
Sparsus  et  incultam  ferali  pulvere  barbam. 
Asperior  contra  planctusque  egressa  viriles 
Exemplo  famulas  premit  hortaturque  volentes 
Orba  parens,  lacerasque  super  prorumpere  nati        36 
Reliquias  ardet  totiensque  avulsa  refertur. 
Arcet  et  ipse  pater.     Mox  ut  maerentia  dignis 
Vultibus  Inachii  penetrarunt  limina  reges, 
Ceu  nova  tunc  clades  et  primo  saucius  infans 
Vulnere  letalisve  inrumperet  atria  serpens,  40 

Sic  alium  ex  alio  quamquam  lassata  fragorem 
Pectora  congeminant,  integratoque  resultant 
Accensae  clamore  fores;  sensere  Pelasgi 
Invidiam  et  lacrimis  excusant  crimen  obortis. 

Ipse,  datum  quotiens  intercisoque  tumultu  46 

Conticuit  stupefacta  domus,  solatur  Adrastus 
Alloquiis  genitorem  ultro,  nunc  fata  recensens 
Resque  hominum  duras  et  inexorabile  pensum, 
Nunc  aliam  prolem  mansuraque  numine  dextro 
Pignora.  Nondum  orsis  modus,  et  lamenta  redibant.  50 
[Ille  qiioque  adfatus  non  mollms  audit  amicos, 


20  lacessant  PG  Behh.  ocf  Leid.  lacessunt  G^SM  lacescunt 
B  II  25  Clara  ubi  roriferos  LacJmamim  ||  30  honor^  P  Behh.  pr. 
m.  I  35  prorumpere  PG  cod.  Heinsii  procumbere  reliqui  |  41 
fragore  P  ||  vv.   51  —  53   om.  P,    adscr.  al.  m.    deficiunt   tre?, 

Statii  THKnjLis.  10 


146  P.  PAPINII  STATII 

Quam  trucis  lonii  rdbies  clamantia  ponto 

Vota  virum  aut  tenu£S  curant  vaga  fulmina  nimhos.] 

Tristibus  interea  ramis  teneraque  cupresso 
Damnatus  flammae  torus  et  puerile  feretrum  55 

Texitur:  ima  virent  agresti  stramina  cultu; 
Proxima  gramineis  operosior  area  sertis, 
Et  picturatus  morituris  floribus  agger; 
Tertius  adsurgens  Arabum  strue  tollitur  ordo 
Eoas  complexus  opes  incanaque  glebis  60 

Tura  et  ab  antiquo  durantia  cinnama  Belo. 
Summa  crepant  auro,  Tyrioque  attollitur  ostro 
MoUe  supercilium,  teretes  boc  undique  gemmae 
Inradiant,  medio  Linus  intertextus  acantho 
Letiferique  canes:  opus  admirabile  semper  65 

Oderat  atque  oculos  flectebat  ab  omine  mater. 
Arma  etiam  et  veterum  exuvias  circumdat  avorum 
Gloria  mixta  malis  adflictaeque  ambitus  aulae, 
Ceu  grande  exsequiis  onus  atque  immensa  ferantur 
Membra  rogo,  sed  cassa  tamen  sterilisque  dolentes  70 
Fama  iuvat,  parvique  augescunt  funere  manes, 
Inde  ingens  lacrimis  honor  et  miseranda  voluptas, 
Muneraque  in  cineres  annis  graviora  feruntur 
(Namque  illi  et  pbaretras  brevioraque  tela  dicarat 
Festinus  voti  pater  insontesque  sagittas;  75 

lam  tunc  et  nota  stabuli  de  gente  probatos 
In  nomen  pascebat  equos)  cinctusque  sonantes 
Armaque  maiores  expectatura  lacertos. 

61.  'ab  —  Belo'    Serv.    ad   Aen.    I   642   nomine   poetae 
omisso.  —  64.  ^medio  —  acantho'  Serv.  ad  Ecl.  4,  66. 


legwntur  mBG^SM,  interpretatur  schol.  Uncis  indusi\\  57  aera 
P  aerea  G  ||  61  belo  P  JBeh.  Leid.  pd  bello  G^  bello  BM  schol  \\ 
63  huc  P  II  64  intextus  P  6  ||  vv.  65—69  Lachmannus  ita  inter 
se  transponendos  censuit,  ut  ordo  esset:  68.  65.  66.  67.  69.  ||  70 
rogo  PB^OHb  Colb.  toro  vel  thoro  Qr^^HL  \\  73  sqq^.  Inter- 
puMCtioneni  corr.  Muellerus  ||  74  phaleras  Brcb  Colb.  Behh.  HTjj 
76  stabuli  PH  stabulis  ceteriWll  In  morem  Withofius 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  147 

6i      Parte  alia  gnari  monitis  exercitus  instat 

65  Auguris  aeriam  truncis  nemorumque  ruina  80 

Montis  opus  cumulare  pyram,  quae  crimina  caesi 

87  Anguis  et  infausti  cremet  atra  piacula  belli. 

90  Sternitur  extemplo  veteres  incaedua  ferro 

Silva  comas,  largae  qua  non  opulentior  umbrae 
Argolicos  inter  saltusque  educta  Lycaeos  85 

Extulerat  super  astra  caput:  stat  sacra  senectae 
Numine,  nec  solos  bominum  transgressa  veterno 

95  Fertur  avos,  Nymphas  etiam  mutasse  superstes 
Faunorumque  greges.     Aderat  miserabile  luco 
Excidium:  fugere  ferae,  nidosque  tepentes  90 

Absiliunt  (metus  urget)  aves;  cadit  ardua  fagus, 
Chaoniumque  nemus  brumaeque  inlaesa  cupressus, 
100  Procumbunt  piceae,  flammis  alimenta  supremis, 
Ornique  iliceaeque  trabes  metuendaque  suco 
Taxus  et  infandos  belli  potura  cruores  95 


79  Spes  avidae!  quas  non  in  nomen  credula  vestes 

80  Urgebat  studio  cultusque  insignia  regni 
Purpureos  sceptrumque  minus?  cuncta  ignibus  atris 
Damnat  atrox  suaque  ipse  parens  gestamina  ferri, 
Si  damnis  rabidum  queat  exaturare  dolorem 


88  His  labor  accisam  Nemeen  umbrosaque  Tempe 
Praecipitare  solo  lucosque  ostendere  Pboebo. 


94  sq.  'omique  —  taxus'  Priscian.  II  8,  44  p.  70  H. 


vv.  79—83  qui  vuJgo  numerantur  desunt  m  P  {adscr.  al.  m. 
deficiunt  V)  B  pr.  m.,  non  interpretatur  schol]  leguntur  in 
G^SB  7narg.  M  E  contextu  eieci  et  numeros  versuum  mutavi  || 
79  Spes  avidae!  B  marg.  M  edd.  Spes  avidi  Gronov.  avido 
Peyraredus  avide  Muellerus  ||  81  onus  codd.,  Corr.  Weherus  coll. 
Aen.  V  119\\82  ipsa  SgE  ipse  parat  Sandstroemius  \\  83  Ceu 
dapnis  G^  |  rapidum  Beh.  GT;r  |  vetat  queat  B  marg.  \\  vv.  88, 
89  qui  vulgo  numerantur  desunt  in  P  (adscr.  al.  m.  deficiunt 
duo)  B\  non  interpretatur  schol.;  leguntur  in  SG^B  inarg.  M 
E  contextu  eieci  versicidorum  numeris  mutatis  \\  90  nidoque 
Heinsitis 

10* 


148  P.  PAPINII  STATII 

Fraxinus  atque  situ  non  expugnabile  robur. 
Hinc  audax  abies  et  odoro  vulnere  pinus 

105  Scinditur,  acclinant  intonsa  cacumina  terrae 
Alnus  amica  fretis  nec  inhospita  vitibus  ulmus. 
Dat  gemitum  tellus:  non  sic  eversa  feruntur  lOO 

Ismara,  cum  fracto  Boreas  caput  extulit  antro, 
Non  grassante  Noto  citius  noctuma  peregit 

110  Flamma  nemus;  linquunt  flentes  dilecta  locorum 
Otia  cana  Pales  Silvanusque  arbiter  umbrae 
Semideumque  pecus,  migrantibus  adgemit  illis        105 
Silva,  nec  amplexae  dimittunt  robora  Nympbae. 
Ut  cum  possessas  avidis  victoribus  arces 

115  Dux  raptare  dedit,  vix  signa  audita,  nec  urbem 
Invenias;  ducunt  sternuntque  abiguntque  feruntque 
Inmodici,  minor  ille  fragor,  quo  bella  gerebant.     ilO 
lamque  pari  cumulo  geminas  hanc  tristibus  umbris, 
Ast  illam  superis  aequus  labor  auxerat  aras, 

120  Cum  signum  luctus  cornu  grave  mugit  adunco 
Tibia,  cui  teneros  suetum  producere  Manes 
Lege  Phrygum  maesta.  Pelopem  monstrasse  ferebant  115 
Exsequiale  sacrum  carmenque  minoribus  umbris 
Utile,  quo  geminis  Niobe  consumpta  pharetris 

125  Squalida  bissenas  Sipylon  deduxerat  urnas. 
Portant  inferias  arsuraque  fercula  primi 
Graiorum,  titulisque  pios  testantur  honores  120 

Gentis  quisque  suae;  longo  post  tempore  surgit 
Colla  super  iuvenum  (numero  dux  legerat  omni) 

130  Ipse  fero  clamore  torus.     Cinxere  Lycurgum 


97.  *et  —  pinus'  Serv.  ad  Aen.  IV  132.  —  106.  'nec  — 
nymphae'  Serv.  ad  Aen.  IH  34.  —  113  sq.  'comu  —  manes' 
Boethius  de  mus.  II.  —  114.  'cui  —  manes'  Serv.  ad 
Aen.  V  138. 


96  aque  Lachmannus  ||  97  Hin  P  ||  106  implexae  BaeJi- 
rensitis  ||  113  grave  cornu  immugit  WaJcefieldus  \\  114  teneros 
solitum  deducere  Serv.  11  121  Genitis  P 


THEBAIDOS  LIB.  YI.  149 

Lernaei  proceres,  genetricem  mollior  ambit 
Turba,  nec  Hypsipyle  raro  subit  agmine;  vallant   125 
Inachidae  memores,  sustentant  livida  nati 
Bracchia  et  inventae  concedunt  plangere  matri. 

135      Illic  infaustos  ut  primum  egressa  penates 
Eurydice,  nudo  vocem  de  pectore  rumpit 
Planctuque  et  longis  praefata  ululatibus  infit:         130 
'Non  hoc  Argolidum  coetu  circumdata  matrum 
Speravi  te,  nate,  sequi,  nec  talia  demens 

140  Fingebam  votis  annorum  elementa  tuorum, 

Nil  saevum  reputans;  etenim  his  in  finibus  aevi 
Unde  ego  bella  tibi  Thebasque  ignara  timerem?    135 
Cui  superum  nostro  committere  sanguine  pugnas 
Dulce?  quis  hoc  armis  vovit  scelus?   at  tua  nondum, 

145  Cadme,  domus,  nullus  Tyrio  grege  plangitur  infans. 
Primitias  egomet  lacrimarum  et  caedis  acerbae 
Ante  tubas  ferrumque  tuli,  dum  deside  cura  140 

Credo  sinus  fidos  altricis  et  ubera  mando. 
Quidni  ego?  narrabat  servatum  fraude  parentem 

150  Insontesque  manus.     En!  quam  ferale  putemus 
Abiurasse  sacrum  et  Lemni  gentilibus  unam 
Immunem  furiis,  haec  illa  (et  creditis  ausae),  145 

Haec  pietate  potens  solis  abiecit  in  arvis 
Non  regem  dominumque,  alienos  impia  partus, 

155  Hoc  tantum,  silvaeque  infamis  tramite  liquit, 

Quem  non  anguis  atrox  (quid  enim  hac  opus,  ei  mihi,  leti 
Mole  fuit?),  tantum  caeli  violentior  aura  150 

Impulsaeque  noto  frondes  cassusque  valeret 
Exanimare  timor.     Nec  vos  incessere  luctu 

160  Orba  habeo,  fixum  matri  inmotumque  manebat 

135  ignora  P  ||  145  sq.  Interpunctionem  corr.  Muellei-us 
haec  illa  ut  scfwl.  haec  illa,  et  credimus,  ausa  est  Barthiu^ 
hac  illa  (et  creditis  ausam?)  hac  pietate  potens?  Gronovius  || 
147  dominumque  P  dominumve  BG^SM  |  alienus  P  ||  153  Orba 
meo  G  I  abeo  (h  eras.)  P  abeo  B  pr.  m.  habeo  B^M  aveo  coni. 
Muellerus 


150  P.  PAPINII  STATII 

Hac  altrice  nefas;  atquin  et  blandus  ad  illani; 
Nate,  magis,  solam  nosse  atque  audire  vocantem,  155 
Ignarusque  mei:  nulla  ex  te  gaudia  matri. 
Illa  tuos  questus  lacrimososque  impia  risus 

165  Audiit  et  vocis  decerpsit  murmura  primae. 
Illa  tibi  genetrix  semper,  dum  vita  manebat, 
Nunc  ego.    Sed  miserae  mihi  nec  punire  potestas  160 
Sic  meritam!  quid  dona,  duces,  quid  inania  fertis 
lusta  rogis?  Illam  (nil  poscunt  amplius  umbrae), 

170  Illam,  oro,  cineri  simul  excisaeque  parenti 

Reddite,  quaeso,  duces,  per  ego  haec  primordia  belli, 
Cui  peperi;  sic  aequa  gemant  mihi  funera  matres  165 
Ogygiae/     Sternit  crines  iteratque  precando: 
'Reddite,  nec  vero  crudelem  avidamque  vocate 

175  Sanguinis:  occumbam  pariter,  dum  vulnere  iusto 

176  Exaturata  oculos,  unum  impellamur  in  ignem.' 

185  Sic  ait  abruptisque  inmutuit  ore  querellis:  170 

Non  secus  ac  primo  fraudatum  lacte  iuvencum, 
Cui  trepidae  vires  et  solus  ab  ubere  sanguis, 

177  Talia  vociferans  alia  de  parte  gementem 
Hypsipylen  (neque  enim  illa  comas  nec  pectora  servat) 
Agnovit  longe,  et  socium  indignata  dolorem: 

180  'Hoc  saltem,  o  proceres,  tuque  o,  cui  pignore  nostro 

Partus  honos,  prohibete  nefas,  auferte  supremis 

Jnvisam  exsequiis.     Quid  se  funesta  parenti 

Miscet  et  in  nostris  spectatur  et  ipsa  ruinis? 

Cui  luget  complexa  suos?'  Sic  fata  repente 
185  Concidit,  abruptisque  obmutuit  ore  querellis. 


154  ad  illam  P  Beh.  Leid.  n  et  illam  BG^SM  ||  162  Busta 
B  sec.  m.  Beh.  cGHT  ||  165  gerant  PG  ||  170  Hie  versus  in  uno 
cod.  P  hac  sede  invenituVj  in  ceteris  numero  185  significatur  jj 
Versus  177—185,  qui  vulgo  numerantur,  desunt  in  Q^  et  B  'pr. 
m.,  duo  extremi  184  et  185  desunt  in  P,  non  interpretatur  schol. 
E  contextu  eieci  et  numeros  versuum  mutavi  \\  169  ad  ignem  G^  jj 
180  pignora  nostri  P  ||  181  Proturbata  tori  probibete  supre- 
mis  P  II  183  Invitam  P  |  quia  se  fecisse  parenti  P  ||  183  et  om. 
P  II 184  dixitque  repente  B  marg.  SM  ||  185  inmutuit  G  Colb. 
B  obmutuit  B  marg.  M  j  loquelis  S  Leid. 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  151 

Seu  fera  seu  duras  avexit  pastor  ad  aras; 

Nunc  vallem  spoliata  parens,  nunc  flumina  questu, 

190  Nunc  armenta  movet  vacuosque  interrogat  agros;  175 
Tunc  piget  ire  domum,  maestoque  novissima  campo 
Exit  et  oppositas  inpasta  avertitur  herbas. 

At  genitor  sceptrique  decus  cultusque  Tonantis 
Inicit  ipse  rogis,  tergoque  et  pectore  fusam 

195  Caesariem  ferro  minuit  sectisque  iacentis  180 

Obnubit  tenuia  ora  comis,  ac  talia  fletu 
Verba  pio  miscens:  'Alio  tibi,  perfide,  pacto, 
luppiter,  hunc  crinem  voti  reus  ante  dicaram, 
Si  pariter  virides  nati  libare  dedisses 

200  Ad  tua  templa  genas,  sed  non  ratus  ore  sacerdos,  185 
Damnataeque  preces;  ferat  haec,  quae  dignior,  umbra/ 
lam  face  subiecta  primis  in  frondibus  ignis: 
Exclamant  (labor  insanos  arcere)  parentes. 

Stant  iussi  Danaum  atque  obtentis  eminus  armis 

205  Prospectu  visus  interclusere  nefasto.  190 

Ditantur  flammae;  non  umquam  opulentior  illic 
Ante  cinis:  crepitant  gemmae,  atque  immane  liquescit 
Argentum,  et  pictis  exudat  vestibus  aurum; 
Nec  non  Assyriis  pinguescunt  robora  sucis, 

210  Pallentique  croco  strident  ardentia  mella,  196 

Spumantesque  mero  paterae  verguntur  et  atri 
Sanguinis  et  rapti  gratissima  cymbia  lactis. 
Tunc  septem  numero  turmas  (centenus  ubique 
Surgit  eques)  versis  ducunt  insignibus  ipsi 

215  Graiugenae  reges,  lustrantque  ex  more  sinistro       200 
Orbe  rogum  et  stantes  inclinant  pulvere  flammas. 
Ter  curvos  egere  sinus,  inlisaque  telis 
Tela  sonant,  quater  liorrendum  pepulere  fragorem 
Arma,  quater  mollem  famularum  bracchia  planctum. 

175  Nunc  arbusta  Wakefieldus  ||  177  appositas  THL  |j  184 
nati  viridis  vel  virides  BO^M  ||  188  Exclamat  codd.  edd.  cum 
alia  interpunctione,  corr.  Baehrensiiis  ||  189  danaum  PBG  danai 
M  edd.  II  198  turmae  P  ||  199  Urget  S  Behh.  pr.Tcf 


152  P.  PAPINII  STATII 

220  Semianimas  alter  pecudes  spirantiaque  ignis  205 

Accipit  armenta;  liic  luctus  abolere  novique 
Funeris  auspicium  vates  (quamquam  omina  sentit 
Vera)  iubet:  dextri  gyro  et  vibrantibus  hastis 
Hac  redeunt,  raptumque  suis  libamen  ab  armis 

225  Quisque  iacit,  seu  frena  libet  seu  cingula  flammis  210 

226  Mergere  seu  iaculum  summae  seu  cassidis  umbram. 

234  Finis  erat,  lassusque  putres  iam  Mulciber  ibat 

235  In  cineres;  instant  flammis  multoque  soporant 
Imbre  rogum,  posito  donec  cum  sole  labores 
Exhausti;  seris  vix  cessit  cura  tenebris.  215 
Roscida  iam  novies  caelo  dimiserat  astra 

Lucifer  et  totidem  Lunae  praevenerat  ignes 
240  Mutato  nocturnus  equo,  nec  conscia  fallit 
Sidera  et  alterno  deprenditur  unus  in  ortu; 

227  Multa  gemuiit  contra  raucis  concentibus  agri, 
Et  lituis  aures  circum  pulsantur  acutis. 
Terretur  clamore  nemus:  sic  Martia  vellunt 

230  Signa  tubae,  nondum  ira  calet,  nec  sanguine  ferrum 
Inrubuit,  primus  bellorum  comitur  ore 
Vultus,  borrisono:  stat  adhuc  incertus  in  alta 
Nube,  quibus  sese  Mavors  indulgeat  armis. 


219.  'et  — ortu'  Serv.adAen.  VIII 590. —  Isidorus  Origg. 
III  70,  19  p.  133  L. 


206  Semianimas  P  cf.  II  83  X  477.  547  Semianimes  ceteri 
cf.  III  187  VII  597  VIII  598  Ach.  II  100  Semineces  O 
Fetav.  II  207  omnia  PB  |  sensit  BG^S  Behh.  rbctf  ||  208  dextris 
P  Ban.  dextro  GTL  dextrum  girum  G^  in  ras.  \\  209  velamen 
G^crb cf  7t  II  212  lapsusque  S^^pm  ||  vv.  227 — 233  qui  eduntw  desunt 
mPBSM,  leguntur  in  B  marg.  manu  recentissimaB.B.Ot^  {versihus 
205 — 211  antepositi)  Prag.  3  marg..,  nullum  ex  eis  interpretatm 
schdl.  E  contextu  reieci  et  numeros  versuum  mutavi  ||  227  gemunt 
extra  G^HE  ||  231  primus  G*HE  primis  B  marg.  primo  edd.  \  comi- 
tur  ore  G^  (in  ras.)  illo  B  marg.  edd.  ille  Muellerus  ||  232  hor- 
risono  G^  honore  suo  E  honoris  opus  B  marg.  edd.  ||  213 
in  al.  m. 

tnstant  P  |1  214  positos  B  Beh.  Tbcr  ||  215  Exhausit  BTbcr  jj 
219  deperditur  vel  dependitur  Isidorus  \  ortum  P 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  153 

Mirum,  opus  accelerasse  manus:  stat  saxea  moles,  220 
Templum  ingens,  cineri,  rerumque  effictus  in  illa 
Ordo  docet  casus:  fessis  liic  flumina  monstrat 

^43  Hypsipyle  Danais,  liic  reptat  flebilis  infans, 

Hic  iacet,  extremum  tumuli  circum  asperat  orbem 
Squameus;  expectes  morientis  ab  ore  cruenta  225 

Sibila,  marmorea  sic  volvitur  anguis  in  hasta. 
lamque  avidum  pugnas  visendi  vulgus  (inermes 

250  Fama  vocat  cunctos)  arvis  ac  moenibus  adsunt 
Exciti;  illi  etiam,  quis  belli  incognitus  horror, 
Quos  effeta  domi,  quos  prima  reliquerat  aetas,       230 
Conveniunt:  non  aut  Ephyraeo  in  litore  tanta 
Umquam  aut  Oenomai  fremuerunt  agmina  circo. 

255      Collibus  incurvis  viridique  obsessa  corona 

Vallis  in  amplexu  nemorum  sedet;  hispida  circum 
Stant  iuga,  et  obiectus  geminis  umbonibus  agger  235 
Campum  exire  vetat,  longo  quem  tramite  planum 
Gramineae  frontes  sinuataque  caespite  vivo 

260  Mollia  non  subitis  augent  fastigia  clivis. 
Illic  conferti,  iam  sole  rubentibus  arvis, 
Bellatrix  sedere  cohors;  ibi  corpore  mixto  240 

Metiri  numerum  vultusque  habitusque  suorum 
Dulce  viris,  tantique  iuvat  fiducia  belli. 

265  Centum  ibi  nigrantes,  armenti  robora,  tauros 
Lenta  mole  trahunt;  idem  numerusque  colorque 
Matribus  et  nondum  lunatis  fronte  iuvencis.  245 

Exin  magnanimum  series  antiqua  parentum 
Invehitur,  miris  in  vultum  animata  figuris. 

227  sq.  'pugnas  —  vocat'   schol.  Theb.  VII  90  p.  242  L. 
—  234.  Walhs  —  sedet'  Serv.  ad  Aen.  XI  522. 

221  effictus  Antonius  Sucquetius  apud  JBernartium  etfectus 
codd.  I  illo  S^M  edd.  \\  224  orbis  c  ||  228  cunctos  PBHLbrc 
cuncti  Beh.  cunctis  M  edd.-,  interpunctionmi  correxi  \  (Fama 
vocat)  iunctis  {i.  e.  vicinis)  arvis  Gronovius  ||  237  frontes  P 
frondes  BG^SM  ||  238  silvis  P  marg.  \\  239  confertim  BGHbrc 
247  miris  vultus  Heinsius 


M 


154  P.  PAPmil  STATII 

270  Primus  anhelantem  duro  Tiryntliius  angens 
Pectoris  attritu  sua  fraugit  in  ossa  leonem. 
Haut  illum  impavidi,  quamvis  et  in  aere  suumque  250 
Inachidae  videre  decus.     Pater  ordine  iuncto 
Laevus  harundineae  recubans  super  aggere  ripae 

fi76  Cernitur  emissaeque  indulgens  Inachus  urnae. 
lo  post  tergum,  iam  prona  dolorque  parentis, 
Spectat  inocciduis  stellatum  visibus  Argum.  255 

Ast  illam  melior  Pliariis  erexerat  arvis 
luppiter  atque  hospes  iam  tunc  Aurora  colebat. 

280  Tantalus  inde  parens,  non  qui  fallentibus  undis 
Imminet  aut  refuga  sterilem  rapit  aera  silva, 
Sed  pius  et  magni  vehitur  conviva  Tonantis.  260 

Parte  alia  victor  curru  Neptunia  tendit 
Lora  Pelops,  prensatque  rotas  auriga  natantes 

286  Myrtilos  et  volucri  iam  iamque  relinquitur  axe. 
Et  gravis  Acrisius  speciesque  horrenda  Coroebi 
Et  Danae  culpata  sinus,  et  in  amne  reperto  266 

Tristis  Amymone,  parvoque  Alcmena  superbit 
Hercule,  tergemina  crinem  circumdata  luna. 

290  lungunt  discordes  inimica  in  foedera  dextras 
Belidae  fratres;  sed  vultu  mitior  astat 
Aegyptus,  Danai  manifestum  agnoscere  ficto  270 

Ore  notas  pacisque  malae  noctisque  futurae. 
Mille  dehinc  species.     Tandem  satiata  voluptas 

295  Praestantesque  viros  vocat  ad  sua  praemia  virtus. 

Primus  sudor  equis.    Dic  inclita,  Phoebe,  regentum 
Nomina,  dic  ipsos*,  neque  enim  generosior  umquam  275 
Alipedum  conlata  acies,  ceu  praepete  cursu 
Confligant  tensae  volucres  aut  litore  in  uno 


252  recubans  PS^b^r^T  Trag.  2  recubansque  BG^s^ii  |  super 
aggerePGTRH»  sub  aggere  BG*SM  ||  256  euexerat  vel  derexerat 
Baehrensiiis  \\  269  refuga  P  refugae  ceteri  \  silvae  codd.  refuga 
silva  corr.  Baeh/rensius  ||  270  iam  fas  (=  licet)  tum  coni.  idem  \\ 
271  notas  P  nefas  ceteri  edd.  (|  273  vocat  (m.  P  ||  274  incHta  PR 
inclite  BG^SM  ||  277  teusae  P  densae  ceteri  \  unco  Mewrsius 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  155 

300  Aeolus  insanis  statuat  certamina  ventis. 

Ducitur  ante  omnes  rutilae  manifestus  Arion 
Igne  iubae.     Neptunus  equo,  si  certa  priorum        280 
Fama,  pater;  primus  teneris  laesisse  lupatis 
Ora  et  litoreo  domitasse  in  pulvere  fertur, 

305  Verberibus  parcens;  etenim  insatiatus  eundi 
Ardor  et  hiberno  par  inconstantia  ponto. 
Saepe  per  lonium  Libycumque  natantibus  ire  285 

Interiunctus  equis  omnesque  adsuerat  in  oras 
Caeruleum  deferre  patrem;  stupuere  relicta 

310  Nubila,  certantes  Eurique  Notique  sequuntur. 
Nec  minor  in  terris  bella  Eurysthea  gerentem 
Amphitryoniaden  alto  per  gramina  sulco  290 

Duxerat,  illi  etiam  ferus  indocilisque  teneri. 
Mox  divum  dono  regis  dignatus  Adrasti 

315  Imperia  et  multum  mediis  mansueverat  annis. 
Tunc  rector  genero  Polynici  indulget  agendum 
Multa  monens,  ubi  fervor  equo,  qua  suetus  ab  arte  295 
Mulceri,  ne  saeva  manus,  ne  liber  habenis 
Impetus.    'Urge  alios'  inquit  'stimulisque  minisque; 

320  Ille  ibit,  minus  ipse  voles.'     Sic  ignea  lora 
Cum  daret  et  rapido  Sol  natum  imponeret  axi, 
Gaudentem  lacrimans  astra  insidiosa  docebat  300 

Nolentesque  teri  zonas  mediamque  polorum 
Temperiem:  pius  ille  quidem  et  formidine  cauta, 

325  Sed  iuvenem  durae  prohibebant  discere  Parcae. 
Oebalios  sublimis  agit,  spes  proxima  palmae, 


280 sq.  'Neptimus — fama patet'  schol.  Theb.  VI 447  p.217L. 


281  pat  P  {al.  m.  suprascr.  t  patrd)  |1  286  adsuerat  P  as8u- 
erat  R  adsuetus  Bbrg  Leid.  assuetus  G^M  ||  287  deferre  GHpg* 
differre  P  perferre  Beh.  1  G^Tt  transferre  c  ferre  S  (al  m. 
suprascr.  portare)  B  {rec.  m.  de  suprascr.)  g^  portasse  Beh.  2 
Leid.  II  288  secuntur  PBGHTb  ||  291  illi  P  Gronov.  ille  BG«M|| 
295  qui  fervor  Koestlinus  ||  300  insidiose  P  ||  302  plus  P  j  cautus 
BGTbt  edd.  vett. 


156  P.  PAPINII  STATH 

Ampliiaraus  equos;  tua  furto  lapsa  propago,  305 

Cyllare,  dum  Scythici  diversus  ad  ostia  ponti 
Castor  Amyclaeas  remo  permutat  habenas. 

330  Ipse  habitu  niveus,  nivei  dant  colla  iugales, 
Concolor  est  albis  et  cassis  et  infula  cristis. 
Quin  et  Thessalicis  felix  Admetus  ab  oris  310 

Vix  steriles  compescit  equas,  Centaurica  dicunt 
Semina:  credo,  adeo  sexum  indignantur,  et  omnis 

335  In  vires  adducta  Venus;  noctemque  diemque 
Adsimulant,  maculis  internigrantibus  albae: 
Tantus  uterque  color,  credi  nec  degener  illo  315 

De  grege,  Castaliae  stupuit  qui  sibila  cannae 
Laetus  et  audito  contempsit  Apolline  pasci. 

340  Ecce  et  lasonidae  iuvenes,  nova  gloria  matris 
Hypsipyles,  subiere  iugo,  quo  vectus  uterque, 
Nomen  avo  gentile  Thoas  atque  omine  dictus        320 
Euneos  Argoo.     Geminis  eadem  omnia:  vultus, 
Currus,  equi,  vestes,  par  et  concordia  votis, 

345  Vincere  vel  solo  cupiunt  a  fratre  relinqui. 

It  Chromis  Hippodamusque,  alter  satus  Hercule  magno, 
Alter  ab  Oenomao:  dubites,  uter  effera  presset       325 
Frena  magis.     Getici  pecus  hic  Diomedis,  at  ille 
Pisaei  iuga  patris  habet,  crudelibus  ambo 

350  Exuviis  diroque  imbuti  sanguine  currus. 

Metarum  instar  erat  hinc  nudo  robore  quercus, 
Olim  omnes  exuta  comas,  hinc  saxeus  umbo  330 

Arbiter  agricolis;  finem  iacet  inter  utrumque, 
Quale  quater  iaculo  spatium,  ter  harundine  vincas. 

355,     Interea  cantu  Musarum  nobile  mulcens 
Concilium  citharaeque  manus  insertus  Apollo 


311.  Wix  — equas'  schol.  Theb.  VI  461  p.  217  L.  —  332. 
'quale  —  vincas'  Serv.  ad  Aen.  XI  608. 


316  caloT  Koestlinus  ||  319  iugo  provectus  Titerqxie  JBarthim  \\ 
322  votis  P  voti  ceteri  codd.  edd.  ||  325  pressit  P  ||  331  facit  P 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  157 

Parnasi  summo  spectabat  ab  aethere  terras;  335 

Orsa  deum  (nam  saepe  lovem  Phlegramque  suique 
Anguis  opus  fratrumque  pius  cantarat  honores) 

360  Tunc  aperit,  quis  fulmen  agat,  quis  sidera  ducat 
Spiritus,  unde  animi  fluviis,  quae  pabula  ventis, 
Quo  fonte  immensum  vivat  mare,  quae  via  soles   340 
Praecipitet,  noctem  quae  porrigat,  imane  tellus 
An  media  et  rursus  mundo  succincta  latenti. 

365  Finis  erat,  differt  avidas  audire  sorores, 

Dumque  chelyn  lauro  textumque  inlustre  coronae 
Subligat  et  picto  discingit  pectora  limbo,  345 

Haut  procul  Herculeam  Nemeen  clamore  reductus 
Aspicit  atque  illic  ingens  certaminis  instar 

370  Quadriiugi.     Noscit  cunctos,  et  forte  propinquo 
Constiterant  Admetus  et  Amphiaraus  in  arvo. 
Tunc  secum:  ^Quisnam  iste  duo,  fidissima  Phoebi  350 
Nomina,  commisit  deus  in  discrimina  reges? 
Ambo  pii  carique  ambo;  nequeam  ipse  priorem 

375  Dicere.     Peliacis  hic  cum  famularer  in  arvis 
(Sic  lovis  imperia  et  nigrae  voluere  Sorores), 
Tura  dabat  famulo  nec  me  sentire  minorem  355 

Ausus;  at  hic  tripodum  comes  et  pius  artis  alumnus 
Aetheriae.     Potior  meritis  tamen  ille,  sed  huius 

380  Extrema  iam  fila  colu;  datur  ordo  senectae 
Admeto  serumque  mori;  tibi  nulla  supersunt 
Gaudia,  nam  Thebae  iuxta  et  tenebrosa  vorago.     360 
Scis  miser,  et  nostrae  pridem  cecinere  volucres.' 


357  sq.   ^sed  —  senectae'  Prisc.  VI  16,  85  p.  269  H.  — 
358.  'extrema  —  senectae'  Serv.  ad  Aen.  VIII  409. 


e  r  al.  m. 
335  versus  deest  in  H  [  turbas  P  ||  336  deo  P  |  deum  et  iam 
saepe  Sandstroemius  ^  ^^1  pios  PGHbB  edd.  •yeW.  |  cantabat 
BHb  Colh.  ;r  I|  340  bibat  P  |  solis  P  ||  341  quo  P  ||  350  duo  P 
cf.  Verg.  Aen.  XI  285  Ecl.  5,  68  duos  ceteri  \  phoebi  PB^  Dan. 
M  phebi  bc  pboebo  pB^  phebo  GH  y  358  colu  Pp  Prisc.  Serv. 
cf.  Ach.  I  579  colo  BO«M  (|  360  nam  PG  iam  ceteri 


158  P.  PAPINH  STATIL 

Dixit,  et  os  fietu  paene  inviolabile  tinctus 

385  Extemplo  Nemp-n  radiante  per  aethera  saltu 
Qcioi:  et  patHo  venit  igne  suisque  sagittis. 
Ipse  olim  in  terris,  caelo  vestigia  durant,  365 

Claraque  per  zephyros  etiamnunc  semita  lucet. 
Et  iam  sortitus  Prothous  versarat  aena 

390  Casside,  iamque  locus  cuique  est  et  liminis  ordo. 
Terrarum  decora  ampla  viri,  decora  aequa  iugales, 
Divum  utrumque  genus,  stant  uno  margine  clausi,  370 
Spesque  audaxque  una  metus  et  iiducia  pallens. 
Nil  fixum  cordi:  pugnant  exire  paventque, 

395  Concurrit  summos  animosum  frigus  in  artus. 

Qui  dominis,  idem  ardor  equis;   face  lumina  surgunt, 
Ora  sonant  morsu,  spumisque  et  sanguine  ferrum  375 
Uritur,  impulsi  nequeunt  obsistere  postes 
Claustraque,  compressae  transfumat  anhelitus  irae. 

400  Stare  adeo  miserum  est,  pereunt  vestigia  mille 

Ante  fugam,  absentemque  ferit  gravis  ungula  campum. 
Circumstant  fidi,  nexusque  et  torta  iubarum  380 

Expediunt  firmantque  animos  et  plurima  monstrant. 
Insonuit  contra  Tyrrbenum  murmur,  et  omnes 

405  Exsiluere  loco.     Quae  tantum  carbasa  ponto, 
Quae  bello  sic  tela  volant,  quae  nubila  caelo? 
Amnibus  hibernis  minor  est,  minor  impetus  igni,  385 
Tardius  astra  cadunt,  glomerantur  tardius  imbres. 
[Tardius  e  summo  decurrunt  flumina  monte.] 


378  sq.  'pereunt  —  fugam'  schol.  Theb.  VI  692  p.  222  L. 


366  sq.  tamquam  inutiles  atque  aduUerinos  expungit  Guietus  \\ 
366  etiamnunc  Pp;r  etiamnum  BG^M  (|  369  decora  aequa 
PGc  decora  §que  rS  pr.  m.  {al.  m.  suprascr.  decorique) 
decora  ampla  G^g  Leid.  edd.  decorique  BHTb;r  Dan.  alta 
viri,  decora  alta  Beh.  ||  371  audax  unaque  P  ||  377  conpressae 
(t  complexae  al.  m.)  P  JI  386  minor  et  lovis  impetus  igni 
Bernartius  e  cod,  Lips.  minor  impetus  et  lovis  igni  Wake- 
fieldus  II  387  versum,  qui  deest  in  r,  cx  Horatio  {Carm.  IV 
2,  5)  confictum  esse  recte  iudicat  Bentleius;  u/ncos  posui.  \  in 


THEBllDOS  LIB.  VI.  159 

410      Emissos  videre  atque  agnovere  Pelasgi. 
Et  iam  rapti  oculis,  iam  caeco  pulvere  mixti 
Una  in  nube  latent,  vultusque  umbrante  tumultu  390 
Vix  inter  sese  clamore  et  nomine  noscunt. 
Evolvere  globum,  et  spatio  quo  quisque  valebat 

415  Diducti:  delet  sulcos  iterata  priores 

Orbita,  nunc  avidi  prono  iuga  pectore  tangunt, 
Nunc  pugnante  genu  et  pressis  duplicantur  habenis.  395 
Colla  toris  crinita  tument,  stantesque  repectit 
Aura  iubas,  bibit  albentes  humus  arida  nimbos. 

420  Fit  sonus  immanisque  pedum  tenuisque  rotarum. 
Nulla  manus  requies,  densis  insibilat  aer 
Verberibus;  gelida  non  crebrior  exsilit  Arcto  400 

Grando,  nec  Oleniis  manant  tot  cornibus  imbres. 
Senserat  adductis  alium  praesagus  Arion 

425  Stare  ducem  loris,  dirumque  expaverat  insons 
Oedipodioniden;  iam  illinc  a  limine  discors 
Iratusque  oneri  insolito  truculentior  ardet.  405 

Inachidae  credunt  accensum  laudibus;  ille 
Aurigam  fugit,  aurigae  furiale  minatur 

430  Efferus,  et  campo  dominum  circumspicit  omni. 
Ante  tamen  cunctos  sequitur  longeque  secundus 
Amphiaraus  agit,  quem  Thessalus  aequat  eunda     4ia 
Admetus;  iuxta  gemini,  nunc  Euneos  ante 
Et  nunc  ante  Thoas,  cedunt  vincuntque,  nec  umquam 

435  Ambitiosa  pios  conlidit  gloria  fratres. 

Postremum  discrimen  erat  Chromis  asper  et  asper 
Hippodamus,  non  arte  rudes,  sed  mole  tenentur    416 
Cornipedum;  prior  Hippodamus  fert  ora  sequentum, 
Fert  gemitus  multaque  umeros  incenditur  aura. 

440  Speravit  flexae  circa  compendia  metae 

summos  BG*  Beh.  hjt  Dan.  in  summo  c  [  montes  BG^  Beh. 
bc  II  391  clamorem  P  ||  392  volebat  B  Beh.  THbcr.-r  Dan.  \\  393 
Deducti  PGH  ||  396  genu  et  pressis  P  genu  pressis  ceteri  ||  399 
manu  PG  ||  405  solito  (in  oni.)  PS  ||  411  euneus  Pn;  ||  414  erat 
PT  erant  BM  edd.  ||  418  circa  P  circum  ceteri 


160  P.  PAPINII  STATII 

Interius  ductis  Phoebeius  augur  habenis 
Anticipasse  viam;  nec  non  et  Thessalus  heros        420 
Spe  propiore  calet,  dum  non  cohibente  magistro 
Spargitur  in  gyros  dexterque  exerrat  Arion. 

445  lam  prior  Oeclides  et  iam  non  tertius  ibat 

Admetus^  laxo  cum  tandem  et  ab  orbe  reductus 
Aequoreus  sonipes  premit  evaditque  parumper        425 
Gavisos;  subit  astra  fragor,  caelumque  tremescit, 
Omniaque  excusso  patuere  sedilia  vulgo. 

450  Sed  nec  lora  regit  nec  verbera  pallidus  audet 
Labdacides:  lassa  veluti  ratione  magister 
In  fluctus,  in  saxa  ruit  nec  iam  amplius  astra       430 
Respicit  et  victam  proiecit  casibus  artem. 
Rursus  praecipites  in  recta  ac  devia  campi 

455  Obliquant  tenduntque  vias,  iterum  axibus  axes 
Inflicti,  radiisque  rotae:  pax  nulla  fidesque. 
Bella  geri  ferro  levius,  bella  horrida  credas;  436 

It  furor  in  laudes,  trepidant  mortemque  minantur, 
Multaque  transversis  praestringitur  ungula  campis. 

460  Nec  iam  sufficiunt  stimuli,  non  verbera;  voce 
Nominibusque  cient  Pholoen  Admetus  et  Irin 
Fumantemque  Thoen,  rapidum  Danaeius  augur      440 
Ascheton  increpitans  meritumque  vocabula  Cygnum. 
Audit  et  Herculeum  Strymon  Chromin,  Euneon  audit 

465  Igneus  Aethion;  tardumque  Cydona  lacessit 

Hippodamus,  tardumque  Thoas  rogat  ire  Podarcen. 


442  sq.   'euneon  audit  ante  Thoas  (ex  v.  412)^  Serv.  ad 
Aen.  XI  666. 


424  et  ab  orbe  G  ab  orbe  PB  Beh.  prcT  CoTb.  schol.  ex 
orbe  M  II  428  audet  P  addit  ceteri  ||  434  Infligi  Gronovius  ||  436 
It  PO  Its  S  Is  BG^M  His  (t  is)  r  lam  H  |  in  laudes  PGH 
in  laude  est  BG^SM  ||  440  Fumantemque  PG  Funalemque 
BG^SM  Lunalemque  b  Dan.  jj  442  trymon  P  ||  443  tardumque 
cydona  PGH  tardum  calydona  BM  tardum  celydona  G^  ||  444 
tardumque  P  uariumque  ceteri  iterumque  G  |  podarcen  P  po- 
darcem  BM  podacem  r  podagru  n  Podagrum  Bentleim 


THEBAIDOS  LLB.  VI.  161 

Solus  Echionides  errante  silentia  curru  445 

Maesta  tenet  trepidaque  timet  se  voce  fateri. 

Vixdum  coeptus  equis  labor,  et  iam  pulvere  quarto 

^"^0  Campum  ineunt,  iamque  et  tepidis  sudoribus  artus 
Effeti,  et  crassum  rapit  eiectatque  vaporem 
Cornipedum  flammata  sitis,  nec  iam  integer  illis   450 
Impetus,  et  longi  suspendunt  ilia  flatus. 
Hic  anceps  Fortuna  diu  decernere  primum 

475  Ausa  venit.     Ruit,  Haemonium  dum  fervidus  instat 
Admetum  superare,  TLvis,  nec  pertulit  ullam 
Frater  opem.    Velit  ille  quidem,  sed  Martius  ante  455 
Obstitit  Hippodamus  mediasque  immisit  habenas. 
Mox  Chromis  Hippodamum  metae  interioris  ad  orbem 

480  Viribus  Herculeis  et  toto  robore  patris 
Axe  tenet  prenso,  luctantur  abire  iugales 
Nequiquam  frenosque  et  colla  rigentia  tendunt.       460 
Ut  Siculas  si  quando  rates  tenet  aestus  et  ingens 
Auster  agit,  medio  stant  vela  tumentia  ponto. 

485  Tunc  ipsum  fracto  curru  deturbat,  et  isset 

Ante  Chromis;  sed  Tbraces    equi  ut  videre  iacentem 
Hippodamum,  redit  illa  fames,iam  iamque  trementem  465 
Partiti  furiis,  ni  frena  ipsosque  frementes 
Oblitus  palmae  retro  Tirynthius  heros 

490  Torsisset  victusque  et  conlaudatus  abisset. 

At  tibi  promissos  iamdudum  Phoebus  honores, 
Amphiarae,  cupit.     Tandem  ratus  apta  favori         470 
Tempora  pulverei  venit  in  spatia  horrida  circi, 
Cum  iam  in  fine  viae,  et  summum  victoria  nutat; 

495  Anguicomam  monstri  effigiem,  saevissima  visu 
Ora,  movet  sive  ilie  Erebo  seu  finxit  in  actu 
Temporis,  innnmera  certe  formidine  cultum  475 


447  Vix  ter  Bernartius  ||  449  eiectatque  TCtLeid.  iniectatque 
BG'''^  II  454  praetulit  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius  ||  459  presso 
PG  II  461  ignes  P  ||  462  aget  P  ||  474  in  artus  P  in  astu  BG^m 
edd.  seu  finxerat  aestu  Bartliius  inictu  i?.  Ungerus  in  astus 
Muellerus  in  actu  anon.  Eeidelb.  coll.  XII  187 

Statii  Thkbais.  11 


162  P.  PAPINII  STATII 

ToUit  in  astra  nefas.     Non  illud  ianitor  atrae 
Impavidus  Letbes,  non  ipsae  horrore  sine  alto 
500  Eumenides  vidisse  queant,  turbasset  euntes 

Solis  equos  Martisque  iugum.     Nam  flavus  Arion 
Ut  vidit,  saliere  iubae,  atque  erectus  in  armos      480 
Stat  sociumque  iugi  comitesque  utrimque  laboris 
Secum  alte  suspendit  equos.     Ruit  ilicet  exul 
505  Aonius  nexusque  diu  per  ter    iii/olutus 
Exuit;  abripitur  longe  modev.  aine  liber 
Currus;  at  bunc  putri  prae  ;jjp^tellure  iacentem       485 
Taenarii  currus  et  Thessal  -  ,  .xis  et  lieros 
Lemnius  obliqua,  quantuir;    f)  care  dabatur, 
510  Transabiere  fuga.     Tandeiu  caligine  mersum 
Erigit  accursu  comitum  caput  aegraque  tollit 
Membra  solo,  et  socero  redit  haut  speratus  Adrasto.  490 

Quis  mortis,  Thebane,  locus,  nisi  dura  negasset 
Tisiphone,  quantum  poteras  dimittere  bellum? 
515  Te  Thebe  fraterque  palam,  te  plangeret  Argos, 
Te  Nemea,  tibi  Lerna  comas  Larisaque  supplex 
Poneret,  Archemori  maior  colerere  sepulcro.  496 

Tum  vero  Oeclides,  quamquam  iam  certa  sequenti 
Praemia,  cum  vacuus  domino  praeiret  Arion, 
520  Ardet  adhuc  cupiens  vel  inanem  vincere  currum. 
Dat  vires  refovetque  deus;  volat  ocior  Euro, 
Ceu  modo  carceribus  dimissus  in  arva  solutis,       500 
Verberibusque  iubas  et  terga  lacessit  habenis 
Increpitans  Caerumque  levem  Cygnumque  nivalem. 


493  sqq.  He  plangeret  —  poneret'  Prisc.  VI  10  p.  202  H. 


481  comitemque  utrique  Salmasius,  quia  trigis,  non  quadri- 
gis  Argivi  contenderint  ||  493  thebe  PG^GH^t  tnebae  BM  |{  496 
Tum  PH  Tunc  BG^^^SM  ||  497  vacuus  domitore  pervelit  B. 
Ungerus  ||  500  demissus  PGT  ||  602  Increpitans  caecumque  P 
Increpitans  scaerumque  BG^g  Increpitans  scerumque  SrcpB 
Leid.  I.  acerumque  H  I.  scaurumque  T  I.  celerumque  Beh.  2 
I.    scetumque  GL   I.    eschetonque  b    I.    octruumque    Prag.    2 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  •  163 

535  Nunc,  saltem  dum  nemo  prior,  rapit  igneus  orbes 
Axis,  et  effusae  longe  sparguntur  harenae. 
Dat  gemitum  tellus  et  iam  tunc  saeva  minatur.     505 
Forsitan  et  victo  prior  isset  Arione  Cygnus, 
Sed  vetat  aequoreus  vinci  pater:  hinc  vice  iusta 

530  Gloria  mansit  equo,  cessit  victoria  vati. 

Huic  pretium  palmae  gemini  cratera  ferebant 
Herculeum  iuvenes:  illum  Tirynthius  olim  510 

Ferre  manu  sola  spumantemque  ore  supino 
Yertere,  seu  monstris  victor  seu  Marte,  solebat. 

535  Centauros  habet  arte  truces  aurumque  figuris 
Terribile:  hic  mixta  Lapitharum  caede  rotantur 
Saxa,  faces  aliique  iterum  crateres,  ubique  515 

Ingentes  morientum  irae;  tenet  ipse  furentem 
Hylaeum  et  torta  molitur  robora  barba. 

540  At  tibi  Maeonio  fertur  circumflua  limbo 

Pro  meritis,  Admete,  chlamys  repetitaque  multo 
Murice:  Phrixei  natat  hic  contemptor  ephebus         520 
Aequoris  et  picea  tralucet  caerulus  unda; 
In  latus  ire  manus  mutaturusque  videtur 

045  Bracchia,  nec  siccum  speres  in  stamine  crinem; 
Contra  autem  frustra  sedet  anxia  turre  suprema 
Sestias  in  speculis,  moritur  prope  conscius  ignis.  626 
Has  Adrastus  opes  dono  victoribus  ire 
Imperat;  at  generum  famula  solatur  Achaea. 

550      Sollicitat  tunc  ampla  viros  ad  praemia  cursu 

Ascheton  increpitansque  Beh.  1  edd.  Increpat  Ascheton  usque 
levem  B.  Ungerus  Ascheton  usque  levem  increpitans  Baeh- 
rensius  Increpitans  Caerumque  scripsi,  quod  iam  Muellero  arri- 
dehat  ||  603  proprior  P  ||  604  effusg  P  Barthius  offossae  B'b  ob- 
fossae  S  effossg  Q^HL  \\  505  tum  PG  nunc  Beh.  \\  506  victor  PSc[| 
611  solida  Heinsius  \\  612  monstris  PGH  monstri  ceteri  monstn 
is  Baehrensius  ||  514  rotantur  P  notantur  ceteri  ||  516  ferentem 
Heinsius,  ut  designetur  eius  tergum  inscendisse  HercuJes  ||  617 
tortam  P  ||  621  picta  codd.,  corr.  C.  Biltheius  ||  522  manu 
MarJdandus  \  lentaturusque  Feyraredus  motaturusque  Baeh- 
rensius  \\  523  spectes  Marklandus  \\  526  scopulis  P 

11* 


164  •  P.  PAPINII  STATII 

Praeceleres:  agile  studium  et  tenuissima  virtus, 
Pacis  opus,  cum  sacra  vocant,  nec  inutile  bellis    530 
Subsidium,  si  dextra  neget.     Prior  omnibus  Idas, 
Nuper  Olympiacis  umbratus  tempora  ramis, 

555  Prosilit;  excipiunt  plausu  Pisaea  iuventus 
Eleaeque  manus.     Sequitur  Sicyonius  Alcon, 
Et  bis  in  Isthmiaca  victor  clamatus  harena  535 

Phaedimus,  alipedumque  fugam  praegressus  equorum 
Ante  Dymas,  sed  tunc  aevo  tardante  secutus. 

560  Multi  et,  quos  varii  tacet  ignorantia  vulgi, 

Hinc  atque  hinc  subiere.    Sed  Arcada  Parthenopaeum 
Appellant  densique  cient  vaga  murmura  circi.         540 
Nota  parens  cursu;  quis  Maenaliae  Atalantes 
Nesciat  egregium  decus  et  vestigia  cunctis 

565  Indeprensa  procis?  Onerat  celeberrima  natum 
Mater,  et  ipse  procul  fama  iam  notus  inermes 
Narratur  cervas  pedes  inter  aperta  Lycaei  545 

ToUere  et  emissum  cursu  deprendere  telum. 
Tandem  expectatus  volucri  super  agmina  saltu 

570  Emicat  et  torto  chlamydem  diffibulat  auro. 

Effulsere  artus,  membrorumque  omnis  aperta  est 
Laetitia,  insignes  umeri,  nec  pectora  nudis  550 

Deteriora  genis,  patuitque  in  corpore  virtus. 
Ipse  tamen  formae  laudem  aspernatur  et  arcet 

575  Mirantes;  tunc  Palladios  non  inscius  haustus 
Incubuit  pinguique  cutem  fuscatur  olivo. 
Hoc  Idas,  hoc  rore  Dymas  aliique  nitescunt.  555 

546.  'et  —  telum'  Serv.  ad  Aen.  IX  559. 


54:1 — 54:6  excludendos  putat  Muelleru^,  quod  quae  hoc  loco 
de  Atalanta  Maenalia  narrentur,  ea  potius  pertineant  ad 
Schoeneidem;  sed  saepissime  a  veteribus  duae  Atalantae  inter  se 
confunduntur  \\  546  comprendere  Serv.  \\  550  insignes  FBSM 
insignesque  m  edd.  et  insignes  Beh.  2  ||  551  patuitque  (p  ex 
1  corr.)  b  Peyraredus  aluitque  in  corpore  virtus  P  pr.  m. 
latuitque  in  corpore  vultus  P  sec.  m.  BM  schol.  ||  versus  553—684 
desunt  in  E  11  555  rore  Baehrensius  more  codd.  edd. 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  165 

Sic  ubi  tranquillo  perlucent  sidera  ponto 
Vibraturque  fretis  caeli  stellantis  imago, 

580  Omnia  clara  nitent,  sed  clarior  omnia  supra 
Hesperos  exsertat  radios,  quantusque  per  altum 
Aethera,  caeruleis  tantus  monstratur  in  undis.        560 
Proximus  et  forma  nec  multum  segnior  Idas 
Cursibus  atque  aevo  iuxta  priorj  attamen  illi 

565  lam  tenuem  pingues  florem  induxere  palaestrae, 
Deserpitque  genis  nec  se  lanugo  fatetur 
Intonsae  sub  nube  comae.     Tunc  rite  citatos  565 

Explorant  acuuntque  gradus,  variasque  per  artes 
Exstimulant  docto  languentia  membra  tumultu: 

590  Poplite  nunc  sidunt  flexo,  nunc  lubrica  forti 
Pectora  conlidunt  plausu,  nunc  ignea  tollunt 
Crura  brevemque  fugam  necopino  fine  reponunt.     570 

Ut  ruit  atque  aequum  submisit  regula  limen, 
Corripuere  leves  spatium,  campoque  refulsit 

595  Nuda  cohors:  volucres  isdem  modo  tardius  arvis 
Isse  videntur  equi;  credas  e  plebe  Cydonum 
Parthorumque  fuga  totidem  exsiluisse  sagittas.       575 
Non  aliter  celeres  Hyrcana  per  avia  cervi, 
Cum  procul  inpasti  fremitum  accepere  leonis 

600  Sive  putant,  rapit  attonitos  fuga  caeca  metusque 
Congregat,  et  longum  dant  cornua  mixta  fragorem. 
Eff^ugit  hic  oculos  rapida  puer  ocior  aura  580 

Maenalius,  quem  deinde  gradu  premit  horridus  Idas 
Inspiratque  umero,  flatuque  et  pectoris  umbra 

005  Terga  premit.     Post  ambiguo  discrimine  tendunt 
Phaedimus  atque  Dymas,  illis  celer  imminet  Alcon. 
Flavus  ab  intonso  pendebat  vertice  crinis  585 

585  sq.  'a  vertice  —  Arcados'  schol.  Theb.  VI  603  p.  223  L. 


557  stillantis  P  ()  559  exsertat  Schraderns  exercet  codd.  \\ 
567  InstirQulant  G^M  ||  573  hisdem  PbT  ||  577  Seu  vel  Si  Bent- 
leins  1  inpasti  PG  infasti  G^  infausti  BM  infesti  (e  ex  au  corr.) 
b  I)  582  Insperatque  P 


166  P.  PAPINII  STATII 

Arcados;  hoc  primis  Triviae  pascebat  ab  annis 
Munus  et,  Ogygio  victor  cum  Marte  redisset, 

610  Nequiquam  patriis  audax  promiserat  aris. 
Tunc  liber  nexu  lateque  in  terga  solutus 
Occursu  Zephyri  retro  fluit  et  simul  ipsum  590 

Impedit  infestoque  volans  ostenditur  Idae. 
Inde  dolum  iuvenis  fraudique  accommoda  sensit 

615  Tempora;  iam  finem  iuxta,  dum  limina  victor 
Parthenopaeus  init,  correpto  crine  reductum 
Occupat,  et  longe  primus  ferit  ostia  portae.  595 

Arcades  arma  fremunt,  armis  defendere  regem, 
Ni  raptum  decus  et  meriti  reddantur  honores, 

620  Contendunt  totoque  parant  descendere  circo. 
Sunt  et  quis  Idae  placeat  dolus,     Ipse  regesta 
Parthenopaeus  humo  vultumque  oculosque  madentes  600 
Obruit,  accessit  lacrimarum  gratia  formae. 
Pectora  nunc  maerens  nuuc  ora  indigna  cruento 

625  Ungue  secat  meritamque  comam,  furit  undique  clamor 
Dissonus,  ambiguumque  senis  cunctatur  Adrasti 
Consilium.    Tandem  ipse  refert:  ^Compescite  litem,  605 
0  pueri!  virtus  iterum  temptanda;  sed  ite 
Limite  non  uno,  latus  hoc  conceditur  Idae, 

630  Tu  diversa  tene,  fraus  cursibus  omnis  abesto.' 

Audierant,  dictoque  manent.    Mox  numina  supplex 
Adfatu  tacito  iuvenis  Tegeaeus  adorat:  610 

'Diva  potens  nemorum  (tibi  enim  hic  tibi  crinis  honori 
Debitus,  eque  tuo  venit  haec  iniuria  voto), 

635  Si  bene  quid  genetrix,  si  quid  venatibus  ipse 
Promerui,  me,  quaeso,  sinas  hoc  omine  Thebas 
Ire,  nec  Arcadiae  tantum  meruisse  pudorem.'  615 

Auditum  manifesta  fides:  vix  campus  euntem 


590  fluit  Bentleius  fuit  r  fugit  PBM  (|  591  ostenditur 
PGHTrbc  obtenditur  BM  I|  595  longe  PGrc  longae  BM  edd.  || 
598  descendere  H  Busl.  discendere  P  decedere  BG^M  disce- 
dere  G  ||  605  Concilium  PBb  ||  610  tegaeus  PBrb  ||  611  tibi  enim 
hic  crinis  P  ||  614  ne  vel  nae  codd.,  corr.  Baehrensius  j.nomine  P 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  167 

Sentit,  et  exilis  plantis  intervenit  aer, 

640  Raraque  non  fracto  vestigia  pulvere  pendent. 
Inrumpit  clamore  fores,  clamore  recurrit 
Ante  ducem  prensaque  fovet  suspiria  palma.  620 

Finiti  cursus,  operumque  insignia  praesto. 
Arcas  equum  dono,  clipeum  gerit  improbus  Idas, 

645  Cetera  plebs  Lyciis  vadit  contenta  pharetris. 
Tunc  vocat,  emisso  si  quis  decernere  disco 
Impiger  et  vires  velit  ostentare  superbas.  625 

It  iussus  Pterelas,  et  aenae  lubrica  massae 
Pondera  vix  toto  curvatus  corpore  iuxta 

650  Deicit;  inspectant  taciti  expenduntque  laborem 
Inachidae.     Mox  turba  ruunt,  duo  gentis  Achaeae, 
Tres  Ephyreiadae,  Pisa  satus  unus,  Acarnan  630 

Septimus;  et  plures  agitabat  gloria,  ni  se 
Arduus  Hippomedon  cavea  stimulante  tulisset 

655  In  medios,  lateque  ferens  sub  pectore  dextro 

Orbem  alium:  ^Hunc  potius,  iuvenes,  qui  moenia  saxis, 
Frangere,  qui  Tyrias  deiectum  vaditis  arces,  635 

Hunc  rapite:  ast  illud  cui  non  iaculabile  dextrae 
Pondus?'     Et  abreptum  nuUo  conamine  iecit 

660  In  latus.     Absistunt  procul  attonitique  fatentur 
Cedere;  vix  unus  Phlegyas  acerque  Menestheus 
(Hos  etiam  pudor  et  magni  tenuere  parentes)         640 
Promisere  manum;  concessit  cetera  pubes 
Sponte  et  adorato  rediit  ingloria  disco. 

665  Qualis  Bistoniis  clipeus  Mavortis  in  arvis 
Luce  mala  Pangaea  ferit  solemque  refulgens 
Territat  incussaque  dei  grave  mugit  ab  hasta.        645 

Pisaeus  Phlegyas  opus  incohat,  et  simul  omnes 
Abstulit  in  se  oculos  ex  viso  corpore  virtus 

618  rasaque  Heinsius  ||  619  Inrumpit  P  Irrumpit  Beh.  In- 
rnpit  vel  Irrupit  BSM  |J  620  fovet  P  Dan.  levat  BG«SM  ||  622 
clipeumque  P  ||  623  vadit  PGp  gaudet  BG^SM  ||  624  discemere 
P  II  625  vires  (e  ex  o  corr.)  P  ||  627  pondere  iuxta  P  |j  647  ea 
viso  P  exhausto  BG^SM  exaucto  Prag.  2  ex  viso  Baefirensius 


168  P.  PAPINII  STATIl 

670  Promissa.     Ac  primum  terra  discuinque  manumque 
Asperat,  excusso  mox  circum  pulvere  versat, 
Quod  latus  in  digitos,  mediae  quod  certius  ulnae  650 
Conveniat,  non  artis  egens:  hic  semper  amori 
Ludus  erat,  patriae  non  tantum  ubi  laudis  obiret 

675  Sacra,  sed  alternis  Alpbeon  utrimque  solebat 
Metari  ripis  et,  qua  latissima  distant, 
Non  umquam  merso  transmittere  flumina  disco.     655 
Ergo  operum  fidens  non  protinus  horrida  campi 
lugera,  sed  caelo  dextram  metitur,  humique 

680  Pressus  utroque  genu  collecto  sanguine  discum 
Ipse  super  sese  rotat  atque  in  nubila  condit. 
Ille  citus  sublime  petit  similisque  cadenti  660 

Crescit  in  adversum,  tandemque  exhaustus  ab  alto 
Tardior  in  terram  redit  atque  immergitur  arvis. 

665  Sic  cadit,  attonitis  quotiens  avellitur  astris, 
Solis  opaca  soror;  procul  auxiliantia  gentes 
Aera  crepant  frustraque  timent,  at  Thessala  victrix  665 
Ridet  anhelantes  audito  carmine  bigas. 
Conlaudant  Danai,  sed  non  tibi  molle  tuenti, 

690  Hippomedon,  maiorque  manus  speratur  in  aequo. 
Atque  illi  extemplo,  cui  spes  infringere  dulce 
Inmodicas,  Fortuna  venit.     Quid  numina  contra     670 
Tendere  fas  homini?    Spatium  iam  immane  parabat, 
lam  cervix  conversa,  et  iam  latus  omne  redibat: 

695  Excidit  ante  pedes  elapsum  pondus  et  ictus 
Destituit  frustraque  manum  demisit  inanem. 
Ingemuere  omnes,  rarisque  ea  visa  voluptas.  675 

Inde  ad  conatus  timida  subit  arte  Menestheus 
Cautior,  et  multum  te,  Maia  crete,  rogato 

660 sq.  'similisque  — adversnm'  Serv.adAen.Vin91.XII 856, 


650  quodque  certius  P  ||  654  Metari  P  Metiri  ceteri  \\  657 
sic  P  Dan.  \  ubique  P  ||  661  Cessit  Guietus  \  in  adversos  Serv. 
ad  Aen.  XII  856  \\  674  demisit  PG^^SB  m.  sec.  Beh.  GTrb 
m.  pr.  dimisit  B^M  1|  677  crete  Schraderus  create  P  Leid.  nate 
BG»SM  II  678  pr^vahd^  P  Busl  praegravidae  BG^SM 


ft 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  169 

700  Molis  praevalidae  castigat  pulvere  lapsus. 
IUa  manu  magna  et  multo  felicior  exit, 
Nec  partem  exiguam  circi  transvecta  quievit.  680 

Fit  sonus,  et  fixa  signatur  terra  sagitta. 
Tertius  Hippomedon  valida  ad  certamina  tardos 

705  Molitur  gressus;  namque  illum  corde  sub  alto 
Et  casus  Phlegyae  monet  et  fortuna  Menesthei. 
Erigit  adsuetum  dextrae  certamen,  et  alte  685 

Sustentans  rigidumque  latus  fortesque  lacertos 
Consulit  ac  vasto  contorquet  turbine,  et  ipse 

710  Prosequitur.     Fugit  horrendo  per  inania  saltu 
.   lamque  procul  meminit  dextrae  servatque  tenorem 
Discus,  nec  dubia  iunctave  Menesthea  victum         690 
Transabiit  meta:  longe  super  aemula  signa 
Consedit  viridesque  umeros  et  opaca  theatri 

716  Culmina  ceu  latae  tremefecit  mole  ruinae: 

Quale  vaporifera  saxum  Polyphemus  ab  Aetna 
Lucis  egente  manu  tamen  in  vestigia  puppis  695 

718  Auditae  iuxtaque  inimicum  exegit  Ulixen. 

722      Tum  genitus  Talao  victori  tigrin  inanem 
Ire  iubet,  fulvo  quae  circumfusa  nitebat 
Margine  et  extremos  auro  mansueverat  ungues. 

726  Gnosiacos  arcus  habet  et  vaga  tela  Menestheus.     700 
'At  tibi'  ait,  ^Phlegya,  casu  frustrante  sinistro, 
Huncy  quondam  nostri  decus  auxiliumque  Pelasgi, 


699.  'auro  —  ungues'  Serv.  ad  Aen.  VIII  553. 


679  Ille  Pp  I  multo  PG;r  multum  BG'M  ||  685  certamen  P 
'prdb.  Barthio  qui  confert  Verg.  Ecl.  7,  16  gestamen  ceteri  \\ 
688  et  fugit  P  ||  690  iunctaque  PG  1  691  metas  P  ||  696  inicum 
P  I  ulixen  PBrH  ulixem  bcGT  ulyxem  Behh.  ||  Post  v.  696  in 
BH  cod.  Arondeliano  leguntur  hi  tres  versus:  Sic  et  Aloidae, 
cum  iam  calcaret  Olympum  Desuper  Ossa  rigens,  ipsuni  (ipsa 
B  Ar.  ipsam  H)  glaciale  ferebant  (ferebat  codd)  Pehon  et 
trepido  sperabant  (spirabant  B)  iungere  caelo,  quos  expunxi  \\ 
698  circumfulsa  P  ||  701  frustrante  P  frustrate  M  frustiate  B 
fraudate  T 


170  P.  PAPINII  STATII 

Ferre  damus,  neque  enim  Hippomedon  inviderit,  ensem. 
Nunc  opus  est  animis:  infestos  tollite  caestus 

730  Comminus;  haec  bellis  et  ferro  proxima  virtus.'     705 
Constitit  immanis  cerni  immanisque  timeri 
Argolicus  Capaneus,  ac  dum  nigrantia  plumbo 
Tegmina  cruda  boum  non  mollior  ipse  lacertis 
Induitur,  Mate  tot  iuvenum  de  milibus  unum 

735  Huc'  ait,  "^atque  utinam  potius  de  stirpe  veniret     710 
Aemulus  Aonia,  quem  fas  demittere  leto, 
Ne  mea  crudelis  civili  sanguine  virtus.' 
Obstipuere  animi,  fecitque  silentia  terror. 
Tandem  insperatus  nuda  de  plebe  Laconum 

740  Prosilit  Alcidamas,  mirantur  Dorica  regum  715 

Agmina;  sed  socii  fretum  PoUuce  magistro 
Norant  et  sacras  inter  crevisse  palaestras. 
Ipse  deus  posuitque  manus  et  bracchia  fiuxit 
(Materiae  suadebat  amor);  tunc  saepe  locavit 

745  Comminus,  et  simili  stantem  miratus  in  ira  720 

Sustulit  exultans  nudumque  in  pectora  pressit. 
Illum  indignatur  Capaneus  ridetque  vocantem 
Ut  miserans,  poscitque  alium,  tandemque  coactus 
Restitit,  et  stimulis  iam  languida  colla  tumescunt. 

750  Fulmineas  alte  suspensi  corpora  plantis  725 

Erexere  manus;  tuto  procul  ora  recessu 
Armorum  in  speculis,  aditusque  ad  vulnera  clusi. 

714  sq.  'Tandem  —  Alcidamas'  schol.  Theb.  X  499  p.  357 
L.  —  716  sq.  'sed  —  palaestras'  schol.  Theb.  X  501  p.  357  L. 
—  726.  'tuto  —  recessu'  schol.  Theb.  VI  773  p.  229  L. 


704  Interpunctionem  correxi  |  tollite  P  tollere  cetei'i  ||  706 
timeri  PB^THL  tueri  G^SB^M  teneri  (7o?6.  i|  711  dimitterePBM  | 
712  Ne  Barthius  Nec  codd.  \  crudescat  Barthius  cruderet 
(=  crudesceret)  Peyraredus  ||  719  Materiae  BG^  Beh.  Materie 
PG  Materiam  vel  Materiem  M  Materiam  (suadebat  amor)  Gro- 
novius  (Materiam  subdebat  amor)  Barthius  Matris  eum  suade- 
bat  amor  Koestlinus  ||  721  in  PG  ad  BG^M  ||  726  Erexere  BG^SM 
Exercere  P  Exeruere  coni.  Muellerus 


THEBAIDOS  LIB.  YI.  171 

Hic,  quantum  Tityos  Stygiis  consurgat  ab  arvis, 
Si  torvae  patiantur  aves,  tanta  undique  pandit 

755  Membrorum  spatia  et  tantis  ferus  ossibus  extat.     730 
Hic  paulo  ante  puer,  sed  enim  maturius  aevo 
Robur,  et  ingentes  spondet  tener  impetus  annos, 
Quem  vinci  haut  quisquam  saevo  ueque  sanguine  tingi 
Malit,  et  erecto  timeat  spectacula  voto. 

760      Ut  sese  permensi  oculis  et  uterque  priorem        735 
Speravere  locum,  non  protinus  ira  nec  ictus: 
Alternus  paulum  timor  et  permixta  furori 
Consilia,  inclinant  tantum  contraria  iactu 
Bracchia  et  explorant  caestus  hebetantque  terendo. 

765  Doctior  hic  differt  animum  metuensque  futuri         740 
Cunctator  vires  dispensat:  at  ille  nocendi 
Prodigus  incautusque  sui  ruit  omnis  et  ambas 
Consumit  sine  lege  manus  atque  inrita  frendit 
Insurgens  seque  ipse  premit.     Sed  providus  astu 

770  Et  patria  vigil  arte  Lacon  hos  reicit  ictus,  745 

Hos  cavet;  interdum  nutu  capitisque  citati 
Integer  obsequio,  manibus  nunc  obvia  tela 
Discutiens,  insfcat  gressu  vultuque  recedit: 
Saepe  etiam  iniustis  conlatum  viribus  hostem 

775  (Is  vigor  ingenio,  tanta  experientia  dextrae  est)     750 
IJItro  audax  animis  instatque  et  obumbrat  et  alte 
Adsilit.     Ut  praeceps  cumulos  agit  unda  miuautes 
In  scopulos  et  fracta  redit,  sic  ille  furentem 
Circuit  expugnans;  levat  ecce  diuque  minatur 

780  In  latus  inque  oculos;  illum  rigida  arma  caventem  755 


728  quantum  PBSr  Beh.  quantus  G'  {corr.  ex  quantum  ut 
videtur)  M  |  tityos  stygiis  P  cf.  I  710  stygiis  tityos  ceteri  ||  733 
aut  PB^  1  nec  M  edd.  \  tingui  PS  Beh.  2  c  tinguit  r  ||  734  at 
erecto  Koestlinus  ||  729  habitantqne  P  ||  740  furori  ex  v.  737 
P II  741  Cunctatur  P  Cunctatus  ceteri  Cunctator  corr.  Baeh- 
renmus  \\  745  reicit  PGH  eicit  G^bcr  eiicit  Behh.  eiecit  B  ||  751 
intratque  codd.  instatque  scripsi  cum  Aldd.  ||  752  cumulos  agit 
P   cumulo  salit  ceteri  ||  755  latus  illum  oculos  P  atq.  oculos  b 


172  P.  PAPINII  STATII 

Avocat  ac  manibus  necopmum  interserit  ictum 
Callidus  et  mediam  designat  vulnere  frontem: 
lam  cruor,  et  tepido  signantur  tempora  rivo. 
Nescit  adhuc  Capaneus  subitumque  per  agmina  murmur 

785  Miratur;  verum  ut  fessam  super  ora  reduxit  760 

Forte  manum  et  summo  maculas  in  vellere  vidit, 
Non  leo,  non  iaculo  tantum  indignata  recepto 
Tigris:  agit  toto  cedentem  fervidus  arvo 
Praecipitatque  retro  iuvenem  atque  in  terga  supinat, 

790  Dentibus  horrendum  stridens,  geminatque  rotatas   766 
Multiplicatque  manus.     Rapiunt  conamina  venti, 
Pars  cadit  in  caestus;  motu  Spartanus  acuto 
Mille  cavet  lapsas  circum  cava  tempora  mortes 
Auxilioque  pedum,  sed  non  tamen  immemor  artis 

795  Adversus  fugit  et  fugiens  tamen  ictibus  obstat.      770 
Et  iam  utrumque  labor  suspiriaque  aegra  fatigant. 
Tardius  ille  premit,  nec  iam  bic  obsistere  velox, 
Defectique  ambo  genibus  pariterque  quierunt. 
Sic  ubi  longa  vagos  lassarunt  aequora  nautas 

800  Et  signum  de  puppe  datum,  posuere  parumper      776 
Braccbia:  vix  requies,  iam  vox  citat  altera  remos. 
Ecce  iterum  inmodice  venientem  eludit  et  exit 
Sponte  ruens  mersusque  umeris:  effunditur  ille 
In  caput,  adsurgentem  alio  puer  improbus  ictu 

805  Perculit  eventuque  impalluit  ipse  secundo.  780 

Clamorem  Inachidae,  quantum  non  litora,  toUunt, 
Non  nemora.  Illum  ab  humo  conantem  ut  vidit  Adrastus 
Tollentemque  manus  et  non  toleranda  parantem: 
'Ite,  oro,  socii,  fi^rit,  ite,  opponite  dextras, 

810  Festinate,  furit,  palmamque  et  praemia  ferte!         785 
Non  prius,  effracto  quam  misceat  ossa  cerebro, 

756  ac  PGH  et  BG^SM  ||  770  Adversus  P  Beh.  schol.  Aver- 
SU8  BG^SM  II  772  absistere  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius  \\  775 
Ut  c  Ad  Barthius  \  signum  d.  p.  datum  PBSpGHb  Leid. 
Ban.  signo  d.  p.  dato  G^M  edd.  (|  776  citat  PcT  ciet  BG^M  i| 
783  parentem  P 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  173 

Absistet,  video,  moriturum  auferte  Lacona/ 
Nec  mora,  prorumpit  Tydeus,  nec  iussa  recusat 
Hippomedon;  tunc  vix  ambo  conatibus  ambas 

815  Restringunt  cohibentque  manus  ac  plurima  suadent:  790 
^Vincis,  abi;  pulchrum  vitam  donare  minori. 
Noster  et  hic  belliqne  comes/     Nil  frangitur  heros, 
Ramumque  oblatumque  manu  thoraca  repellit 
Vociferans:  ^Liceat!  non  has  ego  pulvere  crasso 

820  Atque  cruore  genas,  meruit  quibus  iste  favorem     795 
Semivir,  infodiam  mittamque  informe  sepulcro 
Corpus  et  Oebalio  donem  lugere  magistro?' 
Dicit;  at  hunc  socii  tumidum  et  vicisse  negantem 
Avertunt,  contra  laudant  insignis  alumnum 

825  Taygeti  longeque  minas  risere  Lacones.  800 

lamdudum  variae  laudes  et  conscia  virtus 
Tydea  magnanimum  stimulis  urgentibus  angunt. 
Ille  quidem  et  disco  bonus  et  contendere  cursu, 
Nec  caestu  bellare  minor,  sed  corde  labores 

830  Ante  alios  erat  uncta  pale.     Sic  otia  Martis  805 

Degere  et  armiferas  laxare  adsueverat  iras 
Ingentes  contra  ille  viros  Acheloia  circum 
Litora  felicesque  deo  monstrante  palaestras. 
Ergo  ubi  luctandi  iuvenes  animosa  citavit 

f>35  Gloria,  terrificos  umeris  Aetolus  amictus  810 

Exuitur  patriumque  suem.     Levat  ardua  contra 
Membra  Cleonaeae  stirpis  iactator  Agylleus, 
Herculea  nec  mole  minor,  sic  grandibus  alte 


797.  'Oebalio  —  magistro'  schol.  Theb.  VII  21  p.  239  L. 


790  prohibentque  BG^  BeJih.  rbcHT  ||  791  pulchrum  PH 
pulcrum  Gt  pulchrum  est  BM  edd.  pulcru.  e  G*  ||  794  vulnere 
P  II  795  quibus  ista  iuuenta  P  H  798  Dicit  P  cf.  X  848  XII 
692  Ach.  I  343  Dixit  ceteri  \  adhuc  sotii  P  ||  802  urgentibus  P 
mgentibus  BG^SM  ||  804  sed  cara  MarMandus  ||  805  pales 
PBSM  schol.  cf.  Ach.  II  155  ||  807  acaeloia  P  i|  808  monstrare 
P  II  811  8ue  P  II  813  si  grandib.  P  pr.  m.  sic  dl.  m.  suprascr. 


174  P.  PAPINII  STATH 

Insurgens  umeris  hominem  super  improbus  exit. 

840  Sed  non  ille  rigor  patriumque  in  corpore  robur:    815 
Luxuriant  artus,  effusaque  sanguine  laxo 
Membra  natant;  unde  baec  audax  fiducia  tantum 
Oenidae  superare  parem.     Quamquam  ipse  videri 
Exiguus,  gravia  ossa  tamen  nodisque  lacerti 

845  Difficiles.    Numquam  hunc  animum  natura  minori  820 
Corpore  nec  tantas  ausa  est  includere  vires. 

Postquam  oleo  gavisa  cutis,   petit  aequor  uterque 
Procursu  medium  atque  bausta  vestitur  harena. 
Tum  madidos  artus  alterno  pulvere  siccant, 

850  Collaque  demersere  umeris  et  bracchia  late  825 

Yara  tenent.     lam  tunc  astu  deducit  in  aequum 
Callidus  et  celsum  procurvat  Agyllea  Tydeus, 
Submissus  tergo  et  genibus  vicinus  harenae. 
Ille  autem,  Alpini  veluti  regina  cupressus 

855  Verticis  urgenti  cervicem  inclinat  in  austro,  830 

Vix  sese  radice  tenens,  terraeque  propinquat, 
lamdudum  aetherias  eadem  reditura  sub  auras: 
Non  secus  ingentes  artus  praecelsus  Agylleus 
Sponte  premit  parvumque  gemens  duplicatur  in  hostem, 

860  Et  iam  alterna  manus  frontemque  umerosque  latusque 
Collaque  pectoraque  et  vitantia  crura  lacessit.        836 
Interdumque  diu  pendent  per  mutua  fulti 
Bracchia,  nunc  saevi  digitorum  vincula  frangunt. 
Non  sic  ductores  gemini  gregis  horrida  tauri 

865  Bella  movent;  medio  coniunx  stat  candida  prato    840 
Victorem  expectans,  rumpunt  obnixa  furentes 
Pectora,  subdit  amor  stimulos  et  vulnera  sanat: 


820  sq.    'numquam  —  vires'  Prisc.  VII  13,  69  p.  347  H. 


815  vigor  anon.  Heidelb.  ||  817  unde  TiiTt  inde  BM  ||  826 
Vara  Pc  Lips.  B  (?)  schol.  Clara  r  Vasta  Beh.  i  GHTb  Ban. 
Curua  Beh.  2  n.  ||  830  urguenti  P  urgentes  ceteri  !  austros  codd.^ 
corr.  Baehrensius  \\  834  hoste  P  I|  835  Et  om.  PG  1|  836  nictantia 
Burm.  Sec.  \\  842  vulnera  suadet  F.  Leo 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  175 

Fulmineo  sic  dente  sues,  sic  liispida  turpes 
Proelia  villosis  ineunt  complexibus  ursi. 

870  Vis  eadem  Oenidae;  nec  sole  aut  pulvere  fessa       845 
Membra  labant,  riget  arta  cutis  durisque  laborum 
Castigata  toris.     Contra  non  integer  ille 
Flatibus  alternis  aegroque  effetus  hiatu 
Exuit  .'  -^estas  fluvio  sudoris  harenas 

875  Ac  fuiirai  rapta  sustentat  pectora  terra.  850 

Insta'   agens  Tydeus  fictumque  in  colla  minatus 
CrLU.    subit;  coeptis  non  evaluere  potiri 
Fri(  'latae  brevitate  manus,  venit  arduus  ille 
Desuper  oppressumque  ingentis  mole  ruinae 

880  Condidit.     Haut  aliter  collis  scrutator  Hiberi  855 

Cum  subiit  longeque  diem  vitamque  reliquit, 
Si  tremuit  suspensus  ager  subitumque  fragorem 
Rupta  dedit  tellus,  latet  intus  monte  soluto 
Obrutus,  ac  penitus  fractum  obtritumque  cadaver 

885  Indignantem  animam  propriis  non  reddidit  astris.  860 
Acrior  hoc  Tydeus,  animisque  et  pectore  supra  est. 
Nec  mora,  cum  vinclis  onerique  elapsus  iniquo 
Circuit  errantem  et  tergo  necopinus  inhaeret, 
Mox  latus  et  firmo  celer  implicat  ilia  nexu, 

890  Poplitibus  genua  inde  premens  evadere  nodos         865 
Nequiquam  et  lateri  dextram  insertare  parantem 
Improbus,  horrendum  visu  ac  mirabile  pondus, 
Sustulit.     Herculeis  pressum  sic  fama  lacertis 
Terrigenam  sudasse  Libyn,  cum  fraude  reperta 

895  Raptus  in  excelsum,  nec  iam  spes  ulla  cadendi,     870 
Nec  licet  extrema  matrem  contingere  planta. 
Fit  sonus,  et  laetos  attollunt  agmina  plausus. 
Tunc  alte  librans  inopinum  sponte  remisit 
Obliquumque  dedit,  procumbentemque  secutus 

843  Fuhnineo  Pb  Dan.  Fulminei  BG^M  ||  845  fessi  P  |J  861 
fictumque  PBr:;t  ictumque  M  ||  864  more  ruinae  Gronovins  || 
862  Concidit  P  1|  857  Sic  P  ||  859  obtritumque  POTg  sec.  m. 
obductumque  BO^SM  ||  861  Hac  prior  P  ||  863  Circumit  PBro 


L 


176  P.  PAPINII  STATII 

900  Colla  simul  dextra,  pedibus  simul  inguina  vinxit.  875 
Deficit  oKsessus  soloque  pudore  repugnat. 
Tandem  pectus  humi  pronamque  extensus  in  alvum 
Sternitur,  ac  longo  maestus  post  tempore  surgit, 
Turpia  signata  linquens  vestigia  terra. 

905  Palmam  autem  dextra  laevaque  nitentia  dono  880 

Arma  ferens  Tydeus:  'Quid  si  non  sanguinis  liuius 
Partem  haut  exiguam  (scitis)  Dircaeus  haberet 
Campus,  ubi  hae  nuper  Thebarum  foedera  plagae?' 
Haec  simul  ostentans  quaesitaque  praemia  laudum 

910  Dat  sociis,  sequitur  neglectus  Agyllea  thorax.        885 
Sunt  et  qui  nudo  subeant  concurrere  ferro. 
lamque  aderant  instructi  armis  Epidaurius  Agreus 
Et  nondum  fatis  Dircaeus  agentibus  exul. 
Dux  vetat  lasides:  ^Manet  ingens  copia  leti, 

915  0  iuvenes!  servate  animos  avidumque  furorem        890 
Sanguinis  adversi.     Tuque  o,  quem  propter  avita 
lugera,  dilectas  cui  desolavimus  urbes, 
Ne,  precor,  ante  aciem  ius  tantum  casibus  esse 
Fraternisque  sinas  (abigant  hoc  numina!)  votis.' 

920  Sic  ait,  atque  ambos  aurata  casside  ditat.  895 

Tum  generum,  ne  laudis  egens,  iubet  ardua  necti 
Tempora  Thebarumque  ingenti  voce  citari 
Victorem:  dirae  recinebant  omina  Parcae. 
Ipsum  etiam  proprio  certamina  festa  labore 

925  Dignari  et  tumulo  supremum  hunc  addere  honorem  900 
Hortantur  proceres  ac,  ne  victoria  desit 
Una  ducum  numero,  fundat  vel  Lyctia  cornu 
Tela  rogani>,  tenui  vel  nubila  transeat  hasta. 
Obsequitur  gaudens,  viridique  ex  aggere  in  aequum 

930  Stipatus  summis  iuvenum  descendit;  at  illi  905 


886  versus  in  G  non  extat  \\  892  delectas  P  |  desolabimus 
PS  II  894  abiciant  P  ||  896  Tum  BSG^  Beh.  bcHT  Dan.  Tunc 
PM  edd.  I  generum  P  genero  ceteri  \\  898  Rectorem  Peyraredus  \ 
recinebantPSE  retinebant  BG^M  resecabant  G  |  parrae  Muelle- 
rus  II  899  fessa  P  ||  900  tumulis  P  |  honor///  P  ||  904  aecum  P 


THEBAIDOS  LIB.  VI.  177 

Pone  leves  portat  pharetras  et  cornua  iussus 
Armiger:  ingentem  iactu  transmittere  circum 
Eminus  et  dictae  dare  vulnera  destinat  omo. 
Quis  fluere  occultis  rerum  neget  omina  causis? 

935  Fata  patent  homini,  piget  inservare,  peritque         910 
Venturi  praemissa  fides:  sic  omina  casum 
Fecimus,  et  vires  hausit  Fortuna  nocendi. 

Campum  emensa  brevi  fatalis  ab  arbore  tacta, 
Horrendum  visu,  per  quas  modo  fugerat  auras, 

940  Venit  barundo  retro  versumque  a  fine  tenorem       915 
Pertulit,  et  notae  iuxta  ruit  ora  pharetrae. 
Multa  duces  errore  serunt:  hi  nubila  et  altos 
Occurrisse  notos,  adversi  roboris  ictu 
Tela  repulsa  alii.     Penitus  latet  exitus  ingens 

945  Monstratumque  nefas:  uni  remeabile  bellum  920 

Et  tristes  domino  spondebat  harundo  recursus. 


911  pr§missa  PH  Heinsius  promissa  BG'SM  |  omnia  PTL  j 
sic  omina  cassa  coni.  Muellerus  \\  912  hausit  PSOH  auxit 
BG*M  II  913  emissa  P  ||  918  adversi  PG  adverso  BM  averso  7t\\ 
920  Monstratumque  (nefas!)  uni  Marklandus  distinguendum 
censehat  ||  STATII  POETAE  THEBAID.  LIB.  VI.  EXPLICIT.  I 
INCIPIT  EIVSDEM.  LIBER.  VII.  P 


Statii  Thebjlis.  12 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  VII. 


Atque  ea  cunctantes  Tyrii  primordia  belli 
luppiter  haut  aequo  respexit  corde  Pelasgos, 
Concussitque  caput,  motu  quo  celsa  laborant 
Sidera  proclamatque  adici  cervicibus  Atlans, 
Tunc  ita  velocem  Tegees  adfatur  alumnum:  5 

*I,  medium  rapido  Borean  inlabere  saltu 
Bistonias,  puer,  usque  domos  axemque  nivosi 
Sideris,  Oceano  vetitum  qua  Parrhasis  ignem 
Nabibus  hibernis  et  nostro  pascitur  imbri. 
Atque  ibi  seu  posita  respirat  cuspide  Mavors  lo 

(Quamquam  invisa  quies),  seu,  quod  reor,  arma  tubasque 
Insatiatus  avet  caraeque  in  sanguine  gentis 
Luxuriat:  propere  monitus  iramque  parentis 
Ede,  nihil  parcens.     Nempe  olim  accendere  iussus 
Inachias  acies  atque  onme,  quod  Isthmius  umbo      16 
Distinet  et  raucae  circumtonat  ira  Maleae: 


9.  'Nubibus  —  imbri'  Priscian.  VII  62  p.  339,  2  H. 


h 
4  athlans  PG^  atla//s  B  athlas  GH  ||  6  Boream  praelabere 
Eeinsius  ||  7  puer  P  super  ceteri  ||  12  avet  Sch/raderus  habet 
codd.  obit  vel  abit  Baefvrensius  ||  14  namque  S  |  accedere  PH  || 
16  Destinet  Pp  Bek.  c  {corr.  ex  Festinet)  B  (e  priore  in  i  corr.) 
Detinet  GH 


THEBAIDOS  LIB.  YII.  179 

IUi  vix  muros  limenque  egressa  iuventus 
Sacra  colunt;  credas  bello  rediisse,  tot  instant 
Plausibus,  offensique  sedent  ad  iusta  sepulcri. 
Hicne  tuus,  Gradive,  furor?  sonat  orbe  recusso       20 
Discus  et  Oebalii  coeunt  in  proelia  caestus. 
At  si  ipsi  rabies  ferrique  insana  voluptas 
Qua  tumet,  inmeritas  cineri  dabit  impius  urbes 
Ferrum  ignemque  ferens,  implorantesque  Tonantem 
Sternet  humi  populos  miserumque  exhauriet  orbem.  25 
Nunc  lenis  belli  nostraque  remittitur  ira. 
Quod  ni  praecipitat  pugnas  dictoque  iubentis 
Ocius  impingit  Tyriis  Danaa  agmina  muris 
(Nil  equidem  crudele  minor),  sit  mite  bonumque 
Numen,  et  effreni  laxentur  in  otia  mores,  30 

Reddat  equos  ensemque  mihi,  nec  sanguinis  ultra 
lus  erit:  aspiciam  terras  pacemque  iubebo 
Omnibus;  Ogygio  sat  erit  Tritonia  bello.' 

Dixerat;  at  Thracum  Cyllenius  arva  subibat; 
Atque  illum  Arctoae  labentem  cardine  portae  35 

Tempestas  aeterna  plagae  praetentaque  caelo 
Agmina  nimborum  primique  Aquilonis  hiatus 
In  diversa  ferunt:  crepat  aurea  grandine  multa 
Palla,  nec  Arcadii  bene  protegit  umbra  galeri. 
Hic  steriles  delubra  notat  Mavortia  silvas  40 

(Horrescitque  tuens),  ubi  mille  furoribus  illi 
Cingitur  averso  domus  inmansueta  sub  Haemo. 
Ferrea  compago  laterum,  ferro  apta  teruntur 
Limina,  ferratis  incumbunt  tecta  columnis. 
Laeditur  adversum  Phoebi  iubar,  ipsaque  sedem      45 


17  Illic   Peyraredus  ||   19    effusique  idem  ||  23    ia  meritas 
P  II  26  remittitur  {ead.  m.  or  suprascr.)  P  ||  27  ni  PGT  nisi  BMjj 

p 
29  minor  P  moror  Baehrensius  \\  30  versus  in  B  itei'um  in  summo 
margine  legitur  ||  34  at  G'^  BeJi.  Menhius  coll.  Verg.  Aen.  III 259 
XI  595.  709  et  PBM  1  arma  P  ||  42  Fingitur  G^  |  averso  PBO*S 
pr.  m.  c  Beh.  adverso  S  sec.  m.  M  ||  43  apta  P  arta  vel  arcta  ceteri 

12* 


180  P.  PAPINII  STATII 

Lux  timet,  et  durus  contristat  sidera  fulgor. 
Digna  loco  statio:  primis  salit  Impetus  amens 
E  foribus  caecumque  Nefas  Iraeque  rubentes 
Exanguesque  Metus,  occultisque  ensibus  astant 
Insidiae  geminumque  tenens  Discordia  ferrum.  50 

Innumeris  strepit  aula  Minis,  tristissima  Virtus 
Stat  medio,  laetusque  Furor  vultuque  cruento 
Mors  armata  sedet;  bellorum  solus  in  aris 
Sanguis  et  incensis  qui  raptus  ab  urbibus  ignis. 
Terrarum  exuviae  circum  et  fastigia  templi  55 

Captae  insignibant  gentes,  caelataque  ferro 
Fragmina  portarum  bellatricesque  carinae, 
Et  vacui  currus  protritaque  curribus  ora, 
Paene  etiam  gemitus:  adeo  vis  omnis  et  omne 
Vulnus.   Ubique  ipsum,  sed  non  usquam  ore  remisso  60 
Cernere  erat:  talem  divina  Mulciber  arte 
Ediderat;  nondum  radiis  monstratus  adulter 
Foeda  catenato  luerat  conubia  lecto. 

Quaerere  templorum  regem  vix  coeperat  ales 
Maenalius,  tremit  ecce  solum  et  mugire  refractis     65 
Corniger  Hebrus  aquis;  tunc  quod  pecus  utile  bello 
Vallem  infestabat,  trepidas  spumare  per  berbas, 
Signa  adventantis,  clausaeque  adamante  perenni 
Dissiluere  fores.     Hyrcano  in  sanguine  pulcher 
Ipse  subit  curru,  diraque  aspargine  latos  70 

Mutat  agros,  spolia  a  tergo  flentesque  catervae: 
Dant  silvae  nixque  alta  locum;  regit  atra  iugales 
Sanguinea  Bellona  manu  longaque  fatigat 
Cuspide.     Deriguit  visu  Cyllenia  proles 
Submisitque  genas:  ipsi  reverentia  patri,  75 

Si  prope  sit,  dematque  minas  nec  talia  mandet. 
^Quod  lovis  imperium,  magno  quid  ab  aetbere  portas?' 

46  dirus  M  ||  56  insignabant  P  pr.  m.,  dl.  corr.  ||  59  Pone 
aciem  genitus  J?.  Ungerus  \  vis  omnis  ad  omne  vel  aderat  vis 
omnis  et  onme  Barthius  ||  66  mugibere  P  mugibat  S  sec.  m.  \\ 
66  bello  P  bellis  ceieri  ||  70  laetos  Barthius  ||  77  magnoque  et  ab  P 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  181 

Occupat  Armipotens^neque  enim  hunc,germane,sub  axem 
Sponte  venis  hiemesque  nieas,  cui  roscida  iuxta 
Maenala  et  aestivi  clementior  aura  Lycaei.'  80 

Ille  refert  consulta  patris.     Nec  longa  moratus, 
Sicut  anhelabant,  iuncto  sudore  volantes 
Mars  impellit  equos,  resides  in  proelia  Graios 
Ipse  etiam  indignans.     Vidit  pater  altus  et  irae 
lam  levior  tardo  fiectebat  pondere  vultum.  85 

Ut  si  quando  ruit  debellatasque  relinquit 
Eurus  aquas,  pax  ipsa  tumet  pontumque  iacentem 
Exanimis  iam  volvit  hiems:  nondum  arma  quiescunt 
Omnia,  nec  toto  respirant  pectore  nautae. 

Finierat  pugnas  honor  exsequialis  inermes,  90 

Necdum  aberant  coetus,  cunctisque  silentibus  heros 
Vina  solo  fundens  cinerem  placabat  Adrastus 
Archemori:  'Da,  parve,  tuum  trieteride  multa 
Instaurare  diem,  nec  saucius  Arcadas  aras 
Malit  adire  Pelops  Eleaque  pulset  eburna  95 

Templa  manu,  nec  Castaliis  altaribus  anguis, 
Nec  sua  pinigero  magis  adnatet  umbra  Lechaeo. 
Nos  te  lugenti,  puer,  infitiamur  Averno, 
Maestaque  perpetuis  sollemnia  iungimus  astris, 
Nunc  festina  cohors.     At  si  Boeotia  ferro  lOO 

V^ertere  tecta  dabis,  magnis  tunc  dignior  aris, 
Tunc  deus,  Inachias  nec  tantum  culta  per  urbes 
Numina,  captivis  etiam  iurabere  Thebis.' 
Dux  ea  pro  cunctis,  eadem  sibi  quisque  vovebat. 

lam  pronis  Gradivus  equis  Ephyraea  premebat  105 
Litora,  qua  summas  caput  Acrocorinthus  in  auras 
Tollit  et  alterna  geminum  mare  protegit  umbra. 

108.  'captivis  —  Thebis'  Priscian.  XI  27  p.  566,  5  H. 


I 


83  resides  P  reaidesque  ccteri  ||  84  irae  Peyraredus  ira  codd.  jj 
86  relinquit  P8GTL  reliquit  BG^M  ||  88  quiescunt  P  marg.  ca- 
rinis  ceteri  \\  91  aberant  questus  Peyraredm  \\  92  pacabat  P  ||  98 
lugendum  Lachmannus  \\  99  aris  Behh.  H  Dan. 


182  P.  PAPINII  STATII 

Inde  unum  dira  comitum  de  plebe  Pavorem 
Quadripedes  anteire  iubet:  non  alter  anhelos 
Insinuare  metus  animoque  avertere  vires  lio 

Aptior;  innumerae  monstro  vocesque  manusque 
Et  facies  quamcumque  velit;  bonus  omnia  credi 
Auctor  et  horrificis  lympbare  incursibus  urbes. 
Si  geminos  soles  ruituraque  suadeat  astra,  j 

Aut  nutare  solum  aut  veteres  descendere  silvas,     115 
A  miseri  vidisse  putant.     Tunc  acre  novabat 
Ingenium:  falso  Nemeaeum  pulvere  campum 
Erigit*,  attoniti  tenebrosam  a  vertice  nubem 
Respexere  duces;  falso  clamore  tumultum 
Auget,  et  arma  virum  pulsusque  imitatur  equorum,  120 
Terribilemque  vagas  ululatum  spargit  in  auras. 
Exsiluere  animi,  dubiumque  in  murmure  vulgus 
Pendet:  ^Ubi  iste  fragor?  ni  fallimur  aure.    Sed  unde 
Pulvereo  stant  astra  globo?  num  Ismenius  ultro 
Miles?  Ita  est:  veniunt.  Tanta  autem  audacia  Thebis?  125 
An  dubitent?  agedum  inferias  et  busta  colamus.' 
Haec  Pavor  attonitis;  variosque  per  agmina  vultus 
Induitur,  nunc  Pisaeis  e  milibus  unus, 
Nunc  Pylius,  nunc  ore  Lacon,  hostesque  propinquos 
Adiurat  turmasque  metu  consternat  inani.  130 

Nil  falsum  trepidis.     Ut  vero  amentibus  ipse 
Incidit  et  sacrae  circum  fastigia  vallis 


130.  'Adiurat  —  inani'  Eutycli.  art.  II  10  p.  479,  27  K. 


V 

109  Quadripedes.PB  Quadripedes  G^  Quadrupedus  SM  cf. 
IV  812  II  110  animoque  avertere  vires  PGR  Frag.  2  Heinsius 
ex  libris  animumque  avertere  veris  BG*M  advertere  veris  S  jj 
112  quamcumque  velit  P  quacumq.  velit  B  quascumque  velit 
B  quaecunque  velit  G  quaecumque  libet  G^SM  quantumque 
libet  Heinsius  \\  116  putant  PHT  putent  BG^SM  |  iuvabat 
Menkius  |1  118  a  om.  P  ||  122  Exiliere  PpGH  Exsiliere  animis 
Barthius  \  murmura  Heinsius  ||  123  et  unde  P  sed  inde  B  m. 
pr.j  al.  corr.  \\  125  tantam  P  tanta  est  autem  S  tanta  estne 
audacia  GT  edd.  vett. 


I 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  183 

Turbine  praevectus  rapido  ter  sustulit  hastam, 
Ter  concussit  equos,  clipeum  ter  pectore  plausit: 
Arma,  arma  (insani!)  sua  quisque  ignotaque  nuUo  136 
More  rapit,  mutant  galeas  alienaque  cogunt 
Ad  iuga  cornipedes;  ferus  omni  in  pectore  saevit 
Mortis  amor  caedisque,  nihil  flagrantibus  obstat: 
Praecipitant  redimuntque  moras.     Sic  litora  vento 
Incipiente  fremunt,  fugitur  cum  portus;  ubique       140 
Vela  fluunt,  laxi  iactantur  ubique  rudentes; 
lamque  natant  remi,  natat  omnis  in  aequore  summo 
Ancora,  iam  dulcis  medii  de  gurgite  ponti 
Respicitur  tellus  comitesque  a  puppe  relicti. 

Viderat  Inachias  rapidum  glomerare  cohortes      145 
Bacchus  iter;  gemuit  Tyriam  conversus  ad  urbem, 
Altricemque  domum  et  patrios  reminiscitur  ignes, 
Purpureum  tristi  turbatus  pectore  vultum: 
Non  crines,  non  serta  loco,  dextramque  reliquit 
Thyrsus,  et  intactae  ceciderunt  cornibus  uvae.        150 
Ergo  ut  erat  lacrimis  lapsoque  inhonorus  amictu 
Ante  lovem  (et  tunc  forte  polum  secretus  habebat) 
Constitit,  haut  umquam  facie  conspectus  in  illa 
(Nec  causae  latuere  patrem),  supplexque  profatur: 
*Excindisne  tuas,  divum  sator  optime,  Thebas?      156 
Saeva  adeo  coniunx?  nec  te  telluris  amatae 
Deceptique  laris  miseret  cinerumque  meorum? 
Esto,  olim  invitum  iaculatus  nubibus  ignem, 
Credimus:  en  iterum  atra  refers  incendia  terris, 
Nec  Styge  iurata,  nec  paelicis  arte  rogatus.  160 

Quis  modus?  an  nobis  pater  iratusque  bonusque 
Fulmen  habes?    Sed  non  Danaeia  limina  talis 

148.  'Purpuremn  —  vultum'  schol.  Theb.  VE  222  p.  249 
L.  —  151.  'lapsoque  —  amictu'  schol.  ib. 

135  Interpunctionem  corr.  Sandstroeniius  \\  162  polus  Baefi- 
remius  ||  158  Es  tu  olim  Baehrensius  |  iaculatus  PBG  Beh.  Dan. 
iaculatum  cTH  Faris.  8053  iaculatu//  G^  iaculatum  e  nubibus 
Barthius  11  159  en  iterata  ideni 


184  P.  PAPINII  STATII 

Parrhasiumque  nemus  Ledaeasque  ibis  Amyclas. 

Scilicet  e  cunctis  ego  neglectissima  natis 

Progenies?  ego  nempe  tamen,  qui  dulce  ferenti     165 

Pondus  eram,  cui  tu  dignatus  limina  vitae 

Praereptumque  uterum  et  maternos  reddere  menses. 

Adde,  quod  imbellis  rarisque  exercita  castris 

Turba  meas  acies,  mea  tantum  proelia  norunt, 

Nectere  fronde  comas  et  ad  inspirata  rotari  170 

Buxa:  timent  thyrsos  nuptarum  et  proelia  matrum. 

Unde  tubas  Martemque  pati,  qui  fervidus  ecce 

Quanta  parat?  quid  si  ille  tuos  Curetas  in  arma 

Ducat  et  innocuis  iubeat  decernere  peltis? 

Quin  etiam  invisos  (sic  hostis  defuit?)  Argos         175 

Elicis!  0  ipsis,  genitor,  graviora  periclis 

lussa:  novercales  luimus  ditare  Mycenas! 

Cedo  equidem.     Quo  sacra  tamen  ritusque  peremptae 

Gentis  et,  in  tumulos  si  quid  male  feta  reliquit 

Mater,  abire  iubes?  Thracen  silvasque  Lycurgi?     180 

Anne  triumphatos  fugiam  captivus  ad  Indos? 

Da  sedem  profugo!    Potuit  Latonia  frater 

Saxa  (nec  invideo)  defigere  Delon  et  imis 

Commendare  fretis;  cara  submovit  ab  arce 

Hostiles  Tritonis  aquas;  vidi  ipse  potentem  185 

Gentibus  Eois  Epaphum  dare  iura,  nec  ullas 

Cyllene  secreta  tubas  Minoiave  curat 

Ida:  quid  heu  tantum  nostris  offenderis  aris? 

Hic  tibi  (quando  minor  iam  nostra  potentia)  noctes 

Herculeae  placitusque  vagae  Nycteidos  ardor,  190 

Hic  Tyrium  genus  et  nostro  felicior  igne 

Taurus:  Agenoreos  saltem  tutare  nepotes.' 


166  ferentis  P  ||  167  Praereptumque  iter  et  codd.  edd., 
corr.  Barthius  ||  172  qui  Pc  quin  ceteri  \  fervidus  iste  Barthiics  ;| 
177  luimus  P  ruimus  ceteri  ruimur  Barthius  \\  179  Interpunctio- 
nem  corr.  Sandstroemiu^s  \  in  tumulo  NauTcius  ||  183  unis  PS  j| 
187  Cyllenes  Beh.  c  Heinsius  e  codd.  |  minoiave  PBG^^Sc  Behh, 
HT  minoave  M  edd.  11  189  noctis  P 


i 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  185 

Invidiam  risit  pater,  et  iam  poplite  flexum 
Stementemque  manus  tranquillus  ad  oscula  tollit 
Inque  vicem  placida  orsa  refert:  'Non  coniugis  ista  195 
Consiliis,  ut  rere,  puer,  nec  saeva  roganti 
Sic  expostus  ego:  inmoto  deducimur  orbe 
Fatorum;  veteres  seraeque  in  proelia  causae. 
Nam  cui  tanta  quies  irarum  aut  sanguinis  usus 
Parcior  humani?    Yidet  axis  et  ista  per  aevum      200 
Mecum  aeterna  domus,  quotiens  iam  torta  reponam 
Fulmina,  quam  rarus  terris  hic  imperet  ignis. 
Quin  etiam  invitus  magna  ulciscendaque  passis 
Aut  Lapithas  Marti,  aut  veterem  Calydona  Dianae 
Expugnare  dedi;  meaque  est  iactura  pigetque  205 

Tot  mutare  animas,  tot  reddere  corpora  vitae. 
Labdacios  vero  Pelopisque  a  stirpe  nepotes 
Tardum  abolere  mihi;  scis  ipse  (ut  crimina  mittam 
Dorica),  quam  promptae  superos  incessere  Thebae; 
Te  quoque  —  sed,  quoniam  vetus  excidit  ira,  silebo.  210 
Non  tamen  aut  patrio  respersus  sanguine  Pentheus, 
Aut  matrem  scelerasse  toris  et  crimine  fratres 
Progenuisse  reus,  lacero  tua  lustra  replevit 
Funere:  ubi  hi  fletus?  ubi  tunc  ars  tanta  precandi? 
Ast  ego  non  proprio  diros  impendo  dolori  215 

Oedipodionidas:  rogat  hoc  tellusque  polusque 
Et  pietas  et  laesa  fides  naturaque,  et  ipsi 
Eumenidum  mores.     Sed  tu  super  urbe  moveri 
Parce  tua:  non  hoc  statui  sub  tempore  rebus 
Occasum  Aoniis,  veniet  suspectior  aetas  220 

Ultoresque  alii:  nunc  regia  luno  queretur.' 
His  ille  auditis  mentemque  habitumque  recepit. 
Ut  cum  sole  malo  tristique  rosaria  pendent 

194  Tendentemque  KocJiius  \\  201  iam  certa  MarMcmdus  \\ 
205  mea  (om.  que)  PBQ*ScG  w.  sec.  HT  ||  206  corpora  reddere 
BG^c  Beh.  H  ||  208  adolere  P  ||  212  et  Baehrensius  aut  codd.  i| 
213  reus  P  pr.  m.  reos  P  m.  sec.  \\  214  hi  fletus  P  is  fletua  T 
hi  om.  ceteri  \\  223  rosalia  P  |  pendent  P  pallent  ceteri 


186  P.  PAPINir  STATII 

Usta  Noto,  si  clara  dies  Zephyrique  refecit 

Aura  polum,  redit  omnis  honos,  emissaque  lucent  225 

Germina  et  informes  ornat  sua  gloria  virgas. 

Nuntius  attonitas  iamdudum  Eteoclis  ad  aures 
Explorata  ferens  longo  docet  agmine  Graios 
Ire  duces,  nec  iam  Aoniis  procul  afore  campis; 
Quacumque  ingressi,  tremere  ac  miserescere  cunctos  230 
Thebarum;  qui  stirpe,  refert,  qui  nomine  et  armis. 
Ille  metum  condens  audire  exposcit  et  odit 
Narrantem:  hic  socios  dictis  stimulare  suasque 
Metiri  decernit  opes.     Exciverat  omnem 
Aoniam  Euboeamque  et  Phocidos  arva  propinquae  235 
Mars:  ita  dulce  lovi;  longe  fugit  ordine  velox 
Tessera:  propellunt  acies,  seseque  sub  armis 
Ostentant;  subeunt  campo,  qui  proximus  urbi 
Damnatus  bellis  patet  expectatque  furores. 
Nondum  hostes  contra,  trepido  tamen  agmine  matres  240 
Conscendunt  muros,  inde  arma  nitentia  natis 
Et  formidandos  monstrant  sub  casside  patres. 

Turre  procul  sola  nondum  concessa  videri 
Antigone  populis  teneras  defenditur  atra 
Veste  genas;  iuxtaque  comes,  quo  Laius  ibat         246 
Armigero;  tunc  virgo  senem  regina  veretur. 
Quae  sic  orsa  prior:  ^Spesne  obstatura  Pelasgis 
Haec  vexilla,  pater?  Pelopis  descendere  tantas 
Audimus  gentes:  dic,  o  precor,  extera  regum 


238  sq.  'subeunt  —  furores'  schol.  Lucan.  I  249  p.  43  W. 


229  affore  B  ||  230  (Quacumque  ingressus)  Peyraredus  \\  233 
hic  P  Gronov.  liinc  ceteri  his  B  m.  pr.  \  socios  dictis  PpGTL 
dictis  socios  BG^sM  (|  236  longe  P  longo  ceteri  |  fuit  rd  unde 
Bentleius  coni.  fluit  ||  239  belli  KoestUnus  ||  240  hostes  P  hostis 
ceteri  \  contra  BpGB  Colb.  Paris.  8053  L  con-Pa  P  in  ras.  circa 
G^SM  II  243  sqq.  'SimiUs  est  oeconomia  dramatis  Euripidei  in 
Phoeniss.  v.  88  sqq.,  uhi  simiUter  senex  paedagogus  totum  Achi' 
vorum  exercitum  Antigonae  recenset.^  Menkius  ||  248  totas  P, 
ead.  m.  suprascr.  t  tantas,  quod  recepi,  totas  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  187 

Agmina;  nam  video,  quae  noster  signa  Menoeceus,  250 
Quae  noster  regat  arma  Creon,  quam  celsus  aena 
Sphinge  per  ingentes  Homoloidas  exeat  Haemon/ 
Sic  rudis  Antigone,  senior  cui  talia  Phorbas: 
^Mille  sagittiferos  gelidae  de  colle  Tanagrae 
Promovet  ecce  Dryas;  hic^  cui  nivea  arma  tridentem  255 
Atque  auro  rude  fulmen  habent,  Orionis  alti 
Non  falsus  virtute  nepos:  procul,  oro,  paternum 
Omen  et  innuptae  procul  excidat  ira  Dianae. 
lungunt  se  castris  regisque  in  nomen  adoptant 
Ocalea  Medeonque  et  confertissima  lucis  260 

Nisa  Dionaeisque  avibus  circumsona  Thisbe. 
Proximus  Eurymedon,  qui  pastoralia  Fauni 
Arma  patris  pinuque  iubas  imitatur  equinas, 
Terribilis  silvis:  reor  et  Mavorte  cruento 
Talis  erit.     Dites  pecorum  comitantur  Erythrae,     265 
Qui  Scolon  densamque  iugis  Eteonon  iniquis, 
Qui  breve  litus  Hyles  Atalanteamque  superbi 
Schoenon  habent  notique  colunt  vestigia  campi; 
Fraxineas  Macetum  vibrant  de  more  sarisas 
Saevaque  difficiles  excludere  vulnera  peltas.  270 

Ecce  autem  clamore  ruunt  Neptunia  plebes 
Onchesti;  quos  pinigeris  Mycalesos  in  agris 

264.  'Mille  —  Tanagrae'   schol.  Theb.  IX  745  p.  332  L. 
—  262  sq.  Troximus  —  patris'  schol.  Theb.  XI  32  p.  376  L. 


251  regat  P  gerat  BG^SM  rogat  G  ||  255  tridenti  P  ||  256 
habet  P  (|  258  procul  PG  vetus  ceteri  \\  260  Cf.  Hom.  11.  II 
496  sqq.  \  Oeclaliae  P  pr.  m.  Oebalidae  P  sec.  m.  Ocaleae  B 
edd.  Ocalee"  G^  Ocaloe  S  Oecalea  H  Ocalea  scripsi  coll.  Hom. 
H.  II  501  I  consertissima  G^H  Colh.  L  (|  261  Nisa  BcH  Schra- 
derus  ex  Hom.  l.  c.  508  Nysa  PM  ||  262  qui  Pc  cui  BG^SM  |j 
263  pinuque  PHg  cum  ras.  Leid.  pinusque  BG^SM  ||  267  atalan- 

teamque  PG  Beh.  2    atalantemq.   B   athlanteamque  H  atalan- 

t^mq;  G^  atalantaeumque  M  edd.  ||  269  macetum  vibrant  PG 
vibrant  macetiun  BM  macedum  G^p  Behh.  cTH  ||  271  pubes  B 
Dan.  plebes  {suprascr.  pubes)  c  Colb. 


188  P.  PAPINH  STATII 

Palladiusqae  Melas  Hecataeaque  gurgite  nutrit 
Gargaphie,  quorumque  novis  Haliartos  aristis 
Invidet  et  nimia  sata  laeta  supervenit  herba.  275 

Tela  rudes  trunci,  galeae  vacua  ora  leonum, 
Arborei  dant  scuta  sinus.     Hos  regis  egenos 
Ampbion  en  noster  agit  (cognoscere  pronum, 
Yirgo),  lyra  galeam  tauroque  insignis  avito. 
Macte  animo  iuvenis,  medios  parat  ire  per  enses  280 
Nudaque  pro  caris  opponere  pectora  muris. 
Vos  etiam  nostris,  Heliconia  turba,  venitis 
Addere  rebus  opem;  tuque,  o  Permesse,  canoris 
Et  felix  Olmie,  vadis  armastis  alumnos 
Bellorum  resides.     Patriis  concentibus  audis  285 

Exultare  gregem,  quales,  cum  pallida  cedit 
Bruma,  renidentem  deducunt  Strymona  cygni. 
Ite  alacres,  numquam  vestri  morientur  bonores, 
Bellaque  perpetuo  memorabant  carmine  Musae.' 

Dixerat,  et  paulum  virgo  interfata  loquenti:        290 
*Illi  autem,  quanam  iunguntur  origine  fratres? 
Sic  certe  paria  arma  viris,  sic  exit  in  auras 
Cassidis  aequus  apex;  utinam  baec  concordia  nostris!* 
Cui  senior  ridens:  'Non  prima  errore  videndi 
Falleris,  Antigone:  multi  hos  (nam  decipit  aetas)  295 
Dixerunt  fratres.     Pater  est  natusque,  sed  aevi 
Confudere  modos:  puerum  Lapithaona  nymphe 


296  sq.  Tater  —  modos'  schol.  Theb.  XI  35  p.  376  L. 


274  Gargaphile  P  Garcaphe  B  Carcaphie  G*  ||  275  nivea 
P  II  279  lyra/////galeam  B  lyram  galeam  P  lyram  galea  G*SGH 
Beh.  1  Golb.  T  liram  in  galea  c  Beh.  2  ||  283  permense  P 
Termesse  Barthius  \\  284  hormie  PBG^ScL  ormie  GTp  ormige 
Beh.  i  H  herine  Beh.  2  Olmie  restit.  Gronovius.  De  Olmio 
(OXfiSLog)  cf.  Bursiani  geogr.  graec.  1  233  \  armastis  P  armatis 
ceteri  ||  287  diducunt  Schraderus  ||  290  loquenti  P  docenti  ceteri 
docente  G"  loquentem  Barthius  jj  vv.  296—383  in  B  cxciderunt  | 
296  aevo  P  ||  297  laphi  thaona  vel  lapithaona  PSGpc  Paris. 
6053  Hg  Leid.   lapythaona  G^   laphitona  T   Lapithonia   edd. 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  189 

Dircetis  expertem  tlialami  crudumque  maritis 
Ignibus  ante  diem  cupido  violavit  amore 
Improba  conubii;  nec  longum,  et  pulcber  Alatreus  300 
Editus,  ac  primae  genitorem  in  flore  iuventae 
Consequitur  traxitque  notas  et  miscuit  annos. 
Et  nunc  sic  fratres  mentito  nomine  gaudent, 
Plus  pater;  hunc  olim  iuvat  et  ventura  senectus. 
Tercentum  genitor  totidemque  in  proelia  uatus      305 
Exercent  equites:  hi  deseruisse  feruntur 
Exilem  Glisanta  Coroniamque,  feracem 
Messe  Coroniam,  Baccho  Glisanta  colentes. 
Sed  potius  celsos  umbrantem  hunc  aspice  late 
Hypsea  quadriiugos,  clipei  septemplice  tauro  310 

Laeva,  ter  insuto  servantur  pectora  ferro, 
Pectora:  nam  tergo  numquam  metus.    Hasta  vetustum 
Silvarum  decus,  emissae  cui  pervia  semper 
Armaque  corporaque  et  numquam  manus  inrita  voti. 
Asopos  genuisse  datur,  dignusque  videri  315 

Tunc  pater,  abreptis  cum  torrentissimus  exit 
Pontibus,  aut  natae  tumidus  cum  virginis  ultor 
Flumina  concussit  generum  indignata  Tonantem. 
Namque  ferunt  raptam  patriis  Aeginan  ab  undis 
Amplexu  latuisse  lovis:  furit  amnis  et  astris  320 

811.   'triplici  servantur  pectora  ferro'  Serv.  ad  Aen.  VII 
633.  —  319.  'Namque  —  undis'  Priscian.  VII  5  p.  287,  16  H. 

Contradixit  sibi  Statius,  nam  infra  XI  32  sqq.  patrem  Alatrei 
Eurymedonta  appellat.  \  nymphae  P  nimphe  g  nympha  plurimi  \\ 
298  Dercetis  codd.  Heinsii  E.  Ungerus  Decretis  Dan.  Dirceos  p  j 
exaortem  Baehrensius  \  maritiPG^Sgc  ||  304  una  olim  iuuat  even- 
tura  BartJiius  \\  307  clisant//  (a  supra  lin.  al.  m.  add.)  P  clisanta 
Dan.  I  coroniamque  PG^S  ||  308  coroniam  PG^S  choroniam 
Beh.  I  clisanta  P  ||  311  triplici  Serv.  \  servantur  P  Serv.  ser- 
vantem  G'M  servant  SGpcgr  Leid.  |  pectora  P  Serv.  Prag.  2 
{al.  m.  add.  igecia)  ingentia  G^SM  nitentia  G  ||  312  nusquam 
Heinsius  ||  314  corporaque  Pp  pectoraque  G^SM  ||  316  abreptis 
PG^SGH  Beh.  1  Dan.  arreptis  Beh.  2  abruptis  M 


190  P.  PAPINII  STATII 

Infensus  bellare  parat  (nondum  ista  licebant 
Nec  superis);  stetit  audaces  effusus  in  iras, 
Conseruitque  manum,  nec  quem  imploraret  habebat, 
Donec  vix  tonitru  submotus  et  igne  trisulco 
Cessit.     Adhuc  ripis  animosus  gurges  anhelis         325 
Fulmineum  cinerem  magnaeque  insignia  poenae 
Gaudet  et  Aetnaeos  in  caelum  efflare  vapores. 
Talem  Cadmeo  mirabimur  Hypsea  campo, 
Si  modo  placabit  felix  Aegina  Tonantem. 
Ducit  Itonaeos  et  Alalcomenaea  Minervae  330 

Agmina,  quos  Midea,  quos  uvida  suggerit  Arne, 
Aulida  qui  Graeamque  serunt  viridesque  Plataeas, 
Et  sulco  Peteona  domant  refluumque  meatu 
Euripum,  qua  noster,  babent,  teque  ultima  tractu 
Anthedon,  ubi  gramineo  de  litore  Glaucus  335 

Poscentes  inrupit  aquas,  iam  crine  genisque 
Caerulus,  et  mixtos  expavit  ab  inguine  pisces. 
Glandibus  et  torta  zephyros  incidere  funda 
Cura:  Cydoneas  anteibunt  gaesa  sagittas. 
Tu  quoque  praeclarum  forma,  Cephise,  dedisses     340 
Narcissum,  sed  Thespiacis  iam  pallet  in  agris 
Trux  puer;  orbata  florem,  pater,  adluis  unda. 
Quis  tibi  Phoebeas  acies  veteremque  revolvat 

330  sq.  'Ducit  —  agmina'  schol.  Theb.  II  721  p.  80  L. 

323  m&nuam  edd.  \\  324  vixPpcOg  vi  G^SM  I  tonitruPpGgT 
tonitrus  G^SM  tonitrum  c  ||  329  placabit  P  placavit  ceteri  | 
330  alcomenia  P  alcomaena  SH  ||  331  medon  P  mide  et  G^SM 
medie  et  Leid.  nude  et  p  Beh.  2  mide  (et  om.)  Prag.  2  Midea 
corr.  Duehnerus  \  vivida  P  humida  vel  umida  G^SM  uvida 
corr.  Heinsius  e  codd.  cf.  Hom.  II.  II  507  ||  332  creanque  P 
graiamque  Beh.  I|  333   refluuntque  P  ||  334  qua  noster,  al.  m. 

suprascr.  o  glauce  P  |  habent  P  habet  Ban.  hab^  (it  al.  m. 
add.)  abit  G^SM  ibit  G  jl  336  inrumpit  PL  ||  337  pristes  Gro- 
novius  II  338  incedere  P  ||  339  c§sa  PS  ||  340  formae  D.  Heinsius 
L  II  342  oblata  P  omata  G  |  adluis  (ead.  m.  in  alluis  corr.)  P 
alluit  G^SM  abluit  GTp  alluet  c  ||  343  sq/i.  Gf.  Hom.  II.  II 
517  sqg[. 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  191 

Phocida?  qui  Panopen,  qui  Daulida,  qui  Cyparisson, 
Et  valles,  Lebadea,  tuas  et  Hyampolin  acri  345 

Subnixam  scopulo,  vel  qui  Parnason  utrumque 
Aut  Cirrbam  tauris  Anemoriamque  supinant 
Coryciumque  nemus,  propellentemque  Lilaeam 
Cepbisi  glaciale  caput,  quo  suetus  anhelam 
Ferre  sitim  Python  amnemque  avertere  ponto?      350 
Omnibus  immixtas  cono  super  aspice  laurus 
Armaque  vel  Tityon  vel  Delon  habentia,  vel  quas 
Hic  deus  innumeras  laxavit  caede  pharetras. 
Iphitus  asper  agit,  genitor  cui  nuper  ademptus 
Naubolus  Hippasides,  tuus,  o  mitissime  Lai,  355 

Hospes;  adhuc  currus  securaque  lora  tenebam, 
Cum  tua  subter  equos  iacuit  convulsa  cruentis 
Ictibus,  o  utinam  nostro  cum  sanguine,  cervix!' 
Dicenti  maduere  genae,  vultumque  per  omnem 
Pallor  iit,  vocisque  repens  singultus  apertum  360 

Intercepit  iter;  refovet  frigentis  amicum 
Pectus  alumna  senis;  redit  atque  exile  profatur: 
*0  mihi  sollicitum  decus  ac  suprema  voluptas, 
Antigone!  seras  tibi  demoror  improbus  umbras, 
Fors  eadem  scelera  et  caedes  visurus  avitas,  365 

Donec  te  thalamis  habilem  integramque  resignem: 
Hoc  satis,  et  fessum  vita  dimittite,  Parcae. 
Sed  dum  labor  iners,  quanti  (nunc  ecce  reviso) 
Transabiere  duces:  Clonin  atque  in  terga  comantes 

349  sq.  Tephisi  —  ponto'  schol.  Oxon.  ad  Claudian.  in 
Rufin.  1  praef.  v.  10  p.  1010  Burm.  —  369  sq.  'non  ego  in  t. 
c.  Abantiadas'  Serv.  ad  Aen.  II  391. 


344  quis  P.  quis  D.  quii  SGHp  Beh.  2  \  phanopen  P  |I  348 
itecim  P  liceam  G  H  351  intextas  Bentleim  (|  353  innumeras 
•G'S  (in  ras.)  cg  Beh.  Dan.  innumera  M  |  laasavit  PT  ||  354 
jper  PGHT  acer  a"SM  ||  356  tenebam  P  tenebat  ceteri  ||  359 
)icenti  P  Dicentis  Ct^ST/L  ||  361  fringentis  P  ||  362  exinde  pro- 
itur  Bentleius  H  369  clonin  PSc  Beh.  1  clomin  0*g  Beh.  2 
[olonium  M  edd.    conantis  P 


192  P.  PAPINII  STATII 

Non  ego  Abantiadas,  non  te,  saxosa  Caryste,        370 
Non  humiles  Aegas  altumque  Capherea  dixi. 
Et  iam  acies  obtusa  negat,  cunctique  resistunt, 
Et  tuus  armatis  iubet  ecce  silentia  frater.' 

Vix  ea  turre  senex,  cum  rector  ab  aggere  coepit: 
'Magnanimi  reges,  quibus  haut  parere  recusem       375 
Ductor  et  ipse  meas  miles  defendere  Thebas, 
Non  ego  vos  stimulare  parem  (nam  liber  in  arma 
Impetus,  et  meritas  ultro  iurastis  in  iras), 
Nec  laudare  satis  dignasque  rependere  grates 
Sufficiam  (referent  superi  vestraeque  subacto  380 

Hoste  manus):  urbem  socia  de  gente  subistis 
Tutari,  quam  non  aliis  populator  ab  oris 
Belliger  externave  satus  tellure,  sed  hostis 
Indigena  adsultat,  cui  castra  adversa  regenti 
Hic  pater,  hic  genetrix,  hic  iunctae  stirpe  sorores,  385 
Hic  erat  et  frater.     Cerne  en  ubicumque  nefandus 
Excidium  moliris  avis:  venere  volentes 
Aoniae  populi,  nec  sum  tibi,  saeve,  relictus. 
Quid  velit  ista  cohors,  et  te  sentire  decebat: 
Reddere  regna  vetani'     Sic  fatus,  et  omnia  rite    390 
Disponit,  qui  bella  gerant,  qui  moenia  servent, 
Quas  in  fronte  manus,  medio  quas  robore  sistat. 
Perspicuas  sic  luce  fores  et  virgea  pastor 
Claustra  levat,  dum  terra  recens;  iubet  ordine  primo 
Ire  duces,  media  stipantur  plebe  maritae;  395 

Ipse  levat  gravidas  et  humum  tractura  parentum 
Ubera,  succiduasque  apportat  matribus  agnas. 

Interea  Danai  noctemque  diemque  sub  armis, 
Noctem  iterum  rursusque  diem  (sic  ira  ferebat) 

370.  'Non  ego  Abantiadas'  schol.  Theb.  IX  758  p.  332  L, 


372  cuneique  Heinsius  \\  374  rector  PGTL  ductor  G*SM  ||  390 
Sic  fatur,  et  Barthius,  sed  cf.  X  271  XII  773Verg.  Aen.  II 
391.544  II  392  cor-poie  Barthius  ||  3§3  'PerapicusL  Baehrensius  \\  394 
prinio  PH  primos  BM  ||  396  validas  P  |  tractura  PBH  tactura  Ot^QVL 


THEBAIDOS  LIB.  YII.  193 

Ingeminant:  contempta  quies,  vix  aut  sopor  illis   400 
Aut  epulae  fecere  moram;  properatur  in  hostem 
More  fugae.    Nec  monstra  tenent,  quae  plurima  nectit 
Prodigiale  canens  certi  fors  praevia  fati. 
Quippe  ferunt  diros  monitus  volucresque  feraeque 
Sideraque  aversique  suis  decursibus  amnes,  405 

Infestumque  tonat  pater  et  mala  fulgura  lucent; 
Terrificaeque  adytis  voces  clausaeque  deorum 
Sponte  fores;  nunc  sanguineus  nunc  saxeus  imber, 
Et  subiti  Manes  flentumque  occursus  avorum. 
Tunc  et  Apollineae  tacuere  oracula  Cirrhae,  410 

Et  non  adsuetis  pernox  ululavit  Eleusin 
Mensibus,  et  templis  Sparte  praesaga  reclusis 
Yidit  Amyclaeos  (facinus!)  concurrere  fratres. 
Arcades  insanas  latrare  Lycaonis  umbras 
Nocte  ferunt  tacita,  saevo  decurrere  campo  415 

Oenomaum  sua  Pisa  refert;  Acheloon  utroque 
Deformem  cornu  vagus  infamabat  Acarnan. 
Perseos  effigiem  maestam  exorantque  Mycenae 
Confusum  lunonis  ebur;  mugire  potentem 
Inachon  agricolae,  gemini  maris  incola  narrat        420 
Thebanum  toto  planxisse  Palaemona  ponto. 
Haec  audit  Pelopea  phalanx,  sed  bellicus  ardor 
Consiliis  obstat  divum  prohibetque  timeri. 

lam  ripas,  Asope,  tuas  Boeotaque  ventum 
Flumina;  non  ausae  transmittere  protinus  alae       425 
Hostilem  fluvium;  forte  et  trepidantibus  ingens 
Descendebat  agris,  animos  sive  imbrifer  arcus, 
Seu  montana  dedit  nubes,  seu  fluminis  illa 
Mens  fuit  obiectusque  vado  pater  arma  vetabat. 


nl.m.q.    F 
404  serunt    WaJcefieJdus  \  volucres     phereq.  P  ||  412  parte 

praesagarereclusis  P  ||  414  Archades  T  Archados  G^  (w.  sec. 
corr.)  Arcados  PBSM  ||  418  memorantque  Bentlems  \\  420  accola 
Schraderus  \\  424  boetaque  BSGHp  Beh.  boetiaq.  P  ||  428  tabes, 
seu  numinis  MarkJandus 

Statii  Thebais.  13 


194  P.  PAPINII  STATII 

Tunc  ferus  Hippomedon  magno  cum  fragmine  ripae  430 
Cunctantem  deiecit  equum,  ducibusque  relictis 
Gurgite  de  medio  frenis  suspensus  et  armis 
^lte  viri'  clamat,  ^sic  vos  in  moenia  primus 
Ducere,  sic  clusas  voveo  perfringere  Thebas.' 
Praecipitant  cuncti  fluvio  puduitque  secutos.  435 

Ac  velut  ignotum  si  quando  armenta  per  amnem 
Pastor  agit,  stat  triste  pecus,  procul  altera  tellus 
Omnibus  et  late  medius  timor:  ast  ubi  ductor 
Taurus  init  fecitque  vadum,  tunc  mollior  unda, 
Tunc  faciles  saltus,  visaeque  accedere  ripae.  440 

Haut  procul  inde  iugum  tutisque  accommoda  castris 
Arva  notant,  unde  urbem  etiam  turresque  videre 
Sidonias;  placuit  sedes  fidique  receptus, 
Colle  per  excelsum  patulo,  quem  subter  aperto 
Arva  sinu,  nullisque  aliis  a  montibus  instant  445 

Despectus;  nec  longa  labor  munimina  durus 
Addidit:  ipsa  loco  mirum  natura  favebat. 
In  vallum  elatae  rupes  devexaque  fossis 
Aequa  et  fortuito  ductae  quater  aggere  pinnae; 
Cetera  dant  ipsi,  donec  sol  montibus  omnis  450 

Erepsit  rebusque  dedit  sopor  otia  fessis. 

Quis  queat  attonitas  dictis  ostendere  Thebas? 
Urbem  in  conspectu  belli  suprema  parantis 
Territat  insomnem  nox  atra  diemque  minatur. 
Discurrunt  muris;  nil  saeptum  horrore  sub  illo,    455 
Nil  fidum  satis,  invalidaeque  Amphionis  arces. 
Rumor  ubique  alius,  pluresque  adnuntiat  hostes 
Maioresque  timor ;  spectant  tentoria  contra 


434  clusas  P  clausas  ceteri  \  moneo  p  Barthius  ||  438  tumor 
Muellerus  \\  439  fecitque  viam  Barthius  \\  442  videre  S  Beh. 
videri  PB  videre  est  edd.  vett.  viderent  c  Barthius  ||  445  nullis- 
que  P  nullique  eeteri  \  obstant  m  edd.  ||  446  Dispectus  PB  (|  451 
Derepsit  Heinsius  ||  453  parantis  P  Grronovius  parantem  ceteri 
paventem  Bernartius  ||  457  alios  PS  alius  vel  altus  B  altus 
G^GHp  alius  corr.  Gronovius  auctus  Heinsius  alitus  Burmannus 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  195 

Inachia  externosque  suis  in  montibus  ignes. 

Hi  precibus  questuque  deos,  hi  Martia  tela  460 

Belligerosque  hortantur  equos,  hi  pectora  fletu 

Cara  premunt  miserique  rogos  et  crastina  mandant 

Funera.     Si  tenuis  demisit  lumina  somnus, 

Bella  gerunt;  modo  lucra  morae,  modo  taedia  vitae 

Attonitis,  lucemque  timent  lucemque  precantur.      465 

It  geminum  excutiens  anguem  et  bacchatur  utrisque 

Tisiphone  castris;  fratrem  huic,  fratrem  ingerit  illi, 

Aut  utrique  patrem:  procul  ille  penatibus  imis 

Excitus  implorat  Furias  oculosque  reposcit. 

lam  gelidam  Phoeben  et  caligantia  primus  470 

Hauserat  astra  dies,  cum  iam  tumet  igne  futuro 
Oceanus  lateque  novo  Titane  reclusum 
Aequor  anhelantum  radiis  subsidit  equorum: 
Ecce  truces  oculos  sordentibus  obsita  canis 
Exangues  locasta  genas  et  bracchia  planctu  476 

Nigra  ferens  ramumque  oleae  cum  velleris  atri 
Nexibus,  Eumenidum  velut  antiquissima,  portis 
Egreditur  magna  cum  maiestate  malorum. 
Hinc  atque  hinc  natae,  melior  iam  sexus,  aniles 
Praecipitantem  artus  et  plus  quam  possit  euntem  480 
Sustentant.     Venit  ante  hostes,  et  pectore  nudo 
Claustra  adversa  ferit  tremulisque  ululatibus  orat 
Admitti:  ^Reserate  viam!  rogat  impia  belli 
Mater;  in  his  aliquod  ius  exsecrabile  castris 
Huic  utero  est.'     Trepidi  visam  expavere  manipli  485 
Auditaraque  magis;  remeat  iam  missus  Adrasto 

479.  'Hinc  —  sexus'  schol.  Theb.  Vm  616  p.  299  L. 


461  pignora  Weberus  ||  468  penatibus  omnps  P  sed  cf.  II 
441  VIII  241  II  470  gelida  PS  ||  471  timet  P  Ij  473  subsedit 
PGHTL  II  475  Exangues  P  Beh.  GT  Exanguesque  SBM  Ex- 
sanguesq;  G'-^  ||  480  possit  P  posset  ceteri  \\  481  sed  pectore  P|| 
482  tremulis  PT  ||  483  reserate  PGTL  reserare  BG*SM  ||  484 
impetrabile  Bentleius  ||  486  remeat  inmissus  P  remeat  cum  in- 
missus  Baehrensius 

13* 


196  P.  PAPINII  STATII 

Nuntius:  excipiunt  iussi  mediosque  per  enses 

Dant  iter.     Illa  duces  ut  primum  aspexit  Achivos, 

Clamorem  horrendum  luctu  furiata  resolvit: 

^Argolici  proceres,  ecquis  monstraverit  hostem,      490 

Quem  peperi?   quanam  inveniam,   mihi  dicite,  natum 

Sub  galea?'  Venit  attonitae  Cadmeius  heros 

Obvius,  et  raptam  lacrimis  gaudentibus  implet 

Solaturque  tenens,  atque  inter  singula  matrem, 

Matrem  iterat,  nunc  ipsam  urgens,  nunc  cara  sororum  495 

Pectora,  cum  mixta  fletus  anus  asperat  ira: 

^Quid  molles  lacrimas  venerandaque  nomina  fingis, 

Rex  Argive,  mihi?  quid  colla  amplexibus  ambis 

Invisamque  teris  ferrato  pectore  matrem? 

Tune  ille  exsilio  vagus  et  miserabilis  hospes?         500 

Quem  non  permoveas!  longae  tua  iussa  cohortes 

Expectant,  multoque  latus  praefulgurat  ense. 

A  miserae  matresl  hunc  te  noctesque  diesque 

Deflebam;  si  verba  tamen  monitusque  tuorum 

Dignaris,  dum  castra  silent  suspensaque  bellum     505 

Horrescit  pietas,  genetrix  iubeoque  rogoque: 

I  mecum  patriosque  deos  arsuraque  saltem 

Tecta  vide,  fratremque  —  (quid  aufers  lumina?)  fratrem 

Alloquere  et  regnum  iam  me  sub  iudice  posce. 

Aut  dabit,  aut  ferrum  causa  meliore  resumes.         510 

Anne  times,  ne  forte  doli,  et  te  conscia  mater 

Decipiam?  non  sic  miseros  fas  omne  penates 

Effugit:  vix  Oedipoda  ducente  timeres. 

Nupsi  equidem  peperique  nefas,  sed  diligo  tales, 

(A  dolor!)  et  vestyos  etiamnum  excuso  furores.       515 

Quodsi  adeo  perstas,  ultro  tibi,  saeve,  triumphum 

Detulimus:  religa  captas  in  terga  sorores, 

590  ei  quies  BG^c  Behh.  pr.  m.  \\  501  Quam  Peyraredus  \ 
longae  PB  longe  G^SM  (|  609  posces  Pc  ||  511  doli  et  te  PBG^ 
Behh.  dilo  et,  ead.  m.  suprascr.  te  S  doli  te  M  ||  513  Effugit 
PG'^  (cu7n  ras.)  HT  Effugiet  BSM  |  oedipode  codd.  Oedipoda 
corr.  Weberus  ||  515  ex////usd  P  m.  sec. 


THEBAIDOS  LIB.  YII.  197 

Inice  vincla  mihi:  gravis  huc  utcumque  feretur 
Et  pater.    Ad  vestrum  gemitus  nunc  verto  pudorem, 
Inachidae,  liquistis  enim  parvosque  senesque  520 

Et  lacrimas  has  quisque  domi:  sua  credite  matri 
Viscera!    Si  vobis  hic  parvo  in  tempore  carus 
(Sitque  precor),  quid  me,  oro,  decet?  quidve  ista,  Pelasgi, 
Ubera?  ab  Hyrcanis  hoc  Odrysisve  tulissem 
Regibus,  et  si  qui  nostros  vicere  furores.  525 

Adnuite,  aut  natum  complexa  superstite  bello 
Hic  moriar.'     Tumidas  frangebant  dicta  cohortes, 
Nutantesque  virum  galeas  et  sparsa  videres 
Fletibus  arma  piis.     Quales  ubi  tela  virosque 
Pectoris  impulsu  rabidi  stravere  leones,  530 

Protinus  ira  minor,  gaudentque  in  corpore  capto 
Securam  differre  famem:  sic  flexa  Pelasgum 
Corda  labant,  ferrique  avidus  mansueverat  ardor. 

Ipse  etiam  ante  omnes  nunc  matris  ad  oscula  versus, 
Nunc  rudis  Ismenes,  nunc  flebiliora  precantis         535 
Antigones  (variaque  animum  turbante  procella 
Exciderat  regnum),  cupit  ire,  et  mitis  Adrastus 
Non  vetat;  hic  iustae  Tydeus  memor  occupat  irae: 
'Me  potius,  socii,  qui  fidum  Eteoclea  nuper 
Expertus  (nec  frater  eram),  me  opponite  regi,        540 
Cuius  adhuc  pacem  egregiam  et  bona  foedera  gesto 
Pectore  in  hoc.     Ubi  tunc  fidei  pacisque  sequestra 
Mater  eras,  pulchris  cum  me  nox  vestra  morata  est 
Hospitiis?  nempe  haec  trahis  ad  commercia  natum? 
Duc  illum  in  campum,  vestro  qui  sanguine  pinguis  545 
Spirat  adhuc  pinguisque  meo.     Tu  porro  sequeris, 
Heu  nimium  mitis,  nimiumque  oblite  tuorum? 
Scilicet  infestae  cum  te  circum  undique  dextrae 

522  sit  P  I  hoc  parvo  B  Ban.  \\  524  odrysiisve  P  othrisiisve 
G  odrysisque  BG^BM  otrysiisq;  g  otrisiisque  cTH  Leid.  ||  530 
rabidi  PG-^cT  rapidi  BSM  ||  534  ante  oculos  BG-pGHTc  Behh. 
Dan.  II  535  crudis  P  |1  536  sq.  Interpunctionem  correxi  ||  542 
pactique  Baehrensites 


198  P.  PAPINII  STATII 

Nudabunt  eiises,  haec  flebit  et  arma  quiescent? 
Tene  ille,  heu  demens,  semel  intra  moenia  clausum  550 
Possessumque  odiis  Argiva  in  castra  remittet? 
Ante  haec  excusso  frondescet  lancea  ferro, 
Inachus  ante  retro  nosterque  Achelous  abibit. 
Sed  mite  alloquium  et  saevis  pax  quaeritur  armis: 
Haec  quoque  castra  patent,  necdum  meruere  timeri.  555 
An  suspectus  ego?  abscedo  et  mea  vulnera  dono. 
Intret  et  hic  genetrix  eadem  mediaeque  sorores. 
Finge  autem  pactis  evictum  excedere  regnis, 
Nempe  iterum  reddes?'  Rursus  mutata  trahuntur 
Agmina  consiliis:  subito  ceu  turbine  caeli  560 

Obvius  adversum  Boreae  Notus  abstulit  aequor. 
Arma  iterum  furiaeque  placent;  fera  tempus  Erinys 
Arripit  et  primae  molitur  semina  pugnae. 

Errabant  geminae  Dircaea  ad  flumina  tigres, 
Mite  iugum,  belli  quondam  vastator  Eoi  565 

Currus,  Erythraeis  sed  nuper  victor  ab  oris 
Liber  in  Aonios  meritas  dimiserat  agros. 
Illas  turba  dei  seniorque  ex  more  sacerdos 
Sanguinis  oblitas  atque  Indum  gramen  olentes 
Palmite  maturo  variisque  ornare  corymbis  570 

Curat  et  alterno  maculas  interligat  ostro. 
lamque  ipsi  colles,  ipsa  has  (quis  credat?)  amabant 
Armenta,  atque  ausae  circum  mugire  iuvencae; 
Quippe  nihil  grassata  fames:  manus  obvia  pascit, 
Exceptantque  cibos  fusoque  horrenda  supinant        575 
Ora  mero,  vaga  rure  quies;  si  quando  benigno 
Urbem  iniere  gradu,  domus  omnis  et  omnia  sacris 
Templa  calent,  ipsumque  fides  intrasse  Lyaeum. 
Has  ubi  vipereo  tactas  ter  utramque  flagello 

553  abibit  P  abibunt  BG^SM  adibit  G  ||  559  reddet  Pey- 
raredus  ||  566  sed  P  quas  ceteri  \\  567  diemiserat  P  ||  575  Ex- 
ceptantque  P  Expectantque  ceteri  |  dapes  BG^S  Dan.  \\  v.  576 
in  B  in  contextu  om.  in  infimo  margine  legitur  alio  stilo,  ut 
videtur,  scriptus  [|  579  tacitas  P 


THEBAIDOS  LIB.  Vll.  199 

Eumenis  in  furias  animumque  redire  priorem         580 
Impulit^  erumpunt  non  agnoscentibus  agris. 
Ceu  duo  diverso  pariter  si  fulmina  caelo 
Rupta  cadant  longumque  trahant  per  nubila  crinem: 
Non  aliter  cursu  rapidae  atque  immane  frementes 
Transiliunt  campos  aurigamque  impete  vasto,         585 
Amphiarae,  tuum  (nec  defuit  omen,  eriles 
Forte  is  primus  equos  stagna  ad  vicina  trahebat) 
Corripiunt-,  mox  Taenarium  (qui  proximus)  Idan 
Aetolumque  Acamanta  premunt:  fuga  torva  per  agros 
Cornipedum,  visa  donec  flammatus  Aconteus  590 

Strage  virum,  cui  sueta  feras  prosternere  virtus 
(Arcas  erat),  densis  iam  fida  ad  moenia  versas 
Insequitur  telis,  multumque  hastile  resumens 
Ter,  quater  adducto  per  terga,  per  ilia  telo 
Transigit.     Illae  autem  longo  cum  limite  fusi         595 
Sanguinis  ad  portas  utrimque  extantia  ducunt 
Spicula  semianimes,  gemituque  imitante  querellas 
Saucia  dilectis  acclinant  pectora  muris. 
Templa  putes  urbemque  rapi  facibusque  nefandis 
Sidonios  ardere  lares,  sic  clamor  apertis  600 

Exoritur  muris;  mallent  cunabula  magni 
Herculis  aut  Semeles  thalamum  aut  penetrale  ruisse 
Harmoniae.     Cultor  Baccheus  Acontea  Phegeus 
lam  vacuum  telis  geminoque  iu  sanguine  ovantem 
Comminus  ense  petit;  subeunt  Tegeaea  iuventus     605 
Auxilio  tardi:  iam  supra  sacra  ferarum 
Corpora  maerenti  iuvenis  iacet  ultio  Baccho. 

686  sq.  'aurigamque  —  tuurn'  Priscian.  VI  55  p.  241,  4  H. 


I 


581  agris  6  prob.  Bentleio  argia  PM  antris  B  Dmi.  ||  683 
trahunt  P  ||  588  idam  codd.  edd.  Idan  scripsi  coll.  V  405  ||  590 
Comipedum  visu,  donec  BaHhius  \\  600  hic  clamor  Menkius  jl 
602    Semeles    tumulum   Gruterus  \\  603    Harmoniae  PG*    Har- 

monies  M  Harm0nae  B  Hermionae  ScG  Beh.  1  Hermiones  HT 
Beh.  2  II  605  tegea  PG^ScGHT  tegaea  B  cf.  VI  610  \\  607  mae- 
rentum  Feyraredus 


200  P.  PAPINII  STATII 

Rumpitur  et  Graium  subito  per  castra  tumultu 
Concilium;  fugit  exertos  locasta  per  hostes 
lam  non  ausa  preces;  natas  ipsamque  repellunt      610 
Qui  modo  tam  mites,  et  praeceps  tempore  Tydeus 
Utitur:  ^lte  age,  nunc  pacem  sperate  fidemque! 
Nunc  saltem  differre  nefas  potuitve  morari, 
Dum  genetrix  dimissa  redit?'    Sic  fatus  aperto 
Ense  vocat  socios.     Saevus  iam  clamor,  et  irae      615 
Hinc  atque  inde  calent;  nullo  venit  ordine  bellum, 
Confusique  duces  vulgo,  et  neglecta  regentum 
Imperia;  una  equites  mixti  peditumque  catervae 
Et  rapidi  currus;  premit  indigesta  ruentes 
Copia,  nec  sese  vacat  ostentare  nec  bostem  620 

Noscere.     Sic  subitis  Thebana  Argivaque  pubes 
Conflixere  globis;  retro  vexilla  tubaeque 
Post  tergum  et  litui  bellum  invenere  secuti. 
Tantus  ab  exiguo  crudescit  sanguine  Mavors! 
Ventus  uti  primas  struit  intra  nubila  vires,  625       j 

Lenis  adhuc,  frondesque  et  aperta  cacumina  gestat, 
Mox  rapuit  nemus  et  montes  patefecit  opacos. 

Nunc  age,  Pieriae  (non  vos  longinqua,  sorores, 
Consulimus),  vestras  acies  vestramque  referte 
Aoniam;  vidistis  enira,  dum  Marte  propinquo         630 
Horrent  Tyrrhenos  Heliconia  plectra  tumultus. 

Sidonium  Pterelan  sonipes  male  fidus  in  armis 
Rumpentem  frenos  diversa  per  agmina  raptat 
lam  liber,  sic  fessa  manus:  venit  hasta  per  armos 
Tydeos  et  laevum  iuveni  transverberat  inguen         635 
Labentemque  adfigit  equo;  fugit  ille  perempto 
Consertus  domino,  nec  iam  arma  aut  frena  tenentem 


609  Consilium  M  edd.  \  exertos  P  externos  ceteri  excitos 
Baehrensius  ||  613  Num  BG*cGH  |  potuitve  G^HcB^?)^  prob, 
Bentleio  potuitne  PM  ||  622  Coniuncxere  P  Confluxere  GH  jj 
624  in  ambiguo  P  I|  625  intra  P  inter  ceteri  \\  632  aruis  P  || 
634  sed  fixa  manu  Feyraredus  ||  635  iuueni  PBG^pG  iuue- 
nis  SM 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  201 

Portat  adhuc:  ceu  nondum  anima  defectus  utraque 
Cum  sua  Centaurus  moriens  in  terga  recumbit. 
Certat  opus  ferri:  sternunt  alterna  furentes  640 

Hippomedon  Sybarin,  Pylium  Periphanta  Menoeceus, 
Parthenopaeus  Ityn:  Sybaris  iacet  ense  cruento, 
Cuspide  trux  Periphas,  Itys  insidiante  sagitta. 
Caeneos  Inachii  ferro  Mavortius  Haemon 
Colla  rapit,  cui  dividuum  trans  corpus  hiantes       645 
Truncum  oculi  quaerunt,  animus  caput;  arma  iacentis 
lam  rapiebat  Abas:  cornu  deprensus  Achiva 
Dimisit  moriens  clipeum  hostilemque  suumque. 

Quis  tibi  Baccheos,  Eunaee,  relinquere  cultus, 
Quis  lucos,  vetitus  quibus  emansisse  sacerdos,        650 
Suasit  et  adsuetum  Bromio  mutare  furorem? 
Quem  terrere  queas?  clipei  penetrabile  textum 
Pallentes  hederae  Nysaeaque  serta  coronant, 
Candida  pampineo  subnectitur  instita  pilo, 
Crine  latent  umeri,  crescunt  lanugine  malae,  665 

Et  rubet  imbellis  Tyrio  subtemine  thorax, 
Bracchiaque  in  manicis  et  pictae  vincula  plantae 
Carbaseique  sinus,  et  fibula  rasilis  auro 
Taenariam  fulva  mordebat  iaspide  pallam, 
Quam  super  a  tergo  velox  corytus  et  arcus  660 

Pendentesque  sonant  aurata  lynce  pharetrae. 
It  lymphante  deo  media  inter  milia  longum 
Vociferans:  Trohibete  manus,  haec  omine  dextro 
Moenia  Cirrhaea  monstravit  ApoUo  iuvenca; 
Parcite,  in  haec  ultro  scopuli  venere  volentes.        665 
Gens  sacrata  sumus:  gener  huic  est  luppiter  urbi 


647.  'comu  depressus  Achiva'  Priscian.  VI  83  p.  267,  9  H. 


^ 


r 


640    sternunt  PG   Colb.    sternuntque  BQ^SM  ||  641    Inter- 

unctionem  corr.  Bentleius  \\  642  ichyn  P  ycte  (?)  B  ||  645  cui  de- 

ciduum  lleinsius  |1  646  animam  caput  Feyraredus  \\  647  depressus 

I^risc.  II  654  pampineo  BG*S  pampineos  P  purpureo  GT  |  filo  Beh. 

'd.  II  656  subtegmine  BG^cGHT  j|  663  prohibente  P  ||  664  iuuenta  P 


202  P.  PAPINII  STATII 

Oradivusque  socer;  Bacchum  haut  mentimur  alumnum 
Et  magnum  Alciden/     lactanti  talia  frustra 
Turbidus  aeria  Capaneus  occurrit  in  hasta. 
Qualis  ubi  primam  leo  mane  cubilibus  atris  670 

Erexit  rabiem  et  saevo  speculatur  ab  antro 
Aut  cervum  aut  nondum  bellantem  fronte  iuvencum, 
It  fremitu  gaudens,  licet  arma  gregesque  lacessant 
Venantum,  praedam  videt  et  sua  vulnera  nescit: 
Sic  tum  congressu  Capaneus  gavisus  iniquo  675 

Librabat  magna  venturam  mole  cupressvm. 
Ante  tamen  'quid  femineis  ululatibus'  inquit, 
'Terrificas,  moriture,  viros?  utinam  ipse  veniret, 
Cui  furis!  haec  Tyriis  cane  matribus!'  Et  simul  hastam 
Expulit;  illa  volans,  ceu  vis  non  ulla  moretur        680 
Obvia,  vix  sonuit  clipeo  et  iam  terga  reliquit. 
Arma  fluunt,  longisque  crepat  singultibus  aurum, 
Eruptusque  sinus  vicit  cruor.     Occidis  audax, 
Occidis  Aonii  puer  altera  cura  Lyaei. 
Marcida  te  fractis  planxerunt  Ismara  thyrsis,  685 

Te  Tmolos,  te  Nysa  ferax  Theseaque  Naxos 
Et  Thebana  metu  iuratus  in  orgia  Ganges. 

Nec  segnem  Argolicae  sensere  Eteoclea  turmae, 
Parcior  ad  cives  Polynicis  inhorruit  ensis. 
Eminet  ante  alios  iam  formidantibus  arva  690 

Amphiaraus  equis  ac  multo  pulvere  vertit 
Campum  indignantem:  famulo  decus  addit  inane 
Maestus  et  extremos  obitus  inlustrat  Apollo. 
Ille  etiam  clipeum  galeamque  incendit  honoro 
Sidere;  nec  tarde  fratri,  Gradive,  dedisti,  695 

Ne  qua  manus  vatem,  ne  quid  mortalia  bello 
Laedere  tela  queant:  sanctum  et  venerabile  Diti 

667  mentitur  rf  'proh.  Bentleio  |1  670  astris  P  artis  Baeli- 
rensius  ||  671  spectatur  P  ||  683  Eruptosque  P  Ereptusque  T 
Eructasque  Beh.  al.  m.  Erumpensque  Ald.  Eraptusque  sinu 
Heinsius  ||  692  abdidit  omne  P,  unde  Baehrensius  prohdbiliter 
coni.  addiuit  omne 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  203 

Funus  eat.     Talis  medios  aufertur  in  hostes 
Certus  et  ipse  necis,  vires  fiducia  leti 
Suggerit;  inde  viro  maioraque  membra  diesque       700 
Laetior  et  numquam  tanta  experientia  caeli, 
Si  vacet:  avertit  morti  contermina  Virtus. 
Ardet  inexpleto  saevi  Mavortis  amore, 
Et  fruitur  dextra  atque  anima  flagrante  superbit. 
Hicne  hominum  casus  lenire  et  demere  fatis  705 

lura  frequens?  quantum  subito  diversus  ab  illo, 
Qui  tripodas  laurusque  sequi,  qui  doctus  in  omni 
Nube  salutato  volucrem  cognoscere  Phoebo. 
Innumeram  ferro  plebem,  ceu  letifer  annus 
Aut  iubar  adversi  grave  sideris,  immolat  umbris    710 
Ipse  suis:  iaculo  Phlegyan  iaculoque  superbum 
Phylea,  falcato  Clonin  et  Cremetaona  curru 
Comminus  hunc  stantem  metit,  hunc  a  poplite  sectum, 
Cuspide  demissa  Chromin  Iphinoumque  Sagenque 
Intonsumque  Gyan  sacrumque  Lycorea  Phoebo        715 
(Invitus:  iam  fraxineum  demiserat  hastae 
Robur,  et  excussis  apparuit  infula  cristis), 
Alcathoum  saxo,  cui  circum  stagna  Carysti 
Et  domus  et  coniunx  et  amantes  litora  nati. 
Vixerat  ille  diu  pauper  scrutator  aquarum,  720 

Decepit  tellus,  moriens  hiemesque  notosque 
Laudat  et  experti  meliora  pericula  ponti. 

Aspicit  has  longe  iamdudum  Asopius  Hypseus 
Palantum  strages  ardetque  avertere  pugnam, 
Quamquam  haut  ipse  minus  curru  Tirynthia  fundens  725 


I 


698  eat  P  Barthius  erat  ceteri  \  aufertur  PB  pr.  m.  Heinsius 
infertur  B  m.  sec.  G^SM  ||  701  Latior  P  Letior  B  1|  705  Hicne 
P  Hic  ceteri  \\  709  plebem  ferro  BG'*  Behh.  cH  ||  710  Aut  iuuat 
P  II  711  phlegyan  B  phlegian  c  plegyan  G^  phlegyam  PM  cf. 
I  713  II   712    clonin   PpH   cf.  v.  360   clomin  BG^-^S   cromin  cT 

Chromin  edd.  Clonium  coni.  Gronovius  \\  714  non  missa  P  non 
missa  B  |  iphidnoumque  P  |  sagemq.  B  1|  716  demiserat  PGL 
dimiserat  BG^SM  I|  725  fundens  P  fundit  BG^SM  fundat  p  Beh. 


204  P.  PAPINII  STATII 

Robora;  sed  viso  praesens  minor  augnre  sanguis: 
Illum  armis  animisque  cupit.    Proliibebat  iniquo 
Agmine  consertum  cunei  latus;  inde  superbus 
Exeruit  patriis  electum  missile  ripis, 
Ac  prius:  'Aonidum  dives  largitor  aquarum,  730 

Clare  Giganteis  etiamnum,  Asope,  favillis, 
Da  numen  dextrae:  rogat  lioc  natusque  tuique 
Quercus  alumna  vadi;  fas  et  mihi  spernere  Phoebum, 
Si  tibi  conlatus  divum  sator;  omnia  mergam 
Fontibus  arma  tuis  tristesque  sine  augure  vittas.'  735 
Audierat  genitor:  vetat  indulgere  volentem 
Phoebus,  et  aurigam  iactus  detorquet  in  Hersen. 
Ille  ruit:  deus  ipse  vagis  succedit  habenis, 
Lernaeum  falso  simulans  Haliacmona  vultu. 
Tunc  vero  ardenti  non  ulla  obsistere  temptant       740 
Signa,  ruunt  solo  terrore,  et  vulnera  citra 
Mors  trepidis  ignava  venit,  dubiumque  tuenti 
Presserit  infestos  onus  impuleritne  iugales. 
Sic  ubi  nubiferum  montis  latus  aut  nova  ventis 
Solvit  hiems,  aut  victa  situ  non  pertulit  aetas,      745 
Desilit  horrendus  campo  timor,  arva  virosque 
Limite  non  uno  longaevaque  robora  secum 
Praecipitans,  tandemque  exhaustus  turbine  fesso 
Aut  vallem  cavat  aut  medios  intercipit  amnes. 
Non  secus  ingentique  viro  magnoque  gravatus        750 
Temo  deo  nunc  hoc,  nunc  illo  in  sanguine  fervet. 
Ipse  sedens  telis  pariterque  ministrat  habenis 
Delius,  ipse  docet  iactus  adversaque  flectit 
Spicula  fortunamque  hastis  venientibus  aufert. 


729  eiectum  P  ||  733  mihi  PBGT  Beh.  2  Colb.  L  mi  p  me 
G-^SMII  737  iactus  PG  iactu//  B  iactum  R  Colb.  iaculo  G^SM  | 
in  ersen  P  in  hertem  B  inertem  G^^SM  in  Harpyn  JR.  Ungerus  \\ 
739  aliacmona  PG  haliagmona  BG^-^SM  ||  740  nulla  P  ||  743  in- 
festos  PG^SL  insessos  BM  infessos  cH  Peyraredus  prob.  Grotio\ 
sonus  P  1  impuleritne  {ead.  m.  suprascr.  apollo)  P  ||  746  Decidit 
Schraderus  \  arma  PSL 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  205 

Sternuntur  terrae  Menaleus  pedes^  Antiphus  alto  755 
Nil  defensus  equo,  genitusque  Heliconide  nymplia 
Aethion,  caesoque  infamis  fratre  Polites, 
Conatusque  toris  vittatam  attingere  Manto 
Lampus:  in  hunc  sacras  Phoebus  dedit  ipse  sagittas. 
Et  iam  cornipedes  trepidi  ac  moribunda  reflantes  760 
Corpora  rimantur  terras,  omnesque  per  artus 
Sulcus  et  incisis  altum  rubet  orbita  membris. 
Hos  iam  ignorantes  terit  impius  axis,  at  illi 
Vulnere  semineces  (nec  devitare  facultas) 
Venturum  super  ora  vident;  iam  lubrica  tabo  765 

Frena,  nec  insisti  madidus  dat  temo,  rotaeque 
Sanguine  difficiles,  et  tardior  ungula  fossis 
Visceribus:  tunc  ipse  furens  in  morte  relicta 
Spicula  et  e  mediis  extantes  ossibus  hastas 
Avellit,  strident  animae  currumque  sequuntur.         770 

Tandem  se  famulo  summum  confessus  ApoUo 
^Utere  luce  tua  longamque'  ait,  ^indue  famam, 
Dum  tibi  me  iunctum  mors  inrevocata  veretur. 
Vincimur:  inmites  scis  nulla  revolvere  Parcas 
Stamina;  vade,  diu  populis  promissa  voluptas         775 
Elysiis,  certe  non  perpessure  Creontis 
Imperia  aut  vetito  nudus  iaciture  sepulcro.' 
Ille  refert  contra,  et  paulum  respirat  ab  armis: 
^Olim  te,  Cirrhaee  pater,  peritura  sedentem 
Ad  iuga  (quis  tantus  miseris  honor?)  axe  trementi  780 
Sensimus;    instantes  quonam  usque  morabere  manes? 


755  terra  PBG^ScHpL  sed  cf.  IX  816  Verg.  Aen.  XI  87\\ 
menaleus  PSpH  Dan.   cf.  Ov.   Met.    V  128  meneleus  GT  me- 

nales  Beh.  2  melaneus  codd.  Gronovii  ipso  prob.  elaneus  B  (m 
al.  m.  add.)  melanes  G^  Melanua  vel  Melaneus  Heinsius  \\  757 
Aetion  BG'^  H.  Ungerus  l^  768  adiungere  Feyraredus  \\  760  tre- 
pidi  PT  trepida  BG^SM  ||  766  insiti  P  ||  768  ferens  P  ||  770  stri- 
dent  P  Beh.  stridunt  ceteri  |  secuntur  PBG^GHc||771  summus 
IJan.  II  774  fas  nulla  d  Bentleius  ||  775  campis  Gd'  Bentleius^  sed 
cf  IV  482   VIII  15 


206  P.  PAPINII  STATII 

Audio  iam  rapidae  cursum  Stygis  atraque  Ditis 

Flumina  tergeminosque  mali  custodis  hiatus. 

Accipe  commissum  capiti  decus,  accipe  laurus, 

Quas  Erebo  deferre  nefas,     Nunc  voce  suprema,    785 

Si  qua  recessuro  debetur  gratia  vati, 

Deceptum  tibi,  Pboebe,  larem  poenasque  nefandae 

Coniugis  et  pulchrum  nati  commendo  furorem/ 

Desiluit  maerens  lacrimasque  avertit  Apollo: 

Tunc  vero  ingemuit  currusque  orbique  iugales.        79a 

Non  aliter  caeco  nocturni  turbine  Cori 

Scit  peritura  ratis,  cum  iam  damnata  sororis 

Igne  Therapnaei  fugerunt  carbasa  fratres. 

lamque  recessurae  paulatim  horrescere  terrae 
Summaque  terga  quati  graviorque  effervere  pulvis  795 
Coeperat;  inferno  mugit  iam  murmure  campus. 
Bella  putant  trepidi  bellique  hunc  esse  fragorem, 
Hortanturque  gradus;  alius  tremor  arma  virosque 
Mirantesque  inclinat  equos;  iam  frondea  nutant 
Culmina,  iam  muri,  ripisque  Ismenos  apertis  800 

Effugit;  exciderant  irae,  nutantia  figunt 
Tela  solo,  dubiasque  vagi  nituntur  in  hastas 
Comminus  inque  vicem  viso  pallore  recedunt. 
Sic  ubi  navales  miscet  super  aequora  pugnas 
Contempto  Bellona  mari,  si  forte  benigna  805 

Tempestas,  sibi  quisque  cavent,  ensesque  recondit 
Mors  alia,  et  socii  pacem  fecere  timores. 

791  sq.  'Non  aliter  —  ratis'  Priscian.  XVIII  215  p.  314, 
14  H.  —  792  sq.  'cum  —  fratres'  Mythogr.  Vatic.  III  3,  8 
p.  164  B. 

782  trepidae  PHTB  pr.  w.,  i.  rapid§  B  marg.  I  utraque  P  || 
791  caelo  Frisc.  \  chori  BcGT  cf.  IV  835  \\  792  Scit  {ead.  m. 
suprascr.  Sit  t  est)  P  Scit  B  Sit  T  Stat  e  cod.  Lindenbr.  scrib. 
cetis.  Heinsius  It  Baehrensius  \  sororis  {siiprascr.  s.  helene)  P  || 
793  Therapnarum  Mythogr.  \  fratres  {suprascr.  cas.  7  pol.)  P  || 
798  altus  tremor  e  codd.  Heinsius  \\  800  muris  P  ||  801  excide- 
rant  PG^cGHTL  exciderint  S  exciderunt  BM  edd.  ||  803  versus 
abest  ab  H  ||  805  maligna  H  ||  806  recondunt  rf  Bentleius 


THEBAIDOS  LIB.  VII.  207 

Talis  erat  campo  belli  fluitantis  imago. 
Sive  laborantes  concepto  flamine  terrae 
Ventorum  rabiem  et  clausum  eiecere  furorem,         810 
Exedit  seu  putre  solum  carpsitque  terendo 
Unda  latens,  sive  hac  volventis  machina  caeli 
Incubuit,  sive  omne  fretum  Neptunia  movit 
Cuspis  et  extremas  gravius  mare  torsit  in  oras, 
Seu  vati  datus  ille  fragor,  seu  terra  minata  est     815 
Fratribus:  ecce  alte  praeceps  humus  ore  profundo 
Dissilit,  inque  vicem  timuerunt  sidera  et  umbrae. 
Illum  ingens  haurit  specus  et  transire  parantes 
Mergit  equos;  non  arma  manu,  non  frena  remisit: 
Sicut  erat,  rectos  defert  in  Tartara  currus  820 

Respexitque  cadens  caelum  campumque  coire 
Ingemuit,  donec  levior  distantia  rursus 
Miscuit  arva  tremor  lucemque  exclusit  Averno. 


810  clusum  BG^  pr.  m.  p  ||  811  ferendo  PG*S  Beh.  Dan.  c 
{corr.  ex  terendo)  ||  817  tremuerunt  M  edd.  ||  823  excusit  P  j| 
STATIVS  THEB^LIB  VII  EXPLICIT  •  INCIPIT  LIBER  Vm.  F 


■ 


P,  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER   VIII. 


Ut  subitus  vates  pallentibus  incidit  umbris 
Letiferasque  domos  regisque  arcana  sepulti 
Rupit  et  armato  turbavit  funere  Manes: 
Horror  habet  cunctos,  Stygiis  mirantur  in  oris 
Tela  et  equos  corpusque  novum;  nec  enim  ignibus  artus  5 
Conditus  aut  maesta  niger  adventabat  ab  urna, 
Sed  belli  sudore  calens,  clipeumque  cruentis 
Roribus  et  scissi  respersus  pulvere  campi. 
Necdum  illum  aut  trunca  lustraverat  obvia  taxo 
Eumenis,  aut  furvo  Proserpina  poste  notarat  10 

Coetibus  assumptum  functis;  quin  comminus  ipsa 
Fatorum  deprensa  colus,  visoque  paventes 
Augure  tunc  demum  rumpebant  stamina  Parcae. 
Illum  et  securi  circumspexere  fragorem 
Elysii,  et  si  quos  procul  ulteriore  barathro  15 

Altera  nox  aliisque  gravat  plaga  caeca  tenebris. 
Tunc  regemunt  pigrique  lacus  ustaeque  paludes, 


2  regisque  P  orbisque  ceteri  ||  5  neq;  G^  |  atris  Beli.  2 
obuia 
pHET  edd.  vett.  ||  9  lustraverataxo  P  ||  10  fulvo  PSG  ||  14  Illum 
haud  Feyraredus  i|  15  ulteriore  P  Heinsius  e  codd.  inferiore 
ceteri  \  balathro  P  j)r.  w.,  al.  corr.  ||  17  vastaeque  Bc  Colb.  H 
Paris.  8053  L  at  ustg  id  nigr^  aut  calentes  B  marg. 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  209 

Umbriferaeque  fremit  sulcator  pallidus  undae, 

Dissiluisse  novo  penitus  telluris  hiatu 

Tartara  et  admissos  non  per  sua  flumina  Manes.     20 

Forte  sedens  media  regni  infelicis  in  arce 
Dux  Erebi  populos  poscebat  crimina  vitae, 
Nil  hominum  miserans  iratusque  omnibus  umbris. 
Stant  Furiae  circum  variaeque  ex  ordine  Mortes, 
Saevaque  multisouas  exertat  Poena  catenas;  25 

Fata  serunt  animas  et  eodem  poUice  damnant: 
Vincit  opus.     luxta  Minos  cum  fratre  verendo 
lura  bonus  meliora  monet  regemque  cruentum 
Temperat;  adsistunt  lacrimis  atque  igne  tumentes 
Cocytos  Phlegethonque,  et  Styx  periuria  divum       30 
Arguit.     IUe  autem  supera  compage  soluta 
Nec  solitus  sentire  metus  expavit  oborta 
Sidera,  iucundaque  offensus  luce  profatur: 
'Quae  superum  labes  inimicum  impegit  Averno 
Aethera?  quis  rupit  tenebras  vitaeque  silentes  35 

Admonet?  unde  minas?  uter  haec  mihi  proeliafratrum? 
Congredior,  pereant  agedum  discrimina  rerum. 
Nam  cui  dulce  magis?  magno  me  tertia  victum 
Deiecit  Fortuna  polo,  mundumque  nocentem 
Servo:  nec  iste  meus  dirisque  en  pervius  astris        40 
Inspicitur.     Tumidusne  meas  regnator  Olympi 
Explorat  vires?  habeo  iam  quassa  Gigantum 
Vincula  et  aetherium  cupidos  exire  sub  axem 
Titanas  miserumque  patrem:  quid  me  otia  maesta 
Saevus  et  inplacidam  prohibet  perferre  quietem       45 

26.  'Fata  serunt  (ferunt  Lind.)  animas'  schol.  Theb.  VIII 
92  p.  279  L.  —  30  sq.  'et  —  arguit'   Serv.   ad  Aen.  VI  566. 

fr 
18   gemit  P   tremit    Peyraredus  \  umbrae  P  jl  25    multi- 

sonans  P  |  exertat  P  exercet  ceteri  \\  26  serunt  Q  Beh.  B  schdl, 
Paris.  ad  v.  92  ferunt  PBG^SM  ||  32  solitos  P  ||  35  rumpit  ||  36 
Admovet  M  |  mina  P,  unde  Baehrensius  minas  corr.,  ut  hiatus 
toUatur  minae  ceteri  ||  40  nunc  iste  P  al.  m.  \  in  pervius  P 

Statii  Thkbais.  14 


210  P.  PAPINII  STATII 

Amissumque  odisse  diem?  pandam  omnia  regna, 
Si  placet,  et  Stygio  praetexam  Hyperiona  caelo. 
Arcada  nec  superis  (quid  enim  mihi  nuntius  ambas 
Itque  reditque  domus?)  emittam  et  utrumque  tenebo 
Tyndariden.     Cur  autem  avidis  Ixiona  frango  50 

Verticibus?  cur  non  expectant  Tantalon  undae? 
Anne  profanatum  totiens  Chaos  hospite  vivo 
Perpetiar?  me  Pirithoi  temerarius  ardor 
Temptat  et  audaci  Theseus  iuratus  amico, 
Me  ferus  Alcides,  tum  cum  custode  remoto  55 

Ferrea  Cerbereae  tacuerunt  limina  portae; 
Odrysiis  etiam  pudet  heu!  patuisse  querellis 
Tartara:  vidi  egomet  blanda  inter  carmina  turpes 
Eumenidum  lacrimas  iterataque  pensa  Sororum; 
Me  quoque  —  sed  durae  melior  violentia  legis.       60 
Ast  ego  vix  unum,  nec  celsa  ad  sidera,  furto 
Ausus  iter  Siculo  rapui  conubia  campo: 
Nec  licuisse  ferunt;  iniustaeque  a  love  leges 
Protinus,  et  sectum  genetrix  mihi  computat  annum. 
Sed  quid  ego  haec?    I,  Tartareas  ulciscere  sedes,    65 
Tisiphone;  si  quando  novis  asperrima  monstris, 
Triste,  insuetum,  ingens,  quod  nondum  viderit  aether, 
Ede  nefas,  quod  mirer  ego  invideantque  sorores. 
Atque  adeo  fratres  (nostrique  haec  omina  sunto 
Prima  odii),  fratres  alterna  in  vulnera  laeto  70 

Marte  ruant;  sit,  qui  rabidarum  more  ferarum 
Mandat  atrox  hostile  caput,  quique  igne  supremo 

65  sq.  'Sed  —  Tisiphone'   schol.  Theb.  XI  76  p.  378  L. 


46  horrida  vel  invia  regna  MarTdandus  ||  47  praetextam 
P  II  56  tum  P  tunc  ceteri  jj  56  patuerunt  BM  ||  63  a  love  PH  cf. 
IV  840  ab  love  BG^SM  ||  64  genitrix  P  |1  65  haec  ita  BG^M 
haec  ita  caras  schol  ad  XI  76  ||  66  et  si  M  ||  Post  v.  69  in 
Q'^  versus  iterum  legimtur  qui  numerantur  42 — 69.  [I  69  nostri- 
que  PG  nostrisque  *G'SM  nostris  cH.  Jn  B  vocabulum  paene 
extinctum  est  \  onmia  P  l|  70  odii  PG  odiis  ceteri  ||  72  Mandet 
P  sec.  m. 


THEBAIDOS  LIB.  Vni.  211 

Arceat  exanimes  et  Manibus  aethera  nudis 
Commaculet:  iuvet  ista  ferum  spectare  Tonantem. 
Praeterea  ne  sola  furor  mea  regna  lacessat,  75 

Quaere  deis  qui  bella  ferat,  qui  fulminis  ignes 
Infestumque  lovem  clipeo  fumante  repellat. 
Faxo  baut  sit  cunctis  levior  metus  atra  movere 
Tartara,  frondenti  quam  iungere  Pelion  Ossae.' 
Dixerat;  atque  illi  iamdudum  regia  tristis  80 

Attremit  oranti,  suaque  et  quae  desuper  urget 
Nutabat  tellus:  non  fortius  aetbera  vultu 
Torquet  et  astriferos  inclinat  luppiter  axes. 

^At  tibi  quos'  inquit,  'Manes,  qui  limite  praeceps 
Non  licito  per  inane  ruis?'     Subit  ille  minantem    85 
lam  tenuis  visu,  iam  vanescentibus  armis, 
lam  pedes:  extincto  tamen  indecerptus  in  ore 
Augurii  perdurat  bonos,  obscuraque  fronti 
Vitta  manet,  ramumque  tenet  morientis  olivae. 
^Si  licet  et  sanctis  hic  ora  resolvere  fas  est  90 

Manibus,  o  cunctis  finitor  maxime  rerum, 
At  mihi,  qui  quondam  causas  elementaque  noram, 
Et  sator!  oro,  minas  stimulataque  corda  remulce, 
Neve  ira  dignare  hominem  et  tua  iura  timentem. 
Nam  nec  ad  Herculeos  (unde  haec  mihi  pectora?)  raptus, 
Nec  Venerem  inlicitam  (crede  his  insignibus)  ausi  96 
Intramus  Lethen:  fugiat  ne  tristis  in  antrum 
Cerberus,  aut  nostros  timeat  Proserpina  currus. 
Augur  Apollineis  modo  dilectissimus  aris, 
Testor  inane  Chaos  (quid  enim  hic  iurandus  Apollo?),  100 
Crimine  non  ullo  subeo  nova  fata,  nec  alma 
Sic  merui  de  luce  rapi;  scit  iudicis  urna 


91  sqq.  'Omnibus  finitor  rerum  videris,  mihi  vero  et  sator' 
Serv.  ad  Aen.  VI  289. 


81  urguet  PB  ||  87  interceptus  codd.  edd.  indecerptus  corr. 
Barthius  |i  93  ora  Gevartius  ||  95  proelia  P  |j  97  ne  P  nec  ceteri 

14* 


212  P.  PAPINII  STATII 

Dictaei  vemmque  potest  deprendere  Minos. 
Coniugis  insidiis  et  iniquo  venditus  auro 
Argolicas  acies  (unde  haec  tibi  turba  recentum      105 
Umbrarum,  et  nostrae  veniunt  quoque  funera  dextrae) 
Non  ignarus  ini:  subito  me  turbine  mundi 
(Horret  adhuc  animus)  mediis  e  milibus  hausit 
Nox  tua.    Quae  mihi  mens,  dum  per  cava  viscera  terrae 
Vado  diu  pendens  et  in  aere  volvor  operto?  llO 

Ei  mihi!  nil  ex  me  sociis  patriaeque  relictum, 
Vel  captum  Thebis;  iam  non  Lernaea  videbo 
Tecta,  nec  attonito  saltem  cinis  ibo  parenti. 
Non  tumulo,  non  igne  miser  lacrimisque  meorum 
Productus,  toto  pariter  tibi  funere  veni,  115 

Nil  istis  ausurus  equis;  nec  deprecor  umbram 
Accipere  et  tripodum  iam  non  meminisse  meorum. 
Nam  tibi  praesagi  quis  iam  super  auguris  usus, 
Cum  Parcae  tua  iussa  trahant?  sed  pectora  flectas 
Et  melior  sis,  quaeso,  deis.     Si  quando  nefanda     120 
Huc  aderit  coniunx,  illi  funesta  reserva 
Supplicia:  illa  tua,  rector  bone,  dignior  ira.' 
Accipit  ille  preces  indignaturque  moveri. 
Ut  leo  Massylii  cum  lux  stetit  obvia  ferri, 
Tunc  iras,  tunc  arma  citat;  si  decidit  hostis,  125 

Ire  supra  satis  est  vitamque  relinquere  victo. 

Interea  vittis  lauroque  insignis  opima 
Currus  et  egregiis  modo  formidatus  in  armis, 
Luce  palam  fusus  media  nullique  fugatus 
Quaeritur:  absistunt  turmae,  suspectaque  tellus       130 
Omnibus,  infidi  miles  vestigia  campi 
Circuit,  atque  avidae  tristis  locus  ille  ruinae 

106  dextre  P  ||  107  inii  PGT  ||  110  aperto  PScHT||lll  Ve 
GB(?)  II  112  iam  non  PG  non  iam  BG^SM  ||  114  non  ipse  P  || 
124  massylii  PG  massili  BG^  massyli  M  jj  125  ira  P  |  decidat 
M  edd.  II  126  super  M  edd.  \\  vv.  127— IX  230  desunt  in  G^  || 
127  lauroque  PGHTc  edd.  vett.  lauruqne  B(?)SM  ||  129  fusus 
media  P  fusus  nulli  ceteri  visus  media  Baehrensius  ||  132  Cir- 
cumit  PBS  I  utque  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  213 

Cessat  et  inferni  vitatur  honore  sepulcri. 
Nuntius  hortanti  diversa  in  parte  maniplos 
Adrasto,  vix  ipse  ratus  vidisse,  Palaemon  135 

Advolat  et  trepidans  (steterat  nam  forte  cadenti 
Proximus  inspectoque  miser  pallebat  hiatu) 
^Verte  gradum,  fuge,  rector'  ait,  ^si  Dorica  saltem 
Terra  loco  patriaeque  manent,  ubi  liquimus,  arces. 
Non  armis,  non  sanguine  opus:  quid  inutile  ferrum  140 
Stringimus  in  Thebas?  currus  humus  impia  sorbet 
Armaque  bellantesque  viros;  fugere  ecce  videtur 
Hic  etiam,  quo  stamus,  ager.     Vidi  ipse  profundae 
Noctis  iter  ruptaque  soli  compage  ruentem 
Illum  heu,  praesagis  quo  nullus  amicior  astris,      145 
Oecliden,  frustraque  manus  cum  voce  tetendit. 
Mira  loquor,  sulcos  etiamnum  rector  equorum 
Fumantemque  locum  et  spumis  madida  arva  reliquit. 
Nec  commune  malum  est:  tellus  agnoscit  alumnos, 
StatThebana  acies.'  Stupet  haecet  credereAdrastus  150 
Cunctatur;  sed  Mopsus  idem  trepidusque  ferebat 
Actor  idem:  iam  fama  novis  terroribus  audax 
Non  unum  cecidisse  refert.     Sponte  agmina  retro 
Non  expectato  revocantum  more  tubarum 
Praecipitant:  sed  torpet  iter,  falluntque  ruentes      155 
Genua  viros;  ipsique  (putes  sensisse)  repugnant 
Cornipedes  nulloque  truces  hortamine  parent, 
Nec  celerare  gradum  nec  tollere  lumina  terra. 
Fortius  incursant  Tyrii,  sed  Vesper  opacus 
Lunares  iam  ducit  equos;  data  foedere  parvo  160 

Maesta  viris  requies  et  nox  auctura  timores. 

138  Verte  fugamP  ||  146  tetendit  PSM  tetendiBmefZt?.  ||  148 
lacum  coni.  Gronovius  \  ora  P  |  reliquit  PTL  reliqui  BSM  ||  152 
Actor  idem  M  cdd.  Autor  idem  S  Ald.  Actorides  PB('?)  edd. 
vett.  Autorides  G  Actoriden  Beh.  1  Alctoriden  Beh.  2  |  nam 
codd.  cdd.^  corr.  Sandstroemius  ||  154  revocatum  Pc  |  ferarum 
P  II  166  Bensisse  ruuntque  Bc  Beh.  1  Colh.  Faris.  S053  || 
vv.  157—682  in  B.  a  m.  pr.  omissi  a  manu  Itala  saec.  XV  in- 
serti  leguntur 


214  P.  PAPINH  STATII 

Qaae  tibi  tunc  facies,  postquam  permissa  gemendi 
Copia!  qui  fletus  galeis  cecidere  solutis! 
Nil  solitum  fessos  iuvat;  abiecere  madentes, 
Sicut  erant,  clipeos,  nec  quisquam  spicula  tersit,   165 
Nec  laudavit  equum,  nitidae  nec  cassidis  altam 
Compsit  adornavitque  iubam;  vix  magna  lavare 
Vulnera  et  efflantes  libet  internectere  plagas: 
Tantus  ubique  dolor.     Mensas  alimentaque  bello 
Debita  nec  pugnae  suasit  timor:  omnia  laudes,       170 
Amphiarae,  tuas  fecundaque  pectora  veri 
Commemorant  lacrimis,  et  per  tentoria  sermo 
Unus:  abisse  deos  dilapsaque  numina  castris. 
*Heu  ubi  laurigeri  currus  sollemniaque  arma 
Et  galeae  vittatus  apex?  liaec  antra  lacusque         175 
Castalii  tripodumque  fides?  sic  gratus  Apollo? 
Quis  mihi  sidereos  lapsus  mentemque  sinistri 
Fulguris,  aut  caesis  saliat  quod  numen  in  extis, 
Quando  iter,  unde  morae,  quae  saevis  utilis  armis, 
Quae  pacem  magis  hora  velit?  quis  iam  omne  futurum  180 
Proferet,   aut  cum  quo  volucres  mea  fata  loquentur? 
Hos  quoque  bellorum  casus  nobisque  tibique 
Praescieras,  et  (quanta  sacro  sub  pectore  virtus!) 
Venisti  tamen  et  miseris  comes  additus  armis. 
Et  cum  te  tellus  fatalisque  hora  vocaret,  185 

Tu  Tyrias  acies  adversaque  signa  vacasti 
Sternere;  tunc  etiam  media  de  morte  timendum 
Hostibus  infestaque  abeuntem  vidimus  hasta. 
Et  nunc  te  quis  casus  habet?  poterisne  reverti 
Sedibus  a  Stygiis  altaque  erumpere  terra?  190 

Anne  sedes  hilaris  iuxta  tua  numina  Parcas 
Et  vice  concordi  discis  ventura  docesque? 

164  Nihil  P  II  167  et  168  in  P  inter  se  transpositi  leguntur  jj 
168  et  om.  P  ||  171  Amphiare  PS  pr.  m.  ||  173  delapsaque  M 
edd.  II  174  Heus  PaGHT  ||  175  hoc  PSB  haec  scripsi,  quod  pro- 
posuerat  Queckius  \\  186  aversaque  TS  pr.  m.  ||  190  aliaque  BcH 
Behh.  Handius^  191  hilares  P 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  215 

An  tibi  felices  lucos  miseratus  Averni 
Rector  et  Elysias  dedit  inservare  volucres? 
Quidquid  es,  aeternus  Phoebo  dolor  et  nova  clades  195 
Semper  eris  mutisque  diu  plorabere  Delphis. 
Hic  Tenedon  Chrysenque  dies  partuque  ligatam 
Delon  et  intonsi  cludet  penetralia  Branchi, 
Nec  Clarias  hac  luce  fores  Didymaeaque  quisquam 
Limina  nec  Lyciam  supplex  consultor  adibit.  200 

Quin  et  cornigeri  vatis  nemus  atque  Molosso 
Quercus  anhela  lovis  Troianaque  Thymbra  tacebit. 
Ipsi  amnes  ipsaeque  volent  arescere  laurus, 
Ipse  nihil  certum  sagis  clangoribus  aether 
Praecinet,  et  nulla  ferientur  ab  alite  nubes.  205 

lamque  erit  ille  dies,  quo  te  quoque  conscia  fatis 
Templa  colant  reddatque  tuus  responsa  sacerdos.' 
Talia  fatidico  peragunt  sollemnia  regi, 
Ceu  flammas  ac  dona  rogo  tristesque  rependant 
Exsequias  mollique  animam  tellure  reponant.  210 

Fracta  dehinc  cunctis  aversaque  pectora  bello. 
Sic  fortes  Minyas  subito  cum  funere  Tiphys 
Destituit,  non  arma  sequi,  non  ferre  videtur 
Remus  aquas,  ipsique  minus  iam  ducere  venti. 
lam  fessis  gemitu  paulatim  et  corda  levavit  215 

Exhaustus  sermone  dolor  noxque  addita  curas 
Obruit,  et  facilis  lacrimis  inrepere  somnus. 

At  non  Sidoniam  diversa  in  parte  per  urbem 
Nox  eadem:  vario  producunt  sidera  ludo 
Ante  domos  intraque,  ipsaeque  ad  moenia  marcent  220 


199.  ^Nec  —  quisquam'  Serv.  ad  Aen,  III  360. 


195  e  nova  P  ||  197  tenodon  P  |  chrisenque  P  chrysamq.  B 
cirrhamque  vel  cyrrhamque  SM  edd.  Chrysenque  Schraderm 
coll  Ov.  Met.  XIII  174  \\  201  molossi  M  edd.  H  202  thybra  P 
203  ipsaeque  viae  mallent  P  I|  204  sacris  P  sacis  S  fl  206  fatis 
PG  fati  ceteri  ||  215  fessi  P  |  et  corda  PT  corda  BSM  |  levavit 
P  levabat  BSM 


216  P.  PAPINII  STATU 

Excubiae;  gemina  aera  sonant  Idaeaque  terga 

Et  moderata  sonum  vario  spiramine  buxus. 

Tunc   dulces  superos  atque  omne  ex  ordine  alumnum 

Numen  ubique  sacri  resonant  paeanes,  ubique 

Serta  coronatumque  merum.     Nunc  funera  rident  225 

Auguris  ignari,  contraque  in  tempore  certant 

Tiresian  laudare  suum;  nunc  fata  revolvunt 

Maiorum  veteresque  canunt  ab  origine  Thebas: 

Hi  mare  Sidonium  manibusque  attrita  Tonantis 

Cornua  et  ingenti  sulcatum  Nerea  tauro,  230 

Hi  Cadmum  lassamque  bovem  fetosque  cruenti 

Martis  agros,  alii  Tyriam  reptantia  saxa 

Ad  cbelyn  et  duras  animantem  Amphiona  cautes, 

Hi  gravidam  Semelen,  illi  Cythereia  laudant 

Conubia  et  multa  deductam  lampade  fratrum  235 

Harmoniam :  nuUis  deest  sua  fabula  mensis. 

Ceu  modo  gemmiferum  thyrso  populatus  Hydaspen 

Eoasque  domos  nigri  vexilla  triumphi 

Liber  et  ignotos  populis  ostenderet  Indos. 

Tum  primum  ad  coetus  sociaeque  ad  foedera  mensae 
Semper  inaspectum  diraque  in  sede  latentem  241 

Oedipoden  exisse  ferunt  vultuque  sereno 
Canitiem  nigram  squalore  et  sordida  fusis 
Ora  comis  laxasse  manu  sociumque  benignos 
Adfatus  et  abacta  prius  solacia  passum,  245 

Quin  hausisse  dapes  insiccatumquc  cruorem 
Deiecisse  genis.     Cunctos  auditque  refertque, 
Qui  Ditem  et  Furias  tantum  et  si  quando  regentem 
Antigonen  maestis  solitus  pulsare  querellis. 

227  Tiresian  P  Tiresiam  BSM  |  fata  PcGH  facta  B(?)SM  || 
229  adstricta  Burmannus  ||  231  flectosque  P  ||  234  Hic  P  ||  236 

Harmoniam  P  Harmonam  B  Hermionam  Sc  Beli.  1  \  nullisque 
deest  Gc  Beh.  2  Dan.  nuUis  iam  deest  L  Weierus  defis  sua 
Lachmannus  deest  en  sua  Luc.  Muellerus  deses  sua  B.  Unge- 
rus  defit  sua  Baehrensius.  Sed  mihi  quidem  nihil  mutandum 
videtwr,  coll.  X  236  XI  276 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  217 

Causa  latet.    Nou  liunc  Tyrii  fors  prospera  belli,  250 
Tantum  bella  iuvant;  natum  liortaturque  probatque, 
Nec  vicisse  velit;  sed  primos  comminus  enses 
Et  sceleris  tacito  rimatur  semina  voto. 
Inde  epulae  dulces  ignotaque  gaudia  vultu. 
Qualis  post  longae  Fhineus  ieiunia  poenae,  255 

Nil  stridere  domi  volucres  ut  sensit  abactas 
(Necdum  tota  fides),  hilaris  mensasque  torosque 
Nec  turbata  feris  tractavit  pocula  pinnis. 

Cetera  Graiorum  ciiris  armisque  iacebat 
Fessa  cohors;  alto  castrorum  ex  aggere  Adrastus  260 
Laetificos  tenui  captabat  corde  tumultus, 
Quamquam  aeger  senio,  sed  agit  miseranda  potestas 
Invigilare  malis.     Ille  aereus  undique  clamor 
Thebanique  ruunt  sonitus,  et  amara  lacessit 
Tibia,  tum  nimio  voces  marcore  superbae  265 

Incertaeque  faces  et  iam  male  pervigil  ignis. 
Sic  ubi  per  fluctus  uno  ratis  obruta  somno 
Conticuit,  tutique  maris  secura  iuventus 
Mandavere  animas:  solus  stat  puppe  magister 
Pervigil  inscriptaque  deus  qui  navigat  alno.  270 

Tempus  erat,  iunctos  cum  iam  soror  ignea  Phoebi 
Sensit  equos  penitusque  cavam  sub  luce  parata 
Oceani  mugire  domum,  seseque  vagantem 
Colligit  et  leviter  moto  fugat  astra  flagello: 
Concilium  rex  triste  vocat,  quaeruntque  gementes,  275 
Quis  tripodas  successor  agat,  quo  provida  laurus 
Transeat  atque  orbum  vittae  decus.    Haut  mora,  cuncti 

256.  'Nil  —  domi'  Priscian.  X  29  p.  521,  13  H. 


251  ortaturque  P  ||  253  sceleris  PGH  scelerum  BSM  || 
rimatur  pectore  (a  al.  m.  suprascr.)  voto  P  ||  263  Dle  P  illum 
ceteri  \\  264  ruunt  P  urunt  ceteri  \\  266  tunc  PHT  y  267  imo  c 
Weherus  \  obvia  P  (|  268  tantique  codd.  edd.  tutique  coir.  BaeJi- 
rcnsius  \\  270  ecriptaque  P  ||  272  Sensit  PT  Sentit  BSM  ||  274 
leviter  moto  PG  moto  leviter  BSM  ||  276  prodigia  laurus  P 
prodita  ceteri  provida  corr.  Peyraredus  prob.  Grotio 


218  P.  PAPINII  STATII 

Insignem  fama  sanctoque  Melampode  cretum 
Thiodamanta  volunt,  quicum  ipse  arcana  deorum 
Partiri  et  visas  uni  sociare  solebat  280 

Amphiaraus  aves,  tantaeque  haut  invidus  artis 
Gaudebat  dici  similem  iuxtaque  secundum. 
Illum  ingens  confundit  honos  inopinaque  turbat 
Gloria  et  oblatas  frondes  submissus  adorat, 
Seque  oneri  negat  esse  parem  cogique  meretur:     285 
Sicut  Achaemenius  solium  gentesque  paternas 
Excepit  si  forte  puer,  cui  vivere  patrem 
Tutius,  incerta  formidine  gaudia  librat, 
An  fidi  proceres,  ne  pugnet  vulgus  habenis, 
Cui  latus  Euphratae,  cui  Caspia  limina  mandet.     290 
Sumere  tunc  arcus  ipsumque  onerare  veretur 
Patris  equum,  visusque  sibi  nec  sceptra  capaci 
Sustentare  manu  nec  adhuc  implere  tiaram. 

Atque  is  ubi  intorto  signatur  vellere  crinem 
Convenitque  deis,  hilari  per  castra  tumultu  295 

Vadit  ovans  ac,  prima  sui  documenta,  sacerdos 
Tellurem  placare  parat:  nec  futile  maestis 
Id  visum  Danais.     Geminas  ergo  ilicet  aras 
Arboribus  vivis  et  adulto  caespite  texi 
Imperat,  innumerosque  deae,  sua  munera,  flores     300 
Et  cumulos  frugum  et  quidquid  novat  impiger  annus, 
Addit  et  intacto  spargens  altaria  lacte 
Incipit:  ^O  hominum  divumque  aeterna  creatrix, 
Quae  fluvios  silvasque  animarum  et  semina  mundo 
Cuncta  Prometheasque  manus  Pyrrhaeaque  saxa     305 
Gignis,  et  inpastis  quae  prima  alimenta  dedisti 
Mutastique  viris,  quae  pontum  ambisque  vehisque: 

286  achaemonius  P  achamenius  B  ||  291  videtur  P  (|  294 
signatur  P  signavit  ceteri  ||  300  numina  P  ||  301  tumulos  P  |  in- 
piger  PH  Heimius  e  cod.  integer  BSM  ||  304  mundo  P  Dan. 
mundi   BSM  ||  307    Multatisque    viris    P    Mutasti//q.    vires    B 

Mutastique  viros  S  Mutastique  viros  cpHTL  Mutatisque  viris 
Ot  Mutastique  vices  edd.  Mutastique  viris  scripsi 


THEBAIDOS  LIB.  VIIL  219 

Te  penes  et  pecudum  gens  mitis  et  ira  ferarum 

Et  volucrum  requies;  firmum  atque  inmobile  mundi 

Robur  inoccidui,  te  velox  machina  caeli  310 

Aere  pendentem  vacuo,  te  currus  uterque 

Circuit,  0  rerum  media  indivisaque  magnis 

Fratribus!  Ergo  simul  tot  gentibus  alma,  tot  altis 

Urbibus  ac  populis,  subterque  ac  desuper  una 

Sufficis,  astrigerumque  domos  Atlanta  supernas      315 

Ferre  laborantem  nullo  vehis  ipsa  labore: 

Nos  tantum  portare  negas?  nos,  diva,  gravaris? 

Quod,  precor,  ignari  luimus  scelus?  an  quia  plebes 

Externa  Inachiis  huc  adventamus  ab  oris? 

Omne  homini  natale  solum,  nec  te,  optima,  saevo    320 

Tamque  humili  populos  deceat  distinguere  fine 

Undique  ubique  tuos;  maneas  communis  et  arma 

Hinc  atque  inde  feras;  liceat,  precor,  ordine  belli 

Pugnaces  efflare  animas  et  reddere  caelo. 

Ne  rape  tam  subitis  spirantia  corpora  bustis,         325 

Ne  propera:  veniemus  enim,  quo  limite  cuncti, 

Qua  licet  ire  via;  tantum  exorata  Pelasgis 

Siste  levem  campum,  celeres  neu  praecipe  Pareas. 

At  tu,  care  deis,  quem  non  manus  ulla  nec  enses 

Sidonii,  sed  magna  sinu  Natura  soluto,  330 

Ceu  te  Cirrhaeo  meritum  tumularet  hiatu, 

Sic  amplexa  coit,  hilaris  des,  oro,  precatus 

Nosse  tuos,  caeloque  et  vera  monentibus  aris 

Concilies,  et  quae  populis  proferre  parabas, 

Me  doceas:  tibi  sacra  feram  praesaga,  tuique  335 

Numinis  interpres  te  Phoebo  absente  vocabo. 

317.  'No8  —  gravaris'   scliol.  Lucan.  V  258  p.  358  W. 


311  Erea  P  ||  312  Circumit  PS  |j  315  astrigerumque  PO  cf. 
X  828  astriferumque  BSM  ||  317  non  diva  P  ||  320  saevos  P  || 
321  Tamque  PB  sec.  m.  Tamquam  B  m.  pr.  SM  |  humili  P  hu- 
milis  B  humiles  SM  H  325  versum  om.  T  |  repe  P  ||  327  Qua  decet 
Baiihius  11  332  hilares  P  hilaris  deus  Barthins 


220  P.  PAPINH  STATII 

IUe  mihi  Delo  Cirrhaque  potentior  omni, 
Quo  ruis,  ille  ailytis  melior  locus.'     Haec  ubi  dicta, 
Nigrantes  terra  pecudes  obscuraque  mergit 
Armenta,  ac  vivis  cumulos  undantis  harenae  340 

Aggerat  et  vati  mortis  simulacra  rependit. 

Talia  apud  Graios,  cum  iam  Mavortia  contra 
Cornua,  iam  saevos  fragor  aereus  excitat  enses. 
Addit  acerba  sonum  Teumesi  e  vertice  crinem 
Incutiens  acuitque  tubas  et  sibila  miscet  345 

Tisiphone:  stupet  insolito  clangore  Cithaeron 
Marcidus  et  turres  carmen  non  tale  secutae. 
lam  trepidas  Bellona  fores  armataque  pulsat 
Limina,  iam  multo  laxantur  cardine  Thebae. 
Turbat  eques  pedites,  currus  properantibus  obstant,  350 
Ceu  Danai  post  terga  premant:  sic  omnibus  alae 
Artantur  portis  septemque  excursibus  haerent. 
Ogygiis  it  sorte  Creon,  Eteoclea  mittunt 
Neistae,  celsas  Homoloidas  occupat  Haemon, 
Hypsea  Proetides  et  celsum  fudere  Dryanta  355 

Electrae,  quatit  Hypsistas  manus  Eurymedontis, 
Culmina  magnanimus  stipat  Dircaea  Menoeceus. 
Qualis  ubi  aversi  secretus  pabula  caeli 
Nilus  et  Eoas  magno  bibit  ore  pruinas, 
Scindit  fontis  opes  septemque  patentibus  arvis       360 

338  lacus  Grommus,  cf.  v.  148  ||  339  terrae  PH  Beh.  |J  344 
a  vertice  P  sec.  m.  ||  353  sqq.  ef.  Aesch.  Sept.  360  sqq.  K.  JEurip. 
Phoen.  1090  sqq.  Fausan.  IX  8,  4  sqq.  18,  1  Bursiani  geogr. 
graec.  I  p.  226  sq.  \\  354  Neistae  PBS  Beh.  1  neystae  c  neiste 

GHp  ne  istae  T  Neitae  edd.  \  homoloidas  PB  hSmoloidas  S 
emoloidas  GpT  Beh.  Cf  VII  252  \  occubat  P  ||  355  proetiae 
PSc  Beh.  1  procidae  B  pretide  p  propethie  Beh.  2  propetie  T 
prohecie  H  pro  tyde  G  Proetiades  B.  Ungerus  Proetiadae 
Baehrensius  Proetides  et  Lachmannum  secutus  scripsi  coll.  JSurip. 
Thoen.  1109  Aesch.  Sept.  360  ||  358  Qualis  in  aversi  P  ubi  ad- 
versi  B  (d  in  ras.)  SM  ubi  aversi  edd.  vett.  ||  360  latentibus  P  | 
aruis  PBSp  alvis  G  Palat.  Gruteri  alveis  R  Gronov.  arvis  non 
teniere  in  alveis  mutandum  csse  monet  Heinsius  ad  Claudian. 
idyll.  6,  11. 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  221 

In  mare  fert  hiemes;  penitus  cessere  fugatae 
Nereides  dulcique  timent  occurrere  ponto. 

Tristis   at  inde  gradum  tarde  movet  Inacha  pubes, 
Praecipue  Eleae  Lacedaemoniaeque  cohortes 
Et  Pylii;  suhitum  nam  Thiodamanta  sequuntur      365 
Augure  fraudati,  necdum  accessere  regenti. 
Nec  tua  te,  princeps  tripodum,  sola  agmina  quaerunt: 
Cuncta  phalanx  sibi  deesse  putat;  minor  ille  per  alas 
Septimus  extat  apex.     Liquido  velut  aethere  nubes 
Invida  Parrhasiis  unum  si  detrahat  astris,  370 

Truncus  honor  plaustri,  nec  idem  riget  igne  reciso 
Axis,  et  incerti  numerant  sua  sidera  nautae. 

Sed  iam  bella  vocant:  alias  nova  suggere  vires, 
Calliope,  maiorque  chelyn  mihi  tendat  ApoUo. 
Fatalem  populis  ultro  poscentibus  horam  375 

Admovet  atra  dies,  Stygiisque  emissa  tenebris 
Mors  fruitur  caelo  bellatoremque  volando 
Campum  operit  nigroque  viros  invitat  hiatu, 
Nil  vulgare  legens:  sed  quae  dignissima  vita 
Funera,  praecipuos  annis  animisque  cruento  380 

Ungue  notat;  iamque  in  miseros  pensum  omne  Sororum 
Scinditur,  et  Furiae  rapuerunt  licia  Parcis. 
Stat  medius  campis  etiamnunc  cuspide  sicca 
Bellipotens,  iamque  hos  clipeum,  iam  vertit  ad  illos 
Arma  ciens,  aboletque  domos,  conubia,  natos.         385 
Pellitur  et  patriae  et,  qui  menfce  novissimus  exit, 
Lucis  amor;  tenet  in  capulis  hastisque  paratas 
Ira  manus,  animusque  ultra  thoracas  anhelus 
Conatur,  galeaeque  tremunt  horrore  comarum. 
Quid  mirum  cahiisse  viros?  flammantur  in  hostem  890 


365  secuntur  P  loquuntur  Barthius  j|  371  riget  P  nitet 
ceteri  ||  378  investit  amictu  Wakefieldus  viris  se  immittit  hiatu 
M.  Ungerus  invisit  hiatu  Baehrensius  \\  381  Angue  codd.  Ungue 
corr.  Barthius  ||  383  etiamnum  BM  ||  384  iamque  hostilem 
clipeum  P  an  legendum  iamque  hos  telum,  iam  vertit  ad 
illos?  II  388  animosque  P  |  anhelos  P  animisque  anhelis  Barthius 


222  P.  PAPmn  STATII 

Cornipedes  niveoque  rigant  sola  putria  nimbo, 
Corpora  ceu  mixti  dominis  irasque  sedentum 
Induerint:  sic  frena  terunt,  sic  proelia  poscunt 
Hinnitu  tolluntque  armos  equitesque  supinant. 

lamque  ruunt,  primusque  virum  concurrere  pulvis  395 
Incipit,  et  spatiis  utrimque  aequalibus  acti 
Adventant  mediumque  vident  decrescere  campum. 
lam  clipeus  clipeis,  upibone  repellitur  umbo, 
Ense  minax  ensis,  pede  pes  et  cuspide  cuspis: 
Sic  obnixa  acies  pariter  suspiria  fumant,  400 

Admotaeque  nitent  aliena  in  casside  cristae. 
Pulcber  adhuc  belli  vultus:  stant  vertice  coni, 
Plena  armenta  viris,  nulli  sine  praeside  currus, 
Arma  loco,  splendent  clipei  pharetraeque  decorae 
Cingulaque  et  nondum  deforme  cruoribus  aurum.  405 
At  postquam  rabies  et  vitae  prodiga  virtus 
Emisere  animos,  non  tanta  cadentibus  Haedis 
Aeriam  Rhodopen  solida  nive  verberat  Arctos, 
Nec  fragor  Ausoniae  tantus,  cum  luppiter  omni 
Arce  tonat,  tanta  quatitur  nec  grandine  Syrtis,     410 
Cum  Libyae  Boreas  Italos  niger  attulit  imbres. 
Exclusere  diem  telis,  stant  ferrea  caelo 
Nubila,  nec  iaculis  artatus  sufficit  aer. 
Hi  pereunt  missis,  illi  redeuntibus  hastis, 
Concurrunt  per  inane  sudes  et  mutua  perdunt        415 
Vulnera,  concurrunt  hastae,  stridentia  funda 
Saxa  pluunt,  volucres  imitantur  fulgura  glandes 
Et  formidandae  non  una  morte  sagittae. 
Non  locus  ad  terram  telis:  in  corpora  ferrum 
Omne  cadit;  saepe  ignari  perimuntque  caduntque.  420 
Casus  agit  virtutis  opus:  nunc  turba  recedit, 

393  Inbuerint  P  sec.  m.  ||  394  equitesque  PpGT  equitem- 
que  BSM  ||  403  nullo  P  |)  404  Armato  Barthius  ||  409  sq.  cum 
Vesulus  alta  arce  tonat  scrib.  cens.  Scaliger  \\  413  hartatus  P  { 
418  formidandaemidandae  P  I  una  morte  PB  una  in  morte 
SM  I  419  Non  P  Nec  ceteri  fl  421  nunc  (e  nec  corr.)  P 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  223 

Nunc  premit,  ac  vicibus  tellurem  amittit  et  aufert. 
Ut  ventis  nimbisque  minax  cum  solvit  babenas 
luppiter  alternoque  adfligit  turbine  mundum: 
Stat  caeli  diversa  acies,  nunc  fortior  Austri,  425 

Nunc  Aquilonis  hiems,  donec  pugnante  procella 
Aut  nimiis  hic  vicit  aquis,  aut  ille  sereno. 

Principium  pugnae  turmas  Asopius  Hypseus 
Oebalias  (namque  hae  magnum  et  gentile  tumentes 
Euboicum  duris  rumpunt  umbonibus  agmen)  430 

Reppulit  erepto  cunei  ductore  Menalca. 
Hic  et  mente  Lacon,  crudi  torrentis  alumnus 
(Nec  tui-pavit  avos),  hastam  ultra  pectus  euntem, 
Ne  pudor  in  tergo,  per  et  ossa  et  viscera  retro 
Extrahit  atque  hosti  dextra  labente  remittit  435 

Sanguineam:  dilecta  genis  morientis  oberrant 
Taygeta  et  pugnae  laudataque  pectora  matri. 
Phaedimon  lasiden  arcu  Dircaeus  Amyntas 
Destinat:  heu  celeres  Parcae!  iam  palpitat  arvis 
Phaedimus,  et  certi  nondum  tacet  arcus  Amyntae.  440 
Abstulit  ex  umero  dextram  Calydonius  Agreus 
Phegeos:  illa  suum  terra  tenet  improba  ferrum 
Et  movet;  extimuit  sparsa  inter  tela  iacentem 
Praegrediens  truncamque  tamen  percussit  Acoetes. 
Iphin  atrox  Acamas,  Argum  ferus  impulit  Hypseus,  445 
Stravit  Abanta  Pheres,  diversaque  vulnera  flentes 


440.  'necdum  certi  t.  a.  Amyntae'  Serv.  ad  Aen.  XI  864, 


424  aetemoque  adfigit  P  alternoque  affligit  GTE  Frag.  2 
L  adfligitque  vel  affligitque  altemo  BSU  ||  431  menalce  P  ||  433 
ultra  PGT  Heinsius  intra  BSM  [|  434  Nec  P  ||  437  pectora  P 
pectore  G  verbera  BSM  schol.  verbera,  al.  m.  suprascr.  pectora 
Leid.  vulnera  Beh.  ||  438  Phaedimo  asiden  P  |  dictaeus  P  ||  440 
necdum  certi  Serv.  |1  442  suum  dextra,  al.  m.  suprascr.  duruo  P  ;| 
444  Progrediens  M  edd.  \\  445  acamas  PBb  achamas  Scgr  Leid. 
athamas  M  achantas  B  ||  446  ferens  P  feres  BGT  phares  H 
Beres  c  t|  Post  v.  446  a  Gul.  Cantero  inlatus  legebatur  versu^: 
Guttur  Iphis,  latus  Argus,  Abas  in  fronte  cruorem,  quem  expunxi. 


224  P.  PAPINII  STATII 

Iphis  eques,  pedes  Argus,  Abas  auriga  iacebant. 
Inachidae  gemini  geminos  e  sanguine  Cadmi 
Occultos  galeis  (saeva  ignorantia  belli) 
Perculerant  ferro;  sed  dum  spolia  omnia  caesis      450 
Eripiunt,  videre  nefas,  et  maestus  uterque 
Respicit  ad  fratrem  pariterque  errasse  queruntur. 
Cultor  lon  Pisae  cultorem  Daphnea  Cirrhae 
Turbatis  prostravit  equis;  hunc  laudat  ab  alto 
luppiter,  hunc  tardus  frustra  miseratur  Apollo.      455 

Ingentes  Fortuna  viros  inlustrat  utrimque 
Sanguine  in  adverso:  Danaos  Cadmeius  Haemon 
Sternit  agitque  furens,  sequitur  Tyria  agmina  Tydeus; 
Pallas  huic  praesens,  illum  Tirynthius  implet. 
Qualiter  hiberni  summis  duo  montibus  amnes         460 
Franguntur  geminaque  cadunt  in  plana  ruina: 
Contendisse  putes,  uter  arva  arbustaque  tollat 
Altius  aut  superet  pontes;  ecce  una  receptas 
Confundit  iam  vallis  aquas;  sibi  quisque  superbus 
Ire  cupit,  pontoque  negant  descendere  mixti.  465 

Ibat  fumiferam  quatiens  Onchestius  Idas 
Lampada  per  medios  turbabatque  agmina  Graium, 
Igne  viam  rumpens;  magno  quem  comminus  ictu 
Tydeos  hasta  feri  dispulsa  casside  fixit. 
Ille  ingens  in  terga  iacet,  stat  fronte  superstes      470 
Lancea,  conlapsae  veniunt  in  tempora  flammae. 
Prosequitur  Tydeus:  ^Saevos  ne  dixeris  Argos, 
Igne  tuo,  Thebane,  (rogum  concedimus)  arde!' 
Inde,  velut  primo  tigris  gavisa  cruore 
Per  totum  cupit  ire  pecus,  sic  Aona  saxo,  475 

Ense  Pholum,  Chromin  ense,   duos  Helicaonas  hasta 
Transigit,  *Aegaeae  Veneris  quos  Maera  sacerdos 


457  cadmeius  heros  BGT  Beh.  1  c  Dan.  |j  458  agitque:  fu- 
rens  sequitur  interpungendum  cens.  Barthius  ||  459  versum  om. 
T  I  Pallas  huic  PG  Hunc  Pallas  BSM  ||  462  tollant  P  ||  464  Con- 
fundit  PpGHT  Confudit  BSM  ||  469  dispulsa  PBO  discussa  SM 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  225 

Ediderat,  proliibente  dea;  vos  praeda  cruenti 
Tydeos;  it  saevas  etiamnunc  mater  ad  aras. 

Nec  minusHerculeum  contra  vagus  Haemona  ducit  480 
Sanguis:  inexpleto  rapitur  per  milia  ferro, 
Nunc  tumidae  Calydonis  opes,  nunc  torva  Pylenes 
Agmina,  nunc  maestae  fundens  Pleuronis  alumnos, 
Donec  in  Olenium  fessa  iam  cuspide  Buten 
Incidit.    Hunc  turmis  obversum  et  abire  vetantem  485 
Adgreditur;  puer  ille,  puer  malasque  comamque 
Integer,  ignaro  cui  tunc  Thebana  bipennis 
In  galeam  librata  venit:  funduntur  utroque 
Tempora  dividuique  cadunt  in  bracchia  crines, 
Et  non  hoc  metuens  inopino  limine  vita  490 

Exsiluit.    Tunc  flavum  Hypanin  flavumque  Politen 
(Ille  genas  Phoebo,  crinem  hic  pascebat  laccho: 
Saevus  uterque  deus),  victis  Hyperenora  iungit 
Conversumque  fuga  Damasum;  sed  lapsa  per  armos 
Hasta  viri  trans  pectus  abit  parmamque  tenenti     495 
Excutit  et  summa  fugiens  in  cuspide  portat. 

Sterneret  adversos  etiamnum  Ismenius  Haemon 
Inachidas  (nam  tela  regit  viresque  ministrat 
Amphitryoniades),  saevum  sed  Tydea  contra 
Pallas  agit.     lamque  adverso  venere  favore  500 

Comminus,  et  placido  prior  haec  Tirynthius  ore: 
Tida  soror,  quaenam  hunc  belli  caligine  nobis 
Congressum  fortuna  tulit?  num  regia  luno 
Hoc  molita  nefas?  citius  me  fulmina  contra 
(Infandum)  ruere  et  magno  bellare  parenti  505 

Aspiciat.    Genus  huic  —  sed  mitto  agnoscere,   quando 
Tu  diversa  foves,  nec  si  ipsum  comminus  Hyllum 

479  etiamnunc  PpT  etiamnuiii  BSM  ||  485  adire  Grotius  || 
488  funduntur  PpGTc  Leid.  finduntur  B  m.  sec.  SM  striduntur 
B  m.  pr.  Dan.  scinduntur  H  ]  utroque  P   utriq.  B  utrimque  M 

utrinque  S  ||  490  limine  P  limite  ceteri  \\  493  vers.  in  P  post  v. 

496  legitur,  sed  signo  •/.  suo  loco  attrihuitur  \  hyperentora  P   |l 

497  haemo  PB  heros  G  Ismenius  heros  B.  Heinsius  cf.  v.  457 

STiLTH   ThKBAIS.  15 


226  P.  PAPINII  STATII 

.Tydeos  hasta  tui  Stygioque  ex  orbe  remissum 
Amphitryona  petat;  teneo  aeternumque  tenebo, 
Quantum  haec  diva  manus,  quotiens  sudaverit  aegis  510 
Ista  mihi,  duris  famulus  dum  casibus  omnes 
Lustro  vagus  terras;  ipsa  heu!  comes  invia  mecum 
Tartara,  ni  superos  Acheron  excluderet,  isses. 
Tu  patriam  caelumque  mihi  — ,  quis  tanta  relatu 
Aequet?  habe  totas,  si  mens,  excidere  Thebas.       515 
Cedo  equidem  veniamqne  precor.'    Sic  orsus  abibat. 
Pallada  mulcet  honos:  rediit  ardore  remisso 
Vultus  et  erecti  sederunt  pectoris  angues. 

Sensit  abesse  deum,  levius  Cadmeius  Haemon 
Tela  rotat  nulloque  manum  cognoscit  in  ictu.         520 
Tunc  magis  atque  magis  vires  animusque  recedunt, 
Nec  pudet  ire  retro;  cedentem  Acheloius  heros 
Impedit,  et  librans  uni  sibi  missile  telum 
Direxit  iactus,  summae  qua  margine  parmae 
Ima  sedet  galea  et  iuguli  vitalia  lucent.  525 

Nec  frustrata  manus,  mortemque  invenerat  hasta; 
Sed  prohibet  paulumque  umeri  libare  sinistri 
Praebuit  et  merito  parcit  Tritonia  fratri. 
Ille  tamen  nec  stare  loco  nec  comrainus  ire 
Amplius  aut  vultus  audet  perferre  cruenti  530 

Tydeos,  aegro  animo  vis  ac  fiducia  cessit. 
Qualis  saetigeram  Lucana  cuspide  frontem 
Strictus  aper,  penitus  cui  non  infossa  cerebro 
Vubiera,  nec  felix  dextrae  tenor,  in  latus  iras 
Frangit,  et  expertae  iam  non  venit  obvius  hastae.  535 

Ecce  ducem  turmae  certa  indignatus  in  hostem 


511  dum  PB^G  cum  SB^M  ||  512  ipsa  en  Bentleius  ipsa  et. 
Marklandus  ||  513  ne  P  |1  514  patriam  P  patrem  BSM  ||  515 
Aequat  PB  (?)  [  habet  PG  abi  c  [  excedereP  excidere  scripsi  ex- 
cindere  ccteri  \\  519  Sensit  PcGH  Sentit  BSM  |  abesse  P  abisse 
BSM  II  522  Nec  pe  retro  P  Nec  pudor  ire  edd.  \\  523  Inpedit 
PpGH  Impetit  B  Inpetit  SM  jj  524  D eiexit  Baehrensius  ||  527  lib'are 
B  librare  PcHT  ||  531  aegra  codd.  edd.,  corr.  Baehrensius  ||  533 
infessa  P  ||  536  certum  indignantur  P 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  227 

Spicula  felici  Prothoum  torquere  lacerto, 
Turbidus  Oenides  una  duo  corpora  pinu, 
Cornipedemque  equitemque,  ferit:  ruit  ille  ruentem 
In  Prothoum  lapsasque  manu  quaerentis  habenas    540 
In  vultus  galeam  clipeumque  in  pectora  calcat, 
Saucius  extremo  donec  cum  sanguine  frenos 
Respuit  et  iuncta  domino  cervice  recumbit. 
Sic  ulmus  vitisque,  duplex  iactura  colenti, 
Gaurano  de  monte  cadunt,  sed  maestior  ulmus      545 
Quaerit  utrumque  nemus,  nec  tam  sua  bracchia  labens 
Quam  gemit  adsuetas  invitaque  proterit  uvas. 
Sumpserat  in  Danaos  Heliconius  arma  Corymbus, 
Ante  comes  Musis,  Stygii  cui  conscia  pensi 
Ipsa  diu  positis  letum  praedixerat  astris  550 

Uranie.  Cupit  ille  tamen  pugnasque  virosque, 
Forsitan  ut  caneret;  longa  iacet  ipse  canendus 
Laude,  sed  amissum  mutae  flevere  sorores. 

Pactus  Agenoream  primis  Atys  ibat  ab  annis 
Ismenen,  Tyrii  iuvenis  nunc  advena  belli,  555 

Quamvis  Cirrha  domus,  soceros  nec  tristibus  actis 
Aversatus  erat;  sponsam  quin  castus  amanti 
Squalor  et  indigni  commendat  gratia  luctus. 
Ipse  quoque  egregius,  nec  pectora  virginis  illi 
Diversa,  inque  vicem,  sineret  fortuna,  placebant.  560 
Bella  vetant  taedas,  iuvenique  hinc  maior  in  hostes 
Ira;  ruit  primis  immixtus  et  agmina  Lernae 
Nunc  pedes  ense  vago,  prensis  nunc  celsus  habenis, 
Ceu  spectetur,  agit.     Tripli6i  velaverat  ostro 
Surgentes  etiamnum  umeros  et  levia  mater  565 


i 


541  vultu  P  II  542  extremos  P  ||  644  colenti  P  coloni  BSM  |J 
549  corebus  HTE  Prag.  2  chorebus  G  Coroebus  edd.  \\  550  po- 
sitis  PBS^g  Colh.  Paris.  8053  Leid.  (al.  m.  suprascr.  t  in- 
spectis)  inspectis  S*M  ||  553  musae  PSL  innuptae  Exc.  Fahri\\ 
556  tyri  P  |  non  advena  codd.  edd.,  corr.  Peyraredus  \\  versus 
556 — 687  desunt  in  b  ||  557  Adversatus  M  edd.  \  quin  P  coni, 
Grotius  cui  BSM  ||  559  egreus  P  ||  560  sinerent  P 

15* 


228  P.  PAPINII  STATII 

Pectora;  nunc  auro  phaleras  auroqiie  sagittas 
Cingulaque  et  manicas,  ne  coniuge  vilior  iret, 
Presserat  et  mixtum  cono  crispaverat  aurum. 
Talibus  heu!  fidens  vocat  ultro  in  proelia  Graios: 
Ac  primum  in  faciles  grassatus  cuspide  turmas      570 
Arma  refert  sociis  et  in  agmina  fida,  coacta 
Caede,  redit.     Sic  Hyrcana  leo  Caspius  umbra 
Nudus  adhuc  nulloque  iubae  flaventis  honore 
Terribilia  magnique  etiamnum  sauguinis  insons, 
Haut  procul  a  stabulis  captat  custode  remoto         575 
Segne  pecus  teneraque  famem  consumit  in  agna. 
Mox  ignotum  armis  ac  solo  corpore  mensus 
Tydea  non  timuit,  fragilique  lacessere  telo 
Saepius  infrendentem  aliis  aliosque  sequentem 
Ausus  erat.     Tandem  invalidos  Aetolus  ad  ictus     580 
Forte  refert  oculos  et  formidabile  ridens: 
'lamdudum  video,  magnum  cupis,  improbe,  leti 
Nomen'  ait;  simul  audacem  non  ense  nec  hasta 
Dignatus  leviter  digitis  imbelle  solutis 
Abiecit  iaculum:  latebras  tamen  inguinis  alte         585 
Missile,  ceu  totis  intortum  viribus,  hausit. 
Praeterit  haut  dubium  fati  et  spoliare  superbit 
Oenides.  'Neque  enim  has  Marti  aut  tibi,  bellica  Pallas, 
Exuvias  figemus'  ait,  ^procul  arceat  ipsum 
Ferre  pudor;  vix,  si  bellum  comitata  relictis,         590 
Deipyle  thalamis,  illi  inludenda  tulissem.' 
Sic  ait,  et  belli  maiora  ad  praemia  mente 
Ducitur:  innumeris  veluti  leo  forte  potitus 
Caedibus  imbelles,  vitulos  moUesque  iuvencas 

566  nunc  PT  tunc  BSM  |  pharetras  T  Schraderus  \\  570 
primam  facili  P  pr.  m.  primam  in  faciles  P  ni.  sec.  primum 
faciles  BS  |  grassatur  P  ||  571  coacta  P  peracta  BSM  ||  573 
nulloque  iuuat  P  |]  575  Aut  P  |  stauilis  P  ||  578  flacilique  P  (|  585 
Adiecit  Bernartius  \\  589  procul  habeat  ipsum  P  unde  Sand- 
stroemius  coni.:  procul  absit!  et  ipsum  et  Baehrensius:  ait, 
abeat  procul  ||  591  inludenda  BSg  illudenda  M  inlaudanda  P 
illi  ludenda  H 


THEBAIDOS  LIB.  Vni.  229 

Transmittit:  magno  furor  est  in  sanguine  mergi,  595 
Nec  nisi  regnantis  cervice  recumbere  tauri. 
At  non  semianimi  clamore  Menoecea  lapsus 
Fallit  Atys:  praevertit  equos  curruque  citato 
Desilit;  instabat  pubes  Tegeaea  iacenti, 
Nec  prohibent  Tyrii.    ^Pudeat,  Cadmea  iuventus,  600 
Terrigenas  mentita  patres!  quo  tenditis'  inquit, 
^Degeneres?  meliusne  iacet  pro  sanguine  nostro 
Hospes  Atys?  tantum  hospes  adhuc  et  coniugis  ultor 
Infelix  nondum  iste  suae;  nos  pignora  tanta 
Prodimus?'    Insurgunt  iusto  firmata  pudore  605 

Agmina,  cuique  suae  rediere  in  pectora  curae. 

Interea  thalami  secreta  in  parte  sorores, 
Par  aliud  morum  miserique  innoxia  proles 
Oedipodae,  varias  miscent  sermone  querellas. 
Nec  mala  quae  iuxta,  sed  longa  ab  origine  fati,  610 
Haec  matris  taedas,  oculos  ast  illa  paternos, 
Altera  regnantem,  profugum  gemit  altera  fratrem, 
Bella  ambae.     Gravis  hinc  misti  cunctatio  voti: 
Mutat  utroque  timor,  quemnam  hoc  certamine  victum, 
Quem  vicisse  velint:  tacite  praeponderat  exul.         615 
Sic  Pandioniae  repetunt  ubi  fida  volucres 
Hospitia  atque  larem  bruma  pulsante  relictum, 
Stantque  super  nidos  veterisque  exordia  fati 
Adnarrant  tectis  et  truncum  ac  flebile  murmur 
Verba  putant,  voxque  illa  tamen  non  dissona  verbis.  620 
Atque  ibi  post  lacrimas  et  longa  silentia  rursus 
Incohat  Ismene:  ^Quisnam  hic  mortalibus  error? 
Quae  decepta  fides?  curam  invigilare  quieti 


602  iaces  P  [|  604  non  pignora  P  ()  605  flammata  Schrade- 
rus  II  607  thalamis  P  jj  609  vario  Barthius  ||  611  oculos  gemit 
illa  P  II  613  miseri  codd.  edd.  misti  corr.  Barthius  coll.  Claud. 
B.  Pr.  I  132  II  614  Mutat  P  Nutat  BSM  Nutrit  g  ||  616  ubi 
avita  B.  Ungerus  \\  617  relincnnt  Baehrensius  ||  619  Adnarant  P 
Enarrant  SM  edd.  Et  narrant  c  E^narrant  B  Adnarrant  scripsi\\ 
623  cur  inuigilare  P 


230  P.  PAPINII  STATII 

Claraque  per  somnos  animi  simulacra  reverti? 
Ecce  ego,  quae  thalamos,  nec  si  pax  alta  maneret,  625 
Tractarem  sensu  (pudet  heu!),  conubia  vidi 
Nocte,  soror;  sponsum  (unde?)  mihi  sopor  attulit  amens 
Vix  notum  visu;  semel  his  in  sedibus  illum, 
Dum  mea  nescio  quo  spondentur  foedera  pacto, 
Respexi  non  sponte,  soror.     Turbata  repente  630 

Omnia  cernebam,  subitusque  intercidit  ignis, 
Meque  sequebatur  rabido  clamore  reposcens 
Mater  Atyn.    Quaenam  haec  dubiae  praesagia  cladis? 
Nec  timeo,  dum  tuta  domus  milesque  superstes 
Doricus  et  tumidos  liceat  componere  fratres.'  635 

Talia  nectebant,  subito  cum  pigra  tumultu 
Expavit  domus,  et  multo  sudore  receptus 
Fertur  Atys,  servans  animam  iam  sanguine  nullo, 
Cui  manus  in  plaga,  dependet  languida  cervix 
Exterior  clipeo,  crinesque  a  fronte  supini.  640 

Prima  videt  caramque  tremens  locasta  vocabat 
Ismenen:  namque  hoc  solum  moribunda  precatur 
Vox  generi,  solum  hoc  gelidis  iam  nomen  inerrat 
Faucibus.     Exclamant  famulae,  toUebat  in  ora 
Virgo  manus,  tenuit  saevus  pudor;  attamen  ire     645 
Cogitur,  indulget  summum  hoc  locasta  iacenti, 
Ostenditque  offertque.     Quater  iam  morte  sub  ipsa 
Ad  nomen  visus  defectaque  fortiter  ora 
Sustulit;  illam  unam  neglecto  lumine  caeli 
Aspicit  et  vultu  non  exsatiatur  amato.  650 


624    animi  P   animis   ceteri  Q  625   pars  P  |J  626    sensi    et 

(pudet  heu)  Barthius  ||  631  Omnia  PTL  Omina  B  Omina 
SM  H  632  rapido  PGHT  Beh.  cf.  V  96  ||  634  superstes  P 
recedat  BSM  recedet  g  ||  639  defendit  P  I|  641  claramque 
P  II  642  et  643  in  P  inter  se  transmutati  leguntur  ||  648 
deiectaque  PSM  delectaque  B  Beh.  1  {rec.  m.  corr.  in  dilecta- 
que)  Exc.  Fabri  diiectaque  Beh.  2  dilectaque  T  defecta- 
que  corr.  Heinsius  proh.  Menkio  coll.  XII  325  jj  649  illa 
unam  P 


THEBA1D03  LIB.  VIII.  231 

Tunc  quia  nec  genetrix  iuxta  positusque  beata 
Morte  pater,  sponsae  munus  miserabile  tradunt 
Declinare  genas;  ibi  demum  teste  remoto 
Passa  pios  gemitus  lacrimasque  in  lumina  fudit. 

Dumque  ea  per  Thebas,  aliis  serpentibus  ardens  655 
Et  face  mutata  bellum  integrabat  Enyo. 
Arma  volunt,  primos  veluti  modo  comminus  ictus 
Sustulerint  omnisque  etiamnum  luceat  ensis. 
Eminet  Oenides,  quamvis  et  harundine  certa 
Parthenopaeus  agat,  morientumque  ora  furenti       660 
Hippomedon  proculcet  equo,  Capaneaque  pinus 
lam  procul  Aoniis  volet  agnoscenda  catervis; 
Tydeos  illa  dies,  illum  fugiuntque  tremuntque 
Clamantem:  ^Quo  terga  datis?  licet  ecce  peremptos 
Ulcisci  socios  maestamque  rependere  noctem.  665 

Ille  ego  inexpletis  solus  qui  caedibus  hausi 
Quinquaginta  animas:  totidem,  totidem  heia  gregatim 
Ferte  manus!    NuUine  patres,  nulline  iacentum 
Unanimi  fratres?  quae  tanta  oblivio  luctus? 
Quam  pudet  Inachias  contentum  abiisse  Mycenas!  670 
Hine  super  Thebis?  haec  robora  regis?  ubi  autem 
Egregius  dux  ille  mihi?'     Simul  ordine  laevo 
Ipsum  exorantem  cuneos  capitisque  superbi 
Insignem  fulgore  videt;  nec  segnius  ardens 
Occurrit,  niveo  quam  flammiger  ales  olori  675 

Imminet  et  magna  trepidum  circumligat  umbra. 
Tunc  prior:  ^Aoniae  rex  o  iustissime  gentis, 

651  sq.  'positusque  —  pater'  Serv.  ad  Aen.  IV  681. 

652  mirabile  P  ||  654  Passa  P  Fassa  ccteri  \  in  vulnera  edd. 
vett.Barthius  \  fundit  BGc  ||  655  horrens  Schraderus  \\  656  iterabat 
P  II  658  lugeat  P  ||  660  furentis  P  ||  661  proculculcet  P  ||  663 
feriuntque  premuntque  P  fugiuntque  premuntque  G  ||  666  ausi 
PT  II  667  totidem  beia  gregatim  P  totidem  totidemque  gregati 
BSMtotiden;,  totidem  heia  gregatim  scripsi  ||  669  oblivio  Pc  obli- 
via  BSM  II  673  exorantem  P  exhortantem  ceteri  \\  675  Occurrit  P 
Beh.  Accurrit  BSM 


232  P.  PAPINII  STATII 

Imus  in  arma  palam  tandemque  ostendimus  enses, 
An  noctem  et  solitas  placet  expectare  tenebras?' 
Ille  niliil  contra,  sed  stridula  cornus  in  hosfcem      680 
It  referens  mandata  ducis,  quam  providus  lieros 
lamiam  in  fine  viae  percussam  obliquat,  et  ipse 
Telum  ingens  avide  et  quanto  non  ante  lacerto 
Impulit:  ibat  atrox  finem  positura  duello 
Lancea.     Convertere  oculos  utrimque  faventes         685 
Sidonii  Graique  dei;  crudelis  Erinys 
Obstat  et  infando  differt  Eteoclea  fratri: 
Cuspis  in  armigerum  Phlegyan  peccavit.     Ibi  ingens 
Pugna  virum,  stricto  nam  saevior  inruit  ense 
Aetolus,  retroque  datum  Thebana  tegebant  690 

Arma  ducem.     Sic  densa  lupum  iam  nocte  sub  atra 
Arcet  ab  apprenso  pastorum  turba  iuvenco; 
Improbus  erigitur  contra,  nec  cura  vetantes 
Impetere:  illiim,  illum,  semel  in  quem  venerat,  urget. 
Non  secus  obiectas  acies  turbamque  minorem         695 
Dissimulat  transitque  manu;  tamen  ora  Thoantis, 
Pectora  Deilochi,  Clonii  latus,  ilia  torvi 
Perforat  Hippotadae;  truncis  sua  membra  remittit 
Interdum  galeasque  rotat  per  nubila  plenas. 
Et  iam  corporibus  sese  spoliisque  cadentum  700 

Clauserat;  unum  acies  circum  sonsumitur,  unum 
Omnia  tela  vovent:  summis  haec  ossibus  haerent, 
Pars  frustrata  cadunt,  partem  Tritonia  vellit, 
Multa  rigent  clipeo.     Densis  iam  consitus  hastis 
Ferratum  quatit  umbo  nemus,  tergoque  fatiscit      705 
Atque  umeris  gentilis  aper;  nusquam  ardua  coni 
Gloria,  quique  apicem  torvae  Gradivus  habebat 


688  et  689  in  P  inter  se  transpositi  leguntur  ||  688  anni- 
ferum  P  Beh.  GT  |  ubi  M  edd.  ||  692  iuuencum  P  pr.  m.  \\  696 
manus  Peyraredus  proh.  Grotio  ||  697  cthonii  P,  sed  cf.  III 
170  IV  597  chlonii  B  clomii  GH  cronii  Beh.  \\  698  hippodatae 
P  ypodate  G  fl  703  pellit  Barthius  I|  704  constitit  hastis  P  ||  707 
quippe  BcGH  edd.  vett.  \  apicem  Aetolae  Heinsius 


THEBAIDOS  LIB.  VIII.  233 

Cassidis,  haut  laetum  domino  ruit  omen:  inusta 
Temporibus  nuda  aera  sedent,  circumque  sonori 
Vertice  percusso  volvuntur  in  arma  molares.  710 

lam  cruor  in  galea,  iam  saucia  proluit  ater 
Pectora  permixtus  sudore  et  sanguine  torrens. 
Respicit  hortantes  socios  et  Pallada  fidam, 
Longius  opposita  celantem  lumina  parma: 
Ibat  enim  magnum  lacrimis  inflectere  patrem.        715 

Ecce  secat  zephyros  ingentem  fraxinus  iram 
Fortunamque  ferens,  teli  non  eminet  auctor: 
Astacides  Melanippus  erat,  nec  prodidit  ipse, 
Et  vellet  latuisse  manum,  sed  gaudia  turmae 
Monstrabant  trepidum;  nam  flexus  in  ilia  Tydeus  720 
Submissum  latus  et  clipei  laxaverat  orbem. 
Clamorem  Aonii  miscent  gemitumque  Pelasgi, 
Obiectantque  manus  indignantemque  tuentur. 
Hle  per  oppositos  longe  rimatus  amarum 
Astaciden,  totis  animae  se  cogit  in  ictum  726 

Reliquiis  telumque  iacit,  quod  proximus  Hopleus 
Praebuerat:  perit  expressus  conamine  sanguis. 
Tunc  tristes  socii  cupidum  bellare  (quis  ardor!) 
Et  poscentem  hastas  mediaque  in  morte  negantem 
Expirare  trahunt,  summique  in  margine  campi       730 
Efi^ultum  gemina  latera  inclinantia  parma 
Ponunt,  ac  saevi  rediturum  ad  proelia  Martis 
Promittunt  fientes.     Sed  et  ipse  recedere  caelum 
Ingentesque  animos  extremo  frigore  labi 
Sensit,  et  innixus  terrae  ^miserescite'  clamat,         735 
'Inachidae:  non  ossa  precor  referantur  ut  Argos 
Aetolumve  larem;  nec  enim  mihi  cura  supremi 


1708  inulta  P  ||  715  magnu  P  ||  718  menaKppus  codd.  edd. 
Melanippus  corr.  Menkius  coll.  Aesch.  Sept.  v.  397  Apollod.  III 
§,  8,  3  Pausan.  IX  18,  1  Herod.  V  67,  4  Cf.  infra  740  IX  8 1| 
&19  et  gaudia  P  ||  722  aoni  P  ||  723  et  724  in  P  inter  se  transpo- 
hiti  leguntur  ||  726  ophleus  P  oppleus  SG  ||  731  palma  P  pr. 
m.  U  732  ac  safui  P  ||  733  et  om.  S  |  ipsum  PG  |  cedere  G 


234  P.  PAPINII  STATII 

Funeris:  odi  artus  fragilemque  hunc  corporis  usum, 
Desertorem  animi.     Caput,  o  caput,  o  mihi  si  quis 
Apportet,  Melanippe,  tuum!  nam  volveris  arvis,    740 
Fido  equidem,  nec  me  virtus  suprema  fefellit. 
I,  precor,  Argei  si  quid  tibi  sanguinis  umquam, 
Hippomedon,  vade,  o  primis  puer  inclite  bellis 
Arcas,  et  Argolicae  Capaneu  iam  maxime  turmae/ 

Moti  omnes,  sed  primus  abit  primusque  repertum  745 
Astaciden  medio  Capaneus  e  pulvere  toUit 
Spirantem  laevaque  super  cervice  reportat, 
Terga  cruentantem  concussi  vulneris  unda: 
Qualis  ab  Arcadio  rediit  Tirynthius  antro 
Captivumque  suem  clamantibus  intulit  Argis.  750 

Erigitur  Tydeus  vultuque  occurrit  et  amens 
Laetitiaque  iraque,  ut  singultantia  vidit 
Ora  trahique  oculos  seseque  agnovit  in  illo, 
Imperat  abscisum  porgi,  laevaque  receptum 
Spectat  atrox  hostile  caput,  gliscitque  tepentis       755 
Lumina  torva  videns  et  adhuc  dubitantia  figi. 
Infelix  contentus  erat:  plus  exigit  ultrix 
Tisiphone;  iamque  inflexo  Tritonia  patre 
Venerat  et  misero  decus  immortale  ferebat, 
Atque  illum  effiracti  perfusum  tabe  cerebri  760 

Aspicit  et  vivo  scelerantem  sanguine  fauces 
(Nec  comites  auferre  valent):  stetit  aspera  Gorgon 


738  sq.  'odi  —  animi*  Mythogr.  Vatic.  III  6,  27.  — 
748  sq.  Wade  —  turmae'  Priscian.  VII  17  p.  301,  11  H.  — 
750.  'Captivumque  —  Argis'  Sulpicius  Severus  dial. 
III  §  13. 


740  menalippe  codd.  edd.  \\  741  repellit  P  ||  742  atrei  PSM 
arcadii  B  m.  pr.  {al.  m.  suprascr.  tres  argiui)  argivi  Beli.  1 
Argei  corr.  Scliraderus  \\  643  vale  P  ||  744  capaneus  P  ||  745 
abiit  P  II  750  mirantibus  Sulpicius  ||  753  trahitque  P  tratque  S  |j 
754  porci  P  |  saevumque  P  ||  767  Infehx  contentus  erit?  — 
Plus  Menkius  \\  762  Gorgo  edd.  inde  a  Gronov.,  cf.  II  717 


THEBAIDOS  LIB.  YIII.  235 

Crinibus  emissis  rectique  ante  ora  cerastae 
Velavere  deam;  fugit  aversata  iacentem, 
Nec  prius  astra  subit,  quam  mystica  lampas  et  insons  765 
Elisos  multa  purgavit  lumina  lympha. 

766  Elisos  PBSc  Behh.  T  Elissoa  H  Elysos  GL  Ilissos 
Gronovius  |  STATII  POETAE  .  LIBER  .  Vmi .  EXPLICIT  •  IN- 
CIPIT  EIVSDEM  .  LIBER  .  Vnii; .  P 


» 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  IX. 


Asperat  Aonios  rabies  audita  cruenti 
Tydeos;  ipsi  etiam  minus  ingemuere  iacentem 
Inachidae,  culpantque  virum  et  rupisse  queruntur 
Fas  odii;  quin  te,  divum  inplacidissime,  quamquam 
Praecipuum  tunc  caedis  opus,  Gradive,  furebas,         5 
Offensum  virtute  ferunt,  nec  comminus  ipsum 
Ora,  sed  et  trepidos  alio  torsisse  iugales. 
Ergo  profanatum  Melanippi  funus  acerbo 
Vulnere  non  aliis  ultum  Cadmeia  proles 
Insurgunt  stimulis,  quam  si  turbata  sepulcris  10 

Ossa  patrum  monstrisque  datae  crudelibus  urnae. 
Accendit  rex  ipse  super:  ^Quisquamne  Pelasgis 
Mitis  adhuc  hominemque  gerit?  iam  morsibus  uncis 
(Pro  furor!  usque  adeo  tela  exsatiavimus !)  artus 
Dilacerant.     Nonne  Hyrcanis  bellare  putatis  15 

Tigribus,  aut  saevos  Libyae  contra  ire  leones? 
Et  nunc  ille  iacet  (pulchra  o  solacia  leti!) 

1  aonius  P  |i  2  Tydeus  P  ||  5  ferebas  P  ||  6  offensum  feritate 
coni.  Mi*ellerus  [  comminus  isse  Kochius  ||  7  alio  R  Duelnerus 
alia  P  alias  Prag.  2  retro  BSM  retro,  dl.  m.  suprascr.  at  alio 
g  I)  8  menalippi  codd.  edd.  ||  9  proles  P  pubes  ceteri  |j  11  datum 
P  11  17  iacet  pulcbra  o  BM  iacet  ultra  pulchro  P  iacet  ultra 
pulchra  o  S  pulchri  schol. 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  237 

Ore  tenens  hostile  caput,  dulcique  nefandus 
Immoritur  tabo;  nos  ferrum  inmite  facesque, 
niis  nuda  odia,  et  feritas  iam  non  eget  armis.        20 
Sic  pergant  rabidi  claraque  hac  laude  fruantur, 
Dum  videas  baec,  summe  pater.  Sed  enim  biscere  campos 
Conquesti  terraeque  fugam  mirantur;  an  istos 
Vel  sua  portet  humus?'     Magno  sic  fatus  agebat 
Procursu  fremituque  viros,  furor  omnibus  idem        25 
Tydeos  invisi  spoliis  raptoque  potiri 
Corpore.     Non  aliter  subtexunt  astra  catervae 
Incestarum  avium,  longe  quibus  aura  nocentem 
Aera  desertasque  tulit  sine  funere  mortes; 
Illo  avidae  cum  voce  ruunt,  sonat  arduus  aether     30 
Plausibus,  et  caelo  volucres  cessere  minores. 

Fama  per  Aonium  rapido  vaga  murmure  campum 
Spargitur  in  turmas,  solito  pernicior  index 
Cum  lugenda  refert,  donec,  cui  maxima  fando 
Damna  vehit,  trepidas  lapsa  est  Polynicis  ad  aures.  35 
Deriguit  iuvenis  lacrimaeque  haesere  paratae, 
Et  cunctata  fides;  nimium  nam  cognita  virtus 
Oenidae  credi  letum  suadetque  vetatque. 
Sed  postquam  haut  dubio  clades  auctore  reperta  est, 
Nox  oculos  mentemque  rapit;  tum  sanguine  fixo     40 
Membra  simul,  simul  arma  ruunt:  madet  ardua  fletu 
lam  galea  atque  ocreae  clipeum  excepere  cadentem. 
It  maestus  genua  aegra  trahens  hastamque  sequentem, 
Vulueribus  ceu  mille  gravis  tqtosque  per  artus 
Saucius,  absistunt  socii  monstrantque  gementes.      45 
Tandem  ille  abiectis,  vix  quae  portaverat,  armis 

19  inmite  P  mite  ceteri  \  nunc  ferrum  mite  Peyraredus 
non  ferrum  mite  facesque?  Koestlinus  ||  20  Illi  BernartitiS  \ 
cruda  Barthius  ||  21  pergant  P  peragant  BSM  peragunt  Beh.  g  j 
rapidi  PS  Bch.  Leid.  |  clarique  Barthius  \  laude  PO  luce 
BSH  II  22  campus  P  ||  23  mirantur  PH  Leid.  r:i  miserantur 
BM  miramur  Bentleius  \\  33  turma  P  ||  36  polycinis  P  ||  36  Di- 
riguit  P  II  45  absistunt  PBSpcg  Dan.  adsistunt  OH  assistunt  M 
edd.  I  monstratque  P 


238  P.  PAPINll  STATII 

Nudus  in  egregii  vacuum  iam  corpus  amici 
Procidit  et  tali  lacrimas  cum  voce  profudit: 
'Hasne  tibi,  armorum  spes  o  suprema  meorum, 
Oenide,  grates,  haec  praemia  digna  rependi?  50 

Nudus  ut  invisa  Cadmi  tellure  iaceres 
Sospite  me?  nunc  exul  ego  aeternumque  fugatus, 
Quando  alius  misero  ac  melior  mihi  frater  ademptus. 
Nec  iam  sortitus  veteres  regnique  nocentis 
Periurum  diadema  peto:  quo  gaudia  tanti  55 

Empta  mihi  aut  sceptrum,  quod  non  tua  dextera  tradet? 
Ite,  viri,  totumque  fero  me  linquite  fratri: 
Nil  opus  arma  ultra  temptare  et  pergere  mortes; 
Ite,  precor;  quid  iam  dabitis  mihi  denique  maius? 
Tydea  consumpsi,  quanam  hunc  ego  morte  piabo?  60 
0  socer,  o  Argi!  et  primae  bona  iurgia  noctis, 
Altemaeque  manus  et  longi  pignus  amoris 
Ira  brevis;  non  me  ense  tuo  tum,  maxime  Tydeu, 
(Et  poteras)  nostri  mactatum  in  limine  Adrasti  — ? 
Quin  etiam  Thebas  me  propter  et  impia  fratris       65 
Tecta  libens,  unde  haut  alius  remeasset,  adisti, 
Ceu  tibimet  sceptra  et  proprios  laturus  honores. 
lam  Telamona  pium,  iam  Thesea  fama  tacebat. 
Qualis  at  ecce  iaces?  quae  primum  vulnera  rimer? 
Quis  tuus  hic,  quis  ab  hoste  cruor?  quae  te  agmina  quive 
Innumeri  stravere  globi?  num  fallor,  an  ipse  71 

Invidit  pater,  et  tota  Mars  impulit  hasta.' 
Sic  ait,  et  maerens  etiamnum  lubrica  tabo 


67.  'Ceu  —  honores'  Priscian.  XII  23  p.  591,  3  H. 


52  tunc  exnle  aetemumque  fugacis  P  ||  53  versus  deest  in 
Bc  II  54  sortitos  P  ||  57  totumque  P  solumque  ceteri  \\  58  pergere 
P  perdere  ceteri  \\  60  hunc  HL  Barthius  hoc  PBSM  ||  62  Alter- 
naque  PBS  ||  63  tum  PSG  tunc  BM  jj  64  mactasti  pGH  Colb. 
Paris.  8053  edd.  vett.  mactare  T  |  limite  PS  ||  69  Qualis  et 
codd.  edd.  Qualis  at  corr.  Barthius  |  mirer  codd.  edd.  rimer 
corr.  Schraderus  ||  71  num  PBScHr  Bentleius  ni  M  non  T^  j  et 
ipse  codd.  edd.  an  ipse  corr.  Bentleius 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  239 

Ora  viri  tergit  lacrimis  dextraque  reponit. 
^Tune  meos  hostes  hucusque  exosus,  et  ultra  75 

Sospes  ego?'     Exuerat  vagina  turbidus  ensem 
Aptabatque  neci:  comites  tenuere,  socerque 
Castigat  bellique  vices  ac  fata  revolvens 
Solatur  tumidum,  longeque  a  corpore  caro 
Paulatim,  unde  dolor  letique  animosa  voluntas,       80 
Amovet  ac  tacite  ferrum  inter  verba  reponit. 
Ducitur  amisso  qualis  consorte  laborum 
Deserit  inceptum  media  inter  iugera  sulcum 
Taurus  iners  colloque  iugum  deforme  remisso 
Parte  trahit,  partem  lacrimans  sustentat  arator.      85 

Ecce  autem  hortatus  Eteoclis  et  arma  secuti, 
Lecta  manus;  iuvenes,  quos  nec  Tritonia  bello, 
Nec  prope  conlata  sprevisset  cuspide  Mavors, 
Adventant;  contra  collecta  ut  pectora  parmae 
Fixerat  atque  hastam  longe  protenderat,  haeret       90 
Arduus  Hippomedon:  ceu  fluctibus  obvia  rupes, 
Cui  neque  de  caelo  metus  et  fracta  aequora  cedunt, 
Stat  cunctis  inmota  minis,  fugit  ipse  rigentem 
Pontus  et  ex  alto  miserae  novere  carinae. 
Tunc  prior  Aonides  (validam  simul  elicit  hastam):  95 
*Non  pudet  hos  Manes,  haec  infamantia  bellum 
Funera  dis  coram  et  caelo  inspectante  tueri? 
Scilicet  egregius  sudor  memorandaque  virtus 
Hanc  tumulare  feram?  ne  non  maerentibus  Argos 
Exsequiis  lacrimandus  eat,  mollique  feretro  100 

Infandam  eiectans  saniem!  dimittite  curam. 
NuUae  illum  volucres,  nulla  impia  monstra  nec  ipse, 
Si  demus,  pius  ignis  edat.'     Nec  plura,  sed  ingens 

74  dextraque  PS  Beh.  dextramque  BM  ||  76  vagina  turbi- 
dus  P  ;;r.  m.  om,  ||  77  tenuere  P  pr.  m.  om.  \\  88  collato  PS  |i 
89  coniecta  BG  conlata  B  marg.  \  parma  B(?)cpGHT  Beh.  \\  92 
metas  elfracta  PS  ||  93  fugit  PS  timet  ceteri  ||  95  eicit  Ber- 
nartius  eligit  Heinsitts  ||  97  insectante  P  ||  99  vere  maerentibua 
Barthius 


240  P.  PAPINII  STATII 

Intorquet  iaculum,  duro  quod  in  aere  moratum 
Transmissumque  tamen  clipei  stetit  orbe  secundo.  106 
Inde  Pheres  acerque  Lycus;  sed  cassa  Pheretis 
Hasta  redit,  Lycus  excelso  terrore  comantem 
Perstringit  galeam:  convulsae  cuspide  longe 
Diffugere  iubae  patuitque  ingloria  cassis. 
Ipse  nec  ire  retro,  nec  in  obvia  concitus  arma       llO 
Exsilit,  inque  eadem  sese  vestigia  semper 
Obversus  cunctis  profert  recipitque,  nec  umquam 
Longius  indulget  dextrae  motusque  per  omnes 
Corpus  amat,  corpus  servans  circumque  supraque 
Vertitur.     Imbellem  non  sic  amplexa  iuvencum       115 
Infestante  lupo  (tunc  primum  feta)  tuetur 
Mater  et  ancipiti  circumfert  cornua  gyro; 
Ipsa  nihil  metuens  sexusque  oblita  minoris 
Spumat  et  ingentes  imitatur  femina  tauros. 
Tandem  intermissa  iaculantum  nube  potestas  120 

Reddere  tela  fuit;  iamque  et  Sicyonius  Alcon 
Yenerat  auxilio,  Pisaeaque  praepetis  Idae 
Turma  subit  cuneumque  replent.    Is  laetus  in  hostes 
Lernaeam  iacit  ipse  trabem,  volat  illa  sagittis 
Aequa  fuga  mediumque  nihil  cunctata  Politen        125 
Transabit  et  iuncti  clipeum  cavat  improba  Mopsi. 
Phocea  tum  Cydona  Tanagraeumque  Phalanthum 
Atque  Erycem,  hunc  retro  conversum  et  tela  petentem, 
Dum  spes  nulla  necis,  crinito  a  vertice  figit; 
Faucibus  ille  cavis  hastam,  non  ore  receptam         130 
Miratur  moriens,  pariterque  et  murmure  plenus 


116  sqq.  'ImbeUem  —  mater'  schol.  Theb.  X  409  p.  363 
L.  —  124.  'Lemaeam  —  trabem'  Serv.  ad  Aen.  VII  817. 


108  Perstringit  PG  Perstrinxit  SH  Prestrincxit  B  |  longae 
PB  II  112    cuneis  Heinsius  ||  116  tunc  P  tum  BcT  schol.  cum 
SM  II  121  iamque  P  namque  ceteri  \\  122  piseaq.  B  pisaeque  et 
E  pyseque  et  G  ||  123  Turma  BcH  Leid.  Barthius  Turba  PSM 
is  laetus  P  his  fretua  ceteri  \\  127  tum  P  tunc  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  241 

Sanguis  et  expulsi  salierunt  cuspide  dentes. 
Ausus  erat  furto  dextram  iniectare  Leonteus, 
Pone  viros  atque  arma  latens,  positumque  traliebat 
Prenso  crine  caput:  vidit,  quamquam  undique  crebrae,  135 
Hippomedon,  ante  ora  minae,  saevoque  protervam 
Abstulit  ensemanum;  simul  increpat:  'Hanc  tibi  Tydeus, 
Tydeus  ipse  rapit;  post  et  confecta  virorum 
Fata  time  magnosque  miser  fuge  tangere  manes!' 
Ter  Cadmea  phalanx  torvum  abduxere  cadaver,      140 
Ter  retrahunt  Danai:  Siculi  velut  anxia  puppis 
Seditione  maris  nequiquam  obstante  magistro 
Errat  et  averso  redit  in  vestigia  velo. 

Non  ibi  Sidoniae  valuissent  pellere  coepto 
Hippomedonta  manus,  non  illum  impacta  moverent  145 
Tormenta  oppositum,  formidatique  superbis 
Turribus  impulsus  temptato  umbone  redissent. 
Sed  memor  Elysii  regis  noxasque  recensens 
Tydeos  in  medios  astu  subit  impia  campos 
Tisiphone:  sensere  acies  subitusque  cucurrit  150 

Sudor  equis  sudorque  viris,  quamquam  ore  remisso 
Inachium  fingebat  Halyn,  nusquam  impius  ignis 
Verberaque,  et  iussi  tenuere  silentia  crines. 
Arma  gerit  iuxtaque  feri  latus  Hippomedontis 
Blanda  genas  vocemque  venit,  tamen  ille  loquentis  155 
Extimuit  vultus  admiraturque  timorem. 
Illa  autem  lacrimans  *tu  nunc'  ait,  'inclite,  frustra 
Exanimes  socios  inhumataque  corpora  Graium 
(Scilicet  is  nobis  metus,  aut  iam  cura  sepulcri?) 
Protegis;  ipse  manu  Tyria  tibi  captus  Adrastus      160 
Raptatur,  teque  ante  alios,  te  voce  manuque 
Invocat;  heu  qualem  lapsare  in  sanguine  vidi, 

132.  'excussi  —  dentes'  Priscian.  X  51  p.  541,  3  H. 


132   excuasi  G   Prisc.  \\  133    eiectare  P  ||  143  telo  P  malo 
G  II  145  intacta  P  ||  148  versus  in  P  paene  extinctus  est  \\  149 
incita  campos  Barthius  ||  159  his  nobis  PBL  vobis  Barthiua 
Statu  Tubbais  1G 


242  P.  PAPINII  STATII 

Exutum  canos  lacero  diademate  crines! 

Nec  procul  hinc,  adverte  oculos:  ubi  plurimus  ille 

Pulvis,  ubi  ille  globus.'   Paulum  stetit  anxius  beros  165 

Librabatque  metus;  premit  aspera  virgo:  ^Quid  haeres? 

Imus?  an  bi  retinent  manes,  et  vilior  ille 

Qui  superest?'   Miserum  sociis  opus  et  sua  mandat 

Proelia  et  unanimi  vadit  desertor  amici, 

Respiciens  tamen  et  revpcent  si  forte  paratus.        170 

Inde  legens  turbata  trucis  vestigia  divae 

Huc  illuc  frustra  ruit  avius,  impia  donec 

Eumenis  ex  oculis  reiecta  caerula  parma 

Fugit  et  innumeri  galeam  rupere  cerastae. 

Aspicit  infelix  discussa  nube  quietos  175 

Inachidas  currumque  nihil  metuentis  Adrasti. 

Et  Tyrii  iam  corpus  habent,  iam  gaudia  magnae 
Testantur  voces,  victorque  ululatus  oberrat 
Auribus  occultoque  ferit  praecordia  luctu. 
Ducitur  hostili  (pro  dura  potentia  fati!)  180 

Tydeus  ille  solo,  modo  cui  Thebana  sequenti 
Agmina,  sive  gradus  seu  frena  effunderet,  ingens 
Limes    utrimque    datus,   numquam    arma    manusque 

quiescunt: 
Nulla  viri  feritas,  iuvat  ora  rigentia  leto 
Et  formidatos  inpune  lacessere  vultus.  185 

Hic  amor,  hoc  una  timidi  fortesque  sequuntur 
Nobilitare  manus,  infectaque  sanguine  tela 
Coniugibus  servant  parvisque  ostendere  natis. 
Sic  ubi  Maura  diu  populatum  rura  leonem, 
Quem  propter  clausique  greges  vigilantque  magistri,  190 
Pastorum  lassae  debellavere  cohortes: 
Gaudet  ager,  magno  subeunt  clamore  coloni, 
Praecerpuntque  iubas  immaniaque  ora  recludunt 

164  procul  hic  P  ||  177  At  Barthius  \\  178  oberrat  GHT  aberrat 
P  aderrat  BSM  inerrat  edd.  vett.  ||  182  gradus  P  JBeh.  gradu 
BSc  gradum  M  ||  183  utrumque  P  utrique  TB  pr.  m.  |  numquam 
P  nusquam  BSM  ||  186  secuntur  PB  ||  187  versus  deest  in  B 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  243 

Damnaque  commemorant,  seu  iam  sub  culmine  fixus 
Excubat,  antiquo  seu  pendet  gloria  luco.  195 

At  ferus  Hippomedon  quamquam  iam  sentit  inane 
Auxilium  et  seram  rapto  pro  corpore  pugnam, 
It  tamen  et  caecum  rotat  inrevocabilis  ensem, 
Vix  socios  hostesque  (nihildum  tardet  euntem) 
Secernens;  sed  caede  nova  iam  lubrica  tellus  200 

Armaque  seminecesque  viri  currusque  soluti 
Impediunt  laevumque  femur,  quod  cuspide  fixum 
Regis  Echionii,  sed  dissimulaverat  ardens, 
Sive  ibi  nescierat.     Maestum  videt  Hoplea  tandem; 
Tydeos  hic  magni  fidus  comes  et  modo  frustra      205 
Armiger  alipedem  prona  cervice  tenebat 
Fatorum  ignarum  domini  solumque  frementem, 
Quod  vacet  inque  acies  audentior  ille  pedestres. 
Hunc  aspernantem  tumido  nova  pondera  tergo" 
(Unam  quippe  manum  domitis  expertus  ab  annis)  210 
Corripit  adfaturque:  ^Quid  o  nova  fata  recusas, 
Infelix  sonipes?  numquam  tibi  dulce  superbi 
Regis  onus;  non  iam  Aetolo  satiabere  campo 
Gaudentemque  iubam  per  stagna  Acheloia  solves. 
Quod  superest,  caros,  i,  saltem  ulciscere  manes     215 
Aut   sequere  extorrem,  ne  tu  quoque  laeseris  umbras 
Captivus  timidumque  equitem  post  Tydea  portes.' 
Audisse  accensumque  putes:  hoc  fulmine  raptum 
Abstulit  et  similes  minus  indignatur  habenas. 
Semifer  aeria  talis  Centaurus  ab  Ossa  220 

Desilit  in  valles,  ipsum  nemora  alta  tremescunt, 
Campus  equum.     Trepidi  cursu  glomerantur  anhelo 
Labdacidae,  premit  ille  super,  necopinaque  ferro 
Colla  metens  linquit  truncos  post  terga  cadentes. 

196  quamquam  om»  P  ||  199  hostemque  M  ||  201  secuti  P  |J  203 
RedPSpr.  m.  seuBS^M  ||  211  fataPG  iussaBSM  ||  212  numquam 
P  nusquam  ceteri  ||  213  spatiabere  Bentleius  ||  214  Undantemque 
Barthius  ;|  21 6  neu  codd. edd.  ne  corr.  Koestlinus  j  umbras P  umbram 
ceteri  \\  217  timidumque  G  Marklandus  tumidumque  codd.  edd. 

16* 


244  P.  PAPINII  STATII 

Ventum  erat  ad  fluvium;  solito  tuhc  plenior  alveo  225 
(Signa  mali)  magna  se  mole  Ismenos  agebat. 
Illa  brevis  requies,  illo  timida  agmina  lassam 
De  campis  egere  fugam;  stupet  hospita  belli 
Unda  viros  claraque  armorum  incenditur  umbra. 
Insiluere  vadis,  magnoque  fragore  solutus  230 

Agger  et  adversae  latuerunt  pulvere  ripae. 
Ille  quoque  hostiles  saltu  maiore  per  undas 
Inruit  attonitis  (longum  dimittere  habenas), 
Sicut  erat,  tantum  viridi  defixa  parumper 
Caespite  populeo  commendat  spicula  trunco.  235 

Tunc  vero  exanimes  tradunt  rapientibus  ultro 
Arma  vadis:  alii  demissa  casside,  quantum 
Tendere  conatus  animae  valuere  sub  undis, 
Turpe  latent;  multi  fluvium  transmittere  nando 
Adgressi,  sed  vincla  tenent  laterique  repugnat        240 
Balteus  et  madidus  deducit  pectora  thorax. 
Qualis  caeruleis  tumido  sub  gurgite  terror 
Piscibus,  arcani  quotiens  devexa  profundi 
Scrutantem  delphina  vident;  fugit  omnis  in  imos 
Turba  lacus  viridesque  metu  stipantur  in  algas;     245 
Nec  prius  emersi,  quam  summa  per  aequora  flexus 
Emicet  et  visis  malit  certare  carinis: 
Talis  agit  sparsos  mediisque  in  fluctibus  heros 
Frena  manu  pariter,  pariter  regit  arma,  pedumque 
Remigio  sustentat  equum;  consuetaque  campo        250 
Fluctuat  et  mersas  levis  ungula  quaerit  harenas. 
Sternit  lona  Chromis,  Chromin  Antiphos,  Antiphon 

Hypseus, 
Hypseus  Astyagen  evasurumque  relicto 

230  sq.  'Insiliere.--  agger'   Priscian.  X  51  p.  541,  5  H. 


228  stat  et  hospita  P  ||  229  claroque  a.  i.  auro  Kochius  \\ 
2o0  Insiliere  Prisc.  H  ||  237  demissa  PpcGH  edd.  vett.  dimissa 
BG^SM  II  243  arcano  P  m.  sec.  \  profundo  P  ||  249  sq.  pedum 
80  R.  s.  equus  lortinus  \\  252  antiphas  P 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  245 

Amne  Linum,  ni  fata  vetent  et  stamine  primo 
Ablatum  tellure  mori.    Premit  agmina  Thebes        255 
Hippomedon,  turbat  Danaos  Asopius  Hypseus: 
Amnis  utrumque  timet,  crasso  vada  mutat  uterque 
Sanguine,  et  e  fluvio  neutri  fatale  reverti. 
lam  laceri  pronis  volvuntur  cursibus  artus 
Oraque  et  abscisae  redeunt  in  pectora  dextrae,      260 
Spicula  iam  clipeosque  leves  arcusque  remissos 
Unda  vehit,  galeasque  vetant  descendere  cristae: 
Summa  vagis  late  sternuntur  flumina  telis, 
Ima  viris;  illic  luctantur  corpora  leto, 
Efflantesque  animas  retro  premit  obvius  amnis.      265 

Flumineam  rapiente  vado  puer  Argipus  ulmum 
Prenderat,  insignes  umeros  ferus  ense  Menoeceus 
Amputat;  ille  cadens,  nondum  conamine  adempto, 
Truncus  in  excelsis  spectat  sua  braccbia  ramis. 
Hypseos  hasta  Tagen  ingenti  vulnere  mersit,  270 

Ille  manet  fundo,  rediit  pro  corpore  sanguis. 
Desiluit  ripis  fratrem  rapturus  Agenor 
Heu!  miser  et  tenuit,  sed  saucius  ille  levantem 
Degravat  amplexu:  poterat  resolutus  Agenor 
Emersisse  vadis,  piguit  sine  fratre  reverti.  275 

Surgentem  dextra  Capetum  vulnusque  minantem 
Sorbebat  rapidus  nudato  gurgite  vertex; 

254  e  stamine  B  {sicut  videtnr)  G'-^  Beh.  :Z  cHT  a  stamine 
Beh.  2  II  255  thebis  P  ||  258  et  fluvio  BSd  |  neutris  P  neutri 
est  G  jl  262  decendere  P  ||  263  spernuntur  fulmina  P  ||  264  Arma 
P  I  illi  cunctantur  P  ||  266  argypus  P  argyphus  BG^  argiphus 
ScH  Beh.  1  argifus  G  agriphus  T  agiphus  Bth.  2  Agrius  edd. 
Argipus  scripsi  ||  267  armos  Schraderiis  \\  268  conamine  victo 
Barthius  ||  270  tagen  P  Barthius  sagen  BG^^SM  ||  272  versus  in 
G^  inter  v.  274  et  275  legitur  \\  275  piguit  P  puduit  ceteri  \\ 
276  capetum  PR  caplethum  b  calethum  vcl  caletum  vd  chale- 

tum  BG-^SM  II  277  nudato  P  notato  B  Behh.  d  (t  ^^dato)  nptato 
G^^  (ah  m.  suprasr.  montano)  (n)atatu  S  pr.  7«.,  {al.  corr.  vadato, 
ead.  suprascr.  t  undanti)  motato  c  violato  p  nodato  schol.  edd.  | 
vortex  Pp 


246  P.  PAPmil  STATH 

larn  vultu,  iam  crine  latet,  iam  dextera  nusquam, 
Ultimus  abreptas  ensis  descendit  in  undas. 
Mille  modis  leti  miseros  mors  una  fatigat.  280 

Induit  a  tergo  Mycalesia  cuspis  Agyrten; 
Respexit,  nusquam  auctor  erat,  sed  concita  tractu 
Gurgitis  effugiens  invenerat  hasta  cruorem. 

Figitur  et  validos  sonipes  Aetolus  in  armos, 
Exsiluitque  alte  vi  mortis  et  aera  pendens  285 

Verberat;  haut  tamen  est  turbatus  flumine  ductor, 
Sed  miseratur  equum,  magnoque  ex  vulnere  telum 
Exuit  ipse  gemens  et  sponte  remisit  babenas. 
Inde  pedes  repetit  pugnas  gressuque  manuque 
Certior,  et  segnem  Nomium  fortemque  Mimanta     290 
Thebaeumque  Lichan  Anthedoniumque  Lycetum 
Continuat  ferro  geminisque  e  fratribus  unum 
The«piaden;  eadem  poscenti  fata  Panemo: 
^Yive  superstes'  ait,  Miraeque  ad  moenia  Thebes 
Solus  abi,  miseros  non  decepture  parentes.  295 

Di  bene,  quod  pugnas  rapidum  deiecit  in  amnem 
Sanguinea  Bellona  manu:  trahit  unda  timentes 
Gurgite  gentili,  nuda  nec  flebilis  umbra 
Stridebit  vestros  Tydeus  inhumatus  ad  ignes; 
Ibitis  aequoreis  crudelia  pabula  monstris,  300 

Illum  terra  vehit  suaque  in  primordia  solvet.' 
Sic  premit  adversos  et  acerbat  vulnera  dictis; 
Ac  nunc  ense  furit,  nunc  tela  natantia  captans 
Ingerit:  innuptae  comitem  Therona  Dianae, 

294  scL.  'Vive  —  abi'  Priscian.  V  55  p.  176,  19  H.  — 
299.  'Stridebit  —  ignes'  Priscian.  X  29  p.  521,  15  H. 

279  abreptas  P  ai-reptas  Beh.  abruptas  BG^SM  |  ensi  P  j 
ad  umbras  P  ||  286  fulmine  P  ||  287  e  vulnere  BM  |  telumque  e 
vulnere  magnum  Barthius  ||  290  minata  P  pr.  wi.,  (al.  corr.  ny- 
manta)  mimanta  B  minanta  G^ScGT  Behh.  \\  291  Thisbaeumque 
Gronovius  e  cod.  \  lycheum  P  liceum  c  ||  293  versum  om.  T  ||  296 
delegit  PG  |1  301  solvet  PG;r  solvit  BG^SM  ||  303  At  PGHT 
Leid.  I  captans  PG  raptans  ceteri  ||  304  herona  P  pherona  S 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  247 

Ruricolamque  Gyan  cum  fluctivago  Ergino,  305 

Intonsumque  Hersen  contemptoremque  profundi 
Crethea,  nimbosam  qui  saepe  Capliereos  arcem 
Euboicasque  hiemes  parva  transfugerat  alno. 
Quid  non  fata  queant?  traiectus  pectora  ferro 
Volvitur  in  fluctus,  heu  cuius  naufragus  undae!      310 
Te  quoque  sublimi  tranantem  flumina  curru, 
Dum  socios,  Pharsale,  petis,  resupinat  ademptis 
Dorica  cuspis  equis*,  illos  violentia  saevi 
Gurgitis  infelixque  iugi  concordia  mergit. 

Nunc  age,  quis  tumidis  magnum  inclinarit  in  undis 
Hippomedonta  labqr,  cur  ipse  excitus  in  arma       316 
Ismenos,  doctae  nosse  indulgete  sorores: 
Vestrum  opus  ire  retro  et  senium  depellere  famae. 
Gaudebat  Fauno  nymphaque  Ismenide  natus 
Maternis  bellare  tener  Crenaeus  in  undis,  320 

Crenaeus,  cui  prima  dies  in  gurgite  fido 
Et  natale  vadum  et  virides  cunabula  ripae. 
Ergo  ratus  nihil  Elysias  ibi  posse  Sorores, 
Laetus  adulantem  nunc  hoc  nunc  margine  ab  illo 
Transit  avum,  levat  unda  gradus,  seu  defluus  ille,  325 
Sive  obliquus  eat;  nec  cum  subit  obvius,  ullas 
Stagna  dedere  moras  pariterque  revertitur  amnis. 
Non  Anthedonii  tegit  hospitis  inguina  pontus 
Blandior,  aestivo  nec  se  magis  aequore  Triton 
Exerit,  aut  carae  festinus  ad  oscula  matris  330 

Cum  remeat  tardumque  ferit  delphina  Palaemon. 
Arma  decent  umeros,  clipeusque  insignis  et  auro 
Lucidus  Aoniae  caelatur  origine  gentis. 


305  ergino  B  m.  pr.  hergyno  P  engino  G^SB  m.  sec.  her- 
gino  Behh.  erigino  cQRTrTttp  Eriguno  Bentleius  \^  301  Cretea 
B  II  309  trasiectus  P  ||  311  tranantem  P  Beh.  transnantem  BM  || 
315  incluiavit  in  P  inclinarit  in  corr.  Baehrensius  inclinaverit 
Lips.  expugnaverit  BSM  expugnaverat  G*  ||  317  indulgere  PS 
pr.  m.  II  318  depellere  PBcHT  schol.  L  defendere  G^SM  ||  327 
amni  Barthius  ||  328  antethedonii,  {dl.  m.  suprascr.  s.  glauci)  P 


248  P.  PAPINII  STATII 

Sidonis  hic  blandi  per  candida  terga  iuvenci, 
lam  secura  maris,  teneris  iam  cornua  palmis         335 
Non  tenet,  extremis  adludunt  aequora  plantis; 
Ire  putes  clipeo  fluctusque  secare  iuvencum. 
Adiuvat  unda  fidem  pelago  nec  discolor  amnis. 
Tunc  audax  pariter  telis  et  voce  proterva 
Hippomedonta  petit:  'Non  haec  fecunda  veneno     340 
Lerna,  nec  Herculeis  haustae  serpentibus  undae: 
Sacrum  amnem,  sacrum  (et  miser  experiere!)  deumque 
Altrices  inrumpis  aquas.'     Nihil  ille,  sed  ibat 
Comminus;  opposuit  cumulo  se  densior  amnis 
Tardavitque  manum,  vulnus  tamen  illa  retentum   345 
Pertulit  atque  animae  tota  in  penetralia  sedit. 
Horruit  unda  nefas,  silvae  flevistis  utraeque, 
Et  graviora  cavae  sonuerunt  murmura  ripae. 
Ultimus  ille  sonus  moribundo  emersit  ab  ore: 
'Mater!'  in  hanc  miseri  ceciderunt  flumina  vocem.  350 

At  genetrix  coetu  glaucarum  cincta  sorornm 
Protinus  icta  malo  vitrea  de  valle  solutis 
Exsiluit  furibunda  comis,  ac  verbere  crebro 
Oraque  pectoraque  et  viridem  scidit  horrida  vestem. 
Utque  erupit  aquis  iterumque  iterumque  trementi  355 
Ingeminat  ^Crenaee'  sono:  nusquam  ille,  sed  index 
Desuper,  a  miserae  nimium  noscenda  parenti, 
Parma  natat;  iacet  ipse  procul,  qua  mixta  supremum 
Ismenon  primi  mutant  confinia  ponti. 
Fluctivagam  sic  saepe  domum  madidosque  penates  360 
Alcyone  deserta  gemit,  cum  pignora  saevus 
Auster  et  algentes  rapuit  Thetis  invida  nidos. 
Mergitur  orba  iterum,  penitusque  occulta  sub  undis 
Limite  non  uno,  liquidum  qua  subter  eunti 

354.  'Oraque  —  vestem'   Priscian.  X  24  p.  516,  20  H. 


334  Sidoniis  P  ||  338  non  discolor  G  schol.  iam  d.  Barthius  \\ 

tre  al»  in. 
347  iV///que     P  |1  357  ab  P  m.  sec.  ||  361  Alcione  c  Altione  GT 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  249 

Lucet  iter,  iniseri  nequiquam  funera  nati  365 

Vestigat,  plangitque  tamen;  saepe  horridus  amnis 
Obstat,  et  obducto  caligant  sanguine  visus. 
Illa  tamen  praeceps  in  tela  offendit  et  enses 
Scrutaturqne  manu  galeas  et  prona  reclinat 
Corpora;  nec  ponto  submota  intrabat  amaram        370 
Dorida,  possessum  donec  iam  fluctibus  altis 
Nereidum  miserata  cohors  ad  pectora  matris 
Impulit.     IUa  manu  ceu  vivum  amplexa  reportat 
Insternitque  toris  riparum  atque  umida  siccat 
MoUibus  ora  comis,  atque  haec  ululatibus  addit:    375 
^Hoc  tibi  semidei  munus  tribuere  parentes 
Nec  mortalis  avus?  sic  nostro  in  gurgite  regnas? 
Mitior  haec  misero  discors  alienaque  tellus, 
Mitior  unda  maris,  quae  iuxta  flumina  corpus 
Rettulit  et  miseram  visa  expectasse  parentem.        380 
Hine  mei  vultus?  haec  torvi  lumina  patris? 
Hi  crines  undantis  avi?  tu  nobile  quondam 
Undarum  nemorumque  decus,  quo  sospite  maior 
Diva  et  nympharum  longe  regina  ferebar. 
Heu  ubinam  ille  frequens  modo  circa  limina  matris  385 
Ambitus  orantesque  tibi  servire  Napaeae? 
Cur  nunc  te,  melius  saevo  mansure  profundo, 
Amplexu  misero  tumulis,  Crenaee,  reporto, 
Non  mihi?  nec  tantae  pudet  heu!  miseretque  ruinae, 
Dure  parens?  quae  te  alta  et  ineluctabilis  imo       890 
Condidit  amne  palus,  quo  ncc  tam  cruda  nepotis 
Funera,  nec  nostri  valeant  perrumpere  planctus? 

Inter  v.  365  et  366  in  B  versus  erasus  esse  videtur  \\  369 
reclinataZ.w. 

rec////nat  P  ||  370  nimc  ponto  Marldandiis  \  mtraverat  arma 
P  II  375  ululantibuB  P  ||  377  si  P  ||  378  Deest  versus  in  BO^S 
pr.  m.  {inter  lineas  m.  rec.  adscriptus)  Beh.  1.  2  cg  |  haec  P 
heu  M  I  miserae  Barthius  |  dissors  Heinsius  ||  385  Heu  PG^^S 
Ileus  BM  Similem  hiatum  admisit  Statius  V  350.  478.  613 
VIII  174  SiJv.  III  5,  44  \  fratris  P  ||  387  mansura  codd.  edd., 
corr.  Baehrensius  II  391  nec  tam  P  nec  iam  G  iam  nec  BG^M 


k 


250  P.  PAPmn  STATH 

Ecce  furit  iactatque  tuo  se  in  gurgite  maior 
Hippomedon,  illum  ripaeque  undaeque  tremescunt, 
Illius  impulsu  nostrum  bibit  unda  cruorem:  395 

Tu  piger  et  trucibus  facilis  servire  Pelasgis. 
Ad  cineres  saltem  supremaque  iusta  tuorum, 
Saeve,  veni,  non  bic  solum  accensure  nepotem.' 
His  miscet  planctus  multumque  indigna  cruentat 
Pectora,  caeruleae  referunt  lamenta  sorores:  400 

Qualiter  Isthmiaco  nondum  Nereida  portu 
Leucothean  planxisse  ferunt,  dum  pectore  anlielo 
Frigidus  in  matrem  saevum  mare  respuit  infans. 

At  pater  arcano  residens  Ismenos  in  antro, 
Unde  aurae  nubesque  bibunt  atque  imbrifer  arcus    405 
Pascitur  et  Tyrios  melior  venit  annus  in  agros, 
Ut  lamenta  procul  (quamquam  strepit  ipse)  novosque 
Accepit  natae  gemitus,  levat  aspera  musco 
Colla  gravemque  gelu  crinem,  ceciditque  soluta 
Pinus  adulta  manu  dimissaque  volvitur  urna.  4io 

Illum  per  ripas  annoso  scrupea  limo 
Ora  exertantem  silvae  fluviique  minores 
Mirantur:  tantus  tumido  de  gurgite  surgit, 
Spumosum  attollens  apicem  lapsuque  sonoro 
Pectora  caeruleae  rivis  manantia  barbae.  415 

Obvia  cognatos  gemitus  casumque  nepotis 
Nympharum  docet  una  patrem  monstratque  cruentum 
Auctorem  dextramque  premit:  stetit  arduus  alto 
Amne,  manuque  genas  et  nexa  virentibus  ulvis 
Cornua  concutiens  sic  turbidus  ore  profundo  420 

Incipit:  ^Huncne  mihi,  superum  regnator,  honorem, 
Quod  totiens  hospesque  tuis  et  conscius  actis 
(Nec  memorare  timor)  falsa  nunc  improba  fronte 
Cornua,  nunc  vetitam  currus  deiungere  Phoeben, 

398  his  Bolum  Heinsius  \\  399  cruentant  P  [|  401  nereia 
PG  II  407  strepit  P  obstrepit  ceteri  ||  409  occiditque  P  ||  411  an- 
nosa  P  II  vv.  413  et  414  in  P  inter  se  transpositi  leguntur  ||  413 
tantum  P  ||  420  versm  deest  in  T  ||  424  deiungere  P  {ead.  m. 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  251 

Dotalesque  rogos  deceptaque  fulmina  vidi  425 

Praecipuosque  alui  natorum?  an  viiis  et  illis 
Gratia?  ad  hunc  certe  repsit  Tirynthius  amnem, 
Hac  tibi  flagrantem  Bromium  restinximus  unda. 
Aspice,  quas  fluvio  caedes,  quae  funera  portem, 
Continuus  telis  alioque  adopertus  acervo.  430 

Omne  vadum  belli  series  tenet,  omnis  anhelat 
Unda  nefas,  subterque  animae  supraque  recentes 
Errant  et  geminas  iungunt  caligine  ripas. 
Ille  ego  clamatus  sacris  ululatibus  amnis, 
Qui  molles  thyrsos  Baccheaque  cornua  puro  435 

Fonte  lavare  feror,  stipatus  caedibus  artas 
In  freta  quaero  vias;  non  Strymonos  impia  tanto 
Stagna  cruore  natant,  non  spumifer  altius  Hebrus 
Gradivo  bellante  rubet.     Nec  te  admonet  altrix 
Unda  tuasque  manus,  iam  pridem  oblite  parentum  440 
Liber?  an  Eous  melius  pacatur  Hydaspes? 
At  tu,  qui  tumidus  spoliis  et  sanguine  gaudes 
Insontis  pueri,  non  hoc  ex  amne  potentem 
Inachon  aut  saevas  victor  revehere  Mycenas, 
Ni  mortalis  ego  et  tibi  ductus  ab  aethere  sanguis.'  445 

Sic  ait  infrendens  et  sponte  furentibus  undis 
Signa  dedit:  mittit  gelidus  montana  Cithaeron 
Auxilia  antiquasque  nives  et  pabula  brumae 
Ire  iubet;  frater  tacitas  Asopos  eunti 
Conciliat  vires  et  hiulcis  flumina  venis  450 

Suggerit.     Ipse  cavae  scrutatur  viscera  terrae 
Stagnaque  torpentesque  lacus  pigrasque  paludes 
Excutit,  atque  avidos  tollens  ad  sidera  vultus 
Umentes  nebulas  exhaurit  et  aera  siccat. 
lamqu»  super  ripas  utroque  extantior  ibat  455 

Aggere,  iam  medium  modo  qui  superaverat  amnem 

suprascr.  tcule)  disiungere  ceteri  \\  430  alioque  P  altoque  ceteri  \\ 
432  superque  P  pr.  m.  U  435  thirsos  bracchiaque  P  (|  436  libare 
P  pr.  m.  II  449  Iret  P  |  asopus  PGHT  cf.  VII  3l5  \\  451  ipsa  P|j 
versus  494—903  desunt  in  Q-  11  455  exstantior  P 


252  p.  PAPmn  STATii 

Hippomedon,  intactus  aquis  umerosque  manusque, 
Miratur  crevisse  vadum  seseque  minorem. 
Hinc  atque  hinc  tumidi  fluctus  animosaque  surgit 
Tempestas  instar  pelagi,  cum  Pliadas  haurit  460 

Aut  nigrum  trepidis  impingit  Oriona  nautis. 
Non  secus  aequoreo  iactat  Teumesius  amnis 
Hippomedonta  salo,  semperque  umbone  sinistro 
Tollitur  et  clipeum  nigrante  supervenit  aestu 
Spumeus  adsultans,  fractaque  refunditur  unda         465 
Et  cumulo  maiore  redit;  nec  mole  liquenti 
Contentus  carpit  putres  servantia  ripas 
Arbusta  annosasque  trabes  eiectaque  fundo 
Saxa  rotat.     Stat  pugna  impar  amnisque  virique, 
Indignante  deo;  nec  enim  dat  terga  nec  ullis  470 

Frangitur  ille  minis,  venientesque  obvius  undas 
Intrat  et  obiecta  dispellit  flumina  parma. 
Stant  terra  fugiente  gradus,  et  poplite  tenso 
Lubrica  saxa  tenet,  genibusque  obnixus  et  haerens 
Subruta  fallaci  servat  vestigia  limo,  475 

Sic  etiam  increpitans:   ^Unde  haec,  Ismene,  repente 
Ira  tibi?  quove  has  traxisti  gurgite  vires, 
Imbelli  famulate  deo  solumque  cruorem 
Femineis  experte  choris,  cum  Bacchica  mugit 
Buxus  et  insanae  maculant  trieterida  matres?'       480 
Dixerat;  atque  illi  sese  deus  obtulit  ultro 
Turbidus  imbre  genas  et  nube  natantis  harenae, 
Nec  saevit  dictis,  trunca  sed  pectora  quercu 
Ter  quater  oppositi,  quantum  ira  deusque  valebat, 
Impulit  adsurgens:  tandem  vestigia  flexit  .  485 

460  pliadas  BcT  BeU.  2  plyadas  H  pleiadas  PG  pliades 
Beh.  1  cf.  IV  120  \\  462  ignis  P  ||  467  carpitque  ^^arthiKS  11 
468  Ambusta  P  pr.  m.  \  euectaque  Bachrensius  ||  470  nec  illis  P  || 
473  Stat  P  II  474  tenet  PG  ecld.  Vitt.  tenent  BS  CoJh.  T  natant 
p  Beh.  g  H  Leid.  Gronov.  ||  478  famulante  p  Behh.  edd.  \  deo, 
suprascr.  s.  baco  P  ||  480  trieterida  PBg  edd.  vett.  cf.  Ach. 
I  595  trieterica  SM  triaterica  cG  Beh.  triatericha  T  ||  484  va- 
lebat  P  valebant  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  253 

Excussumque  manu  tegimen,  conversaque  lente 
Terga  refert.     Instant  undae  sequiturque  labantem 
Amnis  ovans;  nec  non  saxis  et  grandine  ferri 
Desuper  infestant  Tyrii  geminoque  repellunt 
Aggere.     Quid  faciat  bellis  obsessus  et  undis?        490 
Nec  fuga  iam  misero,  nec  magnae  copia  mortis. 

Stabat  gramineae  producta  crepidine  ripae 
Undarum  ac  terrae  dubio,  sed  amicior  undis, 
Fraxinus  ingentique  vadum  possederat  umbra. 
Huius  opem  (nam  qua  terras  invaderet?)  unca       495 
Arripuit  dextra:  nec  pertulit  illa  trabentem; 
Sed  maiore  super,  quam  stabat,  pondere  victa 
Solvitur,  et  qua  stagna  subit  radice  quibusque 
Arentem  mordebat  bumum,  dimissa  superne 
Iniecit  trepido  sese  ripamque,  nec  ultra  500 

Passa  virum  subitae  vallavit  ponte  ruinae. 
Huc  undae  coeunt,  et  ineluctabile  caeno 
Verticibusque  cavis  sidit  crescitque  barathrum. 
lamque  umeros,  iam  colla  ducis  sinuosa  vorago 
Circuit:  hic  demum  victus  suprema  fateri  505 

Exclamat:  'Fluvione  (pudet!),  Mars  inclite,  mergis 
Hanc  animam?  segnesque  lacus  et  stagna  subibo 
Ceu  pecoris  custos,  subiti  torrentis  iniquis 
Interceptus  aquis?  adeone  occumbere  ferro 
Non  merui?'  Tandem  precibus  commota  Tonantem  510 
luno  subit:  ^Quonam  miseros,  sator  inclite  divum, 
Inachidas,  quonam  usque  premes?  iam  Pallas  et  odit 
Tydea,  iam  rapto  tacuerunt  augure  Delphi: 
En  meus  Hippomedon,  cui  gentis  origo  Mycenae 


492  sqq.  Cf.  Hom.  II.  XXI  241  sqq.  ||  497  supra  M  ||  499 
dimissa  P  demissa  ceteri  ||  500  Iniecitque  vado  sese  Koestlinus  {| 
501  Passurum  codd.  edd.  Passa  virum  corr.  Barthim  Prensu- 
rum  Gronovius  e  cod.  Palat.  \  monte  Baehrensius  \\  502  caeno  P 
caenum  vel  coenum  ceteri  \\  503  recavis  Barthius  |  sidit  P  sedit 
ceteri  \\  505  Circumit  PBS  Beh.  ||  506  mergis  P  merges  ceteri  \\ 
510  motura  Barthius 


254  P.  PAPINII  STATII 

Argolicique  lares  numenque  ante  omnia  luno  515 

(Sic  ego  fida  meis?),  pelagi  crudelibus  ibit 
Praeda  feris?  certe  tumulos  supremaque  victis 
lusta  dabas;  ubi  Cecropiae  post  proelia  flammae? 
Tbeseos  ignis  ubi  est?'    Non  spernit  coniugis  aequas 
Ille  preces,  leviterque  oculos  ad  moenia  Cadmi       520 
Rettulit,  et  viso  sederunt  flumina  nutu. 
Illius  exangues  umeri  et  perfossa  patescunt 
Pectora:  ceu  ventis  alte  cum  elata  resedit 
Tempestas,  surgunt  scopuli  quaesitaque  nautis 
Terra,  et  ab  infestis  descendunt  aequora  saxis.       525 
Quid  ripas  tenuisse  iuvat?  premit  undique  nimbo 
Telorum  Phoenissa  cohors,  nec  tegmina  membris 
Ulla,  omnisque  patet  leto;  tunc  vulnera  manant, 
Quique  sub  amne  diu  stupuit  cruor,  aere  nudo 
Solvitur  et  tenues  venarum  laxat  hiatus,  530 

Incertique  labant  undarum  et  frigore  gressus. 
Procumbit,  Getico  qualis  procumbit  in  Haemo 
Seu  Boreae  furiis  putri  seu  robore  quercus 
Caelo  mixta  comas,  ingentemque  aera  laxat: 
Illam  nutantem  nemus  et  mons  ipse  tremescit,       535 
Qua  tellure  cadat,  quas  obruat  ordine  silvas. 
Non  tamen  aut  ensem  galeamve  audacia  cuiquam 
Tangere;  vix  credunt  oculis  ingentiaque  horrent 
Funera,  et  adstrictis  accedunt  comminus  armis. 

TandemHypseus  adiit  capulumque  inmorte  tenenti  640 
Extrahit  et  torvos  laxavit  casside  vultus; 
Itque  per  Aonios  alte  mucrone  corusco 
Suspensam  ostentans  galeam  et  clamore  superbit: 
'Hic  ferus  Hippomedon,  hic  formidabilis  ultor 
Tydeos  infandi  debellatorque  cruenti  545 

518  Busta  codd.  edd.  lusta  corr.  Heinsius  \  cecopriae  P 
caecropiae  B  |1  523  cum  elata  PH  cum  flata  Bc  conflata  GT 
edd.  vett.  ||  525  insessis  Heinsius  ||  631  et  frigore  P  frigore 
ceteri  ||  632  haemon  P  ||  540  hypseus  adiit  P  adiit  hypseus  SM 
adil  hipseus  B  |  caelumque  P  ||  544  sic  formidabilis  P 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  255 

Gurgitis!'     Agnovit  longe  pressitque  dolorem 
Magnanimus  Capaneus,  telumque  immane  lacertum 
Hortatur  librans:  ^Ades  o  mihi,  dextera,  tantum 
Tu  praesens  bellis  et  inevitabile  numen, 
Te  voco,  te  solam  superum  contemptor  adoro.'       55a 
Sic  ait,  et  voti  sese  facit  ipse  potentem. 
It  tremibunda  abies  clipeum  per  et  aerea  texta 
Loricae  tandemque  animam  sub  pectore  magno 
Deprendit:  ruit  haut  alio  quam  celsa  fragore 
Turris,  ubi  innumeros  penitus  quassata  per  ictus  555 
Labitur  effractamque  aperit  victoribus  urbem. 
Cui  super  adsistens  ^non  infitiamur  honorem 
Mortis'  ait,  ^refer  huc  oculos,  ego  vulneris  auctor; 
Laetus  abi  multumque  aliis  iactantior  umbris!' 
Tunc  ensem  galeamque  rapit  clipeumque  revellit    560 
Hypseos;  exanimumque  tenens  super  Hippomedonta 
'Accipe'  ait,  ^simul  hostiles,  dux  magne,  tuasque 
Exuvias,  veniet  cineri  decus  et  suus  ordo 
Manibus;  interea  iustos  dum  reddimus  ignes, 
Hoc  ultor  Capaneus  operit  tua  membra  sepulcro.'  565 
Sic  anceps  dura  belli  vice  mutua  Grais 
Sidoniisque  simul  nectebat  vulnera  Mavors: 
Hic  ferus  Hippomedon,  illic  non  segnior  Hypseus 
Fletur,  et  alterni  praebent  solacia  luctus. 

Tristibus  interea  somnum  turbata  figuris  570 

Torva  sagittiferi  mater  Tegeatis  ephebi, 
Crine  dato  passim  plantisque  ex  more  solutis, 
Ante  diem  gelidas  ibat  Ladonis  ad  undas 
Purgatura  malum  fluvio  vivente  soporem. 


547  lacertoBSM  lacertura  scripsi  recepto  V  pr.  ?n,,  {dl.  corr, 
receptum)  ||  549  lumen,  al.  m.  suprascr.  t  numen  P  ||  551  ipsa  Pji 
552  terga  codd.  edd.  texta  corr.  Gronovius  e  marg.  cod. 
Arundeliani  coll.  V  354  \\  560  repellit  P  ||  561  Ipsius  PBSM 
Impius  H  Hypseos  corr.  MarMandus  \  exanimemque  M  exani- 
mum  quatiens  Barthius  \\  567  nectebat  funera  Marklandus  ||  671 
ephebi,  al.  m.  suprascr.  s.  partonopei  P 


256  P.  PAPINII  STATII 

Namque  per  attonitas  curarum  pondere  noctes        575 
Saepe  et  delapsas  adytis,  quas  ipsa  dicarat, 
Exuvias,  seque  ignotis  errare  sepulcris 
Extorrem  nemorum  Dryadumque  a  plebe  fugatam, 
Saepe  novos  nati  bello  rediisse  triumplios, 
Armaque  et  alipedem  notum  comitesque  videbat,   580 
Numquam   ipsum,  Inunc  ex  umeris  fluxisse  pliaretras, 
Effigiesque  suas  simulacraque  nota  cremari. 
Praecipuos  sed  enim  illa  metus  portendere  visa  est 
Nox  miserae  totoque  erexit  pectore  matrem. 
Nota  per  Arcadias  felici  robore  silvas  585 

Quercus  erat,  Triviae  quam  desacraverat  ipsa 
Electam  turba  nemorum  numenque  colendo 
Fecerat:  hic  arcus  et  fessa  reponere  tela, 
Armaque  curva  suum  et  vacuorum  terga  leonum 
Figere  et  ingentes  aequantia  cornua  silvas.  590 

Yix  ramis  locus,  agrestes  adeo  omnia  cingunt 
Exuviae,  et  viridem  ferri  nitor  impedit  umbram. 
Hanc,  ut  forte  iugis  longo  defessa  redibat 
Venatu,  modo  rapta  ferox  Erymanthidos  ursae 
Ora  ferens,  multo  proscissam  vulnere  cernit  595 

Deposuisse  comam  et  rorantes  sanguine  ramos 
Expirare  solo;  quaerenti  nympha  cruentas 
Maenadas  atque  hostem  dixit  saevisse  Lyaeum. 
Dum  gemit  et  planctu  circumdat  pectus  inani, 
Abrupere  oculi  noctem  maestoque  cubili  600 

Exsilit  et  falsos  quaerit  per  lumina  fletus. 

Ergo  ut  in  amne  nefas  merso  ter  crine  piavit 
Verbaque  sollicitas  matrum  solantia  curas 
Addidit,  armigerae  ruit  ad  delubra  Dianae 

578  nemorum  PH.t  nemoris  BSM  H  581  Numquam  P  Nus- 

quam  cetcri  ||  583  visa  est  PGH  cdd.  vett.  visa*     B  visa  SM 
589  torva  leonum  P  [|  591  Vix  radiis  Barthius  ||  597  Expirare 
P    Expirasse  BSM  ||  598    saeuissime  P  ||  602   inmane  P  iane 
GT  edd.  vett.  inane  Barthiiis  \\  604  armigerae  P  marg.  armatae 
BSM 


l 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  257 

Rore  sub  Eoo,  notasque  ex  ordine  silvas  605 

Et  quercum  gavisa  videt.     Tunc  limina  divae 
Adstitit  et  tali  nequiquam  voce  precatur: 
*Virgo  potens  nemorum,  cuius  non  mollia  signa 
Militiamque  trucem  sexum  indignata  frequento 
More  nihil  Graio,  nec  te  gens  aspera  ritu  610 

Colchis  Amazoniaeve  magis  coluere  catervae: 
Si  mihi  non  umquam  thiasi  ludusve  protervae 
Noctis  et,  inviso  quamvis  temerata  cubili, 
Non  tamen  aut  teretes  thyrsos  aut  mollia  gessi 
Pensa,  sed  in  tetricis  et  post  conubia  lustris,         615 
Sic  quoque  venatrix  animoque  innupta  remansi 
(Nec  mihi  secretis  culpam  occultare  sub  antris 
Cura,  sed  ostendi  prolem  posuique  trementem 
Ante  tuos  confessa  pedes;  nec  degener  ille 
Sanguinis  inque  meos  reptavit  protinus  arcus):       620 
[Tela  puer  lacrimis  et  prima  voce  poposcit] 
Hunc  mihi  (quid  trepidae  noctes  somnusque  minantur?) 
Hunc,  precor,  audaci  qui  nunc  ad  proelia  voto 
Heu  nimium  sibi  fisus  abit,  da  visere  belli 
Victorem,  vel,  si  ampla  peto^  da  visere  tantum!    625 
Hic  sudet  tuaque  arma  ferat:  preme  dira  malorum 
Signa-,  quid  in  nostris,  nemoralis  Delia,  silvis 
Maenades  hostiles  Thebanaque  numina  regnant? 
Ei  mihi!  cur  penitus  (simque  augur  cassa  futuri!), 
Cur  penitus  magnoque  interpretor  omine  quercum?  630 
Quod  si  vera  sopor  miserae  praesagia  mittit, 
Per  te  maternos,  mitis  Dictynna,  labores 

606  limina  P  cf.  III  299  limine  cetcri  ||  612  versus  deest 
in  P  II  616  animoque  P  cdd.  vetf.  animumque  BM  innupta  ani- 
mumque  S  animosque  Baehrensius  ||  617  crimen  B  Bth.  1  crinem 
c  Beh.  2  {in  murg.  adscr.  culpam)  ||  618  prolem  P  N.  Faber 
natum  B8M  ||  621  versum,  qui  dcest  in  uno  P,  uncis  incJusi  et 
interpunctionem  cum  Sandstroemio  correxi  ||  624  tibi  codd.  edd., 
corr.  Baehrensius  ||  625  Post  hunc  v.  in  Beh.  1  sequuntur  haec: 
Si  non  victorem,  da  tantum  cernere  victum  ||  626  dira  P  diva 
BSM  dura  Colb.  \\  628  Menalis  P  jj  632  maternos,  al.  m.  supi-ascr 

Statii  Thebais.  17 


258  P.  PAPINII  STATII 

Fraternumque  decus,  cunctis  hunc  fige  sagittis 
Infelicem  uterum;  miserae  sine  funera  matris 
Audiat  ille  prior!'     Dixit,  fletuque  soluto  635 

Aspicit  et  niveae  saxum  maduisse  Dianae. 

IUam  diva  ferox  etiamnum  in  limine  sacro 
Expositam  et  gelidas  verrentem  crinibus  aras 
Linquit,  et  in  mediis  frondentem  Maenalon  astris 
Exsuperat  saltu  gressumque  ad  moenia  Cadmi        640 
Destinat,  interior  caeli  qua  semita  ducit 
Dis  tantum  et  cunctas  iuxta  videt  ardua  terras. 
lamque  fere  medium  Parnasi  frondea  praeter 
Colla  tenebat  iter,  cum  fratrem  in  nube  corusca 
Aspicit  baut  solito  visu:  remeabat  ab  armis  645 

Maestus  Echioniis,  demersi  funera  lugens 
Auguris.     Inrubuit  caeli  plaga  sidere  mixto; 
[Occursuque  sacro  pariter  iubar  arsit  utrimque, 
Et  coiere  arcus  et  respondere  pharetrae.] 
Ille  prior:  'Scio,  Labdacias,  germana,  cohortes      650 
Et  nimium  fortes  ausum  petis  Arcada  pugnas. 
Fida  rogat  genetrix:  utinam  indulgere  precanti 
Fata  darent!  en  ipse  mei  (pudet!)  inritus  arma 
Cultoris  frondesque  sacras  ad  inania  vidi 
Tartara  et  in  memet  versos  descendere  vultus;       655 
Nec  tenui  currus  terraeque  abrupta  coegi, 
Saevus  ego  inmeritusque  coli.     Lugentia  cernis 
Antra,  soror,  mutasque  domos:  haec  sola  rependo 
Dona  pio  comiti;  nec  tu  peritura  movere 
Auxilia  et  maestos  in  vanum  perge  labores.  660 

Finis  adest  iuveni,  non  hoc  mutabile  fatum, 

s.  latone  P  |  ditis,  al.  m.  suprascr.  i.  inferum  P  ||  633  Frater- 
numque,  al.  m.  suprascr.  apollinis  P  |  cunctis  P  cuctis  Lips. 
iustis  BSM  II  640  gressu  saltumque  codd.  edd.,  corr.  JBaehrensiu>s\\ 
641  ducit  P  lucet  ceteri  \\  645  solito  PT  solitum  BSM  dubium  c|| 
versus  648  et  649^  qui  desunt  in  PR,  uncis  inclusi,  nec  tamen  Statii 
ingenio  indignos  puto  ||  650  labdacias  PpHT  schol.  labdacidas 
BSM  II  651  arcada,  al.  m.  suprascr.  s.  par  P  ||  652  genitrix,  al.  m. 
suprascr.  s.  athlantaP  |j  654  et  inaniaBcGT  J?eM.  ||  655  inom.  P 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  259 

Nec  te  de  dubiis  fraterna  oracula  fallunt.' 
^Sed  decus  extremum  certe'  confusa  vicissim 
Virgo  refert,  'veraeque  licet  solacia  morti 
Quaerere,  nec  fugiet  poenas,  quicumque  nefandam  665 
Insontis  pueri  scelerarit  sanguine  dextram 
Impius,  et  nostris  fas  sit  saevire  sagittis.' 
Sic  effata  movet  gressus  libandaque  fratri 
Parcius  ora  tulit,  Thebasque  infesta  petivit. 

At  pugna  ereptis  maior  crudescit  utrimque  670 

Regibus,  alternosque  ciet  vindicta  furores. 
Hypseos  liinc  turmae  desolatumque  magistro 
Agmen,  at  hinc  gravius  fremit  Hippomedontis  adempti 
Orba  cohors;  praebent  obnixi  corpora  ferro, 
Idem  ardor  rabidis  externum  haurire  cruorem         675 
Ac  fudisse  suum,  nec  se  vestigia  mutant. 
Stat  cuneo  defixa  acies,  hostique  cruento 
Dant  animas  et  terga  negant:  cum  lapsa  per  auras 
Vertice  Dircaei  velox  Latonia  montis 
Adstitit;  agnoscunt  colles  notamque  tremescit         680 
Silva  deam,  saevis  ubi  quondam  exerta  sagittis 
Fecundam  lasso  Nioben  consumpserat  arcu. 

Illum  acies  inter  coepta  iam  caede  superbum 
Nescius  armorum  et  primas  tunc  passus  habenas 
Venator  raptabat  equus,  quem  discolor  ambit         685 
Tigris  et  auratis  adverberat  unguibus  armos. 
Colla  sedent  nodis  et  castigata  iubarum 
Libertas,  nemorisque  notae  sub  pectore  primo 

667.  'et  —  sagittis'  schol.  Theb.  IX  876  p.  336  L. 


662  de  dubiis  P  uunc  dubiis  ceteri  \\  663  Sed  FB  At  B8H|| 
certe  P  misero  ceteri  \  Interpunctionem  correxi  \\  664  veraeque  P 
duraeque  B 8M  diraeque  Beh.  \\  669  ira  tulit P ,[  672  Hypseus P  ||  674 
corpora  P  Beh.  pectora  B8M  ||  676  sua  nec  vestigia  T  Schraderus  || 
677  hostemque  P  |1  678  animos  P  ]  natant  P  pr.  m.  notant  P 
sec.  m.  II  682  laeso  P  ||  683  IUum,  al.  m.  suprascr.  s.  par.  P  | 
coeptas  P  coepta  scripsi  medias  BSM  inter  densas  acies  p  || 
688  notat  P  pr.  m.  note  al.  m.  corr. 

17* 


260  P.    PAPINII  STATII 

lactantur  niveo  lunata  monilia  dente. 
Ipse  bis  Oebalio  saturatam  murice  pallam  690 

Lucentesque  auro  tunicas  (hoc  neverat  unum 
Mater  opus)  tenui  collectus  in  ilia  vinclo, 
Cornipedis  laevo  clipeum  demiserat  armo, 
Ense  gravis  nimio:  tereti  iuvat  aurea  morsu 
Fibula,  pendentes  circum  latera  aspera  cinctus,      696 
Vaginaeque  sonum  tremulumque  audire  pharetrae 
Murmur  et  a  cono  missas  in  terga  catenas; 
Interdum  cristas  hilaris  iactare  comantes 
Et  pictum  gemmis  galeae  iubar.     Ast  ubi  pugna 
Cassis  anhela  calet,  resoluto  vertice  nudus  700 

Exoritur:  tunc  dulce  comae  radiisque  trementes 
Dulce  nitent  visus  et,  quas  dolet  ipse  morari, 
Nondum  mutata  roseae  lanugine  malae. 
Nec  formae  sibi  laude  placet  multumque  severis 
Asperat  ora  minis,  sed  frontis  servat  honorem       705 
Ira  decens.     Dat  sponte  locum  Thebana  iuventus, 
Natorum  memores,  intentaque  tela  retorquent, 
Sed  premit  et  saevas  miserantibus  ingerit  hastas. 
Illum  et  Sidoniae  Teumesi  e  vertice  nymphae 
Bellantem  atque  ipso  sudore  et  pulvere  gratum      710 
Laudant,  et  tacito  ducunt  suspiria  voto. 
Talia  cernenti  mitis  subit  alta  Dianae 
Corda  dolor,  fletuque  genas  violata  'quod'  inquit, 
'Nunc  tibi,  quod  leti  quaeram  dea  fida  propinqui 
Effugium?  haecne  ultro  properasti  in  proelia,  saeve  715 
Ac  miserande  puer?  cruda  heu  festinaque  virtus 
Suasit  et  hortatrix  animosi  gloria  leti? 
Scilicet  angustum  iamdudum  urgentibus  annis 


694  iubet  P  ligat  A.  Schoitius  et  Gronovius  e  codd.  ||  699 
pngnae  P  ||  701  trementes  Bp  Beh.  1  Colb.  frementes  P  meantes 
ScB  marg.  micantes  M  edd.  nitentes  Beh.  2  ||  703  mutatae 
rosea  codd.  edd.  mutata  roseae  scripsi  ||  709  teumesi  e  vertice 
P  iuga  per  teumesia  vel  theumesia  BSM  virgo  teumesiaPra^'.  2 
m.  pr.  II  710  graium  P  ||  715  in  P  Colh.  ad  BSM 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  261 

Maenalium  tibi,  parve,  nemus,  perque  antra  ferarum 
Vix  tutae  sine  matre  viae,  silvestria  cuius  720 

Nondum  tela  procax  arcumque  implere  valebas. 
Et  nunc  illa  meas  ingentem  plangit  ad  aras 
Invidiam  surdasque  fores  et  limina  lassat: 
Tu  dulces  lituos  ululataque  proelia  gaudes 
Felix  et  miserae  tantum  moriture  parenti.'  725 

Ne  tamen  extremo  frustra  morientis  honori 
Adfuerit,  venit  in  medios  caligine  furva 
Saepta  globos,  primumque  leves  furata  sagittas 
Audacis  tergo  pueri  caelestibus  implet 
Coryton  telis,  quorum  sine  sanguine  nullum  730 

Decidit;  ambrosio  tum  spargit  membra  liquore, 
Spargit  equum,  ne  quo  violetur  vulnere  corpus 
Ante  necem,  cantusque  sacros  et  conscia  miscet 
Murmura,  secretis  quae  Colchidas  ipsa  sub  antris 
Nocte  docet  monstratque  feras  quaerentibus  herbas.  735 

Tunc  vero  exerto  circumvolat  igneus  arcu 
Nec  se  mente  regit  patria,  matrisque  suique 
Immemor,  et  nimium  caelestibus  utitur  armis: 
Ut  leo,  cui  parvo  mater  Gaetula  cruentos 
Suggerit  ipsa  cibos,  cum  primum  crescere  sensit   740 
Colla  iubis  torvusque  novos  respexit  ad  ungues, 
Indignatur  ali,  tanderfique  effusus  apertos 
Liber  amat  campos  et  nescit  in  antra  reverti. 
Quos,  age,  Parrhasio  stemis,  puer  improbe,  cornu? 
Prima  Tanagraeum  turbavit  harundo  Coroebum      745 
Extremo  galeae  primoque  in  margine  parmae 
Angusta  transmissa  via,  stat  faucibus  unda 
Sanguinis,  et  sacri  facies  rubet  igne  veneni. 
Saevius  Eurytion,  cui  luminis  orbe  sinistro 

720  cum  matre  Barthius  \\  725  tandem  S  |  moriture  P  edd.  vett. 
periture  BSM  ||  727  furva  Dan.  Grotius  fulva  ceteri  codd.  edd.  cf. 
VIII  10\\1^\  Decidit  PBK  Colh.  cdd.  veU.  Effugit  B  marg.  SM  '| 
732  violeturP  temeretur  ceteri  \\  737  patria  P  patriae  ceteri  ^  741 
torvosque  P  ]  angues  P  H  745  turbabit  P  pr.  wj.  |I  749  erythion  P 


262  P.  PAPINII  STATE 

Callida  tergeminis  acies  se  condidit  uncis.  750 

Ille  trahens  oculo  plenam  labente  sagittam 
Ibat  in  auctorem:  sed  divum  fortia  quid  non 
Tela  queant?  alio  geminatum  lumine  vulnus 
Explevit  tenebras;   sequitur  tamen  improbus  hostem, 
Qua  meminit,  fusum  donec  prolapsus  in  Idan         755 
Deeidit:  hic  saevi  miser  inter  funera  belli 
Palpitat  et  mortem  sociosque  hostesque  precatur. 
Addit  Abantiadas,  insignem  crinibus  Argum 
Et  male  dilectum  miserae  Cydona  sorori.  759 

*         .*         * 
Huic  geminum  obliqua  traiecit  harundine  tempus,  761 
Exsiht  hac  ferrum,  velox  hac  pinna  remansit: 
Fluxit  utrimque  cruor.     Nulli  tela  aspera  mortis 
Dant  veniam,  non  forma  Lamum,  non  infula  Lygdum, 
Non  pubescentes  texerunt  Aeolon  anni:  765 

Figitur  ora  Lamus,  flet  saucius  inguina  Lygdus, 
Perfossam  telo  niveam  gemis,  Aeole,  frontem. 
Te  praeceps  Euboea  tulit,  te  candida  Thisbe 
Miserat,  hunc  virides  non  excipietis  *Amyclae. 
Numquam  cassa  manus,  nullum  sine  numine  fugit  770 

Illi  perfossum  telo  patefecerat  inguen,  :60 

754  sq.  'sequitur  —  meminit'  Serv.  ad  Aen.  III  657. 

ourition  B  euricion  c  euriton  G  euricliion  Beh.  2  ericion  d  i  limi- 
nis  P  pr.  m.  \\  750  Callida  PBp  schol.  Aspera  SM  |  uncis,  al.  m. 
suprascr.  t  uinclis  P  ||  751  plenam,  al.  m.  suprascr.  sanguinis 
P  II  753  alto  P  II  754  Explebifc  P  pr.  m.  \\  755  idam  codd.  edd. 
Idan  scripsi,  cf.  VII  68S  \\  757  socios  {om.  que)  P  ||  760  versum, 
qui  deest  in  PBSM,  e.vstat  in  HTdr  {rec.  m.  add.),  ^si  nothum 
dicamus,  certc  similis  argumenti  alius  excidisse  putandus  est^ 
Weberus.  Lacunae  signum  posui  versu  ipso  expuncto  \\  762  Exilit 
P  Extitit  ceteri  ||  766  Figitur  ilia  P  ||  768  Te,  ead.  m.  suprascr. 
s.  lame  P  |  eubona  P  j  te,  ead.  m.  suprascr.  s.  ligde  P  (|  769 
bunc,  suprascr.  s.  eolon  P  j  recipietis  Barthius  \  Amyclae]  nomen 
urbis  coiTuptum  esse  manifestum  videiur,  cum  de  Boeoto  sermo 
sit;  fortasse  ciiin  Koestlino  legendiim  est  Erythrae  coll.  VII 265 1| 
770  numine  P  vulnere  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  263 

Missile,  nec  requies  dextrae,  sonituinque  priori 
lungit  harundo   sequens.    Unum  quis  crederet  arcum 
Aut  unam  saevire  manum?  modo  derigit  ictus, 
Nluc  latere  alterno  dubius  conamina  mutat, 
Nunc  fugit  instantes  et  solo  respicit  arcu.  775 

Et  iam  mirantes  indignantesque  coibant 
Labdacidae,  primusque  lovis  de  sanguine  claro 
Ampbion  ignarus  adhuc,  quae  funera  campis 
Ille  daret:  'Quonam  usque  moram  lucrabere  fati, 
0  multum  meritos  puer  orbature  parentes?  780 

Quin  etiam  menti  tumor  atque  audacia  gliscit, 
Congressus  dum  nemo  tuos  pugnamque  minorem 
Dignatur  bellis  iraque  relinqueris  infra. 
I,  repete  Arcadiam  mixtusque  aequalibus  illic, 
Dum  ferus  hic  vero  desaevit  pulvere  Mavors,  785 

Proelia  lude  domi:  quodsi  te  maesta  sepulcri 
Fama  movet,  dabimus,  leto  moriere  virorum!' 
lamdudum  hunc  contra  stimulis  gravioribus  ardet 
Trux  Atalantiades  (necdum  ille  quierat)  et  infit: 
*Sera  etiam  in  Thebas,  quarum  hic  exercitus,  arma  790 
Profero;  quisnam  adeo  puer,  ut  bellare  recuset 
Talibus?  Arcadiae  stirpem  et  fera  semina  gentis, 
Non  Thebana  vides:  non  me  sub  nocte  silenti 
Thyias  Echionio  genetrix  famulata  Lyaeo 
Edidit,  haut  umquam  deformes  vertice  mitras         795 
Induimus  turpesque  manu  iactavimus  hastas. 
Protinus  adstrictos  didici  reptare  per  amnes 
Horrendasque  domus  maguarum  intrare  ferarum 
Et  —  quid  plura  loquar?  ferrum  mea  semper  et  arcus 
Mater  habet,  vestri  feriunt  cava  tympana  patres.'  800 
Non  tulit  Amphion  vultumque  et  in  ora  loquentis 

773  dirigit  codd.  \\  781  tumor  rasura  extinctum  rec.  m. 
rescripit  P  ||  783  iraque  P  iramque  ceteri  ||  789  (juierat  et  P 
quieverat  BSM  ||  794  Thyas  codd.  Thyias  corr.  Weherus,  cf. 
V  92  II  796  turpique  m.  i.  hastam  codd.  edd.  turpesque  m. 
i.  hastas  corr.  Barthius 


264  P.  PAPINII  STATII 

Telum  immaiie  rotat;  sed  ferri  lumine  diro 
Turbatus  sonipes  sese  dominumque  retorsit 
In  latus  atque  avidam  transmisit  devius  hastam. 
Acrior  hoc  iuvenem  stricto  mucrone  petebat  805 

Amphion,  cum  se  medio  Latonia  campo 
lecit  et  ante  oculos  omnes  stetit  obvia  vultu. 
Haerebat  iuveni  devinctus  amore  pudico 
Maenalius  Dorceus,  cui  bella  suumque  timorem 
Mater  et  audaces  pueri  mandaverat  annos.  810 

Huius  tum  vultu  dea  dissimulata  profatur: 
'Hactenus  Ogygias  satis  infestasse  catervas, 
Parthenopaee,  satis;  miserae  iam  parce  parenti, 
Parce  deis,  quicumque  favent.'     Nec  territus  ille: 
^Hunc  sine  me  (non  plura  petam),  fidissime  Dorceu,  815 
Stemere  bumi,  qui  tela  meis  gerit  aemula  telis 
Et  similes  cultus  et  frena  sonantia  iactat. 
Frena  regam,  cultus  Triviae  pendebitis  alto 
Limine,  captivis  matrem  donabo  pharetris.' 
Audiit  et  mixto  risit  Latonia  fletu.  820 

Viderat  hanc  caeli  iamdudum  in  parte  remota 
Gradivum  complexa  Venus,  dumque  anxia  Thebas 
Commemorat  Cadmumque  viro  caraeque  nepotes 
Harmoniae,  pressum  tacito  sub  corde  dolorem 
Tempestivamovet:  ^Nonnehanc,  Gradive,  protervam  825 
Virginitate  vides  mediam  se  ferre  virorum 
Coetibus?  utque  acies  audax  et  Martia  signa 
Temperet?  en  etiam  donat  praebetque  necandos 
Tot  nostra  de  gente  viros.     Huic  tradita  virtus, 
Huic  furor?  agrestes  superest  tibi  figere  dammas.'  83a 
Desiluit  iustis  commotus  in  arma  querellis 
Bellipotens,  cui  sola  vagum  per  inane  ruenti 

802  portat  B  m.  pr.  parat  B  m.  sec.  ^  rectius  Mss.  parat' 
Heinsms  ||  807  lecit  et  P  Inicit  ceteri  \  omnes  P  omni  ceteri  | 
omnia  vultu  P  ||  811  Yultum  pGT  cdd.  vett.  in  vultum  Barthius\\ 
815  versus  in  P  non  legitur  ||  816  meis,  al.  m.  suprascr.  t  suis  s. 
parth.  P  [I  819  Culmine  MarkJandus  ||  831  Dissiluit  P  Beh. 


*       THEBAIDOS  LIB.  IX.  265 

Ira  comes,  reliqui  sudant  ad  bella  Furores. 
Nec  mora,  cum  maestam  monitu  Latoida  duro 
Increpat  adsistens':  ^Non  liaec  tibi  proelia  divum  835 
Dat  pater;  armiferum  ni  protinus  improba  campum 
Deseris,  huic  aequam  nosces  nec  Pallada  dextrae/ 
Quid  faciat  contra?  premit  hinc  Mavortia  cuspis, 
Hinc  plenae  tibi,  parve,  colus,  lovis  inde  severi 
Vultus:  abit  solo  post  haec  evicta  pudore.  840 

At  pater  Ogygias  Mavors  circumspicit  alas 
Horrendumque  Dryanta  movet,  cui  sanguinis  auctor 
Turbidus  Orion,  comitesque  odisse  Dianae 
Inde  furit.     Primum  hinc  turbatos  arripit  ense 
Arcadas  exarmatque  ducem-,  cadit  agmine  longo     845 
Cyllenes  populus  Tegeesque  habitator  opacae, 
Aepytiique  duces  Telphusiacaeque  phalanges. 
Ipsum  autem  et  lassa  fidit  prosternere  dextra, 
Nec  servat  vires:  etenim  huc  iam  fessus  et  illuc 
Mutabat  turmas;  urgent  praesagia  mille  850 

Funeris,  et  nigrae  praecedunt  nubila  mortis. 
lamque  miser  raros  comites  verumque  videbat 
Dorcea,  iam  vires  paulatim  abscedere  sensit, 
Sensit  et  exhaustas  umero  leviore  pharetras. 
lam  minus  atque  minus  fert  arma  puerque  videtur  855 
Et  sibi,  cum  torva  clipei  metuendus  obarsit 
Luce  Dryas:  tremor  ora  repens  ac  viscera  torsit 
Arcados;  utque  feri  vectorem  fulminis  albus 
Cum  supra  respexit  olor,  cupit  hiscere  ripam 

840  Vultus  agit  Sandstroemius  \\  844  hinc  PBT  hic  SM  |f 
que  ead.  m. 
847  delphusiacaeque  P  telphusiaeq.  B  delphus.  tegeeque  B 
t-^reeeque  S,  in  marg.  al.  m.  thelephee,  (rec.  m.  suprascr. 
delphus)  telepheaeque  cbp;rH  Colb.  thelepheaeque  g  Behh.  et 
elepheeque  G  zelepheeque  Prag.  2  celefeaeque  T  tegeqque 
r  fugiunt  Pheneique  edd.  Thelpusaeaeque  coni.  Gronovius  Tel- 
phusiacaeque  scripsi  \\  849  iam  om.  P  ||  852  raro  comites  superum- 
queP  II  853  sensit  PSHT  sentitBM  i864  SensitHT  SentitPB8M|[ 
858  fulminis  aluos  F 


266  P-  PAPINII  STATII 

Strymonos  et  trepidas  in  pectora  contrahit  alas:    860 
Sic  iuvenem  saevi  conspecta  mole  Dryantis 
lam  non  ira  subit,  sed  leti  nuntius  horror. 
Arma  tamen,  frustra  superos  Triviamque  precatus, 
Molitur  pallens  et  surdos  expedit  arcus. 
lamque  instat  telis  et  utramque  obliquus  in  ulnam  865 
Cornua  contingit  mucrone  et  pectora  nervo: 
Cum  ducis  Aonii  magno  cita  turbine  cuspis 
Fertur  in  adversum  nervique  obliqua  sonori 
Vincla  secat:  pereunt  ictus  manibusque  remissis 
Yana  supinato  ceciderunt  spicula  cornu.  870 

Tunc  miser  et  frenos  turbatus  et  arma  remisit, 
Vulneris  impatiens,  umeri  quod  tegmine  dextri 
Intrarat  facilemque  cutem:  subit  altera  cuspis 
Cornipedisque  fugam  succiso  poplite  sistit- 
Tunc  cadit  ipse  Dryas  (mirum)  nec  vulneris  umquam  875 
Conscius:  olim  auctor  teli  causaeque  patebunt. 

At  puer  infusus  sociis  in  devia  campi 
Tollitur  (heu  simplex  aetas!)  moriensque  iacentem 
Flebat  equum;  cecidit  laxata  casside  vultus, 
Aegraque  per  trepidos  expirat  gratia  visus,  880 

Et  prensis  concussa  comis  ter  colla  quaterque 
Stare  negant,  ipsisque  nefas  lacrimabile  Thebis, 
Ibat  purpureus  niveo  de  pectore  sanguis. 
Tandem  haec  singultu  verba  incidente  profatur: 
^Labimur,  i,  miseram,  Dorceu,  solare  parentem.     885 
Illa  quidem,  si  vera  ferunt  praesagia  curae, 
Aut  somno  iam  triste  nefas  aut  omine  vidit. 
Tu  tamen  arte  pia  trepidam  suspende  diuque 
Decipito;  neu  tu  subitus  neve  arma  tenenti 
Veneris,  et  tandem,  cum  iam  cogere  fateri,  890 

865  oblitus  in  urnam  P  1|  870  Yanaque  supino  P  ||  872  qua 
BM  I  tegmine  PBcTd  pr.  m.  tegmina  SM  ||  875  umquam  PB 
m.  pr.  usquam  B  m.  sec.  SM  1|  876  patebunt  P  Bernartius  pate- 
bant  ceteri  latebant  Grotius  ||  879  lassata  P  luxata  S  |1  881 
pressis  P 


THEBAIDOS  LIB.  IX.  267 

Dic:  Merui,  genetrix,  poenas  invita  capesse; 
Arma  puer  rapui,  nec  te  retinente  quievi, 
Nec  tibi  sollicitae  tandem  inter  bella  peperci. 
Vive  igitur  potiusque  animis  irascere  nostris, 
Et  iam  pone  metus.     Frustra  de  colle  Lycaei         895 
Anxia  prospectas,  si  quis  per  nubila  longe 
Aut  sonus  aut  nostro  sublatus  ab  agmine  pulvis:  ^ 
Frigidus  et  nuda  iaceo  tellure,  nec  usquam 
Tu  prope,  quae  vultus  efflantiaque  ora  teneres. 
Hunc  tamen,  orba  parens,  crinem'  dextraque  secandum 
Praebuit  'hunc  toto  capies  pro  corpore  crinem,      901 
Comere  quem  frustra  me  dedignante  solebas. 
Huic  dabis  exsequias,  atque  inter  iusta  memento, 
Ne  quis  inexpertis  hebetet  mea  tela  lacertis 
Dilectosque  canes  ullis  agat  amplius  antris.  905 

Haec  autem  primis  arma  infelicia  castris 
Ure,  vel  ingratae  munus  suspende  Dianae.' 

901  sq.  'hunc  —  solebas'  Eutjch.  art.  II  p.  478,   26  K. 
tamquam  e  libro  VIII  Thebaidos. 


891  capesse  PBog  BeU.  T  scliol.  capessens  SWL  invisa 
capessi  Barthius,  qui  versum  inscquentem  eiciendum  putdbat  \\ 
893  tandem  P  Beh.  saltem  BM  ||  894  animisque  P  ||  898  et  P 
in  BM  II  902  me  me  dignante  Eutych.  me  dedignate  P  || 
903—5  versu^  desunt  in  P  ||  903  busta  cGT  Beh.  l)an.  \\  907 
ingratae  crinem  P  munus  crimen  suspende  B  ||  Post  v.  907  in 
P  duo  versus  erasi  esse  videntur,  quorum  vestigia  extant.  Deest 
ihidem  subscriptio  huius  libri. 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  X. 


Obruit  Hesperia  Phoebum  nox  umida  porta, 
Imperiis  properata  lovis;  nec  castra  Pelasgum 
Aut  Tyrias  miseratus  opes,  sed  triste,  tot  extra 
Agmina  iam  inmeritas  ferro  decrescere  gentes. 
Panditur  immenso  deformis  sanguine  campus:  5 

Illic  arma  et  equos,  ibant  quibus  ante  superbi, 
Funeraque  orba  rogis  neglectaque  membra  relinquunt. 
Tunc  inhonora  cohors  laceris  insignibus  aegras 
Secernunt  acies,  portaeque,  ineuntibus  arma 
Angustae  populis,  latae  cepere  reversos.  10 

Par  utrimque  dolor;  sed  dant  solacia  Thebis 
Quattuor  errantes  Danaum  sine  praeside  turmae: 
Ceu  mare  per  tumidum  viduae  moderantibus  alni, 
Quas  deus  et  casus  tempestatesque  gubernant. 
Inde  animus  Tyriis  iam  non  sua  castra,  sed  ultra  15 
Hostilem  servare  fugam,  ne  forte  Mycenas 
Contenti  rediisse  petant:  dat  tessera  signum 
Excubiis,  positaeque  vices;  dux  noctis  opertae 
Sorte  Meges  ultroque  Lycus.     lamque  ordine  iusso 

3  miseratur  Barthius  \\  4  iam  meritas  P  et  inmeritas  ceteri  iam 
inmeritas  Baehrensius  ||  7  necletaque  P  ||  10  late  codd.  edd.,  corr. 
Bentleius  ||  16  non  iam  codd.,  transpos.  Baehrensius  |  ultro  codd. 
edd.,  corr.  Menkius  ||  17  redisse  P  U  19  megens  P  Beh.  mages  Dan. 


THEBAIDOS  LIB.  X.  269 

Arma;  dapes  ignemque  ferunt;  rex  firmat  euntes:    20 
'Victores  Danaum  (neque  enim  lux  crastina  longe; 
Nec  quae  pro  timidis  intercessere  tenebrae 
Semper  erunt),  augete  animos  et  digna  secundis 
Pectora  ferte  deis.     lacet  omnis  gloria  Lernae 
Praecipuaeque  manus:  subiit  ultricia  Tydeus  26 

Tartara,  Mors  subitam  nigri  stupet  anguris  umbram, 
Ismenos  raptis  tumet  Hippomedontis  opimis, 
Arcada  belligeris  pudet  adnumerare  tropaeis. 
In  manibus  merces,  nusquam  capita  ardua  belli 
Monstrataeque  ducum  septena  per  agmina  cristae;  3Q 
Scilicet  Adrasti  senium  fraterque  iuventa 
Peior  et  insanis  Capaneus  metuendus  in  armis. 
Ite  age  et  obsessis  vigilem  circumdate  flammam! 
Nulli  ex  hoste  metus:  praedam  adservatis  opesque 
lam  vestras.'     Sic  ille  truces  hortatibus  implet         35 
Labdacidas,  iuvat  exhaustos  iterare  labores. 
Sicut  erant  (pulvis  sudorque  cruorque  per  artus 
Mixtus  adhuc),  vertere  gradum;  vix  obvia  passi 
Conloquia,  amplexus  etiam  dextrasque  suorum 
Excussere  umeris.     Tum  frontem  aversaque  terga    40 
Partiti  laterumque  sinus,  vallum  undique  cingunt 
Ignibus  infestis.     Rabidi  sic  agmine  multo 
Sub  noctem  coiere  lupi,  quos  omnibus  agris 
Nil  non  ausa  fames  longo  tenuavit  hiatu: 
lam  stabula  ipsa  premunt,  torquet  spes  inrita  fauces,  45 
Balatusque  tremens  pinguesque  ab  ovilibus  aurae; 


20  Arma,  faces  coni.  Lindenhrogius  |  ferum  P  ferit  S  |  rex 
armat  P  ||  21  neque  P  nec  ceteri  ||  26  subita  P  ||  28  tropheis 
PBS  II  33  agite  obs.  v.  circumdare  f  Menkius  coll.  XI  478  \\ 
36  sqq^.  verba  poetae  ita  distinguenda  et  Jegendum  essc  cens. 
MarJdandus:  labores,  Sicut  erant.  Pulvis  s.  c.  p.  a.  M.  adhuc. 
Vertere  etc.  ||  37  sq.  Interpunctionem  corr.  Du^bnerus  ||  38  ad 
hunc  P  II  42  infesti  BG^  Beh.  1  Dan.  \  multo  P  mixto  ce^m  || 
vv.  45  et  46  in  P  inttr  se  transpositi  leguntur  |  46  aurae, 
suprascr.  t  agnae  P  agnae  cpGT  Colb. 


270  P.  PAPmn  STATII 

Quod  superest,  duris  adfrangunt  postibus  ungues, 
Pectoraque  et  siccos  minuunt  in  limine  dentes. 

At  procul  Argolici  supplex  in  margine  templi 
Coetus  et  ad  patrias  fusae  Pelopeides  aras  50 

Sceptriferae  lunonis  opem  reditumque  suorum 
Exposcunt,  pictasque  fores  et  frigida  vultu 
Saxa  terunt  parvosque  docent  procumbere  natos. 
Condiderant  iam  vota  diem;  nox  addita  curas 
lungit,  et  ingestis  vigilant  altaria  flammis.  56 

Peplum  etiam  dono,  cuius  mirabile  textum 
Nulla  manu  sterilis  nec  dissociata  marito 
Versarat,  calathis  castae  velamina  divae 
Haut  spernenda  ferunt,  variis  ubi  plurima  floret 
Purpura  picta  modis  mixtoque  incenditur  auro.         60 
Ipsa  illic  magni  thalamo  desponsa  Tonantis, 
Expers  conubii  et  timide  positura  sororem, 
Lumine  demisso  pueri  lovis  oscula  libat 
Simplex  et  nondum  furtis  ofi^ensa  mariti. 
Hoc  tunc  Argolicae  sanctum  velamine  matres  65 

Induerant  ebur,  et  lacrimis  questuque  rogabant: 
^Aspice  sacrilegas  Cadmeae  paelicis  arces, 
Siderei  regina  poli,  tumulumque  rebellem 
Dissice  et  in  Thebas  aliud  (potes)  excute  fulmen.' 
Quid  faciat?  scit  Fata  suis  contraria  Grais  70 

Aversumque  lovem,  sed  nec  periisse  precatus 
Tantaque  dona  velit;  tempus  tamen  obvia  magni 
Fors  dedit  auxilii.     Videt  alto  ex  aethere  clausa 
Moenia  et  insomni  vallum  statione  teneri: 
Horruit  irarum  stimulis  motaque  verendum  75 

Turbavit  diadema  coma:  non  saevius  arsit 
Herculeae  cum  matris  onus  geminosque  Tonantis 

50  fusus  P  II  55  ingestis  P  aggestis  ceteri  ||  57  manu  P 
manus  ceteri  \\  58  Vertebat  P  ||  59  sternenda  ferum  P  | 
foret  P  pr.  m.,  al.  suprascr.  feruet  ||  61  disponsa  P  ||  62  furo- 
rem  {corr.  ex  sororem)  B^  pudorem  GHT  JBehh.  \\  66  Imbuerat 
P  pr.  m.  Induerunt  Barthius  \\  71  Adversumque  BG^GHT  Beh. 


THEBAIDOS  LIB.  X.  271 

Secubitus  vacuis  indignaretur  in  astris. 

Ergo  intempesta  somni  dulcedine  captos 

Destinat  Aonios  leto  praebere,  suamque  80 

Orbibus  accingi  solitis  iubet  Irin  et  omne 

Mandat  opus.     Paret  iussis  dea  clara  polumque 

Linquit  et  in  terras  longo  suspenditur  arcu. 

Stat  super  occiduae  nebulosa  cubilia  noctis 
Aethiopasque  alios,  nuUi  penetrabilis  astro,  85 

Lucus  iners,  subterque  cavis  grave  rupibus  antrum 
It  vacuum  in  montem,  qua  desidis  atria  Somni 
Securumque  larem  segnis  Natura  locavit. 
Limen  opaca  Quies  et  pigra  Oblivio  servant 
Et  numquam  vigili  torpens  Ignavia  vultu.  90 

Otia  vestibulo  pressisque  Silentia  pinnis 
Muta  sedent  abiguntque  truces  a  culmine  ventos 
Et  ramos  errare  vetant  et  murmura  demunt 
Alitibus.     Non  hic  pelagi,  licet  omnia  clament 
Litora,  non  ullus  caeli  fragor;  ipse  profundis  95 

Vallibus  effugiens  speluncae  proximus  amnis 
Saxa  inter  scopulosque  iacet:  nigrantia  circum 
Armenta,  omne  solo  recubat  pecus,   et  nova  marcent 
Gramina,  terrarumque  inclinat  spiritus  herbas. 
Mille  intus  simulacra  dei  caelaverat  ardens  100 

Mulciber:  hic  haeret  lateri  redimita  Voluptas, 
Hic  comes  in  requiem  vergens  Labor;  est  ubi  Baccho, 

78  Secubitus  P  Concubitus  ceteri  ||  84  sqq.  Cf.  Ovid.  Mct. 
XI  592  sqq.  \\  89  oblivia  codd.  edd.,  corr.  Lindenbrogius  \\  95 
ulluB  P<p  Heinsius  e  codd.  illic  BG*M  ||  97  iacet  PG  Petav. 
tacet  BG^M  tenet  p  |  circum  PGHT  circa  BG'-*!!  ||  99  Gramina 
Behh.  T  Ald.  Barthius  Germina  PBM  ||  vv.  100—105  in  P  pr. 
m.  scripti  leguntur^  al.  m.  adscr.:  hi  versus  in  reliquis  non 
habentur.  Primus  in  lucem  protulit  Lindenbrogius  in  observatt. 
variar.  lectt.  p.  490.  Gronovius  se  eos  in  sex  codd.  invenisse 
testatur  {gust.  ad  Theb.  p.  405)  et  omnino  excellentis  poetae  esse 
putat.  Leguntur  praeterea  in  B.ipr  (a  manu  recenti  adscripti); 
versus  100 — 103  inveniuntur  in  G  Prag.  2  In  omnibus  ceteris 
quos  adhibui  libris  manu  scriptis  desiderantur  \\  100  deo  Q<p  \\ 
101  Mulgiber  P  |  haeret  loti  <p  unde  Bentleius  coni.  lotis 


272  P.  PAPmn  STATII 

Est  ubi  Martigenae  socium  pulvinar  Amori 
Obtinet;  interius  tecti  in  penetralibus  altis 
Et  cum  Morte  iacet,  nullique  ea  tristis  imago.       105 
Ipse  autem,  vacuus  curis,  umentia  subter 
Antra  soporifero  stipatos  flore  tapetas 
Incubat;  exhalant  vestes  et  corpore  pigro 
Strata  calent,  supraque  torum  niger  efflat  anhelo 
Ore  vapor;  manus  haec  fusos  a  tempore  laevo        llO 
Sustentat  crines,  haec  cornu  oblita  remisit.  | 

Adsunt  innumero  circum  vaga  Somnia  vultu, 
Yera  simul  falsis  permixtaque  *  * 
Noctis  opaca  cohors,  trabibusque  aut  postibus  haerent^ 
Aut  tellure  iacent.     Tenuis,  qua  circuit  aulam,       115 
Invalidusque  nitor,  primosque  hortantia  somnos  i 

Languida  succiduis  expirant  lumina  flammis. 
Huc  se  caeruleo  libravit  ab  aethere  virgo 
Discolor:  effulgent  silvae,  tenebrosaque  Tempe 
Arrisere  deae,  et  zonis  lucentibus  icta  120 

Evigilat  domus;  ipse  autem  nec  lampade  clara 
Nec  sonitu  nec  voce  deae  perculsus  eodem  . 

More  iacet,  donec  radios  Thaumantias  omnes  | 

Impulit  inque  oculos  penitus  descendit  inertes. 
Tunc  sic  orsa  loqui  nimborum  fulva  creatrix:  125 

'Sidonios  te  luno  duces,  mitissime  divum  i 

Somne,  iubet  populumque  trucis  defigere  Cadmi,  ! 

103  martigerae  P  ||  vv.  104  et  105  desunt  in  G  Prag.  2  \\ 
104  tecti  P  Weberus  tectum  ceteri  ||  106  in  P  his  verbis  scriptus 
exstat:  Cernitur  liec  species  autem  umentia  subter  ||  107  floret- 
apertos  P  wi.  pr.  lfl09  afflat  GH  Beh.  Heinsius  e  codd.  (|  Versus 
112 — 117,  qui  exstant  in  uno,  quod  sciam,  Puteaneo,  et  leguntur 
in  edd,  vett.,  in  omnibus  ceteris  libris  desiderantur ,  quamvis  et 
Grotius  et  Barthius  Statii  esse  cos  negarint  nec  tamen  insciti  poetae, 
auctoritate  cod.  P  frctus  retinendos  csse  putavi,  cum  ingenio  poetae 
NeapoUtani  dignissimi  esse  videantur.  \\  113  permixtaque  flumina 
flammis  {ex  v.  117)  P  tristia  blandis  edd.  vttt.  lubrica  certis 
Baehrensius  ||  117  exspirant  flumina  P  |1  116  tenerosque  Marklan- 

l08 

dus  II  127  populumq.  P 


THEBAIDOS  LIB.  X.  273 

Qui  nunc  eventu  belli  tumefactus  Achaeum 

Pervigil  adservat  vallum  et  tua  iura  recusat. 

Da  precibus  tantis  (rara  est  lioc  posse  facultas),    130 

Placatumque  lovem  dextra  lunone  merere/ 

Dixit,  et  increpitans  languentia  pectora  dextra, 

Ne  pereant  voces,  iterumque  iterumque  monebat. 

Ille  deae  iussis  vultu,  quo  nutat,  eodem 

Adnuit;  excedit  gravior  nigrantibus  antris  135 

Iris  et  obtusum  multo  iubar  excitat  imbri. 

Ipse  quoque  et  volucrem  gressum  et  ventosa  citavit 
Tempora,  et  obscuri  sinuatam  frigore  caeli 
Implevit  chlamydem,  tacitoque  per  aethera  cursu 
Fertur  et  Aoniis  longe  gravis  iuiminet  arvis.  140 

Illius  aura  solo  volucres  pecudesque  ferasque 
Explicat,  et  penitus,  quacumque  supervolat  orbem, 
Languida  de  scopulis  sidunt  freta,  pigrius  haerent 
Nubila,  demittunt  extrema  cacumina  silvae, 
Pluraque  lassato  ceciderunt  sidera  caelo.  145 

Primus  adesse  deum  subita  caligine  sensit 
Campus,  et  innumerae  voces  fremitusque  virorum 
Submisere  sonum;  cum  vero  umentibus  alis 
Incubuit  piceaque  haut  umquam  densior  umbra 
Castra  subit,  errare  oculi  resolutaque  colla,  150 

Et  medio  adfatu  verba  imperfecta  relinqui. 

128  acheum  P  acliivum  B  m.  sec.  G^GHT  ||  129  Pervigili 
P  I  iura  PBG^^^cT  iussa  SM  rura  G  ||  Post  v.  130  inseritur  hic 
versus  in  tp:  Placatamque  tibi  lunonem  coniuge  dextro,  quem 
prob.  Bentleius.  Paulo  aliter  conceptus  versus  legebatur  in 
codd.  Georgii  Bichteri,  quos  Gronovio  dono  dederat  {cf.  gust.  ad 
Theb.  p.  406  sq.):  Placatamque  simul  lunonem  c.  d.  In  codd. 
1'etav.  et  Dan.  apud  Lindenbrogium  p.  400  verba  ita  scripta 
erant:  lunonemque  tibi  placatam  c.  d.  (|  131  vereri  P  mereri 
BG-^SM  meretis  p  merere  corr.  Gronovius  ||  134  vultu  quo 
nutat  eodem  P  dubium  mixtumque  sopori  BG^SM  dubius 
mixtusque  TH  dubiumque  mixtumque  r  dubium  cmixtuq.  pudori 
(/«.  pr.  corr.  in  sopori)  b  ||  136  excitat  igni  Heinsius  ||  139 
aequora  P  aera  GH  ||  142  quamcumque  BG  ||  145  laxato  codd, 
edd.,  corr.  Menkius  \\  148  Summissere  P 

Statii  Thebais.  18 


274  P.    PAPINn  STATII 

Mox  et  fulgentes  clipeos  et  saeva  remittunt 
Pila  manu,  lassique  cadunt  in  pectora  vultus. 
Et  iam  cuncta  silent:  ipsi  iam  stare  recusant 
Cornipedes,  ipsos  subitus  cinis  abstulit  ignes.         155 

At  non  et  trepidis  eadem  sopor  otia  Grais 
Suadet,  et  adiunctis  arcet  sua  nubila  castris 
Noctivagi  vis  blanda  dei:  stant  undique  in  armis 
Foedam  indignantes  noctem  vigilesque  superbos. 
Ecce  repens  superis  animum  lympbantibus  horror   160 
Thiodamanta  subit  formidandoque  tumultu 
Pandere  fata  iubet,  sive  hanc  Saturnia  mentem, 
Sive  novum  comitem  bonus  instigabat  Apollo. 
Prosilit  in  medios,  visu  audituque  tremendus 
Impatiensque  dei,  fragili  quem  mente  receptum      165 
Non  capit:  exundant  stimuli,  nudusque  per  ora 
Stat  furor,  et  trepidas  incerto  sanguine  tendit 
Exhauritque  genas,  acies  huc  errat  et  illuc, 
Sertaque  mixta  comis  sparsa  cervice  flagellat. 
Sic  Phryga  terrificis  genetrix  Idaea  cruentum  170 

Elicit  ex  adytis  consumptaque  bracchia  ferro 
Scire  vetat;  quatit  ille  sacras  in  pectora  pinus 
Sanguineosque  rotat  crines  et  vulnera  cursu 
Exanimat:  pavet  omnis  ager  respersaque  *cultris 
Arbor,  et  attoniti  currum  erexere  leones.  175 

Ventum   ad   consilii  penetrale  domumque  verendam 
Signorum,  magnis  ubi  dudum  cladibus  aeger, 
Rerum  extrema  movens,  frustra  consultat  Adrastus. 
Stant  circum  subiti  proceres,  ut  quisque  perempto 
Proximus,  et  magnis  loca  desolata  tuentur  180 


'  167  adiunctis  P  a  iunctis  BM  a  cunctis  G^Scg  Beh.  T  || 
160  recens  BcgHT  BeJih.  ||  164  medium  G"  Belih.^mQAio  BcGh|| 
166  exudant  P  ||  167  in  sanguine  B  |  tendit  PBG^GH  schol. 
reddit  SM  (1  168  genas  facies:  Bentlems  ||  171  bracchia  buxus 
Gronovius  bracchia  fervor  Vossius  e  libris  (|  173  quatit  P  ||  174" 
cultrix  PpG  Leid.  cultris  BG^M  corruptum  puto  guttis  Baeh- 
rensius  ||  176  concilii  M  |  penetrabile  P  ||  179  perempta  P 


THEBAIDOS  LIB.  X.  275 

Regibus,  haut  laeti  seque  huc  crevisse  dolentes. 
Non  secus  amisso  medium  cum  praeside  puppis 
Fregit  iter,  subit  ad  vidui  moderamina  clavi 
Aut  laterum  custos,  aut  quem  penes  obvia  ponto 
Prora  fuit:  stupet  ipsa  ratis  tardeque  sequuntur     185 
Arma,  nec  accedit  domino  tutela  minori. 
Ergo  alacer  trepidos  sic  erigit  augur  Achivos: 
^Magna  deum  mandata,  duces,  monitusque.  verendos 
Advehimus,  non  hae  nostro  de  pectore  voces: 
IUe  canit,  cui  me  famulari  et  sumere  vittas  190 

Vestra  fides,  ipso  non  discordante,  subegit. 
Nox  fecunda  operum  pulchraeque  accommoda  fraudi 
Panditur  augurio  divum;  vocat  obvia  virtus, 
Et  poscit  fortuna  manus.     Stupet  obruta  somno 
Aonidum  legio:  tempus  nunc  funera  regum  196 

Ulcisci  miserumque  diem;  rapite  arma  morasque 
Frangite  portarum:  sociis  hoc  subdere  flammas, 
Hoc  tumulare  suos.     Equidem  haec  et  Marte  diurno 
Dum  res  infractae  pulsique  in  terga  redimus 
(Per  tripodas  iuro  et  rapti  nova  fata  magistri)       200 
Vidi,  et  me  volucres  circum  plausere  secundae. 
Sed  nunc  certa  fides.     Modo  me  sub  nocte  silenti 
Ipse,  ipse  adsurgens  iterum  tellure  soluta, 
Qualis  erat  (solos  infecerat  umbra  iugales), 
Amphiaraus  adit:  non  vanae  monstra  quietis,         205 
Nec  somno  comperta  loquor.     ^Tune'  inquit,  ^inertes 
Inachidas  (redde  haec  Parnasia  serta  meosque 
Redde  deos)  tantam  patiere  amittere  noctem, 
Degener?  haec  egomet  caeli  secreta  vagosque 
Edocui  lapsus?  vade  heia,  ulciscere  ferro  210 

Nos  saltem!'     Dixit,  meque  haec  ad  limina  visus 
Cuspide  sublata  totoque  impellere  curru. 
Quare   agite,  utendum  superis*,  non  comminus  hostes 

183  ad  dubii  P  ||  186  secuntur  B  sequuta  Ban.  ||  194  iacet 
obruta  Barthius  ||  197  hoc,  al.  m.  suprascr.  Hceat  P  ||  198  haec 
P  hoc  cderi  \\  207  reddes  P  ||  210  suade  B  pr.  m.  ^'''ScGHT 

18* 


276  P-  PAPINII  STATII 

Sternendi:  bellum  iacet,  et  saevire  potestas. 
Ecqui  aderunt,  quos  ingenti  se  attollere  fama         215 
Non  pigeat,  dum  fata  sinunt?  iterum  ecce  benignae 
Noctis  aves;  sequor,  et  comitum  licet  agmina  cessent, 
Solus  eo!  atque  adeo  venit  ille  et  quassat  habenas.' 

Talia  vociferans  noctem  exturbabat,  eumque 
Non  secus  accensi  proceres,  quam  si  omnibus  idem  220 
Corde  deus,  flagrant  comitari  et  iungere  casus. 
Ter  denos  numero,  turmarum  robora,  iussus 
Ipse  legit;  circa  fremit  indignata  iuventus 
Cetera,  cur  maneant  castris  ignavaque  servent 
Otia:  pars  sublime  genus,  pars  facta  suorum,         225 
Pars  sua,  sortem  alii  clamant,  sortem  undique  poscunt. 
Gaudet  in  adversis  animoque  adsurgit  Adrastus. 
Vertice  sic  Pholoes  volucrum  nutritor  equorum, 
Cum  fetura  gregem  pecoroso  vere  novavit, 
Laetatur  cernens  hos  montis  in  ardua  niti,  230 

Hos  innare  vadis,  certare  parentibus  illos; 
Tunc  vacuo  sub  corde  movet,  qui  molle  domandi 
Ferre  iugum,  qui  terga  boni,   quis  in  arma  tubasque 
Natus,  ad  Eleas  melior  quis  surgere  palmas: 
Talis  erat  turmae  ductor  longaevus  Achivae.  235 

Nec  deest  coeptis:  ^Unde  haec  tam  sera  repente 
Numina?  qui  fractos  superi  rediistis  ad  Argos?' 
Estne  hic  infelix  virtus?  gentique  superstes 
Sanguis,  et  in  miseris  animorum  semiua  durant? 
Laudo  equidem,  egregii  iuvenes,  pulchraque  meorum  240 
Seditione  fruor;  sed  fraudem  et  operta  paramus 
Proelia,  celandi  motus:  numquam  apta  latenti 
Turba  dolo.     Servate  animos,  venit  ultor  in  hostes 


216  aderum  P  ||  218  atque  adeo  PBpcGE  Colb.  Prag.  2 
atque  ideo,  cd.  m.  suprascr.  iterum  G'^  solus  Sbgr  Leid.  Dan. 
219  eumque  P  euntque  ceteri  ||  221  deus  idem  flagrant  P  ||  229 
Cum  P  Cui  BG^M  Qui  c  ||  236  !N"ec  deerat  Seh.  Heinsius  e  codd. 
Weberus  Neu  deesset  ScJiraderus  Nec  deses:  coeptis  unde  haec 
B.  Ungerus  \\  240  pulchra  P 


THEBAIDOS  LIB.  X.  277 

Ecce  dies;  tunc  arma  palam,  tunc  ibimus  omnes.' 
His  tandem  virtus  iuvenum  frenata  quievit:  245 

Non  aliter  moto  quam  si  pater  Aeolus  antro 
Portam  iterum  saxo  premat  imperiosus  et  omne 
Claudat  iter,  iamiam  sperantibus  aequora  ventis. 

Insuper  Herculeum  sibi  iungit  Agyllea  vates 
Actoraque:  hic  aptus  suadere,  hic  robore  iactat      250 
Non  cessisse  patri;  comites  tribus  ordine  deni: 
Horrendum  Aoniis  et  contra  stantibus  agmen. 
Ipse  novi  gradiens  furta  ad  Mavortia  belli 
Ponit  adoratas  (Phoebea  insignia)  frondes, 
Longaevique  ducis  gremio  commendat  honorem       255 
Frontis,  et  oblatam  Polynicis  munere  grato 
Loricam  galeamque  subit.     Ferus  Actora  magno 
Ense  gravat  Capaneus,  ipse  haut  dignatus  in  hostem 
Ire  dolo  superosque  sequi.     Permutat  Agylleus 
Arma  trucis  Nomii:  quid  enim  fallentibus  umbris  260 
Arcus  et  Herculeae  iuvissent  bella  sagittae? 

Inde  per  abruptas  castrorum  ex  aggere  pinnas, 
Ne  gravis  exclamet  portae  mugitus  ahenae, 
Praecipitant  saltu;  nec  longum,  et  protinus  ingens 
Praeda  solo  ceu  iam  exanimes  multoque  peracti     265 
Ense  iacent.     ^lte,  o  socii,  quacumque  voluptas 
Caedis  inexhaustae,  superisque  faventibus,  oro, 
Sufficite!'  hortatur  clara  iam  voce  sacerdos, 
'Cernitis  expositas  turpi  marcore  cohortes. 
Pro  pudor!  Argolicas  hine  ausi  obsidere  portas,    270 
Hi  servare  viros?'    Sic  fatus,  et  exuit  ensem 
Fulmineum  rapidaque  manu  morientia  transit 
Agmina.     Quis  numeret  caedes,  aut  nomine  turbam 
Exanimem  signare  queat?   subit  ordine  nullo 
Tergaque  pectoraque  et  galeis  inclusa  relinquit      275 
Murmura  permiscetque  vagos  in  sanguine  manes: 

248  spirantibus  PBp  ||  250  robore  P  robora  ceteri  \\  266  obli- 
quam  P  ||  262  sqq.  Cf.  Verg.  Aen.  IX  314  sqq.  l  262  portas 
P  II  274  subito  P 


278  P.  PAPINII  STATII 

Hunc  temere  explicitum  stratis,  hunc  sero  remissis 
Gressibus  inlapsum  clipeo  et  male  tela  tenentem, 
Coetibus  hos  mediis  vina  inter  et  arma  iacentes, 
Acclines  clipeis  alios,  ut  quemque  ligatum  280 

Infelix  tellure  sopor  supremaque  nubes 
Obruerat.     Nec  numen  abest,  armataque  luno 
Lunarem  quatiens  exerta  lampada  dextra 
Pandit  iter  firmatque  animos  et  corpora  monstrat. 
Sentit  adesse  deam  tacitus,  sed  gaudia  celat  285 

Thiodamas;  iam  tarda  manus,  iam  debile  ferrum 
Et  caligantes  nimiis  successibus  irae. 
Caspia  non  aliter  magnorum  in  strage  iuvencum 
Tigris,  ubi  immenso  rabies  placata  cruore 
Lassavitque  genas  et  crasso  sordida  tabo  290 

Confudit  maculas,  spectat  sua  facta  doletque 
Defecisse  famem:  victus  sic  augur  inerrat 
Caedibus  Aoniis;  optet  nunc  bracchia  centum 
Centenasque  in  bella  manus;  iam  taedet  inanes 
Exhaurire  minas,  hostemque  adsurgere  mallet.        295 

Parte  alia  segnes  magno  satus  Hercule  vastat 
Sidonios  Actorque  alia,  sua  quemque  cruento 
Limite  turba  subit:  stagnant  nigrantia  tabo 
Gramina,  sanguineis  nutant  tentoria  rivis; 
Fumat  humus,  somnique  et  mortis  anhelitus  una   300 
Volvitur;  haut  quisquam  visus  aut  ora  iacentum 
Erexit:  tali  miseris  deus  aliger  umbra 
Incubat  et  tantum  morientia  lumina  solvit. 
Traxerat  insomnis  cithara  ludoque  suprema 
Sidera  iam  nullos  visurus  lalmenus  ortus,  305 

Sidonium  paeana  canens;  huic  languida  cervix 

279  una  inter  P  ||  289  pacata  P  quassata  H  (j  291  Confundit 
PGH  II  295  mallet  PBH  malit  G^SM  ||  299  sanguineisque  natant 
Marklandus  fluitant  Bentleius  ||  305  ialminus  P  palmenus 
B^^^G^P^^GHc  parmenus  Beh.  2  alimenus  M  almenius  Beh.  1 
almeus  S  alinemus  r  almenus  g  palmedus  p  lalmenus  corr. 
Gronovius,  cf.  Hom.  II.  II  512  IX  82  ||  306  sqq.  Cf.  Verg. 
Aen.  IX  335  sqq. 


THEBAIDOS  LIB.  X.  279 

In  laevum  cogente  deo  media^ue  iacebant 

Colla  reiecta  lyra:  ferrum  per  pectus  Agylleus 

Exigit  aptatamque  cava  testudine  dextram 

Percutit  et  digitos  inter  sua  fila  trementes.  310 

Proturbat  mensas  dirus  liquor:  undique  manant 

Sanguine  permixti  latices  et  Baccbus  in  altos 

Crateras  paterasque  redit.     Ferus  occupat  Actor 

Implicitum  fratri  Thamyrin,  Tagus  baurit  Ecbecli 

Terga  coronati,  Danaus  caput  amputat  Hebri:        315 

Nescius  heu  rapitur  fatis,  hilarisque  sub  umbras 

Vita  fugit  mortisque  ferae  lucrata  dolores. 

Stratus  humo  gelida  subter  iuga  fida  rotasque 

Calpetus  Aonios  gramen  gentile  metentes 

Proflatu  terrebat  equos:  madida  ora  redundant        320 

Accensusque  mero  sopor  aestuat;  ecce  iacentis 

Inachius  vates  iugulum  fodit,  expulit  ingens 

Vina  cruor  fractumque  perit  in  sanguine  murmur. 

Fors  illi  praesaga  quies,  nigrasque  gravatus 

Per  somnum  Thebas  et  Thiodamanta  videbat.         325 

Quarta  soporiferae  superabant  tempora  nocti, 
Cum  vacuae  nubes  et  honor  non  omnibus  astris, 
Adflatusque  fugit  curru  maiore  Bootes. 
lamque  ipsum  defecit  opus,  cum  providus  Actor 
Thiodamanta  vocat:  ^Satis  haec  inopina  Pelasgis    330 
Gaudia:  vix  uUos  tanto  reor  agmine  saevam 
Eff^ugisse  necem,  ni  quos  deformis  in  alto 
Sanguine  degeneres  occultat  vita;  secundis 
Pone  modum:  sunt  et  diris  sua  numina  Thebis. 


307  mediaeque  Koestlinus  ||  308  relicta  codd.  reiecta  corr. 
Baehrensius  relapsa  edd.  vett.  replicta  Heinsius  relicta  lyrae 
Koestlinus  ^310  Perculit  P  H  311  Perturbat  £e/i.  Colb.  Wakefieldus  \ 
mensas,  dirus  1.  u.  manat,  Koestlinus  interpungendum  cens.  f| 
314  thamyrin  P  thamyrim  Sc  Beh.  1  Dan.  Petav.  thamari  Q* 
thamirim  r  thamirum  B  thamyrum  M  |  eccechH  P  echecli 
G«B(?)  echeclj  d  Beh.  1  ethecli  SM  ||  318  gelidas  P  ||  319  Cal- 
petus  Pd  Palpetus  BG^SM  |  aonius  P  ||  321  tacentis  P  (|  332  hi  P 


280  P.  PAPINII  STATII 

Forsitan  et  nobis  moda  quae  favere,  recedunt.'       335 
Paruit,  et  niadidas  tollens  ad  sidera  palmas: 
^Phoebe,  tibi  exuvias  monstratae  praemia  noctis 
Nondum  ablutus  aquis  (tibi  enim  haec  ego  sacra  litavi) 
Trado  ferus  miles  tripodum  fidusque  sacerdos. 
Si  non  dedecui  tua  iussa  tulique  prementem,  340 

Saepe  veni,  saepe  hanc  dignare  inrumpere  mentem. 
Nunc  tibi  crudus  honos,  trunca  arma  cruorque  virorum: 
At  patrias  si  quando  domos  optataque,  Paean, 
Templa,  Lycie,  dabis,  tot  ditia  dona  sacratis 
Postibus  et  totidem  voti  memor  exige  tauros.'       345 
Dixerat,  et  laetis  socios  revocabat  ab  armis. 
Venerat  hos  inter  fato  Calydonius  Hopleus 
Maenaliusque  Dymas,  dilecti  regibus  ambo, 
Regum  ambo  comites,  quorum  post  funera  maesti 
Vitam  indignantur.  Prior  Arcada  concitat  Hopleus :  350 
'Nullane  post  manes  regis  tibi  cura  perempti, 
Care  Dyma,  teneant  quem  iam  fortasse  volucres 
Thebanique  canes?  patriae  quid  deinde  feretis, 
Arcades?  en  reduces  contra  venit  aspera  mater: 
Funus  ubi?  At  nostro  semper  sub  pectore  Tydeus  355 
Saevit  inops  tumuli,  quamvis  patientior  artus 
Hle  nec  abruptis  adeo  lacrimabilis  annis. 
Ire  tamen  saevumque  libet  nullo  ordine  passim 
Scrutari  campum,  mediasve  inrumpere  Thebas.' 
Excipit  orsaDymas:  ^Per  ego  haec  vaga  sideraiuro,  360 
Per  ducis  errantes  instar  mihi  numinis  umbras, 
Idem  animus  misero;  comitem  circumspicit  olim 
Mens  humilis  luctu,  sed  nunc  prior  ibo'  —  viamque 

343  sqq.  ^At  —  tauros'  Priscian.  I  55  p.  41,  18,  et  II 
46  p.  72,  7  H. 

335  recedant  lortinus  ||  344  dabis ,  al.  m.  suprascr.  nostra 
P  II  352  Clare  P  |  temerant  Baehrensius  \\  355  nostros  P  ||  359 
mediasve  P  mediasque  ceteri  \\  362  animus  P  ardor  ceteri  \\  363  sqq. 
versus  in  d  hoc  ordine  se  excipiunt:  363.  365,  366.  367.  364 


THEBAIDOS  LIB.  X.  281 

Incohat  et  maesto  conversus  ad  aethera  vultu 

Sic  ait:  ^Arcanae  moderatrix  Cyntliia  noctis,  365 

Si  te  tergeminis  perhibent  variare  figuris 

Numen  et  in  silvas  alio  descendere  vultu, 

Ille  comes  nuper  nemorumque  insignis  alumnus, 

Ille  tuus,  Diana,  puer  (nunc  respice  saltem) 

Quaeritur'.    Incendit  pronis  dea  curribus  almum     370 

Sidus  et  admoto  monstravit  funera  cornu. 

Apparent  campi  Thebaeque  altusque  Cithaeron: 

Sic  ubi  nocturnum  tonitru  malus  aethera  frangit 

luppiter,  absiliunt  nubes  et  fulgere  claro 

Astra  patent,  subitusque  oculis  ostenditur  orbis.    375 

Accepit  radios  et  eadem  percitus  Hopleus 

Tydea  luce  videt;  longe  dant  signa  per  umbras 

Mutua  laetantes,  et  amicum  pondus  uterque, 

Ceu  reduces  vitae  saevaque  a  morte  remissos, 

Subiecta  cervice  levant;  nec  verba,  nec  ausi  380 

Flere  diu:  prope  saeva  dies  indexque  minatur 

Ortus.     Eunt  taciti  per  maesta  silentia  magnis 

Passibus  exhaustasque  dolent  pallere  teuebras. 

Invida  fata  piis  et  fors  ingentibus  ausis 
Rara  comes.  lam  castra  vident  animisque  propinquant,  385 
Et  decrescit  onus,  subiti  cum  pulveris  umbra 
Et  sonus  a  tergo.     Monitu  ducis  acer  agebat 
Amphion  equites,  noctem  vigilataque  castra 
Explorare  datus,  primusque  per  avia  campi 
Usque  procul  (necdum  totas  lux  solverat  umbras)  390 

384  sq.  'Invida  —  comes'  Serv.  ad  Aen.  IX  214. 


k 


368  nemorum  (que  om.)  P  ||  370  intendit  G  Barthius  |  cornibus 
Marklandus  \  album  Wakefieldus  \\  371  monstrabat  funera  curru 
Marklandus  \  sidera  curru  P  ||  Inter  v.  375  et  376  in  c  leguntur 
haec:  Archada  mox  dimas  nuda  tellure  iacentem  ||  380  lavant 
P  laevant  S  mutant,  al.  m.  suprascr.  ferunt  G^  1|  384  fatidici 
sed  fors  P  ||  385  armisque  p  Gronovius  ||  387  sqq.  Cf.  Vtrg. 
Atn.  IX  307  sqq.  \\  387  Fit  GHT  edd.  vett.  prob.  Heinsio  (|  389 
Explorata  P  |  datos  Koesilinus  ||  390  Tesqua  procul  Heinsius 


282  P.  PAPINII  STATII 

Nescio  quid  visu  dubium  incertumque  moveri 
Corporaque  ire  videt;  subitus  mox  fraude  reperta 
Exclamat:  'Cohibete  gradum  quicumque!'   Sed  bostes 
Esse  patet:  miseri  pergunt  anteire  timentque 
Non  sibi;  tunc  mortem  trepidis  minitatur  et  hastam  395 
Expulit,  ac  vanos  alte  levat  eminus  ictus, 
Adfectans  errare  manum.     Stetit  illa  Dymantis 
Ante  oculos,  qui  forte  prior  gressumque  repressit. 
At  non  magnanimus  curavit  perdere  iactus 
Aepytus,  et  fixo  transverberat  Hoplea  tergo  400 

Pendentesque  etiam  perstrinxit  Tydeos  armos. 
Labitur  egregii  nondum  ducis  immemor  Hopleus, 
Expiratque  tenens  (felix,  si  corpus  ademptum 
Nesciat),  et  saevas  talis  descendit  ad  umbras. 

Viderat  hoc  retro  conversus  et  agmina  sentit     405 
luncta  Dymas,  dubius  precibusne  subiret,  an  armis 
Instantes;  arma  ira  dabat,  fortuna  precari, 
Non  audere  iubet:  neutri  fiducia  coepto. 
Distulit  ira  preces;  ponit  miserabile  corpus 
Ante  pedes,  tergoque  graves,  quas  forte  ferebat,  410 
Tigridis  exuvias,  in  laevam  torquet  et  obstat 
Exertum  obiectans  mucronem,  inque  omnia  tela 
Versus  et  ad  caedem  iuxta  mortemque  paratus: 
Ut  lea,  quam  saevo  fetam  pressere  cubili 
Venantes  Numidae,  natos  erecta  superstat  415 

Mente  sui  incerta,  torvum  ac  miserabile  frendens; 
Illa  quidem  turbare  globos  et  frangere  morsu 
Tela  queat,  sed  pronus  amor  crudelia  vincit 
Pectora,  et  a  media  catulos  circumspicit  ira. 


392  Corpora  abinde  JBarthius  \\  397  manum  T7t  Exc. 
Cantabr.  manus  BG^M  ||  402  egregiique  ducis  non  immemor  r 
Bentleiits  ||  403  sq.  Interpunctionem  correxi  ||  404  et  Pp  at  S  ac 
BG^M  I  descendit  PG^S  descendat  BM  ||  410  ferebat  P  regebat 
BS  Beh.  G*  pr.  m.  gerebat  G^  m.  sec.  M  ||  411  laeuam  PB 
Anglic.  Heinsii  leuam  c  laevum  G^M  ||  416  sub  codd.  sui  corr. 
Heinsius  \\  418  pronus  P  prolia  ccteri 


THEBAIDOS  LIB.  X.  283 

Et  iam  laeva  viro,  quamvis  saevire  vetaret  420 

Amphion,  erepta  manus,  puerique  trahuntur 

Ora  supina  comis:  serus  tunc  denique  supplex 

Demisso  mucrone  rogat:  'Moderatius,  oro, 

Ducite,  fulminei  per  vos  cunabula  Bacchi 

Inoamque  fugam  vestrique  Palaemonis  annos!  425 

Si  cui  forte  domi  natorum  gaudia,  si  quis 

Hic  pater,  angusti.  puero  date  pulveris  haustus 

Exiguamque  facem!  rogat,  en  rogat  ipse  iacentis 

Vultus:  ego  infandas  potior  satiare  volucres, 

Me  praebete  feris,  ego  bella  audere  coegi.'  430 

^lmmo'  ait  Amphion,  ^regem  si  tanta  cupido 

Condere,  quae  timidis  belli  mens,  ede,  Pelasgis, 

Quid  fracti  exanguesque  parent;  cuncta  ocius  effer, 

Et  vita  tumuloque  ducis  donatus  abito.' 

Horruit  et  toto  praecordia  protinus  Arcas  435 

Implevit  capulo.     ^Summumne  hoc  cladibus'  inquit, 

'Deerat,  ut  adflictos  turparem  ego  proditor  Argos? 

Nil  emimus  tanti,  nec  si  velit  ipse  cremari.' 

Sic  ait,  et  magno  proscissum  vulnere  pectus 

Iniecit  puero,  supremaque  murmura  volvens:  440 

^Hoc  tamen  interea  claro  potiare  sepulcro.' 

Tales  optatis  regum  in  complexibus  ambo, 

Par  insigne  animis,  Aetolus  et  inclitus  Arcas, 

Egregias  efflant  animas  letoque  fruuntur. 

Vos  quoque  sacrati,  quamvis  mea  carmina  surgant  445 

Inferiore  lyra,  memores  superabitis  annos. 

Forsitan  et  comites  non  aspernabitur  umbras 

Euryalus  Phrygiique  admittet  gloria  Nisi. 

4#1  erecta  P  ||  422  serus,  al.  m.  supraser.  t  sero  P  ||  423 
Moderantius  Barthius  ||  424  paruos  cunabula,  al.  m.  suprascr. 
8.  ad.  P  II  428  tacentis  MarUandus  H  429  infandos  idem  ||  437 
turbarem  PG^^S  edd.  vett.  ||  438  nec  si  PBG'  pr.  m.   g  Leid.  pr. 

m.  nec  sic  SM  ||  441  interea  et  tu  potiore  P  claro  potiare 
BO^ScGH  Behh.  caro  potiere  M  edd.  ||  445  sqci.  Cf.  Verg.  Aen. 
IX  446  sqq. 


284  P.  PAPINII  STATII 

At  ferus  Ampliion,  regi  qui  facta  reportent 
Edoceantque  dolum  captivaque  corpora  reddant,     450 
Mittit  ovans;  clusis  ipse  insultare  Pelasgis 
Tendit  et  abscisos  sociorum  ostendere  vultus. 
Interea  reducem  murorum  e  culmine  Grai 
Thiodamanta  vident,  nec  iam  erumpentia  celant 
Gaudia,  ut  exertos  enses  et  caede  recenti  456 

Arma  rubere  notant;  tunc  adsilit  aethera  magnum 
Clamor,  et  e  summo  pendent  cupida  agmina  vallo 
Noscere  quisque  suos.    Volucrum  sic  turba  recentum, 
Cum  reducem  longo  prospexit  in  aere  matrem, 
Ire  cupit  contra  summique  e  margine  nidi  460 

Extat  hians:  iam  iamque  cadat,  ni  pectore  toto 
Obstet  aperta  parens  et  amantibus  increpet  alis. 
Dumque  opus  arcanum  et  taciti  compendia  Martis 
Enumerant  laetisque  suos  complexibus  implent 
Hopleaque  exquirunt  tardumque  Dymanta  queruntur:  465 
Ecce  et  Dircaeae  iuxta  dux  concitus  alae 
Venerat  Amphion;  non  longum  caede  recenti 
Laetatus  videt  innumeris  fervere  catervis 
Tellurem  atque  una  gentem  expirare  ruina. 
Qui  tremor  elicita  caeli  de  lampade  tactis,  470 

Hic  fixit  iuvenem,  pariterque  horrore  sub  uno 
Vox,  acies  sanguisque  perit,  gemitusque  parantem 
Ipse  ultro  convertit  equus;  fugit  ala  retorto 
Pulvere.     Nondum  illi  Thebarum  claustra  subibant, 
Et  iam  Argiva  cohors  nocturno  freta  triumpho      475 
Prosilit  in  campos;  per  et  arma  et  membra  iacentum 
Taetraque  congerie  sola  semianimumque  cruorem 
Cornipedes  ipsique  ruunt:  gravis  exterit  artus 


455  exortos  P  ||  456  tunc  P  Leid.  pr.  m.  novus  ceteri  \\  459 
aere  P  aethere  ceteri  ||  460  summique  P  Anglic.  Heinsii  sum- 
maque  BG^M  summoque  pHT  ||  469  ruinam  P  ||  470  elicita 
GH  Leid.  Peyraredus  inlicita  PBM  |  tactis  PBpc  tactos 
M  II  472  Vix  acie  P  |  parentem  P  pr.  m.  parentum  al.  m.  ||  473 
retro  Beh. 


THEBAIDOS  LIB.  X.  285 

Ungula,  sanguineus  lavat  imber  et  impedit  axes. 
Dulce  viris  Eac  ire  via,  ceu  tecta  superbi  480 

Sidonia  atque  ipsas  calcent  in  sanguine  Thebas, 
Hortatur  Capaneus:  ^Satis  occultata,  Pelasgi, 
Delituit  virtus:  nunc  est  mihi  vincere  pulchrum 
Teste  die;  mecum  clamore  et  pulvere  aperto 
Ite  palam,  iuvenes:  sunt  et  mihi  provida  dextrae  485 
Numina  et  horrendi  stricto  mucrone  furores.' 
Sic  ait;  ardentes  alacer  succendit  Adrastus 
Argolicusque  gener,  sequitur  iam  tristior  augur. 
lamque  premunt  muros  (et  adhuc  nova  funera  narrat 
Amphion)  miseramque  intrabant  protinus  urbem,  490 
Ni  Megareus  specula  citus  exclamasset  ab  alta: 
'Claude,  vigil,  subeunt  hostes,  claude  undique  portas!' 

Est  ubi  dat  vires  nimius  timor:  ocius  omnis 
Porta  coit*,  solas  dum  tardius  artat  Echion 
Ogygias,  audax  animis  Spartana  iuventus  495 

Inrupit,  caesique  ruunt  in  limine  primo 
Incola  Taygeti  Panopeus  rigidique  natator 
Oebalus  Eurotae;  tuque,  o  spectate  palaestris 
Omnibus  et  nuper  Nemeaeo  in  pulvere  felix, 
Alcidama,  primis  quem  caestibus  ipse  ligarat  500 

Tyndarides,  nitidi  moriens  convexa  magistri 
Respicis:  averso  pariter  deus  occidit  astro. 
Te  nemus  Oebalium,  te  lubrica  ripa  Lacaenae 
Virginis  et  falso  gurges  cantatus  olori 
Flebit,  Amyclaeis  Triviae  lugebere  nymphis,  505 


493.  'Est  —  timor'  Serv.  ad  Aen.  II  354. 


479  libat  P  ||  481  sanguine  P  pulvere  ceteri  ||  483  nunc  est 
P  nunc  nunc  ceteri  ||  486  Omina  codd.  edd.  Numina  corr. 
Menkius  coll.  III  615  ||  487  succedit  P  ||  490  intrabant  P  pr.  m. 
BG^M  intrarant  P  ni.  sec.  intrassent  H  ||  495  animi  M  Grono- 
vius  II  497   ridigique  P  ||  500   Alcidamma  P  |  ligabat  P  ligavit 

T  II  504   oliri    P   olori  GT  Anglic.    olore  BG^M  ||  605    Fleuit 
PBG^ScGH 


286  P.  PAPINH  STATII 

Et  quae  te  leges  praeceptaque  fortia  belli 
Erudiit  genetrix,  nimium  didicisse  queretur. 
Talis  Echionio  Mavors  in  limine  saevit. 

Tandem  umeris  obnixus  Acron  et  pectore  toto 
Protinus  lalmenides  ferratae  robora  portae  510 

Torserunt:  quanta  pariter  cervice  gementes 
Profringunt  inarata  diu  Pangaea  iuvenci. 
Par  operis  iactura  lucro,  quippe  hoste  retento 
Exclusere  suos;  cadit  intra  moenia  Graius  , 

Ormenus,  et  pronas  tendentis  Aniyntoris  ulnas       615 
Fundentisque  preces  penitus  cervice  remissa 
Verba  solo  vultusque  cadunt,  colloque  decorus 
Torques  in  hostiles  cecidit  per  vulnus  harenas. 
Solvitur  interea  vallum,  primaeque  recusant 
Stare  morae;  iam  se  peditum  iunxere  catervae        520 
Moenibus:  at  patulas  saltu  transmittere  fossas 
Horror  equis,  haerent  trepidi  atque  immane  paventes 
Abruptum  mirantur  iter;  nunc  impetus  ire 
Margine  ab  extremo,  nunc  sponte  in  frena  recedunt. 
Hi  praefixa  solo  vellunt  munimina,  at  illi  525 

Portarum  obiectus  minuunt  et  ferrea  sudant 
Claustra  remoliri,  trabibusque  *et  ariete*  sonoro 
Pellunt  saxa  loco;  pars  ad  fastigia  missas 
Exsultant  haesisse  faces,  pars  ima  lacessunt 
Scrutanturque  cavas  caeca  testudine  turres.  530 

513  sq.  'Par  —  suos'  Serv.  ad  Aen.  IX  727. 


506  in  leges  Barthius  ||  510  Protinus  P  Leid.  Pronus 
BG^M  1  ialmenides  BG^E  almenides  PSH  Behh.  Leid.  alime- 
nides  M  cf.  v.  305  ||  612  Proscindunt  <f  Bentleius  Prostringunt 
c  Perfringunt  HTL  Profundunt  Beh.  Profindunt  Barthius  ||  513 
operi  Serv.  |  namque  hoste  recepto  id.  ||  515  Ormenas  P  Orne- 
mus  G^  Beh.  Armenus  G  ||  516  remissa  P  recisa  ceteri  ||  623  iter 

que 
P  agi  ceteri  ||  527    trabibus   et  ariete  PL  trabibusque  artata 
BG^SM  trabibusque   et  artata  K  trabibusque  et  arjete  sonoro 
Feyraredus  trabibusque  atque  ariete  moto  Baehrensius  trabi- 
busque  alii  aere  sonoro  Deiterus  aut  aere  sonoro  conieci 


THEBAIDOS  LIB.  X.  287 

At  Tyrii,  quae  sola  salus,  caput  omne  coronant 
Murorum,  nigrasque  sudes  et  lucida  ferro 
Spicula  et  arsuras  caeli  per  inania  glandes 
Saxaque  in  adversos  ipsis  avulsa  rotabant 
Moenibus:  exundant  saevo  fastigia  nimbo,  535 

Armataeque  vomunt  stridentia  tela  fenestrae. 
Qualiter  aut  Malean  aut  alta  Ceraunia  supra 
Cessantes  in  nube  sedent  nigrisque  teguntur 
Collibus  et  subitae  saliunt  in  vela  procellae: 
Talis  Agenoreis  Argivum  exercitus  armis  540 

Obruitur;  non  ora  virum,  non  pectora  flectit 
Imber  atrox,  rectosque  tenent  in  moenia  vultus 
Immemores  leti  et  tantum  sua  tela  videntes. 
Antbea  falcato  lustrantem  moenia  curru 
Desuper  Ogygiae  pepulit  gravis  impetus  hastae;     645 
Lora  excussa  manu,  retroque  in  terga  volutus 
Semianimos  artus  ocreis  retinentibus  baeret; 
Mirandum  visu  belli  scelus:  arma  trabuntur, 
Fumantesque  rotae  tellurem  et  tertius  hastae 
Sulcus  arat;  longo  sequitur  vaga  pulvere  cervix,    550 
Et  resupinarum  patet  orbita  lata  comarum. 

At  tuba  luctificis  pulsat  clangoribus  urbem 
Obsaeptasque  fores  sonitu  perfringit  amaro. 
Divisere  aditus,  omnique  in  limine  saevus 
Signifer  ante  omnes  sua  damna  et  gaudia  portat.  555 
Dira  intus  facies,  vix  Mavors  ipse  videndo 
Gaudeat;  insanis  lympbatam  horroribus  urbem 

533.  'et  —  glandes'  Serv.  ad  Aen.  IX  588. 


636  Auratae  S.  Bochartius  e  cod.  |  farethr^  B  faretre  G'' 
pharetrae  cGHT  Faris.  8053  Bochartius  \\  538  1  teguntur  Beh. 
Weberus  leguntur  BM  locuntur  P  legantur  S  ||  540  Talibus 
P  I  exercitus  orans  P  |j  vv.  546  et  547  in  B  in  contextu 
omissi,  eodevi  stilo  exarati,  sed  atramento  evanescente  in  margine 
leauntur  \\  549  tellurem  et  territus  P  ||  550  arant  M  edd.  \\  553 
Obsessasque  vir  doctus  \\  555  portans  P  |i  557  insanis  PH  Beh. 
incertis  BG^M 


288  P.  PAPINII  STATII 

Scindunt  dissensu  vario  Luctusque  Furorque 
Et  Pavor  et  caecis  Fuga  circumfusa  tenebris. 
Bellum  intrasse  putes:  fervent  discursibus  arces,    560 
Miscentur  clamore  viae,  ferrum  undique  et  ignes 
Mente  vident,  saevas  mente  accepere  catenas. 
Consumpsit  ventura  timor:  iam  tecta  replerant 
Templaque^  et  ingratae  vallantur  planctibus  arae. 
Una  omnes  eademque  subit  formido  per  annos:      565 
Poscunt  fata  senes,  ardet  palletque  iuventus, 
Atria  femineis  trepidant  ululata  querellis. 
Flent  pueri  et  flendi  nequeunt  cognoscere  causas 
Attoniti  et  tantum  matrum  lamenta  trementes. 
Illas  cogit  amor,  nec  habent  extrema  pudorem:     570 
Ipsae  tela  viris,  ipsae  iram  animosque  ministrant, 
Hortanturque  unaque  ruunt,  nec  avita  gementes 
Limina  nec  parvos  cessant  ostendere  natos: 
Sic  ubi  pumiceo  pastor  rapturus  ab  antro 
Armatas  erexit  apes,  fremit  aspera  nubes;  575 

Inque  vicem  sese  stridore  hortantur  et  omnes 
Hostis  in  ora  volant,  mox  deficientibus  alis 
Amplexae  flavamque  domum  captivaque  plangunt 
Mella  laboratasque  premunt  ad  pectora  ceras. 

Nec  non  ancipitis  pugnat  sententia  vulgi  580 

Discordesque  serit  motus:  hi  reddere  fratri 
(Nec  mussant,  sed  voce  palam  claroque  tumultu), 
Reddere  regna  iubent;  periit  reverentia  regis 
Sollicitis:  'Veniat  pactumque  hic  computet  annum, 
Cadmeosque  lares  exul  patriasque  salutet  585 

Infelix  tenebras;  cur  autem  sanguine  fraudes 
Et  periura  luam  regalis  crimina  noxae?' 


663  replorant  P  replerunt  Beli.  ||  569  trementes  P  timentes 
BMG*  {al.  m.  suprascr.  sequentes)  videntes  Leid.  tuentes  Bar- 
thius  II  577  volent  P  ||  581  fratrem  codd.  edd.  fratri  corr.  Sand- 
stroemius  \\  582  Interpunctionem  correxi  \  claraque  P  ||  584  Solli- 
citi  P  II  586  autem  sanguine  P  autem  ego  sanguine  BM  aut 
ego  cg  Leid.  edd.  vett.  cur,  a,  ego  sanguine  Baehrensius 


THEBAIDOS  LIB.  X.  289 

Inde  alii:  ^Sera  ista  fides,  iam  vincere  mavult.' 
Tiresian  alii  lacrimis  et  supplice  coetu 
Orant,  quodque  unum  rebus  solamen  in  artis,        590 
Nosse  futura  rogant.     Tenet  ille  inclusa  premitque 
Fata  deum:  ^Quiane  ante  duci  bene  credita  nostro 
Consilia  et  monitus,  cum  perfida  bella  vetarem? 
Te  tamen,  infelix'  inquit,  ^perituraque  Thebe, 
Si  taceam,  nequeo  miser  exaudire  cadentem  595 

Argolicumque  oculis  haurire  vacantibus  ignem. 
Vincamur,  pietas;  pone  heia  altaria,  virgo, 
Quaeramus  superos.'     Facit  illa,  acieque  sagaci 
Sanguineos  flammarum  apices  geminumque  per  aras 
Ignem  et  clara  tamen  mediae  fastigia  lucis  600 

Orta  docet;  tunc  in  speciem  serpentis  inanem 
Ancipiti  gyro  volvi  frangique  ruborem 
Demonstrat  dubio,  patriasque  inluminat  umbras. 
Ille  coronatos  iamdudum  amplectitur  ignes, 
Fatidicum  sorbens  vultu  flagrante  vaporem.  605 

Stant  tristes  horrore  comae,  vittasque  prementes 
Caesaries  insana  levat:  diducta  putares 
Lumina  consumptumque  genis  rediisse  nitorem. 
Tandem  exundanti  permisit  verba  furori: 
^Audite,  o  sontes,  extrema  litamina  divum,  610 

Labdacidae:  venit  alma  salus,  sed  limite  duro. 
Martius  inferias  et  saeva  efflagitat  anguis 
Sacra:  cadat  generis  quicumque  novissimus  extat 
Viperei,  datur  hoc  tantum  victoria  pacto. 
Felix,  qui  tanta  lucem  mercede  relinquet.'  615 


594.  'te  quoque,  peritura  Thebe'  Pompei  comm.  (Gramm. 
lat.  y  p.  178,  8  K.) 

589  questu  G  Barthius  ||  589  sqq.  Gf.  Eurip.  Phoen.  865  sqq.  || 
692  nostro  P  nostra  ceteri  \\  602  ruborem  PBG^gg  Leid.  rubore 
M  edd.  II  606  prementes  P  trementes  ceteri  \\  607  diducta  putares 
levat  P  II  608  vigorem  Barthius  ||  609  verba  nitorem  P  ||  611 
limine  Valckenarius 

Statii  Thebais.  19 


290  P.  PAPINII  STATII 

Stabat  fatidici  prope  saeva  altaria  vatis 
Maestus,  adhuc  patriae  et  tantum  cominunia  lugens 
Fata,  Creon:  grandem  subiti  cum  fulminis  ictum, 
Non  secus  ac  torta  traiectus  cuspide  pectus, 
Accipit  exanimis  sentitque  Menoecea  posci.  620 

Monstrat  enim  suadetque  timor;  stupet  anxius  alto 
Corda  metu  glaciante  pater:  Trinacria  qualis 
Ora  repercussum  Libyco  mare  sumit  ab  aestu. 
Mox  plenum  Phoebo  vatem  et  celerare  iubentem 
Nunc  bumilis  genua  amplectens,  nunc  ora  canentis  625 
Nequiquam  reticere  rogat;  iam  fama  sacratam 
Vocem  amplexa  volat,  clamantque  oracula  Thebae. 

Nunc,  age,  quis  stimulos  et  pulchrae  gaudia  mortis 
Addiderit  iuveni  (neque  enim  haec  absentibus  umquam 
Mens  homini  transmissa  deis),  memor  incipe  Clio,  630 
Saecula  te  quoniam  penes  et  digesta  vetustas. 

Diva  lovis  solio  iuxta  comes,  unde  per  orbem 
Rara  dari  terrisque  solet  contingere,  Yirtus, 
Seu  pater  omnipotens  tribuit,  sive  ipsa  capaces 
Elegit  penetrare  viros,  caelestibus  ut  tunc  635 

Desiluit  gavisa  plagis!  dant  clara  meanti 
Astra  locum  quosque  ipsa  potens  adfixerat  ignes. 
lamque  premit  terras,  nec  vultus  ab  aethere  longe; 
Sed  placuit  mutare  genas,  fit  provida  Manto 
(Responsis  ut  plena  fides)  et  fraude  priores  640 

Exuitur  vultus.     Abiit  horrorque  vigorque 
Ex  oculis,  paulum  decoris  permansit  honosque 
Mollior,  et  posito  vatum  gestamina  ferro 
Subdita;  descendunt  vestes,  torvisque  ligatur 

617  et  tantum  P  tantum  ceteri  tantum  patriae  B  |  iungens 
P  II  621  in  stupet  P  ||  622  pater,  al.  m,  suprascr.  s.  nep.  P  ||  623 
sentit  Barthius  ||  628  qui  BG^^^GHT  |  tumulos  P  ||  631  est  digesta 

n 
voluptas  P  II  632  urbem  P  ||  635  tunc  G^GHc  cdd.  veit.  ;feunc  B 
nunc  PM  |  penetrare  animos,  caelestibus  at  nunc  MarMandus  \\  637 
potens  P  polis  ceteri  ||  638  virtus  P  ||  640  plana  schol.  Gronovius  \ 

hac  fraude  Barthiu>s\\64:3  et  post  novatum  P  et  deposito  S  exposito  G' 


THEBAIDOS  LIB.  X.  291 

Vitta  comis  (nam  laurus  erat);  tamen  aspera  produnt  645 

Ora  deam  nimiique  gradus.     Sic  Lydia  coniunx 

Amphitryoniaden  exutum  horrentia  terga 

Perdere  Sidonios  umeris  ridebat  amictus 

Et  turbare  colus  et  tympana  rumpere  dextra. 

Sed  neque  te  indecorem  sacris  dignumque  iuberi  650 
Talia  Dircaea  stantem  pro  turre,  Menoeceu, 
Invenit;  immensae  reserato  limine  portae 
Sternebas  Danaos,  pariter  Mavortius  Haemon. 
Sed  consanguinei  quamvis  atque  omnia  fratres, 
Tu  prior:  exanimes  circum  cumulantur  acervi;        655 
Omne  sedet  telum,  nuUi  sine  caedibus  ictus 
(Necdum  aderat  Virtus),  non  mens,  non  dextra  quiescit, 
Non  avida  arma  vacant,  ipsa  insanire  videtur 
Sphinx  galeae  custos,  visoque  animata  cruore 
Emicat  effigies  et  sparsa  orichalca  renident:  660 

Cum  dea  pugnantis  capulum  dextramque  repressit: 
^Magnanime  o  iuvenis,  quo  non  agnoverit  ullum 
Certius  armifero  Cadmi  de  semine  Mavors, 
Linque  humiles  pugnas,   non  haec  tibi  debita  virtus: 
Astra  vocant,  caeloque  animam,  plus  concipe,  mittes.  665 
lamdudum  hoc  hilares  genitor  bacchatur  ad  aras, 
Hoc  ignes  fibraeque  volunt,  hoc  urget  Apollo: 
Terrigenam  cuncto  patriae  pro  sanguine  poscunt. 
Fama  canit  monitus,  gaudet  Cadmeia  plebes 
Certa  tui;  rape  mente  deos,  rape  nobile  fatum.      670 
I,  precor,  accelera,  ne  proximus  occupet  Haemon.' 
Sic  ait,  et  magna  cunctantis  pectora  dextra 
Permulsit  tacite  seseque  in  corde  reliquit. 

646  nimiosque  P  jpr.  m.,  al.  corr.  ||  648  redimibat  P  gaude- 
bat  p  II  651  dirchae  P  |  menoeceum  P  menoecaeujft  B  ||  662  In- 

Tenit,  suprascr.  s.  virtus  P  |  inmensam  P  ||  653  Stemebas, 
suprascr.  o  meneceu  P  ||  656  sin//  P  ||  665  mittis  PB  {ead.  m.  i 
in  e  mut.)  ||  667  haec  urguet  apoUos  P  ||  668  cuncti  Barthius  \\ 
668  sq.  poscunt  Fata,  canunt  n;  Bentleius  \  audet  P  ||  670  Cer- 
tatim  P  11  672  magno  P 

1»* 


292  P.  PAPINII  STATII 

Fulminis  haut  citius  radiis  adflata  cupressus 
Combibit  infestas  et  stirpe  et  vertice  flammas,       676 
Quam  iuvenis  multo  possessus  numine  pectus 
Erexit  sensus  letique  invasit  amorem. 
Ut  vero  adversae  gressumque  habitumque  notavit 
Et  subitam  a  terris  in  nubila  crescere  Manto, 
Obstipuit.    ^Sequimur,  divum  quaecumque  vocasti,  680 
Nec  tarde  paremus/  ait;  iamiamque  recedens 
Instantem  vallo  Pylium  tamen  Agrea  fixit. 
Armigeri  fessum  excipiunt;  tum  vulgus  euntem 
Auctorem  pacis  servatoremque  deumque 
Conclamat  gaudens  atque  ignibus  implet  honestis.  685 

lamque  iter  ad  muros  cursu  festinus  anhelo 
Obtinet  et  miseros  gaudet  vitasse  parentes, 
Oum  genitor  — :  steteruntque  ambo  et  vox  haesit  utrique, 
Deiectaeque  genae.     Tandem  pater  ante  profatur: 
^Quis  novus  inceptis  rapuit  te  casus  ab  armis?      690 
Quae  bello  graviora  paras?  dic,  nate,  precanti, 
Cur  tibi  torva  acies?  cur  hic  truculentus  in  ore 
Pallor,  et  ad  patrios  non  stant  tua  lumina  vultus? 
Audisti  responsa,  palam  est.     Per  ego  oro  tuosque, 
Nate,  meosque  annos  miseraeque  per  ubera  matris,  695 
Ne  vati,  ne  crede,  puer!     Superine  profanum 
Dignantur  stimulare  senem,  cui  vultus  inanis 
Extinctique  orbes  et  poena  simillima  diro 
Oedipodae?  quid  si  insidiis  et  fraude  dolosa 
Rex  agit,  extrema  est  cui  nostra  in  sorte  timori    700 
Nobilitas  tuaque  ante  duces  notissima'  virtus? 

685.  'et  laudibus  implet  honestis'  Serv.  ad  Aen.  IX  652. 


678  aduersae  PSp  auersae  BG^M  |  gressum  P  ||  679  a  om. 
P  II  681  patremus  P  ||  683  fixum  Barthius  \  tunc  PHT  ||  685  et 
laudibus  Serv,  \\  688   steterunt  (que  del.)  scribendum  esse  cens. 

Menkius  \  utrique  G*cT  Gronovius  utrimque  PBM  ||  691  dignate 
P  II  695  meos  P  ||  697  Dignentur  Valckenarim  |j  700  agit,  cui 
nostra  extrema  in^sorte  P 


THEBAIDOS  LIB.  X.  293 

Illius  haec  forsan,  remur  quae  verba  deorum; 

Ille  monet!  ne  frena  animo  permitte  calenti, 

Da  spatium  tenuemque  moram,  male  cuncta  ministrat 

Impetus;  hoc,  oro,  munus  concede  parenti.  705 

Sic  tua  maturis  signcntur  tempora  canis, 

Et  sis  ipse  parens  et  ad  hunc,  animose,  timorem 

Pervenias:  ne  perge  meos  orbare  penates. 

Externi  te  nempe  patres  alienaque  tangunt 

Pignora?  si  pudor  est,  primum  miserere  tuorum.   710 

Haec  pietas,  hic  verus  honos;  ibi  gloria  tantum 

Ventosumque  decus  titulique  in  morte  latentes. 

Nec  timidus  te  flecto  parens:  i,  proelia  misce, 

I  Danaas  acies  mediosque  per  obvius  enses; 

Non  teneo:  liceat  misero  tremibunda  lavare  715 

Vulnera  et  undantem  lacrimis  siccare  cruorem, 

Teque  iterum  saevis  iterumque  remittere  bellis. 

Hoc  malunt  Thebae.'     Sic  colla  manusque  tenebat 

Implicitus;  sed  nec  lacrimae,  nec  verba  movebant 

Dis  votum  iuvenem;  quin  et  monstrantibus  illis     720 

Fraude  patrem  tacita  subit  avertitque  timorem: 

'Falleris  heu  verosque  metus,  pater  optime,  nescis. 

Non  me  ulli  monitus,  nec  vatum  exorsa  furentum 

Sollicitant  vanisque  movent:  sibi  callidus  ista 

Tiresias  nataeque  canat;  non  si  ipse  reclusis  725 

Comminus  ex  adytis  in  me  insaniret  Apollo. 

Sed  magis  unanimi  casus  me  fratris  ad  urbem 

Sponte  refert;  gemit  Inachia  mihi  saucius  Haemon 

Cuspide;  vix  illum  medio  de  pulvere  belli 

Inter  utrasque  acies,  iamiamque  tenentibus  Argis  —  730 

Sed  moror;  i,  refove  dubium  turbaeque  ferenti 

702  Interpunctionem  corr.  Bentleius  \\  703  Isque  Koestlinus 
Iste  NauTcius  ||  707  Sis  ut  et  ipse  Barthius  ||  711  verus  tibi 
honos  PS  verus  om.  G*  (|  712  iacentes  Barthius  \\  713  i  ow.  P  !| 
714  Per  M  edd.  \\  715  labare  P  ||  723  en  orsa  Baehrensius  \\  724 
vanisque  P  manesque  ceteri  ||  725  nataque  P  ||  727  Sed  magis 
PGH  Sed  gravis  BG^M  ||  729  illum,  al.  m.  suprascr.  in  deo 
P  II  731  furenti  B  Beh. 


294  P.  PAPmn  STATll 

Dic,  parcant  leviterque  vehant;  ego  vulnera  doctum 
lungere  supremique  fugam  revocare  cruoris 
Aethiona  petam.'     Sic  imperfecta  locutus 
Effugit;  illi  atra  mersum  caligine  pectus  735 

Confudit  sensus;  pietas  incerta  vagatur 
Discordantque  metus,  impellunt  credere  Parcae. 

Turbidus  interea  ruptis  venientia  portis  . 
Agmina  belligeri  Capaneus  agit  aequore  campi, 
Cornua  nunc  equitum,  cuneos  nunc  ille  pedestres,  740 
Et  proculcantes  moderantum  funera  currus; 
Idem  altas  turres  saxis  et  turbine  crebro 
Laxat:  agit  turmas  idem  atque  in  sanguine  fumat. 
Nunc   spargit  torquens  volucri  nova  vulnera  plumbo, 
Nunc  iaculum  excusso  rotat  in  sublime  lacerto,      745 
Nullaque  tectorum  subit  ad  fastigia,  quae  non 
Deferat  hasta  virum  perfusaque  caede  recurrat. 
Nec  iam  aut  Oeniden   aut  Hippomedonta  peremptos, 
Aut  vatem  Pelopea  phalanx  aut  Arcada  credunt: 
Quin  socium  coiisse  animas  et  corpore  in  uno         750 
Stare  omnes;  ita  cuncta  replet.     Non  ullius  aetas, 
Non  cultus,  non  forma  movet;  pugnantibus  idem 
Supplicibusque  furit;  non  quisquam  obsistere  contra, 
Non  belli  temptare  vices:  procul  arma  furentis 
Terribilesque  iubas  et  frontem  cassidis  horrent.      755 

At  pius  erecta  murorum  in  parte  Menoeceus 
lam  sacer  aspectu  solitoque  augustior  ore, 
Ceu  subito  in  terras  supero  demissus  ab  axe, 
Constitit,  exempta  manifestus  casside  nosci, 
Despexitque  acies  hominum  et  clamore  profundo     760 

732  vulnere  P  ||  734  Aethiona  P  Beh.  1  Aetiona  Sc  Lips. 

Aetona  B  Athiona  R  Actiona  Beh.  2  Petiona  G^  Aechiona  M 
edd.  Echiona  GT  Etheona  H  Eetiona  Gronovius  \\  736  Con- 
fundit  Barthius  \  vocatur  P  (|  740  cunctos  P  ||  742  alias  P  (|  755 
tubas  P  ([  756  sqq^.  Cf.  Eurip.  Phoen.  1009  sqq.  1090  sqq.  ([  766 
electa  codd.  edd.  erecta  corr.  Schraderus  ((  757  Tam  P  [(  759  et 
dempta  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  X.  295 

Convertit  campum  iussitque  silentia  bello. 
^Armorum  superi,  tuque  o  qui  funere  tanto 
Indulges  mihi,  Phoebe,  mori,  date  gaudia  Thebis, 
<3uae  pepigi  et  toto  quae  sanguine  prodigus  emi. 
Ferte  retro  bellum  captaeque  impingite  Lernae      765 
Reliquias  turpes,  confixaque  terga  foventes 
Inachus  indecores  pater  aversetur  alumnos. 
At  Tyriis  templa,  arva,  domos,  conubia,  natos 
Reddite  morte  mea;  si  vos  placita  hostia  iuvi, 
Si  non  attonitis  vatis  consulta  recepi  770 

Auribus  et  Thebis  nondum  credentibus  hausi, 
Haec  Amphioniis  pro  me  persolvite  tectis! 
At  mihi  deceptum,  precor,  exorate  parentem.' 
Sic  ait,  insignemque  animam  mucrone  corusco 
Dedignantem  artus  pridem  maestamque  teneri         775 
Arripit  atque  uno  quaesitam  vulnere  rumpit. 
Sanguine  tunc  spargit  turres  et  moenia  lustrat, 
Seque  super  medias  acies,  nondum  ense  remisso, 
lecit  et  in  saevos  cadere  est  conatus  Achivos. 
Ast  illum  amplexae  Pietas  Virtusque  ferebant        780 
Leniter  ad  terras  corpus;  nam  spiritus  olim 
Ante  lovem  et  summis  apicem  sibi  poscit  in  astris. 

lamque  intra  muros  nullo  sudore  receptum 
Oaudentes  heroa  feruut:  abscesserat  ultro 
Tantalidum  venerata  cohors;  subit  agmine  longo   785 
Colla  inter  iuvenum,  laetisque  favoribus  omni 
Concinitur  vulgo,  Cadmum  atque  Amphiona  supra 
Conditur;  hi  sertis,  hi  veris  honore  solutos 
Accumulant  artus  patriaque  in  sede  reponunt 
Corpus  adoratum.     Repetunt  mox  bella  peractis     790 

764  et  voto  Valckenarius  (1  766  faventes  Peyraredus  ||  769 
placita  H  Gronovius  placida  PBM  piat///  G^  ||  772  terris  codd. 
edd.  tectis  corr.  Schradencs  \\  773  At  PpGT  Ac  BG*M  ||  777 
spargi  P  II  788  Conditur  PpcGHT  Leid.  edd.  vett.  Conditor 
BSG^  {suprascr.  a.  habet^)  M  ]  soluto  codd.  solutoa  Peyrare- 
dus  Heinsius 


296  P.  PAPINII  STATII 

Laudibus;  hic  victa  genitor  lacrimabilis  ira 
Congemit,  et  tandem  matri  data  flere  potestas: 
'Lustralemne  feris  ego  te,  puer  inclite,  Thebis 
Devotumque  caput  vilis  ceu  mater  alebam? 
Quod  molita  nefas?  cui  tantum  invisa  deorum?     '795 
Non  ego  monstrifero  coitu  revoluta  novavi 
Pignora,  nec  nato  peperi  funesta  nepotes. 
Quid  refert?  potitur  natis  locasta  ducesque 
Regnantesque  videt:  nos  saeva  piacula  bello 
Demus,  ut  alterni  (placet  hoc  tibi,  fulminis  auctor)  800 
Oedipodionii  mutent  diademata  fratres! 
Quid  superos  hominesve  queror?  tu,  saeve  Menoeceu, 
Tu  miseram  ante  omnes  properasti  extinguere  matrem. 
Unde  hic  mortis  amor?  quae  sacra  insania  menti? 
Quosve  ego  conceptus,  aut  quae  mala  pignora  fudi  8^5 
Tam  diversa  mihi?  nimirum  Martius  anguis, 
Quaeque  novis  proavum  tellus  effloruit  armis  — 
Hinc  animi  tristes  nimiusque  in  pectore  Mavors, 
Et  de  matre  nihil.     Sponte  en  ultroque  peremptus 
Inrumpis  maestas  fatis  nolentibus  umbras:  810 

Ast  egomet  Danaos  Capaneaque  tela  verebar. 
Haec  erat,  haec  metuenda  manus  ferrumque,  quod  amens 
Ipsa  dedi;  viden'  ut  iugulo  consumpserit  ensem? 
Altius  haut  quisquam  Danaum  mucrone  subisset.' 

Diceret  infelix  etiamnum  et  cuncta  repleret         815 
Quaestibus:  abducunt  comites  famulaeque  perosam 
Solantes  thalamoque  tenent,  sedet  eruta  multo 
Ungue  genas;  non  illa  diem,  non  verba  precantum 


Inter  v.  791  et  792  in  P  versus  erasus  esse  videtur,  cuius 
initium  litterae  fuerunt  In  .  .  .  ||  796  cultu  P  [  novavi  p  Behh. 
B  Colb.  H  Heinsius  Lachmannus  notavi  BG*M  natavi  P  || 
798  et  799  in  P  inter  se  transpositi  leguntur  \\  798  potitur  natis 
P  habet  ecce  suos  ceteri  suos  om.  S  ||  800  alternis  P  ||  802  Quis 
P  I  menoche0  P  |I  803  extingue  P  ||  805  mala  PG  male  BG^M  || 
Inter  v.  808  et  809  iterum  in  P  versus  erasus  est,  cuius  initium 
fuisse  videtur  Inrump.  .  .  (y.  810)  ||  811  Ast  BM  At  P  Beh.  om. 
G-  11  814  aut  P  I  danao  Bc 


THEBAIDOS  LIB.  X.  297 

Respicit  aut  visus  flectit  tellure  relictos, 
lam  vocis,  iam  mentis  inops.     Sic  aspera  tigris     820 
Fetibus  abreptis  Scythico  deserta  sub  antro 
Accubat  et  tepidi  lambit  vestigia  saxi; 
Nusquam  irae,  sedit  rabies  feritasque  famesque 
Oris,  eunt  praeter  secura  armenta  gregesque: 
Aspicit  illa  iacens-,  ubi  enim,  quibus  ubera  pascat    825 
Aut  quos  ingenti  premat  expectata  rapina? 

Hactenus  arma,  tubae,  ferrumque  etvulnera:  sednunc 
Comminus  astrigeros  Capaneus  tollendus  in  axes. 
Non  mihi  iam  solito  vatum  de  more  canendum; 
Maior  ab  Aoniis  poscenda  amentia  lucis:  830 

Mecum  omnes  audete  deae!  sive  ille  profunda 
Missus  nocte  furor,  Capaneaque  signa  secutae 
Arma  lovem  contra  Stygiae  rapuere  sorores, 
Seu  virtus  egressa  modum,  seu  gloria  praeceps, 
Seu  magnae  data  fama  neci,  seu  laeta  malorum     835 
Principia  et  blandae  superum  mortalibus  irae. 

lam  sordent  terrena  viro  taedetque  profundae 
Caedis,  et  exhaustis  olim  Graiumque  suisque 
Missilibus  lassa  respexit  in  aethera  dextra. 
Ardua  mox  torvo  metitur  culmina  visu,  840 

Innumerosque  gradus,  gemina  latus  arbore  clausus, 
Aerium  sibi  portat  iter,  longeque  timendus 
Multifidam  quercum  flagranti  lumine  vibrat; 
Arma  rubent  una  clipeoque  incenditur  ignis. 

830  sq.  'Maior  —  deae'  Serv.  ad  Aen.  XII  500. 


Inter  v.  S22  et  823  in  B  leguntur  haec:  t  et  rapidi  feritas 
iraeq.  famesq.  ||  823  sedit  rapidi  P  cedit  rabies  anon.  Heidelb.  \\ 
829  canendum  BG'^  canentum  P  Anglic.  prob.  Heinsio  canen- 
dum  est  GHT  canendus  c  ||  830  sumenda  poBcenda  amentia  P 
sumenda  audacia  BSM  at  amentia  B  marg.  sumenda  amentia  G^ 
schol.  poscenda  audatia  B  sumenda  dementia  (al.  audacia)  Serv.  || 
835  fama  M  edd.  |  caeca  schol.  ||  840  sqq.  Cf.  Eurip.  Fhoen. 
1172  sqq.  Aescli.  Sept.  adv.  Theb.  423  sqq.  ||  841  clausus  Pp 
Beh.  GHT  clusus  BSG^^M  !|  843  fulmine  P 


L 


298  P.  PAPINII  STATII 

^Hac'  ait,  'in  Thebas,  hac  me  iubet  ardua  virtus  845 
Ire,  Menoeceo  qua  lubrica  sanguine  turris. 
Experiar,  quid  sacra  iuvent,  an  falsus  Apollo.' 
Dicit,  et  alterno  captiva  in  moenia  gressu 
Surgit  ovans:  quales  mediis  in  nubibus  aether 
Vidit  Aloidas,  cum  cresceret  impia  tellus  850 

Despectura  deos  nec  adhuc  immane  veniret 
Pelion  et  trepidum  iam  tangeret  Ossa  Tonantem. 
Tum  vero  attoniti  fatorum  in  cardine  summo, 
Ceu  suprema  lues  urbi  facibusque  cruentis 
Aequatura  &olo  turres  Bellona  subiret,  855 

Omnibus  e  tectis  certatim  ingentia  saxa 
Roboraque  et  validas  fundae  Balearis  habenas 
(Nam  iaculis  caeloque  vagis  spes  unde  sagittis?), 
Verum  avidi  tormenta  rotant  et  molibus  urgent. 
Ble  nec  ingestis  nec  terga  sequentibus  umquam     860 
Detrahitur  telis,  vacuoque  sub  aere  pendens 
Plana  velut  terra  certus  vestigia  figat, 
Tendit  et  ingenti  subit  occurrente  ruina: 
Amnis  ut  incumbens  longaevi  robora  pontis 
Adsiduis  oppugnat  aquis;  iam  saxa  fatiscunt  866 

Emotaeque  trabes:  tanto  violentior  ille 
(Sentit  enim)  maiore  salo  quassatque  trahitque 
Molem  aegram,  nexus  donec  celer  alveus  omnes 
Abscidit  et  cursu  victor  respirat  aperto. 
Utque  petita  diu  celsus  fastigia  supra  870 

Eminuit  trepidamque  adsurgens  desuper  urbem 
Vidit  et  ingenti  Thebas  exterruit  umbra, 
Increpat  attonitos:  ^Humilesne  Amphionis  arces, 

845  Haec  P  I  haec  P  ||  847  fallis,  al.  m.  suprascr.  t  falsus 
P  II  848  Dicit  PBG^ScG  Dixit  M  edd.  cf.  VI  798  ||  854  suprema 
dies  Bentleius  \  urbi  P  Anglic.  Heinsii  urbem  BG^M  (|  857 
validas  P  gravidas  ceteri  \\  858  spes  una  B  Behh.  spes  nulla 
GHT  edd.  vett.  \\  859  avidi  tormenta  PTL  avidi  et  torm.  BG^M 
863  subito  P  II  867  Sentit  P  Saevit  ceteri  \  Interpunctionem 
correxi  \\  873  attonitos  humilesque  A.  arces:  Koestlinus  Haene 
illae  A.  arces  Barthius  artes  Peyraredus 


THEBAIDOS  LIB.  X.  299 

Pro  pudor!  hi  faciles  carmenque  imbelle  secuti, 
Hi  (mentita  diu  Thebarum  fabula)  muri?  875 

Et  quid  tam  egregium  prosternere  moenia  molli 
Structa  lyra?'     Simul  insultans  gressuque  manuque 
Molibus  obstantes  cuneos  tabulataque  saevus 
Destruit:  absiliunt  pontes,  tectique  prementis 
Saxea  frena  labant,  dissaeptoque  aggere  rursus      880 
Utitur  et  truncas  rupes  in  templa  domosque 
Praecipitat  frangitque  suis  iam  moenibus  urbem. 
lamque  lovem  circa  studiis  diversa  fremebant 
Argolici  Tyriique  dei;  pater  aequus  utrisque 
Aspicit  ingentes  ardentum  comminus  iras  885 

Seque  obstare  videt.     Gemit  iuservante  noverca 
Liber  et  obliquo  respectans  lumine  patrem: 
^Nunc  ubi  saeva  manus,  meaque  heu  cunabula  jflammae, 
Fulmen,  io  ubi  fulmen?'  ait.     Gerait  auctor  Apollo, 
Quas  dedit  ipse,  domos;  Lernam  Thebasque  rependit  890 
Maestus  et  intento  dubitat  Tirynthius  arcu; 
Maternos  plangit  volucer  Danaeius  Argos; 
Flet  Venus  Harmoniae  populos  metuensque  mariti 
Stat  procul  et  tacita  Gradivum  respicit  ira. 
Increpat  Aonios  audax  Tritonia  divos;  895 

lunonem  tacitam  furibunda  silentia  torquent. 
Non  tamen  haec  turbant  pacem  lovis:   ecce  quierant 
lurgia,  cum  mediis  Capaneus  auditus  in  astris. 
^Nullane  pro  trepidis'  clamabat,  ^numina  Thebis 
Statis?  ubi  infandae  segnes  telluris  alumni,  900 

Bacchus  et  Alcides?  pudet  instigare  minores. 


896.  'lunonein  —  torquent '  Serv.  ad  Aen.  X  63. 


875  Hi  G*  ^  P  Et  BM  II  876  Est  G^  quidnam  codd.  edd. 
quid'  G'  quid  tam  cmr.  Bentleius  Ecquidnam  BaehrensiiLS  || 
879  Destruit  B  {ead.  m.  corr.  ex  Restruit)  G^  Restruit  PSM 
Deruit  Barthius  \  lectique  P  |  prementis  P  trementis  ceteri  |]  881 
rudis  inter  temi^la  P  ||  886  infestante  B  marg.  G*  Beh.  1  GHTjj 
891  dubitant  P  ||  896  tacita  P  ||  901  pudet  PT  piget  BG^M 


300  P.  PAPINII  STATII 

Tu  potius  venias  (quis  enim  conciirrere  nobis 
Dignior?  en  cineres  Semeleaque  busta  tenentur), 
Nunc  age,  nunc  totis  in  me  conitere  flammis, 
luppiter!  an  pavidas  tonitru  turbare  puellas  905 

Fortius  et  soceri  turres  excindere  Cadmi?' 

Ingemuit  dictis  superum  dolor;  ipse  furentem 
Risit  et  incussa  sanctarum  mole  comarum, 
^  Quaenam  spes  hominum  tumidae  post  proelia  Phlegrae? 
Tune  etiam  feriendus?'  ait.    Premit  undique  lentum  910 
Turba  deum  frendens  et  tela  ultricia  poscit, 
Nec  iam  audet  fatis  turbata  obsistere  coniunx. 
Ipsa  dato  nondum  caelestis  regia  signo 
Sponte  tonat,  coeunt  ipsae  sine  flamine  nubes 
Accurruntque  imbres:  Stygias  rupisse  catenas  915 

lapetum  victum  aut  supera  ad  convexa  levari 
Inarimen  Aetnamve  putes.     Pudet  ista  timeri 
Caelicolas;  sed  cum  in  media  vertigine  mundi 
Stare  virum  insanasque  vident  deposcere  pugnas, 
Mirantur  tacite  et  dubio  pro  fulmine  pallent.  920 

Coeperat  Ogygiae  supra  fastigia  turris 
Arcanum  mugire  polus  caelumque  tenebris 
Auferri:  tenet  ille  tamen,  quas  non  videt,  arces, 
Fulguraque  attritis  quotiens  micuere  procellis, 
*His'  ait,  4n  Thebas,  his  iam  decet  ignibus  uti,  925 
Hinc  renovare  faces  lassamque  accendere  quercum.' 
Talia  dicentem  toto  love  fulmen  adactum 


924.  ^Fulguraque  —  procellis*  Isidorus  de  rerum  natura 
c.  30  p.  55  B. 

904  continere  P  ||  906  Fortius  P  Fortior  ceteri  J  thalamos 
M  edd.  II  909    Quae  non  PB  pr.  m.  ||  915  Adcurrumqueinres- 

n  dl.  m. 
scytias  P  II  916  aut  victum  PSH  aut  victam  BM  aut  victa  G^ 
vinctam  G  Peyraredus  lapeton,  victam  Barthius  victum,  aut 
scripsi  II  917  timeri  P  timere  ceteri  \\  920  tacite  P  taciti  ceteri  1 
dubii  T  JBentleius  \  pallent  P  pendent  ceteri  \\  924  attristi  P  | 
procellae  P  ||  926  facem  m  edd.  \  cassamque  (=  extinctam)  Hein- 
sius  II  927  sqq.  Cf.  Soph.  Antig.  127  sqq.  Eurip.  Phoen.  1180  sqq. 


-     THEBAIDOS  LIB.  X.  301 

Corripuit:  primae  fugere  in  nubila  cristae, 

Et  clipei  niger  umbo  cadit,  iamque  omnia  lucent 

Membra  viri.     Cedunt  acies,  et  terror  utrimque,    930 

S31  Quo  ruat,  ardenti  feriat  quas  corpore  turmas. 

$35  Stat  tamen,  extremumque  in  sidera  versus  anhelat, 
Pectoraque  invisis  obicit  fumantia  muris, 
Ne  caderet:  sed  membra  virum  terrena  relinquunt, 
Exuiturque  animus;  paulum  si  tardius  artus  935 

Cessissent,  potuit  fulmen  sperare  secundum. 

932  Intra  se  stridere  facem  galeamque  comasque 

933  Quaerit,  et  urentem  thoraca  repellere  dextra 

934  Conatus  ferri  cinerem  sub  pectore  tractat. 

931  versus  deest  in  Colh.  \  ruat  et  P  ||  Jw  P  vv.  931  et  932 
inter  se  transpositi  leguntur,  item  in  G  et  Prag.  2  ||  Versus 
932—934,  qui  in  PG^bgc  Beh.  2  Dan.  Petav.  Prag.  1  Lips. 
desunt,  leguntur  in  B  {in  summo  marg.  adscripti)  S  {inter  lineas 
additi)  r  {rec.  m.  adscripti)  pR  Colb.  Paris.  8053  TG  Prag.  2, 
cum  inepti  sint  et  vel  Statii  ingenio  indigni,  eiciendos  putavi 
numeris  versiculorum  mutatis.  Jn  pE  Colb.  Paris.  8053  ita 
inter  se  excipiunt,  ut  ordo  sit  930.  932.  933.  934.  931.  935. 
In  Paris.  8053  v.  qui  vulgo  numeratur  934  deest.  ||  932  versus 
adhaesit  P  ||  935  animam  e  schol.  scribendum  cens.  Burmannus  | 

ar  al.  m. 
paulum  o  81  BT  II  936  Heasissent  G^  |  sperare  PG  Colb.  spare 

Prag.  2  meruisse  BG^SM  ||  STATII  POETE  THEB  .  LIBER  • 
X  .  P  pr.  m.,  al.  m.  add.  EXPLICIT  INCIPIT  LIBER  XI. 


P.  PAPINII  STATII 

THEBAIDOS 

LIBER  XI. 


Postquam  magnanimus  furias  virtutis  iniquae 
Consumpsit  Capaneus  expiravitque  receptum 
Fulmen,  et  ad  terras  longe  comitata  cadentem 
Signavit  muros  ultricis  semita  flammae: 
Componit  dextra  victor  concussa  plagarum  5 

luppiter  et  vultu  caelumque  diemque  reducit. 
Gratantur  superi,  Phlegrae  ceu  fessus  anhelet 
Proelia  et  Encelado  fumantem  impresserit  Aetnam. 
Ille  iacet  lacerae  complexus  fragmina  turris, 
Torvus  adhuc  visu  memorandaque  facta  relinquens  10 
Gentibus  atque  ipsi  non  inlaudata  Tonanti. 
Quantus  Apollineae  temerator  matris  Averno 
Tenditur;  ipsae  horrent,  si  quando  pectore  ab  alto 
Emergunt,  volucres  immensaque  membra  iacentis 
Spectant,  dum  miserae  crescunt  in  pabula  fibrae:     15 
Sic  gravat  iniectus  terras  hostiHaque  urit 
Arva  et  anhelantem  caelesti  sulphure  campum. 
Respirant  Thebae,  templisque  iacentia  surgunt 
Agmina;  iam  finis  votis  finisque  supremis 
Planctibus,  et  natos  ausae  deponere  matres.  20 

20.  'nec  natos  —  matres'  Serv.  ad  Aen.  VII  618. 


2   exspirauitque  P  1  11    illaudanda  Beh.  Heinsius  e  cod. 
Anglic.  |j  15  Spectandum  miserae  P  ||  20  nec  natos  Serv. 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  303 

At  vaga  pallentes  campo  fuga  volvit  Achivos. 
Nec  iam  hostes  turmae,  aut  ferrum  mortale  timetur: 
Omnibus  ante  oculos  irae  lovis,  omnibus  ardent 
Arma  metu  galeaeque  tonant,  visusque  paventes 
Ipse  sequi  et  profugis  opponere  luppiter  ignes.        25 
Instat  Agenoreus  miles  caelique  tumultu 
Utitur:  indomitos  ut  cum  Massyla  per  arva 
Armenti  reges  magno  leo  fregit  biatu 
Et  contentus  abit;  rauci  tunc  comminus  ursi, 
Tunc  avidi  venere  lupi,  rabieque  remissa  30 

Lambunt  degeneres  alienae  vulnera  praedae. 
Hinc  premit  Eurymedon,  cui  rusticus  horror  in  armis, 
Rustica  tela  manu,  patriumque  agitare  tumultus: 
Pan  illi  genitor;  tener  hinc  conatibus  annos 
Egreditur  iuvenemque  patrem  puer  aequat  Alatreus :  35 
Felices  ambo,  sed  fortunatior  ille, 
Quem  genuisse  iuvat;  nec  iam  dinoscere  promptum, 
Quae  magis  arma  sonent,  quo  plus  eat  hasta  lacerto. 
Artatur  denso  fugientum  examine  vallum. 

Quas  volvis,  Gradive,  vices?  modo  moenia  Cadmi  40 
Scandebant:  sua  nunc  defendunt  tecta  Pelasgi! 
Ceu  redeunt  nubes,  ceu  circumflantibus  austris 
Alternus  procumbit  ager,  ceu  gurgite  cano 
Nunc  retegit  bibulas,  nunc  induit  aestus  harenas. 
Expirat  late  pubes  Tirynthia,  alumni  45 

Exuvias  imitata  dei;  trux  maeret  ab  astris 
Amphitryoniades  Nemeaea  in  sanguine  terga, 


21  pallentes  PST  palentes  G  palantes  BG^M  ||  22  liostes  PO 
Prag.  2  pr.  m.  Heinsius  e  cod.  hostiles.  ead.  m.  hostes  supraser. 
B  hostiles  Q^STS.  edd.  \  26  et  om.  P  I|  33  agitabat  P  al.  m.  \  tumultus 
Pp  tumultum  BG^M  II  35  elatres,  suprascr.  t  alatreus  P  elatreus 

^     la  al.  m. 
BG^c  atreus     S  cf.  VII  300  ||  37  dinosce  P  1|  44  mdui fP  Anglic. 
Heinsius  obruit  BG^M  1|  45   Exspirat  P  Colb.  Procumbit  G=^SM 

cumbit 
Proexpirat  B  ||  46  imitata  aui  Bernartius  \  ab  alto  Bp  Behh,  \\ 

47  nemea  P  nemaee  B  nemeae  G^Sr  nemees  c  Beh.  nemee  HT 


304  P.  PAPINII  STATII 

Et  similes  ramos  similesque  videre  pharetras. 
Stabat  in  Argolicae  ferrato  culmine  turris 
Egregius  lituo  dextri  Mavortis  Enyeus  50 

Hortator;  sed  tunc  miseris  dabat  utile  signum 
Suadebatque  fugam  et  tutos  in  castra  receptus: 
Cum  subitum  obliquo  descendit  ab  aere  vulnus, 
Urgentisque  sonum  laeva  manus  aere  retenta  est, 
Sicut  erat;  fugit  in  vacuas  iam  spiritus  auras,         55 
lam  gelida  ora  tacent,  carmen  tuba  sola  peregit. 

lamque  potens  scelerum  geminaeque  exterrita  gentis 
Sanguine  Tisipbone  fraterna  cludere  quaerit 
Bella  *tuba:  nec  se  tanta  in  certamina  fidit 
Sufficere,  inferna  comitem  ni  sede  Megaeram  60 

Et  consanguineos  in  proelia  suscitet  angues. 
Ergo  procul  vacua  consedit  valle  solumque 
Ense  fodit  Stygio  terraeque  immurmurat  absens 
Nomen  et  (Elysiis  signum  indubitabile  regnis) 
Crinalem  attollit  longo  stridore  cerasten:  65 

Caeruleae  dux  ille  comae,  quo  protinus  omnis 
Horruit  audito  tellus  pontusque  polusque, 
Et  pater  Aetnaeos  iterum  respexit  ad  ignes. 
Accipit  illa  sonum;  stabat  tunc  forte  parenti 
Proxima,  dum  coetu  Capaneus  laudatur  ab  omni     70 
Ditis  et  insignem  Stygiis  fovet  amnibus  umbram. 
Protinus  abrupta  terrarum  mole  sub  astris 
Constitit,  exsultant  Manes,  quantumque  profundae 
Rarescunt  tenebrae,  tantum  de  luce  recessit. 

nemeeque  G  Nemeaea  corr.  Gronovius  j|  49  culmme  P  Colb. 
margine  BG'^M  limine  BartMus  \\  50  enyeus  P  enipeus  BSM 
Enypeus  schol.  enipes  Gt^  enipaeus  rg  enipheus  GH  enfeus 
Prag.  2  H  54  aere  (==  tuba)  Peyraredus  aure  codd.  edd.  \\  57 
exterrita  P  Dan.  Petav.  exercita  BG^Md  58  tesiphone  Pp  tisi- 
phonae  B  tisyphone  G^  |  fraterno  Sandstroemius  \\  59  Bella  rogo 
idem  \  tuba  codd.  edd.,  quod  corruptum  puto  et  repetitum  exv.  56  \ 
fidit  Pp  Colh.  retur  BG^M  ||  62  concedit  PB  ||  64  Numen  Barthius  \ 
elysii  P  |  regnis,  al.  m.  suprascr.  t  regis  P  1|  68  respexit  Pp  Colb. 
E  Leid.   prospexit  BG^M  |  71  omnibus  P  ||  72  erupta  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  305 

Excipit  atra  soror  dextraeque  innexa  profatur:         75 
'Hac,  germana,  tenus  Stygii  metuenda  parentis 
Imperia  et  iussos  potui  tolerare  furores, 
Sola  super  terras  hostilique  obvia  mundo, 
Dum  Yos  Elysium  et  faciles  compescitis  umbras. 
Nec  pretium  deforme  morae  cassique  labores:  80 

Hoc  quodcumqne  madent  campi,  quod  sanguine  fumant 
Stagna,  quod  innumero  Lethaea  examine  gaudet 
Ripa,  meae  vires,  mea  laeta  insignia.     Sed  quid 
Haec  ego?  Mars  habeat,  vulgataque  iactet  Enyo. 
Vidisti  (Stygiis  certe  manifestus  in  umbris)  85 

Sanguine  foedatum  rictus  atroque  madentem 
Ora  ducem  tabo:  miserum  insatiabilis  edit 
Me  tradente  caput.    Modo  nempe  horrendus  ab  astris 
Descendit  vos  usque  fragor:  me  sacra  premebat 
Tempestas,  ego  mixta  viris  furialibus  armis  90 

Bella  deum  et  magnas  ridebam  fulminis  iras. 
Sed  iam  (effabor  enim)  longo  sudore  fatiscunt 
Corda,  soror,  tardaeque  manus;  hebet  infera  caelo 
Taxus  et  insuetos  angues  nimia  astra  soporant. 
Tu,  cui  totus  adhuc  furor  exsultantque  recentes       95 
Cocyti  de  fonte  comae,  da  iungere  vires. 
Non  solitas  acies  nec  Martia  bella  paramus, 
Sed  fratrum  (licet  alma  Fides  Pietasque  repugnent, 
Vincentur),  fratrum  stringendi  comminus  enses. 
Grande  opus!  ipsae  odiis,  ipsae  discordibus  armis  100 
Aptemur.     Quid  lenta  venis?  agedum  elige,  cuius 
Signa  feras.     Ambo  faciles  nostrique;  sed  anceps 
Vulgus  et  adfatus  matris  blandamque  precatu 
Antigonen  timeo,  paulum  ne  nostra  retardent 

103  sqq.  'blandamque  —  consilia'   schol.  Theb.  XI  383. 


i 


81  madet  P  ||  85  Vidisti  PT  Vidistis  BG^M  j  manifesta  sub 
umbris  P  a/.  vi.  ||  87  miseris  insatiabiles  P  ||  89  me  P  Schrade- 
rus  mea  BG^m  ||  90  viris  P  viri  ctteri  \\  98  sq.  Interpunctionem 
corr.  Weberus  \\  103  precatur  schol.  ad  v.  3S3  \\  104  retardent 
P  retardet  B  G^  M  laboret  G 

Stath  Thebais.  20 


306  P.  PAPmil  STATII 

Consilia.     Ipse  etiam,  qui  nos  lassare  precando       105 
Suetus  et  ultrices  oculorum  exposcere  Diras, 
lam  pater  est:  coetu  fertur  iam  solus  ab  omni 
Flere   sibi;  atque  adeo  moror  ipsa  inrumpere  Thebas 
Adsuetumque  larem.     Tibi  pareat  impius  exul, 
Argolicumque  impelle  nefas;  neu  mitis  Adrastus    110 
Praevaleat  plebesque,  cave,  Lernaea  moretur. 
Vade,  et  in  alternas  inimica  revertere  pugnas.' 

Talia  partitae  diversum  abiere  sorores: 
Ut  Notus  et  Boreas  gemino  de  cardine  mundi, 
Hic  nive  Rbiphaea,  Libycis  hic  pastus  harenis,      115 
Bella  cient:  clamant  amnes,  freta,  nubila,  silvae, 
lamque  patent  strages;  plangunt  sua  damna  coloni, 
Et  tamen  oppressos  miserantur  in  aequore  nautas. 
Illas  ut  summo  vidit  pater  altus  Olympd 
Incestare  diem,  trepidumque  Hyperionis  orbem       120 
Suffundi  maculis,  torvo  sic  incohat  ore: 
^Vidimus  armiferos,  quo  fas  erat  usque,  furores, 
Caelicolae,  licitasque  acies,  etsi  impia  bella 
Unus  init  aususque  mea  procumbere  dextra. 
Nunc  par  infandum  miserisque  incognita  terris       125 
Pugna  subest:  auferte  oculos!  absentibus  ausint 
Ista  deis  lateantque  lovem;  sat  funera  mensae 
Tantaleae  et  sontes  vidisse  Lycaonis  aras 
Et  festina  polo  ducentes  astra  Mycenas. 
Nunc  etiam  turbanda  dies:  mala  nubila  tellus        130 


117  sq.    'deflent   sua   damna  —  nautas'    Serv.    ad   Aen. 
XII  452. 


110  Argolicum  tu  impelle  Barthius  ||   114  medio  de  car- 
dine  al  m. 
mine  P  carmine      G'^  ||  116   clamant  manes  P  |  nuctus,  ead.  m. 
suprascr.   freta  S  ||  117  deflent  sua  Serv.  ||  118  versum  om.  T  | 

1) 
122  qua  Bernartius  \\  124  mea  "jjcnmbere  dextra  B  „  contenre 
B  marg.  meam  contemnere  dextram  HT  Busl.  schol.  Gudian.\\ 
126  absint  P  pr.  m.  \\  127  mensis  P  men^///  B  ||  128  Tantalei  P 
Tantalaee  B 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  307 

Accipe,  secedantque  poli:  stat  parcere  mundo 
Caelitibusque  meis;  saltem  ne  virginis  almae 
Sidera  Ledaei  videant  neu  talia  fratres.' 
Sic  pater  omnipotens,  visusque  nocentibus  arvis 
Abstulit,  et  dulci  terrae  caruere  sereno.  135 

lamque  per  Argolicas  Erebo  sata  virgo  cohortes 
Vestigat  Polynicis  iter  portisque  sub  ipsis 
Invenit,  incertum  leto  tot  iniqua  fugane 
Exeat.     Et  dubios  turbarant  omina  sensus: 
Viderat,  obscura  vallum  dum  nocte  pererrat  140 

Aeger  consilii  curisque  novissima  volvens, 
Coniugis  Argiae  laceram  cum  lampade  maesta 
Effigiem  (sunt  monstra  deum,  sic  ire  parabat, 
Has  latura  viro  taedas  erat!):  ergo  roganti, 
Quae  via  quisve  dolor,  cur  maesta  insignia,  tantum  145 
Fleverat  atque  manu  tactos  averterat  ignes. 
Scit  mentem  vidisse  nefas;  etenim  unde  Mycenis 
Adforet  et  vallum  coniunx  inopina  subiret? 
Sed  fati  monitus  vicinaque  funera  sentit, 
Ac  sentire  timet.     Cum  vero  Acherontis  aperti       150 
Dira  ter  admoto  tetigit  tboraca  flagello, 
Ardet  inops  animi,  nec  tam  considere  regno, 
Quam  scelus  et  caedem  et  perfossi  sanguine  fratris 
Expirare  cupit,  subitusque  adfatur  Adrastum: 
'Sera  quidem,  extremus  socium  gentisque  superstes  155 
Argolicae,  consulta,  pater,  iam  rebus  in  artis 


I 


131  stat,  al  m.  suprascr.  sat  P  |  parcere  caelo  B  coelo 
cGH  Colb.  S  (suprascr.  t  soli)  soli  Behh.  T  ||  132  Sideribusq. 
B  Beh.  T  I  ne  virginis  almae,  al.  m.  suprascr.  pudeat.  o.  coeli- 
colae  P  II  133  versum  <m.  P  ||  vv.  138  et  139  in  P  inter  se  travs- 

positi  leguntur  \  Invenit,  al.  m.  suprascr.  poluic  P  ||  139  turbarant 
P  turbabant  ceteri  ||  142  laceram  P  lacera  ceteri  \  maesta  P 
maestam  ceteri  \\  144  roganti,  al.  m.  suprascr.  erat  simit  P  [| 
145  Quo  Schraderus  ||  146  tacitos  P  timidos  ceteri  ||  150  aperti 
P  operti  ceteri  \  151  Dira  P  Diva  ceteri  ||  153  perfossi  sanguine 
PcpG  perfossi  in  sanguine  BG^M  perfossi  funere  Beh. 

20* 


308  P.  PAPINII  STATII 

Adgredior;  tunc  tempus  erat,  cum  sanguis  Achivum 
Integer,  ire  ultro  propriamque  capessere  pugnam, 
Non  plebis  Danaae  florem  regumque  verendas 
Obiectare  animas,  ut  lamentabile  tantis  160 

Urbibus  induerem  capiti  decus.     Aspera  quando 
Praeteriit  virtus,  nunc  saltem  exsolvere  fas  sit, 
Quae  merui.    Scis  namque,  socer,  licet  alta  recondas 
Vulnera  et  adflictum  generi  vereare  pudorem: 
Ille  ego  sum,  qui  te  pacem  et  pia  iura  regentem  165 
(Infelix  utinamque  aliis  datus  urbibus  hospes!) 
Extorrem  patria  regnoque  —  sed  exige  tandem 
Supplicium:  fratrem  suprema  in  bella  (quid  horres? 
Decretum  est  fixumque)  voco;  desiste  morari, 
Nec  poteris.    Non  si  atra  parens  miseraeque  sorores  170 
In  media  arma  cadant,  non  si  ipse  ad  bella  ruenti 
Obstet  et  extinctos  galeae  pater  ingerat  orbes, 
Deficiam.     Anne  bibam  superest  quodcumque  cruoris 
Inachii?  et  vestris  etiamnum  mortibus  utar? 
Vidi  ego  me  propter  ruptos  telluris  hiatus,  175 

Nec  subii;  vidi  exanimum  fecique  nocentem 
Tydea;  me  Tegee  regem  indefensa  reposcit, 
Orbaque  Parrhasiis  ululat  mihi  mater  in  antris. 
Ipse  nec  Ismeni  ripas,  dum  stagna  cruentat 
Hippomedon,  Tyrias  potui  nec  scandere  turres,       180 
Dum  tonat,  et  tecum,  Capaneu,  miscere  furores? 
Quis  tantus  pro  luce  timor?  sed  digna  rependam. 
Conveniant  ubi  quaeque  nurus  matresque  Pelasgae 
Longaevique  patres,  quorum  tot  gaudia  carpsi 
Orbavique  domos:  fratri  concurro,  quid  ultra  est?  185 

157  achiuni  P  |j  158  propriamque  PBp  Anglic.  CoTb.  pri- 
mamque  BG^M  privamque  Burmannus  \\  162  Praeteriit  P 
Praecepit  ceteri  ||  167  Extorris  Schraderus  \\  170  nec  si  P  || 
171    non   ipsae  P  non  si  se  S  |J  175   ego  me  PB  (cum  ras.) 

cpT  egomet  G^  egomet  g  egomet  SM  ||  177  indefensa  PE 
Anglic.  indefessa  BG^^M  ||  183  ubicumque  codd.  edd.  ubi  quae- 
que  corr.  Heinsius  coll.  Verg.  Aen.  VII  400 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  309 

Spectent  et  votis  victorem  Eteoclea  poscant. 
lamque  vale,  coniunx,  dulcesque  valete  Mycenae! 
At  tu,  care  socer  (nec  enim  omnis  culpa  malorum 
Me  penes,  et  superi  mecum  Parcaeque  nocentes), 
Sis  lenis  cineri,  meque  liaec  post  proelia  raptum  190 
Alitibus  fratrique  tegas  urnamque  reportes. 
Hoc  tantum,  et  natae  melius  conubia  iungas/ 

Ibant  in  lacrimas,  veluti  cum  vere  reverso 
Bistoniae  tepuere  nives,  submittitur  ingens 
Haemus  et  angustos  Rhodope  descendit  in  amnes.    195 
Coeperat  et  leni  senior  mulcere  furentem 
Alloquio:  scidit  orsa  novo  terrore  cruenta 
Eumenis,  alipedemque  citum  fataliaque  arma 
Protinus,  Inachii  vultus  expressa  Pherecli, 
Obtulit  ac  fidas  exclusit  casside  voces.  200 

Ac  super  baec:  ^Abrumpe  moras,  celeremus!  et  illum 
Adventare  ferunt  portis.'     Sic  omnia  vicit, 
Correptumque  iniecit  equo;  volat  aequore  aperto 
Pallidus  instantemque  deae  circumspicit  umbram. 

Sacra  lovi  merito  Tyrius  pro  fulmine  ductor      205 
Nequiquam  Danaos  ratus  exarmasse  ferebat. 
Nec  pater  aetherius  divumque  has  ullus  ad  aras, 
Sed  mala  Tisiphone  trepidis  inserta  ministris 
Astat  et  inferno  praevertit  vota  Tonanti. 
^Summe  deum,  tibi  namque  meae  primordia  Thebae  210 
(Liveat  infandum  licet  Argos  et  aspera  luno) 
Debent,  Sidonios  ex  quo  per  litora  raptor 
Turbasti  thiasos,  dignatus  virgine  nostra 
Terga  premi  et  placidas  falsum  mugire  per  undas! 

197  sq.  'Alloquio  —  Eumenis'  Priscian.  X  24  p.  516,  22  H. 


l9l  urnamque  PBG*pg  Behh.  umaque  8M  ||  193  reuiso  P 
al  m.  suprascr.  \\  197  scidit  ipsa  Prisc.  |j  199  pherecli  P 
pherichi  B  (m  ras.)  perichi  G^BM  pericli  Beh.  1  BL  Perinthi 
Gronovius  \\  206  danaos  raptos  P  j|  208  tesiphone  P  thesiphone 
BG^p  I  magistris  P  ||  214  premit  placidas  fassum  P 


310  P.  PAPINII  STATII 

Nec  te  vana  fides  iterum  Cadmeia  adeptum  215 

Conubia  et  Tyrios  nimium  inrupisse  penates: 
Tandem,  inquam,  soceros  dilectaque  moenia  gratus 
Respicis  assertorque  tonas;  ceu  regia  caeli 
Attemptata  tui,  sic  te  pro  turribus  altis 
Vidimus  urgentem  nubes,  laetique  benignum  220 

Fulmen  et  auditos  proavis  agnovimus  ignes. 
Accipe  nunc  pecudes  et  magni  turis  acervos 
Votivumque  marem;  dignas  sed  pendere  grates 
Haut  mortale  opus  est;  certent  tibi  reddere  Bacchus 
Noster  et  Alcides,  illis  haec  moenia  servas,'  225 

Dixerat:  ast  illi  niger  ignis  in  ora  genasque 
Prosiluit  raptumque  comis  diadema  cremavit. 
Tunc  ferus  ante  ictum  spumis  delubra  cruentat 
Taurus  et  obstantum  mediis  e  coetibus  exit 
Turbidus  insanoque  ferens  altaria  cornu.  230 

Diffugiunt  famuli,  et  regem  solatur  haruspex. 
Ipse  instaurari  sacrum  male  fortis  agique 
Imperat,  et  magnos  ficto  premit  ore  timores. 
Qualis  ubi  implicitum  Tirynthius  ossibus  ignem 
Sensit  et  Oetaeas  membris  accedere  vestes,  235 

Vota  incepta  tamen  libataque  tura  ferebat 
Durus  adhuc  patiensque  mali;  mox  grande  coactus 
Ingemuit,  victorque  furit  per  viscera  Nessus. 

Nuntius  exanimi  suspensus  pectora  cursu 
Aepytus  ad  regem  portae  statione  relicta  240 

Tendit  et  haec  trepido  vix  intellectus  anhelat: 
'Rumpe  pios  cultus  intempestivaque,  rector, 
Sacra  deum:  frater  muris  circum  omnibus  instat 
Portarumque  moras  frenis  adsultat  et  hastis 


216  ademptum  PpcG  ade//ptum  B  (]  217  Tandem  umquam 
P  I  deiectaque  P  delectaq.  B  ||  220  urguentem  P  ||  221  agnosci- 

tant  a 

mus  P  II  224  certent  P  ||  225  iUig  P  j  servas  P  serva  ceteri  \\  226 
illis  P  II  230  insanoque  ferens  PB  Dan.  Petav.  insano  feriens 
G^SM  II  235  Sentit  P  |  accendere  P  |  pestes  Baehrensius 


THEBAIDOS  LIB.  XL  311 

Nomine  te  crebro,  te  solum  in  proelia  poscens.      245 
Flent  maesti  retro  comites,  et  uterque  loquenti 
Adgemit  et  pulsis  exercitus  obstrepit  armis. 
Ille  vocat:  *Nunc  tempus  erat,  sator  optime  divum: 
Quid  meruit  Capaneus?"     Turbatus  inhorruit  altis 
Rex  odiis,  mediaque  tamen  gavisus  in  ira  est.        250 
Sic  ubi  regnator  post  exulis  otia  tauri 
Mugitum  hostilem  summa  tulit  aure  iuvencus 
Agnovitque  minas,  magna  stat  fervidus  ira 
Ante  gregem  spumisque  animos  ardentibus  efflat, 
Nunc  pede  torvus  humum,  nunc  cornibus  aera  findens ;  255 
Horret  ager,  trepidaeque  expectant  proelia  valles. 
Nec  desunt  regni  comites:  ^Sine,  moenia  pulset 
luritus.'     ^llle  autem  fractis  huc  audeat  usque 
Viribus?'    ^Hic  miseris  furor  est  instare  periclo, 
Nec  librare  metus  et  tuta  odisse.'     ^Resiste  260 

Hic  fretus  solio,  nos  propulsabimus  hostem, 
Nos  bellare  iube.'     Sic  proxima  turba,  sed  ardens 
Ecce  aderat  luctu  dicturusque  omnia  belli 
Libertate  Creon:  urit  fera  corda  Menoeceus; 
Nulla  patri  requies,  illum  quaeritque  tenetque;       265 
IUum  sanguineos  proflantem  pectore  rivos 
Aspicit  et  saeva  semper  de  turre  cadentem. 
Ut  dubium  et  pugnas  cunctantem  Eteoclea  vidit: 
*Ibis'  ait,  'neque  te  ulterius  fratremque  ducemque, 
Pessime,  funeribus  patriae  lacrimisque  potentem,    270 
Eumenidum  bellique  reum,  patiemur  inulti. 
Sat  tua  non  aequis  luimus  periuria  divis. 
Urbem  armis  opibusque  gravem  et  modo  civibus  artam , 
Ceu  caelo  demissa  lues  inimicave  *tellus, 


248  tunc  G^cHL  ||  254  efBat  P;r  oflfert  BG'M  effert  pm 
edd.  il  257  regni  PB8  Lips.  G^  pr.  m.  L  regi  M  edd.  \\  261  Hic 
PG^cp  Hoc  BM  II  262  Ho8  edd.  inde  a  Gronov.  \\  269  fratrem- 
que  ducemque  Pp  fratrumque  ducumque  BG^M  ||  270  potitum 
M  edd.  II  274  demissa  BG^-^Gg  Leid.  deiecta  P  dimissa  M  |  tellus 
codd.  edd.,  quod  corruptum  puto  labes  Schraderus  pestis  Baehrensius 


312  P.  PAPINII  STATII 

Hausisti  vacuamque  tamen  sublimis  obumbras?      275 
Deest  servitio  plebes:  lios  ignis  egentes 
Fert  bumus,  hos  pelago  patrius  iam  detulit  amnis; 
Hi  quaerunt  artus,  illi  anxia  vulnera  curant. 
Eedde  agedum  miseris  fratres  natosque  patresque, 
Redde  arvis  domibusque  viros!  Ubi  maximusHypseus  280 
Finitimusque  Dryas?  ubi  Pbocidos  arma  sonorae 
Euboicique  duces?  lllos  tamen  aequa  duelli 
Sors  tulit  ad  Manes:  at  tu,  pudet!  hostia  regni, 
Hostia,  nate,  iaces,  ce«  mutus  et  e  grege  sanguis, 
Ei  mibi!  primitiis  ararum  et  rite  nefasto  285 

Libatus  iussusque  mori:  et  cunctabitur  ultra 
Iste?  nec  adverso  nunc  saltem  Marte  vocatus 
Stabit?  an  in  pugnas  alium  iubet  ire  profanus 
Tiresias?  iterumque  meos  oracula  nectit 
In  gemitus?  quid  enim  misero  super  unicus  Haemon?  290 
Ille  iube  subeat,  tuque  hinc  spectator  ab  alta 
Turre  sede!    Quid  saeva  fremis  famulamque  cohortem 
Respectas?  hi  te  ire  voluut,  hi  pendere  poenas; 
Ipsa  etiam  genetrix  ipsaeque  odere  sorores. 
In  te  ardens  frater  ferrum  mortemque  minatur       295 
Saevaque  portarum  convellit  claustra,  nec  audis?' 

Sic  pater  infrendens,  miseraque  exaestuat  ira. 
Ille  sub  haec  ^non  fallis'  ait,  ^nec  te  inclita  nati 
Fata  movent:  canere  illa  patrem  et  iactare  decebat. 
Sed  spes  sub  lacrimis,  spes  atque  occulta  cupido  300 
His  latet:  insano  praetendis  funera  voto, 
Meque  premis  frustra  vacuae  ceu  proximus  aulae. 
Non  ita  Sidoniam  fortuna  reliquerit  urbem, 


283  sqq.  'at  tu  — libatus'  Priscian.  XIV  17  p.  34,  17  H. 


276  lam  deest  Beh.  Weberus  Defit  c  |  saevitiae  Barthius  j| 
278  anxia  P  ardua  ceteri  arida  coni.  Muellerus  coll.  v.  608  \\  281 
sonare  P  ||  283  Fors  PBSg  Leid.  ||  286  Hei  Pp  I  ararum  PBp 
Prisc.  armorum  M  annorum  G*  ||  293  Respectans  P  ||  295  In  me 
P.|l  296  audes  BG^pT  Dan.  \\  299  solebat  P 


I 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  313 

In  te  ut  sceptra  cadant,  tanto  indignissime  nato. 
Nec  mihi  difficilis  praesens  vindicta;  sed  arma,      305 
Arma  prius,  famuli!  coeant  in  proelia  fratres. 
Vult  gemitus  lenire  Creon:  lucrare  furorem; 
Victori  mihi  cuncta  lues.'     Sic  iurgia  paulum 
Distulit  atque  ensem,   quem  iam  dabat  ira,  repressit. 
Ictus  ut  incerto  pastoris  vulnere  serpens  310 

Erigitur  gyro  longumque  e  corpore  toto 
Virus  in  ora  legit;  paulum  si  devius  hostis 
Torsit  iter,  cecidere  minae  tumefactaque  frustra 
Colla  sedent,  irasque  sui  bibit  ipse  veneni. 

At  genetrix  primam  funestae  sortis  ut  amens     315 
Expavit  famam  (nec  tarde  credidit),  ibat 
Scissa  comam  vultusque  et  pectore  nuda  cruento, 
Non  sexus  decorisve  memor:  Pentheia  qualis 
Mater  ad  insani  scandebat  culmina  montis, 
Promissum  saevo  caput  allatura  Ljaeo.  320 

Non  comites,  non  ferre  piae  vestigia  natae 
Aequa  valent:  tantum  miserae  dolor  ultimus  addit 
Robur,  et  exangues  crudescunt  luctibus  anni. 
lamque  decus  galeae,  iam  spicula  saeva  ligabat 
Ductor  et  ad  lituos  hilarem  intrepidumque  tubarum  325 
Prospiciebat  equum,  subito  cum  apparuit  ingens 
Mater,  et  ipse  metu  famulumque  expalluit  omnis 
Coetus,  et  oblatam  retro  dedit  armiger  hastam. 
^Quis  furor?  unde  iterum  regni  integrata  resurgit 
Eumenis?  ipsi  etiam  post  omnia,  comminus  ipsi    330 
Stabitis?  usque  adeo  geminas  duxisse  cohortes 
Et  facinus  mandasse  parum  est?  quo   deinde  redibit 
Victor?  in  hosne  sinus?  o  diri  coniugis  olim 
Felices  tenebrae!  datis,  improba  lumina,  poenas. 
Haec  spectanda  dies?  quo,  saeve,  minantia  flectis  335 

304  ut  om.  P  II  305  sub  arma  P  ||  316  nec  tandem  P  ||  317 
Tultusque  P  vultuque  ceteri  \\  321  piae  PGHT  ipsae  BG^^M  ||  323 
exsangues  PB  ||  325  trepidumque  edd.  inde  a  Gronov.  \\  326 
Rsepiciebat  Barthius  ||  327  et  om.  P 


314  P.  PAPINII  STATII 

Ora?  quid  alternus  vultus  pallorque  ruborque 
Mutat,  et  obnixi  frangunt  mala  murmura  dentes? 
Me  miseram,  vinces!  prius  haec  tamen  arma  necesse  est 
Experiare  domi:  stabo  ipso  in  limine  portae 
Auspicium  infelix  scelerumque  immanis  imago.       340 
Haec  tibi  canities,  baec  sunt  calcanda,  nefande, 
Ubera,  perque  uterum  sonipes  hic  matris  agendus. 
Parce:  quid  oppositam  capulo  parmaque  repellis? 
Non  ego  te  contra  Stygiis  feralia  sanxi 
Yota  deis,  caeco  nec  Erinyas  ore  rogavi.  346 

Exaudi  miseram;  genetrix  te,  saeve,  precatur, 
Non  pater;  adde  moram  sceleri  et  metire,  quod  audes. 
Sed  pulsat  muros  germanus  et  impia  contra 
Bella  ciet?  non  mater  enim,  non  obstat  eunti 
Ulla  soror;  te  cuncta  rogant,  hic  plangimus  omnes.  350 
Ast  ibi  vix  unus  pugnas  dissuadet  Adrastus, 
Aut  fortasse  iubet:  tu  limina  avita  deosque 
Linquis  et  a  nostris  in  fratrem  amplexibus  exis?' 

At  parte  ex  alia  tacitos  obstante  tumultu 
Antigone  furata  gradus  (nec  casta  retardat  355 

Virginitas)  volat  Ogygii  fastigia  muri 
Exsuperare  furens;  senior  comes  haeret  eunti 
Actor,  et  hic  summas  non  duraturus  ad  arces. 
Utque  procul  visis  paulum  dubitavit  in  armis, 
Agnovitque  (nefas!)  iaculis  et  voce  superba  360 

Tecta  incessantem,  magno  prius  omnia  planctu 
Implet  et  ex  muris  ceu  descensura  profatur: 


338  sq.  'Me  —  domi'  Priscian.  XVI  13  p.  103,  1  H.  — 
361.  'Tecta  incessantem '  Eutych.  11  14  p.  483,  4  K. 


386  altemus  BG^cG  Beh.  Barthius  alternos  PM  ||  338  vin- 
cis!  Sandstroemius  \\  339  Expertare,  al.  m.  suprascr.  t  expectare 
P  I  ipsa  M  edd.  ||  340  origo  Schraderus  ||  341  calcata  P  ||  346 
saeua  P  ||  357  comes  om.  P  ||  358  Auctor  P  ||  361  incessantem 
Eutych.  g  pr.  m.  Menkius  incessante  T  incessentem  PBM  edd.\\ 
362  discensura  profatis  P 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  315 

^Comprime  tela  manu  paulumque  hanc  respice  turrim^ 
Frater,  et  horrentes  refer  in  mea  lumina  cristas! 
Agnoscisne  hostes?  sic  annua  pacta  fidemque         365 
Poscimus?  lii  questus,  liaec  est  bona  causa  modesti 
Exulis?  Argolicos  per  te,  germane,  penates 
(Nam  Tyriis  iam  nullus  honos),  per  si  quid  in  illa 
Dulce  domo,  submitte  animos:  en  utraque  gentis 
Turba  rogant  ambaeque  acies;  rogat  illa  suorum    370 
Antigone  devota  malis  suspectaque  regi, 
Et  tantum  tua,  dure,  soror.     Saltem  ora  trucesque 
Solve  genas;  liceat  vultus  fortasse  supremum 
Noscere  dilectos  et  ad  haec  lamenta  videre, 
Anne  fleas.     Illum  gemitu  iam  supplice  mater        375 
Frangit  et  exertum"  dimittere  dicitur  ensem: 
Tu  mihi  fortis  adhuc?  mihi,  quae  tua  nocte  dieque 
Exilia  erroresque  fleo,  iam  iamque  tumentem 
Placavi  tibi  saepe  patrem?  Quid  crimine  solvis 
Germanum?  nempe  ille  fidem  et  stata  foedera  rupit,  380 
Ille  nocens  saevusque  suis;  tamen  ecce  vocatus 
Non  venit.'     His  paulum  furor  elanguescere  dictis 
Coeperat,  obstreperet  quamquam  atqueobstaretErinys; 
lam  submissa  manus,  lente  iam  flectit  habenas, 
lam  tacet;  erumpunt  gemitus,  lacrimasque  fatetur  385 
Cassis;  hebent  irae,  pariterque  et  abire  nocentem 
Et  venisse  pudet:  subito  cum  matre  repulsa 
Eumenis  eiecit  fractis  Eteoclea  portis 
Clamantem:  ^Venio  solumque,  quod  ante  vocasti, 
Invideo;  ne  incesse  moras,  gravis  arma  tenebat      390 
Mater;  io  patria,  o  regum  incertissima  tellus, 
Nunc  certe  victoris  eris!'     Nec  mitior  ille 


389 


sq.  'solumque  —  moras'  Eutych.  II  14  p.  483,  2  K. 


366  Poscimur  Schraderus  ||  374  Nosci  P  |1  379  saepe  Pp 
saeve  BG*M  |1  382  eliquescere  e  cod.  Beh.  liquescere  pracbtnte 
coni.  neinsius  \\  391  o  patria  G*  1  o  om.  P 


316  P.  PAPINII  STATII 

'Tandem'  inquit,   ^scis,  saeve,  fidem  et  descendis  in 

aequum? 
0  mihi  nunc  primum  longo  post  tempore  frater, 
Congredere:  liae  leges,  haec  foedera  sola  supersunt.'  395 
Sic  hostile  tuens  fratrem;  namque  uritur  alto 
Corde,  quod  innumeri  comites,  quod  regia  cassis 
Instratusque  ostro  sonipes,  quod  fulva  metallo 
Parma  micet,  quamquam  haut  armis  inhonorus  et  ipse 
Nec  palla  vulgare  nitens:  opus  ipsa  novarat  4oa 

Maeoniis  Argia  modis  ac  pollice  docto 
Stamina  purpureae  sociaverat  aurea  telae. 

lamque  in  pulvereum  Furiis  hortantibus  aequor 
Prosiliunt,  sua  quemque  comes  stimulatque  monetque. 
Frena  tenent  ipsae  phalerasque  et  lucida  comunt    405 
Arma  manu  mixtisque  iubas  serpentibus  augent. 
Stat  consanguineum  campo  scelus,  unius  ingens 
Bellum  uteri,  coeuntque  pares  sub  casside  vultus. 
Signa  pavent,  siluere  tubae,  stupefactaque  Martis 
Cornua;  ter  nigris  avidus  regnator  ob  oris  410 

Intonuit  terque  ima  soli  concussit,  et  ipsi 
Armorum  fugere  dei:  nusquam  inclita  Virtus, 
Restinxit  Bellona  faces,  longeque  paventes 
Mars  rapuit  currus,  et  Gorgone  cruda  virago 
Abstitit,  inque  vicem  Stygiae  subiere  sorores.         415 
Prominet  excelsis  vulgus  miserabile  tectis, 
Cuncta  madent  lacrimis  et  ab  omni  plangitur  arce. 
Hinc  questi  vixisse  senes,  hinc  pectore  nudo 
Stant  matres  parvosque  vetant  attendere  natos. 
Ipse  quoque  Ogygios  monstra  ad  gentilia  manes    420 

393  fidem    descendit  in  aequam  P  ||  396  utitur  P  ||  397 

classis  P  II  398  fulua  PBS  Leid.  fulta  M  edd.  fultiia  g  vulva  G* 
pr.  m.  cf.  I  144  \\  403  portantibus  KoestUnus  ||  404  monetque 
PBp  regitque  G^M  movetque  edd.  vett.  \\  409  pavent  P  Anglic. 
tacent  BG^M  ||  415  Abstitit  M  Obstitit  PBG^pH  i  rubuere 
codd.  subiere  corr.  Benileius  rediere  Schraderus  ||  419  ascendere 
Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  317 

Tartareus  rector  porta  iubet  ire  reclusa. 
Montibus  insidunt  patriis  tristique  corona 
Infecere  diem  et  vinci  sua  crimina  gaudent. 
IUos  ut  stimulis  ire  in  discrimen  apertis 
Audiit  et  sceleri  nullum  iam  obstare  pudorem,      425 
Advolat  et  medias  immittit  Adrastus  babenas, 
Ipse  quidem  et  regnis  multum  et  venerabilis  aevo. 
Sed  quid  apud  tales,  quis  nec  sua  pignora  curae, 
Exter  honos?  Tamen  ille  rogat:  ^Spectabimus  ergohoc, 
Inachidae  Tyriique,  nefas?  ubi  iura  deique?  430 

Bella  ubi?  ne  perstate  animis.     Te  deprecor,  hostis 
(Quamquam,  haec  ira  sinat,  nec  tu  mihi  sanguine  longe), 
Te,  gener,  et  iubeo;  sceptri  si  tanta  cupido  est, 
Exuo  regales  habitus,  tu  Lernan  et  Argos 
Solus  habe!'  Non  verba  magis  suadentia  frangunt  435 
Accensos,  sumptisque  semel  conatibus  obstant, 
Quam  Scytha  curvatis  erectus  fluctibus  umquam 
Pontus  Oyaneos  vetuit  concurrere  montes. 
Ut  periisse  preces  geminosque  ad  proelia  fusos 
Pulvere  cornipedes  explorarique  furentum  440 

In  digitis  amenta  videt,  fugit  omnia  linquens 
Castra,  viros,  generum,  Thebas,  ac  fata  monentem 
Conversumque  iugo  propellit  Ariona:  qualis 
Demissus  curru  laevae  post  praemia  sortis 
Umbrarum  custos  mundique  novissimus  heres         445 
Palluit,  amisso  veniens  in  Tartara  caelo. 


428  sq.  'Sed  —  honos'  Priscian.  III  4  p.  85,  7  H. 


424   Illos    in    stimulos  F  |  discrimina    certos    F  ||  427  et 

regnis  FGp  Anglic.  regnis  BG^M  ||  428  Sed   quis  Bernartim  \ 

quae    non  sua   Prisc.   nunc  sua  F  ||  429    Exter   honos    FG^H 

Leid.  Prisc.  Externos  BM  Alternos  Anglic.  Heinsius  g  {dl.  m. 

suprascr.   t  extemos)   Gronovius  \  ergo   hoc  FG  Anglic.   ergo 

BG^-^M  II  432    Quamquam  haud  ira  sinat  Barthius   \  loge  F  i| 

^       tu 
434  lem^an  F  i  leman  G'M  i  lernam  B  ||  439  geminoque  P  || 

440  exploravitque  F 


318  P.  PAPINII  STATII 

Non  tamen  indulsit  pugnae  cunctataque  primo 
Substitit  in  scelere  et  paulum  Fortuna  morata  est. 
Bis  cassae  periere  viae,  bis  comminus  actos 
Avertit  bonus  error  equos,  puraeque  nefandi  450 

Sanguinis  obliquis  ceciderunt  ictibus  hastae. 
Tendunt  frena  manu  et  saevis  calcaribus  urgent 
Immeritos;  movet  et  geminas  venerabile  divum 
Prodigium  turmas,  alternaque  murmura  volvunt 
Mussantes:  iterare  acies,  procurrere  saepe  455 

Impetus  et  totum  miseris  opponere  bellum. 

lamdudum  terris  coetuque  offensa  deorum 
Aversa  caeli  Pietas  in  parte  sedebat, 
Non  babitu,  quo  nota  prius,  non  ore  sereno, 
Sed  vittis  exuta  comam,  fraternaque  bella,  460 

Ceu  soror  infelix  pugnantum  aut  anxia  mater, 
Deflebat,  saevumque  lovem  Parcasque  nocentes 
Vociferans,  seseque  polis  et  luce  relicta 
Descensuram  Erebo  et  Stygios  iam  malle  penates. 
'Quid  me'  ait,  ^ut  saevis  animantum  ac  saepe  deorum  465 
Obstaturam  animis,  princeps  Natura,  creabas? 
Nil  iam  ego  per  populos,  nusquam  reverentia  nostri. 
0  furor,  o  homines,  diraeque  Prometheos  artes! 
Quam  bene  post  Pyrrham  tellus  pontusque  vacabant! 
En  mortale  genus!'    Dixit,  speculataque  tempus     470 
Auxilio  'temptemus'  ait,  'licet  inrita  coner.' 
Desiluitque  polo,  niveus  sub  nubibus  atris 
Quamquam  maesta  deae  sequitur  vestigia  limes. 
Vix  steterat  campo,  subita  mansuescere  pace 
Agmina  sentirique  nefas;  tunc  ora  madescunt         475 

449  ictus  P  II  462  et  om.  P  ||  453  miserabile  m  edd.  ||  454 
alienaque  P  ||  455  acies  P  aciem  ceteri  ||  457  coetusque  P  ||  458 
Auersa  est  P  ||  459  versus  deest  in  BG^c  ||  460  Et  vittis  P  ||  462 
saeuum  (que  eras.)  parcasque  P  ||  464  mille  P  pr.  m.  velle  dl. 
m.  corr.  \\  467  numquam  P  ||  468  versum  om.  P  ]  dirique  B  {ex 
diraeq.  corr»)  pT  edd.  vett.  ||  469  vacabat  PH  ||  471  Auxiliunl* 
PM  I  Interpunctionem  corr.  Heinsius  ||  j472  altis  codd.  edd. 
atris  corr.  Schradtrus  e  schol.  ad  vers.  insequentem 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  319 

Pectoraque,  et  tacitus  subrepsit  fratribus  horror. 
Arma  etiam  simulata  gerens  cultusque  viriles, 
Nunc  his,  nunc  illis  ^agite,  ite,  obsistite/  clamat, 
'Quis  nati  fratresque  domi,  quis  pignora  tanta! 
Hic  quoque  (nonne  palam  est  ultro  miserescere  divos?)  480 
Tela  cadunt,  cunctantur  equi,  fors  ipsa  repugnat.' 

Nonnihil  impulerat  dubios,  ni  torva  notasset 
Tisiphone  fraudes  caelestique  ocior  igne 
Adforet  increpitans:  'Quid  belli  obverteris  ausis, 
Numen  iners  pacique  datum?  cede,  improba:  noster  485 
Hic  campus  nosterque  dies;  nunc  sera  nocentes 
Defendis  Thebas.     Ubi  tunc,  cum  bella  cieret 
Bacchus  et  armatas  furiarent  orgia  matres, 
Aut  ubi  segnis  eras,  dum  Martius  impia  serpens 
Stagna  bibit,  dum  Cadmus  arat,  dum  semina  surgunt, 
Dum  rogat  Oedipoden  genitor,  dum  lampade  nostra  491 
In  thalamos  locasta  venit?'     Sic  urget,  et  ultro 
Vitantem  aspectus  etiam  pudibundaque  longe 
Ora  reducentem  premit  adstridentibus  hydris 
Intentatque  faces;  deiectam  in  lumina  pallam  495 

Diva  trahit  magnoque  fugit  questura  Tonanti. 

Tunc  vero  accensae  stimulis  maioribus  irae: 
Arma  placent,  versaeque  volunt  spectare  cohortes. 
Instaurant  crudele  nefas;  rex  impius  aptat 
Tela  et  funestae  casum  prior  occupat  hastae.  500 

Illa  viam  medium  clipei  conata  per  orbem 
Non  perfert  ictus  atque  alto  vincitur  auro. 
Tunc  exul  subit  et  clare  funesta  precatur: 
'Di,  quos  effosso  non  inritus  ore  rogavit 
Oedipodes  flammare  nefas,  non  improba  posco        505 


480  Hic  PB  His  G^BM  ||  482  Nos  nihil  P  I|  484  obuerterit 
P  auerteris  Q  [)  490  dum  uicta  cadit  P  pr.  m.  dum  semina 
surgunt  P  sec.  m.,  quod  rectum  puto  dum  uicta  cadit  sphinx  vel 
spinx  BG2SMI1492  urguet  PBS  ||  493  longa  P  ||  495  lumine 
PpG  II  498  volant  Heinsius  ||  504  orbe  Gruterus  ||  505  flammate 
P,  corr.  Heinsius  e  cod.  firmate  cetcri  codd.  edd.  \  poscet  P 


320  P.  PAPmil  STATII 

Vota:  piabo  manus  et  eodem  pectora  ferro 

Rescindam^  dum  me  moriens  hic  sceptra  tenentem 

Linquat  et  hunc  secum  portet  minor  umbra  dolorem/ 

Hasta  subit  velox  equitis  femur  inter  equique 

Ilia,  letum  utrique  volens;  sed  plaga  sedentis         510 

Laxato  vitata  genu,  tamen  inrita  voti 

Cuspis  in  obliquis  invenit  vulnera  costis. 

It  praeceps  sonipes  strictae  contemptor  habenae 

Arvaque  sanguineo  scribit  rutilantia  gyro. 

Exultat  fratris  credens  hunc  ille  cruorem:  515 

Credit  et  ipse  metu;  totis  iamque  exul  habenis 

Indulget,  caecusque  avidos  inlidit  in  aegrum 

Cornipedem  cursus.     Misceutur  frena  manusque 

Telaque,  et  ad  terram  turbatis  gressibus  ambo 

Praecipitant.    Ut  nocte  rates,  quas  nubilus  Auster  520 

Implicuit,  frangunt  tonsas  mutantque  rudentes, 

Luctataeque  diu  tenebris  hiemique  sibique, 

Sicut  erant,  imo  pariter  sedere  profundo: 

Haec  pugnae  facies.     Coeunt  sine  more,  sine  arte, 

Tantum  animos  irasque  atque  ignescentia  cernunt  525 

Per  galeas  odia  et  vultus  rimantur  acerbo 

Lumine:  nil  adeo  mediae  telluris,  et  enses 

Impliciti  nexaeque  manus,  alternaque  saevi 

Murmura  ceu  lituos  rapiunt  aut  signa  tubarum. 

Fulmineos  veluti  praeceps  cum  comminus  egit        530 

Ira  sues  strictisque  erexit  tergora  saetis: 

Igne  tremunt  oculi,  hmataque  dentibus  uncis 

Ora  sonaut;  spectat  pugnas  de  rupe  propinqua 

Venator  pallens  canibusque  silentia  suadet: 

Sic  avidi  incurrunt;  necdum  letalia  miscent  536 


506  tempora  P  ||  510  ntrimque  P  |  vovens  Ueinsius  ||  51 1  tan- 
tum  Baehrcnsius  (|  515  esse  m  edd.  isse  Barthius  ive  Burmannus  \\ 
517  caecosque  P  ||  521  pangunt  P  Dan.  rumpuntque  t,  muti- 
lantque  Barthius  \\  525  animos  irasque  P  animis  iraque  BM 
animis  irasci  G*  ||  528  Inlictuinnexaeque  P  ||  531  pectora  codd. 
edd.  tergora  corr.  Heinsius  \\  532  premunt  P   micant  Heinsius 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  321 

Vulnera,  sed  coeptus  sanguis,  facinusque  peractum  est. 
Nec  iam   opus  est  Furiis;   tantum  mirantur  et  astant 
Laudantes,  hominumque  dolent  plus  posse  furores. 
Fratris  uterque  furens  cupit  adfectatque  cruorem 
Et  nescit  manare  suum;  tandem  inruit  exul,  540 

Hortatusque  manum,  cui  fortior  ira  nefasque 
lustius,  alte  ensem  germani  in  corpore  pressit, 
Qua  male  iam  plumis  imus  tegit  inguina  thorax. 
Ille  dolens  nondum,  sed  ferri  frigore  primo 
Territus  in  clipeum  turbatos  colligit  artus;  545 

Mox  intellecto  magis  ac  magis  aeger  anhelat 
Vulnere.     Nec  parcit  cedenti  atque  increpat  hostis: 
^Quo  retrahis,  germane,  gradus?  hoc  languida  somno, 
Hoc  regnis  effeta  quies,  hoc  longa  sub  umbra 
Imperia!  exilio  rebusque  exercita  egenis  550 

Membra  vides;  disce  arma  pati  nec  fidere  laetis.' 

Sic  pugnant  miseri;  restabat  lassa  nefando 
Vita  duci  summusque  cruor,  poterantque  parumper 
Stare  gradus;  sed  sponte  ruit  fraudemque  supremam 
In  media  iam  morte  parat.     Clamore  Cithaeron     555 
Erigitur,  fraterque  ratus  vicisse  levavit 
Ad  caelum  palmas:  ^Bene  habet!  non  inrita  vovi, 
Cerno  graves  oculos  atque  ora  natantia  leto. 
Huc  aliquis  propere  sceptrum  atque  insigne  comarum, 
Dum  videi'    Haec  dicens  gressus  admovit  et  arma,  560 
Ceu  templis  decus  et  patriae  laturus  ovanti, 
Arma  etiam  spoliare  cupit;  nondum  ille  peractis 
Manibus  ultrices  animam  servabat  in  iras. 
Utque  superstantem  pronumque  in  pectora  sensit, 

536  sed  coetus  P  |  peractum  (est  om.)  m  edd.  ||  vv.  641  et 
542  in  P  inter  se  transpositi  leguntur  ||  541  Hortaturque  PpGHTJI 
542  germano  Heinsius  ||  545  turbatus  BG^GHT  ||  547  hosti 
BG^  jir.  m.  p  Beh.  2  Dan.  hostem  G^  al  m.  Beh.  1  G  orsis 
Baehrensius  \  inerepat:  'Hostes  Q.  r.  g.  gradus?  Heinsius,  ut  sit 
hostes  i.  q.  hostiles  ||  548  hoc  P  o  ceteri  \  549  Hoc  P  Et  ceteri  \ 
effata  P  |  hoc  longa  P  longaque  ceteri  ||  554  et  sponte  P  ||  659 
coma  P  pr.  m.,  al.  m.  suprascr.  coron§  ||  560  ad  arma  P 

Stath  Thebais.  21 


322  P.  PAPINII  STATII 

Erigit  occulte  ferrum  vitaeque  labantis  565 

Reliquias  tenues  odio  supplevit,  et  ensem 

lam  laetus  fati  fraterno  in  corde  reliquit. 

Ille  autem:  ^Vivisne?  adhuc  manet  ira  superstes, 

Perfide,  nec  sedes  umquam  meriture  quietas? 

Huc  mecum  ad  Manes!  illic  quoque  pacta  reposcam,  570 

Si  modo  Agenorei  stat  Gnosia  iudicis  urna, 

Qua  reges  punire  datur.'     Nec  plura  locutus 

Concidit  et  totis  fratrem  gravis  obruit  armis. 

Ite  truces  animae  funestaque  Tartara  leto 
Polluite  et  cunctas  Erebi  consumite  poenas!  575 

Vosque  malis  hominum,  Stygiae,  iam  parcite,  divae: 
Omnibus  in  terj-is  scelus  boc  omnique  sub  aevo 
Viderit  una  dies,  monstrumque  infame  futuris 
Excidat,  et  soli  memorent  haec  proelia  reges. 

At  genitor  sceleris  comperto  fine  profundis  580 

Erupit  tenebris,  saevoque  in  limine  profert 
Mortem  imperfectam:  veteri  stat  sordida  tabo 
Hirtaque  canities,  et  durus  sanguine  crinis 
Obnubit  furiale  caput;  procul  ora  genaeque 
Intus  et  effossae  squalent  vestigia  lucis.  585 

Virgo  autem  impositae  sustentat  pondera  laevae, 
Dextra  sedet  baculo.     Qualis  si  puppe  relicta 
Exosus  Manes  pigri  sulcator  Averni 


582  sq.  'veteri  —  canities'  Priscian.  VII  62  p.  339,  23  H. 


567  fati  PSpL  fratri  BG^M  fratris  Qtg  Leid.  frater  'B.r  dl. 
m.  I  fraterno  in  corde  PSpL  Leid.  Rr  al.  m.  frater  non  corde 
G^  pr.  m.  r  pr.  m.  b  frater  sub  corde  BcT  Prag.  2  G  -gelido 
sub  corde  G^  al.  m.  non  frater  corde  g  Gronov.  edd.  ||  570  Huc 
PG*^  pr.  m.,  (al  m.  Hunc  corr.)  I  BM  ]  parta  P  ||  572  Quae  BG^ 
pr.  m.  cHT  Dan.  Qui  Beh.  1  Cui  G  ||  581  Erupit  P  Erepsit 
ceteri  \  caecoque  Schraderus  |  in  P  e  ceteri  \\  583  IJtraque  codd. 
edd,  Hirtaque  corr.  Heinsius  Atraque  Baehrensius  \\  584  ferale 
MarJclandus  \\  585  offensae  P  ||  588  pigri  manes  m  edd.  manes 
nigri  cH  Leid,  nigri  manes  Beh.  Paris.  8053  Heinsius;  sed  cf. 
Theh.  VIII  17  Silv.  V  3,  271 


r 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  323 

Exeat  ad  Superos  solemque  et  pallida  turbet 
Astra,  nec  ipse  diu  fortis  patiensque  superni  590 

Aeris;  interea  longum  cessante  magistro 
Crescat  opus,  totisque  expectent  saecula  ripis: 
Talis  init  campum,  comitique  extrema  gementi 
'Duc'  ait,  ^ad  natos  patremque  recentibus,  oro, 
Inice  funeribus!'     Cunctatur  nescia  virgo,  595 

Quid  paret;  impediunt  iter  implicitosque  morantur 
Arma,  viri,  currus,  altaque  in  strage  seniles 
Deficiunt  gressus  et  dux  miseranda  laborat. 
Ut  quaesita  diu  monstravit  corpora  clamor 
Virginis,  insternit  totos  frigentibus  artus.  600 

Nec  vox  uUa  seni:  iacet  immugitque  cruentis 
Vulneribus,  nec  verba  diu  temptata  sequuntur. 
Dum  tractat  galeas  atque  ora  latentia  quaerit, 
Tandem  muta  diu  genitor  suspiria  solvit: 
'Tarda  meam,  pietas,  longo  post  tempore  mentem  605 
Percutis?  estne  sub  hoc  hominis  clementia  corde? 
Vincis  io  miserum,  vincis,  natura,  parentem. 
En  habeo  gemitus  lacrimaeque  per  arida  serpunt 
Vulnera  et  in  molles  sequitur  manus  impia  planctus. 
Accipite  infandae  iusta  exsequialia  mortis,  610 

Crudeles  nimiumque  mei!  Nec  noscere  natos 
Alloquiumque  aptare  licetj  dic,  virgo,  precanti, 
Quem  teneo?  quo  nunc  vestras  ego  saevus  honore 
Prosequar  inferias?  o  si  fodienda  redirent 
Lumina  et  in  vultus  saevire  ex  more  potestas!       615 
Heu  dolor,  heu  iusto  magis  exaudita  parentis 
Vota  malaeque  preces!  quisnam  fuit  ille  deorum, 
Qui  stetit  orantem  iuxta  praereptaque  verba 
Dictavit  fatis?  faror  illa  et  movit  Erinys 
Et  pater  et  genetrix  et  regna  oculique  cadentes;   620 

592  tostisque  vel  simile  quid  reponendum  esse  cens.  Heinsius 
697  atraque  P  ||  604  multa  G^Sc  Behh.  Leid.  Bam.  \  diu  PBp  GTH 
m.  pr.  furens  G^SM  ||  607  io  P  me  ceteri  ||  609  Vulnera  iam 
moUes  BcGHT  II  619  TOvit  P 

21* 


324  P.  PAPINII  STATII 

Nil  ego:  per  Ditem  iuro  dulcesque  tenebras 
Immeritamque  ducem,  subeam  sic  Tartara  digna 
Morte,  nec  irata  fugiat  me  Laius  umbra. 
Ei  mihi,  quos  nexus  fratrum,  quae  vulnera  tracto! 
Solvite  quaeso  manus  infestaque  vincula  tandem    625 
Dividite,  et  medium  nunc  saltem  admittite  patrem.' 
Talia  dequestus  paulatim  insumpserat  iras 
Mortis,  et  occulte  telum,  ni  nata  vetaret, 
Quaerebat;  sed  cauta  manu  subtraxerat  enses 
Antigone.     Furit  inde  senex:  ^Ubi  noxia  tela?        630 
Heu  Furiae,  num  totum  abiit  in  corpora  ferrum?' 
Dicentem  comes  aegra  levat  mutumque  dolorem 
Ipsa  premit,  saevum  gaudens  planxisse  parentem. 
Olim  autem  inceptae  clamore  exterrita  pugnae 
Regina  extulerat  notum  penetralibus  ensem,  635 

Ensem  sceptriferi  spolium  lacrimabile  Lai. 
Multaque  cum  superis  et  diro  questa  cubili 
Et  nati  furiis  et  primi  coniugis  umbris, 
Luctata  est  dextra,  et  prono  vix  pectore  ferrum 
Intravit  tandem:  venas  perrumpit  anile  640 

Vulnus  et  infelix  lustratur  sanguine  lectus. 
IUius  exili  stridentem  in  pectore  plagam 
Ismene  conlapsa  super  lacrimisque  comisque 
Siccabat  plangens:  qualis  Marathonide  silva 
Flebilis  Erigone  caesi  prope  funera  patris  645 

Questibus  absumptis  tristem  iam  *solvere*  nodum 
Coeperat  et  fortes  ramos  moritura  ligabat. 

621  Haec  ego  P  ||  627  insumpserat  P  sumpserat  ceteri  ||  628 
telum  nita////  ceteris  omissis  P  ||  629  casta  codd.  edd.  cauta 
corr.  Bentleius  \  suppresserat  Barthius  ||  631  corpore  "BQ^  pr.  m. 
GHT  II  632  comes  atra  P  (|  633  gaudent  P  gaudentis  (?)  S 
gaudetque  suum  Peyraredus  ||  639  dextra  BG^  dextera  S  dextrae 
P  (I  640  venas  P  et  venas  ceteri  \  perrumpit  PBG^Gg  perrupit 
pT  prorumpit  ScH  Leid.  prorupit  M  edd.  \  anile  PBc  aniles 
G^-^SM  II  646  vulnere  P  solvere  ceteri,  quod  corruptum  est  volvere 
{sc.  animo)  coni.  Sandstroemius ,  qui  omnino  non  recte  Ismenae 
adhuc  plangenti  Erigofien  consumptis  qtiestihus  comparari  censet; 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  325 

Et  iam  laeta  ducum  spes  elusisse  duorum 
Res  Amphionias  alio  sceptrumque  maligna 
Transtulerat  Fortuna  manu,  Cadmique  tenebat       650 
lura  Creon.     Miser  heu  bellorum  terminus!  illi 
Pugnarant  fratres;  hunc  et  Mavortia  clarant 
Semina,  et  impensus  patriae  paulo  ante  Menoeceus 
Conciliat  populos.     Scandit  fatale  tyrannis 
Flebilis  Aoniae  solium:  pro  blanda  potestas  655 

Et  sceptri  male  suadus  amor!  numquamne  priorum 
Haerebunt  documenta  novis?  iuvat  ecce  nefasto 
Stare  loco  regimenque  manu  tractare  cruentum. 
Quid  melior  Fortuna  potest?  iam  flectere  patrem 
Incipit  atque  datis  abolere  Menoecea  regnis.  660 

Primum  adeo  saevis  imbutum  moribus  aulae 
Indicium  speciemque  sui  iubet  igne  supremo 
Arceri  Danaos,  nudoque  sub  axe  relinqui 
Infelix  bellum  et  tristes  sine  sedibus  umbras. 
Mox  reducem  Ogygiae  congressus  limine  portae     665 
Oedipoden  timuit  paulum,  seseque  minorem 
Confessus  tacite,  promptamque  coercuit  iram; 
Sed  redit  in  regem  caecumque  audentius  hostem 
Increpitans  'procul'  inquit,  'abi  victoribus  omen 
Invisum,  et  Furias  averte  ab  moenia  lustra  670 

Discessu  Thebana  tuo:  spes  longa  peracta  est. 
Vade,  iacent  nati;  quae  iam  tibi  vota  supersunt?' 

Horruit  instinctu  rabido,  steteruntque  trementes 
Ceu  visu  praesente  genae,  seniumque  recessit. 
Tunc  natam  baculumque  manu  dimisit,  et  irae       675 

scribi  delere:  qualis  .  .  .  fanera  patris:,  ut  v.  646  sq.  ad  Ismenen 
referantur  ||  647  ligabat  PB  Anglic.  TB.  m.  pr.  Busl.  legebat 
B  marg.  G^SM  ||  648  At  m  edd.  ||  652  huc  P  |  clamant  codd.  edd. 
clarant  corr.  Grotius  ||  664  populos  PG*  populis  BSM  populo 
Baehrensius  \  tyrannis  PB  tyrannus  G^SM  ||  659  potes  Pp  ||  661 
imbutum  P  inbutus  vel  imbutus  BG^SM  ]  moribus  P  BentJeius 
amoribusBG^SM  umoribus  G  ||  666  Oedipodem  GHTL  j  extimuit 
P  II  668  cacumque  P  1)  669  Increpitat  P  ||  674  Ceu  visu  squalore 
comae  P  |  675  versum  om.  G  \  demisit  P  |  orae  B 


326  P.  PAPINII  STATH 

Innixus  tumido  vocem  de  pectore  rumpit: 

^lamne  vacat  saevire,  Creon?  modo  perfida  regna 

Fortunaeque  locum  nostrae,  miserande,  subisti, 

Et  tibi  iam  fas  est  regum  calcare  ruinas? 

lam  tumulis  victos,  socios  iam  moenibus  arces?    680 

Macte,  potes  digne  Thebarum  sceptra  tueri. 

Haec  tua  prima  dies,  sed  cur  nova  contrahis  amens 

lura?  quid  anguste  tantos  metiris  bonores? 

Exilium  intendis?  timida  inclementia  regum 

Ista!  feros  avidus  quin  protinus  imbuis  enses?       685 

Crede,  licet,  veniat  cupidus  parere  satelles 

Intrepidusque  secet  non  evitantia  colla. 

Incipe!  an  expectas,  ut  pronus  supplice  dextra 

Sternar  et  inmitis  domini  vestigia  quaeram? 

Finge  autem  temptare,  sines?  mihine  ulla  minaris  690 

Supplicia,  aut  ullos  reris  superesse  timores? 

Linquere  tecta  iubes?  caelum  terramque  reliqui 

Sponte,  atque  ultricem  crudelis  in  ora  retorsi 

Non  uUo  cogente  manum:  quid  tale  iubere, 

Rex  inimice,  potes?  fugio  excedoque  nefandis  695 

Sedibus;  an  refert,  quo  funera  longa  measque 

Transportem  tenebras?  ne  non  gens  cuncta  precanti 

Concedat,  patriae  quantum  miser  incubo  terrae? 

Sed  dulces  Thebae!  nimirum  hic  clarior  ortus, 

Et  meliora  meos  permulcent  sidera  vultus,  700 

Hic  genetrix  natique!  Habeas  Thebana  regasque 

Moenia,  quo  Cadmus,  quo  Laius  omine  rexit 

Quoque  ego;   sic  thalamos,  sic  pignora  fida  capessas, 

Nec  tibi  sit  virtus  fortunam  evadere  dextra; 

Sed  lucem  deprensus  ames.     Satis  omina  sanxi,      705 

Duc,  age,  nata  procul.    Quid  te  autem  luctibus  addo? 

Da,  rex  magne,  ducem.'     Timuit  miseranda  relinqui 


686  inbuit  P  ||  692  terramque  P  Barthius  terrasque  ceteri  \\ 
696  funere  longa,  al  m.  suprascr.  s.  exilii  P  |i  697  cuncta  (t 
cincta  al.  m.)  precandi  P 


THEBAIDOS  LIB.  XI.  327 

Antigone  mutatque  preces:  ^Felicia  per  te 
Regna,  verende  Creon,  sanctasque  Menoeceos  umbras: 
Da  veniam  adflicto  dictisque  ignosce  superbis.        710 
Hunc  morem  fandi  longae  fecere  querellae; 
Nec  soli  ferus  iste  tibi:  sic  fata  deosque 
Alloquitur-,  durus  luctu,  facilisque  nec  ipsi 
Saepe  mihi;  pridem  indomito  sub  pectore  vivit 
Libertas  misera  et  saevae  spes  aspera  mortis.         715 
Et  nunc  ecce  tuas  irritat  callidus  iras 
Suppliciumque  cupit*,  sed  tu  maioribus,  oro, 
Imperii  potiare  bonis  altusque  iacentes 
Praetereas,  et  magna  ducum  vereare  priorum 
Funera.    Et  hic  quondam  solio  sublimis  et  armis  720 
Saeptus  opem  miseris  et  iuraf  potentibus  aequus 
Supplicibusque,  dabat,  cui  nunc  ex  agmine  tanto 
Una  comes:  necdum  exul  erat.     Felicibus  hicne 
Obstat?  in  hunc  odiis  et  regni  viribus  exis? 
Hunc  abigis  tectis?  an  ne  prope  limina  clarum      725 
Ingemat  et  votis  intempestivus  oberret? 
Pone  metum,  procul  usque  tua  submotus  ab  aula 
Flebit;  ego  erectum  subigam  et  servire  docebo, 
Coetibus  abducam  solaque  in  sede  recondam. 
Exul  erit?  quaenam  migranti  externa  patebunt      730 
Moenia?  vis  Argos  eat  hostilesque  Mycenas 
Squalidus  inreptet?  victique  ad  limen  Adrasti 
Aonias  referat  clades?  tenuemque  precetur 
Rex  Thebanus  opem?  miserae  quid  crimina  gentis 
Pandere,  quid  casus  iuvat  ostentare  pudendos?       735 

714  vivit  PB  Colb.  fervet  G^SM  ||  715  aspera  PS  Colb.  7t 
anxia  BGpR  inrita  G^cHT  Lips.  Paris.  8053  \\  721  et  iura 
potentibus  PBSpcG  Beh.  2  Leid.  Petav  et  iura  petentibus 
G^H  edd.  vett.  iura  et  poscentibus  M  edd.  ||  722  examine  P  || 
vv.  723  ei  724  in  P  inter  se  transmutati  leguntur  (|  724  virtu- 
tibus  exis  P  ||  730  Exul  eris;  nam  quae  codd.  edd.  Exul  erit? 
quaenam  scripsi  \\  733  referat  P  narret  BM  narrat  G'  ||  735  deest 
versus  in  G^  ||  735—737  Hi  tres  versus  in  H  in  unum  coaluerunt: 
Pandere  quid  casus  senis  moestique  parentis 


328  P.  PAPINII  STATH  THEB.  LIB.  XI. 

Conde,  precor,  quodcumque  sumus,  uec  longa  precamur 
Dona,  Creon:  miserere  senis,  maestosque  parentis 
Hic,  precor,  hic  manes  indulge  ponere:  certe 
Thebanos  sepelire  licet/     Sic  orat  humique 
Yolvitur;  abducit  genitor  saevumque  minatur  740 

Indignans  veniam.     Qualis  leo  rupe  sub  alta, 
Quem  viridem  quondam  silvaeque  amnesque  tremebant, 
lam  piger  et  longo  iacet  exarmatus  ab  aevo, 
Magna  tamen  facies  et  non  adeunda  senectus; 
Et  si  demissas  veniat  mugitus  ad  aures,  745 

Erigitur  meminitque  sui,  viresque  solutas 
Ingemit  et  campis  alios  regnare  leones. 

Flectitur  adfatu,  sed  non  tamen  omnia  rector 
Supplicis  indulget  lacrimis  partemque  recidit 
Muneris.    ^Haut'  inquit,  'patriis  prohibebere  longe  750 
Finibus,  occursu  dum  non  pia  templa  domosque 
Commacules.     Habeant  te  lustra  tuusque  Cithaeron; 
Atque  haec  ecce  tuis  tellus  habitabilis  umbris, 
Qua  bellum  geminaeque  iacent  in  sanguine  gentes.' 
Sic  ait,  et  ficto  comitum  vulgique  gementis  756 

Assensu  limen  tumidus  regale  petebat. 

Interea  pulsi  vallum  exitiale  Pelasgi 
Destituunt  furto;  nulli  sua  signa  suusque 
Ductor:  eunt  taciti  passim  et  pro  funere  pulchro 
Dedecorem  amplexi  vitam  reditusque  pudendos.       760 
Nox  favet  et  grata  profugos  amplectitur  umbra. 

740  saluumque  P  ||  742  silvaeque  amnesque  PBG^QE 
Frag.  2  silvae  montesque  SM  |  tremos  P  ||  743  Inpiger  P  |1  745 
At  T  'prob.  MenTcio  ||  746  solutus  P  peractas  B  marg.  G^S  ||  750 
prohibere  PG*  pr.  m.  B  (m  mara.  jphibebere)  ||  751  deosque 
;i:B(?)  II  755  ait  efficto  P  ait  exficto  G  ||  759  munere  G  Dan. 
prob.  Menkio  \\  761  et  nata  P  H  STATII  .  POETE  .  THEBAIDVS 
LIBER  XI  I  EXPLICIT  •  INCIPIT  LIBER  XII  .  P 


P.  PAPmil  STATII 

THEB AIDOS 

LIBER   XIL 


Nondum  cuncta  polo  vigil  inclinaverat  astra 
Ortus  et  instantem  cornu  tenuiore  videbat 
Luna  diem,  trepidas  ubi  iam  Tithonia  nubes 
Discutit  ac  reduci  magnum  parat  aethera  Phoebo: 
Agmina  iam  raris  Dircaea  penatibus  errant,  5 

Noctis  questa  moras;  quamvis  tunc  otia  tandem 
Et  primus  post  bella  sopor,  tamen  aegra  quietem 
Pax  fugat  et  saevi  meminit  victoria  belli. 
Vix  primo  proferre  gradum  et  munimina  valli 
Solvere,  vix  totas  reserare  audacia  portas;  10 

Stant  veteres  ante  ora  metus  campique  vacantis 
Horror:  ut  adsiduo  iactatis  aequore  tellus 
Prima  labat,  sic  attoniti  nil  comminus  ire 
Mirantur  fusasque  putant  adsurgere  turmas. 
Sic  ubi  perspicuae  scandentem  limina  turris  16 

Idaliae  volucres  fulvum  aspexere  draconem, 

11.  'Stant  —  metus'  Serv.  ad  Aen.  VI  520. 


1  polos  P  II  3  tepidas  subito/Z/m  tithonia  B  trepidas  subito 
ia  titona  (i  al.  m.  suprascr.)  Qt^  trepidaa  subito  p  Behh.  Gronov.  \ 
tritonia  P8  pr.  m.  \\  Q  Noctisque  ista  P  ||  8  belli  m.  v.  saeui  P 
saeui  m.  v.  belli  ceteri  ||  10  tutas  Baehrensius  \\  11  vocantis  O' 
pr.  m.  B(?)cRT  Colb.  Paris.  8053  Barthius  {sc.  ad  pugnam)  \\ 
16  prospicuae  m  edd. 


330  P.  PAPINII  STATII 

Intus  agunt  natos  et  feta  cubilia  vallant 
Unguibus  imbellesque  citant  ad  proelia  pinnas; 
Mox  ruerit  licet  ille  retro,  tamen  aera  nudum 
Candida  turba  timet,  tandemque  ingressa  volatus    20 
Horret  et  a  mediis  etiamnum  respicit  astris. 

Itur  in  exanguem  populum  bellique  iacentis 
Reliquias  quacumque  dolor  luctusque  cruenti 
Exegere  duces;  hi  tela,  bi  corpora,  at  illi 
Caesorum  tantum  ora  vident  alienaque  iuxta  25 

Pectora;  pars  currus  deflent  viduisque  loquuntur, 
Hoc  solum  quia  restat,  equis;  pars  oscula  figunt 
Vulneribus  magnis  et  de  virtute  queruntur. 
Frigida  digeritur  strages:  patuere  recisae 
Cum  capulis  bastisque  manus  mediisque  sagittae      30 
Luminibus  stantes;  multis  vestigia  caedis 
NuUa,  ruunt  planctu  pendente  et  ubique  parato. 
Ac  circum  informes  truncos  miserabile  surgit 
Certamen,  qui  iusta  ferant,  qui  funera  ducant. 
Saepe  etiam  bostiles  (lusit  Fortuna  parumper)         35 
Decepti  flevere  viros;  nec  certa  facultas 
Noscere,  quem  miseri  vitent  calcentve  cruorem. 
At  quibus  est  inlaesa  domus  vacuique  doloris, 
Aut  deserta  vagi  Danaum  tentoria  lustrant 
Immittuntque  faces,  aut  (quae  -post  bella  facultas)  40 
Quaerunt,  dispersus  iaceat  quo  pulvere  Tjdeus, 
An  rapti  pateat  specus  auguris,  aut  ubi  divum 
Hostis,  an  aetheriae  vivant  per  membra  favillae. 
lam  lacrimis  exempta  dies,  nec  serus  abegit 
Vesper:  amant  miseri  lamenta  malisque  fruuntur.    45 
Nec  subiere  domos,  sed  circum  funera  pernox 
Turba  sedet,  vicibusque  datis  alterna  gementes 

17  Introsagunt  P  ||  23  quacumque  P;r  qua  quemque  BO^m  ! 
24  liic  t.  hic  c.  P  1|  33  Ac  P  At  ceteri  ||  38  dolores  codd.  edd. 
doloris  corr.  Gronovius  dolore  Heinsius  ||  40  facultas  P  Colb. 
Exc.  Fahri  voluptas  BG*M  ||  41  dispersus  P  Anglic.  dispersi 
BO»M 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  331 

Igne  feras  planctuque  fugant;  nec  dulcibus  astris 
Victa,  nec  adsiduo  coierunt  lumina  fletu. 
Tertius  Aurorae  pugnabat  Lucifer,  et  iam  50 

Montibus  orbatis,  lucorum  gloria,  magnae 
Teumesi  venere  *trabes  et  amica  Cithaeron 
Silva  rogis;  ardent  excisae  viscera  gentis 
Molibus  exstructis:  supremo  munere  gaudent 
Ogygii  manes;  queritur  miserabile  Graium  55 

Nuda  cobors  vetitumque   gemens  circumvolat  ignem. 
Accipit  et  saevi  manes  Eteoclis  iniquos 
Haudquaquam  regalis  honos,  Argivus  haberi 
Frater  iussus  adhuc  atque  exul  pellitur  umbra. 

At  non  plebeio  fumare  Menoecea  busto  60 

Rex  genitor  Thebaeque  sinunt,  nec  robora  vilem 
Struxerunt  de  more  rogum;  sed  bellicus  agger 
Curribus  et  clipeis  Graiorumque  omnibus  armis 
Sternitur;  hostiles  super  ipse,  ut  victor,  acervos, 
Pacifera  lauro  crinem  vittisque  decorus  65 

Accubat:  haut  aliter,  quam  cum  poscentibus  astris 
Laetus  in  accensa  iacuit  Tirynthius  Oeta. 
Spirantes  super  inferias  captiva  Pelasgum 
Corpora  frenatosque  pater,  solacia  forti 
Bellorum,  mactabat  equos;  his  arduus  ignis  70 

Palpitat,  et  gemitus  tandem  erupere  paterni: 
'0  nisi  magnanimae  nimius  te  laudis  inisset 
Ardor,  Echionios  mecum  venerande  penates 
Atque  ultra  recture  puer,  venientia  qui  nunc 
Gaudia  et  ingratum  regni  mihi  munus  acerbas!        75 
Tu  superum  convexa  licet  coetusque  perenni 


49  flectu  (?)  P  II  50  aurorae  pugnabat  P  auroram  pulsabat 
BO"SM  II  54  funere  P  Colb.  Fetav.  \\  59  exule  codd.  edd.  exul 
corr.  anon.  Heidelh.  \\  64  ipse  it  victor  VuJcanius  ||  69  forti 
PBT  Barthius  fortes  Q'^&g  Beh.  fortis  Leid.  sorti  M  edd. 
Bortis  H  Schraderus  mortis  G  ||  72  magnanimae  nimius 
PL  magnanimus  tantae  BG^^M  |1  76  coitusque  P  |  perennes 
G2cGT;r 


332  P.  PAPINII  STATII 

(Cedo  equidem)  virtute  colas,  mihi  flebile  semper 
Nomen  eris;  ponant  aras  excelsaque  Thebae 
Templa  dicent:  uni  fas  sit  lugere  parenti. 
Et  nunc  heu  quae  digna  tibi  sollemnia  quasve         80 
Largiar  exsequias?  nec  si  fatale  potestas 
Argos  et  impulsas  cineri  miscere  Mycenas, 
Meque  super,  cui  vita  (nefas!)  et  sanguine  nati 
Partus  honos.     Eademne  dies,  eadem  impia  bella 
Te,  puer,  et  diros  misere  in  Tartara  fratres?  85 

Et  nunc  Oedipodi  par  est  fortuna  doloris 
Ac  mihi?  quam  similes  gemimus,  bone  luppiter,  umbrasl 
Accipe,  nate,  tui  nova  libamenta  triumphi, 
Accipe  et  hoc  regimen  dextrae  frontisque  superbae 
Vincula,  quae  patri  minimum  laetanda  dedisti.         90 
Regem  te,  regem  tristes  Eteocleos  umbrae 
Aspiciant/    Simul  haec  dicens  crinemque  manumque 
Destruit,  accensaque  iterat  violentius  ira: 
'Saevum  agedum  inmitemque  vocent,  si  funera  Lernae 
Tecum  ardere  veto;  longos  utinam  addere  sensus    95 
Corporibus  caeloque  animas  Ereboque  nocentes 
Pellere  fas,  ipsumque  feras,  ipsum  unca  volucrum 
Ora  sequi  atque  artus  regum  monstrare  nefandos! 
Ei  mihi,   quod  positos  humus  alma  diesque  resolvet. 
Quare  iterum  repetens  iterumque  edico:  suprema   100 
Ne  quis  ope  et  flammis  ausit  iuvisse  Pelasgos; 
Aut  nece  facta  luet  numeroque  explebit  adempta 
Corpora;  per  superos  magnumque  Menoecea  iuro.' 
Dixit,  et  abreptum  comites  in  tecta  ferebant. 

Flebilis  interea  vacuis  comitatus  ab  Argis  105 

(Fama  *trahit  mis^ras)  orbae  viduaeque  ruebant 


77  Credo  codd.  edd.  Cedo  corr.  Menkim  coll  VII  178 
Ach.  I  396  II  78  Numen  codd.,  corr.  Gronovius  ||  80  quas  digna 
P  II  81  ferale  Schraderus  \\  82  et  ipsas  cineri  P  ||  83  cui  sanguine 
;r  Marklandus  ||  87  A/////ihi  P  ||  90  minimum  letanda  P  nimium 
gestanda  ceteri  ||  94  si  P  nunc  ce^m  ||  98  ferrum  monstrare  P|| 
99  resolvet  P  resolvit  ceteri  ||  101  et  P  aut  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  333 

Inachides  ceu  capta  manus;  sua  vulnera  cuique, 
Par  habitus  cunctis,  deiecti  in  pectora  crines 
Accinctique  sinus;  manant  lacera  ora  cruentis 
Unguibus,  et  molles  planctu  crevere  lacerti.  110 

Prima  per  attonitas  nigrae  regina  catervae, 
Tristibus  inlabens  famulis  iterumque  resurgens, 
Quaerit  inops  Argia  vias;  non  regia  cordi, 
Non  pater:  una  fides,  unum  Polynicis  amati 
Nomen  in  ore  sedet;  Dircen  infaustaque  Cadmi      115 
Moenia  posthabitis  velit  incoluisse  Mycenis. 
Proxima  Lernaeo  Calydonidas  agmine  mixtas 
Tydeos  exsequiis  trahit  haut  cessura  sorori 
Deipyle;  scelus  illa  quidem  morsusque  profanos 
Audierat  miseranda  viri,  sed  cuncta  iacenti  120 

Infelix  ignoscit  amor.     Post  aspera  visu, 
Ac  deflenda  tamen,  digno  plangore  Nealce 
Hippomedonta  ciens.     Vatis  mox  impia  coniunx 
Heu  vacuos  positura  rogos.     Postrema  gementum 
Agmina  Maenaliae  ducit  comes  orba  Dianae,  125 

Et  gravis  Evadne:  dolet  haec  queriturque  labores 
Audacis  pueri;  magni  memor  illa  mariti 
It  torvum  lacrimans  summisque  irascitur  astris. 
Illas  et  lucis  Hecate  speculata  Lycaeis 
Prosequitur  gemitu,  duplexque  ad  litus  euntes        130 
Planxit  ab  Isthmiaco  genetrix  Thebana  sepulcro; 
Noctivagumque  gregem,   quamvis  sibi  luget,   Eleusin 
Flevit  et  arcanos  errantibus  extulit  ignes. 
Ipsa  per  aversos  ducit  Saturnia  calles 
Occultatque  vias,  ne  plebs  congressa  suorum  135 

Ire  vetet  pereatque  ingentis  gloria  coepti. 
Nec  non  functa  ducum  refovendi  corpora  curam 

108  pectore  BG^cGHT  ||  109  Discincti  Weherus  \\  122  sq. 
digno  p.  N.  H.  ciens  in  P  desunt  ||  126  It  BG*GHT  edd.  vett. 
At  c  II  128  Et  BG^cGH  ||  131  genetrix  abena  P  jj  132  quamvis 
sublucet  P  II  133  Flebit  P  H  134  aduersos  Pp  [  calles  P  {corr.  ex 
galles)  B  m.  sec.  Schraderus  coUes  B  m.  pr.  G^M 


334  P.  PAPINII  STATII 

Iris  habet,  putresque  arcanis  roribus  artus 
Ambrosiaeque  rigat  sucis,  ut  longius  obstent 
Expectentque  rogum  et  flammas  non  ante  fatiscant.  140 

Squalidus  ecce  genas  et  inani  vulnere  pallens 
Ornytus  (hic  socio  desertus  ab  agmine,  tardat 
Plaga  recens)  timido  secreta  per  avia  furto 
Debile  carpit  iter  fractaeque  innititur  bastae. 
Isque  ubi  mota  novo  stupuit  loca  sola  tumultu      145 
Femineumque  gregem  (quae  iam  super  agmina  Lerne 
Sola  videt),  non  ille  viam  causasve  requirit, 
Quippe  patent,  maesto  sed  sic  prior  occupat  ore: 
'Quo,  miserae,  quo  fertis  iter?  funusne  peremptis 
Speratis  cineremque  viris?  stat  pervigil  illic  150 

Umbrarum  custos  inbumataque  corpora  regi 
Adnumerat;  nusquam  lacrimae,  procul  usque  fugati 
Accessus  hominum:  solis  avibusque  ferisque 
Ire  licet.     Yestrisne  Creon  dabit  aequus  honorem 
Luctibus?  inmites  citius  Busiridos  aras  155 

Odrysiique  famem  stabuli  Siculosque  licebit 
Exorare  deos;  rapiet  fortasse  precantes 
(Si  mens  nota  mihi)  nec  coniugialia  supra 
Funera,  sed  caris  longe  mactabit  ab  umbris. 
Quin  fugitis,  dum  tuta  via  est,  Lernamque  reversae  160 
Nomina,  quod  superest,  vacuis  datis  orba  sepulcris 
Absentesque  animas  ad  inania  busta  vocatis? 
Aut  vos  Cecropiam  (prope  namque  et  Thesea  fama  est 


140  rogum  PGR  Fmg.  2  rogos  BG^M  |  et  flammas  FBSGB 
Prag.  2  flammas  G^M  |  neve  ante  m  edd.  1|  141  hianti  m  edd.  || 
142  Omitus  vel  Hornitus  codd.  Ornytus  scripsi  coll.  Verg.  Aen. 
XI  677  Val.  Flacc.  III  173  Cf.  infra  v.  207.  219  quibus 
locis  B  hanc  nominis  formam  praehet  \\  143  timido  P  timidus 
ceteri  \  per  agmina  P  ||  144  factaeque  P  H  146  lerne  schol.  lemae 
codd.  I  interpunctionem  corr.  Baehrensius  ||  147  causasve  P  causas- 
que  ceteri  ||  155  busiridis  G'-*  Beh.  HT  ||  156  Odrisiiq.  B  Otrisii- 
que  G^  Beh.  GH  ||  158  coniugialia  G^  Barthius  coniugialia  B 
coniugalia  PM  Cjf.  Ov.  Met.  V  3  VI  536  XI  743  ||  159 
mactauit  P 


THEBAIDOS  LIB.  XIL  335 

Thermodontiaco  laetum  remeare  triumpho) 
Imploratis  opem?  bello  cogendus  et  armis  165 

In  mores  hominemque  Creon.'     Sic  fatus,  at  illis 
Horruerant  lacrimae ,  stupuitque  immanis  eundi 
Impetus,  atque  uno  vultus  pallore  gelati. 
Non  secus  adflavit  molles  si  quando  iuvencas 
Tigridis  Hyrcanae  ieiunum  murmur,  et  ipse  170 

Auditu  turbatus  ager,  timor  omnibus  ingens, 
Quae  placeat,  quos  illa  fames  escendat  in  armos. 

Continuo  discors  vario  sententia  motu 
Scinditur:  his  Thebas  tumidumque  ambire  Creonta, 
His  placet  Actaeae  si  quid  clementia  gentis  175 

Adnuat;  extremum  curarum  ac  turpe  reverti. 
Hic  non  femineae  subitum  virtutis  amorem 
Colligit  Argia,  sexuque  immane  relicto 
Tractat  opus:  placet  egregii  spes  dura  pericli 
Comminus  infandi  leges  accedere  regni,  180 

Quo  Rhodopes  non  ulla  nurus  nec  alumna  nivosi 
Phasidis  innuptis  vallata  cohortibus  iret. 
Tunc  movet  arte  dolum,  quo  semet  ab  agmine  fido 
Segreget,  inmitesque  deos  regemque  cruentum 
Contemptrix  animae  et  magno  temeraria  luctu        186 
Provocet;  hortantur  pietas  ignesque  pudici. 
Ipse  etiam  ante  oculos  omni  manifestus  in  actu 
Nunc  hospes  miserae,  primas  nunc  sponsus  ad  aras, 
Nunc  mitis  coniunx,  nunc  iam  sub  casside  torva 
Maestus  in  amplexu  multumque  a  limine  summo    190 
Kespiciens:  sed  nulla  animo  versatur  imago 


164  Tennodoontiaco   Q*G  |  triumphum  P  ||   167   Aruerant 
Kochius  II  168  notati  B  marg.  G^pg  Behh.  Leid.  aeque  uno  v. 

p.  Aotatac  B.  Ungerus  fi  171  turbatus  B  turbatur  M  edd.  \\  172 
escendat  P  descendat  BG*M  descendet  c  ||  177  honorem  Leid. 
m  edd.  \\  178  Argia  producta  uUima  sylldba  legitur  etiam  v.  255. 
303.  373.  391,  eadem  correpta  II  266.  297  III  678  XI  401 
XII  113.  247.  326.  804  \\  184  Degreget  P  ||  188  nunc  om.  P  || 
191  obversatur  edd.  inde  a  Gronov. 


336  P.  PAPINII  STATH 

Crebrior,  Aonii  quam  quae  de  sanguine  campi 
Nuda  venit  poscitque  rogos.     His  anxia  mentem 
Aegrescit  furiis  et  (qui  castissimus  ardor) 
Funus  amat*,  tunc  ad  comites  conversa  Pelasgas:  195 
^Vos'  ait,  ^Actaeas  acies  Marathoniaque  arma 
Elicite,  adspiretque  pio  Fortuna  labori. 
Me  sinite  Ogygias,  tantae  quae  sola  ruinae 
Causa  fui,  penetrare  domos  et  fulmina  regni 
Prima  pati;  nec  surda  ferae  pulsabimus  urbis         200 
Limina:  sunt  illic  soceri  mihi  suntque  sorores 
Coniugis,  et  Thebas  haut  ignoranda  subibo. 
Ne  tantum  revocate  gradus:  illo  impetus  ingens 
Auguriumque  animi.'    Nec  plura,  unumque  Menoeten 
(Olim  hic  virginei  custos  monitorque  pudoris)         205 
Eligit  et,  quamquam  rudis  atque  ignara  locorum, 
Praecipites  gressus,  qua  venerat  Ornytus,  aufert. 
Atque  ubi  visa  procul  socias  liquisse  malorum, 
'Anne'  ait,  ^hostiles  ego  te  tabente  per  agros 
(Heu  dolor!)  expectem,  quaenam  sententia  lenti     210 
Theseos?  an  bello  proceres,  an  dexter  haruspex 
Adnuat?  interea  funus  decrescit;  et  uncis 
Alitibus  non  hos  potius  supponimus  artus? 
Et  nunc  me  duram,  si  quis  tibi  sensus  ad  umbras, 
Me  tardam  Stygiis  quereris,  fidissime,  divis.  215 

Heu  si  nudus  adhuc,  heu  si  iam  forte  sepultus: 
Nostrum  utrumque  nefas;  adeo  vis  nulla  dolenti, 
Mors  nusquam  saevusve  Creon?  hortaris  euntem, 

218.  'hortaris  euntem'  pro  'hortaris  ire'  dictum  esse  docet 
Priscian,  XVIH  235  p.  324,  16  H. 


194  Egrescit  furiis  P  Lips.^  curis  B  (al.'m.  ex  foriis  corr*) 
G^M  II  201  cumque  P  pr.  m.,  al.  m.  sunt  suprascr.  \\  207  auferat 
P  ac  fert  S  rec.  m.  affert  c  {ead.  m.  ex  aufert  corr.)  effert 
Barthius  \\  209  tabente  P  Grotius  labente  BG'^M  ||  212  aduncis 
Beh.  rec.  m.  Anfflic.  proh.  Heinsio  ||  215  stygiis  quereris  P 
quereris  stygiis  G^M  quaereris  stygiis  B  ||  217  Nostrumque  P  ! 
218  saevusne  P  saevusque  ceteri  saevusve  scripsi 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  337 

Omyte!'     Sic  dicens  magno  Megareia  praeceps 
Arva  rapit  passu,  demonstrat  proxima  quisque       220 
Obvius  horrescitque  habitus  miseramque  veretur. 
Vadit  atrox  visu,  nil  corde  nec  ore  pavescens, 
Et  nimiis  confixa  malis  propiorque  timeri: 
Nocte  velut  Phrygia  cum  laraentata  resultant 
Dindyma,  pinigeri  rapitur  Simoentis  ad  amnem      225 
Dux  vesana  chori,  cuius  dea  sanguine  lecto 
Ipsa  dedit  ferrum  et  vittata  fronde  notavit. 

lam  pater  Hesperio  flagrantem  gurgite  currum 
Abdiderat  Titan,  aliis  rediturus  ab  undis, 
Cum  tamen  illa  gravem  luctu  fallente  laborem       230 
Nescit  abisse  diem:  nec  caligantibus  arvis 
Terretur,  nec  frangit  iter  per  et  invia  saxa 
Lapsurasque  trabes  nemorumque  arcana,  sereno 
Nigra  die,  caecisque  incisa  novalia  fossis, 
Per  fluvios  secura  vadi  somnosque  ferarum  235 

Praeter  et  horrendis  infesta  cubilia  monstris. 
Tantum  animi  luctusque  valent!  pudet  ire  Menoeten 
Tardius,  invalidaeque  gradum  miratur  alumnae. 
Quas  non  illa  domos  pecudumque  hominumque  molesto 
Pulsavit  gemitu?  quotiens  amissus  eunti  240 

Limes,  et  errantem  comitis  solacia  flammae 
Destituunt  gelidaeque  facem  vicere  tenebrae? 
lamque  supinantur  fessis  lateque  fatiscunt 
Penthei  devexa  iugi,  cum  pectore  anhelo 
lam  prope  deficiens  sic  incipit  ore  Menoetes:  245 


219  mecareia  P  |I  220  quisque  P  quisquis  ceteri  \\  222  aure 
codd.  edd.  ore  corr.  Lachmannus  \\  223  confixa.  P  confisa 
ceteri  \\  226  cui  ius'dea  Barthius  H  227  ferri  Barthius  \  fronde 
PBG^S  fronte  M  I|  -229  redditurus  P  ||  234  novalia  saxis  P  |j  235 
versu!^  in  B  in  summo  margine  iterum  legitur  \  secura  vadit  B 
ruit  GHT  Beh.  meat  c  |  somnoque  P  ||  236  Praeterit  BG^-^cHL  1 
infesta  P  infessa  G-cpT  insessa  BM  infensa  Leid.  possessa  G  || 
239  pecudumque  P  pecorumque  ceteri  \  modesto  codd.  edd. 
molesto  corr.  Heinsius  ||  243  subinantur  P  ||  245  incipit  PR 
Colh.  incohat  BG'M  |  orsa  codd.  edd.  ore  c(yrr.  Barthius 

Statii  Thebais.  22 


338  P.  PAPINn  STATII 

'Haut  procul,  exacti  si  spes  non  blanda  laboris, 
Ogygias,  Argia,  domos  et  egena  sepulcri 
Busta  iacere  reor;  grave  comminus  aestuat  aer 
Sordidus,  et  magnae  redeunt  per  inane  volucres. 
Haec  illa  est  crudelis  humus,  nec  moenia  longe.    260 
Cernis,  ut  ingentes  murorum  porrigat  umbras 
Campus,  et  e  speculis  moriens  intermicet  ignis? 
Moenia  sunt  iuxta;  modo  nox  magis  ipsa  tacebat, 
Solaque  nigrantes  laxabant  astra  tenebras.' 
Horruit  Argia,  dextramque  ad  moenia  tendens:       255 
^Urbs  optata  prius,  nunc  tecta  hostilia  Thebae, 
Et  tamen,  inlaesas  si  reddis  coniugis  umbras, 
Sic  quoque  dulce  solum,  cernis,  quo  praedita  cultu, 
Qua  stipata  manu,  iuxta  tua  Jimina  primum 
Oedipodis  magni  venio  nurus?  improba  non  sunt  260 
Yota:  rogos  hospes  planctumque  et  funera  posco. 
Illum,  oro,  extorrem  regnis  belloque  fugatum, 
Illum,  quem  solio  iion  e's  dignata  paterno, 
Redde  mihi!  tuque,  oro,  veni,  si  manibus  ulla 
Effigies  errantque  animae  post  membra  soluta:      265 
Tu  mihi  pande  vias,  tuaque  ipsa  ad  funera  deduc, 
Si  merui!'     Dixit,  tectumque  adgressa  propinquae 
Pastorale  casae  reficit  spiramina  fessi 
Ignis,  et  horrendos  inrumpit  turbida  campos. 
Qualis  ab  Aetnaeis  accensa  lampade  saxis  270 

Orba  Ceres  magnae  variabat  imagine  flammae 
Ausonium  Siculumque  latus,  vestigia  nigri 
Raptoris  vastosque  legens  in  pulvere  sulcos; 
Illius  insanis  ululatibus  ipse  remugit 
Enceladus.  ruptoque  vias  inluminat  igni:  275 

246  exactis  spes  P  pr.  m.  \  doloris  ScGHG^  {dl.  m.  suprascr. 
laboris)  1|  247  argiua  P  ||  249  Torridus  Wakefieldus  \\  262  e  om. 
P  I  intermicat  P  (|  258  prodita  P  ||  259  limina  P  moenia  ceteri  \\ 
262  regnis  P  regni  ceteri  \\  265  solutae  codd.  edd.,  corr.  Baeli- 
rensius  \\  266  ipsa  PG^  sec.  m.  cG  ipse  BG^  pr.  m.  M  ||  271 
radiabat  Schraderus  vibrabat  Menkius  \  flamma  P  ||  275  Haen- 
cheladus  B  Encleladus  G^  Eucheladus  GH 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  339 

Persephonen  amnes  silvae  freta  nubila  clamant, 
Persephonen  tantum  Stygii  tacet  aula  mariti. 

Admonet  attonitam  fidus  meminisse  Creontis 
Altor  et  occulto  submittere  lampada  furto. 
Regina  Argolicas  modo  formidata  per  urbes,  280 

Votum  immane  procis  spesque  augustissima  gentis, 
Nocte  sub  infesta,  nullo  duce  et  lioste  propinquo, 
Sola  per  offensus  armorum  et  lubrica  tabo 
Gramina,  non  tenebras,  non  circumfusa  tremescens 
Concilia  umbrarum  atque  animas  sua  membra  gementes 
Saepe  gradu  caeco  ferrum  calcataque  tela  286 

Dissimulat,  solusque  labor  vitasse  iacentes, 
Dum  funus  putat  omne  suum,  visuque  sagaci 
Rimatur  positos  et  corpora  prona  supinat 
Incumbens,  queriturque  parum  lucentibus  astris.     290 

Forte  soporiferas  caeli  secreta  per  umbras 
luno,  sinu  magni  semet  furata  mariti, 
Theseos  ad  muros,  ut  Pallada  flecteret,  ibat, 
Supplicibusque  piis  faciles  aperiret  Athenas; 
Atque  ubi  per  campos  errore  fatiscere  vano  295 

Immeritam  Argian  supero  respexit  ab  axe, 
Indoluit  visu;  et  lunaribus  obvia  bigis 
Advertit  vultum  placidaque  ita  voce  locuta  est: 
^Da  mihi  poscenti  munus  breve,  Cynthia,  si  quis 
Est  lunonis  honos;  certe  lovis  improba  iussu         300 
Ter  noctem  Herculeam  — ,  veteres  sed  mitto  querellas: 
En  locus  officio.     Cultrix  placitissima  nostri 
Inachis  Argia  cernis  qua  nocte  vagetur 


277  versum,  quamvis  desit  in  P  J)an.  Petav.  uneis  non  in- 
clusij  quippe  qui  nec  ahhorreat  ab  ingenio  poetae  et  necessarius 
esse  videatur  \  stigii  tantum  Leid.  ||  279  Altior  P  Ultor  c  ]  et 
om.  P  j  occultam  m  edd.  ||  287  vitasse  P  vitare  ceteri  ||  292 
mangi  P  ||  296  argian  G^M  argiam  PB  cf.  II  203  IV  9l\  297 
uigis  P  II  298  vultum  P  currum  ceteri  \  secuta  est  Bartliius  || 
300  Est  iuuenis  certe  P  ||  302  cultris  P  |  placidissima  codd. 
edd.,  corr.  Gronovius;  cf.   VII  190  H  303  Inachiis  P 

22* 


340  P.  PAPINII  STATII 

Nec  reperire  virum  densis  queat  aegra  tenebris? 
Et  tibi  nimbosum  languet  iubar:  exere  quaeso        305 
Cornua,  et  adsueto  propior  premat  orbita  terras. 
Hunc  quoque,  qui  curru  madidas  tibi  pronus  habenas 
Ducit,  in  Aonios  vigiles  dimitte  Soporem.' 
Vix  ea,  cum  scissis  magnum  dea  nubibus  orbem 
Protulit:  expavere  umbrae,  fulgorque  recisus  310 

Sideribus;  vix  ipsa  tulit  Saturnia  flammas. 

Primam  per  campos  infuso  lumine  pallam 
Coniugis  ipsa  suos  noscit  miseranda  labores, 
Quamquam  texta  latent  suffusaque  sanguine  maeret 
Purpura;  dumque  deos  vocat  et  de  funere  caro      315 
Hoc  superesse  putat,  videt  ipsum  in  pulvere  paene 
Calcatum.     Fugere  animus  visusque  sonusque, 
Inclusitque  dolor  lacrimas;  tum  corpore  toto 
Sternitur  in  vultus  animumque  per  oscula  quaerit 
Absentem,  pressumque  comis  ac  veste  cruorem      320 
Servatura  legit.     Mox  tandem  voce  reversa: 
^Hunc  ego  te,  coniunx,  ad  debita  regna  profectum 
Ductorem  belli  generumque  potentis  Adrasti 
Aspicio,  talisque  tuis  occurro  triumpbis? 
Huc  attolle  genas  defectaque  lumina:  venit  325 

Ad  Thebas  Argia  tuas;  age,  moenibus  induc 
Et  patrios  ostende  lares  et  mutua  redde 
Hospitia.     Heu  quid  ago?  proiectus  caespite  nudo 
Hoc  patriae  telluris  habes?  quae  iurgia?  certe 
Imperium  non  frater  habet!  nullasne  tuorum  330 

Movisti  lacrimas?  ubi  mater?  ubi  inclita  fama 
Antigone?  mihi  nempe  iaces,  mihi  victus  es  uni! 
Dicebam:    'Quo  tendis  iter?  quid  sceptra  negata 
Poscis?  habes  Argos,  soceri  regnabis  in  aula; 

306  proprior  P  ||  307  currum  PG  ||  308  aonias  P  |  dimittite 
P  II  309  de  nubibus  Pc  ||  310  recisos  P  retusus  Heinsius  ||  312 
Primam  PH  Leid.  G  m.  pr.  primum  BG^M  ||  315  suos  vocat  P|^ 
316  poenae  PS  ||  318  tum  PST  tunc  BG'^M  [|  329  quae  iniuria 
Koestlinus 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  341 

Hic  tibi  longus  honos,  hic  indivisa  potestas.'  335 

Quid  queror?  ipsa  dedi  bellum  maestumque  rogavi 
Ipsa  patrem,  ut  talem  nunc  te  complexa  tenerem. 
Sed  bene  habet,  superi,  gratum  est,  Fortuna;  peracta 
Spes  longinqua  viae:  totos  invenimus  artus. 
Ei  mihi,  sed  quanto  descendit  vulnus  hiatu!  340 

Hoc  frater?  qua  parte,  precor,  iacet  ille  nefandus 
Praedator?  vincam  volucres  (sit  adire  potestas) 
Excludamque  feras;  an  habet  funestus  et  ignes? 
Sed  nec  te  flammis  inopem  tua  terra  videbit: 
Ardebis  lacrimasque  feres,  quas  ferre  negatum       345 
Eegibus,  longumque  tuo  famulata  sepulcro 
Durabit  deserta  tides,  testisque  dolorum 
Natus  erit,  parvoque  torum  Polynice  fovebo.' 

Ecce  alios  gemitus  aliamque  ad  busta  ferebat 
Antigone  miseranda  facem,  vix  nancta  petitos         350 
Moenibus  egressus;  illam  nam  tempore  in  omni 
Attendunt  vigiles  et  rex  iubet  ipse  teneri, 
Contractaeque  vices  et  crebrior  excubat  ignis. 
Ergo  deis  fratrique  moras  excusat  et  amens, 
Ut  paulum  admisso  cessit  statio  horrida  somno,    355 
Erumpit  muris:  fremitu  quo  territat  agros 
Virginis  ira  leae,  rabies  cui  libera  tandem 
Et  primus  sine  matre  furor.     Nec  longa  morata, 
Quippe  trucem  campum  et,  positus  quo  pulvere  frater, 
Noverat.     Atque  illam  contra  videt  ire  Menoetes,  3G0 
Cui  vacat,  et  carae  gemitus  compescit  alumnae. 
Cum  tamen  erectas  extremus  virginis  aures 
Accessit  sonus,  utque  atra  sub  veste  comisque 

338  peracta  P  peracta  est  ceteri  \\  341  iacit  P  ||  343  Exce- 
damque  Heinsius  ||  345  sq.  verha  lacrimasque  —  Regibus  de- 
sunt  in  P  ||  345  Ardebit  P  |  negatum  est  cKT  ||  346  longum- 
que  P  aetemumque  ceieri  ||  347  pestisque  P  ||  350  nancta  P 
nacta  ceteri  \\  352  teneri  GE  timeri  PBM  ||  355  amisso  P  ad- 
misso  corr.  Baehrensius  immisso  ceteri  codd.  \\  301  Qui  Feyra- 
redus  'absolute  positum''  \\  3G2  extremus  erectasBGHT  extremis 
erectas  c  arrectas  Barthius 


342  P.  PAPINIl  STATII 

Squalentem  et  crasso  foedatos  sanguine  vultus 
Astrorum  radiis  et  utraque  a  lampade  vidit:  365 

'^Cuius'  ait,  ^manes,  aut  quae  temeraria  quaeris 
Nocte  mea?'     Nihil  illa  diu,  sed  in  ora  mariti 
Deicit  inque  suos  pariter  velamina  vultus, 
Capta  metu  subito  paulumque  oblita  doloris. 
Hoc  magis  increpitans  suspecta  silentia  perstat      370 
Antigone,  comitemque  premens  ipsamque;  sed  ambo 
Deficiunt  fixique  silent.     Tandem  ora  retexit 
Argia,  corpusque  tamen  complexa  profatur: 
*Si  quid  in  lioc  veteri  bellorum  sanguine  mecum 
Quaesitura  venis,  si  tu  quoque  dura  Creontis  375 

lussa  times,  possum  tibi  me  confisa  fateri. 
Si  misera  es  (certe  lacrimas  lamentaque  cerno), 
lunge,  age,  iunge  fidem:  proles  ego  regis  Adrasti 
(Ei  mihi!    num  quis  adest?)  cari  Polynicis  ad  ignes, 
Etsi  regna  vetant.'     Stupuit  Cadmeia  virgo  380 

Intremuitque  simul,  dicentemque  occupat  ultro: 
^Mene  igitur  sociam  (pro  fors  ignara!)  malorum, 
Mene  times?  mea  membra  tenes^  mea  funera  plangis. 
Cedo,  tene,  pudet  heu!  pietas  ignava  sororis! 
Haec  prior  — !'  Hic  pariter  lapsae  iunctoque  per  ipsum 
Amplexu  miscent  avide  lacrimasque  comasque,       386 
Partitaeque  artus  redeunt  alterna  gementes 
Ad  vultum  et  cara  vicibus  cervice  fruuntur. 
Dumque  modo  haec  fratrem  memorat,  nunc  illa  maritum, 
Mutuaque  exorsae  Thebas  Argosque  renarrant,       390 
Longius  Argia  miseros  reminiscitur  actus: 


374  sqq.  'Si  quid  — times'  Prisciaj;i.  VII  62  p.  339,  26  H. 


364  foedatos  P  foedatam  BG^SM  foedantem  p  Leid.  [|  366 
quae  P^  quem  ceteri  quid  G^  al.  m.  supra  Uneam  add.  \\  375 
venis,  si  quid  non  fanda  Carontis  Frisc.  ||  379  nunc  quis  P  |  et 
ignes  Sandstroemius  ||  380  uerant  P  |j  382  pro  fors  G^ScGg 
Leid.  profers  P  pro  sors  M  edd.  ||  383  Meque  P  Me  S  ||  384 
pudeat  P  ten'  pudet  Peyraredus  ||  386  avide  GH  avidae  PBM 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  343 

^Per  tibi  furtivi  sacrum  commune  doloris, 

Per  socios  manes  et  conscia  sidera  iuro: 

Non  liic  amissos,  quamquam  vagus  exul,  honores, 

Non  gentile  solum,  carae  non  pectora  matris,        395 

Te  cupiit  unam  noctesque  diesque  locutus 

Antigonen;  ego  cura  minor  facilisque  relinqui. 

Tu  tamen  ex  celsa  sublimem  forsitan  arce 

Ante  nefas  Grais  dantem  vexilla  maniplis 

Yidisti,  teque  ille  acie  respexit  ab  ipsa  400 

Ense  salutatam  et  nutantis  vertice  coni: 

Nos  procul.     Extremas  sed  quis  deus  egit  in  iras? 

Nil  vestrae  valuere  preces?  tibine  iste  negavit 

Oranti?'     Causas  ac  tristia  reddere  fata 

Coeperat  Antigone;  fidus  comes  admonet  ambas:   405 

^Heia  agite  inceptum  potius!  iam  sidera  pallent 

Vicino  turbata  die,  perferte  laborem, 

Tempus  erit  lacrimis,  accenso  flebitis  igne.' 

Haut  procul  Ismeni  monstrabant  murmura  ripas, 
Qua  turpatus  adhuc  et  sanguine  decolor  ibat.  410 

Huc  laceros  artus  socio  conamine  portant 
Invalidae,  iungitque  comes  non  fortior  ulnas. 
Sic  Hjperionium  tepido  Phaethonta  sorores 
Fumantem  lavere  Pado;  vix  ille  sepulcro 
Conditus,  et  flentes  stabant  ad  flumina  silvae.        415 
Ut  sanies  purgata  vado  membrisque  reversus 
Mortis  honos,  ignem  miserae  post  ultima  quaerunt 
Oscula;  sed  gelidae  circum  exanimesque  favillae 
Putribus  in  foveis,  atque  omnia  busta  quiescunt. 
Stabat  adhuc  seu  forte  rogus,  seu  numine  divum,  420 


408.  'accenso  flebitis'  Serv.  ad  Aen.  XII  156. 


392  dolori  P  ||  396  cupiit  P  cupiens  ceteri  \\  398  sublimen 
PB  Dan.  \\  400  illa  P  ||  403  uestrae  olacuere  P  ||  409  monstrabat 
P  II  410  turbatus  codcl.  edd.,  corr.  Wakeficldus  jj  413  trepido  P  || 
414  II  vix  ille  PG*  vix  dum  ille  BSM  ||  415  stant  circum 
M  edd. 


344  P.  PAPINII  STATII 

Cui  torrere  datum  saevos  Eteocleos  artus, 
Sive  locum  monstris  iterum  Fortuna  parabat. 
[Seu  dissensuros  servaverat  JEumenis  ignes.'] 
Hic  tenuem  nigris  etiamnum  advivere  lucem 
Roboribus  pariter  cupidae  videre,  simulque  425 

Flebile  gavisae;  nec  adhuc,  quae  busta,  repertum, 
Sed  placidus,   quemcumque  rogant,  mitisque  supremi 
Admittat  cineris  consortem  et  misceat  umbras. 

Ecce  iterum  fratres:  primos  ut  contigit  artus 
Ignis  edax,  tremuere  rogi  et  novus  advena  busto  430 
Pellitur;  exundant  diviso  vertice  flammae 
Alternosque  apices  abrupta  luce  coruscant. 
Pallidus  Eumenidum  veluti  commiserit  ignes 
Orcus,  uterque  minax  globus  et  conatur  uterque 
Longius;  ipsae  etiam  commoto  pondere  paulum      435 
Secessere  trabes.     Conclamat  territa  virgo: 
'Occidimus,  functasque  manu  stimulavimus  iras. 
Frater  erat;  quis  enim  accessus  ferus  liospitis  umbrae 
Pelleret?  en  clipei  fragmen  semustaque  nosco 
Cingula,  frater  erat!  cernisne,  ut  flamma  recedat  440 
Concurratque  tamen?  vivunt  odia  improba,  vivunt. 
Nil  actum  bello;  miseri,  sicdum  arma  movetis, 
Vicit  nempe  Creon!  nusquam  iam  regna,  quis  ardor? 
Cui  furitis?  sedate  minas;  tuque  exul  ubique 
Semper  inops  aequi,  iam  cede:  boc  nupta  precatur,  445 
Hoc  soror,  aut  saevos  mediae  veniemus  in  ignes.' 

Vix   ea,  cum  subitus  campos  tremor  altaque  tecta 
Impulit  adiuvitque  rogi  discordis  hiatus, 
Et  vigilum  turbata  quies,  quibus  ipse  malorum 
Fingebat  simulacra  sopor:  ruit  ilicet,  omnem  450 

423  versum  qui  abest  a  P  uncis  inclusi  \  dissensuros  SM 
dis/e/suros  B  discessuros  G'^m  edd.  ||  427  quemcumque  P  quicum- 
que  ceteri  \  Sed  placitus,  quicumque  rogus:  mitisque  Baehren- 
sius  1  mitesque  P  ||  428  Admittit  P  U  430  busto  PS  Beh.  GT 
busti  B  {corr.  ex  bosti)  G^cgH  Leid.  bustis  M  edd.  \\  438 
umbras  PL  ||  439  semiustaque  PH  m.  sec.  \\  441  versiwi  om.  P  |1 
447  altaque  tesqua  Barthius 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  345 

Prospectum  lustrans  armata  indagine  miles. 
Illos  instantes  senior  timet  unus;  at  ipsae 
Ante  rogum  saevique  palam  sprevisse  Creontis 
Imperia  et  furtum  claro  plangore  fatentur 
Securae,  quippe  omne  vident  fluxisse  cadaver.         455 
Ambitur  saeva  de  morte  animosaque  leti 
Spes  furit:  haec  fratris  rapuisse,   haec  coniugis  artus 
Contendunt  vicibusque  probant.  ^Ego  corpus,  ego  ignes, 
Me  pietas,  me  duxit  amor:'  deposcere  saeva 
Supplicia  et  dextras  iuvat  insertare  catenis.  460 

Nusquam  illa  alternis  modo  quae  reverentia  verbis, 
Iram  odiumque  putes;  tantus  discordat  utrimque 
Clamor,  et  ad  regem,  qui  deprendere,  trabuntur. 

At  procul  Actaeis  dextra  iam  Pallade  muris 
luno  Phoroneas  inducit  praevia  matres  465 

Attonitas,  non  ipsa  minus,  coetumque  gementem 
Conciliat  populis  et  flentibus  addit  honorem. 
Ipsa  manu  ramosque  oleae  vittasque  precantes 
Tradit,  et  obtenta  submittere  lumina  palla 
Et  praeferre  docet  vacuas  sine  manibus  urnas.        470 
Omnis  Erechtheis  efiusa  penatibus  aetas 
Tecta  viasque  replent:  unde  hoc  examen?  et  una 
Tot  miserae?  necdum  causas  novere  malorum, 
lamque  gemunt.     Dea  conciliis  se  miscet  utrisque 
Cuncta  docens,  qua  gente  satae,  quae  funera  plangant  475 
Quidve  petant;  variis  nec  non  adfatibus  ipsae 
Ogygias  leges  inmansuetumque  Creonta 
Multum  et  ubique  fremunt.  Geticae  non  plura  queruntur 


472  sq.  'unde  —  miserae'  Serv.  ad  Aen.  II  798. 


454  clangore  P  ||  456  Ambigitur  M  edd.  \\  463  deprehendere 
PBGH  I  trahebant  edd.  vett.  \\  465  premia  vel  pronia  (?)  P  ||  467 
fletibus  P  II  469  lumine  P  ||  471  erictheis  P  erichtaeis  Anglic.  et 
acteis  BG-^SM  et  Actaeis  edd.  Erechtheis  corr.  Heinsius  ||  472 
examin  P  pr.  m.  ||  474  sic  miscet  P 


346  P.  PAPINII  STATII 

Hospitibus  tectis  trunco  sermone  volucres, 

Cum  duplices  thalamos  et  iniquum  Terea  clamant.  480 

Urbe  fuit  media  nulli  concessa  potentum 
Ara  deum,  mitis  posuit  Clementia  sedem, 
Et  miseri  fecere  sacram;  sine  supplice  numquam 
Illa  novo,  nulla  damnavit  vota  repulsa. 
Auditi  quicumque  rogant,  noctesque  diesque  485 

Ire  datum  et  solis  numen  placare  querellis. 
Parca  superstitio:  non  turea  flamma,  nec  altus 
Accipitur  sanguis:  lacrimis  altaria  sudant, 
Maestarumque  super  libamina  secta  comarum 
Pendent  et  vestes  mutata  sorte  relictae.  490 

Mite  nemus  circa,  cultuque  insigne  verendo 
Yittatae  laurus  et  supplicis  arbor  olivae. 
NuUa  autem  effigies,  nulli  commissa  metallo 
Forma  dei,  mentes  habitare  et  pectora  gaudet. 
Semper  babet  trepidos,  semper  locus  horret  egenis  495 
Coetibus,  ignotae  tantum  felicibus  arae. 
Fama  est,  defensos  acie  post  busta  paterni 
Numinis  Herculeos  sedem  fundasse  nepotes. 
Fkma  minor  factis:  ipsos  nam  credere  dignum 
Caelicolas,  tellus  quibus  liospita  semper  Athenae,  500 
Ceu  leges  hominemque  novum  ritusque  sacrorum 
Seminaque  in  vacuas  hinc  descendentia  terras, 
Sic  sacrasse  loco  commune  animantibus  aegris 
Confugium,  unde  procul  starent  iraeque  minaeque 
Regnaque,  et  a  iustis  Fortuna  recederet  aris.  505 

lam  tunc  innumerae  norant  altaria  gentes: 
Huc  victi  bellis  patriaque  a  sede  fugati, 

498.    'Herculeos    fama   est   fundasse   nepotes '   Serv.   ad 
Aen.  VIII  342;  cf.  ad  II  761. 


480  inicum  P  ||  481  sg^g.  'EUov  ^cofiog  aptid  Pausan.  I  17, 
1.  II  481  nulHs  P  II  483  miseris  P  ||  486  et  om.  P  ||  489  secta 
PB  {suprascr.  t  serta^  Anglic.  Barthius  serta  G^SM  ||  494  di 
G^Sg  Leid.  deae  m  edd.  \\  507  a  sede  PT  e  sede  BG^M 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  347 

Regnorumque  inopes  scelerumque  errore  nocentes 

Conveniunt  pacemque  rogant;  mox  hospita  sedes 

Vicit  et  Oedipodae  Furias  et  funus*  Olynthi*         510 

Texit  et  a  misero  matrem  submovit.  Oreste. 

Huc  vulgo  monstrante  locum  manus  anxia  Lernae 

Deveniunt,  cedunt  miserorum  turba  priorum. 

Vix  ibi:  sedatis  requierunt  pectora  curis; 

Ceu  patrio  super  alta  grues  Aquilone  fugatae         515 

Cum  videre  Pliaron;  tunc  aethera  latius  implent, 

Tunc  hilari  clangore  sonant;  iuvat  orbe  sereno 

Contempsisse  nives  et  frigora  solvere  Nilo. 

lamque  domus  patrias  Scythicae  post  aspera  gentis 
Proelia  laurigero  subeuntem  Thesea  curru  520 

Laetifici  plausus  missusque  ad  sidera  vulgi 
Clamor  et  emeritis  hilaris  tuba  nuntiat  armis. 
Ante  ducem  spolia  et,  duri  Mavortis  imago,. 
Virginei  currus  cumulataque  fercula  cristis 
Et  tristes  ducuntur  equi  truncaeque  bipennes,         525 
Quis  nemora  et  solidam  Maeotida  caedere  suetae, 
Corytique  leves  portantur  et  ignea  gemmis 
Cingula  et  informes  dominarum  sanguine  peltae. 
Ipsae  autem  nondum  trepidae  sexumve  fateutur, 
Nec  vulgare  gemunt  aspernanturque  precari,  530 

Et  tantum  innuptae  quaerunt  delubra  Minervae. 
Primus  amor  niveis  victorem  cernere  vectum 
Quadriiugis;  nec  non  populos  in  semet  agebat 
Hippolyte,  iam  blanda  genas  patiensque  mariti 


510  olynthi  PBM  olinti  G'-^  olirchi  G  olnithi  H.  Ad  amo- 
vendum  anachronismmn  Barthius  transpositionem  versuum  tenta- 
vit:  mox  hospita  sedes  Vicit  et  a  misero  m.  s.  0.,  Texit  et 
Oedipodae  F.  e.  f.  Olynthi.  Onitae  coni.  B.  Ungerus.  \\ 
511  Tersit  Ungerus  (|  512  Hunc  BG'^  (|  513  caedunt  P  caedit 
G^^S  cedit  Blff  cedunt  scrij)si  ||  514  Vix  ibi:  sedatis  recle 
distinxit  Barthius  Vix  ibi  sedatis  edd.  |[  517  iubat  P  ||  527  Go- 
ritiique  P  [[  529  sexuque  P  sexumve  BG^ScGHT  sexumque  M 
edd.  \\  vv.  530—539  in  S  desunt  \\  532  victum  P  ||  534  Hyppolitae 
B  Hypolite  G^G 


348  P.  PAPINII  STATII 

Foederis.     Hanc  patriae  ritus  fregisse  severos         535 
Atthides  oblique  secum  uiirantur  operto 
Murmure,  quod  nitidi  crines,  quod  pectora  palla 
Tota  latent,  magnis  quod  barbara  semet  Atbenis 
Misceat  atque  hosti  veniat  paritura  marito. 

Paulum  et  ab  insessis  maestae  Pelopeides  aris  540 
Promovere  gradum  seriemque  et  dona  triumpbi 
Mirantur,  victique  animo  rediere  mariti. 
Atque  ubi  tardavit  currus  et  ab  axe  superbo 
Explorat  causas  victor  poscitque  benigno 
Ore  preces,  ausa  ante  alias  Capaneia  coniunx:        545- 
'Belliger  Aegide,  subitae  cui  maxima  laudis 
Semina  de  nostris  aperit  Fortuna  ruinis, 
Non  externa  genus,  dirae  nec  conscia  noxae 
Turba  sumus:  domus  Argos  erat  regesque  mariti, 
Non  utinam  et  fortes!    Quid  enim  septena  moveri  550 
Castra  et  Agenoreos  opus  emendare  penates? 
Nec  querimur  caesos:  haec  bellica  iura  vicesque 
Armorum;  sed  non  Siculis  exorta  sub  antris 
Monstra  nec  Ossaei  bello  cecidere  bimembres. 
Mitto  genus  clarcsque  patres;  hominum,  inclite  Theseu^ 
Sanguis  erant,  homines,  eademque  in  sidera,  eosdem  556 
Sortitus  animarum  alimentaque  vestra  creati, 
Quos  vetat  igne  Creon  Stygiaeque  a  limine  portae, 
Ceu  sator  Eumenidum  aut  Lethaei  portitor  amnis, 
Submovet  ac  dubio  caelique  Erebique  sub  axe        560 
Detinet.   Heu  princeps  Natura!  ubi  numina?  ubi  ille  est 
Fulminis  iuiusti  iaculator?  ubi  estis,  Athenae? 

539.  'Misceat  —  marito'  Priscian.  X  8  p.  501,  7  H. 


536  Alchides  P  pr.  wi.,  in  marg.  dl.  m.  t  Attides  |  obHque 
PG2  obliquae  BM  |1  vv.  537—539  absunt  a  G  ||  539  placitura 
P  II  543  ibi  P  II  544  sq.  benigna  Aure  codd.  edd. ,  corr.  Baeh- 
rensius  \\  546  aegides  P  ^gida  (corr.  ex  egide)  G^  |  laudes 
P  II  548  sqq.  Cf.  Eurip.  Suppl.  263  sqq.  \\  55o"  moveri  P  movere 
ceteri  ||  551  amandare  Heinsius  \  nepotes  GT  Anglic.  \\  555 
tbese  PS  II  558  vetat,  in  marg.  ead.  m.  t  fugat  P  1|  561  ille  est 
PT  ille  BG^M 


THEBAIDOS  LIB.  XIL  349 

Septima  iam  surgens  trepidis  Aurora  iacentes 
Aversatur  equis;  radios  declinat  et  horret 
Stelligeri  iubar  omne  poli;  iam  comminus  ipsae     565 
Pabula  dira  ferae  campumque  odere  volucres 
Spirantem  tabo  et  caelum  ventosque  gravantem. 
Quantum  etenim  superesse  rear?  nuda  ossa  putremque 
Verrere  permittat  saniem.     Properate,  verendi 
Cecropidae;  vos  ista  decet  vindicta,  priusquam        570 
Emathii  Thracesque  dolent,  quaeque  extat  ubique 
Gens  arsura  rogis  manesque  habitura  supremos. 
Nam  quis  erit  saevire  modus?  bellavimus^  esto; 
Sed  cecidere  odia  et  tristes  mors  obruit  iras. 
Tu  quoque,  ut  egregios  fama  cognovimus  actus,     575 
Non  trucibus  monstris  Sinin  infandumque  dedisti 
Cercyona,  et  saevum  velles  Scirona  crematum. 
Credo  et  Amazoniis  Tanain  fumasse  sepulcris, 
Unde  haec  arma  refers;  sed  et  hunc  dignare  triumphum. 
Da  terris  unum  caeloque  Ereboque  laborem,  580 

Si  patrium  Marathona  metu,  si  tecta  levasti 
Cresia,  nec  fudit  vanos  anus  hospita  fletus. 
Sic  tibi  non  ullae  socia  sine  Pallade  pugnae, 
Nec  sacer  invideat  paribus  Tirynthius  actis, 
Semper  et  in  curru,  semper  te  mater  ovantem       585 
Cernat,  et  invictae  nil  tale  precentur  Athenae.' 

Dixerat;  excipiunt  cunctae  tenduntque  precantes 
Cum  clamore  manus;  rubuit  Neptunius  heros 
Permotus  lacrimis;  iusta  mox  concitus  ira 
Exclamat:  ^Quaenam  ista  novos  induxit  Erinys      590 

564  Aversator  P  ||  565  iamque  eminus  Barthius  \\  568  putres- 
que  P  II  569  Verrere  PBG^  {corr.  ex  Vertere)  cR  JUan.  Vertere 
S  Urere  M  edd.  \  permittant  P  ||  571  volent  Lemairius  ado- 
lent  Baehrensius  ||  572  ausura  P  usura  Baehrensius  \\  576 
monstris  sin  P  m.  si  noncri  S  m.  sinonem  B  m.  sec.  c  Beh.  2 
Dan.  si  n  G^  m.  pr.  (sicion  al.  m.  suprascr.)  busirim  B  marg. 
Beh.  1  GHT  ||  577  Cercyone  B  Cergyon  P  Ceciona  G^  |  ci- 
rona  P  schironaj  BH  ||  582  Cressia  PM  ||  583  pallada  P  ||  589 
conditus  P 


350  P.  PAPINII  STATII 

Kegnorum  mores?  non  haec  ego  pectora  liqui 
Graiorum  abscedens,  Scythiam  Pontumque  nivalem 
Cum  peterem;  novus  unde  furor?  victumne  putasti 
Thesea,  dire  Creon?  adsum,  nec  sanguine  fessum 
Crede;  sitit  meritos  etiamnum  haec  hasta  cruores.  595 
Nulla  mora  est;  verte  hunc  adeo,  fidissime  Phegeu, 
Cornipedem,  et  Tyrias  invectus  protinus  arces 
Aut  Danais  edice  rogos,  aut  proelia  Thebis.' 
Sic  ait  oblitus  bellique  viaeque  laborum, 
Hortaturque  suos  viresque  instaurat  anhelas:  600 

Ut  modo  conubiis  taurus  saltuque  recepto 
Cum  posuit  pugnas,  alio  si  forte  remugit 
Bellatore  nemus,  quamquam  ora  et  coUa  cruento 
Imbre  madent,  novus  arma  parat  campumque  lacessens 
Dissimulat  gemitus  et  vulnera  pulvere  celat.  605 

Ipsa  metus  Libycos  servatricemque  Medusam 
Pectoris  incussa  movit  Tritonia  parma. 
Protinus  erecti  toto  simul  agmine  Thebas 
Respexere  angues;  necdum  Atticus  ire  parabat 
Miles,  et  infelix  expavit  classica  Dirce.  610 

Continuo  in  pugnas  haut  solum  accensa  iuventus, 
Qui  modo  Caucasei  comites  rediere  triumphi: 
Omnis  ad  arma  rudes  ager  exstimulavit  alumnos. 
Conveniunt  ultroque  ducis  vexilla  sequuntur, 
Qui  gelidum  Braurona  viri,  qui  rura  lacessunt       615 
Munychia  et  trepidis  stabilem  Piraeea  nautis 
Et  nondum  Eoo  clarum  Marathona  triumpho. 
Mittit  in  arma  manus  gentilibus  hospita  divis 


593  uni  furor  P  ]  putetis  P  H  595  etiamnunc  P  ||  596  sqq. 
Cf.  Eurip.  Suppl.  381  sqq.  \\  596  huc  cGH  Grotius  hinc  Beh.  2  i 
pegeu  G^  Beh.  2  flegeu  Beh.  1  phlegeu  G  I|  597  invictus  P  ||  598 
edico  P  II  600  anheles  P  ||  602  Composuit  PbcgGKr  ||  603  quam- 
quam  mora  |*  ||  614  secuntur  PBG^S  I|  615  gelidam  Bc  Beh.  j| 
616  Monicya  'B  Monicia  G^c  Behh.  Monicha  S  1  etrepidis  P  | 
dirae*a  B  pidea  P  pireia  S  Behh.  cGT  ||  617  claram  c  ||  618 
gentilibus  P  geniaUbus  ceteri 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  351 

Icarii  Celeique  domus,  viridesque  Melaenae 

Dives  et  Aegaleos  nemorum  Parnesque  benignus    620 

Vitibus  et  pingui  melior  Lycabesos  oliva. 

Venit  atrox  Alaeus  et  olentis  arator  Hymetti, 

Quaeque  rudes  thyrsos  hederis  vestistis,  Acharnae. 

Linquitur  Eois  longe  speculabile  proris 

Sunion,  unde  vagi  casurum  in  nomina  ponti  625 

Cresia  decepit  falso  ratis  Aegea  velo. 

Hos  Salamin  populos,  illos  Cerealis  Eleusin 

Horrida  suspensis  ad  proelia  misit  aratris, 

Et  quos  Callirhoe  noviens  errantibus  undis 

Implicat,  et  raptae  qui  conscius  Orithyiae  630 

Celavit  ripis  Geticos  Elisos  amores. 

Ipse  quoque  in  pugnas  vacuatur  collis,  ubi  ingens 

Lis  superum,  dubiis  donec  nova  surgeret  arbor 

Rupibus  et  longa  refugum  mare  frangeret  umbra. 

Isset  et  Arctoas  Cadmea  ad  moenia  ducens  635 

Hippolyte  turmas:  retinet  iam  certa  tumentis 

Spes  uteri,  coniunxque  rogat  dimittere  curas 

Martis  et  emeritas  thalamo  sacrare  pharetras. 

Hos  ubi  velle  acies  et  dulci  gliscere  ferro 
Dux  videt,  utque  piis  raptim  dent  oscula  natis       640 
Amplexusque  breves,  curru  sic  fatur  ab  alto: 
^Terrarum  leges  et  mundi  foedera  mecum 
Defensura  cohors,  dignas  insumite  mentes 

620  aegeos  P  ||  621  pinguis  P  ]  lycabesos  PB  Beh.  c  Ban.  \ 

olivae  B  olive  Beh.  cG  ||  622  alecue  P  al/eas  B  aleus  G^SM 
eleus  G  alcus  p  alaeos  r  alarus  b  Ileus  edd^  Alaeus  (AXaBvs) 
corr.  Meursius  ||  623  vestitis  BG  m.  pr.  T  ||  626  Cressia  Pfi  j 

g 

627   salamin  P    salami^i  B  salamis  G^M  ||  629  noviens  P  novies 

ccteri  \\  630  orithyiae  PS  ori//thiae  B  orythiae  G^  ||  631  elisos 
P  eli^sos]  B  elisos  G  elissos  G*c  aelissos  S  Ilissos  edd.  Cf. 
VIII  766  Paus.  1  19,  5  \\  634  unda  BGc  ||  635  cadmeia 
PGHTL  cadmaea  S  |  In  hoc  versu  desinit  Prag.  2  \\  637  rogat 
et  P  11  639  Has  Menkius  \\  640  raptis  P  ||  643  cohors  PT 
manus    BG^^M  |    consumite    Pc    assumite    Burmannus    Sec.   | 


352  P.  PAPINII  STATII 

Coeptibus:  hac  omuem  divumque  hominumque  favorem 
Naturamque  ducem  coetusque  silentis  Averni  645 

Stare  palam  est;  illic  Poenarum  exercita  Thebis 
Agmina  et  sanguicomae  ducunt  vexilla  Sorores. 
Ite  alacres  tantaeque,  precor,  confidite  causae.' 
Dixit,  et  emissa  praeceps  iter  incohat  hasta: 
Qualis  Hyperboreos  ubi  nubilus  institit  axes  650 

luppiter  et  prima  tremefecit  sidera  bruma, 
Rumpitur  Aeolia  et  longam  indignata  quietem 
Tollit  hiems  animos  ventosaque  sibilat  Arctos; 
Tunc  montes  undaeque  fremunt,  tunc  proelia  caecis 
Nubibus  et  tonitrus  insanaque  fulmina  gaudent.      655 

Icta  gemit  tellus,  virides  gravis  ungula  campos 
Mutat,   et  innumeris  peditumque  equitumque  catervis 
Expirat  protritus  ager,  nec  pulvere  crasso 
Armorum  lux  victa  perit,  sed  in  aethera  longum 
Frangitur,  et  mediis  ardent  in  nubibus  hastae.       660 
Noctem  adeo  placidasque  operi  iunxere  tenebras, 
Certamenque  immane  viris,  quo  concita  tendant 
Agmina,  quis  visas  proclamet  ab  aggere  Thebas, 
Cuius  in  Ogygio  stet  princeps  lancea  muro. 
At  procul  ingenti  Neptunius  agmina  Theseus  665 

Angustat  clipeo,  propriaeque  exordia  laudis 
Centum  urbes  umbone  gerit  centenaque  Cretae 
Moenia,  seque  ipsum  monstrosi  ambagibus  antri 
Hispida  torquentem  luctantis  colla  iuvenci 
Alternasque  manus  circum  et  nodosa  ligantem        670 
Bracchia  et  abducto  vitantem  cornua  vultu. 
Terror  habet  populos,  cum  saeptus  imagine  torva 


aniantes  P  ||  644  Coetibus  P  (|  645  coetibusque  P  I|  646  The- 
barum  exercita  poenis  Zinzerlingius  e  cod.  \\  647  ducunt  PT 
ducent  BM  educent  G-  1|  650  axe  P  (|  653  hiemps  PBp  ||  654 
caecis  P  caesis  ccteri  quassis  Kochius  \\  657  peditum  P  || 
658  grasso  P  {(  662  cui  Sandstroemius  \  tendunt  P  H  666  ex 
ordine  laudis  P  (1  671  obducto  P  (  luctu  P  (j  672  in  agmine 
torvo  P 


THEBAIDOS  LIB.  XII.  353 

Ingreditur  pugnas:  bis  Thesea  bisque  cruentas 
Caede  videre  manus;  veteres  reminiscitur  actus 
Ipse  tuens  sociumque  gregem  metuendaque  quondam  675 
Limina,  et  absumpto  pallentem  Gnosida  filo. 

Saevus  at  interea  ferro  post  terga  revinctas 
Antigonen  viduamque  Creon  Adrastida  leto 
Admovet;  ambae  hilares  et  mortis  amore  superbae 
Ensibus  intentant  iugulos  regemque  cruentum         680 
Destituunt:  cum  dicta  ferens  Theseia  Phegeus 
Adstitit.     Ille  quidem  ramis  insontis  olivae 
Pacificus,  sed  bella  ciet  bellumque  minatur, 
Grande  fremens,  nimiumque  memor  mandantis  et  ipsum 
lam  prope,  iam  medios  operire  cohortibus  agros    685 
Ingeminans.     Stetit  ambiguo  Thebanus  in  aestu 
Curarum,  nutantque  minae  et  prior  ira  tepescit. 
Tunc  firmat  sese,  fictumque  ac  triste  renidens: 
Tarvane  prostratis'  inquit,  ^documenta  Mycenis 
Sanximus?  en  iterum^  qui  moenia  nostra  lacessant.  690 
Aceipimus,  veniant;  sed  ne  post  bella  querantur: 
Lex  eadem  victis.'     Dicit;  sed  pulvere  crasso 
Caligare   diem  et  Tyrios  iuga  perdere  montes 
Aspicit;  ^rmari  populos  tamen  armaque  ferri 
Ipse  iubet  pallens,  mediaeque  in  sedibus  aulae        695 
Eumenidas  subitas  flentemque  Menoecea  cernit 
TurbiduB  impositosque  rogis  gaudere  Pelasgos. 
Quis  fuit  ille  dies?  tanto  cum  sanguine  Thebis 
Pax  inventa  perit?    Patriis  modo  fixa  revellunt 
Arma  deis,  clipeisque  obducunt  pectora  fractis^       700 
Et  galeas  humiles  et  adhuc  sordentia  tabo 
Spicula:  non  pharetris  quisquam,  non  ense  decorus, 
Non  spectandus  equo;  cessat  fiducia  valli^ 

676  gnosia  PG  1|  631  phaegeus  P  phlegeus  G  pegeus  Beli.  2\\ 
684  et  ipsum  om.  P  |1  692  dicit  PBG^ScpO  Behh.  Leid.  dixit 
M  edd.  cf.  VI  798  (|  694  populus  Sandstroemius  ||  697  ardere 
Pelasgos  Schraderus  ||  703  cessat  PBG*S  Behh.  H  Leid.  c  al.  m. 
cessit  M  edd. 

Statii  Thebais.  23 


354  P.  PAPINII  STATII 

Murorum  patet  omne  latus,  munimina  portae 
Exposcunt:  prior  hostis  habet;  fastigia  desunt,       705 
Deiecit  Capaneus;  exanguis  et  aegra  iuventus 
lam  nec  coniugibus  suprema  nec  oscula  natis 
lungit,  et  attoniti  nil  optavere  parentes. 

Atticus  interea,  iubar  ut  clarescere  ruptis 
Nubibus  et  solem  primis  aspexit  in  armis,  710 

Desilit  in  campum,  qui  subter  moenia  nudos 
Adversat  manes,  dirisque  vaporibus  aegrum 
Aera  pulverea  penitus  sub  casside  ducens 
Ingemit  et  iustas  belli  flammatur  in  iras. 
Hunc  saltem  miseris  ductor  Thebanus  honorem      715 
Largitus  Danais,  quod  non  super  ipsa  iacentum 
Corpora  belligeras  acies  Martemque  secundum 
Miscuit;  at  lacera  ne  quid  de  strage  nefandus 
Perderet,  eligitur  saevos  potura  cruores 
Terra  rudis.     lamque  alternas  in  proelia  gentes      720 
Dissimilis  Bellona  ciet;  non  clamor  utrimque, 
Non  utrimque  tubae:  stat  debilis  altera  pubes 
Submissos  enses  nequiquam  amentaque  dextris 
Laxa  tenens;  cedunt  tellure,  armisque  reductis 
Ostentant  veteres  etiamnum  in  sanguine  plagas.     725 
lam  nec  Cecropiis  idem  ductoribus  ardor, 
Languescuntque  minae  et  virtus  secura  residit: 
Ventorum  velut  ira  minor,  nisi  silva  furentes 
Impedit,  insanique  tacent  sine  litore  fluctus. 

Ut  vero  aequoreus  quercum  Marathonida  Theseus  730 
Extulit,  erectae  cuius  crudelis  in  hostes 
Umbra  cadit  campumque  trucem  lux  cuspidis  implet: 

708  simul   expavere  nil  optavere  B  ||   709   interea  contra 
P    at    contra  ceteri   interea  scripsi  \\  716  Largitus  P  Largitur 

G^SM  //#gitu/  B  II  718  at  M  Grotius  aut  PSc  Leid.  L  aut  Qt^ 
/ut  B  aut  g  ut  pT  ac  Behh.  an  lacera  Sandstroemius ,  qui  post 
terra  rudis  {v.  720)  signum  interrogationis  ponendum  esse 
censet  ||  723  enses  07n.  P  ||  727  residit  PB  resedit  G^SM  ||  729 
iacent  Baehrensius 


THEBAIDOS  LIB.  XH.  355 

Ceu  pater  Edonos  Haemi  de  vertice  Mavors 
Impulerit  currus,  rapido  mortemque  fugamque 
Axe  vehens,  sic  exanimes  in  terga  reducit  735 

Pallor  Agenoridas;  taedet  fugientibus  uti 
Thesea,  nec  facilem  dignatur  dextra  cruorem. 
Cetera  plebeio  desaevit  sanguine  virtus. 
Sic  iuvat  exanimis  proiectaque  praeda  canesque 
Degeneresque  lupos:  magnos  alit  ira  leones.  740 

Attamen  Olenium  Lamyrumque,  hunc  tela  pharetra 
Promentem,  hunc  saevi  tollentem  pondera  saxi 
Deicit,  et  triplici  confisos  robore  gentis 
Alcetidas  fratres,  totidem  quos  eminus  hastis 
Continuat;  ferrum  consumpsit  pectore  Phyleus,       745 
Ore  momordit  Helops,  umero  transmisit  lapyx. 
lamque  et  quadriiugo  celsum  petit  Haemona  curru, 
Horrendumque  manu  telum  rotat:  ille  paventes 
Obliquavit  equos;  longo  perlata  tenore 
Transiit  hasta  duos,  sitiebat  vulnera  nec  non  750 

Tertia,  sed  medio  cuspis  temone  retenta  est. 
Sed  solum  votis,  solum  clamore  tremendo 
Omnibus  in  turmis  optat  vocitatque  Creonta. 
Atque  hunc  diversa  bellorum  in  fronte  maniplos 
Hortantem  dictis  frustraque  extrema  minantem       755 
Conspicit;  abscedunt  comites:  sed  Thesea  iussi 
Linquebant  fretique  deis  atque  ipsius  armis; 
Ille  tenet  revocatque  suos;  utque  aequa  notavit 
Hinc  atque  hinc  odia,  extrema  se  coUigit  ira, 
lam  letale  furens,  atque  audax  morte  futura:  760 


733  edonios  PB(?)G2c  cf.  ad  V  78  edomitos  SG  ||  735 
exanimes  G'^GT  exanimis  PBM  ||  741  lamyrumque  P  thami- 
rumq.  Bbr  tam//iruq;  G^  thamyrumque  M  ||  744  Alcetidas 
Pbr  Alcepidas  G'^SB  (d  ex  t  corr.)  og  Alceidas  M  Aloydas  E 
Alcidas  T  ||  745  pyleus  B  peleus  Bih.  \\  746  iapix  G'-*  iaspix  G 
hiapax  H  hiapis  T  ||  752  treraendo  R  Heinsius  premendo  Pp 
fremendo  BG'''^  ||  753  optat  vocitatque  P  optatque  vocatque 
ceteri  ||  756   sed  P  et  ceteri  \\  757   Destituunt  fretique  Barthius 

23* 


356  P.  PAPINII  STATII 

^Non  cum  peltiferis'  ait,  'haec  tibi  pugna  puellis, 
Virgineas  ne  crede  manus:  hic  cruda  virorum 
Proelia,  nos  magnum  qui  Tydea  quique  furentem 
Hippomedouta  neci  Capaneaque  misimus  umbris 
Pectora.     Quae  bellum  praeceps  amentia  suasit,     765 
Improbe?  nonne  vides,  quos  ulciscare,  iacentes?' 
Sic  ait,  et  frustra  periturum  missile  summo 
Adfixit  clipeo.     Risit  vocesque  manusque 
Horridus  Aegides,  ferrataque  arbore  magnos 
Molitur  iactus,  nec  non  prius  ore  superbo  770 

Intonat:  ^Argolici,  quibus  haec  datur  hostia,  Manes, 
Pandite  Tartareum  Chaos  ultricesque  parate 
Eumenidas,  venit  ecce  Creon!'    Sic  fatus,  et  auras 
Dissipat  hasta  tremens;  tunc  qua  subtemine  duro 
Multiplicem  tenues  iterant  thoraca  catenae,  775 

Incidit:  emicuit  per  mille  foramina  sanguis 
Impius;  ille  oculis  extremo  errore  solutis 
Labitur.     Adsistit  Theseus  gravis  armaque  tollens: 
*Iamne  dare  extinctis  iustos'  ait,  ^hostibus  ignes, 
lam  victos  operire  placet?  vade  atra  dature  780 

Supplicia  extremique  tamen  secure  sepulcri.' 

Accedunt  utrimque  pio  vexilla  tumultu 
Permiscentque  manus;  medio  iam  foedera  bello, 
lamque  hospes  Theseus;  orant  succedere  muris 
Dignarique  domos.     Nec  tecta  hostilia  victor  785 

Aspernatus  init;  gaudent  matresque  nurusque 
Ogygiae,  qualis  thyrso  bellante  subactus 
Mollia  laudabat  iam  marcidus  orgia  Ganges. 
Ecce  per  adversas  Dircaei  verticis  umbras 
Femineus  quatit  astra  fragor,  matresque  Pelasgae  790 
Decurrunt:  quales  Bacchea  ad  bella  vocatae 


762  nec  M  edd.  ||  765  dementia  cG  Barthius  \\  768  Adflixit 
Pp  Afflixit  T  Adfixit  BG^g  Affixit  M  |  manusque  P  manusq; 
g  manumque  BG'''^  |1  769  ab  arbore  P  I|  774  subtegmine 
PB^ScGHT  cf.  IV  174  VII  656  ||  780  aperire  P  ||  782  Accen- 
dunt  P  I!  788  gantes  P  gandes  S  7n.  pr. 


THEBAIDOS  LIB.  Xn.  357 

Thyiades  amentes,  magnum  quas  poscere  credas 
Aut  fecisse  nefas;  gaudent  lamenta  novaeque 
Exultant  lacrimae;  rapit  huc,  rapit  impetus  illuc, 
Thesea  magnanimum  quaerant  prius,  anne  Creonta,  795 
Anne  suos:  vidui  ducunt  ad  corpora  luctus. 

Non  ego,  centena  si  quis  mea  pectora  laxet 
Voce  deus,  tot  busta  simul  vulgique  ducumque, 
Tot  pariter  gemitus  dignis  conatibus  aequem: 
Turbine  quo  sese  caris  instraverit  audax  800 

Ignibus  Euadne  fulmenque  in  pectore  magno 
Quaesierit;  quo  more  iacens  super  oscula  saevi 
Corporis  infelix  excuset  Tydea  cpniunx*, 
Ut  saevos  narret  vigiles  Argia  sorori; 
Arcada  quo  planctu  genetrix  Erymanthia  clamet,   805 
Arcada,  consumpto  servantem  sauguine  vultus, 
Arcada,  quem  geminae  pariter  flevere  cohortes. 
Vix  novus  ista  furor  veniensque  implesset  Apollo, 
Et  mea  iam  longo  meruit  ratis  aequore  portum. 

Durabisne  procul  dominoque  legere  superstes,     810 
0  mihi  bissenos  multum  vigilata  per  annos 
Thebai?  iam  certe  praesens  tibi  Fama  benignum 
Stravit  iter  coepitque  novam  monstrare  futuris. 
lam  te  maguanimus  dignatur  noscere  Caesar, 
Itala  iam  studio  discit  memoratque  iuventus.  815 

Vive,  precor;  nec  tu  divinam  Aeneida  tempta, 


811  8q.    '0  mihi  —  Thebai'   Priscian.  VII  54  p.  331,  8 
H.  —  816.  'Vive  —  tempta'  Priscian.  II  38  p.  67,  20  H. 


792  ThyadesPBM  Tiades  G«  Thyiades  corr.  Weberus;  cf.  V 
92  IX  704  |[  796  Anne  suos  vidiiae  ducant  Bernartius  i|  800  im- 
pleaerit  P  instraverit  BQ'''M  instruxerit  H  ||  801  Ictibus  P  | 
euha/tne  B  euanne  GT  |  fumenque  pectore  P  ||  805  versus  in 
P  post  V.  807   legitur^   signo   tamen  /.   addito   suo  loco  attri- 

hutus  I  genitrix  BS  ]  clamat  PG  Beh  clamat  B  ||  808  vemens- 
que  R.  Ungerus  \\  810  Durauisne  P  ||  811  longum  vigilata 
Frisc.  II  812  Thebais  Bc  ||  815  iamiam  P 


358  P.  PAPINII  StATII  THEB.  LIB.  XII. 

Sed  longe  sequere  et  vestigia  seniper  adora. 
Mox,  tibi  si  quis  adhuc  praetendit  nubila  livor, 
Occidet,  et  meriti  post  me  referentur  honores. 

818  adhunc  P  j  libor  P  ||  819  emeriti  P  meritis  S  |  referun- 
tur  P  II  STA  .  POETAE  THEBAIDORVM^  LIBRI  .  XII  .  EX- 
PLTCIVNT  -X-  INCIP  .  ACHTLL  .  LIB  .  PRIM  .  P.  P.  PAPINI 
STATI  THEBAIDOS  LIBER  XII  •  EXPLICIT  B. 


Index  nominnm 

in  Statii  Silvas,  Achilleida,  Thebaida. 


ABANTIADAE    T.   VH  370    in 

terga  comantes,  IX  758  in- 

signes  crinibus  etc;  v.  Eu- 

boea. 
Abantia  classis  S.  IV  8,  46;  V. 

Euhoea. 
Abas:    rex  Argivus  T.  II  220 

bellator,   IV  589  torvus.  — 

Thebanorum    et    Argivorum 

quorundam  nomen  T.  VII 647, 

Vill  446,  447.  —  Scyrius  A. 

I  702. 
Abascantus  Domitiani  ab   epi- 

stulis  libertus  S.  V  praef.  4. 

15,  V  1,  39,  86,  239.  cf.  Pri- 

scilla. 
Abydenus:  S.  I  2,  87  iuvenis  {Le- 

ander),  A.  I  411  litore,  A.  I 

204  sinus. 
Acamas    Thebanus   T.  III  173. 

Aetolus  VII 589.  Argivus VIII 

445. 
Acaman  T.  VI  630,  VII  417  va- 

gus,  A.  I  418  asper. 
Acaste  Adrasti  filiarum  altrix 

T.  I  529  (acc). 
Accam  lassabat  Romulus  S.  II 

1,  100. 
Achaemenins:    T.  I  718   gentis 

ritu,  S.  V  3,  187  Persen,  T. 

VIII  286  puer.  cf.  Persae. 
Achaeus  {adi.),  Achivus  {subst. 


et  adi.) ;  1)  T.  VI 527  Achaea 
famula,  629  gentis,  I  116  ma- 
ris  {sinus  Corinthiaci) ;  I1I608 
Inachidae  vosque  o  socio  de 
sanguine  A  c  h  i  v  i.  —  2)  =Ar- 
givus  {in  Thebaide  Achaei  et 
Achivi  Thebanis  opponuntur) 
T.  IV  721  ducibus  Achaeis, 
III  619  manus,  V  505  nemo- 
ris,  II 164  oppida,  X  128  val- 
lum;  T.  1448  Achivum  rex 
{Adrastus),  XI  157  Achivum 
sanguis,  X  187,  779,  XI  21 
Achivos;  T.  VII  647  Achiva 
cornu,  VII  488  Achivos  du- 
ces,  IV  118  Achivum  fluvio- 
rum  ductor  {Inachus),  X235 
Achivae  turmae  ductor 
(Adrastus).  —  3)  =  Graecus 
S.  V  3,  222  Achaeis  {Im- 
hofius  pro  Achates) ;  S.  V  3, 
141  Achaea  praemia,  A.  II 
62  terras;  S.  11,14,  A.  I  774 
Achivos,  A.  1924  Achivis. 
cf.  Argivus. 

Acharnae  T.  XII  623  (thyrsi). 

Achelous  T.  II  731  turbidus 
Echinadas  exit,  VII  553, 
Acheloon  Vll  416  utroque 
comu  deformem  {Acheloi  et 
Herculis  de  Deianira  certa- 
men) ;  T.  IV 106  Herculea  tur- 
patus  gymnade  vultus  amnis. 


360 


INDEX  NOMINUM. 


Acheloius:  T.  II  472  arbusta, 
I  453  arva,  II  142,  VIII  522 
heros  (Tydeus),  VI  807  litora, 
IX  214  stagna.    cf.  AetoJus. 

Acheron  T.  IV  522,  VIII  513, 
Acherentis  XI  150  diva 
{Furia),  AcherontaS.  Il6, 
81  dirum,  Acheronte  T.  I 
597,  IV  456,  V156;  Acheron 
Furiariim  pater  XI  69,  150, 
XII  559.    cf.  Orcus. 

Achilles:  A.  I  1  formidatam 
Tonanti  progeniem  (Thetidis 
filium,  quem  patre  maiorem 
fore  cum  in  fatis  esset,  lup- 
piter  Thetidis  concubitum 
vitasse  fertur).  A.  I  479,  868 
caeli  nepos,  II  86,  (Achilles 
lovis  pronepos,  Aeacus  lo- 
vis  filius,  cf.  Aeacides, 
Peleus,  Peleius ,  Pelides) ; 
A.  I  868  pelagi  nepos  {Ne- 
rei)\  A.  I  91  Achillem  de 
love  concepisse  propter  filii 
gloriam  Thetis  credetur).  — 
A.  I  134,  268,  480  AcK  a 
matre  in  Stygem  mersus.  S. 
III  4,  85  comam  Sperchio 
servat  {II  W  142).  S.  II  1, 
88,  V3,  194,  A.  139,  106  sq., 
143,  526,  868,  II  96  sq.,  157  sq. 
{XsLQoavog  vTvod^rJHai.)  Achil- 
lis  apud  Chironem  educa- 
tio.  A.  1  221  sq.,  275  sq.,  301, 
350,  396  virgo  Lycomedis, 
560—661,  744,  884  Peleia 
YiTgo  {Scyrumvenit,  Achil- 
lis  et Deidamiae  amor).  A. 
I  37,  473  sqq.,  894  {a  Grae- 
cis  poscitur);  A.  I  538  sq., 
761  sq.,  852  sq.  {aDiomede 
et  Ulixe  agnoscitur).  S.  III 
2,  98  Achillcs  Atridis  nihil 
iuratus;  A.  I  630,  II  32  Tro  - 
iae  vastator  debite;  S.  II 1, 


91,  III  2,  96,  V  3,  192,  V  2, 
161  {Phoenix);  S.  IV  4, 105, 

V  2,  156,  A.  I  632  {Patro- 
clus);  S.IY  4:,36{Brisei8); 
S.II7,55,  IV4,36,105,  A.I88 
(Hector,  cf.  s.  v.  Lucanus); 
S.  II  6,  33,  V  2,  121  {Troili 
caedes);  S.  I  4,  113  {Tele- 
phus  Achillis  hasta  vulne- 
ratus  et  refectus);  S.  II  7,  97 
{Paris)',  S.  V  1,36,  A.  176 
{Achillis  in  Sigeo  sepul- 
crum).  S.  V  2,  151,  A.  I  908 
{Pyrrhus  filius).  —  S.  IV 
4,  94,  IV  7,  2,  24,  V  2,  163, 

V  5,  37  {Achilles  =  Achil- 
leis).    —   Achilles    S.   III 

4,  85  tumidus,  IV  4,  35,  94 
magnus,  IV  7,  24,  V  2,  163, 
A.  I  19  magnus,  37,  196, 
396,  440,  474,  564  clarus, 
602,  623,  648,  772,  835,  916, 
939,  956,  Achillis  A.  I  350, 
474,  II  83  magni,  Achilli 

5.  111,88,  1112,96,  Achil- 
lem  S.  II  6,  31,  V  2,  151, 
A.  1  228,  284,  322,  473,  513, 
548,  579,  717,  894,  Achille 
A.  I  920.  V.  Aeacides,  Hae- 
monius,Nereus,  Pelides,  Thes- 
salus. 

Achilleis  bustis  S.  V  1,  36. 

Achivus,  V.  Achaeus. 

Acir  Lucaniae  fluvius  S.  11  6, 

64  {v.  not.  Baehrensii.). 
Acoetes  fidus   S.   II  1,  93;    cf. 

Euander,  Pallas.  —  Acoe- 

tes  Argivus  T.  VII l  444. 
Aconteus  Arcas  T.  VII  590,  603. 
Acrisius   T.  II  221   indignatus 

Tonantem,    VI  264    gravis; 

cf.  Danae. 
Acrocorinthus  T.  VII  106. 
Acron  Thebanus  T.  X  509. 


INDEX  NOMINUM. 


361 


[Actaeon] :  T.  III  203  dominum 
non  agnovereMolossi,  IV  573 
Aristaeo  genitus;  cf.  Auto- 
noe,  Diana,  Gargaphie. 

Actaeus:   T.  XII  196  acies,  S. 

IV  8,  50  Ceres,  T.  II  737  fa- 
ces  {XdfiTradrjcpoQiccv),  XII 175 
gentis,  IV  453  imbres  (mcZ), 
XII  464  muris,  [471  penati- 
bns,]  S.  IV  2,  35  Triptolemi 
{Hiinsius  pro  aetherii),  V  2, 
128  virgo  {Minerva). 

Actia,s  Ausonias  fugit  Cleopa- 
tra  catenas  S.  III  2,  120.  de 
ludis  Actiacis  v.  Ambra- 
cius. 

Actor  Argivus  T.  VIII  152,  X 
297,  313,  329  {ncm.),  X  250, 
257  {acc).  —  Actor  Theba- 
nus  Aniigonae  comes  XI  358. 

Admetus:  T.  V  435  {Argo- 
nauta);  S.  I  4,  105,  III  3, 
58,  T.  V  435,  VI  317,  349 
{Apollinis  apud  Admetum 
servitium,  cf.  Amphrysiacus) ; 
S.1II3, 192,V3,272,  T.  VI359 
{Alcestidis  fides);  T.  VI 
420  Thessalus  heros,  486 
{Admetus  higis  in  Judis  Ne- 
meaeis  certat);  311  Centau- 
rica  semina.  439  Pholoe,  Iris, 
Thoe  {Admeti  equi).  —  Ad- 
metus  T.  VI  310  felix,  349, 
411,  424,  439,  Admeto359, 
Admetum  V  435,  VI  454 
Haemonium,   Admeton   S. 

V  3,  272,  Admete  T.  VI  519. 
Adrastus:  Pelops  et  Tanta- 

lus  auctor  . .  . .  etluppiter 
T.  II  436  sq  ,  Adrastus  dives 
avis  et  utroque  lovem  de 
sanguine  ducens  T.  I  391, 
Tantali  gens  T.  I  247,  689,  II 
246,258,262.  Inachio  regi 
(=  Argivo)  T.  II 145,  Inachius 


pater  T.  II  199,  lasides 
T.  I  541,  IV  889,  Perseius 
heros  T.  III  441;  senior  Ta- 
laionides  T.  11  141,  dux 
Talaionides  T.  V  18,  genitus 
Talao  T  VI  697.  —  Adrast. 
Argis  Sicyonem  expulsus 
Argos  redit  T.  II 179  quis  te 
solio  Sicyonis  avitae  exci- 
tum  infrenos  componere  le- 
gibus  Argos  nesciat?  {Ly~ 
sianassa,  Talai  patris  uxor, 
Pohjhi,  regis  Sicyonii,  fiUa.), 
T.  IV  49  Sicyonii  memores 
transmissi  ab  origine  {Ar- 
gis)  regis.  —  Adrasius  ora- 
culum  accipit  leonem  et 
aprum  sibi  generos  fore  T. 
I  244,  397  sq.,  T.  II  111; 
Polynicem  et  Tydea  ho- 
spitio  excipit  T.  I  431  sq.; 
filias  Polynici  et  Tydeo  de- 
spondet  eosque  in  patriam  se 
reducturum  promittit  T.  II 
152 sq.;  fiUae  Argia  et  Dei- 
pyle  T.  I  394  gemino  nata- 
rum  pignore  fultus,  cf.  Arg. 
et  Deip.,  icrtia  eratAegiale, 
q.  V.;  Tydea  legatum  Thebas 
mittit  ut  regnum  ab  Eteocle 
repetat  T.  II  367  sq. ;  ducibus 
Argivis  ab  Adrasto  convoca- 
tis  Tydcus  Thebis  supervenit 
T.  III  345  sq. ;  deos  antequam 
bellum  adversus  Thebanos 
constituatur  considere  sua- 
det  T.  II  [  387  sq.,  440  sq.; 
Adrastum  solum  Thebis  re- 
diturum  esse  canit  Amphia- 
raus  T.  III  542,  T.  VI  921; 
Adrastum  Argia  fiUa  Poly- 
nicis  quereUis  mota  adit  ut 
heUum  suadeat  T.  III  678  sq.; 
Adrasti  copiae  T.  IV  40  sq., 
cf.  Acarnan,  Achaei^  AetoU, 


362 


INDEX  NOMINUM. 


Arcades,  Argi,  Elei^  Lace- 
daemonii,  Messenii;  equus, 
cf.  Arion;  Adrasto  com- 
mendat  Atalanta  Farthe- 
nopaeum  filium  T.  IV  344; 
Adr.  Hypsipylen  orat  ut 
Argivis  sitientihus  aquas 
ostendat  T.  IV  745  sq.,  cf. 
S.n  1,  182;  eam  de  nomine 
et  genere  interrogat  T.  V 
17  sqq,;  Capanea  Tydea  cet. 
in  Lycurgum  propter  Hypsi- 
pylen  occisam  irruentes  reti- 
net  T.  V  667  sq.,  Hypsipylen 
vivam  adportat  T.  V  699.  lu- 
dis  Nemeaeis  db  Argivis 
in  lionorem  Archemori  insti- 
tutis  praesidet  T.  VI  1  sq., 
praemia  victorihus  ah  eo  de- 
creta  243  sq. ,  526,  Idae  et 
Farthenopaei  litem  componit 
604  sq. ,  ad  discum  vocat 
624  sq.,  Adrasti  iussu  Ty- 
deus  et  Hippomedon  Alcida- 
damanti  adversus  Capanea 
furentem  succurrunt  782  sq., 
prohihet  quominus  ferro  con- 
currant  889  sq. ,  Polynicem 
victoremprocJamariiuhet  896, 
sagitta  ah  Adr.  in  ornum 
missa  declarat.  repercussa 
unius  Adrasti  e  hello  redi- 
tum  899  sq. ;  vino  Archemori 
cinerem  placat  T.  VII  92  sq. 
da,  parve,  tuum  trieteride 
multa  instaurare  diem,  cf. 
Nemea.  Polynicem  hortatur 
ut  matrem  Thehasi  sequatur 
T.  VU  534  sq.;  Adrasto  Fa- 
laemon  Amphiarai  inter- 
itum  refert  T.  VIII 135,  Adr. 
concilium  convocat  ad  suh- 
stituendum  aliquem  in  Am- 
phiarai  Jocum  T.  VIII 259  sq. ; 
Adrastum  a  Thehanis  captum 


esse  Tisiphone  Hip  pome- 
donti  mentitur  T.  1X157  sq. ; 
Amphiarao,  Tydeo,  Hippo- 
medonte,  Farthenopaeo  inter- 
fectis  Adr.  cum  ducihus  quid 
agendum  sit  deliherat  T.  X 
176  sq.,  Argivos  Thebas 
inrumpentes  succendit  T. 
X  487;  Folynicem  ne  cum 
fratre  congrederetur  frustra 
hortatus  Argos  fugit  Ari- 
one  equo  T.  XI  424  sq.,  441. 
—  rex  0  mitissime  Achivum 
T.  1  448,  turmae  ductor  lon- 
gaevus  Acbivae  T.  X  235, 
regi  Argolico  T.  II  427; 
Lernae  ductor  T.  III  348; 
cf.  Argi,  lasides,  Inachius, 
Mycenae,  Ferseius.  senox  T. 
I  474,  rex  tranquillae  medio 
de  limite  vitae  in  senium 
vergens  T.  I  391,  rex  lon- 
gaevus  T.  I  529,  X  255;  al- 
tus  consiliis  pater  T.  III 
387.  —  Adrastus  T.  I  244 
socer,  391,  467  mitis,  524, 
681,  II  111  socer,  151,  178, 

III  346  pater,  IV  40,  733, 
745,  V42  pater,  667  mitior, 
699,  VI  46,  526,  782,  VII  92, 
537  mitis,  VIII  150,  260,  IX 
160,  X  178,  227,  487,  XI  110 
mitis,  351,426.  Adrasti  T. 
VI  292  regis,  604  senis,  IX 
64,  176,  X  31  senium,  XI 
732  victi,  XII  323  potentis, 
378  regis.  Adrasto  T.  IV 
74  longaevo,  344  duci,  VI 
590,  VII  486,  VIII  135. 
Adraatum  II  366  socerum, 

IV  63,  XI 154.  Adraste  III 
417. 

Adrasteus  Arion  S.  I  1,  52. 
Adrastida  viduam  {Argiam  Fo- 
Jytiicis  uxorem)  T.  XII  678. 


INDEX  NOMINUM. 


363 


Aeacides  A.  I  86,  578,  852  ferus, 
11  43  heros,  Aeaciden  S. 
V  3,  194,  V  5,  37  novum 
(=  Achilleida),  A.  1 1  magna- 
nimum,  364,  500,  561,  II  7, 
A  e  a  c  i  d  e  (voc.)  A.  I  932, 
Aeacide  superbo  A.  I  608, 
Aeacidas  {Peleum  et  Tela- 
monem  Argonautas)  T.  V398. 
cf.  Achilles. 

Aeacus  S.  II  1,  219  urnam  im- 
mensis  ulnis  quatit,  Aea- 
con  III  3, 16  rigidum  (urna). 
cf.  Aeacides,  Aegina  (Aeaci 
mater),  Minos,  Orcus. 

Aeaeo  simulatrix  litore  Circe 
T.  IV  551. 

Aeetes  A.  II  76  {Argonautas 
persequitur). 

Aegaleos  dives  nemorum  T.  XII 
620.    V.  Attica. 

Aegas  humiles  T.  VII  371.  v. 
Euhoea. 

Aegaeonis  centeni  angustam 
umbram  [in  Ereho)  T.  IV 
535,  Aegaeoni  {mari  Ae- 
gaeo)  T.  V  288  Cycladas  am- 
plexo ,  Aegaeona  duros 
nexus  laxantem  sequitur  l'he- 
tis  in  Cycladas  {ubi  A.  ad 
scopuJos  adligatus  est)  et 
centum  catenas  numerat  A. 
I  209 ;  cf  T.  II  596  immen- 
8U8  Briareus  stetit  aethera 
contra  (m  gigantomachia). 

Aegaeus:  A.  I  675  flexus,  T.  II 
45  gurgite,  S.  I  3,  95,  V  2,  5 
hiemes,  T.  V  49  Nereo  cir- 
cumflua  Lemnos,  A.  I  390 
procellae,  T.  VI  20  stagna, 
VIII  477  Aegaeae  Veneris 
sacerdos  Maera  {schol.:  Ve- 
neris  Aegaeo  mari  prognatae ; 
marinae  Veneris  Uorat.).  — 
Aegaeum  T.  I  701,  A.  I  35 


et  lonium,  Aegaeo  T.  III 
434  magno,  cf.  Aegaeon, 
Aegon. 

Aegeus  S.  III  3, 180,  T.  XII  626. 
cf.  Aegides,  Theseus. 

Aegiale,  Adrasti  f,  questa  est 
relinqui  (a  Biomede)  S.  III 
5,  48. 

Aegides  {Theseus)  T.  XII  769 
horridus,  A.  I  192,  Aegide 
T.  XII  546  belliger. 

Aegina  T.  VII  329,  Aeginan 
319  {Asopus  Aeginae  filiae 
raptu  indicato  in  lovem  fu- 
rit).    V.  Asopus,  luppiter. 

Aegion  Achaiae  oppidum  T. 
IV  81. 

Aegon  {mare  Aegaeum)  T.  V 
56  spumifer,  88. 

Aegyptos  T.  IV  708  hiulca  Nili 
sonitus  expectat;  Aegyptus 
provincia  frumentaria  S.  III 
2,  22,  III  3,  91,  V  1,  100. 
—  V.  Alexandrea  {servi,  na- 
ves,  odores),  Anubis,  Apis, 
Busiris,  Canopus,  Coptos, 
Eous,  Io,Isis,  Mareoticus{vi- 
num),  Mareotis,  Memphis, 
Nilus  {animalia),  Niliacus, 
Osiris,  Paraetonius,  Pelusia- 
cus,  Pharu^,  Pharius  {ani- 
malia),  Syene  {marmor),  The- 
baicae. 

Aegyptus  DanaifraterT.  VI 270. 

Aenariae  lacus  medicos  S.  III 
5,  104;  cf.  S.  II  2,  76  Ina- 
rime. 

Aeneas:  S.  I  2,  11  {Veneris  /".), 
S.  1 1, 13  {equum  Graecorum 
Troiam  inducit\  S.  1  2,  189, 
III  3,  189,  V  3,  268  {patrem  et 
penates  flammis  eripit),  S.  III 
1,  74,  IV  2, 1,  V  2,  120  {Didus 
hospes),  S.  V  3,  61  {ludi  in 


364 


INDEX  NOMINUM. 


Sicilia  db  Aenea  in  Jiono- 
rem  Anchisae  instituti),  S.  IV 
3,  131,  V  3,267  (Sibyllam 
adit),  S.  IV  2,  2,  V  3,  39  {Ae- 
neae  in  Latio  bella),  S.  V 
3,  37,  164  {Aeneae  in  flumine 
Numicio  prope  Lavinium 
mors,  V.  Lavinium).  —  Ae- 
neas  S.  I  3,  13,  IV  3,  132, 
Aenean  S.  IV  2,  2  magnum. 
cf.  AeneiuSy  Aeneis,  Asca- 
nius,  Gaieta,  Capys,  Lavi- 
nia,  Misenus,  Falinurus, 
Homa. 
Aeneia  genetrix  S.  I  2,  11,  fata 

V  3,  37. 

Aeneis  S.  II  7,  80,  Aeneida 
T.  XII  816  divinam.  cf.  Ver- 
gilius. 

Aeolia  T.  XII  652  rumpitur, 
Aeoliae  T.  I  347  rigentis. 

AeoUdes  {Athamas)  T.  IV  571. 

Aeolius:  S.  I  1,  92,  III  2,  42, 
T.  III  432  Aeolio  carcere,  S. 
II  1,  142  Aeolia  Creusa  {Si- 
syphi  Aeolidae  f),  T.  I  218 
Aeoliis  incudibus  ignes  de- 
sunt  {Aeoliae  insulae  Vulcani 
sedes). 

Aeolus  rentorum  regnalor  S.  Il, 
92,  III  2,  42,  T.  I  347,  III  432, 

VI  278,  X247,  XII  652;  cf 
Athamas,  Creusa.  —  A  e  o  1  u  s 
T.  VI  278,  X  247  pater. 

Aeolus  Thebanus  T.  IX  765,  767. 
Aepy  Messenes  oppidum  T.  IV 

180    suQjmis    montibus    in- 

gestum. 
Aepytii  duces  T.  IX  847,  Ae- 

pytios  agros  IV  296;  v.  Ar- 

cadia. 
Aepytus   Thebanus   Amphionis 

comes  T.  X  400,  XI  240. 
[Aesculapius] :  S.  I  4,  61  sq.,  III 


4,  6,  69,  80  Plioebeius  iu- 
venis  {Apollinis  f);  S.  I  4, 
64  {a  love  interfectus) ;  S.  I 

4,  61  Epidauria  proles,  100 
{Ep  idauri  colitur,  cf  T.III 
398  Epidaurius  Idmon  me- 
dicus)',  S.  I  4,  99,  III  pr.  25, 
III  4,  67,  80  {Aesculopius 
Pergamenus) ;  S.  III  4,  25  an- 
gui  incubat,  100  hominum 
mitissime  custos.  cf  Ascle- 
pius. 

Aesone  natus  T.  V416;  v.  lason. 

Aethion  Eunei  equus  T.  VI  443 
igneus.  —  Aethion  Theba- 
nus  T.  VII  757  genitus  He- 
liconide  nympha,  X  734. 

Aethiopum  mensas  revisit  lup- 
piter  S.  IV  2,  54,  Aethio- 
pum  rubentum  litus  T.  V 
428  {Aeth.  orientalium),  su- 
per  occiduae  cubilia  noctis 
Aethiopas que  alios  Somni 
sedes  T.  X  85  {Aefh.  occiden- 
tdles,  cf  Hom.  Od.  1 22). 

Aetna:  Vulcani  et  Cyclo- 
pum  officina  S.  1 1,  3,  I  5,  7, 
III  1,  130,  T.  I  217,  458,  II 
278,  III  605,  V  50,  VI  694, 
XI  68,  A.  1490;  Encelado 
Aetna  impressa  T.  III  595,  X 
917,  XI  8,  XII  275;  S.  IV  4, 
80,  T.  VII  327  Aetnaeos  va- 
pores;  Aetna  pro  Sicilia 
T.  XII  270,  A.  I  824  {Ceres 
et  Froscrpina),  S.  I  3,  69 
(Alphcus,  Arethusa).  T.  III 
595  igneus  mons,  S.  I  5,  7 
et  T.  II  278   Sicula  incude, 

5.  I  1,  3  Siculis  caminis,  S. 
rV  4,  80  Trinacriis  flammis. 
—  Aetne  S.  III  1,  130, 
Aetnae  A.  I  824  Siculae, 
Aetnen  T.  X  917,  XI  8 
fumantem,  A    I  490  ignife- 


INDEX  NOMINUM. 


365 


ram,  Aetna  (abl.)  T.  I  458, 
V  50  ignifera,  VI  694  vapo- 
rifera. 

Aetnaeus:  T.  III  605  fratres,  XI 
68  ignes,  S.  I  3,  69  portus, 
T.  XII  270  saxis,  VII  327  va- 
pores. 

Aetolus  T.  VI  810  (Tydeus), 
VIII  580  {Tyd.),  690  (T.), 
X  443  {Hopleus),  A.  I  418 
(==  Aetoli),  698  {Diomedes), 
Aetolum  {gen.)  T.  II  372 
gentis.  —  Aetolus  {adi.): 
T.  VII 589  Acamanta,  IX  213 
campo,  A  I  881  ducem,  T. 
VIII  737  larem,  IX  284  so- 
nipes  {Tydei),  IV  101  urbi- 
bus.  V.  AcJielous,  Acheloius, 
Calydon,  Calydonius ,  Chal- 
cis,  Diana,  Lycormas,  Mars, 
Mincrva,  Oeneus,  Olenos, 
Olenius,  Parthaon,  Parthao- 
nius,  Pleuron,  Pylene,  Ty- 
deus. 

Afer:  S.  III  3,  90  Afris  messi- 
bus,  T.  IV  737  pulveris  Afri 
deserta. 

Africa:  Africae  S.  IV  5,  40 
vadosae.  v.  Aegyptus,  At- 
lans,  JBagrada,  Cinyphius, 
Cyrene,  Gaetulus,  Leptis,  Li- 
hyc,  Libycus,  Libys,  Massy- 
lus,  Maurus,  Nasamoniacus, 
Nomades,  Numidae,  Syene, 
Syrtis. 

Agamemno:  S.  III  2,  98,  III  3, 
189,  A.  I  36,  399,  553,  731. 
—  Agamemno  A,  I  553.  cf. 
Atrides,  Mycenaeus. 

Agave  Penthei  mater  T.  III 
190;  cf.  T.  I  229,  IV  565  ge- 
netrix  Cadmeia,  XI  318  Pen- 
theia  mater. 

Agenor  Europae  pater  A  II  72 


imperiosus ;  cf.  Agenoreus, 
Agenoridae.  —  Agenor  Ar- 
givus  T.  IX  272,  274. 

Agenorens:  S.  III  2,  89  iuvenci 
{lovis),  T.  XI 571  iudicis  uma 
(Minois,  Europae  filii),  I  6 
legis  {qua  Cadmus  Europam 
quaerere  iussus  est).  —  Age- 
noreus  =  Thebanus:  T.  II 
384  arces,  X  540  armis,  A.  I 
593  Bacchi,  T.  III  31  ductor 
{Eteocles),  VII [  554  Ismenen, 
XI  26  miles,  VII  192  nepo- 
tes  {lovis),  XII  551  penates. 

Agenoridas  {Thebanos)  T.  XII 
736. 

Agrens  Ep  idauriusT.YlSSl. 

—  Aetolus  T.  Vni441.  — 
Pylius  T.  X  682  Agrea. 

[Agrius  Argivus  T.  IX  266,  v. 
Argipus.'] 

Agylleus  Herculis  cum  filia  Mo- 
lorchi  fllius  T.  VI  812  sq., 
cf.  X  249,  251,  2{;i.  —  Agyl- 
leus  T.  VI  812,  833  prae- 
celsus,  X  259,  308,  Agyllea 
VI  827  celsum,  885,  X  249. 

Agyrtes  Argivus  T.  IX  281. 
Ulixis   tibicen  A.   I  724. 

—  Agyrtes  A.  I  724  lituo 
bonus,  875,  Agyrten  T.  IX 
281,  Agyrta  A.  I  819. 

Aiax  septem  umbone  coruscat 
armenti  reges  {clipeum.  sep- 
templicem)  A.  I  470;  Tela- 
mone  genitus  Aiaxque  se- 
cundus   {Oilci  f.)  A.  I  501. 

—  AiaxA.  I  470,  501. 
Alaens  T.  XII  622  (AXaC  demos 

Atticus). 

Alalcomenaea  Minervae  agmina 
Hypseus  Thebunis  auxiliodu' 
cit  T.  VII  330;  cf.  Minerva. 

Alatreus  Lapithaonis  et  Dirce- 


366 


INDEX  NOMINUM. 


tidis  nympliae  f.  T.  VII  300, 
cf.  291,  303,  307.  XI  32  pa- 
ter  JEurymedon  nominatur, 
qui  VII 262  ah  Alatrei patre 
distinguitur,  cf.  265  et  307. 
—  Alatreus  T.  VII  300, 
XI  35;  cf.  Eurymedon. 

Alba:  S.  1111,61,  IV  5,  2,  V  2, 
168,  V  3,  37  sq.,  227  {Alha 
ah  Ascanio  condita).  S.  III 
5,  28,  IV  2,  65,  IV  5,  22,  V 
3,  229  {quinquatrus  Miner- 
vae  in  Alhano  Domitiani 
quotannis  celehratae,  v.  s.  v. 
Statius).  S.  V  2, 168  (Z>om*- 
tiani  villa  Alhana).  S.  III 
1,  61,  IV  5,1  sq.,  IV  8,  39,  V 
3,  37  {Statii  rus  Alhanum). 
S.  V  3,  36,227  {Statii  pa- 
ter  Albae  sepultus).  —  Alba 
S.  IV  6,  2  prisca,  Albae  III 
1,  61  Dardaniae,  IV  2,  65 
et  V  2,  168  Troianae,  V  3, 
227  Dardanus  Albae  ager, 
Albam  V  3,  38  stellatam 
{Baelir.,  vulg.  soiatus). 

Albanus:  S.  III  5,  28  dona,  IV 
8,  39  fumo. 

Albulae  nymphae  {Alhuneae) 
fons  Tihure  situs:  S.  I  3,  75 
illic  sulpbureos  cupitAIbuIa 
mergere  crines;  cf  Sihylla, 
Tihur. 

Alcathous  T.  VII  718  cui  cir- 
cum  stagna  Carysti  domus. 

[Alcestis]:  S.  III  1,  172  {Her- 
cules),  III  3,  192  Tbessalici 
mariti  coniunx  {Admeti),  V 
1,  205,  V  3,  272  Alcestin  {e 
coni.  Heinsii);  cf.  Admetus. 

Alcetidas  fraires  T.  XII  744 
(Pbyleum,  Helopem,  lapy- 
gem  745). 

Alcidamas  Lacedaemonius  pu- 


gil  in  ludis  Nemeaeis  cum 
Capaneo  certat  T.  VI  715,  X 
499;  LaconVl745,787,  Spar- 
tanus  767,  Spartana  iuven- 
tus  X  495,  alumnum  Taygeti 
VI  800 ;  fretum  Polluce  ma- 
gistro  716,  patria  vigil  arte 
745,  Oebalio  magistro  797, 
quem  Tyndarides  ipse  liga- 
rat  caestu  X  501 ;  Thehas  in- 
gressus  occiditur  X  500.  — 
Alcidamas  VI  715,  Alci- 
dama  {voc.)  X  500. 
Alcides  S.  II  1,  113,   II  2,  24, 

III  1,  51,  IV  2,  50  gravis, 
T.  VI  6  pius,  VIII  55  fe- 
rus,  X  901,  XI  225,  Alci- 
dae  S.  III  1,  11  agresti,  V 
3,  165  neglecta  (dilecta 
MarJcl.)  tellus  {respici  pu- 
tant  aggerem  quem  H.  inter 
lacum  Lucrinum  et  Avernum 
hohus  suis  exstruxit  i.  e.  Ba- 
ias,  cf.  Propert.  1 11,  2,  sed 
cum  Baiae  v.  169  commemo- 
rentur,  intellegendum  esse  vi- 
detur  Herculaneum  ah 
Hercule  contra  Vesuvii  eru- 
ptiones  non  satis  defen- 
sum,  V.  Herculaneum,  Pom- 
pei),  Alciden  S.  I  3,  100, 
m  1,  83  et  T.  VII  668  ma- 
gnum,  A.  I  157  iuvenem, 
Alcide  {voc.)  S.  III  1,  162, 

IV  6,  97  fortissime  divum,. 
Alcide  {abl)  S.  V  2,50.  v. 
Hercules. 

Alcimede  Lemnia  T.  V  236. 
Alcinoi  bifera  pomaria  S.  I  3, 

81,  dapes  S.  IV  2,  3. 
[Alcmaeon]:  T.  II  305  insontes 

nati   furores,    VII  788  pul- 

chrum    nati    furorem;     cf 

Amphiaraus . 
Alcman  taetricis  cantatus  Amy- 


3NDEX  NOMINUM. 


367 


clis  (i.  e.  eius  carmina)  qua 
lege  recurrat  docet  Statii pa- 
ter  pueros  S,  V  3,  153;  v. 
Amyclae. 

Alcmena  parvo  Hercule  super- 
bit  tergemina  crinem  cir- 
cumdata  luna  T.  VI  266,  cf. 
IV  751,  VI[  190. 

Alcon  Sicyonius  T.  VI  534  et 
IX  121,  VI  584. 

Alcyone  Trachinia  nidos  vernos 
circuit  S.  III  5,  57  (Ceycis 
uxor  in  avem  mutata)^  T.  IX 
361  deserta. 

Aleae  Minervae  templum  ne- 
morale  T.  IV  288,  Aleae  lu- 
cis  Tegeaea  sacerdos  (Auge 
Telephi  mater  ab  Herculecom- 
pressa;  de  luce  cf.  T.  II 
737)  S.  IV  6,  52;  cf.  Auge, 
Hercules. 

Aletes  Thebanus  T.  III  178. 

[Alexander  Magnus]:  S.  II  7, 
94  ortus  obitusque  fulmi- 
natos,  S.  IV  6,  59  Pellaeus 
regnator  .  .  .  .,  66  sive  In- 
dos  Bromio  detraxerat  seu 
Babylona  refregerat  seu 
Pelopis  terras  libertatemque 
Pelasgum  {Graeciam)  ob- 
ruerat,  fertur Thebanos  ex- 
cusasse  Herculi  triumphos 
{quia  H.  Thebanus),  72  cum 
traheret  I  e  t  a  1  e  merum,  S.  III 
2,  117  duc  ad  Aemathios  ma- 
nes  (Alexandream),  ubi 
belliger  urbis  conditor  Hy- 
blaeo  perfusus  nectare  durat, 
S.  II  7,  93  natum  Nasamonii 
Ton antis  (lo vis  Ammonis) 
angusto  Babylon  premit 
sepulcro;  Alexandri  statua 
a  Lysippo  facta  S.  I  1,  84 
equus  qui  Caesarei  stat  sede 


fori,  quem  tradere's  ausu& 
PeUaeo,  Lysippe,  duci,  mox 
Caesaris  (Neronis)  ora  mi- 
rata  cervice  tulit,  Herculis 
statua  a  Lysippo  facta,  quae 
olim  Alexandri  erat  S.  IV  6>, 
59  et  106.  —  Aemathios 
manes  S.  III  2,  117,  regna- 
tor  Macetum  S.  IV,  6,  106, 
Pellaeo  duci  S.  I  1,  86, 
Pellaeus  regnator  S.IV,  6, 5^. 
[Alexandrea] :  S.  III  2,  117 
(Alexander,  Cleopatra);  de 
servorum  Alexandrinorum 
loquacitate  v.  S.  111,73,  V 

5,  66,  liquores  et  odores  Ale- 
xandrini  S.  II  1,  161,  II 

6,  87,  IV  9,  12,  naves  one- 
rariae  Alexandrinae  S.  III 
2,  22,  103,  V  1,  242.  cf. 
Nilus,  Massylus,  Pharius. 

Algidus  S.  IV  4,  16  horrens  aut 
Tuscula  umbra. 

Almo  rivus  qui  ante  urbem  in 
Tiberim  influit:  S.  V  1,  222, 
qua  Italo  gemitus  Almone 
Cybebe  ponit;  cf  Cybebe. 

Aloidae  Ossam  Olympo,  Ossae 
Pelion  imponunt  [T.  VI  696,] 
X  850.  —  Aloidae  [T.  VI 
696] ,  Aloidas  X  850;  cf 
Gigantes. 

Alpes:  Trasimenus  et  Alpes  db 
Hannibale  superatae  S.  I  4, 
86,  cupressus  Alpini  ver- 
ticis  regina  T.  VI 829,  Apollo 
in  GalUa  cisalpina  cultus  S. 
I  4,  58  (v.  GalUcus).  —  AI- 
pes  S.  I  4,  86.  cf.  AJpinus. 

Alpheus:  S.  I  2,  203  transfuga 
Pisae,  I  3,  68,  T.  I  272,  IV 
239  {Arethusam  in  Sici- 
liam  sequitur);  S.  IV  4,  32 
T.  I  272,  IV  239,  VI  653  {Oe- 


368 


INDEX  NOMINVM. 


nomaus,  Olympia).  —  Al- 
pheos  T.  I  272,  Alpheo 
S.  IV  4,  32,  AlpheonT.  VI 
663,  Alphee  IV  239  flave; 
cf.  Elis. 

Alpinus:  S.  14,58  Alpini  dorsi, 
T.  VI  829  verticis;  cf.  Alpes. 

[Amalthea]  capra,  quae  lovem 
nutrivisse  dicitur,  v.  Olenos, 
Olenius. 

Amazones:  T.  IV  394  Amazo- 
niis  ululatum  Caucason 
armis,  XII  612  Caucasei  tri- 
umphi  (quem  Theseus  repor- 
tavit),  XII 182  alumna  nivosi 
Phasidis,  S.  I  6,55  ad  fe- 
rum  Phasin  {Amazonum  tu- 
multus,  cf  T.  V144),  T.  IX 
611  gens  aspera  ritu  Col- 
c  h  i  8  Amazoniaeve  catervae, 
S.  I  6,  56  Thermodon- 
tiacas  turmas,  T.  XII  164 
Thermodontiaco  triumpho, 
A.  I  758  quales  Maeotide 
ripa  Amazones,  XII  526  so- 
lidam  Maeotida  bipennibus 
caedere  suetae,  T.  XII  678 
Amazoniis  Tanain  fumasse 
sepulcris,  S.  I  6,  55  ad  Ta- 
nain,  IV  6,  105  Scythiae 
puellas,  T.  XII  619  Scythi- 
cae  gentis,  592  Scythiam 
Pontumque  niYSilem  petitThc- 
seus,  V  144  Amazonio  Scy- 
thiam  fervere  tumultu  putes 
(cf  S.  1 6,  55),  A.  I  759  Scy- 
thicas  domos  et  capta  Ge- 
tarum  moenia,  T.  XII  636 
Arctoas  turmas.  —  S.  IV  6, 
105  Amazones  ah  Hercule 
mciae,  T.  XII  164,  519—639, 
578,  587,612,761  a  Theseo 
victae,  XII  634,  636  Hippo- 
lyte  Thesei  coniunx.  —  A.  I 
.353  Amazonio  ritu  conubia 


pellere,  T.  XII  524  sq.  cri- 
stae,  equi,  bipennes, 
coryti,  cingula,  peltae 
Amazonum  in  triumpho  The- 
sei  ducuntur^  S.  V  1,  131 
Amazonia  pelta,  T.  XII  761 
peltiferis  puellis,  V  145  lu- 
natum  agmen  (peltas  gestans), 
A.  I  833  obvia  versae  pe- 
ctine  Amazonio  (pecten  sal- 
tatio  quaedam)]  T.  IX  611 
Dianam  colunt,  XII  531 
innuptae Minervae  delubra 
quaerunt  Athenis.  —  Ama- 
zones  A.  I  760. 

Amazonius:  T.  IV  394  armis,  TX 
611  catervae,  A.  I  833  pe- 
ctine,  S.  V  1,  131  pelta,  A. 
I  353  ritu,  T.  XII  578  se- 
pulcris,  V  144  tumultu. 

Ambracius:  S.  II  2,  8  ad  Am- 
bracias  conversa  gymnade 
frondes  i.  e.  cum  tempus  lu- 
dorum  Actiacorum  venisset 
[Actia  Romana,  ad  quae 
verha  referri  solent,  post  an- 
num  762  a.  u.  non  celebrata 
sunt,  V.  Friedlnend.  Darst.  II 
434  et  5741  T.  IV  805  Am- 
bracii  ponti  litora  {Apolli- 
nis  templum,  Leucas).  cf. 
Actius. 

Amerina  massis  non  perustis 
i.  e.  poma  Amerina  ad  soleni 
non  siccata  S.  I  6,  18. 

Amores:  S.  I  3,  12,  III  4,  29 
( Veneris  filii) ;  T.  II  287  I  d  a  - 
lius  puer,  T.  X  103  Marti- 
genae  Amori;  S.  I  2,  61,  13, 
12,15,33,1113,133,1114,30,88 
{Amores  volucres);  S.  l  2, 
64,  III  3,  131,  134,  III  4,  30 
{Amores  sagittiferi);  S.  I 
2,  143  Amor  Veneri  olores 
iungit   et  per  nubila  ma- 


INDEX  NOMINUM. 


369 


trem  vehit;  S.  I  2,  54  Amo- 
rum  agmen  Veneris  lectum 
circumstat;  T.  II  287  JDecor 
et  Amor,  S.  I  2,  19  Gratia 
et  A.,  T.  X  103  Somnus  et 
A.,  S.  I  2,  137  mea  summa 
potestas,  S.  III  5,  68  leves 
pueros.  —  A  m  0  r  S.  I  2, 
19  blandus,  S.  I  2,  143,  T. 

V  446,  Amori  T.  X  103 
Martigenae,  Amores  S.  12, 
120,  III  3,  131  sagittiferi,  T. 
IV293,T.  V  70teneri,  Amo- 
rum  S.  I  2,  54  tenerum 
agmen,  I,  5,  33  volucrum 
faces. 

Amphiaraus  Oeclei  f.,  v.  Oecli- 
des;  pater  commemoratur  T, 
VIII  113;  cum  Lycurgo,  Ne- 
meae  rege,  et  Adrasto  ex  ea- 
dem  gente  ortus  erat  T.  V  670 ; 
augur  T.  IV  188  fatidicus, 

VI  419  Phoebeius,  440  Da- 
naeius,  VIII  99,  IX  513,  647, 
X  26,  XII  42,  vates  I  42 
lauriger,  II  299,  IV  192  Ar- 
golicus,  216  sq.  vatem  Par- 
nasia  vellera,  oliva,  infula, 
victus  Python  in  clipeo  mon- 
strant  {cf.  II 96, 99,  III466), 
X  749,  XII  123;  I  399  auctor 
Apollo,  III  454pectoraCir- 
rhaea  unda  satiat,  IV  222 
clipeo  victum  Pythona  co- 
ruscat,  VI  350  Admetus  et 
Amph.  fidissima  Phoebo  no- 
mina,  469  Phoebus  tibi  ho- 
nores  cupit,  VII  738  Apollo 
in  aurigae  interfecti  locum 
succedit,  IX  654  mei  culto- 
ris ;  VI  356  tripodum 
comes,  pius  alumnus  artis 
aetheriae,  VII  707,  VIII  367 
princeps  tripodum  (III  506 
comes     obscurus     tripodum 

Statii  Thebais. 


corvus  sacer  Apollini)\  III 
471  sq.  Amphiarai  auspi- 
cium,  VI  356,  361,  VII  708 
doctus  volucrem  cognoscere, 
VIII  281.  Amphiar.  Argo- 
nauta  III  508.  I  399  a& 
Adrasto  de  Apollinis  oraculo 
consulitur\  III  460 — b74:Cum 
Melampode  in  Apesante  monte 
Argivorum  exitium  praevi- 
det,  598 — 647  a  Capaneo  co- 
actus  Argivis  id  refert;  II 
299,  IV  187—213,  VIII  104, 
Xn  123  (Eriphyle);  IV  187 
— 245  Amphiarai  copiaeLa- 
cones  et  Elei,  IV  214  et 
VI 304  et  486  Taenarii  currus 
(Lacedaemonii),  VII 588  Tae- 
narium  aurigam;  V  669  sq. 
Argivos  et  Lycurgi  populum 
oJ)  Opheltae  mortem  congres- 
sos  conciliat;  731  omnibus 
Archemori  casum  contigisse 
Archemorumque  inter  deos 
relatum  esse  declarat,  VI  302 
—509  in  ludis  Nemeaeis  pal- 
mam  fert  trigis,  IV  214 
Taenariis  celsus  equis  quos 
Cyllarus  ignaro  Castore  ge- 
nerarat,  VI  304,  441,  486, 
502,  506,  cf  Aschetos,  Cae- 
rus,  Cygnus;  de  aurigis  v. 
Herses,  Idasj  VII  690—770 
Amphiarai  aqiGXECa,  789 
—823  mors,  I  42  subitos 
vatis  hiatus,  VI  360,  Vllt 
330,  IX  22,  513,  646,  X  26, 
749,  XII  42  specus  rapti  au- 
guris,  VIII  1 — 126  Amphia- 
rai  apud  inferos  adventus, 
279  Thiodamas  in  eius  lo- 
cum  substituitur,  X  205  Amph. 
Thiodamanti  dormienti  ap- 
paret;  de  Alcmaeone  filio 
V.  Alcm.  —  Amphiaraus 
24 


370 


INDEX  NOMINUM. 


T.  V  669,  VI  305,  349,  410, 

VII  691,  VIII  281,  X  205, 
Amphiarae  I  399  pater, 
docte  futuri,  III  503,  607, 
IV   237,    VI   470,    VII  586, 

VIII  171. 

Amphigenia  Messenias  oppidum 
T.  IV  178  fertilis. 

Ampliion:  lovis  et  Antiopes  f. 
T.  VII  279  Amphionis  filius 
tauro  insignis  avito,  IX  777; 
cf.  Antiope,  Dirce.  lyra Th e - 
barum  moenia  agit  S.  II 
2,  61,  III  1,16,115,  1112,41, 
T.  I  10,  II  455,  IV  359,  VII 

278,  VIII  233,  X  787,  874, 
A.  I  13;  T.  IV  357  Amphio- 
nis  arces  (=  Thebae),  611, 
VII  456,  X  772,  873,  XI  649, 
S.  III  1,  115.  —  Amphion 
Amphionis  filius  T.  VII 

279,  IX  778,  X  388—473. 
—  Amphi  on  T.  1 10,  II  455, 
VII  278,  IX  778,  801,  806, 
X  388  acer,  421,  431,  449 
ferus,  467,  490,  Amphio- 
nis  IV  357,  611,  VII  456,  X 
873  arces,  Amphiona  S.  III 
2,  41  Phoebeum,  T.  VIII  233, 
X  787,  Amphione  A.  113. 

Amphionius:  S.  III 1, 116  arces, 
T.  XI  649  res,  X  772  terris. 

AmpMtryona  T.  VIII  509. 

Amphitryoniades  S.  IV  6,  33,  T. 
I  486,  V  401,  VIII  499,  XI  47 
trux,  A.  1 190,  Amphitryo- 
niaden  T.  VI  290,  X  647. 

Amphrysiaco  de  gramine  pastor 
{Apollo  apud  Admetum)  S.  I 
4,  105. 

Amyclae :  Ap ollo  Amyclis  cul- 
tus  T.  IV  223,  259.  Ledae, 
Castoris  et  Pollucis  op- 
pidum  S.  I  2,  142,  II  1,  111, 
IV  8,  29,  T.  VI  307,  VII 163, 


413.  Amyclae  =  Spurta: 
S.  I  2,  213,  A.  I  21,  n  59 
(Paris,  Helena),  T.  X  505,  A. 

I  834  {Diana),  S.  II  2,  90 
{Lycurgus),  V  3,  153  {Alc- 
man).  —  Amyclae  (Erythrae 
Koestlinus)  oppidum  The- 
banis  consociatum  T.  IX 
769.  —  Amyclae  T.  IV  223 
ApoUineae  (III  422  Apolli- 
neas  Therapnas),  IX  769  vi- 
rides  (Erythrae  Koestl.),  A. 

II  59  faciles,  Amyclis  S. 
V  3,  153  taetricis,  A.  I  834, 
Amyclas  T.  VII  163  Le- 
daeas,  A.  I  21. 

Amyclaeus:  S.  IV  8,  29  et  T. 
VII  413  fratres,  VI  307  ha- 
benas,  S.  I  2,  213  harenis, 
n  2,  90  Lycurgi,  II  1,  111 
matre,  T.  X  505  nymphis, 
S.  I  2,  142  olores  (T.  IV 
227  oloriferi  Eurotae),  T.  IV 
259  pharetras  (=  Apolli- 
neas,  cf.  Cirrha,  Lycius). 

Amymone,  Danai  f.,  a  patre 
ad  quaerendam  aquam  missa 
aNeptuno  comprimitur,  dein- 
de  fontem  N.  ei  ostendit: 
T.  VI  266  in  amne  reperto 
tristis  Amymone,  IV  735 
Amymones  liquor  {fontis). 

Amyntas  Dircaeus  {Thebanus) 
T.  VIII  438,  Amyntae  440 
certi  arcus. 

Amyntor  Argivus  T.  X  515. 

Amythaone  cretus  T.  III  452 
{Melampus). 

Amythaonius  vates  T.  III  501. 

Ancaeus  Argonauta  T.  V  399. 

[Anchises] :  S.  I  2,  189  Phiygio 
marito  iuncta  {Venus),  V  3, 
267  Elysia  in  sede  locatum. 
de  Anchise  ab  Aenea  per 
flammas  portato  et  de  ludis 


INDEX  NOMINDM. 


371 


in  eius  honorem  in  Sicilia 
institutis  v.  s.  v.  Aeneas. 

[Andromache] :  S.  V  3,  76  {Asty- 
anax),  79  {Neoptolemi  con- 
iunx). 

Anemoria  Phocidis  opp.  Apol- 
lini  sacrum  T.  VII  347. 

Anien  S.  I  3,  20  saxeus,  I  5,  25 
praeceps,  Aniene  S.  I  3,  2 
inserto  geminospenates  {Ma- 
nilii  Vopisci  villam  Tihurti- 
nam,  cf.  I  5,  20  et  64);  S. 
I  3,  70  Anienus  deus,  IV  4, 
17  Aniena  frigora;  I  3,  45 
vaporiferis  iunctus  fornaci- 
bus  amnis,  67  Marcia  aqua 
per  Anienem  plumbeis  cana- 
lihus  ducta.  cf.  Alhula,  Mar- 
cia,  Tihur. 

Anienus  S.  I  3,  70;  cf.  Anien. 

Aniena  frigora  S.  IV  4,  17. 

Annona  S.  I  6,  38. 

[Antaeus],  v.  Hercules. 

Anthedon  T.  VII  335  ultima 
tractu  {sGxccrocaaccHom.),  A  n  - 
thedona  S.  III  2,  38  cauda 
ferit  Glaucus. 

Anthedonius:  T.  IX  328  hospi- 
tis  {Glauci),  T.  IX  291  Ly- 
cetum. 

Antheus  Argivtts  T.  X  544. 

Antigone:  Oedipodem  comita- 
tur  T.  VIII 249,  XI  580— 
633,  723,  Antigones  in  fra- 
trem  Polynicem  pietas  T. 
II 313,  V II 536,  VIII 607 sq., 
XII  397,  Polynicem  a  fra- 
tris  caede  retinere  conatur 
T.  XI  104,  355  sq.,  cum 
Argia,  Polynicis  uxore,  fra- 
tris  corpus  rogo  imponit  T. 
XI 736,  XII 349— 446,  Ar- 
gia  et  Ant.  ad  supplicium 
ductae  a  TJieseo  servantur  T. 
XII    677  sq.;    rBi%oov,oitCa 


T.  VII  243  sq.  —  Anti- 
gone  T.  VII  244,  253  ru- 
dis,  XI  355,  371,  630  casta, 
708  miseranda,  XII  332  in- 
clita,  350  miseranda,  371, 
405,  Antigones  VII  536 
oscula,  Antigonen  VIII 
249,  XI  104  blandam  pre- 
catu,  XII  397,  678,  Anti- 
gone  {voc.)  VII  295,  364. 

Antilochus  Nestoris  f.  A.  I  470. 

[Antiopa]  Amphionis  et  Zethi 
a  love  mater:  T.  VII  190 
vagae  {maenadis)  Nycteidos 
ardor,  IX  424  falsa  fronte  im- 
proba  cornua  {luppiter  Satyri 
speciem  indutus);  cf.  Dirce, 
Lycus. 

Antiphatae  cruenti  litus  {Lae- 
strygonum  regis  =  Formiae) 
S.  I  3,  85. 

Antiphus  Thebanus  T.  VII  755. 
Argivus  IX  252.  —  Anti- 
phus  T. VII  755,  Antiphos 
IX  252,  Antiphon  IX  252. 

Antia  litora  S.  I  3,  89. 

Anxuris  superbae  {dltae)  arces 
S.  I  3,  87. 

Aon  Thehanus  T.  VIII  476. 

Aonia:  Aoniae  T.  I  314  de- 
serta,  VII  388  populi,  XI  655 
fatale  solium  {Eteoclis,  cf. 
IIIl,  VIII677),  Aoniam 
T.  III  645,  VII  235,  630  ve- 
stram  {Musarum) 

Aonii  et  Pelasgi  T.  VIII  722, 
Aoniis  T.  X  262,  Aonios 
T.  IX  1,  542,  X  80,  XII  308. 

Aonius(adi.):  T.  VII  567  agros, 
S.  IV  6,  31  antris  {Musa- 
rum),  T.  I  34  arma,  X  140 
arvis,  X  293  caedibus,  IX 
32,  XII  192  campus,  S.  V 
3,  92,  T.  VII  229  campi, 
Vni  662  catervis,  S.  II  4, 
24* 


372 


INDEX  NOMINUM. 


19  certamine  (Musarum),  T. 
Xt  733  clades,  IV  8  Dirces, 

5.  I  4,  20  divas  (Musas),  T. 
X  895  divos  (deos  a  Theha- 
norum  partibus  stantes) ,  IX 
867  ducis  (Dryantis),  X  319 
equos,  VI  483  exul  (Folyni- 
ces),  VIII  677,  IX  333  gen- 
tis,  S.  III  3,  32  inferias  {car- 
mina  exsequialia),  T.  II  721 
Itone,  X  830  lucis  (Musa- 
rum,  cf.  Thespiacus),  VII  684 
Lyaei,  S.  V3,  102  modis  {ver- 
sibus),  A.  I  10  nemus  (Mu- 
sarum),  T.  III  1  orae,  S.  II 

6,  54  Pyladen  (v.  not),  T. 
VII  220  rebus,  S.  II 7,  13  sil- 
vae  (Musarum),  VI 7 1 1  stirpe, 
III 181  sulcos,  I  226  Thebas, 
A.  I  421  umbrae  (silvae),  T. 

IV  610  vates  (Tiresias),   S. 

V  1,  113  vertice  (Parnaso). 
Aonides    T.    IX    95    (Eteocles), 

Aonidum  comites  S.  I  2, 
247  (Musarum),  T.  II  697,  X 
195  (Thebanorum),  Aonidas 
T.  IV  183  doctas  (Musas). 

Aonis  (adi.)  tellus  T.  VI  17, 
Aonides  sorores  S.  V  3,  122 
(Musae),  Aonidum  aquarum 
T.  VII  730. 

Apelles  S.  IV  6,  29. 

ApeUeus:  S.  I  1,  100  cerae,  II 
2,  64,  V  1,  5  colores. 

Apesas  mons  Argolicus,  unde 
Perseum  volasse  dicunt  T.  III 
461 ;  T.  III  633  Persei  secreta 
ad  culmina  montis,  V  640 
Persei  montis  vertice. 

Apis  S.  III  2,  116  trepidis  pa- 
storibus  adoratus ;  T.  III  478 
Niliacum  pecus  (futuraprae- 
dicit). 

Apollo:  Apollo  augur  T.  I  399, 
495,  705,  III  516  varii  omina 


Phoebi,  453, 454  oraCirrhaea 
unda  satiat,  626  me  Phoebus 
agit,  667,  IV  586  me  missus 
Apolline  completspiritus,VII 
708  in  omni  nube  salutato 
Phoebo  (Sole)  volucrem  co- 
gnoscere,  X  624  plenum 
Phoebo  vatem,  A.  I  496 
Phoebi  oblitus  Calchas,  529 
me  Phoebus  agit,  552  sine 
ApoUine  Calchas.  Apollinis 
sacerdotes  et  augures:  Am- 
phiaraus,  Calchas  A.  I  516 
intrantem  deum  in  Calchan- 
tis  pectus,  Baphneus  T.  VIII 
453  Daphnea  cultorem  Cir- 
rhae,  Gyas,  Lycoreus  T.  VII 
715  Gyan  intonsum,  sacrum 
LycoreaPhoebo,  MaeonT.lll 
105  lauro  suo  dignatusApoUo, 
Manto,  Melampus,  Mopsu^, 
Pythia,  Sibylla,  Thiodamas, 
Tiresias.  oracula  ab  Apol- 
line  data:  Adrasto  T.  1 395, 
484  sq.,  II  155,  III  700, 
Cadmo  T.  VII  664,  X  889, 
Coroebo  T.  I  641.  —  poe- 
tarum  pectus  implet:  S.  12, 
2,  17,  220  vatum  pater,  223 
Parnasus  ApoUini  sonat,  I  4, 

19  Phoebum  non  hortabor, 

20  surda  sine  illo  plectra, 
117  pater  vatum,  II  2,  39 
auspice  Phoebo,  II 3,  6  quid 
Phoebum  tam  parva  rogem 
(cf.  15,1  sq.),  1112,  Al  Phoe- 
beum  Amphiona,  III  3,  58 
famulantis  fistula  Phoebi,  IV 
2,  56  et  T.  VI  333  cu7n  Mu- 
sis  gigantomachiam  canit,  S. 
IV  4,  95  vocat  alio  ApoUo, 
rv  6,  1  Phoebo  levatus  pe- 
ctora,  IV  7,  10,  22  tardius 
venit,  V  1,  13  iuncto  Apol- 
line  Caesar  venit,  26  Apol- 


INDEX  NOMINUM. 


373 


lineus  Baccliique  sacerdos, 
136  Phoebi  frondes  ponere 
{non  canere),  V  3,  4  antra 
Delia  movere  solitamque  Cir- 
rham  impellere,  5  Corycia 
in  umbra  Phoebus  monstrat, 
7  Parnasia  vellera  crines 
meos  fugere,  12  Apolline 
maesto,  56  Phoebi  simplex 
chorus,  123  amne  sacro  ora 
imbuit,  293  Sulla  non  sine 
Apolline  somnos  ducere  cre- 
ditus,  V  5,  3  Phoebo  gra- 
vis,  T.  IV  651  Phoebe,  doce, 

V  341  Orpheus  mitior  pe- 
ctine  Phoebi,  VI  274  dic, 
Phoebe,  316  sibila  cannae, 
VIII  374  maior  mihi  chelyn 
tendat,  XII 808  implet  Apollo, 
A.  I  9  da  fontes  novos,  II 
157  Apollineo  fila  sonantia 
plectro  {Apollo  lyrae  inven- 
tor);  cwn  Musis  nominatur 
S.  I  2,  3,  IV  2,  56,  IV  7,  21, 

V  3,  91,  122,  V  5,  3,  T.  VI 
333,  VIII  374,  cum  Musis  et 
Minerva  S.  I  6,  1,  cum  Mu- 
sis,  Minerva,  Baccho,  Mer- 
curio  S.  I  4,  19,  cuvi  Musis, 
Baccho,  Mercurio  S.  I  5,  3, 
n  7,  8,  cum  Baccho  et  Mer- 
curio  S.  I  2,  17,  cum  Baccho 
S.  I  2,  220,  V  1,  26,  V  3,  5. 
—  pestem  Argivis  mittit 
T.  I  629.  dXs^Lyiayiog  S.  I 
4,  108  Paeonio  ritu,  T.  I  636 
Paean.  o^xKTrryc  S.  III 5,  74, 
80,  IV  3,  115,  IV  8,  47  (Cw- 
mae,  Neapolis,  ButeoU).  A.  I 
682  ex  Cyntho  monte  navi- 
gantihus  ventum  secun- 
dum  mittit.  Apollini  -kov- 
QOTQoqxo  adolescmtes  crincs 
vovent  T.'  VII  715,  VIII  198, 
492.  —  arcitenens  S.  IV  4, 


95,  T.  I  629  pestifera  arma, 
658,  703,  Vn  759,  A.  I  682; 
T.  II  597,  A.  I  487  {Gigan- 
tes);  T.  I  567,  712,  V  532, 
VI  9,  VII  353  {Python);  T. 
I  712  {Niobe);  T.  I  696,  VI 
623,  902,  A.  I  165  {Lycius); 
A.  I  416  Cirrha  sagittiferas 
certat  stipare  pharetras,  T. 
IV  259  Amyclaeas  pharetras. 
Apollinis  plectra  A.  I  165, 
II 157,  S.  I  2,  2  plectra,  ebur, 
227  chelys,  plectra;  T.  VI 
344  chelyn  lauro  subligat, 
picto  discingitpectoralimbo, 
VIII  374  chelys;  T.  I  709, 
VI  333  cithara;  S.  III  3,  58 
fistula,  T.Vl316canna.  tri- 
pus  S.  I  2,  247,  T.  I  509, 
III  506.  IV  411,  VI  356,  VII 
707,  Vtll  117,  176,  276,  367, 
X  200,  339,  A.  1496.  lau- 
rus  vatum  et  poetarum  S.  I 
2,  227,  IV  8,  19,  V  3,  9,  VI 
344,  VII  351  cet,  S.  II  3,  51 
Phoebi  frondes,  V  1,  135,  V 
3, 142,  A.  I  9  fronde  secunda 
necte  comas,  T.  X  207  Par- 
nasia  serta.  infula,  vit- 
tae  {vellera),  olivae  rami 
vatum  et  poetarum  insignia 
T.  II  99  infula  per  crines 
glaucaeque  innexus  olivae 
vittarum  honos,  IV  218  vel- 
lera,  oliva,  infula,  S.  IV  4,  93 
vittae,  infula,  T.  III  667,  VI 
309,  VII  717,  IX  764,  S  IV  3, 
116  infula,  S.  IV  6, 98,  V  5, 29, 
T.  VIII  127,  175,  277,  X  645 
vittae,  laurus,  T.  II  121,  HI 
467,566,  Vni89  vittae,  oliva, 
cf.  S.  IV  4,  92  et  T.  I[  738 
vittas  ab  arbore  suspendere, 
S.  I  2,  248,  II  7,  9,  IV  8,  1, 
T.  IV  580,  VII  735,  758,  X 


374 


INDEX  NOMINUM. 


190,  606,  A.  I  11,  511,  523 
vittae,  S.  V  3,  8,  T.  II  96, 
121,  IV  492,  VIII  294  vellera, 
T.  V  417  oleae  ramos  Mopsi 
gestamina,  T.  X  254  Phoe- 
bea  insignia  {vatis).  Apollo 
intonsus  S.  I  2,  2,  III  4,  8 
intonso  patri,  T.  I  698  fla- 
vos  crines.  S.  II 4, 17  Phoe- 
beius  ales,  T,  III  506  comes 
obscurus  tTii^odu.m  (corvus) ; 
S.  II  4,  10,  III  3,  175,  V  3, 
81,  T.  V  341  {cygnus).  — 
cf.  Admetus,  Aesculapius, 
Alpes  {ApoUinis  in  Gallia  Cis- 
dlpina  cultus),  AmphiarauSj 
Amphrysiacus,  Amyclae,  Ar- 
citenens,  Argi  {Argivis  pestem 
A.  mittit),  Branchus,  Ca- 
stalia,  Chryse,  Cirrha,  Cla- 
rius,  Goroehus,  Corycius,  Cro- 
topus,  Cumae,  Cynthus,  Da- 
phne^  Delos,  JDelius,  Delphi, 
Diana,  Didymaeus,  Gigan- 
tes  {adversus  G.  pugnat  S. 
IV  2,  56,  T.  II  597.  VI 
336,  A.  I  487),  Hyacin- 
thus,Laetous,  Laomedon,La- 
tona,  Letoides,  Linus,  Ly- 
cia,  Lycius,  Marsyas,  Mi- 
thras,  Neapolis,  Niobe,  Osi- 
ris,  Paean,  Parnasus,  Pa- 
tareus,  Phaethon,  Phocis, 
Phoebus,  Phlegyas,  Psama- 
the  {Crotopi  filia,  Lini  ma- 
ter),  Pythia,  Pythius,  Python, 
Mhodus,  Eoma  {ludi  Saecu- 
lares  S.  I  4,  97),  Sol,  Sulla, 
Tenedos,  Therapnae,  Thym- 
braeus,  Titan,  Tityus,  Troia. 
—  Apollo  S.  I  2,  93,  II  1, 
112,    III  5,  80,    IV  3,  115, 

IV  8,  19,  47,  V  1,  13  dexter, 

V  3,  123,  V  5,  55,  T.  I  399, 
495  augur,   II  155,  III  105, 


454pronus,  612,  628,  700,  IV 
796,  808,  V  734,  VI  334,  VII 
664,  693,  771,  789,  VIII  100, 
176,  374,  456,  X  163,  667, 726, 
847,  889,  XII  808,  A.  I  165 
venator,  Apolline  S.  V  1, 
14  iuncto  A.  Caesar,  V  3,  12, 
293  sine  A.  Sulla,  T.  IV  586, 
VI  317,  A.  I  552  sine  A. 
Calchas. 

Apollineus :  T.  IV  233  Amyclae, 
T.  VIII  99  aris,  S.  I  4,  59 
cognomine  {v.  Alpes),  T.  VII 
410  Cirrhae,  T.  IV  836  La- 
don,  T.  XI  12  matris,  A.  II 
157  plectro,  T.  VI  9  phare- 
trae,  S.  V  1,  26  sacerdos,  T. 
III  422  Therapnas. 

Appia  S.  II  2,  12  longarum  re- 
gina  viarum  (cf.  T.  IV  824), 
S.  IV  3,  102,  163  annosa,  IV, 
4,  2  nobilis  {via  Domitiana), 

V  1,  223  ingens  {porta  Ca- 
pena),  Appiae  IV  3,  3  sa- 
xosae  latus. 

Apula  coniunx  agricolae  S.  V 
1,  122. 

Aquilo  S.  IV  5,  8  Zephyris  re- 
fractus,  Aquilonis  T.  VII 
37,  VIII  426,  AquiloneXII 
515;  cf.  JBoreas. 

Aquilonia  pignora  T.  V  432 
{Zetes  et  Cdlais). 

[Arabia]:  odores  Arabici,  bal- 
samum,  cinnamum,  tus  S.  I 
4,  104,  II  1,  161  liquores,  II 
4,  35  gramen,  II  6,  86,  III  2, 
141  opobalsama,  III  3,  34 
Eoa  germina,  messes  Cili- 
cumque  Arabumque,  IV,  5, 
32  cinnama,  IV  8,  1  Sabaeae 
nubes,  V  1,  211  ver  Arabum  j 
Cilicumque  floresque  Sabaei, 

V  3,  43  cinnama,  odoratae 
aristae,  T.  I  263  tus,  VI  59 


INDEX  NOMINUM. 


375 


Eoas  opes,  tura,  cinnama; 
S.  V  1,  61  Arabum  divitiae. 
cf.  Ardbs,  Eous,  Sabaeiis. 

Arabs  S.  V  3,  43,  Arabes 
S.  II  1,  161  liquores,  IV  1, 
42,  Arabum  S.  I  4,  104 
arvis,  S.  11  4,  35  gramine, 
III  3,  34  messes,  V  1,  61  di- 
vitias,  V  1,  211  ver,  T.  VI 
59  strue. 

Aracyntho  comites  agit  Minerva 
T.  II  239  {A.  mons  in  con- 
flnibus  Atticae  et  Boeotiae: 
Verg.  Ecl.  5,  ^4  A  c  t  a  e  o  Ara- 
cyntho). 

Arati  docti  modos  extendit 
Statii  pater  S.  V  3,  23. 

Araxes  patiens  Latii  iam  pon- 
tis  S.  I  4,  79,  V  2,  141  fe- 
rus,  Araxen  S.  V  2,  32 
pharetratum.  v.  Armenia, 
Parthi. 

Arcadiae  capita  T.  I  356,  fines 
III  421,  pudorem  VI  615,  stir- 
nem  IX  792,  ditis  pascua  A. 
i  420  {cf.  IV  295,  301,  V 
556),  Arcadiam  T.  IV311, 
IX  784.  cf.  Aepytius,  Alea, 
Arcas,  Arcadius,  Atalante, 
Auge,  Azan,  Callisto,  Clitor, 
Cyllene,  Cynosura,  Diana, 
Enispe,  Erymanthus,  Euhip- 
j)us,  Ladon,  Lampia,  Ly- 
caeus,  Lycaon,  Lycaonius, 
Maenalus,  Mercurius,  Mi- 
nerva,  Nonacrius,  Orchome- 
nos,  Pan,  Parrhasius,  Par- 
thenius,  Parthen^paeus,  Phe- 
neos,  Pholoe,  Psophis,  Ehipe, 
Stratie,  Stymphalos,  Tegea, 
Telphusiacus ;  de  love  Arca- 
dio  in  Lycaeo  monte  culto  v. 
Lycaeus  et  Lycaon.  pro  Ar- 
cadius  usurpantur  Eryman- 
thius,  Maenalius,  Maenalis, 


Parrhasius,  Parrhasis,  Te- 
geaeus,  Tegeaticus,  Tegeatis. 

Arcadius:  T.  VIII  749  antro 
(Erymanthi),  II  50  coloni,  IV 
303  et  VII  39  galeri  {Mer- 
curii),  IX  585  silvas,  S.  V  3, 
93  testudine  (Mercurii),  T. 
II  70  virgae  {Merc). 

Arcas  S.  II  7,  6  {Mercurius), 
S.  III  3,  80  aliger  {M.),  T. 

IV  229  deus  (il/.),  483  {M.) 

V  556  eques,  VI  622,  VII 
592  {Aconteus),  VIII 744  {Par- 
ihenopaeus),  X  435,  443  {Dy- 
mas),  Arcados  T.  I  45  pro- 
iQ>xYi{Parth.),  II258  Euhippi, 

VI  586,  1X858  {Parth),  Ar- 
cada  S.  V  1,  107  tardum 
{M),  T.  VI  539  Partheno- 
paeum,  VIII  48  {M.),  IX  651, 
X28  {Parth.),  X350  {Bym), 
749,  XII 805, 806,  %01{PaHh), 
Arcades  T.  I  273,  IV  275 
veteres  astris  lunaque  prio- 
res,  IV  299,  340,  VI  596,  VII 
414,  X  354,  Arcadas  S.  V 
2, 123  turmas,  T.  VII  94  aras 
adit  Pelops  {Av-Auva:  certa- 
mina  in  Lycaeo  monte  a  Ly- 
caone  instituta,  qui  in  ara  a 
se  condita  lovi  filium  macta- 
visse  fertur;  Lycaea  et  Olym- 
pia  coniunguntur  etiam  XI 
128 sq),  IX  845.  —  Arcades  a 
Parthenopaeo  adversus  The- 
ba7ios  ducuntur  S.  V  2, 123, 
T.  IV  246,  275  sq.,  310  sq., 
V  556,  VI  596,  VII 592  sq. 
{Aconteus),  605  Tegeaea  iu- 
ventus,  VIII  599  Tegeaea 
pubes,  IX  845  sq.,  X  348 
Dymas  Maenalius,  350,  435, 
443;  Arcades  in  bello  Troiano 
A.  I  420. 

Archemorus,  antea  Opheltes  di- 


376 


INDEX  NOMINUM. 


ctus:  T.  IV  741  cum  Hypsi- 
pyle  nutrice  ab  Argivis  con- 
spicitur,  V  538  aserpenteoc- 
ciditur,  cf.  S.  III  1,  143, 
T.  VI 223,  Opheltes  ab  Am- 
phiarao  Archemorus  transno- 
minatur  T.  V  739  nostri 
signatus  nomine  fati,  T.  V 
741  ludi  Nemeaei  in  eius 
honorem  instituuntur.  cf.  IV 
722,  VI 1  sq.,  495,  VII  93, 
99,  S.  III  1,  143;  T.  V 
751  deus  iste,  deus,  cf.  536, 
VI 221 ',  T.IV  718  nondum 
illi  {Langiae  fonti)  Arclie- 
morus  nomen  (gloriam)  de- 
derat,  —  Arcliemorus 
T.  IV  719,  V  739,  Arche- 
moriVl495,VIl93,  Arche- 
more  V  609.  cf.  Langia, 
Lycurgus,  Nemea,  Opheltes. 

Arcitenens  v.  Arquitenens. 

Arctos:  sidus  S.  IV  5,  5,  T.  I 
693,  III  685,  IV  304,  422,  653 
geminae  sidera  brumae,  V 
629,  VI  400,  VII  7  axem 
nivosi  sideris,  8  Parrhasis, 
VIII  408,  XII  653,  cf.  Ar- 
cturus,  CalUsto,  Lycaonius, 
Farrhasius,  Plaustrum,  Temo, 
Ursa.  —  terrae  septentrio- 
nales  S.  III  5,  19,  IV  5,  5, 
V  1,  127  Arctos  Sarmaticas- 
que  hiemes,  [T.  I  357],  685, 
III  287  Sithonia  sub  Arcto, 
319  Arctoae  Ossae,  526  Stry- 
monia  ab  Arcto,  IV  384  sub 
Arcto  Ismara,  422'  {Getae\ 
653  {Getae),  V  78  Edonas 
hiemes  Arctonque  fremen- 
tem,  VII  7  Bistonias  domus 
axemque  nivosi  sideris,  35 
Thracum  arva  Mercurim 
subit,  Arctoae  portae  cardine 
labitur,  VIII  408  {Bhodope), 


XII  635  (Amazones).  terrae 
septentrionales  Bomanis 
suhiectae  S.  I  4,  89  {JRhenus), 
III,  3,  71,  IV  3,  153,  V  1,. 
88,  127,  V  2,  133,  T.  I  18. 
—  Arctos  S.  IV  3,  153 
nivalis,  T.  IH  685,  VIII  408, 
XII  653  ventosa,  Arcton 
T.  V  78  frementem,  Arcto 
S.  V  1,  88,  T.  III  287  sub 
Sithonia,  526  ab  Strymo- 
nia,  IV  384  sub  horrente, 
VI  400  gelida,  Arctos  S. 
III  5,  19  ad  gelidas,  S.  IV  5, 
5  ad  Parrhasias,  S.  V  1,  127 
per  gelidas,  [T.  1 357  ad  ge- 
lidasj. 

Arctous:  S.  I  4,  89  acies,  S.  V 
2,  133  amnes,  T.  III  319  Os- 
sae,  T.  V  529  plaustris,  S. 
in  3,  71  pruinas,  T.  VH  35 
portae,  T.  1 685  solibus,  T.  1 18 
triumphos,  T.  XII 635  turmas. 

Arctiu-us:  T.  II  58  per  Arctu- 
rum  mediaeque  silentia  Lu- 
nae  meat  Mercurius;  1  693 
Temone  supino  glacialispor- 
titor  Ursae;  cf  Bootes. 

[Ardea]:  S.  I  3,  83  Laurentia 
Tumi  iugera. 

Ardor:  T.  IV  662  Ira,  Furor, 
Metus,  Virtus  et  numquam 
sobrius  Aidov Bacchi  comites. 

[Arethusa]:  S.  I  2,  206  Sica- 
nios  fontes,  I  3,  69  ad  Aet- 
naeos  portus,  T.  I  272  Sica- 
nios  relegens  Alpheos  amo- 
res;  cf.  Alpheos. 

Arene  Messenias  oppidum  T.  IV 
81 

Argentaria  Lucani  uxor  S.  II 
pr.  25;  v.  Polla. 

Argei  sanguinis  Hippomedon 
T.  VIII  742. 

Argi  T.  I  651,  II  112  dotales. 


INDEX  NOMmUM. 


377 


201,  IX,  61,  Argis  T.  I  660 
S.  III  1,  23,  T.  I  225  Per- 
seos,  259,  286,  671,  II  180, 
Inachiis,  VIII  751,  Argos 
213,  432  Lernamque,  621, 
743,  III  14,  208,  229,  337 
veteres,  592,  631,  [649],  IV 
347,  VII 175,  VIII  473  saevos, 
737,  1X99,  X237,437,892,  XI 
434, 731,  XII 334, 390,  A.  II 65, 
Argis(afeZ.)T.IIl9,  VII581, 
X  730,  XII  105.  cf.  Ahas, 
Achaeus,  AcJiivus,  Acrisius, 
Adrastus,  Agylleus,  Amplii- 
araus,  Amymone,  Amythaon, 
Apesas,  Apollo  {pestis  Argiva 
T.  I  557—668),  Argia,  Ar- 
givus,  Argeus,  Argolicus,  Ar- 
golides,  Argos,  Argus,  Aste- 
rion,  Atreus,  Bacchus,  Ca- 
paneus,  Charadros,  Cleonae, 
Coroebus,  Crotopus,  Cyclopes, 
Danae,  Danaus,  Danaeius, 
Deipyle,  Doricus,  Dryopes^ 
Epidaurus,  Erasinus,  Eu- 
hippus,  Eurystheus,  Graius, 
Graiugena,  Haliacmon,  Her- 
cules,  Hippomedon,  lasus, 
lasides,  Inachus,  Inachidae, 
Inachis,  Inachius,  lo,  Isis, 
luno,  lunonius,  luppiter, 
Langia,  Larisa,  Larisaeus, 
Lerna,  Lernaeus,  Linus, 
Lyrcius,  Midea,  Minerva, 
Mycenae,  Nemea,  Neris,  Pe- 
lasgus,  Felops,  -Pelopeides, 
Pelopeus,  Pelopides,  Perseus, 
Perseius,  Phlius,  Phoroneus, 
PoJynices,  Proetus,  Pro- 
symna,  Psamathe,  Tantalus, 
Tantaleus,  Thersander,  The- 
seus,  Thiodamas,  Thyrea,  Ti- 
ryns,  Tirynthius,  Troezen, 
Tydeus. 
Argia,    Adrasti   f.,    Polynicis 


uxor:  Polynicis  et  Argiae 
nuptiae  T.  II  201  sg.,  1244, 
393,  530,  533,  in  nuptiis 
Harmoniae  monile  gerit  II 
266,  Thersandrum  fdiumpor- 
tans  Adrastum  rogat,  ut  bello 
Polynicem    Thebas    reducat 

III  678  sq.^  Harmoniae  mo- 
nile  Eriphylae  cedit  IV  195 
sq.,  Polynices  ante  mortem 
Argiae  effigiem  nocte  videt 
XI  142,  Argia  duce  matro- 
nae  Argivae  Thebas  proficis- 
cuntur  XII 105  sq.,  comitibus 
Athenas  missis  sola  Thebas 
petit  177  sq.,  cum  Antigona 
Polynicis  corpus  rogo  im- 
ponit  362  sq. ,  ad  Creontem 
rapitur  447  sq.,  a  Theseo  ser- 
vatur  677  sq.  —  A  r  g  i  a 
T.  II  266,  297,  III  678,  XI 
401,  XII  113,  178,  247,  255, 
303  Inachis,  326,  373,  391, 
804,  Argiae  {dat.)  IV  195, 
XI 142,  Argianll203egre- 
giam,  IV  91,  XII  296  {de  ul- 
timae  syllabae  quantitate  v. 
not.  ad  XII  178);  XII  678 
viduam  Adrastida. 

Argipus  Argivus  T.  IX  266. 

Argivus  {subst.)  T.  XII  58,  Ar- 
givum  exercitus  X  540.  — 
{adi.)  bella  A.  I  916,  castra 
T.  VII  551,  cohors  T.  X  475, 
Larisa  T.  II  252,  plebs  T.  I 
561,  pubes  T.  VIL  621,  rex 
T.  VII  498.     V.  Argi. 

Argo  T.  V  615;  v.  Argonautae. 

Argolicus:  acies  T.  VIII  105, 
amnes  T.  IV  686,  animas  T. 

IV  643,  armis  T.  V  643  et 
736,  aures  T.  V  554,  Capaneus 
T.  VI  707,  cohortes  T.  XI 
136,  dei  T.  X  884,  ducibus 
A.   1  772,    gener  T.  X  488, 


378 


INDEX  NOMINUM. 


gentibus  T.  III  462,  gentis 
T.  XI  156  et  A.  I  776,  ho- 
spitiis  T.  I  299,  ignem  T.  X 
696,  lares  T.  IX  515,  litora 
A.  II  79,  manes  T.  lY  588 
et  XII  771,  maritas  T.  IV 
'     207,  matres  T.  X  65,  nefas  T. 

XI  110,  penates  T.  XI  367, 
portas  T.  X  270,  proceres 
T.  VII  490,  pugnae  T.  III 489, 
rates  A.  I  928  et  II  19,  regi 
T.  II  427,  res  T.  III  315,  sal- 
tus  T.VI85,  templiT.X49, 
turmae  T.  VII  688  et  VIII 
744,  turris  T.  XI  49,  urbes 
T.  XII  280,  vati  T.  IV  193. 
V.  Argi. 

Argolides  T.  II  228  matres,  IV 
751  Argolidum  tbalamis, 
VI  131  matrum. 

Argos  S.  III  1,  182  priscum, 
T.  IV  672  saevnm,  VI  15, 
493,  XI  211,  XII  82  fatale, 

XII  549,  A.  I  419.    V.  Argi. 
Argonautae:  T.  II 281,  V475, 

A.  165  (Phrixusl  T.  V446 
{luno),  S.  II  7,  50  {Mi- 
nerva),  T.  V  336  sq.  {Ar- 
gonautae  enumerantur),  A.  I 
156,  S.  IV  6,  42  {Theseus, 
Hercules),  T.  III  518  {Am- 
phiaraus),  T.  V  336  sq.,  615, 
725,  VI  321  {Lemniae),  S. 
I  2,  40,  T.  V  347,  XI  438 
{Cyaneae),  T.  III 521  {Mop- 
susvates),  T.  V477,  VIII 212 
{Tiphys),  S.  IV 5,  27,  T.  III 
353,  VI 307,  A.  I190{Castor, 
PoUux,  Behryces),  T.  VIII 
255  {Phineus),  A.  II  76 
{Aeetes,  Medea,  Apsyrtus),  A. 
II 77  {Argo  inter  sidera  col- 
locata),  S.  117,50,77  {Va- 
lerii  Flacci  Argonautica).  — 
S.  II  7,  50  Minervae  puppis 


temeraria,  A.  I  65  Pagasaea 
puppis,  T.  V  363  ratis  Pe- 
lasgae,  T.  V  336  Pelias  pi- 
nus,  T.  III  518  et  A.  I  156 
Tbessala  pinus,  A.  II  77  itu- 
ram  in  sidera  puppim.  A.  I 
156  Argoos  reges,  T.  V  337, 
471,  VIII  212  Minyae,  A.  II 
77  semideos  reges.  —  Ar- 
gonautas  S.  II  7,  77;  v. 
Argo,  Argous,  lason. 

Argous:  T.  VI  321  omine,  A.  I 
156  reges,  S,  IV  6,  42  remos, 
T.  V  725  signa;  v.  Argo- 
nautae. 

Argus  lus  custos  S.  V  4, 13,  T. 
I  254  custodem  Pbariae  iu- 
vencae,  VI  255;  cf.  lo.  Ar- 
givus  quidam  T.IV  803,  VIII 
445;  Thebanus  T.  IX  758. 
—  Argus  S.  V  4,  13,  T.  IV 
803,VIII447,  Argum  VI255 
stellatum,  VIII  445,  IX  758. 

[Ariadne] :  S.  I  2,  132,  II  6,  26, 
T.  XII  676  {Theseus);  S.  I  2, 
133,  224,  228,  I  6,  88,  T.  VII 
686  {Bacchus);  S.  I  2,  228, 
I  6,  88,  V  1,  232  {Corona 
sidus)\  S.  II  6,  25  Cressa, 
S.  I  2,  133,  I  6,  88,  V  1,  232, 
T.  XII  676  Gnosis. 

[Aricia]:  S.  III  1,  56,  IV  4,  15 
{Diana),  III  1,  60  et  68  {Bia- 
nae  idus),  III  1,  57  {Ilippo- 
lytus),  V  3,  291  {Egeria). 

Aricino  antro  S.  V  3,  291,  Ari- 
cinum  Triviae  nemus  profu- 
gis  regibus  {Hippolyto)  aptum 

III  1,  56. 

Arion  vates:  S.  II  2,  60  Me- 
tliymnaeivati8,120. — Arion 
Adrasti  equus:  S.Il,52, T. 

IV  43,  V  699,  VI  279  sq.,  402,  . 
422,  425  aequoreus  sonipes, 
479,   497,  506,    XI  443.     — 


INDEX  NOMINUM. 


379 


Arion  S.  I  1,  52  Adrasteus, 
T.  IV  43,  VI  279  rutilae  ma- 
nifestus  igne  iubae,  402 
praesagus,  422,  479  flavus, 
497,  Ariona  XI  443  fata 
monentem,  Arione  VI  506; 
v.  Adrastus,  Hercules^  Nep- 
tunus. 
Aristaeo  genitus   {Actaeon)  T. 

IV  573. 

Armenia:  S.  I  4,  79,  III  4,  63, 

V  2,  32,  41,  140;  v.  Araxes, 
Bolanus,  Corhulo,  Domitia- 
nus,  Nero,  Parthi,  Butilius. 
—  Armenia  S.  I  4,  79  arcu 
liorrendafugaci,Armeniam 
V  2,  34  indocilem  Neroni 
servire. 

Annenii  (gen.)  S.  V  2,  41  fuga 
ferocis,  Armenii  {nom.)  S. 
III  4,  63. 

Armipotens  3Iars  T.  VII  78.  cf. 
BeJlipotens. 

Arne  Boeotiae  opp.  T.  VII  331 
uvida. 

Arquitenens  A.  I  682  {Apollo, 
S.  IV  4,  95  arcitenens  pa- 
ter),  T.  IV  748  Arquitenens 
Latonia. 

Ascanins  S.  V  2,  120  (nover- 
cales  agros  i.  e.  Didus),  V  3, 
39  (Albani  condit,  regnum 
novercae  i.  e.  Laviniae).  cf. 
Aeneas. 

Aschetos  Amphiarai  equus  T.  IV 
214,  VI  305,  441.  —  Asche- 
ton  T.  VI  441,  [502]. 

Asclepium  Pergamenum  S.  III 
pr.  26;  V.  Aesculapius. 

Ascraeus  senex  S.  V  3,  26,  161 
Hcsiodus  (oper.  et  d.). 

Asia  A.  I  82,  410,  530,  730 
(=  Troia),  S.  I  4,  81,  V  2, 
67,  V  3,  188  (provincia  Bo- 
mana).  —  Asiae  S.  I  4,  81 


magnae  iura,  S.  V  2,  57 
mille  urbes,  S.  V  3,  188  di- 
tes  populos,  A.  I  530  ever- 
sorem  Achillem.,  Asiam,  A.  I 
82,  410,  730  Europamque. 

Asopide  ripa  T.  IV  370. 

Asopius  Hypseus  T.  VII  723, 
VIII  428,  IX  266. 

Asopus  fluvius  Boeotiae  T.  III 
337,  IV  370,  VII  424  sq.,  IX 
449;  deus  VII  424,  429,  IX 
449,  Asopi  cum  love  propter 
Aeginam  filiam  raptam  certa- 
men  T.  VII  318  sq.,  731  sq. 
(v.  Aegina),  Hypsei  pater  VII 
315,  723,  VIII  428,  IX  256. 
—  Asopos  T.  VII  315,  IX 
449,  AsoponIIl337,  Asope 
VII  424,  731. 

Assyrius  (Syrius) :  amomo  S.  II 
4,34,  liquores  1113,212,  se- 
des  III  2,  121,  gramine  ma- 
nantes  sucos  II  6,  88,  sucis 
T.  VI  194,  tapetibus  (pu/r- 
pureis)  II  91;  cf.  Eou>s. 

Astacides  Melanippus  T.  VIII 
718,  Astaciden  725,  746. 

Asterion  Argolidis  fluvius  T.  IV 
122  celer,  714  ae^us  flu- 
ctibus. 

Asteris  S.  I  2,  197,  198;  v.  Vio- 
lantilla. 

Astraea  alma  S.  I  4,  2 ;  virginis 
almae  sidera  T.  XI  132;  cf. 
Pietas,  Sidera. 

Astyagos  Argivus  T.  IX  253. 

Astyanacta  turre  cadentem  S. 
V  3,  77;  V.   Ulixes. 

Astyoche  Thehana  T.  III  171. 

Atalanta:  T.  VII  267  Atalan- 
team  Schoenon,  T.  IV  268, 
IX  586,  608,  XII  125  (Bia- 
nae  comes),  IV  267  Calydo- 
nia  proelia,  S.  I  2,  86  (Ilip- 
pomenes,  cf.  T.   VI  543),  T. 


380 


INDEX  NOMINUM. 


IV  249  sq.,  IX  571  sq.,  789,  XI 
178,  XII 125,  805  (Fartheno- 
paeus).  T.  XII  805  genetrix 
Erymanthia  (cf.  IX  594),  IX 
573  Ladonis  ad  undas,  VI 541 
Maenaliae  Atalantes  .  .  .  in- 
ter  aperta  Lycaei  (c/.  IV 
256,  XII 125);  IX  571  torva 
mater  Tegeatis  (cf.  XI 177), 
XI  178  mater  Parrhasiis  in 
antris,  IV  249  torva  mater. 

—  Atalantes  Maenaliae 
T.  VI 541;  cf.  Arcadin,  Par- 
thenopaeus. 

Atalanteam  SchoenonT.  VII267, 
aures  T.  IV  309. 

Atalantiades  trux  (Parthenop.) 
T.  IX  789. 

Athamas:  T.  IV  571  Aeolides; 
S.  II  1,  143,  T.  I  13,  230,  III 
186,  IV  571  (Learchus),  T.  I 
14,  IV  562,  X  425  {Ino,  Me- 
licertes).    cf  Ino,  Palaemon, 

—  Athamas  S.  II  1,  143 
torvus,  T.  I  13  et  III  186 
infelix. 

Athamantea  pinu  S.  V  3,  143 
{cf.  Isthmia). 

Athenae:  T.  XII  482  sq.,  510  ara 
deum  (Oedipus,  Orestes,  v.  not. 
481),  VII  184,  XII  632  (arx), 
S.  V  3,  107,  A.  I  203  (artes 
et  litterae),  T.  XII  617,  S.  IV 
3,  56  (JbeUa  Pcrsarum,  Athos, 
Marathon);  cf.  Actaeus,  Ae- 
geus,  Aithides,  Attica,  Atti- 
cus,  Calirrhoe,  Cecropidae, 
Cecropius,  Epicurus,  Erech- 
theus,  Menander,  Minerva, 
Munychius ,  Neptunus,  Pal- 
ladius,  Phidias,  Piraeus, 
Progne,  Theseus.  —  Athe- 
nae  T.  XE  500,  562,  586, 
Athenis  XII  538  magnis, 
Athenas  S.  II  7,  28  fertiles, 


T.  XII  294,  Athenis  S.  I 

3,  93. 

Athos  T.  V  52  (Argonautae), 
Athon  S.  IV  3,  56  (Xerxes). 

Atlans,  Atlas :  S.  IV  3, 157  (mons), 
S.  I  1,  60,  IV  2,  19,  T.  I  98, 
V  430,  VII  4,  VIII  316  (cae- 
lum  fert),  T.  I  303  (Maiae 
pater,  Mercurii  avus),  A.  I 
223  (mare  Atlanticum).  — 
Atlans  T.  I  98  arduus,  V 
430  caelifer,  VII  4,  Atlan- 
tis  S.  I  1,  60  caeliferi  genu, 
S.  IV  3, 157  nives,  Atlanta 
T.  VIII  315  astrigerum,  At- 
lante  S.  IV  2,  19. 

Atlanteo  gurgite  A.  I  223. 

Atlantiades  (Mercurius)  T.  1 303. 

Atracia  arte  Luna  rubet  T.  I 
106,  [Atraciis  1345,  v.  not.)] 
cf.  Thessalia. 

Atreus :  S.  V 1, 58  (Aerope,  Atrei 
uxor,  a  Thyeste  compressa), 
S.  V  3,  96,  T.  I  325,  IV  56, 
307,  VII  208,  XI  129  (Atrei 
scelus\,  [T.  VIII  742  Atrei 
sanguinis  Hippomedon,  v. 
not?\.  —  Atrei  (gen.)  T.  VIII 
742  sanguinis;  cf.  Atrides, 
Mycenae. 

Atrides  A.  I  399,  731  ultor 
(Agamemno),  Atridae  S.  I 

4,  113  (Menel),  III  2,  98  tu- 
mido  (Agam.),  A.  II  63  hospi- 
tis  (MeneL),  Atridae  A.  I 
468  geminis,  Atridis  A.  I 
36  tumidis. 

Atropos  S.  III  3,  127,  IV  4,  56, 
IV  8,  19  alba,  V  1,  178  dura, 
T.  I  111,  328,  III  68  ignara 
moveri,  IV  190,  601  ferrea; 
cf.  Parcae. 

Atthides  T.  XII  536. 

[Attica]:  T.  IV  453,  XII  622 
(mel),  S.  II  7,  28.  T.  VI  553, 


INDEX  NOMINUM. 


381 


XII  621,  633  {oUva);  cf. 
Achamae,  Actaeus,  Aegaleos, 
Alaeus,  Aracynthus,  Athenae, 
Atticus,  Bacchus,  Boreas, 
Brauron,  Callirrhoe,  Cecro- 
pius,  Celeus,  Ceres,  Eleusin, 
Elisos,  Erigone,  Gargettius, 
Hymettos,  Icarius,  Ilissos, 
Marathon,  Melasnae,  Mi- 
nerva,  Munychius,  Neptu- 
nus,  Orithyia,  Parnes,  Pi- 
raeus,  Salamis,  Sunion,  Tri- 
ptolemus. 

Atticus  (subst.)  T.  XII 709  (Athe- 
nienses);  Atticus  miles  XII 
609,  orsa  Menandri  S.  11  1, 
114,  senior  {Phidias)  S.  1 
1,  102. 

Attis:  S.  I  5,  38,  H  2,  87,  III 

4,  41,  V  3,  246;  cf.  Cybebe, 
Mygdonius,  Phrygius,  San- 
garius,    Synnas.  —  Attis 

5,  I  5,  38 ;  Sangarius  puer  S. 
III  4,  41. 

Atys  Delphicus  pactus  Ismenen 
T.  VIII  554,  598,  603,  638, 
Atyn  633. 

Auge  S.  1111,40  Maenalis;  IV 

6,  62  Aleae  lucis  Tegeaea 
sacerdos.     v.  Hercules. 

Augrustus  S.  IV  1,  32  ter  de- 
ciesque  fasces  tulit;  IV  9, 
15  {forum  Augusti),  I  1,  23 
{templum  Caesaris  db  Octa- 
viano  exstructum),  V  2,  102 
{lex  lulia  de  adulteriis);  de 
Augustalibus  Neapolitanis  v. 
s.  V.  Statius. 

Aulis  A.  I  447  Hecateia,  449 
litora  montivagae  dilecta 
deae,  Aulida  T.  VII  332. 

Aurora  S.  I  2,  218  segnis,  I  6,  9, 
T.  II 135  {Tithonus),  698  cra- 
stina,  III 440,  VI257,  XII 563, 
Aurorae  T.  II  334,  XII  60, 


Auroram  T.  III3,  A.  1929; 
S.  I  2,  45  (Tithonus),  V  1,  34 
{Memnon),  T.  11  121;  cf  Ti- 
thonia,  Tithonis. 

Ausonum  portus  S.  IV  5,  37. 

Ausoniae  armipotentis  S.  III  2, 
20,  fragor  T.  VIII  409. 

Ausonius:  Ausoniis  {subst.)S. 
V 3, 293 (=i?owam8).  Auso- 
nius  {adi.)  S.  III  4,  32  arces, 
III  2,  120  catenas,  IV  4,  61 
coliortes,  IV  4,  96  ducis  {Do- 
mitiani),  III  3, 116  enses  {tri- 

'  buni  militum,  cui  ensis  ah 
imperatore  transmittebatur,  V 
2,  154,  174,  177),  V  2,  174 
ferri  munia,  III  4,  18  lup- 
piter,  V  3,  168  laris,  T.  XII 
272  latus  {Italiae),  S.  IV,  8, 
46  litus  {Ital),  I  2,  76  ma- 
tribus  {Bomanis),  III  3,  106 
monetae,  IV  4,  62  portu 
{Ital.),  I  2, 176  praesidis  {Do- 
mit.),  II  1,  196  proceres,  S. 
I  4,  24  togae  {eius  qui  cau- 
sas  agit,  V  2, 108),  IV  8,  20 
urbis;  v.  Italia,  Boma. 

Auster  S.  III  3,  96  nubilus,  T. 

I  350,  V  468  clementior, 
706  niger  imbribus,  VI  462 
ingens,  IX  362  saevus,  XI 
520  nubilus,  A.  I  814,  Au- 
stri  S.  V  1,  246,  T.  Vm 
425  hiems,  Austro  S.  I  4, 
122,  I  6,  78  sub  udo  Numi- 
dae,  II  4,  28  sub  humido 
Numidae,  III  1,  72  graviore, 
V  1,  100  imbrifero,  Austri 

II  2,  27  insani,  Austris  A. 

II  13,  Austros  S.  II  1,106, 

III  3,  129,  T.  V  377,  VI  830, 
Austris  T.  II  105,  XI  42.  cf. 
Eurus,  Notus. 

Autonoen  orbam  T.  IV  662 ;  cf. 
Actaeon. 


382 


INDEX  NOMINUM. 


Autumnus  S.  II  1,  217  pallens, 
A  u  tu  mnum  S.  V 1, 50  ditem. 

Aventinae  cervae  legit  vestigia 
JDiana  [Bianae  in  Aventino 
templum)  S.  II 3, 22 ;  cf.  Cacus. 

Avernales  Naides  S.  II  6,  101, 
scopulos  S.  V  3, 172  (Sibylla). 

Avernus:  A  v  e  rn  i  S.  IV  3, 
131  praescios  lucos  (Sibyl- 
lae),  V  1,  27  pallentis  deis 
(Orpheus),  259  tristis  reges, 
T.  III  146  nigri  pater,  IV 
457  rector,  VIII  193  rector^ 
XI  588  pigri  sulcator  {Cha- 
ron),  XII  645  silentis  coe- 
tus,  Averno  (dat.)  S.  V  3, 
271  pigro  {Orpheus),  T.  IV 
605  immiti,  VII  98,  VIII  34 
(Amphiaraus),  Averno  (a6Z.) 
T.  III 108  Tartareo,  VII  823, 
XI  12  {Tityos)',  S.  V  3,  44 
inferni  lacus.     cf.  Orcus. 

Azan  T.  IV  292  Idaeis  ulula- 
tibus  aemulus;  cf.  luppiter 
Lycaeus. 

BABYLON:  S.  II  7,  95,  IV  6,  67 
{Alexander),  S.  III 2, 137,  IV 
1,  40  {Romani,  cf  IV  3, 110), 
S.  II  2,  122,  III  2,  137,  V  1, 
60  {divitiae)',  cf.  Eous,  Eu- 
phrates.  —  Babylon  S.  II  7, 
95,  Babylonis  III  2,  137 
antiquae  sacras  opes,  V  1,  60 
Babylonos  opes,  Baby- 
lona  IV  1,  40,  IV  6,  67. 

Baccheidos  Ephyres  ^.  II  2,  34; 
cf.  Corinthus. 

Baccheus:  T.  XII  791  bella,  IX 
435  cornua,  VII  603  cultor, 
VII  649  cultus,  S.  III  5,  99 
Gauri,  A.  I  184  munera,  S. 
II  2,  99  nectare,  A.  I  812 
orgia,  A.  I  960  sacra,  T.  I 


329  sanguine,  A.  I  715  terga 
mitrasque. 

Bacchica  buxus  T.  IX  479,  Naxos 
A.  I  678. 

Bacchus:  T.  IV  652  sq.,  V  730, 
VII146, 175,  IX  598,627,  X887 
{B.  Argivis  propter  Thebas 
et  lunonem  novercam  inimi- 
cus);  S.  12,133,  224,228,16, 
88,  T.  VII 686,  A.  I  678  (Ari- 
adne);  T.  IV  655  {v.  not.), 
Q^2,TLl&\^{Erigona,  Ica- 
rius);  S.  IV  2,  49,  IV  3,  155, 
IV  6,  66,  T.  IV  387,  VII 181, 
565,  569,  687,  VIII  237,  IX 
441,  Xn  788,  A.  1618  {Indi); 
S.  II  1,  98  {Ino  nutrix);  T. 

III  184,  IV  672,  VII  177,  X 
77,  886  {luno  noverca),  A. 
I  261  {ut  lunonem  decipiat, 
virginis  formam  induit, 
cf  Nonn.  Bion.  XIV 159); 
T.  IV  385,  652,  VII 180  {Ly- 
curgus);  S.  III  3,  61  et  T. 

IV  389  Bacchus  Lydius  (ex 
*  Hermo  aureus  exis);  T.  1 11, 

329,  II  80,  575,  663,  IV  565, 
VII  211,  1X480,  XI  318,  488, 
A.  I  840  {Pentheus);  S.  I 
2,  220,  II  1,  97,  T.  II  72,  III 
184,  IV  564,  656,  673,  VII 
147,  602,  VIII  234,  IX  425, 
428,  X  77,  424,  888,  903 
{Semele);  S.  I  4,  21,  T.  1 11, 
288,  VII  145  sq.,  667,  VIII 
223,  IX  343,  439,  628,  XI  224, 
A.  I  616  {B.  Thebanus,  cf 
Agenoreus,  Aonius,  Echio- 
nius,  Ogygius)]  T.  IV  739,  V 
266,  279,  292,  487,  496,  675, 
712  {Thoantis  Lemni  re- 
gis  pater,  Hypsipyles  avus); 
A.  I  56  {nautae  Tyrrheni 
in  delphines  mutati).  S.  I  2, 
223,  II  7,  7,  III  1,  41,  V  1, 


INDEX  NOMINUM. 


383 


116,  T.  I  328,  n  71  sq.,  615, 
661  sq.,  IV  379,  565,  652 
sq.,  V  92,  730,  VII  651,  687, 
VIII  221,  IX  434  sq.,  479, 
598,  794,  XII  787,  791,  A.  I 
593  sq.,  617  sq.,  646,  827 
sq.,  850  {orgia,  triete- 
rica,  cymbalum,  mitra,  ne- 
hris,  thyrsus,  tibia,  tympa- 
num).  S.  I  2,  17,  220,  I  4, 
21,  I  5,  3,  II  7,  7,  V  1,  26, 
V  3,  6  {B.  poetae  pectus 
implet,  cf.  Apollo,  Mercu- 
rius,  Musae);  S.  III  4,  9 
{Bacclii  crines);  S.  III  3,  62 
{cornua).  T.Vlll  ^92  {Baccho 
crines  Polites  vovet);  T.  VII 
603, 649  {Phegeus  et  Eunaeus 
Bacchi  sacerdotes).  S.  16, 
96,  II  2,  100,  III  1,  41,  III 

4,  59,  IV  2,  34,  IV  5,  16,  T. 
II  85,  V  257,  VII  308,  X  102, 
307,312  {Bacchus  =  vinum, 
cf.  S.  I  6,95,  112,99,  III 

5,  99,  IV  6,  56,80,  T.  IV 
452,  A.  1184,616,  II 101). 
—  Bacchus  S.  III  3,  62,  IV 
2,34,  V  1,116,  T.  VII 146,  X 
312,  901  =  XI  224  {cum  Her- 
cule  nominatur,  cf.  III 1,  41 
et  IV 6,  56),  XI  488,  Bacchi 
S.  V  1,  26  sacerdos,  T.  IV 
452  latices,  X  424  fulminei 
cunabula,  A.  I  593  Agenorei 
orgia,  646  comites,  II  101 
laeti  munera,  Baccho  S.  III 
4,  59,  T.  I  11,  Vn  607,  X 
102,  Bacchum  T.  I  288,  II 
663,  V  257,  VII  667,  A.  I  262, 
Bacche  S.  II  1,  98,  T.  II 
676,  IV  393,  396,  Baccho 
S  I  6,  96,  T.  II  80,  IV  405, 
VII  308.  cf  Baccheis,  Bac- 
cheu^,  BacchicVtS,  Agenoreus, 
Aonius,  Bromius,  Echionius, 


Euhan,  Euhius,  lacchus, 
Lenaeus,  Liber,  Lyaeus,  Ly- 
dius,  Nysaeus,  Ogygius,  Se- 
meleius,  Thyoneus;  Attica 
{Acharnae,  Icaria),  Ghios 
{Oenopion),  Epidaurius,  In- 
dia  {Eous,  Erythraeus,  Gan- 
ges,  Hydaspes),  Italia  {Gau- 
rus,  Surrentum),  Lemnos 
{Thoas),  Lydia  {Hermus, 
Tmolus),  Naxos,  Nysa,  Ossa, 
Othrys,  Scyrus,  Thebae  {Ci- 
thaeron,  Dirce,  Ismenus,  Teu- 
mesius),  Thracia  {Bistones, 
Edoni,  Getae,  Haemus,  He- 
brus,  Ismara,  Pangaea,  Bho- 
dope,  Strymon,  Ossa,  Othrys); 
Bassarides ,  Maenades,  Mi- 
mallones,  Thyiades;  Ardor, 
Furor,  Ira,  Metus,  Somnus, 
Virtus. 

Bactra  S.  III 2, 1 36  regia,  IV  1,40. 

Baetica  S.  II  7,  29  {olivas  pro- 
fert);  cf.  Baetis,  GaJlio,  Lu- 
canus,  Seneca. 

Baetis  S.  II  7,  34,  Baetim  II 
7,  35;  cf  Baetica. 

Bagrada  Cinyphius  S.  IV  3,  91. 
cf  Cinyphius. 

Baiae  S.  IV 7, 19  desides,  Baias 
S.  III 5,  96  vaporiferas,  blan- 
dissima  litora,  S.  IV  3,  26 
aestuantes,  [III  5,  75,  v.not.]; 
S.  III 3, 162.  cf  Alcides,  Lu- 
crinuff,  Nero. 

Baianus:  S.  V  3,  169  litora,  S. 
I  5,  60  oris,  S.  III  2,  17  si- 
nus.  [S.  I  3,  28  Baianus  puer, 
quem  Bais  Puteolos  in  ludum 
litterarium  euntem  delphinus 
dorso  ferebat]. 

Balearicus  actor  flexae  habenae 
A.  II  134. 

Balearis  fundae  gravidas  ha- 
benas  T.  X  857. 


384 


INDEX  NOMINUM. 


Bassaridum    rotator   Euhan   S. 

II  7,  7. 
Batrachomyomachiam  S.  I  pr.  12. 
Battiadae  {CalUmachi)  carmina 

et  Lycophronis  S.  V  3,  157. 
Bebryca  crudum  (Amycum)  Pol- 

lux  caestu  obruit  A.  I  190. 
Bebryciae  habenae  crepitus  S. 

IV  5,  28,  Bebrycii  nemoris 
servatorem  T.  III  353;  cf. 
Pollux. 

Belidae  fratres  {Danaus  et  Ae- 
gijptus)  T.  VI  269;  cf.  Belus. 

[Bellerophon],  cf.  Fegasus,  Proe- 
tus. 

Bellipotens  {Mars)    S.  I  4,  34, 

V  2,  179,  T.  III 292,  Vill  384, 
1X832,  A.  1443;  bellipotens 
deus  T.  III  577;  cf  Armi- 
potens. 

Bellona  T.  II  719,  IV  6  {fax, 
hasta),  VII  73,  805,  VIII  348, 
IX  297  sanguinea,  X  855,  XI 
413  {faces),  XII  721,  A.  1  34; 
cf.  Enyo. 

Belo  ab  antiquo  durantia  cin- 
nama  T.  VI 61  {Belus  Aegypti 
rex,  cf.  Belidae,  Phoenix). 

Berecyntia  mater  T.  IV  781; 
cf.  Bhea. 

Bistones  T.  II  82,  Bistonas 
T.  II  421,  III  221 ;  cf  Thraces. 

Bistonides  maritae  T    V  142. 

Bistonius:  T.  VI  643  arvis,  S. 
II  4,  21  cubili,  T.  VII  7  do- 
mus,  T.  II  587  ensem,  T.  XI 
194  nives,  S.  1 1,  19  sonipes. 
cf.  Thraces. 

Blaesi  generosi  ardua  ora  S.  II 
1,  191,  amissi  puerum  S,  II 
1,  201,  magnanimi  ardua 
gloria  S.  II  3,  77 ;  cf  Melior. 

Boeotia  tecta  T.  VII  100. 

Boeota  flumina  T.  VII 424,  tempe 
{Musarum)  S.  V  3,  209,  ur- 


bibus  T.  IV  360.  cf  Alal- 
comenaeus,  Anthedon,  Aonia, 
Arne,  Ascraeus,  Asopus,  Au- 
lis,  Cephisus,  Cithaeron,  Co- 
ronia,  Dirce,  Erythrae,  Eteo- 
nos,  Gargaphie,  Glisas,  Graea, 
Haliartos,  Helicon,  Hyan- 
teus,  Hyle,  Ismenus,  Itone, 
Medeon,  Melas,  Mide,  Mu- 
sae,  Mycalesos,  Nisa,  Ocalea, 
Olmius,  Onchestos,Permessus, 
Peteon,  PJataeae,  Schoenos, 
Scolos,  Tanagra,  Thehae, 
Thespiae,  Teumesus  {T.  VII 
254—342). 

Bolinus:  Vectiu^  {Vettius)  B. 
sul)  Nerone  cum  Domitio  Cor- 
bulone  in  Armenia  militat 
S.  V  2,  32,  35,  41,  140,  in 
Britannia  S.  V  2,  55,  142, 
144,  suh  Vespasiano  procon- 
sul  in  Asia  S.  V  2,  57,  mors 
S.  V2,  64,  filius  S.  V  2,  Isq., 
cf.  Crispinus.  —  Bolanus 
S.V2,  41,42,43,  Bolanum 
S.  V  2,  37. 

Bootes  T.  X  328 ;  cf  Arcturus, 
Sidera. 

Boreas:  T.  V  407,  432,  XII  631 
{Orithyia,  Zetes,  Calais);  T. 
III  288,  526,  V  15,  346,  432, 
VI  101,  IX  533,  XI  114,  XII 
631  {in  Thracia  habitat,  cf. 
Arctos,  Geticus,  Haemus,  Is- 
mara,  Bhipaea,  Scythicus, 
Sithonius,  Strymonius).  — 
Boreas  S.  III  3,  96,  T. 
I  193  gelidus,  352  asper, 
III  526,  VI  101,  Vin  411 
niger,  XI 114,  Boreae  {gen.) 
T.  I  26,  IX  533  furiis,  {dat.) 
Vtl  561,  Borean  S.  III  2, 
45,  T.  III  288,  V  15,  346  Scy- 
thicum,  VII  6,  Borea  T.  I 
160.    cf.  Aquilo. 


INDEX  NOMINUM. 


385 


Branchus  T.  III  479,  Branclii 

T.  VIII  198  intonsi  penetra- 

lia.  cf.  Apollo,  Didymaeus. 
Braurona  gelidum  T.  XII  615. 
Briareus    immensus    stetit  ae- 

thera  contra  T.  II  596.     cf. 

Aegaeon. 
Brimo  immitem  S.  II  3,  38 ;  cf. 

Biana,  Hecate. 
Briseide  S.  IV  4, 35 ;  cf  Achilles. 
[Britannia],    cf.  Bolanus,  Bri- 

tannus,  Caledonius,  Cdligula, 

Thule. 
Britanno  regi  S.  V  2,  149. 
Bromius:    Bromio    S.   II   2,  4 

(Surrentum),  IV  6,  66,  T.  VI [ 

651,   Bromium  T.  IX  428, 

[S.  II  3,  38,  V.  not.]. 
Brontes  S.  III  1,  131  Steropes- 

que,    S.   IV  6,   48    Siculus, 

Brontem  S.  I  1,  4  lassum 

Steropemque ;  cf  Aetna,  Cy- 

clopes,  Vulcanus. 
Brumae  ora  rigentia  S.  II  1,215. 
[Brundusium] ,  cf.  Caldber. 
Bruttia  ora  S.  I  3,  33. 
Brutus:  Bruti  senis  oscitatio- 

nes  {Ciceronis  familiaris)  S. 

IV  9,  20;   Bruto  {qui  reges 

expulit)  femina  timuit  S.  I 

4,  42. 
Busiridos  aras  inmites  T.  XII 

155;  S.  III  1,  31,  IV  6,  103; 

cf  Hercules. 
Buten    Olenium    (Aetolum)    T. 

VIII  484. 
Byzantiacos    lacertos    (piscium 

speciem)  S.  IV  9,  13. 

[CABIROBUM]  saltatio  A.  I  832 ; 
cf  Samothraces. 

Caci  atra  rura  =  collis  Aven- 
tinus,  uhi  C.  ignem  et  fu- 
mumvomens  vicina  omnia 
populabatur  {Serv.adAen. 

Statii  Thebais. 


VIII  190)  S.  II  3,  12;  cf 
Hercules. 
Cadmeius:  T.  XI  215  conubia 
{Semeles  et  lovis),  IV  565  ge- 
netrix  {Agave),  VIII  457  et 
519  Haemon,  I  376,  III  366, 

VII  492  heros  {Polynices), 
X  669  plebes,  IX  9  proles, 
XII  380  virgo  {Antigone). 

Cadmeus  (=  Thebanus):  T.  VII 
328  campo,   I  123  culmine, 

VIII  600  iuventus,  IV  57  la- 
rem,  X  585  lares,  XII  635 
moenia,  X  67  paelicis  {Se- 
meles),  IX  140  pbalanx. 

Cadmus:  T.  1 6, 15,  VIII 230  {Eu- 
ropa,  cf.  Agenoreus,  Sido- 
nius,   Tyrius),  T.   VII  664, 

VIII  231,  X  889  {Apdllinis 
de  iuvenca  oraculum),  T.  I  7, 
184,  680,  II  572,  610,  III  181, 
285,  645,  IV  345,  434,  440, 
556,  VIII  232,  601,  X  614, 
806,  XI  489  {Martis  serpens, 
Sparti,  cf  Creon,  Echionius, 
Haemon,  Lycophon,  Mars, 
Martius,  Mavortius,  Me- 
noeceus,  Theron),  T.  I  153, 
X  787  {C.  Thebas  condit,  cf 
Cadmeius,  Sidonius,  Tyrius), 
T.  II  289,  III  269,  271,  282, 
289,  300,  IV  554,  VIII  236, 

IX  822  {Harmonia,  Mars, 
Venus),  T.  I  227,  II  291,  III 
289,  IV  555  {in  Illyria  C, 
et  Harmonia  serpentes  fiunt), 
T.  III  183,  X  67,  906,  XI 
215  {Semele  Cadmi  f).  — 
Cadmus  T.  I  182,  680,  IV 
553,  XI  490,  702,  Cadmi 
T.  I  15  gemitus  et  prospera, 
227  funera,  II  322  domos, 
613  Tyrii  origine,  662  orgia, 
ni  183  veteris  regia,  300 
foedera,  645  dirinovalia,  IV 

26 


386 


INDEX  NOMINUM. 


345  plebes,  484  semine,  VIII 
448,  IX  51  tellure,  520  et  640 
moenia,  X  127  trucis  popu- 
lum,  663  semine,  906  turres, 

XI  40  moenia,  650  iura,  XII 
115  moenia,  Gadmo  T.  II 
119,  IV  435,  Cadmum  T.  I 
6,  II  289,  VIII  231,  IX  823, 
X  787,  Cadme  T.  VI  138; 
cf.  Cadmeius,  Cadmeus. 

Caeneus :  A.  I  264  C  a  e  n  e  a 
magnum  {Caenis  puella  a 
Neptuno  in  virum  mutata  in 
Pirithoi  nuptiis  arhoribus 
opprimitur,  cf.  Lapithae).  — 
T.  VII 644  Caeneos  Inachii 
(Argivi)  coUa. 

Caerus  {Amphiarai  equus)  T.  VI 
602. 

Caesar:  C.  lulius  Caesar: 
S.  I  1,  23  (templum  in  foro), 
29  {basilica  lulia),  85  et  IV 
9,  16  {forum  lulium),  II  7, 
65  sq.;  cf.  lulius,  Pharsa- 
lica,  Philippi,  Pompeitis.  S. 
I  4,  55,  I  6,  8,  84,  II  5,  27, 

III  2,  128,  III  4,  7,  III  5,  29, 

IV  pr.  34,  IV  1,  2,  10,  30, 
rV  2,  5,  32,  IV  3,  70,  IV  5, 
24,  IV  7,  50,  IV  8,  61,  V  1, 
14,  133,  144,  165,  191,  V  2, 
132,  174,   V  3,  204,  229,  T. 

XII  814  {Domitianus).  — 
Caesar  S.  I  6,  84,  III  2, 
128,  IV  1,  30,  IV  2,  5,  32,  V 

1,  14,  V  2,  174,  V  3,  204,  T. 
XII  814  magnanimus,  Cae- 
saris  S.  I  1,  86  ora  {Nero- 
nis),  I  6,  8  laeti  diem,  II  5, 
27  magni  leo,  III  6,  29  auro, 
IV  1,  2  purpura,  IV  7,  50 
invicti  fulmen,  IV  8,  61  in- 
victi  numina,  V  1, 165  magni 
numen,  191  sacri  vultus,  V 

2,  132   orbem,    Caesari  S. 


IV  pr.  34  domino,  Caesare 
S.  I  4,  55,  V  1,  144  dextro; 
V.  Caesareus. 

Caesareus:  IV  5,  24  auro  {Do- 
mitiani),  I  1,  85  fori  {lulii 
Caesaris),  V  1,  133  equi,  III 
3,  65  latus  {Caesarum),  V  3, 
229  manu,  II  4,  30  nomen,  IV 
3,  70  pontis,  IV  1,  10  pudo- 
rem,  III  4,  7  puer. 

Caiano  {vilissimo  Caligulae)  asse 
plus  minus  S.  IV  9,  22. 

[Caieta]:  S.  I  3,  88  sedes  quas 
mitis  anus  Aeneae  debet. 

Calabrae  datus  arbiter  alno  T. 
III  23;  cf.  Brundusium. 

Calais  T.  V  408,  432  {Argo- 
nauta);  cf.  Boreas,  Zetes.  — 
Calain  T.  V  408. 

Calchas  A.  I  552,  Calchanta 
A.  1 493  vatem,  681 ;  cf.  The- 
storides. 

Caledonios  campos  S.  V  2, 142 ; 
cf.  Britannia. 

[CaUgula]:  S.  in  3,  69  sq.  Fu- 
riis  agitatus  {expeditio  adver- 
sus  Britannos);  cf.  Caianu^. 

Callimachus  senex ,  Philetas, 
Propertius  S.  I  2,  253;  V  3, 
108,  157.  cf.  Battiades,  Cy- 
rene. 

Calliope:   S.  II  7,  99,  V  1,  25, 

V  3,  15  {Orphei  mater),  A.  I 
3  diva.  —  Calliope  S.  II  7, 
38,  III  1,  50,  T.  IV  35  ne- 
moris  regina  sonori  (S.  V  3, 
16  dux),  VIII  374.  cf.  Musae. 

Callirrhoe  noviens  errantibus 
undis  {'Evvsci.Y.qovvois  fons 
in  Athenarum  arce)  T.  XII 
629. 

[CaUisto]:  S.  IV  6,  5  {Ursa  si- 
dus),  T.  IV  293,  304,  VII  8 
{sidus),  163,  VIII  370  (sid.), 
A.  I  263.    cf.  Arctos,  lup- 


INDEX  NOMINUM. 


387 


piter,  Lycaonius,  Nonacrius, 
Parrhasius. 

Calpetus  Thehanus  T.  X  319. 

Calydon  T.  IV  104  praeceps, 
Calydonis  T.  I  453  mon- 
striferae  opes,  490  honos, 
VIII  482  tumidae  opes,  Ca- 
lydona  T.  I  401  antiquam, 
VII  204  veterem,  Calydone 
T.  V  436  satam  prolem.  cf. 
Aetolus,  Calydonides,  Caly- 
donius.  de  venatione  apri 
Calydonii  v.  Meleager. 

Calydonides  T.  II  736  {cf.  Mi- 
nerva)^     Calydonidas    T. 

xn  117. 

Calydonius  (=  Aetolus)  T.  VIII 
441  Agreus,  II 476  heros  {Ty- 
deus),  A.  I  500  et  538  heros 
{Diomedes),  T.  X  347  Hopleus, 
T.  I  669  Oeneus,  T.  IV  267 
proelia.   v.  Calydon. 

Camenae  S.  I  2,  257,  Camenis 
IV  7,  21;  cf.  Musae. 

CamiUi  reduces  S.  V  2,  53. 

Campani  litoris  molles  oras  S. 
III  3,  162,  Campanos  agros 
S.  IV  3,  6  {Hannibal);  cf.  S. 
1X2,95  Graia  arva,  V  3,  165 
{Hercules).  v.Baiae,Capreae, 
Capua,  Gaurus,  Misenum, 
Neapolis,Pompei,  Surrentum, 
Taurubulae,  Velie,  Vesuvius. 

Cancri  rabidi  sub  limite  T.  IV 
775;  cf.  Sidera. 

Cannenses  animae  gaudent  S. 
I  4,  87. 

Canopi  Pelusiaci  scelus  {Pom- 
pei  nex)  S.  II  7,  70;  Canopi 
Therapnaei  ora  lascivit  {Ca- 
nopus  lasciva)  S.  III  2,  111; 
cf.  Menelaus. 

Capaneius:  T.  XII  545  coniiuix 
{Euadne). 

Capanens:   T.  III  539,  598,  IV 


166  sq.,  V  566  {serpentem  in- 
terficit),  664,  VI  707  {in  lu- 
dis  Nemeaeis),  VII  669,  VIII 
661,  746,  IX547sq.  {Hypseum 
interficit),  X258, 739, 828  sqq. 
{Superum  contemptor,  mors, 
cf  1  45,  III  539,  602,  V  569 
586,  VII  678,  IX  550,  X  258, 

XI  2,  70,  89,  124,  181,  221, 
249,    XII  43,  706,  764),   T. 

XII  545  {Euadne  coniunx), 
A.  I  469  {Sthenelus  filius).  — 
Capaneus  T.  I  45,  III  598, 
648,  IV  166,  V  566,  586,  664, 

VI  707  Argolicus,  722,  759, 

VII  669  turbidus,  675,  VIU 
746,  IX  547  magnanimus, 
565,  X  32,  258  ferus,  482,  739 
turbidus,  828,  898,  XI  2  ma- 
gnanimus,  70,  249,  706,  Ca- 
paneu  T.  VIII  744,  XI  181. 
cf.  CapaneiuSj  Capaneus, 
Euadne. 

Capaneus  {adi.)  T.  XII  764  pe- 
ctora,  VIII  661  pinus,  X  832 
signa,  X  811  tela. 

[Capella]  sidus,  V.  Amalthea, 
Olenius,  Sidera. 

Capetns  Argivus  T.  IX  276. 

Caphereus  A.  I  93,  450,  Ca- 
phereos  T.  IX  307  nimbo- 
sam  arcem,  Capherea  T. 
VII  371  altum;  cf  Euboea. 

CapitoUum:  S.  IV  2,  20,  V  3, 
233,  292  {lovis  templum,  cf. 
luppiter,  Latius,  Scipio),  S. 
III  3,  105  {templum  lunonis 
Monetae),  S.  1 1,  79,  1 6, 102, 
III  4,  105,  IV  3,  16,  161,  V 
3, 196,  197,  203,  T.  1 21  {lovis 
Capitolini  templum  bello  Vi- 
telliano  combustum,  a  Domi- 
tiano  restitutum,  cf.  Domi- 
tianus,  Tccrpeius),  S.V  1,189 
{Domitiani  statuae  in  Cap.)^ 
25* 


388 


INDEX  NOMINUM. 


S.  III  5,  31,  92,  IV  2,  62,  V 
3,231  {certamen  quinquennale 
Capitolinum,  in  quo  Statius 
vietus  est,  cf.  Statius).  —  Ca- 
pitolium  S.  I  6, 102,  Capi- 
tolio  S.  IV  3,  16,  Capi- 
tolia  S.  III  5,  31,  V  3,  197. 

Capitolinus :  S.  III 5, 92  lustris,  V 
1, 189  sedibus;  v.  Capitolium. 

Capreae  S.  III  1,  128  dites, 
Capreas  S.  III  2,  23;  III  5, 
100  Teleboum  domos,  cf. 
Pharus,  Tauruhulae. 

Capua,  V.  Capys. 

Capys  quae  moenia  advectis 
implevit  Teucris  {Capua)  S. 
III  5,  77. 

Caricae  (y?c»)  S.  IV  9,  26;  cf 
Caunos. 

Carpathius:  S.  III  2,  88  Carpa- 
thio  {mari)\  T.  I  182  sale, 
A.  I  136  vates  {Proteus). 

[Carthago] :  S.  IV  3,  4  Libycae 
catervae;  cf.  Aeneas,  Alpes, 
Bagrada,  Cannensis,  Hanni- 
bal,  Nasamoniacus ,  Sido- 
nius,  Trasimenus. 

Caryae  Dianae  plaudenti  reso- 
nare  habiles  T.  IV  225;  cf. 
Diana,  Lacedaemon. 

Carystos  S.  I  5,  34  undosa  {mar- 
mor),  II  2,  93  gaudens  fluctus 
aequare  {marmor ,  cf.  I  2, 
149,  I  5,  35  onyx,  IV  2, 
28),  Carysti  T.  VII  718 
stagna,  Caryste  T.  VII370 
saxosa;  cf.  Graius. 

Caspiacae  portae  limina  S.  IV 
4,  64  {cf.  T.   VIII  290). 

Caspius:  T.  VIII  672  leo,  X  288 
tigris  {cf  X  821),  v.  Hyr- 
canus;  T.  VIII  290  limina 
{cf  S.  IV  4,  64). 

Castalia:  Castaliae  S.  V  5,  2 
vocalibus    undis    {poetarum 


fons),  T.  I  698  rore  pudico 
{Apollo\  VI  316  grege  {Fe- 
gasus);  S.  II  7,  12,  IV  7,  11, 

V  3,  123,  T.  IV  38,  XII  808, 
A.  I  9  {poet.);  T.  I  62,  III 
455,  VIII  203  {vatum  fons). 
cf.  Apollo,  Castaliu>s,  Cir- 
rhaeus,  Delphi,  Musae. 

Castalius:  T.  VII 96  altaribus,  I 
565  fontibus  {Bython\  T.  VIII 
176  lacus  ivatum) ;  v.  Castalia. 

Castor:  S.  IV  8,  29,  52,  54,  T. 
IV  236,  V  438,  VII 413  {cum 
Polluce  a  Lacedaemoniis 
colitur,  cf.  Amyclaeus,  Oeba- 
lius,  Therapnaeus),  S.  IV  7, 
48,  V  2,  129,  V  3,  139,  A.  I 
180  {tnTtodaiiog),  S.  1 1,  53, 
T.  IV  215,  VI  306  {Cyllarus 
equus),  S.  IV  5,  27,  T.V407, 

VI  306{Argonauta),  S.  IV6, 16, 
T.  VIII  50(0.  et  Pollux  alternis 
vicihu^  viventes),  S.  IV  6,  15 
alter  {Lucifer),  T.  X  501,  XI 
133,  A.  1 180  {stella),  S.  III 

2,  10,  T.  Vn  793  {cum  fratre 
nautis  succurrit,  cf.  Helena) , 
S.  I  1,  53  {aedes  Castorum 
in  foro  Bomano),  S.  IV  8, 
52  {C.  etP.Neapoli  coluntur). 
—  Ca8torS.IV5,27,IV6,16 
alter,  V  2,  129,  T.  VI  307, 
A.  I  180,  Castora  S.  V  3, 
139,  Castore  S.  IV  7,  48 
dextro,  T.  IV  215.  cf  Amy- 
clae,  Ledaeus,  Neapolis,  Oe- 
halides,  Oehalius,  Pollux, 
Therapnae,  Tyndarides. 

Casus  agit  Virtutis  opus  T.  VIII 

421;  cf  Fors. 
Catillus   Tihuris  conditor  S.  I 

3,  100. 

Cato  S.  I  1,  28  {Uticensis),  Ca- 
tonem  S.  II  7,  68  gravem, 
Catones  S.  II  7,  115. 


INDEX  NOMINirM. 


389 


Catti  S.  1 1, 27,  III 3, 168 ;  cf.  Do- 
mitianus,  Bhenus. 

Caucasei  triumplii  comites  T. 
XII  612;  cf.  Amazones,  The- 
seus. 

Caucason  Amazoniis  armis  ulu- 
latum  T.  IV  394;  cf  ColcUs, 
FJiasis,  Scythicus. 

Caunos  aestuosa  ficos  coquit  S. 
I  6,  15;  cf.  Carica. 

Cebrenidos  viduae  (Oenones)  flu- 
mina  luctu  arida  S.  I  5,  21; 
cf.  Paris. 

Cecropidae  (Athenienses)  A.  I 
203,  T.  XII  570. 

Cecropius  (Atheniensis,  Atticu>s) : 
T.  XII  726  ductoribus  {The- 
seo),  S.  II  6,  55  fidem  {The- 
sei  et  Pirithoi),  T.  IX  518 
flammae  {Thesei  lex,  qua 
eis  qui  proelio  interfecti  sunt 
sepulcrum  non  negatur,  cf. 
Theseus),  S.  III  2,  110  luto 
{nidis  hirundinum  in  ripis 
Nili  constructis :  Progne, 
Pandionis  filia,  in  hirundi- 
nem  mutata,  cf  Pandionius), 
T.  XII  163  opem. 

Celaenas  Satyro  pendente  in- 
lustres  T.  IV  186;  cf.  Mar- 
syas. 

Celaenaea  buxo  {Marsyae  tibia) 
proelia  committere  T.  II  666. 

Celer  S.  III  pr.  17  iuvenis,  III 
2,  20,  82.     V.  Metius. 

Celeus:  T.  XII  619  Celei  do- 
mus;  cf  Ceres. 

Cenchreae  manus  T.  IV  60;  cf. 
Corinthus. 

Centauri:  T.  II  663,  V  261,  VI 
513,  VII  204,  XII  554,  A.  I 
111  {Lapitharum  et  Centau- 
rorum  proelium,  cf.  Hercules, 
Hylaeus,  Mars,  PJiolus,  Pi- 
rithous);  A.  I  111,  196,  266, 


479  {Chiron);  T.  I  458,  III 
604,  XII  554  {Centauri  et 
Cyclopes);  S.V3,  280,  T.  IV 
534  {Cent.  ap.  inferos),  T.  V 
263  nubigenae  {Ixionis  et 
nubis  pro  lunone  suppositae 
filii);  T.  VII  639,  1X220,  A. 
I  153,  T.  XII  554  Ossaei  bi- 
membres,  A.  II  164  Peliacis 
gentibus,  165  biformes;  cf. 
Lapithae,  Ossa,  Peliacus,  Pc- 
lion,  Peneius,  Pholoe.  — 
Centaurus  T.  VII  639,  IX 
220  semifer,  A.  I  196,  479, 
Centauri  A.  1 111  A.  1 153, 
Centauros  S.  V  3,  280,  T. 
I  458  bimembres,  IV  534,  VI 
513  truces;  v.  Centaureus, 
Centawricus. 

Centaureus  Lycormas  {Aetoliae 
fluvius)  T.  IV  837. 

Centauricus:  A.  1266  lustra,  T. 
VI  311  semma,  {Admeti  equi). 

[Cephalus]  ah  Aurora  rapitur 
S.  I  2,  45. 

Cephisi  glaciale  caput  T.  VII 
349  {cf  Lilaea,  Python),  C e- 
p  h  i  8  e  VII 340  {cf.  Narcissus) . 

Ceraunia  alta  et  Malean  T.  X  53  7. 

Cerberus:  S.  I  2,  39,  IV  6,  104, 
T.  VIII  56,  98  {Hercules); 
S.  II  1,  184,  230  dura  fera, 

111  3,  27  tergeminus  custos, 
V  1,  249,  V  2,  96,  V  3,  59, 
279  asper  ianitor,  T.  II  27, 
53  Leti  triformis  lanitor,  IV 
487,  VII  783  tergeminos  mali 
custodis  hiatus,  cf.  S.  III  2, 

112  servat  Pharias  Lethaeus 
ianitor  aras  {Anubis  ■avvoyie- 
(paXos).  —  Cerberus  S.  11 
1,  184,  V  3,  69,  T.  II  27,  IV 
487,  VIII  98  tristis,  Cer- 
beron  S.  V  2,  95;  cf  Cer- 
bereus,  Orcus. 


390 


INDEX  NOMINUM. 


Cerbereus :  S.  V  1,  249  latratus, 
T.  VIII  56  portae. 

Cercyona  infandum  T.  XII  577 ; 
cf.  Theseus. 

Ceres:  T.  VIII  64,  XII  271  sq. 
(Proserpinam  quaerit) ;  T.  XII 
500,  566,  619  {Triptolemus, 
Celeus);  S.  IV  8,  50,  T.  VII 
411,  XII  627  {Eleusis);  T. 
rV460,  V  156  {Ceres  inferna 
=  Proserpina)]  S.  IV  8,  50 
{Ceres  Neapoli  in  modum  Cere- 
ris  Eleusiniae  facibus  culta) ; 
S.  V  1,  232  {Cereris  effigiem 
qua  uxoris  mortuae  vultus 
expressus  est  colit  Ahascan- 
tus);  S.  14,  31,  IV  2,  34,  IV 
3,  11,  T.  I  524,  IV  124,  XII 
557,  A.  II  101  {Ceres  =  fru- 
mentum).  —  Ceres  S.  IV  2, 
34,  IV  8,  50  Actaea,  V  1, 
232,  T.  V  156  inferna,  XII 
271  orba,  A.  II  101,  Cereri 
S.  I  4,  31,  IV  3,  11  castae, 
IV  124  Ennaeae,  460  pro- 
fundae,  Cererem  T.  I  524; 
cf.  Cerealis. 

Cerealis:  S.  V  3,  226  dona  co- 
ronae  {corona  spicea  qua 
Augustalibus  NeapoUtanis 
victor  ornabatur,  v.  Neapo- 
lis),  T.  XII  627  Eleusin. 

Chalcis  T.  IV  106  {AetoUae  op- 
pidum),  Chalcida  S.  13,  31 
{Euboeae);  v.  Chalcidicus. 

Chalcidicus :  S.  V3,  182  carmen, 
IV  3,  118  laurus,  cf  Cumae, 
Sibylla;  S.  V  3,  226  coronae 
(Neapolitanae),  IV  4,  78  li- 
toribus,  S,  II  2,  94  turres, 
cf.  Euboea,  NeapoUs. 

Chaonius:  T.  III  476  frondes 
{Dodona),  VI  92  nemus  (quer- 
cus). 

Chaos  S.  III  2,  92  Cimmerium, 


III  3,  210  triste,  V  1,  206 
Tartareum,  T.  III  484,  IV  520 
Elysium,  VIII  52,  100  inane, 
XIl772Tartareum;  cfOrcus. 

Charadrus  ArgoUdis  fluvius  T. 

IV  711,  Charadron  IV  46 
longe  spumantem. 

[Charon]:  S.  II  1,  186  trux  na- 
vita  avidae  cymbae,  229  por- 
titor,  11  6,  80  duri  senis  li- 
tora,  V  1,  251  navita,  V  3, 
282  supremus  vector,  T.  IV 
479  portitor,  VI  476  iani- 
tor  atrae  Lethes  (cf  S.  III 
2, 112  Anubis),  VIII  18  um- 
briferae  sulcator  pallidus  un- 
dae,  XI  588  Averni  sulcator, 
XII  559  Lethaei  portitor 
amnis;  cf.  Orcus. 

Charopeia  coniunx  T.  V  159 
{Polyxo  Lemnia);  cf  121. 

Charybdis  torta  S.  III  2,  85;  cf. 
Scylla. 

Chios  S.  II 2,  93,  IV  2,  28  {mar- 
mor  nigrum  maculaium), 
Chio  T.  V  487  {Thoas  et 
Oenopion  Bacchi  fiUi). 

Chiron  A.  I  184,  233,  274, 
631,  II  89  {AchiUis  educatio 
86-167),  113,  S.  I  2,  216, 
II  1,  89  semifer,  V  3,  194, 
Chironis  A.  I  507  antria, 
526  magni  alnmnum,  574 
carmina,  868  semiferi  alu- 
mnus,  S.  I  4,  98  gemini  sa- 
lutifero  antro,  Chirona  A. 
I  106  longaevum  (antrum 
describitur) ,  Chiron  A.  I 
127,  Chirone  A.  1896  dulci; 
A.  I  39  torvi  magistri  antra, 
276  nutritor  ingens,  II  97 
Thessalus  senior,  102  pater. 
cf  Achilles,  Centauri. 

Chromis:  T.  VI  324,  414,  442, 
457,  464  {HercuUs  f,  Diome- 


INDEX  NOMINUM. 


391 


dis  Thracis  equis  certat  in 
ludis  Nemeaeis).  II  613,  III 
13,  IV  597;  VII  714;  VIII 
476;  IX  252  {Thehani).  — 
Chromis  T.  II  613,  III  13, 
VI  324,  414,  457,  464,  IX  252, 
Chromin  IV  597,  VI  442 
Herculeum,  VII 714,  VIII 476, 
IX  252. 

Chrysen  {Apollinis  oraculum) 
hic  dies  claudet  T.  VIII  197 
{11.137,  Ovid.  m.  XIII 174). 

Chthonius  Thebanus  T.  II  538, 
Chthonium  T.  III  170,  IV 
597. 

Cilicnm  S.  II  1,  160  flores,  II 
6,  87  messes,  III  3,  34  Ara- 
bumque  meases,  V  1,  211 
Arabumque  ver  {crocus,  cf. 
Corycius,  Sicanius). 

Cimmerinm  chaos  S.  III  2,  92. 

CinypMns  (=  Africanus)  Ba- 
grada  S,  IV  3,  90,  Cinyphiis 
campis  vagata  domus  cocle- 
arum  S.  IV  9,  32  {Cinyphus 
seu  Cinyps  fluvius  in  Syrtim 
minorem  influit). 

Cinyrea  germina  S.  V  1,  214 
{myrrha),  cf.  Cyprus. 

Circe  simulatrix  T.  IV551,  Cir- 
c  e  8  vitreae  iuga  perfida  S.  I 
3,  85  {Circei);  cf.  Dulichius. 

Cirrha  (=  Belphi)  T.  III  474 
{Apollo),  VIII  556  {Atys),  A. 
I  416  (pharetrae ,  cf.  Amy- 
clae,  Apollo),  Cirrhae  S.  III 
1,  141  opacae  pater,  T.  II 63 
ardua,  III  611  cavo  sub  ver- 
tice,  VII 410  ApoUineae  ora- 
cula,  VIII  453  cultorem  Da- 
phnea,  Cirrham  S.  V  3,  4 
{poetae  sacram),  T.  VII  347 
{Apoll.)  VIII  197  {Apollinis 
oraculum),  Cirrha(a6?.)VIII 


337  {oracul.)\  cf.  Apollo,  Cir- 
rhaeus,  Delphi. 

Cirrhaens:  T.  I  568  campi  {Py- 
thon),  VIII  331  hiatu,  VII  664 
iuvenca  {Cadmus),  VII  779 
pater,  1 62  stagna  {oraculum)^ 
1  641  templi,  III  455  unda 
{Castalia),  III 106  virgo  {Py- 
thia). 

Circns:  Circi  S.  III  5,  15  ra- 
bidi  proelia,  V  2,  21  Romu- 
lei  iugera. 

Cithaeron  S.  II  7,  18  {Mu- 
sae),  T.  I  114,  330,  II  80 
{Pentheus),  III  37,  IV  447, 

VIII  346,  IX  447  gelidus,  X 
372  altus,  XI  555,  752  {Oe- 
dipus),  XII  52,  {voc),  T.  II 
460,  IV  371  bacchate;  T.  I 
485  (leonis  Cithaeronii  pellis, 
qua  Hercules  adulescens  in- 
dutus  erat),  IV  380  vertice  ab 
Ogygio  {orgia,  Teumesia 
thyias  commemoratur  V  93), 

IX  679  et  XII  789  Dircaeua 
vertex  {cf  IV  8),  XII 244  Pen- 
thei  devexa  iugi.   v.  Thebae. 

Clarias  fores  {oraculum)  T.  VIII 

199;  cf  Apollo. 
Clandia  Quinta  virgo,  quae  Ma- 

tris  Magnae  Idaeae  navem 

in  Tiberi  obhaerentem  movit 

S.  I  2,  245. 
[Clandia]  Statii  uxor  S.  III  pr. 

27,  III  5,  Isq.;  V.  Statius. 
Clandins  imperator  S.  III  3,  78 

{divus;  nepos  estNero:  Friedl. 

Darstell.^  I  93,  qui  longum 

i.  e.    diu  pro   longo    legit). 

—  de  Claudio  Etrusco  v. 

Etruscus. 
Clementia  mitis  T.  XII 482  {Athe- 

nis  Aram  Deum  posuit,  cf, 

Athenae). 


392 


INDEX  NOMINUM. 


Cleonae  mgenti  mole  turritae 
T.  IV  47;  cf.  Cleonaeus. 

Cleonaeus:  S.  V  2,  49  arcus 
{HercuUs),  T.  IV  leOMolorchi 
Tineta  sacra,  T.  I  487  mon- 
stri  {leonis  Nemeaei),  S.  IV 
4,  28  sideris  (Leonis),  T.  VI 
812  stirpis  iactator  Agylleus 
{Herculis  et  filiae  Molorchi 
f.);  cf.  Hercules,  Molorchus, 
Nemea. 

Cleopatra  S.  III  2,  120  Actias 
{mors). 

Clio  S.  I  5, 14,  T.  I  41,  X  630 
cf.  Musae. 

Clitor  rapidus  T.  IV  289;  cf 
Arcadia. 

Clitnmna  novalia  tauros  niva 
les  praestant  S.  I  4, 129;  cf. 
Mevania. 

Clonis   Thehanus   T.  VH  712 
Abantium  dux  VII  369. 

Clonms  Thebanus  T.  VIII  697 

Clotho  S.  I  4,  1,  T.  III  556  fer 
rea;  cf.  Parcae. 

Clymenea  germina  S.  I  2,  124 
{electrum,  cf.  PhaetJion). 

[Clytaemnestra]:  A.  I  400. 

Cocytos  T.  VIII  30,  Cocyti  IV 
604  litore,  XI  96  fonte  {Me- 
gaera  crines  lavat),  C  o  c  y  t  o  n 
T.  I  90  inamoenum  {Tisi- 
phone  crines  lavat);  cf.  Orcu^. 

Coelica  tesca  S.  II  3,  14. 

Colchi  T.  V458  {Jason,  Medea); 
cf.  Colchis,  Jason,  Phasis, 
Scythicus. 

Colchis  S.  II  1,  141  fera  {Me- 
dea\  T.  IV  606  Scythicis  ar- 
mata  venenis,  551,  Colchi- 
d  a  8 IX  734 ;  cf.  Colchi,Colchis. 

Colchis  {adi.)  gens  aspera  ritu 
T.  IX  611  Dianam  {Hecaten) 
colit,  cf  IX  734. 

Concordia  S.  1 1,  31  {Concordiae 


ad  forum  templum  et  statua)^ 
1  2,  240,  II  2,  154,  V  1,  44. 

Coptos  Mareotica  T.  I  265;  cf. 
Isis. 

Corbulo :  Domitius  C.  sub  Nerone 
Armeniam  domat  S.  V  2,  35; 
cf.  Bolanus. 

Corinnae  tenuis  arcana  Statii 
pater  filio  exponit  S.  V  3, 158. 

Corinthus:  S.  II  2,  34,  {Bac- 
chus,  Acrocorinthus) ,  S.  n 
2,  68  {aes,  C.  a  Mummio 
capta),  S.  II  7,  2  {Venus,  Pe- 
gasus,  Pirene,  Bellerophon, 
Acrocorinthus) ,  T.  I  116 
Achaeum  mare  {sinus  Corin- 
thius),  334,  II  207,  380  {Si- 
syphus,  Lechaeum,  Palae- 
mon),  IV  59  {Ino),  60  {Cen- 
chreae,  Pegasus,  Pirene),  VI 
231  {Isthmia),  630,  VII  106 
{Acrocorinthus),  A.  I  407  bi- 
maris.  —  Corinthon  T.  I 
334  mitem;  cf.  Ephyre,  Isth- 
mus,  Lechaeum. 

Coroebus  Argivus  T.  I  605,  II 
221,  VI  64,  264,  cf  Crotopus, 
Limis,  Psamathe.  Coroebus 
Tanagraeus  T.  IX  745.  — 
Coroebus  T.  I  605,  II  221, 
Coroebi  Vl264Bpecie8hor- 
renda,  Coroebum  IX  745 
Tanagraeum. 

[Corona]  sidus,  cf.  Ariadne. 

Coroniam  feracem  T.  VII  307, 
308. 

Cortynius:  T.  IV  530  arbiter 
{Minos),  T.  III  587  comua 
{arcus),  T.  V  361  spicula; 
cf  Creta. 

Corus:  T.  IV  834  Cori  gravidi, 
VII  791  Cori  nocturni  caeco 
turbine. 

Corycius:  S.  V  3,  5  umbra,  T. 
VII  348  nemus,  cf.  Parna- 


INDEX  NOMINUM. 


393 


sus.  —  Coryciae  comae  S. 
V  1,  214  (crocus,  cf.  Cilices). 

Corymbns  Heliconius  T.  VIII 548. 

Cous:  S.  I  2,  252  Coo  Phileta. 

Cremetaon  Thehanus  T.  VII  712. 

Crenaens  Fauni  f.,  Ismeniflu- 
vii  nepos,  ah  Hippomedonte 
interficitur  T.  IV  415, 1X320. 
Crenaeus  Lemnius,  Hy- 
psipyles  frater  T.  V  221.  — 
Crenaeus  T.  IX  320  tener, 
321,  Crenaee  V  221,  IX 
356,  388. 

Creon:  T.  X  616,  688  sq.,  XI 
264,  Xn  61  (Menoecei  filii 
mors) ;  XI  648  {in  locum  JEte- 
oclis  succedit)]  VII  776,  VIII 
72,  XI  662,  XII  94,  153 
cet.  {Argivorum  corpora  vetat 
cremari);  XI  665  {Oedipo- 
dem  expellit)\  XII  767  sq.  (a 
Theseo  interficitur).  —  C  r  e  o  n 
T.  VII  251,  Vni  353,  X  618, 
XI  264,  307,  651,  XII  154, 
166,  218  saevus,  443,  558,678 
saevus,  773,  Creontis  VII 
776  imperia,  XII  278,  375 
iussa,  453  saevi  imperia, 
Creonta  XII  174  tumidum, 
477  inmansuetum,  753,  795, 
Creon  {voc.)  XI  677,  709, 
737,  XII  594  dire. 

Cresins:  T.  XII  626  ratis,  582 
tecta. 

Cressa  S.  II  6,  25  callida  {Ari- 
adne). 

Creta:  S.  11  6,  25,  T.  XII  682, 
626,  667  {Ariadne,  Theseus, 
cf.  Gnosius)',  S.  I  4,  101  {di- 
ctamnus),  T.  I  278  (Creta  lo- 
vis  manes  mentita),  lU  481, 
IV  292,  VII  187,  A.  I  387 
{Ida,  luppiter,  Rhea,  cf.  Cu- 
retes);  T.  IV  530,  Vni  103, 
XI  671  {Aeacus,  Minos);  T. 


III  587,  IV  258,  269,  V  361, 
VI  574,  700,  902,  VII  339  {sa- 
gittae,  arcus);  S.  II  6,  67 
Flavii  Ursipraedia. —  C  r  e  t  a 
S.  I  4,  101,  116,67,  T.I279, 
A.  1387,  Cretae  T.  XII  667 
centena  moenia;  cf.  Corty- 
nius,  Cresius,  Cressa,  Cure- 
tes,  Cydonius,  Dictaeus,  Di- 
ctynna,  Gnosiu^,  Ida,  Ly- 
ctius. 

Crethens:  T.  IX  307  Crethea 
contemptorem  profundi. 

Crensa  Aeolia  S.  II  1,  142 
{Creontis  regis  Corinthii  filia, 
quae  apud  alios  Glauce  no- 
minatur;  reges  Corinthi  Aeo- 
lidae);  cf.  Jason,  Medea. 

Crispinns:  Vettius  Crisp.  Bo- 
lani  f:  S.  V  2, 1  {inEtruriam 
proficiscitur  stipendia  factu- 
rus,  cf.  154, 174),  n  {senatorii 
ordinis,  cf.  27),  71  {Musis 
deditus,  cf  104,  162),  75 
{frater),  76  {mater  ei  pocula 
miscet),  126  {frater  munus 
aliquod  a  Domitiano  accipit), 
100  {sodalem  ex  lege  lulia 
adulterii  accusatum  defendit), 
130  {inter  Salios  receptus), 
152  {Optatus  comes),  173  {se- 
decim  annos  natus  trihunus 
legionis,  12,  125,  177),  de 
patre  v.Bolanus.  —  Crispi- 
nus  S.  V  2,  2,  Crispine 
162,  171. 

Croesns:  S.  I  3,  105,  II  2,  121,  V 
1,  60  {divitiae),  cf  Lydus. 
—  Croesi  {gen.)  S.  I  3,  105 
bonis  digne. 

Crotopns:  'Y^  I  570  tecta  haut 
opulenta  Crotopi  (o  quo  Py- 
thonis  caede  poUutus  Apollo 
expiatur,  716);  cf.  Coroehus, 
Linus,  Psamathe. 


394 


INDEX  NOMINUM. 


Calex  Vergilii  S.  I  pr.  11. 

Cumae:  S.  IV  3,  115,  V  3,  168 
(antiquissima  colonia)\  S.  III 
5,  74,  IV  3,  115  {Apollinis 
auspicio  conditae);  S.  III  5, 
97,  IV  3,  24,  118  {Sibylla)', 
S  IV  3,  24,  65  {via  Domi- 
tiana)',  S.  IV  9,  43  (patinae). 

—  Cumas  S.  IV  3,  115  ve- 
teres;  cf.  Chalcidicus,  Guma- 
nus,  Cyme,  Sibylla. 

Cumano  orbe  tortae  patinae  S. 
IV  9,  43;  S.  II  2,  9  Statii 
gentile  fretum  =  sinus  Cu- 
manus{Statius  Neapolitanus). 

Cura  Laborque  S.  I  5,  12. 

Cures:  S.  IV  5,  56  Curibus  ve- 
tustis, 

Curetes:  T.  IV  783,  VII  173 
{lovem  occultant),  A.  I  831 
{sdltatio).    cf.   Creta,  Ehea. 

—  Curetes  A.  I  831,  Cu- 
retas  T.  IV  783  trepidos, 
VII  173. 

[Curtius]  lacus  S.  1 1,  67,  70,  78. 
Cyaneae:  T.  V  347  ora  Cyaneis 

artata;  cf.  Argonautae,  Cy- 

aneus. 
Cyaneus:  S.  I  2,  40  aestus,  T. 

XI  438  montes. 

Cybebe,  Cybele :  S.  II 2, 87, 88,  V 1, 
223,  V  3,  245,  T.  VI 116,  VIII 
221,  X  170sq.  genetrixldaea, 

XII  224  sq.,  A.  II  60  matris 
turrigerae  {Cybeles  sacra,  At- 
tis,  cf  Berecyntius,  Dindy- 
mon,  Ida,  Mygdonius,  Phry- 
giu^,  Simois,  Synnas);  S.l2, 
176, 245,  VI,  222  sq.  {Magna 
Mater  Idaea  Romae  culta, 
cf.  Alma,   Claudia,  Stella). 

—  Cybebe  S.  V  1,  223, 
Cybeles  lugentis  agros  S 
II  2,  88. 


Cybeleius:  S.  I  2,  176  limina 
(Judi  Megalenses). 

Cyclades  T.III  438,  V  183  cre- 
brae,  Cycladas  V  288,  A. 
I  205,  390  vadosas,  530  al- 
tas,  676  innumeras;  v.  Ae- 
gaeon,  Chios,  Delos,  Gyaros, 
Myconos,  Olearos,  Paros,  cf. 
Lemnos,  Mhodos,  Samos,  Sa- 
mothrace,  Scyros,  Seriphos, 
Thasos,  Tenedos. 

Cyclopes;  T.  I  217,  II  599  {fuh 
mina),  S.  IV  6,  48,  T.  II  274 
{artifices,  cf.  Telchines),  T.  I 
458,  III  605  Aetnaeos  fra- 
tres,  XII  553  monstra  (Cy- 
clopes  et  Centauri),  T.  XII 
156  Siculos  deos  {crudeJes):, 
S.  V  3,  49,   T.   I  252,  630, 

IV  151  {Cyclopum  arces,  Ar- 
gos) ;  cf.  Aetna,  Brontes,  Py- 
ragmon,  Steropes.  —  Cyclo- 
pes  T.  II  274,  Cyclopum 
S.  V  3,  49  scopulos,  T.  I  217 
bracchia,  252  arces,  630  celaa 
tecta,  IV  151  arces,  Cyclo- 
pas  T.  I  458. 

Cydimus    Lemnius:   T.  V   227 

Cydimon. 
Cydon:  T.  II  623,  IX  127,  759 

{Thebani),  V  220  {Lemnius), 

VI  443  {equus,  cf.  Hippoda- 
mus).   —  Cydon  T.   II  623 

V  220,  Cydona  VI  443,  IX 
127,  759. 

Cydones:  T.  VI  674  Cydonum 

e  plebe ;  cf.  Creta,  Cydoneus. 

Cydoneus:  T.  IV  269  harundine, 

VII  339  sagittas. 

Cygnus,  Caerus,  Aschetos  Am- 
phiarai  equi  T.  IV  214,  VI 
305  sq.  Cyllare,  tua  propago, 
441,  502;  cf  CyUarus.  — 
Cygnus  VI  506,  Cygnum 


INDEX  NOMINUM. 


395 


441  meritum  vocabula,  502 

nivalem. 
Cyllarus  (Castoris  equus)   S.  I 

1,   54  Ledaeus,    T.  IV  215, 

Cyllare  VI  306;  cf.  Asche- 

tos,  Cygnus. 
Cyllene  T.  IV  288  deo  alite  felix, 

VII187secreta,CylIene8lX 

846  populus;  cf.  Mercurius. 
Cyllenius  {subst.)  T.  VII 34.  (adi.) 

S.  II  1,  189,  T.  I  293,  VII  74 

proles,  T.  II  89  volucer;  cf 

Cyllene. 
Cyme  S.  IV  3,  65  quieta,  V  3, 

168  Ausonii  pridem  laris  ho- 

spita;  V.  Cumae. 
CymodLoce nympha  S.  II 2, 20  uda. 
Cynosura  T.  IV  295  dives  fera- 

rum;  cf.  Arcadia. 
Cynthia  T.  I  577  (Luna),  X  365 

noctis  moderatrix,  XII  299, 

A.  I  232  {Luna),  S.  I  2,  268 

bona  partum  acceleret;  cf. 

Cynthus,  Diana,  Luna. 
Cynthus    T.    I    702    Latonius 

(Apollo),   Cynthi  A.  I  682 

vertice  {Apollo),  Cyntho  T. 

11  239  (Diana);  cf  Delos. 
Cyparissos  T.  VII  344  cf  Phocis. 
[Cyprus],  V.  Cinyreus,  Idalius, 

Paphos,  Venus. 
Cyrene  S.  II  6,  67  {Flavii  Ursi 

praedia),  S.  V  3,  108  docta 

(CalUmachus). 
Cytherea  S.  I  5,  31,  54,  III  4, 

3,  72,  92,  III  5,68,  T.  V  192; 

cf   Venus. 
Cythereius:   T,  VIII  234  conu- 

bia  (Cadmi  et  Harmoniae), 

IV  226  Messe  volucrum  pa- 

rens,   IV   554  proles  {Har- 

monia);  cf.   Venus. 

DACTJS:  Daci  {gen.)  S.  I  1,  7 
attoniti  domus  ardua,  Da- 


cis  {dat)  S.  I  1,  27,  III  3, 
169,  Dacos  S.  III  3,  117 
truces,  T.  I  20  deiectos  ver- 
tice,  Dacis  {ahl)  S.  I  4,  91; 
S.  I  1,  80  montem,  S.  III  4, 
62  Getae.  v.  Domitianus, 
Hister. 

Dacus  {adi.) :  S.  1 2, 180  exuvias, 
IV  2,  66  proelia;  v.  Dacus. 

Dalmatae  montes  S.  IV  7,  14 
{zlaXficitTjg). 

Dalmatia:  S.  I  2,  153,  III  3,  90, 
IV  7,  14  {aurum).  —  Dal- 
matia  S.  IV  praef.  24. 

Dalmaticus:  S.  I  2,  153  metallo, 

III  3,  90  monte. 
Damascus  pjla  i.  e.  superstitiosa 

S.  I  6, 14  {prunaDamascena) ; 
cf  Syria. 

Damasus  Argivus  T.  VIII  494. 

Danae:  S.  I  2,  136,  T.  I  225, 
255,  II  220,  III  464,  IV  751, 
VI  265,  VII  162,  X  892.  — 
D  anae  T.  VI 265  culpata  si- 
nus;  cf  Acrisius,  Danaeius, 
Perseus. 

Danaeius :  T.  1 324  et  III 324  arva 
{Argiva),  VI  440  augur  {Am- 
phiai'aus),  VII  162  limina 
{Danaes),  X892  volucer  (Per- 
seus);  cf  Danae,  Danaus. 

Danai  T.  VI  667,  VII  398,  VIII 
351,  IX  141,  A.  I  93,  553, 
Danaum  T.  VI  189  iussi, 
X  12  turmae,  21  victores, 
814  quisquam,  XII  39  ten- 
toria,  A.  I  550  vota,  Da- 
nais  T.  VI  223,  Vlll  298, 
XII  598,  716,  A.  I  513,  894,  II 
47,  Danaos  T.  VIII457,  548, 
IX  256,  X  653,  811,  XI  206, 
663;  cf  Argivi,  Graeci. 

Danaus   rex  f.  I  542,   II  222, 

IV  133,  V  117  Graius  pater, 
VI  270,  cf.  Aegyptus,  Beli- 


396 


INDEX  NOMINUM. 


dae,  Danaeius.  D  a  n  a  u  s 
Argivus  quidam  T,  X  315. 
—  Danaus  T.  1542,  X315, 
Danai  II  222  facinus  medi- 
tantis,  IV  133  nox,  VI  270 
nefas. 

Danans  {adi. ,  „Peloponnesius^^ 
in  Thebaide):  T.  VII  28  ag- 
mina,  A.  I  392  carinas,  A.  II 
33  classes,  A.  I  910  hospitii, 
T.  II  431  opes,  XI  159  ple- 
bis,  A.  I  447  rates,  S.  V  3, 
268  umbras  {noctem  qua 
Graeci  Troiam  vastabant\ 
T,  VI  1  urbes;  cf.  Argivus, 
Graecus. 

[Danuvins],  v.  Hister. 

Daphne  ab  ApoUine  amatur:  S. 
12,131  {Peneif.),  T.  IV  289, 
836  {Ladonisf).  —  Daphne 
S.  I  2,  131. 

Daphneus:  T.  VIII  453  Daphnea 
cultorem  Cirrhae. 

Dardanins:  S.  III  1,  61  Albae, 
A.  I  80  classem,  S.  I  1,  9 
equi,  S.  V  3,  178  explorator 
facis  opertae  {quindecimviri 
qui  Vestalium  et  ignis  Vestae 
curam  habebant,  cf.  I  1,  36 
exploratas  laudet  Vesta 
ministras,  V  3,183  Phrygii 
flaminis),  S.  I  2,  43  Ida,  S. 
V  2, 1 08  senex  {senes  Romani) ; 
cf.  DardanUfS,  Troianus. 

Dardanns  {adi.)  S.  V  3,  227  ager 
Albae,  V  2,  156  bella,  A.  I 
21  pastor  {Paris),  S.  I  2,  192 
Dardana  sacerdos  {Bhea  Sil- 
via);  cf  Troianus. 

Danlis  T.  VII  344;  cf  Fhocis. 

Danni  rigidi  iugera  S.  V  3, 163 
{Hor.  carm.  I  22,  14  Dau- 
nias  militaris);  III  3,  163 
Diomedeas  arces  {Arpi,  antea 


Argyripa  nominata,  in  Dau- 
nia). 

December  gravidus  mero  {Sa- 
turnalia)  S.  I  6,  5. 

Decii  S.  V  2,  53. 

Decor  T.  II  287. 

Deidamia:  A.  I296sq.,  562,607 
sq.,  636  dilectae  virginis,  662 
regina,  674  {Pyrrhus  f,  II 
24),  768  sq.,  803,  823  regina, 
886,  904  sq.,  919,  II  25  sq. 
coniunx,  82.  —  Deidamia 
A.  I  296  regina,  562,  607, 
768,  803,  886,  904,  919,  Dei- 
damian  II  82;  cf  Achilles. 

Deilochns  T.  II  608;  VIII  697 
{Thebani  quidam). 

Deipyle  Tydei  uxor  T.  I  533, 
II  204,  373,  Vm  591,  XII 
119,  803.  -  Deipyle  T.  II 
373,  VIII  591,  XII119,  Dei- 
pylen  II  204;  cf  Argia. 

Delia  T,  II  243,  III  201,  IX 
627  nemoralis,  A.  I  834;  cf. 
Cynthia,  Diana. 

Delins  S.  V  1,  115,  T.  I  628, 
VII  753,  A.  I  487,  Delium 
S.  IV  3,  152,  Delie  T.  V 
532;  cf  Apollo. 

Delins  {adi.):  S.  V  3,  4  antra 
{poetarum),  T.  I  673  furta 
{Psamathe). 

Delos  A.  I  206  hospita  genti- 
bus,  679,  Delon  T.  I  702 
assiduam  pelago,  VII  183 
{ApoUo\  352,  VIII  198  partu 
ligatam,  DeleIII439,  Delo 
T.  V  56,  VIII  337,  A.  I  388 
instabili;  cf  ApoHo,  Cyn- 
thus,  Diana,  Gyaros,  La- 
tona,  Myconos,  Ortygia. 

Delphi  T.  IX  613,  Delphis 
VIII 196,  Delphos  T.I564; 
S.  V  1,  114  arcani  antri,  T. 
I  491  divina  oracula  Phoebi, 


INDEX  NOMINUM. 


397 


492  vocalibus  antris,  665  li- 
men  Phoebi,  667  Phoebea 
templa,  IV  411  deos  tripode 
implicito  consulere. «;.  Apdllo, 
Castalia,  Cirrha,  Corycius, 
Parnasus,  Phocis,  Pythia, 
Python. 

[Deucalionis]  diluvium  T.  I  223, 
VIII  305,  XI  469;  cf.  Pyr- 
rha. 

Diana:  S.  I  5,  56,  T.  III 203,  VII 
274  {Actaeon,  Gargaphie), 
T.  II  469,  742,  VII  204  {Oeneo 
aprum  Calydonium  mit- 
tit);  T.  VI 117,  1X682  (mo- 
he)\  T.  IX  611  {Amazones, 
Colchis);  lX7S4:{Colchis, 
cf.  Hecate);  T.  IV  257,  331, 
1X586,  611,  627,  636,679,726, 
806,  843  sq.,  863,  907,  X  369, 
XVL 126, 129  {Arcadia,Ata- 
lanta,  Parthenopaeus,  cf.  Cdl- 
listo,  Maenalius,  Lycaeus), 
A.  I  447  sq.  {Aulis,  Iphi- 
genia);  de  Diana  Delia  v. 
Cynthia,  Delia;  T.  IV  225, 
259,  VIII  437,  X  505,  A.  I 
344,  833  {Lacedaemon, 
Amyclae,  Caryae,  Thera- 
pnae);  S.  I  3,76,  113,  22  8q., 
m  1,  56,  IV  4,  15  {Italia, 
Aventinus,Aricia;  IdusDia- 
nae  sacrae  III  1,  60  et  68) ; 
S.  I  2,  115  Latonia  virgo,  I 
4,  33,  I  5,  56,  II  3,  22,  60, 
T.  I  535  Pallas  armisona  et 
Diana  pharetrata,  II  237  Pal- 
las  et  asperior  Phoebi  soror 
{cf  A.  I  825),  IV  425,  433, 
748  arquitenens,  746  et  VI 
611  diva  potens  nemorum, 
IX  304  Dianae  comitem  The- 
rona,  637  diva  ferox,  A.  1 294, 
450  montivagae  deae,  825 
Naidas  Ennaeas  inter  {Diana 


venatrix,  cf  AtaJanta,  Cal- 
listo,  Dryades,  Naides);  S. 

V  3,  22,  V  4,  7,  T.  I  105 
Phoebe,  337  Titanis,  577  Cyn- 
thia,  IV  430,  515,  VI  664 
Solis  opaca  soror,  VII  470 
Phoebe,  VIII 271  sororignea 
Phoebi,  IX  424  Phoebe,  X 
365,  XII  299  Cynthia,  A.  I 
232  Cynthia  {Luna);  S.  I 
2,26SCynthm{Lucina);  S. 

V  3,  270  vates  longaeva  Dia- 
nae  infernae  {Sibylla  He- 
cates).  —  Diana  S.  14, 
33,  II  3,  21,  III  1,  58,  A. 
I  294,  825,  Dianae  S.  IV 
4,  15  nemus  glaciale,  S.  V 
3,  270  infemae  vates  {He- 
cates  =  Proserpinae) ,  T.  I 
535  pharetratae  ora,  II  469 
Oeneae  vindex,  IV  225  plau- 
denti,  331  templa,  430  ora, 
VII  204,  258  innuptae  ira, 
IX  604  armigerae  delubra, 
636  niveae  saxum,  712corda, 
843  comites,  907,  XII  125 
Maenaliae  comes,  Dianam 
T.  IV  257,  Diaha  {voc.)  X 
369,  Diana  {ahl)  T.  II  742. 
cf  JBrimo,  Cynthia,  Delia,  Di- 
ctynna,  Hecate ,  Latonia, 
Latois,  Lu/na,  Phoebe,  Phoe- 
heius,  Titanis,  Trivia. 

Dicarcheus:  S.  III  1,  92  Dicar- 
chei  tecta,  III  5,  75  auspice 
Phoebo  condita  tecta  Dicar- 
chei  {cf.  Apollo),  IV  8,  8  terra 
Dicarcheo  miti  dilecta  {Di- 
caearchia  ==  Puteoli);  v.  Di- 
carcheus,  Dicarchus. 

Dicarcheua  {adi.):  S.  II  2,  135 
colonis,  V  3,  169  portus,  II 
2,  3  profandi  (smws  Puteo- 
lani,  cf  76,  III 2,  86,  V3, 
166),  II  2,  110  sinus,  III 2,  22 


398 


INDEX  NOMINUM. 


terris  {vinum  ex  Aegypto  Pu- 

teolis  inlatum). 
Dicarchus:   Dicarchi  moenia 

S.  II  2,  96;  ef.  Bicarcheus. 
Dictaeus:    T.    III  481    Dictaee 

{luppiter) ;  (adl) :  T.  VIII 103 

Dictaei  iudicis  {Minois),  IV 

258  tela;  cf.  Creta. 
Dictynna  mitis  T.  IX  632;   cf 

Biana. 
Dictys  fluctivagus  S.  II  1,  95; 

cf.  Perseus. 
[Dido],  cf.  Aeneas,  Elissa. 
Didymaea  limina  S.  VIII  199; 

cf.  ApoUo,  Branchus. 
Dies  Tisiphonen  adesse  sensit 

T.  I  97. 
Dindymon  S.  1 1, 10,  Dindyma 

T.  XII 225;  cf  Ckjlele,  Phryx. 
Diomedes    Tydei  f  A.   I  469, 

500,  538,  547,  675,  698,  701, 

709,  712,  721,  732,  820,  844, 

881,    II   86;     S.   III   3,    163 

{Argyripam  condit  in  Apu- 

Ua),  III  5,  48  (Aegiale  uxor)^ 

V  3,  179  (Palladium).  — 
Diomede  A.  I  701  fido;  cf 
Diomedeus,  Aetolus,  Calydo- 
nius,  Oenides,  Tydides. 

Diomedis  Thracis  equi:  S.  III 
1,  31,  IV  6,  100,   T.  I  275, 

VI  76,  326,  XII 156.  —  Dio- 
medis  T.  VI  326  Getici  pe- 
cus ;  cf  Gydon,  Hercules,  Ge- 
ticus,  Lycu/rgus,  Odrysius, 
Oenomaus,  Thracius. 

Diomedetis:  S.  III  3,  163  arces 
(Arpi,  Daunia),  S.  V  3,  179 
furti  penetralia  {Palladii, 
templum  Vestae). 

Dione:  Diones  S.  I  1,  84  La- 
tiae  templa  ( Veneris  genetri- 
cts),  S.  II  7,  2  Isthmiae  col- 
libus,  D  i  0  n  e  n  T.  I  288,  A.  II 
54;  cf  Dionaeus,  Venus. 


Dionaeus:  T.  VII  261  avibus, 
S.  III  5,  80  columba. 

Dirae  T.  I  52,  Diris  214,  Diras 
IV  501,  XI  106  ultrices;  VI 
898,  XI 151  {'AQat,  cf  Furiae). 

Dircaeus  {Thebanus):  A.  I  12 
ager,  T.  XII  5  agmina,  X 
466  alae,  T.  VIII  438  Amyn- 
tas,  V  647  bello,  VI  882  cam- 
pus,  VIII  357  culmina  {Dir- 
caeae,  una  ex  septem  portis, 

X  651,  846),  VI  888  exul 
{Polynices),  VII  564  flumina, 
IV  74  gener,  IV  762  greges, 

II  610  Gyan,  II 142  heros,  IX 
679  montis {Cithaeronis,Prel- 
ler  Myth.  Gh'.^  II 33  not.  2,  cf 
IV  8,  XII 789),  X  651  turre 
{portae,  VIII  357,  X  846), 
XII  789  verticis  {Cithaeronis, 
IV  8,  IX  679);  cf  Dirce, 
Thebae. 

Dirce  S.  II  7,  18  (Musae),  T. 
I  38  caerula,  IV  447,  XII 
610  infelix,  Dirces  S.  I 
4,  21  mitem  alumnum  {Bac- 
chum),  T.  1 152  angustae  iu- 
gera,  T.  II  433  horrida  pa- 
scua,  T.  IV  8  Aoniae  aggere 
celso  {Cithaerone,  IX  679, 
XII 789),  Dircen  T.  II 322, 

III  663,  IV  374,  Xn  115;  cf 
Dircaeus,  Thebae.  —  Dirce 
regina  in  fontem  conversa 
T.  III  205,  cf  Antiopa. 

Dircetis  nympha   T.   VII  298; 

cf  Alatreus,  Eurymedon,  La- 

pithaon. 
Dis:  Ditis  T.  VII  782  flumina, 

XI  71  coetu,  Diti  IV  291 
nigro,  VII  697,  Ditem  VIII 
248,  XI  621,  Dite  S.  IV  7, 
14  {Dalmatia) ;  cf  Orcus,  Ta- 
rentum. 

Discordia  T.  II  288  Luctus,  Ira, 


INDEX  NOMINUM. 


399 


Dolor,  V  74  Odia,  Furor,  VII 
50  Impetus,  Nefas,  Irae, 
Metus,  Insidiae,  Minae,  Vir- 
tus,  Furor,  Mors  Martis  co- 

Dodona:  T.  III  106,  476,  VI  92, 
Vni  201 ;  cf.  Chaonius,  lup- 
piter ,  Molossi.  —  Dodona 
T.  III  106  nemorum  parens. 

Dolopes  Scyrum  adorti  a  Ly- 
comede  domantur  A.  I  777; 
cf.  Thessalia. 

Dolor  T.  II  288;  cf  Discordia. 

[Domitianus]:  S.  I  1,  79,  V  3, 
195  sq.,  T.  I  21  {bellum  Vi- 
tellianum,  incendium  Ga- 
pitolii,  a.  69,  cf.  Capito- 
lium);  S.  I  1,  7,  27,  51,  79, 
I  4,  89,  III  3,  168,  IV  2,  66, 

IV  4,  62,  V  1,  88,  90,  128, 

V  2,  133,  T.  I  19  {bellum 
cum  Cattis  gestum,  a.  83, 
cf.  Arctos,  Germanm,  Ger- 
manicus,  Bhenus);  S.  IV  4, 
62,  V  1,  91  V  2,  142  {Bri- 
tanniaab  Agricola  subiecia, 
a.  78 — 84,  cf.  Arctos,  Britan- 
nia,  Thule);  S.  I  1,  7,27,80, 
I  2,  180,  1  4,  91,  III  3,  117, 
169,  IV  2,  66,  T.  I  20  {bel- 
lum  Dacicum,  a.  89);  S. 
III  3,  171,  IV  1,  39,  IV  3, 
159,IV4,  63,  IV7,  50,  Vl,89, 
128,  V  2, 135, 137,  T.  1 19  {bel- 
lum  Sarmaticum,  trium- 
phus  recusatus,  ovatio,  a.  92, 
cf.  Arctos,  Hister,  Marco- 
mani,  Pannonia,  Sarmatae), 
S.  IV  3,  153  {Arctos);  S.  I 
1,  80  (bellum  civile  a  L.  An- 
tonio  Saturnino  motum,  a. 
88)\  S.  I  4,83,87,  IV  3,  157, 
V2,  134  {Africa,  cf.  Atlas, 
Libycus)',  S.  IV  3,  157  {Ae- 
gyptus,   cf  Nilm)',  S.  IV 


1,  42  {Arabes)',  S.  IV  1, 
40  {Babylon,  Bactra);  S. 

III  4,  62  {Getae)\  S.  V  3, 
186  {Hispania)',  S.  III  4, 
63,  IV  1,  41,  IV  3,  155  {In- 
dia)]  S.  III  4,  63,  IV,  1,  40, 

IV  3,  110,154,  IV  4,  64,  V  1, 
89,  V2,  141,  V3,  187  {Par- 
thi,  cf.  Araxes,  Armenia, 
Caspiacus,  Eous,  Euphrates, 
Persae) ;  S.V3, 1^2>{Pontus) 
S.  IV  1,  42  {Seres)',  S.  III 
pr.  18,  m  2,  105,  121,  IV 
7,  46,  V  2,  138  {Syria, 
cf  Assyrius,  Idume,  PaJae- 
stina,  Solymi)\  S.  IV  4,  96, 
A.  1 15,  19  {Domitiani  bella). 
—  S.  I  6,  102,  III  4,  105, 
IV  3,  16,  161,  V  1,  191 
{Capitolium  restitutum  et 
Domitiani  statuis  ornatum); 
S.  I  1,  1  sq.  {statua  eque- 
stris  post  bellum  Dacicum 
erecta)',  S.  IV  1,  14,  IV 3, 10 
{fvrum  tr ansitorium , po- 
steaNervae  dictum);  S.  W  1, 
13,  IV  3,  17  {templum  Pa- 
cis)',  S.  IV  1, 13,  IV  3,  9  tem- 
plum  lani  Quadrifron- 
tis  in  foro  transitorio) ;  S.  I 
1,  31  templum  Vespasiani 
et  Titi,  S.  I  1,  97,  IV  2, 
60,  IV,  3,  19,  V  1,  240  {tem- 
plum  gentis  Flaviae);  S.  I 
1,34, 1114,38,  48,  IVl,7,  IV 2, 
18 — 31  {aedes  in  Palatino 
restitutae,  Domitiani  domus) ; 
S.  IV  praef.  11,  IV  3,  1  sq. 
IV  4,  2  {via  Domitiana, 
quae  Sinuessa  Puteolos  du- 
cebat,  arcus  inVulturni ponte 
IV  3,  70,  98,  127).  —  S.  III 
4,  74,  rV  3, 14  {mares  castrari 
vetat,  a.  82)  \  S.  IV  3,  11 
{nimium    vinearum    cultum 


400 


INDEX  NOMINUM. 


edido  coereet)',  S.  IV  1,  43 
(Septembrem  et  Octobrem 
Germ  anicum  Domitianumque 
transnominat) ,  S.  I  1,  36 
( Vestalium  incesta  punit),  V 
2,  92,  102  (severitas);  S.  I  4, 
17,  97,  IV  1,  38  (ludi  saecu- 
lares  a  Domitiano  ad  aram 
Tarenti  in  campo  Martio  in- 
stituti,  a.  88)',  S.  III  5,  31,  92, 
IV  2,  62,  V  3,  231  {certamen 
quinquennale  Capitolinum,  in 
quo  Statius  victus  est,  a.  90 
aut  94)',  S.  III  5,  28,  IV 
2,  65,  IV  5,  23,  V  3,  229 
(quinquatrus  Minervae  in  Al- 
bano  Domitiani  quotannis 
celebratae,  quibus  Statius  co- 
ronam  oleaginam  ter  detulit) ; 
S.  I  pr.  37,  I  6,  1  sq.  (Sa- 
turnalia  Domitiani,  a.  88); 
S.  IV  2,  33  (ordinis  senato- 
rum  et  equitum  in  domo  Pa- 
latina  convivium  publicum); 
S.  IV  4,  5  (naumachia  in 
dextra  Tiberis  ripa);  S.  115, 
1  sq.,  II  praef.  18  (leonis  man- 
sueti  in  amphitheatro  mors). 
S.  IV  3, 14,  V 1, 42  (Domitiani 
censura)]  S.  IV  pr.  9,  IV  1,  1 
8q.,IV2,  60  (septimus  decimus 
consulatus,  a.  95);  S.  1 1,  74, 
97,  IV  2,  58,  V  1,  240  (Ve- 
spasianus  pater,  Titus  fratei', 
Domitilla  soror,  filius,  III  4, 
18  luno  (uxor);  S.  V  2,  168 
(Domitiani  Albanum ,  v. 
supra),  S.  I  1,  38,  IV  1,  22, 
IV  2,  67,  IV  5,  23,  V  3,  231 
(Minerva  prae  ceteris  a  D. 
culta,  oliva);  A.  I  15  (D. 
poeta),  S.  1111,61,  IV  2, 1  sq. 
T.  XII 814  (Statii  fautor).  cf. 
Abascantus,  Bolanus,  Cri- 
spinus,  Earinu^,  Etruscus, 


Grypus,Marcellus,  Maximus, 
Melior,  Metius,  Polla,  Bu- 
tilius,  Stella,  Vindex.  —  S.  I 
pr.  22,  I  1,  55,  58,  62,  74,  I  4, 
4,  I  6,  27,  40,  II  pr.  19,  III  3, 
183, 1114,18,  60,  IV  pr.  6,  IV 

1,  4,  41,  IV  2,  5,  11,  22,  IV  3, 
128,  139,  IV  4,  57,  IV  8,  61,  V 
pr.  13,  15,  VI,  37, 74, 154, 164, 

V  2,  170,  177,  V  3,  196  (deus, 
divus,  divina  domus,  genitor 
deorum,  luno,  luppiter,  nu- 
men,  sacer,  superi,  astrum, 
genius) ;  S.  I  2, 178, 1 4,  95,  III 
4,  48,  IV  1,  17,  IV  2,  15,  IV  3, 
108,  IV  8,  20,  V  1, 167  (pater, 
parens);  S.  III  1,  62,  III  2, 
104,  III  3,  155,  167,  IV  3, 
139,  IV  4,  57,  96,  V  1,  87, 

V  2,  125  (dux,  ductor  Au- 
sonius,  Latius,  Romanus);  I 

2,  175,  III  3,  184,  V  2,  176 
(pr^eses);  V  2,  154  (prin- 
ceps);  III  4,  20,  IV  pr.  34, 
IV  2,  6,  V 1, 42, 74,  261  (domi- 
nus) ;  S.  I  pr.  24,  II  pr.  19,  III 
pr.  18,  IV  pr.  7  (sacratissimus 
imperator);  IV  1,  46  (rex), 
IV  2,  14  (regnator),  S.  I  4, 
92  tanti  rectoris,  T.  I  22  La- 
tiae  decus  additae  famae ;  v. 
Caesar,  Germanicu^. 

Dorceus  T.  IX  809  Maenalius, 
Dorcea  853,  Dorceu  815, 
885. 

Doricus  (Peloponnesius) :  T.  VI 
715  agmina,  A.  I  395  arma, 
A.  I  869  classis,  T.  VII  209 
crimina  (Pelopidarum),  T.  IX 
313  cuspis,  T.  II 182  Isthmos, 
T.  IV  116  ordo,  T.  VIII  635 
miles,  T.  VIII  138  terra;  cf  ^ 
Argivus.  1 

Dorion  Messeniae  oppidum  T.      r 
IV  182;  cf  Thamyris. 


INDEX  NOMINUM. 


401 


Doris  S.  III  2,  89  {mare),  Do- 
ridos  S.  III  2,  91  de  an- 
tris  surgite  (Nereides),  Do- 
ridi  S.  IV  2,  28  glaucae 
(mari,cf.  Carystos),  Dorida 
S.  II  2, 106,  udam,  T.  IX  371 
amaram  (niare). 

Dorylas  Thebanus  T.  II  571, 
III  13. 

Drepanum  Achaiae  promuntu- 
rium:  Drepani  scopuloa  T. 
lY  50. 

Dryades:  Dryadum  S.  I3,  77, 
T.  II  521  choris,  IV  329  tha- 
lamis,  IX  578  plebe;  cf.  Ha- 
madryas,  Nais,  NapaeaCt 
Nymphae. 

Dryas  Tanagraeus,  Orionis  ne- 
pos,  Parthenopaeum  inter- 
ficit,  a  Diana  ipse  occiditur, 
T.  VII  255,  IX  857,  875,  XI 
281,  Dryantis  IX  861  saevi, 
Dryanta  VIII  355,  IX  842 
horrendum;  IX  867  ducis 
Aonii. 

Dryope  Tliehana  T.  II  614. 

Dryopum  trahens  Erasinus  ari- 
stas  T.  IV  122. 

Dulichius  (Ithacus):  S.  I  3,  86 
lupis  {Ulixis  sociis  in  lupos 
mutatis,  cf  Hom.  Od.  X212\ 
S.  VI,  58  proci,  S.  V  3, 
115  regis,  A,  I  6  tuba. 

Dymas  Arcas ,  Parthenopa^i 
amicus  T.  VI  537,  555,  584, 
X  348,  360,  406,  Dyman- 
tis  T.  X  397,  Dymanta  T. 
X  465,  Dyma  T.  X  352;  360, 
435,  443  Arcas. 

Dyme  Achaiae  oppidum  T.  IV 
124  avia. 

EAEINUS:  Flavius  E.  Perga- 
menus,  Domitiani  libertus  S. 
III  pr.  22,  III  4,  1  sq. 
Statii  Thebais. 


Ebosia  S.  I  6,  15  (v.  not). 

Echeclus   Thebanus  T.  X  314. 

Echinadas  T.  II 731,  cf  Achelous. 

Echion  u^us  ex  Spartis,  Penthei 
pater,  T.  IV  569;  cf  Cad- 
mus,  Echionides,  Echionius. 
Echion  Thebanus  quidam 
T.  X  494. 

Echionides  Polynices  T.  VI 445. 

Echionius  (=  Thebanus) :  T.  IX 
646  armis,  II  310  aula,  II 
353  iuvenis  (Polynices),  X  508 
limine,  IX  794  Lyaeo,  II  610 
Lycophontem,  XII  73  pena- 
tes,  1 169  plebis,  III  492  por- 
tas,  II  90,  III  342,  IX  203 
regis  {Eteoclis) ,  VI  14  The- 
bae;  cf.  X  614  generis  vipe- 
rei,  668  terrigena,  v.  Cad- 
mus,  Mars,  Martius,  Ma- 
vortiu^,  Thebanus. 

Edonus:  T.  XII  733  currus 
{Martis\  [T.  IV  652  Haemo 
e  coni.  Ma/rkl,  codd.  edomito], 
T.  V  78  hiemes;  cf  Thradus. 

Egeria  S.  I  3,  76,  V  3,  291 
{Ariciay,  S.  V  3,  290  {Numa). 
—  Egeria  S.  I  3,  76. 

Electrae  T.  VIII  356 ;  cf  Thebae. 

Elegea  petulans  S.  I  2,  7. 

Eleus:  T.  VIII 364  cohortes,  S. 

I  1,  102  lovis,  S.  IV  4,  31  la- 
boribus,  S.  II  6,  72  lustris, 
T.  VI  534  manus,  T.  X  234 
palmas,  T.  VII  95  templa,  T. 

II  185  valles;  v.  Elis. 
Eleusin  T.  II  382  mitis,  VII 411 

pemox,  XII  132,  627  Cerea- 
lis;  cf  Ceres. 

ElisT.  IV  238  resupina,  Elidis 
S.  I  3,  68  amnem  {AlphmmX 
Elin  S.  II  6,  47,  Elide  T. 
II  167;  cf  Alpheus,  Eleus, 
Oenoniaus,  Olympia,  Pisa. 

Elisos  Atticae  fluvius,  qu^  Mi- 
26 


402 


INDEX  NOMINUM. 


nerva  Tydei  scelere  conspecto 
lustratur  T.  VIII  766,  XII 631, 
cf.  Orithyia. 

Elissa  S.  in  1,  74  dives,  Elis- 
sae  S.  IV  2,  1  Sidoniae  con- 
vivia,  Elissam  S.  V  2,  120 
miseram;  cf.  Dido. 

Elisson  incurvus,  Sicyoniae  flu- 
vius,  quo  Furiae  lavari  per- 
hihentur  T.  IV  62. 

Elymus  Lemnius  T.  V  207. 

Elysium:  Elysii  S.  II  1,  204 
moUis  munera  (mutae  volu- 
cres,  flores),  S.  II  7, 112  oris 
(pacis  nemus),  T.  VIII  15 
fragorem  (Orci),  Elysium 
T.  XI  79  (Orcum)',  S.  V  3, 
286,  T.  III 113,  IV  568,  VIII 
193  (luci  felices);  v.  Orcus. 

Elysius:  T.  IV  520  chaos,  S. 
III  3,  23  domus,  S.  V  1,  257 
flores,  S.  V  3,  2  fonte,  T. 
III  247  fontes  (Styx),  S.  V 
1,  193  oras,  S.  II  3,  74  pater 
(Melioris),  T.  IV  482  pios, 
T.  in  109  plagas,  T.  VII  776 
populis,  S.  II  6,  99  quietem, 
T.  IX  148  regis,  T.  XI  64 
regnis  {Orco),  S.  IV  6,  15 
sedibus,  S.  V  3,  267  sede, 
T.  IX  323  sorores  (Farcae), 
A.  I  826  tyranni,  T.  VIII 194 
volucres. 

Emathi^s  {Emathia  =  Mace- 
donia):  T.  XII  571  Emathii 
Thracesque  (nationes  barha- 
rae).  S.  III  2,  117  duc  ad 
Emathios  manes  {AJexan- 
dream). 

Enceladus  T.  III  595,  XII  275, 
EnceladoT.  XI  8;  XI  68; 
V.  Aetna. 

[Endymion],  v.  Latmius. 

Enispe  ventosa  T.  IV  286;  cf 
Arcadia. 


Ennaeus:  T.  IV  124  Cereri,  S. 

V  3,  277  luno  (Proserpina), 
A.  I  825  Naidas  inter  Diana, 
Fallas,  Froserpina;  cf.  Si- 
cilia. 

Enni  ferocis  Musa  ruda  S.  II 
7,  75. 

Enyeus  Argivus  T.  XI  50. 

Enyo  T.  V  155  Martia,  VIII  656 
serpentibus  et  face  mutata 
ardens,  XI  84;  cf.  Bellona. 

Eous  (Lucifer):  Eoo  S.  IV  1, 
4  primo,  T.  III  40  gelido 
{mane),  cf  Hesperus,  Luci- 
fer,  Fhosphorus,  Venus. 

Eous  {adi.):  T.  VII  565  belli 
{Indict),  T.  IV  705  brumae 
{Aethiopiae),  T.  1 157  cardine, 
T.  IV  388  et  VIII 238  domos 
{Indiam),  T.  II  379  Euros, 
S.  V  3,  186  gentibus  {orien- 
tis),  T.  VII  186  gentibus 
{Aegyptiis),  S.  III  3,  33  ger- 
mina  (ocZom),  T.  1X441  Hy- 
daspes,  T.  IV  270  iaspide 
{Indica,  cf  VIII  237,  IX 
441),  S.  IV  3,  110  laurus 
{Domitiani),  T.  VI  60  opes 
{odores),  S.  IV  7,  46  Oron- 
tem,  S.  III 3,  92  pelagi  {Ery- 
thraei,  cf  III  1,  84),  S.  II 

4,  25  plagae  {psittacus),  T. 

V  290  polo,  T.  III  35  ponto, 
T.  XII  624  proris,  T.  VIII 
359  pruinas  {Aethiopiae,  cf 
T.  IV  705),  T.  IX  605  rore, 

5.  III  2,  126  sagittas  {Far- 
fhorum),  S.  III  2,  104  signa 
{Syriae),  S.  II  2,  86  Syenes, 

-  T.  XII  617  triumpho  {Fer~ 
sarum),  T.  I  263  turis  {Ara- 
hici  vel  Aegyptii). 

Epaphum  T.  VII 186 ;  v.  Apis,  lo. 

Ephyraeus:    T.  VI  231    litore, 


INDEX  NOMENUM. 


403 


T.  VII  105  litora,  T.  II  207 
rura. 

Ephyre  T.  IV  59,  Ephyres  S. 
II  2,  34  Baccheidos  culmen, 
T.  II 379  latus ;  cf.  Corinthus. 

Ephyreiadae  T.  VI  630;  cf. 
Ephyre. 

[Epicurns]:  S.  I  3,  94,  II  2,  113, 
V.  Gargettius. 

Epidaurius:  T.  VI  887  Agreus, 
T.  III  898  Idmon  {tnedicus), 
S.  I  4,  61  proles  (Aescula- 
pius),  T.  IV  123  rura  {vi- 
num) 

Epidaurus  S.  I  4,  100  felix  me- 
dicis  harenis. 

Epiros  equos  dat  A.  I  420. 

Epitrapezion  Herculem  S.  IV 
pr.  19. 

Epopea  Lemnium  T.  V  225. 

Erasinus  Argolidis  fluvius  T.  I 
357,  IV  122,  712. 

Erato  S.  I  2,  49  iucunda,  IV  7,  2. 

Erebus:  Erebi  T.  I  298  pro- 
fundi  lege,  IV  509  caelique 
deos,  533  monstra,  VIII  22 
dux,  XI  575  poenas,  XII  560 
caelique  sub  axe,  Erebo 
{dat.)  T.  VII  785,  XI  464  (m 
Erebum),  XII  580  caeloque, 
Erebo  {abl.)  T.  IV  484,  VI 
474,  XII  96  {ex  E.),  XI  136 
sata  virgo;  cf.  Orcus. 

Erechtheis  penatibus  effusa 
omnis  aetas  T.  XII  471. 

Ergino  fluctivago  Thebano  T. 
IX  305. 

Erigone  T.  XI  645  flebilis,  Eri- 
gones  T.  IV  692  aestifer 
canis  (Canicula,  Sirius)',  S. 
V  3,  74  Marathonia  virgo.  v. 
Bacchus,  Icarivs,  Marathon, 
Sidera. 

Erinys  S.  V  3,  195  civilis,  286, 
T.  I  326,  II  20  maior  {Alecto, 


cf  VII  477),  V  202,  VII  562 
fera,  VIII  686  crudelis,  XI 
383  {Megaera),  619,  XII  590, 
Erinyas  XI  345;  cf.  Eume- 
nis,  Furia. 

[Eriphyla]:  T.  II  299,  IVlSSsq., 
211,  VII  788,  VIII  104,  121, 
XII  123;  cf.  Alcmaeon,  Am- 
phiaraus,  Earmonia. 

Eriphylaeos  penates  T.  IV  211. 

Erycinia  templa  S.  I  2,  160;  cf. 
Eryx,  Venus. 

Erymanthiadum  nympharum  T. 
IV  329. 

Erymanthidos  ursae  ora  ferens 
Atalanta  T.  IX  594. 

Erymanthius:  T.  V  665  {Par- 
thenopaeus) ;  {adi.)  T.  XII 805 
genetrix  Erymanthia  {Ata- 
Janta). 

Erymanthus:  Erymanthon  S. 
IV  6,  101,  T.  IV  298  mon- 
striferum;  T.  VIII  749  Ar- 
cadio  antro.  cf.  Hercules, 
Lampia. 

Erythrae  Boeotiaeopp.  T.VII  265 
dites  pecorum;  cf.  Amyclae. 

Erythraeus:  S.  IV  6,  18  lapil- 
lis  {gemmis  vel  margaritis 
maris  Erythraei),  T.  VII  566 
oris;  cf.  S.  in  3,  92  Eoum 
pelagus  (margaritae,  I  2^ 
128).    v.  Tethys. 

Eryx:  S.  III  4,  21  Erycia  de 
vertice ;  cf.  Erycinus,  Venus. 

Erycem   Thebanum  T.  IX  128. 

Eteocles:  Oedipus  Furias  ad- 
versus  fdios  invocat  T.  1 70  sq., 
fratres  alternis  regnare  con- 
stituunt  I  34,  138  sq.,  X  801, 
Et.  fratrem  regnum  repeten- 
tem  repellit  I  299,  II  117, 
410  sqq.,  Tydeo,  legato  Poly- 
nicis,  insidias  facit  II 482  sq., 
cJadem  suoriim  audit  III  58, 
26* 


404 


INDEX  NOMINUM. 


Eteoclis  auxilia  lY  345,  VII 
235,254sqq.,  Et.  etTydeicer- 
tamen  VIII  656  sq.,  Hippo- 
medontem  vulnerat  IX  104, 
203,  fratrum  certamen  I  1, 
VIII  70,  XI  203—579,  Eteocl. 
crematur  XII  1,  437  sq,  — 
EteocleosT.XIlOlumbrae, 
421  artus ,  Eteoclis  III 
214  nefas,  VII  227  aures,  IX 
86  hortatus,  XII  67  saevi  ma- 
nes,EteocleaIl384,VIl539 
fidum,  688,  VIII  353,  687,  XI 
186,  268,  388.  T.  1 165  saeve, 
II 90  regis  Echionii,  210  Lab- 
dacium  ducem,  III  1  Aoniae 
moderator  orae,  31  Ageno- 
reus  ductor,  78  rex  ferus 
82  trucis  tyranni,  96  ducis 
infandi,  110  sontis  tyranni, 
342  regis  Echionii,  IV  491 
Oedipodioniden,  VI  493  fra- 
ter,  VII  374  rector,  IX  95 
Aonides,  203  regis  EcMonii, 
X  20,  700  rex,  801  Oedipo- 
dionii  fratres,  XI  205  Tyrius 
ductor. 

Eteonon  densam  iugis  {Boeotiae 
urhem)  T.  VII  266. 

[Etruria]»  V.  Lydius,  Tages, 
Tuscus,  Tyrrhenus. 

Etrusca  S.  III  3,  111,  207;  V. 
Etruscus. 

Etruacns  [Etruscus  filii,  nan 
patris  cognomen  erat:  HirscJi- 
feld  ap.  Friedl.  Darst.^  III 
718,  cf.  Etrusca]:  Claudius 
pater  humili  loco  natus  S, 
III  3,  43;  60,  214  {Smyr- 
naeus)\  47,  66  {Tiherii  liber- 
tus);  71  {Caligulae  in  expe- 
ditione  Britannica  comes)] 
78  {Claudii  minister);  88 — 
105  Neronis  a  rationihus 
(long  u  m  nepoti  JPnerf?.  193) ; 


111  {coniugis  sublime  genus) ; 
112,  126,  207  {coniunx  mor- 
tua)\  115  {Etruscae  frater 
consul  in  helloDacicopriore) ; 
122,  153  (filii),  140  {triumpho 
ludaeo  interessea  Vespasiano 
permissum) ;  143  (m  ordinem 
equestrem  receptus)]  163  {a 
Domitiano  in  Apuliam  vel 
Campaniam  relegatus,  cf.  I 
5,  65,  III  3,  161  adiutor 
criminis);  154,  165  {revoca- 
tus);  183  {paulo  post  mor- 
tuus,  cf  III  pr.  19)  \  146 
{80  annos  natus)\  S.  I  pr. 
35,  I  5,  1  sq.  {Etrusci  filii 
balneolum).  —  Etrusci  S.  I 
pr.  35,  III  pr.  19,  III  3,  6,  149, 
173,  Etrusco  S.  I  5,  14, 
Etrusce  S.  III  3,  33,  136. 

Euadne  {Capanei  uxor)  T.  XII 
126  gravis,  545  Capaneia 
coniunx,  801  audax  caris 
ignibus  se  instemit.  cf.  Ca- 
paneus. 

Euander  S,  II  1,  93  (PrtZZas, 
Acoetes),  Euandri  S.  III  4, 
48  veteris  penates  {Palati- 
nus),  cf  Euandrius. 

Euandrius  collis  S.  IV  1,  7  {Pa- 
latinus). 

Euboea  T.  IX  768  praeceps, 
Euboeam  VII  235;  cf  Ab- 
antiadae,  Ahantius,  Caphe- 
reus,  Carystos,  Chalcis,  Chal- 
cidicus,  Cumae,  Euripu^, 
Neapolis,  Sibylla. 

Euboeus:  S.  V  3,  137  plebes 
Euboea  {Neapolitana). 

Euboicus:  T.  VIII  430  agmen, 
S.  IV  4,  1  campos  {Neapo- 
lit),  T.  XI  282  duces,  T.  II 
434  fluctibus  {Euripi),  T.  IX 
308  hiemes,  A.  I  449  mare, 
S.  III  5,  12  penates  {Neapo- 


INDEX  NOMINUM. 


405 


Zis),  S.  I  4,  126  pulveris  an- 
nos  {Sibyllae),  S.  V  3,  111 
Euboico  sanguine  {Neapolis)^ 
S.  I  2, 177,  IV  3,  24  Sibyllae. 

Eubois:  S.  I  2,  263  tellus  {Nea- 
polis),  A.  I  414  ora. 

Euhan  S.  I  2,  17,  133,  220  Se- 
meleius,  I  5,  3,  II  7,  7,  IV 
2,  49,  IV  3,  155,  V  3,  6,  T. 
II  616,  V  94,  496,  675  luci- 
dus,  712;  cf.  Bacchus. 

Euliippi  Arcados  spolium  T.  II 
258  {clipeus  in  Minervae  Ar- 
givae  templo  affixus:  de  JDa- 
nai  scuto  in  templo  lunonis 
affixo  V.  PrelJer'^  II  53,  de 
JDiomedis  scuto  in  Minervae 
templo  suspenso  Spanhemium 
ad  Call.  lav.  Pall  35). 

Euliius  T.  IV  739,  A.  I  616, 
Euhie  T.  II  72  tcner;  cf 
Bacchus. 

Eumaeus  S.  116,57;  cf.  Ulixes. 

Eumelis  S.  IV  8,  49  felix  {i.  e. 
Neapolis  ah  Eumelo  Admeti 
fiJio  ita  appeJJata,  cuius  ductu 
NeapoJis  condita  esse  dicitur), 

Eumenis  T.  V  33  frigida,  VII 
580,  VIII  10,  1X173,  XI  198, 
330,  388,  XII  423,  Eume- 
nides  II  186,  VI  478,  Eu- 
menidum  S.  V  1,  28  cho- 
ris  {apud  inferos),  V  3,  279 
comas,  T.  I  229  acies,  598 
tbalamis,  II  52  Toces,  V 
302  manus,  VII  218  mores, 
477  antiquissima  {AJecto,  II 
20\  VIII  59  lacrimas,  XI  271 
bellique  reus,  XII  433  ignes, 
559  sator  {Acheron),  Eume- 
nidas  S.  V  2,  95  saevas, 
IV  54  Stygias,  526,  XII  696, 
773  ultrices;  cf.  Erinys,  Fu- 
ria,  Orcus. 


Eunaeus  TJiebanus  Bacchi  sa- 
cerdos  T.  VII  649. 

Euneos  et  Thoas,  HypsipyJes  et 
lasonis  fiJii,  T.  V  713,  VI 
126,  318,  411,  442,  454,  487, 
510.  —  Euneos  VI  321 
omineArgoodictus,  411,  Eu- 
neon  VI  442.    v.  Tlioas. 

Euphrates  S.  V 1,  89  vagus,  Eu- 
phratae  S.  II  2,  122  dia- 
demata  {BabyJonis  seii  Per- 
sarum  reges,  cf.  III  2,  137, 

I  3,  105),  T.  VIII  290  latus 
Euphratae  {Persarum  re- 
gnum),  Euphraten  S.  III 
2, 136  rapidum ;  cf.  Bahylon, 
Domitianus,  Parthi,  Persae, 
Zeugma. 

Euploea  sinus  Cumani  insuJa, 
quae  a  PoJJii  viJJa  Surrentina 
conspiciebatur  S.  II  2,  79,  III 
1,  149  omen  carinis. 

Euripus:  T.  VII  334  Euripum 
refluum;   cf  S.  13,  31,  T. 

II  434. 

Europa  {Graecia)  A.  I  397,  Eu- 
ropae  potentis  A.  I  788,  II 
64,  Europam  Asiamque  A. 
I  82,  410,  730. 

Europa  Agenoris  f:  S.  I  2,  136, 

III  2,  89.  T.  I  5,  226,  VII 
191,  279,  Vm  229,  IX  334, 
XI  212,  A.  II  74.  —  Euro- 
pen  magno  numine  vectam 
A.  II  74;  cf.  Cadmus. 

Eurotas  S.  II  6,  46,  T.  I  119 
asper,  Eurotae  (^m.)T.  IV 
227  oloriferi  manus  {cf.  Le- 
daeo  gurgite  S.  II  6,  45,  T. 
X  504),  X  498  rigidi,  A.  I 
180  vada,  {dat.)  S.  I  6,  40 
vix  locus  (marwonXaconico); 
VIII  432  crudi  torrentis  alu- 
mnus,  X  504  gurges  falso 
olore  cantatus;  cf.  Sparta. 


406 


INDEX  NOMINUM. 


Eurus  S.  I  6, 11,  III 3,  96  atrox, 
T.  I  193  nubifer,  V  705,  VII 
87,  Eurum  S.  III 2, 45,  Eur o 
T.  VI  499  ocior,  Euri  T.  VI 
288  Notique  certantes,  Eu- 
ros  T.  II  379  Eoos. 

Euryalus  et  Nisus  T.  X  448. 

[Eurydice]:  S.  V  1,  203,  V  5, 
54;  cf.  Orpheus. 

Eurydice  Archemori  mater  T.  V 
632,  VI  35,  129.  —  Eury- 
dice  T.VI129,Eurydicen 
T.  V  632. 

Eurymedon  Thehanus,  Fauni  f. 
T.  VII  262,  Panis  f.  VII  297, 
VIII  356,  XI  32.  —  Eury- 
medon  T.  VII  262,  XI  32, 
Eurymedontis  VIII  366 
manus.  v.  Alatreus,  Dir- 
cetis,  Lapithaon. 

Eurystheus  S.  III  1,  24,  40,  III 
3,  57,  T.  VI  289;  cf  Hercu- 
les.  —  Eurysthea  S.  III 
1,  24. 

Eurystheus(a(Zi.):  T.  VI 289  bella. 

Eurytion  Thelanus  T.  IX  749. 

FACUNDIA  S.  V  3,  90. 

Ealernis  praelis  S.  II  2,  5. 

Eama  T.  II  205  (dea  turbida 
208),  346  sollers,  III  426  vi- 
gil  {ante  Martis  currum),  IV 
32  prior  et  Vetustas,  369 
turbatrix,  VI  2,  IX  33  index 
pernicior,  X  626,  XII  812. 

Fata  T.  I  213,  III  241  nigrae- 
que  Sororum  {Parcarum)  co- 
lus,  316,  IV  192,  VIII  26 
(pollice  damnant),  X  70,  384 
et  Fors,  Fatorum  III  304 
monitus,  VIII  12  colus,  Fa- 
tis  XI  619,  Fata  S.  II  1, 
154.     cf.  Parcae. 

Faunus:  Fauni  T.  VII  262 
patris   pastoralia   arma  {cf. 


JEurymedon),  Fauno  T.  IX 
319  nympbaque  Ismenide 
natus  {Crenaeus\  Fauni  T. 

V  582  silvicolae,  A.  I  240, 
Faunorum  T.  II  522  sacris. 
IV  696  furta,  VI  89  greges, 
Faunos  S.  I  3,  99  Tiburtes, 
Fauni  S.  II  3,  7  faciles;  T. 
VI  105  semideum  pecus  (IX 
376),  IX  381  torvi  lumina 
patris.  V.  Luperci,  Pan,  Sa- 
tyri. 

Favonius    tenuis   S.  III   1,  72; 

cf.  Zephyrus. 
Fides  T.  VII  217  et  Pietas,  XI 

98  alma  et  Pietas. 
Fiducia  T.  VI  371  pallens   et 

Spes  et  Metus. 
Flaminio  limite  {via  Fl.)  S.  II 

1,  176;  cf.  Milvius. 
Flavium    cultum    S.   IV  3,    19 

{templum  Gentis  Flaviae  a 

Bomitiano  conditum). 
Flavius  Eariuus,  v.  Earinus. 
Flavius  Ursus,  v.   Ursus. 
[Formiae] :  Antipliatae(Iiaes^ri/- 

gonum  regis)  cruenti  litus  S. 

I  3,  85. 
Fors  deus  T.  IV  207,   X  384. 

cf.  Casus,  Fortuna. 
Fortuna   S.  I  4,  6,  93,    II  6,  9 

caeca,   III  3,  86,  157,   V  1, 

75,  144,  V  5,  60,  T.  II  489, 

V  26,  VI  670,  912,  VIII  456, 
503,  560,  X  194,  XI  448,  650, 
659,  XII  35,  97,  338,  422,  505, 
547,  Fortunam  S.  V  1, 138. 
cf.  Praeneste. 

Furiae  T.  VIII  24,  382,  XI  631, 
Furiarum  S.  III  3,  26  si- 
bila,  T.  II  10  iras,  III  630 
verbera,  IV  133  lampade  ni- 
gra,  IV  633  atra  concilia, 
Furiis  S.  III  3,  70  agitatus, 
Furias  S.  V  1,  192,  T.  IV 


INDEX  NOMIIsnJM. 


407 


643,  VII  469,  YIII  248,  XI 
670,  XII  510,  Furiis  XI 
403,  537;  V.  S.  II  1,  185 
nulla  soror,  IV  457  virgini- 
bus,  V  66  Tartareas  sorores, 
156  Stygiae  deae,  IX 153, 174 
{crines,  cerastae),  XI 415  Sty- 
giae  sorores,  576  Stygiae 
divae,  XII  647  anguicomae 
Borores;  cf.  Acheron  {Furi- 
arum  pater),  Dirae,  Erinys, 
Eumenis,  Megaera,  Oedi- 
pus,  Olynthus,  Orcus,  Ore- 
stes,  Poenae,  Tisiphone. 
Furor  T.  III  424  (Martis  comes), 
IV  661,  V  74,  VII  52  {Mars), 
Furores  IX  833  (Mars). 

OADES  S.  I  6,  71  tinnulae  {mu- 
lieres  Gaditanae),  S.  III 1, 183 
Solis  cubilia;  cf.  Hercules. 

Gaetulus:  S.  V  2,  118  equo,  T. 
IX  739  mater  (leaena),  T.  IV 
494  silvae  {leo). 

Galatea  provincia  S.  I  4,  76 
vigens;  v.  Gallicus. 

Galatea  nympha  S.  II  2,  20  vi- 
ridis  Cymodoceque. 

GalesuB:  Galesi  S.  II  2,  111 
Therapnaei  vineta,  S.  III  3, 
93  Lacedaemonii  pecuaria 
{lana  Tarentina). 

[Gallia],  cf.  Apollo,  Senones. 

Gallicus:  JRutilius  G.  Valens 
Augustae  Taurinorum  natus 
S.  14,  58,  poeta  30,  adule- 
scens  causas  agit  24,  71  {cf. 
IV  4,  43,  IV  9,  16),  lega- 
tus  legionis  in  Galatia,  lega- 
tus  Augustipr.praetore  Pam- 
phyliae,  Pannoniae,  Cappa- 
dociae  72  sq.,  procorisul  Asiae 
80,  con8uliterumS2,  inAfrica 
pugnat  85  {cf  Libycus),  leg. 


Aug.  pr.  pr.  Germaniae  in- 
ferioris  89,  {cf.  Veleda,  Ve- 
spasianus);  praefectus  urhis 
dum  bellum  Dacicum  geritwr 
9,  16,  24,  44,  91;  post  ludos 
saeculares  a.  88  celebratos 
{17,  97)  sexagesimum  aetatis 
annum  excesserat  53,  mor- 
tuAiS  S.  I  pr.  33  {v.  Nohl  ap. 
FriedU  III453sq.).  —  Oal- 
licus  S.  I  4,  4,  Gallico  S. 
I  pr.  33  Rutilio,  Gallice  S. 

I  4,  34,  93. 

Gallio:  lunius  G.  Lucani  pa- 
truus,  SenecaefraterS.  II 7, 32. 

Gallus,  Vitorii  Marcelli  amicus 
S.  IV  4,  20. 

Ganges  T.  VII  687,  XII  788, 
Gangen  S.  IV2,  49,  T.  I  686, 
T.  IV  387  tumidum;  cf  Bac- 
chus,  Indi. 

[Ganymedes] :  S.  I  6,  34,  HI  1, 
27,  III  4,  12  sq.,  IV  2,  11, 
T.  I  548;  cf.  Ida,  Idaeus, 
Iliacus,  Phryx,  Phrygius. 

GargapMe  T.  VII  274  Hecataea. 
cf.  Actaeon,  Diana. 

Gargara  T.  I  549;  cf  Ida. 

Gargettius  S.  I  3,  94  senior,  II 
2,  113  auctor  {Epicurus). 

Gauranus:  T.  VIII  545  monte, 

5.  IV  3,  25  Gauranos  sinus. 
Gaurus  S.  III 1, 147  nemorosus 

Icario  palmite,  Gauri  S.  III 

6,  99  Bacchei  vineta,  Gauro 
S.  IV  3,  64  Massicus  remittit 
echon. 

Gelonus  A.  II 133,  Gelonos  T. 

II  421  refugo  sole  pallentes. 
cf  Scythae. 

[Germania],  cf.  Arctos,  Catti, 
Hister,  Marcomani,  Rhenus, 
Veleda. 

Germanus:  S.  IV  2,  66  Germa- 


408 


INDEX  NOMINUM. 


nas  acies   (bella  Germanica 
V.  Domitianus). 
Germanicus  {Domitiani  cogno- 
men  post  bellum  Catticum,  a. 
83)  S.III4,49, 1Y1,2,IV9,17, 

V  2,  177  sacer,  Germanici 
nostri  S.  III  pr.  22,  IV  pr.  9, 
Germanice  S.  I  1,  5,  I  4, 
4  dive,  III  3,  165,  IV  2,  52, 

V  1, 105.  —  Septemher  „Ger- 
manicus"  transnominatus  S. 
IV  1,  43;  cf.  Domitianus. 

[Geryon],  cf.  HercuJes. 

Geta,   Vitorii  MarceUi  f.  S.  IV 

4,  72  parvo  Getae. 

Getes  A.  II 133  (falcem  tendit) 
Getae  S.  III  4,  62  {Daci), 
Getarum  A.  I  759  capta 
moenia  (a&  Amazonihus),  G  e  - 
tas  T.  IV  654  armiferos;  cf. 
Thraces. 

Geticus:  T.  XII  631  amores 
(Boreas  Orithyia)^  VI  326, 
Diomedis,  S.  IV  6,  100  do- 
mos  (Diomedis),  T.  IX  532 
et  T.  I  275  Haemo  {Diome- 
des),  S.  III 1, 17  lyra  {Orphei), 

5.  I  2,  53  mariti  {Martis), 
S.  II  7,  44  omos  {Orpheus), 
T.  II  595  PHegra  {Gigantes), 
S.  II  2,  61  plectri  {Orphei), 
T.  V  306  triumpho,  T.  III 
221  urbes  {Mars),  T.  IV  422 
Ursa,  T.  IV  181  vati  {Tha- 
myridi),  T.  XII  478  volucres 
{PhilomeJa   et    Frogne);    cf. 

Gigantes  S.  III 2, 65,  [T.VI  696,  v. 

,  njot.],  VIII  79,  X  852  {OJympo 
Ossam,  Ossae  PeJion  impo- 
nunt);  T.  IV  534,  VIII  42  (m 
Tartaro)',  S.  IV  2,  66,  V  3, 
196,  T.  II  596,  VI  336,  VII 
731,  X  909,  XI  7,  A.  I  484; 
cf.  Aegaeon,  AJoidae,  ApoJJo, 


Briareus,  EnceJadus,  lape-  ^ 
tus,  Mars,  Minerva,  OJym-  | 
pus ,  Ossa,  PaJJene,  PeJion,  J 
PhJegra.  —  "Cigas  T.  IV  ^ 
176,  Giganta  T.  V  669, 
Gigantum  T.  IV534  et  VIII 
42  vincula. 

Giganteis  favillis  T.  VII  731. 

Glaucias,  Atedii  MeJioris  puer 
S.  II  1,  1  sq.  —  Glauciam 
S.II  pr.  5,  Glaucia II 1,  229. 

Glaucus  Anthedonius:  S.  III  2, 
37,  T.  VII  335,  Glaucum 
S.  I  2,  128;  cf.  IX  328  An- 
thedonii  hospitis  inguina. 

Glisas,  Boeotiae  oppidum:  Gli- 
santa  T.  VII  307    exilem,        j 
308  Baccho  feracem.  | 

Gnosiacus:  T.  VI  700  arcus,  S.         ^ 
I  6,  88  coronae  {Ariadnes); 
cf.  Creta. 

Gnosis  S.  V  1,  232  lucida,  Gno- 
sida  S.  I  2,  133  desertam, 
T.  XII  676;  cf  Ariadne. 

Gnosius:  T.  XI  571  urna  {Mi- 
nois).  1 

Gorge  Lemnia  T.  V  207,  Gor-       | 
gen  216.  i 

Gorgon  T.  II  717,  VIII  762  {Mi-  | 
nervae  scutum),  Gorgona 
T.  I  544  anguicomam  {Per- 
seus),  Gorgone  T.  XI  414 
{Minerva)',  T.  II  597,  VIII 
518,  XII  606,  A.  I  299  {Mi- 
nervae  scutum).    v.  Medu^a. 

Gorgoneus:  T.  IV  61  equo  {Pe-        ,^ 
gaso),  T.  II  278  orbes  {Me- 
dusae   caput   anguihus  cin- 
ctum). 

[Gortynius],  v.  Coi'tyniu8. 

Gradivus  S.  IV  2,  47,  T.  III  261, 
IV  36, 639,  V  357,  VII 105, 667, 
VIII 707,  A.I485,Gradivum 
T.  III  220,  IX  822,  X  894, 
Gradivo  T.IV14,  Gradive 


INDEX  NOMINUM. 


409 


.  T.  III  11  pater,  VII  20,  695, 
IX  5,  825,  XI  40  Gradivo 
T.  IX  439.    cf.  Mars. 

Graea,  Boeotiae  oppidum:    T. 

VII  332. 

Graecia  A.  I  466,  870;  cf. 
Achaeus,  Achivus,  ArgoUcus, 
Graius,In  achius,  Pelasgus, 
Pelops. 

Graingena:  T.  VI  200  Graiu- 
genae  reges  {Argivi),  Gra- 
iugenum  A.  I  36. 

Graius  (m  Thehaide  Grai  The- 
hanis  opponuntur)  S.  II 1, 113, 
A.  I  735,  Grai  T.  X  453, 
Graiorum,  Graium  T.  V 
678  victoria,  VI  6  more,  120 
primi,    VII    608    concilium, 

VIII  259  cohors,  467  agmina, 

IX  158  coi-pora,  X  838  telis, 
XII  55  cohors,  63  armis,  592 
pectora  {Graecorum),  A.  I 
847  dolos,  Grais  T.  IX  567 
Sidoniisque,  X  70,  156,  A.  II 
80,  Graios  T.  III  655,  VII 
83,  VIII 342,  570 ;  cf  Graecia. 

Grains  (adi.):  S.  II  2,  95  arva 
{Graecia  magna).,  A.  I  703 
carbasa,  A.  I  482  cohortes, 
T.  VIII  686  Sidoniique  dei, 
VII  228  duces,  III  339  gente, 
V  536  gentibus,  S.  III  5,  45 
Heroidas,  S.  III  5,  94  licen- 
tia,  [S.  V  3, 127  magister,  v. 
not],  T.  XII  399  maniplis,  S. 
II  7,  34  Melete  (Homerus), 
S.  II  2,  85  et  m  1,  5  me- 
tallis  {marmor,  cf.  Carystos, 
Chios,  Sparta),  T.  1 145  mon- 
tibus  (marmor),  T.  IX  610 
more,  S.  V  3,  111  {Neapolim), 
S.  II  6,  24  nurus,  A.  I  441 
orbem,  T.  X  514  Ormenus, 
T.  V  117  pater  {Danaus),  A. 
1  752  rat€m,  S.  V  3,  284  va- 


tum,  S.  V  3,  127  VeHe,  S. 
III  1,  150  vertice  {Miseno), 
A.  I  15  virtus,  S.  V  3,  54 
virum;  cf.  Graecia,  Graius. 

Gratia  S.  I  2,  19,  III  4,  83  ter- 
gemina;  cf.  Pasithea. 

Grypus:  Plotius  Gr.  S.  IV  9, 15 
{causas  agit  trino  foro  i.  e. 
in  foris  Bomano,  Augusti, 
Caesaris) ;  17  {annonae  et  sta- 
tionihus  viarum  a  Domitiano 
praefectus).  —  Grypo  S.  IV 
pr.  28  Plotio,  Grype  S.  IV 
9    2    5    53. 

Gyaros  T.'  III  438,  cf  Cyclades. 

Gyas  Lemnius  T.  V  223;  tres 
Thehani  T.  II  610,  VII  715, 
IX  305. 

HADEIA  praeceps  S.  III  2,  87. 

Haedi:  T.  VIII  407  cadentibus 
Haedis;  cf.  Olenius. 

Haemon  Thehanus,  Creontis  f. 
T.  VII  252,  644  Mavortius 
{i.  e.  ex  Spa/rtis  ortus,  v.  X 
66S),  VIII  354  celsus,  457 
Cadmeius,  497  Ismenius,  519 
Cadmeius,  X  653  Mavortius, 
671,  728,  XI  290,  Haemona 
T.  VIII  480  Herculeum  {cf 
459),  XII  747  celsum. 

Haemoniam  {Thessaliam)  A 1 92 1 . 

Haemonides  {Maeon  Thehanus) 
T.  II  692,  m  42. 

Haemonius:  T.  VI  453  Adme- 
tum,  A.  I  627  amnes,  A.  I 
229  antri,  S.  I  4,  113  arte, 
S.  II  6,  33  dextrae,  S.  V  3, 
79  marito  {Neoptolemo)  y  S. 
II  1,  89  Pelea,  S.  II  6,  54 
Pyladen  {v.  not.),  A.  I  651 
silvis  {v.  not.),  S.  I  2,  216  et 
A,  I  98  terrae,  A.  I  476  va- 
llibus;  cf.  Thcssalus. 

Haemus  S.  IV  3,  138,  T.  XI195 


410 


INDEX  NOMINUM. 


ingens,  Haemi  T.  XII  733 
vertice  {Mars),  Haemo  T. 
I  275  {Biomedes),  IV  652 
(Bacchus),  V  16  nudo  (Bo- 
reas),  189,  357  (Mars),  VII 
42  (Mars),  IX  532  Getico 
(Boreas)]  cf.  Thracia. 

Haliacmon  Argivus  T.  VII  739. 

HaUartos  T.  VII  274. 

Halys  Thebanus  T.  II  574, 
Argivus  T.  IX  152  Halyn 
Inachium. 

Hamadryas  S.  I  3,  63;  cf.  Dry- 


Hammon  T.  III  476;  S.  II  7,  93 
Nasamonii  Tonantis  natum 
{Alexandrum),  T.  VIH  201 
cornigeri  vatis  nemus. 

Hannibal  S.  I  4,  86  {Alpes,  Tra- 
simenus,  Cannae),  IV  3,  5  dux 
advena  {Campania),  IV  6,  75 
Nasamoniaco  regi  {HercuUs 
statua),  82  {Saguntum),  85 
Sidonii  ducis.  —  Hannibal 
S.  IV  6,  78  periuro  ense  su- 
perbus,  107  barbarus. 

Harmonia  T.  I  288,  III  269 
sq.,  282,  287,  289,  300,  IV 
554,  VII  603,   VIII  234  sq., 

.  IX  823,  X  893  {Martis  et 
Veneris  f,  Cadmi  coniunx) ; 
T.  II  267,  272,  274,  292,  294, 
299,  IV  192,  206  {Harmoniae 
monile)',  T.  II  290,  III  289, 
IV  554  {in  Illyria  mutatwr 
in  serpentem).  —  Harmonia 
T.  II  290,  Harmoniae  T. 
II  267  monile,  272  dotale 
decus,  III  271  genus,  IV  206 
divitis  aurum,  VII  603  pene- 
trale,  IX  824  nepotes,  X  893 
populos,  Harmoniam  T. 
VIII 236 ;  cf  Argia,  Eriphyla. 

[Harpyiae]:  T.  VHI  256  volu- 
cres;  cf.  Fhineus. 


Hebe  S.  III 1,  27  {Hercules)-,  cf, 

IV  6,  54. 

Hebraei  liquores  Palaestinis  si- 
mul  S.  V  1,  213. 

Hebrus  T.  VII  66  comiger,  IX 
438  spumifer  (Mars),  Hebri 
S.  II  7,  98  murmurantis  {Or- 
pheus),  Hebrum  T.  V  78 
nivalem  {v.  not.),  Hebre  S. 

V  3,  17  {Orpheus). 
Hebrus    Thebanus:   T.    X   315 

Hebri  caput. 

Hecataea  Gargaphie  T.  VII273; 
cf.  Actaeon,  Diana. 

[Hecale],  cf  Theseus. 

Hecate  S.  I  5,  56  velox  {Diana), 
T.  Xn  29  et  A.  1 344  {Diana), 
Hecatae  T.  IV  456,  He- 
caten  T.  IV  515,  Hecate 
T.  IV  541;  cf  Diana  {tem- 
plum  Dianae  vel  Hecates  T. 
IV425sq.,  cf  429  nocturni 
canum  gemitus),  Luna,  Per- 
seis,  Proserpina,  Thessalus, 
Trivia. 

Hecateidas  idus  {Augusti  idus, 
quae  Dianae  sacrae  erant)  S. 
III  1,  60;  cf  Aricia,  Diana. 

Hecateins:  A.  I  447  Hecateia 
Aulis;  cf  Diana,  Iphigenia. 

Hector  S.  11,13  magnus,  He- 
ctoris  S.  II  2,  77  magni  ar- 
miger  {Misenus),  S.  IV  7,  20 
armis  notus  liticen  {Misenus), 
S.  V  3,  79  magni  funera, 
Hectora  S.  II  7,  55,  IV  4, 
36,  A.  I  474,  883,  Hectore 
A.  I  6;  cf.  Achilles,  Andro- 
mache,  Astyanax,  Priamides. 

Hectoreus:  S.  II  1,  144  cineres, 
A.  I  88  funere,  II  60  Ida. 

Helena  S.  I  2,  214,  II  6,  27,  III 
2,  11  Iliacae  sororis  astra 
{Helenae  stella  navibus  insi- 
dens  nautis  pcrniciosa  =  T. 


INDEX  NOMINUM. 


411 


ril  792,  cf.  Castor),  IV  8, 
28,  V  1,  57,  A.  I  21,  402, 
946  Tyndaris,  II  59  sq.  — 
Helene  S.  IV  8,  28  candida, 
Helena  (abl.)  S.  I  2,  214, 
A.  II  64 ;  cf.  Amyclae,  Oeba- 
lius,  Tyndaris. 

Heliadum  ramos  lacrimosaque 
germina  S.  V  3,  86;  v.  Phae- 
thon. 

Helicaones  Thebani  T.  VIH  476 ; 
cf.  Maera. 

Helicon  S.  II  2,  36,  Helicona 
S.  I  5,1,  Helicone  S.  I  2,  4 
canoro,  IV  6,  12;  cf.  Heli- 
conis,  Heliconius,  Musae, 
Permessus. 

Heliconis:  Heliconide  S.  V3, 
30  (Musa);  T.  VII  756  He- 
liconide  nympha  genitus  Ae- 
thion,  S.  rV  4,  90  silva;  cf 
Musae. 

Heliconius:  S.  V  3,  91  cohors, 
T.  VIII  548  Corymbus,  comes 
Musis,  T.  VII  631  plectra, 
S.  IV  4,  46  serta,  T.  VII  282 
turba;   cf  Musae. 

Helle  A.  I  24  Nereis  (Helles- 
pontus),  Helles  S.  IV  3,  57 
gementis  pelagus  (Xerxes)] 
Hellespontus  A.  128,  409, 
T.  VI  520;  V.  Abydus,  Phri- 
xus,  Sestus. 

Helops  Thebanus  T.  XII  746. 

Helos,  Elidis  oppidum  T.  IV 181 ; 
oppidum  Laconicum  T.  IV 
224  {v.  not.). 

[Herculaneum] :  S.  H  2,  109  Ti- 
rynthia  ora,  V3, 164  neglecta 
tellus  Alcidae. 

Hercules:  T.  II 165,  IV  106,  VI 
807,  VII  416  {cum  Acheloo 
fluvio  de  Deianira  certat) ;  S. 
III  1,  172  (Alcestis);  S.  I 
2,  38,  HI  1,  22,  47,  105,  108, 


137,  186,  IV  6,  17,  54,  70, 
T.  VI  267,  VII  190,  602,  668, 
VIII  223,  503,  IX  424,  427, 
X  77,  890,  XII  301,  A.  I  189 
{luppiter,  Alcmena,  luno 
inimica,  TJiebae);  S.  IV  6, 105 
{Ainazones)',  T.  VEI  509 
{Amphitryo);  S.  III  1, 
157,  T.  VI  869  {Antaeus); 
S.  III  1,  23,  182  {Hercules 
Argivus,  cf.  Tirynthius) ; 
S.  IV  6,  42,  T.  V  380,  401, 
442,  A.  1 157  (Argonauta, 
cf.  Hylas);  S.  IV  3,  157 
{Atlas);  S.  III  1,  40,  IV  6, 
52  {Auge,  Telephus);  S.  HI 
1,  41,  IV  6,  56,80,  T.  VI 510 
{eum   Baccho    no^ninatur); 

5.  III  1,  31,  IV  6,  103  {Bu- 
siris);  S.  II  3,  12  {Cacus); 
T.  II  563,  VI  6U{Centauri, 
Hylaeus,  Lapithae,  Pholus, 
cf.  Nessus);  S.  I  2,  39,  IV  6, 
104,  T.  VIII  55,  98  {Cerbe- 
rus);  T.  I  485  Qeo  Cithae- 
ronius);  de  Deianira  v. 
Achelous,  Nessus;  S.  III 1,  31, 
rV  6,  100,  T.  VI  326,  464 
{Diomedis  egui);  S.  IV  6, 
101,  T.  IV  298,  VIII  749 
{aper  Erymanthius);  S.  III 
1,  24,  40,  m  3,  57,  VI  289, 
VIII  750  {Eurystheus);  S. 
m  1,  183  {Gades\  S.  IV  6, 
102  {Geryon);  S.  III  1, 
27,  IV  6,  54(jEZe6e);  T.  XH 
498  {Heraclidae  Athenas 
veniunt) ;  S.  II 2, 109,  V  3, 164 
{Herculaneum,  v.  Alcides, 
Tirynthius);  S.  III 1, 159,  IV 

6,  105,  T.  II  281  {Hespe- 
ridummala);deHispania 
V.  Gades,  Geryoneus,  Sagun- 
to;S.l5,22,ni,  113,T.V 
443  {Hylas);  T.V507  {Hyl- 


412 


INDEX  NOMINUM. 


lus)',  de  Italia  v.  Cacus, 
Jfferculaneum,  Surrentum,  Ti- 
bur  {Hercules  agrestis  S.  112, 
23,  III 1, 11 ;  de  aggere,  quem 
Mercules  inter  lacum  Arver- 
num  et  Lucrinum  hobus  suis 
duxit,  V.  Alcides);  S.  I  2,  39, 
II  1,  124,  IV  3,  155,  T.  VI 
2S9,A.ll90{XIIlabores); 

5.  IV  6,  100,  V2,  48  {Lao- 
medon,  Troia,  Telamon,  cf. 
T.  V379);  S.  III 1,  29,  34,51, 

V  3,  280,  T.  I  384,  II  376,  V 
443,  IX  341,  X  261  {hydra 
Lernaea,  sagittae,  cf.  Ler- 
na);  T.  IV  670  {Lycus  ob 
Megaram  violatam  ab  H. 
interfectus) ;  S.  III  1,  29,  IV 

6,  51,  T.  IV  160,  VI  812 
{MolorcTius,  v.  Agylleu^, 
Cleonaeus);  B.Illl,61{Mu- 
sagetes);  S.  III  1,  30,  36, 
182,  IV  2,  51,  IV  4,  28, 
IV  6,  41,  58,  V  2,  48,  T.  I 
487,  II  378,  IV  160,  646,  824, 

VI  248,  346,  XI  47,  A.  1 415 
{leo  Nemeaeus);  T.  XI  2^8 
{Nessus);  S.  IV  6,  53,  T.  IV 
168,  XI  235  sq.,  XII  67,  498 
{in  Oeta  moritur)-,  T.  VI  6 
{Olympia);  S.  III 1,  40,  162, 
T.  X  646,  A.  I  261,  266  {ap. 
0  mp  halen  servitium) ;  de 
Pholo  V. Centauri;  S.IV 6, 83 
{Saguntinus);  S.  IV 6, 101, 
T.  IV  298  {aves  Stymphali- 
des);  S.  II  2,  24,  III  pr.  14,  III 
1, 1,  46  {certamina),  101  {bal- 
neum  Herculi  sacrum),  105, 
146,  154  {Surrentinus)\ 
S.  III  1,  43  {Thestiifiliae); 
deTelamonev.  Argonautae, 
L  aom  edon ;  de  Hercule  The- 
bano  v.  AJcmena;  S.  I  3,  79, 
99,  III 1,  183  {Tiburtinus); 


de  Troia  v.  Laomedon. 
S.  III  1,  35  IV  6,  42  {Her- 
culis  clava);  de  pelle  v.  leo 
Cithaeronius ,  Nemeaeus;  S. 
1111,186  {populus  ei  sacra) ; 
desagittisv.  hydraLernaea; 
T.  VI  290  {equus  Arion); 
S.  IV  pr.  18,  IV  6, 1  sq.  {Ly- 
8  ipp  i  HerculesEpitrapezios). 
—  Hercules  S.  III  pr.  14 
Surrentinus,  S.  IV  3,  155  va- 
gus,  Herculis  T.  IV  825 
actis,  V  442  vestigia,  VII  602 
cunabula,  Herculem  S.  IV 
pr.  18  Epitrapezion,  Her- 
cule  T.  VI  267  parvo,  324 
magno  satus  {Chromis),  X 
296  magno  satus  {Agylleus). 
cf.  Alcides,  Amphitryoniades, 
Tirynthius,  Agylleus,  Chro- 
mis,  Haemon,  Herculeus. 

Herculeus:  T.  X  249  Agyllea, 
S.  I  5,  22  alumni  {HyJae), 
T.  VI  442  Chromin,  T.  VI 
510  cratera,  T.  IV  106  gy- 
mnade,  T.  VIII 480  Haemona 
(cf.  459),  S.  III  1,  114  hor- 
tatibus,  S.  I  2,  39  et  II  1, 
124  labores,  T.  VI  868  la- 
certis,  T.  IV  647  laudis,  T. 
X  77  matris,  T.  VI  813  mole, 
T.  VI  346  Nemeen,  T.  XH 
498  nepotes  {HeracUdae),  T. 
VII  190  noctes,  T.  IV  157 
paeana,  T.  VIH  96  raptus, 
T.  IV  297  robore,  T.  X  261 
sagittae,  T.  IX  341  serpenti- 
bus,  T.  XII  301  noctem,  {cf^  ii 
VII  190,  S.  IV  6,  17),  T. 
I  384  vapore,  T.  VI  458  vi- 
ribus. 

Hermug  fl.  qui  aurum  gerit  S. 
I  3,  107,  Hermi  S.  III  3,  61 
vadum  {Bacchus),  T.  IV  389     ' 
fontibus    {Bacchus),    Her- 


INDEX  NOMINUM. 


413 


mum  S.  1 2, 127;  r.  Bacclms, 
Lydius,  Tmoilus. 

Hernica  frondosa  S.  IV  5,  56. 

[Hero]  et  Leander:  S.  I  2,  87, 
I  3,  27,  T.  VI  520;  cf.  Phri- 
xeus,  Sestias,  Sestiacus. 

Heroidas  Latias  Graiasque  S. 
III  5,  45,  V  1,  255. 

Herses  A  mp  hiarai  auriga : 
Hersen  T.  VII  737.  The- 
hanus:  Hersen  intonsum  T. 
IX  306. 

[Hesiodua] :  S.  V  3,  26,  151  As- 
craeus  Siculusquo  senex. 

Hesperides:  Hesperidum  S. 
in  1,  159  poma,  T.  II  281 
flebile  germen. 

Hesperius:  T.  XII  228  gurgite, 
T.  III  407  ponti,  T.  X  1  porta 
{Solis  occasus),  S.  III  5,  20 
Thules  caligantia  vada. 

Hesperos  S.  II 6, 37,  T.  VI 559;  cf. 
Castor,Eous,Lucifer,Oetaeus, 
Fhosphorus,  Venus,  Vesper. 

Hiberia  S.  III  3,  89  {aurum); 
cf.  Hiberus,  Hispania,  Tagus. 

Hibenxa:  Hiberos  S.  V  3, 186 

^  {Hispania  a  Romanis  sub- 
iecta). 

Hiberus  {adi):  T.  VI  855  coUis 
scrutator,  T.  IV  266  nodis 
{cingulo  purpura  Hispana 
tincto),  S.  IV  6, 102  pecoris, 
T.  1 158  porta  {Solis  occasus). 

[HieroBolyma]  a  Tito  deleta  S. 
III 3, 140,  V  2, 138 ;  cf  Idume, 
Solymi. 

Hiemes  profundae  T.  HI  435. 

Hippasides  Naubolus  T.  VII 355. 
LHippodamia],  v.  Oenomaus. 

Hippodamus  Oenomai  f.  T.  VI 
324,  415,  416,  444  {Cydon 
equus,  cf.  327),  456  Martius 
{Oenomaus  Martis  f),  Hip- 
podamum  457,  465. 


Hippol^rte  Amazonum  regina, 
TheseiconiunxT.  XII  534,636. 

Hippolyti  lacus  S.  III  1,  57 
{Dianae  Aricinae);  S.  III  1, 
56  Aricinum  nemus  profu- 
gis  regibus  aptum. 

Hippomedon  T.  I  44  {cf  IX  91 
sq.),  III  544,  IV  129,  136,  V 
560,  665,  VI  632—703,  789, 
VII  430,  641,  VIII  661,  743 
{ex  Atreo  ortus),  IX  91—532 
{Tydei  morte  incensus  Theba- 
nos  fugientes  persequitur;  Cre- 
naeum,  Ismeni  fluvii  nepotem, 
Ismenum  ingressus  interficit; 
mors;  cf  144,  X27,  XI180), 
IX  672,  X  748,  XII 22  {Nealce 
coniunx),  764.  —  Hippo- 
medon  T.  I  44  turbidus,  IV 
129  et  V560  arduus,  665acer, 
VI  632  arduus,  668,  682,  703, 
789,  VII  430  ferus,  641,  VIII 
661,  743,  IX  91  arduus,  136, 
196  ferus,  256,  394,  457,  514, 
544ferus,  568,  XI 180,  Hip- 
pomedontis  IX  154  feri, 
673,  X27,  Hippomedonta 
IX  145,  316  magnum,  340, 
463,  561,  X  748,  XH  123,  764. 

Hippomenem  S.  I  2,  86;  cf  Ata- 
lanta. 

Hippotades  Thebanus  T.VIII  698. 

[Hispania] ,  cf  Baetis,  Baetica, 
Gades,  Hiberus,  Oceanus, 
Saguntum,  Tagus. 

Hister:  S.  V  2,  137  septenua 
et  undoso  circumflua  coniuge 
{Histro)  Peuce,  Histri  S.  V 
1,  89  binominis,  Histrum 
S.  IV  4,  63,  S.  V  1,  128,  T. 
1 19  bis  adactum  legibus ;  cf. 
Daci,  Domitianus,  Sarmatae. 

Homerus:  S.  II  1,  117,  II  7,  34, 
III  3,  61,  IV  2,  3  {Odyssea), 


414 


INDEX  NOMINUM. 


9,  IV  4,  100,  V  3,  26,  62, 129 
(septem  urbium  Us),  150, 159, 
A.  I  4  {Ilias).  —  Homero 
S.  V  3,  62  magniloquo,  159; 
cf.  lonius,  Maeonius,  Maeo- 
nides,  Meles,  Smyrna. 

Homoloides  ingentes  T.  VII 252, 
VIII  354;  cf.  Thebae. 

Hopleus  Tydei  armiger :  T.  VIII 
726,  X  347  Calydonius,  350, 
376,  402,  Hoplea  IX  204, 
X  400,  465;  cf.  X  443  Ae- 
tolus. 

Horae  T.  III  410. 

[Hyacintlius]  ah  Apolline  disco 
interficitur  S.  II  1,  112,  V  3, 
53,  A.  II  154;  cf  Oehalides, 
Oehalius. 

Hyampolis  Phocidis  oppidum: 
Hyampolin  acri  scopulo 
subnixam  T.  VII  345. 

Hyanteus :  T.  1 183  agros  {Boe- 
otiam);  cf.  Hyantius. 

Hyantius:  S.  II 7, 8  sorores  {Mu- 
sae). 

Hyas  S.  I  6,  21  inserena,  Hy- 
adum  S.  I  3,  95  nivosum 
sidus. 

Hybla  mitis  {mel)  A.  I  557. 

Hyblaeus:  S.  II 1,  48  favis  yox 
tincta,  S.  III  2,  118  nectare. 

Hydaspes  T.  IX  441  Eous,  Hy- 
daspen  T.  VIII  237  gemmi- 
ferum  {Bacchus);  cf.  Eous, 
India. 

Hydrae  greges  S.  V3,  280;  cf. 
Hercules. 

Hylaeus  Centaurus  T.  IV  140 
duplex,  Hylaeum  T.  VI  517 
furentem,   cf  Hercules. 

Hylas  S.  1  2,  199,  I  5,  22,  II  1, 
113,  III  4,  43,  T.  V  443.  — 
Hylas  S.  12,  199,  T.  V  443 
tener,  Hylan  S.  II  1,  113; 
cf.  Hercules. 


Hyle  Boeotiae  oppidum:  Hy- 
les  breve  litus  T.  VII  267. 

Hyllus  Hercules  f  T.  VIII  507. 

Hymen  S.  I  2,  238,  T.  III  691 
et  luno,  V  71. 

Hymetti  olentis  orator  T.  XII 
622 ;  cf .  IV  453  Actaeos  im- 
bres. 

Hypanis  Argivus  T.  VIII  491. 

Hyperboreus:  T.  XII  650  axes, 
T.  V  390  nive,  T.  I  692  Ur- 
sae  portitor  {Bootes). 

Hyperenor  Argivus  T.  VIII  493. 

Hyperionis  meatus  S.  II  7,  25, 
trepidum  orbem  T.  XI  120, 
Hyperiona  T.  III  35,  VIII 
47,  Hyperione  S.  HI  1,  53 
multo,  S.  IV  4,  27  nimio,  S. 
V  2,  55;  cf  Sol 

Hyperionium  Phaethonta  T.  XII 
413. 

Hypseus  T.  VII  310,  315  {Asopi 
/".),  328  {Aeginae  frater),  330 
{eius  copiae)  723  {cum  Am- 
phiarao  pugnat),  VIII  355 
(Proetidas  defendit)^  428  sq., 
IX  252—553  {a  Capaneo  oc- 
ciditur),  568,  672,  XI  280» 
—  Hypseus  T.  VII  723  Aso- 
pius,  VIII  428  Asopius,  445 
ferus,  IX  252,  253,  256  Aso- 
pius,  540,568,  XI 280,  Hyp- 
seos  IX  270  hasta,  561  en- 
sem,  672  turmae,  Hypsea 
VII  310,  328,  VIII  355. 

Hypsipyle  T.  IV  721,  739  {ab 
Argivis  ad  Langiam  fontem 
reperitur),  767  Lemnia,  V  29 
Lemnias  {caedcm  Lemniorum 
narrat),  38  {Thoantis  filia, 
cf  675,  Bacchi  neptis  712), 
240  {patrem  servat,  VI 142)^ 
464  {lasonis  et  Hypsipyles 
filii),  495  {fugit  Lemno),  500 
Lemnias,  544  {Opheltae  va- 


INDEX  NOMINUM. 


415 


gitu  terretur),  588  Lemnia, 
650  Tlioantis,  700  Thoan- 
tida,  710  sq.  (a  filiis  Thoante 
et  Euneo  apud  Lycurgum, 
Nemeae  regem,  agnoscitur), 
VI  125,  223;  126,  318,  510 
(filii).  —  Hypsipyle  V  39, 
544,  VI 125,  223,  Hypsipy- 
les  VI  319,  Hypsipylae 
V  712,  Hypsipylen  T.  IV 
721,  741,  V  694,  [VI  170,  v. 
not.]. 

Hypsistae  T.  VIII  356;  cf.  The- 
hae. 

Hyrcanns.-  T.  V  204  leae,  VI 
576  per  avia  (Zeo),  IV  678 
iugales  {tigrides  Bacchi),  VII 
524  Odrysiisque  regibus,  VII 
69  sanguine  {Mars),  IX  15 
tigribus,  XII 170  tigridis  (cf. 
X  288  Caspia  tigris,  X  821 
Scythica),  VIII  572  umbra 
(leo  Caspius);  cf.  Caspius, 
Scythicus. 

lACCHUS:  IaccliiT.Il85  0gy- 
gii  (vini),  lacchoT.  IV  123, 
VIII  492  crinem  pascit  Poli- 
tes;  cf.  Bacchus. 

lalmenides  Thebanus  T.  X  510. 

lalmenus  Thebanus  T.  X  305. 

lanus:  S.  I  6,3,  IV  1, 1  sq.,  11, 
IV  2,  61  {Kdl.  lan.,  consu- 
latus  initur,  salutatio  Impe- 
ratoris),  II  3,  12  lani  belli- 
gerum  nemus  {laniculum  seu 
locu^,  ubi  lani  ad  forum  tem- 
plum  postea  aedificatum  erat) ; 
S.  IV  1,  13-15,  IV  3,  10 
{templum  lani  Quadrifrontis 
in  foro  transitorio  a  Domi- 
tiano  exstructum,  cf.  Pax, 
IV 3.10,17);  S.  IV  1,44,  IV 
3,  9  {lani  templum  sub  I)omi- 
tiano  clausum).  —  lanus  S. 


IV  1,  13  (utroque  limine),  44, 
lani  S.  16,  3  Kalendis  {cf. 
IV  1,  1  sq.,  IV  2,  61),  H 
3,  12  belligerum  nemus,  IV 
3,  9  limina  bellicosa,  lanum 

IV  2,  61;  IV  1,  11  immensi 
reparator  maximus  aevi. 

lapetus  Titan  in  Tartaro  T.  X 
916. 

lapyx  Thebanus  T.  XII  746. 

lasides  T.  I  541  {Adrastus),  VI 
889  d.ux{Adrastus),  lasiden 
{Argivum)  T.  VIII 438  Phae- 
dimon. 

lasides  {mulieres  Argivae)  T.  II 
254. 

lasius  senex,  rex  Argivorum  T. 
II  219  {cum  Inaciio  et  Fho- 
roneo  nominatur). 

lason  S.  II 1, 141  {Medea,  Creu- 
sa) ;  T.  V  335  sq.  {Argonautae 
Lemnum  veniunt);  453  sq. 
(lasoni  Hypsipyle  nubit).  — 
lason  T.  V  403,  456,  471, 
479,  726,  lasoni  T.  III  521; 

V  416  Aesone  natus.  cf.  Ar- 
gonautae,  Hypsipyle,  Medea. 

lasonidae  iuvenes,  Thoas  et  Eu- 
neos  T.  VI  318. 

lasonia  rapina  A.  I  65. 

Ibycus  volucrum  precator  S.  V 
3,  153. 

Icarius:  S.  V  3,  76,  T.  XI  645 
(ab  agricolis  interfectus) ,  S. 
III 1 ,  147,  T.  IV  655  {V.  not.), 
XII  619  {Bacchum  hospitio 
excipit) ;  S.  IV4,  13,  T.  IV  776 
(Icarii  et  Erigonae  canis  in- 
ter  sidera  collocatus:  Cani- 
cula,  cf.  692).  —  Icarii  T. 
XII  619  domus,  Icarium 
S.  V  3,  76;  cf.  Erigona. 

Icarius  {adi.):  T.  IV  776  astri 
(Caniculae)  iuba  (canis  iuba, 
ut    Val   Fl.  Arg.    VI  111, 


416 


INDEX  NOMINUM. 


cf.  8.  IV  4,  13,  27),  S.  IV 

4,  13  latratibus  {Caniculae), 

5.  III  1,  147  palmite  (viti- 
hus),  T.  IV  655  umbra  (wYi- 
hus,  V.  not.) 

Ida,  Ide:  T.  I  278  Ida  nocens 
{cf.  279  Creta  lovis  manes 
mentita),  VII  188MinoiaIda; 
S.  I  1,  10  Ide  (Phrygia),  T. 
IV  784  (Cyhele),  A.  I  872  per- 
fida  (Paris),  927,  Idae  A.  I 
67  iniustae  arbiter  (Paris), 
Iden  Cretensem  T.  IV  104 
(luppiter),  Ida  S,  I  2,  43 
Dardania  (Paris),  III  4,  12 
pinifera  (Ganymedes) ,  A.  II 
50  Hectorea  (Paris);  cf. 
Idaem,  Phryx. 

Idaeus:  S.  V  1,  224  amnis 
(Cyhele),  S.  IV  6,  47  antris 
(Telchines),  T.  V  93  buxus 
{tibia,  Cyhele),  S.  I  2,  214 
carinas  {Paridis),  T.  X  170 
genetrix  {Cyhele),  S.  I  6,  34 
ministros  {Ganymedem),  A.  I 
25  remos  {Paridis),  T.  VIII 
221  terga  {tympana,  Cyhele), 
T.  IV 292  ululatibus  {CyheU), 
S.  I  4,  101  umbra  {Creta). 

Idalius:  S.  I  2,  160  domos  {Ve- 
neris),  S.  III  4,  21  lucos,  T. 
11 287  puer  {Amor),  S.  I  3, 10 
sucis  {v.  Venus),  T.  V  63, 
XII  16,  A.  I  372  volucres 
{columhae);  cf.  Cyprus,  Venus. 

Idas  Apharei  f.  Argonauta 
T.  V  405;  EleusT.  VI  531 
—622,  IX  122,  755;  Lace- 
daemonius  T.  VII  688; 
Thehanus  T.  VIII  466.  — 
Idas  T.  VI  531,  555,  561, 
581, 622,  VIII 466  Oncbestius, 
Idae  {gen.)  T.  VI  599  dolus, 
IX 122  praepetis  Pisaea  turba, 
Idae  {dat.)  T.  VI  591,  607, 


IdanT.V405,  VIl588Tae- 
narium,  IX  755. 

Ide  mulier  Thehana  T.  III 134; 
cf.  Periphas,  Thespiadae. 

Idmon  T.  III  398  Epidaurius. 

Idumaeus :  S.  III  3, 140  triumphi 
{v.  Etruscus,  Vespasianus). 

Idumes  S.  I  6,  13  iugis  fecun- 
dis  {palmulae;  cf  20  et  „The- 
haicae''),  III  2,  138  florentis 
nemus  {Palaestinae  palmeta)^ 
V2, 139  non  sibifelices  silvas 
ponentis  palmeta;  cf.  Palae- 
stina,   Vespasianus. 

Ignavia  torpens  T.  X  90  (m 
Somni  limine). 

Ilia  S.  I  2,  243  Martia,  S.  II 

1,  100;  cf.  Bhea. 

Iliacus:  S.  HI  4,  104  Iliacos 
Pyliosque  annos  {Tithoni  et 
Nestons,  cf  I  4,  125,  II 2, 
108,  T.  V751),  S.  IV2,  11 
diQii\;r2i{Ganymedis),  S.  1 2, 146 
arces  Thjbridis  {Boma),  S.  III 
5,  46  domos  {Troiam),  W  6, 
100  domos  {Laomedontis),  A. 
I  401  facinus  {Paridis),  S. 
III  2,  97  litus,  S.  III  1,  74 
marito  {Aeneae),  S.  IV  2, 
27  Libysque  mons  {marmor 
Phrygium  et  Numidicum,  cf. 
Phrygiu>s,  Synnas),  A.  I  97 
ratibus  {Paridis),  S.  III  5,  98 
remo  {Miseni),  S.  II 3, 73  senes 
{cf.  Hom.  II.  III 150),  A.  I 
76  sepuicri  {Achillis),  S.  III 

2,  11  sororis  {Helenae);  cf. 
Mygdonius,  Phrygius,  Troi- 
cus,  Troianu^s. 

Ilion  A.  I  959  captum. 

[nissos],  V.  Elisos. 

niyricus  T.  II  291  campos,  III 

290  herbas ;  v.  Cadmus,  Har- 

monia. 


INDEX  NOMINUM. 


417 


Impetus  aniens  T.  VII  47  (7m- 
petus,  Nefas,  Irae  cet.  Mar- 
tis  comites). 

Inachidae  (Argivi)  T.  II  245, 
III  366,  608  et  Achivi,  IV 
648,  V  734  potentes,  VI 126, 
251,  406,  629,  781,  VII  520, 

VIII  448,  736,  IX  3,  XI  430, 
Inachidas  VI  3,  VIII  498, 

IX  177,  512,  X  207;  cf.  Ar- 
(jivi,  Inachus. 

Inachides  T.  XU  107  {mulieres 
Argivae). 

Inachis  Argia  T.  XII  303. 

Inachius:  T.  VII 15  acies,  I  660 
Argis,  VII  644  Caeneos,  IV 
699  campos,  V  673  et  VII 
145  cohortes,  II  430  coniugis 
(Argiae),  X  728  cuspide,  XI 
174  cruoris,  ll  32  gentes 
(Peloponnesiae),  IX  152  Ha- 
lyn,  IV  742  Lycurgi,  VIII 
670  Mycenas,  K  430  et  Da- 
naae  opes,  VIII  319  oris,  II 
199  pater  (Adrastus),  II  145 
pectore,  XI 199  Perinthi,  VIII 
363  pubes,  II  151  regi,  III 
533  et  VI  38  reges,  I  380 
tectis,  VII  459  tentoria,  V 
511  Tonanti,  I  324  et  VII 
102  urbes,  X  322  vates  {Tliio- 
damas). 

Inachus  T.  I  357  et  Erasinus, 
11218  pater  bicornis,  lasius, 
Phoroneus,  IV  712  ingens, 
Lerna,  Lyrcius,  Charadrus, 
Erasinus,  Asterion,  V  748 
pater,  Lernaea  palus,  VI  253 
pater  et  lo  (cf.  T.  IV  121  ge- 
nero  love),  VII  553  et  Ache- 
lous,  X  767  {Argivi  alumni 
eius),  Inachon  VII  420  mu- 
gire  narrant,  IX  444  poten- 
tem,  InacheT.lVll9  fluvio- 
rum  ductorArchivum,Lyrcie. 
Statii  Thebais. 


Inachus  (adi.)'.  T.  I  619  et  VIII 
363  pubes,  III  249  tecta. 

Inarime  insula  {Aenaria):  In- 
arimen  S.  II  2,  76  {ex  Pol- 
lii  villa  Surrentina  conspi- 
ciebatur),  T.  X  917  putes 
levari  (a  Typhoeo,  cf.  Verg. 
A.  IX  716). 

India:  S.  II  1,  160,  IV  5,  30, 
V  1,  212,  T.  VII  569  {Indiae 
odores:  Indus  —  orientalis, 
cf.  Arabes,  Sahaei) ;  S.  III  3, 
94  {ehur),  S.  IV  2,  38  Indis 
columnis  innixa  robora  Mau- 
xov\xm{mensae  citreae  columna 
ehurnea  innixae),  S.  III  3,  92 
{margaritae  maris  Erythraei, 
cf.  JEous,  Erythraeus,  Hy- 
daspes);  S.  V  1,  61  Indorum 
divitiae;  de  Bacchi  expedi- 
tione  Indica  v.  Bacchus.  — 
India  S.  IV  3, 137;  cf.  Eous, 
Ganges,  Hydaspes,  Indicu>s, 
Itidus. 

Indicus:  S.  IV  1,  41  laurus,  S. 
IV  5,  30  messes. 

Indus:  Indi  S.  III  4,  63,  In- 
dorum  S.  V  1,  61  divitias, 
212  arsura  seges,  Indos  S. 
III  2,  91  ignotos,  IV  6,  66, 
T.  VII  181,  VIII  239  igno- 
tos,  A.  I  618,  Indis  S.  IV 
2,  49  ululantibus. 

Indus  {adi.):  S.  IV  2,  38  co- 
lumnis,  S.  II 1, 160  et  T.  VII 
569  gramen,  S.  III 3,  94  den- 
tis,  [Inda  monilia  S.  I  2,  128 
Domitius]. 

Ino  T.  IV  562  anhelam;  S.  II 
1,  180,  m  2,  39,  T.  I  12 
{Ino,  Bacchi  nutrix,  lunoni 
invisa,  cf.  S.  II 1,  98),  14, 
121,  VI 10,  1X331,  XII  131; 
V.  Inous,  Isthmos,  Leucothea, 
Pdlaemon. 

27 


418 


INDEX  NOMINUM. 


Inous :  T.  X  425  fugam,  S.  IV 
3,  60  Isthmos,  S.  II  2,  35 
Lechaeo,  S.  II  1,  98  pectore 
{Ino  JBaccM  nutrix),  T.  IV 
59  querellas. 

Insidiae  T.  VII  50. 

Invidia  S.  II  1,  122,  II  6,  69, 
IV  8,  17  atra  (liventia  pe- 
ctora),  Invidiam  S.  V  1, 
138;  cf.  Bhamnusia. 

lo  S.  III  2,  101,  T.  IV  121,  VI 
254  sq. ;  cf.  Apis,  Argus,Epa- 
phus,  Inachus,  Isis.  —  lo 
T.  VI  254. 

locasta  T.  I  68,  230,  234,  II  294 
{Harmoniae  monile  possede- 
rat),  I  681  (Polynicis  mater), 
II  441,  464,  VII  475  (w  Argi- 
vorum  castris  Polynicem  con- 
venit),  VIII  641,  X  798,  XI 
315  {Eteoclem  flectere  cona- 
tur),  492,  635  {Lai  ensem 
pectori  infert).  —  locasta 
T.  I  681,  II  294,  VII  475, 
609,  VIII  641,  646,  X  798, 
XI  492.    cf  Oedipus. 

locus  ridens  S.  I  6,  6. 

lon  T.  VIII  453  cultor  Pisae, 
lona  IX  252. 

lonium:  lonii  T.  VI  52  trucis 
rabies,  lonium  T.  I  14  in- 
gens,  II  106,  VI  285  Liby- 
cumque,  A.  I  35  et  Aegaeum. 

loniua:  S.  I  3,  68,  T.  III  23, 
IV  105  fluctibus,  S.  IV  4, 
100  periclis  {poesi  epicae),  T. 
II  729  procellas. 

[Iphigenia] ,  cf  A.  1  447  sq. 

Iphinous  Thebanus  T.  VII  714. 

Iphis  Argivusll.  VIII 447, 1  p  h  i  n 
445. 

Iphitus  Phocensium  dux  T.  VII 
354.  —  Iphitus  Argonauta 
T.  V  400  (Iphiton). 


Ira  {Martis  comes)  T.  III  424, 

IV  661  {Bacchi  comes),  IX  833, 
Irae  II  287,  VII  48  rubentes. 

Iris  T.  X  136,  XII  138,  Irin 
X  81,   Iri  S.  IV  3,  100;    S. 

V  1,  107  et  A.  I  220  Thau- 
mantida,  T.  X  123  Thau- 
mantias,  S.  III  3,  81  Thau- 
mantide  imbrifera,  S.  V 1, 103 
lunonia  virgo  (cf.  III  3,  81), 
T.  IX  405  imbrifer  arcus,  X 
125  nimborum  fulva  creatrix. 

Iris  Admeti  equus  T.  VI  439. 

Isis  S.  III  2,  101  sq.;  T.  I  254, 
264,  VI  256  {lo)',  S.  III  2, 
102,  112,  V  3,  244,  T.  I  254, 

VI  256  {Isis  Pharia);  T.  I 
264  {Coptica);  S.  V  3,  244, 
T.  I  265  {Osiris  in  sacris  Isi- 
dis  lugetur);  S.  III  2,  112 
{Anuhis  comes  Isidis);  S.  III 
2, 103,  T.  1265  {sistrum);  cf 
Apis,  Epaphus,  Memphis, 
Osiris.  —  Isi  S.  III  2,  101. 

Ismara  S.  I  2,  224,  T.  IV  385 
bellica,  VII 685  marcida  {Bac- 
chus);  VI  101  {Boreas);  cf. 
Thracia. 

Ismarius:  S.  V  3,  6  collibus 
{Bacchus),  T.  V  432  fratres 
{Boreae  filii). 

Ismene  T.  VIII  622,  XI  643, 
Ismenes  VII  535  rudis,  Is- 
menen  VIII  555  {Atys  spon- 
suslsmenes),  642 ;  cf.  VIII 608. 

Ismenis:  Ismenide  nympha  T. 
IX  319  {Orenaeus  natus) ,  cf. 
408. 

Ismenius  {Thebamis):  A.  I  827 
buxus  {tibia  inBacchi  orgiis), 
T.  VIII  497  Haemon,  T.  I 
673  et  II  307  heros  {Poly- 
nices),  T.  VII  124  miles. 

Ismenos  T.  VII  800,  IX  226  sq. 
{Hippomedon  per  eum  The- 


INDEX  NOMINUM. 


419 


banos  insequitur),  317, 404  sq. 
(pinus,  urna,  cornua),  X  27, 
Ismeni  T.  IV  415  {Crenaeus 
nepos),  XI  179,  XII  409,  Is- 
menon  T.  I  40,  III  663,  IX 
359,  Ismene  II  461,  IX  476; 
cf.  I  43  hostilem  amnem,  IX 
325  avum(Crmaei),  481deu8. 
IX  440  unda  altrix  {Bacchi). 

Isthmiacus:  T.  VI  535  {ludi\ 
S.  II  2,  68  favillis  {Corintho 
a  Mummio  deleta),  S.  II  1, 
179,  T.  IX  401  portus  {Pa- 
laemon,  v.  Lechaeum).,  XII 131 
sepulcro  {PaJaemonis). 

Istlimius:  A.  1407  claustra  (bi- 
mari  vallo),  S.  II  7,  2  Dio- 
nes  {v.  Pegasus,  Pirene,  Ve- 
WMs),  T.  VII  15  umbo  (cf.  A. 
I  407). 

Isthmos  S.  III  1,  142  lacrima- 
bilis  {ludi) ,  IV  3,  60  Inous, 
T.  I  120  {Palaemon),  II  183 
Doricus  (cf.  T.  VII  15),  IV 
62,  VI  14  uterque  {ludi);  cf. 

5.  II  1,  180,  T.  IV  59,  VII 
420  {Palaemon^,  S.  V  3,  143, 
VI  231,  VII  97  {Isthmia), 
T.  I  333  (Scironis  petrae, 
Scyllaea  rura,  Corinthus).  ii 
Cenchreae,  Corinthus ,  Le- 
chaeon. 

Italicus :  1 1  a  l  i  c  a  e  gentis  S.  IV 

6,  78. 

Italidum  pulcherrima  {VioJen- 
tiJJa)  S.  I  2,  274 

Italus  {Romanus)  S.  IV  5,  46. 

Italus  {adi.):  S.  V  1,  223  Al- 
mone,  T,  VIII  411  imbres, 
XII  815  iuventus,  S.  II  7,  65 
ossibus,  S.  III  3,  161  rura,  T. 
I  17  signa,  S.  III 1,  60  terra, 
A.  I  14  virtus;  cf.  Ausonius. 

Ithaoesia  carbasus  A.  I  558. 

Ithacus   A.  I  698,  718,   II  49, 


Ithaco  A.  I  818  sagaci, 
Ithacum  A.  I  538,  805, 880, 
Ithacis  A.  I  733;  v.  Dii- 
Jichius. 

Ithome  montosa  T.  IV  179. 

Itonaeos  T.  VIl  330;  v.  Itone. 

Itone  Boeotiae  oppidum  Miner- 
vae  sacrum  T.  11  721  Aonia. 

Itys  Thehanus  T.  VII  643,  Ityn 
642. 

lulia  S.  V  2,  102  succincta  iu- 
dice  multo  {Jex  luJia  de 
aduJteriis). 

lulia  tecta  S.  I  1,  29  {Basilica 
luJia  ad  forum  sita). 

luliusMenecrates,  v.  Menecrates. 

lulos  {Aeneadas)  S.  I  2,  190. 

luno:  T.  I  250,  261,  286,  383 
{Prosymna),  716,  II  351  {Ar- 
giae  in  somnio  apparet),  III 
252,  IV  672,  VII  177,  419 
{simuJacrum),  IX  511,  515,  X 
51  {lunonem  muJieres  Argi' 
vae  adeunt),  131,  237,  282 
{muJieres  Argivas  Thesei  au- 
xiJium  petentes  adiuvat),  896, 
XII  292,  465  luno  Argiva, 
cf.  Prosymna;  T.  V  446  la- 
soni Lemnias conciJiat ;  S .  I II 
3,  81,  V  1,  103  Iris  eius 
nuntia;  T.  X  61,  A.  I  588 
lovis  et  lunonis  sub  matre 
BJiea  amores;  S.  1 2, 134,  III 4, 
15,  T.  X  77  cet.  lovis  paelices 
persequitur,  cf.  BaccJtus,  Her- 
cuJes;  de  Ixione  v.  Ixion; 
S.  I  2,  239,  U  7,  86,  III  1, 
73  {Aeneae  et  Didoni  imbrem 
mittit,  cf  Verg.  Aen.  IV 165), 
T.  III  692  matrimonii  dea; 
A.  II  53  Paridis  de  dea- 
rum  puJchritudine  iudicium; 
S.  II  4,  26  {pavo  ei  sace^-); 
S.  III  1,  105,  137  {lunonis 
templum  Surrentinum),  S.  III 
27* 


420 


INDEX  NOMINUM. 


3,  105  {luno  Moneta  in 
Capitolio)  luno  a  Boma- 
nis  cuUa;  T.  I  261  {Sa- 
mos);  T.  11293,  III 184 /Se- 
melen  decipit ;  T.  I  262 
(Sparta)',  T.  XI  211  {The- 
hanis  infesta;  cf.  Bacchus, 
Hercules,  Ino).  S.  II  1,  147 
luno  infera,  V  3,  277  Hen- 
naea,  T.  IV  527  Stygia  {Pro- 
serpina).  S.  III  4,  18  luno 
Romana  {Imperatoris  uxor: 
Domitia,  v.  luppiter).  — 
luno   S.  I,  2,  38,  134,  239, 

II  1,   147   infera,   II  7,  86, 

III  1,  105,  III  3,  81,  III  4, 
15,  18  Romana,  V  3,  277 
Hennaea,  T.  I  250,  283,  II 
293,  351,  III  252,  692,  V  446 
regia,  VII  221  regia,  VIII 
504  regia,  IX  511,  515,  X 
126,  282,  XI  211  aspera,  XII 
292,  465,  lunonis  T.  I  12 
saevae,  III  184  iniquae  mo- 
nitis,  IV  527  Stygiae,  VII 
419  ebur,  X  51  sceptriferae, 
XII  300,  lunonem  X  896, 
lunone  S.  IV  6,  54,  T.  X 
131.  cf.  lunonius,  Saturnia. 

lunonius:   T.   I  716    arva  {Ar- 
gos),  383  templa  Prosymnae, 

5.  V  1,  103  virgo  {Iris),  II 

4,  26  volucris  {pavo). 
luppiter  S.  I  2,  136,  I  4,  66,  I 

6,  25,  III  1,  141  Pisaeus, 
III  4,  18  Ausonius,  IV  1, 
47,  IV  3,  129,  T.  I  29,  II 
182  aeque,  438,  III  228,  471 
omnipotens,  IV  761,  V  178 
noctem  tardius  Olympo  de- 
iecit,  362  nubem  sistit,  V391 
nive  agros  verberat,  584,  VI 
183,  257,  T.  VII  2,  666,  VIH 
83,  409  {tonans),  424  ventis 
minax,  455,  X  374  {tonans), 


905,  XI  6,  25,  XII  87  bone, 
651  nubilus,  A.  I  83,  263, 
lovis  S.  I  1,  79  bella,  91 
ignem  tergeminum,  102  Elei 
templo,  I  6,  27  nostri  {Do- 
mitiani),  40  antiqui  saecula 
{aurea  aetas),  II  3,  51  fron- 
des  {quercus,  cf.   V  3,  231) 

III  1,  25  solium,  III  3,  80 
summi  nuntius  {Mercurius), 

IV  1,  41  gremio,  V  1,  152 
igne,  T.  I  22  bella,  92  igne, 
197  imperiis,  II 2  magni  iussa, 
20  imperio,   49  nigri  atria, 

III  26  biberni  fragor,  286 
genus,  318  ira,  351  cura,  532 
summi  armigeros  {aquilas, 
cf  VIII  675,  IX  858),  538 
ira,  V  685  templa,  VI  354  im- 
peria,  VII  77  imperium,  320 
amplexu,  VIII  202  Molossi 
quercus,  IX  777  sanguine, 
839  vultus,  X  2  imperiis,  63 
pueri  oscula,  632  solio,  897 
pacem,  XI  23  irae,  XII  300 
iussu,  A.  I  49  dextram,  lovi 
S.  I  4,  2,  95,  II  6,  47,  T.  I 
616  profundo,  707  summo, 
IH  206,  IV  825,  VH  236,  XI 
205,  A.  I  91,  lovem  S.  III 
5,  33,  T.  I  241,  392,  III  307 

V  276,  VI  336,  VII 152,  VIH 
77,  X  71,  131,  782,  833,  883, 
XI  127,  462,  love  S.  I  pr. 
22  a  love  principium,  IV  2, 
11,  V  1,  38,  V  3,  292  Latio, 
T.  II  242,  404   sub   aperto, 

IV  104, 121  {pluvio),  758  plu- 
vio,  840  a  love  primus  ho- 
nos,  V  394  ab  alto  tortus 
ignis,  697,  VIII  63,  X  927 
toto  fulmen  adactum  {in  Ca- 
paneum).  —  T.lY  761  arbi- 
ter  deorum,  X800fulminis 
auctor,  A.  I  869  caeli  pe- 


INDEX  NOMINUM. 


421 


lagique  nepos  {Achilles,  cf. 
402),  T.  III  483  superae  con- 
ditor  aulae,  A.  I  546  deus 
omnipotens,  S.  IV  2,  65  dux 
superum,  T.  I  79,  II  115,  III 
556  deum  genitor,  T.  II 
358  Saturnius  parens,  S.  I 
1,  40  pater,  III  1,  108,  186 
p.  aetherius,  T.  III  305  p. 
supremus,  X  634  p.  omni- 
potens,  XI  68, 119  pater,  134 
p.  omnipotens,  207  p.  aethe- 
rius,  S.  I  2,  135  aethrae 
rector,  A.  II  53  rector  ae- 
therius,  T.  V  688  deum  re- 
gnator,  VIII  41  r.  Olympi, 
T  1 178  summe  deorum  ter- 
rarumque  sator,  III  218  s. 
astrorum,  488  summe  s.  ter- 
raeque  deumque,  V22,  IX  511, 
XI  248  s.  deum,  IV  616  tri- 
plicismundi  summum(?;. 
Orcus).  V.  Dictaeus,  Tonans; 
Achilles,  Adrastus,  Aegaeon, 
Aegina,  Aesculapius,  Aethio- 
pes,  Aetna,  Alcmena,  Aloi- 
dae,  Amalthea,  Antiopa,  Ar- 
cades,  Asopus,  Bacchus,  Cdl- 
listo,  Capaneus,  Capitolium, 
Creta,  Cu/retes,  Cyclopes,  JDa  ■ 
nae,  Dodona,  Domitianus, 
Europa,  Gigantes,  Hammon, 
Helena,  Hercules,  Ida,  lo, 
luno,  Leda,  Lycaeus,  Ly- 
caon,  Mercurius,  Minerva, 
Musae,  Nemea,  Olympia, 
Olympus,  Orcus,  Perseus, 
Phidias,  Satu/rnus,  Semele, 
Tanagra,  Tantalus,  Titanes. 

lustitia  S.  V  3,  90,  T.  II  360; 
cf.  Astraea,  Pietas. 

lutumae  fonte  pastus  i.  e.  Bo- 
manus  S.  IV  5,  35  {lut.  fons 


Ixion 


in  camjpo  Martio) 
Lon:  Ixiona  T.  IV 


IV  639  cali- 


gantem  longis  gyris,  VIII  50, 
T.  II  473  {venationi  Calydo- 
niae  interest);  cf.  Lapiihae. 

LABDACIDES  T.  VI  429  {Po- 
lynices),  Labdacidae  IX 
223  {Thebani),  111,  X  611, 
Labdacidas  X  36. 

Labdacins:  T.  IX  650  cohortes, 

II  210  ducem  {Eteoclem),  III 
418  duci  {Polynici),  VII  207 
nepotes. 

Labdacus  T.  III  80  {EteocUs 
carnifex). 

Labor  S.  I  5,  11  Curaque,  T. 
X  102  et  Voluptas. 

Lacaena:  Lacaenas  A.  I  833 
{virginum  in  Dianae  hono- 
rem  saUationes) ;  T.  X  503 
Lacaenae  virginis  lubrica 
ripa   {virginum  in  Eurotae 

'  ripa  corporis  exercitationihus 
operam  dantium,  de  ^luhrica'' 
V.  S.  IV  2,  47;  schoU  Le- 
dae). 

[Lacedaemonii,  Laconia,  Sparta] : 
S.  I  2,  148,  I  5,  40,  II  2,  90, 

III  1,  5,  T.  I  145  {marmor 
viride  Laconicum);  S.  I  2, 
151,  T.  VII  659,  IX  690 
(purpura);  S.  II  6,  46,  IV 
2,  48,  V  3,  140,  T.  IV  228, 
VI  716,  745,  VII  21,  X  503, 
A.  II  154  {corporis  exercita- 
tiones  ap.  Lacedaemonios,  cf. 
Pollux).  V.  Lacaena,  Lace- 
daemonius,  Lacon,  Sparta, 
Alcidamas,  Alcman,  Am- 
phiaraus  {cf  T.  IV223sq.), 
Amyclae,  Apollo,  Canopus, 
Caryae,  Castor,  Diana,  Eu- 
rotas,  Helena,  Idas,  Leda, 
Lycurgus,  Malea,  Messe,  Me- 
nalcas,  Oebalius,  Paris,  Pha- 
ris,  PolliLx,  Pylos,  Taenarius, 


422 


INDEX  NOMINUM. 


Tarentum,  Taygeta,  Thera- 
pnae,  Thyrea,  Tyndaridae. 

'  Lacedaemonius :  S.  III  3,  93  Ga- 
lesi  {v.  Tarentum),  T.  IV  48 
cruorem  Thyrea  lectura,  VIII 
364  cohortes. 
Lachesis  S.  II  1,  120,  III  5,  40, 
T.  II  249  diva,  IV  636,  La- 
chesin  III  642.  cf.  Parcae. 
Lacon  T.  VI  746  (Alcidamas), 
VII  129,  VIII  432,  Lacona 
Vt  787  (Alcidatnanta) ,  La- 
cones  VI  800,  Laconum 
S.  I  2,  148  dura  saxa  (mar- 
mor  viride),  T.  VI  714  nuda 
de  plebe.     v.  Lacedaemonii. 

Ladon,  Arcadiae  et  Elidis  flu- 
vius,  Daphnes  p.,  T.  IV  289, 
836  Apollineus,  IX  573  un- 
das;  cf.  Baphne. 

Laertiades  dux  A.  I  693. 

Laertius:  A.  II  30  heros,  A.  I 
675  puppis. 

Laetous  (sicBaehrensius^,  v.  La- 


Laius  T.  I  64  (mors,  cf.  II  64, 
VII 355,  XI 491),  233,  296, 
II  7  sq.  (a  Mercurio  ex  Orco 
ad  Eteoclem  ducitur).  64, 
68,  IV  605  sq.  (a  Tiresia  de 
exitu  belli  interrogatur),  VII 
246  (Phorhas  armiger),  356 
sq.  (Naubolus  Phocensis  ho- 
spes,  XI491, 623,  Q36(Laiense 
locaste  se  interficit);  cf.  Oedi- 
pus.  —  Laius  T.  I  296,  II  7, 
66,  IV  605,  VII  245,  XI  623, 
702,  Lai  XI  636  sceptriferi, 
Lai  VII  356  mitissime. 

Lampia  Erymanthi  culmen  T. 
IV  290  candens  iugis  nivosis. 

Lampus  Thehanus  T.  11  623  (a 
Tydeo  occiditur).  T.  VII  759 
Manto  attingere  conatus  (ah 
Amphiarao  occiditur). 


Lamus    Thehanus    T.    IX    766, 

Lamum  764. 
Lamyrus  Thehantis  T.  XII  741. 
Langia  Sicyoniae  fons  et  fluvius 
T.  IV  51   pigra,   717,   775; 
719  (mjmpha),   830  largitor 
corniger  undae;    cf  Arche- 
morus. 
[Laodamia,  Protesilaus] :  S.  II  7, 
121,  124  (c/-.  Vl,^31sq.),Y 
3,  273;  V.  Phylaceis. 
[Laomedon]  Troiae  rex,  v.  Her- 

cules,  Troia. 
Lapithae:  T.  II  563  (Phohis),  V 
261,    VII  204,  A.  I  40,  111 
sq.   (Lapitharum  et  Centau- 
rorum  certamen  in  Pirithoi 
nuptiis),  T.  VI  514  (Herciiles, 
Hylaeus:  Centaurorum  cum 
Lapithis  certamen  et  Hercu- 
lis  dum  apud  Pholum  com- 
moratur  cum  Centauris  proe- 
lium  confunduntur ;  cf  Pho- 
loe).  —  Lapitharum  T.  V 
262   epulae,    VI  514  caede, 
A.  I  40  proelia,  Lapithas 
T.  II  563,  VII  204  (Mars  a 
Pirithoo  in  nuptiis  praeter- 
ttiissus,  cf  Pelethronius) ,  A. 
II  112  Lapithas  equos.     cf. 
Caeneus,  Centauri,  Hercules, 
Hylaeus,  Ixion,  Mars,  Ossa, 
Pelethronius,  Pholus. 
Lapithaona    (v.    I.    Lapithonia) 
puerum  T.  VII  297;  cf  Ala- 
treus,  Dircetis,  Eurymedon. 
Larisa  T.  II  253  Argiva  (Mi- 
nerva,  cf  IV  136  Palladia  ab 
arce),  IV  44,  VI  494;  cfLa- 
risaeus. 
Larisaeus:  T.  I  382  apex  (arx), 

IV  5  vertice. 
Latiale  imperii  caput  (Poma) 
S.  I  2,  192. 


INDEX  NOMmUM. 


423 


Latinae  {viae)  antiquae  spatia 

S.  IV  4,  60. 
Latinus    {liomanus):    Latinis 

5.  11  7,  79. 

Latinus  {adi.;,  Bomanus):  S.  I 
2,  13  cinctu,  I  6,  23  cuneos 
{amphitheatri),  I  2,  70  gente, 

II  6,  24  Graiaeque  nurus,  III 
2,  122  Marti,  III  2,  137  pa- 
cis,  IV  3,  30  plebs, 

Latium   {Roma) :    L  a  t  i  o    S.  I 

2,  266,   II  7,  52,   III  3,  59, 

III  4,  17,  IV  7,  13  (=  in 
Latium),  Latium  S.  1 1,  37, 
I  5,  23;  cf.  Latialis,  Lati- 
nus,  Latius. 

Latius  {Romanus):  S.  IV  7,  7 
cantu,  V  3,  198  cohortes,  V 

3,  126  colonis,  I  1,  84  Dio- 
nes  {Veneris),  III  2,  104  du- 
ctor  {iJomitianiis),  IV  4,  57 
dux,  T.  I  22  famae,  S.  IV  1, 
32  fasces,  I  1,  2  forum,  III 

6,  45  Graiasque  Heroidas, 
V  3,  292  love  {CapitoUno), 

IV  1,  5  et  IV  4,  39  leges, 
12,  114  matres,  I  2,  1,  I  6, 
100,  III  4,  47  montes  {Roma), 

V  3,  38  montibus  {Alba),  IV 

4,  22  oris  {Romae),  I  2,  178 
parens  {Domitianus),  V3, 215 
patres,  I  4,  79  pontis,  V  3, 
203  proceres,  V  2,  19  sena- 
tus,  III  3,  171  triumpho,  I  4, 
95  urbis  pater  {Domitianus), 
I  2,  201  vates.  cf.  Ausonius, 
Rorna. 

Latmius  puer  {Endymion)  S.  III 
4,  40. 

Latois  T.  IX  884. 

Latona:  T.  1710,  XI 12  {Titijos); 
cf.  Apollo,  Delos,  Diana,  La- 
tois,  Latonius,  Letoides,  Lae- 
tous.  —  Latonae  T.  I  577. 

Latonius:    T.    I   701    Cynthus; 


Latonia  {Diana)  S.  12, 115 
virgo,  T.  IV  425,  748  arqui- 
tenens,  IX  679,  806,  820 ;  L  a - 
tonia  saxa  T.  VII  182. 

Latous  vatum  pater  S.  I  2,  220. 

Laurentes:  S.  IV  2,  2  arvis  {Ae- 
neas),  I  3,  83  iugera  Turni 
{Ardea),  1 2, 163  puellas  {Ro- 
manas),  V  2,  114  vadis. 

Lausi  Lydi  {Etrusci)  pietas  S. 

III  3,  191  {L.  Mezentii  f, 
Verg.  Aen.  X  426  sq.). 

Lavinia  S.  I  2,  244  {Turnus); 
V  3,  40  infaustum  regnum 
dotale  novercae. 

[Lavinium]:  S.  V  3,  164  Veneri 
plorata  domus  {Aeneas  Nu- 
micio  flumineprope  Lavinium 
mersus{?),  v.  Pompei,  Venus). 

[Leander],  v.  Hero. 

Learchus  T.  III  187;  IV  571; 
V.  Athama^. 

Lebadea  Phocidis  oppidutn  T. 
VII  345. 

Lechaeum:  Lechaeo  {dat.)  T. 
VII  97  pinigero  {Palaemon), 
{aM.)  T.  II  381  Palaemonio, 
S.  II  2,  35  ab  Inoo  Lechaeo 
semita  tecta  ad  Ephyres  cul- 
men  fert;  T.  II  380  Sisyphii 
portus. 

[Leda]:  S.  I  2,  142,  II  6,  45,  T. 

IV  227,  VII  163,  X  504;  cf 
Amyclae^  Eurotas,  Lacaena, 
Ledaeus. 

Ledaeus:  T.  VII  163  Amyclas, 
IV  236  apex  {VII  203,  S.  V 
2,  47:  stella  in  casside  ovata, 
quacum  in  monumentis  anti- 
quis  Castores  occurrunt,  cf 
Spanhemium  ad  Callim.  Lav. 
Pallad.  V.  24),  S.  1 1,  53  Cyl- 
larus  {Castoris  equus),  II  6, 
45  gurgite  {Eurota),  XI 133 
fratres. 


424 


INDEX  NOMINUM. 


Lemniactis :  S.  III  1,  132  antris 
( Vulcani),  T.  III  274  catenae 
(quibus  Mars  et  Venus  vincti 
erant,  cf.  S.  I  3,  60). 

Lemnias  T.V  29, 500  {Hypsipijle), 
Lemniades  106  viduae, 
Lemniadum  446  corda. 

Lemnius  S.  IV  6,  49,  T.  II  269 
{Vulcanus),  Lemnia  T.  IV 
767,  V  588  {Hypsipyle),  T.  V 
131  classis,  VI  487  heros 
{Hypsipyles  filius  Euneos, 
cf.  454),  S.  I  2,  60  vincula 
{Martis  et  Veneris,  cf.  T. 
III  274). 

Lemnos  T.  V  50  {Vulcanus,  cf, 
87),  184,  185,  462,  A.  I  206 
non  aequa  viris,  678  alta, 
Lemni  T.  V  658  fabula,  713 
litore,  VI  144  furiis,  Lem- 
non  V  30,  272  potentem, 
325  maestam,  615  et  Argo, 
Lemne  V  628,  Lemno  V 
70,  297. 

Lenaea  dona  S.  IV  6,  80. 

Leo  {sidus),  v.  Sidera. 

Leonteus  Thebanus  T.  IX  133. 

Leptis  S.  IV  5,  30  avia  {Septi- 
mii  Severi  patria). 

Lerna  {in  Thebaide  saepe  pro 
Argis)  S.  III  1,  29  nocens 
{H€rcules),T.l^QO{Herc.),  IV 
172  (hydra  in  Capanei  scuto), 
711  nocens,  VI 494,  IX  341  fe- 
cunda  veneno,  XII 146  Lerne, 
A.  1417  clipeos  dat,  Lernae 
S.  II  1,  181  anguiferae  gra- 
mine  {Opheltes,  Nem^a),  V  3, 
142  gramine  (ludi  Nemeaei), 
T.  III  348  ductor  {Adrastus), 
V  579  stagna,  VIII  563 
agmina,  X  24  gloria,  XII  94 
funera,  146  agmina,  512  ma- 
nus  anxia  {muUerum  Argi- 
varum),  Lernae  {dat.)  T.  X 


765  captae,  Lernam  T.  II 
433  et  Argos,  X  890,  XI  434 
Lernan,  XII  160;  cf.  Amy- 
mone. 
Lernaeus  {plerumqiie  =  Argi- 
vus):  T.  XII 117  agmine,  VII 
739  Haliacmona,  IV  638  alu- 
mnos,  V  443  arma  {Herculis), 

111  461  coloni,  III  492  cu- 
spide,  IV  371  equites,  II  376, 

V  748  palus,  XI  111  plebes, 

VI  124  proceres,  V  499  re- 
gibus,   I  38  sanguine,   VIII 

112  tecta,  IX  124  trabem,  I 
385  vadi  stagna. 

[Lesbosj,  V.  Methymna. 

Lethaeus:  S.  III  5,  38  amnes, 
T.  XII  559  amnis  portitor 
{Cliaron),  S.  V  3,  24  campi 
in  gramine,  S.  III  3,  22  flu- 
mina,  II  1,  194  gurgitis,  III 
2,  112  i^,nitor  {Anuhis  Isi- 
dis  comes),  T.  XI  82  ripa,  IV 
414  sacra  {Tiresiae),  S.  V  3, 
285  sertis,  T.  II  30  vimine 
{Mercurii). 

Lethe:  Lethes  S.  II  4,  8  ae- 
terna  silentia,  II 6,  100  amoe- 
na  silentia,  III  3,  187  malae 
aspera  numina,  V  1,  161  in- 
femae  flumina  incorrupta, 
T.  I  297  ulterior  ripa  non- 
dum  Laium  accepit  {cf.  VI 
477),  IV  567  avia,  VI  477 
atrae  ianitor  {Charon,  cf.  S. 

III  2,  112,  T.  1297,  II 53, 

IV  622,  FJJ7i8  umbriferae 
sulcator  pallidus  undae), 
Letben  S.  II  7,  101  prae- 
cipitem,  T.  IV  622  vetitam 
{Laio,  cf  I  297),  VIII  97; 
cf  Orciis. 

Letoides  {Apollo)  T.  I  663,  695 ; 

V.  Latona. 
Letum:  Leti  T.  II  53  triformis 


INDEX  NOMINUM. 


425 


ianitor  {Cerberus),  V 197  con- 

sanguinei     caligine    mixtus 

Somnus;  v.  Mors. 
Leucas:   T.  IV  807  cum  Leu- 

cada  pandit  Apollo,  Leu- 

cade  S.  V  3,  155  {Sappho); 

cf.  Actium,  Ambracius. 
Leucothea  T.  VI  12,   Leuco- 

thean  IX  402;  v.  Ino. 
Liber    T.   IV   653    {Lycurgus), 

VII  667,  VIII  239,  IX  441 
{India,  cf.  VII  567,  VIII 
239),  X  887;  cf  Bacchus. 

Libye  S.  III  5,  82  {et  Thracia), 

IV  3,  138  {Thracia,  India), 

V  1,  100  imbrifero  austro 
sudat,  Libyae  S.  IV  6,  105 
puellae  {Hesperides),  V  2, 134 
aestiferis  in  arvis  {Bomani), 
T.  IX  16  leones,  Libyae 
{dat.)  S.  III  1,  73  {Bido),  T. 

VIII  411  (Boreas  imbres  at- 
tulit),  Libyam,  Libyen  S. 
IV  5,  48,  T.  IV  736  flavam; 
cf.  Africa,  Libycus,  Libys. 

Libycum  {mare)  T.  VI  285. 

Libycus:  T.  X  623  aestu,  A.  I 
486  angues  (m  Medusae  ca- 
pite,  T.  XII 606),  T.  XI 115 
harenis,  S.  IV  3,  4  catervae 
{Carthaginiensium),  S.  I  4,  83 
tributi  obsequia  (a  Butilio 
Gallico  sub  Vespasiano  exacti), 
S.  11  5,  28  feras,  IV  8,  12 
hasta  praesignis,  T.  XII  605 
metus  {Medusae  caput,  cf.  A. 
1486),  S.  IV  9, 11  olivis,  S. 

I  2,  148  silex  {marmor  Nu- 
midicum,  S.  IV  2,  27),   T. 

II  722  tritone. 

Libys  S.  IV  2,  27  mons  {mar- 
mor  Numidicum,  I  2,  14S), 
Libyn  terrigenam  T.  VI  869 
{Antaeum,  cf.  S.  III 1,  157 
not.). 


Lichas  Thebanus:  Licban  T. 

IX  291  Thebaeum. 
Licymnia  stagna  T.  IV  734  {Li- 

cymna  Tirynthis  arx,  Li- 

cymnius  Alcmenae  frater). 
Ligurum  metallis   S.  IV  3,  99 

{marmore  Lunensi?  Luna  in 

conflnio  Liguriae  etJEtruriae, 

cf  96). 
Lilaea    Phocidis    oppidum    ad 

Cephisi  fontes  situm  T.  VII 

348  sq. 
Limon  si7ius  Cumani  insula  in 

conspectu  Pollii  villae  Sur- 

rentinae  sita  S.  II  2,  82,  III 

1,  149  placidus. 

Linus  Psamathes  et  Apollinis 
f.,  a  canibus  dilaceratus  T. 
VI  64,  cf.  I  577  sq.,  589. 
Linus  vates  S,  V  5,  55  Lini 
busta.  Linus  Thebanus 
T.  1X264.  —  Linus  T.  VI 
64,  Lini  S.  V  5,  65  busta, 
Linum  T.  IX  254;  ^;.  Coroe- 
bus,  Crotopus,  Psamathe. 

Liris:  Lirim  S.  IV  3,  94. 

Literna  palns  S.  IV  3,  66  {inter 
eam  et  mare  via  Domitiana). 

[Livius]:  S.  rV  7,  55  Timavi 
alumnus;  v.  Timavus. 

Locri  Epizephyrii:  Locros  di- 
tes  S.  II  6,  62  {ubi  Flavio 
Urso  praedium  erat). 

Lucanica  etgravesPhalisci^/ar- 
ciminis  genera)  S.  IV  9,  35. 

Lucanus:  S.II6,64  Acir  (v.  mo^.) 
V  3,  163  ager,  T.  VIII  532 
cuspide  {apri  Lucani),  S.  III 

2,  85  maris;  v.  Lucanica. 
Lucanus  poeta:  S.  II  pr.  24,  II 

7,  Isq.;  22  {vincta  et  soluta 
oratione  scripsit);  29  {Bae- 
tica  oriundus)',  31  {Seneca  et 
lunius  Gallio  patrui)',  45 
{agon  Neronianus,  cf.   58); 


426 


INDEX  NOMINUM. 


53  {PJiarsalica)',  54,  74  (te- 
neris  inannispoeta)'^  55,  103 
(Iliacon:  Hectoris  Xvxqk)] 
67  (sedes  reseras  inferorum: 
Catachthonion ,  cf.  40,  59)  \ 
58  {Neronis  invidia,  100),  60 
{Lucani  de  incendio  Nero- 
niano  carmen) ;  62  (adlocutio 
ad  Pollam  coniugem);  64  sq. 
{Pharsalica,  53,  102,  113); 
100  {mors).  —  Lucani  S.  II 
pr.  25  genetliliacon,  II  7,  1 
proprium  diem,  Lucanum 
19,  30. 

Lucifer  T.  II 139  roseus,  V  291, 
VI  217  astra  caelo  dimittit, 
XII  50,  Luciferum  T.  III 
32  caelo  morantem  {seros  So- 
lis  ortus);  v.  Castor,  Eous, 
Hesperus,  Paphius^  Phospho- 
rus,  Venus,  Vesper. 

Lucina  S.  I  2,  269,  III  3,  122, 
IV  8,  22,  T.  III  159,  V  114, 
A.  I  674;  S.  I  2,  268  Cynthia. 

Lucreti  docti  furor  arduus  S. 
II  7,  76. 

Lucrinum  {lacus  Lucrinus)  S.  IV 
3,  113  {respiciuntur  naviga- 
tiones  voluptatis  causa  in  L. 
susceptae). 

Lucrinus:  S.  I  3,  84  domus,  I 
2,  264  Naides  sulphureis  an- 
tris,  III  1,  150  Venus. 

Luctus  T.  II  287,  III 126  atrox. 

Luna  dea  S.  I  4,  37  vaga,  II 
6,  37,  III  3,  55  vaga,  V  3, 
30,  T.  I  372,  XII  3,  A.  I  620, 
Lunae  S.  III  5,  101  nocti- 
vagae,  T.  II  68,  532,  III  48, 
558,  VI  217,  A.  1 644  tenerae, 
LunaT.IV217Arcadesprio- 
res;  T.  II 140  Solis  soror,  VI 
664  Solis  opaca  soror,  VIII 
271  soror  igneaPhoebi;  VIII 
160  lunares   equi,    XII  297 


bigae.  cf.  Cynthia,  Biana, 
Hndymion,  Hecate,  Nox, 
Phoebe,  Titanis. 

Luna  urhs  Etruriae  S.  IV  2,  29 
{mannor),  Lunae  IV  4,  23 
metalliferae  moenia  {uhi  hi- 
hernare  et  aestivare  solehant) ; 
cf  Ligures. 

Luperci  succincti  Statii  patris 
verbera  formidavere  S.  V  3, 
184  {Luperci  pelUbus  hirco- 
rum  caesorum  cincti  loris  ver- 
herahant  ohviam  venientes). 

Lyaeus  S.  IV  2,  37,  IV  6,  16, 
Lyaei  I  6,  95,  III  4,  9,  T. 
VII  684  Aonii,  Lyaeo  S.  I 
4,  31,  III  5,  102,  T.  V  292, 
IX  794  Echionio,  XI  320 
saevo,  Lyaeum  T.  VII  578, 
IX  598,  Lyaeo  S.  II  2,  100 
pubescente;  cf.  Bacchus. 

Lycabesos  T.  XII  621  pingui 
oliva  melior. 

Lycaeus  mons:  Lycaei  T.  1363 
umbrosi,  IV  250  gelidi  {Ata- 
lanta),  VI  545  aperta  {Par- 
thenopaeus),  VII  80  aestivi 
aura  {Mercurius),  IX  895  de 
colle  {Atalanta);  T.  I  273 
Arcades  tua  {lovis)  delubra 
nefastis  imposuerelocis(/wjo- 
2nter  Lycaeus,  IV  292,  VII 
94);  cf.  Azan,  Lycaeus,  Ly- 
caon. 

Lycaeus  {adi.):  T.  XII  129  lu- 
cis  {Diana,  Atalanta),  II  206 
Partheniosque  saltus,  VI  85 
Argolicosque  saltus,  S.  I  3, 
78  silvis  {Pan). 

Lycaon:  Lycaonis  T.  VII  414 
umbras  latrare  ferunt  {in  lu- 
pum  mutati),  XI 128  aras  son- 
tes  (VII  94  Arcadas  aras);  cf. 
CaUisto,  Lycaeus,  Lycaonius. 

Lycaonius:  T.  III 480  m  umbra 


INDEX  NOMINUM. 


427 


(Pan),  IV  304  ursae  {Cdl- 
Jistus. 

Lycaste  Lemnia,  Hypsipyles  so- 
ror:  T.  V  226,  467  {Hypsi- 
pyles  geminos  educat). 

Lycetus  Anthedonius  T.  IX  291. 

Lycia  A.  I  165  {ApoJlo  vena- 
tor,  cf.  T.  I  696),  Lyciae 
T.  I  696  nivosis  iugis,  Ly- 
ciam  VIII  200  {ApoJJinis 
oracuJum);  v.  Lycius,  Pa- 
tareiis. 

Lycius:  Lycie  T.  X  344. 

Lycius  {adi.)'.  S.  I  2,  222  mon- 
tes  {ApoJJo\  T.  VI  623  pha- 
retris  {ApoJJinis),  III  477 
sortes  (y.  Patara). 

Lycomedis  A.  1 207  imbelli  aula, 
396  pii  virgo  {AcJiiJJes),  532 
conscia  tellus,  719  aula,  816 
regia,  Lycomeden891,Ly- 
comede  286  placido  (729 
et  845  rex  placidissimus) ; 
777  DoJopas  Scyrum  adortos 
domat. 

Lycophontem  Echionium  T.  II 
610. 

Lycophronis  arti  latebras  S.  V 
3,  157;  cf.  95  {PJias  tragi- 
corum  AJexandr.). 

Lycorea  Phoebo  sacrum  T.  VII 
715. 

Lycormas  AetoJiaefJuvius,  Eueni 
vetus  nomen  T.  IV  837  cen- 
taureus. 

Lyctia  tela  T.  VI  902,  cf  Creta. 

Lycurgus  TJirax,  BaccJii  in- 
imicus  T.  IV  386,  VII  180; 
V.  Bacchus.  —  Lycurgus 
Nemeae  rex,  lovis  Nemeaei 
sacerdos  {T.  VI  178):  T.  V 
702  Lycurgi  IV  742 
Inachii  proles,  V  39,  638 
et  715  tecta,  Lycurgum 
V  696,  VI  123,    Lycurgo 


IV  386,  V  653,  Lycurge  V 
647;  V  643  Argolicis  ab  ar- 
mis  immunis  (677),  733  du- 
ctor  Nemeae,  VI  76  equos 
fdio  aJit  (y.  Nemeaeus).  cf. 
ArcJiemorus,  Eurydice,  Hy- 
psipyJe.  —  Lycurgus  La- 
cedaemonius:  Lycurgi  S. 
II  2,  90  Amyclaei  monte 
{marmor),  IV  8,  52  Taygeta. 

Lycus  rex  Thebanus  T.  IV 
570  Lycum  tristem;  v.  An- 
tiopa, HercuJes.  LjcuBThe- 
lanus  T.  IX  106,  107,  X  19. 

Lydiae  tumentes  S.  I  6,  70. 

Lydius:  S.  III  3,  61  Bacchus, 
T.  X  646  coniunx  {OmpJiaJe), 
A.  I  260  pensa  {HercuJes  ap. 
OmphaJen),  S.  IV  4,  6  ripa 
{Tiberis  Etrusca),  S.  I  2, 
190  Thybris;  cf.Hermus,  Ly- 
dus,  Maeonius,  PactoJus, 
TmoJus. 

Lydus:  S.  II  2, 121  a>uTO{Croesi), 
V,  3,  87  buxo  {Minerva,  Mar- 
syas,  V.  not),  V  1,  60  gazae 
{Croesi,  cf  Midas),  III 3,  191 
Lausi  {Etrusci).    cf.  Lydius. 

Lygdus  TJiebanus  T.  IX  766, 
Lygdum  764. 

Lyrcius  ArgoJidis  fJuvius  T.  IV 
710  et  Inachus,  Lyrcie  IV 
117. 

Lysippus:  Lysippe  S.  I  1,  86 
{statua  AJexandri  Magni, 
cuius  cervici  postea  Neronis 
caput  impositum  est),  S.  IV 
6,  37,  109  {HercuJes  Lysippi 
Epitrapezios). 

MACETAE  A.  II  132  {Macedo- 
num  sarisac),  Macetum  S. 
IV  6,  106  regnator  {AJexan- 
der),  T.  VII  269  de  more  sa- 


428 


INDEX  NOMINUM. 


risas,  A.  I  202  gens  dura;  cf. 
Ematliia,  Pellaeus,  Thracia. 

Machaonms:  S.  I  4,  114  suco 
Menelai  vulnera  coierunt. 

Maenalis  S.  III  1,  40  Auge  {cf. 
Tegeatis,  Parrhasis). 

Maenalius:  T.  VI  581  {Parthe- 
nopaeus);  VII  65  ales  {Mer- 
curius),  VI  541  Atalantes, 
XII 125  Dianae  comes  {Atal.) 
IX  809  Dorceus  {Partheno- 
paei  comes),  X  348  Dymas 
{Parthenopaei  amicus) .,  IX 
719  nemus  {Parth.),  S.  I  2, 
18  umbra  {Mercur.),  T.  IV 
256  umbra  {Parth.),  IV  794 
vertice  {Mercurius). 

Maenalos:  Maenalon  T.  IX 
639  frondentem  {Diana), 
Maenala  T.  IV  285  alta 
{Parthenopaeus),  VII  80  ros- 
cida  {Mercurius). 

Maenas:  maenada  S.  III  5,  49, 
maenades  T.  IX  628,  mae- 
nadas  IX  598.  cf  S.  I  2, 
223,  VI,  116,  T.  IV 379  sil- 
vestris  regina  chori,  A.  1646. 
V.  Bassarides ,  Mimallones, 
Thyias. 

Maeon  TJiebanus  vates  T.  II 
693  Haemonides,  Maeona 
III  404,  IV  598 ;  III  82  ma- 
gnanimus  vates,  104;  cf 
Haemonides. 

Maeonides  {Homerus)  S.  V  3, 
150,  Maeoniden  V  3,  130 
{Statii  patrem);  .  cf.  Maco- 
nius. 

Maeonius:  A.  I  4  cantu  {Ho- 
meri),  T.  VI  518  limbo  Am- 
phiarai  chlamys  circumflua 
{purpura  tincta  Lydorum 
arte,  cf  A.  1308,  T.  XI401), 
T.  XI 401  modis  novata  palla 
{v.  VI  518),  II  1,  117,  V  3, 


26  senem  {Homerum);  cf. 
Lydius. 

Maeotis:  Maeotida  T.  XII  526 
solidam,  MaeotideA.  I  758 
ripa;  cf  Amazones. 

Maera  T.  VIII  477  Aegaeae 
Veneris  sacerdos,  cf.  HeJi- 
caones. 

Magnus  S.  II  7,  69;  cf  Pom- 
peius. 

Maia  S.  V  1,  233,  Maia  {ahl.) 
T.  II  1  satus,  VI  677  crete; 
cf.  Mercurius. 

Malea  T.  IV  224  dubiis  vitata 
carinis,  Maleae  T.  1 100  de 
valle  resurgit  Tisiphone  {cf. 
Taeoiarum),  II  33  spumantis 
caput  et  Taenara,  VII  16 
raucae  ira  et  Isthmius  umbo, 
A.  I  408  undisonae  umbo 
et  Isthmus,  Maleae  {dat.) 
S.  I  3,  97,  Malean  T.  X 
537  et  Ceraunia  supra. 

Manes  T.  IV  475,  VII  781.  XI 
73,  283,  588,  XII  771  cet. 

Manilii  Vopisci  villa  Tiburtina 
S.  I  pr.  29,  S.  I  3,  1  sq., 
poeta  100  {carmina  lyrica, 
epica,  satirae,  epistulae).  — 
Manilius  Vopiscus  S.  I 
pr.  29.    V.   Vopiscus. 

Manto  Tiresiae  filia  T.  IV  463, 
488  Phoebea  virgo,  536  re- 
gimen  senectae,  579  inteme- 
rata  sacerdos,  VII  758,  X597, 
639,  679.  —  Manto  IV  463 
innuba,  518  Phoebeia,  X 
639,  Manto  {acc.)  VII  758 
vittatam,  X  679. 

Mantua  S.  II  7,  35,  IV  2,  9;  cf 
Vergilius. 

Mantuanae  famae  gaudia  S.  IV 
7,  27. 

Marathon:  Marathona  T.  XII 
581    {taurus  Marathonius  a 


INDEX  NOMINUM. 


429 


Theseo  confectus),  XII  617 
( Persarum  clades) ,  M  a  r  a  - 
thone  T.  V  431  superbus 
Theseus  (tauro  superato). 

Marathonis:  T.  XII  730  quer- 
cum  (Theseus),  XI  644  silva 
(Erigona). 

Marathonms :  T.  XII  196  arma, 
S.  V  3,  74  virgo  (Erigona). 

Marcellus :  Victorius  (rectius 
Vitorius)  M.  S.  W  pr.  15 
Septimii  Severi  condiscipulus, 
IV  4,  6  domus  Marcelli  in 
dextra  Tiberis  ripa  prope  Do- 
mitiani  naumachiam  sita,  20 
Gallus  amicus,  39  sq.,  59 
praetor  hastarius  {Mommsen 
roem.  Staatsr.^  II  215)  cen- 
tumviris  litihus  iudicandis 
(I  4,  24),  qui  hasta  uteban- 
tur  insigni,  praesidet  {43), 
60  curator  viae  Latinae  {quod 
munus  praetori  —  fasces  59  — 
tantum  tribuebatur,  Momm- 
sen  II 1030),  61  legatus  le- 
gionis,  72  Geta  filius,  73  Ge- 
tae  avus  belliger,  75  Mar- 
celli  coniunx  nobili  genere 
nata,  85  praedia  Marcelli 
Teati  et  in  Marrucinis  sita 
{cf  II  6,  61).  —  Marcel- 
lum  IV  4,  9,  Marcelle  IV 
pr.  5,  41,  IV  4,  78,  99. 

Marcia  aqua  S.  I  3,  67  {per 
Anicnem  plumbeis  canalibus 
diicta),  I  5,  27  sq.,  cf.  51. 
V.  Tibur,   Virgo. 

Marcomani  S.  III  3,  170  {trium- 
phus  de  Marcomanis  et  Sar- 
matibus  qui  eos  adiuverant 
a  Domitiano  recusatus,  IV 
1,  39,  IV  3,  159);  v.  Do- 
mitianus. 

Mareoticus  {Aegyptius):  S.  IV 
6, 103  arbiter  arae  {Busiris), 


T.  I  264  Coptos,  S.  III  2,  24 
vina. 

Mareotida  puppem  {Alexandri- 
nam)  S.  III  2,  103. 

Maroni  V  3,  63  magniloquo, 
Maronem  II  6,  20;  cf  Ver- 
gilius. 

Maronei  templi  S.  IV  4,  54. 

Maroniani  culicis  ante  annos 
S.  II  7,  74;  V.   Vergilius. 

Marpessa   Thebana  T.  III  172. 

Marrucinos  montes  S.  IV  4,  86. 

Mars  S.  I  6,  62  pater,  T.  VII 
83,  236,  IX  72  pater,  506 
inclite,  XI  84,  414,  A.  I  425, 
Martis  T.  I  7  {anguis  a 
Cadmo  occisus,  denies  sati), 
II  572  {anguis),  599  pinum 
{adversus  Gigantes  pugnat), 
IV  260  amore  {belli),  321 
pondera,  V  648  pulvere,  VI 
479  iugum,  805  otia,  VIII  232 
cruenti  agros  {Boeotiam),  732 
saevi  proelia,  X  463  com- 
pendia,  XI  409  cornua,  {cf 
VIII  342),  XII  638  curas, 
Marti  S.  III  2,  122  Latino, 
T.  I  464  paterno,  IV  305, 
VII  204  {v.  Pirithous),  VIII 
588,  Martem  S.  I  1,  18,  I 
2,  193,  V  2,  117,  V  3,  11, 
T.  IV  821  {bellum),  VII  172, 
XII  717,  Marte  S.  I  1,  81 
longo,  T.  V  173  Odrysio, 
VI  512  {pugna),  587,  VII 
630,  VIII  71,  X  198  diurno, 
XI  287  adverso,  A.  I  401; 
T.  III  292,  577  bellipotens 
deus,  344  deus  armipotens, 
420  deus  armifer,  IV  356 
beUator  deus,  cf  Amor,  Armi- 
potens,  Bellipotens,  Bellona, 
Bistones ,  Cadmus ,  Emjo, 
Fama,  Furor,  Geticus,  Gra- 
divus,  Haemus,  Harmonia, 


430 


INDEX  NOMINUM. 


JSebrus,  Hyrcanus,  Ira,  La- 
pithae,  Martigena,  Mar- 
tius  ,M  av  or  s,  M  av  ortius , 
Odrysius,  Oeneus,  Oenomaus, 
Pangaea,  Pavor,  Rhea,  JRJio- 
dope,  Sarmaticus,  Scythicus, 
Thraces.  de  Marte  Aetolo  a 
Tijdeo  culto  V.  T.  I  464,  II 

587,  727,  IV  111  patrius 
stat  casside  Mavors,    VIII 

588,  707,  1X72,  v.  Tydeus; 
de  Martis  et  Veneris  amore, 
de  Harmonia  f.  et  Amore  v. 
S.  I  2,  53,  60,  T.  II  269, 
III  274,  287,  300,  VII  62, 
667,  IX  822,  X  893.  do- 
mus  Martis  describitur  T. 
VII  40  sq. 

Marsas  nives  ducens  Marcia  S. 

I  5,  26. 

[Marsyas] :  S.  V  3,  88,  T.  I  709 
Phryga,  II  666,  IV  186  Sa- 
tyrus;  cf.  Celaenae. 

Martigenae  Amori  T.  X  103. 

Martius:  T.  X  612,  806  anguis, 
XI  97  bella,  A.  I  882  calor, 
T.  V  155  Enyo,  IV  556  gens 
{Sparti\  VI  455  Hippodamus 
(Martis  nepos,  Oenomai  /".), 
S.  I  2,  243  Ilia,  [T.  III  660 
pectora,  v.  not.].,  T.  II  727 
Pleuron,  XI  489  serpens,  IX 
827,  A.  I  949,  [T.  VI  211  not.] 
signa,    T.  VII  460  tela,   S. 

II  7,  45  Thybris,  T.  VI  3 
virtus. 

Massagetae  A.  I  307  lactea  po- 
cula  sanguine  fucant. 

Massicus  vinifer  S.  IV  3,  64. 

Massylus:  T.  XI  27  arva  (Zeo, 
cf  S.  II  5,  8,  T.  II  676, 
V332,  VIII  124\  Vllt  124 
ferri,  S.  II  5,  8  grege,  T.  V 
332  hoste,  II  676  oves,  S. 
ni  3,  94  robora  (citrum,  ni- 


ves  perspicuae  sunt  vasa  cri- 
stallinea  Alexandrina) ;  cf. 
Gaetulus,  Libya,  Maurus, 
Numidae. 

Maurus:  S.  I  3,  35  postes  (ct- 
trei),  T.  IX  189  rura  {leo\ 
S.  IV  2,  39  robora  Mauro- 
rum  (mensae  citreae);  cf.  Mas- 
sylus. 

Mavors  S.  V  2,  128,  T.  II  718, 
IV  111  patrius  stat  casside 
{Tydei,  v.  Tydeus),  IV  793  te- 
ner,  [VI  211,  «;.  not.],  VII  10, 
624,  IX  88,  567  anceps,  785 
ferus,  841  pater,  X  508,  556, 
X  663  {Sparti),  808,  XII  733 
pater,  A.  I  395,  502,  Ma- 
vortis  S.  V  2,  34  summam 
{belli),  T.  III  598  amore,  VI 
643  clipeus,  VII  703  saevi 
amore,  XI  50  hortator,  XII 
523  duri  imago,  A.  II  130 
imago,  Mavorte  T.  VII  264 
cruento. 

Mavortius:  T.  I  274  axis  Oeno- 
mai,  VIII  342  cornua  {tiibae, 
cf  XI 409),  IX  838  cuspis,  VII 
40  delubra,  II 269  furta(lfrtr- 
tis  et  Veneris  adulierium),  X 
253  furta  {insidiac),  VII  644, 
X  653  Haemon,  II 587  munera 
Oeneos  {a  Marte  donata,  v. 
Mars),  V  282  pectora,  IV 
345  plebes  {Thebana),  XI  652 
semina  {Sparti),  A.  I  626 
tela,  T.  I  680  Thebe,  IV  434 
tellus  {Thebae),  A.  I  201 
Thrace.     cf.  Mars. 

Maximus:  Vinius  {Vibius)  M. 
S.  IV  7,  14  in  Bdlmatia  mi- 
litat  (IVpraef  24);  IV  7,  25 
sq.,  lY  praef:  epistula  Statii 
ad  eum  de  editione  Thebaidos; 
32  filius  Maximi,  43,  49  pa- 
ter  Maximi  adversus  Sarma- 


INDEX  NOMINUM. 


431 


tas  militavit,  45  M.  prae- 
fectus  dlae  in  Syria,  55  Sdl- 
lustium  et  Livium  in  epito- 
men  redegit.  —  Maximus 
S.  IV  7,  32,  Maximo  IV  7, 
9,  Maximum  IV  pr.  20  Vi- 
nium. 

[Medea]:  S.  II 1,  141,  T.  IV  506 
et  551  (maga),  V  458,  A.  II 
Ib-^cf.  Aeetes,  Colchis,  Creusa, 
lason. 

Medeon  Boeotiae  opp.  T.  VII 260. 

Medusa  S.  I  1,  38,  T.  XII  606; 
cf.  Gorqo,  Minerva. 

Megaera  T.  I  712  et  IV  636 
torva,  Megaeram  T.  I  477 
rabidam  (Orestes),  IIl  641, 
XI  60  (96,  150,  198,  383, 
415);  cf.  Furiae. 

Megalia  insula  sinus  Cumani 
ex  adverso  villae  Pollii  Sur- 
rentinae  sita  S.  II  2,  80. 

[Megara] :  T.  II  382 ;  v.  Mega- 
reius,  Nisus. 

Megareia  arva  T.  XII  219. 

Megareus    Thebanus  T.  X  491. 

Meges  Thehanus  T.  X  19. 

Melaenae  virides  T.  XII  619; 
V.  Attica. 

Melampus  T.  III 453  Amythaone 
cretussenior,  Melampu546, 
573,  Melampode  VIII  278 
cretumThiodamanta;  III 501, 
Amythaonius  vates. 

Melanippus  Thehanus  T.  VIII 
718,  Melanippi  IX  8  pro- 
fanatum  funus,  Melanippe 
VII l  740;  V.  Astacides,  Ty- 
deus. 

Melas  Boeotiae  fluvius  T.  VII 
273  Palladius. 

Meleager :  T.  1 453, 490,  II 469  sq. 
{TeJamon  ct  Ixion  in  venatione 
Calydonia),  541,  742,  IV  103, 
267,  V  405  Oeniden  magnum 


{inter  Argonautas),  436  pro- 
lem  Calydone  satam,  VI  811, 
VII  204,  VIII  707.  —  Me- 
leagre  II  474.  cf  Atalanta, 
Oeneus. 

Meleagria  Pleuron  cognatisavi- 
bus  fleta  {Meleagri  sororihus 
in  aves  —  meleagrides  —  mu- 
tatis)  T.  IV  103;  cf.  VIII 483. 

Meles  S.  III  3,  61,  Melete  II 
7,  34  Graio;  v.  Homerus, 
Smyrna. 

Meliboea  S.  III  5,  48  {Philocte- 
tae  patria;  apud  Statium 
uxor  Philoctetae). 

Melior:  Atedius  M.  S.llpraef., 
II  1,  1  sq.,  II  3,  1  sq.,  II  4, 
Isq.;  II  1,  191,  201,  II  3,  77 
Blaesus,  Melioris  amicus, 
mortuus,  II  1,  70  Melior  se- 
nex,  II  3,  14  domus  in  Cae- 
lio  monte;  v.  Glaucias.  — 
Melior  II  pr.  1,  111,1,163, 
167,  II  4,  32  Melioris  II 
3,  1,  15. 

[Memnon]  ah  Achille  interfectuSy 
ah  Aurora  matre  fletus  S.  V 
1,  34;  V.  Tithonis. 

Memphis  S.  III  2,  110  invida 
{propter  sacrorum  scientiam 
vulgo  non  communicatam?) ; 
cf  Aegyptus. 

Menalcas  Lacedaemonius  T.VIII 
431. 

Menaleus  Thehanus  T.  VII  755. 

Menander:  Menandri  S.  II  1, 
114  facundi  Attica  orsa,  [III 
5,  93  libertatem,  v.  not.]. 

Menecrates:  lulius  M.  Neapo- 
litanus,  PoIIii  Fclicis  gener 
IV  pr.  25,  IV  8,  1  sq.  — 
Menecratis  IV  8,  3  clari 
genus,  Menecratem  IV  pr. 
25  lulium;  v.  PoIIius. 

[Menelaus]:    S.  I  4,    113   {Ma- 


432 


INDEX  NOMINUM. 


chaon),  S.  III  2,  111  (Cano- 
pus  gubernator  ad  Nilum 
mortuus),  A.  I  36,  II  63;  cf. 
Atridae. 

Menestheus  Argivus  T.  VI  639, 
676,  700,  Menesthei  684, 
Menesthea  690. 

Menoeceus  Creontis  f.  pro  patria 
mortem  suhit  {T.  X  774  sq.) 
T.  VII  250,  641,  VIII  357 
magnanimus,  IX  267,  X  756, 
XI  264,  653,  Menoeceos 
Xl709,Menoecea  VIII  597, 
X  620,  XI  660,  XII  60,  103 
magnum,  696,  Menoeceu 
X  651,  802  saeve;  X  614  ge- 
neris  viperei  novissimus,  659 
Sphinx  galeae  custos,  XI  284 
hostia  regni,  289.  Menoecei 
mater  X  792. 

Menoeceo  sanguine  lubrica  tur- 
ris  T.  X  846  {Dircaea  turris, 
V.  VIII  357,  X  651). 

Menoetes  Argia£  comes  T.  XII 
245,  360,  Menoeten  204, 
237.  Menoeiea  Thebanus 
a  Tydeo  interfectus  T.  II  644. 

Menoetiades  (Patroclus)  S.  V 
2,  157. 

Mercnrius:  T.  I  254  Argum 
interficit;  S.  I  2,  18,  I,  4,  21, 

I  5,  4,  II,  7,  6,  V  3,  93  ci- 
tharae  inventor,  a  poetis 
invocatur;  T.  IV  303,  VII  39 
galerus;  S.  III  3,  80,  V  1,  102 
interprete  virga  ex  astris 
nuntiat,  107,  T.  I  293,  II  58 
per  Arcturum  mediaeque  si- 
lentia  noctis  meat,  VII  5  sq. 
lovis  nuntius;  T.  IV  229, 
VI  677  palaestrae  deus; 
S.   II  1,  189,    T.   I   303  sq., 

II  1  sq.,  11,  30  (Lethaeum 
vimen),  70  (spiramina  virgae), 
IV  482  (virga),  605,  Vlli  48, 


X302  Wvxo7io(i7t6g^T.lV 
793,  VII  187  Mercurius  in- 
fans;  S.  III  3,  80  aliger  Ar- 
cas,  T.  II  55  volucer  deus, 
IV  287  deo  alite,  X  302 
deus  aliger.  cf.  Arcadius, 
Arcas,  Atlantiades,  Cyllene, 
Cyllenius,  Lycaeus,  Ma^nala, 
MaenaUus,  Maia,  Tegea, 
Tegeaticus. 

Messe  Laconiae  opp.  T.  IV  226 
Cythereia  volucrum  parens. 

Messena  A.  I  422,  T.  IV  179 
Messene  plana;  cf  Capaneus 
{Messeniorum  dux  T.  IV 
179),  Dorion,  Ithome. 

Methymnae  vates  {Arion)  S.  II 
2,  60. 

Metius  {rectius  Maecius)  Celer: 
S.  III  pr.  17,  III  2,  105,  121 
{legatus  a  Domitiano  ad  le- 
gionem  Syriacam  missus),  20 
nobilis,  22  {navem  Alexan- 
drinam  Puteolis  conscendit), 
92  regismei,  123 — 126  {puer 
in  Syria  tribunus  militum 
laticlavius,  adversus  Parthos 
stipendia  facit),  127  {consuT). 
—  Metius  III  pr.  17  Celer, 
III  2,  7  iuvenis;  cf.  Celer. 

Metus  T.  IV  662  {Bacchi  co- 
mes),  VI  371,  VII  49  {3far- 
tis  comes);  cf.  Pavor. 

Mevania:  S.  I  4,  128;  cf  Clitum- 
nus. 

Midas:  Midae  S.  I  3,  lOSCroe- 
sique  bonis  et  Perside  gaza 
digne,  112,  121  gazis  ditior; 
cf.  Lydus. 

Mide  Boeotiae  opp.  T.  VII  331. 

Midea  ArgoUdis  oppidum  T.  IV 
45. 

[Milettts],  cf.  Branchus,  Didy- 
maeus. 


INDEX  NOMINUM. 


433 


Milvius  agger  {pons)  S.  II  1, 
176;  cf.  Flaminius. 

MimaUones  T.  lYGeO;  v.  Mae- 
nas. 

Mimas  Thehanus:  Mimanta 
T.  IX  290. 

Minae  innumerae  {Martis  co- 
mites)'T.  VII  51. 

Minerva  S.  IV  6,  52,  T.  IV  288 
in  Arcadia  culta,  v.  Alea, 
Auge;  T.  II  252  {facihus 
nuptialibus  Minervam  vir- 
gines  adeunt),  258,  IV  136, 
X  896  M.  Argiva,  v.  Eu- 
hippus,  Larisa;  S.  V  2,  128, 
T.  II  239,  720,  737,  VII  185 
Minervae  et  Neptuni  in  arce 
Athenarum  certamen).,  XII 
293,464,  500,  531,  583  {The- 
seus),  607,  632—634  {Miner- 
vae  et  Neptuni  Jis)  Athe- 
narum  dea ,  cf.  Aracyn- 
thus;  T.  II  721,  VII  273, 
330  in  Boeotia  colitur ,  v. 
Alalcomenae,  Itone,  Melas; 
A.  I  285,  696,  813  {Scyrus), 
S.  III  1,  133,  T.  V  100,  152, 
357  {Lemnos);  S.  I  1 ,  37 
sq.  Minervae  simulacrum  in 
manu  stntuae  Domitiani, 
V.  Domitiamts;  S.  IV,  2,  67, 
IV  5,  23  quinquatrus  Mi- 
nervae  a  Domitiano  in  Al- 
bano  celehratae,  v.  Statius:, 
S.  II  2,  2,  117,  III  1,  109, 
133,  138,  III  2,  24,  V  3,  165 
Minerva  Surrentina;  de 
Minerva  a  Bomanis  culta 
"V.  etiam  PaUadium;  A.  I  826 
inter  Naidas  Siculas.  T.  II 
243,  715,  X  632  lovis  solio 
iuxta  comes;  T.  II  597  in 
gigantomachia;  A.  II  52 
dearum  de  pulchritudine  lis. 
S.  I  1,  38,  III  1,  33,  T.  II 
Statii  Thebais. 


243  cristae  {cf  S.  112, 117), 
597,  VIII  518,  762  sq.,  XI 
414,  XII  606,  A.  I  299,  486 
{aegis  cum  Medusae  ca- 
pite);  S.  III  1,  133,  IV  5,  23, 
V  2,  128,  T.  I  535,  II  715, 
VII  33,  IX  87,  837,  X  632 
sq.  helli  dea;  T.  VIII  509, 
511  Herculi  succurrit;  T. 
II  684,  731  sqq.  {templum 
et  Xa^TtadrjcpOQ Luv  Pleu- 
rone  i.  e.  in  Aetolia  ad 
AcheJoum  Tydeus  ei  vovet, 
de  facibus  cf.  S.  IV  6,  52, 
T.  II  252  not.),  VIII  459, 
500,  511,  528,  588,  703,  758, 
A.  I  547  Tydei  dea;  S  II 
7,  60  Argo  Minervae  puppis. 
S.  I  1,  5,  I  4,  20  {cum  Mu- 
sis),  I  6,  1,  IV  1,  22,  V  3,  88 
(tihia,  V.  Marsyas),  91  {cum 
Musis)  a  poetis  et  arti- 
ficihus  coJitur;  S.  II  7,  28, 
T.  II  737,  V  417,  VI  553, 
XII  633  {oJiva)\  T.  III  507 
{noctua).  —  Minervae  S. 
II  2,  2  Tyrrhenae  {tempJum 
Surrentinum),  II  7,  50  pup- 
pem,  ni  2,  24  Tyrrhenae, 
IV  1,  22  tuae  manibus  {Do- 
mitiani),  T.  III  507  flavae 
avis  {noctua),  IV  288  Aleae 
templum,  V  152  iuga  {Lem- 
niae),  VII330  Alalcomenaeae, 
XII  531  innuptae  delubra, 
A.  II  52  ora.  cf  PaJJaf^,  Tri- 
ton,  Tritonia,  Tritonis. 

Minoius :  A.  1 192  bracchia  tauri 
{Minotauri),  T.  VII  187  Ida 
( luppiter). 

Minos  VIII  27  cum  fratre  ve- 
rendo  {Aeaco),  103  Minos  et 
iudicis  uma  Dictaei  {Mi- 
nois)',  cf.  IV  530  Cortynius 
arbiter  (urna),  XI  571  Age- 
28 


434 


INDEX  NOMINTJM. 


norei  iudicis  uma  Gnosia. 
V.  Aeacus. 

[Minotaurus] :  T.  XII  667,  A.  I 
192;  V.  Theseus. 

Minous:  S.  I  2,  228  corona 
{Ariadnes). 

Minyae  T.  V  337,  471,  Minyas 
VIII  212;  V.  Argonautae. 

Misenus,  [Misenum]:  S.  112,77 
Hectoris  armiger,  III  1,  150, 
IV  7,  19,  V  3,  167  coUis 
lituo  remoque  notatus.  — 
Misene  S.  III  1,  151.  cf. 
Aeneas. 

Mithram  cornua  (tauri)  in- 
dignata  sequi  torquentem 
T.  I  720.  cf.  Apollo,  Sol. 

Moerae  S.  II  7,  131  {v.  not.). 

Molorchus:  Molorchi  S.  III  1, 
29  pauperis  arva,  S.  IV  6,  51 
parci  domus,  T.  IV  160  Cleo- 
naei  vineta;  v.  Agylleus, 
Hercules. 

Molossus:  Molosso  A.  I  747 
muto  {cane),  Molossi  S.  II 
6,  19  {canes),  T.  IH  203 
{Actaeonis) .  —  Molossus 
{adi.):  T.  III  475  lucis,  VIII 
201  lovis  quercus;  v.  Ghao- 
nius,  JDodona. 

"NLo-p^MsvatesArgonautaT.Wl 
521,  V  417.  Mopsus  Argi- 
vus  {Amphiarai  vatis  mortem 
refert)  T.  VIII  151,  IX  126. 

Mors  T.  I  632  ense  metit  fila 
Farcarum,  IV  528,  VII  53, 
742,  807,  VIII  377,  X  26, 
Mortis  T.  IV  413  durae 
limine,  474  inexpletae  re- 
gnum,  Mortem  S.  III 1,  172 
{Alcestida  auferentem,v.  Her- 
cules),  Morte  T.  X  105  Som- 
nus  cum  M.  {cf.  V  197  Le- 
tum  et  Somnus),  Mortes  S. 


II  7,  131  {v.  not),  T.  VIII  24 

variae  et  Furiae ;  cf.  Letum. 

Mulciber  S.  III  1,  130,  T.  V  51, 

VI  212  {ignis),  VII  61,  X  101. 
Munychius:  S.  V  3,  107  arces, 

T.  II  252  iugis,  XII  616  rura. 

Musa  S.  II  7,  75  Enni,  Musae 
S.  I  6,  2,  II  7,  20,  T.  VII  289, 
Musarum  T.  VI  333  con- 
cilium  mulcens  ApoUo,  Mu- 
sisS.  117,41, 1115,65,  T.  VIII 
549,  Musas  S.  I  5,  2,  IV  2, 
55  et  Phoebum  Pallenaeos 
triumphos  laudare  luppiter 
iubet;  S.  I  2,  221,  II  4,  19 
{virgines  in  picas  a  Musis 
mutatae),  V  1,  25  matertera 
omnis  Orphei,  V  3,  14,  211, 
T.  I  4  deae,  VIII  553  {v.  not.), 
IX  317  sorores  doctae,  X  831 
deae.  S.  I  2,  259,  IV  7,  12, 
V  3,  123,  V  5,  2,  T.  IV  38 
fontes  Musis  sacri;  S.  II  7, 
16  Thespiacis  lucis,  V  3,  209 
vocales  lucos  Boeotaque 
tempe,  T.  IV  34  nemoris  so- 
nori,  X  830  Aoniis  lucis ;  v. 
Calliope,  Clio,  Erato,  TJrania, 
Camenae;  Aonius,  Aonis,  He- 
licorij  Heliconis,  Heliconius, 
Hyanteus,  Pieris,  Pierius; 
Castalia,  Cithaeron,  Dirce, 
Olmius,  Parnasus,  Fegasus, 
Permessus,  Fimplea,  Pirene, 
Thespiacus;  ApoIIo.,  Corym- 
hus,  Hercules,  Orpheus.,  Phe- 
vionoe,  Thamyris. 

Mycalesia  cuspis  T.  IX  281. 

Mycalesos  Boeotiae  oppidum  T. 

VII  272. 

Mycenae  T.  IV  306  Mycenaei 
auxilia  adversus  Thebanos 
non  mittunt  {Atreus,  Thy- 
estes),  VII  418  (=  Argos), 
IX  514,  XI  187,  A.  I  414, 


INDEX  NOMINUM. 


435 


Mycenas  T.  I  261  veteres, 
325  abrupto  sole  caligantes 
(Atreus,  cf.  II 184,  XI 129), 
II  119,  184  diras,  VII  177, 
Vm  670  Inachias,  IX  444 
saevas,  X  16,  XI  129,  731, 
Xn  82,  Mycenia  T.  I  683, 
IV  56,  XI  146,  XII  116,  689; 
cf.  Atreus,  Mycenaeus,  My- 
cene,  Tantaleus. 

Mycenaeus:  S.  V  1,  59  auro 
{Thyestis  et  Aeropes ,  Atrei 
uxoris,  adulterium),  III  3, 
189  flammae  {Agamemnonis). 

Mycenes  impia  tecta  T.  IV  56 
{v.  not.). 

Myconos  A.  I  205,  Mycono 
T.  III  438  Gyaroque. 

Mygdonius:  T.  II  134  cubilibus 
{Tithoni),  S.  V  3,  245  do- 
lores  {v.  Attis,    Cyhele),   II 

2,  108  senis  {Tithoni);  cf. 
Fhrygius. 

Myrmidone  Lemnia   T.  V  224. 

Myron:  Myronis  S.  II  2,  66 
arte,  Myroni  S.  IV  6,  25 
docto   vigilata   aera    {cf.    I 

3,  50). 
MyrtilOB  T.  VI  263. 

NAIB  S.  I  2,  207,  I  3,  62  lu- 
brica,  II  3,  60  Phoebeia 
{Dianae),  III  4,  42  caerula, 
Naidos  II  3,  60,  Naides 
S.  I  2,  264  Lucrinae,  II  3,  7, 

II  6,  102  Avemales,  Naidas 
S.  I  5,  6,  A.  I  295,  825  En- 
naeas  (Proserpinae) ;  cf. 
Nymphae. 

Napaeae  T.  IX  386,  Napaeas. 

T.  IV  255;  cf  Nymphae. 
Narcissus:  Narcissum  T.  VII 

341,  Narcisse  S.  I  5,   55; 

III  4,  41  sq.;  cf.  Cephisus, 
Thespiacus. 


Nasamoniaco  regi  {Hannibali) 
S.  IV  6,  75. 

Nasamonii  Tonantis  natum 
{Alexandrum)  S.  II  7,  93. 

Naso  tristis  S.  I  2,  255;  cf 
Ovidius. 

Natura  S.  II  1,  34,  83,  V  3,  71 
et  Pietas,  V  5,  22,  T.  VI  820, 
VII 217  etTellusetPietase^c, 
VIII  330,  X  88,  XI  466  prin- 
ceps,  607,  XII 561  princeps,  A. 
I  488,  Naturam  T.  XII  645. 

Naubolus  Hippasides  Phocensis, 
Lai  hospes  T.  VII  355;  cf. 
Iphitus. 

Naxos  T.  VII  686  Thesea,  A. 
I  678  Bacchica,  Naxi  S.  I 
2,  131  in  litore  {Theseus, 
Bacchus),  224  quondam  ge- 
nialis  litora  {Bacchus). 

Nealce  Hippomedontis  uxor  T. 
XII  122. 

NeapoUs:  S.  III  5,  798qq.,  IV  8, 
46  sqq.  N.  a  Chalcidensibus 
ApoUinis  auspicio  columba 
duce  condita  {cf  Abantius, 
ApoUo,  Chdlcidicus,  Chalcis, 
Euboicus,  Eubois,  Eumelis); 
S.  IV  8,  47  sq.  ApoUo,  Ceres, 
Castores  ut  tueantur  urbem 
invocantur;  S.  IV  8,  19  Me- 
necrati  Neapolitano  p  atrius 
lauros  promittit  Apollo;  de 
ludis  Uomae  et  Augusti  {Au- 
gmtalia,  'PoDfiaLU  Zs^aora 
7(yoXviw,7rta)S.Il2,6,  1111,153. 
III  5,  92,  V  3,  112,  134,  226, 
V.  Statius;  S.  II  2,  9  fretum 
gentile  Statii  i.  e.  sinus  Nea- 
politanus  {Cumanus).  cf. 
Menecrates,  Parthenope,  Pol- 
lius,  Sebethus,  Staiius,  Ver- 
gilius,  Vesuvius,  ViolentiUa. 
—  Neapolis  S.  IV  8,  6, 
28* 


436 


INDEX  NOMIMJM. 


Neapolim  III  pr.  26,  IV  pr. 
26,  Neapoli  IV  pr.  14. 

Nefas  caecum  Martis  comes 
T.  VII  48. 

Neistae  porta  Thebarum  T.  VIII 
354  mittunt  Eteoclea. 

Neleia  Pylos  T.  IV  125. 

Nemea,  Nemee  (de  forma  v. 
not.  ad  T.  I  355)  S.  III  1, 
143  atrox  {propter  leonem, 
ludi),  182  {Hercules),  T.  I 
355,  II  378  (leo),  IV  159, 
825  silvarum  longe  regina 
virentum  (*S'.  II  2,  12,   cf. 

V  505,  VI 82  not.),  V  44  in- 
eluctabilis  umbra,  749,  VI 
494,  A.  I  415  (leo,  cf  S.  III 
1,  30,  IV  6,  41,  T.  IV  646), 
Nemeae,  Nemees  S.  I  3, 
6  frondentis  alumnus  (Xeo, 
sidus),  III  1,  30  ager,  IV  6, 
41  vastator,  V  3,  52  lucum 
(ludi),    T.    [IV   688   liquor], 

V  581  ager,  733  ductor  (Ly- 
curgus),  Nemeae   (dat)  T. 

V  714,  Nemeen  T.  IV  646 
gelidam,  664,  688,  [VI  82 
umbrosaque  tempe,  v.  not.], 
VI  346  Herculeam,  363.  — 
ludiNemeaei:  S.IIU,  143,  V3, 
52, 141  Achaea  praemia,  gra- 
mine  Lernae,  T.  IV  72 1  (triete- 
ris),  V  741  sq.,  VI  3,  15,  VII 
93  trieteride  multa,  X  499; 
luppiter  Nemeaeus,  Lycur- 
1US  eius  sacerdos  T.  IV  825, 

511,  513,  577,  685,  697, 
VI  178,  Archemori  templum 
VI  220.  cf  Adrastus,  Ar- 
chemorus,  Cleonaeus  (leo), 
Langia,  Lerna,  Lycurgus. 
Nemeaeus:  S.  V  2,  48  arma 
(Herculis),  T.  VII  117  cam- 
pum,  I  575  fluminis  (Psa- 
mathe,  Apollo),  X  499  pul- 


r 


vere,  III  421  rura,  IV  136 
sonipes  Hippomedontis  (cf 
VI 76),  S.  IV  6,  58  tegmine 
(leonis  pelle),  T.  XI  47  terga. 

[Neoptolemus]  Achillis  f,  v. 
Pyrrhus. 

Neptunus:  T.  II  45  (Taena- 
rum  Neptuni  portus,  equi), 
III  433  dux  (Nimbi,  Hie- 
mes,  Nubila,  Tempestas  co- 
mites),  VI  280  sq.  (Arionis 
equi  pater,  cf  425,  507), 
Neptune  S.  HI  2,  5;  S.  H 
2,  21  moderator  caerulus 
undae  (templum  Surrenti- 
num),  T.  I  222  (tridens,  VII 
255,  813),  V  706  aequoris 
rex  sublimis  equis  et  Triton, 
VI  507  aequoreus  pater,  VII 
185  et  XII  632  Neptuni  et 
Minervae  de  Attica  cer- 
tamen,  A.  I  51  sq.  magnum 
regem,  78  sq.  rector  aquarum 
(Troiae  moenia  ab  Apolline 
et  Neptuno  exstructa,  S.  III 
1,  116),  II  14  caeruleum 
regem.  cf  Amymone,  Neptu- 
nius,  Onchestos,  Orion,  Pe- 
lops,  Tanagra,  Theseus,  Tri- 
ton,  Troia. 

Neptunius  T.  VII  813  cuspis 
(cf  1222),  XII  588  (Theseus, 
A.  I  71),  VI  261  lora  (equi 
Pelopi  a  Neptunio  donati), 
VII 271  plebes  Onchesti,  XII 
665  Theseus,  S.  III  3,  82 
iussa  (Triton),  A.  I  224  vada. 

Nereis  S.  II  2,  103  (Doris  106, 
cf  1112,13,  T.  1X372),  A.I 
24HeUe,  122(T/?e<is),480,Ne- 
reidos  A.  I  592,  Nereida 
S.  I  2,  129  omnem  et  Glau- 
cum  Proteaque  moniliaquae- 
rere  iussi  (cf  Erythraeus), 
T.  IX  401  Leucothean,  A.  I 


INDEX  NOMINUl^I. 


437 


158,  Nerei  A.  I  527,  Ne- 
reides  S.  III  1,  144  virides 
(pumiceis  antris),  III  2,  13 
caenileum  ponti  agmen,  si- 
dera  ponti  (vitreis  Doridos 
antris),  T.  VIII  362,  Nerei- 
dum  T.  IX  372  cohors,  A. 
I  391  domus  (Scyrus),  Ne- 
reidas  S.  I  2,  116;  S.  II  2, 
19  Phorci  levis  chorus,  III 
2,  34  glaucae  sorores;  cf. 
Doris,  Nereus,  Nympha. 

Nerens:  Nereos  T.  III  410  pro- 
fundi  turba  {Nereides),  V 
437  profundi  generum  (Pe- 

^  leum),  A.  I  542  aquosi  gre- 
mio,  NereaS.  II  2,  75  et  T. 
VIII  230  {mare),  II  15  avum 
{Achillis),  Nereo  T.  V  49 
Aegaeo  {mari);  cf.  Tethys, 
Thetis. 

Neris  Argdlidis  vicus  T.  IV  47 
pavetspumantem  Charadron. 

Nero:  S.  I  1,  86  Neronis  statua 
equestris  in  foro  lulio  {v. 
Alexander,  Lysippus),  1  5, 
62Neroneaunda  {thermae  Ne- 
ronis  Bais  exstructae),  II  7, 
61  agon  Neroneus,  Bomae 
incendium  a  Lucano  car- 
mine  celebratum,  100  Lucani 
mors,  119  matris  nex,  IV  3, 
8  fossa  ab  Averno  usque  ad 
Ostiam  per  paludem  Pompti- 
nam  ducta,  60  Isthmum  Co- 
rinthium  perfodere  tentat,  V 
2,  32  Armenia  indocilis  Ne- 
roni  servire;  v.  Lucanus.  — 
Nero  S.  II  7,  58,  IV  3,  8, 
Neroni  V  2,  33  fero,  Ne- 
ronem  II  7,  119;  II  7,  100 
rabidi  tyranni;  cf.  Caesar. 

Neronea  unda  S.  I  5,  62. 

Nesis,  sinus  Cumani  insula  S. 


II  2,  78  malignum  aera  re- 
spirat,  Nesida  III  1,  148. 

Nessus  T.  XI  238. 

Nestor  S.  IV  3,  150  {annt),  V 
3,  192,  T.  IV  127  bello  The- 
bano  non  interest;  cf.  Ne- 
leius,  Nestoreus,  Fylius. 

Nestoreus:  S.  I  3,  llOsenectae, 
I  4,  127  situs. 

Niliacus:  T.  III  478  pecus 
{Apis),  S.  IV  9,  12  tus. 

Nilus  S.  I  6,  77  sacer  {grues,  T. 
V  12,  XII  518,  cf.  Eho- 
dope),  V  1,  100  agros  mer- 
sit,  IV  706  Eoae  brumae  li- 
quentia  pabula  ore  premit 
{Aethiopiae  imbres),  Vm  359 
secretus  Eoas  pruinas  bibit, 
Nili  S.  III  2,  108  paludosi 
fecunda  licentia,  115  gur- 
gite  se  mergit  Apis,  III  3, 
91  aestiferi  area,  III,  5,  21 
septemgemini  caput  impene- 
trabile,  IV  3,  157  caput,  V 
5,  67  convicia,  T.  I  265 
aerisoni  flumina  {cf  Isis, 
Osiris),  III  527  placidi  fe- 
cunda  clementia  {cygni), 
Nilo  T.  V  12  Paraetonio 
{grues),  XII  518  frigora  sol- 
vere;  IV  707  patris  undosi 
sonitus.    cf  Aegyptus. 

Nimbi  T.  III  435  {Neptuni  co- 
mites). 

Niobe:  S.  V  1,  33  genetrix  Sipy- 
leia,  V  3,  87  Phrygium  sili- 
cem,  T.  I  711  Thebana  mater 

III  193  Tantalis  Thebana 
(bina  funera  per  septem 
portas  198),  IV  576  Tantalis 
Thebana,  VI  118  bis  senas 
Sipylon  deduxerat  urnas, 
IX  682  Thebana.  —  Niobe 
T.  VI  117,  Nioben  IX  682. 


438 


INDEX  NOMINUM. 


Nisa  Boeotiae  oppidum  T.  VII 
261;  V.  Nysa. 

Nisus  Megarae  rex,  Scyllae 
pater:  Nisi  S.  III  4,  84  pur- 
purei  coma,  Nisum  T.  II 
382  (=  Megaram);  T.  I  334 
purpureus  senex.  —  Nisus 
JEuryali  amicus:  T.  X  448 
Phrygii  gloria  Nisi. 

Nomadum  S.  I  6,  36  flavis  me- 
tallis  decisa  purpura  {mar- 
mor  maculosum),  II  2,  92 
flaventia  saxa;  cf.  Maurus, 
Numidae. 

Nomius  Argivus  T.  X  260;  Tlie- 
hanus  T.  IX  290. 

Nonacria  rura  T.  IV  294.  cf. 
Callisto. 

Nonius  (Novius)  Vindex  S. 
IV  praef.  18  Nonii  Vindicis 
Herculem  Epitrapezion ;  S.  IV 
6,  Isq.;  S.  IV  pr.  19,  IV  6, 
12  Vindicis  studia,  30,  99 
Vindex  poeta. 

Notus  T.  VII  561,  XI  114  Li- 
bycis  pastus  harenis,  Noti 
T.  I  161  madidi  igne,  No- 
tum  S.  III  2,  45,  Noto  T. 
VI  102,  Noti  VI  288  Eu- 
rique  certantes,  Notos  VII 
721,  etc;  cf.  Auster. 

Nox  T.  I  97  (piceo  nimbo), 
498  (alma  503,  diva  506), 
n  528  (umenti  palla),  VI 27, 
Noctis  T.  II  60  equos 
Somnus  agit,  X  84  cubilia, 
114  opaca  cohors.  ef  Luna. 

Nubila  Neptuni  comites  T.  III 
436. 

Numa:  Numae  S.  V  3,  290 
ritus  colendos  {cf.  Egeria), 
Numa  (abl.)  S.  I  4,  41  la- 
bente  curia  timuit. 

Numidae  S.  I  6,  78  (udo  sub 
austro)  et  II  4,   28  (austro 


sub  umenti)  gallinae  Numi- 
dicae,  meleagrides,  T.  X  415 
leones;  cf.  Gaetulus,  Libya, 
Massylus,  Maurus.  de  mar- 
more  Numidico  v.  Libycus, 
Maurus,  Nomades. 

Nycteidos  vagae  ardor  T.  VII 
190  {Antiopa  cum  maenas 
facta  in  montibus  vagatur  a 
love  in  satyrum  mutato  com- 
primitur). 

Nympha  S.  V  3,  291  {Egerid), 
T.  VII  297,  IX  597,  Nym- 
phae  S.  II  3,  44  durae 
{Pholoes  a  Pane  adamatae), 
Nympham  T.  IV  720, 
Nympha  VII  756,  IX  319 
Ismenide,  Nymphae  S.  I 
5,  23,  III  1,  75,  T.  IV  684 
undarum  deae,  V  519,  580, 
VI 106  robora  non  dimittunt, 
IX  709,  A.  I  241,  Nym- 
pharum  S.  II  3,  8,  T.  IV 
330  Erymanthiadum,  IX  384 
regina  {Ismenis),  4 1 7 ,  N  y  m  - 
phis  X  605  Amyclaeis, 
Nymphas  S.  I  2,  115,  I  3, 
37,  46,  64,  T.  VI  88  Fau-  l 
norumque  greges,  A.  I  293 
virides  pelagi;  S.  I  5,  15 
deae  virides,  II  2,  20  Ga- 
latea  viridis,  cf.  Dryades, 
Hamadryades ,  Naides,  Na- 
paeae,  Nereides.  i 

Nysa  T.  VII   686   ferax  {Bac-         ^ 
chus),  S.  1  2,  221;  cf  Nisa. 

Nysaeus:  T.  IV  83  pater,  VII 
653  serta;  v.  Bacchus. 

OBLIVIA  T.  X  89  pigra  Somni 

limen  servant. 
Ocalea  Boeotiae  oppidum  T.VII 

260. 
Oceano  T.  VII  8   (cf.  III  685), 

A.  I  52  hospite   {Neptuni)^ 


INDEX  NOMINUM. 


439 


]I  2;  A.  I  50  grandaevum 
patrem. 

Odia  aspera  T.  V  73. 

Odrysius:  S.  V  3,  271  chelyn 
OrpJiei,  A.  I  485  hastam 
(Mars),  T.  V  173  Marte 
{bello\  IV  793  nive  {Mars), 
VIII  57  querellis  {Orphei),  T. 
VII  624  regibus,  XII  166 
stabuli  {Biomedis),  S.  V  1, 
203  vates  {Orpheus);  v. 
Thracius. 

Oeagrius  Orpheus  T.  V  343. 

Oebalides  S.  II  1,  112  {Hyacin- 
thus),  Oebalidae  T.  V  438 
gemini  {Castor  et  Pollux). 

Oebalis  purpura  S.  I  2,  151;  v. 
Laconia. 

Oebalins  {=Lacedaemonius) :  S. 
II  6,  27  amores  {Helenam), 
T.  VII 21  caestus,  {cf.  Pollux), 
S.  V  3,  53  et  A.  II  154 
discus  {cf.  Hyacinthus),  T.  II 
164  duces,  T.  VI  304  equos 
Arnphiarai,  {cf.  I V  214  Tae- 
narii  equi),  S.  III  2,  10  fra- 
tres  {Castor  et  Pollux),  A,  I 
20  litore  {Helena),  T.  VI  797 
magistro  {Polluci),  IX  690 
murice  {v.  Oebdlis) ,  X  603 
nemus,  VIII  429  turmas. 

Oebalus  Lacedaemonius  T.  X 
498. 

Oeclides  {Amphiaraus)  T.  III 
470,  620,  V  731,  VI  423, 
496,  Oecliden  VIII  146. 

Oedipodes,  [Oedipus]:  T.  I  61, 
XI  752  in  Cithaerone  expo- 
situa  plantis  perforatis;  I  64 
{Polybus);  I  66,  II  605  sq., 
XI  490  {Sphinx,  v.  not.)\  II 
63,  68,  IV  57,  631,  VII  211, 
365,  XI  491  patrem  occidit, 
cf  Laius;  I  68,  233,  II  187, 
464,    IV  67,   631,   VII  212, 


VIII  611,  XI  492  matris  co- 
nubium;  I  48,  72,  237,  IV 
615,  VII  469,  VIII  611,  X 
697,  XI 106,  172, 333,505  ocu- 
los  effodit;  I  56  sq.,  239,  IV 
644,  VII  469,  VIII  248,  XI 
105,  344,  505  Furias  adver- 
sus  filios  imprecatur;  XI 
580  sq.  ad  filiorum  corpora 
ab  Antigona  ducitur,  cf.  An- 
tigona;  XI  668  sq.  Thebis 
exire,  752  sq.  in  Cithaeronem 
se  recipere  a  Creonte  iubetur ; 
T.  XII  610  Furiae  Oedipodis 
Athenis  vincuntur  {cf.  482 
Ara  deum).  —  Oedipodes 
T.  I  48,  II  465  {patronymi- 
cum),  XI  505,  Oedipodae 
I  17  domus,  164  loco,  VIII 
609  proles,  XII  510  furias, 
Oedipodis  XII  260  nurus 
{Argia),  Oedipodae  {dat.) 
X  699  diro,  Oedipodi  XII 
86,  Oedipoden  II  436, VIII 
242,  XI  491,  666,  Oedi- 
poda  VII  513. 

Oedipodionides  T.  I  313  {Poly- 
mces),  OedipodionidenlV 
491  {Eteoclem),  VI  404  {Po- 
lynicem),  Oedipodionidas 
T.  VII  216. 

Oedipodionius :  T.  II  505  Oedi- 
podioniae  domus  alitis 
{Sphingis),  T.  X  801  fratres. 

Oeneius  heros  T.  V661  (Tydeus). 

Oeneus  T.  I  669  Calydonius,  II 
165  (Deianirae  proci,  cf. 
Achelous,  Hcrcules),  0  e  n  e  o  s 
I  464  magni  stirpe,  II  588 
magni  munera  {Martis  ensis), 
687  superbi  gente;  II  742 
Lianam  in  sacris  omittit.  cf. 
Parthaonius,  TydeiLS. 

Oeneus  (adt.):  T.  II  469  Dianae 
vindex  {aper  Calydonius). 


440 


INDEX  NOMINUM. 


Oenides  T.  VIII  538  turbidus 
(Tydeus),  588,  659,  A.  11  86 
iDiomedes),  Oenidae  (gen.) 
T.  1X38  virtus,  idat.)'ll  481 
saevo,  VI  818,  845,  Oeni- 
den  III  392,  IV  113,  V  405 
magnum,  X  748,  Oenide  T. 
IX  .50. 

Oenomaus  T.  IV  591  pulvere 
sordens,  Oenomai  S.  I  2, 
42  sequentis  fremitus,  T.  I 
275  Mavortius  axis  {Oen. 
Martis  f.),  lY  244  fractis 
axibus,  VI  232  circo  {Olym- 
pia),  Oenomaum  VII  416, 
Oenomao  VI  325  {Hippo- 
damus  f.);  I  275  {equi  cf. 
VI  327 sq.),  II  166,  185,  VI 
261sqq.  cf.Alpheos,Elis,Hip- 
podamus,  Myrtilus,  Olympia, 
Pelops,  Fisa. 

Oeta  {ahl.)  T.  IV  158,  XII  67 
{Hercules),  Oeten  T.  I  119 
dubiam  iugo. 

Oetaeus:  S.  IV  6,  53  favillis, 
ni  1,  7  flamma,  S.  V  4,  8 
Paphiaeque  lampades  {Ves- 
per  et  Lucifer),  T.  XI  235 
vestes. 

Ogygiae  {Thebarum  porta)  T. 
X495;  VIII  353,  X  921,  XI 
665.    V.  Ogygius. 

Ogygidae  {Thebani)  T.   11  586. 

Ogygius  {Thebanus):  T.  IX  841 
alas,  VII  33  bello,  IX  812 
catervas,  V  518  dei,  XII 
198,  247  domos,  I  328  furo- 
ribus  ululata  antra  {maena- 
duni),  X  545  hastae,  II  85 
lacchi,  XII  477  leges,  III 
110,  XI  420,  XII  55  manes, 
VI  687  Marte  {bello),  VI  166, 
XII  787  matres,  XI  356,  XII 
664  murus,  III  156  parentes, 
VIII 353  portis  {cf.  Ogygiae), 


XI  665  portae  limine,  S.  V 
2,  123  pulvere,  T.  I  173  re- 
bus,  II  208  Thebas,  X  921 
turris  fastigia,  IV  380  vertice 
{Cithaerone) ;  v.  Thebanus. 
Olearos,  una  ex  Cycladibus  A. 

I  677. 

Olenius  {Aetolus):  S.  I  3,  96 
astris  {Capella  cum  Haedis, 
cf  Sidera),  T.  III  25  astri, 
VIII  484  Buten,  VI  401  cor- 
nibus  {Capellae),  S.  III  2,  77 
pecus  {CapelJa),  T.  II  541 
suis  tegimen  {apri  Caly- 
donii),  I  402  Tydeus;  v.  Ae- 
tolus,  Olenos. 

Olenius   Thebanus  T.  XII  741. 

Olenos  Aetoliae  oppidum,  unde 
Statius  Capellae  Oleniae 
{Amdltheae),  quae  lovem  in- 
fantem  nutrivit,  nomen  deri- 
vat  T.  IV  105;  v.  Olenius. 

Olmius  Boeotiae  fluvius,  Musis 
sacer  T.  VII  284  felix. 

[Olympia],  Olympiacus  S.  I  1, 
102  {Phidias,  cf  II  2,  65, 
IV  6,  27),  II  2,  65,  II  6,  47, 
III 1,  140,  IV  6,  27,  T.  I  277, 
421,  VIII  453  {lovis  tem- 
plum);   S.  I  2,   203,  I  3,  8, 

II  6,  47,  72,  III  1,  140,  IV 
4,  32,  V  3,  52  Pelopis  so- 
lemnia  trunci,  142  Achaea 
praemia,  220  {v.  Statius),  T. 
I  277,  421,  VI  5  sqq.  {Her- 
cules),  232  sq.,  632,  VII  94, 
VIII  453,  X  234,  A.  I  415 
{ludi  Olympici).  —  Olym- 
piaca  harena  S.  V  3,  220, 
ramis  T.  VI  532.  cf.  Alpheos, 
Eleus,  Elis,  Hercules,  lup- 
piter,  Oenomaus,  Pelops,Pisa. 

Olympus:  Olympi  T.  IV  736 
{caeli)  umentis  opes,  VIII  41 
et  A.  I  588  regnator,  Olym- 


INDEX  NOMINUM. 


441 


pum  S.  in  2,  66  et  T.  VI 
696  not.  {Gigantomachia), 
Olympo  T.  II  600  toto  {om- 
nibus  deis\  V  85,  177,  421, 
A.  I  689  (caeZo),  T.  XI  119 
{luppiter)',  cf.  Gigantes. 

Olynthi  funus  T.  XII  510. 

[Omphale],  v.  Hercules,  Lydius. 

Onchestius  Idas  T.  VIII  466. 

Onchestos  Boeotiae  opp.:  On- 
chesti  Neptunia  plebes  T  VII 
272.  {UoGidriLov  dyXccbv  alGoq 
II.  B  506.). 

Opheltes  T.  IV  741,  Ophelten 
IV  722,  S.  II  1,  182 ;  v.  Ar- 
chemorus. 

OptatusS.  V 2,  152;  V.  Grispinus. 

Orchomenos  Arcadiae  opp.  T. 
IV  295  dives  pecorum. 

Orcus  T.  XII  434  pallidus.  — 
T.   IV   457     rector    Averni, 

III  146  nigri  pater  Avemi, 
IX  148  Elysii  regis,  VIII 
22  dux  Erebi,  S.  Ill  3,  29 
horrendum  solium  silentis 
domini,  T.  VIII  2  regis  se- 
pulti,  28  regem  cruentum, 
91  cunctis  finitor  maxime 
rerum,  XI  410  avidus  regna- 
tor,  445  umbrarum  custos 
mundique  novissimus  beres, 
XII  273  nigri  raptoris,  III 
302  patrui  {Martis)  infera, 

IV  429  patrui  {Dianae)  li- 
mina,  IV  474  sq.  saevissime 
fratrum  cui  servire  dati  Ma- 
nes  etc,  11  49  nigri  lovis 
atria,  I  616  lovi  profundo, 
XI  209  inferno  Tonanti;  S. 
II  7,  121  deos  silentum,  III 
3,  187  Lethes  malae  aspera 
numina,  S.  V  1,  259  reges 
Avemi,  T.  I  56  di  qui  son- 
tes  animas  regitis;  II  6  tor- 
rentum    incendia,    IV    516 


triplicis  mundi  summum 
quem  scire  nefastum  est  {v. 
Freller  M.  R\  II  78.),  VIII 
1  pallentibus  umbris,  leti- 
feras  domos,  orbis  sepulti 
arcana,  XI  410  nigris  ab  oris. 
—  V.  Acheron,  Avernus,  Aver- 
nales  {Naides  S.  II  6,  101), 
Chaos ,  Cocytos ,  Elysium, 
Elysius,  Lethe,  Lethaeus, 
Malea,  Pheneos,  Phlegethon, 
Styx,  Siygius,  Taenaron, 
Taenarius;  Aeacus,  Aegaeon, 
Briareus,  Centauri,  Cerherus, 
Charon,  Dirae,  Dis,  Erinyes, 
Eumenides ,  Furia£,  Gigan- 
tes,  Hercules,  Ixion,  Letum, 
Mega^ra,  Mercurius,  Minos, 
Mors,  Orpheus,  Persephone, 
Pirithous,  Poenae,  Froser- 
pina,  Scylla,  Somnia,  Ta- 
rentum,  Tartara,  Tartareus, 
Tiresias,  Tisiphone,  Titanes, 
Tityos;  de  necyomanteis  v. 
Tiresias. 

Orestes  T.  1 476,  XII 511 ;  fahula 
de  Dianae  Tauricae  simulacro 
ab  Oreste  Ariciam  iranslato 
respicitur  S.  III  1,  56;  cf. 
Athenae,  Pylades. 

Orion  S.  1 1 ,  45,  III 2, 77,  T.  III 27 
{sidus),  IX  843  {Dryas  Tana- 
graeus,  nepos  Orionis  {VII 
254),  a  Diana  occiditur), 
Orionis  VII  256  alti  nepos 
{Dryas),  Oriona  1X461  {si- 
dus);  de  love  et  Neptuno 
Orionis  patribus  v.  Tanagra. 

Orithyiae  amores  T.  XII  630; 
cf.  Boreas,  Elisos. 

Ormenus  Argivus  T.  X  615. 

Ornytus  Argivus  T.  XII  142, 
207,  Ornyte  219. 

Orontes:  Orontem  S.  IV  7 
46  Eoum;  cf.  Syria, 


442 


INDEX  NOMINUM. 


Orpheus  S.  II  7,  59,  V  1,  24, 
V  5,  54  Thracius,  T.  V  344 
Oeagrius  (Argonauta),  Or- 
pheos  S.  II  7,  40,  99  {mors, 
cf.  V  3,  16),  Orphea  S.  V 
3,  16,  T.  V435;  S.  II  1,  11, 
II  2,  61,  II  7,  44,  98,  III  1, 
17,  III  3,  194  supplex  Thra- 
cius,  V  1,  27,  203,  V  3,  60, 
271,  T.  VII  287,  VIII  57, 
IX  437.  cf.  CalHope,  Eury- 
dice,  Geticus,  Hebrus,  Odry- 
sius,  Strymon. 

Orpheae  leges  S.  V  3,  60. 

Ortygia  {Belos)  T.  IV 796  {Apol- 
Jo),  V  339,  S.  1 2, 221  {ApoUo). 
de  Ortygia  Syracusarum 
fonte  V.  ATpJieos. 

Osiris:  Osirim  T.  I  718  fru- 
giferumpraestat  vocari  Apol- 
Jinem  {cf.  not.y,  S.  V  3,  245, 
T.  I  265;  cf  Isis,  Nilus, 
Fliarius. 

Ossa  T.  IV  141  {Gentauri,  cf 
IX  220,  XII 554,  A.  1 151, 
II 121),  [VI  696  not.  gigan- 
tomacliia,  cf.  VIII  79,  X 
852,  S.  III  2,  65'],  X852, 
A.  I  151,  Ossae  T.  E  82 
convallibus  (T/imces),  III 319 
gelidum  caput,  {dat.)  S.  III 
2,  65  et  T.  VIII  79  frondenti, 
Ossa  T.  V  261  gelida  {La- 
pitJiae),  IX  220  aeria,  A.  I 
320  gelida. 

Ossaeus:  A.  II  121  avia,  T.  XII 
554  bimembres  {Centauri). 

Othrys  A.  I  238  {Centauri),  426, 
Othryn  T.  III  319  nivalem, 
IV  655  canum  {Thraces). 

Otia  T.  X91  et  Silentia  {in  Ji- 
mine  Somni). 

[Ovidius]:  S.  I  2,  255  Naso 
{exuJ,  V.  Tomi),  II  7,  78  qui 
corpora  prima  transfigurat. 


PADUS  T.  XII 414;  v.  FJiaetJion. 

Paean  S.  I  2,  2,  II  7,  8,  T.  I 
636,  X  343,  [paeana  T.  IV 
157  Herculeum,  X  306  Si- 
donium,  paeanes  VIII  224]. 

Paeones  A.  II  131;  cf.  Macetae. 

Paeonio  ritu  ApoJJo  et  Aescu- 
Japius  se  cingunt  S.  I.  4,  108. 

Pagasaea puppis  A.  I  Qb{Argo). 

Palaemon  LeucotJieae  fiJius 
S.  II  1,  180,  III  2,  39,  T. 
IX  331,  Palaemonis  T.  VI 
10  aras,  X  425  annos,  Pa- 
laemona  T.  I  122,  VII  421 
Thebanum,  Palaemone  T. 
I  14;  S.  II  1,  179,  T.  II  381, 
IV  563,  VII  97,  IX  403;  cf. 
Ino,  IstJimos.  —  Palaemon 
Argivus  T.  VIII  135. 

Palaemonio  Lechaeo  T.  II  381. 

Palaestinus  {Syriacus):  S.  II  1, 
161,  V  1,  213  Palaestinis 
simul  Hebraeique  liquores 
{opobaJsamum,  III  2,  141), 
S.  III  2,  105  cohortes  {Jegio- 
nem  Syriacam:  III  praef); 
cf  Eous,  Hebraeus,  Idume, 
SoJymus. 

Palatino  amori  {Domitiani  pu- 
ero)  S.  III  4,  38. 

Palatium:  Palatia  S.  I  1,  34, 
IV  1,  8;  cf.  Domitianus, 
Euander. 

Pale  T.  VI  805  uncta,  Paleu 
A.  II  155  liquidam  {cf  S. 
III  1,  157). 

Pales  T.  VI  104  cana  et  Silva- 
nus  {i.  e.  grandaeva,  FreJJer 
M.  B^  I  416,  1). 

[Palinurus]:  S.  III  5,  98  Iliaco 
remo  (F  3, 167  lituo  remo- 
que  notatus  collis  i.  e.  Mise- 
num),  V  3,  127  Troius  ma- 
gister;  cf   VeJie. 

[Palladium]:  S.  V  3,  179  Dio- 


INDEX  NOMINUM. 


443 


medei  farti  penetralia  (P.  in 
Vestae  templo  servatum,  cf. 
Dardanius). 

Palladius:  A.  I  813  aras  {Mi- 
nervae  Scyriae),  T.  IV  136 
arce  {v.  Larisa),  S.  IV  2,  67 
auro  {corona  aurea  oleagina 
Minervae  ATbanae),  T.  VI 
653  liaustuB  {oleum),  S.  I 
1,  5  manus  (doctae)^  T.  VII 
273  Melas  {Minervae  sacer), 
V  417  ramos  oleae ;  cf.  Mi- 
nerva. 

Pallas  S.  I  6,  1  severa,  V  3, 
91,  T.  II  237,  243,  704,  V 
357,  VIII  459,  500,  588 
bellica,  IX  512,  A.  I  826 
ferox,  Pallados  T.  I  535  ar- 
misonae,  II  597  torvae  an- 
guis,  V  100  arces,  Palladi 
A.  I  285,  Pallada  S.  III  1, 
133,  138,  V  3,  88,  T.  II  252, 
VIII  .^17,  713,  IX  837,  XII 
293,  Pallade  S.  I  4,  20,  T. 
XII  464,  583;  cf  Minerva. 

Pallas:  Pallantis  S.  II  1,  92 
ovantis ;  cf.  Acoetes,  Euander. 

Pallenaeos  triumplios  S.  IV  2, 
56;  cf.  Gigantes,  Phlegra. 

PamphyliaS.  I  4,  77 ;  v.  Gallicus. 

Pan  T.  XI  34  Eurijmedontis 
pater  {Faunus  VII  262), 
Pana  S.  I  3,  78  {Lycaeus), 
II  3,  8,  34  {Romanus,  cf 
Faunus),  T.  III  480  {vates 
Lycaonia  in  umbra),  Panes 
S.  II  2,  106  montani;  S.  11 
3,  18  velox  pecorum  deus, 
25  petulans  foedumque  pecus, 
11  hirtos  gressus,  cornua, 
62  pinus,  T.  IV  696  corni- 
pedum  furta  et  Faunorum 
rapinas.  cf  Faunus,  Luperci. 

Pandionius:  T.  II  720  monte 
{Athenis),  VIII  616  volucres 


Qiirundines) ;    v.    Cecropius, 

Philomela,  Progne. 
Panemus  Thebanus  T.  IX  293; 

V.  Thespiades. 
Pangaea  S.  I  2,  223  {Bacchus), 

T.  VI  644  {Mars),  X  512  diu 

inarata. 
Pannoniae  iuga  et  Sauromatae 

S.  V  2,  135. 
Pannonius  ferox    S.    I    4,    78; 

V.  Gallicus. 
Panope    Phocidis   oppidum    T. 

VII  344. 

Panopeus  Lacedaemonius  T.  X 

497. 
Paphie  S.  III  4,  82;  v.   Venus. 
Paphius:    S.  V  4,  8  lampades 

{stella  Veneris,  v.  Lucifer),  S. 

III  4,  88  matre,  T.  IV  300 

myrtos,  S.  I  2,  101  numinis. 
Paphos:  S.  I  2,  169,  T.  V  61; 

cf  Venus. 
Paraetonius  (Aegyptius):  T.  V 

12  Nilo,  S.  lil  2,  49  ripis. 
Parca  S.  II  1,  138,  Parcae  S. 

II  7,  89  saevae,  V  1,  169 
(stamina),  T.  IV  779  volvere, 

V  274  tristes  (stamina),  736, 
VI  303  durae,  898  dirae,  VII 
367,  VIII  13,  119,  439,  X 
737,  XI  189  nocentes,  Par- 
caram  S.  I  2,  24  albo  vel- 
lere,  III  1,  171  fila  et  colus, 

V  2,  85  nocentum  ira,  V  3, 
174  acta,  T.  I  706  iniquas 
manus,  A.  I  498  occulta, 
Parcis    T.    III    491    duris, 

VIII  382  (licia),  Parcas  S. 

III  3,  186,  T.  VII  774  in- 
mites,  Vni  191,  328,  XI  462 
nocentes,  A.  I  255,  Parcis 
S.  II  1,  148.  —  S.  14,64  co- 
los,  fila,  123  fila  candentia, 
II  3,  76  duras  Sorores,  III 


444 


INDEX  NOMINUM. 


3,  21  pigrae,  S.  IV  3,  146 
candidae,  V  1,  156  dura  So- 
rorum  licia,  filum,  262,  V  3, 
64  ahena  Sororum  stamina, 
T.  I  632  fila  Mors  metit,  III 
205  dura  pensa,  241  Fata 
nigraeque  Sororum  colus, 
YI  48  inexorabile  pensum, 
354  nigrae  Sorores,  VIII  59 
pensa,  68,  549  Stygii  pensi, 
IX  323  Elysias  Sorores,  839 
plenae  colus,  X  833  Sty- 
giae  Sorores,  XII  647  an- 
guicomae  Sorores,  A,  I  519 
dura  licia;  S,  II  1,  154Fata, 
T.  VIII  12  Fatorum  colus, 
26Fata;  cf.  Atropos,  Clotho, 
Fata,  JFors,  Fortuna,  La- 
chesis,  Pramestinus. 

Paris:  A.  I  67  arbiter  Idae,  II 
51  {dearum  certamen);  de 
Oenone  v.  Cebrenis;  S.  I  2, 
43  pastor  temerarius,  214, 
n  6,  27,  V  1,  57,  A.  I  21 
Dardanus  pastor,  401,  872, 
II  59,  78  Pliryga  semivirum 
{Helenae  raptus,  cf.  Amy- 
clae,  Oebalius);  S.  II  7,  97 
{Achilles  a  Paride  occisus) . 
—  Paris  S.  11  6,  27,  Pari- 
dis  II  7,  96. 

Parnasus  T.  1 118  medius  caeli, 
Parnasi  S.  IV  4,  47  e  ver- 
tice  laurus,  90  iugis,  T.  I 
629  biverticis  umbra,  [V532 
cornua] ,  VI  335  summo  ab 
aethere,  1X643  frondeacoUa, 
Parna8onT.VIl346utrum- 
que,  Parnase  S.  I  2,  223; 
S.  V  1,  113  Aonio  vertice, 
114  arcani  antri,  T.  I  62 
stagna  Cirrhaea  bicomi  iuga 
interfusa,  II  63  ardua  Cir- 
rhae,  III  611  cavo  sub  ver- 
tice  Cirrhae,  VIII  176  antra 


lacusque  Castalii;  cf.  Ane- 
moria,  Cephisus,  Girrha,  Co- 
rycius,  Lilaea. 

Parnasius:  T.  X  208  serta  va- 
tis  {laurus),  S.  V  3,  7,  T.  IV 
216  vellera  poetae  et  vatis 
{vittae);  cf.  Phoebus. 

Parnes  benignus  vitibus  T.  XII 
620. 

Paros  T.  V  182,  A.  I  677. 

Parrhasis  {Callisto,  Arctos)  T. 
VII 8  {Oceani  expers,  III 685) ; 
cf.  Maenalis,  Parrhasius, 
Tegeatis. 

Parrhasius:  T.  XI  178  antris 
{Atalania),  S.  IV  5,  5  Arctos, 
T.  VIII  370  astris,  XI  178 
in  aulis  {Atalanta),  IV  246 
catervaa  {Parthenopaei) ,  IX 
744  cornu  {arcus  Partheno- 
paei)  IV  293  duces,  VII  163 
nemus  {Callisto).  v.  Arcadia. 

Parthaonis  arvis  T.  II  726  (P. 
Oenei  pater). 

Parthaoniae  domus  iuraT.  1670. 

Parthenius:  T.  IV  285  nemus, 
II  207  saltus.    cf  Arcadia. 

Parthenopaeus:  T.  IV  246—344 
eius  copiae  enumerantur,  VI 
539—595,  600—623  ludisNe- 
meaeis  interest,  IX  570—907 
(841)  a  Dryante  interficitur. 
—  Parthenopaeus  S.  II 
6, 43,  T.  VI 594,  600,  VII 642, 
VIII  660,  Parthenopaeum 
VI  539  Arcada,  Partheno- 
paee  IV  248,  IX  813;  S.  V 
3,  123,  T.  I  45  piotervi  Ar- 
cados  bella,  III  540,  V  665 
Erymanthius,  VI  681  Mae- 
nalius,  585  (crinem  Dianae 
pascit),  596  regem,  610  iu- 
venis  Tegeaeus,  622,  VIII 
744, 1X571  sagittiferi  ephebi, 
618  sqq.    {de  eim  pueritia), 


INDEX  NOMINUM. 


445 


651,  789  trux  Atalantiades, 
792  Arcadiae  stirpem,  858, 
X  28,  749,  XI  177  (Tegee 
regem  me  poscit),  XII  125, 
805,  806,  807.  cf.  Atdlanta, 
Dyrnas. 

Parthenope  S.  I  2,  261,  III  1, 
152,  III  5,  79,  i\  4,  53,  IV 
8,  3,  V  3,  105,  Partheno- 
pen  II  2,  84,  III  1,  92;  cf. 
Neapolis. 

Parthus  S.  II  6,  19  (equus),  IV 
4,  31  {arcus),  Parthorum 
T.  VI  575  fuga  {sagittae); 
cf.  Araxes,  Caspiacus,  Do- 
mitianus,  Eous,  Euphrates, 
Persae. 

Pasithea  T.  11  286;  cf  Gratia, 
Vulcanus. 

Patarea  dumeta  T.  I  696;  cf. 
Apollo,  Lycia. 

[Patavium],  v.  Livius,  Timavus. 

Patroclus  A.  I  175,  Patrocle 
A.  I  633;  S.  IV  4,  105  caeso 
amico,  V2, 157  Menoetiades. 

Paulli  belligeri  sublimis  regia 
{basilica  PauUi  ad  forum)  S. 

I  1,  30. 

Pavor  T.  III  425  armiger  {Mar- 
tis  comes),  VII  127,  Pavo- 
rem  VII  108;  cf  Metus. 

Pax:  S.  IV  1,13,  IV  3,  17  {sta- 
tua  Pacis  in  templo  Pacis 
a  Vespasiano  exstructo?) 

[Pegftsus]:  S.  II  2,  38  ungula 
volantis  equi  large  se  dat, 

II  7,  2  quisquis  coUibus 
Isthmiae  Diones  pendentis 
ungulae  liquorem  bibit  {ex 
Pirene  fonte  in  arce  Corinthi 
Pegasus  postquam  ex  Gor- 
gonis  sanguine  natus  est  hi- 
hisse  fertur,  apud  Statium 
Pirene  fons  ex  ictu  ungulae 
Pegasi  ortus  est),  T.  IV  60 


Ephyre  Cenchreaeque  manus 
vatum  qua  conscius  amuis 
Gorgoneo  percussus  equo 
etc,  T.  VI  316;  cf  Pirene. 

Pelasgi  {in  Thehaide  Thehanis 
opponuntur)  T.  VI  43,  388, 
702,  VII  523,  VIII  722  Aonii 
et  R,  X  482,  XI  41,  757, 
PelasgumT.  VII  532  corda, 
X  2  castra,  XII  68  corpora, 
A.  I  751  ductores,  Pelas- 
gis  S.  III  2,  142,  T.  IV  777, 
VII  247,  VIII  327,  IX  12, 
396  trucibus,  X  330,  432,  451, 
A.  I  906,  Pelasgos  T.  VII 
2,  XII  101,  697. 

Pelasgus  {adi.):  T.  XII  195  co- 
mites,  S.  IV  6,  68  libertatem 
{Graecam),  T.  XI  183,  XII 
790  matres,  II  156  plebi,  V 
363  ratis  {Argo),  A.  I  451 
rates. 

Peleius:  A.  I  551  heros,  884 
virgo  {Achilles). 

Pelethroniam  pinum  {Martis  in 
gigantomachia)  T.  II 598  {val- 
lis  relethronia  in  monte  Fe- 
lio)',  cf.  Pelias,  Pelion. 

Peleus  S.  II  1,  90,  A.  I  440, 
898,  Peleos  A.  I  507  aula, 
Pelea  S.  I  2,  215,  II  1,  89 
Haemonium,  T.  V  379  {Ar- 
gonautam),  A.  I  90,  921,  II 
56;  T.  V  398  Aeacidas  {Pe- 
lea,  Telamona),  437  generum 
profundi  Nereos,  A.  I  193 
Pelion  superis  gravatum,  268 
humilem  maritum,  276,  873, 
896  magno  parente.  cf.  Pe- 
leius,  Pelides,  Thetis. 

Peliaous:  A.  II  11  antro  {Chi- 
ronis),  T.  VI 353  arvis  (^^^oWo 
ap.  Admetum),  A.  II 164  gen- 
tibus  {Centauris),  I  321  iugis, 
[651  silvis]. 


446 


INDEX  NOMINUM. 


Pelias  pinus  (Argo)  T.  V  336. 

Pelides  A.  1754,  824,  Peliden 
S.  II  7,  97,  A.  I  721. 

Pelion  S.  III  2,  65  gelidum,  [T. 
VI 696  not.  glaciale],  VIII 79, 
X  852  inmane  (gigantoma- 
chia,  8.  III 2,  66,  cf.  Olym- 
pus,  Ossa),  A.  I  39,  107,  151, 
194,  249,  577  (Achilles,  II  97 
rigido  monte),  II  56  (Pelei 
et  Thetidis  nuptiae)-,  cf.  Pe- 
lethronius. 

Pellaeus;  S.  IV  6,  59  regnator 
(Alexander),  S.  I  1,  86  duci. 

Pelopeides  T.  X  50,  XII  540 
(mulieres  Argivae). 

Pelopeus:   T.  II  471,   VII  422, 

X  749  phalanx  (Peloponne- 
sii),  T.  I  117  regna  (Pelo- 
ponnesus). 

[Peloponnesus] ,  v.  Doricus,  In- 
achius,  Pelops,  Pelopeides, 
Pelopeus. 

Pelops  T.  II  436  et  Tantalus 
(Adrasti  proavi),  IV  590 
truncatus,  VI262  (Oenomaus), 
VII  95  saucius  Arcadas  aras 
adit  (v.  Arcades,  Olympia, 
S.  V3,  52,  T.  1273,  III 480, 

XI  128),  Pelopis  S.  IV  6, 
68  terras  libertatemque  Pe- 
lasgam  (Graeciam),  S.  V  3, 
52  trunci  ^olQmm^  (Olympia, 
cf.  VII  95),  T.  VII  207  a 
stirpe  nepotes  (Argivos),  248 
gentes  (Peloponnesii) ,  A.  I 
441  terras  (Peloponnesum), 
Pelopi  T.  VI  6  (Olympia  a 
Pelope  condita,  ab  Hcrcule 
restituta),  Pelopem  VI  115 
(Phrygium,  Niobe  soror);  S. 
I  2,  41  (Oenomaus),  T.  I  247, 
689,  XI  128  (Tantalus).  cf. 
Doricus,  Oenomaus,  Ptlopei- 
des,  Pelopeus,  Pisa,  Tantalus. 


Pelorus  T.  Ill  596,  Pelorum 
S.  I  3,  33  Sicanium;  cf  Si- 
culus,  Sirenes. 

Pelusiaci  Canopi  scelus  S.  II  7, 
70;  cf.  Pompeius. 

Peneia  stagna  T.  IV  143  (Cen- 
tauri),  A.  I  651  Peneis  sil- 
vis  (v.  not.)',  A.  I  628  Hae- 
monii  amnes. 

Penelope  S.  III  5,  47;  III  5,  8, 
V  1,  58. 

Pentheus  rex  T.  VII  211,  Pen- 
thea  T.  IV  565,  A.  I  840; 
T.  I  11,  229,329,  11663,666, 
III  190,  1X479,  XI  488;  cf 
Pentheius,  Pentheus.  Pen- 
theus  Thehanus  quidam 
T.  III  170. 

Pentheus  (adi.):  T.  II  575  ge- 
nus  (Phaedimi),  T.  XII  244 
iugi  devexa  (Cithaeronis), 
[T.  I  329  sanguine,  v.  not.]. 

Pentheia  materT  .XI 3  l8(Agaue). 

Pergama  (Troia)  S.  I  1,  11,  III 
2,  97  Thymbraea,  A.  1  177,       | 
871,  934,  II  65.     cf  Perga-        i 
meus.  \ 

Pergamenum  Asclepium  S.  III 
praef.  25. 

Pergameus:  S.  III  4,  23  domos 
(Aesculapii),  S.  III  1, 116  la- 
bor  (cf.  Apollo,  Neptunu^, 
Troia). 

Pergamus  (Flavii  Earini  pa- 
tria)  S.  I  4,  100  Pergamos 
Troiana  (Aesculapius),  III  4, 
106,  Pergamon  III  4,  68, 
Pergame  III  4,  12;  cf  Ae- 
sculapius,  Pergamenus,  Per- 
gameus. 
Perinthus  Argivus   T.   XI   199 

(v.  not). 
Periphas   Thebanus  T.  II  631; 
III 14,  134  sq.;  cf  Ide,  Thes- 


INDEX  NOMINUM. 


447 


piadae.   Periplias  Argivus 

VII  641  Pylius,  643. 
Permessus  Boeotiae  fl.  Musis  sa- 

cer  T.  VII  283 ;  cf.  Helicon. 

[Persae],  v.  Achaemenius,  Athe- 
nae,  Eous,  Euphrates,  Mi- 
thras,  Perseis,  Perses,  Per- 
seus,  Persis,  Titan. 

Perseis  {Hecate ,  Proserpina) : 
Persei  T.  IV  482. 

Perseius  heros  {Adrastus)  T.  III 
441. 

Persephone:  T.  IV  478  severa, 
XII  276,  277;  v.  Proserpina. 

Perses  S.  V  3,  187  Achaeme- 
nius;  cf.  Parthus. 

Perseus  T.  I  644  {Medusa,  v. 
not.),  Perseos  VII  418  effi- 
giem  (m  templo  Argivo), 
Persea  S.  II 1,  95  volucrem 
{Dictys),  T.  III  464  {ex  Ape- 
sante  volat)',  1  544  aureus 
ales  {v.  not),  X  892  volucer 
Danaeius;  cf.  Perseius,  Per- 
seus  {adi.). 

Perseus  {adi.):  T.  I  719  antri 
8ub  rupibus  {v.  Mithras),  I 
225  Argos,  IV  119  humo 
{ArgoUde),  III  633  et  V  610 
montis  {Apesantis). 

Pfirside  gaza  digne  S.  I  3,  105 
{cf  II 2, 122  Euphratae  supra 

■    diademata  felix). 

Peteon  Boeotiae  opp.  T.  VII  333. 

Peuce  insula  S.  V  2, 137  Histro 
circumflua. 

Phaedimus  Thebanus  T.  II  575, 
Phaedime  III  171.  Phae- 
dimus  Argivus  VI  536,  584, 

VIII  440,  Phaedimon  438 
lasiden. 

Phaethon:  Phaethontia  equos 
T.  IV  716  {i.  e.  Solis,  Verg. 
A.  V105),  Phaethonta  T. 


XII  413  Hyperionium  {He- 
Uades) ;  S.  I  2, 123  {HeUades, 
cf.   V  3,  86,   T.  XII  415), 

V  3,  86,  T.  VI  299  {mors), 
XII  415  flentes  silvae;  cf 
Chjmene,  HeUades,  Padus, 
Phaethofiteus ,  Phaethontius. 

Phaethontea  favilla  T.  I  221. 

Phaethontia  vulgi  fabula  S.  II 
4,  9  {Cygnus  Phaethontis  pro- 
pinquus  in  cygnum  mutatur). 

Phalanthus  T.  "IX  127  Tana- 
graeus. 

Phalisci  {farciminis  genus)  S. 
IV  9,  35  graves;  cf.  Luca- 
nica. 

Pharis  Laconiae  oppidum  T.  IV 
226.  (II 163  Pharaeos  duces, 
V.  Pheraeus). 

Pharius  {Aegyptius) :  T.  IV  708 
agris,  S.  III  2,  22  annum 
{vinum  Mareoticum),  III  2,112 
aras  {Isidis),  T.  VI  256  ar- 
vis,  S.  V  3,  244  dolores  (Ost- 
ridis  luctus  in  sacris  Isidis), 
II 5,  29  de  gente  ferae  {hip- 
popotami),  T.  I  254  iuvencae 
{lus),  S.  II  1,  161  liquores, 

V  1,  242  iitore,  II  1,  73 
mercibus  mixtus  venalis  in- 
fans,  V  5,  66  sq.  Pharia  de 
pube  loquaces  delicias,  III 
1,31  regis  {Busiridis),  T.Vll 
serenis,  S.  II  6,  87  volucri 
{phoenici)  exempta  cinnama; 
cf.  Pharus. 

Pharus  S.  01  5,  101  lumina 
toUit  {Capreis),  Phari  III  2, 
102  regina  {Isis),  Pharon 
T.  XII  516,  Pharo  S.  II  7, 
72  cruenta  {v.  Pompeius). 

Pharsalus:  Pharsali  nives  A. 
I  152. 

Pharsalus  ThebanusT. 1X312. 

Pharsalica    bella    S.    II  7,  66, 


448 


INDEX  NOMINUM. 


turba  S.  II  7,  113;  cf.  Lu- 
canus. 

Phasis  S.  I  6,  77  horridus  {Pha- 
sianae  aves),  Phasidis  S. 
11  4,  27  gelidi  ales,  IV  6,  8 
ales,  T.  XII 182  nivosi  alumna 
{v.  Amazones),  Phasin  S.  1 
6,  55  ferum  (Amazones),  T. 
V  458  cruentum  {Medea); 
cf.  Colchis. 

Phegeus  Thehanus  a  Tydeo 
interfectus  T.  II  609,  IV  598. 
aliusT.  VII  603  cultor  Bac- 
cheus,  VIII  442.  Phegeus 
Atheniensis  XII  596,  681. 

Phemonoe  {Apollinis  f. ,  quaecar- 
men  heroicum  invenisse  dici- 
tur)  S.  II  2,  39  arcana;  cf. 
Pythia. 

Pheneos  {Arcadiae  opp.)  T.  IV 
291  Diti  Styga  mittere  cre- 
dita.  [Phenei  phalanges  T. 
IX  847,  V.  Telphusiacus']. 

Phereclus  T.  XI  199  Inachius. 

Pheres  T.  VIII  446.  Pheres 
-Thebanus  IX  106. 

Pheraeos  {Thessalos)  Oebalios- 
que  duces  T.  II 163;  cf.Ad- 
metus,  Pharis. 

Phidiacus:  S.  II  2,  66  manus 
{lovis  statua,  cf.  S.  I  1,  102 
Atticus  senior,  IV  6,  27  Pi- 
saeo  poUice),  V  1,  6  manu. 
cf.  Olympia,  Pisa. 

Philetas  S.  I  2,  252  Cous. 

Philetos  Flavii  Ursi  puer  S.  II 
6,  81,  103. 

Philippi  S.  II  7,  65  {acc.)  ossi- 
bus  Italis  albos. 

[Philoctetes] ,  v.  Meliboea. 

Philomela  S.  III  5,  58,  V  3,  84; 
S.  II  4,  21  Bistonio  soror 
orba  cubili,  T.  IV  57,  VIII 
616  Pandioniae  volucres,  XII 


478    Geticae    yolucres;     v. 

Progne. 
Phineus  T.  VIII  255. 
Phlegethon  T.  IV  523  fumidus, 

VIII30,  Phlegethonte  IV 

55.    cf.   Orcus. 
Phlegra:  Phlegrae  X  909  et 

XI    7    proelia,    Phlegram 

VI  336,  Phlegra  II  595 
Getica;  cf.  Gigantes,  Pallene, 
Phlegraeus. 

Phlegraeus:  A.  I  484  castra,  S. 
V  3,  196  proelia. 

Phlegy as  Phlegyarum  rex, 
ApoUinis  Delphici  inimicus 
T.  I  713  {apud  inferos). 
Eteoclis  comes  III  79,  VIII 
688  {acc.)  armigerum;  Ar- 
givus  VI  639,  646  Pisaeus, 
684,  701,  Thebanus  qui- 
dam  VII  711. 

Phlius  pecorosa  T.  IV  45. 

Phocea  Cydona  T.  IX  127. 

Phocis  T.  VI  9  Apollineae  bel- 
lum  puerile  pharetrae,  A.  I 
421,  Phocidos  T.  I  64  tri- 
fidae  in   arto  {Gxietri  bdog), 

VII  235  arva,  XI  281  sono- 
rae  arma  {aon.  propter  Apol- 
linem),  Phocida  II  64,  VII 
344  veterem;  cf.  Anemoria, 
Cephisus,  Cirrha,  Corycius, 
Cyparissos,  Daulis,  Delphi, 
Hyampolis,  Lebadea,  LUaea, 
Panope,  Parnasus,  Phoceus. 

Phoebe  S.  V  4,  7  {Luna,  cf  S. 
V3,  22,  T.  1105,  VII  470, 
1X424),  Phoebes  T.  I  105 
labor,  Phoeben  S.  I  3,  76 
nemoralem  {Dianam  Arici- 
nam),  V  3,  22,  T.  VII  470  ge- 
lidam,  1X424;  cf.  Phoebeius. 

Phoebeius:  S.  114,17  ales  {cor- 
vus),  T.  VI  419  augur  {Am- 
phiaraus),  S.  III  4,  6  et  69 


INDEX  NOMINUM. 


449 


iuvenis  (Aesculapius)^  T.  IV 
518  Manto,  S.  II  3,  60  Nais 
{Pholoe  Dianae  comcs). 

Phoebens:  T.  VII 343  acies  (P/?o- 
cidis)^  S.  III  2,  41  Amphiona, 
T.  X  254  insignia  {vatis),  S. 
III  4,  80  limina  {Aesculapii 
tempU),  T.  I  667  templa,  IV 
488  virgo  {Manto). 

Phoebus  S.  I  2,  17   et  Euhan, 

I  6,  1  pater,  V  3,  5,  T.  I 
395,  ni  626  nimius  arcana 
profari,  IV  2  {dies),  690  (/SoZ), 
VI  469,  VII  737,  759,  A.  I 
529,  690  {S.),  Phoebi  S. 

II  2,  46  ortus,  11  3,  51  fron- 
des  {laurus)^  II  6,  32  saevi 
moenia  {Troiae),  III  3,  58 
famulantis  fistula,  V  1,  17 
volucris  rota  {Solis),  V  3,  56 
simplex  chorus,  91  docti  co- 
hors  Heliconia,  142  ramis, 
T.  I  336  emeriti  confinia 
{Solis),  491  oracula,  558  ho- 
norem,  665  limine  {Delphis), 
II  237  soror,  597  pharethras, 
III 516  varii  omina,  667  terri- 
fici  dementia,  IV  185  cer- 
tamina,  V  341  cygnis  et 
pectine,  477  occidui  cubilia, 
VI  350,  VII  45  iubar,  VIII 
271  soror  ignea  {Luna),  A. 
1 496  oblitus  Calchas,  Phoe- 
bo  S.  V  3,  87,  V  5,  3,  T.  I 
574  {Psamathe),  III  107  po- 
pulos  suspendere  {incertos 
relinquere),  [VI  82  Soli,  v. 
not.l  VII  715,  VIII  195,  492 
genas  pascit  Hypanis,  XII  4 
reduci  (6'.),  Phoebum  S.  I 
4,  19, 113,6,  I V  2,56,  T.  1553, 
II  527  (S'o?em),  VII  733,  X  1 
(5.),  Phoebe  S.  I  2,  130, 1  5, 
3,  V  1,  136,  T.  I  597,  646,  669 
parens,  FV  651,  V  744,  VI  274 

Stath  Thbbais. 


inclite,  VII  787,  X  337,  763, 
A.  I  9,  Phoebo  S.  I  1,  104 
{colosso  Solis  Hhodio),  II  2, 
39  et  III  5,  74  auspice,  IV 
6,  1,  V  3, 175,  T.  I  344  {Sole), 
III 453  virens,  V  434,  VII  708 
(5.),  Vni  336,  X  624  plenus. 
cf.  ApoIIo,  Phoebe,  Phoeheius, 
Phoebeus,  Sol. 

[Phoenices] ,  cf.  Phoenissa,  Si- 
donius,  Syria,  Tyrius. 

Phoenissa:  T.  IX  527  cohors, 
II  614  Dryope,  III 189  domus. 

Phoenix  S.  II  1,  91,  III  2,  96,  V 
2,  151,  V  3,  192;  c/:  Achilles. 

Phoenix  avis  S.  11  4,  37,  III  2, 
114  vivax;  II  6,  87  Phariae 
volucri  exempta  cinnama. 

Pholoe  Arcadiae  mons  T.  III 
604  {gen.)  opacae  habitator 
{Centaurus),  X  228  vertice 
{egiui),  A.  I  168,  238  {Achil- 
les,  cf.  LapitJiae).  —  Pho- 
loe  nympfia  S.  II  3, 10;  30, 
44,  60.  —  Pholoe  Admeti 
equa  T.  VI  449;  V.  Admetus. 

Pholus  Centaurus  T.  II  564; 
cf.  Lapithae.  —  Thebanus 
T.  VIII  476. 

Phorbas  Lai  armiger  T.  VII  253. 

Phorci  levis  chorus  {Ncreides) 
S.  II  2,  19. 

Phoroneus  rex  Argivus,  quipri- 
mu^  lunoni  sacra  fecisse  fer- 
tur  T.  I  542,  II  219  placidus, 
IV  589  mitis,  Phoroneos 
I  252  magni  sceptra. 

Phoroneus  {adi.):  S.  III  2,  101 
antris  {Argivis),  T.  Xll  465 
matres. 

Phosphorus  S.  II  6,  79;  v.  Lu- 
cifer. 

Phrixeus:   T.  VI  620  aequoris 
contemptor  {Leander),  T.  II 
281  velleris  aurum. 
29 


450 


INDEX  NOMINUM. 


Phrixus:  Phrixi  T.  V  475  ae- 
quorei  vellera,  A.  1 28  litora, 
409  semita  {Hellespontus). 

Phrygius  {saepe  i.  g.  Troianus) : 
S.  I  3,  87  alumno  {Aeneae), 
T.  V  752  annis  {Tithoni,  S. 
I  4,  125,  II  2,  108,  III  4, 
104,  cf.  Iliacus,  Mygdonius, 
Teucri,  Troicus),  S.  V  3,  183 
flaminis  coma  lanea  {apex 
laneus  Flaminum),  A.  I  404 
foedus,  A.  I  959  gazae  mu- 
nera,  S.  V  3,  127  magister 
{Palinurus,  v.  not.),  S.  I  2, 
189  marito  {Anchisae),  A.  I 
85  matrum,  T.  I  700  mo- 
lares,  X  448  Nisi,  XII  224 
nocte  {qua  Cyheles  sacra 
fiunt),  T.  I  161  opes,  A.  I  69 
palmae  {Paridis),  S.  "V  1,  57 
raptor  {Paris),  V  3,  39  san- 
guine,  II  2,  87  secures  {mar- 
mor  Synnadicum),  S.  I  2, 148 
silex  {marmor,  cf.  IV  2,  27 
mons  Iliacus),  V  3,  87  sili- 
cem  {Nioben),  I  5,  37  Syn- 
nados  antro  {marmor),  III 
1,  150  tubas  {Miseni\  II  1, 
145,  V  3,  76  turres,  T.  I  548 
venator  {Ganymedes).  cf. 
Mygdonius,  Phryx. 

Phryx:  Phryga  T.  I  709  {3Iar- 
syam),  X  170  cruentum  {Gal- 
lum),  A.  II  78  semivirum 
{Paridem),  Phryge  S.  III 
1,  27  {Ganymede),  Phryges 
S.  V  2,  48  {Troiani\  Phry- 
gum  S.  II  7,  48  ruinas  no- 
ctumas,  T.  VI  115  lege 
maesta  {Cybeles  sacra),  A.  I 
361  vela,  Phrygibus  A.  I 
717,  Phrygas  A.  II  60  lu- 
cos,  matris  turrigerae  pene- 
tralia  {cf.  Dindymon,  Ida). 


Phylaceida  umbram  {Protesilai 
Phylaces  regis)  S.  Y  3,  273. 

Phyleus  T/ietanws  T.XII745; 
alius  VII  712  Phylea. 

Phylleus  Thebanus:  Phyllea 
T.  III  173. 

Pieridum  flores  i.  e.  carmina  S. 

III  1,  67. 

Pierius:  S.  II  2,  112  artes,  T. 

I  3  calor,  S.  V  3,  45  car- 
mine,  S.  V  2,  71  curae,  I  3, 
23  dies,  I  2,  6  fontibus,  107 
iuvenis  {Stella),  II  2,  42  mo- 
dis,  T.  I  32  oestro  {cf  S.  II 
7,  3),  S.  V  5,  4,  T.  VII  628 
sorores;  cf  Musae. 

Pietas  S.  III  3,  1  summa  deum, 
V  2,  92  redit  terrasque  re- 
visit  {cf  Astraea),  V  3,  72 
et  Natura,  89  et  lustitia,  T. 
VII  217  et  Natura,  X  780 
Virtusque,  XI  98  et  alma 
Fides,  458  {Astraea),  605  et 
Natura;   cf  lustitia. 

Pimplea,  Piplea  fons  S.  I  4,  26, 

II  2,  37  sitim  poetae  su- 
perat;  cf.  Musae. 

Pindaricus:  S.  V  3,  152  lyrae 
vox  flexa,  S.  I  3,  101  plectris. 

Pindarus   S.  IV  7,  8   regnator         j 
lyricae  cohortis.  i 

Piraeeus:  Piraeea  nautis  sta- 
bilem  T.  XII  616. 

Pirene  fons  in  arce  Corinthi  S. 
I  4,  27  conscia;  II  7,  4  pen- 
dentis  ungulae  liquorem,  T. 

IV  61  conscius  amnis;  cf 
Pegasus. 

Pirithous:  Pirithoi  T.  VIII  53 
ardor,  Pirithoo  I  476  pro- 
tervo  {v.  Proserpina);  S.  II 
6,  55,  IV  4,  104,  T.  VIII  96; 
cjf.  Lapithae,  Theseus. 

Pisa  {saepe  i.  q.  Olympia)  T. 
VII   416   {Oenomaus),   A.   I 


INDEX  NOMINUM. 


451 


415  {Olympia\  Pisae  S.  I 
2, 203  nitidae  (propter  Olym- 
piae  palaestras)  amnis  {Al- 
pheus)y  T.  IV  237,  depressa 
incola,  III  479  accola,  YIII 
453   cultor  lon,  Pisa  S.  II 

2,  66  adhuc  vacua  {ante  lo- 
vis  simulacrum  a  Phidia  po- 
situm),  T.  VI  630  satus.  cf. 
Oenomaus,  Olympia. 

Pisaeus:  S.  I  3,  8  annum  {anni 
tempus  quo  Olympia  agun- 
tur  i.  €.  media  aestate),  T.  VI 
5  arva,  II  166  habenie  {Oe- 
nomai,  cf.  S.  I  2,  41,  T.  VI 
327),  S.  in  1,  140  luppiter, 
T.  VI  533  iuventus,  S.  I  2, 
41  lege,  T.  VII  128  e  mili- 
bus  unus,  VI  327  patris 
iuga,  T.  VI  646  Phlegyas, 
S.  IV  6,  27  poUice  {Phidiae), 
T.  I  421  Tonanti  {Olympia), 
IX  122  turba. 

Plataeae  T.  IV  373,  VII  332 
virides. 

Plaustrum  {sidus):  Plaustri 
T.  VIII  371,  Plaustro  III 
684  superstite,  Plaustris 
V  529  Arctois;  cf.  Arctos, 
Parrhasius,  Temo,  Ursa. 

Pleiades,  Plias:  Plias  S.  I  6, 
22,  III  2,  76  nubila,  Pleia- 
dum  T.  I  26,  Pliadum  S 
I  3,  95  {v.  not),  Pliadas 
T.  IV  120  aquosas  et  Tau- 
rum,  IX  460.  —  PUas  tra- 
gicorum   Alexandrina  S.   V 

3,  95. 

Pleuron  T.  II  727  Martia  {Pl.  = 
Aetolia),  IV  103  Meleagria 
fleta  cognatis  avibus,  Pleu- 
ronis  VIII  483  maestae 
alumnos  {cf.  Meleagrius). 

Plias,  r.  Pleiades. 

Plotius  Grypus,  v.  Grypus. 


Podarces  Thoantis  equus:  Po- 
darcen  T.  VI  444  varium 
{cf  319). 

Poena  T.  VIII  25  saeva  et  Fu- 
riae  et  Mortes,  Poenae  V 
60 ,  P  0  e  n  a  r  u  m  XII  646 
agmina.  „Poena''  ah  Apol- 
line  oh  Lini  mortem  Argivis 
inmissa  T.  I  597. 

Poenus  S.  IV  5,  451,  Poenis  S. 
III  3,  190  saevis,  Poenos 
S.  IV  3,  91  agros;  v.  Liby- 
cus,  Sidonius.  de  bellis  Pu- 
nicis  V.  Africa,  Hannihal, 
Pegulus,  Scipio. 

Polites  Thehanus  T.  Vn757; 
alius  IX  125;  Argivus 
VIII  491. 

Polla  Pollii  Felicis  uxor  S.  IV 
8,  14  {avia),  Pollae  S.  11 
2,  10  nitidae  iuvenilis  gra- 
tia,  III  1,  87  nitidae  cohors, 
159  venerabilis,  179  placi- 
dae;  cf.  Pollius.  —  Polla 
Argentaria  Lucani  uxor 
S.  llpraef  25, 11  7,  62  castae, 
120;  82  etc. 

Pollentinos  saltus  S.  II  6,  63; 
cf   Ursus. 

PoUius  Felix:  S.  II  2,  96,  110, 
135  {Puteolanus) ,  S.  11  pr. 
13,  112,  Isq.,  82,  IIIl,  93  8q., 
101,  III  5,  103  {villa  Sur- 
rentina),  III  1,  92  {Puteolos 
et  Neapolim  exornat,  cf  II  2, 
133,  136,  IV  8,  55),  II  2,  111 
{praedium  Tarentinum),  II 2, 
113  (Epicureus),  II  2,  40, 
114, 137,  III 1,  67  {poeta);  de 
Polla  uxore,  de  Menecrate 
socero  {cuius  filius  etiam  III 
1,  46,  143,  175  cominemora- 
tur)  V.  Polla,  Menea'ates ;  cf. 
Surrentinus.  —  Pollius 
S.  n  2,  40,  112,  III  1,  2,  103, 
29* 


452 


INDEX  NOMINUM. 


III  5,  103,  Polli  S.  n  pr. 
13  villa  Surrentina,  II  2,  9 
placidi  facundia,  III  1,  65 
facundi  larem,  89  corda,  IV 
pr.  26  Pollii  generum  Me- 
necratem,  PoIIi  (voc.)  III 
praef.  5  dulcissime;  IV  8, 
10,  58  avus. 

PoUux:  S.  IV  2,  48,  V  3,  140, 
T.  VI  716,  745,  797  Oebalio 
magistro,  VII  21,  X  501  Tyn- 
darides  {PolluxpugU)\  S.  IV 
5,  28,  T.  ni  353,  A.  I  190 
{Pollucis  cum  Amyco,  Be- 
hrycum  rege,  pugilatus);  v. 
Castor.  —  PoIIux  S.  IV  2, 
48,  A.  I  191,  Polluce  T. 
VI  716  magistro;  cf.  Amy-  . 
claeus,  LedaeuSj  Oehalidae, 
TJierapnaeus. 

Polybus  Sicyonis  vel  Corinthi 
rex  T.  I  64;  Sicyonis  rex, 
Adrasti  socer  vel  avus  II 
179;  cf.  Adrastus,  Oedipus, 
Sicyon. 

Polycleteus:  S.  II  2,  67  caelo 
vivere,  IV  6,  28  caminis. 

Polynices:  T.  I  165  Thehas  ex 
pacto  relinquit,  312  sq.  Ar- 
gos  venit,  401  sq.  cum  Tydeo 
congreditur,  478  sq.  P.  et  T. 
ah  Adrasto  conciliantur,  482 
sq.,  IV  84  pellis  leonina  Po- 
lynicis  tegimentum,  II  134 
—305  nuptiae  {cf  I  244, 
390  sq.),  370  sq.  Tydeus  Po- 
lynici  regnum  Thebarum  re- 
pbsdt  {cf.  I  301),  III  365  sq. 
Polynicis  querellae  de  fratris 
perfidia,  542  Amphiarai  de 
eius  morte  augurium ,  IV 
74  sq.  Polynicis  copiae,  626  sq. 
Laius  Tiresiae  fratrum  mor- 
tem  praedicit,    VI   294  sq., 


886  sq.  P.  in  ludis  Nemeaeis 
certat,  VII  475  sq.  locasta 
Polynicem  in  castris  Argivis 
adit,  IX.32  sq.  P.  Tydea  Juget, 
XI 136,  231,  354,  474  sq.,  552, 
fratrum    certamen  {cf.  I  1, 

VIII  70,  687),  XII  429  Po- 
lynicis  et  Eteoclis  etiam  in 
morte  discordia.  —  Polyni- 
cis  I  165  dilatus  honos,  III 
340  profugi,  IV  114,  198,  V 
19  hastam,    VII  689   ensis, 

IX  35  auras,  X  256  loricam, 
XI  137  iter,  XII  114  nomen, 
379ignes,  Polynici  VI  294, 
Polynice  XII  348  parvo 
{Thersandro) ;  1  34  geminis 
tyrannis,  125,  138,  244,  299 
germanum  exilio  fretum,  313 
Oedipodionides ,  326,  376 
Cadmeius  heros,  397  leo, 
414,  430  iuvenis  Thebane, 
484  leo,  673  Ismenius  heros, 
II  142  Dircaeus  heros,  187, 
265,  307,  331  iuvenis  Teu- 
mesius,  353  Echionius  iuve- 
nis,  III  366,  406  Tyrius 
exul,  418  Labdacio  duci, 
IV  74,  85  Teumesius  leo 
implet  terga,  87  Sphinx  vul- 
nifico  ense  riget,  VI  404 
Oedipodioniden  Arion  prae- 
sagus  expaverat,  429  Lab- 
dacides,  445  Echionides,  483 
Aonius  exul,  491,  527,  888, 

VII  492,    498    rex    Argive, 

VIII  70,  615  {Antigone),  X 
31,  488  Argolicus  gener,  801 
XI  110,  XII  189,  323  ducto- 
rem  belli,  generum  potentis 
Adrasti;  cf.  Aonius,  Cad- 
meius,  Dircaeus,  Echionides, 
Echionius,  Ismenius,  Lah- 
dacius,  Lahdacides,  Oedipo- 
dionides,  Teumesius,  Theba- 


INDEX  NOMIiSIUM. 


453 


mis,  Tyrius,AnUgone,  Argia, 
Eteocles,  Thersander. 

Polyphemus  T.  V  694;  v.  Ulixes. 

Polyxo  Lemnia  T.  V  90,  327; 
159  Charopeia  coniimx. 

[Pompei]  et  Herctilaneum :  S.  V 
3,  164  Veneri  plorata  do- 
mu8  neglectaque  tellus  Al- 
cidae  {ceteri  Statii  patris 
discipuU  cum  ex  Lucania, 
Baunia ,  Eerculaneo ,  Sur- 
rento,  Cumis,  Puteolis,  Bais, 
Miseno  —  167  —  venerint, 
etiam  domum  Yeneri  plora- 
tam  propius  ah  Neapoli 
afuisse  veri  simile  est,  quare 
fa Iso  inteUegunt Lavinium; 
cf.  Martial.  IV  44,  5,  liaec 

Veneris  sedes ,  hiclo- 

cus  Herculeo  nomine  cla- 
rus  erat;  de  Venere  Pom- 
peiana  v.  Preller  M.  Pom.^ 
I  68,  1,  448).  cf.  Alcides, 
Vesuvius. 

Pompeiani  Sarni  otia  S.  I  2, 265. 

Pompeius:  Pompeio  S.  I  4, 
42  labente  eques  timuit,  II 
7,  72  {Pompei  nex  apud  Lu- 
canum  narrata,  cf.  70),  P  o  m  - 
pei  {plur.)  II  7,  115  et  Ca- 
tones;  S.  I  1,  28  gener  Cae- 
saris,  II  7,  69  Magnum  gra- 
tum  popularitate ;  cf.  Caesar. 

Pontica  S.  V  3,  188  hi  frenant, 
Ponticis  nucetis  S.  I  6,  12; 
cf  VI  306  Scythici  ponti, 
XI  437  Scytha  pontus,  XII 
592  Scythiam  Pontumque  ni- 
valem. 

Praeneste  S.  IV  4,  15  sacrum 
(i'.  Fortuna). 

Praenestinae  sorores  S.  I  3,  80 
\de  sororihvs  Pr.  nihil  no- 
tum  est,  duae  FoHuna^  80- 
rores  Antii  colehantur]. 


Praxitelis    laboriferi    caelo   S. 

IV  6,  27. 

Priamides  S.  IV  4, 105  {Hector). 

Priamus:  Priami  S.  II  7,  56 
potentis  supplex  aurum  {v. 
Lucanus),  Priamo  A.  I  33, 
475  etTeucris,  717.  cf  Ilia- 
cus,  Phrygius,  Priamides, 
Teucri,  Troicus. 

Priscilla  Ahascanti  coniunx  S. 

V  1,  3,  108,  150,  228,  249, 
258,  Priscillae  N praef  6; 
45  taedas  marito  alio  passa. 

Prochyta  aspera  S.  11  2,  76. 

Proetides  T.  VIII 355 ;  cf  Thehae. 

Proetus  T.  IV  589  nocens  {Bel- 
lerophonti). 

Progne  S.  II  1,  140  saeva;  III 
2,  110  Cecropio  luto  {hirun- 
dinum),  III  3,  176  Tereos 
saevi  marita,  V  3,  84  dirae 
sorori,  T.  V  121  Rhodopeia 
coniunx,  XII  478  Geticae  vo- 
lucres;  cf  Philomela. 

Prometheus:  Prometheos  T. 
XI  468  dirae  artes  {cf  VIII 
805). 

Prometheus  {adi.) :  T.  VIII  305 
Prometheas  manus. 

Propertius  S.  I  2,  253  Umbro 
antro. 

Proserpina  S.  II  6,  102,  V  1, 
254,  T.  I  111,  VIII  10,  98; 
T.  I  476,  VIII  96  {Theseus, 
Pirithous),  VIII  62  {ah  Orco 
rapta),  A.  I  826  Elysii  sponsa 
tyranni,  T.  IV  460  profun- 
dae  Cereri,  V  156  inferna 
Ceres,  S.  II  1,  147  luno  in- 
fera,  V  3,  277  Ennaea,  T.  IV 
527  Stygia,  S.  V  3,  270  Dia- 
nae  infemae  vates  SibyJla; 
cf  Hecate,  Orcus,  Perse- 
phone,  Siculus,  Tarentum. 

Prosymna  T.  IV  44  celsa,  Pro- 


454 


INDEX  NOMINUM. 


symnae  T.  I  383  celsae  lu- 
nonia  templa,  III  325  viri- 
dis  devexa;  v.  Iuno{Argiva). 

Protesilaus  A,  I  494  (primus 
Troiae  perit);  II  7,  124,  V3, 
273  {Laodamia);  v.  Phylaceis. 

Proteus  S.  III  2,  35,  Protea 
S.  I  2,  129,  A.  I  32;  A.  1136 
Carpathius  vates. 

Prothous  Argivus  T.  VI  367; 
Thebanus  T.  VIII  538,  541. 

[Psamathe]  Crotopi  filia,  Lini 
al)  Apolline  mater:  T.  I  572, 
577,  595,  605;  cf.  Apollo,  Go- 
Toehus,  Crotopus,  Linus. 

Psophida  celsam  T.  IV  296. 

Pteleon  Elidis  oppidum  T.  IV 
181. 

Pterelas  Argivus  T.  VI  626; 
Thehanus  VII  632  Sidonius. 

Puniceo  amictu  S.  II 1, 132  {cf. 
T.  I  342,  IV  218,  A.  I  308, 

II  5). 

[Puteoli] :  S.  II  2,  96,  III  2,  22, 

III  5,  75  litora  mundo  hos- 
pita,  V  3,  169  (portus  Pu- 
teolanus),  III 1,  92  (P.  a  Pol- 
lio  exornati);  v.  ApoJlo,  Di- 
carcheus,  Pollius. 

[Pygmaei] :  S.  I  6,  63  (Pygmae- 
orum  et  gruum  proelia). 

Pylades  S.  V  2,  156  pius,  Py- 
laden  II  6,  54,  Pylade  T. 
I  477;  cf  Orestes. 

Pylene  Aetoliae  oppidum  T.  IV 
102  scopulosa,  P  y  I  an  e  s  VIII 
482  agmina. 

Pylius  T.  VII  129,  Pylii  VIII 
365.  —  Pylius  (adi):  T.  X 
682  Agrea,  S.  III  4,  104  et 
Iliacos  annos,  V  3,  255  aevi 
metas  transcendere  et  Teu- 
cros  aequare  senes,  II 2, 108, 
V  3,   114   senis,    T.  V  751 


senectae,  Phrygiis  annis,  VII 

641  Periphanta. 
Pylos  T.  IV  125  Neleia,  126, 

A.  I  422  Messenaque;  T.  IV 

224  (Laconiae  opp.,  v.  not.)-, 

cf  Nestor,  Pylius. 
Pyracmon  (Cyclops)  T.  II  599. 
Pyramidum  audacia  saxa  S.  V 

3,  50. 
Pyrrha  T.  XI 469  et  Prometheus 

(cf  VIIL305).  v.Beucalion. 
Pyrrhaeus:  T.  VIII  305  saxa. 
Pyrrhus    Achillis   f:    Pyrrho 

S.  V2, 151,  PyrrhumA.  n 

24;   cf.  I  674,  908,  952,   S. 

V  3,   79    (Andromache  eius 
uxor), 

[Pythia]:  S.  V  1,  114,  T.  III 
106  Cirrhaea  virgo,  614  pal- 
lida  virgo;  cf  Phemonoe. 
Pythia  (ludi)  S.  III  1,  141, 

V  3,  142,  T.  VI  9,  VII  96. 
Pythius  T.  IV  289. 

Python  T.  I  711  viridis,  VII 
350,  Pythona  I  563  terri- 
genam,  IV  222;  I  563,  570 
(Apollinem  Pythonis  caede 
pollutum  Crotopus  expiat,  cf 
716),  V  531,  VI  9,  337,  VII 
96,  353. 

QUIES  S.  I  6,  91  pigra  et  Som- 
nus,  T.  X  89  opaca  et  pigra 
Oblivia  (Somni  comites). 

Quirinales  per  agros  S.  II  3,  3 
(montem  Quirinalem). 

Quirinus  S.  V  2,  129  arma  qua- 
tere  monstrabit,  S.  II  1,  195 
seriem,  III  5,  112  armiferi 
tecta. 

EEGULUS  S.  I  4,  88. 
Kemus  (pro  Romido  ponitur): 
Remi  S.  II  7,  60  culminibus. 


INDEX  NOMINUM. 


455 


V  2,  18  trabea  {equitum  in- 

signe). 
Ehamnusia  (Nemesis)  S.  II  6,  73 

tristis,  III  5,  5;  cf.  Invidia. 
Khea  lovis  mater:  Rheae  A, 

I  387,  Rliea  {ahl.)  A.  1588. 
Rheae  aera  A.  I  828;  v.  Cy- 
hele.  —  Hhea  Silvia:  S.  I  2, 
192  Dardana  sacerdos,  243 
Martia  Ilia,  II  1,  100  Ilia, 

II  7,  45. 

Bhenus  S.  I  1,  7  (c/".  Catti,  Do- 
mitianus),  Rheni  S.  I  1,  51 
captivi  crinem  ferit  equus 
Bomitiani,  79  proelia,  II  5, 
28  ab  litore  ferae,  IV  4,  62 
populos,  V  1,  90  vexilla,  128 
pallida  frigora,  V  2,  133 
fracta  flumina,  Rhenum  S. 
I  4,  89  rebellem,  T.  I  19  bis 
iugo  adactum  {respiciuntur 
expeditiones  in  Galliam  et 
Germaniam  a.  70  et  adver- 
sus  Cattos  ante  annum  84 
susceptae). 

Ehipe  Arcadiae  opp.  T.  IV  286. 

BMphaeus:  T.  I  420  grandinis 
instar,  XI  115  nive;  cf.  Scy-, 
thia. 

Ehodope  T.  Vl89,  XI 195,  Rho- 
dopes  S.  IV  2,  46  gelida 
in  valle  {Mars),  IV  6,  9  hi- 
bema  grue  {cf.  Niliis),  T.  XII 
181  nonullanurus,  Rhodo- 
pen  T.  II  81,  IV  655  {Bac- 
chus),  VIII  408  aeriam. 

Ehodopeia  coniunx  {Progne  Te- 
rei  c.)  T.  V  121  {cf  159). 

Ehodos  aspera  {sa^osa)  S.  I  1, 
104  {Solis  colossus). 

Ehoeteae  trabes  {Paridis  navis) 
A.  I  44. 

Eoma  S.  I  1,  83,  I  6,  101,  III 
3,  51,  III  5,  69,  IV  1,  7,  19, 
28  potens,  36  felix,  T.  I  24, 


Romae  S.  I  ],  65  magnae 
vaga  murmura  {cf.  IV  4,  18 
urbi  clamosae),  I  2,  191  sep- 
temgeminae,  232  immensae, 
I  4,  16  custodia  {praefectura 
urbis),  III  5,  76  magnae  tra- 
ctus  imitatur  Capua,  IV  4, 
14  densae  ardua  moenia,  V 
1,  217  magnae  lumina,  V  2, 
169  moenia;  S.  I  1,  64,  I  4, 
13,  I  5,  23,  II  3,  21,  II  7, 
45,  60,  IV  3,  26  septem  iuga 
(colles,  culmina).  v.  Auso- 
nius,  Dardanus,  Italus,  La- 
tialis,  Latinus,  Latitim,  La- 
tius,  Laurentes,  Phrygius, 
Bemus,  Bomanus,  Bomuleus, 
Bomulus,  Troianus,  Troicus; 
Almo,  Appia,  Aventinus,  Ca- 
pitolium,  Coelicus,  Flami- 
nius,  Latina,  Milvius,  Pa- 
latinus,  Saepta,  Tarentum, 
Tarpeius,  Tiberis,  Thybris; 
Actius,  Apollo,  Augustus, 
Cacus,  Caesar,  Caligula,  Ca- 
millus,  Castor,  Cleopatra,Con- 
cordia,  Corinthus,  Curtius, 
Decius,  Domitianus,  Euan- 
der,  Hannibdl,  lanus,  lulius, 
luno ,  luppiter,  luturna, 
Luperci,  Nero,  Palladium, 
Paullus,  Pax,  Quirinus, 
Begulus,  Bhea,  Sdlii,  Scipio, 
Sulla,  Tritonia,  Venus,  Vesta. 

Eomanus:  S.  I  1,  94  dies,  II  7, 
23  chori  sacerdos  {Lucanus), 
III  4,  18  luno  {Domitia),  III 
5,  94  honos  et  Graia  licen- 
tia,  IV  3,  108  parentis  {Do- 
mitiani),  III  3,  99  pila  {exer- 
citus),  IV  5,  47  turmis  {equi- 
tum  ordini).    cf  Boma. 

Eomuleus:  S.  IV  4,  4  arces 
{Bojna),  V  2,  21  circi,  V  1, 
87  ducis  {Domitiani),  III  3, 


456 


INDEX  NOMINUM. 


165  limen  (Boma),  V  2,  161 
patres,  IV  2,  32  proceres, 
I  1,  79  salutis  auctor  {Cur- 
tius),  IV  8,  62  seuatus,  V  3, 
176  stirpem,  IV  6,  79  tectis; 
cf.  Boma. 

Romulus  S.  11  1,  100  Accam 
lassat,  V  2, 107  (=  Bomani), 
Romuli  IV  5,  33  in  omni 
vertice  {Homae);  cf.  Quiri- 
nus,  JRoma. 

Rutilius,  V.  Gallicus. 

SABAEUS:  Sabaei  S.  V  3,  42 

ditis  cara  cinnama,  S  ab  a e i  s 

S.  IV  5,  32    odoratis   (rara 

cinnama),  Sabaeos  S.  II  6, 

86    odoriferos.     cf.    Arabs, 

Eous. 
Sabaeus  {adi.):  S.  V  1,  211  flo- 

res,  S.  IV"  8,  1  nubibus  vit- 

tata  templa. 
Saepta  S.  IV  6,  2. 
Sabina  S.  V  1,  123  infecta  sole. 
Sages    Thehanus   T.   VII   714; 

Argivus  IX  270  {Agcnoris  fra- 

ter). 
Saguntum  S.  IV  6,  83  Sagunti 

templa  {Herculis  cultus,  S. 

ab  Hannihale  deletum). 
Salamin  T.  XII  627. 
Sales  protervi  S.  I  6,  6. 
Salii    S.  V  3,    181;   V  2,    131 

nubigenas  clipeos  {ancilia). 
Salmacis    {cum  Hermaphrodifo 

in  unum  corpus  concrescit) 

S.  I  5,  21  fonte  doloso. 
Samos:  SamonT.  1261  (luno), 

Samo  T.  V  55,  A.  I  679. 
Samothraces  A.  I  832  (Cdbiri). 
Sangarius    puer    {Attis)   S.   III 

4,  41. 
Sappho  temeraria  S.  V  3,  155; 

cf.  Leucas. 
Sarmatae,  Sauromatae:  A.  II 133 


Sauromates  contum  tfen- 
dit,  S.  IV  7,  51  Sarmatis 
refugis,  Sauromatas  S.  III 
3,  171  vagos,  V  2,  136  mu- 
tatores  domorum,  T.  III  352 
rabidos;  IV  1,  39,  IV  3,  159 
{triumpjms  Domitiani  recu- 
satus);  V.  Domitianus,  Mar- 
comani. 

Sarmaticus:  S.  V  1,  128  hie- 
mes,  T.  III  227  labores.        , 

Sarni  Pompeiani  otia  S.  1 2, 265. 

Saturnalia  S.  IV  praef.  29,  I  6, 
82;  S.  I  6,  ^sqq.  {Domitiani 
dies  festus  qui  Kal.  Dec.  actus 
est,  Saturnalia  quae  a.  d. 
XVI  Kal.  lan.  celebraban- 
tiir  anteces^it). 

Saturnia  S.  III  1,  73,  T.  X  162, 
XII  134,  311;  V.  luno. 

Saturnius  parens  {luppiter)  T. 
II  358. 

Saturnus  S.  I  6,  4  compede  ex- 
soluta  {Saturnalia);  T.  VIII 
44  (m  Orcum  deiectus). 

Satyrus:  Satyro  T.  IV  186 
{Marsya),  Satyri  S.  II  2, 
105,  Satyros  I  5,  18;  cf 
Fauni. 

Sauromatae,  v.  Sarmatae. 

Savo  Campaniae  fl.  S.  IV  3,  66. 

[Scamander]:  T.  IV  836,  A.  I 
87;  V.  Xanthus. 

Schoenos  Boeotiae  opp.  T.  VII 
268  Atalantea. 

Scipio  7naior  S.  III  3, 190  tener 
{patrem  servat),  V  3,  292 
plenos  love  {Capitolino)  som- 
nos  ducere  creditus. 

Scirona  saevum  T.  XII  577, 
Scirone  infames  petras  T. 
I  333. 

Scolos  Boeotiae  opp.  T.  VII 266. 

Scylla:  Scyllas  T.  IV  533 
monstra  Erebi;  S.  III  2,  86 


INDEX  NOMINUM. 


457 


Siculi  populatrix  virgo  pro- 
fundi  {v.  Tyrrhenus) ,  V  3, 
280 ;  V.  Charyhdis,  Scyllaeus. 

Scyllaeus:  S.  V  3,  280  monstra 
(apud  inferos),  v.  ScyUa; 
T.  I  333  rura  {Scylla  Nisi 
Megarae  regis  f.),  v.  Nisus. 

Scyreides  A.  I  821. 

Scyriadum  turba  A.  I  367. 

Scyrius:  A.  I  777,  II  10  litora, 
I  923  regnator,  I  245  vada. 

Scyros  A.  I  285,  658,  692  sco- 
pulosa,  696,  II  22  ardua,  45, 
Scyron  II  93,  Scyro  I  5; 
S.  II  6,  31  litore  virgineo, 
A.  I  207  sq.  {Achilles  Scy- 
runi  venit),  285  Palladi  lito- 
reae  (696  Tritonia  custos  li- 
toris),  391,  532  Lycomedis 
conscia  tellus,  536  {Ulixes, 
675  sq.)j  593  Bacchi  lucus; 
cf.  Achilles,  Dolopes,  Lyco- 
medes. 

Scytha  pontus  T.  XI  437;  cf 
Pontica. 

Scythia:  Scythiae  S.  IV  6, 
105  puellas  {Amazones),  S  c  y  - 
thiam  T.  V  144,  XII  592 
Pontumque  nivalem  {Amazo- 
nes);  cf.  Arctous ,  Caspius, 
Cyaneae,  Geloni,  Getae,  Hyr- 
canus,  Maeotis,  Massagetae, 
Pontica,  Bhiphaeus,  Sauro- 
matae,  Scytha,  ScythicuSj  Ta- 
nais. 

Scythicus:  T.  V  203  agros  Qeo- 
nes),  X  821  antro  {tigris),  V 
346  Borean  (Colchis),  S.  II 
5,  28  feras,  A.  I  759  domos 
{Amazones),  T.  XII  519  gen- 
tis  {Amazonum),  III 431  hasta 
{Martis\  A.  II  75  litore  {Col- 
chide),  T.  VI  306  ponti  {cf. 
XI  437,  XII  593),  IV  505 
venenis  medicata  Colchis. 


Sebethos  fluvius  qui  Neapolim 
praeterfluit  S.  I  2,  263. 

Semele:  S.  II  1,  97,  T.  I  258, 
II 292  Harmoniae  monile  in- 
duit,  III  183,-  IV  564,  673, 
676  paelicis,  VII 147, 602,VIII 
234,  X  67  Cadmeae  paelicis, 
903,  XI  215;  cf  JBacchus.  — 
Semele  T.  II  292  improba, 
S  e  m  e  1  e  8  VII 602  thalamum, 
Semelen  IV  564,  VIII  234 
gravidam. 

Semeleius  Euhan  S.  I  2,  220. 

Semelea  busta  T.  X  903. 

Seneca  S.  II  7,  31;  v.  Baetica, 
Gallio,  Lucanus. 

Senonum  {Gallorum)  furias  S.  V 
3,  198  {incendium  Gallicum 
a.  390,  bellum  Vitellianum, 
V   Domitianus). 

Septimius  Severus:  S.  IV  5,30, 
38,  45  {Leptitanus,  sed  na- 
tione  Bomanus  54),  IV  praef. 
16,  IV  5,  42,  47  (eques),  41 
{cum  senatorum  filiis  educa- 
tus),  IV  praef.  17  {Marcelli 
condiscipulus),  IV  5,  55  {Se- 
rcri  praedia  Veis,  in  agro 
Hernico,  Curibus  sita),  59 
{poeta),  25  {certamini  Albano 
cum  Statio  interfuit).  —  S. 
IV  praef.  15  Septimium 
Severum,  IV  5,  34  Septi- 
mium,  3  Severum  fortem 
atque  facundum  (cf.  49  sq.). 

Seres  S.  IV  1,  42  et  Arabes, 
Serum  V  1,  61  Arabumque 
divitias,  215  toris,  Seras 
S.  I  2,  122  avaros  nemus 
spoliare  querimur. 

Serica  pallia  S.  III  4,  89. 

Seriphos  humilis  A.  I  205;  cf. 
Diciys. 

Sestiacos  sinus  S.  1 3, 27 ;  V.  Hero 

Sestias  {Ucro)  T.  VI  525. 


458 


INDEX  NOMINUM. 


Sestos  A.  I  204. 

Setia  Latii  opp.  S.  II  6,  90  {vi- 
num  Setinum). 

Severus,  v.  Septimius. 

Sibylla  S.  IV  3,  118,  Sibyl- 
lae  S.  I  2,  177  Euboicae 
carmen  {quindecimviri  sacris 
faciundis,  v.  Stella),  III  5, 
97  fatidicae  entbea  tecta 
{Cumae),  IV  3,  24  Euboicae 
domum  {Cumas),  V  3,  172 
opaca  antra;  S.  I  3,  79  Al- 
buneae  Sibyllae  sortes  in 
templo  Herculis  Tiburtini  as- 
servatae,  I  4,  126  Euboici 
pulveris  annos  transcendere, 
IV  3, 131  {Aeneas\  142  quin- 
decimviri,  152  quantos  an- 
nos  Delium  proposci  {Sib. 
loquitur),  V  3, 175  Apollinis 
amorem  repudiat,  182  quin- 
decimviri,  270  infernae  vates 
longaeva  Dianae  {Aeneas); 
V.  Averndlis,  Avernus,  Chal- 
cidicus,  Euboicus. 

Sicanius:  T.  1  272  amores  {Are- 
thusae),  S.  II  4,  36,  V  3,  41 
crocus,  I  2,  206  fontes  {Are- 
thusam),  I  3,  33  Pelorum; 
cf.  Aetna,  Alpheos,  Ennaeus, 
Eryx,  Trinacria. 

Sicanis  terris  advena  {Alpheus) 
T.  IV  239. 

Siculus:  S.  I  3,  97  aestus,  A. 
I  824  Aetnae  sub  rupibus,  T. 
XII  553  antris  {Aetnae),  S. 
IV  6,  48  Brontes,  S.  I  1 ,  3 
caminis,  T.  VIII  6^  campo, 
XII 156  deos  {Cyclopes),  S.  I 
5,  7,  T.  II  278  incude,  T. 
XII  272  latus,  IX  141  maris, 
S.  III  2,  86  profundi  popu- 
latrix  {Scylla,  cf.  Tyrrhenus), 
T.  VI  461  rates,  S.  III  3,  174 
rupes  Sirenum  {PeJorus),  S. 


V  3,  151  Ascraeus  Siculus- 
que  senex  {JSesiodus  et  Theo- 
critus?),  V  3,  51  sepulcri  so- 
lemnia  {Anchisae),  II  1,  10 
de  virgine  tergeminum  car- 
men  {trium  Sirenum). 

Sicyonis  avitae  solio  T.  II  179 
{v.  Adrastus,  Polybus),  IV 
50  oliviferae. 

Sicyonius  T.  VI  533  et  IX  121 
Alcon. 

[Sidera]:  Anguis  {Draco)  T. 
V530,  Arctos,  Arcturus, 
Argo  A.  II  77,  Astraca 
{Virgo),  Bootes,  Cancer,  Ca- 
nicula  {v.  Sirius),  Capella 
{v.  Olenius),  Castor,  Corona 
(v.  Ariadne,  Gnosis,  Gno- 
siacus),Eous,  Haedi,  Helena, 
Hesperos,  Lactea  plaga  S.  I 
2,  51,  Leo  {v.  Cleonaeus,  Ne- 
mea,  Nemeaeus),  Lucifer, 
Oetaeae  Jampades,  Orion, 
PJaustrum,  PJias,  PoJJux, 
Sirius,  Taurus,  Temo,  Ursa, 
Veneris  steJJa,   Vesper. 

Sidonis  {Europa)  T.  IX  334. 

Sidonius(T/ie&anMs):  Sidoniis 
T.  1X567,  SidoniosX297. 
—  Sidonius(a(?«.):  S.  III  1, 
37  acantho  {purpureo),  T.  X 
648  amictus  {p.),  S.  III  2, 
140  cadis  {p.,  cf  I  2,  125, 
VI,  225,  T.  VIII  229), 
T.  III  300  Cadmi,  VIII  687 
dei  {Tliebani),  S.  IV  6,  85  du- 
cis  {HannibaJis) ,  T.  X  126 
duces,  S.  IV  2,  1  Elissae, 
T.  VIII  330  enses,  III  180 
hospes  {Cadmus),  III  656  lio- 
stes,  I  181  iuvenci  pondera 
{Europa),  S.  IV  4,  88  labo- 
res,  T.  VII  600  lares,  IX  144 
manus,  VIII  229  mare,  IX 
709  nymphae,    S.  V  1,  225 


INDEX  NOMINUM. 


459 


ostro,  T.  X  306  paeana,  IV 
648  praedas,  VII  632  Ptere- 
lan,  I  5  raptus  (Europae), 
S.  I  5,  39  rupes  {marmor), 
S.  I  2,  125  tabo,  T.  X  481 
tecta,  XI  212  thyasos  {Eu- 
ropae),  VII  443  turres,  VIII 
218,  XI  303  urbem.  cf.  Ty- 
riu8. 

Sigeo  in  pulvere  A.  I  84;  S.  V 
1,  36  Achilleis  bustis,  A.  I 
76  Iliaci  sepulcri. 

Silentia  et  Otia  T.  X  91 
(Somni  comites). 

Silvanus  T,  VI  104  arbiter  um- 
brae. 

Simoentis  pinigeri  ad  amnem 
T.  XII  225  {Cybeles  sacra); 
cf.  A.  I  87. 

Sinis  T.  XII  6X6;   cf  Theseus. 

Sipyleia  genetrix  {Niobe)  S.  V 
1,  33. 

Sipylos  T.  VI  118;  v.  Niobe. 

Siren  S.  II  2,  116  levis  {Sur- 
rentina),  Sirenum  S.  II  2, 
1  nomine  notos  muros,  III 
1,  64  nomine  notas  rupes 
{Surrentinas);  II 1,  10  terge- 
minum  Sicula  de  virgine 
carmen  {Sirenes  tres  vel  quat- 
tuor  erant),  III  3,  174  Si- 
cula  rupes  {Pelorus),  V  3,  82 
TyiThenae  volucres  rupe  atra. 

Siritts  S.  I  2,  156,  I  3,  5  latra- 
vit,  II  1,  216,  III  1,  54  acer, 
T.  I  636  {pestis  Argiva)\  S. 
IV  4,  13,  T.  IV  692,  776 
{Icarii  et  Erigonae  canis: 
Canicula). 

Sisyphii  portus  {Corinthi)  T.  II 
380;  IV  637  remeabile  saxum 
Sisyphi;  cf.  Aeolius. 

Sithonia  sub  Arcto  T.  III  287. 

Smyma  S.  III  3,    60  (cf.  214), 


IV  2,  9;  V.  Etruscus,  Home- 
rus,  Meles. 

Sol  T.  I  157  emissus  Eoo  car- 
dine,  III  408  equos  lavat,  V 
85,  VI  299  {Phaethon),  Solis 
T.  I  220  equos  {Phaethon),  VI 
479  equos,  VI  664  opaca 
soror,  SoleT.  II137  rubet 
Aurora;  I  27  ignipedum  fre- 
nator  equorum,  II  121  lucis 
equi,  139  pater  igneus,  V 
177,  421  dies,  VII  62,  X  328 
curru  maiore  Solis,  A.  II  2 
genitor  lucis ;  •  cf.  ApoUo, 
Auroi'a,  Bies,  Horae,  Hy- 
perion,  Letoides,  Lucifer, 
Mithras,  Phaethon,  Phoebus, 
Bhodus,  Titan. 

Solymum  cinerem  S.  V  2,  138; 
cf.  Hierosolyma,  Vespasianus. 

Somnia  vaga  T.  X  112. 

Somnus  S.  I  6,  91  iners,  T.  I 
339,  II  145  omni  cornu 
illos  perfuderat  {cf  V  199, 
VI  27,  X  111),  V  199  con- 
sanguineiLeti  caligine  mix- 
tus  {cf  X  105),  VI  27  cornu 
inanifugit,SomniT.X87sq. 
desidis  atria,  Somne  S,  V  4, 
3,  15  iuvenis  placidissime 
divum,  T.  X  127  mitissime 
divum;  S.  V  3,  288  Sovmi 
porta  cornea  qua  verasomnia, 
et  eburna' qua  vana  exeunt, 
Vergil.  A.  VI  S93sq.,  Hom. 
Od.  t562sq.;  Mors,  Somnia, 
Sopor. 

Sophrona  implicitum  S,  V3, 158. 

Sopor  T.  II  59  Noctis  agebat 
equos,  X  156,  XH  308  qui 
curru  Lunae  niadidas  habe- 
nas  ducit;  X  158  noctivagi 
dei  vis  blanda.    cf.  Somnus. 

Sorores,  v.  Parcae. 

Sparte    S.  V  3,   108    animosa 


460 


INDEX  NOMINUM. 


doctaque  Cyrene,  T.  VII  412 
{Castoris  et  Pollucis  tem- 
plum),  Spartae  A.  1 402  po- 
tentis  alumnam  {Helenam), 
Sparten  T.  I  262  {lunoni 
caram),  SpartaT.  II167  ge- 
nitos;  v.  Alcman,  Amyclae, 
Lacedaemon,  Lycurgus. 

Spartanus  T.  VI  767  {Alcida- 
mas);  Spartana  iuventus 
T.  X  495. 

Spercheos,  Sperchius  {v.  not.  ad. 
A.  I  102)  A.  I  102,  239,  II 
145,  T.  IV  838  minax, 
Sperchio  S.  III  4,  85  co- 
mam  servat  Achilles  {Hom. 
II  W142),  Sperchee  A.  I 
628. 

Spes  T.  VI  371. 

Sphinx  T.  IV  87  aspera  {ad 
ensis  capulum  Polynicis),  X 
659  galeae  custos  {Menoecei), 
XI  490  {v.  not),  Sphingos 
I  66  iniquae  ambages,  II  556 
ardua,  Sphinga  IV  376, 
Sphinge  VII  252  ahena 
celsus  {Haemon);  II  505  sq. 
Oedipodioniae  domus  alitis. 

Stabias  renatas  S.  III  5,  104. 

[Statius]  pater:  nobili  genere 
Tiatus  S.  V  3,  116  sq.,  Velie 
et  Neapolis  suum  vindicant 
126,  130,  victor  in  Augusta- 
libus  Neapolitanis  112,  134, 
magister  146  sq.,  163,  pnn- 
cipumRomanorum  fdios  docet 
1768q.,  in  omni  genere  vin- 
ctae  et  soJutae  orationis  ver- 
satus  2,  100,  lb9,poeta  14,56, 
107,  Capitolii  incendium  can- 
tavit  195,  202  {v.  Bomitianus), 
Vesuvii  incendia  flere  in  ani- 
mo  ei  erat  205,  doctrina  quam 
Statii  filii  carmina  exhibent 
ad  patrem  refertur  213,  233, 


intererat  recitationibus  fiUi 
Pomae  habitis  215,  et  victo- 
riae  filii  in  certamine  Neapo- 
litano  reportatae  226,  Albae 
sepultus  36,  227  {antequam 
filius  in  certamine  Albano 
coronatus  et  in  agone  Capi- 
tolino  superatus  esset,  106), 
annos  octoginta  natus  253, 
mors  eius  commemoratur  II 

I,  34  {cf  V  5,  38 sq.),  IH  3, 
40,  V  3,  1  sq. 

[Statius]  filius:  NeapoUs  pa- 
tria  S.  I  2,  260,  II  2,  9 
(gentile  fretum  i.  e.  sinus 
Cumanus),  III  5,  13,  78,  IV 
pr.  26,  IV  5,  21,  IV  7,  17, 

V  3,  105,  NeapoU  scripta 
sunt  rV  pr.  14,  IV  4,  52,  78, 
cf  III  pr.  26,  III  5,  12  sq, 
Statii  rus  Albanum  III  1,  61 
{aqua  ex  aquae  ductu  Statio 
permissa  Domitiani  beneficio), 
IV  5,  1,  20,  IV  8,  39,  V  3, 
36,  227,  NeapoU  AugustaU- 
bus  coronatus  II  2,  6,  III  5, 
92,  V  3,  226,  coronam  oleagi- 
nam  quinquatribus  Minervae 
in  Albano  Bomitiani  ter  re- 
portavit  III  5,  28,  IV  2,  65, 
IV  5,  24,  V  3,  23,  229,  m 
agone  CapitoUno  superatur 
III  5,  92  (31),  V  3,  231, 
Statii   recitationes  II  1,  31, 

V  2,  160,  V  3,  215,  Domi- 
tiani  epuUs  honoratus  IV  pr. 

II,  IV  2,  Isq.,  cf  I  pr.  23, 
II  pr.  19,  Thebaidem  comme- 
morat  I  pr.  10,  I  5,  8,  III  2, 
40,  142,  III  5,  36,  IV  pr.  23 
{epistula  ad  Vibium  Maxi- 
mum),  IV,  4,  88  {carmen  ab- 
solutum),  IV  7,  2,  8,  26,  V  3, 
10,  92,  233  {patris  partes  in 
Thebaide),  V  6,  36,  T.  XII 


INDEX  NOMINUM. 


461 


812,  815,  A.  I  13  [cf.Thebae, 
Thehais),  Achilleidem  S.  IV 

4,  94,  IV  7,  2,  24,  V  2,  163, 
V6, 37  (cf.  Achilles,Aeacides), 
Silvas  IV  2^raef.  31,  carmen 
de  Domitiani  rehus  gestis  T. 
I  17  sq.,  32,  S.  IV  2,  66,  cf 

IV  4,  95,  A.  I  19,  Plotio 
Grypo   opusculum   promittit 

5.  IV  pr.  28,  itxor  Claudia 
ni  pr.  27,  III  5,  1,  36,  52 
{prior  maritus  cantor  vel 
citharoedus) ,  V  pr.  11,  filia 
privigna  III  5,  54,  65,  mater 

V  3,  241,  jpwerV  5,  Isq.,  cf 
69,  73,  79.  Statii  morlus  III 
5,  37,  V  4,  1  sq.,  IV  4,  70 
vergimur  in  senium,  cf.  V 
2,  158. 

Stella:  Arruntius  St  S.  I  2, 
258  Neapolitanus,  7 1  patriciis 
maiorihus  ortus,  17 Q  praetor 
{ludis  Megdlensihu^s  praesi- 
det),  177  quindecimvir  sacris 
faciundis  {lihr.  Sihyll.),  175 
consul,  180  Domitiani  trium- 
phum  Dacicum  Stella  ludis 
celehraturus  erat,  33,  46,  94, 
102  sq.  {in  Violcntillae  co- 
lumham),  107,  172,  225,  257 
poeta;  de  coniuge  v.  Asteris, 
Violentilla.  —  Stella  I  pr. 
5,  I  2,  17,210,258,  Stellae 
I  pr.  4,  I  2,  25,  219. 

Steropes  S.  III  1,  131  Brontes- 
que,  Steropem  S.  I  1,  4 
Brontemque. 

Stesichorus   ferox  S.  V  3,  154. 

Sthenelus  Capanei  f  A.  1  469. 

Stratie  Arcadiae  oppidum  T. 
IV  286. 

Strymon  T.  VI  442  {equus), 
Strymonos  IX  437  impia 
stagna  {v.  Orpheus),  860  ri- 
pam  {cygnt),  Strymona  S. 


1  1,  21  {Mars),  V  1,  203 
{Orpheus),  T.  V  188,  VII  287 
{cygni). 

Strymonia  ab  Arcto  {cygni)  T. 
III  526. 

Stygius:  T.  I  290  aequora  ob- 
testor,  XI  71,  A.  I  480  am- 
nes,  T.VI  728  arvis,  VIII  47 
caelo,  X  915  catenas,  IV 
624,  XI 344  deis.  V  156  deae 
{Furiae),  XI  576  divae,  XII 
215  divis,  XI  63  ense,  IV 
53  Eumenidas,  A.  I  134  fon- 
tes,  T.  I  710  harenis,  IV  526 
lunonis  {Proserpinae),  IV 
568  lacus,  XII  277  mariti 
{Orci),  S.  I  2,  39  monstris, 
T.  VIII  508  orbe,  VIII 4  oris, 
XI  76  parentis,  XI  464  pe- 
nates,  VIII  549  pensi  {Par- 
carum),  XII  558  portae,  V 
198  rore,  IV  443  sacris,  VIII 
190  sedibus,  X  833  sorores 
{Parcae),  XI 415  sorores  {Fu- 
riae),  VIII  376  tenebris,  S. 
m  5,  37,  T.  XI  85,  A.  I 
630  ad  umbras;  v.  Styx. 

Stymphalos  S.  IV  6,  101,  T.  IV 
298  {acc.)  aerisonum;  v.  Her- 
cules. 

Styx  T.  I  57  umbrifero  livida 
fundo,  II  5  novem  circum- 
flua  campis,  IV  524,  VIII  30 
periuria  divum  arguit,  Sty- 
gos  VII  782  rapidae  cursum, 
A.  I  269  amne  severo  {Achil- 
les,  134),  Styga  S.  III  1, 
186  curavit,  III  3,  193  in- 
mitem  {Orpheus),  T.  IV  291 
Pheneos  Diti  mittere  cre- 
dita,  IV  479  {v.  Charon), 
Styge  T.  VII  160  iurato; 
S.  V  2,  96,  T.  III  247  Ely- 
sios  fontes  testatur  luppiter; 
v.  Orcus. 


462 


INDEX  NOMINUM. 


Sulla  S.  V  3  293  {ApolUnem 
superstitiose  colit)^  Sullae 
S.  IV  6,  86  convivia,  107 
saevi  vox  horrida, 

Sunion  T.  XII  625  Eois  proris 
longe  speculabile  (Aegeus), 
cf.  S.  III  3,  179. 

Surrentinus:  S.  III  pr.  14  Her- 
cules  (templum),  III  5,  102 
iuga,  IV  8,  9  plaga,  11  2,  82 
praetoria  (49),  5  uva,  V  3, 
165  vertice,  II  pr.  14  viUa. 
Minervae  promunturium  et 
templum  II  2,  2,  117,  III  1, 
2,  109,  138,  III  2,  24,  V  3, 
166,  lunonis  templum  III  1, 
105,  137,  Neptuni  11  2,  21, 
24,  Herculis  11  2,  24,  III  pr. 
14,  III  1,  Isq.,  83,  117,  agon 
gymnasticus  44,  142,  152  sq., 
Sirenes  Surrentinae  II  2,  1, 
116,  III  1,  64,  vinum  Sur- 
rentinum  II  2,  4,  99,  III  5, 
102,  IV  8,  9;  porticus  ex 
litore  ad  villam  PoIIii  ducta 

II  2,  30,  III  1,  99,  halneum 

III  1,  101;  cf.  PoUius. 
Sybaris   Thelanus  T.  VII  641, 

642. 
Syene    S.    IV    2,    27    (marmor 
ruhrum  Syeniticum),  S  y  e  n  e  s 

II  2,  86  Eoae  vena,  Syenen 
T.  IV  737  nuUa  nube  um- 
bratam. 

Synnas  {Phrygiae  opp.):  Syn- 
nados  S.  I  5,  37  Pbrygiae 
antro  {marmor  alhum  Synna- 
dicum  venis  ruhris  macula- 
tum),  Synnada  41,  Syn- 
nade  II  2,  87sq.;  cf.  I  2, 
148  Phrygius  silex,  IV  2,  27 
mons  lliacus. 

[Syria]:  S.  II  4,  34,  II  6,  88, 

III  3,  212,  T.  VI 194  {liquores, 


V.  Assyrius,  Eous),  S.  II  1, 
132,  T.  II  91  {purpura,  v. 
Assyrius,  Puniceu^,  Sidonius, 
Tyrius),  de  marmore  v.  Si- 
donius,  Tyriu^,  de  prunis  v. 
Damascus;  S.  16,  72,  III 
pr.  18,  IV  7,  46  {provincia 
Eomanorum,  v.  Orontes,  Pa- 
laestina,  Zeugma). 

Syriacam  legioDem  S.  III  pr.  18. 

Syrorum  agmina  S.  I  5,  72. 

Syrtis  T.  VIII  410,  Syrtes  T. 
I  687,  Syrtibus  S.  IV  5, 
29  remotis;  IV  5,  38  vado- 
sae  Africae,  v.  Leptis. 

TAENARIUS:  T.  III  422  cacu- 
men,  VI  486  currus  {Lace- 
daemonii  Amphiarai ,  cf. 
IV  214,  VII  588),  IV  214 
equis,  VII  588  Idan  {aurigam 
Amphiarai),  I  355  lucis,  VII 
659  pallam  {purpura  Laco- 
nica  tinctam),  T.  I  96  por- 
tae  {Orci)\  I  100  Maleae  de 
valle  {Orco,  cf.  II  Z2)\  v. 
Lacedaemon. 

Taenaros  T.  II  45  {Neptuni 
portus),  Taenara  II  32  qua 
Maleae  caput  in  auras  it  {cf. 
I  100). 

Tages  {puer,  lovis  nepos,  qui 
Etruscos  artem  haruspicii 
docuisse  fertur)  S.  V  2,  1 
rura  Tyrrhena  saltusque  Ta- 
getis. 

Tagus  Hispaniae  fl.  S.  I  2, 
127,  I  3,  108  et  Hermus 
{aurum  gerit)-,  cf  Hiheria. 
—  Tagus  ^r^rivMsT.  X314. 

Talaionides  {Adra^tus)  T.  II 
141  senior,  V  18  dux;  v. 
Talaus. 

Talaus   {Adrasti  p.)  T.  V  406 


INDEX  NOMINUM. 


463 


(Argonauta) ,  VI  697  (ahl) 
genitus  (Adrastus). 

Tanagrae  gelidae  de  colle  T.  VII 
254;  V.  Dryas,  Orion  {Ta- 
nagraeorum  arma  tridentem 
et  fulmen  gerunt  quia  Ne- 
ptunus  et  luppiter  cum  Mer- 
curio  patres  Orionis,  cf.  Prel- 
ler  M.  Gr.^  I  370,  6,  371, 1). 

Tanagraeus:  T.  IX  127  Pha- 
lanthum,  745  Coroebum. 

Tanais  S.  I  6,  55,  T.  XII  578 
(Amazones,  v.  Scythia). 

Tantaleus:  T.  XI  128  mensae 
funera,  I  279  tectis  {Argis 
et  Mycenis). 

Tantalis  (Niobe)  T.  III  193,  IV 
576,  Tantalidum  X  785 
coh.OY8(muUerumArgivarum). 

Tantalus  T.  I  247  fallax,  II  436 
et  Pelops,  VI  258  parens 
(fallentibus  undis  inminet, 
conviva  Tonantis),  Tanta- 
lon  VIII  51  undae  non  ex- 
spectant;  I  689,  IV  538, 
VII  208. 

Tarans  mitis  (molle  Tarentum) 
S.  I  1,  103  (propter  lovis 
statuam  colosseam  commemo- 
ratur). 

[Tarentum],  v.  Gdlesu^,  Tarans. 

Tarentum  (Tcrentum,  locus  in 
campo  Martio  cum  araDitis 
it  Proserpinae  terra  olruta, 
quaeLudis  Saecularibu^  effo- 
diebatur  iisqueperactis  denuo 
obruebatur):  Tarenti  S.  I 
4,  18  ara  instaurata,  IV  1, 
38  longaevi  ara  renovabitur 
a,  Domitiano  {Ludi  Saecu- 
lares  ad  aram  Terenti  a.  88 
a  Domitiano  celebrati,  cf.  I 
4,  96). 

Tarpeius:  S.  V  3,  196  monte 
(bellum   Vitellianum),   V   3, 


233  parentis  {lovis  Capito- 
lint),  IV  3,  161  pater  (Ca- 
pitolium  a  Domitiano  resti- 
tutum),  III  4,  105  templa; 
V.  Domitianus. 

Tartaros:  Tartaron  S.  II  7, 
117,  Tartara  V  1,  193,  V3, 
69  pulsare,  74,  261,  269,  V 
5,  78  iniusta  pulsare,  T.  I 
56  angusta,  102|-  308  nigra, 
IV  506,  VII  820,  VIII  20, 
58,  79  atra,  513,  IX  655 
inania,  X  26,  XI  446,  574, 
622,  XII  85,  A.  I  134  inania. 
cf.  Orcus,  Tarfareus. 

Tartareus:  T.  III  108  Averno, 
I  85  baratbri  regina  (Tisi- 
phone),  S.  V  1,  206  et  T. 
XII  772  Chaos  (cf  S.  III 2, 
92),  T.  XI  421  rector,  IV 
473  et  VIII  65  sedes,  V  66 
sorores  (Furiae). 

Taurubulae  (duo  cdlles  in  Ca- 
preis  insula)  S.  III  1,  129 
virides. 

Taurus  (sidus)  T.  IV  120  aut 
Pliades. 

Taygetus:  Taygeti  T.  IV  227 
phalanx,  VI 800  insignis  alu- 
mnus  (Alcidamas),  X  497  in- 
cola,  Taygeta  S.  I  3,  78 
algentia,  IV  8,  53  Lycurgi, 
VIII  437,  A.  I  427  ardua; 
V.  Lacedaemon. 

Teate  S.  IV  4,  85;  v.  Marru- 
cini. 

Tegea,  Tegee  (=  Arcadia)  T. 
IV  287,  XI  177,  Tegeae  S. 
I  4,  21  mitem  alumnum  ( Mcr- 
curium),  Tegees  T.  VII  5 
velocem  alumnum,  IX  846 
opacae  habitator ;  cjf.  Minerva 
AJea,  Auge. 

Tegeatis  ephebi  mater  {Aia- 
lanta)  T.  IX  571. 


464 


INDEX  NOMINUM. 


Tegeaeus:  T.  YI  610  iuvenis 
{Parthenopaeus),  VII  605  iu- 
ventus,  VIII 599  pubes,  S.  IV 
6,  52  sacerdos  {Auge^,  I  5, 
4  volucer  {Mercurius). 

Tegeaticus:  S.  V  1,  102  ales 
{Mercurius),  I  2,  18  volucer. 

Telamon:  Telamona  S.  V  2, 
50,  T.  IX  68  pium  {T.  cum 
Hercule  Vtoiam  delet),  II 473 
{in  venatione  Galydonia) ,  V 
379  (T.  Argonauta,  398), 
TelamoneA. I  501  genitus 
{Aias)\  T.  V  398  Aeacidas 
{TeJamona  et  Feleum). 

Telchines  S.  IV  6,  47  Idaeis 
in  antris,  T.  II  274  noti 
operum  et  Cyclopes  {Har- 
moniae  monile  fingunt). 

Teleboum  domos  {Gapreas)  S. 
III  5,  100,  [in  1,  129  Tele- 
boae,  V.  not.]. 

Telegoni  {TJlixes  et  Girces  filii) 
iugera  i.  e.  Tusculum  S.  I 
3,  83. 

Telephus  S.  I  4,  113  {Achillis 
hasta  vulneratus  et  refectus) ; 
V.  Auge,  Hercules. 

Tellurem  placat  Thiodamas  T. 
VIII  297  (303  hominum  di- 
vumque  aetema  creatrix). 

Telphusiacae  phalanges  T,  IX 
847;  V.  Arcadia. 

Temese  S.  I  5,  42  {Bruttii  opp.)^ 
A.  I  413  {inter  urbes  Graeciae 
ponitur). 

Temesaea  aera  S.  I  5,  47. 

Temo  T.  I  371  piger  nautae 
vias  monstrat,  temone  T.  I 
692;  V.   Ursa. 

Tempe  S.  V  3,  209  Boeota  {v. 
not.),  S.  I  2,  215,  A.  I  237 
Thessala,  T.  I  485  Teume- 
sia,    (VI   82    umbrosa   Ne- 


meaeaj  v.  not.),  X  119  tene- 

brosa. 
Tempestas  T.  III  437  {Neptuni 

comes). 
Tenedos   T.  VIII  197  {ApoUini 

sacra). 
Tereus:  Tereos  S.  III  3,  176 

saevi  marita(  Pro^ne),  T  ere  a 

T.    XII   480;    V.    Philomela, 

Progne. 
Tethys    T.    III    34,    A.    I    222, 

Tethyos  T.  IV  388  rubrae 

novissima    claustra     {maris 

Erythraei),  A.  I  49  per  T. 

annos,  541  antris;  v.Nereus, 

Thetis. 
Teumesus:  Teumesi  T.  VIII  344 

et  IX  709  e  vertice,  XII  52 

trabes,  Teumeson  IV  372. 
Teumesius  {saepe i.  q.  Thebanus) : 

T.  IX  462  amnis  {Ismenus), 

II  383  arva,  II  624  cornus, 
[iuga  IX  709],  II  331  iuve- 
nis  {Polynices),  IV  85  leo, 
I  485  tempe  {uhi  Hercules 
adulescens  leonem  necavit,  cf. 
Githaeron),  V  92  thyias. 

Teucri:  Teucris  A.  I  475,  S. 

III  5,  77,  Teucros  S.  V  2, 
150;  {adi.)  A.  I  86  campos, 
S.  IV  5,  2  lares  {Vestam 
Albanam),  A.  I  933  lares,  S. 
V   3,    256  senes  {Priamtm, 

V.  Iliacus,  Phrygius). 
Thalia  lasciva  S.  ll  1,  116,  V 

3,  98. 

Thamyris  T.  IV  183;  181  Ge- 
tico  vati.  V.  Borion.  —  Tha- 
myris  Thebanus  X  314. 

Thasos  S.  I  5,  34,  II  2,  92 
{marmor  Thasium,  ophites  I 
5,  35),  T.  V  182  nemorosa. 

Thaumantias  T.  X  123. 

Thaumantis:Thaumantida  S. 

VI,  107,   A.  I  220  pelago 


INDEX  NOMINUM. 


465 


pasci  solitam,  Thauman- 
tide  S.  III  3,  81  imbrifera; 
V.  Iris. 
Thebae  S.  I  5,  8  {Thehais),  T. 
I  259,  III  569,  VI  14  Echio- 
niae,  360,  VII  209,  VIII  349, 
X  372,  627,  718,  XI  18,  210, 
699,  XII  61,  78,  256,  A.  I 
13,  840,  Thebarum  T.  VI 
883  foedera,  897  victorem 
(Polynicem),  VII  231,  X  474 
claustra,  875  fabula,  XI  681 
sceptra,  Thebis  T.  I  180, 
288,  318,  II  344,  650,  735,  III 
188, 379,  IV  592,  641,  VII 103, 
125,  VIII  112,  671,  IX  882, 
X  11,  334,  763,  771,  793, 
899,  XII  598,  646,  698,  The- 
bas  S.  m  2,  40,  143,  IV  7, 
8,  V  5,  36,  T.  I  2  sontes, 
101,  226,  II  65,  116,  208 
Ogygias,  308,  352,  682,  687, 
III  248,  269,  354  nocentes, 
528,  IV  92,  666,  752,  VI 
135,  614,  VII  155,  376,  434, 
452,  VIII  141,  228  veteres, 
515,  655,  IX  65,  669,  790, 
822,  X  69,  325,  359,  481, 
845,  872,  890,  925,  XI  108, 
442,  487,  XII  174,  202,  326, 
390,  608,  663,  A.  I  615;  T. 
III  39  septenae  portae.  cf. 
Agenoreus,  Amphion,  Am- 
phionius,  Aoniics,  Boeotius, 
Cadmus,  Cadmeus,  Cadmeius, 
Dirce,  Dircaeue,  Dircaeus, 
Echionius,  Electrae,  Homo- 
loides,  Hypsistae,  Ismenus, 
Ismenius,  Lahdacius,  Lah- 
dacidae.,  Martius,  Mavortius, 
Neistae,  Ogygius,  Ogygiae, 
Ogygidae,  Fhoenissa,  Proe- 
tides,  Sidonius,  Teumesius, 
Thehaeus,  Thehais,  Thehanv^, 
Thehe,  Tyrius. 
Statii  Thebais. 


Thebaeus:  T.  IX  291  Thebaeum 
Lichan. 

Thebaicae  {palmulae)  S.  IV  9, 
26;  V.  Aegyptus. 

Thebais  S.  II  2 ,  61  chelys 
{Amphionis),  S.  III  5,  36, 
IV  4,  89,  IV  7,  26,  V  3,  234, 
Thebaidos  S.  IV  praef. 
23  de  editione,  Thebai  T. 
XII  812,  Thebaide  S.  I 
praef.  10;  •?;.  Statius. 

Thebanus  T.  XII  686  {Creon), 
Thebane  II  187  {Polyni- 
ces),     VI    491     {Polynices)^ 

VIII  473,  Thebani  VIII 
264,  Thebanos  XI  739. 
Thebanus  {adi.):  T.  VIII 
150  acies,  IX  181  agmina, 
IV  544  animas,  VIII  690 
arma,  487  bipennis,  X  353 
canes,  XII 715  ductor  (Creon), 

VI  883  foedera,  XII  131  ge- 
netrix  {Ino),  I  430  iuvenis 
{Polynioes),  IX  706  iuventus, 
I  711-mater  {Niohe),  XI  671, 
701  moenia,  IX  628  numina, 

VII  687  orgia,  421  Palae- 
mona,  621  pubes,  XI  734 
rex  {Oedipus),  IX  793  semina, 
S.  IV  6,  70  triumphos  excu- 
sat  {Alexander  Herculi). 

Thebe  T.  I  680  Mavortia,  V  745 
funesta,  VI  493,  X  594  peri- 
tura,  Thebes  IV  610  Tyriae 
dux  {Laius),  V  681  moenia, 

IX  265  agmina,  294  dirae 
moenia,  Theben  IV  676. 

[Theocritug] :  S.  V  3,  151  Sicu- 
lus  senex(?). 

Therapnae  {Sparta)  S.  IV  8,  53 
umbrosae,  V  3,  140  virides, 
Therapnas  T.  III 422  Apol- 
lineas  (cf.  IV  223  ApoUineae 
Amyclae),  Therapnis  A.  I 
344  virgineis  lassata  Diana. 
30 


466 


INDEX  NOMINUM. 


Therapnaeus  {Laeedaemonius) : 
S.  III  2,  111  Canopi  {Me- 
nelai  gubernatoris) ,  T.  VII 
793  fratres  (Castor  et  Pollux), 
S.  II  2,  111  Galesi  {Taren- 
tum  Lacedaemoniorum  eolo- 
nia),  IV  2,  48  gymnade  re- 
solutus  PoZZm^;  V.  Amyelaeus, 
Oebalius,  Taenarius. 

Thermodontiacus :  T.  XII  164 
triumplio,  S.  I  6,  56  turmas; 
V.  Amazones. 

Theron  Thebanus  T.  II  572 
Martis  e  semine,  Therone 
582,  Therona  IX  304  Dia- 
nae  comitem. 

Thersander  (Thess.)  Polynieis  f. 
T.  III  683;  XII  348  Polynice 
parvo. 

Theseus:  T.  IV  81  {Troeze- 
nius),  XII 588  Neptunius  he- 
ros,  665,  730  aequoreus,  A.  I 
71  {Neptuni  /".),  T.  1 333,  XII 
576  sq.  {Seiron,  Gercyon, 
Sinis),  V  431,  XII  196, 
581  {Heeale),  730  {taurum 
Marathonium  interfieit), 
T.  V  432,  A.  I  157  {Argo- 
nauta),  T.  XII  582,  667,  A. 
I  192   {Minotaurus),  S.  I 

2,  132,  II  6,  26,  T.  VII  686, 
XII  676  {Ariadne),  S.  III 

3,  178,  T.  XII  626  {Aegei 
mors),  XII  164,  519 sq.,  578, 
592,  612,  761  {Amazones 
vineit,  v.  Hippolyte),  S.  II  6, 
55,  IV  4,  104,  T.  I  476, 
VIII  53,  96,  IX  68  {Thesei 
et  Pirithoi  amieitia),  XII 
163sq.  519  sq.,  {muUeres  Ar- 
givae  a  Theseo  auxilium  ad- 
versus  Thebanos  petunt).  — 
Theseus  S.  III  3,  179, 
T.  VIII  54,  XII  665  Neptu- 
nius,    730    aequoreus,    778, 


784,  Theseos  S.  IV  4,  104 
fidi  gloria,  T.  IX  519  ignis 
{Thesei  lex  qua  iis  qui  proelio 
interfeeti  sunt  sepulerum  non 
negatur),  XII  211  lenti  sen- 
tentia,  293  muros,  Thesea 
S.  n  6,  26  superbum,  T.  I 
476,  V  432,  IX  68,  XII  163, 
520,  594,  673,  737,  756,  795, 
A.  I  72  nostrum  {Neptuni  et 
Thetidis,  ef  T.XIL730  ae- 
quoreus  Theseus),  157,  The- 
seu  T.  XII  555;  v.  Aegides. 

Theseius:  T.  XII  681  dicta,  IV 
81  Troezen. 

Theseus  {adi):  S.  I  2,  132  cu- 
bile,  T.  Vn  686  Naxos. 

Thespiacus:  T.  VII  341  agris, 
V.  Nareissus;  S.  II  7,  16 
lucis,  V.  Musae. 

Thespiadae  T.  II  629,  III  14; 
V.  Tde,  Periphas. 

Thespiades  Thebanus  T.  IX  293 
Panemi  frater. 

ThessaliaA.  1439,  Thessaliae 
nives  A.  I  152  {v.  not.). 

Thessalicus:  S.  I  2,  130  agros, 
III  3,  192  mariti  {Admeti), 
T.  ni  559  nefas  {magarum), 
A.  I  652  nivibus  {v.  Phar- 
salus),  S.  V  3,  272,  T.  VI 
310  orae. 

Thessalis  T.  11  22  sacerdos,  III 
140  {maga),  A.  I  439  {v.  not.). 

Thessalus:  T.  VI  410  Admetus, 
420  heros  {Admetus),  486 
axis  {Admeti),  S.  II  7,  55 
currus  {Aehillis),  T.  III  518, 
A.  I  156  pinus  {Argo),  A.  II 
97  senior  {Chiron),  S.  I  2, 
215,  A.  I  237  Tempe,  100 
vada;  T.  IV  504,  VI  665 
Thessala  {maga)  lunam 
dedueit,  ef  T.  I  106  Atracia 
arte,  II  284  lunaribus  spu- 


INDEX  NOMINUM. 


467 


mis.  V.  Atracius,  JDolopes, 
Haemonius^  Ossa,  Othrys, 
PeJethronius ,  Pelion,  Pelia- 
cus,  Pharsalus,  Pheraeus, 
Pholoe,  PhyJaceis. 

Thestius  S.  III  1,  43;  V.  Her- 
ciiJes. 

Thestorides  {Cdlchas)  A.  I  497, 
516. 

Thetis  S.  II  6,  31  {AchiJJem 
Scyri  occuJtat),  II  7,  97 
{AchiJJis  mortui  corpus  Jior- 
ret),  III  2,  74  (^mare),  T.  I 
39  {mare,  Laclimannus  Te- 
thys),  V  709  plana  {mare), 
IX  362  {mare),  A.  I  25  sq., 
61,  126,  194,  198,  339,  893 
alma  {Venus  Thetidis  aJu- 
mna),  898  hospita  Lycomedi, 
Thetidis  S.  IV  6,  18  la- 
pillis  Erythraeis  {maris;  v. 
Erythraeus,  Tethys),  A.  I 
913  mandata,    Thetidi  A. 

I  955,  Thetin  S.  I  2,  216 
{a  Chirone  AchiJJem  repetit), 
A.  I  685,  874  dolosam,  941, 

II  40,  Theti  A  I  80;  S.  I  2, 
215,  T.  V437,  A.  1193,  II  56, 
{Thetidis  et  PeJei  nu/ptiae)\ 
A.  I  90,  268,  440  {humiJe  cum 
PeJeo  conuhium  queritur) ;  A. 
I  209  {ad  Briareum  nexvs 
Jaxantem  invisendum  mitti- 
tur)',  S.  V  I,  36  Thetis{mare) 
AchiUis  J}usto  frangitur,  A. 
I  158  Nereis,  624  timidae 
commenta  parentis,  650  cae- 
rula  mater,  11  15,  35  callida 
genetrix,  167.  v.  AchiJJes. 

Thiodamas  T.  X  286,  Thioda- 
mantaVlII  279MeIampode 
cretum,  366,  X  161,  325,  330, 
454;  X  322  Inachius  vates, 
488  augur. 

Thisbe  Boeotiae  opp.  T.  VII  261 


Dionaeis  avibus  circumsona, 
IX  768  candida. 

TMsbaeum  Lichan  T.  IX  291 
{v.  not). 

Thoantis  {HypsipyJe)  T.  V  650, 
700. 

Thoas  Lemni  rex  T.  V  239 
{aJ}  HypsipyJe  fiJia  servatur), 
675,  720,  Thoanti  266, 
Thoanta  486,  Thoante 
38;  IV  772  pater  ingens,  V 
265  {Bacchus  Thoantis  pa- 
ter,  675,  712;  propter  Tho- 
antis  fiJiam,  HypsipyJln^  Ar- 
givis  siccitatem  parat  IV 
739),  465  avi  nomen,  487 
{Chium  ad  Oenopionem  fra- 
trem  fugit),  VI  142  {fiJiae 
fraude  servatur),  320  avo. 
—  T  h  0  a  s  ,  aJter  fiJiorum 
HypsipyJes    et    lasonis 

VI  320,  412,  444  {Podarces 
equus),  454;  V  465,  713,  VI 
126,  510;  V.  Euneos.  — 
Thoas  Thebanus  T.  VIH 
696. 

Thoe  Admeti  equus  T.  VI  440. 

Thrace  S.  III  5,  81  barbara 
et  Libye,  A.  I  201  Mavortia, 
Thracae  T.  V  435  durae 
nihil  similem  Orphea,  Thra- 
cen  84  saevam,  VII  180. 

Thraces  T.  V  53,  VI  464  {adi.) 
equi  (Diomedis),  XII  571  et 
Emathii,  Thracum  IV  56 
domos  {Terei),  V  53  litora, 

VII  34  arva,  Thraces  III 
288  et  Borean,  V  75  tumi- 
dos.  v.  Arctos,  Bistones, 
Bistonides,  Bistoniu^,  Edoni, 
Geticus,  Haemus,  Hebrus, 
Ismara,  Ismarius,  Odrysius, 
Ossa  {cf.  T.  II  82),  Othrys, 
{cf.  IV  655),  Paeones,  Pan- 
gaea,    Bhodope,    Scythicus, 

30* 


468 


INDEX  NOMINUM. 


SitJionius,  Strymon,  Boreas, 
Diomedes,  Lycurgus,  Mars, 
Orpheus,  Tereus. 

Thracius  S.  III  1,  31  antra 
(Diomedis  stdbula),  T.  V  347 
bella,  S.  V  5,  54  Orpheus, 
III  3,  194supplex  (Orpheus). 

Thryon  (Elidis  opp.)  T.  IV  180. 

Thule  S.  V  1,  91  refugo  cir- 
cumsona   gurgite,    Thules 

111  5,  20  caligantia  vada, 
IV  4,  62  nigrae  litora,  Thu- 
len  V  2,  55  fesso  Hyperione 
nigrantem;  v.  Britannia,  Do- 
mitianus. 

Thybris  S.  I  2,  190  Lydius  (cf. 
IV  4,  6),  I  6, 100  pater,  III  5, 

112  ductor  aquarum  Thy- 
bridisIV4,  5  flavi  dextrae 
orae  (ubi  Domitiani  nau- 
machia),  II  6,  64  impetus, 
I  2,  144  arces  Iliacae,  Thy- 
brim  I  5,  24,  II  7,  45  Mar- 
tium.    V.  Tiberis. 

Thyias  T.  V  92  Teumesia,  IX 
794,  Thyiades  XII  792.  cf. 
Maenades,  Mimallones. 

[Thyestes] :  S.  V  1,  58  fraternus 
adulter  (Thyestae  et  Aeropes, 
Atrei  uxoris,  adulterium),  V 
3,  96,  T.  H  184,  IV  56,  307, 
VII  209,  XI  129;  v.  Atreus, 
Mycenae. 

Thymbra  T.  VIII  202  Troiana, 
Thymbrae  S.  I  2,  222  ge- 
lidae  umbracula  (Apollo),  IV 
7,  22  rector;  v.  Apollo,  Troi- 
los  (qui  in  templo  ApoUinis 
Thymhraei  ab  Achille  inter- 
fectus  est). 

Thymbraeus  T.  I  699,  Thym- 
braee  S.  1  4,  117  pater  va- 
tum,  T.  I  643,  III  513,  638, 
IV  615,  Thymbraea  Per- 
gama  S.  III  2,  97.  v.  Apollo. 


Thyoneus  T.  V  265;  v.  Baechus. 

Thyrea  T.  IV  48  Lacedaemon- 
ium  lectura  cruorem. 

Tibereia  aula  S.  III  3,  66.  V. 
Etruscus. 

Tiberinus  S.  1 3, 74  (Albae  rex  ex 
quo  Albula  fl.  nomen  Tiberis 
accepit,  v.  not.);  Tiberino 
in  litore  S.  V  2,  113. 

Tiberis:  Tiberim  S.  IV  3, 112; 

II  1,  99;  cf  Lydius,  Thy- 
bris,  Tuscus,  Tyrrhenus. 

TibuUus  S.  I  2,  255  dives  foco 
lucente  (Tibull  I  6). 

Tibur  S.  I  3,  1  glaciale,  Ti- 
buris  S.  IV  4,  17  lucos;  v. 
Albula,  Anio,  CatiJlus,  Mar- 
cia,  Virgo;  de  Herctilis  tem- 
plo  V.  Tiburnus,  Tirynthius. 

Tiburnus  (Tiburis  conditor,  Hor. 
c.  17,13)  S.I3,  74  (V.  not.); 
Tiburna  domus  Herculis  S. 

III  1,  183  (V.  Tirynthius). 
Tiburtinam  villam  Manilii  Vo- 

pisci  S.  I  praef.  32. 

Tiburtes  Faunos  S.  I  3,  99. 

Timavi  alumnum  S.  IV  7,  55 
[Livium  Patavinum;  Tima- 
vum,  qui  in  sinum  Tergesti- 
num  influit,  pi'o  Medoaco  Pa- 
tavii  fluvio  dictum  esse  non- 
nulli  crediderunt  Verg.  Aen. 
I  2M,  247,  V.  Forcell] ;  cf 
Maximus. 

Tiphys  Argonautarum  guber- 
nator  T.  V  413,  477,  VIII 212. 

Tiresias  T.  IV  470,  500,  X  725 
callidus,  XI  289  profanus, 
Tiresiae  II  96  longaevi 
vatis  vultus  induitur  Laius, 

IV  408  longaevi  vatis  tene- 
bras  sagaces,  Tiresiam 
VIII  227,  X  589;  IV  406  sq. 
animas    ex    inferis    exeitat, 


INDEX  NOMINUM. 


469 


503  cassus  sacerdos,  lY  541 
{inferos  inspexi  Hecate  du- 
cente),  610  Aonius  vates. 

Tiryns  T.  IV 147 ;  cf.  Licymnius. 

TiryntMus  {Uercules)  S.  III  1, 
125,  136  {Surrentinus) ,  III 
3,  57  {Eurystheus),  IV  4, 102 
{v.  not),  T.  V  380  {Argo- 
nauta),  VI  248  {leo),  510, 
VIII  459,  501  {Haemonem 
Ch'eontis  filium  tuetur),  749 
{aper  Erymanthius),  IX  427, 

X  891,  XI  234,  XII  67  {Oeta), 
584,  A.  1261  {Omphale),  Ti- 
rynthie  S.  III 1, 1  {Surren- 
tum),  S.  IV  6,  90  {Troia, 
Diomedis  equi,  Busiris  cet.), 
T.  IV  157  Tirynthii  Her- 
culeum  paeana  canunt.  — 
Tirynthius  {adi)  T.  VI 
467  heros  {Chromis  Herculis 
f,  324),  S.  IV  6,  17  luna 
{triplex  nox  i.  e.  nox  con- 
tinuata,  v.  Alemena,  Her- 
cuJes),  S.  II  2, 109  ora  {Her- 
culaneum?),  T.  XI  45  pubes, 
VII  725  robora,  S.  I  3,  79 
templa  {Albuneae  Sibyllae 
sortes  in  templo  Herculis  Ti- 
burtini  asservatae,  cf.  100, 
III  1,  183). 

Tisiphone  (Tesiph,,  v.  not.   ad 

XI  58)  T.  I  59,  IV  213,  486, 
VI  492,  Vn  467,  VIH  66, 
346,  758  ultrix,  IX  J50,  XI 
68,  208,  483,  Tisiphones 
II  283  de  crine  atro  raptum 
ducem  {serpentem) ;  I  85  Tar- 
tarei  regina  barathri,  89  Co- 
cyton  iuxta  sedet  etc,  94 
domina,  103  sq.,  111  Pro- 
serpina  ipsa  Tisiphonae  cul- 
tus  novat,  IX  153,  171 
trucis  divae,  XI  94,  388, 
415,  494,  637.  v.  Furiae. 


Titan  {Sol)  T.  I  501,  V  297 
aversum  iubar  Lemno  refert 
{v.  Atreus,  Mycenae),  XII 
229  pater,  A.  I  242,  Titana 
T.  I  717  seu  tu  {Apollo)  ro- 
seum  T.  gentis  Achaemeniae 
ritu  etc.  {v.  not),  IV  283  occi- 
duum,  Titane  VII472  novo; 
Titanas  VIII  44  et  mise- 
rum  patrem  {lovis:  Satur- 
num);  v.  Gigantes,  lapetus. 

Titanis  T.  I  337  {Luna  soror 
Solis). 

Tithonia  {Aurora)  S.  I  2,  45 
alma  {viros  bigis  rapit),  IV 
6,  16,  V  4,  9,  T.  VI  25,  XII 
3;  V.  Aurora. 

Tithonida  maesti  rores  citius 
deficient  etc.  {luget  Mem- 
nona)  S.  V  I,  34. 

Tithonius:  Tithonia  senectus  S. 
IV  3,  151. 

[Tithonus]:  S.  I  2,  45,  II  2,  108 
Mygdonii  senis  in  annos,  T. 
II  134  Mygdoniis  cubilibus 
elata  Aurora;  v.  Mygdonius, 
lliacus,  PhrygiuSj  Troicus. 

[Titus]:  S.  I  1,  97,  V  2,  138; 
V.  Domitianus,  Solymus. 

Tityos  T.  VI  738,  Tityon  I 
710  terrigenam  {Apollo  inter- 
ficit),  IV  538  alimenta  volu- 
crum,  VII  352;  XI  12  Apol- 
lineae  matris  temerator. 

Tmolos  T.  VII  686;  v.  Bacchus. 

Tomi:  Tomis  S.  I  2,  265;  cf. 
Ovidius. 

Tonans:  Tonantis  S.  II  7,  93 
Nasamonii  natum  {Alexan- 
drum),  IV  2,  20  vicina  regia 
{lovis  Capitolini),  T.  11  69 
iussa,  71  fulmine,  III  575 
iussa,  VI  178  cultus  {cf  V 
511),  260  magni  conviva, 
Vm    229    manibus,    X    61 


470 


INDEX  NOMINUM. 


magm  thalamo,  77  geminos 
secubitus,  A.  1684,  Tonanti 
S.  ni  2,  72,  T.  I  421  Pisaeo, 
T.  lY  13,  294,  V  511  Inachio, 
641,  XI 11,  209  inferno  (Orco), 
496  magno,  A.  I  1  formida- 
tam  progeniem  {Achillem : 
Thetidis  concuhitum  vitasse 
luppiter  fertur,  cum  a  filio 
ex  Thetide  nato  periculum  ex 
fato  ei  instaret),  Tonan- 
tem  S.  I  2,  57,  lY  3,  16 
{lovis  Capitolini  templum), 
T.  II  154  per  intempestum, 

II  220,  lY  782  parvum,  VII 
24,  318,  329,  YIII  74,  IX  510, 
X  852,  A.  I  488,  II  74,  To- 
nante  S    lY  4,  58. 

Trachinia  Alcyone  S.  III  5,  57. 

Trasimenus  S.  I  4,  86. 

Trinacriis  flammis  S.  lY  4,  80, 
ora  T.  X  622. 

Triptolemi  aetherii  felix  orbita 
{qui  a  Cerere  alatis  serpen- 
tibus  impositus  semina  in 
terram  deiecit)  S.  lY  2,   36. 

Triton  S.  III  2,  35  et  Proteus, 

III  3,  82  celer  ad  iussa  Ne- 
ptunia,  T.  Y  707,  IX  329  et 
Glaucus,  Tritona  Y  372 
(mare),  Tritone  A.  I  219, 
Tritones  A.  I  55  armigeri. 
—  Tvitonlacus  uhi Miner- 
vam  natam  esse  fahulantur 
T.  II  722  Libyco  Tritone. 

Tritonia  {Minerva)  S.  I  1,  37 
virgo  {Minervae  templum  ad 
forum  situm)y  II  2,  117  {M. 
Surrentina),  T.  II  682  virgo, 
735,  YII  33,  YIII  528,  703, 
768,  IX  87,  X  895  audax, 
XII  607,  A.  I  486,  696  {M. 
Scyria).  v.  Minerva. 

Tritonis  T.  YII  185  {Minervae 


et  Neptuni  certamen),  Tri- 
tonide  S.  II  7,  28  {olea). 

Trivia:  Triviae  S.  III  1,  56 
Aricinum  nemus,  68  diem 
{idus  Augusti  Dianae  sacras), 
T.  IX  818  limine,  X  505  Amy- 
claeis  nymphis  {Dianae), 
{dat.)  YI  586  {Dianae  crinem 
vovet  Parthenopaeus),  IX  586 
quercus  desacrata,  Triviam 
IX  863.   V.  Diana,  Hecate. 

Troades  A.  I  944. 

Troezen  T.  lY  81  Theseia. 

Troia  S.  lY  4,  94  et  Achilles 
{Achilleis),  A.  I  502,  857,  951 
infelix,  T.  I  549  {Ganymedes), 
Troiae  S.  I  2,  188  novum 
decus  {Roma),  II  1,  117  la- 
bores  {Homeri  Iliadem),  W 
4,  104  moenia,  Y  3,  148 
casus  {Uias),  A.  I  454,  736 
litus,  II  32  magnae  vastator 
{AchiUes),  Troiam  S.  II  1, 
144,  T.  I  699  {Troiae  moenia 
Laomedonti  Apollo  et  Neptu- 
nus  exstruunt,  S.  II  6,  31, 
111,1,  116,  A.  189),  Troia 
A.  I  7;  A.  II  50 sq.  {Troiani 
helU  causde),  S.  I  1,  10 
{equus  Troianus),  II  7,  48 
{Troiae  excidium);  v.  Aeneas, 
Asia,  Dardanus,  Dardanius, 
Dindymon,  Gargara,  Ida, 
Iliacus,  Ilion,  Pergama,  Per- 
gam^u^,  Phrygius,  Phryx, 
Rhoeteus,  Sigeus,  Simoeis, 
Teucri,  Xanthus. 

Troianus:  S.  lY  2,  65  Albae 
sub  collibus,  Y  2,  168  Albae 
ab  excelsis  collibus,  A.  II 
18  ad  bella,  S.  I  4,  99  Per- 
gamus,  Y  2,  118  tela,  T. 
YIII  202  Thymbra.  v.  Troia. 

Troicus:  S.  II  1,  91  arma,  II 
2, 122  supra  diademata  felix 


INDEX  NOMINUM. 


471 


{Priami,  cf.  T.  1 161  Pliry- 
giae  opes,  A.  1 959  Phrygia 
gaza),  1 1,  35,  IV  3, 160  ignis 
{Vestae)^  I  4,  126  saecula 
{Tithoni)  et  Sibyllae  Nesto- 
risque  annos  transcendere 
{v.  Iliacus,  Fhrygius,  Teucri). 

Troius  magister  {Palinurus)  S. 
V  3,  127  {v.  not). 

Troilus  S.  V  2,  121,  Troilon 
S.  II 6,  33,  {interficit  Achilles) ; 
cf.  Thymhra. 

Turnus:  Turni  S.  I  3,  83  Lau- 
rentiaiugera(i4rdm),Turno 
S.  I  2,  245  spectante  La- 
vinia  rubet. 

Tuscula  umbra  et  Algidus  S. 
IV  4,  16;  S.  I  3,  83  Tele- 
goni  iugera  {Tusculum). 

Tuscus:  S.  IV  6,  10  aper,  S. 
IV  5,  39  gurgitibus  {Tiberi\ 
S.  II  1,  99  in  undis  {in  Ti- 
heri);  cf.  Tyrrhenus. 

Tydeus:  T.  I  401  sq.  (cwm  Po- 
lynice  in  Adrasti  limine  con- 
currit,  IX  61);  I  401,  461, 

II  113  {oh  fratrem  inter- 
fectum  patriam  relinquit)'.,  I 
395,  489  {Apollinis  oraculum 
de  leone  et  apro  Adrasto 
datum);  I  490,  11  469,  541, 
583,  VI  811,  VIII  706  {suis 
pellis    Tydei    tegimen),    IV 

III  patrius  stat  casside  Ma- 
vors  {Martis  simulacrum,  cf. 
I  464,  II  587,  727,  VIII 
589,  707,  IX  72,  Eurip. 
Phoen.  134"^ q 7] V  8'  Alt(o- 
Xov  iv  arsQvoig  txBi), 
I  417,  VI  818  {statura  ex- 
igua);  VIII 459,  500, 507, 703, 
713, 1X513,  A.  l469,547,(Mt- 
nerva  ei  favet,  T.  II  731sq. 
templum  T.  ei  vovet);  II  168 
{Tydei  et  Deipyles  nuptiae), 


370  {ah  Eteocle  regnum  The- 
harum  Polynici  repetit),  II 
487  {Eteoclis  perfidia,  quin- 
quaginta  Thehani  a  Tydeo 
interficiuntur,  III  110,  654, 
IV  597,  VI 883,  VII  538); 
IV  94  sq.  {Tydei  copiae);  V 
671  {Hypsipylen  a  Lycuryo 
defendit);  VI  788  {in  ludis 
Nemeaeis  certat) ;  VIII  673  sq. 
{Tydei  et  Eteoclis  concursus) ; 
VIII  713  sq.  {mors,  X  25); 
VIII  725,  760  {Melanippi 
cerehrum  comedit,  cf  I  42, 
III  544,  VIII  72,  IX  8, 

XI  87,  XII  41);  IX  35  sq. 
{Tydea  mortuum  Polynices 
deflet),  96  {de  corpore  Tydei 
pugnatur),  284  {Tydei  equus 
Hippomedontem  fert).  v. 
Acheloius,  Aetolus,  Calydo- 
nius,  Deipyle,  Diomedes,  Ho- 
pJeus  {armiger),  Oeneus,  Oe- 
tieius,  Oenides.  —  Tydeus 
I402  01eniu8,  451, 11113,175, 
370, 587, 696,  III 59  ferus,  236, 
324,  IV  94  fulmineus,  602,  V 
671,  VI  788,  827,  851,  861, 
881,  VII  538,  611,  VIII  458, 
472,  720,  751,  IX  137,  138, 
181,  299,  X  25,  355,  XII  41, 
A.  I  733  magnanimus,  Ty- 
deos  T.  III  654pectus,  VII 
635  hasta,  VIII  469  hasta, 
479  cruenti  praeda,  508  hasta, 
531  cruenti  vultus,  663  illa 
dies,  IX  2  cruenti  rabies, 
26  invisi  spoliis,  149  noxas, 
205  armigerum  Hoplea,  545 
infandi  ultor,  X  401  armos, 

XII  118  exequiis,  Tydeo 
T.  III  84  magno,  Tydea  T. 
I  42  inmodicum  irae,  416, 
489,  674,  II  364,  III  8,  395, 
418,  VI  802  magnanimum, 


472 


INDEX  NOMINUM. 


Vni  499  saevum,  578,  IX 
60,  217,  513,  X  377,  XI  177, 
XII 763  magnum,  803,  T  y  d  e  u 
III  380  maxime,  IX  63. 

Tydides  {Diomedes)  A.  I  469, 
712,  820,  844. 

Tyndarides  T.  X  501  (Pollux), 
Tyndariden  V  407,  VIII 
50  utrumque,  Tyndaridae 
S.  IV  8,  52. 

Tyndaris  {Helena)  A.  I  946. 

[Typhoeus],  v.  Inarime. 

Tyrius:  Tyrii  (TAe&am)  T.  VIII 
159,  600,  IX  177,  489,  X 
531,  XI  430,  Tyriis  X  15, 
768,  XI  368,  TyriosIII  285 
vipereo  de  sanguine.  —  Ty- 
rius  {adi.)  T.  VIII  186  acies, 
S.  I  2,  151  aeni  moderator 
(tincior  purpurae  Tyriae), 
T.  VIII  458  agmina,  IX  406 
agros,  S.  III  4,  55  amictus 
{purpurei),  T.  VI  635,  XII 
597  arces,  VII  1,  VIII  250, 
555  belli,  II  613  Cadmi,VIII 
232  chelyn  {Amphionis) ,  II 
73  colonis,  X  884  dei,  XI 
205  ductor  {Eteocles),  I  153 
exulis  solium  {Cadmi),  III 
406  exul  {Polynices),  VII 
191  genus  {Europa),  VI  138 
grege,  IV  374  lares,  IX  160 
manu,  III 282  marito  {Cadmo), 
S  V  2,  124,  T.  VI  17  ma- 
tres,  VII  679  matribus,  III 
312  moenibus,  I  10,  XII  693 
montes,  VII  28  muris,  I  161, 
X  3  opes,  VI  62  ostro,  XI 
216  penates,  S.  III  1,  16 
plectro  {Amphionis),  IV  4, 
76  sinu  {purpureo),  V,  2,  29 
sinus  tunicamque  potentem 
{togampurpuream  et  tunicam 
palmatam  magistratuum  cu- 
rulium),  T.   VII  656  subte- 


mine  {purpureo),  S.  V  1,  215 
tegmine  (p.),  T.  IV  610  The- 
bes  dux  {Laius),  XI 180  tur- 
res,  VII  146  urbem  {The- 
las);  V.  Assyrius,  Puniceus, 
Sidoniu^,  Thebae. 

Tyros  S.  III  2,  139  pretiosa 
{purpura),  Tyri  S.  I  5,  39 
marmor  {v.  not.). 

Tyrrhenus:  T.  III  650  clangor, 
S.  IV  4,  24  domos  (Lunae 
metaUif erae) ,  A.  I  56  gre- 
ges  {delphini,  in  quos  nautae 
Tyrrheni  a  Baccho  mutati 
erant),  T.  VI  20  hiemem 
{maris  Tyrrheni),  S.  11  2,  2, 

III  2,  24  Minervae  {Surren- 
tinae,  v.  V  5,  166),  T.  VI 
382  murmur  {tubae  quae  Tus- 
corum  inventum  dicitur,  II 
78,111650,  VII 631,  VIII 
342),  S.  IV  3,  89  profundi 
sinus,  V  3,  166  profundi 
speculatrix  virgo  Minerva 
{cf.  II  2,  3,  III  2,  86),  S. 
V  2,  1  rura,  T.  III  594  salis 
gemitus,  II  78  sonitus  tubae 
{v.  not.),  VII  631  tumultus 
{tubae),  S.  V  2,  114  unda 
{Tiberis),  V  3,  82  volucrea 
{Sirenes).  v.  Tuscus. 

TJLIXES:  A.  I  538,  675,  866, 
911  {cum  Diomede  Scyri 
Achillem  quaerit),  835  {Achil- 
lem  agnoscit);  S.  V  3.  179 
{Palladium) ;  S.  II  1,  145,  V 
3,  77  {Astyanactem  de  turri 
deicit,  Oo.  m.  XIII  415)', 
S.  II  1,  118,  II  7,  49,  V  3, 
148  {reditus),  T.  VI  696 
{Polyphemus),  S.  I  3,  86,  T. 

IV  551  {Circe,  cf.  Telegonus), 

5.  IV  2,  3  {Alcinous),  S.  11 

6,  57  {Eumaeus),  S.  III  5,  8, 


INDEX  NOMINUM. 


473 


47,  V  1,  58  {Penelope,  proci), 
A.  I  880  {statura),  S.  V  3, 
115  (facundia).  —  Ulixes 
S.  II  1,  145,  III  5,  47,  V  3, 
148  tardus,  A.  I  472  con- 
siliis  vigil,  545,  733,742,  761, 
784  sollers,  866  acer,  911, 
II  12,  85,  Ulixis  S.  II  1, 
118  tarde  remeantis  casus, 
II  6,  57  reducis,  II  7,  49 
tarde  reducis,  Ulixem  S.  IV 
2,  4  reducem,  T.  VI  696 
Ulixen,  A.  I  94,  688,  847 
varium.  cf.  JDulicliius,  Itha- 
cus,  Laertiades,  Laertius, 
Telegonus. 

TJmberrUmbroPropertius  antro 
S.  I  2,  253,  ly  6,  10  Tuscus 
aper  generosior  Umbro;  cf. 
Clitumnus,  Mevania. 

TJranie  T.  VIII  551. 

XJrsa:  Ursae  T.  I  693  Hyper- 
boreae  glacialis  portitor 
(Bootes),  Ursa  T.  IV  422 
Getica.  v.  Arctos,  Arcturus, 
Bootes,  Plaustrum,  Temo. 

Ursus:  Flavius  U.  S.  II  6,  60  sq. 
Ursi  praedia  ad  Vesuvium, 
prope  Pollentiam  in  Luca- 
nia,  in  dextra  Tiberisripa, 
in  Creta,  in  Africa  sita,  95 
causas  agit.  —  Ursum  S. 
II  pr.  20,  Urse  II  6,  10,  15, 
61,  94. 

[VALEEIUS  Flaccus] :  S.  II,  7, 77 
Lucretius  et  Ovidius  et  qui 
per  freta  duxit  Argonautas; 
cf  50. 

Veiente  solo  S.  IV  5,  65. 

Veledae  captivae  preces  (a  Bu- 
tilio  Gallico  captae)  S.  I  4, 90. 

VeUe  Graia  S.^  V  3,  127;  r. 
Palinurus. 


Venus:  A.  I  70  {Thetidis 
alumna),  S.  I  2,  116,  A.  I 
293  {cum  Nereidihus  nomi- 
natur),  S.  I  2,  118,  III  4,  5 
{concha  Veneris)',  S.  I  5,  31, 
T.  II  269,  III  274,  V  69,  X 
893  {Vulcani  coniunx);  S. 
I  2,  52,  60,  T.  II  269,  III 
263—290,  IV  554,  VII  62, 
Vm  234,  IX  822,  X  893 
{Veneris  et  Martis  adulte- 
rium,  Harmonia  filia);  S, 
I  2,  65  {Amorum  mater,  v. 
Amor)\  A.  II  54  {dearum  de 
forma  certamen,  v.  Paris) ;  S. 
1 2, 11, 190,  V3,  lU{Aeneae 
mater,  cf  Lavinium);  T.  V 
68  sq.,  110,  135,  158, 192  {mu- 
lieres  Lemnias punit) ;  S .  II 
7,  2  {Corinthi  culta),  S.  III 
1,  150  Lucrina  Venus,  S. 
V  1, 164  Venus  Pompeiana 
{v.  Pompei),  S.  I  1,  84  {tem- 
plum  Veneris  Genetricis  in 
foro  lulii  Caesaris);  v. 
Cyprus,  Idalius,  Pa- 
phos,  Paphius,  Cythe- 
rea,  Aegaea,  Eryx.  S.  III 

4,  3  {navigantes  tuetur), 

5.  II  7,  86  et  luno,  III  6,  23, 
68,  T.  V  58 sq.,  62  {matri- 
monii  dea);  S.  V  1,  233 
{Veneris,  Cereris,  Ariadnes, 
Maiae  statuas  uxoris  mor- 
tuae  vultibus  insignitas  colit 
Abascantus);  S.  V  4,  8  {Ve- 
neris  stella,  cf  Lucifer, 
Vesper);  S.  I  2,  101  {Stellae 
carmen),  III  6,  80,  T.  V  63, 
XII  16,  A.  I  372  {colum- 
bae  Veneri  sacrae,  v.  IdaJi- 
us,  Messe,  Ihisbe);  S.  I  2, 
143,  III  4,  21,  36,  46  {bigae 
olorinae),  T.  IV  300  {?nyr- 
tus),  S.  III  3,  132,  III  4,  82 


474 


INDEX  NOMINUM. 


(amomum,  cf.  I  3,  10  Idalii 
suci).  —  Venus  S.  I  2, 
52  alma,  159,  I  3,  10,  II 
7,  84  et  luno,  III  1,  150  Lu- 
crina,  III  4,  22,  III  5,  23,  V 
1,  233  non  improba  {cf.  T. 
VII  300),  T.  II  191  {amor), 
III  263,  V  110,  135,  158, 
281,  303,  445,  622,  VI  313 
(amor),  IX  822,  X  893,  A. 

I  293,  Veneris  T.  HI  289 
divae  filia  {Harmonia),  T. 
III  701  tacitos  calores,  VIII 
477  Aegaeae  sacerdos,  A.  I 
70  mores,  Veneri  S.  III  4, 
33,  V  3,  164  plorata  do- 
mus  {v.  Pompei),  T.  I  531 
iustae  i.  e.  marito,  V  58^ 
VeneremVIIl96  inlicitam; 
V.  Dione,  Cythereia. 

[Vergilius]:  S.  Ipr.  11  Culicem, 

II  6,  20  cervus  Maronem 
habet  (v.  Aen.  VII  483), 
II  7,  35  Mantua,  74  Maro- 
niani  culicis  ante  annos 
(quem  Verg.  scripsit  16  annos 
natus),  80  Aeneis,  IV  2,  2 
qui  Aeneam  Laurentibus  ar- 
vis  intulit,  9  Mantua,  IV  4, 
54  Maroniani  in  margine 
templi,  magni  magistri  tu- 
mulis  {Vergilii prope  Neapo- 
lim  sepulcrum),  IV  7,  27 
Mantuanae  famae  gaudia,  V 
3,  63  docto  Maroni,  T.  XII 
816  divinam  Aeneida;  cf  Ae- 
neas,  Lausus,  Nisus,  Pallas. 

Vesevus,  v.  Vesuvius. 

[Vespasianus] :  S.  1 1,  31  Vespa- 
siani  et  Titi  templum  a  Do- 
mitiano  conditum;  II,  74, 
97,  V  1,  240  V.  inter  deos 
relatus;  III  3,  140,  V  2,  138 
triumphus  Iudaeus\  IV  2, 
58    V.   aetatis    anno    unde- 


septuagesimo  mortuus;  cf. 
Bomitianus,  Gallicus,  Pax. 

Vesper  T.  VIII  159  opacus,  XII 
45  serus;  v.  Hesperus,  Lu- 
cifer. 

Vesta  S.  I  1,  36  exploratas 
ministras  laudat  {templum 
prope  Domitiani  statuam  ad 
forum  situm);  35  Troicus 
ignis,  V  3,  178  Dardanius  ex- 
ploratorfacisopertae.  cf.Do- 
mitianus,  Palladium,  Teucri. 

Vestinus  Novii  Vindicis  ami- 
cus,  qui  eius  praematuram 
mortem  flevit  S.  IV  6,  94. 

Vesuvius:  S.  II  6,  62  Vesuina 
incendia,  III  5,  72  trepidas 
exhausit  civibus  urbes,  104 
Stabias  renatas  (cf.  74),  IV  4, 
80  sq.,  V3,  20S  oppida  Vesu- 
vii  cinere  obruta  {cf.  Hercu- 
laneum,  Pompei,  Stabiae), 
IV  8, 5  Vesevi  damna,  Neapo- 
lis  erecta,  V  3,  105  Neapo- 
lis  semirutos  de  pulvere  vul- 
tus  exerit  {cf  206,  III  1, 
92,  IV  8,  55),  205  Vesuina 
incendia  flere  Statiipater  vo- 
luit  (duo  incendia  comme- 
morantur),  cf.  V  3, 1 7 1  {Baiae). 
—  Vesuvius  S.  IV  4,  79, 
Vesevi  IV  8,  5  insani 
damna. 

Vesuinus:  S.  III  5,  72  apex  {cf 
IV  4,  84),  II  6,  62  et  V  3, 
205  incendia. 

Vetustas  S.  I  6,  39,  IV  1,  28 
longa,  T.  IV  32  mundi  ar- 
cana;  cf  X  631. 

Victoria  S.  V  3,  145. 

Victorius,  v.  Marcellu^. 

Vindex:  Vindicis  cena  S.  IV 
6,  4,  oculis  23;  v.  Nonius. 

Vinius,  V.  Maximu^. 


INDEX  NOMINUM. 


475 


Violentilla  Stellae  coniunx. 
Violentillae  S.  I  2,  25; 
77potenti8  dominae  {cf.loS), 
108  gloria  patrum,  260,  263 
{Neapoli  orta);  v.  Asteris, 
Stella. 

Virgo  aqua  S.  I  5, 26 ;  v.  Marcia. 
de  Virginis  sidere  v.  Astraea. 

Virtus  S.  I  6,  62  cruenta  et 
Mars,  T.  IV  662  {Bacchi  co- 
mes\  VII  51  {Martis  comes), 
702,  X  193,  780  Pietasque, 
XI  412  Bellona,  Mars,  Vir- 
tutis  VIII  421  opus. 

Voltumus  S.  IV  3,  69;  cf.  78, 
89,  94. 

Voluptas  S.  I  3,  9,  T.  X  101. 

Vopiscus:  Vopisci  S. I  3,  1,  23 
facundi;  23,  100  {poeta),  v. 
Manilius.  , 

[Vulcanus]:  S.  III  1,  132,  T.  I 
218  {Aeoliae  insulae),  V  51, 
69,  87  antra  dei  famulantis 
{Lemni  domicilium  hahet,  v. 
Lemnius);  S.  I  5,  7,  III  1, 
130  {Vulcani  in  Aetna  of- 
ficina,  v.  Aetna)\  S.  III  1, 
133,  IV  6,  49,  T.  II  272  sq., 
m  305,  VIl62sq.,  X  101  sq. 
{Vulcani   artificia,   Ilarmo- 


niae  monile,  Martis  et  Somni 
domus),  S.  I  5,  31,  T.  X  893 
{Veneris  maritus)\  T.  II  269, 
III  274,  VII  62  {Martis  et 
Veneris  adulterium  deprehen- 
dit).  V.  Aeolius,  Aetna,  Cy- 
clopes,  Lemnius,  Mulciber, 
Telchines. 
Vulcanius:  T.  I  508  ignis,  III 
305    manus,    275    obsequia. 

[XEEXES]:    S.    IV   3,    56;    V. 

Athos,  Helle. 
Xanthus  Troadis  fl.  {Scamander) 

A.  I  927,  T.  IV  837  uterque 

{Troianus  et  Lycius)\    A.   I 

87.  V.  Troia. 

ZEPHYEUS:  Zephyri  T.  VI 
590,  VII  224,  Zephyro  S.III 
2,46,  A.  II 46,  ZephyrumA. 
I  682,  Zephyri  T.  II  4,  Ze- 
phyris  S.  III  2,  28,  IV  5, 
8,  T.  IV  1,  Zephyros  S. 
III  1,  156  volucres,  T.  III 
515,  VI  366,  VII  338,  VIII 
716,  A.  I  694.    cf  Favonius. 

Zeugma  opp.  ubi  Euphrates 
transiri  solehat  S.  III  2,  137, 
Zeugmate  V  3,  187. 


Corrigenda  et  Addenda. 

In  Achill.  praef.  p.  XIV  lin.  31  scribe  Schraderus 
lib.  I  vs.  124  scribe  demissus 
„     I    „    194      „      Pelion 
„    I    „    317  adn.  scribe  317 
„     I    „    621  adn.       „      521 
„    I    „    632  scribe  derigis 
„    I    „    676  adn.  adde  innumerae  codd. 
„    I    „    677  adn.  scribe  Pc  pro  P 
„    I    „    772  adn.      „     prima  m.  om., 
„    I    „    911  scribe  Ulixes. 
„     I    „    952       „      solacia 
InTheb.  lib.     I    „     98      „      Atlans 

„    VII    „    289      „      memorabunt 
„    VII    „    524      „      Odrysiisve 
„  VIII    „    124      „      Massyli 
„  VIII    „    524      „      Derexit 
„     IX    „    385  adn.  scribe  Heus  pro  Heus 
„      X    „    156  scribe  Sopor 
„   XII    „    126      „      Euadne 
„   XII    „    301      „      Temoctem 
„    XII    „    647      „      anguicomae 
In  indice  nom.  p.  364  lin.  25  scribe  cf.  Creusa  pro  Sisyphi 
Aeolidae  f. 
p.  364.  370.  376  s.  vv.  Aepy,  Amphigenia, 
Arene  scribe  Elidis  pro  Messenes  et  Mes- 
senias 
p.  387  lin.  41  scribe  urbs  lasciva 
p.  401  lin.  2  scribe  S.  III  2,  16. 


0 


1 

UNIVERSITY  OF  TORONTO 

• 

tO            Crt 

LIBRARY 

1307: 
Kohlmi 

^ 

C        1 

/^ 

03 

Do   not  // 

P  ^ 

II 

.2^ 

remove 

P   73 

the   card 

•H     0) 
Pi     oj 

from   this  \ 

H          ■ 

•»  <D   C\i 

\^ 

P  O    r-' 
4^ 

Pocket.         \^ 

Cd               r-H 

•P             o 

co         > 

1 

CQ 

Acme    Library   Card   Pocket 

Under  Pat.  "  Ref.  Index  rile." 

0> 

d  co 

Made  by  LIBEARY  BUREAU